နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
သန္ဓိနိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
---------
(၁) ယဿသမ္ဗုဒ္ဓဿ = အကြင်မြတ်စွာဘုရား၏၊ နန္တဝဏ္ဏဝ တဿရာ = အက္ခရာဝဏ္ဏအနန္တတည်းဟူသော ပြိုးပြိုးပြက်တောက်ပသော ရောင်ခြည်ရှိကုန်သော၊ စတုရာသီတိ သဟဿ ဓမ္မက္ခန္ဓာ ပဘင်္ကရာ = ဓမ္မက္ခန္ဓာဒေသနာပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်တည်းဟူသော နေဝန်း တို့သည်၊ လောကမှိ = လောကသုံးပါး၌၊ ဇောတန္တိ = ထိန်ထိန်ရွှန်းရွှန်း ထွန်းပဆဲဖြစ်ကုန်၏၊။
(၂) အနန္တဝဏ္ဏံ = အဆုံးမရှိသောဂုဏ်ကျေးဇူးရှိတော်မူထသော၊ နိရုတ္တိပါရဂုံ = သဒ္ဒါ၏ကမ်းတစ်ဖက်သို့ ရောက်တော်မူထသော၊ တံသမ္ဗုဒ္ဓံ = ထိုမြတ်စွာဘုရားကို၊ ဝန္ဒေဝန္ဒာမိ = ရှိခိုးပါ၏၊ အဿ = ထိုမြတ်စွာဘုရား၏၊ ဝိသုဒ္ဓဝဏ္ဏ ဘာဇနံ = မြူမှေးအညစ်အကြေးတို့မှ ကင်းဝေးစင်ကြယ်သော သွာက္ခာတအစရှိသော ဂုဏ်တော်အပေါင်းတို့၏ တည်ရာဖြစ်သော၊ သဒ္ဓမ္မဉ္စ = မဂ်လေးတန်ဖိုလ်လေးတန် နိဗ္ဗာန်ပရိယတ် အမြတ်ဆယ်ဖော် တရားတော်ကို၎င်း၊ ဝိသုဒ္ဓဝဏ္ဏဘာဇနံ = ကိလေသာမြူမှေးအညစ် အကြေးတို့မှ ကင်းဝေးစင်ကြယ်သော သုပ္ပဋိပန္နအစရှိသော ဂုဏ်တော် အပေါင်းတို့၏တည်ရာဖြစ်သော၊ သံဃဉ္စ = ကလျာဏပုထုဇန် ရှစ်တန် အရိယာ သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကို၎င်း၊ ဝန္ဒေဝန္ဒာမိ = ရှိခိုးပါ၏၊ ဝန္ဒိတွာ = ရှိခိုးပြီး၍၊ (ထည့်ပါဌ်၊ ဒီပယိဿာမိမှာစပ်။)
(၃) မဟာဉာဏီ = ကြီးမြတ်သောဉာဏ်ပညာရှိတော်မူထသော၊ မောဂ္ဂလာနော = မောဂ္ဂလာန်အမည်တော်ရှိထသော၊ နိရုတ္တာရည ကေသရီ = လောကီသဒ္ဒါကျမ်း သာသနာသဒ္ဒါကျမ်းတည်းဟူသော တော တောင်ဂနိုင်မြိုင်ကြီးအတွင်း ခြင်္သေ့မင်းကြီးသည်၊ သောဂတာရညဗျာပနံ = ဘုရားမြတ်စွာ၏ ဒေသနာသုံးရပ် ပိဋကတ်သုံးပုံတည်းဟူသော တောသုံး တောင်အလုံးကို ပျံ့နှံ့စေနိုင်သော၊ ယံဗျာကရဏံနာဒံ = အကြင်သဒ္ဒါ ဗျာကရိုဏ်းကျမ်းတည်းဟူသော ဟိန်းသံကို၊ နဒိ = ဟိန်းတော်မူပြီ။
(၄) အဟံ = ငါသည်၊ သဒ္ဒသတ္ထာနိ = သဒ္ဒါကျမ်းတို့ကို၎င်း၊ နဝင်္ဂံ = အင်္ဂါကိုးပါးရှိသော၊ သတ္ထုသာသနံ = ဘုရား ပရိယတ်သာသနာတော်မြတ် ကို၎င်း၊ ဩဂါယှ = သက်ဝင်၍၊ နာနာရာသီ = အထူးထူးသော သဘောတူ အဖို့အစုတို့ကို၊ ဝိဘာဇယံ-ဝိဘာဇယန္တော = ခြားနားစွာလှ ဝေဖန်ပြလျက်၊ တဿ = ထိုမောဂ္ဂလာန်ဗျာကရိုဏ်းကျမ်း၏၊ အတ္ထံ = အနက်အကျယ် အဓိပ္ပါယ်ကို၊ ဒီပယိဿာမိ = ဖော်ပြပေအံ့၊ ဣတိ = ဤတွင်ဂန္ထာရမ္ဘစကားရပ် အပြီးသတ်၏၊။ဤမှနောက်၌ ခက်စနိုးရာပုဒ်ပါဌ်ပါဠိတို့ကိုသာ ရွေးကောက်၍ အနက်ထောက်အံ့။
နာမပညတ္တိရူပတ္တာ = နာမပညတ်သဘောရှိသည်၏ အဖြစ် ကြောင့်။ ဒက္ခိဒလာနံ = မျက်လွှာတို့၏၊ ဥမ္မိသန = ဖွင့်ခြင်း၊ နိမ္မိသန = မှိတ်ခြင်း။ တတ္ထ = ထိုရဿငါးလုံးတို့တွင်။။ ဧဋ္ဌိ = ရှာမှီးခြင်း။။ ဩဋ္ဌော = ကလအုဌ်။ ဧကပဒ သံယောဂေတိ = ဟူသောပုဒ်သည်၊ ကိံ = အဘယ်အကျိုး ရှိသနည်း။ ဣတိ = ဤသို့မြစ်ရခြင်းအကျိုးရှိ၏၊။ မံ = ငါ့ကို၊ တွံ = သည်၊ ဝနေ = ၌၊ စေနိက္ခဏံ-နိက္ခဏန္တော = အကယ်၍မြှုပ်သတ်ငြားအံ့။။ အဟံ = သည်၊ တေ = သင်၏၊။ ဧန္တိ = ရောက်ကုန်၏၊ ဧယျ = လာရာ၏၊။ မေဏ္ဍော = ဆိပ်၊ သောဏ္ဍော = ကြူးသောသူ။။ ရေဿဟိ = တို့ထက်၊ ဒိဂုဏကာလော = နှစ်ဆတက်သောကာလရှိ၏၊။ တေပန = ထိုဗျည်းတို့သည်ကား၊ သုဒ္ဓါ = သရနှင့်မရောမရှက်ဗျည်းသက်သက်ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော်၊ ဒိယဍ္ဎ မတ္တိကာ = တစ်မတြာခွဲရှိကုန်၏၊။ တိယဍ္ဎုမတ္တိကာ = နှစ်မတြာခွဲ ရှိကုန်၏၊ ပဉ္စဗျဉ္ဇနပဉ္စကာ = ဗျည်းပဉ္စကငါးခုတို့သည်၊ ကာဒိ = ကစသော၊ ပဉ္စကော = ဗျည်းငါးခုအပေါင်းသည်။
နောက်၌လည်း ပဉ္စကောပုဒ်လိုက်စေ။ဝဏ္ဏုဒ္ဒေသေ = အက္ခရာ မာတိကာဥဒ္ဒေသ အစဉ်၌၊ သင်ပုန်းကြီးအစ၊ က ခ ဂ ဃ င၊ စသည်ကို ဆိုသည်။
ဧကဌာနိကာနံ = တူသောဌာန် ရှိကြ ကုန်သော။။ နိဂ္ဂယှ = နှိပ်၍။ ဗျတ္တံ = ပြီပြင်ထင်ရှားစွာ၊ ဝဒန္တေန = ရွတ်ဆိုသောသူသည်၊ ယတ္ထ = အကြင် အရပ်၌၊ အက္ခန္တိ = အက္ခံဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ရွတ်ဆိုအပ်၏၊ တံ = ထိုအရပ်သည်၊ ကဏ္ဌဌာနံ = မည်၏။
အက္ခံဟု ပြီပြင်စွာ ရွတ်ဆို၍စမ်းလေ၊ ယင်းအက္ခရာနှစ်လုံး ဖြစ်ရာဌာနသည် ကဏ္ဌဌာန်မည်၏ ဆိုလိုသည်၊ နောက်၌လည်း ဤနည်း တူသိလေ။ ဝုစ္စတိပုဒ်ကိုနောက် သို့လိုက်စေ။
နာသပဒေသော = နှာခေါင်းအရပ်သည်။။ ကတ္ထစိပန = အချို့သော ကျမ်း၌ကား။။ သံဃဋ္ဋနေန = ထိခိုက်ခြင်းကြောင့်။။ တာလုမှိ = အာ စောက်၌၊ ဇိဝှါမဇ္ဈသံဃဋ္ဋနေန = လျှာလယ်၏ထိခိုက်ခြင်းကြောင့်။။ မုခဗ္ဘန္တရမုဒ္ဓမှိ = ခံတွင်း၏အတွင်းတွင် အထက်အရပ်၌။
ရကြီးကိုလျှာလိပ် သံနှင့်ပြီပြင်စွာရွတ်ရာ ထိုရကြီး၏ဖြစ်ရာအရပ်ကို မုဒ္ဓဌာန်ဆိုသည်။
ဥပရိဒန္တပန္တိယံ = အထက်သွားအစဉ် အတွင်းအရပ်၌။။ ဝဂ္ဂန္တငါးလုံး သည် စဉ်းငယ်နှာခေါင်းသံ အမြဲပါသောကြောင့် နာသိကဌာနေပိဆိုသည်။။ အပိစ = ဆိုဖွယ်အထူးကား။။ နှာတော = ဆေးလျော်သည်၊ ဝိမှိတော = ချီးမွမ်းအံ့ဩအပ်သည်။။ ဝုလှတေ = မျှောအပ်၏၊ အဝှါနံ = ခေါ်ခြင်း။။ ကဏ္ဌံ = ကို၊ သံဝရိတွာ = ပိတ်၍။။ တာနိယေဝ = ထိုမိမိမိမိ တို့၏ဌာန်ကိုရိုဏ်းတို့ကိုသာလျှင်၊ ဖုသာပေတွာ ၂-ခု၌စပ်။
ရဿ တို့ကား ပွင့်သောအသံမျိုး မဟုတ်ကုန်၊ ဒီဃတို့သည်ကား ပွင့်သောအသံမျိုးတို့တည်း၊ စူဠနိရုတ္တိကျမ်းအလို။ဣဒံ = ဤကျမ်းသုံးစောင် စကားသည်၊ ယုတ္တတရံ = အလွန်သင့်လှပေ၏၊။ အဝဏ် ၂-လုံးသည် ကဝဂ်နှင့်ယှဉ်သောအခါ၌ မိမိတို့၏ဌာန်ရင်း၌ပင်ဖြစ်၏၊ စဝဂ် စသည် တို့နှင့်ယှဉ်သောအခါ မိမိတို့၏ဌာန်ရင်းကို စွန့်ရကုန်၏၊ ဣဝဏ် စသည် တို့၌လည်း ထိုနည်းတူသိလေ။။ က၌ သံဝုဋဖုဋ္ဌပယတ် ၂-ခုရ၏၊ ကာ၌ ဝိဝဋဖုဋ္ဌပယတ် ၂-ခုရ၏၊ ကျ၌ သံဝုဋဖုဋ္ဌ, ဤသံဖုဋ္ဌ ၃-ခုရ၏၊ ကျာ၌ ဝိဝဋဖုဋ္ဌ, ဤသံဖုဋ္ဌ ၃-ခုရ၏၊ ဤနည်းတူ နာနာဝဏ္ဏတို့၌ ပယတ်ရော ယှက်ပုံကို အကုန်သိလေ။။ ပုဒ်စစ်ကျမ်းစသည်တို့၌ ပယတ်အစီအရင် နေရာမကျ ရှိခဲ့၍ ဤကျမ်း၌ ဩဋ္ဌဇတို့ကို သက်သေပြ၍ တတ္ထ ဩဋ္ဌဇေသု တာဝ အစရှိသည်ဖြင့် နေရာတကျ ပြဆိုလိုက်သည်၊ ဌာန် ကရိုဏ်းတူကြကုန်သော ဝဏ္ဏတို့၌ ပယတ် မတူကြသည့်အတွက် သူ့ ဌာန်နှင့် သူ့ကရိုဏ်း ပိတ်မှုဖွင့်မှု နာနာထိမှု စဉ်းငယ်ထိမှု အထူးအထွေ ရှိနေကြသည်ကို အကုန်သိလေ။
ထဒ္ဓေန = ပြင်းထန်သော။။ ယထာ = အကြင်အခြင်းအရာအားဖြင့်။ မုခဆိဒ္ဒေန = ခံတွင်းပေါက်ဖြင့်၊ ပါးစပ်ပေါက်ကိုယူ။။ ဗဟိ = သို့၊ အနိက္ခမ္မ = မထွက်မူ၍၊ နာသသောတာဘိ မုခေါ = နှာခေါင်းပေါက်သို့ရှေးရှူသည်။ နှာခေါင်းပေါက်မှ လေထုတ်သည်ကို နိဂ္ဂဟိတဆိုသည်။။ ပါးစပ်ပေါက်မှ လေထုတ်သည်ကို ဝိမုတ္တဆိုသည်။
သင်္ကေတရာသီ၌။။ ရသင်္ချာတောဝါ၊ တေရသ၌ တိဒသလိင် တည်၍ တိသင်္ချာမှနောက်၌ပြသော အစီအရင်ဖြစ်ရကား ဒသ၌ ဒဟူသော အာဒိဝဏ္ဏကိုသာ ရပြုလေ၊ ဒသသဒ္ဒါတစ်ခုလုံးကို မပြုလေ နှင့်ဟူလို။။ ဆဋ္ဌိယံ = ဆဋ္ဌီညွန်း ရာ၌၊ အန္တဿ = ဆဋ္ဌီညွန်းအပ်သော ပုဒ်၏အဆုံးဖြစ်သော အစိပ်ကို၊ ဝိဓိ = သည်၊ ဟောတိ။
ကစ္စည်းကျမ်း၌ ဂမု ပစအစရှိသောဓာတ်တို့၌ ဗျည်းတိုင်းမှာ သရပါရှိသည်ဖြစ်၍ အနေကသရဓာတ်မည်၏၊ ထို့ကြောင့် ရုပ်စီရင်သော အခါ၌ ဓာတွန်ချေမှု အမြဲရှိနေ၏၊ လောကီဗျာကရိုဏ်းကျမ်း ဤ မောဂ္ဂလာန်ကျမ်းတို့၌ နောက်ဗျည်းမှာ သရမရှိသောကြောင့် အနေက သရဓာတ်ဟူ၍ မရှိရကား ဓာတွန်ချေမှုမရှိ၊ နဒီ ပုရိသ အစရှိသော လိင်ပုဒ်တို့၌ကား ဗျည်းတိုင်းမှာပင် သရပါရှိကြ၏၊ ထို့ကြောင့် မ အနုဗန်၏သင်္ကေတကို ပြဆိုရာ၌၊ နဇ္ဇာယောသွမ်၊ နဇ္ဇာယော သန္ဒန္တိ၌ လိင်ပုဒ်အရာဖြစ်၍ နဒီ၌ ဤသရသည် အဆုံးသရဖြစ်၏၊ ယင်းနောင် အာဟူသော အာဂုံလာ၏၊ ရုန္ဓတိ၌ကား ဓာတ်ပုဒ်ဖြစ်၍ ဓ၌ သရမရှိ၊ ရု၌ရှိသော ဥသရသည်ပင် အဆုံးသရမည်၏၊ ထို့ကြောင့် ရုနောင် အံဟူသော အာဂုံလာ၏၊။ ဇီရတိ၊ သီဒတိတို့၌ ဇနောင်သနောင် ဤ ဟူသောအာဂုံလာ၏၊ အ,ကြေ၏။
မြမ္မ ပေါတ္ထကေသုပန = မြမ္မာပြည်ရှိ မောဂ္ဂလာန်ပေစာတို့၌ကား။ သီဟဠပေါတ္ထကေဟိ = သီဟိုဠ်ရှိ မောဂ္ဂလာန်ပေစာတို့နှင့်၊ နသမေတိ။ ဧတေန = ဤသုတ်ဖြင့်၊ ပဒရူပဝိဓာနေ = ၌၊ အနုဗန္ဓော = င, ဋ, ဉ, က, မအစရှိသော အနုဗန်အက္ခရာစုသည်၊ ဥပယောဂံ = ယှဉ်ခြင်းသို့၊ နဂစ္ဆတိ = မရောက်၊ ဣတိ၊ ဉာပေတိ။
ရုပ်စီရင်သောအခါ၌ အနုဗန်အက္ခရာ မပါစေလင့်ဟူလိုသည်။။ ဤသင်္ကေတစုကို ကြေလည်ကြစေ။
သင်္ကေတရာသီပြီး၏။
---------*--------
မုနီရိတော = ဘုရားသည်ဟောအပ်၏၊ ဝရဝါဒီရိတော = မြတ်သော နိဗ္ဗာန်ကို ဟောလေ့ရှိသောဘုရားသည် ဟောအပ်၏၊။ ဦမိ = လှိုင်း ထမ်းပိုး။။ သရဘုယာ = သရဘူမြစ်ကြီး၏၊။ သော = ထိုရဟန်းသည်၊ တုဏှိ = ဆိတ်ဆိတ်နေသည်၊ အဿ = ဖြစ်ရာ၏၊။ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌံ = ဒိဋ္ဌိနှင့်အတူ တည်သော တရားမျိုး။။ မုဒိန္ဒြိယံ၊ မုဒုဣန္ဒြိယံ = နုသောဣန္ဒြေ။။ မတ္ထိ၊ မေအတ္ထိ၊ ဖြတ်။။ အဿ = ထိုသား၏၊ ဥရော = ရင်သည်။။ ဧတ္ထ = ဤ လောက၌၊ အသန္တော = မသူတော်တို့သည်၊ အဿုပုဒ်တို့ကား အနက် မရှိကုန်။။ ယဒါ = ၌၊ အဿ = ထိုသူ၏၊ သီလဉ္စ = ကို၎င်း၊ ပညဉ္စ = ကို၎င်း။ ကဏှံ = နွားနက်ကြီးကို၊ ယုဉ္ဇန္တိ = က,ကြကုန်၏၊။ အဿ = ထိုသူအား၊ ဝါ = ထိုသူသည်၊ တဏှာ = ကို။။ ရထေသဘ = ရထားစီးသူရဲတို့၏ အကြီး အကဲဖြစ်သော မင်းမြတ်၊ မာကုဇ္ဈ = အမျက်မထွက်ပါလင့်။။ အာဂတာတ္ထ၊ အာဂတာအတ္ထ၊ ဖြတ်၊ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏၊။ ပပံ = များစွာသောရေကို၊ အဝိန္ဒုံ = ရကြကုန်ပြီ။။ကဗဠံ = ဆင်စာမြက်မြက်ဆုပ် ထမင်းလုပ်ကို၊ ပဒါတဝေ = လှမ်းယူခြင်းငှါ၊ နာလံ = မစွမ်းနိုင်။။ ဒီဃော = ရှေးသရကို ဒီဃပြု။။ ယေတေဓမ္မာ၊ ယေဧတေဓမ္မာ = အကြင်တရားတို့သည်။။ မာဒိသေသု = ငါ့နှယ်သူတို့၌၊ ကထာဝ = ဆိုဖွယ်သည်သာလျှင်၊ ကာအတ္ထိ = အဘယ်မှာရှိတော့အံ့နည်း။။ မဓုဝါ၊ မဓုဣဝ = ပျားသကာကဲ့သို့၊ ဝါကား ဆန်းဒီဃ။
ကွစီတိ = ကွစိဟူ၍ ဆိုရခြင်းသည်၊ ကိံ = အဘယ်အကျိုး ရှိပါသနည်း၊ အာနန္ဒ = အာနန္ဒာ၊ အနိစ္စသညာ = သည်၊ ကတမာ = အဘယ်နည်း၊ ဣတိ = ဤပြယုဂ်တို့၌ ဤသုတ်အစီ အရင်ကို မြစ်ပယ်ရခြင်း အကျိုးရှိ၏။
(နောက်နောက်ကိံပုဒ်တို့၌လည်း ဤနည်းချည်းအနက် ဆိုလေ။ ) အမတံ၊ အမတဿ = အမြိုက်နိဗ္ဗာန်၏၊။ ကွစိတွေဝ၊ ကွစိ ဣတိဧဝ = ကွစိဟူ၍ပင် လိုက်ပြန်ခြင်းသည်၊ ကိံ = အဘယ်အကျိုးရှိပါ သနည်း။
သူ့သုတ်မှာပါရှိသော ကွစိသည် သူ့သုတ်တွင် မနေရစ်ပဲ နောက် သုတ်၌လည်း ကွစိဟူ၍ပင် လိုက်ပြန်၏၊ အဘယ်အကျိုးရှိ၍ လိုက်ပြန် လေသနည်းဟူလိုသည်၊ ဧဝ၏အဓိပ္ပါယ် တွေဝံဟူ၍လည်း ရှိကြ၏။
သောတိန္ဒြိယံ = သောတဟူသောဣန္ဒြေ၊ စက္ခုန္ဒြိယံ = စက္ခု ဟူသော ဣန္ဒြေ၊ ဣတိ = ဤပြယုဂ်တို့၌ ဤသုတ်အစီအရင်ကို မြစ်ပယ်ရခြင်း အကျိုးရှိ၏၊။ တွေဝဟုပါရှိသော လိုက်သော ကိံပုဒ်ဟူသမျှတို့၌ ဤ နည်းချည်းအနက်ဆိုလေ။
ဝါတိ = ဝါဟူ၍ဆို ရခြင်းသည်၊ ကိံ။။ ကော = သည်၊ ဣမံဝသလိံ = ဤအယုတ်မကို၊ ပရာမ သိဿတိ = သုံးသပ်လတ္တံ့နည်း၊ ဣတိ = ဤပြယုဂ် တို့၌ ဤသုတ်အစီအရင်ကို မြစ်ပယ်ရခြင်း အကျိုးရှိ၏၊။ နောက် နောက်သုတ်တို့၌လည်း မူလကိံ လိုက်၊ ကိံတွေ့ရှိတိုင်းမှာ ဤနည်းချည်း အနက်ဆိုလေ။
ယာဝကဏ္ဍာဝသာနာ = သန္ဓိတစ်ပိုင်းလုံး ပြီးဆုံးသည်တိုင်အောင်၊ ယုတ္တဌာနေသု = လိုက်ခြင်းငှါသင့်လျော်ရာဌာနဖြစ်ကုန်သော၊ သဗ္ဗတ္ထ = ခပ်သိမ်းသောသုတ်တို့၌။။ ကွစိသဒ္ဒါသည် အထူးထူးသောပြယုဂ်ကိုပြ၏၊ ဝါသဒ္ဒါသည် တစ်ခုသောပြယုဂ်၏ အထူးထူးသောရုပ်ကိုပြ၏ ဟူရာ၌။ စက္ခုန္ဒြိယံ ဟူသောပြယုဂ်သည် နောက်သရ အမြဲကြေ၏၊ ပရောကွစိ သုတ်၌ မူလပြယုဂ်သာ ဖြစ်နိုင်၏၊ နောက်သရမကြေပဲ စက္ခုဣန္ဒြိယံဟူ၍၎င်း စက္ခိန္ဒြိယံဟူ၍၎င်း ပရောကွစိသုတ်၏ ကိံပြယုဂ် မဖြစ်နိုင်။။ သောတိန္ဒြိယံဟူသောပြယုဂ်သည် နောက်သရကြေခြင်းမရှိသောကြောင့် ပရောကွစိသုတ်၌ ကိံပြယုဂ်သာ အမြဲဖြစ်နိုင်၏၊ နောက်သရကြေပြန်၍ သောတန္ဒြိယံဟု ပရောကွစိသုတ်၌ မူလပြယုဂ်မဖြစ်နိုင်၊ ဤသို့မူလပြယုဂ် ကိံပြယုဂ်တစ်ဖက်သတ်နေကြသည်ကို အထူးထူးသောပြယုဂ်ဆိုသည်။ သောအဟံဟူသောပြယုဂ်တစ်ခုမှာ ရုပ် ၂-မျိုးရှိ၏၊ ပရောကွစိ သုတ်၏ မူလ၌ သောဟံဟူ၍ ပြီး၏၊ ကိံ၌ သောအဟံ၊ သွာဟံ ဟူ၍ပြီး၏၊ ဤကား ပြယုဂ်တစ်ခု၌ ဒွိရုပ်ဖြစ်ပုံတည်း၊ ဤသို့ဖြစ်သည်ကို ပြယုဂ်တစ်ခု၏ အထူးထူးသောရုပ်ဆိုသည်။။ ကွစိရုပ်မှာ၊ ဧကသာ၊ ဝါမှာဒွိရုပ်မှတ်။။ ဧကဆိုသည်ကား ပြယုဂ်တစ်ခုမှာ ရုပ်လည်းတစ်ခုသာ ရှိ၏ဆိုလိုသည်၊ ဒွိရုပ်ဆိုသည်ကား ပြယုဂ်တစ်ခုမှာ မူလရုပ် ကိံရုပ်ဟူ၍ ၂-ရုပ်ရ၏ ဆိုလိုသည်။။ ကိန္တိ၊ ကိံဣတိ = အဘယ်သို့လျှင်။။ စီဝရန္တိ၊ စီဝရံ ဣတိ = စီဝရံ ဟူသည်ကား။
သရလောပရာသီပြီး၏။
---------*--------
ပုပ္ဖံသာ၊ ပုပ္ဖံအဿာ၊ ဖြတ်။။ ဧဝံသတေ၊ ဧဝံအဿတေ၊ ဖြတ်။။ ခတျာ၊ ခတ္တိယာ။ ရတျော၊ ရတ္တိယော၊ ဖြတ်။။ သမဏ = ရှင်ရဟန်း၊ တွေဝ-တွံဧဝ = ကိုသာလျှင်။။ ဥရဂါမိဝ-ဥရဂံဣဝ = နဂါးကိုကဲ့သို့။။ အရဟတာမိဝ-အရဟတံဣဝ = ရဟန္တာတို့၏သို့။။ ပဿတံ = မျက်စိအမြင်ရှိကုန်သောသူတို့အား၊ အာလောကောဣဝ။။ ကက္ကဋကံ ဣဝ = ဗုဇွန်ကိုကဲ့သို့။။ တာရကိတံ = ချယ်လယ်အပ်သော ကြယ်နက္ခတ်ရှိသော၊ နဘံဣဝ = ကောင်းကင်ကဲ့သို့။။ ဟတ္ထဂတံ = လူ့လက်သို့ရောက်ပြီးသော၊ ပဒုမံဣဝ။။ အပြည့်အစုံဖော်၍ပေးလျှင်အနက်ဝန်လေးရန်ရှိ၍ ရုပ်မြင်သာ ရုံပေးလိုက်သည်။။ သာရာဂေါသံရာဂေါ = ပြင်းစွာတပ်ခြင်း၊ သာရတ္တော-သံရတ္တော = ပြင်းစွာတပ်သောသူ။ အဝိသာဟာရော = မရွေ့ရှားခြင်း၊ သာရမ္ဘော = ချုပ်ချယ်ခြင်း၊ သာရဒ္ဓေါ = ပူပန်သည်၊ သာကေတံ နဂရံ = သာကေတမြို့။။ ကေတသဒ္ဒါဉာဏ်ဟော။ ။ သုန္ဒရံ ကေတံ ဧတ္ထာတိ သာကေတံပြု။။
ဗိန္ဒုလောပရာသီပြီး၏။
---------*--------
ဝိစ္ဆာယံ = ဝိစ္ဆာအရာ၌၊ ဧကဿ = တစ်ခုသောဝိဘတျန္တပုဒ်၏၊ ဒွိတ္တေ = ၂-ပုဒ်အဖြစ်ဟူသောဒွေးဘော်ကို၊ ကတေ = ပြုပြီးသည်ရှိသော်၊ ပုဗ္ဗဿ = ရှေ့ပုဒ်၏၊ သျာဒိလောပေါ = သိစသော နာမ်ဝိဘတ်ကြေခြင်းသည်၊ ဟောတိ။။ ပြယုဂ်စု လွယ်ပြီ။။
သျာဒိလောပရာသီပြီး၏။
---------*--------
အပ္ပဝိဓာနံ = ပါဠိတော်တို့၌ အနည်းငယ်မျှသာ ထင်မြင်သော အစီအရင်ကို၊ ဥစ္စတေ = ဆိုအပ်၏၊။
တဒမိနာဒီနိ = တဒမိနာအစရှိသောရုပ်ဆန်းတို့သည်၊ သိဇ္ဈန္တိ = ပြီး ကုန်၏၊။ ဣဒံ = ဤသုတ်သည်၊ မဟာဝုတ္တိသုတ္တံ = မဟာဝုတ္တိ သုတ်ကြီး တည်း။။ ဣမိနာနိပါတနေန = ဤလောကဝေါဟာရအရိုးအစဉ်၌ ကျရောက်မြဲတိုင်းသော နည်းလမ်းအားဖြင့်။။ ဗျဉ္ဇနေ = ကြောင့်၊ သရလောပေါ = ရှေ့သရကြေခြင်းသည်၊ ဟောတိ။။ လာဗု = အိမ်ဗူး၊ အကြေ၊ အလာဗုကား အမကြေသော ဝိကပ်ရုပ်တည်း၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းတူသိလေ။
ဝိဓာနံ-အဝိဓာနံ = အဖုံးအပိတ်။။ အသာတိ = စား၏၊ သ၌အကြေ။ ဟန္တိ = သတ်၏၊။ ကဒလိံ = ငှက်ပျောပင်ကို၊ ဖလံ = မိမိအသီးသည်၊ ဝေ = စင်စစ်။။ ကာပုရိသံ = ယောကျ်ားယုတ်မာကို။။ ဝိက္ကောသမာနာ = အော်ညာကြကုန်လျက်၊ တိဗ္ဗာဟိ = ထက်စွာကုန်သောလက်နက်တို့ဖြင့်၊ နေသံ = ထိုသမင်အပေါင်းတို့တွင်၊ ဝရံဝရံ = ကောင်းနိုးရာရာကို၊ ဟန္တိ = သတ်ကြကုန်၏၊။ အထ = ထိုအခါ၌၊ ဧတ္ထ = ဤစစ်သည်ဘောင်၌၊ ဧကသတံခတျာ = တစ်ရာတစ်ယောက်သော မင်းတို့သည်။။ ပုထုလော = များစွာကုန်သော၊ တိတ္ထျာ-တိတ္ထိယာ = တို့သည်။။ နိဝိဋ္ဌာ = သက်ဝင်ကုန်၏၊ ဝိဒ္ဓသ္တော = ပျက်စီးသည်၊ ဣကြေ ဗိန္ဒုကြေ။ ဥတြသ္တော = ထိတ်လန့်သည်၊ ဣကြေရဿပြု။။ ပဒ္မါနိ = ပဒုမာကြာပန်းတို့သည်။။ ဥသ္မာ = အပူ။။ ပုတ္တာနံ = တို့ကို၊ ဝဓော = ညှဉ်းဆဲမှုသည်၊ ဒုခေါ = ဆင်းရဲ၏၊ သံယောဂါဒိ ဖြစ်သော က,ကြေ။။ မာတိဃော = အမိကိုသတ်သောသူသည်။။ ကာမပရံ = ကာမထက်လွန်သော။။ ပဋိသင်္ခါ-ပဋိသင်္ခါယ = ဆင်ခြင်၍၊ ယကြေ။။ အက္ခာတိ = ဟောကြား၏၊ အဘိညာ = အထူးသိ၍။။ ပရိညာ = ပိုင်ပိုင်သိ၍။။ အဓိဋ္ဌာ = ဆောက်တည်၍။။ အာဝီကတာ = ထင်စွာပြုသဖြင့်။။အသဝနတာ = မကြားမနာရခြင်းကြောင့်၊ ဓမ္မဿ = တရားမှ။။ တဒါရမ္မဏတာ = တဒါရုံ၏အဖြစ်ဖြင့်။ ဒသာဟပရမတာ = ဆယ်ရက်အတိုင်းအရှည်အားဖြင့်။။ အယံတိလော ဒနော = ဤနှမ်းနှင့် ရောသောထမင်းသည်၊ ဗြာဟ္မဏဘောဇနတ္ထာ = ပုဏ္ဏားတို့ကိုကျွေးမွေး ခြင်းငှါ၊ စတုတ္ထီအာယ၏ ယ,ကြေ။။ နဟောဟိတိ = မဖြစ်လတ္တံ့။။ ယဿ = အကြင်ဝိသသေန မင်း၏၊ အတ္ထာ = အကျိုးငှါ၊ ရုက္ခရောပကာ = သစ်ပင်တို့ကိုစိုက်ပျိုးကြကုန်၏၊ သော ဝိသသေနောဝ = ကိုသာလျှင်။။ ယဿ = အကြင်ဝမ်း၏၊ အတ္ထာ = အကျိုးငှါ၊ ဒူရံ = အဝေးမှ၊ အာယန္တိ = လာရကုန်၏၊။ စန္ဒဝတီ = စန္ဒဝတီမင်းသမီးသည်၊ ပိတု = အဘ၏၊ အတ္ထာ = အကျိုးငှါ၊ စတုတ္ထီယကြေချည်း။။ ဥပါဒါရူပံ စသည်တို့၌ တွာပစ္စည်း၏ အပြု ယ,ကြေစုတည်း။။ ယာတိ စသည်တို့၌ အာချာတ်ဝိကရဏ ယ,ကြေ၏၊။ ယာတိ = သွား၏၊။ ဝါတိ = လှိုင်၏၊။ သပ္ပတိဿော စသည်တို့၌ ကိတ်ပုဒ်အစိတ် ယ,ကြေ၏၊။ မုခရော = နှုတ်ကြမ်း၏၊ ခ,ကြေ။။ ဝါက္ကရဏော = ကောင်းသောစကားကို ပြုလေ့ရှိ၏၊ စာကြေ။ ဗျပ္ပထော = စကားအကြောင်းအရာ၊ စာကြေ။။ အာဒိ မဇ္ဈန္တေသု = အစ အလယ်အဆုံးတို့၌၊ ပဒလောပေါ = ပုဒ်ကြေ၏၊ သိသာပြီ။
လောပရာသီပြီး၏။
ဣဒံသုတ္တံ = ဤသုတ်သည်ကား၊ ပက္ခိတ္တံ = နောက်မှ ထည့်အပ် သောသုတ်တည်း။
ဓမ္မူပသံဟိတော = တရားနှင့်စပ်ယှဉ်သည်။။ အဇိတာတိအဇိတဣတိ = အဇိတဟူ၍၊ အာဒီဃပြု။။ ဣမာနိ ရူပါနိ = တို့သည်၊ ဗျဉ္ဇနေ = ဗျည်းနှောင်းရာ၌၊ ဥပရိသုတ္တေန = ဗျဉ္ဇနေဒီဃရဿာဟူသော အထက်သုတ်ဖြင့်၊ ယဒိပိသိဇ္ဈန္တိ = အကယ်၍ကား ပြီးကုန်၏ရှင့်၊ ပန = ထိုသို့ပြီးကုန်သော်လည်း၊ လုတ္တာဒေသေသု = ရှေးသရနောက်သရ ဗိန္ဒုကြေသောအရာ-ယစသည်ပြုသောအရာတို့၌၊ နိစ္စမိဝ = မြဲသကဲ့သို့။ သက္ကောစ = တတ်စွမ်းနိုင်သည်၎င်း၊ ဥဇူစ = ဖြောင့်မတ်သည်၎င်း၊ သုဥဇူစ = လွန်စွာဖြောင့်မတ်သည်၎င်း၊ အဿ = ဖြစ်ရာ၏၊ ဟကား အာဂုံမျှသာ။ ဂါထာဝသေန = ဖြင့်၊ ဒီဃော = သည်၊ ဟောတိ = ၏၊ ဣတိပိ = ဤသို့လည်း၊ ယုဇ္ဇတိ = ဆိုသင့်ပါ၏။
ဥရဂါမိဝ စသည်တို့၌ ဒီဃသည် မအာဂုံကြောင့်ဖြစ် သည်ဟူ၍ ၎င်း ဂါထာဆန်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍၎င်း ၂-ချက်ပင်ဆိုသင့်၏ဟူလို။
မေဃော = သည်၊ ပါဝဿိ = ရွာပြီ။။ သာတ္ထ-သအတ္ထံ = အနက်နှင့် ပြည့်စုံသော။။ ဓမ္မဒေသနာ = သည်၊ သာတ္ထိကာ = အကျိုးရှိ၏၊။ စက္ခုမာ = ပညာမျက်စိရှိသောသူသည်ပင်သော်လည်း၊ အန္ဓောယထာ = သူကန်း ကဲ့သို့၊ အဿ = ဖြစ်ရာ၏၊ မိန်းမ၏အလိုသို့လိုက်ကြူးသူကို ဆိုသည်။။
ဒီဃရာသီပြီး၏။
---------*--------
လောကေ = ၌၊ ယိဋ္ဌံဝါ = ယဇ်ကြီးပူဇော်မှုကို၎င်း၊ ဟုတံဝါ = ယဇ်ငယ် ပူဇော်မှုကို၎င်း၊ ဝါ၌ရဿပြု။။ ယ ရ ဒါ ဂမေသူ = ယဗျည်း ရဗျည်း ဒဗျည်းလာရာတို့၌၊ ပုဗ္ဗရဿော = ရှေ့ဒီဃကိုရဿပြု။။ အမှာကံ = တို့၏၊ ဘဂဝါယထရိဝ = မြတ်စွာဘုရာကဲ့သို့၊ ယထာဣဝဖြတ်။။ တထရိဝ = ထိုအတူသာလျှင်၊ သမ္မဒေဝ၊ သမ္မာဧဝ ဖြတ်။။ သမ္မဒက္ခာတော၊ သမ္မာအက္ခာတော ဖြတ်။။ အက္ကမော = နင်းနယ်ခြင်း၊ အာက္ကမော ဖြတ်၊ ပရက္ကမော = လုံးလပြုခြင်း၊ ပရာက္ကမော ဖြတ်။။ အညာ = အရဟတ္တဖိုလ်၊ အာညာ ဖြတ်။။ ဘဂဝါ = မြတ်စွာဘုရား၊ အညာတံ = သိပါပြီ၊ အတ္ထရဏံ = ဖြန့်ခင်းခြင်း၊ အပ္ဖေါဋေသိ = လက်ပန်းပေါက်ခပ်၏၊။ အလ္လိယတိ = ငြိ၏၊ အစ္ဆိန္ဒတိ = လုယက်၏၊။ အာဘဿရော = အာဘဿရာ ဗြဟ္မာ၊ ဘာ၌ ရဿပြု။။ စျာနဿ = ကို၊ လာဘီ = ရလေ့ရှိသည်၊ အမှိ = ၏၊ ဝသီ = လေ့လာ သည်၊ အမှိ = ၏၊။
ရဿရာသီပြီး၏။
--------*------
အတေဝ၊ အတေဣဝ ဖြတ်၊ ဣဝ ကား ဧဝတ္ထ။။ ဝါတေရိတံ = လေဖြင့်လှုပ်၏၊ ဝါတ ဤရိတံ ဖြတ်။။ ပတ္တံ = ကို၊ ဝေါဒကံ-ဝိဥဒကံ = ရေကင်းသည်ကို၊ ဥဒကောမိဝ = ရေလှိုင်းကဲ့သို့၊ ဦမိ၌ ဦကို ဩဝုဒ္ဓိပြု။။ ဝေတိ = ပျက်၏၊ ဝိ ဣတိ။
ဝုဒ္ဓိရာသီပြီး၏။
---------*--------
ပဏ္ဍိတာတိ = ပညာရှိတို့ဟူ၍၊ သုတာစ = ကျော်စောကုန်သည် လည်း၊ အတ္ထ = ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ပဏ္ဍိတာဣတိအတ္ထ၊ ဖြတ်၊ ပရောကွစိ နှင့်ဣကိုချေ၊ တိအစိပ်ဣကိုယပြု။။ အဟံ = ကို၊ သေနာပတီတိ = ဟူ၍၊ ဉာတော = အများသိအပ်၏၊။ ပစ္စေတိ = ယုံကြည်၏၊ ပတိဧတိ။။ အစ္စေတိ = လွန်၏၊ အတိဧတိ ဖြတ်။။ အပုစ္စဏ္ဍတာ = မပုပ်သောကြက်ဥနှင့် တူသည်၏အဖြစ်။။ ဇစ္စန္ဓောစသည်၌ သံယောဂရဿလည်း ပြု။။ ဇစ္စေဠကော = ပဋိသန္ဓေအားဖြင့်မိုက်သောသူ။။ အဗ္ဘေတိ = သွင်း၏၊ အဘိဧတိ။။ ယဿ = ယကို၊ ပုဗ္ဗရူပတ္တံ = ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ ရှေ့စနှင့်တူစွာ ယကို စပြုဟူလို။။ဒွါကာရော = မကောင်းသောအခြင်းအရာရှိသည်၊ ဒု၏ ဥကို ဝပြု။။ မဓွါသဝေါ = ပျားရည်။။ အနွယော = အနွယ်။။ အဿ = ထိုသူ၏၊ ဗျပထယော = စကားအကြောင်းအရာတို့ကား၊ ကေ = အဘယ်သူတို့သည်၊ အဿု = ဖြစ်ကုန်ရာသနည်း။။ ဣဓ = ဤလောက၌၊ အဿ = ထိုသူ၏၊ ဂေါစရာ = ကျက်စားရာတို့သည်၊ ကေ = တို့သည်၊ အဿု = ကုန်ရာသနည်း။ တေ = ထိုရဟန်းတို့ကို၊ အဟံ = သည်၊ အဿ = အား၊ တေ = ထိုကိလေသာ တို့သည်။။ ဂန္ဓမာဒနေ = သော၊ ပဗ္ဗတေ = ၌။။ အဿ = အား၊ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ = နှလုံးမသာခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကုန်သော၊ ယေ = အကြင်တရားတို့သည်။။ အဿ = အား၊ ယေတေဇနာ = အကြင်သူတို့သည်။။ ယျဿု၊ ယေ အဿုဖြတ်၊ အဿုကား နိပါတ်မျှသာ၊ ယေ = အကြင်သူတို့ကို၊ သမဏေ = ရဟန်းတို့ဟူ၍၊ မညာမိ။
ရူပသိဒ္ဓိ၌ ယျဿ ဟုဒွေးဘော်ရုပ်ထုတ်၏၊ သဒ္ဒနီတိ၌ပယ်၏၊ ရူပသိဒ္ဓိထုတ်တိုင်းလည်း ရှိသင့်ကြောင်းကို ဧတ္ထစ စသည်ဖြင့်ပြဆို၏။
ဝစနသဒ္ဒေ = ရွတ်ဆိုသံသည်၊ အဝိသိဋ္ဌေပိ = အထူးမရှိငြားသော် လည်း။။ ပေါတ္ထကာရောပနံ = ပေထက်အက္ခရာတင်ခြင်းသည်၊ ဝါ = ပေစာ၌ရေးသားခြင်းသည်။။ ယဒါဿ၌ အသံကား ရဿသံပင်ဖြစ်၏၊ အသံအတိုင်း ရဿပြု၍ ထားခဲ့လျှင်၊ ယံအဿ ဟုပုဒ်ဖြတ်ခြင်း လျဉ်းပါးရာ၏၊ ထိုကြောင့် ပဒစ္ဆေဒ အသိဉာဏ် ချမ်းသာစေခြင်းငှါ၊ ယဒါဿဟုဒီဃသင့်သကဲ့သို့ဟူလို။
အဿ = ထိုယောကျ်ားမြတ်ကြီးအား၊ ယာဝတကော = အကြင်မျှ လောက်သော၊ ကာယော = ကိုယ်အရပ်တော်သည်၊ ဟောတိ။ အဿ = အား၊ တာဝတကော = ထိုမျှလောက်သော၊ ဗျာမော = အလံတော်သည်၊ ဟောတိ။။ ဗြာဟ္မဏ = ပုဏ္ဏား၊ ဧတံ = ဤအကြောင်းအရာသည်၊ အတ္ထိခေါ။ ယတွာဓိကရဏံ-ယတော အဓိ ကရဏံ = အကြင်အကြောင်းကြောင့်။။ ယုဝဏ္ဏာနံ = ဣဝဏ်ဥဝဏ်အဆုံး ရှိသောပုဒ်တို့၏၊ ဣယင်ဥဝင်, ဣယ အပြု, ဥဝအပြုတို့သည်၊ ဟောန္တိ။။
ငအနုဗန်ကား အစိပ်ကိုပြသည်၊ အနက်၌လည်းကောင်း ရုပ်၌လည်းကောင်း မပါစေလင့်။ ဝိယဉ္ဇနံ၊ ဗျဉ္ဇနံစသည် ၂-ပုဒ် ၂- ပုဒ်တို့ကား အနက်တူ။
ဝိယုဠှော-ဗျုဠှော = ပေါင်းစု၏၊။ အဓိယေတိ = သင်၏၊။ ပတိယေတိ-ပစ္စေတိ = ယုံကြည်၏၊ ဝါ = ကား၊ ပတ္တိယာယတိ = ယုံကြည်၏၊ တဒွေးဘော်ပြု၊ ဣဓာတ်ကို ဧပြု၍ ဧကို အယပြု၊ ဒီဃလည်း ပြု။။ ဣဓ = ဤဆိုလတ္တံသည်၌။။ ပရိယတ္တိ = သင်ကြားခြင်း၊ ဝါ = သင်ကြား အပ်သောပါဠိ၊ ပရိယတ္တော = လုံလောက်၏၊ ပရိယာယော = ပရိယာယ်အကြောင်း၊ ပရိအတ္တိ၊ အတ္တောဖြတ်၊ ပရိရှေး အာရှေးရှိသော ဒါဓာတ်၊ ဣဓာတ်။။ ပလ္လတ္တပုဒ် ပလ္လတ္တိကာပုဒ်တို့ကား ရှိကုန်၏၊ ပရိရှေးရှိသော အဒိဓာတ်သင့်၏၊ အဒိဗန္ဓနေဓာတ်နက်။။ ဣဿ = ဣသရ၏၊ ယတ္တေ = ယအဖြစ်ကို၊ ကတေ = သော်၊ ယဿ = ယ၏၊။ ဝိတိဿ-ဝါဣတိဿဖြတ်။ ဣတွေဝ = ဤသို့လျှင်။။ ဣသိဂိလိတွေဝ = ဣသိဂိလိတောင်ဟူ၍ သာလျှင်၊ သမညာ = အမည်သည်။။ အညတိကာရဿ = ဣတိသဒ္ဒါမှ တစ်ပါးသော အာချာတ်တိအက္ခရာ၏၊ ဝတ္တံ = ဣကို ဝပြု။
သောဒိဇော = ထိုမယှငှက်သည်၊ ဝိလပတွေဝ-ဝိလပတိဧဝ = မြည်တမ်းသည်သာတည်း။ အဿ = ထိုသူငယ်အား၊ ကာမရာဂါ နုသယော = သည်၊ အနုသေတွေဝ = ကိန်းသည်သာတည်း။။ ကာရိယ သန္နိဋ္ဌာနံ = ပြုအပ်သောအမှု၏ ကောင်းစွာပြီးခြင်းသည်၊ ဟောတွေဝ = ဖြစ်သည်သာတည်း၊ တေဝလည်း ရှိကြ၏၊ ဧဿ = ဧ၏၊ အတ္တံ = အ အပြုသည်၊ ယေဘုယျေန = ဖြင့်၊ မဒါဂမေသွေဝ = မအာဂုံ, ဒအာဂုံ နှောင်းရာတို့၌သာလျှင်၊ ဟောတိ။။ တေ = သင်၏၊ ကိစ္စံ = ကို၊ အကရမှသေ = ပြုပါကုန်ပြီ။။ အာဂတေ = လာကုန်သော၊ ယာစကေ = သူတောင်းစားတို့ကို။။ ယေ = အကြင်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူရှိသော သူတို့သည်၊ ဝီရိယံ = လုံ့လအကျိုးသည်၊ နတ္ထိ = မရှိ၊ ဣတိ = သို့၊ အာဟု = ဆိုကြကုန်၏၊ ကေ = အဘယ်သူတို့သည်၊ ယဒေဝတေ-ယေဧဝတေ = အကြင်တရား တို့သည်သာလျှင်၊ ဇာတိနိဿိတာ = ဇာတိကိုမှီကုန်၏၊ တဒေဝတေတေဧဝတေ = တို့သည်သာလျှင်။။ သွေ = နက်ဖြန်၌၊ ဘဝေါ = ဖြစ်သည် တည်း။။ ဩမှိ = ဩ၌။။ ဇနိန္ဒေန = မင်းကြီးသည်၊ ဒိန္နော = သည်၊ အာသိ = ဖြစ်ပြီ။။ အဂ္ဂေါ = မြတ်၏ ဟူ၍၊ အက္ခာယတိ = ဟောကြားအပ်၏၊ ဟိယျော = ယမန်နေ့၌။။ ပါတော = နံနက်အခါ၌၊ အသနံ = စားခြင်းတည်း၊ ရအာဂုံ။။ ပါတော = ၌၊ အနုသိဋ္ဌော = ဆုံးမ အပ်သည်ရှိသော်။။ အနိမိတ္တေပိ = ဝဏ္ဏနိမိတ်မနှောင်းရာ၌လည်း၊ ဟောတိ = အ,အပြုဖြစ် သေး၏၊။ တုဝဉ္စ = သင်သည်လည်းကောင်း၊ ဓနုသေခစ = ဓနုသေခသည် လည်းကောင်း။။ ဧသ-ဧသော = ဤဥပ နိဿယပစ္စည်းသည်၊ ပစ္စယ မဟာပဒေသော = ပစ္စည်းပဒေသာကြီးတည်း။ ဧသ = ဤစကားသည်၊ အဘိလာပမတ္တဘေဒေါ = သဒ္ဒါမျှသာ ထူးပြား၏၊ သဂဝစဏ္ဍော = မိမိ၏ နွားအပေါင်း၌ကြမ်းတမ်းသောနွားလား၊ ပရဂဝစဏ္ဍော = တစ်ပါးသော နွားတို့၌ ကြမ်းတမ်းသောနွားလား။
အပ္ပဝိဓာနံ = ပါဠိတော်တို့၌ အနည်းငယ်မျှသာ ထင်မြင်သော အာဒေသ အစီအရင်ကို။ မဟာဝုတ္တိနာ = တဒမိနာဒီနိဟူသော သုတ်ကြီး ဖြင့်၊ အဝဏ္ဏဿ = အဝဏ်ကို၊ ဥတ္တဉ္စ = ဥလည်းပြု၊ ဩတ္တဉ္စ = ဩလည်းပြု။ မရီစိကုပမံ = တံလျှပ်နှင့်တူစွာ၊ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါနော = အထူးသိ၍၊ တွာန ပစ္စည်း။။ မံ = ကို၊ ပိသာစာ = ဘီလူးတို့သည်၊ မာခါဒန္တု = မစားစေကုန်လင့်၊ တွံ = သင်ဘခင်သည်၊ သရဒေါသတံ-သရဒသတံ = သရဒရတု တရာတိုင် တိုင်၊ ဝါ = အနှစ်တစ်ရာတိုင်တိုင်၊ ဇီဝ = အသက်ရှည်ပါစေလော့။။ မာနုသံ = လူ၌ဖြစ်သော၊ သရဒေါသတံ = သည်၊ သောဒိဗ္ဗော = ထိုနတ်၌ဖြစ်သော၊ ရတ္တိဒိဝေါစ = တစ်နေ့တစ်ညဉ့်သာဖြစ်၏၊။ လောကီ၌ကား သရဒသဒ္ဒါကို မနောဂိုဏ်းဆို၏၊။ ဒိသောဒိသံ = ထိုထိုအရပ်သို့၊ အနုယန္တိ = လှည့်လည် ကုန်၏၊။ သမ္ပတန္တိ = ကျရောက်ကုန်၏၊။ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ = တဖန် ဘဝ သစ်ကိုဖြစ်စေတတ်သော။။ ပုနော = တဖန်၊ ပတ္တံ = သပိတ်ကို။။ မမစ = ၏ လည်းကောင်း၊ တုယှဉ္စ = ၏လည်းကောင်း၊ ပုနော = တဖန်၊ သင်္ဂမော = ပေါင်းဆုံမိခြင်းသည်၊ ဣဒါနိ = ယခု၊ နစအတ္ထိ = မရှိပြီ။။ တဝ = အရှင်ဘုရား ၏၊ အမတာကာရံ = အမြိုက်အခြင်းအရာရှိသော၊ မုခံ = မျက်နှာတော်ကို၊ ပုနော = တဖန်၊ နပဿိဿာမိ = မဖူးမြင်ရလတ္တံ့။။ မဟာမုနေ = မြတ်စွာ ဘုရား၊ တွံ = သည်၊ နော = တို့၏၊ သတ္ထာ = ဆရာပါတည်း။ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ = အကျိုးအကြောင်းကိုသိနိုင်သော၊ ဣသေ = ရသေ့သူမြတ်သည်။။ မာတိဃော = အမိသတ်၊ ပိတိဃော = အဘသတ်၊ မာတ္တိကံ = အမိမှလာ သော၊ ဓနံ = ဥစ္စာ၊ ပေတ္တိကံ = အဘမှလာသော၊ ဓနံ = ဥစ္စာ၊ တဒ္ဓိတ်ကပစ္စည်း၊ သုတ်ကြီးဖြင့် ဥကို ဣ ပြု၊ တ ဒွေးဘော်ပြု၊ ပိ၌ ဣကို ဧဝုဒ္ဓိပြု။။ လစ္ဆတိ အဝိနော = ရလတ္တံ့လော၊ ဥကိုဩပြု။။
ကစ္စိ = အသို့နည်း၊ တုမှေ = သင်တို့သည်၊ ယာပေထနော = မျှတကြကုန် ၏လော။။ တုမှေ = တို့သည်၊ ကထံ = အဘယ်သို့လျှင်၊ ယာပေထနော = မျှတကြကုန်သနည်း။ သောတုကာမာ = ကုန်သည်၊ အတ္ထနော = ဖြစ်ကြကုန် လော။။ နော = စင်စစ်၊ သမံ = တူမျှသောရတနာသည်၊ နအတ္ထိ = မရှိ။။ နော = စင်စစ်၊ တေန = ထိုသေမင်းနှင့်၊ သင်္ကရံ = ချိန်းချက်ခြင်းမည်သည်၊ နဟိအတ္ထိ = မရှိ။။ နော = စင်စစ်၊ ကောစိ၊ ပရိယာယော နတ္ထိ။။ ပဗ္ဗတာနိစ = တောင်ကို စောင့်သည်လည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဝနာနိစ = တောကို စောင့်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ဘူတာနိ = နတ်တို့ကို၊ ဩက္ကန္ဒာမသိဩက္ကန္ဒာမသေ = ငိုရိုမြည်တမ်း ခယမ်းတောင်းပန်ပါကုန်၏။
ဗြဟ္မုနော = ဗြဟ္မာမင်းကြီးအား၊ ယံ = အကြင်ပူဇော်ဖွယ်ကို၊ ကရောမသိ-ကရော မသေ = ပြုပါကုန်၏၊ တံ = ကို၊ အဇ္ဇ = ယနေ့၊ တုယှံ = အား၊ ဒဿာမ = ကုန်အံ့။ ဣဓ = ဤအရပ်၌၊ ဟေမန္တဂိမှီသု-ဟေမန္တဂိမှေသု = တို့၌။ ဗုဒ္ဓီသု၊ ဗုဒ္ဓေသုဖြတ်။။ စေတေဟိ = စေတတိုင်းရှင် မင်းတို့နှင့်လည်း ကောင်း။ မနုညံ = စိတ်ကို နှစ်သိမ့်စေတတ်၏၊။ သု-သော = ထိုပုဏ္ဏား ကြီးသည်။။သု-သော = ထိုရသေ့သည်၊ ယုဒ္ဓေန = ပုတ်ခတ်စကားဖြင့်၊ အဝှါယန္တု-အဝှါယန္တော = ခေါ်ဆို၏၊။ နု-နော = ငါတို့၏၊ ဟနုကာ = မေးတို့သည်၊ အပိ = စင်စစ်၊ သန္တာ = ပင်ပန်းကုန်ပြီ။။ ဣဓ = ဤ အာဒေသ သန္ဓိ၌။
သရာဒေသရာသီပြီး၏။
---------*--------
နိပစ္စတိ = ရင့်မာ၏၊ ဣတိ = ထိုကြောင့်၊ နိပကော = မည်၏၊။ နေပကျံတည်၍ ယကို ဤသုတ်ဖြင့် ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ နေပက္ကံ၊ ပြီး၏၊ နောက်၌ လည်း ဤနည်းတူ။။ ဝါကျံကား ဝိကပ်ရုပ်။။ ပမုခေ = အဦးအမှူးအရာ၌၊ သာဓု = ကောင်းသည်တည်း။။ ပါမောချံ၊ ၌ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ ပါမောခ္ခံဖြစ်၏၊ တဖန်သံယုဂ်၏အစဖြစ်သော ဒုတီယက္ခရာခကို ပထမက္ခရာ ကပြု၊ ပါမောက္ခံ၊ ပြီး၏၊။ သုဘဂဘာဝေါ = တင့်တယ်သည်၏အဖြစ်သည်၊ သောဘဂ္ဂံ = မည်၏၊ ဒေါဘဂ္ဂံ = မတင့်တယ်သည်၏အဖြစ်။။ ကုက္ကုစ ဘာဝေါ = နှလုံးမသာသည်၏အဖြစ်သည်၊ ကုက္ကုစ္စံ = မည်၏၊။ တဒ္ဓိတ်ဏျ ပစ္စည်းတည်း။ ဝါစ္စံကား ကိတ်ဏျပစ္စည်းတည်း။။ ဝုစ္စတေ-ပစ္စတေ၊ တို့၌ဝုစျတေ၊ ပစျတေတည်၍ ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ အာချာတ်ယပစ္စည်းတည်း။။ ဝဏိဇာနံ = ကုန်သည်တို့၏၊။ ပေါက္ခရညော = ရေကန်တို့သည်၊ ပေါက္ခရဏျောတည်၊ တဝဂ္ဂဝရဏာနံဟူသောဤသုတ်ဖြင့် ယနှောင်း သော တဝဂ် ဏကို စဝဂ်ဉပြု၊ ဝဂ္ဂလသေဟိတေ ဟူသောသုတ်ဖြင့် ယကိုပုဗ္ဗရုပ်ဉပြု၊ ပေါက္ခရညော ပြီး၏။
တည်ရင်းဖြစ်သော ပေါက္ခရဏျောကား ပေါက္ခရဏိယော တည်၍ ယေပဿိဝဏ္ဏဿ ဟူသော နာမ်သုတ်ဖြင့် ပအမည်ရှိသော ဤကိုချေ၍ နာမ်၌ပြီးလတ္တံ့။
ပေါက္ခရညာကို ပေါက္ခရဏျာ၊ ပေါက္ခရညံကို ပေါက္ခရဏျံ တည်လေ။။ နာမ်တဒ္ဓိတ် အာချာတ်ကိတ်တို့၏ ဆိုင်ရာအစီအရင်စုကို ဤသန္ဓိရုပ်၌ မရှုပ်ကြစေလင့်ဦး၊ သန္ဓိဆိုင်ရာ သက်သက်တွင်ရွေ့သာ တည်၍ စီရင်ကြလေ။။ ပေါက္ခရညာ၌ နာဝိဘတ်စသည်ကို ယာပြုမှု၊ ပေါက္ခရညံ၌ သ္မိံကို ယံပြုမှု၊ ယနှောင်းရာ ဤကြေမှုတို့သည် နာမ်၏ ဆိုင်ရာတို့တည်း။။ ဝိဘတ်အပြုယစုတည်း။။ သာမညံ၊ ဗြဟ္မညံတို့၌ တဒ္ဓိတ်ဏျပစ္စည်း၏ ယစုတည်း။
ဣစ္စေတံ၌ ပုဒ်၏အစိပ်ဣကို ပြုသောယတည်း။။ ဝဇ္ဇံ၌ ကိတ် ဏျပစ္စည်း၏ ယတည်း။။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၌ တွာပစ္စည်း၏ယတည်း။။ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ၌ အာချာတ်ယပစ္စည်းတည်း။။ ဂါမေ = ရွာ၌၊ ဟိတံ = လျှော် သောအမှုတည်း။။ ဩပမ္မံ = ဥပမာတည်း၊ ဏျအနက်မရှိ၊ သောခုမ္မံ = သိမ်မွေ့သည်၏အဖြစ်။။ အာဂမ္မ = စွဲ၍၊ လာလတ်၍၊ တွာပစ္စည်း၏ ယတည်း။။ အယျော = အရှင်၊ အရိယော = အရှင်၊ ဝါ = အယျော = ဖြူစင်သူ၊ အရိယော = ဖြူစင်သူ။။ ကယျတေ၊ အယျောတို့၌ သုတ်ကြီးဖြင့် ရိ၏ ဣကိုချေပြီးမှ ရကိုယပြုလေ။။ ပလ္လင်္ကော- ပရိယင်္ကော ၂-ပုဒ်တူ၊ ပရိအင်္ကောဖြတ်၊ ရကိုလပြု၊ ယဝါသရေသုတ်ဖြင့် ဣကိုယပြု၊ လျဖြစ်၏၊ ယကို ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ ပလ္လင်္ကောပြီး၏။
ဝိပ္ပလ္လာသော၊ ဝိပရိအာသောဖြတ်။။ ဘာတု = အစ်ကို၏၊ အပစ္စံ = သားတည်း။။ ကောရဗျော = ကုရုတိုင်းသူတို့၏သား၊ ဤ ၂- ရုပ်၌၊ ဘာတဝျော၊ ကောရဝျောတည်၍ ဝကို ဗပြုလေ။။ ဒိဝေ = နတ်ပြည်၌၊ ဘဝံ = ဖြစ်သည်တည်း၊ ဒိဗ္ဗံကား ပုဗ္ဗရုပ်ပြုသည်။ သတော = သနောက်မှ၊ ယဿ = ယ၏၊။ ရဟသိ = ဆိတ်ကွယ်ရာ၌၊ ရဟသျံ၊ သောမနသျံ၊ ဒေါမနသျံတည်၍ ပုဗ္ဗရုပ်ပြု။။ သောဝစသျံ၊ ဒေါဝစသျံ၊ ဘသျံတည်ပုံ။။ အာဒိဿ = ရည်စူး၍၊ ဥဒ္ဒိဿ = ၍၊ ဥပဝဿ = ဝါကပ်၍၊ သမ္ဖုဿ = ထိ၍၊ တွာ၏ယစုတည်း။။ တုဿတိစသည်ကား အာချာတ် ယစုတည်း။
ဤ ၂-သုတ်တို့သည် အလွန်အရာကျယ်ကုန်၏၊ ကောင်း ကောင်းကြီး အရေလည်ကြစေ။
ဂါမံ = ရွာကို၊ ဝါ = အပေါင်းကို၊ နေတိ = ဆောင်တတ်၏၊ သေနံ = စစ်သည်ကို။။ ပဏီဓိ = တောင့်တခြင်း၊ နောက် ၂-ပုဒ်လည်း ဤအနက် ပင်။။ ဩဏာမော = အောက်သို့ညွတ်ခြင်း၊ ဥဏ္ဏာမော = မော်ခြင်း။။ တာဏံ = ကယ်တင်ခြင်း။။ သရဏံ = ကိုးကွယ်ရာ။ ပလိဃော = တံခါး ကျည်း။။ ပလိပန္နော = နစ်မြုပ်၏၊။ တလုဏော-တရုဏော = ပျိုနု၏၊။ ကလုဏံ-ကရုဏံ = သနားဖွယ်၊ ပရိဒေဝယိ = ငို၏၊ အဋ္ဌသာလိနီ = အနက် အနှစ်သာရရှိသောကျမ်း၊ နယသာလိနီ = နည်းအနှစ် သာရရှိသောကျမ်း။ ကဿ = က၏၊ ယင်းပုဒ်ကို ယတ္တဉ္စတိုင်အောင် လိုက်စေ။။ ခတ္တာကတ္တာ = အမတ်။။ သယံ-သကံ = မိမိဥစ္စာဖြစ်သော။ သိပ္ပလိဝနေ = လက်ပံ တော၌။။ ဧဠမူဂေါ = အရိအရွဲယိုထွက်သော ခံတွင်းရှိသောသူ။။ လုဇ္ဇတိ = ပျက်စီးတတ်၏၊။ အာရောဂျံ = အနာ ကင်းရှင်းမှုကို၊ အဘိ သဇ္ဇေတိ = အလွန်စီရင်တတ်၏၊ သုတ်ကြီးဖြင့် အကိုချေ၍ ဘိသက္ကော ပြီး၏။
ခီရုပကော = နို့စို့နွားငယ်။။ ဂီဝုပကံ = လည်ရွဲတန်ဆာ။။ သီဃဇဝတာယ = အလွန်လျင်မြန်သော အဟုန်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ သီဟော = သီဟမည်၏၊။ သာဟဿ၊ ဆာဟံအဿဖြတ်၊ အဿ = ထိုသူ၏၊ ဇီဝိတံ = သည်၊ ဆာဟံ = ခြောက်ရက်မျှ၊ အတ္ထိ။။ ပေဿနဒိ၊ ၌ပရသေနဇိတည်၊ သုတ်ကြီးဖြင့် ရ၌ အကိုချေ၍ ရကို ပရရုပ် သပြု၊ ဇကိုဒပြု။။ နနာယတိ-နဉာယတိ = မသိအပ်၊ ဝါ = မထင်ရှား။။ အနိမိတ္တာ = အမှတ်သညာကင်းကုန်သည်ဖြစ်၍၊ နနာယရေ-နဉာယရေ = မသိအပ်ကုန်၊ ဝါ = မထင်ရှားကုန်။။ နိတ္ထိဏ္ဏော = ထွက်မြောက်ပြီးသောသူ၊ နိတ္ထရဏံ = ထွက်မြောက်ခြင်း၊ နေတ္ထာရံ = ထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ် သောကျင့်ဝတ်။။ ဇိနော = အောင်သည်၊ ဝါ = ရှုံးသည်၊ ပိနော = ပြည့်ဖြိုးသည်၊ လိနော = တွန့်သည်၊ ပဋိသလ္လိနော = ကိန်းအောင်းသည်၊ ပဠိနော = ပျံသွား သည်၊ မလိနော = ငြစ်နွမ်းသည်။။ ဓုနော = ခါထွက်သည်၊ ပုနော = စင်ကြယ် သည်၊ လုနော = ရိတ်ဖြတ်သည်၊ အာဟုနံ-ပါဟုနံ = လှူဖွယ်ဝတ္ထု။။ ဆဝဍာဟော = သူကောင်ဘုတ်သမား၊ ဒိသာဍာဟော = အရပ်လောင်ခြင်း။ ဆဝံ = ဆိုးဝါးသော သူသေကောင်ကို၊ ဒဟန္တိ = ဘုတ်မြှိုက်ကုန်၏၊။ သံဟိတံ = စပ်ယှဉ်ခြင်း။။ ဥပညာသော = သိုမှီးရာ။။ ဉာယော = အသင့် အလျော်။။ ထေရာဓိနံ = ထေရ်ကြီးနှင့်စပ်၏၊ ဣတိ = ထိုကြောင့်။။ ပရာဒေယျကံ = သူတစ်ပါးအလိုနှင့်စပ်ရသော၊ ဒုက္ခံ = ဒုက္ခမျိုး။။ နိပ္ဖဇ္ဇတိ = ပြီးစီး၏၊။ ပဟု = စွမ်းနိုင်သည်၊ သန္တော = ဖြစ်ပါလျက်၊ နရဘတိ = မမွေးမြူ။ အနန္တံ = အဆုံးမရှိ၊ သဗ္ဗတောပဖံ = ခပ်သိမ်းစုံတို့မှတောက်ပ၏၊ ပဘိန္နံ = မုံယိုပေါက်ကွဲသော၊ ဟတ္ထိံ = ကို။။ အရဉ္ဇရော = အိုးဇရည်းကြီး။။ သဿတံ = သဿတဒိဋ္ဌိသို့၊ ဝရေတိ = ပြေးဝင်၏၊။ ဗျာကတော = ဖြေကြား အပ်၏၊။ ဥတ္တိဋ္ဌပတ္တံ = စားကြွင်းထည့်ရာ သပိတ်ကို၊ အဝသိဋ္ဌ ဆိုလိုသည်၊ တစ်အိမ်တစ်လုပ်အကြွင်းအကျန်ကို တောင်းရမ်း၍ စားသူတို့၏ ဘာဇန မျိုးဖြစ်၍ သပိတ်ကို အဝသိဋ္ဌပတ္တဆိုသည်။။ အရိယာန၌ဗိန္ဒုကြေသည်။ ဧတ္ထ = ဤနွေရာသီ၌။။ လဟု = ပေါ့သည်။
ဗျဉ္ဇနာဒေသရာသီပြီး၏။
---------*-------
မိဿကာဒေသော = ဗျည်းသရ ၂-ထွေရောလျက်ပြုအပ်သော အာဒေသကို။။ ဥဒ္ဓမ္မော-အဝဓမ္မော = မကောင်းသော တရား။။ ဥညာ = မကောင်းသဖြင့်သိခြင်း၊ ဥပေါသထော၌ ဥပဝသထောဖြတ်၊ အလယ်၌ဝကို ဩပြု၊ ဩနှောင်း ရာပအစိပ်အကိုချေ။။ နောနိတံ = ဆီဥ။ နိဝတ္ထကောစော = ဝတ်အပ်သော ချပ်ဝတ်တန်ဆာရှိ၏၊ ကဝစ၌ဝကို ဩပြုသည်။။ မဟာရာဇ = ကြီး၊ တေ = ၏၊ ဗလံ = ဗိုလ်ပါသည်၊ ကော-ကွ = အဘယ်၌၊ အတ္ထိ = ရှိရစ်သနည်း။။ တေ = ၏၊ ရထမဏ္ဍလံ = ရထား ချိုင့်အိမ်သည်၊ ကော = ၌၊ အတ္ထိနု = နည်း၊ ဝပစ္စည်းကိုဩပြု။
ဝါနရော = မျောက်သတ္တဝါမည်သည်၊ ဓမ္မိကောဣတိ = တရားစောင့် သည်ဟူ၍၊ ကော = ၌၊ တေ = သင်သည်၊ ဒိဋ္ဌောဝါ = မြင်မူလည်း မြင်အပ် ဖူးသနည်း၊ သုတောဝါ = ကြားမူလည်းကြားအပ်ဖူးသနည်း။။ သောဏ္ဏံသုဝဏ္ဏံ = ရွှေ။ ကြုဗ္ဗတိ = ပြု၏၊။ ဣဒံစိတ္တံ = သည်၊ ဩတြသ္တံ = ထိတ်လန့်၏၊ ဥဒယော = အပွါးအစီး။။ မိတ္တဒြုဗ္ဘော = ခင်ပွန်းပြစ်မှားခြင်း။။ ဘဒြံ = ကောင်းသည်။ လုဒြံ = ကြမ်းကြုတ်သည်၊ ဗြဟာဝနံ = တောကြီး၊ ဗြဟန္တံ = ကြီး စွာသော၊ ဝနပ္ပတိံ = တောဇိုးသစ်ပင်ကို။။ ဝဝီနံ = ဝအက္ခရာ ဝိအက္ခရာတို့၏၊ ဗျတ္တံ = ဗျအဖြစ်သည်။။ ဗျယော-ဝယော = ကွယ်ပျက်ခြင်း။။ ပင်္ကေ = ညွန်၌၊ ဗျသန္နော = နစ်၏၊။ ဗျမှိတော = အံ့အပ်၏၊။ ဗျမှံ = ဗိမာန်။။ အစ္ဆိ = မျက်ကွင်း။။ သစ္ဆိ = မျက်မှောက်။။ လစ္ဆီ = ကြက်သရေ။။ အက္ခရ သံခိတ္တံ = အက္ခရာချုံးခြင်းသည်။။ အာစရိယောကို သုတ်ကြီးဖြင့် အာစေရော ပြု။။ မာတာပိတရ သံဝဍ္ဎော = မိကောင်းဘကောင်း၌ ကြီးရသူသည်၊ န=မဟုတ်၊ အနာစေရကုလေ = ဆရာကောင်း သမား ကောင်းမရှိသော အမျိုး၌၊ ဝသံ-ဝသန္တော = နေ၏၊။ အာစေရမှိ = ဆရာ ကောင်းအထံ၌။။ တိဏှံ = ထက်၏၊။ သုဏှာ = ချွေးမ။။ ပဏှေ = နံနက်စောစော၌၊ မဟောသထော = ကို၊ ဝဇ္ဈော = သတ်အပ်လတ္တံ့။။ ယောနရော = သည်၊ သုရာမေရေယျပါနာနိ = သေရည်သေရက် သောက် စားမှုတို့ကို၊ အနုယုဉ္ဇတိ = အားထုတ်၏၊။ ကမ္မဓာရယော = ကမ္မဓာရည်းသမာသ်။။ ပါတိဟိရံ = တန်းခိုးပြာဋိတ်ဟာ။။ အစ္ဆရံ = အံ့ဖွယ်။။ ဧကစ္စိယော = အချို့သောသူ။။ မာတိယော = သတ္တဝါ။။ ကိစ္စယံ = အမှု။ သုဝါမိနီ = အရှင်မ။။ သုဝကေဟိ = မိမိပိုင်ဖြစ်ကုန်သော။။ တွဉ္စ = သည် လည်း၊ ဥတ္တမသတ္တဝေါ = မြတ်သော သတ္တဝါတည်း။။
မိဿကာဒေသရာသီပြီး၏။
--------*-------
သဉ္စာရော = လှည့်လည်ခြင်း။။ အတ္တန္တပေါ = မိမိကိုယ်ကို ပူပန်စေ တတ်သောသူ၊ သမ္ဘိန္နော = ရောယှက်သည်။။ နတ္ထိ၊ ဝဂ္ဂန္တအပြုမရှိ။။ သက္ကရောတိ = အရိုအသေပြု၏၊။ တက္ကတ္တာ = ထို အမှုကိုပြုတတ်သောသူ၊ တက္ကရော = ခိုးသူ။။ တဂ္ဂတိကံ = ထိုအလားရှိ၏၊ တန္နိန္နော = ထို၌ညွတ် သည်၊ တပ္ပေါဏော = ထို၌ကိုင်းသည်၊ တပ္ပဗ္ဘာရော = ထို၌ရှိုင်းသည်၊ တပ္ပဓာနော = ထိုလျှင်ပြဋ္ဌာန်းခြင်းရှိသည်၊ ဧတပ္ပရမော = ထိုလျှင်အတိုင်း အရှည်ရှိသည်၊ ယဂ္ဂုဏော = အကြင်ဂုဏ်ရှိသည်။။ တလ္လေဏော = သင်လျှင် ပုန်းအောင်းရာရှိသည်၊ မလ္လေဏော = ငါလျှင် ပုန်းအောင်းရာရှိသည်။။ တဗ္ဗဏ္ဏနာ = ထို၏အဖွင့်။။ တဿမော = ထိုနှင့်တူသည်။။ ဣဒပ္ပစ္စယတာ = ဤလျှင်အကြောင်းရှိသည်၏အဖြစ်။ ယမေတံဝါရိဇံပုပ္ဖံ = အကြင်ကြာ ပွင့်ကို၊ အဒိန္နံ = အရှင်မပေးပဲ၊ ဥပသိင်္ဃတိ = နမ်းဘိ၏၊။ ယံ = အကြင်သူကို၊ ဒေဝေသု = တို့၌၊ သူဇမ္ပတီတိ = ဟူ၍၊ အာဟု = ဆိုကြကုန်၏၊။ တယိဒံတံဣဒံ = ထိုအမှုသည်။။ ယံ = အကြင် သမာဓိကို၊ အာနန္တရိကံ = မိမိ၏ အခြားမဲ့၌ အကျိုးပေးနိုင်၏ဟူ၍၊ အာဟု = ကုန်၏၊။ ယေ = ယနှောင်းသော ကြောင့်၊ သဿ = သံသဒ္ဒါ၏၊ ယံ = အကြင်နိဂ္ဂဟိတ်သည်၊ အတ္ထိ = ၏၊ တံ = သည်၊ ဉော = ဉသည်၊ ဟောတိ၊ သုတ်နက်။။ သညာစိကာ = ကိုယ်တိုင်တောင်းအပ်သော အဆောက်အဦရှိသော၊ ကုဋိ။
ဗိန္ဒာဒေသရာသီပြီး၏။
အာဂမရာသီပြီး၏။
--------*-------
အ = အအက္ခရာလာ၏၊ အမာပေတွာ = ဖန်ဆင်း၍၊ အမာဝိယ = ဖန်ဆင်း၌၊ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ = ဆင်သေကောင်၏ ကိုယ်တွင်းသို့။။ အနာမတံ၌ နအမတံဖြတ်၊ အလယ်၌ အလာ၍ သမာသ်သုတ်ဖြင့် နကိုအန်ပြု၊ ဒီဃလည်းပြု။။ ဇစ္စဗဓိရော = ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် နားပင်းသောသူ၊ ဇာတိအဗဓိရောဖြတ်၊ အကား အာဂုံတည်း။။ အာ = အာအက္ခရာလာ၏၊ အဍ္ဎေု = ကြွယ်ဝသော၊ ကုလေ = ၌၊ အာဇာယရေ = ဖြစ်ကုန်၏၊။ ပစ္စာ ဇာတော = တဖန်ဖြစ်၏၊ ပတိအာဇာတောဖြတ်။။ တဿ = ထိုသူအား၊ ယသော = ဂုဏ်သီတင်းသည်။။ ဣ = ဣအက္ခရာလာ၏၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းတူ။။ တပ္ပါကဋီကရောမိ = ထိုစကားကိုထင်ရှားပြုဦးအံ့။။ ဉာတိပရိဇိနဿ = ဆွေမျိုးဆုံးရှုံးသူ၏၊ ဘဝေါ = တည်း။။ ပရောသတံ = တစ်ရာကျော်။။ ပါတောတ္ထော = စောစီးခြင်းအနက်ရှိသော။။
သရာဂမရာသီပြီး၏။
--------*------
ဂေါ = ဂအက္ခရာ၊ တော = တအက္ခရာစသည်ပေး၊ ဝဏ္ဏာဝဠီတည်း။ ဂေါ = ဂလာ၏၊ ပုထဂေဝ-ပုထုဧဝ = အသီးသာတည်း။။ ဣဓပန = ဤဆိုလတ္တံ့သည်၌ကား။။ ယဿ = အကြင်သစ်ပင်၏၊ ဖလံ = သည်၊ ဧဝံဂတံ = ဤသို့ဖြစ်၏၊ သောရုက္ခော = သည်။။ ဥဒဂ္ဂေါ = အထက်သို့ မော်သောအဖျားရှိ၏၊ ဝါ = တက်ကြွ၏၊ ဥဒဗ္ဗဟိ = ထုတ်ဆောင်ပြီ။။ ဒုဘတော = နှစ်ဖက်မှ၊ ဒုဘယာနိ = နှစ်ပါးကုန်သော၊ ပဏ္ဍရာနိ = အဖြူတို့ကို၊ ဝိစေယျ = စိစစ်၍။။ ဒုဘယော = ကုန်သော၊ တောဒေယျကပ္ပါ = တို့သည်၊ တောဒေယျပုဏ္ဏား၊ ကပ္ပပုဏ္ဏားရသေ့နှစ်ယောက်တည်း။။ ဝလုတ္တေ = ဝကြေသည်ရှိသော်။။ ဒါဂမေ = ဒလာရာ၌၊ ရဿော = ရဿပြု။။ ကေန = အဘယ်ကောင်းမှုကြောင့်၊ တေ = သင်အား၊ ဣဓ = ဤဗိမာန်၌၊ ဣဇ္ဈတိ = ပြီးစီးသနည်း။
သမဏမစလော = တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသောရဟန်း။။ ဣမဿ = ဤသူအား၊ ဝိဇ္ဇာမယံ = ပညာသည်၊ နအတ္ထိ = မရှိ၊ မယပစ္စည်းသောတ္ထ။။ ယထာ = အကြင်အခြင်းအရာအားဖြင့်၊ ဣဒံ = ဤအမှုသည်၊ နိရိန္ဓနော = မီးစာမရှိသော။။ နိရီဟကံ = အားထုတ်ခြင်းမရှိ။။ နိရုတ္တိ = ထုတ်ဆို အပ်သောသဒ္ဒါ၊ နိရုတ္တရော = မိမိထက်လွန်သောသူမရှိ။။ နိရူမိကာ = လှိုင်းထမ်းပိုးမရှိသော။။ ဒုရတိက္ကမော = လွန်နိုင်ခဲ၏၊ ဒုရဘိသမ္ဘဝေါ = သက်ဝင်နိုင်ခဲ၏၊ ဗုဒ္ဓါ = တို့သည်၊ ဒုရာသဒါ = ချဉ်းကပ်ခြင်းငှါခဲယဉ်းကုန်၏၊ ပါတရာသော = နံနက်ထမင်းစားမှု။။ ဧသာ = ဤသို့ပြုခြင်းသည်၊ ဝုဒ္ဓိ = ကြီးပွါးခြင်းတည်း၊ ဧသာ = ဤနှစ်ပါးသည်၊ ပထဝီဓာတုရေဝ = ပထဝီ သဘောချည်းသာတည်း။။ အဗ္ဘကူဋေ = မိုးတိမ်ထွတ်၌။။ အတိရိဝ = အလွန်လျှင်၊ ကလ္လရူပါ = ခံ့သောသဘောရှိကြကုန်၏၊ အတိဝိယ = အလွန် လျှင်၊ လာဘဂ္ဂ ယသဂ္ဂပတ္တော = လာဘ်များမှုအထွတ်အထိပ် ကျော် စောမှုအထွတ်အထိပ်သို့ရောက်၏၊ မတ္တာယအတိုင်းအရှည်ထက်၊ ပရံဝိယ = အလွန်လျှင်။။ အမှာကံ = တို့အား၊ ဘူသာမိဝ = ဖွဲသည်သာလျှင်၊ ဝရံ = ၏၊ ဘူသံဣဝဖြတ်၊ ဒီဃပြု။။ ဧတံ = ဤကဲ့ရဲ့မှုသည်၊ အဇ္ဇတနာမိဝ = ယခု၌သာလျှင်၊ န = မဟုတ်။။ ပါဂုညဝုဇုတာ = ပါဂုညတာစေတသိက် ၂-၊ ဥဇုကတာစေတသိက် ၂-။။ ဆဠာသီတိ သဟဿာနိ = ရှစ်သောင်း ခြောက်ထောင်တို့သည်။။ ဧတေဆ = ဤခြောက်ပါးတို့သည်၊ ပမုခါ = အမှူးဖြစ်ကုန်သော၊ အတ္ထဿ = အကျိုးစီးပွါး၏၊ ဒွါရာ = အကြောင်းတို့တည်း။ အဗျဂ္ဂမနသော = မပျံ့လွင့်သောစိတ်ရှိသော။။ အစေတသော = စိတ်မရှိ သော၊ ပုတ္တော = သည်၊ ဇာတော = ၏၊ ဥရေ = ရင်၌၊ ဘဝေါ = ဖြစ်သည်တည်း။ အာနန္ဒ = အာနန္ဒာ၊ ဧဝံ = ဤသို့၊ မာအဝစ = မဆိုလင့်။။ ဧဝံ = သို့၊ နဝတ္တဗ္ဗေနဝတ္တဗ္ဗော = မဆိုသင့်။။ ဧဝံ = သို့၊ ဝတ္တဗ္ဗေ = ဆိုသင့်လျက်၊ ဧဝံ = သို့၊ ဝဒတိ = ၏၊။ သုဟုဋ္ဌိတံ-သုဥဋ္ဌိတံ = ကောင်းစွာထခြင်းမည်၏၊။ ဥပဝဿံ ခေါပန = ဝါကပ်ပြီး၍သာလျှင်။။ နဝံစီဝရလာဘေန = ရအပ်သော သင်္ကန်းအသစ်ရှိသော၊ ဘိက္ခုနောပန = သည်ကား။။ အပ္ပမာဒေါ = သည်၊ အမတံပဒံ = အမြိုက်နိဗ္ဗာန်၏အကြောင်းတည်း။။ ရူပဂတံ = ရုပ်တရား၊ ဂတကား အာဂုံတည်း၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းတူ။။
အာဂမရာသီပြီး၏။
---------*--------
အပ္ပတိဝတ္တိယံ = သူတစ်ပါးတို့သည် ပြန်လှန်၍ လည်စေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းသော၊ ဓမ္မစက္ကံ = တရားစကြာ။။ ကီ၊ ကီဓာတ်၌၊ ဝိက္ကိနာတိ = ရောင်း၏၊ ဓနက္ကီတော = ဥစ္စာဖြင့်ဝယ်အပ်သောကျွန်။။ ကုဓ၊ ကုဓဓာတ်၌။။ အက္ကမတိ = နင်း၏၊ ရှေ့အာကိုရဿပြု။။ ဝိက္ကမတိ = ကွန့်မြူး၏၊။ ဥဇ္ဇောတတိ = တောက်ပ၏၊။ အညာ = သိခြင်း၊ အာကို ရဿပြု။။ အတိဿယော = လွန်ကဲသည်။။ ဘူမိဿတော = မြေ၌မှီသည်။ ဝိဿုတော = ကျော်စောသည်၊ အဿဝေါ = ရှေးရှုနာသည်၊ အာကိုရဿပြု။ သမ္ဘု၊ သမ္ဘုဓာတ်၌၊ ပဿမ္ဘတိ = ငြိမ်း၏၊။ အဿသတိ = ထွက်သက်ရှူ၏၊ ဥပုဗ္ဗေ = ဥရှေးရှိရာ၌၊ ဥက္ကံသတိ = လွန်ကဲ၏၊။ ဥစ္စာရေတိ = ရွတ်ဆို၏၊။ ဥစ္စယော = ပွါးစီးခြင်း၊ သမုစ္စယော = ပေါင်းဆည်းခြင်း၊ ဥဇ္ဇလော = တောက်ပ ခြင်း။။ ဒုတ္တရော = ကူးမြောက်နိုင်ခဲ၏၊ ဒုဒ္ဒမော = ဆုံးမခက်၏၊ ဒုန္နယော = သိနိုင်ခဲ၏၊ ဒုပ္ပေါသော = မွေးမြူခက်၏၊ ဒုဗ္ဗလော = အားနည်း သောသူ၊ ဒုမ္မဂ္ဂေါ = မကောင်းသောလမ်းခရီး။။ နိက္ကမော = ထွက် မြောက်ခြင်း။။ နိဇ္ဇရော = ဆွေးမြေ့ခြင်းမရှိ။။ နိမ္မာနော = ဖန်ဆင်းခြင်း၊ နိယျာနံ = ထွက် မြောက်ခြင်း၊ နိလ္လောလော = လျှပ်ပေါ်ခြင်းမရှိသောသူ။။ သန္တဿ = သန္တသဒ္ဒါ၏၊ သတ္တေ = သအဖြစ်၌။။ သဇ္ဇနော = သူတော်ကောင်း။။ သန္တဿ = ထင်ရှားရှိသည်၏၊ ဘာဝေါ = အဖြစ်တည်း၊ သတ္တာ = ထင်ရှားရှိ သည်၏အဖြစ်၊ သဗ္ဘာဝေါ = ထင်ရှားရှိသည်၏အဖြစ်။။ သတ္တာ-သဗ္ဘာဝေါ၊ အနက်တူ။။ ဝဿ = ဝ၏၊ ဗတ္တေ = ဗအဖြစ်၌၊ ဗဿ = ဗကို၊ ဒွိတ္တံ = ဒွေး ဘော်ပြု၊ သိလဗ္ဗတံ = အလေ့အကျက်။။ ဝဋ္ဋတိ = လည်၏၊ ဝဝဋ္ဋတိ = လည် ၏၊။ သံမှာ = သံနောက်မှ၊ အနုနော = အနု၏၊ နဿ = နကို၊ ဒွိတ္တံ = ဒွေဘော်ပြု၊ သမန္နာဂတော = ပြည့်စုံ၏၊ သမန္နာဟာရော = နှလုံးသွင်းခြင်း၊ သမန္နေ သတိ = ကောင်းစွာရှာမှီး၏၊ သီမံ = သိမ်ကို၊ သမ္မန္နေယျ = သမုတ်ရာ၏။
သဒိသဒွိတ္တရာသီပြီး၏။
---------*-------
ဒုတီယဘာဝံ = ၂-ခုမြောက်၏အဖြစ်သို့၊ ဝါ = အဖော်၏အဖြစ်သို့၊ ဂစ္ဆန္တိ = ရောက်ကုန်၏။ ဒုတီယ စတုတ္ထာနံပိ = ဒုတိယနှင့်စတုတ္ထတို့၏လည်း၊ သဒိသတ္တေ = သဒိသ ဒွေးဘော်သည်၊ ဇာတေ = ဖြစ်၍နေသည်ရှိသော်။ အာဒိဒုတီယဿ = အစဒုတီယ အက္ခရာ၏၊ ၂-လုံးဆင့်တွင် အထက်အလုံးကို အစဆိုသည်။ အက္ခာတံ = ဟောကြားအပ်၏၊ အာရှေးရှိသော ခါတံပုဒ်တည်း၊ သရမှာဒွေသုတ်ဖြင့် ခဒွေးဘော်ပြု၊ အခ္ခါတံဖြစ်၏၊ ဤသုတ်ဖြင့် အထက်ဒုတီယက္ခရာကို ပထမက္ခရာကပြု အက္ခာတံ ပြီး၏။
ပက္ခိတ္တံ = ထည့်အပ်၏။ ပါမောက္ခံ၌ ဝဂ္ဂလသေဟိတေသုတ်ဖြင့် ယကို ပုဗ္ဗရုပ်ပြု၊ ပါမောခ္ခံဖြစ်၏၊ ဤသုတ်ဖြင့် အထက်ဒုတီယက္ခရာခကို ပထမက္ခရာကပြု ပါမောက္ခံပြီး၏။ ပဂ္ဃရတိ၌ ပဃရတိတည်၍ သရမှာဒွေသုတ်ဖြင့် ဃဒွေးဘော်ပြု၊ ပဃ္ဃရတိဖြစ်၏၊ ဤသုတ်ဖြင့် အထက်စတုတ္ထက္ခရာဃကို တတီယက္ခရာဂပြု ပဂ္ဃရတိပြီး၏။
နောက်၌လည်း ဤနည်းတူချည်းမှတ်လေ။ ဥဂ္ဃောသတိ = ကြွေးကြော်၏၊ နိဂ္ဃောသော = ကျူးသံ၊ အစ္ဆာဒေတိ = ဖုံးလွှမ်း၏၊ အစ္ဆိန္ဒတိ = လုယက်၏။ တထဿ = မှန်ကန်သည်၏၊ ရထဿ = ရထားအား၊ ဟိတာ = လျော်သောလမ်းတည်း၊ ရစ္ဆာ = ရထားအားလျော်သော လမ်း၊ ရထားလမ်း။ ပဇ္ဈာယတိ = မှိုင်တွေ၏၊ ဥဇ္ဈာယတိ = ကဲ့ရဲ့၏၊ နိဇ္ဈာယတိ = စိန်းစိန်းရှု၏။ ဗောဇ္ဈံ = သိအပ်၏။
ပဋိဝိဇ္ဈံ = ထိုးထွင်း၍၊ တွာပစ္စည်း၏ယနှင့် ပဋိဝိဓျဟုပြီးရာ၌ တဝဂ္ဂဝရဏာနံသုတ်ဖြင့် ယနှောင်းသော ဓကိုစျပြု၊ ဝဂ္ဂလသေဟိတေသုတ်ဖြင့် နောက်ယကို ပုဗ္ဗရုပ်ပြု ပဋိဝိစ္ဈဖြစ်၏၊ စျမြင်ဆွဲ ၂-ဆင့်တည်း၊ ဤသုတ်ဖြင့် အထက် စတုတ္ထက္ခရာစျကို တတီယက္ခရာဇပြု ပဋိဝိဇ္ဈပြီး၏၊ သရမှာဒွေသုတ်နှင့် တမင်ပြုသော ဒွေးဘော်တို့ထက် ထိုထိုအစီအရင်တို့နှင့် အလိုလိုဖြစ်လာသော ဒွေးဘော်တို့သည် သာ၍များပြားကုန်၏၊ ဤသုတ်ကား ထိုဒွေးဘော်နှစ်မျိုးတို့၌ ဒုတီယ စတုတ္ထတို့ကို ပထမ တတီယပြုပြင်သော သုတ်တည်း။
အဝတ္ထာ = အခိုက်အတန့်။ အဘိတ္ထုတော = အလွန် ချီးမွမ်းအပ်၏၊ ဝိတ္ထမ္ဘိတော = ထောက်ကန်အပ်၏၊ ဥဒ္ဓရတိ = ထုတ်၏၊ နိဒ္ဓါရေတိ = ထုတ်ဆောင်၏။ နိဒ္ဓနော = ဥစ္စာမရှိသောသူ၊ နိဒ္ဓုတော = ခါတွက်၏၊ နိဒ္ဓေါတော = ဆေးလျှော်၏။ ဝိပ္ဖရတိ = ပျံ့နှံ့၏။ ဝိဗ္ဘမတိ = လည်၏၊ ဥဗ္ဘတံ = ဆယ်တင်၏။ ဒုဗ္ဘရော = မွေးမြူနိုင်ခဲ၏၊ သဗ္ဘာဝေါ = ထင်ရှားရှိသည်၏အဖြစ်။
ဝိသဒိသဒွိတ္တရာသီပြီး၏။
---ဝိစ္ဆာယဉ္စ = ဝိစ္ဆာ၌လည်းကောင်း၊ အဘိက္ခညေစ = အဖန်ဖန်မှု၌လည်းကောင်း။ ဘိန္နေ = ပြားကုန်သော၊ အတ္ထေ = အနက်တို့ကို၊ ပုနပ္ပုနကြိယာ = အဖန်ဖန်မှုသည်၊ အဘိက္ခညံ = မည်၏။ သတံကုမ္ဘာ = တစ်ရာတစ်ရာသော အိုးတို့သည်။ အာနုပုဗ္ဗိယေပိ = ရှေ့နောက်အစဉ်ကိုဆိုရာ၌လည်း၊ ဝိစ္ဆာဝ = ဝိစ္ဆာကိုသာလျှင်၊ ဂမျတေ = သိအပ်၏၊ အနုပဝေသေထ = အစဉ်အတိုင်း ဝင်ကြစေကုန်လော။ ဣမေသံ = ဤသူတို့အား၊ ဒေဝသိကံ = နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း၊ မာသကံမာသကံ = တစ်ပဲတစ်ပဲကို၊ ဒေဟိ = ပေးဘိလော။ ပုပ္ဖံပုပ္ဖံ = ပန်းတိုင်းပန်းတိုင်းကို၊ ပုပ္ဖတိ = ပွင့်၏။ ပထံပထံ = လမ်းတိုင်းလမ်းတိုင်းကို၊ တစ္စေန္တိ = လွန်ကုန်၏၊ အဍ္ဎာ = ကြွယ်ဝကြကုန်၏၊ ဣမေသံ = တို့၏၊ အဍ္ဎတာ = ကြွယ်ဝကြောင်းကား၊ ကတရာကတရာ = အဘယ်အဘယ်နည်း။ ပဋံပဋံ = ဖြဋ်ဖြဋ်ဟူသောအသံကို။ ဝီတိဟာရေ = ဝီတိဟာရအရာ၌၊ သဗ္ဗာဒီနံ = သဗ္ဗာဒိမည်ကုန်သော သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်တို့၏၊ ဒွေရူပါနိ = ဒွေးဘော်ရုပ်တို့သည်၊ ဟောန္တိ၊ ပုဗ္ဗဿ = ရှေ့ရုပ်၏၊ သျာဒိလောပေါစ = သိစသော ဝိဘတ်ကြေခြင်းသည်လည်း၊ ဟောတိ။ ဣတရိတရဿ = အချင်းချင်းအား။ သမ္ဘမေ = သမ္ဘမအရာ၌၊ ယာဝတာ = အကြင်မျှလောက်သော ပုဒ်ဖြင့်၊ အတ္ထော = လိုအပ်သောအနက်သည်၊ သိဇ္ဈတိ = ပြီး၏။
တာဝံ = ထိုမျှလောက်သောပုဒ်ကို၊ ပယုဇ္ဇတေ = ယှဉ်အပ်၏၊ သီဟိုဠ်ရှိမူတို့၌ကား ယထာဗောဓံ သမ္ဘမေဟုပါဌ်ရှိ၏၊ သမ္ဘမေ၌၊ ယထာဗောဓံ = လိုအပ်သောအနက်ကို သိနိုင်လောက်အောင်၊ သဒ္ဒေါ = သဒ္ဒါကို၊ ပယုဇ္ဇတေဟု အနက်ဆို၊ အဓိပ္ပါယ်မှာ အတူတူပင်။ အာမေဍိတ်ကို သမ္ဘမအနက်ဆိုသည်။ ယဘေ = ကြောက်ရာ၌လည်းကောင်း၊ ကောဓေ = အမျက်ထွက်ရာ၌လည်းကောင်း၊ ပသံသာယံ = ချီးမွမ်းရာ၌လည်းကောင်း၊ တုရိတေ = အဆောတလျှင်မှု၌လည်းကောင်း၊ ကောတုဟလေ = အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ပြုမှု၌လည်းကောင်း၊ အစ္ဆရေ = အံ့ဩမှု၌လည်းကောင်း၊ ဟာသေ = ရွှင်မှု၌လည်းကောင်း၊ သောကေ = ပူပန်မှု၌လည်းကောင်း၊ ပသာဒေ = ကြည်ညိုမှု၌လည်းကောင်း၊ အာမေဍိတံ = စကားအပိုထပ်၍ဆိုမှုကို၊ ဗုဓော = ပညာရှိသည်၊ ကရေ = ပြုရာ၏။ ဝိဇ္ဈဝိဇ္ဈ = ထိုးဟဲထိုးဟဲ၊ ပဟရပဟရ = ရိုက်ဟဲရိုက်ဟဲ။ ဝါသေဋ္ဌာ = ဝါသေဋ္ဌအမျိုးတို့၊ အတိက္ကမထ = အလျင်အမြန် ကြွကြကုန်လော။ နမောတဿကား သုံးကြိမ်ဆိုရိုးတည်း။
ပဒဝါကျဒွိတ္တရာသီပြီး၏။
---ယမှိ = ကြောင့်၊ ဟဿ = ဟဗျည်း၏၊ ဝိပ္ပလ္လာသော = ယနှင့်ရှေ့နောက်ပြန်လှန်ခြင်းသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။ ဒယှတိ = ပူလောင်၏၊ ဒဟျတိတည်၍ ဤသုတ်ဖြင့် ဟနှင့်ယရှေ့နောက်ပြန် ဒယှတိပြီး၏၊ ယကား အာချာတ်ပစ္စည်းတည်း။ သန္နယှတိ = ဖွဲ့၏၊ ဝုယှတိ = မျော၏၊ ဒုယှတိ = နို့ညှစ်၏၊ မုယှတိ = တွေဝေ၏။ ဧတ္ထ = ဤမြစ်၌၊ ဗဟု = များစွာသော၊ ဇနော = လူအပေါင်းသည်၊ နှာယတိ = ရေချိုး၏။ ပယိရုဒါဟာသိ = ဟောတော်မူပြီ။ တေ = သင်၏၊ အယျိရေ = အရှင်တို့ကို။ အပစ္စိသုံ = ကျက်ကုန်ပြီ။ တေ = ထိုပုဏ္ဏားတို့သည်၊ မေ = ငါ့အား၊ အေဿ = မြင်းတို့ကို၊ အယာစိသုံ = တောင်းကုန်ပြီ။ ကောစိ = တစ်ဦးတစ်ယောက်သည်၊ နံ = ထိုသူကို၊ ဟညယျေဝါပိ = ညှဉ်းဆဲလည်း ညှဉ်းဆဲရာ၏။ အမူလမူလံ ဂန္တွာ = အမြစ်အရင်းသို့ မသွားမူ၍။ ပရတြ = နောက်၌၊ ဧဝံ = ဤအတူတည်း။ အနောကာသံ ကာရာပေတွာ = အခွင့်မပြုစေမူ၍၊ အနိမိတ္တကတွာ = အမှတ်ကိုမပြုမူ၍၊ အနုတိဏ္ဏံပဒံဒိသွာ = ထက်သော ခြေရာကို မမြင်မူ၍။ မူလမူလံအဂန္တွာ စသည်တည်၍ သုတ်ကြီးဖြင့် မူလမူလံနှင့်အကို ရှေ့နောက်ပြန်၊ အမူလမူလံ စသည်ပြီး၏။
ဝိပ္ပလ္လာသရာသီပြီး၏။
---နာမနိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
အထ = ထိုသန္ဓိကျမ်း၏ အခြားမဲ့၌။ လိင်္ဂံ = လိင်၊ နာမံ = နာမ်၊ ပါဋိပဒိကံ = ပါဋိပဒိကပုဒ်၊ ဣတိ = ဤသုံးပါးသည်၊ အတ္ထတော = လိုရင်းအနက်အားဖြင့်၊ ဧကံ = တူကြ၏။ ဒဗ္ဗာဘိဓာနဿ = ဒြဗ်ကို ပဓာနအားဖြင့် ဟောသော၊ ပုရိသာဒိကဿ = ပုရိသအစရှိသော၊ ပကတိရူပဿ = ပကတိသဒ္ဒရုပ်၏၊ ဧတံနာမံ = ဤအမည်ချည်းတည်း၊ ဟိသစ္စံ = ဧကန်ဖြစ်၏၊ တံ = ထိုပကတိသဒ္ဒရုပ်ကို၊ ဝုစ္စတိ၌စပ်။ ပတွာ = ရောက်သည်ရှိသော်၊ ကိဉ္စိ = အချို့သောသဒ္ဒရုပ်သည်၊ ဝိသဒရူပံ = သန့်ရှင်းသောရုပ်အစဉ်ရှိသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ ကိဉ္စိ = အချို့သောသဒ္ဒရုပ်သည်၊ အဝိသဒရူပံ = မသန့်ရှင်းသော ရုပ်အစဉ်ရှိသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ ကိဉ္စိ = အချို့သောသဒ္ဒရုပ်သည်၊ မဇ္ဈိမရူပံ = အလယ်အလတ်သော ရုပ်အစဉ်ရှိသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ ဣတိ ဧဝံ = ဤသို့၊ တိဝိဓေန = သုံးမျိုးပြားသော၊ လိင်္ဂရူပေန = လိင်သဘောနှင့်၊ ယုတ္တတ္တာ = ယှဉ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ လိင်္ဂန္တိ = လိင်ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ တဒေဝ = ထိုပကတိသဒ္ဒရုပ်ကိုပင်လျှင်၊ ဝုစ္စတိ၌စပ်။ ကိဉ္စိ = အချို့သည်၊ သဒ္ဒလိင်္ဂါနုရူပဉ္စ = သဒ္ဒလိင်အားလျော်စွာလည်းကောင်း၊ ကိဉ္စိ = အချို့သည်၊ အတ္ထလိင်္ဂါနုရူပဉ္စ = အတ္ထလိင်အားလျော်စွာလည်းကောင်း၊ ပရိဏမန္တ = ရုပ်အထွေထွေအဆန်းဆန်း ညွတ်သည်ဖြစ်၍၊ ပဝတ္တတိ = တည်၏၊ တသ္မာ၊ နာမန္တိစ၊ ဝုစ္စတိ။ တဒေဝ = ထိုပကတိသဒ္ဒရုပ်ကိုပင်လျှင်၊ ဓာတုပစ္စယဝိဘတ္တိ ပဒေဟိစေဝ = ဓာတ်ပုဒ်၊ ပစ္စည်းပုဒ်၊ ဝိဘတ်ပုဒ်တို့မှလည်းကောင်း၊ သဒ္ဒပဒတ္ထကေဟိစ = မိမိတည်းဟူသော သဒ္ဒါလျှင် ပုဒ်အနက်ရှိကုန်သော သဒ္ဒါတို့မှလည်းကောင်း၊ ဝိသုံဘူတံ = အသီးအခြားဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ပဒံ = ပုဒ်ပေတည်း၊ ဣတိကတွာ = ဤသို့ပြု၍၊ ပါဋိပဒိကန္တိစ ဝုစ္စတိ။ ရာဇဿစသည်၌၊ ရာဇဿ = မင်း၏ပေးလျှင် အတ္ထပဒတ္ထကဖြစ်၏၊ ရာဇဿ = ရာဇသဒ္ဒါ၏ပေးလျှင် သဒ္ဒပဒတ္ထကဖြစ်၏။
သဒ္ဒပဒတ္ထက ပုဒ်ဟူသမျှသည် ပကတိအနက်ရင်းမရှိသောကြောင့် အတ္ထဝန္တအင်္ဂါပျက်၍ လိင်စစ်မမည်၊ အတုပြုလုပ်သော အနုကရဏလိင်မျိုးသာတည်း။ ဘုဿ = ဘူဓာတ်၏၊ သိဿ = သိဝိဘတ်၏၊ ဏော = ဏပစ္စည်း၊ ဤသို့သော ဓာတုပစ္စယ ဝိဘတ္တိပုဒ်တို့သည်လည်း သဒ္ဒပဒတ္ထကဖြစ်ကြကုန်၍ပင်လျှင် လိင်အစစ်မဟုတ်ကြကုန်၊ သို့သော်လည်း ထိုပုဒ်တို့သည် သဒ္ဒသုတ်တို့၌သာ ထင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဓာတုပစ္စယဝိဘတ္တိ ဝဇ္ဇိတ မတ္ထဝံလိင်္ဂံ-ဟူသော ကျမ်းဆရာတို့စကား၌ အသီးထုတ်ရကုန်သည်။ ရာဇဿ၊ သခဿ၊ ပုမဿစသည်တို့ကား အနက်သို့လိုက်၍ လိင်မည်မမည်ရှိကြကုန်၏၊ ထိုကြောင့် အတ္ထဝံအင်္ဂါနှင့်အသီးဆိုလေသည်။ ဣဒံ = ဤသည်ကား၊ ဒွိန္နံ = လိင်နှစ်ပါးတို့၏၊ နာနတ္တံ = ထူးပုံတည်း။ တေဟိ = ထိုဘူအစရှိသည်တို့နောက်မှ။ တာနိ = ထိုပုဒ်တို့သည်။ တာနိစ = ထိုဘုဿ ဗြုဿအစရှိသောပုဒ်တို့ကိုလည်းကောင်း။ ဧတ္ထ = ဤနာမ်အစီအရင်အရာ၌။ ဟိသစ္စံ = ဧကန်ဖြစ်၏၊ တေသံ = ထိုတဒ္ဓိတ်ပုဒ် သမာသ်ပုဒ် ကိတ်ပုဒ်တို့အား၊ လိင်္ဂနာမဗျပဒေသ ကိစ္စံ = လိင်ကဲ့သို့ နာမ်ကဲ့သို့ ငဲ့ဖွယ်ညွန်းဖွယ် ကိစ္စသည်၊ နအတ္ထိ = မရှိ။ ယာနိစ = အကြင်ဥပသာရပုဒ် နိပါတ်ပုဒ် တွာဒိပစ္စယန္တအဗျယပုဒ်တို့သည်လည်း။
လိင်နာမ် ပိုင်းခြားခန်းပြီး၏။
---ဧကာနေကေသု = တစ်ခုဟူသောအနက် များသောအနက်တို့၌၊ ပဝတ္တာ = ဖြစ်သော၊ နာမသ္မာ = နာမ်ပုဒ်နောက်မှ၊ ဒွေဒွေ = နှစ်လုံးနှစ်လုံးကုန်သော၊ သိယော။ လ။ သ္မိံသု = တို့သည်၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ ဝိဘတ်ဟူသောအမည်ကား ပထမာ ဒုတီယာစသောအမည်၊ ဧကဝုစ် ဗဟုဝုစ်ဟူသောအမည်တို့သည်ကား အနွတ္ထ၏အစွမ်းဖြင့် ပြီးစီးကုန်၏။ ဧတဿ = ဤအနေကဝစန၏၊ နာမံ = အမည်တည်း။
ဝိဘတ်အစီအရင်ပြီး၏။
---အဘာသိတပုမေဟိ = မဟောဖူးသော ပုံလိင်ရှိကုန်သော၊ ဝါ = ဟောဖူးသော ပုံလိင်မရှိကုန်သော၊ ကေဟိစိ = အချို့ကုန်သော၊ သညာသဒ္ဒေဟိ = သညာသဒ္ဒါတို့နောက်မှ၊ နိစ္စံ = အာပစ္စည်းမြဲ၏။ ဝီသာ = ၂၀၊ တိံသာ = ၃၀။ ဘာသိတပုမေဟိပိ = ဟောဖူးသော ပုံလိင်ရှိကုန်သော်လည်း၊ သဗ္ဗနာမေဟိစ = သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်တို့နောက်မှလည်းကောင်း၊ တဗ္ဗာနီယတပစ္စယန္တေဟိစ = တဗ္ဗာနီယတ ပစ္စည်းအဆုံးရှိသောပုဒ်တို့နောက်မှလည်းကောင်း၊ နိစ္စံ = အာပစ္စည်းမြဲ၏၊ သဗ္ဗာ = အလုံးစုံသော မိန်းမ။
အညေဟိပန = တစ်ပါးသော သဒ္ဒါတို့နောက်မှကား၊ အနိစ္စံ = အာပစ္စည်းမမြဲ။ ဧကိကာ-ဧကာကိနီ = မိန်းမတစ်ယောက်တည်းတည်း၊ ဒီပနာ = ပြခြင်း၊ ဒီပနီ = ပြရာကျမ်း။ ကတ္ထစိ = အချို့သော ပညာ၊ သညာ၊ နာဝါ၊ သာလာ၊ ဒီပနာ၊ ဒီပနီစသည်တို့၌၊ သဒ္ဒမတ္တဿဝါ = သဒ္ဒလိင်မျှ၏လည်းကောင်း၊ ကတ္ထစိ = အချို့သော ကညာ၊ ကုမာရိကာ၊ ကလျာဏာ၊ ကုမ္ဘကာရာစသည်တို့၌၊ အတ္ထဿဝါ = အနက်ဒြဗ်၏လည်းကောင်း၊ ဣတ္ထိဘာဝေ = အဝိသဒါကာရ ဟူသော ဣတ္ထိမျိုး၏အဖြစ်ကို၊ ဇောတေတဗ္ဗေ = ထွန်းပြလိုလတ်သည်ရှိသော်။
သဒ္ဒါသည်လည်း သဒ္ဒါထီးမျိုး သဒ္ဒါမမျိုး သဒ္ဒနပုံမျိုးဟူ၍ သုံးပါးရှိ၏၊ ရုပ်စဉ်ရှင်းလင်းသော သဒ္ဒါမျိုးသည် သဒ္ဒါထီးမျိုးမည်၏၊ ရုပ်စဉ်အထပ်များ၍ အနက်သွား မရှင်းလင်းသော သဒ္ဒါမျိုးသည် သဒ္ဒါမမျိုးမည်၏၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော သဒ္ဒါမျိုးသည် သဒ္ဒနပုံမျိုးမည်၏၊ ထိုတွင် သဒ္ဒါမမျိုးဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း ဣတ္ထိလိင်ပစ္စည်းနှင့်ပြရ၏၊ ထိုကြောင့် သဒ္ဒမတ္တဿဝါ ဣတ္ထိဘာဝေ ဇောတေ တဗ္ဗေ-ဟုဆိုသတည်း။ အတ္ထဿဝါဖြင့် သဒ္ဒါလည်း ယူလေ။
သဟဿီ = တစ်ထောင်သောလောကဓာတ်။ စက္ခုကရဏီ = ပညာစက္ခုကိုပြုတတ်သောပဋိပဒ်။ ဓမ္မဒီပနီ = တရားကို ထွန်းပြသောကျမ်း။ ဂစ္ဆတီ = သွားသောမိန်းမသည်။ သတီ = သူတော်ကောင်းမသည်။ ဘဝိဿတီ = ဖြစ်လတ္တံ့သော မိန်းမသည်၊ ဘဝဿန္တီ = ၎င်း။ သဗ္ဗာဝတီ-သဗ္ဗာဝန္တီ = အလုံးစုံမျိုးရှိသောပရိသတ်။ ယာဝတီ-ယာဝန္တီ = အကြင်မျှလောက် အတိုင်းအရှည်ရှိသောပရိသတ်။ ဘုတ္တဝတီ-ဘုတ္တဝန္တီ = စားပြီးသောမိန်းမ။ ပါဠိ၌၊ ကာဏာ = ကာဏ်းသည်ဖြစ်၍၊ ပရိယန္တစာရိနီ = နွားအပေါင်း၏အစွန်အနား၌ လှည့်လည်ရသော၊ ဂေါ = နွားမ။
ဤပါဠိတော်၌ ဂေါသဒ္ဒါသက်သက် ဣတ္ထိလိင်ထင်ရှား၏။ ကပေါတီ-ကပေါတနီ = ခိုမ။ အန္တရာယိကိနီ = အန္တရာယ်ကိုပြုတတ်သော မိန်းမ။ ဩလုမ္ဗိကိနီ = ဘောင်ဖြင့်ကူးတတ်သောမိန်းမ၊ ပံသုကုလိကိနီ = ပံသုကူကို ဆောင်လေ့ရှိသောမိန်းမ။ သညာယံ = အမည်ပြဋ္ဌာန်းရာ၌၊ မာနုသိနီ = လူမိန်းမ၊ ဝါ = တစ်နည်းကား၊ မာနုသာ = လူမိန်းမ၊ အညတြ = တစ်ပါးသောအရာ၌၊ မာနုသီ = လူ၌ဖြစ်သော၊ သမ္ပတ္တိ = စည်းစိမ်။ ဝေတြဏီ = ကြိမ်ပိုက်ချောင်းငရဲ။ ဧသု = ဤပြယုဂ်တို့၌။ အာစရိနီ = ဆရာမ။ ဘရိယာယံ = မယားဟူသောအနက်၌။ မာတု = အမိ၏၊ ဘာတာ = မောင်သည်၊ မာတုလော = မည်၏၊ ဦးရီးတည်း၊ တဿ = ထိုဦးရီး၏၊ ဘရိယာ = မယားသည်၊ မာတုလာနီ = မည်၏၊ ဧဝံ = ဤအတူ၊ ဝရုဏာနီ = ဝရုဏနတ်၏မယား၊ နတ်ကတော်တည်း၊ ဂဟပတာနီ = သူကြွယ်၏မယား၊ အာစရိယာနီ = ပညာသင်ဆရာ၏မယား၊ ဆရာကတော်တည်း၊ ခတ္တိယာနီ = မင်း၏မယား၊ မိဖုရားတည်း၊ ဗဟုလာဓိကာရာ = ဗဟုလံသုတ်လိုက်ခြင်းကြောင့်။ ဆတ္တပါဏိနီ = လက်၌ထီးရှိသောမိန်းမ။ ဟတ္ထနီ = ဆင်မ။ ပဋုနီ = ထက်မျက်သောဉာဏ်ရှိသောမိန်းမ။ အဟိံသာရတိနီ = မညှဉ်းဆဲခြင်း၌ မွေ့လျော်ခြင်းရှိသောမိန်းမ။ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓိနီ = နွားသားငယ်၌ မက်မောခြင်းရှိသောနွားမ။ မုဋ္ဌသတိနီ = လွတ်သောသတိရှိသောမိန်းမ။ ဥပမာ။ လ။ လက္ခဏာဒိတော = ဥပမာပုဒ်။ လ။ လက္ခဏပုဒ်စသည်ရှေးရှိသော၊ ဦရုတော = ဦရုသဒ္ဒါနောက်မှ၊ ဣတ္ထိယံ = ၌၊ ဦ = ဦပစ္စည်းသက်၏။ ဟတ္ထိနာဂဿ = ဆင်ပြောင်ကြီး၏၊ နာသာဝိယ = နှာမောင်းကဲ့သို့သော၊ ဦရူ = ပေါင်အင်္ဂါသည်။ ခုရော = ခွါကို၊ သဖော = သဖဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ သံသိလိဋ္ဌတာယ = ကောင်းစွာစေ့စပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ သဖဘူတာ = ခွါသဖွယ်ဖြစ်သော။ နာဂနာသူရူ = ဆင်နှာမောင်းနှယ် ချောသွယ်သောပေါင်ရှိသော၊ ပဘာဝတီ = ပဘာဝတီမင်းသမီးသည်၊ မံ = ငါကုသမင်းကို၊ သစေဩလောကေယျ = ကြည့်သည်ရှိသော်။ စာရုဒဿနာ = တင့်တယ်သော ကြည့်ခြင်းရှိသော။ ဝါမောရူ = ရွှေငှက်ပျောသို့ ချောသောပေါင်ရှိသော၊ ဘဒ္ဒေ = အရှင်မ၊ မံ = ငါ့ကို၊ သဇ = လည်ဘက်ပါလှည့်။ လက္ခဏူရုယာ = လက္ခဏာနှင့်ပြည့်စုံသော ပေါင်ရှိသော သင်နတ်သမီး၌၊ သမ္မတ္ထော = ချစ်ကြိုက်လွန်ကဲမူးရစ်သည်ဖြစ်၍၊ အဟံ = ပဉ္စသီခ နာမတန်ဆောင် ငါနတ်မောင်သည်၊ ကာရဏံ = အကြောင်းအကျိုးကို၊ နပ္ပဇာနာမိ = မသိမမြင်လေ။ ဗြဟ္မဗန္ဓုယာ = ပုဏ္ဏေးမမိတ္တာပုံသည်၊ ဂါရယှော = ကဲ့ရဲ့အပ်သည်၊ အဿံ = ဖြစ်ရာ၏၊ ငါ။ တိပစ္စယန္တာ = တိပစ္စည်းအဆုံးရှိသောပုဒ်တို့သည်၊ တထာ = တူ၏၊ သဘာဝ ဣတ္ထိလိင်္ဂါ = ဣတ္ထိလိင်အစစ်တို့တည်း။ ကဏ္ဍု = ယားနာ၊ ကစ္ဆု = ဝဲနာ။ စမူ = စစ်သည်၊ သုတနူ = ကောင်းသောကိုယ်အင်္ဂါရှိသောမိန်းမ၊ သရဗူ = တက်တူ။
ဣတ္ထိပစ္စည်းရာသီပြီး၏။
---အလဒ္ဓဝိဓီနံ = မရအပ်သောအစီအရင်ရှိကုန်သော၊ ဣတိ = ဤသုတ်ဖြင့်၊ သိလောပေါ = သိကြေ၏၊ ဇန္တုဟေတွီဃပေဟိ = ဇန္တုသဒ္ဒါ၊ ဟေတုသဒ္ဒါ၊ ဤကာရန္တသဒ္ဒါ၊ ဃအမည်ရှိသော အာကာရန္တသဒ္ဒါ၊ ပအမည်ရှိသော ဣဝဏ္ဏန္တဥဝဏ္ဏန္တ သဒ္ဒါတို့နောက်မှ၊ ဝါ = အချို့သဖြင့်၊ ယောနံ၊ လောပေါ = ယောဝိဘတ် နံဝိဘတ်တို့ ကြေ၏။ ပုတ္တိက = ချစ်သမီး၊ ဥဋ္ဌေဟိ = ထလော့၊ ပုတ္တိက = ချစ်သမီး၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ = ရဟန်းပြုမှုသည်၊ ဒုက္ကရာ = ခဲယဉ်းလှ၏။ ဃ၏နောက်၌ ဂအမည်ရှိသော သိကိုဧမပြုသောပါဠိတည်း။ ကုသဇာတကေ = ကုသဇာတ်၌။ ပုတ္တိကေ = ချစ်သမီးပဘာဝတီ၊ တွံ = သင်သည်၊ အတ္ထကာမာယ = အကျိုးကိုလိုလားသော၊ မေ = ငါအထိန်းကတော်ခုဇ္ဇာ၏၊ ဝစနံ = စကားကို၊ နအကာသိ = မပြု။ ပါဠိ၌၊ တေစ = ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည်လည်း၊ တတ္ထရုက္ခဆာယယာ = ထိုညောင်ပင်ရိပ်၌၊ နိသီဒိတွာ = ထိုင်နေကြကုန်၍။ တဿရုက္ခဿ = ထိုညောင်ပင်၏၊ ဆာယယာ = အရိပ်၌၊ သမန္တာ = မှ၊ ပရိဝါရိံသု = ဝန်းဝိုင်းကြကုန်ပြီ။ သက္ခရောပမယာ = သကာခဲဥပမာဖြင့်၊ ဝဒေ = ဆိုရာ၏။ ဗာလဒါရကဠီလယာ = သူငယ်၏ စမ္ပယ်ခြင်းဖြင့်။ သဒ္ဓါမေဓာစသော ဂါထာတို့၌။ မန္တာ = ဉာဏ်ပညာ။ မုစ္ဆာ = မိန်းမေားခြင်း။ ဧဇာ = တဏှာ။ မတ္တာ = အတိုင်းအရှည်။ အာသာ = တောင့်တခြင်း။ ဝေလာ = အခါ။ ခိဍ္ဍာ = မြူးတူးခြင်း။ တသိဏာ = တဏှာ။ ဝဋ္ဋကာ = ငုန်းငှက်၊ ဂေါဓာ = ဖွတ်၊ ပလာကာ = ဗျိုင်းအောက်။ ဦကာ = သန်း၊ သေဖာလိကာ = ဆိပ်ဖလူးပင်၊ လင်္ကာ = ရွက်၊ သလာကာ = ဝါးခြမ်းစိပ်၊ ဝါလိကာ = သဲ၊ သီခါ = ဦးစွန်း၊ ဝိသာခါ = ဝိသာခါနက္ခတ်၊ ဝိသိခါ = ခရီးလမ်း။ ဝစ္စာ = ကျင်ကြီး၊ ဝဉ္ဈာ = အမြုံ၊ ဇဋာ = ဆံကျစ်၊ ဃဋာ = အပေါင်း၊ ဇေဋ္ဌာ = ဇေဋ္ဌနက္ခတ်၊ သောဏ္ဍာ = နှာမောင်း၊ ဝိတဏ္ဍာ = ဝိတဏ္ဍအယူ၊ ဝရုဏာ = ဝရုဏမည်သောမိန်းမ၊ ဝနိတာ = မိန်းမ၊ လတာ = နွယ်၊ နိဒ္ဒါ = အိပ်ခြင်း၊ သုဓာ = အင်္ဂတေ၊ ရာဓာ = ရာဓမည်သောမိန်းမ၊ သီသဝါ = ယင်းတိုက်ပင်၊ ပပါ = ရေအိုးစင်။ သက္ခရာ = ကျောက်စရစ်၊ သုရာ = သေရည်၊ ဒေါလာ = ဧယဉ်၊ တုလာ = ချိန်၊ သီလာ = ကျောက်၊ လီလာ = စမ္ပယ်ခြင်း၊ လာလေလာ၌ လာလာဧလာဖြတ်၊ လာလာ = တံထွေး၊ ဧလာ = အပြစ်၊ မေခလာ = ခါးကြိုး၊ ကလာ = အစိတ်။ ဝဠဝါ = မြင်းမ၊ အသမ္ဗုသာ = အသမ္ဗုသာမည်သော နတ်သမီး၊ မူသာ = မိုက်ခွက်၊ မဉ္ဇုသာ = သေတ္တာ၊ သုလသာ = သုလသာမည်သောမိန်းမ။ နာသာ = နှာခေါင်း၊ ဇုဏှာ = လရောင်။ လသိကာ = အစေး၊ ဝသုဓာ = မြေကြီး။ အမ္ဗ-အန္န-အမ္မ၊ သုံးခု အမိဟော။ သဘတိ = သဘင်၌။ ပရိသတိ = ပရိသတ်၌။ မဟာဗြဟ္မာ = ပုဏ္ဏားကြီးသည်၊ သမှိပရိသတိ = မိမိပရိသတ်၌၊ နိသိန္နံ = နေသော၊ တံ = ထိုသူငယ်ကို၊ အဒဿာ = မြင်လေ၏။ ဣတိ = ဤသို့။ နန္ဒမာတေ-နန္ဒမာတာ = အစ္ဆရီယံ = အံ့ဖွယ်ရှိစွ၊ အဗ္ဘုတံ = မဖြစ်စတောင်းဖြစ်စွ။ သာ = ထိုမိန်းမသည်၊ အတ္တဓမ္မံ = အကျိုးအကြောင်းကို၊ ပရိပုစ္ဆိတာစ = မေးမြန်းလေ့ရှိသည်လည်းကောင်း၊ ဓမ္မာနံ = တရားတို့ကို၊ ဥဂ္ဂဟေတာစ = သင်ယူလေ့ရှိသည်လည်းကောင်း၊ သောတာစ = နာလေ့ရှိသည်လည်းကောင်း၊ ပယိရုပါသိတာစ = ဆည်းကပ်လေ့ရှိသည်လည်းကောင်း၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။ ပဒါလယံ-ပဒါလယန္တီ = ပေါက်ခွဲသည်။ ဘဏံ-ဘဏန္တီ = ဆိုတတ်သည်။
အာကာရန္တဣတ္ထိလိင်ပြီး၏။
---ယောလောပ-နိသု = ယောဝိဘတ်ကြေရာ၊ ယောဝိဘတ်ကို နိပြုရာတို့၌။ ဝါ = တစ်နည်းကား၊ ရတ္တိယံ = ညဉ့်ကို။ ပါဠိ၌ ဇိနဗောဓိယံ = သဗ္ဗညုဗောဓိဉာဏ်ကို၊ ဗုဇ္ဈဿု = သိပါစေသတည်း။ ဝါ = တစ်နည်းကား၊ ရတ္တိနံ = ညဉ့်ကို။ ပါဠိ၌၊ ယာဝန္တော = အကြင်မျှလောက်သောသူတို့သည်၊ ပုရိသဿ = သူ၏၊ အတ္ထံ = အကျိုးဖြစ်သော၊ ဝုယှံ = လျှို့ဝှက်သော၊ မန္တိနံ = တိုင်ပင်မှုကို၊ ဇာနန္တိ = သိကြကုန်၏။ အကတရဿဖြစ်သော ပ၏နောက်၌ အံကိုယံပြုနံပြုသောပြယုဂ်စု။ ဧတ္ထစဂရူ၌၊ ဂရူ = ဆရာတို့သည်။ ဂါထာတို့၌၊ တိတ္တိ = ရောင့်ရဲခြင်း။ တန္တိ = အစဉ်အလာထုံးစံ။ သုတိ = ကြားနာခြင်း။ သာဏိ = တင်းတိမ်။ ယဋ္ဌိ = တောင်ဝှေး။ အာဠိ = အစဉ်၊ နာဠိ = ကွမ်းစား၊ ကေဠိ = ကစားခြင်း။ မုတိ = သိခြင်း။ ယုဝတိ = မိန်းမပျို၊ ဝိကတိ = အထွေထူး။ ရသ္မိ = ရောင်ခြည်။ အသနိ = မိုးကြိုး၊ ဝသနိ = အဝတ်၊ ဩသဓိ = သောက်ရှူးကြယ်။ ဓူလိ = မြူ၊ ဒုဒြဘိ = စည်ပုတ်၊ ဒေါဏိ = စားကျင်း၊ အဋဝိ = တောအုပ်။ ရတ္တာဒိ = ရတ္တာဒိဂိုဏ်းတည်း။ ပါဒါဒေါ = ပါဒ၏အစ၌။ ရတ္တိ = ညဉ့်၌။ အာဒိံ = အစ၌။ ရတျော = ညဉ့်နေ့တို့သည်၊ အမောဃာ = အချည်းအနှီးမဟုတ်ကုန်မူ၍။ တိဏလတာနိ = မြက်မျိုးကိုစောင့်သောနတ်၊ နွယ်မျိုးကိုစောင့်သောနတ်တို့လည်းကောင်း၊ ဩသဓျော = ဆေးပင်စောင့်နတ်တို့လည်းကောင်း။ တတော = ထိုအခါ၌၊ ရတျာ = ညဉ့်၏၊ ဝိဝသာနေ = အဆုံး၌၊ ဇစ္စာ-ဇာတိယာ = ဇာတ်ကြောင့်၊ ဝသလော = သူယုတ်မာသည်၊ နဟောတိ = မဖြစ်။ ဇစ္စာ-ဇာတိယာ = ကြောင့်၊ ဗြဟ္မဏော = သူမြတ်သည်၊ နဟောတိ = မဖြစ်။ နိကတျာ = စဉ်းလဲမှုကြောင့်၊ သုခံ = ချမ်းသာကို၊ နဧဓတိ = မရ။ ခန္တျာ-ခန္တိယာ = သည်းခံမှုထက်၊ ဘိယျော = လွန်သောတရားသည်။ ဗောဇ္ဈာ-ဗောဓိယာ = မဂ်ဉာဏ်၏အစီးအပွါးဖြစ်သော၊ တပသာ = အကျင့်ကို၊ အညတြ = ကြဉ်ဖယ်၍၊ သောတ္ထိံ = ချမ်းသာခွင့်ကို၊ နပဿာမိ = ငါဘုရားမမြင်။ ဘူမျံ-ဘူမိယံ = မြေ၌၊ ခလတိ = ချော်ချွတ်သောသူသည်၊ ဘူမျာယေဝ-ဘူမိယာယေဝ = မြေ၌သာလျှင်၊ ပတိဋ္ဌာတိယထေဝ = တည်သကဲ့သို့၊ ခလတိပုဒ်ကား နာမ်အလားရှိသော အာချာတ်ပုဒ်တည်း။ မာတိပိတိသဒ္ဒါ = မာတုနှင့် ပိတုသဒ္ဒါတို့သည်။ မာတျာစ = အမိမျိုးအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ပေတျာစ = အဘမျိုးအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဧတံ = ဤဥမ္မာဒန္တီကို။ မာတျာစ = အမိသည်လည်းကောင်း၊ ပေတျာစ = အဘသည်လည်းကောင်း၊ ကတံ = ဥမ္မာဒန္တီဟူ၍ မှည့်အပ်သောအမည်သည်၊ သုသာဓု = အလွန်ကောင်းပေစွ။ အဟံ = ငါ့ကို၊ မာတျာ = မယ်တော်သည်၊ အနုညာတော = ခွင့်လွတ်အပ်ပြီ၊ ပိတရာစ = ခမည်းတော်မင်းကြီးသည်လည်း၊ အဟံ = ငါ့ကို၊ သဉ္စတ္တော = စွန့်အပ်ပြီ။ ဇနိန္ဒ = မင်းကြီး၊ မာတီနံ = အမိဖြစ်သောသူတို့အား၊ ဒေါဟဠောနာမ = ချင်ခြင်းမည်သည်ကို၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊။ သဋ္ဌိ = ၆၀၊ သတ္တတိ = ၇၀၊ အသီတိ = ၈၀၊ နဝုတိ = ၉၀၊ ကောဋိ = ကုဋေ။
ဣကာရန္တဣတ္ထိလိင်ပြီး၏။
အဃောနံ = ဃအမည်ရှိသော အာဒီဃဩဒီဃတို့မှ တစ်ပါးကုန်သော ဒီဃတို့၏၊ ပီတော = ပအမည်ရှိသော ဤဒီဃနောက်မှ၊ ယောသု = တို့ကြောင့်၊ နဇ္ဇာ = နဒီသဒ္ဒါ၏၊ အာမ်၊ နောက်၌အာလာသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။ သုပတိတ္ထာယော = ကောင်းသောအဆိပ်ရှိကုန်သော၊ နဇ္ဇာယော = မြစ်တို့သည်။ ပါဠိ၌၊ နာနာပုပ္ဖဒုမာယုတာ = အထူးထူးသော ပန်းပင်တို့နှင့် ယှဉ်သော၊ နဇ္ဇော = မြစ်သည်၊ အနုပရိယာယတိ = လည်၍စီး၏။ သုပါပကမ္မေ = အလွန်မကောင်းမှုနှင့်ပြည့်စုံသော၊ ရေဝတေ = ဟဲ့ရေဝတီ၊ ဥဋ္ဌေဟိ = ထလော။ ဒိသျောစ-ဒါသိယောစ = ဒါသိယတို့သည်လည်းကောင်း၊ အနုဇီဝိနောစ = ငါတို့သို့ အတုလိုက်၍ အသက်မွေးသော သူတို့သည်လည်းကောင်း။ ဗာရာဏသျံ-ဗာရာဏသိယံ = ဗာရာဏသီပြည်၌၊ နိဝါသတော = နေလေ့ရှိသော၊ ကာကရာဇာ = ကျီးမင်းသည်။ ရညော = မင်း၏၊ မနော = စိတ်သည်၊ ဥမ္မာဒန္တျာ-ဥမ္မာဒန္တိယာ = ဥမ္မာဒန္တီ၌၊ နိဝိဋ္ဌော = တည်၏။ ဥမ္မာဒန္တျာ-ဥမ္မာဒန္တိယာ = ဥမ္မာဒန္တီနှင့်တကွ၊ ရမိတွာန = မွေ့လျော်ပျော်ပါး၍၊ တတော = ထိုနောက်မှ၊ သိဝိရာဇာ = သိဝိမင်းသည်၊ သိယံ = ဖြစ်ရလို၏။ အဟံ = ငါသည်၊ ဗြဟ္မဏျာ-ဗြဟ္မဏိယာ = ပုဏ္ဏေးမ၏၊ ပရိစာရိကေ = အလုပ်ကျွေးဖြစ်လတ္တံ့ကုန်သော၊ ဒါရကေစ = သူငယ်တို့ကိုလည်း၊ နေဿံ = ဆောင်ချေအံ့။ နာဒီသု = နာစသောဧကဝုစ်ဝိဘတ်တို့၌။ ဝေတြရညာ-ဝေတြဏိယာ = ဝေတရဏီငရဲဖြင့်။
ဤကာရန္တဣတ္ထိလိင်ပြီး၏။
---ဒဒ္ဒု = ပွေးနာ။ ရဇ္ဇု = ကြိုး၊ ကရေဏု = ဆင်မ၊ ဝိယင်္ဂု = သံသတ်ပင်။ သဿု = ယောက္ခမ။
ဥကာရန္တဣတ္ထိလိင်ပြီး၏။
ဗြဟ္မဗန္ဓူ = ပုဏ္ဏေးမ၊ ဘူ = မြေ၊ စမူ = စစ်သည်။ ပါဠိ၌။ သာဟံ-သာအဟံ = ငါသည်၊ မနုဿတ္တံ = လူ့အဖြစ်သို့၊ ဂန္တွာ = ရောက်ရသည်ရှိသော်၊ ဝဒညူ = သူတော်ကောင်းတို့ ပြောဟောသောစကားကို သိလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍၊ ဝိတမစ္ဆရာ = ဝန်တိုခြင်းကင်းသည်၊ အဿံ = ဖြစ်ပါတော့အံ့။ ကောဓနာစ = အမျက်ထွက်လေ့ရှိသည်လည်းကောင်း၊ အကတညူစ = သူပြုဖူးသောကျေးဇူးကိုမသိတတ်သည်လည်းကောင်း၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။
ဦကာရန္တဣတ္ထိလိင်ပြီး၏။
---တဿ = ထိုဩကာရန္တပုဒ်၏၊ ကာနိစိ = အချို့ကုန်သော၊ ရူပါနိ = ရုပ်များသည်၊ အကာရန္တပုလ္လိင်၌လည်း လာကြကုန်၏၊ ဣဓပန = ဤနေရာ၌ကား၊ သဗ္ဗာနိ = အလုံးစုံတို့ကို၊ သမောဓနေတွာ = ပေါင်းရုံး၍ ဟောဆိုတော်မူ၏။ အဘိန္နသဒ္ဒလိင်္ဂတ္တာ = မကွဲမပြားသော သဒ္ဒလိင်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ ဂေါဏောတိပိ = နွားထီးဟူ၍လည်း၊ ယုဇ္ဇတိ = သင့်၏၊ ဂါဝီတိပိ = နွားမဟူ၍လည်း၊ ယုဇ္ဇတိ = သင့်၏။ အဂသိဟိနံသု = ဂသိဟိနံတို့မှ တစ်ပါးကုန်သော ဝိဘတ်တို့ကြောင့်။ ဂါဝ-ဂဝါဒေသေ = အား ဂါဝါ, ဂဝါဒေသပြု၊ ကတေ = ပြုသောအခါ၊ အတော = အ နောက်မှ၊ ယောနံ = ယောဝိဘတ် နံဝိဘတ်တို့၏၊ ဋာဋေစ = အာအပြု ဧအပြုတို့သည်လည်း၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ ဥသဘာ = နွားလားဥသဘတို့လည်းကောင်း၊ ရုက္ခာ = သစ်ပင်ငယ်တို့လည်းကောင်း၊ ဂါဝီယော = နွားမတို့လည်းကောင်း၊ ဂဝါစ = နွားတို့လည်းကောင်း။ ဗလဂဝါဝါ = အားရှိပြီးသောနွားတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဒမ္မဂဝါဝါ = ထမ်းပိုးကျင့်လောက်သောနွားငယ်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ဂင်္ဂါယ = ဂင်္ဂါမြစ်၏၊ ပါရံ = တစ်ဖက်ကမ်းသို့၊ အဂမိံသု = ရောက်ကြကုန်၏။ အထ = ထိုနောက်မှ၊ အပရေ = အခြားကုန်သော၊ ဗလဂဝေ = အားရှိပြီးသောနွားတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဒမ္မဂဝေ = ထမ်းပိုးကျင့်လောက်သောနွားငယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ပတာရေသိ = ကူးစေ၏၊ ယာသု = အကြင်နွားတို့၌၊ ဩသဓာ = ထောက်ပတ်ဆီဦးတည်းဟူသော ဆေးတို့သည်၊ ဇာယန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏၊ ဧတာဂါဝေါ = ထိုနွားတို့သည်၊ နော = ငါတို့၏၊ ပရိမာမိတ္တာ = ထွတ်မြတ်သောအဆွေခင်ပွန်းတို့ပေတည်း။ ဂဝါ = နွားမမှ၊ ခီရံ = နို့ရည်သည်၊ ဇာယတိ = ဖြစ်၏။ သဗ္ဗိမှာ = ထောပတ်မှ၊ သဗ္ဗိမဏ္ဍော = ထောပတ်ကြည်သည်၊ ဇာယတိ = ဖြစ်၏။ တေ = သင်အား၊ ဂါဝုံဝါ = နွားဗိုက်ကြီးကိုလည်း၊ ဒမ္မိ = ပေးအံ့၊ တေ = သင်အား၊ ဂါဝိံဝါ = နွားမကိုလည်း၊ ဒမ္မိ = ပေးအံ့။ သိင်္ဂီနော = ဦးချိုရှိသော၊ ဂဝံ = နွား၏၊ သိင်္ဂံဝ = ဦးချိုကဲ့သို့။ အတိတ္ထေန = ဆိပ်မဟုတ်သောခရီးဖြင့်။ တာဂါဝေါ = ထိုနွားတို့သည်၊ အနယဗျသနံ = အကျိုးမရှိပျက်စီးခြင်းသို့။ ဧတာ = ထိုနွားတို့သည်၊ အန္နဒါစ = အစာထမင်းကိုလည်း ပေးကြပေကုန်၏၊ ဗလဒါစ = ခွန်အားကိုလည်း ပေးကြပေကုန်၏၊ တာ = ထိုနွားတို့သည်၊ ဝဏ္ဏဒါစ = အဆင်းကိုလည်း ပေးကြ၏၊ သုခဒါစ = ချမ်းသာကိုလည်း ပေးကြ၏။ ဧတံအတ္ထဝသံ = ဤသို့သောအကျိုးကျေးဇူးအထူးကို၊ ဉတွာ = သိကြကုန်၍၊ တေ = ထိုရှေးသူဟောင်းတို့သည်၊ ဂါဝေါ = နွားတို့ကို၊ နဟနိံသု = မညှဉ်းဆဲကြကုန်၊ အဿုကား အနက်မရှိ။ တရမာနာနံ = မြစ်ကိုကူးကြကုန်သော၊ ဂုန္နံ = နွားအပေါင်းတို့တွင်၊ ဂဝံ = နွားအပေါင်းတို့တွင်။ မိဿကေဧဝ = ရောနှောရာ၌သာလျှင်၊ ဝတ္တန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ အကာရန္တာ = အအက္ခရာအဆုံးရှိကုန်သော၊ သမာသသဒ္ဒါ = သမာသ်ပုဒ်သဒ္ဒါမျိုးတို့တည်း၊ ဣတိပိ = ဤသို့လည်း၊ ယုဇ္ဇတိ = သင့်ပါ၏၊ ဇရဂ္ဂဝ-ပုင်္ဂဝ-သဂဝ-ပရဂဝ-ဒါရဂဝသဒ္ဒါတို့သည် သမာသ်၌ ပြီးကုန်၏။
ဩကာရန္တလိင်ပြီး၏။ ဤတွင်ရွေ့ကား ဣတ္ထိလိင်အစီအရင်ပြီး၏။
---ဋာနုဗန္ဓော = ဋအနုဗန်သည်၊ သဗ္ဗာဒေသတ္ထော = အလုံးစုံကို ပြုရခြင်းအကျိုးရှိ၏၊ ငအနုဗန်ပြခဲ့လျှင် ဝိသေသန၏အစိတ်ကိုသာ ပြုရသည်၊ ဂေါဿာဝင်၌ ဂေါဿဟူသော ဝိသေသန၏အစိတ်ဩကိုသာ အဝပြုသည်။ ဋအနုဗန်ပြရာ၌ကား ယောနံဟူသော ဝိသေသန၌ ယဗျည်း ဩသရအလုံးစုံကို အာပြု ဧပြုရသည်။
ဝိသေသအစီအရင်၌။ ဖုသိတဂ္ဂေ-ဖုသိတဂ္ဂေါ = ရင်းဖျားမလွတ် ပင်လုံးကျွတ်ပွင့်သော၊ ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ-ဝနပ္ပဂုမ္ဗောယထာ = တောအုပ်ကြီးကဲ့သို့။ ကေ-ကော = အဘယ်မည်သော၊ ဂန္ဓဗ္ဗေစ-ဂန္ဓဗ္ဗောစ = ဂန္ဓဗ္ဗနတ်သည်လည်းကောင်း၊ ရက္ခသေစ = ရက္ခိုသ်သည်လည်းကောင်း၊ နာဂေစ = နဂါးသည်လည်းကောင်း၊ ကေ-ကော = အဘယ်သော၊ ကိံပုရိသောစာပိ = ကိန္နရာသည်လည်းကောင်း၊ မာနုသေ = လူသည်လည်းကောင်း၊ သဗ္ဗကာမဒဒေ = အလိုခပ်သိမ်းကိုပေးနိုင်သော၊ ကေ = အဘယ်သော၊ ပဏ္ဍိတေ = ပညာရှိသည်လည်းကောင်း၊ ဒီဃရတ္တံ = နေ့ရက်ရှည်ကြာစွာ၊ မေ = ငါ၏၊ ဘတ္တာ = လင်သည်၊ ဘဝိဿတိ = ဖြစ်လတ္တံ့နည်း။ အတ္တကာရေ = မိမိပြုအပ်သောအမှုမည်သည်၊ နတ္ထိ = မရှိ။ ဧကေ = တူ၏၊ ဧကတ္ထေ = တူသောအနက်ရှိ၏၊ သမေ = တူ၏၊ သမဘာဂေ = တူသောအဖို့ရှိ၏၊ ဧဝံ = ဤသို့၊ နဝတ္တဗ္ဗေ = မဆိုသင့်။ ဆဝေ = ဆိုးဝါးယုတ်ညံ့သော၊ သိင်္ဂါလေ = မြေခွေးကား၊ ကေ = အဘယ်နည်း၊ ဆဝေ = ဆိုးဝါးသော၊ ပါထိကပုတ္တေ = ပါထိကပုတ္တပရိဗိုဇ်ကား၊ ကေ = အဘယ်နည်း။ ဘောဂဝတီနာမ မန္ဒိရေ = ဘောဂဝတီအမည်ရှိသော မင်းနေနန်းအိမ်ရှိသော၊ ကဉ္စနမယေ = ရွှေအတိပြီးသော၊ နဂရေ = ကို၊ နိမ္မိတေ = ဖန်ဆင်းအပ်၏၊ ပက္ခေ = ဧမပြုငြား တစ်ပါးသောပက္ခဖြစ်သော၊ သဗ္ဗတ္ထ = အလုံးစုံသော ပြယုဂ်၌၊ မာဟောတု = ဧအပြုမဖြစ်စေလင့်၊ ဣတိ = ဤသို့မြစ်ပယ်ရခြင်းအကျိုးရှိ၏။ ဗာလေစ = သူမိုက်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ပဏ္ဍိတေစ = ပညာရှိတို့သည်လည်းကောင်း။ ဝနေ = တော၌၊ ဝါဠမိဂါစေဝ = သားရဲဖြစ်ကုန်သော သစ်ကျားခြင်္သေ့တို့သည်လည်းကောင်း၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော = ဝံခွေးဘီလူးအောင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ကောကသဒ္ဒါ = ခွေးဘီလူးဟော၊ ခွေးဘိလွေလည်း ခေါ်ကြ၏။ ပဋိဗန္ဓယော = ဘေးရန်တို့သည်၊ ဗဟူဟိ-ဗဟူဧဝ = များကုန်သည်သာတည်း။ အဿ = ထိုသူ၏၊ ဗျပထယော = စကားအကြောင်းအရာတို့သည်၊ ကေ = အဘယ်တို့သည်၊ အဿု = ဖြစ်ကုန်ရာသနည်း။ ဒိဝိ = နတ်ပြည်။ အသ = အသဓာတ်သည်၊ ဘုဝိ = ဖြစ်ခြင်း၌။
ပုရိသာဒိရာသီပြီး၏။
---တမော = အမိုက်၊ တပေါ = အကျင့်။ အယော = သံ၊ ပယော = နို့ရည်၊ ဝယော = အရွယ်၊ သရော = ရေအိုင်၊ ယသော = အခြံအရံအကျော်အစော၊ စေတော = စိတ်၊ ဆန္ဒော = ဆန်းကျမ်း၊ ရဟော = ဆိတ်ကွယ်ရာ၊ အဟော = နေ့ရက်။ ဣဒံ = ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား။ ကြိယာကမ္မေ = ကြိယာ၏ကံ၌။ ယော = အကြင်သူသည်၊ ပုဗ္ဗေ = ရှေး၌၊ ဒဿန္တိ = ငါပေးအံ့ဟူ၍၊ ဝတွာန = ဆို၍၊ ပစ္ဆာ = နောက်၌၊ အဒါနေ = မပေးရန်အခွင့်၌၊ မနော = စိတ်အကြံကို၊ ကုရုတေ = ပြုဘိ၏။ ကဿပဿ = ကုန်းကဿပ၏၊ ဝစော = စကားကို၊ သုတွာ = နာ၍။ ဣဓ = ဤတော၌၊ တပေါ = ခြိုးခြံသောအကျင့်ကို၊ ပကြုဗ္ဗတိ = လွန်စွာပြု၏။ စေတော = စိတ်ကို၊ ပရိစ္စ = ပိုင်းခြား၍၊ ဇာနာတိ = သိ၏၊ တေ = သင်၏၊ သီရော = ခေါင်းကို၊ ဗာဓယိဿာမိ = ပုတ်ခတ်အံ့။ ဝန္ဒမေတေ၊ ဝန္ဒာမိဧတေဖြတ်။ ဝယသာ = အရွယ်အားဖြင့်၊ ဧကူနတိံသော = ၂၉-နှစ်ရှိ၏။ တေဇသာ = တန်ခိုးဖြင့်လည်းကောင်း၊ ယသသာ = ကျော်စောခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဇလံ-ဇလန္တော = တောက်ပ၏။ ဃတေနဝါ = ထောပတ်နှင့်တကွလည်းကောင်း၊ ပယသာ = နို့ရည်နှင့်တကွလည်းကောင်း၊ ဘုဉ္ဇဿု = စားလော့။ ယေ = အကြင်သူတို့သည်၊ ဆန္ဒသာဝါ = အလိုတူမျှသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဓနေနဝါ = ဥစ္စာပေးသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဧတာ = ထိုမိန်းမတို့ကို။ ဥရသာ = ရင်ဖြင့်၊ ပနုဒိဿာမိ = တွန်းဖယ်အံ့။ အယသာ = သံအမိုးဖြင့်၊ ပဋိကုဇ္ဇိတော = အုပ်ဖုံးအပ်၏။ မယှံ = ငါ၏၊ မနသော = စိတ်သည်၊ နပိယော = မချစ်အပ်၊ ဆဋ္ဌီကတ္တား။ စေတသော = စိတ်၏၊ သမန္နာဟာရော = အဖန်ဖန်ဆောင်ခြင်း၊ ဝါ = နှလုံးသွင်းခြင်း။ ပယသော = နို့ရည်ကို၊ ပါနံ = သောက်ခြင်းသည်၊ သာဓုခလု = ကောင်းသည်သာတည်း။ သာဝိတ္ထိ = သာဝိတ္ထိဂါထာမျိုးသည်၊ ဆန္ဒသော = ဆန်းကျမ်း၏၊ မုခံ = အဦးတည်း။ ဥရသိ = ရင်၌၊ လောမော = အမွေးရှိသောသူသည်၊ ဤပုဒ်ကို အလုတ္တသမာသ်လည်း ဆိုရ၏။ ရဇောဟရဏံ = မြူကိုပယ်ရှားကြောင်းဖြစ်သော၊ ဝတ္ထံ = ခြေသုတ်အဝတ်။ ဩဇောဟရဏာ = ဩဇာကိုပယ်တတ်သော၊ သာခါ = သစ်ကိုင်း။ ဝယောဂုဏော = အရွယ်အဖို့တို့သည်။ ဆန္ဒောဝိစိတိ ပကရဏံ = ဆန်းဂါထာရွေးချယ်စိစစ်သော ဆန္ဒောဝိစိတိကျမ်း။ အဟောရတ္တာနံ = နေ့ညဉ့်တို့၏၊ အစ္စယေ = လွန်သောအခါ၌၊ အဟမှာ = အဟသဒ္ဒါနောက်မှ။ တဒဟနိ = ထိုနေ့၌၊ တဒဟု = ထိုနေ၌။ ရဟော = ဆိတ်ကွယ်ရာ၌။
မနောဂဏရာသီပြီး၏။
---ဗိလသာ = အဖို့အားဖြင့်။ ပဒသိ = ပုဒ်၌။ ကောဓသာ = အမျက်ထွက်ခြင်းကြောင့်၊ ဥဿုနာ = မြားဖြင့်၊ ဝိဇ္ဈတိ = ပစ်၏။ သစ္စေန = သစ္စာဖြင့်၊ ဒန္တော = ယဉ်ကျေး၏၊ ဒမသာ = ဆုံးမခြင်းနှင့်၊ ဥပေတော = ပြည့်စုံ၏၊ သုစိ = စင်ကြယ်၏၊ ပဏီတံ = မွန်မြတ်၏၊ ရသသာ = အရသာနှင့်၊ ဥပေတံ = ပြည့်စုံ၏။
သုတ်ကြီးအစီအရင်၌။ ဗျာသတ္တမာနသော = အလွန်တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသောသူ။ သုမေဓသော = ကောင်းသောပညာရှိသောသူ။ ဘူရိမေဓသော = မြေကြီးအထုနှင့်တူသော ပညာရှိသောသူ။ မနောဂဏာဒိရာသီပြီး၏။
မနောဂဏာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ယွာဒေါ = ယောစသည်နှောင်းသောကြောင့်။ သဗ္ဗာဝါ၊ စသည်တို့ကား ပရိမာဏတဒ္ဓိတ်ပုဒ်တည်း။ ယာဝါ = အကြင်မျှလောက်ရှိသည်။ ကိံဝါ = အဘယ်မျှလောက်ရှိသနည်း။ ဝိသေသအစီအရင်၌။ ပညဝန္တ = ပညာရှိသော၊ ဇုတိန္ဓရ = တန်ခိုးကိုဆောင်သော၊ မဟာဝီရ = ကြီးသောလုံ့လရှိသောအရှင်၊ တုယှံ = သင်၏၊ ပိတာ = အဘတည်း။ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယာ = ဝဂ္ဂုမုဒါမြစ်ကမ်း၌ နေကြကုန်သော၊ ဘိက္ခူ = ရဟန်းတို့သည်၊ ဝဏ္ဏဝါ = အဆင်းရှိကြကုန်သည်။ သီလဝါ = သီလရှိကြကုန်သည်။ ယေ = အကြင်သူတို့သည်၊ ဣတ္ထီနံ = မိန်းမတို့၏၊ ဝသံ = အလိုသို့၊ ဂတာ = လိုက်ကုန်၏၊ တေ = ထိုသူတို့သည်၊ စက္ခုမာ = ပညာမျက်စိရှိပါကုန်လျက်၊ အန္ဓကာ = မျက်စိကန်းရကုန်သည်၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ သုသုဒ္ဓပညာ = အလွန်စင်ကြယ်သော ပညာရှိကုန်သော၊ ကုသလာ = လိမ္မာကုန်သောသူတို့သည်၊ မုတိမာ = ပညာရှိမည်ကုန်သည်၊ ဘဝန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။
ဂုဏဝါဒိရာသီပြီး၏။
---ဂစ္ဆန္တာဒိဂိုဏ်း၌၊ ဂါထာတို့၌။ ကရံ-ကရောန္တော = ပြုသည်၊ ကုဗ္ဗ-ကုဗ္ဗန္တော = ပြုသည်စသည်ဖြင့် ဖော်၍ပေးလေ။ ဝိသေသအစီအရင်၌။ ရာဇ = ခမည်းတော်မင်းကြီး၊ သန္တဝါ = သူတော်ကောင်းလည်းဖြစ်ထသော၊ ယဒိ = ထိုမြို့ကို၊ အသံဝါ-အသန္တံဝါ = မသူတော်လည်းဖြစ်ထသော၊ သီလဝန္တံဝါ = သီလရှိသည်လည်းဖြစ်ထသော၊ ဝိသီလံဝါ = သီလမရှိသည်လည်းဖြစ်ထသော၊ ယံယံဟိ = အကြင်အကြင်သူကိုသာလျှင်၊ ဘဇတိ = ဆည်းကပ်၏၊ တေဿဝ = ထိုသူ၏သာလျှင်၊ ဝသံ = အလိုသို့၊ ဂစ္ဆတိ = လိုက်ရ၏။ ကိစ္စံ = မိမိကိစ္စကို၊ အနုကြုဗ္ဗဿ = အဖန်ဖန်ပြုပေသောသူ၏၊ ကိစ္စံ = ကိစ္စကို၊ ကရေယျ = ပြုရာ၏။ အကုဗ္ဗတော = ပြုမည်ဟုမပြုသောသူအား၊ ပါပံ = မကောင်းမှုသည်၊ နတ္ထိ = မရှိ။ တုမှေ = သင်တို့သည်၊ ဧကန္တသုခံ = အလွန်ချမ်းသာသော၊ လောကံ = လောကကို၊ ဇာနံ-ဇာနန္တာ = သိကြကုန်၏၊ ပဿံ-ပဿန္တာ = မြင်ကြကုန်၍၊ ဝိဟရထ အပိနု = နေကြကုန်သလော။ မာဏဝါ = လူတို့သည်၊ ခေတ္တံ = လယ်ယာကို၊ ကသံ-ကသန္တာ = ထွန်ကုန်၍၊ ဗီဇံ = မျိုးစေ့ကို၊ ဝပံ-ဝပန္တာ = စိုက်ပျိုးကုန်၍၊ ဓနံ = ဥစ္စာကို၊ ဝိဒန္တိ = ရကြကုန်၏။ ပုဗ္ဗေ = ရှေး၌၊ ကတံ = ပြုဖူးသောကျေးဇူးကို၊ အနုဿရံ-အနုဿရန္တာ = အောက်မေ့ကုန်၍၊ မာတာပိတရော = အမိအဘတို့ကို၊ ဘရန္တိ = မွေးမြူကြကုန်၏။ သုမဟံ = အလွန်ကြီးကျယ်သော၊ ပုရံ = ဗာရာဏသီပြည်ကို၊ ပရိက္ခီဝိဿံ = ပတ်အံ့။ ဗြဟာ = ကြီးကျယ်သည်။ သာပရိသာ = ထိုပရိသတ်သည်၊ မဟာ = များသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ သာသေနာ = ထိုစစ်သည်သည်၊ မဟာ = ကြီးကျယ်စွာ၊ ဒိဿတေ = ထင်မြင်၏။
ဘန္တေ = ဘုရား၊ ဘူမိစာလော = မြေလှုပ်မှုသည်၊ မဟာ = ကြီးကျယ်လှ၏၊ ဥပါသက = ဥပါသကာ၊ တေ = သင်၏၊ ပရိစာဂေါ = စွန့်ကြဲမှုသည်၊ မဟာ = များပြားလှ၏၊ မေ = ငါ့အား၊ မဟာ = ကြီးစွာသော၊ ဘယံ = ဘေးသည်၊ အာဂတံ = လာ၏၊ ဗာရဏသီရဇ္ဇံနာမ = မည်သည်၊ မဟာ = ကြီးကျယ်လှ၏၊ အဿ = ထိုလက္ခဏာကြီးနှင့်ပြည့်စုံသောသူအား၊ ဗြဟ္မဏဂဟပတိကာ = ပုဏ္ဏားမျိုးသူကြွယ်မျိုးဖြစ်ကုန်သော၊ ပရိဝါရာ = အခြံအရံတို့သည်၊ မဟာ = များပြားကုန်သည်၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။ နောက်ဝါကျ၌၊ အဿ = ထိုဘုရားအား ပေး။ ဒုဒိဋ္ဌိံ = မကောင်းသောအယူရှိသောသူကို၊ မဟာ = များစွာကုန်သော၊ ရာဂနိဿိတာ = ရာဂ၌မှီကုန်သော၊ သင်္ကပ္ပါ = အကြံအစီတို့သည်၊ ဝဟန္တိ = ရွက်ဆောင်ကုန်၏။ အတြ = ဤသာပရိသာမဟာဟောတိ အစရှိသောပြယုဂ်တို့၌။ သုဒ္ဓေ = ဘူဓာတ်သက်သက်၌၊ နိစ္စံ = အံအပြုမြဲ၏၊ ဥပပဒေ = ဥပသာရနိပါတ်အနီးကပ်ရှိရာ၌၊ အနိစ္စံ = အံအပြုမမြဲ။ ဘဝံ = အရှင်၊ ကစ္စိ = အသို့နည်း၊ တွံ = သင်သည်၊ အရညေ = တော၌၊ အဘိရမတိ = မွေ့လျော်၏လော၊ ဘောဘန္တေတိ = ဟူကုန်သော၊ ဒွေ = သဒ္ဒါနှစ်ခုတို့သည်။ တေဟိ = ထိုနှစ်ပုဒ်တို့နောက်မှ။ ဘော = အချင်း၊ ဣတော = ဤနတ်ပြည်မှ၊ သုဂတိံ = လူ့ရွာဘူမိသုဂတိသို့၊ ဂစ္ဆ = သွားလေလော၊ ဘောပုထုသီလေ = အို ကျောက်ဖြာကြီး၊ ဥမ္မုဇ္ဇ = ရေမှပေါ်ပါလော၊ ပုလ္လိင်ဣတ္ထိလိင်ဘော ဧကဝုစ်။ ဘော = အချင်းတို့၊ တယောဇနာ = သုံးဦးသားဖြစ်ကုန်သော၊ တုမှေ = သင်တို့သည်၊ ကုတော = အဘယ်အရပ်မှ၊ အာဂစ္ဆထနု = လာကြကုန်သနည်း။ ဘော = အချင်းတို့၊ ဣမံကုလပုတ္တံ = ဤကုလပုတ္တကို၊ ပဿထ = ကြည့်ကြကုန်လော။ ဘန္တေ = အရှင်၊ ဧဟိ = လာလော့၊ ခမာပေဟိ = ကန်တော့လော့၊ သော = ထိုသူသည်၊ တေဘိက္ခူ = ထိုရဟန်းတို့ကို၊ ဘန္တေ = အရှင်တို့၊ တုမှေ = သင်တို့သည်၊ ခမထ = သည်းခံကြပါကုန်လော့၊ ဣတိ = ဤသို့၊ ခမာပေသိ = ကန်တော့လေပြီ။ ဘဒ္ဒန္တေတိ တေဘိက္ခူ၌ ဘဒ္ဒန္တေသည် ဧကဝုစ်၊ တံဝေါဝဒါမိ ဘဒ္ဒန္တေ၌ ဘဒ္ဒန္တေသည် ဗဟုဝုစ်။ ဘဒ္ဒန္တေ = အရှင်တို့၊ ဧတ္ထ = ဤအရပ်၌၊ ယာဝန္တော = အကြင်မျှလောက်ကုန်သော၊ တုမှေ = သင်တို့သည်၊ သမာဂတာ = စည်းဝေးမိကြကုန်၏၊ တာဝန္တာနံ = ထိုမျှလောက်ကုန်သောသူတို့အား၊ ဝေါ = သင်တို့အား၊ တံ = ထိုစကားကို၊ ဝဒါမိ = ပြောလိုက်ပါ၏။ သန္တသဒ္ဒေါပန = သန္တသဒ္ဒါကိုကား၊ သပ္ပုရိသေ = သူတော်ကောင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝိဇ္ဇမာနေ = ထင်ရှားရှိသည်ဟူသောအနက်၌လည်းကောင်း၊ သမာနေ = ဖြစ်သည်ဟူသောအနက်၌လည်းကောင်း၊ ပဝတ္တော = ဖြစ်သောသန္တသဒ္ဒါကို၊ ဣဓ = ဤဂစ္ဆန္တာဒိဂိုဏ်း၌၊ လဗ္ဘတိ = ရအပ်၏။ အသတာ-အသန္တေန = မသူတော်နှင့်၊ အသံ-အသန္တော = မသူတော်သည်၊ သမေတိ = ညီညွတ်ကြ၏။ တေ = ထိုသူတို့ကြောင့်၊ သတော-သန္တဿ = သန္တသဒ္ဒါ၏၊ သဗ် = သဗ်အပြုသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။ လောကေ = လောက၌၊ သန္တော = သူတော်ကောင်းဖြစ်ကုန်သော၊ သပ္ပုရိသာ = ယောကျ်ားကောင်းတို့ကို။ သန္တော = သူတော်ကောင်းတို့မည်သည်၊ ဒူရေ = အဝေးမှာပင်၊ ပကာသန္တိ = ထင်ပေါ်ကုန်၏၊ စတ္တာရော = လေးဦးကုန်သော၊ ပုဂ္ဂလာ = ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်၊ လောကသ္မိံ = လောက၌၊ သန္တော = ရှိကုန်၏၊ သံဝိဇ္ဇမာနာ = ထင်ရှားရှိကုန်၏။
ရှေး၌ သန္တောသပ္ပုရိသာ နှစ်ပုဒ်၊ ဤ၌ သန္တောသံဝိဇ္ဇမာနာ နှစ်ပုဒ် အနက်တူ ပရိယာယ်စုတည်း၊ နောက်ပုဒ်တို့သည် သန္တော၏ အဖွင့်တို့တည်း။
ပဟု = စွမ်းနိုင်သည်၊ သန္တော-သမာနော = ဖြစ်ပါလျက်၊ နဘရတိ = မိအိုဘအိုကို မလုပ်ကျွေး။ ခေဒေ = ပင်ပန်းခြင်းအနက်၌လည်းကောင်း၊ နိရောဓေ = ချုပ်ငြိမ်းခြင်းအနက်၌လည်းကောင်း၊ ပဝတ္တော = ဖြစ်သော၊ သန္တော = သန္တသဒ္ဒါသည်။ သန္တဿ = ခရီးပန်းသောသူအား၊ ယောဇ = တစ်ယူဇနာခရီးသည်၊ ဒီဃံ = အလွန်ရှည်၏။ သန္တာ = ချုပ်ငြိမ်းကုန်သည်၊ သမိတာ = ချုပ်ငြိမ်းကုန်သည်၊ နိရုဒ္ဓါ = ချုပ်ငြိမ်းကုန်သည်၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏။
ဂစ္ဆန္တာဒိရာသီပြီး၏။
---ရာဇာဒိဂိုဏ်း၌။ သမန္တပါသာဒိကာနာမ = မည်ကုန်သော၊ သောဠသ = ၁၆ ဦးကုန်သော၊ ရာဇိနော = မင်းတို့သည်၊ အာသိံသု = ဖြစ်ဖူးခဲ့ကုန်ပြီ။ ဣတော = ဤကမ္ဘာမှ၊ ဧကူနတိံသေ = ၂၉-ခုမြောက်သော၊ ကပ္ပေ = ကမ္ဘာ၌၊ သောသ = ၁၆ ဦးကုန်သော၊ ရာဇိနော = မင်းတို့သည်၊ အဟေသုံ = ဖြစ်ကုန်ပြီ။ ဥဠုရာဇံဝ = ကြယ်တကာတို့၏ မင်းဖြစ်သော ရွှေဝန်းကဲ့သို့၊ သောဘိတံ = တင့်တယ်တော်မူသော။ သဗ္ဗဒတ္တေန = သဗ္ဗဒတ်အမည်ရှိသော၊ ရာဇိနာ = မင်းကြီးသည်၊ ယုဓဉ္ဇယော = ယုဓဉ္ဇယမင်းသားကို၊ အနုညာတော = ခွင့်ပြုအပ်ပြီ။ တဒါ = ထိုအခါ၌၊ တာတေ = ဘခင်မင်းကြီးသည်၊ မံ = ငါ့ကို၊ ဗိမ္ဗိသာရဿ ရာဇိနော = ဗိမ္ဗိသာရမင်းအား၊ အဒါသိ = ပေးပြီ။ မဟာရာဇေ = ဝေဿန်မင်းကြီးသည်၊ နိက္ခမန္တေ = ဝင်္ကပါတောင်သို့ ထွက်တော်မူလတ်သော်၊ ပထဝီ = မြေကြီးသည်၊ သမ္ပကမ္ပထ = တုန်လှုပ်လေပြီ။ ဧတေန = ဤယောဂီရဟန်းသည်၊ အတ္တာ = မိမိကိုယ်ကို၊ ပဟိတော = စွန့်လွှတ်အပ်ပြီ၊ ဣတိ = ထိုကြောင့်၊ ပဟိတတ္တော = မည်၏။ အာတုမာ = မိမိကိုယ်သည်၊ အာတုမာနော = တို့သည်။ တ္တ ပစ္စယမှိ = တ္တပစ္စည်းနှောင်းရာ၌၊ ဣတ္တံ = ဣပြု။
သခိတ္တံ = ခင်ပွန်းအဖြစ်ကို၊ ကရေယျ = ပြုရာ၏၊ သခိတ္တံ၊ နကရေယျ။ ယောသွံဟိသ္မာနံသု = ယောဝိဘတ်၊ သုဝိဘတ်၊ အံဝိဘတ်၊ ဟိဝိဘတ်၊ သ္မာဝိဘတ်၊ နံဝိဘတ်တို့ကြောင့်။ ဟရေသခါ = ဟဲ့ငါ့အဆွေ၊ ကိဿ = အဘယ်ကြောင့်၊ မံ = ငါ့ကို၊ ဇဟာသိ = စွန့်၍သွားဘိသနည်း။ သခါရေ = အဆွေတို့ကို၊ သခါရော = အဆွေတို့ကို။ ဧတာဒိသာ = ဤကဲ့သို့ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သောသူတို့သည်၊ သခါ = ခင်ပွန်းတို့သည်၊ နဟောန္တိ = မဖြစ်ကုန်၊ မေ = ငါသည်၊ ဇိဝကော = အသက်ရှည်ခဲ့သည်ရှိသော်၊ သခါ = ခင်ပွန်းတို့ကို၊ လဗ္ဘာ = ရအပ်ကုန်လတ္တံ့။ သဗ္ဗမိတ္တော = ရှိသမျှ ခပ်သိမ်းသောသူတို့၏ အဆွေဖြစ်၏၊ သဗ္ဗသခေါ = ခပ်သိမ်းသောသူတို့၏ ခင်ပွန်းဖြစ်၏၊ မေတ္တာဝိဟာရီပုဂ္ဂိုလ်ကိုဆိုသည်။ ပါပမိတ္တော = မကောင်းသောမိတ်ဆွေရှိ၏၊ ပါပသခေါ = မကောင်းသောခင်ပွန်းရှိ၏။
ရာဇာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ယုဝါဒိဂိုဏ်း၌ ပုသဒ္ဒါအဆုံး၌။ ဗလာကာယောနိမှိ = ဗျိုင်းအောက် ဗျိုင်းနှမ်းမျိုး၌၊ သဒါ = အခါခပ်သိမ်း၊ ပုမော = အဖိုမည်သည်၊ နဝိဇ္ဇတိယထာ = မရှိသကဲ့သို့။ သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ = မောင်းမတစ်သောင်းခြောက်ထောင်တို့သည်၊ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏၊ တဒါ = ထိုအခါ၌၊ ပုမော = သားယောကျ်ားသည်၊ နဝိဇ္ဇတိ = မရှိ။ သောအဟံ = ငါသည်၊ ဣတ္ထိဟုတွာ = ရှေးဘဝ၌မိန်းမဖြစ်ခဲ့၍၊ အဇ္ဇ = ယခုဘဝ၌၊ ပုမောဒေဝေ = နတ်ယောကျ်ားသည်၊ အမှိ = ဖြစ်၏၊ တဿ = ထိုခင်ပွန်းပြစ်မှားသောသူ၏၊ ကုလေ = အိမ်၌၊ ထိယော = သမီးမိန်းမတို့သည်သာလျှင်၊ ပဇာယန္တိ = ဖြစ်ပွါးကုန်၏၊ ပုမာ = သားယောကျ်ားတို့သည်၊ နဇာယရေ = မဖြစ်ကုန်။ ဒုက္ခဉ္စ = ဆင်းရဲမှုကိုလည်းကောင်း၊ ပါပဉ္စ = မကောင်းမှုကိုလည်းကောင်း၊ အဃန္တိ = အဃဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ အဃံ = ဆင်းရဲမကောင်းမှုသည်၊ န = မဟုတ်၊ ဣတိ = ထိုကြောင့်၊ မဃံ = မဃမည်၏၊ မာသဒ္ဒါ ပဋိသေဓတည်း၊ ရဿပြု၊ သုခဉ္စ = ချမ်းသာကိုလည်းကောင်း၊ ပုညဉ္စ = ကောင်းမှုကိုလည်းကောင်းရ၏။ ဣတိ = ဤသို့၊ စူဠမောဂ္ဂလာနေ = စူဠမောဂ္ဂလာန်ကျမ်း၌၊ အာဂတံ = လာ၏၊ မူလမောဂ္ဂလာန်ဟု ထိပ်တပ်လျက်ရှိကြ၏၊ မသင့်၊ ယင်းကို သီဟိုဠ်၌ ပဒဓနမောဂ္ဂလာန်ခေါ်၏။
ဥပဒ္ဓဝါစကော = ထက်ဝက်ဟူသောအနက်ကိုဟောသော၊ အဒ္ဓသဒ္ဒေါ = အဒ္ဓသဒ္ဒါကို၊ ဣဓ = ဤဂိုဏ်း၌၊ နလဗ္ဘတိ = မရအပ်၊ ဧကံသတ္ထဝါစကောစ = စင်စစ်ဟူသောအနက်ကိုဟောသော အဒ္ဓါသဒ္ဒါသည်လည်း၊ နိပါတော ဧဝ = နိပါတ်သာတည်း။ တေ = သင်ရှင်ရသေ့၏၊ မုဒ္ဓါ = ဦးခေါင်းသည်၊ သတ္တဓာ = ခုနှစ်စိပ်၊ ဖလတု = ကွဲလေစေ၊ မေ = ငါသုမေဓာမိဖုရား၏၊ မုဒ္ဓါ = ဦးခေါင်းသည်၊ သတ္တဓာ၊ ဖလတု။ မတ္ထကံ = ဦးထိပ်အပြင်ကို၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ ဗာလဝါစကောပန = သူမိုက်ဟူသောအနက်ကိုဟောသော မုဒ္ဓသဒ္ဒါသည်ကား၊ ပုရိသနယော = ပုရိသရုပ်နည်းရှိ၏၊ ဟတ္ထမုဋ္ဌိဝါစကော = လက်ဆုပ်ကိုဟောသော မုဒ္ဓသဒ္ဒါကား၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ = ဣတ္ထိလိင်ရှိ၏။ ပါသာဏော = ကျောက်ကို၊ အသ္မာ = အသ္မာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ ကာယဂ္ဂိ = ကိုယ်စောင့်ဓာတ်မီးကို၊ ဥသ္မာ = ဥသ္မာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ ဘယာနကော = ကြောက်မက်ဖွယ်ကို၊ ဘိသ္မာ = ဘိသ္မာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ အာမံ = မဖုတ်သေးသောအိုးကိုလည်းကောင်း၊ ပက္ကံ = ဖုတ်ပြီးသောအိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဘသ္မနာ = ကျောက်ဖြင့်၊ ဘိန္ဒတိဣဝ = ရိုက်ခွဲသကဲ့သို့၊ တေ = သင်မာရ်နတ်၏၊ တံ = ထိုစစ်သည်ကို၊ ပညာယ = ပညာဖြင့်၊ ဘိန္ဒာမိ = ခွဲအံ့။ စန္ဒေ = စန္ဒကိန္နရီမ၊ တွံ = သင်သည်၊ အသ္မနိ = ကျောက်ပေါ်၌၊ မာခလိ = ချော်၍မလဲစေနှင့်။ စူဠမောဂ္ဂလာနေ၌၊ မုဒ္ဓ ဂဏ္ဍီဝဓနွ အဏိမ လဃိမာဒယောစ = မုဒ္ဓသဒ္ဒါ၊ ဂဏ္ဍီဝဓနွသဒ္ဒါ၊ အဏိမသဒ္ဒါ၊ လဃိမသဒ္ဒါစသည်တို့သည်၊ အဒ္ဓသဒိသာ = အဒ္ဓသဒ္ဒါနှင့်တူကုန်၏၊ ဣတိ = ဤသို့၊ ဝုတ္တံ = ဆိုအပ်၏။ ဂဏ္ဍီဝဓနွစသည်တို့၏ ရုပ်ပြီးသည် တဒ္ဓိတ်၌ လာလတ္တံ့။
ယုဝါဒိဂိုဏ်းပြီး၏၊ ရာဇာဒိ ယုဝါဒိဂိုဏ်းဟူ၍လည်း ဆိုရ၏၊ အကာရန္တပုလ္လိင်္ဂရာသီပြီး၏။
---အာကာရန္တ၌ ဝတ္တဟာသဒ္ဒါ၌။ သတ္တော = သတ္တဝါကို၊ ဝတ္တဟာ = ဝတ္တဟာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ ဝတ္တဟာ = ဝတ္တဟာသဒ္ဒါနောက်မှ၊ သနန္နံ = သဝိဘတ် နံဝိဘတ်တို့၏၊ နောနာနံ = အစဉ်အတိုင်း နောပြု နာနံပြုသည်၊ ဟောတိ = ဖြစ်၏။ ဒဠှဓမ္မာ = ခက်ထန်သောလေးရှိသော လေးသမားသည်။ သိက္ခိတာ = လေ့လာကျွမ်းကျင်ကုန်ပြီးသော၊ ဒဠှဓမ္မိနော = လေးသမားကြီးတို့သည်။ ဝိဝဋစ္ဆဒေါ = ဖွင့်လှစ်အပ်ပြီးသော အဝိဇ္ဇာဟူသောဖုံးအုပ်မှုရှိသောသူ၊ ဘုရားကိုဆိုသည်။ နဝဝေါရော ပိတကေသော = ရိတ်သစ်စသောဆံပင်ရှိသောပုဏ္ဏားကို၊ ဝုတ္တသိရာ = ဝုတ္တသိရာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ ဝုတ္တသိရော = ထိုသို့ဖြစ်သော၊ ကာပဋိကော = ကာပဋိကအမည်ရှိသော၊ မာဏဝေါ = ပုဏ္ဏားလုလင်သည်။ ပါပဓမ္မော = မကောင်းမှုတရားကို၊ ရဟာ = ရဟာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏။ ဣဓပန = ဤမောဂ္ဂလာန်ကျမ်း၌ကား။
အာကာရန္တပုလ္လိင်္ဂရာသီပြီး၏။
ဣကာရန္တဂိုဏ်းစဉ်
ဣကာရန္တဂိုဏ်းစဉ်ဂါထာ၌။။ ကုစ္ဆိ=ဝမ်း၊ မုဋ္ဌိ=လက်ဆုပ်၊ ဂဏ္ဌိ=အဆစ်အဖု၊ မဏိ=ရတနာကျောက်မျိုး၊ ပတိ=အရှင်။။ နရပတိ= လူတို့၏အရှင်မင်း၊ ယတိ=ရဟန်းပျိုး။။ သာတိ=သာတိမည်သော ရဟန်း၊ ဝတ္တိ=စည်ဘောင်း၊ အတိထိ=ဧည့်သည်။။ ဗောန္ဒိ=ကိုယ်။။ ဥပါဒိ=စွဲလမ်း အပ်သောခန္ဓာငါးပါး ရုပ်နာမ်တရား၊ နိဓိ=သိုမှီးအပ်သော ဝတ္ထု၊ ဝိဓိ=အစီ အရင်၊ ဩဓိ=အပိုင်းအခြား။။ ဥဒဓိ=သမုဒ္ဒရာ၊ ဥပဓိ=ဥပဓိတရားလေးပါး၊ နိရုပဓိ=ဥပဓိကင်းရာနိဗ္ဗာန်၊ ဓနိ=အသံ၊ သေနာနိ=စစ်မှူး၊ ကပိ=မျောက် သတ္တဝါ၊ ဒီပိ=သစ်၊ ကိမိ=ပိုးလောက်၊ တိမိ=တိမိမည်သောငါးကြီး၊ အရိ=ရန်သူ၊ ဟရိ=ရွှေ၊ ဂိရိ=တောင်၊ ကလိ=ရှုံးခြင်း၊ ဗလိ=ပူဇော်သကာ၊ သာလိ=သလေးစပါး၊ အဉ္ဇလိ=လက်အုပ်၊ ကဝိ=ကဗျာတတ်ပညာရှိ၊ ရဝိ=နေဗိမာန်၊ အသိ=သန်လျှက်ထား လွယ်ရှည်၊ မံသိ=မှင်မီးသွေး၊ ကေသိ=ကေသိမည်သောသူ၊ ပေသိ=ပေသိ မည်သောသူ၊ ရာသိ=အစု၊ အဟိ=မြွေ၊ ဝိဟိ=ကောက်ကြီးစပါး။။ မုနိနော=မုနိတို့သည်၊ ဆ=ခြောက် ပါးတို့သည်၊ အဂါရမုနိနော=အိမ်၌ နေသူလူအရိယာဟူသော အဂါရမုနိ တို့လည်းကောင်း၊ အနာဂါရ မုနိနော=အိမ်မနေတန်းရဟန်း အရိယာ ဟူသော အနာဂါရမုနိတို့လည်းကောင်း။။ မုနိမုနိနော=မုနိတကာတို့၏ အထွတ်အဖျားဘုရားဟူသော မဟာမုနိတို့လည်းကောင်း၊ ဣတိ၊ ဆ။။ ဉာဏုပပန္နာ=ဉာဏ်နှင့်ပြည့်စုံကုန်သော။။ ဧကမေကာယဣတ္ထိယာ=အား၊ အဋ္ဌအဋ္ဌ= ရှစ်ယောက်ရှစ်ယောက်ကုန်သော၊ ပတိနော=လင်တို့ သည်၊ သိယုံ=ဖြစ်စေ ကုန်ဦးတော့၊ ယောကျ်ားတစ်ပါးကို တောင့်တခြင်း အာသာရှိသေး သည်သာဖြစ်၏ဟုဆက်လေ။။ ပတိနော=လင်တို့သည်၊ နာရီနံ=မိန်းမဖြစ်ကုန်သော၊ အမှာကံ=တို့၏၊ ဝိသိဋ္ဌာကိရ=အထူး အမြတ်ရိုသေအပ်ကုန်သောသူတို့ဖြစ်ပေကုန်သတတ်။။ ဣမေ=ဤ ဟင်္သာတို့သည်၊ ဟံသာဓိပတိနော=ဟင်္သာတို့၏အကြီးအကဲတို့ပေတည်း။ မုနေ=အရှင်ဘုရား၊ တဝံ=အရှင်ဘုရား၏၊ ပေါရောဟိစ္စော=ပုရောဟိတ် ပေတည်း။။ ဓမ္မဒေဿာ=တရားသူကြီးပေတည်း။။ မဟာဝီရ=လုံ့လကြီး ရှင်သခင်ဘုရား၊ တွံ=သည်၊ စိရံ=မြင့်ရှည်စွာ၊ ဇီဝ=အသက်ရှည်တော်မူ ပါစေသတည်း၊ မဟာမုနေ=မုနိတကာတို့၏ထွတ်တင် သခင်ဘုရား၊ တွံ=သည်၊ ကပ္ပံ=တစ်ကမ္ဘာပတ်လုံး၊ တိဋ္ဌ=တည်တော်မူပါစေသတည်း။ တုယှတ္ထာယ-တုယှံ အတ္ထာယဖြတ်။
တေဟိယေဝ=ထိုအကတရဿဖြစ်သော အချို့သောစျတို့ နောက် မှပင်လျှင်။။ စရန္တံ=သော၊ ဧတံ= ဤသူကို၊ မုနီနံ=မုနိဟူ၍၊ အာဟု။။ မောနပထေသု=မဂ်ခရီးတို့၌၊ သိက္ခမာနံ=ကျင့်သော၊ မုနီနံ=ရဟန်းကို၊ ပုတ္တဂိဒ္ဓိနံ=သား၌မက်မောခြင်းရှိသော၊ ပိတရံ=အဘမင်းကြီးကို။။ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓီနံ=အလုံးစုံသော အလိုနှင့်ပြည့်စုံခြင်းရှိသောသူကို။။ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ=အကျိုးအကြောင်းကို သိတတ်သော၊ ယောဣသေ= အကြင် ရသေ့သူမြတ်သည်၊ အဇ္ဇ=ယနေ့၌၊ နော=ငါတို့၏၊ ကင်္ခံ=ယုံမှားခြင်းကို၊ ဝိနယေ=ပယ်ဖျောက်နိုင်၏၊။ မဟာဣသေ=ရသေ့ကြီး။။ ဣသေ= အရှင်ရသေ့၊ တွံ=သည်၊ နော=တို့၏၊ သရဏံ=ကိုးကွယ်ရာတည်း၊ ဣသေ= အရှင်ရသေ့၊ မေ=အား၊ ပုတ္တော=သည်၊ ဥပ္ပဇ္ဇတံ-ဥပ္ပဇ္ဇတု=တည်း။။ သမဏေ=တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြဟ္မဏေ=တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သမ္ပန္နစရဏေ=ပြည့်စုံသော စရဏ ဂုဏ်ရှိကုန်သော၊ ဣသေ=တို့လည်း ကောင်း၊ ဝန္ဒေ=ရှိခိုး၏၊။ မဟေသိ=ဘုရားသည်၊ ဝါ=အမြတ်ရှာမှီး သူမြတ်ကြီးသည်။။ မဟေသယော= ရဟန္တာတို့သည်၊ သင်္ဂယိံသု= သင်္ဂါယနာတင်ကြကုန်ပြီ။။ သမဂ္ဂတာ=ငြိမ်သက်သောအဖို့၌တည် ကုန်သော၊ မဟေသိနော=တို့သည်၊ တံယညံ=ထိုသက်သတ်ရောနှီး အလှူကြီးသို့၊ နဥပယန္တိ=အလှူခံမကပ်ကြကုန်။။ ဧတံယညံ=ထို သက်သတ်လွတ်ပြီးအလှူကြီးသို့။
မဟေသိနော=တို့သည်၊ ကာမေ= တို့ကို၊ ပဟန္တာ=ပယ်စွန့်ကြကုန်၏၊ ယေန=အကြင်ပယ်စွန့်ခြင်းကြောင့်၊ မဟေသိနော=တို့သည်၊ တိဏ္ဏာ= ကူးမြောက်ကြကုန်၏၊။ ဝိဇိတာဝီနံ=အတွင်းရန်ကို ပယ်လှန်ခုတ်ထွင် အောင်မြင်ပြီးသော၊ မဟေသိံ=ကို။။ ကုဋိ=နေအိမ်တဲကုဋ်ကိုလည်း၊ ဆန္နာ=လုံစွာမိုးအပ်ပြီ၊ ဂိနိ=မီးကိုလည်း ကောင်း၊ အာဟိတော=အုပ်ဖုံး သိုမှီးအပ်ပြီ။။ ကုဋိ=ခန္ဓာအိမ်စုပ် ငါ့တဲကုဋ် တို့သည်၊ ဝိဝဋာ=မဂ်ပညာဖြင့် လင်းစွာ ဖွင့်အပ်ပြီ၊ ဂိနိ=ကိလေသာမီးကိုလည်း၊ နိဗ္ဗုတော=သေငြိမ်း စေအပ်ပြီ၊ မဟာဂိနိ=ကြီးစွာသောမီးသည်၊ သမ္ပဇ္ဇိတော=အလွန် တောက်၏၊ ယသ္မာ=အကြင်မှီရာသစ်ပင်မှ၊ သောဂိနိ=သည်၊ ဇာယတေ= ၏၊ သမ္ပဇ္ဇလိတံ=လွန်စွာတောက်သော၊ အဂ္ဂိနိံ=မီးတွင်းသို့၊ ပဝိသန္တိ=ကုန်၏၊ တေ=ထိုငရဲသားတို့သည်၊ အဂ္ဂိနိသမာသု=မီးနှင့်တူကုန်သောမြစ်တို့၌၊ သမုပ္လဝါ= နစ်တုံပေါ်တုံနေကြကုန်၏။
အာဒိသဒ္ဒေ=အာဒိသဒ္ဒါ၌။။ ပထမယောမှိ=ပထမယောအရာ၌။ မုဋ္ဌသတိနော=လွတ်ကင်းသော သတိရှိသောသူတို့သည်၊ ဥပဋ္ဌိတ သတိနော=ထင်သော သတိရှိသော သူတို့သည်။။ အဋ္ဌ=ရှစ်ယောက် ကုန်သော။။ ဓမ္မေ=တရားအရာ၌၊ ဓမ္မာနုဝတ္တိနော=ဓမ္မသို့ အစဉ်လိုက်ခြင်းရှိကုန်သောသူတို့သည်၊ အည ပဒတ္ထတည်း၊ ဝါ=ဓမ္မသို့အစဉ် လိုက်တတ်ကုန်သောသူတို့သည်၊ ဥတ္တရ ပဒတ္ထတည်း။။ သုဂတိနော= ကောင်းသောဂတိရှိကုန်သော သူတို့သည်။ တောမရင်္ကုယပါဏိနော= ခက်ရင်းချွန်းတောင်း လက်၌ရှိကုန်သော သူတို့သည်၊ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရ ပါဏိနော=လှံဒဏ်ဆောက်ပုတ် လက်၌ရှိကုန်သော သူတို့သည်၊ အရိယ ဝုတ္တိနော=ဖြူစင်သော အသက်မွေးမှုရှိကုန်သော သူတို့သည်၊ နီပကာ= ရင့်သန်သော ဉာဏ်သတိရှိကုန်သော၊ သန္တဝုတ္တိနော=ငြိမ်သက်သော ဖြစ်ခြင်းရှိကုန်သော သူတို့သည်။။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ=မှားသော အယူရှိကုန်သော၊ ဇနာ=တို့သည်။။ ဂုရူပန=ဆရာတို့သည်ကား။။ ဣဓ=ဤသုတ်၏ ကိံအရာ၌။။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယော=မှောက်မှားသော အယူဖြစ်ကုန်သော၊ ဓမ္မာ။ ကတညူစ=သူပြုဖူးသောကျေးဇူးကိုလည်း သိလေ့ရှိထသော၊ သီလဝန္တေ= ထသော၊ အရိယဝုတ္တိနေ=ထသော၊ ပေါသမှိ=ယောကျ်ား၌။။ ယဿိနေ= အလွန်ကျော်စောခြင်း ရှိသော၊ မာတင်္ဂသ္မိံ=မာတင်္ဂရသေ့၌၊ ဒေဝဝဏ္ဏိနေ= နတ်အဆင်းရှိသောသူ၌၊ ဗြဟ္မဝဏ္ဏိနေ=၌၊ တာဒိနေ=တာဒိဂုဏ်ရှိသော၊ အရဟန္တမှိ=၌။။
ဣကာရန္တပုလ္လိင်ပြီး၏။
---ဤကာရန္တ
ဤကာရန္တ၌။။ စက္ကီ=စက်ရှိသူ၊ ပက္ခီ=အတောင်ရှိငှက်၊ သုခီ=သုခရှိသူ၊ သိခီ=ဦးစွန်းရှိသူ၊ စာဂီ=စွန့်ကြဲလေ့ရှိသူ၊ ဘာဂီ=အဖို့ရှိသူ၊ ဘောဂီ=စည်းစိမ်ရှိသူ၊ ယောဂီ=အားထုတ်မှုရှိသူ၊ သံဃီ=သံဃာရှိသူ၊ ဝါစီ=စကားရှိသူ၊ တဒ္ဓိတ်နက်တည်း၊ ဝါစီ=ဟောလေ့ရှိသူ၊ ကိတ်နက်တည်း၊ ဓဇီ=အောင်လံတမ်းခွန်ရှိသူ၊ ဘဇီ=ဆည်းကပ်ခြင်းရှိသူ၊ ကုဋ္ဌီ=နူနာရှိသူ၊ ရဋ္ဌီ= တိုင်းနိုင်ငံရှိသူ၊ ဒါဌီ=အစွယ်ရှိသောခြင်္သေ့၊ ဉာဏီ=ဉာဏ်ရှိသူ၊ ပါဏီ=အသက်ရှိသောသတ္တဝါ။။ ဒန္တီ=အစွယ်ရှိသော ဆင်၊ မန္တီ= ပညာရှိသူ၊ သတ္ထုဃာတီ=ရန်သူကိုသတ်လေ့ရှိသူ၊ သီဟနာဒီ=ခြင်္သေ့ ဟောက်သို့ မကြောက်မရွံ့ဆိုလေ့ရှိသူ။။ သာမီ=အရှင်၊ စမ္မီ=ချပ်ဝတ် တန်းဆာရှိသူ။။ ဂါမဏီ=ရွာသူကြီး၊ သေနာနီ=စစ်သူကြီး၊ သုဓီ=ကောင်း သောပညာရှိကြီး။။
ဟံသာ=တို့သည်လည်းကောင်း၊ ကောဉ္ဇာ= ကြိုးကြာတို့သည် လည်းကောင်း၊ မယူရာစ=ဥဒေါင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဟတ္ထယော= ဆင်တို့သည်၊ ပသဒါ=ဂျီတို့သည်လည်းကောင်း၊ မိဂါ=သမင်တို့သည်၊ သဗ္ဗေ=တို့သည်၊ သီဟဿ=ခြင်္သေ့မှ၊ ဘာယန္တိ=ကုန်၏၊ ကာယသ္မိံ=ကိုယ် ခန္ဓာ၌၊ တုလျတာ=တူသည်၏အဖြစ်သည်၊ နတ္ထိ=မရှိ။
ပုရိသာ=လူ၊ လင်ယောကျ်ားကြူး တောဘီလူးမတို့သည်လည်း ကောင်း၊ ဟတ္ထယော=ဆင်တို့သည်လည်းကောင်း။။ ဝေရီနေသု=ရန်များ ကြကုန်သော လူတို့၌၊ အဝေရိနော=ကုန်သည်ဖြစ်၍၊ သုသုခံ=အလွန်ချမ်း သာစွာ၊ ဇီဝါမဝနော=အသက်ရှည်ရပေကုန်စွတကား။ ဒွေ=ကုန်သော၊ နောတ္တာနိ=နောအပြုတို့သည်။။ အသမဏော=ရဟန်းစစ် မဟုတ်ပါ ကုန်ပဲလျက်၊ သမဏမာနိနေ=ငါရဟန်းဟုမှတ်ထင်သောသူတို့ကို။။ ပါဏာတိပါတိနေ=ကုန်သော၊ နရေ=တို့၊ မဉ္ဇူသကေ=သာယာသော အသံရှိကုန်သော၊ ပိယဘာဏိနေ=တို့ကို၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနေ= ကောင်းမြတ်သောကာသိတိုင်းဖြစ် အဝတ်သစ်ကို ဆောင်လေ့ရှိကုန် သောလူတို့ကို၊ စာပဟတ္ထကလာပိနေ=လေးနှင့်တကွ လက်ကိုင်မြှား တောင့်ရှိကုန်သောသူတို့ကို၊ ဥဘော=နှစ်ပါးကုန်သော၊ ဘဿရဝဏ္ဏိနေ= ပြိုးပြိုးပြက်ထွက်သောအရောင်အဆင်းရှိကုန်သော ဟင်္သာမင်းတို့ကို။။ ပါဏိနေ=သတ္တဝါတို့ကို၊ သမုဒ္ဓရတိ=ထုတ်ဆယ်ကယ်တင်ပေ၏၊။
ဧဝံ=ဤသံတောင်ကြီးလေးခုအတူ၊ ဧရာစ=သည်လည်းကောင်း၊ မစ္စုစ= သည်လည်းကောင်း၊ ပါဏိနေ=တို့ကို၊ အဓိဝတ္တန္တိ=နှိပ်စက်ဘိစီးကုန်၏၊ ဤကာရန္တပုလ္လိင်ပြီး၏။
---ဥကာရန္တ
ဥကာရန္တ၌။။ အထခေါ=ထိုအခါ၌၊ ဘဂဝါ=သည်၊ ဘိက္ခူ=တို့ကို၊ ဘိက္ခဝေါ=အိုရဟန်းတို့၊ ဣတိ=ဤသို့၊ အာမန္တေသိ=ခေါ်တော်မူ၏၊ ဒေဝကာယေ=နတ်အပေါင်းတို့သည်၊ အဘိက္ကန္တာ=ရှေ့ရှုလာရောက် ကြကုန်၏၊ ဘိက္ခဝေါ=အိုရဟန်းတို့၊ တုမှေ=တို့သည်၊ တေ=ထိုနတ် အပေါင်းတို့ကို၊ ဝိဇာနာထ=သိကြကုန်လော။။ မင်္ကု=နှလုံးမသာသောသူ၊ မစ္စု=သေခြင်း၊ ဥစ္ဆု=ကြံ၊ ပဋု=လိမ္မာသောသူ၊ ဘာဏု=အရောင်၊ သေတု= တံတား၊ ကေတု=မှန်ကင်း၊ သတ္ထု=ရန်သူ၊ သိန္ဓု=သိန္ဓုမြစ်၊ ဗန္ဓု=အဆွေ၊ ကာရု=လက်သမား၊ နေရု=နေရုမည်သောတောင်၊ မေရု=မြင်းမိုရ်၊ ရုရု= ဆတ်သတ္တဝါ၊ ဝေဠု=ဝါး။။ ကုရု=ကုရုတိုင်း။။ အဇ္ဇေဝ=ယနေ့ပင်လျှင်၊ တံ=ထိုဝိဓူရအမတ်ကို၊ ကုရယော=ကုရုတိုင်းသူတို့သို့၊ ပါပယာတု=ရောက် စေလော့၊ တံ=ထိုဝိဓူရအမတ်ကို။
ကိမတ္ထနံ=အဘယ်သို့သဘော ရှိသောသူကို၊ ဘိက္ခုနံ=ရဟန်းဟူ၍၊ အာဟု=ဆိုကြကုန်သနည်း၊ မဂ္ဂဒေသိံ=နိဗ္ဗာန်လမ်းကိုညွန်ပြပေသော၊ ဘိက္ခုန=ရဟန်းဟူ၍၊ အာဟု၊ မဂ္ဂဇီဝိ= နိဗ္ဗာန်လမ်း၌ အသက်မွေးသော၊ ဘိက္ခုနံ=ဟူ၍၊ အာဟု=ကုန်၏၊ ရောဂနိဍ္ဍံ=ရောဂါသိုက်ဖြစ်သော၊ ပဘင်္ဂုနံ= ပျက်စီးခြင်းအလေ့သဘောရှိသော၊ ဘောဂါနဉ္စ=တို့၏လည်း၊ ပဘင်္ဂုနံ= ပျက်စီးခြင်းကို၊ ဝိရာဂုနံ=ပြယ်ပျောက်ပျက်စီးခြင်းသဘောရှိသော၊ ဝိညာဏံ=ကို၊ ပါဠိ၌ကား ပထမန္တလည်းထင်၏၊ နံကို အာဂုံယူလေ။
ဘိက္ခာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---အသေ=သမှတစ်ပါးသောဝိဘတ်အပေါင်းကြောင့်။။ ဝါသဒ္ဒေါ= သည်၊ သခသဒ္ဒေ=၌၊ ဝိကပ္ပနတ္ထော=အထူးကြံခြင်းအကျိုးရှိ၏၊ ကသ္မာ= နည်း၊ တတ္ထ=ထိုသခသဒ္ဒါ၌၊ ဝိဓျန္တရသဗ္ဘာဝါ=အစီအရင်တစ်ပါး ထင်ရှား ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း၊ ဤသတ္ထာဒိဂိုဏ်း၌ကား၊ သတ္ထာရော၊ သတ္ထာရေနှစ်ရုပ်တို့မှ တစ်ပါးရုပ်အပြားမရှိသောကြောင့် ဝါသဒ္ဒါအကျိုး မရှိလှ၊ သခသဒ္ဒါ၌ကား၊ သခါရော၊ သခါရေ နှစ်ရုပ်တို့မှတစ်ပါး၊ သခါယော၊ သခိနောဟူ၍ အစီအရင်တစ်ပါး ရုပ်အပြား ထင်ရှားရှိသော ကြောင့် ထို၌သာအကျိုးရှိ၏ဟူလို။
ပုန=တဖန်၊ ဋောဂ္ဂဟဏံ=ဋော သဒ္ဒါကိုဆိုပြန်ခြင်းသည်၊ လဟုဘာဝတ္ထံ=အသိဉာဏ်ပေါ့ပါးသည်၏ အဖြစ်လျှင်အကျိုးရှိ၏၊။ အာရင်သ္မာသုတ်ဖြင့် ယော ၂-ခုတို့၏ဋောအပြု ပြီးပြီးလျက် ဤသုတ်၌ ဋောကိုဆိုပြန်ခြင်းသည် ပထမာယောကို ဋော သာပြု၊ ဒုတီယာယောကို ဋောဋေနှစ်ချက်ပြုဟု အသိဉာဏ်လွယ်စေခြင်းငှါဆိုပြန်သတည်း၊ ဋောကို မဆိုမူ၍၊ ဋောဝါဟုဆိုငြားအံ့၊ ပထမာယောလည်း တွဲလျက်ပါသော ကြောင့် ဋောအပြုလျဉ်းပါးဖွယ်ရှိ၍ အသိဉာဏ်ရှုပ်ဖွယ်ရှိလေသည်။
မဟာနာမ=မဟာနာမ်၊ ဣမေသံတိဏ္ဏံ သတ္ထူနံ=ဤဆရာ ၃- ဦးတို့အား၊ ဧကာနိဋ္ဌာ=ဗြဟ္မစရိယအကျိုး ပြီးမှုတစ်ခုတည်းလော၊ နာနာ နိဋ္ဌာ=အကျိုးပြီးမှုအသီးအသီးလော။။ အာရင်ကတော=အာရပြုအပ် သောအာသည်၊ အသေဂ္ဂဟဏေန=အသေသဒ္ဒါဖြင့်။။ ဃဋေန္တိ=စပ် ဆက်ကုန်၏၊ ပုထုဇန်တို့မည်သည် ဆရာတစ်ယောက်နှင့်ကွဲပြန်လျှင် ဆရာတစ်ယောက်ဆက်ရကုန်၏၊ ဆရာရှာမှု ဆုံးနိုင်သည်မရှိ ကြကုန် ဆိုလိုသည်၊ တရိတာ=မိမိသာကူးမြောက်လေ့ရှိသောသူ၊ တာရိတာ= သူတစ်ပါးကိုကယ်ဆယ်လေ့ရှိသောသူ။။ သန္ဓာတာ=စပ်တတ်သောသူ။ ဘေတ္တာ=ခွဲတတ်သောသူ၊ ယာတာ=သွားတတ်သောသူ၊ ဝတ္တာ=ဆိုတတ် သောသူ၊ သောတာ=နာတတ်သောသူ၊ သကမန္ဓာတာ=သကမန္ဓာတ်မင်း၊ မဟာမန္ဓာတာ=မဟာမန္ဓာတ်မင်း။။ အဝိတက္ကိတာ=မကြံတတ်သော သူတို့သည်၊ ဂဗ္ဘံ=အမိဝမ်းသို့၊ ဥပဝဇန္တိ=အဖန်ဖန်ရောက်ရကုန်၏၊ တေ ဘိက္ခူ=တို့သည်၊ သုညာဂါရာနံ=ဆိတ်ငြိမ်ရာတောကျောင်းတို့ကို၊ ဗြူဟေတာ=ပွါးစေတတ်ကုန်၏၊။ အမစ္စဝါစီဟိ=အမတ်ဟူသော အနက်ကိုဟောကုန်သော။။ တရမာနေ=အဆောတလျှင်၊ ဘော မတ္တေ=အိုအမတ်။။ အနောမပည=မယုတ်ညံ့သော ပညာရှိသော၊ ဝါ=မြတ်သောပညာရှိသော၊ ကတ္တာရ=ဝိဓူရ အမတ်။။ ဣတ္ထိယော=မိန်းမ တို့မည်သည်၊ အနုကမ္ပကံ=ညှာတာတတ်သော၊ ပါဏသမံ=အသက်နှင့် တူသော၊ ဘတ္တုံပိ=လင်ကောင်းကိုလည်း၊ ဇဟန္တိ=စွန့်တတ်ကုန်၏၊ ဘတ္တုဂါရဝေါ=အရှင်သခင်၌ ရိုသေလေးမြတ်ခြင်းရှိသော၊ သော=ထို ဟင်္သာစစ်သူကြီးသည်၊ ပမုတ္တေန=ဘေးမှလွတ်သော၊ ဘတ္တုနာ=အရှင် ဟင်္သာမင်းကြီးနှင့်တကွ၊ ပတိတော=ဝမ်းမြောက်၏။
သတ္ထာဒိရာသီ။
---သော=ထိုဝီရိကိုအားထုတ်သောသူသည်၊ ဉာတီနဉ္စ=တို့၏လည်း ကောင်း၊ ဒေဝါနဉ္စ=တို့၏လည်းကောင်း၊ ပိတူနဉ္စ=ဗြဟ္မာတို့၏၊ မဇ္ဈေ= အလယ်၌၊ အဏဏော=အပြစ်တင်ခြင်းမြီမှကင်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ခတ္တိယ=ခတ္တိယအနွယ်ဖြစ်တော်မူသော၊ မဟာရာဇ=ကြီး၊ မာတာ ပိတူသု=တို့၌၊ ဓမ္မံ=ကို၊ စရ=ကျင့်တော်မူသော။။ နတ္တာ=မြေး၊ ပနတ္တာ=မြစ်။ သတ္ထေ=သဒ္ဒါကျမ်းများ၌။။ သုဂတောရသော=ဘုရားသားတော်ဖြစ်သောသူသည်။။ ဣဓ=ဤပိတုသဒ္ဒါ၌၊ ဝုဒ္ဓိ=ဣကိုဧဝုဒ္ဓိပြု။ ပိတာဒိရာသီ။ သတ္ထာဒိဂဏရာသီပြီး၏။
ဥကာရန္တပုလ္လိင်္ဂရာသီပြီး၏။
---ဦကာရန္တ
ဦကာရန္တ၌။။ အဘိဘူ=အဘိဘူဗြဟ္မာ=ဝေဿဘူ= ဝေဿဘူ ဘုရား၊ ဂေါတြဘူ=ဂေါတြဘူရဟန်း၊ သာသနာကွယ်ပမည်ရှိရာ နောက်ဆုံးဖြစ်သောသင်္ကန်းလည်ပင်းရောက်သော ဒုဿီလ ရဟန်းမျိုး ကိုလည်း ဂေါတြဘူရဟန်းဟုလာသည်၊ အားရှိသောဝိပဿကရဟန်း ကိုလည်း ဂေါတြဘူရဟန်းဟုလာသည်၊ ဝတြဘူ=သိကြား။။ ဝဒညူ= သူတော်ကောင်းတို့ အဟောအပြောကိုသိလေ့ရှိသောသူ။။ ဝေဒဂူ= ရဟန္တာ၊ ပါရဂူ=ကမ်းတစ်ဘက်သို့ ရောက်သောသူ။။ ဘိရူ=ကြောက် တတ်သောသူ၊ ပဘင်္ဂူ=ပျက်လေ့ရှိသောတရား၊ ဝိရာဂူ=ပြယ်ပျောက်လေ့ ရှိသော တရား။
ဦကာရန္တပုလ္လိင်္ဂရာသီပြီး၏။
ဤတွင် ပုလ္လိင် ၆-ပါးအပြီးသို့ရောက်၏။
---နပုလ္လိင်
နပုလ္လိင်၌။။ သိင်္ဂံ=ဦးချို၊ အဃံ=ကောင်းကင်။။ ပဇ္ဇံ=ဂါထာ၊ အမ္ဗုဇံ=ကြာ၊ ဓညံ=စပါး၊ ထညံ=နို့ရည်၊ အရညံ= တော၊ ပုညံ=ကောင်းမှု၊ ကိဋ္ဌံ=ကောက်၊ ပိဋ္ဌံ=အမှုန့်၊ အဏ္ဍံ=အဥ၊ တုဏ္ဍံ=နှုတ်သီး။။ ပီဌံ=အင်းပျဉ်။ ဂဒံ=အနာ။။ကာနနံ=တော။။ စီရံ=လျှော်တေသင်္ကန်း။။ ဘိသံ= ကြာစွယ်။။ လောဟံ=ကြေးသံ။။ ကိံဆန္ဒော=အဘယ်အကျိုးကို တောင့်တ၍၊ ကိမဓိပ္ပါယော=အဘယ်ကိုအလိုရှိ၍၊ ဧကော=တစ်ယောက် တည်းတည်း၊ ဃမ္မနိ=နေပူ၌၊ သမ္မသိ=နေဘိသနည်း။။ မဟာဗြဟ္မေ= ပုဏ္ဏားကြီး၊ ကိံ=အဘယ်ကို၊ ပတ္ထယံ-ပတ္ထယန္တော=တောင့်တလျက်။။ အဒ္ဓနိ=အဓွန့်၌၊ မုဒ္ဓနိ=ဦးထိပ်၌၊ အဟနိ=နေ့၌။ ဥကာရန္တ၌။။ မေ=သည်၊ ပုန=တဖန်၊ အာယုစ=ကိုလည်း၊ လဒ္ဓေါ= ရအပ်ပြီ။။ သမ္မာ=အဆွေကိန္နရာတို့၊ ဝေါ=တို့အား၊ အာယုစ=အသက် သည်လည်း၊ ကိံဝတကောနု=အဘယ်မျှအတိုင်းအရှည်ရှိသနည်း။။ အာယုစ=အသက်တမ်းသည်လည်း၊ ခီဏောနု=ကုန်လေတော့သလော၊ မရဏဉ္စ=သေခြင်းသည်လည်း၊ သန္တိကေ=နီးလေတော့သလော၊ အာယု= သည်၊ နစခီဏော=ကုန်လည်းမကုန်သေး၊ မရဏဉ္စ=သည်လည်း၊ ဒူရေ= ဝေးပါသေး၏၊။ ဟိင်္ဂု=ရှိန်းခို၊ သိဂ္ဂု=သနတ်ပင်၊ ဇတု=ချိပ်၊ ဝတ္ထု=တည်ရာ၊ မတ္ထု=နို့ရည်ကြည်၊ မဓု=ပျား၊ ဓနု=လေး၊ တိပု=သလွဲမည်း၊ ဒါရု=သစ်၊ ဝသု=မြေ၊ အဿု=မျက်ရည်။။ အမ္ဗုနိ=ရေ၌၊ ဖလံ=အသီးသည်၊ ပတတိ= ကျ၏၊။ အာတပေ=အလွန်ပူသော၊ ပံသုနိ=မြေမှုန့်၌၊ ဂတံ=သော၊ ပုပ္ဖံယထာ=ကြာပွင့်ကဲ့သို့။။ စိတြဂု=ဆန်းကြယ်သောနွား ရှိသောအမျိုး၊ ဝဟဂု=ဆောင်ရွက်သောအားရှိသောအမျိုး၊ ဒိဂု=နှစ်ကောင်သောနွား။။ ဤသဒ္ဒါတို့သည် သမာသ်အစီအရင်ကပင် ဥနှင့်ပြီးခဲ့ကြသောသဒ္ဒါစုဖြစ်၍ ဥကာရန္တတို့အာတည်း၊ ဩကာရန္တမဆိုရကုန်။။
နပုလ္လိင်ပြီး၏။
---သဗ္ဗနာမ်
သဗ္ဗနာမ်တို့၌။။ ဣတရသဒ္ဒေါ=သည်၊ ဧကတော=တပေါင်း တည်း၊ ဝုတ္တဿ=ဆိုပြီးသောအနက်၏၊ ပဋိယောဂီ ဝစနော=ယှဉ်ဘက် ကိုဟော၏၊ တစ်ပါးဆိုသော် အညကဲ့သို့အလွတ်တစ်ပါးမဟုတ်၊ တွဲ ဘက်၍ဆိုပြီးထဲတွင် တစ်ခုခုကိုဆိုသော တစ်ပါးမျိုးဟူလို။။ အရည သဒ္ဒေါ=သည်၊ ယထာဓိဂတမှာ=သိအပ်ပြီးတိုင်းမှ၊ အပရဝစနော=တစ်ပါးကို ဟော၏၊ ဣတရကဲ့သို့မဟုတ် အလွတ်တစ်ပါးမျိုးဆိုလိုသည်၊ အလွတ်ဆိုသော်လည်း အရာအားလျော်စွာသိရသေးသည်။။ ဒိသာ ကာလာဒိဝဝတ္တာနဝစနာ=အရပ်ကာလစသည်တို့၏ ခြားနားမှုကို ဟော ကုန်၏၊။ ပုဗ္ဗသဒ္ဒါသည် ဒိသာအရာဖြစ်အံ့၊ အရှေ့ဟူသော အရပ် ဝိသေသကို ခြားနား၍ပြ၏၊ ကာလအရာဖြစ်အံ့၊ ရှေးဟူသော ကာလ ဝိသေသကို ခြားနား၍ပြ၏ဟူလို၊ ကြွင်းသောသဒ္ဒါငါးခုတို့၌လည်း ထို နည်းတူသိလေ။
ဧတသဒ္ဒေါ=သည်၊ ပရမ္မုခေ=မျက်ကွယ်၌၊ သမီပဝစနော=အနီးကို ဟော၏၊ သမ္မုခေ=မျက်မှောက်၌၊ ဒူရဝစနော=အဝေးကိုဟော၏၊။ မျက်ကွယ်၌ရှိနေကြသော အနက်ဒြဗ်စုသည်လည်း အဝေးအနီးနှစ်မျိုး ရှိကြသည်၊ မျက်မှောက်၌ရှိနေသော အနက်ဒြဗ်စုသည်လည်း အဝေး အနီးနှစ်မျိုးရှိကြသည်၊ ထိုတွင် မျက်ကွယ်၌အနီး ဝတ္ထုကို မျက်မှောက်၌ အဝေးဝတ္ထုကို ဟောသည် ဟူလို။။ ဒူရဂတေ=အဝေးသို့ရောက် လေကုန်သောသမင်တို့ကို၊ သန္ဓာယ=၍၊ ဧတေတိ=ဟူ၍၊ ဝုတ္တံ။။ သမီပဒူရတာစ=နီးသည်၏အဖြစ် ဝေးသည်၏အဖြစ် မည်သည်လည်း၊ ပရိကပ္ပဗုဒ္ဓိဝသေနပိ=ပရိကပ္ပဉာဏ်၏အစွမ်းဖြင့်လည်း၊ ဟောတိ=၏၊။ အဝေးပင်ဖြစ်သော်လည်း တစ်စုံတစ်ခု စပ်နွယ်မှုအတွက် ဉာဏ်၌ အနီး ထင်ပြန်လျှင် အနီးအရာ တည်၏၊ အနီးပင်ဖြစ်သော်လည်း တစ်စုံ တစ်ခုအတွက် အဝေးထင်ပြန်လျှင် အဝေးအရာ၌တည်၏ ဟူလိုသည်။ တျသဒ္ဒေါပိ=တျသဒ္ဒါသည်လည်း၊ ဗဟုလံ=များစွာ၊ ဒိဿတိ=ထင်မြင်၏။
ပါဠိတို့၌။။ တျာသု=ထိုမိန်းမတို့၌၊ ခိဍ္ဍါ=မြူးတူးဖွယ်သည်၊ ပဏီဟိတ=တည်၏၊ တျာသု=တို့၌၊ ရတိ=မွေ့လျော်ဖွယ်သည်၊ ပတိ ဋ္ဌိတာ=တည်၏၊ ဗီဇာနိ=အလောင်းအလျာပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဖြစ်ရန်မျိုးတို့သည်၊ တျာသု=ထိုမိန်းမတို့၌၊ ရုဟန္တိ=ပေါက်ရောက်ကုန်၏၊ တျမှိ=ထိုသူ၌၊ ကထံ=အဘယ်သို့လျှင်၊ ဝိဿာသသေ=အကျွမ်းဝင်သာ မည်နည်း၊ အထ=ထိုအခါ၌၊ တျမှိ=၌၊ ဝိဿာသသေ=အကျွမ်းဝင်ရာ၏၊ အဟံ=သည်၊ ကဿာ=အဘယ်မိန်းမအောက်၊ ကေန=အဘယ်အင်္ဂါဖြင့်၊ ဟာယာမိ=ယုတ်လျော့သနည်း။။ သဗ္ဗာစ=အလုံးစုံသောဒွါရ ၆-ပါး မှလည်း၊ သဝတိ=ယိုစီး၏၊။ အဟံ=ငါသည်၊ တေမန္တေ=ထိုမန္တရား ဟူသောအကြောင်းကြောင့်၊ ဥပတ္ထဒ္ဓေါစ=ခက်ထန်ခိုင်မာ၏၊။ နော=ငါတို့ကို၊ ယာယအနုကမ္ပါယ=အကြင်သနားမှုအကျိုးငှါ၊ မုနိ=သည်၊ အမှေ=တို့ကို၊ ပဗ္ဗာဇယိ=ရဟန်းပြုစေတော်မူ၏၊ နော=တို့အား၊ သော အတ္ထော=ထိုသနားတော်မူသောအကျိုးသည်၊ အနုပ္ပတ္တော=အစဉ် ရောက် ပေပြီ။။ ခေါပန=စင်စစ်၊ ယာယေဝအတ္ထာယ=အကြင်အကျိုးငှါ၊ အာဂစ္ဆေယျာထ=သင်တို့လာကြကုန်၏၊ တမေဝတ္ထံ=ကို၊ သာဓုကံ= ကောင်းစွာ၊ မနသိကရေယျာထ=နှလုံးသွင်းကြကုန်လော။
ပုဗ္ဗေ=ရှေးရှေးဘုရားလက်ထက်၌၊ ဗောဓိသတ္တာနံ=တို့အား၊ ပလ္လင်္ကဝရံ=မြတ်သောထက်ဝယ်ကို၊ အာဘုဇေ=ဖွဲ့ခွေထိုင်နေရာ၌၊ ယာယာနိ နိမိတ္တာနိ=အကြင်နိမိတ်ကြီးတို့သည်၊ ပဒိဿန္တိ=ထင်မြင်ကုန်၏၊ တာနိ=တို့သည်၊ အဇ္ဇ=ယနေ့၌၊ ပဒိဿရေ=ကုန်၏၊။ တံ=သင်လုလင်ကို၊ ဇိနန္တော=နိုင်သော၊ အက္ခဓုတ္တော=အံကြူးသမားသည်၊ ယေ-ယာနိ= အကြင်လောင်းဖွယ်ဥစ္စာရတနာတို့ကို၊ ဟရေ=သိမ်းယူရာ၏၊ မာဏဝဿ= သင်လုလင်အား၊ တာနိဓနာနိ=တို့သည်၊ ကိံ=အဘယ်မှာနည်း။။ တုဝဉ္စ= သင်မင်းကြီးသည်လည်းကောင်း၊ ဓနုသေခစ=ဓနုသေခသည်လည်း ကောင်း၊ ဥဘယော=နှစ်ယောက်တို့သည်၊ ဧကရတ္တေနံ=တစ်ညဉ့်တွင်း၌၊ ဇာတာ=ဘွားမြင်ကြကုန်၏၊။ ဒုဘယော=နှစ်ယောက်ကုန်သော၊ တောဒေယျကပ္ပါ=တောဒေယျပုဏ္ဏား-ကပ္ပပုဏ္ဏားတို့သည်၊ ဒကား အာဂုံ။ ဣဓ=ဤတိုက်ခန်း၌၊ ဧကရတ္တိံ=တစ်ညဉ့်မျှ၊ ဥဘယော=နှစ်ယောက် တို့သည်၊ ဝသေမ=နေလိုကုန်၏၊။ ဥဘယေ=နှစ်မျိုးကုန်သော၊ ဒေဝ မနုဿာ=တို့သည်၊ ဥဘယေ=ငါတို့နှစ်ယောက်တို့သည်၊ ဝသာမသေ= နေကြကုန်အံ့။။ အညတိဿော=သော၊ ဣတ္ထိယာ=၌၊ ပဋိဗန္ဓစိတ္တော= စွမ်းငြိဖွဲ့စပ်တတ်သောစိတ်ရှိသည်၊ အဟောသိ။။ ဝါ=တစ်နည်း၊ တတြဌကာ=ထိုအရှေ့အရပ်၌တည်ရှိကုန်သော၊ အတ္ထာ=အနက်ဒြဗ်တို့ တည်း၊ ဝါ=တစ်နည်း၊ ပူရာတနာ=ရှေ့ကာလ၌ဖြစ်ကုန်သော၊ သတ္တာစ= တို့သည်လည်းကောင်း၊ သင်္ခါရာစ=တို့သည်လည်းကောင်းတည်း။။ ပုဗ္ဗေ=ရှေးဖြစ်ကုန်သော၊ ဗုဒ္ဓါ=တို့တည်း။။ ဝါ=တစ်နည်း၊ ပုဗ္ဗာ=ရှေးဖြစ် ကုန်သော၊ ဗုဒ္ဓါ=တို့တည်း။။ အဓရေသံ=အောက်အရပ်မျက်နှာတို့အား။ နဇာနာတိ=မသိတတ်၊ ဣတိအတ္ထေန=ဤသို့သော အနက်အားဖြင့်၊ ဗာလဝါစကော=သူမိုက်ကိုဟောထသော၊ အာဇာနာတိ=အပိုင်းအခြား အားဖြင့်သိတတ်၏၊ ဣတိအတ္ထေန=အားဖြင့်၊ မဇ္ဈေမဂ္ဂဖလဉာဏ ဝါစကော=အထက်မဂ်ဉာဏ်အောက်ဖိုလ်ဉာဏ်ဟူသော အလယ်မဂ် ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ်ကို ဟောထသော၊ အညသဒ္ဒေါစ=သည်လည်းကောင်း၊ အညာသဒ္ဒေါစ၊ ပရသဒ္ဒေါစ၊ ဒက္ခိဏုတ္တရသဒ္ဒါစ၊ ဧကသဒ္ဒေါစ=သည် လည်းကောင်း၊ ဣတိ=သို့၊ ဧတံသဗ္ဗံ=ဤအလုံးစုံသည်၊ သုဒ္ဓနာမံနာမ= သုဒ္ဓနာမ်မည်၏။
ပုဗ္ဗေ=၌၊ ဒိဋ္ဌော=မြင်အပ်ဖူးသည်တည်း၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော= ရှေး၌မြင်အပ် ဖူးသည်၊ ပုရိသေန=သည်၊ ဗုဒ္ဓေါ=ကို၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော=ရှေး၌မြင်အပ်ဖူး၏၊ ဝါ=တစ်နည်း၊ ယေန=အကြင်ယောကျ်ားသည်၊ ပုဗ္ဗေ=၌၊ ဒိဋ္ဌော=မြင် အပ်ဖူး၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ သော=ထိုယောကျ်ားသည်၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော=မည်၏၊ ပုရိသော=သည်၊ ဗုဒ္ဓံ=ကို၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော=ရှေး၌မြင်ဖူး၏၊ ဧဝံ=ဤအတူ၊ ပုရိသေန=သည်၊ ဂတပုဗ္ဗော=ရှေး၌သွားအပ်ဖူးသော၊ မဂ္ဂေါ=ခရီး၊ ဝါ=တစ်နည်း၊ မဂ္ဂံ=သို့၊ ဂတပုဗ္ဗော=ရှေး၌သွားဖူးသော၊ ပုရိသောစ။။ ဘရိယာ=မယားချစ်ကို၊ ပိယာ=ပိယာဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ။။ ဧတဿ=ထို ယောကျ်ားအား၊ ပုဗ္ဗာပူရာဏာ=အဟောင်းဖြစ်သော၊ ပိယာ=မယားချစ် သည်၊ အတ္ထိ=၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ ပိယာပုဗ္ဗော=မည်၏၊ ပတိ=လင်ချစ်ကို၊ ပိယော=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ၊ ယဿာ=အကြင်မိန်းမအား၊ ပုဗ္ဗော=အဟောင်း ဖြစ်သော၊ ပိယော=ချစ်လင်သည်၊ အတ္ထိ=၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ ပိယပုဗ္ဗာ=၏၊။ မာသေန=တစ်လဖြင့်၊ ပုဗ္ဗာနံ=ရှေးကျ ကုန်သောသူတို့ အား၊ မာသပုဗ္ဗာနံ=တို့အား။။ ယာဒိသာ=အကြင်အရပ်သည်၊ ဒက္ခိဏဿာစ=၏လည်းကောင်း၊ ပုဗ္ဗဿာစ=၏လည်းကောင်း၊ အန္တရဒိသာ=အကြားဖြစ်သောအရပ်သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဒက္ခိဏပုဗ္ဗာ=၏။
ဋသသ္မာသ္မိံ ဟူသောသုတ်၌။။ သသ္မာ။ လ။ မှိသု=သဝိဘတ်, သ္မာဝိဘတ်, သ္မိံဝိဘတ်, ဿာယအပြု, ဿံအပြု, ဿာအပြု, သံအပြု, မှာအပြု, မှိအပြုတို့ကြောင့်၊ တဿစ=တ၏လည်းကောင်း၊ ဣမဿစ= ဣမ၏လည်းကောင်း၊ ဋ=အအပြုသည်၊ ဝါ=အချို့သဖြင့်၊ ဟောတိ=၏၊ သုတ်နက်။။ ပဏ္ဍိတာ=တို့သည်၊ အာသံ=ထိုမိန်းမတို့အား၊ နကုဇ္ဈန္တိ= လွန်ကြူးမှုတွက် အမျက်မပြုကြကုန်။။သာနံ=ထိုဝေဒနာတို့၏၊ အဘိက္ကမော=တိုးတက်မှုသည်၊ ပညာယတိ=ထင်၏၊ ပဋိက္ကမော= ဆုတ် ယုတ်မှုသည်၊ နော ပညာယတိ=မထင်။။ တာသံ=ထိုကဏှာဇာလီတို့၏၊ ကေသာ=တို့သည်၊ နေဝဒိဿန္တိ=မထင်မြင်ကုန်၊ ဇာလိနော=၏၊ ဟတ္ထ ပါဒါစ=တို့သည်လည်း၊ နေဝဒိဿန္တိ။။ သုသောဘဏေ= တင့်တယ်သောခါးရှိ၊ သောဘဏေ=တင့်တယ်စွာ၊ ဘဒ္ဒေ=အရှင်မ၊ အနမှိ=ဤတော အရပ်၌၊ ကိံ=အဘယ်ကြောင့်၊ ဇဂ္ဃါသိနု=ပြင်းစွာရယ်ဘိသနည်း။။ ခေါ=စင်စစ်၊ သ-သော ကုမာရော=ထိုသူငယ် သည်၊ ဝုဒ္ဓိံ=ကြီးပွါးခြင်းကို၊ အနွာယ=စွဲ၍။။ ဧသောသော=ထိုနှစ်ပါးသည်၊ ဧကော=တူကြ၏၊ ဧကတ္ထော=တူသောအနက်ရှိ၏၊။ တတ္ထ=ထိုမိဿက ရုပ်တို့၌၊ ဝါ=၂- လုံး ၂-လုံးတို့တွင်၊ ပုဗ္ဗံပုဗ္ဗံ=ရှေးရှေး သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်သည်၊ ဗျဉ္ဇနမတ္တံ= စကားပြေလှသဒ္ဒါမျှသာတည်း၊ ပရံပရံ=နောက်နောက် သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်သည်၊ အတ္ထပဒံ=အနက်ရှိသောပုဒ်တည်း။
အယံသော-သာရထိ-ဧတီတိ ဧတ္ထပန=ဤကဲ့သို့သော အရာ၌ ကား။။ဒွေပိ=နှစ်ပုဒ်တို့သည်လည်း၊ ဝိသုံဝိသုံ=အသီးအသီး။။သာနံ= ထိုဝေဒနာတို့၏၊ အဘိက္ကမော=တိုးတက်မှုသည်၊ ပညာယတိ=ထင်၏၊ ပဋိက္ကမော=ဆုတ် ယုတ်မှုသည်၊ နော ပညာယတိ=မထင်။။ တာသံ=ထို ကဏှာဇာလီတို့၏၊ ကေသာ=တို့သည်၊ နေဝဒိဿန္တိ=မထင်မြင်ကုန်၊ ဇာလိနော=၏၊ ဟတ္ထပါဒါစ=တို့သည်လည်း၊ နေဝဒိဿန္တိ။။ သု သောဘဏေ=တင့်တယ်သောခါးရှိ၊ သောဘဏေ=တင့်တယ်စွာ၊ ဘဒ္ဒေ= အရှင်မ၊ အနမှိ=ဤတောအရပ်၌၊ ကိံ=အဘယ်ကြောင့်၊ ဇဂ္ဃါသိနု=ပြင်းစွာ ရယ်ဘိသနည်း။။ ခေါ=စင်စစ်၊ သ-သော ကုမာရော=ထိုသူငယ်သည်၊ ဝုဒ္ဓိံ=ကြီးပွါးခြင်းကို၊ အနွာယ=စွဲ၍။ ဧသောသော=ထိုနှစ်ပါးသည်၊ ဧကော=တူကြ၏၊ ဧကတ္ထော=တူသော အနက်ရှိ၏၊။ တတ္ထ=ထိုမိဿက ရုပ်တို့၌၊ ဝါ=၂-လုံး ၂-လုံးတို့တွင်၊ ပုဗ္ဗံပုဗ္ဗံ=ရှေးရှေး သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်သည်၊ ဗျဉ္ဇနမတ္တံ=စကားပြေလှသဒ္ဒါမျှသာတည်း၊ ပရံပရံ=နောက်နောက် သဗ္ဗနာမ်ပုဒ်သည်၊ အတ္ထပဒံ=အနက်ရှိသော ပုဒ်တည်း။
အယံသော-သာရထိ-ဧတီတိ ဧတ္ထပန=ဤကဲ့သို့သော အရာ၌ ကား။။ဒွေပိ=နှစ်ပုဒ်တို့သည်လည်း၊ ဝိသုံဝိသုံ=အသီးအသီး၊ အတ္ထပဒါနိ ဧဝ=တို့သာတည်း။။ အယံ=ဤယခု လာသောသူကား၊ သောသာရထိ= ထိုနံနက်ကသွားလေသော ရထားထိန်း သုနန္ဒပါပင်တည်း၊ ဧတိ=ပြန်၍ လာပြီ။။ ယံတံဣဒန္တိ=ယံပုဒ် တံပုဒ် ဣဒံပုဒ် ဟူကုန်သော၊ ဣမေသဒ္ဒါ= ဤသဒ္ဒါတို့သည်၊ သဗ္ဗလိင်္ဂဝိဘတ္တီသု=အလုံးစုံသောလိင်ဝိဘတ်တို့၌၊ အဘိန္နရူပါ=မပြားသော ရုပ်ရှိကုန်သော၊ နိပါတရူပါ=နိပါတ်ပုဒ်အသွင် တို့သည်၊ ဟုတွာ=၍၊ ပါဠိဝါကျေသု=ပါဠိတော်ဝါကျတို့၌၊ သဉ္စရန္တိ= လှည့်လည်၍နေကြကုန်၏။
ယဒိဒံ ပုဒ်ကဲ့သို့ အရာဌာနအားလျော်စွာလိင်ဝိဘတ်ဝုစ်တို့ကို ပြုပြင်၍ အနက်ကိုဆိုကြလေဟူလို။
အနွာဒေသေ=တဖန်ညွန်းသော စကားဝါကျမျိုး၌၊ ဒုတီယာယံ= ဒုတီယာဝိဘတ်ကြောင့်၊ ဣမေတာနံ=ဣမ, ဧတတို့၏၊ ဧန=ဧနအပြု သည်၊ ဟောတိ=၏၊ သုတ်နက်။။ ဣမံဘိက္ခုံ=ကို၊ ဝိနယံ=ကို၊ အဇ္ဈာပေဟိ=ရှေးဦးစွာ သင်စေလော၊ အထော=ထိုနောက်မှ၊ ဧနံဘိက္ခုံ=ကို၊ ဓမ္မံ=သုတ်အဘိဓမ္မာကို၊ အဇ္ဈာပေဟိ။။ ဘိက္ခဝေ=တို့၊ တမေနံ= ထိုငရဲသားကို၊ နိရယပါလာ=ငရဲထိန်းတို့သည်၊ ယတွာဓိကရဏံ= အကြင် အကြောင်းကြောင့်၊ ဧနံဘိက္ခုံ=ကို။။ အမုသဒ္ဒါ၌။။ အယံ=ဤသုတ်ကား၊ ဝေါနောပဝါဒေါ=ဝေါအပြု နောအပြုကို ပယ်မြစ်သောသုတ်တည်း။။ အဒုဿ=ဤအမည်ရှိသော သူအား။။ ဂါထာ၌။ မေ=သည်၊ ဒုဿ ခေတ္တပါလဿ=ဤမည်သော လယ်စောင့်ယောကျ်ား၏၊ ရတ္တိဘတ္တံ=ညစာ ထမင်းကို၊ အပါဘတံ=ဆောင်အပ်၏။
ကိံသဒ္ဒါ၌။ ဧကစ္စတ္တံဝါ=အချို့ဟူသောအနက်ကိုလည်းကောင်း၊ အပ္ပတ္တံဝါ=စိုးစဉ်းနည်းငယ်ဟူသောအနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ဝဒတိ= ဟော၏၊။ ယာ=အကြင်မိန်းမသည်၊ တေ=ရှင်ရသေ့၏၊ အမ္ဗေ=သရက် သီးတို့ကို၊ အဝါဟရိ=ခိုးယူမိ၏၊ သာ=သည်၊ သယနေ=အိပ်ရာ၌၊ ဧကိကာ=လင်သားမပါ ကိုယ်ချည်းသာလျှင်၊ သေတု=သည်တစ်သက် လျှင် အိပ်စက်ရစေသောဝ်။။ ဧကာကိနီ=တစ်ယောက်ထည်းတည်း၊ ဂဟဋ္ဌာ=အိမ်၌ တည်သောငါ့ကို၊ မာတုယာ=သည်၊ ပဋိစောဒိတော= ရဟန်းပြုရန် အဖန်ဖန် တိုက်တွန်းအပ်၏၊ ဟိအနက်မရှိ။
ဧကကာနံ=တစ်ခုတို့၏၊ ဗဟုတ္တေ=အများ၏အဖြစ်ကို၊ ဝတ္တဗ္ဗေ= ဆိုလိုသည်ရှိသော်၊ ဒွေဧကကာ=၂-ခုသော ဧကကတို့သည်၊ ဒွေဧကကေ= တို့ကို။။ ပဉ္စာလောစ=ပဉ္စာလမင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဝိဒေဟောစ= ဝိဒေဟမင်းသည်လည်းကောင်း၊ တေဥဘော=ထိုမင်း ၂-ပါးတို့သည်၊ ဧကာ=တစ်ပေါင်းတည်းရောမိကြကုန်သည်၊ ဘဝန္တု=ဖြစ်ကြစေကုန် သတည်း။။ ဧကာတိ=ဟူသည်ကား၊ မိဿာ=ရောနှောမိကြကုန်သည်။ ရာဇ=မင်းကြီး၊ ဣတ္ထီပိ=မိန်းမပင် ဖြစ်သော်လည်း၊ ဧကစ္စိယာ=အချို့သော မိန်းမသည်၊ သေယျာ=မြတ်သည်သာတည်း၊ ဇနာဓိပ=လူတို့သေဌ်နင်း ဖြစ်သောမင်းကြီး၊ ပေါသ=မွေးမြူလော။။ ဣဓ=ဤလောက၌၊ ဧကစ္စိယာ=အချို့ကုန်သော၊ နရာ=လူတို့ သည်၊ ကဋ္ဌံ=ရေမျော၍လာသော ထင်းသစ်သားကို၊ နိပ္လဝိတံ=ဆယ်တင်အပ်သည်ရှိသော်၊ သေယျော= ကောင်းမြတ်သေး၏၊ ဧကစ္စိယော=အချို့သော၊ နရော=ရေမျော၍လာ သောလူကို၊ နိပ္လဝိတော=ဆယ်တင်အပ်သည်ရှိသော်၊ နတွေဝ သေယျော= မကောင်းသည်သာတည်း၊ ဧဝံ=ဤသို့၊ အာဟု=ပြောဆိုကြကုန်၏၊ တံ= ထိုစကားသည်၊ သစ္စံကိရ=မှန်ရောင်တကား။။ ဧကစ္စေယျာ=အချို့ကုန်သော၊ ပရိဝါရိတာ=အခြံအရံတို့သည်၊ မုဉ္စရေ=လွတ်ကုန်၏၊။ ဧကတိပေသု=အချို့သောသူတို့၌၊ နဝိဿာသေ=အကျွမ်းတဝင်မပြုရာ။ ကတီနံ=အဘယ်မျှကုန်သော၊ တိထီနံ=တိထီတို့၏၊ ဝါ=ရက်တို့၏၊ ပူရဏီ= ပြည့်ကြောင်းနည်း၊ ကတီမိ=အဘယ်မျှ သောတိထီရက်တို့ပြည့်ကြောင်း နည်း။
ဒွိသဒ္ဒါ၌။။ နာဂဿ=ဆင်၏၊ ဒုဝေသုဒန္တေသု=တို့၌၊ နိမ္မိတာ= ဖန်ဆင်းအပ်ကုန်၏၊။ စက္ကာနိ=တစ်ရာ့ ရှစ်ကွက်စက်လက္ခဏာတော် တို့ကို၊ ဒုဝေသုပါဒေသု=ခြေဖဝါးတော် ၂-ဖက်အပြင်ဝ၌၊ ဝိန္ဒတိ=ရတော် မူ၏။
တိသဒ္ဒါ စတုသဒ္ဒါတို့၌။။ လောကနာယကော=သည်၊ စတေဿဟိ ပရိသာဟိ=ပရိသတ်လေးပါးတို့နှင့်၊ သဟိတော=တကွဖြစ် တော်မူ၏၊။ သမဏော-ဂေါတမော=ရဟန်းဂေါတမကြီးသည်၊ စတုန္နံပရိသာနံ=တို့သည်၊ သက္ကတော=အရိုအသေပြုအပ်သည်၊ ဟောတိ= ၏၊ စတုန္နံ ပရိသာနံ=တို့သည်၊ ပိယော=ချစ်ကြည်အပ်သည်၊ မနာပေါ= နှစ်သက်အပ်သည်၊ ဟောတိ=၏။
ပါဠိယံ=၌၊ စတဿဟီတိ=ဟူ၍၊ ဒိဋ္ဌတ္တာ=တွေ့မြင်ရသောကြောင့်၊ တိဿေသု စတေဿသူတိပိ=ဟူ၍လည်း၊ ဒိဋ္ဌမေဝ=တွေ့မြင်သည်ပင်၊ ဟောတိ=၏၊ စတုရောနိမိတ္တာနိနာဒဿိံ-စတုရောဖလမုတ္တမေတိ= ဟူသောနပုလ္လိင် ပြယုဂ်များသည်၊ ကထံ=အဘယ်သို့ပြီးသနည်း၊ လိင်္ဂ ဝိပ္ပလ္လာသာ=လိင်ပြန်သောအားဖြင့်၊ သိဇ္ဈတိ=၏၊ ဣတိ=သို့၊ ဝုတ္တိယံ= မောဂ္ဂလာန်ဝုတ္တိ၌၊ ဝုတ္တံ=၏၊။ စတုရော-စတ္တာရိ=ကုန်သော၊ နိမိတ္တာနိ= တို့ကို၊ နာဒဿိံ=ငါ မမြင်လိုက်ရ၊ စတုရော-စတ္တာရိ=ကုန်သော၊ ဖလ မုတ္တမေ၊ ဖလေဥတ္တမေ ဖြတ်၊ မအာဂုံကြောင့် ဧကိုအပြုသည်၊ ဥတ္တမေဥတ္တမာနိ=ကုန်သော၊ ဖလေ-ဖလာနိ=တို့ကို။။ ဝစနသီလိဋ္ဌတ္တေ=စကား ပြေပြစ်သည်၏အဖြစ်သည်၊ သတိပန=ရှိသည်ရှိသော်ကား၊ ဝိသဒိသ လိင်္ဂဝစနာနံပိပဒါနံ=လိင်မတူ ဝုစ်မတူသောပုဒ်တို့၏လည်း၊ အညမည သံယောဂေါ=အချင်း ချင်းဖက်တွဲမှုသည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်သေး၏၊။ စတ္တာရောပုဒ်ကား ပုလ္လိင်ရုပ် တည်း၊ သတိပဋ္ဌာနာသမ္မပ္ပဓာနာပုဒ်တို့ကား နိကိုအာပြုသော နပုလ္လိင်ရုပ် တို့တည်း၊ တယောနှင့်မဟာဘူတာ မဟာဘူတေတို့လည်း ထိုအတူ။။ ဆအာယတနာပုဒ်ကား နပုလ္လိင် ရုပ်တည်း၊ ဣမေပုဒ်ကား ပုလ္လိင်ရုပ်တည်း။။ မာလာ ကညာတို့ကား ဣတ္ထိလိင်ရုပ်တို့တည်း၊ သဗ္ဗေပုဒ်ကား ပုလ္လိင်ရုပ်တည်း၊ ရတနာ၊ ယာနာ ပုဒ်တို့ကား နပုလ္လိင်ရုပ်တို့တည်း။။ အဝိဇ္ဇာယ=သည်၊ သတိ=ရှိသည် ရှိသော်၊ အဝိဇ္ဇာယကား ဣတ္ထိ၊ သတိကားပုံနပုံ။။ သင်္ခါရေသု=တို့သည်၊ သတိ=သော်၊ သင်္ခါရေသုကား ဗဟုဝုစ်၊ သတိကား ဧကဝုစ်။။ အညေ= တစ်ပါးသောဘုရားတို့သည်၊ ဓမ္မာနိ။။ သတဉ္စ=သူတော်ကောင်း တို့၏လည်း၊ သုကိတ္တိတာနိ=ကောင်းစွာဟောကြားအပ်ကုန်သော၊ ဓမ္မာနိ။ တယိ=သင်၏အထံ၌။ ဓမ္မာနိ၊ အတ္တာနိ၊ ပုတ္တာနိ၊ ပုတ္တဒါရာနိ၊ ဗလိဗဒ္ဓါ နိပုဒ်တို့သည် လိင်ပြန် တို့ချည်းတည်း။
သေသသင်္ချာရာသီ၌။။ ဠာဂမေပန=ဠလာရာ၌ကား။။ ပါဠိ၌။ ဆဠာနိ=ခြောက်ကြိမ်ကုန်သော၊ ဣမာဂတိယော=ဤအလားတို့၌၊ ဣတ္ထိဘာဝါ=မိန်းမအဖြစ်မှ၊ နမုဉ္စိဿံ=မလွတ်ရလေ။။ ဆဠာနိ၌ သုတ်ကြီးဖြင့် ယောကိုအာနိပြု။။ ဒွေ=နှစ်ပါးကုန်သော၊ ဝီသတိယော= နှစ်ဆယ်တို့၊ သတံ=တစ်ရာ၊ သဟဿံ=တစ်ထောင်၊ ဒသသဟဿံ= တစ်သောင်း၊ သတသဟဿံ=တစ်သိန်း၊ ဒသသတသဟဿံ=တစ်သန်း။ သဟဿီ=တစ်ထောင်သော လောကဓာတ်။။ ဒွေသဟဿာနိ=နှစ်ရာတို့။ သဟဿံ=တစ်ထောင်သည်၊ ကာသိနာမ=ကာသိမည်၏၊ ဒသသဟဿံ= တစ်သောင်းသည်၊ နဟုတံနာမ=မည်၏၊ သတသဟဿံ=တစ်သိန်းသည်၊ လက္ခံနာမ=မည်၏၊။ ဂုဏဝိဓာနဉ္စ=မြှောက် ပွါးမှုအစီအရင်သည်လည်း ကောင်း။။
သင်္ချာရာသီပြီး၏။
---တုမှမှ
တုမှမှတို့၌။။ မုနိ=အရှင်ဘုရား၊ တုဝံ=သည်သာလျှင်၊ ဗုဒ္ဓေါ= ဘုရားပါတည်း၊ တုဝံ=သည်သာလျှင်၊ သတ္ထာ=ဆရာပါတည်း၊ တုဝံ= သင်သည်သာလျှင်၊ မာရာဓိဘူ=မာရ်ကိုနှိမ်နင်းသူပါတည်း၊ တွံ=သည်၊ နော=တို့၏၊ အနုတ္တရော=အလွန် အသာမရှိသော၊ သတ္ထာ=ပါတည်း။
ပါဠိစု၌၊ အနေကာ=ကုန်သော၊ ပဇာ=သတ္တဝါတို့သည်၊ အသ္မေ= ဗြဟ္မာ ဆိုသူငါတို့ကို၊ အဘိဇပ္ပန္တိ=အထူးတောင့်တ ကိုးကွယ်ကြရကုန်၏။
ဒုတီယာယော၌ ဤအသ္မေပုဒ်ကိုမြင်သဖြင့် ပထမာယော၌ အသ္မေ ပုဒ်ကိုလည်း သိသင့်သတည်း။။ နာယကေ=လူသုံးဦးတို့အမှူး ဖြစ် တော်မူသောမြတ်စွာဘုရား၊ မေတ္တာစိတ္တာဟိ=မေတ္တာစိတ်ရှိကြကုန်သော၊ အသ္မာဟိ=ဘိက္ခုနီဖြစ်သူ အကျွန်ုပ်တို့သည်၊ ပရိစိဏ္ဏော=ခြေတော် ရင်း၌ဝပ်စင်းခညောင်း ကောင်းစွာလုပ်ကျွေးအပ်သည်၊ အသိ=ဖြစ်၏၊ အသ္မာဟိပုဒ်။။ ရာဇကုဉ္ဇရ=မင်းမြတ်၊ အဓိပ္ပန္နာနံ=မုဆိုးလက်တွင်း ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်ကုန်သော၊ အသ္မာကံ=တို့အား၊ ခမဿု=သည်းခံ ပါလော။။ အသ္မာကံပုဒ်။။ ဆဋ္ဌီ၌ထင်ပြီ။။ ပရမေမိတ္တေ=အထွတ် အမြတ်ဖြစ်သောမိတ်ဆွေ၌၊ ယံ=အကြင်အမှုမျိုးကို၊ ကိစ္စံ=ပြုထိုက်၏၊ တံ=ကို၊ တယာ=သင်မင်းကြီးသည်၊ အသ္မာသု=တို့၌၊ ကတံ=ပြုပေပြီ၊ အသ္မာသု=ငါတို့၌၊ တဝ=သင်မင်းကြီး၏၊ ယာဘတ္တိ=အကြင် ဆည်းကပ်ခင်မင်အကျွမ်းဝင်ခြင်းသည်၊ အတ္ထိ=၏၊ တာယ=ကြောင့်၊ တွမှာ=သင် မင်းကြီးမှ၊ နိသံသယံ= ယုံမှားကင်းခြင်းသို့၊ ပတ္တာ=ရောက်ကြပါကုန်ပြီ။ တွမှာပုဒ် အသ္မာသု နှစ်ပုဒ်။
သာမညအစီအရင်မျိုးပြီး၏။
---အပဉ္စမျာ=ပဉ္စမီဟိမှတစ်ပါးသော၊ ယောနံဟိသု=ယောနှစ်ခု, နံနှစ်ခု, ဟိတစ်ခုတို့ကြောင့်။။ ဘိက္ခူနံ=တို့အား၊ ဗလဉ္စ=အားခွန်ဗလ ကိုလည်း၊ အနုပ္ပဒိန္နံ=အဆင့်ပေးလှူအပ်ပြီ၊ တုမှေဟိစ=သင်ဒါယကာတို့ သည်လည်း၊ အနုပ္ပကံ=အနုပ္ပကန်းသော၊ ပုညံ=ကို၊ ပသုတံ=ပွါးစေအပ်ပြီ။ တာဒိသာနံဆိုသည်ကား၊ အပါဒါဒေါပဝတ္တာနံ စသော ဝိသေသန သုံးချက်ကိုဆိုသည်။။ ပုနဗ္ဗိဓာနာ=ထပ်၍စီရင်ခြင်းကြောင့်၊ နိစ္စံ၊ ဘဝန္တိ။ သံပုဗ္ဗာ=ပုဒ်တစ်ခုရှေးရှိသော၊ ပထမန္တာ=ပထမန္တပုဒ်မှ။။ အန္ဓာဒေသ ဌာနေပိ=၌လည်း၊ ဝိကပ္ပေန ဟောန္တိ။။ န, စ, ဝါ, ဟာ, ဟေဝယောဂေ= သုတ်၌ ဟာအဟတို့ကား အနက်မရှိ၊ ပဒပူရဏာနိပါတ်မျှတို့သာတည်း။ နာလောစနေ=ကြည့်ရှုခြင်းမဟုတ်သော၊ ဒဿနတ္ထေ=ဒိသဓာတ်၏ အနက်ကို၊ ပယုဇ္ဇမာနေ=သော်။။ ဂါမော=တစ်ရွာလုံးသည်၊ တုမှေ=တို့ကို၊ ဥဒ္ဒိဿ=ရည်ရောက်၍၊ အာဂတော=၏၊။ ဂါမော=တစ်ရွာလုံးသည်၊ ဝေါ=တို့ကို။။ အာမန္တနပုဗ္ဗံ=အာလုပ်ဖြစ်သော ရှေ့ပုဒ်သည်၊ အသန္တံဝ= မရှိသကဲ့သို့၊ ဟောတိ=၏၊။ ပဒတောအင်္ဂါ၌ အာလုပ်ပုဒ်ကိုချန်လှပ်၍ယူ၊ အာလုပ်ပုဒ်သည် ရှေးရှိသော်လည်း ရှိရာမရောက်ဆိုလိုသည်။။ ဧကတ္ထေ=တုလျာဓိကရဏဝိသေသနပုဒ်သည်၊ သတိ=ရှိခဲ့သော်၊ သာမည ဝစနံ=သာမညစကားဖြစ်သော အာလုပ်ပုဒ်သည်၊ အသန္တံဝ=မရှိသကဲ့သို့၊ နဟောတိ=မဖြစ်။။ ရှေ့ပုဒ်သည် အာလုပ်ပုဒ်ပင် ဖြစ်သော်လည်း သူ၏ရှေ့၌ ဝိသေသနပုဒ်ရှိခဲ့သော်လည်းကောင်း အမည်ဝိသေသမဟုတ်၊ သာမညဝေါဟာရဖြစ်ခဲ့သော်လည်းကောင်း ထိုအာလုပ်ပုဒ်သည် ပဒတော အင်္ဂါမြောက်ပြန်၏၊ ဝေါ, နော, တေ, မေ ပြုရပြန်၏ဟူလိုသည်။ မာဏဝက=လုလင်ပျိုဖြစ်သော၊ ဇဋိလ=ရသေ့၊ ဤ၌ မာဏဝကကား ဧကတ္ထရှေ့ပုဒ်တည်း၊ ဇဋိလကား အမည်ဝိသေသ မျိုးမဟုတ်၊ သာမည မျိုးတည်း။။
ကိံ၌၊ မာဏဝက=လုလင်ဖြစ်သော၊ ဒေဝဒတ္တ=ဒေဝဒတ်၊ ဤ၌ မာဏဝကကား ဧကတ္ထရှေ့ပုဒ်တည်း၊ ဒေဝဒတ္တကား အမည်ဝိသေသ အာလုပ်ပုဒ်တည်း။။ နောက်ကိံ၌၊ ဒေဝဒတ္တ=အရှင်ဒေဝဒတ်၊ ယညဒတ္တ= အရှင်ယညဒတ်ပေး။။ ဧကတ္ထေ=သည်၊ သတိ=ရှိသော်၊ ဗဟူသု=အများ တို့၌၊ ပဝတ္တံ=သော၊ သာမညဝစနံ=သာမညစကားဖြစ်သော၊ အာမန္တနံ= အာလုပ်ပုဒ်သည်၊ အသန္တံဝ=ကဲ့သို့၊ ဝါ=အချို့သဖြင့်၊ နဟောတိ။
သဗ္ဗာဒိရာသီပြီး၏။
---ဝိဘတ္တိပစ္စယန္တရာသီ
ဝိဘတ္တိပစ္စယန္တရာသီ၌။။ ဝိဘတျတ္တာနံ=ပဉ္စမီစသောဝိဘတ်၏ အနက်တို့ကို၊ ဇောတကတ္တာ=ထွန်းပြတတ်ကုန်သောကြောင့်၊ ဝိဘတ္တိ ဌာနေ=ဝိဘတ်တို့၏အရာ၌၊ ဌိတာ=ကုန်သော။။ ဣမမှာ=ဤသူမှ၊ ဝါ=တစ်နည်း၊ ဣမေဟိ=ဤသူတို့မှ၊ ဣတိ=ဤသို့သောအနက်၌၊ ဣတော=ဣတောသဒ္ဒါဖြစ်၏၊။ ဤဝါကျမျိုးကား အနက်မျှကိုဖော်ကြား သော ဝိဂ္ဂဟဝါကျမျိုးမဟုတ်။။ ဣမဿ=ဣမသဒ္ဒါကို၊ ဣတ္တံ=ဣပြု။။ ဧသရမှာ=ဧသရမှနောက်၌၊ ဒွိတ္တံ=ဒွေဘော်ပြု။။
နိပါတနေသု=နိပါတနရုပ်တို့၌။။ ပုနဗ္ဗိဓာနာ=တဖန်ထပ်၍ စီရင်ခြင်းကြောင့်။။ ပဉ္စမျတ္ထကိုသာ လိုသည်ဖြစ်အံ့၊ တောပဉ္စမျာ သုတ်ဖြင့်ပင်ပြီးရာ၏၊ ထိုသို့လျက် ဤသုတ်ကိုထပ်၍တည်ပြန်၏၊ ထိုကြောင့်ဟူလို၊ နောက်သုတ်၌လည်း ဤနည်းတူ။။ ဂါမံ=၏၊ ဥဘတော=နှစ်ဖက်၌။။ တထာ=တူ၊ တတီယတ္ထေပိ=၌လည်း၊ ဗဟုလံ= များစွာ၊ ဒိဿတိ။။ အတ္တတော=အတ္တ အနေအားဖြင့်၊ ဝါ=အတ္တဟူ၍၊ ဤသို့ပေးလျှင် ပထမတ္ထယူ။။ ယတောနိဒါနံ=အကြင်အကြောင်းကြောင့်၊ ယတွာဓိကရဏံ-ယတော အဓိကရဏံ=အကြင်အကြောင်းကြောင့်။။ ယတောဒကံ=အကြင် ရေသည်၊ အတ္ထိ=၏၊ တံ=ထိုရေသည်၊ အာဒိတ္တံ= ပြောင်ပြောင်တောက် လောင်၏၊ သမာသ်ပုဒ်စုဖြစ်၍ သမာသ်ဝါကျမှာ တောသည် ပထမတ္ထ ဖြစ်သတည်း။။ ဣတော=ဤအရပ်သို့၊ ဧဟိ= လာလော။။ ဗလာကေ=အဆွေဗျိုင်း၊ ဣတော=သို့၊ အာဂစ္ဆ=လော့၊ မေ=၏၊ သခါ=အဆွေဖြစ်သော၊ ဝါယသော=ကျီးသည်၊ စဏ္ဍော= ကြမ်းတမ်း၏၊။ ပရတောဃောသော=သူတစ်ပါး၏တရားသံ။။ ပရတော=သူတစ်ပါး၏၊ ဒေါသံ=အပြစ်ကို၊ အဒိဋ္ဌာ=အတပ် မသိမမြင် ပဲလျက်၊ ပဏ္ဍိတော=ပညာရှိသောမင်းသည်၊ ဒဏ္ဍံ=ဒဏ်ကို၊ န ပဏေယျ=မတပ်ရာ။။ နောက်ပဒကို ထည့်၍ပေး လိုက်သည်။။ ဂါထာ၌၊ ကုဝံ=အဘယ်၌၊ သတ္တော=သည်၊ သမုပ္ပန္နော=ဖြစ်သနည်း။။ ကုဝံ=အဘယ်၌၊ သတ္တဿ=ကို၊ ကာရကော=ပြုတတ်သော ကတ္တားသည်၊ အတ္ထိ=နည်း။။ ကုဝံ=အဘယ်အိမ်၌၊ အဘိဿံ=နက်ဖြန်စား ရအံ့နည်း၊ ကုဝံ=၌၊ ခါဒိဿံ=နက်ဖြန်ခဲရအံ့နည်း၊ ရဟန်းပျက်တို့ဝိဘတ်။ ဝိရ=ကြီး သောလုံ့လရှိတော်မူသော၊ ဗုဒ္ဓ=မြတ်စွာဘုရား၊ တေ=အား၊ နမော=ရှိ၏၊ တွံ=သည်၊ သဗ္ဗဓိ=အလုံးစုံသော ဥပဓိတရားစု၌၊ ဝိပ္ပမုတ္တော= လွတ်မြောက် ပြီးသည်၊ အသိ=ဖြစ်တော်မူ၏၊။ တဟံတဟံ=ထိုထို အရပ်သို့။။ ကတံ=ပြုအပ်သော၊ ပါပကမ္မံ=သည်၊ သဇ္ဇု=နေ့ခြင်းညခြင်း၊ ခီရံဝ=နို့ရည်ကဲ့သို့၊ နမုစ္စတိ=ဖောက်ပြန် ပြောင်းလဲ အကျိုးပေးတဲ့မြဲမဟုတ်။။ နို့ရည်မည်သည် ယနေ့ပင် ချင်မှုသိုးမှုသို့ရောက်၍ ပကတိသဘောကို စွန့်လွှတ်သကဲ့သို့ မကောင်းမှုကံသည် ဤကဲ့သို့နေ့ခြင်းညခြင်း အကျိုး ပေးတဲ့သည် မဟုတ်ဟူလိုသည်။။ သဇ္ဇုကံ=နေ့ခြင်းပြန်၊ ပါဟေသိ=စေ လွှတ်၏၊။ အပရဇ္ဇု=နက်ဖြန်၌။
ဝိဘတ္တိပစ္စယန္တရာသီပြီး၏။
ဝိကာရော=ပုဒ်၏ဖောက်ပြန်ခြင်းကို၊ ဗျယော=ဗျယဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ= ဆိုအပ်၏၊ ဧတေသံ=ထိုပုဒ်တို့အား၊ နာနာလိင်္ဂ ဝိဘတ္တိဝစနေဟိ=အထူး ထူးသောလိင်, အထူးထူးသောဝိဘတ်, အထူးထူးသောဝုစ်တို့ကြောင့်၊ ရူပဝိကာရော=ရုပ်၏ဖောက်ပြန်ခြင်းသည်၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ အဗျယာ=အဗျယမည်ကုန်၏၊ အသင်္ချာတိစ=အသင်္ချတို့ဟူ၍လည်း၊ ဝုစ္စန္တိ=ဆိုအပ်ကုန်၏၊။
တတ္ထ=ထိုခြောက်မျိုးသောအဗျယပုဒ်တို့တွင်။ ကေဟိစိပဒေဟိ=အချို့သောပုဒ်တို့နောက်မှ၊ ပထမာယ=ပထမာ ဝိဘတ်၏၊ လောပေါ=ကြေခြင်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ သတ္တန္နံ=ခုနစ်သွယ် သောဝိဘတ်တို့၏၊ လောပေါ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဣတိ=သို့၊ ဝုတ္တံ= ဆိုလိုသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ဣစ္စာဒိနာ=ဤသို့အစရှိသည်ဖြင့်၊ ယထာရဟဝိဘာဂေါ=ထိုက်သည်အားလျော်စွာဝေဖန်ခြင်းကို၊ ဝေဒိ တဗ္ဗော=၏၊။
ရူပသိဒ္ဓိယံပန=ရူပသိဒ္ဓိကျမ်း၌မူကား၊ တေဟိ= ထိုဥပသာရပုဒ်တို့နောက်မှ၊ ပထမေကဝစနမေဝ=ပထမာဧကဝုစ် သည်သာလျှင်၊ ဘဝတိ=၏၊ ဣတိ=သို့၊ ဝုတ္တံ=၏၊။ တတ္ထ=ထိုစကား၌၊ အဘိက္ကမတိ=ရှေ့သို့တက်၏၊ အဘိဓမ္မော=လွန်ကဲထူးမြတ်သောတရား၊ ဣစ္စာဒီသု=ဤသို့အစရှိသည်တို့၌၊ ဓာတုလိင်္ဂါနိ=ဓာတ်ပုဒ်လိင်ပုဒ်တို့ကို၊ ဥပေစ္စ=ကပ်၍၊ တေသံ=ထိုဓာတ်ပုဒ်လိင်ပုဒ်တို့၏၊ အတ္ထံ=အနက်ကို၊ နာနပ္ပကာရံ=အထူးထူးအပြားပြားကို၊ ကရောန္တာ=ပြုကုန်လျက်၊ သဇ္ဇန္တိသင်္ခရောန္တိ=စီရင်တတ်ကုန်၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ ဥပသဂ္ဂါ=ဥပသဂ္ဂမည် ကုန်၏၊ ဟိသစ္စံ=မှန်၏၊ တေ=ထိုဥပသာရပုဒ်တို့သည်၊ ကွစိ=အချို့ သောပြယုဂ်၌၊ တဒတ္ထံ=ထိုဓာတ်ပုဒ်လိင်ပုဒ်တို့၏အနက်ကို၊ ဝိသိဋ္ဌံ= ထူးသည်ကို၊ ကရောန္တိ=ပြုကုန်၏၊။
ဇာနာတိ=သိ၏၊ ပဇာနာတိ= အထူးထူးအပြားပြားအားဖြင့်သိ၏၊ သဉ္ဇာနာတိ=အမှတ်ပြု၍သိ၏၊ အဝဇာနာတိ=အယုတ်အညံ့ပြု၍သိ၏၊ အဘိဇာနာတိ=အထူးပြု၍သိ၏၊ ပရိဇာနာတိ=ပိုင်းခြား၍သိ၏၊။
သုသီလော=ကောင်းသော သီလရှိ သောသူ၊ ဒုဿီလော=မကောင်းသောသီလရှိသောသူ၊ သုဝဏ္ဏော= ကောင်းသောအဆင်းရှိသောသူ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော=မကောင်းသော အဆင်းရှိ သောသူ၊ သုရာဇာ=ကောင်းသောမင်း၊ ဒုရာဇာ=မကောင်းသောမင်း၊ ဣစ္စာဒီသု=ဤသို့စသည်တို့၌တည်း။။
ဇာနာတိစသည်ဖြင့် ဓာတ်သို့ ကပ်၍ ဓာတ်အနက်ကို အထူးဖြစ်အောင်စီရင်မှုကိုပြဆိုသည်၊ သုသီလော စသည်ဖြင့် လိင်ပုဒ်သို့ကပ်၍ လိင်၏အနက်ကို အထူးဖြစ်အောင် စီရင်မှု ကိုပြဆိုသည်။
ကွစိ=၌၊ တဒတ္ထံ=ထိုဓာတ်လိင်တို့၏ အနက်ကို၊ နာနပ္ပကာရံ=အထူး ထူးအပြားပြားကို၊ ကတွာ=၍၊ ဝိဘဇ္ဇန္တိ=ဝေဖန်ကုန်၏၊ ဂစ္ဆတိ=သွား၏၊ အာဂစ္ဆတိ=လာ၏၊ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ= တက်၏၊ ဩဂ္ဂစ္ဆတိ=သက်၏၊ ဣစ္စာဒီသု= တည်း။။
ကွစိ=၌၊ တဒတ္ထံ=ကို၊ ဗာဓေတွာ=တားမြစ်၍၊ တပ္ပဋိပက္ခေ= ထိုအနက်ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော၊ အတ္ထေဝါ=၌လည်းကောင်း၊ တဒညသ္မိံ=ထိုအနက်ရင်းမှတစ်ပါးသော၊ အတ္ထေဝါ=၌လည်းကောင်း၊ တာနိ=ထိုဓာတ်ပုဒ် လိင်ပုဒ်တို့ကို၊ ယောဇေန္တိ=ယှဉ်စေကုန်၏၊ တတ္ထ= နှစ်ပါးတို့တွင်၊ တဗ္ဗိရုဒ္ဓေ=ထိုအနက်ရင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်၌၊ ဇေတိ= အောင်၏၊ ပရာဇေတိ=ရှုံး၏၊ မုဉ္စတိ=ချွတ်၏၊ ပဋိမုဉ္စတိ=စွပ်၏၊ ဂိလတိ= မျို၏၊ ဥဂ္ဂိလတိ=ထွေးအန်၏၊ နိမ္မုဇ္ဇတိ=နစ်၏၊ ဥမ္မုဇ္ဇတိ=ပေါ်၏၊။ ဓမ္မော=တရား၊ ဥဒ္ဓမ္မော=တရားပျက်၊ ဝိနယော=ဝိနည်း၊ ဥဗ္ဗိနယော= ဝိနည်းပျက်၊ ဣစ္စာဒိတည်း။။
တဒညသ္မိံ=၌၊ ဒဒါတိ=ပေး၏၊ အဒဒါတိ= ယူ၏၊ ဒဓာတိ=ဆောင်၏၊ ဝိဓေတိ=စီရင်၏၊ ပိဓေတိ=ပိတ်၏၊ နိဓေတိ= သိုမှီး၏၊ သန္ဓိယတိ=စပ်၏၊ သဒ္ဒဟတိ=ယုံကြည်၏၊ အဘိဓာတိ=ဟော၏၊ ဣစ္စာဒိ။။ ဝိဇ္ဇတိ=ရှိ၏၊ သံဝိဇ္ဇတိ=ရှိ၏၊ လဘတိ=ရ၏၊ ပဋိလဘတိ=ရ၏။
ကစ္စာယနေပန=ကစ္စည်းကျမ်း၌ကား၊ ဩသဒ္ဒေါ=ဩသဒ္ဒါသည်၊ အဝကာရိယမတ္တော=အဝသဒ္ဒါ၏ကာရိယမျှသာတည်း၊ ဣတိ=ဤသို့ နှလုံးပြု၍၊ တံ=ထိုဩသဒ္ဒါကို၊ အဂဟေတွာ=မယူမူ၍၊ နီသဒ္ဒံ=နီသဒ္ဒါကို၊ ဂဏှာတိ=ဥပသာရ အဖြစ်ဖြင့်ယူတော်မူ၏၊ ဣဓပန=ဤမောဂ္ဂလာန် ကျမ်း၌မူကား၊ နီသဒ္ဒေါ=သည်၊ နိဿ=နိသဒ္ဒါ၏၊ ဒီဃမတ္တော=ဒီဃမျှ သာတည်း၊ ဣတိ=ဤသို့နှလုံးပြု၍၊ တံ=ထိုနီသဒ္ဒါကို။။
တတ္ထ=ထို ၂၀- သော ဥပသာရပုဒ်တို့တွင်၊ ပ=ပသဒ္ဒါသည်၊ ပကာရတ္ထေ=ပကာရအနက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပညာ=အပြားအားဖြင့်သိခြင်း၊ အာဒိကမ္မေ=အစစွာသော အမှု၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ဝိပ္ပကတံ=မပြီးသေးသောအမှု၊ ပဓာနေ=ရှေ့သွား ဟူသောအနက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပဏီတံ=မြတ်သောဝတ္ထု၊ ဣဿရိယေ= အစိုးရသည်၏အဖြစ်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပဘူ=အစိုးရသည်၊ အန္တောဘာဝေါ= အတွင်း၏အဖြစ်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပက္ခိတ္တံ=ထည့်သွင်းအပ်၏၊ ပဿာသော= အတွင်းသို့ရှုသောလေ၊ ဝိယောဂေ=ကွေကွင်းခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပဝါသော=ကွေကွင်း၍နေခြင်း၊ တပ္ပရေ=ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပါစရိယော=ပြဋ္ဌာန်းသောဆရာ၊ ဝါ=ဆရာ၏ဆရာ၊ တဒနုဗန္ဓေ=ထို၏ အဆက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပုတ္တော=သား၊ ပပုတ္တော=သား၏သား၊ ဝါ=မြေး၊ နတ္တာ=မြေး၊ ပနတ္တာ=မြစ်။။
ဘူသတ္ထေ=လွန်စွာဟူသောအနက်၌၊ ဝတ္တတိ= ၏၊ ပဝဍ္ဎော=လွန်စွာပွါးသည်၊ သမ္ဘဝေ=အစစွာဖြစ်ခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပဘဝတိ=စ၍ဖြစ်၏၊ တိတ္တိယံ=ရောင့်ရဲခြင်းအနက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ အန္နံ= ထမင်းသည်၊ ပဟုတံ=လုံလောက်၏၊ အနာဝိလေ=မနောက်ကျုခြင်း အနက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပသန္နော=ကြည်၏၊ ပတ္ထနာယံ=တောင့်တခြင်း အနက်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ပဏိဓာနံ=တောင့်တခြင်း။
ဤပဏိဓာနံဟူသောပုဒ်၌ နိဓာနသဒ္ဒါသည် သိုမှီးခြင်းအနက် ၌ဖြစ်၏၊ ပသဒ္ဒါနှင့်ယှဉ်သောအခါ နိဓာနသဒ္ဒါသည် တောင့်တခြင်း အနက်ဖြစ်၏၊ ဤသို့ဖြစ်သည်ကိုပင် ပသဒ္ဒါတောင့်တခြင်းအနက်၌ဖြစ် သည်ဟု ဆိုရသတည်း၊ ကြွင်းသောသဒ္ဒါ ကြွင်းသောအနက်တို့၌လည်း ဤနည်း ချည်းမှတ်၊ ထိုကြောင့် ဥပသာရပုဒ်မည်သည် ဆင်ကို အလိုရာ သို့သွား အောင်နှင်နိုင်သော ချွန်းကိုင်ဦးစီးနှင့်တူသည်ဟူ၍ ဆိုကြကုန်၏။
အာ=အာသဒ္ဒါသည်။။ မရိယာဒါယံ=အပိုင်းအခြားမျှ၌၊ ဝတ္တတိ= ၏၊ အာပဗ္ဗတာ=တောင်တိုင်အောင်၊ ခေတ္တံ=လယ်တည်၏၊ အဘိဝိဓိမှိ= လွှမ်းမိုး၍စီရင်ခြင်း၌၊ အာဗြဟ္မလောကာ=ဗြဟ္မာ့ပြည်ကို လွှမ်းမိုးမိသည် တိုင်အောင်၊ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ=ကျော်စောသံသည်၊ ဖြစ်၏၊ ပရိဿဇနေ= လည်ဘက်ခြင်းအနက်၌။။
ဥ=ဥသဒ္ဒါသည်၊ ဥဂ္ဂတေ=တက်ခြင်း၌။။ ဥဒ္ဓံကမ္မေ=အထက်ကြိယာ၌။။ ပဓာနေ=မြတ်သည်၌။။ ဥပဝါသော= နေလွဲညစာစားမှုစသည်နှင့်ကင်းကွာ၍ နေခြင်း၊ ဝါ=သီတင်သုံးခြင်း။။ သမ္ဘဝေ=စ၍ဖြစ်ခြင်း၌။။ ဥဗ္ဘူတော=စ၍ဖြစ်၏၊။ အတ္တလာဘေ= သဘောကိုရခြင်း၌။။ သတ္တိယံ=စွမ်းနိုင်ခြင်း၌။။ သရူပချာနေ=သရုပ်ကို ဖော်ကြားခြင်း၌။။ ဥဒ္ဒေသော=အကျဉ်းသရုပ်ထုတ်ဆိုခြင်း။။
ဩ= ဩသဒ္ဒါသည်။။ ဩစရကော=အတွင်း၌လှည့်လည်သောသူလျှို၊ ဝါ= သူခိုး၊ ဩရောဓော=နန်းတွင်း၌ပိလောင်၍ ထားအပ်သောမောင်းမ။။ အန္တရေ=အားလပ်သောအကြား၌လည်းကောင်း၊ ဒေသေ=အရပ်ဒေသ၌ လည်းကောင်း။။
ဒု=ဒုသဒ္ဒါသည်၊ အသောဘဏေ=မတင့်တယ်ရာ၌။ ကုစ္ဆိတေ=ကဲ့ရဲ့ဖွယ်၌။။ အသမိဒ္ဓိယံ=မပြည့်စုံရာ၌။။ ဒုသဿံ=စပါး မကောင်း။။
နိ=နိသဒ္ဒါသည်၊ နိသေသေ=အကြွင်းမရှိရာ၌၊ နိရုတ္တိ= အကြွင်းမရှိထုတ်ဆိုခြင်း။။ နိခါတော=တွင်း၌စိုက်ထားအပ်သောတိုင်။ နိမ္မိတံ=ဖန်ဆင်းအပ်၏၊။ အဝဓာရဏေ=ပိုင်းခြားခြင်း၌။။ ဝိဘဇနေ= အကျယ်ဝေဖန်ခြင်း၌။။ နိဒ္ဒေသေ=အကျယ်ထုတ်ပြခြင်း။။ နိဒဿနံ= တူရာညွန်ပြခြင်း။။ ဥပဓာရဏေ=မှတ်သားခြင်း၌။။ နိသာမေတိ= မှတ်သား၏၊။ ဆေကေ=လိမ္မာခြင်း၌။။ နိပုဏော=သိမ်မွေ့စေ့စပ်၏၊
ဝိ=ဝိသဒ္ဒါသည်။။ ဝိဂတေ=ကင်းခြင်း၌၊ ဝိမလော=အညစ်အကြေးကင်း သောတရား။။ ဝိရူပေ=မလှခြင်း၌။။ ဝိပ္ပဋိသာရော=မလှသော အောက် မေ့ခြင်း၊ ဝါ=နှလုံးမသာခြင်း။။
သု=သုသဒ္ဒါသည်။။ သုဂတိ=တင့်တယ် သောဂတိ။။ သမ္မာသမတ္ထေ=ကောင်းသည်ညီညွတ်သည်ဟူသော အနက်၌၊ သုဂတော=ကောင်းသောညီညွတ်သော အလားရှိသောသူ။။ သမိဒ္ဓိယံ=ပြည့်စုံခြင်းအနက်၌။။ သုခတ္ထေ=လွယ်ကူခြင်း အနက်၌။။
သမန္တဘာဝေ=ထက်ဝန်းကျင်အဖြစ်၌။။ သံကိဏ္ဏော=ပြွမ်း၏၊။ သင်္ဂတေ=ပေါင်းဆုံခြင်း၌။။ သမဂ္ဃေါ=အဖိုးအနည်းငယ် ထိုက်၏၊။ ပဘဝေ=အစစွာဖြစ်ခြင်း၌၊ ဝါ=ဖြစ်ကြောင်း၌။။ ပုနပ္ပုန ကမ္မေ=အဖန် ဖန်မှု၌၊ သန္ဓာဝတိ=အဖန်ဖန်ပြေးသွာရ၏၊။
အတိ=အတိသဒ္ဒါသည်၊ အတိက္ကမေ=လွန်ကဲခြင်းအနက်၌၊ အတိရောစတိ=လွှမ်းမိုးတောက်ပ၏၊ အတိက္ကန္တေ=လွန်၍ဖြစ်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အစ္စန္တံ=အဆုံးကိုလွန်၏။
အတိဿယေ=အလွန်ဟူသောအနက်၌၊ အတိ ကုသလော=အလွန် လိမ္မာ သောသူ။။ ဘူသတ္ထေ=ပြင်းစွာဟူသောအနက်၌၊ အတိကောဓော=ပြင်း စွာအမျက်ထွက်သောသူ။။ အန္တောကမ္မေ=အတွင်းကြိယာဟူသော အနက်၌၊ မဉ္စံဝါ=ညောင်စောင်းကိုလည်းကောင်း၊ ပီဌံဝါ=အင်းပျဉ်ကို လည်းကောင်း၊ အတိဟရိတွာ=အတွင်းသို့ဆောင်၍၊ ထပေတိ=ထား၏၊
အဓိ=အဓိသဒ္ဒါသည်။။ အဓိကေ=အလွန်အကဲဟူသောအနက်၌၊ အဓိသီလံ=လွန်ကဲသောသီလ။။ ဣဿရေ=အစိုးရခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဓိပတိ=အစိုးရသောသူ။။ ဥပရိဘာဝေ=အထက်၌ဖြစ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ အဓိသေတိ=ဖိ၍အိပ်၏၊။ ပရိဘဝနေ=နှိပ်စက်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ အဓိဘူတော=နှိပ်စက်၍ဖြစ်၏၊။ အဇ္ဈာယနေ=သရဇ္ဈာယ်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ အဇ္ဈေတိ=သရဇ္ဈာယ်၏၊။ အဓိတေ=ရွတ်အံ၏၊။ အဓိဋ္ဌာနေ=ဆောက်တည်ဓိဋ္ဌာန်ဖြစ်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ နဝကမ္မံ= အမှုသစ်ကို၊ အဓိဋ္ဌာတိ=ဆောက်တည်ဓိဋ္ဌာန်၏၊။ နိစ္ဆယေ=ဆုံးဖြတ်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ အဓိမုစ္စတိ=ကျွတ်ကျွတ်လွတ်လွတ်သက်ဝင်၏၊။ ပါပုဏေ=ရောက်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ဘောဂက္ခန္ဓံ=စည်းစိမ်အစုကို၊ အဓိဂစ္ဆတိ=ရ၏။
အနု=အနုသဒ္ဒါသည်။။ အနုဂတေ=အစဉ်လိုက်ခြင်း ဟူသော အနက်၌၊ အနွေတိ=အစဉ်လိုက်၏၊။ အနုပစ္ဆိန္နေ=မပြတ်စွဲ တည်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ အနုသယော=အနုသယတရား။။ ပစ္ဆာ သဒ္ဒတ္ထေ= ပစ္ဆာသဒ္ဒါ၏အနက်၌၊ ဝါ=နောက်ဟူသောအနက်၌၊ အနုရထံ= ရထား၏ နောက်။။ ပုနပ္ပုနဘာဝေ=မပြတ်မပြတ်ဖြစ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ အနုသံဝစ္ဆရံ=နှစ်တိုင်းနှစ်တိုင်း။။ ယောဂျဘာဝေ=လျောတ်ပတ်သည် ဟူသောအနက်၌၊ အနုရူပံ=သင့်လျော်လျောက်ပတ်၏၊ ကနိဋ္ဌဘာဝေ= ငယ်သည်ဟူသောအနက်၌၊ အနုထေရော=မထေရ်ငယ်၊ ဝါ=အနုထေရ်။
အပ=အပသဒ္ဒါသည်၊ အပဂတေ=ကင်းခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အပေတိ= ဖဲ၏၊ အပါယော=ကြီးပွါးခြင်းမရှိသောအပင်။။ ဂရဟေ=ကဲ့ရဲ့ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ အပသဒ္ဒေါ=ကဲ့ရဲ့ဖွယ်သောအသံ။ ဝဇ္ဇနေ=ကြဉ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ သာလာယ=စရပ်ကို၊ အပ=ကြဉ်၍၊ အာယန္တိ=လာကုန်၏၊။ ပူဇာယံ=ပူဇော်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ ဝုဍ္ဎံ=ကြီးသောသူကို၊ အပစာယန္တိ= ပူဇော်မြတ်နိုးကုန်၏၊။ ပဒုဿနေ=ပြစ်မှားခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အပရဇ္ဈတိ=ပြစ်မှား၏။
အပိ=အပိ သဒ္ဒါသည်၊ သံဘာဝနေ=ချီးမွမ်းခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပဗ္ဗတံအပိ=တောင်ကြီးကိုသော်လည်း၊ ဘိန္ဒေယျ=ခွဲနိုင်ရာ၏၊ မေရုံအပိ= မြင့်မိုရ်တောင်ကိုသော်လည်း၊ နိဝိဇ္ဈေယျ=လျှိုထွင်းနိုင်ရာ၏၊။ အပေက္ခာယံ=ငဲ့ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အယံပိဓမ္မော=ဤသိက္ခာပုဒ် သည်လည်း၊ အနိယတော=အနိယတပင်တည်း။။ သမုစ္စယေ=သမုစ္စည်း အနက်၌၊ ဣတိပိ=ထိုကြောင့်လည်း၊ အရဟံ=အရဟမည်တော်မူ၏၊။ ဂရဟာယံ=ကဲ့ရဲ့ခြင်းဟူ သောအနက်၌၊ အမှာကံအပိ=ငါတို့ထက်လည်း၊ ပဏ္ဍိတက=အိုပညာရှိသောသူ။။ ပုစ္ဆာယံ=ပုစ္ဆာအနက်၌၊ ဘန္တေ=အရှင် ဘုရား၊ ဘိက္ခံ=ဆွမ်းကို၊ အပိလဘိတ္ထ=ရပါ၏လော။
အဘိ=အဘိသဒ္ဒါသည်၊ အဘိမုခေ=ရှေ့ရှုဟူသောအနက်၌၊ အဘိက္ကန္တော=ရှေ့သို့တက်သောသူ။ ဝိသိဋ္ဌေ=အထူးဟူသောအနက်၌၊ အဘိဓမ္မော=ထူးလွန်သောတရား။။ ဥဒ္ဓံကမ္မေ=၌၊ အဘိရုဟတိ=တက်၏၊ ကုလေ=အမျိုး၌၊ အဘိဇာတော= မြင့်မြတ်စွာဖြစ်သောသူ။။ သာရုပ္ပေ= လျောတ်ပတ် ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဘိရူပေါ=အလွန်အဆင်းလှ သောသူ။။ အဘိဝန္ဒနေ=ရှိခိုးခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဘိဝါဒေတိ= ရှိခိုး၏၊။
အဝ=အဝသဒ္ဒါသည်၊ အဓောဘာဂေ=အောက်အဖို့ဟူသော အနက်၌၊ အဝက္ခိတ္တော=အောက်သို့ကျသောသူ။။ ဝိယောဂေ= ကွေကွင်းခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဝလောကိလံ=ဥဩောမကင်းသော၊ ဝနံ=တော။။ ပရိဘဝေ=နှိပ်စက်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဝဇာနာတိ= အယုတ်အားဖြင့်သိ၏၊။ ဇာနနေ=သိခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဝဂစ္ဆတိ= သိ၏၊။ သုဒ္ဓိယံ=ဖြူစင်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ဝေါဒါယတိ=ဖြူစင်၏၊ နိစ္ဆယေ=ဆုံးဖြတ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ အဝဓာရနံ=ကန့်သန့်ခြင်း၊ ဒေသေ=အရပ်ဟူသောအနက်၌၊ အဝကာသော=တည်ရာအရပ်။။ ထေယေ=ခိုးခြင်းဟူသောအနက်၌၊ အဝဟာရော=ခိုးယူခြင်း။
ဥပ=ဥပသဒ္ဒါသည်၊ ဥပဂမေ=ကပ်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ဥပ နိသီဒတိ=ကပ်၍ထိုင်၏၊။ သမီပေ=အနီးဟူသော အနက်၌၊ ဥပစာရော=အနီးအနားဥပစာ၊ ဥပနဂရံ=မြို့၏အနီး၌ဖြစ်သောစကား။။ သဒိသေ= အတူဟူသောအနက်၌၊ ဥပမာနံ=နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း။။ အဓိကေ=အလွန် အကဲဟူသောအနက်၌၊ ဒေါဏော=စရွတ်သည်၊ ဥပခါရိယံ=တင်းထက် လွန်၏၊။ ဥပရိဘာဝေ=မြင့်မြတ်စွာ ဖြစ်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ဥပ သမ္ပန္နော=ရဟန်း။။ အာသနေ=နေခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ဥပဝါသော= သုံးနေခြင်း။။ ဒေါသက္ခာနေ=အပြစ်ကိုကြားခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပရံ=သူတစ်ပါးကို၊ ဥပဝဒတိ=စွပ်စွဲ၏၊ သညာယံ=အမည်ဟူသော အနက် ၌၊ ဥပဓာ=ဥပဓာမည်၏၊ ဥပသဂ္ဂေါ=ဥပသာရပုဒ်မည်၏၊။ ပုဗ္ဗကမ္မေ= ရှေးကြိယာဟူသောအနက်၌၊ ဥပက္ကမော=လုံ့လပြုခြင်း၊ ဥပဟာရော= ဆောင်နှင်းခြင်း။။ ပူဇာယံ=ပူဇော်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ဗုဒ္ဓံ=မြတ်စွာ ဘုရားသခင်ကို၊ ဥပဋ္ဌာတိ=ဆည်းကပ်ခစား၏၊။ ဂယှာကာရေ= ယူအပ်သော အခြင်းအရာဟူသော အနက်၌၊ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ=ထင်ရှားခြင်း၊ ဝါ=ပစ္စုပဋ္ဌာန်။။ ဘူသတ္ထေ=ပြင်းစွာ ဟူသောအနက်၌၊ ဥပါဒါနံ=ပြင်းစွာ စွဲလမ်းခြင်း။
ပတိ=ပတိသဒ္ဒါသည်၊ ပတိဂတေ=မျက်မှောက်ဖြစ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပစ္စက္ခံ=မျက်မှောက်။ ပဋိလောမေ=ပြန်ဘက်ဟူသောအနက်၌၊ ပဋိသောတံ=ရေညာရေဆန်။ ပဋိယောဂိမှိ=ပြိုင်ဘက်ဟူသောအနက်၌၊ ပဋိပုဂ္ဂလော=ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်။။ နိသေဓေ=တားမြစ်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ ပတိသေဓေတိ=တားမြစ်၏၊။ နိဝတ္တေ=ဆုတ်နစ်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ ပတိက္ကမတိ=နောက်သို့ဆုတ်၏၊။ သဒိသေ= အတူ ဟူသောအနက်၌၊ ပတိရူပကံ=တူမျှ၏၊။ ပဋိကမ္မေ=ကုစားခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ရောဂဿ=အနာကို၊ ပဋိကာရော=ကုစားခြင်း။။ အာဒါနေ= ယူခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ=ခံယူ၏၊။ ပဋိဗောဓေ=ထိုးထွင်း ၍သိခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပဋိဝေဓော=ထိုးထွင်း၍သိခြင်း။။ ပဋိစ္စေ= စွဲ၍ဖြစ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပစ္စယော=အကြောင်း။
ပရာ=ပရာသဒ္ဒါသည်၊ ပရိဟာနိယံ=ဆုတ်ယုတ်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပရာဘဝေါ=ပျက်စီးခြင်း။။ ပရာဇယေ=ရှုံးခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပရာဇိတော=ရှုံးသောသူ။။ ဂတိယံ=လားခြင်း ဟူသော အနက်၌၊ ပရာယနံ=လည်းလျောင်းရာ။။ ဝိက္ကမေ=အားထုတ် ကွန့်မြူး ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပရက္ကမော=အားထုတ်ခြင်း။။ အာမသနေ= သုံးသပ်ခြင်းဟူသောအနက်၌၊ ပရာမသနံ=သုံးသပ်ခြင်း။
ပရိ=ပရိသဒ္ဒါသည်၊ သမန္တဘာဝေ=ထက်ဝန်းကျင်ဖြစ်သည်ဟူသော အနက်၌၊ ပရိဝုတော=ခြံရံအပ်၏၊ ပရိညေယျ=ပရိညေယျတရားကို၊ ပရိဇာနာတိ=ထက်ဝန်းကျင်သိ၏၊။ ဝဇ္ဇနေ=ကြဉ်ရှောင်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပရိဟရတိ=ရှောင်လွှဲ၏၊။ အာလိင်္ဂနေ=လည်ဘက်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ ပရိဿဇတိ=လည်ဘက်၏၊။ နိဝါသနေ=ဝတ်ခြင်း ဟူသောအနက်၌၊ ဝတ္ထံ=အဝတ်ကို၊ ပရိဒဟတိ=ဝတ်၏၊။ ပူဇာယံ=၌၊ ပါရိစရိယာ=ခယလုပ်ကျွေးခြင်း။။ ဘောဇနေ=ကျွေးမွေးခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပရိဝီသတိ=ကျွေးမွေး၏၊။ အဘိဘဝေ=နှိပ်စက်ခြင်းဟူသော အနက်၌၊ ပရိဘဝတိ=နှိပ်စက်၏၊။ ဒေါသက္ခာနေ=၌၊ ပရိဘာသတိ= ဆဲရေး၏၊။
နီသဒ္ဒေါပန=နီသဒ္ဒါသည်ကား၊ နီဟရဏ-နီဟရဏာဒီသု= ဆောင်ခြင်းအနက်တားမြစ်ခြင်း စသောအနက်တို့၌၊ ဝတ္တတိ=ဖြစ်၏၊ နီဝရဏံ=ပိတ်ပင်တတ်သောတရား။။
ဥပသဂ္ဂရာသိပဒနိဋ္ဌိတာ။
---နိစ္စံ=အမြဲ၊ ဧကရူပေန=တစ်ခုတည်းသောရုပ်ဖြင့်၊ ဝါကျပထေ= ဝါကျခရီး၌၊ ပတန္တိ=ကျတတ်ကုန်၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ နိပါတာ=နိပါတ် တို့မည်ကုန်၏၊ ပဒါနံ အာဒိမဇ္ဈာဝသာနေသု ပတန္တီတိ နိပါတာတိပိ=ပဒါနံ ။ ပ။ နိပါတာဟူ၍လည်း၊ ဝဒန္တိ=ဆိုကြကုန်၏၊ အသတွဝါစကာ=ဒြဗ်ကို မဟောကုန်သော၊ စာတိသဒ္ဒါ=စအစရှိသောသဒ္ဒါတို့သည်၊ နိပါတာနာမ= နိပါတ်တို့မည်ကုန်၏၊ တေပန=ထိုနိပါတ်တို့သည်ကား၊ ဝိဘတ္တိယုတ္တာစ= ဝိဘတ်နှင့်ယှဉ်သော နိပါတ်တို့လည်းကောင်း၊ အယုတ္တာစ=မယှဉ်သော နိပါတ်တို့လည်းကောင်း၊ ဣတိ၊ ဒုဝိဓာ၊ ဟောန္တိ၊ တတ္ထ=ထိုနှစ်ပါးတို့ တွင်၊ ဝိဘတ္တိယုတ္တာ=တို့ကို၊ ပုဗ္ဗေ=ရှေး၌၊ ဒဿိတာဧဝ=ပြအပ်ကုန်ပြီးသည် သာလျှင်တည်း။။
စာဒယော=စအစရှိကုန်သောနိပါတ်ပုဒ်တို့သည်၊ အယုတ္တာနာမ=မည်ကုန်၏၊ တေပန=ထိုအယုတ္တနိပါတ်တို့သည်ကား၊ အနေကသတပ္ပဘေဒါ=အရာမကများသောအပြားရှိကုန်သည်၊ ဟောန္တိ= ကုန်၏၊ နိဃဏဋုသတ္တေသု=အဘိဓာန်ကျမ်းတို့၌၊ ဂဟေတဗ္ဗာ=ယူအပ် ကုန်၏၊ ယထာ။ လ။ ဣတ္ထံဣစ္စာဒယော=ဤသို့စသောသဒ္ဒါတို့သည်၊ အဗျယတဒ္ဓိတံ ပစ္စယန္တာနာမ=အဗျယတဒ္ဓိတ်ပစ္စည်း အဆုံးရှိသော သဒ္ဒါတို့မည်ကုန်၏၊ တေဟိ=ထိုယထာစသောသဒ္ဒါတို့နောင်မှ၊ တတီယာ လောပေါ= တတီယာဝိဘတ်ကြေသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ကတွာ။ လ။ အာရဗ္ဘဣစ္စာဒယော=ဤသို့အစရှိသောသဒ္ဒါတို့သည်၊ တွာဒိ ပစ္စယန္တာ နာမ=တွာဒိပစ္စည်းအဆုံးရှိသောသဒ္ဒါတို့မည်ကုန်၏၊ တေသု= ထိုတွာဒိ ပစ္စယန္တသဒ္ဒါတို့တွင်၊ တွာတွာန တုနန္တေဟိ=တွာပစ္စည်း, တွာန ပစ္စည်း, တုနပစ္စည်းအဆုံးရှိသောသဒ္ဒါတို့နောင်မှ၊ ပထမာလောပေါ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ တုံတဝေတာယေတုယေပစ္စယန္တေဟိ=တုံပစ္စည်း, တဝေ ပစ္စည်း, တာယေပစ္စည်း, တုယေပစ္စည်း အဆုံးရှိသောသဒ္ဒါတို့ နောင်မှ။ စတုတ္ထီလောပေါ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဣတိ၊ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။။
ဓာတဝေါစ=ဓာတ် တို့သည်လည်းကောင်း၊ ပစ္စယာစေဝ=ပစ္စည်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဥပသဂ္ဂါစ=ဥပသဂ္ဂပုဒ်တို့သည်လည်းကောင်း၊ နိပါတကာစ=နိပါတ်ပုဒ် တို့သည်လည်းကောင်း၊ အနေကတ္ထာဝ=များသော အနက်ရှိကုန်သည်သာ လျှင်တည်း၊ တေ=ထိုလေးပါးသောသဒ္ဒါတို့သည်၊ ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ ဂေါစရာ=ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်၏ကျက်စားရာတို့သာတည်း။
နာမ်ပိုင်းပြီး၏။
---ကာရကနိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
အထ=ထိုနာမ်ကျမ်း၏အခြားမဲ့၌၊ နာမဝိဘတ္တီနံ=တို့၏၊ အတ္ထ ဘေဒါ=အနက်အပြားတို့ကို၊ ဝုစ္စန္တေ=ဆိုအပ်ကုန်၏၊။
ကသ္မိံ အတ္ထေ= အဘယ်အနက်၌၊ ပထမာ=ပထမာဝိဘတ်သည်၊ ဟောတိ=ဖြစ်သနည်း။ အတ္ထမတ္တေ=ပကတိလိင် ပုဒ်၏အနက်မျှ၌၊ ပထမာ=ပထမာဝိဘတ်သည်၊ ဟောတိ။။ ဝိဘတ္တတ္ထေ=ဝိဘတ်၏အနက်တို့ကို။။ အနုစ္စာရိတေ= မရွတ်ဆိုသည်၊ သတိ=ရှိသော်၊ သုဏန္တဿ=သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်အား၊ အ ဝိဒိတော=မထင်ရှားသော၊ အတ္ထော=သည်၊ လိနတ္ထော နာမ=ကွယ်ဝှက် သောအနက်မည်၏။
လောက၌တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့အား သိစေ လိုသောအနက်ကို ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ်တို့ကပြောဆိုမှပင် တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့ ထိုအနက်ကို သိနိုင် ကြကုန်သည်၊ မပြောမဆိုနေ၍လျှင် ထိုအနက်ကို မသိနိုင်ကြ၊ ထို အနက်သည် လိနတ္ထဖြစ်၍နေ၏ ဟူလို။
လိနန္တိ=ဟူ သည်ကား၊ အပါကဋံ=ဝိဘတ်ပစ္စည်းဖုံးအုပ်၍ နေသော ကြောင့်မထင်ရှား၊ အင်္ဂန္တိ=ဟူသည်ကား၊ အဝယဝေါ=နိပ္ဖန္နလိင်ပုဒ်၏ အစိတ်တည်း၊ ပုရိသသဒ္ဒါတစ်ခုကို၊ ပုရိသော၊ ပုရိသာ။ လ။ ပုရိသေ၊ ပုရိသေသု-ဟု ဝိဘတ်ခုနစ်သွယ်ဖုံး၏ ဟူလို။။ ဝိသေသနတ္ထော ဝိသေသျတ္ထောတိ တထာ ဒုဝိဓောဟုသမ္ဗန်။။ တဿတဿသဒ္ဒဿ=၏၊ ပဋိနိယတော=အစွဲအမြဲဖြစ်သော၊ ပါဋိပုဂ္ဂလိကတ္ထော=အသီး ပုဂ္ဂလိက အနက်တည်း။ နီလသဒ္ဒါ၏ အညိုဂုဏ်ဟူသောအနက်သည် နီလသဒ္ဒါ၏ ပဋိနိယတ ပါဋိပုဂ္ဂလိကအနက်မည်၏၊ သုက္ကသဒ္ဒါ၏ အဖြူဂုဏ်ဖြစ်သော အနက်၊ ဂန္တာသဒ္ဒါ၏ သွားခြင်းကြိယာဟူသောအနက်၊ ပါစကသဒ္ဒါ၏ ချက်ခြင်း ကြိယာဟူသောအနက်စသည်ဖြင့်ဆိုလေ။။ သောယေဝ= သည်ပင်လျှင်၊ တသ္မိံတသ္မိံအတ္ထေ=ထိုထိုဒြဗ်အနက်၌၊ အာဒိမှိ=ကမ္ဘာဦး အခါ၌၊ သဒ္ဒုပ္ပတ္တိယာစ=သဒ္ဒါဖြစ်ပေါ်ခြင်း၏လည်းကောင်း၊ စိရကာလံ= ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး၊ သဒ္ဒပဝတ္တိယာစ=ထိုအနက်ဒြဗ်၌ သဒ္ဒါ အစဉ်တည်နေခြင်း၏လည်းကောင်း၊ နိဗန္ဓကာရဏတ္တာ=မြဲသော အကြောင်းဖြစ်လေသောကြောင့်၊ နိမိတ္တတ္ထောတိစ=ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ်အနက်, ပဝတ္တိနိမိတ်အနက်ဟူ၍လည်း၊ ဝုစ္စတိ=၏။
သဒ္ဒါငါးပါးတို့တွင် တစ်ပါးတစ်ပါး၌ ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ် ပဝတ္တိနိမိတ်ဟူ၍ အကြောင်းနိမိတ် အနက်နှစ်ပါးနှစ်ပါးစီရှိကြ၏၊ ဂေါသဒ္ဒါသည် ကမ္ဘာဦး အခါ၌ သွားခြင်းကြိယာကို အကြောင်းပြု၍ နွားဒြဗ်၌ဖြစ်၏၊ နောက် ကာလ၌ နွားဇာတ်ကို အကြောင်းပြု၍ နွားဒြဗ်၌ အစဉ်ထင်ရှားစွာ တည်နေ၏၊ ထိုကြောင့် သွားခြင်းကြိယာသည်၊ ဂေါသဒ္ဒါ၏ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ် အနက်မည်၏၊ နွားဇာတ်သည် ဂေါသဒ္ဒါ၏ ပဝတ္တိနိမိတ်မည်၏၊။ ဂန္တာသဒ္ဒါသည်ကား ကမ္ဘာဦး၌လည်း သွားခြင်းကြိယာကိုစွဲ၍ သွား တတ်သောဒြဗ်၌ဖြစ်ပေါ်၏၊ နောက်၌လည်း သွားခြင်းကြိယာကိုစွဲ၍ သွားတတ်သောဒြဗ်၌ တည်နေ၏၊ ထိုကြောင့် သွားခြင်းကြိယာသည် ပင်လျှင် ဂန္တာသဒ္ဒါ၏ ဗျုပ္ပတ္တိ နိမိတ်လည်းမည်၏၊ ပဝတ္တိနိမိတ်လည်း မည်၏၊။ ကမ္ဘာဦးမှနောက်၌လည်း ထိုထိုခေတ်သမယကာလတို့၌ ထိုထိုသဒ္ဒါ၏ ထိုထိုအနက်ဒြဗ်၌ အစစွာဖြစ်ပေါ်မှု အစဉ်တည်နေမှု အသီးအသီးရှိကြ၏၊ ထင်ရှားရာကို ဖော်ပြလို၍ ကမ္ဘာဦးအခါ၌ ဖြစ်ပေါ်မှုကို ပြဆိုလိုက်သည်။
ဤသို့လျှင် အချို့သောသဒ္ဒါ၌ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ် တစ်ခြား၊ အစဉ်တည်ကြောင်း ပဝတ္တိနိမိတ်တစ်ခြား၊ တချို့သော သဒ္ဒါ၌ဖြစ်ကြောင်းသည် ပင်လျှင် အစဉ်တည်ကြောင်းလည်းဖြစ်၏၊။ သောယေဝ=ကိုပင်လျှင်၊ တံတံနိမိတ္တယောဂါ=ထိုထိုနိမိတ်နှစ်ပါးနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်၊ နေမိတ္တ တ္ထောတိစ=ဟူ၍လည်း၊ ဝုစ္စတိ=၏၊။ နိမိတ္တေန ယုတ္တော အတ္ထော နေမိတ္တောဟုပြုစေလို၏၊ ဒြဗ်အနက်ကိုဆိုသည်။။ နွားဒြဗ်အနက်သည် နွားဇာတ်နှင့်ယှဉ်၏၊ နွားဖြူဖြစ်ပြန်လျှင် အဖြူဂုဏ် နှင့်ယှဉ်၏၊ ဦးချို ကောင်းပြန်လျှင် ဦးချိုဒြဗ်နှင့်ယှဉ်၏၊ အသွားကောင်း ပြန်လျှင် သွားခြင်း ကြိယာအထူးနှင့်ယှဉ်၏၊ စိတ္တစသောအမည်သညာမျိုး နှင့်လည်းယှဉ်၏၊ ထိုကြောင့် နွားဒြဗ်အနက်သည် နိမိတ်အနက်အများနှင့် ဆက်ဆံသောကြောင့် သာမညတ္ထမည်၏၊ သာမညတ္ထဖြစ်သောကြောင့် ဝိသေသျတ္ထ မည်၏ဟူလိုသည်။
တတ္ထ=တို့တွင်၊ ဂေါသဒ္ဒေါ=သည်၊ ယဒါ=၌၊ ဇာတိမတ္တံ=ဇာတ်မျှကို၊ ဝဒတိ=ဟော၏၊ ဂေါဇာတိ=နွားမျိုး၊ ဣတိ=ဤကား ပြယုဂ်တည်း၊ တဒါ=၌၊ သုတိ=ပရမတ္ထသဒ္ဒဟုဆိုအပ်သောသုတိသည်၊ ဝိသေသနံ=ဝိသေသန မည်၏၊ ယဒါ=၌၊ ဒဗ္ဗံ=နွားဒြဗ်ကို၊ ဝဒတိ=၏၊ ဂေါ=နွားသည်၊ ဂစ္ဆတိ=သွား ၏၊ ဣတိ=ဤကားပြယုဂ်တည်း၊ တဒါ=၌၊ သုတိစ=သည်လည်းကောင်း၊ ဇာတိစ=သည်လည်းကောင်း၊ ဝိသေသနံ= မည်၏၊။ ဂုဏမတ္တံ=အဖြူဟူ သောဂုဏ်မျှကို။။ ဂုဏဝိသေသံ=နွား၏ အဖြူဂုဏ်ဝိသေသကို။။ ဂုဏဝန္တံ=အဖြူဂုဏ်ဝိသေသရှိသော၊ ဒဗ္ဗံ= နွားဒြဗ်ကို။။သမ္ဗန္ဓောစ= ဂုဏ်နှင့်ဒြဗ်နှစ်ပါးစပ်သောသမ္ဗန်သည်လည်းကောင်း။။ ဒဗ္ဗဉ္စ=ဦးချိုဒြဗ် သည်လည်းကောင်း။။ နောက် သမ္ဗန္ဓော၌ တောင်ဝှေးဒြဗ်နှင့် တောင်ဝှေး စွဲသူ လူဒြဗ်နှစ်ပါးစပ်သော သမ္ဗန်ဟုဆိုလေ။။ ကြိယာကာရက သမ္ဗန္ဓောစ=ချက်ခြင်း ကြိယာနှင့်ချက်တတ်သူ လူဒြဗ်နှစ်ပါးစသော သမ္ဗန်သည်လည်းကောင်း။။ သဗ္ဗတ္ထ=ဂေါသဒ္ဒေါ ယဒါ ဇာတိမတ္တံ ဝဒတိအစရှိသော အလုံးစုံသော ဝိကပ်ဝါကျတို့၌၊ ယံယံ=အကြင်အကြင် နွားဇာတ်အစရှိသည်ကို၊ ဝဒတီတိ=ဟော၏ဟူ၍၊ ဝုတ္တံ=ဆိုခဲ့ပြီ၊ တံတံ= ထိုထိုနွားဇာတ်အစရှိသည်ကို၊ ဝိသေသျန္တိစ=ဝိသေသျအနက်ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ ဒဗ္ဗန္တိစ=ဒြဗ်အနက် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ=၏၊ ဂေါဇာတိဟူသောဝိကပ်၌ သုတိသည်ဝိသေသနလိင်္ဂတ္ထမည်၏၊ ဇာတိ သည် ဝိသေသျလိင်္ဂတ္ထမည်၏၊ ဂေါဂစ္ဆတိဟူသောဝိကပ်၌ သုတိသည် လည်းကောင်း ဇာတိသည်လည်းကောင်း ဝိသေသန လိင်္ဂတ္ထမည်၏၊ နွားဒြဗ်သည် ဝိသေသျလိင်္ဂတ္ထမည်၏၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် အကုန်ဝေဖန်၍ ဆိုလေ။
ဉာသေ=ဉာသ်ကျမ်း၌၊ ဝုတ္တံ။။ သဗ္ဗောသဒ္ဒေါ ပထမံ သတ္တာ ဘိဓာယကော၊ ဉာသ်ပါဌ်။။ သဗ္ဗော=သော၊ သဒ္ဒေါ=သည်၊ ပထမံ=စွာ၊ သတ္တာဘိဓာယကော=သတ္တာအနက်ကိုဟော၏၊။ တသ္မာ=ကြောင့်၊ သဗ္ဗတ္ထ=အလုံးစုံသော ဂေါဇာတိအစရှိသောဝိကပ်၌၊ သုတိဌာနေ=သုတိ အရာ၌၊ သတ္တာဧဝ=ဉာသ်၌လာသော သတ္တာအနက်ကိုသာလျှင်၊ ဝတ္တုံ=ဆိုခြင်းငှါ၊ ယုတ္တာ=သင့်၏၊ ဣတိ=ဤသို့မှတ်၊ သတ္တာတိစ=ဟူသည် ကိုလည်း၊ တဿတဿအတ္ထဿ=ထိုထိုအနက်၏၊ ဝိဇ္ဇမာနတာ၌စပ်။။ တံတံသဒ္ဒံ=ကို၊ သုဏန္တဿစ=၏လည်း၊ ဉာဏံ=အသိဉာဏ်သည်၊ တံ တဒတ္ထဿ=ထိုထိုကြားအပ်သော သဒ္ဒါ၏အနက်၏၊ အတ္ထိတာမတ္တံ= လောက၌ရှိသည်၏အဖြစ်မျှကို၊ သဗ္ဗပထမံ=အလုံးစုံတို့၏ရှေး ဦးစွာ၊ ဇာနာတိ=သိ၏၊။ ယေလိင်္ဂနိမိတ္တကုတ္တာကပ္ပါနာမ=အကြင်လိင်္ဂ, နိမိတ္တ, ကုတ္တ, အာကပ္ပမည်သည်တို့ကို။။ လိင်္ဂ, နိမိတ္တ, ကုတ္တ, အာကပ္ပ လေးပါးတို့၏ အထူးကို အဋ္ဌသာလိနီမှာယူလေ။
ဧတံသဗ္ဗံ=ဤအလုံးစုံသည်၊ လိင်္ဂံနာမ=လိင်မည်၏၊ အတ္ထလိင်ကို ဆိုသည်။။ သညာ၊ ဖေဿာ၊ စိတ္တံ၊ မာလာ၊ ရုက္ခော၊ ဓနံတို့၌ သဒ္ဒါ၌မှီသောလိင်ကိုယူ။ ကညာ၊ ပုရိသော၊ ကုလံတို့၌ အနက်သဒ္ဒါ နှစ်ပါး၌ပင်လိင်ရှိ၏၊ ကုလံ၌ သဒ္ဒလိင်သာရှိသည်ဟူ၍သော်လည်းယူ။ ဧကော=တစ်ခုသောတရား၊ တစ်ယောက်သောယောကျ်ားဒြဗ်သို့ဆိုက် အောင်ပေး၊ ဧကသဒ္ဒါ၏ သကတ္ထဖြစ်သော ဂဏနသင်္ချာသည် ဝိသေသန တည်း၊ ဒြဗ်သည် ဝိသေသျတည်း။။ ဝိဒတ္ထိ=တစ်ထွာအတိုင်းအရှည် ရှိသောသစ်ဝါးစသည်၊ ဒြဗ်သို့ဆိုက်အောင်ပေး၊ ဝိဒတ္ထိသဒ္ဒါ၏ သကတ္ထ ဖြစ်သောပရိမာဏသည် ဝိသေသနတည်း၊ ဒြဗ်သည်ဝိသေသျတည်း။။ ဤမှနောက်၌ လိင်္ဂတ္ထခွဲခန်းလွယ်ပြီ၊ အဓိပ္ပါယ်ရှင်းလင်းအောင် ကြံလေ။
ဝိဘတ္တိယာ=နှင့်၊ ဝိနာ=၍၊ ကေဝလော=သော၊ သဒ္ဒေါ=သည်၊ ပယောဂံ=စကားဝါကျအစဉ်၌ယှဉ်ခြင်းကို၊ နာရဟတိ=မထိုက်၊ ဣတိ ကတွာ=ဤသို့သောအကြောင်းကြောင့်၊ ပယောဂါရဟတ္တမေဝ=ပြယုဂ် ထိုက်ခြင်း ငှါသာလျှင်။။ ကမ္မာဒီနိ=တို့သည်၊ ဝိဘတ္တီဟိ=တို့နှင့်၊ ဝိနာ=၍၊ ဝိဒိတာနိ=အသိဉာဏ်အားထင်ရှားကုန်သည်၊ နဟောန္တိ၊ ဣတိကတွာ= ကြောင့်၊ အတ္ထဇောတနတ္ထံပိ=အနက်ကိုထွန်းပြခြင်းငှါလည်း၊ ကမ္မာဒီသု= တို့၌၊ ဒုတီယာဒယော=တို့ကို၊ ပယုဇ္ဇန္တိ=ယှဉ်အပ်ကုန်၏၊ တသ္မာ=ကြောင့်၊ အတ္ထမတ္တေတိဣဓ=အတ္ထမတ္တေ ဟူသောဤသုတ်၌၊ ဒေသန္တရာ ဝစ္ဆေဒကေ=တည်ရာတစ်ပါး ကိုပယ်ဖြတ်တတ်သော၊ ဝိသယမတ္တေ= ဝိသယာဓာရမျှ၌၊ ဘုမ္မံ=သတ္တမီဝိဘတ်တည်း၊ ကမ္မေဒုတီယာ ဣစ္စာဒီသု ပန=တို့၌ကား၊ နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗေ=ပြီးစေအပ်သော၊ ပယောဇနေ=အကျိုး၌၊ ဘုမ္မံ=တည်း၊ ဣတိဧဝံ=သို့၊ ဒွိန္နံ=ကုန်သော၊ ဘုမ္မာနံ=တို့၏၊ နာနတ္ထံ= အထူးကို၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ=၏၊။ ပုရိသော ဂစ္ဆတိ၌ လိင်္ဂတ္ထသည် ပုရိသသဒ္ဒါ၏
အနက်ရင်းတည်း၊ ပထမာဝိဘတ်သက်ရာ၌ ကမ္မေကတ္တရိကရဏေ စသောတည်ရာ အနက်တစ်ပါးကို နစ်စေခြင်းငှါ အတ္ထမတ္တေဟု ထိုလိင်္ဂတ္ထ ကို အာဓာရပြု၍ ဆိုရလေသတည်း၊ လိင်ပုဒ်ဟုဆိုအပ်သော သူတစ်ပါး၏ အနက်ကို အာဓာရပြု၍ဆိုသဖြင့် ပထမာဝိဘတ်၏ မိမိအနက်အသီး အခြားမရှိမှုကို သိအပ်၏၊။ ပုရိသံ ပဿတိ၌ကား ဒုတီယာဝိဘတ် သက်မှပင် ကံအနက်ပေါ်လာရ၏၊ ကံအနက်သည် ဒုတီယာဝိဘတ် ၏သာ အနက်မည်၏၊ လိင်ပုဒ်၏အနက်မဟုတ်၊ ထိုကြောင့် ကမ္မေ ဒုတီယာသုတ်၌ ကမ္မေဟူသောသတ္တမီသည် နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗ ပယောဇန သတ္တမီမည်၏၊ ဒုတီယာဝိဘတ်ရောက်၍ ကံအနက်ပေါ် လာမြဲဖြစ်၍ ကံအနက်သည် ဒုတီယာဝိဘတ်၏ နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗပယောဇနမည်သတည်း၊ ကတ္တုကရဏေသု တတီယာစသည်တို့၌လည်း ဤနည်းတူမှတ်။
ပဂေဝ=မခေါ်မီရှေးအဖို့ကသာလျှင်၊ သိဒ္ဓဿ=ပြီးစီး နှင့်သော၊ ဝတ္ထုနော=ကို၊ နာမေနဝါ=ထိုသူ၏အမည်ဖြစ်သော နာမ်ပုဒ်ဖြင့်လည်း ကောင်း၊ နိပါတေနဝါ=ဘော, ဟေ, ရေ, ဇေစသော အာလုပ် နိပါတ်ပုဒ် ဖြင့်လည်းကောင်း၊ အတ္တနော=သို့။။ ဒမိကာမန္တနေ=ပကတိ လိင်္ဂတ္ထထက် ပိုမိုသောခေါ်ခြင်းအမှုရှိသော။။ ဝဒေဟိဘောသင်္ခနှစ်ဝါကျ၌၊ ဘောသင်္ခ=အိုခရုသင်း၊ ဝဒေဟိ=မည်ပါလော၊ ပေး။။ နောက် ၂- ဝါကျ၌၊ ဘောပုထုသီလေ=အိုကြီးစွာသောကျောက်ဖျာ၊ ဥမ္မုဇ္ဇ= ရေမှ ပေါလောပေါ်ပါလော၊ ပေး။။ ကဟံ ၂-ဝါကျ၌၊ ဧကပုတ္တက= တစ်ယောက်တည်းသောချစ်သား၊ ကဟံ=အဘယ်မှာနေသနည်း၊ သေ လွန်ပြီးသောသားကိုခေါ်သည်။။ ဘော=အိုအချင်းတို့၊ အစ္ဆရိယံ ဝတ=အံ့ဖွယ်ရှိစွတကား၊ ဘော=တို့၊ အဗ္ဘူတံဝတ=မကြုံစဖူးကြုံရစွတကား၊ ဤဘောပုဒ်ကား တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူကိုမျှ ရှေးရှု၍ခေါ်သောအာလုပ်မဟုတ်၊ ကြူးရင့်မှု မည်တမ်းမှုတို့နှင့်ဖြစ်ရသော အနိယမ အာလုပ်သာတည်း၊ ဓမ္မအာလုပ်လည်း ခေါ်၏၊။ ယတြဟိနာမ= အကြင် ကြောင့်လျှင်၊ သညီ=သညာရှိသည်၊ သမာနော=ဖြစ်လျက်။။ သိဒ္ဓေဧဝ= ပြီးစီးနှင့်သော အရာ၌သာလျှင်၊ ဟောတိ=၏၊ ဝိဓာတဗ္ဗေ=စီရင်အပ် လတ္တံ့သော အရာ၌။
ပထမာရာသီပြီး၏။
---ပကတိရှေးမရှိမူ၍ ကြိယာပြီးစီးမှ ဝတ္ထုအသီးဖြစ်ပေါ်လာသော ကံသည် နိဗ္ဗတ္တိကံမည်၏၊ ပကတိရှေးရှိ၍ ကြိယာပြီးစီသောအခါ အခြင်းအရာအထူးဖြစ်ပေါ်လာသောကံသည် ဝိကတိကံမည်၏၊ ဤသို့ စပ်ရာကြိယာပြီးစီးမှုနှင့် ဖက်စပ်၍ကြံလေ။။ ကဋကံ=လက်ကောက်ကို။ အင်္ဂါရံ=မီးသွေးကို၊ ဂေဟံ=စျာပေတိစသည်၌ ကြိယာပြီးစီးသည့် နောက် ဖောက်ပြန်သည်ကိုယူ။။ ပုရိသံ=ကို၊ ဌိတံ=ရပ်သည်ကို၊ ပဿတိ=၏၊ ဘိက္ခုံ=ကို၊ သတံ=သတိနှင့်ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍၊ သမ္ပဇာနံ=အဆင်အခြင် ပညာနှင့်ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍၊ အဘိက္ကမန္တံ=ရှေးသို့သွားသည်ကို၊ ပဋိက္ကမန္တံ= နောက်သို့ပြန်သည်ကို၊ အာလောကေန္တံ=ရှေ့သို့ကြည့်သည်ကို၊ ဝိလောကေန္တံ=စောင်း၍ကြည့်သည်ကို၊ သမိေဉ္စန္တံ=ကွေးသည်ကို၊ ပသာရေန္တံ=ဆန့်သည်ကို၊ ပဿတိ။။ သတံ၊ သမ္ပဇာနံတို့လည်း ဝိကတိကံပုဒ်တို့ပင်တည်း။။
ဂါမံ=သို့၊ သာခံ=သစ်ခက်ကို၊ ကဍ္ဎုတိ=ငင်၏၊ ဂါဝီယော=တို့ကို၊ ဝဇံ=ခြံကို၊ အဝရုန္ဓတိ=ပိတ်၏၊။ ကသ္မာ=မူကား၊ ကတ္တာရာ=သည်၊ ပရိဂ္ဂဟေတုံ=သိမ်းပိုက်ခြင်းငှါ၊ ဣဋ္ဌတရတ္တာ=အထူးအလိုရှိအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။။ ကမ္မဘာဝေ=ကံအဖြစ်၌၊ ထီရကမ္မံ=မရွေ့မပြောင်းပဲခိုင်မြဲသောကံတည်း။
ဣတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။။ ကထိနဒုဿံ ပုဒ်၌ ကထိနသဒ္ဒါကဲ့သို့မှတ်၊ သဒ္ဒါကျမ်းဂန်တို့၌ ကထိတကမ္မံဟုရှိကြ၏၊ ပါဌ်ပျက်ဖြစ်ရာသည်။။ သော=ထိုပုဏ္ဏားသည်၊ မံ=ငါရွှေဗုဇွန်ကို၊ ဒကာယ=ရေအိုင်သို့၊ နေတိ=၏၊ ဂမနတ္ထာနံ=သွားခြင်းအနက်ရှိကုန်သော၊ ဓာတူနဉ္စ=တို့၏လည်းကောင်း။ အစ္ဆာပေတိ=နေစေ၏၊ ဥဋ္ဌာပေတိ=ထစေ၏၊ ဘဇ္ဇပေတိ=လှော်စေ၏၊ ကောဋ္ဋာပေတိ=ထောင်းစေ၏၊ ဥဒ္ဓရာပေတိ=ထုတ်စေ၏၊။ ဧတေသံ ဣတိ=ထိုဂတျတ္တာနံ စသည်ဟူသော စကားသည်၊ ကိံ=အဘယ်အကျိုး ရှိသနည်း။။ ပုရိသော=သည်၊ ဝါ=ကို။။ သဒ္ဒနီတိယံ=၌၊ တတီယာ ပယောဂေပိ=၌လည်း၊ ကမ္မတ္ထမေဝ=ကံအနက်ကိုသာလျှင်၊ ဣစ္ဆတိ=၏၊ ဉာသာဒီသု=ဉာသ်စသည်တို့၌၊ ကတွတ္ထံ=ကတ္တားအနက်ကို၊ ဣစ္ဆန္တိ= ကုန်၏၊။ အတ္တနာ=သည်၊ ဝိပ္ပကတံ=ပြု၍မပြီးသေးသော၊ ကုဋိံ=ကို၊ ပရေဟိ=သူတစ်ပါးတို့သည်၊ ဝါ=တို့ကို၊ ပရိယောသာပေတိ=ပြီးစေ ဟုစေ၏၊ ကာရိုက်နှစ် ကြိမ်သက်၍ တစ်ကြိမ်ကိုသုတ်ကြီးဖြင့်ချေသည်။ နောက်သုတ်တို့၌လည်း တတီယာပုဒ်၌ သဒ္ဒနီတိအလိုကံပေး၊ ဉာသ် စသည်တို့အလိုကတ္တားပေး။
ဝါ=ကား၊ သာမိကော=သည်၊ ပုရိသေန=သည်၊ ဝါ=ကို၊ ဘာရံ= ဝန်ကို၊ ဟာရေတိ=ဆောင်စေ၏၊ စသည်ဖြင့် အပြည့် အစုံလိုက်စေ။။ ဘတ္တံ=ကို၊ အာဒေတိ=စားစေ၏၊။ အဝှါပေတိ=ခေါ်စေ ၏၊။ သဒ္ဒါယာ ပေတိ=အသံပြုစေ၏၊ ဝါ=ခေါ်စေ၏၊ ကန္ဒယတိ=ခေါ်စေ၏၊ ဝါ=မြည်တမ်း စေ၏၊။ နာဒယတိ=ကြူးရင့်စေ၏၊။ စ=ဆက်အံ့၊ ဧသာ=ဤသဒ္ဒါယဓာတ် ကား၊ နာမဓာတု=နာမဓာတ်တည်း၊ ကန္ဒနဒါပိ= ကန္ဒဓာတ်, နဒဓာတ်တို့ သည်လည်း၊ သဒ္ဒတ္ထာဧဝ=အသံပြုခြင်းအနက်ရှိသော ဓာတ်တို့ပင်တည်း။ နိယန္တာပုဒ်၌ နိရှေးရှိသော ယမုဓာတ်၊ တုပစ္စည်း။။ ဝဟိဿ=ဝဟဓာတ်၏၊ အနိယန္တုကေ=ပဲ့ပြင်တတ်သော ပယောဇကကတ္တားမလိုသော ပယောဇ္ဇ ကံ၌။။ ယဿ=အကြင် ပယောဇ္ဇကံအား၊ အညေန=သော၊ ပယော ဇကေန=ဖြင့်၊ ကိစ္စံ=ပြုဖွယ် ကိစ္စသည်၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ သယမေဝ=မိမိအလိုလို သာလျှင်၊ ဉတွာ=သိ၍၊ ဝဟတိ=၏၊။ ဗလိဗဒ္ဓေ=နွားလားတို့ကို။။ ဘက္ခိဿ=ဘက္ခဓာတ်၏၊ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ=၌၊ အဟိံသာယံ=မညှဉ်း ဆဲရာ၌။။ ဘက္ခိတုံ=စားခြင်းငှါ၊ ဣစ္ဆန္တဿ=အလိုရှိသောသူကို၊ ဘက္ခာပနံ=စားစေခြင်းသည်၊ ဟိံသာနာမ၊ နဟောတိ။။ မောဒကေ= မုံ့ကျွဲသဲတို့ကို။။ ထူလတရံ=အလွန်ကြမ်းတန်းသော၊ သဿံ=ကောက် စပါးခင်းကို။
သဗ္ဗေသံ=ခပ်သိမ်းသော သူတို့ကို၊ ဝိညာပေတွာန=သိစေ၍၊ သဗ္ဗပါဏိနံ=ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့ကို၊ တောသေန္တိ=နှစ်သိမ့် စေကုန်၏၊ ထေရဿ=ထေရ်ကြီး၏၊ ပတ္တော=ကို၊ ဒုတီယဿ=ဒုတီယ ထေရ်ကို၊ ဂါဟာပေတဗ္ဗော=ယူစေအပ် ၏၊။ ဗြဟ္မဏဿ=ပုဏ္ဏားကို၊ ဟန္တာရံ=သတ်ပုတ်ညှဉ်းဆဲသောသူကို၊ ဓီ=ထွီလိုက်၏၊။ တံထွေးထွေး လိုက်၏ဟူလို၊ ဝါ=ဓီ=ကဲ့ရဲ့လိုက်၏၊ တစ်နည်းကား၊ ဗြဟ္မဏဿ=ကို၊ ဟန္တာရံ-ဟန္တုနော=၏၊ ဓီ=ထွီဖွယ်၏ အဖြစ်သည်၊ ဝါ=ကဲ့ရဲ့ဖွယ်၏ အဖြစ်သည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ဣမံပုတိ ကာယံ=ကို၊ ဓီ=ထွီခြင်းသည်၊ အတ္ထု=ဖြစ်စေသတည်း၊ တစ်နည်း၊ သမ္ဗန်ပြင်၍ပေး။။ တံဓနဘာလံ= ထိုမတရားစွာဥစ္စာရမှုကို၊ ဝါ=၏၊။ ဗဟုကေ=များစွာကုန်သော၊ ကာမေ=တို့ကို၊ ဝါ=တို့၏၊။ မေ=အား၊ ဇီဝိတေန=အသက်ရှည်ခြင်းဖြင့်၊ ဓီ=ထွီဖွယ်သည်၊ အတ္ထု=ဖြစ်၏၊ အတ္ထုလည်းနိပါတ်တည်း။။ ရာဇဂဟံ= ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၏၊ အန္တရာစ=အကြား၌လည်းကောင်း၊ နာဠန္ဒံ=နာဠန္ဒမြို့၏၊ အန္တရာစ=အကြား၌လည်းကောင်း၊ ဂါမံ=၏၊ အဘိတော=ရှေးရှုဖြစ်သော တစ်ခုသောအရပ်၌။။ ပရိတော=ထက်ဝန်းကျင်သောအရပ်၌။။ နေရဉ္ဇရံ=နေရဉ္ဇရာ အမည်ရှိသော၊ နဒိံ=၏၊ ပတိ=ရှေးရှုနီးစပ်ကမ်း အရပ်၌။။ ဧတေသု=ဤ ဓီဗြဟ္မဏဿဟန္တာရံ အစရှိသောပြယုဂ်တို့၌။
ဥပသာရပုဒ်နိပါတ်ပုဒ်တို့သည် အလွန်ဆန်းကြယ်သော အနက် ရှိကြကုန်၏၊ ဝဒန္တပုဂ္ဂိုလ် ဉာဏ်ရှိတိုင်း အနက်ထွက်ကြကုန်၏၊ ထိုကြောင့် ထိုပုဒ်တို့ကို သကမ္မက ကြိယာအနက် ထွက်အောင်ကြံဖန်၍ ဒုတီယာ ဝိဘတ်ကို ကံအနက်လည်း ဆိုရာ၏။
ပဋိ=အရှင်တို့၌။။ ဘဂဝါ=မြတ်စွာဘုရား၊ မံ=ကို၊ ပဋိဘာတိ= ရှေးရှုထင်၏၊ ဝါ=မံ-မမ=အား၊ ပဋိဘာတိ=ထင်၏၊။ အပိဿု=စင်စစ်၊ မံ=ငါ့ကို၊ ဝါ=မံ-မမ=ငါ့အား၊ တိဿောဥပမာယော=တို့သည်၊ ပဋိဘံသု= ရှေးရှုထင်လာကုန်ပြီ။။ ကိုပေးခဲ့လျှင်ပဋိ၌စပ်၊ အားပေးလျှင်ဘာတိ၌စပ်။ ဘိက္ခု=ရဟန်း၊ ဓမ္မော=သည်၊ ဘာသိတုံ=ဟောခြင်းငှါ၊ တံ=သင့်ကို၊ ဝါ=သင့်အား၊ ပဋိဘာတု=ရှေးရှုထင်စေလော။။ ဉာဏေဟုပါဌသေသနှင့် ယောဇနာကြရာ၌ သမ္ဗန်အနက်တည်း။။ ဥပါယံ=လျော်ကန်သော အကြောင်းကို၊ အန္တရေန=ကင်း၍၊ အတ္ထဿ=အကျိုး၏၊ သိဒ္ဓိ=ပြီးစီးခြင်း မည်သည်၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ သမာဒါနံ=ဆောက်တည်မှုကို၊ အန္တရေန=၍၊ သိက္ခာပဋိလာဘော=သိက္ခာကိုရခြင်းမည်သည်၊ နတ္ထိ=မရှိ။။ ဣဓ=ဤ လောက၌၊ နေဝဟောတိ=တဖန်မဖြစ်လာ၊ ဟူရံ=ဟိုရ်လောက၌၊ နဟောတိ=ဖြစ်တော့သည်မဟုတ်၊ ဥဘယံ=သည်လောက ဟိုလောက နှစ်ပါးကို၊ အန္တရေန=ကြဉ်၍၊ ကတ္ထစိ=တစ်စုံတစ်ခု၌၊ နဟောတိ=မဖြစ်၊ ဧသေဝ=ဤသည်ပင်လျှင်၊ ဒုက္ခဿ=ဝဋ်ဒုက္ခ၏၊ အန္တော=အဆုံးတည်း။ လူဖြစ်သူအား လူ့လောကသည် ဣဓမည်၏၊ နတ်လောကစသည်သည် ဟူရမည်၏၊။
ဂါမံ=၏၊ ပုဗ္ဗေန=အရှေ့အရပ်၌၊ ဒက္ခိဏေန=တောင် အရပ်၌၊ ဥတ္တရေန=မြောက်၌။။
ပထဝိံအဓိသေဿတိစသည်တို့၌ အဓိစသောဥပသာရပုဒ်တို့ကို အနက်မရှိ ဆိုလို၍ အာဓာရေဒုတီယာဆို သတည်း။။ ပထဝိံ=မြေ၌၊ အဓိသေဿတိ=အိပ်လတ္တံ့စသည်ပေး၊ တစ်နည်းကား၊ ပထဝိံ=ကို၊ အဓိသေဿတိ=လွှမ်းမိုး၍အိပ်ရလတ္တံ့၊ ဂါမံ=ကို၊ အဓိတိဋ္ဌတိ=အုပ်စိုး၍တည်၏၊ ရုက္ခံ=ကို၊ အဇ္ဈာဝသတိ= အုပ်စိုး၍နေ၏၊။ အဘိနိသီဒေယျစသည်တို့၌ အဘိအဓိအာတို့ကား အုပ်စိုးခြင်း လွှမ်းမိုးခြင်းအနက်ဟော၊ ဥပကားကပ်ခြင်းအနက်ဟော၊ အနုကား အစဉ်လိုက်ခြင်းအနက်ဟော၊ သက္ကဿ=သိကြားမင်း၏၊ သဟဗျတံ=အပေါင်းအဖော်၏အဖြစ်သို့၊ ဥပပဇ္ဇတိ=ကပ်ရောက်လေ၏၊ တပ္ပါနစာရေပိ=ထို၌သောက်သည်၊ ထို၌လှည့်လည်သည်ဟူသော အနက်၌လည်း။။ နဒိံ=၌။။ တံခဏံ=၌။။ ဒုတီယံပိ=နှစ်ကြိမ်မြောက်၌ လည်း။။ ဣမာဒသဒိသာယော=ဤဆယ်ပါးသောအရပ်မျက်နှာတို့တွင်၊ ကတမံဒိသံ=အဘယ်အရပ်၌၊ နာဂရာဇာ=ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသည်၊ တိဋ္ဌတိ= တည်သနည်း။
လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတဝိစ္ဆာသု=တို့၌၊ ပဝတ္တေန=သော၊ အဘိနာ=နှင့်၊ ယုတ္တာ၊ လိင်္ဂမှာ=နောက်မှ၊ ဒုတီယာ၊ ဟောတိ။။ ဝိဇ္ဇု=သည်၊ ရုက္ခံ=ကို၊ အဘိ=ပျံ့နှံ့လျက်၊ ဝိဇ္ဇောတတေ=ထွန်းပ၏၊ အဘိသဒ္ဒါအနက် ရှိသနည်း၊ ဝါ=ဝိဇ္ဇု=သည်၊ ရုက္ခံ=၌၊ အဘိဝိဇ္ဇောတတေ=ထွန်းပ၏၊ အဘိ သဒ္ဒါအနက် မရှိသနည်း။။ အဘိသဒ္ဒါ၏အနက်သည် ဝစနီယအနက် ဇောတနီယ အနက်ဟူ၍ နှစ်ပါးရှိ၏၊ ဤပြယုဂ်၌ ဗျာပနအနက်သည် ဝစနီယအနက် တည်း၊ လက္ခဏအနက်သည် ဇောတနီယအနက်တည်း၊ သုတ်၌ကား ဇောတနီယအနက်ကိုသာ ဖော်ဆို၏၊ ဝစနီယအနက်ကိုမူကား ပြယုဂ် အားလျော်စွာဖွင့်ဆိုရာ၏၊။ ဝိဇ္ဇောဘာသေန=လျှပ်ရောင်သည်၊ ဗျာပိတော=ပျံ့နှံ့အပ်သော၊ ရုက္ခော=သည်၊ ဝိဇ္ဇုပ္ပါဒဿ= လျှပ်ပြက်ခြင်းကို၊ လက္ခဏံ-သညာဏံ=သိကြောင်းသည်၊ ဟောတိ။။ မာတရံ=ကို၊ အဘိ= အထူးပြု၍၊ သာဓု=၏၊။ ဒေဝဒတ္တော=သည်၊ သက္ကစ္စံ=ရိုသေစွာ၊ မာတုပဋ္ဌာနေ=အမိကိုလုပ်ကျွေးခြင်း၌၊ အဂ္ဂပုရိသော=လွန်သော ယောကျ်ားပေတည်း၊ ဣတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။။ ခေါပန=စင်စစ်လျှင်၊ တံ ဘဂဝန္တံ ဂေါတမံ=ထိုအရှင်ဂေါတမကို၊ အဘိ၌စပ်၊ ဧဝံ=ဤသို့ ဣတိပိသောဘဂဝါ အစရှိသည်ဖြင့်၊ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ=ကျော်စောသံသည်၊ အဘိ=အထူးအချွန်အလွန်အကဲပြု၍၊ ဥဂ္ဂတော=လောက၌တက်၏၊။ သကလလောကဂ္ဂဘာဝံ=အလုံးစုံသော လောကထက် မြတ်သည်၏ အဖြစ်ကို။။ လက္ခဏာဒိ အတ္ထာ=တို့သည်၊ အဘိသဒ္ဒေန= သည်၊ ဇောတနိယာ=ထွန်းပြအပ်ကုန်သော၊ ပိဏ္ဍတ္တာဧဝ=တို့သာတည်း၊ ဝစနီ ယတ္ထာ=ဟောအပ်သောဝစနိယတ္ထတို့သည်၊ နံ=မဟုတ်ကုန်၊ ဗျာပနာဒိ အတ္ထာဧဝ=တို့သည်သာလျှင်၊ ဝစနိယတ္ထာ=မည်ကုန်၏။
အဘိသဒ္ဒါသည် ဟောအပ်သောအနက်ကို ဝစနိယတ္ထဆိုသည်၊ ထွန်းပြအပ်သော လိုရင်းအချုပ်ဖြစ်သောအနက်ကို ဇောတနိယတ္ထ ဆိုသည်။။ ပတီတိ=ဟူသည်ကား၊ ပဋိစ္စ=အစွဲပြု၍၊ ပရီတိ=ဟူသည်ကား၊ ဖရိတွာ=နှံ့၍။။ ဣတ္ထမ္ဘူတ၌၊ ပရိ=ကွက်ခြား၍ပေး။။ ဘာဂ၌၊ ပဋိစ္စ=အစွဲပြု၍၊ ပရိစ္စ=ကွက်ခြား၍၊ ဥဒ္ဒိဿ=ရည်ရော်၍။။ ဧတ္ထ=ဤ အရပ်၌၊ ဝါ=ဤအဖို့တို့တွင်။။ အကြွင်းလွယ်ပြီ။
အနုနာသုတ်၌၊ အနုဖရိတွာ=အစဉ်နှံ့၍။။ ဝိပဿီဗောဓိသတ္တေ= ဝိပဿီဘုရားလောင်းသည်၊ ပဗ္ဗဇိတေ=ရဟန်းပြုတော်မူသည်၊ သတိ= ရှိသော်၊ တာနိပိ စတုရာသီတိကုလပုတ္တသဟဿာနီ=ထိုရှစ်သောင်း လေးထောင်သော အမျိုးသားတို့သည်လည်း၊ ပဗ္ဗဇိံသု=ရဟန်းပြုကြကုန်ပြီ။
ဤပြယုဂ်၌ ဘာဝလက္ခဏကို လက္ခဏယူ။။ သစ္စကြိယံ=သစ္စာပြုမှုကို၊ အနု=စွဲ၍၊ ပါဝဿိ=မိုးကြီးသည်းစွာရွာပြီ။။ သစ္စကြိယာယ=သည်၊ သတိ=သော်၊ သစ္စကြိယဟေတု=သစ္စာပြုခြင်းကြောင့်။။ ဝုတ္တိယံ= မောဂ္ဂလာန်ဝုတ္တိ၌။။ ဟေတုစ လက္ခဏံ ဘဝတိ ဆိုသည်ကား အကြောင်းဖြစ်သောအမှုသည်လည်း အကျိုးဖြစ်မှုကို သိကြောင်းလက္ခဏ ဖြစ်၏ဟူလို၊ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ အရုဏော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ၌ကဲ့သို့တည်း။။ သစ္စကြိယာယ=သစ္စာပြုသည်နှင့်၊ သဟေဝ=တစ်ပြိုင်နက်သာလျှင်၊ ဣတိပိ=ဤသို့သော သဟအနက်သည်လည်း၊ ယုဇ္ဇတိ=၏၊။ မယှံ=သည်၊ သစ္စေ=ကို၊ ကတေ=ပြုအပ်သည်ရှိသော်၊ သဟ=သစ္စာပြုပြီးသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက်ပေး။။
သဟတ္ထ၌ ကောက်လျှင်ကောက်လိုက် စင်းလျှင်စင်းလိုက် မြစ်ကမ်းသို့ အစဉ်လိုက်၍ ဗာရာဏသီ ပြည်တည်ရှိသည်ကို အနွာ ဝသိတာ ဆိုသည်၊ နဒိံ=ကို၊ အနု=အစဉ်လိုက်၍၊ အာဝံသိတာ=တည် ထောင်၏ပေး။။ ဟီန၌၊ ပညဝန္တော=တို့သည်၊ သာရိပုတ္တံ=ကို၊ အနု=အစဉ်လိုက်ကြရကုန်၏၊ အနုဂတာ=နောက်လိုက်ဖြစ်ကြကုန်၏၊။ ဥပ၌၊ ပညဝန္တော=တို့သည်၊ သာရိပုတ္တံ=ကို၊ ဥပ=အနီးကပ်ကြရကုန်၏၊ ဥပေစ္စ=ကပ်၍၊ ဂတာ=ကုန်၏၊ ပကာရေန=အထူးအပြားအားဖြင့်၊ ဝုစ္စတိ=ဟောအပ်၏၊ ဣတိတသ္မာ။ ယေဟိ=အကြင်သဒ္ဒါတို့သည်၊ ကမ္မံ=ကို၊ ပဝစနီယံ=၏၊ ဣတိတသ္မာ။။ တတ္ထ=ကမ္မပ္ပဝစနီယဝါကျ၌၊ ဗျာပနာဒိကြိယာဝိသေသဝါစီဟိ=ကုန်သော၊ ဥပသဂ္ဂေဟိ=တို့နှင့်၊ သမ္ဗန္ဓေ=သည်၊ သတိ=သော်။။ ရုက္ခံစသည်ကို အဘိစသည်နှင့် စပ်သည် ရှိသော်ဆိုလိုသည်။။ အသမ္ဗန္ဓေပန=မစပ်သည်ရှိသော်ကား၊ အာဓာရ သာမျာဒိအတ္ထေသု=၌၊ ဒုတီယာ=သည်၊ ဟောတိ။။ အဘိစသည်ကို အနက်မရှိ၊ ပဒပူရဏပဒသော ဘဏမျှကို ယူလိုသော်၊ ရုက္ခံ=၌၊ မာတရံ=၌၊ ဂေါတမံ=၏၊ စသည်ပေးလေဟူလို။။ သာမတ္ထိယသိဒ္ဓါ= ဝါကျ၏ သာမတ္ထိယအားဖြင့် ပြီးကုန်သော။။ သတ္တာဟံ=ခုနစ်ရက် ပတ်လုံး။။ နန္ဒနံ=နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်သည်။။ ဒြဗ် ၂၊ ဂုဏ် ၂၊ ကြိယာ ၃။ မာသေမာသေ=လတိုင်းလတိုင်း၌၊ ဘုဉ္ဇတိ=တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်စား၏၊ ဝိဟာရော=တစ်ကျောင်းတစ်ကျောင်းတည်၏၊။ ကြိယာဝိသေသနံပိ= သည်လည်း၊ ကတ္တာရာ=သည်၊ သာဓေတဗ္ဗတ္တာ=ပြီးစေအပ်သည်၏အဖြစ် ကြောင့်၊ ကမ္မပတိကံ=ကံအလားရှိသည်၊ ဟောတိ။။ တံပိ=ထိုကြိယာ ဝိသေသနကိုလည်း။။ သုခံ=ချမ်းသာစွာ။ ခိပ္ပံ=လျင်စွာ။။ ဒန္ဓံ=နှေးစွာ။ ဂရုံ=လေးစွာ၊ ဧဿတိ=ရောက်လတ္တံ့၊ လဟုံ=ပေါ့စွာ။။ သန္နိဓိကာရကံ= သိုမှီးခြင်းကိုပြု၍။။ သမ္ပရိဝတ္တကံ=ပြန်လှန်သည်ကိုပြု၍၊ ဩတာပေတိ= နေလှမ်း၏၊ ကာယပ္ပစာလကံ=ကိုယ်ကိုလှုပ်၍လှုပ်၍၊ ဂစ္ဆတိ။။ သုရုသုရု ကာရကံ=ရှုပ်ရှုပ်ရှုပ်ရှုပ် အသံပြု၍၊ ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ=ဆွမ်းကိုမြှောက်၍ မြှောက်၍။။ ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ=လက်ကို ခါတွက်၍ ခါတွက်၍။။ ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ=လက်ကို လျှက်၍လျှက်၍။။ ဤပုဒ်တို့၌ ကပစ္စည်း သည် ဝိစ္ဆာအနက်ရှိ၏၊။ သမံ=ညီညွတ်စွာ၊ ပရိယာယန္တိ=လှည့်လည် ကုန်၏၊ ဝိသမံ=မညီညွတ်စွာ။
ဒုတီယာဝိဘတ်ပြီး၏။
---အတ္ထတော=သဒ္ဒတ္ထအားဖြင့်။။ ဝုတ္တေ=သော်၊ ဒွိန္နံပရိယာယ သဒ္ဒါနံ=တို့၏၊ ဝသေန=ဖြင့်၊ ဤပုဒ်တို့ကို ဝိညာယတိ၌စပ်။။ အယမေဝ= ဤကတ္တားသည်သာလျှင်။။ တတော=ထိုနောက်၊ ဣတိစသုံးပုဒ်ကို ဝိညာယန္တိ၌စပ်။။အညေပန=ကံစသောတစ်ပါးသောကာရကတို့ကိုကား၊ ဝိညာယန္တိ၌စပ်။။ ကြိယာသာဓနေ=ကြိယာကိုပြီးစေခြင်း၌၊ ကတ္တုနော= အား၊ ဥပကာရကတ္တာ=လွန်စွာ ကျေးဇူးပြုတတ်ကုန်သည်၏အဖြစ် ကြောင့်။။ တထာ=ထို့ကဲ့သို့။။ ဒါသေန=သည်၊ ဒါသဿ=သည်၊ ဤသို့ကတ္တားပေးလိုသောဆရာတို့အလိုအားဖြင့် ဒါသေနဒါသဿတို့ကို ပယောဇ္ဇကတ္တားဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္မကတ္တားဟူ၍ လည်းကောင်း ဆိုအပ်ကုန်၏၊။ ယောစ=အကြင်ကတ္တားကိုလည်း၊ ဝေါဟရိယတိ၌ စပ်။။ သုကရတ္တာ=အပြုလွယ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကမ္မဘာဝေန=ဖြင့်၊ အဝတ္ထုကာမတာယဝါ=ဆိုခြင်းငှါအလိုမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ အဇာနနတာယဝါ=သူတစ်ပါးပြုမှုကို မသိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ဝေဉ္စတုကာမတာယဝါ= သိလျက်လှည့်ပတ်ခြင်းငှါ အလိုရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကတ္တုဘာဝေန=ကတ္တားအဖြစ်ဖြင့်၊ ဝေါဟရိယတိ=၏၊။ ကုသုလော=စပါး လှောင်သောကျီအိုသည်၊ သယမေဝ=မိမိအလိုလိုသာလျှင်၊ ဘိဇ္ဇတိ=ပြို ပျက်၏။-
အနည်းငယ်မျှသော ထိခိုက်မှုရှိငြားသော်လည်း အလွန် ပြိုလွယ်လှသောကြောင့် ထိခိုက်သူ၏ ပယောဂကို အဗ္ဗောဟာရိကပြုသူ တစ်ရပ်၊
- သဒ္ဒါအရာ၌ ဝတ္တိစ္ဆာပြဋ္ဌာန်းလျက်ရှိသောကြောင့် ထိခိုက်မှု ပယောဂ ကြီးမားငြားသော်လည်း ထိုပယောဂကို ဂရုမစိုက် လိုသူတစ်ရပ်၊
- ထိုပယောဂကို မသိသူတစ်ရပ်၊
- မိမိသော်လည်းကောင်း သူတစ်ပါး ကသော်လည်းကောင်း ပြုမိသော ထိုပယောဂကို မပြုဟု ကွယ်ထောင့်လိုသူ တစ်ရပ်။
ဤလေးရပ်တွင် တစ်ရပ်ရပ်ကြောင့် ကုသုလောသည် ကတ္တား ဖြစ်ရသတည်း။ အပိစ=တစ်နည်းသော်ကား၊ ကမ္မရူပ ကြိယာပဒေ= ကမ္မရုပ်ကြိယာပုဒ်၌၊ ပထမန္တော=သော၊ ယောကတ္တာ=အကြင်ကတ္တား သည်၊ အတ္ထိ=၏၊ သော=ကို၊ ကမ္မကတ္တာတိ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏၊ သဒ္ဒရူပေန= သဒ္ဒရုပ်အားဖြင့်၊ ဝါ=သဒ္ဒအသွင်အားဖြင့်၊ ကမ္မဉ္စ=ကံသည်လည်း၊ ဟောတိ=၏၊ တံ=ထိုကံဟူသည်၊ အတ္ထရူပေန=အနက်အသွင်အားဖြင့်၊ ဝါ=အနက်သဘောအားဖြင့်၊ ကတ္တာစ=သည်လည်း၊ ဟောတိ၊ ဣတိ တသ္မာ။ မုနိနော=ရဟန်းအကျိုးငှါ၊ ဃရေဃရေ=အိမ်တိုင်း အိမ်တိုင်း၌၊ ထောကံထောကံ=အတန်ငယ်အတန်ငယ်၊ ဘတ္တံ=သည်၊ ပစ္စတိ=ကျက်၏။
ဤဘတ္တံဟူသော ကတ္တားကား ချက်သူတို့၏ ပယောဂ ကြီးမား ထင်ရှားပါသော်လည်း ထမင်း၏ကံအဖြစ်ကို မဆိုလို၊ ကတ္တား အဖြစ် ကိုသာဆိုလို၍ဖြစ်သော ကမ္မကတ္တားပေတည်း။ ရူပသိဒ္ဓိ ကျမ်းစသည် တို့မှာ သံယောဂေါဇာယတေဟူသော ပြယုဂ်၌လာသော စောဒနာပသင်္ဂ ကို အရင်းပြုသဖြင့် သဒ္ဒါတို့၏ အတ္ထဝါစကတပ်ပုံ ဝိနိစ္ဆယကိုပြလို၍ ဧတ္ထစသဒ္ဒတ္ထော စသည်ကို ဆိုသည်။
လိုရင်းအချုပ်ကို ရှေးဦးစွာသိနှင့်မှ နားလယ်လွယ်မည်၊ လိုရင်း အချုပ်ကား။ သဒ္ဒါတို့၏ အနက်ဟောမှုဆိုသည်ကား ကြားနာသူမှာ အနက်ကို သိသောစိတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေမှုကိုဆိုသတည်း၊ ကြားနာသူမှာ အနက်ကိုသိသောစိတ်ဖြစ် ပေါ်လျှင် ထိုသဒ္ဒါသည် ထိုအနက်ကို ဟော ပေပြီ၊ ထိုအနက်သည် လောက၌ ရှိသည်မရှိသည် ပမာဏမဟုတ်။ ဝဉ္စျာပုတ္တောဂစ္ဆတိဟု ကြားနာ၍ မိန်းမမြုံမသား သွား၏ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်ခဲ့လျှင် ထိုသဒ္ဒါတို့၏ အတ္ထဝါစကကိစ္စသည် ပြည့်စုံပြီ၊ ထိုအနက်တို့၏ ကာရကကိစ္စ, ကြိယာကိစ္စ, ကြိယာကာရကသမန္ဓကိစ္စသည် ပြည့်စုံပြီ။
မိန်းမမြုံမ၏သားဟူ၍ လောက၌ရှိမရှိကိုလည်းကောင်း၊ မရှိခဲ့သော် ထိုသား၏သွားခြင်း ကြိယာဟူ၍ ရှိမရှိကိုလည်းကောင်း၊ ထိုနှစ်ပါးစုံပင် မရှိခဲ့သော် ဝဉ္စျာပုတ္တောဂစ္ဆတိဟူသောသဒ္ဒါစုသည် ဝစ္စအနက်မရှိသော သဒ္ဒါပျက်စု ဖြစ်သင့် မဖြစ်သင့်ကိုလည်းကောင်း၊ ဤသဒ္ဒါစု၌ ကြိယာ ကာရက ရသင့် မရသင့်ကိုလည်းကောင်း မစိစစ်အပ်။ သဒ္ဒါတို့၏ ဝစ္စဝါစက ကိစ္စမျှကို ဆိုရာဌာနမှာ လောကဓမ္မတို့၌ ထိုအနက်ရှိမရှိ ကာရကနှင့် ကြိယာ ကွဲမကွဲဟူသော စိစစ်ခြင်းများကိုမဆိုအပ်။ သဒ္ဒါကို ကြားနာရာ အနက်သိဉာဏ်တွင်ပေါ်ရှိသောကာရကသည် အနက်သိ ဉာဏ်တွင်ပေါ် ရှိသောကြိယာကို ပြီးစေသည်မည်၏၊ ထိုထက်လွန်၍ မပြေးလင့်။ ဤကား လိုရင်းအချုပ်တည်း။
ကောစိ=အချို့ကို၊ ဝိဇ္ဇမာနောတိ=ရှိ၏ဟူ၍၊ သမ္မတော=လောက၌ သမုတ်အပ်၏၊ ဂေါဝိသာဏံ=နွား၏ဦးချို၊ စမ္ပကပုပ္ဖံ=စကားပွင့်။ သသဝိသာဏံ=ယုန်၏ဦးချို၊ ဥဒုမ္ဗရပုပ္ဖံ=ရေသဖန်းပွင့်။ သဒ္ဒေါစနာမ= မည်သည်လည်း၊ ဝတ္တိစ္ဆာပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တီ=ဆိုတတ်သူ၏အလိုနှင့်စပ်၍ ဖြစ်လေ့ရှိသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဝတ္တမာနော=ရွတ်ဆို၍ဖြစ်လာသော၊ သဒ္ဒေါစ=သည်လည်း၊ အတ္ထံ=ကို၊ နဒီပေတီတိ=မပြဟူ၍၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ သင်္ကေတေ=အမှတ်သင်္ကေတမှုသည်၊ သတိ=ရှိခဲ့သော်၊ သုဏန္တဿ= သုဏန္တပုဂ္ဂိုလ်အား၊ အတ္ထဝိသယံ=အနက်လျှင် အာရုံရှိသော၊ ဗုဒ္ဓိံ=အသိ ဉာဏ်ကို၊ နဇနေတီတိ=မဖြစ်စေဟူ၍၊ နတ္ထိ=မရှိ၊ ဣတိ=ဤသည်ကား၊ အဓိပ္ပါယော=ရှေးဝါကျ၏ အဓိပ္ပါယ်တည်း။ ဣတိ=ဤသို့လျှင်၊ အဝိဇ္ဇမာနသမ္မတောပိ=မရှိဟူ၍လောက၌ သမုတ်အပ်သည်လည်းဖြစ် သော၊ အတ္ထော=မိန်းမမြုံမသား အစရှိသော အနက်သည်။ တဒတ္ထ ဝိသယံ=ထိုဝဉ္စျာပုတ္တော သဒ္ဒါ၏အနက်လျှင် အာရုံရှိသော၊ စိတ္တံနာမ=စိတ် ဝီထိမည်သည်၊ နပဝတ္တေယျ=မဖြစ်လေရာ။ လောက၌ မရှိဟူ၍ သမုတ် အပ်သော မိန်းမမြုံမသားဟူသော အနက်သည်ပင်လျှင် သဒ္ဒါတို့၏ ဝစ္စဝါစကတပ်ရာဌာန၌မူကား အရှိပင်ဖြစ်ပြန်၏ ဟူလိုသည်။ သဒ္ဒဗုဒ္ဓီနဉ္စ အစရှိသော နောက်ဝါကျ၏ လိုရင်းအဓိပ္ပါယ်ကား
ဝစ္စ ဝါစကတပ်ရာဌာန၌ ဝါစကသဒ္ဒါရှိ၍ အရှိဖြစ်ရသောအနက်သည် ဝါစက သဒ္ဒါကွဲပြားခဲ့လျှင် ထိုအနက်လည်း အသီးအသီးကွဲပြားရတော့ သည်၊ အသိဉာဏ်ဖြစ်မှုရှိ၍ အရှိဖြစ်ရသော အနက်သည် အသိဉာဏ် ကွဲပြားခဲ့လျှင် ထိုအနက်လည်း အသီးအသီးကွဲပြားရတော့သည်ဟူလို။ ဧဝံအစရှိသော နိဂုံးဝါကျ၏ လိုရင်းအဓိပ္ပါယ်ကား၊ ဝါစကသဒ္ဒါ အသိဉာဏ်တို့ကိုအစွဲပြု၍ ဝစ္စအနက်မည်သည် ဝိဇ္ဇမာန ဖြစ်ရ၏၊ သဒ္ဒါအသိဉာဏ် အထွေအပြားသို့လိုက်၍ ထိုအနက်သည်လည်း အထွေ အပြားဖြစ်ရ၏၊ ထိုအနက်အထွေအပြားသို့လိုက်၍ ကာရက အထွေ အပြားကြိယာနှင့်ကာရကအထွေအပြားဖြစ်ရ၏၊။ လောက၌ ဧကံ အထွေအပြားရှိရင်း အနက်ကိုသာလျှင်အစွဲပြု၍ ကာရက အထွေအပြား ကြိယာနှင့်ကာရကအထွေအပြားဖြစ်ရသည် မဟုတ်ဟူလို၊ လောက၌ ဧကံအထွေအပြားရှိရင်း အနက်ကိုအစွဲပြု၍ ကြိယာကာရက နာနတ္တ ဖြစ်သောအရာမျိုးကား အလွန်ပေါများထင်ရှားလှလေပြီ။ သဘာဝတော=အားဖြင့်၊ ဝိဇ္ဇမာနမေဝစ=သာလျှင်လည်း ဖြစ် ထသော၊ နာနာဘူမေဝစ=သာလျှင်လည်းဖြစ်ထသော၊ အတ္ထံ=ကို၊ ပဋိစ္စ=၍၊ ကာရကနာနတ္တဉ္စကြိယာ ကာရကနာနတ္တဉ္စနပနဟောတိ ဟုသမ္ဗန်။ သံယောဂေါ ဇာယတေ-၌ သံယောဂေါလည်းသဒ္ဒါတစ်ပါး၊ ဇာယတေလည်းသဒ္ဒါတစ်ပါး၊ ဤသို့ ဝါစကသဒ္ဒါနှစ်ပါးကွဲပြား၏၊ အဘိဓေယျတ္ထပင်မပြားသော်လျှင် ဝါစကသဒ္ဒါကွဲပြားသည့်အတွက် ဝစ္စအနက်ကွဲပြား၏၊ ဝစ္စအသိဉာဏ်လည်းကွဲပြား၏၊ ထိုကြောင့် ကြိယာ ကာရကကိစ္စပြည့်စုံကြ၏၊။ သံယောဂေါ အရယှဉ်မှုနှင့် ဇာယတေ အရဖြစ်မှုသည် တူ၍နေ၏၊ ယှဉ်ခြင်းဖြစ်သည် ဆိုသည်ကား ယှဉ်သည် ကိုပင်ဆို၏၊ ထိုသို့အရတူခဲ့သော် အဘယ်သို့လျှင် ကြိယာကာရက ဖြစ်သင့်ပါမည်နည်းဟူသော စောဒနာကို ဝေးစွာပယ်ရှားလေ။
ဂမနံဇာယတိ၊ ဂမနံဘဝတိ၊ ဂမနံဟောတိ၊ ပစနံဇာယတိ၊ ပစနံ ဘဝတိ၊ ပစနံဟောတိ၊ အစရှိသောပုဒ်တို့၌လည်း ထိုအတူသိလေ။ အချို့ဆရာတို့ကား သတ္တိရုပ် ဗျတ္တိရုပ်နှစ်ပါးခွဲဝေ၍ ဖြေဆိုကြကုန်၏၊ သံယောဂေါ အရကား သတ္တိရုပ်တည်း၊ ဇာယတေအရကား ဗျတ္တိရုပ် တည်း၊ ယှဉ်တွဲခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသဘောသည် သတ္တိရုပ်မည်၏၊ ဧကံယှဉ်တွဲမိ သောသဘောသည် ဗျတ္တိရုပ်မည်၏၊ သတ္တိရုပ်သည် ကာရကတည်း၊ ဗျတ္တိရုပ်သည် ကြိယာတည်း၊ ဤသို့လည်းဖြေဆိုကြ ကုန်၏၊ ဤအဖြေသည် ဝဉ္စျာပုတ္တောစသည်၌ မရ၊ ထိုကြောင့် ပြဆိုခဲ့ပြီး သော ဖြေဆိုချက်ကိုသာ ကောင်းစွာမှတ်သားအပ်၏၊။ သဟ ကာရီကာရဏံ=တကွထက်ချပ် ပြုလေ့ရှိသောအကြောင်းတည်း။ ကတ္တုနော=၏၊ အင်္ဂဘူတံ=အစိပ်အင်္ဂါဖြစ်၍ဖြစ်သော။ ယဿ=အကြင် သဒ္ဒါအား၊ သဟသဒ္ဒဿ=၏၊ အတ္ထော=သည်၊ အတ္ထိ။ သမဝါယတ္ထော= ပေါင်းဆုံခြင်းအနက်တည်း။ လက္ခဏ၌၊ သော၊ ထိုဇာလီမင်းသားသည်။ ဗြဟ္မဘူတေန=ဗြဟ္မာသဖွယ်ဖြစ်သော၊ အတ္တနာ=ကိုယ်ဖြင့်၊ ဝါ=စိတ်ဖြင့်၊ အသမ္ဘိန္နေန= မပျက်သော၊ ဝိလေပနေန=နံ့သာပြောင်းဖြင့်၊ ရာဇာနံ=ကို။ တိဒဏ္ဍကေန=သုံးခွရှိသောတောင်ဝှေးဖြင့်။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန=ယုတ် သောငါးဖွဲ့ရှိသော၊ ပုတ္တေန=ဖြင့်။ ဘိက္ခု=သည်၊ ပါသာဒိကေန=ကြည် ညိုဖွယ်ကိုဆောင်သော၊ အဘိက္ကန္တေန=ရှေ့သို့သွားခြင်းဖြင့်။ ပဋိ ဝိသကာနံ=အိမ်နီးချင်းတို့အား၊ ဝါ=တို့ကို၊ ဥဇ္ဈာပေတိ=မကောင်းသဖြင့် သိစေ၏၊။ ဥက္ခိတ္တကာယ=သင်္ကန်းကိုပင့်မြှောက်သဖြင့်၊ ပလ္လတ္တိကာယ= အာယောဂပဋ်ဘွဲ့သဖြင့်။ ဟိတ်၌။ ဝသလော=သူယုတ်မာသည် လည်း၊ ကမ္မုနာ=မိမိပြုသောကံကြောင့်၊ ဟောတိ=၏၊ ဗြဟ္မဏော= သူမြတ်သည်လည်း။
ကရိုဏ်းအခြား၌။ နာမေန=အမည်အားဖြင့်၊ သာရိပုတ္တောတိ= ဟူ၍၊ ဝိဿုတော=ကျော်စော၏၊ သော=ထိုမထေရ်သည်၊ ပညဝါစ=ပညာ လည်းကြီးကျယ်လှ၏၊ ဗုဒ္ဓေါ=သည်၊ ဇာတိယာ=အမျိုးအရိုးအားဖြင့်၊ ခတ္တိယော=မင်းမျိုးတည်း။ ဇာတိယာ=ပဋိသန္ဓေအားဖြင့်။ သော= ထိုသူသည်၊ သိပ္ပေန=အတတ်အားဖြင့်၊ နဠကာရော=ကြူထယံသည် တည်း။ ဝယသာ=အရွယ်အားဖြင့်၊ ဧကူနတိံသော=၂၉-နှစ်သာ ရှိသေး၏၊။ သုဝဏ္ဏေန=ရွှေနှင့်တူသော အဆင်းဖြင့်။ ပကတိယာ= ပြကတေ့အားဖြင့်၊ ဘဒ္ဒကော=ကောင်း၏၊။ ဒွိဒေါနေန=၂-စိပ်အတိုင်း အရှည်အားဖြင့်။ သဟေဿန=တစ်ထောင်သောဥစ္စာဖြင့်၊ အေဿ= တို့ကို၊ ဝိက္ကိဏာတိ=ရောင်းလိုက်၏၊။ သော=ထိုရဟန်းသည်၊ အတ္တနာဝ=မိမိကိုယ်တိုင်သာလျှင်၊ အတ္တာနံ=မိမိကိုယ်ကို၊ သမ္မနတိ= သမုတ်၏။
နာနတ္တကရိုဏ်းမျိုး၌။ ထာမဒဿိနာ=မိမိ၏အား အစွမ်းကို မြင်နိုင်သော၊ ပုရိသေန=ယောကျ်ားသည်၊ သတာ=ဖြစ်ပါလျက်၊ ဧကေန= တစ်ယောက်ထီးတည်း၊ တိဏ္ဏေန=ကူးသဖြင့်၊ မေ=အား၊ ကိံ=အဘယ် အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ဇဋာဟိ=ဆံကျစ်တို့ဖြင့်။ အဇိနသာဋိယာ= သစ်နက်ရေပုဆိုးဖြင့်။ မေ=အား၊ ဗုဒ္ဓေန=ဖြင့်၊ ကိန္နု=ဘာပြုရအံ့နည်း။ ယေန=အကြင်ဝတ္ထုဖြင့်၊ အတ္ထော=အလိုရှိ၏၊ တံ=ထိုဝတ္ထုကို။ မာသေန=တစ်လဖြင့်၊ ပုဗ္ဗော=ရှေးကျ၏၊။ ကဟာပဏေန=တစ်ကျပ် အတိုင်းအရှည်ဖြင့်၊ ဦနော=ယုတ်လျော့၏၊ ဧကေနဦနဝီသတိ၊ ဧကူန တိံသစသည်တို့၌လည်းသိလေ။ ဓနေန=ဥစ္စာအားဖြင့်၊ ဝိကလော= ချို့တဲ့၏၊။ နိပုဏော=သိမ်မွေ့၏၊။ သခိလော=ပြေပြစ်၏၊။ တိလေဟိ=နှမ်းမျိုးစေ့တို့ကို။ တန္တဝါယေဟိ= ရက်ကမ်းသည်တို့ကို။ သုနခေဟိ=ငရဲခွေးတို့ကို။ တေန၊ မဟာသမဏေန=မှ။ ကာသိ ရာဇေန=မှ။ စက္ခု=သည်၊ အတ္တေနဝါ=အတ္တအဖြစ်မှလည်းကောင်း၊ အတ္တနိယေနဝါ=အတ္တ၏ဥစ္စာအဖြစ်မှလည်းကောင်း၊ သုညံ=၏၊။ ပထဗျာ=၌၊ ဧကရဇ္ဇေနဝါ=ဧကရာဇ်မင်းအဖြစ်ထက်လည်းကောင်း၊ သဂ္ဂဿ=သို့၊ ဂမနေနဝါ=ရောက်ရသည်ထက်လည်းကောင်း၊ သဗ္ဗ လောကာဓိပစ္စေန=အလုံးစုံသောလောကကို အစိုးရသော မဟာဗြဟ္မာ မင်းကြီးအဖြစ်ထက်လည်းကောင်း။ သော=ထိုဓမ္မဝိနယသည်၊ မမ=၏၊ အစ္စယေန=လွန်သောအခါ၌။ မာသေန=တစ်လတိုင်တိုင်၊ ဘုဉ္ဇတိ=၏၊ ယောဇနေန=တစ်ယူဇနာတိုင်တိုင်၊ ဓာဝတိ။ ဂမနမတ္တေန=သွား ကာမျှဖြင့်၊ ဘလတိ။ ဩဋ္ဌပဟဋ မတ္တေန=နှုတ်ခမ်းချင်း ခတ်မိကာမျှဖြင့်၊ ပဂုဏံ=လေ့လာသည်ကို၊ အကာသိ။
တတီယာဝိဘတ်ပြီး၏။
---------*-------
ပဋိက္ခီပနေ=ပယ်မြစ်ခြင်းသည်၊ အသတိ=မရှိခဲ့သော်၊ သမ္ပဋိစ္ဆနံ နာမ=ခံသည်မည်သည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ပဋိဂ္ဂဏှန္တံ=ခံတတ်သော၊ သမ္ပဒါနံ=သည်။ ဝိဝိဓေဟိ=ကုန်သော၊ အာယာစနဝစနေဟိ=တို့ဖြင့်၊ သမ္ပဋစ္ဆန္တံ=ခံတတ်သော၊ သမ္ပဒါနံ=သည်။ ရောစနကြိယာယောဂေ= နှစ်သိမ့်ခြင်းကြိယာအယှဉ်၌၊ တဉ္စ=ထိုစကားကိုလည်း၊ အမှာကံ=တို့အား၊ ရုစ္စတိစေဝ=ကြိုက်လည်းကြိုက်အပ်၏၊ ခမတိစ=နှစ်ချိုက်လည်း နှစ်ချိုက် အပ်၏၊ ရုစ္စတိပုဒ်ကို မြန်မာတို့၌ကြိုက်ဟု ခေါ်၏၊ ခမတိပုဒ်ကို ချိုက် ဟုခေါ်၏၊ ဤနှစ်ပုဒ်တို့၏အနက်သည် မြန်မာစကား၌ ထွေးရှက်၏။
သာဓု=ကောင်းသော အရသာကို၊ နိဂ္ဂဟိတ်ကား အာဂုံတည်း။ ကဿ=အဘယ်သူအား။ ဘဒ္ဒန္တေ=တို့၊ ဥလူကဿ=ခင်ပုပ်ငှက်ကို၊ အဘိသေစနံ=ဘိသိက်သွန်း၍ မင်းမြှောက်မှုကို၊ မေ=ငါကျီးအား၊ ဝါ=သည်။ ဘတ္တံ=ထမင်းသည်၊ မယှံ=အား၊ ဆာဒေတိ=မြိန်ရှက်စေ၏၊ အဿ=ထိုသူအား။ ရုစ္စတိ၊ ခမတိပုဒ်တို့ကိုလည်း ကတ္တုရုပ်သင့် အောင်ကြံလေဦး။
ဓာရဓာတ်၌၊ ဆတ္တဂါဟော=ထီးတော်မိုးသည်၊ ရညော=အား၊ ဆတ္တံ=ထီးကို၊ ဓာရေတိ=မိုး၏၊ ဆောင်း၏၊။ သမ္ပတိဇာတဿ= ယခုဖွားမြင်စဖြစ်သော။ ဘိက္ခုနီ=သည်၊ ဥပဋ္ဌာတိ=လုပ်ကျွေး၏၊။ ရညော=အား၊ ဥပဋ္ဌာတိ=ခစား၏၊။ အဟံ=သည်၊ ဘောတိံ=အရှင်မကို၊ ဥပဋ္ဌိဿံ=လုပ်ကျွေးအံ့။ တံ=သင့်ကို။ မာတာပိတု=မိဘအား၊ ဥပဋ္ဌာနံ= လုပ်ကျွေးခြင်း။ ဝေပစိတ္တိ=ဝေပစိတ္တိ အသုရိန်မင်း၊ မေ=ငါသိကြားအား၊ သပဿု=ကျိန်ဆဲလော။ သမ္မ=အဆွေ၊ အဟံ=သည်၊ တေ=အား၊ သပတံပိ=ကျိန်ဆိုခြင်းကိုလည်း၊ ကရောမိ။ တဝ=အား၊ မယိ=၌၊ သဒ္ဒဟနတ္ထံ=ယုံကြည်ခြင်းငှါ၊ သစ္စံ= ကျိန်သစ္စာဆိုမှုကို၊ ကရောမိ=အံ့။ သတံ=တစ်ရာသောဥစ္စာကို၊ ရညော=အား၊ ဓာရေတိ=ဆောင်၏၊။ ဣဓ=ဤလော၌၊ ကုလပုတ္တော=သည်၊ ကဿစိ=တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူအား၊ ကိဉ္စိ=တစ်စုံတစ်ခုသော ကျွေးမြီကို၊ နဓာရေတိ=မဆောင်၊ ဆောင်ရန်မရှိသည်ကို နဓာရေတိ ဆိုသည်။ နာဂံ=ဆင်တော်ကို၊ ဓာရယာမ=ဆောင်ကုန်အံ့၊ ဆောင်နှင်းကုန်အံ့ဆိုလိုသည်။
ဗလိဓနံဝါ=အခွန်ဥစ္စာကိုလည်းကောင်း၊ ဒဏ္ဍဓနံဝါ=ဒဏ်တပ်သော ဥစ္စာကိုလည်းကောင်း၊ နိဒေတိ=ဆောင်နှင်း၏၊။ ဗြဟ္မဏ=ပုဏ္ဏား၊ သုရာပိတဿ=သေသောက်သော၊ သိင်္ဂါလဿ=မြေခွေးအား၊ သဒ္ဒ ဟာသိ=ယုံသလော။ တာဒိနော=တာဒိဂုဏ်နှင့်ပြည့်စုံသော၊ တေ= သင်အား၊ ဒေဝါပိ=တို့သည်လည်း။ ပိဟယန္တိ=တောင့်တကုန်၏၊ သတိမတံ=လွန်ကဲသောသတိရှိကုန်သော၊ တေသံသမ္ဗုဒ္ဓါနံ=တို့အား။ အဟံ=သည်၊ တဿ=ထိုသူအား၊ ယဒိကုပ္ပေယျ=အကယ်၍အမျက် ထွက်ငြားအံ့။ ယော=သည်၊ အဒုဋ္ဌဿ=မပြစ်မှားထိုက်သော၊ နရဿ= အား၊ ဒုဿတိ=ပြစ်မှား၏၊။ ဥဇ္ဈာပေတိ=ကဲ့ရဲ့စေ၏၊။ တုမှေ=တို့သည်၊ တဿ=အား၊ မာဥဇ္ဈာယိတ္ထ=မကောင်းမကြံကြကုန်လင့်။ မဟာရာဇာနံ= စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးတို့အား၊ ဥဇ္ဈာပေတဗ္ဗံ=တိုင်ကြားအပ်၏၊ ဝိပရိတဗ္ဗံ=ဖွင့်၍ပြောကြားအပ်၏၊ ဝိကန္ဒိတဗ္ဗံ=မြည်တမ်းအပ်၏၊။ ပုဗ္ဗဝါကျေ=ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ-ဟူသော ရှေးဝါကျ၌၊ အာမန္တန ကြိယာယ=၏၊ ကတ္တာ=ကတ္တားကား၊ ဘဂဝါ=တည်း၊ သော=ထိုဘဂဝါ ဟူသော ကတ္တားသည်၊ ပရဝါကျေ=တေဘိက္ခူ-စသောနောက်ဝါကျ၌၊ ပစ္စာသုယောဂေ=ပကတိအာရှေ့ရှိသောသုဓာတ်အယှဉ်၌။ ပစ္စေဿာ သုန္တိ=ဟူသည်ကား၊ ဘဒ္ဒန္တေတိ=ဟူ၍၊ ပဋိဝစနံ=အပြန်စကားကို၊ အဒံသု=ပေးကြကုန်ပြီ၊ ဣတိအတ္ထော။
ကစ္စည်းရူပသိဒ္ဓိတို့၌ ပုဗ္ဗကတ္တား အဆိုလို၏၊။ အာသုဏန္တိ=သံပြိုင် ဟစ်ကြွေး ကောင်းကြီးပေးကြကုန်၏၊။ အာရာမိကံ=အရာမ်စောင့် လှူဒါန်းရန်ကို၊ ပဋိသုဏိတွာ=ဝန်ခံပြီး၍။ အနုဂိဏာတိ=သံပြိုင်ဟစ် ကြွေးကောင်းကြီး ပေး၏။
တဒတ္ထ၌။ ဝိနယော=ဝိနည်းတော်သည်၊ သံဝရတ္ထာယ=စောင့် စည်းခြင်းအကျိုးငှါ၊ ဟောတိ=၏၊ သံဝရော=သည်၊ အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာယ= နှလုံးသားရွှင်ခြင်း အကျိုးငှါ၊ ဟောတိ။ နိဗ္ဗိဒါ=ဝဋ်၌ငြီးငွေ့ခြင်းသည်၊ ဝိရာဂတ္ထာယ=မဂ်အကျိုးငှါ၊ ဟောတိ=၏၊ ဝိရာဂေါ=သည်၊ ဝိမုတ္တတ္ထာယ= ဖိုလ်အကျိုးငှါ၊ ဟောတိ၊ ဝိမုတ္တိ=ဖိုလ်သည်၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿ နတ္ထာယ= ဝိမုတ္တိကိုသိသော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်အမြင်အကျိုးငှါ။ အနုပါဒါအနုပါဒါယ=မစွဲလမ်း မူ၍၊ ပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ=ပရိနိဗ္ဗာန်စံခြင်းအကျိုးငှါ၊ ဟောတိ။ မိတ္တေ=တို့ကို၊ သုခါပေတုံ=ချမ်းသာစေခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အမိတ္တာနံ=ရန်သူတို့၏၊ ဒုခါယစ=ဆင်းရဲခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အလံ=စွမ်း နိုင်၏၊။ လောကာနုကမ္ပါယ=လူသုံးပါးကို သနားစောင်းရှောက် ချီး မြောက် ကယ်တင်ခြင်းငှါ၊ ကယ်တင်မှုတိုင်အောင် အနုကမ္ပချည်း။
ဣဓ=၌၊ ဝါသေန=နေသဖြင့်၊ တေ=အား၊ အလံ=မသင့်။ မညနာ ပယောဂေ=၌၊ အနာဒရေ=မထေလေးစားပြုမှု၌၊ အပါဏိသ္မိံဧဝ=အသက် မရှိသော ဝတ္ထု၌သာလျှင်။ တုဝံ=ကို၊ ကဋ္ဌဿ=ထင်းမျှလောက်၊ မညေ=ငါထင်၏၊ ကလိင်္ကရဿ=ဖွဲထင်းဆွေးမျှလောက်။ ဇီဝိတံ=ကို၊ တိဏာယပိ= မြက်တစ်ပင်မျှလောက်လည်း၊ နမညတိ=မထင်။ တံ=သင့်ကို၊ သုဝဏ္ဏံ=ရွှေစင်ရတနာကိုကဲ့သို့၊ မညေ။ သဂ္ဂါယ=သို့၊ ဒကာယ=ရေသို့၊ နိရယာယ=ငရဲသို့၊ မူလာယ=အရင်းသို့။ ဘဝတော= အရှင်အား၊ အာယု= အသက်ရှည်ခြင်းသည်၊ ဟောတု=ဖြစ်စေသတည်း။ ဘဒ္ဒံ=ကောင်းခြင်းသည်၊ ကုသလံ=ကောင်းခြင်းသည်၊ အနာမယံ=အနာ ကင်းခြင်းသည်၊ အတ္ထံ=အကျိုးရှိခြင်းသည်။ သွာဂတံ=ကောင်းသော လာခြင်းသည်။ သောတ္ထိ=ချမ်းသာခြင်းသည်။ ဣတ္ထနာမဿ=သော၊ ဘိက္ခုနော=အား၊ ရူပိယ ဆဍ္ဍကဿ=ရွှေငွေစွန့်သူဟူ၍၊ သမ္မုတိ= သမုတ်ခြင်းတည်း။ ပတ္တဂါဟာပကဿ=သပိတ်ကိုခံစေသူဟူ၍။ ပတ္တောဒနော=တစ်ကွမ်းစားချက်သောထမင်းသည်၊ ဒွိန္နံ=နှစ်ယောက် သော လူတို့အားလည်းကောင်း၊ တိဏ္ဏံ=တို့အားလည်းကောင်း၊ နပ ဟောတိ=မလောက်၊ ဧကဿ=တစ်ယောက်အား၊ ပဟောတိ=လောက်၏၊ ပရိယတ္တော=လောက်၏၊။ လောကဿ=အား၊ အတ္ထော=အကျိုးရှိ၏၊ ဟိတံ=စီးပွါးရှိ၏၊။
စတုတ္ထီဝိဘတ်ပြီး၏။
-------*------
ယသ္မိံ=အကြင်အပါဒါန်၌၊ အပါဒါန်ကိုအမြဲငဲ့သော ကြိယာ အထူးကို ဝိသယဆိုသည်။ စက္ခုံ=မျက်လုံးကို၊ ဥပ္ပါဋေတွာ=ထုတ်၍၊ ဟူရာ၌ကဲ့သို့ ဥပ္ပါဋသဒ္ဒါဥဒ္ဓဋအနက်ဟော၊ ဥရှေးရှိသောပဋဓာတ်၊ တ ပစ္စည်းကြံလေ။ သော= ထိုကြိယာအထူးကို၊ ဝါ=သည်။ အထခေါ= စင်စစ်သော်ကား၊ အတ္ထတော=အနက်အားဖြင့်၊ အနုမာနဝသေန= အနုမာနဉာဏ်၏အစွမ်းဖြင့်၊ သော=ထိုအပါဒါန်၏ စပ်ရာကြိယာ ဝိသေသသည်၊ ဝိညေယျော=သည်၊ ဟောတိ။ မဓုရာ=မဓုရပြည် သူတို့သည်၊ ပါတလိပုတ္တကေဟိ=ပါတလိပုတ်ပြည်သူတို့ထက်၊ အဘိရူပါ= လွန်သောအဆင်းရှိကုန်၏၊ သီလမေဝ=သီလဂုဏ်သည်သာလျှင်၊ သုတာ=ဗဟုဿုတဂုဏ်ထက်၊ သေယျော=လွန်မြတ်၏၊ မယာ=ငါ့ထက်၊ ဘိယျော=လွန်သောသူသည်၊ နဝိဇ္ဇတိ=မရှိ၊ အဟံ=သည်၊ လောကဿ= လူသုံးပါးထက်၊ အဂ္ဂေါ=လွန်မြတ်သည်၊ အသ္မိ=ဖြစ်၏၊ ဇေဋ္ဌော=ကြီးသည်၊ သေဋ္ဌော=ကြီးမြတ်သည်။ ကြိယံ=ကို၊ ဝိနာ=၍၊ ကာရကံနာမ=မည်သည်၊ နသိဇ္ဈတိ=မပြီး၊ ဣတိကတွာ=ဤသို့သောအကြောင်းကြောင့်၊ ဧတ္ထ= ဤပြယုဂ်စု၌၊ ဥက္ကံသနကြိယာ=လွန်ခြင်းကြိယာကို၊ အနုမေတဗ္ဗာ= ဆ၍သိအပ်သည်၊ ဟောတိ။ အဝိနာဘာဝိကြိယာနုမာနံ=ကင်း၍ မဖြစ်နိုင်သောကြိယာကိုဆ၍သိမှုကို၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ=၏၊။ ဓာဝတာ=ပြေးဆဲ ဖြစ်သော၊ အဿာ=မှ။ အပသက္ကန္တိ=ဆုတ်ခွါကြကုန်၏။
စ=အံ့၊ ဧတ္ထ=ဤစလအပါဒါန်၌၊ စလံ=လှုပ်ရှားရွေ့သွားသည်၊ ယဒိသိယာ=အံ့။ ဟိ=၏၊ အဝဓိ=အဝဓိမည်သည်၊ အစ္စုတိလက္ခဏော= မရွေ့ခြင်း လက္ခဏာရှိ၏၊ ဣတိ=ဤကားစောဒနာတည်း၊ ပရိဟာရော= ကို၊ ဝုစ္စတေ=၏၊ ဒွေမေဏ္ဍာ=တို့သည်၊ သကလကြိယာယ=ဖြင့်၊ စလန္တိ= လှုပ်ရှားကုန်၏၊ ဣတရိတရကြိယာယ=တစ်ပါးတစ်ပါးသော ကြိယာဖြင့်၊ အဝဓိ=အပါဒါန်တို့သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏၊ ဣတိတသ္မာ=ကြောင့်၊ ဧတ္ထ=ဤစလအပါဒါန်၌၊ အဝဓိလက္ခဏဝိရောဓော=သည်၊ နတ္ထိ။ ဆိတ်နှစ်ကောင်ဝှေ့၍ ဖဲကြရာ၌ တောင်ဖက်ဆိတ်၏ဖဲခြင်းကြိယာကိုစွဲ၍ မြောက်ဖက်ဆိတ်သည် အပါဒါန်ဖြစ်၏၊ မြောက်ဖက်ဆိတ်၏ဖဲခြင်း ကြိယာကိုစွဲ၍ တောင်ဖက်ဆိတ်သည်အပါဒါန်ဖြစ်၏၊ မိမိအပါဒါန်ဖြစ်ရ သည့် ကြိယာနှင့် လှုပ်ရှားကြသည် မဟုတ်၊ မိမိကြိယာနှင့် မိမိလှုပ်ရှား ကြသည်ဟူလို၊ အစ္စုတိလက္ခဏာဟူရာ၌လည်း တစ်ခုသောကြိယာ၌ အပါဒါန်ကတ္တား နှစ်ပါးရှိကြရာတွင် ထိုကြိယာအတွက် မရွေ့သည်ကို အပါဒါန်၊ ထိုကြိယာအတွက်ရွေ့သည်ကို ကတ္တားဟုဆိုလိုသတည်း။
မာတာ=သည်၊ ပုတ္တတော=မှ၊ နဘာယတိ=မကြောက်၊ ပုတ္တော= သည်၊ မာတိတော=မှ၊ နစဘာယတိ=မကြောက်၊ အဋ္ဌကထာပြယုဂ်တည်း။ ဘယာ=ဘေးမှ၊ ဘိတော=ကြောက်သောကြောင့်၊ နဘာသတိ=သင် စကားမဆိုသလော၊ ဣတိ=ဤကား၊ ပါဠိ=မဟာဟံသဇာတ်ပါဠိတည်း။ ကစ္စည်း၌ ဘယယောဂအပါဒါန်မှာ စောရာဘယံဇာယတေကိုထုတ်ပြ၏၊ စောရာသည် ဘယံ၏အပါဒါန်မဟုတ်၊ ဇာယတေ၏အပါဒါန်သာ ဟုဆို၍ သဒ္ဒနီတိ၌ ဘယယောဂအပါဒါန်ကို အလျင်းပယ်၏၊။ ဘာယတိ ဘိတော ဟူသောကြိယာပုဒ်တို့၌မူကား အပါဒါန်ရှိသည်သာ ဖြစ်၏၊ ဘယပုဒ်၌သာ အပါဒါန် ရှိမရှိကိုစိစစ်ရာ၏၊။ တေ=အား၊ ဣတော=ဤ သူမှ၊ ဘယံ=ဘေးသည်၊ အတ္ထိ=၏၊ တေ=သင်ကောသလမင်းကြီးအား၊ ဣတော=ဤအင်္ဂုလိမာလမှ၊ ဘယံ=သည်၊ နတ္ထိ=မရှိ။ ယတော=အကြင် သူမှ၊ ခေမံ=ဘေးကင်းမြဲတည်း၊ တတော=ထိုဘေးကင်းမြဲမှ၊ ဘယံ= ဘေးဖြစ်၏၊။ ဤပါဠိတို့၌ စိစစ်ကြလေ။
စောရဿ=မှ။ ကထံ=အဘယ်သို့ကျင့်သည်ရှိသော်၊ ပရ လောကံ=တမလွန်လောကသို့ပြောင်းမှုကို၊ နဘာယေယျ=မကြောက် ရာသနည်း၊ ဧဝံ=ဤသို့ကျင့်သည်ရှိသော်၊ ပရလောကံ=ကို၊ နဘာယေယျ။ သမဏ=ရဟန်းကြီး၊ မံ=ငါဘီလူးကို၊ ဘာယတိ=ကြောက်သလော၊ တံ= သင်ဘီလူးကို၊ အဟံ=ငါဘုရားသည်၊ နဘာယာမိ=မကြောက်၊ ဘာယိတဗ္ဗံ= ကြောက်ထိုက်သောအမှုကို၊ နဘာယတိ။ အဟံ= ငါအလမ္ပာယ်သည်၊ ဘောဂိနံ=မြွေနဂါးကို၊ နဘာယာမိ=မကြောက်။ မံ=ကို၊ မိဂါ=တို့သည်၊ နဥတြာသန္တိ=မလန့်ကုန်။ အဋ္ဌကထာ၌ကား မံဒိသွာဟု ပါဌသေသ ထည့်၏၊။ သဗ္ဗေ=တို့သည်၊ ဒဏ္ဍဿ=မှ၊ တသန္တိ=လန့်ကြကုန်၏၊။ ဝါ=ကား၊ ပါပေန=မှ။ ယတော=အကြင်သူမှ၊ ကိဉ္စိ=တစ်စုံတစ်ခုသော၊ သိပ္ပံဝါ=ကိုလည်းကောင်း၊ ဝိဇ္ဇံဝါ=ကိုလည်းကောင်း၊ ဓမ္မံဝါ=ကိုလည်း ကောင်း၊ ဂဏှာတိ=သင်ယူ၏၊ တသ္မိံအက္ခာတရိ= ထိုဟောကြားတတ်သော သူ၌။ ဒွါသီတိသဟဿာနိ=ရှစ်သောင်းနှစ်ထောင် ဓမ္မက္ခန္ဓာတို့ကို၊ ဗုဒ္ဓတော=မှ၊ ဂဏှာတိ=၏၊။ မေ=ငါ အာနန္ဒာအား၊ ယေဓမ္မာ=တို့သည်၊ ပဝတ္တိနော=လေ့လာကုန်၏၊ တေ=တို့သည်၊ စတုရာသီတိသဟဿာနိ= တို့တည်း။ ဣတော=ဤသူမှ၊ သုတွာ=ကြားခဲ့၍၊ ဝါ=ကား၊ ဣမဿ= ဤသူမှ၊ သုတွာ=ကြားခဲ့၍၊ ဝါ=ကား၊ ဣမဿ=ဤသူမှ၊ သုတွာ=၍၊ ဣမဿဝစနံဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဣမဿ သန္တိကံဟူ၍လည်းကောင်း ပါဌသေသထည့်၍သော်လည်း သမ္ဗန်။ ယမှာ=အကြင်သူမှ၊ သမ္မာ သမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ=သော၊ ဓမ္မံ=ကို၊ ဝိဇာနေယျ=၏၊ ပရာဇိယောဂေ=ပရာရှေ့ ရှိသောဇိဓာတ်အယှဉ်၌၊ အပါဒါနံ=ကို၊ ပါဌသေသဝသေန=ဖြင့်၊ လဗ္ဘတိ=၏၊ တသ္မိံ ခေါပန သင်္ဂါမေ=ထိုစစ်ပွဲ၌ကား။ ဒေဝါ= တာဝတိံသာနတ်တို့သည်၊ ဇိနိတုံ=နိုင်ကုန်၏၊။ မယံ=တို့သည်၊ အမ္ဗကာယ=မိန်းမသားမှ၊ ဇိတာ=ရှုံးကြကုန်သည်၊ အမှာ=ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ အမ္ဗသဒ္ဒါမိန်းမဟော၊ ဂရဟာအနက်၌ကပစ္စည်း။ ဘာဂိရသီ=ဘာဂိရဝီ အမည်ရှိသော၊ အယံဂင်္ဂါ=ဤဂင်္ဂါမြစ်သည်၊ ဟိမဝတာ=မှ၊ ပဘာဝိတာ= အစဖြစ်၍စီးလာ၏။
ဥပဒ္ဒဝေါဝါ=ကပ်ရောက်နှိပ်စက်တတ်သော အန္တရာယ်သည်လည်း ကောင်း၊ ဥပသဂ္ဂေါဝါ=ကပ်ရောက်ငြိတွယ် တတ်သောအန္တရာယ်သည် လည်းကောင်း။ ပတိနိဓိနာမ=မည်သည်ကား၊ ပဋိဗိမ္ဗထပနံ=ကိုယ်စား လည် ထားခြင်းတည်း၊ ပတိဒါနံနာမ=မည်သည်ကား၊ ပတိဘဏ္ဍဒါနံ= ဘဏ္ဍာစားပေးခြင်းတည်း။ အာသဒ္ဒါ ယာဝသဒ္ဒါတို့၏အယှဉ်၌။ ယဿ အဝဓိနော=အကြင်အဝဓိ၏၊ သမ္ဗန္ဓီနိ=စပ်ရာဖြစ်သော၊ ကြိယာ= သည်၊ တံ=ထိုအဝဓိကို၊ ဗဟိကတွာ=အပပြု၍၊ ပဝတ္တတိ=၏၊ သော=ထို အဝဓိသည်၊ မရိယာဒေါ=မည်၏၊ အာပဗ္ဗတာ=တောင်တိုင်အောင်၊ ခေတ္တံ=လယ်ခင်းသည်၊ တိဋ္ဌတိ=၏၊။ ဤပြယုဂ်၌တောင်သည် အဝဓိတည်း၊ လယ်၏တည်ခြင်း ကြိယာသည် ထိုတောင်ကို အပပြု၍ ဖြစ်၏၊။ မြတ်စွာဘုရား၏ ကိတ္တိသဒ္ဒ၏ တက်ခြင်းသည် အဘယ်သို့လျှင် ဘဝဂ်ဘုံဟူသော အဝဓိကို အတွင်းပြုလေသနည်း၊ ဘဝဂ်ဘုံ၌ ကိတ္တိသဒ္ဒကိုကြားနိုင်သူ, ပြောဆိုနိုင်သူ မရှိပါတကားဟူ ငြားအံ့၊ ထိုဘုံ သို့ရောက်လေသော အရိယာတို့၏အစွမ်းဖြင့်ယူ။ ဘဝတော= ဖြစ်ရာဘုံအားဖြင့်၊ အာဘဝဂ္ဂါ=ဘဝဂ်ဘုံတိုင်အောင်၊ ဓမ္မတော=အာရုံဓမ္မ အားဖြင့်၊ အာ ဂေါတြဘူ=ဂေါတြဘုံတိုင်အောင်၊ သဝန္တိ=စီးသွားနိုင်ကုန်၏၊ အာရဗ္ဘေစ=အစပြုခြင်းအနက်၌လည်းကောင်း၊ သဟတ္ထေစ=၌လည်း ကောင်း။ ယတော=အကြင်အခါမှစ၍။ ဝိညုတ္တံ=သိကြားလိမ္မာ သည်၏အဖြစ်သို့၊ ပတ္တော=သည်၊ အသ္မိ=၏၊။ သဗ္ဗညုတညာဏ ပဋိလာဘာ=သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကိုရသဖြင့်၊ သဟ=တစ်ပြိုင်နက်၊ ပရိနိဗ္ဗာနာ= ပရိနိဗ္ဗာန်စံသည်နှင့်၊ သဟ=တစ်ပြိုင်နက်၊ ဒဿနုပ္ပါဒါ=သောတာပတ္တိ မဂ်ဉာဏ်ဥပါဒ်သည်နှင့်၊ သဟ=တစ်ပြိုင်နက်။
တထာဂတာနံ=မြတ်စွာ ဘုရားတို့၏၊ ဥပ္ပါဒါ-ဥပ္ပါဒေ=ဖြစ်ခြင်းသည်၊ သတိဝါ=ရှိသော်လည်းကောင်း၊ တထာဂတာနံ=တို့၏၊ အနုပ္ပါဒါအနုပ္ပါဒေ=မဖြစ်ခြင်းသည်၊ သတိဝါ=သော်လည်းကောင်း။ သဟတ္ထ=မိမိ လက်ဖြင့်။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ= ယနေ့ကိုအစပြု၍၊ ပါဏုပေတံ=အသက်နှင့် ပြည့်စုံသမျှ ကာလပတ်လုံး၊ ဝါသေဋ္ဌ=ဝါသေဋ္ဌလုလင်၊ တဒဂ္ဂေ=ထိုအခါကို အစပြု၍။ ဝါကျေ=ဝါကျကို၊ ဣစ္ဆိတေ=သည်၊ သတိ=ရှိသော်။ ပက္ခဗ္ဘန္တရမှိ=ပက္ခအတွင်း၌၊ နဇိဇ္ဈိ=မပစ်ပြီ။ ပက္ခသဒ္ဒေါ=သည်၊ ဒွိန္နံဝိဇ္ဈနဝါရာနံ=နှစ်ကြိမ်သော ပစ်ခြင်းတို့၏၊ မဇ္ဈေ=အလယ်၌၊ ကာလဝါစီ=ကာလကို ဟောသောသဒ္ဒါသည်၊ ဟောတိ။ ပက္ခသ္မာ=တစ် ပက္ခလွန်မှ။ ကောသာ=တစ်ကောသလွန်မှ။ ဒွေပိ=နှစ်ကြိမ်လည်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ဝိဇ္ဈနကြိယာ=တို့သည်။ ဒွိဟေ=နှစ်ရက်၌။ ဝုတ္တိ၌ အဇ္ဇဘုတွာ ဒေဝဒတ္တော ဒွီဟေဘုဉ္ဇိဿတိဟူသောဝါကျသည်ကား ဒွီဟာဘုဉ္ဇိဿတိ၏ ကြိယာမဇ္ဈအနက်ကိုပြသော ဝါကျတည်း။
နောက်ဝါကျအစုံ၌လည်း ဤနည်းတူ။ ဒွီဟာ=နှစ်ရက်မှ၊ အယံ ဣဿသော=ဤလေးသမားသည်၊ အတြဋ္ဌော=ဤနေရာ၌ တည်လျက်၊ ကောသေ=တစ်ကောသ ကွာဝေးရာ၌၊ လက္ခံ=မှတ်တိုင်စက်ကွင်းကို၊ ဝိဇ္ဈတိ=ဝင်အောင်ပစ်၏၊ ကောသာ=တစ်ကောသကွာဝေးရာမှ၊ လက္ခံ=ကို၊ ဝိဇ္ဈတိ=၏၊ ဤပြယုဂ်၌ ဝုတ္တိအလို ကြိယာနှစ်ကြိမ်မရ။ ဆဗ္ဗဿာ= ခြောက်နှစ်ပြည့်မှ၊ သန္ထတံ=အခင်းသစ်ကို၊ ကရောတိ=ပြုအံ့၊ အနာပတ္တိ= အာပတ်လွတ်၏၊ အတိရေက ဆဗ္ဗဿာ=ခြောက်နှစ်ထက်လွန်မှ။ ယဉ္စဝတ္ထုံ=ကို၊ ဂုတ္တံ=လုံခြုံသည်ကို၊ ဣစ္ဆိယတေ=၏၊။ ယတောစ=အကြင် ဝတ္ထုမှလည်း။ တံမံ=ထိုငါ့ကို၊ ပုညာ=မှ၊ နိဝါရေတိ=၏၊။ နံ=ထိုသူကို၊ ဒုဂ္ဂတျာဝါ=ဒုဂ္ဂတိဘဝ မှလည်းကောင်း၊ ဂရဟာယဝါ=ယခုဘဝကဲ့ရဲ့မှုမှ လည်းကောင်း၊ ဇာတိ=အမျိုးဇာတ်သည်၊ နနိဝါရေတိ=မတားမြစ်နိုင်။ ယဿ=အကြင်သူ၏၊ အဒဿနံ=ကို။
သမဏဿဂေါတမဿ=ရဟန်းကြီးဂေါတမမှ၊ အန္တရဓာ ယိဿာမိ=ငါကွယ်အံ့၊ တစ်နည်းကား၊ သမဏဿ ဂေါတမဿ=၏၊ အန္တရဓာယိဿာမိ=ကွယ်ခြားရာ၌ ငါတည်အံ့၊ နောက်ဝါကျ၌လည်း ဤနည်းတူ။ ဣတိ=ဤသို့အား ထုတ်ပါလျက်၊ မေ=ငါဘုရားမှ၊ အန္တရဓာယိတုံ=ကွယ်ခြင်းငှါ၊ နသက္ခိ=မတတ်နိုင်လေ။ အန္တရိတေ= ကွယ်ခြားရာဖြစ်သော၊ အစက္ခုဝိသယေ=စက္ခု၏အရာမဟုတ်သော၊ ဌာနေ=၌။ နိလိယိဿာမိ=ပုန်းအံ့။ လောကေ=၌၊ စက္ခု=လူနတ်ဗြဟ္မာ တို့၏မျက်စိဖြစ်တော်မူသောမြတ်စွာဘုရားသည်၊ အတိခိပ္ပံ=အလွန် လျင်မြန်စွာ၊ အန္တရဓာယိဿတိ=ကွယ်ဘိ၏၊။ မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ=မဒ္ဒကုစ္ဆိ ဥယျာဉ်၌။ သက္ကော=သိကြားမင်းသည်၊ နိမိဿ=နေမိအမည်ရှိသော၊ ရညော=၏၊ သမ္မုခေ=၌။ ကစ္စိ=အသို့နည်း၊ အမာဒမှာ=မှ၊ အာရာ=ဝေး ပါ၏လော၊ အထော=စင်စစ်၊ ပမာဒမှာ=မှ၊ အာရာ=ဝေးတော်မူပါ၏၊ သာတာဂီရိတို့အမေးအဖြေ။ သော=ထိုသူသည်၊ အာသဝက္ခယာ=မှ၊ အာရာ=ဝေး၏၊ ဒုတီယ တတီယ ဆဋ္ဌီတို့၌လည်း အပါဒါန်ချည်းပေး။ ဂါမှာ=မှ၊ အန္တိကံ=နီး၏၊။ ဣတောမဓုရာ=ဤမဓုရမြို့မှ။ ပရိက္ခေပတော=အဝန်းအားဖြင့်။ သာသပရာသိ=မုန်ညင်းစေ့ပုံသည်၊ အာယာမေန=အလျားအားဖြင့်၊ ယောဇနံ။
ပရိပုဏ္ဏဝါကျေ=၌၊ လဒ္ဓဗ္ဗဿ=ရထိုက်သော၊ တွာန္တပဒဿ=တွာ ပစ္စယန္တပုဒ်၏၊။ ယဉ္စပဒံ=သည်လည်း၊ တွာန္တပဒေ=တွာပစ္စယန္တပုဒ်သည်၊ သတိ=ရှိခဲ့သော်။ တံ=ထိုပုဒ်သည်၊ တွာန္တပဒေ=သည်၊ အသတိ=သော်၊ ပဒန္တရေ=ရှိသော ကြိယာပုဒ်တစ်ပါး၌၊ အဝဓိ=အပါဒါန်ပုဒ်သည်၊ ဟောတိ= ၏၊ တသ္မိံ=ထိုပုဒ်၌။ တမာဝါ=အမိုက်တိုက်တစ်ခုမှလည်း၊ တမံ=အမိုက် တိုက်တစ်ခုသို့။ ရဋ္ဌာ=တစ်တိုင်းမှ၊ ရဋ္ဌံ=တစ်တိုင်းသို့၊ ဝိစရတိ=လှည့် လည်၏၊ ဣတော=ဤမြင့်မိုရ်တောင်မှ၊ သာ=ထိုအရပ်မျက်နှာသည်။ ဂါမဿ=၏၊ ပုရိမတော=အရှေ့မျက်နှာ၌။ ယတော=အကြင်အရပ်မှ၊ ခေမံ=ဘေးကင်း၏၊ တတော=မှ၊ ဘယံ=ဘေးဖြစ်၏၊။ ယတောယတော= အကြင်အကြင်အရပ်မှ၊ ခန္ဓာနံ=တို့၏၊ ဥဒယဗ္ဗယံ=အဖြစ်အပျက်ကို၊ သမ္မသတိ=သုံးသပ်၏၊ ဤပြယုဂ်၌ ဒိသတ္ထဆိုသော်လည်း ဦးခေါင်း စသောကိုယ်အင်္ဂါစုကိုယူ။ ဝိဘတ္တိနာမ=ဝိဘတ္တိအနက်မည်သည်ကား။ ပဂေဝ=ရှေးအဖို့ကသာလျှင်။ တဒညတော=ထိုပြင်ဝတ္ထုစုမှ။ တတော=ထိုသူ့ကိုဆုံးမရသည်ထက်၊ အတ္တဒန္တော=မိမိကိုယ်ကို ဆုံးမ ရခြင်းသည်၊ ဝရံ=မြတ်၏၊။ သဒေဝကဿ=သော၊ လောကဿ=ထက်၊ သတ္ထာ=မြတ်စွာဘုရားသည်။ သာရိပုတ္တတော=သာရိပုတ္တရာအောက်၊ ဟီနာ=ကုန်၏၊ သာရိပုတ္တဿ=အောက်။ တတော=ထိုထက်၊ အဓိကံဝါ= လွန်သော်လည်းကောင်း၊ တတော=ထိုအောက်၊ ဦနံဝါ=ယုတ်သော်လည်း ကောင်း၊ နဝဋ္ဋတိ=မအပ်။ ဣဏေ=မြီးဟူသောအကြောင်းထူး၌။ အဇ္ဈတ္တဘူတော=အတွင်းသန္တာန်ဖြစ်သော၊ ဟေတု=အကြောင်းထူးသည်၊ ဂုဏောနာမ=မည်၏၊။ အဂုဏောပိ=ဂုဏ်ယုတ်ကိုလည်း၊ ဣဓ=၌၊ ဂုဏောတိ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ။ ဧဠတ္တာ=မိုက်သောကြောင့်။ ထောင်တန်း ကျသည်ကိုဗန္ဓဆိုသည်။ ထိုသူထောင်တန်းကျမှု၌ ဗာဟိရအကြောင်း အများရှိပါလျက် ကျသူမလိမ္မာမှု ထင်ရှားလှ၍ ထိုသူ၏မိုက်မှုကိုသာ ပြုသောပြ၍ သင်းမိုက်လို့ ထောင်ကျသည်ဟု ကဲ့ရဲ့စကား ဖြစ်သည့် အတွက်။
ပညာယ=ပညာကြောင့်၊ ဝါ=လိမ္မာလှသောကြောင့်။ ထောင်မှ လွတ်နိုင်ရန်အခွက့်မရှိ၊ ဉာဏ်ပညာ ကြီးလှ၍သာလွတ်သည်။ ဝါစာယ= နှုတ်ကြောင့်၊ မရတိ=၏၊ မသေလောက်ပါပဲနှုတ်မစောင့် သည့်အတွက် သေရသည်ဟူလို။ ဝါစာယ=စကားကောင်းလှသော ကြောင့်၊ မုစ္စတိ= အသေမှလွတ်၏၊။ ဝါစာယ=နှုတ်ကြောင့်၊ ပိယော=ချစ်၏၊ ဝါစာယ= ကြောင့်၊ ဒေေဿာ=မုန်း၏၊။ ဘဝံ=အရှင်သည်၊ ကုတော=အဘယ် ကနည်း၊ အဟံ=သည်၊ ပါတလိပုတ္တော=ပါတလိပုတ်ပြည်ကတည်း၊ အာဂတောပုဒ်ကို ထည့်၍သော်လည်း အပြည့်အစုံ ယောဇနာလေ။
အသတွဝစနေ=ဒြဗ်ကို မဟောရာ၌။ ထောကာ=အနည်းငယ်မှ၊ မုစ္စတိ=လွတ်၏၊ အနိုင်ကလေးလွတ်၏ဟူလိုသည်၊ မြန်မာစကား၌ ထိုဝေါဟာရကိုရှာလေ။ နဒိံ=မြစ်ကို၊ တရန္တော=ကူးသည်ရှိသော်၊ မနံဝုဠှော=မျောမည်ပြု၏၊။ မနံ=စဉ်းငယ်၊ ဝုဠှော=မျော၏ဟု ပေး သော်လည်း မျောလုမျောနေသည်ကို မနံဝုဠှောဆိုသတည်း။ အပ္ပတ္တ ဝုဠှောဟု ဖွင့်သည်ကိုထောက်။ မနံနှင့်ထောကာကို ဥပမာပြုသည်။
ကိစ္ဆာ=ငြိုငြင်လှမှ၊ မုစ္စတိ=၏၊ ငြိုငြင်လှမှလွတ်သည်ဆိုသည်နှင့် အနိုင်ကလေးလွတ်သည်ဆိုသောစကားအတူ။ ပိယော=သော၊ ပုတ္တော=ကို၊ ကိစ္ဆာ=မှ၊ လဒ္ဓေါ=၏၊။ မဟောသဓ=မဟော်သဓာ သုခမိန်၊ ဒုက္ခသ္မာ=သေအံ့သောဒုက္ခမှ၊ ကိစ္ဆာ=ငြိုငြင်မှ၊ မုတ္တာ=ငါတို့လွတ်ကြ ကုန်သည်၊ အမှာ=ကုန်၏၊ ဣဒါနိ=ယခု၊ ယာမ=မြန်မြန်သွားကြကုန်အံ့။ ဉာသေပန=ဉာသ်ကျမ်း၌ကား၊ ဝုတ္တံ၌စပ်။
ယတ္ထ=အကြင်ဟိတ်၌၊ ကတ္တုဗုဒ္ဓိ=ကတ္တားဟူသော အသိဉာဏ် သည်၊ သဉ္ဇာယတေ=၏၊ သောဝ=ထိုဟိတ်သည်သာလျှင်၊ ကတ္တာ=သည်၊ နဟောတိ=မဟုတ်၊ ဣတိ=သို့၊ ဝတ္တုံ=ငှါ၊ သက္ကာ=၏၊။ ကတ္တားအလားရှိ သည်ဖြစ်၍ ကတ္တားထင်မှတ်ဖွယ်ရှိသောဟိတ်ကို အကတ္တရိဆိုသည် ဟူလို။
ယောစ=အကြင်သူသည်ကား၊ သီတဉ္စ=ကိုလည်းကောင်း၊ ဥဏှဉ္စ= ကိုလည်းကောင်း၊ တိဏာ=မြက်တစ်ပြင်ထက်၊ ဘိယျော=လွန်၍၊ နမညတိ=ထီမထင်၊ မြက်တစ်ပြင်ထက်မျှ အလေးမပြု အမှုမထား ဟူလိုသည်။ သုခါ=ကာယိကသုခထက်၊ သောမနဿံ=သည်၊ ဘိယျော= လွန်၏၊။ ခန္တျာ=ခန္တီထက်၊ ဘိယျော=လွန်သော သူတော်ကောင်းတရား သည်၊ နဝိဇ္ဇတိ=မရှိ။ မယာ=ငါ့ထက်၊ ဘိယျော=လွန်သောရသေ့သည်၊ နဝိဇ္ဇတိ။
ဘိက္ခဝေ=တို့၊ တုမှေ=တို့သည်၊ မတ္တာယ=အတိုင်းအရှည်ထက်၊ ဘိယျောသော=လွန်စွာလျှင်၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသကထံ=ကို၊ သောတုကာမာ= နာလိုကြကုန်သည်၊ အတ္ထ=ဖြစ်ကြကုန်သလော။ တွံ=သင်သည်၊ မတ္တာယ=ထက်၊ ပရံဝိယ=လွန်စွာလျှင်၊ အတ္တမနော=ဝမ်းမြောက်သည်၊ ဟောဟိ=ဖြစ်လေလော၊ နောက်ပါဠိတော်အနက်ထင်ပြီ၊ ဤပါဠိတော်တို့၌ ဘိယျောသောပုဒ် ပရံဝိယပုဒ် အတက်တူ။
ပဉ္စမီဝိဘတ်ပြီး၏။
---------*-------
အာယတ္တဘာဝေါ=စပ်သည်၏အဖြစ်သည်။။ ဇာနန္တဿ= သိသောသူအား၊ သမ္ဗန္ဓောပိ ဝိဒိတော၌စပ်၊ ဝိဒိတော=ထင်လင်း သည်ပေး။ ဧဝံ=သို့၊ သမ္ဗန္ဓော=သည်၊ ကြိယာကာရကသဉ္ဇာတော= ကြိယာကာရကတို့ကြောင့်ဖြစ်၏၊ ဣမဿ=ဤသူ၏၊ အယံ=ဤဥစ္စာ တည်း၊ ဣတိဧဝံ=သို့၊ ပဝတ္တဗုဒ္ဓိယာ=၏၊ ဟေတုဘူတတ္တာ=ကြောင့်၊ အေဿဒမ္ဘာဝ ဟေတုကောစ=အေဿဒမ္ဘာဝ၏ အကြောင်းဖြစ်သည် လည်း၊ ဟောတိ။ ဣမဿ အယန္တိ ဧဝံပဝတ္တဗုဒ္ဓိယာ ဟေတုဘူတတ္တာ ပါဌ်ဖြင့် အေဿဒမ္ဘာဝဟေတုပုဒ်၏အနက်ကိုပြသည်။ ဝိသေသျ ပဒတ္ထဿ=၏၊ တံတံဝိသေသန ဘာဝေန=ဇညအဖြစ် ဇနကအဖြစ် အစရှိသော ထိုထိုဝိသေသနအဖြစ်ဖြင့်။ သုဝဏ္ဏဿ=ရွှေ၏၊ ဘာဇနံ= ခွက်တည်း၊ ရွှေဖြင့်ပြုလုပ်သော ခွက်ကိုဆိုသည်။
အလာဗုဿ=ဗူး၏၊ ကဋာဟံ=ဖျဉ်းအိုး၊ ဗူးအုံကိုဆိုသည်။ ဘဋ္ဌဓညာနံ=ကြိတ်ပြီးသော စပါးတို့၏၊ သတ္ထု=အမှုန့်။ သိဗ္ဗိကာနံ= ယောက်သွားတို့၏၊ သတံ=တစ်ရာသည်၊ နတ္ထိစ။ ကြိယာသမ္ဗန်၌။ ပုရိသော ဂစ္ဆတိဆိုရာ၌ ယောကျ်ားဒြဗ်သည် သွားခြင်းကြိယာ၌ သာဓက အဖြစ်ဖြင့်စပ်၏၊ နောက်ပြီးအခါ၌ ထိုယောကျ်ားနှင့်ထိုသွားခြင်းကြိယာကို ဖက်တွဲ၍ ပုရိသဿဂမနံဟု ဆို၏၊ ဤသွားခြင်းသည် သူတစ်ပါး၏ သွားခြင်းမဟုတ်၊ ထိုယောကျ်ား၏သွားခြင်းပေတည်းစပ်၍ပြ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ား ဒြဗ်သည် သွားခြင်းကြိယာ၌ သမ္ဗန္ဓီအဖြစ်ဖြင့်သာစပ်၏။
သာဓကအဖြစ် ဖြင့်မစပ်၊ ထိုကြိယာကိုပြီးစီးစေသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်စပ် သည်မဟုတ်ဟူလို၊ ဤအနက်ကိုပြခြင်းငှါ ယဒိဧဝံစသည်ကိုဆိုသည်။ သိဒ္ဓါယ=ပြီးပြီးသော၊ ကြိယာယ=နှင့်၊ သမ္ဗန္ဓံ=ကို၊ သန္ဓာယ=၍။ နာနတ္တသမ္ဗန်၌။ ဏီအာဝီပစ္စယာနံ=တို့၏၊ ကမ္မေ=ကံ၌၊ နိစ္စံ=အမြဲ၊ ဆဋ္ဌီ=ဆဋ္ဌီသက်၏၊ ဈာနဿ=စျာန်ကို၊ လာဘီ=ရ၏၊။ ရူပါနံ=ရူပါရုံတို့ကို၊ ဒဿာဝီ=မြင်လေ့ရှိသူသည်၊ အတ္ထိ=၏၊။ သမဝိသမဿ=ညီညွတ် သည်မညီညွတ်သည်ကို။ တာရကရူပါနံ=မိုးကြယ်တို့ကို။ တု,အက, အန, ဏပစ္စယာနံ=တို့၏၊။ ဘိန္နာနံ=စိတ်ဝမ်းကွဲပြားသူတို့ကို၊ သန္ဓာတာ= စပ်လေ့ရှိ၏၊ သံဟိတာနံ=စပ်လျက်ရှိသူတို့ကို၊ အနုပ္ပါဒါတာ=အားပေး လေ့ရှိ၏၊။ ဂါဓံ=နေရာတွင်းကို၊ ကတ္တာ=ပြုလေ့ရှိ၏၊ နောဝသိတာ= တွင်းမှာနေလေ့မရှိ။ တွံ=သည်၊ ဧဝရူပံ=သော၊ ဝါစံ=ကို၊ ဘာသိတာ= ဆိုမိဖူးသည်ဟူ၍၊ သရတိ=အမှတ်ရ၏လော။ ကမ္မဿ=ကို၊ ကာရကော=ပြုတတ်သောအတ္တမည်သည်၊ နတ္ထိ၊ ဝိပါကဿစ=ကိုလည်း၊ ဝေဒကော=ခံစားတတ်သောအတွေ့မည်သည်၊ နတ္ထိ။ လောကဿ=ကို၊ အဝိသံဝါဒကော=မချွတ်ယွင်းစေတတ်။ မဟတိံ=ကျယ်စွာသော၊ မဟိံ=မြေအပြင်ကို၊ အနုသာသကော=ဆုံးမတတ်၏၊ ဇနံ=သတ္တဝါကို၊ အဟေဓကော=မညှဉ်းဆဲတတ်။ ပသဝေါ=သားတို့ကို၊ ဘရာဇကေန= ပန်းဆိုးသမားမဟုတ်ပါပဲလျက်၊ ဝတ္ထာနံ=အဝတ်တို့ကို၊ ရာဂေါ=အဆန်း တကြယ်တပ်စွမ်းဖွယ်ဆိုခြင်းသည်၊ အစ္ဆရိယော=အံ့ဖွယ်ရှိ၏၊။ ဒေါဟော=နို့ညှစ်မှုသည်၊ အစ္ဆရိယော။ အလဇ္ဇီနံ=တို့ကို၊ နိဿာယ=၍၊ အံကိုနံပြုသည်ဟုကြံမူ ဒုတီယာတည်း။ အာယသ္မတော=ကို။ ဥပါဒါယ=စွဲမှီ၍။ ဓမ္မဿ=တရားကို၊ ဂုတ္တော=စောင့်တတ်၏၊။ ရဇ္ဇဿ=တိုင်းပြည်ကို။ သတ္တာနံ=တို့၏၊ ကမ္မပစ္စယာ=ကြောင့်၊ တေသံ= ထိုတမလွန်သို့ရောက်လေသောပြိတ္တာတို့ကို၊ ကောစိ=တစ်စုံတစ်ယောက် သောဆွေမျိုးဖြစ်သူလူသည်။ ဥဒကဿ=ရေကို၊ ပဋိကုရုတေ=ပြုပြင်၏၊ ကဏ္ဍဿ=မြှားကို။ ဗုဒ္ဓါနံ=တို့သည်။ တေသံ=တို့သည်၊ ယေသံ= တို့သည်။ ကစ္စာယနဿ=သည်၊ ပကတိ= ပြုအပ်သောအမှုသည်၊ သောဘဏာ=တင့်တယ်၏၊။ ပုပ္ဖဿ=ပန်းဖြင့်။ ဃတဿ= ထောပတ်ဖြင့်။ ဒေဝဒတ္တဿ=အား၊ ရုဇ္ဇတိ=ထိုးကျင့်၏၊။ မုသာ ဝါဒဿ=မှ၊ ဩတ္တပန္တော=ကြောက်သည်ဖြစ်၍၊ သင်္ခါတုံ=ရေတွက်ခြင်းငှါ၊ နောပိ သက္ကောမိ=မတတ်နိုင်၊ ဩတ္တပေဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏၊ ဩတ္တပေ= ကြောက်လန့်၏ပေး။ တာတ=ဘခင်၊ အတ္ထဿ=အကျိုးစီးပွါး၌၊ ကောဝိဒေ=လိမ္မာကုန်သော။ ကေစိ=တို့သည်၊ ဣဒ္ဓီသု=တို့၌။ သတ္တမီပြယုဂ်။ ဗုဒ္ဓဿ=၌၊ ပသန္နာ=ကုန်သော။ စေတောပရိယ ဉာဏဿ=၌၊ ဝသီ=အစိုးရသည်၊ အမှိ=၏၊ မဟာမုနိကား အာလုပ်တည်း။
ဆဋ္ဌီဝိဘတ်ပြီး၏။
---------*-------
ကဋေ=ဖြာသင်ဖြူး၌။ ထာလိယံ=ထမင်းအိုး၌။ ယသ္မိံ= အကြင်အာဓာရ၌၊ အာဓေယျဝတ္ထု=ဆောင်အပ်သော ဝတ္ထုသည်၊ သကလေဝါ=၌၎င်း၊ ဧကေဒေသေဝါ=၌၎င်း။ အလ္လိယိတွာဝါ= ငြိတွယ်၍သော်၎င်း။ အဓိဋ္ဌိတမတ္တံ=အကုန်မှီ၍တည်ကာမျှသည်။ ဥက္ခလိယံ=ထမင်းအိုး၌၊ အာစာမော=ထမင်းချိုးသည်၊တိဋ္ဌတိ။ ပရိယင်္ကေ=ရာဇပလ္လင်၌၊ အာဓေယျဿ=အာဓေဉ်ဝတ္ထု၏၊ အဝတ္ထု ဘူတောပိ=တည်ဝတ္ထုမျိုးမဟုတ်ငြားသော်လည်း၊ တဒါယတ္တဝုတ္တိဒီပနတ္ထံ= ထိုနှင့် စပ်၍သာတည်နေနိုင်ခြင်းကိုပြခြင်းငှါ။ ဃောသော=နွားကျောင်း သားရွာသည်။ အာဓေယျဿ=၏၊ တ္တ၌သမ္ဗန်၊ အနညာဘိမုခဘာဝ ဒီပနတ္ထံ=တစ်ပါးသို့ရှေးရှုမှုမရှိသည်၏အဖြစ်ကိုပြခြင်းငှါ။ အာကာသေ သကုဏာပက္ခန္တိ၌ငှက်တို့၏ အတောင်ခတ်၍ပျံခြင်းငှါ ကြိယာအထူး မည်သည် ကောင်းကင်နှင့်ကင်း၍မဖြစ်နိုင်၊ ထို့ကြောင့်ထိုကြိယာအတွက် ကောင်းကင်သည်အာဓာရဖြစ်သတည်း၊ အညတ္ထာဘာဝဝိသယာဓာရ ဟူ၏၊ အညတ္ထနဘဝတီတိ အညတ္ထာဘာဝေါ အညတ္ထဘာ ဝဿ ဝိသယော။ အညတ္ထာဘာဝ ဝိသယောပြု။ နဘဝတိ၌လည်း တံကြိယံ သမ္ပာဒေတုံ နသက္ကောတိ ဟုအနက်ယူ။
ဘဂဝန္တံ=ကို၊ ပါဒေသု=တို့၌၊ ဝန္ဒတိ=၏၊ ဤ၌ ဘဂဝန္တံ ဟုဆို သော်လည်း ရှိခိုးခြင်းကြိယာအထူးကို ပြုရာဌာနဖြစ်၏ထိုကြိယာ အထူး နှင့်လျော်သော ခြေတော်မြတ်ကိုသာ ရှေးရှုရင်းပဓာနဖြစ်သည်၊ ဒြဗ်တော် တစ်ခုလုံးကို အညီအမျှရှေးရှု သည်မဟုတ် ဟုပြခြင်းငှါ ပါဒေသုဟု ဆိုရပြန်သည်၊ ဒေသန္တရာ ဝစ္ဆေဒ ဝိသယာဓာရ ဟူ၏၊ ပြုသောကြိယာနှင့် အထူးလျော်ရာဝတ္ထုကို ကွက်ခြား၍ ရှေးရှုခြင်းရှိသည့်အတိုင်း ထိုကြိယာ နှင့် အထူးမလျော်သော ဟတ္ထသီသံအစရှိသော ဌာနစုကိုနစ်စေ၍ ထိုကြိယာနှင့်အထူးလျော်သော ဒေသန္တရကိုကွက်ခြား၍ယူသော ဝိသယာဓာရဆိုလိုသည်။
နေမိတ္တက သဟဘာဝိနော=အကျိုးကြိယာနှင့်တကွဖြစ်လေ့ ရှိသော၊ သညာဏ ကာရဏဿ=အနီးဖြစ်၍ သိမှတ်ကြောင်းဖြစ်သော အကြောင်း၏၊ ဧတံနာမံ=တည်း၊ အကျိုးနှင့် အလွန်နီးစပ်သည်ဖြစ်၍ သည်အကြောင်းရှိလျှင် သည်အကျိုးဖြစ်တတ် သည်ဟု အကျိုးကိုအလွန် သိစေနိုင်သော အကြောင်းဟူလိုသည်၊ သိစေနိုင်သောအကြောင်း ဆိုသော်လည်း၊ ဉာပကဟိတ် ဆိုလိုသည် မဟုတ်၊ ဇနက ဟိတ်မျိုးပင် တည်း။ ယံဘာဝေါ=အကြင်ကြိယာသည်၊ ဘာဝလက္ခဏံ=ကြိယာတစ်ပါးကို သိကြောင်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊ တသ္မိံ=၌။ သာရိပုတ္တဿ= သည်၊ အစိရပက္ကန္တဿ=ဘဲသွား၍မကြာမှီ။ တေ=သင်မင်းကြီးသည်၊ အပ္ပမတ္တဿ=မမေ့မလျောသည်ဖြစ်၍၊ ဝိဟရတော=နေသည်ရှိသော်၊ တေ=၏၊ ဣတ္ထာဂါရောပိ=မင်းမောင်းအပေါင်းသည်လည်း၊ ဆဋ္ဌီဘာဝ လက္ခဏတည်း။ သဗ္ဗေ=အလုံးစုံသောဆူးငြောင့်ခလုတ်တို့သည်၊ မဂ္ဂါ=မှ၊ သောဘာရဒွါဇော=သည်၊ ဂစ္ဆန္တော=သော်၊ အဇ္ဈတံဣတိသိံ=ကို၊ အဒ္ဒသာ= ပြီ၊ မဟာရာဇ=နေမင်းကြီးသည်၊ ယာယမာသီတန္တရေ=သီတာအခြားရှိ ကုန်သော၊ နဂေ=တောင်စဉ် ၇-ထပ်တို့ကို၊ အဒ္ဒါ=မြင်လေ၏။
တဿ=ထိုတရားစောင့်သောမင်းကြီး၏၊ ရဋ္ဌေ=တိုင်းနိုင်ငံ၌၊ အကာလေ=၌၊ ဝဿတိ=မိုးရွာ၏၊ အနာဒရဘူတော=အနာဒရဖြစ်၍ ဖြစ်သော၊ သိဝိရာဇဿ=သိဝိတိုင်းရှင်ဖြစ်သော ဝေဿန္တရာမင်းကြီးသည်၊ ပက္ခတော-ပက္ခန္တဿ=ကြည့်ရှုစဉ်၊ သော=ထိုဇူဇကာသည်၊ အာကောဋ ယန္တော=ရိုက်နှက်လျက်၊ နေတိ=၏၊။ မတာပိတူနံ=တို့သည်၊ အကာ မကာနံ=အလိုမရှိကြကုန်သည်ဖြစ်၍၊ ရုဒန္တာနံ=ငိုကြကုန်စဉ်၊ ပဗ္ဗဇိ=၏၊ တေ=သင်သည်၊ အနာဂါရိယုပေတဿ=ရဟန်းအဖြစ်သို့ ကပ်သည် ဖြစ်၍၊ ဝိပ္ပမုတ္တဿ=ကျွတ်လွတ်ပြီးသော၊ သမနဿ=ရဟန်းသည်၊ သတော=ဖြစ်ပါလျက်၊ အညံ=သူတစ်ပါးကို၊ ယံအနုသောဇတိ= အကြင် စိုးရိမ်၏၊ တံ=ထိုစိုးရိမ်မှုသည်၊ နသာဓု=မကောင်း။ ဘိက္ခူသု=ရဟန်း တို့ကို၊ အဘိဝါဒေန္တိ=ကုန်၏၊ ပုတ္တံ=ကို၊ မုဒ္ဓနိ=ဦးထိပ်ကို၊ စုမ္ဗိတွာ=နမ်း၍၊ ပပုဒ်သည်၊ နာနာဗာဟာသု=တို့ကို။ ပုတ္တံ-ပုတ္တဿ=၏၊ပုရိသံ-ပုရိဿ=၏၊ ဤသို့လည်းကြံကြကုန်၏၊။ သော=ထိုသာမဏေငယ်သည်၊ မံ=ကို၊ အနုသာသေယျ=ငြားအံ့၊ မတ္ထကေ-မတ္ထကေန= ဦးထိပ်ဖြင့်၊ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ= ခံပါအံ့။ ယတ္ထ=အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်၌၊ ဒိန္နံ=လှူအပ်သောအလှူသည်၊ မဟဖလံ=၏၊ တံ=ထိုအလှူခံပုဂ္ဂိုလ်ကို၊ ဝိစေယျ= ရွေးချယ်၍၊ ဒါနံ=ကို၊ ဒါတဗ္ဗံ=၏၊။ ဂုန္နံ=တို့၏၊ သာမိ=အရှင်တည်း၊ ဝါ=အစိုးရတည်း၊ ဤသို့ဒြဗ်၌၊ ပဓာနစပ်လျှင် သမ္ဗန်သင့်၏၊ ဂုန္နံ=တို့ကို၊ သာမိ=အစိုးရသည်တည်း၊ ဤသို့ကြိယာ၌ ပဓာနစပ်လျှင်ကံသင့်၏၊။ ဂုန္နံ=တို့၏၊ ပသုတော=လေ့ ကျက်သူတည်း၊ ဒြဗ်၌စပ်၊ ဂေါသု=တို့၌၊ ပသုတော=တည်း၊ ကြိယာ၌စပ်။ ကဋကရဏဿ=ဖျာသင်ဖြူးကိုပြုခြင်း၏၊ အာယုတ္တော=အားထုတ် သူအမှုသည်တည်း၊ ဒြဗ်၌စပ်၊ ကဋကရဏေ=၌၊ အာယုတ္တော=တည်း၊ ကြိယာ၌စပ်။ ဒေါဏော=စရွတ်သည်၊ ဝါ=သည်၊ ခါရိယံ=တင်းပေါ်၌၊ ဥပ=ပိုစွန်း၏၊ တစ်တင်းပေါ်မှာ တစ်စိတ်စွန်းသည်ဟူလို။
ဂဟာပဏံ=တစ်ကျပ်သည်၊ နိက္ခေ=တစ်နိက္ခအပေါ်၌၊ ဥပ=ပိုစွန်း ၏၊။ ပဉ္စာလာ=ပဉ္စာလမင်းတို့သည်၊ ဗြဟ္မဒတ္တေ=ဗြဟ္မဒတ်မင်းအပေါ်၌၊ အဓိ=အစိုးရကြကုန်၏၊ ဗြဟ္မဒတ္တော=သည်၊ ပဉ္စာလေသု=ပဉ္စာလမင်းတို့ အပေါ်၌၊ အဓိ=၏၊ ။ဗာရာဏသီ=ဗြဟ္မဒတ်မင်းနှင့်ပဉ္စာလမင်းတို့ အလှည့်အလည်အစိုးရကြသည်ဟူလို။
ဆရာတို့အလိုကား- ပဉ္စာလာ= ပဉ္စာလတိုင်းသူတို့သည်၊ အဓိဗြဟ္မ ဒတ္တေ=ဗြဟ္မဒတ်မင်းလျှင် အစိုးရသူ ရှိကုန်၏ဟုပေး။ အဓိနစ္စေ ဂေါတမီ=၌၊ ဂေါတမီသည်၊ နစ္စေ=ကချင်းအမှု၌၊ အဓိ=အစိုးရ၏ဟုပေး။ ကိံကရဏံ=အဘယ်အကြောင်းကြောင့်၊ နောက်ပြယုဂ်တို့၌လည်း၊ ဟိတ် အနက်ချည်းပေးလေ၊ ပယောဇန၊ အတ္ထ၊ ဝဏ္ဏ၊ ပကရဏသဒ္ဒါတို့လည်း ဤအရာ၌ ဟေတုပရိယာယ်တို့ချည်း ဟူလိုသည်။
ကာရကနိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း ဤတွင်ပြီး၏။
---သမာသ်နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
အထ=၌၊ ယုတ္တတ္ထာနံ=ယှဉ်အပ်သောအနက်ရှိကုန်သော။။ နာမ လိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနေသု=အထူးထူးသောလိင်၊ အထူးထူးသောဝိဘတ်၊ အထူးထူးသောဝုစ်တို့ကြောင့်။။ ဧကကတ္တုဧကကမ္မာဒိဘာဝေန= တစ်ခုသောကတ္တားဖြစ်ခြင်း၊ တစ်ခုသောကံဖြစ်ခြင်း စသည်တို့၏ အဖြစ်ဖြင့်။။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလာနာဂစ္ဆန္တိ၌ ဒွန်ပုဒ် ၂-စုသည် ကတ္တားပုဒ် တစ်ခုသာဖြစ်၏၊ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလာနေ ပဿတိ၌ ကံပုဒ်တစ်ခုသာ ဖြစ်၏၊ စသည်ဖြင့်သိလေ။။ သာကလျတ္ထေ=အလုံးစုံတို့၏ အဖြစ် ဟူသောအနက်၌။
ယုဂပဒတ္ထေ=ယုဂပုဒ်၏အနက်၌။။ အဓိတော= အဓိသဒ္ဒါ နောက်မှ၊ သိ=သိဝိဘတ်သက်၊ တဿ=ထိုသိဝိဘတ်ကို၊ လောပေါ၌စပ်၊ ဣတ္ထီတော=ဣတ္ထီသဒ္ဒါနောက်မှ၊ သု=သုဝိဘတ်သက်။ တဿ=ထိုဝါကျ ၏၊ အတ္ထံ=ကို၊ ကထေန္တေန=ဖွင့်ဆိုသောဆရာသည်။။ ဣတ္ထီသု ပဝတ္တာ ကထာ စသည်ကား အနက်ဖွင့်ဆိုပုံတည်း။။ တတော=ထိုနောက်မှ။။ အသင်္ချေကတ္ထသညာ=အသင်္ချာသမာသ်အမည်ကို၊ ကရိယတေ=မှည့် အပ်၏၊ ဧကတ္ထသညာယ=ဧကတ္ထအမည်ကို၊ ဝါ=သမာသ်အမည်ကို၊ ကတာယပန=မှည့်ပြီးသည်ရှိသော်ကား၊ ဝါကျတ္ထာယ=ဝါကျဖြစ်ခြင်း အကျိုးငှါ၊ ပယုတ္တာနံ=ယှဉ်အပ်ကုန်သော၊ ဝိဘတ္တီနံ=တို့၏၊ အတ္ထော=ကို၊ ဧကတ္ထပဒေန=သမာသ်ပုဒ်သည်၊ ဝုတ္တော=ဟောအပ်ပြီးသည်၊ ဟောတိ= ၏၊။ ဣဒါနိ=၌၊ ဝုတ္တတ္တာနံ=သူတစ်ပါးသည်ဟောအပ်ပြီးသော အနက်ရှိ ကုန်သောဝိဘတ်တို့၏၊ အပယောဂါရဟတ္တာ=အသုံးပြုခြင်းငှါ မထိုက် သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ လောပံ=ကို၊ အာဟ=ဆိုတော်မူ၏၊။ အလုတ္တ သမာသ်မျိုး၌ကား၊ ဝုတ္တတ္ထဖြစ်သော်လည်း ပရပူရဏအကျိုးငှါ မကျေပဲရှိလေသည်။။ ယေသံ=အကြင်ပုဒ်တို့အား၊ ဧကော=တစ်ခုသော၊ အတ္ထော=ပဓာနအနက်သည်၊ အတ္ထိ=၏၊ တသ္မာ=ကြောင့်၊ တာနိ=တို့သည်၊ ဧကတ္တာနိ=မည်ကုန်၏၊။ စ=ဆက်ဦးအံ့၊ ဧတ္ထ=ဤဝိဂြိုဟ်ဝါကျ၌၊ အတ္ထောတိ=ဟူသည်ကား၊ ပဒန္တရေ=စပ်ရာ ပုဒ်တစ်ပါး၌။။ ဝိဓေယျော= စီရင်ခြင်းငှါထိုက်သော၊ တထာဟိ=ထို စကားမှန်၏၊။ ဝစနဝါကျံနာမ= စကားဝါကျ မည်သည်၊ ဝိဓေယျတ္ထေဟိ ဧဝ=တို့ဖြင့်သာလျှင်၊ သိဇ္ဈတိ= ပြီးစီးနိုင်၏၊ အညထာ=အားဖြင့်၊ နော သိဇ္ဈတိ=မပြီးစီး။။ ပုတ္တ သဒ္ဒတ္ထေဿဝ=ပုတ္တ၏ အနက်ဖြစ်သော သား၏သာလျှင်၊ နာမံ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ရာဇသဒ္ဒတ္ထဿ=မင်းဒြဗ်၏၊ နာမံ၊ နဟောတိ။။ သုဿ=သုဝိဘတ်၏၊။ အမာဒိတော=အမာဒိသမာသ်မှ၊ ပုဗ္ဗသ္မာ= ရှေးဖြစ်သောအသင်္ချသမာသ်ပုဒ် နောက်မှ၊ ဝိဘတ္တီနံ၊ လောပေါ။။ ဤသုတ်၌ သီဟိုဠ်မူ၌လည်း ဤအနက်ပင်ထင်၏၊ အသင်္ချေ ကတ္တာဟု ဆိုလျှင် ထိုအနက်သည် အဖြောင့်အားဖြင့်ပြီး၏၊ ဆင်ခြင်ရန်ရှိ၏။
ဝိဂ္ဂဟေ=ဝိဂ္ဂဟဝါကျတွင်း၌၊ ကထာပဝတ္တာ ဣစာဒီနိပန= တို့သည် ကား၊ သမာသသာမတ္ထိယေန=သမာသ်ပြုလုပ်ခြင်း၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဝိဒိတာနိ=သိအပ်ကုန်သော၊ ဝါ=ထင်ရှားကုန်သော၊ အတ္ထပဒါနိနာမ= မည်ကုန်၏၊။ နာတောသုတ်၌၊ အတော=အကာရန္တနောက်မှ၊ သဗ္ဗာသံ= အလုံးစုံသောဝိဘတ်တို့၏၊ လောပေါ=သည်၊ နဟောတိ၊ အပဉ္စမိယာ= ပဉ္စမီမှတစ်ပါးသောဝိဘတ်၏၊ အံ=အံအပြုသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ အဇ္ဈတ္တံ=မိမိ၌ဖြစ်သော၊ ဓမ္မော=သည်၊ ဇာယတိ=၏၊ အဇ္ဈတ္တံ= မိမိ၌ဖြစ် ကုန်သော၊ ဓမ္မာ=တို့သည်၊ ဇာယန္တိ=ကုန်၏၊။ ဝါတတီယာသုတ်၌၊ အဇ္ဈတ္တံ=မိမိ၌ဖြစ်သော၊ ဓမ္မေန=ဖြင့်၊ ဝတ္တတိ=၏၊။ အတ္ထဿ= မိမိ ဟုဆိုအပ်သောအတ္တ၏၊ အာဓာရဘာဝေါ=တည်ရာ၏အဖြစ်သည်၊ သိဇ္ဈတိယေဝ=တည်း။။ ပဉ္စမိယာ=၏၊ အံဘာဝဝဇ္ဇနံ=အံအပြုကိုကြဉ်ခြင်း သည်၊ အပ္ပကတ္တာ=အံအပြုနည်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း၊ ဣတိ၊ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။။ ဝိကပ္ပေါ=အံမပြုသောဝိကပ်ကို။။ တိဏေန=မြက်နှင့်တကွ၊ သကလံ=အလုံးစုံတည်း၊ သတိဏံ။။ ဝါကျမှာမူကား၊ သဟတိဏေနာတိ သတိဏံပြု။
သဒ္ဒဗျာကရဏေသု=သဒ္ဒါဗျာကရိုဏ်းကျမ်းတို့၌၊ အတ္ထဝစနံနာမ= အနက်ကို ပြဆိုသော စကားမည်သည်၊ သဒ္ဒတ္ထဝိဘာဝ နမတ္တံ=သဒ္ဒတ္ထကို ထင်စွာပြသောစကားမျှသာတည်း၊ သုတ္တန္တေသုပန=တို့၌ကား၊ ဣမေသံ ပဒါနံ=ဤသဒ္ဒါကျမ်းတို့၌ ထုတ်ပြအပ်ကုန်သော သမာသ်ပုဒ် တဒ္ဓိတ်ပုဒ် စသည်တို့၏၊ ယုတ္တံ=ထိုထိုအရာအားလျော်သော၊ အဘိဓေယျတ္ထံ=ကို၊ ဉတွာ=သိ၍၊ တဒနုရူပံ=စွာ၊ အတ္ထဝစနံပိ=ကိုလည်း၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ=၏။
ဘိက္ခာနံ အဘာဝေါ ဒုဗ္ဘိက္ခံဟု သဒ္ဒါကျမ်းတို့၌ ပြဆိုသောကြောင့် ဒုဗ္ဘိက္ခသဒ္ဒါ၏အနက်ကား အဘာဝမျှသာတည်း၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ကာလဒေသဌာနစသည်ကို မယူအပ်ဟု အမြဲမမှတ်ရာ ဟူလိုသည်၊ ဤစကားကိုအရာတိုင်းမှာ လျော်စွာသိကြလေ။
ပဿ=သဘောအား၊ ယောဂျံ=လျော်ကန်သည်တည်း။။ ယောဂျအနက်၊ ဝိစ္ဆာအနက်၊ အနုပုဗ္ဗအနက်တို့လည်း ယထာတ္ထတို့ပင် ည်း။။ သောတဿ=စီးဆင်းသော ရေအလျဉ်၏၊ ပဋိလောမံ=ပြန်ဘက် တည်း။။ ယုဂဘူတော=အစုံဖြစ်တတ်သော၊ ပဒတ္ထော=ပုဒ်အနက်မျိုး သည်၊ ယုဂပဒတ္ထော=မည်၏၊ သဟဘာဝီအတ္ထဒွယဿ= တစ်ပြိုင်နက် တကွ နက်ဖြစ်လေ့ရှိသောအနက်စုံ၏၊ ဧတံနာမံ=တည်း၊ တတ္ထ=ထို ယုဂပဒတ္ထ၌၊ အသနီဖလေန=မိုးကြိုးသွားနှင့်၊ သဟပဝတ္တံ=တကွဖြစ်သော၊ စက္ကံ= မိုးကြိုးစက်ကွင်းတည်း၊ သစက္ကံ=ကွင်း။။ ဂဒါဝုဓေန=ချွန်းတောင်း လက်နက်နှင့်၊ ယုဂဠပဝတ္တံ=အစုံဖြစ်သော၊ ဝါသုဒေဝဿ=၏၊ စက္ကာဝုဓံ= စကြာလက်နက်တည်း၊ ဝါသုဒေဝမင်းကြီး၏ လက်နက်စကြာဟူလို၊ ဗိဿဏိုးနတ်မင်း၏ လက်နက်စကြာလည်းဟူ၏၊။ ပရာပါဗဟိသုတ်၌၊ ပဗ္ဗတတော=မှ၊ ပရိသမန္တာ=၌၊ ဒေဝေါ=သည်၊ ဝဿတိ=ရွာ၏၊ ဣတိ၊ ပရိပဗ္ဗတံ=မည်၏၊။ အာကုမာရေဟိ=သတို့သားငယ်တို့တိုင်အောင်၊ ကစ္စာယနဿ=၏၊ ယသော=ကျော်စောခြင်းသည်၊ ဝတ္တတိ=၏၊ ဣတိ။ အာပါဏကောဋိယာ=အသက်ဆုံးသည်တိုင်အောင်၊ သရဏဂမနံ= ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ကပ်ခြင်းသည်။။ ပဗ္ဗတော=မှ၊ တိရော=တဘက်တည်း။ ပုရေဘတ္တာဝါ စသောဝိကပ်စုကား သမာသ်မဖြစ်သည်ကို ပြသည်၊ ဘတ္တာ=ဆွမ်းစားသည်မှ၊ ပုရေ=ရှေးတည်းပေး။။ သမီပေစ=အနီးဟူသော အနက်၌လည်းကောင်း၊ အာယာမေစ=အလျားလိုက် တည်ခြင်းဟူသော အနက်၌လည်းကောင်း။။ အသနီ=မိုးကြိုးသည်၊ အနုဝနံ=တော၏အနီး၌၊ ဂတာ=ကျ၏။
ယသ္မိံကာလေ=၌၊ ဂါဝေါ=တို့သည်၊ တိဋ္ဌန္တိ=ကုန်၏၊ ဣတိ၊ သော= ထိုကာလသည်၊ တိဋ္ဌဂု=မည်၏၊ ဤသို့အပြည့်အစုံ ချည်းပေးလေ။။ ယသ္မိံကာလေ=၌၊ အာယတိံ=နှောင်းသော၊ ယဝေါ=မယောစပါးသည်၊ ဝတ္တတိ=၏၊။ ခလေ=ကောက်နယ်တလင်း၌။ လုနာ=ရိတ်ကုန်ပြီးသော၊ လုယမာနာ=ရိတ်ဆဲဖြစ်ကုန်သော။။ ပါတော=နံနက်၌၊ နဟာနံ=ရေချိုး ရခြင်းသည်။။ ပန=ထိုသို့ထင်ကုန်ငြားသော်လည်း၊ အညပဒဿ= ယသ္မိံကာလေဟူသောအညပုဒ်၏၊ လိင်္ဂါဒိဝသေန=လိင်စသည်တို့၏ အစွမ်းဖြင့်၊ တေသံ=ထိုတိဋ္ဌဂုစသော ပုဒ်တို့အား၊ ရူပဝိကာရောနာမ၊ နတ္ထိ၊ တသ္မာ၊ အဗျယရူပတ္တာ=မပျက်စီးနိုင်သောရုပ်ရှိသည်၏အဖြစ် ကြောင့်၊ ဣဓ=ဤအဗျယီဘော သမာသ်အရာ၌။
အဗျယီဘောသမာသ်ပြီး၏။
---ဒုတီယာ တပ္ပုရိသ်
ဧတ္ထ=ဤခြောက်ပါးသောအမာဒိတပ္ပုရိသ်တို့တွင်၊ ဧကမေကသ္မိံ= တစ်ပါးတစ်ပါး၌။။ ဒုတီယာ တပ္ပုရိသ်လွယ်ပြီ။။ ကမ္မဝါစကေသု= ကုန်သော၊ ကိတန္တေသုစ=တို့သည်လည်းကောင်း။။ ကာကေဟိ= ကျီးတို့သည်၊ ပေယျာ=သောက်အပ်သည်တည်း။။ ကမ်းလုံးရေပြည့်၍ နေသောမြစ်ကို ချီးမွမ်းသောစကားတည်း၊ ကျီးတို့သည် မြစ်ကမ်းပေါ် ၌နေ၍ မြစ်ရေကိုသောက်သည်ဟူလို။။ ပုဗ္ဗစသည်အယှဉ်တို့မှာ ကာရက၌ အနက်ဆိုခဲ့ပြီ။။
တတီယာတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
---စတုတ္ထီ တပ္ပုရိသ်
တဒတ္ထေဝါ=တဒတ္ထသမ္ပဒါန်အရာ၌လည်းကောင်း။။ ကထိန ဿ=ကထိန်သင်္ကန်းအကျိုးငှါ၊ အာဘဋံ=သော၊ ဒုဿံ=ပိတ်ပုဆိုးတည်း။ ကထိနာယ=ကထိန်ခင်းခြင်းငှါ၊ စီဝရံ=တည်း။။ ပဋိယတ္တံ=စီရင်အပ် သော၊ သံဃဿ=အား၊ အတ္ထော=အကျိုးရှိသည်တည်း။။ ဟိတော= စီးပွါးကြောင်းတည်း။။ အနုကုလ၊ အနုဂုဏ အနက်တူ။။ ရာဇဂ္ဃံ=မင်း အားထိုက်သောဘဏ္ဍာ။။ တုမန္တဿ=တုံပစ္စည်း အဆုံးရှိသောပုဒ်၏၊။
စတုတ္ထီတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
အပဂမန။ လ။ အတ္ထေသု=ဘဲခြင်းအနက်ရှိသောသဒ္ဒါ၊ ကြောက် ခြင်းအနက်ရှိသောသဒ္ဒါ၊ ကြဉ်ခြင်းအနက်ရှိသောသဒ္ဒါ၊ လွတ်ခြင်း စသည်အနက်ရှိသောသဒ္ဒါတို့သည်။။ အပေတော=ကင်းသည်။ ပလာသတော=ပေါ့ဖြင်းသော စကားမှ။။ ပိဏ္ဍပါတတော= ဆွမ်းစာရာမှ၊ ပဋိက္ကန္တော=ပြန်ခဲ့သည်တည်း။။ နိဿဋော=ကျွတ်လွတ်သည်။။ ဥက္ကဋ္ဌတော=ကြီးသည်ထက်၊ ဥက္ကဋ္ဌော=ကြီးသည်တည်း။။ ဩမကတော= ယုတ်သည်အောက်၊ ဩမကော=ယုတ်သည်တည်း။။
ပဉ္စမီတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
---ဆဋ္ဌီ တပ္ပုရိသ်
မတ္တိကာယ=မြေ၏၊ ပတ္တော=သပိတ်တည်း၊ မြေဖြင့်ပြုလုပ်သော မြေသပိတ်ကိုဆိုသည်။။ ဒဏ္ဍိနော=တောင်ဝေး ရှိသူ၏၊ ကုလံ=တည်း။ မမ=၏၊ ဝါ=ကို၊ အနုကုဗ္ဗန္တော=အတုပြု၏၊။ ဝိဘတ္တာဝဓိ ဆဋ္ဌိယာပန= ဝိဘတ္တအပါဒါန်ဖြစ် သောဆဋ္ဌီနှင့်ကား။။ နရာနံ=လူတို့ထက်။။ သိဿာနံ=တို့၏၊ ဝါ=တို့တွင်၊ ပဋဿ=ပုဆိုး၏၊။ ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာ= ဘုရား၏ ကောင်းသောဘုရား၏အဖြစ်။။ ဖလာနံ=သစ်သီးတို့ဖြင့်၊ သုဟိတော= ဝဖြိုးသည်တည်း၊ တိတ္တော=ရောင့်ရဲသည်တည်း၊ အသိတော= စားပြီး ဖြစ်သည်တည်း၊ သုဟိတတ္ထပရိယာယ်ချည်း။။ ရညော=၏၊ ဘဋော= အခစားတည်း၊ ဒေဝဒတ္တဿ=၏၊ ပုတ္တော=တည်း။။ ဒေဝဒတ္တဿ=၏၊ ကဏှာ=မည်းကုန်သော၊ ဒန္တာ=သွားတို့တည်း။
အညသာပေက္ခတ္တာ ဟူသော ဟိတ်ပါဌ်၏ အဓိပ္ပါယ်ကား၊ ဒေဝ ဒတ္တပုဒ်သည် ကဏှပုဒ်ကိုခုန်ကျော်၍ ဒန္တပုဒ်ကိုငဲ့၏၊ ထိုကြောင့် ဒေဝဒတ္တကဏှ ဟုသမာသ်မဖြစ်၊ ဒန္တပုဒ်သည် ကဏှပုဒ်ကို ခုန်ကျော်၍ ဒေဝဒတ္တ ပုဒ်ကိုငဲ့၏၊ ထိုကြောင့် ကဏှဒန္တာ ဟုသမာသ် မဖြစ်ဟူလိုသည်။ ။ သမာသ်မဖြစ်ဟူသော်လည်းရှေးအရိုးအစဉ်နှင့်ညီညွတ်စွာပြောဆိုသော စုဏ္ဏိယဝါကျမျိုး၌သာမှတ်၊ ဂါထာဗန္ဓအရာမျိုး၌လညာ်းကောင်း ဝတ္တိစ္ဆာ အထူးနှင့်ယှဉ်ရာ၌လည်းကောင်း ဖြစ်ရာသေး၏ဟုမှတ်။။ အည သာပေက္ခတ္တေပိ=သော်လည်း၊ နစ္စံ=အမြဲ၊ သမ္ဗန္ဓီပေက္ခသဒ္ဒါနံ=သမ္ဗန္ဓီကိုငဲ့ ကုန်သော သဒ္ဒါတို့ကား၊ သမာသော=သည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ကသ္မာ၊ထည့်၊
ဝါကျေဝိယ=၌ကဲ့သို့၊ သမာသေပိ=၌လည်း၊ သမ္ဗန္ဓဿ=အစပ်၏။
ဝိဒိတတ္တာ=အသိဉာဏ်တွင်ထင်ရှားသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း၊ စသစ္စံ= မှန်၏၊ သတိပိသာပေက္ခတ္တေဂမကတ္တာ သမာသောတိ=ဟူ၍၊ ဝုတ္တံ=ပြီ။ သာပေက္ခတ္တေ=သည်၊ သတိပိ=သော်လည်း၊ ဂမကတ္တာ=အစပ်ကို သိစေတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ သမာသော=သမာသ်ဖြစ်ပြန်၏၊ သာဓကပါဌ်အနက်၊ ဤကဲ့သို့သောပုဒ်မျိုးကို ဂမကပုဒ်ခေါ်၏၊ အဓိပ္ပါယ် ကား၊ ဒေဝဒတ္တဿဂုရုကုလံ၌ ဂုရုသဒ္ဒါ ကုလသဒ္ဒါတို့သည် ဘယ်သူ၏ ဆရာ ဘယ်သူ၏အမျိုးဟု သမ္ဗန်ကို အမြဲငဲ့သောသဒ္ဒါတို့တည်း၊ ထိုကြောင့် ဒေဝဒတ္တဿ ဂုရုနော ကုလံ ဟူသောဝါကျမှာကဲ့သို့ ဒေဝဒတ္တ ဂုရုကုလံဟု သမာသ်တွဲရာ၌လည်း ဒေဝဒတ်၏ဆရာ၏ အမျိုးဟူသော အနက်သမ္ဗန်မှု ထင်ရှားလျက်ရှိသောကြောင့် သမာသ်ဖြစ်ပြန်၏၊ ဂုရု သဒ္ဒါသည် ကုလသဒ္ဒါကိုငဲ့လျက် ဒေဝဒတ္တဿ ဂုရု ဒေဝဒတ္တဂုရု ဟု သမာသ်ဖြစ်၏၊ ဂုရုသဒ္ဒါသည် ဒေဝဒတ္တကိုငဲ့လျက် ဒေဝဒတ္တ ဂုရုနော ကုလံ ဒေဝဒတ္တဂုရုကုလံ ဟု သမာသ်ဖြစ်၏ဟူလိုသည်။။ ဆရာတို့ကား ဂုရုနောကုလံဂုရုကုလံ၊ ဒေဝဒတ္တဿဂုရုကုလံ ဒေဝဒတ္တဂုရုကုလံဟု ဝိဂြိုဟ်ပြုကြကုန်၏၊ ရာဇဒါသီပုတ္တတို့၌လည်း ဤနည်းတူ။။ ဒွန္ဒတော=မှ၊ ပုဗ္ဗပဒဿ=ရှေ့ပုဒ်၏၊။
ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
ကာရကာနံ=တို့၏၊ ကြိယာသာဓနလက္ခဏတ္တာ=ကြိယာကို ပြီး စေခြင်းလက္ခဏာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။။ ဒါနေ=၌၊ အဇ္ဈာသယော= အလိုတည်း၊ အဓိမုတ္တိ=ညွတ်ခြင်းတည်း။။ ဓုတ္တော=ကြူးသည်၊ သောဏ္ဍော=ကြူးသည်။။ ဥပပဒကိတန္တေသု=ဥပပဒကိတန္တပုဒ်တို့၌။ သတ္တမီတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
ဝိပ္ပလ္လာသော=ပုဒ်ရှေ့နောက်ပြန်ခြင်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ဥပရိဂင်္ဂါ=ဂင်္ဂါ၏အထက်။။ မာသဿ=တစ်ပဲ၏၊ အဍ္ဎုံ=ထက်ဝက်တည်း၊ နောက်မာသကားလကိုဟော၏၊။ အဟဿ=နေ့၏၊ ပုဗ္ဗော=ရှေ့ အဖို့တည်း။။ သမုဒ္ဒဿ=၏၊ မဇ္ဈေ=တည်း။။ မဇ္ဈေနိပါတ်ပုဒ်။။ ပုဗ္ဗေ=၌၊ ဒိဋ္ဌော=မြင်ဖူးပြီ၊ ဝါ=မြင်အပ်ဖူးပြီ၊ ရှေ့ကား ကတ္တားဟော၊ နောက်ကား ကံ ဟော။။ ယင်းအနက်ကို တထာဂတံစသည်ဖြင့် အစဉ် အတိုင်းပြသည်။။ ထေရော=သည်၊ တထာဂတံ=မြတ်စွာဘုရားကို၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော=ရှေး၌မြင်ဖူး၏၊ ထေရေန=သည်၊ တထာဂတော=ကို၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော= ရှေး၌မြင်အပ်ဖူး၏၊။ အတ္တန္တပေါ၌၊ အတ္တာနံ=ကို၊ တာပေတိ=ပူပန်စေ တတ်၏၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ အတ္တန္တပေါ=မည်၏ဟုဝိဂြိုဟ်ပြု။။ ရဏံ=စစ်ထိုးခြင်းကို၊ ဇဟတိ=စွန့်တတ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ရဏဉ္ဇဟော= မည်၏၊။ ကုတော=အဘယ်မှ၊ ဇာယတိ=ဖြစ်သနည်း၊ ဣတိ၊ ကုတော ဇော။။ ဘယတော=ဘေးအားဖြင့်၊ ဥပဋ္ဌာနံ=ထင်ခြင်းတည်း။။ ဒူရေရူပံ= ဒူရေရုပ်၊ သန္တိကေရူပံ=သန္တိကေရုပ်။။ နိဒါနံ=နိဒါန်း။။ ဇနေသုတော= လူ၌ကျော်စောသောသူ။။
အမာဒိတပ္ပုရိသ်ပြီး၏။
---ကမ္မဓာရည်းသမာသ်
ကြိယဉ္စ=ကိုလည်းကောင်း၊ ပယောဇနဉ္စ=ကြိယာပြီးခြင်း၏ အကျိုး ကို၎င်း။။ ဩဒနံပစတိ၌ ချက်ခြင်းကြိယာ စားရခြင်းအကျိုး ဤ နှစ်ပါးတည်း။။
ယံကိဉ္စိ=အမှတ်မရှိသော၊ ဟိတကမ္မံ=စီးပွါးမှုကို၊ လဗ္ဘတိ=၏၊။ ဥတ္တရပဒတ္ထပဓာနတာသင်္ခါတေန=နောက်ပုဒ် အနက်ပြဋ္ဌာန်းသည်၏ အဖြစ်ဟုဆိုအပ်သော။။ နေမိတ္တ ကတ္ထော=နှစ်ပါးသော ပဝတ္တိနိမိတ် တို့၏အကျိုးဖြစ်သောအနက်တည်း။။မဟာပုရိသော၌ မဟတ္တဂုဏ်သည် မဟန္တသဒ္ဒါ၏ ပဝတ္တိနိမိတ်တည်း၊ ယောကျ်ားဇာတ်သည် ပုရိသသဒ္ဒါ၏ ပဝတ္တိ နိမိတ်တည်း၊ ယောကျ်ားဒြဗ်သည် ထိုပဝတ္တိနိမိတ်နှစ်ပါးတို့၏ အကျိုး နေမိတ္တကမည်၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ၊ ထိုပဝတ္တိနိမိတ် နှစ်ပါးကိုသိမှသာလျှင် ဤဒြဗ်သည် မဟာပုရိသမည်၏ဟု သိနိုင်သော ကြောင့်တည်း၊ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန=ခွဲ၍ တည်ရာဟူသောအနက်ကြောင့်။။ ဣတိ=ဤသို့သောအကြောင်းစုကြောင့်၊ ဧကတ္ထန္တိ=ဟူသည်ကား၊ တုလျာဓိကရဏံ=တည်း။။တေနဧကတ္ထေနပုဒ်ကား ဝိဘတျန်ခံပုဒ် တည်း။ ဧကတ္ထံ ဟောတိကား ဝုတ္တိမှာပါရှိသော တည်ပုဒ်တည်း။။ မဟာ=များစွာသော၊ သာသေနာ=ထိုစစ်သည်သည်၊ ဒိဿတေ=ထင်၏၊ ဣတ္ထိလိင် မဟာတည်း။။ ဗာရာဏသိရဇ္ဇနာမ=ဗာရာဏသီပြည် မည် သည်၊ မဟာ=ကြီးကျယ်၏၊ နပုလ္လိင်မဟာတည်း။။
နိပါတရူပေါ=နိပါတ် ရုပ်ရှိသော၊ ဝါ=နိပါတ်သဘောရှိသော။။ မဟာသဒ္ဒဝေဝစနေန=မဟာသဒ္ဒါ၏ဝေဝုဒ်ဖြစ်သော။။စတ သဒ္ဒေဟိစ= စသဒ္ဒါ တသဒ္ဒါတို့နှင့်လည်း။။နောက်နည်း၌။။ဝါ=တစ်နည်းကား၊ မဟန္တသဒ္ဒေါ=သည်၊ မဟာ=မဟာသည်၊ ဟောတိ=၏၊ သဗ္ဗဿ=သော၊ န္တဿ=မဟန္တ၌န္တကို၊ အတ္တံ=အပြု။။သကတ္ထာနာနတ္တံ=သကတ်အနက် ထူးကြသည်၏အဖြစ်ကို၊ ဝါ=သကတ်အနက်အသီးအသီး၏အဖြစ်ကို၊ ဒီပေတိ=၏၊။ပြဆိုခဲ့ပြီးသောပဝတ္တိနိမိတ်ကို သကတ်အနက်ဆိုသည်။ အဓိကရဏ ဘူတဿ=အစွဲပြု၍တည်ရာဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ဒဗ္ဗတ္ထဿ=၏၊ ဧကတ္ထံ=တစ်ခုတည်း၏အဖြစ်ကို။။တံတံသုတ္တဝိဓာနဉ္စ=ကို၎င်း၊ တဒနုရူပံ=ထိုအစီအရင် အားလျော်စွာ၊ ဒဿိတဝိဂ္ဂဟဝါကျဉ္စ=ပြအပ်သော ဝိဂြိုဟ်ဝါကျကို၎င်း၊ ဒိသွာ=ရှုမြင်၍၊ ဉာတေ၌စပ်။။တဿ သိဒ္ဓပဒဿ=ထိုထိုပြီး ပြီးသောပုဒ်၏၊ အတ္ထဗျဉ္စနဝိနိစ္ဆယေ= အတ္ထဝိနိစ္ဆယ၊ သဒ္ဒဝိနိစ္ဆယကို၊ ဉာတေ=သိပြီးသည်ရှိသော်၊ ရူပဝိဓာနကိစ္စံ=ရုပ်တွက်ခြင်း အစီအရင်သည်၊ သိဒ္ဓံ=ပြီးစီးတော့သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဣဓ=ဆိုလတ္တံ့သော ပြယုဂ်၌၊ နဟောတိ=သမာသ်မဖြစ်။။မန္တာနီပုတ္တော=မန္တာနီပုဏ္ဏေးမ၏ သား ဖြစ်သော၊ ပုဏ္ဏော=ပုဏ္ဏမထရ်။။ဝိသေသနောဘယပဒ၌၊ ဆိန္နဉ္စ= ဖြတ်အပ်သည်လည်း၊ ဟောတိ တံ=ထိုဖြတ်အပ်သည်ဟူသည်၊ ပရုဠဉ္စ= ပေါက်ရောက်ပွါးစီးပြန်သည်လည်း၊ ဟောတိ။။ခေဉ္စာ=ခွင်သည်၊ ရဇ္ဇော=ကုန်းသည်။
တစ်ပိုင်းတစ်စိတ်အေး၍ တစ်ပိုင်းတစ်စိတ်ပူသော ဝတ္ထုကို သီတုဏှဆိုသည်၊ ကတာကတ၌လည်း ဤနည်းယူ။။အပေါက်ကြီး အပေါက်ငယ်အများရှိသော ဝတ္ထုကို ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒ ဆိုသည်။။အဖြတ်အကွဲ ရှိသောဝတ္ထုကို ဆိန္နဘိန္နဆိုသည်။။ရေလည်းသွန်လောင်းအပ်၊ အချောလည်း အချောတိုက်အပ်သောမြေ အကြည်ကို သိတ္တသမ္မဋ္ဌ ဆိုသည်။။သမ္ဘဝနာ၌၊ မနုဿဘူတော၌မနုေဿာဟုတွာဘူတောပြု၊ ဂရူပန=ဆရာတို့သည်ကား၊ ရူပသိဒ္ဓိဆရာတို့ကိုယူ။။ဧတ္ထ=ဤသမ္ဘဝနာ ကမ္မဓာရည်းအရာ၌၊ အာဟရန္တိ=ကုန်၏၊ ပန=ကုန်သော်လည်း။။ဓမ္မဗုဒ္ဓိ၌ ဓမ္မကား အာရုံတရားတည်း၊ ဗုဒ္ဓိကား အာရမ္မဏိက တရားတည်း၊ နှစ်ပုဒ်အရမတူကြ၊ ထို့ကြောင့် သရဏင်္ဂတော ပုဒ်ကဲ့သို့ ဣတိကြေသော ပထမာတပ္ပုရိသ်သော်လည်း ဆိုသင့်ရာ၏၊ ဓမ္မေဗုဒ္ဓိ် ဓမ္မဗုဒ္ဓိဟု သတ္တမီ တပ္ပုရိသ်သော်လည်းဆိုသင့်ရာ၏၊။ထောမနာခြီးမွမ်းခြင်းတည်း၊ သရူပဝိသေသဒီပနာ=သရုပ်အထူးကိုဖော်ပြခြင်းတည်း။ဂုဏမတ္တဒီပနာ= ဂုဏ်မျှကိုပြခြင်းသည်၊ န=မဟုတ်၊ ဣတိအဓိပ္ပါယော=မဟာပုရိသော စသည်တို့၌ကဲ့သို့ဂုဏ်မျှကို ပြခြင်းမဟုတ်ဟူလိုသည်။
အဝဓာရဏ၌။ ဂုဏောဧဝ=သီလစသောဂုဏ်သည်သာလျှင်၊ ဓနံ= လူတို့ဥစ္စာအစစ်တည်း၊ မဏီသုဝဏ္ဏာဒိကံ=ကျောက်ရတနာ ရွှေရတနာ စသည်သည်၊ နဓနံ=မဟုတ်၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဂုဏဓနံ=မည်၏၊။ ဓနိယျတီတိဓနံ ဟူသည်နှင့်အညီ တောင်းတအပ်သောအနက်ကြောင့် ဓနမည်ခဲ့သော သီလစသော ဂုဏ်သည် သဓနမည်သင့်၏၊ ရွှေငွေ စသည်သည် ဓန မမည်သင့်၊ အကြောင်းမူကား သီစသောဂုဏ်သည် သာလျှင်ဖြစ်လေရာရာ အစဉ်ပါ၍ ချမ်းသာသုံးပါးကိုပေတတ်သော ကြောင့်တည်း၊ ဤသို့သော အလွန်အကဲ ခြီးမွမ်းမှုဟူသော သမ္ဘာဝနာ အနက်ကိုသာ ဧဝသဒ္ဒါပြ၏၊ လောက၌ ခေါင်းပေါ်သော ရွှေငွေရတနာ စသော ဓနကို ဓနမဟုတ်ဟု အလျင်းမြစ်ပယ်သော ဧဝမျိုး မဟုတ်၊ သမ္ဘာဝနာမျိုးဖြစ်သော အဝဓာရဏမျိုးတို့၌ ဤနည်းချည်းမှတ်လေ။
အတ္ထေဝ ကာကော သေတော၌ ဧဝသည်လည်း သမ္ဘာဝနာတစ် မျိုးတည်း၊ ကျီးမည်သည် အဗြူဟူ၍မရှိဟု နိယာမတ္ထအားကြီးလှသော ကြောင့် မရှိသည်လုံးလုံး မဟုတ်၊ ရှိကောင်း ရှိရာရှိသေးသည်သာဟု ဧဝနှင့်ဆို်ရလေသည်၊ ပစ္ဆိမဘဝိကဖြစ်သော မိန်းမတို့၏ လိင်ပြန်မှုကို ဆိုရာ ယမိုက်ဋီကာများ၌လည်း ဤဧဝမျိုးကို ယူလေ။။ဘရိတဗ္ဗဋ္ဌေန= ရွက်ဆောင်အပ်သောအနက်ကြောင့်၊ ဘာရာနာမ=ဝန်မည်ကုန်သည်၊ ယဒိသိယုံ။။သီသဘာရ=ဦးခေါင်း ဖြင့်ဆောင်အပ်သောဝန်၊ အံသဘာရ= ပခုံးဖြင့်ဆောင်အပ်သောဝန်။။ခန္ဓာ=တို့သည်၊ နိစ္စဘာရာ=အနမတဂ္ဂ သံသရာ၌ တစ်ရံတစ်ခါမျှကျသည် မရှိဘဲ အမြဲရွက်ဆောင်အပ်ကုန်သော ဝန့်သည်၊ ဟောန္တိ။ ဣတရေ=ဤမှတစ်ပါးသော သီသဘာရစသည် တို့သည်၊ တာဝကာလိကာစ= တဘဝတဘဝတွင်အခိုက်အတန့်ကာလရှိ ကြကုန်သည်၎င်း၊ ခန္ဓမူလိကာစ=ခန္ဓာလျှင်အရင်းရှိကြကုန်သည်၎င်း၊ ဟောန္တိ။။ခန္ဓာမူလိကာ ဟူသောပါဋ္ဌ်ဖြင့် ထိုသီသ ဘာရစသည်တို့ကို ရွက်ဆောင်ရခြင်းသည်လည်း ခန္ဓာ၏အကျိုးငှါသာဖြစ်၍ ခန္ဓာဝန်ပင် ဖြစ်သည်ဟုပြ၏။
နနိပါတ၌။ ဉာနုဗန္ဓော။ ဥအနုဗန်ပြခြင်းသည်၊ ပဋိသေဓမှာ၊ ပဋိသေဓန သဒ္ဒါမှ။။ဧတ္ထ=ဤပြယုဂ်၌၊ စောဒနာ=သည်၊ သိယာ=၏၊ အယံ=ဤနမြစ်ခြင်းသည်၊ ဝိဇ္ဇမာနဿ=ထင်ရှိသောဝတ္ထုကို၊ နိသေဓော ကိံ=မြစ်ခြင်းလော၊ ဥဒါဟု=သို့မဟုတ်၊ အဝိဇ္ဇမာနဿ=ကို၊ နိသေဓောကိံ= မြစ်ခြင်းလော=ဣတိ=ဤကား အကျဉ်းတည်း၊ ဧတ္ထ=ဤစကားရပ်၌၊ ကိဉ္စိ= စိုးစဉ်းဆိုရန်အကျန်ရှိသေး၏၊။ဣဓ=ဤအရပ်ဌာန၌။။တတ္ထ= ထိုအရပ်ဌာန၌။။ဒေသာဒိနိယမံ=အရပ်ဒေသစသည် ကိုမှတ်ခြင်းကို၊ ဝိနာ=၍၊ နိသေဓော၌ စပ်။။ နိသေဓနိယေဿဝ=မြစ်အပ်သော ဝတ္ထု၏ သာလျှင်၊ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ=ကြောင့်တည်း။။ဣတိ=ဤကားစိုးစဉ်း ဆိုရန်အကျန်စကား။။ ဝုစ္စတေ=ဖြေဆိုအံ့။။ အယံ=ဤနမြစ်ခြင်းသည်၊ တံသဒိသာဒိအတ္ထေသု=တံသဒိသစသောအနက်တို့၌၊ တဗ္ဗော ဟာရေဿဝ=ထိုဗြဟ္မဏဝေါဟာရကိုသာလျှင်၊ နိသေဓော=တည်း။။ တသ္မိံ=ထိုပုဏ္ဏားတု၌။။ ယထာဟံ=ဥပမာအဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ၊ လောကသ္မိံ=၌၊ ဗာလဇနာနံ=ဗာလပုထုဇန်တို့အား။။ တေသံ= ထိုဗာလ ပုထုဇန်တို့၏၊ တဿ=ထိုအတ္တဟူသောသညာဝေါဟာရ၏၊ မိစ္ဆာဘာဝချာ ပနတ္ထံ=မှားသည်၏အဖြစ်ကို ဟောကြားစေခြင်းငှါ။။ သုဒ္ဓဗြဟ္မဏ သဒ္ဒဿပိ=နနှင့်မဘက်သက်သက်သော ဗြဟ္မဏသဒ္ဒါ၏လည်း၊ မိစ္ဆာ ဝသေန=ဖောက်ပြန်သည်၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဝါ=မိစ္ဆာသညာ မိစ္ဆာဝေါဟာရ၏ အစွမ်းဖြင့်။။ တဒတ္ထဇောတက မတ္တတာ=ထိုဗြဟ္မဏသဒ္ဒါ၏ မှားသော အနက်ကို ထွန်းပြကာမျှ၏အဖြစ်သည်။။ ဣဓ=ဤဗြဟ္မဏော ဟူသော ပြယုဂ်၌၊ နဝိရုဇ္ဈတိ=မဆန့်ကျင်။။ အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်နှင့်ရွေးချယ် သည်ရှိသော် ဤလောက၌၊ ပုဂ္ဂလအတ္တဇီဝ၊ ဒေဝမနုဿ၊ ဣတ္ထိပုရိသ အစရှိကုန်သောသဒ္ဒါတို့သည် မိစ္ဆာသညာ မိစ္ဆာဝေါဟာရ၏အစွမ်းဖြင့် ပုဂ္ဂလသတ္တ စသည်မဟုတ်ရာတို့၌သာဖြစ် ကုန်၏၊။ တဒညတ္ထေ=ထိုမှ တစ်ပါးဟူသောအနက်၌။။ တဗ္ဗိရုဒ္ဓေ=ထို၏ ဆန့်ကျင်ဘက်၌။။ အကုသလ၌ ကုသလသဒ္ဒါသည် အဘယ်သို့လျှင် တဗ္ဗိရုဒ္ဓတ္ထ၌ဖြစ်သနည်း ဟူမူ၊ လောဘအမှုကိုပင် လောက၌ ကောင်းသည် ကောင်းသည် ဟုခေါ်ဝေါ်မှုရှိကြ၏၊ သူ့ဥစ္စာကိုအဓမ္မနှင့်ရမှု၊ သူ့မယားကို ကျူးလွန်မှု၊ သေရည်သောက်စားမှု၊ ကစားလောင်းစားမှုစသည်ဖြင့် လောက၌ ဗာလပုထုဇန်တို့၏ အကောင်းထင်မှတ်ခေါ်ဝေါ် ပြောဆိုမှုတို့ကို အကုန် မြော်လေ၊ အကောင်းဆိုသည် ကုသလပင်တည်း၊ သုန္ဒရပင်တည်း၊ ဤသို့ တဗ္ဗိရုဒ္ဓအနက်၌ ကုသလသဒ္ဒါဖြစ်မှုကို သိလေ။
တဒဘာဝေ=ထို၏ မရှိခြင်းအနက်၌။။ တံသဒိသ၊ တဒည၊ တဗ္ဗိရုဒ္ဓ၊ တဒဘာဝတို့၌ တ၏အစွဲကား နသဒ္ဒါနှင့်ယှဉ်ဘက်ဖြစ်သော ပုဒ်အနက်ကိုစွဲလေ။။ နကတွာ=မပြုမူ၍၊ အကတွာ=မပြုမူ၍၊ ကရဏေန=ပြုခြင်းကြိယာနှင့်။ အတ္တနာ=မိမိဟုဆိုအပ်သော န အက္ခရာနှင့်၊ ယုတ္တပဒတ္ထံ=ယှဉ်သောပုဒ် အနက်ကို၊ ပသဇ္ဇ=ကပ်၍၊ လဂ္ဂေတွာ=ငြိ၍၊ ပဋိသေဓေတိ=မြစ်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ။။ ပသဇ္ဇ မတ္တေ=ယှဉ်ဘက်ပုဒ်အနက်ကိုငြိကာမျှ၌၊ အဌတွာ=မူ၍၊ တံသဒိသာ ဒိကေ=ကုန်သော၊ ပရိတောဘာဂေ=ထက်ဝန်းကျင်သောအဖို့တို့ကို၊ ဥဂ္ဂယှ=သိမ်းယူ၍။။ နိသေဓေတဗ္ဗံ=မြစ်ထိုက်သော၊ အတ္ထံ=မိစ္ဆာသညာ ဖြင့်မှတ်သော ပုဏ္ဏားအစစ်အစရှိသောအနက်ကို။။ မိတ္တဓမ္မဝိဓူရော= မိတ္တဓမ္မ၏ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သောသူတည်း။။ ဥပဒ္ဒဝေါ=ဘေးရန်သည်၊ ဤတိ=ဤတိမည်၏၊ နယုတ္တော=မသင့်လျော်သော၊ ဥပါယော= အကြောင်းတည်း။။ ဦမိ=လှိုင်းတံပိုး။။ နအတိက္ကမ္မ=မလွန်မူ၍၊ အတိက္ကမ္မမလွန်မူ၍။။ အယုတ္တတ္တာနံပိ=အချင်းချင်း အနက်မစပ်ကြ ကုန်သော ပုဒ်တို့၏လည်း။။ ပုန=တဖန်ထပ်၍၊ နဂါယိတဗ္ဗာ=မရွတ်အပ်၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ အပုနဂေယျာ=မည်၏၊ ဂါထာ=တည်း၊ ဤ၌ နသဒ္ဒါသည် ဂေယျာကိုမြစ်သည်ဖြစ်၏၊ ဂေယျာနှင့်သာ အနက်စပ်၏၊ သဒ္ဒါအား ဖြင့်မူကား ပုနနှင့်စပ်၏၊။ သဒ္ဓံ=သေသူတို့အားရည်၍ထားသော ကုတ်ဟီးထမင်းကို။။ အနောကာသံကာရေတွာပုဒ်တို့၌ တပေါင်း တည်းအနက်ပေး။။ အမိနိတ္တံကတွာ=အမှတ် မပြုမူ၍။။ အမူလ မူလံဂန္တွာ=အမြစ်အရင်သို့ မလိုက်မူ၍၊ အလုတ္တသမာသ်မျိုးတည်း။။ သောမ္ဘော=ထုံးအိုင်။။ သရာဒိကေ=အစ၌သရရှိသော။။ အန္နံ=ထမင်း၊ အသနံ=စားခြင်း။။ မစ္ဆရီ=ဝန်တိုသောသူ။။ ကုပုတ္တာ=မကောင်းသော သားသမီးတို့သည်။။ ဩဋ္ဌော=နှုတ်ခမ်း။။ ပကဋ္ဌံ=မြတ်သော။။ ဓာနံ=တည်ခြင်း။။ မတိ=အလို။။ ပထော=လမ်းခရီး။။ အဘိဓေယျ ဝစနော ဆိုသည်ကား ထိုပုဒ်၏ ပဓာနအနက်သည် တစ်ခုဖြစ်အံ့၊ ဧကဝုစ်ဝိဘတ်သက်၏၊ အများဖြစ်အံ့ ဗဟုဝုစ်သက်၏ဟူလို။
ကမ္မဓာရည်းသမာသ်ပြီး၏။
---ဒိဂုသမာသ်
သင်္ချာပုဗ္ဗတ္တေနစ=သင်္ချာရှေးရှိသည်၏အဖြစ်အားဖြင့်လည်း ကောင်း၊ နပုံသကေကတ္တေနစ=နပုံဧက၏အဖြစ်အား ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒွိသဟဿံစသည်တို့၌၊ ဒွေ=ကုန်သော၊ သဟဿာနိ=အထောင်တို့ တည်း၊ ဒွိသဟဿံ=နှစ်ထောင်၊ စသည်ပြုလေ။။ ဒွေ=ကုန်သော၊ သတ သဟဿာနိ=အသိန်းတို့တည်း။။ ဒွိသတာနိကား အသမာဟာရဒိဂု သမာသ်၊ ဒွေသတာနိကားဝါကျ။။ သဗ္ဗံသင်္ချာပဒမေဝဆိုသည်ကား ဒွိသတ၌ရှေးပုဒ်နောက်ပုဒ်သင်္ချာချည်းဟူလို။။ ပုဗ္ဗံ=ရှေးပုဒ်သည်။ ဒိဂုသမာသ်ပြီး၏။
---ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်
သမာသပဒတ္ထေ=သမာသ်ပုဒ်တို့၏အနက်တို့ကို၊ အတိက္ကမ္မ= လွန်၍။။ တထာ အယံ သမာသော ဝိသမာသပဒတ္ထေ အတိက္ကမ္မ အညေသံ ပဒါနံ အတ္ထေသု တိဋ္ဌတိဟုယောဇနာ။။ သော=ထိုအပဓာန အနက်ကို၊ ဝုစ္စတိ၌စပ်။။ ယသ္မိံ=အကြင်ဗဟုဗ္ဗီဟိ၌၊ တဂ္ဂုဏံ=ထိုအည ပုဒ်၏ ဝိသေသနဖြစ်သော သမာသ်ပုဒ်အနက်ကို၊ အမုဉ္စိတွာ= မလွတ်မူ၍၊ တဂ္ဂုဏေန=နှင့်၊ သဟေဝ=သာလျှင်၊ ဝိညာဏော=သိအပ်သော၊ အည ပဒတ္ထော=သည်၊ အတ္ထိ၊ ဣတိတသ္မာ။။ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော=အည ပုဒ်၏ဂုဏ်နှင့်တကွသိအပ်သော အညပုဒ်အနက်ရှိသော ဗဟုဗ္ဗီဟိသည်။ ယတ္ထ=အကြင်ဗဟုဗ္ဗီဟိ၌။။ ဆိန္နဟတ္ထော ပုရိသောကား သမာသ်ပုဒ် တို့၏အနက်သည် အစိတ်၏အဖြစ်ဖြင့် အညပုဒ်အနက်၌ အတွင်းဝင် သောပြယုဂ်တည်း၊ ဆိန္နပုဒ် ဟတ္ထပုဒ်တို့၌ကား သမာသ်ပုဒ်တို့တည်း၊ ပုရိသကားအညပုဒ်တည်း။။ ဗုဒ္ဓပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃောကား သမာသ်ပုဒ် တို့၏အနက်သည် တကွစီရင်အပ်သည်၏အဖြစ်ဖြင့် အညပုဒ်အနက်၌ အတွင်းဝင်သောပြယုဂ်တည်း၊ ဗုဒ္ဓပုဒ်ပမုခပုဒ်တို့ကား သမာသ်ပုဒ် တို့တည်း၊ ဘိက္ခုသံဃပုဒ်ကား အညပုဒ်တည်း၊ တကွစီရင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ဆိုသည်ကား ဘတ္တံဒေတိ၌သမာသ်ပုဒ်အနက်လည်း သမ္ပဒါန် ဖြစ်၏၊ အဦးအမှူးဖြစ်သော ဘုရားလည်း ဆွမ်းလှူမှုမှာ အလှူခံ သမ္ပဒါန်ဖြစ်၍ ပါဝင်၏ဟူလို။။ ဧဝံယောဇနာရဟတာ=ဤသို့ ဒွန်ဝါကျ ပြု၍ အနက်အဓိပ္ပါယ်ယောဇနာခြင်းငှါ ထိုက်သည်၏အဖြစ်သည်၊ ဝိဓေယျတာနာမ=မည်၏၊။ ဒိန္နသုင်္ကော ရာဇာ ဒါနံ ဒေတိ၌ ရာဇာ ဟူသောအညပုဒ်၏အနက်သည်သာ အလှူပေးသူဖြစ်၍ ဒေတိ၌ ကတ္တားအဖြစ်ဖြင့် စီရင်ခြင်းငှါထိုက်၏၊ ဒိန္န၏အနက် သုင်္က၏ အနက် ဖြစ်သော အခွန်ဘဏ္ဍာတိုသည် ဒေတိ၌ ကတ္တားအဖြစ်ဖြင့် စီရင်ခြင်းငှါ မထိုက်ကုန်၊ ဝိဓေယျ-အဝိဓေယျဖြစ်ကြပုံတည်း။။ သမာဓိသင်္ခါတေန= သော၊ အညပဒတ္ထေန=အညပုဒ်အနက်အားဖြင့်။။ ဝုတ္တတ္ထာနဉ္စ=တို့၏ လည်း၊ အတ္တရဟိတတ္တာ=အနက်မှကင်းပြီးဖြစ်သောကြောင့်၊ ဝါ=စွန့် အပ်ပြီးသောအနက်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၊ ရဟိတ၌ရဟဓာတ်တည်း၊ ရဟစာဂေ ဟုဓာတ်နက်ရှိ၏၊ ဗျဉ္ဇနန္တသမာသ်ပုဒ်ဆိုသည်ကား ကိံ သမုဒယတိ၌ ကိံသဒ္ဒါ၊ ဣဒံပစ္စယတာ၌ ဣဒံသဒ္ဒါတို့တည်း။။ ကစ္စည်း ကျမ်း၌ ပကတိစဿသရန္တဿသုတ်ဖြင့် ပကတိစပ်မှသာဝါကျ၌ ကြေလေသော် သရဗျည်းတို့ တဖန်ပေါ်လာကုန်၏၊ ဤကျမ်း၌ကား ပကတိမစပ်ပဲ အလိုအလျောက်ပေါ်ကုန်၏ဟူလိုသည်။
ဣဓပန=ဤ သဝိတက္ကပုဒ်၌ကား။။ ကာယဗျာမာနံ=ကိုယ်အသံ တို့၏၊ သမပမာဏတ္တာ=မျှသောပမာဏရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ ကိုယ်အရပ်လည်းလေးတောင်၊ အလံလည်းလေးတောင် ရှိသည်ကို ဆိုသည်။။ ပညောင်ပင်၌ အရပ်အတောင်တစ်ရာမြင့်ရာ၌ လေးမျက်နှာ ဖြာသော အကိုင်းတို့ အတောင်ငါးဆယ်စီရှိကြလျှင် ပရိမဏ္ဍလဖြစ်၏၊ ယော=သည်၊ နိဂြောဓောဣဝ=ကဲ့သို့၊ ပရိမဏ္ဍလော=ပြည့်ဝန်းသည်၊ ဟောတိ။။ ရာဇကုမာရော=သိဒ္ဓတ်မင်းသားကိုရ၏။
ဤသာသနာ၌ အလှူခံရဲသောရဟန်းကို ကာကသူရဆိုသည်။။ စက္ခုဝိယ=ပညာစက္ခုကိုကဲ့သို့၊ ဘူတော=ဖြစ်တော်မူသည်တည်း။။ သတ္တဝါတို့သည် မျက်စိရှိကြခြင်းကြောင့် နေလနက္ခတ်တို့ကို မြင်ကြရ ကုန်၏သို့၊ ကျွတ်ထိုက်သော သတ္တဝါတို့သည် ဘုရားရှိခြင်းကြောင့် သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို မြင်ရကြကုန်၏၊ ထိုကြောင့် ဘုရားသည် သတ္တဝါတို့၏ မျက်စိကဲ့သို့ ဖြစ်တော်မူသတည်း။။ နိစ္စံ=အမြဲ၊ သောမ္မဟဒယတာယ=ချမ်းအေးသော နှလုံးရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။။ ယံ=အကြင်အရပ်သည်၊ ဒက္ခိဏဿာစ= ၏လည်းကောင်း၊ ပုဗ္ဗဿာစ= ၏လည်းကောင်း၊ အန္တရာဠံ=အကြားသည်၊ ဟောတိ၊ သာ=ထိုအရပ်သည်။ ယုဒ္ဓေ=စစ်ထိုးခြင်းဟူသော၊ အည ပဒတ္ထေ=၌။။ ကြိယာဗျာတိဟာရေ= ကြိယာချင်းအပြန်အလှန်ကို၊ ဂမျမာနေ=သော်။။ ဝိဟာရ-ဗျတိဟာရ အနက်တူ၊ ဝိကိုဗျပြု။။ အာတ္တံ=အာအပြုသည်။။ ကေသေုသုစ= ဤမှာဘက်စစ်သည်တို့၏ ဆံပင်တို့၌လည်းကောင်း၊ ကေသေသုစ=ထိုမှာ ဘက်စစ်သည်တို့၏ ဆံပင်တို့၌လည်းကောင်း၊ ဤသို့ဗျတိဟာရတ္ထပေါ် အောင် အနက်ဆိုလေ။ ဒဏ္ဍေဟိစ=ဤဘက်လှံတံတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဒဏ္ဍေဟိစ=ထို ဘက်လှံတံတို့ဖြင့်လည်းကောင်း။။ သံဃာရာမဿ=၏၊ ဘာဝ၌စပ်၊ သမဏေဟိ=တို့သည်၊ ပတ္တဗ္ဗ၌စပ်။။ တသ္မာ=ကြောင့်၊ တဿ=ထိုသမာသ်ပုဒ်၏၊။ တေန=ထိုသမာသ်ပုဒ်သည်။။ ဒုတီယာ ဝိဘတ္တိယာ=ဖြင့်။။ ထိုဝစ္စတ္ထကို ဒုတီယာဝိဘတ်ဖြင့် အရကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိ။။ လိင်္ဂတ္ထမတ္တဝိသယာ=လိင်္ဂတ္ထမျှလျှင်ဖြစ်ရာရှိသော။။ ဣမံရုက္ခံ=သို့၊ ဝါနရာ=မျောက်တို့သည်၊ အာရုဠှာ=တက်ကြကုန်ပြီ၊ ဣတိ=ဤသို့မျောက် တို့သည် တက်အပ်သည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော ကမ္မသတ္တိကြောင့်၊ သော=ထိုသစ်ပင်သည်၊ အာရုဠှဝါနရော=မည်၏၊ ဣတိအနက်ကို နေရာကြပေးသည်၊ ကတ္တုဝါစက စသည်တို့၌လည်း အရာအားလျော်စွာ နေရာကြပေးနည်းကိုသိလေ။။ ယေန=အကြင်သူသည်၊ ဣန္ဒြိယာနိ= တို့ကို၊ ဇိတာနိ=အောင်အပ်ကုန်ပြီ၊ ဣတိ=ဤသို့ဣန္ဒြေတို့ကို အောင်တတ် သည်၏အဖြစ်တည်းဟူသော ကတ္တုသတ္တိကြောင့်။။ ကရိုဏ်း၌၊ ဣတိ=ဤသို့ သစ်ပင်ကိုဖြတ်ကြောင်း၏ အဖြစ်တည်းဟူသောကရဏ သတ္တိကြောင့်။။ ယဿ=အကြင်မင်းအား၊ သုင်္ကော=ကို၊ ဒိန္နော= ပေးအပ်ပြီ၊ ဣတိ=ဤသို့အခွန်ကိုပေးရာ၏ အဖြစ်တည်းဟူသော သမ္ပဒါနသတ္တိကြောင့်၊ ဝါ=ပေးအပ်သောအခွန် ကိုခံယူတတ်သည်၏ အဖြစ်တည်းဟူသော သမ္ပဒါနသတ္တိကြောင့်။။ ဥပနီတံ=ကပ်အပ်သော။ ။ ပဋိပုဂ္ဂလော=ပြိုင်ဘက် ဖြစ်သောပုဂ္ဂိုလ်သည်။။ အာဿ=အာသရ၏၊ ရဿတ္တံ။။ ဝိရူပံ=မလှသော၊ မုခံ=မျက်နှာသည်။။ အတ္တနော=မိမိထက်၊ ဥတ္တရော=လွန်သောတရားသည်။
ဗာဟိရတ္ထ ဗဟုဗ္ဗီဟိ၌။။ ပရိနိဗ္ဗုတဿ=ပြီးသော၊ အဿ=ထို မြတ်စွာဘုရားအား၊ သတ္တာဟံ=ခုနစ်ရက်ရှိပြီ။။ အဘိသိတ္တဿ= အဘိသိက်ခံပြီးသော၊ အဿရညော=အား။။မတဿ=သေလွန်ပြီး သော၊ အဿ=ထိုကိုယ်ကောင်အား။။ ပဋိစ္ဆန္နာယ=ဖုံးလွှမ်းပြီးသော၊ အဿာ= ထိုအာပတ်အား၊ ဧကာဟံ=တစ်ရက်ရှိပြီ။။ ဂတဿ=ခရီးသွားသော၊ အဿ=အား၊ ယောဇနံ=တစ်ယူဇနာရောက်ပြီ။။ ဣတိ=ဤသို့လူတို့၏ ထွက်ရာအဖြစ်တည်းဟူသော အပါဒါန်သတ္တိကြောင့်။။ ကာဠကံ=မည်း ညစ်သော အပြစ်ဒေါသ။။ ယမှာ=မှ။။ ယဿ=၏၊ ဟတ္ထော=သည်၊ ဆိန္နော=ပြီ၊ ဣတိ=ဤသို့ပြတ်သောလက်၏အရှင်၏အဖြစ်ကြောင့်။။ ယဿ=၏၊ ဝဏ္ဏော=သည်ကား၊ သုဝဏ္ဏဿ=ရွှေ၏၊ ဝဏ္ဏောဝိယ=ကဲ့သို့ တည်း။။ နာဂဿ=ဆင်ပြောင်ကြီး၏၊ ဂတိဝိယ=သွားခြင်းကဲ့သို့တည်း။ ဝိက္ကမော=ကွန့်မြူးခြင်း။။ဟနု=အောက်မေး။။ ခန္ဓော=ပခုံး၊ ဝါ=လည်အိုး။ ဧဝမာဒိ၊ ဧဝမာဒိမည်၏၊ တထာ=ထိုအတူ၊ ဣစ္စာဒိ=မည်၏၊ ဣစ္စေဝ မာဒိ=မည်၏၊ တထာသဒ္ဒါဖြင့် ဣစ္စာဒိ၌ဣတိသဒ္ဒါ၊ ဣစ္စေဝမာဒိ၌ ဣတိဧဝံသဒ္ဒါတို့သည် ဤသဒိသအနက်ဟောတို့ချည်းဟုပြသည်။။ ဣတ္ထံဧဝံအနက်တူ။။ ဇာယတိ=ဖြစ်ကြောင်း။။ ကိံသဒ္ဒါ ရှေးရှိရာတို့၌ ပုစ္ဆာသံထွက်အောင်ပေး။။ ကိံဒိသံ=သော၊ နာမံ=သည်၊ အတ္ထိ=ရှိသနည်း စသည်တည်း။။ ဝဿာနိ=နှစ်တို့ကား၊ ဝါ=ရဟန်းဝါတို့ကား၊ ကတီ= အဘယ်မျှတို့နည်း။။ သောတာဝဓာနံ=နားထောင်ခြင်း။။ ဣတီ=ဤသို့ ကောက်စပါးတို့၏ ပြည့်စုံရာ၏ အဖြစ်တည်းဟူသော အဓိကရဏ သတ္တိကြောင့်။။ ဧကရတ္တိံ=တစ်ညဉ့်၌၊ ဝါ=တစ်ညဉ့်ပတ်လုံး၊ ဝါသော= နေခြင်းတည်း။။ ဥဘတော=သော၊ ကမ္မတော=ကြောင့်။။ မိန်းမအဖြစ် ကိုဆောင်သော ကံတစ်ပါး၊ ယောကျ်ားအဖြစ်ကိုဆောင်သောကံတစ်ပါး။ ယဿ=အား၊ ဝါ=၏၊ ကဏ္ဌသ္မိံ=လည်ဘင်း၌၊ ကာဠော=မည်းသော မှဲ့သည်။။ ဗုဒ္ဓေသု=ကြီးသောသူတို့၌၊ ဘတ္တိ=ဆည်းကပ်ခြင်းသည်။။ ယေဟိ=တို့သည်၊ ပရက္ကမေန=လွန်စွာလုံ့လဖြင့်၊ သမ္ပဒါ=ဥစ္စာပြည့်စုံခြင်းကို၊ အဓိဂတာ=ရအပ်ပြီ။။ ပတ္တမှာ=သပိတ်မှ၊ ဩဏီတော=ချအပ်သော၊ ပါဏိ=လက်သည်။။ အဿ=၏၊ ကာယော=သည်၊ သီဟဿ=၏၊ ပုဗ္ဗဒ္ဓံဝိယ=ရှေးထက်ဝက်သောကိုယ်ကဲ့သို့တည်း။။ မတ္တာ=အမုံရစ် ကုန်သော၊ ဗလဝေါ=ကုန်သော၊ မာတင်္ဂါ=ဆင်တို့သည်။။
ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသ်ပြီး၏။
---ဒွန်သမာသ်
ဒွေစ=လည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဒွေစ=လည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ပဒါနိ= ပုဒ်တို့တည်း။။ အတ္ထာ=အနက်တို့တည်း။။ ပဒါနိ၊ အတ္ထာတို့ကား လိုရာအနက်ကိုပြဆိုသော ပုဒ်တို့တည်း၊ ဒွိသဒ္ဒါ ၂-ခုသာလိုရင်းတည်း။ ဒွေဒွေ နာဝါ ဒွန္ဒာဟူ၍လည်းဘော်ကြ၏၊ ဒွေဒွေ ဂေါဏာ ဒွန္ဒာစသည်ဖြင့် ၂-ခုအစုံအစုံရကောင်းသမျှကို ဘော်နိုင်၏၊။ ဆရာတို့ကား လှေ ၂- စင်းတွဲ၊ လှည်း ၂-စီးပြိုင်စသောအနက်ကိုသာ ဥပမာလိုရင်းပြုကြကုန်၏၊ သဒ္ဒါအနက် ၂-ပါးစုံကိုပင်ဥပမာပြုနိုင်၏၊ ယုဂဠဿ=အစုံ၏၊ နာမံ= တည်း၊ ဣဓပန=ဤဒွန်သမာသ်အရာ၌ကား။။ မပြားသောဓေယျတ္ထ ရှိသည်၏အဖြစ်ကို ဝစနပထဥှိစသည်ဖြင့်ချဲ့သည်။။ စပနထံ=စကား ဝါကျအရာသို့။။ ဒွေအတ္ထာ=တို့သည်၊ ဧကတ္တံဂစ္ဆန္တိ၌စပ်၊ ဧကတ္တံ= တစ်ခုတည်း၏အဖြစ်သို့၊ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧကဝိဘတ္တိယာ၊ ဝိသယာ=ဖြစ်ရာတို့သည်၊ ဟုတွာ=၍၊ ဤပါဌ်ဖြင့် ၂-ပါးသောပုဒ်များ သောပုဒ်တို့၏ တစ်ပုဒ်တည်း အဖြစ်သို့ ရောက်ခြင်းသည်လည်း သမာသ်၏လက္ခဏာ၊ သမာသ်၏ အကျိုးဟူသော အဓိပ္ပါယ်ကို ပြီးစေသည်။
သမုစ္စယေပန=၌ကား၊ ဒွိဓာဝိယောဇေတုံယုဇ္ဇတိယေဝ၌စပ်၊ ကသ္မာထည့်၊ လာဘီဟောတိ။ လ။ ပရိက္ခာရာနန္တိ=ဟူ၍၊ ဒဿနတော= ပါဠိပြယုဂ်ကို တွေ့မြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။။ ဝါ=တစ်နည်းကား၊ အနွာ စယောပိ=ကိုလည်း၊ သမာသဒွန္ဒေ=၌၊ နောနလဗ္ဘတိ=မရအပ်သည် မဟုတ်၊ ရအပ်သည်သာတည်း၊ ကသ္မာ=ထည့်၊ မာလာဂန္ဓ။ လ။ ဌာနာတိ=ဟူ၍၊ ဒဿနတော=ပါဠိပြယုဂ်ကို တွေ့မြင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ ။ အဝယဝပ္ပဓာနသမုဒါယပ္ပ ဓာနဘေဒေန=အစိတ်အစိတ်ပြဋ္ဌာန်းခြင်း အပေါင်းပြဋ္ဌာန်းခြင်း အပြား အားဖြင့်။။ ဒွန္ဒေ=၌၊ ပဏီတတရံ=သာလွန်၍ မွန်မြတ်သောဝတ္ထုသည်၊ ပုဗ္ဗေ=ရှေ့၌၊ နိပတတိ=ကျတတ်၏၊။ အဝဏ္ဏေသု=တို့တွင်၊ သရာဒိပဒံ= အစ၌သရရှိသော ပုဒ်သည်၊ ပုဗ္ဗံ=ရှေ့ ကျမြဲသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ နိစ္စလဒ္ဓေသု=နပုံဧကတ်အမြဲရသော ဒွန်တို့တွင်။။ မုခံ=ခံတွင်း၊ နာသိကာ=နှာခေါင်း။။ ဟနု=မေး၊ ဂီဝါ= လည်ဘင်း။။ သမ္မံ=ခွက်ခွင်း၊ တာဠံ=မောင်း ကြေးနင်း၊ ဝါ=လက်ခုပ်။ သင်္ခေါ=ခရုသင်း၊ ပဏဝေါ=ထက်စည်၊ ဍိဏ္ဍိမော=စည်ပုတ်။။
ဖာလော=ထွန်သွား၊ ပါစနံ=နှင်တံ။။ ယုဂံ=ထမ်းပိုး၊ နင်္ဂလံထွန်ကိုင်း၊ ထွန်တုံးကိုမူကား နင်္ဂလသီသခေါ်၏၊။ ပတ္တိကာ=ခြေသည်သူရဲ။။ စမ္မံ=ကာ၊ ဝါ=သားရေဒိုင်း။။ သရပရိတ္တာဏဖလကံ= မြားကိုကွယ်ကာ သောပျဉ်ချပ်။။ ဓနု=လေး၊ ကလာပေါ=တောင့်၊ ဝါ=မြားကြည်တောက်။ ကုန္ထ=ချပူလူ၊ ကိပ္ပိလိက=ပရွက်။။ ကီဋ=ပေါက်ဘဋ်၊ ပဋင်္ဂ=နှံကောင်။ နကုလ=မြွေပါ၊ သဘာဂဒွန်၌၊ ပညာဏဉ္စ=ပညာလည်း။။ ဧကသင်္ဂိတိ ဒွန္ဒေ=ပေါင်းတစ်စုဆိုအပ်သော ကျမ်းတို့၏ ဒွန်၌။။ ဧကကဒုကံ= တအပေါင်း ၂-ခုအပေါင်း။။ ပစနစဏ္ဍလဒွန္ဒေ=ပစနစဏ္ဍာလဒွန်၌။။ ရွံဘွယ်စက်ဆုပ်ဘွယ်ဟူ၍ ရွေးချယ်ခြင်းမရှိပဲ တိရစ္ဆာန်သတ္တဝါကို သတ်ခြင်းချက်ပြုတ် ဖုတ်မျှိုက်၍စားလေ့ရှိသော လူကျန်းလူရိုင်းမျိုးကို ပစနစဏ္ဍာလခေါ်သည်။။ တံငါမုဆိုး သူခိုးဒါးမြ ပါဏာတိပါတအမှု ဒုစရိုက်ကျန်းနှင့် အသက်မွေးသူ၊ အငှါးအရမ်း ကူလီလုပ်ကြမ်းနှင့် အသက်မွေးသူတို့သည်လည်း စဏ္ဍာလမျိုးတို့ပင်တည်း၊ သူတောင်းစားမျိုး ဘင်ကျန်းမျိုး သူကောင်ဖုတ်မျိုးသည်လည်း စဏ္ဍာလမျိုးပင်တည်း။
ဩရမ္ဘိက=ဆိတ်သတ်မူဆိုး၊ သူကရိက=ဝက်သတ်မူဆိုး။။ သာကုဏိက=ငှက်သတ်မူဆိုး၊ မာဂဝိက=တောသား မုဆိုး။။ သပါက= ခွေးသားစားမျိုး၊ စဏ္ဍာလ=ဒွန်းစဏ္ဍားမျိုး။။ ဝေဏ=နှီးသမား၊ ရထကာရ=သားရေသမား။။ ပက္ကုသ=ဘင်ကျုန်းသမား၊ ဆဝဋာဟက= သူကောင်မျှိုက်သမား၊ မြန်မာ၌ သုဘရာဇာမျိုး ခေါ်သည်။ ဝိကပ္ပ လဒ္ဓေသု=ဝိကပ်အားဖြင့် နပုံဧကတ်ရသောဒွန်တို့၌။။ ဥသီရ= ပန်းရင်းမြက်၊ ဗီရဏ=ပြိန်းမြက်။။ မုဉ္ဇ=ဖြူဆံမြက်၊ ပဗ္ဗဇ=ပြိန်းမြက်။ ကာသ=ကိုင်းမြက်၊ ကုသ=သမန်းမြက်။။ ခဒိရ=ရှားပင်၊ ပလာသ= ပေါက်ပင်၊ ဓဝ=မျောက်ငိုပင်၊ အသကဏ္ဏ=အင်ကြင်းပင်။။ မိလက္ခု=ညောင်ကြပ်၊ နိဂြောဓ=ပညောင်၊ အသတ္ထ=ဗောဓိပင်၊ ကပိတ္ထန=ညောင် ဖြူ၊ သီးပင်ဟူ၍လည်းပေးကြ၏၊။ သာက=ကျွန်း၊ သာလ=အင်ကြင်း။ ဂဇ=ဆင်၊ ဂဝဇ=တောနွား၊ နွားနောက်လည်းဟူ၏၊။ ဧဏေယျ၊ ဧဏီ၊ ဝရာဟ=ဝက်။။ အဇ=ဆိတ်၊ ဧဠက=သိုး။။ ဝဠဝ=မြဲ။။ ဗိလဝ= ငှက်ဘီလူး။။ ကရဏ္ဍ=သင်္ကန်းဖွတ်ငှက်၊ စက္ကဝါက=စက္ကဝက်ငှက်။။ ဗက=ဗျိုင်းကြီး၊ ဗလာက=ဗျိုင်းနှမ်း။။ ဟိရညံ=ငွေ။။ မဏိ=မြ၊ သင်္ခ=ခရုသင်း၊ မုတ္တာ= ပုလဲ၊ ဝေဠုရိယ=ကြောင်မြက်ရွဲ။။ ဇာတရူပ=ရွှေ၊ ရဇတ=ငွေ။။ သာလိ=သလေး၊ ယဝ=မယော၊ တိလ=နှမ်း၊ မုဂ္ဂ=ပဲနောက်၊ မာသ=ပဲလွန်း၊ နိမ္ဗာဝ=ပဲကြီး၊ ပဲတက်ကြီးလည်းဟူ၏၊။ ကုလတ္တ= ကုလားပဲ။။ ဗျဉ္ဇနာနံ=ဟင်းလျာတို့၏၊ မစ္ဆ=ရေသတ္တဝါသား၊ မံသ=ကုန်း သတ္တဝါသား၊ သာက=အသီးအရွက်ဟင်းမျိုး၊ သူပ=ပဲဟင်းမျိုး။။ ဂဗျ= နွားနို့ဟင်း၊ မာဟိသ=ကျွဲနို့ဟင်း၊ နွားသားဟင်းလျာ၊ ကျွဲသား ဟင်းလျာ လည်းဟူ၏၊။ ဧဏေယျ=ဧဏီသား၊ ဝရာဟ=ဝက်သား။။ မိဂ=သမင် သား၊ မယူရ=ဥဒေါင်းသား။။ ကာသိတိုင်း၊ ကောသလတိုင်း၊ ဝဇ္ဇီတိုင်း၊ မလ္လာတိုင်း၊ စေတတိုင်း၊ ဝံသတိုင်း၊ မဇ္ဈတိုင်း၊ သူရသေနတိုင်း၊ ကုရုတိုင်း၊ ပဉ္စာလတိုင်း။
ဒွန်သမာသ်ပြီး၏။
---ဣဒါနိ=၌၊ ပုဗ္ဗေ=၌၊ ဝုတ္တာနိစ၊ အဝုတ္တာနိစ။ ဝိသေသဝိဓာနာနိ ဟုသမ္ဗန်၊ ဆသုသမာသေသု=တို့၌။ နပုံသကေကတ္တံ=နပုံသကေ ကတ္တရာသီလည်းကောင်း၊ သမာသန္တရဿော=သမာသ်အဆုံး၌ ရဿပြုသော ရာသီလည်းကောင်း၊ ပုမ္ဘာဝါတိဒေသော=ပုလ္လိင်ငဲ့သော ရာသီလည်းကောင်း၊ သမာသန္တေက=သမာသ်ပုဒ်အဆုံး၌ ကပစ္စည်း သက်သော ရာသီလည်းကောင်း၊ သမာသန္တေအ=သမာသ်ပုဒ်အဆုံး၌ အပစ္စည်းသက်သော ရာသီလည်းကောင်း၊ နာနာဒေသော=အထူးထူးသော အာဒေသရာသီလည်းကောင်း၊ အဗျယော=အဗျယရာသီလည်းကောင်း၊ သင်္ချာ=သင်္ချာရာသီလည်းကောင်း။။ ရာသီရှစ်ပါး။
သမာဟာရဘူတာ=ကုန်သော၊ ဒိဂုဒွန္ဒာ=ဒိဂုသမာသ်ဒွန္ဒသမာသ်ပုဒ် တို့သည်၊ နပုံသကာစ=နပုံလိင်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ဧကတ္တသင်္ချာစ= ဧကဝုစ်သင်္ချာတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဟောန္တိ။။ ဆာယာ သဘာသွေဝ= ဆာယာသဒ္ဒါသဘာသဒ္ဒါနှောင်းရာတို့၌သာလျှင်၊ အယံဝိဓိ=သည်၊ ဟောတိ။။ သဘာနံ=လွှတ်ရုံးစသောသဘင်တို့၏၊ ဆာယာ=အရိပ်တည်း။။ သကဋစ္ဆာယံ=လှည်းရိပ်။။ သဘာသဒ္ဒေ=သဘာသဒ္ဒါနှောင်းရာ၌၊ အမနုဿသဘာသွေဝ=တို့၌သာလျှင်၊ အယံဝိဓိ။။ နတ္ထိ=ဤအစီအရင်မရှိ။။ အဗျယီ။ လ။ ဒွန္ဒာနဉ္စ=တို့၏လည်းကောင်း၊ ကဿစိ=သော၊ တပ္ပုရိသဿစ=၏၊ သျာဒီသု=သိစသောဝိဘတ်တို့ကြောင့်၊ ရဿော= ရဿပြုရ၏၊။ အချို့သောတပ္ပုရိသ်ဆိုသည်ကား သဘစ္ဆာယံ စသည် ကိုယူ။။ ဗဟုကညော=များသောသတို့သမီးရှိသော၊ ပေါသော= ယောကျ်ား၊ ဗဟုဣတ္ထီ=များသောမိန်းမရှိသော၊ ကုလံ=ဗဟုဝ၌ ဝဓူ သဒ္ဒါမိန်းမဟော ချွေးမဟော ၂-ချက်သင့်။။ ဗြဟ္မဗန္ဓူ=ပုဏ္ဏေးမ။။ ရာဇဂဝေါ=မင်း၏နွားတော်တို့။။ ဂေါကုလံ=နွားခြံ၊ ဝါ=နွားမျိုး။။
ပုမ္ဘာဝရာသီ၌။။ ဣဒံဝိဓာနံ=သည်၊ စတုရင်္ဂံ=အင်္ဂါလေးပါးရှိ၏၊ ပုဗ္ဗပဒံ=ရှေ့ပုဒ်သည်။။ ဣတိ=သို့၊ စတုရင်္ဂံပြန်။။ ဒီဃာ=ကုန်သော၊ ဇင်္ဃာ=မြင်းခေါင်းတို့သည်။။ ကတ္ထစိ=အချို့သောပါဠိပဒေသ၌၊ ပုလ္လိင်္ဂရူပါ=ပုလ္လိင်ရုပ်ရှိကုန်သည်။။ တထာ=ထိုမှတစ်ပါး။။ ဣဓပန= ဤဒီဃဇင်္ဃောပုဒ်၌ကား။။ သော=ထိုဒီဃသဒ္ဒါသည်၊ ဝိသေသျ လိင်္ဂါနုဂတဝသေန=ဝိသေသျပုဒ်၏ လိင်သို့လိုက်သည်၏အစွမ်းဖြင့်။။ ပုမ္ဘာဝါတိဒေသေ=ပုလ္လိင်အဖြစ်သို့ညွန်းခြင်းကို၊ ကတေ=သော်၊ တတ္ထ= ထိုဒီဃပုဒ်၌။။ ကုမာရီ=အရွယ်လွန်ပြီးအပျိုကြီးဖြစ်သော။။ ယုဝတီ= အဆင်းနုနယ် ကညာအရွယ်ဖြစ်သော၊ ဇာယာ=မယားသည်။။ ဣဓ=ဤကုမာရီရတနောပုဒ်၌။။ အနိဋ္ဌတ္ထော=အလိုမရှိအပ်သော အနက်သည်။ ဘာသိတပုမဖြစ်သော ပုဒ်၏လိင်ကို အရာအားလျော်စွာ သိလိုသော် ဧကတ္ထဖြစ်သော ယှဉ်ဘက်ပုဒ်ကိုထောက်၍ သိရသည်၊ ဤပြယုဂ်၌ ပုလ္လိင်ကဲ့သို့ငဲ့ခဲ့လျှင် ဤပစ္စည်းပျောက်လတ္တံ့၊ ဧကတ္ထယှဉ် ဘက်ဖြစ်သော ရတနပုဒ်ကလည်း နပုလ္လိင်ဖြစ်၍ ရှေ့ပုဒ်၏ ဣတ္ထိအဖြစ်ကိုမပြနိုင်၊ ဟောဘူးသောပုလ္လိင်အတိုင်းသာတည်ရာ၏၊ ထိုကြောင့် ပုလ္လိင်ကဲ့သို့ ငဲ့ခဲ့သော် ထိုပုဒ်၌ ကုမာရီဟူသော လိုအပ်သော အနက်ကိုမသိမူ၍ ကုမာရဟူသော မလိုအပ်သောအနက်ကို သိလေရာ၏ဟူလိုသည်၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းကိုမှီး၍ ပြည့်စုံစွာသိလေ။။
ယေန=အကြင်သူသည်၊ ဒိဋ္ဌိ=မြင်အပ်သော၊ ဂါမဏိကုလံ=ရွာသူ ကြီးမျိုးသည်၊ ဟောတိ၊ သောဂါမဏိဒိဋ္ဌိ။။ ဤအရာ၌ ဂါမဏိသဒ္ဒါ နပုလ္လိင်ထင်ရှားအောင်ဝါကျ၌ ကုလံဟုထည့်လေသည်။။ သဒ္ဓါ=ယုံကြည်ခြင်းဟူသော၊ ပကတိ=နကို သဘောသည်၊ အတ္ထိ။။ ဒုဝင်္ဂဝေကလ္လံ= အင်္ဂါနှစ်ပါးချို့သည်။။ ရှေ့ပုဒ်လည်း ဘာသိတပုမပုဒ် မဟုတ်၊ နောက်ပုဒ်လည်း ဣတ္ထိလိင်ပုဒ်မဟုတ်၊ အင်္ဂါနှစ်ပါးချို့ပုံ။။ ကမ္မဓာရယမှိ ပန=ကမ္မဓာရည်းသမာသ်၌ကား။။ သဗ္ဗာဒယောသုတ်၌၊ ဝုတ္တိမတ္တေ= ဝုတ္တိမျှသာဖြစ်သောအရာ၌။။ သဗ္ဗာဒိနာမကာ=သဗ္ဗာဒိမည်ကုန်သော၊ သဗ္ဗနာမသဒ္ဒါ=တို့သည်။။ ယဿ=အကြင် သူအား၊ သာ=ထိုမိန်းမဟုဆို အပ်သော၊ ပမုခါ=အဦးအမှူးသည်၊ အတ္ထိ။ သာ=ထိုအကျင့် ပဋိပတ်ဟုဆိုအပ်သော၊ စသည်ဖြင့် အရာအားလျော်စွာ အစွဲကိုဘော်လေ။။ တာယ=ထိုဝေဒနာနှင့်၊ ဝါ=ကား၊ တာဟိ= ထိုဝေဒနာ တို့နှင့်၊ ဤ၌လည်း အရာအားလျော်စွာ သိလေ။။ တဿာ=ထိုမိန်းမ၏၊ မုခံ=မျက်နှာတည်း။ ။ သမာသ်ဝုတ္တိ စုတည်း။။ တဿံဂထာယံ=၌၊ ဝါ=တာသုဂါထာသု=တို့၌၊ တတြ=၌၊ ဝါ=တို့၌။။ တာယဂါထတော=မှ၊ ဝါ=တာဟိ ဂါထာဟိ=တို့မှ၊ တတော=မှ၊ ဝါ=တို့မှ။။ တဒါ=၌၊ ဝိဘတ္တိ ပစ္စယန္တဝုတ္တိစုတည်း၊ တထာ၊ သဗ္ဗထာ၊ စသည်ကား တဒ္ဓိတပစ္စယန္တ ဝုတ္တိစုတည်း။။ ဝိဂ္ဂဟဝါကျ မထင်ရှားသောပုဒ်နုတ် ပုဒ်သေးစုကို ဝုတ္တိမတ္တဆိုသည်။
ကပစ္စယရာသီ၌။။ ယူဟိ-ကို၊ ဤဦဟိပုဒ်ဖြတ်၊ ကတ္တာရော= အလုပ်သည်တို့သည်။။ ဝတ္တာရော=ဆိုလွယ်သော အလေ့ရှိသော သူတို့သည်ဟု နောက်ပုဒ်မှာပေးလေ။။ ရဿပဒံ=သည်၊ ဗြဟ္မဏံ= ပုဏ္ဏားကို၊ ဝဒတိ=ဟော၏၊ ဒီဃပဒံ=သည်၊ ဗြဟ္မဏိံ=ပုဏ္ဏေးမကို။။ လ္တိတ္ထိယူဟိ=လ္တုပစ္စည်းရှိသောသဒ္ဒါ၊ ဣတ္ထိလိင် ဤဦပစ္စည်းရှိသော သဒ္ဒါတို့မှ၊ အညတော=တစ်ပါးဖြစ်ကုန်သော။။ သသောတကော= နားရှိသောသူ၊ အသောတကော=နားမရှိသောသူ။။ ဗဟုမာလကော ဗဟုမာလော=များသောပန်းကုံးပန်းဆိုင်းရှိသောသူ။။ နောက်၌ လည်းဤနည်းတူ။။ မာယာ=လှည့်ပတ်မှု။။ မတပတိကာ=သေသော လင်ရှိသော၊ ဗဟုဟတ္ထိကော=များသောဆင်ရှိသော။။ ဝဇော=နွားခြံ။ ဗဟုရတ္တညုကော=ညဉ့်ကိုသိသူ ထေရ်ကြီး ဝါကြီးများသော။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ=၌။။ သမာသန္တရာသီ၌။။ ပါပါနံ=သူယုတ်တို့၏၊ ဘူမိ=ဖြစ်ရာမြေအရပ်တည်း။။ ဇာတိဘူမံ=ဘွားမြင်ရာအရပ်၊ သတ္ထု= မြတ်စွာဘုရား၏၊ ဇာတရဋ္ဌံ=ဘွားတော်မူရာတိုင်းပြည်။။ ဧတ္ထ=ဤကျောင်း၌၊ ပြာသာဒ်၌၊ ဒွေ=နှစ်ဆင့်ကုန်သော၊ ဘူမိယော=ဘုံတို့သည်၊ သန္တိ=ကုန်၏၊။ သတ္တ=ကုန်သော၊ ဂေါဓာဝရိယော= ဂေါဓာဝရီမြစ်တို့ တည်း။
သုတ်၌၊ အနညာသင်္ချတ္တေသု=အညတ္ထ သမာသ်၊ အသင်္ချတ္ထ သမာသ်မှ တစ်ပါးသောသမာသ်တို့၌၊ အသင်္ချေဟိစ=ဥပသာရပုဒ်တို့ နောက်မှလည်းကောင်း၊ သင်္ချာဟိစ=သင်္ချာသဒ္ဒါတို့ နောက်မှလည်း ကောင်း၊ အင်္ဂုလျာ=အင်္ဂုလိသဒ္ဒါ၏၊ အမာသန္တော=သမာသ်ပုဒ်အဆုံး သည်၊ ဟုတွာ=၍၊ အ=အပစ္စည်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ပမာဏဝါစီ= လက်သစ်အတိုင်းအရှည်ကိုဟောသော၊ သဒ္ဒန္တရံ=သဒ္ဒါအထူးတည်း။။ လူတို့၏လက်၌ရှိသောလက်ညှိုးကိုဟောရာ၌ ဣကာရန္တ အတိုင်းရှိစေ ဟူလို။
ဒါရု=သစ်သားခွက်တည်း၊ အင်္ဂုလိပမာဏာ ဝယဝေါ=လက်သစ် ပမာဏအစိပ်အစိပ်ရှိသော၊ ဓညာဒီနံ=စပါးစသည်တို့၏၊ မာနဝိသေ သော=ချင့်ခွက် အထူးကို။။ ဒီဃောစ=ဒီဃသဒ္ဒါလည်း၊ စသည်ပေး။။ ပုဗ္ဗပရာဒိ=ရှေ့အဖို့နောက်အဖို့စသည်သည်၊ ဧကဒေသောနာမ=ဧက ဒေသသဒ္ဒါမည်၏၊။ စိရရတ္တံ=ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး။။ အဟောစ=နေ့လည်း။။ ဝေဿန=မိုးရေသည်၊ တေမိတာ=စွပ်အပ်သော၊ ရတ္တိ=တည်း။။ မိုးစိုသောနေ့ရက်၊ ခုနစ်ရက် စသည်မိုးကြီးစွေ၍နေသော နေ့ရက်စုကို ဝဿရတ္တဆိုသည်၊ ဟိမဝန္တာ၌ကား မိုးလေးလသည် ဝဿရတ္တကာလမည်၏၊ ဆောင်းလေးလသည် ဟိမရတ္တကာလမည်၏၊ အစတ္ထေစ=ဒွန်သမာသ် မဟုတ်ရာ၌လည်းကောင်း။။ အလောပေ= တဒ္ဓိတ်ပစ္စည်း မကျေရာ၌။။ ပဉ္စဟိ=ကုန်သော၊ ဂေါဟိ=တို့ဖြင့်၊ ကီတော= ဝယ်ယူအပ်သည်တည်း။။ ဂဝဇဂဝါ=တောနွား အိမ်နွားတို့။။ ယဿ= အကြင်သည်တိုင်အား၊ စတေဿာ=ကုန်သော၊ အံသိယော=အဖို့ အထောင့်တို့သည်၊ သန္တိ။။ အတ္တံ=ဤသုတ်ဖြင့်အပြု။ အာယာမေ= အလျားလိုက်တည်ခြင်းဟူသော အနက်ကို၊ ဂမျမာနေ=သော်၊ အနုဂဝံ= အနုဂဝံဟူ၍၊ သိဇ္ဈတိ=၏၊ ဤသုတ်ဖြင့် သမာသန္တ အပစ္စည်း သက်၍ ဩကို အဝပြု၍ ပြီးစေဟူလို။။ အနုဋ္ဌိတံ=အလိုက်သင့် တည်ရာဖြစ်သော၊ သကဋံ=လှည့်သည်၊ အနုဂဝံ=မည်၏၊။ ဝိသာလာနိ=ကျယ်ကုန်သော။ ဝိရူပါနိ=မမြင်ဝံ့ဘွယ်အလွန်ကျယ်ကုန်သော။။ ယဿ=အကြင် သိကြားမင်းအား၊ အနေကသဟဿာနိ=အထောင်မကကုန်သော၊ အက္ခီနိ=မျက်စိအမြင်တို့သည်၊ သန္တိ။။ တိရောဘာဂေါ=တဘက်အဖို့။ ဝါယုနော=လေ၏၊ သခါ=မိတ်တည်း။။ ပိယာပိယ မဇ္ဈတ္တာနံ=ပိယ၊ အပိယ၊ မဇ္ဈတ္တဖြစ်ကုန်သော၊ သဗ္ဗေသံ=တို့၏၊။ မေတ္တာဝိဟာရီ= မေတ္တာဖြင့်နေလေ့ရှိသူတည်း၊ ယေန=သည်၊ အတ္တာ=မိမိကိုယ်ကို၊ ပဟိတော=စေလွှတ်အပ်ပြီ။
ဤအမှုနှင့် ဤတသက် မဆုတ်ပြီ၊ သေလျှင်လည်း ဤအမှုကို ပြုရင်းသေမည်ဟု မိမိကိုယ်ကို ထိုအမှု၌ ကျွတ်ကျွတ်လွတ်လွတ် စေလွှတ်သည်ဟူလို။
ဆာတံ=ဆာလောင်သော။။ သုဟိတော=ဝဖြိုးသော။။ ယတော= စောင့်စည်းသော။။ သုရဘိနော=ဝတ်ပန်း၏၊ ဂန္ဓော=တည်း။။ သုဂန္ဓိနော=သော၊ သရီရဿ=၏၊။ နပကတိကာ=နအက္ခရာ ပကတိ ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။။ အဿ=ထိုလက်သည်းခြေသည်းအား၊ ခံ=သုခဒုက္ခ ခံစားမှုသည်၊ နအတ္ထိ။ ပုမဿ=ယောကျ်ား၏၊ သကံ=အသီးဥစ္စာတည်း၊ ပုံသကံ။။ ခဉ္ဇနံ၊ ဝေကလ္လဂမနံ=အသွားအလာချို့တဲ့ခြင်းသည်၊ ခတ္တံ=မည်၏၊။ နာကော= နတ်ပြည်။။ နမုဉ္စတိ=ဝဋ်မှမလွတ်အောင်ပြုတတ်၏၊။ နဂလတိ၊ နစဝတိ=မရွေ့တတ်။။ ဂေဟေ=အိမ်ကို၊ ဝတ္တဗ္ဗေ=သော်။။ အဂါရံ၌ကား နကို အပြုဟူလို၊ အနက်ကား နဂရနှင့် အတူပင် ဏပစ္စည်းသက်၊ ဝုဒ္ဓိပြု။ နလန္တိ ဧတ္ထဝသန္တာ ဇနာတိ အဂါရံဟူ၍လည်း ပြုသင့်၏၊။ အပါဏိနိ= သတ္တဝါမှတစ်သောအနက်၌။ အဂေါ=မကောင်းသော အလားရှိသောသူသည်၊ ဝသလော=ယုတ်မာတတ်၏၊ တေန=ထိုသူဖြင့်၊ ကိံ=အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။
နေကေ=များစွာသောသူတို့သည်။။ သဟ=တကွ၊ အာယတ္တံ= စပ်သည်တည်း၊ သာယတ္တံ=သည်၊ သမာသ်ပုဒ်ဟူ၍ပင် မထင်ရှားအောင် တကွစပ်ခြင်းအနက်ဟော တစ်ခုဖြစ်၍ နေသောကြောင့် သညာယံဆိုသ တည်း။။ သဟပလာသံ=မိမိနှင့် အတူအဖြင်းမူခြင်းတည်း။။ ဧတာယ= ဤကြော့ကွင်းဖြင့်၊ ဩတ္တိယတိ=ထောင်အပ်၏၊။ ယော=အကြင်ခိုငှက် သည်။။ ဣဓ=ဤပြယုဂ်၌၊ ဩဍ္ဍိ=ကြော့ကွင်းသည်၊ အပစ္စက္ခာ=မျက်ကွယ် တည်း။ ခိုကောင်ကိုသာ မြင်ကြ၍ ကြော့ကွင်းကို မမြင်ကြရာ၌ သိသူကပြောဆိုသောစကားမျိုးတည်း။
သာဂ္ဂိ=မီးနှင့်တကွသော၊ ကပေါတော=ခိုငှက်။။ ပိစုနာ=လဲမှို့နှင့်။ သာဓ=ထိုလေဗွေဝန်းသည်လည်း၊ အပစ္စက္ခာ=တည်း။။ လက်ပန်လဲမှို့တို့၏ ကောင်းကင်၌ ဝဲလည်၍ နေသည်ကိုမြင်၍ လေဗွေကို သိရသည်။ ဥဂ္ဂန္တွာ=တက်၍။။ ပိစုသင်္ဃာဋံ=ဝါဂွမ်းလဲမှို့အပေါင်းကို။ သပိသာစာ= ဘီလူးသဘက်နှင့်တကွသော၊ ဤဘီလူးသဘက်သည် အပစ္စက္ခ။။
သရဇာ=မြူနှင့်တကွကုန်သော၊ ဝါတာ=လေတို့သည်၊ သရက္ခသီ=ရက္ခိုသ် ဘီလူးမနှင့်တကွသော၊ ရတ္တိ=ညဉ့်။။ သညာယံ=သညာအရာ၌၊ သကတ္ထဿ=မိမိတို့အနက် ပြဋ္ဌာန်းလျက်ရှိသော သဟသဒ္ဒါ၏၊။ သဗြဟ္မံ=အဆောက်အဦတို့နှင့်တကွသောဗေဒင်ကျမ်း။ သစက္ကံ= ချွန်းတောင်းလက်နက်နှင့်တကွသော စက်လက်နက်၊ သဟသဒ္ဒါနှင့် ယှဉ်သော်လည်း အညပုဒ်အနက်မရှိ၊ မိမိတို့အနက် ပြဋ္ဌာန်းလျက်ရှိ သည်ကို သဟတ္ထဆိုသည်၊ ရှေးအသင်္ချသမာသ်၌လည်း ဤနှစ်ပုဒ်လာခဲ့ပြီ။
သဟပုဗ္ဗဏှံ=နက္ခတ်ကောင်းနှင့်တကွသောနံနက်၊ သဟပရဏှံ= နက္ခတ်ကောင်းနှင့်တကွသော ညနေချမ်း။။ဂန္ထန္ထဓိကေ=ကျမ်း၏အဆုံးဟူသော အနက်၊ အလွန်၏အဖြစ်တည်းဟူသောအနက်၌။။ယံ=အကြင် ကစ္စည်းကျမ်းကို၊ ဥဏာဒိနာ=ဥဏာဒ်ပိုင်းနှင့်၊ သဟ=တကွ၊ အဓိတေ= သင်သည်တည်း၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ တံ=သည်၊ သောဏာဒိ=မည်၏၊။ သမာနော=မိမိနှင့်တူမျှသော ပက္ခောသဟာယော=အပင်းအသင်းတည်း။
သဇာတိ=ဇာတ်တူသူ။။သရတ္တိ=ဖွားရာဇာတ်တူသူ၊ သပတိ=လင် တူမိန်းမ၊ သနာတိ=ချက်မြုပ်ရာအရပ်တူသူ၊ စန္ဒေန=လမင်းနှင့်။။သရူပံ= သဘောတူ၊ သဋ္ဌာနံ=နေရပ်ဋ္ဌာနတူ။။ယဿ=အကြင်နေမင်းအား။။ သဝယော=အရွယ်တူ၊ သဓနော=ဥစ္စာတူ၊ သဓမ္မော=တရားတူ၊ သဇာတိယော=ဖြစ်ရာအမျိုးတူ၊ ဥဒရေ=ဝမ်း၌။။စန္ဒေန=လမင်းနှင့်၊ ဝါ=လမင်း၏ကြက်သရေနှင့်၊ သမာနော=တူမျှသော။။မုခံ=ဘုရားမျက်နှာ တော်ကိုရ၏၊ ဝဒနံ=ဘုရားခံတွင်းတော်။။သပက္ခကော=အတောင်ရှိ သောငှက်။။အတ္တနော=ထက်၊ ဥတ္တရိတရာ= လွန်ကုန်သော၊ သပ္ပုရိသော၊ သဇ္ဇနော=သူးတော်ကောင်း။။သဒ္ဓမ္မော= သူတော်ကောင်းတို့၏တရား၊ သဗ္ဘာဝေါ=ထင်ရှားရှိသည်၏အဖြစ်၊ ဧတဿ=ထိုအမျှအား၊ အယံ အတ္ထော=ဤအကျိုးသည်၊ အတ္ထိ=၏၊။တဒ္ဓိတ်ဤပစ္စည်းသက်။။ ဧတေသံ=ထိုသင်္ခတ တရားတို့အား၊ အယံ ပစ္စယော=ဤအဝိဇ္ဇာ အစရှိ သောအကြောင်းတရားသည်၊ အတ္ထိ= ရူပဉ္စဟိဒံစသည်၌ ဣဒံကားအနက် မရှိနိပါတ်မျှသာ။။ယေသံ=တို့၏၊ ပတိဋ္ဌော=ထောက်ရာတည်ရာကား၊ ဘဝံ=အရှင်ပေတည်း။။ ယေသံ=အကြင်သာသနဓမ္မတို့၏၊ မူလံ=အရင်းအမြစ်ကား၊ ဘဂဝါ=မြတ်စွာဘုရားပေတည်း။
ပရေသု=ကုန်သော၊ တရာဒီသု=တို့ကြောင့်လည်း၊ န္တန္တူနံ=တို့၏၊ ဋောဟောတိ=သမ္ဗန်။။မဟန္တီနံ=ကြီးကုန်သော မိန်းမတို့ထက်၊ အတိ သယေန=အားဖြင့်၊ မဟာ=ကြီးသည်တည်း၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ မဟတ္ထရီ= မည်၏၊။ ရတ္တညူနံ=ညဉ့်ကိုသိကုန်သော မထေရ်ကြီးတို့၏၊ မဟန္တဿ= များသည်၏၊ ဘာဝေါ=တည်း။။ဇာတိမဟတ္တံ=အမျိုးအားဖြင့်မြတ်သည်၏ အဖြစ်။။ဘဝန္တပတိဋ္ဌာ=အရှင်လျှင်တည်ရာရှိကုန်၏၊ ရီရိက္ခကေသု= ရီပစ္စည်း၊ ရိက္ခပစ္စည်းအဆုံးရှိကုန်သောနောက်ပုဒ်တို့ကြောင့်။။မြန်မာ မောဂ္ဂလာန်ပေစာတို့၌၊ ရီရိက္ခရိသက်သုဟုရှိကြ၏၊ သီဟိုဠ်မူနှင့်မညီ။
သမာနောဝိယ= မျက်မှောက်ရှိနေသောသူကိုကဲ့သို့။။ဒိဿတိ= ရှုအပ်၏၊။အညတြ=ရီ၊ ရိက္ခ၊ ကပစ္စည်းတို့မှတစ်ပါးသော နောက်ပုဒ် ကြောင့်။။ယေသံ=တို့၏၊ လေပဏံ=ပုန်းအောင်းရာကား၊ တွံ=အရှင်ဘုရား ပေတည်း။။ဒီပေါ= မှီခိုရာကျွန်းကြီးကား။။ ပဋိသရဏံ=လည်းလျောင်းရာ ကား။။ရဇောဇလ္လံ=ချွေးစီး။။ဣဓ=ဤသုတ်၌။။ဒိသောဒိသံ=ထိုထိုအရပ် သို့၊ အနုယန္တိ=အစဉ်လိုက်ကြကုန်၏၊။တွံ=သည်၊ သရဒေါသတံ=အနှစ် တစ်ရာပတ်လုံး၊ ဇီဝ=လော။ ပရဿ=ပရသဒ္ဒါ၏၊။ပရောသတံ=တစ်ရာ ကျော်။။နသဗ္ဗနာမံ=သဗ္ဗနာမ်ပရသဒ္ဒါ မဟုတ်။။အယံဇနော=သည်၊ အရိယေဟိ=တို့မှ၊ ပုထဂေဝ=အသီးသာတည်း၊ ဣတိ=ကြောင့်။။အပိစ= ဆိုဖွယ်အထူးကား၊ ပါဠိနယေ=ပါဠိတော်နည်း၌။။ပုထု=များစွာကုန် သော၊ ချည်းပေး။။ကိလေသေ=တို့ကို၊ ဇနေန္တိ။။နာနာသတ္ထရာနံ= အထူးထူးသောဆရာတို့၏၊။နာနာဩဃေဟိ=တို့သည်၊ ဝုယှန္တိ=မြှောက် အပ်ကုန်၏၊။သညာနာနတ္တပုထုတ္တပဘေဒံ=သညာထူးသည်၏အဖြစ်၊ သညာများပြားသည်၏အဖြစ်တည်းဟူသောအပြားကို၊ ပဋိစ္စ=၍၊ တဏှာနာနတ္တပုထု ပဘေဒေါ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊။ဤကား စုဏ္ဏိယ ပါဠိစုတည်း။
ဣင်္ဃ=ငါတိုက်တွန်း၏၊ အညေပိ=ငါဘုရားမှတစ်ပါးလည်းဖြစ်ကုန် သော၊ ပုထု=များစွာကုန်သော၊ သမဏဗြဟ္မဏေ=တို့ကို၊ ပုစ္ဆဿု=မေးဦး လော။။ပုထု=ကုန်သော၊ သာဝကေ=တို့ကို၊ ဝိနယံ ဝိနယန္တော= ဆုံးမလျက်၊ ဂါမာ=တစ်ရွာမှ၊ ဂါမံ=တစ်ရွာသို့၊ ဝိစရိဿံ=အံ့။။ အာယတာနိစ=ရှည်သည်လည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ပုထူနိစ=ကြီးသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ဤလည်းပါဠိတစ်ရပ်။ ပုထုနာ=ကြီးစွာသော၊ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ= လျှပ်ရောင်အဆင်းရှိသော၊ ဤလည်းပါဠိတစ်ရပ်။။ပုထုကာယာ=များစွာ သောအပေါင်းတို့သည်၊ ပုထုဘူတာ=များစွာဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်၏၊ ဣစ္စာဒိ= ဤကားပါဠိအရပ်ရပ်တည်း။
တဿ=ထိုပုထုသဒ္ဒါ၏၊ ဥလောပေါ=ဥကြေ၏၊။အဿ=ထိုသူ အား၊ ဆာဟံ=ခြောက်ရက်မျှသာ၊ ဇီဝိတံ=သည်၊ အတ္ထိ=ရှိရာ၏၊။ ဝိဇ္ဇာယောနိသုတ်၌။။ စတ္ထေ=ဒွန်အရာ၌၊ တတြ=ထိုလ္ထုပိတာဒိဂိုဏ်း နှောင်းရာ၌၊ ဝိဇ္ဇာယောနိ သမ္ဗန္တနံ=အတတ်ပညာ အမျိုးအနွယ်နှင့်စပ်ခြင်း ရှိကုန်သော၊ လ္တုပိတာဒီနံ= လ္တုပစ္စည်းအဆုံးရှိသောဂိုဏ်း၊ ပိတာဒိဂိုဏ်း တို့၏၊ အာ၊ ဟောတိ။။ အတတ်ပညာသင်ပညာ သင်ဆရာတို့သည်တပည့်တို့၏ ဝိဇ္ဇာသမ္ဗန္ဓီ မာတာပိတဖြစ်ကြကုန်၏၊။ ပရေသု=ကုန်သော၊ တေသွေဝ=ထိုလ္တုပိတာဒိ တို့ကြောင့်သာလျှင်။။ တေသဉ္စ=ထိုမာတုပိတု သဒ္ဒါတို့၏လည်း၊ ဣ=ဣအပြုသည်။။ မာတိဃော=အမိကိုသတ်သော သူသည်၊ ဒုခံ=ဆင်းရဲကို၊ လဘတေ=ရ၏၊။ မာတိကံ=အမိမှလာသော၊ ဓနံ=ဥစ္စာ။ ဘာတိကရာဇာ=နောင်တော်ကြီးမင်း။။ သန္ဓိဝိဓိနာဝ=သန္ဓိအစီ အရင်မျိုးဖြင့်သာလျှင်၊ သိဒ္ဓံ=ပြီးနိုင်၏၊ ရဿပြု၍ဗိန္ဒုလာကာမျှနှင့်ပြီးနိုင်၏ဟူလို။
ဣဓပန=ဤမောဂ္ဂလာန်၌ကား။။ ပတိမှိ=ကြောင့်၊ သုဇာတာယ= သုဇာတာသဒ္ဒါ၏၊ သုဇံ=သုဇံအပြုသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဒါရဿစ= ဒါရသဒ္ဒါ၏လည်း၊ ဒံ=ဒံအပြုသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ဇာတိပုဒ်ကိုမြဲမြံ စေခြင်းငှါ ဥပမာထုတ်ပြန်သည်။။ ဣတိ=သို့၊ နိဋ္ဌံ=ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့၊ ဂန္တဗ္ဗံ=ရောက်အပ်၏၊။ ကစ္စာယနေစ=၌လည်း၊ ပတိမှီတိ=ဟူ၍၊ ပါဌောလိုက်၊ တတ္ထ=ထိုပါဌ်နှစ်ရပ်တို့၌။။ ဥဒပါနံ=ရေတွင်း။။ ဥဒပါတိ=ရေသောက်ခွက်ဖလား။။ နီလောဒါ=စိမ်းညိုသောရေရှိသော။ ဒကသောတံ=ကြင်ကြောင်း။။ ဒကရက္ခသော=ရေဘီလူး။။ ယေသံ= အကြင်သတ္တဝါတို့၏၊ အာသယော=ကိန်းရာသည်ကား၊ ဥဒကံ=ရေလျှင် တည်း။
ပါဏာ=ရေသတ္တဝါတို့တည်း။။ ဒကာသယာ=ရေ၌ကိန်းသော သတ္တဝါတို့သည်၊ ဒကေ=ရေ၌၊ သေန္တိ=ကိန်းကုန်၏၊။ အဇ္ဇဏှော=ယနေ့ တစ်ရက်။။ အသျာဒိဝိဓိမိ=သျာဒိအစီအရင်မှ တစ်ပါးသောအရာ၌။။ သျာဒိဝိဓိဆိုသည်ကား နာမ်ဝိဘတ်နှင့်စပ်သော အစီအရင်ကိုဆိုသည်၊ ထိုအစီအရင်၌လာသော ဥပသာရနိပါတ်တို့သည်ကား များသောအားဖြင့် ဥပပဒသမာသ်ပုဒ်မဟုတ်၊ ပုဒ်သီးတို့သာတည်း။။ အတျာဒိဝိဓိမှိဟု ရှိသည်ကားပါဌ်ပျက်တည်း။။ ပမုခေါ=အဦးဖြစ်သော၊ နာယကော= အကြီးအမှူးတည်း။။ ဘုသံ=လွန်စွာ၊ ကာဠာရော=ကြောင်သောမျက်စိ ရှိသည်တည်း။
ပကတာဒျတ္ထေ=ပကတစသောအနက်၌၊ ပထမာယ=ပထမန္တပုဒ် နှင့်။။ ပကတော=အစအဦးပြုအပ်သော။။ ပါစရိယော= ဆရာ၏ဆရာ။ ပယျကော=အဘေး။။ ပရော=တဆက်ဖြစ်သော၊ အန္တေဝါသီ=တည်း။ ပန္တေဝါသီ=အတွင်းနေတပည့်၏တပည့်။။ ပပုတ္တော=မြေး။။ ပနတ္တာ= မြစ်။။ အတိဝေလာ=အခါကိုလွန်သည်၊ ဝါ=စည်းကမ်းကိုလွန်သည်။။ ကုဋ္ဌာဒျတ္ထေ=စွန့်ခြင်းအစရှိသောအနက်၌။။ ကောကိလာယ=ဥဩသည်။ အဇ္ဈာယိတုံ=ရွတ်ဆိုခြင်းငှါ၊ ဂိလာနော=နာသည်တည်း။
ဗလသာ= အားတိုက်၊ ကရိယ=ပြု၍၊ ဗလီကရိယ= အားတိုက်ပြု၍၊ ပါကဋီကရိယ=ထင်စွာပြု၍၊ ပါကဋီကရိယျ=ထင်စွာဖြစ်၍၊ ပါကဋီဘဝိယ လည်းအနက်တူ။။ အလမာဒယော=အလံအစရှိကုန်သော။။ သက္ကစ္စ၌ သံသဒ္ဒါ၏ဗိန္ဒုကိုမဟာဝတ္တိဖြင့်ပရရုပ်ကပြု။။ သက္ကစ္စ၌ဗိန္ဒုလာသည်။ အလံ=လုံလောက်၊ ဘုတွာ=၍။။ ပရိယတ္တံ=လုံလောက်သည်တည်း။
ကိစ္စ၊ကိရိယ ဣစ္စာဒိနာ=ဖြင့်၊ သံခိတ္တရူပေဟိ=ရုပ်ကျဉ်းရုပ်ကြပ်ဖြစ် ကုန်သော၊ ဥပပဒေန=အနီးကပ်သောပုဒ်နှင့်၊ သဟေဝ=သာလျှင်၊ သိဒ္ဓေဟိဧဝ=ပြီးကုန်သောကြိယတ္ထတို့နှင့်သာလျှင်။ ကိစ္စရိရိယစသော ပုဒ်တို့ကား သံစသော ဥပပဒတို့နှင့်တကွသာပြီးကုန်၏၊။ ကတွာစသော ပုဒ်တို့ကား သံစသည်တို့နှင့် ကင်း၍ပင်ပြီးကုန်၏။
သက္ကတွာ၌ သံကတွာ ပုဒ်ဖြတ်၍၊ သံ=ကောင်းစွာ၊ ကတွာ=ပြု၍ ဟူ၍သော်လည်းကောင်း၊ သက္ကတွာ=ကောင်းစွာပြု၍ဟူ၍သော် လည်းကောင်း၊ အနက်ပေး၊ သက္ကစ္စ၌ကား ၍မပေးနှင့်။။ ပရောဘုယျ= လွန်စွာဖြစ်၍။။ တိရောဘုယျ=အခြားဖြစ်၍။။ ဥရသိကိရိယ=ရင်၌ပြု၍၊ အတ္ထိခီရာ=နို့ရည်ရှိသော၊ ဂါဝီ=နွားမ။။ နသန္တိပုတ္တာ=သားသမီးမရှိသော၊ ဣတ္ထီ။။အဟောတိဧဝ=ဖြစ်ပြီးသာလျှင်ဖြစ်သော၊ ကမ္မံ=တည်း။။ ဧဟိစ= လာလှည့်လည်း၊ ပဿစ=ရှုလှည့်လည်း၊ ဧဟိပဿ=လာလှည့်ရှုလှည့်။ ပရတ္ထ=နောက်၌၊ ဧဝံ=ဤအတူတည်း၊ တဒ္ဓိတန္တသမာသ်အဖြစ်ကို ညွန်းသည်။
ဘဒ္ဒန္တေ=အရှင်ကောင်း၊ ဧဟိ=ကြွခဲ့ပါလော့၊ ဣတိ=ဤသို့၊ ဝုတ္တေဟိ=ဆိုသည်ရှိသော်၊ နဧတိ=မလာပြီ၊ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ သော= ထိုတိတ္ထိသည်၊ ဧဟိဘဒန္တိကော=မည်၏၊။ ဧဟိ=လော့၊ တုယှံ=၏၊ အာဂတံ=လာခြင်းကား၊ ထည့်ရသည်၊ သွာဂတံ=တည်း၊ ဣတိ=သို့၊ ဝဒနသီလော=သည်၊ ဧဟိသွာဂတိကော=မည်၏၊ ဝါ=ကား၊ ဧဟိ သွာဂတဝါဒီ=မည်၏၊ တဒ္ဓိတန္တနှင့် သမာသ်သက်သက်သာ ကွဲကြသည်။
ဧတ္ထ=ဤကျမ်းမျိုး၌၊ ဧဝံ=ဤသို့၊ ပေါရဏာ=တို့သည်၊ အာဟံသုဝါ= ဆိုမူလည်းဆိုဘူကုန်ပြီ၊ ပုရေ=ရှေး၌၊ အာသိံသုဝါ=ဖြစ်မူလည်း ဖြစ်ဘူး ကုန်ပြီ၊ ဧဝံပဝတ္တံ=သော၊ ဝိဝါနံ=သည်၊ အတ္ထိ=၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဣတိ ဟာသော=မည်၏၊ ပုရာဏဝန္တော=ယာမပုရာဏ်၊ ဂေါတမပုရာဏ်စသော ပုရာဏ်ကျမ်းမျိုးတည်း။
ယံ=အကြင်နိဗ္ဗာန်ကို၊ ပုဗ္ဗေ=၌၊ အနညာတံ=မသိဘူးသေး၊ တံ=ကို၊ ဣဒါနိ=၌၊ ဥဿာမိ=သိလိုက်အံ့၊ ဣတိပဝတ္တဿ=ဤသို့အကြံဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏၊။ အသုကော= ဤမည်သောဆရာသည်၊ ဣတိအာဟ=ဤသို့ ဟော၏၊ ၂-ချက်။။ ဝါ=ကား၊ အသုကသ္မိံဂန္ထေ=ဤမည်သောကျမ်း၌၊ ဣတိအာဟ=ဤသို့ဆို၏၊ ၂-ချက်။။ ဣတီဟိတာဟံ=မည်၏၊။ အညာသိဣတိ=သိရှာပြီဟူ၍၊ ဗျာကတော=ဟောကြားတော်မူအပ်သော၊ ကောဏ္ဍညော=ကောဏ္ဍည ထေရ်တည်း။။ သဝိဓာယ=တကွစီရင်၍။ အနုပါဒါယ=တဏှာ၊ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မစွဲလမ်းမူ၍။။ အာဟစ္စဘာသိတော= ကိုယ်တော်တိုင်နှုတ်လျှာ ထိခိုက်၍ဟောအပ်သော ပါဠိဓမ္မ။။ ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာယီ=စုတိအနီးသို့ဆိုက်၍ ပရနိဗ္ဗာန်စံလေ့ရှိသော အနာဂါမ်။။ အဝေစ္စပသာဒေါ= ဂုဏ်တော်သက်ဝင်၍ကြည်ညိုခြင်း။။
အဗျယရာသီပြီး၏။
---*---
အနညတ္ထေ=အညပဒတ္ထသမာသ်မှတစ်ပါးသောအရာ၌၊ အသတဒေါ=သတစသည်မှတစ်ပါးသော၊ သင်္ချာယ=သင်္ချာသဒ္ဒါနှောင်း သောကြောင့်၊ ဒွိဿ=၏၊ အာ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ သုတ်နက်။။ ယသ္မိံ= အကြင်အစု၌၊ ဒွေ=နှစ်ခုကုန်သော၊ ဒသ=ဆယ်တို့သည်၊ သန္တိ=ကုန်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဒွိဒသ=မည်၏၊။ သင်္ချာသုတ်ရုပ်စု အနက်လွယ်ပြီ။
သင်္ချာဝိနိစ္ဆယ၌။။ကစ္စည်းကျမ်း၌ ဝီသတိအစရှိကုန်သော အထက်အထက်သင်္ချာသဒ္ဒါတို့ကို ဒသ ၂-ခု၊ ဒသ ၃-ခု စသည်တည်၍ ယောဝိဘတ်နှင့်တကွရုပ်ပြီးစီရင်၏၊ ဤကျမ်း၌ကား ထိုသဒ္ဒါတို့သည် ဧကဝုစ်၊ဗဟုဝုစ် ၂-ချက်ရသော ပါဋိပဒိကပုဒ်သီးတို့တည်းဟုပြလို၍ ထာစ-စသည်မိန့်။
တတော=ထိုသဟဿသဒ္ဒါမှ၊ ပရံပန=နောက်၌ကား၊ ဒသ= ဆယ်လီကုန်သော၊ သဟဿာနိ=ထောင်တို့တည်း၊ ဒသသဟဿံ= ဆယ်ထောင်၊ ယင်းကိုသောင်းခေါ်သည်၊ ဣဒံ=ဤသောင်းကို၊ နဟုတန္တိစ= နဟုတဟူ၍လည်း၊ ဝုစ္စတိ=၏၊ သင်္ကေတသင်္ချာအရာ၌ နဟုတခေါ်သည် ဟူလို၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းတူသိလေ။ သတံ=တစ်ရာသော၊ သဟဿာနိ=ထောင်တို့တည်း၊ သတသဟဿံ=ရာပေါင်းတစ်ထောင်၊ ယင်းကိုသိန်းခေါ်သည်၊ သင်္ကေတ၌ လက္ခခေါ်၏၊။ ဒသ=တစ်ဆယ် ကုန်သော၊ သတသဟဿာနိ=သိန်းတို့တည်း၊ ဒသသတသဟဿံ= ဆယ်သိန်း၊ ယင်းကိုခေါ်သည်။
ဂဏနပထေပန=ဂဏန်းအစဉ်၌ကား၊ ဧကဋ္ဌာနံ=ခုဆုံးသောဌာန လည်းကောင်း၊ တစ်ခု၊ နှစ်ခု၊။ လ။ကိုးခုကိုဆိုသည်။။ ဒသဌာနံ=ဆယ်ဆုံး သောဌာနလည်းကောင်း၊ တစ်ဆယ်၊ နှစ်ဆယ်၊။လ။ ကိုးဆယ်ကိုဆိုသည်။ သတဌာနံ=ရာဆုံးသောဌာနလည်းကောင်း၊ တစ်ရာ၊ နှစ်ရာ၊။ လ။ ကိုးရာ ကိုဆိုသည်။။ သဟဿဌာနံ=ထောင်ဆုံးသောဌာနလည်းကောင်း၊ တစ်ထောင်၊နှစ်ထောင်၊။ လ။ကိုးထောင်ကိုဆိုသည်။။ ဒသသဟဿ ဌာနံ= သောင်း ဆုံးသောဌာနလည်းကောင်း၊ တစ်သောင်း၊ နှစ်သောင်း၊ ။ လ။ကိုးသောင်းကိုဆိုသည်။။ သတသဟဿံ=သိန်းဆုံးသော ဌာနလည်း ကောင်း၊ တစ်သိန်း၊ နှစ်သိန်း၊။ လ။ ကိုးသိန်းကိုဆိုသည်။ ။ ဒသသတသဟဿံ=သန်းဆုံးသောဌာနလည်းကောင်း၊ တစ်သန်း၊ နှစ်သန်း၊။ လ။ ကိုးသန်းကိုဆိုသည်။။ ဌာန ၇-ပါးဖြစ်၏၊။ ခုဌာန၊ ဆယ်ဌာန၊ ရာဌာန၊ ထောင်ဌာနစသည်ဆိုလေ။
ဧကမေကသ္မိံဌာနေစ=၌လည်း၊ နဝ=ကုန်သော၊ ပဒါနိစ=အစုတို့ သည်လည်းကောင်း၊ နဝ=ကုန်သော၊ အန္တရနဝန္တာနိစ=အကြားနဝန္တ တို့သည်လည်းကောင်း၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏၊ မူဌာန၌ ပဒ ၉-ခုရှိ၏၊ တစ်၊ နှစ်၊ သုံး၊။ လ။ ကိုးတည်း၊ ယင်းကိုကိုးဆုံး သောကြောင့်နဝန္တတစ်ခုလည်းဆိုရ၏၊။ ဆယ်ဌာန၌ တစ်ဆယ်၊ နှစ်ဆယ်စသည်၊ ရာဌာန၌ တစ်ရာ၊ နှစ်ရာစသည်၊ ထောင်ဌာန၌ တစ်ထောင်၊ နှစ်ထောင်စသည်ဆို လေ၊ ကိုးချည်းဆုံးသောကြောင့် နဝန္တတစ်ခုတစ်စုဆိုရ၏၊။ သောင်းဌာန၊ သိန်းဌာန၊ သန်းဌာနတို့၌လည်း ပဒကိုးခုစီဝေဖန်လေ။။ အန္တရနဝန္တဆိုသည်ကား၊ ဆယ်ဌာနမှ အထက်၌ ဆယ့်တစ်၊ ဆယ့်နှစ်စသည်၊ နှစ်ဆယ့်တစ်၊ နှစ်ဆယ့်နှစ်စသည်ဖြင့် ဆယ်တစ်ခုမှ ဆယ်တစ်ခုသို့ ကူးသောကိုးခုစုကိုဆိုသည်။
မူလဘုံပြီး၏။
ကောဋိဘုံ၌ ကုဋေတစ်မှစ၍ ကုဋေကိုးတိုင် ဧကဌာနမည်၏၊ ဆယ်ကုဋေမှစ၍ ကုဋေကိုးဆယ်တိုင် ဒသဌာနမည်၏၊ အကြွင်းသိလောက်ပြီ။။ မူလဘုမ္မိယာ=၌၊ ဝါ=၏၊ အန္တိမဌာနံ=သန်းဟူသော အဆုံးဌာနကို၊ ဧကဌာနံ=ကုဋေတစ်ဟူသောဧကဌာနသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဤကောဋိဘုံ၌ ကုဋေတစ်သန်းသည် အဆုံးဌာနဖြစ်၏၊
ကောဋိဘုံပြီး၏။
ဧကဌာနံ=ပကောဋိတစ်ဟူသောဧကဌာနသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ဤပကောဋိဘုံ၌ အဆုံးဌာနကား ပကောဋိတစ်သန်းတည်း။။ ဥပရုပရိ= အဆင့်ဆင့်၊ ဘုမ္မိသင်္ကန္တိစ=တစ်ဘုံမှတစ်ဘုံသို့ ကူးပြောင်းခြင်းကိုလည်းကောင်း။။ ဘုံ ၂၁-မှာဌာနပေါင်း ၁၄၇။။ ဂရူ=သင်္ချာတဒ္ဓိတ်အဖွင့် ဆရာတို့သည်၊ အဋ္ဌကထာသု=ကောကာလိကသုတ် အဋ္ဌကထာစသည်တို့၌၊ အာဂတနယေန=ဖြင့်၊ သတ္တမဌာနံ=သန်းဟူသော သတ္တမဌာနကို၊ ဥလ္လင်္ဃေတွာ=ခုံကျော်၍၊ ဆဋ္ဌဌာနတော=သိန်းဟူသော ဆဋ္ဌဌာနမှ၊ ဥပရိဘုမ္မိသင်္ကန္တိံ=အထက်ဘုံသို့ကူးခြင်းကို၊ ကထေန္တာ= ပြဆိုကြကုန်သည် ရှိသော်၊ သတဂုဏိတံ=တစ်ရာဖြင်မြှောက်သည်ကို၊ ကတွာ=၍၊ ကထေန္တိ= ကုန်၏၊ ဆိုပုံကိုသတသဟဿာနံသတံစသည်ဖြင့်ပြသည်။
ဒသဂုဏသိဒ္ဓိမေဝ=ဆယ်ခုမြှောက်သဖြင့်ပြီးစီးခြင်းကိုသာ။ ကထေန္တိ=ကုန်၏၊။ သိန်းတစ်ရာဟူသည် သန်းတစ်ဆယ်ပင်ဖြစ်၏၊ သိန်းတစ်ရာသည် ကောဋိဖြစ်၏ဆိုသည်နှင့် သန်းတစ်ဆယ်သည် ကောဋိဖြစ်၏ ဆိုသောစကားသည် ထပ်မိသည်သာဖြစ်၏၊။ ဤ အရာ၌သန်းတိုင်အောင် တစ်ဆယ်မြှောက်သည်၊ ကောဋိစသော အထက်ဘုံသို့ကူးရာ၌ သိန်းတစ်ရာမြှောက်သည်ဟူသော ရူပသိဒ္ဓိ စကား၌ဆင်ခြင်ရန်။။ ဤသင်္ချာတဒ္ဓိနတ်လာ ဂဏန်းအစဉ်၌ကား သန်းဟူသောသတ္တမဌာနထင်ရှားပါရှိပြီးဖြစ်၍ ကောဋိဘုံသို့ကူးရာ သန်းကို ဆယ်ခုမြှောက်၍ ကူးလျှင်ပြီးတော့သည်၊ သိန်းကို တစ်ရာ မြှောက်၍ နေဖွယ်ကိစ္စမရှိ၊ ဒသမှစ၍ အသင်္ချေယျတိုင် ဒသဂုဏချည်းသာ ဟူလို။
နာနာဒေသဝါသီနံ=အထူးထူးသော မဇ္ဈိမအရပ် ပစ္စန္တအရပ်တို့၌ နေကြကုန်သောလူမျိုးတို့၏၊။ ဒီပဝံသေ=ဒီပဝင်ကျမ်း၌။ ပါဠိနယေန= ကောကာလိကသုတ်ပါဠိတော်နည်းအားဖြင့်၊ သတ္တရသဘုမ္မိယောဝ=၁၇- ဘုံတို့ကိုသာလျှင်၊ ဝုတ္တာ=ကုန်၏၊။ ကစ္စာယနေ=ကစ္စည်းကျမ်း၌၊ ပုဗ္ဗေ=ရှေ့၌၊ ဒဿိတာ=ပြခဲ့ကုန်ပြီးသော၊ ဧကဝီသတိ ဘုမ္မိယော=တို့ကို၊ ဝုတ္တာ=ကုန်၏၊။ သက္ကဋဂန္ထေသု=တို့၌၊ တတော=ထို၂၁-ဘုံထက်၊ သာမိက ဘုမ္မိယော=အပိုနှင့်တကွသောဘုံတို့ကို၊ ဝုတ္တာ=ကုန်၏။
ကတ္ထစိပန=အချို့သော သက္ကဋကျမ်းဟောင်းများ၌၊ မဟာဗလက္ခန္ဓ ပရိယန္တာ=မဟာဗလက္ခန္ဓဘုံအဆုံးရှိကုန်သော၊ သဋ္ဌိဘုမ္မိယာတိ=ဂဏန်း ဘုံဆင့် ၆၀-တို့ဟူ၍၊ အာဂတာ=၏၊။ တတ္ထ=၌၊ သကသကဘုမ္မိတော= မိမိမိမိတို့ အသုံးပြုရာဂဏန်းဘုံမှ၊ အတိရေက ဝတ္ထူနိ=ပိုမိုသောဝတ္ထုတို့ သည်၊ ဂဏနပထဝီတိဝတ္တာနိနာမ=ရေတွက်ရိုး ဂဏန်းအစဉ်ကိုလွန် သည်မည်ကုန်သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏၊။ ယေသံပန=အကြင်လူမျိုး တို့အား၊ မူလဘုမ္မိမတ္တံ=မူလဘုံမျှသည်၊ အတ္ထိ=ရှိ၏၊ တေသံ=တို့အား၊ ကောဋိမတ္တာနိပိ=တစ်ကုဋေမျှလည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဝတ္ထူနိ=တို့သည်၊ ဂဏနပထာတိက္ကန္တာနိဧဝ=ကုန်သည်သာတည်း။။အပိစ=ဆိုဘွယ် အထူးကား။။ ဣဓပိ=ဤဧကဝီသတိဘုမ္မိအစီအရင်၌လည်း၊ ဝီသတိ ဘုမ္မိယောဧဝ=၂၀-သောဘုံတို့ကိုသာလျှင်၊ အနုက္ကမေန=ဖြင့်၊ ဒသ ဂုဏိတာ=ဆယ်ခုဖြင့်မြှောက်အပ်ကုန်သော၊ ဂဏနပထာနာမ=ဂဏနပထ တို့မည်ကုန်၏၊။ အသင်္ချေယျန္တိပန=အသင်္ချေယျဟူသောဘုံကိုကား၊ ဒသဂုဏဝိနိမုတ္တာ=ဆယ်ခုမြှောက်အစဉ်မှ အလွတ်ဖြစ်သော၊ ဂဏန ပထာတိက္ကန္တဘုမ္မိ ဧဝ=ကိုသာလျှင်၊ ဝုစ္စတိ=၏၊ ဣတရထာ= ဤသို့မယူ ခဲ့သော်၊ အသင်္ချေယျန္တိစ=အသင်္ချေယျလည်းဟူ၏၊ ဂဏနပထဘုမ္မီတိစ= ဂဏပထဘုမ္မိလည်းဟူ၏၊ ဧတံ=ဤစကား ၂-ရပ်သည်၊ ဝိရုဒ္ဓံ= ဆန့်ကျင်၏။
အဓိပ္ပါယ်ကား မရေမတွက်နိုင်သည်ကို ဂဏနပထဘုမ္မိဆို၏၊ ထိုကြောင့် အသင်္ချေယျဆိုလျှင် ဂဏနပထဘုမ္မိမဟုတ်၊ ဂဏနပထဘုမ္မိ ဆိုလျှင် အသင်္ချေယျမဟုတ်၊ ဤသို့ဆန့်ကျင်ကြသည်ဟူလို။။ ဝိသုံ အသင်္ချေယျဘုမ္မိနာမတု ပဋိသိဒ္ဓါဟုယောဇနာ။။ စရိယာပိဋကတ် အဋ္ဌကထာ၌။။ အသင်္ချေယျန္တိစ ဂဏနပထပရိယာ ပန္နန္တိစ ဝိရုဒ္ဓမေတံ၊ ဟူသောစကားကိုဆိုသည်။
အသင်္ချေယျဘုမ္မိယံပိ=၌လည်း၊ အသင်္ချေယျာနံ=တို့၏၊ စူဠမဟာ ဒိဝသေန=စူဠအသင်္ချေယျ၊ မဟာအသင်္ချေယျ၊ အတိမဟာအသင်္ချေယျ စသည်တို့၏အစွမ်းဖြင့်၊ အနေကဘေဒေါ=ကို။။ သဒ္ဒနီတိယံပန=၌ကား။ ဣစ္စာဒိနာ=ဖြင့်၊ ဝုတ္တံ၌စပ်။ ဒသန္နံနိရယာနံ=တို့အား၊ တာနိနာမာနိ= ထိုအဗ္ဗုဒစသော အမည်တို့သည်။ ဂရူပန=ကမ္ဘာဦးအခါ၌ သဒ္ဒါကျမ်း၊ ဂဏန်းကျမ်း ဆရာတို့သည်ကား၊ တာနိနာမာနိ=ထိုငရဲအမည်တို့ကို။။ ဂုဏဝိဓိပန=မြှောက်ပွါးမှုအစီအရင်သည်ကား၊ ဝိသဒိသောဧဝ=တည်း။ ပါဠိတော်အနက်၌ကား၊ ဗြဟ္မေ=ဗကဗြဟ္မာ၊ အဟံ=ငါဘုရားသည်၊ နိရဗ္ဗုဒါနံ=နိရဗ္ဗုဒအရေအတွက်ရှိသောနှစ်တို့၏၊ သတသဟဿံ= တစ်သိန်းအတိုင်းအရှည်ရှိသော၊ တဝ=၏၊ အာယုံ=အသက်ကြွင်းကို၊ ပဇာနာမိ=၏၊ သဒ္ဒနီတိအလို နိရဗ္ဗုဒ ၂၀-ပြည့်လျှင် အထက်ဂဏန်း ဘုံသို့ပြောင်း ပြီးဖြစ်၍၊ နိရဗ္ဗုဒတစ်ရာ၊ နိရဗ္ဗုဒတစ်ထောင်၊ တစ်သောင်း တစ်သိန်း ဟူ၍မရှိရာပြီ။
ဇာတ်အဋ္ဌကထာပါဌ်၌ နိရဗ္ဗုဒတို့၏တစ်သိန်းသည် အဗဗမည်၏ ဟူရာ၌ နိရဗ္ဗုဒဆယ်သန်းမှသာ အဗဗဘုံသို့ပြောင်းသင့်ရကား ပါဌ်မှန် ဟုတ်မဟုတ်ကို ဆင်ခြင်ရာ၏၊ ဤအဋ္ဌကထာ၌ ၂၀-ဆယ်မြှောက်ရုံမျှနှင့် နိရဗ္ဗုဒဘုံမှ အဗဗဘုံသို့ မပြောင်းဟူသော အနက်သည်ထင်ရှား၏၊။ အညတော=တစ်ပါးသောကျမ်းမှ၊ ဂဟေတွာ=၍၊ ပက္ခိတ္တာနိ=ကစ္စည်း ကျမ်း၌ ထည့်အပ်ကုန်သည်၊ စုဒ္ဒသန္နံအရကား အဗ္ဗုဒစသည်ဆယ်ခုနှင့် ဤ ၄-ခုသည် ၁၄-ဖြစ်၏၊။ ကစ္စာယနေ=၌၊ ကမောက္ကမတာ=ယခုအစဉ် ကပြောင်းကပြန်နေသည်၏အဖြစ်သည်၊ ပစ္ဆာ=နောက်မှ၊ ဇာတာ= ဖြစ်သည်၊ သိယာ=၏၊။ ဤဂဏန်း ၁၄-ခုတို့၏အစဉ်သည် ယခုရှိ ကျမ်းဂန်တို့၌ ရှေ့နောက် မညီမညွတ် ရှိနေကြ၏၊။
ဤသင်္ချာရာသီ၌ ဘုမ္မိ ၂၀-တို့၏ ဌာနအစဉ်ကို အင်းစောက်ချ၍ ပြပေအံ့
ဧက
ဒသ
သတ
သဟဿ
ဒသသဟဿ
သတသဟဿ
ဒသသတသဟဿ
ဌာန
ဌာန
ဌာန
ဌာန
ဌာန
ဌာန
ဌာန
ခု
ဆယ်
ရာ
ထောင်
သောင်း
သိန်း
သန်း
၁
၁၀
၁၀၀
၁၀၀၀
၁၀၀၀၀
၁၀၀၀၀၀
၁၀၀၀၀၀ဝ
၂
၂၀
၂၀၀
၂၀၀၀
၂၀၀၀၀
၂၀၀၀၀၀
၂၀၀၀၀၀ဝ
၃
၃၀
၃၀၀
၃၀၀၀
၃၀၀၀၀
၃၀၀၀၀၀
၃၀၀၀၀၀ဝ
၄
၄၀
၄၀၀
၄၀၀၀
၄၀၀၀၀
၄၀၀၀၀၀
၄၀၀၀၀၀ဝ
၅
၅၀
၅၀၀
၅၀၀၀
၅၀၀၀၀
၅၀၀၀၀၀
၅၀၀၀၀၀ဝ
၆
၆၀
၆၀၀
၆၀၀၀
၆၀၀၀၀
၆၀၀၀၀၀
၆၀၀၀၀၀ဝ
၇
၇၀
၇၀၀
၇၀၀၀
၇၀၀၀၀
၇၀၀၀၀၀
၇၀၀၀၀၀ဝ
၈
၈၀
၈၀၀
၈၀၀၀
၈၀၀၀၀
၈၀၀၀၀၀
၈၀၀၀၀၀ဝ
၉
၉၀
၉၀၀
၉၀၀၀
၉၀၀၀၀
၉၀၀၀၀၀
၉၀၀၀၀၀ဝ
ဧက
ဒွိ
တိ
စတု
ပဉ္စ
ဆ
သတ္တ
အဋ္ဌ
နဝ
ဒသ
ဝီသ
တိံသ
စတ္တာလီသ
ပညာသ
ဆဋ္ဌိ
သတ္တတိ
အသီတိ
နဝုတိ
သတ
ဒွိသတ
တိသတ
စတုသတ
ပဉ္စသတ
ဆသတ
သတ္တသတ
အဋ္ဌသတ
နဝသတ
သဟဿ
ဒွိသဟဿ
တိသဟဿ
စတုသဟဿ
ပဉ္စသဟဿ
ဆသဟဿ
သတ္တသဟဿ
အဋ္ဌသဟဿ
နဝသဟဿ
ဒသသဟဿ
ဝီသသဟဿ
တိံသသဟဿ
စတ္တာလီသသဟဿ
ပညာသသဟဿ
ဆဋ္ဌိသဟဿ
သတ္တတိသဟဿ
အသီတိသဟဿ
နဝုတိသဟဿ
သတသဟဿ
ဒွိသတသဟဿ
တိသတသဟဿ
စတုသတသဟဿ
ပဉ္စသတသဟဿ
ဆသတသဟဿ
သတ္တသတသဟဿ
အဋ္ဌသတသဟဿ
နဝသတသဟဿ
ဒသသတသဟဿ
ဝီသသတသဟဿ
တိံသသတသဟဿ
စတ္တာလီသသတသဟဿ
ပညာသသတသဟဿ
ဆဋ္ဌိသတသဟဿ
သတ္တတိသတသဟဿ
အသီတိသတသဟဿ
နဝုတိသတသဟဿ
ကြွင်းသောဘုမ္မိတို့၌ ကောဋိဘုမ္မိဖြစ်အံ့၊ ဧကဋ္ဌာနကိုးကွက် အတွက်၌မြန်မာအင်းမှာ တစ် နှစ် စသည်နောင် သုည ၇ လုံးစီထည့်လေ။ ပါဠိအင်းမှာဧကကောဋိ၊ ဒွိကောဋိစသည်ဖြင့်ကောဋိသဒ္ဒါထည့်လေ။။ ဒသဋ္ဌာနကိုးကွက်၌ မြန်မာအင်းမှာ သုညရှစ်လုံးစီထည့်လေ၊ ပါဠိအင်းမှာဒသကောဋိ၊ ဝီသကောဋိစသည်ဖြင့် ကောဋိသဒ္ဒါထည့်လေ။။ သတဌာနစသည်တို့၌လည်းတစ်ဌာနလျှင် သုညတစ်လုံး တစ်လုံးစီတိုပွါးလေ၊ အဆုံးဋ္ဌာနကိုးကွက်၌ ၁၃ရှိစေ။။ ၎င်းပေါ်ကိုတစ်လုံးတိုး၍ သုည၁၄သည်ပကောဋိဘုံ၌ဧကဋ္ဌာနတွင်အစဆုံးပဒဖြစ်၏၊ သတ္တမဌာန၌သု ၂၀ဖြစ်၏၊ တစ်ဘုံတစ်ဘုံမှာဌာနရခုစီရှိသည်အတွက် သုည ရလုံးစီအမှန်တက်၏မူလဘုံ၌ ဧကဋ္ဌာနမှာ သညလွတ်သည်၊ အတွက်သုည၆ခုရ၏၊။ဘုံ ၂၀တည်၍ဋ္ဌာန ရပါးနှင့်မြှောက်၊ သုညပေါင်း တစ်ရာ့လေးဆယ်ဖြစ်၏၊ မူလဘုံအတွက်တစ် ခုနှုတ်၊ ၁၃၉ ဖြစ်၏၊ မဟာကထာနဘုံ ဧကဋ္ဌာန၌ သုည ၁၃၃ ဖြစ်၏၊ သတ္တမဌာန၌ သုည ၁၃၉-ဖြစ်၏၊။အသင်္ချေယျဘုံ၌ သုညအသီးအခြားမရှိပြီ၊ မူလဘုံ၌ချ၍ အသင်္ချေတစ်၊ အသင်္ချေနှစ်စသည် ဆယ်သင်္ချေ သင်္ချေ ၂၀-စသည်ဖြင့် သာဆိုရ၏၊။ကောဋိစသောဘုမ္မိကြီးတို့၌ တစ်ရာ တစ်ထောင် တစ်သောင်းစသည်လွန်သော်လည်း ထိုဘုမ္မိ၌ပင် သင်္ဂြီုဟ်ရ၏။
သင်္ချာရာသီပြီး၏
ဤတွင် သမာသ်နိရုတ္တိဒီပနီ နိဿယနံကျဉ်းပြီး၏၊
တဒ္ဓိတ် နိရုတ္တိဒီပနီ နိဿယနံကျဉ်း
အထ=ထိုသမာသ်ကျမ်း၏အခြားမဲ့၌။ တဒ္ဓိတဝုတ္တိနာမ=တဒ္ဓိတ်၏ဖြစ်ခြင်းမည်သည်၊ ဝိစိတြာ=ဆန်းကြယ်သည်၊ ဟောတိ=၏၊ သာတိဿယေန=အလွန်အကဲနှင့်တကွ၊ ဝိစိတြဉာဏဟိတံ=ဆန်းကြယ်သောဉာဏ်အစီးအပွါးကို၊ ဝဟတိ=ရွက်ဆောင်တတ်၏။ ဣမသ္မိံ ကဏ္ဍေ=ဤပဉ္စမကဏ္ဍ၌။ အပစ္စံ=အပစ္စတဒ္ဓိတ်၎င်း။ ဝါသဒ္ဒေါ=သည်၊ ဝါကျသမာသာနံ=ဝါကျပုဒ်သမာသ်ပုဒ်တို့ကို။ ဝိကပ္ပနတ္ထော=အထူးကြံခြင်းအနက်ရှိ၏။ သော=ထိုဏအနုဗန်သည်၊ ပယောဂေ=၌၊ အပ္ပယောဂီ=ယှဉ်လေ့မရှိ။ ဆဋ္ဌီစ=ဆဋ္ဌီဝိဘတ်သည်၎င်း၊ အပစ္စပဒဉ္စ=သည်၎င်း၊ တေန=ထိုဏပစ္စည်းသည်၊ ဝုတ္တတ္ထာနာမ=ဟောအပ်သောအနက်ရှိသောသဒ္ဒါတို့မည်ကုန်၏။ ဝသိဋ္ဌပဒံ=သည်၊ ပစ္စယေန=ပစ္စည်းနှင့်၊ သဟ=တကွ၊ ဝါ=တစ်ပေါင်းတည်း၊ ဧကတ္ထံ=တစ်ခုသောအနက်ရှိသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဥဘယံ=ဝသိဋ္ဌဏပစ္စည်းနှစ်ပါးစုံသည်၊ ဧကတော ဟုတွာ=တစ်ပေါင်းတည်းဖြစ်၍၊ ပုတ္တဿ=သားဒြပ်၏၊ နာမံ=သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဧကတ္ထံဟောတိကို ဖွင့်ပြသည်။ တတော=ထိုနောက်မှ။ အပစ္စပဒံပန=သည်ကား၊ ဝုတ္တတ္ထမတ္ထေန=ဝုတ္တတ္ထဖြစ်ကာမျှဖြင့်၊ လုပ္ပတိ=ကြေလေ၏၊ ဟိသစ္စံ=၏၊ တံ=ထိုအပစ္စည်းပုဒ်သည်၊ သုတ္တေ=၌၊ ပဓာန ဘာဝေန=ဖြင့်၊ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ=ညွှန်ပြအပ်သည်၊ ဟောတိ=၏၊ ဆဋ္ဌီ=သည်၊ ပဓာနဘာဝေနနိဒ္ဒိဋ္ဌာနဟောတိဟုသမ္ဗန်။
ဏောဝါပစ္စေ ဟုသုတ်၌ အပစ္စကိုပဓာနပြု၍ညွှန်ပြသောကြောင့် အပစ္စပုဒ်သည် ဝုတ္တတ္ထဖြစ်ကာမျှဖြင့်ကြေလေ၏၊ သုတ်ဖြင့်ချေဖွယ်ကိစ္စမရှိဟူလို၊ တစ်နည်း။ မဟာဝုတ္တိ သုတ်ဖြင့်ချေလေ။
ဂေါတ္တေဿဝ=အနွယ်၏သာလျှင်၊ ပိတုဘူတံ=အဖဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ အာဒိပုရိသံ=အစစွာသောယောကျ်ားကို၊ ဝဒတိ=ဆို၏။ ဟိ=၏၊ ဧဝံ သတိ=သော်၊ တသ္မိံဂေါတ္တေ=၌၊ ပစ္စာဇာတာ=အဆက်ဆက်ဖြစ်၍လာကုန်သော၊ သဗ္ဗေပိဇနာ=တို့သည်၊ တဿ=ထိုအစဆုံးဖြစ်သောယောကျ်ား၏၊ အပစ္စာနာမ=သားသ္မီးမည်ကုန်သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏။ ဘာရဒွါဇ=ဝိသာမိတ္တစသည်တို့ကား အစစွာသောယောကျ်ား၏အမည်တို့ချည်းတည်း။ ဝိနတာယနာမ=ဝိနတာမည်သော၊ ဒေဝိယာ=နတ်သ္မီး၏။ ဘဂိနိယာ=နှစ်မ၏၊ ဤသဒ္ဒါကားဂေါတ္တသဒ္ဒါမဟုတ်၊ ကုလသဒ္ဒါတည်း။
အန္တေယျော=အန္တီ၏သား၊ အာဟေယျော=အာဟီ၏သား၊ ကာမေယျော=ကာမီ၏သား။ မတပတ်ိကာ=လင်သော၊ ဣတ္ထီ=သည်၊ ဝိဓဝါနာမ=၏။ ဗန္ဓုကိယာ=ခင်ပွန်းကြူးသောမိန်းမ၏၊ လင်များသောမိန်းမဟူလို။ ပဝတ္တိနိယာ=ပဝတ္တိနီမည်သော၊ သမဏိယာ=ရဟန်းမ၏၊ ဥပဇ္ဈာယ်မကို ပဝတ္တိနီခေါ်သည်။ ဒေစ္စော=ဒိတိနတ်သ္မီး၏သားဖြစ်သောနတ်၊ အာဒိစ္စော=အာဒီတိနတ်သ္မီး၏သားဖြစ်သောနတ်၊ နေနတ်သားတည်း။ ကုဏ္ဍနိယာ=ကုဏ္ဍနီမည်သောပုဏ္ဏေးမ၏၊ ဘာတုနော=အစ်ကို၏။ အာဏိသုတ်၌၊ အာ၊ အကာရန္တပုဒ်နောင်မှ၊ ဏိ။ ဏိပစ္စည်းဟု နှစ်ပုဒ်လုံး၌ရသာချည်းပေ။ ဒက္ခဿ=ဒက္ခမည်သောသူ၏စသည်ဖြင့် အမည်ချည်းပေ။ ခတ္တကုလဿ=မင်မျိုး၏။ ခတ္တိ=မင်း၏သား။ မနုနော=မနုမည်သောမဟာသမတမင်း၏။ ကပ္ပေ=ကမ္ဘာ၌။ မာနဝေါ=လုလင်၊ ဤမာနဝသဒ္ဒါသည်ကား လူဒြဗ်ဝိသေသကိုဟောသည်၊ ဝိဂြိုဟ်မှာ မနုနော အပစ္စံ ပင်ပြု၊ ဏကြီးနှင့်အရှိများ၏။ ဇနပဒနာမသ္မာ သုတ်ခတ္တိယာ ရညေစဟုပါဋ္ဌ်အများရှိ၏၊ ဇနခတ္တိယာရညေစရှိမှ သင့်သည်။
ရာဂတဒ္ဓိတ်၌။ ဧတေန=ဤဆိုးရေဖြင့်၊ ဝတ္တံ=အဝတ်ကို၊ ရဇန္တိ=ဆိုကြကုန်၏၊ ရဇနဝတ္ထု=ဆိုးကြောင်းဖြစ်သောဝတ္ထုမျိုးတည်း။ ကာသာယံ၌ သုတ်ကြီးဖြင့် ဝကို ယပြု။ ကုသုမ္ဘ=ဝတ်ပန်း၊ ဟလိဒ္ဓိ=နနွင်း၊ ပါဋင်္ဂ=မဲ၊ မဉ္စဋ္ဌ=ထန်းကျင့်၊ တိမ်းညက်လည်းဟူ။ င်္ကုကုမ=ကုံကမံ၊ မာလာ ကျီကျူလည်းဟူ။ နီလသဒ္ဒါသည်အညိုဂုဏ်ကိုသာဟော၏၊ ထို့ကြောင့် ဒြဗ်ကိုလိုသော် နီလေန ဂုဏေန ယုတ္တော နီလောပဋောဟု တဒ္ဓိတ်ပစ္စည်းရောက်မှသာ နီလသဒ္ဒါသည် ဂုဏ်၏မှီရာဒြဗ်သို့ဆိုက်နိုင်၏၊ နီလသဒ္ဒါသက်သက်သာဒြဗ်သို့မဆိုက်နိုင်၊ ဇာတိသဒ္ဒါနာမသဒ္ဒါတို့၌လည်း ထိုအတူဟုမှတ်ထင်ဖွယ်ရှိ၍ နီလံ ဝတ္ထံ စသည်မိန့်။
ဂုရုဂဟေန=ကြာသပတေးဂြိုဟ်ဖြင့်၊ သာ=ထိုနတ်သည်၊ အဿ=ဤသူ၏၊ ဒေဝတာ=တည်၊ သာ=ထိုလပြည့်သည်၊ အဿ=ဤလ၏၊ ပုဏ္ဏမာသီ=တည်း။ ယော=သည်၊ ဗုဒ္ဓံ=ကို၊ အတ္တနော=၏၊ အာရက္ခ ဒေဝတံဝိယ=ကိုယ်စောင့်နတ်ကိုကဲ့သို့၊ ဂရုံကတွာ=၍၊ ဝိစရတိ=လှည့်လည်၏၊ ဝါ=ကား၊ နိရန္တရံ=အခြားမရှိ၊ ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ=ဘုရားဘုရားဟူသော၊ ဝါစံ=စကားသံကို၊ နိစ္ဆာရေတိ=မြွက်ဆိုတတ်၏။ တဿ=ထိုသူ၏၊ ဧတံနာမ=ဤအမည်တည်း။ အဿ=ဤလ၏၊ ပုဏ္ဏမာသီ=ပြည့်ဝန်းသောလနှင့်ယှဉ်သောညဉ့်ကား၊ ဖုဿီ=ဖုသျှနက္ခတ်ကြိုက်သောညဉ့်တည်း၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ သော=ထိုလသည်၊ ဖုဿော=မည်၏၊ ပြာသိုလတည်း။
နေဝင်လျှင် လနှင့်ပြိုင်၍ထွက်၍ သန်းခေါင်မှာမွန်းတည့်၍ လဝင်မှဝင်သော နက္ခတ်သည် ထိုညဉ့်နှင့်အစဆုံးယှဉ်၏၊ ထိုညဉ့်သည် ထိုနက္ခတ်ကြိုက်သောညဉ့်မည်၏၊ ပြာသိုလပြည့်ညဉ့်သည် ဖုသျှနက္ခတ်ကြိုက်၏၊ ပြာသိုလသည်ထိုညဉ့်နှင့်ယှဉ်၏၊ ထို့ကြောင့်ပြာသိုလကို ဖုသျှနက္ခတ်အမည်နှင့် ဖုဿလဟုခေါ်ရ၏ဟူလို။
အဿ=ထိုလ၏၊ ပဉ္စမီ။ သော။ တိထီ။ ရက်သည်ကား၊ ဖုဿီ။ ဖုသျှနက္ခတ်ကြိုက်သောရက်ပေတည်း။ ပက္ခေ=ဏပစ္စည်းမသက်သောအဖို့၌။ ဗျဉ္ဇနံ=သဒ္ဒါကျမ်းကို၊ ပေး။ ဣမာနိ=ဤဝေယျာကရဏိက၊ ဝေယျဉ္ဇနိကပုဒ်တို့သည်။ ပုန=တစ်ဖန်၊ ဝုဒ္ဓိအတ္ထာယ=ဝုဒ္ဓိပြုခြင်းငှါ၊ ဝိအာကဏန္တိဟူ၍။ ဌီတိ=တည်ရခြင်းသည်၊ ဟောတိ=၏။ ဒေသေ=အရပ်ဒေသသဘောရရှိသော၊ ဝိသယေ=ကြက်စားရာ၌။ ဝသာတီနံ=ဆူဖြိုးသောသားတို့၏။ ဣဓ=ဤဆိုလတ္တံ့သောပြယုဂ်၌။ တန္နာမေ=ထိုအမည်လျှင်အမည်ရှိသော၊ နိဝါသေ=အမြဲနေရာ၌။ သိဝီနံ=သိဝိတိုင်းသားတို့၏၊ နိဝါသော=အမြဲနေရာဖြစ်သော။ ဝိဒိသာယ=ရာဇဂြိုဟ်မြို့မကြီးမှ အထောင့်အရပ်၌၊ အနုဘဝံ=အနီးဖြစ်သောအရပ်တည်း၊ ဝေဒိသံ=ရပ်၊ နဂရံ=ဝေဒိသမြို့တည်း၊ ထိုအမည်သည် ထိုမြို့၏အမည်ရင်းပင်ဖြစ်၍ တန္နာမေဟူသတည်း၊ ဩဒုမ္ဗရံလည်းထိုဗိမာန်၏အမည်ပင်။ ဣသိနာ=ရသေ့ကြောင့်၊ ဝါ=ဖြင့်၊ နိဗ္ဗတ္တာ=ဖြစ်သည်တည်း၊ တစ်နည်း=ဣသိနာ=သည်၊ နိဗ္ဗတ္တာ=ဖြစ်စေအပ်သည်တည်း။ ပရိက္ခာ=သဟဿီမည်သော ကျုံးအထူးတည်း။ ဗဒရာ=ဆီးပင်တို့သည်။ ပဗ္ဗဇာ=ပြိန်းမျက်တို့သည်။ အဇ္ဇ=ယနေ့၊ အတ္ထော=အကျိုးတည်း၊ ဝါ=ကိစ္စတည်း၊ ပုရာ=ပုရာဟူသောအကာရန္တနိပါတ်နောင်မှ၊ ဝိဂြိုဟ်၌ကား ပုရေဟူသောပရိယာယ်ပုဒ်နှင့်ပြ။
အမာတိ=အမာဟူသည်ကား၊ သဟတ္ထဝါစီ=သဟအနက်ရှိသောနိပါတ်အထူးသည်။ ကဏ်=ကဏ်ပစ္စည်းသက်၊ ကုသိနာရာယံ=ကုသိနာရာပြည်၌။ ဏေယျ=ဏေယျပစ္စည်းသက်။ ဣဓ=ဤမိမိလေယျကပုဒ်၌၊ အဿ=ထိုသူ၏၊ သိပ္ပံ=အတတ်ကား၊ ဝိဏာဝါဓနံ=စောင်းတီးခြင်းတည်း။ ဟိသစ္စံ=၏၊ ဧတံ=ဤသို့၊ အပိုအမိုဖြစ်သောအနက်ထွက်ခြင်းသည်၊ ဧကတ္ထီဘာဝသာမတ္ထိယံ=ဧကတ္ထီဘော၏အစွမ်းတည်း။ မုဒိင်္ဂံ=မုရိုးစည်၊ ပဏဝေါ=ထက်သည်၊ ဝံသော=ပြွေ။ ဝိက္ကေယျဝတ္ထု=ရောင်းအပ်သောဝတ္ထုကို၊ ပဏျန္တိ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏။ ဥပဓိ=ဥပဓိမျိုးဖြစ်သော၊ ပယောဇနံ=အကျိုး၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခကိုဥပဓိဆိုသည်။
တံ=ထိုသတ္တဝါကို၊ ဟန္တိ=သတ်တတ်၏။ ပက္ခီဟိ=တိန်ညင်ငှက်တို့ဖြင့်၊ ပက္ခိနော=တောငှက်တို့ကို၊ ဟန္တိ=သတ်တတ်ကုန်၏၊ အိမ်၌ယဉ်အောင်မွေး၍ သင်ကြား၍ထားသောတည်ငှက်ကို တိန်ညင်ခေါ်သည်။ ဟရိဏောတိ=ဟူသည်ကား၊ မဂေါဧဝ=သမင်ပင်တည်း။ ဝရတ္တာယ။ ယောတ္တာယ=သားရေလွန်ဖြင့်။ ဇာလကေဝဋ္ဋော=ကွန်ပစ်တံငါတည်း။ ဗလိယ=ငါးမြှားချိပ်။ အက္ခေဟိ=အစာတို့ဖြင့်။ သလာကာ=ဝါးစိမ်းစိပ်၊ ဘဲပြားကိုဆိုသည်။ ခဏိတ္တိယာ=တူရွင်းဖြင့်။ ဂေါရစ္ဆော=နွားမြီး။ ဝေတ္တနေန=ပုတ်ပြတ်အခဖြင့်။ အဋေန=လခဖြင့်။ ကသိ=ထွန်မှု။ ကယော=ဝယ်မှု၊ ဝိက္ကယော=ရောင်းမှု။ ပုနဗ္ဘဝါယ=ဘဝသစ်အကျိုးငှါ။ သုဋ္ဌု=လွန်စွာ၊ အဂ္ဂေါ=မြတ်သည်တည်း၊ သဂ္ဂေါ=လွန်စွာမြတ်သည်။
ဏျမှိ=ဏျပစ္စည်း၌၊ မစ္စော=မည်၏။ မာတ္တိယော။ မစ္စော=အနက်တူ၊ အမိမှဖြစ်တတ်သောသတ္တဝါဟောချည်းဟူလို။ တဒ္ဓိတာနံ=တဒ္ဓိတ်ပုဒ်တို့၏၊ ပသိဒ္ဓတ္ထ ဒီပကတ္တာ=အများထက်လွန်သည်ဖြစ်၍ ထင်ရှားသောအနက်ကိုပြတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဇာတိကိယော=အန္ဓကိယောတို့လည်း နိယုတ္တတ္ထတို့တည်း။ ဣဒံ=ဤဥစ္စာတည်း၊ ဗျာကရဏံ=ကစ္စည်းဗျာကရိုဏ်းကိုရ၏၊ ဧဝံ=တူ၊ သောဂတံ=တည်း၊ သာသနံ=ရ၏၊ မာဟိသံ=တည်း၊ မာသာဒိ=အသားစသည်ကိုရ၏။ ဂဝါဒီဟိ=ဂေါစသည်တို့နောင်မှ။
အနေကတ္ထတဒ္ဓိတ်ပြီး၏။
---အဿတ္ထိရာသီ၌။ ဂတိမာ=ပဋိသန္ဓေပညာဟူသောဂတိရှိသောသူ၊ ဝါ=တည့်မတ်ခြင်းရှိသောသူ။ ဆန္ဒာဂတိစသည်မှ ကင်းသောသူဟူလိုသည်။ အတ္ထဒဿီမာသိရီမာတို့၌ဤနောင်မန္တတည်း။ ဗဟုတ္တာဒိဝသေန=ဗဟုတ္တစသည်၏အစွမ်းဖြင့်၊ ပသိဒ္ဓေဧဝ=ထင်ပေါ်ကျော်ဇောလှသောအနက်ဒြဗ်၌သာလျှင်၊ မန္တာဒီနံ=မန္တစသည်တို့၏၊ ပဝတ္တနတော=ကြောင့်တည်း။
ဂါထာ၌။ ဗဟုတ္တေစ=များသည်၏အဖြစ်၌၎င်း၊ ပသံသာယဉ္စ=ခြီးမွမ်းလောက်ရာ၌၎င်း၊ နိန္ဒာယဉ္စ=ကဲ့ရဲ့လောက်ရာ၌၎င်း၊ အတိ သာယနေစ=လွန်ကဲရာ၌၎င်း၊ နိစ္စယောဂေစ=အမြဲယှဉ်ရာ၌၎င်း၊ သံသဂ္ဂေစ=ရောနှောရာ၌၎င်း၊ ဣမေမန္တု အာဒယော=တို့သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏။ ဓလိမာ=များသောအရေတွန့်ရှိသောသူ။ သတိမာ=အမြဲယှဉ်သောသတိရှိသောသူ။ ဟလိဒ္ဓိမာ=နနွင်းနှင့်ရောနှောသောအာဟာရ။ တဒံပိ=ထိုပြယုဂ်သည်လည်း၊ တဒါ=ထိုအတိတ်အနာဂတ်ကာလ၌။ ဝိဇ္ဇာမာနာယဧဝ=သာလျှင်ဖြစ်သော၊ သတိယာ=ဖြင့်၊ သိဒ္ဓံ=၏။ တေသွေဝ=တို့၌သာလျှင်၊ မန္တာဒယော။ ဟောန္တိဟုသမ္ဗန်။ ပတ္ထဋာ=အရပ်လေးမျက်နှာပျံ့နှံ့သော၊ ကိတ္တိ=ကျော်စောခြင်းသည်။ ကပ္ပိမော။ ကပ္ပိယော=အပ်စပ်ခြင်းရှိသည်။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော=နက်နဲသောတရားတို့၌ထွင်းဖောက်ခြင်းအဖို့ရှိသည်။ ဝန္တုပစ္စည်း၌။ ဝိဒွါ=ပညာရှိ။ လက္ခီဝါ=ကြက်သရေရှိသောသူ။ ဂါဏ္ဍီဝဓနွာ=အလွန်များသောအဆက်ရှိသောဆိတ်ချိုလေးရှိသောသူ။ ဒဏ္ဍာဒိ၌။ ဣဏသာမိကေ=မြီရှင်ကို၊ ဝတ္တဗ္ဗေ=ဆိုလိုသည်ရှိသော်၊ ဓနာ=ဓနသဒ္ဒါနောင်မှ၊ ဣကော=ဣကပစ္စည်းဖြစ်၏။ အညတြ=မြီရှင်မှတစ်ပါးကို ဆိုလိုရာ၌၊ ဓနီ=ဥစ္စာရှိသောသူ။ အဿတ္ထိအနက်ချင်းတူကြသော်လည်းမြီစားနှင့် စပ်၍မြီရှင်ကို ဆိုလိုရာ၌ ဣကပစ္စည်းဖြစ်၏၊ ဥစ္စာရှိသာမာန်ကိုဆိုလိုရာ၌ ဤပစ္စည်းဝန္တုပစ္စည်းဖြစ်၏ဟူလို၊ နောက်၌လည်း ဤနည်းတူ။
အသန္နိဟိတေန=လက်ရှိမဟုတ်သးသော၊ အတ္ထေန=အကျိုးဖြင့်၊ အဿ=အား၊ အတ္ထော=အလိုသည်၊ အတ္ထိ=၏၊ ပါဋဝေန-လိမ္မာခြင်းဖြင့်။ သီသံ=ဦးခေါင်းသည်၊ ဝစ္ဆံသံ=ဝစ္ဆသမည်၏၊ ဧတံ=ဤဗြဟ္မဝဏ္ဏီ၊ ဗြဟ္မဝစ္ဆသီပုဒ်သည်၊ တဒ္ဓိတန္တသမာသပဒနာမ=မည်၏။ ဇာတိယံ=အမျိုး၌၊ ဤ=ဤပစ္စည်းဖြစ်၏။
ဂဇော=ဆင်ကိုရ၏။ အညတြ=အမျိုးမဟုတ်သောအရာ၌၊ ဟတ္ထဝါ=လက်ရှိသောသူ၊ ဒန္တဝါ=အစွယ်ရှိသောသူ၊ ဗြဟ္မစာရိမှိ=မြတ်သောအကျင့်ရှိသော သူတော်ကောင်းကို၊ ဝတ္တဗ္ဗေ=သော်၊ ဝဏ္ဏတော=မှ၊ ဤယေဝ=သာတည်း၊ ဝဏ္ဏီ=မြတ်သောဂုဏ်ကျေးဇူးအထူးရှိသောရသေ့ရဟန်း၊ အညတြ=သာမန်အရာ၌။ ပေါက္ခရိဏီ=ကြာရှိသောရေအရပ်၊ ဝါ=ကြာရုံ။ ပုဗ္ဗဤကာရဿ=ရှေးဤအက္ခရာကို၊ အတ္တံ=အပြု။ ဥပ္ပလိနီ=ကြာညိုတော၊ ကုမုဒီနိ=ကုမုဒ္ဒရာကြာတော၊ ဘိသိနီ=ကြာစွယ်ရှိသောကြာရုံ၊ မုဠာလိနီ=ကြာဥရှိသောကြာရုံ၊ သာလုကိနီ=ကြာစွယ်ရှိသောကြာရုံ၊ ကြာစွယယ်တောစသည်လည်းဆိုရ၏။ သဗ္ဗံ=အလုံစုံပေါက္ခရိဏီအစသည်သည်၊ ကာမလာကာရဿဝါ=ကြာ၏တည်ရာရေအိုင်ရေကန်စသည်၏၎င်း၊ ကမလဂစ္ဆဿဝါ=ကြာရုံ၏၎င်း၊ နာမံ=တည်း။ အညတြ=ကြာအိုင်ကြာကန်ကြာရုံဟူသောဒေသမှတစ်ပါးသောအနက်၌၊ ပေါက္ခရဝါ=ကြီးသောနှာမောင်းရှိသော၊ ဝါ=ကြီးသည်ဖြစ်၍တင့်တယ်သောကိုယ်ရှိသော၊ ဟတ္ထီ=ဆင်။
နိဒ္ဒါသီလီ=အိပ်ခြင်းအလေ့ရှိသည်၊ သဘာသီလိ=သဘင်အလေ့ရှိသည်၊ မုခါဒိ၌။ အသံယတံ=မစောင့်စည်းသော၊ မုခံ=ခံတွင်းသည်၊ သုသိ=အခေါင်း။ ဦသာ=ခါရော=ငန်သောမြေဝါ၊ ဝါ=ဆပ်ပြာမြေ။ ခါရဘူမိ ပဒေသော=မြေငန်အရပ်တည်း။ မဓုရသော=ပျား၏အရသာမျိုးသည်။ မဓုရော=ချိုသောအရသာ၊ ချိုသောစကား၊ ချိုသောအသံ၊ ချိုသောတင်လဲ၊ ဂုဠော=တင်လဲ။ နဂါ=တောင်တို့သည်။ ဟနု=အောက်မေးကို၊ ကုေဉ္ဇာ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏။
ဥဏ္ဏတာ=အဖျားမော်ကုန်သော၊ ဝါ=အဖျားကော့ကုန်သော။ ဝုဒ္ဓါ=ကြီးသော၊ နာဘိ=ချက်ကို၊ တုန္ဒိ=တုန္ဒိဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏၊ ဝလိယော=အတွန့်တို့သည်။ အဓိကာ=လွန်ကဲသော၊ အဘိဇ္ဈာ=ငြူစူခြင်းသည်။ သီတလဒုက္ခ=ချမ်းအေးသောဒုက္ခသည်။ ပုရိသစိတ္တံ=ယောကျ်ား၌စွဲလမ်းသောစိတ်သည်။ ပိစ္ဆံတုလံ=လဲမှို့သည်၊ တုလရုက္ခော=လဲမှို့ထွက်သောလက်ပံစသောသစ်ပင်ရ၏၊ ဝါ=ကား၊ ပေစ္ဆော=မည်၏၊ ဏပစ္စည်းလဲသည်။ ပိစ္ဆိလာ=လဲမှို့ရှိသော၊ သိပ္ပလိ=လက်ပံပင်၊ ဖေနိလော=အမြှုပ်ရှိသော၊ အဒွါရိဋ္ဌကော=ပုတီးနက်ပင်။ ဗဟုကာ=ကုန်သော၊ ရာဇီ=အရေးတို့သည်။
အဿတ္ထိရာသီပြီး၏။
---ဂေါဿဘာဝေါတိ=ဟူသည်ကား၊ ဂေါသဒ္ဒံ=ဂေါသဒ္ဒါကို၊ သုတွာ=ကြား၍၊ ဂေါဒဗ္ဗေ=နွားဒြဗ်၌၊ ဂေါဗုဒ္ဓိယာဝါ=နွားဟူ၍သိခြင်း၏၎င်း၊ ဂေါဒဗ္ဗံ=နွားဒြဗ်ကို၊ ဒိသွာ=၍၊ တသ္မိံဒဗ္ဗေ=၌၊ ဂေါဝေါဟာရဿဝါ=ဂေါသဒ္ဒါ၏၎င်း၊ ပဝတ္တိကာရဏံ=တည်း။ ဂေါသဒ္ဒါကိုကြား၍၊ ဤဒြဗ်ဆိုသောစကားတည်းဟုနွားဟူသောဒြဗ်ဝိသေသ၌အသိဉာဏ်တည်၏၊ နွားဒြဗ်ကိုမြင်၍ဤဒြဗ်ကားနွားတည်းဟုဒြဗ်ဝိသေသ၌ ဂေါသဒ္ဒါတည်၏၊ ဤသို့ဂေါဿဘာဝေါပုဒ်၏အနက်မှတ်။ ဂေါဿ=ဂေါဟူသောသဒ္ဒါအသိဉာဏ်၏၊ ဘာဝေါ=နွားဒြဗ်၌ဖြစ်ကြောင်းတည်ကြောင်းဟုပေးလေဟူလို။ သင်္ဂဏိကာရာမတာ=အပေါင်း၌မွေးလျော်သည်၏အဖြစ်။ အာပဗ္ဗတဿ=တောင်သို့တိုင်အောင်သော၊ ခေတ္တဿ=လယ်ခင်း၏။ ဒါယာဒဿ=အမွေခံ၏။ သခိနေ=ခင်ပွန်း၏။ သုစိဿ=စင်ကြယ်သောသူ၏။ နဂ္ဂဿ=အဝတ်မဝတ်သောသူ၏၊ ဝါ=ကိုယ်ချည်းစည်းသောသူ၏။ ဒက္ခိယံ=လိမ်မာသည်၏အဖြစ်။ ယုဝဿ=ပျိုရွယ်သူ၏။ အဏုနော=သေးငယ်သည်၏။ လဃုနော=ပေါသည်၏။ သုတ်၌။ ဣမေ=ဣမပစ္စည်းကြောင့်၊ ကဿမဟတံ=ကဿသဒ္ဒါ၊ မဟန္တသဒ္ဒါတို့၏၊ ကသ်မဟာ=ကသ်အပြု၊ မဟာအပြုတို့သည်။ ကဿကဿ=လယ်လုပ်တောင်သူ၏။
ဘာဝကမ္မတဒ္ဓိတ်ပြီး၏။
---တ္တကပစ္စည်း၌။ သဒိသဒွိဘူတော=သဒိသဒွေဘော်ဖြစ်သော၊ ဋာဝန္တုပစ္စည်း၌။ သဗ္ဗာဝါ=အလုံးစုံအတိုင်အရှည်ရှိသော၊ အတ္ထော=အကျိုးသည်၊ သဗ္ဗဝန္တော။ သဗ္ဗဝန္တာ=ကုန်သော၊ အတ္ထော=တို့သည်၊ သဗ္ဗာဝတိ=သော၊ အတ္ထေ=၌၊ သဗ္ဗာဝန္တေသု=ကုန်သော၊ အတ္ထေသု=တို့၌။ ယာနဿ=ယာန်၏၊ ယာဝတိကာ=အကြင်မျှလောက်သော၊ ဘူမိ=မြေအဖို့သည်၊ အတ္ထိ=ရှိ၏။ ပဉ္စက္ခန္ဓာ=တို့သည်၊ ကုသလာ=တို့သည်၊ ကတိ=အဘယ်မျှတို့နည်း။ ဘိက္ခု=ရဟန်း၊ တွံ=သည်၊ ကတိဝေဿာ=ရဟန်းဝါအဘယ်မျှရှိပြီနည်း။ ကိဝန္တော=အဘယ်မျှကုန်သော၊ ယာစကာ=တောင်းပန်သူတို့သည်၊ ဟောန္တု=ဖြစ်စေရကုန်မည်နည်း။ ကိတ္တာဝတာ=အဘယ်မျှလောက်သောအပိုင်းအခြားအားဖြင့်၊ ခန္ဓာ=တို့၏၊ ခန္ဓပညတ္တိ=ခန္ဓပညတ်သည်၊ ဟောတိ=နည်း။ နာဠိမတ္တံ=စလယ်အတိုင်းအရှည်ရှိသောဝတ္ထု၊ ပတ္ထမတ္တံ=တစ်ခွက်အတိုင်းအရှည်ရှိသောဝတ္ထု။ ဥမ္မာနံ=ဥမ္မာနမည်သောချင့်ခွက်အထူးကို၊ ပလံ=ပိုလ်ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏။ ကုမ္ဘမတ္တံ=တစ်ကုမ္ဘမျှသောဝတ္ထု၊ စာဋိမတ္တံ=အိုးစရည်းမျှသောဝတ္ထု။ အဘေဒူပစာရေန=အဘေဒူပစာနည်းအားဖြင့်။
ပရိမာဏတဒ္ဓိတ်ပြီး၏။
---အသဟာယော=အဘော်မရှိသော၊ ဧကော=တစ်ယောက်တည်းသည်၊ ဧကကော=မည်၏၊ ဧကာကိ=မည်၏၊ ဝါ=ကား၊ ဧကော=မည်၏၊ သတိဿသုတ်၌၊ ဝီသတိ၊ တိံသတိနှစ်ပုဒ်တို့၏ သတိကိုယူ။ သင်္ချာယသုတ်၌။ သစ္စုတီသာသဒသန္တာယ=သတိ၊ ဥတိ၊ ဤယ၊ အာသ၊ ဒသ အဆုံးရှိသော၊ သင်္ချာယ=သင်္ချာသဒ္ဒါနောင်မှ၊ အသ္မိံသတသဟေဿ=ထိုသတ၌၎င်း၊ သဟဿ၌၎င်း၊ အဓိကာ=လွန်ကုန်သည်တို့တည်း။
ဣတိအတ္ထေ=၌၊ ဋ=ဋပစ္စည်းသက်၏၊ ဝီသတိံ=တိံသတိရှေးရှိသောသတစသည်ကိုသတျန္တသင်္ချာဆိုသည်၊ အကြွင်းဤနည်းတူ။ ယသ္မံ သတေ=အကြင်တစ်ရာ၌၊ ဒသ=တို့သည်၊ အဓိကာ=လွန်ကုန်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ တယိဒံ။ တံဣဒံ=ထိုတစ်ရာသည်၊ ဒသသတံ=မည်၏၊ ဒသသတံ=တစ်ဆယ်အလွန်ရှိသောတစ်ရာ၊ တစ်ဆယ်လွန်သောတစ်ရာလည်းဟူ၊ တစ်ရာ့တစ်ဆယ်ကိုဆိုသည်၊ အကြွင်းဤနည်းတူ။ သဟဿဟူရာ၌၊ ထောင်ဟောသဟဿ၊ သောင်းဟောဒသဟဿ၊ သိန်းဟောသတ သဟဿ၊ သန်းဟောဒသသတသဟဿ၊ ဤလေးခုကိုယူ။
အထ=ထိုမှတစ်ပါး၊ ဧတ္ထ=ဤစစ်သည်အပေါင်း၌၊ ယသဿိနော=ကုန်သော၊ အနုယန္တာ=စူဠနီဗြဟ္မဒတ်မင်းသို့အစဉ်လိုက်ကုန်သော၊ ဧကသတံခတျာ=တစ်ရာ့တစ်ယောက်သောမင်းတို့သည်၊ သန္တိ=ကုန်၏၊ ဝါရသင်္ချာယ=ဝါရကိုရေတွက်သောသင်္ချာသဒ္ဒါနောက်မှ။ ပစ္စာသတျာ=အကြိမ်ခြင်းနီးစပ်သည်၊ သတိ=ရှိသော်။
သင်္ချာတဒ္ဓိတ်ပြီး၏။
---တဗ္ဗတိသုတ်၌၊ တဗ္ဗတိ=ထိုပကာရရှိသောဒြဗ်၌၊ ဇာတိယာ=ဇာတိယပစ္စည်းသက်၏။ ပဋုရူပေါ=အထွေထွေအလာလာလိမ်မာသောသဘောရှိသော၊ ပဏ္ဍိတော=သည်၊ ပဋုဇာတိယော=မည်၏။ ပိတု=အဖ၏၊ ဘာတာ=အစ်ကိုတည်း။ မာတု=၏၊ ဘဂိနီ=ညီမတည်း။ မာတာ ပိတူဟိ=မာတုသဒ္ဒါပိတုသဒ္ဒါတို့နောက်မှ၊ မာတာပိတူသု=အမိဟူဟောအနက်၊ အဖဟူသောအနက်တို့၌၊ အာမဟော=အာမဟပစ္စည်းသက်၏။ မာတု=၏၊ မာတာ=တည်း၊ မာတာမဟီ=အမိ၏အမိ၊ အဖွားကိုဆိုလိုသည်။ ဿပစ္စည်း၌၊ သုဘရူပံ=တင့်တယ်သောအဆင်းသဏ္ဌာန်ကို၎င်း၊ စက္ခုဘေသဇ္ဇဉ္စ=မျက်စိဆေးကို၎င်းရ၏။ ဣကပစ္စည်း၌။ သင်္ဂါမေ=စစ်မြေ၌။ ဂါမာဝါသေ=ရွာ၌နေခြင်း၌။ ဥပဝါသေ=သီတင်းသုံးခြင်း၌။ အာယပစ္စည်း၌၊ ဃာတေတုံ=သတ်ခြင်းငှါ၊ ဇာပေတုံ=ယုတ်နိမ့်စေခြင်းငှါ၊ ပဗ္ဗာဇေတုံ=နှင်ထုတ်ခြင်းငှါ၊ တဿဝိကာရသုတ်၌၊ ပကတိယာ=မှ၊ ဥတ္တရိ=အထက်၌၊ အဝတ္ထန္တရာပတ္တိ=အခိုက်အတန့်အထူးသို့ရောက်ခြင်းသည်၊ ဝိကာရော=မည်၏။ ဥဒုမ္ဗရဿ=ရေသဖန်း၏၊ ဝိကတိ=အထူးတည်း၊ ဩဒုမ္ဗရံ=ရေသဖန်း၏အထူး၊ ဘသ္မာ=ရေသဖန်းကိုရ=ရေသဖန်းကိုအကျွမ်းဖုတ်သောပြာမီးသွေးဆေးအထူးဟူလို။ ကပေါတဝိကတိ=ခိုမှဖြစ်သောအစိပ်တည်း။
ကောသကိမိနံ=အအိမ်ရှိသောပိုးတို့၏။ တနုတ္တေ=နုနယ်သည်၏အဖြစ်၌။ သဗ္ဗတနုဘာဝေ=အလုံးစုံတို့အောက် နုနယ်သည်၏အဖြစ်၌။ ယောဗ္ဗနပတ္တာနံ=အရွယ်ရောက်ကုန်သောနွားလားတို့တွင်၊ အတိ တရုဏော=အလွန်နုနယ်သော၊ ဥဘသော=နွားလားသည်၊ ဥက္ခတရော=မည်၏။ သာမတ္ထိယဿ=အစွမ်းသတ္တိ၏၊ တနုတ္တေ=သေးငယ်သည်၏အဖြစ်၌။
ဘဝတံ။ ဘဝန္တာနံ=တို့တွင်။ သမူဟ၌၊ ရာဇညာနံ=မင်းမျိုးတို့၏၊ ဩက္ခကံ=ဥသဘအပေါင်း၊ ဩဋ္ဌကံ=ကုလားအုပ်အပေါင်း၊ ဩရမ္ဘကံ=ဆိတ်အပေါင်း။ သသံ=ယုန်သားကို၊ ဣက္ခဏိကံ=နတ်ဝင်မအပေါင်း။ အပူပါနံ=မုံ့ကိုမစားကုန်သောသူတို့၏၊ တနဒတ္တ၌၊ တေန=ထိုသူသည်၊ ဒတ္တော=ပေးအပ်သည်တည်း။ ဒဝေန=နတ်သည်၊ ဒတ္တော=ပေးအပ်သည်တည်း။ ပါကေန=ကျိုချက်ခြင်းဖြင့်၊ နိဗ္ဗတ္တံ=တည်း။ ပေဏေန=အမြှုပ်ဖြင့်။ ဂေါပ္ပနေန=ကွပ်ညှပ်သဖြင့်။ တာရကာဒိ၌၊ အဿ=ထိုကောင်းကင်အား၊ သဉ္ဇာတာ=ကောင်းစွာဖြစ်ကုန်သော၊ တာရကာ=ကြယ်တို့သည်၊ သန္တိ=ကုန်၏၊ ပလ္လဝါနိ=အညွန့်တို့သည်။ ဂဗ္ဗ=သည်၊ ထမ္ဘေ=ထောင်းလွှားခြင်း၌၊ ဒဗ္ဗ=သည်၊ ပါဋဝေ=လိမ်မာသည်၏အဖြစ်၌။ အညာတေ=မထင်မရှားရာ၌၊ အညာတော=မထင်ရှားသော၊ အေဿာ=သည်၊ အဿကော=မည်၏။ ဟတ္ထိရူပကံ=ဆင်ရုပ်သည်။ ဟတ္ထိကံ=မည်၏၊ ရဿော=အရပ်နိမ့်သော။ အနုကမ္ပိတော=သနားလွယ်သော။ အမ္ဗကာ=သနားဖွယ်သောမိန်းမ။ မောရကော=မောရမည်ကာမျှသောငှက်၊ ဥဒေါင်းမဟုတ်ဟူလို၊ စီပစ္စည်း၌၊ ပုဗ္ဗေ=၌၊ တထာ=ထိုအခြင်းအရာဖြင့်၊ အဘူတဿ=မဖြစ်ဘူးသော၊ ဝတ္ထုနော=ဝတ္ထု၏၊ ကဒါစိ=၌၊ တထာ=ဖြင့်၊ ဘဝနံ=ဖြစ်ခြင်းသည်၊ အဗ္ဘူတတဗ္ဘာဝေါ=မည်၏၊ အံ့ဖွယ်သရဲမျိုးတည်း။
အစ္ဆရိယံ=အဗ္ဘူတံပုဒ်၌လည်း အဗ္ဘူတံ ဟုတွာဘူတန္တိအဗ္ဘူတံဟု ဖွင့်ဆိုရိုးရှိ၏၊ ထိုအဗ္ဘူတဘူတအဖြစ်သည် ဤ၌ အဗ္ဘူတတဗ္ဘာဝမည်၏၊ အဓဝလံ=မဖြူဘူးသည်ကို၊ ဓဝလံကရောတိ=အဖြူဖြစ်အောင်ပြု၏၊ ဓဝလီကရောတိ=အဖြူဖြစ်အောင်ပြု၏။ ဃဋံ=အိုးကို၊ ကရောတိ=၏၊ အိုးမည်သည်လူလုပ်တိုင်းဖြစ်နေကြဖြစ်၍ အဗ္ဘူတမျိုးမဟုတ်။ ပကတိယာ=ပကတိသဒ္ဒါမျိုးနောက်မှ၊ မာဟောတု=စီပစ္စည်းမဖြစ်စေလင့်။ သကပဒတ္ထော=မိမိနှင့်စပ်သောပုဒ်အနက်သည်၊ သကတ္ထော=မည်၏၊ လိင်ပုဒ်၏အနက်ကို သကတ္ထဆိုသည်။
ပေါတောဧဝ=ပျိုနုသူသည်ပင်လျှင်၊ ပေါတကော=မည်၏၊ ဆင်ပေါက်,ကျွဲပေါက်လူပျိုပေါက်စသည်ကို ပေါတဆိုသည်။ ယထာ ဘူတမေဝ=ဟုတ်မှန်တိုင်းသည်သာလျှင်၊ ယထာဘုစ္စံ=မည်၏။ မဂဓေသု=တို့၌၊ နိစ္စံဝုတ္ထော=အမြဲနေသည်တည်း။ ကာသိံ=တစ်ရာတစ်ထောင်ကို၊ အဂ္ဃတိ=ထိုက်တန်၏။ ဝိသဒိသာ=မတူကြကုန်သော။ အဘတူ၍အမိကွဲကြသောသားသမီးတို့ကို ဝေမာတိကာဆိုသည်။
အဃံ=ဆင်းရဲသို့၊ အဃံ=မကောင်းမှုသို့။ နာဂဝတာ=နဂါး၏အဖြစ်။ ဩဒဂျံ=အထက်သို့မော်သောအဖျားရှိသည်၏အဖြစ်၊ ဒေါဘဂ္ဂံ=မတင့်တယ်သည်၏အဖြစ်၊ သောဘဂ္ဂံ=တင့်တယ်သည်၏အဖြစ်။ ဥဒ္ဓံအဂ္ဂ ယဿာတိ ဥဒဂ္ဂံ။ ဥဒဂ္ဂဿ ဘာဝေါ ဩဒဂျံ။ ဒုဘဂဿ ဘာဝေါ ဒေါဘဂ္ဂံ။ပြု။ နာမံ=နာမ်ကျမ်းကို၊ ဝါ=အဘိဓာန်ကျမ်းကို၊ အတေ=တည်း၊ နာမကော=သည်။ ပဒံ=ဂဏ္ဍိပုဒ်ကျမ်းကို၊ အဓိတေ=တည်း၊ ပဒကော=သည်။
လောပရာသီ၌၊ လာဃဝံ၊ ရာဃဝံ=ပေါ့သည်၏အဖြစ်။ ဂဗျံ=နွား၏ဥစ္စာ၊ ဒဗျံ=သစ်ပင်၏ဥစ္စာ။ ဤဒိ၌ ရိပစ္စည်း၊ ဤဒိက္ခ၌ ရိက္ခပစ္စည်း၊ ဤရိသော၌ရိသက်ပစ္စည်း၊ အာဟစ္စစသည်၌ တွာပစ္စည်းကိုပြုသော ရစ္စ,ရိစ္စနှောင်းသည်၊ ကိရိယာ၌ ရိရိယပစ္စည်း၊ ဝေဒဂူ ပါရဂူတို့၌ ရူပစ္စည်း။ ဗာဠှာနံ=ပွါးသည်တို့ထက်၊ ဝါ=ပြင်းထန်သည်တို့ထက်။ အန္တိကာနံ=နီးသည်တို့ထက်။ အပ္ပါနံ-နဝါနံ=ငယ်သည်တို့အောက်။ ယုဝါနံ တရုဏာနံ=နုနယ်သည်တို့အောက်။ ကနိယေ=အလွန်နုနယ်သော၊ ဝယေ=အရွယ်၌၊ ဘဝါ=ဖြစ်သူသည်၊ ကညာ=မည်၏။ ဥဇုနော=ဖြောင့်မတ်သောသူ၏။ မုဒုနော=နုညံ့သောသူ၏။ သုဟဒယောဝ=နှလုံးကောင်းသောသူသည်သာလျှင်၊ သုဟဒေါ=မည်၏။ ဣသိနော=ရသေ့၏၊ ဣဒံ=ဤဥစ္စာတည်း။ အာဇာနိယဿ=လွန်စွာသိတတ်သောမြင်းကောင်းဆင်ကောင်း၏။ သန္ဓိရူပံ=သန္ဓိရုပ်ပြီးစီရင်လေ။
အဓာတုဿသုတ်၌။ အဓာတုဿ=ဓာတ်မဟုတ်သောပုဒ်ပြီး၏၊ ကေ=အစိပ်ဖြစ်သောကအက္ခရာနှောင်းသောကြောင့်၊ အသျာဒိတော=သျာဒိမဟုတ်သောပုဒ်မှ၊ ဃေ=ဃအမည်ရှိသောအာသရသည်၊ ပရေ=နှောင်းသည်ရှိသော်၊ အဿ=က၏ရှေ့ဖြစ်သောအ၏၊ ဣ=ဣအပြုသည်၊ ဟောတိ=၏။ ဗလိကာ=အမိုက်မသည်၊ ဧကိကာ=တစ်ယောက်တည်းသောမိန်းမသည်၊ ဟတ္ထိပေါတိကာ=ဆင်ပျိုမ၊ မဟလ္လိကာ=အမယ်ကြီး၊ ဤကား တဒ္ဓိတ်ကစုတည်း။
နောက်၌ကား ကိတ်ကစုတည်း။ ကုလုပကာ၌ ကုလံပဂစ္ဆတီတိ ကုလုပကာ။ ပြု၊ တဖန် ဂကို ကပြု၊ ဤကကား ဂမုဓာတ်၌ ဂအရာဖြစ်၍ ဓာတ်မည်၏။ ဓေနုပကာ=အမိနွားမသို့ကပ်တတ်သော၊ ခီရုပကာ=နို့ရေသို့ကပ်တတ်သော၊ ဂစ္ဆီ=နွားငယ်မ။
ဤတွင်တဒ္ဓိတ်နိရုတ္တိဒီပနီနံကျဉ်းပြီး၏။
---အာချာတ်နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
အထ=၌၊ ဓာတုပစ္စယသံသိဒ္ဓံ=ဓာတ်ဝိဘတ်ပစ္စည်းတို့ဖြင့်ကောင်းစွာပြီးစီးထသော၊ ကာလကာရကပုရိသသင်္ချာဘေဒဒီပကံ=ကာလအပြား, ကာရကအပြား, ပုရိသ်အပြား, သင်္ချာအပြားကို ပြတတ်ထသော။ နာမဘူတဿ=ဒြဗ်ကိုဟောသောနာမ်ပုဒ်မျိုးဖြစ်၍ဖြစ်သည်၊ သတော=ဖြစ်ပါလျက်၊ ပုတ္တီယတိပဗ္ဗတာယတိတို့၌ ပုတ္တပဗ္ဗတသဒ္ဒါတို့ကိုဆိုသည်။
ကမ္မနိရပေက္ခံ=ကံကိုငဲ့ခြင်းမရှိသော။ သာစ=ထိုဒွိကမ္မိကဓာတ်မျိုးသည်လည်း၊ နျာဒိဒုဟာဒိဝသေန=နျာဒိဂိုဏ်းဓာတ်မျိုး, ဒုဟာဒိဂိုဏ်းဓာတ်မျိုး၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဒုဝိဓာ။ တတ္ထ=တို့တွင်၊ ယာဓာတု=အကြင်ဓာတ်သည်၊ ပါပနတ္ထာ=ပို့ဆောင်ခြင်းအနက်ရှိသည်၊ ဟောတိ။ ဓာဓာတ်၊ ဓရဓာတ်တို့၏အနက်သည်ကား ထမ်းဆောင်ခြင်းတည်း၊ ပို့ဆောင်ခြင်းမဟုတ်၊ ထိုကြောင့် ထိုဓာတ်တို့သည် ဒွိကမ္မိကမဟုတ်ကြကုန်။ သေသာ=နိဓာတ်, ဝဟဓာတ်, ကဍ္ဎုဓာတ်တို့မှကြွင်းကုန်သော၊ ဒွိကမ္မိကာ=တို့သည်။ ဂေါဏံ=နွားကို၊ ဝဇံ=ချန်ကို၊ ရုန္ဓတိ=ပိတ်၏။ တတ္ထ=ထိုကံရှိသောဓာတ်အပေါင်းတို့တွင်၊ နျာဒိမှိစသည်စပ်၊ ယဒါ=၌၊ ကမ္မသ္မိံ=ကံအနက်၌၊ ရူပံ=အာချာတ်ရုပ်ကိတ်ရုပ်သည်၊ သိဇ္ဈတိ=ပြီးစီး၏၊ တဒါ=၌၊ ဝိဘတ္တိပစ္စယာ=အာချာတ်ဝိဘတ်ကိတ်ပစ္စည်းတို့သည်၊ နျာဒိမှိ=နျာဒိဂိုဏ်း၌၊ ပဓာနကမ္မံ=ပဓာနကံကို၊ ဝဒန္တိ=ဟောကုန်၏၊ ဒုဟာဒိမှိ=၌၊ အပဓာနကမ္မံ=ကို၊ ဝဒန္တိ=ကုန်၏၊ သဗ္ဗဓာတူသု=အလုံးစုံသောဓာတ်တို့၌၊ ကာရိတယောဂေ=ကာရိုက်ပစ္စည်းနှင့်ယှဉ်ရာ၌၊ ကာရိတကမ္မံ=ကာရိုက်ကံကို၊ ဝဒန္တိ=ကုန်၏၊ ဣတိ=ဤသို့မှတ်အပ်၏။
စ=ဆက်ဦးအံ့၊ ဧတံသဗ္ဗံ=ဤအလုံးစုံသောစကားရပ်ကို၊ ဓာတူနံ=ဘူအစရှိသောဓာတ်တို့၏၊ ပကတိအတ္ထဝသေန=ပကတိထင်ရှားသောဓာတ်နက်၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဝုတ္တံ=၏၊ ပန=အထူးမူကား၊ ဓာတူနံ=တို့၏၊ အနေကတ္ထတ္တာ=များသောအနက်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ အတ္ထန္တရဝစနေဝါ=အနက်တစ်ပါးကိုရောရာ၌လည်းကောင်း၊ နာနုပသဂ္ဂယောဂေဝါ=အထူးထူးသောဥပသာရပုဒ်နှင့်ယှဉ်ရာ၌လည်းကောင်း၊ အကမ္မိကာပိ=အကမ္မကဆိုရသောဓာတ်တို့သည်လည်း၊ သကမ္မိကာ=ကံရှိကုန်သည်၊ ဟောန္တိ။ ဘန္တေ=အရှင်ဘုရား၊ အဟံ=သည်၊ ဝေဒိယာမိ=ပြောကြားပါ၏၊ ဝေဒိယတီတိ=ပြောကြားသောသူဟူ၍၊ ဓာရေတု=မှတ်ပါလော။ မဂ္ဂေါ=မဂ်သည်၊ ဥပ္ပဇ္ဇတိ=ဖြစ်၏၊ နိပ္ပဇ္ဇတိ=ပြီးစီး၏၊ သမ္ပဇ္ဇတိ=ပြည့်စုံ၏။ အဘိဘဝတိ=နှိပ်စက်၏။ ဂစ္ဆန္တံ=သွားသောသူကို၊ မဂ္ဂေ=လမ်းခရီး၌၊ အဘိသမ္ဘဝတိ=မှီ၏။
ဓာတ်ခွဲခန်းအမြွက်ပြီး၏။
---ပဒါနံ=တို့၏၊ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာဝါ=သဒ္ဒါပြည့်စုံခြင်းငှါလည်းကောင်း။ ဥပကာရကာ=လွန်စွာကျေးဇူးပြုတတ်ကုန်သော။ တျာဒိ=တျာဒိဝိဘတ်လည်းကောင်း။ အဋ္ဌစတ္တာလီသရူပါနိ=၄၈-ခုသောဝိဘတ်ရုပ်တို့သည်၊ ရူပသဒ္ဒါသည် သဒ္ဒသုတိဟောတည်း။ ပရဟိတပဋိသံယုတ္တေသု=သူတစ်ပါးတို့၏အကျိုးစီးပွါးနှင့်စပ်ကုန်သော၊ ဌာနေသု=တို့၌၊ ပဝတ္တိဗဟုလာနိ=ဖြစ်ခြင်းများကုန်သော၊ ဧကာ=ဆရာအချို့တို့သည်၊ ဝဒန္တိ၊ထည့်။ ပရဿ=ပရဟုဆိုအပ်သောကတ္တားကို၊ အဘိဓာယကာနိ=ဟောတတ်ကုန်သော။ အတ္တနော=အတ္တဟုဆိုအပ်သောကံကို။ အညေ=တစ်ပါးသောဆရာတို့သည်၊ ဝဒန္တိ။
ပဒတ္ထာနံ=တို့၏၊ သရီရ ဘူတာ=ကိုယ်ဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ကြိယာ=ကို၊ အတ္တာ=အတ္တဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏၊ ကတ္တုနာ=သည်၊ သာဓျဋ္ဌေန=ပြီးစေအပ်သောအနက်အားဖြင့်၊ ကြိယရူပါနိ=ကြိယာသဘောရှိကုန်သော၊ ဘာဝ ကမ္မာနိပိ=တို့ကိုလည်း၊ အတ္တာတိ=အတ္တတို့ဟူ၍၊ ဝုစ္စန္တိ။ သာဓကဋ္ဌေန=ပြီးစေတတ်သောအနက်အားဖြင့်၊ တေဟိ=ထိုကြိယာဘောကံတို့မှ၊ ပရဘူတော=တစ်ပါးဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ကတ္တာ=သည်၊ ပရောနာမ=၏၊ ဣတိ=သို့၊ အပရေ=တို့သည်၊ ဝဒန္တိ။ ဣဒံ=ဤနောက်ဆုံးဝါဒသည်၊ နယုဇ္ဇတိ=မသင့်။
တဗ္ဗဟုလမတ္တဿပိ=အမှတ္ထများမူဟူသော တဗ္ဗဟုလနည်းမျှ၏လည်း၊ အသိဒ္ဓတ္တာ=ကြောင့်တည်း။ ဤကား သက္ကဋဘာသာအလိုအားဖြင့် ပရဿပုဒ်အတ္တနောပုဒ်ခွဲနည်းခေါ်နည်းတည်း။ တသ္မာ=ကြောင့်၊ ဣမသ္မိံဂန္ထေ=ဤမောဂ္ဂလာန်ကျမ်း၌။
ဝိဘတ်အပြားပြီး၏။
---တတ္ထ=တို့တွင်၊ ယေပစ္စယာတို့သည်၊ ဓာတုသိဒ္ဓါနိ=ဓာတ်ဖြင့်စီးကုန်သော။ ဂဏဝိဘာဂဝသေန=ဓာတ်ဂိုဏ်းမျိုးကို ခြားနားဝေဖန်ခြင်း၏အစွမ်းဖြင့်၊ အညမညံ=အချင်းချင်း၊ ဝိသဒိသရူပါနိ=တူသောရုပ်ရှိသည်တို့ကို၊ ကရောန္တိ။ ဘာဝကမ္မဝိသယော=ဘောကံလျှင်အရာရှိသော၊ ကျော=ကျပစ္စည်းသည်။ ပရေသံ=သူတစ်ပါးတို့ကို၊ အာဏာပနသင်္ခါတေ=စေခိုင်းခြင်းဟုဆိုအပ်သော၊ ပယောဇကဗျာပါရေ=ပယောဇကကတ္တား၏ဗျာပါရ၌။ ဝိသုံ=ဓာတ်နက်ကြိယာမှအသီး၊ တံတံကြိယာဝါစီဘာဝေန=တုမိစ္ဆတ္ထစသောထိုထိုကြိယာကိုဟောသည်၏အဖြစ်ဖြင့်၊ ဓာတုရူပါ=ဓာတ်သဘောရှိကုန်သော။
ပစ္စည်းအပြားပြီး၏။
---အယံ=ဤသည်ကား၊ ပေါရာဏိကော=ရှေးကျမ်းဟောင်းမှလာသော၊ ဝိဘတ္တီနံ=ဝိဘတ်ရှစ်သွယ်တို့၊ ကမောကိရ=အစဉ်ဟူသတတ်၊ သောစ=ထိုဝိဘတ်စဉ်သည်လည်း၊ ပါဠိယာ=ပါဠိတော်များနှင့်၊ သမေတိယေဝ=ညီသည်သာတည်း။ ဧဝံ=သဒ္ဓမ္မဂရုနောစသည်ကား ပါဠိတော်တည်း။
ဗုဒ္ဓါ=မြတ်စွာဘုရားတို့မည်သည်၊ ဧဝံ=ဤသို့၊ သဒ္ဓမ္မဂရုနော=သူတော်ကောင်းတရားကိုသာ အလေးဂရုပြုကြကုန်၍။ ဝိဟိံသုစ=ရှေး၌လည်းနေကြကုန်ပြီ၊ ဝိဟရန္တိစ=ယခုလည်းနေကြကုန်ဆဲ၊ အထောပိ=ထိုပြင်လည်း၊ ဝိဟရိဿန္တိစ=နောက်၌လည်းနေကြကုန်လတ္တံ့၊ ဧသာ=ဤသည်ကား၊ ဗုဒ္ဓါနံ=တို့၏၊ ဓမ္မတာ=တည်း။ ဤလည်းပါဠိတော်တစ်ရပ်။
အဗ္ဘာတီတာ=လွန်လေကုန်ပြီးသော၊ ယေစဗုဒ္ဓါ=တို့သည်၎င်း၊ ဝတ္တမာနာ=ကုန်သော၊ ယေစဗုဒ္ဓါ=တို့သည်၎င်း၊ အနာဂတာ=ကုန်သော၊ ယေစဗုဒ္ဓါ=တို့သည်၎င်း။ ဤလည်းပါဠိတော်တစ်ရပ်။ အတိတ်ကာလကိုအစ၊ ပစ္စုပ္ပန်ကာလကိုအလယ်၊ အနာဂတ်ကာလကိုနောက်ထား၍လာသောပါဠိတော်ပေတည်း။ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ စသည်ဖြင့် ပစ္စုပ္ပန်ကိုနောက်ထား၍လာသောပါဠိမျိုးသာ၍များ၏။
ယမိုက်ပါဠိတော်များ၌ကား၊ ပစ္စုပ္ပန္နဝါရ၊ အတီတဝါရ၊ အနာဂတဝါရဟူ၍အစဉ်လာ၏။ ဤသို့ကာလအစဉ်မည်သည်၊ ဝတ္တိစ္ဆာအားလျော်စွာအထွေထွေဖြစ်သင့်၏။ ဣမသ္မိံကမေ=ဤရှေးအစဉ်ဟောင်း၌၊ ပဉ္စမီသတ္တမီတိနာမဒွယံပိ=ပဉ္စမီ, သတ္တမီခေါ်သော အမည်နှစ်ပါးအပေါင်းသည်လည်း၊ အနွတ္ထဝသေန=ပဉ္စန္နံ ပူရဏီ ပဉ္စမီ၊ သတ္တန္နံ ပူရဏီ သတ္တမီဟူသောအနွတ္ထ၏အစွမ်းဖြင့်၊ သိဒ္ဓံ=ပြီးစီးသည်၊ ဘဝတိ=၏၊ ပစ္ဆာပန=နောက်ကာလ၌ကား၊ ဂရုနော=ပါဏိရသေ့အစရှိကုန်သော၊ သဒ္ဒါဗျာကရိုဏ်းဆရာတို့သည်။ နာနာကမံ=အထူးထူးသောအစဉ်ကို။
ဤကဲ့သို့သော ရှေးအစဉ်ဟောင်းကို မကြံမိ၍ သဒ္ဒနီတိ၌ ပဉ္စမီသတ္တမီစစ်တန်းနေရာမကျရှိလေသတည်း။
ကာလအပြားပြီး၏။
---နာနာဓာတွတ္ထာနံ=အထူးထူးအပြားပြားသောဓာတွတ္ထကြိယာတို့၏၊ ပဝတ္တကာရသင်္ခါတေန=ဖြစ်ခြင်းအခြင်းအရာဟုဆိုအပ်သော၊ ဧကဋ္ဌေန=တစ်ခုတည်းသောအနက်အားဖြင့်၊ သောပန=ထိုသာဓနဘောသည်ကား၊ ပါတု ဘောန္တေ ကရောန္တော ဝိယ ခါယတိ ဝုစ္စတိတို့၌စပ်။ အနုပ္ပန္နပက္ခေ=မဖြစ်သေးသောအဖို့၌၊ ဌိတေ=ကုန်သော၊ သင်္ခတဓမ္မေ=တို့ကို၊ ဥပ္ပါဒေန္တိဝိယ=ဖြစ်ပေါ်စေဘိသကဲ့သို့၊ ခါယတိယထာ=ထင်သကဲ့သို့်၊ တထာ=ထိုအတူ၊ ဝေါဟာရ ဝိသယမတ္တေ=ဝေါဟာရ၏အရာမျှ၌။ ထမင်းချက်ချိန်မဟုတ်၍ ချက်ခြင်းအမှုကိုမပြုသေးသော်လည်း ထမင်းချက်ခြင်းအမှုမည်သည် လောက၌ဝေါဟာရဝိသယအဖြစ်ဖြင့် ရှိနေသည်သာဖြစ်၏၊ ထိုထိုဓာတွတ္ထကြီးဆိုသည်။ ထမင်းချက်ချိန်ကျ၍ ချက်ကြသည်ရှိသော် ချက်ခြင်း၏အမူအရာသည် ဖြစ်လာ၏၊ ထိုကိုပစ္စတ္ထဘောဆိုသည်၊ ဤကား ပစ္စတေဟူသောပုဒ်တစ်ခု၌ပစ္စည်းဟုခွဲခြမ်းစိပ်ဖြာကြကုန်သော သဒ္ဒါကျမ်းဆရာတို့၏ ဝတ္တိစ္ဆာအလိုတည်း။
စိန္တနံဇာတံ-ဖုသနဇာတံ၌ အဓိပ္ပါယ်ကား တွေ့ထိမှု ခံစားမှု မှတ်မှုစသည်သည် သဘာဝဓမ္မတည်း၊ ဖြစ်မှုဇာတိတစ်ခုသည် ထိုသဘာဝဓမ္မအများနှင့်ဆက်ဆံ၏၊ ဖြစ်မှုဟူသောဇာတိတစ်ခုကို ကြံမှုစသည်တို့က အထူးပြုကြကုန်၏ဟူလိုသည်။ မြန်မာဝေါဟာရ၌ ကြံခြင်း တွေ့ထိခြင်း ခံစားခြင်း မှတ်ခြင်း ဟူရာတို့၌ ခြင်းဟူသောစကားတစ်ခုကို ကြံ၊ တွေ့ထိ၊ ခံစား၊ မှတ်ဟူသောစကားတို့က အထူးပြုကြကုန်၏။ ခြင်းကား ပစ္စယတ္ထတည်း၊ ကြံစသည်တို့ကား ဓာတွတ္ထတို့တည်း။
စကားအစဉ်၌ ခြင်းသည် နောက်ကျ၏၊ ကြံစသည်တို့ကား ရှေ့ကျကုန်၏၊ ဖြစ်ပေါ်ရာ၌ကား ဇာတိအရဖြစ်ခြင်းသည် ရှေ့ကျ၏၊ သဘာဝဓမ္မအရဖြစ်သောကြံစသည်တို့ကား နောက်ကျကုန်၏၊ ဖြစ်ပေါ်မှုမှနောက်၌ တည်မှုချုပ်မှုရှိကြသေး၍ နောက်ကျကုန်၏ဟုဆိုသတည်း။ ဘူယတေဂမျတေစသည်တို့၌လည်း ဤနည်းအတိုင်း ဓာတွတ္ထပစ္စယတ္ထနှစ်ပါးတို့၏ သာဓျသာဓနအချက်၊ ဝိသေသနဝိသေသျအချက်ကို ဝေဖန်၍သိလေ။
ဓာတွတ္ထကြိယာသည် သာဓျမည်၏၊ ဝိသေသနမည်၏၊ ပစ္စယတ္ထကြိယာသည် သာဓနမည်၏၊ ဝိသေသျမည်၏၊ ခက်ဆစ်ပိုင်းကြီးတစ်ခုဖြစ်၍ သေချာစွာဖော်ဆိုလိုက်သည်။
အဘေဒေါပိ ဝတ္တုံ ယုဇ္ဇတိယေဝ၏ အဓိပ္ပါယ်ကား၊ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖေဿာ ဥပ္ပဇ္ဇတိစသည်တို့၌ စိတ်၏ဇာတိနှင့် စိတ်ကိုတစ်ခုတည်းပြု၍ဆိုလိုလျှင်ဆိုထိုက်၏၊ စိတ်ဆိုလျှင် စိတ်၏ဇာတိပါဝင်လေ၏၊ ထိုအတူ ဓာတွတ္ထဆိုလျှင် ပစ္စယတ္ထလည်းပါဝင်လေ၏ဟူလို။
ကာရကအပြားပြီး၏။
---ပုရိသောတိစ=ပုရိသဟူသည်လည်း၊ အတ္တာဧဝ ဝုစ္စတိ၌စပ်။ ယံကိဉ္စာယံ၌ ယံ ကိဉ္စိ အယံပုဒ်ဖြတ်၊ အယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော=ဤယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်စုသည်၊ ယံကိဉ္စိ=သော၊ သုခံဝါ=ကိုလည်းကောင်း။ သောစအတ္တာ=ထိုအတ္တကိုလည်း၊ ကာရကောတိ ဝုစ္စတိ၌စပ်။ ဣတိ=ထိုကြောင့်၊ ပုရိသောတိ=ပုရိသ်ဟူသည်ကား၊ ကာရကောဧဝ=ကာရကပင်လျှင်တည်း၊ နာမတ္ထော=နာမသဒ္ဒါမျိုး၏အနက်ဖြစ်သောပုရိသ်လည်းကောင်း၊ တုမှတ္ထော=တုမှသဒ္ဒါ၏အနက်ဖြစ်သောပုရိသ်လည်းကောင်း။ ဥတ္တမပုရိသော၌ ဥတ္တမသဒ္ဒါအလွန်ဟော။ ကာရကဟုဆိုအပ်သောအတ္တသည် မိမိ၏အတ္တ၊ သူတစ်ပါးတို့၏အတ္တဟူ၍နှစ်ပါးရှိ၏၊ ထိုတွင်မိမိ၏အတ္တကို မိမိ၌အလွန်သောအတ္တဖြစ်၍ကျမ်းဂန်တို့၌ အဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တဟုဆို၏၊ ထိုအဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တကို သဒ္ဒါကျမ်းတို့၌ ဥတ္တမပုရိသဆိုသတည်း၊ ဥတ္တမသဒ္ဒါ ပရမအနက် အဓိကအနက်ဟော၊ ဤအနက်ကို အတ္တနော အဇ္ဈတ္တသန္တာနဘူတတ္တာ အမှတ္ထော ဥတ္တမ ပုရိသောနာမဟူသောပါဌ်ဖြင့်ပြ၏။
စူဠမောဂ္ဂလာန်၌ကား ဥတ္တမသဒ္ဒါ ဥတ္တရအနက်၊ အန္တိမအနက်ဟောဟူ၏။ တဒ္ဒီပကတ္တာ၊ ထိုပထမပုရိသ်စသောအနက်ကိုပြတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။
ပုရိသ်အပြားပြီး၏။
အာချာတ်ဝဝတ္ထာန်ပြီး၏။
---သန္တဿ=ရှိသည်၏၊ ဘာဝေါ=အဖြစ်တည်း၊ သတ္တာ=ရှိသည်၏အဖြစ်၊ တဿံသတ္တာယံ=ထိုရှိသည်၏အဖြစ်၌၊ ဘူဓာတု=သည်၊ သတ္တာယံ=ရှိသည်၏အဖြစ်ဟုဆိုအပ်သော၊ အတ္ထေ=၌၊ ဝတ္တတေ=ဖြစ်၏၊ သဗ္ဗပဒတ္ထာနံ=အလုံးစုံသောပုဒ်အနက်တို့၏၊ ဝိဇ္ဇမာနဘာဝေ၌စပ်။
ကာရိတပစ္စယန္တရူပဆိုသည်ကား အာချာတ်ဝိဘတ်ကိတ်ပစ္စည်းတို့မသက်မီ ပြီးစီးနှင့်သော၊ ဘာဝေ=ဘာဝယအစရှိသောသဒ္ဒရုပ်ကိုဆိုသတည်း။ အာရဘိတွာ=စမိပြီး၍၊ နိဋ္ဌံ=ပြီးဆုံးခြင်းသို့၊ အနုပဂတော=မရောက်သေးသော၊ ဘာဝေါ=ကြိယာသည်၊ ဝတ္တမာနောနာမ=ဝတ္တမာန်မည်၏၊ ဝါ=ပစ္စုပ္ပန်မည်၏၊ တံသမ္ဗန္ဓီကာလောပိ=ထိုပစ္စုပ္ပန်ကြိယာနှင့်စပ်သောကာလကိုလည်း၊ တဒူပစာရေန=ထိုကြိယာ၏ဝတ္တမာန်ဟူသောအမည်ကို ထိုနှင့်စပ်သောကာလ၌တင်စား၍ ခေါ်သောအားဖြင့်၊ ဝတ္တမာနောတိ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ။
အတိတ်အနာဂတ်ဟူရာတို့၌လည်း ကြိယာသည်သာ မုချအားဖြင့် အတိတ်မည်၏၊ အနာဂတ်မည်၏၊ ကာလကိုကား ဥပစာအားဖြင့် အတိတ်အနာဂတ်ဆိုရသည်ဟုမှတ်၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ၊ ကာလမည်သည် သဘာဝရှိသော တေကာလိကတရားမျိုးမဟုတ်၊ ကာလဝိမုတ်တရားမျိုးသာတည်း။ တုမှနာမံ=တုမှနာမ်လည်းကောင်း။ ဧကသ္မိံ=တစ်ခုတည်းသော၊ အတ္ထေဝါ=အနက်၌လည်းကောင်း။ တုလျာဓိကရနဘူတေပုဒ် ပယုဇ္ဇမာနေဝါ ဂမျမာနေဝါပုဒ်တို့ကို နောက်နှစ်ဝါကျ၌လည်းလိုက်စေ။ စ=ဆက်ဦးအံ့၊ ဧတ္ထ=ဤအရာ၌၊ နာမာနံ=သေသနာမ်၊ တုမှနာမ်၊ အမှနာမ်တို့၏၊ အတ္ထနိဿိတာ=အနက်ဒြဗ်၌မှီကုန်သော၊ ကတွတ္ထကမ္မတ္ထာ=ကတ္တားအနက်ကံအနက်တို့ကို၊ နာမတ္ထာတိ=နာမ်ပုဒ်၏အနက်တို့ဟူ၍၊ ဝုစ္စန္တိ။ ကတ္တုကမ္မသင်္ခါတေ=ဒြဗ်၌မှီသောကတ္တုသတ္တိကမ္မသတ္တိဟုဆိုအပ်သော၊ ယသ္မိံနာမတ္ထေ=အကြင်နာမ်ပုဒ်၏အနက်၌။ သောနာမတ္ထော=ထိုကတ္တုသတ္တိကမ္မသတ္တိဟုဆိုအပ်သောနာမတ္ထသည်၊ တျာဒိဝါစကာနံဧဝ=တျာဒိမည်သောအာချာတ်ဝါစကတို့၏သာလျှင်၊ ဝစ္စဘူတော=ဝစ္စဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ ဝုတ္တတ္ထောနာမ=ဝုတ္တအနက်မည်သည်၊ ဟောတိ=၏၊ သျာဒိဝိဘတ္တီနံ=သျာဒိမည်သောနာမ်ဝိဘတ်တို့၏၊ နဝုတ္တတ္ထော=ဝုတ္တအနက်မဟုတ်၊ ဝုတ္တကတ္တုကမ္မာဓိဋ္ဌာ နဿစ=အာချာတ်ဝါစကတို့၏ဝုတ္တအနက်ဖြစ်သောကတ္တားကံ၏တည်ရာဖြစ်သော၊ လိင်္ဂတ္ထဿ=လိင်အနက်ကို၊ ဝါစကံ=ဟောသော၊ နာမပဒံ=ပုရိသောအစရှိသောနာမ်ပုဒ်သည်၊ အဘိဓေယျပဒံနာမ=မည်၏၊ ဧတဒေဝ=ဤအဘိဓေယျပုဒ်ကိုသာလျှင်၊ တုလျာဓိကရဏပဒန္တိစ=ဟူ၍လည်း၊ ဝုစ္စတိ။ အမာဒယော=အံအစရှိကုန်သော၊ အတ္ထဝါစကဝိဘတ္တိယော=တို့သည်၊ ဧတသ္မိံ=ထိုအာချာတ်နှင့်တုလျာဓိကရဏဖြစ်ကြသောနာမ်ပုဒ်၌၊ ဩကာသံ=သက်ခွင့်ကို၊ နလဘန္တိ=မရကြကုန်။ ဧတသ္မိံပုဒ်ကိုနောက် ဩကာသံလဘတိ၌လည်းလိုက်စေ။
သုတ္တေ=ပုဗ္ဗာပရ ဆက္ကာနံဟူသောသုတ်၌။ သုဒ္ဓေဟိ=အချင်းချင်းမရောမယှက်သက်သက်ဖြစ်ကြကုန်သော၊ တုမှမှသေသနာမေဟိ=တုမှနာမ်ပုဒ်၊ အမှနာမ်ပုဒ်၊ သေသနာမ်ပုဒ်တို့နှင့်၊ ယုတ္တဝါကျေစ=ယှဉ်သောဝါကျ၌လည်းကောင်း၊ မိဿကေဟိ=ရောယှက်ကြကုန်သော၊ တုမှမှသေသနာမေဟိ=တို့နှင့်၊ ယုတ္တဝါကျေစ=၌လည်းကောင်း၊ ဣတိ=သို့။ ဝိပ္ပဋိသေဓေဟိ=ဝိပ္ပဋိသေဓေဟူ၍၊ သင်္ကေတတ္တာ=သင်္ကေတရာသီ၌အမှတ်ပြုအပ်ပြီးဖြစ်လေသောကြောင့်။ တေသုစ=ထိုနောက်ဒုက်တို့၌လည်း၊ ဗဟုဝစနာနိဧဝ ဩကာသံ လဘန္တိဟုသမ္ဗန်။
ပါဠိတော်ပါဌ်တို့၌။ တုဝဉ္စ=သည်လည်းကောင်း၊ ပုတ္တောစ=သည်လည်းကောင်း၊ သုဏိသာစ=ချွေးမသည်လည်းကောင်း၊ နတ္တာစ=မြေးသည်လည်းကောင်း၊ သမ္မောဒမာနာ=စိတ်တူကိုယ်မျှဝမ်းမြောက်ကြကုန်သည်ဖြစ်၍၊ ဃရံ=အိမ်၌၊ အာဝသေထ=နေကြလေကုန်လော။ သေသနာမ် တုမှနာမ် ဧကဝုစ်နှစ်မျိုးရောယှက်ရာ မဇ္ဈိမဒုက်ဗဟုဝုစ်ကျရောက်သောပါဠိပြယုဂ်။
နောက်ဂါထာကား သေသနာမ်အမှနာမ်ဧကဝုစ်နှစ်မျိုး ရောယှက်ရာ ဥတ္တမဒုက်ဗဟုဝုစ်ကျရောက်သော ပါဠိပြယုဂ်တည်း။ ဣဒါနိ=ယခု၊ အဟဉ္စ=ငါမောဂ္ဂလာန်သည်လည်းကောင်း၊ သေသနာမ်အမှနာမ်ဧကဝုစ်နှစ်ပုဒ်အရောပင်။ အဟဉ္စ=ငါဘုရားသည်လည်းကောင်း၊ ဣမေစဘိက္ခူ=ဤငါရာသောရဟန်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ သမာဓိနာ=ဈာနသမာဓိဖြင့်၊ နိသီဒိမှာ=နေကြကုန်ပြီ။ အမှနာမ်ဧကဝုစ်နှင့် သေသနာမ်ဗဟုဝုစ်ရောယှက်ပုံ။ နောက်ဂါထာနှစ်ခုကား အမှနာမ် သေသနာမ်ဧကဝုစ်နှစ်ပုဒ်ရောယှက်ပုံတည်း။ ဒါနပတီ=အလှူရှင်တို့သည်၊ ပေး။ ယမ္ပနစသည်ဖြင့် ယခုလောက၌ပြောရိုးအစဉ်နှင့် မာဂဓသဒ္ဒါကျမ်းဂန်များတွင်ရှိနေသော ပရောပုရိသ်နည်းကိုပြဆိုသည်။ ယံပနဝစနံဟုသမ္ဗန်။
တံ=ထိုစကားသည်၊ ပကတိဗဟုဝစနမေဝ=ပကတိဗဟုဝုစ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ပရောပုရိသ်နည်းဖြင့်ပြီးစေဖွယ်ကိစ္စမရှိ၊ ဗဟုမှိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗဟုဝစနံ ဟူသောပကတိဗဟုဝုစ်နည်းဖြင့်ပင်ပြီးစေနိုင်သောဗဟုဝုစ်ဖြစ်သည်ဟူလို။ ယဉ္စ သုတ္တံဟုသမ္ဗန်။ တတ္ထပိ=ထိုသုတ်၌လည်း၊ အတ္ထောနနသမ္ဘဝတိ၊ သဗ္ဘဝတိဧဝဟုသမ္ဗန်။ နာမတုမှာနံ=တုလျာဓိကရဏဖြစ်သောနာမနာမ်တုမှနာမ်အမှနာမ်တို့ကို၊ ဧကတော=တပေါင်းတည်း၊ အဘိဓာနေ=ဟောရာဆိုရာဖြစ်သော၊ မိဿကဒွန္ဒဝါကျေ=၌။ ကြိယာတစ်ပုဒ်တည်း၌ ဝုတ္တမိဿကဒွန်ပုဒ်အများယှဉ်တွဲ၍ဆိုမှုကို ဧကတောဘိဓာနဆိုသည်။
ပရောပုရိသ်ယှက်ခန်းပြီး၏။
---အပရောက္ခေသု = ပရောက္ခာဝိဘတ်သည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော၊ မာနန္တတျာဒီသု = မာနပစ္စည်း၊ န္တပစ္စည်း၊ တျာဒိမည်သော အာချာတ် ဝိဘတ်တို့သည်၊ ပရေသု = နှောင်းကုန်သည်ရှိသော်။
ဧတေန = ဤသုတ်ဖြင့်၊ ယတ္ထ = အကြင်ပြယုဂ်၌။
တတ္ထ = ၌၊ အယံလပစ္စယော = သည်၊ ဟောတိ = ၏၊ ဣတိ = သို့၊ လပစ္စယေန = ဖြင့်၊ တေသံ = ထိုမာနန္တတျာဒိတို့၏၊ ကတ္တုဝါစကဘာဝံ = ကတ္တားကိုဟောသည်၏အဖြစ်ကို၊ ဉာပေတိ = ၏၊။ ကတ္တရိလောဆိုသော်လည်း လပစ္စည်းသည် ကတ္တားကိုဟောတတ်၏ဟု ပြလိုရင်း မဟုတ်ဟူလိုသည်။
ဧသနယောပါဌ်ဖြင့် ကျောဘာဝ ကမ္မေသု ဟူ၍ဆိုသော်လည်း ကျပစ္စည်းသည် ကံကိုဝါကတပ်၍ ဟောတတ်၏ဟုပြသည် မဟုတ်၊ ကျပစ္စည်းကိုမြင်လျှင် ထိုပုဒ်၌ မာနန္တတျာဒိ တို့၏ ကံကို ဝါစကတပ်၍ ဟောတတ်သည်၏အဖြစ်ကိုသာ ပြလိုရင်း ဖြစ်သည်ဟု ညွန်းပြသတည်း။ ဗျဉ္ဇနပူရဏာဧဝ = သဒ္ဒါရုပ်ကို ပြည့်ဖြိုး စေနိုင်ကုန်သည်၊ ဝါ = သဒ္ဒရုပ်၏ ပြည့်စုံကြောင့်တို့သည်၊ ဟောန္တိ။
တေဟိ = ထိုဝိကရဏပစ္စည်းတို့နှင့်၊ ဝိနာ = ၍။
တေဟိဝိနာ ကို ယတ္ထ သိဇ္ဈတိ ၌လည်း လိုက်စေ။
ကာရိယန္တ ရတ္ထာယ = အာဒီဃပြုခြင်း ဧပြုခြင်းစသော ကာရိယတစ်ပါးအကျိုးငှါ။
ဂဏန္တရရူပန္တရပသင်္ဂပဋိသိဒ္ဓါယ = ဓာတ်ဂိုဏ်းတစ်ပါး ရုပ်တစ်ပါး လျဉ်းပါး ခြင်းကို တားမြစ်ခြင်းငှါ။
အဂ္ဂဟိ = ယူပြီ၊ အဂ္ဂဟိံသု = ယူကုန်ပြီ စသည်တို့၌ မဉ္စရုဓာဒီနံ သုတ်ဖြင့် စီရင်သောနိဂ္ဂဟိတ်နှင့်တကွ လပစ္စည်း ကြေကိုချေသည်ဟု ကြံဆိုရသည်၊ ထိုသို့ မဆိုခဲ့သော် ဂဟဓာတ်သည် ဘူဝါဒိဂိုဏ်းတည်း၊ ထိုရုပ်များသည် ဘူဝါဒိဂိုဏ်းရုပ်တည်း-ဟုလျဉ်းပါး ရာ၏၊ ထိုသို့သောလျဉ်းပါးခြင်းကို တားမြစ်ခြင်းငှါ ဝိကရဏပစ္စည်း ချေမှုကိုပြုရသည် ဟူလို။
ဧကက္ခရဓာတွန္တာနံ = ဧကက္ခရဓာတ်တို့၏အစိတ်ဖြစ်ကုန်သော၊ ဣဓာတ်၌ အစိတ်မရှိသော်လည်း ကီ, ခီ, စု, ဇု, စသော အစိတ်ရှိသော ဧကက္ခရဓာတ်တို့များသည်အတွက်ကြောင့် ဤပါဌ်ကိုဆိုသည်၊ သရောတံ သဟိတောစ ဗျဉ္ဇနော၊ ဧကက္ခရသမ္မတော ဟူသော ဘေဒစိန္တာပါဌ်နှင့် အညီ ဤအရာ၌ ကီ, ခီ, စိ, ဇိ, စု, ဇု, ဘူ, ဟူ စသည်ကိုလည်း ဧကက္ခရ ဓာတ် ဆိုသတည်း။
တတ္ထ ယထာနီလောပဋော စသောစကားရပ်၌ လိုရင်းအဓိပ္ပါယ် ကား ပကတိပစ္စယဝိဘာဂကို ကြံဖန်ကြကုန်သော သဒ္ဒါကျမ်းဆရာတို့၏ ဝတ္တိစ္ဆာအားဖြင့် သမ္ဘောတိ၌ တိဝိဘတ်၏ အနက်သည် ဝစ္စတ္ထ အဘိဓေယျ တ္ထဟူ၍နှစ်ပါးရှိ၏၊ ကတ္တုသတ္တိသည် ဝစ္စတ္ထတည်း၊ ယောကျ်ားဒြဗ်သည် အဘိဓေယျတ္ထတည်း၊ တိဝိဘတ်သည် ဝစ္စတ္ထကို အဖြောင့်ဟော၏၊ ထို့ကြောင့် တတီယာဝိဘတ်ဖြင့် ကတ္တုသတ္တိကို ပြဆိုဖွယ်ကိစ္စမရှိ၊ အဘိဓေယျတ္ထကိုကား အဖြောင့်မဟော၊ ထို့ကြောင့် ပုရိသသဒ္ဒါဖြင့် တိဝိဘတ်၏အဘိဓေယျတ္ထကို ပြဆိုရသတည်း ဟူလို သည်။
ယဝေသု အကာရော ဥစ္စာရဏတ္ထော ၌ အဓိပ္ပါယ်ကား ဧကို အယ၊ ဩကို အဝပြုရာ၌ ယဝတို့မှာ သရမပါစေလင့်၊ သုတ်၌မူကား ရွတ်ဆို လွယ်စေခြင်းငှါ ယဝတို့၌ သရနှင့် ရေးသားရသည် ဟူလို။ နောက်၌ ဥစ္စာရဏတ္ထဟူသမျှတို့မှာ ဤနည်းချည်းမှတ်။
ပဝတ္တိယံ = စီးသွားခြင်း၌။
နဒီ = သည်၊ ပဘဝတိ = အစမှစ၍ စီးသွား၏၊။
ဟိံသာယံ = ညှဉ်းဆဲခြင်း၌။
ဝိဘဝတိ = ပျက်စီး၏၊ ဝါ = ထင်ရှား၏၊ ဝါ = တင့်တယ်၏၊။
ရူပံ = ရုပ်တရားသည်၊ ဝိဘုယျတိ = ချုပ်ပျောက်၏၊ သော = ထိုကြောက်ခြင်းသည်၊ ပဟီယိဿတိ = ပျောက် ကင်းလတ္တံ့၊ ဘတ္တံ = ထမင်းသည်၊ ပစ္စတိ = ကျက်၏၊။
ဣတိ = ဤသုတ်ဖြင့်၊ ကျမှိ = ကျပစ္စည်းနှောင်းရာ၌၊ ဝုဒ္ဓိ = သည်၊ နတ္ထိ။
တေန = ထိုယောကျ်ားသည်၊ တွံ = သင့်စည်းစိမ်ကို။
တုမှေ = သင့်စည်းစိမ်တို့ကို။
အဟံ = ငါ့စည်းစိမ်ကို။
မယံ = ငါ့စည်းစိမ်တို့ကို။
သဗ္ဗံ = အလုံးစုံသည်၊ ကာလပရိယာယံ = ပျက်ချိန်ရောက် သည်ရှိသော်၊ ဘဉ္ဇရေ = ပျက်တတ်၏၊ ဗန္ဓနသ္မာ = အနှောင်အဖွဲ့မှ၊ မုဉ္ဇရေ-မုဉ္ဇန္တု = လွှတ်ကြကုန်လော။
သော = ထိုခင်ပွန်း ပြစ်မှားသောသူသည်၊ ဇီဝရေဝါပိ-ဇီဝန္တောဝါပိ = အသက် မသေနေရပါသော်လည်း၊ သုဿတိ = ခြောက်တတ်၏၊။
သော = ထိုဘော ကို၊ ဓာတုနာဧဝ = ဓာတ်သည်သာလျှင်၊ တုလျာဓိကရဏဘာဝေန = ဖြင့်၊ ဝိသေသိယတိ = အထူးပြုအပ်၏၊ နာမပဒေန = သည်၊ နဝိသေသိယတိ။ ဖြစ်ခြင်း၊ သွားခြင်း၊ ချက်ခြင်းစသည်တို့၌ ခြင်းတစ်ခုကို ဖြစ်၊ သွား၊ ချက်၊ စသည်တို့သည် အထူးပြုအပ်သတည်း။
ပထမဒုကမေဝ = သည်သာလျှင်၊ တတ္ထ = ထိုဘော၌၊ ဘဝတိ = ၏၊ စ = ဆက်ဦးအံ့၊ ဒဗ္ဗေဿဝ = ဒြဗ်ကဲ့သို့၊ တဿ = ထိုဘော၏၊ အဗျတ္တသရူပတ္တာ = မထင်ရှားသော သရုပ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၊ သင်္ချာဘေဒေါပိနတ္ထိ။
ဖြစ်ခြင်းကြိယာ၌ လူ၏ဖြစ်ခြင်း နတ်၏ဖြစ်ခြင်း ဖဿ၏ဖြစ်ခြင်း ဝေဒနာ၏ဖြစ်ခြင်း စသည်ဖြင့် သမ္ဗန္ဓီဒြဗ်များပြားသည့်အတွက်ကြောင့်သာ ဖြစ်ခြင်း များပြား သကဲ့သို့ ထင်ရသည်၊ စင်စစ်အားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းတစ်ခုသာ ရှိသတည်း၊ သွားခြင်းကြိယာ ချက်ခြင်းကြိယာ စသည်တို့၌လည်း ထိုနည်းတူသိလေ။
တေန = ထိုသူသည်၊ ဘောဂံ = ကို၊ အနုဘူယတိ = ခံစားခြင်းတည်း။
ပယောဇကဗျာပါရေ = ပယောဇက ကတ္တား၏စေခိုင်း တိုက်တွန်းခြင်း ဟူသော ဗျာပါရ၌။
ဏာနုဗန္ဓာ = ဏအနုဗန်တို့သည်၊ ဝုဒ္ဓတ္တာ = ဝုဒ္ဓိပြု ရခြင်းအကျိုးရှိကုန်၏၊။
တေသုစ = ထိုဏိပစ္စည်းဏာပိပစ္စည်းတို့တွင် လည်း၊ ကစ္စည်းကျမ်း၌ ဏေပစ္စည်း ဏယပစ္စည်း နှစ်ခုကိုဤကျမ်း၌ ဏိပစ္စည်းဟူ၏၊ ဏာပေပစ္စည်း ဏာပယပစ္စည်းနှစ်ခုကို ဏာပိပစ္စည်း ဟူ၏။
တဒတ္ထဝါစီဟိ = ပယောဇကဗျာပါရကိုဟောကုန်သော၊ ဓာတွန္တဿ စ = ဘူဓာတ်၏အစိတ်ဖြစ်သောဦး၏၎င်း၊ ဏီဏာပိနဉ္စ = တို့၏၎င်း၊ ဝုဒ္ဓိ = ဝုဒ္ဓိပြု။
သော = ထိုသူသည်၊ မဂ္ဂံ = မဂ်ကို၊ ဘာဝေတိ = ဖြစ်စေ၏၊။
သရာဒေါ = သရအစ၌တည်သော၊ ဏာနုဗန္ဓေ = သော၊ ပရေ = သော၊ ပစ္စယေ = ကြောင့်။
သုတ္တဝိဘတ္တိယာ = အာယာဝါဟု သုတ်ကို ဝေဘန် သဖြင့်၊ အာဏာနုဗန္ဓေပိ = ဏအနုဗန်ရှိသော ပစ္စည်းနှောင်းရာ၌လည်း။
သဒ္ဒါပယတိ = အသံပြု၏၊ ဣမိနာ = ဤသုတ်ဖြင့်၊ အသရေ = နောက် သရ မရှိသော၊ ဌာနေ = အရာ၌၊ ဏိ၌ ဣကို ဧပြုအယပြုနှစ်ခုရှိ၏၊ ထိုတွင် ဧပြုရာ၌ လပစ္စည်း မလိုပြီ၊ အယပြုရာ၌ ယမှာ သရရှိပြီးဖြစ်၍ လပစ္စည်း မလိုပြီ၊ အယပြုရာ၌ ယမှာသရမရှိသည်နှင့် သရလို၍ နေ၏၊ အန္တိ အန္တေစသည် နှောင်းခဲ့လျှင် ဝိဘတ်သရရြှိပီးဖြစ်၍လပစ္စည်း မလိုပြီ၊ တိ၊ သိ၊ ထ၊ မိ၊ မ စသည်နှောင်းရာ၌ သရမရှိ၍ အသရောဌာနေ ဟုဆို သတည်း။
အကမ္မိကာပိ = ကံမရှိသည်လည်းဖြစ်သော၊ ယာဓာတု = အကြင်ဓာတ်သည်၊ အတ္ထိ။
ကာရိတေတု = ကာရိုက်ပစ္စည်းနှင့်ယှဉ်ခဲ့သော်၊ သာဓာတု = သည်၊ ဧကကမ္မိကာ = ကံတစ်ခုရှိလာ၏၊ ဧကကမ္မာ = နဂို ကံတစ်ခုရှိသောဓာတ်သည်၊ ကာရိတေ = သော်၊ ဒွိကမ္မာစ = နဂိုက ကံနှစ်ခု ရှိသောဓာတ်သည်ကား၊ ကာရိတေ = သော်၊ တိကမ္မကာ = ၏၊။ စ = ဆက် ဦးအံ့၊ ဧတ္ထ = ဤရုပ်လေးမျိုးတို့တွင်၊ ကတ္တုရူပေန = ဖြင့်၊ ကမ္မကတ္တုရူပံပိ = ကမ္မကတ္တုရုပ်ကိုလည်း၊ သင်္ဂယှတိ။
တတ္ထ = ထိုရုပ်နှစ်မျိုးတို့တွင်၊ ယံပဒံ = သည်။ ကတ္တုဝါစကံ = ကတ္တားကိုဟောသည်၊ သမာနံ = ဖြစ်လျက်၊ သဒ္ဒရူပေန = သဒ္ဒရုပ်အားဖြင့်၊ ကမ္မရူပံ = ကမ္မရုပ်သည်၊ ဘဝတိ = ၏၊ တံပဒံကတ္တုကမ္မရူပံနာမ = ၏၊ ရူပံ = ရုပ်သည်၊ ဝိဘဝိယျတိ = ပျောက်ကင်း ၏၊ ရူပံ = သည်၊ အတိက္ကမိယျတိ = ကွယ်လွန်၏၊ ရူပံ = သည်။ သမတိက္က မိယျတိ = ကောင်းစွာကွယ်လွန်၏၊ ရူပံ = သည်၊ ဝိတိဝတ္တိယျတိ = ကွယ်လွန် ၏၊ မဟာနိဒ္ဒေသပါဠိတော်၊ သဒ္ဒနီတိ၌ ဤရုပ်များကိုဘော ရုပ်ဆို၏၊ မသင့်။
နိမိတ္တံ = နိမိတ်တရားကို၊ အဘိဘုယျတိ = နှိပ်စက်တတ်၊ ဣတိ = ထိုကြောင့်၊ ဂေါတြဘူမည်၏၊ ပဝတ္တံ = ပဝတ္တတရားကို၊ အဘိဘုယျတိ = နှိပ်စက်တတ်၏၊ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ပါဠိတော်။
တထာ = ထိုအတူ၊ သော = ထိုကြောက်ခြင်းစသည်သည်၊ ပဟီယေထဝါ = ပြယ်ပျောက်ရာ သည်လည်းရှိ၏၊ နောပဟီယေထဝါ = မပြယ်ပျောက်ရာသည်လည်းရှိ၏၊ သော = ထိုကြောက်ခြင်းစသည်သည်၊ ပဟီယိဿတိ = ပြယ်ပျောက်လတ္တံ့၊ တဿ = ထိုသူအား၊ ယသော = ကျေးဇူးသီတင်း ကျော်စောခြင်းသည်၊ နီဟိယျတိ = ယုတ်လျော့၏၊ ပေါသော = ယုတ်ညံ့သော သတ္တဝါသည်၊ ဟိယျောတိ = နက်ဖန်မှ ဟူ၍၊ ဟိယျတိ = အကျိုးယုတ်ခံ၏၊ ပရေတိ = သဘက်မှဟူ၍၊ ပရိဟာယတိ = အကျိုးယုတ်ခံ၏၊ နေ့ရွေ့၍ နေသည်ကို ဆိုသတည်း။
အာဇာနိယာ = အာဇာနီမြင်းတို့သည်၊ ဟသီယန္တိ = ဟီကုန်၏၊ ဝိဓူရဿ = ဝိဓူရအမတ်၏၊ ဟဒယံ = နှလုံးသားကို၊ ဓနိယျတိ = တောင့်တ၏။
တံ = ထိုသုတ်ကို၊ ကမ္မနိ = ကံ၌၊ ဣစ္ဆန္တိ = အလိုရှိကြ ကုန်၏၊ ကတ္တရိဧဝ = ၌ သာလျှင်၊ ယုဇ္ဇတိ = သင့်၏၊ ကသ္မာ၊ ကမ္မနိ = ၌၊ ဣဝဏ္ဏာဂမဿ = ဣဝဏ် လာသောသုတ်၏၊ သဗ္ဘာဝါ = ထင်ရှားရှိသောကြောင့်တည်း။
သဒ္ဒနီတိ၌၊ ရူပံ ဝိဘုယျတိ သော ပဟီယိဿတိ-စသောရုပ်မျိုးကို ဘာဝရုပ်ဟု အခိုင်အမြဲဆို၏၊ မသင့်၊ ကတ္တုကမ္မရုပ် မျိုးသာမှတ်။
နိစ္စပဝတ္တံ = အမြဲဖြစ်တည်သော ဝတ္တမာန်မျိုးလည်းကောင်း၊ ပဝတ္တာဝိရတံ = ဖြစ်ခြင်း မကင်းမပြတ်သေးသော ဝတ္တမာန်လည်းကောင်း၊ ပဝတ္တုပရတံ = ဖြစ်ဆဲ သော ကြဉ်ရှောင်မှုဟူသော ဝတ္တမာန်လည်းကောင်း။
အယံပဗ္ဗတော = သည်၊ ဣဓ = ဤအရပ်၌၊ တိဋ္ဌတိ = ၏၊ စန္ဒိမာသူရိယာ = တို့သည်၊ ပရိယာယန္တိ = လှည့်လည်ကုန်၏၊ ဝိရောစမာနာ = တင်တယ်ကုန်လျက်၊ ဒိသာ = အရပ်ရှစ်မျက်နှာတို့၌၊ ဘန္တိ = တောက်ပကုန်၏၊။ ကမ္ဘာမပျက် သေးသမျှသည် ပစ္စုပ္ပန်မြဲသော ပြယုဂ်စုတည်း။
ဂဟပတိ = အနာထပိဏ်သဌေး၊ ကိန္နုခေါ = အသို့နည်း။
ကုလေ = အိမ်၌၊ ဒါနံ = ဘုန်းတောင်းယာစကာတို့အား လှူမြဲဖြစ် သော အလှူဝတ်ကို၊ ဒိယျတိ = လှူမြဲမပြတ်လှူပါ၏လော၊ ဣတိပုစ္ဆန္တိ။ ယထာပဝတ္တာ = ဖြစ်မြဲတိုင်းသော၊ ဒါနကြိယာ = သည်။။ တစ်နေ့တစ်နေ့ အဖို့တွင် ကိစ္စတစ်ပါးနှင့်ကုန်ရသော အချိန်များစွာရှိပါသော်လည်း ရှေ့သို့ပေးလှူဦးမည်ဟူသော ဥဿာဟနှင့်တကွ တစ်နေ့တစ်ခါမျှ ပေး လှူမှုကိုပင် ဝတ္တမာန်ဆိုသတည်း။
ကသ္မာ၊ ဥဿာဟဿ = ၏၊ အဝိရတတ္တာ = မပြတ်ကင်းသေးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
အယံ = ဤသူသည်၊ မံသံ = ကုန်းသတ္တဝါအသားကို၊ နခါဒတိ = မစား၊ အယံ = သည်၊ ပါဏံ = ကို၊ နဟနတိ = မသတ်၊ အယံ = သည်၊ အဒိန္နံ = ကို၊ နအာဒိယတိ = မယူ။
တဗ္ဗိပက္ခကြိယံ = ထိုကြဉ်ရှောင်မှု၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ကြိယာကို။
ကုတောနုတွံအာဂစ္ဆတိ၊ ရာဇဂဟတော အာဂစ္ဆတိ။ တို့ကား လာပြီး၍ ထိုင်နေသောသူကို မေးမှု ထိုင်နေသောသူ၏ ဖြေမှုတို့တည်း။
ဓမ္မံတေဒေသေမိ ကား ဟောခါနီးဖြစ်သော ဝတ္တမာန်တည်း၊ ပရိဟာရော မယာ ဝုစ္စတေ-စသည်ကဲ့သို့တည်း။
တဒါ = ထိုသုမေဓာရသေ့ဖြစ် သောအခါ၌၊ အဟံ = သည်၊ ဝါကစီရာနိ = လျှော်တေသင်္ကန်းတို့ကို၊ ဓုနန္တော = ခါတွက်လျက်၊ အမ္ဗရေ = ကောင်းကင်ခရီး၌၊ ဂစ္ဆာမိ = ၏၊။
ယာဝ = လောက်၊ အဟံ = သည်၊ အာဂစ္ဆာမိ = ၏၊ တာဝ = လောက်၊ ဣဓေဝ = ၌သာလျှင်၊ တိဋ္ဌာဟိ = ရပ်ဆိုင်းဦးလော။
အဓမ္မော = တရားတုသည်၊ ပုရေဒိဗ္ဗတိ = မထွန်းကားမီ၊ ဓမ္မော = တရားစစ်သည်၊ ပုရေပဋိဗာဟိယျတိ = မကွယ်ပမီ၊ အဟံ = သည်၊ ဓမ္မဉ္စ = ကိုလည်းကောင်း၊ ဝိနယဉ္စ = ကိုလည်း ကောင်း၊ သင်္ဂါယေယျံ = သင်္ဂါယနာတင်ရမူကား၊ ယန္နုန = ကောင်းမြတ် ရာ၏၊။
ပုရာပရာမိ = ငါမသေမီ၊ ဣမေဒန္တေ = ဤအစွယ်တို့ကို၊ ဆိန္ဒ = ဖြတ်ယူလော။
နုန = စင်စစ်၊ နိယရံ = သို့၊ ဂစ္ဆာမိ = ငါသွားရအံ့၊ ဧတ္ထ = ဤငရဲသို့သွားမှု၌၊ မေ = အား၊ သံသယော = ယုံမှားခြင်းသည်၊ နတ္ထိ။
အဝဿမ္ဘာဝိယတ္ထောပိ = မချွတ်ဖြစ်လတ္တံ့ဟူသောအနက်၌။
ကရဟိ = အဘယ်အခါ၌၊ ဂစ္ဆတိ = သွားလိမ့မည်နည်း။
ဝတ္တမာန်ဝိဘတ်ပြီး၏။
---ပဉ္စမီဝိဘတ်
တွံ = သည်၊ ဓမ္မံဝါ = ကို၊ ထည့်၊ အမိယဿု = သင်မည်လော။
ပတ္ထနာယံ = ဆုတောင်းခြင်း၌။
အာသီသာယံ = တောင့်တခြင်း၌။
ယာစနေ = တောင်းရမ်းခြင်း၌။
အာယာစနေ = တောင်းပန်ခြင်း၌။
ရာဇကုဉ္ဇရ = မင်းမြတ်၊ အဓိပန္နာနံ = အလွန်ပင်ပန်းကြကုန်သော၊ အသ္မာကံ = အကျွန်ုပ်တို့အား၊ ခမဿု = သည်းခံပါလော့၊ ဗျဂ္ဃါ = ကျားခြင်္သေ့တို့၊ ဧထ = လာပါကုန်လော့၊ နိရတ္တဝှေါ = ပြန်နှင့်ပါကုန်လော့။
ဝိဓိမှိ = စီရင်ခြင်း၌။
နိယောဇနေ = တိုက်တွန်းခြင်း၌။
ဧထ = လာကြကုန်၊ ဂဏှထ = ဘမ်းကြ ကုန်၊ ဗန္ဓထ = နှောင်ဘွဲ့ကြကုန်၊ ဝေါ = သင်တို့သည်၊ ကိဉ္စနံ = တစ်စုံ တစ်ယောက်ကိုမျှ၊ မာမုဉ္စိတ္ထ = မလွတ်စေကြကုန်လင့်။
အဇ္ဈေသနေ = တောင်းပန်ခြင်း၌။
အာဏတ္တိယံ = စေခိုင်းခြင်း၌။
ပေသနေ = စေလွှတ် ခြင်း၌။
ပဝါရဏာယံ = ဘိတ်ကြားခြင်း၌။
ဘန္တေ = အရှင်၊ ယေန = အကြင် ဝတ္ထုဖြင့်၊ အတ္ထော = အလိုတော်ရှိ၏၊ တံ = ထိုလိုတော်မူရာကို၊ ဝဒေထ = ပြောကြားပါလော။
အနုမတိယံ = ခွင့်ပေးခြင်း၌၊ ဝါ = အလိုလိုက်ခြင်း၌။
ဝရဒါနေ = လိုရာ ဆုကို ပေးခြင်း၌၊ ဝရဝဏ္ဏာဘေ = မြတ်သော အဆင်းဖြင့် တောက်ပသော၊ ဖုဿတီ = ဖုဿတီနတ်သမီး၊ ဒသဓာ- ဒသဝိဓာ = ဆယ်ပါးအပြားရှိသော၊ ဝရေ = ဆုတို့ကို၊ ဝရဿု = တောင်းလော။
အနုညာယံ = ခွင့်ပြုခြင်း၌။
ဝါသဝ = သိကြားမင်း၊ မနသိ = စိတ်၌၊ ကိဉ္စိ = တစ်စုံတစ်ခုသော၊ ယံ = အကြင်ပြဿနာကို၊ ဣစ္ဆတိ = ၏၊ တံပဥှံ = ထို ပြဿနာကို၊ မံ = ငါ့ကို၊ ပုစ္ဆ = မေးလော။
ကတာဝကာသာ = ပြုအပ်ပြီး သော အခွင့်ရှိကုန်သော၊ တုမှေ = တို့သည်၊ ပုစ္ဆဝှေါ = မေးကြကုန်လော။
သမ္ပဋိစ္ဆနေ = ဝန်ခံခြင်း၌၊ ဧဝံဟောတု = သို့အတိုင်းဟုတ်စေတော့၊ အက္ကောသေ = ဆဲရေးခြင်း၌၊ တေ = သင်၏၊ မုဒ္ဓါ = ဦးခေါင်းသည်၊ သတ္တဓာ = ခုနစ်စိတ်၊ ဖလတု = ကွဲစေသတည်း။
စောရာ = ဒါးမြတို့သည်၊ တံ = သင့်ကို၊ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ = အပိုင်းအပိုင်း၊ ဆိန္ဒန္တု။
သပထေ = ကျိန်ဆိုခြင်း၌။
ဣသေ = ရှင်ရသေ့၊ ပုတ္တော = သား ကောင်းရတနာသည်၊ မေ = အား၊ ဥပ္ပဇ္ဇတံ = ဖြစ်စေသတည်း။
မေ = သည်၊ မုသာ = ကို၊ ဘဏမာနာယ = ဆိုသည်ရှိသော်။
အာမန္တနေ = ပင့်ခေါ်ခြင်း၌။
ဧဟိ ဘိက္ခု စရ ဗြဟ္မစရိယံ။ ဧထ ဘိက္ခဝေ ဗြဟ္မစရိယံ။ အစရှိသည်တို့၌ အနီးအပါး၌ ထိုင်နေပြီးသော သူတို့ကို ခေါ်ဆိုသော အရာဖြစ်၍ ဧဟိ ဧထ တို့ကား ကြိယာအာလုပ်မျှ တို့သာတည်း။
နိမန္တနေ = ပင့်ဘိတ်ခြင်း၌။
ဂဝေဒနေ = ပြောကြားခြင်း၌။
မေ = သည်၊ ပုန = တဖန်၊ အာယုစ = အသက်သစ်ကိုလည်း၊ လဒ္ဓေါ = ရအပ်ပြီ၊ မာရိသ = ဆင်းရဲခပ်သိမ်း ကင်းငြိမ်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၊ ဧဝံ = ဤသို့၊ ဇာနာဟိ = လော။
ပတ္တကာလေ = ပြုခွင့်ဆိုက်ရောက်သော အချိန်အခါကို ပြောကြား ရာ၌။
မာတုကုစ္ဆိယံ = မယ်တော်ဝမ်း၌၊ ဥပပဇ္ဇ = ကပ်တော်မူပါလော။
အဂ္ဂိဝေဿန = အဂ္ဂိဝေဿနအနွယ်ဖြစ်သောပုရဗိုဇ်၊ ဗျာကရောဟိ = ဆိုလော၊ တေ = ၏၊ တုဏှိဘာဝဿ = ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း၏၊ နကာလော = အခါမဟုတ်။
ပဉ္စမီဝိဘတ်ပြီး၏။
---သတ္တမီဝိဘတ်
သော = ထိုသူသည်၊ ဣမံပဇံ = ဤတဏှာတည်းဟူသော အထွေ အယှက်ကို၊ ဝိဇဋယေ = ဖြေဖြတ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ရာ၏၊ ဝါ = ဖြေဖြတ်ခြင်းငှါ ထိုက်တန်ရာ၏။
သမ္ဘာဝနေ = ခြီးပင့်ခြင်းအနက်၌။
ဝိပုလံ = ပြန့်ပြောစွာသော၊ သုခံ = အနာဂတ်ချမ်းသာကို၊ စေပေဿ = အကယ်၍မြင်ငြားအံ့၊ ဓီရော = ပညာရှိသည်၊ မတ္တာသုခံ = အနည်းငယ်သော ပစ္စုပ္ပန်ချမ်းသာကို၊ စဇေ = စွန့်ရာ၏၊။
သုတသောမ = သုတသောမ၊ တွံ = သည်၊ ကိံ = အဘယ်ကို၊ ဝါ = အဘယ်ကြောင့်၊ အနုတပ္ပေ = အဖန်ဖန် ပူပန်သနည်း။
အဟံ = သည်၊ ဓီရံ = ကို၊ ပေဿ = တွေ့မြင်ရလို၏၊ ဓီရံ = ပညာရှိကို၊ ဝါ = ပညာရှိ၏စကားကို၊ ဝါ = ပညာရှိ၏ ဂုဏ်သီတင်းကို၊ သုဏေ = ကြားရလို၏၊။
တေ = ထိုသူ တို့သည်၊ ဝဇ္ဇုံဝါ = ဆိုမူလည်းဆိုစေကုန်၊ နဝါဝဇ္ဇုံ = မဆိုမူလည်း မဆိုစေကုန်၊ နာသာယ = ပြီးပြတ်သော နှာခေါင်း၏၊ ရုဟနာ = တဖန် ပေါက်ရောက်ခြင်း မည်သည်၊ နတ္ထိ။
ရာဇပုတ္တ = အရှင်မင်းသား၊ တယိ = အရှင်မင်းသား သည်၊ ဂတေ = ပြည်သို့တဖန်ပြန်တော်မူသည်ရှိသော်၊ မေ = အကျွန်ုပ်အား၊ ဥပယာနာနိ = လက်ဆောင်ပနာတို့ကို၊ ဒဇ္ဇုံ = ပေးကြကုန်ရာ၏၊။
တံ = သင့် ကို၊ မယံ = တို့သည်၊ ကထံ = အဘယ်သို့၊ ဇာနေမု = သိရပါကုန်အံ့နည်း။
နံဥရဂံ = ထိုမြွေကြီးကို။
တေ = သင်၏၊ နိဝေသနာနိ = နေရာနန်းအိမ်တို့ကို။
ဂန္တွာန = ၍၊ တံအစ္စယံ = ထိုအပြစ်ကို၊ ပဋိကရေမု = ကုစားကြကုန်ရာ၏၊ တယာ = သင်နေမင်းသည်၊ ဂုတ္တာ = စောင့်ရှောက်အပ်ကုန်သည် ဖြစ် ၍၊ အဇ္ဇရတ္တိံ = ဤညဉ့်၌၊ ဝိဟရေမု = နေရပါလိုကုန်၏၊။
အတ္ထဉ္စ = အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဓမ္မဉ္စ = အကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ ပုစ္ဆေသိ-ပုစ္ဆေယျာသိ = မေးလေလော၊ ဧယျာသိ၌ အလယ်ယျာကြေသည်။
ဥရေဂဏ္ဍာယော = ရင်၌ အိုင်နာဖူးရရူးရှိသောအိုင်နာဖူးရရူးရှိသော သူတို့ကို၊ တွံ = သင်ချစ်သားသည်၊ ဗုဇ္ဈေသိ-ဗုဇ္ဈေယျာသိ = ရသေ့ရဟန်းတို့၏ အန္တရာယ် ဟူ၍ သိရစ်လော၊ ဥရေဂဏ္ဍာ ယော ပုဒ်၌ကား ကဏ္ဌေ ကာဠော ပုဒ်ကဲ့သို့ အလုတ္တသမာသ်တည်း၊ နောက်ပဒ၌ တာယော ကား ဥရေ ဂဏ္ဍာယော ကိုပင် စွဲသည်။
မေ = ငါ၏၊ ယထာဂတိံ = အကြင်လား ရာဂတိသို့၊ တုမှေ = တို့သည်၊ အဘိသမ္ဘဝေထ = ရောက်ကြစေကုန်လော၊ ဝါ = အမှီလိုက်ကြကုန်လော၊ တေ = သင်ရှင်ရသေ့၏၊ ယထာဂတိံ = သို့၊ အဘိသမ္ဘဝေမ။
ဝနေ = တော၌၊ ယတ္ထဩကာသေ = ၌၊ ဝသေမ-သေဝသေယျာမသေ = ငါတို့ နေကြကုန်ရာ၏၊ တံဩကာသံ = ကို၊ သမ္ပဇာ နာထ = သိကြကုန်လော။
ပဥှပတ္ထနာ ဝိဓိပ္ပဘေဒါ = ပဥှပတ္ထနဝိဓိအနက် အပြားတို့ကို။
ပရိပဥှ-ပရိပစ္ဆာ-ပရိဝိတက္က-ပရိဝိမံသာဒယော = ညှိနိုင်းခြင်းအနက်, မေးမြန်းခြင်းအနက်, အကြံအစည်ဖြစ်ခြင်းအနက်, စုံစမ်းခြင်းအနက် အစရှိသည်တို့ကို။
ဣမဿ = ဤစကား၏၊ အတ္ထော = ကား၊ ကော = အဘယ်နည်း၊ အဿ = ဤစကား၏၊။
ဥပေါသထံ = ဥပုသ်ပြုရာ အစည်းအဝေးသို့။
အဟံ = သည်၊ အနာဂတမဒ္ဓါနံ = အနာဂတ်အဓွန့်၌၊ ဧဝရူပေါ = ဤသို့သော ရုပ်နှင့်ပြည့်စုံသည်၊ သိယံ = ဖြစ်ရလို၏။
ဥမ္မာဒန္တျာ = ဥမ္မာဒန္တီနှင့်တကွ၊ ရမိတွာ = မွေ့လျော်ပြီး၍၊ တတော = ထိုနောက်မှ၊ သိဝိရာဇာ = သိဝိမင်းသည်၊ သိယံ = ဖြစ်ရလို၏၊။
တံ = သင့်ကို၊ ဝဿသတံ = အနှစ်တစ်ရာပတ်လုံး၊ အရောဂံ = အနာကင်းရှင်းသည်ကို၊ ပေဿယျံ = မြင်ရလို၏။
အာဒိတ္တသီသောဝ = ဦးခေါင်းကို မီးလောင်သောယောကျ်ားကဲ့သို့၊ စရေယျ = အရေးတကြီးကျင့်ရာ၏၊ မစ္စုဿ = သေမင်း၏၊ နာဂမော = မလား ရာဖြစ်သော သူမည်သည်၊ နတ္ထိ။
ကျင့်ရာ၏ ပေးသော်လည်း အရေးတကြီးတိုက်တွန်းမှု အတွင်းဝင် သည်သာဖြစ်၏၊ ထိုထက်သင့်လျော်သော ပြယုဂ်တစ်ပါးကိုသော် လည်းရှာရာ၏၊။
တံ = ထိုသစ်ခက်သစ်ရွက်ကို၊ ဇနော = လူအပေါင်းသည်၊ ဟရေယျဝါ = ယူဆောင်မူလည်း ယူဆောင်ရာ၏၊ ဒဟေယျဝါ = မီးတိုက်မူ လည်းမီးတိုက်ရာ၏၊ ယထာပစ္စယံ = အကြောင်းအားလျော်စွာ၊ ကရေယျဝါ = ပြုသော်လည်းပြုရာ၏၊ ဤ၌လည်း ရာ၏ဟုပေးသော်လည်း အလိုလိုက်မှု အနုမတိအတွင်းဝင်သည်သာဖြစ်၏။
သံဃေ ဥပေါသထံ ကရေယျ။ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျ ၌ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ- ဟူသော ရှေ့စကားကိုထောက်၍ ပတ္တကာလ အနက်ကို သိအပ်သတည်း။
အဝုတ္တ ဝိကပ္ပနတ္ထော = ထိုသုတ်၌မဆိုသော အနက်တစ်ပါးကိုအထူးကြံခြင်းအနက်ရှိ၏၊။
ဘူတာဘူတဝသေန = ဘူတပရိကပ္ပ၊ အဘူတပရိကပ္ပ၏အစွမ်းဖြင့်။
ယဒါ = ၌၊ ကစ္ဆပ လောမာနံ = လိပ်မွေးတို့၏၊ တိဝိဓော = သုံးပါးအပြားရှိသော၊ ပါဝါရော = စုလျားခြုံထည်သည်၊ သိယာ = ဖြစ်ရာ၏။
ဥတုသုံးပါးနှင့်လျော်စွာ တိဝိဓော ဆိုသည်၊ ဂါထာနောက် ထက် ဝက်ကို ဇာတ်ပါဠိတော်မှာယူလေ။
ယဒါ = ၌၊ သသဝိသာဏာနံ = ယုန်ဦးချိုတို့၏၊ နိသေဏိ = နတ်စောင်းတန်း နတ်လှေကားကို၊ သုကတော = ကောင်းစွာပြုအပ်သည်၊ သိယာ။ ဤ၌လည်း ဂါထာ နောက်ထက်ဝက်ကို ဇာတ်ပါဠိတော်မှာယူ။
သတ္တမီဝိဘတ်ပြီး၏။
---ဟိယျတ္တနီဝိဘတ်
မေဒနီ = မြေကြီးသည်၊ သမ္ပကမ္ပထ = လွန်စွာလှုပ်လေပြီ၊ ဝိသညီ = မိန်းမောခြင်းသို့၊ သမပဇ္ဇထ = ရောက်လေပြီ၊ ဝိသညီ ဟူ၍လည်းပါဌ်ရှိ၏၊ ဣမာဂါထာ = တို့ကို၊ အဘာသထ = ရွတ်ဆိုလေပြီ၊ တုစ္ဆော = အဝတ်မစည်း ချည်းနှီးသော၊ ကာယော = ကိုယ်သည်၊ အဒိဿထ = ထင်လေပြီ၊ နိဗ္ဗိဒါ = ငြီးငွေ့ခြင်းသည်၊ သမတိဋ္ဌထ = တည်လေပြီ၊ ဧကော = တစ်ယောက် တည်းတည်း၊ ရဟသိ = ဆိပ်ညငိမ်ရာ၌၊ စျာယထ = စျာန်ရှုလေပြီ။
တထာ ဩဝိဘတ္တိယာစတတ္တံ ဟုသမ္ဗန်။
တွံ = သည်၊ မံ = ကို၊ ဒုဗ္ဘေယျံ = ပြစ်မှားအပ် သူဟူ၍၊ အမညထ = မှတ်ထင်ပြီ။
ပါဠိတော်တွေချည်းတည်း။
ဟိယျတ္တနီဝိဘတ်ပြီး၏။
---အဇ္ဈတ္တနီဝိဘတ်
အ၊ ဤ၊ ဿာဿတျာဒီနံ၌ ပရောက္ခာ၊ အဇ္ဈတ္တနီ၊ ကာလာတိပတ္တိ၊ ဘဝိဿန္တိ-ဤဝိဘတ်လေးသွယ်ကိုယူ။
ဒွါဒသဟူသည်ကား ပရောက္ခာ ၌ အ၊ ဥ၊ ဧ၊ အံ၊ ဣ-ဟူ၍ငါးလုံး၊ အဇ္ဈတ္တနီ၌ ဤ၊ ဥုံ၊ ဩ၊ ဣံ၊ အာ၊ ဦ၊ အ-ဟူ၍ခုနစ်လုံး၊ ဤ ၁၂-လုံးတည်း။
ဤမှိ = ဤဝိဘတ်၌၊ ပင်္ကောစ = ကာမဂုဏ်ညွန်တွင်းသို့လည်း၊ မာဝိသိယိတ္ထော = မဝင်အပ်ပြီ။
သော = သည်၊ မယာ = နှင့်၊ သဟ = တကွ၊ သဉ္ဇိဂ္ဃိတ္ထော = ပြင်းစွာရယ်ပြီ။
အာမှိ = အာဝိဘတ်၌။
ဝါသဝေါ = သည်၊ အနုမောဒိတ္ထ = ဝမ်းမြောက်ပြီ။
ဝါသဝေါ = သည်၊ နိမန္တယိတ္ထ = ဘိတ်ကြားပြီ။
တဒါ = ထိုအခါ၌၊ နဂရံ = ပြည်သည်၊ ခုဗ္ဘိတ္ထ = တုန်လှုပ်ချောက်ချားလေပြီ၊ သုဘူတိထေရော = သည်၊ ဂါထာ = ကို၊ အဘာသိတ္ထ = ရွတ်ဆိုလေပြီ၊ အမှိ = အံဝိဘတ်၌၊ ဣဓ = ဤ အရာ၌၊ အဟံ = သည်၊ မလ္လိကံဒေဝိံ = မလ္လိကာမိဘုရားကို၊ ဧတံ = ဤစကား ကို၊ အဝေါစံ = ဆိုပြီ၊ အာဝုသော = တို့၊ အဟံ = သည်၊ အဇာနမာနော = မသိ ပါပဲလျက်၊ ဇာနာမီတိ = သိ၏ဟူ၍၊ အဝစံ = ဆိုမိပြီ၊ အဟံ = သည်၊ ကာမာနံ = တို့၏၊ ဝသံ = အလိုကို၊ အနွဂံ = လိုက်မိပြီ၊ သန္တိ = ငြိမ်းရာဖြစ်သော၊ အမတံ = အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ကို၊ အဇ္ဈဂံ = ငါရပြီ။
ဩဿ = ဩ၏၊ အတ္တေ = အအပြု၌၊ အာနန္ဒ၊ တွံ = သည်၊ ဧဝံ = ဤသို့၊ မာအဝစ = မဆိုလင့်။
တယိ = သင်၌၊ ကာမော = သည်၊ ယံဗျဂမာ = အကြင်ပျောက်ကင်းပြီ၊ တံ = ထိုပျောက်ကင်းမှုကို၊ တွမေဝ = သင်သည်သာလျှင်၊ အကရ = ပြုပြီ။
ဩဿ = ၏၊ ဣတ္တေ = ဣ အဖြစ်၌။
(ပါဠိတော်စု အနက်လွယ်ပြီ။)
ဩ-ကို တ္ထ-ပြုရာ၌၊ အဿု-ကား နိပါတ်တည်း၊ တိဏ္ဏော = ကူး မြောက်ပြီဟူ၍၊ တွံ = သည်၊ မာအမညိတ္ထ = မမှတ်လင့်ဦး၊ မယာ = နှင့်၊ ဝိနာ = ၍၊ တွံ = သည်၊ မာကိသိတ္ထ = ကြုံလှီ၍ မနေရစ်လင့်၊ နာဝိက = လှေသူကြီး၊ တွံ = သည်၊ မာကုဇ္ဈိတ္ထ = အမြက်မထွက်လင့်။
ဩ-ကို တ္ထော ပြုရာ၌၊ ပုရာဏေ = ရှေးမထေရ်ကြီးတို့ကို၊ တွံ = သည်၊ မာအညိတ္ထော = မထေလေးစား မမှတ်လင့်၊ တွံ = သည်၊ ပုနပ္ပုနံ = အဖန်ဖန်၊ မာဒယှိတ္ထော = မပူလောင်လင့်၊ တိဏမတ္တေ = သက်ငယ်မြက်မျှ၌၊ တွံ = သည်၊ အသဇ္ဇိတ္ထော = ကပ်ငြိပြီ။
တွံ = သည်၊ ဗြဟ္မုနော = ဗကဗြဟ္မာမင်း၏၊ ဝစနံ = ကို၊ မာဥပါတိ ဝတ္တိတ္ထော = မလွန်ကြူးလင့်၊ မံ = ကို၊ နဇာနာတီတိ = မသိဟူ၍၊ တွံ = သည်၊ မာမညိတ္ထော = မထင်လင့်။
ဘဒ္ဒန္တေ = တို့၊ ယာဝန္တော = အကြင်မျှလောက် သောသူတို့သည်၊ ဧတ္ထ = ဤအရပ်သို့၊ သမာဂတာ = ရောက်လာကုန်၏၊ တာဝန္တာနံ = ထိုမျှလောက်ကုန်သော၊ ဝေါတုမှာကံ = တို့အား၊ တံ = ထိုစကားကို၊ ဝဒါမိ = ပြောလိုက်ပါ၏၊ တုမှေ = တို့သည်၊ မိတ္တာနံ = တို့အား၊ မာဒုဗ္ဘိတ္ထော = မပြစ်မှားကြလေကုန်လင့်၊ ဟိ = မှန်၏၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော = ခင်ပွန်း ပြစ်မှားခြင်းသည်၊ ပါပကော = ယုတ်မာလှ၏။
တုဝံ = သည်၊ ပုန = တဖန်၊ ဒါနံ = ကို၊ အဒါ = လှူပြန်ပြီ၊ တာတ = ဘခင်၊ တွံ = သည်၊ နော = ငါတို့ကို၊ မာအဒဒါ = မလှူပါလင့်၊ ဘောတိ = အရှင်မ၊ ကုပိတာ = အမျက်ထွက်သည်၊ မာအဟု = မဖြစ်လင့်၊ တွံ = သည်၊ ပစ္ဆာနုတာပီနီ = နှောင်တ တဖန်ပူပန်ခြင်းရှိသည်၊ မာအဟု = မဖြစ်လင့်။
သာဂမေသတိဗျဉ္ဇနံ ဟောတိ ဟူသည်ကား သလာ၍ ကပ်မိလျှင် ဗျည်း ဝိဘတ်အရာ၌ ရောက်ပြီ၊ ရှေး၌ ဣလာနိုင်ပြီ ဟူလို။
ဣမာဂါထာ = တို့ကို၊ အဘာသိတုံ = ရွတ်ဆိုကြကုန်ပြီ၊ တေ = ထို ပုဏ္ဏားတို့သည်၊ မေ = အား၊ အေဿ = မြင်းတို့ကို၊ အယာစိတုံ = တောင်း ကြကုန်ပြီ၊ ယထာဘူတံ = ဟုတ်မှန်အတိုင်း၊ ဝိပဿိသုံ = အထူးမြင်ကြကုန်ပြီ။ အာနေသုံ = ဆောင်ယူလာကုန်ပြီ၊ သာယေသုံ = အိပ်စေကုန်ပြီ၊ စိန္တေသုံ = ကြံကုန်ပြီ၊ ပစ္စနုဘောသုံ = ခံစားကုန်ပြီ။
ဝိဟာသုံဝါ = နေမူလည်း နေ ကုန်ပြီ။
အဇ္ဈတ္တနီဝိဘတ်ပြီး၏။
---ပရောက္ခာဝိဘတ်
အတ္တနော = မိမိ၏၊ ပရောက္ခာကြိယာယ = မျက်ကွယ်ဖြစ်သော ကြိယာကို၊ ဝတ္တဗ္ဗာယ = ဆိုလိုသည်ရှိသော်။
ဂဿ = ဂမုဓာတ်၌ ဂအက္ခရာ၏၊ သော = သည်၊ ဇဂါမကိရ = သွားပြီးသတတ်၊ တေ = တို့သည်၊ ဇဂါမုကိရ = သွားကြကုန်ပြီးသတတ်။
အနုသဝပရောက္ခာနိနာမ = အဆင့်ကြားကို ပြောဆိုသော ပရောက္ခာပုဒ်တို့မည်ကုန်၏၊။
အတ္တနာ = ကိုယ်တိုင်၊ ဂန္တွာပိ = သွားပြီး၍လည်း၊ ဂမနံ = သွားမှုကို၊ ပမုဋ္ဌဿဝါ = မေ့၍နေသော သူ၏လည်းကောင်း၊ အသမ္ပဋိစ္ဆိတုကာမဿဝါ = ငါသွား မိ၏ဟု ဝန်ခံခြင်းငှါ အလိုမရှိသောသူ၏လည်းကောင်း၊ ပဋိဝစန ပရောက္ခံနာမ = သူတစ်ပါးက ပြောကြသည်ကို တဖန်ပြန်ပြောသော ပရောက္ခာပုဒ်မည်၏။
ကစ္စာယနသာရကျမ်း၌လည်း ပရောက္ခာသုံးပါးလာ၏။
- မိမိပြုမိသည်မှန်လျက် မေ့လျော့သူ၏ ပရောက္ခာစကား- ၁။
- မိမိပြုမိသည်မှန်လျက် အမှုကို ကွယ်ထောင့်လိုသော သူ၏ ပရောက္ခာ စကား-၁။
- သူပြော လူပြောနှင့် အဆင့်ကြားသက်သက် ပရောက္ခာ စကား-၁။
ပရောက္ခမှိ = ပရောက္ခာဝိဘတ်နှောင်းရာ၌၊ ပုဗ္ဗက္ခရံ = ဓာတ်၏ ရှေးအက္ခရာသည်၊ ဧကသရံ = တူသောသရရှိသော၊ ဒွေရူပံ = ဒွိရုပ်သည်၊ ဟောတိ။
အညသ္မိံပိ = ပရောက္ခာဝိဘတ်မှတစ်ပါး တစ်ခြားသော အက္ခရာနှောင်းရာ၌လည်း။
စင်္ကမတိ = လူးလာခေါက်ပြန် စင်္ကြံသွား၏။
ဒဒ္ဒဠတိ = လွန်စွာတောက်ပ၏၊။
လောလုပေါ = အလွန်လျှပ်ပေါ့သောသူ၊ မောမုဟော = အလွန်တွေဝေသောသူ။
တုမူလော = ကြီးမားစွာသော၊ ပနာဒေါ = ကြော်ငြာသံသည်၊ ဗဘုဝ = ဖြစ်လေပြီ။
ပရောက္ခာဝိဘတ်ပြီး၏။
---ဘဝိဿန္တိဝိဘတ်
ဘဝိဿတိ = အနာဂတ်ကာလ၌။
အနုတ္ထုနန = ညည်းညူခြင်း၊ ပစ္စာနုတာပ = နောင်တတဖန်ပူပန်ခြင်း၊ ပစ္စာနုမောဒန = နောင်မှတဖန် ပြန်၍ဝမ်းမြောက်ခြင်း။
တာတသုဒိန္န = ချစ်သားသုဒိန်၊ အတ္ထိနာမ = ရှိရလေခြင်း၊ အဘိဒေါသိကံ = သိုးလေပြီးသော၊ ကုမာသံ = မုယောမုံ့ကို၊ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ = သုံးဆောင်ဘိ၏၊ အတ္ထိနာမ ပုဒ်ကား ညည်းညူသံမှာမြည် တမ်းသောပုဒ်တည်း၊ ရှိရလေခြင်း၊ ဖြစ်ရလေခြင်း၊ ကြုံရလေခြင်းစသည် တည်း။
ယတြဟိနာမ = အကြင်ကြောင့်လျှင်၊ သညီ = စိတ်သညာရှိသည်၊ သမာနော = ဖြစ်လျက်၊ပဉ္စမတ္တာနံသကဋသတာနံ = လှည်းငါးရာတို့၏၊ သဒ္ဒံ = အသံကို၊ နသောဿတိ = မကြားဘဲရှိဘိ၏၊ အတ္တာ = မိမိလည်း၊ နပဋိစောဒေဿံ = မစောဒနာမိပေ၊ ဂဏဿ = ဂိုဏ်းသင်္ဃာအား၊ န အာရောစေဿံ = မပြောကြားမိပေ။
နောက် ဿံ ငါးခုကား ဇာတ်ပါဠိတော် တစ်ဆက်တည်းပေတည်း၊ ဣတိ ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ ပုဒ်ကို အလယ်၌ မြှုပ်ထားသည်။
ပုဗ္ဗေ = ရှေးငယ်ရွယ်စဉ် အခါ၌၊ ဓနံ = ကို၊ နဧသိဿံ = မရှာခဲ့မိလေ၊ ဣတိ = သို့၊ ပစ္ဆာ = နောက်၌၊ အနုတပ္ပတိ = ဝေဖန်ပူပန်တတ်၏၊ ဘူတာနံ = နတ်တို့အား၊ နအပစာယိဿံ = မပူဇော်ခဲ့မိပေ၊။ လ။
ပဟု = စွမ်းနိုင်သည်၊ သန္တော = ဖြစ်ပါလျက်၊ မာတာပိတရော = တို့ကို၊ ထည့်၊ နပေါသိဿံ = မကျွေး မွေးခဲ့မိလေ၊။ လ။
ပရဒါရံ = ကို၊ အာသေဝိဿံ = မှီဝဲခဲ့မိပြီ၊။ လ။
ပိဏ္ဍိတံ = ကို၊ နပယိရူပါသိဿံ = မမှီဝဲခဲ့မိလေ၊ ဣတိ ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ။
ပစ္စာနုတပ္ပတိ ဟုပါဋ္ဌ်ရှိများ၏။
အနိဗ္ဗိသံ-အနိဗ္ဗိသန္တော = သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကိုမရနိုင်သညြ်ဖစ်၍၊ အနေကဇာတိသံသာရံ = များစွာသော ဘဝရှိသော သံသရာကာလ ပတ်လုံး၊ သန္ဓာဝိဿံ = ကျင်လည်ခဲ့ရလှပေပြီ။
မိတ္တော = အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော ငါသည်၊ မိတ္တဿ = အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်သူတစ်ယောက်၏၊ ပါနီယံ = သောက်ရေကို၊ အဒိန္နံ = အရှင်မပေးဘဲ၊ ပရိဘုဉ္ဇိသံ = သုံးဆောင်ခဲ့ဘူးပြီ၊ နိရယမှိ = ၌၊ အပစ္စိသံ = ကျက်ခဲ့ဘူးပြီ၊ ဂစ္ဆန္တော = သွားစဉ်၊ နံ = ထိုသူ့ကို၊ ဥဒိက္ခိသံ = ကြည့်မိခဲ့ပြီ၊ ယောနိသော = အားဖြင့်၊ ပစ္စဝေက္ခိသံ = ဆင်ခြင်ခဲ့ဘူးပြီ။
ဘဝိဿန္တိဝိဘတ်ပြီး၏။
---ကာလာတိပတ္တိဝိဘတ်
ဧယျာဒေါ = ဧယျာမိမည်သော သတ္တမီဝိဘတ်၏ အရာ၌၊ အတိပတ္တိယံ = ကြိယာကိုလွန်၍ရောက်ရာ၌။
ဖြစ်ခွင့်ဆိုက်ပါလျက် အကြောင်းတစ်ပါးချို့တဲ့ခြင်းကြောင့်၎င်း၊ ဆန့်ကျင်ဖက်အကြောင်းနှင့် ယှဉ်ခြင်းကြောင့်၎င်း မဖြစ်ရသော ကြိယာကို ကာလာတိပတ္တိဆိုသတည်း။
အတီတာယံ = အတိတ်ဖြစ်သော ကာလာတိပတ္တိ၌၊ သော = ထိုမဟာ ဓန သဋ္ဌေးသားသည်၊ ပထမဝယေ = ၌၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ = ကို၊ စေအလဘိဿာ = အကယ်၍ ရခဲ့ငြားအံ့၊ အရဟာ = ရဟန္တာသည်၊ အဘဝိဿာ = ဖြစ်လေ ရာပြီ။
အနာဂတာယံ = ၌၊ အဟံ = ငါဘုရားသည်၊ သစေနဂမိဿံ = အကယ် ၍ မသွားလတ္တံ့သည်ဖြစ်အံ့၊ သော = ထိုအင်္ဂုလိမာလသည်၊ မဟာ ဇာနိယော = ကြီးစွာသော ရှုံးခြင်းသို့ရောက်သည်၊ အဘဝိဿာ = ဖြစ်ရာ လတ္တံ့။
ကာလာတိပတ္တိဝိဘတ်ပြီး၏။
---အခြားပါဠိစုများ
ပဒ္ဓါ = ပဒုမာကြာတို့သည်၊ ဩပုပ္ဖာ = အောက်သို့ညွတ်သော အပွင့်ရှိ ကုန်သည်ဖြစ်၍၊ ဋ္ဌာန္တိ = တည်ကုန်၏၊ ဂန္ဓိတာ = သီကုံးအပ်ကုန်သော၊ မာလာဝ = ပန်းကုံးတို့ကဲ့သို့၊ ဌာန္တိ = တည်ကုန်၏၊ ဓဇဂ္ဂါနိဝ = တမ်းခွန်ဖျား တို့ကဲ့သို့၊ ဒိဿရေ = ထင်ကုန်၏၊ ဌာန္တိ ၌ ဒီဃ ရဿနှစ်ချက်သင့်။
အဓိဋ္ဌေတိ = ဆောက်တည်၏၊။
သဏ္ဌာဟတိ = တည်၏၊။
ဥပဋ္ဌဟတိ = ကပ်ရပ်ခစား၏၊ သူရိယေ = သည်၊ အတ္ထံ = ကွယ်ခြင်းသို့၊ ဧန္တမှိ = ရောက်လတ် သော်၊ ဝါဠာ = ခြင်္သေ့သစ်ကျားသားရဲတို့သည်၊ ပန္ထေ = လမ်းခရီး၌၊ ဥပဋ္ဌဟုံ = ကပ်ရပ်ကြကုန်ပြီ။
အဟံ = ငါသည်၊ ဘောတိံ = အရှင်မကို၊ ဥပဋ္ဌိဿံ = လုပ်ကျွေးအံ့။
ဤကဲ့သို့ကြိယာကာရက အစုံပါရှိလျှင်ပါဠိတော်ဟူ၍ မှတ်လေ။
အဝတ္ထာတိ = သက်ဝင်၍တည်၏၊။
ဝိတ္ထာယတိ = ကိုယ်ခက် တရော်တည်၏။
ဒါဿိယင် သုတ်၌။ အညဓာတူနံပိ = တို့၏လည်း၊ ဣယင်၊ အစိတ် သရကို ဣယ ပြုသည်၊ ဟောတိ။
အပ္ပေန = အနည်းငယ် သာရလတ္တံ့ သောအကျိုးကြောင့်၊ ဗဟုံ = များစွာကို၊ ဇိယျာမ = အဆုံးအရှုံး ခံရကုန်ရာ၏၊ အယံ = ဤမြင်းသည်၊ တေဿဝ = ထိုမြင်ထိန်း၏သာလျှင်၊ ကြိယံ = ကို၊ အနုဝိဓိယျတိ = အတုပြု၏။
(နောက်ပါဠိစု ပေးခဲ့ပြီ။)
ဂမဝဒ သုတ်၌၊ သမာဒပေတိ = ခံယူစေ၏၊ ဝါ = နှိုးဆော်၏၊။
မာတရံ = မယ်တော်ကို၊ ကေနဒေါသေန = ကြောင့်၊ ဒကရက္ခိနော = ရေစောင့် ဘီလူးအား၊ ဒဇ္ဇာသိ = ပေးမည်နည်း။
တာနိ = ထိုအရုပ်တို့ကို၊ အမ္မာယ = မယ်တော်မဒ္ဒှီအား၊ ဒဇ္ဇေသိ = ပေးရစ်ပါလော၊ အဟံ = သည်၊ ဆဋ္ဌံ = ခြောက် ကြိမ်မြောက်၌၊ အတ္တာနံ = ကို၊ ဒဇ္ဇံ = ပေးပေအံ့၊ မဟောသဓံ = မဟော်သဓာ သုခမိန်ကို၊ နေဝဒဇ္ဇံ = မပေးအံ့။
သက္က = သကြားမင်း၊ မေ = အား၊ ဝရံ = ဆုကို၊ စေအဒေါ = အကယ်၍ ပေးပြီဖြစ်ငြားအံ့။
သိဝီနံ = သီဝိတိုင်းသူတို့၏၊ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော = တိုင်းနိုင်ငံကို ပွါးစီးစေတတ်သော ဝေဿန္တရာမင်းကြီးသည်၊ ဗြဟ္မဏဿ = အား၊ ဒါနံ = ကို၊ အဒါ = ပေးလှူပြီ။
ပဝေစ္ဆသိ = ပေးလှူပြီ။
ဧကေ = အချို့သောသူတို့သည်၊ အပ္ပသ္မာ = အနည်းငယ်မှလည်း၊ ပဝေစ္ဆန္တိ = ဝေငှပေးကမ်းကြကုန်၏၊။
ဧကေ = တို့သည်၊ ဗဟုနာ = အများမှလည်း၊ နဒိစ္ဆရေ = မပေးလိုကုန်။
ဒေဝေါ = မိုးသည်၊ သမ္မာ = ကောင်းစွာ၊ ဓာရံ = အယဉ်ကို၊ ပဝေစ္ဆတု = ပေးစားသတည်း၊ ဘောဇနတ္ထီနံ = ဘောဇဉ်ကို အလိုရှိကုန်သော သူတို့အား၊ ဘောဇနံ = ကို၊ သမ္မဒေဝ = လျှင်၊ ပဝေစ္ဆထ = ပေးကြကုန်လော။
ဓာ ဓာတ်၌၊ သန္ဓာတိ = စပ်၏၊ ဝိဓာတိ = စီရင်၏၊ နိဓေတိ = သိုမှီး၏၊ သဒ္ဒဟာတိ = ယုံကြည်၏၊။
တထာဂတဿ = မြတ်စွာဘုရား၏၊ ဗောဓိံ = သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို၊ သဒ္ဒဟာတိ = ယုံကြည်၏၊။
ဝတ္ထံ = အဝတ်ကို၊ ပရိဒဟာတိ = ဝတ်၏၊။
နဝေန = အသစ်ဖြစ်သော၊ သုခဒုက္ခေန = ဖြင့်၊ ပေါရာဏံ = အဟောင်းဖြစ်သော သုခဒုက္ခကို၊ အပိဓိယျတိ = ပိတ်ဖုံး၏၊။
တတြ = ထိုမဟာသမယအစည်းအဝေး၌၊ ဘိက္ခဝေ = တို့သည်။ သမာဒဟိံသု = တည်ကြည်ကြကုန်ပြီ။
ပါ ဓာတ်၌၊ မယာ = သည်၊ ရုဠှော = တင်အပ်သော၊ အယံသရော = ဤဆိပ်လူးမြားသည်၊ တေ = သင်၏၊ လောဟိတံ = ရင်သွေးကို၊ ပိဿတိ = သောက်လတ္တံ့။
ယူထဿ = ဆင်အပေါင်း၏၊ ပုရတော = ၌၊ ဝဇံဝဇန္တော = သွားလျက်၊ အဂ္ဂေါဒကာနိ = ရေဦးတို့ကို၊ ပိဿာမိ = သောက်အံ့။
နဠေန = ကျူရိုးဖြင့်၊ ဝါရိံ = ရေကို၊ ပိဿာမိ = သောက်အံ့။
တွံ = သင်ရေ စောင့်ဘီလူးသည်၊ မံ = ကို၊ နဝဓိဿသိ = မသတ်ရလတ္တံ့၊ ပိဿာမ ဟူ၍လည်း ပါဌ်ရှိ၏။
ဘာ ဓာတ်၌၊ ဘာတိ = တောက်ပ၏၊ ရတ္တိံ = ညဉ့်၌၊ စန္ဒိမာ = သည်၊ အာဘာတိ = လွန်စွာတောက်ပ၏၊ ပဋိဘာတိ = ရှေးရှုထင်၏၊။
စုန္ဒ = စုန္ဒ၊ တံ = သင့်ကို၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ = တို့သည်၊ ပဋိဘန္တု = ရှေးရှုထင်စေကုန်လော။
ရတ္တိ = ညဉ့်သည်၊ ဝိဘာတိ = လင်း၏၊။
အန္ဓာ = ပညာမျက်စိမရှိကြကုန်သော၊ ယေပုထုဇ္ဇနာ = တို့သည်၊ ဣမံကာယံ = ကို၊ မမာယန္တိ = မြတ်နိုးကုန်၏၊။
ယာ ဓာတ်၌၊ ယာယန္တံ = သွားသောသူကို၊ အနုယာယန္တိ = အစဉ်လိုက်ကုန်၏၊ ဥယျာတိ = ချီးတက်၏၊။
နိယျာတိ = ထွက်မြောက်ကြကုန်၏၊။
အနု ပရိယာယတိ = လှည့်လည်၏။
ဝါ ဓာတ်၌၊ ဥတ္တမော = မြတ်သော သီလဂုဏ်နံ့သည်၊ ဒေဝေသု = နတ်ပြည် တို့၌၊ ဝါတိ = လှိုင်၏၊။
ဝါတော = လေသည်၊ ဝါယတိ = လာ၏၊ နိဗ္ဗာတိ = ငြိမ်း၏။
သာ ဓာတ်၌၊ သာတိ = သာယာ၏၊ ဝါ = ပါးအောင်ပြု၏၊ (ဩရှေးရှိ ရာ၌ပြီးဆုံး၏ဟု အန္တကြိယာအနက် ဆိုလေ။)။
ဟာတော သုတ်၌ = တွံ = သင်သည်၊ ဇီဝလောကံ = အသက်ရှည်သော ဤလူအဖြစ်ကို၊ ဟာဟိသိ = စွန့်ရလတ္တံ့။
အာကာရန္တဓာတ်စုပြီး၏။
ဧတိ = လာ၏၊ ရောက်၏၊။ ဝေတိ = ကွယ်ပျောက်၏၊။ သမေတိ = ညီညွတ်၏၊ အဗ္ဘေတိ = သွင်း၏၊။ အဘိသမေတိ = ထိုးထွင်းသိ၏၊။ အဝေတိ = သက်ဝင်၏၊။ သမဝေတိ = ကောင်းစွာသက်ဝင်၏၊။ အပေတိ = ဘဲ၏၊။ ဥပေတိ = ကပ်၏၊ ပြည့်စုံ၏၊။ အနွေတိ = အစဉ်လိုက်၏၊ အစ္စေတိ = လွန်၏၊။ ပစ္စေတိ = ယုံကြည်၏၊။ အဇ္ဈေတိ = ရွတ်ဆို၏၊။ ဥဒေတိ = တက်၏၊ ပွါး၏၊။ ပရိယေတိ = လှည့်လည်၏။
ပဏ္ဍိတော = သည်၊ ဒုက္ခဿ = ၏၊ အန္တံ = သို့၊ အပတွာ = မရောက်သေးသည်ရှိသော်၊ ဝိဿသံ = ဆုတ်နစ်ခြင်းသို့၊ နစဧယျ = ရောက်ရာသလျှင် ကတည်း။။ ဧဟိတိ = ရောက်လတ္တံ့၊ ဥပေဟိတိ = ကပ်လတ္တံ့။။ တဒါ = ထိုအခါ၌၊ မေ = ၏၊ ဝသံ = သို့၊ ဧဟိန္တိ = ရောက်ကြကုန်လတ္တံ့။။ အညဓာတူဟိပိ = တို့နောက်မှလည်း၊ ဿဿ = ၏၊ ဟိ = သည်၊ ဟောတိ။။ တွံ = သည်၊ ကထံ = အဘယ်သို့လျှင်၊ ဇီဝိသိ = အသက်ရှည်လတ္တံ့နည်း။။ ပသာဒေါ = ကြည်ညိုခြင်းသည်၊ ဇာယိဟိတိ = ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဧတာဒဟရာ = ဤမိန်းမငယ်တို့သည်၊ ပညာယိဟိန္တိ = ထင်ရှားကုန်လတ္တံ့၊ ပုတ္တံ = ကို၊ သိင်္ဂါလာနံ = တောခွေးတို့အား၎င်း၊ ကုက္ကုရာနံ = အိမ်ခွေးတို့အား၎င်း၊ သစေအဒါဟိသိ = အကယ်၍ပေးငြားအံ့။
ဇိဓာတ်၌၊ ယံဇိတံ = အကြင်အောင်ခြင်းသည်၊ အဝဇိယျတိ = တစ်ဖန် ရှုံးပြန်၏၊ တံဇိတံ = သည်၊ နသာဓုဇိတံ = ကောင်းသော အောင်ခြင်းမဟုတ်။ ယော = အကြင်သူသည်၊ နဟန္တိ = မသတ်တတ်၊ နဃာတေတိ = မသတ်စေတတ်၊ နဇိနာတိ = မနိုင်တတ်၊ နဇာပယေ = အဘယ်ကို၊ သောစထ = စိုးရိမ်ကြကုန်သနည်း၊ ဝေါ = တို့သည်၊ မောဒထ = ပျော်မွေ့နေကြကုန်လော၊ အသာဓုံ = မကောင်းသော၊ ဧတံ = ဤရသေ့အား သီလဖျက်ဆီးမှုကို၊ ဝိဘေမိ = အထူးကြောက်ပါ၏၊ ဟိ = ၏၊ ဗြဟ္မဏော = သည်၊ ဥဂ္ဂတေဇော = ထက်သောတန်ခိုးရှိ၏၊။ ဘီသေတိ = ချောက်၏၊ ကြောက်၏စေ၏၊ သိဓာတ်၌၊ ဒိနမာနသာ = ပင်ပန်းသောစိတ်ရှိကြကုန်သည်ဖြစ်၍။ ပုတ္တံ = သားငယ်ကို၊ သတ္ထုပါဒေ = ဘုရားခြေရင်း၌၊ သာယေသုံ = အိပ်စေကြကုန်။
မှိဓာတ်၌၊ ဥမှေတိ = ပြုံး၏၊။ နံ = ထိုသူကို၊ ဒိသွာ = ၍၊ နစဥမှဟတေ = မပြုံး၊ နံ = ကို၊ စေပဋိနန္ဒတိ = တစ်ဖန်နှစ်သက်မှုကို မပြု။ နာဂနာသူရူ = ဆင်နှာမောင်းငယ်ချောသွယ်သော ဦရူအင်္ဂါရှိသော၊ ပဘာပဝီ = သည်၊ မံ = ကို၊ သစေဥမှာပေယျ = အကယ်၍ ရွှင်စေငြားအံ့၊ (ပမှာပေယျ-လည်း အနက်တူ။)
ဗြူဓာတ်၌၊ အဇာနန္တာ = မသိကုန်သောသူတို့သည်၊ နောပဗြူန္တိ = မဆိုတတ်ကုန်။။ သဗ္ဗဂန္ထပမောစနံ = အလုံးစုံသော ဂန္ထတို့၏ကျွတ်လွတ်ရာဖြစ်သော၊ နိဗ္ဗာနံ = ကို၊ ဘဂဝါ = သည်၊ အာဟ = ဟော၍နေ၏၊။ တေသံ = ထိုတရားတို့၏၊ ယောနိရောဓော = အကြင်ချုပ်ရာနိဗ္ဗာန်သည်၊ အတ္ထိ = ၏၊ တဉ္စ = ကိုလည်း၊ အာဟ = ဟောတော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ပရိနိဗ္ဗာန်စံမဝင်ခြင်းနိဗ္ဗာန်ကို ဟောဆဲသာဖြစ်၏၊။ ယံ = အကြင်တရားကို၊ ပရေ = တစ်ပါးသော ပုထုဇဉ်တို့သည်၊ သုခတော = ချမ်းသာဟူ၍၊ အာဟု = ကုန်၏၊ တံ = ကို၊ အရိယာ = တို့သည်၊ ဒုက္ခတော = ဟူ၍၊ အာဟု = ကုန်၏၊ နောက် ဂါထာဝက်၌၊ ဝိဒူ = သိကြကုန်၏ပေး။။ ဣဓ = ဤလောက၌၊ ဧကစ္စိယာ = အချို့ကုန်သော၊ နရာ = လူပညာရှိတို့သည်၊ ဧဝံ = ဤသို့၊ သစ္စံ = အမှန်ကို၊ အာဟံသုကိရ = ဆိုကြကုန်ပြီသတတ်။။ ပုညံ = သည်။ ပသဝတိ = ပွား၏၊ ဟူဓာတ်၌၊ သော = သည်၊ အဟုဝါ = ဖြစ်ပြီ။။ အယံအမ္ဗော = ဤ သရက်ပင်သည်၊ ပုရေ = ရှေး၌၊ ဝဏ္ဏဂန္ဓဖလူပေတော = အဆင်းအနံ့ကောင်းသော အသီးနှင့်ပြည့်စုံသည်၊ အဟုဝါ = ဖြစ်ဘူးပြီ။။ ဘိက္ခဝေ = တို့၊ စျာယထ = ရှုကြကုန်၊ ပမာဒါ = မေ့လျောကြကုန်သည်၊ မာအတ္ထ = မဖြစ်ကြကုန်လင့်၊ ပစ္ဆာ = ၌၊ ဝိပ္ပဋိသာရိနော = နှလုံးမသာရှိကြကုန်သည်၊ မာအဟုဝတ္ထ = မဖြစ်ရစ်ကြကုန်လင့်၊ မယံ = တို့သည်၊ ယံဗလံ-ယေနဗလေန = နှင့်၊ သမ္ပန္နာ = တို့သည်၊ အဟုဝမှသေ = ကုန်ပြီ၊ တေနဗလေန = ဖြင့်၊ တေ = သင် ခြင်္သေ့မင်း၏၊ ကိစ္စံ = ကို၊ အကရမှသေ = ပြုဘူးပါကုန်ပြီ။။ မယံ = တို့သည်၊ ပုဗ္ဗေ = ၌၊ အဟုဝမှာဝ = ဖြစ်ဘူးကုန်သည်သာတည်း၊ နာဟုဝမှာ = မဖြစ်ဘူးကုန်သည်၊ န = မဟုတ်ကုန်။။ သဗ္ဗမှိ = သော၊ ဧတ္ထအရညမှိ = ဤတော၌၊ ယာဝန္တာ = ကုန်သော၊ ဒိဇာ = ငှက်တို့သည်၊ အဟုံ = ရှိကြကုန်ပြီ။။ ကုဋာဂါရသဟဿာနိ = စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သော ပြာသာဒ်တစ်ထောင်တို့သည်၊ သဗ္ဗေသောဝဏ္ဏမယာ = အလုံးစုံရွှေဖြင့်ပြီးကုန်သည်၊ အဟုံ = ကုန်ပြီ။။ ပဉ္စသတာ = ငါးရာကုန်သော၊ သဗ္ဗာ = ကုန်သော၊ မယံ = တို့သည်၊ တာဝတိံသုပဂါ = တာဝတိံသာသို့ရောက်ကြကုန်သည်၊ အဟုံ = ကုန်ပြီ။။ အဟံ = သည်၊ ကေဝဋ္ဋဂါမသ္မိံ = တံငါရွာ၌၊ ကေဝဋ္ဋဒါရကော = တံငါ၏သား သူငယ်သည်၊ အဟုံ = ဖြစ်ပြီ။။ ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ = ဇမ္ဗူဒီပါအဝန်းကို၊ ဣဿရော = သော၊ စက္ကဝတ္တိရာဇာ = သည်၊ အဟုံ = ငါဖြစ်ခဲ့ပြီ။
(နောက် ပါဠိတော်စု အနက်လွယ်ပြီ။)
အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ = နောင် အဓွန့်၌၊ ဣမံ-ဣမဿ = ဤအရှင် သုမေဓာမှဖြစ်သော ဂေါတမဘုရား၏၊ သမ္မုခါ = မျက်မှောက်၌၊ ဟေဿာမ။။ ကုဏ္ဍလီနီ = နားဍောင်းအသွင်ထင်သော နားမွေးထသော၊ ခတ္တဗန္ဓုနိ = အမတ်စစ်သူကြီး၏ နှမဖြစ်သော ချစ်သမီး၊ တွံ = သည်၊ သက္ခိသိ = တရားဓမ္မဟောပြခြင်းငှါတတ်နိုင်ပေလတ္တံ့၊ မညိသိ = ကျိုးကြောင်းစေ့ရေသိနိုင်ပေလတ္တံ့။။ ဆေတုံ = ငှါ၊ နဟိသက္ခိန္တိ = တတ်နိုင်ကြကုန်လတ္တံ့။။ အဇ္ဇ = ယနေ့၊ ဓမ္မံ = ဓမ္မနတ်သားကို၊ အဓမ္မော = အဓမ္မနတ်သားသည်၊ ဟညိသိ = ညဉ်းဆဲလတ္တံက၊ ဓမ္မံ = သူတော်ကောင်းတရားကို၊ အဓမ္မော = မသူတော်တရားသည်၊ (ဟူ၍သော်လည်းပေး။)။ ဗြဟ္မဒတ္တော = ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည်၊ ပလာယိတိ = ပြေးလတ္တံ့။။ မေ = ငါကိန္နရီမ၏၊ ပိယောစ = ချစ်လင်ကိန္နရာသည်လည်း၊ မာလဘာရီ = တကိုယ်ကောင်လုံး ပန်းကုံးတို့ဖြင့်ပြည့်သည်၊ ဟေဟိတိ = ဖြစ်လတ္တံ့၊ အဟဉ္စ = ငါသည်လည်း၊ မာလာနီ = တကိုယ်ကောင်လုံး ပန်းကုံးတို့ဖြင့်ပြည့်သည်ဖြစ်၍၊ နံ = ချစ်လင်ကို၊ အဇ္ဈူပေဿ = ချဉ်းကပ်အံ့။။ သာဓုပက္ကော = ကောင်းစွာ ချက်အပ်သော၊ တိလောဒနော = နှမ်းမနဲသည်၊ ဟေဟိတိ = ဖြစ်လတ္တံ့။။ ဒေါဒေါစ = မုန်းခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ပေမဉ္စ = ချစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဟေဟိတိ။။ တွံ = သည်၊ မမ = ၏၊ ဘရိယာ = သည်၊ ဟေဟိသိ။ တတော = ထိုအခါ၌၊ သုခီ = သော၊ ဝိတရာဂေါ = ရဟန္တာသည်၊ ဟောဟိသိ = သင်ဖြစ်ရစ်လတ္တံ့၊ ခိပ္ပံ = လျင်စွာ၊ အနာသဝေါ = အာသဝေါကင်းစင်သည်၊ ဟောဟိသိ = သင်ဖြစ်ရစ်လတ္တံ့။
ဥဝဏ္ဏာဓာတုရာသီပြီး၏။
---ဧ = ဧဓာတ်သည်၊ အာဂတိယဉ္စ = လားခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဂတိယဉ္စ = သွားခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝတ္တတိ = ၏၊။ အယံ = ဤယခု လာသောသူသည်ကား၊ သောသာရထီ = ထိုနံနက်က သွားလေသော သုနန္ဒာရထားထိန်းပင်တည်း၊ ဧတိ = ပြန်လာပြီ။။ မိဂသံဃပူရက္ခတံ = သမင်အပေါင်း၏ဦးတည်းဖြစ်၍၊ အာယန္တံ = လာသော၊ လက္ခဏံ = သင့်သား လက္ခဏကို၊ ပဿ = ရှုလော၊ ဧကိုအာယပြုသည်၊ ပြယုဂ်။။ မစ္စုနော = ၏၊ ယောဂံ = ယှဉ်ပူးခြင်းသို့၊ အာယန္တိ = ရောက်ကုန်၏၊ အာဝုသော = ငါ့ရှင်၊ အာယာမ = လာသွားကြကုန်စို့။။ ဧတ္ထ = ၌၊ ဧဓာတု = သည်၊ အာဂစ္ဆ = လာလော့၊ ဂစ္ဆာမ = သွားကြကုန်စို့၊ ဣတိအတ္ထဒွယံ = ကို၊ ဝဒတိ = ဟော၏၊ ကာယော၊ အပါယော၊ ဥပါယော၊ သမုဒါယောတိ အာဒီသု = တို့၌၊ ဧ = သည်၊ ဝဒ္ဓိယံ = ပွါးခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ။
ဧဓာတ်၏ အနက်အမျိုးမျိုး၌ လိမ်မာကြစေခြင်းငှါပြဆိုသော အချက်စုတည်း။
ခေ = သည်၊ ဥပဋ္ဌာနေ = ထင်ခြင်း၌။။ အလက္ခီဝိယ = အသရေမရှိသကဲ့သို့၊ ခါယတိ = ထင်၏၊။ ထေ = သည်၊ သဒ္ဒသင်္ဃာဋေသု = အသံဟူသောအနက်၊ ပေါင်းဘွဲ့ခြင်းဟူသောအနက်တို့၌။။ အပ္ပါယတိ = လွန်စွာပွါး၏၊။ ဘိက္ခု = သည်၊ အတ္တနာ = သည်၊ ဝိပ္ပကတံ = ပြု၍မပြီးသေးသော၊ ကုဋိံ = ကျောင်းကုဋီကို၊ ပရေဟိ = သူတစ်ပါးတို့ကို၊ ပရိယောသာပေတိ = ပြီးပါစေဟုစေခိုင်း၏၊။ အဋ္ဋိယာမိ = ဆင်းရဲ၏၊ ဟရာယာမိ = ရွံရှာ၏၊။ ဥပန္တဿ = ဥပန္တသရကို၊ ဣတ္တံ = ဣပြု၊ (ရှေးအက္ခရာ၏ အစိတ်ကို ဥပန္တ ဟုသဒ္ဒါကျမ်း ဝေါဟာရ ရှိသည်။)။ ရုဇ္ဇနေ = ကျင်နာခြင်း၌။။ မေ = ၏၊ ပိဋ္ဌိ = ကျောက်ကုန်းသည်၊ အာဂိလာယတိ = လွန်စွာ ကျင်နာ၏၊ ဝါ = ညောင်းညာ၏။
စျာနံ စသည်ဖြင့် ဧဒန္တဓာတ်၏ ကိတ်ရုပ်စုကို ပြဆိုသည်။ သရန္တဓာတုရာသီပြီး၏။
---ခီပံ၊ ဂုဟအစရှိသောနှစ်လုံးဓာတ် သုံးလုံးဓာတ်တို့ကို အဆုံးသရမပါစေမူ၍ ရုပ်တည်ရသောကြောင့် ဗျဉ္ဇနန္တဓာတ်မျိုးဆိုသည်။။ အဝုဒ္ဓိကရာသီ လွယ်ပြီ။
သဝုဒ္ဓိကရာသီ၌။။ ဧတရဟိ = ယခု၊ တွံ = သည်၊ အတ္ထိ = ရှိ၏လော၊ တွံ = သည်၊ နတ္ထိ = မရှိသလော၊ ဣတိ = သို့၊ ပုစ္ဆိ = မေး၏၊ အဟံ = သည်၊ ဧတရဟိ = ယခု၊ အတ္ထိ = ရှိ၏၊ အဟံ = သည်၊ နနတ္ထိ = မရှိသည်မဟုတ်၊ ရှင်ကုမာရကဿပ အမေး၊ ပါရာသိရာဇမင်း အဖြေ။။ မေ = အား၊ ပုတ္တာ = တို့သည်၊ အတ္ထိ = ရှိကုန်၏၊။ ကစ္စာယန = ကစ္စည်း၊ အတ္ထီတိ = အတ္ထိဟူသော၊ အယံ = ဤအယူသည်၊ ဧကော = တစ်ခုသော၊ အန္တော = အစွန်းတည်း။
အသ၊ အာသ၊ ဣသု၊ ကမု၊ ဓာတ်တို့၏ အခန်းအနက်လွယ်ပြီ။ ဂမုဓာတ်၌ ဂမိဿသုတ်၌။။ ဒေဝါနံ = တာဝတိံသာနတ်တို့၏၊ သန္တိကေ = အထံသို့၊ အဂါ = သွားပြီ။။ ဝါယသော = ကျီးငှက်သည်၊ အနပရိယဂါ = လှည့်လည်ပြီ။။ အနဝှါတော = မခေါ်ပဲလျက်၊ တတော = ထိုရှေးဘဝမှ၊ အာဂါ = ဤဘဝသို့လာပြီ၊ (အနဝှိတောဟူ၍လည်း ရှိ၏၊) သောပိ = ထိုနတ်သည်လည်း၊ သမိတိံ = နတ်ပေါင်းများစွာ စုဝေးရာဖြစ်သော၊ ဝနံ = မဟာဝုန်တောသို့၊ အာဂါ = လာရောက်ပြီ။။ နက္ခတ္တံ = နေ့ကောင်း ရက်ကောင်း နက္ခတ်ကောင်းကို၊ ပဋိမာနေန္တံ = ရွေးချယ်စောင့်စား၍နေသော၊ ဗာလံ = သူမိုက်ကို၊ အတ္ထော = အကျိုးစီးပွါးသည်၊ ဥပဇ္ဈဂါ = လွန်၍သွားပြီ။။ ဝေါ = သင်တို့ကို၊ ခဏော = ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒခဏသည်၊ မာဥပဇ္ဈဂါ = မလွန်စေလင့်၊ (ဝေဟူ၍လည်းရှိ၏၊)။ ဧကာနိ = ဤအဇ္ဈဂါ၊ ဥပအဇ္ဈဂါဟူသောရုပ်တို့သည်။။ တေပိ = ထိုနတ်တို့သည်လည်း။။ တေ = ထိုသူတို့သည်၊ ဝိသေသံ = အကျိုးထူးကို၊ အဇ္ဈဂံသု = ရကြကုန်ပြီ။။ အသေသံ = အကြွင်းမဲ့၊ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ = ငြိမ်းကြကုန်၏၊ ဒုက္ခံ = ဝဋ်ဒုက္ခကို၊ အသေသံ = အကြွင်းမဲ့၊ အဇ္ဈဂုံ = လွန်မြောက်ကြကုန်ပြီ၊ အစ္စဂုံဟူ၍လည်း ရှိ၏၊။ သဗ္ဗံ = သော၊ ဒုက္ခံ = ကို၊ ဥပဇ္ဈဂုံ = လွန်မြောက်ကြကုန်ပြီ။။ ယသဿိနော = များသော အခြံအရံရှိကုန်သော၊ ဒေဝါ = တို့သည်၊ အာဂူ = လာကုန်ပြီ။။ သဗ္ဗေဝ = အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့သည်၊ စိတ္တဿ = စိတ်ဟုဆိုအပ်သော၊ ဧကဓမ္မဿ = ၏၊ ဝသံ = သို့၊ အနွဂူ = အစဉ်လိုက်ကြကုန်ပြီ။
စေတာ = ငါးရာသောဒါးမြတို့သည်၊ ဝေဒဗ္ဗံ = ဝေဒဗ္ဗပုဏ္ဏားကို၊ ဟနိံသု = သတ်ကြကုန်ပြီ၊ ဟနိတွာ = သတ်ပြီး၍၊ ထည့်သည်၊ သဗ္ဗေ = တို့သည်၊ ဗျသနံ = ပျက်စီးခြင်းသို့၊ အဇ္ဈဂူ = ရောက်ကြကုန်ပြီ။။ ဒုဒီပေါ = ဒုဒီပအမည်ရှိသော၊ ရာဇာ = သည်၊ မဂ္ဂံ = နတ်ရွာလမ်းခရီးသို့၊ ဇဂါမိ = သွားပြီးသတတ်။။ ဂဉ္ဆအပြု၌။။ တသ္မိံ = ထိုဗာဝရီပုဏ္ဏားသည်၊ ပဋိပဝဋ္ဌမှိ = သင်္ကန်းကျောင်းတွင်းသို့တဖန်ဝင်ပြန်သည်ရှိသော်၊ အညော = တစ်ပါးသော၊ ဗြဟ္မဏော = ပုဏ္ဏားသည်၊ အာဂဉ္ဆိ = လာပြီ။။ ယတ္ထ = အကြင် အရပ်၌၊ တေမိယော = သားတော်တေမိမင်းသည်၊ သမ္မတိ = နေ၏၊ တံ = သို့၊ ခိပ္ပမေဝ = လျှင်၊ ဥပါဂဉ္ဆိ = ကပ်လေပြီ။။ နဒီဝ = မြစ်ငယ်ရေကဲ့သို့၊ အဝသုစ္ဆတိ = ခြောက်လတ္တံ့။။ အဟံ = သည်၊ သမုဒ္ဒဿ = ၏၊ ပါရံ = တစ်ဘက်ကမ်းသို့၊ ဂစ္ဆံဂစ္ဆိဿံ = သွားအံ့၊ ပုရိသကာရိယံ = ယောကျ်ားတော်တကာတို့ပြုအပ်သောလုံ့လမှုကို၊ ကဿံကရိဿံ = အံ့။။ တဿ = ထိုရဟန်းကြီးအရှင်ဂေါတမ၏၊ သန္တိကံ = သို့၊ ဂစ္ဆံဂစ္ဆိဿံ = အံ့၊ သော = သည်၊ မေ = ၏၊ သတ္ထာ = သည်၊ ဘဝိဿတိ။။ သဗ္ဗာနိ = အလုံးစုံသောဒုက္ခတို့ကို၊ အဘိသမ္ဘောဿံ = အရောက်ခံအံ့၊ ရထေသဘ = မင်းမြတ်၊ ဂစ္ဆညေဝ၊ ဂစ္ဆိဿံဧဝ = သွားအံ့သည်သာလျှင်တည်း၊ လောကေ = ၌၊ ဝေဓဗျံ = မူဆိုးမအဖြစ်သည်၊ ကဋုကံ = ဆင်းရဲလှ၏။
ဒိသဓာတ်၌၊ ဝိပဿနာ = အထူးမြင်သောဉာဏ်၊ ဝိပဿီ = ဝိပဿီအမည်ရှိသော၊ ဘဂဝါ = မြတ်စွာဘုရား၊ သုဒဿီ = သုဒဿီဗြဟ္မာ၊ နောက်ဆုံးပုဒ်ကား ဘုရားသုံးဆူတို့၏အမည်တည်း။။ အညေသံ = သူတစ်ပါးတို့၏၊ ဝဇ္ဇံ = အပြစ်ကို၊ သုဒဿံ = မြင်လွယ်၏၊ သုဒဿနနဂရံ = သုဒဿနမြို့။။ စတုသစ္စဒသော = သစ္စာလေးပါးကိုမြင်တော်မူသော၊ နာထော = သည်၊ ဒုဒ္ဒသော = မြင်နိုင်ခဲသော၊ ဓမ္မော = တရား၊ အတ္တနော = ၏၊ ဝဇ္ဇံပန။။ ဒုဒ္ဒသံ = ၏၊ သောဘိက္ခု = ကို၊ ဝေ = စင်စစ်၊ ဓမ္မဒသောတိ = တရားကိုမြင်သောသူဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ။။ ဓမ္မံ = ကို၊ ဒုရာဇာနံ = သိနိုင်ခဲပုံကို၊ ပဿ = ရှုစမ်းလော၊ ဧတ္ထ = ဤမြင်နိုင်ခဲသောတရား၌၊ အဝိဒ္ဒသူ = ပညာမဲ့သောသူတို့သည်၊ သမုဠှါ = တွေဝေကြကုန်၏၊ (အဝိဒ္ဒသူ၌ အဝိရှေးရှိသော ဝိသဓာတ်၊ ကူပစ္စည်း။)။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ = ၏၊ ဒဋ္ဌာ = ၍၊ ဒိဋ္ဌုံ = ငှါ။။ မဟာဝုတ္တိနာ = ဖြင့်၊ ဒိသဿ = ၏၊ အဒ္ဒဿဒိဿာဒေသာပိ = အဒ္ဒဿအပြု၊ ဒိဿအပြုတို့သည်လည်း၊ ဟောန္တိ။။ ယဝါသဝံ = အကြင်သိကြားမင်းကို၊ အဒ္ဒဿာမ = မြင်ရပေကုန်၏၊ ယေမယံ = တို့သည်၊ ဘဂဝန္တံ = ကို၊ အဒ္ဒဿာမ = ကုန်၏၊ ဝတ္တမာန်ဝိဘတ်နှောင်းရာ၌ ဒိသဓာတ်ကို အဒ္ဒဿပြု။။ မေ = ၏၊ မာတရံ = ကို၊ အပိအဒ္ဒဿထ = မြင်ကြပါကုန်သလော။။ ဒသဒါဒေသေသု = ဒသအပြု၊ ဒအပြုတို့၌။။ မဟာဗြဟ္မာ = ပုဏ္ဏားကြီးသည်၊ သမှိဝသ္မနိ = မိမိအိမ်တော်၌၊ နိသိန္နံ = သော၊ တံ = ထိုဘုရားလောင်းကို၊ အဒ္ဒသ = မြင်ပြီ။။ ဝေါ = သင်တို့၏၊ ပုတ္တေ = သားတော်သမီးတော်တို့ကို၊ အာမန္တယဿု = ခေါ်လော၊ တေ = ထို သူငယ်တို့သည်၊ မာတရံ = မယ်တော်မဒ္ဒီကို၊ မာအဒ္ဒသူ = မမြင်စေကုန်လင့်။ ဒါဒေသေ = ၌၊ သော = သည်၊ အဒ္ဒါ = မြင်ပြီ၊ ရဿတ္တေ = ၌၊ အဒ္ဒ = မြင်ပြီ။။ ယာယမာနော = သွားလေသော၊ မဟာရာဇာ = နေမိမင်းကြီးသည်၊ သီတန္တရေ = သီတာအခြားရှိကုန်သော၊ နဂေ = တောင်စဉ်ခုနစ်ထပ်တို့ကို၊ အဒ္ဒါ = မြင်ပြီ။
(ကြွင်းသောပါဠိစုအနက်လွယ်ပြီ။)
ပထေ = လမ်းခရီး၌၊ တောဇပုတ္တေ = မူဆိုးတို့ကို၊ အဒ္ဒဿာသိမှိ = မြင်ပြီ။။ ယမု = သည်၊ ဥပရမေ = ပြတ်ကင်းခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ = ၏၊ ယမတိ = ပြတ်ကင်း၏၊ ဧတ္ထ = ဤလောက၌၊ မယံ = တို့သည်၊ ယမာမသေ = သေကြရကုန်လတ္တံ့၊ ဣတိ = သို့၊ ပရေစ = တစ်ပါးသော သူမိုက်တို့သည်ကား၊ နဝိဇာနန္တိ။။ ကပဏာ = အထီးကျန်ရစ်သော၊ သာအမ္မာ = ထိုအမိသည်၊ စိရရတ္ထာယ = ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး၊ ရုစ္ဆတိနနု = ငိုလိမ့်တကား။။ သမုဒ္ဒတီရေ = ၌၊ ကောဉ္ဇီ = ချစ်ဖော်ကွဲသော ကြိုးကြာမကဲ့သို့၊ ကပဏာ = အထီးကျန်သည်ဖြစ်၍၊ ရုစ္ဆတိနနု။။ ဆာတာ = ဆာလောင်ကုန်သော၊ တသိတာ = မွတ်သိပ်ကုန်သော၊ ဒါရကာ = သူငယ်တို့သည်၊ ကံ = အဘယ်သူကို၊ ဥပရုစ္ဆန္တိနနု = ငိုယိုမြည်တမ်းကြလိမ့်မည်နည်း။
ဤပါဠိတော်ကိုလည်းကောင်း၊ မတံဝါ အမ္မရောဒန္တိ။ ယောဝါ ဇီဝံ နဒိဿတိ-အစရှိသောပါဠိတော်များကိုလည်းကောင်း ထောက်၍ ရုဒ အဿု ဝိမောစနေ ဟူသောအနက်ကို အရာအားလျော်စွာသာ မှတ်အပ်၏၊ ရုဒကန္ဒနေဟူသောအနက်ကိုလည်း သိအပ်၏၊ ကန္ဒန အနက်ကား သကမ္မကအနက်တည်း၊ သူ့ကိုမြည်တမ်းသည် ငါ့ကိုမြည်တမ်းသည်ဟု ကံကို ငဲ့သတည်း။ သဒ္ဒနီတိ၌ ရုဇ္ဈတိဟုရုပ်ပြီးစီရင်၏၊ ပါဠိအချို့၌လည်း ထိုပါဌ်ထင်၏၊ ဤမောဂ္ဂလာန်ရုပ်ပြီးအတိုင်းကိုသာ အမှန်မှတ်ရာ၏။
လဘဓာတ်၌ ဥုံဝိဘတ်၏ ထုံအပြု ထံသုအပြု။
(ပါဠိတော်ပြယုဂ်စု အနက်လွယ်ပြီ။)
တဒါ = ထိုအခါ၌၊ အယောနိသော = မသင့်သော အကြောင်းဖြင့်၊ ပါပိကံ = သော၊ ဒိဋ္ဌိံ = ကို၊ ပဋိလစ္ဆိံ = ရဘူးပြီ။။ ဇီဝန္တာ = အသက်ရှည်ကြကုန်သည်ရှိသော်၊ ပုတ္တေ = သားသမီးတို့ကို၊ လစ္ဆာမ = ကုန်အံ့၊ အရောဂါစ = အနာကင်းရှင်းကြကုန်သည်လည်း၊ ဘဝါမသေ = ဖြစ်ကြကုန်လတ္တံ့။။ ဝဒဓာတ်၌၊ ဟိသစ္စံ = ၏၊ ဝန္ဒန္တော = ရှိခိုးသောသူသည်၊ သုခီဟောတူတိ = ဟူသော၊ အဘိမင်္ဂလဝစနံ = အဘိမင်္ဂလာစကားကို၊ ဝဒါပေတိနာမ = ဆိုစေသည်မည်၏၊ တထာဝစနဉ္စ = ထိုသို့ဆိုရခြင်းသည်လည်း၊ ဝန္ဒနီယဿ = ရှိခိုးခံသူ၏၊ ဝတ္တံ = ဝတ်ပေတည်း။။ အမ္မ = အမိမဒ္ဒီကို၊ အာရောဂျံ = အကျွန်ုပ်တို့အနာကင်းသည်၏အဖြစ်ကို၊ ဝဇ္ဇာသိ = ပြောကြားရစ်ပါလော၊ တာတ = ခမည်းတော်၊ တွံ = သည်လည်း၊ သုခီ = သည်၊ ဘဝ = လော။။ တုမှေ = သင်တောစောင့်နတ်တို့သည်၊ အမ္မံ = ကို၊ အာရောဂျံ = ကို၊ ဝဇ္ဇာထ = ကုန်သော၊ နော = ငါတို့ကို၊ အယံဗြဟ္မဏော = သည်၊ နေတိ = ဆောင်သွားပြီ။
ဝိသဓာတ်၌၊ စေစ္စောစေတိယမင်းသည်၊ ပထဝိံ = သို့၊ ပါဝေက္ခိ = ပြီ၊ ဧသ = ထိုငါသည်၊ ဘိယျော = အလွန်၊ သတပေါရိသံ = အသူတစ်ရာနက်သော၊ ဝမ္မိကံ = တောင်ပို့တွင်းသို့၊ ပဝေက္ခာမိ = ဝင်တော့အံ့။
ဟနဓာတ်၌၊ ဟန္တိ = သတ်၏၊ ကဒလိံ = ငှက်ပျောပင်ကို၊ ဖလံ = မိမိ၏ အသီးသည်၊ ဝေ = စင်စစ်၊ ဟန္တိ = သတ်၏၊ သက္ကာရော = လူတို့၏ ပူဇော်သကာပြုမှုသည်၊ ကာပုရိသံ = ယုတ်ညံ့သောယောကျ်ားကို၊ ဟန္တိ = ၏၊ ပုထုဇ္ဇနော = သည်၊ ကုဒ္ဓေါ = သော်၊ မာတရံပိ = ကိုလည်း၊ ဟန္တိ = ၏၊။ တေ = ထိုမုဆိုးတို့သည်၊ ဝိက္ကောသမာနာ = ကြော်ငြာကုန်လျက်၊ တပ္ပါဟိ = ထက်မြက်သောလှံမတို့ဖြင့်၊ နေသံ = ထိုသမင်တို့တွင်၊ ဝရံဝရံ = ကောင်းနိုးရာရာကို၊ ဟန္တိ = ကုန်၏။
ဟရဓာတ်၌၊ ခါရိဉ္စ = ရသေ့ပရိက္ခရာကိုလည်းကောင်း၊ ကာဧဉ္စ = ထမ်းပိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဟာဟိတိ = ဆောင်လတ္တံ့။။ ဘိက္ခု = ရဟန်း၊ တွံ = သည်၊ သုခံ = စွာ၊ ဝိဟာဟိသိ = နေရလတ္တွံ့။။ ယော = အကြင်သူသည်၊ ဣမသ္မိံဓမ္မဝိနယေ = ဤသာသနာ၌၊ အပ္ပမတ္တော = မမေ့မလျော့မူ၍၊ ဝိဟိဿတိ = နေပေလတ္တံ့။။ စင်္ကမတိ = လူးလာခေါက်ပြန်သွား၏၊ အတိဿယအနက်တည်း၊ စင်္ကောစတိ = အလွန်စိတ်တွန့်၏၊။ စဉ္စလတိ = အဖန်ဖန်လှုပ်၏၊။ ဇဇ္ဇရတိ = ကွဲအက်၏၊ ဒဒ္ဒဠတိ = လွန်စွာတောက်ပ၏၊ မောမုဟတိ = လွန်စွာတွေဝေ၏၊။ ရောရုဝတိ = လွန်စွာငိုမြည်တမ်း၏၊ လောလုပ္ပတိ = လွန်စွာလျှပ်ပေါ့၏၊။ ပဒဒွတ္တံနာမ = မည်သည်ကား၊ ပဒတ္ထာနံ = ပုဒ်အနက်တို့၏၊ အတိသယတာဒီပနတ္ထံ = လွန်ကဲသည်၏ အဖြစ်ကိုပြရခြင်းအကျိုးရှိ၏၊။ ဝိစ္ဆာယဉ္စ = ၌လည်းကောင်း၊ ပေါနောပုညသမ္ဘမာဒိသုစ = ပေါနောပုညအနက်၊ သမ္ဘမအနက်စသည်တို့၌လည်းကောင်း။။ ဒေဝဒေဝေါ = လွန်ကဲသော နတ်။
ဒေဝါနံ အဓိကော ဒေဝေါ၊ ဒေဝ ဒေဝေါ ဟု ပြုလိုသည်ရှိသော် ဒွေဘော်ရုပ် မဟုတ်၊ မဇ္ဈေလောပသမာသ်ပုဒ်သာတည်း၊ ကြွင်းသောပုဒ်တို့၌လည်း ဤနည်းတူ။
ဝရဝရော = အလွန်မြတ်သည်၊ ဝရာနံ = မြတ်ကုန်သောသူတို့ထက်၊ ဝရော = မြတ်သည်တည်းဟုပြုလိုမူကား ဒွေဘော်ရုပ်မဟုတ် သမာသ်ပုဒ်တည်း၊ ကြွင်းသောပုဒ်တို့၌လည်း ဤနည်းတူ။
ဘူဝါဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---တဉ္စ = ထိုကတ္တရိပုဒ်သည်လည်း၊ ဗဟုလာဓိကာရာ = ဗဟုလံသုတ်လိုက်ခြင်းကြောင့်၊ ဝိကရဏာနံ = ဝိကရဏပစ္စည်းတို့၏၊ ကတ္တရိ = ၌၊ နိဗန္ဓံ = အမြဲ၊ ပဝတ္တိံ၊ ဒီပေတိ၊ ဘာဝကမ္မေသု = တို့၌၊ အနိဗန္ဓံ = မမြဲ၊ ဝိကပ္ပေန = အားဖြင့်၊ ပဝတ္တိံ = ကို၊ ဒီပေတိ။။ တဏှံ = ကို၊ အစ္ဆေစ္ဆိ = ဖြတ်ပြီ၊ သံယောဇနံ = အနှောင်အဖွဲ့ကို၊ ပဝတ္တယိ = ပြည်ပြတ်စေပြီ။။ ဘော = တို့၊ ရုက္ခံ = ဖုန်းတောင်းယာစကာတို့၏ ပဒေသာပင်ကြီးကို၊ အစ္ဆေစ္ဆုံဝတ = ဖြတ်ကြကုန်ပြီတကား။
ဘိဒဓာတ်၌၊ တံ = ထိုမာန်စစ်သည်ကို၊ ပညာယ = ပညာလက်နက်ဖြင့်၊ ဘေစ္ဆာမိ = ဖြိုခွဲအံ့။။ မုစဓာတ်၌၊ သမဏ = ရဟန်းကြီး၊ တွံ = သည်၊ မေ = ၏၊ ဝသာ = နိုင်ငံမှ၊ နမောက္ခသိ = မလွတ်ရလတ္တံ့။။ ယုဇ = သည်၊ ယောဂေ = လွန်စွာအားထုတ်ခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ = ၏၊။ ဥဒင်္ဂဏေ = သဲအပြင်၌၊ ပပံ = များစွာသောရေကို၊ အဝိန္ဒုံ = ကုန်ပြီ။။ ယော = အကြင်ပုဏ္ဏားအိုသည်၊ နော = ငါတို့ကို၊ ဂါဝေါဝ = နွားတို့ကဲ့သို့၊ သုမ္ဘတိ = ရိုက်နှက်၏၊။ ဝေဂသာ = အဆောတလျင်အားဖြင့်၊ ဘူမျံ = မြေ၌၊ သုမ္ဘာမိ = တွန်းလှဲ၏။
ရုဓာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ဣဓ = ဤဒိဝါဒိဂိုဏ်း၌၊ ဓာတူနံ = တို့၏၊ ကမော = အစဉ်ကို၊ အန္တက္ခရဝသေန = အဆုံးအက္ခရာ၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဝတ္တဗ္ဗော = ၏၊ ကသ္မာ = ကား၊ သဗ္ဗသော၊ အချင်းခပ်သိမ်း၊ သဒိသရူပတ္တာ = တူသောရုပ်ပြီးရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
စကာရန္တလျှင် စကာရန္တချင်း ရုပ်ပြီးအကုန်တူကြ၏၊ ဇကာရန္တ စသည်တို့မှာလည်း ထိုအတူ။။ နောက်၌ လွယ်သည်များပြီ။
ဒိဝုဓာတ်၌၊ ဒိဝု = သည်၊ ကိဠာယံ = ပျော်မြူးခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝိဇိဂိသာယံ = အောင်မြင်လိုခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဗျဝဟာရေ = ကုန်သွယ်ခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝါ = တရားဥပဒေအစီအရင်၌လည်းကောင်း၊ ဝါ = ခေါ်ဝေါ်ပညတ်ခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ထုတိ၊ ကန္တိ၊ ဂတိ၊ သတ္တီသုစ = ချီးမွမ်းခြင်း၊ နှစ်သက်ခြင်း၊ လားခြင်း၊ စွမ်းနိုင်ခြင်းတို့၌လည်းကောင်း။။ အဋ္ဌိစ = အရိုးသည်လည်းကောင်း၊ နှာရုစ = သည်လည်းကောင်း၊ စမ္မဉ္စ = သည်လည်းကောင်း၊ အဝသိဿတု = ကြွင်းကျန်စေ၊ သရီရေ = ကိုယ်၌၊ မံသလောဟိတံ = အသွေးအသားဟူသမျှသည်၊ ဥပသုဿတု = ခြောက်သွေ့ကုန်ခန်လေစေ။။ ဧကစိတကသ္မိံ = တစ်ခုသောထင်းပုံ၌၊ ဒယှရေ = မီးရှို့အပ်ကုန်၏၊။ သမ္မုယှာမိ = အလွန်တွေဝေ၏၊ ပမုယှာမိ = အထွေထွေတွေဝေ၏၊ မာဒိသာ = ငါကဲ့သို့သဘောရှိကုန်သော၊ သဗ္ဗေ = တို့သည်၊ မုယှန္တိ။
ဒိဝါဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ကာနုဗန္ဓနာဂမေသု = ကအနုဗန်ရှိသောပစ္စည်းစု၊ နအာဂုံနှောင်း ရာတို့၌။။ က္ဏေ = ကအနုဗန်ရှိသောဏပစ္စည်း နှောင်းရာ၌၊ သကာပါဒါနံ = သကဓာတ် အာပဓာတ်တို့၏၊ အန္တေ = ၌၊ ကုက္ကု = ကုက်အက္ခရာ၊ ကု အက္ခရာတို့သည်၊ ဝါ = ကအနုဗန်ရှိသောကုအက္ခရာ ဥအက္ခရာတို့သည်။ ပရိယတ္တိယံ = သင်ကြားခြင်း၌။။ သမာပုဏာတိ = အပြီးတိုင်ရောက်၏။
သွာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ကီ = သည်၊ ဒဗ္ဗဝိနိမယေ = ဥစ္စာဖြင့် ဥစ္စာကိုလဲလှယ်ခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ = ၏၊ ကိဏာတိ = ဝယ်ယူ၏၊ ဝိက္ကိဏာတိ = ရောင်းချ၏၊။ ဉာဓာတ်၌၊ ဘိက္ခဝေ = တို့၊ ခေါ = စင်စစ်လျှင်၊ ဝိစေယျဝိစေယျ = စီစစ်၍စီစစ်၍၊ အတ္ထေ = အနက်တို့ကို၊ ဝါ = အကျိုးစီးပွါးတို့ကို၊ ပနာယတိ = သိတတ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ = ထိုကြောင့်၊ ဝိပဿီတိ = ဝိပဿီဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ။။ အနိမိတ္တာ = အမှတ် အသားမရှိကုန်သည်ဖြစ်၍၊ နနာယရေ = မသိအပ်ကုန်၊ ဝါ = မထင်ရှားကုန်။ ပါပံ = ကို၊ ကတွာ = ၍၊ မံ = ငါ့ကို၊ မာဇညူ = မသိကြပါစေကုန်လင့်၊ ဣတိ = သို့၊ ဣစ္ဆတိ = အလိုရှိ၏၊။ အဟံ = သည်၊ ဝိဝေကဓမ္မံ = ဆိတ်ငြိမ်သောတရားကို၊ ဝိဇညံ = သိနိုင်ရာ၏၊ ဧယျံကိုဉံပြု၊ ဉံနှောင်းရာ၌နာနှင့်တကွ ဉာကိုဇပြု။ သီလဝန္တံ = ထသော၊ ဝဒညုံ = ပညာရှိတို့ပြောကြားသောတရားကို သိလေ့ရှိထသော၊ တံ = ကို၊ စေဇညာမု = အကယ်၍ ငါတို့သိရကုန်သည်ဖြစ်အံ့။ အဘိသမ္ဘုနာတိ = မှီ၏၊။ မိနာတိ = နှိုင်းယှဉ်၏၊ နိမ္မိနာတိ = ဖန်ဆင်း၏။
ကျာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ဘတ္တု = အရှင်သခင်အား၊ အပစိတိံ = ပူဇော်မှုကို၊ ကုမ္မိ = ပြုပါ၏၊ ဓမ္မဿ = သူတော်ကောင်းတရားအား။။ ဘဝံ = အရှင်သည်၊ နော = ငါတို့အား၊ အဂ္ဃံ = ပူဇော်မှုကို၊ ကုရုတု = ပြုလော။။ ပုရိသော = သည်၊ ပုညံ = ကို၊ စေကယိရာ = အကယ်၍ ပြုငြားအံ့၊ နံ = ထိုအမှုကို၊ ပုနပ္ပုနံ = အဖန်ဖန်၊ ကယိရာ = ပြုရာ၏၊။ ပဏ္ဍိတော = သည်၊ ဒီပံ = မှီခိုရာကျွန်းကြီးသဖွယ်ဖြစ်သောကုသိုလ်ကို၊ ကယိရာထ = ပြုရာ၏၊ စေကယိရာ = အကယ်၍ပြုမိသည်ဖြစ်အံ့၊ ဧနံ = ထိုကုသိုလ်မှုကို၊ ကယိရာထ = စွဲစွဲမြဲမြဲပြုရာ၏၊ သတ္ထု = မြတ်စွာဘုရား၏၊ ဝစနံ = ကို၊ အကံသု = လိုက်နာကြကုန်ပြီ။။ အာဝီဝါ = မျက်မှောက်၌သော်လည်းကောင်း၊ ယဒိ = ထိုမြို့၊ ရဟောဝါ = မျက်ကွယ်၌သော်လည်းကောင်း၊ ပါပကံ = သော၊ ကမ္မံ = ကို၊ မာအကတ္ထ = မပြုကြကုန်လင့်။။ ဘောဂေသု = တို့သည်၊ ဝိဇ္ဇမာနေသု = ရှိပါကုန်လျက်၊ အတ္တနော = ၏၊ ဒီပံ = ကို၊ နာကမှာ = မပြုခဲ့ကြကုန်။။ တတော = ထိုအခါ၌၊ ဧကသတံခတျေ = တစ်ရာ့တစ်ယောက်သောမင်းတို့ကို၊ အနုယန္တေ = အစဉ်လိုက်သည်တို့ကို၊ ဘဝံ = သည်၊ အကာ = ပြုပေပြီ။။ ဗုဒ္ဓဿ = ကြီးရင့်ပြီးသော၊ တဿပိတု = ထိုအဘရသေ့၏၊ ဘာသိတံ = ဆိုဆုံးမသော၊ ဝစနံ = ကို၊ နာကံနအကံ = ငါမလိုက်နာမိလေ။။ ပုညသဉ္စယံ = ကုသိုလ်ဆည်းပူးမှုကို၊ ကာဟာမ = ပြုပါကုန်တော့အံ့။။ တနုဓာတ်၌၊ ဣဒါနိ = ယခုအခါ၌၊ သုစိယောဝ = အပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဗလိသာနိစ = ငါးမြှားချိပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဣတော = ဤငါတို့ရွာမှ၊ ပတာယန္တိ = အရပ်ရပ် အရွာရွာ ဖြန့်အပ်ကုန်၏။
တနာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---သကတ္ထေ = ဓာတ်အနက်ဟုဆိုအပ်သော သကတ်အနက်၌၊ ဤပါဌ်ဖြင့် ဤဏိပစ္စည်းသည် ကာရိုက်ဏိပစ္စည်းကဲ့သို့ အနက်ရှိသော ပစ္စည်းမဟုတ်၊ ရုပ်ကိုအထူးချယ် လယ်ရုံမျှသာဖြစ်သည်ဟုပြသတည်း။။ ဗျာပနေ = ပျံ့နှံ့ခြင်း၌။။ ဗျာပေတိ = ပျံ့နှံ့၏၊။ စေတာယံ = စေ့ဆော်ခြင်း၌။
စုရာဒိဂိုဏ်းပြီး၏။
---ခမာယန္တိ = ခမာယံဟူသောဝိသေသနသည်၊ ကိံ = အဘယ်အကျိုးရှိသနည်း။။ တိဇ = သည်၊ နိသာနေ = သွေးခြင်း၌၊ ဝါ = ထက်စေခြင်း၌၊ ဝတ္တတိ၊ သုဒ္ဓရုပ်၌၊ တေဇေတိ = ထက်မြက်၏၊ ပေး၊ ကာရိုက်ရုပ်၌၊ တေဇေတိ = ထက်စေ၏၊ ပေး။။ ကိတ = သည်၊ ရောဂါပနယနေစ = အနာကိုပယ်ဖျောက်ခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝါ = ကုစားခြင်း၌လည်းကောင်း၊ သံသယေ = ယုံမှားခြင်း၌လည်းကောင်း။။ တိကိစ္ဆတိ = ကုစား၏၊။ မာတာပေတ္တိတရံ = အမိအဘကိုလုပ်ကျွေး မွေးမြူသော၊ နရံ = သတ္တဝါကို၊ ဒေဝါပိ = တို့သည်လည်း၊ တိကိစ္ဆန္တိ = ကုစားကုန်၏၊ နံကားအနက်မရှိ။။ ကေတတိ = သိမှတ်၏၊ သင်္ကေတတိ = ချိန်းချက်၏၊ နိကေတတိ = ကိန်းအောင်း၏၊။ ဗိအစ္ဆတိ = ဘီဘွယ်ဖြစ်၏၊ ရွံရှာဘွယ်ဖြစ်၏၊ ကဲ့ရဲ့ရာ၌ အသုံးပြုသောစကားဖြစ်၍ နိန္ဒာယံဟုဆိုသတည်း။။ ဝါတံ = လေကို၊ ဇာလေန = ကွန်ရွက်ဖြင့်၊ ဗာဓေသိ = ဘွဲ့၏၊။ တုမိစ္ဆတ္တရာသီအနက်လွယ်ပြီ။
ပုတ္တီယတိ = သားကိုအလိုရှိ၏၊ စီဝရီယတိ = သင်္ကန်းကိုအလိုရှိ၏၊။ ဧတေန = ဤဝတ္ထုဖြင့်၊ ဥပမေတဗ္ဗော = နှိုင်းယှဉ်ထိုက်သော၊ အတ္ထော = ကို၊ ဥပမိယတိ = နှိုင်းယှဉ်အပ်၏၊ ဣတိ = ကြောင့်၊ ဥပမာဏံ = မည်၏၊ သိဿံ = တပည့်ကို၊ ပုတ္တီယတိ = သားကိုကဲ့သို့ပြု၏၊။ ကုဋီယတိ = တင်းကုဋ်၌ ကဲ့သို့ပြုကျင့်၏၊။ လောကဓမ္မေဟိ = တို့သည်၊ အကမ္ပနိယဋ္ဌေန = မတုန်လှုပ်စေနိုင်သောအနက်ကြောင့်။။ ပဗ္ဗတာယတိ = တောင်ကဲ့သို့ မယိမ်းမရိုင်ခိုင်မြဲ၏၊။ စိစ္စိဋာယတိ = တစစ်စစ်မည်၏၊။ ပဋပဋာယတိ = တဖြဋ်ဖြဋ်မြည်၏၊ ဝါ = တဖြောက်ဖြောက်မြည်၏၊ ကဋကဋာယတိ = တကြွဋ်ကြွဋ်မြည်၏၊ ဓုမဓုမာယတိ = အခိုးတထောင်းထောင်းထ၏၊ ဓုပါယတိ = အထုံအမှုန်ကဲ့သို့ပြု၏၊ သမ္ပဓုပါယတိ = လွန်စွာအထုံအမှုန်ကဲ့သို့ပြု၏၊။ ဥဒကံ = ပွက်ပွက်ဆူသောရေသည်၊ စိစ္စိဋာယတိ = စစ်စစ်စစ်စစ်ဟူသောအသံကိုပြု၏၊ ဟုပေးမူ၊ စိစ္စိဋံကရောတိ၊ စိစ္စိဋာယတိဟုပြု၊ နောက်သုတ်နှင့်စီရင်။
စီပစ္စယဿ = ၏၊ အတ္ထော = အနက်ဖြစ်သော၊ အဗ္ဘူတံတဗ္ဘာဝေါ = အဗ္ဘူတတဗ္ဘောအနက်သည်၊ စျတ္ထော = စျတ္ထမည်၏၊။ ဘုသာယတိ = ဖွဲပြာကဲ့သို့ဖြစ်လေ၏၊ ပဋာယတိ = နတ်ဝတ်ပုဆိုးကဲ့သို့ထင်ရ၏၊ စို့တက်တန်တည်း။။ ကမလာယတိ = ကြာပန်ဒးကဲ့သို့ဖြစ်၏၊ စန္ဒာယတိ = လဝန်းကဲ့သို့ဖြစ်၏၊ စန္ဒနာယတိ = စန္ဒကူးကဲ့သို့ဖြစ်၏၊။ ကရောတိ = ကရောတိအနက်၌၊ ဝါ = ပြုခြင်းအနက်၌။။ သဒ္ဒါယတိ = အသံပြု၏၊။ ဝေရာယတိ = ရန်ပြု၏၊။ ကလဟာယတိ = ငြင်းခုံမှုကိုပြု၏၊။ ပစ္စယံ-သဒ္ဒဟနံ = ယုံကြည်ခြင်းကို၊ ကရောတိ = ၏၊ ပတ္တိယာယတိ = ယုံကြည်၏၊။ ပတိရှေးရှိသောဣဓာတ်၊ တိကို ဒွေဘော်ပြု၊ ဣကိုဣယပြု။။ သမာနေတိ = တူသည်ကို ပြု၏၊ နှိုင်းယှဉ်၏၊ နမူနာစံပြ၍ထားသော ဝတ္ထုနှင့်ထပ်တူ ကျအောင်ပြုသည်ဟူလို။။ ပိဏံ = ဆူဖြိုးသည်ကို၊ ကရောတိ။။ဝိဏာယတိ = စောင်းဖြင့်၊ ဥပဂါယတိ = ကပ်၍သီ၏၊။ ဗလေန = ခွန်အားဖြင့်၊ ပီဠေတိ = နှိပ်စက်၏၊။ အဗလာ = အားမရှိကုန်သောကိလေသာတို့သည်၊ နံ = ထိုယုတ်ညံ့သောဝီရိယရှိသောသူကို၊ ဗလိယန္တိ = အားတိုက်ဘိစီးကုန်၏၊ အတ္ထဝိဘာဂံ = အနက်ကိုဝေဖန်ခြင်းကို၊ ကရောတိ = ၏၊ အတ္ထာပေတိ = ၏။
အနက်ကိုဝေဖန်၏ဆိုလိုသည်။။ ဗေဒသတ္ထံ = ဗေဒင်ကျမ်းကို။။ သျာဒိနော = သျာဒျန္တပုဒ်မျိုး၏၊ ယထိဋ္ဌံ = အစမဆို၊ အလယ်မဆို၊ အဆုံးမဆို၊ အလိုရှိတိုင်းဒွေဘော်ပြုမှုသည်၊ ဟောတိ။။ ဇဂါမဇဂါမု။ စင်္ကမတိ။ စဉ္စလတိ။ ဇဟာတိ။ ဇုဟောတိ။ တိတိက္ခတိ။ တိကိစ္ဆတိ-အစရှိသောသက်သက်သောတျာဒိပုဒ်မျိုး၌အစ၌သာဒွေဘော်ပြုရ၏၊ ပုတ္တ၊ ပဗ္ဗတ၊ အစရှိသောသျာဒိပုဒ်မျိုး၌ကား အစ အလယ် အဆုံး သုံးပါးတွင် အလိုရှိရာ၌ပြုရ၏ဟူလို။။ ယထိဋ္ဌံ = အကြင်အကြင်အလိုရှိအပ်သော၊ ဧကသရံ = တူသောသရရှိသော၊ အာဒိဘူတံဝါ = အစဖြစ်သော အက္ခရာသည်လည်းကောင်း၊ အညံဝါ = အစမှတစ်ပါး အလယ် အဆုံးဖြစ်သော အက္ခရာသည်လည်းကောင်း၊ ဒွေရူပံ = ဒွိရုပ်သည်၊ ဟောတိ။။ ပုတ္တိယတိ၌ ပုတ္တဟူသောသျာဒိသည် အက္ခရာနှစ်လုံးသာရှိ၍ အလယ်ဒွေဘော်မရ၊ ကမလာယတိ၌ ကမလဟူသောသျာဒိသည် အက္ခရာသုံးလုံးရှိ၍ အလယ်ဒွေဘော်လည်းရ၏။
နာမဓာတုရာသီပြီး၏။
အာချာတ်နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်းပြီး၏။
---ကိတ်နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်း
အထ=ထိုတျာဒိကဏ္ဍ၏အခြားမဲ့၌။။ သာဓနရူပေါ=ပြီးစေတတ် သောသာဓနသဘောရှိသည်၊ ဟောတိ=၏၊ ကသ္မာ=ကား၊ ဇာတိ=ဇာတိ တရားသည်၊ သင်္ခတဓမ္မဿ=ကို၊ သာဓိကာဝိယ=ပြီးစေသကဲ့သို့၊ ဓာတွတ္ထ ဘူတာယ=သော၊ သာဓျကြိယာယ=ကို၊ သာဓကတ္တာ=ပြီးစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။
အဓိပ္ပါယ်ကား၊ ကက္ခဠသဘောသည် ပထဝီမည်၏၊ ထိုသဘော၏ ဖြစ်ပေါ်မှုသည် ဇာတိမည်၏၊ ထိုသဘောကား သင်္ခတတရားတည်း၊ ဇာတိကား သင်္ခတ၏ လက္ခဏတရားတည်း။
တီဏိမာနိ ဘိက္ခဝေ သင်္ခတဿ သင်္ခတလက္ခဏာနိ ဥပ္ပါဒေါ ပညာယတိ၊ ဝယော ပညာယတိ။ ဌီတဿ အညထတ္တံ ပညာယတိ။ (ပါဠိတော်။)
ထိုထိုသင်္ခတတရား၏ ဇာတိသည် ထိုထိုသင်္ခတတရားကို ဖြစ် စေသည် ဆိုရသကဲ့သို့၊ ထိုထိုဓာတွတ္ထကြိယာ၏ အခြင်းအရာသည် ထိုထိုဓာတွတ္ထကြိယာကိုဖြစ်စေသည်ပြီးစေသည် ဟူ၍ဆိုအပ်သတည်း။ ဟူလို။။ ကြိယာ=ပြုခြင်း၊ ကာရော=ပြုခြင်း၊ ကရဏံ=ပြုခြင်း။။ သရူပဘေဒ သမ္ဘာဝတော၌ ချက်ခြင်း အမူအရာသည်သာမညအားဖြင့် တစ်ခုတည်းဖြစ်ငြားသော်လည်း တိဿ၏ချက်ခြင်း ဖုဿ၏ချက်ခြင်း ထမင်းကိုချက်ခြင်း ဟင်းကိုချက်ခြင်းစသည်ဖြင့် ချက်တတ်သောကတ္တား အပြား၊ ချက်အပ်သောကံအပြား၊ ချက်ရာကာလဒေသဌာန အပြားသို့ လိုက်၍ ချက်ခြင်း သရုပ်အပြားထင်ရှားရှိပြန်သောကြောင့်၊ ပစနာနိ၊ ပစနေဟိ။ လ။ ပစနေသုဟူ၍ သင်္ချာဘေဒနှင့်ယှဉ်ပြန်သည်ဟူလို၊ ဖြစ်ခြင်းကြိယာ၊ သွားခြင်းကြိယာစသည်တို့၌လည်း ဤနည်းကိုသိလေ၊ ဤကား ပစ္စယတ္ထ ဘောကိုဆိုသောအချက်တည်း၊ ဓာတွတ္ထကြိယာ သည်မူကား ပရမတ်အားဖြင့်လည်းကောင်း၊ သမ္မုတိပညတ်အားဖြင့် လည်းကောင်း ထင်ရှားရှိသည်သာဖြစ်၏၊ ဓာတ်အပြားသို့လိုက်၍ အလွန်များပြား သည်သာဖြစ်၏၊ စိတ် စေတသိက် ရုပ် နိဗ္ဗာန်ဟူသော ပရမတ္ထတရားလေးပါးဟူသမျှသည် ဓာတွတ္ထကြိယာချည်းတည်း။
ဘေဒစိန္တာကျမ်း၌ကား လောကီကျမ်းကိုအမှီပြု၍ ကြိယာဝိနိစ္ဆယ ခဲယဉ်းလျက်ရှိနေသည်။။ ပရမတ္ထမုချဆတ်ဆတ် အားဖြင့်မူကား ပရမတ္ထသဘာဝ ဟုဆိုအပ်သော ကြိယာမျှသည်သာ ဧကန်ရှိ၏၊ အသင်္ချေယျ အနန္တများပြား၏၊ အလုံးစုံသော သတ္တသင်္ခါရ အဆောက် အဦဟူသမျှသည် ကြိယာတို့ဖြင့်ပြီး၏၊ ထိုကြောင့်ကြိယာသည်သာ ပရမတ္ထအား ဖြင့်ထင်ရှားရှိ၏၊ ဒြဗ်သည် ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိ၊ ကတ္တာကာရကမည်သည်လည်း ပရမတ္ထအားဖြင့်ထင်ရှားမရှိ၊ ဤကား သာသနဓမ္မအလိုတည်း။
ဏာနုဗန္ဓာနံ=ဏအနုဗန်ရှိသော ကာရိုက်ပစ္စည်းတို့၏ သမ္ပတ္တတ္တာ ၌ တ္တ၏သမ္ဗန်တည်း။။ ဗျဉ္ဇနဿ=အစ၌ဗျည်းရှိသောပစ္စည်း၏၊ ဦ=ရှေ့၌ဥလာသည်၊ ဟောတိ=၏၊ တတဝန္တုစသည်ကို ဗျဉ္ဇနာဒိပစ္စည်း ဆိုသည်၊ အ၊ ဣ၊ အန၊ အကစသည်ကိုနစ်စေသည်၊ ဏ၊ ဏီ၊ စသော ပစ္စည်းတို့၌ အနုဗန်မျှဖြစ်သော ဗျည်းကိုလည်း မယူအပ်။။ ဣတိသဗ္ဗံ= ဤသို့စသည် အလုံးစုံကို၊ တျာဒိကဏ္ဍေ=၌၊ ဝုတ္တနယေန=ဖြင့်၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ= ၏၊ တျာဒိကဏ္ဍတွင် အစကာရကဘေဒ အဖွင့်မှာကြည့်လေ။။ ပဒန္တရေန=ဖြင့်၊ ဘာဝသာဓနေပန=၌ကား၊ အတ္တနော=၏၊ ဓာတုနာဧဝ= ဖြင့်သာလျှင်၊ အဘိဓေယျတ္ထော အာစိက္ခိယတိသမ္ဗန်။။ ပစနံ၌ အနပစ္စည်း၏ အဘိဓေယျတ္ထကိုလည်းကောင်း၊ ပစ္စည်း၏မှီရာပစ ဓာတ် ဖြင့်ကြားအပ်၏ဟူလို။။ တုဿ=တုပစ္စည်း၏၊ ကတ္တရိနိဗန္ဓနတ္ထော= ကတ္တား၌မြဲခြင်းအနက်ရှိ၏၊။ လ္တုပိတာဒိနမာတိ=ဟူ၍၊ ဝိသေသ နတ္ထောစ=အထူးပြုရခြင်းအကျိုးလည်းရှိ၏၊။ လ္တုဟုလအနုဗန်ကိုမြင်လျှင် ကတ္တရိလ္တုဏကာ ဟူသောဤသုတ်၌ တုပစ္စည်းကိုသိရခြင်း အကျိုးရှိ သည်ဟူလို။
သာမညဝိဓာနတ္တာဆိုသည်ကား တစ်စုံတစ်ခုသောကြိယာ ဝိသေသ ကာလဝိသေသကို မမှတ်မူ၍ ကတ္တရိဟုသာဓနမျှကို မှတ်သည် ကိုဆိုသည်။။ ဗြဟ္မဏိယာ=ကို၊ ပရိဂ္ဂဟိတာ=သိမ်းဆည်းထိုက်၏၊။ ဥပ္ပါဒေတာ=ဖြစ်စေနိုင်၏၊ ဖြစ်စေခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သောသတ္တိရှိ၏ ဟူလို၊ အသာဓာရဏဖြစ်သောအစွမ်းတော်ကို ပြဆိုသောအရာဖြစ်၍ သတ္တိပဓာနဖြစ်သတည်း။။ ပသယှ=အနိုင်အထက်ပြု၍၊ ပဝတ္ထာ=ဖြစ်ခြင်း အလေ့, ဖြစ်ခြင်းသဘော, ဖြစ်ခြင်းအလေ့ဂရုပြုမှုရှိ၏။
ပုဗ္ဗေသုတ်၌။။ တာသု= ထိုကြိယာနှစ်ပါးတို့တွင်။။ ပုဗ္ဗကြိယာယံ= ၌၊ ဘာဝတ္ထေ=၌။။ ဒဏ္ဍော=လှံတံသည်၊ ထက္ကစ္စ=ထျက်ထျက်ဟူသော အသံကို ပြုလျက်၊ ပတတိ=ကျ၏၊။ ဒွါရံ=ကို၊ သံဝရိတွာ=ပိတ်လတ္တံ့ဖြစ်၍။ ယထာ=ဥဒါဟရုဏ်ကား၊ နဒီ=သည်၊ ပဗ္ဗတံ=ကို၊ အတိက္ကမ္မ=လွန်၍၊ ဘဝတိ=၏၊ ပဗ္ဗတော=သည်၊ နဒိံ=ကို၊ အတိက္ကမ္မ=၍၊ ဘဝတိ=၏၊။ ရူပေ=ရုပ်တရားတို့ကို၊ ဝါ=ရူပစျာန်တို့ကို၊ အတိက္ကမ္မ=လွန်၍၊ သမ္ဘူတာ= ကုန်သော၊ သန္တာ=ငြိမ်သက်ကုန်သော၊ ယေတေဝိမောက္ခာ=အကြင် အရူပစျာန်ဟူသော ဝိမောက္ခတရားတို့သည်၊ သန္တိ=ကုန်၏၊။ တတ္ထပိ=ထို ဝါကျ၌လည်း၊ သတ္တာကြိယာ=ဘူဓာတ်အနက် ဖြစ်သော သတ္တာကြိယာကို၊ ဝိညာယတေဝ=သိအပ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ကသ္မာ=ကား၊ သဗ္ဗပဒတ္ထာနံ=အလုံးစုံသော ပုဒ်အနက်တို့၏၊ သတ္တာနာတိဝတ္တနတော= ရှိသည်၏အဖြစ်ဟူသော သတ္တာသဘောကို မလွန်နိုင်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အပရကြိယာရဟိတေစ=ထသော၊ အသမာန ကတ္တုကေစ=ထသော၊ ဝါကျေ=၌၊ ပထမန္တယောဂဿ=ပထမာ ဝိဘတ်အဆုံးရှိသော ပုဒ်၏ ယှဉ်ခြင်းကို။။ အလံဘုတွာ=အစားတန်၍၊ ဝါ=မစားမူ၍၊ ခလုဘုတွာ လည်း အနက်တူ၊ ဘုတ္တေန=စားသဖြင့်၊ အလံ=အကျိုးမရှိ၊ ဝါ=ဘုတ္တေန= စားသည်မှ၊ အလံ=တန်ပြီ။။ တဒတ္ထာယံ=ထိုထိုကြိယာ၏ အကျိုးဖြစ် သော၊ ဘဝိဿတိကြိယာယံ=အနာဂတ်ကြိယာကို၊ ဂမျမာနာယံ=သော်။
သုတ္တပဒဝဍ္ဎနေန=သုတ်ပုဒ်ကို ပွါးသဖြင့်၊ တုယေပစ္စယောပိ=သည် လည်း၊ ဘဝတိ=၏၊။ အနုဘဝိတုံ ဂစ္ဆတိ၌ သွားခြင်းကြိယာကား ရှေ့ကြိယာတည်း၊ ခံစားခြင်းကြိယာကား နောက်အနာဂတ်ကြိယာတည်း၊ သွား၍ရောက်မှခံစားရမည်ဖြစ်၍ သွားဆဲ၌ခံစားမှုသည် အနာဂတ် ဖြစ်၏၊ သွားမှခံစားရလိမ့်မည်၊ မသွားလျှင်မခံစားရလတ္တံ့ဖြစ်၍ သွားခြင်း ကြိယာကား အကြောင်း၊ ခံစားခြင်းကြိယာကား အကျိုး။။ အနုဘဝိတုံ= ငှါ၊ မနော=စိတ်အကြံဖြစ်၏၊။ စက္ခုံ=မျက်စိမည်သည်၊ ဒဋ္ဌုံ=မြင်ခြင်းငှါ၊ ဟောတိ=၏၊။ ဓနု=လေးသည်၊ ယုဇ္ဈိတုံ=စစ်ထိုးခြင်းငှါ၊ ဟောတိ။။ ဝတ္တုံ=ဆိုခြင်းငှါ၊ ဇဠော=အ၏၊ ဝါ=မိုက်၏၊ ဂန္တုံ=ငှါ၊ မန္ဒော=အားနုံ့၏၊ ကတ္တုံ=ငှါ၊ အလသော=ပျင်း၏။
ဧတ္ထ=ဤအရာ၌၊ ဣမေပန=ဤပြ ဆိုလတ္တံ့သည်တို့ကား။။ အပရာဇိတသံဃံ=ကိလေသာရန်တို့သည် မအောင်နိုင်သော သံဃာတော် ကို၊ ဒက္ခိတာယေ=ဘူးမြင်ခြင်းငှါ၊ အာဂတာ=ကုန်သည်၊ အမှာ=ကုန်၏၊ ဧဒိသံ=သော၊ မမံ=ကို၊ ဒိသွာ=၍၊ တေ=သင်အား၊ ဇဂ္ဃိတာယေ=ပြင်းစွာ ရယ်ခြင်းငှါ၊ အလံ=ထိုက်၏၊ တိအနက်မဆိုပြီ။။ တာယေပစ္စည်း ပြယုဂ်နှစ်ခု။။ တာဒိသံ=သင်ကဲ့သို့သဘောရှိသောသူကို၊ ကော=အဘယ် သူသည်၊ ခါဒိတုယေ=စားခြင်းငှါ၊ အရဟတိ=ထိုက်တန်အံ့နည်း။။ သောမဂ္ဂေါ=ထိုနိဗ္ဗာန်လမ်းသည်၊ အတ္ထိ=ရှိသည်သာလျှင်၊ ဟေဟိတိ= ဖြစ်လတ္တံ့၊ သော=သည်၊ နဟောတုယေ=မရှိခြင်းငှါ၊ နသက္ကာ=မတတ် ကောင်း။။ ဩနှင့်ဟောတုယေ ရှိစေရမည်၊ ဧနှင့်နဟေတုယေ ရှိသည်ကားပါဌ်ပျက်။။ တုဝံပိ=သည်လည်း၊ နံ=ထိုသားတော်ကို၊ ယာစိတုယေ=တောင်ပန်းခြင်းငှါ၊ အရဟသိ=ထိုက်၏၊။ နော=ငါတို့၏၊ ကတာနိ=ပြုဘူးသောကျေးဇူးမှုတို့ကို၊ ဇာနိတုယေ=သိခြင်းငှါ၊ အရဟသိ= ၏၊။ တပန္တိ=ပူလောင်တတ်ကုန်၏၊။ ဥပဋ္ဌာတိ=ခစားလုပ်ကျွေးတတ်၏၊ ပဝုစ္စတိ ဧတေနကား အဝုတ္တကတ္တုသာဓနတည်း၊ ဧတေန=ဤဆရာ သည်၊ ပေး။။ နိယျန္တိ ဧတေနကား ကရဏသာဓနတည်း၊ ဧတေန= ဤမဂ္ဂင်တရားဖြင့်၊ နိယျန္တိ=ထွက်မြောက်ကြကုန်၏၊။ သိနာ=သိနာ ဓာတ်သည်၊ သောစေယျေ=စင်ကြယ်သည်၏အဖြစ်၌၊ ဝတ္တတိ=၏၊။ ဧတေန=ဖြင့်၊ သိနာယန္တိ=စင်ကြယ်ကြကုန်၏၊။ စုဏ္ဏံ=ရေချိုး ကသယ်မှုန့် ကိုရ၏။
သင်္ဂဟဂါထာ၌။။ တဗ္ဗာဒယော=တဗ္ဗစသော ကိစ္စပစ္စည်းတို့သည်၊ အရဟတ္ထေစ=၌လည်းကောင်း၊ သက္ကတ္ထေစ=၌လည်းကောင်း၊ ပတ္တ ကာလေစ=၌လည်းကောင်း၊ ပေသနေစ=စေခြင်းအနက်၌လည်းကောင်း၊ အတိသဂ္ဂေစ=ပြောဟောသွန် သင်ခြင်းအစီအရင်၌လည်းကောင်း၊ အဝဿကာဓမိဏေသုစ=မချွတ်မယွင်းဟူသောအနက်၊ အတင်းတောင်း သောကျွေးဆိုးမြီဆိုးဟူသော အနက်၌လည်းကောင်း၊ ဝတ္တန္တိ=ကုန်၏၊ တတ္ထ=ထိုစကား၌။။ အရဟသက္ကဝိသိဋ္ဌေကတ္တရိ=ဟူသော မောဂ္ဂလာန် ဝုတ္တိစကားကိုထောက်၍ အရဟအနက် သက္ကအနက်၌ဖြစ်ကြသော၊ တဗ္ဗ၊ အနီယ၊ ဏျပစ္စည်းတို့သည် ကတ္တားအနက်၌ဖြစ်ကုန်၏ဟုသိအပ်၏၊။ ဘဝတိ=ဖြစ်ထိုက်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဘဗ္ဗော=မည်၏၊ ကတ္တုသာဓန။။ မဇ္ဇတိ=ယစ်မူးစေနိုင်၏၊ ကာရိုက်အတွင်းဝင်သည်။။ အဝဿက၌၊ အဘိသမ္ဘရာယော=တမလွန်ဘဝမည်သည်ကို၊ ဂမနီယော=မချွတ်မလွဲ အမြဲဧကန် အမှန်မုချ သွားရအပ်လတ္တံ့။။ ယံဣဏံ=အကြင်မြီကို၊ ဒေန္တဿ=မဆပ်မပေးနေခဲ့သော်၊ ဒဏ္ဍော=မင်းပြစ်ဒဏ်သည်၊ အဓမိဏ၌ အဓမဣဏပုဒ်ဖြတ်၊ အဓမသဒ္ဒါအယုတ်တမာဟော၊ မတလုံးရှိစေ။
ဧတ္ထ=၌၊ ဣမေပန=ဤပြဆိုလတ္တံ့သည်တို့ကား။။ ဒွိပဒိန္ဒသေဋ္ဌ= အခြေနှစ်ချောင်းရှိသူ လူမင်းတကာတို့ထက်မြတ်သော မင်းကြီး၊ အဒ္ဓိကေ=ခရီးသည်ဖြစ်သော၊ ဗြဟ္မဏေ=အလှူခံ ပုဏ္ဏားသည်၊ တိဋ္ဌမာနေ=အလှူရပ်ခံ၍နေစဉ်၊ ဂန္တဗျံ=မမေးမြန်းပဲ မျက်နှာလွဲ၍ သွား အပ်၏ဟူ၍၊ နအာဟု=ပညာရှိတို့ မဆိုကြကုန်။။ ဘူတဂါမပါတဗျတာ= မျက်သစ်ပင်အပေါင်းတို့ကိုအလိုရှိတိုင်းသုံးဆောင်အပ်သည်၏အဖြစ်။။ ကာမေသု=တို့၌၊ ပါတဗျတာ=သုံးဆောင်အပ်သည်၏အဖြစ်။။ အလဇ္ဇိတာယေ=မရှက်အပ်ရာ၌၊ လဇ္ဇန္တိ=ရှက်ကြကုန်၏၊ လဇ္ဇိတာယေ= ရှက်အပ်ရာ၌၊ နလဇ္ဇရေ=မရှက်ကြကုန်။။ ဃာတေတာယံ=သတ်ထိုက် သောသူကို။။ ပဗ္ဗာဇေတာယံ=နှင်ထုတ်ထိုက်သောသူကို၊ ဤနှစ်ပုဒ်သည် တဒ္ဓိတ်၌လည်းပြီးခဲ့၏၊။ မံ=င့ါကို၊ ဝိဒ္ဓေယျံ=လေးနှင့်ပစ်အပ်သူဟူ၍၊ အမညထ=မှတ်ထင်ဘိ၏၊ ဝိဓာတ်၊ တေယျပစ္စည်း။။ ဥဂ္ဂတော= တက်၏၊ ဝါ=ထက်မြက်၏၊ ကျော်စော၏၊။ ဒုဂ္ဂတော=ဆင်းရဲသောသူ၊ နိဂ္ဂတော=ထွက်၏၊ ဝိဂတော=ကင်း၏၊ သုဂတော=ဘုရား၊ သင်္ဂတော= ပေါင်းဆုံ၏၊ အနုဂတော=အစဉ်လိုက်၏၊ အပဂတော=ဘဲ၏၊ အဝဂတော=သက်ဝင်၏၊ ဥပဂတော=ကပ်၏၊ အဓိဂတော=ရ၏၊။
အနုဇာတော=အဘနှင့်တူသောသား၊ အဝဇာတော= အဘအောက်ယုတ် သောသား၊ အတိဇာတော=အဘထက်လွန်သောသား၊ အဘိဇာတော= ထူးမြတ်သောသား၊ ဝိဇာတော=သွားမြင်သည်၊ အာတညိတ္ထ=ဖြန့်ကျက် မှေးယှက်အပ်ပြီ။။ အာတတံ=တဖက်ပိတ်သောစည်၊ ဝိတတံ=နှစ်ဖက် ပိတ်သောစည်၊ အာတတဝိတတံ=အလုံးစုံမှေးယှက်သောစည်။။ သန္ထတော=ခင်းအပ်သည်၊ ဝိတ္ထတော=ဖြန့်အပ်သည်။။အာဓိယျိတ္ထ= အုပ်ထားအပ်ပြီ။။ အာဂျာဟိတော=အုပ်ထားအပ်သောမီးရှိသော ပုဏ္ဏား။။ အသက်ထက်ဆုံးမသေရအောင် သိုထားသောမီးရှိသော မီးပူဇော်ပုဏ္ဏားကို အာဂျာဟိတဆိုသည်။
ဝိဟိတော=စီရင်အပ်သည်၊ နိဟိတော=သိုမှိးအပ်သည်၊ သဟိ တော=စပ်သည်၊ ဩဟိတော=ချထားအပ်သည်၊ အဘိဟိတော=ဟောအပ် သည်၊ ပိဟိတော=ပိတ်ဆို့အပ်သည်၊ အပိဟိတော=၎င်း။။ အာဒဟိ တောစသည် အာဟိတော စသည်နှင့်အနက်တူပြီ၊ ပရိဒဟိတော= အဝတ်ကိုဝတ်သည်။။ ဥဒ္ဓဋော=နိမ့်ရာမှတင်ဆောင်အပ်သည်၊ သမုဒ္ဓဋော၊၎င်း၊ နိဒ္ဓဋော=အပေါင်းမှထုတ်ဆောင်အပ်သည်၊ ဥန္နတော= မော်သည်၊ ဩနတော=ညွတ်သည်၊ အဝနတော၊၎င်း၊ ဏကြီးလည်းရှိ ကြ၏၊။ ဖုဋော=ပျံ့နှံ့သည်၊ ဖြန့်ဖြူးသည်။။ ဥဒကာ=ရေမှ၊ ထလံ= ကြည်းသို့၊ ဥဗ္ဘတော=ထုတ်ဆယ် အပ်၏၊။ သံဃေန=သည်၊ ကထိနံ=ကို၊ ဥဗ္ဘတံ=နုတ်အပ်၏၊။ သမ္ဘတံ=စုဆောင်းအပ်သည်။။ အနုမတော=ခွင့်ပြု အပ်သည်၊ အဘိမတော=အလိုရှိအပ်သည်။။ ဥပရမေ=ကြဉ်ရှောင်ခြင်း ကင်းရှင်းခြင်း၌။။ အာဟတော=သည်သို့ဆောင်အပ်သည်၊ နိဟတော= ထိုသို့ဆောင်အပ်သည်၊ ဝါ=နှင်ထုတ်အပ်သည်၊ ဥဒါဟဋော၊ သမုဒါ ဟတော=ထုတ်ဆောင်အပ်သည်၊ အဝဟဋော=ခိုးယူအပ်သည်။။
ဝိဟတော=ညှဉ်းပန်းအပ်သည်၊ သမုဟတော=နုတ်ပယ်အပ်သည်။။ အကာနုဗန္ဓေပိ=ကအနုဗန်မရှိသောပစ္စည်းနှောင်းရာ၌လည်း။။ အာကာရော=အခြင်းအရာသည်၊ အာကတိ=အာကတိ မည်၏၊ အာကတိဂိုဏ်းမည်၏လည်းဟူ။။ ဥဂ္ဂီတိ=ဥဒါန်းဂါထာ၊ သင်္ဂိတိ= သင်္ဂါယနာတင်မှု၊ အနုဂ္ဂီတိ=သင်္ဂဟဂါထာ၊ သမာဂမနံ=ပေါင်းဆုံခြင်း၊ သင်္ဂတိ=ပေါင်းဆုံခြင်း။
ပုနပ္ပုနံ=အဆင့်ဆင့်၊ တနနံ=ချဲ့ခြင်း၊ သန္တတိ=အဆင့်ဆင့်ချဲ့ခြင်း၊ အစဉ်တည်း။။ ဧတာယ=ဤဝီရိယဖြင့်။။ ကရဿ= ၏၊ ရူပံ=သည်၊ သိဇ္ဈတိယထာ=၏သို့၊ တထာ=တူ။။ တေသံ=ထိုမိဘတို့အား၊ တုဏ္ဍေန= နှုတ်သီးဖြင့်၊ ဟာတုန=သလေးစပါးကိုယူဆောင်၍၊ ပုဗ္ဗေ=၌၊ ကတံ=ပြုဘူး သော၊ ဣဏံ= ကျေးဇူးမြီဟောင်းကို၊ မုဉ္စ=လွတ်စေ၏၊။ အာဟိတွာ= ယူဆောင်၍၊ သောဏ္ဍာယ=နှာမောင်းဖြင့်၊ ဥဒကံ=ကို၊ အာဟိတွာ=၍။
အာပဓာတ်၌၊ ပရိပုဗ္ဗော=ပရိရှေးရှိသောအာပဓာတ်သည်၊ ပရိယာ ပုဏနေစ=သင်ကြားခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ပဟုတ္တေစ=စွမ်းနိုင်ခြင်း၌ လည်းကောင်း။။ သမာပယိတ္ထ=ပြည့်စုံပြီ။။ ဧဝံသဗ္ဗတ္ထဖြင့် လိင် သုံးပါးဝေဖန် နည်းကိုညွန်းသည်။။ ပက္ခိတ္တော=ထည့်အပ်သည်၊ ဥက္ခိတ္တော=မြှောက်အပ်သည်၊ နိက္ခိတ္တော=ချထားအပ်သည်၊ ဝိက္ခိတ္တော= ထိုမှဤမှပစ်အပ်သည်၊ ဩက္ခိတ္တော=ချအပ်သည်၊ သံခိတ္တော=အကျဉ်းချုံး အပ်သည်။။ ပညာပနေ=ခင်းထားခြင်း၌၊ ဝါ=ခေါ်ဝေါ်ဖွင့်ထုတ်၊ သမုတ်ပညတ်ခြင်း၌။။ ဉာပနေ=သိစေခြင်း၌။။ ရှေ့ကား ဥပဓာတ်၊ နောက်ကား ဉာပဓာတ်။။ ဧသာ=ဤဥပဓာတ်သည်၊ ကာရိတန္တတ္တာ= ကြောင့်၊ ဝိကတိဓာတုနာမ=မည်၏၊။ သောဏ္ဍိယေ=ကြူးခြင်း၌။။ သမ္ဘတ္တိယံ=ဆည်းကပ်ခြင်း၌။။ မတ္တော=ယစ်မူးသည်၊ ပမတ္တော= မေ့လျော့သည်၊ ဥမ္မတ္တော=ရူးသွပ်သည်။။ မိဇ္ဇတိ=ချစ်ခင်၏၊။ ယောဂေ=ယှဉ်ခြင်း၌၊ ဝါ=အားထုတ်ခြင်း၌။။ ယုတ္တော=ယှဉ်သည်၊ ဝါ=အားထုတ်သည်။။ ဥယျုတ္တော=စစ်ချီတက်သည်။။ ဝိရိဉ္စနေ= ဆိပ်ခြင်း၊ ပြတ်စဲခြင်း၌။
ဝဂ္ဂန္တရာသီ၌။။ ပက္ကန္တော=ဖဲသည်၊ အက္ကန္တော=နင်းသည်၊ ဝါ=ကြောက်ကန်သည်၊ ဥက္ကန္တော=ခုန်ကျော်သည်၊ ဝိက္ကန္တော=ကွန့်မြူးသည်၊ နိက္ခန္တော=ထွက်သည်၊ သင်္ကန္တော=ပြောင်း ရွေ့သည်၊ ဝါ=သင်္ကြံကျသည်၊ ဩက္ကန္တော၊ အဝက္ကန္တော=သက်သည်၊ အပက္ကန္တော=ဖဲသည်၊ အတိက္ကန္တော= လွန်သည်၊ ပဋိက္ကန္တော=ဖဲသည်။။ ခေဒေ=ပင်ပန်းခြင်း၌။။ အဒ္ဒဘာဝေ= စိုစွတ်သည်၏အဖြစ်၌။။ ဒမနေ=ယဉ်ကျေးခြင်း၌။။ အနဝတ္ထာနေ= မတည်တံ့ခြင်း၌။။ ဥဂ္ဂလိနေ=ထွေးအန်ခြင်း၌။။ သန္တိယံ=ငြိမ်းခြင်း၌။ ကန္တိ=နှစ်သက်ခြင်း၊ နိကန္တိ=ထပ်နှစ်သက်ခြင်း။
ဝိကာရရာသီ၌။။ ဩမုက္ကော=ချွတ်သည်၊ ပဋိမုက္ကော=စွပ်သည်။ ဩဘဂ္ဂေါ=ချိုးဖျက်အပ်ပြီ၊ သမ္ဘဂ္ဂေါ=ကောင်းစွာချိုးဖျက်ပြီ၊ ပလိဘဂ္ဂေါ= ထက်ဝန်းကျင်ချိုးဖျက်ပြီ။။ မုဇ္ဇနေ=နစ်မွန်းခြင်း၌။။ ဥမ္မုဂ္ဂေါ=ပေါ်သည်။ သံဝိဂ္ဂေါ=ထိတ်လန့်သည်၊ ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါစသည်၎င်း။။ လုဇဓာတ်ပုဒ်စု အနက်တူ။။ ပရိယိဋ္ဌော=ရှာမှီးအပ်သည်။။ ဝိပရိတတော=ဟုတ်မှန် သောသဘောမှဖောက်ပြန်သောအားဖြင့်၊ အာသတိ=ကပ်၍ဝင်တတ်၏၊ တဿိတ္ထ=စိုက်ပျိုးအပ်ပြီ၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ တိဋ္ဌံ=မည်၏၊ သဿံ=ကောက် ပင်တည်း၊ ဝါ=ကား၊ ကဋ္ဌံ=ကဋ္ဌမည်၏၊။ ဥပကဋ္ဌော=နီး၏၊။ပဝါ သေ=ကွေကွင်းခြင်း၌၊ ဝူပကဋ္ဌော=ကွာဝေး၏၊။ ပဋိကိဋ္ဌော=ယုတ်ညံ့၏၊ ဝိဗာဓနေ=လွန်စွာနှိပ်စက်ခြင်း၌၊ ဥပတာပေ=ကပ်၍ပူပန်စေခြင်း၌။။ ဇာတိဝါဒေန=ဇာတ်စကားဖြင့်၊ အက္ကုဋ္ဌော=ဆဲရေးအပ်၏၊။
ဃုဋ္ဌော=ကြွေးကျော်အပ်သည်။။ အစ္ဆရာဂဏသင်္ဃုဋ္ဌံ=နတ်သမီးအပေါင်း တို့သည်ကြွေးကျော်အပ်သောဗိမာန်။။ ဥဂ္ဃုဋ္ဌော=ဟစ်ကြွေးအော် ဉာသည်။။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌော=အကျဉ်းပြအပ်သည်။။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော=အကျယ် ပြအပ်သည်။။ အပဒိဋ္ဌော=ညွန်းပြအပ်သည်။။ ဒုဋ္ဌော=ဖျက်ဆီး အပ်သည်။
ဒံသနေ=ကိုက်ခြင်း၌။။ နဋ္ဌော=ပျက်သည်၊ ဝိနဋ္ဌော=ပျောက် သည်။။ ပိဋ္ဌံ=အမှုန့်။။ ပုဋ္ဌော=မွေးမြူအပ်သည်။။ ပရပုဋ္ဌော= သူတစ်ပါးသည်မွေးမြူအပ်သောဥဩငှက်၊ ကျီးကမွေးမြူရသည်ဟူ၏၊။ စဝနေစ=ရွေ့လျှောခြင်း၌လည်းကောင်း။
ဝိဇ္ဈနေစ=ထိုးခြင်း စူးဝင် ခြင်း၌လည်းကောင်း။။ အာမဋ္ဌော=သုံး သပ်အပ်သည်၊ ဩမဋ္ဌော=အောက်မှဖောက်သည်၊ ဥမ္မဋ္ဌော=အထက်မှ ဖောက်သည်။။ ဩမသ ဝါဒေပါစိတ္တိယံ၌လည်း ဝိဇ္ဈနအနက်တည်း။ သတ္တိဟာ=လှံမသည်၊ ဩမဋ္ဌောဝိယ=စူးအပ်သောသူကဲ့သို့။။ နဿနေ= ပျောက်ခြင်း၌။
သေစနေ=သွန်ခြင်း၌။။ နိဝိဋ္ဌော=အမြဲတည်ထောင်သည်။။ သေသေ=ကြွင်းကျန်သည်၌။။ ဝိသေသနေ=အထူးပြုခြင်း၌။။ သိလေဃနေ ပြေပြစ်စေးကပ်ခြင်း၌။။ ဘဇ္ဇနေ=အကျွန်းလှော်ခြင်း၌။ သမ္မဋ္ဌော=တံမျက်လှည်းအပ်ပြီးသော။။ သံသဂ္ဂါဒီသု=ရောနှောခြင်း စသည်တို့၌၊ သံသဋ္ဌော=ရောနှောသည်၊ ဝိသဋ္ဌော=စွန့်ပစ်သည်၊ နိသဋ္ဌ၊ ဩသဋ္ဌ၊၎င်း။ ဒိသဓာတ်၌၊ ဒဋ္ဌာ=မြင်၍၊ ဒဋ္ဌာနံ=၍၊ ဒဋ္ဌုန=၍။။ နေက္ခမံ=တောထွက်မှုကို၊ ခေမတော=ဘေးကင်းရာဟူ၍၊ ဒဋ္ဌု=မြင်၍။
ကိရဓာတ်၌။ ကိဏ္ဏော=ပြွမ်းသည်၊ နောက်သုံးပုဒ်၎င်း။။ သံကိဏ္ဏော=ရောယှက်သည်၊ ဝါ=ပစ်ပယ်အပ်သည်။။ အနုဇိဏ္ဏော။
ပရိဇိဏ္ဏောတို့၌ ဇရ ဇိရ နှစ်ချက်ပင်ပြီး၏၊။ ဘသ္တာ ဘသ္တြာ နှစ်ပုဒ်ကား ပန်းဘဲတို့၏ ဖိုကိုဟော၏၊ ကမ္မာရဂဂ္ဂရီ=ပန်းဘဲဖိုတည်း၊ ပေး။။ သာသဿ=သာသဓာတ်၏၊ သိသာ=ရှေ့ဖြစ်သောသာကို သိအပြု သအပြုတို့သည်၊ ဟောန္တိ=ကုန်၏၊။ ဝသဓာတ်၌၊ ပရိဒဟနေ=ဝတ်ခြင်း၌။ ဝါသိတဗ္ဗ=ဝတ်အပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဝတ္ထံ=မည်၏၊။ ဝတ္ထဗ္ဗံ= ဝတ်အပ်၏၊ နိဝတ္တဗ္ဗံ=၏။
ဗုဓိဓာတ်၌၊ ဝါတပလိဗုဒ္ဓေါ=လေနှောင့်ယှက်သည်။။ ပိတ္တပလိ ဗုဒ္ဓေါ=သည်းခြေနှောင့်ယှက်သည်၊ သေမှပလိဗုဒ္ဓေါ=သလိပ်နှောင့် ယှက်သည်။။ မိဇ္ဈနေ=ငိုက်မည်းခြင်း၌။။ မိဒ္ဓံ=မိဒ္ဓစေတသိက်၊ မိဒ္ဓေါ=ငိုက်မည်းသောသူ၊ ကပိမိဒ္ဓေါ=မျောက်ကဲ့သို့ငိုက်မည်းသောသူ။။ ယုဇ္ဈိယတေ=တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ ယုဒ္ဓံ=ခြင်း၊ မလ္လယုဒ္ဓံ=လက်ဝှေ့သတ်ခြင်း၊ လက်ပန်းလုံးခြင်း၊ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ=ဆိတ်ချင်းခတ်ခြင်း၊ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ=ဆင်ချင်း ထိုးခြင်း၊ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ=ကြက်ချင်းခွပ်ခြင်း၊ တစ်နည်းကား၊ မလ္လယုဒ္ဓံ= လက်ဝှေ့တိုက်ခြင်း၊ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ=ဆိတ်တိုက်ခြင်း၊ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ=ဆင် တိုက်ခြင်း၊ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ=ကြက်တိုက်ခြင်း။။ အာရာဓနေ=အားရ နှစ်သိမ့်ခြင်း၌၊ ဝါ=ပြီးစီးပြည့်စုံခြင်း၌၊ အာရဒ္ဓေါ=အားရနှစ်သက်သောသူ၊ အဘိရဒ္ဓေါ=အလွန်အားရနှစ်သက်သောသူ။။ ဝိရဇ္ဈနေ=ချော်ချွတ်ခြင်း၌။ ကန္တိယံ=နှစ်သက်ခြင်း၌။။ သလ္လဝိဒ္ဓေါ=မြားစူးသောသူ။။ နိဗ္ဗတ္တိယံ=ပြီး မြောက်ခြင်း၌။။ ပသိဒ္ဓေါ=ထင်ရှားသည်။။ နိသိဒ္ဓေါ ပဋိသိဒ္ဓေါ= တားမြစ်သည်။။ ထမ္ဘနေ=ထောင်ထားခြင်း၌၊ ဝါ=ခက်ထန်ခြင်း၌။။ ပတ္ထဒ္ဓေါ၊ ဥပတ္ထဒ္ဓေါ=အလွန်ခက်ထန်သည်။။ အာရဒ္ဓေါနှစ်ခု၌၊ အားထုတ်ပြီ၊ အားထုတ်အပ်ပြီပေး။။ ပလုဒ္ဓေါ=အလွန်မက်မောသည်၊ ဝိလုဒ္ဓေါ=လုယက်သည်။။ မုဒ္ဓေါ=မိုက်မဲသည်၊ ဗာလော=သူမိုက်တည်း။
ဝုဍ္ဎဝုဍ္ဎိ၊ ဝုဒ္ဓဝုဒ္ဓိတို့၌ ဓာတ်ရင်းကပင် သံယုတ်ရှိပြီးဖြစ်၍ တပစ္စည်း တိပစ္စည်းသက်ရာ တအက္ခရာကို ချေရသည်။။ ဟီနောနှင့်နိဟီနောကား ယုတ်ညံ့သည်ကိုဟော၏၊ ပဟိနောကား ပယ်အပ်စွန့်အပ်သည်ကို၊ ဩဟိနောကား ကျန်ရစ်သည်ကိုဟော၏။
အာယတ္တေ=စပ်ခြင်း၌။။ အမိစ္စ=စွဲ၍၊ ဧတိ=ဖြစ်တတ်၏၊ စပ် သည်ကိုပင်ဆိုသည်။။ စိနော=စုဆောင်းအပ်၏၊ အာစိနော=လွန်စွာ စုဆောင်းအပ်သည်၊ ဆည်းပူးအပ်သည်လည်းဟူ၏၊။ ဍိနော=ပျံ တက်သောငှက်။။ သင်္ကာဋေ=ထိပါးခြင်း၌၊ ပေါင်းစုခြင်းလည်းဟူ။။ တပ္ပနေ=ရောင့်ရဲခြင်း၌၊ ပိနော=ဆူဖြိုး၏၊။ မိနော=ငါး။။ လယေ= တွန့်ခြင်း၌၊ လိနော=တွန့်၏၊ လျှို့ဝှက်၏၊ အလ္လိနော=ငြိကပ်၏၊ နိလိနော= ခိုအောင်းနားနေ၏၊ ပုန်းအောင်းလည်းဟူ၏၊။ နိတ္ထုနနေ=ညည်းတွား ခြင်း၌။။ ခေဒေ=ပင်ပန်းခြင်း၌။။ နိဒ္ဓူနနေ=ခါတွက်ပစ်လွှင့်ခြင်း၌၊ အဟိတေ=စီးပွါးမဲ့ဖြစ်ကုန်သော။။ ပညဝါ=ပညာရှိတည်း။။ ဟိတရာသိ=စီးပွါးအစုတည်း။။ သုနံ=ဖူးဖူးယောင်သည်။။ ထဒ္ဓေ= ခက်မာခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ထေရိယေစ=ခိုက်မာခြင်း၌လည်းကောင်း။ ကထိနံ=ကထိန်၊ ဝါ=ကံရင်းပေါင်။။ ဧတေန=ဤလျှို့ဝှက်အပ်သော အင်္ဂါဖြင့်၊ ဟိရိ=အရှက်သည်၊ ကုပ္ပတိ=ပျက်တတ်၏၊ အရှက်ကွဲတတ် သည်လည်းဟူ၏၊။ ပလေတိ=ပျံတတ်၏၊ ဝါ=ပြေးတတ်၏၊ နောက် ပဠိနောလည်း၎င်း။။ မလိနဘာဝေ=ညစ်နွမ်းသည်၏အဖြစ်၌။။ ဇမ္ဗုဒီပတော=မှ၊ ပဠိနာ=ကောင်းကင်ယံသို့ပျံကြလေကုန်၏၊။ ခိဇ္ဇိတ္ထ= ပင်ပန်းပြီ။။ ကုန္နော=ထိုးကျင့်ပြီ၊ နှိပ်စက်ပြီ၊ နောက်သုံးပုဒ်အနက်တူ။ နုန္နော=ပစ်ပယ်ပြီ၊ ပနုန္နော၊၎င်း။။ ပန္နဓဇော=ကျပြီးသော မာန်တံခွန် ရှိသည်၊ ရုက္ခပဏ္ဏံ=သစ်ရွက်။။ ပန္နော=ရောက်ပြီ၊ အာပန္နော၊၎င်း၊ နိပ္ပန္နော=လျောင်းသောသူ၊ ဝိပ္ပန္နော=ဖောက်ပြန်ပျက်စီးသောသူ။။ သမ္ပန္နော=ပြည့်စုံသည်၊ ဥပပန္နော=ပြည့်စုံသည်၊ သင့်မြတ်သည်၊ ကပ် ရောက်သည်။။ သမ္ဘိန္နော=ရောယှက်သည်၊ အကြွင်းတို့၌ပျက်ခြင်း ချည်းပေး။။ နိဗ္ဗိန္နော=ငြီးငွေ့ပြီ။။ သန္နော=နစ်သည်၊ ဩသန္နော၊၎င်း။ ပသန္နော=ကြည်သည်၊ ကြည်ညိုသည်။။ ပရိယာဒိန္နော=သိမ်းကြုံးသည်။ ဗျုဠှော=ပေါင်းစုပြီ။
ဒေဝါသူရသင်္ဂါမော=နတ်အသူရာတို့၏စစ်ပြိုင်ခြင်းသည်၊ သမုပဗျုဠှော=တညီတညာ၊ ဆုံစည်းမိကြသည်၊ အဟောသိ=ပြီ။။ ဂါဠှံ=ပြင်းထန်စွာ၊ မာပရိဒေဝယိ=မငိုလင့်၊ အာဂါဠှာယ=လွန်စွာ ပြင်း ထန်ခြင်းငှါ၊ စေတေတိ=စေ့ဆော်၏၊ ဘူသတ္တ ၂။။ ဂါဟိတ္ထ=လုံးထွေးပြီ၊ ဝါ=သက်ဝင်ပြီ၊ ဝါ=နစ်မြုပ်ပြီ။။ နောက်လေးပုဒ်၎င်း။။ အဗဟိ=ပွါးပြီ၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဗာဠှံ=မည်၏၊ ဗာဠှံ=ပြင်းထန်စွာ၊ ဂါဠှံနှင့်အနက်တူ။။ အဗုဠှသလ္လော=နုတ်အပ်ပြီးသောငြောင်းတံသင်းရှိသောသူ။။ ပရုဠှော= အလွန်ပေါက်ပွါးသည်၊ အာရုဠှော=ထက်သည်၊ ဩရုဠှော=သက်သည်၊ ဝိရုဠှော=စည်ပင်သည်၊ နိရုဠှော=ထင်သည်။။ ဝုဠှော=မြောသည်။။ တဏှံ=ကို၊ သမုလံ= အမြစ်နှင့်တကွ၊ ပဗ္ဗုယှ=ပယ်နုတ်၍။။ အတ္တနော=၏၊ သလ္လံ=ကို၊ အဗ္ဗုတေ=ပယ်နုတ်ရာ၏၊။ သဟ=သည်၊ သဟနေ=အား တိုက်ဘိစီးခြင်း၌။။ ပသယှ=နှိပ်စပ်၍။
ဝိကာရရာသီ၌ ။။ ပေစ္စ=ဖဲ၍။။ သမေစ္စ=ပေါင်းဆုံ၍၊ အဘိသမေစ္စ၊၎င်း၊ အနွေစ္စ=အစဉ်လိုက်၍၊ အပေစ္စ= ဖဲ၍၊ ဥပေစ္စ=ကပ်၍၊ သမုပေစ္စ=ကောင်းစွာကပ်၍၊ အမိစ္စ=စွဲ၍၊ ဝါ=လွန်၍၊ အတိစ္စ=လွန်၍။ သက္ကစ္စ=ကောင်းစွာပြု၍၊ အရိုအသေပြု၍လည်းဟူ။။ အတ္ထံ=အကျိုး စီးပွါးကို၊ နိရံကစ္စ=နိရံကတွာ=စွန့်ပစ်၍၊ ပိယာနံ=ချစ်အပ်သောဝတ္ထု အာရုံတို့ကို၊ သေဝတိ=၏၊ ဘောဇနံ=ဘောဇဉ်ကို၊ အဘိသင်္ခစ္စ=အထူး စီရင်၍၊ ကရဓာတ်သည် နိရံနိပါတ်ရှေးရှိလျှင် စွန့်ခြင်းအနက်ဟော၊ နိရာနိပါတ်ရှေးရှိလျှင် တားမြစ်ခြင်းအနက်ဟော။။ အာဟစ္စ= ခိုက်၍ဆိုက်၍၊ ဥပဟစ္စလည်း၎င်း၊ ဥဟစ္စ=နှုတ်ပယ်၍၊ ဝိဟစ္စ=ညှဉ်း ပန်း၍၊ ဝါ=ဖြန့်၍၊ သိဟစ္စ=ပေါင်းစု၍။။ သာ=ထိုမယ်တော်မဒ္ဒီသည်၊ အာဟစ္စ=သစ်သီးတို့ကိုဆောင်ယူ၍၊ နော=ငါတို့ကို၊ ပေါသေတိ=၏၊။ တတော=ထိုအရပ်မှ၊ ဥဒကံ=ကို၊ အာဟစ္စ=ဆောင်ယူ၍။
တုံယာနာသုတ်၌။။ ကိံအဗ္ဘုတံ=အဘယ်မည်သော အံ့ဩဖွယ်ကို၊ ဒဋ္ဌု=မြင်၍၊ မရူ=တာဝတိံသာနတ်တို့သည်၊ ပမောဒိတာ=ရွှင်ကြဝမ်း မြောက်ကြကုန်သနည်း၊ ဤဒဋ္ဌုနှစ်ပုဒ်သည် ဂါထာဖြစ်၍ သမာသ် မဟုတ်ရာ၌တုံပြုသည်။ ။ ဗျဉ္ဇနံ=သဒ္ဒါပြီးစီးမှုသည်၊ နသမေတိ= မညီညွတ်၊ ဟရဓာတ်သည် တအက္ခရာရှိသောပစ္စည်းနှောင်းရာ၌ ဋ္ဌနှင့်ပြီးစီး မရှိဟူလိုသည်။။ အာဒိယာန=ယူ၍၊ ဥပါဒါယာန=လွန်စွာ ယူ၍၊ ဝါ=စွဲလမ်း၍။။ ဝိဓာယ=စီရင်၍၊ နိဓာယ=ထား၍၊ သန္ဓာယ= ရည်၍၊ ဩဓာယ=ချထား၍၊ သမောဓာယ=ပေါင်း၍။။ ပဟာယ၊ ဝိဟာယ၊ ဩဟာယ=စွန့်ပစ်၍။။ ဝိနေယျ=ပယ်ဖျောက်၍။။ အလ္လိယ=ချဉ်းကပ်၍၊ ငြိကပ်၍။။ ပဋိသလ္လိယ=ကိန်းအောင်း၍။။ နိဿာယစသည် အနက်တူ။ သမ္ဘုယျ=ကောင်းစွာဖြစ်၍၊ ဝိဘုယျ=ထင်စွာဖြစ်၍၊ ဝါ=ပျောက်ကင်း၍၊ အနုဘုယျ=ခံစား၍၊ အဓိတုယျ=နှိပ်စက်၍၊ နောက်နှစ်၌လည်း၎င်း။။ နိဇ္ဈာယ=ရှု၍။။ ဥပနိဇ္ဈာယ=ကပ်စွာရှု၍၊ ဝါ=လွန်စွာရှု၍၊ အဘိဇ္ဈာယ= လွန်စွာရှု၍။။ ဝိပစ္စ=ရင့်၍၊ ပရိပစ္စ=ရင့်ကျက်၍၊ ဝိမုစ္စ=လွတ်၍၊ အဓိမုစ္စ=ကျွတ်လွတ်၍။။ ဥဇ္ဈ=စွန့်၍၊ ဂါထာ၌သုံးရန်။။ ကစ္စ=ဖြတ်၍။ ကိတဝေဿဝ=ငှက်သတ်မူဆိုး၏သို့၊ နိကစ္စ=လျှို့ဝှက်၍။။ ပစ္စ=ရောက်၍၊ နိပစ္စ=ဝပ်တွား၍။။ သာကစ္ဆ=ဆွေးနွေးတိုင်ပင်၍။။ တထာဂတံ=ကို၊ အာသဇ္ဇ=ချုပ်ချယ်ထိပါး၍၊ နံကားနိပါတ်။။ ကာကော=ကျီးသည်၊ သေလံ=ကျောက်တောင်ကို၊ အာသဇ္ဇ=ထိပါး၍။။ ဆေဇ္ဇ=ဖြတ်၍။။ အစ္ဆေဇ္ဇ=လုယက်၍။။ ဘေဇ္ဇ=ခွဲ၍၊ လွယ်ပြီ။။ မရီစိကူပမံ=တံလျှပ်နှင့် တူစွာ၊ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါနော=အထူးသိ၍။။ ဓာဒေသေ=တွာန၏တွာကို ဓာပြုပြီးသော်၊ အဿ=န၏ အကို၊ ဩတ္တံ=သုတ်ကြီးဖြင့် ဩအဖြစ်ကို၊ ကတွာ=၍၊ သိဒ္ဓါ=ပြီး၏၊ ယထာ=အဘယ်သို့နည်းဟူမူကား၊ အနုမောဒိ ယာနောတိ=ဟူသော ဇာတ်ပါဠိကဲ့သို့တည်း။
တာလနေ=ထိုးဖောက်ခြင်း၌။။ ခိပ္ပ=ပစ်၍၊ နိက္ခိပ္ပ=ချထား၍၊ သံခိပ္ပ=ချုံး၍။။ လဗိ=သည်၊ အဝသံသနေ=တွဲလျားဆွဲခြင်း၌။။ အာလမ္ဗ=အာရုံပြု၍၊ ဝိလမ္ဗ=တွဲလျားဆွဲ၍၊ အဝလမ္ဗ=၍။။ သန္ထမ္ဘနေ= ထောက်ခံခြင်း၌။။ ဥလုမ္ဗတု=ထုတ်ဆယ်ကယ်တင်ပါလော။။ အာရဗ္ဘ=အားထုတ်၍၊ လဗ္ဘာ=ရ၍။။ သမ=သည်၊ ဥပဓာရဏေ= စုံစမ်းခြင်း၌၊ ရာဇ=ကြီး၊ နိသမ္မ=စုံစမ်းဆင်ခြင်၍၊ ကယိရာ=ပြုရာ၏၊ ဒိသမ္ပတိ=အရပ်ရှစ်မျက် နှာတို့၏အရှင်ဖြစ်သောမင်းကြီး၊ အနိသမ္မ=၍၊ နကယိရာ=မပြုရာ။။ သန္တိယံ=ငြိမ်းခြင်း၌လည်းကောင်း၊ ခေဒေစ= ပင်ပန်းခြင်း၌လည်းကောင်း။။ ဝိဿမ=အပန်းဖြေ၍။။ အပကဿ= ပြင်သို့ဆွဲငင်၍။။ ဖုဿဖုဿ=ထိ၍ထိ၍၊ ဗျန္တိံ=ကင်းခြင်းကို၊ ကရောတိ= ၏၊။ ကတ္တိကတေမာသိကပုဏ္ဏမီ=သီတင်ကျွတ်လပြည့်တိုင်အောင်၊ ဥပဝဿ=ဝါကပ်၍။။ နိဝိဿ=တည်ထောင်၍၊ အဘိနိဝိဿ=နှလုံးသွင်း ၍။။ ပကတိရူပရာသီ၌။။ ဝိချာတော=ကျော်စောထင်ရှား၏၊။ ဒတ္တော=ပေးအပ်သောသူ၊ ဒေဝဒတ္တော=နတ်သိကြားပေး၍ရသောသား။ ဖိတော=ပွင့်လင်း၏၊။ ရတ္တိ=ညဉ့်သည်၊ ပဘာတာ=လင်း၏၊။
နိမ္မိတော=ဖန်ဆင်းအပ်သောရုပ်။။ ယာတော=သွား၏၊ လာတော=ယူ၏၊ ဝါတော=သွားတတ် သောလေ။။ နိဗ္ဗုတော=ငြိမ်းသောသူ။။ ဩသိတော=ပြီးဆုံး၏၊။ ပဟိတော=စွန့်အပ်၏၊။ စေလွှတ်အပ်၏ပေးမူ ဟိဓာတ်တည်း။။ သဗ္ဗဓမ္မာနံ=တို့ကို၊ အက္ခာတာ=ဟောကြားတတ်၏၊ အညာတာရာ=သိကြကုန်သည်။။ အဃဿ=ဆင်းရဲမှ၊ တာတာ=ကယ် တင်တတ်သောသူ၊ တာယိတာ=သူ။
ပရဿဓာဿဟောတိသုတ်ဖြင့်၊ ဟော=ဟပြု။။ အာဓပေတွာ= ပေါင်နှံ၍၊ အပေါင်အနှံထား၍၊ ပါယေတွာ=သောက်စေ၍။။ ဩသာပေတွာ=ပြီးဆုံးစေ၍။။ နိဓေတုံ=သိုမှီးခြင်းငှါ။ မာရဓေယျံ=မာရ်၏ စပ်ဆိုင်ရာကို၊ ပဟာတဝေ=ပယ်ခြင်းငှါ။။ ဝိတော=ကင်းသည်။။ ဥဒိတော=တက်သည်။။ သမိတော၊ သမေတော=တကွ စပ်သည်။။ သမဝေတော=သက်ဝင်သည်။။ ဍိတော=ပျံသွားသည်၊ ဩဍိတော= ထောင်အပ်သည်။။ ဝိနိတော=ဆုံးမအပ်သည်။။ ဩနိတော=အောက် သို့ဆောင်အပ်သည်၊ ဝါ=ချထားအပ်သည်။။ ပဟိတော=စေလွှတ် အပ်သည်။။ သမိတိ=အပေါင်း၊ ဝိစိတိ=ရွေးချယ်ခြင်း၊ နီတိ=ဆောင်ခြင်း၊ နေတ္တိ=ဆောင်ကြောင်းဖြစ်သော စည်းမြင်းနည်းလမ်း၊ ဘိတိ=ကြောက် ခြင်း။။ သမေတွာ=ပေါင်းစပ်၍၊ ဥပေက္ခာ=ကပ်၍။။ ဝလ္လဘေ=အကျွမ်း ဝင်ခြင်း၌၊ သန္ဓုတော=ချစ်ကျွမ်းဝင်သောသူ၊ မိတ္တော=အဆွေခင်ပွန်း ကိုရ၏၊။ အသဏ္ဌုတံ=အကျွမ်းမဝင်ဖူးသောသူကို၊ စိရသဏ္ဌုတေန= အရှည်အကျွမ်းဝင်သောသူဖြင့်။။ သံရှေး ဋ္ဌုဓာတ်ဆိုလိုသည်။။ ဒူတော=သွားလာတတ်သောတမန်သည်၊ ဥပဒ္ဒုတော=ကပ်၍ နှိပ်စက် အပ်သည်။။ သံယုတော=ယှဉ်စပ်သည်။။ ရုတော=ဆိုအပ်သည်၊ လုတော=ရိတ်ဖြတ်အပ်သည်၊ ဝုတော=စောင့်ရှောက်အပ်သည်။။ ဝိဿုတော=ကျော်စောသည်။။ သောမဂ္ဂေါ=သည်၊ အတ္ထိ=ရှိသည်၊ ဟေဟိတိ=ဖြစ်လတ္တံ့၊ သော=သည်၊ နဟောတုယေ=မရှိခြင်းငှါ၊ နသက္ကာ= မတတ်ကောင်း။။ ပကတိရူပရာသီလွယ်ပြီ။
ဝိသေသရာသီ၌ ။။ အာရမ္ဘောနာမ=မည်သည်ကား၊ အာဒိ ကြိယာ=အစပြုသောအမှုတည်း၊ ပထမာရမ္ဘော=ရှေးဦးစွာစ၍အားထုတ်မှု တည်း။။ ဧတေန=ဤသုတ်ဖြင့်၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ=သော၊ ကြိယာသန္တာနေ=ကြိယာ အစဉ်၌၊ ပထမာရမ္ဘံ=ရှေးဦးစွာစမှုကို၊ ပဋိစ္စ=စွဲ၍၊ အတီတဝိသယော= အတိတ်လျှင်အရာရှိသော၊ တပစ္စယော=ကို၊ ဝိဟိတော=စီရင်အပ်၏၊။ ယထာ=နည်းဟူမူကား၊ ဘုတ္တာဝီပဝါရိတောတိ=ဟူသကဲ့သို့တည်း။။ ပုရိသော=သည်၊ ကဋံ=ဖြာသင်ဖြူးကို၊ ပကတော= စ၍ပြုလုပ်ပြီ။။ အနုဝုသိတော=အတုလိုက်၍ကျင့်သုံးပြီ။။ အာလိင်္ဂနေ=လည်ဘင်း ဖက်ခြင်း၌။။ ဇနော=လူသည်၊ ဥက္ခလိံ=ထမင်းအိုးကို၊ အဓိသသယိတော= ခွင်ပေါ်၌တည်ထားပြီ။။ ဒေဝဒတ္တော=သည်၊ ဝသလိံ=ယုတ်မာသော တရားကို၊ အနုဇိဏ္ဏော=အစဉ်ဆွေးစေပြီ။။ အနုဇာတော=အစဉ်လိုက် ၍ဖြစ်ပြီ။
ဣဒံ=ဤအရပ်သည်၊ တာသံ=ထိုမိန်းမတို့၏၊ ယာတံ=သွားရာ အရပ်တည်း။။ဧတ္ထ=ခြေရာ၌၊ ပဒံ=ခြေသည်၊ အက္ကမတိ=နင်း၏၊ ဣတိ=ဤသို့ခြေ၏နင်း ရာ၏အဖြစ်ကြောင့်၊ ပဒက္ကန္တံ=မည်၏၊။ ဣဒံ= ဤခြေရာသည်၊ တေသံ=ထိုကဏှာဇာလီတို့၏၊ ပဒက္ကန္တံ=ခြေနင်းရာပင် တည်း။။ ဣဟ=ဤခရီး၌၊ တေ=ထိုသူတို့သည်၊ ယာတာ=ကုန်ပြီ၊ ကတွတ္ထတည်း၊ အယံမဂ္ဂေါ=ဤခရီးသို့၊ တေဟိ=တို့သည်၊ ယာတာ= သွားအပ်ပြီ၊ ကမ္မတ္ထတည်း၊ ဣဟ=၌၊ တေဟိ=တို့သည်၊ ယာတံ=သွားရာပြီ၊ ဘာဝတ္ထတည်း။။ အာသိတံ=နေရာဖြစ်သော။။ ဣမာနိ=ဤ ဘောဇဉ် စသည်တို့ကို။။ ဣဒံ=ဤဌာနသည်၊ တေသံ=တို့၏၊ ဘုတ္တံ=စားရာ ဖြစ်သော၊ ဌာနံ=တည်း။
တပစ္စည်းရာသီပြီး၏။
---
အနီယရာသီ၌။။ အနုဘုယျတိ=ခံစားအပ်၏၊။ ပဒဟတိ=အား ထုတ်၏၊။ သာယိတုံ=လျက်ခြင်းငှါ။။ အတိက္ကမိတဗ္ဗော=ရှေးရှု ကပ်အပ်၏၊။ ရာ=ရအဆုံးရှိသောဓာတ်နောက်မှ၊ နဿ=အနီယ၏၊ န=အနပစ္စည်း၏ နကို၊ ဏော=ဏကြီးပြုသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ သာရေတဗ္ဗံ=အောက်မေ့စေအပ်၏။
အနီယရာသီပြီး၏။
န္တ မာန ရာသီလွယ်ပြီ။
---
ဏျရာသီ၌။။ ဂါယိတဗ္ဗံ=သီအပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဂေယျံ= မည်၏၊ သဂါထကံ=ဂါထာပါရှိသော၊ သုတ္တံ=သုတ်ပါဠိတော်မျိုးကိုရ၏၊ ဃာယိတုံ=နံခြင်းငှါ။။ အပစာယိတုံ=ပူဇော်ခြင်းငှါ။။ ဧတ္ထ=ဤ တေဘူမကဓမ္မ၌၊ မာရဿ=မာရ်၏၊ အာဏာ=အာဏာသည်၊ ဒဟတိ= တည်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ မာရဓေယျံ=မည်၏၊။ အဇ္ဈာယိတဗ္ဗံ=သင် အပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ အဇ္ဈေယျံ=မည်၏၊ ဗေဒင်သုံးပုံတည်း။။ ကုယျတိ=သိအပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ကာဝေယျံ=မည်၏၊ ကဗျာ လင်္ကာတည်း။။ ဦဿ=ဤလာမှု၏၊ အဘာဝေ=၌၊ ဝဿ=ဥ၏အဝအပြု ဝအက္ခရာ၏၊ ဗတ္တံ=ဗပြု။။ စာဝေတဗ္ဗံ=ရွေ့စေအပ်၏၊။ ဇဝိတဗ္ဗံ=လျှင် စေအပ်၏၊။ ဇုဟောတဗ္ဗံ=ပူဇော်အပ်၏၊ ဟဗျံ=ထောက်ပတ်။။ ဝါကျံ၊ ဝါက္ကံ၊ ဝါစ္စံ၊ ဝါစေယျံ၊ အနက်တူ။။ ဘာကျံ ဘဂ္ဂံ=ဘုန်းပါရမီ။။ ဝိတုဒိတဗ္ဗံ=ထိုးကျင့်အပ်၏၊။ ပနုဒိတဗ္ဗံ=ပယ်နုတ်အပ်၏၊။ ဝိဟညတေ= ညှဉ်းပန်းခြင်း၊ ဝိဟညံ=ညှဉ်းပန်းခြင်း။။ နိသာမိယတေ=ချင့်စားအပ်၏၊ ဝိသမိယတေ=အပန်းဖြေအပ်၏၊။ ဒုဟိတဗ္ဗံ=ညှစ်အပ်၏၊။ သာဟသေ= နိုင်ထက်မူခြင်း၌၊ သဟိတဗ္ဗံ=နိုင်ထက်မူအပ်၏၊ ဝါ၊ သဟိတဗ္ဗံ=သည်းခံ အပ်၏၊။ ဂဇ္ဇတေ=ရွတ်ဆိုအပ်၏၊။ ဂု=သည်၊ ဒဗ္ဗေ=ထောင်လွှားခြင်း၌၊ ဂုယတေ=ထောင်လွှားခြင်း၊ ဂဗ္ဗံ=ထောင်လွှားခြင်း။
ဏျရာသီပြီး၏။
---
အပစ္စယာဒိရာသီ၌။။ ဒါယံ=အမွေဥစ္စာကို၊ အာဒဒါတိ=ခံယူ တတ်၏၊။ ပါရံ=လောကီပညာ၏တစ်ဖက်ကမ်းသို့၊ ဂန္တုံ=ရောက်ခြင်းငှါ၊ ဒေတိ=၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ပါရဒေါ=မည်၏၊ ရသော=ပဒါးဟူသောဓာတ် အထူးကိုရ၏၊။ သစ္စံ=မှန်သောစကားကို၊ သန္ဓေတိ=အစဉ်စပ်၏၊ ဘယ်အခါမှမုသာဝါဒမကွက်ပြီဆိုလိုသည်။။ ဝေတိ၊ ဝိနဿတိ=ကွယ် ပျက်တတ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဝယော=မည်၏၊ မန္ဒာဒိ=မန္ဒဒသက စသောအရွယ်ကိုရ၏၊။ ဥဒယနံ=ပွါးခြင်း။။ သမုဒယနံ= အဖန် ဖန်ပွါးခြင်းတည်း၊ ဝါ=အဖန်ဖန်ပွါးကြောင်းတည်း၊ အတိစ္စ=လွန်ကြူး၍၊ အယနံ=ဖြစ်ခြင်း။။ ဧတသ္မာ=ထိုတရားမှ၊ ဖလံ=သည်၊ ပဋိစ္စ=စွဲ၍၊ ဧတိ=လာတတ်၏၊။ ကိနနံ=ဝယ်ယူခြင်း။။ ဝိက္ကိနနံ=ရောင်းချခြင်း။။ စယနံ=ပွါးစီးခြင်း။။ အာစယော=ရှေးဦးစွာဖြစ်ပွါးခြင်း။။ ဥပစယော= နောက်၌အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပွါးခြင်း။။ ဥစ္စယော=လွန်စွာပွါးခြင်း၊ သမုစ္စယော= ပေါင်းဆည်းခြင်း။။ ဝိစိနန္တိ=ဖွေရှာစီစစ်ကြကုန်၏၊။ နိယျတိ=သိအပ်၏၊ အလ္လိယနံ=ငြိတွယ်ခြင်း။
နိလိယနံ=ပုန်းအောင်းခြင်း။။ ဧတ္ထ=ဤတရား၌၊ နိဿာယ=၍။ ဧတ္ထ=ဤအပေါင်း၌၊ သမုဒေတိ=တပေါင်းတည်းဖြစ်တတ်၏၊။ သမဝေတိ=ကောင်းစွာသက်ဝင်၍ဖြစ်တတ်၏၊။ သန္ဓဝနံ=ချစ်ကျွမ်း ဝင်ခြင်း။။ အဓိဘဝနံ=နှိပ်စက်ခြင်း။။ ရဝတိ=မြည်တတ်၏၊။ ပသဝတိ= ယိုစီးတတ်၏၊။ ဧတေန=ဤပဝတ္တနိမိတ်ဖြင့်၊ သဒ္ဒဗုဒ္ဓိယော=သဒ္ဒါ အသိဉာဏ်တို့သည်။။ မန္တံ=ဗေဒင်ကို၊ အဇ္ဈေတိ=သရဇ္ဈာယ်တတ်၏၊ အတ္တနိ=၌၊ နိလိနံ=ခိုအောင်းသောသူကို။။ တန္တံ=ယက်ကန်းကို၊ ဝါယတိ= ယက်တတ်၏၊။ ဝှိယတိ=ခေါ်အပ်၏၊။ ကမနံ=သွားခြင်း။။ သင်္ဂမနံ= ပေါင်းဆုံခြင်း။။ ပဂ္ဂဏှနံ=ချီးမြှောက်ခြင်း။။ သင်္ဂဏှနံ=သင်္ဂြီုဟ်ခြင်း။ ဥရံ=ရင်ကို၊ ဆာဒေတိ=ဖုံးလွှမ်းတတ်၏၊ ဣတိ၊ ဥရစ္ဆဒေါ=ရင်လွှမ်း တန်ဆာ။။ ဧတေန=ဤရောဂါဖြင့်။။ ဘဂံ=ကိုယ်အင်္ဂါကို၊ ဒရတိ=ခွဲဖျက် တတ်၏၊။ ယုဂံ၊ ရဝိန္ဒုဒွယံ=နေလ အစုံကို၊ ပဇ္ဇတေ=ကျင့်အပ်၏၊။ ဝါရိံ=ရေကို။
ပကာရော=အပြား၊ အာကာရော=အခြင်းအရာ၊ ဝိကာရော= ဖောက်ပြန်မှု၊ ဥပကာရော=ကျေးဇူးပြုမှု၊ အပကာရော=ပြစ်မှားမှု။။ ရသ္မိံ=ကြိုးကို။။ ဝိစရဏံ=လှည့်လည်ခြင်း။။ ဧတေန=ဤသယောက် လင်ကြောင့်၊ ဟိရီ=အရှက်သည်၊ ဇရတိဘိဇ္ဇတိ=ကွဲတတ်၏၊ ဧတေန ဇနေန=ဤမယားဖြစ်သောသူဖြင့်၊ ဒရတိဘိန္ဒတိ=ကွဲပြားတတ်၏၊ ကုလဝိဘာဂံ=အမျိုးနှစ်ပါးထွေပြားခြင်းသို့၊ ဂစ္ဆတိ။။ ပတ္တာဓာရော= သပိတ်ခြေ။။ ပဋိသန္ဓာရဏံ=စေ့စပ်ခြင်း။။ ဧတေန=ဤခြေဖြင့်။။ သန္နိမိယတိ=စုဆောင်းအပ်၏၊ သမ္ဘာရော=အဆောက်အဦ။။ ပရိဝါရေတိ=ဝန်းရံတတ်၏၊။ ဝါဟော=ဝန်တင်လှည်း။။ အာဝါဟော= ထိမ်းမြားခြင်း၊ ဝိဝါဟော=ထိမ်းမြားခြင်း၊ သမီးတောင်းမှုမင်္ဂလာကို အာဝါဟခေါ်သည်၊ သမီးပေးမှုမင်္ဂလာကို ဝိဝါဟခေါ်သည်။။ ဝိဟညနံ= ပင်ပန်းခြင်း၊ ဝိဃာတော=ပင်ပန်းခြင်း။။ ဥပဟနနံ=ဖျက်ဆီးခြင်း။။ ပဋိဟနနံ=ထိခိုက်ခြင်း။။ နိပစ္စတိ=ရင့်သန်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ နိပကော= မည်၏၊။ အာသဇ္ဇတိ=ငြိတွယ်တတ်၏၊။ ဥတ္တရိ=အထက်ကိုယ်အင်္ဂါ၌။
သဇ္ဇနေ=စီရင်ခြင်း၌။။ အတိသဇ္ဇနံ၊ သမ္ဗောဓနံ=သိစေမှုသည်၊ အတိသဂ္ဂေါ=၏၊။ သံသဇ္ဇနံ=ရောယှက်ခြင်း။။ ဧတ္ထ=ဤထမ်းပိုး၌၊ ဝါ=အစုံ၌။။ ကလိယုဂံ=ကလိယုဂ်သက္ကရာဇ်၊ သကဋယုဂံ=လှည်းထမ်းပိုး။ နိတုဒနံ=ထိုးဆိပ်ခြင်း။။ ပနုဒနံ=ပယ်နုတ်ခြင်း။။ ဥဒ္ဓံ=အထက်သို့၊ ဘိဇ္ဇတိ=ကွက်၍ထွက်တတ်၏၊။ ကောဝိဒတိ=ကောင်းစွာသိတတ်၏၊ ပဂုဓော=ပဂုဓမည်သောသူ။။ မုယှတိ=မိုက်မဲတတ်၏၊။ လုပ္ပတိ=လျှပ် ပေါ်တတ်၏၊။ သိဉ္ဇနံ=သွန်းလောင်းခြင်း။။ သောစနံ=စိုးရိမ်ခြင်း။။ အာဘူဇနံ=နှလုံးသွင်းခြင်း။။ ဩဘူဇနံ=ခွေခြင်း။။ လုဇ္ဇတိ=ပျက်စီး တတ်၏၊။ သံဝိဇ္ဇနံ=ထိတ်လန့်ခြင်း။။ ပရိဒယှနံ=ထက်ဝန်းကျင် ပူလောင်းခြင်း။
အပစ္စယာဒိရာသီပြီး၏။
---
အနာဒိရာသီ၌။ ။ အာက္ခာနံ၊ ပဋိသင်္ခါနံတို့ကား ပညာချည်း တည်း။။ ပရိတ္တာဏံ=အရံအတား။။ အဝတ္ထာယတိ=တန့်စားတတ်၏၊ ပဒဟိယတေ=လွန်စွာအားထုတ်ခြင်း၊ ဧတေန=ဤဝီရိယဖြင့်၊ သန္နိဓာနံ=သိုမှီးခြင်း။။ ပါနံ=သောက်ခြင်း၊ ပဋိဘာဇနံ=ဉာဏ်အား ထင်ခြင်း။။ မာဏံ=နှိုင်းယှဉ်ခြင်း၊ ဝါ=နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း၊ တိုင်းတာကြောင်း၊ ချင့်ကြောင်း၊ ချိန်ကြောင်းဖြစ်သောဝတ္ထု။။ ဥယျာနံ=ဥယျာဉ်၊ နိယျာနံ=ထွက်မြောက်ခြင်း၊ ဝါ=ထွက်မြောက်ကြောင်း။
ဧတ္ထ=ဤလိုဏ်၌၊ ဝါ=နိဗ္ဗာန်၌၊ နိလိယန္တိ=ပုန်းအောင်းကြကုန်၏၊ အဘိတ္ထဝနံ=ချီးမွမ်းခြင်း။။ ဓူနနံ=ခါတွက်ခြင်း၊ ဝိဒ္ဓူနနံ၊ နိဒ္ဓူနနံ= ခါတွက်ခြင်း။။ ဘဝနံ=ဖြစ်ခြင်း၊ ဝါ=ဖြစ်ရာဘုံဌာန။။ အဘိဘဝနံ=နှိပ် စက်ခြင်း။။ အဇ္ဈေနံ=သရဇ္ဈာယ်ခြင်း။။ စျာယတေ=ရှုခြင်း။။ ဥဇ္ဈာနံ=ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ နိဇ္ဈာနံ=တစိန်းစိန်းရှုခြင်း၊ အဘိဇ္ဈာနံ=အလွန်ရှုခြင်း။ သာလိလာယနံ=သလေးရိတ်ခြင်း။။ ဧတ္ထ=ဤအမှု၌၊ အဓိကရိယတိ= စွဲ၍ပြုအပ်၏၊။ အာကိရဏံ=လောင်းခြင်း၊ ဝိက္ကိရဏံ=ဖြန့်ကြဲခြင်း။။ တရဏံ=ကူးခြင်း၊ ကင်္ခါဝိတရဏံ=ယုံမှားမှုကိုလွန်မြောက်ခြင်း၊ အတ္ထရဏံ= ခင်းခြင်း။။ ဧတ္ထ=ဤသုသာန်၌၊ အာဂန္တွာ=၍၊ မတသရီရံ=ကို၊ ဒဟန္တိ= မီးရှို့ကြကုန်၏၊။ ဖရဏံ=ပြန့်နှံ့ခြင်း။။ ဘရဏံ=မွေးမြူခြင်း၊ သမ္ဘရဏံ= ဆည်းပူးစုဆောင်းခြင်း။။ သရဏံ=အောက်မေ့ခြင်း၊ ဝါ=ကိုးကွယ်ရာဝတ္ထု၊ နိဿရဏံ=ထွက်မြောက်ခြင်း။။ နိဟရဏံ=ထုတ်ခြင်း။။ ရောစနော=တင့် တယ်ခြင်းအလေ့ရှိသည်။
အနပစ္စည်းရာသီပြီး၏။
---
အကရာသီ၌။။ ဇီဝတု=အသက်ရှည်ပါစေသတည်း၊ ဣတိ=ဤသို့ သောတောင့်တမှုကြောင့်၊ ဇီဝကော=၏၊။ ဇိနဗုဒ္ဓိကား ကမ္မသာဓနတည်း၊ ဓနဘူတိကား သမ္ပဒါနသာဓနတည်း။။ ဝဍ္ဎမာနော=မည်၏၊ ဣတိ=ဤသို့၊ အညထာ=အာသိသတ္ထမှတစ်ပါးသောအခြင်းအရာအားဖြင့်၊ သိဇ္ဈန္တိ။။ သင်္ဂါယကော=ပေါင်း၍ရွတ်အံတတ်သောသူ။။ နာဂမေ= သုတ်ကြီးဖြင့် နလာသည်၊ သတိ=ရှိသော်၊ ဝိကရဏဿ=နာဟူသောဝိကရဏပစ္စည်းကို၊ ရဿော=ရဿပြု။။ အာဇာနနကော=လွန်စွာသိတတ်သည်။။ သဉ္ဇာနနကော=အမတ်ပြု၍သိတတ်သည်။။ ဥဘယတ္ထဒါပကော၊ သမာဒပကော ၂-ရုပ်၌။။ အဝဟိယျတိ=ကျန်ရစ်၏၊။ အာစိနာတိ= ဆည်းပူး၏၊။ ဝိစိနကော=ရွေးချယ်တတ်သည်။။ ပရာဇယတိ=ရှုံးတတ်၏၊ အလောပေါ=ပစ္စည်း၏အကိုချေ၊ ပုဂ္ဂလော=ပါရာဇိကကျသော ပုဂ္ဂိုလ် ကိုရ၏၊။ ပရာဇေတိ= ရှုံးစေတတ်၏၊။ ဓမ္မော=အာပတ်တရားကိုရ၏၊ အာယာပေတိ=ကြောက်စေတတ်၏၊။ ပါဟေတိ=စေလွှတ်တတ်၏၊။ ဝိဘာဝေတိ=ထင်လင်းစေတတ်၏၊။ ပါပေတိ=ရောက်စေတတ်၏၊။ ဗျာပေတိ=နှံ့တတ်၏၊။ ပုပ္ဖံ=ကို၊ ဩစိနာယတိ=ဆွတ်တတ်၏၊ ဧဒန္တော= သော၊ ဓာတု=စိနေဓာတ်တည်း။
စျပ=သည်၊ ဒါဟေ=လောင်ခြင်း၌။ ဥပ=သည်၊ ထပနေ=ထား ခြင်း၌။။ ဏာပ=သည်၊ စေတာယံ=စေ့ဆော်ခြင်း၌။။ အာပါဒေတိ= ရောက်စေတတ်၏၊။ ပဋိပဇ္ဇကော=ကျင့်တတ်သည်၊ ပဋိပါဒကော= ကျင့်စေတတ်သည်၊ ဝါ=ယှဉ်စေတတ်သည်။။ ကာရဘေဒကော=နှောင် အိမ်ကိုဖျက်ဆီးတတ်သည်။။ ဘုဉ္ဇကော=စားတတ်သည်၊ ဘောဇကော= စားစေတတ်သည်၊ ဝါ=လုပ်ကျွေးတတ်သည်။။ ဂါမဘောဇကော=မြို့စား ရွာစား။။ မရတိ=သေ၏၊ မာရေတိ=သတ်၏၊။ မုဉ္စကော=လွတ်သည်၊ မောစကော=လွတ်စေသည်။။ ယာစတိ=တောင်း၏၊ ယဇတိ=ပူဇော်၏၊ ယုဉ္ဇတိ=အားထုတ်၏၊။ အနုယုဉ္ဇကော=အဖန်ဖန်အား ထုတ်သောသူ၊ ဝါ=အမှုစစ်ကျောသောသူ။။ ယောဇကော=ယှဉ်စေ၏၊ ပယောဇကော= တိုက်တွန်း၏။
ယုဇ္ဈတိ=စစ်ထိုး၏၊ ဝှေ့၏၊ ခွပ်၏၊ ခတ်၏၊။ အဝရောဓကော= နှောင့်ယှက်ပိတ်ပင်တတ်သောသူ။။ ပဋိသံဝေဒေတိ=ခံစားတတ်၏၊ အဋ္ဌိံ=အရိုးကို၊ ဝိဇ္ဈတိ=ထိုးတတ်၏၊။ ပတ္တံ=သပိတ်ကို၊ ဝိဇ္ဈတိ=ဖောက်ထွင်းတတ်၏၊။ ဒီပပသာဒကော=သီဟိုဠ်ကျွန်းကို ကြည်ညိုစေသည်။ အကပစ္စယရာသီပြီး၏။
---
ဒါဓာတော=ဒါဓာတ်၊ ဓာဓာတ်တို့နေက်မှ၊ ဣ=ဣပစ္စည်းသည်၊ ဟောတိ=၏၊။ ခန္ဓုပါဒိ=ခန္ဓာငါးပါးဟူသော ဥပါဒိတရားကိုလည်း ကောင်း၊ ကိလေသုပါဒိ=ကိလေသာဟူသော ဥပါဒိတရားကိုလည်း ကောင်းရ၏၊။ ပဏိဒဟနံ=တောင့်တခြင်း။။ ဩဓိ၊ အဝဓိ=အပိုင်း အခြား။။ ဥပနိဓိ၊ ပဋိနိဓိ=သိုမှီးခြင်း။။ ဧတ္ထ=ဤသမုဒ္ဒရာ၌။။ ဧတ္ထ=ဤမြီးထူး၌၊ ဝါဠာနိ=မြီးဆံတို့သည်။
သရူပေ=အက္ခရာသုတိကို။။ အဝဏ္ဏုပန္တေဟိ=ဥပန္တဖြစ်သော အဝဏ်တို့နောက်မှ၊ ဣ=ဣပစ္စည်းသက်၏၊ ဂမိ၊ ပစိ၊ ဣစ္စာဒိ=တည်း၊ ဂမိ=ဂမဓာတ်၊ ပစိ=ပစဓာတ်။။ ဣဝဏ္ဏုပန္တေဟိ=တို့နောက်မှ၊ ကိ=ကိ ပစ္စည်းသက်၏၊။ ကအနုဗန်ဖြင့်ဝုဒ္ဓိကိုမြစ်၏၊ ဗုဓိ=ဗုဓဓာတ်၊ ရုဓိ=ရုဓ ဓာတ်။။ ကေဟိစိ=အချို့သောဓာတ် နောက်မှ၊ တိ=တိပစ္စည်းသက်၏၊ ကရောတိဿ=ကရဓာတ်၏၊ အတ္ထိဿ=အသဓာတ်၏၊။ ကရ၊ အသတည်၍ ဤတိပစ္စည်းသက်ပြီးလျှင်၊ ဝိကရဏပစ္စည်းသက်ခြင်း အစရှိ သည်ဖြင့် တိဝိဘတ်နှင့် အလားတူရုပ်ပြီး၏။
ပကတိစရိယာ=ပကတိစရိုက်ကို၊ သီလံ=ဟူ၍၊ ဝုစ္စတိ=၏၊။ ဘာဝီ=ဖြစ်လတ္တံ့သောအမှုသည်။။ သာမညဝိဓာနတ္တာ=ကြောင့်၊ ကာလတ္တယေပိ=၌လည်း။။ အဝဿကံပန=အဝဿက အနက်သည် ကား။။ ကပ္ပံ=ကမ္ဘာပတ်လုံး။။ သံဝဋ္ဋမာနံ=ပျက်ဆဲဖြစ်၍၊ အသင်္ချေယျံ= အသင်္ချေပတ်လုံး။။ ဝါယနသီလော=လာလေ့ရှိသောတရားသည်၊ ဝါယီ=မည်၏၊။ သသင်္ခါရေန=သင်္ခါရနှင့်တကွ။။ ဥပဟစ္စ=ဆိုက်၍။။ ကဏ္ဍကေ=ဆူးပေါ်၌၊ အပဿသယနသီလော=မှီလေ့ရှိသောသူသည်။ ဥဒ္ဓံ=လွန်စွာ။။ ပဇ္ဈာယီ=ကြံမှိုင်လေ့ရှိသည်။။ အာစယံ=ပွါးစီးခြင်း ရှိသော၊ ဝဋ္ဋံ=သံသရာဝဋ်သို့။။ အပစယံ=ပွါးစီးခြင်းမှကင်းသော၊ ဝိဝဋ္ဋံ= နိဗ္ဗာန်သို့။။ အပိစ=တစ်နည်းသော်ကား၊ ဧတ္ထ=ဤနှစ်ပုဒ်၌၊ ဓမ္မောနာမ= မည်သည်ကား၊ ကုလာစာရဓမ္မော=အမျိုးကြီး အမျိုးကောင်းတို့၏ အစဉ်အလာတရားတည်း၊ တံဓမ္မံ=ကို၊ စရာမိ=ငါကျင့်တော့အံ့၊ ဣတိ=သို့၊ ဒဠှံ=မြံမြံစွာ၊ ဂဏှိတွာ=စိတ်ဖြင့်ယူပြီး၍၊ ယာဝ=အကြင်မျှလောက်၊ နဝိဇဟာတိ=မစွန့်၊ တာဝ=လောက်၊ အဝီတိက္ကမနဋ္ဌေန=မလွန်ကျူးခြင်း ဟူသောအနက်အားဖြင့်။
တထာ=ထိုအခြင်းအရာအားဖြင့်၊ စရန္တောစ=ကျင့်စဉ်လည်း၊ အန္တရာ=အကြားအကြား၌၊ ဝီတိက္ကမနီယဝတ္ထုသမယောဂေ= လွန်ကျူး ဖွယ်သောအမှုနှင့် ပေါင်းယှဉ်မိသည်၊ သတိ=ရှိသော်၊ တံဓမ္မံ=ကို၊ အပတမာနံ=မကျသည်ကို၊ ဝါ=မပျက်သည်ကို၊ ကတွာ=၍၊ ဓာရေန္တော= ဆောင်လျက်၊ သံဝရဏဋ္ဌေန=လုံခြုံအောင် စောင့်ထိန်းခြင်းအနက် အားဖြင့်။။ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနာဒီဟိ=မိမိကိုယ်ကို ချီးမြောက်ခြင်း၊ သူတစ်ပါးကိုရှုံ့ချခြင်းအစရှိကုန်သော၊ ပါပဓမ္မေဟိ=တို့ကြောင့်၊ အနုပက္ကိလိဋ္ဌဉ္စ=မညစ်နွမ်းသည်ကိုလည်းကောင်း၊ အပ္ပိစ္ဆတာဒီဟိ= အပ္ပိစ္ဆတာအစရှိကုန်သော၊ သန္တဂုဏေဟိ=ငြိမ်သက်သောဂုဏ်တို့ဖြင့်၊ သုပရိယောဒါတဉ္စ=အလွန်ဖြူစင်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ကရောန္တော= လျက်၊ ပရိယောဒါပနဋ္ဌေန=ထက်ဝန်းကျင်ဖြူစင်စေသော အနက်အား ဖြင့်။။ တတော=ထိုကုလာစာရတရားထက်။။ တံပိ=ထိုသိက္ခာပဒသီလ ကိုလည်း။။ ဝိရတီသုံးပါးနှင့်ယှဉ်ရာ၌၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် သမာဒါန ဝိရတီအတွက် တဿီလတ္ထအားဖြင့် ဗြဟ္မစာရီမည်၏၊ သမ္ပတ္တဝိရတီအတွက် တဒ္ဓမ္မတ္ထအားဖြင့် ဗြဟ္မစာရီမည်၏၊ သမုစ္ဆေဒဝိရတီအတွက် တဿာဓုကာရိတာအနက်အားဖြင့် ဗြဟ္မစာရီမည်၏ဟု ယှဉ်လေ။။ တိဝိဓေနအတ္ထေန=မှ။။ ဘုသံ=ပြင်းစွာ၊ နဟနသီလော=ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်း အလေ့ရှိသူသည်။။ ပရိနိဋ္ဌိတ ပစ္စယေကဒေသတ္တာ=ကံဟူသော ပြီးပြီးသောအကြောင်းတစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။။ သမံ=အညီ အညွတ်၊ ဝိပါစေတိ=ကြေကျက်စေတတ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ သမဝေပါကီ= မည်၏၊ ဥဒရဂ္ဂိ=ဝမ်းမီးကိုရ၏၊။ ဂဟဏီ=ဝမ်းမီးပင်တည်း။။ ဥပဓိဖလံ= ဝဋ်ဒုက္ခဟူသောဥပဓိအကျိုးကို၊ ဝိပစ္စတိ=ရင့်စေတတ်၏၊။ မုတ္တံ=ကျွတ် လွတ်စွာ။။ ဘာ=ဘာဓာတ်သည်၊ ဒိတ္တိယံ=တောက်ပခြင်း၌။။ ဘာသု= ဘာသုမည်၏၊ ပဘာ=အရောင်တည်း။
တဿီလရာသီပြီး၏။
---
အတ္တနိ=မိမိ၌၊ နိသိန္နံ=နေသောသူကို၊ ဂူဟတိ၊ သံဝရတိ=စောင့် ရှောက်တတ်၏၊။ ဓုတ္တိတ္ထိ=ကျူးသောမိန်းမတည်း၊ မောဒနံ=ရွှင်ခြင်း။ ဧတာယ=ဤအင်္ဂတေဖြင့်။။ အဝဓိဘာဝေန=အပိုင်းအခြား၏အဖြစ်ဖြင့်။ မိယျတိ=ထားအပ်၏၊။ ဘာတိဒိဗ္ဗတိ=တောက်ပ၏၊ ဣတိ၊ ဘာ=မည်၏၊ ပဘာ၊ အာဘာ၊ နိဘာ=အရောင်။။ ပဇ္ဈာယနံ=ကြံမှိုင်ခြင်း။။ အစ္ဆနံ=နေခြင်း။။ ဥပပရိက္ခဏံ=စုံစမ်းခြင်း။။ ဥစ္ဆေ=ရှာမှီးခြင်း၌။။ တံသမင်္ဂီနေ=ထိုဩဇာနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော၊ သတ္တေစ=တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သင်္ခါရေစ=တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဩဇေတိသမုပတ္ထမ္ဘတိ=ကောင်းစွာ ထောက်ပံ့တတ်၏၊ ဝါ=ကား၊ ဩဇေတိ၊ သမုတ္တေဇေတိ=ထက်စေတတ်၏၊ ဧတာယ=ထိုချွန်းတောင်းလက်နက်ဖြင့်၊ ဂဇ္ဇန္တိ=ကြုံးဝါးကြကုန်၏၊။ ဧတ္ထ=ဤအပေါင်း၌၊ ဃဋိယတိ သံဃဋိယတိ=စပ်အပ်၏၊။
ယူထော=ဆင်အသင်းစသည်တည်း။ ဘုသော=လွန်စွာ၊ စာရေတိ ပရိစာရေတိ=ကွန့်မြူးစေတတ်၏၊။ ဒေဝီ=နတ်သမီးတည်း။ ဇဋတိ=ထွေးယှက်တတ်၏၊။ အဇ္ဈာပဇ္ဇတိ=လွှမ်းမိုး၍လာတတ်၏၊။ အာပဒါ=ဘေးရန်။ ဧတာယ=ဤကံဖြင့်၊ ဥပရိဘာဝံ=မြင့်မြတ်သောအဖြစ်သို့၊ သုဋ္ဌု=စွာ၊ ပဇ္ဇန္တိ၊ ပါပုဏန္တိ=ကုန်၏၊။ ဧတာယ=ဤပညာဖြင့်၊ အတ္ထာဒီသု=အတ္ထစသည်တို့၌၊ ပဋိသမ္ဘိဇ္ဇန္တိ=အသီးအသီး ကောင်းစွာထွေပြားကုန်၏၊ ဉာဏပဘေဒံ=ဉာဏ်အထွေအပြားသို့၊ ဂစ္ဆန္တိ=ကုန်၏၊။ ဃဋနေ=ပြုကျင့် အားထုတ်ခြင်း၌။ သီဃံ=လျင်စွာ၊ ဝိဇ္ဈမာနာ=ဖောက်ထွင်းလျက်၊ အရတိ၊ ဂစ္ဆတိ=၏၊။ ဝေဓကော=ဖောက်ထွင်းသောစူးတည်း။
ဧတ္ထ=ဤနှောင်အိမ်၌၊ နာနာကမ္မကာရဏာယော=လက်ကို ဖြတ်ခြင်း အစရှိသောကံကြမ္မာတို့ကို၊ အဒ္ဒု=နှောင်အိမ်တည်း။ ခဂ္ဂဓာရာ=သန်လျှက်သွားတည်း၊ ဝုဋ္ဌိဓာရာ=မိုးရေအရည်တည်း။ ဟာရာ=မည်၏၊ မုတ္တာဝဠိ=ပုလဲသွယ်တည်း။ ပေစ္စ=ဖဲ၍၊ ဝဇနံ ဂမနံ=သွားခြင်း။ ပရိစရဏံ=လုပ်ကျွေးခြင်း။ ဇာဂရ=သည်၊ နိဒ္ဒက္ခယေ=အိမ်မှု၏ကုန်ခြင်း၌၊ ဇာဂရဏံ=နိုးကြားခြင်း။ ဧတ္ထ=ဤအိပ်ရာ၌။ အနမှိ=အနပစ္စည်း၌။ ဧတ္ထ=ဤအစည်းအဝေး၌၊ သဟ=တကွပေါင်း ဆုံ၍၊ ဂါယန္တိ=သရဇ္ဈာယ်ကြ ကုန်၏၊ ဣတိ=ဤသို့ပေါင်း၍သရဇ္ဈာယ်ရာ၏ အဖြစ်တည်းဟူသော သတ္တိကြောင့်၊ သင်္ဂါယနာ=မည်၏၊။ ပရိသမာပနာ=ပြီးဆုံးစေခြင်း။ ကာမေသနာ=ကာမကိုရှာခြင်း၊ ဘဝေသနာ=ဘဝကိုရှာခြင်း၊ ဗြဟ္မ စရိယေသနာ=မြတ်သောအကျင့်ကိုရှာခြင်း။ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇာဒိကဿ=ဖြတ်ခြင်းခွဲခြင်းအစရှိသော၊ ကမ္မဿ=သုံးဆဲ့နှစ်ပါးသောအမှုကို၊ ကရဏံ=ပြုခြင်းသည်၊ ကမ္မကရဏာ=ကံကြမ္မာမည်၏၊။ မန္တနာ=တိုင်ပင်ခြင်း၊ နီမန္တနာ=ပင့်ဖိတ်ခြင်း၊ အာမန္တနာ=ခေါ်ခြင်း။ အာရောစနာ=ပြောကြားခြင်း၊ ဝိရောစနာ=တင့်တယ်ခြင်း။ ဝဋ္ဋနေ=လည်ခြင်း၌။ သင်္ဂိတိ=သင်္ဂါယနာမှု၊ ဝါ=အတီးအမှုတ်မျိုး။ ဥဂ္ဂီတိ=ဥဂ္ဂီတိဂါထာမျိုး။ အနုဂီတိ=ဥဒါန်းဂါထာ။ အယံ=ဤသူသည်၊ အမှာကံ=တို့၏၊ အဗ္ဘန္တရိမော=အတွင်းသားတည်း၊ ဣတိ။ အဝခဏ္ဍနေ=ရိတ်ဖြတ်ခြင်း၌။ ဧတာယ=ဤတစင်ဖြင့်၊ ဒတ္တိ=ကောက်ရိတ်တစင်။ ဓာတိ=နို့ထိန်း။ ဒဟနံ=တည်တံ့ခြင်းသည်၊ အကမ္ပနံ=မလှုပ်ရှားခြင်းသည်၊ ဓိတိ=မည်၏၊ တည်ကြည်ခြင်းတည်း။ ဒိဓိတိ=မည်၏၊ ရသိ=ရောင်ခြည်တည်း။ ပါတိ=သောက်ရေခွက်။ နိဗ္ဗာနံ=ငြိမ်းခြင်းသည်၊ နိဗ္ဗူတိ=မည်၏၊ အာဿ=ဝါ၏အာကို၊ ဥတ္တံ=ဥပြု။ သဟ=တပေါင်းတည်း၊ အယနံ=ဖြစ်ခြင်းသည်၊ သမီတိ=မည်၏၊။ အပေါင်းတည်း။ ဝိစိနနံ=ရွေးချယ် စီစစ်ခြင်းသည်၊ ဝိစိတိ=မည်၏၊။ လောကနီတိ=လောကီအရာ၌ တတ်သိလိမ္မာ ကြောင်းဖြစ်သောကျမ်း၊ ဓမ္မနီတိ=ဓမ္မအရာ၌တတ်သိလိမ္မာ ကြောင်းဖြစ်သောကျမ်း။ သဒ္ဓမ္မနေတ္တိ=ပရိယတ္တိသာသနာတော်၏ အဖွင့်နည်းလမ်း။ ပဝနံ=လှိုင်ခြင်း။ ဝိဘဝနံ=တင့်တယ်ခြင်း။ ပသုတိ=သားဖွားခြင်း။ ဥပသုတိ=အသံ၏အနီး။ ဟုတိ=ပူဇော်ခြင်း။ စာယနံ=ပူဇော်ခြင်း။ စိတ္တိ=အရိုအသေပြုခြင်း။ အပစိတိ=ပူဇော်ခြင်း။ နိစျိတ္တိ=ရှုခြင်း။ ကရဿ=ကရဓာတ်ကို၊ ကုတ္တံ=ကုပြု။ ကြိယာ=အမူအရာ၊ ကုတ္တိ=အမူအရာ။ သရကုတ္တိ=အသံကိုပြုပြင်ခြင်း။ ဣတ္ထိကုတ္တိ=မိန်းမတို့၏အမူအရာ၊ ပုရိသကုတ္တိ=ယောကျ်ားတို့၏ အမူအရာ။ ဣတ္ထိကုတ္တ ပုရိသကုတ္တတို့၌ တပစ္စည်းယူ။ ဇနေတ္တိ=အမိ။ ဗန္ဓတိ=အစဉ်။ ပတ္တိ=ခြေသည်၊ ဝါ=ကား၊ ပဒါတိ=ခြေသည်။ ဝသတိ=နေရာအိမ်။ ဇာ=သည်၊ ဟာနိယံ=ဆုတ်ယုတ်ခြင်း၌။ အဿ=ထိုသူအား။ ဟိယျတေ=ဆုတ်ယုတ်ခြင်း။ အဝဟာနိ၊ ပရိဟာနိ=ဆုတ်ယုတ်ခြင်း။
ဣတ္ထိလိင်္ဂရာသီပြီး၏။
---ဥပမာဏာ=နှိုင်းယှဉ်ကြောင်းဥပမာဏဖြစ်သော၊ သမာနည ဘဝန္တယာဒိတော=သမာနသဒ္ဒါ၊ အညသဒ္ဒါ၊ ဘဝန္တသဒ္ဒါ၊ ယအစရှိသော သဒ္ဒနောက်မှ၊ ပဝတ္တာ=ဖြစ်သော၊ ဒိသာ=ဒိသဓာတ်နောက်မှ၊ ကမ္မေ=၌၊ ရိ၊ ရိက္ခ၊ ရိသက်=ရိပစ္စည်း၊ ရိက္ခပစ္စည်း၊ ရိသက်ပစ္စည်းတို့သည်၊ ဟောန္တိ၊ သုတ်နက်။ ယောဝိယ=အကြင်သူကိုကဲ့သို့၊ ဒိဿတိ=ရှုအပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ယာဒိ=မည်၏၊ ယာဒိက္ခော=မည်၏၊ ယာဒိသော=မည်၏၊ ယာဒိသော=အကြင်သို့သဘောရှိသည်၊ ဟုပေးလေ။ ဝမိယတေ=ပြို့အန်အပ်၏၊ ဣတိ=ကြောင့်၊ ဝမထု=မည်၏၊ အန်ဘတ်တည်း၊ ဒပိယတေ=ပူပန်ခြင်း၊ ဒဝထု=ပူပန်ခြင်း။
ကွိပစ္စယရာသီ၌။ အာကာရန္တတစ်လုံးဓာတ်စုသည် ဣတ္ထိ လိင်္ဂရာင်္သီ၌ အပစ္စည်းဖြင့်လည်းပြီး၏၊ ဤ၌ ကွိပစ္စည်းဖြင့်လည်းပြီး၊ အပစ္စည်းဖြင့်ပြီးသည်ဆိုမူထိုနောင် ဣတ္ထိင်အာပစ္စည်းသက်၊ ကွိဖြင့်ပြီးသည်ဆိုမူ၊ ဒေဝတာပုဒ်ကဲ့သို့ သဘာဝဣတ္ထိင်ဟူသင့်၏၊။ ဝီစိ=လှိုင် ထမ်းပိုး။ ဘဒ္ဒံ=ကောင်းသောမင်္ဂလာကို၊ ဇိနာတိ=ထမြောက်အောင်မြင် ၏၊ မာရေတိစ=သတ်လည်းသတ်၏၊ စာဝေတိစ=ရွေ့လျှောလည်း ရွေ့လျှောစေ၏၊ ဣတိ=ဤနှစ်ပါးသော သတ္တိကြောင့်၊ မစ္စု=မစ္စုမည်၏၊ မာရစုတည်း၊ ကွစိပစ္စည်းနှစ်ခုသက်ချ၊ စဒွေးဘော်ပြု၊ သံယုတ်ကြောင့် ရဿ၊ မစ္စု=ပြီး၏၊။ ဝိဇ္ဇု=လျှင်၊ ပဘူ=အစိုးရ။ ဝိဘူ=တင့်တယ်ခြင်း။ အဂေါ။ နဂေါ=တောင်။ သီသုပဂေါ=ဦးခေါင်း တန်းဆာ၊ နိန္နဂါ=မြစ်၊ တုရင်္ဂေါ=မြင်း၊ ဘူဇဂေါ=ဥရဂေါ=မြွေ၊ ခဂေါ=ငှက်၊ ဝိဟဂေါ=၎င်း၊ ဂေါ=နွား၊ ဤ၌ဂမတည်၊ ကွိချေ၊ ဓာတွန်မချေ၊ သုတ်ကြီးဖြင့်၊ ဥပေန္တခေါ်သော ဂအစိပ်အကိုဩပြု၊ ဂေါပြီး၏၊။ ဧတ္ထ=ဤဗိုလ်အစု၌၊ ဗလံ=ဗိုလ်ပါကို၊ ဂဏိယတေ။ ဧတ္ထ=ဆွမ်းစားစရပ်၌၊ ဘတ္တံ=ဆွမ်းကို၊ ဂဏှန္တိ၊ ဣတိ၊ ဘတ္တဂ္ဂံ။ သလာသဂ္ဂံ=စာရေးတံယူရာဋ္ဌာန၊ ဥပေါသထဂ္ဂံ=ရဟန်းတို့ ဥပုသ်ယူရာသိမ်။ ပရိဟညတိ=ထက်ဝန်းကျင်ထိခိုက်အပ်၏၊ ဣတိ= ပလိဃော=တံခါး၌လျှိုသောသစ်ကြည်။ ဒိဋ္ဌိသီလသာ မညေန=အယူသီလတူမျှဆက်ဆံသည်၏အဖြစ်ဖြင့်၊ သံဟတော=ပေါင်းအပ်၏၊ ။ သံဟနိယတိ=ပေါင်းအပ်၏၊။ သိပ္ပီ=အတတ်သည်၊ လက်သမား။ ဧတေန=ဤသူဖြင့်၊ စန္ဒသူရိယာ=တို့သည်၊ သောတော ဝိသေသံ=တင့်တယ်ခြင်း အထူးကို။
---နိဂုံးဂါထာတို့၌။ ဒီပရင်္ဂမှိ=ဒီပရင်းအမည်ရှိသော၊ နဂရေ=မြို့ကြီး၌၊ စိုင်ပြင်တိနာမကေ=စိုင်ပြင်အမည်ရှိသော၊ ဂါမေ=ရွာကြီး၌၊ ဤနှစ်ပုဒ်ကိုဇာတေန၌စပ်။ အဋ္ဌသုညဒွိရေကမှိ=တစ်ထောင့်နှစ်ရာ့ရှစ်ခု ဟုဆိုအပ်သော၊ သာကေ=မြန်မာသက္ကရာဇ်၌၊ ဇာတေန=ဖွားမြင်ထသော။ ယာမယာနှစ်ပုဒ်ကျန်ရှိ၏၊။ မုံရွာဂါမေ=ချင်းတွင်းမြစ်ညာ၊ မြို့မုံရွာ၌၊ လယ်တီတိ=လယ်တီဟူ၍၊ ဝိဿုတေ=ကျော်စောသော၊ အရညမှိ အာလယေ=တောကျောင်းတိုက်၌၊ ဝသတာဝသန္တေန=သီတင်းသုံးနေ ထသော၊ မဟတောမဟန္တဿ=သော၊ ဘိက္ခုဂဏဿ=၏၊ ဟိတကာရိနာ=ထသော၊ သာရဒဿိနာ=အနှစ်သာရကိုမြင်လေ့ရှိထသော၊ မယာ ဉာဏဓဇ=ဉာဏလင်္ကာရ အမည်ရှိသောငါသည်၊ သာသနေ=၌၊ ဝိညူနံ=တို့၏၊ ပါဠိယတ္ထေသု=ပါဠိအနက်တို့၌၊ ကောသလ္လတ္ထာယ=ငှါ၊ နိရုတ္တိဒီပနိနာမ=နိရုတ္တိဒီပနီအမည်ရှိသော ဤကျမ်းသစ်ကို၊ သင်္ခတာ=ပြုစုစီရင် အပ်ပြီ။ အယံဒီပနီ=ဤနိရုတ္တိဒီပနီကျမ်းသည်၊ ပဉ္စဆဒွယရေကမှိ=တစ်ထောင့်နှစ်ရာ့ခြောက်ဆယ်ငါးခုဟူသော၊ သာကေ=မြန်မာ သက္ကရာဇ်၌၊ အာသဠမာသကေ=ဝါဆိုလ၌၊ နိဒုက္ခာ=ဆင်းရဲခြင်းမရှိဘဲ၊ နိရုပဒ္ဒဝါ=ဘေးရန်မရှိဘဲ၊ သုနိဋ္ဌိတာ=ကောင်းစွာပြီးစီး၏၊။ တထာ=ထိုအတူ၊ သာဓူနံ=တို့၏၊ အမတပ္ဖလာ=အမြိုက်နိဗ္ဗာန်အကျိုးရှိကုန်သော၊ သဗ္ဗေပိ=အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ကလျာဏသင်္ကပ္ပါ=တို့သည်၊ နိဒုက္ခာ=ကုန်သည်ဖြစ်၍၊ နိရုပဒ္ဒဝါ=ကုန်သည်ဖြစ်၍၊ သီဃံ=လျင်မြန်စွာ၊ သိဇ္ဈန္တု=ပြီးစီးစေကုန်သတည်း၊ လောကမှိ=၌၊ ဥဘော=ကုန်သော၊ စန္ဒိမသူရိယာ=တို့သည်၊ ပိဋကတ်သုံးပုံပါဠိအနက်တို့၌၊ အယံနိရုတ္တိဒီပနီ=သည်လည်းကောင်း၊ ပရမတ္ထေသု=ပရမတ္ထတရားတို့၌၊ သုဘာ=တင့်တယ်စွာသော၊ ပရမတ္ထဒီပနီ=အမည်ရှိသော၊ သာဋီကာ=ထိုသင်္ဂြီုဟ် မဟာဋီကာကြီးသည်လည်းကောင်း၊ ဥဘော=နှစ်ဆောင်သော သင်္ဂြီုဟ်မဟာသည်၊ ယာဝ=အကြင်မျှလောက်၊ သဒ္ဒမ္မော=သာသနာတော်မြတ်သည်၊ တိဋ္ဌတိ=၏၊ တာဝ=လောက်၊ လောကမှိ=လောက၌၊ ဇောတန္တု=ထွန်းလင်း စေကုန်သတည်း။ ဣတိ=ဤတွင်ရွေ့ကား၊ သဗ္ဗာကာရေန=အားဖြင့်၊ နိရုတ္တိဒီပနီ=သည်၊ နိဋ္ဌိတာ=ပြီးပြီ။
ဆဆဒွိရေကမှိ=တစ်ထောင့်နှစ်ရာ့ခြောက်ဆဲ့ခြောက်ခု ဟူသော၊ သာကေ=မြန်မာသက္ကရာဇ်၌၊ ဇေဋ္ဌမာသကေ=နယုန်လ၌၊ အယံ နိဿယော=နိရုတ္တိဒီပနီကျမ်းဆရာသည်ပင်လျှင်စီရင်အပ်သော ဤနိရုတ္တိ ဒီပနီနံကျဉ်းနိဿယသည်၊ သမတ္တော=ပြီးပြည့်စုံ၏။
နိရုတ္တိဒီပနီနိဿယနံကျဉ်းပြီး၏၊
---
Comments
Post a Comment