ထေရီဂါထာပါဠိ

(ထေရီ၊၃၇၇။)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ထေရီဂါထာပါဠိ

၁။ ဧကကနိပါတော

၁။ အညတရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁။

‘‘သုခံ သုပါဟိ ထေရိကေ, ကတွာ စောဠေန ပါရုတာ၊

ဥပသန္တော ဟိ တေ ရာဂေါ, သုက္ခဍာကံ ဝ ကုမ္ဘိယ’’န္တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ အညတရာ ထေရီ အပညာတာ ဘိက္ခုနီ ဂါထံ အဘာသိတ္ထာတိ။

၂။ မုတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂။

‘‘မုတ္တေ မုစ္စဿု ယောဂေဟိ, စန္ဒော ရာဟုဂ္ဂဟာ ဣဝ၊

ဝိပ္ပမုတ္တေန စိတ္တေန, အနဏာ ဘုဉ္ဇ ပိဏ္ဍက’’န္တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ မုတ္တံ သိက္ခမာနံ ဣမာယ ဂါထာယ အဘိဏှံ ဩဝဒတီတိ။

၃။ ပုဏ္ဏာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃။

‘‘ပုဏ္ဏေ ပူရဿု ဓမ္မေဟိ, စန္ဒော ပန္နရသေရိဝ၊

ပရိပုဏ္ဏာယ ပညာယ, တမောခန္ဓံ [တမောက္ခန္ဓံ (သီ။ သျာ။)] ပဒါလယာ’’တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ ပုဏ္ဏာ ထေရီ ဂါထံ အဘာသိတ္ထာတိ။

၄။ တိဿာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄။

‘‘တိဿေ သိက္ခဿု သိက္ခာယ, မာ တံ ယောဂါ ဥပစ္စဂုံ၊

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တာ, စရ လောကေ အနာသဝါ’’တိ။

… တိဿာ ထေရီ…။

(ထေရီ၊၃၇၈။)

၅။ အညတရာတိဿာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၅။

‘‘တိဿေ ယုဉ္ဇဿု ဓမ္မေဟိ, ခဏော တံ မာ ဥပစ္စဂါ၊

ခဏာတီတာ ဟိ သောစန္တိ, နိရယမှိ သမပ္ပိတာ’’တိ။

… အညတရာ တိဿာ ထေရီ…။

၆။ ဓီရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၆။

‘‘ဓီရေ နိရောဓံ ဖုသေဟိ [ဖုဿေဟိ (သီ။)], သညာဝူပသမံ သုခံ၊

အာရာဓယာဟိ နိဗ္ဗာနံ, ယောဂက္ခေမမနုတ္တရ’’န္တိ [ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရန္တိ (သီ။ သျာ။)]။

… ဓီရာ ထေရီ…။

၇။ ဝီရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၇။

‘‘ဝီရာ ဝီရေဟိ [ဓီရာ ဓီရေဟိ (က။)] ဓမ္မေဟိ, ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ၊

ဓာရေဟိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ [သဝါဟနန္တိ (က။)]။

… ဝီရာ ထေရီ…။

၈။ မိတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၈။

‘‘သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတွာန, မိတ္တေ မိတ္တရတာ ဘဝ၊

ဘာဝေဟိ ကုသလေ ဓမ္မေ, ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ’’တိ။

… မိတ္တာ ထေရီ…။

၉။ ဘဒြာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၉။

‘‘သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတွာန, ဘဒြေ ဘဒြရတာ ဘဝ၊

ဘာဝေဟိ ကုသလေ ဓမ္မေ, ယောဂက္ခေမမနုတ္တရ’’န္တိ။

… ဘဒြာ ထေရီ…။

၁၀။ ဥပသမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၀။

‘‘ဥပသမေ တရေ ဩဃံ, မစ္စုဓေယျံ သုဒုတ္တရံ၊

ဓာရေဟိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟန’’န္တိ။

… ဥပသမာ ထေရီ…။

(ထေရီ၊၃၇၉။)

၁၁။ မုတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၁။

‘‘သုမုတ္တာ သာဓုမုတ္တာမှိ, တီဟိ ခုဇ္ဇေဟိ မုတ္တိယာ၊

ဥဒုက္ခလေန မုသလေန, ပတိနာ ခုဇ္ဇကေန စ၊

မုတ္တာမှိ ဇာတိမရဏာ, ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ’’တိ။

… မုတ္တာ ထေရီ…။

၁၂။ ဓမ္မဒိန္နာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၂။

‘‘ဆန္ဒဇာတာ အဝသာယီ, မနသာ စ ဖုဋာ [ဖုဋ္ဌာ (သျာ။), ဖုဌာ (သီ။ အဋ္ဌ။)] သိယာ၊

ကာမေသု အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ [အပ္ပဋိဗန္ဓစိတ္တာ (က။)], ဥဒ္ဓံသောတာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ [ဥဒ္ဓံသောတာ ဝိမုစ္စတီတိ (သီ။ ပီ။)]။

… ဓမ္မဒိန္နာ ထေရီ…။

၁၃။ဝိသာခါထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၃။

‘‘ကရောထ ဗုဒ္ဓသာသနံ, ယံ ကတွာ နာနုတပ္ပတိ၊

ခိပ္ပံ ပါဒါနိ ဓောဝိတွာ, ဧကမန္တေ နိသီဒထာ’’တိ။

… ဝိသာခါ ထေရီ…။

၁၄။သုမနာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၄။

‘‘ဓာတုယော ဒုက္ခတော ဒိသွာ, မာ ဇာတိံ ပုနရာဂမိ၊

ဘဝေ ဆန္ဒံ ဝိရာဇေတွာ, ဥပသန္တာ စရိဿသီ’’တိ။

… သုမနာ ထေရီ…။

၁၅။ ဥတ္တရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၅။

‘‘ကာယေန သံဝုတာ အာသိံ, ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ, သီတိဘူတာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… ဥတ္တရာ ထေရီ…။

၁၆။ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတသုမနာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၆။

‘‘သုခံ တွံ ဝုဍ္ဎိကေ သေဟိ, ကတွာ စောဠေန ပါရူတာ၊

ဥပသန္တော ဟိ တေ ရာဂေါ, သီတိဘူတာသိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… သုမနာ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတာ ထေရီ…။

(ထေရီ၊၃၈၀။)

၁၇။ ဓမ္မာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၇။

‘‘ပိဏ္ဍပါတံ စရိတွာန, ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဒုဗ္ဗလာ၊

ဝေဓမာနေဟိ ဂတ္တေဟိ, တတ္ထေဝ နိပတိံ ဆမာ၊

ဒိသွာ အာဒီနဝံ ကာယေ, အထ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ’’တိ။

… ဓမ္မာ ထေရီ…။

၁၈။ သံဃာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၈။

‘‘ဟိတွာ ဃရေ ပဗ္ဗဇိတွာ [ပဗ္ဗဇိတာ (သီ။ အဋ္ဌ။)], ဟိတွာ ပုတ္တံ ပသုံ ပိယံ၊

ဟိတွာ ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ, အဝိဇ္ဇဉ္စ ဝိရာဇိယ၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ, ဥပသန္တာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… သံဃာ ထေရီ…။

ဧကကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၈၁။)

၂။ ဒုကနိပါတော

၁။ အဘိရူပနန္ဒာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၉။

[အပ။ ထေရီ ၂။၄။၁၅၇ အပဒါနေပိ]‘‘အာတုရံ အသုစိံ ပူတိံ, ပဿ နန္ဒေ သမုဿယံ၊

အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ, ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၀။

‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ, မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ၊

တတော မာနာဘိသမယာ, ဥပသန္တာ စရိဿသီ’’တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အဘိရူပနန္ဒံ သိက္ခမာနံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အဘိဏှံ ဩဝဒတီတိ [ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အဘိရူပနန္ဒံ သိက္ခမာနံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အဘိဏှံ ဩဝဒတီတိ (က။)]။

၂။ ဇေန္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၁။

‘‘ယေ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, မဂ္ဂါ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ၊

ဘာဝိတာ တေ မယာ သဗ္ဗေ, ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂။

‘‘ဒိဋ္ဌော ဟိ မေ သော ဘဂဝါ, အန္တိမောယံ သမုဿယော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ ဇေန္တာ ထေရီ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။

၃။ သုမင်္ဂလမာတာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၃။

‘‘သုမုတ္တိကာ သုမုတ္တိကာ [သုမုတ္တိကေ သုမုတ္တိကေ (သီ။), သုမုတ္တိကေ သုမုတ္တိကာ (သျာ။ က။)], သာဓုမုတ္တိကာမှိ မုသလဿ၊

အဟိရိကော မေ ဆတ္တကံ ဝါပိ, ဥက္ခလိကာ မေ ဒေဍ္ဍုဘံ ဝါတိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄။

‘‘ရာဂဉ္စ အဟံ ဒေါသဉ္စ, စိစ္စိဋိ စိစ္စိဋီတိ ဝိဟနာမိ၊

သာ ရုက္ခမူလမုပဂမ္မ, အဟော သုခန္တိ သုခတော ဈာယာမီ’’တိ။

… သုမင်္ဂလမာတာ ထေရီ [အညတရာ ထေရီ ဘိက္ခုနီ အပညာတာ (သျာ။ က။)]။

၄။ အဍ္ဎကာသိထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၅။

‘‘ယာဝ ကာသိဇနပဒေါ, သုင်္ကော မေ တတ္ထကော အဟု၊

တံ ကတွာ နေဂမော အဂ္ဃံ, အဍ္ဎေနဂ္ဃံ ဌပေသိ မံ။

(ထေရီ၊၃၈၂။)

֍ ဋ္ဌ ၂၆။

‘‘အထ နိဗ္ဗိန္ဒဟံ ရူပေ, နိဗ္ဗိန္ဒဉ္စ ဝိရဇ္ဇဟံ၊

မာ ပုန ဇာတိသံသာရံ, သန္ဓာဝေယျံ ပုနပ္ပုနံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… အဍ္ဎကာသိ ထေရီ…။

၅။ စိတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၇။

‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါမှိ ကိသိကာ, ဂိလာနာ ဗာဠှဒုဗ္ဗလာ၊

ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဂစ္ဆာမိ, ပဗ္ဗတံ အဘိရူဟိယ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈။

‘‘သံဃာဋိံ နိက္ခိပိတွာန, ပတ္တကဉ္စ နိကုဇ္ဇိယ၊

သေလေ ခမ္ဘေသိမတ္တာနံ, တမောခန္ဓံ ပဒါလိယာ’’တိ။

… စိတ္တာ ထေရီ…။

၆။ မေတ္တိကာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၉။

‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါမှိ ဒုက္ခိတာ, ဒုဗ္ဗလာ ဂတယောဗ္ဗနာ၊

ဒဏ္ဍမောလုဗ္ဘ ဂစ္ဆာမိ, ပဗ္ဗတံ အဘိရူဟိယ။

֍ ဋ္ဌ ၃၀။

‘‘နိက္ခိပိတွာန သံဃာဋိံ, ပတ္တကဉ္စ နိကုဇ္ဇိယ၊

နိသိန္နာ စမှိ သေလမှိ, အထ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… မေတ္တိကာ ထေရီ…။

၇။ မိတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၁။

‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊

ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဂတံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၂။

‘‘ဥပေါသထံ ဥပါဂစ္ဆိံ, ဒေဝကာယာဘိနန္ဒိနီ၊

သာဇ္ဇ ဧကေန ဘတ္တေန, မုဏ္ဍာ သံဃာဋိပါရုတာ၊

ဒေဝကာယံ န ပတ္ထေဟံ, ဝိနေယျ ဟဒယေ ဒရ’’န္တိ။

… မိတ္တာ ထေရီ…။

၈။ အဘယမာတုထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၃။

‘‘ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အမ္မ, အဓော ဝေ ကေသမတ္ထကာ၊

ပစ္စဝေက္ခဿုမံ ကာယံ, အသုစိံ ပူတိဂန္ဓိကံ။

(ထေရီ၊၃၈၃။)

֍ ဋ္ဌ ၃၄။

‘‘ဧဝံ ဝိဟရမာနာယ, သဗ္ဗော ရာဂေါ သမူဟတော၊

ပရိဠာဟော သမုစ္ဆိန္နော, သီတိဘူတာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… အဘယမာတု ထေရီ…။

၉။ အဘယာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၅။

‘‘အဘယေ ဘိဒုရော ကာယော, ယတ္ထ သတာ ပုထုဇ္ဇနာ၊

နိက္ခိပိဿာမိမံ ဒေဟံ, သမ္ပဇာနာ သတီမတီ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆။

‘‘ဗဟူဟိ ဒုက္ခဓမ္မေဟိ, အပ္ပမာဒရတာယ မေ၊

တဏှက္ခယော အနုပ္ပတ္တော, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… အဘယာ ထေရီ…။

၁၀။ သာမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၇။

‘‘စတုက္ခတ္တုံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ, ဝိဟာရာ ဥပနိက္ခမိံ၊

အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ, စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ၊

တဿာ မေ အဋ္ဌမီ ရတ္တိ, ယတော တဏှာ သမူဟတာ။

֍ ဋ္ဌ ၃၈။

‘‘ဗဟူဟိ ဒုက္ခဓမ္မေဟိ, အပ္ပမာဒရတာယ မေ၊

တဏှက္ခယော အနုပ္ပတ္တော, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… သာမာ ထေရီ…။

ဒုကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၈၄။)

၃။ တိကနိပါတော

၁။ အပရာသာမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၉။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိဝဿာနိ, ယတော ပဗ္ဗဇိတာယ မေ၊

နာဘိဇာနာမိ စိတ္တဿ, သမံ လဒ္ဓံ ကုဒါစနံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၀။

‘‘အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ, စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ၊

တတော သံဝေဂမာပါဒိံ, သရိတွာ ဇိနသာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁။

‘‘ဗဟူဟိ ဒုက္ခဓမ္မေဟိ, အပ္ပမာဒရတာယ မေ၊

တဏှက္ခယော အနုပ္ပတ္တော, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

အဇ္ဇ မေ သတ္တမီ ရတ္တိ, ယတော တဏှာ ဝိသောသိတာ’’တိ။

… အပရာ သာမာ ထေရီ…။

၂။ ဥတ္တမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄၂။

‘‘စတုက္ခတ္တုံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ, ဝိဟာရာ ဥပနိက္ခမိံ၊

အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ, စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃။

‘‘သာ ဘိက္ခုနိံ ဥပဂစ္ဆိံ, ယာ မေ သဒ္ဓါယိကာ အဟု၊

သာ မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ခန္ဓာယတနဓာတုယော။

֍ ဋ္ဌ ၄၄။

‘‘တဿာ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ယထာ မံ အနုသာသိ သာ၊

သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင်္ကေန, နိသီဒိံ ပီတိသုခသမပ္ပိတာ [နိသီဒိံ သုခသမပ္ပိတာ (သီ။)]၊

အဋ္ဌမိယာ ပါဒေ ပသာရေသိံ, တမောခန္ဓံ ပဒါလိယာ’’တိ။

… ဥတ္တမာ ထေရီ…။

၃။ အပရာဥတ္တမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄၅။

‘‘ယေ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, မဂ္ဂါ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ၊

ဘာဝိတာ တေ မယာ သဗ္ဗေ, ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆။

‘‘သုညတဿာနိမိတ္တဿ, လာဘိနီဟံ ယဒိစ္ဆကံ၊

ဩရသာ ဓီတာ ဗုဒ္ဓဿ, နိဗ္ဗာနာဘိရတာ သဒါ။

(ထေရီ၊၃၈၅။)

֍ ဋ္ဌ ၄၇။

‘‘သဗ္ဗေ ကာမာ သမုစ္ဆိန္နာ, ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

… အပရာ ဥတ္တမာ ထေရီ…။

၄။ ဒန္တိကာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄၈။

‘‘ဒိဝါဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ, ဂိဇ္ဈကူဋမှိ ပဗ္ဗတေ၊

နာဂံ ဩဂါဟမုတ္တိဏ္ဏံ, နဒီတီရမှိ အဒ္ဒသံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉။

‘‘ပုရိသော အင်္ကုသမာဒါယ, ‘ဒေဟိ ပါဒ’န္တိ ယာစတိ၊

နာဂေါ ပသာရယီ ပါဒံ, ပုရိသော နာဂမာရုဟိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀။

‘‘ဒိသွာ အဒန္တံ ဒမိတံ, မနုဿာနံ ဝသံ ဂတံ၊

တတော စိတ္တံ သမာဓေသိံ, ခလု တာယ ဝနံ ဂတာ’’တိ။

… ဒန္တိကာ ထေရီ…။

၅။ ဥဗ္ဗိရိထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၅၁။

‘‘အမ္မ ဇီဝါတိ ဝနမှိ ကန္ဒသိ, အတ္တာနံ အဓိဂစ္ဆ ဥဗ္ဗိရိ၊

စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ [စူဠာသီတိသဟဿာနိ (သီ။)], သဗ္ဗာ ဇီဝသနာမိကာ၊

ဧတမှာဠာဟနေ ဒဍ္ဎာ, တာသံ ကမနုသောစသိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၂။

‘‘အဗ္ဗဟီ [အဗ္ဗုတီ (သျာ။), အဗ္ဗုဠှံ (က။)] ဝတ မေ သလ္လံ, ဒုဒ္ဒသံ ဟဒယဿိတံ [ဟဒယနိဿိတံ (သီ။ သျာ။)]၊

ယံ မေ သောကပရေတာယ, ဓီတုသောကံ ဗျပါနုဒိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၃။

‘‘သာဇ္ဇ အဗ္ဗူဠှသလ္လာဟံ, နိစ္ဆာတာ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊

ဗုဒ္ဓံ ဓမ္မဉ္စ သံဃဉ္စ, ဥပေမိ သရဏံ မုနိ’’န္တိ။

… ဥဗ္ဗိရီ ထေရီ…။

၆။ သုက္ကာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၅၄။

‘‘ကိံမေ ကတာ ရာဇဂဟေ မနုဿာ, မဓုံ ပီတာဝ [မဓုပီတာဝ (သီ။)] အစ္ဆရေ၊

ယေ သုက္ကံ န ဥပါသန္တိ, ဒေသေန္တိံ ဗုဒ္ဓသာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၅၅။

‘‘တဉ္စ အပ္ပဋိဝါနီယံ, အသေစနကမောဇဝံ၊

ပိဝန္တိ မညေ သပ္ပညာ, ဝလာဟကမိဝဒ္ဓဂူ။

(ထေရီ၊၃၈၆။)

֍ ဋ္ဌ ၅၆။

‘‘သုက္ကာ သုက္ကေဟိ ဓမ္မေဟိ, ဝီတရာဂါ သမာဟိတာ၊

ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟန’’န္တိ။

… သုက္ကာ ထေရီ…။

၇။ သေလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၅၇။

‘‘နတ္ထိ နိဿရဏံ လောကေ, ကိံ ဝိဝေကေန ကာဟသိ၊

ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမရတိယော, မာဟု ပစ္ဆာနုတာပိနီ’’။

֍ ဋ္ဌ ၅၈။

‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ, ခန္ဓာသံ အဓိကုဋ္ဋနာ၊

ယံ တွံ ‘ကာမရတိံ’ ဗြူသိ, ‘အရတီ’ ဒါနိ သာ မမ။

֍ ဋ္ဌ ၅၉။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ [နန္ဒိ (သီ။ သျာ။)], တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တကာ’’တိ။

… သေလာ ထေရီ…။

၈။ သောမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၆၀။

‘‘ယံ တံ ဣသီဟိ ပတ္တဗ္ဗံ, ဌာနံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊

န တံ ဒွင်္ဂုလပညာယ, သက္ကာ ပပ္ပေါတုမိတ္ထိယာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၆၁။

‘‘ဣတ္ထိဘာဝေါ နော ကိံ ကယိရာ, စိတ္တမှိ သုသမာဟိတေ၊

ဉာဏမှိ ဝတ္တမာနမှိ, သမ္မာ ဓမ္မံ ဝိပဿတော။

֍ ဋ္ဌ ၆၂။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တကာ’’တိ။

… သောမာ ထေရီ…။

တိကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၈၇။)

၄။ စတုက္ကနိပါတော

၁။ ဘဒ္ဒါကာပိလာနီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၆၃။

‘‘ပုတ္တော ဗုဒ္ဓဿ ဒါယာဒေါ, ကဿပေါ သုသမာဟိတော၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ယောဝေဒိ, သဂ္ဂါပါယဉ္စ ပဿတိ။

֍ ဋ္ဌ ၆၄။

‘‘အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော, အဘိညာဝေါသိတော မုနိ၊

ဧတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ, တေဝိဇ္ဇော ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။

֍ ဋ္ဌ ၆၅။

‘‘တထေဝ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ, တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနီ၊

ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟနံ။

֍ ဋ္ဌ ၆၆။

‘‘ဒိသွာ အာဒီနဝံ လောကေ, ဥဘော ပဗ္ဗဇိတာ မယံ၊

တျမှ ခီဏာသဝါ ဒန္တာ, သီတိဘူတမှ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ ထေရီ…။

စတုက္ကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၈၈။)

၅။ ပဉ္စကနိပါတော

၁။ အညတရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၆၇။

‘‘ပဏ္ဏဝီသတိဝဿာနိ, ယတော ပဗ္ဗဇိတာ အဟံ၊

နာစ္ဆရာသံဃာတမတ္တမ္ပိ, စိတ္တဿူပသမဇ္ဈဂံ။

֍ ဋ္ဌ ၆၈။

‘‘အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ, ကာမရာဂေနဝဿုတာ၊

ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တီ, ဝိဟာရံ ပါဝိသိံ အဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၆၉။

‘‘သာ ဘိက္ခုနိံ ဥပါဂစ္ဆိံ, ယာ မေ သဒ္ဓါယိကာ အဟု၊

သာ မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ခန္ဓာယတနဓာတုယော။

֍ ဋ္ဌ ၇၀။

‘‘တဿာ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ဧကမန္တေ ဥပါဝိသိံ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ, ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၇၁။

‘‘စေတောပရိစ္စဉာဏဉ္စ [စေတောပရိယဉာဏဉ္စ (က။)], သောတဓာတု ဝိသောဓိတာ၊

ဣဒ္ဓီပိ မေ သစ္ဆိကတာ, ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော၊

ဆဠဘိညာ [ဆ မေဘိညာ (သျာ။ က။)] သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… အညတရာ ထေရီ …။

၂။ ဝိမလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၇၂။

‘‘မတ္တာ ဝဏ္ဏေန ရူပေန, သောဘဂ္ဂေန ယသေန စ၊

ယောဗ္ဗနေန စုပတ္ထဒ္ဓါ, အညာသမတိမညိဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၇၃။

‘‘ဝိဘူသေတွာ ဣမံ ကာယံ, သုစိတ္တံ ဗာလလာပနံ၊

အဋ္ဌာသိံ ဝေသိဒွါရမှိ, လုဒ္ဒေါ ပါသမိဝေါဍ္ဍိယ။

֍ ဋ္ဌ ၇၄။

‘‘ပိလန္ဓနံ ဝိဒံသေန္တီ, ဂုယှံ ပကာသိကံ ဗဟုံ၊

အကာသိံ ဝိဝိဓံ မာယံ, ဥဇ္ဇဂ္ဃန္တီ ဗဟုံ ဇနံ။

֍ ဋ္ဌ ၇၅။

‘‘သာဇ္ဇ ပိဏ္ဍံ စရိတွာန, မုဏ္ဍာ သံဃာဋိပါရုတာ၊

နိသိန္နာ ရုက္ခမူလမှိ, အဝိတက္ကဿ လာဘိနီ။

֍ ဋ္ဌ ၇၆။

‘‘သဗ္ဗေ ယောဂါ သမုစ္ဆိန္နာ, ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ၊

ခေပေတွာ အာသဝေ သဗ္ဗေ, သီတိဘူတာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… ဝိမလာ ပုရာဏဂဏိကာ ထေရီ…။

(ထေရီ၊၃၈၉။)

၃။ သီဟာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၇၇။

‘‘အယောနိသော မနသိကာရာ, ကာမရာဂေန အဋ္ဋိတာ၊

အဟောသိံ ဥဒ္ဓတာ ပုဗ္ဗေ, စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ။

֍ ဋ္ဌ ၇၈။

‘‘ပရိယုဋ္ဌိတာ က္လေသေဟိ, သုဘသညာနုဝတ္တိနီ၊

သမံ စိတ္တဿ န လဘိံ, ရာဂစိတ္တဝသာနုဂါ။

֍ ဋ္ဌ ၇၉။

‘‘ကိသာ ပဏ္ဍု ဝိဝဏ္ဏာ စ, သတ္တ ဝဿာနိ စာရိဟံ၊

နာဟံ ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ, သုခံ ဝိန္ဒိံ သုဒုက္ခိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၈၀။

‘‘တတော ရဇ္ဇုံ ဂဟေတွာန, ပါဝိသိံ ဝနမန္တရံ၊

ဝရံ မေ ဣဓ ဥဗ္ဗန္ဓံ, ယဉ္စ ဟီနံ ပုနာစရေ။

֍ ဋ္ဌ ၈၁။

‘‘ဒဠှပါသံ [ဒဠှံ ပါသံ (သီ။)] ကရိတွာန, ရုက္ခသာခါယ ဗန္ဓိယ၊

ပက္ခိပိံ ပါသံ ဂီဝါယံ, အထ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ’’တိ။

… သီဟာ ထေရီ…။

၄။ သုန္ဒရီနန္ဒာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၈၂။

‘‘အာတုရံ အသုစိံ ပူတိံ, ပဿ နန္ဒေ သမုဿယံ၊

အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ, ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၈၃။

‘‘ယထာ ဣဒံ တထာ ဧတံ, ယထာ ဧတံ တထာ ဣဒံ၊

ဒုဂ္ဂန္ဓံ ပူတိကံ ဝါတိ, ဗာလာနံ အဘိနန္ဒိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၈၄။

‘‘ဧဝမေတံ အဝေက္ခန္တီ, ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတာ၊

တတော သကာယ ပညာယ, အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဈ [အဘိနိဗ္ဗိဇ္ဇ (သီ။ သျာ။)] ဒက္ခိသံ။

֍ ဋ္ဌ ၈၅။

‘‘တဿာ မေ အပ္ပမတ္တာယ, ဝိစိနန္တိယာ ယောနိသော၊

ယထာဘူတံ အယံ ကာယော, ဒိဋ္ဌော သန္တရဗာဟိရော။

֍ ဋ္ဌ ၈၆။

‘‘အထ နိဗ္ဗိန္ဒဟံ ကာယေ, အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဝိရဇ္ဇဟံ၊

အပ္ပမတ္တာ ဝိသံယုတ္တာ, ဥပသန္တာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… သုန္ဒရီနန္ဒာ ထေရီ…။

၅။ နန္ဒုတ္တရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၈၇။

‘‘အဂ္ဂိံ စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စ, ဒေဝတာ စ နမဿိဟံ၊

နဒီတိတ္ထာနိ ဂန္တွာန, ဥဒကံ ဩရုဟာမိဟံ။

(ထေရီ၊၃၉၀။)

֍ ဋ္ဌ ၈၈။

‘‘ဗဟူဝတသမာဒါနာ, အဍ္ဎံ သီသဿ ဩလိခိံ၊

ဆမာယ သေယျံ ကပ္ပေမိ, ရတ္တိံ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၈၉။

‘‘ဝိဘူသာမဏ္ဍနရတာ, နှာပနုစ္ဆာဒနေဟိ စ၊

ဥပကာသိံ ဣမံ ကာယံ, ကာမရာဂေန အဋ္ဋိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၉၀။

‘‘တတော သဒ္ဓံ လဘိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

ဒိသွာ ကာယံ ယထာဘူတံ, ကာမရာဂေါ သမူဟတော။

֍ ဋ္ဌ ၉၁။

‘‘သဗ္ဗေ ဘဝါ သမုစ္ဆိန္နာ, ဣစ္ဆာ စ ပတ္ထနာပိ စ၊

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တာ, သန္တိံ ပါပုဏိ စေတသော’’တိ။

… နန္ဒုတ္တရာ ထေရီ…။

၆။ မိတ္တာကာဠီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၉၂။

‘‘သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတွာန, အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

ဝိစရိံဟံ တေန တေန, လာဘသက္ကာရဥဿုကာ။

֍ ဋ္ဌ ၉၃။

‘‘ရိဉ္စိတွာ ပရမံ အတ္ထံ, ဟီနမတ္ထံ အသေဝိဟံ၊

ကိလေသာနံ ဝသံ ဂန္တွာ, သာမညတ္ထံ န ဗုဇ္ဈိဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၉၄။

‘‘တဿာ မေ အဟု သံဝေဂေါ, နိသိန္နာယ ဝိဟာရကေ၊

ဥမ္မဂ္ဂပဋိပန္နာမှိ, တဏှာယ ဝသမာဂတာ။

֍ ဋ္ဌ ၉၅။

‘‘အပ္ပကံ ဇီဝိတံ မယှံ, ဇရာ ဗျာဓိ စ မဒ္ဒတိ၊

ပုရာယံ ဘိဇ္ဇတိ [ဇရာယ ဘိဇ္ဇတေ (သီ။)] ကာယော, န မေ ကာလော ပမဇ္ဇိတုံ။

֍ ဋ္ဌ ၉၆။

‘‘ယထာဘူတမဝေက္ခန္တီ, ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ၊

ဝိမုတ္တစိတ္တာ ဥဋ္ဌာသိံ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသန’’န္တိ။

… မိတ္တာ ကာဠီ ထေရီ…။

၇။ သကုလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၉၇။

‘‘အဂါရသ္မိံ ဝသန္တီဟံ, ဓမ္မံ သုတွာန ဘိက္ခုနော၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဓမ္မံ, နိဗ္ဗာနံ ပဒမစ္စုတံ။

֍ ဋ္ဌ ၉၈။

‘‘သာဟံ ပုတ္တံ ဓီတရဉ္စ, ဓနဓညဉ္စ ဆဍ္ဍိယ၊

ကေသေ ဆေဒါပယိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။

(ထေရီ၊၃၉၁။)

֍ ဋ္ဌ ၉၉။

‘‘သိက္ခမာနာ အဟံ သန္တီ, ဘာဝေန္တီ မဂ္ဂမဉ္ဇသံ၊

ပဟာသိံ ရာဂဒေါသဉ္စ, တဒေကဋ္ဌေ စ အာသဝေ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၀။

‘‘ဘိက္ခုနီ ဥပသမ္ပဇ္ဇ, ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရိံ၊

ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ [ဝိသောဓိတံ ဒိဗ္ဗစက္ခု (သီ။)], ဝိမလံ သာဓုဘာဝိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၁။

‘‘သင်္ခါရေ ပရတော ဒိသွာ, ဟေတုဇာတေ ပလောကိတေ [ပလောကိနေ (က။)]၊

ပဟာသိံ အာသဝေ သဗ္ဗေ, သီတိဘူတာမှိ နိဗ္ဗုတာ’’တိ။

… သကုလာ ထေရီ…။

၈။ သောဏာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၀၂။

‘‘ဒသ ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာ, အသ္မိံ ရူပသမုဿယေ၊

တတောဟံ ဒုဗ္ဗလာ ဇိဏ္ဏာ, ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၃။

‘‘သာ မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ခန္ဓာယတနဓာတုယော၊

တဿာ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ကေသေ ဆေတွာန ပဗ္ဗဇိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၄။

‘‘တဿာ မေ သိက္ခမာနာယ, ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ, ယတ္ထ မေ ဝုသိတံ ပုရေ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၅။

‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေမိ, ဧကဂ္ဂါ သုသမာဟိတာ၊

အနန္တရာဝိမောက္ခာသိံ, အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၆။

‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပရိညာတာ, တိဋ္ဌန္တိ ဆိန္နမူလကာ၊

ဓိ တဝတ္ထု ဇရေ ဇမ္မေ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

… သောဏာ ထေရီ…။

၉။ ဘဒ္ဒါကုဏ္ဍလကေသာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၀၇။

‘‘လူနကေသီ ပင်္ကဓရီ, ဧကသာဋီ ပုရေ စရိံ၊

အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇမတိနီ, ဝဇ္ဇေ စာဝဇ္ဇဒဿိနီ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၈။

‘‘ဒိဝါဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ, ဂိဇ္ဈကူဋမှိ ပဗ္ဗတေ၊

အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၀၉။

‘‘နိဟစ္စ ဇာဏုံ ဝန္ဒိတွာ, သမ္မုခါ အဉ္ဇလိံ အကံ၊

‘ဧဟိ ဘဒ္ဒေ’တိ မံ အဝစ, သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါ။

(ထေရီ၊၃၉၂။)

֍ ဋ္ဌ ၁၁၀။

‘‘စိဏ္ဏာ အင်္ဂါ စ မဂဓာ, ဝဇ္ဇီ ကာသီ စ ကောသလာ၊

အနဏာ ပဏ္ဏာသဝဿာနိ, ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ အဘုဉ္ဇဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၁။

‘‘ပုညံ ဝတ ပသဝိ ဗဟုံ, သပ္ပညော ဝတာယံ ဥပါသကော၊

ယော ဘဒ္ဒါယ စီဝရံ အဒါသိ, ဝိပ္ပမုတ္တာယ သဗ္ဗဂန္ထေဟီ’’တိ။

… ဘဒ္ဒါ ကုဏ္ဍလကေသာ ထေရီ…။

၁၀။ ပဋာစာရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၁၂။

‘‘နင်္ဂလေဟိ ကသံ ခေတ္တံ, ဗီဇာနိ ပဝပံ ဆမာ၊

ပုတ္တဒါရာနိ ပေါသေန္တာ, ဓနံ ဝိန္ဒန္တိ မာဏဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၃။

‘‘ကိမဟံ သီလသမ္ပန္နာ, သတ္ထုသာသနကာရိကာ၊

နိဗ္ဗာနံ နာဓိဂစ္ဆာမိ, အကုသီတာ အနုဒ္ဓတာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၄။

‘‘ပါဒေ ပက္ခာလယိတွာန, ဥဒကေသု ကရောမဟံ၊

ပါဒေါဒကဉ္စ ဒိသွာန, ထလတော နိန္နမာဂတံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၅။

‘‘တတော စိတ္တံ သမာဓေသိံ, အဿံ ဘဒြံဝဇာနိယံ၊

တတော ဒီပံ ဂဟေတွာန, ဝိဟာရံ ပါဝိသိံ အဟံ၊

သေယျံ ဩလောကယိတွာန, မဉ္စကမှိ ဥပါဝိသိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၆။

‘‘တတော သူစိံ ဂဟေတွာန, ဝဋ္ဋိံ ဩကဿယာမဟံ၊

ပဒီပဿေဝ နိဗ္ဗာနံ, ဝိမောက္ခော အဟု စေတသော’’တိ။

… ပဋာစာရာ ထေရီ…။

၁၁။ တိံသမတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၁၇။

‘‘‘မုသလာနိ ဂဟေတွာန, ဓညံ ကောဋ္ဋေန္တိ မာဏဝါ [မာနဝါ (သီ။)]၊

ပုတ္တဒါရာနိ ပေါသေန္တာ, ဓနံ ဝိန္ဒန္တိ မာဏဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၈။

‘‘‘ကရောထ ဗုဒ္ဓသာသနံ, ယံ ကတွာ နာနုတပ္ပတိ၊

ခိပ္ပံ ပါဒါနိ ဓောဝိတွာ, ဧကမန္တေ နိသီဒထ၊

စေတောသမထမနုယုတ္တာ, ကရောထ ဗုဒ္ဓသာသနံ’။

֍ ဋ္ဌ ၁၁၉။

‘‘တဿာ တာ [တံ (သီ။)] ဝစနံ သုတွာ, ပဋာစာရာယ သာသနံ၊

ပါဒေ ပက္ခာလယိတွာန, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသုံ၊

စေတောသမထမနုယုတ္တာ, အကံသု ဗုဒ္ဓသာသနံ။

(ထေရီ၊၃၉၃။)

֍ ဋ္ဌ ၁၂၀။

‘‘ရတ္တိယာ ပုရိမေ ယာမေ, ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရုံ၊

ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ, ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓယုံ၊

ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ, တမောခန္ဓံ ပဒါလယုံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၁။

‘‘ဥဋ္ဌာယ ပါဒေ ဝန္ဒိံသု, ‘ကတာ တေ အနုသာသနီ၊

ဣန္ဒံဝ ဒေဝါ တိဒသာ, သင်္ဂါမေ အပရာဇိတံ၊

ပုရက္ခတွာ ဝိဟဿာမ [ဝိဟရာမ (သီ။), ဝိဟရိဿာမ (သျာ။)], တေဝိဇ္ဇာမှ အနာသဝါ’’’တိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ တိံသမတ္တာ ထေရီ ဘိက္ခုနိယော ပဋာစာရာယ သန္တိကေ အညံ ဗျာကရိံသူတိ။

၁၂။ စန္ဒာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၂၂။

‘‘ဒုဂ္ဂတာဟံ ပုရေ အာသိံ, ဝိဓဝါ စ အပုတ္တိကာ၊

ဝိနာ မိတ္တေဟိ ဉာတီဟိ, ဘတ္တစောဠဿ နာဓိဂံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၃။

‘‘ပတ္တံ ဒဏ္ဍဉ္စ ဂဏှိတွာ, ဘိက္ခမာနာ ကုလာ ကုလံ၊

သီတုဏှေန စ ဍယှန္တီ, သတ္တ ဝဿာနိ စာရိဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၄။

‘‘ဘိက္ခုနိံ ပုန ဒိသွာန, အန္နပါနဿ လာဘိနိံ၊

ဥပသင်္ကမ္မ အဝေါစံ [အဝေါစိံ (က။)], ‘ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနဂါရိယံ’။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၅။

‘‘သာ စ မံ အနုကမ္ပာယ, ပဗ္ဗာဇေသိ ပဋာစာရာ၊

တတော မံ ဩဝဒိတွာန, ပရမတ္ထေ နိယောဇယိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၆။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, အကာသိံ အနုသာသနိံ၊

အမောဃော အယျာယောဝါဒေါ, တေဝိဇ္ဇာမှိ အနာသဝါ’’တိ။

… စန္ဒာ ထေရီ…။

ပဉ္စကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၉၄။)

၆။ ဆက္ကနိပါတော

၁။ ပဉ္စသတမတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၂၇။

‘‘ယဿ မဂ္ဂံ န ဇာနာသိ, အာဂတဿ ဂတဿ ဝါ၊

တံ ကုတော စာဂတံ သတ္တံ [သန္တံ (သီ။), ပုတ္တံ (သျာ။)], ‘မမ ပုတ္တော’တိ ရောဒသိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၈။

‘‘မဂ္ဂဉ္စ ခေါဿ [ခေါ’ထ (သျာ။ က။)] ဇာနာသိ, အာဂတဿ ဂတဿ ဝါ၊

န နံ သမနုသောစေသိ, ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော။

֍ ဋ္ဌ ၁၂၉။

‘‘အယာစိတော တတာဂစ္ဆိ, နာနုညာတော [အနနုညာတော (သီ။ သျာ။)] ဣတော ဂတော၊

ကုတောစိ နူန အာဂန္တွာ, ဝသိတွာ ကတိပါဟကံ၊

ဣတောပိ အညေန ဂတော, တတောပညေန ဂစ္ဆတိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၀။

‘‘ပေတော မနုဿရူပေန, သံသရန္တော ဂမိဿတိ၊

ယထာဂတော တထာ ဂတော, ကာ တတ္ထ ပရိဒေဝနာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၁။

‘‘အဗ္ဗဟီ [အဗ္ဗုယှံ (သျာ။)] ဝတ မေ သလ္လံ, ဒုဒ္ဒသံ ဟဒယဿိတံ၊

ယာ မေ သောကပရေတာယ, ပုတ္တသောကံ ဗျပါနုဒိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၂။

‘‘သာဇ္ဇ အဗ္ဗူဠှသလ္လာဟံ, နိစ္ဆာတာ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊

ဗုဒ္ဓံ ဓမ္မဉ္စ သံဃဉ္စ, ဥပေမိ သရဏံ မုနိံ’’။

ဣတ္ထံ သုဒံ ပဉ္စသတမတ္တာ ထေရီ ဘိက္ခုနိယော…ပေ…။

၂။ ဝါသေဋ္ဌီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၃၃။

‘‘ပုတ္တသောကေနဟံ အဋ္ဋာ, ခိတ္တစိတ္တာ ဝိသညိနီ၊

နဂ္ဂါ ပကိဏ္ဏကေသီ စ, တေန တေန ဝိစာရိဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၄။

‘‘ဝီထိ [ဝသိံ (သီ။)] သင်္ကာရကူဋေသု, သုသာနေ ရထိယာသု စ၊

အစရိံ တီဏိ ဝဿာနိ, ခုပ္ပိပါသာသမပ္ပိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၅။

‘‘အထဒ္ဒသာသိံ သုဂတံ, နဂရံ မိထိလံ ပတိ [ဂတံ (က။)]၊

အဒန္တာနံ ဒမေတာရံ, သမ္ဗုဒ္ဓမကုတောဘယံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၆။

‘‘သစိတ္တံ ပဋိလဒ္ဓါန, ဝန္ဒိတွာန ဥပါဝိသိံ၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, အနုကမ္ပာယ ဂေါတမော။

(ထေရီ၊၃၉၅။)

֍ ဋ္ဌ ၁၃၇။

‘‘တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

ယုဉ္ဇန္တီ သတ္ထုဝစနေ, သစ္ဆာကာသိံ ပဒံ သိဝံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၃၈။

‘‘သဗ္ဗေ သောကာ သမုစ္ဆိန္နာ, ပဟီနာ ဧတဒန္တိကာ၊

ပရိညာတာ ဟိ မေ ဝတ္ထူ, ယတော သောကာန သမ္ဘဝေါ’’တိ။

… ဝါသေဋ္ဌီ ထေရီ…။

၃။ ခေမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၃၉။

‘‘ဒဟရာ တွံ ရူပဝတီ, အဟမ္ပိ ဒဟရော ယုဝါ၊

ပဉ္စင်္ဂိကေန တုရိယေန [တူရေန (က။)], ဧဟိ ခေမေ ရမာမသေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၀။

‘‘ဣမိနာ ပူတိကာယေန, အာတုရေန ပဘင်္ဂုနာ၊

အဋ္ဋိယာမိ ဟရာယာမိ, ကာမတဏှာ သမူဟတာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၁။

‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ, ခန္ဓာသံ အဓိကုဋ္ဋနာ၊

ယံ ‘တွံ ကာမရတိံ’ ဗြူသိ, ‘အရတီ’ ဒါနိ သာ မမ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၂။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တက။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၃။

‘‘နက္ခတ္တာနိ နမဿန္တာ, အဂ္ဂိံ ပရိစရံ ဝနေ၊

ယထာဘုစ္စမဇာနန္တာ, ဗာလာ သုဒ္ဓိမမညထ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၄။

‘‘အဟဉ္စ ခေါ နမဿန္တီ, သမ္ဗုဒ္ဓံ ပုရိသုတ္တမံ၊

ပမုတ္တာ [ပရိမုတ္တာ (သီ။ သျာ။)] သဗ္ဗဒုက္ခေဟိ, သတ္ထုသာသနကာရိကာ’’တိ။

… ခေမာ ထေရီ…။

၄။ သုဇာတာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၄၅။

‘‘အလင်္ကတာ သုဝသနာ, မာလိနီ စန္ဒနောက္ခိတာ၊

သဗ္ဗာဘရဏသဉ္ဆန္နာ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၆။

‘‘အန္နံ ပါနဉ္စ အာဒါယ, ခဇ္ဇံ ဘောဇ္ဇံ အနပ္ပကံ၊

ဂေဟတော နိက္ခမိတွာန, ဥယျာနမဘိဟာရယိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၇။

‘‘တတ္ထ ရမိတွာ ကီဠိတွာ, အာဂစ္ဆန္တီ သကံ ဃရံ၊

ဝိဟာရံ ဒဋ္ဌုံ ပါဝိသိံ, သာကေတေ အဉ္ဇနံ ဝနံ။

(ထေရီ၊၃၉၆။)

֍ ဋ္ဌ ၁၄၈။

‘‘ဒိသွာန လောကပဇ္ဇောတံ, ဝန္ဒိတွာန ဥပါဝိသိံ၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, အနုကမ္ပာယ စက္ခုမာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၄၉။

‘‘သုတွာ စ ခေါ မဟေသိဿ, သစ္စံ သမ္ပဋိဝိဇ္ဈဟံ၊

တတ္ထေဝ ဝိရဇံ ဓမ္မံ, ဖုသယိံ အမတံ ပဒံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၀။

‘‘တတော ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, အမောဃံ ဗုဒ္ဓသာသန’’န္တိ။

… သုဇာတာ ထေရီ…။

၅။ အနောပမာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၅၁။

‘‘ဥစ္စေ ကုလေ အဟံ ဇာတာ, ဗဟုဝိတ္တေ မဟဒ္ဓနေ၊

ဝဏ္ဏရူပေန သမ္ပန္နာ, ဓီတာ မဇ္ဈဿ [မေဃဿ (သီ။), မေဃိဿ (သျာ။)] အတြဇာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၂။

‘‘ပတ္ထိတာ ရာဇပုတ္တေဟိ, သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ ဂိဇ္ဈိတာ [သေဋ္ဌိပုတ္တေဟိ ဘိဇ္ဈိတာ (သီ။)]၊

ပိတု မေ ပေသယီ ဒူတံ, ဒေထ မယှံ အနောပမံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၃။

‘‘ယတ္တကံ တုလိတာ ဧသာ, တုယှံ ဓီတာ အနောပမာ၊

တတော အဋ္ဌဂုဏံ ဒဿံ, ဟိရညံ ရတနာနိ စ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၄။

‘‘သာဟံ ဒိသွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ အနုတ္တရံ၊

တဿ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၅။

‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, အနုကမ္ပာယ ဂေါတမော၊

နိသိန္နာ အာသနေ တသ္မိံ, ဖုသယိံ တတိယံ ဖလံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၆။

‘‘တတော ကေသာနိ ဆေတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

အဇ္ဇ မေ သတ္တမီ ရတ္တိ, ယတော တဏှာ ဝိသောသိတာ’’တိ။

… အနောပမာ ထေရီ…။

၆။ မဟာပဇာပတိဂေါတမီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၅၇။

‘‘ဗုဒ္ဓ ဝီရ နမော တျတ္ထု, သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမ၊

ယော မံ ဒုက္ခာ ပမောစေသိ, အညဉ္စ ဗဟုကံ ဇနံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၅၈။

‘‘သဗ္ဗဒုက္ခံ ပရိညာတံ, ဟေတုတဏှာ ဝိသောသိတာ၊

ဘာဝိတော အဋ္ဌင်္ဂိကော [အရိယဋ္ဌင်္ဂိကော (သီ။ က။), ဘာဝိတဋ္ဌင်္ဂိကော (သျာ။)] မဂ္ဂေါ, နိရောဓော ဖုသိတော မယာ။

(ထေရီ၊၃၉၇။)

֍ ဋ္ဌ ၁၅၉။

‘‘မာတာ ပုတ္တော ပိတာ ဘာတာ, အယျကာ စ ပုရေ အဟုံ၊

ယထာဘုစ္စမဇာနန္တီ, သံသရိံဟံ အနိဗ္ဗိသံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၀။

‘‘ဒိဋ္ဌော ဟိ မေ သော ဘဂဝါ, အန္တိမောယံ သမုဿယော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၁။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ, နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမေ၊

သမဂ္ဂေ သာဝကေ ပဿေ, ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဝန္ဒနာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၂။

‘‘ဗဟူနံ [ဗဟုန္နံ (သီ။ သျာ။)] ဝတ အတ္ထာယ, မာယာ ဇနယိ ဂေါတမံ၊

ဗျာဓိမရဏတုန္နာနံ, ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ဗျပါနုဒီ’’တိ။

… မဟာပဇာပတိဂေါတမီ ထေရီ…။

၇။ ဂုတ္တာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၆၃။

‘‘ဂုတ္တေ ယဒတ္ထံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဟိတွာ ပုတ္တံ ဝသုံ ပိယံ၊

တမေဝ အနုဗြူဟေဟိ, မာ စိတ္တဿ ဝသံ ဂမိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၄။

‘‘စိတ္တေန ဝဉ္စိတာ သတ္တာ, မာရဿ ဝိသယေ ရတာ၊

အနေကဇာတိသံသာရံ, သန္ဓာဝန္တိ အဝိဒ္ဒသူ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၅။

‘‘ကာမစ္ဆန္ဒဉ္စ ဗျာပါဒံ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိမေဝ စ၊

သီလဗ္ဗတပရာမာသံ, ဝိစိကိစ္ဆဉ္စ ပဉ္စမံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၆။

‘‘သံယောဇနာနိ ဧတာနိ, ပဇဟိတွာန ဘိက္ခုနီ၊

ဩရမ္ဘာဂမနီယာနိ, နယိဒံ ပုနရေဟိသိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၇။

‘‘ရာဂံ မာနံ အဝိဇ္ဇဉ္စ, ဥဒ္ဓစ္စဉ္စ ဝိဝဇ္ဇိယ၊

သံယောဇနာနိ ဆေတွာန, ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿသိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၆၈။

‘‘ခေပေတွာ ဇာတိသံသာရံ, ပရိညာယ ပုနဗ္ဘဝံ၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတာ, ဥပသန္တာ စရိဿတီ’’တိ။

… ဂုတ္တာ ထေရီ…။

၈။ ဝိဇယာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၆၉။

‘‘စတုက္ခတ္တုံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ, ဝိဟာရာ ဥပနိက္ခမိံ၊

အလဒ္ဓါ စေတသော သန္တိံ, စိတ္တေ အဝသဝတ္တိနီ။

(ထေရီ၊၃၉၈။)

֍ ဋ္ဌ ၁၇၀။

‘‘ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမ္မ, သက္ကစ္စံ ပရိပုစ္ဆဟံ၊

သာ မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ဓာတုအာယတနာနိ စ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၁။

‘‘စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ, ဣန္ဒြိယာနိ ဗလာနိ စ၊

ဗောဇ္ဈင်္ဂဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၂။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ကရောန္တီ အနုသာသနိံ၊

ရတ္တိယာ ပုရိမေ ယာမေ, ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၃။

‘‘ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ, ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ၊

ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ, တမောခန္ဓံ ပဒါလယိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၄။

‘‘ပီတိသုခေန စ ကာယံ, ဖရိတွာ ဝိဟရိံ တဒါ၊

သတ္တမိယာ ပါဒေ ပသာရေသိံ, တမောခန္ဓံ ပဒါလိယာ’’တိ။

… ဝိဇယာ ထေရီ…။

ဆက္ကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၃၉၉။)

၇။ သတ္တကနိပါတော

၁။ ဥတ္တရာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၇၅။

‘‘‘မုသလာနိ ဂဟေတွာန, ဓညံ ကောဋ္ဋေန္တိ မာဏဝါ၊

ပုတ္တဒါရာနိ ပေါသေန္တာ, ဓနံ ဝိန္ဒန္တိ မာဏဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၆။

‘‘‘ဃဋေထ ဗုဒ္ဓသာသနေ, ယံ ကတွာ နာနုတပ္ပတိ၊

ခိပ္ပံ ပါဒါနိ ဓောဝိတွာ, ဧကမန္တံ နိသီဒထ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၇။

‘‘‘စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာန, ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ၊

ပစ္စဝေက္ခထ သင်္ခါရေ, ပရတော နော စ အတ္တတော’။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၈။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ပဋာစာရာနုသာသနိံ၊

ပါဒေ ပက္ခာလယိတွာန, ဧကမန္တေ ဥပါဝိသိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၇၉။

‘‘ရတ္တိယာ ပုရိမေ ယာမေ, ပုဗ္ဗဇာတိမနုဿရိံ၊

ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ, ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓယိံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၀။

‘‘ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ, တမောက္ခန္ဓံ ပဒါလယိံ၊

တေဝိဇ္ဇာ အထ ဝုဋ္ဌာသိံ, ကတာ တေ အနုသာသနီ။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၁။

‘‘သက္ကံဝ ဒေဝါ တိဒသာ, သင်္ဂါမေ အပရာဇိတံ၊

ပုရက္ခတွာ ဝိဟဿာမိ, တေဝိဇ္ဇာမှိ အနာသဝါ’’။

… ဥတ္တရာ ထေရီ…။

၂။ စာလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၈၂။

‘‘သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာန, ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ၊

ပဋိဝိဇ္ဈိ ပဒံ သန္တံ, သင်္ခါရူပသမံ သုခံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၃။

‘‘ကံ နု ဥဒ္ဒိဿ မုဏ္ဍာသိ, သမဏီ ဝိယ ဒိဿသိ၊

န စ ရောစေသိ ပါသဏ္ဍေ, ကိမိဒံ စရသိ မောမုဟာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၄။

‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ ပါသဏ္ဍာ, ဒိဋ္ဌိယော ဥပနိဿိတာ၊

န တေ ဓမ္မံ ဝိဇာနန္တိ, န တေ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၅။

‘‘အတ္ထိ သကျကုလေ ဇာတော, ဗုဒ္ဓေါ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ဒိဋ္ဌီနံ သမတိက္ကမံ။

(ထေရီ၊၄၀၀။)

֍ ဋ္ဌ ၁၈၆။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၇။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဝိဟရိံ သာသနေ ရတာ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၈၈။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တက’’။

… စာလာ ထေရီ…။

၃။ ဥပစာလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၈၉။

‘‘သတိမတီ စက္ခုမတီ, ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ၊

ပဋိဝိဇ္ဈိံ ပဒံ သန္တံ, အကာပုရိသသေဝိတံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၀။

‘‘ကိံ နု ဇာတိံ န ရောစေသိ, ဇာတော ကာမာနိ ဘုဉ္ဇတိ၊

ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမရတိယော, မာဟု ပစ္ဆာနုတာပိနီ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၁။

‘‘ဇာတဿ မရဏံ ဟောတိ, ဟတ္ထပါဒါန ဆေဒနံ၊

ဝဓဗန္ဓပရိက္လေသံ, ဇာတော ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၂။

‘‘အတ္ထိ သကျကုလေ ဇာတော, သမ္ဗုဒ္ဓေါ အပရာဇိတော၊

သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, ဇာတိယာ သမတိက္ကမံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၃။

‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၄။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဝိဟရိံ သာသနေ ရတာ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၅။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တက’’။

… ဥပစာလာ ထေရီ…။

သတ္တကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၁။)

၈။ အဋ္ဌကနိပါတော

၁။ သီသူပစာလာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၁၉၆။

‘‘ဘိက္ခုနီ သီလသမ္ပန္နာ, ဣန္ဒြိယေသု သုသံဝုတာ၊

အဓိဂစ္ဆေ ပဒံ သန္တံ, အသေစနကမောဇဝံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၇။

‘‘တာဝတိံသာ စ ယာမာ စ, တုသိတာ စာပိ ဒေဝတာ၊

နိမ္မာနရတိနော ဒေဝါ, ယေ ဒေဝါ ဝသဝတ္တိနော၊

တတ္ထ စိတ္တံ ပဏီဓေဟိ, ယတ္ထ တေ ဝုသိတံ ပုရေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၈။

‘‘တာဝတိံသာ စ ယာမာ စ, တုသိတာ စာပိ ဒေဝတာ၊

နိမ္မာနရတိနော ဒေဝါ, ယေ ဒေဝါ ဝသဝတ္တိနော။

֍ ဋ္ဌ ၁၉၉။

‘‘ကာလံ ကာလံ ဘဝါဘဝံ, သက္ကာယသ္မိံ ပုရက္ခတာ၊

အဝီတိဝတ္တာ သက္ကာယံ, ဇာတိမရဏသာရိနော။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၀။

‘‘သဗ္ဗော အာဒီပိတော လောကော, သဗ္ဗော လောကော ပဒီပိတော၊

သဗ္ဗော ပဇ္ဇလိတော လောကော, သဗ္ဗော လောကော ပကမ္ပိတော။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၁။

‘‘အကမ္ပိယံ အတုလိယံ, အပုထုဇ္ဇနသေဝိတံ၊

ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မမဒေသေသိ, တတ္ထ မေ နိရတော မနော။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၂။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဝိဟရိံ သာသနေ ရတာ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၃။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တက’’။

… သီသူပစာလာ ထေရီ…။

အဋ္ဌကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၂။)

၉။ နဝကနိပါတော

၁။ ဝဍ္ဎမာတုထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၀၄။

‘‘မာ သု တေ ဝဍ္ဎ လောကမှိ, ဝနထော အာဟု ကုဒါစနံ၊

မာ ပုတ္တက ပုနပ္ပုနံ, အဟု ဒုက္ခဿ ဘာဂိမာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၅။

‘‘သုခဉှိ ဝဍ္ဎ မုနယော, အနေဇာ ဆိန္နသံသယာ၊

သီတိဘူတာ ဒမပ္ပတ္တာ, ဝိဟရန္တိ အနာသဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၆။

‘‘တေဟာနုစိဏ္ဏံ ဣသီဘိ, မဂ္ဂံ ဒဿနပတ္တိယာ၊

ဒုက္ခဿန္တကိရိယာယ, တွံ ဝဍ္ဎ အနုဗြူဟယ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၇။

‘‘ဝိသာရဒါဝ ဘဏသိ, ဧတမတ္ထံ ဇနေတ္တိ မေ၊

မညာမိ နူန မာမိကေ, ဝနထော တေ န ဝိဇ္ဇတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၈။

‘‘ယေ ကေစိ ဝဍ္ဎ သင်္ခါရာ, ဟီနာ ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမာ၊

အဏူပိ အဏုမတ္တောပိ, ဝနထော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၀၉။

‘‘သဗ္ဗေ မေ အာသဝါ ခီဏာ, အပ္ပမတ္တဿ ဈာယတော၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၀။

‘‘ဥဠာရံ ဝတ မေ မာတာ, ပတောဒံ သမဝဿရိ၊

ပရမတ္ထသဉှိတာ ဂါထာ, ယထာပိ အနုကမ္ပိကာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၁။

‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, အနုသိဋ္ဌိံ ဇနေတ္တိယာ၊

ဓမ္မသံဝေဂမာပါဒိံ, ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၂။

‘‘သောဟံ ပဓာနပဟိတတ္တော, ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော၊

မာတရာ စောဒိတော သန္တော, အဖုသိံ သန္တိမုတ္တမံ’’။

… ဝဍ္ဎမာတာ ထေရီ…။

နဝကနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၃။)

၁၀။ ဧကာဒသနိပါတော

၁။ ကိသာဂေါတမီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၁၃။

‘‘ကလျာဏမိတ္တတာ မုနိနာ, လောကံ အာဒိဿ ဝဏ္ဏိတာ၊

ကလျာဏမိတ္တေ ဘဇမာနော, အပိ ဗာလော ပဏ္ဍိတော အဿ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၄။

‘‘ဘဇိတဗ္ဗာ သပ္ပုရိသာ, ပညာ တထာ ဝဍ္ဎတိ ဘဇန္တာနံ၊

ဘဇမာနော သပ္ပုရိသေ, သဗ္ဗေဟိပိ ဒုက္ခေဟိ ပမုစ္စေယျ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၅။

‘‘ဒုက္ခဉ္စ ဝိဇာနေယျ, ဒုက္ခဿ စ သမုဒယံ နိရောဓံ၊

အဋ္ဌင်္ဂိကဉ္စ မဂ္ဂံ, စတ္တာရိပိ အရိယသစ္စာနိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၆။

‘‘ဒုက္ခော ဣတ္ထိဘာဝေါ, အက္ခာတော ပုရိသဒမ္မသာရထိနာ၊

သပတ္တိကမ္ပိ ဟိ ဒုက္ခံ, အပ္ပေကစ္စာ သကိံ ဝိဇာတာယော။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၇။

‘‘ဂလကေ အပိ ကန္တန္တိ, သုခုမာလိနိယော ဝိသာနိ ခါဒန္တိ၊

ဇနမာရကမဇ္ဈဂတာ, ဥဘောပိ ဗျသနာနိ အနုဘောန္တိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၈။

‘‘ဥပဝိဇညာ ဂစ္ဆန္တီ, အဒ္ဒသာဟံ ပတိံ မတံ၊

ပန္ထမှိ ဝိဇာယိတွာန, အပ္ပတ္တာဝ သကံ ဃရံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၁၉။

‘‘ဒွေ ပုတ္တာ ကာလကတာ, ပတီ စ ပန္ထေ မတော ကပဏိကာယ၊

မာတာ ပိတာ စ ဘာတာ, ဍယှန္တိ စ ဧကစိတကာယံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၀။

‘‘ခီဏကုလီနေ ကပဏေ, အနုဘူတံ တေ ဒုခံ အပရိမာဏံ၊

အဿူ စ တေ ပဝတ္တံ, ဗဟူနိ စ ဇာတိသဟဿာနိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၁။

‘‘ဝသိတာ သုသာနမဇ္ဈေ, အထောပိ ခါဒိတာနိ ပုတ္တမံသာနိ၊

ဟတကုလိကာ သဗ္ဗဂရဟိတာ, မတပတိကာ အမတမဓိဂစ္ဆိံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၂။

‘‘ဘာဝိတော မေ မဂ္ဂေါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော အမတဂါမီ၊

နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတံ, ဓမ္မာဒါသံ အဝေက္ခိံဟံ [အပေက္ခိဟံ (သီ။)]။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၃။

‘‘အဟမမှိ ကန္တသလ္လာ, ဩဟိတဘာရာ ကတဉှိ ကရဏီယံ၊

ကိသာ ဂေါတမီ ထေရီ, ဝိမုတ္တစိတ္တာ ဣမံ ဘဏီ’’တိ။

… ကိသာ ဂေါတမီ ထေရီ…။

ဧကာဒသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၄။)

၁၁။ ဒွါဒသကနိပါတော

၁။ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၂၄။

‘‘ဥဘော မာတာ စ ဓီတာ စ, မယံ အာသုံ [အာဘုံ (သီ။)] သပတ္တိယော၊

တဿာ မေ အဟု သံဝေဂေါ, အဗ္ဘုတော လောမဟံသနော။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၅။

‘‘ဓိရတ္ထု ကာမာ အသုစီ, ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဗဟုကဏ္ဋကာ၊

ယတ္ထ မာတာ စ ဓီတာ စ, သဘရိယာ မယံ အဟုံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၆။

‘‘ကာမေသွာဒီနဝံ ဒိသွာ, နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော၊

သာ ပဗ္ဗဇ္ဇိံ ရာဇဂဟေ, အဂါရသ္မာနဂါရိယံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၇။

‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ, ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓိတံ၊

စေတောပရိစ္စဉာဏဉ္စ, သောတဓာတု ဝိသောဓိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၈။

‘‘ဣဒ္ဓီပိ မေ သစ္ဆိကတာ, ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၂၉။

‘‘ဣဒ္ဓိယာ အဘိနိမ္မိတွာ, စတုရဿံ ရထံ အဟံ၊

ဗုဒ္ဓဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ, လောကနာထဿ တာဒိနော’’ [သိရီမတော (သျာ။ က။)]။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၀။

‘‘သုပုပ္ဖိတဂ္ဂံ ဥပဂမ္မ ပါဒပံ, ဧကာ တုဝံ တိဋ္ဌသိ သာလမူလေ [ရုက္ခမူလေ (သျာ။ က။)]၊

န စာပိ တေ ဒုတိယော အတ္ထိ ကောစိ, န တွံ ဗာလေ ဘာယသိ ဓုတ္တကာနံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၁။

‘‘သတံ သဟဿာနိပိ ဓုတ္တကာနံ, သမာဂတာ ဧဒိသကာ ဘဝေယျုံ၊

လောမံ န ဣဉ္ဇေ နပိ သမ္ပဝေဓေ, ကိံ မေ တုဝံ မာရ ကရိဿသေကော။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၂။

‘‘ဧသာ အန္တရဓာယာမိ, ကုစ္ဆိံ ဝါ ပဝိသာမိ တေ၊

ဘမုကန္တရေ တိဋ္ဌာမိ, တိဋ္ဌန္တိံ မံ န ဒက္ခသိ။

(ထေရီ၊၄၀၅။)

֍ ဋ္ဌ ၂၃၃။

‘‘စိတ္တမှိ ဝသီဘူတာဟံ, ဣဒ္ဓိပါဒါ သုဘာဝိတာ၊

ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၄။

‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ, ခန္ဓာသံ အဓိကုဋ္ဋနာ၊

ယံ တွံ ‘ကာမရတိံ’ ဗြူသိ, ‘အရတီ’ ဒါနိ သာ မမ။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၅။

‘‘သဗ္ဗတ္ထ ဝိဟတာ နန္ဒီ, တမောခန္ဓော ပဒါလိတော၊

ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ, နိဟတော တွမသိ အန္တကာ’’တိ။

… ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ ထေရီ…။

ဒွါဒသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၆။)

၁၂။ သောဠသနိပါတော

၁။ ပုဏ္ဏာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၃၆။

‘‘ဥဒဟာရီ အဟံ သီတေ [ဥဒကမာဟရိံ သီတေ (သီ။)], သဒါ ဥဒကမောတရိံ၊

အယျာနံ ဒဏ္ဍဘယဘီတာ, ဝါစာဒေါသဘယဋ္ဋိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၇။

‘‘ကဿ ဗြာဟ္မဏ တွံ ဘီတော, သဒါ ဥဒကမောတရိ၊

ဝေဓမာနေဟိ ဂတ္တေဟိ, သီတံ ဝေဒယသေ ဘုသံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၈။

ဇာနန္တီ ဝတ မံ [ဇာနန္တီ စ တုဝံ (က။)] ဘောတိ, ပုဏ္ဏိကေ ပရိပုစ္ဆသိ၊

ကရောန္တံ ကုသလံ ကမ္မံ, ရုန္ဓန္တံ ကတပါပကံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၃၉။

‘‘ယော စ ဝုဍ္ဎော ဒဟရော ဝါ, ပါပကမ္မံ ပကုဗ္ဗတိ၊

ဒကာဘိသေစနာ သောပိ, ပါပကမ္မာ ပမုစ္စတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၀။

‘‘ကော နု တေ ဣဒမက္ခာသိ, အဇာနန္တဿ အဇာနကော၊

ဒကာဘိသေစနာ နာမ, ပါပကမ္မာ ပမုစ္စတိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၁။

‘‘သဂ္ဂံ နူန ဂမိဿန္တိ, သဗ္ဗေ မဏ္ဍူကကစ္ဆပါ၊

နာဂါ [နက္ကာ (သီ။)] စ သုသုမာရာ စ, ယေ စညေ ဥဒကေ စရာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၂။

‘‘ဩရဗ္ဘိကာ သူကရိကာ, မစ္ဆိကာ မိဂဗန္ဓကာ၊

စောရာ စ ဝဇ္ဈဃာတာ စ, ယေ စညေ ပါပကမ္မိနော၊

ဒကာဘိသေစနာ တေပိ, ပါပကမ္မာ ပမုစ္စရေ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၃။

‘‘သစေ ဣမာ နဒိယော တေ, ပါပံ ပုဗ္ဗေ ကတံ ဝဟုံ၊

ပုညမ္ပိမာ ဝဟေယျုံ တေ, တေန တွံ ပရိဗာဟိရော။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၄။

‘‘ယဿ ဗြာဟ္မဏ တွံ ဘီတော, သဒါ ဥဒကမောတရိ၊

တမေဝ ဗြဟ္မေ မာ ကာသိ, မာ တေ သီတံ ဆဝိံ ဟနေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၅။

‘‘ကုမ္မဂ္ဂပဋိပန္နံ မံ, အရိယမဂ္ဂံ သမာနယိ၊

ဒကာဘိသေစနာ ဘောတိ, ဣမံ သာဋံ ဒဒါမိ တေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၆။

‘‘တုယှေဝ သာဋကော ဟောတု, နာဟမိစ္ဆာမိ သာဋကံ၊

သစေ ဘာယသိ ဒုက္ခဿ, သစေ တေ ဒုက္ခမပ္ပိယံ။

(ထေရီ၊၄၀၇။)

֍ ဋ္ဌ ၂၄၇။

‘‘မာကာသိ ပါပကံ ကမ္မံ, အာဝိ ဝါ ယဒိ ဝါ ရဟော၊

သစေ စ ပါပကံ ကမ္မံ, ကရိဿသိ ကရောသိ ဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၈။

‘‘န တေ ဒုက္ခာ ပမုတျတ္ထိ, ဥပေစ္စာပိ [ဥပ္ပစ္စာပိ (အဋ္ဌ။ ပါဌန္တရံ)] ပလာယတော၊

သစေ ဘာယသိ ဒုက္ခဿ, သစေ တေ ဒုက္ခမပ္ပိယံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၄၉။

‘‘ဥပေဟိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မံ သံဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာဟိ သီလာနိ, တံ တေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၀။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မံ သံဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာမိ သီလာနိ, တံ မေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၁။

‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓု ပုရေ အာသိံ, အဇ္ဇမှိ သစ္စဗြာဟ္မဏော၊

တေဝိဇ္ဇော ဝေဒသမ္ပန္နော, သောတ္တိယော စမှိ နှာတကော’’တိ။

… ပုဏ္ဏာ ထေရီ…။

သောဠသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၀၈။)

၁၃။ ဝီသတိနိပါတော

၁။ အမ္ဗပါလီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၅၂။

‘‘ကာဠကာ ဘမရဝဏ္ဏသာဒိသာ, ဝေလ္လိတဂ္ဂါ မမ မုဒ္ဓဇာ အဟုံ၊

တေ ဇရာယ သာဏဝါကသာဒိသာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၃။

‘‘ဝါသိတောဝ သုရဘီ ကရဏ္ဍကော, ပုပ္ဖပူရ မမ ဥတ္တမင်္ဂဇော [ဥတ္တမင်္ဂဘူတော (က။)]။

တံ ဇရာယထ သလောမဂန္ဓိကံ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၄။

‘‘ကာနနံဝ သဟိတံ သုရောပိတံ, ကောစ္ဆသူစိဝိစိတဂ္ဂသောဘိတံ၊

တံ ဇရာယ ဝိရလံ တဟိံ တဟိံ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၅။

‘‘ကဏှခန္ဓကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတံ, သောဘတေ သုဝေဏီဟိလင်္ကတံ၊

တံ ဇရာယ ခလိတံ သိရံ ကတံ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၆။

‘‘စိတ္တကာရသုကတာဝ လေခိကာ, သောဘရေ သု ဘမုကာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၇။

‘‘ဘဿရာ သုရုစိရာ ယထာ မဏီ, နေတ္တဟေသုမဘိနီလမာယတာ၊

တေ ဇရာယဘိဟတာ န သောဘရေ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

(ထေရီ၊၄၀၉။)

֍ ဋ္ဌ ၂၅၈။

‘‘သဏှတုင်္ဂသဒိသီ စ နာသိကာ, သောဘတေ သု အဘိယောဗ္ဗနံ ပတိ၊

သာ ဇရာယ ဥပကူလိတာ ဝိယ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၅၉။

‘‘ကင်္ကဏံ ဝ သုကတံ သုနိဋ္ဌိတံ, သောဘရေ သု မမ ကဏ္ဏပါဠိယော၊

တာ ဇရာယ ဝလိဘိပ္ပလမ္ဗိတာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၀။

‘‘ပတ္တလီမကုလဝဏ္ဏသာဒိသာ, သောဘရေ သု ဒန္တာ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ခဏ္ဍိတာ စာသိတာ [ပီတကာ (သီ။)], သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၁။

‘‘ကာနနမှိ ဝနသဏ္ဍစာရိနီ, ကောကိလာဝ မဓုရံ နိကူဇိဟံ၊

တံ ဇရာယ ခလိတံ တဟိံ တဟိံ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၂။

‘‘သဏှကမ္ဗုရိဝ သုပ္ပမဇ္ဇိတာ, သောဘတေ သု ဂီဝါ ပုရေ မမ၊

သာ ဇရာယ ဘဂ္ဂါ [ဘဉ္ဇိတာ (?)] ဝိနာမိတာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၃။

‘‘ဝဋ္ဋပလိဃသဒိသောပမာ ဥဘော, သောဘရေ သု ဗာဟာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ ယထ ပါဋလိဗ္ဗလိတာ [ယထာ ပါဋလိပ္ပလိတာ (သီ။ သျာ။ က။)], သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၄။

‘‘သဏှမုဒ္ဒိကသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာ, သောဘရေ သု ဟတ္ထာ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ယထာ မူလမူလိကာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

(ထေရီ၊၄၁၀။)

֍ ဋ္ဌ ၂၆၅။

‘‘ပီနဝဋ္ဋသဟိတုဂ္ဂတာ ဥဘော, သောဘရေ [သောဘတေ (အဋ္ဌ။)] သု ထနကာ ပုရေ မမ၊

ထေဝိကီဝ လမ္ဗန္တိ နောဒကာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၆။

‘‘ကဉ္စနဿဖလကံဝ သမ္မဋ္ဌံ, သောဘတေ သု ကာယော ပုရေ မမ၊

သော ဝလီဟိ သုခုမာဟိ ဩတတော, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၇။

‘‘နာဂဘောဂသဒိသောပမာ ဥဘော, သောဘရေ သု ဦရူ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ယထာ ဝေဠုနာဠိယော, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၈။

‘‘သဏှနူပုရသုဝဏ္ဏမဏ္ဍိတာ, သောဘရေ သု ဇင်္ဃာ ပုရေ မမ၊

တာ ဇရာယ တိလဒဏ္ဍကာရိဝ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၆၉။

‘‘တူလပုဏ္ဏသဒိသောပမာ ဥဘော, သောဘရေ သု ပါဒါ ပုရေ မမ၊

တေ ဇရာယ ဖုဋိတာ ဝလီမတာ, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၀။

‘‘ဧဒိသော အဟု အယံ သမုဿယော, ဇဇ္ဇရော ဗဟုဒုက္ခာနမာလယော၊

သောပလေပပတိတော ဇရာဃရော, သစ္စဝါဒိဝစနံ အနညထာ’’။

… အမ္ဗပါလီ ထေရီ…။

၂။ ရောဟိနီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၇၁။

‘‘‘သမဏာ’တိ ဘောတိ သုပိ [ဘောတိ တွံ သယသိ (သီ။), ဘောတိ မံ ဝိပဿိ (သျာ။)], ‘သမဏာ’တိ ပဗုဇ္ဈသိ [ပဋိဗုဇ္ဈသိ (သီ။ သျာ။)]၊

သမဏာနေဝ [သမဏာနမေဝ (သီ။ သျာ။)] ကိတ္တေသိ, သမဏီ နူန [သမဏီ နု (က။)] ဘဝိဿသိ။

(ထေရီ၊၄၁၁။)

֍ ဋ္ဌ ၂၇၂။

‘‘ဝိပုလံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, သမဏာနံ ပဝေစ္စသိ [ပယစ္ဆသိ (သီ။)]၊

ရောဟိနီ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ, ကေန တေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၃။

‘‘အကမ္မကာမာ အလသာ, ပရဒတ္တူပဇီဝိနော၊

အာသံသုကာ သာဒုကာမာ, ကေန တေ သမဏာ ပိယာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၄။

‘‘စိရဿံ ဝတ မံ တာတ, သမဏာနံ ပရိပုစ္ဆသိ၊

တေသံ တေ ကိတ္တယိဿာမိ, ပညာသီလပရက္ကမံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၅။

‘‘ကမ္မကာမာ အနလသာ, ကမ္မသေဋ္ဌဿ ကာရကာ၊

ရာဂံ ဒေါသံ ပဇဟန္တိ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၆။

‘‘တီဏိ ပါပဿ မူလာနိ, ဓုနန္တိ သုစိကာရိနော၊

သဗ္ဗံ ပါပံ ပဟီနေသံ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၇။

‘‘ကာယကမ္မံ သုစိ နေသံ, ဝစီကမ္မဉ္စ တာဒိသံ၊

မနောကမ္မံ သုစိ နေသံ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၈။

‘‘ဝိမလာ သင်္ခမုတ္တာဝ, သုဒ္ဓါ သန္တရဗာဟိရာ၊

ပုဏ္ဏာ သုက္ကာန ဓမ္မာနံ [သုက္ကေဟိ ဓမ္မေဟိ (သီ။ သျာ။ အဋ္ဌ။)], တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၇၉။

‘‘ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ, အရိယာ ဓမ္မဇီဝိနော၊

အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒေသေန္တိ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၀။

‘‘ဗဟုဿုတာ ဓမ္မဓရာ, အရိယာ ဓမ္မဇီဝိနော၊

ဧကဂ္ဂစိတ္တာ သတိမန္တော, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၁။

‘‘ဒူရင်္ဂမာ သတိမန္တော, မန္တဘာဏီ အနုဒ္ဓတာ၊

ဒုက္ခဿန္တံ ပဇာနန္တိ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၂။

‘‘ယသ္မာ ဂါမာ ပက္ကမန္တိ, န ဝိလောကေန္တိ ကိဉ္စနံ၊

အနပေက္ခာဝ ဂစ္ဆန္တိ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၃။

‘‘န တေသံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တိ, န ကုမ္ဘိံ န ခဠောပိယံ၊

ပရိနိဋ္ဌိတမေသာနာ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၄။

‘‘န တေ ဟိရညံ ဂဏှန္တိ, န သုဝဏ္ဏံ န ရူပိယံ၊

ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေန္တိ, တေန မေ သမဏာ ပိယာ။

(ထေရီ၊၄၁၂။)

֍ ဋ္ဌ ၂၈၅။

‘‘နာနာကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ, နာနာဇနပဒေဟိ စ၊

အညမညံ ပိယာယန္တိ [ပိဟယန္တိ (က။)], တေန မေ သမဏာ ပိယာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၆။

‘‘အတ္ထာယ ဝတ နော ဘောတိ, ကုလေ ဇာတာသိ ရောဟိနီ၊

သဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ, သံဃေ စ တိဗ္ဗဂါရဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၇။

‘‘တုဝံ ဟေတံ ပဇာနာသိ, ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ၊

အမှမ္ပိ ဧတေ သမဏာ, ပဋိဂဏှန္တိ ဒက္ခိဏံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၈။

‘‘ပတိဋ္ဌိတော ဟေတ္ထ ယညော, ဝိပုလော နော ဘဝိဿတိ၊

သစေ ဘာယသိ ဒုက္ခဿ, သစေ တေ ဒုက္ခမပ္ပိယံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၈၉။

‘‘ဥပေဟိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မံ သံဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာဟိ သီလာနိ, တံ တေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၀။

‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မံ သံဃဉ္စ တာဒိနံ၊

သမာဒိယာမိ သီလာနိ, တံ မေ အတ္ထာယ ဟေဟိတိ။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၁။

‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓု ပုရေ အာသိံ, သော ဣဒါနိမှိ ဗြာဟ္မဏော၊

တေဝိဇ္ဇော သောတ္တိယော စမှိ, ဝေဒဂူ စမှိ နှာတကော’’။

… ရောဟိနီ ထေရီ…။

၃။ စာပါထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၂၉၂။

‘‘လဋ္ဌိဟတ္ထော ပုရေ အာသိ, သော ဒါနိ မိဂလုဒ္ဒကော၊

အာသာယ ပလိပါ ဃောရာ, နာသက္ခိ ပါရမေတဝေ။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၃။

‘‘သုမတ္တံ မံ မညမာနာ, စာပါ ပုတ္တမတောသယိ၊

စာပါယ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ပဗ္ဗဇိဿံ ပုနောပဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၄။

‘‘မာ မေ ကုဇ္ဈိ မဟာဝီရ, မာ မေ ကုဇ္ဈိ မဟာမုနိ၊

န ဟိ ကောဓပရေတဿ, သုဒ္ဓိ အတ္ထိ ကုတော တပေါ။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၅။

‘‘ပက္ကမိဿဉ္စ နာဠာတော, ကောဓ နာဠာယ ဝစ္ဆတိ၊

ဗန္ဓန္တီ ဣတ္ထိရူပေန, သမဏေ ဓမ္မဇီဝိနော’’ [ဓမ္မဇီဝိနေ (က။)]။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၆။

‘‘ဧဟိ ကာဠ နိဝတ္တဿု, ဘုဉ္ဇ ကာမေ ယထာ ပုရေ၊

အဟဉ္စ တေ ဝသီကတာ, ယေ စ မေ သန္တိ ဉာတကာ’’။

(ထေရီ၊၄၁၃။)

֍ ဋ္ဌ ၂၉၇။

‘‘ဧတ္တော စာပေ စတုဗ္ဘာဂံ, ယထာ ဘာသသိ တွဉ္စ မေ၊

တယိ ရတ္တဿ ပေါသဿ, ဥဠာရံ ဝတ တံ သိယာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၈။

‘‘ကာဠင်္ဂိနိံဝ တက္ကာရိံ, ပုပ္ဖိတံ ဂိရိမုဒ္ဓနိ၊

ဖုလ္လံ ဒါလိမလဋ္ဌိံဝ, အန္တောဒီပေဝ ပါဋလိံ။

֍ ဋ္ဌ ၂၉၉။

‘‘ဟရိစန္ဒနလိတ္တင်္ဂိံ, ကာသိကုတ္တမဓာရိနိံ၊

တံ မံ ရူပဝတိံ သန္တိံ, ကဿ ဩဟာယ ဂစ္ဆသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၀။

‘‘သာကုန္တိကောဝ သကုဏိံ [သကုဏံ (သျာ။)], ယထာ ဗန္ဓိတုမိစ္ဆတိ၊

အာဟရိမေန ရူပေန, န မံ တွံ ဗာဓယိဿသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၁။

‘‘ဣမဉ္စ မေ ပုတ္တဖလံ, ကာဠ ဥပ္ပါဒိတံ တယာ၊

တံ မံ ပုတ္တဝတိံ သန္တိံ, ကဿ ဩဟာယ ဂစ္ဆသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၂။

‘‘ဇဟန္တိ ပုတ္တေ သပ္ပညာ, တတော ဉာတီ တတော ဓနံ၊

ပဗ္ဗဇန္တိ မဟာဝီရာ, နာဂေါ ဆေတွာဝ ဗန္ဓနံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၃။

‘‘ဣဒါနိ တေ ဣမံ ပုတ္တံ, ဒဏ္ဍေန ဆုရိကာယ ဝါ၊

ဘူမိယံ ဝါ နိသုမ္ဘိဿံ [နိသုမ္ဘေယျံ (သီ။)], ပုတ္တသောကာ န ဂစ္ဆသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၄။

‘‘သစေ ပုတ္တံ သိင်္ဂါလာနံ, ကုက္ကုရာနံ ပဒါဟိသိ၊

န မံ ပုတ္တကတ္တေ ဇမ္မိ, ပုနရာဝတ္တယိဿသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၅။

‘‘ဟန္ဒ ခေါ ဒါနိ ဘဒ္ဒန္တေ, ကုဟိံ ကာဠ ဂမိဿသိ၊

ကတမံ ဂါမနိဂမံ, နဂရံ ရာဇဓာနိယော’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၆။

‘‘အဟုမှ ပုဗ္ဗေ ဂဏိနော, အဿမဏာ သမဏမာနိနော၊

ဂါမေန ဂါမံ ဝိစရိမှ, နဂရေ ရာဇဓာနိယော။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၇။

‘‘ဧသော ဟိ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓေါ, နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ၊

သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟာနာယ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ ပါဏိနံ၊

တဿာဟံ သန္တိကံ ဂစ္ဆံ, သော မေ သတ္ထာ ဘဝိဿတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၈။

‘‘ဝန္ဒနံ ဒါနိ ဝဇ္ဇာသိ, လောကနာထံ အနုတ္တရံ၊

ပဒက္ခိဏဉ္စ ကတွာန, အာဒိသေယျာသိ ဒက္ခိဏံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၀၉။

‘‘ဧတံ ခေါ လဗ္ဘမမှေဟိ, ယထာ ဘာသသိ တွဉ္စ မေ၊

ဝန္ဒနံ ဒါနိ တေ ဝဇ္ဇံ, လောကနာထံ အနုတ္တရံ၊

ပဒက္ခိဏဉ္စ ကတွာန, အာဒိသိဿာမိ ဒက္ခိဏံ’’။

(ထေရီ၊၄၁၄။)

֍ ဋ္ဌ ၃၁၀။

တတော စ ကာဠော ပက္ကာမိ, နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ၊

သော အဒ္ဒသာသိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၁။

ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၂။

တဿ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ, ကတွာန နံ [ကတွာနဟံ (သီ။)] ပဒက္ခိဏံ၊

စာပါယ အာဒိသိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

… စာပါ ထေရီ…။

၄။ သုန္ဒရီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၁၃။

‘‘ပေတာနိ ဘောတိ ပုတ္တာနိ, ခါဒမာနာ တုဝံ ပုရေ၊

တုဝံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ, အတီဝ ပရိတပ္ပသိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၄။

‘‘သာဇ္ဇ သဗ္ဗာနိ ခါဒိတွာ, သတပုတ္တာနိ [သတ္တ ပုတ္တာနိ (သျာ။)] ဗြာဟ္မဏီ၊

ဝါသေဋ္ဌိ ကေန ဝဏ္ဏေန, န ဗာဠှံ ပရိတပ္ပသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၅။

‘‘ဗဟူနိ ပုတ္တသတာနိ, ဉာတိသံဃသတာနိ စ၊

ခါဒိတာနိ အတီတံသေ, မမ တုယှဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၆။

‘‘သာဟံ နိဿရဏံ ဉတွာ, ဇာတိယာ မရဏဿ စ၊

န သောစာမိ န ရောဒါမိ, န စာပိ ပရိတပ္ပယိံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၇။

‘‘အဗ္ဘုတံ ဝတ ဝါသေဋ္ဌိ, ဝါစံ ဘာသသိ ဧဒိသိံ၊

ကဿ တွံ ဓမ္မမညာယ, ဂိရံ [ထိရံ (သီ။)] ဘာသသိ ဧဒိသိံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၈။

‘‘ဧသ ဗြာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, နဂရံ မိထိလံ ပတိ၊

သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟာနာယ, ဓမ္မံ ဒေသေသိ ပါဏိနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၁၉။

‘‘တဿ ဗြဟ္မေ [ဗြာဟ္မဏ (သီ။ သျာ။)] အရဟတော, ဓမ္မံ သုတွာ နိရူပဓိံ၊

တတ္ထ ဝိညာတသဒ္ဓမ္မာ, ပုတ္တသောကံ ဗျပါနုဒိံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၀။

‘‘သော အဟမ္ပိ ဂမိဿာမိ, နဂရံ မိထိလံ ပတိ၊

အပ္ပေဝ မံ သော ဘဂဝါ, သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမောစယေ’’။

(ထေရီ၊၄၁၅။)

֍ ဋ္ဌ ၃၂၁။

အဒ္ဒသ ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓံ, ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ၊

သွဿ ဓမ္မမဒေသေသိ, မုနိ ဒုက္ခဿ ပါရဂူ။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၂။

ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၃။

တတ္ထ ဝိညာတသဒ္ဓမ္မော, ပဗ္ဗဇ္ဇံ သမရောစယိ၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ, တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၄။

‘‘ဧဟိ သာရထိ ဂစ္ဆာဟိ, ရထံ နိယျာဒယာဟိမံ၊

အာရောဂျံ ဗြာဟ္မဏိံ ဝဇ္ဇ [ဝဇ္ဇာ (သီ။)], ‘ပဗ္ဗဇိ [ပဗ္ဗဇိတော (သီ။)] ဒါနိ ဗြာဟ္မဏော၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ, တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ’’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၅။

တတော စ ရထမာဒါယ, သဟဿဉ္စာပိ သာရထိ၊

အာရောဂျံ ဗြာဟ္မဏိဝေါစ, ‘‘ပဗ္ဗဇိ ဒါနိ ဗြာဟ္မဏော၊

သုဇာတော တီဟိ ရတ္တီဟိ, တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၆။

‘‘ဧတဉ္စာဟံ အဿရထံ, သဟဿဉ္စာပိ သာရထိ၊

တေဝိဇ္ဇံ ဗြာဟ္မဏံ သုတွာ [ဉတွာ (သီ။)], ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါမိ တေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၇။

‘‘တုယှေဝ ဟောတွဿရထော, သဟဿဉ္စာပိ ဗြာဟ္မဏိ၊

အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ဝရပညဿ သန္တိကေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၈။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿံ မဏိကုဏ္ဍလဉ္စ, ဖီတဉ္စိမံ ဂဟဝိဘဝံ ပဟာယ၊

ပိတာ ပဗ္ဗဇိတော တုယှံ, ဘုဉ္ဇ ဘောဂါနိ သုန္ဒရိ၊ တုဝံ ဒါယာဒိကာ ကုလေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၂၉။

‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿံ မဏိကုဏ္ဍလဉ္စ, ရမ္မံ စိမံ ဂဟဝိဘဝံ ပဟာယ၊

ပိတာ ပဗ္ဗဇိတော မယှံ, ပုတ္တသောကေန အဋ္ဋိတော၊

အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ဘာတုသောကေန အဋ္ဋိတာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၀။

‘‘သော တေ ဣဇ္ဈတု သင်္ကပ္ပေါ, ယံ တွံ ပတ္ထေသိ သုန္ဒရီ၊

ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍော ဥဉ္ဆော စ, ပံသုကူလဉ္စ စီဝရံ၊

ဧတာနိ အဘိသမ္ဘောန္တီ, ပရလောကေ အနာသဝါ’’။

(ထေရီ၊၄၁၆။)

֍ ဋ္ဌ ၃၃၁။

‘‘သိက္ခမာနာယ မေ အယျေ, ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ, ယတ္ထ မေ ဝုသိတံ ပုရေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၂။

‘‘တုဝံ နိဿာယ ကလျာဏီ, ထေရီ သံဃဿ သောဘနေ၊

တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၃။

‘‘အနုဇာနာဟိ မေ အယျေ, ဣစ္ဆေ သာဝတ္ထိ ဂန္တဝေ၊

သီဟနာဒံ နဒိဿာမိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၄။

‘‘ပဿ သုန္ဒရိ သတ္ထာရံ, ဟေမဝဏ္ဏံ ဟရိတ္တစံ၊

အဒန္တာနံ ဒမေတာရံ, သမ္ဗုဒ္ဓမကုတောဘယံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၅။

‘‘ပဿ သုန္ဒရိမာယန္တိံ, ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ၊

ဝီတရာဂံ ဝိသံယုတ္တံ, ကတကိစ္စမနာသဝံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၆။

‘‘ဗာရာဏသီတော နိက္ခမ္မ, တဝ သန္တိကမာဂတာ၊

သာဝိကာ တေ မဟာဝီရ, ပါဒေ ဝန္ဒတိ သုန္ဒရီ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၇။

‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ သတ္ထာ, တုယှံ ဓီတာမှိ ဗြာဟ္မဏ၊

ဩရသာ မုခတော ဇာတာ, ကတကိစ္စာ အနာသဝါ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၃၈။

‘‘တဿာ တေ သွာဂတံ ဘဒ္ဒေ, တတော [အထော (က။)] တေ အဒုရာဂတံ၊

ဧဝဉှိ ဒန္တာ အာယန္တိ, သတ္ထု ပါဒါနိ ဝန္ဒိကာ၊

ဝီတရာဂါ ဝိသံယုတ္တာ, ကတကိစ္စာ အနာသဝါ’’။

… သုန္ဒရီ ထေရီ…။

၅။ သုဘာကမ္မာရဓီတုထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၃၉။

‘‘ဒဟရာဟံ သုဒ္ဓဝသနာ, ယံ ပုရေ ဓမ္မမဿုဏိံ၊

တဿာ မေ အပ္ပမတ္တာယ, သစ္စာဘိသမယော အဟု။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၀။

‘‘တတောဟံ သဗ္ဗကာမေသု, ဘုသံ အရတိမဇ္ဈဂံ၊

သက္ကာယသ္မိံ ဘယံ ဒိသွာ, နေက္ခမ္မမေဝ [နေက္ခမ္မညေဝ (သီ။), နေက္ခမ္မဿေဝ (သျာ။)] ပီဟယေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၁။

‘‘ဟိတွာနဟံ ဉာတိဂဏံ, ဒါသကမ္မကရာနိ စ၊

ဂါမခေတ္တာနိ ဖီတာနိ, ရမဏီယေ ပမောဒိတေ။

(ထေရီ၊၄၁၇။)

֍ ဋ္ဌ ၃၄၂။

‘‘ပဟာယဟံ ပဗ္ဗဇိတာ, သာပတေယျမနပ္ပကံ၊

ဧဝံ သဒ္ဓါယ နိက္ခမ္မ, သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၃။

‘‘နေတံ [န မေတံ (သီ။ သျာ။)] အဿ ပတိရူပံ, အာကိဉ္စညဉှိ ပတ္ထယေ၊

ယော [ယာ (သျာ။)] ဇာတရူပံ ရဇတံ, ဆဍ္ဍေတွာ [ထပေတွာ (က။)] ပုနရာဂမေ [ပုနရာဂဟေ (က။)]။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၄။

‘‘ရဇတံ ဇာတရူပံ ဝါ, န ဗောဓာယ န သန္တိယာ၊

နေတံ သမဏသာရုပ္ပံ, န ဧတံ အရိယဒ္ဓနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၅။

‘‘လောဘနံ မဒနဉ္စေတံ, မောဟနံ ရဇဝဍ္ဎနံ၊

သာသင်္ကံ ဗဟုအာယာသံ, နတ္ထိ စေတ္ထ ဓုဝံ ဌိတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၆။

‘‘ဧတ္ထ ရတ္တာ ပမတ္တာ စ, သင်္ကိလိဋ္ဌမနာ နရာ၊

အညမညေန ဗျာရုဒ္ဓါ, ပုထု ကုဗ္ဗန္တိ မေဓဂံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၇။

‘‘ဝဓော ဗန္ဓော ပရိက္လေသော, ဇာနိ သောကပရိဒ္ဒဝေါ၊

ကာမေသု အဓိပန္နာနံ, ဒိဿတေ ဗျသနံ ဗဟုံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၈။

‘‘တံ မံ ဉာတီ အမိတ္တာဝ, ကိံ ဝေါ ကာမေသု ယုဉ္ဇထ၊

ဇာနာထ မံ ပဗ္ဗဇိတံ, ကာမေသု ဘယဒဿိနိံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၄၉။

‘‘န ဟိရညသုဝဏ္ဏေန, ပရိက္ခီယန္တိ အာသဝါ၊

အမိတ္တာ ဝဓကာ ကာမာ, သပတ္တာ သလ္လဗန္ဓနာ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၀။

‘‘တံ မံ ဉာတီ အမိတ္တာဝ, ကိံ ဝေါ ကာမေသု ယုဉ္ဇထ၊

ဇာနာထ မံ ပဗ္ဗဇိတံ, မုဏ္ဍံ သံဃာဋိပါရုတံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၁။

‘‘ဥတ္တိဋ္ဌပိဏ္ဍော ဥဉ္ဆော စ, ပံသုကူလဉ္စ စီဝရံ၊

ဧတံ ခေါ မမ သာရုပ္ပံ, အနဂါရူပနိဿယော။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၂။

‘‘ဝန္တာ မဟေသီဟိ ကာမာ, ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ၊

ခေမဋ္ဌာနေ ဝိမုတ္တာ တေ, ပတ္တာ တေ အစလံ သုခံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၃။

‘‘မာဟံ ကာမေဟိ သင်္ဂစ္ဆိံ, ယေသု တာဏံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အမိတ္တာ ဝဓကာ ကာမာ, အဂ္ဂိက္ခန္ဓူပမာ ဒုခါ။

(ထေရီ၊၄၁၈။)

֍ ဋ္ဌ ၃၅၄။

‘‘ပရိပန္ထော ဧသ ဘယော, သဝိဃာတော သကဏ္ဋကော၊

ဂေဓော သုဝိသမော စေသော [လေပေါ (သီ။)], မဟန္တော မောဟနာမုခေါ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၅။

‘‘ဥပသဂ္ဂေါ ဘီမရူပေါ, ကာမာ သပ္ပသိရူပမာ၊

ယေ ဗာလာ အဘိနန္ဒန္တိ, အန္ဓဘူတာ ပုထုဇ္ဇနာ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၆။

‘‘ကာမပင်္ကေန သတ္တာ ဟိ, ဗဟူ လောကေ အဝိဒ္ဒသူ၊

ပရိယန္တံ န ဇာနန္တိ, ဇာတိယာ မရဏဿ စ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၇။

‘‘ဒုဂ္ဂတိဂမနံ မဂ္ဂံ, မနုဿာ ကာမဟေတုကံ၊

ဗဟုံ ဝေ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, အတ္တနော ရောဂမာဝဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၈။

‘‘ဧဝံ အမိတ္တဇနနာ, တာပနာ သံကိလေသိကာ၊

လောကာမိသာ ဗန္ဓနီယာ, ကာမာ မရဏဗန္ဓနာ [စရဏဗန္ဓနာ (သီ။)]။

֍ ဋ္ဌ ၃၅၉။

‘‘ဥမ္မာဒနာ ဥလ္လပနာ, ကာမာ စိတ္တပ္ပမဒ္ဒိနော၊

သတ္တာနံ သင်္ကိလေသာယ, ခိပ္ပံ [ခိပံ (သီ။)] မာရေန ဩဍ္ဍိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၀။

‘‘အနန္တာဒီနဝါ ကာမာ, ဗဟုဒုက္ခာ မဟာဝိသာ၊

အပ္ပဿာဒါ ရဏကရာ, သုက္ကပက္ခဝိသောသနာ [ဝိသောသကာ (သီ။)]။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၁။

‘‘သာဟံ ဧတာဒိသံ ကတွာ, ဗျသနံ ကာမဟေတုကံ၊

န တံ ပစ္စာဂမိဿာမိ, နိဗ္ဗာနာဘိရတာ သဒါ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၂။

‘‘ရဏံ ကရိတွာ [တရိတွာ (သီ။)] ကာမာနံ, သီတိဘာဝါဘိကင်္ခိနီ၊

အပ္ပမတ္တာ ဝိဟဿာမိ, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၃။

‘‘အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ, အရိယဋ္ဌင်္ဂိကံ ဥဇုံ၊

တံ မဂ္ဂံ အနုဂစ္ဆာမိ, ယေန တိဏ္ဏာ မဟေသိနော’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၄။

ဣမံ ပဿထ ဓမ္မဋ္ဌံ, သုဘံ ကမ္မာရဓီတရံ၊

အနေဇံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ, ရုက္ခမူလမှိ ဈာယတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၅။

အဇ္ဇဋ္ဌမီ ပဗ္ဗဇိတာ, သဒ္ဓါ သဒ္ဓမ္မသောဘနာ၊

ဝိနီတုပ္ပလဝဏ္ဏာယ, တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနီ။

(ထေရီ၊၄၁၉။)

֍ ဋ္ဌ ၃၆၆။

သာယံ ဘုဇိဿာ အနဏာ, ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ၊

သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တာ, ကတကိစ္စာ အနာသဝါ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၇။

တံ သက္ကော ဒေဝသံဃေန, ဥပသင်္ကမ္မ ဣဒ္ဓိယာ၊

နမဿတိ ဘူတပတိ, သုဘံ ကမ္မာရဓီတရန္တိ။

… သုဘာ ကမ္မာရဓီတာ ထေရီ…။

ဝီသတိနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၂၀။)

၁၄။ တိံသနိပါတော

၁။ သုဘာဇီဝကမ္ဗဝနိကာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၃၆၈။

ဇီဝကမ္ဗဝနံ ရမ္မံ, ဂစ္ဆန္တိံ ဘိက္ခုနိံ သုဘံ၊

ဓုတ္တကော သန္နိဝါရေသိ [တံ နိဝါရေသိ (က။)], တမေနံ အဗြဝီ သုဘာ။

֍ ဋ္ဌ ၃၆၉။

‘‘ကိံ တေ အပရာဓိတံ မယာ, ယံ မံ ဩဝရိယာန တိဋ္ဌသိ၊

န ဟိ ပဗ္ဗဇိတာယ အာဝုသော, ပုရိသော သမ္ဖုသနာယ ကပ္ပတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၀။

‘‘ဂရုကေ မမ သတ္ထုသာသနေ, ယာ သိက္ခာ သုဂတေန ဒေသိတာ၊

ပရိသုဒ္ဓပဒံ အနင်္ဂဏံ, ကိံ မံ ဩဝရိယာန တိဋ္ဌသိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၁။

‘‘အာဝိလစိတ္တော အနာဝိလံ, သရဇော ဝီတရဇံ အနင်္ဂဏံ၊

သဗ္ဗတ္ထ ဝိမုတ္တမာနသံ, ကိံ မံ ဩဝရိယာန တိဋ္ဌသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၂။

‘‘ဒဟရာ စ အပါပိကာ စသိ, ကိံ တေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကရိဿတိ၊

နိက္ခိပ ကာသာယစီဝရံ, ဧဟိ ရမာမ သုပုပ္ဖိတေ [ရမာမသေ ပုပ္ဖိတေ (သီ။ သျာ။)] ဝနေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၃။

‘‘မဓုရဉ္စ ပဝန္တိ သဗ္ဗသော, ကုသုမရဇေန သမုဋ္ဌိတာ ဒုမာ၊

ပဌမဝသန္တော သုခေါ ဥတု, ဧဟိ ရမာမ သုပုပ္ဖိတေ ဝနေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၄။

‘‘ကုသုမိတသိခရာ စ ပါဒပါ, အဘိဂဇ္ဇန္တိဝ မာလုတေရိတာ၊

ကာ တုယှံ ရတိ ဘဝိဿတိ, ယဒိ ဧကာ ဝနမောဂဟိဿသိ [ဝနမောတရိဿသိ (သီ။), ဝနမောဂါဟိဿသိ (သျာ။ က။)]။

(ထေရီ၊၄၂၁။)

֍ ဋ္ဌ ၃၇၅။

‘‘ဝါဠမိဂသံဃသေဝိတံ, ကုဉ္ဇရမတ္တကရေဏုလောဠိတံ၊

အသဟာယိကာ ဂန္တုမိစ္ဆသိ, ရဟိတံ ဘိံသနကံ မဟာဝနံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၆။

‘‘တပနီယကတာဝ ဓီတိကာ, ဝိစရသိ စိတ္တလတေဝ အစ္ဆရာ၊

ကာသိကသုခုမေဟိ ဝဂ္ဂုဘိ, သောဘသီ သုဝသနေဟိ နူပမေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၇။

‘‘အဟံ တဝ ဝသာနုဂေါ သိယံ, ယဒိ ဝိဟရေမသေ [ယဒိပိ ဝိဟရေသိ (က။)] ကာနနန္တရေ၊

န ဟိ မတ္ထိ တယာ ပိယတ္တရော, ပါဏော ကိန္နရိမန္ဒလောစနေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၈။

‘‘ယဒိ မေ ဝစနံ ကရိဿသိ, သုခိတာ ဧဟိ အဂါရမာဝသ၊

ပါသာဒနိဝါတဝါသိနီ, ပရိကမ္မံ တေ ကရောန္တု နာရိယော။

֍ ဋ္ဌ ၃၇၉။

‘‘ကာသိကသုခုမာနိ ဓာရယ, အဘိရောပေဟိ [အဘိရောဟေဟိ (သီ။)] စ မာလဝဏ္ဏကံ၊

ကဉ္စနမဏိမုတ္တကံ ဗဟုံ, ဝိဝိဓံ အာဘရဏံ ကရောမိ တေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၀။

‘‘သုဓောတရဇပစ္ဆဒံ သုဘံ, ဂေါဏကတူလိကသန္ထတံ နဝံ၊

အဘိရုဟ သယနံ မဟာရဟံ, စန္ဒနမဏ္ဍိတသာရဂန္ဓိကံ၊

֍ ဋ္ဌ ၃၈၁။

‘‘ဥပ္ပလံ စုဒကာ သမုဂ္ဂတံ, ယထာ တံ အမနုဿသေဝိတံ၊

ဧဝံ တွံ ဗြဟ္မစာရိနီ, သကေသင်္ဂေသု ဇရံ ဂမိဿသိ’’။

(ထေရီ၊၄၂၂။)

֍ ဋ္ဌ ၃၈၂။

‘‘ကိံ တေ ဣဓ သာရသမ္မတံ, ကုဏပပူရမှိ သုသာနဝဍ္ဎနေ၊

ဘေဒနဓမ္မေ ကဠေဝရေ [ကလေဝရေ (သီ။ က။)], ယံ ဒိသွာ ဝိမနော ဥဒိက္ခသိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၃။

‘‘အက္ခီနိ စ တုရိယာရိဝ, ကိန္နရိယာရိဝ ပဗ္ဗတန္တရေ၊

တဝ မေ နယနာနိ ဒက္ခိယ, ဘိယျော ကာမရတီ ပဝဍ္ဎတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၄။

‘‘ဥပ္ပလသိခရောပမာနိ တေ, ဝိမလေ ဟာဋကသန္နိဘေ မုခေ၊

တဝ မေ နယနာနိ ဒက္ခိယ [နယနာနုဒိက္ခိယ (သီ။)], ဘိယျော ကာမဂုဏော ပဝဍ္ဎတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၅။

‘‘အပိ ဒူရဂတာ သရမှသေ, အာယတပမှေ ဝိသုဒ္ဓဒဿနေ၊

န ဟိ မတ္ထိ တယာ ပိယတ္တရာ, နယနာ ကိန္နရိမန္ဒလောစနေ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၆။

‘‘အပထေန ပယာတုမိစ္ဆသိ, စန္ဒံ ကီဠနကံ ဂဝေသသိ၊

မေရုံ လင်္ဃေတုမိစ္ဆသိ, ယော တွံ ဗုဒ္ဓသုတံ မဂ္ဂယသိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၇။

‘‘နတ္ထိ ဟိ လောကေ သဒေဝကေ, ရာဂေါ ယတ္ထပိ ဒါနိ မေ သိယာ၊

နပိ နံ ဇာနာမိ ကီရိသော, အထ မဂ္ဂေန ဟတော သမူလကော။

֍ ဋ္ဌ ၃၈၈။

‘‘ဣင်္ဂါလကုယာဝ [ဣင်္ဃာဠခုယာဝ (သျာ။)] ဥဇ္ဈိတော, ဝိသပတ္တောရိဝ အဂ္ဂိတော ကတော [အဂ္ဃတော ဟတော (သီ။)]၊

နပိ နံ ပဿာမိ ကီရိသော, အထ မဂ္ဂေန ဟတော သမူလကော။

(ထေရီ၊၄၂၃။)

֍ ဋ္ဌ ၃၈၉။

‘‘ယဿာ သိယာ အပစ္စဝေက္ခိတံ, သတ္ထာ ဝါ အနုပါသိတော သိယာ၊

တွံ တာဒိသိကံ ပလောဘယ, ဇာနန္တိံ သော ဣမံ ဝိဟညသိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၀။

‘‘မယှဉှိ အက္ကုဋ္ဌဝန္ဒိတေ, သုခဒုက္ခေ စ သတီ ဥပဋ္ဌိတာ၊

သင်္ခတမသုဘန္တိ ဇာနိယ, သဗ္ဗတ္ထေဝ မနော န လိမ္ပတိ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၁။

‘‘သာဟံ သုဂတဿ သာဝိကာ, မဂ္ဂဋ္ဌင်္ဂိကယာနယာယိနီ၊

ဥဒ္ဓဋသလ္လာ အနာသဝါ, သုညာဂါရဂတာ ရမာမဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၂။

‘‘ဒိဋ္ဌာ ဟိ မယာ သုစိတ္တိတာ, သောမ္ဘာ ဒါရုကပိလ္လကာနိ ဝါ၊

တန္တီဟိ စ ခီလကေဟိ စ, ဝိနိဗဒ္ဓါ ဝိဝိဓံ ပနစ္စကာ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၃။

‘‘တမှုဒ္ဓဋေ တန္တိခီလကေ, ဝိဿဋ္ဌေ ဝိကလေ ပရိကြိတေ [ပရိပက္ခီတေ (သီ။), ပရိပက္ကတေ (သျာ။)]၊

န ဝိန္ဒေယျ ခဏ္ဍသော ကတေ, ကိမှိ တတ္ထ မနံ နိဝေသယေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၄။

‘‘တထူပမာ ဒေဟကာနိ မံ, တေဟိ ဓမ္မေဟိ ဝိနာ န ဝတ္တန္တိ၊

ဓမ္မေဟိ ဝိနာ န ဝတ္တတိ, ကိမှိ တတ္ထ မနံ နိဝေသယေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၅။

‘‘ယထာ ဟရိတာလေန မက္ခိတံ, အဒ္ဒသ စိတ္တိကံ ဘိတ္တိယာ ကတံ၊

တမှိ တေ ဝိပရီတဒဿနံ, သညာ မာနုသိကာ နိရတ္ထိကာ။

(ထေရီ၊၄၂၄။)

֍ ဋ္ဌ ၃၉၆။

‘‘မာယံ ဝိယ အဂ္ဂတော ကတံ, သုပိနန္တေဝ သုဝဏ္ဏပါဒပံ၊

ဥပဂစ္ဆသိ အန္ဓ ရိတ္တကံ, ဇနမဇ္ဈေရိဝ ရုပ္ပရူပကံ [ရူပရူပကံ (က။)]။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၇။

‘‘ဝဋ္ဋနိရိဝ ကောဋရောဟိတာ, မဇ္ဈေ ပုဗ္ဗုဠကာ သအဿုကာ၊

ပီဠကောဠိကာ စေတ္ထ ဇာယတိ, ဝိဝိဓာ စက္ခုဝိဓာ စ ပိဏ္ဍိတာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၈။

ဥပ္ပါဋိယ စာရုဒဿနာ, န စ ပဇ္ဇိတ္ထ အသင်္ဂမာနသာ၊

‘‘ဟန္ဒ တေ စက္ခုံ ဟရဿု တံ’’, တဿ နရဿ အဒါသိ တာဝဒေ။

֍ ဋ္ဌ ၃၉၉။

တဿ စ ဝိရမာသိ တာဝဒေ, ရာဂေါ တတ္ထ ခမာပယီ စ နံ၊

‘‘သောတ္ထိ သိယာ ဗြဟ္မစာရိနီ, န ပုနော ဧဒိသကံ ဘဝိဿတိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၀။

‘‘အာသာဒိယ [အာဟနိယ (သျာ။ က။)] ဧဒိသံ ဇနံ, အဂ္ဂိံ ပဇ္ဇလိတံ ဝ လိင်္ဂိယ၊

ဂဏှိယ အာသီဝိသံ ဝိယ, အပိ နု သောတ္ထိ သိယာ ခမေဟိ နော’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၁။

မုတ္တာ စ တတော သာ ဘိက္ခုနီ, အဂမီ ဗုဒ္ဓဝရဿ သန္တိကံ၊

ပဿိယ ဝရပုညလက္ခဏံ, စက္ခု အာသိ ယထာ ပုရာဏကန္တိ။

… သုဘာ ဇီဝကမ္ဗဝနိကာ ထေရီ…။

တိံသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၂၅။)

၁၅။ စတ္တာလီသနိပါတော

၁။ ဣသိဒါသီထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄၀၂။

နဂရမှိ ကုသုမနာမေ, ပါဋလိပုတ္တမှိ ပထဝိယာ မဏ္ဍေ၊

သကျကုလကုလီနာယော, ဒွေ ဘိက္ခုနိယော ဟိ ဂုဏဝတိယော။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၃။

ဣသိဒါသီ တတ္ထ ဧကာ, ဒုတိယာ ဗောဓီတိ သီလသမ္ပန္နာ စ၊

ဈာနဇ္ဈာယနရတာယော, ဗဟုဿုတာယော ဓုတကိလေသာယော။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၄။

တာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ, ဘတ္တတ္ထံ [ဘတ္တတ္တံ (သီ။)] ကရိယ ဓောတပတ္တာယော၊

ရဟိတမှိ သုခနိသိန္နာ, ဣမာ ဂိရာ အဗ္ဘုဒီရေသုံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၅။

‘‘ပါသာဒိကာသိ အယျေ, ဣသိဒါသိ ဝယောပိ တေ အပရိဟီနော၊

ကိံ ဒိသွာန ဗျာလိကံ, အထာသိ နေက္ခမ္မမနုယုတ္တာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၆။

ဧဝမနုယုဉ္ဇိယမာနာ သာ, ရဟိတေ ဓမ္မဒေသနာကုသလာ၊

ဣသိဒါသီ ဝစနမဗြဝိ, ‘‘သုဏ ဗောဓိ ယထာမှိ ပဗ္ဗဇိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၇။

‘‘ဥဇ္ဇေနိယာ ပုရဝရေ, မယှံ ပိတာ သီလသံဝုတော သေဋ္ဌိ၊

တဿမှိ ဧကဓီတာ, ပိယာ မနာပါ စ ဒယိတာ စ။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၈။

‘‘အထ မေ သာကေတတော ဝရကာ, အာဂစ္ဆုမုတ္တမကုလီနာ၊

သေဋ္ဌီ ပဟူတရတနော, တဿ မမံ သုဏှမဒါသိ တာတော။

֍ ဋ္ဌ ၄၀၉။

‘‘သဿုယာ သဿုရဿ စ, သာယံ ပါတံ ပဏာမမုပဂမ္မ၊

သိရသာ ကရောမိ ပါဒေ, ဝန္ဒာမိ ယထာမှိ အနုသိဋ္ဌာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၀။

‘‘ယာ မယှံ သာမိကဿ, ဘဂိနိယော ဘာတုနော ပရိဇနော ဝါ၊

တမေကဝရကမ္ပိ ဒိသွာ, ဥဗ္ဗိဂ္ဂါ အာသနံ ဒေမိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၁။

‘‘အန္နေန စ ပါနေန စ, ခဇ္ဇေန စ ယဉ္စ တတ္ထ သန္နိဟိတံ၊

ဆာဒေမိ ဥပနယာမိ စ, ဒေမိ စ ယံ ယဿ ပတိရူပံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၂။

‘‘ကာလေန ဥပဋ္ဌဟိတွာ [ဥဋ္ဌဟိတွာ (သျာ။ က။), ဥပဋ္ဌဟိတုံ (?)], ဃရံ သမုပဂမာမိ ဥမ္မာရေ၊

ဓောဝန္တီ ဟတ္ထပါဒေ, ပဉ္ဇလိကာ သာမိကမုပေမိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၃။

‘‘ကောစ္ဆံ ပသာဒံ အဉ္ဇနိဉ္စ, အာဒါသကဉ္စ ဂဏှိတွာ၊

ပရိကမ္မကာရိကာ ဝိယ, သယမေဝ ပတိံ ဝိဘူသေမိ။

(ထေရီ၊၄၂၆။)

֍ ဋ္ဌ ၄၁၄။

‘‘သယမေဝ ဩဒနံ သာဓယာမိ, သယမေဝ ဘာဇနံ ဓောဝန္တီ၊

မာတာဝ ဧကပုတ္တကံ, တထာ [တဒါ (သီ။)] ဘတ္တာရံ ပရိစရာမိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၅။

‘‘ဧဝံ မံ ဘတ္တိကတံ, အနုရတ္တံ ကာရိကံ နိဟတမာနံ၊

ဥဋ္ဌာယိကံ [ဥဋ္ဌာဟိကံ (က။)] အနလသံ, သီလဝတိံ ဒုဿတေ ဘတ္တာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၆။

‘‘သော မာတရဉ္စ ပိတရဉ္စ, ဘဏတိ ‘အာပုစ္ဆဟံ ဂမိဿာမိ၊

ဣသိဒါသိယာ န သဟ ဝစ္ဆံ, ဧကာဂါရေဟံ [ဧကဃရေပ’ဟံ (?)] သဟ ဝတ္ထုံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၇။

‘‘‘မာ ဧဝံ ပုတ္တ အဝစ, ဣသိဒါသီ ပဏ္ဍိတာ ပရိဗျတ္တာ၊

ဥဋ္ဌာယိကာ အနလသာ, ကိံ တုယှံ န ရောစတေ ပုတ္တ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၈။

‘‘‘န စ မေ ဟိံသတိ ကိဉ္စိ, န စဟံ ဣသိဒါသိယာ သဟ ဝစ္ဆံ၊

ဒေဿာဝ မေ အလံ မေ, အပုစ္ဆာဟံ [အာပုစ္ဆာဟံ (သျာ။), အာပုစ္ဆဟံ-နာပုစ္ဆဟံ (?)] ဂမိဿာမိ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၁၉။

‘‘တဿ ဝစနံ သုဏိတွာ, သဿု သသုရော စ မံ အပုစ္ဆိံသု၊

‘ကိဿ [ကိံသ (?)] တယာ အပရဒ္ဓံ, ဘဏ ဝိဿဋ္ဌာ ယထာဘူတံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၀။

‘‘‘နပိဟံ အပရဇ္ဈံ ကိဉ္စိ, နပိ ဟိံသေမိ န ဘဏာမိ ဒုဗ္ဗစနံ၊

ကိံ သက္ကာ ကာတုယျေ, ယံ မံ ဝိဒ္ဒေဿတေ ဘတ္တာ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၁။

‘‘တေ မံ ပိတုဃရံ ပဋိနယိံသု, ဝိမနာ ဒုခေန အဓိဘူတာ၊

‘ပုတ္တမနုရက္ခမာနာ, ဇိတာမှသေ ရူပိနိံ လက္ခိံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၂။

‘‘အထ မံ အဒါသိ တာတော, အဍ္ဎဿ ဃရမှိ ဒုတိယကုလိကဿ၊

တတော ဥပဍ္ဎသုင်္ကေန, ယေန မံ ဝိန္ဒထ သေဋ္ဌိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၃။

‘‘တဿပိ ဃရမှိ မာသံ, အဝသိံ အထ သောပိ မံ ပဋိစ္ဆရယိ [ပဋိစ္ဆသိ (သီ။ က။), ပဋိစ္ဆတိ (သျာ။), ပဋိစ္ဆရတိ (က။)]၊

ဒါသီဝ ဥပဋ္ဌဟန္တိံ, အဒူသိကံ သီလသမ္ပန္နံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၄။

‘‘ဘိက္ခာယ စ ဝိစရန္တံ, ဒမကံ ဒန္တံ မေ ပိတာ ဘဏတိ၊

‘ဟောဟိသိ [သောဟိသိ (သဗ္ဗတ္ထ)] မေ ဇာမာတာ, နိက္ခိပ ပေါဋ္ဌိဉ္စ [ပေါန္တိံ (သီ။ သျာ။)] ဃဋိကဉ္စ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၅။

‘‘သောပိ ဝသိတွာ ပက္ခံ [ပက္ကမထ (သီ။)], အထ တာတံ ဘဏတိ ‘ဒေဟိ မေ ပေါဋ္ဌိံ၊

ဃဋိကဉ္စ မလ္လကဉ္စ, ပုနပိ ဘိက္ခံ စရိဿာမိ’။

(ထေရီ၊၄၂၇။)

֍ ဋ္ဌ ၄၂၆။

‘‘အထ နံ ဘဏတီ တာတော, အမ္မာ သဗ္ဗော စ မေ ဉာတိဂဏဝဂ္ဂေါ၊

‘ကိံ တေ န ကီရတိ ဣဓ, ဘဏ ခိပ္ပံ တံ တေ ကရိဟိ’တိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၇။

‘‘ဧဝံ ဘဏိတော ဘဏတိ, ‘ယဒိ မေ အတ္တာ သက္ကောတိ အလံ မယှံ၊

ဣသိဒါသိယာ န သဟ ဝစ္ဆံ, ဧကဃရေဟံ သဟ ဝတ္ထုံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၈။

‘‘ဝိဿဇ္ဇိတော ဂတော သော, အဟမ္ပိ ဧကာကိနီ ဝိစိန္တေမိ၊

‘အာပုစ္ဆိတူန ဂစ္ဆံ, မရိတုယေ [မရိတာယေ (သီ။), မရိတုံ (သျာ။)] ဝါ ပဗ္ဗဇိဿံ ဝါ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၂၉။

‘‘အထ အယျာ ဇိနဒတ္တာ, အာဂစ္ဆီ ဂေါစရာယ စရမာနာ၊

တာတကုလံ ဝိနယဓရီ, ဗဟုဿုတာ သီလသမ္ပန္နာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၀။

‘‘တံ ဒိသွာန အမှာကံ, ဥဋ္ဌာယာသနံ တဿာ ပညာပယိံ၊

နိသိန္နာယ စ ပါဒေ, ဝန္ဒိတွာ ဘောဇနမဒါသိံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၁။

‘‘အန္နေန စ ပါနေန စ, ခဇ္ဇေန စ ယဉ္စ တတ္ထ သန္နိဟိတံ၊

သန္တပ္ပယိတွာ အဝစံ, ‘အယျေ ဣစ္ဆာမိ ပဗ္ဗဇိတုံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၂။

‘‘အထ မံ ဘဏတီ တာတော, ‘ဣဓေဝ ပုတ္တက [ပုတ္တိကေ (သျာ။ က။)] စရာဟိ တွံ ဓမ္မံ၊

အန္နေန စ ပါနေန စ, တပ္ပယ သမဏေ ဒွိဇာတီ စ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၃။

‘‘အထဟံ ဘဏာမိ တာတံ, ရောဒန္တီ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ၊

‘ပါပဉှိ မယာ ပကတံ, ကမ္မံ တံ နိဇ္ဇရေဿာမိ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၄။

‘‘အထ မံ ဘဏတီ တာတော, ‘ပါပုဏ ဗောဓိဉ္စ အဂ္ဂဓမ္မဉ္စ၊

နိဗ္ဗာနဉ္စ လဘဿု, ယံ သစ္ဆိကရီ ဒွိပဒသေဋ္ဌော’။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၅။

‘‘မာတာပိတူ အဘိဝါဒယိတွာ, သဗ္ဗဉ္စ ဉာတိဂဏဝဂ္ဂံ၊

သတ္တာဟံ ပဗ္ဗဇိတာ, တိဿော ဝိဇ္ဇာ အဖဿယိံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၆။

‘‘ဇာနာမိ အတ္တနော သတ္တ, ဇာတိယော ယဿယံ ဖလဝိပါကော၊

တံ တဝ အာစိက္ခိဿံ, တံ ဧကမနာ နိသာမေဟိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၇။

‘‘နဂရမှိ ဧရကစ္ဆေ [ဧရကကစ္ဆေ (သျာ။ က။)], သုဝဏ္ဏကာရော အဟံ ပဟူတဓနော၊

ယောဗ္ဗနမဒေန မတ္တော သော, ပရဒါရံ အသေဝိဟံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၃၈။

‘‘သောဟံ တတော စဝိတွာ, နိရယမှိ အပစ္စိသံ စိရံ၊

ပက္ကော တတော စ ဥဋ္ဌဟိတွာ, မက္ကဋိယာ ကုစ္ဆိမောက္ကမိံ။

(ထေရီ၊၄၂၈။)

֍ ဋ္ဌ ၄၃၉။

‘‘သတ္တာဟဇာတကံ မံ, မဟာကပိ ယူထပေါ နိလ္လစ္ဆေသိ၊

တဿေတံ ကမ္မဖလံ, ယထာပိ ဂန္တွာန ပရဒါရံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၀။

‘‘သောဟံ တတော စဝိတွာ, ကာလံ ကရိတွာ သိန္ဓဝါရညေ၊

ကာဏာယ စ ခဉ္ဇာယ စ, ဧဠကိယာ ကုစ္ဆိမောက္ကမိံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၁။

‘‘ဒွါဒသ ဝဿာနိ အဟံ, နိလ္လစ္ဆိတော ဒါရကေ ပရိဝဟိတွာ၊

ကိမိနာဝဋ္ဋော အကလ္လော, ယထာပိ ဂန္တွာန ပရဒါရံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၂။

‘‘သောဟံ တတော စဝိတွာ, ဂေါဝါဏိဇကဿ ဂါဝိယာ ဇာတော၊

ဝစ္ဆော လာခါတမ္ဗော, နိလ္လစ္ဆိတော ဒွါဒသေ မာသေ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၃။

‘‘ဝေါဎူန [တေ ပုန (သျာ။ က။), ဝေါဓုန (က။ အဋ္ဌ။)] နင်္ဂလမဟံ, သကဋဉ္စ ဓာရယာမိ၊

အန္ဓောဝဋ္ဋော အကလ္လော, ယထာပိ ဂန္တွာန ပရဒါရံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၄။

‘‘သောဟံ တတော စဝိတွာ, ဝီထိယာ ဒါသိယာ ဃရေ ဇာတော၊

နေဝ မဟိလာ န ပုရိသော, ယထာပိ ဂန္တွာန ပရဒါရံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၅။

‘‘တိံသတိဝဿမှိ မတော, သာကဋိကကုလမှိ ဒါရိကာ ဇာတာ၊

ကပဏမှိ အပ္ပဘောဂေ, ဓနိက [အဏိက (အဋ္ဌ။), တံသံဝဏ္ဏနာယမ္ပိ အတ္ထယုတ္တိ ဂဝေသိတဗ္ဗာ] ပုရိသပါတဗဟုလမှိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၆။

‘‘တံ မံ တတော သတ္ထဝါဟော, ဥဿန္နာယ ဝိပုလာယ ဝဍ္ဎိယာ၊

ဩကဍ္ဎတိ ဝိလပန္တိံ, အစ္ဆိန္ဒိတွာ ကုလဃရသ္မာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၇။

‘‘အထ သောဠသမေ ဝဿေ, ဒိသွာ မံ ပတ္တယောဗ္ဗနံ ကညံ၊

ဩရုန္ဓတဿ ပုတ္တော, ဂိရိဒါသော နာမ နာမေန။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၈။

‘‘တဿပိ အညာ ဘရိယာ, သီလဝတီ ဂုဏဝတီ ယသဝတီ စ၊

အနုရတ္တာ [အနုဝတ္တာ (က။)] ဘတ္တာရံ, တဿာဟံ [တဿ တံ (?)] ဝိဒ္ဒေသနမကာသိံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၄၉။

‘‘တဿေတံ ကမ္မဖလံ, ယံ မံ အပကီရိတူန ဂစ္ဆန္တိ၊

ဒါသီဝ ဥပဋ္ဌဟန္တိံ, တဿပိ အန္တော ကတော မယာ’’တိ။

… ဣသိဒါသီ ထေရီ…။

စတ္တာလီသနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

(ထေရီ၊၄၂၉။)

၁၆။ မဟာနိပါတော

၁။ သုမေဓာထေရီဂါထာ

֍ ဋ္ဌ ၄၅၀။

မန္တာဝတိယာ နဂရေ, ရညော ကောဉ္စဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ၊

ဓီတာ အာသိံ သုမေဓာ, ပသာဒိတာ သာသနကရေဟိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၁။

သီလဝတီ စိတ္တကထာ, ဗဟုဿုတာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝိနီတာ၊

မာတာပိတရော ဥပဂမ္မ, ဘဏတိ ‘‘ဥဘယော နိသာမေထ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၂။

‘‘နိဗ္ဗာနာဘိရတာဟံ, အသဿတံ ဘဝဂတံ ယဒိပိ ဒိဗ္ဗံ၊

ကိမင်္ဂံ ပန [ကိမင်္ဂ ပန (သီ။ သျာ။), ကိံ ပန (?)] တုစ္ဆာ ကာမာ, အပ္ပဿာဒါ ဗဟုဝိဃာတာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၃။

‘‘ကာမာ ကဋုကာ အာသီဝိသူပမာ, ယေသု မုစ္ဆိတာ ဗာလာ၊

တေ ဒီဃရတ္တံ နိရယေ, သမပ္ပိတာ ဟညန္တေ ဒုက္ခိတာ [ဟညရေ ဒုခိတာ (?)]။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၄။

‘‘သောစန္တိ ပါပကမ္မာ, ဝိနိပါတေ ပါပဝဒ္ဓိနော သဒါ၊

ကာယေန စ ဝါစာယ စ, မနသာ စ အသံဝုတာ ဗာလာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၅။

‘‘ဗာလာ တေ ဒုပ္ပညာ, အစေတနာ ဒုက္ခသမုဒယောရုဒ္ဓါ၊

ဒေသန္တေ အဇာနန္တာ, န ဗုဇ္ဈရေ အရိယသစ္စာနိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၆။

‘‘သစ္စာနိ အမ္မ ဗုဒ္ဓဝရဒေသိတာနိ, တေ ဗဟုတရာ အဇာနန္တာ ယေ၊

အဘိနန္ဒန္တိ ဘဝဂတံ, ပိဟေန္တိ ဒေဝေသု ဥပပတ္တိံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၇။

‘‘ဒေဝေသုပိ ဥပပတ္တိ, အသဿတာ ဘဝဂတေ အနိစ္စမှိ၊

န စ သန္တသန္တိ ဗာလာ, ပုနပ္ပုနံ ဇာယိတဗ္ဗဿ။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၈။

‘‘စတ္တာရော ဝိနိပါတာ, ဒုဝေ [ဒွေ (သဗ္ဗတ္ထ)] စ ဂတိယော ကထဉ္စိ လဗ္ဘန္တိ၊

န စ ဝိနိပါတဂတာနံ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ အတ္ထိ နိရယေသု။

֍ ဋ္ဌ ၄၅၉။

‘‘အနုဇာနာထ မံ ဥဘယော, ပဗ္ဗဇိတုံ ဒသဗလဿ ပါဝစနေ၊

အပ္ပေါဿုက္ကာ ဃဋိဿံ, ဇာတိမရဏပ္ပဟာနာယ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၀။

‘‘ကိံ ဘဝဂတေ [ဘဝဂတေန (သျာ။)] အဘိနန္ဒိတေန, ကာယကလိနာ အသာရေန၊

ဘဝတဏှာယ နိရောဓာ, အနုဇာနာထ ပဗ္ဗဇိဿာမိ။

(ထေရီ၊၄၃၀။)

֍ ဋ္ဌ ၄၆၁။

‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပါဒေါ ဝိဝဇ္ဇိတော, အက္ခဏော ခဏော လဒ္ဓေါ၊

သီလာနိ ဗြဟ္မစရိယံ, ယာဝဇီဝံ န ဒူသေယျံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၂။

ဧဝံ ဘဏတိ သုမေဓာ, မာတာပိတရော ‘‘န တာဝ အာဟာရံ၊

အာဟရိဿံ [အာဟရိယာမိ (သီ။), အာဟာရိသံ (?)] ဂဟဋ္ဌာ, မရဏဝသံ ဂတာဝ ဟေဿာမိ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၃။

မာတာ ဒုက္ခိတာ ရောဒတိ ပိတာ စ, အဿာ သဗ္ဗသော သမဘိဟတော၊

ဃဋေန္တိ သညာပေတုံ, ပါသာဒတလေ ဆမာပတိတံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၄။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ပုတ္တက ကိံ သောစိတေန, ဒိန္နာသိ ဝါရဏဝတိမှိ၊

ရာဇာ အနီကရတ္တော [အဏီကဒတ္တော (သီ။ သျာ။)], အဘိရူပေါ တဿ တွံ ဒိန္နာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၅။

‘‘အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿသိ, အနိကရတ္တဿ ရာဇိနော ဘရိယာ၊

သီလာနိ ဗြဟ္မစရိယံ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဒုက္ကရာ ပုတ္တက။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၆။

‘‘ရဇ္ဇေ အာဏာဓနမိဿရိယံ, ဘောဂါ သုခါ ဒဟရိကာသိ၊

ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမဘောဂေ, ဝါရေယျံ ဟောတု တေ ပုတ္တ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၇။

အထ နေ ဘဏတိ သုမေဓာ, ‘‘မာ ဧဒိသိကာနိ ဘဝဂတမသာရံ၊

ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဝါ ဟောဟိတိ, မရဏံ ဝါ မေ န စေဝ ဝါရေယျံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၈။

‘‘ကိမိဝ ပူတိကာယမသုစိံ, သဝနဂန္ဓံ ဘယာနကံ ကုဏပံ၊

အဘိသံဝိသေယျံ ဘသ္တံ, အသကိံ ပဂ္ဃရိတံ အသုစိပုဏ္ဏံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၆၉။

‘‘ကိမိဝ တာဟံ ဇာနန္တီ, ဝိကုလကံ မံသသောဏိတုပလိတ္တံ၊

ကိမိကုလာလယံ သကုဏဘတ္တံ, ကဠေဝရံ ကိဿ ဒိယျတိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၀။

‘‘နိဗ္ဗုယှတိ သုသာနံ, အစိရံ ကာယော အပေတဝိညာဏော၊

ဆုဒ္ဓေါ [ဆဍ္ဍိတော (သျာ။), ဆုဋ္ဌော (က။)] ကဠိင်္ဂရံ ဝိယ, ဇိဂုစ္ဆမာနေဟိ ဉာတီဟိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၁။

‘‘ဆုဒ္ဓူန [ဆဍ္ဍူန (သျာ။), ဆုဋ္ဌူန (က။)] နံ သုသာနေ, ပရဘတ္တံ နှာယန္တိ [နှာယရေ (?)] ဇိဂုစ္ဆန္တာ၊

နိယကာ မာတာပိတရော, ကိံ ပန သာဓာရဏာ ဇနတာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၂။

‘‘အဇ္ဈောသိတာ အသာရေ, ကဠေဝရေ အဋ္ဌိနှာရုသံဃာတေ၊

ခေဠဿုစ္စာရဿဝ, ပရိပုဏ္ဏေ [ခေဠဿုစ္စာရပဿဝပရိပုဏ္ဏေ (သီ။)] ပူတိကာယမှိ။

(ထေရီ၊၄၃၁။)

֍ ဋ္ဌ ၄၇၃။

‘‘ယော နံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ, အဗ္ဘန္တရမဿ ဗာဟိရံ ကယိရာ၊

ဂန္ဓဿ အသဟမာနာ, သကာပိ မာတာ ဇိဂုစ္ဆေယျ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၄။

‘‘ခန္ဓဓာတုအာယတနံ, သင်္ခတံ ဇာတိမူလကံ ဒုက္ခံ၊

ယောနိသော အနုဝိစိနန္တီ, ဝါရေယျံ ကိဿ ဣစ္ဆေယျံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၅။

‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ တိသတ္တိ, သတာနိ နဝနဝါ ပတေယျုံ ကာယမှိ၊

ဝဿသတမ္ပိ စ ဃာတော, သေယျော ဒုက္ခဿ စေဝံ ခယော။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၆။

‘‘အဇ္ဈုပဂစ္ဆေ ဃာတံ, ယော ဝိညာယေဝံ သတ္ထုနော ဝစနံ၊

‘ဒီဃော တေသံ [ဝေါ (က။)] သံသာရော, ပုနပ္ပုနံ ဟညမာနာနံ’။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၇။

‘‘ဒေဝေသု မနုဿေသု စ, တိရစ္ဆာနယောနိယာ အသုရကာယေ၊

ပေတေသု စ နိရယေသု စ, အပရိမိတာ ဒိဿရေ ဃာတာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၈။

‘‘ဃာတာ နိရယေသု ဗဟူ, ဝိနိပါတဂတဿ ပီဠိယမာနဿ [ကိလိဿမာနဿ (သျာ။ က။)]၊

ဒေဝေသုပိ အတ္တာဏံ, နိဗ္ဗာနသုခါ ပရံ နတ္ထိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၇၉။

‘‘ပတ္တာ တေ နိဗ္ဗာနံ, ယေ ယုတ္တာ ဒသဗလဿ ပါဝစနေ၊

အပ္ပေါဿုက္ကာ ဃဋေန္တိ, ဇာတိမရဏပ္ပဟာနာယ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၀။

‘‘အဇ္ဇေဝ တာတဘိနိက္ခမိဿံ, ဘောဂေဟိ ကိံ အသာရေဟိ၊

နိဗ္ဗိန္နာ မေ ကာမာ, ဝန္တသမာ တာလဝတ္ထုကတာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၁။

သာ စေဝံ ဘဏတိ ပိတရမနီကရတ္တော စ ယဿ သာ ဒိန္နာ၊

ဥပယာသိ ဝါရဏဝတေ, ဝါရေယျမုပဋ္ဌိတေ ကာလေ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၂။

အထ အသိတနိစိတမုဒုကေ, ကေသေ ခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိယ သုမေဓာ၊

ပါသာဒံ ပိဒဟိတွာ [ပိဓေတွာ (သီ။ သျာ။), ပိဓိတွာ (က။)], ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၃။

သာ စ တဟိံ သမာပန္နာ, အနီကရတ္တော စ အာဂတော နဂရံ၊

ပါသာဒေ စ [ပါသာဒေဝ (သီ။ သျာ။)] သုမေဓာ, အနိစ္စသညံ [အနိစ္စသညာ (သဗ္ဗတ္ထ)] သုဘာဝေတိ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၄။

သာ စ မနသိ ကရောတိ, အနီကရတ္တော စ အာရုဟီ တုရိတံ၊

မဏိကနကဘူသိတင်္ဂေါ, ကတဉ္ဇလီ ယာစတိ သုမေဓံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၅။

‘‘ရဇ္ဇေ အာဏာဓနမိဿရိယံ, ဘောဂါ သုခါ ဒဟရိကာသိ၊

ဘုဉ္ဇာဟိ ကာမဘောဂေ, ကာမသုခါ ဒုလ္လဘာ လောကေ။

(ထေရီ၊၄၃၂။)

֍ ဋ္ဌ ၄၈၆။

‘‘နိဿဋ္ဌံ တေ ရဇ္ဇံ, ဘောဂေ ဘုဉ္ဇဿု ဒေဟိ ဒါနာနိ၊

မာ ဒုမ္မနာ အဟောသိ, မာတာပိတရော တေ ဒုက္ခိတာ’’ [မာတာပိတရော စ တေ ဒုခိတာ (?)]။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၇။

တံ တံ ဘဏတိ သုမေဓာ, ကာမေဟိ အနတ္ထိကာ ဝိဂတမောဟာ၊

‘‘မာ ကာမေ အဘိနန္ဒိ, ကာမေသွာဒီနဝံ ပဿ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၈။

‘‘စာတုဒ္ဒီပေါ ရာဇာ မန္ဓာတာ, အာသိ ကာမဘောဂိန မဂ္ဂေါ၊

အတိတ္တော ကာလင်္ကတော, န စဿ ပရိပူရိတာ ဣစ္ဆာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၈၉။

‘‘သတ္တ ရတနာနိ ဝဿေယျ, ဝုဋ္ဌိမာ ဒသဒိသာ သမန္တေန၊

န စတ္ထိ တိတ္တိ ကာမာနံ, အတိတ္တာဝ မရန္တိ နရာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၀။

‘‘အသိသူနူပမာ ကာမာ, ကာမာ သပ္ပသိရောပမာ၊

ဥက္ကောပမာ အနုဒဟန္တိ, အဋ္ဌိကင်္ကလ [ကင်္ခလ (သီ။)] သန္နိဘာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၁။

‘‘အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ကာမာ, ဗဟုဒုက္ခာ မဟာဝိသာ၊

အယောဂုဠောဝ သန္တတ္တော, အဃမူလာ ဒုခပ္ဖလာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၂။

‘‘ရုက္ခပ္ဖလူပမာ ကာမာ, မံသပေသူပမာ ဒုခါ၊

သုပိနောပမာ ဝဉ္စနိယာ, ကာမာ ယာစိတကူပမာ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၃။

‘‘သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ, ရောဂေါ ဂဏ္ဍော အဃံ နိဃံ၊

အင်္ဂါရကာသုသဒိသာ, အဃမူလံ ဘယံ ဝဓော။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၄။

‘‘ဧဝံ ဗဟုဒုက္ခာ ကာမာ, အက္ခာတာ အန္တရာယိကာ၊

ဂစ္ဆထ န မေ ဘဂဝတေ, ဝိဿာသော အတ္ထိ အတ္တနော။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၅။

‘‘ကိံ မမ ပရော ကရိဿတိ, အတ္တနော သီသမှိ ဍယှမာနမှိ၊

အနုဗန္ဓေ ဇရာမရဏေ, တဿ ဃာတာယ ဃဋိတဗ္ဗံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၆။

ဒွါရံ အပါပုရိတွာနဟံ [အဝါပုရိတွာဟံ (သီ။)], မာတာပိတရော အနီကရတ္တဉ္စ၊

ဒိသွာန ဆမံ နိသိန္နေ, ရောဒန္တေ ဣဒမဝေါစံ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၇။

‘‘ဒီဃော ဗာလာနံ သံသာရော, ပုနပ္ပုနဉ္စ ရောဒတံ၊

အနမတဂ္ဂေ ပိတု မရဏေ, ဘာတု ဝဓေ အတ္တနော စ ဝဓေ။

֍ ဋ္ဌ ၄၉၈။

‘‘အဿု ထညံ ရုဓိရံ, သံသာရံ အနမတဂ္ဂတော သရထ၊

သတ္တာနံ သံသရတံ, သရာဟိ အဋ္ဌီနဉ္စ သန္နိစယံ။

(ထေရီ၊၄၃၃။)

֍ ဋ္ဌ ၄၉၉။

‘‘သရ စတုရောဒဓီ [သရဿု စတုရော ဥဒဓီ (?)], ဥပနီတေ အဿုထညရုဓိရမှိ၊

သရ ဧကကပ္ပမဋ္ဌီနံ, သဉ္စယံ ဝိပုလေန သမံ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၀။

‘‘အနမတဂ္ဂေ သံသရတော, မဟိံ [မဟာမဟိံ (?)] ဇမ္ဗုဒီပမုပနီတံ၊

ကောလဋ္ဌိမတ္တဂုဠိကာ, မာတာ မာတုသွေဝ နပ္ပဟောန္တိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၁။

‘‘တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ [သရ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ (သီ။)], ဥပနီတံ အနမတဂ္ဂတော သရ၊

စတုရင်္ဂုလိကာ ဃဋိကာ, ပိတုပိတုသွေဝ နပ္ပဟောန္တိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၂။

‘‘သရ ကာဏကစ္ဆပံ ပုဗ္ဗသမုဒ္ဒေ, အပရတော စ ယုဂဆိဒ္ဒံ၊

သိရံ [သရ (သီ။)] တဿ စ ပဋိမုက္ကံ, မနုဿလာဘမှိ ဩပမ္မံ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၃။

‘‘သရ ရူပံ ဖေဏပိဏ္ဍောပမဿ, ကာယကလိနော အသာရဿ၊

ခန္ဓေ ပဿ အနိစ္စေ, သရာဟိ နိရယေ ဗဟုဝိဃာတေ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၄။

‘‘သရ ကဋသိံ ဝဍ္ဎေန္တေ, ပုနပ္ပုနံ တာသု တာသု ဇာတီသု၊

သရ ကုမ္ဘီလဘယာနိ စ, သရာဟိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၅။

‘‘အမတမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ, ကိံ တဝ ပဉ္စကဋုကေန ပီတေန၊

သဗ္ဗာ ဟိ ကာမရတိယော, ကဋုကတရာ ပဉ္စကဋုကေန။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၆။

‘‘အမတမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ, ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေ ပရိဠာဟာ [သပရိဠာဟာ (သီ။ အဋ္ဌ။)]၊

သဗ္ဗာ ဟိ ကာမရတိယော, ဇလိတာ ကုထိတာ ကမ္ပိတာ သန္တာပိတာ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၇။

‘‘အသပတ္တမှိ သမာနေ, ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေ ဗဟုသပတ္တာ၊

ရာဇဂ္ဂိစောရဥဒကပ္ပိယေဟိ, သာဓာရဏာ ကာမာ ဗဟုသပတ္တာ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၈။

‘‘မောက္ခမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ, ကိံ တဝ ကာမေဟိ ယေသု ဝဓဗန္ဓော၊

ကာမေသု ဟိ အသကာမာ, ဝဓဗန္ဓဒုခါနိ အနုဘောန္တိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၀၉။

‘‘အာဒီပိတာ တိဏုက္ကာ, ဂဏှန္တံ ဒဟန္တိ နေဝ မုဉ္စန္တံ၊

ဥက္ကောပမာ ဟိ ကာမာ, ဒဟန္တိ ယေ တေ န မုဉ္စန္တိ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၀။

‘‘မာ အပ္ပကဿ ဟေတု, ကာမသုခဿ ဝိပုလံ ဇဟီ သုခံ၊

မာ ပုထုလောမောဝ ဗဠိသံ, ဂိလိတွာ ပစ္ဆာ ဝိဟညသိ။

(ထေရီ၊၄၃၄။)

֍ ဋ္ဌ ၅၁၁။

‘‘ကာမံ ကာမေသု ဒမဿု, တာဝ သုနခေါဝ သင်္ခလာဗဒ္ဓေါ၊

ကာဟိန္တိ ခု တံ ကာမာ, ဆာတာ သုနခံဝ စဏ္ဍာလာ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၂။

‘‘အပရိမိတဉ္စ ဒုက္ခံ, ဗဟူနိ စ စိတ္တဒေါမနဿာနိ၊

အနုဘောဟိသိ ကာမယုတ္တော, ပဋိနိဿဇ [ပဋိနိဿရ (သီ။)] အဒ္ဓုဝေ ကာမေ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၃။

‘‘အဇရမှိ ဝိဇ္ဇမာနေ, ကိံ တဝ ကာမေဟိ [ယေသု ဇရာယ စ၊ မရဏဗျာဓိဟိ ဂဟိတာ (?)] ယေသု ဇရာ၊

မရဏဗျာဓိဂဟိတာ [ယေသု ဇရာယ စ၊ မရဏဗျာဓိဟိ ဂဟိတာ (?)], သဗ္ဗာ သဗ္ဗတ္ထ ဇာတိယော။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၄။

‘‘ဣဒမဇရမိဒမမရံ [ဣဒံ အဇရံ ဣဒံ အမရံ (?)], ဣဒမဇရာမရံ ပဒမသောကံ၊

အသပတ္တမသမ္ဗာဓံ, အခလိတမဘယံ နိရုပတာပံ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၅။

‘‘အဓိဂတမိဒံ ဗဟူဟိ, အမတံ အဇ္ဇာပိ စ လဘနီယမိဒံ၊

ယော ယောနိသော ပယုဉ္ဇတိ, န စ သက္ကာ အဃဋမာနေန’’။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၆။

ဧဝံ ဘဏတိ သုမေဓာ, သင်္ခါရဂတေ ရတိံ အလဘမာနာ၊

အနုနေန္တီ အနိကရတ္တံ, ကေသေ စ ဆမံ ခိပိ သုမေဓာ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၇။

ဥဋ္ဌာယ အနိကရတ္တော, ပဉ္ဇလိကော ယာစိတဿာ ပိတရံ သော၊

‘‘ဝိဿဇ္ဇေထ သုမေဓံ, ပဗ္ဗဇိတုံ ဝိမောက္ခသစ္စဒဿာ’’။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၈။

ဝိဿဇ္ဇိတာ မာတာပိတူဟိ, ပဗ္ဗဇိ သောကဘယဘီတာ၊

ဆ အဘိညာ သစ္ဆိကတာ, အဂ္ဂဖလံ သိက္ခမာနာယ။

֍ ဋ္ဌ ၅၁၉။

အစ္ဆရိယမဗ္ဘုတံ တံ, နိဗ္ဗာနံ အာသိ ရာဇကညာယ၊

ပုဗ္ဗေနိဝါသစရိတံ, ယထာ ဗျာကရိ ပစ္ဆိမေ ကာလေ။

֍ ဋ္ဌ ၅၂၀။

‘‘ဘဂဝတိ ကောဏာဂမနေ, သံဃာရာမမှိ နဝနိဝေသမှိ၊

သခိယော တိဿော ဇနိယော, ဝိဟာရဒါနံ အဒါသိမှ။

֍ ဋ္ဌ ၅၂၁။

‘‘ဒသက္ခတ္တုံ သတက္ခတ္တုံ, ဒသသတက္ခတ္တုံ သတာနိ စ သတက္ခတ္တုံ၊

ဒေဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇိမှ, ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿေသု။

֍ ဋ္ဌ ၅၂၂။

‘‘ဒေဝေသု မဟိဒ္ဓိကာ အဟုမှ, မာနုသကမှိ ကော ပန ဝါဒေါ၊

သတ္တရတနဿ မဟေသီ, ဣတ္ထိရတနံ အဟံ အာသိံ။

(ထေရီ၊၄၃၅။)

֍ ဋ္ဌ ၅၂၃။

‘‘သော ဟေတု သော ပဘဝေါ, တံ မူလံ သာဝ သာသနေ ခန္တီ၊

တံ ပဌမသမောဓာနံ, တံ ဓမ္မရတာယ နိဗ္ဗာနံ’’။

֍ ဋ္ဌ ၅၂၄။

ဧဝံ ကရောန္တိ ယေ သဒ္ဒဟန္တိ, ဝစနံ အနောမပညဿ၊

နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ ဘဝဂတေ, နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ဝိရဇ္ဇန္တီတိ။

ဣတ္ထံ သုဒံ သုမေဓာ ထေရီ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။

မဟာနိပါတော နိဋ္ဌိတော။

သမတ္တာ ထေရီဂါထာယော။

ဂါထာသတာနိ စတ္တာရိ, အသီတိ ပုန စုဒ္ဒသ [ဂါထာသင်္ချာ ဣဓ အနုက္ကမဏိကဂဏနာဝသေန ပါကဋာ]၊

ထေရိယေကုတ္တရသတာ [ထေရီယေကုတ္တရဆသတာ (?) တိံသမတ္တာပိ ပဉ္စသတမတ္တာပိ ထေရိယော ဧကတော အာဂတာ မနသိကာတဗ္ဗာ], သဗ္ဗာ တာ အာသဝက္ခယာတိ။

ထေရီဂါထာပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။