ခုဒ္ဒကနိကာယေ
ဇာတကပါဠိ
(ဒုတိယော ဘာဂေါ)
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၁၇။ စတ္တာလီသနိပါတော
‘‘ဝေဿန္တရံ တံ ပုစ္ဆာမိ, သကုဏ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊
ရဇ္ဇံ ကာရေတုကာမေန, ကိံ သု ကိစ္စံ ကတံ ဝရံ’’။
‘‘စိရဿံ ဝတ မံ တာတော, ကံသော ဗာရာဏသိဂ္ဂဟော၊
ပမတ္တော အပ္ပမတ္တံ မံ, ပိတာ ပုတ္တံ အစောဒယိ။
‘‘ပဌမေနေဝ ဝိတထံ, ကောဓံ ဟာသံ နိဝါရယေ၊
တတော ကိစ္စာနိ ကာရေယျ, တံ ဝတံ အာဟု ခတ္တိယ။
‘‘ယံ တွံ တာတ တပေါကမ္မံ [တပေ ကမ္မံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပုဗ္ဗေ ကတမသံသယံ၊
ရတ္တော ဒုဋ္ဌော စ ယံ ကယိရာ, န တံ ကယိရာ တတော ပုန [ပုနံ (ပီ။)]။
‘‘ခတ္တိယဿ ပမတ္တဿ, ရဋ္ဌသ္မိံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊
သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ, ရညော တံ ဝုစ္စတေ အဃံ။
‘‘သိရီ တာတ အလက္ခီ စ [သိရီ စ တာတ လက္ခီ စ (သျာ။ ပီ။)], ပုစ္ဆိတာ ဧတဒဗြဝုံ၊
ဥဋ္ဌာန [ဥဋ္ဌာနေ (သျာ။)] ဝီရိယေ ပေါသေ, ရမာဟံ အနုသူယကေ။
(ဇာ၊၂၊၂။)‘‘ဥသူယကေ ဒုဟဒယေ, ပုရိသေ ကမ္မဒုဿကေ၊
ကာလကဏ္ဏီ မဟာရာဇ, ရမတိ [ရမာတိ (က။)] စက္ကဘဉ္ဇနီ။
‘‘သော တွံ သဗ္ဗေသု သုဟဒယော [သော တွံ သဗ္ဗေသံ သုဟဒယော (သျာ။ ပီ။), သော တွံ သဗ္ဗေ သုဟဒယော (က။)], သဗ္ဗေသံ ရက္ခိတော ဘဝ၊
အလက္ခိံ နုဒ မဟာရာဇ, လက္ချာ ဘဝ နိဝေသနံ။
‘‘သ လက္ခီဓိတိသမ္ပန္နော, ပုရိသော ဟိ မဟဂ္ဂတော၊
အမိတ္တာနံ ကာသိပတိ, မူလံ အဂ္ဂဉ္စ ဆိန္ဒတိ။
‘‘သက္ကောပိ ဟိ ဘူတပတိ, ဥဋ္ဌာနေ နပ္ပမဇ္ဇတိ၊
သ ကလျာဏေ ဓိတိံ ကတွာ, ဥဋ္ဌာနေ ကုရုတေ မနော။
‘‘ဂန္ဓဗ္ဗာ ပိတရော ဒေဝါ, သာဇီဝါ [သဉ္ဇီဝါ (ပီ။)] ဟောန္တိ တာဒိနော၊
ဥဋ္ဌာဟတော [ဥဋ္ဌဟတော (သျာ။ ပီ။)] အပ္ပမဇ္ဇတော [မပ္ပမဇ္ဇတော (က။)], အနုတိဋ္ဌန္တိ ဒေဝတာ။
‘‘သော အပ္ပမတ္တော အက္ကုဒ္ဓေါ [အက္ကုဋ္ဌော (ပီ။)], တာတ ကိစ္စာနိ ကာရယ၊
ဝါယမဿု စ ကိစ္စေသု, နာလသော ဝိန္ဒတေ သုခံ။
‘‘တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါ, ဧသာဝ [ဧသာ စ (ပီ။)] အနုသာသနီ၊
အလံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ, အမိတ္တာနံ ဒုခါယ [ဒုက္ခာယ (ပီ။)] စ’’။
‘‘သက္ခိသိ တွံ [သက္ခီ တုဝံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကုဏ္ဍလိနိ, မညသိ ခတ္တဗန္ဓုနိ [ခတ္တိယဗန္ဓုနီ (ပီ။)]၊
ရဇ္ဇံ ကာရေတုကာမေန, ကိံ သု ကိစ္စံ ကတံ ဝရံ’’။
‘‘ဒွေဝ တာတ ပဒကာနိ, ယတ္ထ [ယေသု (ပီ။)] သဗ္ဗံ ပတိဋ္ဌိတံ၊
အလဒ္ဓဿ စ ယော လာဘော, လဒ္ဓဿ စာနုရက္ခဏာ။
‘‘အမစ္စေ တာတ ဇာနာဟိ, ဓီရေ အတ္ထဿ ကောဝိဒေ၊
အနက္ခာ ကိတဝေ တာတ, အသောဏ္ဍေ အဝိနာသကေ။
‘‘ယော စ တံ တာတ ရက္ခေယျ, ဓနံ ယဉ္စေဝ တေ သိယာ၊
သူတောဝ ရထံ သင်္ဂဏှေ, သော တေ ကိစ္စာနိ ကာရယေ။
‘‘သုသင်္ဂဟိတန္တဇနော, သယံ ဝိတ္တံ အဝေက္ခိယ၊
နိဓိဉ္စ ဣဏဒါနဉ္စ, န ကရေ ပရပတ္တိယာ။
(ဇာ၊၂၊၃။)‘‘သယံ အာယံ ဝယံ [အာယဝယံ (ပီ။)] ဇညာ, သယံ ဇညာ ကတာကတံ၊
နိဂ္ဂဏှေ နိဂ္ဂဟာရဟံ, ပဂ္ဂဏှေ ပဂ္ဂဟာရဟံ။
‘‘သယံ ဇာနပဒံ အတ္ထံ, အနုသာသ ရထေသဘ၊
မာ တေ အဓမ္မိကာ ယုတ္တာ, ဓနံ ရဋ္ဌဉ္စ နာသယုံ။
‘‘မာ စ ဝေဂေန ကိစ္စာနိ, ကရောသိ [ကာရေသိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကာရယေသိ ဝါ၊
ဝေဂသာ ဟိ ကတံ ကမ္မံ, မန္ဒော ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ။
‘‘မာ တေ အဓိသရေ မုဉ္စ, သုဗာဠှမဓိကောဓိတံ [ကောပိတံ (သီ။ သျာ။)]၊
ကောဓသာ ဟိ ဗဟူ ဖီတာ, ကုလာ အကုလတံ ဂတာ။
‘‘မာ တာတ ဣဿရောမှီတိ, အနတ္ထာယ ပတာရယိ၊
ဣတ္ထီနံ ပုရိသာနဉ္စ, မာ တေ အာသိ ဒုခုဒြယော။
‘‘အပေတလောမဟံသဿ, ရညော ကာမာနုသာရိနော၊
သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ, ရညော တံ ဝုစ္စတေ အဃံ။
‘‘တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါ, ဧသာဝ အနုသာသနီ၊
ဒက္ခဿုဒါနိ ပုညကရော, အသောဏ္ဍော အဝိနာသကော၊
သီလဝါဿု [သီလဝါဿ (ဋီကာ)] မဟာရာဇ, ဒုဿီလော ဝိနိပါတိကော’’ [ဝိနိပါတကော (ပီ။)]။
‘‘အပုစ္ဆိမှ ကောသိယဂေါတ္တံ [အပုစ္ဆိမှာ ကောသိယဂေါတ္တံ (သျာ။), အပုစ္ဆမှာပိ ကောသိကံ (ပီ။)], ကုဏ္ဍလိနိံ တထေဝ စ၊
တွံ ဒါနိ ဝဒေဟိ ဇမ္ဗုက [ဇမ္ဗုက တွံ ဒါနိ ဝဒေဟိ (သျာ။ ပီ။)], ဗလာနံ ဗလမုတ္တမံ’’။
‘‘ဗလံ ပဉ္စဝိဓံ လောကေ, ပုရိသသ္မိံ မဟဂ္ဂတေ၊
တတ္ထ ဗာဟုဗလံ နာမ, စရိမံ ဝုစ္စတေ ဗလံ။
‘‘ဘောဂဗလဉ္စ ဒီဃာဝု, ဒုတိယံ ဝုစ္စတေ ဗလံ၊
အမစ္စဗလဉ္စ ဒီဃာဝု, တတိယံ ဝုစ္စတေ ဗလံ။
‘‘အဘိဇစ္စဗလံ စေဝ, တံ စတုတ္ထံ အသံသယံ၊
ယာနိ စေတာနိ သဗ္ဗာနိ, အဓိဂဏှာတိ ပဏ္ဍိတော။
‘‘တံ ဗလာနံ ဗလံ သေဋ္ဌံ, အဂ္ဂံ ပညာဗံ ဗလံ [ဝရံ (သီ။)]၊
ပညာဗလေနုပတ္ထဒ္ဓေါ, အတ္ထံ ဝိန္ဒတိ ပဏ္ဍိတော။
(ဇာ၊၂၊၄။)‘‘အပိ စေ လဘတိ မန္ဒော, ဖီတံ ဓရဏိမုတ္တမံ၊
အကာမဿ ပသယှံ ဝါ, အညော တံ ပဋိပဇ္ဇတိ။
‘‘အဘိဇာတောပိ စေ ဟောတိ, ရဇ္ဇံ လဒ္ဓါန ခတ္တိယော၊
ဒုပ္ပညော ဟိ ကာသိပတိ, သဗ္ဗေနပိ န ဇီဝတိ။
‘‘ပညာဝ သုတံ ဝိနိစ္ဆိနီ [ပညာ သုတဝိနိစ္ဆိနီ (သျာ။ ပီ။)], ပညာ ကိတ္တိ သိလောကဝဍ္ဎနီ [ဝဒ္ဓနီ (ပီ။)]၊
ပညာသဟိတော နရော ဣဓ, အပိ ဒုက္ခေ သုခါနိ ဝိန္ဒတိ။
‘‘ပညဉ္စ ခေါ အသုဿူသံ, န ကောစိ အဓိဂစ္ဆတိ၊
ဗဟုဿုတံ အနာဂမ္မ, ဓမ္မဋ္ဌံ အဝိနိဗ္ဘုဇံ။
‘‘ယော စ ဓမ္မဝိဘင်္ဂညူ [ယော ဓမ္မဉ္စ ဝိဘာဂညူ (ပီ။)], ကာလုဋ္ဌာယီ မတန္ဒိတော၊
အနုဋ္ဌဟတိ ကာလေန, ကမ္မဖလံ တဿ ဣဇ္ဈတိ [ကမ္မဖလံ တဿိဇ္ဈတိ, ဖလံ တဿ သမိဇ္ဈတိ (က။)]။
‘‘အနာယတန [နာ’နာယတန (ပီ။)] သီလဿ, အနာယတန [နာ’နာယတန (ပီ။)] သေဝိနော၊
န နိဗ္ဗိန္ဒိယကာရိဿ, သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။
‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ပယုတ္တဿ, တထာယတနသေဝိနော၊
အနိဗ္ဗိန္ဒိယကာရိဿ, သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။
‘‘ယောဂပ္ပယောဂသင်္ခါတံ, သမ္ဘတဿာနုရက္ခဏံ၊
တာနိ တွံ တာတ သေဝဿု, မာ အကမ္မာယ ရန္ဓယိ၊
အကမ္မုနာ ဟိ ဒုမ္မေဓော, နဠာဂါရံဝ သီဒတိ’’။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မာတာပိတူသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ပုတ္တဒါရေသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဝါဟနေသု ဗလေသု စ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၅။)‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဂါမေသု နိဂမေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ရဋ္ဌေသု [ရဋ္ဌေ (ပီ။)] ဇနပဒေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သမဏ [သမဏေ (သျာ။ က။)] ဗြာဟ္မဏေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခါဝဟော [ဓမ္မော သုစိဏ္ဏော သုခမာဝဟတိ (က။)]၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သဣန္ဒာ [ဣန္ဒော (ပီ။), သိန္ဒာ (က။)] ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ၊
သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ, မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ [ပမာဒေါ (ပီ။ က။)]။
‘‘တတ္ထေဝ တေ [ဝေတေ (ပီ။)] ဝတ္တပဒါ, ဧသာဝ [ဧသာ စ (ပီ။)] အနုသာသနီ၊
သပ္ပညသေဝီ ကလျာဏီ, သမတ္တံ သာမ [သာမံ (က။)] တံ ဝိဒူ’’တိ။
တေသကုဏဇာတကံ ပဌမံ။
‘‘အလင်္ကတာ ကုဏ္ဍလိနော သုဝတ္ထာ, ဝေဠုရိယမုတ္တာထရုခဂ္ဂဗန္ဓာ [ဗဒ္ဓါ (ပီ။)]၊
ရထေသဘာ တိဋ္ဌထ ကေ နု တုမှေ, ကထံ ဝေါ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’။
‘‘အဟမဋ္ဌကော ဘီမရထော ပနာယံ, ကာလိင်္ဂရာဇာ ပန ဥဂ္ဂတောယံ [ဥဂ္ဂတော အယံ (ပီ။), ဥဂ္ဂတာယံ (က။)]၊
သုသညတာနံ ဣသီနံ [သုသညတာနိသိနံ (ပီ။)] ဒဿနာယ, ဣဓာဂတာ ပုစ္ဆိတာယေမှ ပဉှေ’’။
(ဇာ၊၂၊၆။)‘‘ဝေဟာယသံ တိဋ္ဌသိ [တိဋ္ဌတိ (ပီ။)] အန္တလိက္ခေ, ပထဒ္ဓုနော ပန္နရသေဝ စန္ဒော၊
ပုစ္ဆာမိ တံ ယက္ခ မဟာနုဘာဝ, ကထံ တံ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’။
‘‘ယမာဟု ဒေဝေသု သုဇမ္ပတီတိ, မဃဝါတိ တံ အာဟု မနုဿလောကေ၊
သ ဒေဝရာဇာ ဣဒမဇ္ဇ ပတ္တော, သုသညတာနံ ဣသီနံ ဒဿနာယ’’။
‘‘ဒူရေ သုတာ နော ဣသယော သမာဂတာ, မဟိဒ္ဓိကာ ဣဒ္ဓိဂုဏူပပန္နာ၊
ဝန္ဒာမိ တေ အယိရေ ပသန္နစိတ္တော, ယေ ဇီဝလောကေတ္ထ မနုဿသေဋ္ဌာ’’။
ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ [ဒက္ခိတာနံ (သျာ။ ပီ။)], ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတိ မာလုတေန၊
ဣတော ပဋိက္ကမ္မ သဟဿနေတ္တ, ဂန္ဓော ဣသီနံ အသုစိ ဒေဝရာဇ’’။
‘‘ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ, ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတု မာလုတေန၊
ဝိစိတြပုပ္ဖံ သုရဘိံဝ မာလံ, ဂန္ဓဉ္စ ဧတံ ပါဋိကင်္ခါမ ဘန္တေ၊
န ဟေတ္ထ ဒေဝါ ပဋိက္ကူလသညိနော’’။
‘‘ပုရိန္ဒဒေါ ဘူတပတီ ယသဿီ, ဒေဝါနမိန္ဒော သက္ကော [ဣဒံ ပဒံ နတ္ထိ (သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု)] မဃဝါ သုဇမ္ပတိ၊
သ ဒေဝရာဇာ အသုရဂဏပ္ပမဒ္ဒနော, ဩကာသမာကင်္ခတိ ပဉှ ပုစ္ဆိတုံ။
‘‘ကော နေဝိမေသံ ဣဓ ပဏ္ဍိတာနံ, ပဉှေ ပုဋ္ဌော နိပုဏေ ဗျာကရိဿတိ၊
တိဏ္ဏဉ္စ ရညံ မနုဇာဓိပါနံ, ဒေဝါနမိန္ဒဿ စ ဝါသဝဿ’’။
(ဇာ၊၂၊၇။)‘‘အယံ ဣသိ [ဣသီ (သီ။ ပီ။)] သရဘင်္ဂေါ တပဿီ [ယသဿီ (သီ။)], ယတော ဇာတော ဝိရတော မေထုနသ္မာ၊
အာစေရပုတ္တော [အာစရိယပုတ္တော (ပီ။ က။)] သုဝိနီတရူပေါ, သော နေသံ ပဉှာနိ ဝိယာကရိဿတိ’’။
‘‘ကောဏ္ဍည ပဉှာနိ ဝိယာကရောဟိ, ယာစန္တိ တံ ဣသယော သာဓုရူပါ၊
ကောဏ္ဍည ဧသော မနုဇေသု ဓမ္မော, ယံ ဝုဒ္ဓ [ဝဒ္ဓ (ပီ။), ဗုဒ္ဓ (က။)] မာဂစ္ဆတိ ဧသ ဘာရော’’။
‘‘ကတာဝကာသာ ပုစ္ဆန္တု ဘောန္တော, ယံ ကိဉ္စိ ပဉှံ မနသာဘိပတ္ထိတံ၊
အဟဉှိ တံ တံ ဝေါ ဝိယာကရိဿံ, ဉတွာ သယံ လောကမိမံ ပရဉ္စ’’။
‘‘တတော စ မဃဝါ သက္ကော, အတ္ထဒဿီ ပုရိန္ဒဒေါ၊
အပုစ္ဆိ ပဌမံ ပဉှံ, ယဉ္စာသိ အဘိပတ္ထိတံ’’။
‘‘ကိံ သူ ဝဓိတွာ န ကဒါစိ သောစတိ, ကိဿပ္ပဟာနံ ဣသယော ဝဏ္ဏယန္တိ၊
ကဿီဓ ဝုတ္တံ ဖရုသံ ခမေထ, အက္ခာဟိ မေ ကောဏ္ဍည ဧတမတ္ထံ’’။
‘‘ကောဓံ ဝဓိတွာ န ကဒါစိ သောစတိ, မက္ခပ္ပဟာနံ ဣသယော ဝဏ္ဏယန္တိ၊
သဗ္ဗေသံ ဝုတ္တံ ဖရုသံ ခမေထ, ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’’။
‘‘သက္ကာ ဥဘိန္နံ [ဟိ ဒွိန္နံ (ပီ။)] ဝစနံ တိတိက္ခိတုံ, သဒိသဿ ဝါ သေဋ္ဌတရဿ [သေဋ္ဌနရဿ (ပီ။)] ဝါပိ၊
ကထံ နု ဟီနဿ ဝစော ခမေထ, အက္ခာဟိ မေ ကောဏ္ဍည ဧတမတ္ထံ’’။
(ဇာ၊၂၊၈။)‘‘ဘယာ ဟိ သေဋ္ဌဿ ဝစော ခမေထ, သာရမ္ဘဟေတူ ပန သာဒိသဿ၊
ယော စီဓ ဟီနဿ ဝစော ခမေထ, ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’’။
‘‘ကထံ ဝိဇညာ စတုပတ္ထရူပံ [စတုမဋ္ဌရူပံ (သျာ။ ပီ။)], သေဋ္ဌံ သရိက္ခံ အထဝါပိ ဟီနံ၊
ဝိရူပရူပေန စရန္တိ သန္တော, တသ္မာ ဟိ သဗ္ဗေသံ ဝစော ခမေထ’’။
‘‘န ဟေတမတ္ထံ မဟတီပိ သေနာ, သရာဇိကာ ယုဇ္ဈမာနာ လဘေထ၊
ယံ ခန္တိမာ သပ္ပုရိသော လဘေထ, ခန္တီ ဗလဿူပသမန္တိ ဝေရာ’’။
‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန, အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
ယထာ အဟုံ [အဟူ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒဏ္ဍကီ နာဠိကေရော [နာဠိကီရော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အထဇ္ဇုနော ကလာဗု စာပိ ရာဇာ၊
တေသံ ဂတိံ ဗြူဟိ သုပါပကမ္မိနံ, ကတ္ထူပပန္နာ ဣသိနံ ဝိဟေဌကာ’’။
‘‘ကိသဉှိ [ကိသံပိ (ပီ။)] ဝစ္ဆံ အဝကိရိယ ဒဏ္ဍကီ, ဥစ္ဆိန္နမူလော သဇနော သရဋ္ဌော၊
ကုက္ကုဠနာမေ နိရယမှိ ပစ္စတိ, တဿ ဖုလိင်္ဂါနိ ပတန္တိ ကာယေ။
‘‘ယော သညတေ ပဗ္ဗဇိတေ အဟေဌယိ [အဝဉ္စသိ (ပီ။)], ဓမ္မံ ဘဏန္တေ သမဏေ အဒူသကေ၊
တံ နာဠိကေရံ သုနခါ ပရတ္ထ, သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာနံ။
(ဇာ၊၂၊၉။)‘‘အထဇ္ဇုနော နိရယေ သတ္တိသူလေ, အဝံသိရော ပတိတော ဥဒ္ဓံပါဒေါ [ဥဒ္ဓပါဒေါ (သျာ။), အဒ္ဓပါဒေါ (ပီ။)]၊
အင်္ဂီရသံ ဂေါတမံ ဟေဌယိတွာ, ခန္တိံ တပဿိံ စိရဗြဟ္မစာရိံ။
‘‘ယော ခဏ္ဍသော ပဗ္ဗဇိတံ အဆေဒယိ, ခန္တိံ ဝဒန္တံ သမဏံ အဒူသကံ၊
ကလာဗုဝီစိံ ဥပပဇ္ဇ ပစ္စတိ, မဟာပတာပံ [မဟာဘိတာပံ (ပီ။)] ကဋုကံ ဘယာနကံ။
‘‘ဧတာနိ သုတွာ နိရယာနိ ပဏ္ဍိတော, အညာနိ ပါပိဋ္ဌတရာနိ စေတ္ထ၊
ဓမ္မံ စရေ သမဏဗြာဟ္မဏေသု, ဧဝင်္ကရော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ’’။
‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန, အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
ကထံဝိဓံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ, ကထံဝိဓံ ပညဝန္တံ ဝဒန္တိ၊
ကထံဝိဓံ သပ္ပုရိသံ ဝဒန္တိ, ကထံဝိဓံ နော သိရိ နော ဇဟာတိ’’။
‘‘ကာယေန ဝါစာယ စ ယော’ဓ [ယော စ (ပီ။)] သညတော, မနသာ စ ကိဉ္စိ န ကရောတိ ပါပံ၊
န အတ္တဟေတူ အလိကံ ဘဏေတိ [ဘဏာတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], တထာဝိဓံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ။
‘‘ဂမ္ဘီရပဉှံ မနသာဘိစိန္တယံ [မနသာ ဝိစိန္တယံ (သီ။)], နာစ္စာဟိတံ ကမ္မ ကရောတိ လုဒ္ဒံ၊
ကာလာဂတံ [ကာလာဘတံ (ပီ။)] အတ္ထပဒံ န ရိဉ္စတိ, တထာဝိဓံ ပညဝန္တံ ဝဒန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၀။)‘‘ယော ဝေ ကတညူ ကတဝေဒိ ဓီရော, ကလျာဏမိတ္တော ဒဠှဘတ္တိ စ ဟောတိ၊
ဒုခိတဿ သက္ကစ္စ ကရောတိ ကိစ္စံ, တထာဝိဓံ သပ္ပုရိသံ ဝဒန္တိ။
‘‘ဧတေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂုဏေဟုပေတော, သဒ္ဓေါ မုဒူ သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ၊
သင်္ဂါဟကံ သခိလံ သဏှဝါစံ, တထာဝိဓံ နော သိရိ နော ဇဟာတိ’’။
‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန, အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
သီလံ သိရိဉ္စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မံ, ပညဉ္စ ကံ သေဋ္ဌတရံ ဝဒန္တိ’’။
‘‘ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ ကုသလာ ဝဒန္တိ, နက္ခတ္တရာဇာရိဝ တာရကာနံ၊
သီလံ သီရီ စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မော [ဓမ္မာ (ပီ။)], အနွာယိကာ ပညဝတော ဘဝန္တိ’’။
‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန, အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
ကထံကရော ကိန္တိကရော ကိမာစရံ, ကိံ သေဝမာနော လဘတီဓ ပညံ၊
ပညာယ ဒါနိပ္ပဋိပံ [ဒါနိ ပဋိပဒံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝဒေဟိ, ကထံကရော ပညဝါ ဟောတိ မစ္စော’’။
‘‘သေဝေထ ဝုဒ္ဓေ နိပုဏေ ဗဟုဿုတေ, ဥဂ္ဂါဟကော စ ပရိပုစ္ဆကော သိယာ၊
သုဏေယျ သက္ကစ္စ သုဘာသိတာနိ, ဧဝံကရော ပညဝါ ဟောတိ မစ္စော။
(ဇာ၊၂၊၁၁။)‘‘ ပညဝါ ကာမဂုဏေ အဝေက္ခတိ, အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော စ၊
ဧဝံ ဝိပဿီ ပဇဟာတိ ဆန္ဒံ, ဒုက္ခေသု ကာမေသု မဟဗ္ဘယေသု။
‘‘သ ဝီတရာဂေါ ပဝိနေယျ ဒေါသံ, မေတ္တံ [မေတ္တ (သျာ။ က။)] စိတ္တံ ဘာဝယေ [ဘာဝေယျ (သီ။ သျာ။ က။)] အပ္ပမာဏံ၊
သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ, အနိန္ဒိတော ဗြဟ္မမုပေတိ ဌာနံ’’။
‘‘မဟတ္ထိယံ [မဟိဒ္ဓိယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အာဂမနံ အဟောသိ, တဝမဋ္ဌကာ [မဋ္ဌက (သီ။ သျာ။ က။)] ဘီမရထဿ စာပိ၊
ကာလိင်္ဂရာဇဿ စ ဥဂ္ဂတဿ, သဗ္ဗေသ ဝေါ ကာမရာဂေါ ပဟီနော’’။
‘‘ဧဝမေတံ ပရစိတ္တဝေဒိ, သဗ္ဗေသ နော ကာမရာဂေါ ပဟီနော၊
ကရောဟိ ဩကာသမနုဂ္ဂဟာယ, ယထာ ဂတိံ တေ အဘိသမ္ဘဝေမ’’။
‘‘ကရောမိ ဩကာသမနုဂ္ဂဟာယ, တထာ ဟိ ဝေါ ကာမရာဂေါ ပဟီနော၊
ဖရာထ ကာယံ ဝိပုလာယ ပီတိယာ, ယထာ ဂတိံ မေ အဘိသမ္ဘဝေထ’’။
‘‘သဗ္ဗံ ကရိဿာမ တဝါနုသာသနိံ, ယံ ယံ တုဝံ ဝက္ခသိ ဘူရိပည၊
ဖရာမ ကာယံ ဝိပုလာယ ပီတိယာ, ယထာ ဂတိံ တေ အဘိသမ္ဘဝေမ’’။
‘‘ကတာယ [ကတာယံ (သီ။ ပီ။)] ဝစ္ဆဿ ကိသဿ ပူဇာ, ဂစ္ဆန္တု ဘောန္တော ဣသယော သာဓုရူပါ၊
ဈာနေ ရတာ ဟောထ သဒါ သမာဟိတာ, ဧသာ ရတီ ပဗ္ဗဇိတဿ သေဋ္ဌာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၂။)‘‘သုတွာန ဂါထာ ပရမတ္ထသံဟိတာ, သုဘာသိတာ ဣသိနာ ပဏ္ဍိတေန၊
တေ ဝေဒဇာတာ အနုမောဒမာနာ, ပက္ကာမု [ပက္ကမု (က။)] ဒေဝါ ဒေဝပုရံ ယသဿိနော။
‘‘ဂါထာ ဣမာ အတ္ထဝတီ သုဗျဉ္ဇနာ, သုဘာသိတာ ဣသိနာ ပဏ္ဍိတေန၊
ယော ကောစိမာ အဋ္ဌိကတွာ [အဋ္ဌိံ ကတွာ (က။)] သုဏေယျ, လဘေထ ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ၊
လဒ္ဓါန ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ, အဒဿနံ မစ္စုရာဇဿ ဂစ္ဆေ’’။
‘‘သာလိဿရော သာရိပုတ္တော, မေဏ္ဍိဿရော စ ကဿပေါ၊
ပဗ္ဗတော အနုရုဒ္ဓေါ စ, ကစ္စာယနော စ ဒေဝလော [ဒေဝိလော (သျာ။ က။)]။
‘‘အနုသိဿော စ အာနန္ဒော, ကိသဝစ္ဆော စ ကောလိတော၊
နာရဒေါ ဥဒါယီ ထေရော [နာရဒေါ ပုဏ္ဏော မန္တာနီပုတ္တော (သီ။)], ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊
သရဘင်္ဂေါ လောကနာထော, ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။
သရဘင်္ဂဇာတကံ ဒုတိယံ။
‘‘အထ ဗြဝိ ဗြဟာ ဣန္ဒော, ဝတြဘူ ဇယတံ ပိတာ၊
ဒေဝကညံ ပရာဘေတွာ, သုဓမ္မာယံ အလမ္ဗုသံ။
‘‘မိဿေ ဒေဝါ တံ ယာစန္တိ, တာဝတိံသာ သဣန္ဒကာ၊
ဣသိပ္ပလောဘနေ [ဣသိပလောဘိကေ (သီ။ သျာ။), ဣသိံ ပလောဘိကေ (ပီ။)] ဂစ္ဆ, ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသေ။
‘‘ပုရာယံ အမှေ အစ္စေတိ [နာစ္စေတိ (သျာ။ က။)], ဝတ္တဝါ [ဝတဝါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗြဟ္မစရိယဝါ၊
နိဗ္ဗာနာဘိရတော ဝုဒ္ဓေါ [ဝဒ္ဓေါ (ပီ။), ဗုဒ္ဓေါ (သျာ။ က။)], တဿ မဂ္ဂါနိ အာဝရ’’။
‘‘ဒေဝရာဇ ကိမေဝ တွံ, မမေဝ တုဝံ သိက္ခသိ၊
ဣသိပ္ပလောဘနေ [ဣသိပလောဘိကေ (သီ။ သျာ။), ဣသိံ ပလောဘိကေ (ပီ။)] ဂစ္ဆ, သန္တိ အညာပိ အစ္ဆရာ။
(ဇာ၊၂၊၁၃။)‘‘မာဒိသိယော ပဝရာ စေဝ, အသောကေ နန္ဒနေ ဝနေ၊
တာသမ္ပိ ဟောတု ပရိယာယော, တာပိ ယန္တု ပလောဘနာ’’ [ပလောဘိကာ (သျာ။ ပီ။)]။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သစ္စံ ဘဏသိ, သန္တိ အညာပိ အစ္ဆရာ၊
တာဒိသိယော ပဝရာ စေဝ, အသောကေ နန္ဒနေ ဝနေ။
‘‘န တာ ဧဝံ ပဇာနန္တိ, ပါရိစရိယံ ပုမံ ဂတာ၊
ယာဒိသံ တွံ ပဇာနာသိ, နာရိ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနေ။
‘‘တွမေဝ ဂစ္ဆ ကလျာဏိ, ဣတ္ထီနံ ပဝရာ စသိ၊
တဝေဝ ဝဏ္ဏရူပေန, သဝသမာနယိဿသိ’’ [ဝသမာနာပယိဿသိ (သျာ။), ဝသမာနာမယိဿသိ (ပီ။), တံ ဝသမာနယိဿသိ (က။)]။
‘‘န ဝါဟံ န ဂမိဿာမိ, ဒေဝရာဇေန ပေသိတာ၊
ဝိဘေမိ စေတံ အာသာဒုံ, ဥဂ္ဂတေဇော ဟိ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘အနေကေ နိရယံ ပတ္တာ, ဣသိမာသာဒိယာ ဇနာ၊
အာပန္နာ မောဟသံသာရံ, တသ္မာ လောမာနိ ဟံသယေ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ, အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ၊
မိဿာ မိဿိတု [မိဿေတု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မိစ္ဆန္တီ, ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ။
‘‘သာ စ တံ ဝနမောဂယှ, ဣသိသိင်္ဂေန ရက္ခိတံ၊
ဗိမ္ဗဇာလကသဉ္ဆန္နံ, သမန္တာ အဍ္ဎယောဇနံ။
‘‘ပါတောဝ ပါတရာသမှိ, ဥဒဏှသမယံ [ဥဒယသမယံ (သျာ။), ဥဒန္တသမယံ (က။)] ပတိ၊
အဂ္ဂိဋ္ဌံ ပရိမဇ္ဇန္တံ, ဣသိသိင်္ဂံ ဥပါဂမိ’’။
‘‘ကာ နု ဝိဇ္ဇုရိဝါဘာသိ, ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ၊
ဝိစိတ္တဟတ္ထာဘရဏာ [ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ (သီ။)], အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ [အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ (?)]။
‘‘အာဒိစ္စဝဏ္ဏသင်္ကာသာ, ဟေမစန္ဒနဂန္ဓိနီ၊
သညတူရူ မဟာမာယာ, ကုမာရီ စာရုဒဿနာ။
‘‘ဝိလဂ္ဂါ [ဝိလာကာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မုဒုကာ သုဒ္ဓါ, ပါဒါ တေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊
ဂမနာ ကာမနီယာ [ကမနာ ကမနီယာ (သီ။ ပီ။)] တေ, ဟရန္တိယေဝ မေ မနော။
(ဇာ၊၂၊၁၄။)‘‘အနုပုဗ္ဗာဝ တေ ဦရူ, နာဂနာသသမူပမာ၊
ဝိမဋ္ဌာ တုယှံ သုဿောဏီ, အက္ခဿ ဖလကံ ယထာ။
‘‘ဥပ္ပလဿေဝ ကိဉ္ဇက္ခာ, နာဘိ တေ သာဓု သဏ္ဌိတာ၊
ပူရာ ကဏှဉ္ဇနဿေဝ, ဒူရတော ပဋိဒိဿတိ။
‘‘ဒုဝိဓာ ဇာတာ ဥရဇာ, အဝဏ္ဋာ သာဓု ပစ္စုဒါ၊
ပယောဓရာ အပတိတာ [အပ္ပတီတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အဍ္ဎလာဗုသမာ ထနာ။
‘‘ဒီဃာ ကမ္ဗုတလာဘာသာ, ဂီဝါ ဧဏေယျကာ ယထာ၊
ပဏ္ဍရာဝရဏာ ဝဂ္ဂု, စတုတ္ထမနသန္နိဘာ။
‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂါ စ အဓဂ္ဂါ စ, ဒုမဂ္ဂပရိမဇ္ဇိတာ၊
ဒုဝိဇာ နေလသမ္ဘူတာ, ဒန္တာ တဝ သုဒဿနာ။
‘‘အပဏ္ဍရာ လောဟိတန္တာ, ဇိဉ္ဇူက [ဇိဉ္ဇုက (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဖလသန္နိဘာ၊
အာယတာ စ ဝိသာလာ စ, နေတ္တာ တဝ သုဒဿနာ။
‘‘နာတိဒီဃာ သုသမ္မဋ္ဌာ, ကနကဗျာ [ကနကဂ္ဂါ (ပီ။)] သမောစိတာ၊
ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ တုယှံ, ကေသာ စန္ဒနဂန္ဓိကာ။
‘‘ယာဝတာ ကသိဂေါရက္ခာ, ဝါဏိဇာနံ [ဝဏိဇာနံ (ပီ။)] စ ယာ ဂတိ၊
ဣသီနဉ္စ ပရက္ကန္တံ, သညတာနံ တပဿိနံ။
‘‘န တေ သမသမံ ပဿေ, အသ္မိံ ပထဝိ [ပုထုဝိ (ပီ။)] မဏ္ဍလေ၊
ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’။
‘‘န ပဉှကာလော ဘဒ္ဒန္တေ, ကဿပေဝံ ဂတေ သတိ၊
ဧဟိ သမ္မ ရမိဿာမ, ဥဘော အသ္မာကမဿမေ၊
ဧဟိ တံ ဥပဂူဟိဿံ [ဥပဂုယှိဿံ (သျာ။)], ရတီနံ ကုသလော ဘဝ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ, အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ၊
မိဿာ မိဿိတုမိစ္ဆန္တီ, ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ’’။
‘‘သော စ ဝေဂေန နိက္ခမ္မ, ဆေတွာ ဒန္ဓပရက္ကမံ [ဒန္ဓပဒက္ကမံ (က။)]၊
တမုတ္တမာသု ဝေဏီသု, အဇ္ဈပ္ပတ္တော [အဇ္ဈာပတ္တော (ပီ။)] ပရာမသိ၊
(ဇာ၊၂၊၁၅။)‘‘တမုဒါဝတ္တ ကလျာဏီ, ပလိဿဇိ သုသောဘနာ [သုသောဘဏီ (သျာ။ က။)]၊
စဝိတမှိ [စဝိ တမှာ (သျာ။ က။)] ဗြဟ္မစရိယာ, ယထာ တံ အထ တောသိတာ။
‘‘မနသာ အဂမာ ဣန္ဒံ, ဝသန္တံ နန္ဒနေ ဝနေ၊
တဿာ သင်္ကပ္ပမညာယ, မဃဝါ ဒေဝကုဉ္ဇရော။
‘‘ပလ္လင်္ကံ ပဟိဏီ ခိပ္ပံ, သောဝဏ္ဏံ သောပဝါဟနံ၊
သဥတ္တရစ္ဆဒပညာသံ, သဟဿပဋိယတ္ထတံ [ပဋိကတ္ထတံ (သီ။)]။
‘‘တမေနံ တတ္ထ ဓာရေသိ, ဥရေ ကတွာန သောဘနာ၊
ယထာ ဧကမုဟုတ္တံဝ, တီဏိ ဝဿာနိ ဓာရယိ။
‘‘ဝိမဒေါ တီဟိ ဝဿေဟိ, ပဗုဇ္ဈိတွာန ဗြာဟ္မဏော၊
အဒ္ဒသာသိ ဟရိတ [ဟရီ (ပီ။)] ရုက္ခေ, သမန္တာ အဂ္ဂိယာယနံ။
‘‘နဝပတ္တဝနံ ဖုလ္လံ, ကောကိလဂ္ဂဏဃောသိတံ၊
သမန္တာ ပဝိလောကေတွာ, ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယိ။
‘‘န ဇုဟေ န ဇပေ [ဇပ္ပေ (က။)] မန္တေ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပဟာပိတံ၊
ကော နု မေ ပါရိစရိယာယ, ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ ပလောဘယိ။
‘‘အရညေ မေ ဝိဟရတော, ယော မေ တေဇာ ဟ သမ္ဘုတံ [သမ္ဘတံ (ပီ။)]၊
နာနာရတ္နပရိပူရံ, နာဝံဝ ဂဏှိ အဏ္ဏဝေ’’။
‘‘အဟံ တေ ပါရိစရိယာယ, ဒေဝရာဇေန ပေသိတာ၊
အဝဓိံ [အဝဓီ (သျာ။ ပီ။ က။)] စိတ္တံ စိတ္တေန, ပမာဒေါ [ပမာဒါ (သျာ။ ပီ။)] တွံ န ဗုဇ္ဈသိ’’။
‘‘ဣမာနိ ကိရ မံ တာတော, ကဿပေါ အနုသာသတိ၊
ကမလာသဒိသိတ္ထိယော [သရိသိတ္ထိယော (သျာ။ ပီ။)], တာယော ဗုဇ္ဈေသိ မာဏဝ။
‘‘ဥရေ ဂဏ္ဍာယော ဗုဇ္ဈေသိ, တာယော ဗုဇ္ဈေသိ မာဏဝ၊
ဣစ္စာနုသာသိ မံ တာတော, ယထာ မံ အနုကမ္ပကော။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ နာကံ, ပိတု ဝုဒ္ဓဿ သာသနံ၊
အရညေ နိမ္မနုဿမှိ, သွဇ္ဇ ဈာယာမိ [သွာဇ္ဇဇ္ဈာယာမိ (သီ။ ပီ။)] ဧကကော။
(ဇာ၊၂၊၁၆။)‘‘သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ, ဓိရတ္ထု ဇီဝိတေန မေ၊
ပုန ဝါ တာဒိသော ဟေဿံ, မရဏံ မေ ဘဝိဿတိ’’။
‘‘တဿ တေဇံ [တေဇဉ္စ (သီ။ ပီ။)] ဝီရိယဉ္စ, ဓိတိံ [ဓိတိဉ္စ (ပီ။)] ဉတွာ အဝဋ္ဌိတံ [သုဝဍ္ဎိတံ (သီ။)]၊
သိရသာ အဂ္ဂဟီ ပါဒေ, ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ။
‘‘မာ မေ ကုဇ္ဈ [ကုဇ္ဈိ (ပီ။)] မဟာဝီရ, မာ မေ ကုဇ္ဈ [ကုဇ္ဈိ (ပီ။)] မဟာဣသေ၊
မဟာ အတ္ထော မယာ စိဏ္ဏော, တိဒသာနံ ယသဿိနံ၊
တယာ သံကမ္ပိတံ အာသိ, သဗ္ဗံ ဒေဝပုရံ တဒါ’’။
‘‘တာဝတိံသာ စ ယေ ဒေဝါ, တိဒသာနဉ္စ ဝါသဝေါ၊
တွဉ္စ ဘဒ္ဒေ သုခီ ဟောဟိ, ဂစ္ဆ ကညေ ယထာသုခံ’’။
‘‘တဿ ပါဒေ ဂဟေတွာန, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, တမှာ ဌာနာ အပက္ကမိ။
‘‘ယော စ တဿာသိ ပလ္လင်္ကော, သောဝဏ္ဏော သောပဝါဟနော၊
သဥတ္တရစ္ဆဒပညာသော, သဟဿပဋိယတ္ထတော၊
တမေဝ ပလ္လင်္ကမာရုယှ, အဂါ ဒေဝါန သန္တိကေ။
‘‘တမောက္ကမိဝ အာယန္တိံ, ဇလန္တိံ ဝိဇ္ဇုတံ ယထာ၊
ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော, ဒေဝိန္ဒော အဒဒါ ဝရံ’’။
‘‘ဝရဉ္စေ မေ အဒေါ သက္က, သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊
နိသိပ္ပလောဘိကာ [န ဣသိပလောဘိကာ (သျာ။), န ဣသိပလောဘိယံ (ပီ။)] ဂစ္ဆေ, ဧတံ သက္က ဝရံ ဝရေ’’တိ။
အလမ္ဗုသာဇာတကံ တတိယံ။
‘‘အရိယာဝကာသောသိ ပသန္နနေတ္တော, မညေ ဘဝံ ပဗ္ဗဇိတော ကုလမှာ၊
ကထံ နု ဝိတ္တာနိ ပဟာယ ဘောဂေ, ပဗ္ဗဇိ နိက္ခမ္မ ဃရာ သပည’’ [သပညော (သျာ။), သပညာ (ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၁၇။)‘‘သယံ ဝိမာနံ နရဒေဝ ဒိသွာ, မဟာနုဘာဝဿ မဟောရဂဿ၊
ဒိသွာန ပုညာန မဟာဝိပါကံ, သဒ္ဓါယဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ’’။
‘‘န ကာမကာမာ န ဘယာ န ဒေါသာ, ဝါစံ မုသာ ပဗ္ဗဇိတာ ဘဏန္တိ၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ, သုတွာန မေ ဇာယိဟိတိပ္ပသာဒေါ’’။
‘‘ဝါဏိဇ္ဇ [ဝဏိဇ္ဇ (ပီ။)] ရဋ္ဌာဓိပ ဂစ္ဆမာနော, ပထေ အဒ္ဒသာသိမှိ ဘောဇပုတ္တေ [မိလာစပုတ္တေ (သီ။ ပီ။)]၊
ပဝဒ္ဓကာယံ ဥရဂံ မဟန္တံ, အာဒါယ ဂစ္ဆန္တေ ပမောဒမာနေ’’။
‘‘သောဟံ သမာဂမ္မ ဇနိန္ဒ တေဟိ, ပဟဋ္ဌလောမော အဝစမှိ ဘီတော၊
ကုဟိံ အယံ နီယတိ [နိယျတိ (က။)] ဘီမကာယော, နာဂေန ကိံ ကာဟထ ဘောဇပုတ္တာ။
‘‘နာဂေါ အယံ နီယတိ ဘောဇနတ္ထာ [ဘောဇနတ္ထံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပဝဒ္ဓကာယော ဥရဂေါ မဟန္တော၊
သာဒုဉ္စ ထူလဉ္စ မုဒုဉ္စ မံသံ, န တွံ ရသညာသိ ဝိဒေဟပုတ္တ။
‘‘ဣတော မယံ ဂန္တွာ သကံ နိကေတံ [နိကေတနံ (ပီ။)], အာဒါယ သတ္ထာနိ ဝိကောပယိတွာ၊
မံသာနိ ဘောက္ခာမ [ဘက္ခာမ (သျာ။)] ပမောဒမာနာ, မယဉှိ ဝေ သတ္တဝေါ ပန္နဂါနံ။
‘‘သစေ အယံ နီယတိ ဘောဇနတ္ထာ, ပဝဒ္ဓကာယော ဥရဂေါ မဟန္တော၊
ဒဒါမိ ဝေါ ဗလိဗဒ္ဒါနိ [ဗလိဝဒ္ဒါနိ (ပီ။)] သောဠသ, နာဂံ ဣမံ မုဉ္စထ ဗန္ဓနသ္မာ။
(ဇာ၊၂၊၁၈။)‘‘အဒ္ဓါ ဟိ နော ဘက္ခော အယံ မနာပေါ, ဗဟူ စ နော ဥရဂါ ဘုတ္တပုဗ္ဗာ [ဗဟုံ စ နော ဥရဂေါ ဘုတ္တပုဗ္ဗော (က။)]၊
ကရောမ တေ တံ ဝစနံ အဠာရ [အာဠာရ (က။) ဧဝမုပရိပိ], မိတ္တဉ္စ နော ဟောဟိ ဝိဒေဟပုတ္တ။
‘‘တဒဿု တေ ဗန္ဓနာ မောစယိံသု, ယံ နတ္ထုတော ပဋိမောက္ကဿ ပါသေ၊
မုတ္တော စ သော ဗန္ဓနာ နာဂရာဇာ, ပက္ကာမိ ပါစီနမုခေါ မုဟုတ္တံ။
‘‘ဂန္တွာန ပါစီနမုခေါ မုဟုတ္တံ, ပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ ပလောကယီ မံ၊
တဒါဿဟံ ပိဋ္ဌိတော အနွဂစ္ဆိံ, ဒသင်္ဂုလိံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ။
‘‘ဂစ္ဆေဝ ခေါ တွံ တရမာနရူပေါ, မာ တံ အမိတ္တာ ပုနရဂ္ဂဟေသုံ၊
ဒုက္ခော ဟိ လုဒ္ဒေဟိ ပုနာ သမာဂမော, အဒဿနံ ဘောဇပုတ္တာန ဂစ္ဆ။
‘‘အဂမာသိ သော ရဟဒံ ဝိပ္ပသန္နံ, နီလောဘာသံ ရမဏီယံ သုတိတ္ထံ၊
သမောတတံ [သမောနတံ (သျာ။ က။)] ဇမ္ဗုဟိ ဝေတသာဟိ, ပါဝေက္ခိ နိတ္တိဏ္ဏဘယော ပတီတော။
‘‘သော တံ ပဝိဿ န စိရဿ နာဂေါ, ဒိဗ္ဗေန မေ ပါတုရဟုံ ဇနိန္ဒ၊
ဥပဋ္ဌဟီ မံ ပိတရံဝ ပုတ္တော, ဟဒယင်္ဂမံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏန္တော။
(ဇာ၊၂၊၁၉။)‘‘တွံ မေသိ မာတာ စ ပိတာ [ပိတာ စ (ပီ။)] အဠာရ, အဗ္ဘန္တရော ပါဏဒဒေါ သဟာယော၊
သကဉ္စ ဣဒ္ဓိံ ပဋိလာဘကောသ္မိ [ပဋိလာဘိတောသ္မိ (ပီ။)], အဠာရ ပဿ မေ နိဝေသနာနိ၊
ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ, မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ’’။
‘‘တံ ဘူမိဘာဂေဟိ ဥပေတရူပံ, အသက္ခရာ စေဝ မုဒူ သုဘာ စ၊
နီစတ္တိဏာ [နီစာ တိဏာ (သျာ။ ပီ။)] အပ္ပရဇာ စ ဘူမိ, ပါသာဒိကာ ယတ္ထ ဇဟန္တိ သောကံ။
‘‘အနာဝကုလာ ဝေဠုရိယူပနီလာ, စတုဒ္ဒိသံ အမ္ဗဝနံ သုရမ္မံ၊
ပက္ကာ စ ပေသီ စ ဖလာ သုဖုလ္လာ, နိစ္စောတုကာ ဓာရယန္တီ ဖလာနိ။
‘‘တေသံ ဝနာနံ နရဒေဝ မဇ္ဈေ, နိဝေသနံ ဘဿရသန္နိကာသံ၊
ရဇတဂ္ဂဠံ သောဝဏ္ဏမယံ ဥဠာရံ, ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။
‘‘မဏီမယာ သောဏ္ဏမယာ [သောဝဏ္ဏမယာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဥဠာရာ, အနေကစိတ္တာ သတတံ သုနိမ္မိတာ၊
ပရိပူရာ ကညာဟိ အလင်္ကတာဘိ, သုဝဏ္ဏကာယူရဓရာဟိ ရာဇ။
‘‘သော သင်္ခပါလော တရမာနရူပေါ, ပါသာဒမာရုယှ အနောမဝဏ္ဏော၊
သဟဿထမ္ဘံ အတုလာနုဘာဝံ, ယတ္ထဿ ဘရိယာ မဟေသီ အဟောသိ။
(ဇာ၊၂၊၂၀။)‘‘ဧကာ စ နာရီ တရမာနရူပါ, အာဒါယ ဝေဠုရိယမယံ မဟဂ္ဃံ၊
သုဘံ မဏိံ ဇာတိမန္တူပပန္နံ, အစောဒိတာ အာသနမဗ္ဘိဟာသိ။
‘‘တတော မံ ဥရဂေါ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ, နိသီဒယီ ပါမုခအာသနသ္မိံ၊
ဣဒမာသနံ အတြ ဘဝံ နိသီဒတု, ဘဝဉှိ မေ အညတရော ဂရူနံ။
‘‘အညာ စ နာရီ တရမာနရူပါ, အာဒါယ ဝါရိံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊
ပါဒါနိ ပက္ခာလယီ မေ ဇနိန္ဒ, ဘရိယာဝ [ဘရိယာ စ (ပီ။)] ဘတ္တူ ပတိနော ပိယဿ။
‘‘အပရာ စ နာရီ တရမာနရူပါ, ပဂ္ဂယှ သောဝဏ္ဏမယာယ [သောဝဏ္ဏမယာ (ပီ။)] ပါတိယာ၊
အနေကသူပံ ဝိဝိဓံ ဝိယဉ္ဇနံ, ဥပနာမယီ ဘတ္တ မနုညရူပံ။
‘‘တုရိယေဟိ [တူရိယေဟိ (က။)] မံ ဘာရတ ဘုတ္တဝန္တံ, ဥပဋ္ဌဟုံ ဘတ္တု မနော ဝိဒိတွာ၊
တတုတ္တရိံ [တဒုတ္တရိံ (က။)] မံ နိပတီ မဟန္တံ, ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ အနပ္ပကေဟိ။
‘‘ဘရိယာ မမေတာ တိသတာ အဠာရ, သဗ္ဗတ္တမဇ္ဈာ ပဒုမုတ္တရာဘာ၊
အဠာရ ဧတာဿု တေ ကာမကာရာ, ဒဒါမိ တေ တာ ပရိစာရယဿု။
‘‘သံဝစ္ဆရံ ဒိဗ္ဗရသာနုဘုတွာ, တဒါဿုဟံ [တဒဿဟံ (ပီ။)] ဥတ္တရိမဇ္ဈဘာသိံ [ဥတ္တရိ ပစ္စဘာသိံ (သီ။ သျာ။), ဥတ္တရိံ ပစ္စဘာသိံ (ပီ။)]၊
နာဂဿိဒံ ကိန္တိ ကထဉ္စ လဒ္ဓံ, ကထဇ္ဈဂမာသိ ဝိမာနသေဋ္ဌံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၁။)‘‘အဓိစ္စ လဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ, သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ [တေ (ပီ။)] နာဂရာဇေတမတ္ထံ, ကထဇ္ဈဂမာသိ ဝိမာနသေဋ္ဌံ’’။
‘‘နာဓိစ္စ လဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ, န သယံကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ, ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
အက္ခာဟိ မေ နာဂရာဇေတမတ္ထံ, ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။
‘‘ရာဇာ အဟောသိံ မဂဓာနမိဿရော, ဒုယျောဓနော နာမ မဟာနုဘာဝေါ၊
သော ဣတ္တရံ ဇီဝိတံ သံဝိဒိတွာ, အသဿတံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။
‘‘အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော, သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ [အဒါသိ (ပီ။)]၊
ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ, သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။
[အယံ ဂါထာ ပီ။ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] ‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ, ပဒီပိယံ [ပဒီပယံ (သျာ။ က။)] ယာနမုပဿယဉ္စ၊
အစ္ဆာဒနံ သေယျမထန္နပါနံ, သက္ကစ္စ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ [အယံ ဂါထာ ပီ။ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ]။
(ဇာ၊၂၊၂၂။)‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
တေနေဝ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ, ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ’’၊
‘‘နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စုပေတရူပံ, စိရဋ္ဌိတိကံ န စ သဿတာယံ။
‘‘အပ္ပါနုဘာဝါ တံ မဟာနုဘာဝံ, တေဇဿိနံ ဟန္တိ အတေဇဝန္တော၊
ကိမေဝ ဒါဌာဝုဓ ကိံ ပဋိစ္စ, ဟတ္ထတ္တ [ဟတ္ထတ္ထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မာဂစ္ဆိ ဝနိဗ္ဗကာနံ [ဝဏိဗ္ဗကာနံ (သီ။)]။
‘‘ဘယံ နု တေ အနွဂတံ မဟန္တံ, တေဇော နု တေ နာနွဂံ ဒန္တမူလံ၊
ကိမေဝ ဒါဌာဝုဓ ကိံ ပဋိစ္စ, ကိလေသမာပဇ္ဇိ ဝနိဗ္ဗကာနံ’’။
‘‘န မေ ဘယံ အနွဂတံ မဟန္တံ, တေဇော န သက္ကာ မမ တေဟိ ဟန္တုံ [တေဘိဟန္တုံ (သျာ။ က။)]၊
သတဉ္စ ဓမ္မာနိ သုကိတ္တိတာနိ, သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ အဠာရ, ဥပေါသထံ နိစ္စမုပါဝသာမိ၊
အထာဂမုံ သောဠသ ဘောဇပုတ္တာ, ရဇ္ဇုံ ဂဟေတွာန ဒဠှဉ္စ ပါသံ။
‘‘ဘေတွာန နာသံ အတိကဿ [အန္တကဿ (က။)] ရဇ္ဇုံ, နယိံသု မံ သမ္ပရိဂယှ လုဒ္ဒါ၊
ဧတာဒိသံ ဒုက္ခမဟံ တိတိက္ခံ [တိတိက္ခိံ (ပီ။)], ဥပေါသထံ အပ္ပဋိကောပယန္တော’’။
(ဇာ၊၂၊၂၃။)‘‘ဧကာယနေ တံ ပထေ အဒ္ဒသံသု, ဗလေန ဝဏ္ဏေန စုပေတရူပံ၊
သိရိယာ ပညာယ စ ဘာဝိတောသိ, ကိံ ပတ္ထယံ [ကိမတ္ထိယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နာဂ တပေါ ကရောသိ။
‘‘န ပုတ္တဟေတူ န ဓနဿ ဟေတု, န အာယုနော စာပိ အဠာရ ဟေတု၊
မနုဿယောနိံ အဘိပတ္ထယာနော, တသ္မာ ပရက္ကမ္မ တပေါ ကရောမိ’’။
‘‘တွံ လောဟိတက္ခော ဝိဟတန္တရံသော, အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု၊
သုရောသိတော လောဟိတစန္ဒနေန, ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာဝ ဒိသာ ပဘာသသိ [ပဘာသိ (က။)]။
‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ, သဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော၊
ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ, သေယျော ဣတော ကေန မနုဿလောကော’’။
‘‘အဠာရ နာညတြ မနုဿလောကာ, သုဒ္ဓီ ဝ သံဝိဇ္ဇတိ သံယမော ဝါ၊
အဟဉ္စ လဒ္ဓါန မနုဿယောနိံ, ကာဟာမိ ဇာတိမရဏဿ အန္တံ’’။
‘‘သံဝစ္ဆရော မေ ဝသတော [ဝုသိတော (ပီ။)] တဝန္တိကေ, အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ၊
အာမန္တယိတွာန ပလေမိ နာဂ, စိရပ္ပဝုဋ္ဌောသ္မိ [စိရပ္ပဝုတ္ထော အသ္မိ (ပီ။)] အဟံ ဇနိန္ဒ’’။
‘‘ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ [စ’နုဇီဝိနော (သျာ။ ပီ။)], နိစ္စာနုသိဋ္ဌာ ဥပတိဋ္ဌတေ တံ၊
ကစ္စိန္နု တံ နာဘိသပိတ္ထ [နာဘိသံသိတ္ထ (သျာ။ ပီ။)] ကောစိ, ပိယဉှိ မေ ဒဿနံ တုယှံ [တုယှ (ပီ။)] အဠာရ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၄။)‘‘ယထာပိ မာတူ စ ပိတူ အဂါရေ, ပုတ္တော ပိယော ပဋိဝိဟိတော ဝသေယျ [သေယျော (ပီ။)]၊
တတောပိ မယှံ ဣဓမေဝ သေယျော, စိတ္တဉှိ တေ နာဂ မယီ ပသန္နံ’’။
‘‘မဏီ မမံ ဝိဇ္ဇတိ လောဟိတင်္ကော [လောဟိတင်္ဂေါ (က။)], ဓနာဟရော မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊
အာဒါယ တွံ [တံ (ပီ။)] ဂစ္ဆ သကံ နိကေတံ, လဒ္ဓါ ဓနံ တံ မဏိမောဿဇဿု’’။
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ မာနုသကာပိ ကာမာ, အသဿတာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, သဒ္ဓါယဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ။
‘‘ဒုမပ္ဖလာနီဝ ပတန္တိ မာဏဝါ, ဒဟရာ စ ဝုဒ္ဓါ စ သရီရဘေဒါ၊
ဧတမ္ပိ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ, အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယျော’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟဝေ သေဝိတဗ္ဗာ သပညာ, ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနော၊
နာဂဉ္စ သုတွာန တဝဉ္စဠာရ, ကာဟာမိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနိ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟဝေ သေဝိတဗ္ဗာ သပညာ, ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနော၊
နာဂဉ္စ သုတွာန မမဉ္စ ရာဇ, ကရောဟိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနီ’’တိ။
သင်္ခပါလဇာတကံ စတုတ္ထံ။
(ဇာ၊၂၊၂၅။)‘‘အာမန္တယာမိ နိဂမံ, မိတ္တာမစ္စေ ပရိဿဇေ [ပါရိသဇ္ဇေ (သီ။ သျာ။)]၊
သိရသ္မိံ ပလိတံ ဇာတံ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဒါနိ ရောစဟံ’’။
‘‘အဘုမ္မေ ကထံ နု ဘဏသိ, သလ္လံ မေ ဒေဝ ဥရသိ ကပ္ပေသိ [ကမ္ပေသိ (ပီ။)]၊
သတ္တသတာ တေ ဘရိယာ, ကထံ နု တေ တာ ဘဝိဿန္တိ’’။
‘‘ပညာယိဟိန္တိ ဧတာ, ဒဟရာ အညမ္ပိ တာ ဂမိဿန္တိ၊
သဂ္ဂဉ္စဿ ပတ္ထယာနော, တေန အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ သုတသောမ, ယဿ တေ ဟောမဟံ မာတာ၊
ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ, အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။
‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ သုတသောမ, ယံ တံ အဟံ ဝိဇာယိဿံ၊
ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ, အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ’’။
‘‘ကော နာမေသော ဓမ္မော, သုတသောမ ကာ စ နာမ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊
ယံ နော အမှေ ဇိဏ္ဏေ, အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။
‘‘ပုတ္တာပိ တုယှံ ဗဟဝေါ, ဒဟရာ အပ္ပတ္တယောဗ္ဗနာ၊
မဉ္ဇူ တေပိ [တေ (သီ။ ပီ။)] တံ အပဿန္တာ, မညေ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆန္တိ’’။
‘‘ပုတ္တေဟိ စ မေ ဧတေဟိ, ဒဟရေဟိ အပ္ပတ္တယောဗ္ဗနေဟိ၊
မဉ္ဇူဟိ သဗ္ဗေဟိပိ တုမှေဟိ, စိရမ္ပိ ဌတွာ ဝိနာသဘာဝေါ’’ [ဝိနာဘာဝေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၆။)‘‘ဆိန္နံ နု တုယှံ ဟဒယံ, အဒု တေ [အာဒု (သီ။ ပီ။), အာဒူ (သျာ။)] ကရုဏာ စ နတ္ထိ အမှေသု၊
ယံ နော ဝိကန္ဒန္တိယော [ဝိက္ကန္ဒန္တိယော (သီ။)], အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ’’။
‘‘န စ မယှံ ဆိန္နံ ဟဒယံ, အတ္ထိ ကရုဏာပိ မယှံ တုမှေသု၊
သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော, တေန အဟံ [တေနာဟံ (သီ။ သျာ။), တေနမဟံ (ပီ။)] ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ, သုတသောမ ယဿ တေ အဟံ ဘရိယာ၊
ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ, အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။
‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ, သုတသောမ ယဿ တေ အဟံ ဘရိယာ၊
ယံ မေ ကုစ္ဆိပဋိသန္ဓိံ [မံ ကုစ္ဆိမတိံ သန္တိံ (ပီ။)], အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။
‘‘ပရိပက္ကော မေ ဂဗ္ဘော, ကုစ္ဆိဂတော ယာဝ နံ ဝိဇာယာမိ၊
မာဟံ ဧကာ ဝိဓဝါ, ပစ္ဆာ ဒုက္ခာနိ အဒ္ဒက္ခိံ’’။
‘‘ပရိပက္ကော တေ ဂဗ္ဘော, ကုစ္ဆိဂတော ဣင်္ဃ တွံ [တွ (သီ။), နံ (ပီ။)] ဝိဇာယဿု၊
ပုတ္တံ အနောမဝဏ္ဏံ, တံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘မာ တွံ စန္ဒေ ရုဒိ, မာ သောစိ ဝနတိမိရမတ္တက္ခိ၊
အာရောဟ ဝရပါသာဒံ [စ ပါသာဒံ (ပီ။)], အနပေက္ခော အဟံ ဂမိဿာမိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၇။)‘‘ကော တံ အမ္မ ကောပေသိ, ကိံ ရောဒသိ ပေက္ခသိ စ မံ ဗာဠှံ၊
ကံ အဝဇ္ဈံ ဃာတေမိ [ဃာတေမိ ကံ အဝဇ္ဈံ (ပီ။), တံ အဝဇ္ဈံ ဃာတေမိ (က။)], ဉာတီနံ ဥဒိက္ခမာနာနံ’’။
‘‘န ဟိ သော သက္ကာ ဟန္တုံ, ဝိဇိတာဝီ [ဇီဝိတာဝီ (ပီ။)] ယော မံ တာတ ကောပေသိ၊
ပိတာ တေ မံ တာတ အဝစ, အနပေက္ခော အဟံ ဂမိဿာမိ’’။
‘‘ယောဟံ ပုဗ္ဗေ နိယျာမိ, ဥယျာနံ မတ္တကုဉ္ဇရေ စ ယောဓေမိ၊
သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ, ကထံ နု ဒါနိ ကရိဿာမိ’’။
‘‘မာတုစ္စ [မာတု စ (သီ။ သျာ။)] မေ ရုဒန္တျာ [ရုဒတျာ (ပီ။)], ဇေဋ္ဌဿ စ ဘာတုနော အကာမဿ၊
ဟတ္ထေပိ တေ ဂဟေဿံ, န ဟိ ဂစ္ဆသိ [ဂဉ္ဆိသိ (ပီ။)] နော အကာမာနံ’’။
‘‘ဥဋ္ဌေဟိ တွံ ဓာတိ, ဣမံ ကုမာရံ ရမေဟိ အညတ္ထ၊
မာ မေ ပရိပန္ထမကာသိ [မကာ (သီ။ ပီ။)], သဂ္ဂံ မမ ပတ္ထယာနဿ’’။
‘‘ယံ နူနိမံ ဒဒေယျံ [ဇဟေယျံ (ပီ။)] ပဘင်္ကရံ, ကော နု မေ ဣမိနာတ္ထော [ကော နု မေ ဣမိနာ အတ္ထော (သီ။ သျာ။), ကော နု မေ နတ္ထော (ပီ။)]၊
သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ, ကိံ နု မေနံ ကရိဿာမိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၈။)‘‘ကောသော စ တုယှံ ဝိပုလော, ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ တုယှံ ပရိပူရံ၊
ပထဝီ စ တုယှံ ဝိဇိတာ, ရမဿု မာ ပဗ္ဗဇိ [ပဗ္ဗဇဿု (သီ။), ပဗ္ဗဇ (ပီ။)] ဒေဝ’’။
‘‘ကောသော စ မယှံ ဝိပုလော, ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ မယှံ ပရိပူရံ၊
ပထဝီ စ မယှံ ဝိဇိတာ, တံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘မယှမ္ပိ ဓနံ ပဟူတံ, သင်္ခါတုံ [သင်္ချာတုံ (သီ။)] နောပိ ဒေဝ သက္ကောမိ၊
တံ တေ ဒဒါမိ သဗ္ဗမ္ပိ [တံ ဒေဝ တေ ဒဒါမိ သဗ္ဗမ္ပိ (သီ။), တံ တေ ဒဒါမိ သဗ္ဗံ (ပီ။)], ရမဿု မာ ပဗ္ဗဇိ ဒေဝ’’။
‘‘ဇာနာမိ [ဇာနာမိ တေ (သီ။ သျာ။)] ဓနံ ပဟူတံ, ကုလဝဒ္ဓန ပူဇိတော တယာ စသ္မိ၊
သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော, တေန အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘ဥက္ကဏ္ဌိတောသ္မိ ဗာဠှံ, အရတိ မံ သောမဒတ္တ အာဝိသတိ [အာဝီသတိ (က။)]၊
ဗဟုကာပိ [ဗဟုကာ ဟိ (သီ။ သျာ။)] မေ အန္တရာယာ, အဇ္ဇေဝါဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ’’။
‘‘ဣဒဉ္စ တုယှံ ရုစိတံ, သုတသောမ အဇ္ဇေဝ ဒါနိ တွံ ပဗ္ဗဇ၊
အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, န ဥဿဟေ တယာ ဝိနာ အဟံ ဌာတုံ’’။
‘‘န ဟိ သက္ကာ ပဗ္ဗဇိတုံ, နဂရေ န ဟိ ပစ္စတိ ဇနပဒေ စ’’၊
‘‘သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ, ကထံ နု ဒါနိ ကရိဿာမ’’။
‘‘ဥပနီယတိဒံ မညေ, ပရိတ္တံ ဥဒကံဝ စင်္ကဝါရမှိ၊
ဧဝံ သုပရိတ္တကေ ဇီဝိတေ, န စ ပမဇ္ဇိတုံ ကာလော။
‘‘ဥပနီယတိဒံ မညေ, ပရိတ္တံ ဥဒကံဝ စင်္ကဝါရမှိ၊
ဧဝံ သုပရိတ္တကေ ဇီဝိတေ, အန္ဓဗာလာ [အထ ဗာလာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပမဇ္ဇန္တိ။
‘‘တေ ဝဍ္ဎယန္တိ နိရယံ, တိရစ္ဆာနယောနိဉ္စ ပေတ္တိဝိသယဉ္စ၊
တဏှာယ ဗန္ဓနဗဒ္ဓါ, ဝဍ္ဎေန္တိ အသုရကာယံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၉။)‘‘ဦဟညတေ ရဇဂ္ဂံ, အဝိဒူရေ ပုဗ္ဗကမှိ စ [ပုပ္ဖကမှိ စ (သီ။ ပီ။)] ပါသာဒေ၊
မညေ နော ကေသာ ဆိန္နာ, ယသဿိနော ဓမ္မရာဇဿ’’။
‘‘အယမဿ ပါသာဒေါ, သောဝဏ္ဏ [သောဝဏ္ဏော (ပီ။)] ပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏော၊
ယဟိ [ယမှိ (ပီ။)] မနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘အယမဿ ပါသာဒေါ, သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏော၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ, သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ, သောဝဏ္ဏ [သောဝဏ္ဏံ (ပီ။)] ပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘အယမဿ အသောကဝနိကာ, သုပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗကာလိကာ ရမ္မာ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘အယမဿ အသောကဝနိကာ, သုပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗကာလိကာ ရမ္မာ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘ဣဒမဿ ဥယျာနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘ဣဒမဿ ဥယျာနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘ဣဒမဿ ပါဋလိဝနံ [ပါဋလီဝနံ (သီ။)], သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘ဣဒမဿ ပါဋလိဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
(ဇာ၊၂၊၃၀။)‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန။
‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ, သဉ္ဆန္နာ အဏ္ဍဇေဟိ ဝီတိကိဏ္ဏာ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။
‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ, သဉ္ဆန္နာ အဏ္ဍဇေဟိ ဝီတိကိဏ္ဏာ၊
ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ, ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသံဃေန’’။
‘‘ရာဇာ ဝေါ ခေါ [ရာဇာ ခေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပဗ္ဗဇိတော, သုတသောမော ရဇ္ဇံ ဣမံ ပဟတွာန [ပဟန္တွာန (သျာ။ က။)]၊
ကာသာယဝတ္ထဝသနော, နာဂေါဝ ဧကကော [ဧကကောဝ (သီ။)] စရတိ’’။
‘‘မာဿု ပုဗ္ဗေ ရတိကီဠိတာနိ, ဟသိတာနိ စ အနုဿရိတ္ထ [အနုဿရိတ္ထော (ပီ။)]၊
မာ ဝေါ ကာမာ ဟနိံသု, ရမ္မံ ဟိ [သုရမ္မဉှိ (သျာ။ က။)] သုဒဿနံ [သုဒဿနံ နာမ (သီ။)] နဂရံ။
‘‘မေတ္တစိတ္တဉ္စ [မေတ္တဉ္စ (ပီ။)] ဘာဝေထ, အပ္ပမာဏံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ၊
အဂစ္ဆိတ္ထ [အထ ဂဉ္ဆိတ္ထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒေဝပုရ, အာဝါသံ ပုညကမ္မိန’’န္တိ [ပုညကမ္မာနန္တိ (ပီ။)]။
စူဠသုတသောမဇာတကံ ပဉ္စမံ။
စတ္တာလီသနိပါတံ နိဋ္ဌိတံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုဝပဏ္ဍိတဇမ္ဗုကကုဏ္ဍလိနော, ဝရကညမလမ္ဗုသဇာတကဉ္စ၊
ပဝရုတ္တမသင်္ခသိရီဝှယကော, သုတသောမအရိန္ဓမရာဇဝရော။
(ဇာ၊၂၊၃၁။)၁၈။ ပဏ္ဏာသနိပါတော
‘‘ဥဒ္ဒယှတေ [ဥဍ္ဍယှတေ (သီ။ ပီ။)] ဇနပဒေါ, ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတိ၊
ဧဟိ နိဠိနိကေ [နိဠိကေ (သီ။ သျာ။ ပီ။), ဧဝမုပရိပိ] ဂစ္ဆ, တံ မေ ဗြာဟ္မဏမာနယ’’။
‘‘နာဟံ ဒုက္ခက္ခမာ ရာဇ, နာဟံ အဒ္ဓါနကောဝိဒါ၊
ကထံ အဟံ ဂမိဿာမိ, ဝနံ ကုဉ္ဇရသေဝိတံ’’။
‘‘ဖီတံ ဇနပဒံ ဂန္တွာ, ဟတ္ထိနာ စ ရထေန စ၊
ဒါရုသံဃာဋယာနေန, ဧဝံ ဂစ္ဆ နိဠိနိကေ။
‘‘ဟတ္ထိအဿရထေ ပတ္တီ, ဂစ္ဆေဝါဒါယ ခတ္တိယေ၊
တဝေဝ ဝဏ္ဏရူပေန, ဝသံ တမာနယိဿသိ’’။
‘‘ကဒလီဓဇပညာဏော, အာဘုဇီပရိဝါရိတော၊
ဧသော ပဒိဿတိ ရမ္မော, ဣသိသိင်္ဂဿ အဿမော။
‘‘ဧသော အဂ္ဂိဿ သင်္ခါတော, ဧသော ဓူမော ပဒိဿတိ၊
မညေ နော အဂ္ဂိံ ဟာပေတိ, ဣသိသိင်္ဂေါ မဟိဒ္ဓိကော’’။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တိံ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလံ၊
ဣသိသိင်္ဂေါ ပါဝိသိ ဘီတော, အဿမံ ပဏ္ဏဆာဒနံ။
‘‘အဿမဿ စ သာ ဒွါရေ, ဂေဏ္ဍုကေနဿ [ဘေဏ္ဍုကေနဿ (သီ။ ပီ။)] ကီဠတိ၊
ဝိဒံသယန္တီ အင်္ဂါနိ, ဂုယှံ ပကာသိတာနိ စ။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန ကီဠန္တိံ, ပဏ္ဏသာလဂတော ဇဋီ၊
အဿမာ နိက္ခမိတွာန, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘အမ္ဘော ကော နာမ သော ရုက္ခော, ယဿ တေဝံဂတံ ဖလံ၊
ဒူရေပိ ခိတ္တံ ပစ္စေတိ, န တံ ဩဟာယ ဂစ္ဆတိ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၂။)‘‘အဿမဿ မမ [မံ (သီ။)] ဗြဟ္မေ, သမီပေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
ဗဟဝေါ [ပဗ္ဗတေ (သီ။)] တာဒိသာ ရုက္ခာ, ယဿ တေဝံဂတံ ဖလံ၊
ဒူရေပိ ခိတ္တံ ပစ္စေတိ, န မံ ဩဟာယ ဂစ္ဆတိ’’။
‘‘ဧတူ [ဧတု (သီ။ သျာ။ က။)] ဘဝံ အဿမိမံ အဒေတု, ပဇ္ဇဉ္စ ဘက္ခဉ္စ ပဋိစ္ဆ ဒမ္မိ၊
ဣဒမာသနံ အတြ ဘဝံ နိသီဒတု, ဣတော ဘဝံ မူလဖလာနိ ဘုဉ္ဇတု’’ [ခါဒတု (သီ။)]။
‘‘ကိံ တေ ဣဒံ ဦရူနမန္တရသ္မိံ, သုပိစ္ဆိတံ ကဏှရိဝပ္ပကာသတိ၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ, ကောသေ နု တေ ဥတ္တမင်္ဂံ ပဝိဋ္ဌံ’’။
‘‘အဟံ ဝနေ မူလဖလေသနံ စရံ, အာသာဒယိံ [အဿာဒယိံ (က။)] အစ္ဆံ သုဃောရရူပံ၊
သော မံ ပတိတွာ သဟသာဇ္ဈပတ္တော, ပနုဇ္ဇ မံ အဗ္ဗဟိ [အဗ္ဗုဟိ (သျာ။ က။)] ဥတ္တမင်္ဂံ။
‘‘သွာယံ ဝဏော ခဇ္ဇတိ ကဏ္ဍုဝါယတိ, သဗ္ဗဉ္စ ကာလံ န လဘာမိ သာတံ၊
ပဟော ဘဝံ ကဏ္ဍုမိမံ ဝိနေတုံ, ကုရုတံ ဘဝံ ယာစိတော ဗြာဟ္မဏတ္ထံ’’။
‘‘ဂမ္ဘီရရူပေါ တေ ဝဏော သလောဟိတော, အပူတိကော ဝဏဂန္ဓော [ပက္ကဂန္ဓော (သီ။), ပန္နဂန္ဓော (သျာ။ ပီ။)] မဟာ စ၊
ကရောမိ တေ ကိဉ္စိ ကသာယယောဂံ, ယထာ ဘဝံ ပရမသုခီ ဘဝေယျ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၃။)‘‘န မန္တယောဂါ န ကသာယယောဂါ, န ဩသဓာ ဗြဟ္မစာရိ [ဗြဟ္မစာရီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကမန္တိ၊
ဃဋ္ဋေ မုဒုကေန [ယံ တေ မုဒု တေန (သီ။), ယံ တေ မုဒူ တေန (ပီ။)] ဝိနေဟိ ကဏ္ဍုံ [ကဏ္ဍုကံ (ပီ။)], ယထာ အဟံ ပရမသုခီ ဘဝေယျံ’’။
‘‘ဣတော နု ဘောတော ကတမေန အဿမော, ကစ္စိ ဘဝံ အဘိရမသိ [အဘိရမသီ (ပီ။)] အရညေ၊
ကစ္စိ နု တေ [ကစ္စိ တေ (ပီ။)] မူလဖလံ ပဟူတံ, ကစ္စိ ဘဝန္တံ န ဝိဟိံသန္တိ ဝါဠာ’’။
‘‘ဣတော ဥဇုံ ဥတ္တရာယံ ဒိသာယံ, ခေမာနဒီ ဟိမဝတာ ပဘာဝီ [ပဘာတိ (သီ။ ပီ။)]၊
တဿာ တီရေ အဿမော မယှ ရမ္မော, အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။
‘‘အမ္ဗာ စ သာလာ တိလကာ စ ဇမ္ဗုယော, ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိယော စ ဖုလ္လာ၊
သမန္တတော ကိမ္ပုရိသာဘိဂီတံ, အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။
‘‘တာလာ စ မူလာ စ ဖလာ စ မေတ္ထ, ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ဥပေတရူပံ၊
တံ ဘူမိဘာဂေဟိ ဥပေတရူပံ, အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။
‘‘ဖလာ စ မူလာ စ ပဟူတမေတ္ထ, ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ရသေနုပေတာ၊
အာယန္တိ စ လုဒ္ဒကာ တံ ပဒေသံ, မာ မေ တတော မူလဖလံ အဟာသုံ’’။
‘‘ပိတာ မမံ မူလဖလေသနံ ဂတော, ဣဒါနိ အာဂစ္ဆတိ သာယကာလေ၊
ဥဘောဝ ဂစ္ဆာမသေ အဿမံ တံ, ယာဝ ပိတာ မူလဖလတော ဧတု’’။
(ဇာ၊၂၊၃၄။)‘‘အညေ ဗဟူ ဣသယော သာဓုရူပါ, ရာဇီသယော အနုမဂ္ဂေ ဝသန္တိ၊
တေ ယေဝ ပုစ္ဆေသိ မမဿမံ တံ, တေ တံ နယိဿန္တိ မမံ သကာသေ’’။
‘‘န တေ ကဋ္ဌာနိ ဘိန္နာနိ, န တေ ဥဒကမာဘတံ၊
အဂ္ဂီပိ တေ န ဟာပိတော [ဟာသိတော (သီ။ သျာ။)], ကိံ နု မန္ဒောဝ ဈာယသိ။
‘‘ဘိန္နာနိ ကဋ္ဌာနိ ဟုတော စ အဂ္ဂိ, တပနီပိ တေ သမိတာ ဗြဟ္မစာရီ [ဗြဟ္မစာရိ (?)]၊
ပီဌဉ္စ မယှံ ဥဒကဉ္စ ဟောတိ, ရမသိ တုဝံ [တွံ (သီ။)] ဗြဟ္မဘူတော ပုရတ္ထာ။
‘‘အဘိန္နကဋ္ဌောသိ အနာဘတောဒကော, အဟာပိတဂ္ဂီသိ [အဟာပိတဂ္ဂီပိ (က။)] အသိဒ္ဓဘောဇနော [အသိဋ္ဌဘောဇနော (က။)]၊
န မေ တုဝံ အာလပသီ မမဇ္ဇ, နဋ္ဌံ နု ကိံ စေတသိကဉ္စ ဒုက္ခံ’’။
‘‘ဣဓာဂမာ ဇဋိလော ဗြဟ္မစာရီ, သုဒဿနေယျော သုတနူ ဝိနေတိ၊
နေဝါတိဒီဃော န ပနာတိရဿော, သုကဏှကဏှစ္ဆဒနေဟိ ဘောတော။
‘‘အမဿုဇာတော အပုရာဏဝဏ္ဏီ, အာဓာရရူပဉ္စ ပနဿ ကဏ္ဌေ၊
ဒွေ ယမာ [ဒွေ ပဿ (သီ။), ဒွါဿ (ပီ။)] ဂဏ္ဍာ ဥရေသု ဇာတာ, သုဝဏ္ဏတိန္ဒုကနိဘာ [သုဝဏ္ဏပိန္ဒူပနိဘာ (သီ။), သုဝဏ္ဏတိဏ္ဍုသန္နိဘာ (သျာ။), သောဝန္နပိဏ္ဍူပနိဘာ (ပီ။)] ပဘဿရာ။
‘‘မုခဉ္စ တဿ ဘုသဒဿနေယျံ, ကဏ္ဏေသု လမ္ဗန္တိ စ ကုဉ္စိတဂ္ဂါ၊
တေ ဇောတရေ စရတော မာဏဝဿ, သုတ္တဉ္စ ယံ သံယမနံ ဇဋာနံ။
(ဇာ၊၂၊၃၅။)‘‘အညာ စ တဿ သံယမာနိ [သံယမနီ (သီ။ ပီ။)] စတဿော, နီလာ ပီတာ [နီလာပိ တာ (ပီ။)] လောဟိတိကာ [လောဟိတကာ (သျာ။ ပီ။ က။)] စ သေတာ၊
တာ ပိံသရေ [သံသရေ (သီ။ သျာ။)] စရတော မာဏဝဿ, တိရိဋိ [စိရီဋိ (သီ။ ပီ။)] သံဃာရိဝ ပါဝုသမှိ။
‘‘န မိခလံ မုဉ္ဇမယံ ဓာရေတိ, န သန္ထရေ [သန္တစေ (သီ။), သန္တစံ (ပီ။), သန္တရေ (က။)] နော ပန ပဗ္ဗဇဿ၊
တာ ဇောတရေ ဇဃနန္တရေ [ဇဃနဝရေ (သီ။ ပီ။)] ဝိလဂ္ဂါ, သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။
‘‘အခီလကာနိ စ အဝဏ္ဋကာနိ, ဟေဋ္ဌာ နဘျာ ကဋိသမောဟိတာနိ၊
အဃဋ္ဋိတာ နိစ္စကီဠံ ကရောန္တိ, ဟံ တာတ ကိံရုက္ခဖလာနိ တာနိ။
‘‘ဇဋာ စ တဿ ဘုသဒဿနေယျာ, ပရောသတံ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ သုဂန္ဓာ၊
ဒွေဓာ သိရော သာဓု ဝိဘတ္တရူပေါ, အဟော နု ခေါ မယှ တထာ ဇဋာဿု။
‘‘ယဒါ စ သော ပကိရတိ တာ ဇဋာယော, ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ဥပေတရူပါ၊
နီလုပ္ပလံ ဝါတသမေရိတံဝ, တထေဝ သံဝါတိ ပနဿမော အယံ။
‘‘ပင်္ကော စ တဿ ဘုသဒဿနေယျော, နေတာဒိသော ယာဒိသော မယှံ ကာယေ [ကာယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
သော ဝါယတီ ဧရိတော မာလုတေန, ဝနံ ယထာ အဂ္ဂဂိမှေ သုဖုလ္လံ။
(ဇာ၊၂၊၃၆။)‘‘နိဟန္တိ သော ရုက္ခဖလံ ပထဗျာ, သုစိတ္တရူပံ ရုစိရံ ဒဿနေယျံ၊
ခိတ္တဉ္စ တဿ ပုနရေတိ ဟတ္ထံ, ဟံ တာတ ကိံရုက္ခဖလံ နု ခေါ တံ။
‘‘ဒန္တာ စ တဿ ဘုသဒဿနေယျာ, သုဒ္ဓါ သမာ သင်္ခဝရူပပန္နာ၊
မနော ပသာဒေန္တိ ဝိဝရိယမာနာ, န ဟိ [န ဟ (သီ။ ပီ။)] နူန သော သာကမခါဒိ တေဟိ။
‘‘အကက္ကသံ အဂ္ဂဠိတံ မုဟုံ မုဒုံ, ဥဇုံ အနုဒ္ဓတံ အစပလမဿ ဘာသိတံ၊
ရုဒံ မနုညံ ကရဝီကသုဿရံ, ဟဒယင်္ဂမံ ရဉ္ဇယတေဝ မေ မနော။
‘‘ဗိန္ဒုဿရော နာတိဝိသဋ္ဌဝါကျော [နာတိဝိဿဋ္ဌဝါကျော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], န နူန သဇ္ဈာယမတိပ္ပယုတ္တော၊
ဣစ္ဆာမိ ဘော [ခေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တံ ပုနဒေဝ ဒဋ္ဌုံ, မိတ္တော ဟိ [မိတ္တံ ဟိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မေ မာဏဝေါဟု [မာဏဝါဟု (သီ။ သျာ။), မာဏဝါဟူ (ပီ။)] ပုရတ္ထာ။
‘‘သုသန္ဓိ သဗ္ဗတ္ထ ဝိမဋ္ဌိမံ ဝဏံ, ပုထူ [ပုထုံ (ပီ။), ပုထု (က။)] သုဇာတံ ခရပတ္တသန္နိဘံ၊
တေနေဝ မံ ဥတ္တရိယာန မာဏဝေါ, ဝိဝရိတံ ဦရုံ ဇဃနေန ပီဠယိ။
‘‘တပန္တိ အာဘန္တိ ဝိရောစရေ စ, သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ၊
ဗာဟာ မုဒူ အဉ္ဇနလောမသာဒိသာ, ဝိစိတြဝဋ္ဋင်္ဂုလိကာဿ သောဘရေ။
(ဇာ၊၂၊၃၇။)‘‘အကက္ကသင်္ဂေါ န စ ဒီဃလောမော, နခါဿ ဒီဃာ အပိ လောဟိတဂ္ဂါ၊
မုဒူဟိ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇန္တော, ကလျာဏရူပေါ ရမယံ [ရမယှံ (က။)] ဥပဋ္ဌဟိ။
‘‘ဒုမဿ တူလူပနိဘာ ပဘဿရာ, သုဝဏ္ဏကမ္ဗုတလဝဋ္ဋသုစ္ဆဝီ၊
ဟတ္ထာ မုဒူ တေဟိ မံ သံဖုသိတွာ, ဣတော ဂတော တေန မံ ဒဟန္တိ တာတ။
‘‘န နူန [န ဟ နူန (သီ။ ပီ။)] သော ခါရိဝိဓံ အဟာသိ, န နူန သော ကဋ္ဌာနိ သယံ အဘဉ္ဇိ၊
န နူန သော ဟန္တိ ဒုမေ ကုဌာရိယာ [ကုဓာရိယာ (က။)], န ဟိဿ [န ပိဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟတ္ထေသု ခိလာနိ အတ္ထိ။
‘‘အစ္ဆော စ ခေါ တဿ ဝဏံ အကာသိ, သော မံဗြဝိ သုခိတံ မံ ကရောဟိ၊
တာဟံ ကရိံ တေန မမာသိ သောချံ, သော စဗြဝိ သုခိတောသ္မီတိ ဗြဟ္မေ။
‘‘အယဉ္စ တေ မာလုဝပဏ္ဏသန္ထတာ, ဝိကိဏ္ဏရူပါဝ မယာ စ တေန စ၊
ကိလန္တရူပါ ဥဒကေ ရမိတွာ, ပုနပ္ပုနံ ပဏ္ဏကုဋိံ ဝဇာမ။
‘‘န မဇ္ဇ မန္တာ ပဋိဘန္တိ တာတ, န အဂ္ဂိဟုတ္တံ နပိ ယညတန္တံ [ယညတန္တြံ (သီ။), ယညံ တတြ (ပီ။ က။), ယညတတြ (သျာ။)]၊
န စာပိ တေ မူလဖလာနိ ဘုဉ္ဇေ, ယာဝ န ပဿာမိ တံ ဗြဟ္မစာရိံ။
(ဇာ၊၂၊၃၈။)‘‘အဒ္ဓါ ပဇာနာသိ တုဝမ္ပိ တာတ, ယဿံ ဒိသံ [ဒိသာယံ (သျာ။ ပီ။ က။)] ဝသတေ ဗြဟ္မစာရီ၊
တံ မံ ဒိသံ ပါပယ တာတ ခိပ္ပံ, မာ တေ အဟံ အမရိမဿမမှိ။
‘‘ဝိစိတြဖုလ္လံ [ဝိစိတြပုပ္ဖံ (သီ။ ပီ။)] ဟိ ဝနံ သုတံ မယာ, ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌံ ဒိဇသံဃသေဝိတံ၊
တံ မံ ဝနံ ပါပယ တာတ ခိပ္ပံ, ပုရာ တေ ပါဏံ ဝိဇဟာမိ အဿမေ’’။
‘‘ဣမသ္မာဟံ ဇောတိရသေ ဝနမှိ, ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝစ္ဆရသံဃသေဝိတေ၊
ဣသီနမာဝါသေ သနန္တနမှိ, နေတာဒိသံ အရတိံ ပါပုဏေထ။
‘‘ဘဝန္တိ မိတ္တာနိ အထော န ဟောန္တိ, ဉာတီသု မိတ္တေသု ကရောန္တိ ပေမံ၊
အယဉ္စ ဇမ္မော ကိဿ ဝါ နိဝိဋ္ဌော, ယော နေဝ ဇာနာတိ ကုတောမှိ အာဂတော။
‘‘သံဝါသေန ဟိ မိတ္တာနိ, သန္ဓိယန္တိ [သန္ဓီယန္တိ (သီ။ ပီ။)] ပုနပ္ပုနံ၊
သွေဝ မိတ္တော [သာ စ မေတ္တိ (ပီ။)] အသံဂန္တု, အသံဝါသေန ဇီရတိ။
‘‘သစေ တုဝံ ဒက္ခသိ ဗြဟ္မစာရိံ, သစေ တုဝံ သလ္လပေ [သလ္လပိ (သီ။)] ဗြဟ္မစာရိနာ၊
သမ္ပန္နသဿံဝ မဟောဒကေန, တပေါဂုဏံ ခိပ္ပမိမံ ပဟိဿသိ [ပဟဿသိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ပုနပိ [ပုနပ္ပိ (ပီ။)] စေ ဒက္ခသိ ဗြဟ္မစာရိံ, ပုနပိ [ပုနပ္ပိ (ပီ။)] စေ သလ္လပေ ဗြဟ္မစာရိနာ၊
သမ္ပန္နသဿံဝ မဟောဒကေန, ဥသ္မာဂတံ ခိပ္ပမိမံ ပဟိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၃၉။)‘‘ဘူတာနိ ဟေတာနိ [ဧတာနိ (ပီ။)] စရန္တိ တာတ, ဝိရူပရူပေန မနုဿလောကေ၊
န တာနိ သေဝေထ နရော သပညော, အာသဇ္ဇ နံ နဿတိ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ။
နိဠိနိကာဇာတကံ [နဠိနီဇာတကံ (သီ။), နဠိနိဇာတကံ (ပီ။)] ပဌမံ။
‘‘နိဝေသနံ ကဿ နုဒံ သုနန္ဒ, ပါကာရေန ပဏ္ဍုမယေန ဂုတ္တံ၊
ကာ ဒိဿတိ အဂ္ဂိသိခါဝ ဒူရေ, ဝေဟာယသံ [ဝေဟာသယံ (သီ။ ပီ။)] ပဗ္ဗတဂ္ဂေဝ အစ္စိ။
‘‘ဓီတာ နွယံ [နယံ (သီ။ ပီ။), နွာယံ (သျာ။)] ကဿ သုနန္ဒ ဟောတိ, သုဏိသာ နွယံ [နယံ (သီ။ ပီ။), နွာယံ (သျာ။)] ကဿ အထောပိ ဘရိယာ၊
အက္ခာဟိ မေ ခိပ္ပမိဓေဝ ပုဋ္ဌော, အဝါဝဋာ ယဒိ ဝါ အတ္ထိ ဘတ္တာ’’။
‘‘အဟဉှိ ဇာနာမိ ဇနိန္ဒ ဧတံ, မတျာ စ ပေတျာ စ အထောပိ အဿာ၊
တဝေဝ သော ပုရိသော ဘူမိပါလ, ရတ္တိန္ဒိဝံ အပ္ပမတ္တော တဝတ္ထေ။
‘‘ဣဒ္ဓေါ စ ဖီတော စ သုဝဍ္ဎိတော [သုဗာဠှိကော (ပီ။)] စ, အမစ္စော စ တေ အညတရော ဇနိန္ဒ၊
တဿေသာ ဘရိယာဘိပါရကဿ [အဟိပါရကဿ (သီ။ ပီ။), အဘိပါဒကဿ (က။)], ဥမ္မာဒန္တီ [ဥမ္မာဒန္တီတိ (က။)] နာမဓေယျေန ရာဇ’’။
(ဇာ၊၂၊၄၀။)‘‘အမ္ဘော အမ္ဘော နာမမိဒံ ဣမိဿာ, မတျာ စ ပေတျာ စ ကတံ သုသာဓု၊
တဒါ [တထာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟိ မယှံ အဝလောကယန္တီ, ဥမ္မတ္တကံ ဥမ္မဒန္တီ အကာသိ’’။
‘‘ယာ ပုဏ္ဏမာသေ [ပုဏ္ဏမာယေ (က။)] မိဂမန္ဒလောစနာ, ဥပါဝိသိ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီ၊
ဒွေ ပုဏ္ဏမာယော တဒဟူ အမညဟံ, ဒိသွာန ပါရာဝတရတ္တဝါသိနိံ။
‘‘အဠာရပမှေဟိ သုဘေဟိ ဝဂ္ဂုဘိ, ပလောဘယန္တီ မံ ယဒါ ဥဒိက္ခတိ၊
ဝိဇမ္ဘမာနာ ဟရတေဝ မေ မနော, ဇာတာ ဝနေ ကိမ္ပုရိသီဝ ပဗ္ဗတေ။
‘‘တဒါ ဟိ ဗြဟတီ သာမာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊
ဧကစ္စဝသနာ နာရီ, မိဂီ ဘန္တာဝုဒိက္ခတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ တမ္ဗနခါ သုလောမာ, ဗာဟာမုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊
ဝဋ္ဋင်္ဂုလီ သန္နတဓီရကုတ္တိယာ, နာရီ ဥပညိဿတိ သီသတော သုဘာ။
‘‘ကဒါဿု မံ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒါ, ဓီတာ တိရီဋိဿ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာ၊
မုဒူဟိ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇိဿတိ, ဗြဟာဝနေ ဇာတဒုမံဝ မာလုဝါ။
‘‘ကဒါဿု [ကဒါဿု မံ (သျာ။ က။)] လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီ, ဗိန္ဒုတ္ထနီ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီ၊
မုခံ မုခေန ဥပနာမယိဿတိ, သောဏ္ဍောဝ သောဏ္ဍဿ သုရာယ ထာလံ။
‘‘ယဒါဒ္ဒသံ [ယထာဒ္ဒသံ (ပီ။)] တံ တိဋ္ဌန္တိံ, သဗ္ဗဘဒ္ဒံ [သဗ္ဗဂတ္တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မနောရမံ၊
တတော သကဿ စိတ္တဿ, နာဝဗောဓာမိ ကဉ္စိနံ [ကိဉ္စိနံ (က။), ကိဉ္စနံ (ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၄၁။)‘‘ဥမ္မာဒန္တိမဟံ ဒဋ္ဌာ [ဒိဋ္ဌာ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)], အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလံ၊
န သုပါမိ ဒိဝါရတ္တိံ, သဟဿံဝ ပရာဇိတော။
‘‘သက္ကော စေ [စ (သီ။ ပီ။)] မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ, သော စ လဗ္ဘေထ မေ ဝရော၊
ဧကရတ္တံ ဒွိရတ္တံ [ဒိရတ္တံ (ပီ။)] ဝါ, ဘဝေယျံ အဘိပါရကော၊
ဥမ္မာဒန္တျာ ရမိတွာန, သိဝိရာဇာ တတော သိယံ’’ [သိယာ (သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ဘူတာနိ မေ ဘူတပတီ နမဿတော, အာဂမ္မ ယက္ခော ဣဒမေတဒဗြဝိ၊
ရညော မနော ဥမ္မဒန္တျာ နိဝိဋ္ဌော, ဒဒါမိ တေ တံ ပရိစာရယဿု’’။
‘‘ပုညာ ဝိဓံသေ အမရော န စမှိ, ဇနော စ မေ ပါပမိဒဉ္စ [ပါပမိဒန္တိ (သီ။ ပီ။)] ဇညာ၊
ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော, ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
‘‘ဇနိန္ဒ နာညတြ တယာ မယာ ဝါ, သဗ္ဗာပိ ကမ္မဿ ကတဿ ဇညာ၊
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ, ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
‘‘ယော ပါပကံ ကမ္မ ကရံ မနုဿော, သော မညတိ မာယိဒ [မာယိဓ (က။)] မညိံသု အညေ၊
ပဿန္တိ ဘူတာနိ ကရောန္တမေတံ, ယုတ္တာ စ ယေ ဟောန္တိ နရာ ပထဗျာ။
‘‘အညော နု တေ ကောစိ [ကောဓ (ပီ။)] နရော ပထဗျာ, သဒ္ဓေယျ [သဒ္ဒဟေယျ (သီ။)] လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊
ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော, ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
(ဇာ၊၂၊၄၂။)‘‘အဒ္ဓါ ပိယာ မယှ ဇနိန္ဒ ဧသာ, န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊
ဂစ္ဆေဝ တွံ ဥမ္မဒန္တိံ ဘဒန္တေ, သီဟောဝ သေလဿ ဂုဟံ ဥပေတိ’’။
‘‘န ပီဠိတာ အတ္တဒုခေန ဓီရာ, သုခပ္ဖလံ ကမ္မ ပရိစ္စဇန္တိ၊
သမ္မောဟိတာ ဝါပိ သုခေန မတ္တာ, န ပါပကမ္မဉ္စ [ပါပကံ ကမ္မ (ပီ။)] သမာစရန္တိ’’။
‘‘တုဝဉှိ မာတာ စ ပိတာ စ မယှံ, ဘတ္တာ ပတီ ပေါသကော ဒေဝတာ စ၊
ဒါသော အဟံ တုယှ သပုတ္တဒါရော, ယထာသုခံ သာမိ [သိဗ္ဗ (သီ။), သီဝိ (သျာ။)] ကရောဟိ ကာမံ’’။
‘‘ယော ဣဿရောမှီတိ ကရောတိ ပါပံ, ကတွာ စ သော နုတ္တသတေ [နုတ္တပတေ (ပီ။)] ပရေသံ၊
န တေန သော ဇီဝတိ ဒီဃမာယု [ဒီဃမာယုံ (သီ။ သျာ။)], ဒေဝါပိ ပါပေန သမေက္ခရေ နံ။
‘‘အညာတကံ သာမိကေဟီ ပဒိန္နံ, ဓမ္မေ ဌိတာ ယေ ပဋိစ္ဆန္တိ ဒါနံ၊
ပဋိစ္ဆကာ ဒါယကာ စာပိ တတ္ထ, သုခပ္ဖလညေဝ ကရောန္တိ ကမ္မံ’’။
‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗျာ, သဒ္ဓေယျ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊
ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော, ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ပိယာ မယှ ဇနိန္ဒ ဧသာ, န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ, ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
(ဇာ၊၂၊၄၃။)‘‘ယော အတ္တဒုက္ခေန ပရဿ ဒုက္ခံ, သုခေန ဝါ အတ္တသုခံ ဒဟာတိ၊
ယထေဝိဒံ မယှ တထာ ပရေသံ, ယော [သော (ပီ။)] ဧဝံ ဇာနာတိ [ပဇာနာတိ (က။)] သ ဝေဒိ ဓမ္မံ။
‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗျာ, သဒ္ဓေယျ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊
ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော, ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’။
‘‘ဇနိန္ဒ ဇာနာသိ ပိယာ မမေသာ, န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊
ပိယေန တေ ဒမ္မိ ပိယံ ဇနိန္ဒ, ပိယဒါယိနော ဒေဝ ပိယံ လဘန္တိ’’။
‘‘သော နူနာဟံ ဝဓိဿာမိ, အတ္တာနံ ကာမဟေတုကံ၊
န ဟိ ဓမ္မံ အဓမ္မေန, အဟံ ဝဓိတုမုဿဟေ’’။
‘‘သစေ တုဝံ မယှ သတိံ [သန္တိ (က။)] ဇနိန္ဒ, န ကာမယာသိ နရဝီရ သေဋ္ဌ၊
စဇာမိ နံ သဗ္ဗဇနဿ သိဗျာ [သိဗ္ဗ (သီ။ ပီ။), မဇ္ဈေ (သျာ။)], မယာ ပမုတ္တံ တတော အဝှယေသိ [အဝှယာသိ (က။)] နံ’’။
‘‘အဒူသိယံ စေ အဘိပါရက တွံ, စဇာသိ ကတ္တေ အဟိတာယ တျဿ၊
မဟာ စ တေ ဥပဝါဒေါပိ အဿ, န စာပိ တျဿ နဂရမှိ ပက္ခော’’။
‘‘အဟံ သဟိဿံ ဥပဝါဒမေတံ, နိန္ဒံ ပသံသံ ဂရဟဉ္စ သဗ္ဗံ၊
မမေတမာဂစ္ဆတု ဘူမိပါလ, ယထာသုခံ သိဝိ [သိဗ္ဗ (သီ။ ပီ။)] ကရောဟိ ကာမံ’’။
(ဇာ၊၂၊၄၄။)‘‘ယော နေဝ နိန္ဒံ န ပနပ္ပသံသံ, အာဒိယတိ ဂရဟံ နောပိ ပူဇံ၊
သိရီ စ လက္ခီ စ အပေတိ တမှာ, အာပေါ သုဝုဋ္ဌီဝ ယထာ ထလမှာ’’။
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခဉ္စ သုခဉ္စ ဧတ္တော, ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ၊
ဥရသာ အဟံ ပစ္စုတ္တရိဿာမိ [ပဋိစ္ဆိဿာမိ (သီ။ သျာ။), ပစ္စုပဒိဿာမိ (ပီ။)] သဗ္ဗံ, ပထဝီ ယထာ ထာဝရာနံ တသာနံ’’။
‘‘ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ, ဒုက္ခဉ္စ နိစ္ဆာမိ အဟံ ပရေသံ၊
ဧကောဝိမံ ဟာရယိဿာမိ ဘာရံ, ဓမ္မေ ဌိတော ကိဉ္စိ အဟာပယန္တော’’။
‘‘သဂ္ဂူပဂံ ပုညကမ္မံ ဇနိန္ဒ, မာ မေ တုဝံ အန္တရာယံ အကာသိ၊
ဒဒါမိ တေ ဥမ္မဒန္တိံ ပသန္နော, ရာဇာဝ ယညေ ဓနံ ဗြာဟ္မဏာနံ’’။
‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယှံ, သခါ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ၊
နိန္ဒေယျု ဒေဝါ ပိတရော စ သဗ္ဗေ, ပါပဉ္စ ပဿံ အဘိသမ္ပရာယံ’’။
‘‘န ဟေတဓမ္မံ သိဝိရာဇ ဝဇ္ဇုံ, သနေဂမာ ဇာနပဒါ စ သဗ္ဗေ၊
ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ, ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ’’။
‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယှံ, သခါ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ၊
သတဉ္စ ဓမ္မာနိ သုကိတ္တိတာနိ, သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ’’။
(ဇာ၊၂၊၄၅။)‘‘အာဟုနေယျော မေသိ ဟိတာနုကမ္ပီ, ဓာတာ ဝိဓာတာ စသိ ကာမပါလော၊
တယီ ဟုတာ ရာဇ မဟပ္ဖလာ ဟိ [မဟပ္ဖလာ ဟိ မေ (ပီ။)], ကာမေန မေ ဥမ္မဒန္တိံ ပဋိစ္ဆ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သဗ္ဗံ အဘိပါရက တွံ, ဓမ္မံ အစာရီ မမ ကတ္တုပုတ္တ၊
အညော နု တေ ကော ဣဓ သောတ္ထိကတ္တာ, ဒွိပဒေါ နရော အရုဏေ ဇီဝလောကေ’’။
‘‘တုဝံ နု သေဋ္ဌော တွမနုတ္တရောသိ, တွံ ဓမ္မဂူ [ဓမ္မဂုတ္တော (သီ။)] ဓမ္မဝိဒူ သုမေဓော၊
သော ဓမ္မဂုတ္တော စိရမေဝ ဇီဝ, ဓမ္မဉ္စ မေ ဒေသယ ဓမ္မပါလ’’။
‘‘တဒိင်္ဃ အဘိပါရက, သုဏောဟိ ဝစနံ မမ၊
ဓမ္မံ တေ ဒေသယိဿာမိ, သတံ အာသေဝိတံ အဟံ။
‘‘သာဓု ဓမ္မရုစိ ရာဇာ, သာဓု ပညာဏဝါ နရော၊
သာဓု မိတ္တာနမဒ္ဒုဗ္ဘော, ပါပဿာကရဏံ သုခံ။
‘‘အက္ကောဓနဿ ဝိဇိတေ, ဌိတဓမ္မဿ ရာဇိနော၊
သုခံ မနုဿာ အာသေထ, သီတစ္ဆာယာယ သံဃရေ။
‘‘န စာဟမေတံ အဘိရောစယာမိ, ကမ္မံ အသမေက္ခကတံ အသာဓု၊
ယေ ဝါပိ ဉတွာန သယံ ကရောန္တိ, ဥပမာ ဣမာ မယှံ တုဝံ သုဏောဟိ။
‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ, ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊
သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ, နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ။
‘‘ဧဝမေဝ [ဧဝမေဝံ (ပီ။)] မနုဿေသု, ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊
သော စေ အဓမ္မံ စရတိ, ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုခံ သေတိ, ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော။
(ဇာ၊၂၊၄၆။)‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ, ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊
သဗ္ဗာ ဂါဝီ ဥဇုံ ယန္တိ, နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ။
‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု, ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊
သော သစေ ဓမ္မံ စရတိ, ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ, ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော။
‘‘န စာပါဟံ အဓမ္မေန, အမရတ္တမဘိပတ္ထယေ၊
ဣမံ ဝါ ပထဝိံ သဗ္ဗံ, ဝိဇေတုံ အဘိပါရက။
‘‘ယဉှိ ကိဉ္စိ မနုဿေသု, ရတနံ ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊
ဂါဝေါ ဒါသော ဟိရညဉ္စ, ဝတ္ထိယံ ဟရိစန္ဒနံ။
‘‘အဿိတ္ထိယော [အဿိတ္ထိယော စ (သီ။)] ရတနံ မဏိကဉ္စ, ယဉ္စာပိ မေ စန္ဒသူရိယာ အဘိပါလယန္တိ၊
န တဿ ဟေတု ဝိသမံ စရေယျံ, မဇ္ဈေ သိဝီနံ ဥသဘောမှိ ဇာတော။
‘‘နေတာ ဟိတာ [နေတာဘိ တာ (သီ။)] ဥဂ္ဂတော ရဋ္ဌပါလော, ဓမ္မံ သိဝီနံ အပစာယမာနော၊
သော ဓမ္မမေဝါနုဝိစိန္တယန္တော, တသ္မာ သကေ စိတ္တဝသေ န ဝတ္တော’’။
‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ မဟာရာဇ, နိစ္စံ အဗျသနံ သိဝံ၊
ကရိဿသိ စိရံ ရဇ္ဇံ, ပညာ ဟိ တဝ တာဒိသီ။
‘‘ဧတံ တေ အနုမောဒါမ, ယံ ဓမ္မံ နပ္ပမဇ္ဇသိ၊
ဓမ္မံ ပမဇ္ဇ ခတ္တိယော, ရဋ္ဌာ [ဌာနာ (သီ။)] စဝတိ ဣဿရော။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မာတာပိတူသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ပုတ္တဒါရေသု ခတ္တိယ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဝါဟနေသု ဗလေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဂါမေသု နိဂမေသု စ…ပေ…။
(ဇာ၊၂၊၄၇။)‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ရဋ္ဌေသု ဇနပဒေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သမဏဗြာဟ္မဏေသု စ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ…ပေ…။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခါဝဟော၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ၊
သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ, မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ’’တိ။
ဥမ္မာဒန္တီဇာတကံ ဒုတိယံ။
‘‘ကိံ နု ဒဏ္ဍံ ကိမဇိနံ, ကိံ ဆတ္တံ ကိမုပါဟနံ၊
ကိမင်္ကုသဉ္စ ပတ္တဉ္စ, သံဃာဋိဉ္စာပိ ဗြာဟ္မဏ၊
တရမာနရူပေါဟာသိ [ဂဏှာသိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ကိံ နု ပတ္ထယသေ ဒိသံ’’။
‘‘ဒွါဒသေတာနိ ဝဿာနိ, ဝုသိတာနိ တဝန္တိကေ၊
နာဘိဇာနာမိ သောဏေန, ပိင်္ဂလေနာဘိကူဇိတံ။
‘‘သွာယံ ဒိတ္တောဝ နဒတိ, သုက္ကဒါဌံ ဝိဒံသယံ၊
တဝ သုတွာ သဘရိယဿ, ဝီတသဒ္ဓဿ မံ ပတိ’’။
‘‘အဟု ဧသ ကတော ဒေါသော, ယထာ ဘာသသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ, ဝသ ဗြာဟ္မဏ မာဂမာ’’။
‘‘သဗ္ဗသေတော ပုရေ အာသိ, တတောပိ သဗလော အဟု၊
သဗ္ဗလောဟိတကော ဒါနိ, ကာလော ပက္ကမိတုံ မမ။
‘‘အဗ္ဘန္တရံ ပုရေ အာသိ, တတော မဇ္ဈေ တတော ဗဟိ၊
ပုရာ နိဒ္ဓမနာ ဟောတိ, သယမေဝ ဝဇာမဟံ။
‘‘ဝီတသဒ္ဓံ န သေဝေယျ, ဥဒပါနံဝနောဒကံ၊
သစေပိ နံ အနုခဏေ, ဝါရိ ကဒ္ဒမဂန္ဓိကံ။
‘‘ပသန္နမေဝ သေဝေယျ, အပ္ပသန္နံ ဝိဝဇ္ဇယေ၊
ပသန္နံ ပယိရုပါသေယျ, ရဟဒံ ဝုဒကတ္ထိကော။
(ဇာ၊၂၊၄၈။)‘‘ဘဇေ ဘဇန္တံ ပုရိသံ, အဘဇန္တံ န ဘဇ္ဇယေ [ဘာဇယေ (ပီ။)]၊
အသပ္ပုရိသဓမ္မော သော, ယော ဘဇန္တံ န ဘဇ္ဇတိ [ဘာဇတိ (ပီ။)]။
‘‘ယော ဘဇန္တံ န ဘဇတိ, သေဝမာနံ န သေဝတိ၊
သ ဝေ မနုဿပါပိဋ္ဌော, မိဂေါ သာခဿိတော ယထာ။
‘‘အစ္စာဘိက္ခဏသံသဂ္ဂါ, အသမောသရဏေန စ၊
ဧတေန မိတ္တာ ဇီရန္တိ, အကာလေ ယာစနာယ စ။
‘‘တသ္မာ နာဘိက္ခဏံ ဂစ္ဆေ, န စ ဂစ္ဆေ စိရာစိရံ၊
ကာလေန ယာစံ ယာစေယျ, ဧဝံ မိတ္တာ န ဇီယရေ [ဇီရရေ (သျာ။ ပီ။)]။
‘‘အတိစိရံ နိဝါသေန, ပိယော ဘဝတိ အပ္ပိယော၊
အာမန္တ ခေါ တံ ဂစ္ဆာမ, ပုရာ တေ ဟောမ အပ္ပိယာ’’။
‘‘ဧဝံ စေ ယာစမာနာနံ, အဉ္ဇလိံ နာဝဗုဇ္ဈသိ၊
ပရိစာရကာနံ သတံ [ပရိစာရိကာနံ သတ္တာနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဝစနံ န ကရောသိ နော၊
ဧဝံ တံ အဘိယာစာမ, ပုန ကယိရာသိ ပရိယာယံ’’။
‘‘ဧဝံ စေ နော ဝိဟရတံ, အန္တရာယော န ဟေဿတိ၊
တုယှံ ဝါပိ [တုမှဉ္စာပိ (သီ။), တုယှဉ္စာပိ (ပီ။)] မဟာရာဇ, မယှံ ဝါ [အမှံ ဝါ (သီ။), မယှဉ္စ (ပီ။)] ရဋ္ဌဝဒ္ဓန၊
အပ္ပေဝ နာမ ပဿေမ, အဟောရတ္တာနမစ္စယေ’’။
‘‘ဥဒီရဏာ စေ သံဂတျာ, ဘာဝါယ မနုဝတ္တတိ၊
အကာမာ အကရဏီယံ ဝါ, ကရဏီယံ ဝါပိ ကုဗ္ဗတိ၊
အာကာမာကရဏီယမှိ, ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ [လိမ္ပတိ (သျာ။ က။)]။
‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ, ကလျာဏော န စ ပါပကော၊
ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ, သုဟတော ဝါနရော မယာ။
‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ, အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ [ဝိဇာနိယ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ, ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’။
(ဇာ၊၂၊၄၉။)‘‘ဣဿရော သဗ္ဗလောကဿ, သစေ ကပ္ပေတိ ဇီဝိတံ၊
ဣဒ္ဓိံ [ဣဒ္ဓိ (ပီ။ က။)] ဗျသနဘာဝဉ္စ, ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊
နိဒ္ဒေသကာရီ ပုရိသော, ဣဿရော တေန လိပ္ပတိ။
‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ, ကလျာဏော န စ ပါပကော၊
ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ, သုဟတော ဝါနရော မယာ။
‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ, အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊
န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ, ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’။
‘‘သစေ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, သုခဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ၊
ပေါရာဏကံ ကတံ ပါပံ, တမေသော မုစ္စတေ [မုဉ္စတေ (သီ။ သျာ။)] ဣဏံ၊
ပေါရာဏကဣဏမောက္ခော, ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ။
‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ, ကလျာဏော န စ ပါပကော၊
ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ, သုဟတော ဝါနရော မယာ။
‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ, အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊
န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ, ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’။
‘‘စတုန္နံယေဝုပါဒါယ, ရူပံ သမ္ဘောတိ ပါဏိနံ၊
ယတော စ ရူပံ သမ္ဘောတိ, တတ္ထေဝါနုပဂစ္ဆတိ၊
ဣဓေဝ ဇီဝတိ ဇီဝေါ, ပေစ္စ ပေစ္စ ဝိနဿတိ။
ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အယံ လောကော, ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာ၊
ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနေ လောကသ္မိံ, ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ။
‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ, ကလျာဏော န စ ပါပကော၊
ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ, သုဟတော ဝါနရော မယာ။
‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ, အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊
န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ, ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’။
‘‘အာဟု ခတ္တဝိဒါ [ခတ္တဝိဓာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] လောကေ, ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော။
မာတရံ ပိတရံ ဟညေ, အထော ဇေဋ္ဌမ္ပိ ဘာတရံ၊
ဟနေယျ ပုတ္တ [ပုတ္တေ စ (ပီ။)] ဒါရေ စ, အတ္ထော စေ တာဒိသော သိယာ။
(ဇာ၊၂၊၅၀။)‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ, နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊
န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ, မိတ္တဒုဗ္ဘော [မိတ္တဒူဘီ (ပီ။)] ဟိ ပါပကော။
‘‘အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေ, သမူလမပိ အဗ္ဗဟေ [အဗ္ဘဟေ (သျာ။ က။)]၊
အတ္ထော မေ သမ္ဗလေနာပိ, သုဟတော ဝါနရော မယာ။
[အယံ ဂါထာ သီဟဠပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] ‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ, ကလျာဏော န စ ပါပကော၊
ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ, သုဟတော ဝါနရော မယာ [အယံ ဂါထာ သီဟဠပေါတ္ထကေ နတ္ထိ]။
‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ, အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊
န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ, ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော။
‘‘အဟေတုဝါဒေါ ပုရိသော, ယော စ ဣဿရကုတ္တိကော၊
ပုဗ္ဗေကတီ စ ဥစ္ဆေဒီ, ယော စ ခတ္တဝိဒေါ နရော။
‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ, ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊
ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ, အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊
အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ, ဒုက္ခန္တော [ဒုက္ကဋော (သီ။)] ကဋုကုဒြယော။
‘‘ဥရဗ္ဘရူပေန ဝကဿု [ဗကာသု (သီ။ သျာ။), ဝကာသု (ပီ။)] ပုဗ္ဗေ, အသံကိတော အဇယူထံ ဥပေတိ၊
ဟန္တွာ ဥရဏိံ အဇိကံ [အဇိယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အဇဉ္စ, ဥတြာသယိတွာ [စိတြာသယိတွာ (သီ။ ပီ။)] ယေန ကာမံ ပလေတိ။
‘‘တထာဝိဓေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ, ဆဒနံ ကတွာ ဝဉ္စယန္တိ မနုဿေ၊
အနာသကာ ထဏ္ဍိလသေယျကာ စ, ရဇောဇလ္လံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ၊
ပရိယာယဘတ္တဉ္စ အပါနကတ္တာ, ပါပါစာရာ အရဟန္တော ဝဒါနာ။
‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ, ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊
ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ, အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊
အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ, ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယော။
(ဇာ၊၂၊၅၁။)‘‘ယမာဟု နတ္ထိ ဝီရိယန္တိ, အဟေတုဉ္စ ပဝဒန္တိ [ဟေတုဉ္စ အပဝဒန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ယေ၊
ပရကာရံ အတ္တကာရဉ္စ, ယေ တုစ္ဆံ သမဝဏ္ဏယုံ။
‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ, ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊
ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ, အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊
အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ, ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယော။
‘‘သစေ ဟိ ဝီရိယံ နာဿ, ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊
န ဘရေ ဝဍ္ဎကိံ ရာဇာ, နပိ ယန္တာနိ ကာရယေ။
‘‘ယသ္မာ စ ဝီရိယံ အတ္ထိ, ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊
တသ္မာ ယန္တာနိ ကာရေတိ, ရာဇာ ဘရတိ ဝဍ္ဎကိံ။
‘‘ယဒိ ဝဿသတံ ဒေဝေါ, န ဝဿေ န ဟိမံ ပတေ၊
ဥစ္ဆိဇ္ဇေယျ အယံ လောကော, ဝိနဿေယျ အယံ ပဇာ။
‘‘ယသ္မာ စ ဝဿတီ ဒေဝေါ, ဟိမဉ္စာနုဖုသာယတိ၊
တသ္မာ သဿာနိ ပစ္စန္တိ, ရဋ္ဌဉ္စ ပါလိတေ [ပလ္လတေ (သီ။ ပီ။), ပေါလယတေ (သျာ။)] စိရံ။
‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ, ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊
သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ, နေတ္တေ ဇိမှံ [ဇိမှ (ပီ။)] ဂတေ သတိ။
‘‘ဧဝမေဝ [ဧဝမေဝံ (ပီ။)] မနုဿေသု, ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊
သော စေ အဓမ္မံ စရတိ, ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုခံ သေတိ, ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော။
‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ, ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊
သဗ္ဗာ ဂါဝီ ဥဇုံ ယန္တိ, နေတ္တေ ဥဇုံ [ဥဇူ (ပီ။)] ဂတေ သတိ။
‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု, ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊
သော သစေ [စေဝ (သီ။), စေပိ (က။)] ဓမ္မံ စရတိ, ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊
သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ, ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော။
‘‘မဟာရုက္ခဿ ဖလိနော, အာမံ ဆိန္ဒတိ ယော ဖလံ၊
ရသဉ္စဿ န ဇာနာတိ, ဗီဇဉ္စဿ ဝိနဿတိ။
‘‘မဟာရုက္ခူပမံ ရဋ္ဌံ, အဓမ္မေန ပသာသတိ၊
ရသဉ္စဿ န ဇာနာတိ, ရဋ္ဌဉ္စဿ ဝိနဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၅၂။)‘‘မဟာရုက္ခဿ ဖလိနော, ပက္ကံ ဆိန္ဒတိ ယော ဖလံ၊
ရသဉ္စဿ ဝိဇာနာတိ, ဗီဇဉ္စဿ န နဿတိ။
‘‘မဟာရုက္ခူပမံ ရဋ္ဌံ, ဓမ္မေန ယော ပသာသတိ၊
ရသဉ္စဿ ဝိဇာနာတိ, ရဋ္ဌဉ္စဿ န နဿတိ။
‘‘ယော စ ရာဇာ ဇနပဒံ, အဓမ္မေန ပသာသတိ၊
သဗ္ဗောသဓီဟိ သော ရာဇာ, ဝိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ ခတ္တိယော။
‘‘တထေဝ နေဂမေ ဟိံသံ, ယေ ယုတ္တာ ကယဝိက္ကယေ၊
ဩဇဒါနဗလီကာရေ, သ ကောသေန ဝိရုဇ္ဈတိ။
‘‘ပဟာရဝရခေတ္တညူ, သင်္ဂါမေ ကတနိဿမေ [ကတနိယမေ (က။)]၊
ဥဿိတေ ဟိံသယံ ရာဇာ, သ ဗလေန ဝိရုဇ္ဈတိ။
‘‘တထေဝ ဣသယော ဟိံသံ, သညတေ [သံယမေ (သျာ။ က။)] ဗြဟ္မစာရိယော [ဗြဟ္မစာရိနော (သီ။)]၊
အဓမ္မစာရီ ခတ္တိယော, သော သဂ္ဂေန ဝိရုဇ္ဈတိ။
‘‘ယော စ ရာဇာ အဓမ္မဋ္ဌော, ဘရိယံ ဟန္တိ အဒူသိကံ၊
လုဒ္ဒံ ပသဝတေ ဌာနံ [ပါပံ (သီ။)], ပုတ္တေဟိ စ ဝိရုဇ္ဈတိ။
‘‘ဓမ္မံ စရေ ဇာနပဒေ, နေဂမေသု [နိဂမေသု (သီ။)] ဗလေသု စ၊
ဣသယော စ န ဟိံသေယျ, ပုတ္တဒါရေ သမံ စရေ။
‘‘သ တာဒိသော ဘူမိပတိ, ရဋ္ဌပါလော အကောဓနော၊
သပတ္တေ [သာမန္တေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သမ္ပကမ္ပေတိ, ဣန္ဒောဝ အသုရာဓိပေါ’’တိ။
မဟာဗောဓိဇာတကံ တတိယံ။
ပဏ္ဏာသနိပါတံ နိဋ္ဌိတံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သနိဠီနိကမဝှယနော ပဌမော, ဒုတိယော ပန သဥမ္မဒန္တိဝရော၊
တတိယော ပန ဗောဓိသိရီဝှယနော, ကထိတာ ပန တီဏိ ဇိနေန သုဘာတိ။
(ဇာ၊၂၊၅၃။)၁၉။ သဋ္ဌိနိပါတော
‘‘တဿ သုတွာ သတံ ဒမ္မိ, သဟဿံ ဒိဋ္ဌ [ဒဋ္ဌု (သီ။ ပီ။)] သောဏကံ၊
ကော မေ သောဏကမက္ခာတိ, သဟာယံ ပံသုကီဠိတံ’’။
‘‘အထဗြဝီ မာဏဝကော, ဒဟရော ပဉ္စစူဠကော၊
မယှံ သုတွာ သတံ ဒေဟိ, သဟဿံ ဒိဋ္ဌ [ဒဋ္ဌု (သီ။ ပီ။)] သောဏကံ၊
အဟံ တေ သောဏကက္ခိဿံ [အဟံ သောဏကမက္ခိဿံ (သီ။ ပီ။), အဟံ တေ သောဏကမက္ခိဿံ (သျာ။)], သဟာယံ ပံသုကီဠိတံ’’။
‘‘ကတမသ္မိံ [ကတရသ္မိံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သော ဇနပဒေ, ရဋ္ဌေသု နိဂမေသု စ၊
ကတ္ထ သောဏကမဒ္ဒက္ခိ [ကတ္ထ တေ သောဏကော ဒိဋ္ဌော (သီ။ ပီ။)], တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘တဝေဝ ဒေဝ ဝိဇိတေ, တဝေဝုယျာနဘူမိယာ၊
ဥဇုဝံသာ မဟာသာလာ, နီလောဘာသာ မနောရမာ။
‘‘တိဋ္ဌန္တိ မေဃသမာနာ, ရမ္မာ အညောညနိဿိတာ၊
တေသံ မူလမှိ [မူလသ္မိံ (သီ။ ပီ။), မူလသ္မိ (သျာ။)] သောဏကော, ဈာယတီ အနုပါဒနော [အနုပါဒိနော (သျာ။), အနုပါဒါနော (ပီ။)]၊
ဥပါဒါနေသု လောကေသု, ဍယှမာနေသု နိဗ္ဗုတော။
‘‘တတော စ ရာဇာ ပါယာသိ, သေနာယ စတုရင်္ဂိယာ၊
ကာရာပေတွာ သမံ မဂ္ဂံ, အဂမာ ယေန သောဏကော။
‘‘ဥယျာနဘူမိံ ဂန္တွာန, ဝိစရန္တော ဗြဟာဝနေ၊
အာသီနံ သောဏကံ ဒက္ခိ, ဍယှမာနေသု နိဗ္ဗုတံ’’။
‘‘ကပဏော ဝတယံ ဘိက္ခု, မုဏ္ဍော သံဃာဋိပါရုတော၊
အမာတိကော အပိတိကော, ရုက္ခမူလသ္မိ ဈာယတိ’’။
‘‘ဣမံ ဝါကျံ နိသာမေတွာ, သောဏကော ဧတဒဗြဝိ၊
‘န ရာဇ ကပဏော ဟောတိ, ဓမ္မံ ကာယေန ဖဿယံ [ဖုသယံ (က။)]။
(ဇာ၊၂၊၅၄။)‘ယော စ [ယောဓ (သီ။ သျာ။)] ဓမ္မံ နိရံကတွာ [နိရာကတွာ (?)], အဓမ္မမနုဝတ္တတိ၊
သ ရာဇ ကပဏော ဟောတိ, ပါပေါ ပါပပရာယနော’’’။
‘‘‘အရိန္ဒမောတိ မေ နာမံ, ကာသိရာဇာတိ မံ ဝိဒူ၊
ကစ္စိ ဘောတော သုခဿေယျာ [သုခါ သေယျာ (ပီ။), သုခသေယျော (က။)], ဣဓ ပတ္တဿ သောဏက’’’။
‘‘သဒါပိ ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
န တေသံ ကောဋ္ဌေ ဩပေန္တိ, န ကုမ္ဘိံ န ခဠောပိယံ [န ကုမ္ဘေ န ကဠောပိယာ (သျာ။ ပီ။)]၊
ပရနိဋ္ဌိတမေသာနာ, တေန ယာပေန္တိ သုဗ္ဗတာ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
အနဝဇ္ဇပိဏ္ဍော [အနဝဇ္ဇော ပိဏ္ဍာ (ပီ။)] ဘောတ္တဗ္ဗော, န စ ကောစူပရောဓတိ။
‘‘တတိယမ္ပိ ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
နိဗ္ဗုတော ပိဏ္ဍော ဘောတ္တဗ္ဗော, န စ ကောစူပရောဓတိ။
‘‘စတုတ္ထမ္ပိ [စတုတ္ထံ (ပီ။)] ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
မုတ္တဿ ရဋ္ဌေ စရတော, သင်္ဂေါ ယဿ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ပဉ္စမမ္ပိ [ပဉ္စမံ (ပီ။)] ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
နဂရမှိ ဍယှမာနမှိ, နာဿ ကိဉ္စိ အဍယှထ။
‘‘ဆဋ္ဌမ္ပိ [ဆဋ္ဌံ (ပီ။)] ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
ရဋ္ဌေ ဝိလုမ္ပမာနမှိ [ဝိလုပ္ပမာနမှိ (က။)], နာဿ ကိဉ္စိ အဟီရထ [အဟာရထ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘သတ္တမမ္ပိ [သတ္တမံ (ပီ။)] ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
စောရေဟိ ရက္ခိတံ မဂ္ဂံ, ယေ စညေ ပရိပန္ထိကာ၊
ပတ္တစီဝရမာဒါယ, သောတ္ထိံ ဂစ္ဆတိ သုဗ္ဗတော။
‘‘အဋ္ဌမမ္ပိ [အဋ္ဌမံ (ပီ။)] ဘဒြမဓနဿ, အနာဂါရဿ ဘိက္ခုနော၊
ယံ ယံ ဒိသံ ပက္ကမတိ, အနပေက္ခောဝ ဂစ္ဆတိ’’။
‘‘ဗဟူပိ ဘဒြာ [ဗဟူနိ သမဏဘဒြာနိ (သီ။), ဗဟူပိ ဘဒြကာ ဧတေ (ပီ။)] ဧတေသံ, ယော တွံ ဘိက္ခု ပသံသသိ၊
အဟဉ္စ ဂိဒ္ဓေါ ကာမေသု, ကထံ ကာဟာမိ သောဏက။
(ဇာ၊၂၊၅၅။)‘‘ပိယာ မေ မာနုသာ ကာမာ, အထော ဒိဗျာပိ မေ ပိယာ၊
အထ ကေန နု ဝဏ္ဏေန, ဥဘော လောကေ လဘာမသေ’’။
‘‘ကာမေ ဂိဒ္ဓါ [ကာမေသု ဂိဒ္ဓါ (သီ။ ပီ။)] ကာမရတာ, ကာမေသု အဓိမုစ္ဆိတာ၊
နရာ ပါပါနိ ကတွာန, ဥပပဇ္ဇန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘ယေ စ ကာမေ ပဟန္တွာန [ပဟတွာန (သီ။ ပီ။)], နိက္ခန္တာ အကုတောဘယာ၊
ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတာ, န တေ ဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ, တံ သုဏောဟိ အရိန္ဒမ၊
ဥပမာယ မိဓေကစ္စေ [ပိဓေကစ္စေ (သီ။ ပီ။)], အတ္ထံ ဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
‘‘ဂင်္ဂါယ ကုဏပံ ဒိသွာ, ဝုယှမာနံ မဟဏ္ဏဝေ၊
ဝါယသော သမစိန္တေသိ, အပ္ပပညော အစေတသော။
‘‘‘ယာနဉ္စ ဝတိဒံ လဒ္ဓံ, ဘက္ခော စာယံ အနပ္ပကော’၊
တတ္ထ ရတ္တိံ တတ္ထ ဒိဝါ, တတ္ထေဝ နိရတော မနော။
‘‘ခါဒံ နာဂဿ မံသာနိ, ပိဝံ ဘာဂီရထောဒကံ [ဘာဂိရသောဒကံ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)]၊
သမ္ပဿံ ဝနစေတျာနိ, န ပလေတ္ထ [ပလေတွာ (က။)] ဝိဟင်္ဂမော။
‘‘တဉ္စ [တံဝ (ပီ။)] ဩတရဏီ ဂင်္ဂါ, ပမတ္တံ ကုဏပေ ရတံ၊
သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈဂါဟာသိ [အဇ္ဈဂါဟယိ (ပီ။)], အဂတီ ယတ္ထ ပက္ခိနံ။
‘‘သော စ ဘက္ခပရိက္ခီဏော, ဥဒပတွာ [ဥပ္ပတိတွာ (သီ။ သျာ။), ဥဒါပတွာ (ပီ။)] ဝိဟင်္ဂမော။
န ပစ္ဆတော န ပုရတော, နုတ္တရံ နောပိ ဒက္ခိဏံ။
‘‘ဒီပံ သော နဇ္ဈဂါဂဉ္ဆိ [န အဇ္ဈဂဉ္ဆိ (သီ။), န အဇ္ဈဂစ္ဆိ (ပီ။)], အဂတီ ယတ္ထ ပက္ခိနံ၊
သော စ တတ္ထေဝ ပါပတ္ထ, ယထာ ဒုဗ္ဗလကော တထာ။
‘‘တဉ္စ သာမုဒ္ဒိကာ မစ္ဆာ, ကုမ္ဘီလာ မကရာ သုသူ၊
ပသယှကာရာ ခါဒိံသု, ဖန္ဒမာနံ ဝိပက္ခကံ [ဝိပက္ခိနံ (သီ။ ပီ။), ဝိပက္ခိကံ (သျာ။)]။
(ဇာ၊၂၊၅၆။)‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, ယေ စညေ ကာမဘောဂိနော၊
ဂိဒ္ဓါ စေ န ဝမိဿန္တိ, ကာကပညာဝ [ကာကပညာယ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တေ ဝိဒူ။
‘‘ဧသာ တေ ဥပမာ ရာဇ, အတ္ထသန္ဒဿနီ ကတာ၊
တွဉ္စ ပညာယသေ တေန, ယဒိ ကာဟသိ ဝါ န ဝါ။
‘‘ဧကဝါစမ္ပိ ဒွိဝါစံ, ဘဏေယျ အနုကမ္ပကော၊
တတုတ္တရိံ န ဘာသေယျ, ဒါသောဝယျဿ [ဒါသော အယျဿ (သီ။), ဒါသော အယိရဿ (ပီ။)] သန္တိကေ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ, သောဏကော အမိတဗုဒ္ဓိမာ [သောဏကော’မိတဗုဒ္ဓိမာ (?)]၊
ဝေဟာသေ အန္တလိက္ခသ္မိံ, အနုသာသိတွာန ခတ္တိယံ’’။
‘‘ကော နုမေ ရာဇကတ္တာရော, သုဒ္ဒါ ဝေယျတ္တမာဂတာ [သူတာ ဝေယျတ္တိမာဂတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ရဇ္ဇံ နိယျာဒယိဿာမိ, နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ’’ [ဝသမန္နဂါ (ပီ။)]။
‘‘အတ္ထိ တေ ဒဟရော ပုတ္တော, ဒီဃာဝု ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စဿု, သော နော ရာဇာ ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ခိပ္ပံ ကုမာရမာနေထ, ဒီဃာဝုံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိဿံ, သော ဝေါ ရာဇာ ဘဝိဿတိ’’။
‘‘တတော ကုမာရမာနေသုံ, ဒီဃာဝုံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
တံ ဒိသွာ အာလပီ ရာဇာ, ဧကပုတ္တံ မနောရမံ။
‘‘သဋ္ဌိ ဂါမသဟဿာနိ, ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊
တေ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ [ဝသမန္နဂါ (ပီ။)]။
‘‘သဋ္ဌိ နာဂသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာ မာတင်္ဂါ, ဟေမကပ္ပနဝါသသာ။
(ဇာ၊၂၊၅၇။)‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
တေ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ။
‘‘သဋ္ဌိ အဿသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
အာဇာနီယာဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟိနော။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ [ဣန္ဒိယာစာပဓာရိဘိ (က။)]၊
တေ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ။
‘‘သဋ္ဌိ ရထသဟဿာနိ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
တေ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ။
‘‘သဋ္ဌိ ဓေနုသဟဿာနိ, ရောဟညာ ပုင်္ဂဝူသဘာ၊
တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ။
‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဝိစိတြဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊
တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, ရဇ္ဇံ နိယျာဒယာမိ တေ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော, ကာမာနံ ဝသမနွဂံ’’။
(ဇာ၊၂၊၅၈။)‘‘ဒဟရဿေဝ မေ တာတ, မာတာ မတာတိ မေ သုတံ၊
တယာ ဝိနာ အဟံ တာတ, ဇီဝိတုမ္ပိ န ဥဿဟေ။
‘‘ယထာ အာရညကံ နာဂံ, ပေါတော အနွေတိ ပစ္ဆတော၊
ဇေဿန္တံ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု, သမေသု ဝိသမေသု စ။
‘‘ဧဝံ တံ အနုဂစ္ဆာမိ, ပုတ္တမာဒါယ [ပတ္တမာဒါယ (ပီ။)] ပစ္ဆတော၊
သုဘရော တေ ဘဝိဿာမိ, န တေ ဟေဿာမိ ဒုဗ္ဘရော’’။
‘‘ယထာ သာမုဒ္ဒိကံ နာဝံ, ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊
ဝေါဟာရော တတ္ထ ဂဏှေယျ, ဝါဏိဇာ ဗျသနီ [ဗျသနံ (က။)] သိယာ။
‘‘ဧဝမေဝါယံ ပုတ္တကလိ [ပုတ္တက (သျာ။)], အန္တရာယကရော မမ [မမံ (ပီ။)]၊
ဣမံ ကုမာရံ ပါပေထ, ပါသာဒံ ရတိဝဍ္ဎနံ။
‘‘တတ္ထ ကမ္ဗုသဟတ္ထာယော, ယထာ သက္ကံဝ အစ္ဆရာ၊
တာ နံ တတ္ထ ရမေဿန္တိ [ရမိဿန္တိ (သျာ။ က။)], တာဟိ စေသော [မေသော (ပီ။)] ရမိဿတိ။
‘‘တတော ကုမာရံ ပါပေသုံ, ပါသာဒံ ရတိဝဍ္ဎနံ၊
တံ ဒိသွာ အဝစုံ ကညာ, ဒီဃာဝုံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ။
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော, အဒု [အာဒု (သီ။ ပီ။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’။
‘‘နမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော, နာပိ [နမှိ (က။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
ကာသိရညော အဟံ ပုတ္တော, ဒီဃာဝု ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
မမံ [မမ (ပီ။)] ဘရထ ဘဒ္ဒံ ဝေါ [ဘဒ္ဒန္တေ (က။)], အဟံ ဘတ္တာ ဘဝါမိ ဝေါ’’။
‘‘တံ တတ္ထ အဝစုံ ကညာ, ဒီဃာဝုံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
‘ကုဟိံ ရာဇာ အနုပ္ပတ္တော, ဣတော ရာဇာ ကုဟိံ ဂတော’’’။
‘‘ပင်္ကံ ရာဇာ အတိက္ကန္တော, ထလေ ရာဇာ ပတိဋ္ဌိတော၊
အကဏ္ဋကံ အဂဟနံ, ပဋိပန္နော မဟာပထံ။
‘‘အဟဉ္စ ပဋိပန္နောသ္မိ, မဂ္ဂံ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနံ၊
သကဏ္ဋကံ သဂဟနံ, ယေန ဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ’’။
(ဇာ၊၂၊၅၉။)‘‘တဿ တေ သွာဂတံ ရာဇ, သီဟဿေဝ ဂိရိဗ္ဗဇံ၊
အနုသာသ မဟာရာဇ, တွံ နော သဗ္ဗာသမိဿရော’’တိ။
သောဏကဇာတကံ ပဌမံ။
‘‘ဒိသွာ နိသိန္နံ ရာဇာနံ, ဗြဟ္မဒတ္တံ ရထေသဘံ၊
အထဿ ပဋိဝေဒေသိ, ယဿာသိ အနုကမ္ပကော။
‘‘သံကိစ္စာယံ အနုပ္ပတ္တော, ဣသီနံ သာဓုသမ္မတော၊
တရမာနရူပေါ နိယျာဟိ, ခိပ္ပံ ပဿ မဟေသိနံ။
‘‘တတော စ ရာဇာ တရမာနော, ယုတ္တမာရုယှ သန္ဒနံ၊
မိတ္တာမစ္စပရိဗျူဠှော [ပရိဗ္ဗူဠှော (သီ။ ပီ။)], အဂမာသိ ရထေသဘော။
‘‘နိက္ခိပ္ပ ပဉ္စ ကကုဓာနိ, ကာသီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
ဝါဠဗီဇနိ [ဝါ ဠဝီဇနီ (သီ။ ပီ။)] မုဏှီသံ, ခဂ္ဂံ ဆတ္တဉ္စုပါဟနံ၊
‘‘ဩရုယှ ရာဇာ ယာနမှာ, ဌပယိတွာ ပဋိစ္ဆဒံ၊
အာသီနံ ဒါယပဿသ္မိံ, သံကိစ္စမုပသင်္ကမိ။
‘‘ဥပသင်္ကမိတွာ သော ရာဇာ, သမ္မောဒိ ဣသိနာ သဟ၊
တံ ကထံ ဝီတိသာရေတွာ, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိ။
‘‘ဧကမန္တံ နိသိန္နောဝ, အထ ကာလံ အမညထ၊
တတော ပါပါနိ ကမ္မာနိ, ပုစ္ဆိတုံ ပဋိပဇ္ဇထ။
‘‘ဣသိံ ပုစ္ဆာမ [ပုစ္ဆာမိ (သီ။ ပီ။)] သံကိစ္စံ, ဣသီနံ သာဓုသမ္မတံ၊
အာသီနံ ဒါယပဿသ္မိံ, ဣသိသံဃပုရက္ခတံ [ပုရက္ခိတံ (က။)]။
‘‘ကံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆန္တိ, နရာ ဓမ္မာတိစာရိနော၊
အတိစိဏ္ဏော မယာ ဓမ္မော, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော။
‘‘ဣသီ အဝစ သံကိစ္စော, ကာသီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
အာသီနံ ဒါယပဿသ္မိံ, မဟာရာဇ သုဏောဟိ မေ။
(ဇာ၊၂၊၆၀။)‘‘ဥပ္ပထေန ဝဇန္တဿ, ယော မဂ္ဂမနုသာသတိ၊
တဿ စေ ဝစနံ ကယိရာ, နာဿ မဂ္ဂေယျ ကဏ္ဋကော။
‘‘အဓမ္မံ ပဋိပန္နဿ, ယော ဓမ္မမနုသာသတိ၊
တဿ စေ ဝစနံ ကယိရာ, န သော ဂစ္ဆေယျ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘ဓမ္မော ပထော မဟာရာဇ, အဓမ္မော ပန ဥပ္ပထော၊
အဓမ္မော နိရယံ နေတိ, ဓမ္မော ပါပေတိ သုဂ္ဂတိံ။
‘‘အဓမ္မစာရိနော ရာဇ, နရာ ဝိသမဇီဝိနော၊
ယံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆန္တိ, နိရယေ တေ သုဏောဟိ မေ။
‘‘သဉ္ဇီဝေါ ကာဠသုတ္တော စ, သံဃာတော [သင်္ခါဋော (သျာ။ က။)] ဒွေ စ ရောရုဝါ၊
အထာပရော မဟာဝီစိ, တာပနော [တပနော (သီ။ ပီ။)] စ ပတာပနော။
‘‘ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ နိရယာ, အက္ခာတာ ဒုရတိက္ကမာ၊
အာကိဏ္ဏာ လုဒ္ဒကမ္မေဟိ, ပစ္စေကာ သောဠသုဿဒါ။
‘‘ကဒရိယတာပနာ [ကဒရိယတပနာ (သီ။ ပီ။)] ဃောရာ, အစ္စိမန္တော [အစ္စိမန္တာ (ပီ။)] မဟဗ္ဘယာ၊
လောမဟံသနရူပါ စ, ဘေသ္မာ ပဋိဘယာ ဒုခါ။
‘‘စတုက္ကဏ္ဏာ စတုဒွါရာ, ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ၊
အယောပါကာရပရိယန္တာ, အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတာ။
‘‘တေသံ အယောမယာ ဘူမိ, ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, ဖုဋာ [ဖရိတွာ (အ။ နိ။ ၃။၃၆၊ ပေ။ ဝ။ ၇၁)] တိဋ္ဌန္တိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘ဧတေ ပတန္တိ နိရယေ, ဥဒ္ဓံပါဒါ အဝံသိရာ၊
ဣသီနံ အတိဝတ္တာရော, သညတာနံ တပဿိနံ။
‘‘တေ ဘူနဟုနော ပစ္စန္တိ, မစ္ဆာ ဗိလကတာ ယထာ၊
သံဝစ္ဆရေ အသင်္ခေယျေ, နရာ ကိဗ္ဗိသကာရိနော။
‘‘ဍယှမာနေန ဂတ္တေန, နိစ္စံ သန္တရဗာဟိရံ၊
နိရယာ နာဓိဂစ္ဆန္တိ, ဒွါရံ နိက္ခမနေသိနော။
(ဇာ၊၂၊၆၁။)‘‘ပုရတ္ထိမေန ဓာဝန္တိ, တတော ဓာဝန္တိ ပစ္ဆတော၊
ဥတ္တရေနပိ ဓာဝန္တိ, တတော ဓာဝန္တိ ဒက္ခိဏံ၊
ယံ ယဉှိ ဒွါရံ ဂစ္ဆန္တိ, တံ တဒေဝ ပိဓီယရေ [ပိထိယျတိ (သီ။), ပိထိယျရေ (သျာ။), ပိထီယရေ (ပီ။)]။
‘‘ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ, ဇနာ နိရယဂါမိနော၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ, ပတွာ ဒုက္ခံ အနပ္ပကံ။
‘‘အာသီဝိသံဝ ကုပိတံ, တေဇဿိံ ဒုရတိက္ကမံ၊
န သာဓုရူပေ အာသီဒေ, သညတာနံ တပဿိနံ။
‘‘အတိကာယော မဟိဿာသော, အဇ္ဇုနော ကေကကာဓိပေါ၊
သဟဿဗာဟု ဥစ္ဆိန္နော, ဣသိမာသဇ္ဇ ဂေါတမံ။
‘‘အရဇံ ရဇသာ ဝစ္ဆံ, ကိသံ အဝကိရိယ ဒဏ္ဍကီ၊
တာလောဝ မူလတော [သမူလော (က။)] ဆိန္နော, သ ရာဇာ ဝိဘဝင်္ဂတော။
‘‘ဥပဟစ္စ မနံ မဇ္ဈော [မေဇ္ဈော (က။)], မာတင်္ဂသ္မိံ ယသဿိနေ၊
သပါရိသဇ္ဇော ဥစ္ဆိန္နော, မဇ္ဈာရညံ တဒါ အဟု။
‘‘ကဏှဒီပါယနာသဇ္ဇ, ဣသိံ အန္ဓကဝေဏ္ဍယော [ဝေဏှုယော (သီ။ ပီ။), ပိဏှယော (?)]၊
အညောညံ [အညမညံ (သီ။ ပီ။)] မုသလာ [မုသလေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟန္တွာ, သမ္ပတ္တာ ယမသာဓနံ [ယမသာဒနံ (ပီ။)]။
‘‘အထာယံ ဣသိနာ သတ္တော, အန္တလိက္ခစရော ပုရေ၊
ပါဝေက္ခိ ပထဝိံ [ပဌဝိံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စေစ္စော, ဟီနတ္တော ပတ္တပရိယာယံ။
‘‘တသ္မာ ဟိ ဆန္ဒာဂမနံ, နပ္ပသံသန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊
အဒုဋ္ဌစိတ္တော ဘာသေယျ, ဂိရံ သစ္စူပသံဟိတံ။
‘‘မနသာ စေ ပဒုဋ္ဌေန, ယော နရော ပေက္ခတေ မုနိံ၊
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ, ဂန္တာ သော နိရယံ အဓော။
‘‘ယေ ဝုဍ္ဎေ [ဝဒ္ဓေ (က။)] ပရိဘာသန္တိ, ဖရုသူပက္ကမာ ဇနာ၊
အနပစ္စာ အဒါယာဒါ, တာလဝတ္ထု [တာလဝတ္ထူ (သျာ။), တာလာဝတ္ထု (ပီ။)] ဘဝန္တိ တေ။
(ဇာ၊၂၊၆၂။)‘‘ယော စ ပဗ္ဗဇိတံ ဟန္တိ, ကတကိစ္စံ မဟေသိနံ၊
သ ကာဠသုတ္တေ နိရယေ, စိရရတ္တာယ ပစ္စတိ။
‘‘ယော စ ရာဇာ အဓမ္မဋ္ဌော, ရဋ္ဌဝိဒ္ဓံသနော မဂေါ [စုတော (သီ။)]၊
တာပယိတွာ ဇနပဒံ, တာပနေ ပေစ္စ ပစ္စတိ။
‘‘သော စ ဝဿသဟဿာနိ [ဝဿသဟဿာနံ (သီ။ သျာ။)], သတံ ဒိဗ္ဗာနိ ပစ္စတိ၊
အစ္စိသံဃပရေတော သော, ဒုက္ခံ ဝေဒေတိ ဝေဒနံ။
‘‘တဿ အဂ္ဂိသိခါ ကာယာ, နိစ္ဆရန္တိ ပဘဿရာ၊
တေဇောဘက္ခဿ ဂတ္တာနိ, လောမေဟိ စ [လောမဂ္ဂေဟိ စ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နခေဟိ စ။
‘‘ဍယှမာနေန ဂတ္တေန, နိစ္စံ သန္တရဗာဟိရံ၊
ဒုက္ခာဘိတုန္နော နဒတိ, နာဂေါ တုတ္တဋ္ဋိတော [တုတ္တဒ္ဒိတော (သီ။)] ယထာ။
‘‘ယော လောဘာ ပိတရံ ဟန္တိ, ဒေါသာ ဝါ ပုရိသာဓမော၊
သ ကာဠသုတ္တေ နိရယေ, စိရရတ္တာယ ပစ္စတိ။
‘‘သ တာဒိသော ပစ္စတိ လောဟကုမ္ဘိယံ, ပက္ကဉ္စ သတ္တီဟိ ဟနန္တိ နိတ္တစံ၊
အန္ဓံ ကရိတွာ မုတ္တကရီသဘက္ခံ, ခါရေ နိမုဇ္ဇန္တိ တထာဝိဓံ နရံ။
‘‘တတ္တံ ပက္ကုထိတမယောဂုဠဉ္စ [ပက္ကုဓိတမယောဂုဠဉ္စ (က။)], ဒီဃေ စ ဖာလေ စိရရတ္တတာပိတေ၊
ဝိက္ခမ္ဘမာဒါယ ဝိဗန္ဓ [ဝိဗဒ္ဓ (သီ။), ဝိဘဇ္ဇ (သျာ။ ပီ။)] ရဇ္ဇုဘိ, ဝိဝဋေ မုခေ သမ္ပဝိသန္တိ [သံစဝန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ရက္ခသာ။
‘‘သာမာ စ သောဏာ သဗလာ စ ဂိဇ္ဈာ, ကာကောဠသံဃာ စ ဒိဇာ အယောမုခါ၊
သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိပ္ဖန္ဒမာနံ, ဇိဝှံ ဝိဘဇ္ဇ ဝိဃာသံ သလောဟိတံ။
(ဇာ၊၂၊၆၃။)‘‘တံ ဒဍ္ဎတာလံ ပရိဘိန္နဂတ္တံ, နိပ္ပေါထယန္တာ အနုဝိစရန္တိ ရက္ခသာ၊
ရတီ ဟိ နေသံ ဒုခိနော ပနီတရေ, ဧတာဒိသသ္မိံ နိရယေ ဝသန္တိ၊
ယေ ကေစိ လောကေ ဣဓ ပေတ္တိဃာတိနော။
‘‘ပုတ္တော စ မာတရံ ဟန္တွာ, ဣတော ဂန္တွာ ယမက္ခယံ၊
ဘုသမာပဇ္ဇတေ ဒုက္ခံ, အတ္တကမ္မဖလူပဂေါ။
‘‘အမနုဿာ အတိဗလာ, ဟန္တာရံ ဇနယန္တိယာ၊
အယောမယေဟိ ဝါဠေဟိ [ဖာလေဟိ (ပီ။)], ပီဠယန္တိ ပုနပ္ပုနံ။
‘‘တမဿဝံ [တံ ပဿဝံ (သီ။ သျာ။), တံ ပဿုတံ (ပီ။)] သကာ ဂတ္တာ, ရုဟိရံ [ရုဓိရံ (သီ။ သျာ။)] အတ္တသမ္ဘဝံ၊
တမ္ဗလောဟဝိလီနံဝ, တတ္တံ ပါယေန္တိ မတ္တိဃံ [မတ္တိယံ (သီ။)]။
‘‘ဇိဂုစ္ဆံ ကုဏပံ ပူတိံ, ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဂူထကဒ္ဒမံ၊
ပုဗ္ဗလောဟိတသင်္ကာသံ, ရဟဒမောဂယှ [ရဟဒေါဂ္ဂယှ (က။)] တိဋ္ဌတိ။
‘‘တမေနံ ကိမယော တတ္ထ, အတိကာယာ အယောမုခါ၊
ဆဝိံ ဘေတွာန [ဆေတွာန (သီ။ ပီ။)] ခါဒန္တိ, သံဂိဒ္ဓါ [ပဂိဒ္ဓါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မံသလောဟိတေ။
‘‘သော စ တံ နိရယံ ပတ္တော, နိမုဂ္ဂေါ သတပေါရိသံ၊
ပူတိကံ ကုဏပံ ဝါတိ, သမန္တာ သတယောဇနံ။
‘‘စက္ခုမာပိ ဟိ စက္ခူဟိ, တေန ဂန္ဓေန ဇီယတိ၊
ဧတာဒိသံ ဗြဟ္မဒတ္တ, မာတုဃော လဘတေ ဒုခံ။
‘‘ခုရဓာရမနုက္ကမ္မ, တိက္ခံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊
ပတန္တိ ဂဗ္ဘပါတိယော [ဂဗ္ဘပါတိနိယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဒုဂ္ဂံ ဝေတရဏိံ [ဝေတ္တရဏိံ (သျာ။ က။)] နဒိံ။
‘‘အယောမယာ သိမ္ဗလိယော, သောဠသင်္ဂုလကဏ္ဋကာ၊
ဥဘတော အဘိလမ္ဗန္တိ, ဒုဂ္ဂံ ဝေတရဏိံ [ဝေတ္တရဏိံ (သျာ။ က။)] နဒိံ။
‘‘တေ အစ္စိမန္တော တိဋ္ဌန္တိ, အဂ္ဂိက္ခန္ဓာဝ အာရကာ၊
အာဒိတ္တာ ဇာတဝေဒေန, ဥဒ္ဓံ ယောဇနမုဂ္ဂတာ။
(ဇာ၊၂၊၆၄။)‘‘ဧတေ ဝဇန္တိ [သဇန္တိ (သီ။ ပီ။), ပဇ္ဇန္တိ (သျာ။)] နိရယေ, တတ္တေ တိခိဏကဏ္ဋကေ၊
နာရိယော စ အတိစာရာ [အတိစာရိနိယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], နရာ စ ပရဒါရဂူ။
‘‘တေ ပတန္တိ အဓောက္ခန္ဓာ, ဝိဝတ္တာ ဝိဟတာ ပုထူ၊
သယန္တိ ဝိနိဝိဒ္ဓင်္ဂါ, ဒီဃံ ဇဂ္ဂန္တိ သဗ္ဗဒါ [သံဝရိံ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ [ဝိဝသနေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မဟတိံ ပဗ္ဗတူပမံ၊
လောဟကုမ္ဘိံ ပဝဇ္ဇန္တိ, တတ္တံ အဂ္ဂိသမူဒကံ။
‘‘ဧဝံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ, ဒုဿီလာ မောဟပါရုတာ၊
အနုဘောန္တိ သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗေ ဒုက္ကဋမတ္တနော။
‘‘ယာ စ ဘရိယာ ဓနက္ကီတာ, သာမိကံ အတိမညတိ၊
သဿုံ ဝါ သသုရံ ဝါပိ, ဇေဋ္ဌံ ဝါပိ နနန္ဒရံ [နနန္ဒနံ (သျာ။ က။)]။
‘‘တဿာ ဝင်္ကေန ဇိဝှဂ္ဂံ, နိဗ္ဗဟန္တိ သဗန္ဓနံ၊
သ ဗျာမမတ္တံ ကိမိနံ, ဇိဝှံ ပဿတိ အတ္တနိ [အတ္တနော (သီ။ သျာ။)]၊
ဝိညာပေတုံ န သက္ကောတိ, တာပနေ ပေစ္စ ပစ္စတိ။
‘‘ဩရဗ္ဘိကာ သူကရိကာ, မစ္ဆိကာ မိဂဗန္ဓကာ၊
စောရာ ဂေါဃာတကာ လုဒ္ဒါ, အဝဏ္ဏေ ဝဏ္ဏကာရကာ။
‘‘သတ္တီဟိ လောဟကူဋေဟိ, နေတ္တိံသေဟိ ဥသူဟိ စ၊
ဟညမာနာ ခါရနဒိံ, ပပတန္တိ [သမ္ပတန္တိ (က။)] အဝံသိရာ။
‘‘သာယံ ပါတော ကူဋကာရီ, အယောကူဋေဟိ ဟညတိ၊
တတော ဝန္တံ ဒုရတ္တာနံ, ပရေသံ ဘုဉ္ဇရေ [ဘုဉ္ဇတေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သဒါ။
‘‘ဓင်္ကာ ဘေရဏ္ဍကာ [ဘေဒဏ္ဍကာ (က။)] ဂိဇ္ဈာ, ကာကောဠာ စ အယောမုခါ၊
ဝိပ္ဖန္ဒမာနံ ခါဒန္တိ, နရံ ကိဗ္ဗိသကာရကံ [ကိဗ္ဗိသကာရိနံ (ပီ။)]။
‘‘ယေ မိဂေန မိဂံ ဟန္တိ, ပက္ခိံ ဝါ ပန ပက္ခိနာ၊
အသန္တော ရဇသာ ဆန္နာ, ဂန္တာ [ဂတာ (က။)] တေ နိရယုဿဒံ [နိရယံ အဓော (ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၆၅။)‘‘သန္တော စ [သန္တောဝ (သျာ။)] ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆန္တိ, သုစိဏ္ဏေနိဓ ကမ္မုနာ၊
သုစိဏ္ဏဿ ဖလံ ပဿ, သဣန္ဒာ [သဟိန္ဒာ (သီ။)] ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ။
‘‘တံ တံ ဗြူမိ မဟာရာဇ, ဓမ္မံ ရဋ္ဌပတီ စရ၊
တထာ [တထာ တထာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ရာဇ စရာဟိ ဓမ္မံ, ယထာ တံ သုစိဏ္ဏံ နာနုတပ္ပေယျ ပစ္ဆာ’’တိ။
သံကိစ္စဇာတကံ ဒုတိယံ။
သဋ္ဌိနိပါတံ နိဋ္ဌိတံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အထ သဋ္ဌိနိပါတမှိ, သုဏာထ မမ ဘာသိတံ၊
ဇာတကသဝှယနော ပဝရော, သောဏကအရိန္ဒမသဝှယနော၊
တထာ ဝုတ္တရထေသဘကိစ္စဝရောတိ။
(ဇာ၊၂၊၆၆။)၂၀။ သတ္တတိနိပါတော
‘‘ဣဒံ တေ ရဋ္ဌံ သဓနံ သယောဂ္ဂံ, သကာယုရံ သဗ္ဗကာမူပပန္နံ၊
ဣဒံ တေ ရဇ္ဇံ [ရဋ္ဌံ (က။)] အနုသာသ အမ္မ, ဂစ္ဆာမဟံ ယတ္ထ ပိယာ ပဘာဝတီ’’။
‘‘အနုဇ္ဇုဘူတေန ဟရံ မဟန္တံ, ဒိဝါ စ ရတ္တော စ နိသီထကာလေ [နိသီဒ ကာလေ (က။)]၊
ပဋိဂစ္ဆ တွံ ခိပ္ပံ ကုသာဝတိံ ကုသ [ကုသာဝတိံ (သျာ။ က။)], နိစ္ဆာမိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏမဟံ ဝသန္တံ’’။
‘‘နာဟံ ဂမိဿာမိ ဣတော ကုသာဝတိံ, ပဘာဝတီ ဝဏ္ဏပလောဘိတော တဝ၊
ရမာမိ မဒ္ဒဿ နိကေတရမ္မေ, ဟိတွာန ရဋ္ဌံ တဝ ဒဿနေ ရတော။
‘‘ပဘာဝတီ ဝဏ္ဏပလောဘိတော တဝ, သမ္မူဠှရူပေါ ဝိစရာမိ မေဒိနိံ [မေဒနိံ (သျာ။ က။)]၊
ဒိသံ န ဇာနာမိ ကုတောမှိ အာဂတော, တယမှိ မတ္တော မိဂမန္ဒလောစနေ။
‘‘သုဝဏ္ဏစီရဝသနေ, ဇာတရူပသုမေခလေ၊
သုဿောဏိ တဝ ကာမာ ဟိ [ကာမေဟိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော’’။
‘‘အဗ္ဘူတိ [အဗ္ဘူ ဟိ (သီ။), အဘူတိ (သျာ။), အဗ္ဘု ဟိ (ပီ။)] တဿ ဘော ဟောတိ, ယော အနိစ္ဆန္တမိစ္ဆတိ၊
အကာမံ ရာဇ ကာမေသိ [ကာမေဟိ (သီ။ ပီ။)], အကန္တံ ကန္တု [အကန္တော ကန္တ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မိစ္ဆသိ’’။
‘‘အကာမံ ဝါ သကာမံ ဝါ, ယော နရော လဘတေ ပိယံ၊
လာဘမေတ္ထ ပသံသာမ, အလာဘော တတ္ထ ပါပကော’’။
(ဇာ၊၂၊၆၇။)‘‘ပါသာဏသာရံ ခဏသိ, ကဏိကာရဿ ဒါရုနာ၊
ဝါတံ ဇာလေန ဗာဓေသိ, ယော အနိစ္ဆန္တမိစ္ဆသိ’’။
‘‘ပါသာဏော နူန တေ ဟဒယေ, ဩဟိတော မုဒုလက္ခဏေ၊
ယော တေ သာတံ န ဝိန္ဒာမိ, တိရောဇနပဒါဂတော။
‘‘ယဒါ မံ ဘကုဋိံ [ဘူကုဋိံ (သီ။ ပီ။)] ကတွာ, ရာဇပုတ္တီ ဥဒိက္ခတိ [ရာဇပုတ္တိ ဥဒိက္ခသိ (သီ။ ပီ။)]၊
အာဠာရိကော တဒါ ဟောမိ, ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ [မဒ္ဒဿ ထီပုရေ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ]။
‘‘ယဒါ ဥမှယမာနာ မံ, ရာဇပုတ္တီ ဥဒိက္ခတိ [ရာဇပုတ္တိ ဥဒိက္ခသိ (သီ။ ပီ။)]၊
နာဠာရိကော တဒါ ဟောမိ, ရာဇာ ဟောမိ တဒါ ကုသော’’။
‘‘သစေ ဟိ ဝစနံ သစ္စံ, နေမိတ္တာနံ ဘဝိဿတိ၊
နေဝ မေ တွံ ပတီ အဿ, ကာမံ ဆိန္ဒန္တု သတ္တဓာ’’။
‘‘သစေ ဟိ ဝစနံ သစ္စံ, အညေသံ ယဒိ ဝါ မမံ၊
နေဝ တုယှံ ပတီ အတ္ထိ, အညော သီဟဿရာ ကုသာ’’။
‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ, ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊
သစေ မံ နာဂနာသူရူ, ဩလောကေယျ ပဘာဝတီ။
‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ, ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊
သစေ မံ နာဂနာသူရူ, အာလပေယျ ပဘာဝတီ။
‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ, ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊
သစေ မံ နာဂနာသူရူ, ဥမှာယေယျ ပဘာဝတီ။
‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ, ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊
သစေ မံ နာဂနာသူရူ, ပမှာယေယျ ပဘာဝတီ။
‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ, ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊
သစေ မေ နာဂနာသူရူ, ပါဏီဟိ ဥပသမ္ဖုသေ’’။
‘‘န ဟိ နူနာယံ ရာဇပုတ္တီ, ကုသေ သာတမ္ပိ ဝိန္ဒတိ၊
အာဠာရိကေ ဘတေ ပေါသေ, ဝေတနေန အနတ္ထိကေ’’။
‘‘န ဟိ နူနာယံ သာ [နူန အယံ (သီ။ သျာ။)] ခုဇ္ဇာ, လဘတိ ဇိဝှါယ ဆေဒနံ၊
သုနိသိတေန သတ္ထေန, ဧဝံ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏံ’’။
(ဇာ၊၂၊၆၈။)‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဟာယသောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဟဒ္ဓနောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဟဗ္ဗလောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဟာရဋ္ဌောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဟာရာဇာတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
သီဟဿရောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
ဝဂ္ဂုဿရောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
ဗိန္ဒုဿရောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဉ္ဇုဿရောတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
မဓုဿရောတိ [မဓုရဿရောတိ (သီ။)] ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
သတသိပ္ပေါတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
ခတ္တိယောတိပိ ကတွာန [ကရိတွာန (သီ။)], ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။
‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ, အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊
ကုသရာဇာတိ ကတွာန, ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ’’။
(ဇာ၊၂၊၆၉။)‘‘ဧတေ နာဂါ ဥပတ္ထဒ္ဓါ, သဗ္ဗေ တိဋ္ဌန္တိ ဝမ္မိတာ [ဝမ္မိကာ (သျာ။)]၊
ပုရာ မဒ္ဒန္တိ ပါကာရံ, အာနေန္တေတံ ပဘာဝတိံ’’။
‘‘သတ္တ ဗိလေ [ခဏ္ဍေ (သီ။ ပီ။)] ကရိတွာန, အဟမေတံ ပဘာဝတိံ၊
ခတ္တိယာနံ ပဒဿာမိ, ယေ မံ ဟန္တုံ ဣဓာဂတာ’’။
‘‘အဝုဋ္ဌဟိ ရာဇပုတ္တီ, သာမာ ကောသေယျဝါသိနီ၊
အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ’’။
‘‘တံ နူန ကက္ကူပနိသေဝိတံ မုခံ, အာဒါသဒန္တာထရုပစ္စဝေက္ခိတံ၊
သုဘံ သုနေတ္တံ ဝိရဇံ အနင်္ဂဏံ, ဆုဒ္ဓံ ဝနေ ဌဿတိ ခတ္တိယေဟိ။
‘‘တေ နူန မေ အသိတေ ဝေလ္လိတဂ္ဂေ, ကေသေ မုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တေ၊
သမာကုလေ သီဝထိကာယ မဇ္ဈေ, ပါဒေဟိ ဂိဇ္ဈာ ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ [ပရိကဍ္ဎယန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘တာ နူန မေ တမ္ဗနခါ သုလောမာ, ဗာဟာ မုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊
ဆိန္နာ ဝနေ ဥဇ္ဈိတာ ခတ္တိယေဟိ, ဂယှ ဓင်္ကော [ဝကော (ပီ။)] ဂစ္ဆတိ ယေန ကာမံ။
‘‘တေ နူန တာလူပနိဘေ အလမ္ဗေ, နိသေဝိတေ ကာသိကစန္ဒနေန၊
ထနေသု မေ လမ္ဗိဿတိ [လမ္ဗဟီတိ (ပီ။)] သိင်္ဂါလော [သိဂါလော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မာတူဝ ပုတ္တော တရုဏော တနူဇော။
‘‘တံ နူန သောဏိံ ပုထုလံ သုကောဋ္ဋိတံ, နိသေဝိတံ ကဉ္စနမေခလာဟိ၊
ဆိန္နံ ဝနေ ခတ္တိယေဟီ အဝတ္ထံ, သိင်္ဂါလသံဃာ ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ [ဂယှာ ဝကော ဂစ္ဆတိ ယေနကာမံ (ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၇၀။)‘‘သောဏာ ဓင်္ကာ [ဝကာ (ပီ။)] သိင်္ဂါလာ စ, ယေ စညေ သန္တိ ဒါဌိနော၊
အဇရာ နူန ဟေဿန္တိ, ဘက္ခယိတွာ ပဘာဝတိံ။
‘‘သစေ မံသာနိ ဟရိံသု, ခတ္တိယာ ဒူရဂါမိနော၊
အဋ္ဌီနိ အမ္မ ယာစိတွာ, အနုပထေ ဒဟာထ နံ။
‘‘ခေတ္တာနိ အမ္မ ကာရေတွာ, ကဏိကာရေတ္ထ ရောပယ [ရောပယေ (က။)]၊
ယဒါ တေ ပုပ္ဖိတာ အဿု, ဟေမန္တာနံ ဟိမစ္စယေ၊
သရေယျာထ မမံ [မမ (ပီ။)] အမ္မ, ဧဝံဝဏ္ဏာ ပဘာဝတီ’’။
‘‘တဿာ မာတာ ဥဒဋ္ဌာသိ, ခတ္တိယာ ဒေဝဝဏ္ဏိနီ၊
ဒိသွာ အသိဉ္စ သူနဉ္စ, ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ’’။
‘‘ဣမိနာ နူန အသိနာ, သုသညံ တနုမဇ္ဈိမံ၊
ဓီတရံ မဒ္ဒ [မမ (သီ။), မဒ္ဒေါ (ပီ။)] ဟန္တွာန, ခတ္တိယာနံ ပဒဿသိ’’ [ပဒဿတိ (ပီ။ က။)]။
‘‘န မေ အကာသိ ဝစနံ, အတ္ထကာမာယ ပုတ္တိကေ၊
သာဇ္ဇ လောဟိတသဉ္ဆန္နာ, ဂစ္ဆသိ [ဂဉ္ဆိသိ (သီ။ ပီ။)] ယမသာဓနံ။
‘‘ဧဝမာပဇ္ဇတီ ပေါသော, ပါပိယဉ္စ နိဂစ္ဆတိ၊
ယော ဝေ ဟိတာနံ ဝစနံ, န ကရောတိ [န ကရံ (သီ။)] အတ္ထဒဿိနံ။
‘‘သစေ စ အဇ္ဇ [တွံ အမ္မ (သီ။)] ဓာရေသိ [ဝါရေသိ (ပီ။)], ကုမာရံ စာရုဒဿနံ၊
ကုသေန ဇာတံ ခတ္တိယံ, သုဝဏ္ဏမဏိမေခလံ၊
ပူဇိတံ [ပူဇိတာ (ပီ။)] ဉာတိသံဃေဟိ, န ဂစ္ဆသိ [ဂဉ္ဆိသိ (သီ။ ပီ။)] ယမက္ခယံ။
‘‘ယတ္ထဿု ဘေရီ နဒတိ, ကုဉ္ဇရော စ နိကူဇတိ [နိကုဉ္ဇတိ (ပီ။)]၊
ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ, ကိံ နု သုခတရံ တတော။
‘‘အဿော စ သိသတိ [အဿော ဟသိသတိ (သီ။), အဿော ဟသိယတိ (သျာ။), အဿော စ သိံသတိ (ပီ။)] ဒွါရေ, ကုမာရော ဥပရောဒတိ၊
ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ, ကိံ နု သုခတရံ တတော။
‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒေ, ကောကိလာဘိနိကူဇိတေ၊
ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ, ကိံ နု သုခတရံ တတော’’။
(ဇာ၊၂၊၇၁။)‘‘ကဟံ နု သော သတ္တုမဒ္ဒနော, ပရရဋ္ဌပ္ပမဒ္ဒနော၊
ကုသော သောဠာရပညာဏော, ယော နော ဒုက္ခာ ပမောစယေ’’။
‘‘ဣဓေဝ သော သတ္တုမဒ္ဒနော, ပရရဋ္ဌပ္ပမဒ္ဒနော၊
ကုသော သောဠာရပညာဏော, ယော တေ သဗ္ဗေ ဝဓိဿတိ’’ [ယော နော ဒုက္ခာ ပမောစယေ (သီ။), သော နော သဗ္ဗေ ဝဓိဿတိ (ပီ။)]။
‘‘ဥမ္မတ္တိကာ နု ဘဏသိ, အန္ဓဗာလာ ပဘာသသိ [အာဒု ဗာလာဝ ဘာသသိ (သီ။ ပီ။)]၊
ကုသော စေ အာဂတော အဿ, ကိံ န [ကိန္နု (သျာ။ က။)] ဇာနေမု တံ မယံ’’။
‘‘ဧသော အာဠာရိကော ပေါသော, ကုမာရီပုရမန္တရေ၊
ဒဠှံ ကတွာန သံဝေလ္လိံ, ကုမ္ဘိံ ဓောဝတိ ဩဏတော’’။
‘‘ဝေဏီ တွမသိ စဏ္ဍာလီ, အဒူသိ ကုလဂန္ဓိနီ၊
ကထံ မဒ္ဒကုလေ ဇာတာ, ဒါသံ ကယိရာသိ ကာမုကံ’’။
‘‘နမှိ ဝေဏီ န စဏ္ဍာလီ, န စမှိ ကုလဂန္ဓိနီ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ’’။
‘‘ယော ဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ, သဒါ ဘောဇေတိ ဝီသတိံ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ’’။
‘‘ယဿ နာဂသဟဿာနိ, သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။
‘‘ယဿ အဿသဟဿာနိ, သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။
‘‘ယဿ ရထသဟဿာနိ, သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။
[( ) အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသုယေဝ ဒိဿတိ] (‘‘ယဿ ဥသဘသဟဿာနိ, သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ) [( ) အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသုယေဝ ဒိဿတိ]။
‘‘ယဿ ဓေနုသဟဿာနိ, သဒါ ဒုဟန္တိ ဝီသတိံ [ဒုယှန္တိ ဝီသတိ (သီ။ ပီ။)]၊
ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၇၂။)‘‘တဂ္ဃ တေ ဒုက္ကဋံ ဗာလေ, ယံ ခတ္တိယံ မဟဗ္ဗလံ၊
နာဂံ မဏ္ဍူကဝဏ္ဏေန, န နံ [န တံ (သီ။ ပီ။)] အက္ခာသိဓာဂတံ’’ [အက္ခာသိ အာဂတံ (သီ။)]။
‘‘အပရာဓံ မဟာရာဇ, တွံ နော ခမ ရထေသဘ၊
ယံ တံ အညာတဝေသေန, နာညာသိမှာ ဣဓာဂတံ’’။
‘‘မာဒိသဿ န တံ ဆန္နံ, ယောဟံ အာဠာရိကော ဘဝေ၊
တွညေဝ မေ ပသီဒဿု, နတ္ထိ တေ ဒေဝ ဒုက္ကဋံ’’။
‘‘ဂစ္ဆ ဗာလေ ခမာပေဟိ, ကုသရာဇံ မဟဗ္ဗလံ၊
ခမာပိတော ကုသော ရာဇာ [ကုသရာဇာ (သဗ္ဗတ္ထ)], သော တေ ဒဿတိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘ပိတုဿ ဝစနံ သုတွာ, ဒေဝဝဏ္ဏီ ပဘာဝတီ၊
သိရသာ အဂ္ဂဟီ ပါဒေ, ကုသရာဇံ မဟဗ္ဗလံ’’။
‘‘ယာမာ ရတျော အတိက္ကန္တာ, တာမာ ဒေဝ တယာ ဝိနာ၊
ဝန္ဒေ တေ သိရသာ ပါဒေ, မာ မေ ကုဇ္ဈံ ရထေသဘ။
‘‘သဗ္ဗံ [သစ္စံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တေ ပဋိဇာနာမိ, မဟာရာဇ သုဏောဟိ မေ၊
န စာပိ အပ္ပိယံ တုယှံ, ကရေယျာမိ အဟံ ပုန။
‘‘ဧဝံ စေ ယာစမာနာယ, ဝစနံ မေ န ကာဟသိ၊
ဣဒါနိ မံ တာတော ဟန္တွာ, ခတ္တိယာနံ ပဒဿတိ’’။
‘‘ဧဝံ တေ ယာစမာနာယ, ကိံ န ကာဟာမိ တေ ဝစော၊
ဝိကုဒ္ဓေါ တျသ္မိ ကလျာဏိ, မာ တွံ ဘာယိ ပဘာဝတိ။
‘‘သဗ္ဗံ တေ ပဋိဇာနာမိ, ရာဇပုတ္တိ သုဏောဟိ မေ၊
န စာပိ အပ္ပိယံ တုယှံ, ကရေယျာမိ အဟံ ပုန။
‘‘တဝ ကာမာ ဟိ သုဿောဏိ, ပဟု [ဗဟု (သျာ။), ဗဟူ (ပီ။), ဗဟုံ (က။)] ဒုက္ခံ တိတိက္ခိသံ [တိတိက္ခိဿံ (သီ။ ပီ။)]၊
ဗဟုံ မဒ္ဒကုလံ ဟန္တွာ, နယိတုံ တံ ပဘာဝတိ’’။
‘‘ယောဇယန္တု ရထေ အဿေ, နာနာစိတ္တေ သမာဟိတေ၊
အထ ဒက္ခထ မေ ဝေဂံ, ဝိဓမန္တဿ [ဝိဓမေန္တဿ (သဗ္ဗတ္ထ)] သတ္တဝေါ’’။
‘‘တဉ္စ တတ္ထ ဥဒိက္ခိံသု, ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ၊
ဝိဇမ္ဘမာနံ သီဟံဝ, ဖောဋေန္တံ ဒိဂုဏံ ဘုဇံ။
(ဇာ၊၂၊၇၃။)‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓဉ္စ အာရုယှ, အာရောပေတွာ ပဘာဝတိံ၊
သင်္ဂါမံ ဩတရိတွာန, သီဟနာဒံ နဒီ ကုသော။
‘‘တဿ တံ နဒတော သုတွာ, သီဟဿေဝိတရေ မိဂါ၊
ခတ္တိယာ ဝိပလာယိံသု, ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဋိတာ [ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဌိတာ (ပီ။)]။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
အညမညဿ ဆိန္ဒန္တိ, ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဋိတာ။
‘‘တသ္မိံ သင်္ဂါမသီသသ္မိံ, ပဿိတွာ ဟဋ္ဌ [တုဋ္ဌ (သီ။)] မာနသော၊
ကုသဿ ရညော ဒေဝိန္ဒော, အဒါ ဝေရောစနံ မဏိံ။
‘‘သော တံ ဝိဇိတွာ သင်္ဂါမံ, လဒ္ဓါ ဝေရောစနံ မဏိံ၊
ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော ရာဇာ, ပါဝေက္ခိ နဂရံ ပုရံ။
‘‘ဇီဝဂ္ဂါဟံ [ဇီဝဂါဟံ (သီ။ ပီ။)] ဂဟေတွာန, ဗန္ဓိတွာ သတ္တ ခတ္တိယေ၊
သသုရဿုပနာမေသိ, ဣမေ တေ ဒေဝ သတ္တဝေါ။
‘‘သဗ္ဗေဝ တေ ဝသံ ဂတာ, အမိတ္တာ ဝိဟတာ တဝ၊
ကာမံ ကရောဟိ တေ တယာ, မုဉ္စ ဝါ တေ ဟနဿု ဝါ’’။
‘‘တုယှေဝ သတ္တဝေါ ဧတေ, န ဟိ တေ မယှ သတ္တဝေါ၊
တွညေဝ နော မဟာရာဇ, မုဉ္စ ဝါ တေ ဟနဿု ဝါ’’။
‘‘ဣမာ တေ ဓီတရော သတ္တ, ဒေဝကညူပမာ သုဘာ၊
ဒဒါဟိ နေသံ ဧကေကံ, ဟောန္တု ဇာမာတရော တဝ’’။
‘‘အမှာကဉ္စေဝ တာသဉ္စ, တွံ နော သဗ္ဗေသမိဿရော၊
တွညေဝ နော မဟာရာဇ, ဒေဟိ နေသံ ယဒိစ္ဆသိ’’။
‘‘ဧကမေကဿ ဧကေကံ, အဒါ သီဟဿရော ကုသော၊
ခတ္တိယာနံ တဒါ တေသံ, ရညော မဒ္ဒဿ ဓီတရော။
‘‘ပီဏိတာ တေန လာဘေန, တုဋ္ဌာ သီဟဿရေ ကုသေ၊
သကရဋ္ဌာနိ ပါယိံသု, ခတ္တိယာ သတ္တ တာဝဒေ။
‘‘ပဘာဝတိဉ္စ အာဒါယ, မဏိံ ဝေရောစနံ သုဘံ [တဒါ (ပီ။)]၊
ကုသာဝတိံ ကုသော ရာဇာ, အဂမာသိ မဟဗ္ဗလော။
(ဇာ၊၂၊၇၄။)‘‘တျဿု ဧကရထေ ယန္တာ, ပဝိသန္တာ ကုသာဝတိံ၊
သမာနာ ဝဏ္ဏရူပေန, နာညမညာတိရောစိသုံ [နာညမညမတိရောစယုံ (သီ။)]။
‘‘မာတာ ပုတ္တေန သင်္ဂစ္ဆိ [သင်္ဂဉ္ဆိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဥဘယော စ ဇယမ္ပတီ၊
သမဂ္ဂါ တေ တဒါ အာသုံ, ဖီတံ ဓရဏိမာဝသု’’န္တိ။
ကုသဇာတကံ ပဌမံ။
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော, အဒု [အာဒု (သီ။ သျာ။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
မနုဿဘူတော ဣဒ္ဓိမာ, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’။
‘‘နာပိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော, နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
မနုဿဘူတော ဣဒ္ဓိမာ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ဘာရဓ’’ [ဘာရဘ (က။)]။
‘‘ကတရူပမိဒံ ဘောတော [ဘောတော (သီ။ ပီ။)], ဝေယျာဝစ္စံ အနပ္ပကံ၊
ဒေဝမှိ ဝဿမာနမှိ, အနောဝဿံ ဘဝံ အကာ။
‘‘တတော ဝါတာတပေ ဃောရေ, သီတစ္ဆာယံ ဘဝံ အကာ၊
တတော အမိတ္တမဇ္ဈေသု [အမိတ္တမဇ္ဈေ စ (သီ။)], သရတာဏံ ဘဝံ အကာ။
‘‘တတော ဖီတာနိ ရဋ္ဌာနိ, ဝသိနော တေ ဘဝံ အကာ၊
တတော ဧကသတံ ခတျေ, အနုယန္တေ [အနုယုတ္တေ (ပီ။)] ဘဝံ အကာ။
‘‘ပတီတာဿု မယံ ဘောတော, ဝဒ တံ [ဝရ တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘဉ္ဇ [ဘည (သီ။ ပီ။), ဘုဉ္ဇ (သျာ။ က။)] မိစ္ဆသိ၊
ဟတ္ထိယာနံ အဿရထံ, နာရိယော စ အလင်္ကတာ၊
နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ, မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ။
‘‘အထ ဝင်္ဂေ [အထ ဝါ သင်္ဂေ (သီ။ ပီ။)] ဝါ မဂဓေ, မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ၊
အထ ဝါ အဿကာဝန္တီ [အဿကာဝန္တိံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], သုမနာ ဒမ္မ တေ မယံ။
‘‘ဥပဍ္ဎံ ဝါပိ ရဇ္ဇဿ, မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ၊
သစေ တေ အတ္ထော ရဇ္ဇေန, အနုသာသ ယဒိစ္ဆသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၇၅။)‘‘န မေ အတ္ထောပိ ရဇ္ဇေန, နဂရေန ဓနေန ဝါ၊
အထောပိ ဇနပဒေန, အတ္ထော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဘောတောဝ ရဋ္ဌေ ဝိဇိတေ, အရညေ အတ္ထိ အဿမော၊
ပိတာ မယှံ ဇနေတ္တီ စ, ဥဘော သမ္မန္တိ အဿမေ။
‘‘တေသာဟံ [တေသွဟံ (က။)] ပုဗ္ဗာစရိယေသု, ပုညံ န လဘာမိ ကာတဝေ၊
ဘဝန္တံ အဇ္ဈာဝရံ ကတွာ, သောဏံ [သောနံ (ပီ။)] ယာစေမု သံဝရံ’’။
‘‘ကရောမိ တေ တံ ဝစနံ, ယံ မံ ဘဏသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ဧတဉ္စ ခေါ နော အက္ခာဟိ, ကီဝန္တော ဟောန္တု ယာစကာ’’။
‘‘ပရောသတံ ဇာနပဒါ, မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဣမေ စ ခတ္တိယာ သဗ္ဗေ, အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊
ဘဝဉ္စ ရာဇာ မနောဇော, အလံ ဟေဿန္တိ ယာစကာ’’။
‘‘ဟတ္ထီ အဿေ စ ယောဇေန္တု, ရထံ သန္နယှ သာရထိ [နံ ရထိ (ပီ။)]၊
အာဗန္ဓနာနိ ဂဏှာထ, ပါဒါသုဿာရယဒ္ဓဇေ [ပါဒေသုဿာရယံ ဓဇေ (သီ။), ပါဒါသုဿာရယံ ဓဇေ (ပီ။)]၊
အဿမံ တံ ဂမိဿာမိ, ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’။
‘‘တတော စ ရာဇာ ပါယာသိ, သေနာယ စတုရင်္ဂိနီ၊
အဂမာ အဿမံ ရမ္မံ, ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’။
‘‘ကဿ ကာဒမ္ဗယော [ကဿ ကာဒမ္ဗမယော (က။)] ကာဇော, ဝေဟာသံ စတုရင်္ဂုလံ၊
အံသံ အသမ္ဖုသံ ဧတိ, ဥဒဟာရာယ [ဥဒဟာရဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဂစ္ဆတော’’။
‘‘အဟံ သောဏော မဟာရာဇ, တာပသော သဟိတဗ္ဗတော [သဟိတံ ဝတော (ပီ။)]၊
ဘရာမိ မာတာပိတရော, ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။
‘‘ဝနေ ဖလဉ္စ မူလဉ္စ, အာဟရိတွာ ဒိသမ္ပတိ၊
ပေါသေမိ မာတာပိတရော, ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရံ’’။
‘‘ဣစ္ဆာမ အဿမံ ဂန္တုံ, ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော၊
မဂ္ဂံ နော သောဏ အက္ခာဟိ, ယေန ဂစ္ဆေမု [ဂစ္ဆာမ (သီ။)] အဿမံ’’။
(ဇာ၊၂၊၇၆။)‘‘အယံ ဧကပဒီ ရာဇ, ယေနေတံ [ယေန တံ (က။)] မေဃသန္နိဘံ၊
ကောဝိဠာရေဟိ သဉ္ဆန္နံ, ဧတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ, တရမာနော မဟာဣသိ၊
ဝေဟာသေ အန္တလိက္ခသ္မိံ, အနုသာသိတွာန ခတ္တိယေ။
‘‘အဿမံ ပရိမဇ္ဇိတွာ, ပညပေတွာန [ပညပေတွာန (သီ။ သျာ။)] အာသနံ၊
ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ, ပိတရံ ပဋိဗောဓယိ။
‘‘ဣမေ အာယန္တိ ရာဇာနော, အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊
အဿမာ နိက္ခမိတွာန, နိသီဒ တွံ [နိသီဒါဟိ (သီ။)] မဟာဣသေ။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, တရမာနော မဟာဣသိ၊
အဿမာ နိက္ခမိတွာန, သဒွါရမှိ ဥပါဝိသိ’’။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ, ဇလန္တံရိဝ တေဇသာ၊
ခတျသံဃပရိဗျူဠှံ, ကောသိယော ဧတဒဗြဝိ။
‘‘ကဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ [မုတိင်္ဂါ စ (ပီ။)], သင်္ခါ ပဏဝဒိန္ဒိမာ [ဒေဏ္ဍိမာ (သီ။ ပီ။)]၊
ပုရတော ပဋိပန္နာနိ, ဟာသယန္တာ ရထေသဘံ။
‘‘ကဿ ကဉ္စနပဋ္ဋေန, ပုထုနာ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ၊
ယုဝါ ကလာပသန္နဒ္ဓေါ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ၊
မုခဉ္စ ရုစိရာ ဘာတိ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ကဿ ပဂ္ဂဟိတံ ဆတ္တံ, သသလာကံ မနောရမံ၊
အာဒိစ္စရံသာဝရဏံ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ကဿ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂယှ, ဝါဠဗီဇနိမုတ္တမံ၊
စရန္တိ ဝရပုညဿ [ဝရပညဿ (သီ။ ပီ။)], ဟတ္ထိက္ခန္ဓေန အာယတော။
‘‘ကဿ သေတာနိ ဆတ္တာနိ, အာဇာနီယာ စ ဝမ္မိတာ၊
သမန္တာ ပရိကိရေန္တိ [ပရိကိရန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
(ဇာ၊၂၊၇၇။)‘‘ကဿ ဧကသတံ ခတျာ, အနုယန္တာ [အနုယုတ္တာ (ပီ။)] ယသဿိနော၊
သမန္တာနုပရိယန္တိ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ဟတ္ထိ အဿရထ ပတ္တိ [ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ (သီ။)], သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
သမန္တာနုပရိယန္တိ [သမန္တာ အနုပရိယာတိ (ပီ။)], ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ကဿေသာ မဟတီ သေနာ, ပိဋ္ဌိတော အနုဝတ္တတိ၊
အက္ခောဘဏီ [အက္ခာဘနီ (သီ။), အက္ခောဘိနီ (သျာ။)] အပရိယန္တာ, သာဂရဿေဝ ဦမိယော’’။
‘‘ရာဇာဘိရာဇာ [ရာဇာဓိရာဇာ (က။)] မနောဇော, ဣန္ဒောဝ ဇယတံ ပတိ၊
နန္ဒဿဇ္ဈာဝရံ ဧတိ, အဿမံ ဗြဟ္မစာရိနံ။
‘‘တဿေသာ မဟတီ သေနာ, ပိဋ္ဌိတော အနုဝတ္တတိ၊
အက္ခောဘဏီ အပရိယန္တာ, သာဂရဿေဝ ဦမိယော’’။
‘‘အနုလိတ္တာ စန္ဒနေန, ကာသိကုတ္တမဓာရိနော [ကာသိကဝတ္ထဓာရိနော (ပီ။)]၊
သဗ္ဗေ ပဉ္ဇလိကာ ဟုတွာ, ဣသီနံ အဇ္ဈုပါဂမုံ’’။
‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ [သိရိံသပါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ နော ရာဇ, အထော ရာဇ အနာမယံ၊
အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေမ, အထော မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ [ဍံသာ စ မကသာ (သီ။), ဍံသာ စ မကသာ စ (ပီ။)], အပ္ပမေဝ သရီသပါ [သိရိံသပါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ဟိံသာ မယှံ [အ မှံ (သီ။ ပီ။)] န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဗဟူနိ ဝဿပူဂါနိ, အဿမေ သမ္မတံ [ဝသတော (သီ။)] ဣဓ၊
နာဘိဇာနာမိ ဥပ္ပန္နံ, အာဗာဓံ အမနောရမံ။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ဣဿရောသိ အနုပ္ပတ္တော, ယံ ဣဓတ္ထိ ပဝေဒယ။
(ဇာ၊၂၊၇၈။)‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော [ကာသမာရိယော (သီ။ သျာ။)]၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ရာဇ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာရာဇ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ’’။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယံ ဒိန္နံ, သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ ကတံ၊
နန္ဒဿာပိ နိသာမေထ, ဝစနံ သော [ယံ (သီ။), ယံ သော (ပီ။)] ပဝက္ခတိ။
‘‘အဇ္ဈာဝရမှာ နန္ဒဿ, ဘောတော သန္တိကမာဂတာ၊
သုဏာတု [သုဏာတု မေ (သီ။ သျာ။)] ဘဝံ ဝစနံ, နန္ဒဿ ပရိသာယ စ’’။
‘‘ပရောသတံ ဇာနပဒါ [ဇနပဒါ (ပီ။)], မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဣမေ စ ခတ္တိယာ သဗ္ဗေ, အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊
ဘဝဉ္စ ရာဇာ မနောဇော, အနုမညန္တု မေ ဝစော။
‘‘ယေ စ သန္တိ [ယေ ဝသန္တိ (သီ။), ယေ ဟိ သန္တိ (ပီ။)] သမီတာရော, ယက္ခာနိ ဣဓ မဿမေ၊
အရညေ ဘူတဘဗျာနိ, သုဏန္တု ဝစနံ မမ။
‘‘နမော ကတွာန ဘူတာနံ, ဣသိံ ဝက္ခာမိ သုဗ္ဗတံ၊
သော တျာဟံ ဒက္ခိဏာ ဗာဟု, တဝ ကောသိယ သမ္မတော။
‘‘ပိတရံ မေ ဇနေတ္တိဉ္စ, ဘတ္တုကာမဿ မေ သတော၊
ဝီရ ပုညမိဒံ ဌာနံ, မာ မံ ကောသိယ ဝါရယ။
‘‘သဗ္ဘိ ဟေတံ ဥပညာတံ, မမေတံ ဥပနိဿဇ၊
ဥဋ္ဌာနပါရိစရိယာယ, ဒီဃရတ္တံ တယာ ကတံ၊
မာတာပိတူသု ပုညာနိ, မမ လောကဒဒေါ ဘဝ။
‘‘တထေဝ သန္တိ မနုဇာ, ဓမ္မေ ဓမ္မပဒံ ဝိဒူ၊
မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ, ယထာ ဇာနာသိ တွံ ဣသေ။
‘‘ဥဋ္ဌာနပါရိစရိယာယ, မာတာပိတုသုခါဝဟံ၊
တံ မံ ပုညာ နိဝါရေတိ, အရိယမဂ္ဂါဝရော နရော’’။
(ဇာ၊၂၊၇၉။)‘‘သုဏန္တု ဘောန္တော ဝစနံ, ဘာတုရဇ္ဈာဝရာ မမ၊
ကုလဝံသံ မဟာရာဇ, ပေါရာဏံ ပရိဟာပယံ၊
အဓမ္မစာရီ ဇေဋ္ဌေသု [ယော ဇေဋ္ဌော (သီ။)], နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ [သော ဥပပဇ္ဇတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ယေ စ ဓမ္မဿ ကုသလာ, ပေါရာဏဿ ဒိသမ္ပတိ၊
စာရိတ္တေန စ သမ္ပန္နာ, န တေ ဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘မာတာပိတာ စ ဘာတာ စ, ဘဂိနီ ဉာတိဗန္ဓဝါ၊
သဗ္ဗေ ဇေဋ္ဌဿ တေ ဘာရာ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ဘာရဓ [ဘာရထ (သျာ။)]။
‘‘အာဒိယိတွာ ဂရုံ ဘာရံ, နာဝိကော ဝိယ ဥဿဟေ၊
ဓမ္မဉ္စ နပ္ပမဇ္ဇာမိ, ဇေဋ္ဌော စသ္မိ ရထေသဘ’’။
‘‘အဓိဂမာ [အဓိဂတမှာ (သီ။), အဓိဂမှာ (သျာ။), အဓိဂတမှ (ပီ။)] တမေ ဉာဏံ, ဇာလံဝ ဇာတဝေဒတော၊
ဧဝမေဝ နော ဘဝံ ဓမ္မံ, ကောသိယော ပဝိဒံသယိ။
‘‘ယထာ ဥဒယမာဒိစ္စော, ဝါသုဒေဝေါ ပဘင်္ကရော၊
ပါဏီနံ ပဝိဒံသေတိ, ရူပံ ကလျာဏပါပကံ၊
ဧဝမေဝ နော ဘဝံ ဓမ္မံ, ကောသိယော ပဝိဒံသယိ’’။
‘‘ဧဝံ မေ ယာစမာနဿ, အဉ္ဇလိံ နာဝဗုဇ္ဈထ၊
တဝ ပဒ္ဓစရော [တဝ ပဋ္ဌစရော (သျာ။), တဝ ဗဒ္ဓဉ္စရော (ပီ။), တဝုပဋ္ဌစရော (က။)] ဟေဿံ, ဝုဋ္ဌိတော ပရိစာရကော’’။
‘‘အဒ္ဓါ နန္ဒ ဝိဇာနာသိ [ပဇာနာသိ (သီ။)], သဒ္ဓမ္မံ သဗ္ဘိ ဒေသိတံ၊
အရိယော အရိယသမာစာရော, ဗာဠှံ တွံ မမ ရုစ္စသိ။
‘‘ဘဝန္တံ ဝဒါမိ ဘောတိဉ္စ, သုဏာထ ဝစနံ မမ၊
နာယံ ဘာရော ဘာရမတော [ဘာရမတ္တော (သီ။ သျာ။)], အဟု မယှံ ကုဒါစနံ။
‘‘တံ မံ ဥပဋ္ဌိတံ သန္တံ, မာတာပိတုသုခါဝဟံ၊
နန္ဒော အဇ္ဈာဝရံ ကတွာ, ဥပဋ္ဌာနာယ ယာစတိ။
‘‘ယော ဝေ ဣစ္ဆတိ ကာမေန, သန္တာနံ ဗြဟ္မစာရိနံ၊
နန္ဒံ ဝေါ ဝရထ ဧကော [နန္ဒံ ဝဒထ ဧကေ (ပီ။)], ကံ နန္ဒော ဥပတိဋ္ဌတု’’။
(ဇာ၊၂၊၈၀။)‘‘တယာ တာတ အနုညာတာ, သောဏ တံ နိဿိတာ မယံ၊
ဥပဃာတုံ [ဥပဃာယိတုံ (သီ။)] လဘေ နန္ဒံ, မုဒ္ဓနိ ဗြဟ္မစာရိနံ’’။
‘‘အဿတ္ထဿေဝ တရုဏံ, ပဝါဠံ မာလုတေရိတံ၊
စိရဿံ နန္ဒံ ဒိသွာန, ဟဒယံ မေ ပဝေဓတိ။
‘‘ယဒါ သုတ္တာပိ သုပိနေ [သုပ္ပန္တေ (သျာ။ ပီ။)], နန္ဒံ ပဿာမိ အာဂတံ၊
ဥဒဂ္ဂါ သုမနာ ဟောမိ, နန္ဒော နော အာဂတော အယံ။
‘‘ယဒါ စ ပဋိဗုဇ္ဈိတွာ, နန္ဒံ ပဿာမိ နာဂတံ၊
ဘိယျော အာဝိသတီ သောကော, ဒေါမနဿဉ္စနပ္ပကံ။
‘‘သာဟံ အဇ္ဇ စိရဿမ္ပိ, နန္ဒံ ပဿာမိ အာဂတံ၊
ဘတ္တုစ္စ [ဘတ္တုဉ္စ (က။)] မယှဉ္စ ပိယော, နန္ဒော နော ပါဝိသီ ဃရံ။
‘‘ပိတုပိ နန္ဒော သုပ္ပိယော, ယံ နန္ဒော နပ္ပဝသေ [ပါဝိသီ (ပီ။)] ဃရာ [ဃရံ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
လဘတူ တာတ နန္ဒော တံ, မံ နန္ဒော ဥပတိဋ္ဌတု’’။
‘‘အနုကမ္ပိကာ ပတိဋ္ဌာ စ, ပုဗ္ဗေ ရသဒဒီ စ နော၊
မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ, မာတာ တံ ဝရတေ ဣသေ။
‘‘ပုဗ္ဗေ ရသဒဒီ ဂေါတ္တီ, မာတာ ပုညူပသံဟိတာ၊
မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ, မာတာ တံ ဝရတေ ဣသေ’’။
‘‘အာကင်္ခမာနာ ပုတ္တဖလံ, ဒေဝတာယ နမဿတိ၊
နက္ခတ္တာနိ စ ပုစ္ဆတိ, ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စ။
‘‘တဿာ ဥတုမှိ နှာတာယ [ဥတုသိနာတာယ (ပီ။)], ဟောတိ ဂဗ္ဘဿ ဝေါက္ကမော [ဂဗ္ဘဿ’ဝက္ကမော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
တေန ဒေါဟဠိနီ ဟောတိ, သုဟဒါ တေန ဝုစ္စတိ။
‘‘သံဝစ္ဆရံ ဝါ ဦနံ ဝါ, ပရိဟရိတွာ ဝိဇာယတိ၊
တေန သာ ဇနယန္တီတိ, ဇနေတ္တိ [ဇနေတ္တီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တေန ဝုစ္စတိ။
‘‘ထနခီရေန [ထနက္ခီရေန (သီ။)] ဂီတေန, အင်္ဂပါဝုရဏေန [အင်္ဂပါပုရဏေန (ပီ။)] စ၊
ရောဒန္တံ ပုတ္တံ [ဧဝ (ပီ။)] တောသေတိ, တောသေန္တီ တေန ဝုစ္စတိ။
(ဇာ၊၂၊၈၁။)‘‘တတော ဝါတာတပေ ဃောရေ, မမံ ကတွာ ဥဒိက္ခတိ၊
ဒါရကံ အပ္ပဇာနန္တံ, ပေါသေန္တီ တေန ဝုစ္စတိ။
‘‘ယဉ္စ မာတုဓနံ ဟောတိ, ယဉ္စ ဟောတိ ပိတုဒ္ဓနံ၊
ဥဘယမ္ပေတဿ ဂေါပေတိ, အပိ ပုတ္တဿ နော သိယာ။
‘‘ဧဝံ ပုတ္တ အဒုံ ပုတ္တ, ဣတိ မာတာ ဝိဟညတိ၊
ပမတ္တံ ပရဒါရေသု, နိသီထေ ပတ္တယောဗ္ဗနေ၊
သာယံ ပုတ္တံ အနာယန္တံ, ဣတိ မာတာ ဝိဟညတိ။
‘‘ဧဝံ ကိစ္ဆာ ဘတော ပေါသော, မာတု အပရိစာရကော၊
မာတရိ မိစ္ဆာ စရိတွာန, နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ။
‘‘ဧဝံ ကိစ္ဆာ ဘတော ပေါသော, ပိတု အပရိစာရကော၊
ပိတရိ မိစ္ဆာ စရိတွာန, နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ။
‘‘ဓနာပိ ဓနကာမာနံ, နဿတိ ဣတိ မေ သုတံ၊
မာတရံ အပရိစရိတွာန, ကိစ္ဆံ ဝါ သော နိဂစ္ဆတိ။
‘‘ဓနာပိ ဓနကာမာနံ, နဿတိ ဣတိ မေ သုတံ၊
ပိတရံ အပရိစရိတွာန, ကိစ္ဆံ ဝါ သော နိဂစ္ဆတိ။
‘‘အာနန္ဒော စ ပမောဒေါ စ, သဒါ ဟသိတကီဠိတံ၊
မာတရံ ပရိစရိတွာန, လဗ္ဘမေတံ ဝိဇာနတော။
‘‘အာနန္ဒော စ ပမောဒေါ စ, သဒါ ဟသိတကီဠိတံ၊
ပိတရံ ပရိစရိတွာန, လဗ္ဘမေတံ ဝိဇာနတော။
‘‘ဒါနဉ္စ ပေယျဝဇ္ဇဉ္စ [ပိယဝါစာ စ (သီ။ သျာ။ က။)], အတ္ထစရိယာ စ ယာ ဣဓ၊
သမာနတ္တတာ [သမာနတ္တာ (ပီ။)] စ ဓမ္မေသု, တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊
ဧတေ ခေါ သင်္ဂဟာ လောကေ, ရထဿာဏီဝ ယာယတော။
ဧတေ စ သင်္ဂဟာ နာဿု, န မာတာ ပုတ္တကာရဏာ၊
လဘေထ မာနံ ပူဇံ ဝါ [ပူဇဉ္စ (ပီ။)], ပိတာ ဝါ ပုတ္တကာရဏာ။
‘‘ယသ္မာ စ သင်္ဂဟာ [သင်္ဂဟေ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၃၊ အ။ နိ။ ၄။၃၂) တဒဋ္ဌကထာယော ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဧတေ, သမ္မပေက္ခန္တိ [သမဝေက္ခန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။) အ။ နိ။ ၄။၃၂] ပဏ္ဍိတာ၊
တသ္မာ မဟတ္တံ ပပ္ပေါန္တိ, ပါသံသာ စ ဘဝန္တိ တေ။
(ဇာ၊၂၊၈၂။)‘‘ဗြဟ္မာတိ [ဗြဟ္မာ ဟိ (ပီ။)] မာတာပိတရော, ပုဗ္ဗာစရိယာတိ ဝုစ္စရေ၊
အာဟုနေယျာ စ ပုတ္တာနံ, ပဇာယ အနုကမ္ပကာ။
‘‘တသ္မာ ဟိ နေ နမဿေယျ, သက္ကရေယျ စ ပဏ္ဍိတော၊
အန္နေန အထော [မထော (ပီ။), အထ (အ။ နိ။ ၄။၆၃၊ ဣတိဝု။ ၁၀၆)] ပါနေန, ဝတ္ထေန သယနေန စ၊
ဥစ္ဆာဒနေန နှာပနေန [နဟာပနေန (သီ။ ပီ။)], ပါဒါနံ ဓောဝနေန စ။
‘‘တာယ နံ ပါရိစရိယာယ [ပရိစရိယာယ (ပီ။)], မာတာပိတူသု ပဏ္ဍိတာ၊
ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ, ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ။
သောဏနန္ဒဇာတကံ ဒုတိယံ။
သတ္တတိနိပါတံ နိဋ္ဌိတံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အထ သတ္တတိမမှိ နိပါတဝရေ, သဘာဝန္တု ကုသာဝတိရာဇဝရော၊
အထ သောဏသုနန္ဒဝရော စ ပုန, အဘိဝါသိတသတ္တတိမမှိ သုတေတိ။
(ဇာ၊၂၊၈၃။)၂၁။ အသီတိနိပါတော
‘‘သုမုခ အနုပစိနန္တာ, ပက္ကမန္တိ ဝိဟင်္ဂမာ၊
ဂစ္ဆ တုဝမ္ပိ မာ ကင်္ခိ, နတ္ထိ ဗဒ္ဓေ [ဗန္ဓေ (သျာ။ က။)] သဟာယတာ’’။
‘‘ဂစ္ဆေ ဝါဟံ န ဝါ ဂစ္ဆေ, န တေန အမရော သိယံ၊
သုခိတံ တံ ဥပါသိတွာ, ဒုက္ခိတံ တံ ကထံ ဇဟေ။
‘‘မရဏံ ဝါ တယာ သဒ္ဓိံ, ဇီဝိတံ ဝါ တယာ ဝိနာ၊
တဒေဝ မရဏံ သေယျော, ယဉ္စေ ဇီဝေ တယာ ဝိနာ။
‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ, ယံ တံ ဧဝံ ဂတံ ဇဟေ၊
ယာ ဂတိ တုယှံ သာ မယှံ, ရုစ္စတေ ဝိဟဂါဓိပ။
‘‘ကာ နု ပါသေန ဗဒ္ဓဿ [ဗန္ဓဿ (သျာ။ က။)], ဂတိ အညာ မဟာနသာ၊
သာ ကထံ စေတယာနဿ, မုတ္တဿ တဝ ရုစ္စတိ။
‘‘ကံ ဝါ တွံ ပဿသေ အတ္ထံ, မမ တုယှဉ္စ ပက္ခိမ၊
ဉာတီနံ ဝါဝသိဋ္ဌာနံ, ဥဘိန္နံ ဇီဝိတက္ခယေ။
‘‘ယံ န ကဉ္စနဒေပိဉ္ဆ [ဒေပိစ္ဆ (သီ။ ပီ။), ဒွေပိစ္ဆ (သျာ။)], အန္ဓေန တမသာ ဂတံ၊
တာဒိသေ သဉ္စဇံ ပါဏံ, ကမတ္ထမဘိဇောတယေ’’။
‘‘ကထံ နု ပတတံ သေဋ္ဌ, ဓမ္မေ အတ္ထံ န ဗုဇ္ဈသိ [ဗုဇ္ဈသေ (သီ။)]၊
ဓမ္မော အပစိတော သန္တော, အတ္ထံ ဒဿေတိ ပါဏိနံ။
‘‘သောဟံ ဓမ္မံ အပေက္ခာနော, ဓမ္မာ စတ္ထံ သမုဋ္ဌိတံ၊
ဘတ္တိဉ္စ တယိ သမ္ပဿံ, နာဝကင်္ခါမိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဧသော သတံ ဓမ္မော, ယော မိတ္တော မိတ္တမာပဒေ၊
န စဇေ ဇီဝိတဿာပိ, ဟေတုဓမ္မမနုဿရံ။
‘‘သွာယံ ဓမ္မော စ တေ စိဏ္ဏော, ဘတ္တိ စ ဝိဒိတာ မယိ၊
ကာမံ ကရဿု မယှေတံ, ဂစ္ဆေဝါနုမတော မယာ’’။
(ဇာ၊၂၊၈၄။)‘‘အပိ တွေဝံ ဂတေ ကာလေ, ယံ ခဏ္ဍံ [ဗဒ္ဓံ (သီ။), ဗန္ဓံ (ပီ။)] ဉာတိနံ မယာ၊
တယာ တံ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နံ [ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္န (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အဿ ပရမသံဝုတံ။
‘‘ဣစ္စေဝံ [ဣစ္စေဝ (သီ။ ပီ။)] မန္တယန္တာနံ, အရိယာနံ အရိယဝုတ္တိနံ၊
ပစ္စဒိဿထ နေသာဒေါ, အာတုရာနမိဝန္တကော။
‘‘တေ သတ္တုမဘိသဉ္စိက္ခ, ဒီဃရတ္တံ ဟိတာ ဒိဇာ၊
တုဏှီမာသိတ္ထ ဥဘယော, န သဉ္စလေသုမာသနာ [န စ သဉ္စေသု’မာသနာ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ဓတရဋ္ဌေ စ ဒိသွာန, သမုဍ္ဍေန္တေ တတော တတော၊
အဘိက္ကမထ ဝေဂေန, ဒိဇသတ္တု ဒိဇာဓိပေ။
‘‘သော စ ဝေဂေနဘိက္ကမ္မ, အာသဇ္ဇ ပရမေ ဒိဇေ၊
ပစ္စကမိတ္ထ [ပစ္စကမ္ပိတ္ထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နေသာဒေါ, ဗဒ္ဓါ ဣတိ ဝိစိန္တယံ။
‘‘ဧကံဝ ဗဒ္ဓမာသီနံ, အဗဒ္ဓဉ္စ ပုနာပရံ၊
အာသဇ္ဇ ဗဒ္ဓမာသီနံ, ပေက္ခမာနမဒီနဝံ။
‘‘တတော သော ဝိမတောယေဝ, ပဏ္ဍရေ အဇ္ဈဘာသထ၊
ပဝဍ္ဎကာယေ အာသီနေ, ဒိဇသံဃဂဏာဓိပေ။
‘‘ယံ နု ပါသေန မဟတာ, ဗဒ္ဓေါ န ကုရုတေ ဒိသံ၊
အထ ကသ္မာ အဗဒ္ဓေါ တွံ, ဗလီ ပက္ခိ န ဂစ္ဆသိ။
‘‘ကိန္နု တျာယံ [တာ’ယံ (သီ။ ပီ။ က။)] ဒိဇော ဟောတိ, မုတ္တော ဗဒ္ဓံ ဥပါသသိ၊
ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ, ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ’’။
‘‘ရာဇာ မေ သော ဒိဇာမိတ္တ, သခါ ပါဏသမော စ မေ၊
နေဝ နံ ဝိဇဟိဿာမိ, ယာဝ ကာလဿ ပရိယာယံ။
‘‘ကထံ ပနာယံ ဝိဟင်္ဂေါ, နာဒ္ဒသ ပါသမောဍ္ဍိတံ၊
ပဒဉှေတံ မဟန္တာနံ, ဗောဒ္ဓုမရဟန္တိ အာပဒံ။
‘‘ယဒါ ပရာဘဝေါ ဟောတိ, ပေါသော ဇီဝိတသင်္ခယေ၊
အထ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ, အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈတိ။
(ဇာ၊၂၊၈၅။)‘‘အပိ တွေဝ မဟာပည, ပါသာ ဗဟုဝိဓာ တတာ [တတာ (သျာ။ က။)]၊
ဂုယှမာသဇ္ဇ [ဂူဠှမာသဇ္ဇ (သီ။ ပီ။)] ဗဇ္ဈန္တိ, အထေဝံ ဇီဝိတက္ခယေ’’။
‘‘အပိ နာယံ တယာ သဒ္ဓိံ, သံဝါသဿ [သမ္ဘာသဿ (သီ။ ပီ။)] သုခုဒြယော၊
အပိ နော အနုမညာသိ, အပိ နော ဇီဝိတံ ဒဒေ’’။
‘‘န စေဝ မေ တွံ ဗဒ္ဓေါသိ, နပိ ဣစ္ဆာမိ တေ ဝဓံ၊
ကာမံ ခိပ္ပမိတော ဂန္တွာ, ဇီဝ တွံ အနိဃော စိရံ’’။
‘‘နေဝါဟမေတမိစ္ဆာမိ, အညတြေတဿ ဇီဝိတာ၊
သစေ ဧကေန တုဋ္ဌောသိ, မုဉ္စေတံ မဉ္စ ဘက္ခယ။
‘‘အာရောဟပရိဏာဟေန, တုလျာသ္မာ [တုလျာမှာ (က။)] ဝယသာ ဥဘော၊
န တေ လာဘေန ဇီဝတ္ထိ [ဇီနတ္ထိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဧတေန နိမိနာ တုဝံ။
‘‘တဒိင်္ဃ သမပေက္ခဿု [သမဝေက္ခသု (သီ။ ပီ။)], ဟောတု ဂိဒ္ဓိ တဝမှသု [တဝသ္မသု (သီ။ သျာ။)]၊
မံ ပုဗ္ဗေ ဗန္ဓ ပါသေန, ပစ္ဆာ မုဉ္စ ဒိဇာဓိပံ။
‘‘တာဝဒေဝ စ တေ လာဘော, ကတာဿ [ကတဿာ (သီ။ ပီ။)] ယာစနာယ စ၊
မိတ္တိ စ ဓတရဋ္ဌေဟိ, ယာဝဇီဝါယ တေ သိယာ’’။
‘‘ပဿန္တု နော မဟာသံဃာ, တယာ မုတ္တံ ဣတော ဂတံ၊
မိတ္တာမစ္စာ စ ဘစ္စာ စ, ပုတ္တဒါရာ စ ဗန္ဓဝါ။
‘‘န စ တေ တာဒိသာ မိတ္တာ, ဗဟူနံ [ဗဟုန္နံ (သီ။ ပီ။)] ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊
ယထာ တွံ ဓတရဋ္ဌဿ, ပါဏသာဓာရဏော သခါ။
‘‘သော တေ သဟာယံ မုဉ္စာမိ, ဟောတု ရာဇာ တဝါနုဂေါ၊
ကာမံ ခိပ္ပမိတော ဂန္တွာ, ဉာတိမဇ္ဈေ ဝိရောစထ’’။
‘‘သော ပတီတော ပမုတ္တေန, ဘတ္တုနာ [ဘတ္တုနော (သျာ။)] ဘတ္တုဂါရဝေါ၊
အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ [ဝင်္ကင်္ဂေါ (သျာ။)], ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။
‘‘ဧဝံ လုဒ္ဒက နန္ဒဿု, သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊
ယထာဟမဇ္ဇ နန္ဒာမိ, မုတ္တံ ဒိသွာ ဒိဇာဓိပံ’’။
(ဇာ၊၂၊၈၆။)‘‘ဧဟိ တံ အနုသိက္ခာမိ, ယထာ တွမပိ လစ္ဆသေ၊
လာဘံ တဝါယံ [ယထာယံ (သီ။ ပီ။)] ဓတရဋ္ဌော, ပါပံ ကိဉ္စိ [ကဉ္စိ (သီ။)] န ဒက္ခတိ။
‘‘ခိပ္ပမန္တေပုရံ နေတွာ [ဂန္တွာ (သျာ။ က။)], ရညော ဒဿေဟိ နော ဥဘော၊
အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ, ကာဇေ [ကာစေ (ပီ။)] ဥဘယတော ဌိတေ။
‘‘ဓတရဋ္ဌာ မဟာရာဇ, ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊
အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ, အယံ သေနာပတီတရော။
‘‘အသံသယံ ဣမံ ဒိသွာ, ဟံသရာဇံ နရာဓိပေါ၊
ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော [စိတ္တော (က။)], ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ’’။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ကမ္မုနာ ဥပပါဒယိ၊
ခိပ္ပမန္တေပုရံ ဂန္တွာ, ရညော ဟံသေ အဒဿယိ၊
အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ, ကာဇေ ဥဘယတော ဌိတေ။
‘‘ဓတရဋ္ဌာ မဟာရာဇ, ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊
အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ, အယံ သေနာပတီတရော’’။
‘‘ကထံ ပနိမေ ဝိဟင်္ဂါ [ဝိဟဂါ (သီ။ ပီ။)], တဝ ဟတ္ထတ္တမာဂတာ [ဟတ္ထတ္ထ’မာဂတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ကထံ လုဒ္ဒေါ မဟန္တာနံ, ဣဿရေ ဣဓ အဇ္ဈဂါ’’။
‘‘ဝိဟိတာ သန္တိမေ ပါသာ, ပလ္လလေသု ဇနာဓိပ၊
ယံ ယဒါယတနံ မညေ, ဒိဇာနံ ပါဏရောဓနံ။
‘‘တာဒိသံ ပါသမာသဇ္ဇ, ဟံသရာဇာ အဗဇ္ဈထ၊
တံ အဗဒ္ဓေါ ဥပါသီနော, မမာယံ အဇ္ဈဘာသထ။
‘‘သုဒုက္ကရံ အနရိယေဟိ, ဒဟတေ ဘာဝမုတ္တမံ၊
ဘတ္တုရတ္ထေ ပရက္ကန္တော, ဓမ္မယုတ္တော [ဓမ္မေ ယုတ္တော (သီ။ ပီ။)] ဝိဟင်္ဂမော။
‘‘အတ္တနာယံ [အတ္တနော ယံ (သျာ။)] စဇိတွာန, ဇီဝိတံ ဇီဝိတာရဟော၊
အနုတ္ထုနန္တော အာသီနော, ဘတ္တု ယာစိတ္ထ ဇီဝိတံ။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ပသာဒမဟမဇ္ဈဂါ၊
တတော နံ ပါမုစိံ [ပါမုဉ္စိံ (ပီ။ က။)] ပါသာ, အနုညာသိံ သုခေန စ။
(ဇာ၊၂၊၈၇။)‘‘‘သော ပတီတော ပမုတ္တေန, ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝေါ၊
အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ, ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။
‘‘‘ဧဝံ လုဒ္ဒက နန္ဒဿု, သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊
ယထာဟမဇ္ဇ နန္ဒာမိ, မုတ္တံ ဒိသွာ ဒိဇာဓိပံ။
‘‘‘ဧဟိ တံ အနုသိက္ခာမိ, ယထာ တွမပိ လစ္ဆသေ၊
လာဘံ တဝါယံ ဓတရဋ္ဌော, ပါပံ ကိဉ္စိ န ဒက္ခတိ။
‘‘‘ခိပ္ပမန္တေပုရံ နေတွာ [ဂန္တွာ (သဗ္ဗတ္ထ)], ရညော ဒဿေဟိ နော ဥဘော၊
အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ, ကာဇေ ဥဘယတော ဌိတေ။
‘‘‘ဓတရဋ္ဌာ မဟာရာဇ, ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊
အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ, အယံ သေနာပတီတရော။
‘‘‘အသံသယံ ဣမံ ဒိသွာ, ဟံသရာဇံ နရာဓိပေါ၊
ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော, ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ’။
‘‘ဧဝမေတဿ ဝစနာ, အာနီတာမေ ဥဘော မယာ၊
ဧတ္ထေဝ ဟိ ဣမေ အာသုံ [အဿု (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဥဘော အနုမတာ မယာ။
‘‘သောယံ ဧဝံ ဂတော ပက္ခီ, ဒိဇော ပရမဓမ္မိကော၊
မာဒိသဿ ဟိ လုဒ္ဒဿ, ဇနယေယျာထ မဒ္ဒဝံ။
‘‘ဥပါယနဉ္စ တေ ဒေဝ, နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသံ၊
သဗ္ဗသာကုဏိကာဂါမေ, တံ ပဿ မနုဇာဓိပ’’။
‘‘ဒိသွာ နိသိန္နံ ရာဇာနံ, ပီဌေ သောဝဏ္ဏယေ သုဘေ၊
အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ, ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။
‘‘ကစ္စိန္နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ, ဓမ္မေန မနုသာသသိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဟံသ, အထော ဟံသ အနာမယံ၊
အထော ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ, ဓမ္မေန မနုသာသဟံ’’ [မနုသိဿတိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ကစ္စိ ဘောတော အမစ္စေသု, ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ကစ္စိ စ [ကစ္စိန္နု (သီ။ ပီ။)] တေ တဝတ္ထေသု, နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
(ဇာ၊၂၊၈၈။)‘‘အထောပိ မေ အမစ္စေသု, ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
အထောပိ တေ [အထောပိမေ (သီ။ ပီ။)] မမတ္ထေသု, နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘ကစ္စိ တေ သာဒိသီ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ပုတ္တရူပယသူပေတာ, တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂါ’’။
‘‘အထော မေ သာဒိသီ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ပုတ္တရူပယသူပေတာ, မမ ဆန္ဒဝသာနုဂါ’’။
‘‘ဘဝန္တံ [ဘဝံ တု (သီ။ ပီ။), ဘဝန္နု (သျာ။)] ကစ္စိ နု မဟာ-သတ္တုဟတ္ထတ္တတံ [ဟတ္ထတ္ထတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဂတော၊
ဒုက္ခမာပဇ္ဇိ ဝိပုလံ, တသ္မိံ ပဌမမာပဒေ။
‘‘ကစ္စိ ယန္တာပတိတွာန, ဒဏ္ဍေန သမပေါထယိ၊
ဧဝမေတေသံ ဇမ္မာနံ, ပါတိကံ [ပါကတိကံ (သီ။ ပီ။)] ဘဝတိ တာဝဒေ’’။
‘‘ခေမမာသိ မဟာရာဇ, ဧဝမာပဒိယာ သတိ [ဧဝမာပဒိ သံသတိ (သီ။ ပီ။)]၊
န စာယံ ကိဉ္စိ ရသ္မာသု, သတ္တူဝ သမပဇ္ဇထ။
‘‘ပစ္စဂမိတ္ထ နေသာဒေါ, ပုဗ္ဗေဝ အဇ္ဈဘာသထ၊
တဒါယံ သုမုခေါယေဝ, ပဏ္ဍိတော ပစ္စဘာသထ။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ပသာဒမယမဇ္ဈဂါ၊
တတော မံ ပါမုစီ ပါသာ, အနုညာသိ သုခေန စ။
‘‘ဣဒဉ္စ သုမုခေနေဝ, ဧတဒတ္ထာယ စိန္တိတံ၊
ဘောတော သကာသေဂမနံ [သကာသေ + အာဂမနံ], ဧတဿ ဓနမိစ္ဆတာ’’။
‘‘သွာဂတဉ္စေဝိဒံ ဘဝတံ, ပတီတော စသ္မိ ဒဿနာ၊
ဧသော စာပိ ဗဟုံ ဝိတ္တံ, လဘတံ ယာဝဒိစ္ဆတိ’’ [ယာဝတိစ္ဆတိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သန္တပ္ပယိတွာ နေသာဒံ, ဘောဂေဟိ မနုဇာဓိပေါ၊
အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂံ, ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ’’။
‘‘ယံ ခလု ဓမ္မမာဓီနံ, ဝသော ဝတ္တတိ ကိဉ္စနံ၊
သဗ္ဗတ္ထိဿရိယံ တဝ [သဗ္ဗတ္ထိဿရိယံ ဘဝတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။), သဗ္ဗိဿရိယံ ဘဝတံ (သျာ။ က။)], တံ ပသာသ [ပသာသထ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ယဒိစ္ဆထ။
(ဇာ၊၂၊၈၉။)‘‘ဒါနတ္ထံ ဥပဘောတ္တုံ ဝါ, ယံ စညံ ဥပကပ္ပတိ၊
ဧတံ ဒဒါမိ ဝေါ ဝိတ္တံ, ဣဿရိယံ [ဣဿေရံ (သီ။), ဣဿရံ (ပီ။)] ဝိဿဇာမိ ဝေါ’’။
‘‘ယထာ စ မျာယံ သုမုခေါ, အဇ္ဈဘာသေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ကာမသာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော, တံ မျာဿ ပရမပ္ပိယံ’’။
‘‘အဟံ ခလု မဟာရာဇ, နာဂရာဇာရိဝန္တရံ၊
ပဋိဝတ္တုံ န သက္ကောမိ, န မေ သော ဝိနယော သိယာ။
‘‘အမှာကဉ္စေဝ သော [ယော (သီ။ ပီ။)] သေဋ္ဌော, တွဉ္စ ဥတ္တမသတ္တဝေါ၊
ဘူမိပါလော မနုဿိန္ဒော, ပူဇာ ဗဟူဟိ ဟေတုဟိ။
‘‘တေသံ ဥဘိန္နံ ဘဏတံ, ဝတ္တမာနေ ဝိနိစ္ဆယေ၊
နန္တရံ [နာန္တရံ (သီ။ ပီ။)] ပဋိဝတ္တဗ္ဗံ, ပေဿေန [ပေသေန (က။)] မနုဇာဓိပ’’။
‘‘ဓမ္မေန ကိရ နေသာဒေါ, ပဏ္ဍိတော အဏ္ဍဇော ဣတိ၊
န ဟေဝ အကတတ္တဿ, နယော ဧတာဒိသော သိယာ။
‘‘ဧဝံ အဂ္ဂပကတိမာ, ဧဝံ ဥတ္တမသတ္တဝေါ၊
ယာဝတတ္ထိ မယာ ဒိဋ္ဌာ, နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသံ။
‘‘တုဋ္ဌောသ္မိ ဝေါ ပကတိယာ, ဝါကျေန မဓုရေန စ၊
ဧသော စာပိ မမစ္ဆန္ဒော, စိရံ ပဿေယျ ဝေါ ဥဘော’’။
‘‘ယံ ကိစ္စံ [ယံကိဉ္စိ (ပီ။)] ပရမေ မိတ္တေ, ကတမသ္မာသု [ရသ္မာသု (သီ။ ပီ။)] တံ တယာ၊
ပတ္တာ နိဿံသယံ တျာမှာ [တျမှာ (ပီ။)], ဘတ္တိရသ္မာသု ယာ တဝ။
‘‘အဒုဉ္စ နူန သုမဟာ, ဉာတိသံဃဿ မန္တရံ၊
အဒဿနေန အသ္မာကံ [အမှာကံ (သီ။ ပီ။)], ဒုက္ခံ ဗဟူသု ပက္ခိသု။
‘‘တေသံ သောကဝိဃာတာယ, တယာ အနုမတာ မယံ၊
တံ ပဒက္ခိဏတော ကတွာ, ဉာတိံ [ဉာတီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပဿေမုရိန္ဒမ [ပဿေမရိန္ဒမ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘အဒ္ဓါဟံ ဝိပုလံ ပီတိံ, ဘဝတံ ဝိန္ဒာမိ ဒဿနာ၊
ဧသော စာပိ မဟာ အတ္ထော, ဉာတိဝိဿာသနာ သိယာ’’။
(ဇာ၊၂၊၉၀။)‘‘ဣဒံ ဝတွာ ဓတရဋ္ဌော [ဓတရဋ္ဌာ (သီ။)], ဟံသရာဇာ နရာဓိပံ၊
ဥတ္တမံ ဇဝမနွာယ [ဥတ္တမဇဝမတ္တာယ (သီ။ ပီ။)], ဉာတိသံဃံ ဥပါဂမုံ။
‘‘တေ အရောဂေ အနုပ္ပတ္တေ, ဒိသွာန ပရမေ ဒိဇေ၊
ကေကာတိ မကရုံ ဟံသာ, ပုထုသဒ္ဒေါ အဇာယထ။
‘‘တေ ပတီတာ ပမုတ္တေန, ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝါ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု [ပရိကရိံသု (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အဏ္ဍဇာ လဒ္ဓပစ္စယာ’’။
‘‘ဧဝံ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ, သဗ္ဗေ ဟောန္တိ ပဒက္ခိဏာ၊
ဟံသာ ယထာ ဓတရဋ္ဌာ, ဉာတိသံဃံ ဥပါဂမု’’န္တိ။
စူဠ [စုလ္လ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟံသဇာတကံ ပဌမံ။
‘‘ဧတေ ဟံသာ ပက္ကမန္တိ, ဝက္ကင်္ဂါ ဘယမေရိတာ၊
ဟရိတ္တစ ဟေမဝဏ္ဏ, ကာမံ သုမုခ ပက္ကမ။
‘‘ဩဟာယ မံ ဉာတိဂဏာ, ဧကံ ပါသဝသံ ဂတံ၊
အနပေက္ခမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ။
‘‘ပတေဝ ပတတံ သေဋ္ဌ, နတ္ထိ ဗဒ္ဓေ သဟာယတာ၊
မာ အနီဃာယ ဟာပေသိ, ကာမံ သုမုခ ပက္ကမ’’။
‘‘နာဟံ ဒုက္ခပရေတောပိ [ဒုက္ခပရေတော’’တိ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၃၆) အဋ္ဌကထာယော ဩလောကေတဗ္ဗာ], ဓတရဋ္ဌ တုဝံ [တဝံ (သီ။ ပီ။)] ဇဟေ၊
ဇီဝိတံ မရဏံ ဝါ မေ, တယာ သဒ္ဓိံ ဘဝိဿတိ။
‘‘နာဟံ ဒုက္ခပရေတောပိ, ဓတရဋ္ဌ တုဝံ ဇဟေ၊
န မံ အနရိယသံယုတ္တေ, ကမ္မေ ယောဇေတုမရဟသိ။
‘‘သကုမာရော သခါ တျသ္မိ, သစိတ္တေ စသ္မိ တေ [သမိတေ (ပီ။), တျသ္မိ တေ (က။)] ဌိတော၊
ဉာတော သေနာပတိ တျာဟံ, ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမ။
(ဇာ၊၂၊၉၁။)‘‘ကထံ အဟံ ဝိကတ္ထိဿံ [ဝိကတ္တိဿံ (ပီ။)], ဉာတိမဇ္ဈေ ဣတော ဂတော၊
တံ ဟိတွာ ပတတံ သေဋ္ဌ, ကိံ တေ ဝက္ခာမိတော ဂတော၊
ဣဓ ပါဏံ စဇိဿာမိ, နာနရိယံ [န အနရိယံ (ပီ။)] ကတ္တုမုဿဟေ’’။
‘‘ဧသော ဟိ ဓမ္မော သုမုခ, ယံ တွံ အရိယပထေ ဌိတော၊
ယော ဘတ္တာရံ သခါရံ မံ, န ပရိစ္စတ္တုမုဿဟေ။
‘‘တဉှိ မေ ပေက္ခမာနဿ, ဘယံ နတွေဝ ဇာယတိ၊
အဓိဂစ္ဆသိ တွံ မယှံ, ဧဝံ ဘူတဿ ဇီဝိတံ’’။
‘‘ဣစ္စေဝံ [ဣစ္စေဝ (သီ။ ပီ။)] မန္တယန္တာနံ, အရိယာနံ အရိယဝုတ္တိနံ၊
ဒဏ္ဍမာဒါယ နေသာဒေါ, အာပတီ [အာပဒီ (က။)] တုရိတော ဘုသံ။
‘‘တမာပတန္တံ ဒိသွာန, သုမုခေါ အတိဗြူဟယိ [အပရိဗြူဟယိ (သီ။ ပီ။)]၊
အဋ္ဌာသိ ပုရတော ရညော, ဟံသော ဝိဿာသယံ ဗျဓံ [ဗျထံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ, န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ၊
အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိဿံ, ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ၊
တေန ပရိယာပဒါနေန [ပရိယာဒါနေန (က။)], ခိပ္ပံ ပါသာ ပမောက္ခသိ’’။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, သုမုခဿ သုဘာသိတံ၊
ပဟဋ္ဌလောမော နေသာဒေါ, အဉ္ဇလိဿ ပဏာမယိ။
‘‘န မေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ, ဘာသန္တော မာနုသိံ ဒိဇော၊
အရိယံ ဗြုဝါနော [ဗြူဟန္တော (သျာ။ က။)] ဝက္ကင်္ဂေါ, စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရံ။
‘‘ကိန္နု တာယံ ဒိဇော ဟောတိ, မုတ္တော ဗဒ္ဓံ ဥပါသသိ၊
ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ, ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ’’။
‘‘ရာဇာ မေ သော ဒိဇာမိတ္တ, သေနာပစ္စဿ ကာရယိံ၊
တမာပဒေ ပရိစ္စတ္တုံ, နုဿဟေ ဝိဟဂါဓိပံ။
‘‘မဟာဂဏာယ ဘတ္တာ မေ, မာ ဧကော ဗျသနံ အဂါ၊
တထာ တံ သမ္မ နေသာဒ, ဘတ္တာယံ အဘိတော ရမေ’’။
(ဇာ၊၂၊၉၂။)‘‘အရိယဝတ္တသိ ဝက္ကင်္ဂ, ယော ပိဏ္ဍမပစာယသိ၊
စဇာမိ တေ တံ ဘတ္တာရံ, ဂစ္ဆထူဘော [ဂစ္ဆတု ဘော (ပီ။)] ယထာသုခံ’’။
‘‘သစေ အတ္တပ္ပယောဂေန, ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ၊
ပဋိဂဏှာမ တေ သမ္မ, ဧတံ အဘယဒက္ခိဏံ။
‘‘နော စေ အတ္တပ္ပယောဂေန, ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ၊
အနိဿရော မုဉ္စမမှေ, ထေယျံ ကယိရာသိ လုဒ္ဒက’’။
‘‘ယဿ တွံ ဘတကော [ဘဋကော (က။)] ရညော, ကာမံ တဿေဝ ပါပယ၊
တတ္ထ သံယမနော [သံယမာနော (ပီ။)] ရာဇာ, ယထာဘိညံ ကရိဿတိ’’။
‘‘ဣစ္စေဝံ ဝုတ္တော နေသာဒေါ, ဟေမဝဏ္ဏေ ဟရိတ္တစေ၊
ဥဘော ဟတ္ထေဟိ သင်္ဂယှ [ပဂ္ဂယှ (သျာ။ က။)], ပဉ္ဇရေ အဇ္ဈဝေါဒဟိ။
‘‘တေ ပဉ္ဇရဂတေ ပက္ခီ, ဥဘော ဘဿရဝဏ္ဏိနေ၊
သုမုခံ ဓတရဋ္ဌဉ္စ, လုဒ္ဒေါ အာဒါယ ပက္ကမိ’’။
‘‘ဟရီယမာနော ဓတရဋ္ဌော, သုမုခံ ဧတဒဗြဝိ၊
ဗာဠှံ ဘာယာမိ သုမုခ, သာမာယ လက္ခဏူရုယာ၊
အသ္မာကံ ဝဓမညာယ, အထတ္တာနံ ဝဓိဿတိ။
‘‘ပါကဟံသာ စ သုမုခ, သုဟေမာ ဟေမသုတ္တစာ၊
ကောဉ္စီ သမုဒ္ဒတီရေဝ, ကပဏာ နူန ရုစ္ဆတိ’’။
‘‘ဧဝံ မဟန္တော လောကဿ, အပ္ပမေယျော မဟာဂဏီ၊
ဧကိတ္ထိမနုသောစေယျ, နယိဒံ ပညဝတာမိဝ။
‘‘ဝါတောဝ ဂန္ဓမာဒေတိ, ဥဘယံ ဆေကပါပကံ၊
ဗာလော အာမကပက္ကံဝ, လောလော အန္ဓောဝ အာမိသံ။
‘‘အဝိနိစ္ဆယညု အတ္ထေသု, မန္ဒောဝ ပဋိဘာသိ [ပဋိဘာတိ (က။)] မံ၊
ကိစ္စာကိစ္စံ န ဇာနာသိ, သမ္ပတ္တော ကာလပရိယာယံ။
‘‘အဍ္ဎုမ္မတ္တော ဥဒီရေသိ, ယော သေယျာ မညသိတ္ထိယော၊
ဗဟုသာဓာရဏာ ဟေတာ, သောဏ္ဍာနံဝ သုရာဃရံ။
(ဇာ၊၂၊၉၃။)‘‘မာယာ စေသာ မရီစီ စ, သောကော ရောဂေါ စုပဒ္ဒဝေါ၊
ခရာ စ ဗန္ဓနာ စေတာ, မစ္စုပါသာ ဂုဟာသယာ [ပစ္စုပါသော ဂုဟာသယော (သီ။ ပီ။)]၊
တာသု ယော ဝိဿသေ ပေါသော, သော နရေသု နရာဓမော’’။
‘‘ယံ ဝုဒ္ဓေဟိ ဥပညာတံ, ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ၊
မဟာဘူတိတ္ထိယော နာမ, လောကသ္မိံ ဥဒပဇ္ဇိသုံ။
‘‘ခိဍ္ဍာ ပဏိဟိတာ တျာသု, ရတိ တျာသု ပတိဋ္ဌိတာ၊
ဗီဇာနိ တျာသု ရူဟန္တိ, ယဒိဒံ သတ္တာ ပဇာယရေ၊
တာသု ကော နိဗ္ဗိဒေ [နိဗ္ဗိဇေ (က။)] ပေါသော, ပါဏမာသဇ္ဇ ပါဏိဘိ [ပါဏဟိ (သီ။)]။
‘‘တွမေဝ နညော သုမုခ, ထီနံ အတ္ထေသု ယုဉ္ဇသိ၊
တဿ တျဇ္ဇ ဘယေ ဇာတေ, ဘီတေန ဇာယတေ မတိ။
‘‘သဗ္ဗော ဟိ သံသယံ ပတ္တော, ဘယံ ဘီရု တိတိက္ခတိ၊
ပဏ္ဍိတာ စ မဟန္တာနော [မဟတ္တာနော (သီ။)], အတ္ထေ ယုဉ္ဇန္တိ ဒုယျုဇေ။
‘‘ဧတဒတ္ထာယ ရာဇာနော, သူရမိစ္ဆန္တိ မန္တိနံ၊
ပဋိဗာဟတိ ယံ သူရော, အာပဒံ အတ္တပရိယာယံ။
‘‘မာ နော အဇ္ဇ ဝိကန္တိံသု, ရညော သူဒါ မဟာနသေ၊
တထာ ဟိ ဝဏ္ဏော ပတ္တာနံ, ဖလံ ဝေဠုံဝ တံ ဝဓိ။
‘‘မုတ္တောပိ န ဣစ္ဆိ [နိစ္ဆသိ (က။)] ဥဍ္ဍေတုံ [ဩဍ္ဍေတုံ (သီ။)], သယံ ဗန္ဓံ ဥပါဂမိ၊
သောပဇ္ဇ သံသယံ ပတ္တော, အတ္ထံ ဂဏှာဟိ မာ မုခံ’’။
‘‘သော တံ [တွံ (သျာ။ ပီ။)] ယောဂံ ပယုဉ္ဇဿု, ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ [ဓမ္မောပသဉှိတံ (က။)]၊
တဝ ပရိယာပဒါနေန, မမ ပါဏေသနံ စရ’’။
‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ, န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ၊
အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိဿံ, ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ [ဓမ္မောပသဉှိတံ (က။)]၊
မမ ပရိယာပဒါနေန, ခိပ္ပံ ပါသာ ပမောက္ခသိ’’။
‘‘သော [သ (သီ။)] လုဒ္ဒေါ ဟံသကာဇေန [ဟံသကာစေန (ပီ။)], ရာဇဒွါရံ ဥပါဂမိ၊
ပဋိဝေဒေထ မံ ရညော, ဓတရဋ္ဌာယမာဂတော’’။
(ဇာ၊၂၊၉၄။)‘‘တေ ဒိသွာ ပုညသံကာသေ, ဥဘော လက္ခဏသမ္မတေ [လက္ခညာသမ္မတေ (သီ။ ပီ။)]၊
ခလု သံယမနော ရာဇာ, အမစ္စေ အဇ္ဈဘာသထ။
‘‘ဒေထ လုဒ္ဒဿ ဝတ္ထာနိ, အန္နံ ပါနဉ္စ ဘောဇနံ၊
ကာမံ ကရော ဟိရညဿ, ယာဝန္တော ဧသ ဣစ္ဆတိ’’။
‘‘ဒိသွာ လုဒ္ဒံ ပသန္နတ္တံ, ကာသိရာဇာ တဒဗြဝိ၊
ယဒျာယံ [ယဒါယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သမ္မ ခေမက, ပုဏ္ဏာ ဟံသေဟိ တိဋ္ဌတိ။
‘‘ကထံ ရုစိမဇ္ဈဂတံ, ပါသဟတ္ထော ဥပါဂမိ၊
ဩကိဏ္ဏံ ဉာတိသံဃေဟိ, နိမ္မဇ္ဈိမံ [နိမဇ္ဈိမံ (သီ။ ပီ။ က။)] ကထံ ဂဟိ’’။
‘‘အဇ္ဇ မေ သတ္တမာ ရတ္တိ, အဒနာနိ [အာဒါနာနိ (သျာ။ ပီ။ က။)] ဥပါသတော [ဥပါဂတော (က။)]၊
ပဒမေတဿ အနွေသံ, အပ္ပမတ္တော ဃဋဿိတော။
‘‘အထဿ ပဒမဒ္ဒက္ခိံ, စရတော အဒနေသနံ၊
တတ္ထာဟံ ဩဒဟိံ ပါသံ, ဧဝံ တံ [ဧဝေတံ (သီ။ ပီ။)] ဒိဇမဂ္ဂဟိံ’’။
‘‘လုဒ္ဒ ဒွေ ဣမေ သကုဏာ, အထ ဧကောတိ ဘာသသိ၊
စိတ္တံ နု တေ ဝိပရိယတ္တံ [ဝိပရိယတ္ထံ (ပီ။)], အဒု ကိန္နု ဇိဂီသသိ’’ [ဇိဂိံသသိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ယဿ လောဟိတကာ တာလာ, တပနီယနိဘာ သုဘာ၊
ဥရံ သံဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, သော မေ ဗန္ဓံ ဥပါဂမိ။
‘‘အထာယံ ဘဿရော ပက္ခီ, အဗဒ္ဓေါ ဗဒ္ဓမာတုရံ၊
အရိယံ ဗြုဝါနော အဋ္ဌာသိ, စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရံ’’။
‘‘အထ ကိံ [အထ ကိန္နု (သီ။ ပီ။), ကထံ နု (သျာ။)] ဒါနိ သုမုခ, ဟနုံ သံဟစ္စ တိဋ္ဌသိ၊
အဒု မေ ပရိသံ ပတ္တော, ဘယာ ဘီတော န ဘာသသိ’’။
‘‘နာဟံ ကာသိပတိ ဘီတော, ဩဂယှ ပရိသံ တဝ၊
နာဟံ ဘယာ န ဘာသိဿံ, ဝါကျံ အတ္ထမှိ တာဒိသေ’’။
‘‘န တေ အဘိသရံ ပဿေ, န ရထေ နပိ ပတ္တိကေ၊
နာဿ စမ္မံ ဝ ကီဋံ ဝါ, ဝမ္မိတေ စ ဓနုဂ္ဂဟေ။
(ဇာ၊၂၊၉၅။)‘‘န ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဝါ, နဂရံ ဝါ သုမာပိတံ၊
ဩကိဏ္ဏပရိခံ ဒုဂ္ဂံ, ဒဠှမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကံ၊
ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌော သုမုခ, ဘာယိတဗ္ဗံ န ဘာယသိ’’။
‘‘န မေ အဘိသရေနတ္ထော, နဂရေန ဓနေန ဝါ၊
အပထေန ပထံ ယာမ, အန္တလိက္ခေစရာ မယံ။
‘‘သုတာ စ ပဏ္ဍိတာ တျမှာ, နိပုဏာ အတ္ထစိန္တကာ [စတ္ထစိန္တကာ (က။)]၊
ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝါစံ, သစ္စေ စဿ ပတိဋ္ဌိတော။
‘‘ကိဉ္စ တုယှံ အသစ္စဿ, အနရိယဿ ကရိဿတိ၊
မုသာဝါဒိဿ လုဒ္ဒဿ, ဘဏိတမ္ပိ သုဘာသိတံ’’။
‘‘တံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနာ, ဣမံ ခေမမကာရယိ [ခေမိကာရယိ (သီ။ ပီ။)]၊
အဘယဉ္စ တယာ ဃုဋ္ဌံ, ဣမာယော ဒသဓာ ဒိသာ။
‘‘ဩဂယှ တေ ပေါက္ခရဏိံ, ဝိပ္ပသန္နောဒကံ သုစိံ၊
ပဟူတံ စာဒနံ တတ္ထ, အဟိံသာ စေတ္ထ ပက္ခိနံ။
‘‘ဣဒံ သုတွာန နိဂ္ဃေါသံ, အာဂတမှ တဝန္တိကေ၊
တေ တေ ဗန္ဓသ္မ ပါသေန, ဧတံ တေ ဘာသိတံ မုသာ။
‘‘မုသာဝါဒံ ပုရက္ခတွာ, ဣစ္ဆာလောဘဉ္စ ပါပကံ၊
ဥဘော သန္ဓိမတိက္ကမ္မ, အသာတံ ဥပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘နာပရဇ္ဈာမ သုမုခ, နပိ လောဘာဝ မဂ္ဂဟိံ၊
သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျတ္ထ, နိပုဏာ အတ္ထစိန္တကာ။
‘‘အပ္ပေဝတ္ထဝတိံ ဝါစံ, ဗျာဟရေယျုံ [ဗျာကရေယျုံ (သီ။ ပီ။)] ဣဓာဂတာ၊
တထာ တံ သမ္မ နေသာဒေါ, ဝုတ္တော သုမုခ မဂ္ဂဟိ’’။
‘‘နေဝ ဘီတာ [ဘူတာ (သျာ။ က။)] ကာသိပတိ, ဥပနီတသ္မိ ဇီဝိတေ၊
ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝါစံ, သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ။
‘‘ယော မိဂေန မိဂံ ဟန္တိ, ပက္ခိံ ဝါ ပန ပက္ခိနာ၊
သုတေန ဝါ သုတံ ကိဏျာ [ကိဏေ (သီ။ ပီ။)], ကိံ အနရိယတရံ တတော။
(ဇာ၊၂၊၉၆။)‘‘ယော စာရိယရုဒံ [စ အရိယရုဒံ (သီ။ ပီ။)] ဘာသေ, အနရိယဓမ္မဝဿိတော [အနရိယဓမ္မမဝဿိတော (သီ။)]၊
ဥဘော သော ဓံသတေ လောကာ, ဣဓ စေဝ ပရတ္ထ စ။
‘‘န မဇ္ဇေထ ယသံ ပတ္တော, န ဗျာဓေ [ဗျထေ (သီ။ ပီ။)] ပတ္တသံသယံ၊
ဝါယမေထေဝ ကိစ္စေသု, သံဝရေ ဝိဝရာနိ စ။
‘‘ယေ ဝုဒ္ဓါ အဗ္ဘတိက္ကန္တာ [နာဗ္ဘစိက္ခန္တာ (က။)], သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ဧဝံတေ [ဧဝေတေ (သီ။ ပီ။)] တိဒိဝံ ဂတာ။
‘‘ဣဒံ သုတွာ ကာသိပတိ, ဓမ္မမတ္တနိ ပါလယ၊
ဓတရဋ္ဌဉ္စ မုဉ္စာဟိ, ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမံ’’။
‘‘အာဟရန္တုဒကံ ပဇ္ဇံ, အာသနဉ္စ မဟာရဟံ၊
ပဉ္ဇရတော ပမောက္ခာမိ, ဓတရဋ္ဌံ ယသဿိနံ။
‘‘တဉ္စ သေနာပတိံ ဓီရံ, နိပုဏံ အတ္ထစိန္တကံ၊
ယော သုခေ သုခိတော ရညေ [ရညော (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)], ဒုက္ခိတေ ဟောတိ ဒုက္ခိတော။
‘‘ဧဒိသော ခေါ အရဟတိ, ပိဏ္ဍမသ္နာတု ဘတ္တုနော၊
ယထာယံ သုမုခေါ ရညော, ပါဏသာဓာရဏော သခါ’’။
‘‘ပီဌဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ, အဋ္ဌပါဒံ မနောရမံ၊
မဋ္ဌံ ကာသိကမတ္ထန္နံ [ကာသိကပတ္ထိဏ္ဏံ (သီ။), ကာသိကဝတ္ထိနံ (သျာ။ ပီ။)], ဓတရဋ္ဌော ဥပါဝိသိ။
‘‘ကောစ္ဆဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ, ဝေယျဂ္ဃပရိသိဗ္ဗိတံ၊
သုမုခေါ အဇ္ဈုပါဝေက္ခိ, ဓတရဋ္ဌဿနန္တရာ [အနန္တရံ (သီ။)]။
‘‘တေသံ ကဉ္စနပတ္တေဟိ, ပုထူ အာဒါယ ကာသိယော၊
ဟံသာနံ အဘိဟာရေသုံ, အဂ္ဂရညော ပဝါသိတံ’’။
‘‘ဒိသွာ အဘိဟဋံ အဂ္ဂံ, ကာသိရာဇေန ပေသိတံ၊
ကုသလော ခတ္တဓမ္မာနံ, တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာ။
‘‘ကစ္စိန္နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ, ဓမ္မေန မနုသာသသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၉၇။)‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဟံသ, အထော ဟံသ အနာမယံ၊
အထော ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ, ဓမ္မေနံ မနုသာသဟံ။
‘‘ကစ္စိ ဘောတော အမစ္စေသု, ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ကစ္စိ စ တေ တဝတ္ထေသု, နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘အထောပိ မေ အမစ္စေသု, ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
အထောပိ တေ မမတ္ထေသု, နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘ကစ္စိ တေ သာဒိသီ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ပုတ္တရူပယသူပေတာ, တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂါ’’။
‘‘အထော မေ သာဒိသီ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ပုတ္တရူပယသူပေတာ, မမ ဆန္ဒဝသာနုဂါ’’။
‘‘ကစ္စိ ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ, အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ၊
အသာဟသေန ဓမ္မေန, သမေန မနုသာသသိ’’။
‘‘အထော ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ, အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ၊
အသာဟသေန ဓမ္မေန, သမေန မနုသာသဟံ’’။
‘‘ကစ္စိ သန္တော အပစိတာ, အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ၊
နော စေ [စ (သျာ။ က။)] ဓမ္မံ နိရံကတွာ, အဓမ္မမနုဝတ္တသိ’’။
‘‘သန္တော စ မေ အပစိတာ, အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ၊
ဓမ္မမေဝါနုဝတ္တာမိ, အဓမ္မော မေ နိရင်္ကတော’’။
‘‘ကစ္စိ နာနာဂတံ [ကစ္စိ နုနာဂတံ (သျာ။ က။)] ဒီဃံ, သမဝေက္ခသိ ခတ္တိယ၊
ကစ္စိ မတ္တော [န မတ္တော (သီ။)] မဒနီယေ, ပရလောကံ န သန္တသိ’’။
‘‘နာဟံ အနာဂတံ [အဟံ အနာဂတံ (သျာ။)] ဒီဃံ, သမဝေက္ခာမိ ပက္ခိမ၊
ဌိတော ဒသသု ဓမ္မေသု, ပရလောကံ န သန္တသေ [သန္တသိံ (သျာ။)]။
‘‘ဒါနံ သီလံ ပရိစ္စာဂံ, အဇ္ဇဝံ မဒ္ဒဝံ တပံ၊
အက္ကောဓံ အဝိဟိံသဉ္စ, ခန္တိဉ္စ [ခန္တီ စ (က။)] အဝိရောဓနံ။
‘‘ဣစ္စေတေ ကုသလေ ဓမ္မေ, ဌိတေ ပဿာမိ အတ္တနိ၊
တတော မေ ဇာယတေ ပီတိ, သောမနဿဉ္စနပ္ပကံ။
(ဇာ၊၂၊၉၈။)‘‘သုမုခေါ စ အစိန္တေတွာ, ဝိသဇ္ဇိ [ဝိဿဇိ (သီ။ ပီ။)] ဖရုသံ ဂိရံ၊
ဘာဝဒေါသမနညာယ, အသ္မာကာယံ ဝိဟင်္ဂမော။
‘‘သော ကုဒ္ဓေါ ဖရုသံ ဝါစံ, နိစ္ဆာရေသိ အယောနိသော၊
ယာနသ္မာသု [ယာနသ္မာသု (သီ။ သျာ ပီ။)] န ဝိဇ္ဇန္တိ, နယိဒံ [န ဣဒံ (သီ။ ပီ။)] ပညဝတာမိဝ’’။
‘‘အတ္ထိ မေ တံ အတိသာရံ, ဝေဂေန မနုဇာဓိပ၊
ဓတရဋ္ဌေ စ ဗဒ္ဓသ္မိံ, ဒုက္ခံ မေ ဝိပုလံ အဟု။
‘‘တွံ နော ပိတာဝ ပုတ္တာနံ, ဘူတာနံ ဓရဏီရိဝ၊
အသ္မာကံ အဓိပန္နာနံ, ခမဿု ရာဇကုဉ္ဇရ’’။
‘‘ဧတံ [ဧဝံ (သျာ။ က။)] တေ အနုမောဒါမ, ယံ ဘာဝံ န နိဂူဟသိ၊
ခိလံ ပဘိန္ဒသိ ပက္ခိ, ဥဇုကောသိ ဝိဟင်္ဂမ’’။
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ, ကာသိရာဇ နိဝေသနေ၊
ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ, မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။
‘‘မဏယော သင်္ခမုတ္တဉ္စ, ဝတ္ထကံ ဟရိစန္ဒနံ၊
အဇိနံ ဒန္တဘဏ္ဍဉ္စ, လောဟံ ကာဠာယသံ ဗဟုံ၊
ဧတံ ဒဒါမိ ဝေါ ဝိတ္တံ, ဣဿရိယံ [ဣဿေရံ (သီ။), ဣဿရံ (သျာ။ ပီ။ က။)] ဝိဿဇာမိ ဝေါ’’။
‘‘အဒ္ဓါ အပစိတာ တျမှာ, သက္ကတာ စ ရထေသဘ၊
ဓမ္မေသု ဝတ္တမာနာနံ, တွံ နော အာစရိယော ဘဝ။
‘‘အာစရိယ သမနုညာတာ, တယာ အနုမတာ မယံ၊
တံ ပဒက္ခိဏတော ကတွာ, ဉာတိံ [ဉာတီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပဿေမုရိန္ဒမ’’ [ပဿေမရိန္ဒမ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သဗ္ဗရတ္တိံ စိန္တယိတွာ, မန္တယိတွာ ယထာတထံ၊
ကာသိရာဇာ အနုညာသိ, ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမံ’’။
‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယုဂ္ဂမနံ [သုရိယဿုဂ္ဂမနံ (သီ။ သျာ။), သုရိယုဂ္ဂမနံ (ပီ။)] ပတိ၊
ပေက္ခတော ကာသိရာဇဿ, ဘဝနာ တေ [ဘဝနတော (သျာ။ က။)] ဝိဂါဟိသုံ’’။
‘‘တေ အရောဂေ အနုပ္ပတ္တေ, ဒိသွာန ပရမေ ဒိဇေ၊
ကေကာတိ မကရုံ ဟံသာ, ပုထုသဒ္ဒေါ အဇာယထ။
(ဇာ၊၂၊၉၉။)‘‘တေ ပတီတာ ပမုတ္တေန, ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝါ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု, အဏ္ဍဇာ လဒ္ဓပစ္စယာ’’။
‘‘ဧဝံ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ, သဗ္ဗေ ဟောန္တိ ပဒက္ခိဏာ၊
ဟံသာ ယထာ ဓတရဋ္ဌာ, ဉာတိသံဃံ ဥပါဂမု’’န္တိ။
မဟာဟံသဇာတကံ ဒုတိယံ။
‘‘နေဝ ကိဏာမိ နပိ ဝိက္ကိဏာမိ, န စာပိ မေ သန္နိစယော စ အတ္ထိ [ဣဓတ္ထိ (သျာ။)]၊
သုကိစ္ဆရူပံ ဝတိဒံ ပရိတ္တံ, ပတ္ထောဒနော နာလမယံ ဒုဝိန္နံ’’။
‘‘အပ္ပမှာ အပ္ပကံ ဒဇ္ဇာ, အနုမဇ္ဈတော မဇ္ဈကံ၊
ဗဟုမှာ ဗဟုကံ ဒဇ္ဇာ, အဒါနံ နုပပဇ္ဇတိ [န ဥပပဇ္ဇတိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ, ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊
အရိယမဂ္ဂံ သမာရူဟ [အရိယံ မဂ္ဂံ သမာရုဟ (သီ။ ပီ။)], နေကာသီ လဘတေ သုခံ’’။
‘‘မောဃဉ္စဿ ဟုတံ ဟောတိ, မောဃဉ္စာပိ သမီဟိတံ၊
အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ, ဧကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။
‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ, ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊
အရိယမဂ္ဂံ သမာရူဟ, နေကာသီ လဘတေ သုခံ’’။
‘‘သစ္စဉ္စဿ ဟုတံ ဟောတိ, သစ္စဉ္စာပိ သမီဟိတံ၊
အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ, နေကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။
‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ, ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊
အရိယမဂ္ဂံ သမာရူဟ, နေကာသီ လဘတေ သုခံ’’။
‘‘သရဉ္စ ဇုဟတိ ပေါသော, ဗဟုကာယ ဂယာယ စ၊
ဒေါဏေ တိမ္ဗရုတိတ္ထသ္မိံ, သီဃသောတေ မဟာဝဟေ။
‘‘အတြ စဿ ဟုတံ ဟောတိ, အတြ စဿ သမီဟိတံ၊
အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ, နေကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။
(ဇာ၊၂၊၁၀၀။)‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ, ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊
အရိယမဂ္ဂံ သမာရူဟ, နေကာသီ လဘတေ သုခံ’’။
‘‘ဗဠိသဉှိ သော နိဂိလတိ [နိဂ္ဂိလတိ (သီ။ ပီ။)], ဒီဃသုတ္တံ သဗန္ဓနံ၊
အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ, ဧကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။
‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ, ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊
အရိယမဂ္ဂံ သမာရူဟ, နေကာသီ လဘတေ သုခံ’’။
‘‘ဥဠာရဝဏ္ဏာ ဝတ ဗြာဟ္မဏာ ဣမေ, အယဉ္စ ဝေါ သုနခေါ ကိဿ ဟေတု၊
ဥစ္စာဝစံ ဝဏ္ဏနိဘံ ဝိကုဗ္ဗတိ, အက္ခာထ နော ဗြာဟ္မဏာ ကေ နု တုမှေ’’။
‘‘စန္ဒော စ သူရိယော စ [သူရိယော စ (က။)] ဥဘော ဣဓာဂတာ, အယံ ပန မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
သက္ကောဟမသ္မိ တိဒသာနမိန္ဒော, ဧသော စ ခေါ ပဉ္စသိခေါတိ ဝုစ္စတိ။
‘‘ပါဏိဿရာ မုဒိင်္ဂါ စ [မုတိင်္ဂါ စ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မုရဇာလမ္ဗရာနိ စ၊
သုတ္တမေနံ ပဗောဓေန္တိ, ပဋိဗုဒ္ဓေါ စ နန္ဒတိ’’။
‘‘ယေ ကေစိမေ မစ္ဆရိနော ကဒရိယာ, ပရိဘာသကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊
ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ, ကာယဿ ဘေဒါ နိရယံ ဝဇန္တိ’’။
‘‘ယေ ကေစိမေ သုဂ္ဂတိမာသမာနာ [သုဂ္ဂတိမာသသာနာ (သီ။ ပီ။), သုဂ္ဂတာသိသမာနာ (က။)], ဓမ္မေ ဌိတာ သံယမေ သံဝိဘာဂေ၊
ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ, ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ ဝဇန္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၀၁။)‘‘တွံ နောသိ ဉာတိ ပုရိမာသု ဇာတိသု, သော မစ္ဆရီ ရောသကော [ကောသိယော (သျာ။ က။)] ပါပဓမ္မော၊
တဝေဝ အတ္ထာယ ဣဓာဂတမှာ, မာ ပါပဓမ္မော နိရယံ ဂမိတ္ထ’’ [အပတ္ထ (က။ သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ မံ ဝေါ ဟိတကာမာ, ယံ မံ သမနုသာသထ၊
သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ, သဗ္ဗံ ဝုတ္တံ ဟိတေသိဘိ။
‘‘ဧသာဟမဇ္ဇေဝ ဥပါရမာမိ, န စာပိဟံ [န စာပဟံ (သီ။ ပီ။)] ကိဉ္စိ ကရေယျ ပါပံ၊
န စာပိ မေ ကိဉ္စိ အဒေယျမတ္ထိ, န စာပိဒတွာ ဥဒကံ ပိဝါမိ [ဥဒကမ္ပဟံ ပိဗေ (သီ။)]။
‘‘ဧဝဉ္စ မေ ဒဒတော သဗ္ဗကာလံ [သဗ္ဗကာလေ (က။)], ဘောဂါ ဣမေ ဝါသဝ ခီယိဿန္တိ၊
တတော အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ သက္က, ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ’’။
‘‘နဂုတ္တမေ ဂိရိဝရေ ဂန္ဓမာဒနေ, မောဒန္တိ တာ ဒေဝဝရာဘိပါလိတာ၊
အထာဂမာ ဣသိဝရော သဗ္ဗလောကဂူ, သုပုပ္ဖိတံ ဒုမဝရသာခမာဒိယ။
‘‘သုစိံ သုဂန္ဓံ တိဒသေဟိ သက္ကတံ, ပုပ္ဖုတ္တမံ အမရဝရေဟိ သေဝိတံ၊
အလဒ္ဓ မစ္စေဟိ ဝ ဒါနဝေဟိ ဝါ, အညတြ ဒေဝေဟိ တဒါရဟံ ဟိဒံ [ဟိတံ (သျာ။)]။
‘‘တတော စတဿော ကနကတ္တစူပမာ, ဥဋ္ဌာယ နာရိယော ပမဒါဓိပါ မုနိံ၊
အာသာ စ သဒ္ဓါ စ သိရီ တတော ဟိရီ, ဣစ္စဗြဝုံ နာရဒဒေဝ ဗြာဟ္မဏံ။
(ဇာ၊၂၊၁၀၂။)‘‘သစေ အနုဒ္ဒိဋ္ဌံ တယာ မဟာမုနိ, ပုပ္ဖံ ဣမံ ပါရိဆတ္တဿ ဗြဟ္မေ၊
ဒဒါဟိ နော သဗ္ဗာ ဂတိ တေ ဣဇ္ဈတု, တုဝမ္ပိ နော ဟောဟိ ယထေဝ ဝါသဝေါ။
‘‘တံ ယာစမာနာဘိသမေက္ခ နာရဒေါ, ဣစ္စဗြဝီ သံကလဟံ ဥဒီရယိ၊
န မယှမတ္ထတ္ထိ ဣမေဟိ ကောစိ နံ, ယာယေဝ ဝေါ သေယျသိ သာ ပိဠန္ဓထ’’ [ပိဠယှထ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘တွံ နောတ္တမေဝါဘိသမေက္ခ နာရဒ, ယဿိစ္ဆသိ တဿာ အနုပ္ပဝေစ္ဆသု၊
ယဿာ ဟိ နော နာရဒ တွံ ပဒဿသိ, သာယေဝ နော ဟေဟိတိ သေဋ္ဌသမ္မတာ’’။
‘‘အကလ္လမေတံ ဝစနံ သုဂတ္တေ, ကော ဗြာဟ္မဏော သံကလဟံ ဥဒီရယေ၊
ဂန္တွာန ဘူတာဓိပမေဝ ပုစ္ဆထ, သစေ န ဇာနာထ ဣဓုတ္တမာဓမံ’’။
‘‘တာ နာရဒေန ပရမပ္ပကောပိတာ, ဥဒီရိတာ ဝဏ္ဏမဒေန မတ္တာ၊
သကာသေ [သကာသံ (က။)] ဂန္တွာန သဟဿစက္ခုနော, ပုစ္ဆိံသု ဘူတာဓိပံ ကာ နု သေယျသိ’’။
‘‘တာ ဒိသွာ အာယတ္တမနာ ပုရိန္ဒဒေါ, ဣစ္စဗြဝီ ဒေဝဝရော ကတဉ္ဇလီ၊
သဗ္ဗာဝ ဝေါ ဟောထ သုဂတ္တေ သာဒိသီ, ကော နေဝ ဘဒ္ဒေ ကလဟံ ဥဒီရယိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၀၃။)‘‘ယော သဗ္ဗလောကစ္စရိတော [သဗ္ဗလောကံ စရကော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မဟာမုနိ, ဓမ္မေ ဌိတော နာရဒေါ [နာရဒ (သျာ။)] သစ္စနိက္ကမော၊
သော နောဗြဝိ [ဗြဝီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဂိရိဝရေ ဂန္ဓမာဒနေ, ဂန္တွာန ဘူတာဓိပမေဝ ပုစ္ဆထ၊
သစေ န ဇာနာထ ဣဓုတ္တမာဓမံ’’။
‘‘အသု [အသူ (သျာ။)] ဗြဟာရညစရော မဟာမုနိ, နာဒတွာ ဘတ္တံ ဝရဂတ္တေ ဘုဉ္ဇတိ၊
ဝိစေယျ ဒါနာနိ ဒဒါတိ ကောသိယော, ယဿာ ဟိ သော ဒဿတိ သာဝ သေယျသိ’’။
‘‘အသူ ဟိ ယော သမ္မတိ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ, ဂင်္ဂါယ တီရေ ဟိမဝန္တပဿနိ [ဟိမဝန္တပသ္မနိ (သီ။ ပီ။ က။)]၊
သ ကောသိယော ဒုလ္လဘပါနဘောဇနော, တဿ သုဓံ ပါပယ ဒေဝသာရထိ’’။
‘‘သ [သော (သျာ။)] မာတလီ ဒေဝဝရေန ပေသိတော, သဟဿယုတ္တံ အဘိရုယှ သန္ဒနံ၊
သုခိပ္ပမေဝ [သ ခိပ္ပမေဝ (သီ။ ပီ။)] ဥပဂမ္မ အဿမံ, အဒိဿမာနော မုနိနော သုဓံ အဒါ’’။
‘‘ဥဒဂ္ဂိဟုတ္တံ ဥပတိဋ္ဌတော ဟိ မေ, ပဘင်္ကရံ လောကတမောနုဒုတ္တမံ၊
သဗ္ဗာနိ ဘူတာနိ အဓိစ္စ [အတိစ္စ (သီ။ ပီ။)] ဝါသဝေါ, ကော နေဝ မေ ပါဏိသု ကိံ သုဓောဒဟိ။
‘‘သင်္ခူပမံ သေတမတုလျဒဿနံ, သုစိံ သုဂန္ဓံ ပိယရူပမဗ္ဘုတံ၊
အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ မမ ဇာတု စက္ခုဘိ [ဇာတစက္ခုဟိ (သီ။ ပီ။)], ကာ ဒေဝတာ ပါဏိသု ကိံ သုဓောဒဟိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၀၄။)‘‘အဟံ မဟိန္ဒေန မဟေသိ ပေသိတော, သုဓာဘိဟာသိံ တုရိတော မဟာမုနိ၊
ဇာနာသိ မံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ, ဘုဉ္ဇဿု ဘတ္တုတ္တမ မာဘိဝါရယိ [မာ ဝိစာရယိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ဘုတ္တာ စ သာ ဒွါဒသ ဟန္တိ ပါပကေ, ခုဒံ ပိပါသံ အရတိံ ဒရက္လမံ [ဒရထံ ကိလံ (သျာ။), ဒရထက္ခမံ (က။)]၊
ကောဓူပနာဟဉ္စ ဝိဝါဒပေသုဏံ, သီတုဏှတန္ဒိဉ္စ ရသုတ္တမံ ဣဒံ’’။
‘‘န ကပ္ပတီ မာတလိ မယှ ဘုဉ္ဇိတုံ, ပုဗ္ဗေ အဒတွာ ဣတိ မေ ဝတုတ္တမံ၊
န စာပိ ဧကာသ္နမရီယပူဇိတံ [ဧကာသနံ အရိယပူဇိတံ (သီ။ ပီ။)], အသံဝိဘာဂီ စ သုခံ န ဝိန္ဒတိ’’။
‘‘ထီဃာတကာ ယေ စိမေ ပါရဒါရိကာ, မိတ္တဒ္ဒုနော ယေ စ သပန္တိ သုဗ္ဗတေ၊
သဗ္ဗေ စ တေ မစ္ဆရိပဉ္စမာဓမာ, တသ္မာ အဒတွာ ဥဒကမ္ပိ နာသ္နိယေ [နာသ္မိယေ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သော ဟိတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ ပန, ဒဿာမိ ဒါနံ ဝိဒုသမ္ပဝဏ္ဏိတံ၊
သဒ္ဓါ ဝဒညူ ဣဓ ဝီတမစ္ဆရာ, ဘဝန္တိ ဟေတေ သုစိသစ္စသမ္မတာ’’ [သမ္မသမ္မတာ (သီ။)]။
‘‘အတော မတာ [မုတာ (သီ။ ပီ။)] ဒေဝဝရေန ပေသိတာ, ကညာ စတဿော ကနကတ္တစူပမာ၊
အာသာ စ သဒ္ဓါ စ သိရီ တတော ဟိရီ [သိရီ ဟိရီ တတော (ပီ။)], တံ အဿမံ အာဂမု [အာဂမုံ (သီ။ ပီ။ က။)] ယတ္ထ ကောသိယော။
(ဇာ၊၂၊၁၀၅။)‘‘တာ ဒိသွာ သဗ္ဗော ပရမပ္ပမောဒိတော [သဗ္ဗာ ပရမပ္ပမောဒိတာ (သျာ။)], သုဘေန ဝဏ္ဏေန သိခါရိဝဂ္ဂိနော၊
ကညာ စတဿော စတုရော စတုဒ္ဒိသာ, ဣစ္စဗြဝီ မာတလိနော စ သမ္မုခါ။
‘‘ပုရိမံ ဒိသံ ကာ တွံ ပဘာသိ ဒေဝတေ, အလင်္ကတာ တာရဝရာဝ ဩသဓီ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ, အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတာ။
‘‘သိရာဟ ဒေဝီမနုဇေဘိ [မနုဇေသု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပူဇိတာ, အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊
သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိမာဂတာ, တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယ။
‘‘ယဿာဟမိစ္ဆာမိ သုဓံ [သုခံ (ပီ။)] မဟာမုနိ, သော [သ (သီ။ ပီ။)] သဗ္ဗကာမေဟိ နရော ပမောဒတိ၊
သိရီတိ မံ ဇာနဟိ ဇူဟတုတ္တမ, တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယ’’။
‘‘သိပ္ပေန ဝိဇ္ဇာစရဏေန ဗုဒ္ဓိယာ, နရာ ဥပေတာ ပဂုဏာ သကမ္မုနာ [သကမ္မနာ (သီ။ ပီ။)]၊
တယာ ဝိဟီနာ န လဘန္တိ ကိဉ္စနံ [ကိဉ္စိနံ (က။)], တယိဒံ န သာဓု ယဒိဒံ တယာ ကတံ။
‘‘ပဿာမိ ပေါသံ အလသံ မဟဂ္ဃသံ, သုဒုက္ကုလီနမ္ပိ အရူပိမံ နရံ၊
တယာနုဂုတ္တော သိရိ ဇာတိမာမပိ [ဇာတိမံ အပိ (သီ။)], ပေသေတိ ဒါသံ ဝိယ ဘောဂဝါ သုခီ။
‘‘တံ တံ အသစ္စံ အဝိဘဇ္ဇသေဝိနိံ, ဇာနာမိ မူဠှံ ဝိဒုရာနုပါတိနိံ၊
န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ, ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၀၆။)‘‘ကာ သုက္ကဒါဌာ ပဋိမုက္ကကုဏ္ဍလာ, စိတ္တင်္ဂဒါ ကမ္ဗုဝိမဋ္ဌဓာရိနီ၊
ဩသိတ္တဝဏ္ဏံ ပရိဒယှ သောဘသိ, ကုသဂ္ဂိရတ္တံ အပိဠယှ မဉ္ဇရိံ။
‘‘မိဂီဝ ဘန္တာ သရစာပဓာရိနာ, ဝိရာဓိတာ မန္ဒမိဝ ဥဒိက္ခသိ၊
ကော တေ ဒုတီယော ဣဓ မန္ဒလောစနေ, န ဘာယသိ ဧကိကာ ကာနနေ ဝနေ’’။
‘‘န မေ ဒုတီယော ဣဓ မတ္ထိ ကောသိယ, မသက္ကသာရပ္ပဘဝမှိ ဒေဝတာ၊
အာသာ သုဓာသာယ တဝန္တိမာဂတာ, တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယ’’။
‘‘အာသာယ ယန္တိ ဝါဏိဇာ ဓနေသိနော, နာဝံ သမာရုယှ ပရေန္တိ အဏ္ဏဝေ၊
တေ တတ္ထ သီဒန္တိ အထောပိ ဧကဒါ, ဇီနာဓနာ ဧန္တိ ဝိနဋ္ဌပါဘတာ။
‘‘အာသာယ ခေတ္တာနိ ကသန္တိ ကဿကာ, ဝပန္တိ ဗီဇာနိ ကရောန္တုပါယသော၊
ဤတီနိပါတေန အဝုဋ္ဌိတာယ [အဝုဋ္ဌိကာယ (သီ။ ပီ။)] ဝါ, န ကိဉ္စိ ဝိန္ဒန္တိ တတော ဖလာဂမံ။
‘‘အထတ္တကာရာနိ ကရောန္တိ ဘတ္တုသု, အာသံ ပုရက္ခတွာ နရာ သုခေသိနော၊
တေ ဘတ္တုရတ္ထာ အတိဂါဠှိတာ ပုန, ဒိသာ ပနဿန္တိ အလဒ္ဓ ကိဉ္စနံ။
‘‘ဟိတွာန [ဇဟိတွ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဓညဉ္စ ဓနဉ္စ ဉာတကေ, အာသာယ သဂ္ဂါဓိမနာ သုခေသိနော၊
တပန္တိ လူခမ္ပိ တပံ စိရန္တရံ, ကုမဂ္ဂမာရုယှ [ကုမ္မဂ္ဂမာရုယှ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပရေန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။
(ဇာ၊၂၊၁၀၇။)‘‘အာသာ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဣမေ, အာသေ သုဓာသံ [သုဓာယ (သျာ ပီ။ က။)] ဝိနယဿု အတ္တနိ၊
န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ, ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသိ’’။
‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ ယသသာ ယသဿိနီ, ဇိဃညနာမဝှယနံ ဒိသံ ပတိ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ, အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတာ’’။
‘‘သဒ္ဓါဟ ဒေဝီမနုဇေဟိ [ဒေဝီမနုဇေသု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပူဇိတာ, အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊
သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိမာဂတာ, တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယ’’။
‘‘ဒါနံ ဒမံ စာဂမထောပိ သံယမံ, အာဒါယ သဒ္ဓါယ ကရောန္တိ ဟေကဒါ၊
ထေယျံ မုသာ ကူဋမထောပိ ပေသုဏံ, ကရောန္တိ ဟေကေ ပုန ဝိစ္စုတာ တယာ။
‘‘ဘရိယာသု ပေါသော သဒိသီသု ပေက္ခဝါ [ပေခဝါ (ပီ။)], သီလူပပန္နာသု ပတိဗ္ဗတာသုပိ၊
ဝိနေတွာန [ဝိနေတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဆန္ဒံ ကုလိတ္ထိယာသုပိ [ကုလဓီတိယာသုပိ (သီ။ ပီ။)], ကရောတိ သဒ္ဓံ ပုန [ပန (သီ။ ပီ။)] ကုမ္ဘဒါသိယာ။
‘‘တွမေဝ သဒ္ဓေ ပရဒါရသေဝိနီ, ပါပံ ကရောသိ ကုသလမ္ပိ ရိဉ္စသိ၊
န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ, ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသိ’’။
‘‘ဇိဃညရတ္တိံ အရုဏသ္မိမူဟတေ, ယာ ဒိဿတိ ဥတ္တမရူပဝဏ္ဏိနီ၊
တထူပမာ မံ ပဋိဘာသိ ဒေဝတေ, အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ အစ္ဆရာ။
(ဇာ၊၂၊၁၀၈။)‘‘ကာလာ နိဒါဃေရိဝ အဂ္ဂိဇာရိဝ [အဂ္ဂဇာတိဝ (သီ။), အဂ္ဂိဇာတိဝ (ပီ။)], အနိလေရိတာ လောဟိတပတ္တမာလိနီ၊
ကာ တိဋ္ဌသိ မန္ဒမိဂါဝလောကယံ [မန္ဒမိဝါဝလောကယံ (သီ။ ပီ။)], ဘာသေသမာနာဝ ဂိရံ န မုဉ္စသိ’’။
‘‘ဟိရာဟ ဒေဝီမနုဇေဟိ ပူဇိတာ, အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊
သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိမာဂတာ, သာဟံ န သက္ကောမိ သုဓမ္ပိ ယာစိတုံ၊
ကောပီနရူပါ ဝိယ ယာစနိတ္ထိယာ’’။
‘‘ဓမ္မေန ဉာယေန သုဂတ္တေ လစ္ဆသိ, ဧသော ဟိ ဓမ္မော န ဟိ ယာစနာ သုဓာ၊
တံ တံ အယာစန္တိမဟံ နိမန္တယေ, သုဓာယ ယဉ္စိစ္ဆသိ တမ္ပိ ဒမ္မိ တေ။
‘‘သာ တွံ မယာ အဇ္ဇ သကမှိ အဿမေ, နိမန္တိတာ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ၊
တုဝဉှိ မေ သဗ္ဗရသေဟိ ပူဇိယာ, တံ ပူဇယိတွာန သုဓမ္ပိ အသ္နိယေ’’။
‘‘သာ ကောသိယေနာနုမတာ ဇုတီမတာ, အဒ္ဓါ ဟိရိ ရမ္မံ ပါဝိသိ ယဿမံ၊
ဥဒကဝန္တံ [ဥဒညဝန္တံ (သီ။ ပီ။)] ဖလမရိယပူဇိတံ, အပါပသတ္တူပနိသေဝိတံ သဒါ။
‘‘ရုက္ခဂ္ဂဟာနာ ဗဟုကေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ, အမ္ဗာ ပိယာလာ ပနသာ စ ကိံသုကာ၊
သောဘဉ္ဇနာ လောဒ္ဒမထောပိ ပဒ္မကာ, ကေကာ စ ဘင်္ဂါ တိလကာ သုပုပ္ဖိတာ။
(ဇာ၊၂၊၁၀၉။)‘‘သာလာ ကရေရီ ဗဟုကေတ္ထ ဇမ္ဗုယော, အဿတ္ထနိဂြောဓမဓုကဝေတသာ [ဝေဒိသာ (က။)]၊
ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိ သိန္ဒုဝါရကာ [သိန္ဒုဝါရိတာ (ဗဟူသု)], မနုညဂန္ဓာ မုစလိန္ဒကေတကာ။
‘‘ဟရေဏုကာ ဝေဠုကာ ကေဏု [ဝေဏု (သီ။ ပီ။)] တိန္ဒုကာ, သာမာကနီဝါရမထောပိ စီနကာ၊
မောစာ ကဒလီ ဗဟုကေတ္ထ သာလိယော, ပဝီဟယော အာဘူဇိနော စ [အာဘုဇိနောပိ (သီ။ သျာ။)] တဏ္ဍုလာ။
‘‘တဿေဝုတ္တရပဿေန [တဿ စ ဥတ္တရေ ပဿေ (သီ။ ပီ။), တဿ စ ဥတ္တရပဿေန (သျာ။)], ဇာတာ ပေါက္ခရဏီ သိဝါ၊
အကက္ကသာ အပဗ္ဘာရာ, သာဓု အပ္ပဋိဂန္ဓိကာ။
‘‘တတ္ထ မစ္ဆာ သန္နိရတာ, ခေမိနော ဗဟုဘောဇနာ၊
သိင်္ဂူ သဝင်္ကာ သံကုလာ [သကုလာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], သတဝင်္ကာ စ ရောဟိတာ၊
အာဠိဂဂ္ဂရကာကိဏ္ဏာ, ပါဌီနာ ကာကမစ္ဆကာ။
‘‘တတ္ထ ပက္ခီ သန္နိရတာ, ခေမိနော ဗဟုဘောဇနာ၊
ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, စက္ကဝါကာ စ ကုက္ကုဟာ၊
ကုဏာလကာ ဗဟူ စိတြာ, သိခဏ္ဍီ ဇီဝဇီဝကာ။
‘‘တတ္ထ ပါနာယ မာယန္တိ, နာနာ မိဂဂဏာ ဗဟူ၊
သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဝရာဟာ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော။
‘‘ပလာသာဒါ ဂဝဇာ စ, မဟိံသာ [မဟိသာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ရောဟိတာ ရုရူ၊
ဧဏေယျာ စ ဝရာဟာ စ, ဂဏိနော နီကသူကရာ၊
ကဒလိမိဂါ ဗဟုကေတ္ထ, ဗိဠာရာ သသကဏ္ဏိကာ [သသကဏ္ဏကာ (သီ။)]။
‘‘ဆမာဂိရီ ပုပ္ဖဝိစိတြသန္ထတာ, ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌာ ဒိဇသံဃသေဝိတာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၁၀။)‘‘သာ သုတ္တစာ နီလဒုမာဘိလမ္ဗိတာ, ဝိဇ္ဇု မဟာမေဃရိဝါနုပဇ္ဇထ၊
တဿာ သုသမ္ဗန္ဓသိရံ ကုသာမယံ, သုစိံ သုဂန္ဓံ အဇိနူပသေဝိတံ၊
အတြိစ္စ [အတြိစ္ဆ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကောစ္ဆံ ဟိရိမေတဒဗြဝိ, ‘နိသီဒ ကလျာဏိ သုခယိဒမာသနံ’။
‘‘တဿာ တဒါ ကောစ္ဆဂတာယ ကောသိယော, ယဒိစ္ဆမာနာယ ဇဋာဇိနန္ဓရော [ဇဋာဇုတိန္ဓရော (သျာ။ က။)]၊
နဝေဟိ ပတ္တေဟိ သယံ သဟူဒကံ, သုဓာဘိဟာသီ တုရိတော မဟာမုနိ။
‘‘သာ တံ ပဋိဂ္ဂယှ ဥဘောဟိ ပါဏိဘိ, ဣစ္စဗြဝိ အတ္တမနာ ဇဋာဓရံ၊
‘ဟန္ဒာဟံ ဧတရဟိ ပူဇိတာ တယာ, ဂစ္ဆေယျံ ဗြဟ္မေ တိဒိဝံ ဇိတာဝိနီ’။
‘‘သာ ကောသိယေနာနုမတာ ဇုတီမတာ, ဥဒီရိတာ [ဥဒိရယိ (က။)] ဝဏ္ဏမဒေန မတ္တာ၊
သကာသေ ဂန္တွာန သဟဿစက္ခုနော, အယံ သုဓာ ဝါသဝ ဒေဟိ မေ ဇယံ။
‘‘တမေန [တမေနံ (သျာ။ က။)] သက္ကောပိ တဒါ အပူဇယိ, သဟိန္ဒဒေဝါ [သဟိန္ဒာ စ ဒေဝါ (သီ။ ပီ။)] သုရကညမုတ္တမံ၊
သာ ပဉ္ဇလီ ဒေဝမနုဿပူဇိတာ, နဝမှိ ကောစ္ဆမှိ ယဒါ ဥပါဝိသိ’’။
‘‘တမေဝ သံသီ [တမေဝ အသံသီ (သျာ။)] ပုနဒေဝ မာတလိံ, သဟဿနေတ္တော တိဒသာနမိန္ဒော၊
ဂန္တွာန ဝါကျံ မမ ဗြူဟိ ကောသိယံ, အာသာယ သဒ္ဓါ [သဒ္ဓ (ပီ။)] သိရိယာ စ ကောသိယ၊
ဟိရီ သုဓံ ကေန မလတ္ထ ဟေတုနာ။
(ဇာ၊၂၊၁၁၁။)‘‘တံ သု ဝတ္ထံ ဥဒတာရယီ ရထံ, ဒဒ္ဒလ္လမာနံ ဥပကာရိယသာဒိသံ [ဥပကိရိယသာဒိသံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
ဇမ္ဗောနဒီသံ တပနေယျသန္နိဘံ [သန္တိကံ (သီ။ပီ။)], အလင်္ကတံ ကဉ္စနစိတ္တသန္နိဘံ။
‘‘သုဝဏ္ဏစန္ဒေတ္ထ ဗဟူ နိပါတိတာ, ဟတ္ထီ ဂဝဿာ ကိကိဗျဂ္ဃဒီပိယော [ကိမ္ပုရိသဗျဂ္ဃဒီပိယော (က။)]၊
ဧဏေယျကာ လင်္ဃမယေတ္ထ ပက္ခိနော [ပက္ခိယော (သီ။ ပီ။)], မိဂေတ္ထ ဝေဠုရိယမယာ ယုဓာ ယုတာ။
‘‘တတ္ထဿရာဇဟရယော အယောဇယုံ, ဒသသတာနိ သုသုနာဂသာဒိသေ၊
အလင်္ကတေ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒေ, အာဝေဠိနေ သဒ္ဒဂမေ အသင်္ဂိတေ။
‘‘တံ ယာနသေဋ္ဌံ အဘိရုယှ မာတလိ, ဒိသာ ဣမာယော [ဒသ ဒိသာ ဣမာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အဘိနာဒယိတ္ထ၊
နဘဉ္စ သေလဉ္စ ဝနပ္ပတိနိဉ္စ [ဝနspတီနိ စ (သီ။ ပီ။), ဝနပ္ပတိဉ္စ (သျာ။ က။)], သသာဂရံ ပဗျဓယိတ္ထ [ပဗျာထယိတ္ထ (သီ။ ပီ။)] မေဒိနိံ။
‘‘သ ခိပ္ပမေဝ ဥပဂမ္မ အဿမံ, ပါဝါရမေကံသကတော ကတဉ္ဇလီ၊
ဗဟုဿုတံ ဝုဒ္ဓံ ဝိနီတဝန္တံ, ဣစ္စဗြဝီ မာတလိ ဒေဝဗြာဟ္မဏံ။
‘‘ဣန္ဒဿ ဝါကျံ နိသာမေဟိ ကောသိယ, ဒူတော အဟံ ပုစ္ဆတိ တံ ပုရိန္ဒဒေါ၊
အာသာယ သဒ္ဓါ သိရိယာ စ ကောသိယ, ဟိရီ သုဓံ ကေန မလတ္ထ ဟေတုနာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၁၂။)‘‘အန္ဓာ သိရီ မံ ပဋိဘာတိ မာတလိ, သဒ္ဓါ အနိစ္စာ ပန ဒေဝသာရထိ၊
အာသာ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဟိ မေ, ဟိရီ စ အရိယမှိ ဂုဏေ ပတိဋ္ဌိတာ’’။
‘‘ကုမာရိယော ယာစိမာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ, ဇိဏ္ဏာ စ ယာ ယာ စ သဘတ္တုဣတ္ထိယော၊
တာ ဆန္ဒရာဂံ ပုရိသေသု ဥဂ္ဂတံ, ဟိရိယာ နိဝါရေန္တိ သစိတ္တမတ္တနော။
‘‘သင်္ဂါမသီသေ သရသတ္တိသံယုတေ, ပရာဇိတာနံ ပတတံ ပလာယိနံ၊
ဟိရိယာ နိဝတ္တန္တိ ဇဟိတွ [ဇဟိတွာန (သျာ။ က။)] ဇီဝိတံ, တေ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ ပုနာ ဟိရီမနာ။
‘‘ဝေလာ ယထာ သာဂရဝေဂဝါရိနီ, ဟိရာယ ဟိ ပါပဇနံ နိဝါရိနီ၊
တံ သဗ္ဗလောကေ ဟိရိမရိယပူဇိတံ, ဣန္ဒဿ တံ ဝေဒယ ဒေဝသာရထိ’’။
‘‘ကော တေ ဣမံ ကောသိယ ဒိဋ္ဌိမောဒဟိ, ဗြဟ္မာ မဟိန္ဒော အထ ဝါ ပဇာပတိ၊
ဟိရာယ ဒေဝေသု ဟိ သေဋ္ဌသမ္မတာ, ဓီတာ မဟိန္ဒဿ မဟေသိ ဇာယထ’’။
‘‘ဟန္ဒေဟိ ဒါနိ တိဒိဝံ အပက္ကမ [သမက္ကမ (သီ။ ပီ။)], ရထံ သမာရုယှ မမာယိတံ ဣမံ [ဣဒံ (သျာ။ က။)]၊
ဣန္ဒော စ တံ ဣန္ဒသဂေါတ္တ ကင်္ခတိ, အဇ္ဇေဝ တွံ ဣန္ဒသဟဗျတံ ဝဇ’’။
‘‘ဧဝံ ဝိသုဇ္ဈန္တိ [သမိဇ္ဈန္တိ (သီ။ ပီ။)] အပါပကမ္မိနော, အထော သုစိဏ္ဏဿ ဖလံ န နဿတိ၊
ယေ ကေစိ မဒ္ဒက္ခု သုဓာယ ဘောဇနံ, သဗ္ဗေဝ တေ ဣန္ဒသဟဗျတံ ဂတာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၁၃။)‘‘ဟိရီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာသိ, ကောသိယော ဒါနပတိ ဘိက္ခု၊
အနုရုဒ္ဓေါ ပဉ္စသိခေါ, အာနန္ဒော အာသိ မာတလိ။
‘‘သူရိယော ကဿပေါ ဘိက္ခု, မောဂ္ဂလ္လာနောသိ စန္ဒိမာ၊
နာရဒေါ သာရိပုတ္တောသိ, သမ္ဗုဒ္ဓေါ အာသိ ဝါသဝေါ’’တိ။
သုဓာဘောဇနဇာတကံ တတိယံ။
ဧဝမက္ခာယတိ, ဧဝမနုသူယတိ [သုယျတိ (က။)]။ သဗ္ဗောသဓဓရဏိဓရေ နေကပုပ္ဖမာလျဝိတတေ ဂဇ-ဂဝဇ မဟိံသ-ရုရု-စမရ-ပသဒ-ခဂ္ဂ-ဂေါကဏ္ဏ-သီဟ-ဗျဂ္ဃ-ဒီပိ-အစ္ဆ-ကောက-တရစ္ဆ-ဥဒ္ဒါရ-ကဒလိမိဂ- ဗိဠာရ-သသ-ကဏ္ဏိကာနုစရိတေအာကိဏ္ဏနေလမဏ္ဍလမဟာဝရာဟနာဂကုလကရေဏု [ကဏေရု (သီ။ ပီ။)] -သံဃာဓိဝုဋ္ဌေ [ဝုတ္ထေ (သီ။ ပီ။)] ဣဿမိဂ- သာခမိဂ-သရဘမိဂ-ဧဏီမိဂ-ဝါတမိဂ-ပသဒမိဂ-ပုရိသာလု [ပုရိသလ္လု (သီ။ ပီ။)] -ကိမ္ပုရိသ-ယက္ခ-ရက္ခသနိသေဝိတေ အမဇ္ဇဝမဉ္ဇရီဓရ-ပဟဋ္ဌ [ဗြဟဋ္ဌ (သီ။ ပီ။)] -ပုပ္ဖဖုသိတဂ္ဂါ [ပုပ္ဖိတဂ္ဂ (သီ။ ပီ။)] နေကပါဒပဂဏဝိတတေကုရရ-စကောရ-ဝါရဏ-မယူရ-ပရဘတ- ဇီဝဉ္ဇီဝက-စေလာဝကာ-ဘိင်္ကာရ-ကရဝီကမတ္တဝိဟင်္ဂဂဏ-သတတ [ဝိဟင်္ဂသတ (သီ။ ပီ။)] သမ္ပဃုဋ္ဌေအဉ္ဇန-မနောသိလာ-ဟရိတာလ- ဟိင်္ဂုလကဟေမ-ရဇတကနကာနေကဓာတုသတဝိနဒ္ဓပဋိမဏ္ဍိတပ္ပဒေသေ ဧဝရူပေ ခလု, ဘော, ရမ္မေ ဝနသဏ္ဍေ ကုဏာလော နာမ သကုဏော ပဋိဝသတိ အတိဝိယ စိတ္တော အတိဝိယ စိတ္တပတ္တစ္ဆဒနော။
တဿေဝ ခလု, ဘော, ကုဏာလဿ သကုဏဿ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ဣတ္ထိသဟဿာနိ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော။ အထ ခလု, ဘော, ဒွေ ဒိဇကညာယော ကဋ္ဌံ မုခေန ဍံသိတွာ [ဍသိတွာ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] တံ ကုဏာလံ သကုဏံ မဇ္ဈေ နိသီဒါပေတွာ ဥဍ္ဍေန္တိ [ဍေန္တိ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] – ‘‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ အဒ္ဓါနပရိယာယပထေ ကိလမထော ဥဗ္ဗာဟေတ္ထာ’’တိ [ဥဗ္ဗာဟေထာတိ (သျာ။ က။)]။
ပဉ္စသတာ [ပဉ္စသတ (ပီ။)] ဒိဇကညာယော ဟေဋ္ဌတော ဟေဋ္ဌတော ဥဍ္ဍေန္တိ – [ဍေန္တိ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ‘‘သစာယံ ကုဏာလော သကုဏော အာသနာ ပရိပတိဿတိ, မယံ တံ ပက္ခေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမာတိ။
ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ဥပရူပရိ ဥဍ္ဍေန္တိ – [ဍေန္တိ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ‘‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ အာတပေါ ပရိတာပေသီ’’တိ [ပရိကာပီတိ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၁၁၄။)ပဉ္စသတာ ပဉ္စသတာ [သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု ‘‘ပဉ္စသတာ’’တိ သကိဒေဝ အာဂတံ] ဒိဇကညာယော ဥဘတောပဿေန ဥဍ္ဍေန္တိ – [ဍေန္တိ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ‘‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ တိဏံ ဝါ ရဇော ဝါ ဝါတော ဝါ ဥဿာဝေါ ဝါ ဥပပ္ဖုသီ’’တိ။
ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ပုရတော ပုရတော ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ ဂေါပါလကာ ဝါ ပသုပါလကာ ဝါ တိဏဟာရကာ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကာ ဝါ ဝနကမ္မိကာ ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကဌလေန ဝါ [ကထလာယ ဝါ (က။)] ပါဏိနာ ဝါ ( ) [(ပါသာဏေန ဝါ) (သျာ။)] လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ သက္ခရာဟိ ဝါ [သက္ခရာယ ဝါ (သီ။)] ပဟာရံ အဒံသု။ မာယံ ကုဏာလော သကုဏော ဂစ္ဆေဟိ ဝါ လတာဟိ ဝါ ရုက္ခေဟိ ဝါ သာခါဟိ ဝါ [ဣဒံ ပဒဒွယံ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] ထမ္ဘေဟိ ဝါ ပါသာဏေဟိ ဝါ ဗလဝန္တေဟိ ဝါ ပက္ခီဟိ သင်္ဂမေသီ’’တိ [သင်္ဂါမေသီတိ (သီ။ ပီ။)]။
ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥဍ္ဍေန္တိ သဏှာဟိ သခိလာဟိ မဉ္ဇူဟိ မဓုရာဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရန္တိယော – ‘‘မာယံ ကုဏာလော သကုဏော အာသနေ ပရိယုက္ကဏ္ဌီ’’တိ။
ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ဒိသောဒိသံ ဥဍ္ဍေန္တိ အနေကရုက္ခဝိဝိဓဝိကတိဖလမာဟရန္တိယော – ‘‘မာယံ ကုဏာလော သကုဏော ခုဒါယ ပရိကိလမိတ္ထာ’’တိ။
အထ ခလု, ဘော, တာ [နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု] ဒိဇကညာယော တံ ကုဏာလံ သကုဏံ အာရာမေနေဝ အာရာမံ ဥယျာနေနေဝ ဥယျာနံ နဒီတိတ္ထေနေဝ နဒီတိတ္ထံ ပဗ္ဗတသိခရေနေဝ ပဗ္ဗတသိခရံ အမ္ဗဝနေနေဝ အမ္ဗဝနံ ဇမ္ဗုဝနေနေဝ ဇမ္ဗုဝနံ လဗုဇဝနေနေဝ လဗုဇဝနံ နာဠိကေရသဉ္စာရိယေနေဝ [သဉ္ဇာဒိယေနေဝ (ပီ။)] နာဠိကေရသဉ္စာရိယံ ခိပ္ပမေဝ အဘိသမ္ဘောန္တိ ရတိတ္ထာယ [ရတတ္ထာယ (သီ။ ပီ။)]။
အထ ခလု, ဘော, ကုဏာလော သကုဏော တာဟိ ဒိဇကညာဟိ ဒိဝသံ ပရိဗျူဠှော ဧဝံ အပသာဒေတိ – ‘‘နဿထ တုမှေ ဝသလိယော, ဝိနဿထ တုမှေ ဝသလိယော, စောရိယော ဓုတ္တိယော အသတိယော လဟုစိတ္တာယော ကတဿ အပ္ပဋိကာရိကာယော အနိလော ဝိယ ယေနကာမံဂမာယော’’တိ။
တဿေဝ ခလု, ဘော, ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂေ သုသုခုမသုနိပုဏဂိရိပ္ပဘဝ [ပ္ပဘဝါ (သီ။ ပီ။)] – ဟရိတုပယန္တိယော။
(ဇာ၊၂၊၁၁၅။)ဥပ္ပလ ပဒုမ ကုမုဒ နဠိန သတပတ္တ သောဂန္ဓိက မန္ဒာလက [မန္ဒာလဝ (သီ။ ပီ။), မန္ဒာရဝ (က။)] သမ္ပတိဝိရူဠှသုစိဂန္ဓ မနုညမာဝကပ္ပဒေသေ [ပါဝကပ္ပဒေသေ (သီ။ ပီ။)]။
ကုရဝက-မုစလိန္ဒ-ကေတက-ဝေဒိသ-ဝဉ္ဇုလ [ဝေတသမဉ္ဇုလ (သီ။)] -ပုန္နာဂဗကုလ-တိလက-ပိယက-ဟသနသာလ-သဠလစမ္ပက အသောက-နာဂရုက္ခ-တိရီဋိ-ဘုဇပတ္တ-လောဒ္ဒ-စန္ဒနောဃဝနေကာဠာဂရု-ပဒ္မက-ပိယင်္ဂု-ဒေဝဒါရုကစောစဂဟနေ ကကုဓကုဋဇအင်္ကောလ-ကစ္စိကာရ [ကစ္ဆိကာရ (က။)] -ကဏိကာရ-ကဏ္ဏိကာရ-ကနဝေရ-ကောရဏ္ဍက-ကောဝိဠာရ-ကိံသုက-ယောဓိက ဝနမလ္လိက [နဝမလ္လိက (သီ။ ပီ။)] -မနင်္ဂဏ-မနဝဇ္ဇ-ဘဏ္ဍိ-သုရုစိရ-ဘဂိနိမာလာမလျဓရေ ဇာတိသုမနမဓုဂန္ဓိက- [မဓုကဗန္ဓုက (က။)] ဓနုတက္ကာရိ [ဓနုကာရိ (သီ။), ဓနုကာရိက (ပီ။)] တာလီသ-တဂရမုသီရကောဋ္ဌ-ကစ္ဆဝိတတေ အတိမုတ္တကသံကုသုမိတလတာဝိတတပဋိမဏ္ဍိတပ္ပဒေသေ ဟံသ-ပိလဝ-ကာဒမ္ဗ-ကာရဏ္ဍဝါဘိနဒိတေ ဝိဇ္ဇာဓရ-သိဒ္ဓ [သိန္ဓဝ (သီ။ ပီ။)] -သမဏ-တာပသဂဏာဓိဝုဋ္ဌေ ဝရဒေဝ-ယက္ခ-ရက္ခသ-ဒါနဝ-ဂန္ဓဗ္ဗ-ကိန္နရမဟောရဂါနုစိဏ္ဏပ္ပဒေသေ ဧဝရူပေ ခလု, ဘော, ရမ္မေ ဝနသဏ္ဍေ ပုဏ္ဏမုခေါ နာမ ဖုဿကောကိလော ပဋိဝသတိ အတိဝိယ မဓုရဂိရော ဝိလာသိတနယနော မတ္တက္ခော [သဝိလာသိတနယနမတ္တက္ခော (က။)]။
တဿေဝ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ဣတ္ထိသတာနိ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော။ အထ ခလု, ဘော, ဒွေ ဒိဇကညာယော ကဋ္ဌံ မုခေန ဍံသိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ မဇ္ဈေ နိသီဒါပေတွာ ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အဒ္ဓါနပရိယာယပထေ ကိလမထော ဥဗ္ဗာဟေတ္ထာ’’တိ။
ပညာသ ဒိဇကညာယော ဟေဋ္ဌတော ဟေဋ္ဌတော ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘သစာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော အာသနာ ပရိပတိဿတိ, မယံ တံ ပက္ခေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမာ’’တိ။
ပညာသ ဒိဇကညာယော ဥပရူပရိ ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အာတပေါ ပရိတာပေသီ’’တိ။
ပညာသ ပညာသ ဒိဇကညာယော ဥဘတောပဿေန ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ တိဏံ ဝါ ရဇော ဝါ ဝါတော ဝါ ဥဿာဝေါ ဝါ ဥပပ္ဖုသီ’’တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၁၆။)ပညာသ ဒိဇကညာယော ပုရတော ပုရတော ဥဍ္ဍေန္တိ – ‘‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဂေါပါလကာ ဝါ ပသုပါလကာ ဝါ တိဏဟာရကာ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကာ ဝါ ဝနကမ္မိကာ ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလာယ ဝါ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ သက္ခရာဟိ ဝါ ပဟာရံ အဒံသု။ မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ဂစ္ဆေဟိ ဝါ လတာဟိ ဝါ ရုက္ခေဟိ ဝါ သာခါဟိ ဝါ ထမ္ဘေဟိ ဝါ ပါသာဏေဟိ ဝါ ဗလဝန္တေဟိ ဝါ ပက္ခီဟိ သင်္ဂါမေသီ’’တိ။
ပညာသ ဒိဇကညာယော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥဍ္ဍေန္တိ သဏှာဟိ သခိလာဟိ မဉ္ဇူဟိ မဓုရာဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရန္တိယော – ‘‘မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော အာသနေ ပရိယုက္ကဏ္ဌီ’’တိ။
ပညာသ ဒိဇကညာယော ဒိသောဒိသံ ဥဍ္ဍေန္တိ အနေကရုက္ခဝိဝိဓဝိကတိဖလမာဟရန္တိယော – ‘‘မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ခုဒါယ ပရိကိလမိတ္ထာ’’တိ။
အထ ခလု, ဘော, တာ ဒိဇကညာယော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အာရာမေနေဝ အာရာမံ ဥယျာနေနေဝ ဥယျာနံ နဒီတိတ္ထေနေဝ နဒီတိတ္ထံ ပဗ္ဗတသိခရေနေဝ ပဗ္ဗတသိခရံ အမ္ဗဝနေနေဝ အမ္ဗဝနံ ဇမ္ဗုဝနေနေဝ ဇမ္ဗုဝနံ လဗုဇဝနေနေဝ လဗုဇဝနံ နာဠိကေရသဉ္စာရိယေနေဝ နာဠိကေရသဉ္စာရိယံ ခိပ္ပမေဝ အဘိသမ္ဘောန္တိ ရတိတ္ထာယ။
အထ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တာဟိ ဒိဇကညာဟိ ဒိဝသံ ပရိဗျူဠှော ဧဝံ ပသံသတိ – ‘‘သာဓု, သာဓု, ဘဂိနိယော, ဧတံ ခေါ, ဘဂိနိယော, တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလဓီတာနံ, ယံ တုမှေ ဘတ္တာရံ ပရိစရေယျာထာ’’တိ။
အထ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ကုဏာလဿ သကုဏဿ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ဒိသွာန ယေန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ကုဏာလော သကုဏော အတိဝိယ ဖရုသော အတိဝိယ ဖရုသဝါစော, အပ္ပေဝနာမ တဝမ္ပိ အာဂမ္မ ပိယဝါစံ လဘေယျာမာ’’တိ။ ‘‘အပ္ပေဝနာမ, ဘဂိနိယော’’တိ ဝတွာ ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ
(ဇာ၊၂၊၁၁၇။)ကုဏာလေန သကုဏေန သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တံ ကုဏာလံ သကုဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, သမ္မ ကုဏာလ, ဣတ္ထီနံ သုဇာတာနံ ကုလဓီတာနံ သမ္မာပဋိပန္နာနံ မိစ္ဆာပဋိပန္နော’သိ [ပဋိပန္နော (သီ။ ပီ။)]? အမနာပဘာဏီနမ္ပိ ကိရ, သမ္မ ကုဏာလ, ဣတ္ထီနံ မနာပဘာဏိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ, ကိမင်္ဂ ပန မနာပဘာဏီန’’န္တိ!
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကုဏာလော သကုဏော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧဝံ အပသာဒေသိ – ‘‘နဿ တွံ, သမ္မ ဇမ္မ ဝသလ, ဝိနဿ တွံ, သမ္မ ဇမ္မ ဝသလ, ကော နု တယာ ဝိယတ္တော ဇာယာဇိနေနာ’’တိ။ ဧဝံ အပသာဒိတော စ ပန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တတောယေဝ [တတော ဟေဝ (သီ။ ပီ။)] ပဋိနိဝတ္တိ။
အထ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ အပရေန သမယေန နစိရဿေဝ [အစိရဿေဝ အစ္စယေန (က။)] ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ။ ဗာဠှာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ [မရဏန္တိကာ (သျာ။)]။ အထ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ ပရိစာရိကာနံ ဒိဇကညာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အာဗာဓိကော ခေါ အယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော, အပ္ပေဝနာမ ဣမမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျာ’’တိ ဧကံ အဒုတိယံ ဩဟာယ ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ကုဏာလော သကုဏော တာ ဒိဇကညာယော ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တိယော, ဒိသွာန တာ ဒိဇကညာယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ ပန တုမှံ ဝသလိယော ဘတ္တာ’’တိ? ‘‘အာဗာဓိကော ခေါ, သမ္မ ကုဏာလ, ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော အပ္ပေဝနာမ တမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကုဏာလော သကုဏော တာ ဒိဇကညာယော ဧဝံ အပသာဒေသိ – ‘‘နဿထ တုမှေ ဝသလိယော, ဝိနဿထ တုမှေ ဝသလိယော, စောရိယော ဓုတ္တိယော အသတိယော လဟုစိတ္တာယော ကတဿ အပ္ပဋိကာရိကာယော အနိလော ဝိယ ယေနကာမံဂမာယော’’တိ၊ ဝတွာ ယေန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟံ, သမ္မ, ပုဏ္ဏမုခါ’’တိ။ ‘‘ဟံ, သမ္မ, ကုဏာလာ’’တိ။
အထ ခလု, ဘော ကုဏာလော သကုဏော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ပက္ခေဟိ စ မုခတုဏ္ဍကေန စ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နာနာဘေသဇ္ဇာနိ ပါယာပေသိ။ အထ ခလု, ဘော, ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ သော အာဗာဓော ပဋိပ္ပဿမ္ဘီတိ။ အထ ခလု, ဘော, ကုဏာလော သကုဏော တံ
(ဇာ၊၂၊၁၁၈။)ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဂိလာနဝုဋ္ဌိတံ [ဂိလာနာဝုဋ္ဌိတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အစိရဝုဋ္ဌိတံ ဂေလညာ ဧတဒဝေါစ –
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ကဏှာ ဒွေပိတိကာ ပဉ္စပတိကာယ ဆဋ္ဌေ ပုရိသေ စိတ္တံ ပဋိဗန္ဓန္တိယာ, ယဒိဒံ ကဗန္ဓေ [ကဝန္ဓေ (သီ။ ပီ။)] ပီဌသပ္ပိမှီတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ [ပုနုတ္တစေတ္ထ (က။) ဧဝမုပရိပိ] ဝါကျံ –
‘‘အထဇ္ဇုနော နကုလော ဘီမသေနော [ဘိမ္မသေနော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ယုဓိဋ္ဌိလော သဟဒေဝေါ [သီဟဒေဝေါ (က။)] စ ရာဇာ၊
ဧတေ ပတီ ပဉ္စ မတ္တိစ္စ နာရီ, အကာသိ ခုဇ္ဇဝါမနကေန [ခုဇ္ဇဝါမနေန (ပီ။)] ပါပ’’န္တိ။
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, သစ္စတပါပီ [သစ္စတပါဝီ (သီ။ ပီ။), ပဉ္စတပါဝီ (သျာ။)] နာမ သမဏီ သုသာနမဇ္ဈေ ဝသန္တီ စတုတ္ထဘတ္တံ ပရိဏာမယမာနာ သုရာဓုတ္တကေန [တုလာပုတ္တကေန (သီ။ ပီ။), သာ သုရာဓုတ္တကေန (က။)] ပါပမကာသိ။
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ကာကဝတီ [ကာကာတီ (သီ။), ကာကာတိ (ပီ။)] နာမ ဒေဝီ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဝသန္တီ ဘရိယာ ဝေနတေယျဿ နဋကုဝေရေန ပါပမကာသိ။
ဒိဋ္ဌာ မယာ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ကုရုင်္ဂဒေဝီ [ကုရင်္ဂဝီ (သီ။ ပီ။)] နာမ လောမသုဒ္ဒရီ [လောမသုန္ဒရီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဧဠိကကုမာရံ [ဧဠမာရကံ (သီ။), ဧဠကကုမာရံ (သျာ။), ဧဠကမာရံ (ပီ။)] ကာမယမာနာ ဆဠင်္ဂကုမာရဓနန္တေဝါသိနာ ပါပမကာသိ။
ဧဝဉှေတံ မယာ ဉာတံ, ဗြဟ္မဒတ္တဿ မာတရံ [မာတုကာ (သျာ။)] ဩဟာယ ကောသလရာဇံ ပဉ္စာလစဏ္ဍေန ပါပမကာသိ။
‘‘ဧတာ စ အညာ စ အကံသု ပါပံ, တသ္မာဟမိတ္ထီနံ န ဝိဿသေ နပ္ပသံသေ၊
မဟီ ယထာ ဇဂတိ သမာနရတ္တာ, ဝသုန္ဓရာ ဣတရီတရာပတိဋ္ဌာ [ဣတရီတရာနံ ပတိဋ္ဌာ (သျာ။), ဣတ္တရီတရပ္ပတိဋ္ဌာ (?)]၊
သဗ္ဗသဟာ အဖန္ဒနာ အကုပ္ပါ, တထိတ္ထိယော တာယော န ဝိဿသေ နရော။
(ဇာ၊၂၊၁၁၉။)‘‘သီဟော ယထာ လောဟိတမံသဘောဇနော, ဝါဠမိဂေါ ပဉ္စာဝုဓော [ပဉ္စဟတ္ထော (သီ။ ပီ။)] သုရုဒ္ဓေါ၊
ပသယှခါဒီ ပရဟိံသနေ ရတော, တထိတ္ထိယော တာယော န ဝိဿသေ နရော။
‘‘န ခလု [န ခလု ဘော (သျာ။ က။)], သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ဝေသိယော နာရိယော ဂမနိယော, န ဟေတာ ဗန္ဓကိယော နာမ, ဝဓိကာယော နာမ ဧတာယော, ယဒိဒံ ဝေသိယော နာရိယော ဂမနိယော’’တိ။
‘‘စောရော [စောရာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝိယ ဝေဏိကတာ, မဒိရာဝ [မဒိရာ ဝိယ (သီ။ သျာ။), မဒိရိဝ (ပီ။)] ဒိဒ္ဓါ [ဒိဋ္ဌာ (က။), ဝိသဒုဋ္ဌာ (သျာ။)] ဝါဏိဇော [ဝါဏိဇာ (ပီ။)] ဝိယ ဝါစာသန္ထုတိယော, ဣဿသိင်္ဃမိဝ ဝိပရိဝတ္တာယော [ပရိဝတ္တာယော (ပီ။), ဝိပရိဝတ္တာရော (က။)], ဥရဂါမိဝ ဒုဇိဝှါယော, သောဗ္ဘမိဝ ပဋိစ္ဆန္နာ, ပါတာလမိဝ ဒုပ္ပူရာ ရက္ခသီ ဝိယ ဒုတ္တောသာ, ယမောဝေကန္တဟာရိယော, သိခီရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ, နဒီရိဝ သဗ္ဗဝါဟီ, အနိလော ဝိယ ယေနကာမံစရာ, နေရု ဝိယ အဝိသေသကရာ, ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလိတာယော’’တိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –
‘‘ယထာ စောရော ယထာ ဒိဒ္ဓေါ, ဝါဏိဇောဝ ဝိကတ္ထနီ၊
ဣဿသိင်္ဃမိဝ ပရိဝတ္တာ [မိဝါဝဋ္ဋော (သီ။), မိဝါဝတ္တာ (ပီ။)], ဒုဇိဝှါ [ဒုဇ္ဇိဝှ (ပီ။)] ဥရဂေါ ဝိယ။
‘‘သောဗ္ဘမိဝ ပဋိစ္ဆန္နာ, ပါတာလမိဝ ဒုပ္ပုရာ၊
ရက္ခသီ ဝိယ ဒုတ္တောသာ, ယမောဝေကန္တဟာရိယော။
[ယထာ သိခီ နဒီဝါဟော, အနိလော ကာမစာရဝါ၊§နေရူဝ အဝိသေသာ စ, ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလာ၊§နာသယန္တိ ဃရေ ဘောဂံ, ရတနာနန္တကရိတ္ထိ ယောတိ၊ (သီ။ သျာ။)]
‘‘ယထာ သိခီ နဒီ ဝါတော, နေရုနာဝ သမာဂတာ။
ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလာ, နာသယန္တိ ဃရေ ဘောဂံ၊
ရတနန္တကရိတ္ထိယော’’တိ [ယထာ သိခီ နဒီဝါဟော, အနိလော ကာမစာရဝါ၊§နေရူဝ အဝိသေသာ စ, ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလာ၊§နာသယန္တိ ဃရေ ဘောဂံ, ရတနာနန္တကရိတ္ထိ ယောတိ၊ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘စတ္တာရိမာနိ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ယာနိ (ဝတ္ထူနိ ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝန္တိ၊ တာနိ) [( ) သီ။ သျာ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ပရကုလေ န ဝါသေတဗ္ဗာနိ – ဂေါဏံ ဓေနုံ ယာနံ ဘရိယာ။ စတ္တာရိ ဧတာနိ ပဏ္ဍိတော ဓနာနိ [ယာနိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဃရာ န ဝိပ္ပဝါသယေ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၀။)‘ဂေါဏံ ဓေနုဉ္စ ယာနဉ္စ, ဘရိယံ ဉာတိကုလေ န ဝါသယေ၊
ဘဉ္ဇန္တိ ရထံ အယာနကာ, အတိဝါဟေန ဟနန္တိ ပုင်္ဂဝံ၊
ဒေါဟေန ဟနန္တိ ဝစ္ဆကံ, ဘရိယာ ဉာတိကုလေ ပဒုဿတီ’’’တိ။
‘‘ဆ ဣမာနိ, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ယာနိ (ဝတ္ထူနိ) [( ) သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နု ဒိဿတိ] ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝန္တိ –
‘အဂုဏံ ဓနု ဉာတိကုလေ စ ဘရိယာ, ပါရံ နာဝါ အက္ခဘဂ္ဂဉ္စ ယာနံ၊
ဒူရေ မိတ္တော ပါပသဟာယကော စ, ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝ’’’န္တိ။
‘‘အဋ္ဌဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ သာမိကံ အဝဇာနာတိ။ ဒလိဒ္ဒတာ, အာတုရတာ, ဇိဏ္ဏတာ, သုရာသောဏ္ဍတာ, မုဒ္ဓတာ, ပမတ္တတာ, သဗ္ဗကိစ္စေသု အနုဝတ္တနတာ, သဗ္ဗဓနအနုပ္ပဒါနေန – ဣမေဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, အဋ္ဌဟိ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ သာမိကံ အဝဇာနာတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –
‘ဒလိဒ္ဒံ အာတုရဉ္စာပိ, ဇိဏ္ဏကံ သုရသောဏ္ဍကံ၊
ပမတ္တံ မုဒ္ဓပတ္တဉ္စ, သဗ္ဗကိစ္စေသု [ရတ္တံ ကိစ္စေသု (သီ။ ပီ။)] ဟာပနံ၊
သဗ္ဗကာမပ္ပဒါနေန [သဗ္ဗကာမပဏိဓာနေန (သျာ)], အဝဇာနာတိ [အဝဇာနန္တိ (သီ။ ပီ။)] သာမိက’’’န္တိ။
‘‘နဝဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒေါသမာဟရတိ။ အာရာမဂမနသီလာ စ ဟောတိ, ဥယျာနဂမနသီလာ စ ဟောတိ, နဒီတိတ္ထဂမနသီလာ စ ဟောတိ, ဉာတိကုလဂမနသီလာ စ ဟောတိ, ပရကုလဂမနသီလာ စ ဟောတိ, အာဒါသဒုဿမဏ္ဍနာနုယောဂမနုယုတ္တသီလာ စ ဟောတိ, မဇ္ဇပါယိနီ စ ဟောတိ, နိလ္လောကနသီလာ စ ဟောတိ, သဒွါရဌာယိနီ [ပဒွါရဋ္ဌာယိနီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စ ဟောတိ – ဣမေဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, နဝဟိ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒေါသမာဟရတီတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –
‘အာရာမသီလာ စ [အာရာမသီလာ (သီ။ ပီ။)] ဥယျာနံ, နဒီ ဉာတိ ပရကုလံ၊
အာဒါသဒုဿမဏ္ဍနမနုယုတ္တာ, ယာ စိတ္ထီ မဇ္ဇပါယိနီ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၁။)‘ယာ စ နိလ္လောကနသီလာ, ယာ စ သဒွါရဌာယိနီ၊
နဝဟေတေဟိ ဌာနေဟိ, ပဒေါသမာဟရန္တိ ဣတ္ထိယော’’’တိ။
‘‘စတ္တာလီသာယ [စတ္တာလီသာယိ (ပီ။ က။)] ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ အစ္စာစရတိ [အစ္စာဝဒတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။ ဝိဇမ္ဘတိ, ဝိနမတိ, ဝိလသတိ, ဝိလဇ္ဇတိ, နခေန နခံ ဃဋ္ဋေတိ, ပါဒေန ပါဒံ အက္ကမတိ, ကဋ္ဌေန ပထဝိံ ဝိလိခတိ [လိခတိ (သီ။ ပီ။)], ဒါရကံ ဥလ္လင်္ဃတိ ဥလ္လင်္ဃာပေတိ [ဒါရကံ ဥလ္လင်္ဃေတိ ဩလင်္ဃေတိ (သီ။ ပီ။)], ကီဠတိ ကီဠာပေတိ, စုမ္ဗတိ စုမ္ဗာပေတိ, ဘုဉ္ဇတိ ဘုဉ္ဇာပေတိ, ဒဒါတိ, ယာစတိ, ကတမနုကရောတိ, ဥစ္စံ ဘာသတိ, နီစံ ဘာသတိ, အဝိစ္စံ ဘာသတိ, ဝိဝိစ္စံ ဘာသတိ, နစ္စေန ဂီတေန ဝါဒိတေန ရောဒနေန [ရောဒိတေန (သီ။ ပီ။)] ဝိလသိတေန ဝိဘူသိတေန ဇဂ္ဃတိ, ပေက္ခတိ, ကဋိံ စာလေတိ, ဂုယှဘဏ္ဍကံ သဉ္စာလေတိ, ဦရုံ ဝိဝရတိ, ဦရုံ ပိဒဟတိ, ထနံ ဒဿေတိ, ကစ္ဆံ ဒဿေတိ, နာဘိံ ဒဿေတိ, အက္ခိံ နိခနတိ, ဘမုကံ ဥက္ခိပတိ, ဩဋ္ဌံ ဥပလိခတိ [ဩဋ္ဌံ ပလိခတိ ဇိဝှံ ပလိခတိ (သီ။ ပီ။)], ဇိဝှံ နိလ္လာလေတိ, ဒုဿံ မုဉ္စတိ, ဒုဿံ ပဋိဗန္ဓတိ, သိရသံ မုဉ္စတိ, သိရသံ ဗန္ဓတိ – ဣမေဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, စတ္တာလီသာယ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ အစ္စာစရတိ။
‘‘ပဉ္စဝီသာယ [ပဉ္စဝီသာဟိ (ပီ။ က။)] ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒုဋ္ဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတိ။ သာမိကဿ ပဝါသံ ဝဏ္ဏေတိ, ပဝုဋ္ဌံ န သရတိ, အာဂတံ နာဘိနန္ဒတိ, အဝဏ္ဏံ တဿ ဘဏတိ, ဝဏ္ဏံ တဿ န ဘဏတိ, အနတ္ထံ တဿ စရတိ, အတ္ထံ တဿ န စရတိ, အကိစ္စံ တဿ ကရောတိ, ကိစ္စံ တဿ န ကရောတိ, ပရိဒဟိတွာ သယတိ, ပရမ္မုခီ နိပဇ္ဇတိ, ပရိဝတ္တကဇာတာ ခေါ ပန ဟောတိ ကုင်္ကုမိယဇာတာ, ဒီဃံ အဿသတိ, ဒုက္ခံ ဝေဒယတိ, ဥစ္စာရပဿာဝံ အဘိဏှံ ဂစ္ဆတိ, ဝိလောမမာစရတိ, ပရပုရိသသဒ္ဒံ သုတွာ ကဏ္ဏသောတံ ဝိဝရမောဒဟတိ [ဝိဝရတိ ကမောဒဟတိ (ပီ။)], နိဟတဘောဂါ ခေါ ပန ဟောတိ, ပဋိဝိဿကေဟိ သန္ထဝံ ကရောတိ, နိက္ခန္တပါဒါ ခေါ ပန ဟောတိ, ဝိသိခါနုစာရိနီ အတိစာရိနီ ခေါ ပန ဟောတိ, နိစ္စံ [နတ္ထိ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု] သာမိကေ အဂါရဝါ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပါ, အဘိဏှံ ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ, ကစ္ဆာနိ အင်္ဂါနိ ထနာနိ ဒဿေတိ, ဒိသောဒိသံ ဂန္တွာ ပေက္ခတိ – ဣမေဟိ ခလု, သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ, ပဉ္စဝီသာယ [ပဉ္စဝီသာဟိ (က။)] ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒုဋ္ဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –
(ဇာ၊၂၊၁၂၂။)‘ပဝါသံ တဿ ဝဏ္ဏေတိ, ဂတံ တဿ န သောစတိ [ပဝါသ’မဿ ဝဏ္ဏေတိ ဂတိံ နာနုသောစတိ (သီ။ ပီ။)]၊
ဒိသွာန ပတိမာဂတံ [ဒိသွာပတိံ အာဂတံ (သီ။ ပီ။)] နာဘိနန္ဒတိ၊
ဘတ္တာရဝဏ္ဏံ န ကဒါစိ ဘာသတိ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘အနတ္ထံ တဿ စရတိ အသညတာ, အတ္ထဉ္စ ဟာပေတိ အကိစ္စကာရိနီ၊
ပရိဒဟိတွာ သယတိ ပရမ္မုခီ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘ပရိဝတ္တဇာတာ စ [ပရာဝတ္တကဇာတာ စ (သီ။)] ဘဝတိ ကုင်္ကုမီ, ဒီဃဉ္စ အဿသတိ ဒုက္ခဝေဒိနီ၊
ဥစ္စာရပဿာဝမဘိဏှံ ဂစ္ဆတိ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘‘ဝိလောမမာစရတိ အကိစ္စကာရိနီ, သဒ္ဒံ နိသာမေတိ ပရဿ ဘာသတော၊
နိဟတဘောဂါ စ ကရောတိ သန္ထဝံ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘ကိစ္ဆေန လဒ္ဓံ ကသိရာဘတံ [ကသိရေနာဘတံ (သီ။)] ဓနံ, ဝိတ္တံ ဝိနာသေတိ ဒုက္ခေန သမ္ဘတံ၊
ပဋိဝိဿကေဟိ စ ကရောတိ သန္ထဝံ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘နိက္ခန္တပါဒါ ဝိသိခါနုစာရိနီ, နိစ္စဉ္စ သာမိမှိ [နိစ္စံ သသာမိမှိ (ပီ။ က။)] ပဒုဋ္ဌမာနသာ၊
အတိစာရိနီ ဟောတိ အပေတဂါရဝါ [တထေဝ’ဂါရဝါ (သီ။ ပီ။)], ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၃။)‘အဘိက္ခဏံ တိဋ္ဌတိ ဒွါရမူလေ, ထနာနိ ကစ္ဆာနိ စ ဒဿယန္တီ၊
ဒိသောဒိသံ ပေက္ခတိ ဘန္တစိတ္တာ, ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။
‘သဗ္ဗာ နဒီ ဝင်္ကဂတီ [ဝင်္ကနဒီ (က။)], သဗ္ဗေ ကဋ္ဌမယာ ဝနာ၊
သဗ္ဗိတ္ထိယော ကရေ ပါပံ, လဘမာနေ နိဝါတကေ။
‘သစေ လဘေထ ခဏံ ဝါ ရဟော ဝါ, နိဝါတကံ ဝါပိ လဘေထ တာဒိသံ၊
သဗ္ဗာဝ ဣတ္ထီ ကယိရုံ နု [ကရေယျု နော (သီ။), ကရေယျုံ နော (ပီ။)] ပါပံ, အညံ အလတ္ထ [အလဒ္ဓါ (သျာ။ ပီ။ က။)] ပီဌသပ္ပိနာပိ သဒ္ဓိံ။
‘‘နရာနမာရာမကရာသု နာရိသု, အနေကစိတ္တာသု အနိဂ္ဂဟာသု စ၊
သဗ္ဗတ္ထ နာပီတိကရာပိ [သဗ္ဗ’တ္တနာ’ပီတိကာရာပိ (သီ။ သျာ။)] စေ သိယာ [သိယုံ (သျာ။)], န ဝိဿသေ တိတ္ထသမာ ဟိ နာရိယော’’တိ။
‘ယံ ဝေ [ယဉ္စ (သျာ။ က။)] ဒိသွာ ကဏ္ဍရီကိန္နရာနံ [ကိန္နရကိန္နရီနံ (သျာ။), ကိန္နရီကိန္နရာနံ (က။)], သဗ္ဗိတ္ထိယော န ရမန္တိ အဂါရေ၊
တံ တာဒိသံ မစ္စံ စဇိတွာ ဘရိယာ, အညံ ဒိသွာ ပုရိသံ ပီဌသပ္ပိံ။
‘ဗကဿ စ ဗာဝရိကဿ [ပါဝါရိကဿ (သီ။), ဗာဝရိယဿ (သျာ။)] ရညော, အစ္စန္တကာမာနုဂတဿ ဘရိယာ၊
အဝါစရီ [အစ္စာစရိ (သျာ။), အနာစရိ (က။)] ပဋ္ဌဝသာနုဂဿ [ဗဒ္ဓဝသာနုဂဿ (သီ။ သျာ။), ပတ္တဝသာနုဂတဿ (က။)], ကံ ဝါပိ ဣတ္ထီ နာတိစရေ တဒညံ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၄။)‘ပိင်္ဂိယာနီ သဗ္ဗလောကိဿရဿ, ရညော ပိယာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘရိယာ၊
အဝါစရီ ပဋ္ဌဝသာနုဂဿ, တံ ဝါပိ သာ နာဇ္ဈဂါ ကာမကာမိနီ။
‘လုဒ္ဓါနံ [ခုဒ္ဒါနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] လဟုစိတ္တာနံ, အကတညူန ဒုဗ္ဘိနံ၊
နာဒေဝသတ္တော ပုရိသော, ထီနံ သဒ္ဓါတုမရဟတိ။
‘န တာ ပဇာနန္တိ ကတံ န ကိစ္စံ, န မာတရံ ပိတရံ ဘာတရံ ဝါ၊
အနရိယာ သမတိက္ကန္တဓမ္မာ, သဿေဝ စိတ္တဿ ဝသံ ဝဇန္တိ။
‘စိရာနုဝုဋ္ဌမ္ပိ [စိရာနုဝုတ္ထမ္ပိ (သီ။ ပီ။)] ပိယံ မနာပံ, အနုကမ္ပကံ ပါဏသမမ္ပိ ဘတ္တုံ [သန္တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
အာဝါသု ကိစ္စေသု စ နံ ဇဟန္တိ, တသ္မာဟမိတ္ထီနံ န ဝိဿသာမိ။
‘ထီနဉှိ စိတ္တံ ယထာ ဝါနရဿ, ကန္နပ္ပကန္နံ ယထာ ရုက္ခဆာယာ၊
စလာစလံ ဟဒယမိတ္ထိယာနံ, စက္ကဿ နေမိ ဝိယ ပရိဝတ္တတိ။
‘ယဒါ တာ ပဿန္တိ သမေက္ခမာနာ, အာဒေယျရူပံ ပုရိသဿ ဝိတ္တံ၊
သဏှာဟိ ဝါစာဟိ နယန္တိ မေနံ, ကမ္ဗောဇကာ ဇလဇေနေဝ အဿံ။
‘ယဒါ န ပဿန္တိ သမေက္ခမာနာ, အာဒေယျရူပံ ပုရိသဿ ဝိတ္တံ၊
သမန္တတော နံ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ, တိဏ္ဏော နဒီပါရဂတောဝ ကုလ္လံ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၅။)‘သိလေသူပမံ သိခိရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ, တိက္ခမာယာ နဒီရိဝ သီဃသောတာ၊
သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ, နာဝါ ယထာ ဩရကူလံ [ဩရကုလံ (သီ။) ဧဝမုပရိပိ] ပရဉ္စ။
‘န တာ ဧကဿ န ဒွိန္နံ, အာပဏောဝ ပသာရိတော၊
ယော တာ မယှန္တိ မညေယျ, ဝါတံ ဇာလေန ဗာဓယေ [ဗန္ဓယေ (သျာ။ က။)]။
‘ယထာ နဒီ စ ပန္ထော စ, ပါနာဂါရံ သဘာ ပပါ၊
ဧဝံ လောကိတ္ထိယော နာမ, ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ [ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ဣမိဿာ ဂါထာယ ပုဗ္ဗဒ္ဓါပရဒ္ဓံ ဝိပရိယာယေန ဒိဿတိ]။
‘ဃတာသနသမာ ဧတာ, ကဏှသပ္ပသိရူပမာ၊
ဂါဝေါ ဗဟိတိဏဿေဝ, ဩမသန္တိ ဝရံ ဝရံ။
‘ဃတာသနံ ကုဉ္ဇရံ ကဏှသပ္ပံ, မုဒ္ဓါဘိသိတ္တံ ပမဒါ စ သဗ္ဗာ၊
ဧတေ နရော [ဧတေန သော (ပီ။)] နိစ္စယတော [နိစ္စယတ္တော (သီ။ ပီ။)] ဘဇေထ, တေသံ ဟဝေ ဒုဗ္ဗိဒု သဗ္ဗဘာဝေါ [သစ္စဘာဝေါ (သျာ။)]။
‘နစ္စန္တဝဏ္ဏာ န ဗဟူနံ ကန္တာ, န ဒက္ခိဏာ ပမဒါ သေဝိတဗ္ဗာ၊
န ပရဿ ဘရိယာ န ဓနဿ ဟေတု, ဧတိတ္ထိယော ပဉ္စ န သေဝိတဗ္ဗာ’’’။
အထ ခလု, ဘော, အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာ ကုဏာလဿ သကုဏဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ [အာဒိမဇ္ဈဂါထာပရိယောသာနံ (သျာ။ က။)] ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –
‘‘ပုဏ္ဏမ္ပိ စေမံ ပထဝိံ ဓနေန, ဒဇ္ဇိတ္ထိယာ ပုရိသော သမ္မတာယ၊
လဒ္ဓါ ခဏံ အတိမညေယျ တမ္ပိ, တာသံ ဝသံ အသတီနံ န ဂစ္ဆေ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၆။)‘‘ဥဋ္ဌာဟကံ စေပိ အလီနဝုတ္တိံ, ကောမာရဘတ္တာရံ ပိယံ မနာပံ၊
အာဝါသု ကိစ္စေသု စ နံ ဇဟန္တိ, တသ္မာဟမိတ္ထီနံ [တသ္မာ ဟိ ဣတ္ထီနံ (သီ။ ပီ။)] န ဝိဿသာမိ။
‘‘န ဝိဿသေ ဣစ္ဆတိ မန္တိ ပေါသော, န ဝိဿသေ ရောဒတိ မေ သကာသေ၊
သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ, နာဝါ ယထာ ဩရကူလံ ပရဉ္စ။
‘‘န ဝိဿသေ သာခပုရာဏသန္ထတံ, န ဝိဿသေ မိတ္တပုရာဏစောရံ၊
န ဝိဿသေ ရာဇာနံ သခါ [ရာဇာ သခါ (သီ။ ပီ။)] မမန္တိ, န ဝိဿသေ ဣတ္ထိ ဒသန္န မာတရံ။
‘‘န ဝိဿသေ ရာမကရာသု နာရိသု, အစ္စန္တသီလာသု အသညတာသု၊
အစ္စန္တပေမာနုဂတဿ ဘရိယာ, န ဝိဿသေ တိတ္ထသမာ ဟိ နာရိယော။
‘‘ဟနေယျုံ ဆိန္ဒေယျုံ ဆေဒါပေယျုမ္ပိ [ဟနေယျု ဆိန္ဒေယျုံပိ ဆဒယေယျုံ (သီ။ ပီ။), ဟနေယျုံပိ ဆိန္ဒေယျုံပိ ဆေဒါပေယျုံပိ (သျာ။)], ကဏ္ဌေပိ [ကဏ္ဌမ္ပိ (သီ။ သျာ။)] ဆေတွာ ရုဓိရံ ပိဝေယျုံ၊
မာ ဒီနကာမာသု အသညတာသု, ဘာဝံ ကရေ ဂင်္ဂတိတ္ထူပမာသု။
‘‘မုသာ တာသံ ယထာ သစ္စံ, သစ္စံ တာသံ ယထာ မုသာ၊
ဂါဝေါ ဗဟိတိဏဿေဝ, ဩမသန္တိ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဂတေနေတာ ပလောဘေန္တိ, ပေက္ခိတေန မှိတေန စ၊
အထောပိ ဒုန္နိဝတ္ထေန, မဉ္ဇုနာ ဘဏိတေန စ။
‘‘စောရိယော ကထိနာ [ကဌိနာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဟေတာ, ဝါဠာ စ လပသက္ခရာ၊
န တာ ကိဉ္စိ န ဇာနန္တိ, ယံ မနုဿေသု ဝဉ္စနံ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၇။)‘‘အသာ လောကိတ္ထိယော နာမ, ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သာရတ္တာ စ ပဂဗ္ဘာ စ, သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာ။
‘‘နတ္ထိတ္ထီနံ ပိယော နာမ, အပ္ပိယောပိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ, နာဝါ ယထာ ဩရကူလံ ပရဉ္စ။
‘‘နတ္ထိတ္ထီနံ ပိယော နာမ, အပ္ပိယောပိ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ဓနတ္တာ [ဓနတ္ထာ (သျာ။)] ပဋိဝလ္လန္တိ, လတာဝ ဒုမနိဿိတာ။
‘‘ဟတ္ထိဗန္ဓံ အဿဗန္ဓံ, ဂေါပုရိသဉ္စ မဏ္ဍလံ [စဏ္ဍလံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဆဝဍာဟကံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကံ, သဓနမနုပတန္တိ နာရိယော။
‘‘ကုလပုတ္တမ္ပိ ဇဟန္တိ အကိဉ္စနံ, ဆဝကသမသဒိသမ္ပိ [ဆဝကသမံ (သျာ။ ပီ။)]၊
အနုဂစ္ဆန္တိ [ဂစ္ဆန္တိ (ပီ။)] အနုပတန္တိ, ဓနဟေတု ဟိ နာရိယော’’တိ [ဓနဟေတု စ နာရိယော (သျာ။), ဓနဟေတု နာရိယော (ပီ။)]။
အထ ခလု, ဘော, နာရဒေါ ဒေဝဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒဿ ဂိဇ္ဈရာဇဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –
‘‘စတ္တာရောမေ န ပူရေန္တိ, တေ မေ သုဏာထ ဘာသတော၊
သမုဒ္ဒေါ ဗြာဟ္မဏော ရာဇာ, ဣတ္ထီ စာပိ ဒိဇမ္ပတိ။
‘‘သရိတာ သာဂရံ ယန္တိ, ယာ ကာစိ ပထဝိဿိတာ၊
တာ သမုဒ္ဒံ န ပူရေန္တိ, ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။
‘‘ဗြာဟ္မဏော စ အဓီယာန, ဝေဒမက္ခာနပဉ္စမံ၊
ဘိယျောပိ သုတမိစ္ဆေယျ, ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။
‘‘ရာဇာ စ ပထဝိံ သဗ္ဗံ, သသမုဒ္ဒံ သပဗ္ဗတံ၊
အဇ္ဈာဝသံ ဝိဇိနိတွာ, အနန္တရတနောစိတံ၊
ပါရံ သမုဒ္ဒံ ပတ္ထေတိ, ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။
‘‘ဧကမေကာယ ဣတ္ထိယာ, အဋ္ဌဋ္ဌ ပတိနော သိယာ၊
သူရာ စ ဗလဝန္တော စ, သဗ္ဗကာမရသာဟရာ၊
ကရေယျ နဝမေ ဆန္ဒံ, ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၈။)‘‘သဗ္ဗိတ္ထိယော သိခိရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ, သဗ္ဗိတ္ထိယော နဒီရိဝ သဗ္ဗဝါဟီ၊
သဗ္ဗိတ္ထိယော ကဏ္ဋကာနံဝ သာခါ, သဗ္ဗိတ္ထိယော ဓနဟေတု ဝဇန္တိ။
‘‘ဝါတဉ္စ ဇာလေန နရော ပရာမသေ, ဩသိဉ္စယေ [ဩသဉ္စိယာ (သီ။ ပီ။)] သာဂရမေကပါဏိနာ၊
သကေန ဟတ္ထေန ကရေယျ ဃောသံ [သကေန ကာလေန ဟနေယျ ဃောသနံ (ပီ။)], ယော သဗ္ဗဘာဝံ ပမဒါသု ဩသဇေ။
‘‘စောရီနံ ဗဟုဗုဒ္ဓီနံ, ယာသု သစ္စံ သုဒုလ္လဘံ၊
ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော, မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတံ။
‘‘အနလာ မုဒုသမ္ဘာသာ, ဒုပ္ပူရာ တာ နဒီသမာ၊
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန, အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
‘‘အာဝဋ္ဋနီ မဟာမာယာ, ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနာ၊
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန, အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
‘‘ယံ ဧတာ [ယဉ္စေတာ (သျာ။)] ဥပသေဝန္တိ, ဆန္ဒသာ ဝါ ဓနေန ဝါ၊
ဇာတဝေဒေါဝ သဏ္ဌာနံ, ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ န’’န္တိ။
အထ ခလု, ဘော, ကုဏာလော သကုဏော နာရဒဿ ဒေဝဗြာဟ္မဏဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –
‘‘သလ္လပေ နိသိတခဂ္ဂပါဏိနာ, ပဏ္ဍိတော အပိ ပိသာစဒေါသိနာ၊
ဥဂ္ဂတေဇမုရဂမ္ပိ အာသိဒေ, ဧကော ဧကာယ ပမဒါယ နာလပေ [ဧကော ဧကပမဒံ ဟိ နာလပေ (ပီ။) ဧကော ဧကပမာဒါယ နာလပေ (?)]။
‘‘လောကစိတ္တမထနာ ဟိ နာရိယော, နစ္စဂီတဘဏိတမှိတာဝုဓာ၊
ဗာဓယန္တိ အနုပဋ္ဌိတဿတိံ [အနုပဋ္ဌိတာသတီ (ပီ။)], ဒီပေ ရက္ခသိဂဏောဝ [ဒီပရက္ခသိဂဏာဝ (သီ။)] ဝါဏိဇေ။
(ဇာ၊၂၊၁၂၉။)‘‘နတ္ထိ တာသံ ဝိနယော န သံဝရော, မဇ္ဇမံသနိရတာ [မဇ္ဇမံသာဘိရတာ (က။)] အသညတာ၊
တာ ဂိလန္တိ ပုရိသဿ ပါဘတံ, သာဂရေဝ မကရံ တိမိင်္ဂလော [တိမိင်္ဂိလော (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ပဉ္စကာမဂုဏသာတဂေါစရာ, ဥဒ္ဓတာ အနိယတာ အသညတာ၊
ဩသရန္တိ ပမဒါ ပမာဒိနံ, လောဏတောယဝတိယံဝ အာပကာ။
‘‘ယံ နရံ ဥပလပေန္တိ [ဥပရမန္တိ (သီ။ ပီ။), ပလာပေန္တိ (က။)] နာရိယော, ဆန္ဒသာ ဝ ရတိယာ ဓနေန ဝါ၊
ဇာတဝေဒသဒိသမ္ပိ တာဒိသံ, ရာဂဒေါသဝဓိယော [ရာဂဒေါသဝတိယော (သီ။ ပီ။)] ဒဟန္တိ နံ။
‘‘အဍ္ဎံ ဉတွာ ပုရိသံ မဟဒ္ဓနံ, ဩသရန္တိ သဓနာ သဟတ္တနာ၊
ရတ္တစိတ္တမတိဝေဌယန္တိ နံ, သာလ မာလုဝလတာဝ ကာနနေ။
‘‘တာ ဥပေန္တိ ဝိဝိဓေန ဆန္ဒသာ, စိတြဗိမ္ဗမုခိယော အလင်္ကတာ၊
ဥဟသန္တိ [ဦဟသန္တိ (သီ။ ပီ။), ဩဟသန္တိ (သျာ။)] ပဟသန္တိ နာရိယော, သမ္ဗရောဝ [သံဝရောဝ (သျာ။ ပီ။ က။)] သတမာယကောဝိဒါ။
‘‘ဇာတရူပမဏိမုတ္တဘူသိတာ, သက္ကတာ ပတိကုလေသု နာရိယော၊
ရက္ခိတာ အတိစရန္တိ သာမိကံ, ဒါနဝံဝ ဟဒယန္တရဿိတာ [ဟဒယန္တနိဿိတာ (က။), ဟဒယန္တရနိဿိတာ (သျာ။)]။
(ဇာ၊၂၊၁၃၀။)‘‘တေဇဝါပိ ဟိ နရော ဝိစက္ခဏော, သက္ကတော ဗဟုဇနဿ ပူဇိတော၊
နာရိနံ ဝသဂတော န ဘာသတိ, ရာဟုနာ ဥပဟတောဝ စန္ဒိမာ။
‘‘ယံ ကရေယျ ကုပိတော ဒိသော ဒိသံ, ဒုဋ္ဌစိတ္တော ဝသမာဂတံ အရိံ [အရိ (သီ။ ပီ။)]၊
တေန ဘိယျော ဗျသနံ နိဂစ္ဆတိ, နာရိနံ ဝသဂတော အပေက္ခဝါ။
‘‘ကေသလူနနခဆိန္နတဇ္ဇိတာ, ပါဒပါဏိကသဒဏ္ဍတာဠိတာ၊
ဟီနမေဝုပဂတာ ဟိ နာရိယော, တာ ရမန္တိ ကုဏပေဝ မက္ခိကာ။
‘‘တာ ကုလေသု ဝိသိခန္တရေသု ဝါ, ရာဇဓာနိနိဂမေသု ဝါ ပုန [ဝါ ပန (သျာ။)]၊
ဩဍ္ဍိတံ နမုစိပါသဝါကရံ [ဝါဂုရံ (သျာ။)], စက္ခုမာ ပရိဝဇ္ဇေ သုခတ္ထိကော။
‘‘ဩဿဇိတွ ကုသလံ တပေါဂုဏံ, ယော အနရိယစရိတာနိ မာစရိ၊
ဒေဝတာဟိ နိရယံ နိမိဿတိ, ဆေဒဂါမိမဏိယံဝ ဝါဏိဇော။
‘‘သော ဣဓ ဂရဟိတော ပရတ္ထ စ, ဒုမ္မတီ ဥပဟတော [ဥပဂတော (သီ။ ပီ။)] သကမ္မုနာ၊
ဂစ္ဆတီ အနိယတော ဂဠာဂဠံ, ဒုဋ္ဌဂဒြဘရထောဝ ဥပ္ပထေ။
‘‘သော ဥပေတိ နိရယံ ပတာပနံ, သတ္တိသိမ္ဗလိဝနဉ္စ အာယသံ၊
အာဝသိတွာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ, ပေတရာဇဝိသယံ န မုဉ္စတိ [မုစ္စတိ (က။)]။
(ဇာ၊၂၊၁၃၁။)‘‘ဒိဗျခိဍ္ဍရတိယော စ နန္ဒနေ, စက္ကဝတ္တိစရိတဉ္စ မာနုသေ၊
နာသယန္တိ ပမဒါ ပမာဒိနံ, ဒုဂ္ဂတိဉ္စ ပဋိပါဒယန္တိ နံ။
‘‘ဒိဗျခိဍ္ဍရတိယော န ဒုလ္လဘာ, စက္ကဝတ္တိစရိတဉ္စ မာနုသေ၊
သောဏ္ဏဗျမှနိလယာ [သုဝဏ္ဏဗျမှနိလယာ (သျာ။ က။), သောဝဏ္ဏဗျမှနိလယာ (ပီ။)] စ အစ္ဆရာ, ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ။
‘‘ကာမဓာတုသမတိက္ကမာ ဂတိ, ရူပဓာတုယာ ဘာဝေါ [ရူပဓာတုယာ ဘဝေါ (သီ။), ရူပဓာတုသမ္ဘဝေါ (သျာ။)] န ဒုလ္လဘော၊
ဝီတရာဂဝိသယူပပတ္တိယာ, ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ။
‘‘သဗ္ဗဒုက္ခသမတိက္ကမံ သိဝံ, အစ္စန္တမစလိတံ အသင်္ခတံ၊
နိဗ္ဗုတေဟိ သုစိဟီ န ဒုလ္လဘံ, ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ’’တိ။
‘‘ကုဏာလောဟံ တဒါ အာသိံ, ဥဒါယီ ဖုဿကောကိလော၊
အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာသိ, သာရိပုတ္တော စ နာရဒေါ၊
ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။
ကုဏာလဇာတကံ စတုတ္ထံ။
‘‘ကသ္မာ တုဝံ ရသက ဧဒိသာနိ, ကရောသိ ကမ္မာနိ သုဒါရုဏာနိ၊
ဟနာသိ ဣတ္ထီ ပုရိသေ စ မူဠှော, မံသဿ ဟေတု အဒု [အာဒု (သီ။ သျာ။)] ဓနဿ ကာရဏာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၃၂။)‘‘နံ အတ္တဟေတူ န ဓနဿ ကာရဏာ, န ပုတ္တဒါရဿ သဟာယဉာတိနံ၊
ဘတ္တာ စ မေ ဘဂဝါ ဘူမိပါလော, သော ခါဒတိ မံသံ ဘဒန္တေဒိသံ’’။
‘‘သစေ တုဝံ ဘတ္တုရတ္ထေ ပယုတ္တော, ကရောသိ ကမ္မာနိ သုဒါရုဏာနိ၊
ပါတောဝ အန္တေပုရံ ပါပုဏိတွာ, လပေယျာသိ မေ ရာဇိနော သမ္မုခေ တံ’’။
‘‘တထာ ကရိဿာမိ အဟံ ဘဒန္တေ, ယထာ တုဝံ [ယမေဝ တွံ (သီ။)] ဘာသသိ ကာဠဟတ္ထိ၊
ပါတောဝ အန္တေပုရံ ပါပုဏိတွာ, ဝက္ခာမိ တေ ရာဇိနော သမ္မုခေ တံ’’။
တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ [ဝိဝသနေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
ကာဠော ရသကမာဒါယ, ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ၊
ဥပသင်္ကမ္မ [ဥပသင်္ကမိတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ရာဇာနံ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘သစ္စံ ကိရ မဟာရာဇ, ရသကော ပေသိတော တယာ၊
ဟနတိ ဣတ္ထိပုရိသေ, တုဝံ မံသာနိ ခါဒသိ’’။
‘‘ဧဝမေဝ တထာ ကာဠ, ရသကော ပေသိတော မယာ၊
မမ အတ္ထံ ကရောန္တဿ, ကိမေတံ ပရိဘာသသိ’’။
‘‘အာနန္ဒော သဗ္ဗမစ္ဆာနံ, ခါဒိတွာ ရသဂိဒ္ဓိမာ၊
ပရိက္ခီဏာယ ပရိသာယ, အတ္တာနံ ခါဒိယာ မတော။
‘‘ဧဝံ ပမတ္တော ရသဂါရဝေ ရတ္တော [ရတော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဗာလော ယဒီ အာယတိ နာဝဗုဇ္ဈတိ၊
ဝိဓမ္မ ပုတ္တေ စဇိ [စဇိတွာ (က။)] ဉာတကေ စ, ပရိဝတ္တိယ အတ္တာနညေဝ [အတ္တာနမေဝ (သီ။ ပီ။)] ခါဒတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၃၃။)‘‘ဣဒံ တေ သုတွာန ဝိဂေတု [ဝိဟေတု (သီ။ ပီ။)] ဆန္ဒော, မာ ဘက္ခယီ [မာ ဘက္ခသီ (သီ။ ပီ။)] ရာဇ မနုဿမံသံ၊
မာ တွံ ဣမံ ကေဝလံ ဝါရိဇောဝ, ဒွိပဒါဓိပ [ဒိပဒါဒိပ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] သုညမကာသိ ရဋ္ဌံ’’။
‘‘သုဇာတော နာမ နာမေန, ဩရသော တဿ အတြဇော [တဿ ဩရသ အတြဇော (သီ။), တဿ အတြဇ ဩရသော (ပီ။)]၊
ဇမ္ဗုပေသိမလဒ္ဓါန, မတော သော တဿ သင်္ခယေ။
‘‘ဧဝမေဝ အဟံ ကာဠ, ဘုတွာ ဘက္ခံ ရသုတ္တမံ၊
အလဒ္ဓါ မာနုသံ မံသံ, မညေ ဟိဿာမိ [ဟေဿာမိ (သီ။ သျာ။), ဟဿာမိ (ပီ။)] ဇီဝိတံ’’။
‘‘မာဏဝ အဘိရူပေါသိ, ကုလေ ဇာတောသိ သောတ္ထိယေ၊
န တွံ အရဟသိ တာတ, အဘက္ခံ ဘက္ခယေတဝေ’’။
‘‘ရသာနံ အညတရံ ဧတံ, ကသ္မာ [ယသ္မာ (သီ။ ပီ။)] မံ တွံ နိဝါရယေ၊
သောဟံ တတ္ထ ဂမိဿာမိ, ယတ္ထ လစ္ဆာမိ ဧဒိသံ။
‘‘သောဝါဟံ နိပ္ပတိဿာမိ, န တေ ဝစ္ဆာမိ သန္တိကေ၊
ယဿ မေ ဒဿနေန တွံ, နာဘိနန္ဒသိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘အဒ္ဓါ အညေပိ ဒါယာဒေ, ပုတ္တေ လစ္ဆာမ မာဏဝ၊
တွဉ္စ ဇမ္မ ဝိနဿဿု, ယတ္ထ ပတ္တံ န တံ သုဏေ’’။
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, ဒွိပဒိန္ဒ သုဏောဟိ မေ၊
ပဗ္ဗာဇေဿန္တိ တံ ရဋ္ဌာ, သောဏ္ဍံ မာဏဝကံ ယထာ’’။
‘‘သုဇာတော နာမ နာမေန, ဘာဝိတတ္တာန သာဝကော၊
အစ္ဆရံ ကာမယန္တောဝ, န သော ဘုဉ္ဇိ န သော ပိဝိ။
‘‘ကုသဂ္ဂေနုဒကမာဒါယ [ကုသဂ္ဂေ ဥဒကမာဒါယ (သီ။ ပီ။)], သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ မိနေ၊
ဧဝံ မာနုသကာ ကာမာ, ဒိဗ္ဗကာမာန သန္တိကေ။
‘‘ဧဝမေဝ အဟံ ကာဠ, ဘုတွာ ဘက္ခံ ရသုတ္တမံ၊
အလဒ္ဓါ မာနုသံ မံသံ, မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၃၄။)‘‘ယထာပိ တေ ဓတရဋ္ဌာ, ဟံသာ ဝေဟာယသင်္ဂမာ၊
အဘုတ္တပရိဘောဂေန [အဝုတ္တိပရိဘောဂေန (သီ။ ပီ။), အယုတ္တပရိဘောဂေန (သျာ။)], သဗ္ဗေ အဗ္ဘတ္ထတံ ဂတာ။
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, ဒွိပဒိန္ဒ သုဏောဟိ မေ၊
အဘက္ခံ ရာဇ ဘက္ခေသိ, တသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တံ’’။
‘‘တိဋ္ဌာဟီတိ မယာ ဝုတ္တော, သော တွံ ဂစ္ဆသိ ပမ္မုခေါ [ပါမုခေါ (က။)]၊
အဋ္ဌိတော တွံ ဌိတောမှီတိ, လပသိ ဗြဟ္မစာရိနိ၊
ဣဒံ တေ သမဏာယုတ္တံ, အသိဉ္စ မေ မညသိ ကင်္ကပတ္တံ’’ [ကင်္ခပတ္တံ (သျာ။ က။)]။
‘‘ဌိတောဟမသ္မီ သဓမ္မေသု ရာဇ, န နာမဂေါတ္တံ ပရိဝတ္တယာမိ၊
စောရဉ္စ လောကေ အဌိတံ ဝဒန္တိ, အာပါယိကံ နေရယိကံ ဣတော စုတံ။
‘‘သစေ တွံ သဒ္ဒဟသိ [သစေပိ သဟသိ (သီ။ ပီ။)] ရာဇ, သုတံ ဂဏှာဟိ ခတ္တိယ [ခတ္တိယံ (သျာ။)]၊
တေန ယညံ ယဇိတွာန, ဧဝံ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ’’။
‘‘ကိသ္မိံ နု ရဋ္ဌေ တဝ ဇာတိဘူမိ [ဇာတဘူမိ (သီ။)], အထ ကေန အတ္ထေန ဣဓာနုပတ္တော၊
အက္ခာဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ ဧတမတ္ထံ, ကိမိစ္ဆသီ ဒေမိ တယဇ္ဇ ပတ္ထိတံ’’။
‘‘ဂါထာ စတဿော ဓရဏီမဟိဿရ, သုဂမ္ဘိရတ္ထာ ဝရသာဂရူပမာ၊
တဝေဝ အတ္ထာယ ဣဓာဂတောသ္မိ, သုဏောဟိ ဂါထာ ပရမတ္ထသံဟိတာ’’။
‘‘န ဝေ ရုဒန္တိ မတိမန္တော သပညာ, ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဋ္ဌာနစိန္တိနော၊
ဒီပဉှိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ, ယံ ပဏ္ဍိတာ သောကနုဒါ ဘဝန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၃၅။)‘‘အတ္တာနံ ဉာတီ ဥဒါဟု [ဥဒ (သီ။ ပီ။)] ပုတ္တဒါရံ, ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊
ကိမေဝ တွံ [ကိမော နု တွံ (သီ။ ပီ။)] သုတသောမာနုတပ္ပေ, ကောရဗျသေဋ္ဌ ဝစနံ သုဏောမ တေတံ’။
‘‘နေဝါဟမတ္တာနမနုတ္ထုနာမိ, န ပုတ္တဒါရံ န ဓနံ န ရဋ္ဌံ၊
သတဉ္စ ဓမ္မော စရိတော ပုရာဏော, တံ သင်္ကရံ [သင်္ဂရံ (သီ။ သျာ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ဗြာဟ္မဏဿာနုတပ္ပေ။
‘‘ကတော မယာ သင်္ကရော ဗြာဟ္မဏေန, ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊
တံ သင်္ကရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿံ’’။
‘‘နေဝါဟမေတံ အဘိသဒ္ဒဟာမိ, သုခီ နရော မစ္စုမုခါ ပမုတ္တော၊
အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဝဇေယျ, ကောရဗျသေဋ္ဌ န ဟိ မံ ဥပေသိ။
‘‘မုတ္တော တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ, ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊
မဓုရံ ပိယံ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ ရာဇ, ကုတော တုဝံ ဧဟိသိ မေ သကာသံ’’။
‘‘မတံ ဝရေယျ ပရိသုဒ္ဓသီလော, န ဇီဝိတံ [န ဟိ ဇီဝိတံ (သီ။)] ဂရဟိတော ပါပဓမ္မော၊
န ဟိ တံ နရံ တာယတိ [တာယတေ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] ဒုဂ္ဂတီဟိ, ယဿာပိ ဟေတု အလိကံ ဘဏေယျ။
‘‘သစေပိ ဝါတော ဂိရိမာဝဟေယျ, စန္ဒော စ သူရိယော စ ဆမာ ပတေယျုံ၊
သဗ္ဗာ စ နဇ္ဇော ပဋိသောတံ ဝဇေယျုံ, န တွေဝဟံ ရာဇ မုသာ ဘဏေယျံ။
(ဇာ၊၂၊၁၃၆။)[အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘‘နဘံ ဖလေယျ ဥဒဓီပိ သုဿေ, သံဝဋ္ဋယေ ဘူတဓရာ ဝသုန္ဓရာ၊
သိလုစ္စယော မေရု သမူလမုပ္ပတေ, န တွေဝဟံ ရာဇ မုသာ ဘဏေယျံ’’ [အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
‘‘အသိဉ္စ သတ္တိဉ္စ ပရာမသာမိ, သပထမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ ကရောမိ၊
တယာ ပမုတ္တော အနဏော ဘဝိတွာ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿံ’’။
‘‘ယော တေ ကတော သင်္ကရော ဗြာဟ္မဏေန, ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊
တံ သင်္ကရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇဿု’’။
‘‘ယော မေ ကတော သင်္ကရော ဗြာဟ္မဏေန, ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊
တံ သင်္ကရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿံ’’။
‘‘မုတ္တော စ သော ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ, ဂန္တွာန တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ၊
သုဏောမ [သုဏောမိ (သီ။ သျာ။)] ဂါထာယော သတာရဟာယော, ယာ မေ သုတာ အဿု ဟိတာယ ဗြဟ္မေ’’။
‘‘သကိဒေဝ သုတသောမ, သဗ္ဘိ ဟောတိ [ဟောတု (ပီ။)] သမာဂမော၊
သာ နံ သင်္ဂတိ ပါလေတိ, နာသဗ္ဘိ ဗဟုသင်္ဂမော။
‘‘သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ, သဗ္ဘိ ကုဗ္ဗေထ သန္ထဝံ၊
သတံ သဒ္ဓမ္မမညာယ, သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။
‘‘ဇီရန္တိ ဝေ ရာဇရထာ သုစိတ္တာ, အထော သရီရမ္ပိ ဇရံ ဥပေတိ၊
သတဉ္စ ဓမ္မော န ဇရံ ဥပေတိ, သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၃၇။)‘‘နဘဉ္စံ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ, ပါရံ သမုဒ္ဒဿ တဒါဟု ဒူရေ၊
တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ, သတဉ္စ ဓမ္မော [ဓမ္မံ (သီ။ ပီ။)] အသတဉ္စ ရာဇ’’။
‘‘သဟဿိယာ [သဟဿိယော (သီ။ ပီ။)] ဣမာ ဂါထာ, နဟိမာ [န ဣမာ, (သီ။ ပီ။) နယိမာ (သျာ။)] ဂါထာ သတာရဟာ၊
စတ္တာရိ တွံ သဟဿာနိ, ခိပ္ပံ ဂဏှာဟိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘အာသီတိယာ နာဝုတိယာ [အသီတိယာ နဝုတိယာ (ပီ။)] စ ဂါထာ, သတာရဟာ စာပိ ဘဝေယျ [ဘဝေယျု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဂါထာ၊
ပစ္စတ္တမေဝ သုတသောမ ဇာနဟိ, သဟဿိယာ နာမ ကာ အတ္ထိ [သဟဿိယော နာမ ဣဓတ္ထိ (သီ။)] ဂါထာ’’။
‘‘ဣစ္ဆာမိ ဝေါဟံ သုတဝုဒ္ဓိမတ္တနော, သန္တောတိ မံ [သန္တော မမံ (သျာ။), သန္တော စ မံ (သီ။ ပီ။ က။)] သပ္ပုရိသာ ဘဇေယျုံ၊
အဟံ သဝန္တီဟိ မဟောဒဓီဝ, န ဟိ တာတ တပ္ပါမိ သုဘာသိတေန။
‘‘အဂ္ဂိ ယထာ တိဏကဋ္ဌံ ဒဟန္တော, န တပ္ပတီ သာဂရောဝ [သာဂရော ဝါ (သီ။ ပီ။)] နဒီဟိ၊
ဧဝမ္ပိ တေ ပဏ္ဍိတာ ရာဇသေဋ္ဌ, သုတွာ န တပ္ပန္တိ သုဘာသိတေန။
‘‘သကဿ ဒါသဿ ယဒါ သုဏောမိ, ဂါထံ အဟံ အတ္ထဝတိံ [ဂါထာ အဟံ အတ္ထဝတီ (သီ။ ပီ။)] ဇနိန္ဒ၊
တမေဝ သက္ကစ္စ နိသာမယာမိ, န ဟိ တာတ ဓမ္မေသု မမတ္ထိ တိတ္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၃၈။)‘‘ဣဒံ တေ ရဋ္ဌံ သဓနံ သယောဂ္ဂံ, သကာယုရံ သဗ္ဗကာမူပပန္နံ၊
ကိံ ကာမဟေတု ပရိဘာသသိမံ [ဘာသသေ မံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဂစ္ဆာမဟံ ပေါရိသာဒဿ ဉတ္တေ’’ [ပေါရိသာဒဿ ကန္တေ (သီ။ ပီ။), ပေါရိသာဒဿုပန္တေ (က။)]။
‘‘အတ္တာနုရက္ခာယ ဘဝန္တိ ဟေတေ, ဟတ္ထာရောဟာ ရထိကာ ပတ္တိကာ စ၊
အဿာရုဟာ [အဿာရောဟာ (သျာ။ ပီ။)] ယေ စ ဓနုဂ္ဂဟာသေ, သေနံ ပယုဉ္ဇာမ ဟနာမ သတ္တုံ’’။
‘‘သုဒုက္ကရံ ပေါရိသာဒေါ အကာသိ, ဇီဝံ ဂဟေတွာန အဝဿဇီ မံ၊
တံ တာဒိသံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ သရန္တော, ဒုဗ္ဘေ အဟံ တဿ ကထံ ဇနိန္ဒ’’။
‘‘ဝန္ဒိတွာ သော ပိတရံ မာတရဉ္စ, အနုသာသေတွာ နေဂမဉ္စ ဗလဉ္စ၊
သစ္စဝါဒီ သစ္စာနုရက္ခမာနော, အဂမာသိ သော ယတ္ထ ပေါရိသာဒေါ’’။
‘‘ကတော မယာ သင်္ကရော ဗြာဟ္မဏေန, ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊
တံ သင်္ကရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဂတောသ္မိ၊
ယဇဿု ယညံ ခါဒ မံ ပေါရိသာဒ’’။
‘‘န ဟာယတေ ခါဒိတံ [ခါဒိတုံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မယှံ ပစ္ဆာ, စိတကာ အယံ တာဝ သဓူမိကာဝ [သဓူမကာ စ (သျာ။)]၊
နိဒ္ဓူမကေ ပစိတံ သာဓုပက္ကံ, သုဏောမ [သုဏောမိ (သီ။), သုဏာမ (ပီ။)] ဂါထာယော သတာရဟာယော’’။
(ဇာ၊၂၊၁၃၉။)‘‘အဓမ္မိကော တွံ ပေါရိသာဒကာသိ [ပေါရိသာဒမကာသိ (က။)], ရဋ္ဌာ စ ဘဋ္ဌော ဥဒရဿ ဟေတု၊
ဓမ္မဉ္စိမာ အဘိဝဒန္တိ ဂါထာ, ဓမ္မော စ အဓမ္မော စ ကုဟိံ သမေတိ။
‘‘အဓမ္မိကဿ လုဒ္ဒဿ, နိစ္စံ လောဟိတပါဏိနော၊
နတ္ထိ သစ္စံ ကုတော ဓမ္မော, ကိံ သုတေန ကရိဿသိ’’။
‘‘ယော မံသဟေတု မိဂဝံ စရေယျ, ယော ဝါ ဟနေ ပုရိသမတ္တဟေတု၊
ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ, ကသ္မာ နော [ကသ္မာ နု (က။)] အဓမ္မိကံ ဗြူသိ မံ တွံ’’။
‘‘ပဉ္စ ပဉ္စနခါ ဘက္ခာ, ခတ္တိယေန ပဇာနတာ၊
အဘက္ခံ ရာဇ ဘက္ခေသိ, တသ္မာ အဓမ္မိကော တုဝံ’’။
‘‘မုတ္တော တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ, ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊
အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဂတောသိ, န ခတ္တဓမ္မေ ကုသလောသိ ရာဇ’’။
‘‘ယေ ခတ္တဓမ္မေ ကုသလာ ဘဝန္တိ, ပါယေန တေ နေရယိကာ ဘဝန္တိ၊
တသ္မာ အဟံ ခတ္တဓမ္မံ ပဟာယ, သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဂတောသ္မိ၊
ယဇဿု ယညံ ခါဒ မံ ပေါရိသာဒ’’။
‘‘ပါသာဒဝါသာ ပထဝီဂဝဿာ, ကာမိတ္ထိယော ကာသိကစန္ဒနဉ္စ၊
သဗ္ဗံ တဟိံ လဘသိ [လဗ္ဘတိ (ပီ။)] သာမိတာယ, သစ္စေန ကိံ ပဿသိ အာနိသံသံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၄၀။)‘‘ယေ ကေစိမေ အတ္ထိ ရသာ ပထဗျာ, သစ္စံ တေသံ သာဓုတရံ ရသာနံ၊
သစ္စေ ဌိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ, တရန္တိ ဇာတိမရဏဿ ပါရံ’’။
‘‘မုတ္တော တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ, ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊
အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဂတောသိ, န ဟိ နူန တေ မရဏဘယံ ဇနိန္ဒ၊
အလီနစိတ္တော အသိ [စ’သိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သစ္စဝါဒီ’’။
‘‘ကတာ မေ ကလျာဏာ အနေကရူပါ, ယညာ ယိဋ္ဌာ ယေ ဝိပုလာ ပသတ္ထာ၊
ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ, ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။
‘‘ကတာ မေ ကလျာဏာ အနေကရူပါ, ယညာ ယိဋ္ဌာ ယေ ဝိပုလာ ပသတ္ထာ၊
အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ, ယဇဿု ယညံ အဒ [ခါဒ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မံ ပေါရိသာဒ။
‘‘ပိတာ စ မာတာ စ ဥပဋ္ဌိတာ မေ, ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊
ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ, ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။
‘‘ပိတာ စ မာတာ စ ဥပဋ္ဌိတာ မေ, ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊
အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ, ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ။
‘‘ဉာတီသု မိတ္တေသု ကတာ မေ ကာရာ [ကတူပကာရော (သျာ။ က။)], ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊
ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ, ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၁။)‘‘ဉာတီသုံ မိတ္တေသု ကတာ မေ ကာရာ, ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊
အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ, ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ။
‘‘ဒိန္နံ မေ ဒါနံ ဗဟုဓာ ဗဟူနံ, သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊
ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ, ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။
‘‘ဒိန္နံ မေ ဒါနံ ဗဟုဓာ ဗဟူနံ, သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊
အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ, ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ’’။
‘‘ဝိသံ ပဇာနံ ပုရိသော အဒေယျ, အာသီဝိသံ ဇလိတမုဂ္ဂတေဇံ၊
မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိဖလေယျ [ဝိပတေယျ (သီ။ ပီ။)] သတ္တဓာ, ယော တာဒိသံ သစ္စဝါဒိံ အဒေယျ’’။
‘‘သုတွာ ဓမ္မံ ဝိဇာနန္တိ, နရာ ကလျာဏပါပကံ၊
အပိ ဂါထာ သုဏိတွာန, ဓမ္မေ မေ ရမတေ [ရမတီ (သီ။ ပီ။)] မနော’’။
‘‘သကိဒေဝ မဟာရာဇ [သုတသောမ (သီ။ ပီ။)], သဗ္ဘိ ဟောတိ သမာဂမော၊
သာ နံ သင်္ဂတိ ပါလေတိ, နာသဗ္ဘိ ဗဟုသင်္ဂမော။
‘‘သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ, သဗ္ဘိ ကုဗ္ဗေထ သန္ထဝံ၊
သတံ သဒ္ဓမ္မမညာယ, သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။
‘‘ဇီရန္တိ ဝေ ရာဇရထာ သုစိတ္တာ, အထော သရီရမ္ပိ ဇရံ ဥပေတိ၊
သတဉ္စ ဓမ္မော န ဇရံ ဥပေတိ, သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၂။)‘‘နဘဉ္စံ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ, ပါရံ သမုဒ္ဒဿ တဒါဟု ဒူရေ၊
တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ, သတဉ္စ ဓမ္မော [ဓမ္မံ (သီ။ ပီ။)] အသတဉ္စ ရာဇ’’။
‘‘ဂါထာ ဣမာ အတ္ထဝတီ သုဗျဉ္ဇနာ, သုဘာသိတာ တုယှ ဇနိန္ဒ သုတွာ၊
အာနန္ဒိ ဝိတ္တော သုမနော ပတီတော, စတ္တာရိ တေ သမ္မ ဝရေ ဒဒါမိ’’။
‘‘ယော နတ္တနော မရဏံ ဗုဇ္ဈသိ တုဝံ [ဗုဇ္ဈသေ တွံ (သီ။ ပီ။), ဗုဇ္ဈသေ တုဝံ (သျာ။)], ဟိတာဟိတံ ဝိနိပါတဉ္စ သဂ္ဂံ၊
ဂိဒ္ဓေါ ရသေ ဒုစ္စရိတေ နိဝိဋ္ဌော, ကိံ တွံ ဝရံ ဒဿသိ ပါပဓမ္မ။
‘‘အဟဉ္စ တံ ဒေဟိ ဝရန္တိ ဝဇ္ဇံ, တွဉ္စာပိ ဒတွာန အဝါကရေယျ၊
သန္ဒိဋ္ဌိကံ ကလဟမိမံ ဝိဝါဒံ, ကော ပဏ္ဍိတော ဇာနမုပဗ္ဗဇေယျ’’။
‘‘န တံ ဝရံ အရဟတိ ဇန္တု ဒါတုံ, ယံ ဝါပိ ဒတွာန အဝါကရေယျ၊
ဝရဿု သမ္မ အဝိကမ္ပမာနော, ပါဏံ စဇိတွာနပိ ဒဿမေဝ’’။
‘‘အရိယဿ အရိယေန သမေတိ သချံ [သက္ခိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပညဿ ပညာဏဝတာ သမေတိ၊
ပဿေယျ တံ ဝဿသတံ အရောဂံ [အာရောဂျံ (က။)], ဧတံ ဝရာနံ ပဌမံ ဝရာမိ’’။
‘‘အရိယဿ အရိယေန သမေတိ သချံ, ပညဿ ပညာဏဝတာ သမေတိ၊
ပဿာသိ မံ ဝဿသတံ အရောဂံ, ဧတံ ဝရာနံ ပဌမံ ဒဒါမိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၄၃။)‘‘ယေ ခတ္တိယာသေ ဣဓ ဘူမိပါလာ, မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာ ကတနာမဓေယျာ၊
န တာဒိသေ ဘူမိပတီ အဒေသိ, ဧတံ ဝရာနံ ဒုတိယံ ဝရာမိ’’။
‘‘ယေ ခတ္တိယာသေ ဣဓ ဘူမိပါလာ, မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာ ကတနာမဓေယျာ၊
န တာဒိသေ ဘူမိပတီ အဒေမိ, ဧတံ ဝရာနံ ဒုတိယံ ဒဒါမိ’’။
‘‘ပရောသတံ ခတ္တိယာ တေ ဂဟိတာ, တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊
သကေ တေ ရဋ္ဌေ ပဋိပါဒယာဟိ, ဧတံ ဝရာနံ တတိယံ ဝရာမိ’’။
‘‘ပရောသတံ ခတ္တိယာ မေ ဂဟိတာ, တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊
သကေ တေ ရဋ္ဌေ ပဋိပါဒယာမိ [သကေန ရဋ္ဌေန ပဋိပါဒယာမိ တေ (သီ။)], ဧတံ ဝရာနံ တတိယံ ဒဒါမိ’’။
‘‘ဆိဒ္ဒံ တေ ရဋ္ဌံ ဗျထိတာ [ဗျထိတံ (သီ။), ဗျာဓိတံ (ပီ။)] ဘယာ ဟိ, ပုထူ နရာ လေဏမနုပ္ပဝိဋ္ဌာ၊
မနုဿမံသံ ဝိရမေဟိ [ဝိရမာဟိ (သျာ။)] ရာဇ, ဧတံ ဝရာနံ စတုတ္ထံ ဝရာမိ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော ဘက္ခော မမ [မမံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မနာပေါ, ဧတဿ ဟေတုမှိ [ဟေတုမ္ပိ (ပီ။)] ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊
သောဟံ ကထံ ဧတ္တော ဥပါရမေယျံ, အညံ ဝရာနံ စတုတ္ထံ ဝရဿု’’။
(ဇာ၊၂၊၁၄၄။)‘‘နံ ဝေ ပိယံ မေတိ ဇနိန္ဒ တာဒိသော, အတ္တံ နိရံကစ္စ [နိရံကတွာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပိယာနိ သေဝတိ၊
အတ္တာဝ သေယျော ပရမာ စ [ပရမာဝ (ဗဟူသု) ဇာ။ ၁။၆။၈၁ သံသန္ဒေတဗ္ဗံ] သေယျော, လဗ္ဘာ ပိယာ ဩစိတတ္ထေန [ဩစိတတ္တေန (က။)] ပစ္ဆာ’’။
‘‘ပိယံ မေ မာနုသံ မံသံ, သုတသောမ ဝိဇာနဟိ၊
နမှိ သက္ကာ [နမှိ သက္ကော (သီ။ ပီ။)] နိဝါရေတုံ, အညံ [အညံ တုဝံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝရံ သမ္မ ဝရဿု’’။
‘‘ယော ဝေ ပိယံ မေတိ ပိယာနုရက္ခီ [ပိယာနုကင်္ခီ (သီ။ ပီ။)], အတ္တံ နိရံကစ္စ ပိယာနိ သေဝတိ၊
သောဏ္ဍောဝ ပိတွာ ဝိသမိဿပါနံ [ပီတွန ဝိသဿ ထာလံ (သီ။ ပီ။), ပိတွာ ဝိသမိဿထာလံ (သျာ။ က။)], တေနေဝ သော ဟောတိ ဒုက္ခီ ပရတ္ထ။
‘‘ယော စီဓ သင်္ခါယ ပိယာနိ ဟိတွာ, ကိစ္ဆေနပိ သေဝတိ အရိယဓမ္မေ [အရိယဓမ္မံ (သီ။ ပီ။)]၊
ဒုက္ခိတောဝ ပိတွာန ယထောသဓာနိ, တေနေဝ သော ဟောတိ သုခီ ပရတ္ထ’’။
‘‘ဩဟာယဟံ ပိတရံ မာတရဉ္စ, မနာပိယေ ကာမဂုဏေ စ [ကာမဂုဏေပိ (သျာ။ က။)] ပဉ္စ၊
ဧတဿ ဟေတုမှိ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော, တံ တေ ဝရံ ကိန္တိ မဟံ ဒဒါမိ’’။
‘‘န ပဏ္ဍိတာ ဒိဂုဏမာဟု ဝါကျံ, သစ္စပ္ပဋိညာဝ ဘဝန္တိ သန္တော၊
ဝရဿု သမ္မ ဣတိ မံ အဝေါစ, ဣစ္စဗြဝီ တွံ န ဟိ တေ သမေတိ’’။
‘‘အပုညလာဘံ အယသံ အကိတ္တိံ, ပါပံ ဗဟုံ ဒုစ္စရိတံ ကိလေသံ၊
မနုဿမံသဿ ကတေ [ဘဝေါ (သျာ။ က။)] ဥပါဂါ, တံ တေ ဝရံ ကိန္တိ မဟံ ဒဒေယျံ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၅။)‘‘နံ တံ ဝရံ အရဟတိ ဇန္တု ဒါတုံ, ယံ ဝါပိ ဒတွာန အဝါကရေယျ၊
ဝရဿု သမ္မ အဝိကမ္ပမာနော, ပါဏံ စဇိတွာနပိ ဒဿမေဝ’’။
‘‘ပါဏံ စဇန္တိ သန္တော နာပိ ဓမ္မံ, သစ္စပ္ပဋိညာဝ ဘဝန္တိ သန္တော၊
ဒတွာ ဝရံ ခိပ္ပမဝါကရောဟိ, ဧတေန သမ္ပဇ္ဇ သုရာဇသေဋ္ဌ။
‘‘စဇေ ဓနံ [ဓနံ စဇေ (သီ။)] အင်္ဂဝရဿ ဟေတု [ယော ပန အင်္ဂဟေတု (သီ။ ပီ။)], အင်္ဂံ စဇေ ဇီဝိတံ ရက္ခမာနော၊
အင်္ဂံ ဓနံ ဇီဝိတဉ္စာပိ သဗ္ဗံ, စဇေ နရော ဓမ္မမနုဿရန္တော’’။
‘‘ယသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ ပုရိသော ဝိဇညာ, ယေ စဿ ကင်္ခံ ဝိနယန္တိ သန္တော၊
တံ ဟိဿ ဒီပဉ္စ ပရာယဏဉ္စ, န တေန မိတ္တိံ ဇိရယေထ [ဇရယေထ (သီ။ ပီ။)] ပညော။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော ဘက္ခော မမ မနာပေါ, ဧတဿ ဟေတုမှိ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊
သစေ စ မံ ယာစသိ ဧတမတ္ထံ, ဧတမ္ပိ တေ သမ္မ ဝရံ ဒဒါမိ။
‘‘သတ္ထာ စ မေ ဟောသိ သခါ စ မေသိ, ဝစနမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ အကာသိံ၊
တုဝမ္ပိ [တွံပိ (သျာ။ က။)] မေ သမ္မ ကရောဟိ ဝါကျံ, ဥဘောပိ ဂန္တွာန ပမောစယာမ’’။
‘‘သတ္ထာ စ တေ ဟောမိ သခါ စ တျမှိ, ဝစနမ္ပိ မေ သမ္မ တုဝံ အကာသိ၊
အဟမ္ပိ တေ သမ္မ ကရောမိ ဝါကျံ, ဥဘောပိ ဂန္တွာန ပမောစယာမ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၄၆။)‘‘ကမ္မာသပါဒေနံ ဝိဟေဌိတတ္ထ [ဝိဟေဌိတမှာ (သျာ။ က။)], တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊
န ဇာတု ဒုဗ္ဘေထ ဣမဿ ရညော, သစ္စပ္ပဋိညံ မေ ပဋိဿုဏာထ’’။
‘‘ကမ္မာသပါဒေန ဝိဟေဌိတမှာ, တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊
န ဇာတု ဒုဗ္ဘေမ ဣမဿ ရညော, သစ္စပ္ပဋိညံ တေ ပဋိဿုဏာမ’’။
‘‘ယထာ ပိတာ ဝါ အထ ဝါပိ မာတာ, အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ပဇာနံ၊
ဧဝမေဝ ဝေါ [ဧဝမေဝ (သီ။), ဧဝမ္ပိ ဝေါ (သျာ။)] ဟောတု အယဉ္စ ရာဇာ, တုမှေ စ ဝေါ ဟောထ ယထေဝ ပုတ္တာ’’။
‘‘ယထာ ပိတာ ဝါ အထ ဝါပိ မာတာ, အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ပဇာနံ၊
ဧဝမေဝ နော ဟောတု [ဧဝမ္ပိ နော (သျာ။)] အယဉ္စ ရာဇာ, မယမ္ပိ ဟေဿာမ ယထေဝ [တထေဝ (ပီ။)] ပုတ္တာ’’။
‘‘စတုပ္ပဒံ သကုဏဉ္စာပိ မံသံ, သူဒေဟိ ရန္ဓံ သုကတံ သုနိဋ္ဌိတံ၊
သုဓံဝ ဣန္ဒော ပရိဘုဉ္ဇိယာန, ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။
‘‘တာ ခတ္တိယာ ဝလ္လိဝိလာကမဇ္ဈာ, အလင်္ကတာ သမ္ပရိဝါရယိတွာ၊
ဣန္ဒံဝ ဒေဝေသု ပမောဒယိံသု, ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။
‘‘တမ္ဗူပဓာနေ ဗဟုဂေါဏကမှိ, သုဘမှိ [သုစိမှိ (သီ။ ပီ။)] သဗ္ဗဿယနမှိ သင်္ဂေ [သညတေ (သီ။ ပီ။), လင်္ဂတေ (သျာ။)]၊
သေယျဿ [သယနဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] မဇ္ဈမှိ သုခံ သယိတွာ, ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၇။)‘‘ပါဏိဿရံ ကုမ္ဘထူဏံ နိသီထေ, အထောပိ ဝေ နိပ္ပုရိသမ္ပိ တူရိယံ၊
ဗဟုံ သုဂီတဉ္စ သုဝါဒိတဉ္စ, ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။
‘‘ဥယျာနသမ္ပန္နံ ပဟူတမာလျံ, မိဂါဇိနူပေတပုရံ [မိဂါစိရူပေတပုရံ (သီ။ ပီ။)] သုရမ္မံ၊
ဟယေဟိ နာဂေဟိ ရထေဟုပေတံ, ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ’’။
‘‘ကာဠပက္ခေ ယထာ စန္ဒော, ဟာယတေဝ သုဝေ သုဝေ၊
ကာဠပက္ခူပမော ရာဇ, အသတံ ဟောတိ သမာဂမော။
‘‘ယထာဟံ [ယထာ (သီ။)] ရသကမာဂမ္မ, သူဒံ ကာပုရိသာဓမံ [သူဒကံ ပုရိသာဓမံ (သီ။ ပီ။)]၊
အကာသိံ ပါပကံ ကမ္မံ, ယေန ဂစ္ဆာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘သုက္ကပက္ခေ ယထာ စန္ဒော, ဝဍ္ဎတေဝ သုဝေ သုဝေ၊
သုက္ကပက္ခူပမော ရာဇ, သတံ ဟောတိ သမာဂမော။
‘‘ယထာဟံ တုဝမာဂမ္မ, သုတသောမ ဝိဇာနဟိ၊
ကာဟာမိ ကုသလံ ကမ္မံ, ယေန ဂစ္ဆာမိ သုဂ္ဂတိံ။
‘‘ထလေ ယထာ ဝါရိ ဇနိန္ဒ ဝုဋ္ဌံ [ဝဋ္ဋံ (သီ။ ပီ။)], အနဒ္ဓနေယျံ န စိရဋ္ဌိတီကံ၊
ဧဝမ္ပိ ဟောတိ အသတံ သမာဂမော, အနဒ္ဓနေယျော ဥဒကံ ထလေဝ။
‘‘သရေ ယထာ ဝါရိ ဇနိန္ဒ ဝုဋ္ဌံ, စိရဋ္ဌိတီကံ နရဝီရသေဋ္ဌ [နရဝိရိယသေဋ္ဌ (သီ။ ပီ။)]၊
ဧဝမ္ပိ ဝေ [ဧဝမ္ပိ မေ (သျာ။), ဧဝမ္ပိ စေ (ပီ။ က။)] ဟောတိ သတံ သမာဂမော, စိရဋ္ဌိတီကော [စိရဋ္ဌိတိကံ (က။)] ဥဒကံ သရေဝ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၈။)‘‘အဗျာယိကော ဟောတိ သတံ သမာဂမော, ယာဝမ္ပိ တိဋ္ဌေယျ တထေဝ ဟောတိ၊
ခိပ္ပဉှိ ဝေတိ အသတံ သမာဂမော, တသ္မာ သတံ ဓမ္မော အသဗ္ဘိ အာရကာ’’။
‘‘န သော ရာဇာ ယော [ရာဇာ န သော ယော (က။)] အဇေယျံ ဇိနာတိ, န သော သခါ ယော သခါရံ ဇိနာတိ၊
န သာ ဘရိယာ ယာ ပတိနော န ဝိဘေတိ, န တေ ပုတ္တာ [ပုတ္တာ န တေ (က။)] ယေ န ဘရန္တိ ဇိဏ္ဏံ။
‘‘န သာ သဘာ ယတ္ထ န သန္တိ သန္တော, န တေ သန္တော [သန္တော န တေ (က။)] ယေ န ဘဏန္တိ ဓမ္မံ၊
ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ, ဓမ္မံ ဘဏန္တာဝ ဘဝန္တိ သန္တော။
‘‘နာဘာသမာနံ ဇာနန္တိ, မိဿံ ဗာလေဟိ ပဏ္ဍိတံ၊
ဘာသမာနဉ္စ ဇာနန္တိ, ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။
‘‘ဘာသယေ ဇောတယေ ဓမ္မံ, ပဂ္ဂဏှေ ဣသိနံ ဓဇံ၊
သုဘာသိတဒ္ဓဇာ ဣသယော, ဓမ္မော ဟိ ဣသိနံ ဓဇော’’တိ။
မဟာသုတသောမဇာတကံ ပဉ္စမံ။
အသီတိနိပါတံ နိဋ္ဌိတံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုမုခေါ ပန ဟံသဝရော စ မဟာ, သုဓဘောဇနိကော စ ပရော ပဝရော၊
သကုဏာလဒိဇာဓိပတိဝှယနော, သုတသောမဝရုတ္တမသဝှယနောတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၄၉။)၂၂။ မဟာနိပါတော
‘‘မာ ပဏ္ဍိစ္စယံ [ပဏ္ဍိတိယံ (သီ။), ပဏ္ဍိစ္စိယံ (ပီ။)] ဝိဘာဝယ, ဗာလမတော ဘဝ သဗ္ဗပါဏိနံ၊
သဗ္ဗော တံ ဇနော ဩစိနာယတု, ဧဝံ တဝ အတ္ထော ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ကရောမိ တေ တံ ဝစနံ, ယံ မံ ဘဏသိ ဒေဝတေ၊
အတ္ထကာမာသိ မေ အမ္မ, ဟိတကာမာသိ ဒေဝတေ’’။
‘‘ကိံ နု သန္တရမာနောဝ, ကာသုံ ခဏသိ သာရထိ၊
ပုဋ္ဌော မေ သမ္မ အက္ခာဟိ, ကိံ ကာသုယာ ကရိဿသိ’’။
‘‘ရညော မူဂေါ စ ပက္ခော စ, ပုတ္တော ဇာတော အစေတသော၊
သောမှိ ရညာ သမဇ္ဈိဋ္ဌော, ပုတ္တံ မေ နိခဏံ ဝနေ’’။
‘‘န ဗဓိရော န မူဂေါသ္မိ, န ပက္ခော န စ ဝီကလော [နပိ ပင်္ဂုလော (သီ။ ပီ။), န စ ပိင်္ဂလော (သျာ။)]၊
အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ, မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ’’။
‘‘ဦရူ ဗာဟုံ [ဗာဟူ (သီ။ က။)] စ မေ ပဿ, ဘာသိတဉ္စ သုဏောဟိ မေ၊
အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ, မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ’’။
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော, အဒု [အာဒု (သီ။), အာဒူ (သျာ။)] သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’။
‘‘နမှိ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော, နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊
ကာသိရညော အဟံ ပုတ္တော, ယံ ကာသုယာ နိခညသိ [နိဃညသိ (သီ။ ပီ။), နိခဉ္ဆသိ (?)]။
‘‘တဿ ရညော အဟံ ပုတ္တော, ယံ တွံ သမ္မူပဇီဝသိ [သမုပဇီဝသိ (သီ။ ပီ။)]၊
အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ, မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ။
‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ, နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊
န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ, မိတ္တဒုဗ္ဘော [မိတ္တဒူဘော (သီ။ ပီ။)] ဟိ ပါပကော။
(ဇာ၊၂၊၁၅၀။)‘‘ယထာ ရုက္ခော တထာ ရာဇာ, ယထာ သာခါ တထာ အဟံ၊
ယထာ ဆာယူပဂေါ ပေါသော, ဧဝံ တွမသိ သာရထိ၊
အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ, မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ။
‘‘ပဟူတဘက္ခော [ဗဟုတ္တဘက္ခော (က။)] ဘဝတိ, ဝိပ္ပဝုဋ္ဌော [ဝိပ္ပဝုတ္ထော (သီ။ ပီ။), ဝိပ္ပမုတ္တော (က။)] သကံ [သကာ (သီ။ ပီ။)] ဃရာ၊
ဗဟူ နံ ဥပဇီဝန္တိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘ယံ ယံ ဇနပဒံ ယာတိ, နိဂမေ ရာဇဓာနိယော၊
သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဟောတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘နာဿ စောရာ ပသာဟန္တိ [ပသဟန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], နာတိမညန္တိ ခတ္တိယာ [နာတိမညေတိ ခတ္တိယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
သဗ္ဗေ အမိတ္တေ တရတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘အက္ကုဒ္ဓေါ သဃရံ ဧတိ, သဘာယံ [သဘာယ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပဋိနန္ဒိတော၊
ဉာတီနံ ဥတ္တမော ဟောတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘သက္ကတွာ သက္ကတော ဟောတိ, ဂရု ဟောတိ သဂါရဝေါ [ဂရုကော ဟောတိ ဂါရဝေါ (က။)]၊
ဝဏ္ဏကိတ္တိဘတော ဟောတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘ပူဇကော လဘတေ ပူဇံ, ဝန္ဒကော ပဋိဝန္ဒနံ၊
ယသော ကိတ္တိဉ္စ ပပ္ပေါတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘အဂ္ဂိ ယထာ ပဇ္ဇလတိ, ဒေဝတာဝ ဝိရောစတိ၊
သိရိယာ အဇဟိတော ဟောတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘ဂါဝေါ တဿ ပဇာယန္တိ, ခေတ္တေ ဝုတ္တံ ဝိရူဟတိ၊
ဝုတ္တာနံ ဖလမသ္နာတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘ဒရိတော ပဗ္ဗတာတော ဝါ, ရုက္ခတော ပတိတော နရော၊
စုတော ပတိဋ္ဌံ လဘတိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
‘‘ဝိရူဠှမူလသန္တာနံ, နိဂြောဓမိဝ မာလုတော၊
အမိတ္တာ နပ္ပသာဟန္တိ, ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ’’။
‘‘ဧဟိ တံ ပဋိနေဿာမိ, ရာဇပုတ္တ သကံ ဃရံ၊
ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၅၁။)‘‘အလံ မေ တေန ရဇ္ဇေန, ဉာတကေဟိ [ဉာတကေန (သျာ။ က။)] ဓနေန ဝါ၊
ယံ မေ အဓမ္မစရိယာယ, ရဇ္ဇံ လဗ္ဘေထ သာရထိ’’။
‘‘ပုဏ္ဏပတ္တံ မံ လာဘေဟိ [ပလာဘေဟိ (သီ။ ပီ။)], ရာဇပုတ္တ ဣတော ဂတော၊
ပိတာ မာတာ စ မေ ဒဇ္ဇုံ, ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
တေပိ အတ္တမနာ ဒဇ္ဇုံ, ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ [ဟတ္ထာရူဟာ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
တေပိ အတ္တမနာ ဒဇ္ဇုံ [တေပိ ဒဇ္ဇုံ ပတီတာမေ (သီ။ ပီ။)], ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။
‘‘ဗဟုဓညာ ဇာနပဒါ [ဗဟူ ဇာနပဒါ စညေ (သီ။), ဗဟူ ဇနပဒါ စညေ (ပီ။)], နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဥပါယနာနိ မေ ဒဇ္ဇုံ, ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ’’။
‘‘ပိတု မာတု စဟံ စတ္တော, ရဋ္ဌဿ နိဂမဿ စ၊
အထော သဗ္ဗကုမာရာနံ, နတ္ထိ မယှံ သကံ ဃရံ။
‘‘အနုညာတော အဟံ မတျာ, သဉ္စတ္တော ပိတရာ မဟံ၊
ဧကောရညေ ပဗ္ဗဇိတော, န ကာမေ အဘိပတ္ထယေ။
‘‘အပိ အတရမာနာနံ, ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတိ၊
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ, ဧဝံ ဇာနာဟိ သာရထိ။
‘‘အပိ အတရမာနာနံ, သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ၊
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ, နိက္ခန္တော အကုတောဘယော’’။
‘‘ဧဝံ ဝဂ္ဂုကထော သန္တော, ဝိသဋ္ဌဝစနော စသိ [စ သော (သျာ။ က။)]၊
ကသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ, သန္တိကေ န ဘဏီ တဒါ’’။
‘‘နာဟံ အသန္ဓိတာ [အသတ္ထိတာ (သီ။)] ပက္ခော, န ဗဓိရော အသောတတာ၊
နာဟံ အဇိဝှတာ မူဂေါ, မာ မံ မူဂမဓာရယိ [မူဂေါ အဓာရယိ (သီ။)]။
‘‘ပုရိမံ သရာမဟံ ဇာတိံ, ယတ္ထ ရဇ္ဇမကာရယိံ၊
ကာရယိတွာ တဟိံ ရဇ္ဇံ, ပါပတ္ထံ နိရယံ ဘုသံ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၂။)‘‘ဝီသတိဉ္စေဝ ဝဿာနိ, တဟိံ ရဇ္ဇမကာရယိံ၊
အသီတိဝဿသဟဿာနိ, နိရယမှိ အပစ္စိသံ [အပစ္စသိံ (သျာ။), အပစ္စယိံ (ပီ။)]။
‘‘တဿ ရဇ္ဇဿဟံ ဘီတော, မာ မံ ရဇ္ဇာဘိသေစယုံ [ရဇ္ဇေဘိသေစယုံ (သျာ။ က။)]၊
တသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ, သန္တိကေ န ဘဏိံ တဒါ။
‘‘ဥစ္ဆင်္ဂေ မံ နိသာဒေတွာ, ပိတာ အတ္ထာနုသာသတိ၊
ဧကံ ဟနထ ဗန္ဓထ, ဧကံ ခါရာပတစ္ဆိကံ [ခရာပတိစ္ဆကံ (သျာ။), ခရာပဋိစ္ဆကံ (က။)]၊
ဧကံ သူလသ္မိံ ဥပ္ပေထ [အပ္ပေထ (သီ။), ဥဗ္ဗေထ (သျာ။), အစ္စေထ (ပီ။)], ဣစ္စဿ မနုသာသတိ။
‘‘တာယာဟံ [တဿာဟံ (သီ။ ပီ။)] ဖရုသံ သုတွာ, ဝါစာယော သမုဒီရိတာ၊
အမူဂေါ မူဂဝဏ္ဏေန, အပက္ခော ပက္ခသမ္မတော၊
သကေ မုတ္တကရီသသ္မိံ, အစ္ဆာဟံ သမ္ပရိပ္လုတော။
‘‘ကသိရဉ္စ ပရိတ္တဉ္စ, တဉ္စ ဒုက္ခေန သံယုတံ၊
ကောမံ [ကော တံ (သီ။ ပီ။)] ဇီဝိတမာဂမ္မ, ဝေရံ ကယိရာထ ကေနစိ။
‘‘ပညာယ စ အလာဘေန, ဓမ္မဿ စ အဒဿနာ၊
ကောမံ [ကော တံ (သီ။ ပီ။)] ဇီဝိတမာဂမ္မ, ဝေရံ ကယိရာထ ကေနစိ။
‘‘အပိ အတရမာနာနံ, ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတိ၊
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ, ဧဝံ ဇာနာဟိ သာရထိ။
‘‘အပိ အတရမာနာနံ, သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ၊
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ, နိက္ခန္တော အကုတောဘယော’’။
‘‘အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ရာဇပုတ္တ တဝန္တိကေ၊
အဝှါယဿု [အဝှယဿု (သီ။ ပီ။)] မံ ဘဒ္ဒန္တေ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ရုစ္စတိ’’။
‘‘ရထံ နိယျာဒယိတွာန, အနဏော ဧဟိ သာရထိ၊
အနဏဿ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဧတံ ဣသီဟိ ဝဏ္ဏိတံ’’။
‘‘ယဒေဝ တျာဟံ ဝစနံ, အကရံ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊
တဒေဝ မေ တွံ ဝစနံ, ယာစိတော ကတ္တုမရဟသိ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၃။)‘‘ဣဓေဝ တာဝ အစ္ဆဿု, ယာဝ ရာဇာနမာနယေ၊
အပ္ပေဝ တေ ပိတာ ဒိသွာ, ပတီတော သုမနော သိယာ’’။
‘‘ကရောမိ တေတံ ဝစနံ, ယံ မံ ဘဏသိ သာရထိ၊
အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုကာမောသ္မိ, ပိတရံ မေ ဣဓာဂတံ။
‘‘ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု, ကုသလံ ဝဇ္ဇာသိ ဉာတိနံ၊
မာတရံ ပိတရံ မယှံ, ဝုတ္တော ဝဇ္ဇာသိ ဝန္ဒနံ’’။
တဿ ပါဒေ ဂဟေတွာန, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊
သာရထိ ရထမာရုယှ, ရာဇဒွါရံ ဥပါဂမိ။
‘‘သုညံ မာတာ ရထံ ဒိသွာ, ဧကံ သာရထိမာဂတံ၊
အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ, ရောဒန္တီ နံ ဥဒိက္ခတိ။
‘‘အယံ သော သာရထိ ဧတိ, နိဟန္တွာ မမ အတြဇံ၊
နိဟတော နူန မေ ပုတ္တော, ပထဗျာ ဘူမိဝဍ္ဎနော။
‘‘အမိတ္တာ နူန နန္ဒန္တိ, ပတီတာ နူန ဝေရိနော၊
အာဂတံ သာရထိံ ဒိသွာ, နိဟန္တွာ မမ အတြဇံ။
‘‘သုညံ မာတာ ရထံ ဒိသွာ, ဧကံ သာရထိမာဂတံ၊
အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ, ရောဒန္တီ ပရိပုစ္ဆိ နံ [ရောဒန္တီ ပရိပုစ္ဆတိ (သီ။ ပီ။), ရောဒန္တီ နံ ပရိပုစ္ဆတိ (သျာ။)]။
‘‘ကိန္နု မူဂေါ ကိံ နု ပက္ခော, ကိန္နု သော ဝိလပီ တဒါ၊
နိဟညမာနော ဘူမိယာ, တံ မေ အက္ခာဟိ သာရထိ။
‘‘ကထံ ဟတ္ထေဟိ ပါဒေဟိ, မူဂပက္ခော ဝိဝဇ္ဇယိ၊
နိဟညမာနော ဘူမိယာ, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘အက္ခေယျံ [အက္ခိဿံ (သီ။ ပီ။)] တေ အဟံ အယျေ, ဒဇ္ဇာသိ အဘယံ မမ၊
ယံ မေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ, ရာဇပုတ္တဿ သန္တိကေ’’။
‘‘အဘယံ သမ္မ တေ ဒမ္မိ, အဘီတော ဘဏ သာရထိ၊
ယံ တေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ, ရာဇပုတ္တဿ သန္တိကေ’’။
‘‘န သော မူဂေါ န သော ပက္ခော, ဝိသဋ္ဌဝစနော စ သော၊
ရဇ္ဇဿ ကိရ သော ဘီတော, အကရာ [အကရီ (သီ။ ပီ။)] အာလယေ ဗဟူ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၄။)‘‘ပုရိမံ သရတိ သော ဇာတိံ, ယတ္ထ ရဇ္ဇမကာရယိ၊
ကာရယိတွာ တဟိံ ရဇ္ဇံ, ပါပတ္ထ နိရယံ ဘုသံ။
‘‘ဝီသတိဉ္စေဝ ဝဿာနိ, တဟိံ ရဇ္ဇမကာရယိ၊
အသီတိဝဿသဟဿာနိ, နိရယမှိ အပစ္စိ သော။
‘‘တဿ ရဇ္ဇဿ သော ဘီတော, မာ မံ ရဇ္ဇာဘိသေစယုံ၊
တသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ, သန္တိကေ န ဘဏီ တဒါ။
‘‘အင်္ဂပစ္စင်္ဂသမ္ပန္နော, အာရောဟပရိဏာဟဝါ၊
ဝိသဋ္ဌဝစနော ပညော, မဂ္ဂေ သဂ္ဂဿ တိဋ္ဌတိ။
‘‘သစေ တွံ ဒဋ္ဌုကာမာသိ, ရာဇပုတ္တံ [ရာဇပုတ္တိ (သီ။)] တဝတြဇံ၊
ဧဟိ တံ ပါပယိဿာမိ, ယတ္ထ သမ္မတိ တေမိယော’’။
‘‘ယောဇယန္တု ရထေ အဿေ, ကစ္ဆံ နာဂါန [နာဂါနိ (သျာ။ က။)] ဗန္ဓထ၊
ဥဒီရယန္တု သင်္ခပဏဝါ, ဝါဒန္တု [ဝဒန္တု (သီ။), နဒန္တု (သျာ။ က။), ဝဒတံ (ပီ။)] ဧကပေါက္ခရာ။
‘‘ဝါဒန္တု [နဒန္တု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘေရီ သန္နဒ္ဓါ, ဝဂ္ဂူ ဝါဒန္တု ဒုန္ဒုဘီ၊
နေဂမာ စ မံ အနွေန္တု, ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော [နိဝါဒကော (သျာ။ က။)]။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု, ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော [နိဝါဒကော (သျာ။ က။)]။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု, ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော [နိဝါဒကော (သျာ။ က။)]။
‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု, ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော’’ [နိဝါဒကော (သျာ။ က။)]။
‘‘အဿေ စ သာရထီ ယုတ္တေ, သိန္ဓဝေ သီဃဝါဟနေ၊
ရာဇဒွါရံ ဥပါဂစ္ဆုံ, ယုတ္တာ ဒေဝ ဣမေ ဟယာ’’။
‘‘ထူလာ ဇဝေန ဟာယန္တိ, ကိသာ ဟာယန္တိ ထာမုနာ၊
ကိသေ ထူလေ ဝိဝဇ္ဇေတွာ, သံသဋ္ဌာ ယောဇိတာ ဟယာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၅၅။)‘‘တတော ရာဇာ တရမာနော, ယုတ္တမာရုယှ သန္ဒနံ၊
ဣတ္ထာဂါရံ အဇ္ဈဘာသိ [အဘာသထ (က။)], သဗ္ဗာဝ အနုယာထ မံ။
‘‘ဝါလဗီဇနိမုဏှီသံ, ခဂ္ဂံ ဆတ္တဉ္စ ပဏ္ဍရံ၊
ဥပါဓိ ရထမာရုယှ [ဥပါဒိရထမာရုယှ (သီ။), ဥပါဓီ ရထမာရုယှ (သျာ။)], သုဝဏ္ဏေဟိ အလင်္ကတာ။
‘‘တတော သ [စ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ရာဇာ ပါယာသိ, ပုရက္ခတွာန သာရထိံ၊
ခိပ္ပမေဝ ဥပါဂစ္ဆိ, ယတ္ထ သမ္မတိ တေမိယော။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ, ဇလန္တမိဝ တေဇသာ၊
ခတ္တသံဃပရိဗျူဠှံ [ပရိဗ္ဗူဠှံ (သီ။)], တေမိယော ဧတဒဗြဝိ’’။
‘‘ကစ္စိ နု တာတ ကုသလံ, ကစ္စိ တာတ အနာမယံ၊
သဗ္ဗာ စ [ကစ္စိန္နု (သီ။ ပီ။)] ရာဇကညာယော, အရောဂါ မယှ မာတရော’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ပုတ္တ, အထော ပုတ္တ အနာမယံ၊
သဗ္ဗာ စ ရာဇကညာယော, အရောဂါ တုယှ မာတရော’’။
‘‘ကစ္စိ အမဇ္ဇပေါ [ကစ္စိဿ’မဇ္ဇပေါ (သီ။ ပီ။)] တာတ, ကစ္စိ တေ သုရမပ္ပိယံ၊
ကစ္စိ သစ္စေ စ ဓမ္မေ စ, ဒါနေ တေ ရမတေ မနော’’။
‘‘အမဇ္ဇပေါ အဟံ ပုတ္တ, အထော မေ သုရမပ္ပိယံ၊
အထော သစ္စေ စ ဓမ္မေ စ, ဒါနေ မေ ရမတေ မနော’’။
‘‘ကစ္စိ အရောဂံ ယောဂ္ဂံ တေ, ကစ္စိ ဝဟတိ ဝါဟနံ၊
ကစ္စိ တေ ဗျာဓယော နတ္ထိ, သရီရဿုပတာပနာ’’။
‘‘အထော အရောဂံ ယောဂ္ဂံ မေ, အထော ဝဟတိ ဝါဟနံ၊
အထော မေ ဗျာဓယော နတ္ထိ, သရီရဿုပတာပနာ’’ [သရီရဿုပတာပိယာ (သျာ။ က။)]။
‘‘ကစ္စိ အန္တာ စ တေ ဖီတာ, မဇ္ဈေ စ ဗဟလာ တဝ၊
ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ ကောသဉ္စ, ကစ္စိ တေ ပဋိသန္ထတံ’’ [ပဋိသဏ္ဌိတံ (သျာ။ က။)]။
‘‘အထော အန္တာ စ မေ ဖီတာ, မဇ္ဈေ စ ဗဟလာ မမ၊
ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ ကောသဉ္စ, သဗ္ဗံ မေ ပဋိသန္ထတံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၅၆။)‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ပတိဋ္ဌပေန္တု [ပတိဋ္ဌာပေန္တု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပလ္လင်္ကံ, ယတ္ထ ရာဇာ နိသက္ကတိ’’။
‘‘ဣဓေဝ တေ နိသီဒဿု [နိသိန္နဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။), နိသိန္နဿု (က။)], နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
ဧတ္တော ဥဒကမာဒါယ, ပါဒေ ပက္ခာလယဿု [ပက္ခာလယန္တု (သီ။), ပက္ခာလယန္တိ (ပီ။)] တေ’’။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပဏ္ဏကံ မယှံ, ရန္ဓံ ရာဇ အလောဏကံ၊
ပရိဘုဉ္ဇ မဟာရာဇ, ပါဟုနော မေသိဓာဂတော’’ [အာဂတော (သီ။ သျာ။)]။
‘‘န စာဟံ [န ဝါဟံ (က။)] ပဏ္ဏံ ဘုဉ္ဇာမိ, န ဟေတံ မယှ ဘောဇနံ၊
သာလီနံ ဩဒနံ ဘုဉ္ဇေ, သုစိံ မံသူပသေစနံ’’။
‘‘အစ္ဆေရကံ မံ ပဋိဘာတိ, ဧကကမ္ပိ ရဟောဂတံ၊
ဧဒိသံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ, ကေန ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ’’။
‘‘ဧကော ရာဇ နိပဇ္ဇာမိ, နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
တာယ မေ ဧကသေယျာယ, ရာဇ ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။
‘‘န စ နေတ္တိံသဗန္ဓာ [နေတ္တိသဗဒ္ဓါ (သီ။ ပီ။)] မေ, ရာဇရက္ခာ ဥပဋ္ဌိတာ၊
တာယ မေ သုခသေယျာယ, ရာဇ ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။
‘‘အတီတံ နာနုသောစာမိ, နပ္ပဇပ္ပါမိနာဂတံ [နပ္ပဇပ္ပါမ’နာဂတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေမိ, တေန ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။
‘‘အနာဂတပ္ပဇပ္ပါယ, အတီတဿာနုသောစနာ၊
ဧတေန ဗာလာ သုဿန္တိ, နဠောဝ ဟရိတော လုတော’’။
‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ, အဿေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနော၊
နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ, အဟံ ပုတ္တ ဒဒါမိ တေ။
‘‘ဣတ္ထာဂါရမ္ပိ တေ ဒမ္မိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတံ၊
တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု [တာသု ပုတ္တေ ပဋိပဇ္ဇ (က။)], တွံ နော ရာဇာ ဘဝိဿသိ။
‘‘ကုသလာ နစ္စဂီတဿ, သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော [စတုရိတ္ထိယော (သီ။ ပီ။)]၊
ကာမေ တံ ရမယိဿန္တိ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၇။)‘‘ပဋိရာဇူဟိ တေ ကညာ, အာနယိဿံ အလင်္ကတာ၊
တာသု ပုတ္တေ ဇနေတွာန, အထ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိဿသိ။
‘‘ယုဝါ စ ဒဟရော စာသိ [စာပိ (သျာ။ က။)], ပဌမုပ္ပတ္တိကော [ပဌမုပ္ပတ္တိတော (သီ။ ပီ။)] သုသု၊
ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ’’။
‘‘ယုဝါ စရေ ဗြဟ္မစရိယံ, ဗြဟ္မစာရီ ယုဝါ သိယာ၊
ဒဟရဿ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဧတံ ဣသီဟိ ဝဏ္ဏိတံ။
‘‘ယုဝါ စရေ ဗြဟ္မစရိယံ, ဗြဟ္မစာရီ ယုဝါ သိယာ၊
ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမိ, နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော။
‘‘ပဿာမိ ဝေါဟံ ဒဟရံ, အမ္မ တာတ ဝဒန္တရံ [ဝဒံ နရံ (သီ။)]၊
ကိစ္ဆာလဒ္ဓံ ပိယံ ပုတ္တံ, အပ္ပတွာဝ ဇရံ မတံ။
‘‘ပဿာမိ ဝေါဟံ ဒဟရိံ, ကုမာရိံ စာရုဒဿနိံ၊
နဝဝံသကဠီရံဝ, ပလုဂ္ဂံ ဇီဝိတက္ခယံ [ဇီဝိတက္ခယေ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ဒဟရာပိ ဟိ မိယျန္တိ, နရာ စ အထ နာရိယော၊
တတ္ထ ကော ဝိဿသေ ပေါသော, ဒဟရောမှီတိ ဇီဝိတေ။
‘‘ယဿ ရတျာ ဝိဝသာနေ, အာယု အပ္ပတရံ သိယာ၊
အပ္ပေါဒကေဝ မစ္ဆာနံ, ကိံ နု ကောမာရကံ [ကောမာရတံ (က။)] တဟိံ။
‘‘နိစ္စမဗ္ဘာဟတော လောကော, နိစ္စဉ္စ ပရိဝါရိတော၊
အမောဃာသု ဝဇန္တီသု, ကိံ မံ ရဇ္ဇေဘိသိဉ္စသိ’’ [ရဇ္ဇေန သိဉ္စသိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ကေန မဗ္ဘာဟတော လောကော, ကေန စ ပရိဝါရိတော၊
ကာယော အမောဃာ ဂစ္ဆန္တိ, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘မစ္စုနာဗ္ဘာဟတော လောကော, ဇရာယ ပရိဝါရိတော၊
ရတျော အမောဃာ ဂစ္ဆန္တိ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ခတ္တိယ။
‘‘ယထာပိ တန္တေ ဝိတတေ [ဝိတန္တေ (သျာ။ က။)], ယံ ယဒေဝူပဝိယျတိ [ယံ ယံ ဒေဝူပဝိယျတိ (သီ။ ပီ။)]၊
အပ္ပကံ ဟောတိ ဝေတဗ္ဗံ, ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၈။)‘‘ယထာ ဝါရိဝဟော ပူရော, ဂစ္ဆံ နုပနိဝတ္တတိ [န ပရိဝတ္တတိ (သျာ။), နုပရိဝတ္တတိ (က။)]၊
ဧဝမာယု မနုဿာနံ, ဂစ္ဆံ နုပနိဝတ္တတိ။
‘‘ယထာ ဝါရိဝဟော ပူရော, ဝဟေ ရုက္ခေပကူလဇေ၊
ဧဝံ ဇရာမရဏေန, ဝုယှန္တေ သဗ္ဗပါဏိနော’’။
‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ, အဿေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနော၊
နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ, အဟံ ပုတ္တ ဒဒါမိ တေ။
‘‘ဣတ္ထာဂါရမ္ပိ တေ ဒမ္မိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတံ၊
တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇဿု, တွံ နော ရာဇာ ဘဝိဿသိ။
‘‘ကုသလာ နစ္စဂီတဿ, သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော၊
ကာမေ တံ ရမယိဿန္တိ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ။
‘‘ပဋိရာဇူဟိ တေ ကညာ, အာနယိဿံ အလင်္ကတာ၊
တာသု ပုတ္တေ ဇနေတွာန, အထ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိဿသိ။
‘‘ယုဝါ စ ဒဟရော စာသိ, ပဌမုပ္ပတ္တိကော သုသု၊
ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ။
‘‘ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ ကောသဉ္စ, ဝါဟနာနိ ဗလာနိ စ၊
နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ, အဟံ ပုတ္တ ဒဒါမိ တေ။
‘‘ဂေါမဏ္ဍလပရိဗျူဠှော, ဒါသိသံဃပုရက္ခတော၊
ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ, ကိံ အရညေ ကရိဿသိ’’။
‘‘ကိံ ဓနေန ယံ ခီယေထ [ကိံ ဓနေန ယံ ဇီယေထ (သီ။), ကိံ မံ ဓနေန ကီယေထ (သျာ။ က။)], ကိံ ဘရိယာယ မရိဿတိ၊
ကိံ ယောဗ္ဗနေန ဇိဏ္ဏေန [စိဏ္ဏေန (သီ။ ပီ။), ဝဏ္ဏေန (က။)], ယံ ဇရာယာဘိဘုယျတိ [ယံ ဇရာ အဘိဟေဿတိ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘တတ္ထ ကာ နန္ဒိ ကာ ခိဍ္ဍာ, ကာ ရတိ ကာ ဓနေသနာ၊
ကိံ မေ ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ, ရာဇ မုတ္တောသ္မိ ဗန္ဓနာ။
‘‘ယောဟံ [သောဟံ (သီ။ ပီ။)] ဧဝံ ပဇာနာမိ, မစ္စု မေ နပ္ပမဇ္ဇတိ၊
အန္တကေနာဓိပန္နဿ, ကာ ရတီ ကာ ဓနေသနာ။
(ဇာ၊၂၊၁၅၉။)‘‘ဖလာနမိဝ ပက္ကာနံ, နိစ္စံ ပတနတော ဘယံ၊
ဧဝံ ဇာတာန မစ္စာနံ, နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ။
‘‘သာယမေကေ န ဒိဿန္တိ, ပါတော ဒိဋ္ဌာ ဗဟူ ဇနာ၊
ပါတော ဧကေ န ဒိဿန္တိ, သာယံ ဒိဋ္ဌာ ဗဟူ ဇနာ။
‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စံ အာတပ္ပံ, ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ၊
န ဟိ နော သင်္ကရံ [သင်္ဂရံ (သီ။ ပီ။) မ။ နိ။ ၃။၂၇၂] တေန, မဟာသေနေန မစ္စုနာ။
‘‘စောရာ ဓနဿ ပတ္ထေန္တိ, ရာဇမုတ္တောသ္မိ ဗန္ဓနာ၊
ဧဟိ ရာဇ နိဝတ္တဿု, နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော’’တိ။
မူဂပက္ခဇာတကံ ပဌမံ။
‘‘ကောယံ မဇ္ဈေ သမုဒ္ဒသ္မိံ, အပဿံ တီရမာယုဟေ၊
ကံ [ကိံ (သျာ။ က။)] တွံ အတ္ထဝသံ ဉတွာ, ဧဝံ ဝါယမသေ ဘုသံ’’။
‘‘နိသမ္မ ဝတ္တံ လောကဿ, ဝါယာမဿ စ ဒေဝတေ၊
တသ္မာ မဇ္ဈေ သမုဒ္ဒသ္မိံ, အပဿံ တီရမာယုဟေ’’။
‘‘ဂမ္ဘီရေ အပ္ပမေယျသ္မိံ, တီရံ ယဿ န ဒိဿတိ၊
မောဃော တေ ပုရိသဝါယာမော, အပ္ပတွာဝ မရိဿသိ’’။
‘‘အနဏော ဉာတိနံ ဟောတိ, ဒေဝါနံ ပိတုနဉ္စ [ပိတုနော စ (သီ။ ပီ။)] သော၊
ကရံ ပုရိသကိစ္စာနိ, န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ’’။
‘‘အပါရဏေယျံ ယံ ကမ္မံ, အဖလံ ကိလမထုဒ္ဒယံ၊
တတ္ထ ကော ဝါယမေနတ္ထော, မစ္စု ယဿာဘိနိပ္ပတံ’’ [ယဿာဘိနိပ္ဖတံ (သျာ။)]။
‘‘အပါရဏေယျမစ္စန္တံ, ယော ဝိဒိတွာန ဒေဝတေ၊
န ရက္ခေ အတ္တနော ပါဏံ, ဇညာ သော ယဒိ ဟာပယေ။
‘‘အဓိပ္ပါယဖလံ ဧကေ, အသ္မိံ လောကသ္မိ ဒေဝတေ၊
ပယောဇယန္တိ ကမ္မာနိ, တာနိ ဣဇ္ဈန္တိ ဝါ န ဝါ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၀။)‘‘သန္ဒိဋ္ဌိကံ ကမ္မဖလံ, နနု ပဿသိ ဒေဝတေ၊
သန္နာ အညေ တရာမဟံ, တဉ္စ ပဿာမိ သန္တိကေ။
‘‘သော အဟံ ဝါယမိဿာမိ, ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ၊
ဂစ္ဆံ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ, ကဿံ [ကာသံ (သီ။ ပီ။)] ပုရိသကာရိယံ’’။
‘‘ယော တွံ ဧဝံ ဂတေ ဩဃေ, အပ္ပမေယျေ မဟဏ္ဏဝေ၊
ဓမ္မဝါယာမသမ္ပန္နော, ကမ္မုနာ နာဝသီဒသိ၊
သော တွံ တတ္ထေဝ ဂစ္ဆာဟိ, ယတ္ထ တေ နိရတော မနော’’။
‘‘အာသီသေထေဝ [အာသိံသေထေဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ယထာ ဣစ္ဆိံ တထာ အဟု။
‘‘အာသီသေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ဥဒကာ ထလမုဗ္ဘတံ။
‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ယထာ ဣစ္ဆိံ တထာ အဟု။
‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ဥဒကာ ထလမုဗ္ဘတံ။
‘‘ဒုက္ခူပနီတောပိ နရော သပညော, အာသံ န ဆိန္ဒေယျ သုခါဂမာယ၊
ဗဟူ ဟိ ဖဿာ အဟိတာ ဟိတာ စ, အဝိတက္ကိတာ မစ္စုမုပဗ္ဗဇန္တိ [မစ္စုမုပ္ပဇ္ဇန္တိ (သျာ။)]။
‘‘အစိန္တိတမ္ပိ ဘဝတိ, စိန္တိတမ္ပိ ဝိနဿတိ၊
န ဟိ စိန္တာမယာ ဘောဂါ, ဣတ္ထိယာ ပုရိသဿ ဝါ’’။
‘‘အပေါရာဏံ [အပုရာဏံ (သီ။ ပီ။)] ဝတ ဘော ရာဇာ, သဗ္ဗဘုမ္မော ဒိသမ္ပတိ၊
နာဇ္ဇ နစ္စေ [န စ နစ္စေ (က။)] နိသာမေတိ, န ဂီတေ ကုရုတေ မနော။
‘‘န မိဂေ [မဂေ (က။)] နပိ ဥယျာနေ, နပိ ဟံသေ ဥဒိက္ခတိ၊
မူဂေါဝ တုဏှိမာသီနော, န အတ္ထမနုသာသတိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၆၁။)‘‘သုခကာမာ ရဟောသီလာ, ဝဓဗန္ဓာ ဥပါရတာ [ဥပါရုတာ (သျာ။ က။)]၊
ကဿ [ကေသံ (သီ။ ပီ။)] နု အဇ္ဇ အာရာမေ, ဒဟရာ ဝုဒ္ဓါ စ အစ္ဆရေ။
‘‘အတိက္ကန္တဝနထာ ဓီရာ, နမော တေသံ မဟေသိနံ၊
ယေ ဥဿုကမှိ လောကမှိ, ဝိဟရန္တိ မနုဿုကာ။
‘‘တေ ဆေတွာ မစ္စုနော ဇာလံ, တတံ [တန္တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။), တံ တံ (က။)] မာယာဝိနော ဒဠံ၊
ဆိန္နာလယတ္တာ [သန္တာလယန္တာ (သျာ။ က။)] ဂစ္ဆန္တိ, ကော တေသံ ဂတိမာပယေ’’ [နေသံ ဂတိ ပါပယေ (က။)]။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ [မိဓိလံ (က။)] ဖီတံ, ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု [ကဒါဿု (သီ။ ပီ။), ကဒါသု (သျာ။)] ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ဝိသာလံ သဗ္ဗတောပဘံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ဗဟုပါကာရတောရဏံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ဒဠှမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, သုဝိဘတ္တံ မဟာပထံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, သုဝိဘတ္တန္တရာပဏံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ဂဝဿရထပီဠိတံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, အာရာမဝနမာလိနိံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ဥယျာနဝနမာလိနိံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, ပါသာဒဝနမာလိနိံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၂။)‘‘ကဒါဟံ မိထိလံ ဖီတံ, တိပုရံ ရာဇဗန္ဓုနိံ၊
မာပိတံ သောမနဿေန, ဝေဒေဟေန ယသဿိနာ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဝေဒေဟေ ဖီတေ, နိစိတေ ဓမ္မရက္ခိတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဝေဒေဟေ ဖီတေ, အဇေယျေ ဓမ္မရက္ခိတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အန္တေပုရံ [ကဒါ အန္တေပုရံ (သီ။ ပီ။)] ရမ္မံ, ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အန္တေပုရံ ရမ္မံ, သုဓာမတ္တိကလေပနံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အန္တေပုရံ ရမ္မံ, သုစိဂန္ဓံ မနောရမံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ကူဋာဂါရေ စ, ဝိဘတ္တေ ဘာဂသော မိတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ကူဋာဂါရေ စ, သုဓာမတ္တိကလေပနေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ကူဋာဂါရေ စ, သုစိဂန္ဓေ မနောရမေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ကူဋာဂါရေ စ, လိတ္တေ စန္ဒနဖောသိတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ သောဏ္ဏပလ္လင်္ကေ [သုဝဏ္ဏပလ္လင်္ကေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဂေါနကေ စိတ္တသန္ထတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
[အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘‘ကဒါဟံ မဏိပလ္လင်္ကေ, ဂေါနကေ စိတ္တသန္ထတေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ [အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
(ဇာ၊၂၊၁၆၃။)‘‘ကဒါဟံ ကပ္ပါသကောသေယျံ, ခေါမကောဋုမ္ဗရာနိ စ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ပေါက္ခရဏီ ရမ္မာ, စက္ကဝါကပကူဇိတာ [စက္ကဝါကူပကူဇိတာ (သီ။ ပီ။)]၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဟတ္ထိဂုမ္ဗေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆေ မာတင်္ဂေ, ဟေမကပ္ပနဝါသသေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အဿဂုမ္ဗေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
အာဇာနီယေဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝေ သီဃဝါဟနေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ရထသေနိယော, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ သောဝဏ္ဏရထေ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ သဇ္ဈုရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၄။)‘‘ကဒါဟံ အဿရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဩဋ္ဌရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဂေါဏရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အဇရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မေဏ္ဍရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ မိဂရထေ စ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဟတ္ထာရောဟေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
နီလဝမ္မဓရေ သူရေ, တောမရင်္ကုသပါဏိနေ [ပါဏိနော (သျာ။ က။)]၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၅။)‘‘ကဒါဟံ အဿာရောဟေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
နီလဝမ္မဓရေ သူရေ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိနေ [ဓာရိနော (သျာ။ က။)]၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ရထာရောဟေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
နီလဝမ္မဓရေ သူရေ, စာပဟတ္ထေ ကလာပိနေ [ကလာပိနော (သျာ။ က။)]၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
[အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘‘ကဒါဟံ ဓနုဂ္ဂဟေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
နီလဝမ္မဓရေ သူရေ, စာပဟတ္ထေ ကလာပိနေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ [အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
‘‘ကဒါဟံ ရာဇပုတ္တေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
စိတြဝမ္မဓရေ သူရေ, ကဉ္စနာဝေဠဓာရိနေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ အရိယဂဏေ စ, ဝတဝန္တေ [ဝတ္ထဝန္တေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အလင်္ကတေ၊
ဟရိစန္ဒနလိတ္တင်္ဂေ, ကာသိကုတ္တမဓာရိနေ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
[အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘‘ကဒါဟံ အမစ္စဂဏေ စ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
ပီတဝမ္မဓရေ သူရေ, ပုရတော ဂစ္ဆမာလိနေ [ဂစ္ဆမာလိနော (သျာ။ က။)]၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ [အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
‘‘ကဒါဟံ [ကဒါ (သီ။ ပီ။)] သတ္တသတာ ဘရိယာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ [ကဒါ (သီ။ ပီ။)] သတ္တသတာ ဘရိယာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ [ကဒါ (သီ။ ပီ။)] သတ္တသတာ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၆။)‘‘ကဒါဟံ [ကဒါ (သီ။ ပီ။)] သတပလံ ကံသံ, သောဝဏ္ဏံ သတရာဇိကံ၊
ပဟာယ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ဟတ္ထိဂုမ္ဗာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာ မာတင်္ဂါ, ဟေမကပ္ပနဝါသသာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အဿဂုမ္ဗာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
အာဇာနီယာဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟနာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ရထသေနီ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ သောဏ္ဏရထာ [သောဝဏ္ဏရထာ (ပီ။ က။)], သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ သဇ္ဈုရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အဿရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၇။)‘‘ကဒါဿု မံ ဩဋ္ဌရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ဂေါဏရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အဇရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ မေဏ္ဍရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ မိဂရထာ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ဟတ္ထာရောဟာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
နီလဝမ္မဓရာ သူရာ, တောမရင်္ကုသပါဏိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အဿာရောဟာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
နီလဝမ္မဓရာ သူရာ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၈။)‘‘ကဒါဿု မံ ရထာရောဟာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
နီလဝမ္မဓရာ သူရာ, စာပဟတ္ထာ ကလာပိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ဓနုဂ္ဂဟာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
နီလဝမ္မဓရာ သူရာ, စာပဟတ္ထာ ကလာပိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ ရာဇပုတ္တာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
စိတြဝမ္မဓရာ သူရာ, ကဉ္စနာဝေဠဓာရိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အရိယဂဏာ, ဝတဝန္တာ အလင်္ကတာ၊
ဟရိစန္ဒနလိတ္တင်္ဂါ, ကာသိကုတ္တမဓာရိနော၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ အမစ္စဂဏာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ပီတဝမ္မဓရာ သူရာ, ပုရတော ဂစ္ဆမာလိနော [ဂစ္ဆမာလိနီ (သျာ။ က။)]၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဿု မံ သတ္တသတာ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ပတ္တံ ဂဟေတွာန, မုဏ္ဍော သံဃာဋိပါရုတော၊
ပိဏ္ဍိကာယ စရိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ပံသုကူလာနံ, ဥဇ္ဈိတာနံ [ဥဇ္ဈိဋ္ဌာနံ (က။)] မဟာပထေ၊
သံဃာဋိံ ဓာရယိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ သတ္တာဟသမ္မေဃေ [သတ္တာဟံ မေဃေ (သီ။ သျာ။)], ဩဝဋ္ဌော အလ္လစီဝရော၊
ပိဏ္ဍိကာယ စရိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၁၆၉။)‘‘ကဒါဟံ သဗ္ဗတ္ထ ဂန္တွာ [သဗ္ဗဟံ ဌာနံ (သီ။), သဗ္ဗဏှံ ဂန္တွာ (သျာ။), သဗ္ဗာဟံ ဌာနံ (ပီ။), သဗ္ဗဋ္ဌာနံ (က။)], ရုက္ခာ ရုက္ခံ ဝနာ ဝနံ၊
အနပေက္ခော ဂမိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု, ပဟီနဘယဘေရဝေါ၊
အဒုတိယော ဂမိဿာမိ [ဝိဟရိဿာမိ (သီ။ ပီ။)], တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ဝီဏံ ဝရုဇ္ဇကော [ဝီဏရုဇ္ဇကော (သျာ။), ဝီဏံ ဝိရုဇ္ဇကော (က။)], သတ္တတန္တိံ မနောရမံ၊
စိတ္တံ ဥဇုံ ကရိဿာမိ, တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ။
‘‘ကဒါဟံ ရထကာရောဝ, ပရိကန္တံ ဥပါဟနံ၊
ကာမသညောဇနေ ဆေစ္ဆံ [ဆေတွာ (က။)], ယေ ဒိဗ္ဗေ ယေ စ မာနုသေ’’။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဟိတွာ သမ္ပဒ္ဒဝီ [သမ္ပဒ္ဒယီ (သီ။)] ရာဇာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပုရက္ခတော။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ဟိတွာ သမ္ပဒ္ဒဝီ ရာဇာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပုရက္ခတော။
‘‘တာ စ သတ္တသတာ ဘရိယာ, အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊
ဟိတွာ သမ္ပဒ္ဒဝီ ရာဇာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပုရက္ခတော’’။
‘‘ဟိတွာ သတပလံ ကံသံ, သောဝဏ္ဏံ သတရာဇိကံ၊
အဂ္ဂဟီ မတ္တိကံ ပတ္တံ, တံ ဒုတိယာဘိသေစနံ’’။
‘‘ဘေသ္မာ [ဝေသ္မာ (သီ။), ဘိံသာ (ပီ။), ဘီသာ (က။)] အဂ္ဂိသမာ ဇာလာ, ကောသာ ဍယှန္တိ ဘာဂသော၊
ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ, မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။
(ဇာ၊၂၊၁၇၀။)‘‘မဏယော သင်္ခမုတ္တာ စ, ဝတ္ထိကံ ဟရိစန္ဒနံ၊
အဇိနံ ဒဏ္ဍဘဏ္ဍဉ္စ, လောဟံ ကာဠာယသံ ဗဟူ၊
ဧဟိ ရာဇ နိဝတ္တဿု, မာ တေတံ ဝိနသာ ဓနံ’’ [ဝိနဿာ ဓနံ (သျာ။ က။)]။
‘‘သုသုခံ ဝတ ဇီဝါမ, ယေသံ နော နတ္ထိ ကိဉ္စနံ၊
မိထိလာယ ဒယှမာနာယ, န မေ ကိဉ္စိ အဒယှထ’’။
‘‘အဋဝိယော သမုပ္ပန္နာ, ရဋ္ဌံ ဝိဒ္ဓံသယန္တိ တံ၊
ဧဟိ ရာဇ နိဝတ္တဿု, မာ ရဋ္ဌံ ဝိနသာ ဣဒံ’’။
‘‘သုသုခံ ဝတ ဇီဝါမ, ယေသံ နော နတ္ထိ ကိဉ္စနံ၊
ရဋ္ဌေ ဝိလုမ္ပမာနမှိ, န [မာ (က။)] မေ ကိဉ္စိ အဟီရထ။
‘‘သုသုခံ ဝတ ဇီဝါမ, ယေသံ နော နတ္ထိ ကိဉ္စနံ၊
ပီတိဘက္ခာ ဘဝိဿာမ, ဒေဝါ အာဘဿရာ ယထာ’’။
‘‘ကိမှေသော မဟတော ဃောသော, ကာ နု ဂါမေဝ ကီဠိယာ [ဂါမေ ကိလီလိယာ (သီ။)]၊
သမဏ တေဝ [သမဏညေဝ (သီ။ ပီ။), သမဏတွေဝ (သျာ။)] ပုစ္ဆာမ, ကတ္ထေသော အဘိသဋော ဇနော’’။
‘‘မမံ ဩဟာယ ဂစ္ဆန္တံ, ဧတ္ထေသော အဘိသဋော ဇနော၊
သီမာတိက္ကမနံ ယန္တံ, မုနိမောနဿ ပတ္တိယာ၊
မိဿံ နန္ဒီဟိ ဂစ္ဆန္တံ, ကိံ ဇာနမနုပုစ္ဆသိ’’။
‘‘မာဿု တိဏ္ဏော အမညိတ္ထ [အမညိတ္ထော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], သရီရံ ဓာရယံ ဣမံ၊
အတီရဏေယျ ယမိဒံ [အတီရဏေယျမိဒံ ကမ္မံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဗဟူ ဟိ ပရိပန္ထယော’’။
‘‘ကော နု မေ ပရိပန္ထဿ, မမံ ဧဝံဝိဟာရိနော၊
ယော နေဝ ဒိဋ္ဌေ နာဒိဋ္ဌေ, ကာမာနမဘိပတ္ထယေ’’။
‘‘နိဒ္ဒါ တန္ဒီ ဝိဇမ္ဘိတာ, အရတီ ဘတ္တသမ္မဒေါ၊
အာဝသန္တိ သရီရဋ္ဌာ, ဗဟူ ဟိ ပရိပန္ထယော’’။
‘‘ကလျာဏံ ဝတ မံ ဘဝံ, ဗြာဟ္မဏ မနုသာသတိ [မနုသာသသိ (သီ။)]၊
ဗြာဟ္မဏ တေဝ [ဗြာဟ္မဏညေဝ (သီ။)] ပုစ္ဆာမိ, ကော နု တွမသိ မာရိသ’’။
‘‘နာရဒေါ ဣတိ မေ နာမံ [နာမေန (သျာ။ က။)], ကဿပေါ ဣတိ မံ ဝိဒူ၊
ဘောတော သကာသမာဂစ္ဆိံ, သာဓု သဗ္ဘိ သမာဂမော။
(ဇာ၊၂၊၁၇၁။)‘‘တဿ တေ သဗ္ဗော အာနန္ဒော, ဝိဟာရော ဥပဝတ္တတု၊
ယံ ဦနံ [ယဒူနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တံ ပရိပူရေဟိ, ခန္တိယာ ဥပသမေန စ။
‘‘ပသာရယ သန္နတဉ္စ, ဥန္နတဉ္စ ပသာရယ [ပဟာရယ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
ကမ္မံ ဝိဇ္ဇဉ္စ ဓမ္မဉ္စ, သက္ကတွာန ပရိဗ္ဗဇ’’။
‘‘ဗဟူ ဟတ္ထီ စ အဿေ စ, နဂရေ ဇနပဒါနိ စ၊
ဟိတွာ ဇနက ပဗ္ဗဇိတော, ကပါလေ [ကပလ္လေ (သီ။ ပီ။)] ရတိမဇ္ဈဂါ။
‘‘ကစ္စိ နု တေ ဇာနပဒါ, မိတ္တာမစ္စာ စ ဉာတကာ၊
ဒုဗ္ဘိမကံသု ဇနက, ကသ္မာ တေ တံ အရုစ္စထ’’။
‘‘န မိဂါဇိန ဇာတုစ္ဆေ [ဇာတုစ္စ (သီ။ ပီ။)], အဟံ ကဉ္စိ ကုဒါစနံ၊
အဓမ္မေန ဇိနေ ဉာတိံ, န စာပိ ဉာတယော မမံ။
‘‘ဒိသွာန လောကဝတ္တန္တံ, ခဇ္ဇန္တံ ကဒ္ဒမီကတံ၊
ဟညရေ ဗဇ္ဈရေ စေတ္ထ, ယတ္ထ သန္နော [သတ္တော (သီ။)] ပုထုဇ္ဇနော၊
ဧတာဟံ ဥပမံ ကတွာ, ဘိက္ခကောသ္မိ မိဂါဇိန’’။
‘‘ကော နု တေ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ကဿေတံ ဝစနံ သုစိ၊
န ဟိ ကပ္ပံ ဝါ ဝိဇ္ဇံ ဝါ, ပစ္စက္ခာယ ရထေသဘ၊
သမဏံ အာဟု ဝတ္တန္တံ, ယထာ ဒုက္ခဿတိက္ကမော’’။
‘‘န မိဂါဇိန ဇာတုစ္ဆေ, အဟံ ကဉ္စိ ကုဒါစနံ၊
သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါပိ, သက္ကတွာ အနုပါဝိသိံ’’။
‘‘မဟတာ စာနုဘာဝေန, ဂစ္ဆန္တော သိရိယာ ဇလံ၊
ဂီယမာနေသု ဂီတေသု, ဝဇ္ဇမာနေသု ဝဂ္ဂုသု။
‘‘တူရိယတာဠသံဃုဋ္ဌေ [တုရိယတာဠိတသံဃုဋ္ဌေ (သီ။ ပီ။)], သမ္မတာလသမာဟိတေ၊
သ မိဂါဇိန မဒ္ဒက္ခိံ, ဖလိံ [ဖလံ (သီ။ ပီ။ က။)] အမ္ဗံ တိရောစ္ဆဒံ၊
ဟညမာနံ [တုဇ္ဇမာနံ (သီ။), တုဒမာနံ (သျာ။), တဒ္ဒမာနံ (ပီ။), ဟတမာနံ (က။)] မနုဿေဟိ, ဖလကာမေဟိ ဇန္တုဘိ။
‘‘သော ခေါဟံ တံ သိရိံ ဟိတွာ, ဩရောဟိတွာ မိဂါဇိန၊
မူလံ အမ္ဗဿုပါဂစ္ဆိံ, ဖလိနော နိပ္ဖလဿ စ။
(ဇာ၊၂၊၁၇၂။)‘‘ဖလိံ [ဖလံ (သီ။ ပီ။ က။)] အမ္ဗံ ဟတံ ဒိသွာ, ဝိဒ္ဓံသ္တံ ဝိနဠီကတံ၊
အထေကံ [အထေတံ (သီ။ ပီ။)] ဣတရံ အမ္ဗံ, နီလောဘာသံ မနောရမံ။
‘‘ဧဝမေဝ နူနမှေပိ [နူန အမှေ (သီ။ ပီ။)], ဣဿရေ ဗဟုကဏ္ဋကေ၊
အမိတ္တာ နော ဝဓိဿန္တိ, ယထာ အမ္ဗော ဖလီ ဟတော။
‘‘အဇိနမှိ ဟညတေ ဒီပိ, နာဂေါ ဒန္တေဟိ ဟညတေ၊
ဓနမှိ ဓနိနော ဟန္တိ, အနိကေတမသန္ထဝံ၊
ဖလီ အမ္ဗော အဖလော စ, တေ သတ္ထာရော ဥဘော မမ’’။
‘‘သဗ္ဗော ဇနော ပဗျာဓိတော, ရာဇာ ပဗ္ဗဇိတော ဣတိ၊
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။
‘‘အဿာသယိတွာ ဇနတံ, ဌပယိတွာ ပဋိစ္ဆဒံ၊
ပုတ္တံ ရဇ္ဇေ ဌပေတွာန, အထ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိဿသိ’’။
‘‘စတ္တာ မယာ ဇာနပဒါ, မိတ္တာမစ္စာ စ ဉာတကာ၊
သန္တိ ပုတ္တာ ဝိဒေဟာနံ, ဒီဃာဝု ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
တေ ရဇ္ဇံ ကာရယိဿန္တိ, မိထိလာယံ ပဇာပတိ’’။
‘‘ဧဟိ တံ အနုသိက္ခာမိ, ယံ ဝါကျံ မမ ရုစ္စတိ၊
ရဇ္ဇံ တုဝံ ကာရယသိ [ကာရယန္တီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပါပံ ဒုစ္စရိတံ ဗဟုံ၊
ကာယေန ဝါစာ မနသာ, ယေန ဂစ္ဆသိ [ကဉ္ဆိသိ (သီ။ ပီ။)] ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘ပရဒိန္နကေန ပရနိဋ္ဌိတေန, ပိဏ္ဍေန ယာပေဟိ သ ဓီရဓမ္မော’’။
‘‘ယောပိ စတုတ္ထေ ဘတ္တကာလေ န ဘုဉ္ဇေ, အဇုဋ္ဌမာရီဝ [အဇဒ္ဓုမာရီဝ (သီ။), အဇ္ဈုဋ္ဌမာရိဝ (သျာ။), အဇဒ္ဓုမာရိဝ (ပီ။) မဇ္ဈိမနိကာယေ, အင်္ဂုတ္တရနိကာယေ စ ပဿိတဗ္ဗံ] ခုဒါယ မိယျေ၊
န တွေဝ ပိဏ္ဍံ လုဠိတံ အနရိယံ, ကုလပုတ္တရူပေါ သပ္ပုရိသော န သေဝေ၊
တယိဒံ န သာဓု တယိဒံ န သုဋ္ဌု, သုနခုစ္ဆိဋ္ဌကံ ဇနက ဘုဉ္ဇသေ တုဝံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၇၃။)‘‘န စာပိ မေ သီဝလိ သော အဘက္ခော, ယံ ဟောတိ စတ္တံ ဂိဟိနော သုနဿ ဝါ၊
ယေ ကေစိ ဘောဂါ ဣဓ ဓမ္မလဒ္ဓါ, သဗ္ဗော သော ဘက္ခော အနဝယောတိ [အနဝဇ္ဇောတိ (သီ။ ပီ။)] ဝုတ္တော’’။
‘‘ကုမာရိကေ ဥပသေနိယေ, နိစ္စံ နိဂ္ဂဠမဏ္ဍိတေ၊
ကသ္မာ တေ ဧကော ဘုဇော ဇနတိ, ဧကော တေ န ဇနတီ ဘုဇော’’။
‘‘ဣမသ္မိံ မေ သမဏ ဟတ္ထေ, ပဋိမုက္ကာ ဒုနီဝရာ [ဒုနီဓုရာ (သီ။ ပီ။)]၊
သံဃာတာ [သံဃဋ္ဋာ (သျာ။ က။)] ဇာယတေ သဒ္ဒေါ, ဒုတိယဿေဝ သာ ဂတိ။
‘‘ဣမသ္မိံ မေ သမဏ ဟတ္ထေ, ပဋိမုက္ကော ဧကနီဝရော [ဧကနီဓုရော (သီ။ ပီ။)]၊
သော အဒုတိယော န ဇနတိ, မုနိဘူတောဝ တိဋ္ဌတိ။
‘‘ဝိဝါဒပ္ပတ္တော [ဝိဝါဒမတ္တော (ပီ။)] ဒုတိယော, ကေနေကော ဝိဝဒိဿတိ၊
တဿ တေ သဂ္ဂကာမဿ, ဧကတ္တမုပရောစတံ’’။
‘‘သုဏာသိ သီဝလိ ကထာ [ဂါထာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ကုမာရိယာ ပဝေဒိတာ၊
ပေသိယာ [ပေဿိယာ (သီ။ ပီ။)] မံ ဂရဟိတ္ထော, ဒုတိယဿေဝ သာ ဂတိ။
‘‘အယံ ဒွေဓာပထော ဘဒ္ဒေ, အနုစိဏ္ဏော ပထာဝိဟိ၊
တေသံ တွံ ဧကံ ဂဏှာဟိ, အဟမေကံ ပုနာပရံ။
‘‘မာဝစ [နေဝ (သီ။ ပီ။), မာ စ (သျာ။ က။)] မံ တွံ ပတိ မေတိ, နာဟံ [မာဟံ (သီ။ ပီ။)] ဘရိယာတိ ဝါ ပုန’’၊
‘‘ဣမမေဝ ကထယန္တာ, ထူဏံ နဂရုပါဂမုံ။
‘‘ကောဋ္ဌကေ ဥသုကာရဿ, ဘတ္တကာလေ ဥပဋ္ဌိတေ၊
တတြာ စ သော ဥသုကာရော, (ဧကံ ဒဏ္ဍံ ဥဇုံ ကတံ၊) [( ) နတ္ထိ ဗဟူသု]
ဧကဉ္စ စက္ခုံ နိဂ္ဂယှ, ဇိမှမေကေန ပေက္ခတိ’’။
‘‘ဧဝံ နော သာဓု ပဿသိ, ဥသုကာရ သုဏောဟိ မေ၊
ယဒေကံ စက္ခုံ နိဂ္ဂယှ, ဇိမှမေကေန ပေက္ခသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၇၄။)‘‘ဒွီဟိ သမဏ စက္ခူဟိ, ဝိသာလံ ဝိယ ခါယတိ၊
အသမ္ပတွာ ပရမံ [ပရံ (သီ။ ပီ။)] လိင်္ဂံ, နုဇုဘာဝါယ ကပ္ပတိ။
‘‘ဧကဉ္စ စက္ခုံ နိဂ္ဂယှ, ဇိမှမေကေန ပေက္ခတော၊
သမ္ပတွာ ပရမံ လိင်္ဂံ, ဥဇုဘာဝါယ ကပ္ပတိ။
‘‘ဝိဝါဒပ္ပတ္တော [ဝိဝါဒမတ္တော (ပီ။)] ဒုတိယော, ကေနေကော ဝိဝဒိဿတိ၊
တဿ တေ သဂ္ဂကာမဿ, ဧကတ္တမုပရောစတံ’’။
‘‘သုဏာသိ သီဝလိ ကထာ [ဂါထာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဥသုကာရေန ဝေဒိတာ၊
ပေသိယာ မံ ဂရဟိတ္ထော, ဒုတိယဿေဝ သာ ဂတိ။
‘‘အယံ ဒွေဓာပထော ဘဒ္ဒေ, အနုစိဏ္ဏော ပထာဝိဟိ၊
တေသံ တွံ ဧကံ ဂဏှာဟိ, အဟမေကံ ပုနာပရံ။
‘‘မာဝစ မံ တွံ ပတိ မေတိ, နာဟံ ဘရိယာတိ ဝါ ပုန’’၊
‘‘မုဉ္ဇာဝေသိကာ ပဝါဠှာ, ဧကာ ဝိဟရ သီဝလီ’’တိ။
မဟာဇနကဇာတကံ ဒုတိယံ။
‘‘ကော နု မံ ဥသုနာ ဝိဇ္ဈိ, ပမတ္တံ ဥဒဟာရကံ [ဟာရိကံ (သျာ။), ဟာရိယံ (က။)]၊
ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော, ကော မံ ဝိဒ္ဓါ နိလီယသိ။
‘‘န မေ မံသာနိ ခဇ္ဇာနိ, စမ္မေနတ္ထော န ဝိဇ္ဇတိ၊
အထ ကေန နု ဝဏ္ဏေန, ဝိဒ္ဓေယျံ မံ အမညထ။
‘‘ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ၊
ပုဋ္ဌော မေ သမ္မ အက္ခာဟိ, ကိံ မံ ဝိဒ္ဓါ နိလီယသိ’’။
‘‘ရာဇာဟမသ္မိ ကာသီနံ, ပီဠိယက္ခောတိ မံ ဝိဒူ၊
လောဘာ ရဋ္ဌံ ပဟိတွာန, မိဂမေသံ စရာမဟံ။
‘‘ဣဿတ္ထေ စသ္မိ ကုသလော, ဒဠှဓမ္မောတိ ဝိဿုတော၊
နာဂေါပိ မေ န မုစ္စေယျ, အာဂတော ဥသုပါတနံ။
(ဇာ၊၂၊၁၇၅။)‘‘ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော [တွံ စ ကဿ ဝါ ပုတ္တောသိ (သီ။ ပီ။)], ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ၊
ပိတုနော အတ္တနော စာပိ, နာမဂေါတ္တံ ပဝေဒယ’’။
‘‘နေသာဒပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ, သာမော ဣတိ မံ ဉာတယော၊
အာမန္တယိံသု ဇီဝန္တံ, သွဇ္ဇေဝါဟံ ဂတော [သွာဇ္ဇေဝင်္ဂတော (သျာ။), သွဇ္ဇေဝင်္ဂတေ (က။)] သယေ။
‘‘ဝိဒ္ဓေါသ္မိ ပုထုသလ္လေန, သဝိသေန ယထာ မိဂေါ၊
သကမှိ လောဟိတေ ရာဇ, ပဿ သေမိ ပရိပ္လုတော။
‘‘ပဋိဝါမဂတံ [ပဋိဓမ္မ ဂတံ (သီ။ ပီ။)] သလ္လံ, ပဿ ဓိမှာမိ [ဝိဟာမှိ (သီ။ ပီ။)] လောဟိတံ၊
အာတုရော တျာနုပုစ္ဆာမိ, ကိံ မံ ဝိဒ္ဓါ နိလီယသိ။
‘‘အဇိနမှိ ဟညတေ ဒီပိ, နာဂေါ ဒန္တေဟိ ဟညတေ၊
အထ ကေန နု ဝဏ္ဏေန, ဝိဒ္ဓေယျံ မံ အမညထ’’။
‘‘မိဂေါ ဥပဋ္ဌိတော အာသိ, အာဂတော ဥသုပါတနံ၊
တံ ဒိသွာ ဥဗ္ဗိဇီ သာမ, တေန ကောဓော မမာဝိသိ’’။
‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ, ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊
န မံ မိဂါ ဥတ္တသန္တိ, အရညေ သာပဒါနိပိ။
‘‘ယတော နိဓိံ ပရိဟရိံ, ယတော ပတ္တောသ္မိ ယောဗ္ဗနံ၊
န မံ မိဂါ ဥတ္တသန္တိ, အရညေ သာပဒါနိပိ။
‘‘ဘီရူ ကိမ္ပုရိသာ ရာဇ, ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
သမ္မောဒမာနာ ဂစ္ဆာမ, ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ။
(‘‘န မံ မိဂါ ဥတ္တသန္တိ, အရညေ သာပဒါနိပိ၊) [( ) နတ္ထိ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု]
အထ ကေန နု ဝဏ္ဏေန, ဥတြာသန္တိ မိဂါ မမံ’’ [ဥတြာသေ သော မိဂေါ မမံ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘န တံ တသ [န တဒ္ဒသာ (သီ။ ပီ။)] မိဂေါ သာမ, ကိံ တာဟံ အလိကံ ဘဏေ၊
ကောဓလောဘာဘိဘူတာဟံ, ဥသုံ တေ တံ အဝဿဇိံ [အဝိဿဇိံ (သျာ။)]။
‘‘ကုတော နု သာမ အာဂမ္မ, ကဿ ဝါ ပဟိတော တုဝံ၊
ဥဒဟာရော နဒိံ ဂစ္ဆ, အာဂတော မိဂသမ္မတံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၇၆။)‘‘အန္ဓာ မာတာပိတာ မယှံ, တေ ဘရာမိ ဗြဟာဝနေ၊
တေသာဟံ ဥဒကာဟာရော, အာဂတော မိဂသမ္မတံ။
‘‘အတ္ထိ နေသံ ဥသာမတ္တံ, အထ သာဟဿ ဇီဝိတံ၊
ဥဒကဿ အလာဘေန, မညေ အန္ဓာ မရိဿရေ။
‘‘န မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ, လဗ္ဘာ ဟိ ပုမုနာ ဣဒံ၊
ယဉ္စ အမ္မံ န ပဿာမိ, တံ မေ ဒုက္ခတရံ ဣတော။
‘‘န မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ, လဗ္ဘာ ဟိ ပုမုနာ ဣဒံ၊
ယဉ္စ တာတံ န ပဿာမိ, တံ မေ ဒုက္ခတရံ ဣတော။
‘‘သာ နူန ကပဏာ အမ္မာ, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ [ရုစ္စတိ (က။)]၊
အဍ္ဎရတ္တေဝ ရတ္တေ ဝါ, နဒီဝ အဝသုစ္ဆတိ [အဝသုဿတိ (သျာ။)]။
‘‘သော နူန ကပဏော တာတော, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ [ရုစ္စတိ (က။)]၊
အဍ္ဎရတ္တေဝ ရတ္တေ ဝါ, နဒီဝ အဝသုစ္ဆတိ [အဝသုဿတိ (သျာ။)]။
‘‘ဥဋ္ဌာနပါဒစရိယာယ [ပါရိစရိယာယ (သီ။ ပီ။)], ပါဒသမ္ဗာဟနဿ စ၊
သာမ တာတ ဝိလပန္တာ, ဟိဏ္ဍိဿန္တိ ဗြဟာဝနေ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ဒုတိယံ သလ္လံ, ကမ္ပေတိ ဟဒယံ မမံ၊
ယဉ္စ အန္ဓေ န ပဿာမိ, မညေ ဟိဿာမိ [ယဉ္စ ဟေဿာမိ (သီ။ ပီ။), တံ မေ ဟိဿာမိ (က။)] ဇီဝိတံ’’။
‘‘မာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝေသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿံ တေ ဗြဟာဝနေ။
‘‘ဣဿတ္ထေ စသ္မိ ကုသလော, ဒဠှဓမ္မောတိ ဝိဿုတော၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿံ တေ ဗြဟာဝနေ။
‘‘မိဂါနံ [မဂါနံ (က။)] ဝိဃာသမနွေသံ, ဝနမူလဖလာနိ စ၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿံ တေ ဗြဟာဝနေ။
‘‘ကတမံ တံ ဝနံ သာမ, ယတ္ထ မာတာပိတာ တဝ၊
အဟံ တေ တထာ ဘရိဿံ, ယထာ တေ အဘရီ တုဝံ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၇၇။)‘‘အယံ ဧကပဒီ ရာဇ, ယောယံ ဥဿီသကေ မမ၊
ဣတော ဂန္တွာ အဍ္ဎကောသံ, တတ္ထ နေသံ အဂါရကံ၊
ယတ္ထ မာတာပိတာ မယှံ, တေ ဘရဿု ဣတော ဂတော။
‘‘နမော တေ ကာသိရာဇတ္ထု, နမော တေ ကာသိဝဍ္ဎန၊
အန္ဓာ မာတာပိတာ မယှံ, တေ ဘရဿု ဗြဟာဝနေ။
‘‘အဉ္ဇလိံ တေ ပဂ္ဂဏှာမိ, ကာသိရာဇ နမတ္ထု တေ၊
မာတရံ ပိတရံ မယှံ, ဝုတ္တော ဝဇ္ဇာသိ ဝန္ဒနံ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သော သာမော, ယုဝါ ကလျာဏဒဿနော၊
မုစ္ဆိတော ဝိသဝေဂေန, ဝိသညီ သမပဇ္ဇထ။
‘‘သ ရာဇာ ပရိဒေဝေသိ, ဗဟုံ ကာရုညသဉှိတံ၊
အဇရာမရောဟံ အာသိံ, အဇ္ဇေတံ ဉာမိ [အဇ္ဇဟညာမိ (က။)] နော ပုရေ၊
သာမံ ကာလင်္ကတံ ဒိသွာ, နတ္ထိ မစ္စုဿ နာဂမော။
‘‘ယဿု မံ ပဋိမန္တေတိ, သဝိသေန သမပ္ပိတော၊
သွဇ္ဇေဝံ ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသတိ။
‘‘နိရယံ နူန ဂစ္ဆာမိ, ဧတ္ထ မေ နတ္ထိ သံသယော၊
တဒါ ဟိ ပကတံ ပါပံ, စိရရတ္တာယ ကိဗ္ဗိသံ။
‘‘ဘဝန္တိ တဿ ဝတ္တာရော, ဂါမေ ကိဗ္ဗိသကာရကော၊
အရညေ နိမ္မနုဿမှိ, ကော မံ ဝတ္တုမရဟတိ။
‘‘သာရယန္တိ ဟိ ကမ္မာနိ, ဂါမေ သံဂစ္ဆ မာဏဝါ၊
အရညေ နိမ္မနုဿမှိ, ကော နု မံ သာရယိဿတိ’’။
‘‘သာ ဒေဝတာ အန္တရဟိတာ, ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
ရညောဝ အနုကမ္ပာယ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘အာဂုံ ကိရ မဟာရာဇ, အကရိ [အကရာ (သီ။)] ကမ္မ ဒုက္ကဋံ၊
အဒူသကာ ပိတာပုတ္တာ, တယော ဧကူသုနာ ဟတာ။
‘‘ဧဟိ တံ အနုသိက္ခာမိ, ယထာ တေ သုဂတီ သိယာ၊
ဓမ္မေနန္ဓေ ဝနေ ပေါသ, မညေဟံ သုဂတီ တယာ။
(ဇာ၊၂၊၁၇၈။)‘‘သ ရာဇာ ပရိဒေဝိတွာ, ဗဟုံ ကာရုညသဉှိတံ၊
ဥဒကကုမ္ဘမာဒါယ, ပက္ကာမိ ဒက္ခိဏာမုခေါ။
‘‘ကဿ နု ဧသော ပဒသဒ္ဒေါ, မနုဿဿေဝ အာဂတော၊
နေသော သာမဿ နိဂ္ဃေါသော, ကော နု တွမသိ မာရိသ။
‘‘သန္တဉှိ သာမော ဝဇတိ, သန္တံ ပါဒါနိ နေယတိ [ဥတ္တဟိ (သီ။)]၊
နေသော သာမဿ နိဂ္ဃေါသော, ကော နု တွမသိ မာရိသ’’။
‘‘ရာဇာဟမသ္မိ ကာသီနံ, ပီဠိယက္ခောတိ မံ ဝိဒူ၊
လောဘာ ရဋ္ဌံ ပဟိတွာန, မိဂမေသံ စရာမဟံ။
‘‘ဣဿတ္ထေ စသ္မိ ကုသလော, ဒဠှဓမ္မောတိ ဝိဿုတော၊
နာဂေါပိ မေ န မုစ္စေယျ, အာဂတော ဥသုပါတနံ’’။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ဣဿရောသိ အနုပ္ပတ္တော, ယံ ဣဓတ္ထိ ပဝေဒယ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ရာဇ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာရာဇ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ’’။
‘‘နာလံ အန္ဓာ ဝနေ ဒဋ္ဌုံ, ကော နု ဝေါ ဖလမာဟရိ၊
အနန္ဓဿေဝယံ သမ္မာ, နိဝါပေါ မယှ ခါယတိ’’။
‘‘ဒဟရော ယုဝါ နာတိဗြဟာ, သာမော ကလျာဏဒဿနော၊
ဒီဃဿ ကေသာ အသိတာ, အထော သူနဂ္ဂ [သောနဂ္ဂ (က။)] ဝေလ္လိတာ။
‘‘သော ဟဝေ ဖလမာဟရိတွာ, ဣတော အာဒါယ [အာဒါ (သီ။ ပီ။)] ကမဏ္ဍလုံ၊
နဒိံ ဂတော ဥဒဟာရော, မညေ န ဒူရမာဂတော’’။
‘‘အဟံ တံ အဝဓိံ သာမံ, ယော တုယှံ ပရိစာရကော၊
ယံ ကုမာရံ ပဝေဒေထ, သာမံ ကလျာဏဒဿနံ။
‘‘ဒီဃဿ ကေသာ အသိတာ, အထော သူနဂ္ဂဝေလ္လိတာ၊
တေသု လောဟိတလိတ္တေသု, သေတိ သာမော မယာ ဟတော’’။
(ဇာ၊၂၊၁၇၉။)‘‘ကေန ဒုကူလမန္တေသိ, ဟတော သာမောတိ ဝါဒိနာ၊
ဟတော သာမောတိ သုတွာန, ဟဒယံ မေ ပဝေဓတိ။
‘‘အဿတ္ထဿေဝ တရုဏံ, ပဝါဠံ မာလုတေရိတံ၊
ဟတော သာမောတိ သုတွာန, ဟဒယံ မေ ပဝေဓတိ’’။
‘‘ပါရိကေ ကာသိရာဇာယံ, သော သာမံ မိဂသမ္မတေ၊
ကောဓသာ ဥသုနာ ဝိဇ္ဈိ, တဿ မာ ပါပမိစ္ဆိမှာ’’။
‘‘ကိစ္ဆာ လဒ္ဓေါ ပိယော ပုတ္တော, ယော အန္ဓေ အဘရီ ဝနေ၊
တံ ဧကပုတ္တံ ဃာတိမှိ, ကထံ စိတ္တံ န ကောပယေ’’။
‘‘ကိစ္ဆာ လဒ္ဓေါ ပိယော ပုတ္တော, ယော အန္ဓေ အဘရီ ဝနေ၊
တံ ဧကပုတ္တံ ဃာတိမှိ, အက္ကောဓံ အာဟု ပဏ္ဍိတာ’’။
‘‘မာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝေထ, ဟတော သာမောတိ ဝါဒိနာ၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿာမိ ဗြဟာဝနေ။
‘‘ဣဿတ္ထေ စသ္မိ ကုသလော, ဒဠှဓမ္မောတိ ဝိဿုတော၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿာမိ ဗြဟာဝနေ။
‘‘မိဂါနံ ဝိဃာသမနွေသံ, ဝနမူလဖလာနိ စ၊
အဟံ ကမ္မကရော ဟုတွာ, ဘရိဿာမိ ဗြဟာဝနေ’’။
‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ, နေတံ အမှေသု ကပ္ပတိ၊
ရာဇာ တွမသိ အမှာကံ, ပါဒေ ဝန္ဒာမ တေ မယံ’’။
‘‘ဓမ္မံ နေသာဒ ဘဏထ, ကတာ အပစိတီ တယာ၊
ပိတာ တွမသိ [တွမဟိ (?)] အမှာကံ, မာတာ တွမသိ ပါရိကေ’’။
‘‘နမော တေ ကာသိရာဇတ္ထု, နမော တေ ကာသိဝဍ္ဎန၊
အဉ္ဇလိံ တေ ပဂ္ဂဏှာမ, ယာဝ သာမာနုပါပယ။
‘‘တဿ ပါဒေ သမဇ္ဇန္တာ [ပဝဋ္ဋန္တာ (ပီ။)], မုခဉ္စ ဘုဇဒဿနံ၊
သံသုမ္ဘမာနာ အတ္တာနံ, ကာလမာဂမယာမသေ’’။
‘‘ဗြဟာ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏံ, အာကာသန္တံဝ ဒိဿတိ၊
ယတ္ထ သာမော ဟတော သေတိ, စန္ဒောဝ ပတိတော ဆမာ။
(ဇာ၊၂၊၁၈၀။)‘‘ဗြဟာ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏံ, အာကာသန္တံဝ ဒိဿတိ၊
ယတ္ထ သာမော ဟတော သေတိ, သူရိယောဝ ပတိတော ဆမာ။
‘‘ဗြဟာ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏံ, အာကာသန္တံဝ ဒိဿတိ၊
ယတ္ထ သာမော ဟတော သေတိ, ပံသုနာ ပတိကုန္တိတော [ကုဏ္ဌိတော (သီ။ သျာ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ]။
‘‘ဗြဟာ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏံ, အာကာသန္တံဝ ဒိဿတိ၊
ယတ္ထ သာမော ဟတော သေတိ, ဣဓေဝ ဝသထဿမေ’’။
‘‘ယဒိ တတ္ထ သဟဿာနိ, သတာနိ နိယုတာနိ [နဟုတာနိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စ၊
နေဝမှာကံ ဘယံ ကောစိ, ဝနေ ဝါဠေသု ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘တတော အန္ဓာနမာဒါယ, ကာသိရာဇာ ဗြဟာဝနေ၊
ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ, ယတ္ထ သာမော ဟတော အဟု။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
အပဝိဒ္ဓံ ဗြဟာရညေ, စန္ဒံဝ ပတိတံ ဆမာ။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
အပဝိဒ္ဓံ ဗြဟာရညေ, သူရိယံဝ ပတိတံ ဆမာ။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
အပဝိဒ္ဓံ ဗြဟာရညေ, ကလူနံ [ကရုဏံ (သီ။ ပီ။)] ပရိဒေဝယုံ။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, အဓမ္မော ကိရ ဘော ဣတိ။
‘‘ဗာဠှံ ခေါ တွံ ပမတ္တောသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
ယော အဇ္ဇေဝံ [သွဇ္ဇေဝံ (က။) ဧဝမုပရိပိ] ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသသိ။
‘‘ဗာဠှံ ခေါ တွံ ပဒိတ္တောသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
ယော အဇ္ဇေဝံ ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသသိ။
‘‘ဗာဠှံ ခေါ တွံ ပကုဒ္ဓေါသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
ယော အဇ္ဇေဝံ ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသသိ။
‘‘ဗာဠှံ ခေါ တွံ ပသုတ္တောသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
ယော အဇ္ဇေဝံ ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသသိ။
(ဇာ၊၂၊၁၈၁။)‘‘ဗာဠှံ ခေါ တွံ ဝိမနောသိ, သာမ ကလျာဏဒဿန၊
ယော အဇ္ဇေဝံ ဂတေ ကာလေ, န ကိဉ္စိ မဘိဘာသသိ။
‘‘ဇဋံ ဝလိနံ ပံသုဂတံ [ပင်္ကဟတံ (သီ။ ပီ။)], ကော ဒါနိ သဏ္ဌပေဿတိ [သဏ္ဌပေဿတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
သာမော အယံ ကာလင်္ကတော, အန္ဓာနံ ပရိစာရကော။
‘‘ကော မေ သမ္မဇ္ဇမာဒါယ [စေ သမ္မဇ္ဇနာဒါယ (သီ။), နော သမ္မဇ္ဇနာဒါယ (သျာ။), မေ သမ္မဇ္ဇနာဒါယ (ပီ။)], သမ္မဇ္ဇိဿတိ အဿမံ၊
သာမော အယံ ကာလင်္ကတော, အန္ဓာနံ ပရိစာရကော။
‘‘ကော ဒါနိ နှာပယိဿတိ, သီတေနုဏှောဒကေန စ၊
သာမော အယံ ကာလင်္ကတော, အန္ဓာနံ ပရိစာရကော။
‘‘ကော ဒါနိ ဘောဇယိဿတိ, ဝနမူလဖလာနိ စ၊
သာမော အယံ ကာလင်္ကတော, အန္ဓာနံ ပရိစာရကော’’။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
အဋ္ဋိတာ ပုတ္တသောကေန, မာတာ သစ္စံ အဘာသထ။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ဓမ္မစာရီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ဗြဟ္မစာရီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, သစ္စဝါဒီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, မာတာပေတ္တိဘရော [မာတာပေတိဘရော (သျာ။), မာတာပိတ္တိဘရော (က။)] အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ပါဏာ ပိယတရော မမ၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
(ဇာ၊၂၊၁၈၂။)‘‘ယံ ကိဉ္စိတ္ထိ ကတံ ပုညံ, မယှဉ္စေဝ ပိတုစ္စ တေ၊
သဗ္ဗေန တေန ကုသလေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု’’။
‘‘ဒိသွာန ပတိတံ သာမံ, ပုတ္တကံ ပံသုကုန္ထိတံ၊
အဋ္ဋိတော ပုတ္တသောကေန, ပိတာ သစ္စံ အဘာသထ။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ဓမ္မစာရီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ဗြဟ္မစာရီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, သစ္စဝါဒီ ပုရေ အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, မာတာပေတ္တိဘရော အဟု၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယေန သစ္စေနယံ သာမော, ပါဏာ ပိယတရော မမ၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘ယံ ကိဉ္စိတ္ထိ [ကိဉ္စတ္ထိ (သီ။ ပီ။)] ကတံ ပုညံ, မယှဉ္စေဝ မာတုစ္စ တေ၊
သဗ္ဗေန တေန ကုသလေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘သာ ဒေဝတာ အန္တရဟိတာ, ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
သာမဿ အနုကမ္ပာယ, ဣမံ သစ္စံ အဘာသထ။
‘‘ပဗ္ဗတျာဟံ ဂန္ဓမာဒနေ, စိရရတ္တနိဝါသိနီ [စိရံ ရတ္တံ နိဝါသိနီ (သျာ။)]၊
န မေ ပိယတရော ကောစိ, အညော သာမေန [သာမာ န (သီ။ ပီ။)] ဝိဇ္ဇတိ၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု။
‘‘သဗ္ဗေ ဝနာ ဂန္ဓမယာ, ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, ဝိသံ သာမဿ ဟညတု’’။
(ဇာ၊၂၊၁၈၃။)တေသံ လာလပ္ပမာနာနံ, ဗဟုံ ကာရုညသဉှိတံ၊
ခိပ္ပံ သာမော သမုဋ္ဌာသိ, ယုဝါ ကလျာဏဒဿနော။
‘‘သာမောဟမသ္မိ ဘဒ္ဒံ ဝေါ [ဘဒ္ဒန္တေ (က။)], သောတ္ထိနာမှိ သမုဋ္ဌိတော၊
မာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝေထ, မဉ္ဇုနာဘိဝဒေထ မံ’’။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ဣဿရောသိ အနုပ္ပတ္တော, ယံ ဣဓတ္ထိ ပဝေဒယ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ရာဇ ဝရံ ဝရံ။
‘‘အတ္ထိ မေ ပါနိယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာရာဇ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ’’။
‘‘သမ္မုယှာမိ ပမုယှာမိ, သဗ္ဗာ မုယှန္တိ မေ ဒိသာ၊
ပေတံ တံ သာမမဒ္ဒက္ခိံ, ကော နု တွံ သာမ ဇီဝသိ’’။
‘‘အပိ ဇီဝံ မဟာရာဇ, ပုရိသံ ဂါဠှဝေဒနံ၊
ဥပနီတမနသင်္ကပ္ပံ, ဇီဝန္တံ မညတေ မတံ။
‘‘အပိ ဇီဝံ မဟာရာဇ, ပုရိသံ ဂါဠှဝေဒနံ၊
တံ နိရောဓဂတံ သန္တံ, ဇီဝန္တံ မညတေ မတံ။
‘‘ယော မာတရံ ပိတရံ ဝါ, မစ္စော ဓမ္မေန ပေါသတိ၊
ဒေဝါပိ နံ တိကိစ္ဆန္တိ, မာတာပေတ္တိဘရံ နရံ။
‘‘ယော မာတရံ ပိတရံ ဝါ, မစ္စော ဓမ္မေန ပေါသတိ၊
ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ, ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတိ’’။
‘‘ဧသ ဘိယျော ပမုယှာမိ, သဗ္ဗာ မုယှန္တိ မေ ဒိသာ၊
သရဏံ တံ သာမ ဂစ္ဆာမိ [သရဏံ သာမ ဂစ္ဆာမိ (သျာ။ က။)], တွဉ္စ မေ သရဏံ ဘဝ’’။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မာတာပိတူသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ပုတ္တဒါရေသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၁၈၄။)‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဝါဟနေသု ဗလေသု စ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ရဋ္ဌေသု ဇနပဒေသု စ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သမဏဗြာဟ္မဏေသု စ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခါဝဟော၊
ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ, သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ၊
သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ, မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ’’တိ။
သုဝဏ္ဏသာမဇာတကံ [သာမဇာတကံ (သီ။ ပီ။)] တတိယံ။
‘‘အစ္ဆေရံ ဝတ လောကသ္မိံ, ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိစက္ခဏာ၊
ယဒါ အဟု နိမိရာဇာ, ပဏ္ဍိတော ကုသလတ္ထိကော။
‘‘ရာဇာ သဗ္ဗဝိဒေဟာနံ, အဒါ ဒါနံ အရိန္ဒမော၊
တဿ တံ ဒဒတော ဒါနံ, သင်္ကပ္ပေါ ဥဒပဇ္ဇထ၊
ဒါနံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယံ ဝါ, ကတမံ သု မဟပ္ဖလံ။
တဿ သင်္ကပ္ပမညာယ, မဃဝါ ဒေဝကုဉ္ဇရော၊
သဟဿနေတ္တော ပါတုရဟု, ဝဏ္ဏေန ဝိဟနံ [နိဟနံ (သီ။ ပီ။), ဝိဟတံ (သျာ။ က။)] တမံ။
(ဇာ၊၂၊၁၈၅။)သလောမဟဋ္ဌော မနုဇိန္ဒော, ဝါသဝံ အဝစာ နိမိ၊
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော, အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ။
‘‘န စ မေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌော ဝါ ယဒိ ဝါ သုတော၊
[နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု] အာစိက္ခ မေ တွံ ဘဒ္ဒန္တေ, ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’ [နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု]။
သလောမဟဋ္ဌံ ဉတွာန, ဝါသဝေါ အဝစာ နိမိံ၊
‘‘သက္ကောဟမသ္မိ ဒေဝိန္ဒော, အာဂတောသ္မိ တဝန္တိကေ၊
အလောမဟဋ္ဌော မနုဇိန္ဒ, ပုစ္ဆ ပဉှံ ယမိစ္ဆသိ’’။
သော စ တေန ကတောကာသော, ဝါသဝံ အဝစာ နိမိ၊
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ မဟာရာဇ [မဟာဗာဟု (သီ။ ပီ။), ဒေဝရာဇ (က။)], သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊
ဒါနံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယံ ဝါ, ကတမံ သု မဟပ္ဖလံ’’။
သော ပုဋ္ဌော နရဒေဝေန, ဝါသဝေါ အဝစာ နိမိံ၊
‘‘ဝိပါကံ ဗြဟ္မစရိယဿ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ဟီနေန ဗြဟ္မစရိယေန, ခတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇတိ၊
မဇ္ဈိမေန စ ဒေဝတ္တံ, ဥတ္တမေန ဝိသုဇ္ဈတိ။
‘‘န ဟေတေ သုလဘာ ကာယာ, ယာစယောဂေန ကေနစိ၊
ယေ ကာယေ ဥပပဇ္ဇန္တိ, အနာဂါရာ တပဿိနော။
‘‘ဒုဒီပေါ [ဒုတိပေါ (က။)] သာဂရော သေလော, မုဇကိန္ဒော [မုစလိန္ဒော (သီ။ သျာ။ ပီ။), မုဇကိန္တော (က။)] ဘဂီရသော၊
ဥသိန္ဒရော [ဥသီနရော (သီ။ ပီ။)] ကဿပေါ စ [အဋ္ဌကော စ (သီ။ ပီ။), အတ္ထကော စ (သျာ။)], အသကော စ ပုထုဇ္ဇနော။
‘‘ဧတေ စညေ စ ရာဇာနော, ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဗဟူ၊
ပုထုယညံ ယဇိတွာန, ပေတတ္တံ [ပေတံ တေ (သီ။ ပီ။)] နာတိဝတ္တိသုံ။
‘‘အထ ယီမေ [အဒ္ဓါ ဣမေ (သီ။ ပီ။), အဒ္ဓါယိမေ (သျာ။)] အဝတ္တိံသု, အနာဂါရာ တပဿိနော၊
သတ္တိသယော ယာမဟနု, သောမယာမော [သောမယာဂေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မနောဇဝေါ။
‘‘သမုဒ္ဒေါ မာဃော ဘရတော စ, ဣသိ ကာလပုရက္ခတော [ကာလိကရိက္ခိယော (သီ။ ပီ။)]၊
အင်္ဂီရသော ကဿပေါ စ, ကိသဝစ္ဆော အကတ္တိ [အကိတ္တိ (သီ။ ပီ။), အကန္တိ (သျာ။)] စ။
(ဇာ၊၂၊၁၈၆။)‘‘ဥတ္တရေန နဒီ သီဒါ, ဂမ္ဘီရာ ဒုရတိက္ကမာ၊
နဠဂ္ဂိဝဏ္ဏာ ဇောတန္တိ, သဒါ ကဉ္စနပဗ္ဗတာ။
‘‘ပရူဠှကစ္ဆာ တဂရာ, ရူဠှကစ္ဆာ ဝနာ နဂါ၊
တတြာသုံ ဒသသဟဿာ, ပေါရာဏာ ဣသယော ပုရေ။
‘‘အဟံ သေဋ္ဌောသ္မိ ဒါနေန, သံယမေန ဒမေန စ၊
အနုတ္တရံ ဝတံ ကတွာ, ပကိရစာရီ သမာဟိတေ။
‘‘ဇာတိမန္တံ အဇစ္စဉ္စ, အဟံ ဥဇုဂတံ နရံ၊
အတိဝေလံ နမဿိဿံ, ကမ္မဗန္ဓူ ဟိ မာဏဝါ [မာတိယာ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သဗ္ဗေ ဝဏ္ဏာ အဓမ္မဋ္ဌာ, ပတန္တိ နိရယံ အဓော၊
သဗ္ဗေ ဝဏ္ဏာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ, စရိတွာ ဓမ္မမုတ္တမံ’’။
ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ, ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊
ဝေဒေဟမနုသာသိတွာ, သဂ္ဂကာယံ အပက္ကမိ။
‘‘ဣမံ ဘောန္တော နိသာမေထ, ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊
ဓမ္မိကာနံ မနုဿာနံ, ဝဏ္ဏံ ဥစ္စာဝစံ ဗဟုံ။
‘‘ယထာ အယံ နိမိရာဇာ, ပဏ္ဍိတော ကုသလတ္ထိကော၊
ရာဇာ သဗ္ဗဝိဒေဟာနံ, အဒါ ဒါနံ အရိန္ဒမော။
‘‘တဿ တံ ဒဒတော ဒါနံ, သင်္ကပ္ပေါ ဥဒပဇ္ဇထ၊
ဒါနံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယံ ဝါ, ကတမံ သု မဟပ္ဖလံ’’။
အဗ္ဘုတော ဝတ လောကသ္မိံ, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောမဟံသနော၊
ဒိဗ္ဗော ရထော ပါတုရဟု, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော။
ဒေဝပုတ္တော မဟိဒ္ဓိကော, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
နိမန္တယိတ္ထ ရာဇာနံ, ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ။
‘‘ဧဟိမံ ရထမာရုယှ, ရာဇသေဋ္ဌ ဒိသမ္ပတိ၊
ဒေဝါ ဒဿနကာမာ တေ, တာဝတိံသာ သဣန္ဒကာ၊
သရမာနာ ဟိ တေ ဒေဝါ, သုဓမ္မာယံ သမစ္ဆရေ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၈၇။)တတော ရာဇာ တရမာနော, ဝေဒေဟော မိထိလဂ္ဂဟော၊
အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာန, ပမုခေါ ရထမာရုဟိ။
အဘိရူဠှံ ရထံ ဒိဗ္ဗံ, မာတလိ ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘ကေန တံ နေမိ မဂ္ဂေန, ရာဇသေဋ္ဌ ဒိသမ္ပတိ၊
ယေန ဝါ ပါပကမ္မန္တာ, ပုညကမ္မာ စ ယေ နရာ’’။
‘‘ဥဘယေနေဝ မံ နေဟိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ယေန ဝါ ပါပကမ္မန္တာ, ပုညကမ္မာ စ ယေ နရာ’’။
‘‘ကေန တံ ပဌမံ နေမိ, ရာဇသေဋ္ဌ ဒိသမ္ပတိ၊
ယေန ဝါ ပါပကမ္မန္တာ, ပုညကမ္မာ စ ယေ နရာ’’။
‘‘နိရယေ [နိရိယံ (သျာ။ က။)] တာဝ ပဿာမိ, အာဝါသေ [အာဝါသံ (သျာ။ က။)] ပါပကမ္မိနံ၊
ဌာနာနိ လုဒ္ဒကမ္မာနံ, ဒုဿီလာနဉ္စ ယာ ဂတိ’’။
ဒဿေသိ မာတလိ ရညော, ဒုဂ္ဂံ ဝေတရဏိံ နဒိံ၊
ကုထိတံ ခါရသံယုတ္တံ, တတ္တံ အဂ္ဂိသိခူပမံ [အဂ္ဂိသမောဒကံ (က။)]။
နိမီ ဟဝေ မာတလိမဇ္ဈဘာသထ [မာတလိမဇ္ဈဘာသိ (သျာ။)], ဒိသွာ ဇနံ ပတမာနံ ဝိဒုဂ္ဂေ၊
‘‘ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ ဝေတရဏိံ ပတန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဒုဗ္ဗလေ ဗလဝန္တာ ဇီဝလောကေ, ဟိံသန္တိ ရောသန္တိ သုပါပဓမ္မာ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ ဝေတရဏိံ ပတန္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၈၈။)‘‘သာမာ စ သောဏာ သဗလာ စ ဂိဇ္ဈာ, ကာကောလသံဃာ အဒန္တိ [အဒေန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] ဘေရဝါ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနေ ကာကောလသံဃာ အဒန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ကေစိမေ မစ္ဆရိနော ကဒရိယာ, ပရိဘာသကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊
ဟိံသန္တိ ရောသန္တိ သုပါပဓမ္မာ, တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနေ ကာကောလသံဃာ အဒန္တိ’’။
‘‘သဇောတိဘူတာ ပထဝိံ ကမန္တိ, တတ္တေဟိ ခန္ဓေဟိ စ ပေါထယန္တိ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ ခန္ဓဟတာ သယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဇီဝလောကသ္မိ သုပါပဓမ္မိနော, နရဉ္စ နာရိဉ္စ အပါပဓမ္မံ၊
ဟိံသန္တိ ရောသန္တိ သုပါပဓမ္မာ [သုပါပဓမ္မိနော (က။)], တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနာ ခန္ဓဟတာ သယန္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၈၉။)‘‘အင်္ဂါရကာသုံ အပရေ ဖုဏန္တိ [ထုနန္တိ (သီ။ သျာ။), ဖုနန္တိ (ပီ။)], နရာ ရုဒန္တာ ပရိဒဍ္ဎဂတ္တာ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိဒန္တိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ အင်္ဂါရကာသုံ ဖုဏန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ကေစိ ပူဂါယ ဓနဿ [ပူဂါယတနဿ (သီ။ ပီ။)] ဟေတု, သက္ခိံ ကရိတွာ ဣဏံ ဇာပယန္တိ၊
တေ ဇာပယိတွာ ဇနတံ ဇနိန္ဒ, တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနာ အင်္ဂါရကာသုံ ဖုဏန္တိ’’။
‘‘သဇောတိဘူတာ ဇလိတာ ပဒိတ္တာ, ပဒိဿတိ မဟတီ လောဟကုမ္ဘီ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ အဝံသိရာ လောဟကုမ္ဘိံ ပတန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ သီလဝန္တံ [သီလဝံ (ပီ။)] သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ, ဟိံသန္တိ ရောသန္တိ သုပါပဓမ္မာ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ အဝံသိရာ လောဟကုမ္ဘိံ ပတန္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၉၀။)‘‘လုဉ္စန္တိ ဂီဝံ အထ ဝေဌယိတွာ [အဝိဝေဌယိတွာ (က။)], ဥဏှောဒကသ္မိံ ပကိလေဒယိတွာ [ပကိလေဒယိတွာ (သီ။ ပီ။)]၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ လုတ္တသိရာ သယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဇီဝလောကသ္မိ သုပါပဓမ္မိနော, ပက္ခီ ဂဟေတွာန ဝိဟေဌယန္တိ တေ၊
ဝိဟေဌယိတွာ သကုဏံ ဇနိန္ဒ, တေ လုဒ္ဒကာမာ ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနာ လုတ္တသိရာ သယန္တိ။
‘‘ပဟူတတောယာ အနိဂါဓကူလာ [အနိခါတကူလာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], နဒီ အယံ သန္ဒတိ သုပ္ပတိတ္ထာ၊
ဃမ္မာဘိတတ္တာ မနုဇာ ပိဝန္တိ, ပီတဉ္စ [ပိဝတံ စ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] တေသံ ဘုသ ဟောတိ ပါနိ။
‘‘ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ပီတဉ္စ တေသံ ဘုသ ဟောတိ ပါနိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ သုဒ္ဓဓညံ ပလာသေန မိဿံ, အသုဒ္ဓကမ္မာ ကယိနော ဒဒန္တိ၊
ဃမ္မာဘိတတ္တာန ပိပါသိတာနံ, ပီတဉ္စ တေသံ ဘုသ ဟောတိ ပါနိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၉၁။)‘‘ဥသူဟိ သတ္တီဟိ စ တောမရေဟိ, ဒုဘယာနိ ပဿာနိ တုဒန္တိ ကန္ဒတံ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ သတ္တိဟတာ သယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဇီဝလောကသ္မိ အသာဓုကမ္မိနော, အဒိန္နမာဒါယ ကရောန္တိ ဇီဝိကံ၊
ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ, အဇေဠကဉ္စာပိ ပသုံ မဟိံသံ [မဟီသံ (သီ။ ပီ။)]၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ သတ္တိဟတာ သယန္တိ’’။
‘‘ဂီဝါယ ဗဒ္ဓါ ကိဿ ဣမေ ပုနေကေ, အညေ ဝိကန္တာ [ဝိကတ္တာ (သီ။ ပီ။)] ဗိလကတာ သယန္တိ [ပုနေကေ (သီ။ ပီ။)]၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ ဗိလကတာ သယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ဩရဗ္ဘိကာ သူကရိကာ စ မစ္ဆိကာ, ပသုံ မဟိံသဉ္စ အဇေဠကဉ္စ၊
ဟန္တွာန သူနေသု ပသာရယိံသု, တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနာ ဗိလကတာ သယန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၁၉၂။)‘‘ရဟဒေါ အယံ မုတ္တကရီသပူရော, ဒုဂ္ဂန္ဓရူပေါ အသုစိ ပူတိ ဝါတိ၊
ခုဒါပရေတာ မနုဇာ အဒန္တိ, ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ, ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ၊
ယေမေ ဇနာ မုတ္တကရီသဘက္ခာ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ကေစိမေ ကာရဏိကာ ဝိရောသကာ, ပရေသံ ဟိံသာယ သဒါ နိဝိဋ္ဌာ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, မိတ္တဒ္ဒုနော မီဠှမဒန္တိ ဗာလာ။
‘‘ရဟဒေါ အယံ လောဟိတပုဗ္ဗပူရော, ဒုဂ္ဂန္ဓရူပေါ အသုစိ ပူတိ ဝါတိ၊
ဃမ္မာဘိတတ္တာ မနုဇာ ပိဝန္တိ, ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ, ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ၊
ယေမေ ဇနာ လောဟိတပုဗ္ဗဘက္ခာ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ ဇီဝလောကေ [ပိတရံ ဝ ဇီဝလောကေ (သီ။), ပိတရံ ဝ လောကေ (ပီ။)], ပါရာဇိကာ အရဟန္တေ ဟနန္တိ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ လောဟိတပုဗ္ဗဘက္ခာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၉၃။)‘‘ဇိဝှဉ္စ ပဿ ဗဠိသေန ဝိဒ္ဓံ, ဝိဟတံ ယထာ သင်္ကုသတေန စမ္မံ၊
ဖန္ဒန္တိ မစ္ဆာဝ ထလမှိ ခိတ္တာ, မုဉ္စန္တိ ခေဠံ ရုဒမာနာ ကိမေတေ။
‘‘ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ ဝင်္ကဃသ္တာ သယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ကေစိ သန္ဓာနဂတာ [သန္ထာနဂတာ (သီ။ ပီ။), သဏ္ဌာနဂတာ (သျာ။)] မနုဿာ, အဂ္ဃေန အဂ္ဃံ ကယံ ဟာပယန္တိ၊
ကုဋေန ကုဋံ ဓနလောဘဟေတု, ဆန္နံ ယထာ ဝါရိစရံ ဝဓာယ။
‘‘န ဟိ ကူဋကာရိဿ ဘဝန္တိ တာဏာ, သကေဟိ ကမ္မေဟိ ပုရက္ခတဿ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ ဝင်္ကဃသ္တာ သယန္တိ’’။
‘‘နာရီ ဣမာ သမ္ပရိဘိန္နဂတ္တာ, ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ ဘုဇေ ဒုဇစ္စာ၊
သမ္မက္ခိတာ [သမက္ခိတာ (သျာ။), သမက္ခိကာ (က။)] လောဟိတပုဗ္ဗလိတ္တာ, ဂါဝေါ ယထာ အာဃာတနေ ဝိကန္တာ၊
တာ ဘူမိဘာဂသ္မိံ သဒါ နိခါတာ, ခန္ဓာတိဝတ္တန္တိ သဇောတိဘူတာ။
‘‘ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမာ နု နာရိယော ကိမကံသု ပါပံ, ယာ ဘူမိဘာဂသ္မိံ သဒါ နိခါတာ၊
ခန္ဓာတိဝတ္တန္တိ သဇောတိဘူတာ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၉၄။)တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ကောလိတ္ထိယာယော [ကောလိနိယာယော (သီ။ ပီ။)] ဣဓ ဇီဝလောကေ, အသုဒ္ဓကမ္မာ အသတံ အစာရုံ၊
တာ ဒိတ္တရူပါ [ဓုတ္တရူပါ (က။)] ပတိ ဝိပ္ပဟာယ, အညံ အစာရုံ ရတိခိဍ္ဍဟေတု၊
တာ ဇီဝလောကသ္မိံ ရမာပယိတွာ, ခန္ဓာတိဝတ္တန္တိ သဇောတိဘူတာ။
‘‘ပါဒေ ဂဟေတွာ ကိဿ ဣမေ ပုနေကေ, အဝံသိရာ နရကေ ပါတယန္တိ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ အဝံသိရာ နရကေ ပါတယန္တိ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဇီဝလောကသ္မိ အသာဓုကမ္မိနော, ပရဿ ဒါရာနိ အတိက္ကမန္တိ၊
တေ တာဒိသာ ဥတ္တမဘဏ္ဍထေနာ, တေမေ ဇနာ အဝံသိရာ နရကေ ပါတယန္တိ။
‘‘တေ ဝဿပူဂါနိ ဗဟူနိ တတ္ထ, နိရယေသု ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယန္တိ၊
န ဟိ ပါပကာရိဿ [ကူဋကာရိဿ (က။)] ဘဝန္တိ တာဏာ, သကေဟိ ကမ္မေဟိ ပုရက္ခတဿ၊
တေ လုဒ္ဒကမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ, တေမေ ဇနာ အဝံသိရာ နရကေ ပါတယန္တိ’’။
(ဇာ၊၂၊၁၉၅။)‘‘ဥစ္စာဝစာမေ ဝိဝိဓာ ဥပက္ကမာ, နိရယေသု ဒိဿန္တိ သုဃောရရူပါ၊
ဘယဉှိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ, ယေမေ ဇနာ အဓိမတ္တာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ၊
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပါပကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ဇီဝလောကသ္မိ သုပါပဒိဋ္ဌိနော, ဝိဿာသကမ္မာနိ ကရောန္တိ မောဟာ၊
ပရဉ္စ ဒိဋ္ဌီသု သမာဒပေန္တိ, တေ ပါပဒိဋ္ဌိံ [ပါပဒိဋ္ဌီ (သီ။ သျာ။), ပါပဒိဋ္ဌီသု (ပီ။)] ပသဝေတွ ပါပံ၊
တေမေ ဇနာ အဓိမတ္တာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ, ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒယန္တိ။
‘‘ဝိဒိတာ တေ မဟာရာဇ, အာဝါသာ ပါပကမ္မိနံ၊
ဌာနာနိ လုဒ္ဒကမ္မာနံ, ဒုဿီလာနဉ္စ ယာ ဂတိ၊
ဥယျာဟိ ဒါနိ ရာဇီသိ, ဒေဝရာဇဿ သန္တိကေ’’။
‘‘ပဉ္စထူပံ ဒိဿတိဒံ ဝိမာနံ, မာလာပိဠန္ဓာ သယနဿ မဇ္ဈေ၊
တတ္ထစ္ဆတိ နာရီ မဟာနုဘာဝါ, ဥစ္စာဝစံ ဣဒ္ဓိ ဝိကုဗ္ဗမာနာ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု နာရီ ကိမကာသိ သာဓုံ, ယာ မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တာ ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
(ဇာ၊၂၊၁၉၆။)‘‘ယဒိ တေ သုတာ ဗီရဏီ ဇီဝလောကေ, အာမာယဒါသီ အဟု ဗြာဟ္မဏဿ၊
သာ ပတ္တကာလေ [ပတ္တကာလံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အတိထိံ ဝိဒိတွာ, မာတာဝ ပုတ္တံ သကိမာဘိနန္ဒီ၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သာ ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ။
‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘေန္တိ [အာဘန္တိ (သျာ။ က။)], ဝိမာနာ သတ္တ နိမ္မိတာ၊
တတ္ထ ယက္ခော မဟိဒ္ဓိကော, သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတော၊
သမန္တာ အနုပရိယာတိ, နာရီဂဏပုရက္ခတော။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု မစ္စော ကိမကာသိ သာဓုံ, ယော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘သောဏဒိန္နော ဂဟပတိ, ဧသ ဒါနပတီ အဟု၊
ဧသ ပဗ္ဗဇိတုဒ္ဒိဿ, ဝိဟာရေ သတ္တ ကာရယိ။
‘‘သက္ကစ္စံ တေ ဥပဋ္ဌာသိ, ဘိက္ခဝေါ တတ္ထ ဝါသိကေ၊
အစ္ဆာဒနဉ္စ ဘတ္တဉ္စ, သေနာသနံ ပဒီပိယံ။
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ [ယာ ဝ (သီ။ ပီ။)] ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ [အဋ္ဌမိံ (သီ။ ပီ။)]၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသီ, သဒါ သီလေသု သံဝုတော၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သော ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ။
‘‘ပဘာသတိ မိဒံ ဗျမှံ, ဖလိကာသု သုနိမ္မိတံ၊
နာရီဝရဂဏာကိဏ္ဏံ, ကူဋာဂါရဝရောစိတံ၊
ဥပေတံ အန္နပါနေဟိ, နစ္စဂီတေဟိ စူဘယံ။
(ဇာ၊၂၊၁၉၇။)‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု သာဓုံ, ယေ မောဒရေ သဂ္ဂပတ္တာ ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယာ ကာစိ နာရိယော ဣဓ ဇီဝလောကေ, သီလဝန္တိယော ဥပါသိကာ၊
ဒါနေ ရတာ နိစ္စံ ပသန္နစိတ္တာ, သစ္စေ ဌိတာ ဥပေါသထေ အပ္ပမတ္တာ၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, တာ ဝိမာနသ္မိ မောဒရေ။
‘‘ပဘာသတိ မိဒံ ဗျမှံ, ဝေဠုရိယာသု နိမ္မိတံ၊
ဥပေတံ ဘူမိဘာဂေဟိ, ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ။
‘‘အာဠမ္ဗရာ မုဒိင်္ဂါ စ, နစ္စဂီတာ သုဝါဒိတာ၊
ဒိဗ္ဗာ သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ, သဝနီယာ မနောရမာ။
‘‘နာဟံ ဧဝံဂတံ ဇာတု [ဇာတံ (က။)], ဧဝံသုရုစိရံ ပုရေ၊
သဒ္ဒံ သမဘိဇာနာမိ, ဒိဋ္ဌံ ဝါ ယဒိ ဝါ သုတံ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု သာဓုံ, ယေ မောဒရေ သဂ္ဂပတ္တာ ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ယေ ကေစိ မစ္စာ ဣဓ ဇီဝလောကေ, သီလဝန္တာ [သီလဝန္တော (သီ။ ပီ။)] ဥပါသကာ၊
အာရာမေ ဥဒပါနေ စ, ပပါ သင်္ကမနာနိ စ၊
အရဟန္တေ သီတိဘူတေ [အရဟန္တေသု သီတိဘူတေသု (က။)], သက္ကစ္စံ ပဋိပါဒယုံ။
(ဇာ၊၂၊၁၉၈။)‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
အဒံသု ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသုံ, သဒါ သီလေသု သံဝုတာ၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, တေ ဝိမာနသ္မိ မောဒရေ။
‘‘ပဘာသတိ မိဒံ ဗျမှံ, ဖလိကာသု သုနိမ္မိတံ၊
နာရီဝရဂဏာကိဏ္ဏံ, ကူဋာဂါရဝရောစိတံ။
‘‘ဥပေတံ အန္နပါနေဟိ, နစ္စဂီတေဟိ စူဘယံ၊
နဇ္ဇော စာနုပရိယာတိ, နာနာပုပ္ဖဒုမာယုတာ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု မစ္စော ကိမကာသိ သာဓုံ, ယော မောဒတီ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘မိထိလာယံ ဂဟပတိ, ဧသ ဒါနပတီ အဟု၊
အာရာမေ ဥဒပါနေ စ, ပပါ သင်္ကမနာနိ စ၊
အရဟန္တေ သီတိဘူတေ, သက္ကစ္စံ ပဋိပါဒယိ။
‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသီ, သဒါ သီလေသု သံဝုတော၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သော ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ’’။
‘‘ပဘာသတိ မိဒံ ဗျမှံ, ဖလိကာသု သုနိမ္မိတံ [ဝေဠုရိယာသု နိမ္မိတံ (ပီ။)]၊
နာရီဝရဂဏာကိဏ္ဏံ, ကူဋာဂါရဝရောစိတံ။
(ဇာ၊၂၊၁၉၉။)‘‘ဥပေတံ အန္နပါနေဟိ, နစ္စဂီတေဟိ စူဘယံ၊
နဇ္ဇော စာနုပရိယာတိ, နာနာပုပ္ဖဒုမာယုတာ။
‘‘ရာဇာယတနာ ကပိတ္ထာ စ, အမ္ဗာ သာလာ စ ဇမ္ဗုယော၊
တိန္ဒုကာ စ ပိယာလာ စ, ဒုမာ နိစ္စဖလာ ဗဟူ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု မစ္စော ကိမကာသိ သာဓုံ, ယော မောဒတီ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’။
‘‘တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘မိထိလာယံ ဂဟပတိ, ဧသ ဒါနပတီ အဟု၊
အာရာမေ ဥဒပါနေ စ, ပပါ သင်္ကမနာနိ စ၊
အရဟန္တေ သီတိဘူတေ, သက္ကစ္စံ ပဋိပါဒယိ။
‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသီ, သဒါ သီလေသု သံဝုတော၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သော ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ’’။
‘‘ပဘာသတိ မိဒံ ဗျမှံ, ဝေဠုရိယာသု နိမ္မိတံ၊
ဥပေတံ ဘူမိဘာဂေဟိ, ဝိဘတ္တံ ဘာဂသော မိတံ။
‘‘အာဠမ္ဗရာ မုဒိင်္ဂါ စ, နစ္စဂီတာ သုဝါဒိတာ၊
ဒိဗျာ သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ, သဝနီယာ မနောရမာ။
‘‘နာဟံ ဧဝံဂတံ ဇာတု [ဇာတံ (က။)], ဧဝံသုရုစိယံ ပုရေ၊
သဒ္ဒံ သမဘိဇာနာမိ, ဒိဋ္ဌံ ဝါ ယဒိ ဝါ သုတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၀၀။)‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု မစ္စော ကိမကာသိ သာဓုံ, ယော မောဒတိ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘ဗာရာဏသိယံ ဂဟပတိ, ဧသ ဒါနပတီ အဟု၊
အာရာမေ ဥဒပါနေ စ, ပပါ သင်္ကမနာနိ စ၊
အရဟန္တေ သီတိဘူတေ, သက္ကစ္စံ ပဋိပါဒယိ။
‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသီ, သဒါသီလေသု သံဝုတော၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သော ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ။
‘‘ယထာ ဥဒယမာဒိစ္စော, ဟောတိ လောဟိတကော မဟာ၊
တထူပမံ ဣဒံ ဗျမှံ, ဇာတရူပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
အယံ နု မစ္စော ကိမကာသိ သာဓုံ, ယော မောဒတီ သဂ္ဂပတ္တော ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘သာဝတ္ထိယံ ဂဟပတိ, ဧသ ဒါနပတီ အဟု၊
အာရာမေ ဥဒပါနေ စ, ပပါ သင်္ကမနာနိ စ၊
အရဟန္တေ သီတိဘူတေ, သက္ကစ္စံ ပဋိပါဒယိ။
‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
(ဇာ၊၂၊၂၀၁။)‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊
ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ, အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဟိတံ။
‘‘ဥပေါသထံ ဥပဝသီ, သဒါ သီလေသု သံဝုတော၊
သံယမာ သံဝိဘာဂါ စ, သော ဝိမာနသ္မိ မောဒတိ။
‘‘ဝေဟာယသာ မေ ဗဟုကာ, ဇာတရူပဿ နိမ္မိတာ၊
ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဘေန္တိ, ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနန္တရေ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု သာဓုံ, ယေ မောဒရေ သဂ္ဂပတ္တာ ဝိမာနေ’’။
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘သဒ္ဓါယ သုနိဝိဋ္ဌာယ, သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ၊
အကံသု သတ္ထု ဝစနံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ [သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကာ (သျာ။), သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ (ပီ။)]၊
တေသံ ဧတာနိ ဌာနာနိ, ယာနိ တွံ ရာဇ ပဿသိ။
‘‘ဝိဒိတာ တေ မဟာရာဇ, အာဝါသာ ပါပကမ္မိနံ၊
အထော ကလျာဏကမ္မာနံ, ဌာနာနိ ဝိဒိတာနိ တေ၊
ဥယျာဟိ ဒါနိ ရာဇီသိ, ဒေဝရာဇဿ သန္တိကေ’’။
‘‘သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟိံ, ဒိဗ္ဗယာနမဓိဋ္ဌိတော၊
ယာယမာနော မဟာရာဇာ, အဒ္ဒါ သီဒန္တရေ နဂေ၊
ဒိသွာနာမန္တယီ သူတံ, ‘‘ဣမေ ကေ နာမ ပဗ္ဗတာ’’။
[အယံ ဂါထာ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု အဋ္ဌကထာယဉ္စ န ဒိဿတိ] တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော [အယံ ဂါထာ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု အဋ္ဌကထာယဉ္စ န ဒိဿတိ]။
‘‘သုဒဿနော ကရဝီကော, ဤသဓရော [ဣသိန္ဓရော (သျာ။), ဤသန္ဓရော (က။)] ယုဂန္ဓရော၊
နေမိန္ဓရော ဝိနတကော, အဿကဏ္ဏော ဂိရီ ဗြဟာ။
(ဇာ၊၂၊၂၀၂။)‘‘ဧတေ သီဒန္တရေ နဂါ, အနုပုဗ္ဗသမုဂ္ဂတာ၊
မဟာရာဇာနမာဝါသာ, ယာနိ တွံ ရာဇ ပဿသိ။
‘‘အနေကရူပံ ရုစိရံ, နာနာစိတြံ ပကာသတိ၊
အာကိဏ္ဏံ ဣန္ဒသဒိသေဟိ, ဗျဂ္ဃေဟေဝ သုရက္ခိတံ [ပုရက္ခိတံ (သျာ။ က။)]။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမံ နု ဒွါရံ ကိမဘညမာဟု [ကိမဘိညမာဟု (သီ။ ပီ။)], (မနောရမ ဒိဿတိ ဒူရတောဝ။) [( ) အယံ ပါဌော သျာမပေါတ္ထကေယေဝ ဒိဿတိ]
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
‘‘စိတြကူဋောတိ ယံ အာဟု, ဒေဝရာဇပဝေသနံ၊
သုဒဿနဿ ဂိရိနော, ဒွါရဉှေတံ ပကာသတိ။
‘‘အနေကရူပံ ရုစိရံ, နာနာစိတြံ ပကာသတိ၊
အာကိဏ္ဏံ ဣန္ဒသဒိသေဟိ, ဗျဂ္ဃေဟေဝ သုရက္ခိတံ၊
ပဝိသေတေန ရာဇီသိ, အရဇံ ဘူမိမက္ကမ’’။
‘‘သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟိံ, ဒိဗ္ဗယာနမဓိဋ္ဌိတော၊
ယာယမာနော မဟာရာဇာ, အဒ္ဒါ ဒေဝသဘံ ဣဒံ။
‘‘ယထာ သရဒေ အာကာသေ [အာကာသော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], နီလောဘာသော ပဒိဿတိ၊
တထူပမံ ဣဒံ ဗျမှံ, ဝေဠုရိယာသု နိမ္မိတံ။
‘‘ဝိတ္တီ ဟိ မံ ဝိန္ဒတိ သူတ ဒိသွာ, ပုစ္ဆာမိ တံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဣမံ နု ဗျမှံ ကိမဘညမာဟု [ကိမဘိညမာဟု (သီ။ ပီ။)], (မနောရမ ဒိဿတိ ဒူရတောဝ။) [( ) အယံ ပါဌော သျာမပေါတ္ထကေယေဝ ဒိဿတိ]
တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ဝိပါကံ ပုညကမ္မာနံ, ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော။
(ဇာ၊၂၊၂၀၃။)‘‘သုဓမ္မာ ဣတိ ယံ အာဟု, ပဿေသာ [ဧသေသာ (သျာ။ က။)] ဒိဿတေ သဘာ၊
ဝေဠုရိယာရုစိရာ စိတြာ, ဓာရယန္တိ သုနိမ္မိတာ။
‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ, သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ၊
ယတ္ထ ဒေဝါ တာဝတိံသာ, သဗ္ဗေ ဣန္ဒပုရောဟိတာ။
‘‘အတ္ထံ ဒေဝမနုဿာနံ, စိန္တယန္တာ သမစ္ဆရေ၊
ပဝိသေတေန ရာဇီသိ, ဒေဝါနံ အနုမောဒနံ’’။
‘‘တံ ဒေဝါ ပဋိနန္ဒိံသု, ဒိသွာ ရာဇာနမာဂတံ၊
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
နိသီဒ ဒါနိ ရာဇီသိ, ဒေဝရာဇဿ သန္တိကေ’’။
‘‘သက္ကောပိ ပဋိနန္ဒိတ္ထ [ပဋိနန္ဒိတွာ (က။)], ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ၊
နိမန္တယိတ္ထ [နိမန္တယီ စ (သီ။ ပီ။)] ကာမေဟိ, အာသနေန စ ဝါသဝေါ။
‘‘သာဓု ခေါသိ အနုပ္ပတ္တော, အာဝါသံ ဝသဝတ္တိနံ၊
ဝသ ဒေဝေသု ရာဇီသိ, သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိသု၊
တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု, ဘုဉ္ဇ ကာမေ အမာနုသေ’’။
‘‘ယထာ ယာစိတကံ ယာနံ, ယထာ ယာစိတကံ ဓနံ၊
ဧဝံသမ္ပဒမေဝေတံ, ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာ။
‘‘န စာဟမေတမိစ္ဆာမိ, ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာ၊
သယံကတာနိ ပုညာနိ, တံ မေ အာဝေဏိကံ [အာဝေဏိယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။), အာဝေနိကံ (က။)] ဓနံ။
‘‘သောဟံ ဂန္တွာ မနုဿေသု, ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊
ဒါနေန သမစရိယာယ, သံယမေန ဒမေန စ၊
ယံ ကတွာ သုခိတော ဟောတိ, န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ’’။
‘‘ဗဟူပကာရော နော ဘဝံ, မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊
ယော မေ ကလျာဏကမ္မာနံ, ပါပါနံ ပဋိဒဿယိ’’ [ပဋိဒံသယိ (ပီ။)]။
‘‘ဣဒံ ဝတွာ နိမိရာဇာ, ဝေဒေဟော မိထိလဂ္ဂဟော၊
ပုထုယညံ ယဇိတွာန, သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမီ’’တိ။
နိမိဇာတကံ [နေမိရာဇဇာတကံ (သျာ။)] စတုတ္ထံ။
(ဇာ၊၂၊၂၀၄။)‘‘ပဉ္စာလော သဗ္ဗသေနာယ, ဗြဟ္မဒတ္တောယမာဂတော၊
သာယံ ပဉ္စာလိယာ သေနာ, အပ္ပမေယျာ မဟောသဓ။
‘‘ဝီထိမတီ [ပိဋ္ဌိမတီ (သီ။ ပီ။), ဝိဒ္ဓိမတီ (သျာ။)] ပတ္တိမတီ, သဗ္ဗသင်္ဂါမကောဝိဒါ၊
ဩဟာရိနီ သဒ္ဒဝတီ, ဘေရိသင်္ခပ္ပဗောဓနာ။
‘‘လောဟဝိဇ္ဇာ အလင်္ကာရာ, ဓဇိနီ ဝါမရောဟိနီ၊
သိပ္ပိယေဟိ သုသမ္ပန္နာ, သူရေဟိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။
‘‘ဒသေတ္ထ ပဏ္ဍိတာ အာဟု, ဘူရိပညာ ရဟောဂမာ [ရဟောဂတာ (သျာ။ က။)]၊
မာတာ ဧကာဒသီ ရညော, ပဉ္စာလိယံ ပသာသတိ။
‘‘အထေတ္ထေကသတံ ခတျာ, အနုယန္တာ ယသဿိနော၊
အစ္ဆိန္နရဋ္ဌာ ဗျထိတာ, ပဉ္စာလိယံ [ပဉ္စာလီနံ (ဗဟူသု)] ဝသံ ဂတာ။
‘‘ယံဝဒါ-တက္ကရာ ရညော, အကာမာ ပိယဘာဏိနော၊
ပဉ္စာလမနုယာယန္တိ, အကာမာ ဝသိနော ဂတာ။
‘‘တာယ သေနာယ မိထိလာ, တိသန္ဓိပရိဝါရိတာ၊
ရာဇဓာနီ ဝိဒေဟာနံ, သမန္တာ ပရိခညတိ။
‘‘ဥဒ္ဓံ တာရကဇာတာဝ, သမန္တာ ပရိဝါရိတာ၊
မဟောသဓ ဝိဇာနာဟိ, ကထံ မောက္ခော ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ပါဒေ ဒေဝ ပသာရေဟိ, ဘုဉ္ဇ ကာမေ ရမဿု စ၊
ဟိတွာ ပဉ္စာလိယံ သေနံ, ဗြဟ္မဒတ္တော ပလာယိတိ’’ [ပလာယတိ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘ရာဇာ သန္ထဝကာမော တေ, ရတနာနိ ပဝေစ္ဆတိ၊
အာဂစ္ဆန္တု ဣတော [တတော (သီ။ သျာ။)] ဒူတာ, မဉ္ဇုကာ ပိယဘာဏိနော။
‘‘ဘာသန္တု မုဒုကာ ဝါစာ, ယာ ဝါစာ ပဋိနန္ဒိတာ၊
ပဉ္စာလော စ ဝိဒေဟော စ [ပဉ္စာလာ စ ဝိဒေဟာ စ (သီ။ ပီ။)], ဥဘော ဧကာ ဘဝန္တု တေ’’။
‘‘ကထံ နု ကေဝဋ္ဋ မဟောသဓေန, သမာဂမော အာသိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊
ကစ္စိ တေ ပဋိနိဇ္ဈတ္တော, ကစ္စိ တုဋ္ဌော မဟောသဓော’’။
(ဇာ၊၂၊၂၀၅။)‘‘အနရိယရူပေါ ပုရိသော ဇနိန္ဒ, အသမ္မောဒကော ထဒ္ဓေါ အသဗ္ဘိရူပေါ၊
ယထာ မူဂေါ စ ဗဓိရော စ, န ကိဉ္စိတ္ထံ အဘာသထ’’ [အဘာသိတ္ထ (က။)]။
‘‘အဒ္ဓါ ဣဒံ မန္တပဒံ သုဒုဒ္ဒသံ, အတ္ထော သုဒ္ဓေါ နရဝီရိယေန ဒိဋ္ဌော၊
တထာ ဟိ ကာယော မမ သမ္ပဝေဓတိ, ဟိတွာ သယံ ကော ပရဟတ္ထမေဿတိ’’။
‘‘ဆန္နဉှိ ဧကာဝ မတီ သမေတိ, ယေ ပဏ္ဍိတာ ဥတ္တမဘူရိပတ္တာ၊
ယာနံ အယာနံ အထ ဝါပိ ဌာနံ, မဟောသဓ တွမ္ပိ မတိံ ကရောဟိ’’။
‘‘ဇာနာသိ ခေါ ရာဇ မဟာနုဘာဝေါ, မဟဗ္ဗလော စူဠနိဗြဟ္မဒတ္တော၊
ရာဇာ စ တံ ဣစ္ဆတိ မာရဏတ္ထံ [ကာရဏတ္ထံ (သီ။ ပီ။)], မိဂံ ယထာ ဩကစရေန လုဒ္ဒေါ။
‘‘ယထာပိ မစ္ဆော ဗဠိသံ, ဝင်္ကံ မံသေန ဆာဒိတံ၊
အာမဂိဒ္ဓေါ န ဇာနာတိ, မစ္ဆော မရဏမတ္တနော။
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, စူဠနေယျဿ ဓီတရံ၊
ကာမဂိဒ္ဓေါ န ဇာနာသိ, မစ္ဆောဝ မရဏမတ္တနော။
‘‘သစေ ဂစ္ဆသိ ပဉ္စာလံ, ခိပ္ပမတ္တံ ဇဟိဿတိ၊
မိဂံ ပန္ထာနုဗန္ဓံဝ [ပထာနုပန္နံဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မဟန္တံ ဘယမေဿတိ’’။
‘‘မယမေဝ ဗာလမှသေ ဧဠမူဂါ, ယေ ဥတ္တမတ္ထာနိ တယီ လပိမှာ၊
ကိမေဝ တွံ နင်္ဂလကောဋိဝဍ္ဎော, အတ္ထာနိ ဇာနာသိ ယထာပိ အညေ’’။
‘‘ဣမံ ဂလေ ဂဟေတွာန, နာသေထ ဝိဇိတာ မမ၊
ယော မေ ရတနလာဘဿ, အန္တရာယာယ ဘာသတိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၀၆။)‘‘တတော စ သော အပက္ကမ္မ, ဝေဒေဟဿ ဥပန္တိကာ၊
အထ အာမန္တယီ ဒူတံ, မာဓရံ [မဎရံ (သီ။), မာဓုရံ (သျာ။), မာဌရံ (ပီ။)] သုဝပဏ္ဍိတံ။
‘‘ဧဟိ သမ္မ ဟရိတပက္ခ [ဟရီပက္ခ (သီ။ ပီ။)], ဝေယျာဝစ္စံ ကရောဟိ မေ၊
အတ္ထိ ပဉ္စာလရာဇဿ, သာဠိကာ သယနပါလိကာ။
‘တံ ဗန္ဓနေန [တံ ပတ္ထရေန (သီ။ ပီ။), တံ သန္ထဝေန (သျာ။)] ပုစ္ဆဿု, သာ ဟိ သဗ္ဗဿ ကောဝိဒါ၊
သာ တေသံ သဗ္ဗံ ဇာနာတိ, ရညော စ ကောသိယဿ စ။
‘‘‘အာမော’တိ သော ပဋိဿုတွာ, မာဓရော သုဝပဏ္ဍိတော၊
အဂမာသိ ဟရိတပက္ခော [ဟရီပက္ခော (သီ။ ပီ။)], သာဠိကာယ ဥပန္တိကံ။
‘‘တတော စ ခေါ သော ဂန္တွာန, မာဓရော သုဝပဏ္ဍိတော၊
အထာမန္တယိ သုဃရံ, သာဠိကံ မဉ္ဇုဘာဏိကံ။
‘ကစ္စိ တေ သုဃရေ ခမနီယံ, ကစ္စိ ဝေဿေ အနာမယံ၊
ကစ္စိ တေ မဓုနာ လာဇာ, လဗ္ဘတေ သုဃရေ တုဝံ’ [တဝ (သီ။ ပီ။)]။
‘ကုသလဉ္စေဝ မေ သမ္မ, အထော သမ္မ အနာမယံ၊
အထော မေ မဓုနာ လာဇာ, လဗ္ဘတေ သုဝပဏ္ဍိတ။
‘ကုတော နု သမ္မ အာဂမ္မ, ကဿ ဝါ ပဟိတော တုဝံ၊
န စ မေသိ ဣတော ပုဗ္ဗေ, ဒိဋ္ဌော ဝါ ယဒိ ဝါ သုတော’’။
‘‘အဟောသိံ သိဝိရာဇဿ, ပါသာဒေ သယနပါလကော၊
တတော သော ဓမ္မိကော ရာဇာ, ဗဒ္ဓေ မောစေသိ ဗန္ဓနာ’’။
‘‘တဿ မေကာ ဒုတိယာသိ, သာဠိကာ မဉ္ဇုဘာဏိကာ၊
တံ တတ္ထ အဝဓီ သေနော, ပေက္ခတော သုဃရေ မမ’’။
‘‘တဿာ ကာမာ ဟိ သမ္မတ္တော, အာဂတောသ္မိ တဝန္တိကေ၊
သစေ ကရေယျ [ကရေယျာသိ (သီ။), ကရေယု (သျာ။), ကရေယျာသိ မေ (ပီ။)] ဩကာသံ, ဥဘယောဝ ဝသာမသေ’’။
‘‘သုဝေါဝ သုဝိံ ကာမေယျ, သာဠိကော ပန သာဠိကံ၊
သုဝဿ သာဠိကာယေဝ [သာဠိကာယ စ (သီ။ ပီ။)], သံဝါသော ဟောတိ ကီဒိသော’’။
(ဇာ၊၂၊၂၀၇။)‘‘ယောယံ ကာမေ [ယံ ယံ ကာမီ (သီ။ ပီ။)] ကာမယတိ, အပိ စဏ္ဍာလိကာမပိ၊
သဗ္ဗော ဟိ သဒိသော ဟောတိ, နတ္ထိ ကာမေ အသာဒိသော’’။
‘‘အတ္ထိ ဇမ္ပာဝတီ [ဇမ္ဗာဝတီ (သီ။ သျာ။), စမ္ပာဝတီ (က။)] နာမ, မာတာ သိဝိဿ [သိဗ္ဗိဿ (သီ။ ပီ။)] ရာဇိနော၊
သာ ဘရိယာ ဝါသုဒေဝဿ, ကဏှဿ မဟေသီ ပိယာ။
‘‘ရဋ္ဌဝတီ [ရထဝတီ (သီ။ ပီ။), ရတနဝတီ (သျာ။)] ကိမ္ပုရိသီ, သာပိ ဝစ္ဆံ အကာမယိ၊
မနုဿော မိဂိယာ သဒ္ဓိံ, နတ္ထိ ကာမေ အသာဒိသော’’။
‘‘ဟန္ဒ ခွါဟံ ဂမိဿာမိ, သာဠိကေ မဉ္ဇုဘာဏိကေ၊
ပစ္စက္ခာနုပဒဉှေတံ, အတိမညသိ နူန မံ’’။
‘‘န သိရီ တရမာနဿ, မာဓရ သုဝပဏ္ဍိတ၊
ဣဓေဝ တာဝ အစ္ဆဿု, ယာဝ ရာဇာန ဒက္ခသိ [ဒက္ခိသိ (ပီ။)]၊
သောဿိ [သောဿသိ (သီ။)] သဒ္ဒံ မုဒိင်္ဂါနံ, အာနုဘာဝဉ္စ ရာဇိနော’’။
‘‘ယော နု ခွါယံ တိဗ္ဗော သဒ္ဒေါ, တိရောဇနပဒေ [တိရောဇနပဒံ (ပီ။ က။)] သုတော၊
ဓီတာ ပဉ္စာလရာဇဿ, ဩသဓီ ဝိယ ဝဏ္ဏိနီ၊
တံ ဒဿတိ ဝိဒေဟာနံ, သော ဝိဝါဟော ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ဧဒိသော မာ [နေဒိသော တေ (သီ။)] အမိတ္တာနံ, ဝိဝါဟော ဟောတု မာဓရ၊
ယထာ ပဉ္စာလရာဇဿ, ဝေဒေဟေန ဘဝိဿတိ’’။
‘‘အာနယိတွာန ဝေဒေဟံ, ပဉ္စာလာနံ ရထေသဘော၊
တတော နံ ဃာတယိဿတိ, နဿ သခီ ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ဟန္ဒ ခေါ မံ အနုဇာနာဟိ, ရတ္တိယော သတ္တမတ္တိယော၊
ယာဝါဟံ သိဝိရာဇဿ, အာရောစေမိ မဟေသိနော၊
လဒ္ဓေါ စ မေ အာဝသထော, သာဠိကာယ ဥပန္တိကံ’’ [ဥပန္တိကာ (သီ။ က။)]။
‘‘ဟန္ဒ ခေါ တံ အနုဇာနာမိ, ရတ္တိယော သတ္တမတ္တိယော၊
သစေ တွံ သတ္တရတ္တေန, နာဂစ္ဆသိ မမန္တိကေ၊
မညေ ဩက္ကန္တသတ္တံ [ဩက္ကန္တသန္တံ (သျာ။ ပီ။ က။)] မံ, မတာယ အာဂမိဿသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၀၈။)‘‘တတော စ ခေါ သော ဂန္တွာန, မာဓရော သုဝပဏ္ဍိတော၊
မဟောသဓဿ အက္ခာသိ, သာဠိကာဝစနံ ဣဒံ’’။
‘‘ယဿေဝ ဃရေ ဘုဉ္ဇေယျ ဘောဂံ, တဿေဝ အတ္ထံ ပုရိသော စရေယျ’’၊
‘‘ဟန္ဒာဟံ ဂစ္ဆာမိ ပုရေ ဇနိန္ဒ, ပဉ္စာလရာဇဿ ပုရံ သုရမ္မံ၊
နိဝေသနာနိ မာပေတုံ, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော။
‘‘နိဝေသနာနိ မာပေတွာ, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော၊
ယဒါ တေ ပဟိဏေယျာမိ, တဒါ ဧယျာသိ ခတ္တိယ’’။
‘‘တတော စ ပါယာသိ ပုရေ မဟောသဓော, ပဉ္စာလရာဇဿ ပုရံ သုရမ္မံ၊
နိဝေသနာနိ မာပေတုံ, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော’’။
‘‘နိဝေသနာနိ မာပေတွာ, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော၊
အထဿ ပါဟိဏီ ဒူတံ, [နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု] ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ [နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု]၊
ဧဟိ ဒါနိ မဟာရာဇ, မာပိတံ တေ နိဝေသနံ’’။
‘‘တတော စ ရာဇာ ပါယာသိ, သေနာယ စတုရင်္ဂိယာ [စတုရင်္ဂိနိယာ (က။)]၊
အနန္တဝါဟနံ ဒဋ္ဌုံ, ဖီတံ ကပိလိယံ [ကမ္ပိလ္လိယံ (သီ။ ပီ။)] ပုရံ’’။
‘‘တတော စ ခေါ သော ဂန္တွာန, ဗြဟ္မဒတ္တဿ ပါဟိဏိ၊
‘အာဂတော’သ္မိ မဟာရာဇ, တဝ ပါဒါနိ ဝန္ဒိတုံ။
‘ဒဒါဟိ ဒါနိ မေ ဘရိယံ, နာရိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘိနိံ၊
သုဝဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆန္နံ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတံ’’’။
‘‘သွာဂတံ တေဝ [တေ (သီ။), တေပိ (သျာ။), တေန (ပီ။)] ဝေဒေဟ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
နက္ခတ္တံယေဝ ပရိပုစ္ဆ, အဟံ ကညံ ဒဒါမိ တေ၊
သုဝဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆန္နံ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတံ’’။
‘‘တတော စ ရာဇာ ဝေဒေဟော, နက္ခတ္တံ ပရိပုစ္ဆထ [ပရိပုစ္ဆတိ (သျာ။ က။)]၊
နက္ခတ္တံ ပရိပုစ္ဆိတွာ, ဗြဟ္မဒတ္တဿ ပါဟိဏိ။
(ဇာ၊၂၊၂၀၉။)‘‘ဒဒါဟိ ဒါနိ မေ ဘရိယံ, နာရိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘိနိံ၊
သုဝဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆန္နံ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတံ’’။
‘‘ဒဒါမိ ဒါနိ တေ ဘရိယံ, နာရိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘိနိံ၊
သုဝဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆန္နံ, ဒါသီဂဏပုရက္ခတံ’’။
‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ တိဋ္ဌန္တိ ဝမ္မိတာ [ဝမ္မိကာ (သျာ။ က။)]၊
ဥက္ကာ ပဒိတ္တာ ဈာယန္တိ, ကိန္နု မညန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ တိဋ္ဌန္တိ ဝမ္မိတာ [ဝမ္မိကာ (သျာ။ က။)]၊
ဥက္ကာ ပဒိတ္တာ ဈာယန္တိ, ကိံ နု ကာဟန္တိ [ကာဟတိ (က။)] ပဏ္ဍိတ’’။
‘‘ရက္ခတိ တံ မဟာရာဇ, စူဠနေယျော မဟဗ္ဗလော၊
ပဒုဋ္ဌော ဗြဟ္မဒတ္တေန [ပဒုဋ္ဌော တေ ဗြဟ္မဒတ္တော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပါတော တံ ဃာတယိဿတိ’’။
‘‘ဥဗ္ဗေဓတိ မေ ဟဒယံ, မုခဉ္စ ပရိသုဿတိ၊
နိဗ္ဗုတိံ နာဓိဂစ္ဆာမိ, အဂ္ဂိဒဍ္ဎောဝ အာတပေ။
‘‘ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ, အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ၊
ဧဝမ္ပိ ဟဒယံ မယှံ, အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ’’။
‘‘ပမတ္တော မန္တနာတီတော, ဘိန္နမန္တောသိ ခတ္တိယ၊
ဣဒါနိ ခေါ တံ တာယန္တု, ပဏ္ဍိတာ မန္တိနော ဇနာ။
‘‘အကတွာမစ္စဿ ဝစနံ, အတ္ထကာမဟိတေသိနော၊
အတ္တပီတိရတော ရာဇာ, မိဂေါ ကူဋေဝ ဩဟိတော။
‘‘ယထာပိ မစ္ဆော ဗဠိသံ, ဝင်္ကံ မံသေန ဆာဒိတံ၊
အာမဂိဒ္ဓေါ န ဇာနာတိ, မစ္ဆော မရဏမတ္တနော။
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, စူဠနေယျဿ ဓီတရံ၊
ကာမဂိဒ္ဓေါ န ဇာနာသိ, မစ္ဆောဝ မရဏမတ္တနော။
‘‘သစေ ဂစ္ဆသိ ပဉ္စာလံ, ခိပ္ပမတ္တံ ဇဟိဿသိ၊
မိဂံ ပန္ထာနုဗန္ဓံဝ, မဟန္တံ ဘယမေဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၀။)‘‘အနရိယရူပေါ ပုရိသော ဇနိန္ဒ, အဟီဝ ဥစ္ဆင်္ဂဂတော ဍသေယျ၊
န တေန မိတ္တိံ ကယိရာထ ဓီရော [ပညော (ပီ။)], ဒုက္ခော ဟဝေ ကာပုရိသေန [ကာပုရိသေဟိ (က။)] သင်္ဂမော။
‘‘ယဒေဝ [ယံ တွေဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဇညာ ပုရိသံ [ပုရိသော (သျာ။ က။)] ဇနိန္ဒ, သီလဝါယံ ဗဟုဿုတော၊
တေနေဝ မိတ္တိံ ကယိရာထ ဓီရော, သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော’’။
‘‘ဗာလော တုဝံ ဧဠမူဂေါသိ ရာဇ, ယော ဥတ္တမတ္ထာနိ မယီ လပိတ္ထော၊
ကိမေဝဟံ နင်္ဂလကောဋိဝဍ္ဎော, အတ္ထာနိ ဇာနာမိ [ဇာနိဿံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ယထာပိ အညေ။
‘‘ဣမံ ဂလေ ဂဟေတွာန, နာသေထ ဝိဇိတာ မမ၊
ယော မေ ရတနလာဘဿ, အန္တရာယာယ ဘာသတိ’’။
‘‘မဟောသဓ အတီတေန, နာနုဝိဇ္ဈန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊
ကိံ မံ အဿံဝ သမ္ဗန္ဓံ, ပတောဒေနေဝ ဝိဇ္ဈသိ။
‘‘သစေ ပဿသိ မောက္ခံ ဝါ, ခေမံ ဝါ ပန ပဿသိ၊
တေနေဝ မံ အနုသာသ, ကိံ အတီတေန ဝိဇ္ဈသိ’’။
‘‘အတီတံ မာနုသံ ကမ္မံ, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊
န တံ သက္ကောမိ မောစေတုံ, တွံ ပဇာနဿု [တွမ္ပိ ဇာနဿု (သီ။ ပီ။)] ခတ္တိယ။
‘‘သန္တိ ဝေဟာယသာ [ဝေဟာသယာ (သီ။ ပီ။)] နာဂါ, ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊
တေပိ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျုံ, ယဿ ဟောန္တိ တထာဝိဓာ။
‘‘သန္တိ ဝေဟာယသာ အဿာ, ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊
တေပိ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျုံ, ယဿ ဟောန္တိ တထာဝိဓာ။
‘‘သန္တိ ဝေဟာယသာ ပက္ခီ, ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊
တေပိ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျုံ, ယဿ ဟောန္တိ တထာဝိဓာ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၁။)‘‘သန္တိ ဝေဟာယသာ ယက္ခာ, ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊
တေပိ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျုံ, ယဿ ဟောန္တိ တထာဝိဓာ။
‘‘အတီတံ မာနုသံ ကမ္မံ, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊
န တံ သက္ကောမိ မောစေတုံ, အန္တလိက္ခေန ခတ္တိယ’’။
‘‘အတီရဒဿီ ပုရိသော, မဟန္တေ ဥဒကဏ္ဏဝေ၊
ယတ္ထ သော လဘတေ ဂါဓံ [နာဝံ (က။)], တတ္ထ သော ဝိန္ဒတေ သုခံ။
‘‘ဧဝံ အမှဉ္စ ရညော စ, တွံ ပတိဋ္ဌာ မဟောသဓ၊
တွံ နောသိ မန္တိနံ သေဋ္ဌော, အမှေ ဒုက္ခာ ပမောစယ’’။
‘‘အတီတံ မာနုသံ ကမ္မံ, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊
န တံ သက္ကောမိ မောစေတုံ, တွံ ပဇာနဿု သေနက’’။
‘‘သုဏောဟိ မေတံ [ဧတံ (သီ။ က။)] ဝစနံ, ပဿ သေနံ [ပဿသေ’တံ (သီ။ ပီ။)] မဟဗ္ဘယံ၊
သေနကံ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ, ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသိ’’။
‘‘အဂ္ဂိံ ဝါ ဒွါရတော ဒေမ, ဂဏှာမသေ ဝိကန္တနံ [ဝိကတ္တနံ (သီ။ ပီ။)]၊
အညမညံ ဝဓိတွာန, ခိပ္ပံ ဟိဿာမ ဇီဝိတံ၊
မာ နော ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တော, စိရံ ဒုက္ခေန မာရယိ’’။
‘‘သုဏောဟိ မေတံ ဝစနံ, ပဿ သေနံ မဟဗ္ဘယံ၊
ပုက္ကုသံ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ, ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသိ’’။
‘‘ဝိသံ ခါဒိတွာ မိယျာမ, ခိပ္ပံ ဟိဿာမ ဇီဝိတံ၊
မာ နော ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တော, စိရံ ဒုက္ခေန မာရယိ’’။
‘‘သုဏောဟိ မေတံ ဝစနံ, ပဿ သေနံ မဟဗ္ဘယံ၊
ကာမိန္ဒံ [ကာဝိန္ဒံ (သီ။ ပီ။)] ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ, ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသိ’’။
‘‘ရဇ္ဇုယာ ဗဇ္ဈ မိယျာမ, ပပါတာ ပပတာမသေ [ပပတေမသေ (သီ။ ပီ။)]၊
မာ နော ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တော, စိရံ ဒုက္ခေန မာရယိ’’။
‘‘သုဏောဟိ မေတံ ဝစနံ, ပဿ သေနံ မဟဗ္ဘယံ၊
ဒေဝိန္ဒံ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ, ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၁၂။)‘‘အဂ္ဂိံ ဝါ ဒွါရတော ဒေမ, ဂဏှာမသေ ဝိကန္တနံ၊
အညမညံ ဝဓိတွာန, ခိပ္ပံ ဟိဿာမ ဇီဝိတံ၊
န နော သက္ကောတိ မောစေတုံ, သုခေနေဝ မဟောသဓော’’။
‘‘ယထာ ကဒလိနော သာရံ, အနွေသံ နာဓိဂစ္ဆတိ၊
ဧဝံ အနွေသမာနာ နံ, ပဉှံ နဇ္ဈဂမာမသေ။
‘‘ယထာ သိမ္ဗလိနော သာရံ, အနွေသံ နာဓိဂစ္ဆတိ၊
ဧဝံ အနွေသမာနာ နံ, ပဉှံ နဇ္ဈဂမာမသေ။
‘‘အဒေသေ ဝတ နော ဝုဋ္ဌံ, ကုဉ္ဇရာနံဝနောဒကေ၊
သကာသေ ဒုမ္မနုဿာနံ, ဗာလာနံ အဝိဇာနတံ။
‘‘ဥဗ္ဗေဓတိ မေ ဟဒယံ, မုခဉ္စ ပရိသုဿတိ၊
နိဗ္ဗုတိံ နာဓိဂစ္ဆာမိ, အဂ္ဂိဒဍ္ဎောဝ အာတပေ။
‘‘ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ, အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ၊
ဧဝမ္ပိ ဟဒယံ မယှံ, အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ’’။
‘‘တတော သော ပဏ္ဍိတော ဓီရော, အတ္ထဒဿီ မဟောသဓော၊
ဝေဒေဟံ ဒုက္ခိတံ ဒိသွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, ရာဟုဂ္ဂဟံဝ [ရာဟုဂဟိတံဝ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စန္ဒိမံ။
‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, ရာဟုဂ္ဂဟံဝ သူရိယံ။
‘‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, ပင်္ကေ သန္နံဝ ကုဉ္ဇရံ။
‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, ပေဠာဗဒ္ဓံဝ ပန္နဂံ။
[အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, ပက္ခိံ ဗဒ္ဓံဝ ပဉ္ဇရေ [အယံ ဂါထာ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
(ဇာ၊၂၊၂၁၃။)‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, မစ္ဆေ ဇာလဂတေရိဝ။
‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
အဟံ တံ မောစယိဿာမိ, သယောဂ္ဂဗလဝါဟနံ။
‘မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇ, မာ တွံ ဘာယိ ရထေသဘ၊
ပဉ္စာလံ ဝါဟယိဿာမိ [ဗာဟယိဿာမိ (သျာ။), ဝါရယိဿာမိ (က။)], ကာကသေနံဝ လေဍ္ဍုနာ။
‘အဒု ပညာ ကိမတ္ထိယာ, အမစ္စော ဝါပိ တာဒိသော၊
ယော တံ သမ္ဗာဓပက္ခန္ဒံ [သမ္ဗာဓပက္ခန္တံ (သီ။ ပီ။)], ဒုက္ခာ န ပရိမောစယေ’’’။
‘‘ဧထ မာဏဝါ ဥဋ္ဌေထ, မုခံ သောဓေထ သန္ဓိနော၊
ဝေဒေဟော သဟမစ္စေဟိ, ဥမင်္ဂေန [ဥမ္မဂ္ဂေန (သီ။ ပီ။), ဥမ္မင်္ဂေ (သျာ။) ဧဝမုပရိပိ] ဂမိဿတိ’’။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ပဏ္ဍိတဿာနုစာရိနော [ပဏ္ဍိတဿာနုသာရိနော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဥမင်္ဂဒွါရံ ဝိဝရိံသု, ယန္တယုတ္တေ စ အဂ္ဂဠေ’’။
‘‘ပုရတော သေနကော ယာတိ, ပစ္ဆတော စ မဟောသဓော၊
မဇ္ဈေ စ ရာဇာ ဝေဒေဟော, အမစ္စပရိဝါရိတော’’။
‘‘ဥမင်္ဂါ နိက္ခမိတွာန, ဝေဒေဟော နာဝမာရုဟိ၊
အဘိရူဠှဉ္စ တံ ဉတွာ [အဘိရုယှဉ္စ ဉတွာန (သျာ။ က။)], အနုသာသိ မဟောသဓော။
‘အယံ တေ သသုရော ဒေဝ, အယံ သဿု ဇနာဓိပ၊
ယထာ မာတု ပဋိပတ္တိ, ဧဝံ တေ ဟောတု သဿုယာ။
‘ယထာပိ နိယကော ဘာတာ, သဥဒရိယော ဧကမာတုကော၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒော တေ, ဒယိတဗ္ဗော ရထေသဘ။
‘အယံ ပဉ္စာလစန္ဒီ တေ, ရာဇပုတ္တီ အဘိစ္ဆိတာ [အဘိဇ္ဈိတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ကာမံ ကရောဟိ တေ တာယ, ဘရိယာ တေ ရထေသဘ’’’။
‘‘အာရုယှ နာဝံ တရမာနော, ကိန္နု တီရမှိ တိဋ္ဌသိ၊
ကိစ္ဆာ မုတ္တာမှ ဒုက္ခတော, ယာမ ဒါနိ မဟောသဓ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၁၄။)‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ, ယောဟံ သေနာယ နာယကော၊
သေနင်္ဂံ ပရိဟာပေတွာ, အတ္တာနံ ပရိမောစယေ။
‘‘နိဝေသနမှိ တေ ဒေဝ, သေနင်္ဂံ ပရိဟာပိတံ၊
တံ ဒိန္နံ ဗြဟ္မဒတ္တေန, အာနယိဿံ ရထေသဘ’’။
‘‘အပ္ပသေနော မဟာသေနံ, ကထံ ဝိဂ္ဂယှ [နိဂ္ဂယှ (သျာ။ က။)] ဌဿသိ၊
ဒုဗ္ဗလော ဗလဝန္တေန, ဝိဟညိဿသိ ပဏ္ဍိတ’’။
‘‘အပ္ပသေနောပိ စေ မန္တီ, မဟာသေနံ အမန္တိနံ၊
ဇိနာတိ ရာဇာ ရာဇာနော, အာဒိစ္စောဝုဒယံ တမံ’’။
‘‘သုသုခံ ဝတ သံဝါသော, ပဏ္ဍိတေဟီတိ သေနက၊
ပက္ခီဝ ပဉ္ဇရေ ဗဒ္ဓေ, မစ္ဆေ ဇာလဂတေရိဝ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္တဂတေ [အမိတ္တဿ ဟတ္ထဂတေ (က။)], မောစယီ နော မဟောသဓော’’။
‘‘ဧဝမေတံ [ဧဝမေဝ (သျာ။)] မဟာရာဇ, ပဏ္ဍိတာ ဟိ သုခါဝဟာ၊
ပက္ခီဝ ပဉ္ဇရေ ဗဒ္ဓေ, မစ္ဆေ ဇာလဂတေရိဝ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္တဂတေ, မောစယီ နော မဟောသဓော’’။
‘‘ရက္ခိတွာ ကသိဏံ ရတ္တိံ, စူဠနေယျော မဟဗ္ဗလော၊
ဥဒေန္တံ အရုဏုဂ္ဂသ္မိံ, ဥပကာရိံ ဥပါဂမိ။
‘‘အာရုယှ ပဝရံ နာဂံ, ဗလဝန္တံ သဋ္ဌိဟာယနံ၊
ရာဇာ အဝေါစ ပဉ္စာလော, စူဠနေယျော မဟဗ္ဗလော။
‘‘သန္နဒ္ဓေါ မဏိဝမ္မေန [မဏိစမ္မေန (သျာ။)], သရမာဒါယ ပါဏိနာ၊
ပေသိယေ အဇ္ဈဘာသိတ္ထ, ပုထုဂုမ္ဗေ သမာဂတေ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟေ အနီကဋ္ဌေ, ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ၊
ဥပါသနမှိ ကတဟတ္ထေ, ဝါလဝေဓေ သမာဂတေ’’။
‘‘ပေသေထ ကုဉ္ဇရေ ဒန္တီ, ဗလဝန္တေ သဋ္ဌိဟာယနေ၊
မဒ္ဒန္တု ကုဉ္ဇရာ နဂရံ, ဝေဒေဟေန သုမာပိတံ။
‘‘ဝစ္ဆဒန္တမုခါ သေတာ, တိက္ခဂ္ဂါ အဋ္ဌိဝေဓိနော၊
ပဏုန္နာ ဓနုဝေဂေန, သမ္ပတန္တုတရီတရာ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၅။)‘‘မာဏဝါ ဝမ္မိနော သူရာ, စိတြဒဏ္ဍယုတာဝုဓာ၊
ပက္ခန္ဒိနော မဟာနာဂါ, ဟတ္ထီနံ ဟောန္တု သမ္မုခါ။
‘‘သတ္တိယော တေလဓောတာယော, အစ္စိမန္တာ [အစ္စိမန္တီ (သီ။)] ပဘဿရာ၊
ဝိဇ္ဇောတမာနာ တိဋ္ဌန္တု, သတရံသီဝ [သတရံသာ ဝိယ (သီ။)] တာရကာ။
‘‘အာဝုဓဗလဝန္တာနံ, ဂုဏိကာယူရဓာရိနံ၊
ဧတာဒိသာနံ ယောဓာနံ, သင်္ဂါမေ အပလာယိနံ၊
ဝေဒေဟော ကုတော မုစ္စိဿတိ, သစေ ပက္ခီဝ ကာဟိတိ။
‘‘တိံသ မေ ပုရိသနာဝုတျော, သဗ္ဗေဝေကေကနိစ္စိတာ၊
ယေသံ သမံ န ပဿာမိ, ကေဝလံ မဟိမံ စရံ။
‘‘နာဂါ စ ကပ္ပိတာ ဒန္တီ, ဗလဝန္တော သဋ္ဌိဟာယနာ၊
ယေသံ ခန္ဓေသု သောဘန္တိ, ကုမာရာ စာရုဒဿနာ၊
‘‘ပီတာလင်္ကာရာ ပီတဝသနာ, ပီတုတ္တရနိဝါသနာ၊
နာဂခန္ဓေသု သောဘန္တိ, ဒေဝပုတ္တာဝ နန္ဒနေ။
‘‘ပါဌီနဝဏ္ဏာ နေတ္တိံသာ, တေလဓောတာ ပဘဿရာ၊
နိဋ္ဌိတာ နရဓီရေဟိ [နရဝီရေဟိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], သမဓာရာ သုနိဿိတာ။
‘‘ဝေလ္လာလိနော ဝီတမလာ, သိက္ကာယသမယာ ဒဠှာ၊
ဂဟိတာ ဗလဝန္တေဟိ, သုပ္ပဟာရပ္ပဟာရိဘိ။
‘‘သုဝဏ္ဏထရုသမ္ပန္နာ, လောဟိတကစ္ဆုပဓာရိတာ၊
ဝိဝတ္တမာနာ သောဘန္တိ, ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနန္တရေ။
‘‘ပဋာကာ [ပတာကာ (သီ။ ပီ။), ပထကာ (သျာ။)] ဝမ္မိနော သူရာ, အသိစမ္မဿ ကောဝိဒါ၊
ဓနုဂ္ဂဟာ သိက္ခိတရာ [ထရုဂ္ဂဟာ သိက္ခိတာရော (သီ။ ပီ။)], နာဂခန္ဓေ နိပါတိနော [နာဂခန္ဓာတိပါတိနော (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ဧတာဒိသေဟိ ပရိက္ခိတ္တော, နတ္ထိ မောက္ခော ဣတော တဝ၊
ပဘာဝံ တေ န ပဿာမိ, ယေန တွံ မိထိလံ ဝဇေ’’။
‘‘ကိံ နု သန္တရမာနောဝ, နာဂံ ပေသေသိ ကုဉ္ဇရံ၊
ပဟဋ္ဌရူပေါ အာပတသိ [အာဂမသိ (သျာ။), အာတပသိ (က။)], သိဒ္ဓတ္ထောသ္မီတိ [လဒ္ဓတ္ထောသ္မီတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မညသိ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၆။)‘‘ဩဟရေတံ ဓနုံ စာပံ, ခုရပ္ပံ ပဋိသံဟရ၊
ဩဟရေတံ သုဘံ ဝမ္မံ, ဝေဠုရိယမဏိသန္ထတံ’’ [ဝေဠုရိယမဏိသန္နိဘံ (သျာ။)]။
‘‘ပသန္နမုခဝဏ္ဏောသိ, မိတပုဗ္ဗဉ္စ ဘာသသိ၊
ဟောတိ ခေါ မရဏကာလေ, ဧဒိသီ [တာဒိသီ (သီ။ ပီ။)] ဝဏ္ဏသမ္ပဒါ’’။
‘‘မောဃံ တေ ဂဇ္ဇိတံ ရာဇ, ဘိန္နမန္တောသိ ခတ္တိယ၊
ဒုဂ္ဂဏှောသိ [ဒုဂ္ဂဏှော ဟိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တယာ ရာဇာ, ခဠုင်္ကေနေဝ [ခဠုင်္ဂေနေဝ (က။)] သိန္ဓဝေါ။
‘‘တိဏ္ဏော ဟိယျော ရာဇာ ဂင်္ဂံ, သာမစ္စော သပရိဇ္ဇနော၊
ဟံသရာဇံ ယထာ ဓင်္ကော, အနုဇ္ဇဝံ ပတိဿသိ’’။
‘‘သိင်္ဂါလာ ရတ္တိဘာဂေန, ဖုလ္လံ ဒိသွာန ကိံသုကံ၊
မံသပေသီတိ မညန္တာ, ပရိဗျူဠှာ မိဂါဓမာ။
‘‘ဝီတိဝတ္တာသု ရတ္တီသု, ဥဂ္ဂတသ္မိံ ဒိဝါကရေ [ဒိဝါကရေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ကိံသုကံ ဖုလ္လိတံ ဒိသွာ, အာသစ္ဆိန္နာ မိဂါဓမာ။
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ, ဝေဒေဟံ ပရိဝါရိယ [ပရိဝါရယ (သျာ။ ပီ။), ပရိဝါရိတံ (က။)]၊
အာသစ္ဆိန္နော ဂမိဿသိ, သိင်္ဂါလာ ကိံသုကံ ယထာ’’။
‘‘ဣမဿ ဟတ္ထေ ပါဒေ စ, ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆိန္ဒထ၊
ယော မေ အမိတ္တံ ဟတ္ထဂတံ, ဝေဒေဟံ ပရိမောစယိ။
‘‘ဣမံ မံသံဝ ပါတဗျံ [မံသံဝ ပါတဗ္ဗံ (သီ။ ပီ။), မံသဉ္စ ပါတဗျံ (က။)], သူလေ ကတွာ ပစန္တု နံ၊
ယော မေ အမိတ္တံ ဟတ္ထဂတံ, ဝေဒေဟံ ပရိမောစယိ။
‘‘ယထာပိ အာသဘံ စမ္မံ, ပထဗျာ ဝိတနိယျတိ၊
သီဟဿ အထော ဗျဂ္ဃဿ, ဟောတိ သင်္ကုသမာဟတံ။
‘‘ဧဝံ တံ ဝိတနိတွာန, ဝေဓယိဿာမိ သတ္တိယာ၊
ယော မေ အမိတ္တံ ဟတ္ထဂတံ, ဝေဒေဟံ ပရိမောစယိ’’။
‘‘သစေ မေ ဟတ္ထေ ပါဒေ စ, ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆေစ္ဆသိ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒဿ, ဝေဒေဟော ဆေဒယိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၇။)‘‘သစေ မေ ဟတ္ထေ ပါဒေ စ, ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆေစ္ဆသိ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒိယာ, ဝေဒေဟော ဆေဒယိဿတိ။
‘‘သစေ မေ ဟတ္ထေ ပါဒေ စ, ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆေစ္ဆသိ၊
ဧဝံ နန္ဒာယ ဒေဝိယာ, ဝေဒေဟော ဆေဒယိဿတိ။
‘‘သစေ မေ ဟတ္ထေ ပါဒေ စ, ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆေစ္ဆသိ၊
ဧဝံ တေ ပုတ္တဒါရဿ, ဝေဒေဟော ဆေဒယိဿတိ။
‘‘သစေ မံသံဝ ပါတဗျံ, သူလေ ကတွာ ပစိဿသိ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒဿ, ဝေဒေဟော ပါစယိဿတိ။
‘‘သစေ မံသံဝ ပါတဗျံ, သူလေ ကတွာ ပစိဿသိ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒိယာ, ဝေဒေဟော ပါစယိဿတိ။
‘‘သစေ မံသံဝ ပါတဗျံ, သူလေ ကတွာ ပစိဿသိ၊
ဧဝံ နန္ဒာယ ဒေဝိယာ, ဝေဒေဟော ပါစယိဿတိ။
‘‘သစေ မံသံဝ ပါတဗျံ, သူလေ ကတွာ ပစိဿသိ၊
ဧဝံ တေ ပုတ္တဒါရဿ, ဝေဒေဟော ပါစယိဿတိ။
‘‘သစေ မံ ဝိတနိတွာန, ဝေဓယိဿသိ သတ္တိယာ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒဿ, ဝေဒေဟော ဝေဓယိဿတိ။
‘‘သစေ မံ ဝိတနိတွာန, ဝေဓယိဿသိ သတ္တိယာ၊
ဧဝံ ပဉ္စာလစန္ဒိယာ, ဝေဒေဟော ဝေဓယိဿတိ။
‘‘သစေ မံ ဝိတနိတွာန, ဝေဓယိဿသိ သတ္တိယာ၊
ဧဝံ နန္ဒာယ ဒေဝိယာ, ဝေဒေဟော ဝေဓယိဿတိ။
‘‘သစေ မံ ဝိတနိတွာန, ဝေဓယိဿသိ သတ္တိယာ၊
ဧဝံ တေ ပုတ္တဒါရဿ, ဝေဒေဟော ဝေဓယိဿတိ၊
ဧဝံ နော မန္တိတံ ရဟော, ဝေဒေဟေန မယာ သဟ။
‘‘ယထာပိ ပလသတံ စမ္မံ, ကောန္တိမန္တာသုနိဋ္ဌိတံ [ကောန္တီမန္တီသုနိဋ္ဌိတံ (သီ။ ပီ။)]၊
ဥပေတိ တနုတာဏာယ, သရာနံ ပဋိဟန္တဝေ။
(ဇာ၊၂၊၂၁၈။)‘‘သုခါဝဟော ဒုက္ခနုဒေါ, ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော၊
မတိံ တေ ပဋိဟညာမိ, ဥသုံ ပလသတေန ဝါ’’။
‘‘ဣင်္ဃ ပဿ မဟာရာဇ, သုညံ အန္တေပုရံ တဝ၊
ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, တဝ မာတာ စ ခတ္တိယ၊
ဥမင်္ဂါ နီဟရိတွာန, ဝေဒေဟဿုပနာမိတာ’’။
‘‘ဣင်္ဃ အန္တေပုရံ မယှံ, ဂန္တွာန ဝိစိနာထ နံ၊
ယထာ ဣမဿ ဝစနံ, သစ္စံ ဝါ ယဒိ ဝါ မုသာ’’။
‘‘ဧဝမေတံ မဟာရာဇ, ယထာ အာဟ မဟောသဓော၊
သုညံ အန္တေပုရံ သဗ္ဗံ, ကာကပဋ္ဋနကံ ယထာ’’။
‘‘ဣတော ဂတာ မဟာရာဇ, နာရီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
ကောသမ္ဗဖလကသုဿောဏီ [ကောသုမ္ဘဖလကသုဿောဏီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဟံသဂဂ္ဂရဘာဏိနီ။
‘‘ဣတော နီတာ မဟာရာဇ, နာရီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
ကောသေယျဝသနာ သာမာ, ဇာတရူပသုမေခလာ။
‘‘သုရတ္တပါဒါ ကလျာဏီ, သုဝဏ္ဏမဏိမေခလာ၊
ပါရေဝတက္ခီ သုတနူ, ဗိမ္ဗောဋ္ဌာ တနုမဇ္ဈိမာ။
‘‘သုဇာတာ ဘုဇလဋ္ဌီဝ, ဝေဒီဝ [ဝေလ္လီဝ (သီ။ ပီ။)] တနုမဇ္ဈိမာ၊
ဒီဃဿာ ကေသာ အသိတာ, ဤသကဂ္ဂပဝေလ္လိတာ။
‘‘သုဇာတာ မိဂဆာပါဝ, ဟေမန္တဂ္ဂိသိခါရိဝ၊
နဒီဝ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု, သဉ္ဆန္နာ ခုဒ္ဒဝေဠုဘိ။
‘‘နာဂနာသူရု ကလျာဏီ, ပရမာ [ပဌမာ (သီ။ ပီ။)] တိမ္ဗရုတ္ထနီ၊
နာတိဒီဃာ နာတိရဿာ, နာလောမာ နာတိလောမသာ’’။
‘‘နန္ဒာယ နူန မရဏေန, နန္ဒသိ သိရိဝါဟန၊
အဟဉ္စ နူန နန္ဒာ စ, ဂစ္ဆာမ ယမသာဓနံ’’။
‘‘ဒိဗ္ဗံ အဓီယသေ မာယံ, အကာသိ စက္ခုမောဟနံ၊
ယော မေ အမိတ္တံ ဟတ္ထဂတံ, ဝေဒေဟံ ပရိမောစယိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၁၉။)‘‘အဓီယန္တိ မဟာရာဇ [အဓိယန္တိ ဝေ မဟာရာဇ (သျာ။ က။)], ဒိဗ္ဗမာယိဓ ပဏ္ဍိတာ၊
တေ မောစယန္တိ အတ္တာနံ, ပဏ္ဍိတာ မန္တိနော ဇနာ။
‘‘သန္တိ မာဏဝပုတ္တာ မေ, ကုသလာ သန္ဓိဆေဒကာ၊
ယေသံ ကတေန မဂ္ဂေန, ဝေဒေဟော မိထိလံ ဂတော’’။
‘‘ဣင်္ဃ ပဿ မဟာရာဇ, ဥမင်္ဂံ သာဓု မာပိတံ၊
ဟတ္ထီနံ အထ အဿာနံ, ရထာနံ အထ ပတ္တိနံ၊
အာလောကဘူတံ တိဋ္ဌန္တံ, ဥမင်္ဂံ သာဓု မာပိတံ’’ [နိဋ္ဌိတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘လာဘာ ဝတ ဝိဒေဟာနံ, ယဿိမေဒိသာ ပဏ္ဍိတာ၊
ဃရေ ဝသန္တိ ဝိဇိတေ, ယထာ တွံသိ မဟောသဓ’’။
‘‘ဝုတ္တိဉ္စ ပရိဟာရဉ္စ, ဒိဂုဏံ ဘတ္တဝေတနံ၊
ဒဒါမိ ဝိပုလေ ဘောဂေ, ဘုဉ္ဇ ကာမေ ရမဿု စ၊
မာ ဝိဒေဟံ ပစ္စဂမာ, ကိံ ဝိဒေဟော ကရိဿတိ’’။
‘‘ယော စဇေထ မဟာရာဇ, ဘတ္တာရံ ဓနကာရဏာ၊
ဥဘိန္နံ ဟောတိ ဂါရယှော, အတ္တနော စ ပရဿ စ၊
ယာဝ ဇီဝေယျ ဝေဒေဟော, နာညဿ ပုရိသော သိယာ။
‘‘ယော စဇေထ မဟာရာဇ, ဘတ္တာရံ ဓနကာရဏာ၊
ဥဘိန္နံ ဟောတိ ဂါရယှော, အတ္တနော စ ပရဿ စ၊
ယာဝ တိဋ္ဌေယျ ဝေဒေဟော, နာညဿ ဝိဇိတေ ဝသေ’’။
‘‘ဒမ္မိ နိက္ခသဟဿံ တေ, ဂါမာသီတိဉ္စ ကာသိသု၊
ဒါသိသတာနိ စတ္တာရိ, ဒမ္မိ ဘရိယာသတဉ္စ တေ၊
သဗ္ဗံ သေနင်္ဂမာဒါယ, သောတ္ထိံ ဂစ္ဆ မဟောသဓ။
‘‘ယာဝ ဒဒန္တု ဟတ္ထီနံ, အဿာနံ ဒိဂုဏံ ဝိဓံ၊
တပ္ပေန္တု အန္နပါနေန, ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ’’။
‘‘ဟတ္ထီ အဿေ ရထေ ပတ္တီ, ဂစ္ဆေဝါဒါယ ပဏ္ဍိတ၊
ပဿတု တံ မဟာရာဇာ, ဝေဒေဟော မိထိလံ ဂတံ [မိထိလဂ္ဂဟံ (က။)]။
‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ ပဒိဿတေ မဟာ၊
စတုရင်္ဂိနီ ဘီသရူပါ, ကိံ နု မညသိ ပဏ္ဍိတ’’ [မညန္တိ ပဏ္ဍိတာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၂၀။)‘‘အာနန္ဒော တေ မဟာရာဇ, ဥတ္တမော ပဋိဒိဿတိ၊
သဗ္ဗံ သေနင်္ဂမာဒါယ, သောတ္ထိံ ပတ္တော မဟောသဓော’’။
‘‘ယထာ ပေတံ သုသာနသ္မိံ, ဆဍ္ဍေတွာ စတုရော ဇနာ၊
ဧဝံ ကပိလယေ တျမှ [ကပ္ပိလိယေ တျမှာ (သျာ။), ကမ္ပိလ္လိယေ တျမှာ (သီ။), ကမ္ပိလ္လိယရဋ္ဌေ (ပီ။)], ဆဍ္ဍယိတွာ ဣဓာဂတာ။
‘‘အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန, ကေန ဝါ ပန ဟေတုနာ၊
ကေန ဝါ အတ္ထဇာတေန, အတ္တာနံ ပရိမောစယိ’’။
‘‘အတ္ထံ အတ္ထေန ဝေဒေဟ, မန္တံ မန္တေန ခတ္တိယ၊
ပရိဝါရယိံ [ပရိဝါရယိဿံ (သီ။ သျာ။)] ရာဇာနံ, ဇမ္ဗုဒီပံဝ သာဂရော’’။
‘‘ဒိန္နံ နိက္ခသဟဿံ မေ, ဂါမာသီတိ စ ကာသိသု၊
ဒါသီသတာနိ စတ္တာရိ, ဒိန္နံ ဘရိယာသတဉ္စ မေ၊
သဗ္ဗံ သေနင်္ဂမာဒါယ, သောတ္ထိနာမှိ ဣဓာဂတော’’။
‘‘သုသုခံ ဝတ သံဝါသော, ပဏ္ဍိတေဟီတိ သေနက၊
ပက္ခီဝ ပဉ္ဇရေ ဗဒ္ဓေ, မစ္ဆေ ဇာလဂတေရိဝ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္တဂတေ [အမိတ္တဿ ဟတ္ထဂတေ (က။)], မောစယီ နော မဟောသဓော’’။
‘‘ဧဝမေတံ မဟာရာဇ, ပဏ္ဍိတာ ဟိ သုခါဝဟာ၊
ပက္ခီဝ ပဉ္ဇရေ ဗဒ္ဓေ, မစ္ဆေ ဇာလဂတေရိဝ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္တဂတေ, မောစယီ နော မဟောသဓော’’။
‘‘အာဟညန္တု သဗ္ဗဝီဏာ, ဘေရိယော ဒိန္ဒိမာနိ စ၊
ဓမေန္တု မာဂဓာ သင်္ခါ, ဝဂ္ဂူ နဒန္တု ဒုန္ဒုဘီ’’။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
(ဇာ၊၂၊၂၂၁။)‘‘ဗဟုဇနော ပသန္နောသိ, ဒိသွာ ပဏ္ဍိတမာဂတံ၊
ပဏ္ဍိတမှိ အနုပ္ပတ္တေ, စေလုက္ခေပေါ အဝတ္တထာ’’တိ။
ဥမင်္ဂဇာတကံ [မဟာဥမ္မဂ္ဂဇာတကံ (သီ။ ပီ။), မဟောသဓဇာတကံ (သျာ။§က။)] ပဉ္စမံ။
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ, ဓတရဋ္ဌနိဝေသနေ၊
သဗ္ဗာနိ တေ ဥပယန္တု, ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’။
‘‘န နော ဝိဝါဟော နာဂေဟိ, ကတပုဗ္ဗော ကုဒါစနံ၊
တံ ဝိဝါဟံ အသံယုတ္တံ, ကထံ အမှေ ကရောမသေ’’။
‘‘ဇီဝိတံ နူန တေ စတ္တံ, ရဋ္ဌံ ဝါ မနုဇာဓိပ၊
န ဟိ နာဂေ ကုပိတမှိ, စိရံ ဇီဝန္တိ တာဒိသာ။
‘‘ယော တွံ ဒေဝ မနုဿောသိ, ဣဒ္ဓိမန္တံ အနိဒ္ဓိမာ၊
ဝရုဏဿ နိယံ ပုတ္တံ, ယာမုနံ အတိမညသိ’’။
‘‘နာတိမညာမိ ရာဇာနံ, ဓတရဋ္ဌံ ယသဿိနံ၊
ဓတရဋ္ဌော ဟိ နာဂါနံ, ဗဟူနမပိ ဣဿရော။
‘‘အဟိ မဟာနုဘာဝေါပိ, န မေ ဓီတရမာရဟော၊
ခတ္တိယော စ ဝိဒေဟာနံ, အဘိဇာတာ သမုဒ္ဒဇာ’’။
‘‘ကမ္ဗလဿတရာ ဥဋ္ဌေန္တု, သဗ္ဗေ နာဂေ နိဝေဒယ၊
ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇန္တု, မာ စ ကဉ္စိ [ကိဉ္စိ (သီ။ ပီ။ က။)] ဝိဟေဌယုံ’’။
‘‘နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု, ရထိယာ စစ္စရေသု စ၊
ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗန္တု, ဝိတတာ တောရဏေသု စ။
‘‘အဟမ္ပိ သဗ္ဗသေတေန, မဟတာ သုမဟံ ပုရံ၊
ပရိက္ခိပိဿံ ဘောဂေဟိ, ကာသီနံ ဇနယံ ဘယံ’’။
တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ဥရဂါနေကဝဏ္ဏိနော၊
ဗာရာဏသိံ ပဝဇ္ဇိံသု, န စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယုံ။
နိဝေသနေသု သောဗ္ဘေသု, ရထိယာ စစ္စရေသု စ၊
ရုက္ခဂ္ဂေသု စ လမ္ဗိံသု, ဝိတတာ တောရဏေသု စ။
(ဇာ၊၂၊၂၂၂။)တေသု ဒိသွာန လမ္ဗန္တေ, ပုထူ ကန္ဒိံသု နာရိယော၊
နာဂေ သောဏ္ဍိကတေ ဒိသွာ, ပဿသန္တေ မုဟုံ မုဟုံ။
ဗာရာဏသီ ပဗျဓိတာ, အာတုရာ သမပဇ္ဇထ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ‘‘ဓီတရံ ဒေဟိ ရာဇိနော’’။
‘‘ပုပ္ဖါဘိဟာရဿ ဝနဿ မဇ္ဈေ, ကော လောဟိတက္ခော ဝိတတန္တရံသော၊
ကာ ကမ္ဗုကာယူရဓရာ သုဝတ္ထာ, တိဋ္ဌန္တိ နာရိယော ဒသ ဝန္ဒမာနာ။
‘‘ကော တွံ ဗြဟာဗာဟု ဝနဿ မဇ္ဈေ, ဝိရောစသိ ဃတသိတ္တောဝ အဂ္ဂိ၊
မဟေသက္ခော အညတရောသိ ယက္ခော, ဥဒါဟု နာဂေါသိ မဟာနုဘာဝေါ’’။
‘‘နာဂေါဟမသ္မိ ဣဒ္ဓိမာ, တေဇဿီ [တေဇသီ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] ဒုရတိက္ကမော၊
ဍံသေယျံ တေဇသာ ကုဒ္ဓေါ, ဖီတံ ဇနပဒံ အပိ။
‘‘သမုဒ္ဒဇာ ဟိ မေ မာတာ, ဓတရဋ္ဌော စ မေ ပိတာ၊
သုဒဿနကနိဋ္ဌောသ္မိ, ဘူရိဒတ္တောတိ မံ ဝိဒူ’’။
‘‘ယံ ဂမ္ဘီရံ သဒါဝဋ္ဋံ, ရဟဒံ ဘိသ္မံ ပေက္ခသိ၊
ဧသ ဒိဗျော မမာဝါသော, အနေကသတပေါရိသော။
‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒံ, နီလောဒံ ဝနမဇ္ဈတော၊
ယမုနံ ပဝိသ မာ ဘီတော, ခေမံ ဝတ္တဝတံ [ဝတ္တဝတိံ (သျာ။ က။)] သိဝံ’’။
‘‘တတ္ထ ပတ္တော သာနုစရော, သဟ ပုတ္တေန ဗြာဟ္မဏ၊
ပူဇိတော မယှံ ကာမေဟိ, သုခံ ဗြာဟ္မဏ ဝစ္ဆသိ’’။
‘‘သမာ သမန္တပရိတော, ပဟူတတဂရာ [ဗဟုကာ တဂ္ဂရာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မဟီ၊
ဣန္ဒဂေါပကသဉ္ဆန္နာ, သောဘတိ ဟရိတုတ္တမာ။
‘‘ရမ္မာနိ ဝနစေတျာနိ, ရမ္မာ ဟံသူပကူဇိတာ၊
ဩပုပ္ဖါပဒ္မါ တိဋ္ဌန္တိ, ပေါက္ခရညော [ပေါက္ခရညာ (သျာ။ ပီ။)] သုနိမ္မိတာ။
(ဇာ၊၂၊၂၂၃။)‘‘အဋ္ဌံသာ သုကတာ ထမ္ဘာ, သဗ္ဗေ ဝေဠုရိယာမယာ၊
သဟဿထမ္ဘာ ပါသာဒါ, ပူရာ ကညာဟိ ဇောတရေ။
‘‘ဝိမာနံ ဥပပန္နောသိ, ဒိဗျံ ပုညေဟိ အတ္တနော၊
အသမ္ဗာဓံ သိဝံ ရမ္မံ, အစ္စန္တသုခသံဟိတံ။
‘‘မညေ သဟဿနေတ္တဿ, ဝိမာနံ နာဘိကင်္ခသိ၊
ဣဒ္ဓီ ဟိ တျာယံ ဝိပုလာ, သက္ကဿေဝ ဇုတီမတော’’။
‘‘မနသာပိ န ပတ္တဗ္ဗော, အာနုဘာဝေါ ဇုတီမတော၊
ပရိစာရယမာနာနံ, သဣန္ဒာနံ [ဣန္ဒာနံ (သျာ။ က။)] ဝသဝတ္တိနံ’’။
‘‘တံ ဝိမာနံ အဘိဇ္ဈာယ, အမရာနံ သုခေသိနံ၊
ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တော, သေမိ ဝမ္မိကမုဒ္ဓနိ’’။
‘‘အဟဉ္စ မိဂမေသာနော, သပုတ္တော ပါဝိသိံ ဝနံ၊
တံ မံ မတံ ဝါ ဇီဝံ ဝါ, နာဘိဝေဒေန္တိ ဉာတကာ။
‘‘အာမန္တယေ ဘူရိဒတ္တံ, ကာသိပုတ္တံ ယသဿိနံ၊
တယာ နော သမနုညာတာ, အပိ ပဿေမု ဉာတကေ’’။
‘‘ဧသော ဟိ ဝတ မေ ဆန္ဒော, ယံ ဝသေသိ မမန္တိကေ၊
န ဟိ ဧတာဒိသာ ကာမာ, သုလဘာ ဟောန္တိ မာနုသေ။
‘‘သစေ တွံ နိစ္ဆသေ ဝတ္ထုံ, မမ ကာမေဟိ ပူဇိတော၊
မယာ တွံ သမနုညာတော, သောတ္ထိံ ပဿာဟိ ဉာတကေ’’။
‘‘ဓာရယိမံ မဏိံ ဒိဗျံ, ပသုံ ပုတ္တေ စ ဝိန္ဒတိ၊
အရောဂေါ သုခိတော ဟောတိ [ဟောဟိ (သျာ။)], ဂစ္ဆေဝါဒါယ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ, ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ၊
ပဗ္ဗဇိဿာမိ ဇိဏ္ဏောသ္မိ, န ကာမေ အဘိပတ္ထယေ’’။
‘‘ဗြဟ္မစရိယဿ စေ ဘင်္ဂေါ, ဟောတိ ဘောဂေဟိ ကာရိယံ၊
အဝိကမ္ပမာနော ဧယျာသိ, ဗဟုံ ဒဿာမိ တေ ဓနံ’’။
‘‘ကုသလံ ပဋိနန္ဒာမိ, ဘူရိဒတ္တ ဝစော တဝ၊
ပုနပိ အာဂမိဿာမိ, သစေ အတ္ထော ဘဝိဿတိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၂၄။)‘‘ဣဒံ ဝတွာ ဘူရိဒတ္တော, ပေသေသိ စတုရော ဇနေ၊
ဧထ ဂစ္ဆထ ဥဋ္ဌေထ, ခိပ္ပံ ပါပေထ ဗြာဟ္မဏံ။
တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ဥဋ္ဌာယ စတုရော ဇနာ၊
ပေသိတာ ဘူရိဒတ္တေန, ခိပ္ပံ ပါပေသု ဗြာဟ္မဏံ။
‘‘မဏိံ ပဂ္ဂယှ မင်္ဂလျံ, သာဓုဝိတ္တံ [သာဓုစိတ္တံ (ပီ။)] မနောရမံ၊
သေလံ ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ, ကော ဣမံ မဏိမဇ္ဈဂါ’’။
‘‘လောဟိတက္ခသဟဿာဟိ, သမန္တာ ပရိဝါရိတံ၊
အဇ္ဇ ကာလံ ပထံ [ပဒံ (သီ။ ပီ။)] ဂစ္ဆံ, အဇ္ဈဂါဟံ မဏိံ ဣမံ’’။
‘‘သုပစိဏ္ဏော အယံ သေလော, အစ္စိတော မဟိတော [မာနိတော (က။)] သဒါ၊
သုဓာရိတော သုနိက္ခိတ္တော, သဗ္ဗတ္ထမဘိသာဓယေ။
‘‘ဥပစာရဝိပန္နဿ, နိက္ခေပေ ဓာရဏာယ ဝါ၊
အယံ သေလော ဝိနာသာယ, ပရိစိဏ္ဏော အယောနိသော။
‘‘န ဣမံ အကုသလော [ကုသလံ (က။)] ဒိဗျံ, မဏိံ ဓာရေတုမာရဟော၊
ပဋိပဇ္ဇ သတံ နိက္ခံ, ဒေဟိမံ ရတနံ မမ’’။
‘‘န စ မျာယံ မဏီ ကေယျော, ဂေါဟိ [ကေဟိ (က။)] ဝါ ရတနေဟိ ဝါ၊
သေလော ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နော, နေဝ ကေယျော မဏီ မမ’’။
‘‘နော စေ တယာ မဏီ ကေယျော, ဂေါဟိ [ကေဟိ (က။)] ဝါ ရတနေဟိ ဝါ၊
အထ ကေန မဏီ ကေယျော, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘ယော မေ သံသေ မဟာနာဂံ, တေဇဿိံ ဒုရတိက္ကမံ၊
တဿ ဒဇ္ဇံ ဣမံ သေလံ, ဇလန္တမိဝ တေဇသာ’’။
‘‘ကော နု ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန, သုပဏ္ဏော ပတတံ ဝရော၊
နာဂံ ဇိဂီသမနွေသိ, အနွေသံ ဘက္ခမတ္တနော။
‘‘နာဟံ ဒိဇာဓိပေါ ဟောမိ, န ဒိဋ္ဌော ဂရုဠော မယာ၊
အာသီဝိသေန ဝိတ္တောတိ [ဝိတ္တောသ္မိ (သျာ။ က။)], ဝဇ္ဇော ဗြာဟ္မဏ မံ ဝိဒူ’’။
‘‘ကိံ နု တုယှံ ဗလံ အတ္ထိ, ကိံ သိပ္ပံ ဝိဇ္ဇတေ တဝ၊
ကိသ္မိံ ဝါ တွံ ပရတ္ထဒ္ဓေါ, ဥရဂံ နာပစာယသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၂၅။)‘‘အာရညိကဿ ဣသိနော, စိရရတ္တံ တပဿိနော၊
သုပဏ္ဏော ကောသိယဿက္ခာ, ဝိသဝိဇ္ဇံ အနုတ္တရံ။
‘‘တံ ဘာဝိတတ္တညတရံ, သမ္မန္တံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
သက္ကစ္စံ တံ ဥပဋ္ဌာသိံ, ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။
‘‘သော တဒါ ပရိစိဏ္ဏော မေ, ဝတ္တဝါ ဗြဟ္မစရိယဝါ၊
ဒိဗ္ဗံ ပါတုကရီ မန္တံ, ကာမသာ ဘဂဝါ မမ။
‘‘တျာဟံ မန္တေ ပရတ္ထဒ္ဓေါ, နာဟံ ဘာယာမိ ဘောဂိနံ၊
အာစရိယော ဝိသဃာတာနံ, အလမ္ပာနောတိ [အာလမ္ဗာနောတိ (သီ။ ပီ။), အာလမ္ဗာယနောတိ (သျာ။)] မံ ဝိဒူ’’။
‘‘ဂဏှာမသေ မဏိံ တာတ, သောမဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊
မာ ဒဏ္ဍေန သိရိံ ပတ္တံ, ကာမသာ ပဇဟိမှသေ’’။
‘‘သကံ နိဝေသနံ ပတ္တံ, ယော တံ ဗြာဟ္မဏ ပူဇယိ၊
ဧဝံ ကလျာဏကာရိဿ, ကိံ မောဟာ ဒုဗ္ဘိမိစ္ဆသိ’’။
‘‘သစေ တွံ [သစေ ဟိ (သီ။ ပီ။ က။)] ဓနကာမောသိ, ဘူရိဒတ္တော ပဒဿတိ [ဘူရိဒတ္တံ ပဒိဿသိ (က။)]၊
တမေဝ ဂန္တွာ ယာစဿု, ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ’’။
‘‘ဟတ္ထဂတံ ပတ္တဂတံ, နိကိဏ္ဏံ ခါဒိတုံ ဝရံ၊
မာ နော သန္ဒိဋ္ဌိကော အတ္ထော, သောမဒတ္တ ဥပစ္စဂါ’’။
‘‘ပစ္စတိ နိရယေ ဃောရေ, မဟိဿမပိ ဝိဝရတိ [မဟိဿမဝ ဒီယတိ (သီ။ ပီ။), မဟိမဿ ဝိန္ဒြီယတိ (သျာ။)]၊
မိတ္တဒုဗ္ဘီ ဟိတစ္စာဂီ, ဇီဝရေဝါပိ သုဿတိ [ဇီဝရေ စာပိ သုဿရေ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သစေ တွံ [သစေ ဟိ (သီ။ ပီ။ က။)] ဓနကာမောသိ, ဘူရိဒတ္တော ပဒဿတိ၊
မညေ အတ္တကတံ ဝေရံ, နစိရံ ဝေဒယိဿသိ’’။
‘‘မဟာယညံ ယဇိတွာန, ဧဝံ သုဇ္ဈန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
မဟာယညံ ယဇိဿာမ, ဧဝံ မောက္ခာမ ပါပကာ’’။
‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ အပါယာမိ, နာဟံ အဇ္ဇ တယာ သဟ၊
ပဒမ္ပေကံ [ပဒမေကံ (သျာ။ က။)] န ဂစ္ဆေယျံ, ဧဝံ ကိဗ္ဗိသကာရိနာ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၂၆။)‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပိတရံ, သောမဒတ္တော ဗဟုဿုတော၊
ဥဇ္ဈာပေတွာန ဘူတာနိ, တမှာ ဌာနာ အပက္ကမိ။
‘‘ဂဏှာဟေတံ မဟာနာဂံ, အာဟရေတံ မဏိံ မမ၊
ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘော, ယဿ လောဟိတကော သိရော။
‘‘ကပ္ပါသပိစုရာသီဝ, ဧသော ကာယော ပဒိဿတိ [ကာယ’ဿ ဒိဿတိ (သီ။ ပီ။)]၊
ဝမ္မိကဂ္ဂဂတော သေတိ, တံ တွံ ဂဏှာဟိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘အထောသဓေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ, ဇပ္ပံ မန္တပဒါနိ စ၊
ဧဝံ တံ အသက္ခိ သတ္ထုံ [သဋ္ဌုံ (သီ။ ပီ။), ယုဋ္ဌုံ (သျာ။), သုတ္တုံ (က။)], ကတွာ ပရိတ္တမတ္တနော’’။
‘‘မမံ ဒိသွာန အာယန္တံ, သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနံ၊
ဣန္ဒြိယာနိ အဟဋ္ဌာနိ, သာဝံ [သာမံ (သီ။ ပီ။)] ဇာတံ မုခံ တဝ။
‘‘ပဒ္မံ ယထာ ဟတ္ထဂတံ, ပါဏိနာ ပရိမဒ္ဒိတံ၊
သာဝံ ဇာတံ [ယန္တံ (က။)] မုခံ တုယှံ, မမံ ဒိသွာန ဧဒိသံ။
‘‘ကစ္စိ နု တေ နာဘိသသိ [တေ နာဘိသယိ (သီ။), တေ နာဘိဿသိ (သျာ။)], ကစ္စိ တေ အတ္ထိ ဝေဒနာ၊
ယေန သာဝံ မုခံ တုယှံ, မမံ ဒိသွာန အာဂတံ’’။
‘‘သုပိနံ တာတ အဒ္ဒက္ခိံ, ဣတော မာသံ အဓောဂတံ၊
ဒက္ခိဏံ ဝိယ မေ ဗာဟုံ, ဆေတွာ ရုဟိရမက္ခိတံ၊
ပုရိသော အာဒါယ ပက္ကာမိ, မမ ရောဒန္တိယာ သတိ။
‘‘ယတောဟံ [ယတော တံ (သီ။)] သုပိနမဒ္ဒက္ခိံ, သုဒဿန ဝိဇာနဟိ၊
တတော ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ, သုခံ မေ နောပလဗ္ဘတိ’’။
‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ ပရိဝါရိံသု [ပရိစာရိံသု (သီ။ ပီ။)], ကညာ ရုစိရဝိဂ္ဂဟာ၊
ဟေမဇာလပဋိစ္ဆန္နာ, ဘူရိဒတ္တော န ဒိဿတိ။
‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ ပရိဝါရိံသု [ပရိစာရိံသု (သီ။ ပီ။)], နေတ္တိံသဝရဓာရိနော၊
ကဏိကာရာဝ သမ္ဖုလ္လာ, ဘူရိဒတ္တော န ဒိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၂၂၇။)‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ ဂမိဿာမ, ဘူရိဒတ္တနိဝေသနံ၊
ဓမ္မဋ္ဌံ သီလသမ္ပန္နံ, ပဿာမ တဝ ဘာတရံ’’။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တိံ, ဘူရိဒတ္တဿ မာတရံ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဘူရိဒတ္တဿ နာရိယော။
‘‘ပုတ္တံ တေယျေ န ဇာနာမ, ဣတော မာသံ အဓောဂတံ၊
မတံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇီဝံ, ဘူရိဒတ္တံ ယသဿိနံ’’။
‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ [ဣမိဿာ ဂါထာယာနန္တရေ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု – ‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊ တေန တေန ပဓာဝိဿ, ပိယပုတ္တံ အပဿတီ’’တိ ဣတိ အယမ္ပိ ဂါထာ အာဂတာ]။
‘‘ကုရရီ ဟတဆာပါဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။
‘‘သာ နူန စက္ကဝါကီဝ, ပလ္လလသ္မိံ အနောဒကေ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။
‘‘ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ, အန္တော ဈာယတိ နော ဗဟိ၊
ဧဝံ ဈာယာမိ သောကေန, ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ’’။
‘‘သာလာဝ သမ္ပမထိတာ [သမ္ပမဒ္ဒိတာ (သျာ။ က။)], မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ၊
သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ, ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ’’။
‘‘ဣဒံ သုတွာန နိဂ္ဃေါသံ, ဘူရိဒတ္တနိဝေသနေ၊
အရိဋ္ဌော စ သုဘောဂေါ [သုဘဂေါ (သီ။ ပီ။)] စ, ပဓာဝိံသု အနန္တရာ [ဥပဓာဝိံသု အနန္တရာ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘အမ္မ အဿာသ မာ သောစိ, ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော၊
စဝန္တိ ဥပပဇ္ဇန္တိ, ဧသဿ ပရိဏာမိတာ’’။
‘‘အဟမ္ပိ တာတ ဇာနာမိ, ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ပါဏိနော၊
သောကေန စ ပရေတသ္မိ, ဘူရိဒတ္တံ အပဿတီ။
‘‘အဇ္ဇ စေ မေ ဣမံ ရတ္တိံ, သုဒဿန ဝိဇာနဟိ၊
ဘူရိဒတ္တံ အပဿန္တီ, မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၂၈။)‘‘အမ္မ အဿာသ မာ သောစိ, အာနယိဿာမ ဘာတရံ၊
ဒိသောဒိသံ ဂမိဿာမ, ဘာတုပရိယေသနံ စရံ။
‘‘ပဗ္ဗတေ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု, ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊
ဩရေန သတ္တရတ္တဿ [ဩရေန ဒသရတ္တဿ (သီ။ ပီ။)], ဘာတရံ ပဿ အာဂတံ’’။
‘‘ဟတ္ထာ ပမုတ္တော ဥရဂေါ, ပါဒေ တေ နိပတီ ဘုသံ၊
ကစ္စိ နု တံ ဍံသီ တာတ [ကစ္စိ တံ နု ဍသီ တာတ (သီ။), ကစ္စိ နု ဍံသိတော တာတ (သျာ။), ကစ္စိတာနုဍသီ တာတ (ပီ။)], မာ ဘာယိ သုခိတော ဘဝ’’။
‘‘နေဝ မယှံ အယံ နာဂေါ, အလံ ဒုက္ခာယ ကာယစိ၊
ယာဝတတ္ထိ အဟိဂ္ဂါဟော, မယာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ကော နု ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန, ဒိတ္တော [ဒတ္တော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပရိသမာဂတော၊
အဝှါယန္တု သုယုဒ္ဓေန, သုဏန္တု ပရိသာ မမ’’။
‘‘တွံ မံ နာဂေန အာလမ္ပ, အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ၊
ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ, အာသဟဿေဟိ ပဉ္စဟိ’’။
‘‘အဟဉှိ ဝသုမာ အဍ္ဎော, တွံ ဒလိဒ္ဒေါသိ မာဏဝ၊
ကော နု တေ ပါဋိဘောဂတ္ထိ, ဥပဇူတဉ္စ ကိံ သိယာ။
‘‘ဥပဇူတဉ္စ မေ အဿ, ပါဋိဘောဂေါ စ တာဒိသော၊
ဟောတု နော အဗ္ဘုတံ တတ္ထ, အာသဟဿေဟိ ပဉ္စဟိ’’။
‘‘သုဏောဟိ မေ မဟာရာဇ, ဝစနံ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊
ပဉ္စန္နံ မေ သဟဿာနံ, ပါဋိဘောဂေါ ဟိ ကိတ္တိမ’’။
‘‘ပေတ္တိကံ ဝါ ဣဏံ ဟောတိ, ယံ ဝါ ဟောတိ သယံကတံ၊
ကိံ တွံ ဧဝံ ဗဟုံ မယှံ, ဓနံ ယာစသိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘အလမ္ပာနော ဟိ နာဂေန, မမံ အဘိဇိဂီသတိ [အဘိဇိဂိံသတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
အဟံ မဏ္ဍူကဆာပိယာ, ဍံသယိဿာမိ ဗြာဟ္မဏံ။
‘‘တံ တွံ ဒဋ္ဌုံ မဟာရာဇ, အဇ္ဇ ရဋ္ဌာဘိဝဍ္ဎန၊
ခတ္တသံဃပရိဗျူဠှော, နိယျာဟိ အဟိဒဿနံ’’ [အဘိဒဿနံ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၂၉။)‘‘နေဝ တံ အတိမညာမိ, သိပ္ပဝါဒေန မာဏဝ၊
အတိမတ္တောသိ သိပ္ပေန, ဥရဂံ နာပစာယသိ’’။
‘‘အဟမ္ပိ နာတိမညာမိ, သိပ္ပဝါဒေန ဗြာဟ္မဏ၊
အဝိသေန စ နာဂေန, ဘုသံ ဝဉ္စယသေ ဇနံ။
‘‘ဧဝံ စေတံ ဇနော ဇညာ, ယထာ ဇာနာမိ တံ အဟံ၊
န တွံ လဘသိ အာလမ္ပ, ဘုသမုဋ္ဌိံ [ထုသမုဋ္ဌိံ (သျာ။), သတ္တုမုဋ္ဌိံ (သီ။ ပီ။)] ကုတော ဓနံ’’။
‘‘ခရာဇိနော ဇဋီ ဒုမ္မီ [ရုမ္မီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဒိတ္တော ပရိသမာဂတော၊
ယော တွံ ဧဝံ ဂတံ နာဂံ, အဝိသော အတိမညသိ။
‘‘အာသဇ္ဇ ခေါ နံ ဇညာသိ, ပုဏ္ဏံ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော၊
မညေ တံ ဘသ္မရာသိံဝ, ခိပ္ပမေသော ကရိဿတိ’’။
‘‘သိယာ ဝိသံ သိလုတ္တဿ, ဒေဍ္ဍုဘဿ သိလာဘုနော၊
နေဝ လောဟိတသီသဿ, ဝိသံ နာဂဿ ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘သုတမေတံ အရဟတံ, သညတာနံ တပဿိနံ၊
ဣဓ ဒါနာနိ ဒတွာန, သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ၊
ဇီဝန္တော ဒေဟိ ဒါနာနိ, ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒါတဝေ။
‘‘အယံ နာဂေါ မဟိဒ္ဓိကော, တေဇဿီ ဒုရတိက္ကမော၊
တေန တံ ဍံသယိဿာမိ, သော တံ ဘသ္မံ ကရိဿတိ’’။
‘‘မယာပေတံ သုတံ သမ္မ, သညတာနံ တပဿိနံ၊
ဣဓ ဒါနာနိ ဒတွာန, သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ၊
တွမေဝ ဒေဟိ ဇီဝန္တော, ယဒိ တေ အတ္ထိ ဒါတဝေ။
‘‘အယံ အဇမုခီ [အစ္စိမုခီ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နာမ, ပုဏ္ဏာ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော၊
တာယ တံ ဍံသယိဿာမိ, သာ တံ ဘသ္မံ ကရိဿတိ’’။
‘‘ယာ ဓီတာ ဓတရဋ္ဌဿ, ဝေမာတာ ဘဂိနီ မမ၊
သာ တံ ဍံသတွဇမုခီ [သာ ဒိဿတု အစ္စိမုခီ (သီ။ ပီ။)], ပုဏ္ဏာ ဥဂ္ဂဿ တေဇသော’’။
‘‘ဆမာယံ စေ နိသိဉ္စိဿံ, ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊
တိဏလတာနိ ဩသဓျော, ဥဿုဿေယျုံ အသံသယံ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၀။)‘‘ဥဒ္ဓံ စေ ပါတယိဿာမိ, ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊
သတ္တ ဝဿာနိယံ ဒေဝေါ, န ဝဿေ န ဟိမံ ပတေ။
‘‘ဥဒကေ စေ နိသိဉ္စိဿံ, ဗြဟ္မဒတ္တ ဝိဇာနဟိ၊
ယာဝန္တောဒကဇာ [ယာဝတာ ဩဒကာ (သီ။), ယာဝတာ ဥဒကဇာ (ပီ။)] ပါဏာ, မရေယျုံ မစ္ဆကစ္ဆပါ’’။
‘‘လောကျံ သဇန္တံ ဥဒကံ, ပယာဂသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတံ၊
ကောမံ အဇ္ဈောဟရီ ဘူတော, ဩဂါဠှံ ယမုနံ နဒိံ’’။
‘‘ယဒေသ လောကာဓိပတီ ယသဿီ, ဗာရာဏသိံ ပကြိယ [ပကိရပရီ (သီ။ ပီ။), ပကိရဟရီ (သျာ။)] သမန္တတော၊
တဿာဟ ပုတ္တော ဥရဂူသဘဿ, သုဘောဂေါတိ မံ ဗြာဟ္မဏ ဝေဒယန္တိ’’။
‘‘သစေ ဟိ ပုတ္တော ဥရဂူသဘဿ, ကာသိဿ [ကံသဿ (သီ။ ပီ။)] ရညော အမရာဓိပဿ၊
မဟေသက္ခော အညတရော ပိတာ တေ, မစ္စေသု မာတာ ပန တေ အတုလျာ၊
န တာဒိသော အရဟတိ ဗြာဟ္မဏဿ, ဒါသမ္ပိ ဩဟာရိတုံ [ဩဟာတုံ (သီ။ ပီ။)] မဟာနုဘာဝေါ’’။
‘‘ရုက္ခံ နိဿာယ ဝိဇ္ဈိတ္ထော, ဧဏေယျံ ပါတုမာဂတံ၊
သော ဝိဒ္ဓေါ ဒူရမစရိ [ဒူရ’မသရာ (သီ။ ပီ။)], သရဝေဂေန သီဃဝါ [သေခဝါ (သီ။ ပီ။), ပေက္ခဝါ (သျာ။ က။)]။
‘‘တံ တွံ ပတိတမဒ္ဒက္ခိ, အရညသ္မိံ ဗြဟာဝနေ၊
သမံ သကာဇမာဒါယ, သာယံ နိဂြောဓုပါဂမိ။
‘‘သုကသာဠိကသံဃုဋ္ဌံ, ပိင်္ဂလံ [ပိင်္ဂိယံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သန္ထတာယုတံ၊
ကောကိလာဘိရုဒံ ရမ္မံ, ဓုဝံ ဟရိတသဒ္ဒလံ။
‘‘တတ္ထ တေ သော ပါတုရဟု, ဣဒ္ဓိယာ ယသသာ ဇလံ၊
မဟာနုဘာဝေါ ဘာတာ မေ, ကညာဟိ ပရိဝါရိတော။
‘‘သော တေန ပရိစိဏ္ဏော တွံ, သဗ္ဗကာမေဟိ တပ္ပိတော၊
အဒုဋ္ဌဿ တုဝံ ဒုဗ္ဘိ, တံ တေ ဝေရံ ဣဓာဂတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၁။)‘‘ခိပ္ပံ ဂီဝံ ပသာရေဟိ, န တေ ဒဿာမိ ဇီဝိတံ၊
ဘာတု ပရိသရံ ဝေရံ, ဆေဒယိဿာမိ တေ သိရံ’’။
‘‘အဇ္ဈာယကော ယာစယောဂီ, အာဟုတဂ္ဂိ စ ဗြာဟ္မဏော၊
ဧတေဟိ တီဟိ ဌာနေဟိ, အဝဇ္ဈော ဟောတိ [ဘဝတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗြာဟ္မဏော’’။
‘‘ယံ ပူရံ ဓတရဋ္ဌဿ, ဩဂါဠှံ ယမုနံ နဒိံ၊
ဇောတတေ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ, ဂိရိမာဟစ္စ ယာမုနံ။
‘‘တတ္ထ တေ ပုရိသဗျဂ္ဃါ, သောဒရိယာ မမ ဘာတရော၊
ယထာ တေ တတ္ထ ဝက္ခန္တိ, တထာ ဟေဿသိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘အနိတ္တရာ ဣတ္တရသမ္ပယုတ္တာ, ယညာ စ ဝေဒါ စ သုဘောဂလောကေ၊
တဒဂ္ဂရယှဉှိ ဝိနိန္ဒမာနော, ဇဟာတိ ဝိတ္တဉ္စ သတဉ္စ ဓမ္မံ။
‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ, ဝေဿာ ကသိံ ပါရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒါ၊
ဥပါဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ, ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟု’’။
‘‘ဓာတာ ဝိဓာတာ ဝရုဏော ကုဝေရော, သောမော ယမော စန္ဒိမာ ဝါယု သူရိယော၊
ဧတေပိ ယညံ ပုထုသော ယဇိတွာ, အဇ္ဈာယကာနံ အထော သဗ္ဗကာမေ။
‘‘ဝိကာသိတာ စာပသတာနိ ပဉ္စ, ယော အဇ္ဇုနော ဗလဝါ ဘီမသေနော၊
သဟဿဗာဟု အသမော ပထဗျာ, သောပိ တဒါ မာဒဟိ ဇာတဝေဒံ’’။
‘‘ယော ဗြာဟ္မဏေ ဘောဇယိ ဒီဃရတ္တံ, အန္နေန ပါနေန ယထာနုဘာဝံ၊
ပသန္နစိတ္တော အနုမောဒမာနော, သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၃၂။)‘‘မဟာသနံ ဒေဝမနောမဝဏ္ဏံ, ယော သပ္ပိနာ အသက္ခိ ဘောဇေတုမဂ္ဂိံ [ဇေတုမဂ္ဂိံ (သီ။ ပီ။)]၊
သ ယညတန္တံ ဝရတော ယဇိတွာ, ဒိဗ္ဗံ ဂတိံ မုစလိန္ဒဇ္ဈဂစ္ဆိ’’။
‘‘မဟာနုဘာဝေါ ဝဿသဟဿဇီဝီ, ယော ပဗ္ဗဇီ ဒဿနေယျော ဥဠာရော၊
ဟိတွာ အပရိယန္တရဋ္ဌံ [ရထံ (သီ။ ပီ။)] သသေနံ, ရာဇာ ဒုဒီပေါပိ ဇဂါမ [ဒုဒီပေါပဇ္ဈဂါမိ (သျာ။)] သဂ္ဂံ’’။
‘‘ယော သာဂရန္တံ သာဂရော ဝိဇိတွာ, ယူပံ သုဘံ သောဏ္ဏမယံ [သောဝဏ္ဏမယံ (သျာ။ က။)] ဥဠာရံ၊
ဥဿေသိ ဝေဿာနရမာဒဟာနော, သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ။
‘‘ယဿာနုဘာဝေန သုဘောဂ ဂင်္ဂါ, ပဝတ္တထ [ပဝတ္တတိ (သျာ။ က။)] ဒဓိသန္နိသိန္နံ [ဒဓိသန္န (သီ။ ပီ။)] သမုဒ္ဒံ၊
သလောမပါဒေါ ပရိစရိယမဂ္ဂိံ, အင်္ဂေါ သဟဿက္ခပုရဇ္ဈဂစ္ဆိ’’။
‘‘မဟိဒ္ဓိကော ဒေဝဝရော ယသဿီ, သေနာပတိ တိဒိဝေ ဝါသဝဿ၊
သော သောမယာဂေန မလံ ဝိဟန္တွာ, သုဘောဂ ဒေဝညတရော အဟောသိ’’။
‘‘အကာရယိ လောကမိမံ ပရဉ္စ, ဘာဂီရထိံ ဟိမဝန္တဉ္စ ဂိဇ္ဈံ [ဂိဇ္ဈံ (သျာ။ က။), ဝိဉ္ဈံ (?)]၊
ယော ဣဒ္ဓိမာ ဒေဝဝရော ယသဿီ, သောပိ တဒါ အာဒဟိ ဇာတဝေဒံ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၃။)‘‘မာလာဂိရီ ဟိမဝါ ယော စ ဂိဇ္ဈော [ဝိဇ္ဈော (က။), ဝိဇ္ဈာ (သျာ။)], သုဒဿနော နိသဘော ကုဝေရု [ကာကနေရု (သီ။ ပီ။), ကာကဝေရု (သျာ။)]၊
ဧတေ စ အညေ စ နဂါ မဟန္တာ, စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု’’။
‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ, တပဿိနံ ယာစယောဂေါတိဓာဟု [တိစာဟ (သီ။ ပီ။), တိ စာဟု (က။)]၊
တီရေ သမုဒ္ဒဿုဒကံ သဇန္တံ [သိဉ္စန္တံ (က။)], သာဂရောဇ္ဈောဟရိ တေနပေယျော။
‘‘အာယာဂဝတ္ထူနိ ပုထူ ပထဗျာ, သံဝိဇ္ဇန္တိ ဗြာဟ္မဏာ ဝါသဝဿ၊
ပုရိမံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒက္ခိဏုတ္တရံ, သံဝိဇ္ဇမာနာ ဇနယန္တိ ဝေဒံ’’။
‘‘ကလီ ဟိ ဓီရာန ကဋံ မဂါနံ, ဘဝန္တိ ဝေဒဇ္ဈဂတာနရိဋ္ဌ၊
မရီစိဓမ္မံ အသမေက္ခိတတ္တာ, မာယာဂုဏာ နာတိဝဟန္တိ ပညံ။
‘‘ဝေဒါ န တာဏာယ ဘဝန္တိ ဒဿ, မိတ္တဒ္ဒုနော ဘူနဟုနော နရဿ၊
န တာယတေ ပရိစိဏ္ဏော စ အဂ္ဂိ, ဒေါသန္တရံ မစ္စမနရိယကမ္မံ။
‘‘သဗ္ဗဉ္စ မစ္စာ သဓနံ သဘောဂံ [သဓနာ သဘောဂါ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)], အာဒီပိတံ ဒါရု တိဏေန မိဿံ၊
ဒဟံ န တပ္ပေ [န တပ္ပေ အဂ္ဂိ (က။)] အသမတ္ထတေဇော, ကော တံ သုဘိက္ခံ ဒွိရသညု ကယိရာ [ဒိရသည ကုရိယာ (သီ။), ဒိရသညု ကုရိယာ (ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၃၄။)‘‘ယထာပိ ခီရံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ဒဓိ ဘဝိတွာ နဝနီတမ္ပိ ဟောတိ၊
ဧဝမ္ပိ အဂ္ဂိ ဝိပရိဏာမဓမ္မော, တေဇော သမောရောဟတီ ယောဂယုတ္တော။
‘‘န ဒိဿတီ အဂ္ဂိမနုပ္ပဝိဋ္ဌော, သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊
နာမတ္ထမာနော [နာမန္ထမာနော (သီ။ ပီ။)] အရဏီနရေန, နာကမ္မုနာ ဇာယတိ ဇာတဝေဒေါ။
‘‘သစေ ဟိ အဂ္ဂိ အန္တရတော ဝသေယျ, သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ၊
သဗ္ဗာနိ သုဿေယျု ဝနာနိ လောကေ, သုက္ခာနိ ကဋ္ဌာနိ စ ပဇ္ဇလေယျုံ။
‘‘ကရောတိ စေ ဒါရုတိဏေန ပုညံ, ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ၊
အင်္ဂါရိကာ လောဏကရာ စ သူဒါ, သရီရဒါဟာပိ ကရေယျု ပုညံ။
‘‘အထ စေ ဟိ ဧတေ န ကရောန္တိ ပုညံ, အဇ္ဈေနမဂ္ဂိံ ဣဓ တပ္ပယိတွာ၊
န ကောစိ လောကသ္မိံ ကရောတိ ပုညံ, ဘောဇံ နရော ဓူမသိခိံ ပတာပဝံ။
‘‘ကထဉှိ လောကာပစိတော သမာနော, အမနုညဂန္ဓံ ဗဟူနံ အကန္တံ၊
ယဒေဝ မစ္စာ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ, တဒပ္ပသတ္ထံ ဒွိရသညု ဘုဉ္ဇေ။
‘‘သိခိမ္ပိ ဒေဝေသု ဝဒန္တိ ဟေကေ, အာပံ မိလက္ခူ [မိလက္ခာ (သီ။ ပီ။)] ပန ဒေဝမာဟု၊
သဗ္ဗေဝ ဧတေ ဝိတထံ ဘဏန္တိ [ဂဏှန္တိ (က။)], အဂ္ဂီ န ဒေဝညတရော န စာပေါ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၅။)‘‘အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓမသညကာယံ [နိရိန္ဒြိယံ အန္တံ အသညကာယံ (သီ။ ပီ။), အနိဒြိယံ သန္တမသညကာယံ (သျာ။)], ဝေဿာနရံ ကမ္မကရံ ပဇာနံ၊
ပရိစရိယ မဂ္ဂိံ သုဂတိံ ကထံ ဝဇေ, ပါပါနိ ကမ္မာနိ ပကုဗ္ဗမာနော [ပကူဗ္ဗမာနော (သျာ။ က။)]။
‘‘သဗ္ဗာဘိဘူ တာဟုဓ ဇီဝိကတ္ထာ, အဂ္ဂိဿ ဗြဟ္မာ ပရိစာရကောတိ၊
သဗ္ဗာနုဘာဝီ စ ဝသီ ကိမတ္ထံ, အနိမ္မိတော နိမ္မိတံ ဝန္ဒိတဿ။
‘‘ဟဿံ အနိဇ္ဈာနခမံ အတစ္ဆံ, သက္ကာရဟေတု ပကိရိံသု ပုဗ္ဗေ၊
တေ လာဘသက္ကာရေ အပါတုဘောန္တေ, သန္ဓာပိတာ [သန္ထမ္ဘိတာ (သီ။ ပီ။), သန္ဓာဘိတာ (သျာ။), သန္တာပိတာ (က။)] ဇန္တုဘိ သန္တိဓမ္မံ။
‘‘အဇ္ဈေနမရိယာ ပထဝိံ ဇနိန္ဒာ, ဝေဿာ ကသိံ ပါရိစရိယဉ္စ သုဒ္ဒါ၊
ဥပါဂု ပစ္စေကံ ယထာပဒေသံ, ကတာဟု ဧတေ ဝသိနာတိ အာဟု။
‘‘ဧတဉ္စ သစ္စံ ဝစနံ ဘဝေယျ, ယထာ ဣဒံ ဘာသိတံ ဗြာဟ္မဏေဟိ၊
နာခတ္တိယော ဇာတု လဘေထ ရဇ္ဇံ, နာဗြာဟ္မဏော မန္တပဒါနိ သိက္ခေ၊
နာညတြ ဝေဿေဟိ ကသိံ ကရေယျ, သုဒ္ဒေါ န မုစ္စေ ပရပေသနာယ [ပရပေဿိတာယ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ယသ္မာ စ ဧတံ ဝစနံ အဘူတံ, မုသာဝိမေ ဩဒရိယာ ဘဏန္တိ၊
တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ, ပဿန္တိ တံ ပဏ္ဍိတာ အတ္တနာဝ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၆။)‘‘ခတျာ ဟိ ဝေဿာနံ [ခတ္တာ န ဝေဿာ န (သီ။ ပီ။)] ဗလိံ ဟရန္တိ, အာဒါယ သတ္ထာနိ စရန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
တံ တာဒိသံ သင်္ခုဘိတံ ပဘိန္နံ, ကသ္မာ ဗြဟ္မာ နုဇ္ဇု ကရောတိ လောကံ။
‘‘သစေ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ, ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ [ဗြဟ္မပဟူ ဘူတပတီ (သျာ။)] ပဇာနံ၊
ကိံ သဗ္ဗလောကံ ဝိဒဟီ အလက္ခိံ, ကိံ သဗ္ဗလောကံ န သုခိံ အကာသိ။
‘‘သစေ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ, ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ၊
မာယာ မုသာဝဇ္ဇမဒေန [မုသာဝဉ္စနပဒေန (က။)] စာပိ, လောကံ အဓမ္မေန ကိမတ္ထမကာရိ [ကိမတ္ထ’ကာသိ (သီ။ ပီ။), ကိမတ္ထကာရီ (သျာ။)]။
‘‘သစေ ဟိ သော ဣဿရော သဗ္ဗလောကေ, ဗြဟ္မာ ဗဟူဘူတပတီ ပဇာနံ၊
အဓမ္မိကော ဘူတပတီ အရိဋ္ဌ, ဓမ္မေ သတိ ယော ဝိဒဟီ အဓမ္မံ။
‘‘ကီဋာ ပဋင်္ဂါ ဥရဂါ စ ဘေကာ [ဘိင်္ဂါ (သျာ။)], ဟန္တွာ ကိမီ သုဇ္ဈတိ မက္ခိကာ စ၊
ဧတေပိ ဓမ္မာ အနရိယရူပါ, ကမ္ဗောဇကာနံ ဝိတထာ ဗဟူနံ။
‘‘သစေ ဟိ သော သုဇ္ဈတိ ယော ဟနာတိ, ဟတောပိ သော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ၊
ဘောဝါဒိ ဘောဝါဒိန မာရယေယျုံ [မာရဘေယျုံ (က။)], ယေ စာပိ တေသံ အဘိသဒ္ဒဟေယျုံ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၇။)‘‘နေဝ မိဂါ န ပသူ နောပိ ဂါဝေါ, အာယာစန္တိ အတ္တဝဓာယ ကေစိ၊
ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ဣဓ ဇီဝိကတ္ထာ, ယညေသု ပါဏေ ပသုမာရဘန္တိ [မာဟရန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ယူပုဿနေ [ယူပဿ တေ (သီ။), ယူပဿ နေ (ပီ။)] ပသုဗန္ဓေ စ ဗာလာ, စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊
အယံ တေ ယူပေါ ကာမဒုဟော ပရတ္ထ, ဘဝိဿတိ သဿတော သမ္ပရာယေ။
‘‘သစေ စ ယူပေ မဏိသင်္ခမုတ္တံ, ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊
သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ, သစေ ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ၊
တေဝိဇ္ဇသံဃာဝ ပုထူ ယဇေယျုံ, အဗြာဟ္မဏံ [န ဗြာဟ္မဏာ (သီ။ သျာ။)] ကဉ္စိ န ယာဇယေယျုံ။
‘‘ကုတော စ ယူပေ မဏိသင်္ခမုတ္တံ, ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊
သုက္ခေသု ကဋ္ဌေသု နဝေသု စာပိ, ကုတော ဒုဟေ တိဒိဝေ သဗ္ဗကာမေ။
‘‘သဌာ စ လုဒ္ဒါ စ ပလုဒ္ဓဗာလာ [ဥပလဒ္ဓဗာလာ (သီ။ ပီ။)], စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊
အာဒါယ အဂ္ဂိံ မမ ဒေဟိ ဝိတ္တံ, တတော သုခီ ဟောဟိသိ သဗ္ဗကာမေ။
‘‘တမဂ္ဂိဟုတ္တံ သရဏံ ပဝိဿ, စိတ္တေဟိ ဝဏ္ဏေဟိ မုခံ နယန္တိ၊
ဩရောပယိတွာ ကေသမဿုံ နခဉ္စ, ဝေဒေဟိ ဝိတ္တံ အတိဂါဠှယန္တိ [အတိဂါဠယန္တိ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၃၈။)‘‘ကာကာ ဥလူကံဝ ရဟော လဘိတွာ, ဧကံ သမာနံ ဗဟုကာ သမေစ္စ၊
အန္နာနိ ဘုတွာ ကုဟကာ ကုဟိတွာ, မုဏ္ဍံ ကရိတွာ ယညပထောဿဇန္တိ။
‘‘ဧဝဉှိ သော ဝဉ္စိတော ဗြာဟ္မဏေဟိ, ဧကော သမာနော ဗဟုကာ [ဗဟုဟီ (သီ။)] သမေစ္စ၊
တေ ယောဂယောဂေန ဝိလုမ္ပမာနာ, ဒိဋ္ဌံ အဒိဋ္ဌေန ဓနံ ဟရန္တိ။
‘‘အကာသိယာ ရာဇူဟိဝါနုသိဋ္ဌာ, တဒဿ အာဒါယ ဓနံ ဟရန္တိ၊
တေ တာဒိသာ စောရသမာ အသန္တာ, ဝဇ္ဈာ န ဟညန္တိ အရိဋ္ဌ လောကေ။
‘‘ဣန္ဒဿ ဗာဟာရသိ ဒက္ခိဏာတိ, ယညေသု ဆိန္ဒန္တိ ပလာသယဋ္ဌိံ၊
တံ စေပိ သစ္စံ မဃဝါ ဆိန္နဗာဟု, ကေနဿ ဣန္ဒော အသုရေ ဇိနာတိ။
‘‘တဉ္စေဝ တုစ္ဆံ မဃဝါ သမင်္ဂီ, ဟန္တာ အဝဇ္ဈော ပရမော သ ဒေဝေါ [သုဒေဝေါ (သျာ။ က။)]၊
မန္တာ ဣမေ ဗြာဟ္မဏာ တုစ္ဆရူပါ, သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဝဉ္စနာ ဧသ လောကေ။
‘‘မာလာဂိရိ ဟိမဝါ ယော စ ဂိဇ္ဈော, သုဒဿနော နိသဘော ကုဝေရု၊
ဧတေ စ အညေ စ နဂါ မဟန္တာ, စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။
‘‘ယထာပကာရာနိ ဟိ ဣဋ္ဌကာနိ, စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု၊
န ပဗ္ဗတာ ဟောန္တိ တထာပကာရာ, အညာ ဒိသာ အစလာ တိဋ္ဌသေလာ။
(ဇာ၊၂၊၂၃၉။)‘‘န ဣဋ္ဌကာ ဟောန္တိ သိလာ စိရေန [စိရေနပိ (သီ။ ပီ။)], န တတ္ထ သဉ္ဇာယတိ အယော န လောဟံ၊
ယညဉ္စ ဧတံ ပရိဝဏ္ဏယန္တာ, စိတျာ ကတာ ယညကရေဟိ မာဟု။
‘‘အဇ္ဈာယကံ မန္တဂုဏူပပန္နံ, တပဿိနံ ယာစယောဂေါတိဓာဟု၊
တီရေ သမုဒ္ဒဿုဒကံ သဇန္တံ, တံ သာဂရောဇ္ဈောဟရိ တေနပေယျော။
‘‘ပရောသဟဿမ္ပိ သမန္တဝေဒေ, မန္တူပပန္နေ နဒိယော ဝဟန္တိ၊
န တေန ဗျာပန္နရသူဒကာ န, ကသ္မာ သမုဒ္ဒေါ အတုလော အပေယျော။
‘‘ယေ ကေစိ ကူပါ ဣဓ ဇီဝလောကေ, လောဏူဒကာ ကူပခဏေဟိ ခါတာ၊
န ဗြာဟ္မဏဇ္ဈောဟရဏေန [ဗြာဟ္မဏဇ္ဈောဟရိ တေန (က။)] တေသု, အာပေါ အပေယျော ဒွိရသညု မာဟု။
‘‘ပုရေ ပုရတ္ထာ ကာ ကဿ ဘရိယာ, မနော မနုဿံ အဇနေသိ ပုဗ္ဗေ၊
တေနာပိ ဓမ္မေန န ကောစိ ဟီနော, ဧဝမ္ပိ ဝေါဿဂ္ဂဝိဘင်္ဂမာဟု [ဝေါဿဂ္ဂဝိဘာဂမာဟု (သီ။)]။
‘‘စဏ္ဍာလပုတ္တောပိ အဓိစ္စ ဝေဒေ, ဘာသေယျ မန္တေ ကုသလော မတီမာ [မုတီမာ (သီ။ ပီ။)]၊
န တဿ မုဒ္ဓါပိ ဖလေယျ သတ္တဓာ, မန္တာ ဣမေ အတ္တဝဓာယ ကတာ [ကတ္တ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘ဝါစာကတာ ဂိဒ္ဓိကတာ [ဂိဒ္ဓိဂတာ (က။)] ဂဟီတာ, ဒုမ္မောစယာ ကဗျပထာနုပန္နာ၊
ဗာလာန စိတ္တံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ, တဒပ္ပပညာ အဘိသဒ္ဒဟန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၀။)‘‘သီဟဿ ဗျဂ္ဃဿ စ ဒီပိနော စ, န ဝိဇ္ဇတီ ပေါရိသိယံဗလေန၊
မနုဿဘာဝေါ စ ဂဝံဝ ပေက္ခော, ဇာတီ ဟိ တေသံ အသမာ သမာနာ [သမာနံ (သျာ။ က။)]။
‘‘သစေ စ ရာဇာ ပထဝိံ ဝိဇိတွာ, သဇီဝဝါ အဿဝပါရိသဇ္ဇော၊
သယမေဝ သော သတ္တုသံဃံ ဝိဇေယျ, တဿပ္ပဇာ နိစ္စသုခီ [နိစ္စသုခါ (ပီ။)] ဘဝေယျ။
‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒါ, အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ၊
တေသဉ္စ အတ္ထံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ, န ဗုဇ္ဈတီ ဩဃပထံဝ ဆန္နံ။
‘‘ခတ္တိယမန္တာ စ တယော စ ဝေဒါ, အတ္ထေန ဧတေ သမကာ ဘဝန္တိ၊
လာဘော အလာဘော အယသော ယသော စ, သဗ္ဗေဝ တေသံ စတုန္နဉ္စ [သဗ္ဗေ တေ သဗ္ဗေသံ စတုန္န (သီ။ ပီ။)] ဓမ္မာ။
‘‘ယထာပိ ဣဗ္ဘာ ဓနဓညဟေတု, ကမ္မာနိ ကရောန္တိ [ကာရေန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပုထူ ပထဗျာ၊
တေဝိဇ္ဇသံဃာ စ တထေဝ အဇ္ဇ, ကမ္မာနိ ကရောန္တိ [ကာရေန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပုထူ ပထဗျာ။
‘‘ဣဗ္ဘေဟိ ယေ တေ [ဧတေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သမကာ ဘဝန္တိ, နိစ္စုဿုကာ ကာမဂုဏေသု ယုတ္တာ၊
ကမ္မာနိ ကရောန္တိ [ကာရေန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပုထူ ပထဗျာ, တဒပ္ပပညာ ဒွိရသညုရာ တေ’’။
‘‘ကဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ, သင်္ခါပဏဝဒိန္ဒိမာ၊
ပုရတော ပဋိပန္နာနိ, ဟာသယန္တာ ရထေသဘံ။
‘‘ကဿ ကဉ္စနပဋ္ဋေန, ပုထုနာ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ၊
ယုဝါ ကလာပသန္နဒ္ဓေါ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၁။)‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ၊
မုခဉ္စ ရုစိရာ ဘာတိ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ကဿ ဇမ္ဗောနဒံ ဆတ္တံ, သသလာကံ မနောရမံ၊
အာဒိစ္စရံသာဝရဏံ, ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။
‘‘ကဿ အင်္ဂံ [အင်္ကံ (သီ။ ပီ။)] ပရိဂ္ဂယှ, ဝါဠဗီဇနိမုတ္တမံ၊
ဥဘတော ဝရပုညဿ [စရတေ ဝရပညဿ (သီ။ ပီ။)], မုဒ္ဓနိ ဥပရူပရိ။
‘‘ကဿ ပေခုဏဟတ္ထာနိ, စိတြာနိ စ မုဒူနိ စ၊
ကဉ္စနမဏိဒဏ္ဍာနိ [တပညမဏိဒဏ္ဍာနိ (သီ။ ပီ။), သုဝဏ္ဏမဏိဒဏ္ဍာနိ (သျာ။ က။)], စရန္တိ ဒုဘတော မုခံ။
‘‘ခဒိရင်္ဂါရဝဏ္ဏာဘာ, ဥက္ကာမုခပဟံသိတာ၊
ကဿေတေ ကုဏ္ဍလာ ဝဂ္ဂူ, သောဘန္တိ ဒုဘတော မုခံ။
‘‘ကဿ ဝါတေန ဆုပိတာ, နိဒ္ဓန္တာ မုဒုကာဠကာ [မုဒုကာဠကံ (သီ။), မုဒု ကာဠိကာ (သျာ။)]၊
သောဘယန္တိ နလာဋန္တံ, နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ။
‘‘ကဿ ဧတာနိ အက္ခီနိ, အာယတာနိ ပုထူနိ စ၊
ကော သောဘတိ ဝိသာလက္ခော, ကဿေတံ ဥဏ္ဏဇံ မုခံ။
‘‘ကဿေတေ လပနဇာတာ [လပနဇာ သုဒ္ဓါ (သီ။ ပီ။)], သုဒ္ဓါ သင်္ခဝရူပမာ၊
ဘာသမာနဿ သောဘန္တိ, ဒန္တာ ကုပ္ပိလသာဒိသာ။
‘‘ကဿ လာခါရသသမာ, ဟတ္ထပါဒါ သုခေဓိတာ၊
ကော သော ဗိမ္ဗောဋ္ဌသမ္ပန္နော, ဒိဝါ သူရိယောဝ ဘာသတိ။
‘‘ဟိမစ္စယေ ဟိမဝတိ [ဟေမဝတော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မဟာသာလောဝ ပုပ္ဖိတော၊
ကော သော ဩဒါတပါဝါရော, ဇယံ ဣန္ဒောဝ သောဘတိ။
‘‘သုဝဏ္ဏပီဠကာကိဏ္ဏံ, မဏိဒဏ္ဍဝိစိတ္တကံ၊
ကော သော ပရိသမောဂယှ, ဤသံ ခဂ္ဂံ ပမုဉ္စတိ [ဤသော ခဂ္ဂံဝ မုဉ္စတိ (သီ။ ပီ။), ဘန္တေ ခဂ္ဂံ ပမုဉ္စတိ (သျာ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၄၂။)‘‘သုဝဏ္ဏဝိကတာ စိတ္တာ, သုကတာ စိတ္တသိဗ္ဗနာ [သိဗ္ဗိနီ (သျာ။ က။)]၊
ကော သော ဩမုဉ္စတေ ပါဒါ, နမော ကတွာ မဟေသိနော’’။
‘‘ဓတရဋ္ဌာ ဟိ တေ နာဂါ, ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊
သမုဒ္ဒဇာယ ဥပ္ပန္နာ, နာဂါ ဧတေ မဟိဒ္ဓိကာ’’တိ။
ဘူရိဒတ္တဇာတကံ ဆဋ္ဌံ။
‘‘ရာဇာသိ လုဒ္ဒကမ္မော, ဧကရာဇာ ပုပ္ဖဝတီယာ၊
သော ပုစ္ဆိ ဗြဟ္မဗန္ဓုံ, ခဏ္ဍဟာလံ ပုရောဟိတံ မူဠှံ။
‘သဂ္ဂါန မဂ္ဂမာစိက္ခ [သဂ္ဂမဂ္ဂမာစိက္ခ (သီ။ ပီ။)], တွံသိ ဗြာဟ္မဏ ဓမ္မဝိနယကုသလော၊
ယထာ ဣတော ဝဇန္တိ သုဂတိံ, နရာ ပုညာနိ ကတွာန’။
‘အတိဒါနံ ဒဒိတွာန, အဝဇ္ဈေ ဒေဝ ဃာတေတွာ၊
ဧဝံ ဝဇန္တိ သုဂတိံ, နရာ ပုညာနိ ကတွာန’။
‘ကိံ ပန တံ အတိဒါနံ, ကေ စ အဝဇ္ဈာ ဣမသ္မိ လောကသ္မိံ၊
ဧတဉ္စ ခေါ နော အက္ခာဟိ, ယဇိဿာမိ ဒဒါမိ [ယဇိဿာမ ဒဒါမ (သီ။ ပီ။)] ဒါနာနိ’။
‘ပုတ္တေဟိ ဒေဝ ယဇိတဗ္ဗံ, မဟေသီဟိ နေဂမေဟိ စ၊
ဥသဘေဟိ အာဇာနိယေဟိ စတူဟိ, သဗ္ဗစတုက္ကေန ဒေဝ ယဇိတဗ္ဗံ’’’။
‘‘တံ သုတွာ အန္တေပုရေ, ကုမာရာ မဟေသိယော စ ဟညန္တု၊
ဧကော အဟောသိ နိဂ္ဃေါသော, ဘိသ္မာ အစ္စုဂ္ဂတော သဒ္ဒေါ’’။
‘‘ဂစ္ဆထ ဝဒေထ ကုမာရေ, စန္ဒံ သူရိယဉ္စ ဘဒ္ဒသေနဉ္စ၊
သူရဉ္စ ဝါမဂေါတ္တဉ္စ, ပစုရာ [ပသုရာ (သီ။ ပီ။ က။)] ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယ။
‘‘ကုမာရိယောပိ ဝဒေထ, ဥပသေနံ [ဥပသေနိံ (သီ။), ဥပသေဏိံ (ပီ။)] ကောကိလဉ္စ မုဒိတဉ္စ၊
နန္ဒဉ္စာပိ ကုမာရိံ, ပစုရာ [ပသုရာ (သီ။ ပီ။ က။)] ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယ။
‘‘ဝိဇယမ္ပိ မယှံ မဟေသိံ, ဧရာဝတိံ [ဧကပတိံ (ပီ။), ဧရာပတိံ (က။)] ကေသိနိံ သုနန္ဒဉ္စ၊
လက္ခဏဝရူပပန္နာ, ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၃။)‘‘ဂဟပတယော စ ဝဒေထ, ပုဏ္ဏမုခံ ဘဒ္ဒိယံ သိင်္ဂါလဉ္စ၊
ဝဍ္ဎဉ္စာပိ ဂဟပတိံ, ပစုရာ ကိရ ဟောထ ယညတ္ထာယ’’။
‘‘တေ တတ္ထ ဂဟပတယော, အဝေါစိသုံ သမာဂတာ ပုတ္တဒါရပရိကိဏ္ဏာ၊
သဗ္ဗေဝ သိခိနော ဒေဝ ကရောဟိ, အထ ဝါ နော ဒါသေ သာဝေဟိ’’။
‘‘အဘယံကရမ္ပိ မေ ဟတ္ထိံ, နာဠာဂိရိံ အစ္စုဂ္ဂတံ ဝရုဏဒန္တံ [နာဠာဂိရိံ အစ္စုတံ ဝရုဏဒန္တံ (သီ။), ရာဇဂိရိံ အစ္စုတဝရုဏဒန္တံ (ပီ။)]၊
အာနေထ ခေါ နေ ခိပ္ပံ, ယညတ္ထာယ ဘဝိဿန္တိ။
‘‘အဿရတနမ္ပိ [အဿတရမ္ပိ (သီ။ ပီ။), အဿရတနမ္ပိ မေ (သျာ။)] ကေသိံ, သုရာမုခံ ပုဏ္ဏကံ ဝိနတကဉ္စ၊
အာနေထ ခေါ နေ ခိပ္ပံ, ယညတ္ထာယ ဘဝိဿန္တိ။
‘‘ဥသဘမ္ပိ [ဥသဘမ္ပိ မေ (သျာ။)] ယူထပတိံ အနောဇံ, နိသဘံ ဂဝမ္ပတိံ တေပိ မယှံ အာနေထ၊
သမူဟ [သမုပါ (သီ။ ပီ။), သမ္မုခါ (သျာ။)] ကရောန္တု သဗ္ဗံ, ယဇိဿာမိ ဒဒါမိ ဒါနာနိ။
‘‘သဗ္ဗံ [သဗ္ဗမ္ပိ (သျာ။)] ပဋိယာဒေထ, ယညံ ပန ဥဂ္ဂတမှိ သူရိယမှိ၊
အာဏာပေထ စ ကုမာရေ [အာဏာပေထ စန္ဒကုမာရေ (သျာ။ က။)], အဘိရမန္တု ဣမံ ရတ္တိံ။
‘‘သဗ္ဗံ [သဗ္ဗမ္ပိ (သျာ။)] ဥပဋ္ဌပေထ, ယညံ ပန ဥဂ္ဂတမှိ သူရိယမှိ၊
ဝဒေထ ဒါနိ ကုမာရေ, အဇ္ဇ ခေါ [ဝေါ (ပီ။)] ပစ္ဆိမာ ရတ္တိ’’။
‘‘တံတံ မာတာ အဝစ, ရောဒန္တီ အာဂန္တွာ ဝိမာနတော၊
ယညော ကိရ တေ ပုတ္တ, ဘဝိဿတိ စတူဟိ ပုတ္တေဟိ’’။
‘‘သဗ္ဗေပိ မယှံ ပုတ္တာ စတ္တာ, စန္ဒသ္မိံ ဟညမာနသ္မိံ၊
ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန, သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမိ’’။
‘‘မာ တံ [မာ (သီ။ ပီ။)] ပုတ္တ သဒ္ဒဟေသိ, သုဂတိ ကိရ ဟောတိ ပုတ္တယညေန၊
နိရယာနေသော မဂ္ဂေါ, နေသော မဂ္ဂေါ ဟိ သဂ္ဂါနံ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၄။)‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည, အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ’’၊
ဧသ မဂ္ဂေါ သုဂတိယာ, န စ မဂ္ဂေါ ပုတ္တယညေန’’။
‘‘အာစရိယာနံ ဝစနာ, ဃာတေဿံ စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စ၊
ပုတ္တေဟိ ယညံ [ပုတ္တေဟိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ယဇိတွာန ဒုစ္စဇေဟိ, သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမိ’’။
‘‘တံတံ ပိတာပိ အဝစ, ဝသဝတ္တီ ဩရသံ သကံ ပုတ္တံ၊
ယညော ကိရ တေ ပုတ္တ, ဘဝိဿတိ စတူဟိ ပုတ္တေဟိ’’။
‘‘သဗ္ဗေပိ မယှံ ပုတ္တာ စတ္တာ, စန္ဒသ္မိံ ဟညမာနသ္မိံ၊
ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန, သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမိ’’။
‘‘မာ တံ ပုတ္တ သဒ္ဒဟေသိ, သုဂတိ ကိရ ဟောတိ ပုတ္တယညေန၊
နိရယာနေသော မဂ္ဂေါ, နေသော မဂ္ဂေါ ဟိ သဂ္ဂါနံ။
‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည, အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ၊
ဧသ မဂ္ဂေါ သုဂတိယာ, န စ မဂ္ဂေါ ပုတ္တယညေန’’။
‘‘အာစရိယာနံ ဝစနာ, ဃာတေဿံ စန္ဒဉ္စ သူရိယဉ္စ၊
ပုတ္တေဟိ ယညံ ယဇိတွာန ဒုစ္စဇေဟိ, သုဂတိံ သဂ္ဂံ ဂမိဿာမိ’’။
‘‘ဒါနာနိ ဒေဟိ ကောဏ္ဍည, အဟိံသာ သဗ္ဗဘူတဘဗျာနံ၊
ပုတ္တပရိဝုတော တုဝံ, ရဋ္ဌံ ဇနပဒဉ္စ ပါလေဟိ’’။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ [ဣဒံ ပဒံ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ]၊
ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ, အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊
ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၄၅။)‘‘ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယထ, ဝိလပန္တာ ဇီဝိတဿ ကာမာ ဟိ၊
မုဉ္စေထ [မုဉ္စထ (သီ။ ပီ။)] ဒါနိ ကုမာရေ, အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေန’’။
‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊
အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ, ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ, ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊
ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ, ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယညံ’’။
‘‘အထ ကိဿ ဇနော [စ နော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပုဗ္ဗေ, သောတ္ထာနံ ဗြာဟ္မဏေ အဝါစေသိ၊
အထ နော အကာရဏသ္မာ, ယညတ္ထာယ ဒေဝ ဃာတေသိ။
‘‘ပုဗ္ဗေဝ နော ဒဟရကာလေ [ဒဟရကေ သမာနေ (သီ။ ပီ။)], န ဟနေသိ [န မာရေသိ (သီ။ ပီ။)] န ဃာတေသိ၊
ဒဟရမှာ ယောဗ္ဗနံ ပတ္တာ, အဒူသကာ တာတ ဟညာမ။
‘‘ဟတ္ထိဂတေ အဿဂတေ, သန္နဒ္ဓေ ပဿ နော မဟာရာဇ၊
ယုဒ္ဓေ ဝါ ယုဇ္ဈမာနေ ဝါ, န ဟိ မာဒိသာ သူရာ ဟောန္တိ ယညတ္ထာယ။
‘‘ပစ္စန္တေ ဝါပိ ကုပိတေ, အဋဝီသု ဝါ မာဒိသေ နိယောဇေန္တိ၊
အထ နော အကာရဏသ္မာ, အဘူမိယံ တာတ ဟညာမ။
‘‘ယာပိ ဟိ တာ သကုဏိယော, ဝသန္တိ တိဏဃရာနိ ကတွာန၊
တာသမ္ပိ ပိယာ ပုတ္တာ, အထ နော တွံ ဒေဝ ဃာတေသိ။
‘‘မာ တဿ သဒ္ဒဟေသိ, န မံ ခဏ္ဍဟာလော ဃာတေယျ၊
မမဉှိ သော ဃာတေတွာန, အနန္တရာ တမ္ပိ ဒေဝ ဃာတေယျ။
‘‘ဂါမဝရံ နိဂမဝရံ ဒဒန္တိ, ဘောဂမ္ပိဿ မဟာရာဇ၊
အထဂ္ဂပိဏ္ဍိကာပိ, ကုလေ ကုလေ ဟေတေ ဘုဉ္ဇန္တိ။
‘‘တေသမ္ပိ တာဒိသာနံ, ဣစ္ဆန္တိ ဒုဗ္ဘိတုံ မဟာရာဇ၊
ယေဘုယျေန ဧတေ, အကတညုနော ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၆။)‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ, အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊
ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမ’’။
‘‘ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယထ, ဝိလပန္တာ ဇီဝိတဿ ကာမာ ဟိ၊
မုဉ္စေထ ဒါနိ ကုမာရေ, အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေန’’။
‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊
အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ, ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ, ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊
ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ, ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယညံ’’။
‘‘ယဒိ ကိရ ယဇိတွာ ပုတ္တေဟိ, ဒေဝလောကံ ဣတော စုတာ ယန္တိ၊
ဗြာဟ္မဏော တာဝ ယဇတု, ပစ္ဆာပိ ယဇသိ တုဝံ ရာဇာ။
‘‘ယဒိ ကိရ ယဇိတွာ ပုတ္တေဟိ, ဒေဝလောကံ ဣတော စုတာ ယန္တိ၊
ဧသွေဝ ခဏ္ဍဟာလော, ယဇတံ သကေဟိ ပုတ္တေဟိ။
‘‘ဧဝံ ဇာနန္တော ခဏ္ဍဟာလော, ကိံ ပုတ္တကေ န ဃာတေသိ၊
သဗ္ဗဉ္စ ဉာတိဇနံ, အတ္တာနဉ္စ န ဃာတေသိ။
‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ နိရယံ, ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊
ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ, ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယညံ။
[အယံ ဂါထာ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ] ‘‘သစေ ဟိ သော သုဇ္ဈတိ ယော ဟနာတိ, ဟတောပိ သော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနံ၊
ဘောဝါဒိ ဘောဝါဒိန မာရယေယျုံ, ယေ စာပိ တေသံ အဘိသဒ္ဒဟေယျုံ’’ [အယံ ဂါထာ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
‘‘ကထဉ္စ ကိရ ပုတ္တကာမာယော, ဂဟပတယော ဃရဏိယော စ၊
နဂရမှိ န ဥပရဝန္တိ ရာဇာနံ, မာ ဃာတယိ ဩရသံ ပုတ္တံ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၇။)‘‘ကထဉ္စ ကိရ ပုတ္တကာမာယော, ဂဟပတယော ဃရဏိယော စ၊
နဂရမှိ န ဥပရဝန္တိ ရာဇာနံ, မာ ဃာတယိ အတြဇံ ပုတ္တံ။
‘‘ရညော စမှိ အတ္ထကာမော, ဟိတော စ သဗ္ဗဇနပဒဿ [သဗ္ဗဒါ ဇနပဒဿ (သီ။ ပီ။)]၊
န ကောစိ အဿ ပဋိဃံ, မယာ ဇာနပဒေါ န ပဝေဒေတိ’’။
‘‘ဂစ္ဆထ ဝေါ ဃရဏိယော, တာတဉ္စ ဝဒေထ ခဏ္ဍဟာလဉ္စ၊
မာ ဃာတေထ ကုမာရေ, အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။
‘‘ဂစ္ဆထ ဝေါ ဃရဏိယော, တာတဉ္စ ဝဒေထ ခဏ္ဍဟာလဉ္စ၊
မာ ဃာတေထ ကုမာရေ, အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿ’’။
‘‘ယံ နူနာဟံ ဇာယေယျံ, ရထကာရကုလေသု ဝါ၊
ပုက္ကုသကုလေသု ဝါ ဝေဿေသု ဝါ ဇာယေယျံ၊
န ဟဇ္ဇ မံ ရာဇ ယညေ [ယညတ္ထာယ (သီ။ ပီ။)] ဃာတေယျ’’။
‘‘သဗ္ဗာ သီမန္တိနိယော ဂစ္ဆထ, အယျဿ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
ပါဒေသု နိပတထ, အပရာဓာဟံ န ပဿာမိ။
‘‘သဗ္ဗာ သီမန္တိနိယော ဂစ္ဆထ, အယျဿ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
ပါဒေသု နိပတထ, ကိန္တေ ဘန္တေ မယံ အဒူသေမ’’။
‘‘ကပဏာ [ကပဏံ (သီ။ ပီ။)] ဝိလပတိ သေလာ, ဒိသွာန ဘာတရေ [ဘာတရော (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] ဥပနီတတ္တေ၊
ယညော ကိရ မေ ဥက္ခိပိတော, တာတေန သဂ္ဂကာမေန’’။
‘‘အာဝတ္တိ ပရိဝတ္တိ စ, ဝသုလော သမ္မုခါ ရညော၊
မာ နော ပိတရံ အဝဓိ, ဒဟရမှာ ယောဗ္ဗနံ ပတ္တာ’’။
‘‘ဧသော တေ ဝသုလ ပိတာ, သမေဟိ ပိတရာ သဟ၊
ဒုက္ခံ ခေါ မေ ဇနယသိ, ဝိလပန္တော အန္တေပုရသ္မိံ၊
မုဉ္စေထ ဒါနိ ကုမာရေ, အလမ္ပိ မေ ဟောတု ပုတ္တယညေန’’။
‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါသိ မေ ဝုတ္တော, ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝဉ္စေတံ၊
အထ နော ဥပက္ခဋဿ ယညဿ, ကသ္မာ ကရောသိ ဝိက္ခေပံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဝဇန္တိ သုဂတိံ, ယေ ယဇန္တိ ယေပိ ယာဇေန္တိ၊
ယေ စာပိ အနုမောဒန္တိ, ယဇန္တာနံ ဧဒိသံ မဟာယညံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၄၈။)‘‘သဗ္ဗရတနဿ ယညော ဥပက္ခဋော, ဧကရာဇ တဝ ပဋိယတ္တော၊
အဘိနိက္ခမဿု ဒေဝ, သဂ္ဂံ ဂတော တွံ ပမောဒိဿသိ’’။
‘‘ဒဟရာ သတ္တသတာ ဧတာ, စန္ဒကုမာရဿ ဘရိယာယော၊
ကေသေ ပကိရိတွာန [ပရိကိရိတွာန (သီ။ ပီ။), ဝိကိရိတွာန (သျာ။ က။)], ရောဒန္တိယော မဂ္ဂမနုယာယိံသု [မဂ္ဂမနုယန္တိ (သီ။ ပီ။), မဂ္ဂမနုယာယန္တိ (သျာ။)]။
‘‘အပရာ ပန သောကေန, နိက္ခန္တာ နန္ဒနေ ဝိယ ဒေဝါ၊
ကေသေ ပကိရိတွာန [ပရိကိရိတွာန (သီ။ ပီ။), ဝိကိရိတွာန (သျာ။ က။)], ရောဒန္တိယော မဂ္ဂမနုယာယိံသု’’ [မဂ္ဂမနုယန္တိ (သီ။ ပီ။), မဂ္ဂမနုယာယန္တိ (သျာ။)]။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ [နဟာပကသုနဟာတာ (ပီ။)], ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။
[ဣမာ ဒွေ ဂါထာ နတ္ထိ ပီ ပေါတ္ထကေ] ‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျန္တိ စန္ဒသူရိယာ, ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ [ဣမာ ဒွေ ဂါထာ နတ္ထိ ပီ ပေါတ္ထကေ]။
‘‘ယဿု ပုဗ္ဗေ ဟတ္ထိဝရဓုရဂတေ, ဟတ္ထီဟိ [ဟတ္ထိကာ (သျာ။), ပတ္တိကာ (ပီ။)] အနုဝဇန္တိ၊
တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ, ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။
(ဇာ၊၂၊၂၄၉။)‘‘ယဿု ပုဗ္ဗေ အဿဝရဓုရဂတေ, အဿေဟိ [အဿကာ (သျာ။), ပတ္တိကာ (ပီ။)] အနုဝဇန္တိ၊
တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ, ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။
‘‘ယဿု ပုဗ္ဗေ ရထဝရဓုရဂတေ, ရထေဟိ [ရထိကာ (သျာ။), ပတ္တိကာ (ပီ။)] အနုဝဇန္တိ၊
တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ, ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ။
‘‘ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ နီယိံသု [နိယျံသု (သီ။ ပီ။)], တပနီယကပ္ပနေဟိ တုရင်္ဂေဟိ၊
တျဇ္ဇ စန္ဒသူရိယာ, ဥဘောဝ ပတ္တိကာ ယန္တိ’’။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု [ဥယျဿု (သျာ။ က။)] ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ပုတ္တေဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ကညာဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ မဟေသီဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ဂဟပတီဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေ ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ဟတ္ထီဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ အဿေဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ဥသဘေဟိ။
‘‘ယဒိ သကုဏိ မံသမိစ္ဆသိ, ဍယဿု ပုဗ္ဗေန ပုပ္ဖဝတိယာ၊
ယဇတေတ္ထ ဧကရာဇာ, သမ္မူဠှော သဗ္ဗစတုက္ကေန’’။
‘‘အယမဿ ပါသာဒေါ, ဣဒံ အန္တေပုရံ သုရမဏီယံ [သောဝဏ္ဏော ပုပ္ဖမလျဝိကိဏ္ဏော (က။)]၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ, သောဝဏ္ဏံ ပုပ္ဖမလျဝိကိဏ္ဏံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၀။)‘‘ဣဒမဿ ဥယျာနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ အသောကဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ ပါဋလိဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ, သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ, သဉ္ဆန္နာ ပဒုမပုဏ္ဍရီကေဟိ၊
နာဝါ စ သောဝဏ္ဏဝိကတာ, ပုပ္ဖဝလ္လိယာ [ပုပ္ဖါဝလိယာ (သီ။ ပီ။)] စိတ္တာ သုရမဏီယာ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ’’။
‘‘ဣဒမဿ ဟတ္ထိရတနံ, ဧရာဝဏော ဂဇော ဗလီ ဒန္တီ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ဣဒမဿ အဿရတနံ, ဧကခူရော [ဧကခူရော ဝေဂေါ (သျာ။)] အဿော၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘အယမဿ အဿရထော, သာဠိယ [သာဠိယ ဝိယ (သျာ။)] နိဂ္ဃေါသော သုဘော ရတနဝိစိတ္တော၊
ယတ္ထဿု အယျပုတ္တာ, သောဘိံသု နန္ဒနေ ဝိယ ဒေဝါ၊
တေဒါနိ အယျပုတ္တာ, စတ္တာရော ဝဓာယ နိန္နီတာ။
‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရေဟိ, စန္ဒနမုဒုကဂတ္တေဟိ [စန္ဒနမရကတဂတ္တေဟိ (သီ။ ပီ။)]၊
ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ပုတ္တေဟိ။
‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရာဟိ, စန္ဒနမုဒုကဂတ္တာဟိ၊
ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ကညာဟိ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၁။)‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရာဟိ, စန္ဒနမုဒုကဂတ္တာဟိ၊
ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ, သမ္မူဠှော စတူဟိ မဟေသီဟိ။
‘‘ကထံ နာမ သာမသမသုန္ဒရေဟိ, စန္ဒနမုဒုကဂတ္တေဟိ၊
ရာဇာ ယဇိဿတေ ယညံ, သမ္မူဠှော စတူဟိ ဂဟပတီဟိ။
‘‘ယထာ ဟောန္တိ ဂါမနိဂမာ, သုညာ အမနုဿကာ ဗြဟာရညာ၊
တထာ ဟေဿတိ ပုပ္ဖဝတိယာ, ယိဋ္ဌေသု စန္ဒသူရိယေသု’’။
‘‘ဥမ္မတ္တိကာ ဘဝိဿာမိ, ဘူနဟတာ ပံသုနာ စ [ပံသုနာဝ (သျာ။ က။)] ပရိကိဏ္ဏာ၊
သစေ စန္ဒဝရံ [စန္ဒကုမာရံ (သျာ။)] ဟန္တိ, ပါဏာ မေ ဒေဝ ရုဇ္ဈန္တိ [နိရုဇ္ဈန္တိ (သီ။), ဘိဇ္ဇန္တိ (သျာ။)]။
‘‘ဥမ္မတ္တိကာ ဘဝိဿာမိ, ဘူနဟတာ ပံသုနာ စ ပရိကိဏ္ဏာ၊
သစေ သူရိယဝရံ ဟန္တိ, ပါဏာ မေ ဒေဝ ရုဇ္ဈန္တိ’’။
‘‘ကိံ နု မာ န ရမာပေယျုံ, အညမညံ ပိယံဝဒါ၊
ဃဋ္ဋိကာ ဥပရိက္ခီ စ, ပေါက္ခရဏီ စ ဘာရိကာ [ဃဋ္ဋိယာ ဩပရက္ခီ စ ပေါက္ခရက္ခီ စ နာယိကာ (သီ။) ဃဋ္ဋိယာ ဩပရက္ခီ စ ပေါက္ခရက္ခီ စ ဂါယိကာ (ပီ။)]၊
စန္ဒသူရိယေသု နစ္စန္တိယော, သမာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ, ပဋိမုဉ္စတု [ပဋိမုစ္စတု (က။)] ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊
ယော မယှံ ဟဒယသောကော, စန္ဒမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။
‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ, ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊
ယော မယှံ ဟဒယသောကော, သူရိယမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။
‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ, ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊
ယော မယှံ ဟဒယသောကော, စန္ဒမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။
‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ, ပဋိမုဉ္စတု ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊
ယော မယှံ ဟဒယသောကော, သူရိယမှိ ဝဓာယ နိန္နီတေ။
‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ, အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊
ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ, အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။
‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ, အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ မာတာ၊
ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ, အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၂။)‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ, အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊
ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ, အဒူသကေ သီဟသင်္ကာသေ။
‘‘မာ စ ပုတ္တေ မာ စ ပတိံ, အဒ္ဒက္ခိ ခဏ္ဍဟာလ တဝ ဇာယာ၊
ယော ဃာတေသိ ကုမာရေ, အပေက္ခိတေ သဗ္ဗလောကဿ’’။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထီ အဿေ စ ပါလေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, ဟတ္ထိဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
အပိ နိဂဠဗန္ဓကာပိ, အဿဆကဏာနိ ဥဇ္ဈေမ။
‘‘မာ နော ဒေဝ အဝဓိ, ဒါသေ နော ဒေဟိ ခဏ္ဍဟာလဿ၊
ယဿ ဟောန္တိ တဝ ကာမာ, အပိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ၊
ဘိက္ခာစရိယံ စရိဿာမ။
‘‘ဒိဗ္ဗံ ဒေဝ ဥပယာစန္တိ, ပုတ္တတ္ထိကာပိ ဒလိဒ္ဒါ၊
ပဋိဘာနာနိပိ ဟိတွာ, ပုတ္တေ န လဘန္တိ ဧကစ္စာ။
‘‘အာသီသိကာနိ [အဿာသကာနိ (သီ။ ပီ။), အာသာသကာနိ (သျာ။)] ကရောန္တိ, ပုတ္တာ နော ဇာယန္တု တတော ပပုတ္တာ [ပုတ္တာ (သီ။ ပီ။)]၊
အထ နော အကာရဏသ္မာ, ယညတ္ထာယ ဒေဝ ဃာတေသိ။
‘‘ဥပယာစိတကေန ပုတ္တံ လဘန္တိ, မာ တာတ နော အဃာတေသိ၊
မာ ကိစ္ဆာလဒ္ဓကေဟိ ပုတ္တေဟိ, ယဇိတ္ထော ဣမံ ယညံ။
‘‘ဥပယာစိတကေန ပုတ္တံ လဘန္တိ, မာ တာတ နော အဃာတေသိ၊
မာ ကပဏလဒ္ဓကေဟိ ပုတ္တေဟိ, အမ္မာယ နော ဝိပ္ပဝါသေသိ’’။
‘‘ဗဟုဒုက္ခာ [ဗဟုဒုက္ခံ (သျာ။ က။)] ပေါသိယ စန္ဒံ, အမ္မ တုဝံ ဇီယသေ ပုတ္တံ၊
ဝန္ဒာမိ ခေါ တေ ပါဒေ, လဘတံ တာတော ပရလောကံ။
‘‘ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂုယှ, ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊
ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ [ဝိပ္ပဝါသံ (က။)], ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၃။)‘‘ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂုယှ [ဥပဂုယှ (သျာ။ က။)], ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊
ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ, မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။
ဟန္ဒ စ မံ ဥပဂုယှ [ဥပဂုယှ (သျာ။ က။)], ပါဒေ တေ အမ္မ ဝန္ဒိတုံ ဒေဟိ၊
ဂစ္ဆာမိ ဒါနိ ပဝါသံ, ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ’’။
‘‘ဟန္ဒ စ ပဒုမပတ္တာနံ, မောဠိံ ဗန္ဓဿု ဂေါတမိပုတ္တ၊
စမ္ပကဒလမိဿာယော [စမ္ပကဒလိဝီတိမိဿာယော (သီ။ ပီ။), စမ္ပကဒလိမိဿာယော (က။)], ဧသာ တေ ပေါရာဏိကာ ပကတိ။
‘‘ဟန္ဒ စ ဝိလေပနံ တေ, ပစ္ဆိမကံ စန္ဒနံ ဝိလိမ္ပဿု၊
ယေဟိ စ သုဝိလိတ္တော, သောဘသိ ရာဇပရိသာယံ။
‘‘ဟန္ဒ စ မုဒုကာနိ ဝတ္ထာနိ, ပစ္ဆိမကံ ကာသိကံ နိဝါသေဟိ၊
ယေဟိ စ သုနိဝတ္ထော, သောဘသိ ရာဇပရိသာယံ။
‘‘မုတ္တာမဏိကနကဝိဘူသိတာနိ, ဂဏှဿု ဟတ္ထာဘရဏာနိ၊
ယေဟိ စ ဟတ္ထာဘရဏေဟိ, သောဘသိ ရာဇပရိသာယံ’’။
‘‘န ဟိ နူနာယံ ရဋ္ဌပါလော, ဘူမိပတိ ဇနပဒဿ ဒါယာဒေါ၊
လောကိဿရော မဟန္တော, ပုတ္တေ သ္နေဟံ ဇနယတိ’’။
‘‘မယှမ္ပိ ပိယာ ပုတ္တာ, အတ္တာ စ ပိယော တုမှေ စ ဘရိယာယော၊
သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော [ပတ္ထယမာနော (သျာ။ က။)], တေနာဟံ ဃာတယိဿာမိ’’။
‘‘မံ ပဌမံ ဃာတေဟိ, မာ မေ ဟဒယံ ဒုက္ခံ ဖာလေသိ၊
အလင်္ကတော [အနလင်္ကတော (က။)] သုန္ဒရကော, ပုတ္တော ဒေဝ တဝ သုခုမာလော။
‘‘ဟန္ဒယျ မံ ဟနဿု, ပရလောကေ [သလောကာ (သီ။ သျာ။ က။)] စန္ဒကေန [စန္ဒိယေန (သီ။ ပီ။ က။)] ဟေဿာမိ၊
ပုညံ ကရဿု ဝိပုလံ, ဝိစရာမ ဥဘောပိ ပရလောကေ’’။
‘‘မာ တွံ စန္ဒေ ရုစ္စိ မရဏံ [ဣဒံ ပဒံ နတ္ထိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု], ဗဟုကာ တဝ ဒေဝရာ ဝိသာလက္ခိ၊
တေ တံ ရမယိဿန္တိ, ယိဋ္ဌသ္မိံ ဂေါတမိပုတ္တေ’’။
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ စန္ဒာ အတ္တာနံ, ဟန္တိ ဟတ္ထတလကေဟိ’’၊
‘‘အလမေတ္ထ [အလမတ္ထု (သီ။ ပီ။)] ဇီဝိတေန, ပိဿာမိ [ပါယာမိ (သီ။ ပီ။)] ဝိသံ မရိဿာမိ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၄။)‘‘န ဟိ နူနိမဿ ရညော, မိတ္တာမစ္စာ စ ဝိဇ္ဇရေ သုဟဒါ၊
ယေ န ဝဒန္တိ ရာဇာနံ, မာ ဃာတယိ ဩရသေ ပုတ္တေ။
‘‘န ဟိ နူနိမဿ ရညော, ဉာတီ မိတ္တာ စ ဝိဇ္ဇရေ သုဟဒါ၊
ယေ န ဝဒန္တိ ရာဇာနံ, မာ ဃာတယိ အတြဇေ ပုတ္တေ။
‘‘ဣမေ တေပိ မယှံ ပုတ္တာ, ဂုဏိနော ကာယူရဓာရိနော ရာဇ၊
တေဟိပိ ယဇဿု ယညံ, အထ မုဉ္စတု [မုစ္စတု (ပီ။ က။)] ဂေါတမိပုတ္တေ။
‘‘ဗိလသတံ မံ ကတွာန, ယဇဿု သတ္တဓာ မဟာရာဇ၊
မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ, အဒူသကံ သီဟသင်္ကာသံ။
‘‘ဗိလသတံ မံ ကတွာန, ယဇဿု သတ္တဓာ မဟာရာဇ၊
မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ, အပေက္ခိတံ သဗ္ဗလောကဿ’’။
‘‘ဗဟုကာ တဝ ဒိန္နာဘရဏာ, ဥစ္စာဝစာ သုဘဏိတမှိ၊
မုတ္တာမဏိဝေဠုရိယာ, ဧတံ တေ ပစ္ဆိမကံ ဒါနံ’’။
‘‘ယေသံ ပုဗ္ဗေ ခန္ဓေသု, ဖုလ္လာ မာလာဂုဏာ ဝိဝတ္တိံသု၊
တေသဇ္ဇပိ သုနိသိတော [ပိတနိသိတော (သီ။ ပီ။)], နေတ္တိံသော ဝိဝတ္တိဿတိ ခန္ဓေသု။
‘‘ယေသံ ပုဗ္ဗေ ခန္ဓေသု, စိတ္တာ မာလာဂုဏာ ဝိဝတ္တိံသု၊
တေသဇ္ဇပိ သုနိသိတော, နေတ္တိံသော ဝိဝတ္တိဿတိ ခန္ဓေသု။
‘‘အစိရံ [အစိရာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝတ နေတ္တိံသော, ဝိဝတ္တိဿတိ ရာဇပုတ္တာနံ ခန္ဓေသု၊
အထ မမ ဟဒယံ န ဖလတိ, တာဝ ဒဠှဗန္ဓဉ္စ မေ အာသိ။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘ကာသိကသုစိဝတ္ထဓရာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, ယညတ္ထာယ ဧကရာဇဿ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၅။)‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, မာတု ကတွာ ဟဒယသောကံ။
‘‘မံသရသဘောဇနာ နှာပကသုနှာပိတာ, ကုဏ္ဍလိနော အဂလုစန္ဒနဝိလိတ္တာ၊
နိယျာထ စန္ဒသူရိယာ, ဇနဿ ကတွာ ဟဒယသောကံ’’။
‘‘သဗ္ဗသ္မိံ ဥပက္ခဋသ္မိံ, နိသီဒိတေ စန္ဒသ္မိံ [စန္ဒိယသ္မိံ (သီ။ ပီ။), စန္ဒသူရိယသ္မိံ (သျာ။)] ယညတ္ထာယ၊
ပဉ္စာလရာဇဓီတာ ပဉ္ဇလိကာ, သဗ္ဗပရိသာယ သမနုပရိယာယိ [သဗ္ဗပရိသမနုပရိယာသိ (သီ။ ပီ။), သဗ္ဗပရိသန္တရမနုပရိယာသိ (သျာ။)]။
‘‘ယေန သစ္စေန ခဏ္ဍဟာလော, ပါပကမ္မံ ကရောတိ ဒုမ္မေဓော၊
ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန, သမင်္ဂိနီ သာမိကေန ဟောမိ။
‘‘ယေ ဣဓတ္ထိ အမနုဿာ, ယာနိ စ ယက္ခဘူတဘဗျာနိ၊
ကရောန္တု မေ ဝေယျာဝဋိကံ, သမင်္ဂိနီ သာမိကေန ဟောမိ။
‘‘ယာ ဒေဝတာ ဣဓာဂတာ, ယာနိ စ ယက္ခဘူတဘဗျာနိ၊
သရဏေသိနိံ အနာထံ တာယထ မံ, ယာစာမဟံ ပတိမာဟံ အဇေယံ’’ [အဇိယျံ (သီ။)]။
‘‘တံ သုတွာ အမနုဿော, အယောကူဋံ ပရိဗ္ဘမေတွာန၊
ဘယမဿ ဇနယန္တော, ရာဇာနံ ဣဒမဝေါစ။
‘‘ဗုဇ္ဈဿု ခေါ ရာဇကလိ, မာ တာဟံ [မာ တေဟံ (သျာ။)] မတ္ထကံ နိတာဠေသိံ [နိတာလေမိ (သီ။ ပီ။), နိပ္ဖါလေသိံ (က။)]၊
မာ ဇေဋ္ဌပုတ္တမဝဓိ, အဒူသကံ သီဟသင်္ကာသံ။
‘‘ကော တေ ဒိဋ္ဌော ရာဇကလိ, ပုတ္တဘရိယာယော ဟညမာနာယော [ဟညမာနာ (က။)]၊
သေဋ္ဌိ စ ဂဟပတယော, အဒူသကာ သဂ္ဂကာမာ ဟိ။
‘‘တံ သုတွာ ခဏ္ဍဟာလော, ရာဇာ စ အဗ္ဘုတမိဒံ ဒိသွာန၊
သဗ္ဗေသံ ဗန္ဓနာနိ မောစေသုံ, ယထာ တံ အနုပဃာတံ [အပါပါနံ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၅၆။)‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
သဗ္ဗေ ဧကေကလေဍ္ဍုကမဒံသု, ဧသ ဝဓော ခဏ္ဍဟာလဿ’’။
‘‘သဗ္ဗေ ပဝိဋ္ဌာ [ပတိံသု (သီ။), ပတိတွာ (ပီ။)] နိရယံ, ယထာ တံ ပါပကံ ကရိတွာန၊
န ဟိ ပါပကမ္မံ ကတွာ, လဗ္ဘာ သုဂတိံ ဣတော ဂန္တုံ’’။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု, သမာဂတာ ရာဇပရိသာ [ရာဇပုရိသာ (သျာ။)] စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ [ယာ (သျာ။)] တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု, သမာဂတာ ရာဇကညာယော စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု, သမာဂတာ ဒေဝပရိသာ [ဒေဝပုရိသာ (သျာ။)] စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ [ယာ (သျာ။)] တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စန္ဒံ အဘိသိဉ္စိံသု, သမာဂတာ ဒေဝကညာယော စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စေလုက္ခေပမကရုံ, သမာဂတာ ရာဇပရိသာ [ရာဇပုရိသာ (သျာ။)] စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ [ယာ (သျာ။)] တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စေလုက္ခေပမကရုံ, သမာဂတာ ရာဇကညာယော စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စေလုက္ခေပမကရုံ, သမာဂတာ ဒေဝပရိသာ [ဒေဝပုရိသာ (သျာ။)] စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ယေ [ယာ (သျာ။)] တတ္ထ သမာဂတာ တဒါ အာသုံ၊
စေလုက္ခေပမကရုံ, သမာဂတာ ဒေဝကညာယော စ။
‘‘သဗ္ဗေသု ဝိပ္ပမုတ္တေသု, ဗဟူ အာနန္ဒိတာ အဟုံ [ဗဟု အာနန္ဒနော အဟု ဝံသော (သီ။), ဗဟု အာနန္ဒိတော အဟု ဝံသော (ပီ။)]၊
နန္ဒိံ ပဝေသိ နဂရံ [ဝါဒိံသု နန္ဒိပဝေသနဂရံ (သျာ။), နန္ဒိံ ပဝေသိ နဂရေ (က။)], ဗန္ဓနာ မောက္ခော အဃောသိတ္ထာ’’တိ။
စန္ဒကုမာရဇာတကံ [ခဏ္ဍဟာလဇာတကံ (သီ။ ပီ။)] သတ္တမံ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၇။)‘‘အဟု ရာဇာ ဝိဒေဟာနံ, အင်္ဂတိ [အင်္ဂါတိ (သီ။) ဧဝမုပရိပိ] နာမ ခတ္တိယော၊
ပဟူတယောဂ္ဂေါ ဓနိမာ, အနန္တဗလပေါရိသော။
သော စ ပန္နရသိံ [ပန္နရသေ (သျာ။ က။)] ရတ္တိံ, ပုရိမယာမေ အနာဂတေ၊
စာတုမာသာ [စာတုမဿ (သီ။ ပီ။)] ကောမုဒိယာ, အမစ္စေ သန္နိပါတယိ။
‘‘ပဏ္ဍိတေ သုတသမ္ပန္နေ, မိတပုဗ္ဗေ [မိဟိတပုဗ္ဗေ (သီ။ ပီ။)] ဝိစက္ခဏေ၊
ဝိဇယဉ္စ သုနာမဉ္စ, သေနာပတိံ အလာတကံ။
‘‘တမနုပုစ္ဆိ ဝေဒေဟော, ‘‘ပစ္စေကံ ဗြူထ သံ ရုစိံ၊
စာတုမာသာ ကောမုဒဇ္ဇ, ဇုဏှံ ဗျပဟတံ [ဗျပဂတံ (သီ။ ပီ။)] တမံ၊
ကာယဇ္ဇ ရတိယာ ရတ္တိံ, ဝိဟရေမု ဣမံ ဥတုံ’’။
‘‘တတော သေနာပတိ ရညော, အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘ဟဋ္ဌံ ယောဂ္ဂံ ဗလံ သဗ္ဗံ, သေနံ သန္နာဟယာမသေ။
‘‘နိယျာမ ဒေဝ ယုဒ္ဓါယ, အနန္တဗလပေါရိသာ၊
ယေ တေ ဝသံ န အာယန္တိ, ဝသံ ဥပနယာမသေ [ဥပနိယျာမသေ (က။)]၊
ဧသာ မယှံ သကာ ဒိဋ္ဌိ, အဇိတံ ဩဇိနာမသေ။
အလာတဿ ဝစော သုတွာ, သုနာမော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘သဗ္ဗေ တုယှံ မဟာရာဇ, အမိတ္တာ ဝသမာဂတာ။
‘‘နိက္ခိတ္တသတ္ထာ ပစ္စတ္ထာ, နိဝါတမနုဝတ္တရေ၊
ဥတ္တမော ဥဿဝေါ အဇ္ဇ, န ယုဒ္ဓံ မမ ရုစ္စတိ။
‘‘အန္နပါနဉ္စ ခဇ္ဇဉ္စ, ခိပ္ပံ အဘိဟရန္တု တေ၊
ရမဿု ဒေဝ ကာမေဟိ, နစ္စဂီတေ သုဝါဒိတေ’’။
သုနာမဿ ဝစော သုတွာ, ဝိဇယော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘သဗ္ဗေ ကာမာ မဟာရာဇ, နိစ္စံ တဝ မုပဋ္ဌိတာ။
‘‘န ဟေတေ ဒုလ္လဘာ ဒေဝ, တဝ ကာမေဟိ မောဒိတုံ၊
သဒါပိ ကာမာ သုလဘာ, နေတံ စိတ္တမတံ [စိတ္တံ မတီ (က။)] မမ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၈။)‘‘သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါပိ, ဥပါသေမု ဗဟုဿုတံ၊
ယော နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ, အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ’’။
ဝိဇယဿ ဝစော သုတွာ, ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊
‘‘ယထာ ဝိဇယော ဘဏတိ, မယှမ္ပေတံဝ ရုစ္စတိ။
‘‘သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါပိ, ဥပါသေမု ဗဟုဿုတံ၊
ယော နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ, အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ။
‘‘သဗ္ဗေဝ သန္တာ ကရောထ မတိံ, ကံ ဥပါသေမု ပဏ္ဍိတံ၊
ယော [ကော (သီ။ ပီ။)] နဇ္ဇ ဝိနယေ ကင်္ခံ, အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ’’။
‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ, အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘အတ္ထာယံ မိဂဒါယသ္မိံ, အစေလော ဓီရသမ္မတော။
‘‘ဂုဏော ကဿပဂေါတ္တာယံ, သုတော စိတြကထီ ဂဏီ၊
တံ ဒေဝ [တဒေဝ (က။)] ပယိရုပါသေမု [ပယိရုပါသယ (သီ။ ပီ။)], သော နော ကင်္ခံ ဝိနေဿတိ’’။
‘‘အလာတဿ ဝစော သုတွာ, ရာဇာ စောဒေသိ သာရထိံ၊
‘‘မိဂဒါယံ ဂမိဿာမ, ယုတ္တံ ယာနံ ဣဓာနယ’’။
တဿ ယာနံ အယောဇေသုံ, ဒန္တံ ရူပိယပက္ခရံ [ရူပိယုပက္ခရံ (က။)]၊
သုက္ကမဋ္ဌပရိဝါရံ, ပဏ္ဍရံ ဒေါသိနာမုခံ။
‘‘တတြာသုံ ကုမုဒါယုတ္တာ, စတ္တာရော သိန္ဓဝါ ဟယာ၊
အနိလူပမသမုပ္ပါတာ [အနိလူပမသမုပ္ပါဒါ (က။)], သုဒန္တာ သောဏ္ဏမာလိနော။
‘‘သေတစ္ဆတ္တံ သေတရထော, သေတဿာ သေတဗီဇနီ၊
ဝေဒေဟော သဟမစ္စေဟိ, နိယျံ စန္ဒောဝ သောဘတိ။
‘‘တမနုယာယိံသု ဗဟဝေါ, ဣန္ဒိခဂ္ဂဓရာ [ဣန္ဒခဂ္ဂဓရာ (သီ။), ဣဋ္ဌိခဂ္ဂဓရာ (ပီ။)] ဗလီ၊
အဿပိဋ္ဌိဂတာ ဝီရာ, နရာ နရဝရာဓိပံ။
သော မုဟုတ္တံဝ ယာယိတွာ, ယာနာ ဩရုယှ ခတ္တိယော၊
ဝေဒေဟော သဟမစ္စေဟိ, ပတ္တီ ဂုဏမုပါဂမိ။
ယေပိ တတ္ထ တဒါ အာသုံ, ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘာ သမာဂတာ၊
န တေ အပနယီ ရာဇာ, အကတံ ဘူမိမာဂတေ။
(ဇာ၊၂၊၂၅၉။)‘‘တတော သော မုဒုကာ ဘိသိယာ, မုဒုစိတ္တကသန္ထတေ [မုဒုစိတ္တကဠန္ဒကေ (သီ။ ပီ။)]၊
မုဒုပစ္စတ္ထတေ ရာဇာ, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိ။
‘‘နိသဇ္ဇ ရာဇာ သမ္မောဒိ, ကထံ သာရဏိယံ တတော၊
‘‘ကစ္စိ ယာပနိယံ ဘန္တေ, ဝါတာနမဝိယဂ္ဂတာ [ဝါတာနမဝိသဂ္ဂတာ (သီ။ ပီ။), ဝါတာနမဝိယတ္တတာ (သျာ။)]။
‘‘ကစ္စိ အကသိရာ ဝုတ္တိ, လဘသိ [လဗ္ဘတိ (သီ။ ပီ။)] ပိဏ္ဍယာပနံ [ပိဏ္ဍိယာပနံ (သျာ။ က။)]၊
အပါဗာဓော စသိ ကစ္စိ, စက္ခုံ န ပရိဟာယတိ’’။
တံ ဂုဏော ပဋိသမ္မောဒိ, ဝေဒေဟံ ဝိနယေ ရတံ၊
‘‘ယာပနီယံ မဟာရာဇ, သဗ္ဗမေတံ တဒူဘယံ။
‘‘ကစ္စိ တုယှမ္ပိ ဝေဒေဟ, ပစ္စန္တာ န ဗလီယရေ၊
ကစ္စိ အရောဂံ ယောဂ္ဂံ တေ, ကစ္စိ ဝဟတိ ဝါဟနံ၊
ကစ္စိ တေ ဗျာဓယော နတ္ထိ, သရီရဿုပတာပိယာ’’ [သရီရဿုပတာပိကာ (သီ။ ပီ။), သရီရဿုပတာပနာ (?)]။
ပဋိသမ္မောဒိတော ရာဇာ, တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာ၊
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဉာယဉ္စ, ဓမ္မကာမော ရထေသဘော။
‘‘ကထံ ဓမ္မံ စရေ မစ္စော, မာတာပိတူသု ကဿပ၊
ကထံ စရေ အာစရိယေ, ပုတ္တဒါရေ ကထံ စရေ။
‘‘ကထံ စရေယျ ဝုဍ္ဎေသု, ကထံ သမဏဗြာဟ္မဏေ၊
ကထဉ္စ ဗလကာယသ္မိံ, ကထံ ဇနပဒေ စရေ။
‘‘ကထံ ဓမ္မံ စရိတွာန, မစ္စာ ဂစ္ဆန္တိ [ပေစ္စ ဂစ္ဆတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သုဂ္ဂတိံ၊
ကထဉ္စေကေ အဓမ္မဋ္ဌာ, ပတန္တိ နိရယံ အထော’’။
‘‘ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ, ကဿပေါ ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘‘သုဏောဟိ မေ မဟာရာဇ, သစ္စံ အဝိတထံ ပဒံ။
‘‘‘နတ္ထိ ဓမ္မစရိတဿ [ဓမ္မဿ စိဏ္ဏဿ (သီ။)], ဖလံ ကလျာဏပါပကံ၊
နတ္ထိ ဒေဝ ပရော လောကော, ကော တတော ဟိ ဣဓာဂတော။
(ဇာ၊၂၊၂၆၀။)‘‘‘နတ္ထိ ဒေဝ ပိတရော ဝါ, ကုတော မာတာ ကုတော ပိတာ၊
နတ္ထိ အာစရိယော နာမ, အဒန္တံ ကော ဒမေဿတိ။
‘‘‘သမတုလျာနိ ဘူတာနိ, နတ္ထိ ဇေဋ္ဌာပစာယိကာ၊
နတ္ထိ ဗလံ ဝီရိယံ ဝါ, ကုတော ဥဋ္ဌာနပေါရိသံ၊
နိယတာနိ ဟိ ဘူတာနိ, ယထာ ဂေါဋဝိသော တထာ။
‘‘‘လဒ္ဓေယျံ လဘတေ မစ္စော, တတ္ထ ဒါနဖလံ ကုတော၊
နတ္ထိ ဒါနဖလံ ဒေဝ, အဝသော ဒေဝဝီရိယော။
‘‘‘ဗာလေဟိ ဒါနံ ပညတ္တံ, ပဏ္ဍိတေဟိ ပဋိစ္ဆိတံ၊
အဝသာ ဒေန္တိ ဓီရာနံ, ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော။
‘‘‘သတ္တိမေ သဿတာ ကာယာ, အစ္ဆေဇ္ဇာ အဝိကောပိနော၊
တေဇော ပထဝီ အာပေါ စ, ဝါယော သုခံ ဒုခဉ္စိမေ၊
ဇီဝေ စ သတ္တိမေ ကာယာ, ယေသံ ဆေတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘‘နတ္ထိ ဟန္တာ ဝ ဆေတ္တာ ဝါ, ဟညေ ယေဝါပိ [ဟညရေ ဝါပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကောစိ နံ၊
အန္တရေနေဝ ကာယာနံ, သတ္ထာနိ ဝီတိဝတ္တရေ။
‘‘‘ယော စာပိ [ယောပါယံ (သီ။ ပီ။), ယော စာယံ (သျာ။ က။)] သိရမာဒါယ, ပရေသံ နိသိတာသိနာ၊
န သော ဆိန္ဒတိ တေ ကာယေ, တတ္ထ ပါပဖလံ ကုတော။
‘‘‘စုလ္လာသီတိမဟာကပ္ပေ, သဗ္ဗေ သုဇ္ဈန္တိ သံသရံ၊
အနာဂတေ တမှိ ကာလေ, သညတောပိ န သုဇ္ဈတိ။
‘‘‘စရိတွာပိ ဗဟုံ ဘဒြံ, နေဝ သုဇ္ဈန္တိနာဂတေ၊
ပါပဉ္စေပိ ဗဟုံ ကတွာ, တံ ခဏံ နာတိဝတ္တရေ။
‘‘‘အနုပုဗ္ဗေန နော သုဒ္ဓိ, ကပ္ပါနံ စုလ္လသီတိယာ၊
နိယတိံ နာတိဝတ္တာမ, ဝေလန္တမိဝ သာဂရော’’’။
ကဿပဿ ဝစော သုတွာ, အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘ယထာ ဘဒန္တော ဘဏတိ, မယှမ္ပေတံဝ ရုစ္စတိ။
‘‘အဟမ္ပိ ပုရိမံ ဇာတိံ, သရေ သံသရိတတ္တနော၊
ပိင်္ဂလော နာမဟံ အာသိံ, လုဒ္ဒေါ ဂေါဃာတကော ပုရေ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၁။)‘‘ဗာရာဏသိယံ ဖီတာယံ, ဗဟုံ ပါပံ ကတံ မယာ၊
ဗဟူ မယာ ဟတာ ပါဏာ, မဟိံသာ သူကရာ အဇာ။
‘‘တတော စုတော ဣဓ ဇာတော, ဣဒ္ဓေ သေနာပတီကုလေ၊
နတ္ထိ နူန ဖလံ ပါပံ, ယောဟံ [ပါပေ သောဟံ (သီ။ ပီ။)] န နိရယံ ဂတော။
အထေတ္ထ ဗီဇကော နာမ, ဒါသော အာသိ ပဋစ္စရီ [ပဠစ္စရီ (သီ။ ပီ။), ပဋဇ္ဇရီ (က။)]၊
ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တော, ဂုဏသန္တိကုပါဂမိ။
ကဿပဿ ဝစော သုတွာ, အလာတဿ စ ဘာသိတံ၊
ပဿသန္တော မုဟုံ ဥဏှံ, ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယိ။
တမနုပုစ္ဆိ ဝေဒေဟော, ‘‘ကိမတ္ထံ သမ္မ ရောဒသိ၊
ကိံ တေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ, ကိံ မံ ဝေဒေသိ ဝေဒနံ’’။
ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ, ဗီဇကော ဧတဒဗြဝိ၊
‘‘နတ္ထိ မေ ဝေဒနာ ဒုက္ခာ, မဟာရာဇ သုဏောဟိ မေ။
‘‘အဟမ္ပိ ပုရိမံ ဇာတိံ, သရာမိ သုခမတ္တနော၊
သာကေတာဟံ ပုရေ အာသိံ, ဘာဝသေဋ္ဌိ ဂုဏေ ရတော။
‘‘သမ္မတော ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘာနံ, သံဝိဘာဂရတော သုစိ၊
န စာပိ ပါပကံ ကမ္မံ, သရာမိ ကတမတ္တနော။
‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, ဣဓ ဇာတော ဒုရိတ္ထိယာ၊
ဂဗ္ဘမှိ ကုမ္ဘဒါသိယာ, ယတော ဇာတော သုဒုဂ္ဂတော။
‘‘ဧဝမ္ပိ ဒုဂ္ဂတော သန္တော, သမစရိယံ အဓိဋ္ဌိတော၊
ဥပဍ္ဎဘာဂံ ဘတ္တဿ, ဒဒါမိ ယော မေ ဣစ္ဆတိ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, သဒါ ဥပဝသာမဟံ၊
န စာပိ [န အဟံ (က။)] ဘူတေ ဟိံသာမိ, ထေယျဉ္စာပိ ဝိဝဇ္ဇယိံ။
‘‘သဗ္ဗမေဝ ဟိ နူနေတံ, သုစိဏ္ဏံ ဘဝတိ နိပ္ဖလံ၊
နိရတ္ထံ မညိဒံ သီလံ, အလာတော ဘာသတီ ယထာ။
‘‘ကလိမေဝ နူန ဂဏှာမိ, အသိပ္ပေါ ဓုတ္တကော ယထာ၊
ကဋံ အလာတော ဂဏှာတိ, ကိတဝေါသိက္ခိတော ယထာ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၂။)‘‘ဒွါရံ နပ္ပဋိပဿာမိ, ယေန ဂစ္ဆာမိ သုဂ္ဂတိံ၊
တသ္မာ ရာဇ ပရောဒါမိ, သုတွာ ကဿပဘာသိတံ’’။
ဗီဇကဿ ဝစော သုတွာ, ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊
‘‘နတ္ထိ ဒွါရံ သုဂတိယာ, နိယတိံ [နိယတံ (သျာ။)] ကင်္ခ ဗီဇက။
‘‘သုခံ ဝါ ယဒိ ဝါ ဒုက္ခံ, နိယတိယာ ကိရ လဗ္ဘတိ၊
သံသာရသုဒ္ဓိ သဗ္ဗေသံ, မာ တုရိတ္ထော [တုရိတော (သျာ။)] အနာဂတေ။
‘‘အဟမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ကလျာဏော, ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘေသု ဗျာဝဋော [ဝါဝဋော (က။)]၊
ဝေါဟာရမနုသာသန္တော, ရတိဟီနော တဒန္တရာ’’။
‘‘ပုနပိ ဘန္တေ ဒက္ခေမု, သင်္ဂတိ စေ ဘဝိဿတိ’’၊
ဣဒံ ဝတွာန ဝေဒေဟော, ပစ္စဂါ သနိဝေသနံ။
တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, ဥပဋ္ဌာနမှိ အင်္ဂတိ၊
အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘စန္ဒကေ မေ ဝိမာနသ္မိံ, သဒါ ကာမေ ဝိဓေန္တု မေ၊
မာ ဥပဂစ္ဆုံ အတ္ထေသု, ဂုယှပ္ပကာသိယေသု စ။
‘‘ဝိဇယော စ သုနာမော စ, သေနာပတိ အလာတကော၊
ဧတေ အတ္ထေ နိသီဒန္တု, ဝေါဟာရကုသလာ တယော’’။
ဣဒံ ဝတွာန ဝေဒေဟော, ကာမေဝ ဗဟုမညထ၊
န စာပိ ဗြာဟ္မဏိဗ္ဘေသု, အတ္ထေ ကိသ္မိဉ္စိ ဗျာဝဋော။
တတော ဒွေသတ္တရတ္တဿ, ဝေဒေဟဿတြဇာ ပိယာ၊
ရာဇကညာ ရုစာ [ရုဇာ (သီ။ ပီ။) ဧဝမုပရိပိ] နာမ, ဓာတိမာတရမဗြဝိ။
‘အလင်္ကရောထ မံ ခိပ္ပံ, သခိယော စာလင်္ကရောန္တု [စ ကရောန္တု (သီ။ ပီ။)] မေ၊
သုဝေ ပန္နရသော ဒိဗျော, ဂစ္ဆံ ဣဿရသန္တိကေ’ [ပိတုဿ သန္တိကေ (သျာ။)]။
တဿာ မာလျံ အဘိဟရိံသု, စန္ဒနဉ္စ မဟာရဟံ၊
မဏိသင်္ခမုတ္တာရတနံ, နာနာရတ္တေ စ အမ္ဗရေ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၃။)တဉ္စ သောဝဏ္ဏယေ [သောဏ္ဏမယေ (က။)] ပီဌေ, နိသိန္နံ ဗဟုကိတ္ထိယော၊
ပရိကိရိယ ပသောဘိံသု [အသောဘိံသု (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ရုစံ ရုစိရဝဏ္ဏိနိံ။
သာ စ သခိမဇ္ဈဂတာ, သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတာ၊
သတေရတာ အဗ္ဘမိဝ, စန္ဒကံ ပါဝိသီ ရုစာ။
ဥပသင်္ကမိတွာ ဝေဒေဟံ, ဝန္ဒိတွာ ဝိနယေ ရတံ၊
သုဝဏ္ဏခစိတေ [သုဝဏ္ဏဝိကတေ (သီ။ ပီ။)] ပီဌေ, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိ’’။
တဉ္စ ဒိသွာန ဝေဒေဟော, အစ္ဆရာနံဝ သင်္ဂမံ၊
ရုစံ သခိမဇ္ဈဂတံ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘ကစ္စိ ရမသိ ပါသာဒေ, အန္တောပေါက္ခရဏိံ ပတိ၊
ကစ္စိ ဗဟုဝိဓံ ခဇ္ဇံ, သဒါ အဘိဟရန္တိ တေ။
‘‘ကစ္စိ ဗဟုဝိဓံ မာလျံ, ဩစိနိတွာ ကုမာရိယော၊
ဃရကေ ကရောထ ပစ္စေကံ, ခိဍ္ဍာရတိရတာ မုဟုံ [အဟု (သျာ။ က။)]။
‘‘ကေန ဝါ ဝိကလံ တုယှံ, ကိံ ခိပ္ပံ အာဟရန္တု တေ၊
မနောကရဿု ကုဍ္ဍမုခီ [ကုဋ္ဋမုခီ (သီ။ ပီ။)], အပိ စန္ဒသမမှိပိ’’ [အပိ စန္ဒသမမ္ပိ တေ (က။)]။
ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ, ရုစာ ပိတရမဗြဝိ၊
‘‘သဗ္ဗမေတံ မဟာရာဇ, လဗ္ဘတိဿရသန္တိကေ။
‘‘သုဝေ ပန္နရသော ဒိဗျော, သဟဿံ အာဟရန္တု မေ၊
ယထာဒိန္နဉ္စ ဒဿာမိ, ဒါနံ သဗ္ဗဝနီသွဟံ’’ [သဗ္ဗဝဏီသွဟံ (သျာ။ က။)]။
ရုစာယ ဝစနံ သုတွာ, ရာဇာ အင်္ဂတိ မဗြဝိ၊
‘‘ဗဟုံ ဝိနာသိတံ ဝိတ္တံ, နိရတ္ထံ အဖလံ တယာ။
‘‘ဥပေါသထေ ဝသံ နိစ္စံ, အန္နပါနံ န ဘုဉ္ဇသိ၊
နိယတေတံ အဘုတ္တဗ္ဗံ, နတ္ထိ ပုညံ အဘုဉ္ဇတော’’။
‘‘ဗီဇကောပိ ဟိ သုတွာန, တဒါ ကဿပဘာသိတံ၊
ပဿသန္တော မုဟုံ ဥဏှံ, ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယိ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၄။)‘‘ယာဝ ရုစေ ဇီဝမာနာ [ဇီဝသိနော (သီ။ ပီ။)], မာ ဘတ္တမပနာမယိ၊
နတ္ထိ ဘဒ္ဒေ ပရော လောကော, ကိံ နိရတ္ထံ ဝိဟညသိ’’။
ဝေဒေဟဿ ဝစော သုတွာ, ရုစာ ရုစိရဝဏ္ဏိနီ၊
ဇာနံ ပုဗ္ဗာပရံ ဓမ္မံ, ပိတရံ ဧတဒဗြဝိ။
‘‘သုတမေဝ ပုရေ အာသိ, သက္ခိ [ပစ္စက္ခံ (က။)] ဒိဋ္ဌမိဒံ မယာ၊
ဗာလူပသေဝီ ယော ဟောတိ, ဗာလောဝ သမပဇ္ဇထ။
‘‘မူဠှော ဟိ မူဠှမာဂမ္မ, ဘိယျော မောဟံ နိဂစ္ဆတိ၊
ပတိရူပံ အလာတေန, ဗီဇကေန စ မုယှိတုံ။
‘‘တွဉ္စ ဒေဝါသိ သပ္ပညော, ဓီရော အတ္ထဿ ကောဝိဒေါ၊
ကထံ ဗာလေဟိ သဒိသံ, ဟီနဒိဋ္ဌိံ ဥပါဂမိ။
‘‘သစေပိ သံသာရပထေန သုဇ္ဈတိ, နိရတ္ထိယာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏဿ၊
ကီဋောဝ အဂ္ဂိံ ဇလိတံ အပါပတံ, ဥပပဇ္ဇတိ မောဟမူဠှော [မောမုဟော (သီ။ ပီ။)] နဂ္ဂဘာဝံ။
‘‘သံသာရသုဒ္ဓီတိ ပုရေ နိဝိဋ္ဌာ, ကမ္မံ ဝိဒူသေန္တိ ဗဟူ အဇာနံ [ဗဟူ ပဇာ (က။)]၊
ပုဗ္ဗေ ကလီ ဒုဂ္ဂဟိတောဝအတ္ထာ [အတ္ထော (က။), ဒုဂ္ဂဟိတောဝ’နတ္ထာ (?)], ဒုမ္မော စ ယာ ဗလိသာ အမ္ဗုဇောဝ။
‘‘ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ, မဟာရာဇ တဝတ္ထိယာ၊
ဥပမာယ မိဓေကစ္စေ, အတ္ထံ ဇာနန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
‘‘ဝါဏိဇာနံ ယထာ နာဝါ, အပ္ပမာဏဘရာ [အပ္ပမာဏဟရာ (ပီ။)] ဂရု၊
အတိဘာရံ သမာဒါယ, အဏ္ဏဝေ အဝသီဒတိ။
‘‘ဧဝမေဝ နရော ပါပံ, ထောကံ ထောကမ္ပိ အာစိနံ၊
အတိဘာရံ သမာဒါယ, နိရယေ အဝသီဒတိ။
‘‘န တာဝ ဘာရော ပရိပူရော, အလာတဿ မဟီပတိ၊
အာစိနာတိ စ တံ ပါပံ, ယေန ဂစ္ဆတိ ဒုဂ္ဂတိံ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၅။)‘‘ပုဗ္ဗေဝဿ ကတံ ပုညံ, အလာတဿ မဟီပတိ၊
တဿေဝ ဒေဝ နိဿန္ဒော, ယဉ္စေသော လဘတေ သုခံ။
‘‘ခီယတေ စဿ တံ ပုညံ, တထာ ဟိ အဂုဏေ ရတော၊
ဥဇုမဂ္ဂံ အဝဟာယ [အပါဟာယ (သီ။)], ကုမ္မဂ္ဂမနုဓာဝတိ။
‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ, ဩဟိတေ တုလမဏ္ဍလေ၊
ဥန္နမေတိ တုလာသီသံ, ဘာရေ ဩရောပိတေ သတိ။
‘‘ဧဝမေဝ နရော ပုညံ, ထောကံ ထောကမ္ပိ အာစိနံ၊
သဂ္ဂါတိမာနော ဒါသောဝ, ဗီဇကော သာတဝေ [သာဓဝေ (က။)] ရတော။
‘‘ယမဇ္ဇ ဗီဇကော ဒါသော, ဒုက္ခံ ပဿတိ အတ္တနိ၊
ပုဗ္ဗေဝဿ [ပုဗ္ဗေ တဿ (သီ။ ပီ။)] ကတံ ပါပံ, တမေသော ပဋိသေဝတိ။
‘‘ခီယတေ စဿ တံ ပါပံ, တထာ ဟိ ဝိနယေ ရတော၊
ကဿပဉ္စ သမာပဇ္ဇ, မာ ဟေဝုပ္ပထမာဂမာ။
‘‘ယံ ယဉှိ ရာဇ ဘဇတိ, သန္တံ ဝါ ယဒိ ဝါ အသံ၊
သီလဝန္တံ ဝိသီလံ ဝါ, ဝသံ တဿေဝ ဂစ္ဆတိ။
‘‘ယာဒိသံ ကုရုတေ မိတ္တံ, ယာဒိသံ စူပသေဝတိ၊
သောပိ တာဒိသကော ဟောတိ, သဟဝါသော ဟိ [သဟဝါသောပိ (က။)] တာဒိသော။
‘‘သေဝမာနော သေဝမာနံ, သမ္ဖုဋ္ဌော သမ္ဖုသံ ပရံ၊
သရော ဒိဒ္ဓေါ ကလာပံဝ, အလိတ္တမုပလိမ္ပတိ၊
ဥပလေပဘယာ [ဥပလိမ္ပဘယာ (က။)] ဓီရော, နေဝ ပါပသခါ သိယာ။
‘‘ပူတိမစ္ဆံ ကုသဂ္ဂေန, ယော နရော ဥပနယှတိ၊
ကုသာပိ ပူတိ ဝါယန္တိ, ဧဝံ ဗာလူပသေဝနာ။
‘‘တဂရဉ္စ ပလာသေန, ယော နရော ဥပနယှတိ၊
ပတ္တာပိ သုရဘိ ဝါယန္တိ, ဧဝံ ဓီရူပသေဝနာ။
‘‘တသ္မာ ပတ္တပုဋဿေဝ [ဖလပုဋဿေဝ (သီ။ ပီ။)], ဉတွာ သမ္ပာကမတ္တနော၊
အသန္တေ နောပသေဝေယျ, သန္တေ သေဝေယျ ပဏ္ဍိတော၊
အသန္တော နိရယံ နေန္တိ, သန္တော ပါပေန္တိ သုဂ္ဂတိံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၆၆။)အဟမ္ပိ ဇာတိယော သတ္တ, သရေ သံသရိတတ္တနော၊
အနာဂတာပိ သတ္တေဝ, ယာ ဂမိဿံ ဣတော စုတာ။
‘‘ယာ မေ သာ သတ္တမီ ဇာတိ, အဟု ပုဗ္ဗေ ဇနာဓိပ၊
ကမ္မာရပုတ္တော မဂဓေသု, အဟုံ ရာဇဂဟေ ပုရေ။
‘‘ပါပံ သဟာယမာဂမ္မ, ဗဟုံ ပါပံ ကတံ မယာ၊
ပရဒါရဿ ဟေဌေန္တော, စရိမှာ အမရာ ဝိယ။
‘‘တံ ကမ္မံ နိဟိတံ အဋ္ဌာ, ဘသ္မစ္ဆန္နောဝ ပါဝကော၊
အထ အညေဟိ ကမ္မေဟိ, အဇာယိံ ဝံသဘူမိယံ။
‘‘ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိကုလေ, ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ၊
ဧကပုတ္တော မဟာရာဇ, နိစ္စံ သက္ကတပူဇိတော။
‘‘တတ္ထ မိတ္တံ အသေဝိဿံ, သဟာယံ သာတဝေ ရတံ၊
ပဏ္ဍိတံ သုတသမ္ပန္နံ, သော မံ အတ္ထေ နိဝေသယိ။
‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ, ဗဟုံ ရတ္တိံ ဥပါဝသိံ၊
တံ ကမ္မံ နိဟိတံ အဋ္ဌာ, နိဓီဝ ဥဒကန္တိကေ။
‘‘အထ ပါပါန ကမ္မာနံ, ယမေတံ မဂဓေ ကတံ၊
ဖလံ ပရိယာဂ မံ [ပရိယာဂ တံ (သီ။), ပရိယာဂတံ (သျာ။ ပီ။)] ပစ္ဆာ, ဘုတွာ ဒုဋ္ဌဝိသံ ယထာ။
‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, ရောရုဝေ နိရယေ စိရံ၊
သကမ္မုနာ အပစ္စိဿံ, တံ သရံ န သုခံ လဘေ။
‘‘ဗဟုဝဿဂဏေ တတ္ထ, ခေပယိတွာ ဗဟုံ ဒုခံ၊
ဘိန္နာဂတေ [ဘေဏ္ဏာကဋေ (သီ။ ပီ။)] အဟုံ ရာဇ, ဆဂလော ဥဒ္ဓတပ္ဖလော [ဆကလော ဥဒ္ဓိတပ္ဖလော (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သာတပုတ္တာ မယာ ဝူဠှာ, ပိဋ္ဌိယာ စ ရထေန စ၊
တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော, ပရဒါရဂမနဿ မေ။
‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, ကပိ အာသိံ ဗြဟာဝနေ၊
နိလုဉ္စိတဖလော [နိလိစ္ဆိတဖလော (သီ။ ပီ။)] ယေဝ, ယူထပေန ပဂဗ္ဘိနာ၊
တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော, ပရဒါရဂမနဿ မေ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၇။)‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, ဒဿနေသု [ဒသဏ္ဏေသု (သီ။ ပီ။), ဒသန္နေသု (သျာ။)] ပသူ အဟုံ၊
နိလုဉ္စိတော ဇဝေါ ဘဒြော, ယောဂ္ဂံ ဝူဠှံ စိရံ မယာ၊
တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော, ပရဒါရဂမနဿ မေ။
‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, ဝဇ္ဇီသု ကုလမာဂမာ၊
နေဝိတ္ထီ န ပုမာ အာသိံ, မနုဿတ္တေ သုဒုလ္လဘေ၊
တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒော, ပရဒါရဂမနဿ မေ။
‘‘တတော စုတာဟံ ဝေဒေဟ, အဇာယိံ နန္ဒနေ ဝနေ၊
ဘဝနေ တာဝတိံသာဟံ, အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ [ဝရဝဏ္ဏိနီ (က။)]။
‘‘ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊
ကုသလာ နစ္စဂီတဿ, သက္ကဿ ပရိစာရိကာ။
‘‘တတ္ထ ဌိတာဟံ ဝေဒေဟ, သရာမိ ဇာတိယော ဣမာ၊
အနာဂတာပိ သတ္တေဝ, ယာ ဂမိဿံ ဣတော စုတာ။
‘‘ပရိယာဂတံ တံ ကုသလံ, ယံ မေ ကောသမ္ဗိယံ ကတံ၊
ဒေဝေ စေဝ မနုဿေ စ, သန္ဓာဝိဿံ ဣတော စုတာ။
‘‘သတ္တ ဇစ္စော [ဇစ္စာ (သျာ။ ပီ။)] မဟာရာဇ, နိစ္စံ သက္ကတပူဇိတာ၊
ထီဘာဝါပိ န မုစ္စိဿံ, ဆဋ္ဌာ နိဂတိယော [ဆဋ္ဌာ ဂတိယော (သျာ။)] ဣမာ။
‘‘သတ္တမီ စ ဂတိ ဒေဝ, ဒေဝပုတ္တော မဟိဒ္ဓိကော၊
ပုမာ ဒေဝေါ ဘဝိဿာမိ [ဘဝိဿတိ (က။)], ဒေဝကာယသ္မိမုတ္တမော။
‘‘အဇ္ဇာပိ သန္တာနမယံ, မာလံ ဂန္ထေန္တိ နန္ဒနေ၊
ဒေဝပုတ္တော ဇဝေါ နာမ, ယော မေ မာလံ ပဋိစ္ဆတိ။
‘‘မုဟုတ္တော ဝိယ သော ဒိဗျော, ဣဓ ဝဿာနိ သောဠသ၊
ရတ္တိန္ဒိဝေါ စ သော ဒိဗျော, မာနုသိံ သရဒေါသတံ။
‘‘ဣတိ ကမ္မာနိ အနွေန္တိ, အသင်္ခေယျာပိ ဇာတိယော၊
ကလျာဏံ ယဒိ ဝါ ပါပံ, န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတိ [ပနဿတိ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၆၈။)‘‘ယော ဣစ္ဆေ ပုရိသော ဟောတုံ, ဇာတိံ ဇာတိံ [ဇာတိဇာတိံ (သီ။ ပီ။)] ပုနပ္ပုနံ၊
ပရဒါရံ ဝိဝဇ္ဇေယျ, ဓောတပါဒေါဝ ကဒ္ဒမံ။
‘‘ယာ ဣစ္ဆေ ပုရိသော ဟောတုံ, ဇာတိံ ဇာတိံ ပုနပ္ပုနံ၊
သာမိကံ အပစာယေယျ, ဣန္ဒံဝ ပရိစာရိကာ။
‘‘ယော ဣစ္ဆေ ဒိဗျဘောဂဉ္စ, ဒိဗ္ဗမာယုံ ယသံ သုခံ၊
ပါပါနိ ပရိဝဇ္ဇေတွာ [ပရိဝဇ္ဇေယျ (က။)], တိဝိဓံ ဓမ္မမာစရေ။
‘‘ကာယေန ဝါစာ မနသာ, အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊
အတ္တနော ဟောတိ အတ္ထာယ, ဣတ္ထီ ဝါ ယဒိ ဝါ ပုမာ။
‘‘ယေ ကေစိမေ မာနုဇာ ဇီဝလောကေ, ယသဿိနော သဗ္ဗသမန္တဘောဂါ၊
အသံသယံ တေဟိ ပုရေ သုစိဏ္ဏံ, ကမ္မဿကာသေ ပုထု သဗ္ဗသတ္တာ။
‘‘ဣင်္ဃာနုစိန္တေသိ သယမ္ပိ ဒေဝ, ကုတောနိဒါနာ တေ ဣမာ ဇနိန္ဒ၊
ယာ တေ ဣမာ အစ္ဆရာသန္နိကာသာ, အလင်္ကတာ ကဉ္စနဇာလဆန္နာ’’။
ဣစ္စေဝံ ပိတရံ ကညာ, ရုစာ တောသေသိ အင်္ဂတိံ၊
မူဠှဿ မဂ္ဂမာစိက္ခိ, ဓမ္မမက္ခာသိ သုဗ္ဗတာ။
အထာဂမာ ဗြဟ္မလောကာ, နာရဒေါ မာနုသိံ ပဇံ၊
ဇမ္ဗုဒီပံ အဝေက္ခန္တော, အဒ္ဒါ ရာဇာနမင်္ဂတိံ။
‘‘တတော ပတိဋ္ဌာ ပါသာဒေ, ဝေဒေဟဿ ပုရတ္ထတော [ပုရက္ခတော (သျာ။ က။)]၊
တဉ္စ ဒိသွာနာနုပ္ပတ္တံ, ရုစာ ဣသိမဝန္ဒထ။
‘‘အထာသနမှာ ဩရုယှ, ရာဇာ ဗျထိတမာနသော [ဗျမှိတမာနသော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
နာရဒံ ပရိပုစ္ဆန္တော, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
(ဇာ၊၂၊၂၆၉။)‘‘ကုတော နု အာဂစ္ဆသိ ဒေဝဝဏ္ဏိ, ဩဘာသယံ သဗ္ဗဒိသာ [သံဝရိံ (သီ။ ပီ။)] စန္ဒိမာဝ၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော နာမဂေါတ္တံ, ကထံ တံ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’။
‘‘အဟဉှိ ဒေဝတော ဣဒါနိ ဧမိ, ဩဘာသယံ သဗ္ဗဒိသာ [သံဝရိံ (သီ။ ပီ။)] စန္ဒိမာဝ၊
အက္ခာမိ တေ ပုစ္ဆိတော နာမဂေါတ္တံ, ဇာနန္တိ မံ နာရဒေါ ကဿပေါ စ’’။
‘‘အစ္ဆေရရူပံ တဝ [ဝတ (သီ။ ပီ။)] ယာဒိသဉ္စ, ဝေဟာယသံ ဂစ္ဆသိ တိဋ္ဌသီ စ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ, အထ ကေန ဝဏ္ဏေန တဝါယမိဒ္ဓိ’’။
‘‘သစ္စဉ္စ ဓမ္မော စ ဒမော စ စာဂေါ, ဂုဏာ မမေတေ ပကတာ ပုရာဏာ၊
တေဟေဝ ဓမ္မေဟိ သုသေဝိတေဟိ, မနောဇဝေါ ယေန ကာမံ ဂတောသ္မိ’’။
‘‘အစ္ဆေရမာစိက္ခသိ ပုညသိဒ္ဓိံ, သစေ ဟိ ဧတေဟိ [ဧတေ တွံ (သီ။ ပီ။)] ယထာ ဝဒေသိ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ, ပုဋ္ဌော စ မေ သာဓု ဝိယာကရောဟိ’’။
‘‘ပုစ္ဆဿု မံ ရာဇ တဝေသ အတ္ထော, ယံ သံသယံ ကုရုသေ ဘူမိပါလ၊
အဟံ တံ နိဿံသယတံ ဂမေမိ, နယေဟိ ဉာယေဟိ စ ဟေတုဘီ စ’’။
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ နာရဒ ဧတမတ္ထံ, ပုဋ္ဌော စ မေ နာရဒ မာ မုသာ ဘဏိ၊
အတ္ထိ နု ဒေဝါ ပိတရော နု အတ္ထိ, လောကော ပရော အတ္ထိ ဇနော ယမာဟု’’။
(ဇာ၊၂၊၂၇၀။)‘‘အတ္ထေဝ ဒေဝါ ပိတရော စ အတ္ထိ, လောကော ပရော အတ္ထိ ဇနော ယမာဟု၊
ကာမေသု ဂိဒ္ဓါ စ နရာ ပမူဠှာ, လောကံ ပရံ န ဝိဒူ မောဟယုတ္တာ’’။
‘‘အတ္ထီတိ စေ နာရဒ သဒ္ဒဟာသိ, နိဝေသနံ ပရလောကေ မတာနံ၊
ဣဓေဝ မေ ပဉ္စ သတာနိ ဒေဟိ, ဒဿာမိ တေ ပရလောကေ သဟဿံ’’။
‘‘ဒဇ္ဇေမု ခေါ ပဉ္စ သတာနိ ဘောတော, ဇညာမု စေ သီလဝန္တံ ဝဒညုံ [ဝတညုံ (က။)]၊
လုဒ္ဒံ တံ ဘောန္တံ နိရယေ ဝသန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘ဣဓေဝ ယော ဟောတိ အဓမ္မသီလော [အကမ္မသီလော (ပီ။)], ပါပါစာရော အလသော လုဒ္ဒကမ္မော၊
န ပဏ္ဍိတာ တသ္မိံ ဣဏံ ဒဒန္တိ, န ဟိ အာဂမော ဟောတိ တထာဝိဓမှာ။
‘‘ဒက္ခဉ္စ ပေါသံ မနုဇာ ဝိဒိတွာ, ဥဋ္ဌာနကံ [ဥဋ္ဌာဟကံ (သီ။)] သီလဝန္တံ ဝဒညုံ၊
သယမေဝ ဘောဂေဟိ နိမန္တယန္တိ, ကမ္မံ ကရိတွာ ပုန မာဟရေသိ’’။
‘‘ဣတော စုတော [ဂတော (သီ။ ပီ။)] ဒက္ခသိ တတ္ထ ရာဇ, ကာကောလသံဃေဟိ ဝိကဿမာနံ [ကာကောဠသံဃေဟိပိ ကဍ္ဎမာနံ (သီ။ ပီ။)]၊
တံ ခဇ္ဇမာနံ နိရယေ ဝသန္တံ, ကာကေဟိ ဂိဇ္ဈေဟိ စ သေနကေဟိ [သောဏကေဟိ (သျာ။ က။)]၊
သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
(ဇာ၊၂၊၂၇၁။)‘‘အန္ဓံတမံ တတ္ထ န စန္ဒသူရိယာ, နိရယော သဒါ တုမုလော ဃောရရူပေါ၊
သာ နေဝ ရတ္တီ န ဒိဝါ ပညာယတိ, တထာဝိဓေ ကော ဝိစရေ ဓနတ္ထိကော။
‘‘သဗလော စ သာမော စ ဒုဝေ သုဝါနာ, ပဝဒ္ဓကာယာ ဗလိနော မဟန္တာ၊
ခါဒန္တိ ဒန္တေဟိ အယောမယေဟိ, ဣတော ပဏုန္နံ ပရလောကပတ္တံ [ပရလောကေ ပတန္တံ (က။)]။
‘‘တံ ခဇ္ဇမာနံ နိရယေ ဝသန္တံ, လုဒ္ဒေဟိ ဝါဠေဟိ အဃမ္မိဂေဟိ စ၊
သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘ဥသူဟိ သတ္တီဟိ စ သုနိသိတာဟိ, ဟနန္တိ ဝိဇ္ဈန္တိ စ ပစ္စမိတ္တာ [ပေါထယန္တိ (က။)]၊
ကာဠူပကာဠာ နိရယမှိ ဃောရေ, ပုဗ္ဗေ နရံ ဒုက္ကဋကမ္မကာရိံ။
‘‘တံ ဟညမာနံ နိရယေ ဝဇန္တံ, ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဿသ္မိံ ဝိပ္ဖါလိတူဒရံ၊
သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘သတ္တီ ဥသူ တောမရဘိဏ္ဍိဝါလာ, ဝိဝိဓာဝုဓာ ဝဿန္တိ တတ္ထ ဒေဝါ၊
ပတန္တိ အင်္ဂါရမိဝစ္စိမန္တော, သိလာသနီ ဝဿတိ လုဒ္ဒကမ္မေ။
‘‘ဥဏှော စ ဝါတော နိရယမှိ ဒုဿဟော, န တမှိ သုခံ လဗ္ဘတိ [သေတိ (က။)] ဣတ္တရမ္ပိ၊
တံ တံ ဝိဓာဝန္တမလေနမာတုရံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
(ဇာ၊၂၊၂၇၂။)‘‘သန္ဓာဝမာနမ္ပိ [သန္ဓာဝမာနံ တံ (သီ။ ပီ။)] ရထေသု ယုတ္တံ, သဇောတိဘူတံ ပထဝိံ ကမန္တံ၊
ပတောဒလဋ္ဌီဟိ သုစောဒယန္တံ [သုစောဒိယန္တံ (သီ။ ပီ။)], ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘တမာရုဟန္တံ ခုရသဉ္စိတံ ဂိရိံ, ဝိဘိံသနံ ပဇ္ဇလိတံ ဘယာနကံ၊
သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘တမာရုဟန္တံ ပဗ္ဗတသန္နိကာသံ, အင်္ဂါရရာသိံ ဇလိတံ ဘယာနကံ၊
သုဒဍ္ဎဂတ္တံ ကပဏံ ရုဒန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
‘‘အဗ္ဘကူဋသမာ ဥစ္စာ, ကဏ္ဋကနိစိတာ [ကဏ္ဋကာပစိတာ (သီ။ ပီ။), ကဏ္ဋကာဟိစိတာ (သျာ။)] ဒုမာ၊
အယောမယေဟိ တိက္ခေဟိ, နရလောဟိတပါယိဘိ။
‘‘တမာရုဟန္တိ နာရိယော, နရာ စ ပရဒါရဂူ၊
စောဒိတာ သတ္တိဟတ္ထေဟိ, ယမနိဒ္ဒေသကာရိဘိ။
‘‘တမာရုဟန္တံ နိရယံ, သိမ္ဗလိံ ရုဟရိမက္ခိတံ၊
ဝိဒဍ္ဎကာယံ [ဝိဒုဋ္ဌကာယံ (ပီ။)] ဝိတစံ, အာတုရံ ဂါဠှဝေဒနံ။
‘‘ပဿသန္တံ မုဟုံ ဥဏှံ, ပုဗ္ဗကမ္မာပရာဓိကံ၊
ဒုမဂ္ဂေ ဝိတစံ ဂတ္တံ [ဒုမဂ္ဂဝိဋပဂ္ဂတံ (သီ။)], ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓနံ။
‘‘အဗ္ဘကူဋသမာ ဥစ္စာ, အသိပတ္တာစိတာ ဒုမာ၊
အယောမယေဟိ တိက္ခေဟိ, နရလောဟိတပါယိဘိ။
‘‘တမာရုဟန္တံ အသိပတ္တပါဒပံ, အသီဟိ တိက္ခေဟိ စ ဆိဇ္ဇမာနံ [ပဘိဇ္ဇမာနံ (က။)]၊
သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ ရုဟိရံ သဝန္တံ, ကော စောဒယေ ပရလောကေ သဟဿံ။
(ဇာ၊၂၊၂၇၃။)‘‘တတော နိက္ခန္တမတ္တံ တံ, အသိပတ္တာစိတာ ဒုမာ [အသိပတ္တနိရယာ ဒုခါ (သီ။ ပီ။)]၊
သမ္ပတိတံ ဝေတရဏိံ, ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓနံ။
‘‘ခရာ ခရောဒကာ [ခါရောဒိကာ (သီ။), ခရောဒိကာ (ပီ။)] တတ္တာ, ဒုဂ္ဂါ ဝေတရဏီ နဒီ၊
အယောပေါက္ခရသဉ္ဆန္နာ, တိက္ခာ ပတ္တေဟိ သန္ဒတိ။
‘‘တတ္ထ သဉ္ဆိန္နဂတ္တံ တံ, ဝုယှန္တံ ရုဟိရမက္ခိတံ၊
ဝေတရညေ အနာလမ္ဗေ, ကော တံ ယာစေယျ တံ ဓနံ’’။
‘‘ဝေဓာမိ ရုက္ခော ဝိယ ဆိဇ္ဇမာနော, ဒိသံ န ဇာနာမိ ပမူဠှသညော၊
ဘယာနုတပ္ပါမိ မဟာ စ မေ ဘယာ, သုတွာန ကထာ [ဂါထာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] တဝ ဘာသိတာ ဣသေ။
‘‘အာဒိတ္တေ ဝါရိမဇ္ဈံဝ, ဒီပံဝေါဃေ မဟဏ္ဏဝေ၊
အန္ဓကာရေဝ ပဇ္ဇောတော, တွံ နောသိ သရဏံ ဣသေ။
‘‘အတ္ထဉ္စ ဓမ္မံ အနုသာသ မံ ဣသေ, အတီတမဒ္ဓါ အပရာဓိတံ မယာ၊
အာစိက္ခ မေ နာရဒ သုဒ္ဓိမဂ္ဂံ, ယထာ အဟံ နော နိရယံ ပတေယျံ’’။
‘‘ယထာ အဟု ဓတရဋ္ဌော ( ) [ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ဦနံ ဝိယ ဒိဿတိ], ဝေဿာမိတ္တော အဋ္ဌကော ယာမတဂ္ဂိ၊
ဥသိန္ဒရော စာပိ သိဝီ စ ရာဇာ, ပရိစာရကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ။
‘‘ဧတေ စညေ စ ရာဇာနော, ယေ သဂ္ဂဝိသယံ [သက္ကဝိသယံ (သီ။ ပီ။)] ဂတာ၊
အဓမ္မံ ပရိဝဇ္ဇေတွာ, ဓမ္မံ စရ မဟီပတိ။
‘‘အန္နဟတ္ထာ စ တေ ဗျမှေ, ဃောသယန္တု ပုရေ တဝ၊
ကော ဆာတော ကော စ တသိတော, ကော မာလံ ကော ဝိလေပနံ၊
နာနာရတ္တာနံ ဝတ္ထာနံ, ကော နဂ္ဂေါ ပရိဒဟိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၂၇၄။)‘‘ကော ပန္ထေ ဆတ္တမာနေတိ [ဆတ္တ’မာဒေတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပါဒုကာ စ မုဒူ သုဘာ၊
ဣတိ သာယဉ္စ ပါတော စ, ဃောသယန္တု ပုရေ တဝ။
‘‘ဇိဏ္ဏံ ပေါသံ ဂဝဿဉ္စ, မာဿု ယုဉ္ဇ ယထာ ပုရေ၊
ပရိဟာရဉ္စ ဒဇ္ဇာသိ, အဓိကာရကတော ဗလီ။
‘‘ကာယော တေ ရထသညာတော, မနောသာရထိကော လဟု၊
အဝိဟိံသာသာရိတက္ခော, သံဝိဘာဂပဋိစ္ဆဒေါ။
‘‘ပါဒသညမနေမိယော, ဟတ္ထသညမပက္ခရော၊
ကုစ္ဆိသညမနဗ္ဘန္တော, ဝါစာသညမကူဇနော။
‘‘သစ္စဝါကျသမတ္တင်္ဂေါ, အပေသုညသုသညတော၊
ဂိရာသခိလနေလင်္ဂေါ, မိတဘာဏိသိလေသိတော။
‘‘သဒ္ဓါလောဘသုသင်္ခါရော, နိဝါတဉ္ဇလိကုဗ္ဗရော၊
အထဒ္ဓတာနတီသာကော [အတ္ထဒ္ဓတာနတီသာကော (သီ။ ပီ။)], သီလသံဝရနန္ဓနော။
‘‘အက္ကောဓနမနုဂ္ဃါတီ, ဓမ္မပဏ္ဍရဆတ္တကော၊
ဗာဟုသစ္စမပါလမ္ဗော, ဌိတစိတ္တမုပါဓိယော [ဓိတိစိတ္တမုပါဓိယော (က။)]။
‘‘ကာလညုတာစိတ္တသာရော, ဝေသာရဇ္ဇတိဒဏ္ဍကော၊
နိဝါတဝုတ္တိယောတ္တကော [နိဝါတဝုတ္တိယောတ္တင်္ဂေါ (က။)], အနတိမာနယုဂေါ လဟု။
‘‘အလီနစိတ္တသန္ထာရော, ဝုဒ္ဓိသေဝီ ရဇောဟတော၊
သတိ ပတောဒေါ ဓီရဿ, ဓိတိ ယောဂေါ စ ရသ္မိယော။
‘‘မနော ဒန္တံ ပထံ နေတိ [ပထ’နွေတိ (သီ။ ပီ။)], သမဒန္တေဟိ ဝါဟိဘိ၊
ဣစ္ဆာ လောဘော စ ကုမ္မဂ္ဂေါ, ဥဇုမဂ္ဂေါ စ သံယမော။
‘‘ရူပေ သဒ္ဒေ ရသေ ဂန္ဓေ, ဝါဟနဿ ပဓာဝတော၊
ပညာ အာကောဋနီ ရာဇ, တတ္ထ အတ္တာဝ သာရထိ။
‘‘သစေ ဧတေန ယာနေန, သမစရိယာ ဒဠှာ ဓိတိ၊
သဗ္ဗကာမဒုဟော ရာဇ, န ဇာတု နိရယံ ဝဇေ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၇၅။)‘‘အလာတော ဒေဝဒတ္တောသိ, သုနာမော အာသိ ဘဒ္ဒဇိ၊
ဝိဇယော သာရိပုတ္တောသိ, မောဂ္ဂလ္လာနောသိ ဗီဇကော။
‘‘သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော, ဂုဏော အာသိ အစေလကော၊
အာနန္ဒော သာ ရုစာ အာသိ, ယာ ရာဇာနံ ပသာဒယိ။
‘‘ဦရုဝေဠကဿပေါ ရာဇာ, ပါပဒိဋ္ဌိ တဒါ အဟု၊
မဟာဗြဟ္မာ ဗောဓိသတ္တော, ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။
မဟာနာရဒကဿပဇာတကံ အဋ္ဌမံ။
ဒေါဟဠကဏ္ဍံ
‘‘ပဏ္ဍု ကိသိယာသိ ဒုဗ္ဗလာ, ဝဏ္ဏရူပံ [ဝဏ္ဏရူပေ (က။)] နတဝေဒိသံ ပုရေ၊
ဝိမလေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ, ကီဒိသီ တုယှံ သရီရဝေဒနာ’’။
‘‘ဓမ္မော မနုဇေသု မာတီနံ [မာတိနံ (သီ။ ပီ။)], ဒေါဟဠော နာမ ဇနိန္ဒ ဝုစ္စတိ၊
ဓမ္မာဟတံ နာဂကုဉ္ဇရ, ဝိဓုရဿ ဟဒယာဘိပတ္ထယေ’’။
‘‘စန္ဒံ ခေါ တွံ ဒေါဟဠာယသိ, သူရိယံ ဝါ အထ ဝါပိ မာလုတံ၊
ဒုလ္လဘဉှိ [ဒုလ္လဘေ (သီ။ ပီ။)] ဝိဓုရဿ ဒဿနံ [ဒဿနေ (သီ။ ပီ။)], ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတိ’’။
‘‘ကိန္နု တာတ တုဝံ ပဇ္ဈာယသိ, ပဒုမံ ဟတ္ထဂတံဝ တေ မုခံ၊
ကိန္နု ဒုမ္မနရူပေါသိ ဣဿရ, မာ တွံ သောစိ အမိတ္တတာပန’’။
(ဇာ၊၂၊၂၇၆။)‘‘မာတာ ဟိ တဝ ဣရန္ဓတိ [ဣရန္ဒတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ဝိဓုရဿ ဟဒယံ ဓနိယတိ၊
ဒုလ္လဘဉှိ ဝိဓုရဿ ဒဿနံ, ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတိ’’။
‘‘တဿ ဘတ္တုပရိယေသနံ [ဘတ္တုပရိယေသနံ (သီ။ ပီ။)] စရ, ယော ဝိဓုရမိဓ မာနယိဿတိ’’၊
‘‘ပိတုနော စ သာ သုတွာန ဝါကျံ, ရတ္တိံ နိက္ခမ္မ အဝဿုတိံ စရိ’’။
‘‘ကေ ဂန္ဓဗ္ဗေ ရက္ခသေ စ နာဂေ, ကေ ကိမ္ပုရိသေ စာပိ မာနုသေ၊
ကေ ပဏ္ဍိတေ သဗ္ဗကာမဒဒေ [သဗ္ဗကာမဒေ (သီ။ ပီ။)], ဒီဃရတ္တံ ဘတ္တာ မေ ဘဝိဿတိ’’။
‘‘အဿာသ ဟေဿာမိ တေ ပတိ, ဘတ္တာ တေ ဟေဿာမိ အနိန္ဒလောစနေ၊
ပညာ ဟိ မမံ တထာဝိဓာ, အဿာသ ဟေဿသိ ဘရိယာ မမ။
‘‘အဝစာသိ ပုဏ္ဏကံ ဣရန္ဓတီ [ဣရန္ဒတီ (သီ။ ပီ။)], ပုဗ္ဗပထာနုဂတေန စေတသာ၊
ဧဟိ ဂစ္ဆာမ ပိတု မမန္တိကေ [ပိတု မမ သန္တိကံ (က။)], ဧသောဝ တေ ဧတမတ္ထံ ပဝက္ခတိ။
‘‘အလင်္ကတာ သုဝသနာ, မာလိနီ စန္ဒနုဿဒါ၊
ယက္ခံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန, ပိတုသန္တိကုပါဂမိ’’။
‘‘နာဂဝရ ဝစော သုဏောဟိ မေ, ပတိရူပံ ပဋိပဇ္ဇ သုင်္ကိယံ၊
ပတ္ထေမိ အဟံ ဣရန္ဓတိံ, တာယ သမင်္ဂိံ ကရောဟိ မံ တုဝံ။
‘‘သတံ ဟတ္ထီ သတံ အဿာ, သတံ အဿတရီရထာ၊
သတံ ဝလဘိယော ပုဏ္ဏာ, နာနာရတ္နဿ ကေဝလာ၊
တေ နာဂ ပဋိပဇ္ဇဿု, ဓီတရံ ဒေဟိရန္ဓတိံ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၇၇။)‘‘ယာဝ အာမန္တယေ ဉာတီ, မိတ္တေ စ သုဟဒဇ္ဇနေ [သုဟဒံဇနံ (သီ။ ပီ။)]၊
အနာမန္တ ကတံ ကမ္မံ, တံ ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတိ’’။
တတော သော ဝရုဏော နာဂေါ, ပဝိသိတွာ နိဝေသနံ၊
ဘရိယံ အာမန္တယိတွာန, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘အယံ သော ပုဏ္ဏကော ယက္ခော, ယာစတီ မံ ဣရန္ဓတိံ၊
ဗဟုနာ ဝိတ္တလာဘေန, တဿ ဒေမ ပိယံ မမံ’’။
‘‘န ဓနေန န ဝိတ္တေန, လဗ္ဘာ အမှံ ဣရန္ဓတီ၊
သစေ စ ခေါ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ, ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေယျ၊
ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ, နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ’’။
တတော သော ဝရုဏော နာဂေါ, နိက္ခမိတွာ နိဝေသနာ၊
ပုဏ္ဏကာမန္တယိတွာန, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘န ဓနေန န ဝိတ္တေန, လဗ္ဘာ အမှံ ဣရန္ဓတီ၊
သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ, ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေသိ၊
ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ, နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ’’။
‘‘ယံ ပဏ္ဍိတောတျေကေ ဝဒန္တိ လောကေ, တမေဝ ဗာလောတိ ပုနာဟု အညေ၊
အက္ခာဟိ မေ ဝိပ္ပဝဒန္တိ ဧတ္ထ, ကံ ပဏ္ဍိတံ နာဂ တုဝံ ဝဒေသိ’’။
‘‘ကောရဗျရာဇဿ ဓနဉ္စယဿ [ဓနဉ္ဇယဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ယဒိ တေ သုတော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ၊
အာနေဟိ တံ ပဏ္ဍိတံ ဓမ္မလဒ္ဓါ, ဣရန္ဓတီ ပဒစရာ [ပဒ္ဓစရာ (သီ။ ပီ။), ပဋ္ဌစရာ (သျာ။ က။)] တေ ဟောတု။
‘‘ဣဒဉ္စ သုတွာ ဝရုဏဿ ဝါကျံ, ဥဋ္ဌာယ ယက္ခော ပရမပ္ပတီတော၊
တတ္ထေဝ သန္တော ပုရိသံ အသံသိ, အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တံ။
(ဇာ၊၂၊၂၇၈။)‘‘ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ, ကာစမှိစမယာ [ကာစမှမယာ (သီ။), ကာစမ္ဘမယာ (ပီ။)] ခုရာ၊
ဇမ္ဗောနဒဿ ပါကဿ, သုဝဏ္ဏဿ ဥရစ္ဆဒေါ’’။
‘‘ဒေဝဝါဟဝဟံ ယာနံ, အဿမာရုယှ ပုဏ္ဏကော၊
အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု, ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ [အန္တလိက္ခံ (က။)]။
‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကာမရာဂေန [ကာမဝေဂေန (သီ။ ပီ။)] ဂိဒ္ဓေါ, ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဇိဂီသံ [ဇိဂိံသံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဂန္တွာန တံ ဘူတပတိံ ယသဿိံ, ဣစ္စဗြဝီ ဝေဿဝဏံ ကုဝေရံ။
‘‘ဘောဂဝတီ နာမ မန္ဒိရေ, ဝါသာ ဟိရညဝတီတိ ဝုစ္စတိ၊
နဂရေ နိမ္မိတေ ကဉ္စနမယေ, မဏ္ဍလဿ ဥရဂဿ နိဋ္ဌိတံ။
‘‘အဋ္ဋာလကာ ဩဋ္ဌဂီဝိယော, လောဟိတင်္ကဿ မသာရဂလ္လိနော၊
ပါသာဒေတ္ထ သိလာမယာ, သောဝဏ္ဏရတနေဟိ ဆာဒိတာ။
‘‘အမ္ဗာ တိလကာ စ ဇမ္ဗုယော, သတ္တပဏ္ဏာ မုစလိန္ဒကေတကာ၊
ပိယင်္ဂု [ပိယကာ (သီ။ ပီ။), ပိယင်္ဂုကာ (သျာ။)] ဥဒ္ဒါလကာ သဟာ, ဥပရိဘဒ္ဒကာ သိန္ဒုဝါရကာ [ဘိန္ဒုဝါရိတာ (သျာ။ ပီ။), ဘိန္ဓဝါရိတာ (က။)]။
‘‘စမ္ပေယျကာ နာဂမလ္လိကာ, ဘဂိနီမာလာ အထ မေတ္ထ ကောလိယာ၊
ဧတေ ဒုမာ ပရိဏာမိတာ, သောဘယန္တိ ဥရဂဿ မန္ဒိရံ [မန္ဒိရေ (သျာ။ က။)]။
(ဇာ၊၂၊၂၇၉။)‘‘ခဇ္ဇုရေတ္ထ သိလာမယာ, သောဝဏ္ဏဓုဝပုပ္ဖိတာ ဗဟူ၊
ယတ္ထ ဝသတော ပပါတိကော, နာဂရာဇာ ဝရုဏော မဟိဒ္ဓိကော။
‘‘တဿ ကောမာရိကာ ဘရိယာ, ဝိမလာ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟာ၊
ကာလာ တရုဏာဝ ဥဂ္ဂတာ, ပုစိမန္ဒတ္ထနီ စာရုဒဿနာ။
‘‘လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီ, ကဏိကာရာဝ နိဝါတပုပ္ဖိတာ [ကဏိကာရောဝ နိဝါတပုပ္ဖိတော (သီ။ ပီ။)]၊
တိဒိဝေါကစရာဝ အစ္ဆရာ, ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနာ ဝိနိဿဋာ။
‘‘သာ ဒေါဟဠိနီ သုဝိမှိတာ, ဝိဓုရဿ ဟဒယံ ဓနိယတိ၊
တံ တေသံ ဒေမိ ဣဿရ, တေန တေ ဒေန္တိ ဣရန္ဓတိံ မမံ’’။
‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဘူတပတိံ ယသဿိံ, အာမန္တယ ဝေဿဝဏံ ကုဝေရံ၊
တတ္ထေဝ သန္တော [သန္တံ (ပီ။)] ပုရိသံ အသံသိ, အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တံ။
‘‘ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ, ကာစမှိစမယာ ခုရာ၊
ဇမ္ဗောနဒဿ ပါကဿ, သုဝဏ္ဏဿ ဥရစ္ဆဒေါ။
‘‘ဒေဝဝါဟဝဟံ ယာနံ, အဿမာရုယှ ပုဏ္ဏကော၊
အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု, ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၈၀။)‘‘သော အဂ္ဂမာ ရာဇဂဟံ သုရမ္မံ, အင်္ဂဿ ရညော နဂရံ ဒုရာယုတံ [ဒုရာသဒံ (သျာ။)]၊
ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ, မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ။
‘‘မယူရကောဉ္စာဂဏသမ္ပဃုဋ္ဌံ, ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌံ ဒိဇသံဃသေဝိတံ၊
နာနာသကုန္တာဘိရုဒံ သုဝင်္ဂဏံ [သုဘင်္ဂဏံ (သီ။ ပီ။)], ပုပ္ဖါဘိကိဏ္ဏံ ဟိမဝံဝ ပဗ္ဗတံ။
‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဝေပုလမာဘိရူဟိ [ဝေပုလ္လမာဘိရုစ္ဆိ (သီ။ ပီ။)], သိလုစ္စယံ ကိမ္ပုရိသာနုစိဏ္ဏံ၊
အနွေသမာနော မဏိရတနံ ဥဠာရံ, တမဒ္ဒသာ ပဗ္ဗတကူဋမဇ္ဈေ။
‘‘ဒိသွာ မဏိံ ပဘဿရံ ဇာတိမန္တံ [ဇာတိဝန္တံ (သီ။ သျာ။)], မနောဟရံ [ဓနာဟရံ (သီ။ ပီ။ က။)] မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊
ဒဒ္ဒလ္လမာနံ ယသသာ ယသဿိနံ, ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။
‘‘တမဂ္ဂဟီ ဝေဠုရိယံ မဟဂ္ဃံ, မနောဟရံ နာမ မဟာနုဘာဝံ၊
အာဇညမာရုယှ မနောမဝဏ္ဏော, ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။
‘‘သော အဂ္ဂမာ [အဂမာ (သျာ။ ပီ။ က။)] နဂရမိန္ဒပတ္ထံ, ဩရုယှုပါဂစ္ဆိ သဘံ ကုရူနံ၊
သမာဂတေ ဧကသတံ သမဂ္ဂေ, အဝှေတ္ထ ယက္ခော အဝိကမ္ပမာနော။
‘‘ကော နီဓ ရညံ ဝရမာဘိဇေတိ, ကမာဘိဇေယျာမ ဝရဒ္ဓနေန [ဝရံဓနေန (သီ။ ပီ။)]၊
ကမနုတ္တရံ ရတနဝရံ ဇိနာမ, ကော ဝါပိ နော ဇေတိ ဝရဒ္ဓနေန’’။
(ဇာ၊၂၊၂၈၁။)‘‘ကုဟိံ နု ရဋ္ဌေ တဝ ဇာတိဘူမိ, န ကောရဗျဿေဝ ဝစော တဝေဒံ၊
အဘီတောသိ [အဘိဘောသိ (သီ။ ပီ။)] နော ဝဏ္ဏနိဘာယ သဗ္ဗေ, အက္ခာဟိ မေ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေ စ’’။
‘‘ကစ္စာယနော မာဏဝကောသ္မိ ရာဇ, အနူနနာမော ဣတိ မဝှယန္တိ၊
အင်္ဂေသု မေ ဉာတယော ဗန္ဓဝါ စ, အက္ခေန ဒေဝသ္မိ ဣဓာနုပတ္တော’’။
‘‘ကိံ မာဏဝဿ ရတနာနိ အတ္ထိ, ယေ တံ ဇိနန္တော ဟရေ အက္ခဓုတ္တော၊
ဗဟူနိ ရညော ရတနာနိ အတ္ထိ, တေ တွံ ဒလိဒ္ဒေါ ကထမဝှယေသိ’’။
‘‘မနောဟရော နာမ မဏီ မမာယံ, မနောဟရံ မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊
ဣမဉ္စ အာဇညမမိတ္တတာပနံ, ဧတံ မေ ဇိနိတွာ ဟရေ အက္ခဓုတ္တော’’။
‘‘ဧကော မဏီ မာဏဝ ကိံ ကရိဿတိ, အာဇာနိယေကော ပန ကိံ ကရိဿတိ၊
ဗဟူနိ ရညော မဏိရတနာနိ အတ္ထိ, အာဇာနိယာ ဝါတဇဝါ အနပ္ပကာ’’။
ဒေါဟဠကဏ္ဍံ နာမ။
မဏိကဏ္ဍံ
‘‘ဣဒဉ္စ မေ မဏိရတနံ, ပဿ တွံ ဒွိပဒုတ္တမ၊
ဣတ္ထီနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ, ပုရိသာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ။
‘‘မိဂါနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ, သကုဏာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ၊
နာဂရာဇာ သုပဏ္ဏာ စ [နာဂရာဇေ သုပဏ္ဏေ စ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၈၂။)‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ, အဿေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနေ [ဓဇာနိ စ (ပီ။)]၊
စတုရင်္ဂိနိမံ သေနံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟေ အနီကဋ္ဌေ, ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ၊
ဗလဂ္ဂါနိ ဝိယူဠှာနိ [ဝိယူဟာနိ (သျာ။ က။)], မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပုရံ ဥဒ္ဓါပသမ္ပန္နံ [ဥဒ္ဒါပသမ္ပန္နံ (သီ။ ပီ။), အဋ္ဋာလသမ္ပန္နံ (သျာ။)], ဗဟုပါကာရတောရဏံ၊
သိင်္ဃာဋကေသု ဘူမိယော, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ဧသိကာ ပရိခါယော စ, ပလိခံ အဂ္ဂဠာနိ စ၊
အဋ္ဋာလကေ စ ဒွါရေ စ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿ တောရဏမဂ္ဂေသု, နာနာဒိဇာ ဂဏာ ဗဟူ၊
ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, စက္ကဝါကာ စ ကုက္ကုဟာ။
‘‘ကုဏာလကာ ဗဟူ စိတြာ, သိခဏ္ဍီ ဇီဝဇီဝကာ၊
နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿ နဂရံ သုပါကာရံ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
သမုဿိတဓဇံ ရမ္မံ, သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတံ။
‘‘ပဿေတ္ထ [ပဿ တွံ (သီ။ ပီ။)] ပဏ္ဏသာလာယော, ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ၊
နိဝေသနေ နိဝေသေ စ, သန္ဓိဗျူဟေ ပထဒ္ဓိယော။
‘‘ပါနာဂါရေ စ သောဏ္ဍေ စ, သူနာ [သူဏာ (သီ။ ပီ။), သုဒ္ဒါ (သျာ။ က။)] ဩဒနိယာ ဃရာ၊
ဝေသီ စ ဂဏိကာယော စ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘မာလာကာရေ စ ရဇကေ, ဂန္ဓိကေ အထ ဒုဿိကေ၊
သုဝဏ္ဏကာရေ မဏိကာရေ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘အာဠာရိကေ စ သူဒေ စ, နဋနာဋကဂါယိနော၊
ပါဏိဿရေ ကုမ္ဘထူနိကေ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ, သင်္ခါ ပဏဝဒိန္ဒိမာ၊
သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၈၃။)‘‘သမ္မတာလဉ္စ ဝီဏဉ္စ, နစ္စဂီတံ သုဝါဒိတံ၊
တူရိယတာဠိတသံဃုဋ္ဌံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘လင်္ဃိကာ မုဋ္ဌိကာ စေတ္ထ, မာယာကာရာ စ သောဘိယာ၊
ဝေတာလိကေ [ဝေတ္တလိကေ (က။)] စ ဇလ္လေ စ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘သမဇ္ဇာ စေတ္ထ ဝတ္တန္တိ, အာကိဏ္ဏာ နရနာရိဘိ၊
မဉ္စာတိမဉ္စေ ဘူမိယော, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿ မလ္လေ သမဇ္ဇသ္မိံ, ဖောဋေန္တေ [ပါဌေန္တေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒိဂုဏံ ဘုဇံ၊
နိဟတေ နိဟတမာနေ စ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿ ပဗ္ဗတပါဒေသု, နာနာမိဂဂဏာ ဗဟူ၊
သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဝရာဟာ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော။
‘‘ပလာသာဒါ ဂဝဇာ စ, မဟိံသာ ရောဟိတာ ရုရူ၊
ဧဏေယျာ စ ဝရာဟာ [သရဘာ (သျာ။)] စ, ဂဏိနော နီက [နိင်္က (သီ။ သျာ။ ပီ။)] သူကရာ။
‘‘ကဒလိမိဂါ ဗဟူ စိတြာ, ဗိဠာရာ သသကဏ္ဋကာ၊
နာနာမိဂဂဏာကိဏ္ဏံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘နဇ္ဇာယော သုပတိတ္ထာယော, သောဏ္ဏဝါလုကသန္ထတာ၊
အစ္ဆာ သဝန္တိ အမ္ဗူနိ, မစ္ဆဂုမ္ဗနိသေဝိတာ။
‘‘ကုမ္ဘီလာ မကရာ စေတ္ထ, သုသုမာရာ စ ကစ္ဆပါ၊
ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ [ဝလဇာ (သီ။), ဝါလဇာ (ပီ။)] မုဉ္ဇရောဟိတာ။
‘‘နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ, နာနာဒုမဂဏာယုတာ၊
ဝေဠုရိယက-ရောဒါယော [ဝေဠုရိယဖလကရောဒါယော (သီ။)], မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿေတ္ထ ပေါက္ခရဏိယော, သုဝိဘတ္တာ စတုဒ္ဒိသာ၊
နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ, ပုထုလောမနိသေဝိတာ။
‘‘သမန္တောဒကသမ္ပန္နံ, မဟိံ သာဂရကုဏ္ဍလံ၊
ဥပေတံ ဝနရာဇေဟိ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပုရတော ဝိဒေဟေ ပဿ, ဂေါယာနိယေ စ ပစ္ဆတော၊
ကုရုယော ဇမ္ဗုဒီပဉ္စ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၈၄။)‘‘ပဿ စန္ဒံ သူရိယဉ္စ, ဩဘာသန္တေ စတုဒ္ဒိသာ၊
သိနေရုံ အနုပရိယန္တေ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘သိနေရုံ ဟိမဝန္တဉ္စ, သာဂရဉ္စ မဟီတလံ [မဟိဒ္ဓိကံ (သီ။ ပီ။), မဟိဒ္ဓိယံ (သျာ။)]၊
စတ္တာရော စ မဟာရာဇေ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘အာရာမေ ဝနဂုမ္ဗေ စ, ပါဋိယေ [ပိဋ္ဌိယေ (က။)] စ သိလုစ္စယေ၊
ရမ္မေ ကိမ္ပုရိသာကိဏ္ဏေ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ဖာရုသကံ စိတ္တလတံ, မိဿကံ နန္ဒနံ ဝနံ၊
ဝေဇယန္တဉ္စ ပါသာဒံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘သုဓမ္မံ တာဝတိံသဉ္စ, ပါရိဆတ္တဉ္စ ပုပ္ဖိတံ၊
ဧရာဝဏံ နာဂရာဇံ, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿေတ္ထ ဒေဝကညာယော, နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ၊
နန္ဒနေ ဝိစရန္တိယော, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿေတ္ထ ဒေဝကညာယော, ဒေဝပုတ္တပလောဘိနီ၊
ဒေဝပုတ္တေ ရမမာနေ [စရမာနေ (သီ။ ပီ။)], မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပရောသဟဿပါသာဒေ, ဝေဠုရိယဖလသန္ထတေ၊
ပဇ္ဇလန္တေ စ [ပဇ္ဇလန္တေန (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝဏ္ဏေန, မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘တာဝတိံသေ စ ယာမေ စ, တုသိတေ စာပိ နိမ္မိတေ၊
ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော [ပရနိမ္မိတာဘိရတိနော (သီ။ ပီ။)], မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ။
‘‘ပဿေတ္ထ ပေါက္ခရဏိယော, ဝိပ္ပသန္နောဒိကာ သုစီ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ။
‘‘ဒသေတ္ထ ရာဇိယော သေတာ, ဒသနီလာ [ဒဿနီယာ (က။)] မနောရမာ၊
ဆ ပိင်္ဂလာ ပန္နရသ, ဟလိဒ္ဒါ စ စတုဒ္ဒသ။
‘‘ဝီသတိ တတ္ထ သောဝဏ္ဏာ, ဝီသတိ ရဇတာမယာ၊
ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘာ, တာဝ ဒိဿန္တိ တိံသတိ။
‘‘ဒသေတ္ထ ကာဠိယော ဆစ္စ, မဉ္ဇေဋ္ဌာ ပန္နဝီသတိ၊
မိဿာ ဗန္ဓုကပုပ္ဖေဟိ, နီလုပ္ပလဝိစိတ္တိကာ။
(ဇာ၊၂၊၂၈၅။)‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ, အစ္စိမန္တံ ပဘဿရံ၊
ဩဓိသုင်္ကံ မဟာရာဇ, ပဿ တွံ ဒွိပဒုတ္တမ’’။
မဏိကဏ္ဍံ နာမ။
အက္ခကဏ္ဍံ
‘‘ဥပါဂတံ ရာဇ မုပေဟိ လက္ခံ, နေတာဒိသံ မဏိရတနံ တဝတ္ထိ၊
ဓမ္မေန ဇိဿာမ [ဇိယျာမ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အသာဟသေန, ဇိတော စ နော ခိပ္ပမဝါကရောဟိ။
‘‘ပဉ္စာလ -ပစ္စုဂ္ဂတ-သူရသေန, မစ္ဆာ [မဇ္ဈာ (က။)] စ မဒ္ဒါ သဟ ကေကကေဘိ၊
ပဿန္တု နောတေ အသဌေန ယုဒ္ဓံ, န နော သဘာယံ န ကရောန္တိ ကိဉ္စိ’’။
‘‘တေ ပါဝိသုံ အက္ခမဒေန မတ္တာ, ရာဇာ ကုရူနံ ပုဏ္ဏကော စာပိ ယက္ခော၊
ရာဇာ ကလိံ ဝိစ္စိနမဂ္ဂဟေသိ, ကဋံ အဂ္ဂဟီ ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော။
‘‘တေ တတ္ထ ဇူတေ ဥဘယေ သမာဂတေ, ရညံ သကာသေ သခီနဉ္စ မဇ္ဈေ၊
အဇေသိ ယက္ခော နရဝီရသေဋ္ဌံ, တတ္ထပ္ပနာဒေါ တုမုလော ဗဘူဝ’’။
‘‘ဇယော မဟာရာဇ ပရာဇယော စ, အာယူဟတံ အညတရဿ ဟောတိ၊
ဇနိန္ဒ ဇီနောသိ [ဇိန္နောသိ (သျာ။), ဇိတောသိ (ပီ။) ဇိနောမှိ (က။)] ဝရဒ္ဓနေန, ဇိတော စ မေ ခိပ္ပမဝါကရောဟိ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၈၆။)‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ, ယဉ္စာပိ မယှံ [အညံ (က။)] ရတနံ ပထဗျာ၊
ဂဏှာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ, အာဒါယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ’’။
‘‘ဟတ္ထီ ဂဝဿာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ, ယဉ္စာပိ တုယှံ ရတနံ ပထဗျာ၊
တေသံ ဝရော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ, သော မေ ဇိတော တံ မေ အဝါကရောဟိ’’။
‘‘အတ္တာ စ မေ သော သရဏံ ဂတီ စ, ဒီပေါ စ လေဏော စ ပရာယဏော စ၊
အသန္တုလေယျော မမ သော ဓနေန, ပါဏေန မေ သာဒိသော ဧသ ကတ္တာ’’။
‘‘စိရံ ဝိဝါဒေါ မမ တုယှဉ္စဿ, ကာမဉ္စ ပုစ္ဆာမ တမေဝ ဂန္တွာ၊
ဧသောဝ နော ဝိဝရတု ဧတမတ္ထံ, ယံ ဝက္ခတီ ဟောတု ကထာ [တထာ (သျာ။ က။)] ဥဘိန္နံ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သစ္စံ ဘဏသိ, န စ မာဏဝ သာဟသံ၊
တမေဝ ဂန္တွာ ပုစ္ဆာမ, တေန တုဿာမုဘော ဇနာ’’။
‘‘သစ္စံ နု ဒေဝါ ဝိဒဟူ ကုရူနံ, ဓမ္မေ ဌိတံ ဝိဓုရံ နာမမစ္စံ၊
ဒါသောသိ ရညော ဥဒ ဝါသိ ဉာတိ, ဝိဓုရောတိ သင်္ခါ ကတမာသိ လောကေ’’။
‘‘အာမာယဒါသာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ, ဓနေန ကီတာပိ ဘဝန္တိ ဒါသာ၊
သယမ္ပိ ဟေကေ ဥပယန္တိ ဒါသာ, ဘယာ ပဏုန္နာပိ ဘဝန္တိ ဒါသာ။
(ဇာ၊၂၊၂၈၇။)‘‘ဧတေ နရာနံ စတုရောဝ ဒါသာ, အဒ္ဓါ ဟိ ယောနိတော အဟမ္ပိ ဇာတော၊
ဘဝေါ စ ရညော အဘဝေါ စ ရညော, ဒါသာဟံ ဒေဝဿ ပရမ္ပိ ဂန္တွာ၊
ဓမ္မေန မံ မာဏဝ တုယှ ဒဇ္ဇာ’’။
‘‘အယံ [အယမ္ပိ (သျာ။ က။)] ဒုတီယော ဝိဇယော မမဇ္ဇ, ပုဋ္ဌော ဟိ ကတ္တာ ဝိဝရေတ္ထ [ဝိဝရိတ္ထ (သီ။ သျာ။ က။)] ပဉှံ၊
အဓမ္မရူပေါ ဝတ ရာဇသေဋ္ဌော, သုဘာသိတံ နာနုဇာနာသိ မယှံ’’။
‘‘ဧဝံ စေ နော သော ဝိဝရေတ္ထ ပဉှံ, ဒါသောဟမသ္မိ န စ ခေါသ္မိ ဉာတိ၊
ဂဏှာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ, အာဒါယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ’’။
အက္ခကဏ္ဍံ နာမ။
ဃရာဝါသပဉှာ
‘‘ဝိဓုရ ဝသမာနာဿ, ဂဟဋ္ဌဿ သကံ ဃရံ၊
ခေမာ ဝုတ္တိ ကထံ အဿ, ကထန္နု အဿ သင်္ဂဟော။
‘‘အဗျာဗဇ္ဈံ [အဗျာပဇ္ဈံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကထံ အဿ, သစ္စဝါဒီ စ မာဏဝေါ၊
အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ, ကထံ ပေစ္စ န သောစတိ’’။
တံ တတ္ထ ဂတိမာ ဓိတိမာ, မတိမာ အတ္ထဒဿိမာ၊
သင်္ခါတာ [သင်္ခါတော (က။)] သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ဝိဓုရော ဧတဒဗြဝိ။
‘‘န သာဓာရဏဒါရဿ, န ဘုဉ္ဇေ သာဒုမေကကော၊
န သေဝေ လောကာယတိကံ, နေတံ ပညာယ ဝဍ္ဎနံ။
‘‘သီလဝါ ဝတ္တသမ္ပန္နော, အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊
နိဝါတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓေါ, သုရတော သခိလော မုဒု။
(ဇာ၊၂၊၂၈၈။)‘‘သင်္ဂဟေတာ စ မိတ္တာနံ, သံဝိဘာဂီ ဝိဓာနဝါ၊
တပ္ပေယျ အန္နပါနေန, သဒါ သမဏဗြာဟ္မဏေ။
‘‘ဓမ္မကာမော သုတာဓာရော, ဘဝေယျ ပရိပုစ္ဆကော၊
သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။
‘‘ဃရမာဝသမာနဿ, ဂဟဋ္ဌဿ သကံ ဃရံ၊
ခေမာ ဝုတ္တိ သိယာ ဧဝံ, ဧဝံ နု အဿ သင်္ဂဟော။
‘‘အဗျာဗဇ္ဈံ သိယာ ဧဝံ, သစ္စဝါဒီ စ မာဏဝေါ၊
အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ, ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ’’။
ဃရာဝါသပဉှာ နာမ။
လက္ခဏကဏ္ဍံ
‘‘ဧဟိ ဒါနိ ဂမိဿာမ, ဒိန္နော နော ဣဿရေန မေ၊
မမေဝတ္ထံ [တမေဝတ္ထံ (ပီ။)] ပဋိပဇ္ဇ, ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော’’။
‘‘ဇာနာမိ မာဏဝ တယာဟမသ္မိ, ဒိန္နောဟမသ္မိ တဝ ဣဿရေန၊
တီဟဉ္စ တံ ဝါသယေမု အဂါရေ, ယေနဒ္ဓုနာ အနုသာသေမု ပုတ္တေ’’။
‘‘တံ မေ တထာ ဟောတု ဝသေမု တီဟံ, ကုရုတံ ဘဝဇ္ဇ ဃရေသု ကိစ္စံ၊
အနုသာသတံ ပုတ္တဒါရေ ဘဝဇ္ဇ, ယထာ တယီ ပေစ္စ [ပစ္ဆာ (သီ။ ပီ။)] သုခီ ဘဝေယျ’’။
‘‘သာဓူတိ ဝတွာန ပဟူတကာမော, ပက္ကာမိ ယက္ခော ဝိဓုရေန သဒ္ဓိံ၊
တံ ကုဉ္ဇရာဇညဟယာနုစိဏ္ဏံ, ပါဝေက္ခိ အန္တေပုရမရိယသေဋ္ဌော’’။
‘‘ကောဉ္စံ မယူရဉ္စ ပိယဉ္စ ကေတံ, ဥပါဂမိ တတ္ထ သုရမ္မရူပံ၊
ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ, မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿ’’။
(ဇာ၊၂၊၂၈၉။)‘‘တတ္ထ နစ္စန္တိ ဂါယန္တိ, အဝှါယန္တိ ဝရာဝရံ၊
အစ္ဆရာ ဝိယ ဒေဝေသု, နာရိယော သမလင်္ကတာ။
‘‘သမင်္ဂိကတွာ ပမဒါဟိ ယက္ခံ, အန္နေန ပါနေန စ ဓမ္မပါလော၊
အတ္ထတ္ထ [အဂ္ဂတ္ထ (သျာ။ အဋ္ဌ။)] မေဝါနုဝိစိန္တယန္တော, ပါဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒါ သကာသေ။
‘‘တံ စန္ဒနဂန္ဓရသာနုလိတ္တံ, သုဝဏ္ဏဇမ္ဗောနဒနိက္ခသာဒိသံ၊
ဘရိယံဝစာ ဧဟိ သုဏောဟိ ဘောတိ, ပုတ္တာနိ အာမန္တယ တမ္ဗနေတ္တေ။
‘‘သုတွာန ဝါကျံ ပတိနော အနုဇ္ဇာ [အနောဇာ (သျာ။ က။)], သုဏိသံဝစ တမ္ဗနခိံ သုနေတ္တံ၊
အာမန္တယ ဝမ္မဓရာနိ စေတေ, ပုတ္တာနိ ဣန္ဒီဝရပုပ္ဖသာမေ’’။
‘‘တေ အာဂတေ မုဒ္ဓနိ ဓမ္မပါလော, စုမ္ဗိတွာ ပုတ္တေ အဝိကမ္ပမာနော၊
အာမန္တယိတွာန အဝေါစ ဝါကျံ, ဒိန္နာဟံ ရညာ ဣဓ မာဏဝဿ။
‘‘တဿဇ္ဇဟံ အတ္တသုခီ ဝိဓေယျော, အာဒါယ ယေနိစ္ဆတိ တေန ဂစ္ဆတိ၊
အဟဉ္စ ဝေါ သာသိတုမာဂတောသ္မိ [အနုသာသိတုံ အာဂတောသ္မိ (သျာ။ က။)], ကထံ အဟံ အပရိတ္တာယ ဂစ္ဆေ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၀။)‘‘သစေ ဝေါ ရာဇာ ကုရုရဋ္ဌဝါသီ [ကုရုခေတ္တဝါသီ (သီ။ ပီ။)], ဇနသန္ဓော ပုစ္ဆေယျ ပဟူတကာမော၊
ကိမာဘိဇာနာထ ပုရေ ပုရာဏံ, ကိံ ဝေါ ပိတာ အနုသာသေ ပုရတ္ထာ။
‘‘သမာသနာ ဟောထ မယာဝ သဗ္ဗေ, ကောနီဓ ရညော အဗ္ဘတိကော မနုဿော၊
တမဉ္ဇလိံ ကရိယ ဝဒေထ ဧဝံ, မာ ဟေဝံ ဒေဝ န ဟိ ဧသ ဓမ္မော၊
ဝိယဂ္ဃရာဇဿ နိဟီနဇစ္စော, သမာသနော ဒေဝ ကထံ ဘဝေယျ’’။
လက္ခဏကဏ္ဍံ [ပေက္ခဏကဏ္ဍံ (သီ။ က။)] နာမ။
ရာဇဝသတိ
‘‘သော စ ပုတ္တေ [မိတ္တေ (သီ။ ပီ။)] အမစ္စေ စ, ဉာတယော သုဟဒဇ္ဇနေ၊
အလီနမနသင်္ကပ္ပေါ, ဝိဓုရော ဧတဒဗြဝိ။
‘‘ဧထယျော [ဧထယျာ (သျာ။)] ရာဇဝသတိံ, နိသီဒိတွာ သုဏာထ မေ၊
ယထာ ရာဇကုလံ ပတ္တော, ယသံ ပေါသော နိဂစ္ဆတိ။
‘‘န ဟိ ရာဇကုလံ ပတ္တော, အညာတော လဘတေ ယသံ၊
နာသူရော နာပိ ဒုမ္မေဓော, နပ္ပမတ္တော ကုဒါစနံ။
‘‘ယဒါဿ သီလံ ပညဉ္စ, သောစေယျံ စာဓိဂစ္ဆတိ၊
အထ ဝိဿသတေ တျမှိ, ဂုယှဉ္စဿ န ရက္ခတိ။
‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ, သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ၊
အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ, သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ၊
သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော၊
အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၁။)‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော၊
သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ယော စဿ သုကတော မဂ္ဂေါ, ရညော သုပ္ပဋိယာဒိတော၊
န တေန ဝုတ္တော ဂစ္ဆေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘န ရညော သဒိသံ [သမကံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဘုဉ္ဇေ, ကာမဘောဂေ ကုဒါစနံ၊
သဗ္ဗတ္ထ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆေ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘န ရညော သဒိသံ ဝတ္ထံ, န မာလံ န ဝိလေပနံ၊
အာကပ္ပံ သရကုတ္တိံ ဝါ, န ရညော သဒိသမာစရေ၊
အညံ ကရေယျ အာကပ္ပံ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ကီဠေ ရာဇာ အမစ္စေဟိ, ဘရိယာဟိ ပရိဝါရိတော၊
နာမစ္စော ရာဇဘရိယာသု, ဘာဝံ ကုဗ္ဗေထ ပဏ္ဍိတော။
‘‘အနုဒ္ဓတော အစပလော, နိပကော သံဝုတိန္ဒြိယော၊
မနောပဏိဓိသမ္ပန္နော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘နာဿ ဘရိယာဟိ ကီဠေယျ, န မန္တေယျ ရဟောဂတော၊
နာဿ ကောသာ ဓနံ ဂဏှေ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘န နိဒ္ဒံ ဗဟု မညေယျ [န နိဒ္ဒန္နံ ဗဟုံ မညေ (သီ။ ပီ။)], န မဒါယ သုရံ ပိဝေ၊
နာဿ ဒါယေ မိဂေ ဟညေ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘နာဿ ပီဌံ န ပလ္လင်္ကံ, န ကောစ္ဆံ န နာဝံ [နာဂံ (သီ။ ပီ။)] ရထံ၊
သမ္မတောမှီတိ အာရူဟေ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘နာတိဒူရေ ဘဇေ [ဘဝေ (သီ။ ပီ။)] ရညော, နာစ္စာသန္နေ ဝိစက္ခဏော၊
သမ္မုခဉ္စဿ တိဋ္ဌေယျ, သန္ဒိဿန္တော သဘတ္တုနော။
‘‘န ဝေ [မေ (သျာ။ က။)] ရာဇာ သခါ ဟောတိ, န ရာဇာ ဟောတိ မေထုနော၊
ခိပ္ပံ ကုဇ္ဈန္တိ ရာဇာနော, သူကေန’က္ခီဝ ဃဋ္ဋိတံ။
‘‘န ပူဇိတော မညမာနော, မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော နရော၊
ဖရုသံ ပတိမန္တေယျ, ရာဇာနံ ပရိသံဂတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၂။)‘‘လဒ္ဓဒွါရော လဘေ ဒွါရံ [လဒ္ဓဝါရောလဘေ ဝါရံ (ပီ။)], နေဝ ရာဇူသု ဝိဿသေ၊
အဂ္ဂီဝ သံယတော တိဋ္ဌေ [အဂ္ဂီဝ ယတော တိဋ္ဌေယျ (သီ။ ပီ။)], သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ပုတ္တံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ သံ, သမ္ပဂ္ဂဏှာတိ ခတ္တိယော၊
ဂါမေဟိ နိဂမေဟိ ဝါ, ရဋ္ဌေဟိ ဇနပဒေဟိ ဝါ၊
တုဏှီဘူတော ဥပေက္ခေယျ, န ဘဏေ ဆေကပါပကံ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟေ အနီကဋ္ဌေ, ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ၊
တေသံ ကမ္မာဝဒါနေန [ကမ္မာပဝါဒေန (သျာ။)], ရာဇာ ဝဍ္ဎေတိ ဝေတနံ၊
န တေသံ အန္တရာ ဂစ္ဆေ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘စာပေါဝူနုဒရော ဓီရော [စာပေါဝ ဩနမေ ဓီရော (သျာ။)], ဝံသောဝါပိ ပကမ္ပယေ၊
ပဋိလောမံ န ဝတ္တေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘စာပေါဝူနုဒရော အဿ, မစ္ဆောဝဿ အဇိဝှဝါ [အဇိဝှတာ (သျာ။ က။)]၊
အပ္ပါသီ နိပကော သူရော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘န ဗာဠှံ ဣတ္ထိံ ဂစ္ဆေယျ, သမ္ပဿံ တေဇသင်္ခယံ၊
ကာသံ သာသံ ဒရံ ဗလျံ, ခီဏမေဓော နိဂစ္ဆတိ။
‘‘နာတိဝေလံ ပဘာသေယျ, န တုဏှီ သဗ္ဗဒါ သိယာ၊
အဝိကိဏ္ဏံ မိတံ ဝါစံ, ပတ္တေ ကာလေ ဥဒီရယေ။
‘‘အက္ကောဓနော အသံဃဋ္ဋော, သစ္စော သဏှော အပေသုဏော၊
သမ္ဖံ ဂိရံ န ဘာသေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
[အယံ ဂါထာ နတ္ထိ ပီ။ ပေါတ္ထကေ] ‘‘မာတာပေတ္တိဘရော အဿ, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကော၊
သဏှော သခိလသမ္ဘာသော [ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နော (သီ။ က။)], သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ [အယံ ဂါထာ နတ္ထိ ပီ။ ပေါတ္ထကေ]။
‘‘ဝိနီတော သိပ္ပဝါ ဒန္တော, ကတတ္တော နိယတော မုဒု၊
အပ္ပမတ္တော သုစိ ဒက္ခော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘နိဝါတဝုတ္တိ ဝုဒ္ဓေသု, သပ္ပတိဿော သဂါရဝေါ၊
သုရတော သုခသံဝါသော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၃။)‘‘အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ, သဟိတုံ ပဟိတံ ဇနံ၊
ဘတ္တာရညေဝုဒိက္ခေယျ, န စ အညဿ ရာဇိနော။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
သက္ကစ္စံ အနုဝါသေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
တပ္ပေယျ အန္နပါနေန, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
အာသဇ္ဇ ပညေ သေဝေထ, အာကင်္ခံ ဝုဒ္ဓိမတ္တနော။
‘‘ဒိန္နပုဗ္ဗံ န ဟာပေယျ, ဒါနံ သမဏဗြာဟ္မဏေ၊
န စ ကိဉ္စိ နိဝါရေယျ, ဒါနကာလေ ဝဏိဗ္ဗကေ။
‘‘ပညဝါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော, ဝိဓာနဝိဓိကောဝိဒေါ၊
ကာလညူ သမယညူ စ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယျေသု, အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော၊
သုသံဝိဟီတကမ္မန္တော, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ခလံ သာလံ ပသုံ ခေတ္တံ, ဂန္တာ စဿ အဘိက္ခဏံ၊
မိတံ ဓညံ နိဓာပေယျ, မိတံဝ ပါစယေ ဃရေ။
‘‘ပုတ္တံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ သံ, သီလေသု အသမာဟိတံ၊
အနင်္ဂဝါ ဟိ တေ ဗာလာ, ယထာ ပေတာ တထေဝ တေ၊
စောဠဉ္စ နေသံ ပိဏ္ဍဉ္စ, အာသီနာနံ ပဒါပယေ။
‘‘ဒါသေ ကမ္မကရေ ပေဿေ, သီလေသု သုသမာဟိတေ၊
ဒက္ခေ ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နေ, အာဓိပစ္စမှိ ဌာပယေ။
‘‘သီလဝါ စ အလောလော [အလောဘော (သျာ။ က။)] စ, အနုရက္ခော [အနုရတ္တော (သီ။ ပီ။)] စ ရာဇိနော၊
အာဝီ ရဟော ဟိတော တဿ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၄။)‘‘ဆန္ဒညူ ရာဇိနော စဿ, စိတ္တဋ္ဌော အဿ ရာဇိနော၊
အသင်္ကုသကဝုတ္တိ’ဿ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ဥစ္ဆာဒယေ စ နှာပယေ [အစ္ဆာဒနေ စ နှာပေ စ (သျာ။ က။)], ဓောဝေ ပါဒေ အဓောသိရံ၊
အာဟတောပိ န ကုပ္ပေယျ, သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။
‘‘ကုမ္ဘမ္ပဉ္ဇလိံ ကရိယာ [ကုရိယာ (သီ။)], စာဋဉ္စာပိ [ဝါယသံ ဝါ (သီ။ ပီ။)] ပဒက္ခိဏံ၊
ကိမေဝ သဗ္ဗကာမာနံ, ဒါတာရံ ဓီရမုတ္တမံ။
‘‘ယော ဒေတိ သယနံ ဝတ္ထံ, ယာနံ အာဝသထံ ဃရံ၊
ပဇ္ဇုန္နောရိဝ ဘူတာနိ, ဘောဂေဟိ အဘိဝဿတိ။
‘‘ဧသယျော ရာဇဝသတိ, ဝတ္တမာနော ယထာ နရော၊
အာရာဓယတိ ရာဇာနံ, ပူဇံ လဘတိ ဘတ္တုသု’’။
ရာဇဝသတိ နာမ။
အန္တရပေယျာလံ
‘‘ဧဝံ သမနုသာသိတွာ, ဉာတိသံဃံ ဝိစက္ခဏော၊
ပရိကိဏ္ဏော သုဟဒေဟိ, ရာဇာနမုပသင်္ကမိ။
‘‘ဝန္ဒိတွာ သိရသာ ပါဒေ, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊
ဝိဓုရော အဝစ ရာဇာနံ, ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ။
‘‘အယံ မံ မာဏဝေါ နေတိ, ကတ္တုကာမော [ဂန္တုကာမော (က။)] ယထာမတိ၊
ဉာတီနတ္ထံ ပဝက္ခာမိ, တံ သုဏောဟိ အရိန္ဒမ။
‘‘ပုတ္တေ စ မေ ဥဒိက္ခေသိ, ယဉ္စ မညံ ဃရေ ဓနံ၊
ယထာ ပေစ္စ [ပစ္ဆာ (သျာ။ က။)] န ဟာယေထ, ဉာတိသံဃော မယီ ဂတေ။
‘‘ယထေဝ ခလတီ ဘူမျာ, ဘူမျာယေဝ ပတိဋ္ဌတိ၊
ဧဝေတံ ခလိတံ မယှံ, ဧတံ ပဿာမိ အစ္စယံ’’။
‘‘သက္ကာ န ဂန္တုံ ဣတိ မယှ ဟောတိ, ဆေတွာ [ဈတွာ (သီ။ ပီ။)] ဝဓိတွာ ဣဓ ကာတိယာနံ၊
ဣဓေဝ ဟောဟီ ဣတိ မယှ ရုစ္စတိ, မာ တွံ အဂါ ဥတ္တမဘူရိပည’’။
(ဇာ၊၂၊၂၉၅။)‘‘မာ ဟေဝဓမ္မေသု မနံ ပဏီဒဟိ, အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ယုတ္တော ဘဝဿု၊
ဓိရတ္ထု ကမ္မံ အကုသလံ အနရိယံ, ယံ ကတွာ ပစ္ဆာ နိရယံ ဝဇေယျ။
‘‘နေဝေသ ဓမ္မော န ပုနေတ [ပုနေတိ (သျာ။ က။)] ကိစ္စံ, အယိရော ဟိ ဒါသဿ ဇနိန္ဒ ဣဿရော၊
ဃာတေတုံ ဈာပေတုံ အထောပိ ဟန္တုံ, န စ မယှ ကောဓတ္ထိ ဝဇာမိ စာဟံ’’။
‘‘ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ဥပဂုယှ, ဝိနေယျ ဟဒယေ ဒရံ၊
အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ, ပါဝိသီ သော မဟာဃရံ’’။
‘‘သာလာဝ သမ္မပတိတာ [သမ္ပမထိတာ (သီ။ ပီ။)], မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ၊
သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ, ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။
‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။
‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝိဓုရဿ နိဝေသနေ။
‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၆။)‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ကသ္မာ နော ဝိဇဟိဿသိ’’။
‘‘ကတွာ ဃရေသု ကိစ္စာနိ, အနုသာသိတွာ သကံ ဇနံ၊
မိတ္တာမစ္စေ စ ဘစ္စေ စ [သုဟဇ္ဇေ (ပီ။ က။)], ပုတ္တဒါရေ စ ဗန္ဓဝေ။
‘‘ကမ္မန္တံ သံဝိဓေတွာန, အာစိက္ခိတွာ ဃရေ ဓနံ၊
နိဓိဉ္စ ဣဏဒါနဉ္စ, ပုဏ္ဏကံ ဧတဒဗြဝိ။
‘‘အဝသီ တုဝံ မယှ တီဟံ အဂါရေ, ကတာနိ ကိစ္စာနိ ဃရေသု မယှံ၊
အနုသာသိတာ ပုတ္တဒါရာ မယာ စ, ကရောမ ကစ္စာန [ကိစ္စာနိ (သျာ။ က။)] ယထာမတိံ တေ’’။
‘‘သစေ ဟိ ကတ္တေ အနုသာသိတာ တေ, ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊
ဟန္ဒေဟိ ဒါနီ တရမာနရူပေါ, ဒီဃော ဟိ အဒ္ဓါပိ အယံ ပုရတ္ထာ။
‘‘အဆမ္ဘိတောဝ [အယမ္ဘိတောဝ (သီ။ ပီ။)] ဂဏှာဟိ, အာဇာနေယျဿ ဝါလဓိံ၊
ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ တုယှံ, ဇီဝလောကဿ ဒဿနံ’’။
‘‘သောဟံ ကိဿ နု ဘာယိဿံ, ယဿ မေ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ၊
ကာယေန ဝါစာ မနသာ, ယေန ဂစ္ဆေယျ ဒုဂ္ဂတိံ’’။
‘‘သော အဿရာဇာ ဝိဓုရံ ဝဟန္တော, ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ၊
သာခါသု သေလေသု အသဇ္ဇမာနော, ကာလာဂိရိံ ခိပ္ပမုပါဂမာသိ’’။
‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊
ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၇။)‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊
ဝိဓုရံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ။
‘‘ဣတ္ထိသဟဿံ ဘရိယာနံ, ဒါသိသတ္တသတာနိ စ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော။
‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’’။
‘‘သစေ သော သတ္တရတ္တေန, နာဂစ္ဆိဿတိ ပဏ္ဍိတော၊
သဗ္ဗေ အဂ္ဂိံ ပဝေက္ခာမ [ပဝိဿာမ (သျာ။)], နတ္ထတ္ထော ဇီဝိတေန နော’’။
‘‘ပဏ္ဍိတော စ ဝိယတ္တော စ, ဝိဘာဝီ စ ဝိစက္ခဏော၊
ခိပ္ပံ မောစိယ အတ္တာနံ, မာ ဘာယိတ္ထာဂမိဿတိ’’ [ခိပ္ပံ မောစေဿတ’တ္တာနံ, မာ ဘာထ အာဂမိဿတိ (သီ။ ပီ။)]။
အန္တရပေယျာလံ နာမ။
သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ
‘‘သော တတ္ထ ဂန္တွာန ဝိစိန္တယန္တော, ဥစ္စာဝစာ စေတနကာ [စေတနတာ (က။)] ဘဝန္တိ၊
နယိမဿ ဇီဝေန မမတ္ထိ ကိဉ္စိ, ဟန္တွာနိမံ ဟဒယမာနယိဿံ’’ [အာဒိယိဿံ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘သော တတ္ထ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတန္တရသ္မိံ [ပဗ္ဗတပါဒသ္မိံ (က။)], အန္တော ပဝိသိတွာန ပဒုဋ္ဌစိတ္တော၊
အသံဝုတသ္မိံ ဇဂတိပ္ပဒေသေ, အဓောသိရံ ဓာရယိ ကာတိယာနော။
‘‘သော လမ္ဗမာနော နရကေ ပပါတေ, မဟဗ္ဘယေ လောမဟံသေ ဝိဒုဂ္ဂေ၊
အသန္တသန္တော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌော, ဣစ္စဗြဝိ ပုဏ္ဏကံ နာမ ယက္ခံ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၈။)‘‘အရိယာဝကာသောသိ အနရိယရူပေါ, အသညတော သညတသန္နိကာသော၊
အစ္စာဟိတံ ကမ္မံ ကရောသိ လုဒြံ, ဘာဝေ စ တေ ကုသလံ နတ္ထိ ကိဉ္စိ။
‘‘ယံ မံ ပပါတသ္မိံ ပပါတုမိစ္ဆသိ, ကော နု တဝတ္ထော မရဏေန မယှံ၊
အမာနုသဿေဝ တဝဇ္ဇ ဝဏ္ဏော, အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတာ’’။
‘‘ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော, ရညော ကုဝေရဿ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော [သဇီဝေါ (သီ။ ပီ။)]၊
ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂေါ, ဗြဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော။
‘‘တဿာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာမိ, ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ၊
တဿာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု, ပတာရယိံ တုယှ ဝဓာယ ဓီရ’’။
‘‘မာ ဟေဝ တွံ [တေ (သျာ။ က။)] ယက္ခ အဟောသိ မူဠှော, နဋ္ဌာ ဗဟူ ဒုဂ္ဂဟီတေန လောကေ [လောကာ (သီ။ သျာ။ က။)]၊
ကိံ တေ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ကိစ္စံ, မရဏေန မေ ဣင်္ဃ သုဏောမိ [သုဏောမ (သီ။ ပီ။)] သဗ္ဗံ’’။
‘‘မဟာနုဘာဝဿ မဟောရဂဿ, ဓီတုကာမော ဉာတိဘတော [ဉာတိဂတော (ပီ။)] ဟမသ္မိ၊
တံ ယာစမာနံ သသုရော အဝေါစ, ယထာ မမညိံသု သုကာမနီတံ။
(ဇာ၊၂၊၂၉၉။)‘‘ဒဇ္ဇေမု ခေါ တေ သုတနုံ သုနေတ္တံ, သုစိမှိတံ စန္ဒနလိတ္တဂတ္တံ၊
သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ, ဓမ္မေန လဒ္ဓါ ဣဓ မာဟရေသိ၊
ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ, နညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ။
‘‘ဧဝံ န မူဠှောသ္မိ သုဏောဟိ ကတ္တေ, န စာပိ မေ ဒုဂ္ဂဟိတတ္ထိ ကိဉ္စိ၊
ဟဒယေန တေ ဓမ္မလဒ္ဓေန နာဂါ, ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဒဒန္တိ။
‘‘တသ္မာ အဟံ တုယှံ ဝဓာယ ယုတ္တော, ဧဝံ မမတ္ထော မရဏေန တုယှံ၊
ဣဓေဝ တံ နရကေ ပါတယိတွာ, ဟန္တွာန တံ ဟဒယမာနယိဿံ’’။
‘‘ခိပ္ပံ မမံ ဥဒ္ဓရ ကာတိယာန, ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ၊
ယေ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောမိ အဇ္ဇ’’။
‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ, နဂမုဒ္ဓနိ ခိပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေတွာ၊
အဿတ္ထမာသီနံ သမေက္ခိယာန, ပရိပုစ္ဆိ ကတ္တာရမနောမပညံ။
‘‘သမုဒ္ဓတော မေသိ တုဝံ ပပါတာ, ဟဒယေန တေ အဇ္ဇ မမတ္ထိ ကိစ္စံ၊
ယေ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေဝ မေ ပါတုကရောဟိ အဇ္ဇ’’။
‘‘သမုဒ္ဓတော တျသ္မိ အဟံ ပပါတာ, ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ၊
ယေ ကေစိမေ သာဓုနရဿ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောမိ အဇ္ဇ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၀။)‘‘ယာတာနုယာယီ စ ဘဝါဟိ မာဏဝ, အလ္လဉ္စ [အဒ္ဒဉ္စ (သီ။ ပီ။)] ပါဏိံ ပရိဝဇ္ဇယဿု၊
မာ စဿု မိတ္တေသု ကဒါစိ ဒုဗ္ဘီ, မာ စ ဝသံ အသတီနံ နိဂစ္ဆေ’’။
‘‘ကထံ နု ယာတံ အနုယာယီ ဟောတိ, အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ဒဟတေ ကထံ သော၊
အသတီ စ ကာ ကော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော, အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ’’။
‘‘အသန္ထုတံ [အသန္ဓဝံ (သျာ။ က။)] နောပိ စ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ, ယော အာသနေနာပိ နိမန္တယေယျ၊
တဿေဝ အတ္ထံ ပုရိသော ကရေယျ, ယာတာနုယာယီတိ တမာဟု ပဏ္ဍိတာ။
‘‘ယဿေကရတ္တမ္ပိ ဃရေ ဝသေယျ, ယတ္ထန္နပါနံ ပုရိသော လဘေယျ၊
န တဿ ပါပံ မနသာပိ စိန္တယေ, အဒုဗ္ဘီ ပါဏိံ ဒဟတေ မိတ္တဒုဗ္ဘော။
‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ, နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊
န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ, မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။
‘‘ပုဏ္ဏမ္ပိ စေမံ ပထဝိံ ဓနေန, ဒဇ္ဇိတ္ထိယာ ပုရိသော သမ္မတာယ၊
လဒ္ဓါ ခဏံ အတိမညေယျ တမ္ပိ, တာသံ ဝသံ အသတီနံ န ဂစ္ဆေ။
‘‘ဧဝံ ခေါ ယာတံ အနုယာယီ ဟောတိ, အလ္လဉ္စ ပါဏိံ ဒဟတေ ပုနေဝံ၊
အသတီ စ သာ သော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော, သော ဓမ္မိကော ဟောတိ ဇဟဿု အဓမ္မံ’’။
သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ နာမ။
(ဇာ၊၂၊၃၀၁။)ကာလာဂိရိကဏ္ဍံ
‘‘အဝသိံ အဟံ တုယှံ တီဟံ အဂါရေ, အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ၊
မိတ္တော မမာသီ ဝိသဇ္ဇာမဟံ တံ, ကာမံ ဃရံ ဥတ္တမပည ဂစ္ဆ။
‘‘အပိ ဟာယတု နာဂကုလာ [နာဂကုလဿ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] အတ္ထော, အလမ္ပိ မေ နာဂကညာယ ဟောတု၊
သော တွံ သကေနေဝ သုဘာသိတေန, မုတ္တောသိ မေ အဇ္ဇ ဝဓာယ ပည’’။
‘‘ဟန္ဒ တုဝံ ယက္ခ မမမ္ပိ နေဟိ, သသုရံ တေ [သဿုရံ နု တေ (သီ။ သျာ။ ပီ။ က။)] အတ္ထံ မယိ စရဿု၊
မယဉ္စ နာဂါဓိပတိံ ဝိမာနံ, ဒက္ခေမု နာဂဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ’’။
‘‘ယံ ဝေ နရဿ အဟိတာယ အဿ, န တံ ပညော အရဟတိ ဒဿနာယ၊
အထ ကေန ဝဏ္ဏေန အမိတ္တဂါမံ, တုဝမိစ္ဆသိ ဥတ္တမပည ဂန္တုံ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ပဇာနာမိ အဟမ္ပိ ဧတံ, န တံ ပညော အရဟတိ ဒဿနာယ၊
ပါပဉ္စ မေ နတ္ထိ ကတံ ကုဟိဉ္စိ, တသ္မာ န သင်္ကေ မရဏာဂမာယ’’။
‘‘ဟန္ဒ စ ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ, မယာ သဟ ဒက္ခသိ ဧဟိ ကတ္တေ၊
ယတ္ထစ္ဆတိ နစ္စဂီတေဟိ နာဂေါ, ရာဇာ ယထာ ဝေဿဝဏော နဠိညံ [နိဠိညံ (သျာ။), နိဠညံ (က။)]။
(ဇာ၊၂၊၃၀၂။)‘‘တံ နာဂကညာ စရိတံ ဂဏေန, နိကီဠိတံ နိစ္စမဟော စ ရတ္တိံ၊
ပဟူတမာလျံ [ဗဟုတ္တမလ္လံ (က။)] ဗဟုပုပ္ဖဆန္နံ [ဗဟုပုပ္ဖသဉ္ဆန္နံ (က။)], ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။
‘‘အန္နေန ပါနေန ဥပေတရူပံ, နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စ ဝါဒိတေဟိ၊
ပရိပူရံ ကညာဟိ အလင်္ကတာဟိ, ဥပသောဘတိ ဝတ္ထပိလန္ဓနေန [ဝတ္ထပိလန္ဓနေဟိ (က။)]။
‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ, နိသီဒယီ ပစ္ဆတော အာသနသ္မိံ၊
အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပညံ, ဥပါနယီ ဘဝနံ နာဂရညော။
‘‘ပတွာန ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ, အဋ္ဌာသိ ကတ္တာ ပစ္ဆတော ပုဏ္ဏကဿ၊
သာမဂ္ဂိ ပေက္ခမာနော [သာမဂ္ဂိပေက္ခီ ပန (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နာဂရာဇာ, ပုဗ္ဗေဝ ဇာမာတရမဇ္ဈဘာသထ’’။
‘‘ယန္နု တုဝံ အဂမာ မစ္စလောကံ, အနွေသမာနော ဟဒယံ ပဏ္ဍိတဿ၊
ကစ္စိ သမိဒ္ဓေန ဣဓာနုပတ္တော, အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပညံ’’။
‘‘အယဉှိ သော အာဂတော ယံ တွမိစ္ဆသိ, ဓမ္မေန လဒ္ဓေါ မမ ဓမ္မပါလော၊
တံ ပဿထ သမ္မုခါ [တံ ပဿ ဓမ္မံ သမုခါ (က။)] ဘာသမာနံ, သုခေါ ဟဝေ [ဘဝေ (ပီ။)] သပ္ပုရိသေဟိ သင်္ဂမော’’။
ကာလာဂိရိကဏ္ဍံ နာမ။
(ဇာ၊၂၊၃၀၃။)‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသွာန, မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော [ဘယဒ္ဒိတော (သီ။ ပီ။)]၊
ဗျမှိတော နာဘိဝါဒေသိ, နယိဒံ ပညဝတာမိဝ’’။
‘‘န စမှိ ဗျမှိတော နာဂ, န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊
န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ, ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။
‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ, အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊
ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ, တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗြူသိ, သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ၊
န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ, ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။
‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ, အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊
ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ, တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘အသဿတံ သဿတံ နု တဝယိဒံ, ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ [ဣဒ္ဓိံ ဇုတိံ ဗလံ ဝီရိယူပပတ္တိ (က။)]၊
ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ, ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။
‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ, သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
အက္ခာဟိ မေ နာဂရာဇေတမတ္ထံ, ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။
‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ, န သယံကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ, ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ, ဣဒဉ္စ တေ နာဂ မဟာဝိမာနံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၄။)‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ, သဒ္ဓါ ဥဘော ဒါနပတီ အဟုမှာ၊
ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ, သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။
‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ, ပဒီပိယံ သေယျမုပဿယဉ္စ၊
အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပါနံ, သက္ကစ္စ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ။
‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ, ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာနံ’။
‘‘ဧဝံ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ, ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ၊
တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တော, ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသိ’။
‘‘နယိဓ သန္တိ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ, ယေသန္နပါနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ, ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမ’’။
‘‘ဘောဂီ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ, ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊
တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ, အသမ္ပဒုဋ္ဌော စ ဘဝါဟိ နိစ္စံ။
‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂ အသမ္ပဒေါသံ, အနုပါလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊
ဌတွာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ, ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောကံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၅။)‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော, တယာ ဝိနာ ယဿ တုဝံ သဇိဗ္ဗော၊
ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ, ဝိန္ဒေယျ ပေါသော သုခမာတုရောပိ’’။
‘‘အဒ္ဓါ သတံ ဘာသသိ နာဂ ဓမ္မံ, အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ၊
ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒါသု, ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော’’။
‘‘အက္ခာဟိ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓေါ, အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ၊
ဓမ္မေန လဒ္ဓေါ ဣတိ တာယမာဟ [မာ’ယ’မာဟ (သျာ။)], ကထံ နု တွံ ဟတ္ထမိမဿ မာဂတော’’။
‘‘ယော မိဿရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ, တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ၊
သော မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမဿဒါသိ, ဓမ္မေန လဒ္ဓေါသ္မိ အသာဟသေန။
‘‘မဟောရဂေါ အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ, သုတွာန ဓီရဿ သုဘာသိတာနိ၊
ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန အနောမပညံ, ပါဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒါ သကာသေ။
‘‘ယေန တွံ ဝိမလေ ပဏ္ဍု, ယေန ဘတ္တံ န ရုစ္စတိ၊
န စ မေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော, အယမေသော တမောနုဒေါ။
‘‘ယဿ တေ ဟဒယေနတ္ထော, အာဂတာယံ ပဘင်္ကရော၊
တဿ ဝါကျံ နိသာမေဟိ, ဒုလ္လဘံ ဒဿနံ ပုန။
‘‘ဒိသွာန တံ ဝိမလာ ဘူရိပညံ, ဒသင်္ဂုလီ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ၊
ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပါ, ဣစ္စဗြဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ။
‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသွာန, မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊
ဗျမှိတော နာဘိဝါဒေသိ, နယိဒံ ပညဝတာမိဝ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၆။)‘‘န စမှိ ဗျမှိတော နာဂိ, န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော၊
န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ, ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။
‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ, အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊
ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ, တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗြူသိ, သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ၊
န ဝဇ္ဈော အဘိဝါဒေယျ, ဝဇ္ဈံ ဝါ နာဘိဝါဒယေ။
‘‘ကထံ နော အဘိဝါဒေယျ, အဘိဝါဒါပယေထ ဝေ၊
ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယျ, တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘အသဿတံ သဿတံ နု တဝယိဒံ, ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊
ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂကညေတမတ္ထံ, ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။
‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ, သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
အက္ခာဟိ မေ နာဂကညေတမတ္ထံ, ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။
‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ, န သယံ ကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊
သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ, ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ, ဣဒဉ္စ တေ နာဂိ မဟာဝိမာနံ’’။
‘‘အဟဉ္စ ခေါ သာမိကော စာပိ မယှံ, သဒ္ဓါ ဥဘော ဒါနပတီ အဟုမှာ၊
ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ, သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။
(ဇာ၊၂၊၃၀၇။)‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ, ပဒီပိယံ သေယျမုပဿယဉ္စ၊
အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပါနံ, သက္ကစ္စံ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ။
‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ, တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊
ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ, ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာနံ’’။
‘‘ဧဝံ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ, ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ၊
တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တာ, ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသိ’’။
‘‘နယိဓ သန္တိ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ, ယေသန္နပါနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ, ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမ’’။
‘‘ဘောဂီ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ, ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊
တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ, အသမ္ပဒုဋ္ဌာ စ ဘဝါဟိ နိစ္စံ။
‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂိ အသမ္ပဒေါသံ, အနုပါလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊
ဌတွာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ, ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောကံ’’။
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော, တယာ ဝိနာ ယဿ တုဝံ သဇိဗ္ဗော၊
ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ, ဝိန္ဒေယျ ပေါသော သုခမာတုရောပိ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၈။)‘‘အဒ္ဓါ သတံ ဘာသသိ နာဂိ ဓမ္မံ, အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ၊
ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒါသု, ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော’’။
‘‘အက္ခာဟိ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓေါ, အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ၊
ဓမ္မေန လဒ္ဓေါ ဣတိ တာယမာဟ, ကထံ နု တွံ ဟတ္ထမိမဿ မာဂတော’’။
‘‘ယော မိဿရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ, တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ၊
သော မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမဿဒါသိ, ဓမ္မေန လဒ္ဓေါသ္မိ အသာဟသေန။
‘‘ယထေဝ ဝရုဏော နာဂေါ, ပဉှံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ၊
တထေဝ နာဂကညာပိ, ပဉှံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ။
‘‘ယထေဝ ဝရုဏံ နာဂံ, ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော၊
တထေဝ နာဂကညမ္ပိ, ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော။
‘‘ဥဘောပိ တေ အတ္တမနေ ဝိဒိတွာ, မဟောရဂံ နာဂကညဉ္စ ဓီရော [ဝိဓူရော (က။)]၊
အဆမ္ဘီ အဘီတော အလောမဟဋ္ဌော, ဣစ္စဗြဝိ ဝရုဏံ နာဂရာဇာနံ။
‘‘မာ ရောဓယိ [မာ ဟေဌယိ (ပီ။)] နာဂ အာယာဟမသ္မိ, ယေန တဝတ္ထော ဣဒံ သရီရံ၊
ဟဒယေန မံသေန ကရောဟိ ကိစ္စံ, သယံ ကရိဿာမိ ယထာမတိ တေ’’။
‘‘ပညာ ဟဝေ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတာနံ, တေ တျမှ ပညာယ မယံ သုတုဋ္ဌာ၊
အနူနနာမော လဘတဇ္ဇ ဒါရံ, အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပါပယာတု’’။
(ဇာ၊၂၊၃၀၉။)‘‘သ ပုဏ္ဏကော အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ, ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ လဘိတွာ၊
ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပေါ, ဣစ္စဗြဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ။
‘‘ဘရိယာယ မံ တွံ အကရိ သမင်္ဂိံ, အဟဉ္စ တေ ဝိဓုရ ကရောမိ ကိစ္စံ၊
ဣဒဉ္စ တေ မဏိရတနံ ဒဒါမိ, အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပါပယာမိ’’။
‘‘အဇေယျမေသာ တဝ ဟောတု မေတ္တိ, ဘရိယာယ ကစ္စာန ပိယာယ သဒ္ဓိံ၊
အာနန္ဒိ ဝိတ္တော [အာနန္ဒစိတ္တော (သျာ။ ပီ။)] သုမနော ပတီတော, ဒတွာ မဏိံ မဉ္စ နယိန္ဒပတ္ထံ။
‘‘သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ, နိသီဒယီ ပုရတော အာသနသ္မိံ၊
အာဒါယ ကတ္တာရမနောမပညံ, ဥပါနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ။
‘‘မနော မနုဿဿ ယထာပိ ဂစ္ဆေ, တတောပိဿ ခိပ္ပတရံ [တတောပိ သံခိပ္ပတရံ (သီ။ ပီ။)] အဟောသိ၊
သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ, ဥပါနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ’’။
‘‘ဧတိန္ဒပတ္ထံ နဂရံ ပဒိဿတိ, ရမ္မာနိ စ အမ္ဗဝနာနိ ဘာဂသော၊
အဟဉ္စ ဘရိယာယ သမင်္ဂိဘူတော, တုဝဉ္စ ပတ္တောသိ သကံ နိကေတံ’’။
‘‘သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ, ဩရောပိယ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ၊
အာဇညမာရုယှ အနောမဝဏ္ဏော, ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၀။)‘‘တံ ဒိသွာ ရာဇာ ပရမပ္ပတီတော, ဥဋ္ဌာယ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇိတွာ၊
အဝိကမ္ပယံ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ, နိသီဒယီ ပမုခမာသနသ္မိံ’’။
‘‘တွံ နော ဝိနေတာသိ ရထံဝ နဒ္ဓံ, နန္ဒန္တိ တံ ကုရုယော ဒဿနေန၊
အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ, ကထံ ပမောက္ခော အဟု မာဏဝဿ’’။
‘‘ယံ မာဏဝေါတျာဘိဝဒီ ဇနိန္ဒ, န သော မနုဿော နရဝီရသေဋ္ဌ၊
ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော, ရညော ကုဝေရဿ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော။
‘‘ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂေါ, ဗြဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော၊
တဿာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာနော, ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ။
‘‘တဿာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု, ပတာရယိတ္ထ မရဏာယ မယှံ၊
သော စေဝ ဘရိယာယ သမင်္ဂိဘူတော, အဟဉ္စ အနုညာတော မဏိ စ လဒ္ဓေါ’’။
‘‘ရုက္ခော ဟိ မယှံ ပဒ္ဓါရေ [ဃရဒွါရေ (သျာ။)] သုဇာတော, ပညာက္ခန္ဓော သီလမယဿ သာခါ၊
အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ဌိတော နိပါကော, ဂဝပ္ဖလော ဟတ္ထိဂဝဿဆန္နော။
‘‘နစ္စဂီတတူရိယာဘိနာဒိတေ, ဥစ္ဆိဇ္ဇ သေနံ [မေနံ (သီ။ ပီ။)] ပုရိသော အဟာသိ၊
သော နော အယံ အာဂတော သန္နိကေတံ, ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၁။)‘‘ယေ ကေစိ ဝိတ္တာ မမ ပစ္စယေန, သဗ္ဗေဝ တေ ပါတုကရောန္တု အဇ္ဇ၊
တိဗ္ဗာနိ ကတွာန ဥပါယနာနိ, ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထ။
‘‘ယေ ကေစိ ဗဒ္ဓါ မမ အတ္ထိ ရဋ္ဌေ, သဗ္ဗေဝ တေ ဗန္ဓနာ မောစယန္တု၊
ယထေဝ ယံ ဗန္ဓနသ္မာ ပမုတ္တော, ဧဝမေတေ မုဉ္စရေ ဗန္ဓနသ္မာ။
‘‘ဥန္နင်္ဂလာ မာသမိမံ ကရောန္တု, မံသောဒနံ ဗြာဟ္မဏာ ဘက္ခယန္တု၊
အမဇ္ဇပါ မဇ္ဇရဟာ ပိဝန္တု, ပုဏ္ဏာဟိ ထာလာဟိ ပလိဿုတာဟိ။
‘‘မဟာပထံ နိစ္စ သမဝှယန္တု, တိဗ္ဗဉ္စ ရက္ခံ ဝိဒဟန္တု ရဋ္ဌေ၊
ယထာညမညံ န ဝိဟေဌယေယျုံ, ရုက္ခဿိမဿာပစိတိံ ကရောထ’’။
ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ပဏ္ဍိတဿာဘိဟာရယုံ။
ဗဟုဇနော ပသန္နောသိ, ဒိသွာ ပဏ္ဍိတမာဂတေ၊
ပဏ္ဍိတမှိ အနုပ္ပတ္တေ, စေလုက္ခေပေါ ပဝတ္တထာတိ။
ဝိဓုရဇာတကံ နဝမံ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၂။)ဒသဝရကထာ
‘‘ဖုဿတီ [ဖုသတိ (သီ။ ပီ။)] ဝရဝဏ္ဏာဘေ, ဝရဿု ဒသဓာ ဝရေ၊
ပထဗျာ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂိ, ယံ တုယှံ မနသော ပိယံ’’။
‘‘ဒေဝရာဇ နမော တျတ္ထု, ကိံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊
ရမ္မာ စာဝေသိ မံ ဌာနာ, ဝါတောဝ ဓရဏီရုဟံ’’။
‘‘န စေဝ တေ ကတံ ပါပံ, န စ မေ တွမသိ အပ္ပိယာ၊
ပုညဉ္စ တေ ပရိက္ခီဏံ, ယေန တေဝံ ဝဒါမဟံ။
‘‘သန္တိကေ မရဏံ တုယှံ, ဝိနာဘာဝေါ ဘဝိဿတိ၊
ပဋိဂဏှာဟိ မေ ဧတေ, ဝရေ ဒသ ပဝေစ္ဆတော’’။
‘‘ဝရံ စေ မေ အဒေါ သက္က, သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊
သိဝိရာဇဿ ဘဒ္ဒန္တေ, တတ္ထ အဿံ နိဝေသနေ။
‘‘နီလနေတ္တာ နီလဘမု, နိလက္ခီ စ ယထာ မိဂီ၊
ဖုဿတီ နာမ နာမေန, တတ္ထပဿံ ပုရိန္ဒဒ။
‘‘ပုတ္တံ လဘေထ ဝရဒံ, ယာစယောဂံ [ယာစယောဂိံ (က။)] အမစ္ဆရိံ၊
ပူဇိတံ ပဋိရာဇူဟိ, ကိတ္တိမန္တံ ယသဿိနံ။
‘‘ဂဗ္ဘံ မေ ဓာရယန္တိယာ, မဇ္ဈိမင်္ဂံ အနုန္နတံ၊
ကုစ္ဆိ အနုန္နတော အဿ, စာပံဝ လိခိတံ သမံ။
‘‘ထနာ မေ နပ္ပပတေယျုံ, ပလိတာ န သန္တု ဝါသဝ၊
ကာယေ ရဇော န လိမ္ပေထ, ဝဇ္ဈဉ္စာပိ ပမောစယေ။
‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒေ, နာရိဝရဂဏာယုတေ၊
ခုဇ္ဇစေလာပကာကိဏ္ဏေ, သူဒမာဂဓဝဏ္ဏိတေ။
‘‘စိတြဂ္ဂဠေရုဃုသိတေ, သုရာမံသပဗောဓနေ၊
သိဝိရာဇဿ ဘဒ္ဒန္တေ, တတ္ထဿံ မဟေသီ ပိယာ’’။
‘‘ယေ တေ ဒသ ဝရာ ဒိန္နာ, မယာ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနေ၊
သိဝိရာဇဿ ဝိဇိတေ, သဗ္ဗေ တေ လစ္ဆသီ ဝရေ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၃။)‘‘ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ, ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊
ဖုဿတိယာ ဝရံ ဒတွာ, အနုမောဒိတ္ထ ဝါသဝေါ။
ဒသဝရကထာ နာမ။
ဟေမဝန္တံ
‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ, ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊
ပဂ္ဂယှ ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ, ကိံ မံ ယာစန္တိ ဗြာဟ္မဏာ’’။
‘‘ရတနံ ဒေဝ ယာစာမ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
ဒဒါဟိ ပဝရံ နာဂံ, ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ’’။
‘‘ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ, ယံ မံ ယာစန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
ပဘိန္နံ ကုဉ္ဇရံ ဒန္တိံ, ဩပဝယှံ ဂဇုတ္တမံ’’။
‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ, ရာဇာ စာဂါဓိမာနသော၊
ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါ ဒါနံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော’’။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ, မေဒနီ သမ္ပကမ္ပထ။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ, ခုဗ္ဘိတ္ထ နဂရံ တဒါ။
‘‘သမာကုလံ ပုရံ အာသိ, ဃောသော စ ဝိပုလော မဟာ၊
ဟတ္ထိနာဂေ ပဒိန္နမှိ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ’’။
‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။
‘‘ကေဝလော စာပိ နိဂမော, သိဝယော စ သမာဂတာ၊
ဒိသွာ နာဂံ နီယမာနံ, တေ ရညော ပဋိဝေဒယုံ။
‘‘ဝိဓမံ ဒေဝ တေ ရဋ္ဌံ, ပုတ္တော ဝေဿန္တရော တဝ၊
ကထံ နော ဟတ္ထိနံ ဒဇ္ဇာ, နာဂံ ရဋ္ဌဿ ပူဇိတံ။
‘‘ကထံ နော ကုဉ္ဇရံ ဒဇ္ဇာ, ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ၊
ခေတ္တညုံ သဗ္ဗယုဒ္ဓါနံ, သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၄။)‘‘ပဏ္ဍုကမ္ဗလသဉ္ဆန္နံ, ပဘိန္နံ သတ္တုမဒ္ဒနံ၊
ဒန္တိံ သဝါဠဗီဇနိံ, သေတံ ကေလာသသာဒိသံ။
‘‘သသေတစ္ဆတ္တံ သဥပါဓေယျံ, သာထဗ္ဗနံ သဟတ္ထိပံ၊
အဂ္ဂယာနံ ရာဇဝါဟိံ, ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါ ဂဇံ [ဓနံ (သီ။ ပီ။), ဒါနံ (သျာ။)]။
‘‘အန္နံ ပါနဉ္စ ယော [သော (သီ။ သျာ။ က။)] ဒဇ္ဇာ, ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊
ဧတံ ခေါ ဒါနံ ပတိရူပံ, ဧတံ ခေါ ဗြာဟ္မဏာရဟံ။
‘‘အယံ တေ ဝံသရာဇာ နော, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော [ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ (သီ။), ရဋ္ဌဝဍ္ဎန (ပီ။)]၊
ကထံ ဝေဿန္တရော ပုတ္တော, ဂဇံ ဘာဇေတိ သဉ္ဇယ။
‘‘သစေ တွံ န ကရိဿသိ, သိဝီနံ ဝစနံ ဣဒံ၊
မညေ တံ သဟ ပုတ္တေန, သိဝီ ဟတ္ထေ ကရိဿရေ’’။
‘‘ကာမံ ဇနပဒေါ မာသိ, ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတု၊
နာဟံ သိဝီနံ ဝစနာ, ရာဇပုတ္တံ အဒူသကံ၊
ပဗ္ဗာဇေယျံ သကာ ရဋ္ဌာ, ပုတ္တော ဟိ မမ ဩရသော။
‘‘ကာမံ ဇနပဒေါ မာသိ, ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတု၊
နာဟံ သိဝီနံ ဝစနာ, ရာဇပုတ္တံ အဒူသကံ၊
ပဗ္ဗာဇေယျံ သကာ ရဋ္ဌာ, ပုတ္တော ဟိ မမ အတြဇော။
‘‘န စာဟံ တသ္မိံ ဒုဗ္ဘေယျံ, အရိယသီလဝတော ဟိ သော၊
အသိလောကောပိ မေ အဿ, ပါပဉ္စ ပသဝေ ဗဟုံ၊
ကထံ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ, သတ္ထေန ဃာတယာမသေ’’။
‘‘မာ နံ ဒဏ္ဍေန သတ္ထေန, န ဟိ သော ဗန္ဓနာရဟော၊
ပဗ္ဗာဇေဟိ စ နံ ရဋ္ဌာ, ဝင်္ကေ ဝသတု ပဗ္ဗတေ’’။
‘‘ဧသော စေ သိဝီနံ ဆန္ဒော, ဆန္ဒံ န ပနုဒါမသေ၊
ဣမံ သော ဝသတု ရတ္တိံ, ကာမေ စ ပရိဘုဉ္ဇတု။
‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ [သူရိယုဂ္ဂမနေ သတိ (က။)]၊
သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ, ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တု နံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၁၅။)‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ကတ္တေ တရမာနော, ဂန္တွာ ဝေဿန္တရံ ဝဒ၊
သိဝယော ဒေဝ တေ ကုဒ္ဓါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ။
‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ကေဝလော စာပိ နိဂမော, သိဝယော စ သမာဂတာ။
‘‘အသ္မာ ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ, ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တံ။
‘‘သ ကတ္တာ တရမာနောဝ, သိဝိရာဇေန ပေသိတော၊
အာမုတ္တဟတ္ထာဘရဏာ, သုဝတ္ထော စန္ဒနဘူသိတော။
‘‘သီသံ နှာတော ဥဒကေ သော, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလော၊
ဥပါဂမိ ပုရံ ရမ္မံ, ဝေဿန္တရနိဝေသနံ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသ ကုမာရံ သော, ရမမာနံ သကေ ပုရေ၊
ပရိကိဏ္ဏံ အမစ္စေဟိ, တိဒသာနံဝ ဝါသဝံ။
‘‘သော တတ္ထ ဂန္တွာ တရမာနော, ကတ္တာ ဝေဿန္တရံဗြဝိ၊
ဒုက္ခံ တေ ဝေဒယိဿာမိ, မာ မေ ကုဇ္ဈိ ရထေသဘ။
‘‘ဝန္ဒိတွာ ရောဒမာနော သော, ကတ္တာ ရာဇာနမဗြဝိ၊
ဘတ္တာ မေသိ မဟာရာဇ, သဗ္ဗကာမရသာဟရော။
‘‘ဒုက္ခံ တေ ဝေဒယိဿာမိ, တတ္ထ အဿာသယန္တု မံ၊
သိဝယော ဒေဝ တေ ကုဒ္ဓါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ။
‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ကေဝလော စာပိ နိဂမော, သိဝယော စ သမာဂတာ။
‘‘အသ္မာ ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
သမဂ္ဂါ သိဝယော ဟုတွာ, ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တံ’’။
‘‘ကိသ္မိံ မေ သိဝယော ကုဒ္ဓါ, နာဟံ ပဿာမိ ဒုက္ကဋံ၊
တံ မေ ကတ္တေ ဝိယာစိက္ခ, ကသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ မံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၁၆။)‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
နာဂဒါနေန ခိယျန္တိ, တသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တံ’’။
‘‘ဟဒယံ စက္ခုမ္ပဟံ ဒဇ္ဇံ, ကိံ မေ ဗာဟိရကံ ဓနံ၊
ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ, မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ မဏိ။
‘‘ဒက္ခိဏံ ဝါပဟံ ဗာဟုံ, ဒိသွာ ယာစကမာဂတေ၊
ဒဒေယျံ န ဝိကမ္ပေယျံ, ဒါနေ မေ ရမတေ မနော။
‘‘ကာမံ မံ သိဝယော သဗ္ဗေ, ပဗ္ဗာဇေန္တု ဟနန္တု ဝါ၊
နေဝ ဒါနာ ဝိရမိဿံ, ကာမံ ဆိန္ဒန္တု သတ္တဓာ’’။
‘‘ဧဝံ တံ သိဝယော အာဟု, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
ကောန္တိမာရာယ တီရေန, ဂိရိမာရဉ္ဇရံ ပတိ၊
ယေန ပဗ္ဗာဇိတာ ယန္တိ, တေန ဂစ္ဆတု သုဗ္ဗတော’’။
‘‘သောဟံ တေန ဂမိဿာမိ, ယေန ဂစ္ဆန္တိ ဒူသကာ၊
ရတ္တိန္ဒိဝံ မေ ခမထ, ယာဝ ဒါနံ ဒဒါမဟံ’’။
‘‘အာမန္တယိတ္ထ ရာဇာနံ, မဒ္ဒိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနံ၊
ယံ တေ ကိဉ္စိ မယာ ဒိန္နံ, ဓနံ ဓညဉ္စ ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ, မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ၊
သဗ္ဗံ တံ နိဒဟေယျာသိ, ယဉ္စ တေ ပေတ္တိကံ ဓနံ။
‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
ကုဟိံ ဒေဝ နိဒဟာမိ, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘သီလဝန္တေသု ဒဇ္ဇာသိ, ဒါနံ မဒ္ဒိ ယထာရဟံ၊
န ဟိ ဒါနာ ပရံ အတ္ထိ, ပတိဋ္ဌာ သဗ္ဗပါဏိနံ။
‘‘ပုတ္တေသု မဒ္ဒိ ဒယေသိ, သဿုယာ သသုရမှိ စ၊
ယော စ တံ ဘတ္တာ မညေယျ, သက္ကစ္စံ တံ ဥပဋ္ဌဟေ။
‘‘နော စေ တံ ဘတ္တာ မညေယျ, မယာ ဝိပ္ပဝသေန တေ၊
အညံ ဘတ္တာရံ ပရိယေသ, မာ ကိသိတ္ထော [မာ ကိလိတ္ထ (သီ။ ပီ။)] မယာ ဝိနာ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၁၇။)‘‘အဟဉှိ ဝနံ ဂစ္ဆာမိ, ဃောရံ ဝါဠမိဂါယုတံ၊
သံသယော ဇီဝိတံ မယှံ, ဧကကဿ ဗြဟာဝနေ’’။
‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
‘‘အဘုမ္မေ ကထံ နု ဘဏသိ, ပါပကံ ဝတ ဘာသသိ။
‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ, ယံ တွံ ဂစ္ဆေယျ ဧကကော၊
အဟမ္ပိ တေန ဂစ္ဆာမိ, ယေန ဂစ္ဆသိ ခတ္တိယ။
‘‘မရဏံ ဝါ တယာ သဒ္ဓိံ, ဇီဝိတံ ဝါ တယာ ဝိနာ၊
တဒေဝ မရဏံ သေယျော, ယံ စေ ဇီဝေ တယာ ဝိနာ။
‘‘အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလယိတွာန [နိဇ္ဇာလယိတွာန (သီ။ ပီ။)], ဧကဇာလသမာဟိတံ၊
တတ္ထ မေ [တတ္ထေဝ (သျာ။ က။)] မရဏံ သေယျော, ယံ စေ ဇီဝေ တယာ ဝိနာ။
‘‘ယထာ အာရညကံ နာဂံ, ဒန္တိံ အနွေတိ ဟတ္ထိနီ၊
ဇေဿန္တံ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု, သမေသု ဝိသမေသု စ။
‘‘ဧဝံ တံ အနုဂစ္ဆာမိ, ပုတ္တေ အာဒါယ ပစ္ဆတော၊
သုဘရာ တေ ဘဝိဿာမိ, န တေ ဟေဿာမိ ဒုဗ္ဘရာ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
အာသီနေ [အာသနေ (က။)] ဝနဂုမ္ဗသ္မိံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
ကီဠန္တေ ဝနဂုမ္ဗသ္မိံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
အဿမေ ရမဏီယမှိ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
ကီဠန္တေ အဿမေ ရမ္မေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မာလဓာရီ အလင်္ကတေ၊
အဿမေ ရမဏီယမှိ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ပဿန္တော, မာလဓာရီ အလင်္ကတေ၊
ကီဠန္တေ အဿမေ ရမ္မေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၈။)‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ နစ္စန္တေ, ကုမာရေ မာလဓာရိနေ၊
အဿမေ ရမဏီယမှိ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ နစ္စန္တေ, ကုမာရေ မာလဓာရိနေ၊
ကီဠန္တေ အဿမေ ရမ္မေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ မာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံ သဋ္ဌိဟာယနံ၊
ဧကံ အရညေ စရန္တံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ မာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံ သဋ္ဌိဟာယနံ၊
သာယံ ပါတော ဝိစရန္တံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ကရေဏုသံဃဿ, ယူထဿ ပုရတော ဝဇံ၊
ကောဉ္စံ ကာဟတိ မာတင်္ဂေါ, ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော၊
တဿ တံ နဒတော သုတွာ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ဒုဘတော ဝနဝိကာသေ, ယဒါ ဒက္ခိသိ ကာမဒေါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘မိဂံ ဒိသွာန သာယနှံ, ပဉ္စမာလိနမာဂတံ၊
ကိမ္ပုရိသေ စ နစ္စန္တေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ သောဿသိ နိဂ္ဃေါသံ, သန္ဒမာနာယ သိန္ဓုယာ၊
ဂီတံ ကိမ္ပုရိသာနဉ္စ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ သောဿသိ နိဂ္ဃေါသံ, ဂိရိဂဗ္ဘရစာရိနော၊
ဝဿမာနဿုလူကဿ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ သီဟဿ ဗျဂ္ဃဿ, ခဂ္ဂဿ ဂဝယဿ စ၊
ဝနေ သောဿသိ ဝါဠာနံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ မောရီဟိ ပရိကိဏ္ဏံ, ဗရိဟီနံ မတ္ထကာသိနံ၊
မောရံ ဒက္ခိသိ နစ္စန္တံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ မောရီဟိ ပရိကိဏ္ဏံ, အဏ္ဍဇံ စိတြပက္ခိနံ၊
မောရံ ဒက္ခိသိ နစ္စန္တံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ မောရီဟိ ပရိကိဏ္ဏံ, နီလဂီဝံ သိခဏ္ဍိနံ၊
မောရံ ဒက္ခိသိ နစ္စန္တံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
(ဇာ၊၂၊၃၁၉။)‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ ဟေမန္တေ, ပုပ္ဖိတေ ဓရဏီရုဟေ၊
သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဟေမန္တိကေ မာသေ, ဟရိတံ ဒက္ခိသိ မေဒနိံ [မေဒိနိံ (သီ။ ပီ။)]၊
ဣန္ဒဂေါပကသဉ္ဆန္နံ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဒက္ခိသိ ဟေမန္တေ, ပုပ္ဖိတေ ဓရဏီရုဟေ၊
ကုဋဇံ ဗိမ္ဗဇာလဉ္စ, ပုပ္ဖိတံ လောဒ္ဒပဒ္မကံ [လောမပဒ္ဓကံ (သီ။ ပီ။)]၊
သုရဘိံ သမ္ပဝါယန္တေ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ။
‘‘ယဒါ ဟေမန္တိကေ မာသေ, ဝနံ ဒက္ခိသိ ပုပ္ဖိတံ၊
ဩပုပ္ဖါနိ စ ပဒ္မါနိ, န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ’’။
ဟေမဝန္တံ နာမ။
ဒါနကဏ္ဍံ
‘‘တေသံ လာလပ္ပိတံ သုတွာ, ပုတ္တဿ သုဏိသာယ စ၊
ကလုနံ [ကရုဏံ (သီ။ ပီ။), ကလူနံ (သျာ။ က။)] ပရိဒေဝေသိ, ရာဇပုတ္တီ ယသဿိနီ။
‘‘သေယျော ဝိသံ မေ ခါယိတံ, ပပါတာ ပပတေယျဟံ၊
ရဇ္ဇုယာ ဗဇ္ဈ မိယျာဟံ, ကသ္မာ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ၊
ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘အဇ္ဈာယကံ ဒါနပတိံ, ယာစယောဂံ အမစ္ဆရိံ၊
ပူဇိတံ ပဋိရာဇူဟိ, ကိတ္တိမန္တံ ယသဿိနံ၊
ကသ္မာ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘မာတာပေတ္တိဘရံ ဇန္တုံ, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကံ၊
ကသ္မာ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘ရညော ဟိတံ ဒေဝိဟိတံ, ဉာတီနံ သခိနံ ဟိတံ၊
ဟိတံ သဗ္ဗဿ ရဋ္ဌဿ, ကသ္မာ ဝေဿန္တရံ ပုတ္တံ၊
ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘မဓူနိဝ ပလာတာနိ, အမ္ဗာဝ ပတိတာ ဆမာ၊
ဧဝံ ဟေဿတိ တေ ရဋ္ဌံ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၀။)‘‘ဟံသော နိခီဏပတ္တောဝ, ပလ္လလသ္မိံ အနူဒကေ၊
အပဝိဋ္ဌော အမစ္စေဟိ, ဧကော ရာဇာ ဝိဟိယျသိ။
‘‘တံ တံ ဗြူမိ မဟာရာဇ, အတ္ထော တေ မာ ဥပစ္စဂါ၊
မာ နံ သိဝီနံ ဝစနာ, ပဗ္ဗာဇေသိ အဒူသကံ’’။
‘‘ဓမ္မဿာပစိတိံ ကုမ္မိ, သိဝီနံ ဝိနယံ ဓဇံ၊
ပဗ္ဗာဇေမိ သကံ ပုတ္တံ, ပါဏာ ပိယတရော ဟိ မေ’’။
‘‘ယဿ ပုဗ္ဗေ ဓဇဂ္ဂါနိ, ကဏိကာရာဝ ပုပ္ဖိတာ၊
ယာယန္တမနုယာယန္တိ, သွဇ္ဇေကောဝ ဂမိဿတိ။
‘‘ယဿ ပုဗ္ဗေ ဓဇဂ္ဂါနိ, ကဏိကာရဝနာနိဝ၊
ယာယန္တမနုယာယန္တိ, သွဇ္ဇေကောဝ ဂမိဿတိ။
‘‘ယဿ ပုဗ္ဗေ အနီကာနိ, ကဏိကာရာဝ ပုပ္ဖိတာ၊
ယာယန္တမနုယာယန္တိ, သွဇ္ဇေကောဝ ဂမိဿတိ။
‘‘ယဿ ပုဗ္ဗေ အနီကာနိ, ကဏိကာရဝနာနိဝ၊
ယာယန္တမနုယာယန္တိ, သွဇ္ဇေကောဝ ဂမိဿတိ။
‘‘ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘာ, ဂန္ဓာရာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ၊
ယာယန္တမနုယာယန္တိ, သွဇ္ဇေကောဝ ဂမိဿတိ။
‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ဟတ္ထိနာ ယာတိ, သိဝိကာယ ရထေန စ၊
သွဇ္ဇ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ကထံ ဂစ္ဆတိ ပတ္တိကော။
‘‘ကထံ စန္ဒနလိတ္တင်္ဂေါ, နစ္စဂီတပ္ပဗောဓနော၊
ခုရာဇိနံ ဖရသုဉ္စ, ခါရိကာဇဉ္စ ဟာဟိတိ [ဟာရိတိ (သျာ။ က။)]။
‘‘ကသ္မာ နာဘိဟရိဿန္တိ, ကာသာဝ အဇိနာနိ စ၊
ပဝိသန္တံ ဗြဟာရညံ, ကသ္မာ စီရံ န ဗဇ္ဈရေ။
‘‘ကထံ နု စီရံ ဓာရေန္တိ, ရာဇပဗ္ဗာဇိတာ ဇနာ၊
ကထံ ကုသမယံ စီရံ, မဒ္ဒီ ပရိဒဟိဿတိ။
‘‘ကာသိယာနိ စ ဓာရေတွာ, ခေါမကောဋုမ္ဗရာနိ စ၊
ကုသစီရာနိ ဓာရေန္တီ, ကထံ မဒ္ဒီ ကရိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၁။)‘‘ဝယှာဟိ ပရိယာယိတွာ, သိဝိကာယ ရထေန စ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ပထံ ဂစ္ဆတိ ပတ္တိကာ။
‘‘ယဿာ မုဒုတလာ ဟတ္ထာ, စရဏာ စ သုခေဓိတာ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ပထံ ဂစ္ဆတိ ပတ္တိကာ။
‘‘ယဿာ မုဒုတလာ ပါဒါ, စရဏာ စ သုခေဓိတာ၊
ပါဒုကာဟိ သုဝဏ္ဏာဟိ, ပီဠမာနာဝ ဂစ္ဆတိ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ပထံ ဂစ္ဆတိ ပတ္တိကာ။
‘‘ယာဿု ဣတ္ထိသဟဿာနံ, ပုရတော ဂစ္ဆတိ မာလိနီ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ဝနံ ဂစ္ဆတိ ဧကိကာ။
‘‘ယာဿု သိဝါယ သုတွာန, မုဟုံ ဥတ္တသတေ ပုရေ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ဝနံ ဂစ္ဆတိ ဘီရုကာ။
‘‘ယာဿု ဣန္ဒသဂေါတ္တဿ, ဥလူကဿ ပဝဿတော၊
သုတွာန နဒတော ဘီတာ, ဝါရုဏီဝ ပဝေဓတိ၊
သာ ကထဇ္ဇ အနုဇ္ဈင်္ဂီ, ဝနံ ဂစ္ဆတိ ဘီရုကာ။
‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, သုညံ အာဂမ္မိမံ ပုရံ။
‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
ကိသာ ပဏ္ဍု ဘဝိဿာမိ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
‘‘သကုဏီ ဟတပုတ္တာဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
တေန တေန ပဓာဝိဿံ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
‘‘ကုရရီ [ကုရုရီ (သျာ။ က။)] ဟတဆာပါဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, သုညံ အာဂမ္မိမံ ပုရံ။
‘‘ကုရရီ ဟတဆာပါဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
ကိသာ ပဏ္ဍု ဘဝိဿာမိ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
‘‘ကုရရီ ဟတဆာပါဝ, သုညံ ဒိသွာ ကုလာဝကံ၊
တေန တေန ပဓာဝိဿံ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၂။)‘‘သာ နူန စက္ကဝါကီဝ, ပလ္လလသ္မိံ အနူဒကေ၊
စိရံ ဒုက္ခေန ဈာယိဿံ, သုညံ အာဂမ္မိမံ ပုရံ။
‘‘သာ နူန စက္ကဝါကီဝ, ပလ္လလသ္မိံ အနူဒကေ၊
ကိသာ ပဏ္ဍု ဘဝိဿာမိ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
‘‘သာ နူန စက္ကဝါကီဝ, ပလ္လလသ္မိံ အနူဒကေ၊
တေန တေန ပဓာဝိဿံ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတီ။
‘‘ဧဝံ မေ ဝိလပန္တိယာ, ရာဇာ ပုတ္တံ အဒူသကံ၊
ပဗ္ဗာဇေသိ ဝနံ ရဋ္ဌာ, မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတံ’’။
‘‘တဿာ လာလပ္ပိတံ သုတွာ, သဗ္ဗာ အန္တေပုရေ ဗဟူ [အဟု (သျာ။ က။)]၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, သိဝိကညာ သမာဂတာ။
‘‘သာလာဝ သမ္ပမထိတာ, မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ၊
သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ, ဝေဿန္တရနိဝေသနေ။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝေဿန္တရနိဝေသနေ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, ဝေဿန္တရနိဝေသနေ။
‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
အထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဒါနံ ဒါတုံ ဥပါဂမိ။
‘‘ဝတ္ထာနိ ဝတ္ထကာမာနံ, သောဏ္ဍာနံ ဒေထ ဝါရုဏိံ၊
ဘောဇနံ ဘောဇနတ္ထီနံ, သမ္မဒေဝ ပဝေစ္ဆထ။
‘‘မာ စ ကိဉ္စိ ဝနိဗ္ဗကေ, ဟေဋ္ဌယိတ္ထ ဣဓာဂတေ၊
တပ္ပေထ အန္နပါနေန, ဂစ္ဆန္တု ပဋိပူဇိတာ။
‘‘အထေတ္ထ ဝတ္တတီ သဒ္ဒေါ, တုမုလော ဘေရဝေါ မဟာ၊
ဒါနေန တံ နီဟရန္တိ, ပုန ဒါနံ အဒါ တုဝံ [အယံ ဂါထာ သီ။ သျာ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿတိ]။
‘‘တေသု မတ္တာ ကိလန္တာဝ, သမ္ပတန္တိ ဝနိဗ္ဗကာ၊
နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၃။)‘‘အစ္ဆေစ္ဆုံ ဝတ ဘော ရုက္ခံ, နာနာဖလဓရံ ဒုမံ၊
ယထာ ဝေဿန္တရံ ရဋ္ဌာ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘အစ္ဆေစ္ဆုံ ဝတ ဘော ရုက္ခံ, သဗ္ဗကာမဒဒံ ဒုမံ၊
ယထာ ဝေဿန္တရံ ရဋ္ဌာ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘အစ္ဆေစ္ဆုံ ဝတ ဘော ရုက္ခံ, သဗ္ဗကာမရသာဟရံ၊
ယထာ ဝေဿန္တရံ ရဋ္ဌာ, ပဗ္ဗာဇေန္တိ အဒူသကံ။
‘‘ယေ ဝုဍ္ဎာ ယေ စ ဒဟရာ, ယေ စ မဇ္ဈိမပေါရိသာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘အတိယက္ခာ ဝဿဝရာ, ဣတ္ထာဂါရာ စ ရာဇိနော၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘ထိယောပိ တတ္ထ ပက္ကန္ဒုံ, ယာ တမှိ နဂရေ အဟု၊
နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘ယေ ဗြာဟ္မဏာ ယေ စ သမဏာ, အညေ ဝါပိ ဝနိဗ္ဗကာ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပက္ကန္ဒုံ, အဓမ္မော ကိရ ဘော ဣတိ။
‘‘ယထာ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ယဇမာနော သကေ ပုရေ၊
သိဝီနံ ဝစနတ္ထေန, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ ဟတ္ထိသတေ ဒတွာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆေ မာတင်္ဂေ, ဟေမကပ္ပနဝါသသေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ အဿသတေ ဒတွာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
အာဇာနီယေဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝေ သီဃဝါဟနေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ ရထသတေ ဒတွာ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယဂ္ဃေ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၄။)‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ ဣတ္ထိသတေ ဒတွာ, ဧကမေကာ ရထေ ဌိတာ၊
သန္နဒ္ဓါ နိက္ခရဇ္ဇူဟိ, သုဝဏ္ဏေဟိ အလင်္ကတာ။
‘‘ပီတာလင်္ကာရာ ပီတဝသနာ, ပီတာဘရဏဝိဘူသိတာ၊
အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ ဓေနုသတေ ဒတွာ, သဗ္ဗာ ကံသုပဓာရဏာ [ကုသုမဓာရိနေ (က။)]၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ ဒါသိသတေ ဒတွာ, သတ္တ ဒါသသတာနိ စ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘ဟတ္ထီ အဿရထေ [အဿေ ရထေ (သျာ။)] ဒတွာ, နာရိယော စ အလင်္ကတာ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
မဟာဒါနေ ပဒိန္နမှိ, မေဒနီ သမ္ပကမ္ပထ။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
ယံ ပဉ္ဇလိကတော ရာဇာ, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘အထေတ္ထ ဝတ္တတီ သဒ္ဒေါ, တုမုလော ဘေရဝေါ မဟာ၊
ဒါနေန တံ နီဟရန္တိ, ပုန ဒါနံ အဒါ တုဝံ။
‘‘တေသု မတ္တာ ကိလန္တာဝ, သမ္ပတန္တိ ဝနိဗ္ဗကာ၊
နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ’’။
‘‘အာမန္တယိတ္ထ ရာဇာနံ, သဉ္ဇယံ ဓမ္မိနံ ဝရံ [ဓမ္မိကံဝရံ (သျာ။ က။)]၊
အဝရုဒ္ဓသိ မံ ဒေဝ, ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတံ။
‘‘ယေ ဟိ ကေစိ မဟာရာဇ, ဘူတာ ယေ စ ဘဝိဿရေ၊
အတိတ္တာယေဝ ကာမေဟိ, ဂစ္ဆန္တိ ယမသာဓနံ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၅။)‘‘သွာဟံ သကေ အဘိဿသိံ, ယဇမာနော သကေ ပုရေ၊
သိဝီနံ ဝစနတ္ထေန, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘အဃံ တံ ပဋိသေဝိဿံ, ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ၊
ခဂ္ဂဒီပိနိသေဝိတေ, အဟံ ပုညာနိ ကရောမိ၊
တုမှေ ပင်္ကမှိ သီဒထ’’။
‘‘အနုဇာနာဟိ မံ အမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ရုစ္စတိ၊
သွာဟံ သကေ အဘိဿသိံ, ယဇမာနော သကေ ပုရေ၊
သိဝီနံ ဝစနတ္ထေန, သမှာ ရဋ္ဌာ နိရဇ္ဇတိ။
‘‘အဃံ တံ ပဋိသေဝိဿံ, ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ၊
ခဂ္ဂဒီပိနိသေဝိတေ, အဟံ ပုညာနိ ကရောမိ၊
တုမှေ ပင်္ကမှိ သီဒထ [ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတံ (က။)]။
‘‘အနုဇာနာမိ တံ ပုတ္တ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ တေ သမိဇ္ဈတု၊
အယဉ္စ မဒ္ဒီ ကလျာဏီ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
အစ္ဆတံ သဟ ပုတ္တေဟိ, ကိံ အရညေ ကရိဿတိ’’။
‘‘နာဟံ အကာမာ ဒါသိမ္ပိ, အရညံ နေတုမုဿဟေ၊
သစေ ဣစ္ဆတိ အနွေတု, သစေ နိစ္ဆတိ အစ္ဆတု’’။
‘‘တတော သုဏှံ မဟာရာဇာ, ယာစိတုံ ပဋိပဇ္ဇထ၊
မာ စန္ဒနသမာစာရေ, ရဇောဇလ္လံ အဓာရယိ။
‘‘မာ ကာသိယာနိ ဓာရေတွာ [ကာသိယာနိ စ ဓာရေတွာ (က။)], ကုသစီရံ အဓာရယိ၊
ဒုက္ခော ဝါသော အရညသ္မိံ, မာ ဟိ တွံ လက္ခဏေ ဂမိ။
‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
နာဟံ တံ သုခမိစ္ဆေယျံ, ယံ မေ ဝေဿန္တရံ ဝိနာ’’။
‘‘တမဗြဝိ မဟာရာဇာ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
ဣင်္ဃ မဒ္ဒီ နိသာမေတိ, ဝနေ ယေ ဟောန္တိ ဒုဿဟာ။
‘‘ဗဟူ ကီဋာ ပဋင်္ဂါ စ, မကသာ မဓုမက္ခိကာ၊
တေပိ တံ တတ္ထ ဟိံသေယျုံ, တံ တေ ဒုက္ခတရံ သိယာ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၆။)‘‘အပရေ ပဿ သန္တာပေ, နဒီနုပနိသေဝိတေ၊
သပ္ပါ အဇဂရာ နာမ, အဝိသာ တေ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘တေ မနုဿံ မိဂံ ဝါပိ, အပိ မာသန္နမာဂတံ၊
ပရိက္ခိပိတွာ ဘောဂေဟိ, ဝသမာနေန္တိ အတ္တနော။
‘‘အညေပိ ကဏှဇဋိနော [ကဏှဇဋိလာ (က။)], အစ္ဆာ နာမ အဃမ္မိဂါ၊
န တေဟိ ပုရိသော ဒိဋ္ဌော, ရုက္ခမာရုယှ မုစ္စတိ။
‘‘သံဃဋ္ဋယန္တာ သိင်္ဂါနိ, တိက္ခဂ္ဂါတိပ္ပဟာရိနော [တိက္ခဂ္ဂါနိ ပဟာရိနော (သီ။ သျာ။)]၊
မဟိံသာ ဝိစရန္တေတ္ထ, နဒိံ သောတုမ္ဗရံ ပတိ။
‘‘ဒိသွာ မိဂါနံ ယူထာနံ, ဂဝံ သဉ္စရတံ ဝနေ၊
ဓေနုဝ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓါဝ, ကထံ မဒ္ဒိ ကရိဿသိ။
‘‘ဒိသွာ သမ္ပတိတေ ဃောရေ, ဒုမဂ္ဂေသု ပ္လဝင်္ဂမေ၊
အခေတ္တညာယ တေ မဒ္ဒိ, ဘဝိဿတေ မဟဗ္ဘယံ။
‘‘ယာ တွံ သိဝါယ သုတွာန, မုဟုံ ဥတ္တသယီ [ဥတ္တသသေ (သီ။ သျာ။ က။)] ပုရေ၊
သာ တွံ ဝင်္ကမနုပ္ပတ္တာ, ကထံ မဒ္ဒိ ကရိဿသိ။
‘‘ဌိတေ မဇ္ဈနှိကေ [မဇ္ဈန္တိကေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကာလေ, သန္နိသိန္နေသု ပက္ခိသု၊
သဏတေဝ ဗြဟာရညံ, တတ္ထ ကိံ ဂန္တုမိစ္ဆသိ’’။
‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
ယာနိ ဧတာနိ အက္ခာသိ, ဝနေ ပဋိဘယာနိ မေ၊
သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောဿံ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘ကာသံ ကုသံ ပေါဋကိလံ, ဥသိရံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ [မုဉ္ဇဗဗ္ဗဇံ (သီ။)]၊
ဥရသာ ပနုဒဟိဿာမိ, နဿ ဟေဿာမိ ဒုန္နယာ။
‘‘ဗဟူဟိ ဝတ စရိယာဟိ, ကုမာရီ ဝိန္ဒတေ ပတိံ၊
ဥဒရဿုပရောဓေန, ဂေါဟနုဝေဌနေန စ။
‘‘အဂ္ဂိဿ ပါရိစရိယာယ, ဥဒကုမ္မုဇ္ဇနေန စ၊
ဝေဓဗျံ [ဝေဓဗ္ဗံ (သီ။ ပီ။)] ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
(ဇာ၊၂၊၃၂၇။)‘‘အပိဿာ ဟောတိ အပ္ပတ္တော, ဥစ္ဆိဋ္ဌမပိ ဘုဉ္ဇိတုံ၊
ယော နံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန, အကာမံ ပရိကဍ္ဎတိ၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘ကေသဂ္ဂဟဏမုက္ခေပါ, ဘူမျာ စ ပရိသုမ္ဘနာ၊
ဒတွာ စ နောပက္ကမတိ, ဗဟုဒုက္ခံ အနပ္ပကံ၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘သုကစ္ဆဝီ ဝေဓဝေရာ, ဒတွာ သုဘဂမာနိနော၊
အကာမံ ပရိကဍ္ဎန္တိ, ဥလူကညေဝ ဝါယသာ၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘အပိ ဉာတိကုလေ ဖီတေ, ကံသပဇ္ဇောတနေ ဝသံ၊
နေဝါဘိဝါကျံ န လဘေ, ဘာတူဟိ သခိနီဟိပိ [သခိကာဟိ စ (သီ။ ပီ။)]၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘နဂ္ဂါ နဒီ အနူဒကာ, နဂ္ဂံ ရဋ္ဌံ အရာဇကံ၊
ဣတ္ထီပိ ဝိဓဝါ နဂ္ဂါ, ယဿာပိ ဒသ ဘာတရော၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘ဓဇော ရထဿ ပညာဏံ, ဓူမော ပညာဏမဂ္ဂိနော၊
ရာဇာ ရထဿ ပညာဏံ, ဘတ္တာ ပညာဏမိတ္ထိယာ၊
ဝေဓဗျံ ကဋုကံ လောကေ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘ယာ ဒလိဒ္ဒီ ဒလိဒ္ဒဿ, အဍ္ဎာ အဍ္ဎဿ ကိတ္တိမံ၊
တံ ဝေ ဒေဝါ ပသံသန္တိ, ဒုက္ကရဉှိ ကရောတိ သာ။
‘‘သာမိကံ အနုဗန္ဓိဿံ, သဒါ ကာသာယဝါသိနီ၊
ပထဗျာပိ အဘိဇ္ဇန္တျာ [အဘေဇ္ဇန္တျာ (သီ။ ပီ။)], ဝေဓဗျံ ကဋုကိတ္ထိယာ။
‘‘အပိ သာဂရပရိယန္တံ, ဗဟုဝိတ္တဓရံ မဟိံ၊
နာနာရတနပရိပူရံ, နိစ္ဆေ ဝေဿန္တရံ ဝိနာ။
‘‘ကထံ နု တာသံ ဟဒယံ, သုခရာ ဝတ ဣတ္ထိယော၊
ယာ သာမိကေ ဒုက္ခိတမှိ, သုခမိစ္ဆန္တိ အတ္တနော။
(ဇာ၊၂၊၃၂၈။)‘‘နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ၊
တမဟံ အနုဗန္ဓိဿံ, သဗ္ဗကာမဒဒေါ ဟိ မေ’’။
‘‘တမဗြဝိ မဟာရာဇာ, မဒ္ဒိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနံ၊
ဣမေ တေ ဒဟရာ ပုတ္တာ, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော၊
နိက္ခိပ္ပ လက္ခဏေ ဂစ္ဆ, မယံ တေ ပေါသယာမသေ’’ [ပေါသိယာမသေ (သီ။ ပီ။ က။)]။
‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
ပိယာ မေ ပုတ္တကာ ဒေဝ, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော၊
တျမှံ တတ္ထ ရမေဿန္တိ, အရညေ ဇီဝသောကိနံ’’။
‘‘တမဗြဝိ မဟာရာဇာ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
သာလီနံ ဩဒနံ ဘုတွာ, သုစိံ မံသူပသေစနံ၊
ရုက္ခဖလာနိ ဘုဉ္ဇန္တာ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ဘုတွာ သတပလေ ကံသေ, သောဝဏ္ဏေ သတရာဇိကေ၊
ရုက္ခပတ္တေသု ဘုဉ္ဇန္တာ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ကာသိယာနိ စ ဓာရေတွာ, ခေါမကောဋုမ္ဗရာနိ စ၊
ကုသစီရာနိ ဓာရေန္တာ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ဝယှာဟိ ပရိယာယိတွာ, သိဝိကာယ ရထေန စ၊
ပတ္တိကာ ပရိဓာဝန္တာ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ကူဋာဂါရေ သယိတွာန, နိဝါတေ ဖုသိတဂ္ဂဠေ၊
သယန္တာ ရုက္ခမူလသ္မိံ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ပလ္လင်္ကေသု သယိတွာန, ဂေါနကေ စိတ္တသန္ထတေ၊
သယန္တာ တိဏသန္ထာရေ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ဂန္ဓကေန ဝိလိမ္ပိတွာ, အဂရုစန္ဒနေန စ၊
ရဇောဇလ္လာနိ ဓာရေန္တာ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ။
‘‘စာမရမောရဟတ္ထေဟိ, ဗီဇိတင်္ဂါ သုခေဓိတာ [သုခေ ဌိတာ (သျာ။ ပီ။)]၊
ဖုဋ္ဌာ ဍံသေဟိ မကသေဟိ, ကထံ ကာဟန္တိ ဒါရကာ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၂၉။)‘‘တမဗြဝိ ရာဇပုတ္တီ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
မာ ဒေဝ ပရိဒေဝေသိ, မာ စ တွံ ဝိမနော အဟု၊
ယထာ မယံ ဘဝိဿာမ, တထာ ဟေဿန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ၊
သိဝိမဂ္ဂေန အနွေသိ, ပုတ္တေ အာဒါယ လက္ခဏာ’’။
တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဒါနံ ဒတွာန ခတ္တိယော၊
ပိတု မာတု စ ဝန္ဒိတွာ, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ။
စတုဝါဟိံ ရထံ ယုတ္တံ, သီဃမာရုယှ သန္ဒနံ၊
အာဒါယ ပုတ္တဒါရဉ္စ, ဝင်္ကံ ပါယာသိ ပဗ္ဗတံ။
တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ယေနာသိ ဗဟုကော ဇနော၊
‘‘အာမန္တ ခေါ တံ ဂစ္ဆာမ, အရောဂါ ဟောန္တု ဉာတယော’’။
‘‘ဣင်္ဃ မဒ္ဒိ နိသာမေဟိ, ရမ္မရူပံဝ ဒိဿတိ၊
အာဝါသံ သိဝိသေဋ္ဌဿ, ပေတ္တိကံ ဘဝနံ မမ’’။
‘‘တံ ဗြာဟ္မဏာ အနွဂမုံ, တေ နံ အဿေ အယာစိသုံ၊
ယာစိတော ပဋိပါဒေသိ, စတုန္နံ စတုရော ဟယေ’’’။
‘‘ဣင်္ဃ မဒ္ဒိ နိသာမေဟိ, စိတ္တရူပံဝ ဒိဿတိ၊
မိဂရောဟိစ္စဝဏ္ဏေန, ဒက္ခိဏဿာ ဝဟန္တိ မံ’’။
‘‘အထေတ္ထ ပဉ္စမော အာဂါ, သော တံ ရထမယာစထ၊
တဿ တံ ယာစိတောဒါသိ, န စဿုပဟတော မနော။
‘‘တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဩရောပေတွာ [ဩတာရေတွာ (က။)] သကံ ဇနံ၊
အဿာသယိ အဿရထံ, ဗြာဟ္မဏဿ ဓနေသိနော’’။
‘‘တွံ မဒ္ဒိ ကဏှံ ဂဏှာဟိ, လဟု ဧသာ ကနိဋ္ဌိကာ၊
အဟံ ဇာလိံ ဂဟေဿာမိ, ဂရုကော ဘာတိကော ဟိ သော’’။
‘‘ရာဇာ ကုမာရမာဒါယ, ရာဇပုတ္တီ စ ဒါရိကံ၊
သမ္မောဒမာနာ ပက္ကာမုံ, အညမညံ ပိယံဝဒါ’’။
ဒါနကဏ္ဍံ နာမ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၀။)ဝနပဝေသနံ
‘‘ယဒိ ကေစိ မနုဇာ ဧန္တိ, အနုမဂ္ဂေ ပဋိပထေ၊
မဂ္ဂံ တေ ပဋိပုစ္ဆာမ, ကုဟိံ ဝင်္ကတပဗ္ဗတော။
‘‘တေ တတ္ထ အမှေ ပဿိတွာ, ကလုနံ ပရိဒေဝယုံ၊
ဒုက္ခံ တေ ပဋိဝေဒေန္တိ, ဒူရေ ဝင်္ကတပဗ္ဗတော’’။
‘‘ယဒိ ပဿန္တိ ပဝနေ, ဒါရကာ ဖလိနေ [ဖလိတေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒုမေ၊
တေသံ ဖလာနံ ဟေတုမှိ, ဥပရောဒန္တိ ဒါရကာ။
‘‘ရောဒန္တေ ဒါရကေ ဒိသွာ, ဥဗ္ဗိဒ္ဓါ [ဥဗ္ဗိဂ္ဂါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဝိပုလာ ဒုမာ၊
သယမေဝေါနမိတွာန, ဥပဂစ္ဆန္တိ ဒါရကေ။
‘‘ဣဒံ အစ္ဆေရကံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
သာဓုကာရံ ပဝတ္တေသိ, မဒ္ဒီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ။
‘‘အစ္ဆေရံ ဝတ လောကသ္မိံ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
ဝေဿန္တရဿ တေဇေန, သယမေဝေါနတာ ဒုမာ’’။
‘‘သင်္ခိပိံသု ပထံ ယက္ခာ, အနုကမ္ပာယ ဒါရကေ၊
နိက္ခန္တဒိဝသေနေဝ, စေတရဋ္ဌံ ဥပါဂမုံ’’။
‘‘တေ ဂန္တွာ ဒီဃမဒ္ဓါနံ, စေတရဋ္ဌံ ဥပါဂမုံ၊
ဣဒ္ဓံ ဖီတံ ဇနပဒံ, ဗဟုမံသသုရောဒနံ’’။
‘‘စေတိယော ပရိဝါရိံသု, ဒိသွာ လက္ခဏမာဂတံ၊
သုခုမာလီ ဝတ အယျာ, ပတ္တိကာ ပရိဓာဝတိ။
‘‘ဝယှာဟိ ပရိယာယိတွာ, သိဝိကာယ ရထေန စ၊
သာဇ္ဇ မဒ္ဒီ အရညသ္မိံ, ပတ္တိကာ ပရိဓာဝတိ’’။
‘‘တံ ဒိသွာ စေတပါမောက္ခာ, ရောဒမာနာ ဥပါဂမုံ၊
ကစ္စိ နု ဒေဝ ကုသလံ, ကစ္စိ ဒေဝ အနာမယံ၊
ကစ္စိ ပိတာ အရောဂေါ တေ, သိဝီနဉ္စ အနာမယံ။
‘‘ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇ, ကော နု တေ ရထမဏ္ဍလံ၊
အနဿကော အရထကော, ဒီဃမဒ္ဓါနမာဂတော၊
ကစ္စာမိတ္တေဟိ ပကတော, အနုပ္ပတ္တောသိမံ ဒိသံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၃၁။)‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ သမ္မ, အထော သမ္မ အနာမယံ၊
အထော ပိတာ အရောဂေါ မေ, သိဝီနဉ္စ အနာမယံ။
‘‘အဟဉှိ ကုဉ္ဇရံ ဒဇ္ဇံ, ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ၊
ခေတ္တညုံ သဗ္ဗယုဒ္ဓါနံ, သဗ္ဗသေတံ ဂဇုတ္တမံ။
‘‘ပဏ္ဍုကမ္ဗလသဉ္ဆန္နံ, ပဘိန္နံ သတ္တုမဒ္ဒနံ၊
ဒန္တိံ သဝါဠဗီဇနိံ, သေတံ ကေလာသသာဒိသံ။
‘‘သသေတစ္ဆတ္တံ သဥပါဓေယျံ, သာထပ္ပနံ သဟတ္ထိပံ၊
အဂ္ဂယာနံ ရာဇဝါဟိံ, ဗြာဟ္မဏာနံ အဒါသဟံ။
‘‘တသ္မိံ မေ သိဝယော ကုဒ္ဓါ, ပိတာ စုပဟတောမနော၊
အဝရုဒ္ဓသိ မံ ရာဇာ, ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတံ၊
ဩကာသံ သမ္မာ ဇာနာထ, ဝနေ ယတ္ထ ဝသာမသေ’’။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
ဣဿရောသိ အနုပ္ပတ္တော, ယံ ဣဓတ္ထိ ပဝေဒယ။
‘‘သာကံ ဘိသံ မဓုံ မံသံ, သုဒ္ဓံ သာလိနမောဒနံ၊
ပရိဘုဉ္ဇ မဟာရာဇ, ပါဟုနော နောသိ အာဂတော’’။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယံ ဒိန္နံ, သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ ကတံ၊
အဝရုဒ္ဓသိ မံ ရာဇာ, ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတံ၊
ဩကာသံ သမ္မာ ဇာနာထ, ဝနေ ယတ္ထ ဝသာမသေ’’။
‘‘ဣဓေဝ တာဝ အစ္ဆဿု, စေတရဋ္ဌေ ရထေသဘ၊
ယာဝ စေတာ ဂမိဿန္တိ, ရညော သန္တိက ယာစိတုံ။
‘‘နိဇ္ဈာပေတုံ မဟာရာဇံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနံ၊
တံ တံ စေတာ ပုရက္ခတွာ, ပတီတာ လဒ္ဓပစ္စယာ၊
ပရိဝါရေတွာန ဂစ္ဆန္တိ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ခတ္တိယ’’။
‘‘မာ ဝေါ ရုစ္စိတ္ထ ဂမနံ, ရညော သန္တိက ယာစိတုံ၊
နိဇ္ဈာပေတုံ မဟာရာဇံ, ရာဇာပိ တတ္ထ နိဿရော။
‘‘အစ္စုဂ္ဂတာ ဟိ သိဝယော, ဗလဂ္ဂါ နေဂမာ စ ယေ၊
တေ ဝိဓံသေတုမိစ္ဆန္တိ, ရာဇာနံ မမ ကာရဏာ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၃၂။)‘‘သစေ ဧသာ ပဝတ္တေတ္ထ, ရဋ္ဌသ္မိံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊
ဣဓေဝ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ, စေတေဟိ ပရိဝါရိတော။
‘‘ဣဒ္ဓံ ဖီတဉ္စိဒံ ရဋ္ဌံ, ဣဒ္ဓေါ ဇနပဒေါ မဟာ၊
မတိံ ကရောဟိ တွံ ဒေဝ, ရဇ္ဇဿ မနုသာသိတုံ’’။
‘‘န မေ ဆန္ဒော မတိ အတ္ထိ, ရဇ္ဇဿ အနုသာသိတုံ၊
ပဗ္ဗာဇိတဿ ရဋ္ဌသ္မာ, စေတပုတ္တာ သုဏာထ မေ။
‘‘အတုဋ္ဌာ သိဝယော အာသုံ, ဗလဂ္ဂါ နေဂမာ စ ယေ၊
ပဗ္ဗာဇိတဿ ရဋ္ဌသ္မာ, စေတာ ရဇ္ဇေဘိသေစယုံ။
‘‘အသမ္မောဒိယမ္ပိ ဝေါ အဿ, အစ္စန္တံ မမ ကာရဏာ၊
သိဝီဟိ ဘဏ္ဍနဉ္စာပိ, ဝိဂ္ဂဟော မေ န ရုစ္စတိ။
‘‘အထဿ ဘဏ္ဍနံ ဃောရံ, သမ္ပဟာရော အနပ္ပကော၊
ဧကဿ ကာရဏာ မယှံ, ဟိံသေယျ ဗဟုကော ဇနော။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယံ ဒိန္နံ, သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ ကတံ၊
အဝရုဒ္ဓသိ မံ ရာဇာ, ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတံ၊
ဩကာသံ သမ္မာ ဇာနာထ, ဝနေ ယတ္ထ ဝသာမသေ’’။
‘‘တဂ္ဃ တေ မယမက္ခာမ, ယထာပိ ကုသလာ တထာ၊
ရာဇိသီ ယတ္ထ သမ္မန္တိ, အာဟုတဂ္ဂီ သမာဟိတာ။
‘‘ဧသ သေလော မဟာရာဇ, ပဗ္ဗတော ဂန္ဓမာဒနော၊
ယတ္ထ တွံ သဟ ပုတ္တေဟိ, သဟ ဘရိယာယ စစ္ဆသိ။
‘‘တံ စေတာ အနုသာသိံသု, အဿုနေတ္တာ ရုဒံမုခါ၊
ဣတော ဂစ္ဆ မဟာရာဇ, ဥဇုံ ယေနုတ္တရာ မုခေါ။
‘‘အထ ဒက္ခိသိ ဘဒ္ဒန္တေ, ဝေပုလ္လံ နာမ ပဗ္ဗတံ၊
နာနာဒုမဂဏာကိဏ္ဏံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ။
‘‘တမတိက္ကမ္မ ဘဒ္ဒန္တေ, အထ ဒက္ခိသိ အာပဂံ၊
နဒိံ ကေတုမတိံ နာမ, ဂမ္ဘီရံ ဂိရိဂဗ္ဘရံ။
‘‘ပုထုလောမမစ္ဆာကိဏ္ဏံ, သုပတိတ္ထံ မဟောဒကံ၊
တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ, အဿာသေတွာ သပုတ္တကေ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၃။)‘‘အထ ဒက္ခိသိ ဘဒ္ဒန္တေ, နိဂြောဓံ မဓုပိပ္ဖလံ၊
ရမ္မကေ သိခရေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ။
‘‘အထ ဒက္ခိသိ ဘဒ္ဒန္တေ, နာဠိကံ နာမ ပဗ္ဗတံ၊
နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏံ, သေလံ ကိမ္ပုရိသာယုတံ။
‘‘တဿ ဥတ္တရပုဗ္ဗေန, မုစလိန္ဒော နာမ သော သရော၊
ပုဏ္ဍရီကေဟိ သဉ္ဆန္နော, သေတသောဂန္ဓိကေဟိ စ။
‘‘သော ဝနံ မေဃသင်္ကာသံ, ဓုဝံ ဟရိတသဒ္ဒလံ၊
သီဟောဝါမိသပေက္ခီဝ ဝနသဏ္ဍံ ဝိဂါဟယ၊
ပုပ္ဖရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နံ, ဖလရုက္ခေဟိ စူဘယံ။
‘‘တတ္ထ ဗိန္ဒုဿရာ ဝဂ္ဂူ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဒိဇာ၊
ကူဇန္တမုပကူဇန္တိ, ဥတုသံပုပ္ဖိတေ ဒုမေ။
‘‘ဂန္တွာ ဂိရိဝိဒုဂ္ဂါနံ, နဒီနံ ပဘဝါနိ စ၊
သော အဒ္ဒသ [ဒက္ခသိ (သီ။ ပီ။)] ပေါက္ခရဏိံ, ကရဉ္ဇကကုဓာယုတံ။
‘‘ပုထုလောမမစ္ဆာကိဏ္ဏံ, သုပတိတ္ထံ မဟောဒကံ၊
သမဉ္စ စတုရံသဉ္စ, သာဒုံ အပ္ပဋိဂန္ဓိယံ။
‘‘တဿာ ဥတ္တရပုဗ္ဗေန, ပဏ္ဏသာလံ အမာပယ၊
ပဏ္ဏသာလံ အမာပေတွာ, ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဤဟထ’’။
ဝနပဝေသနံ နာမ။
ဇူဇကပဗ္ဗံ
‘‘အဟု ဝါသီ ကလိင်္ဂေသု, ဇူဇကော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
တဿာသိ ဒဟရာ ဘရိယာ, နာမေနာမိတ္တတာပနာ။
‘‘တာ နံ တတ္ထ ဂတာဝေါစုံ, နဒိံ ဥဒကဟာရိယာ၊
ထိယော နံ ပရိဘာသိံသု, သမာဂန္တွာ ကုတူဟလာ။
‘‘အမိတ္တာ နူန တေ မာတာ, အမိတ္တော နူန တေ ပိတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၄။)‘‘အဟိတံ ဝတ တေ ဉာတီ, မန္တယိံသု ရဟောဂတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘အမိတ္တာ ဝတ တေ ဉာတီ, မန္တယိံသု ရဟောဂတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘ဒုက္ကဋံ ဝတ တေ ဉာတီ, မန္တယိံသု ရဟောဂတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘ပါပကံ ဝတ တေ ဉာတီ, မန္တယိံသု ရဟောဂတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘အမနာပံ ဝတ တေ ဉာတီ, မန္တယိံသု ရဟောဂတာ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘အမနာပဝါသံ ဝသိ, ဇိဏ္ဏေန ပတိနာ သဟ [ဧဝံ ဒဟရိယာ သတီ (သီ။ ပီ။)]၊
ယာ တွံ ဝသသိ ဇိဏ္ဏဿ, မတံ တေ ဇီဝိတာ ဝရံ။
‘‘န ဟိ နူန တုယှံ ကလျာဏိ, ပိတာ မာတာ စ သောဘနေ၊
အညံ ဘတ္တာရံ ဝိန္ဒိံသု, ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု၊
ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘ဒုယိဋ္ဌံ တေ နဝမိယံ, အကတံ အဂ္ဂိဟုတ္တကံ၊
ယေ တံ ဇိဏ္ဏဿ ပါဒံသု, ဧဝံ ဒဟရိယံ သတိံ။
‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ နူန, ဗြာဟ္မဏစရိယပရာယဏေ၊
သာ တွံ လောကေ အဘိသပိ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
ယာ တွံ ဝသသိ ဇိဏ္ဏဿ, ဧဝံ ဒဟရိယာ သတီ။
‘‘န ဒုက္ခံ အဟိနာ ဒဋ္ဌံ, န ဒုက္ခံ သတ္တိယာ ဟတံ၊
တဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ တိဗ္ဗဉ္စ, ယံ ပဿေ ဇိဏ္ဏကံ ပတိံ။
‘‘နတ္ထိ ခိဍ္ဍာ နတ္ထိ ရတိ, ဇိဏ္ဏေန ပတိနာ သဟ၊
နတ္ထိ အလ္လာပသလ္လာပေါ, ဇဂ္ဃိတုမ္ပိ [ဇဂ္ဃိတမ္ပိ (သီ။ ပီ။)] န သောဘတိ။
‘‘ယဒါ စ ဒဟရော ဒဟရာ, မန္တယန္တိ [မန္တယိံသု (သျာ။ က။)] ရဟောဂတာ၊
သဗ္ဗေသံ သောကာ နဿန္တိ, ယေ ကေစိ ဟဒယဿိတာ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၅။)‘‘ဒဟရာ တွံ ရူပဝတီ, ပုရိသာနံဘိပတ္ထိတာ၊
ဂစ္ဆ ဉာတိကုလေ အစ္ဆ, ကိံ ဇိဏ္ဏော ရမယိဿတိ’’။
‘‘န တေ ဗြာဟ္မဏ ဂစ္ဆာမိ, နဒိံ ဥဒကဟာရိယာ၊
ထိယော မံ ပရိဘာသန္တိ, တယာ ဇိဏ္ဏေန ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘မာ မေ တွံ အကရာ ကမ္မံ, မာ မေ ဥဒကမာဟရိ၊
အဟံ ဥဒကမာဟိဿံ, မာ ဘောတိ ကုပိတာ အဟု’’။
‘‘နာဟံ တမှိ ကုလေ ဇာတာ, ယံ တွံ ဥဒကမာဟရေ၊
ဧဝံ ဗြာဟ္မဏ ဇာနာဟိ, န တေ ဝစ္ဆာမဟံ ဃရေ။
‘‘သစေ မေ ဒါသံ ဒါသိံ ဝါ, နာနယိဿသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ဧဝံ ဗြာဟ္မဏ ဇာနာဟိ, န တေ ဝစ္ဆာမိ သန္တိကေ’’။
‘‘နတ္ထိ မေ သိပ္ပဌာနံ ဝါ, ဓနံ ဓညဉ္စ ဗြာဟ္မဏိ၊
ကုတောဟံ ဒါသံ ဒါသိံ ဝါ, အာနယိဿာမိ ဘောတိယာ၊
အဟံ ဘောတိံ ဥပဋ္ဌိဿံ, မာ ဘောတိ ကုပိတာ အဟု’’။
‘‘ဧဟိ တေ အဟမက္ခိဿံ, ယထာ မေ ဝစနံ သုတံ၊
ဧသ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဝင်္ကေ ဝသတိ ပဗ္ဗတေ။
‘‘တံ တွံ ဂန္တွာန ယာစဿု, ဒါသံ ဒါသိဉ္စ ဗြာဟ္မဏ၊
သော တေ ဒဿတိ ယာစိတော, ဒါသံ ဒါသိဉ္စ ခတ္တိယော’’။
‘‘ဇိဏ္ဏောဟမသ္မိ ဒုဗ္ဗလော [အဗလော (သီ။ ပီ။ က။)], ဒီဃော စဒ္ဓါ သုဒုဂ္ဂမော၊
မာ ဘောတိ ပဋိဒေဝေသိ, မာ စ တွံ [မာ ဘောတိ (သျာ။ က။)] ဝိမနာ အဟု၊
အဟံ ဘောတိံ ဥပဋ္ဌိဿံ, မာ ဘောတိ ကုပိတာ အဟု’’။
‘‘ယထာ အဂန္တွာ သင်္ဂါမံ, အယုဒ္ဓေါဝ ပရာဇိတော၊
ဧဝမေဝ တုဝံ ဗြဟ္မေ, အဂန္တွာဝ ပရာဇိတော။
‘‘သစေ မေ ဒါသံ ဒါသိံ ဝါ, နာနယိဿသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ဧဝံ ဗြာဟ္မဏ ဇာနာဟိ, န တေ ဝစ္ဆာမဟံ ဃရေ၊
အမနာပံ တေ ကရိဿာမိ, တံ တေ ဒုက္ခံ ဘဝိဿတိ။
‘‘နက္ခတ္တေ ဥတုပုဗ္ဗေသု, ယဒါ မံ ဒက္ခိသိလင်္ကတံ၊
အညေဟိ သဒ္ဓိံ ရမမာနံ, တံ တေ ဒုက္ခံ ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၆။)‘‘အဒဿနေန မယှံ တေ, ဇိဏ္ဏဿ ပရိဒေဝတော၊
ဘိယျော ဝင်္ကာ စ ပလိတာ, ဗဟူ ဟေဿန္တိ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘တတော သော ဗြာဟ္မဏော ဘီတော, ဗြာဟ္မဏိယာ ဝသာနုဂေါ၊
အဋ္ဋိတော ကာမရာဂေန, ဗြာဟ္မဏိံ ဧတဒဗြဝိ’’။
‘‘ပါထေယျံ မေ ကရောဟိ တွံ, သံကုလျာ သဂုဠာနိ စ [သင်္ကုလာ သင်္ဂုဠာနိ စ (သျာ။), အင်္ဂုဠာ သကလာနိ စ (က။)]၊
မဓုပိဏ္ဍိကာ စ သုကတာယော, သတ္တုဘတ္တဉ္စ ဗြာဟ္မဏိ။
‘‘အာနယိဿံ မေထုနကေ, ဥဘော ဒါသကုမာရကေ၊
တေ တံ ပရိစရိဿန္တိ, ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတာ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာ ဗြဟ္မဗန္ဓု, ပဋိမုဉ္စိ ဥပါဟနာ၊
တတော သော မန္တယိတွာန, ဘရိယံ ကတွာ ပဒက္ခိဏံ။
‘‘ပက္ကာမိ သော ရုဏ္ဏမုခေါ, ဗြာဟ္မဏော သဟိတဗ္ဗတော၊
သိဝီနံ နဂရံ ဖီတံ, ဒါသပရိယေသနံ စရံ’’။
‘‘သော တတ္ထ ဂန္တွာ အဝစ [အဝစာသိ (သျာ။ က။)], ယေ တတ္ထာသုံ သမာဂတာ၊
ကုဟိံ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ကတ္ထ ပဿေမု ခတ္တိယံ’’။
‘‘တေ ဇနာ တံ အဝစိံသု, ယေ တတ္ထာသုံ သမာဂတာ၊
တုမှေဟိ ဗြဟ္မေ ပကတော, အတိဒါနေန ခတ္တိယော၊
ပဗ္ဗာဇိတော သကာ ရဋ္ဌာ, ဝင်္ကေ ဝသတိ ပဗ္ဗတေ။
‘‘တုမှေဟိ ဗြဟ္မေ ပကတော, အတိဒါနေန ခတ္တိယော၊
အာဒါယ ပုတ္တဒါရဉ္စ, ဝင်္ကေ ဝသတိ ပဗ္ဗတေ’’။
‘‘သော စောဒိတော ဗြာဟ္မဏိယာ, ဗြာဟ္မဏော ကာမဂိဒ္ဓိမာ၊
အဃံ တံ ပဋိသေဝိတ္ထ, ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ၊
ခဂ္ဂဒီပိနိသေဝိတေ။
‘‘အာဒါယ ဗေဠုဝံ ဒဏ္ဍံ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ကမဏ္ဍလုံ၊
သော ပါဝိသိ ဗြဟာရညံ, ယတ္ထ အဿောသိ ကာမဒံ။
‘‘တံ ပဝိဋ္ဌံ ဗြဟာရညံ, ကောကာ နံ ပရိဝါရယုံ၊
ဝိက္ကန္ဒိ သော ဝိပ္ပနဋ္ဌော, ဒူရေ ပန္ထာ အပက္ကမိ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၇။)‘‘တတော သော ဗြာဟ္မဏော ဂန္တွာ, ဘောဂလုဒ္ဓေါ အသညတော၊
ဝင်္ကဿောရောဟဏေ နဋ္ဌေ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ’’။
‘‘ကော ရာဇပုတ္တံ နိသဘံ, ဇယန္တမပရာဇိတံ၊
ဘယေ ခေမဿ ဒါတာရံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘ယော ယာစတံ ပတိဋ္ဌာသိ, ဘူတာနံ ဓရဏီရိဝ၊
ဓရဏူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘ယော ယာစတံ ဂတီ အာသိ, သဝန္တီနံဝ သာဂရော၊
သာဂရူပမံ [ဥဒဓူပမံ (သီ။ သျာ။ ပီ။), တထူပမံ (က။)] မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘ကလျာဏတိတ္ထံ သုစိမံ, သီတူဒကံ မနောရမံ၊
ပုဏ္ဍရီကေဟိ သဉ္ဆန္နံ, ယုတ္တံ ကိဉ္ဇက္ခရေဏုနာ၊
ရဟဒူပမံ [သရူပမံ (က။)] မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘အဿတ္ထံဝ ပထေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ၊
သန္တာနံ ဝိသမေတာရံ, ကိလန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
တထူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘နိဂြောဓံဝ ပထေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ၊
သန္တာနံ ဝိသမေတာရံ, ကိလန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
တထူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘အမ္ဗံ ဣဝ ပထေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ၊
သန္တာနံ ဝိသမေတာရံ, ကိလန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
တထူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘သာလံ ဣဝ ပထေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ၊
သန္တာနံ ဝိသမေတာရံ, ကိလန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
တထူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
‘‘ဒုမံ ဣဝ ပထေ ဇာတံ, သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ၊
သန္တာနံ ဝိသမေတာရံ, ကိလန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
တထူပမံ မဟာရာဇံ, ကော မေ ဝေဿန္တရံ ဝိဒူ။
(ဇာ၊၂၊၃၃၈။)‘‘ဧဝဉ္စ မေ ဝိလပတော, ပဝိဋ္ဌဿ ဗြဟာဝနေ၊
အဟံ ဇာနန္တိ ယော ဝဇ္ဇာ, နန္ဒိံ သော ဇနယေ မမ။
‘‘ဧဝဉ္စ မေ ဝိလပတော, ပဝိဋ္ဌဿ ဗြဟာဝနေ၊
အဟံ ဇာနန္တိ ယော ဝဇ္ဇာ, တာယ သော ဧကဝါစာယ၊
ပသဝေ ပုညံ အနပ္ပကံ’’။
‘‘တဿ စေတော ပဋိဿောသိ, အရညေ လုဒ္ဒကော စရံ၊
တုမှေဟိ ဗြဟ္မေ ပကတော, အတိဒါနေန ခတ္တိယော၊
ပဗ္ဗာဇိတော သကာ ရဋ္ဌာ, ဝင်္ကေ ဝသတိ ပဗ္ဗတေ။
‘‘တုမှေဟိ ဗြဟ္မေ ပကတော, အတိဒါနေန ခတ္တိယော၊
အာဒါယ ပုတ္တဒါရဉ္စ, ဝင်္ကေ ဝသတိ ပဗ္ဗတေ။
‘‘အကိစ္စကာရီ ဒုမ္မေဓော, ရဋ္ဌာ ပဝနမာဂတော၊
ရာဇပုတ္တံ ဂဝေသန္တော, ဗကော မစ္ဆမိဝေါဒကေ။
‘‘တဿ တျာဟံ န ဒဿာမိ, ဇီဝိတံ ဣဓ ဗြာဟ္မဏ၊
အယဉှိ တေ မယာ နုန္နော [မယာ’ရုဠှော (က။)], သရော ပိဿတိ လောဟိတံ။
‘‘သိရော တေ ဝဇ္ဈယိတွာန, ဟဒယံ ဆေတွာ သဗန္ဓနံ၊
ပန္ထသကုဏံ [ဗန္ဓသကုဏံ (က။)] ယဇိဿာမိ, တုယှံ မံသေန ဗြာဟ္မဏ။
‘‘တုယှံ မံသေန မေဒေန, မတ္ထကေန စ ဗြာဟ္မဏ၊
အာဟုတိံ ပဂ္ဂဟေဿာမိ, ဆေတွာန ဟဒယံ တဝ။
‘‘တံ မေ သုယိဋ္ဌံ သုဟုတံ, တုယှံ မံသေန ဗြာဟ္မဏ၊
န စ တွံ ရာဇပုတ္တဿ, ဘရိယံ ပုတ္တေ စ နေဿသိ’’။
‘‘အဝဇ္ဈော ဗြာဟ္မဏော ဒူတော, စေတပုတ္တ သုဏောဟိ မေ၊
တသ္မာ ဟိ ဒူတံ န ဟန္တိ, ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော။
‘‘နိဇ္ဈတ္တာ သိဝယော သဗ္ဗေ, ပိတာ နံ ဒဋ္ဌုမိစ္ဆတိ၊
မာတာ စ ဒုဗ္ဗလာ တဿ, အစိရာ စက္ခူနိ ဇီယရေ။
‘‘တေသာဟံ ပဟိတော ဒူတော, စေတပုတ္တ သုဏောဟိ မေ၊
ရာဇပုတ္တံ နယိဿာမိ, ယဒိ ဇာနာသိ သံသ မေ။
‘‘ပိယဿ မေ ပိယော ဒူတော, ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါမိ တေ’’၊
(ဇာ၊၂၊၃၃၉။)‘‘ဣမဉ္စ မဓုနော တုမ္ဗံ, မိဂသတ္ထိဉ္စ ဗြာဟ္မဏ၊
တဉ္စ တေ ဒေသမက္ခိဿံ, ယတ္ထ သမ္မတိ ကာမဒေါ’’။
ဇူဇကပဗ္ဗံ နာမ။
စူဠဝနဝဏ္ဏနာ
‘‘ဧသ သေလော မဟာဗြဟ္မေ, ပဗ္ဗတော ဂန္ဓမာဒနော၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ [အာသဋဉ္စ (က။)] မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ။
‘‘ဧတေ နီလာ ပဒိဿန္တိ, နာနာဖလဓရာ ဒုမာ၊
ဥဂ္ဂတာ အဗ္ဘကူဋာဝ, နီလာ အဉ္ဇနပဗ္ဗတာ။
‘‘ဓဝဿကဏ္ဏာ ခဒိရာ, သာလာ ဖန္ဒနမာလုဝါ၊
သမ္ပဝေဓန္တိ ဝါတေန, သကိံ ပီတာဝ မာဏဝါ။
‘‘ဥပရိ ဒုမပရိယာယေသု, သင်္ဂီတိယောဝ သုယျရေ၊
နဇ္ဇုဟာ ကောကိလသံဃာ [ကောကိလာ သိင်္ဃာ (က။)], သမ္ပတန္တိ ဒုမာ ဒုမံ။
‘‘အဝှယန္တေဝ ဂစ္ဆန္တံ, သာခါပတ္တသမီရိတာ၊
ရမယန္တေဝ အာဂန္တံ, မောဒယန္တိ နိဝါသိနံ၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ။
‘‘အမ္ဗာ ကပိတ္ထာ ပနသာ, သာလာ ဇမ္ဗူ ဝိဘီတကာ၊
ဟရီတကီ အာမလကာ, အဿတ္ထာ ဗဒရာနိ စ။
‘‘စာရုတိမ္ဗရုက္ခာ စေတ္ထ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
မဓုမဓုကာ ထေဝန္တိ, နီစေ ပက္ကာ စုဒုမ္ဗရာ။
‘‘ပါရေဝတာ ဘဝေယျာ စ, မုဒ္ဒိကာ စ မဓုတ္ထိကာ၊
မဓုံ အနေလကံ တတ္ထ, သကမာဒါယ ဘုဉ္ဇရေ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၀။)‘‘အညေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ အမ္ဗာ, အညေ တိဋ္ဌန္တိ ဒေါဝိလာ၊
အညေ အာမာ စ ပက္ကာ စ, ဘေကဝဏ္ဏာ တဒူဘယံ။
‘‘အထေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ပုရိသော, အမ္ဗပက္ကာနိ ဂဏှတိ၊
အာမာနိ စေဝ ပက္ကာနိ, ဝဏ္ဏဂန္ဓရသုတ္တမေ။
‘‘အတေဝ မေ အစ္ဆရိယံ, ဟိင်္ကာရော ပဋိဘာတိ မံ၊
ဒေဝါနမိဝ အာဝါသော, သောဘတိ နန္ဒနူပမော။
‘‘ဝိဘေဒိကာ နာဠိကေရာ, ခဇ္ဇုရီနံ ဗြဟာဝနေ၊
မာလာဝ ဂန္ထိတာ ဌန္တိ, ဓဇဂ္ဂါနေဝ ဒိဿရေ၊
နာနာဝဏ္ဏေဟိ ပုပ္ဖေတိ, နဘံ တာရာစိတာမိဝ။
‘‘ကုဋဇီ ကုဋ္ဌတဂရာ, ပါဋလိယော စ ပုပ္ဖိတာ၊
ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ, ကောဝိဠာရာ စ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘ဥဒ္ဒါလကာ သောမရုက္ခာ, အဂရုဖလ္လိယာ [အဂရုဘလ္လိယာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗဟူ၊
ပုတ္တဇီဝါ [ပုဋဇီဝါ (က။)] စ ကကုဓာ, အသနာ စေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘ကုဋဇာ သလဠာ နီပါ [နိမ္ဗာ (က။)], ကောသမ္ဗာ လဗုဇာ ဓဝါ၊
သာလာ စ ပုပ္ဖိတာ တတ္ထ, ပလာလခလသန္နိဘာ။
‘‘တဿာဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏီ, ဘူမိဘာဂေ မနောရမေ၊
ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ, ဒေဝါနမိဝ နန္ဒနေ။
‘‘အထေတ္ထ ပုပ္ဖရသမတ္တာ, ကောကိလာ မဉ္ဇုဘာဏိကာ၊
အဘိနာဒေန္တိ ပဝနံ, ဥတုသမ္ပုပ္ဖိတေ ဒုမေ။
‘‘ဘဿန္တိ မကရန္ဒေဟိ, ပေါက္ခရေ ပေါက္ခရေ မဓူ၊
အထေတ္ထ ဝါတာ ဝါယန္တိ, ဒက္ခိဏာ အထ ပစ္ဆိမာ၊
ပဒုမကိဉ္ဇက္ခရေဏူဟိ, ဩကိဏ္ဏော ဟောတိ အဿမော။
‘‘ထူလာ သိင်္ဃာဋကာ စေတ္ထ, သံသာဒိယာ ပသာဒိယာ [သံသာရိယာ ပသာရိယာ (က။)]၊
မစ္ဆကစ္ဆပဗျာဝိဒ္ဓါ, ဗဟူ စေတ္ထ မုပယာနကာ၊
မဓုံ ဘိသေဟိ သဝတိ, ခိရသပ္ပိမုဠာလိဘိ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၁။)‘‘သုရဘီ တံ ဝနံ ဝါတိ, နာနာဂန္ဓသမောဒိတံ [နာနာဂန္ဓသမေရိတံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
သမ္မဒ္ဒတေဝ [သမောဒတေဝ (က။)] ဂန္ဓေန, ပုပ္ဖသာခါဟိ တံ ဝနံ၊
ဘမရာ ပုပ္ဖဂန္ဓေန, သမန္တာ မဘိနာဒိတာ။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဒိဇာ၊
မောဒန္တိ သဟ ဘရိယာဟိ, အညမညံ ပကူဇိနော။
‘‘နန္ဒိကာ ဇီဝပုတ္တာ စ, ဇီဝပုတ္တာ ပိယာ စ နော၊
ပိယာ ပုတ္တာ ပိယာ နန္ဒာ, ဒိဇာ ပေါက္ခရဏီဃရာ။
‘‘မာလာဝ ဂန္ထိတာ ဌန္တိ, ဓဇဂ္ဂါနေဝ ဒိဿရေ၊
နာနာဝဏ္ဏေဟိ ပုပ္ဖေဟိ, ကုသလေဟေဝ သုဂန္ထိတာ [သုဂန္ထိကာ (သီ။ ပီ။)]၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ’’။
‘‘ဣဒဉ္စ မေ သတ္တုဘတ္တံ, မဓုနာ ပဋိသံယုတံ၊
မဓုပိဏ္ဍိကာ စ သုကတာယော, သတ္တုဘတ္တံ ဒဒါမိ တေ’’။
‘‘တုယှေဝ သမ္ဗလံ ဟောတု, နာဟံ ဣစ္ဆာမိ သမ္ဗလံ၊
ဣတောပိ ဗြဟ္မေ ဂဏှာဟိ, ဂစ္ဆ ဗြဟ္မေ ယထာသုခံ။
‘‘အယံ ဧကပဒီ ဧတိ, ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ အဿမံ၊
ဣသီပိ အစ္စုတော တတ္ထ, ပင်္ကဒန္တော ရဇဿိရော၊
ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ။
‘‘စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ၊
တံ တွံ ဂန္တွာန ပုစ္ဆဿု, သော တေ မဂ္ဂံ ပဝက္ခတိ’’။
ဣဒံ သုတွာ ဗြဟ္မဗန္ဓု, စေတံ ကတွာ ပဒက္ခိဏံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော ပက္ကာမိ, ယေနာသိ အစ္စုတော ဣသိ။
စူဠဝနဝဏ္ဏနာ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၂။)မဟာဝနဝဏ္ဏနာ
ဂစ္ဆန္တော သော ဘာရဒွါဇော, အဒ္ဒဿ အစ္စုတံ ဣသိံ၊
ဒိသွာန တံ ဘာရဒွါဇော, သမ္မောဒိ ဣသိနာ သဟ။
‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေသိ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဗြဟ္မေ, အထော ဗြဟ္မေ အနာမယံ၊
အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေမိ, အထော မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ဟိံသာ မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဗဟူနိ ဝဿပူဂါနိ, အဿမေ ဝသတော မမ၊
နာဘိဇာနာမိ ဥပ္ပန္နံ, အာဗာဓံ အမနောရမံ။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာဗြဟ္မေ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
အန္တော ပဝိသ ဘဒ္ဒန္တေ, ပါဒေ ပက္ခာလယဿု တေ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ဗြဟ္မေ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာဗြဟ္မေ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ’’။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယံ ဒိန္နံ, သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ ကတံ၊
သဉ္ဇယဿ သကံ ပုတ္တံ, သိဝီဟိ ဝိပ္ပဝါသိတံ၊
တမဟံ ဒဿနမာဂတော, ယဒိ ဇာနာသိ သံသ မေ’’။
‘‘န ဘဝံ ဧတိ ပုညတ္ထံ, သိဝိရာဇဿ ဒဿနံ၊
မညေ ဘဝံ ပတ္ထယတိ, ရညော ဘရိယံ ပတိဗ္ဗတံ၊
မညေ ကဏှာဇိနံ ဒါသိံ, ဇာလိံ ဒါသဉ္စ ဣစ္ဆသိ။
‘‘အထ ဝါ တယော မာတာပုတ္တေ, အရညာ နေတုမာဂတော၊
န တဿ ဘောဂါ ဝိဇ္ဇန္တိ, ဓနံ ဓညဉ္စ ဗြာဟ္မဏ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၄၃။)‘‘အကုဒ္ဓရူပေါဟံ ဘောတော [ဘောတော (သီ။ ပီ။)], နာဟံ ယာစိတုမာဂတော၊
သာဓု ဒဿနမရိယာနံ, သန္နိဝါသော သဒါ သုခေါ။
‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော သိဝိရာဇာ, သိဝီဟိ ဝိပ္ပဝါသိတော၊
တမဟံ ဒဿနမာဂတော, ယဒိ ဇာနာသိ သံသ မေ’’။
‘‘ဧသ သေလော မဟာဗြဟ္မေ, ပဗ္ဗတော ဂန္ဓမာဒနော၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ။
‘‘ဧတေ နီလာ ပဒိဿန္တိ, နာနာဖလဓရာ ဒုမာ၊
ဥဂ္ဂတာ အဗ္ဘကူဋာဝ နီလာ အဉ္ဇနပဗ္ဗတာ။
‘‘ဓဝဿကဏ္ဏာ ခဒိရာ, သာလာ ဖန္ဒနမာလုဝါ၊
သမ္ပဝေဓန္တိ ဝါတေန, သကိံ ပီတာဝ မာဏဝါ။
‘‘ဥပရိ ဒုမပရိယာယေသု, သင်္ဂီတိယောဝ သုယျရေ၊
နဇ္ဇုဟာ ကောကိလသံဃာ, သမ္ပတန္တိ ဒုမာ ဒုမံ။
‘‘အဝှယန္တေဝ ဂစ္ဆန္တံ, သာခါပတ္တသမီရိတာ၊
ရမယန္တေဝ အာဂန္တံ, မောဒယန္တိ နိဝါသိနံ၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ။
‘‘ကရေရိမာလာ ဝိတတာ, ဘူမိဘာဂေ မနောရမေ၊
သဒ္ဒလာဟရိတာ ဘူမိ, န တတ္ထုဒ္ဓံသတေ ရဇော။
‘‘မယူရဂီဝသင်္ကာသာ, တူလဖဿသမူပမာ၊
တိဏာနိ နာတိဝတ္တန္တိ, သမန္တာ စတုရင်္ဂုလာ။
‘‘အမ္ဗာ ဇမ္ဗူ ကပိတ္ထာ စ, နီစေ ပက္ကာ စုဒုမ္ဗရာ၊
ပရိဘောဂေဟိ ရုက္ခေဟိ, ဝနံ တံ ရတိဝဍ္ဎနံ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၄။)‘‘ဝေဠုရိယဝဏ္ဏသန္နိဘံ, မစ္ဆဂုမ္ဗနိသေဝိတံ၊
သုစိံ သုဂန္ဓံ သလိလံ, အာပေါ တတ္ထပိ သန္ဒတိ။
‘‘တဿာဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏီ, ဘူမိဘာဂေ မနောရမေ၊
ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ, ဒေဝါနမိဝ နန္ဒနေ။
‘‘တီဏိ ဥပ္ပလဇာတာနိ, တသ္မိံ သရသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ဝိစိတ္တံ နီလာနေကာနိ, သေတာ လောဟိတကာနိ စ။
‘‘ခေါမာဝ တတ္ထ ပဒုမာ, သေတသောဂန္ဓိကေဟိ စ၊
ကလမ္ဗကေဟိ သဉ္ဆန္နော, မုစလိန္ဒော နာမ သော သရော။
‘‘အထေတ္ထ ပဒုမာ ဖုလ္လာ, အပရိယန္တာဝ ဒိဿရေ၊
ဂိမှာ ဟေမန္တိကာ ဖုလ္လာ, ဇဏ္ဏုတဂ္ဃါ ဥပတ္ထရာ။
‘‘သုရဘီ သမ္ပဝါယန္တိ, ဝိစိတ္တပုပ္ဖသန္ထတာ၊
ဘမရာ ပုပ္ဖဂန္ဓေန, သမန္တာ မဘိနာဒိတာ။
‘‘အထေတ္ထ ဥဒကန္တသ္မိံ, ရုက္ခာ တိဋ္ဌန္တိ ဗြာဟ္မဏ၊
ကဒမ္ဗာ ပါဋလီ ဖုလ္လာ, ကောဝိဠာရာ စ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘အင်္ကောလာ ကစ္ဆိကာရာ စ, ပါရိဇညာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဝါရဏာ ဝယနာ [သာယနာ (သီ။ ပီ။), ဝုယှနာ (သျာ။)] ရုက္ခာ, မုစလိန္ဒမုဘတော [မုစလိန္ဒမဘိတော (သီ။ ပီ။)] သရံ။
‘‘သိရီသာ သေတပါရိသာ [သေတဝါရိသာ (သီ။ ပီ။)], သာဓု ဝါယန္တိ ပဒ္မကာ၊
နိဂ္ဂုဏ္ဍီ သိရီနိဂ္ဂုဏ္ဍီ [သရနိဂ္ဂုဏ္ဍီ (က။)], အသနာ စေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘ပင်္ဂုရာ [ပင်္ကုရာ (သျာ။), ပင်္ဂုလာ (က။)] ဗဟုလာ သေလာ, သောဘဉ္ဇနာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ကေတကာ ကဏိကာရာ စ, ကနဝေရာ စ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘အဇ္ဇုနာ အဇ္ဇုကဏ္ဏာ စ, မဟာနာမာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
သုပုပ္ဖိတဂ္ဂါ တိဋ္ဌန္တိ, ပဇ္ဇလန္တေဝ ကိံသုကာ။
‘‘သေတပဏ္ဏီ သတ္တပဏ္ဏာ, ကဒလိယော ကုသုမ္ဘရာ၊
ဓနုတက္ကာရီ ပုပ္ဖေဟိ, သီသပါဝရဏာနိ စ။
‘‘အစ္ဆိဝါ သလ္လဝါ [သဗလာ (သီ။), သိမလာ (ပီ။)] ရုက္ခာ, သလ္လကိယော စ ပုပ္ဖိတာ၊
သေတဂေရု စ တဂရာ, မံသိကုဋ္ဌာ ကုလာဝရာ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၅။)‘‘ဒဟရာ ရုက္ခာ စ ဝုဒ္ဓါ စ, အကုဋိလာ စေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊
အဿမံ ဥဘတော ဌန္တိ, အဂျာဂါရံ သမန္တတော။
‘‘အထေတ္ထ ဥဒကန္တသ္မိံ, ဗဟုဇာတော ဖဏိဇ္ဇကော၊
မုဂ္ဂတိယော ကရတိယော, သေဝါလသီသကာ ဗဟူ။
‘‘ဥဒ္ဒါပဝတ္တံ [ဥဒ္ဓါပဝတ္တံ (သျာ။ ပီ။)] ဥလ္လုဠိတံ, မက္ခိကာ ဟိင်္ဂုဇာလိကာ၊
ဒါသိမကဉ္ဇကော [ဒါသိမာ ကောဉ္ဇကော (က။)] စေတ္ထ, ဗဟူ နီစေကဠမ္ဗကာ။
‘‘ဧလမ္ဖုရကသဉ္ဆန္နာ [ဧလမ္ဗရကသဉ္ဆန္နာ (သီ။ ပီ။), ဧဠမ္ဗကေဟိ သဉ္ဆန္နာ (သျာ။)], ရုက္ခာ တိဋ္ဌန္တိ ဗြာဟ္မဏ၊
သတ္တာဟံ ဓာရိယမာနာနံ, ဂန္ဓော တေသံ န ဆိဇ္ဇတိ။
‘‘ဥဘတော သရံ မုစလိန္ဒံ, ပုပ္ဖါ တိဋ္ဌန္တိ သောဘနာ၊
ဣန္ဒီဝရေဟိ သဉ္ဆန္နံ, ဝနံ တံ ဥပသောဘတိ။
‘‘အဍ္ဎမာသံ ဓာရိယမာနာနံ, ဂန္ဓော တေသံ န ဆိဇ္ဇတိ၊
နီလပုပ္ဖီ သေတဝါရီ, ပုပ္ဖိတာ ဂိရိကဏ္ဏိကာ၊
ကလေရုက္ခေဟိ [ကဋေရုကေဟိ (သီ။), ကဋေရုက္ခေဟိ (ပီ။)] သဉ္ဆန္နံ, ဝနံ တံ တုလသီဟိ စ။
‘‘သမ္မဒ္ဒတေဝ ဂန္ဓေန, ပုပ္ဖသာခါဟိ တံ ဝနံ၊
ဘမရာ ပုပ္ဖဂန္ဓေန, သမန္တာ မဘိနာဒိတာ။
‘‘တီဏိ ကက္ကာရုဇာတာနိ, တသ္မိံ သရသိ ဗြာဟ္မဏ၊
ကုမ္ဘမတ္တာနိ စေကာနိ, မုရဇမတ္တာနိ တာ ဥဘော။
‘‘အထေတ္ထ သာသပေါ ဗဟုကော, နာဒိယော [နာရိယော (က။)] ဟရိတာယုတော၊
အသီ တာလာဝ တိဋ္ဌန္တိ, ဆေဇ္ဇာ ဣန္ဒီဝရာ ဗဟူ။
‘‘အပ္ဖေါဋာ သုရိယဝလ္လီ စ, ကာဠီယာ [ကောဠီယာ (က။)] မဓုဂန္ဓိယာ၊
အသောကာ မုဒယန္တီ စ, ဝလ္လိဘော ခုဒ္ဒပုပ္ဖိယော။
‘‘ကောရဏ္ဍကာ အနောဇာ စ, ပုပ္ဖိတာ နာဂမလ္လိကာ [နာဂဝလ္လိကာ (သီ။ ပီ။)]၊
ရုက္ခမာရုယှ တိဋ္ဌန္တိ, ဖုလ္လာ ကိံသုကဝလ္လိယော။
(ဇာ၊၂၊၃၄၆။)‘‘ကဋေရုဟာ စ ဝါသန္တီ, ယူထိကာ မဓုဂန္ဓိယာ၊
နိလိယာ သုမနာ ဘဏ္ဍီ, သောဘတိ ပဒုမုတ္တရော။
‘‘ပါဋလီ သမုဒ္ဒကပ္ပါသီ, ကဏိကာရာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဟေမဇာလာဝ ဒိဿန္တိ, ရုစိရဂ္ဂိ သိခူပမာ။
‘‘ယာနိ တာနိ စ ပုပ္ဖါနိ, ထလဇာနုဒကာနိ စ၊
သဗ္ဗာနိ တတ္ထ ဒိဿန္တိ, ဧဝံ ရမ္မော မဟောဒဓိ။
‘‘အထဿာ ပေါက္ခရဏိယာ, ဗဟုကာ ဝါရိဂေါစရာ၊
ရောဟိတာ နဠပီ [နဠပေ (က။)] သိင်္ဂူ, ကုမ္ဘိလာ မကရာ သုသူ။
‘‘မဓု စ မဓုလဋ္ဌိ စ, တာလိသာ စ ပိယင်္ဂုကာ၊
ကုဋန္ဒဇာ ဘဒ္ဒမုတ္တာ [ဥန္နကာ ဘဒ္ဒမုဋ္ဌာ စ (က။)], သေတပုပ္ဖါ စ လောလုပါ။
‘‘သုရဘီ စ ရုက္ခာ တဂရာ, ဗဟုကာ တုင်္ဂဝဏ္ဋကာ [တုင်္ဂဝလ္လိကာ (က။)]၊
ပဒ္မကာ နရဒါ ကုဋ္ဌာ, ဈာမကာ စ ဟရေဏုကာ။
‘‘ဟလိဒ္ဒကာ ဂန္ဓသိလာ, ဟိရိဝေရာ စ ဂုဂ္ဂုလာ၊
ဝိဘေဒိကာ စောရကာ ကုဋ္ဌာ, ကပ္ပုရာ စ ကလိင်္ဂုကာ။
‘‘အထေတ္ထ သီဟဗျဂ္ဃါ စ, ပုရိသာလူ စ ဟတ္ထိယော၊
ဧဏေယျာ ပသဒါ စေဝ, ရောဟိစ္စာ သရဘာ မိဂါ။
‘‘ကောဋ္ဌသုဏာ သုဏောပိ စ, တုလိယာ နဠသန္နိဘာ၊
စာမရီ စလနီ လင်္ဃီ, ဈာပိတာ မက္ကဋာ ပိစု။
‘‘ကက္ကဋာ ကဋမာယာ စ, ဣက္ကာ ဂေါဏသိရာ ဗဟူ၊
ခဂ္ဂါ ဝရာဟာ နကုလာ, ကာဠကေတ္ထ ဗဟူတသော။
‘‘မဟိံသာ သောဏသိင်္ဂါလာ, ပမ္ပကာ စ သမန္တတော၊
အာကုစ္ဆာ ပစလာကာ စ, စိတြကာ စာပိ ဒီပိယော။
‘‘ပေလကာ စ ဝိဃာသာဒါ, သီဟာ ဂေါဂဏိသာဒကာ၊
အဋ္ဌပါဒါ စ မောရာ စ, ဘဿရာ စ ကုကုတ္ထကာ။
‘‘စင်္ကောရာ ကုက္ကုဋာ နာဂါ, အညမညံ ပကူဇိနော၊
ဗကာ ဗလာကာ နဇ္ဇုဟာ, ဒိန္ဒိဘာ ကုဉ္ဇဝါဇိတာ [ကုဉ္ဇဝါဒိကာ (သီ။ ပီ။)]။
(ဇာ၊၂၊၃၄၇။)‘‘ဗျဂ္ဃိနသာ လောဟပိဋ္ဌာ, ပမ္မကာ [ပမ္ပကာ (သီ။ ပီ။), စပ္ပကာ (သျာ။), ပဗ္ဗကာ (က။)] ဇီဝဇီဝကာ၊
ကပိဉ္ဇရာ တိတ္တိရာယော, ကုလာ စ ပဋိကုတ္ထကာ။
‘‘မန္ဒာလကာ စေလကေဋု, ဘဏ္ဍုတိတ္တိရနာမကာ၊
စေလာဝကာ ပိင်္ဂလာယော [ပိင်္ဂုလာယော (သီ။ ပီ။)], ဂေါဋကာ အင်္ဂဟေတုကာ။
‘‘ကရဝိယာ စ သဂ္ဂါ စ, ဥဟုင်္ကာရာ စ ကုက္ကုဟာ၊
နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏံ, နာနာသရနိကူဇိတံ။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, နီလကာ [သာဠိကာ (က။)] မဉ္ဇုဘာဏိကာ၊
မောဒန္တိ သဟ ဘရိယာဟိ, အညမညံ ပကူဇိနော။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, ဒိဇာ မဉ္ဇုဿရာ သိတာ၊
သေတစ္ဆိကုဋာ ဘဒြက္ခာ, အဏ္ဍဇာ စိတြပေခုဏာ။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, ဒိဇာ မဉ္ဇုဿရာ သိတာ၊
သိခဏ္ဍီ နီလဂီဝါဟိ, အညမညံ ပကူဇိနော။
‘‘ကုကုတ္ထကာ ကုဠီရကာ, ကောဋ္ဌာ ပေါက္ခရသာတကာ၊
ကာလာမေယျာ ဗလိယက္ခာ, ကဒမ္ဗာ သုဝသာဠိကာ။
‘‘ဟလိဒ္ဒါ လောဟိတာ သေတာ, အထေတ္ထ နလကာ ဗဟူ၊
ဝါရဏာ ဘိင်္ဂရာဇာ စ, ကဒမ္ဗာ သုဝကောကိလာ။
‘‘ဥက္ကုသာ ကုရရာ ဟံသာ, အာဋာ ပရိဝဒေန္တိကာ၊
ပါကဟံသာ အတိဗလာ, နဇ္ဇုဟာ ဇီဝဇီဝကာ။
‘‘ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ, စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊
ဝါရဏာဘိရုဒါ ရမ္မာ, ဥဘော ကာလူပကူဇိနော။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဒိဇာ၊
မောဒန္တိ သဟ ဘရိယာဟိ, အညမညံ ပကူဇိနော။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဒိဇာ၊
သဗ္ဗေ မဉ္ဇူ နိကူဇန္တိ, မုစလိန္ဒမုဘတောသရံ။
‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, ကရဝိယာ နာမ တေ ဒိဇာ [ကရဝီ နာမ တေ ဒိဇာ (သီ။ ပီ။)]၊
မောဒန္တိ သဟ ဘရိယာဟိ, အညမညံ ပကူဇိနော။
(ဇာ၊၂၊၃၄၈။)‘‘အထေတ္ထ သကုဏာ သန္တိ, ကရဝိယာ နာမ တေ ဒိဇာ၊
သဗ္ဗေ မဉ္ဇူ နိကူဇန္တိ, မုစလိန္ဒမုဘတောသရံ။
‘‘ဧဏေယျပသဒါကိဏ္ဏံ, နာဂသံသေဝိတံ ဝနံ၊
နာနာလတာဟိ သဉ္ဆန္နံ, ကဒလီမိဂသေဝိတံ။
‘‘အထေတ္ထ သာသပေါ ဗဟုကော [သာမာ ဗဟုကာ (သျာ။ က။)], နီဝါရော ဝရကော ဗဟု၊
သာလိ အကဋ္ဌပါကော စ, ဥစ္ဆု တတ္ထ အနပ္ပကော။
‘‘အယံ ဧကပဒီ ဧတိ, ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ အဿမံ၊
ခုဒံ [ခုဒ္ဒံ (သျာ။ က။)] ပိပါသံ အရတိံ, တတ္ထ ပတ္တော န ဝိန္ဒတိ၊
ယတ္ထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သဟ ပုတ္တေဟိ သမ္မတိ။
‘‘ဓာရေန္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏံ, အာသဒဉ္စ မသံ ဇဋံ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ’’။
ဣဒံ သုတွာ ဗြဟ္မဗန္ဓု, ဣသိံ ကတွာ ပဒက္ခိဏံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော ပက္ကာမိ, ယတ္ထ ဝေဿန္တရော အဟု’’။
မဟာဝနဝဏ္ဏနာ။
ဒါရကပဗ္ဗံ
‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ဇာလိ ပတိဋ္ဌ, ပေါရာဏံ ဝိယ ဒိဿတိ၊
ဗြာဟ္မဏံ ဝိယ ပဿာမိ, နန္ဒိယော မာဘိကီရရေ’’။
‘‘အဟမ္ပိ တာတ ပဿာမိ, ယော သော ဗြဟ္မာဝ ဒိဿတိ၊
အဒ္ဓိကော ဝိယ [အတ္ထိကော ဝိယ (သီ။ ပီ။)] အာယာတိ, အတိထီ နော ဘဝိဿတိ’’။
‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ နော ဗြဟ္မေ, အထော ဗြဟ္မေ အနာမယံ၊
အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေမ, အထော မူလဖလာ ဗဟူ။
(ဇာ၊၂၊၃၄၉။)‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ဟိံသာ အမှံ [မယှံ (သျာ။ က။)] န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘သတ္တ နော မာသေ ဝသတံ, အရညေ ဇီဝသောကိနံ [ဇီဝိသောကိနံ (သျာ။)]၊
ဣဒမ္ပိ ပဌမံ ပဿာမ, ဗြာဟ္မဏံ ဒေဝဝဏ္ဏိနံ၊
အာဒါယ ဝေဠုဝံ ဒဏ္ဍံ, အဂ္ဂိဟုတ္တံ ကမဏ္ဍလုံ။
‘‘သွာဂတံ တေ မဟာဗြဟ္မေ, အထော တေ အဒုရာဂတံ၊
အန္တော ပဝိသ ဘဒ္ဒန္တေ, ပါဒေ ပက္ခာလယဿု တေ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ဗြဟ္မေ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာဗြဟ္မေ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ။
‘‘အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန, ကေန ဝါ ပန ဟေတုနာ၊
အနုပ္ပတ္တော ဗြဟာရညံ, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘ယထာ ဝါရိဝဟော ပူရော, သဗ္ဗကာလံ န ခီယတိ၊
ဧဝံ တံ ယာစိတာဂစ္ဆိံ, ပုတ္တေ မေ ဒေဟိ ယာစိတော’’။
‘‘ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ, ဣဿရော နယ ဗြာဟ္မဏ၊
ပါတော ဂတာ ရာဇပုတ္တီ, သာယံ ဥဉ္ဆာတော ဧဟိတိ။
‘‘ဧကရတ္တိံ ဝသိတွာန, ပါတော ဂစ္ဆသိ ဗြာဟ္မဏ၊
တဿာ နှာတေ ဥပဃာတေ, အထ နေ မာလဓာရိနေ။
‘‘ဧကရတ္တိံ ဝသိတွာန, ပါတော ဂစ္ဆသိ ဗြာဟ္မဏ၊
နာနာပုပ္ဖေဟိ သဉ္ဆန္နေ, နာနာဂန္ဓေဟိ ဘူသိတေ၊
နာနာမူလဖလာကိဏ္ဏေ, ဂစ္ဆ သွာဒါယ ဗြာဟ္မဏ’’။
‘‘န ဝါသမဘိရောစာမိ, ဂမနံ မယှ ရုစ္စတိ၊
အန္တရာယောပိ မေ အဿ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘န ဟေတာ ယာစယောဂီ နံ, အန္တရာယဿ ကာရိယာ၊
ဣတ္ထိယော မန္တံ [ဣတ္ထိကာမန္တံ (က။)] ဇာနန္တိ, သဗ္ဗံ ဂဏှန္တိ ဝါမတော။
(ဇာ၊၂၊၃၅၀။)‘‘သဒ္ဓါယ ဒါနံ ဒဒတော, မာသံ အဒက္ခိ မာတရံ၊
အန္တရာယမ္ပိ သာ ကယိရာ, ဂစ္ဆညေဝ ရထေသဘ။
‘‘အာမန္တယဿု တေ ပုတ္တေ, မာ တေ မာတရမဒ္ဒသုံ၊
သဒ္ဓါယ ဒါနံ ဒဒတော, ဧဝံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ။
‘‘အာမန္တယဿု တေ ပုတ္တေ, မာ တေ မာတရမဒ္ဒသုံ၊
မာဒိသဿ ဓနံ ဒတွာ, ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ’’။
‘‘သစေ တွံ နိစ္ဆသေ ဒဋ္ဌုံ, မမ ဘရိယံ ပတိဗ္ဗတံ၊
အယျကဿပိ ဒဿေဟိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ဒိသွာန, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော, ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ’’။
‘‘အစ္ဆေဒနဿ ဘာယာမိ, ရာဇပုတ္တ သုဏောဟိ မေ၊
ရာဇဒဏ္ဍာယ မံ ဒဇ္ဇာ, ဝိက္ကိဏေယျ ဟနေယျ ဝါ၊
ဇိနော ဓနဉ္စ ဒါသေ စ, ဂါရယှဿ ဗြဟ္မဗန္ဓုယာ’’။
‘‘ဣမေ ကုမာရေ ဒိသွာန, မဉ္ဇုကေ ပိယဘာဏိနေ၊
ဓမ္မေ ဌိတော မဟာရာဇာ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊
လဒ္ဓါ ပီတိသောမနဿံ, ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ’’။
‘‘နာဟံ တမ္ပိ ကရိဿာမိ, ယံ မံ တွံ အနုသာသသိ၊
ဒါရကေဝ အဟံ နေဿံ, ဗြာဟ္မဏျာ ပရိစာရကေ’’။
‘‘တတော ကုမာရာ ဗျထိတာ [ဗျဓိတာ (သီ။ ပီ။ က။)], သုတွာ လုဒ္ဒဿ ဘာသိတံ၊
တေန တေန ပဓာဝိံသု, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော’’။
‘‘ဧဟိ တာတ ပိယပုတ္တ, ပူရေထ မမ ပါရမိံ၊
ဟဒယံ မေဘိသိဉ္စေထ, ကရောထ ဝစနံ မမ။
‘‘ယာနာ နာဝါ စ မေ ဟောထ, အစလာ ဘဝသာဂရေ၊
ဇာတိပါရံ တရိဿာမိ, သန္တာရေဿံ သဒေဝကံ’’။
‘‘ဧဟိ အမ္မ ပိယဓီတိ, ပူရေထ မမ ပါရမိံ [ပိယာ မေ ဒါနပါရမီ (သျာ။ က။)]၊
ဟဒယံ မေဘိသိဉ္စေထ, ကရောထ ဝစနံ မမ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၁။)‘‘ယာနာ နာဝါ စ မေ ဟောထ, အစလာ ဘဝသာဂရေ၊
ဇာတိပါရံ တရိဿာမိ, ဥဒ္ဓရိဿံ သဒေဝကံ’’။
‘‘တတော ကုမာရေ အာဒါယ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော၊
ဗြာဟ္မဏဿ အဒါ ဒါနံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော။
‘‘တတော ကုမာရေ အာဒါယ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော၊
ဗြာဟ္မဏဿ အဒါ ဝိတ္တော, ပုတ္တကေ ဒါနမုတ္တမံ။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
ယံ ကုမာရေ ပဒိန္နမှိ, မေဒနီ သမ္ပကမ္ပထ။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
ယံ ပဉ္ဇလိကတော ရာဇာ, ကုမာရေ သုခဝစ္ဆိတေ၊
ဗြာဟ္မဏဿ အဒါ ဒါနံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော’’။
‘‘တတော သော ဗြာဟ္မဏော လုဒ္ဒေါ, လတံ ဒန္တေဟိ ဆိန္ဒိယ၊
လတာယ ဟတ္ထေ ဗန္ဓိတွာ, လတာယ အနုမဇ္ဇထ [အနုပဇ္ဇထ (က။)]။
‘‘တတော သော ရဇ္ဇုမာဒါယ, ဒဏ္ဍဉ္စာဒါယ ဗြာဟ္မဏော၊
အာကောဋယန္တော တေ နေတိ, သိဝိရာဇဿ ပေက္ခတော’’။
‘‘တတော ကုမာရာ ပက္ကာမုံ, ဗြာဟ္မဏဿ ပမုဉ္စိယ၊
အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ, ပိတရံ သော ဥဒိက္ခတိ။
‘‘ဝေဓမဿတ္ထပတ္တံဝ, ပိတု ပါဒါနိ ဝန္ဒတိ၊
ပိတု ပါဒါနိ ဝန္ဒိတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘အမ္မာ စ တာတ နိက္ခန္တာ, တွဉ္စ နော တာတ ဒဿသိ၊
ယာဝ အမ္မမ္ပိ ပဿေမု, အထ နော တာတ ဒဿသိ။
‘‘အမ္မာ စ တာတ နိက္ခန္တာ, တွဉ္စ နော တာတ ဒဿသိ၊
မာ နော တွံ တာတ အဒဒါ, ယာဝ အမ္မာပိ ဧတု နော၊
တဒါယံ ဗြာဟ္မဏော ကာမံ, ဝိက္ကိဏာတု ဟနာတု ဝါ။
‘‘ဗလင်္ကပါဒေါ [ဗိလင်္ကပါဒေါ (က။)] အန္ဓနခေါ [အဒ္ဓနခေါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အထော ဩဝဒ္ဓပိဏ္ဍိကော [ဩဗန္ဓပိဏ္ဍိကော (က။)]၊
ဒီဃုတ္တရောဋ္ဌော စပလော, ကဠာရော ဘဂ္ဂနာသကော။
(ဇာ၊၂၊၃၅၂။)‘‘ကုမ္ဘောဒရော ဘဂ္ဂပိဋ္ဌိ, အထော ဝိသမစက္ခုကော၊
လောဟမဿု ဟရိတကေသော, ဝလီနံ တိလကာဟတော။
‘‘ပိင်္ဂလော စ ဝိနတော စ, ဝိကဋော စ ဗြဟာ ခရော၊
အဇိနာနိ စ သန္နဒ္ဓေါ, အမနုဿော ဘယာနကော။
‘‘မနုဿော ဥဒါဟု ယက္ခော, မံသလောဟိတဘောဇနော၊
ဂါမာ အရညမာဂမ္မ, ဓနံ တံ တာတ ယာစတိ။
‘‘နီယမာနေ ပိသာစေန, ကိံ နု တာတ ဥဒိက္ခသိ၊
အသ္မာ နူန တေ ဟဒယံ, အာယသံ ဒဠှဗန္ဓနံ။
‘‘ယော နော ဗဒ္ဓေ န ဇာနာသိ, ဗြာဟ္မဏေန ဓနေသိနာ၊
အစ္စာယိကေန လုဒ္ဒေန, ယော နော ဂါဝေါဝ သုမ္ဘတိ။
‘‘ဣဓေဝ အစ္ဆတံ ကဏှာ, န သာ ဇာနာတိ ကိသ္မိဉ္စိ၊
မိဂီဝ ခီရသမ္မတ္တာ, ယူထာ ဟီနာ ပကန္ဒတိ။
‘‘န မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ, လဗ္ဘာ ဟိ ပုမုနာ ဣဒံ၊
ယဉ္စ အမ္မံ န ပဿာမိ, တံ မေ ဒုက္ခတရံ ဣတော။
‘‘န မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ, လဗ္ဘာ ဟိ ပုမုနာ ဣဒံ၊
ယဉ္စ တာတံ န ပဿာမိ, တံ မေ ဒုက္ခတရံ ဣတော။
‘‘သာ နူန ကပဏာ အမ္မာ, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ [ရုဇ္ဇတိ (သျာ။ က။)]၊
ကဏှာဇိနံ အပဿန္တီ, ကုမာရိံ စာရုဒဿနိံ။
‘‘သော နူန ကပဏော တာတော, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ၊
ကဏှာဇိနံ အပဿန္တော, ကုမာရိံ စာရုဒဿနိံ။
‘‘သာ နူန ကပဏာ အမ္မာ, စိရံ ရုစ္ဆတိ အဿမေ၊
ကဏှာဇိနံ အပဿန္တီ, ကုမာရိံ စာရုဒဿနိံ။
‘‘သော နူန ကပဏော တာတော, စိရံ ရုစ္ဆတိ အဿမေ၊
ကဏှာဇိနံ အပဿန္တော, ကုမာရိံ စာရုဒဿနိံ။
‘‘သာ နူန ကပဏာ အမ္မာ, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ၊
အဍ္ဎရတ္တေ ဝ ရတ္တေ ဝါ, နဒီဝ အဝသုစ္ဆတိ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၃။)‘‘သော နူန ကပဏော တာတော, စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ၊
အဍ္ဎရတ္တေ ဝ ရတ္တေ ဝါ, နဒီဝ အဝသုစ္ဆတိ။
‘‘ဣမေ တေ ဇမ္ဗုကာ ရုက္ခာ, ဝေဒိသာ သိန္ဒုဝါရကာ [သိန္ဓုဝါရိတာ (ဗဟူသု)]၊
ဝိဝိဓာနိ ရုက္ခဇာတာနိ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ။
‘‘အဿတ္ထာ ပနသာ စေမေ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ။
‘‘ဣမေ တိဋ္ဌန္တိ အာရာမာ, အယံ သီတူဒကာ [သီတောဒိကာ (သီ။ ပီ။)] နဒီ၊
ယတ္ထဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠာမ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ။
‘‘ဝိဝိဓာနိ ပုပ္ဖဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဓာရေမ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ။
‘‘ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဘုဉ္ဇာမ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ။
‘‘ဣမေ နော ဟတ္ထိကာ အဿာ, ဗလိဗဒ္ဒါ စ နော ဣမေ၊
ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠာမ, တာနိ အဇ္ဇ ဇဟာမသေ’’။
‘‘နီယမာနာ ကုမာရာ တေ, ပိတရံ ဧတဒဗြဝုံ၊
အမ္မံ အာရောဂျံ ဝဇ္ဇာသိ, တွဉ္စ တာတ သုခီ ဘဝ။
‘‘ဣမေ နော ဟတ္ထိကာ အဿာ, ဗလိဗဒ္ဒါ စ နော ဣမေ၊
တာနိ အမ္မာယ ဒဇ္ဇေသိ, သောကံ တေဟိ ဝိနေဿတိ။
‘‘ဣမေ နော ဟတ္ထိကာ အဿာ, ဗလိဗဒ္ဒါ စ နော ဣမေ၊
တာနိ အမ္မာ ဥဒိက္ခန္တီ, သောကံ ပဋိဝိနေဿတိ။
‘‘တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဒါနံ ဒတွာန ခတ္တိယော၊
ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ, ကလုနံ ပရိဒေဝယိ’’။
‘‘ကံ နွဇ္ဇ ဆာတာ တသိတာ, ဥပရုစ္ဆန္တိ ဒါရကာ၊
သာယံ သံဝေသနာကာလေ, ကော နေ ဒဿတိ ဘောဇနံ။
‘‘ကံ နွဇ္ဇ ဆာတာ တသိတာ, ဥပရုစ္ဆန္တိ ဒါရကာ၊
သာယံ သံဝေသနာကာလေ, အမ္မာ ဆာတမှ ဒေထ နော။
(ဇာ၊၂၊၃၅၄။)‘‘ကထံ နု ပထံ ဂစ္ဆန္တိ, ပတ္တိကာ အနုပါဟနာ၊
သန္တာ သူနေဟိ ပါဒေဟိ, ကော နေ ဟတ္ထေ ဂဟေဿတိ။
‘‘ကထံ နု သော န လဇ္ဇေယျ, သမ္မုခါ ပဟရံ မမ၊
အဒူသကာနံ ပုတ္တာနံ, အလဇ္ဇီ ဝတ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘ယောပိ မေ ဒါသိဒါသဿ, အညော ဝါ ပန ပေသိယော၊
တဿာပိ သုဝိဟီနဿ, ကော လဇ္ဇီ ပဟရိဿတိ။
‘‘ဝါရိဇဿေဝ မေ သတော, ဗဒ္ဓဿ ကုမိနာမုခေ၊
အက္ကောသတိ ပဟရတိ, ပိယေ ပုတ္တေ အပဿတော။
‘‘အဒု စာပံ ဂဟေတွာန, ခဂ္ဂံ ဗန္ဓိယ ဝါမတော၊
အာနေဿာမိ သကေ ပုတ္တေ, ပုတ္တာနဉှိ ဝဓော ဒုခေါ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ [အဒ္ဓါ ဟိ မေတံ (ပီ။)] ဒုက္ခရူပံ, ယံ ကုမာရာ ဝိဟညရေ၊
သတဉ္စ ဓမ္မမညာယ, ကော ဒတွာ အနုတပ္ပတိ’’။
‘‘သစ္စံ ကိရေဝမာဟံသု, နရာ ဧကစ္စိယာ ဣဓ၊
ယဿ နတ္ထိ သကာ မာတာ, ယထာ နတ္ထိ [ပိတာ အတ္ထိ (က။)] တထေဝ သော။
‘‘ဧဟိ ကဏှေ မရိဿာမ, နတ္ထတ္ထော ဇီဝိတေန နော၊
ဒိန္နမှာတိ [ဒိန္နမှာပိ (သီ။ သျာ။), ဒိန္နမာသိ (က။)] ဇနိန္ဒေန, ဗြာဟ္မဏဿ ဓနေသိနော၊
အစ္စာယိကဿ လုဒ္ဒဿ, ယော နော ဂါဝေါဝ သုမ္ဘတိ။
‘‘ဣမေ တေ ဇမ္ဗုကာ ရုက္ခာ, ဝေဒိသာ သိန္ဒုဝါရကာ၊
ဝိဝိဓာနိ ရုက္ခဇာတာနိ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ။
‘‘အဿတ္ထာ ပနသာ စေမေ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ။
‘‘ဣမေ တိဋ္ဌန္တိ အာရာမာ, အယံ သီတူဒကာ နဒီ၊
ယတ္ထဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠာမ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ။
‘‘ဝိဝိဓာနိ ပုပ္ဖဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဓာရေမ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၅။)‘‘ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဘုဉ္ဇာမ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ။
‘‘ဣမေ နော ဟတ္ထိကာ အဿာ, ဗလိဗဒ္ဒါ စ နော ဣမေ၊
ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠာမ, တာနိ ကဏှေ ဇဟာမသေ’’။
‘‘နီယမာနာ ကုမာရာ တေ, ဗြာဟ္မဏဿ ပမုဉ္စိယ၊
တေန တေန ပဓာဝိံသု, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော’’။
‘‘တတော သော ရဇ္ဇုမာဒါယ, ဒဏ္ဍဉ္စာဒါယ ဗြာဟ္မဏော၊
အာကောဋယန္တော တေ နေတိ, သိဝိရာဇဿ ပေက္ခတော’’။
‘‘တံ တံ ကဏှာဇိနာဝေါစ, အယံ မံ တာတ ဗြာဟ္မဏော၊
လဋ္ဌိယာ ပဋိကောဋေတိ, ဃရေ ဇာတံဝ ဒါသိယံ။
‘‘န စာယံ ဗြာဟ္မဏော တာတ, ဓမ္မိကာ ဟောန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန, ခါဒိတုံ တာတ နေတိ နော၊
နီယမာနေ ပိသာစေန, ကိံ နု တာတ ဥဒိက္ခသိ’’။
‘‘ဣမေ နော ပါဒကာ ဒုက္ခာ, ဒီဃော စဒ္ဓါ သုဒုဂ္ဂမော၊
နီစေ စောလမ္ဗတေ သူရိယော, ဗြာဟ္မဏော စ ဓာရေတိ [တရေတိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နော။
‘‘ဩကန္ဒာမသေ [ဩက္ကန္တာမသိ (က။)] ဘူတာနိ, ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊
သရဿ သိရသာ ဝန္ဒာမ, သုပတိတ္ထေ စ အာပကေ [အာဝကေ (က။)]။
‘‘တိဏလတာနိ ဩသဓျော, ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊
အမ္မံ အာရောဂျံ ဝဇ္ဇာထ, အယံ နော နေတိ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘ဝဇ္ဇန္တု ဘောန္တော အမ္မဉ္စ, မဒ္ဒိံ အသ္မာက မာတရံ၊
သစေ အနုပတိတုကာမာသိ, ခိပ္ပံ အနုပတိယာသိ နော။
‘‘အယံ ဧကပဒီ ဧတိ, ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ အဿမံ၊
တမေဝါနုပတေယျာသိ, အပိ ပဿေသိ နေ လဟုံ။
‘‘အဟော ဝတ ရေ ဇဋိနီ, ဝနမူလဖလဟာရိကေ [ဟာရိယာ (သျာ။ က။)]၊
သုညံ ဒိသွာန အဿမံ, တံ တေ ဒုက္ခံ ဘဝိဿတိ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၆။)‘‘အတိဝေလံ နု အမ္မာယ, ဥဉ္ဆာ လဒ္ဓေါ အနပ္ပကော [ဥဉ္ဆာလဒ္ဓံ အနပ္ပကံ (သျာ။)]၊
ယာ နော ဗဒ္ဓေ န ဇာနာသိ, ဗြာဟ္မဏေန ဓနေသိနာ။
‘‘အစ္စာယိကေန လုဒ္ဒေန, ယော နော ဂါဝေါဝ သုမ္ဘတိ၊
အပဇ္ဇ အမ္မံ ပဿေမု, သာယံ ဥဉ္ဆာတော အာဂတံ။
‘‘ဒဇ္ဇာ အမ္မာ ဗြာဟ္မဏဿ, ဖလံ ခုဒ္ဒေန မိဿိတံ၊
တဒါယံ အသိတော ဓာတော, န ဗာဠှံ ဓာရယေယျ [တရယေယျ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နော။
‘‘သူနာ စ ဝတ နော ပါဒါ, ဗာဠှံ ဓာရေတိ ဗြာဟ္မဏော၊
ဣတိ တတ္ထ ဝိလပိံသု, ကုမာရာ မာတုဂိဒ္ဓိနော’’။
ဒါရကပဗ္ဗံ နာမ။
မဒ္ဒီပဗ္ဗံ
‘‘တေသံ လာလပ္ပိတံ သုတွာ, တယော ဝါဠာ ဝနေ မိဂါ၊
သီဟော ဗျဂ္ဃေါ စ ဒီပိ စ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝုံ။
‘‘မာ ဟေဝ နော ရာဇပုတ္တီ, သာယံ ဥဉ္ဆာတော အာဂမာ၊
မာ ဟေဝမှာက နိဗ္ဘောဂေ, ဟေဌယိတ္ထ ဝနေ မိဂါ။
‘‘သီဟော စ နံ ဝိဟေဌေယျ, ဗျဂ္ဃေါ ဒီပိ စ လက္ခဏံ၊
နေဝ ဇာလီကုမာရဿ, ကုတော ကဏှာဇိနာ သိယာ၊
ဥဘယေနေဝ ဇီယေထ, ပတိံ ပုတ္တေ စ လက္ခဏာ’’။
‘‘ခဏိတ္တိကံ မေ ပတိတံ, ဒက္ခိဏက္ခိ စ ဖန္ဒတိ၊
အဖလာ ဖလိနော ရုက္ခာ, သဗ္ဗာ မုယှန္တိ မေ ဒိသာ။
‘‘တဿာ သာယနှကာလသ္မိံ, အဿမာဂမနံ ပတိ၊
အတ္ထင်္ဂတမှိ သူရိယေ, ဝါဠာ ပန္ထေ ဥပဋ္ဌဟုံ။
‘‘နီစေ စောလမ္ဗတေ သူရိယော, ဒူရေ စ ဝတ အဿမော၊
ယဉ္စ နေသံ ဣတော ဟဿံ [ဟိဿံ (က။)], တံ တေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ။
‘‘သော နူန ခတ္တိယော ဧကော, ပဏ္ဏသာလာယ အစ္ဆတိ၊
တောသေန္တော ဒါရကေ ဆာတေ, မမံ ဒိသွာ အနာယတိံ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၇။)‘‘တေ နူန ပုတ္တကာ မယှံ, ကပဏာယ ဝရာကိယာ၊
သာယံ သံဝေသနာကာလေ, ခီရပီတာဝ အစ္ဆရေ။
‘‘တေ နူန ပုတ္တကာ မယှံ, ကပဏာယ ဝရာကိယာ၊
သာယံ သံဝေသနာကာလေ, ဝါရိပီတာဝ အစ္ဆရေ။
‘‘တေ နူန ပုတ္တကာ မယှံ, ကပဏာယ ဝရာကိယာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, ဝစ္ဆာ ဗာလာဝ မာတရံ။
‘‘တေ နူန ပုတ္တကာ မယှံ, ကပဏာယ ဝရာကိယာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, ဟံသာဝုပရိပလ္လလေ။
‘‘တေ နူန ပုတ္တကာ မယှံ, ကပဏာယ ဝရာကိယာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, အဿမဿာဝိဒူရတော။
‘‘ဧကာယနော ဧကပထော, သရာ သောဗ္ဘာ စ ပဿတော၊
အညံ မဂ္ဂံ န ပဿာမိ, ယေန ဂစ္ဆေယျ အဿမံ။
‘‘မိဂါ နမတ္ထု ရာဇာနော, ကာနနသ္မိံ မဟဗ္ဗလာ၊
ဓမ္မေန ဘာတရော ဟောထ, မဂ္ဂံ မေ ဒေထ ယာစိတာ။
‘‘အဝရုဒ္ဓဿာဟံ ဘရိယာ, ရာဇပုတ္တဿ သိရီမတော၊
တံ စာဟံ နာတိမညာမိ, ရာမံ သီတာဝနုဗ္ဗတာ။
‘‘တုမှေ စ ပုတ္တေ ပဿထ, သာယံ သံဝေသနံ ပတိ၊
အဟဉ္စ ပုတ္တေ ပဿေယျံ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဗဟုံ စိဒံ မူလဖလံ, ဘက္ခော စာယံ အနပ္ပကော၊
တတော ဥပဍ္ဎံ ဒဿာမိ, မဂ္ဂံ မေ ဒေထ ယာစိတာ။
‘‘ရာဇပုတ္တီ စ နော မာတာ, ရာဇပုတ္တော စ နော ပိတာ၊
ဓမ္မေန ဘာတရော ဟောထ, မဂ္ဂံ မေ ဒေထ ယာစိတာ’’။
‘‘တဿာ လာလပ္ပမာနာယ, ဗဟုံ ကာရုညသဉှိတံ၊
သုတွာ နေလပတိံ ဝါစံ, ဝါဠာ ပန္ထာ အပက္ကမုံ’’။
‘‘ဣမမှိ နံ ပဒေသမှိ, ပုတ္တကာ ပံသုကုဏ္ဌိတာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, ဝစ္ဆာ ဗာလာဝ မာတရံ။
(ဇာ၊၂၊၃၅၈။)‘‘ဣမမှိ နံ ပဒေသမှိ, ပုတ္တကာ ပံသုကုဏ္ဌိတာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, ဟံသာဝုပရိပလ္လလေ။
‘‘ဣမမှိ နံ ပဒေသမှိ, ပုတ္တကာ ပံသုကုဏ္ဌိတာ၊
ပစ္စုဂ္ဂတာ မံ တိဋ္ဌန္တိ, အဿမဿာဝိဒူရတော။
‘‘ဒွေ မိဂါ ဝိယ [တေ မိဂါဝိယ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဥက္ကဏ္ဏာ [ဩက္ကဏ္ဏာ (က။)], သမန္တာ မဘိဓာဝိနော၊
အာနန္ဒိနော ပမုဒိတာ, ဝဂ္ဂမာနာဝ ကမ္ပရေ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဆကလီဝ မိဂီ ဆာပံ, ပက္ခီ မုတ္တာဝ ပဉ္ဇရာ၊
ဩဟာယ ပုတ္တေ နိက္ခမိံ, သီဟီဝါမိသဂိဒ္ဓိနီ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဣဒံ နေသံ ပဒက္ကန္တံ, နာဂါနမိဝ ပဗ္ဗတေ၊
စိတကာ ပရိကိဏ္ဏာယော, အဿမဿာဝိဒူရတော၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဝါလိကာယပိ ဩကိဏ္ဏာ, ပုတ္တကာ ပံသုကုဏ္ဌိတာ၊
သမန္တာ မဘိဓာဝန္တိ, တေ န ပဿာမိ ဒါရကေ။
‘‘ယေ မံ ပုရေ ပစ္စုဋ္ဌေန္တိ [ပစ္စုဒေန္တိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], အရညာ ဒူရမာယတိံ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဆကလိံဝ မိဂိံ ဆာပါ, ပစ္စုဂ္ဂန္တုန မာတရံ၊
ဒူရေ မံ ပဝိလောကေန္တိ [အပလောကေန္တိ (က။), ပဋိဝိလောကေန္တိ (သျာ။)], တေ န ပဿာမိ ဒါရကေ။
‘‘ဣဒံ နေသံ ကီဠာနကံ, ပတိတံ ပဏ္ဍုဗေဠုဝံ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ထနာ စ မယှိမေ ပူရာ, ဥရော စ သမ္ပဒါလတိ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဥစ္ဆင်္ဂေကော ဝိစိနာတိ, ထနမေကာဝလမ္ဗတိ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
(ဇာ၊၂၊၃၅၉။)‘‘ယဿု သာယနှသမယံ, ပုတ္တကာ ပံသုကုဏ္ဌိတာ၊
ဥစ္ဆင်္ဂေ မေ ဝိဝတ္တန္တိ, တေ န ပဿာမိ ဒါရကေ။
‘‘အယံ သော အဿမော ပုဗ္ဗေ, သမဇ္ဇော ပဋိဘာတိ မံ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ အပဿန္တျာ, ဘမတေ ဝိယ အဿမော။
‘‘ကိမိဒံ အပ္ပသဒ္ဒေါဝ, အဿမော ပဋိဘာတိ မံ၊
ကာကောလာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘ကိမိဒံ အပ္ပသဒ္ဒေါဝ, အဿမော ပဋိဘာတိ မံ၊
သကုဏာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘ကိမိဒံ တုဏှိဘူတောသိ, အပိ ရတ္တေဝ မေ မနော၊
ကာကောလာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘ကိမိဒံ တုဏှိဘူတောသိ, အပိ ရတ္တေဝ မေ မနော၊
သကုဏာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘ကစ္စိ နု မေ အယျပုတ္တ, မိဂါ ခါဒိံသု ဒါရကေ၊
အရညေ ဣရိဏေ ဝိဝနေ, ကေန နီတာ မေ ဒါရကာ။
‘‘အဒု တေ ပဟိတာ ဒူတာ, အဒု သုတ္တာ ပိယံဝဒါ၊
အဒု ဗဟိ နော နိက္ခန္တာ, ခိဍ္ဍာသု ပသုတာ နု တေ။
‘‘နေဝါသံ ကေသာ ဒိဿန္တိ, ဟတ္ထပါဒါ စ ဇာလိနော၊
သကုဏာနဉ္စ ဩပါတော, ကေန နီတာ မေ ဒါရကာ။
‘‘ဣဒံ တတော ဒုက္ခတရံ, သလ္လဝိဒ္ဓေါ ယထာ ဝဏော၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
‘‘ဣဒမ္ပိ ဒုတိယံ သလ္လံ, ကမ္ပေတိ ဟဒယံ မမ၊
ယဉ္စ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, တွဉ္စ မံ နာဘိဘာသသိ။
‘‘အဇ္ဇေဝ [အဇ္ဇ စေ (သျာ။)] မေ ဣမံ ရတ္တိံ, ရာဇပုတ္တ န သံသသိ၊
မညေ ဩက္ကန္တသန္တံ [ဥက္ကန္တသတ္တံ (သီ။ ပီ။)] မံ, ပါတော ဒက္ခိသိ နော မတံ’’။
‘‘နူန မဒ္ဒီ ဝရာရောဟာ, ရာဇပုတ္တီ ယသဿိနီ၊
ပါတော ဂတာသိ ဥဉ္ဆာယ, ကိမိဒံ သာယမာဂတာ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၆၀။)‘‘နနု တွံ သဒ္ဒမဿောသိ, ယေ သရံ ပါတုမာဂတာ၊
သီဟဿပိ နဒန္တဿ, ဗျဂ္ဃဿ စ နိကုဇ္ဇိတံ။
‘‘အဟု ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ မေ, ဝိစရန္တျာ ဗြဟာဝနေ၊
ခဏိတ္တော မေ ဟတ္ထာ ပတိတော, ဥဂ္ဂီဝဉ္စာပိ [ဥင်္ဂီဝဉ္စာပိ (က။)] အံသတော။
‘‘တဒါဟံ ဗျထိတာ ဘီတာ, ပုထု ကတွာန ပဉ္ဇလိံ၊
သဗ္ဗဒိသာ နမဿိဿံ, အပိ သောတ္ထိ ဣတော သိယာ။
‘‘မာ ဟေဝ နော ရာဇပုတ္တော, ဟတော သီဟေန ဒီပိနာ၊
ဒါရကာ ဝါ ပရာမဋ္ဌာ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆိဟိ။
‘‘သီဟော ဗျဂ္ဃေါ စ ဒီပိ စ, တယော ဝါဠာ ဝနေ မိဂါ၊
တေ မံ ပရိယာဝရုံ မဂ္ဂံ, တေန သာယမှိ အာဂတာ။
‘‘အဟံ ပတိဉ္စ ပုတ္တေ စ, အာစေရမိဝ မာဏဝေါ၊
အနုဋ္ဌိတာ ဒိဝါရတ္တိံ, ဇဋိနီ ဗြဟ္မစာရိနီ။
‘‘အဇိနာနိ ပရိဒဟိတွာ, ဝနမူလဖလဟာရိယာ၊
ဝိစရာမိ ဒိဝါရတ္တိံ, တုမှံ ကာမာ ဟိ ပုတ္တကာ။
‘‘အဟံ သုဝဏ္ဏဟလိဒ္ဒိံ, အာဘတံ ပဏ္ဍုဗေဠုဝံ၊
ရုက္ခပက္ကာနိ စာဟာသိံ, ဣမေ ဝေါ ပုတ္တ ကီဠနာ။
‘‘ဣမံ မူလာဠိဝတ္တကံ, သာလုကံ စိဉ္စဘေဒကံ၊
ဘုဉ္ဇ ခုဒ္ဒေဟိ သံယုတ္တံ, သဟ ပုတ္တေဟိ ခတ္တိယ။
‘‘ပဒုမံ ဇာလိနော ဒေဟိ, ကုမုဒဉ္စ ကုမာရိယာ၊
မာလိနေ ပဿ နစ္စန္တေ, သိဝိ ပုတ္တာနိ အဝှယ။
‘‘တတော ကဏှာဇိနာယပိ, နိသာမေဟိ ရထေသဘ၊
မဉ္ဇုဿရာယ ဝဂ္ဂုယာ, အဿမံ ဥပယန္တိယာ [ဥပဂန္ထိယာ (သျာ။ က။)]။
‘‘သမာနသုခဒုက္ခမှာ, ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတာ ဥဘော၊
အပိ သိဝိ ပုတ္တေ ပဿေသိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော။
(ဇာ၊၂၊၃၆၁။)‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ နူန, ဗြဟ္မစရိယပရာယဏေ၊
အဟံ လောကေ အဘိဿပိံ, သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော’’။
‘‘ဣမေ တေ ဇမ္ဗုကာ ရုက္ခာ, ဝေဒိသာ သိန္ဒုဝါရကာ၊
ဝိဝိဓာနိ ရုက္ခဇာတာနိ, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘အဿတ္ထာ ပနသာ စေမေ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဣမေ တိဋ္ဌန္တိ အာရာမာ, အယံ သီတူဒကာ နဒီ၊
ယတ္ထဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဝိဝိဓာနိ ပုပ္ဖဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဓာရိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ, အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ၊
ယာနဿု ပုဗ္ဗေ ဘုဉ္ဇိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဣမေ တေ ဟတ္ထိကာ အဿာ, ဗလိဗဒ္ဒါ စ တေ ဣမေ၊
ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ’’။
‘‘ဣမေ သာမာ သသောလူကာ, ဗဟုကာ ကဒလီမိဂါ၊
ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဣမေ ဟံသာ စ ကောဉ္စာ စ, မယူရာ စိတြပေခုဏာ၊
ယေဟိဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ’’။
‘‘ဣမာ တာ ဝနဂုမ္ဗာယော, ပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗကာလိကာ၊
ယတ္ထဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘ဣမာ တာ ပေါက္ခရဏီ ရမ္မာ, စက္ကဝါကူပကူဇိတာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ၊
ယတ္ထဿု ပုဗ္ဗေ ကီဠိံသု, တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ။
‘‘န တေ ကဋ္ဌာနိ ဘိန္နာနိ, န တေ ဥဒကမာဟတံ၊
အဂ္ဂိပိ တေ န ဟာပိတော, ကိံ နု မန္ဒောဝ ဈာယသိ။
(ဇာ၊၂၊၃၆၂။)‘‘ပိယော ပိယေန သင်္ဂမ္မ, သမော မေ [သမောဟံ (သျာ။), သမ္မောဟံ (က။)] ဗျပဟညတိ၊
တျဇ္ဇ ပုတ္တေ န ပဿာမိ, ဇာလိံ ကဏှာဇိနံ စုဘော’’။
‘‘န ခေါ နော ဒေဝ ပဿာမိ, ယေန တေ နီဟတာ မတာ၊
ကာကောလာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘န ခေါ နော ဒေဝ ပဿာမိ, ယေန တေ နီဟတာ မတာ၊
သကုဏာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ’’။
‘‘သာ တတ္ထ ပရိဒေဝိတွာ, ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊
ပုနဒေဝဿမံ ဂန္တွာ, ရောဒိ သာမိကသန္တိကေ [သာမိကသန္တိကေ ရောဒိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘‘န ခေါ နော ဒေဝ ပဿာမိ, ယေန တေ နီဟတာ မတာ၊
ကာကောလာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘‘န ခေါ နော ဒေဝ ပဿာမိ, ယေန တေ နီဟတာ မတာ၊
သကုဏာပိ န ဝဿန္တိ, မတာ မေ နူန ဒါရကာ။
‘‘‘န ခေါ နော ဒေဝ ပဿာမိ, ယေန တေ နီဟတာ မတာ၊
ဝိစရန္တိ ရုက္ခမူလေသု, ပဗ္ဗတေသု ဂုဟာသု စ’။
‘‘ဣတိ မဒ္ဒီ ဝရာရောဟာ, ရာဇပုတ္တီ ယသဿိနီ၊
ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒိတွာ, တတ္ထေဝ ပတိတာ ဆမာ’’။
‘‘တမဇ္ဈပတ္တံ ရာဇပုတ္တိံ, ဥဒကေနာဘိသိဉ္စထ၊
အဿတ္ထံ နံ ဝိဒိတွာန, အထ နံ ဧတဒဗြဝိ’’။
‘‘အာဒိယေနေဝ တေ မဒ္ဒိ, ဒုက္ခံ နက္ခာတုမိစ္ဆိသံ၊
ဒလိဒ္ဒေါ ယာစကော ဝုဍ္ဎော, ဗြာဟ္မဏော ဃရမာဂတော။
‘‘တဿ ဒိန္နာ မယာ ပုတ္တာ, မဒ္ဒိ မာ ဘာယိ အဿသ၊
မံ ပဿ မဒ္ဒိ မာ ပုတ္တေ, မာ ဗာဠှံ ပရိဒေဝသိ၊
လစ္ဆာမ ပုတ္တေ ဇီဝန္တာ, အရောဂါ စ ဘဝါမသေ။
‘‘ပုတ္တေ ပသုဉ္စ ဓညဉ္စ, ယဉ္စ အညံ ဃရေ ဓနံ၊
ဒဇ္ဇာ သပ္ပုရိသော ဒါနံ, ဒိသွာ ယာစကမာဂတံ၊
အနုမောဒါဟိ မေ မဒ္ဒိ, ပုတ္တကေ ဒါနမုတ္တမံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၆၃။)‘‘အနုမောဒါမိ တေ ဒေဝ, ပုတ္တကေ ဒါနမုတ္တမံ၊
ဒတွာ စိတ္တံ ပသာဒေဟိ, ဘိယျော ဒါနံ ဒဒေါ ဘဝ။
‘‘ယော တွံ မစ္ဆေရဘူတေသု, မနုဿေသု ဇနာဓိပ၊
ဗြာဟ္မဏဿ အဒါ ဒါနံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော’’။
‘‘နိန္နာဒိတာ တေ ပထဝီ, သဒ္ဒေါ တေ တိဒိဝင်္ဂတော၊
သမန္တာ ဝိဇ္ဇုတာ အာဂုံ, ဂိရီနံဝ ပတိဿုတာ။
‘‘တဿ တေ အနုမောဒန္တိ, ဥဘော နာရဒပဗ္ဗတာ၊
ဣန္ဒော စ ဗြဟ္မာ ပဇာပတိ, သောမော ယမော ဝေဿဝဏော၊
သဗ္ဗေ ဒေဝါနုမောဒန္တိ, တာဝတိံသာ သဣန္ဒကာ။
‘‘ဣတိ မဒ္ဒီ ဝရာရောဟာ, ရာဇပုတ္တီ ယသဿိနီ၊
ဝေဿန္တရဿ အနုမောဒိ, ပုတ္တကေ ဒါနမုတ္တမံ’’။
မဒ္ဒီပဗ္ဗံ နာမ။
သက္ကပဗ္ဗံ
တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
သက္ကော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန, ပါတော တေသံ အဒိဿထ။
‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ, ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ နော ဗြဟ္မေ, အထော ဗြဟ္မေ အနာမယံ၊
အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေမ, အထော မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ဟိံသာ မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘သတ္တ နော မာသေ ဝသတံ, အရညေ ဇီဝသောကိနံ၊
ဣဒံ ဒုတိယံ ပဿာမ, ဗြာဟ္မဏံ ဒေဝဝဏ္ဏိနံ၊
အာဒါယ ဝေဠုဝံ ဒဏ္ဍံ, ဓာရေန္တံ အဇိနက္ခိပံ။
(ဇာ၊၂၊၃၆၄။)‘‘သွာဂတံ တေ မဟာဗြဟ္မေ, အထော မေ အဒုရာဂတံ၊
အန္တော ပဝိသ ဘဒ္ဒန္တေ, ပါဒေ ပက္ခာလယဿု တေ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊
ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပါနိ, ဘုဉ္ဇ ဗြဟ္မေ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ, အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊
တတော ပိဝ မဟာဗြဟ္မေ, သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ။
‘‘အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန, ကေန ဝါ ပန ဟေတုနာ၊
အနုပ္ပတ္တော ဗြဟာရညံ, တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။
‘‘ယထာ ဝါရိဝဟော ပူရော, သဗ္ဗကာလံ န ခီယတိ၊
ဧဝံ တံ ယာစိတာဂစ္ဆိံ, ဘရိယံ မေ ဒေဟိ ယာစိတော’’။
‘‘ဒဒါမိ န ဝိကမ္ပာမိ, ယံ မံ ယာစသိ ဗြာဟ္မဏ၊
သန္တံ နပ္ပဋိဂုယှာမိ, ဒါနေ မေ ရမတီ မနော’’။
‘‘မဒ္ဒိံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန, ဥဒကဿ ကမဏ္ဍလုံ၊
ဗြာဟ္မဏဿ အဒါ ဒါနံ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော။
‘‘တဒါသိ ယံ ဘိံသနကံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ၊
မဒ္ဒိံ ပရိစဇန္တဿ, မေဒနီ သမ္ပကမ္ပထ။
‘‘နေဝ သာ မဒ္ဒီ ဘာကုဋိ, န သန္ဓီယတိ န ရောဒတိ၊
ပေက္ခတေဝဿ တုဏှီ သာ, ဧသော ဇာနာတိ ယံ ဝရံ’’။
‘‘ကောမာရီ ယဿာဟံ ဘရိယာ, သာမိကော မမ ဣဿရော၊
ယဿိစ္ဆေ တဿ မံ ဒဇ္ဇာ, ဝိက္ကိဏေယျ ဟနေယျ ဝါ’’။
‘‘တေသံ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဒေဝိန္ဒော ဧတဒဗြဝိ၊
သဗ္ဗေ ဇိတာ တေ ပစ္စူဟာ, ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ။
‘‘နိန္နာဒိတာ တေ ပထဝီ, သဒ္ဒေါ တေ တိဒိဝင်္ဂတော၊
သမန္တာ ဝိဇ္ဇုတာ အာဂုံ, ဂိရီနံဝ ပတိဿုတာ။
‘‘တဿ တေ အနုမောဒန္တိ, ဥဘော နာရဒပဗ္ဗတာ၊
ဣန္ဒော စ ဗြဟ္မာ ပဇာပတိ, သောမော ယမော ဝေဿဝဏော၊
သဗ္ဗေ ဒေဝါနုမောဒန္တိ, ဒုက္ကရဉှိ ကရောတိ သော။
(ဇာ၊၂၊၃၆၅။)‘‘ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒမာနာနံ, ဒုက္ကရံ ကမ္မ ကုဗ္ဗတံ၊
အသန္တော နာနုကုဗ္ဗန္တိ, သတံ ဓမ္မော ဒုရန္နယော။
‘‘တသ္မာ သတဉ္စ အသတံ, နာနာ ဟောတိ ဣတော ဂတိ၊
အသန္တော နိရယံ ယန္တိ, သန္တော သဂ္ဂပရာယဏာ။
‘‘ယမေတံ ကုမာရေ အဒါ, ဘရိယံ အဒါ ဝနေ ဝသံ၊
ဗြဟ္မယာနမနောက္ကမ္မ, သဂ္ဂေ တေ တံ ဝိပစ္စတု’’။
‘‘ဒဒါမိ ဘောတော ဘရိယံ, မဒ္ဒိံ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနံ၊
တွဉ္စေဝ မဒ္ဒိယာ ဆန္နော, မဒ္ဒီ စ ပတိနာ သဟ။
‘‘ယထာ ပယော စ သင်္ခေါ စ, ဥဘော သမာနဝဏ္ဏိနော၊
ဧဝံ တုဝဉ္စ မဒ္ဒီ စ, သမာနမနစေတသာ။
‘‘အဝရုဒ္ဓေတ္ထ အရညသ္မိံ, ဥဘော သမ္မထ အဿမေ၊
ခတ္တိယာ ဂေါတ္တသမ္ပန္နာ, သုဇာတာ မာတုပေတ္တိတော၊
ယထာ ပုညာနိ ကယိရာထ, ဒဒန္တာ အပရာပရံ’’။
‘‘သက္ကောဟမသ္မိ ဒေဝိန္ဒော, အာဂတောသ္မိ တဝန္တိကေ၊
ဝရံ ဝရဿု ရာဇိသိ, ဝရေ အဋ္ဌ ဒဒါမိ တေ’’။
‘‘ဝရံ စေ မေ အဒေါ သက္က, သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊
ပိတာ မံ အနုမောဒေယျ, ဣတော ပတ္တံ သကံ ဃရံ၊
အာသနေန နိမန္တေယျ, ပဌမေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘ပုရိသဿ ဝဓံ န ရောစေယျံ, အပိ ကိဗ္ဗိသကာရကံ၊
ဝဇ္ဈံ ဝဓမှာ မောစေယျံ, ဒုတိယေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘ယေ ဝုဍ္ဎာ ယေ စ ဒဟရာ, ယေ စ မဇ္ဈိမပေါရိသာ၊
မမေဝ ဥပဇီဝေယျုံ, တတိယေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘ပရဒါရံ န ဂစ္ဆေယျံ, သဒါရပသုတော သိယံ၊
ထီနံ ဝသံ န ဂစ္ဆေယျံ, စတုတ္ထေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘ပုတ္တော မေ သက္က ဇာယေထ, သော စ ဒီဃာယုကော သိယာ၊
ဓမ္မေန ဇိနေ ပထဝိံ, ပဉ္စမေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊
ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျုံ, ဆဋ္ဌမေတံ ဝရံ ဝရေ။
(ဇာ၊၂၊၃၆၆။)‘‘ဒဒတော မေ န ခီယေထ, ဒတွာ နာနုတပေယျဟံ၊
ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေယျံ, သတ္တမေတံ ဝရံ ဝရေ။
‘‘ဣတော ဝိမုစ္စမာနာဟံ, သဂ္ဂဂါမီ ဝိသေသဂူ၊
အနိဝတ္တိ တတော အဿံ, အဋ္ဌမေတံ ဝရံ ဝရေ’’။
‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ, ဒေဝိန္ဒော ဧတဒဗြဝိ၊
အစိရံ ဝတ တေ တတော, ပိတာ တံ ဒဋ္ဌုမေဿတိ’’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန မဃဝါ, ဒေဝရာဇာ သုဇမ္ပတိ၊
ဝေဿန္တရေ ဝရံ ဒတွာ, သဂ္ဂကာယံ အပက္ကမိ’’။
သက္ကပဗ္ဗံ နာမ။
မဟာရာဇပဗ္ဗံ
‘‘ကဿေတံ မုခမာဘာတိ, ဟေမံ ဝုတ္တတ္တမဂ္ဂိနာ၊
နိက္ခံဝ ဇာတရူပဿ, ဥက္ကာမုခပဟံသိတံ။
‘‘ဥဘော သဒိသပစ္စင်္ဂါ, ဥဘော သဒိသလက္ခဏာ၊
ဇာလိဿ သဒိသော ဧကော, ဧကာ ကဏှာဇိနာ ယထာ။
‘‘သီဟာ ဗိလာဝ နိက္ခန္တာ, ဥဘော သမ္ပတိရူပကာ၊
ဇာတရူပမယာယေဝ, ဣမေ ဒိဿန္တိ ဒါရကာ’’။
‘‘ကုတော နု ဘဝံ ဘာရဒွါဇ, ဣမေ အာနေသိ ဒါရကေ၊
အဇ္ဇ ရဋ္ဌံ အနုပ္ပတ္တော, ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ ဗြာဟ္မဏ’’ [ဣဒံ ဂါထဒ္ဓံ ပီ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ]။
‘‘မယှံ တေ ဒါရကာ ဒေဝ, ဒိန္နာ ဝိတ္တေန သဉ္ဇယ၊
အဇ္ဇ ပန္နရသာ ရတ္တိ, ယတော လဒ္ဓါ [ဒိန္နာ (သီ။ ပီ။)] မေ ဒါရကာ’’။
‘‘ကေန ဝါ ဝါစပေယျေန, သမ္မာဉာယေန သဒ္ဒဟေ၊
ကော တေတံ ဒါနမဒဒါ, ပုတ္တကေ ဒါနမုတ္တမံ’’။
‘‘ယော ယာစတံ ပတိဋ္ဌာသိ, ဘူတာနံ ဓရဏီရိဝ၊
သော မေ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ပုတ္တေဒါသိ ဝနေ ဝသံ။
‘‘ယော ယာစတံ ဂတီ အာသိ, သဝန္တီနံဝ သာဂရော၊
သော မေ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ပုတ္တေဒါသိ ဝနေ ဝသံ’’။
(ဇာ၊၂၊၃၆၇။)‘‘ဒုက္ကဋံ ဝတ ဘော ရညာ, သဒ္ဓေန ဃရမေသိနာ၊
ကထံ နု ပုတ္တကေ ဒဇ္ဇာ, အရညေ အဝရုဒ္ဓကော။
‘‘ဣမံ ဘောန္တော နိသာမေထ, ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊
ကထံ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ပုတ္တေဒါသိ ဝနေ ဝသံ။
‘‘ဒါသိံ ဒါသံ စ [ဒါသံ ဒါသိ စ (သီ။ ပီ။)] သော ဒဇ္ဇာ, အဿံ စဿတရီရထံ၊
ဟတ္ထိဉ္စ ကုဉ္ဇရံ ဒဇ္ဇ, ကထံ သော ဒဇ္ဇ ဒါရကေ’’။
‘‘ယဿ နဿ [နတ္ထိ (သီ။ ပီ။)] ဃရေ ဒါသော, အဿော စဿတရီရထော၊
ဟတ္ထီ စ ကုဉ္ဇရော နာဂေါ, ကိံ သော ဒဇ္ဇာ ပိတာမဟ’’။
‘‘ဒါနမဿ ပသံသာမ, န စ နိန္ဒာမ ပုတ္တကာ၊
ကထံ နု ဟဒယံ အာသိ, တုမှေ ဒတွာ ဝနိဗ္ဗကေ’’။
‘‘ဒုက္ခဿ ဟဒယံ အာသိ, အထော ဥဏှမ္ပိ ပဿသိ၊
ရောဟိနီဟေဝ တမ္ဗက္ခီ, ပိတာ အဿူနိ ဝတ္တယိ’’။
‘‘ယံ တံ ကဏှာဇိနာဝေါစ, အယံ မံ တာတ ဗြာဟ္မဏော၊
လဋ္ဌိယာ ပဋိကောဋေတိ, ဃရေ ဇာတံဝ ဒါသိယံ။
‘‘န စာယံ ဗြာဟ္မဏော တာတ, ဓမ္မိကာ ဟောန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊
ယက္ခော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန, ခါဒိတုံ တာတ နေတိ နော၊
နီယမာနေ ပိသာစေန, ကိန္နု တာတ ဥဒိက္ခသိ’’။
‘‘ရာဇပုတ္တီ စ ဝေါ မာတာ, ရာဇပုတ္တော စ ဝေါ ပိတာ၊
ပုဗ္ဗေ မေ အင်္ဂမာရုယှ, ကိံ နု တိဋ္ဌထ အာရကာ’’။
‘‘ရာဇပုတ္တီ စ နော မာတာ, ရာဇပုတ္တော စ နော ပိတာ၊
ဒါသာ မယံ ဗြာဟ္မဏဿ, တသ္မာ တိဋ္ဌာမ အာရကာ’’။
‘‘မာ သမ္မေဝံ အဝစုတ္ထ, ဍယှတေ ဟဒယံ မမ၊
စိတကာယံဝ မေ ကာယော, အာသနေ န သုခံ လဘေ။
‘‘မာ သမ္မေဝံ အဝစုတ္ထ, ဘိယျော သောကံ ဇနေထ မံ၊
နိက္ကိဏိဿာမိ ဒဗ္ဗေန, န ဝေါ ဒါသာ ဘဝိဿထ။
(ဇာ၊၂၊၃၆၈။)‘‘ကိမဂ္ဃိယဉှိ ဝေါ တာတ, ဗြာဟ္မဏဿ ပိတာ အဒါ၊
ယထာဘူတံ မေ အက္ခာထ, ပဋိပါဒေန္တု ဗြာဟ္မဏံ’’။
‘‘သဟဿဂ္ဃဉှိ မံ တာတ, ဗြာဟ္မဏဿ ပိတာ အဒါ၊
အထ [အစ္ဆံ (သီ။ သျာ။ က။)] ကဏှာဇိနံ ကညံ, ဟတ္ထိနာ စ သတေန စ’’ [ဟတ္ထိအာဒိသတေန စ (သျာ။), ဟတ္ထိနာဒိသတေန စ (က။)]။
‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ကတ္တေ တရမာနော, ဗြာဟ္မဏဿ အဝါကရ၊
ဒါသိသတံ ဒါသသတံ, ဂဝံ ဟတ္ထုသဘံ သတံ၊
ဇာတရူပသဟဿဉ္စ, ပုတ္တာနံ ဒေဟိ နိက္ကယံ။
‘‘တတော ကတ္တာ တရမာနော, ဗြာဟ္မဏဿ အဝါကရိ၊
ဒါသိသတံ ဒါသသတံ, ဂဝံ ဟတ္ထုသဘံ သတံ၊
ဇာတရူပသဟဿဉ္စ, ပုတ္တာနံဒါသိ နိက္ကယံ’’။
‘‘နိက္ကိဏိတွာ နဟာပေတွာ, ဘောဇယိတွာန ဒါရကေ၊
သမလင်္ကရိတွာ ဘဏ္ဍေန, ဥစ္ဆင်္ဂေ ဥပဝေသယုံ။
‘‘သီသံ နှာတေ သုစိဝတ္ထေ, သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတေ၊
ရာဇာ အင်္ကေ ကရိတွာန, အယျကော ပရိပုစ္ဆထ။
‘‘ကုဏ္ဍလေ ဃုသိတေ မာလေ, သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတေ၊
ရာဇာ အင်္ကေ ကရိတွာန, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘ကစ္စိ ဥဘော အရောဂါ တေ, ဇာလိ မာတာပိတာ တဝ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘အထော ဥဘော အရောဂါ မေ, ဒေဝ မာတာပိတာ မမ၊
အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေန္တိ, အထော မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ဟိံသာ နေသံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ခဏန္တာလုကလမ္ဗာနိ, ဗိလာနိ တက္ကလာနိ စ၊
ကောလံ ဘလ္လာတကံ ဗေလ္လံ, သာ နော အာဟတွ ပေါသတိ။
(ဇာ၊၂၊၃၆၉။)‘‘ယဉ္စေဝ သာ အာဟရတိ, ဝနမူလဖလဟာရိယာ၊
တံ နော သဗ္ဗေ သမာဂန္တွာ, ရတ္တိံ ဘုဉ္ဇာမ နော ဒိဝါ။
‘‘အမ္မာဝ နော ကိသာ ပဏ္ဍု, အာဟရန္တီ ဒုမပ္ဖလံ၊
ဝါတာတပေန သုခုမာလီ, ပဒုမံ ဟတ္ထဂတာမိဝ။
‘‘အမ္မာယ ပတနူကေသာ, ဝိစရန္တျာ ဗြဟာဝနေ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ခဂ္ဂဒီပိနိသေဝိတေ။
‘‘ကေသေသု ဇဋံ ဗန္ဓိတွာ, ကစ္ဆေ ဇလ္လမဓာရယိ၊
စမ္မဝါသီ ဆမာ သေတိ, ဇာတဝေဒံ နမဿတိ။
‘‘ပုတ္တာ ပိယာ မနုဿာနံ, လောကသ္မိံ ဥဒပဇ္ဇိသုံ၊
န ဟိ နူနမှာကံ အယျဿ, ပုတ္တေ သ္နေဟော အဇာယထ’’။
‘‘ဒုက္ကဋဉ္စ ဟိ နော ပုတ္တ, ဘူနဟစ္စံ ကတံ မယာ၊
ယောဟံ သိဝီနံ ဝစနာ, ပဗ္ဗာဇေသိမဒူသကံ။
‘‘ယံ မေ ကိဉ္စိ ဣဓ အတ္ထိ, ဓနံ ဓညဉ္စ ဝိဇ္ဇတိ၊
ဧတု ဝေဿန္တရော ရာဇာ, သိဝိရဋ္ဌေ ပသာသတု’’။
‘‘န ဒေဝ မယှံ ဝစနာ, ဧဟိတိ သိဝိသုတ္တမော၊
သယမေဝ ဒေဝေါ ဂန္တွာ, သိဉ္စ ဘောဂေဟိ အတြဇံ’’။
‘‘တတော သေနာပတိံ ရာဇာ, သဇ္ဇယော အဇ္ဈဘာသထ၊
ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ သန္နာဟယန္တု နံ၊
နေဂမာ စ မံ အနွေန္တု, ဗြာဟ္မဏာ စ ပုရောဟိတာ။
‘‘တတော သဋ္ဌိသဟဿာနိ, ယောဓိနော [ယုထိနော (က။)] စာရုဒဿနာ၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, နာနာဝဏ္ဏေဟိလင်္ကတာ။
‘‘နီလဝတ္ထဓရာ နေကေ [နီလဝဏ္ဏဓရာနေကေ (သီ။ ပီ။), နီလဝတ္ထဓရာ ဧကေ (?)], ပီတာနေကေ နိဝါသိတာ၊
အညေ လောဟိတဥဏှီသာ, သုဒ္ဓါနေကေ နိဝါသိတာ၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, နာနာဝဏ္ဏေဟိလင်္ကတာ။
‘‘ဟိမဝါ ယထာ ဂန္ဓဓရော, ပဗ္ဗတော ဂန္ဓမာဒနော၊
နာနာရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နော, မဟာဘူတဂဏာလယော။
(ဇာ၊၂၊၃၇၀။)‘‘ဩသဓေဟိ စ ဒိဗ္ဗေဟိ, ဒိသာ ဘာတိ ပဝါတိ စ၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, ဒိသာ ဘန္တု ပဝန္တု စ။
‘‘တတော နာဂသဟဿာနိ, ယောဇယန္တု စတုဒ္ဒသ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာ မာတင်္ဂါ, ဟေမကပ္ပနဝါသသာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, ဟတ္ထိက္ခန္ဓေဟိ ဒဿိတာ။
‘‘တတော အဿသဟဿာနိ, ယောဇယန္တု စတုဒ္ဒသ၊
အာဇာနီယာဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟနာ။
‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, အဿပိဋ္ဌေ အလင်္ကတာ။
‘‘တတော ရထသဟဿာနိ, ယောဇယန္တု စတုဒ္ဒသ၊
အယောသုကတနေမိယော, သုဝဏ္ဏစိတပက္ခရေ။
‘‘အာရောပေန္တု ဓဇေ တတ္ထ, စမ္မာနိ ကဝစာနိ စ၊
ဝိပ္ပါလေန္တု [ဝိပ္ဖါလေန္တု (သီ။ သျာ။ ပီ။)] စ စာပါနိ, ဒဠှဓမ္မာ ပဟာရိနော၊
ခိပ္ပမာယန္တု သန္နဒ္ဓါ, ရထေသု ရထဇီဝိနော’’။
‘‘လာဇာဩလောပိယာ [လာဇာ ဩလောကိရာ (က။)] ပုပ္ဖါ, မာလာဂန္ဓဝိလေပနာ၊
အဂ္ဃိယာနိ စ တိဋ္ဌန္တု, ယေန မဂ္ဂေန ဧဟိတိ။
‘‘ဂါမေ ဂါမေ သတံ ကုမ္ဘာ, မေရယဿ သုရာယ စ၊
မဂ္ဂမှိ ပတိတိဋ္ဌန္တု [ပတိတာ ဌန္တု (သျာ။ က။)], ယေန မဂ္ဂေန ဧဟိတိ။
‘‘မံသာ ပူဝါ သင်္ကုလိယော, ကုမ္မာသာ မစ္ဆသံယုတာ၊
မဂ္ဂမှိ ပတိတိဋ္ဌန္တု, ယေန မဂ္ဂေန ဧဟိတိ။
‘‘သပ္ပိ တေလံ ဒဓိ ခီရံ, ကင်္ဂုဗီဇာ [ကင်္ဂုဝီဟိ (သီ။ ပီ။), ကင်္ဂုပိဋ္ဌာ (သျာ။)] ဗဟူ သုရာ၊
မဂ္ဂမှိ ပတိတိဋ္ဌန္တု, ယေန မဂ္ဂေန ဧဟိတိ။
‘‘အာဠာရိကာ စ သူဒါ စ, နဋနဋ္ဋကဂါယိနော၊
ပါဏိဿရာ ကုမ္ဘထူဏိယော, မန္ဒကာ သောကဇ္ဈာယိကာ [သောကစ္ဆာယိကာ (က။)]။
(ဇာ၊၂၊၃၇၁။)‘‘အာဟညန္တု သဗ္ဗဝီဏာ, ဘေရိယော ဒိန္ဒိမာနိ စ၊
ခရမုခါနိ ဓမေန္တု [ဝဒန္တု (သီ။ ပီ။)], နဒန္တု ဧကပေါက္ခရာ။
‘‘မုဒိင်္ဂါ ပဏဝါ သင်္ခါ, ဂေါဓာ ပရိဝဒေန္တိကာ၊
ဒိန္ဒိမာနိ စ ဟညန္တု, ကုတုမ္ပ [ကုဋုမ္ဗာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဒိန္ဒိမာနိ စ’’။
‘‘သာ သေနာ မဟတီ အာသိ, ဥယျုတ္တာ သိဝိဝါဟိနီ၊
ဇာလိနာ မဂ္ဂနာယေန, ဝင်္ကံ ပါယာသိ ပဗ္ဗတံ။
‘‘ကောဉ္စံ နဒတိ မာတင်္ဂေါ, ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော၊
ကစ္ဆာယ ဗဒ္ဓမာနာယ, ကောဉ္စံ နဒတိ ဝါရဏော။
‘‘အာဇာနီယာ ဟသိယန္တိ [ဟသိဿိံသု (သီ။ ပီ။)], နေမိဃောသော အဇာယထ၊
အဗ္ဘံ ရဇော အစ္ဆာဒေသိ, ဥယျုတ္တာ သိဝိဝါဟိနီ။
‘‘သာ သေနာ မဟတီ အာသိ, ဥယျုတ္တာ ဟာရဟာရိနီ၊
ဇာလိနာ မဂ္ဂနာယေန, ဝင်္ကံ ပါယာသိ ပဗ္ဗတံ။
‘‘တေ ပါဝိံသု ဗြဟာရညံ, ဗဟုသာခံ မဟောဒကံ [ဗဟုဒိဇံ (ပီ။)]၊
ပုပ္ဖရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နံ, ဖလရုက္ခေဟိ စူဘယံ။
‘‘တတ္ထ ဗိန္ဒုဿရာ ဝဂ္ဂူ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဒိဇာ၊
ကူဇန္တမုပကူဇန္တိ, ဥတုသမ္ပုပ္ဖိတေ ဒုမေ။
‘‘တေ ဂန္တွာ ဒီဃမဒ္ဓါနံ, အဟောရတ္တာနမစ္စယေ၊
ပဒေသံ တံ ဥပါဂစ္ဆုံ, ယတ္ထ ဝေဿန္တရော အဟု’’။
မဟာရာဇပဗ္ဗံ နာမ။
ဆခတ္တိယကမ္မံ
‘‘တေသံ သုတွာန နိဂ္ဃေါသံ, ဘီတော ဝေဿန္တရော အဟု၊
ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ, ဘီတော သေနံ ဥဒိက္ခတိ။
‘‘ဣင်္ဃ မဒ္ဒိ နိသာမေဟိ, နိဂ္ဃေါသော ယာဒိသော ဝနေ၊
အာဇာနီယာ ဟသိယန္တိ, ဓဇဂ္ဂါနိ စ ဒိဿရေ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၂။)‘‘ဣမေ နူန အရညသ္မိံ, မိဂသံဃာနိ လုဒ္ဒကာ၊
ဝါဂုရာဟိ ပရိက္ခိပ္ပ, သောဗ္ဘံ ပါတေတွာ တာဝဒေ၊
ဝိက္ကောသမာနာ တိဗ္ဗာဟိ, ဟန္တိ နေသံ ဝရံ ဝရံ။
‘‘ယထာ မယံ အဒူသကာ, အရညေ အဝရုဒ္ဓကာ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္တံ ဂတာ, ပဿ ဒုဗ္ဗလဃာတကံ’’။
‘‘အမိတ္တာ နပ္ပသာဟေယျုံ, အဂ္ဂီဝ ဥဒကဏ္ဏဝေ၊
တဒေဝ တွံ ဝိစိန္တေဟိ, အပိ သောတ္ထိ ဣတော သိယာ’’။
‘‘တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဩရောဟိတွာန ပဗ္ဗတာ၊
နိသီဒိ ပဏ္ဏသာလာယံ, ဒဠှံ ကတွာန မာနသံ’’။
‘‘နိဝတ္တယိတွာန ရထံ, ဝုဋ္ဌပေတွာန သေနိယော၊
ဧကံ အရညေ ဝိဟရန္တံ, ပိတာ ပုတ္တံ ဥပါဂမိ။
‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ, ဧကံသော ပဉ္ဇလီကတော၊
ပရိကိဏ္ဏော [ပရိက္ခိတ္တော (သီ။ ပီ။)] အမစ္စေဟိ, ပုတ္တံ သိဉ္စိတုမာဂမိ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသ ကုမာရံ သော, ရမ္မရူပံ သမာဟိတံ၊
နိသိန္နံ ပဏ္ဏသာလာယံ, ဈာယန္တံ အကုတောဘယံ။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ, ပိတရံ ပုတ္တဂိဒ္ဓိနံ၊
ဝေဿန္တရော စ မဒ္ဒီ စ, ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ အဝန္ဒိသုံ။
‘‘မဒ္ဒီ စ သိရသာ ပါဒေ, သသုရဿာဘိဝါဒယိ၊
‘မဒ္ဒီ အဟဉှိ တေ ဒေဝ, ပါဒေ ဝန္ဒာမိ တေ သုဏှာ’ [ဟုသာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
တေသု တတ္ထ ပလိသဇ္ဇ, ပါဏိနာ ပရိမဇ္ဇထ’’။
‘‘ကစ္စိ ဝေါ ကုသလံ ပုတ္တ, ကစ္စိ ပုတ္တ အနာမယံ၊
ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ, ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။
‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ, အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊
ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ, ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတိ’’။
‘‘အတ္ထိ နော ဇီဝိကာ ဒေဝ, သာ စ ယာဒိသကီဒိသာ၊
ကသိရာ ဇီဝိကာ ဟောမ [အဟောသိ (?)], ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဇီဝိတံ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၃။)‘‘အနိဒ္ဓိနံ မဟာရာဇ, ဒမေတဿံဝ သာရထိ၊
တျမှာ အနိဒ္ဓိကာ ဒန္တာ, အသမိဒ္ဓိ ဒမေတိ နော။
‘‘အပိ နော ကိသာနိ မံသာနိ, ပိတု မာတု အဒဿနာ၊
အဝရုဒ္ဓါနံ မဟာရာဇ, အရညေ ဇီဝသောကိနံ’’။
‘‘ယေပိ တေ သိဝိသေဋ္ဌဿ, ဒါယာဒါပတ္တမာနသာ၊
ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော, ဗြာဟ္မဏဿ ဝသာနုဂါ၊
အစ္စာယိကဿ လုဒ္ဒဿ, ယော နေ ဂါဝေါဝ သုမ္ဘတိ။
‘‘တေ ရာဇပုတ္တိယာ ပုတ္တေ, ယဒိ ဇာနာထ သံသထ၊
ပရိယာပုဏာထ နော ခိပ္ပံ, သပ္ပဒဋ္ဌံဝ မာဏဝံ’’။
‘‘ဥဘော ကုမာရာ နိက္ကီတာ, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော၊
ဗြာဟ္မဏဿ ဓနံ ဒတွာ, ပုတ္တ မာ ဘာယိ အဿသ’’။
‘‘ကစ္စိ နု တာတ ကုသလံ, ကစ္စိ တာတ အနာမယံ၊
ကစ္စိ နု တာတ မေ မာတု, စက္ခု န ပရိဟာယတိ’’။
‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ပုတ္တ, အထော ပုတ္တ အနာမယံ၊
အထော စ ပုတ္တ တေ မာတု, စက္ခု န ပရိဟာယတိ’’။
‘‘ကစ္စိ အရောဂံ ယောဂ္ဂံ တေ, ကစ္စိ ဝဟတိ ဝါဟနံ၊
ကစ္စိ ဖီတော ဇနပဒေါ, ကစ္စိ ဝုဋ္ဌိ န ဆိဇ္ဇတိ’’။
‘‘အထော အရောဂံ ယောဂ္ဂံ မေ, အထော ဝဟတိ ဝါဟနံ၊
အထော ဖီတော ဇနပဒေါ, အထော ဝုဋ္ဌိ န ဆိဇ္ဇတိ’’။
‘‘ဣစ္စေဝံ မန္တယန္တာနံ, မာတာ နေသံ အဒိဿထ၊
ရာဇပုတ္တီ ဂိရိဒွါရေ, ပတ္တိကာ အနုပါဟနာ။
‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ, မာတရံ ပုတ္တဂိဒ္ဓိနိံ၊
ဝေဿန္တရော စ မဒ္ဒီ စ, ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ အဝန္ဒိသုံ။
‘‘မဒ္ဒီ စ သိရသာ ပါဒေ, သဿုယာ အဘိဝါဒယိ၊
မဒ္ဒီ အဟဉှိ တေ အယျေ, ပါဒေ ဝန္ဒာမိ တေ သုဏှာ’’။
‘‘မဒ္ဒိဉ္စ ပုတ္တကာ ဒိသွာ, ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတာ၊
ကန္ဒန္တာ မဘိဓာဝိံသု, ဝစ္ဆဗာလာဝ မာတရံ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၄။)‘‘မဒ္ဒီ စ ပုတ္တကေ ဒိသွာ, ဒူရတော သောတ္ထိမာဂတေ၊
ဝါရုဏီဝ ပဝေဓေန္တီ, ထနဓာရာဘိသိဉ္စထ’’။
‘‘သမာဂတာနံ ဉာတီနံ, မဟာဃောသော အဇာယထ၊
ပဗ္ဗတာ သမနာဒိံသု, မဟီ ပကမ္ပိတာ အဟု။
‘‘ဝုဋ္ဌိဓာရံ ပဝတ္တေန္တော, ဒေဝေါ ပါဝဿိ တာဝဒေ၊
အထ ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဉာတီဟိ သမဂစ္ဆထ။
‘‘နတ္တာရော သုဏိသာ ပုတ္တော, ရာဇာ ဒေဝီ စ ဧကတော၊
ယဒါ သမာဂတာ အာသုံ, တဒါသိ လောမဟံသနံ။
‘‘ပဉ္ဇလိကာ တဿ ယာစန္တိ, ရောဒန္တာ ဘေရဝေ ဝနေ၊
ဝေဿန္တရဉ္စ မဒ္ဒိဉ္စ, သဗ္ဗေ ရဋ္ဌာ သမာဂတာ၊
တွံ နောသိ ဣဿရော ရာဇာ, ရဇ္ဇံ ကာရေထ နော ဥဘော’’။
ဆခတ္တိယကမ္မံ နာမ။
‘‘ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တံ, ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယိတ္ထ မံ၊
တွဉ္စ ဇာနပဒါ စေဝ, နေဂမာ စ သမာဂတာ’’။
‘‘ဒုက္ကဋဉ္စ ဟိ နော ပုတ္တ, ဘူနဟစ္စံ ကတံ မယာ၊
ယောဟံ သိဝီနံ ဝစနာ, ပဗ္ဗာဇေသိမဒူသကံ’’။
‘‘ယေန ကေနစိ ဝဏ္ဏေန, ပိတု ဒုက္ခံ ဥဒဗ္ဗဟေ၊
မာတု ဘဂိနိယာ စာပိ, အပိ ပါဏေဟိ အတ္တနော’’။
‘‘တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟယိ၊
ရဇောဇလ္လံ ပဝါဟေတွာ, သင်္ခဝဏ္ဏံ [သစ္စဝဏ္ဏံ (သီ။ သျာ။)] အဓာရယိ’’။
‘‘သီသံ နှာတော သုစိဝတ္ထော, သဗ္ဗာဘရဏဘူသိတော၊
ပစ္စယံ နာဂမာရုယှ, ခဂ္ဂံ ဗန္ဓိ ပရန္တပံ။
‘‘တတော သဋ္ဌိသဟဿာနိ, ယောဓိနော စာရုဒဿနာ၊
သဟဇာတာ ပကိရိံသု, နန္ဒယန္တာ ရထေသဘံ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၅။)‘‘တတော မဒ္ဒိမ္ပိ နှာပေသုံ, သိဝိကညာ သမာဂတာ၊
ဝေဿန္တရော တံ ပါလေတု, ဇာလီ ကဏှာဇိနာ စုဘော၊
အထောပိ တံ မဟာရာဇာ, သဉ္ဇယော အဘိရက္ခတု’’။
‘‘ဣဒဉ္စ ပစ္စယံ လဒ္ဓါ, ပုဗ္ဗေ သံက္လေသမတ္တနော၊
အာနန္ဒိယံ အာစရိံသု, ရမဏီယေ ဂိရိဗ္ဗဇေ။
‘‘ဣဒဉ္စ ပစ္စယံ လဒ္ဓါ, ပုဗ္ဗေ သံက္လေသမတ္တနော၊
အာနန္ဒိ ဝိတ္တာ သုမနာ, ပုတ္တေ သင်္ဂမ္မ လက္ခဏာ။
‘‘ဣဒဉ္စ ပစ္စယံ လဒ္ဓါ, ပုဗ္ဗေ သံက္လေသမတ္တနော၊
အာနန္ဒိ ဝိတ္တာ ပတီတာ, သဟ ပုတ္တေဟိ လက္ခဏာ’’။
‘‘ဧကဘတ္တာ ပုရေ အာသိံ, နိစ္စံ ထဏ္ဍိလသာယိနီ၊
ဣတိ မေတံ ဝတံ အာသိ, တုမှံ ကာမာ ဟိ ပုတ္တကာ။
‘‘တံ မေ ဝတံ သမိဒ္ဓဇ္ဇ, တုမှေ သင်္ဂမ္မ ပုတ္တကာ၊
မာတုဇမ္ပိ တံ ပါလေတု, ပိတုဇမ္ပိ စ ပုတ္တက၊
အထောပိ တံ မဟာရာဇာ, သဉ္ဇယော အဘိရက္ခတု။
‘‘ယံ ကိဉ္စိတ္ထိ ကတံ ပုညံ, မယှဉ္စေဝ ပိတုစ္စ တေ၊
သဗ္ဗေန တေန ကုသလေန, အဇရော အမရော ဘဝ’’။
‘‘ကပ္ပါသိကဉ္စ ကောသေယျံ, ခေါမကောဋုမ္ဗရာနိ စ၊
သဿု သုဏှာယ ပါဟေသိ, ယေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ။
‘‘တတော ဟေမဉ္စ ကာယူရံ, ဂီဝေယျံ ရတနာမယံ၊
သဿု သုဏှာယ ပါဟေသိ, ယေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ။
‘‘တတော ဟေမဉ္စ ကာယူရံ, အင်္ဂဒံ မဏိမေခလံ၊
သဿု သုဏှာယ ပါဟေသိ, ယေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ။
‘‘ဥဏ္ဏတံ မုခဖုလ္လဉ္စ, နာနာရတ္တေ စ မာဏိကေ [မာဏိယေ (သီ။ ပီ။)]၊
သဿု သုဏှာယ ပါဟေသိ, ယေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ။
‘‘ဥဂ္ဂတ္ထနံ ဂိင်္ဂမကံ, မေခလံ ပါဋိပါဒကံ [ပဋိပါဒုကံ (သီ။ သျာ။), ပါလိပါဒကံ (ပီ။)]၊
သဿု သုဏှာယ ပါဟေသိ, ယေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၆။)‘‘သုတ္တဉ္စ သုတ္တဝဇ္ဇဉ္စ, ဥပနိဇ္ဈာယ သေယျသိ၊
အသောဘထ ရာဇပုတ္တီ, ဒေဝကညာဝ နန္ဒနေ။
‘‘သီသံ နှာတာ သုစိဝတ္ထာ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
အသောဘထ ရာဇပုတ္တီ, တာဝတိံသေဝ အစ္ဆရာ။
‘‘ကဒလီဝ ဝါတစ္ဆုပိတာ, ဇာတာ စိတ္တလတာဝနေ၊
ဒန္တာဝရဏသမ္ပန္နာ, ရာဇပုတ္တီ အသောဘထ။
‘‘သကုဏီ မာနုသိနီဝ, ဇာတာ စိတ္တပတ္တာ ပတီ၊
နိဂြောဓပက္ကဗိမ္ဗောဋ္ဌီ, ရာဇပုတ္တီ အသောဘထ။
‘‘တဿာ စ နာဂမာနေသုံ, နာတိဗဒ္ဓံဝ ကုဉ္ဇရံ၊
သတ္တိက္ခမံ သရက္ခမံ, ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ။
‘‘သာ မဒ္ဒီ နာဂမာရုဟိ, နာတိဗဒ္ဓံဝ ကုဉ္ဇရံ၊
သတ္တိက္ခမံ သရက္ခမံ, ဤသာဒန္တံ ဥရူဠှဝံ’’။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ မိဂါ အဟုံ၊
ဝေဿန္တရဿ တေဇေန, နညမညံ ဝိဟေဌယုံ။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ ဒိဇာ အဟုံ၊
ဝေဿန္တရဿ တေဇေန, နညမညံ ဝိဟေဌယုံ။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ မိဂါ အဟုံ၊
ဧကဇ္ဈံ သန္နိပါတိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ ဒိဇာ အဟုံ၊
ဧကဇ္ဈံ သန္နိပါတိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ မိဂါ အဟုံ၊
နာဿု မဉ္ဇူ နိကူဇိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘သဗ္ဗမှိ တံအရညမှိ, ယာဝန္တေတ္ထ ဒိဇာ အဟုံ၊
နာဿု မဉ္ဇူ နိကူဇိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၇။)‘‘ပဋိယတ္တော ရာဇမဂ္ဂေါ, ဝိစိတ္တော ပုပ္ဖသန္ထတော၊
ဝသိ ဝေဿန္တရော ယတ္ထ, ယာဝတာဝ ဇေတုတ္တရာ။
‘‘တတော သဋ္ဌိသဟဿာနိ, ယောဓိနော စာရုဒဿနာ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒါ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
သမန္တာ ပရိကိရိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘ကရောဋိယာ စမ္မဓရာ, ဣလ္လီဟတ္ထာ [ဣန္ဒိဟတ္ထာ (သျာ။ က။), ခဂ္ဂဟတ္ထာ (သီ။ ပီ။)] သုဝမ္မိနော၊
ပုရတော ပဋိပဇ္ဇိံသု, ဝေဿန္တရေ ပယာတမှိ၊
သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘တေ ပါဝိသုံ ပုရံ ရမ္မံ, မဟာပါကာရတောရဏံ၊
ဥပေတံ အန္နပါနေဟိ, နစ္စဂီတေဟိ စူဘယံ။
‘‘ဝိတ္တာ ဇာနပဒါ အာသုံ, နေဂမာ စ သမာဂတာ၊
အနုပ္ပတ္တေ ကုမာရမှိ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘စေလုက္ခေပေါ အဝတ္တိတ္ထ, အာဂတေ ဓနဒါယကေ၊
နန္ဒိံ ပဝေသိ [နန္ဒိ-ပ္ပဝေသိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နဂရေ, ဗန္ဓနာ မောက္ခော အဃောသထ။
(ဇာ၊၂၊၃၇၈။)‘‘ဇာတရူပမယံ ဝဿံ, ဒေဝေါ ပါဝဿိ တာဝဒေ၊
ဝေဿန္တရေ ပဝိဋ္ဌမှိ, သိဝီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနေ။
‘‘တတော ဝေဿန္တရော ရာဇာ, ဒါနံ ဒတွာန ခတ္တိယော၊
ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော, သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇထာ’’တိ။
ဝေဿန္တရဇာတကံ ဒသမံ။
မဟာနိပါတ နိဋ္ဌိတာ။
ဇာတကပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။