ပဉ္စသီလ ဝိနိစ္ဆယ

ပဉ္စသီလ ဝိနိစ္ဆယ

၁-ပါဏာတိပါတကိုပြဆိုခြင်း

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ပဋိညာဉ်

ပါဏာတိပါတ, အဒိန္နာဒါန, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ, မုသာဝါဒ, သုရာမေရယ၊ ဤ ၅-ပါးတို့၏အင်္ဂါ, ထူးထွေသော အဓိပ္ပါယ်, လွန်ကျူး ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာ အရပ်ရပ်တို့ကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်၍ စီရင်ရေးသားပေအံ့။

ပါဏာတိပါတ အင်္ဂါ

တဿ ပဉ္စ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ ပါဏော ပါဏသညိတာ ဝဓကစိတ္တံ ဥပက္ကမော တေန မရဏန္တိ။

[အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ။]

၁။ ပါဏော=သတ္တဝါလည်း ဖြစ်စေ။

၂။ ပါဏသညိတာ=သတ္တဝါဟု အမှတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၃။ ဝဓကစိတ္တံ=သတ်လိုသောစိတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၄။ ဥပက္ကမော=လုံ့လပြုသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၅။ တေန=ထိုလုံ့လပြုသဖြင့်၊ မရဏံ=သတ္တဝါသေသည်လည်း ဖြစ်စေ၊

ဣတိ=ဤသို့၊ တဿ=ထိုပါဏာတိပါတ ကံ၏၊ ပဉ္စ=၅-ပါးကုန် သော၊ သမ္ဘာရာ=အဆောက်အဦတို့သည်၊ ဟောန္တိ=ဖြစ်ကုန်၏။

[ဤကား ပါဏာတိပါတကံ၏ အင်္ဂါကိုပြသော စကားရပ်တည်း။]

ပါဏာတိပါတ အဓိပ္ပါယ်

ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်ကို ဆိုပေအံ့။

၁။ သတ္တဝါအများကို တစ်ပြိုင်နက် သေအောင်သတ်သော် ပါဏာတိပါတကံ တစ်ချက်လော၊ အများလော- ဤသို့မေးသည်ရှိသော်ယထာ အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ ကိစ္စဝသေန ဣစ္ဆန္တိ၊ ဧဝံ စေတနာယ ဧကတ္တေပိ ကိစ္စဝသေန အနေကပါဏာတိပါတာတိ ဣစ္ဆန္တီတိ အာဟ တတ္တကာပါဏာတိပါတာတိ။

ဟုသာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၌ လာသောကြောင့် ပါဏာတိပါတ အများ ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။ ။။။။။ အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ=အရိယာမဂ်ခဏ၌၊ သတိယာစ=သတိ၏လည်းကောင်း၊ ဝီရိယဿစ=ဝီရိယ၏ လည်း ကောင်း၊ ဧကတ္ထေပိ=တစ်ခုတည်းပင်ဖြစ်သော်လည်း၊ ကိစ္စဝသေန=ကိစ္စ၏ အစွမ်းအားဖြင့်၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာတိစ=သတိပဋ္ဌာန် ၄-ပါးတို့ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာတိစ=သမ္မပ္ပဓာန် ၄-ပါးတို့ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဣစ္ဆန္တိယထာ=အလိုရှိကုန်သကဲ့သို့၊ ဧဝံတထာ= ထို့အတူ၊ စေတနာယ=ပါဏာတိပါတကံ စေတနာ၏၊ ဧကတ္တေပိ=တစ်ပါး တည်း ဖြစ်သော်လည်း၊ ကိစ္စဝသေန=သတ်အပ်သော ကိစ္စ၏အစွမ်း အားဖြင့်၊ အနေက ပါဏာတိပါတာတိ=ပါဏာတိပါတကံအများတို့ဟူ၍၊ ဣစ္ဆန္တိ=အလိုရှိကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ=ထို့ကြောင့်၊ တတ္တကာ ပါဏာတိ ပါတာတိ=တတ္တကာပါဏာတိပါတာဟူ၍၊ အာဟ=အဋ္ဌကထာ ဆရာ ဆို၏။

၂။ ၂-ကောင်သော ကြက်သူငယ် အစာစား၍နေရာ လက်ဝဲဘက် ကြက်သူငယ်ကို သတ်အံ့ဟု နှလုံးသွင်းပြီးလျှင် ဒုတ်လှံဖြင့် ပုတ်ခတ် လိုက်သော် လကျ်ာဘက်ကြက်သူငယ်ကို ပုတ်ခတ်မိ၍ ၎င်းလကျ်ာဘက် ကြက်သူငယ်သေအံ့၊ ပါဏာတိပါတကံ ထိုက်မည်လော၊ မထိုက် မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်

ယံ ဥဒ္ဒိဿ ပဟရတိ၊ တေဿဝ မရဏေန ကမ္မဗဒ္ဓေါ

ဟု ကင်္ခါဝိတရဏီ အဋ္ဌကထာ၌လာသောကြောင့် မထိုက်ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။ ။ ယံ=အကြင်သတ္တဝါကို၊ ဥဒ္ဒိဿ=ရည်၍၊ ပဟရတိ=ပုတ်ခတ်၏၊ တေဿဝ=ထိုရည်၍ ပုတ်ခတ်သော သတ္တဝါ၏ သာလျှင်၊ မရဏေန=သေခြင်းကြောင့်၊ ဝါ-သေမှ၊ ကမ္မဗဒ္ဓေါ=ပါဏာတိ ပါတကံဖွဲ့ရသည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏။

၃။ အမိအိပ်၍နေစဉ် သိုးဟုမှတ်ထင်၍ အမိကိုသတ်အံ့၊ ၎င်း အမိသည်သေအံ့၊ မာတုဃာတကကံ ထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လောဟု မေးသည်ရှိသော်

ဧဠကဿစ နိပန္နောကာသေ တဿ မာတာဝါ ပိတာဝါ အရဟာဝါ ပဏ္ဍုကာသာဝံ ပါရုပိတွာ နိပန္နော ဟောတိ၊ သော ရတ္တိဘာဂေ အာဂန္တွာ ဧဠကံ မာရေမီတိ မာတရံဝါ ပိတရံဝါ အရဟန္တံဝါ မာရေတိ၊ ဣမံ ဝတ္ထုံ မာရေမီတိ စေတနာယ အတ္ထိဘာဝတော ဃာတကောစ ဟောတိ၊ အာနန္တရိယ ကမ္မဉ္စ ဖုသတိ။

ဟု ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် မာတုဃာတက ကံထိုက်၏ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။ ။။။။ ဧဠကဿ=သိုး၏၊ နိပန္နောကာသေ= အိပ်ရာ အရပ်၌၊ တဿ=ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏၊ မာတာဝါ=အမိသည်လည်းကောင်း၊ ပိတာဝါ=အဘသည်လည်းကောင်း၊ အရဟာဝါ=ရဟန္တာသည်လည်း ကောင်း၊ ပဏ္ဍုကာသာဝံ=ဖြော့တော့သော အဆင်းရှိသော အဝတ် သင်္ကန်းကို၊ ပါရုပိတွာ=ရုံ၍၊ ဝါ-ခြုံ၍၊ နိပန္နော=အိပ်သည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏၊ သောပုဂ္ဂလော= ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ ရတ္တိဘာဂေ=ညဉ့်အဘို့၌၊ အာဂန္တွာ= လာ၍၊ ဧဠကံ=သိုးကို၊ မာရေမီတိ=သတ်အံ့ဟူ၍၊ မာတရံဝါ=အမိကို လည်းကောင်း၊ ပိတရံဝါ=အဘကိုလည်းကောင်း၊ အရဟန္တံဝါ=ရဟန္တာကို လည်းကောင်း၊ မာရေတိ=သတ်မိ၏၊ ဣမံ ဝတ္ထုံ=ဤဝတ္ထုကို၊ မာရေမီတိ= သတ်အံ့ဟူ၍၊ စေတနာယ=သတ်လိုသောစေတနာ၏၊ အတ္ထိဘာဝတော= ရှိသောကြောင့်၊ ဃာတကောစ=ပါဏာတိပါတကံသည်လည်း၊ ဟောတိ= ဖြစ်၏၊ အာနန္တရိယကမ္မဉ္စ=အနန္တရိယကမ္မပထသို့လည်း၊ ဖုသတိ= ရောက်၏။

၄။ တိရစ္ဆာန်ဖြစ်သော သားသည် လူဖြစ်သောအမိကို သတ်အံ့၊ မာတုဃာတကကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေး သည်ရှိသော်

ယေန မနုဿိတ္ထိဘူတာ ဇနိတာ မာတာ သယမ္ပိ မနုဿဇာတိကေနေဝ သဉ္စိစ္စ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ၊ အာနန္တရိယေန မာတုဃာတကကမ္မေန မာတုဃာတကော။ ဟု မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် မာတုဃာတကကံ မထိုက်ဟုမှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ ယေနပုဂ္ဂလေန=အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ မနုဿိတ္ထိ ဘူတာ=လူမိန်းမဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ဇနိတာ= အမိရင်းဖြစ်သော၊ မာတာ= အမိကို၊ သယမ္ပိ=မိမိကလည်း၊ မနုဿဇာတိကေနေဝ=လူဇာတ်ရှိ သဖြင့်သာလျှင်၊ သဉ္စိစ္စ=စေ့ဆော်၍၊ ဇီဝိတာ=ဇီဝိတိန္ဒြေမှ၊ ဝေါရောပိတာ= ချအပ်၏၊ အယံ=ဤသို့သတ်သောပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ အာနန္တရိယေန= အနန္တရိယဖြစ်သော၊ မာတုဃာတကကမ္မေန=မာတုဃာတကကံဖြင့်၊ မာတုဃာတကော=အမိကိုသတ်သည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏။

၅။ အမိဣတ္ထိလိင်မှ ပုလ္လိင်ပြန်၍ နေစဉ်သတ်သည်ရှိသော် အနန္တရိယကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်

ပရိဝတ္တေပိ လိင်္ဂေ တေဿဝ ဧကကမ္မနိဗ္ဗတ္တဿ သန္တာနဿ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနတော ဝေါဟာရဘေဒတော သော ဣတ္ထိဃာတကောဝါ ပုရိသဃာတကောဝါ ဟောတု အာနန္တရိယကမ္မတော နမုစ္စတီတိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဟု သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၌ လာသောကြောင့် အနန္တရိယကံထိုက်၏ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။ ။။။။။ လိင်္ဂေ=လိင်သည်၊ ပရိဝတ္တေပိ= ပြန်သော်လည်း၊ ဧကကမ္မနိဗ္ဗတ္တဿ=တစ်ခုသောကံကြောင့်ဖြစ်သော၊ တေဿဝ သန္တာနဿ=ထိုခန္ဓာအစဉ်ကိုသာလျှင်၊ ဇီဝိတာ=ဇီဝိတိန္ဒြေမှ၊ ဝေါရောပနတော=ချခြင်းကြောင့်၊ သော=ထိုသတ်သောသူသည်၊ ဝေါဟာရဘေဒတော=ဝေါဟာရပြားသောအားဖြင့်၊ ဝါ-ဝေါဟာရ ပျက်သော အားဖြင့်၊ ဣတ္ထိဃာတကောဝါ=မိန်းမကိုသတ်သည်မူလည်း၊ ဟောတု=ဖြစ်စေ၊ ပုရိသဃာတကောဝါ=ယောကျ်ားကိုသတ်သည် မူလည်း၊ ဟောတု=ဖြစ်စေ၊ အာနန္တရိယကမ္မတော=အနန္တရိယကံမှ၊ နမုစ္စတိ=မလွတ်၊ ဣတိ ဧတ္တကမေဝ=ဤမျှသော စကားကိုသာလျှင်၊ ဝတ္တဗ္ဗံ=ဆိုအပ်၏။

[အပရိဝတ္တတိလိင်္ဂံ-အရကို ဋီကာဆရာ မဆန့်ကျင်အောင် ကြံတော်မူ၏၊]

၆။ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်ကို ပုထုဇဉ်အဖြစ်၌ သတ်အပ်၏၊ ထိုသတ် အပ်သောပုဂ္ဂိုလ်သည် ရဟန္တာအဖြစ်၌သေ၏၊ သတ်တတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် အရဟန္တဃာတကကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လောဟု မေးသည်ရှိသော်

မနုဿအရဟန္တဿစ ပုထုဇ္ဇနကာလေယေဝ သတ္ထပဟာရေဝါ ဝိသေဝါ ဒိန္နေပိ ယဒိ သော အရဟတ္တံ ပတွာ တေနေဝ မရတိ အရဟန္တဃာတကောယေဝ။

ဟု သမ္မောဟဝိနောဒနီပါဌ်၌ လာသောကြောင့် အရဟန္တ ဃာတကကံထိုက်၏။

အနက်ကား။ ။ မနုဿအရဟန္တဿ=လူရဟန္တာအား၊ ပုထုဇ္ဇနကာလေယေဝ=ပုထုဇဉ်အခါ၌သာလျှင်၊ သတ္ထပဟာရေဝါ= ဓားလှံဖြင့် ပုတ်ခတ် သတ်ဖြတ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ဝိသေဝါ=အဆိပ်ကို လည်းကောင်း၊ ဒိန္နေပိ=ပေးသော်လည်း၊ သော=ထိုသတ်အပ်သော ပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ အရဟတ္တံ=အရဟတ္တဖိုလ်သို့၊ ပတွာ=ရောက်၍၊ တေနေဝ=ထိုလက်နက်ဖြင့် ပုတ်ခတ်ခြင်း, အဆိပ်ကိုပေးခြင်းကြောင့် သာလျှင်၊ ယဒိမရတိ=အကယ်၍သေငြားအံ့၊ သော=ထိုသတ်တတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ အရဟန္တဃာတကောယေဝ=ရဟန္တာကိုသတ်သည် မည်သည်သာလျှင်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏။

၇။ နတ်ရဟန္တာကိုသတ်သော် အရဟန္တဃာတကကံ ထိုက် မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်

အရဟန္တဃာတကောပိ မနုဿအရဟန္တဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဟု မဟာဝါအဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် အရဟန္တဃာတကကံ မထိုက်ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ အရဟန္တဃာတကောပိ=ရဟန္တာကို သတ်သော သူသည်လည်း၊ မနုဿအရဟန္တဝသေနေဝ=လူရဟန္တာ၏အစွမ်းအားဖြင့် သာလျှင်၊ ဝေဒိတဗ္ဗော=သိအပ်၏။

၈။ တိရစ္ဆာန်သည် လူရဟန္တာကိုသတ်လျှင် အရဟန္တဃာတကကံ ထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်တိရစ္ဆာနော မနုဿအရဟန္တံ ဃာတေတွာပိ အာနန္တရိယော န ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန ဘာရိယံ။

၎င်းအဋ္ဌကထာ လာသောကြောင့် အရဟန္တဃာတကကံ မထိုက် ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ တိရစ္ဆာနော=တိရစ္ဆာန်သည်၊ မနုဿအရဟန္တံ= လူရဟန္တာကို၊ ဃာတေတွာပိ=သတ်သော်လည်း၊ အာနန္တရိယော= အနန္တရိယကံသည်၊ န ဟောတိ=မဖြစ်၊ ကမ္မံ ပန=ကံသည်ကား၊ ဘာရိယံ= ဝန်လေး၏။

[ဤကား ပါဏာတိပါတကံ၏ ထူးသောစကားရပ်တည်း။]

ပါဏာတိပါတ၏အပြစ်

ပါဏာတိပါတကံကို် လွန်ကျူးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

၁။ ဆိုအပ်ပြီးသော ပါဏာတိပါတကံတို့တွင် မာတုဃာတကကံ, ပိတုဃာတကကံ, အရဟန္တဃာတကကံ တို့ကြောင့် အဝီစိငရဲ၌ ခံရသည်။

ထို့ကြောင့် မူလဋီကာ၌
သဗ္ဗာအာနန္တရိကာ အဝီစိဖလတ္တာ

ဟု မိစ္ဆတ္တတိက်၌ မိန့်တော်မူ၏။

အနက်ကား။။ သဗ္ဗာအာနန္တရိကာ=အလုံးစုံသောအနန္တရိယ ကံကို ပြုသောပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်၊ အဝီစိဖလတ္တာ=အဝီစိငရဲလျှင် အကျိုး ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

၂။ ရဟန်းသူတော်သူမြတ်ကို သတ်ခြင်းကြောင့် ကာလသုတ်ငရဲ၌ ခံရသည်။

ထို့ကြောင့် ပါဌဇာတ်၌
ယောစ ပဗ္ဗဇိတံ ဟန္တိ၊ ကတကိစ္စံ မဟေသိနံ။

ကာလသုတ္တေ စ နိရယေ၊ စိရရတ္တာယ ပစ္စတိ။

ဟုမိန့်တော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ယောစ=အကြင်သူသည်ကား၊ ကတကိစ္စံ= ပြုအပ်ပြီးသောကိစ္စရှိသော၊ မဟေသိနံ=မြတ်သော သီလက္ခန္ဓစသည်ကို ရှာမှီးလေ့ရှိသော၊ ပဗ္ဗဇိတံ=ရဟန်းသူတော်သူမြတ်ကို၊ ဟန္တိ=သတ်ဖြတ် ညှဉ်းဆဲမိ၏၊ သော=ထိုသူသည်၊ ကာလသုတ္တေနိရယေ=ကာလသုတ် ငရဲ၌၊ စိရရတ္တာယ=ကြာမြင့်စွာ၊ ပစ္စတိ=ကျက်ရလေ၏။

တိရစ္ဆာန်စသည်ကို သတ်ခြင်းကြောင့် ခံရ ဟန်ကို နေမိဇာတ် ပါဠိတော်၌ ဟောတော်မူ၏၊ ကျယ်မည်စိုးသောကြောင့် မရေးလိုက် သည်။

[ဤကား ပါဏာတိပါတကံ၏ အပြစ်ကိုပြသော စကားရပ်တည်း။]

ပါဏာတိပါတကို ပြဆိုခြင်းပြီး၏။

---

၂-အဒိန္နာဒါနကို ပြဆိုခြင်း

အဒိန္နာဒါန်၏အင်္ဂါ, ထူးထွေသော အဓိပ္ပါယ်နှင့်, လွန်ကျူးခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

တဿ ပဉ္စ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိတာ ထေယျစိတ္တံ ဥပက္ကမော တေန ဟရဏန္တိ။

[အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ။]

၁။ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ=သူတစ်ပါးသိမ်းဆည်းသော ဥစ္စာလည်းဖြစ်စေ။

၂။ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိတာ=သူတစ်ပါးသိမ်းဆည်းသော ဥစ္စာဟု အမှတ်ရှိသည်လည်းဖြစ်စေ။

၃။ ထေယျစိတ္တံ=ခိုးလိုသောစိတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၄။ ဥပက္ကမော=လုံ့လပြုသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၅။ တေန=ထိုလုံ့လဖြင့်၊ ဟရဏံ=ခိုးယူသည်လည်း ဖြစ်စေ။ ဣတိ=ဤသို့၊ တဿ=ထိုအဒိန္နာဒါန်ကံ၏၊ ပဉ္စ=၅-ပါးကုန်သော၊ သမ္ဘာရာ=အဆောက်အဦတို့သည်၊ ဟောန္တိ=ဖြစ်ကုန်၏။

[ဤကား အဒိန္နာဒါနကံ၏ အင်္ဂါကိုပြသောစကားရပ်တည်း။]

အဒိန္နာဒါန အဓိပ္ပါယ်

ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်ကို ဆိုဦးအံ့။

၁။ သူ့ကျွန်မဟုတ် တော်လှန်သောသူကို ခိုးယူသော် အဒိန္နာဒါန် ထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်ဘူဇိဿံ အဝဟရန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိဟု ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် မထိုက်ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ ဘူဇိဿံ=သူ့ကျွန်မဟုတ် တော်လှန်သောသူကို၊ အဝဟရန္တဿ=ခိုးသောသူအား၊ အဝဟာရော=အဒိန္နာဒါန်ကံသည်၊ နတ္ထိ=မရှိ။

၂။ လူ၏ဥစ္စာမှတစ်ပါး နတ်တိရစ္ဆာန်တို့၏ ဥစ္စာကိုခိုးသော် အဒိန္နာဒါန် ထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်သစေပိ ဟိ သက္ကောဒေဝရာဇာ အာပဏံ ပသာရေတွာ နိသိန္နော ဟောတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုကော စ ဘိက္ခု တံ ဉတွာ အတ္တနော စီဝရတ္ထာယ သတသဟဿဂ္ဃနကမ္ပိ သာဋကံ တဿ မာဂဏှ မာဂဏှာတိ ဝဒန္တဿာပိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ ဝဋ္ဋတိ။
သစေပိ ဟိ နာဂရာဇာဝါ သုပဏ္ဏမာဏဝကောဝါ မနုဿရူပေန အာပဏံ ပသာရေတိ၊ တတော စဿ သန္တကံ၊ ကောစိ ဘိက္ခု ပုရိမနယေနေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ ဝဋ္ဋတိ။

ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် အဒိန္နာဒါန် မထိုက်ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ ဟိသစ္စံ=မှန်၏၊ သက္ကောဒေဝရာဇာ=သိကြား နတ်မင်းသည်၊ အာပဏံ=အိမ်စျေးကို၊ ပသာရေတွာ=ခင်းထား၍၊ နိသိန္နော=နေသည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုကောစ=ဒိဗ္ဗစက္ခု အဘိညာဉ်ရသည်လည်း ဖြစ်သော၊ ဘိက္ခု=ရဟန်းသည်၊ တံ=ထိုစျေးခင်း သည်ကို၊ ဉတွာ=သိ၍၊ အတ္တနော=မိမိ၏၊ စီဝရတ္ထာယ=သင်္ကန်းအလို့ငှါ၊ သတသဟဿဂ္ဃနကမ္ပိ=အဘိုးတစ်သိန်း ထိုက်သည်လည်းဖြစ်သော၊ သာဋကံ=ပုဆိုးကို၊ တဿ=ထိုသိကြားနတ်မင်း သည်၊ မာဂဏှ=မယူလင့်၊ မာဂဏှ=မရှုလင့်၊ ဣတိ=ဤသို့၊ ဝဒန္တဿာပိ=ဆိုသော်လည်း၊ ဂဟေတွာ= ယူ၍၊ သစေပိ ဂစ္ဆတိ=အကယ်၍ သွားစေဦးတော့၊ ဝဋ္ဋတိ=အပ်၏။

ဟိသစ္စံ=ထိုစကားသည်မှန်၏၊ နာဂရာဇာဝါ=နဂါးမင်းသည်လည်း ကောင်း၊ သုပဏ္ဏမာဏဝကောဝါ=သူယောင် ဖန်ဆင်းသော ဂဠုန်မင်း သည်လည်းကောင်း၊ မနုဿရူပေန=လူ၏အသွင်ဖြင့်၊ အာပဏံ=အိမ် စျေးကို၊ ပသာရေတိ= ခင်းထားအံ့၊ တတော စ=ထိုအိမ်စျေးမှသာလျှင်၊ အဿ=ထိုနဂါးမင်း၏၊ သန္တကံ=ဥစ္စာကို၊ ကောစိ=တစ်စုံ တစ်ယောက် သော၊ ဘိက္ခု=ရဟန်းသည်၊ ပုရိမနယေနေဝ=ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင်၊ ဂဟေတွာ=ယူ၍၊ သစေပိဂစ္ဆတိ=အကယ်၍မူလည်းသွားအံ့၊ ဝဋ္ဋတိ= အပ်၏။

[ဤ၌ ပရဘဏ္ဍ လက္ခဏာမရှိသောကြောင့် နတ်, တိရစ္ဆာန်တို့၏ဥစ္စာကို ခိုးသော်လည်း အပြစ်မရှိသကဲ့သို့ လူတို့၌လည်း အပြစ်မရှိဟု-မှတ်ရမည်။]

[ဤကား-အဒိန္နာဒါနကံ၏ ထူးသောစကားရပ်တည်း။]

အဒိန္နာဒါန၏ အပြစ်

အဒိန္နာဒါန်ကို လွန်ကျူးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သောအပြစ်ကို ဆိုပေအံ့။ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် အရှင်မပေးသော သူတစ်ပါးဥစ္စာကိုခိုး၏။

ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် အလျှံပြောင်ပြောင် တောက် လောင်သော လှံမတို့ဖြင့် နံပါး ၂-ဘက်တို့ကို ထိုးသွင်းလျက်ခံရ၏။

ထို့ကြောင့် နေမိဇာတ်တော်၌
ယေ ဇီဝ လောကသ္မိံ အသာဓုဓမ္မိနော၊

အဒိန္နမာဒါယ ကရောန္တိ ဇီဝိတံ။

ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊

အဇေဠကဉ္စာပိ ပသုံ မဟိံသံ။

တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွာ ပါပံ၊

တေမေဇနာ သတ္တိဟတာ သယန္တီတိ။

ဟု ဟောတော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ဇီဝလောကသ္မိံ=သတ္တလောက၌၊ အသာဓု ဓမ္မိနော=မကောင်းမှုကို ပြုလေ့သဘောရှိကုန်သော၊ ယေ=အကြင်ပုဂ္ဂိုလ် တို့သည်၊ ဓညဉ္စ=စပါးကိုလည်းကောင်း၊ ဓနဉ္စ=ဥစ္စာကိုလည်းကောင်း၊ ရဇတဉ္စ=ငွေကိုလည်းကောင်း၊ ဇာတရူပဉ္စ=ရွှေကိုလည်းကောင်း၊ အပိ=ထိုမှ တစ်ပါး၊ အဇေဠကဉ္စ=ဆိတ်,သိုးကိုလည်းကောင်း၊ ပသုံစ=သားကို လည်းကောင်း၊ မဟိံသဉ္စ=ကျွဲကိုလည်းကောင်း၊ ဣတိ=ဤသို့၊ အဒိန္နံ= အရှင်မပေးအပ်သောဥစ္စာကို၊ အာဒါယ=ယူ၍၊ ဇီဝိတံ=အသက်ကို၊ ကရောန္တိ=မွေးမြူကုန်၏၊ တေ=ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်၊ လုဒ္ဒကမ္မာ=ကြမ်းတမ်း သောအမှုကိုပြုကုန်သည်ဖြစ်၍၊ ပါပံ=မကောင်းမှုကို၊ ပသဝေတွာ ပသဝန္တိ=ပွါးစေကုန်၏၊ ပသဝေတွာ=ပွါးစေ၍၊ တေမေဇနာ=ထိုလူ အပေါင်းတို့သည်၊ ဥဘောပေဿ=နံပါး ၂-ဘက်တို့ကို၊ နိရယပါလေဟိ= ငရဲထိန်းတို့သည်၊ သတ္တိဟတာ=အလျှံပြောင်ပြောင် တောက်သောလှံမ တို့ဖြင့် ထိုးအပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍၊ သယန္တိ=အိပ်နေရကုန်၏၊ ဣတိ=ဤသို့၊ မာတလိ=မာတလိ နတ်သားသည်၊ ဗျာကာသိ=ဖြေကြား၏။

[ဤကား-အဒိန္နာဒါနကံ၏အပြစ်ကို ပြသောစကားရပ်တည်း။]

အဒိန္နာဒါနကို ပြဆိုခြင်းပြီး၏။

---

၃-ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကိုပြဆိုခြင်း

ကာမေသုမိစ္ဆာစာရအင်္ဂါ

ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ၏အင်္ဂါ, ထူးထွေသော အဓိပ္ပါယ် လွန်ကျူး ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သောအပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

တဿ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ အဂမနီယဝတ္ထု တသ္မိံ သေဝနစိတ္တံ သေဝနပယောဂေါ မဂ္ဂေနမဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိအဓိဝါသနန္တိ။

[အဋ္ဌကထာ]

၁။ အဂမနီယဝတ္ထု=မသွားလာအပ်သောဝတ္ထုလည်း ဖြစ်စေ။

၂။ တသ္မိံ=ထိုမသွားလာအပ်သောဝတ္ထု၌၊ သေဝနစိတ္တံ= မှီဝဲလိုသော စိတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၃။ သေဝနပယောဂေါ=မှီဝဲခြင်းငှါ လုံ့လပြုသည် လည်းဖြစ်စေ။

၄။ မဂ္ဂေနမဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိ အဓိဝါသနံ=မဂ်တစ်ပါးဖြင့် မဂ်တစ်ပါးကို သွင်း၍ သာယာသည်လည်း ဖြစ်စေ။

ဣတိ=ဤသို့၊ တဿ=ထိုကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ၏၊ စတ္တာရော=၄- ပါးကုန်သော၊ သမ္ဘာရာ=အဆောက်အဦ တို့သည်၊ ဟောန္တိ=ဖြစ်ကုန်၏။

[ဤကား-ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ၏ အင်္ဂါကို ပြသောစကားရပ်တည်း။]

ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ အဓိပ္ပါယ်

ထူးထွေသော အဓိပ္ပါယ်ကို ဆိုပေအံ့။

ယောကျ်ားတို့ မသွားလာအပ်သော မိန်းမသည် ၂-ကျိပ်ဖြစ် သတည်း။

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာ၌

အဂမနီယဋ္ဌာနံနာမ ပုရိသာနံ တာဝ မာတုရက္ခိတာ ပိတုရက္ခိတာ မာတာပိတုရက္ခိတာ ဘာတုရက္ခိတာ ဘဂိနိရက္ခိတာ ဉာတိရက္ခိတာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သာရက္ခာ သပရိဒဏ္ဍာတိ မာတုရက္ခိတာ ဒယော ဒသ၊ ဓနက္ကီတာ ဆန္ဒဝါသိနီ ဘောဂဝါသိနီ ပဋဝါသိနီ ဩဒပတ္တကိနီ ဩဘဋစုမ္ဗဋာ ဒါသီစဘရိယာ ကမ္မကာရီစ ဘရိယာ ဓဇာဟဋာ မုဟုတ္ထိကာတိ ဧတာ ဓနက္ကိတာဒယော ဒသာတိ ဝီသတိ ဣတ္ထိယော။

ဟုမိန့်ဆို၏။

၁။ မာတုရက္ခိတာ=အမိစောင့်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၂။ ပိတုရက္ခိတာ=အဘစောင့်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၃။ မာတာပိတုရက္ခိတာ=အမိအဘစောင့်သော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၄။ ဘာတုရက္ခိတာ=အစ်ကိုကြီးစောင့်သော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၅။ ဘဂိနိရက္ခိတာ=အမကြီးစောင့်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၆။ ဉာတိရက္ခိတာ=ဆွေမျိုးစောင့်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၇။ ဂေါတ္တရက္ခိတာ=အနွယ်စောင့်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၈။ ဓမ္မရက္ခိတာ=သီတင်းသုံးဖော်စောင့်သော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၉။ သာရက္ခာ=အမိအဘ ၂-ပါးတို့ ချိန်းချက်စောင့်ရှောက် မှုရှိသော မိန်းမလည်းကောင်း။

၁၀။ သပရိဒဏ္ဍာ=ဤမိန်းမကို သွားလာသည်ရှိသော် ဒဏ်မည်မျှဟု ထားအပ်သော ဒဏ်ရှိသော မိန်းမလည်း ကောင်း။

ဣတိ=ဤသို့၊ မာတုရက္ခိတာဒယော=မာတုရက္ခိတအစရှိကုန်သော၊ ဒသ=တစ်ကျိပ်သော မိန်းမတို့လည်းကောင်း။

၁။ ဓနက္ကီတာ=မယားပြုလုပ်ခြင်းအကျိုးငှါ ဥစ္စာဖြင့်ဝယ်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၂။ ဆန္ဒဝါသိနီ=အလိုတူ၍နေသော မိန်းမလည်းကောင်း။

၃။ ဘောဂဝါသိနီ=စည်းစိမ်လို၍နေသော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၄။ ပဋဝါသိနီ=ပုဆိုးအဝတ်ကိုလို၍နေသော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၅။ ဩဒပတ္တကိနီ=ရေခွက်၌လက်ကိုချ၍ မယားအဖြစ်သို့ ရောက်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၆။ ဩဘဋစုမ္ဗဋာ=ခေါင်းခုချ၍ မယားအဖြစ်သို့ ရောက်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၇။ ဒါသီစဘရိယာ=ကျွန်မလည်းဖြစ် မယားလည်းဖြစ်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၈။ ကမ္မကာရီစဘရိယာ=အမှုလုပ်လည်းဖြစ် မယားလည်း ဖြစ်သော မိန်းမလည်းကောင်း။

၉။ ဓဇာဟဋာ=တံခွန်ဖြင့်ထောင်၍ရသော မိန်းမလည်း ကောင်း။

၁၀။ မုဟုတ္တိကာ=တခဏမျှပေါင်းဖော်ဘူးသော မယားလည်း ကောင်း။

ဣတိ=ဤသို့၊ ဓနက္ကီတာဒယော=ဓနက္ကီတာအစရှိကုန်သော၊ ဧတာ ဒသ=ဤတစ်ကျိပ်သောမိန်းမတို့လည်းကောင်း၊ ဣတိ=ဤသို့၊ ဝီသတိ ဣတ္ထိယော=နှစ်ကျိပ်သော မိန်းမတို့သည်၊ တာဝ=ရှေးဦးစွာ၊ ပုရိသာနံ= ယောကျ်ား တို့၏၊ အဂမနီယဋ္ဌာနံနာမ=မသွားလာအပ်သော အရာဌာန မည်၏။

ဤ ၂-ကျိပ်သောမိန်းမတို့တွင် မာတုရက္ခိတအစ ဓမ္မရက္ခိတ အဆုံးတိုင်အောင်တို့ကို ယောကျ်ားတစ်ပါးသွားလာ ရှိသော် မိန်းမတို့ကား ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံမထိုက်။

ထို့ကြောင့် သာရတ္ထသင်္ဂဟကျမ်း၌

ဧတေသု မာတုရက္ခိတာဒီနံ အဋ္ဌန္နံ ပုရိသန္တရဂမနေ။

စသည်ဖြင့် မိန့်တော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ဧတေသု=ထို ၂-ကျိပ်သောမိန်းမတို့တွင်၊ မာတုရက္ခိတာဒီနံ=မာတုရက္ခိတအစရှိကုန်သော၊ အဋ္ဌန္နံ=၈-ယောက် ကုန်သော မိန်းမတို့အား၊ ပုရိသန္တရဂမနေ=ယောကျ်ားတစ်ပါး သွားလာ သည်ရှိသော်၊ မိစ္ဆာစာရော=ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံသည်၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ ကသ္မာ=အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား၊ မာတာဒယော=အမိအစရှိ သည်တို့သည်၊ တာသံ=ထိုမိန်းမတို့၏၊ သမ္ဖေဿ=အတွေ့တည်းဟူသော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၌၊ နဣဿရာ=အစိုးမရကုန်၊ ဟိ-ယသ္မာ= အကြာင့်ကြောင့်၊ မာတာဒယော=အမိအစရှိသည်တို့သည်၊ အတ္တနော=မိမိ၏၊ ဖဿာနိ= အတွေ့တည်းဟူသော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ကို၊ အနုဘဝနတ္ထံ=ခံစားခြင်းငှါ၊ တာသံ=ထိုမိန်းမတို့ကို၊ နရက္ခတိ=မစောင့်ရှောက်ကုန်၊ ကေဝလံ=သက် သက်၊ အနာစာရံ=မလွန်ကျူးအပ်သည်ကို၊ နိသေဓေန္တာ=တားမြစ်ကုန် သည်ဖြစ်၍၊ တာသံ=ထိုမိန်းမတို့၏၊ ပုရိသန္တရဂမနံ=ယောကျ်ားတစ်ပါး သွားလာခြင်းကို၊ ဝါရေန္တိ=တားမြစ်ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ=ထို့ကြောင့်တည်း။

ကြွင်းသော တစ်ကျိပ် ၂-ယောက်သော မိန်းမတို့ကို ယောကျ်ား တစ်ပါး သွားလာသည်ရှိသော် ကာမေသုမိစ္ဆာ စာရကံထိုက်၏။

ထို့ကြောင့် ၎င်းကျမ်း၌

သေသာနိ ဒွိန္နံ သာရက္ခ သပရိဒဏ္ဍာနံ ဒသန္နဉ္စ ဓနက္ကီတာဒီနံ ဣတ္ထီနံ ပုရိသန္တရဂမနေ မိစ္ဆာစာရော အတ္ထိ၊ ကသ္မာ သသာမိကဘာဝတော။

ဟုမိန့်တော်မူ၏။

အနက်ကား။။ သေသာနိ=ကြွင်းကုန်သော၊ ဒွိန္နံ=၂- ယောက်ကုန်သော၊ သာရက္ခသပရိဒဏ္ဍာနံ=သာရက္ခ, သပရိဒဏ္ဍမိန်းမ တို့အားလည်းကောင်း၊ ဒသန္နံ=တစ်ကျိပ်ကုန်သော၊ ဓနက္ကီတာဒီနံ= ဓနက္ကီတအစရှိကုန်သော၊ ဣတ္ထီနဉ္စ=မိန်းမတို့အားလည်းကောင်း၊ ဣတိ=ဤသို့၊ ဒွါဒသန္နံ=တစ်ကျိပ် ၂-ယောက်ကုန်သော၊ ဣတ္ထီနံ=မိန်းမ တို့အား၊ ပုရိသန္တရဂမနေ=ယောကျ်ားတစ်ပါး သွားလာခြင်းကြောင့်၊ မိစ္ဆာစာရော=ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံသည်၊ အတ္ထိ=ရှိ၏၊ ကသ္မာ=အဘယ့် ကြောင့်နည်း ဟူမူကား၊ သသာမိကဘာဝတော=လင်ရှိသည်၏အဖြစ် ကြောင့်တည်း။

[ယောကျ်ားတို့ကား ၂-ကျိပ်လုံးပင် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံထိုက်သည်၊ ထိုအကြောင်းကို “အဂမနီယဋ္ဌာနံနာမ တာဝ မာတုရက္ခိတာဒယော“အစရှိသော အောက်စကားရပ်နှင့်ပင် သိလောက်ပြီ။]

အကြင်ယောကျ်ားသည် ညအခါ မိမိမိန်းမဟု ထင်မှတ်သည် ဖြစ်၍ တစ်ပါးသော မိန်းမအား သွားလာမိ၏၊ ထိုယောကျ်ားကား ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-မေးသည် ရှိသော် ပါဏာတိပါတကံအရာဝယ် ပါဏသညိတာ-ဟုပါသကဲ့သို့ ဤ၌ အဂမနီယသညိတာ-ဟု မပါသောကြောင့် ထိုက်၏-မှတ်ရမည်။

အချို့သောပုဂ္ဂိုလ်တို့က

တသ္မိံ-ဟူသော အာဓာရဖြင့် အဂမနီယဝတ္ထု သညိတာကိုပြ သည်ဟု-ဆိုကြ၏၊ ထိုစကားသည်မသင့်၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား

ပဉ္စသမ္ဘာရာ-ဟု မလာသောကြောင့်တည်း။

၁။ မာတာရက္ခိတ-အစရှိသော ၈-ယောက်သောမိန်းမတို့ကို သွားလာသည်ရှိသော် ပိုင်သူလင်မရှိသောကြောင့် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ ကံထိုက်၏-ဟုဆိုရသည်။

၂။ သာရက္ခ-အစရှိသော တစ်ကျိပ် ၂-ယောက်သောမိန်းမတို့ကို သွားလာသည်ရှိသော် ပိုင်သူလင်ရှိသောကြောင့် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ ကံလည်း ထိုက်၏၊ ပရဒါရကံလည်းထိုက်၏-ဟုဆိုရသည်။ [ဤကား ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ၏ ထူးသောစကားရပ်တည်း။]

ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ၏ အပြစ်

လွန်ကျူးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သောအပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။ အကြင်လူအပေါင်းတို့သည် ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံကို လွန်ကျူး ကုန်၏၊ ထိုလူအပေါင်းတို့ကို ငရဲထိန်းတို့သည် အလျှံပြောင်ပြောင် တောက်သောမီးကျီးတွင်း၌ ပစ်ချကြကုန်၏။

ထို့ကြောင့် နေမိဇာတ်ပါဠိတော်၌

ယေ ဇီဝလောကသ္မိံ အသာဓုဓမ္မိနော။

ပရဿ ဒါရာနိ အတိက္ကမ္မန္တိ။

တေ တာဒိသာ ဥတ္တမဘဏ္ဍထေနာ၊

တေမေဇနေ အဝံသိရာ နရကေ ပါတယန္တိ။

ဟုဟောတော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ဇီဝလောကသ္မိံ=သတ္တလောက၌၊ အသာဓု ဓမ္မိနော=မကောင်းမှုကိုပြုလေ့သဘောရှိကုန်သော၊ ယေ=အကြင်ပုဂ္ဂိုလ် တို့သည်၊ ပရဿ=သူတစ်ပါး၏၊ ဒါရာနိ=မယားတို့ကို၊ အတိက္ကမ္မန္တိ= လွန်ကျူးကုန်၏၊ တာဒိသာ=ထိုသို့ လွန်ကျူးခြင်းရှိကုန်သော၊ တေဇနာ= ထိုသူအပေါင်းတို့သည်၊ ဥတ္တမဘဏ္ဌထေနာ=မြတ်သော ဥစ္စာဟုဆိုအပ် ကုန်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို ခိုးသူတို့မည်ကုန်၏၊ တသ္မာ=ထို့ကြောင့်၊ တေမေဇနေ=ထိုလူအပေါင်းတို့ကို၊ နိရယပါလာ=ငရဲထိန်းတို့သည်၊ အဝံသိရာ=ဦးခေါင်းဦးစောက်၊ နရကေ=အလျှံပြောင်ပြောင်တောက်သော မီးကျီးတို့ဖြင့် ပြည့်သော နရက် ချောက်ငရဲ၌၊ ပါတယန္တိ=ပစ်ချကုန်၏။

ဤမျှသာမဟုတ်၊ နပုံးပဏ္ဍုက်ဖြစ်ရခြင်းတို့သည် ကာမေသုမိစ္ဆာ စာရကံ-ဟု သာရတ္ထ-စသော ကျမ်းအစောင် စောင်တို့၌ ဆိုကုန်၏၊ ကျယ် မည်စိုးသောကြောင့် မရေးလိုက်သည်။

[ဤကား ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ၏ အပြစ်ကိုပြသောစကားရပ်တည်း။]

ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကို ပြဆိုခြင်းပြီး၏။

---------*--------

၄-မုသာဝါဒကိုပြဆိုခြင်း

မုသာဝါဒအင်္ဂါ

မုသာဝါဒကံ၏အင်္ဂါ, ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်, လွန်ကျူးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သောအပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

တဿ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ။ အတထဝတ္ထု ဝိသံဝါဒနစိတ္တံ တဇ္ဇောဝါယာမော ပရဿ တဒတ္ထ ဝိဇာနနန္တိ။

[အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ။]

၁။ အတထဝတ္ထု=မဟုတ်မမှန်သော ဝတ္ထုလည်းဖြစ်စေ။

၂။ ဝိသံဝါဒနစိတ္တံ=ချွတ်ယွင်းစေလိုသော စိတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ။

၃။ တဇ္ဇောဝါယာမော=ထိုချွတ်ယွင်းခြင်း အားလျော်သော လုံ့လပြုသည်လည်းဖြစ်စေ။

၄။ ပရဿ=သူတစ်ပါး၏၊ တဒတ္ထဝိဇာနနံ=ထိုအနက် အဓိပ္ပါယ် ကို သိသည်လည်းဖြစ်စေ။

ဣတိ=ဤသို့၊ တဿ=ထိုမုသာဝါဒကံ၏၊ စတ္တာရော=၄-ပါး ကုန်သော၊ သမ္ဘာရာ=အဆောက်အဦတို့သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏။

[ဤကား မုသာဝါဒကံ၏ အင်္ဂါကိုပြသော စကားရပ်တည်း။]

မုသာဝါဒ အဓိပ္ပါယ်

ထူးထွေသော အဓိပ္ပါယ်ကို ဆိုပေအံ့။

ဤသို့သော အင်္ဂါ ၄-ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော်လည်း အကျိုးမပျက်စီးက ကမ္မပထမမြောက်ဟု-မှတ်ရမည်။

ထို့ကြောင့် ခုဒ္ဒကပါဌအဋ္ဌကထာ၌

ယော ပန အတ္ထဘဉ္ဇကော၊ သော ကမ္မပထပတ္တော၊ ဣတရော ကမ္မမေဝ။

ဟုမိန့်ဆို၏။

အနက်ကား။။ ယောပနမုသာဝါဒေါ=အကြင်မုသာဝါဒကံသည်ကား၊ အတ္ထဘဉ္ဇကော=အကျိုးကိုဖျက်ဆီး၏၊ သောမုသာဝါဒေါ= ထိုမုသာဝါဒကံသည်၊ ကမ္မပထပတ္တော=ကမ္မပထမြောက်၏၊ ဣတရော= ဤမှတစ်ပါးသော မုသာဝါဒကံသည်၊ ကမ္မမေဝ=ကံမည်သည်သာ လျှင်တည်း။

လှည့်စားလေ-ဟု စေရာ၌ ဆောင်သောသူ လှည့်စားသည်ဖြစ်၍ တစ်ပါးသောသူ၏ အကျိုးပျက်စီးသည်ရှိသော် စေရင်းပုဂ္ဂိုလ်မှာ မုသာဝါဒကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-မေးသည်ရှိသော်ဧကော ပယောဂေါ သာဟတ္ထိကောဝ။

ဟုအဋ္ဌသာလိနီအစရှိသော အဋ္ဌကထာအစောင်စောင်တို့၌ လာသောကြောင့် မထိုက်-ဟုမှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ သာဟတ္ထိကောဝ=ကိုယ်တိုင်လှည့်စားခြင်းဟုဆိုအပ်သော၊ ဧကော=တစ်ခုသော၊ ပယောဂေါဝ=ပယောဂသည်သာ လျှင်တည်း။

[ဤကား မုသာဝါဒကံ၏ ထူးသောစကားရပ်တည်း။]

မုသာဝါဒ၏ အပြစ်

လွန်ကျူးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။ အကြင်ရဟန်းတို့သည် စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်ကို မရဘဲနှင့် ရ၏-ဟု လိမ်လည်လှည့်ဖြားလျက် ပြောဆိုကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် သေ သည်၏အခြားမဲ့၌ အလျှံတပြောင်ပြောင်တောက်သော မီးကျီးရေ၌ သင်္ကန်းကိုလည်၌ ရောက်လျက် ခံရကုန်၏။

ထို့ကြောင့် ဝိဘင်းပါဠိတော်၌

ကာသာဝကဏ္ဌာ ဗဟဝေါ၊ ပါပဓမ္မာ အသညတာ။

ပါပေဟိ ကမ္မဓမ္မေဟိ၊ နိရယေ တေ ဥပပဇ္ဇရေ။

ဟုဟောတော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ပါပဓမ္မာ=ယုတ်မာသောတရားမှ၊ အသညတာ= မစောင့်စည်းကုန်သော၊ ဗဟဝေါ=များစွာကုန်သော၊ တေဘိက္ခူ= ထိုရဟန်းတို့သည်၊ ပါပေဟိ=ယုတ်မာကုန်သော၊ ကမ္မဓမ္မေဟိ=ကံတရား တို့ကြောင့်၊ ပရံမရဏာ=သေသည်မှနောက်၌၊ ကာသာဝကဏ္ဌာ=သင်္ကန်း လည်ရောက်ကုန်လျက်၊ နိရယေ=ငရဲ၌၊ ဥပပဇ္ဇရေ=ခံရကုန်၏။

[ဤကား မုသာဝါဒကံ၏ အပြစ်ကိုပြသော စကားရပ်တည်း။]

မုသာဝါဒကို ပြဆိုခြင်းပြီး၏။

---------*-------

၅-သုရာမေရယကိုပြဆိုခြင်း

သုရာမေရယအင်္ဂါ

သုရာမေရယကံ၏ အင်္ဂါ, ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်, လွန်ကျူးခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

သုရာဒီနဉ္စ အညတရံ ဟောတိ၊ မဒနီယပါတုကမျတာ စိတ္တဉ္စ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ၊ တဇ္ဇဉ္စ ဝါယာမံ အာပဇ္ဇတိ၊ ပီတေစ ပဝိသတီတိ ဣမာနိစတ္တာရိ။

[ခုဒ္ဒကပါဌအဋ္ဌကထာ။]

၁။ သုရာဒီနဉ္စ=သေအစရှိသည်တို့တွင်လည်း၊ အညတရံ= တစ်ပါးပါးသည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏။

၂။ မဒနီယပါတုကမျတာစိတ္တဉ္စ=မူးယစ်သည့်သေကို သောက် ခြင်းငှါ အလိုရှိသောသူ၏ အဖြစ်တည်းဟူသော စိတ်သည် လည်း၊ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ=ရှေ့ရှုဖြစ်၍တည်သည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏။

၃။ တဇ္ဇံ=ထိုအားလျော်သော၊ ဝါယာမဉ္စ=လုံ့လသို့လည်း၊ အာပဇ္ဇတိ=ရောက်၏။

၄။ ပီတေ=သောက်သည်ရှိသော်၊ ပဝိသတိစ=ဝင်လည်းဝင်၏၊ ဣတိ ဣမာနိစတ္တာရိ=ဤ ၄-ပါးတို့သည်၊ သုရာမေရယမဇ္ဇ ပမာဒဋ္ဌာနဿ=ယစ်မူးမေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်ကိုသောက် သောကံ၏၊ အင်္ဂါနိ=အင်္ဂါတို့တည်း။

[ဤကား သုရာမေရယကံ၏ အင်္ဂါကိုပြသော စကားရပ်တည်း။]

သုရာမေရယ အဓိပ္ပါယ်

ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်ကို ဆိုပေအံ့။

၁။ ဤသုရာမေရယကံသည် ကမ္မပထမြောက်သောကံလော၊

မမြောက်သောကံလော-ဟု မေးသည်ရှိသော်

ဣဿာ, မစ္ဆရိယ, ဝိစိကိစ္ဆာတရားတို့သည် ကမ္မပထတရား ၁၀- ပါး၌ မပါသော်လည်း အပါယ်ပဋိသန္ဓေကိုပေးသည်ဖြစ်၍ ကမ္မပထ မြောက်သောကြောင့် ကမ္မပထတရား ၁၀-ပါးတို့တွင် တော်ရာလျော်ရာ သွင်း၍ ယူရာသကဲ့သို့ ထို့အတူ သုရာမေရယကံသည်လည်း အပါယ် ပဋိသန္ဓေကို ပေးသည်ဖြစ်၍ ကမ္မပထမြောက်သောကြောင့် တော်ရာ လျော်ရာသို့ သွင်း၍ယူရမည်။

[ဤကား ယုတ္တိဒဠှီ။]

အာဂမဒဠှီအားဖြင့်ကား

ကောသေသောတိ ပဉ္စပိ ကမ္မပထမေဝ-ဟူသော သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာ,

ပါဏာတိ ပါတောနာမ နိရယသံဝတ္တနိကော ဟောတိ တိရစ္ဆာနယောနိသံဝတ္တနိကော ပေတ္တိဝိသယ သံဝတ္တနိကော တထာ အဒိန္နာဒါနာဒီနိ-ဟူသော မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာ, ၎င်းအဋ္ဌကထာစကား ၂-ရပ်ကိုထောက်လျှင် မုချဆတ်ဆတ် ကမ္မပထမြောက်၏-ဟုမှတ်ရမည်။

၂။ ဘိန်းစားခြင်း, သေသောက်ခြင်း, ရှူခြင်းတို့သည် သုရာမေရယ ကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည်လော-ဟု မေးသည်ရှိသော် ယံ ဝါပန အညမ္ပိ ကိဉ္စိ အတ္ထိ မဒနီယံ၊ ယေန ပီတေန ပမတ္တော ဟောတိ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မဇ္ဇံ။

ဟု ခုဒ္ဒကပါဌအဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့် ထိုက်၏-ဟု မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ ဝါပန=ထိုမှတစ်ပါး၊ အညမ္ပိ=တစ်ပါးလည်းဖြစ် သော၊ ကိဉ္စိ=အမှတ်မရှိသော၊ ယံမဒနီယံ=အကြင်မူးယစ်ကြောင်း ဖြစ်သောဝတ္ထုသည်၊ အတ္ထိ=ရှိ၏၊ ပီတေန=သောက်အပ်သော၊ ယေန ဝတ္ထုနာ=အကြင် ဝတ္ထုဖြင့်၊ ပမတ္တော=မေ့လျော့သည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏၊ ဣဒံသဗ္ဗံ=ဤအလုံးစုံမေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သောဝတ္ထုကို၊ မဇ္ဇံ=မဇ္ဇဟူ၍၊ ဝါ=သေဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=ဆိုအပ်၏။

၃။ သေအရက်ကိုဆေးဟင်းလျာတို့၌ ထည့်စေခြင်းငှါလည်း ကောင်း, ကောင်းစေခြင်းငှါလည်းကောင်း သေအရက်တို့၏ အနံ့အရသာ ကို မထင်စေဘဲ အနည်းငယ်ထည့်စေလျက် ၎င်းဆေးဟင်းလျာတို့ကို သုံးဆောင်သော သူသည် သုရာမေရယကံထိုက်မည်လော၊ မထိုက်မည် လော-ဟု မေးသည်ရှိသော်

အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ယသ္မိံ တေလပါကေ မဇ္ဇဿ န ဝဏ္ဏော ဂန္ဓော ရသော ပညာယတိ၊ ဧဝရူပံ မဇ္ဇပက္ခိတ္တံ တေလံ ပါတုံ။

ဟု မဟာဝါပါဠိတော်၌လာသောကြောင့် မထိုက်ဟု-မှတ်ရမည်။

အနက်ကား။။ ဘိက္ခဝေ=ရဟန်းတို့၊ ယသ္မိံ တေလပါကေ= အကြင်ဆီကျက်၌၊ မဇ္ဇဿ=သေ၏၊ ဝဏ္ဏော=အဆင်းသည်၊ နပညာယတိ= မထင်၊ ဂန္ဓော=အနံ့သည်၊ နပညာယတိ=မထင်၊ ရသော=အရသာသည်၊ န ပညာယတိ=မထင်၊ ဧဝရူပံ=ဤသို့ သဘောရှိသော၊ မဇ္ဇပက္ခိတ္တံ=သေ အရက်ထည့်အပ်သော၊ တေလံ=ဆီကို၊ ပါတုံ=သောက်ခြင်းငှါ၊ အနုဇာ နာမိ=ငါဘုရားခွင့်ပြုတော်မူ၏။

[ဤကား သုရာမေရယကံ၏ ထူးသောစကားရပ်တည်း။]

သုရာမေရယ၏ အပြစ်

သုရာမေရယ၏ လွန်ကျူးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ဆိုပေအံ့။

အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် သုရာမေရယကံကို လွန်ကျူး၏၊ ထို ပုဂ္ဂိုလ် သည် ငရဲ၌ ကြိမ်ဖန်များစွာ ခံရ၏၊ လူဖြစ်သော်လည်း ရူးခြင်း, အ,ခြင်းဖြစ်သေးသည်။

ထို့ကြောင့် အင်္ဂုတ္တိုရ်အဋ္ဌကထာ၌

ဥမ္မတ္တကသံဝတ္တနိကော ဟောတီတိ ဥမ္မတ္တကဘာဝံ သံဝတ္တေတိ၊ တေန ဟိ မနုေဿာ ဥမ္မာဒေါဝါ ခိတ္တစိတ္တောဝါ ဧဠမူဂေါဝါ ဟောတိ၊ အယံ သုရာပါနဿ နိသန္ဒော။

ဟုမိန့်တော်မူ၏။

အနက်ကား။။ ဥမ္မတ္တကသံဝတ္တနိကော ဟောတီတိ=ဥမ္မတ္တက သံဝတ္တနိကော ဟောတိ-ဟူသည်ကား၊ ဥမ္မတ္တကဘာဝံ=ရူးသည်၏ အဖြစ်ကို၊ သံဝတ္တေတိ=ဖြစ်စေ၏၊ ဟိသစ္စံ=မှန်၏၊ တေန=ထို့ကြောင့်၊ မနုေဿာ=လူသည်၊ ဥမ္မာဒေါဝါ=ရူးခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ခိတ္တ စိတ္တောဝါ=စိတ်ပြန့်လွင့်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဧဠမူဂေါဝါ=အ,ခြင်း သည်လည်းကောင်း၊ ဟောတိ=ဖြစ်၏၊ အယံ=ဤဆိုအပ်ခဲ့ ပြီးသော အကျိုးတရားဟူသမျှသည်၊ သုရာပါနဿ=သေကိုသောက် ခြင်းတည်း ဟူသော သုရာပါနကံ၏၊ နိသန္ဒော=အကျိုးဆက်တည်း။

[ဤကား သုရာမေရယကံ၏ အပြစ်ကို ပြသောစကားရပ်တည်း။]

သုရာမေရယကို ပြဆိုခြင်းပြီး၏။

လူတို့သည် အပတ်တကုတ် မပြတ်မလပ် ကျင့်ဆောက်တည် အပ်သော ၅-ပါးသောကံ၏ အင်္ဂါ, ထူးထွေသောအဓိပ္ပါယ်, လွန် ကျူးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အပြစ်တို့ကို ပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာ အရပ်ရပ် တို့ကို ကြည့်ရှုဆုံးဖြတ်သော စကားရပ်ကား ပြီး၏။

ငါတို့ကျေးဇူးရှင် စံကျောင်းဆရာတော် ဆုံးဖြတ်သော ပဉ္စသီလဝိနိစ္ဆယပြီး၏။

---------*--------