ခုဒ္ဒကနိကာယေ
ထေရာပဒါနပါဠိ
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
(ပဌမော ဘာဂေါ)
၁။ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ
၁။ ဗုဒ္ဓအပဒါနံ
တထာဂတံ ဇေတဝနေ ဝသန္တံ, အပုစ္ဆိ ဝေဒေဟမုနီ နတင်္ဂေါ၊
‘‘သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ကိရ နာမ ဟောန္တိ, ဘဝန္တိ တေ ဟေတုဘိ ကေဟိ ဝီရ’’။
တဒါဟ သဗ္ဗညုဝရော မဟေသီ, အာနန္ဒဘဒ္ဒံ မဓုရဿရေန၊
‘‘ယေ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓေသု [သဗ္ဗဗုဒ္ဓေသု (သျာ။)] ကတာဓိကာရာ, အလဒ္ဓမောက္ခာ ဇိနသာသနေသု။
‘‘တေနေဝ သမ္ဗောဓိမုခေန ဓီရာ, အဇ္ဈာသယေနာပိ မဟာဗလေန၊
ပညာယ တေဇေန သုတိက္ခပညာ, သဗ္ဗညုဘာဝံ အနုပါပုဏန္တိ။
‘‘အဟမ္ပိ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓေသု, ဗုဒ္ဓတ္တမဘိပတ္ထယိံ,
မနသာယေဝ ဟုတွာန, ဓမ္မရာဇာ အသင်္ခိယာ။
(အပ၊၁၊၂။)‘‘အထ ဗုဒ္ဓါပဒါနာနိ, သုဏာထ သုဒ္ဓမာနသာ၊
တိံသပါရမိသမ္ပုဏ္ဏာ, ဓမ္မရာဇာ အသင်္ခိယာ။
‘‘သမ္ဗောဓိံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, သသံဃေ လောကနာယကေ၊
ဒသင်္ဂုလီ နမဿိတွာ, သိရသာ အဘိဝါဒယိံ [အဘိဝါဒယေ (သျာ။)]။
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တေသု, ရတနာ ဝိဇ္ဇန္တိသင်္ခိယာ၊
အာကာသဋ္ဌာ စ ဘူမဋ္ဌာ [ဘုမ္မဋ္ဌာ (သီ။ သျာ။)], မနသာ သဗ္ဗမာဟရိံ။
‘‘တတ္ထ ရူပိယဘူမိယံ, ပါသာဒံ မာပယိံ အဟံ၊
နေကဘုမ္မံ ရတနမယံ, ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ နဘမုဂ္ဂတံ။
‘‘ဝိစိတ္တထမ္ဘံ သုကတံ, သုဝိဘတ္တံ မဟာရဟံ၊
ကနကမယသံဃာဋံ, ကောန္တစ္ဆတ္တေဟိ မဏ္ဍိတံ။
‘‘ပဌမာ ဝေဠုရိယာ ဘူမိ, ဝိမလဗ္ဘသမာ သုဘာ၊
နဠိနဇလဇာကိဏ္ဏာ, ဝရကဉ္စနဘူမိယာ။
‘‘ပဝါဠံသာ ပဝါဠဝဏ္ဏာ, ကာစိ လောဟိတကာ သုဘာ၊
ဣန္ဒဂေါပကဝဏ္ဏာဘာ, ဘူမိ ဩဘာသတီ ဒိသာ။
‘‘သုဝိဘတ္တာ ဃရမုခါ, နိယျူဟာ သီဟပဉ္ဇရာ၊
စတုရော ဝေဒိကာ ဇာလာ, ဂန္ဓာဝေဠာ မနောရမာ။
‘‘နီလာ ပီတာ လောဟိတကာ, ဩဒါတာ သုဒ္ဓကာဠကာ၊
ကူဋာဂါရဝရူပေတာ, သတ္တရတနဘူသိတာ။
‘‘ဩလောကမယာ ပဒုမာ, ဝါဠဝိဟင်္ဂသောဘိတာ၊
နက္ခတ္တတာရကာကိဏ္ဏာ, စန္ဒသူရေဟိ [စန္ဒသုရိယေဟိ (သီ။ သျာ။)] မဏ္ဍိတာ။
‘‘ဟေမဇာလေန သဉ္ဆန္နာ, သောဏ္ဏကိင်္ကိဏိကာယုတာ၊
ဝါတဝေဂေန ကူဇန္တိ, သောဏ္ဏမာလာ မနောရမာ။
‘‘မဉ္ဇေဋ္ဌကံ လောဟိတကံ, ပီတကံ ဟရိပိဉ္ဇရံ၊
နာနာရင်္ဂေဟိ သမ္ပီတံ [သံစိတ္တံ (သျာ။)], ဥဿိတဒ္ဓဇမာလိနီ [မာလိနိံ (သီ။)]။
‘‘န နံ [နာနာ (သီ။ သျာ။)] ဗဟူနေကသတာ, ဖလိကာ ရဇတာမယာ၊
မဏိမယာ လောဟိတင်္ဂါ, မသာရဂလ္လမယာ တထာ၊
နာနာသယနဝိစိတ္တာ, သဏှကာသိကသန္ထတာ။
(အပ၊၁၊၃။)‘‘ကမ္ပလာ ဒုကူလာ စီနာ, ပဋ္ဋုဏ္ဏာ ပဏ္ဍုပါဝုရာ၊
ဝိဝိဓတ္ထရဏံ သဗ္ဗံ, မနသာ ပညပေသဟံ။
‘‘တာသု တာသွေဝ ဘူမီသု, ရတနကူဋလင်္ကတံ၊
မဏိဝေရောစနာ ဥက္ကာ, ဓာရယန္တာ သုတိဋ္ဌရေ။
‘‘သောဘန္တိ ဧသိကာ ထမ္ဘာ, သုဘာ ကဉ္စနတောရဏာ၊
ဇမ္ဗောနဒါ သာရမယာ, အထော ရဇတမယာပိ စ။
‘‘နေကာ သန္ဓီ သုဝိဘတ္တာ, ကဝါဋဂ္ဂဠစိတ္တိတာ၊
ဥဘတော ပုဏ္ဏဃဋာနေကာ, ပဒုမုပ္ပလသံယုတာ။
‘‘အတီတေ သဗ္ဗဗုဒ္ဓေ စ, သသံဃေ လောကနာယကေ၊
ပကတိဝဏ္ဏရူပေန, နိမ္မိနိတွာ သသာဝကေ။
‘‘တေန ဒွါရေန ပဝိသိတွာ, သဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓါ သသာဝကာ၊
သဗ္ဗသောဏ္ဏမယေ ပီဌေ, နိသိန္နာ အရိယမဏ္ဍလာ။
‘‘ယေ စ ဧတရဟိ အတ္ထိ, ဗုဒ္ဓါ လောကေ အနုတ္တရာ၊
အတီတေ ဝတ္တမာနာ စ, ဘဝနံ သဗ္ဗေ သမာဟရိံ။
‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓေနေကသတေ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတေ၊
အတီတေ ဝတ္တမာနေ စ, ဘဝနံ သဗ္ဗေ သမာဟရိံ။
‘‘ကပ္ပရုက္ခာ ဗဟူ အတ္ထိ, ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာ၊
သဗ္ဗံ ဒုဿံ သမာဟန္တာ, အစ္ဆာဒေမိ တိစီဝရံ။
‘‘ခဇ္ဇံ ဘောဇ္ဇံ သာယနီယံ, သမ္ပန္နံ ပါနဘောဇနံ၊
မဏိမယေ သုဘေ ပတ္တေ, သံပူရေတွာ အဒါသဟံ။
‘‘ဒိဗ္ဗဝတ္ထသမာ ဟုတွာ, မဋ္ဌာ [မဋ္ဋာ (သီ။)] စီဝရသံယုတာ၊
မဓုရာ သက္ခရာ စေဝ, တေလာ စ မဓုဖာဏိတာ။
‘‘တပ္ပိတာ ပရမန္နေန, သဗ္ဗေ တေ အရိယမဏ္ဍလာ၊
ရတနဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ, ကေသရီဝ ဂုဟာသယာ။
‘‘မဟာရဟမှိ သယနေ, သီဟသေယျမကပ္ပယုံ၊
သမ္ပဇာနာ သမုဋ္ဌာယ, သယနေ [သေယျေ (သျာ။)] ပလ္လင်္ကမာဘုဇုံ။
(အပ၊၁၊၄။)‘‘ဂေါစရံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ, ဈာနရတိသမပ္ပိတာ၊
အညေ ဓမ္မာနိ ဒေသေန္တိ, အညေ ကီဠန္တိ ဣဒ္ဓိယာ။
‘‘အညေ အဘိညာ အပ္ပေန္တိ, အဘိညာ ဝသိဘာဝိတာ၊
ဝိကုဗ္ဗနာ ဝိကုဗ္ဗန္တိ, အညေနေကသဟဿိယော။
‘‘ဗုဒ္ဓါပိ ဗုဒ္ဓေ ပုစ္ဆန္တိ, ဝိသယံ သဗ္ဗညုမာလယံ၊
ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ ဌာနံ, ပညာယ ဝိနိဗုဇ္ဈရေ။
‘‘သာဝကာ ဗုဒ္ဓေ ပုစ္ဆန္တိ, ဗုဒ္ဓါ ပုစ္ဆန္တိ သာဝကေ၊
အညမညဉ္စ ပုစ္ဆိတွာ [ပုစ္ဆန္တိ (သီ။ သျာ။)], အညောညံ ဗျာကရောန္တိ တေ။
‘‘ဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ, သာဝကာ ပရိစာရကာ၊
ဧဝံ သကာယ ရတိယာ, ပါသာဒေဘိရမန္တိ တေ။
‘‘ဆတ္တာ တိဋ္ဌန္တု ရတနာ, ကဉ္စနာဝေဠပန္တိကာ၊
မုတ္တာဇာလပရိက္ခိတ္တာ, သဗ္ဗေ ဓာရေန္တု [ဓာရေန္တိ (က။)] မတ္ထကေ။
‘‘ဘဝန္တု စေဠဝိတာနာ, သောဏ္ဏတာရကစိတ္တိတာ၊
ဝိစိတ္တမလျဝိတတာ, သဗ္ဗေ ဓာရေန္တု မတ္ထကေ။
‘‘ဝိတတာ မလျဒါမေဟိ, ဂန္ဓဒါမေဟိ သောဘိတာ၊
ဒုဿဒါမပရိကိဏ္ဏာ, ရတနဒါမဘူသိတာ။
‘‘ပုပ္ဖါဘိကိဏ္ဏာ သုစိတ္တာ, သုရဘိဂန္ဓဘူသိတာ၊
ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကတာ [ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလံ ကတာ (အဋ္ဌ။)], ဟေမစ္ဆဒနဆာဒိတာ။
‘‘စတုဒ္ဒိသာ ပေါက္ခရညော, ပဒုမုပ္ပလသန္ထတာ၊
သောဝဏ္ဏရူပါ ခါယန္တု, ပဒ္မံရေဏုရဇုဂ္ဂတာ။
‘‘ပုပ္ဖန္တု ပါဒပါ သဗ္ဗေ, ပါသာဒဿ သမန္တတော၊
သယဉ္စ ပုပ္ဖါ မုဉ္စိတွာ, ဂန္တွာ ဘဝနမောကိရုံ။
‘‘သိခိနော တတ္ထ နစ္စန္တု, ဒိဗ္ဗဟံသာ ပကူဇရေ၊
ကရဝီကာ စ ဂါယန္တု, ဒိဇသံဃာ သမန္တတော။
‘‘ဘေရိယော သဗ္ဗာ ဝဇ္ဇန္တု, ဝီဏာ သဗ္ဗာ ရသန္တု [ရဝန္တု (သီ။ သျာ။)] တာ၊
သဗ္ဗာ သင်္ဂီတိ ဝတ္တန္တု, ပါသာဒဿ သမန္တတော။
(အပ၊၁၊၅။)‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ, စက္ကဝါဠေ တတော ပရေ၊
မဟန္တာ ဇောတိသမ္ပန္နာ, အစ္ဆိန္နာ ရတနာမယာ။
‘‘တိဋ္ဌန္တု သောဏ္ဏပလ္လင်္ကာ, ဒီပရုက္ခာ ဇလန္တု တေ၊
ဘဝန္တု ဧကပဇ္ဇောတာ, ဒသသဟဿိပရမ္ပရာ။
‘‘ဂဏိကာ လာသိကာ စေဝ, နစ္စန္တု အစ္ဆရာဂဏာ၊
နာနာရင်္ဂါ ပဒိဿန္တု, ပါသာဒဿ သမန္တတော။
‘‘ဒုမဂ္ဂေ ပဗ္ဗတဂ္ဂေ ဝါ, သိနေရုဂိရိမုဒ္ဓနိ၊
ဥဿာပေမိ ဓဇံ သဗ္ဗံ, ဝိစိတ္တံ ပဉ္စဝဏ္ဏိကံ။
‘‘နရာ နာဂါ စ ဂန္ဓဗ္ဗာ, သဗ္ဗေ ဒေဝါ ဥပေန္တု တေ၊
နမဿန္တာ ပဉ္ဇလိကာ, ပါသာဒံ ပရိဝါရယုံ။
‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကုသလံ ကမ္မံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကိရိယံ မမ၊
ကာယေန ဝါစာ မနသာ, တိဒသေ သုကတံ ကတံ။
‘‘ယေ သတ္တာ သညိနော အတ္ထိ, ယေ စ သတ္တာ အသညိနော၊
ကတံ ပုညဖလံ မယှံ, သဗ္ဗေ ဘာဂီ ဘဝန္တု တေ။
‘‘ယေသံ ကတံ သုဝိဒိတံ, ဒိန္နံ ပုညဖလံ မယာ၊
ယေ စ တတ္ထ [တသ္မိံ (သီ။ က။)] န ဇာနန္တိ, ဒေဝါ ဂန္တွာ နိဝေဒယုံ။
‘‘သဗ္ဗလောကမှိ [သဗ္ဗေ လောကမှိ (သျာ။ က။)] ယေ သတ္တာ, ဇီဝန္တာဟာရဟေတုကာ၊
မနုညံ ဘောဇနံ သဗ္ဗံ [သဗ္ဗေ (သျာ။)], လဘန္တု မမ စေတသာ။
‘‘မနသာ ဒါနံ မယာ ဒိန္နံ, မနသာ ပသာဒမာဝဟိံ၊
ပူဇိတာ သဗ္ဗသမ္ဗုဒ္ဓါ, ပစ္စေကာ ဇိနသာဝကာ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဒုဝေ ဘဝေ ပဇာနာမိ, ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊
အညံ ဂတိံ န ဇာနာမိ, မနသာ ပတ္ထနာဖလံ။
‘‘ဒေဝါနံ အဓိကော ဟောမိ, ဘဝါမိ မနုဇာဓိပေါ၊
ရူပလက္ခဏသမ္ပန္နော, ပညာယ အသမော ဘဝေ။
‘‘ဘောဇနံ ဝိဝိဓံ သေဋ္ဌံ, ရတနဉ္စ အနပ္ပကံ၊
ဝိဝိဓာနိ စ ဝတ္ထာနိ, နဘာ [နဘသာ (သျာ။)] ခိပ္ပံ ဥပေန္တိ မံ။
(အပ၊၁၊၆။)‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, ရတနာ သဗ္ဗေ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, သဗ္ဗေ ဂန္ဓာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ [ယတ္ထ (သျာ။), ယညံ (က။)] ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, သဗ္ဗေ ယာနာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, သဗ္ဗေ မာလာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, အလင်္ကာရာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, သဗ္ဗာ ကညာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, မဓုသက္ခရာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ, အာကာသေ ဥဒကေ ဝနေ၊
ယံ ယံ ဟတ္ထံ ပသာရေမိ, သဗ္ဗေ ခဇ္ဇာ ဥပေန္တိ မံ။
‘‘အဓနေ အဒ္ဓိက [အဒ္ဓိကေ (သျာ။)] ဇနေ, ယာစကေ စ ပထာဝိနော၊
ဒဒါမိဟံ [ဒဒါမိဟ (သီ။) ဒဒါမိ တံ (သျာ။)] ဒါနဝရံ, သမ္ဗောဓိဝရပတ္တိယာ။
‘‘နာဒေန္တော ပဗ္ဗတံ သေလံ, ဂဇ္ဇေန္တော ဗဟလံ ဂိရိံ၊
သဒေဝကံ ဟာသယန္တော, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝါမဟံ။
‘‘ဒိသာ ဒသဝိဓာ လောကေ, ယာယတော နတ္ထိ အန္တကံ၊
တသ္မိဉ္စ ဒိသာဘာဂမှိ, ဗုဒ္ဓခေတ္တာ အသင်္ခိယာ။
‘‘ပဘာ ပကိတ္တိတာ မယှံ, ယမကာ ရံသိဝါဟနာ၊
ဧတ္ထန္တရေ ရံသိဇာလံ, အာလောကော ဝိပုလော ဘဝေ။
(အပ၊၁၊၇။)‘‘ဧတ္တကေ လောကဓာတုမှိ, သဗ္ဗေ ပဿန္တု မံ ဇနာ၊
သဗ္ဗေ မံ အနုဝတ္တန္တု, ယာဝ ဗြဟ္မနိဝေသနံ [သဗ္ဗေဝ သုမနာ ဟောန္တု, သဗ္ဗေ မံ အနုဝတ္တရေ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘ဝိသိဋ္ဌမဓုနာဒေန, အမတဘေရိမာဟနိံ၊
ဧတ္ထန္တရေ ဇနာ သဗ္ဗေ, သုဏန္တု မဓုရံ ဂိရံ။
‘‘ဓမ္မမေဃေန ဝဿန္တေ, သဗ္ဗေ ဟောန္တု အနာသဝါ၊
ယေတ္ထ ပစ္ဆိမကာ သတ္တာ, သောတာပန္နာ ဘဝန္တု တေ။
‘‘ဒတွာ ဒါတဗ္ဗကံ ဒါနံ, သီလံ ပူရေတွာ အသေသတော၊
နေက္ခမ္မပါရမိံ ဂန္တွာ, ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ပဏ္ဍိတေ ပရိပုစ္ဆိတွာ, ကတွာ ဝီရိယမုတ္တမံ၊
ခန္တိယာ ပါရမိံ ဂန္တွာ, ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ကတွာ ဒဠှမဓိဋ္ဌာနံ, သစ္စပါရမိ ပူရိယ၊
မေတ္တာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ, ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘လာဘာလာဘေ သုခေ ဒုက္ခေ, သမ္မာနေ စာဝမာနနေ [သမ္မာနေ စ ဝိမာနနေ (က။) သမ္မာနနေ ဝိမာနနေ (သျာ။)]၊
သဗ္ဗတ္ထ သမကော ဟုတွာ, ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ကောသဇ္ဇံ ဘယတော ဒိသွာ, ဝီရိယံ စာပိ ခေမတော၊
အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဟောထ, ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
‘‘ဝိဝါဒံ ဘယတော ဒိသွာ, အဝိဝါဒဉ္စ ခေမတော၊
သမဂ္ဂါ သခိလာ ဟောထ, ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
‘‘ပမာဒံ ဘယတော ဒိသွာ, အပ္ပမာဒဉ္စ ခေမတော၊
ဘာဝေထဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဧသာ ဗုဒ္ဓါနုသာသနီ။
‘‘သမာဂတာ ဗဟူ ဗုဒ္ဓါ, အရဟန္တာ [အရဟန္တော (သျာ။)] စ သဗ္ဗသော၊
သမ္ဗုဒ္ဓေ အရဟန္တေ စ, ဝန္ဒမာနာ နမဿထ။
‘‘ဧဝံ အစိန္တိယာ ဗုဒ္ဓါ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ အစိန္တိယာ၊
အစိန္တိယေ ပသန္နာနံ, ဝိပါကော ဟောတိ အစိန္တိယော’’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အတ္တနော ဗုဒ္ဓစရိယံ သမ္ဘာဝယမာနော ဗုဒ္ဓါပဒါနိယံ [ဗုဒ္ဓစရိယံ (သီ။) ဗုဒ္ဓစရိတံ (သျာ။)] နာမ ဓမ္မပရိယာယံ အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓါပဒါနံ သမတ္တံ။
(အပ၊၁၊၈။)၂။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓအပဒါနံ
‘‘တထာဂတံ ဇေတဝနေ ဝသန္တံ, အပုစ္ဆိ ဝေဒေဟမုနီ နတင်္ဂေါ၊
‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ကိရ နာမ ဟောန္တိ, ဘဝန္တိ တေ ဟေတုဘိ ကေဟိ ဝီရ’ [ဓီရ (သီ။) ဓီရာ (သျာ။)]။
‘‘တဒါဟ သဗ္ဗညုဝရော မဟေသီ, အာနန္ဒဘဒ္ဒံ မဓုရဿရေန၊
‘ယေ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓေသု [သဗ္ဗဗုဒ္ဓေသု (သျာ။ က။)] ကတာဓိကာရာ, အလဒ္ဓမောက္ခာ ဇိနသာသနေသု။
‘‘‘တေနေဝ သံဝေဂမုခေန ဓီရာ, ဝိနာပိ ဗုဒ္ဓေဟိ သုတိက္ခပညာ၊
အာရမ္မဏေနာပိ ပရိတ္တကေန, ပစ္စေကဗောဓိံ အနုပါပုဏန္တိ။
‘‘‘သဗ္ဗမှိ လောကမှိ မမံ ဌပေတွာ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ သမောဝ နတ္ထိ၊
တေသံ ဣမံ ဝဏ္ဏပဒေသမတ္တံ, ဝက္ခာမဟံ သာဓု မဟာမုနီနံ။
‘‘‘သယမေဝ ဗုဒ္ဓါနံ မဟာဣသီနံ, သာဓူနိ ဝါကျာနိ မဓူဝ [မဓုံဝ (သီ။)] ခုဒ္ဒံ၊
အနုတ္တရံ ဘေသဇံ ပတ္ထယန္တာ, သုဏာထ သဗ္ဗေသု ပသန္နစိတ္တာ။
‘‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သမာဂတာနံ, ပရမ္ပရံ ဗျာကရဏာနိ ယာနိ၊
အာဒီနဝေါ ယဉ္စ ဝိရာဂဝတ္ထုံ, ယထာ စ ဗောဓိံ အနုပါပုဏိံသု။
(အပ၊၁၊၉။)‘‘‘သရာဂဝတ္ထူသု ဝိရာဂသညီ, ရတ္တမှိ လောကမှိ ဝိရတ္တစိတ္တာ၊
ဟိတွာ ပပဉ္စေ ဇိတဖန္ဒိတာနိ [ဝိဒိယ ဖန္ဒိတာနိ (သီ။) ဇိတဗန္ဓိတာနိ (က။)], တထေဝ ဗောဓိံ အနုပါပုဏိံသု။
‘‘‘သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ, အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ၊
မေတ္တေန စိတ္တေန ဟိတာနုကမ္ပီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ, အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ၊
န ပုတ္တမိစ္ဆေယျ ကုတော သဟာယံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သံသဂ္ဂဇာတဿ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ, သ္နေဟနွယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ၊
အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော, ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊
ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော, ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ၊
ဝံသေ ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘မိဂေါ အရညမှိ ယထာ အဗဒ္ဓေါ, ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂေါစရာယ၊
ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
(အပ၊၁၊၁၀။)‘‘‘အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝါသေ စ [ဝါသေ (သီ။ သျာ။) သုတ္တနိပါတေပိ ‘‘စ‘‘ကာရော နတ္ထိ] ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ၊
အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ပုတ္တေသု ပေမံ ဝိပုလဉ္စ ဟောတိ၊
ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ, သန္တုဿမာနော ဣတရီတရေန၊
ပရိဿယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဒုဿင်္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ, အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ၊
အပ္ပေါဿုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဩရောပယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ, သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရော၊
ဆေတွာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ, သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိဓီရံ၊
အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ, စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။
‘‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ, သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိဓီရံ၊
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ, ဧကော စရေ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။
(အပ၊၁၊၁၁။)‘‘‘အဒ္ဓါ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ, သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ၊
ဧတေ အလဒ္ဓါ အနဝဇ္ဇဘောဇီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဿ ပဘဿရာနိ, ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ၊
သံဃဋ္ဋမာနာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမဿ, ဝါစာဘိလာပေါ အဘိသဇ္ဇနာ ဝါ၊
ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ, ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ၊
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝေါ စ, ရောဂေါ စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ၊
ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ခုဒံ ပိပါသံ, ဝါတာတပေ ဍံသသရီသပေ [ဍံသသိရိံသပေ (သီ။ သျာ။)] စ၊
သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိဗ္ဘဝိတွာ [အဘိသံဘဝိတွာ (သုတ္တနိပါတေ)], ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘နာဂေါဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတွာ, သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော၊
ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရံ အရညေ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
(အပ၊၁၊၁၂။)‘‘‘အဋ္ဌာနတံ သင်္ဂဏိကာရတဿ, ယံ ဖဿယေ [ဖုဿယေ (သျာ။)] သာမယိကံ ဝိမုတ္တိံ၊
အာဒိစ္စဗန္ဓုဿ ဝစော နိသမ္မ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဒိဋ္ဌီဝိသူကာနိ ဥပါတိဝတ္တော, ပတ္တော နိယာမံ ပဋိလဒ္ဓမဂ္ဂေါ၊
ဥပ္ပန္နဉာဏောမှိ အနညနေယျော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘နိလ္လောလုပေါ နိက္ကုဟော နိပ္ပိပါသော, နိမ္မက္ခ [နိမ္မက္ခော (သျာ။)] နိဒ္ဓန္တကသာဝမောဟော၊
နိရာသယော [နိရာသာသော (က။)] သဗ္ဗလောကေ ဘဝိတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ပါပံ သဟာယံ ပရိဝဇ္ဇယေထ, အနတ္ထဒဿိံ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌံ၊
သယံ န သေဝေ ပသုတံ ပမတ္တံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဗဟုဿုတံ ဓမ္မဓရံ ဘဇေထ, မိတ္တံ ဥဠာရံ ပဋိဘာနဝန္တံ၊
အညာယ အတ္ထာနိ ဝိနေယျ ကင်္ခံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ခိဍ္ဍံ ရတိံ ကာမသုခဉ္စ လောကေ, အနလင်္ကရိတွာ အနပေက္ခမာနော၊
ဝိဘူသဋ္ဌာနာ ဝိရတော သစ္စဝါဒီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ပုတ္တဉ္စ ဒါရံ ပိတရဉ္စ မာတရံ, ဓနာနိ ဓညာနိ စ ဗန္ဓဝါနိ၊
ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
(အပ၊၁၊၁၃။)‘‘‘သင်္ဂေါ ဧသော ပရိတ္တမေတ္ထ သောချံ, အပ္ပဿာဒေါ ဒုက္ခမေဝေတ္ထ ဘိယျော၊
ဂဠော [ဂါဟော (သီ။) ကဏ္ဍော (သျာ။) ဂါဠှော (က။)] ဧသော ဣတိ ဉတွာ မတိမာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ, ဇာလံဝ ဘေတွာ သလိလမ္ဗုစာရီ၊
အဂ္ဂီဝ ဒဍ္ဎံ အနိဝတ္တမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခူ န စ ပါဒလောလော, ဂုတ္တိန္ဒြိယော ရက္ခိတမာနသာနော၊
အနဝဿုတော အပရိဍယှမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဩဟာရယိတွာ ဂိဟိဗျဉ္ဇနာနိ, သဉ္ဆန္နပတ္တော ယထာ ပါရိဆတ္တော၊
ကာသာယဝတ္ထော အဘိနိက္ခမိတွာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ရသေသု ဂေဓံ အကရံ အလောလော, အနညပေါသီ သပဒါနစာရီ၊
ကုလေ ကုလေ အပ္ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ပဟာယ ပဉ္စာဝရဏာနိ စေတသော, ဥပက္ကိလေသေ ဗျပနုဇ္ဇ သဗ္ဗေ၊
အနိဿိတော ဆေဇ္ဇ သိနေဟဒေါသံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဝိပိဋ္ဌိကတွာန သုခဉ္စ ဒုက္ခံ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿံ၊
လဒ္ဓါနုပေက္ခံ သမထံ ဝိသုဒ္ဓံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
(အပ၊၁၊၁၄။)‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပရမတ္ထပတ္တိယာ, အလီနစိတ္တော အကုသီတဝုတ္တိ၊
ဒဠှနိက္ကမော ထာမဗလူပပန္နော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ပဋိသလ္လာနံ ဈာနမရိဉ္စမာနော, ဓမ္မေသု နိစ္စံ အနုဓမ္မစာရီ၊
အာဒီနဝံ သမ္မသိတာ ဘဝေသု, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘တဏှက္ခယံ ပတ္ထယမပ္ပမတ္တော, အနေဠမူဂေါ သုတဝါ သတီမာ၊
သင်္ခါတဓမ္မော နိယတော ပဓာနဝါ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သီဟောဝ သဒ္ဒေသု အသန္တသန္တော, ဝါတောဝ ဇာလမှိ အသဇ္ဇမာနော၊
ပဒုမံဝ တောယေန အလိမ္ပမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘သီဟော ယထာ ဒါဌဗလီ ပသယှ, ရာဇာ မိဂါနံ အဘိဘုယျ စာရီ၊
သေဝေထ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘မေတ္တံ ဥပေက္ခံ ကရုဏံ ဝိမုတ္တိံ, အာသေဝမာနော မုဒိတဉ္စ ကာလေ၊
သဗ္ဗေန လောကေန အဝိရုဇ္ဈမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ, သန္ဒာလယိတွာန သံယောဇနာနိ၊
အသန္တသံ ဇီဝိတသင်္ခယမှိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
(အပ၊၁၊၁၅။)‘‘‘ဘဇန္တိ သေဝန္တိ စ ကာရဏတ္ထာ, နိက္ကာရဏာ ဒုလ္လဘာ အဇ္ဇ မိတ္တာ၊
အတ္တတ္ထပညာ အသုစီမနုဿာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပေါ။
‘‘‘ဝိသုဒ္ဓသီလာ သုဝိသုဒ္ဓပညာ, သမာဟိတာ ဇာဂရိယာနုယုတ္တာ၊
ဝိပဿကာ ဓမ္မဝိသေသဒဿီ, မဂ္ဂင်္ဂဗောဇ္ဈင်္ဂဂတေ ဝိဇညာ။
‘‘‘သုညပ္ပဏိဓိဉ္စ တထာနိမိတ္တံ [သုညတပ္ပဏီဟိတဉ္စာနိမိတ္တံ (သီ။)], အာသေဝယိတွာ ဇိနသာသနမှိ၊
ယေ သာဝကတ္တံ န ဝဇန္တိ ဓီရာ, ဘဝန္တိ ပစ္စေကဇိနာ သယမ္ဘူ။
‘‘‘မဟန္တဓမ္မာ ဗဟုဓမ္မကာယာ, စိတ္တိဿရာ သဗ္ဗဒုက္ခောဃတိဏ္ဏာ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ ပရမတ္ထဒဿီ, သီဟောပမာ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပါ။
‘‘‘သန္တိန္ဒြိယာ သန္တမနာ သမာဓီ, ပစ္စန္တသတ္တေသု ပတိပ္ပစာရာ [ပစ္စတ္တဂမ္ဘီရမတပ္ပစာရာ (သီ။)]၊
ဒီပါ ပရတ္ထ ဣဓ ဝိဇ္ဇလန္တာ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သတတံ ဟိတာမေ။
‘‘‘ပဟီနသဗ္ဗာဝရဏာ ဇနိန္ဒာ, လောကပ္ပဒီပါ ဃနကဉ္စနာဘာ၊
နိဿံသယံ လောကသုဒက္ခိဏေယျာ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သတတပ္ပိတာမေ။
‘‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သုဘာသိတာနိ, စရန္တိ လောကမှိ သဒေဝကမှိ၊
သုတွာ တထာ ယေ န ကရောန္တိ ဗာလာ, စရန္တိ ဒုက္ခေသု ပုနပ္ပုနံ တေ။
(အပ၊၁၊၁၆။)‘‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သုဘာသိတာနိ, မဓုံ ယထာ ခုဒ္ဒမဝဿဝန္တံ၊
သုတွာ တထာ ယေ ပဋိပတ္တိယုတ္တာ, ဘဝန္တိ တေ သစ္စဒသာ သပညာ’။
‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ ဇိနေဟိ ဘာသိတာ, ကထာ [ဂါထာ (သီ။ သျာ။)] ဥဠာရာ အဘိနိက္ခမိတွာ၊
တာ သကျသီဟေန နရုတ္တမေန, ပကာသိတာ ဓမ္မဝိဇာနနတ္ထံ။
‘‘လောကာနုကမ္ပာယ ဣမာနိ တေသံ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါန ဝိကုဗ္ဗိတာနိ၊
သံဝေဂသင်္ဂမတိဝဍ္ဎနတ္ထံ, သယမ္ဘုသီဟေန ပကာသိတာနီ’’တိ။
ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပဒါနံ သမတ္တံ။
၃-၁။ သာရိပုတ္တတ္ထေရအပဒါနံ
အထ ထေရာပဒါနံ သုဏာထ –
‘‘ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ, လမ္ဗကော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘ဥတ္တာနကူလာ နဒိကာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
သုသုဒ္ဓပုဠိနာကိဏ္ဏာ, အဝိဒူရေ မမဿမံ။
‘‘အသက္ခရာ အပဗ္ဘာရာ, သာဒု အပ္ပဋိဂန္ဓိကာ၊
သန္ဒတီ နဒိကာ တတ္ထ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ကုမ္ဘီလာ မကရာ စေတ္ထ, သုသုမာရာ [သုံသုမာရာ (သီ။ သျာ။ )] စ ကစ္ဆပါ၊
စရန္တိ နဒိယာ တတ္ထ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ [ဝဇလာ (သီ။ သျာ။) ဇလဇာ (ပီ။)] မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
ဝဂ္ဂဠာ [ဝဂ္ဂုလာ (သီ။) ဝဂ္ဂုဠာ (သျာ။) မဂ္ဂုရာ (ထေရဂါထာ)] ပပတာယန္တာ, သောဘယန္တိ [ပပတာယန္တိ, သောဘယန္တာ (က။)] မမဿမံ။
(အပ၊၁၊၁၇။)‘‘ဥဘော ကူလေသု နဒိယာ, ပုပ္ဖိနော ဖလိနော ဒုမာ၊
ဥဘတော အဘိလမ္ဗန္တာ, သောဘယန္တိ [အဘိလမ္ဗန္တိ သောဘယန္တာ (က။)] မမဿမံ။
‘‘အမ္ဗာ သာလာ စ တိလကာ, ပါဋလီ သိန္ဒုဝါရကာ [သိန္ဒုဝါရိကာ (ဗဟူသု)]၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ, ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။
‘‘စမ္ပကာ သဠလာ နီပါ [နိမ္ဗာ (က။)], နာဂပုန္နာဂကေတကာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ, ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။
‘‘အတိမုတ္တာ အသောကာ စ, ဘဂိနီမာလာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
အင်္ကောလာ ဗိမ္ဗိဇာလာ [ဗိမ္ဗဇာလာ (က။)] စ, ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။
‘‘ကေတကာ ကန္ဒလိ [ကဒလီ (သျာ။)] စေဝ, ဂေါဓုကာ တိဏသူလိကာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ကဏိကာရာ ကဏ္ဏိကာ စ, အသနာ အဇ္ဇုနာ ဗဟူ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ, ကောဝိဠာရာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ဥဒ္ဓါလကာ စ ကုဋဇာ, ကဒမ္ဗာ ဝကုလာ ဗဟူ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘အာဠကာ ဣသိမုဂ္ဂါ စ, ကဒလိမာတုလုင်္ဂိယော၊
ဂန္ဓောဒကေန သံဝဍ္ဎာ, ဖလာနိ ဓာရယန္တိ တေ။
‘‘အညေ ပုပ္ဖန္တိ ပဒုမာ, အညေ ဇာယန္တိ ကေသရီ၊
အညေ ဩပုပ္ဖါ ပဒုမာ, ပုပ္ဖိတာ တဠာကေ တဒါ။
‘‘ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ ပဒုမာ, နိဒ္ဓါဝန္တိ မုလာဠိယော၊
သိံဃာဋိပတ္တမာကိဏ္ဏာ, သောဘန္တိ တဠာကေ တဒါ။
‘‘နယိတာ အမ္ဗဂန္ဓီ စ, ဥတ္တလီ ဗန္ဓုဇီဝကာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ, ပုပ္ဖိတာ တဠာကေ တဒါ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
သံဂုလာ မဂ္ဂုရာ [မင်္ဂုရာ (သီ။ က။)] စေဝ, ဝသန္တိ တဠာကေ တဒါ။
(အပ၊၁၊၁၈။)‘‘ကုမ္ဘီလာ သုသုမာရာ စ, တန္တိဂါဟာ စ ရက္ခသာ၊
ဩဂုဟာ [ဩဂါဟာ (သျာ။)] အဇဂရာ စ, ဝသန္တိ တဠာကေ တဒါ။
‘‘ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ, စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊
ကောကိလာ သုကသာဠိကာ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘ကုက္ကုတ္ထကာ ကုဠီရကာ, ဝနေ ပေါက္ခရသာတကာ၊
ဒိန္ဒိဘာ သုဝပေါတာ စ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, ကောကိလာ တမ္ဗစူဠကာ [တမ္ဗစူဠိကာ (သီ။)]၊
ပမ္ပကာ ဇီဝံဇီဝါ စ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘ကောသိကာ ပေါဋ္ဌသီသာ စ, ကုရရာ သေနကာ ဗဟူ၊
မဟာကာဠာ စ သကုဏာ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘ပသဒါ စ ဝရာဟာ စ, စမရာ ဂဏ္ဍကာ ဗဟူ [ဝကာ ဘေရဏ္ဍကာ ဗဟူ (သီ။ သျာ။)]၊
ရောဟိစ္စာ သုကပေါတာ [သုတ္တပေါတာ (သျာ။)] စ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘သီဟဗျဂ္ဃါ စ ဒီပီ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ၊
တိဓာ ပဘိန္နမာတင်္ဂါ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘ကိန္နရာ ဝါနရာ စေဝ, အထောပိ ဝနကမ္မိကာ၊
စေတာ စ လုဒ္ဒကာ စေဝ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘တိန္ဒုကာနိ ပိယာလာနိ, မဓုကာ ကာသုမာရယော [ကာသမာရိယော (သျာ။)]၊
ဓုဝံ ဖလာနိ ဓာရေန္တိ, အဝိဒူရေ မမဿမံ။
‘‘ကောသမ္ဗာ [ကောသုမ္ဘာ (သီ။ သျာ။)] သဠလာ နိမ္ဗာ [သဠလာ နီပါ (သီ။ သျာ။) ပနသာ အမ္ဗာ (?)], သာဒုဖလသမာယုတာ၊
ဓုဝံ ဖလာနိ ဓာရေန္တိ, အဝိဒူရေ မမဿမံ။
‘‘ဟရီတကာ အာမလကာ, အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကာ၊
ကောလာ ဘလ္လာတကာ ဗိလ္လာ, ဖလာနိ ဓာရယန္တိ တေ။
‘‘အာလုဝါ စ ကဠမ္ဗာ စ, ဗိဠာလီတက္ကဠာနိ စ၊
ဇီဝကာ သုတကာ စေဝ, ဗဟုကာ မမ အဿမေ။
‘‘အဿမဿာဝိဒူရမှိ, တဠာကာသုံ သုနိမ္မိတာ၊
အစ္ဆောဒကာ သီတဇလာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ။
(အပ၊၁၊၁၉။)‘‘ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ, ပုဏ္ဍရီကသမာယုတာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ဒိဗ္ဗဂန္ဓော ပဝါယတိ။
‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နေ, ပုပ္ဖိတေ ဖလိတေ ဝနေ၊
သုကတေ အဿမေ ရမ္မေ, ဝိဟရာမိ အဟံ တဒါ။
‘‘သီလဝါ ဝတသမ္ပန္နော [ဝတ္တသမ္ပန္နော (သျာ။)], ဈာယီ ဈာနရတော သဒါ၊
ပဉ္စာဘိညာဗလပ္ပတ္တော, သုရုစိ နာမ တာပသော။
‘‘စတုဝီသသဟဿာနိ, သိဿာ မယှံ ဥပဋ္ဌဟု၊
သဗ္ဗေဝ ဗြာဟ္မဏာ ဧတေ, ဇာတိမန္တော ယသဿိနော။
‘‘လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ, သနိဃဏ္ဋုသကေဋုဘေ၊
ပဒကာ ဝေယျာကရဏာ, သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတာ။
‘‘ဥပ္ပါတေသု နိမိတ္တေသု, လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒါ၊
ပထဗျာ ဘူမန္တလိက္ခေ, မမ သိဿာ သုသိက္ခိတာ။
‘‘အပ္ပိစ္ဆာ နိပကာ ဧတေ, အပ္ပါဟာရာ အလောလုပါ၊
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ, သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊
အာကိဉ္စညံ ပတ္ထယန္တာ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တာ, ပေတ္တိကေ ဂေါစရေ ရတာ၊
အန္တလိက္ခစရာ ဓီရာ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘သံဝုတာ ဆသု ဒွါရေသု, အနေဇာ ရက္ခိတိန္ဒြိယာ၊
အသံသဋ္ဌာ စ တေ ဓီရာ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘ပလ္လင်္ကေန နိသဇ္ဇာယ, ဌာနစင်္ကမနေန စ၊
ဝီတိနာမေန္တိ တေ ရတ္တိံ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘ရဇနီယေ န ရဇ္ဇန္တိ, ဒုဿနီယေ န ဒုဿရေ၊
မောဟနီယေ န မုယှန္တိ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘ဣဒ္ဓိံ ဝီမံသမာနာ တေ, ဝတ္တန္တိ နိစ္စကာလိကံ၊
ပထဝိံ [ပဌဝိံ (သီ။ သျာ။)] တေ ပကမ္ပေန္တိ, သာရမ္ဘေန ဒုရာသဒါ။
‘‘ကီဠမာနာ စ တေ သိဿာ, ကီဠန္တိ ဈာနကီဠိတံ၊
ဇမ္ဗုတော ဖလမာနေန္တိ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
(အပ၊၁၊၂၀။)‘‘အညေ ဂစ္ဆန္တိ ဂေါယာနံ, အညေ ပုဗ္ဗဝိဒေဟကံ [ပုဗ္ဗဝိဒေဟနံ (သျာ။ က။)]၊
အညေ စ ဥတ္တရကုရုံ, ဧသနာယ ဒုရာသဒါ။
‘‘ပုရတော ပေသေန္တိ ခါရိံ, ပစ္ဆတော စ ဝဇန္တိ တေ၊
စတုဝီသသဟဿေဟိ, ဆာဒိတံ ဟောတိ အမ္ဗရံ။
‘‘အဂ္ဂိပါကီ အနဂ္ဂီ စ, ဒန္တောဒုက္ခလိကာပိ စ၊
အသ္မေန ကောဋ္ဋိတာ ကေစိ, ပဝတ္တဖလဘောဇနာ။
‘‘ဥဒကောရောဟဏာ ကေစိ, သာယံ ပါတော သုစီရတာ၊
တောယာဘိသေစနကရာ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ, ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊
ဂန္ဓိတာ သီလဂန္ဓေန, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘ပါတောဝ သန္နိပတိတွာ, ဇဋိလာ ဥဂ္ဂတာပနာ၊
လာဘာလာဘံ ပကိတ္တေတွာ, ဂစ္ဆန္တိ အမ္ဗရေ တဒါ။
‘‘ဧတေသံ ပက္ကမန္တာနံ, မဟာသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ၊
အဇိနစမ္မသဒ္ဒေန, မုဒိတာ ဟောန္တိ ဒေဝတာ။
‘‘ဒိသောဒိသံ ပက္ကမန္တိ, အန္တလိက္ခစရာ ဣသီ၊
သကေ ဗလေနုပတ္ထဒ္ဓါ, တေ ဂစ္ဆန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။
‘‘ပထဝီကမ္ပကာ ဧတေ, သဗ္ဗေဝ နဘစာရိနော၊
ဥဂ္ဂတေဇာ ဒုပ္ပသဟာ, သာဂရောဝ အခေါဘိယာ။
‘‘ဌာနစင်္ကမိနော ကေစိ, ကေစိ နေသဇ္ဇိကာ ဣသီ၊
ပဝတ္တဘောဇနာ ကေစိ, မမ သိဿာ ဒုရာသဒါ။
‘‘မေတ္တာဝိဟာရိနော ဧတေ, ဟိတေသီ သဗ္ဗပါဏိနံ၊
အနတ္တုက္ကံသကာ သဗ္ဗေ, န တေ ဝမ္ဘေန္တိ ကဿစိ။
‘‘သီဟရာဇာဝသမ္ဘီတာ, ဂဇရာဇာဝ ထာမဝါ၊
ဒုရာသဒါ ဗျဂ္ဃါရိဝ, အာဂစ္ဆန္တိ မမန္တိကေ။
‘‘ဝိဇ္ဇာဓရာ ဒေဝတာ စ, နာဂဂန္ဓဗ္ဗရက္ခသာ၊
ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဒါနဝါ ဂရုဠာ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
(အပ၊၁၊၂၁။)‘‘တေ ဇဋာခါရိဘရိတာ, အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊
အန္တလိက္ခစရာ သဗ္ဗေ, ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘သဒါနုစ္ဆဝိကာ [တဒါနုစ္ဆဝိကာ (သျာ။ က။)] ဧတေ, အညမညံ သဂါရဝါ၊
စတုဗ္ဗီသသဟဿာနံ, ခိပိတသဒ္ဒေါ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ပါဒေ ပါဒံ နိက္ခိပန္တာ, အပ္ပသဒ္ဒါ သုသံဝုတာ၊
ဥပသင်္ကမ္မ သဗ္ဗေဝ [သဗ္ဗေ တေ (သျာ။)], သိရသာ ဝန္ဒရေ မမံ။
‘‘တေဟိ သိဿေဟိ ပရိဝုတော, သန္တေဟိ စ တပဿိဘိ၊
ဝသာမိ အဿမေ တတ္ထ, ဈာယီ ဈာနရတော အဟံ။
‘‘ဣသီနံ သီလဂန္ဓေန, ပုပ္ဖဂန္ဓေန စူဘယံ၊
ဖလီနံ ဖလဂန္ဓေန, ဂန္ဓိတော ဟောတိ အဿမော။
‘‘ရတ္တိန္ဒိဝံ န ဇာနာမိ, အရတိ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သကေ သိဿေ ဩဝဒန္တော, ဘိယျော ဟာသံ လဘာမဟံ။
‘‘ပုပ္ဖါနံ ပုပ္ဖမာနာနံ, ဖလာနဉ္စ ဝိပစ္စတံ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ ပဝါယန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ, အာတာပီ နိပကော အဟံ၊
ခါရိဘာရံ ဂဟေတွာန, ဝနံ အဇ္ဈောဂဟိံ အဟံ။
‘‘ဥပ္ပါတေ သုပိနေ စာပိ, လက္ခဏေသု သုသိက္ခိတော၊
ပဝတ္တမာနံ [ဝတ္တမာနံ (က။)] မန္တပဒံ, ဓာရယာမိ အဟံ တဒါ။
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဟိမဝန္တမုပါဂမိ။
‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟိမဝန္တံ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊
ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘တမဒ္ဒသာဟံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သပ္ပဘာသံ မနောရမံ၊
ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ဇလန္တံ ဒီပရုက္ခံဝ, ဝိဇ္ဇုတံ ဂဂဏေ ယထာ၊
သုဖုလ္လံ သာလရာဇံဝ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
(အပ၊၁၊၂၂။)‘‘အယံ နာဂေါ မဟာဝီရော, ဒုက္ခဿန္တကရော မုနိ၊
ဣမံ ဒဿနမာဂမ္မ, သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စရေ။
‘‘ဒိသွာနာဟံ ဒေဝဒေဝံ, လက္ခဏံ ဥပဓာရယိံ၊
ဗုဒ္ဓေါ နု ခေါ န ဝါ ဗုဒ္ဓေါ, ဟန္ဒ ပဿာမိ စက္ခုမံ။
‘‘သဟဿာရာနိ စက္ကာနိ, ဒိဿန္တိ စရဏုတ္တမေ၊
လက္ခဏာနိဿ ဒိသွာန, နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆိံ တထာဂတေ။
‘‘သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာန, သမ္မဇ္ဇိတွာနဟံ တဒါ၊
အထ ပုပ္ဖေ သမာနေတွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အပူဇယိံ။
‘‘ပူဇယိတွာန တံ ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ၊
ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ, နမဿိံ လောကနာယကံ။
‘‘ယေန ဉာဏေန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိဟရတိ [ဝိဟရိတ္ထ (သီ။), ဝိဟရေတိ (က။)] အနာသဝေါ၊
တံ ဉာဏံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သမုဒ္ဓရသိမံ [သမုဒ္ဓရယိမံ (သျာ။)] လောကံ, သယမ္ဘူ အမိတောဒယ၊
တဝ ဒဿနမာဂမ္မ, ကင်္ခါသောတံ တရန္တိ တေ။
‘‘‘တုဝံ သတ္ထာ စ ကေတု စ, ဓဇော ယူပေါ စ ပါဏိနံ၊
ပရာယဏော [ပရာယနော (သျာ။ က။)] ပတိဋ္ဌာ စ, ဒီပေါ စ ဒွိပဒုတ္တမော။
‘‘‘သက္ကာ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ပမေတုံ အာဠှကေန ဝါ၊
န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု, ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။
‘‘‘ဓာရေတုံ ပထဝိံ သက္ကာ, ဌပေတွာ တုလမဏ္ဍလေ၊
န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု, ဉာဏံ သက္ကာ ဓရေတဝေ။
‘‘‘အာကာသော မိနိတုံ သက္ကာ, ရဇ္ဇုယာ အင်္ဂုလေန ဝါ၊
န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု, ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။
‘‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ပထဝီ စာခိလာ ဇဋံ [ပထဝိံ စာခိလဉ္ဇဟေ (သျာ။)]၊
ဗုဒ္ဓဉာဏံ ဥပါဒါယ, ဥပမာတော န ယုဇ္ဇရေ။
‘‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ, စိတ္တံ ယေသံ ပဝတ္တတိ၊
အန္တောဇာလီကတာ [အန္တောဇာလဂတာ (ပီ။)] ဧတေ, တဝ ဉာဏမှိ စက္ခုမ။
(အပ၊၁၊၂၃။)‘‘‘ယေန ဉာဏေန ပတ္တောသိ, ကေဝလံ ဗောဓိမုတ္တမံ၊
တေန ဉာဏေန သဗ္ဗညု, မဒ္ဒသီ ပရတိတ္ထိယေ’။
‘‘ဣမာ ဂါထာ ထဝိတွာန, သုရုစိ နာမ တာပသော၊
အဇိနံ ပတ္ထရိတွာန, ပထဝိယံ နိသီဒိ သော။
‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, အဇ္ဈောဂါဠှော မဟဏ္ဏဝေ၊
အစ္စုဂတော တာဝဒေဝ, ဂိရိရာဇာ ပဝုစ္စတိ။
‘‘တာဝ အစ္စုဂ္ဂတော နေရု, အာယတော ဝိတ္ထတော စ သော၊
စုဏ္ဏိတော အဏုဘေဒေန, ကောဋိသတသဟဿသော [သဟဿိယော (သျာ။ က။)]။
‘‘လက္ခေ ဌပိယမာနမှိ, ပရိက္ခယမဂစ္ဆထ၊
န တွေဝ တဝ သဗ္ဗညု, ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။
‘‘သုခုမစ္ဆိကေန ဇာလေန, ဥဒကံ ယော ပရိက္ခိပေ၊
ယေ ကေစိ ဥဒကေ ပါဏာ, အန္တောဇာလီကတာ သိယုံ။
‘‘တထေဝ ဟိ မဟာဝီရ, ယေ ကေစိ ပုထုတိတ္ထိယာ၊
ဒိဋ္ဌိဂဟနပက္ခန္ဒာ [ပက္ခန္တာ (သီ။ သျာ။)], ပရာမာသေန မောဟိတာ။
‘‘တဝ သုဒ္ဓေန ဉာဏေန, အနာဝရဏဒဿိနာ၊
အန္တောဇာလီကတာ ဧတေ, ဉာဏံ တေ နာတိဝတ္တရေ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, အနောမဒဿီ မဟာယသော၊
ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ, ဒိသံ ဩလောကယီ ဇိနော။
‘‘အနောမဒဿိမုနိနော, နိသဘော နာမ သာဝကော၊
ပရိဝုတော သတသဟဿေဟိ, သန္တစိတ္တေဟိ တာဒိဘိ။
‘‘ခီဏာသဝေဟိ သုဒ္ဓေဟိ, ဆဠဘိညေဟိ ဈာယိဘိ၊
စိတ္တမညာယ ဗုဒ္ဓဿ, ဥပေသိ လောကနာယကံ။
‘‘အန္တလိက္ခေ ဌိတာ တတ္ထ, ပဒက္ခိဏမကံသု တေ၊
နမဿန္တာ ပဉ္ဇလိကာ, ဩတရုံ [ဩရုဟုံ (သျာ။)] ဗုဒ္ဓသန္တိကေ။
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသိဒိတွာ, သိတံ ပါတုကရီ ဇိနော။
(အပ၊၁၊၂၄။)‘‘ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော, အနောမဒဿိဿ သတ္ထုနော၊
ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ, အပုစ္ဆိ လောကနာယကံ။
‘‘‘ကော နု ခေါ ဘဂဝါ ဟေတု, သိတကမ္မဿ သတ္ထုနော၊
န ဟိ ဗုဒ္ဓါ အဟေတူဟိ, သိတံ ပါတုကရောန္တိ တေ’။
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဘိက္ခုမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မံ ပုပ္ဖေန ပူဇေသိ, ဉာဏဉ္စာပိ အနုတ္ထဝိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏောထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, သဗ္ဗေ ဒေဝါ သမာဂတာ၊
သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမာ တေ, သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမုံ။
‘‘‘ဒသသု လောကဓာတူသု, ဒေဝကာယာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမာ တေ, သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမုံ။
‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိတူရိယသဟဿာနိ, ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဥပဋ္ဌိဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ, နာရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ [အသင်္ခယံ (သျာ။ က။) ဧဝမုပရိပိ]။
‘‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္တေ [ပစ္ဆိမဘဝေ သမ္ပတ္တေ (သီ။)], မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
ဗြာဟ္မဏီ သာရိယာ နာမ, ဓာရယိဿတိ ကုစ္ဆိနာ။
(အပ၊၁၊၂၅။)‘‘‘မာတုယာ နာမဂေါတ္တေန, ပညာယိဿတိယံ နရော၊
သာရိပုတ္တောတိ နာမေန, တိက္ခပညော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အသီတိကောဋီ ဆဍ္ဍေတွာ, ပဗ္ဗဇိဿတိကိဉ္စနော၊
ဂဝေသန္တော သန္တိပဒံ, စရိဿတိ မဟိံ ဣမံ။
‘‘‘အပ္ပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သာရိပုတ္တောတိ နာမေန, ဟေဿတိ အဂ္ဂသာဝကော။
‘‘‘အယံ ဘာဂီရထီ [ဘာဂီရသီ (သျာ။ က။)] ဂင်္ဂါ, ဟိမဝန္တာ ပဘာဝိတာ၊
မဟာသမုဒ္ဒမပ္ပေတိ, တပ္ပယန္တီ မဟောဒဓိံ [မဟောဒဓီ (?) ဂင်္ဂါဒိမဟာနဒိယောတိ အတ္ထော]။
‘‘‘တထေဝါယံ သာရိပုတ္တော, သကေ တီသု ဝိသာရဒေါ၊
ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ, တပ္ပယိဿတိ ပါဏိနေ [ပါဏိနော (သီ။ သျာ။)]။
‘‘‘ဟိမဝန္တမုပါဒါယ, သာဂရဉ္စ မဟောဒဓိံ၊
ဧတ္ထန္တရေ ယံ ပုလိနံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘တမ္ပိ သက္ကာ အသေသေန, သင်္ခါတုံ ဂဏနာ ယထာ၊
န တွေဝ သာရိပုတ္တဿ, ပညာယန္တော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘လက္ခေ ဌပိယမာနမှိ, ခီယေ ဂင်္ဂါယ ဝါလုကာ၊
န တွေဝ သာရိပုတ္တဿ, ပညာယန္တော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဦမိယော, ဂဏနာတော အသင်္ခိယာ၊
တထေဝ သာရိပုတ္တဿ, ပညာယန္တော န ဟေဿတိ။
‘‘‘အာရာဓယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ, ဟေဿတိ အဂ္ဂသာဝကော။
‘‘‘ပဝတ္တိတံ ဓမ္မစက္ကံ, သကျပုတ္တေန တာဒိနာ၊
အနုဝတ္တေဿတိ သမ္မာ, ဝဿေန္တော ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော။
‘‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ’။
(အပ၊၁၊၂၆။)‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, အနောမဒဿိဿ သတ္ထုနော၊
ယဿာဟံ ကာရံ [ယဿာဓိကာရံ (သျာ။)] ကတွာန, သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘အပရိမေယျေ ကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ, ကိလေသေ ဈာပယိံ အဟံ။
‘‘အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော, နိဗ္ဗာနံ အစလံ ပဒံ၊
ဝိစိနံ တိတ္ထိယေ သဗ္ဗေ, ဧသာဟံ သံသရိံ ဘဝေ။
‘‘ယထာပိ ဗျာဓိတော ပေါသော, ပရိယေသေယျ ဩသဓံ၊
ဝိစိနေယျ ဝနံ [ဓနံ (သျာ။ က။)] သဗ္ဗံ, ဗျာဓိတော ပရိမုတ္တိယာ။
‘‘အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော, နိဗ္ဗာနံ အမတံ ပဒံ၊
အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ [အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ (အဋ္ဌ။)] ပဉ္စသတံ, ပဗ္ဗဇိံ ဣသိပဗ္ဗဇံ။
‘‘ဇဋာဘာရေန ဘရိတော, အဇိနုတ္တရနိဝါသနော၊
အဘိညာပါရမိံ ဂန္တွာ, ဗြဟ္မလောကံ အဂစ္ဆိဟံ။
‘‘နတ္ထိ ဗာဟိရကေ သုဒ္ဓိ, ဌပေတွာ ဇိနသာသနံ၊
ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓိမာ သတ္တာ, သုဇ္ဈန္တိ ဇိနသာသနေ။
‘‘အတ္တကာရမယံ [အတ္ထကာရမယံ (က။)] ဧတံ, နယိဒံ ဣတိဟီတိဟံ၊
အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော, ကုတိတ္ထေ [ကုတိတ္ထံ (သီ။ သျာ။)] သဉ္စရိံ အဟံ။
‘‘ယထာ သာရတ္ထိကော ပေါသော, ကဒလိံ ဆေတွာန ဖာလယေ၊
န တတ္ထ သာရံ ဝိန္ဒေယျ, သာရေန ရိတ္တကော ဟိ သော။
‘‘တထေဝ တိတ္ထိယာ လောကေ, နာနာဒိဋ္ဌီ ဗဟုဇ္ဇနာ၊
အသင်္ခတေန ရိတ္တာသေ, သာရေန ကဒလီ ယထာ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝသမ္ပတ္တေ, ဗြဟ္မဗန္ဓု အဟောသဟံ၊
မဟာဘောဂံ ဆဍ္ဍေတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
ပဌမဘာဏဝါရံ။
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
ဗြာဟ္မဏော သဉ္စယော [သဉ္ဇယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)] နာမ, တဿ မူလေ ဝသာမဟံ။
(အပ၊၁၊၂၇။)‘‘သာဝကော တေ မဟာဝီရ, အဿဇိ နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
ဒုရာသဒေါ ဥဂ္ဂတေဇော, ပိဏ္ဍာယ စရတီ တဒါ။
‘‘တမဒ္ဒသာသိံ သပ္ပညံ, မုနိံ မောနေ သမာဟိတံ၊
သန္တစိတ္တံ မဟာနာဂံ, သုဖုလ္လံ ပဒုမံ ယထာ။
‘‘ဒိသွာ မေ စိတ္တမုပ္ပဇ္ဇိ, သုဒန္တံ သုဒ္ဓမာနသံ၊
ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ, အရဟာယံ ဘဝိဿတိ။
‘‘ပါသာဒိကော ဣရိယတိ, အဘိရူပေါ သုသံဝုတော၊
ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တော, အမတဒဿီ ဘဝိဿတိ။
‘‘ယံနူနာဟံ ဥတ္တမတ္ထံ, ပုစ္ဆေယျံ တုဋ္ဌမာနသံ၊
သော မေ ပုဋ္ဌော ကထေဿတိ, ပဋိပုစ္ဆာမဟံ တဒါ။
‘‘ပိဏ္ဍပါတံ [ပိဏ္ဍစာရံ (သျာ။)] စရန္တဿ, ပစ္ဆတော အဂမာသဟံ၊
ဩကာသံ ပဋိမာနေန္တော, ပုစ္ဆိတုံ အမတံ ပဒံ။
‘‘ဝီထိန္တရေ အနုပ္ပတ္တံ, ဥပဂန္တွာန ပုစ္ဆဟံ၊
‘ကထံ ဂေါတ္တောသိ တွံ ဝီရ, ကဿ သိဿောသိ မာရိသ’။
‘‘သော မေ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, အသမ္ဘီတောဝ ကေသရီ၊
‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, တဿ သိဿောမှိ အာဝုသော’။
‘‘‘ကီဒိသံ တေ မဟာဝီရ, အနုဇာတ မဟာယသ၊
ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ ဓမ္မံ, သာဓု မေ ကထယဿု ဘော’။
‘‘သော မေ ပုဋ္ဌော ကထီ သဗ္ဗံ, ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ ပဒံ၊
တဏှာသလ္လဿ ဟန္တာရံ, သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ။
‘‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ, တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟ၊
တေသဉ္စ ယော နိရောဓော, ဧဝံ ဝါဒီ မဟာသမဏော’။
‘‘သောဟံ ဝိဿဇ္ဇိတေ ပဉှေ, ပဌမံ ဖလမဇ္ဈဂံ၊
ဝိရဇော ဝိမလော အာသိံ, သုတွာန ဇိနသာသနံ။
‘‘သုတွာန မုနိနော ဝါကျံ, ပဿိတွာ ဓမ္မမုတ္တမံ၊
ပရိယောဂါဠှသဒ္ဓမ္မော, ဣမံ ဂါထမဘာသဟံ။
(အပ၊၁၊၂၈။)‘‘‘ဧသေဝ ဓမ္မော ယဒိ တာဝဒေဝ, ပစ္စဗျထပဒမသောကံ၊
အဒိဋ္ဌံ အဗ္ဘတီတံ, ဗဟုကေဟိ ကပ္ပနဟုတေဟိ’။
‘‘သွာဟံ ဓမ္မံ ဂဝေသန္တော, ကုတိတ္ထေ သဉ္စရိံ အဟံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, ကာလော မေ နပ္ပမဇ္ဇိတုံ။
‘‘တောသိတောဟံ အဿဇိနာ, ပတွာန အစလံ ပဒံ၊
သဟာယကံ ဂဝေသန္တော, အဿမံ အဂမာသဟံ။
‘‘ဒူရတောဝ မမံ ဒိသွာ, သဟာယော မေ သုသိက္ခိတော၊
ဣရိယာပထသမ္ပန္နော [ဣရိယာပထံ မမံ ဒိသွာ (က။)], ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘ပသန္နမုခနေတ္တောသိ, မုနိဘာဝေါဝ ဒိဿတိ၊
အမတာဓိဂတော ကစ္စိ, နိဗ္ဗာနမစ္စုတံ ပဒံ။
‘‘‘သုဘာနုရူပေါ အာယာသိ, အာနေဉ္ဇကာရိတော ဝိယ၊
ဒန္တောဝ ဒန္တဒမထော [ဒန္တောဝုတ္တမဒမထော (သီ။) ဒန္တောဝ ဒန္တ ဒမထေ (သျာ။)], ဥပသန္တောသိ ဗြာဟ္မဏ။
‘‘‘အမတံ မယာဓိဂတံ, သောကသလ္လာပနူဒနံ၊
တွမ္ပိ တံ အဓိဂစ္ဆေသိ [အဓိဂစ္ဆာဟိ (သီ။), အဓိဂစ္ဆေဟိ (သျာ။), အဓိဂတောသိ (?)], ဂစ္ဆာမ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ’။
‘‘သာဓူတိ သော ပဋိဿုတွာ, သဟာယော မေ သုသိက္ခိတော၊
ဟတ္ထေန ဟတ္ထံ ဂဏှိတွာ, ဥပဂမ္မ [ဥပါဂမိ (သီ။), ဥပါဂမ္မ (သျာ။)] တဝန္တိကံ။
‘‘ဥဘောပိ ပဗ္ဗဇိဿာမ, သကျပုတ္တ တဝန္တိကေ၊
တဝ သာသနမာဂမ္မ, ဝိဟရာမ အနာသဝါ။
‘‘ကောလိတော ဣဒ္ဓိယာ သေဋ္ဌော, အဟံ ပညာယ ပါရဂေါ၊
ဥဘောဝ ဧကတော ဟုတွာ, သာသနံ သောဘယာမသေ။
‘‘အပရိယောသိတသင်္ကပ္ပေါ, ကုတိတ္ထေ သဉ္စရိံ အဟံ၊
တဝ ဒဿနမာဂမ္မ, သင်္ကပ္ပေါ ပူရိတော မမ။
‘‘ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ, ပုပ္ဖန္တိ သမယေ ဒုမာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ သမ္ပဝန္တိ, တောသေန္တိ သဗ္ဗပါဏိနံ။
‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, သကျပုတ္တ မဟာယသ၊
သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ, သမယေသာမိ ပုပ္ဖိတုံ။
(အပ၊၁၊၂၉။)‘‘ဝိမုတ္တိပုပ္ဖံ ဧသန္တော, ဘဝသံသာရမောစနံ၊
ဝိမုတ္တိပုပ္ဖလာဘေန, တောသေမိ သဗ္ဗပါဏိနံ။
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ, ဌပေတွာန မဟာမုနိံ၊
ပညာယ သဒိသော နတ္ထိ, တဝ ပုတ္တဿ စက္ခုမ။
‘‘သုဝိနီတာ စ တေ သိဿာ, ပရိသာ စ သုသိက္ခိတာ၊
ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘ဈာယီ ဈာနရတာ ဓီရာ, သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊
မုနီ မောနေယျသမ္ပန္နာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘အပ္ပိစ္ဆာ နိပကာ ဓီရာ, အပ္ပါဟာရာ အလောလုပါ၊
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘အာရညိကာ ဓုတရတာ, ဈာယိနော လူခစီဝရာ၊
ဝိဝေကာဘိရတာ ဓီရာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘ပဋိပန္နာ ဖလဋ္ဌာ စ, သေခါ ဖလသမင်္ဂိနော၊
အာသီသကာ [အာသိံသကာ (သီ။ သျာ။)] ဥတ္တမတ္ထံ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘သောတာပန္နာ စ ဝိမလာ, သကဒါဂါမိနော စ ယေ၊
အနာဂါမီ စ အရဟာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘သတိပဋ္ဌာနကုသလာ, ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတာ၊
သာဝကာ တေ ဗဟူ သဗ္ဗေ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေသု ကုသလာ, သမာဓိဘာဝနာရတာ၊
သမ္မပ္ပဓာနာနုယုတ္တာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ စ, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ၊
ပညာယ ပါရမိံ ပတ္တာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘ဧဒိသာ တေ မဟာဝီရ, တဝ သိဿာ သုသိက္ခိတာ၊
ဒုရာသဒါ ဥဂ္ဂတေဇာ, ပရိဝါရေန္တိ တံ သဒါ။
‘‘တေဟိ သိဿေဟိ ပရိဝုတော, သညတေဟိ တပဿိဘိ၊
မိဂရာဇာဝသမ္ဘီတော, ဥဠုရာဇာဝ သောဘသိ။
‘‘ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ, ရုဟန္တိ ဓရဏီရုဟာ၊
ဝေပုလ္လတံ ပါပုဏန္တိ, ဖလဉ္စ ဒဿယန္တိ တေ။
(အပ၊၁၊၃၀။)‘‘ပထဝီသဒိသော တွံသိ, သကျပုတ္တ မဟာယသ၊
သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ, လဘန္တိ အမတံ ဖလံ။
‘‘သိန္ဓု သရဿတီ စေဝ, နဒိယော စန္ဒဘာဂိကာ၊
ဂင်္ဂါ စ ယမုနာ စေဝ, သရဘူ စ အထော မဟီ။
‘‘ဧတာသံ သန္ဒမာနာနံ, သာဂရော သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊
ဇဟန္တိ ပုရိမံ နာမံ, သာဂရောတေဝ ဉာယတိ။
‘‘တထေဝိမေ စတုဗ္ဗဏ္ဏာ, ပဗ္ဗဇိတွာ တဝန္တိကေ၊
ဇဟန္တိ ပုရိမံ နာမံ, ဗုဒ္ဓပုတ္တာတိ ဉာယရေ။
‘‘ယထာပိ စန္ဒော ဝိမလော, ဂစ္ဆံ အာကာသဓာတုယာ၊
သဗ္ဗေ တာရဂဏေ လောကေ, အာဘာယ အတိရောစတိ။
‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ပရိဝုတော ဒေဝမာနုသေ၊
ဧတေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမ္မ, ဇလသိ သဗ္ဗဒါ တုဝံ။
‘‘ဂမ္ဘီရေ ဥဋ္ဌိတာ ဦမီ, န ဝေလမတိဝတ္တရေ၊
သဗ္ဗာ ဝေလံဝ ဖုသန္တိ [သဗ္ဗာဝ ဝေလံ ဖုသန္တိ (သီ။), သဗ္ဗာ ဝေလံ ပဖုဿန္တိ (သျာ။)], သဉ္စုဏ္ဏာ ဝိကိရန္တိ တာ။
‘‘တထေဝ တိတ္ထိယာ လောကေ, နာနာဒိဋ္ဌီ ဗဟုဇ္ဇနာ၊
ဓမ္မံ ဝါဒိတုကာမာ တေ, နာတိဝတ္တန္တိ တံ မုနိံ။
‘‘သစေ စ တံ ပါပုဏန္တိ, ပဋိဝါဒေဟိ စက္ခုမ၊
တဝန္တိကံ ဥပါဂန္တွာ, သဉ္စုဏ္ဏာဝ ဘဝန္တိ တေ။
‘‘ယထာပိ ဥဒကေ ဇာတာ, ကုမုဒါ မန္ဒာလကာ ဗဟူ၊
ဥပလိမ္ပန္တိ [ဥပလိပ္ပန္တိ (?)] တောယေန, ကဒ္ဒမကလလေန စ။
‘‘တထေဝ ဗဟုကာ သတ္တာ, လောကေ ဇာတာ ဝိရူဟရေ၊
အဋ္ဋိတာ ရာဂဒေါသေန, ကဒ္ဒမေ ကုမုဒံ ယထာ။
‘‘ယထာပိ ပဒုမံ ဇလဇံ, ဇလမဇ္ဈေ ဝိရူဟတိ၊
န သော လိမ္ပတိ တောယေန, ပရိသုဒ္ဓေါ ဟိ ကေသရီ။
‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, လောကေ ဇာတော မဟာမုနိ၊
နောပလိမ္ပသိ လောကေန, တောယေန ပဒုမံ ယထာ။
‘‘ယထာပိ ရမ္မကေ မာသေ, ဗဟူ ပုပ္ဖန္တိ ဝါရိဇာ၊
နာတိက္ကမန္တိ တံ မာသံ, သမယော ပုပ္ဖနာယ သော။
(အပ၊၁၊၃၁။)‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ပုပ္ဖိတော တေ ဝိမုတ္တိယာ၊
သာသနံ နာတိဝတ္တန္တိ, ပဒုမံ ဝါရိဇံ ယထာ။
‘‘သုပုပ္ဖိတော သာလရာဇာ, ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ ပဝါယတိ၊
အညသာလေဟိ ပရိဝုတော, သာလရာဇာဝ သောဘတိ။
‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဗုဒ္ဓဉာဏေန ပုပ္ဖိတော၊
ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော, သာလရာဇာဝ သောဘသိ။
‘‘ယထာပိ သေလော ဟိမဝါ, ဩသဓော သဗ္ဗပါဏိနံ၊
နာဂါနံ အသုရာနဉ္စ, ဒေဝတာနဉ္စ အာလယော။
‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဩသဓော ဝိယ ပါဏိနံ၊
တေဝိဇ္ဇာ ဆဠဘိညာ စ, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတာ။
‘‘အနုသိဋ္ဌာ မဟာဝီရ, တယာ ကာရုဏိကေန တေ၊
ရမန္တိ ဓမ္မရတိယာ, ဝသန္တိ တဝ သာသနေ။
‘‘မိဂရာဇာ ယထာ သီဟော, အဘိနိက္ခမ္မ အာသယာ၊
စတုဒ္ဒိသာနုဝိလောကေတွာ [ဝိလောကေတွာ (သီ။ သျာ။), နုလောကေတွာ (က။)],တိက္ခတ္တုံ အဘိနာဒတိ။
‘‘သဗ္ဗေ မိဂါ ဥတ္တသန္တိ, မိဂရာဇဿ ဂဇ္ဇတော၊
တထာ ဟိ ဇာတိမာ ဧသော, ပသူ တာသေတိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘ဂဇ္ဇတော တေ မဟာဝီရ, ဝသုဓာ သမ္ပကမ္ပတိ၊
ဗောဓနေယျာဝဗုဇ္ဈန္တိ, တသန္တိ မာရကာယိကာ။
‘‘တသန္တိ တိတ္ထိယာ သဗ္ဗေ, နဒတော တေ မဟာမုနိ၊
ကာကာ သေနာဝ ဝိဗ္ဘန္တာ, မိဂရညာ ယထာ မိဂါ။
‘‘ယေ ကေစိ ဂဏိနော လောကေ, သတ္ထာရောတိ ပဝုစ္စရေ၊
ပရမ္ပရာဂတံ ဓမ္မံ, ဒေသေန္တိ ပရိသာယ တေ။
‘‘န ဟေဝံ တွံ မဟာဝီရ, ဓမ္မံ ဒေသေသိ ပါဏိနံ၊
သာမံ သစ္စာနိ ဗုဇ္ဈိတွာ, ကေဝလံ ဗောဓိပက္ခိယံ။
‘‘အာသယာနုသယံ ဉတွာ, ဣန္ဒြိယာနံ ဗလာဗလံ၊
ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ ဝိဒိတွာန, မဟာမေဃောဝ ဂဇ္ဇသိ။
(အပ၊၁၊၃၂။)‘‘စက္ကဝါဠပရိယန္တာ, နိသိန္နာ ပရိသာ ဘဝေ၊
နာနာဒိဋ္ဌီ ဝိစိနန္တာ [ဝိစိန္တေန္တိ (သျာ။), ဝိစိနန္တံ (က။)], ဝိမတိစ္ဆေဒနာယ တံ။
‘‘သဗ္ဗေသံ စိတ္တမညာယ, ဩပမ္မကုသလော မုနိ၊
ဧကံ ပဉှံ ကထေန္တောဝ, ဝိမတိံ ဆိန္ဒသိ [ဆိန္ဒိ (သျာ။ က။)] ပါဏိနံ။
‘‘ဥပတိဿသဒိသေဟေဝ, ဝသုဓာ ပူရိတာ ဘဝေ၊
သဗ္ဗေဝ တေ ပဉ္ဇလိကာ, ကိတ္တယုံ လောကနာယကံ။
‘‘ကပ္ပံ ဝါ တေ ကိတ္တယန္တာ, နာနာဝဏ္ဏေဟိ ကိတ္တယုံ၊
ပရိမေတုံ န သက္ကေယျုံ [န ကပ္ပေယျုံ (သျာ။), န ပပ္ပေယျုံ (က။)], အပ္ပမေယျော တထာဂတော။
‘‘ယထာသကေန ထာမေန, ကိတ္တိတော ဟိ မယာ ဇိနော၊
ကပ္ပကောဋီပိ ကိတ္တေန္တာ, ဧဝမေဝ ပကိတ္တယုံ။
‘‘သစေ ဟိ ကောစိ ဒေဝေါ ဝါ, မနုဿော ဝါ သုသိက္ခိတော၊
ပမေတုံ ပရိကပ္ပေယျ, ဝိဃာတံဝ လဘေယျ သော။
‘‘သာသနေ တေ ပတိဋ္ဌာယ, သကျပုတ္တ မဟာယသ၊
ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘တိတ္ထိယေ သမ္ပမဒ္ဒါမိ, ဝတ္တေမိ ဇိနသာသနံ၊
ဓမ္မသေနာပတိ အဇ္ဇ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ။
‘‘အပရိမေယျေ ကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုခိတ္တော သရဝေဂေါဝ, ကိလေသေ ဈာပယီ မမ [ဈာပယိံ မမ (သျာ။), ဈာပယိံ အဟံ (က။)]။
‘‘ယော ကောစိ မနုဇော ဘာရံ, ဓာရေယျ မတ္ထကေ သဒါ၊
ဘာရေန ဒုက္ခိတော အဿ, ဘာရေဟိ ဘရိတော တထာ။
‘‘ဍယှမာနော တီဟဂ္ဂီဟိ, ဘဝေသု သံသရိံ အဟံ၊
ဘရိတော ဘဝဘာရေန, ဂိရိံ ဥစ္စာရိတော ယထာ။
‘‘ဩရောပိတော စ မေ ဘာရော, ဘဝါ ဥဂ္ဃါဋိတာ မယာ၊
ကရဏီယံ ကတံ သဗ္ဗံ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ။
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ, ဌပေတွာ သကျပုင်္ဂဝံ၊
အဟံ အဂ္ဂေါမှိ ပညာယ, သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
(အပ၊၁၊၃၃။)‘‘သမာဓိမှိ သုကုသလော, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော၊
ဣစ္ဆမာနော စဟံ အဇ္ဇ, သဟဿံ အဘိနိမ္မိနေ။
‘‘အနုပုဗ္ဗဝိဟာရဿ, ဝသီဘူတော မဟာမုနိ၊
ကထေသိ သာသနံ မယှံ, နိရောဓော သယနံ မမ။
‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဒ္ဓံ မေ, သမာဓိကုသလော အဟံ၊
သမ္မပ္ပဓာနာနုယုတ္တော, ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတော။
‘‘သာဝကေန ဟိ ပတ္တဗ္ဗံ, သဗ္ဗမေဝ ကတံ မယာ၊
လောကနာထံ ဌပေတွာန, သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘သမာပတ္တီနံ ကုသလော [သမာပတ္တိနယကုသလော (သီ။)], ဈာနဝိမောက္ခာန ခိပ္ပပဋိလာဘီ၊
ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာရတော, သာဝကဂုဏပါရမိဂတောသ္မိ။
‘‘သာဝကဂုဏေနပိ ဖုဿေန [သာဝကဂုဏဖုဿေန (သျာ။)], ဗုဒ္ဓိယာ ပရိသုတ္တမဘာရဝါ [ပုရိသုတ္တမဂါရဝါ (သျာ။), ပုရိသုတ္တမဘာရဝါ (က။)]၊
ယံ သဒ္ဓါသင်္ဂဟိတံ [သဒ္ဓါယ သင်္ဂဟိတံ (သီ။), သဒ္ဒါသင်္ဂဟိတံ (သျာ။)] စိတ္တံ, သဒါ သဗြဟ္မစာရီသု။
‘‘ဥဒ္ဓတဝိသောဝ သပ္ပေါ, ဆိန္နဝိသာဏောဝ ဥသဘော၊
နိက္ခိတ္တမာနဒပ္ပေါဝ [ဒဗ္ဗောဝ (က။)], ဥပေမိ ဂရုဂါရဝေန ဂဏံ။
‘‘ယဒိ ရူပိနီ ဘဝေယျ, ပညာ မေ ဝသုမတီပိ [ဝသုမတီ (သီ။ က။) ဝသုပတီနံ (သျာ။)] န သမေယျ၊
အနောမဒဿိဿ [အနောမဒဿိ (?)] ဘဂဝတော, ဖလမေတံ ဉာဏထဝနာယ။
‘‘ပဝတ္တိတံ ဓမ္မစက္ကံ, သကျပုတ္တေန တာဒိနာ၊
အနုဝတ္တေမဟံ သမ္မာ, ဉာဏထဝနာယိဒံ ဖလံ။
‘‘မာ မေ ကဒါစိ ပါပိစ္ဆော, ကုသီတော ဟီနဝီရိယော၊
အပ္ပဿုတော အနာဒရော [အနာစာရော (သဗ္ဗတ္ထ) ထေရဂါ။ ၉၈၇ ပဿိတဗ္ဗာ], သမေတော အဟု ကတ္ထစိ။
‘‘ဗဟုဿုတော စ မေဓာဝီ, သီလေသု သုသမာဟိတော၊
စေတောသမထာနုယုတ္တော, အပိ မုဒ္ဓနိ တိဋ္ဌတု။
‘‘တံ ဝေါ ဝဒါမိ ဘဒ္ဒန္တေ, ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊
အပ္ပိစ္ဆာ ဟောထ သန္တုဋ္ဌာ, ဈာယီ ဈာနရတာ သဒါ။
(အပ၊၁၊၃၄။)‘‘ယမဟံ ပဌမံ ဒိသွာ, ဝိရဇော ဝိမလော အဟုံ၊
သော မေ အာစရိယော ဓီရော, အဿဇိ နာမ သာဝကော။
‘‘တဿာဟံ ဝါဟသာ အဇ္ဇ, ဓမ္မသေနာပတီ အဟုံ၊
သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ပတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ယော မေ အာစရိယော အာသိ, အဿဇိ နာမ သာဝကော၊
ယဿံ ဒိသာယံ ဝသတိ, ဥဿီသမှိ ကရောမဟံ။
‘‘မမ ကမ္မံ သရိတွာန, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ မံ။
[ဣမာ ဒွေ ဂါထာယော သျာမပေါတ္ထကေ န သန္တိ]ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ။
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ [ဣမာ ဒွေ ဂါထာရော သျာမပေါတ္ထကေ န သန္တိ]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော [စတဿော စ (သီ။)], ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သာရိပုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၃-၂။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဝိဟာသိ ဟိမဝန္တမှိ, ဒေဝသံဃပုရက္ခတော။
‘‘ဝရုဏော နာမ နာမေန, နာဂရာဇာ အဟံ တဒါ၊
ကာမရူပီ ဝိကုဗ္ဗာမိ, မဟောဒဓိနိဝါသဟံ။
‘‘သင်္ဂဏိယံ ဂဏံ ဟိတွာ, တူရိယံ ပဋ္ဌပေသဟံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ ပရိဝါရေတွာ, ဝါဒေသုံ အစ္ဆရာ တဒါ။
(အပ၊၁၊၃၅။)‘‘ဝဇ္ဇမာနေသု တူရေသု, ဒေဝါ တူရာနိ [တုရိယေသု, ဒေဝါ တုရိယာနိ (သီ။ သျာ။)] ဝဇ္ဇယုံ၊
ဥဘိန္နံ သဒ္ဒံ သုတွာန, ဗုဒ္ဓေါပိ သမ္ပဗုဇ္ဈထ။
‘‘နိမန္တေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, သကံ ဘဝနုပါဂမိံ၊
အာသနံ ပညပေတွာန, ကာလမာရောစယိံ အဟံ။
‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, ပရိဝုတော လောကနာယကော၊
ဩဘာသေန္တော ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဘဝနံ မေ ဥပါဂမိ။
‘‘ဥပဝိဋ္ဌံ မဟာဝီရံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
သဘိက္ခုသံဃံ တပ္ပေသိံ [သန္တပ္ပေသိံ (သျာ။), တပ္ပေမိ (က။)], အန္နပါနေနဟံ တဒါ။
‘‘အနုမောဒိ မဟာဝီရော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော [ယံ သော (က။)] သံဃံ အပူဇေသိ, ဗုဒ္ဓဉ္စ လောကနာယကံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ အဋ္ဌသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘ပဉ္စပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ဘောဂါ အသင်္ခိယာ တဿ, ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တိ တာဝဒေ။
‘‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန [နာမေန (သီ။)], သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘နိရယာ သော စဝိတွာန, မနုဿတံ ဂမိဿတိ၊
ကောလိတော နာမ နာမေန, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, ကုသလမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, ဒုတိယော ဟေဿတိ သာဝကော။
‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ပါပမိတ္တောပနိဿာယ, ကာမရာဂဝသံ ဂတော၊
မာတရံ ပိတရဉ္စာပိ, ဃာတယိံ ဒုဋ္ဌမာနသော။
(အပ၊၁၊၃၆။)‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, နိရယံ အထ မာနုသံ၊
ပါပကမ္မသမင်္ဂိတာ, ဘိန္နသီသော မရာမဟံ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
ဣဓာပိ ဧဒိသော မယှံ, မရဏကာလေ ဘဝိဿတိ။
‘‘ပဝိဝေကမနုယုတ္တော, သမာဓိဘာဝနာရတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဓရဏိမ္ပိ သုဂမ္ဘီရံ, ဗဟလံ ဒုပ္ပဓံသိယံ၊
ဝါမင်္ဂုဋ္ဌေန ခေါဘေယျံ, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘အသ္မိမာနံ န ပဿာမိ, မာနော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သာမဏေရေ ဥပါဒါယ, ဂရုစိတ္တံ ကရောမဟံ။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမဘိနီဟရိံ၊
တာဟံ ဘူမိမနုပ္ပတ္တော, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃-၃။ မဟာကဿပတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, ပူဇံ ကုဗ္ဗန္တိ သတ္ထုနော။
‘‘ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ ဇနတာ, အာမောဒိတပမောဒိတာ၊
တေသု သံဝေဂဇာတေသု, ပီတိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘ဉာတိမိတ္တေ သမာနေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
ပရိနိဗ္ဗုတော မဟာဝီရော, ဟန္ဒ ပူဇံ ကရောမသေ။
‘‘သာဓူတိ တေ ပဋိဿုတွာ, ဘိယျော ဟာသံ ဇနိံသု မေ၊
ဗုဒ္ဓသ္မိံ လောကနာထမှိ, ကာဟာမ ပုညသဉ္စယံ။
(အပ၊၁၊၃၇။)‘‘အဂ္ဃိယံ သုကတံ ကတွာ, သတဟတ္ထသမုဂ္ဂတံ၊
ဒိယဍ္ဎဟတ္ထပတ္ထဋံ, ဝိမာနံ နဘမုဂ္ဂတံ။
‘‘ကတွာန ဟမ္မိယံ တတ္ထ, တာလပန္တီဟိ စိတ္တိတံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, စေတိယံ ပူဇယုတ္တမံ။
‘‘အဂ္ဂိက္ခန္ဓောဝ ဇလိတော, ကိံသုကော ဣဝ [သာလရာဇာဝ (သီ။)] ဖုလ္လိတော၊
ဣန္ဒလဋ္ဌီဝ အာကာသေ, ဩဘာသေတိ စတုဒ္ဒိသာ။
‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကတွာန ကုသလံ ဗဟုံ၊
ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာန, တိဒသံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟိံ, ဒိဗ္ဗယာနမဓိဋ္ဌိတော၊
ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ မယှံ, သတ္တဘူမံ သမုဂ္ဂတံ။
‘‘ကူဋာဂါရသဟဿာနိ, သဗ္ဗသောဏ္ဏမယာ အဟုံ၊
ဇလန္တိ သကတေဇေန, ဒိသာ သဗ္ဗာ ပဘာသယံ။
‘‘သန္တိ အညေပိ နိယျူဟာ, လောဟိတင်္ဂမယာ တဒါ၊
တေပိ ဇောတန္တိ အာဘာယ, သမန္တာ စတုရော ဒိသာ။
‘‘ပုညကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ, ကူဋာဂါရာ သုနိမ္မိတာ၊
မဏိမယာပိ ဇောတန္တိ, ဒိသာ ဒသ [ဒိသောဒိသံ (သျာ။)] သမန္တတော။
‘‘တေသံ ဥဇ္ဇောတမာနာနံ, ဩဘာသော ဝိပုလော အဟု၊
သဗ္ဗေ ဒေဝေ အဘိဘောမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿမှိ, ဥဗ္ဗိဒ္ဓေါ နာမ ခတ္တိယော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, ပထဝိံ အာဝသိံ အဟံ။
‘‘တထေဝ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ, တိံသက္ခတ္တုံ အဟောသဟံ၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါမှိ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စတုဒီပမှိ ဣဿရော၊
တတ္ထာပိ ဘဝနံ မယှံ, ဣန္ဒလဋ္ဌီဝ ဥဂ္ဂတံ။
‘‘အာယာမတော စတုဗ္ဗီသံ, ဝိတ္ထာရေန စ ဒွါဒသ၊
ရမ္မဏံ [ရမ္မကံ (သီ။ သျာ။)] နာမ နဂရံ, ဒဠှပါကာရတောရဏံ။
(အပ၊၁၊၃၈။)‘‘အာယာမတော ပဉ္စသတံ, ဝိတ္ထာရေန တဒဍ္ဎကံ၊
အာကိဏ္ဏံ ဇနကာယေဟိ, တိဒသာနံ ပုရံ ဝိယ။
‘‘ယထာ သူစိဃရေ သူစီ, ပက္ခိတ္တာ ပဏ္ဏဝီသတိ၊
အညမညံ ပဃဋ္ဋေန္တိ, အာကိဏ္ဏံ ဟောတိ လင်္ကတံ [တံ တဒါ (သီ။), သတတာ (သျာ။), သင်္ကရံ (?)]။
‘‘ဧဝမ္ပိ နဂရံ မယှံ, ဟတ္ထိဿရထသံကုလံ၊
မနုဿေဟိ သဒါကိဏ္ဏံ, ရမ္မဏံ နဂရုတ္တမံ။
‘‘တတ္ထ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စ, ပုန ဒေဝတ္တနံ ဂတော [ပုနပိ ဒေဝတင်္ဂတော (က။)]။
ဘဝေ ပစ္ဆိမကေ မယှံ, အဟောသိ ကုလသမ္ပဒါ။
‘‘ဗြာဟ္မညကုလသမ္ဘူတော, မဟာရတနသဉ္စယော၊
အသီတိကောဋိယော ဟိတွာ, ဟိရညဿာပိ ပဗ္ဗဇိံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဟာကဿပတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၃-၄။ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓံ ဘဂဝန္တာဟံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ၊
ဝူပကဋ္ဌံ ဝိဟရန္တံ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, သုမေဓံ လောကနာယကံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမယာစဟံ။
‘‘အနုကမ္ပ မဟာဝီရ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ပဒီပံ တေ ပဒဿာမိ, ရုက္ခမူလမှိ ဈာယတော။
‘‘အဓိဝါသေသိ သော ဓီရော, သယမ္ဘူ ဝဒတံ ဝရော၊
ဒုမေသု ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ, ယန္တံ ယောဇိယဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၃၉။)‘‘သဟဿဝဋ္ဋိံ ပါဒါသိံ, ဗုဒ္ဓဿ လောကဗန္ဓုနော၊
သတ္တာဟံ ပဇ္ဇလိတွာန, ဒီပါ ဝူပသမိံသု မေ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, ဝိမာနမုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဥပပန္နဿ ဒေဝတ္တံ, ဗျမှံ အာသိ သုနိမ္မိတံ၊
သမန္တတော ပဇ္ဇလတိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သမန္တာ ယောဇနသတံ, ဝိရောစေသိမဟံ တဒါ၊
သဗ္ဗေ ဒေဝေ အဘိဘောမိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိံသကပ္ပါနိ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
န မံ ကေစီတိမညန္တိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဋ္ဌဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ဒိဝါ ရတ္တိဉ္စ ပဿာမိ, သမန္တာ ယောဇနံ တဒါ။
‘‘သဟဿလောကံ ဉာဏေန, ပဿာမိ သတ္ထု သာသနေ၊
ဒိဗ္ဗစက္ခုမနုပ္ပတ္တော, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, တိံသကပ္ပသဟဿိတော၊
တဿ ဒီပေါ မယာ ဒိန္နော, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အနုရုဒ္ဓတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၃-၅။ ပုဏ္ဏမန္တာဏိပုတ္တတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
ပုရက္ခတောမှိ သိဿေဟိ, ဥပဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေသိ, သင်္ခိတ္တေန မဟာမုနိ။
(အပ၊၁၊၄၀။)‘‘တာဟံ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, အဘိဝါဒေတွာန သတ္ထုနော၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ပက္ကမိံ [ပက္ကာမိံ (သီ။ သျာ။)] ဒက္ခိဏာမုခေါ။
‘‘သင်္ခိတ္တေန သုဏိတွာန, ဝိတ္ထာရေန အဘာသယိံ [အဒေသယိံ (သီ။ သျာ။)]၊
သဗ္ဗေ သိဿာ အတ္တမနာ, သုတွာန မမ ဘာသတော၊
သကံ ဒိဋ္ဌိံ ဝိနောဒေတွာ, ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒယုံ။
‘‘သင်္ခိတ္တေနပိ ဒေသေမိ, ဝိတ္ထာရေန တထေဝဟံ [ဒေသေသိံ ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသယိံ (က။)]၊
အဘိဓမ္မနယညူဟံ, ကထာဝတ္ထုဝိသုဒ္ဓိယာ၊
သဗ္ဗေသံ ဝိညာပေတွာန, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဣတော ပဉ္စသတေ ကပ္ပေ, စတုရော သုပ္ပကာသကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စတုဒီပမှိ ဣဿရာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုဏ္ဏမန္တာဏိပုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၃-၆။ ဥပါလိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, သုဇာတော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
အသီတိကောဋိနိစယော, ပဟူတဓနဓညဝါ။
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ, သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘ပရိဗ္ဗာဇာ ဧကသိခါ [ဧကဘိက္ခာ (က။)], ဂေါတမာ ဗုဒ္ဓသာဝကာ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ]။
စရကာ တာပသာ စေဝ, စရန္တိ မဟိယာ တဒါ။
‘‘တေပိ မံ ပရိဝါရေန္တိ, ဗြာဟ္မဏော ဝိဿုတော ဣတိ၊
ဗဟုဇ္ဇနော မံ ပူဇေတိ, နာဟံ ပူဇေမိ ကိဉ္စနံ။
(အပ၊၁၊၄၁။)‘‘ပူဇာရဟံ န ပဿာမိ, မာနတ္ထဒ္ဓေါ အဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓေါတိ ဝစနံ နတ္ထိ, တာဝ နုပ္ပဇ္ဇတေ ဇိနော။
‘‘အစ္စယေန အဟောရတ္တံ, ပဒုမုတ္တရနာမကော [နာယကော (သီ။ သျာ။)]၊
သဗ္ဗံ တမံ ဝိနောဒေတွာ, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ။
‘‘ဝိတ္ထာရိကေ ဗာဟုဇညေ, ပုထုဘူတေ စ သာသနေ၊
ဥပါဂမိ တဒါ ဗုဒ္ဓေါ, နဂရံ ဟံသသဝှယံ။
‘‘ပိတု အတ္ထာယ သော ဗုဒ္ဓေါ, ဓမ္မံ ဒေသေသိ စက္ခုမာ၊
တေန ကာလေန ပရိသာ, သမန္တာ ယောဇနံ တဒါ။
‘‘သမ္မတော မနုဇာနံ သော, သုနန္ဒော နာမ တာပသော၊
ယာဝတာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ပုပ္ဖေဟစ္ဆာဒယီ တဒါ။
‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တေ, သေဋ္ဌေ စ [ဟေဋ္ဌာ စ (က။)] ပုပ္ဖမဏ္ဍပေ၊
ကောဋိသတသဟဿာနံ, ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။
‘‘သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, ဝဿေတွာ ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော၊
အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ ပတ္တေ, သုနန္ဒံ ကိတ္တယီ ဇိနော။
‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, သံသရန္တော အယံ ဘဝေ၊
သဗ္ဗေသံ ပဝရော ဟုတွာ, ဘဝေသု သံသရိဿတိ။
‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
မန္တာဏိပုတ္တော ပုဏ္ဏောတိ, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘ဧဝံ ကိတ္တယိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သုနန္ဒံ တာပသံ တဒါ၊
ဟာသယန္တော ဇနံ သဗ္ဗံ, ဒဿယန္တော သကံ ဗလံ။
‘‘ကတဉ္ဇလီ နမဿန္တိ, သုနန္ဒံ တာပသံ ဇနာ၊
ဗုဒ္ဓေ ကာရံ ကရိတွာန, သောဓေသိ ဂတိမတ္တနော။
‘‘တတ္ထ မေ အဟု သင်္ကပ္ပေါ, သုတွာန မုနိနော ဝစံ၊
အဟမ္ပိ ကာရံ ကဿာမိ, ယထာ ပဿာမိ ဂေါတမံ။
(အပ၊၁၊၄၂။)‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, ကိရိယံ စိန္တယိံ မမ၊
ကျာဟံ ကမ္မံ အာစရာမိ, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။
‘‘အယဉ္စ ပါဌိကော ဘိက္ခု, သဗ္ဗပါဌိဿ သာသနေ၊
ဝိနယေ အဂ္ဂနိက္ခိတ္တော, တံ ဌာနံ ပတ္ထယေ အဟံ။
‘‘ဣဒံ မေ အမိတံ ဘောဂံ, အက္ခောဘံ သာဂရူပမံ၊
တေန ဘောဂေန ဗုဒ္ဓဿ, အာရာမံ မာပယေ အဟံ။
‘‘သောဘနံ နာမ အာရာမံ, နဂရဿ ပုရတ္ထတော၊
ကိဏိတွာ [ကီတွာ (သီ။), ကိတွာ (က။)] သတသဟဿေန, သံဃာရာမံ အမာပယိံ။
‘‘ကူဋာဂါရေ စ ပါသာဒေ, မဏ္ဍပေ ဟမ္မိယေ ဂုဟာ၊
စင်္ကမေ သုကတေ ကတွာ, သံဃာရာမံ အမာပယိံ။
‘‘ဇန္တာဃရံ အဂ္ဂိသာလံ, အထော ဥဒကမာဠကံ၊
နှာနဃရံ မာပယိတွာ, ဘိက္ခုသံဃဿဒါသဟံ။
‘‘အာသန္ဒိယော ပီဌကေ စ, ပရိဘောဂေ စ ဘာဇနေ၊
အာရာမိကဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ, သဗ္ဗမေတံ အဒါသဟံ။
‘‘အာရက္ခံ ပဋ္ဌပေတွာန, ပါကာရံ ကာရယိံ ဒဠှံ၊
မာ နံ ကောစိ ဝိဟေဌေသိ, သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။
‘‘သတသဟဿေနာဝါသံ [အာဝါသံ သတသဟဿေန (သီ။), အာဝါသေ သတသဟဿေ (သျာ။)], သံဃာရာမေ အမာပယိံ၊
ဝေပုလ္လံ တံ မာပယိတွာ [ဝေပုလ္လတံ ပါပယိတွာ (သီ။)], သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပနာမယိံ။
‘‘နိဋ္ဌာပိတော မယာရာမော, သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ၊
နိယျာဒေဿာမိ တံ ဝီရ [တေ ဝီရ (သီ။), တံ ဓီရ (သျာ။)], အဓိဝါသေဟိ စက္ခုမ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, အဓိဝါသေသိ နာယကော။
‘‘အဓိဝါသနမညာယ, သဗ္ဗညုဿ မဟေသိနော၊
ဘောဇနံ ပဋိယာဒေတွာ, ကာလမာရောစယိံ အဟံ။
‘‘အာရောစိတမှိ ကာလမှိ, ပဒုမုတ္တရနာယကော၊
ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, အာရာမံ မေ ဥပါဂမိ။
(အပ၊၁၊၄၃။)‘‘နိသိန္နံ ကာလမညာယ, အန္နပါနေန တပ္ပယိံ၊
ဘုတ္တာဝိံ ကာလမညာယ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘ကီတော သတသဟဿေန, တတ္တကေနေဝ ကာရိတော၊
သောဘနော နာမ အာရာမော, သမ္ပဋိစ္ဆ တုဝံ မုနိ။
‘‘ဣမိနာရာမဒါနေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနောဟံ, လဘာမိ မမ ပတ္ထိတံ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သံဃာရာမံ သုမာပိတံ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘ယော သော ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိ, သံဃာရာမံ သုမာပိတံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, သံဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သဋ္ဌိ တူရသဟဿာနိ [တုရိယသဟဿာနိ (သီ။ သျာ။)], ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, သံဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဆဠသီတိသဟဿာနိ, နာရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, သံဃာရာမဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘ဒေဝရာဇေန ပတ္တဗ္ဗံ, သဗ္ဗံ ပဋိလဘိဿတိ၊
အနူနဘောဂေါ ဟုတွာန, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၄၄။)‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ဥပါလိ နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘ဝိနယေ ပါရမိံ ပတွာ, ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒေါ၊
ဇိနသာသနံ ဓာရေန္တော, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ။
‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ။
‘‘အပရိမေယျုပါဒါယ, ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော။
‘‘ယထာ သူလာဝုတော ပေါသော, ရာဇဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော၊
သူလေ သာတံ အဝိန္ဒန္တော, ပရိမုတ္တိံဝ ဣစ္ဆတိ။
‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, ဘဝဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော၊
ကမ္မသူလာဝုတော သန္တော, ပိပါသာဝေဒနဋ္ဋိတော။
‘‘ဘဝေ သာတံ န ဝိန္ဒာမိ, ဍယှန္တော တီဟိ အဂ္ဂိဘိ၊
ပရိမုတ္တိံ ဂဝေသာမိ, ယထာပိ ရာဇဒဏ္ဍိတော။
‘‘ယထာ ဝိသာဒေါ ပုရိသော, ဝိသေန ပရိပီဠိတော၊
အဂဒံ သော ဂဝေသေယျ, ဝိသဃာတာယုပါလနံ [ဝိသဃာတာယုပါယနံ (သျာ။ က။)]။
‘‘ဂဝေသမာနော ပဿေယျ, အဂဒံ ဝိသဃာတကံ၊
တံ ပိဝိတွာ သုခီ အဿ, ဝိသမှာ ပရိမုတ္တိယာ။
‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, ယထာ ဝိသဟတော နရော၊
သမ္ပီဠိတော အဝိဇ္ဇာယ, သဒ္ဓမ္မာဂဒမေသဟံ။
‘‘ဓမ္မာဂဒံ ဂဝေသန္တော, အဒ္ဒက္ခိံ သကျသာသနံ၊
အဂ္ဂံ သဗ္ဗောသဓာနံ တံ, သဗ္ဗသလ္လဝိနောဒနံ။
‘‘ဓမ္မောသဓံ ပိဝိတွာန, ဝိသံ သဗ္ဗံ သမူဟနိံ၊
အဇရာမရံ သီတိဘာဝံ, နိဗ္ဗာနံ ဖဿယိံ အဟံ။
‘‘ယထာ ဘူတဋ္ဋိတော ပေါသော, ဘူတဂ္ဂါဟေန ပီဠိတော၊
ဘူတဝေဇ္ဇံ ဂဝေသေယျ, ဘူတသ္မာ ပရိမုတ္တိယာ။
(အပ၊၁၊၄၅။)‘‘ဂဝေသမာနော ပဿေယျ, ဘူတဝိဇ္ဇာသု ကောဝိဒံ၊
တဿ သော ဝိဟနေ ဘူတံ, သမူလဉ္စ ဝိနာသယေ။
‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, တမဂ္ဂါဟေန ပီဠိတော၊
ဉာဏာလောကံ ဂဝေသာမိ, တမတော ပရိမုတ္တိယာ။
‘‘အထဒ္ဒသံ သကျမုနိံ, ကိလေသတမသောဓနံ၊
သော မေ တမံ ဝိနောဒေသိ, ဘူတဝေဇ္ဇောဝ ဘူတကံ။
‘‘သံသာရသောတံ သဉ္ဆိန္ဒိံ, တဏှာသောတံ နိဝါရယိံ၊
ဘဝံ ဥဂ္ဃါဋယိံ သဗ္ဗံ, ဘူတဝေဇ္ဇောဝ မူလတော။
‘‘ဂရုဠော ယထာ ဩပတတိ, ပန္နဂံ ဘက္ခမတ္တနော၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, ဝိက္ခောဘေတိ မဟာသရံ။
‘‘ပန္နဂံ သော ဂဟေတွာန, အဓောသီသံ ဝိဟေဌယံ၊
အာဒါယ သော ပက္ကမတိ, ယေနကာမံ ဝိဟင်္ဂမော။
‘‘တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, ယထာပိ ဂရုဠော ဗလီ၊
အသင်္ခတံ ဂဝေသန္တော, ဒေါသေ ဝိက္ခာလယိံ အဟံ။
‘‘ဒိဋ္ဌော အဟံ ဓမ္မဝရံ, သန္တိပဒမနုတ္တရံ၊
အာဒါယ ဝိဟရာမေတံ, ဂရုဠော ပန္နဂံ ယထာ။
‘‘အာသာဝတီ နာမ လတာ, ဇာတာ စိတ္တလတာဝနေ၊
တဿာ ဝဿသဟဿေန, ဧကံ နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလံ။
‘‘တံ ဒေဝါ ပယိရုပါသန္တိ, တာဝဒူရဖလေ သတိ၊
ဒေဝါနံ သာ ပိယာ ဧဝံ, အာသာဝတီ လတုတ္တမာ။
‘‘သတသဟဿုပါဒါယ, တာဟံ ပရိစရေ မုနိ၊
သာယံ ပါတံ နမဿာမိ, ဒေဝါ အာသာဝတိံ ယထာ။
‘‘အဝဉ္ဈာ ပါရိစရိယာ, အမောဃာ စ နမဿနာ၊
ဒူရာဂတမ္ပိ မံ သန္တံ, ခဏောယံ န ဝိရာဓယိ။
‘‘ပဋိသန္ဓိံ န ပဿာမိ, ဝိစိနန္တော ဘဝေ အဟံ၊
နိရူပဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော [ဝိပ္ပယုတ္တော (က။)], ဥပသန္တော စရာမဟံ။
(အပ၊၁၊၄၆။)‘‘ယထာပိ ပဒုမံ နာမ, သူရိယရံသေန ပုပ္ဖတိ၊
တထေဝါဟံ မဟာဝီရ, ဗုဒ္ဓရံသေန ပုပ္ဖိတော။
‘‘ယထာ ဗလာကယောနိမှိ, န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော [ပုမာ (သီ။ သျာ။)] သဒါ၊
မေဃေသု ဂဇ္ဇမာနေသု, ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ တာ သဒါ။
‘‘စိရမ္ပိ ဂဗ္ဘံ ဓာရေန္တိ, ယာဝ မေဃော န ဂဇ္ဇတိ၊
ဘာရတော ပရိမုစ္စန္တိ, ယဒါ မေဃော ပဝဿတိ။
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, ဓမ္မမေဃေန ဂဇ္ဇတော၊
သဒ္ဒေန ဓမ္မမေဃဿ, ဓမ္မဂဗ္ဘံ အဂဏှဟံ။
သတသဟဿုပါဒါယ, ပုညဂဗ္ဘံ ဓရေမဟံ၊
နပ္ပမုစ္စာမိ ဘာရတော, ဓမ္မမေဃော န ဂဇ္ဇတိ။
‘‘ယဒါ တုဝံ သကျမုနိ, ရမ္မေ ကပိလဝတ္ထဝေ၊
ဂဇ္ဇသိ ဓမ္မမေဃေန, ဘာရတော ပရိမုစ္စဟံ။
‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ, တထာပ္ပဏိဟိတမ္ပိ စ၊
စတုရော စ ဖလေ သဗ္ဗေ, ဓမ္မေဝံ ဝိဇနယိံ [ဝိဇဋယိံ (က။) ဗလာကာနံ ဝိဇာယနူပမာယ သံသန္ဒေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော] အဟံ။
ဒုတိယဘာဏဝါရံ။
‘‘အပရိမေယျုပါဒါယ, ပတ္ထေမိ တဝ သာသနံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, သန္တိပဒမနုတ္တရံ။
‘‘ဝိနယေ ပါရမိံ ပတ္တော, ယထာပိ ပါဌိကော ဣသိ၊
န မေ သမသမော အတ္ထိ, ဓာရေမိ သာသနံ အဟံ။
‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ စာပိ, တိကစ္ဆေဒေ စ ပဉ္စကေ [ပဉ္စမေ (သီ။)]၊
ဧတ္ထ မေ ဝိမတိ နတ္ထိ, အက္ခရေ ဗျဉ္ဇနေပိ ဝါ။
‘‘နိဂ္ဂဟေ ပဋိကမ္မေ စ, ဌာနာဌာနေ စ ကောဝိဒေါ၊
ဩသာရဏေ ဝုဋ္ဌာပနေ, သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘ဝိနယေ ခန္ဓကေ ဝါပိ, နိက္ခိပိတွာ ပဒံ အဟံ၊
ဥဘတော ဝိနိဝေဌေတွာ, ရသတော ဩသရေယျဟံ။
(အပ၊၁၊၄၇။)‘‘နိရုတ္တိယာ သုကုသလော, အတ္ထာနတ္ထေ စ ကောဝိဒေါ၊
အနညာတံ မယာ နတ္ထိ, ဧကဂ္ဂေါ သတ္ထု သာသနေ။
‘‘ရူပဒက္ခော [ရူပရက္ခော (?) မိလိန္ဒပဉှော ဓမ္မနဂရာဓိကာရေ ပဿိတဗ္ဗံ] အဟံ အဇ္ဇ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ၊
ကင်္ခံ သဗ္ဗံ ဝိနောဒေမိ, ဆိန္ဒာမိ သဗ္ဗသံသယံ။
‘‘ပဒံ အနုပဒဉ္စာပိ, အက္ခရဉ္စာပိ ဗျဉ္ဇနံ၊
နိဒါနေ ပရိယောသာနေ, သဗ္ဗတ္ထ ကောဝိဒေါ အဟံ။
‘‘ယထာပိ ရာဇာ ဗလဝါ, နိဂ္ဂဏှိတွာ ပရန္တပေ၊
ဝိဇိနိတွာန သင်္ဂါမံ, နဂရံ တတ္ထ မာပယေ။
‘‘ပါကာရံ ပရိခဉ္စာပိ, ဧသိကံ ဒွါရကောဋ္ဌကံ၊
အဋ္ဋာလကေ စ ဝိဝိဓေ, ကာရယေ နဂရေ ဗဟူ။
‘‘သိင်္ဃာဋကံ စစ္စရဉ္စ, သုဝိဘတ္တန္တရာပဏံ၊
ကာရယေယျ သဘံ တတ္ထ, အတ္ထာနတ္ထဝိနိစ္ဆယံ။
‘‘နိဂ္ဃါတတ္ထံ အမိတ္တာနံ, ဆိဒ္ဒါဆိဒ္ဒဉ္စ ဇာနိတုံ၊
ဗလကာယဿ ရက္ခာယ, သေနာပစ္စံ ဌပေတိ [ထပေသိ (က။)] သော။
‘‘အာရက္ခတ္ထာယ ဘဏ္ဍဿ, နိဓာနကုသလံ နရံ၊
မာ မေ ဘဏ္ဍံ ဝိနဿီတိ, ဘဏ္ဍရက္ခံ ဌပေတိ သော။
‘‘မမတ္တော [မာမကော (သီ။), သမဂ္ဂေါ (သျာ။)]
ဟောတိ ယော ရညော, ဝုဒ္ဓိံ ယဿ စ ဣစ္ဆတိ။
တဿာဓိကရဏံ ဒေတိ, မိတ္တဿ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘ဥပ္ပါတေသု နိမိတ္တေသု, လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒံ၊
အဇ္ဈာယကံ မန္တဓရံ, ပေါရောဟိစ္စေ ဌပေတိ သော။
‘‘ဧတေဟင်္ဂေဟိ သမ္ပန္နော, ခတ္တိယောတိ ပဝုစ္စတိ၊
သဒါ ရက္ခန္တိ ရာဇာနံ, စက္ကဝါကောဝ ဒုက္ခိတံ။
‘‘တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဟတာမိတ္တောဝ ခတ္တိယော၊
သဒေဝကဿ လောကဿ, ဓမ္မရာဇာတိ ဝုစ္စတိ။
‘‘တိတ္ထိယေ နိဟနိတွာန [နီဟရိတွာန (သျာ။ က။)], မာရဉ္စာပိ သသေနကံ၊
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ, ဓမ္မနဂရံ အမာပယိ။
(အပ၊၁၊၄၈။)‘‘သီလံ ပါကာရကံ တတ္ထ, ဉာဏံ တေ ဒွါရကောဋ္ဌကံ၊
သဒ္ဓါ တေ ဧသိကာ ဝီရ, ဒွါရပါလော စ သံဝရော။
‘‘သတိပဋ္ဌာနမဋ္ဋာလံ, ပညာ တေ စစ္စရံ မုနေ၊
ဣဒ္ဓိပါဒဉ္စ သိင်္ဃာဋံ, ဓမ္မဝီထိ သုမာပိတာ။
‘‘သုတ္တန္တံ အဘိဓမ္မဉ္စ, ဝိနယဉ္စာပိ ကေဝလံ၊
နဝင်္ဂံ ဗုဒ္ဓဝစနံ, ဧသာ ဓမ္မသဘာ တဝ။
‘‘သုညတံ အနိမိတ္တဉ္စ, ဝိဟာရဉ္စပ္ပဏီဟိတံ၊
အာနေဉ္ဇဉ္စ နိရောဓော စ, ဧသာ ဓမ္မကုဋီ တဝ။
‘‘ပညာယ အဂ္ဂေါ နိက္ခိတ္တော [အဂ္ဂနိက္ခိတ္တော (သီ။)], ပဋိဘာနေ စ ကောဝိဒေါ၊
သာရိပုတ္တောတိ နာမေန, ဓမ္မသေနာပတီ တဝ။
‘‘စုတူပပါတကုသလော, ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိံ ဂတော၊
ကောလိတော နာမ နာမေန, ပေါရောဟိစ္စော တဝံ မုနေ။
‘‘ပေါရာဏကဝံသဓရော, ဥဂ္ဂတေဇော ဒုရာသဒေါ၊
ဓုတဝါဒီဂုဏေနဂ္ဂေါ, အက္ခဒဿော တဝံ မုနေ။
‘‘ဗဟုဿုတော ဓမ္မဓရော, သဗ္ဗပါဌီ စ သာသနေ၊
အာနန္ဒော နာမ နာမေန, ဓမ္မာရက္ခော [ဓမ္မရက္ခော (သျာ။)] တဝံ မုနေ။
‘‘ဧတေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမ္မ, ပမေသိ ဘဂဝါ မမံ၊
ဝိနိစ္ဆယံ မေ ပါဒါသိ, ဝိနယေ ဝိညုဒေသိတံ။
‘‘ယော ကောစိ ဝိနယေ ပဉှံ, ပုစ္ဆတိ ဗုဒ္ဓသာဝကော၊
တတ္ထ မေ စိန္တနာ နတ္ထိ, တညေဝတ္ထံ ကထေမဟံ။
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓခေတ္တမှိ, ဌပေတွာ တံ မဟာမုနိ၊
ဝိနယေ မာဒိသော နတ္ထိ, ကုတော ဘိယျော ဘဝိဿတိ။
‘‘ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧဝံ ဂဇ္ဇတိ ဂေါတမော၊
ဥပါလိဿ သမော နတ္ထိ, ဝိနယေ ခန္ဓကေသု စ။
‘‘ယာဝတာ ဗုဒ္ဓဘဏိတံ, နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ၊
ဝိနယောဂဓံ တံ [ဝိနယောဂဓိတံ (သီ။ အဋ္ဌ။), ဝိနယေ ကထိတံ (သျာ။)] သဗ္ဗံ,ဝိနယမူလပဿိနော [ဝိနယံ မူလန္တိ ပဿတော (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၄၉။)‘‘မမ ကမ္မံ သရိတွာန, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘သတသဟဿုပါဒါယ, ဣမံ ဌာနံ အပတ္ထယိံ၊
သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, ဝိနယေ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘သကျာနံ နန္ဒိဇနနော, ကပ္ပကော အာသဟံ ပုရေ၊
ဝိဇဟိတွာန တံ ဇာတိံ, ပုတ္တော ဇာတော မဟေသိနော။
‘‘ဣတော ဒုတိယကေ ကပ္ပေ, အဉ္ဇသော နာမ ခတ္တိယော၊
အနန္တတေဇော အမိတယသော, ဘူမိပါလော မဟဒ္ဓနော။
‘‘တဿ ရညော အဟံ ပုတ္တော, စန္ဒနော နာမ ခတ္တိယော၊
ဇာတိမဒေနုပတ္ထဒ္ဓေါ, ယသဘောဂမဒေန စ။
‘‘နာဂသတသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
တိဓာပဘိန္နာ မာတင်္ဂါ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘သဗလေဟိ ပရေတောဟံ, ဥယျာနံ ဂန္တုကာမကော၊
အာရုယှ သိရိကံ နာဂံ, နဂရာ နိက္ခမိံ တဒါ။
‘‘စရဏေန စ သမ္ပန္နော, ဂုတ္တဒွါရော သုသံဝုတော၊
ဒေဝလော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာဂစ္ဆိ ပုရတော မမ။
‘‘ပေသေတွာ သိရိကံ နာဂံ, ဗုဒ္ဓံ အာသာဒယိံ တဒါ၊
တတော သဉ္ဇာတကောပေါ သော [ဇာတကောပေါဝ (သျာ။)], နာဂေါ နုဒ္ဓရတေ ပဒံ။
‘‘နာဂံ ရုဏ္ဏမနံ [ရုဋ္ဌမနံ (ပီ။ အဋ္ဌ။), ဒုဋ္ဌမနံ (သီ။ အဋ္ဌ။), ရုဒ္ဓပဒံ (?)] ဒိသွာ, ဗုဒ္ဓေ ကောဓံ အကာသဟံ၊
ဝိဟေသယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဥယျာနံ အဂမာသဟံ။
‘‘သာတံ တတ္ထ န ဝိန္ဒာမိ, သိရော ပဇ္ဇလိတော ယထာ၊
ပရိဠာဟေန ဍယှာမိ, မစ္ဆောဝ ဗဠိသာဒကော။
‘‘သသာဂရန္တာ ပထဝီ, အာဒိတ္တာ ဝိယ ဟောတိ မေ၊
ပိတု သန္တိကုပါဂမ္မ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘အာသီဝိသံဝ ကုပိတံ, အဂ္ဂိက္ခန္ဓံဝ အာဂတံ၊
မတ္တံဝ ကုဉ္ဇရံ ဒန္တိံ, ယံ သယမ္ဘုမသာဒယိံ။
(အပ၊၁၊၅၀။)‘‘အာသာဒိတော မယာ ဗုဒ္ဓေါ, ဃောရော ဥဂ္ဂတပေါ ဇိနော၊
ပုရာ သဗ္ဗေ ဝိနဿာမ, ခမာပေဿာမ တံ မုနိံ။
‘‘နော စေ တံ နိဇ္ဈာပေဿာမ, အတ္တဒန္တံ သမာဟိတံ၊
ဩရေန သတ္တဒိဝသာ, ရဋ္ဌံ မေ ဝိဓမိဿတိ။
‘‘သုမေခလော ကောသိယော စ, သိဂ္ဂဝေါ စာပိ သတ္တကော [သတ္တုကော (သီ။)]၊
အာသာဒယိတွာ ဣသယော, ဒုဂ္ဂတာ တေ သရဋ္ဌကာ။
‘‘ယဒါ ကုပ္ပန္တိ ဣသယော, သညတာ ဗြဟ္မစာရိနော၊
သဒေဝကံ ဝိနာသေန္တိ, သသာဂရံ သပဗ္ဗတံ။
‘‘တိယောဇနသဟဿမှိ, ပုရိသေ သန္နိပါတယိံ၊
အစ္စယံ ဒေသနတ္ထာယ, သယမ္ဘုံ ဥပသင်္ကမိံ။
‘‘အလ္လဝတ္ထာ အလ္လသိရာ, သဗ္ဗေဝ ပဉ္ဇလီကတာ၊
ဗုဒ္ဓဿ ပါဒေ နိပတိတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝုံ [မဗြဝိံ (က။)]။
‘‘ခမဿု တွံ မဟာဝီရ, အဘိယာစတိ တံ ဇနော၊
ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေဟိ, မာ နော ရဋ္ဌံ ဝိနာသယ။
‘‘သဒေဝမာနုသာ သဗ္ဗေ, သဒါနဝါ သရက္ခသာ၊
အယောမယေန ကုဋေန, သိရံ ဘိန္ဒေယျု မေ သဒါ။
‘‘ဒကေ [ဥဒကေ (သီ။ သျာ။)] အဂ္ဂိ န သဏ္ဌာတိ, ဗီဇံ သေလေ န ရူဟတိ၊
အဂဒေ ကိမိ န သဏ္ဌာတိ, ကောပေါ ဗုဒ္ဓေ န ဇာယတိ။
‘‘ယထာ စ ဘူမိ အစလာ, အပ္ပမေယျော စ သာဂရော၊
အနန္တကော စ အာကာသော, ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ အခေါဘိယာ။
‘‘သဒါ ခန္တာ မဟာဝီရာ, ခမိတာ စ တပဿိနော၊
ခန္တာနံ ခမိတာနဉ္စ, ဂမနံ တံ [ဝေါ (သျာ။)] န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ပရိဠာဟံ ဝိနောဒယံ၊
မဟာဇနဿ ပုရတော, နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမိ တဒါ။
‘‘တေန ကမ္မေနဟံ ဝီရ, ဟီနတ္တံ အဇ္ဈုပါဂတော၊
သမတိက္ကမ္မ တံ ဇာတိံ, ပါဝိသိံ အဘယံ ပုရံ။
(အပ၊၁၊၅၁။)‘‘တဒါပိ မံ မဟာဝီရ, ဍယှမာနံ သုသဏ္ဌိတံ၊
ပရိဠာဟံ ဝိနောဒေသိ, သယမ္ဘုဉ္စ ခမာပယိံ။
‘‘အဇ္ဇာပိ မံ မဟာဝီရ, ဍယှမာနံ တိဟဂ္ဂိဘိ၊
နိဗ္ဗာပေသိ တယော အဂ္ဂီ, သီတိဘာဝဉ္စ ပါပယိံ [ပါပယီ (သီ။)]။
ယေသံ သောတာဝဓာနတ္ထိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော၊
အတ္ထံ တုမှံ ပဝက္ခာမိ, ယထာ ဒိဋ္ဌံ ပဒံ မမ။
‘‘သယမ္ဘုံ တံ ဝိမာနေတွာ, သန္တစိတ္တံ သမာဟိတံ၊
တေန ကမ္မေနဟံ အဇ္ဇ, ဇာတောမှိ နီစယောနိယံ။
‘‘မာ ဝေါ ခဏံ ဝိရာဓေထ, ခဏာတီတာ ဟိ သောစရေ၊
သဒတ္ထေ ဝါယမေယျာထ, ခဏော ဝေါ ပဋိပါဒိတော။
‘‘ဧကစ္စာနဉ္စ ဝမနံ, ဧကစ္စာနံ ဝိရေစနံ၊
ဝိသံ ဟလာဟလံ ဧကေ, ဧကစ္စာနဉ္စ ဩသဓံ။
‘‘ဝမနံ ပဋိပန္နာနံ, ဖလဋ္ဌာနံ ဝိရေစနံ၊
ဩသဓံ ဖလလာဘီနံ, ပုညက္ခေတ္တံ ဂဝေသိနံ။
‘‘သာသနေန ဝိရုဒ္ဓါနံ, ဝိသံ ဟလာဟလံ ယထာ၊
အာသီဝိသော ဒိဋ္ဌဝိသော [ဒဋ္ဌဝိသော (သျာ။ အဋ္ဌ။)], ဧဝံ ဈာပေတိ တံ နရံ။
‘‘သကိံ ပီတံ ဟလာဟလံ, ဥပရုန္ဓတိ ဇီဝိတံ၊
သာသနေန ဝိရုဇ္ဈိတွာ, ကပ္ပကောဋိမှိ ဍယှတိ။
‘‘ခန္တိယာ အဝိဟိံသာယ, မေတ္တစိတ္တဝတာယ စ၊
သဒေဝကံ သော တာရတိ, တသ္မာ တေ အဝိရာဓိယာ [အဝိရောဓိယော (သီ။), တေ အဝိရောဓိယာ (သျာ။)]။
‘‘လာဘာလာဘေ န သဇ္ဇန္တိ, သမ္မာနနဝိမာနနေ၊
ပထဝီသဒိသာ ဗုဒ္ဓါ, တသ္မာ တေ န ဝိရာဓိယာ [တေ န ဝိရောဓိယာ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘ဒေဝဒတ္တေ စ ဝဓကေ, စောရေ အင်္ဂုလိမာလကေ၊
ရာဟုလေ ဓနပါလေ စ, သဗ္ဗေသံ သမကော မုနိ။
‘‘ဧတေသံ ပဋိဃော နတ္ထိ, ရာဂေါမေသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သဗ္ဗေသံ သမကော ဗုဒ္ဓေါ, ဝဓကဿောရသဿ စ။
(အပ၊၁၊၅၂။)‘‘ပန္ထေ ဒိသွာန ကာသာဝံ, ဆဍ္ဍိတံ မီဠှမက္ခိတံ၊
သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, ဝန္ဒိတဗ္ဗံ ဣသိဒ္ဓဇံ။
‘‘အဗ္ဘတီတာ စ ယေ ဗုဒ္ဓါ, ဝတ္တမာနာ အနာဂတာ၊
ဓဇေနာနေန သုဇ္ဈန္တိ, တသ္မာ ဧတေ နမဿိယာ။
‘‘သတ္ထုကပ္ပံ သုဝိနယံ, ဓာရေမိ ဟဒယေနဟံ၊
နမဿမာနော ဝိနယံ, ဝိဟရိဿာမိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘ဝိနယော အာသယော မယှံ, ဝိနယော ဌာနစင်္ကမံ၊
ကပ္ပေမိ ဝိနယေ ဝါသံ, ဝိနယော မမ ဂေါစရော။
‘‘ဝိနယေ ပါရမိပ္ပတ္တော, သမထေ စာပိ ကောဝိဒေါ၊
ဥပါလိ တံ မဟာဝီရ, ပါဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော။
‘‘သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ, ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊
နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပါလိ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပါလိတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၃-၇။ အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ ဝိနာယကံ၊
ဗုဒ္ဓဘူမိမနုပ္ပတ္တံ, ပဌမံ အဒ္ဒသံ အဟံ။
‘‘ယာဝတာ ဗောဓိယာ မူလေ, ယက္ခာ သဗ္ဗေ သမာဂတာ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ ပရိဝါရေတွာ, ဝန္ဒန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။
(အပ၊၁၊၅၃။)‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ တုဋ္ဌမနာ, အာကာသေ သဉ္စရန္တိ တေ၊
ဗုဒ္ဓေါ အယံ အနုပ္ပတ္တော, အန္ဓကာရတမောနုဒေါ။
‘‘တေသံ ဟာသပရေတာနံ, မဟာနာဒေါ အဝတ္တထ၊
ကိလေသေ ဈာပယိဿာမ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဒေဝါနံ ဂိရမညာယ, ဝါစာသဘိမုဒီရိဟံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အာဒိဘိက္ခမဒါသဟံ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
ဒေဝသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘သတ္တာဟံ အဘိနိက္ခမ္မ, ဗောဓိံ အဇ္ဈဂမံ အဟံ၊
ဣဒံ မေ ပဌမံ ဘတ္တံ, ဗြဟ္မစာရိဿ ယာပနံ။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ ဣဓာဂန္တွာ, ယော မေ ဘိက္ခံ ဥပါနယိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏောထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ [တိံသမတ္တေ ကပ္ပသဂဿေ (သျာ။ က။)], ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
သဗ္ဗေ ဒေဝေ အဘိဘောတွာ, တိဒိဝံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
သဟဿဓာ စက္ကဝတ္တီ, တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တိဒသာ သော စဝိတွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
အဂါရာ ပဗ္ဗဇိတွာန, ဆဗ္ဗဿာနိ ဝသိဿတိ။
‘‘‘တတော သတ္တမကေ ဝဿေ, ဗုဒ္ဓေါ သစ္စံ ကထေဿတိ၊
ကောဏ္ဍညော နာမ နာမေန, ပဌမံ သစ္ဆိကာဟိတိ’။
‘‘နိက္ခန္တေနာနုပဗ္ဗဇိံ, ပဓာနံ သုကတံ မယာ၊
ကိလေသေ ဈာပနတ္ထာယ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘အဘိဂန္တွာန သဗ္ဗညူ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သဒေဝကေ၊
ဣသိနာမေ မိဂါရညေ [ဣမိနာ မေ မဟာရညံ (သျာ။), ဣမိနာ မေ မိဂါရညံ (က။)], အမတဘေရိမာဟနိ။
(အပ၊၁၊၅၄။)‘‘သော ဒါနိ ပတ္တော အမတံ, သန္တိပဒမနုတ္တရံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အညာသိကောဏ္ဍညော [အညာတကောဏ္ဍညော (သီ။), အညာ ကောဏ္ဍညော (သျာ။)] ထေရော ဣမာ
ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၃-၈။ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ပုရတော ဟိမဝန္တဿ, စိတ္တကူဋေ ဝသီ တဒါ။
‘‘အဘီတရူပေါ တတ္ထာသိံ, မိဂရာဇာ စတုက္ကမော၊
တဿ သဒ္ဒံ သုဏိတွာန, ဝိက္ခမ္ဘန္တိ ဗဟုဇ္ဇနာ။
‘‘သုဖုလ္လံ ပဒုမံ ဂယှ, ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊
ဝုဋ္ဌိတဿ သမာဓိမှာ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘စာတုဒ္ဒိသံ နမဿိတွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နရုတ္တမံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သီဟနာဒံ နဒိံ အဟံ [တဒါ (သျာ။)]။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
သကာသနေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, သဗ္ဗေ ဒေဝါ သမာဂတာ၊
အာဂတော ဝဒတံ သေဋ္ဌော, ဓမ္မံ သောဿာမ တံ မယံ။
‘‘‘တေသံ ဟာသပရေတာနံ, ပုရတော လောကနာယကော၊
မမ သဒ္ဒံ [ကမ္မံ (?)] ပကိတ္တေသိ, ဒီဃဒဿီ မဟာမုနိ’။
‘‘ယေနိဒံ ပဒုမံ ဒိန္နံ, သီဟနာဒေါ စ နာဒိတော၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
(အပ၊၁၊၅၅။)‘‘‘ဣတော အဋ္ဌမကေ ကပ္ပေ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော စတုဒီပမှိ ဣဿရော။
‘‘‘ကာရယိဿတိ ဣဿရိယံ [ဣဿရံ (သျာ။ က။)], မဟိယာ စတုသဋ္ဌိယာ၊
ပဒုမော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘ပကာသိတေ ပါဝစနေ, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ၊
ဗြဟ္မညာ အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိဿတိ တာဝဒေ’။
‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘ဝိဇနေ ပန္တသေယျမှိ, ဝါဠမိဂသမာကုလေ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိဏ္ဍောလဘာရဒွါဇတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၃-၉။ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဂင်္ဂါ ဘာဂီရထီ နာမ, ဟိမဝန္တာ ပဘာဝိတာ၊
ကုတိတ္ထေ နာဝိကော အာသိံ, ဩရိမေ စ တရိံ [ဩရိမံ စ တရေ (သျာ။)] အဟံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာယကော, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ဝသီ သတသဟဿေဟိ, ဂင်္ဂါတီရမုပါဂတော [ပုဗ္ဗေ မယှံ သုတံ အာသိ,§‘‘ပဒုမုတ္တရနာယကော၊ ဝသီသတသဟဿေဟိ, ဂင်္ဂါသောတံ တရိဿတိ‘‘၊ (သီ။)]။
‘‘ဗဟူ နာဝါ သမာနေတွာ, ဝဍ္ဎကီဟိ [စမ္မကေဟိ (က။)] သုသင်္ခတံ၊
နာဝါယ [နာဝါနံ (က။)] ဆဒနံ ကတွာ, ပဋိမာနိံ နရာသဘံ။
(အပ၊၁၊၅၆။)‘‘အာဂန္တွာန စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာရူဟိ တဉ္စ နာဝကံ၊
ဝါရိမဇ္ဈေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော တာရေသိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သံဃဉ္စာပိ အနာသဝံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ။
‘‘‘နိဗ္ဗတ္တိဿတိ တေ ဗျမှံ, သုကတံ နာဝသဏ္ဌိတံ၊
အာကာသေ ပုပ္ဖဆဒနံ, ဓာရယိဿတိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘‘အဋ္ဌပညာသကပ္ပမှိ, တာရကော [တာရဏော (သျာ။)] နာမ ခတ္တိယော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, စမ္မကော [စမ္ပကော (သီ။), စမ္ဗကော (သျာ။)] နာမ ခတ္တိယော၊
ဥဂ္ဂစ္ဆန္တောဝ သူရိယော, ဇောတိဿတိ မဟဗ္ဗလော။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တိဒသာ သော စဝိတွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
ရေဝတော နာမ နာမေန, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အဂါရာ နိက္ခမိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, ယုတ္တယောဂေါ ဝိပဿကော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ဝီရိယံ [ဝိရိယံ (သီ။ သျာ။)] မေ ဓုရဓောရယှံ, ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ, ကိလေသေ ဈာပယီ မမ။
‘‘တတော မံ ဝနနိရတံ, ဒိသွာ လောကန္တဂူ မုနိ၊
ဝနဝါသိဘိက္ခူနဂ္ဂံ, ပညပေသိ မဟာမတိ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
(အပ၊၁၊၅၇။)ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ခဒိရဝနိယော ရေဝတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၃-၁၀။ အာနန္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊
ဝဿေန္တော အမတံ ဝုဋ္ဌိံ, နိဗ္ဗာပေသိ မဟာဇနံ။
‘‘သတသဟဿံ တေ ဓီရာ, ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
ပရိဝါရေန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဆာယာဝ အနပါယိနီ [အနုပါယိနီ (သျာ။ က။)]။
‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော အာသိံ, သေတစ္ဆတ္တံ ဝရုတ္တမံ၊
သုစာရုရူပံ ဒိသွာန, ဝိတ္တိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘ဩရုယှ ဟတ္ထိခန္ဓမှာ, ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊
ရတနာမယဆတ္တံ မေ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဓာရယိံ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပဒုမုတ္တရော မဟာဣသိ၊
တံ ကထံ ဌပယိတွာန, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော ဆတ္တမဓာရေသိ, သောဏ္ဏာလင်္ကာရဘူသိတံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏောထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣတော ဂန္တွာ အယံ ပေါသော, တုသိတံ အာဝသိဿတိ၊
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘‘စတုတ္တိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ဗလာဓိပေါ အဋ္ဌသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘အဋ္ဌပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, မဟိယာ ကာရယိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၅၈။)‘‘‘သကျာနံ ကုလကေတုဿ, ဉာတိဗန္ဓု ဘဝိဿတိ၊
အာနန္ဒော နာမ နာမေန, ဥပဋ္ဌာကော မဟေသိနော။
‘‘‘အာတာပီ နိပကော စာပိ, ဗာဟုသစ္စေ သုကောဝိဒေါ၊
နိဝါတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓေါ, သဗ္ဗပါဌီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘သန္တိ အာရညကာ နာဂါ, ကုဉ္ဇရာ သဋ္ဌိဟာယနာ၊
တိဓာပဘိန္နာ မာတင်္ဂါ, ဤသာဒန္တာ ဥရူဠှဝါ။
‘‘‘အနေကသတသဟဿာ, ပဏ္ဍိတာပိ မဟိဒ္ဓိကာ၊
သဗ္ဗေ တေ ဗုဒ္ဓနာဂဿ, န ဟောန္တု ပဏိဓိမှိ တေ’ [န ဟောန္တိ ပရိဝိမ္ဘိတာ (သျာ။), န ဟောန္တိ ပဏိဓိမှိ တေ (က။)]။
‘‘အာဒိယာမေ နမဿာမိ, မဇ္ဈိမေ အထ ပစ္ဆိမေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပဋ္ဌဟိံ။
‘‘အာတာပီ နိပကော စာပိ, သမ္ပဇာနော ပတိဿတော၊
သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တော, သေခဘူမီသု ကောဝိဒေါ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမဘိနီဟရိံ၊
တာဟံ ဘူမိမနုပ္ပတ္တော, ဌိတာ သဒ္ဓမ္မမာစလာ [ဌိတော သဒ္ဓမ္မမာစလော (သီ။), ဌိတာ သဒ္ဓါ မဟပ္ဖလာ (သျာ။)]။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာနန္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
(အပ၊၁၊၅၉။)တဿုဒ္ဒါနံ –
ဗုဒ္ဓေါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ စ, သာရိပုတ္တော စ ကောလိတော၊
ကဿပေါ အနုရုဒ္ဓေါ စ, ပုဏ္ဏတ္ထေရော ဥပါလိ စ။
အညာသိကောဏ္ဍညော ပိဏ္ဍောလော, ရေဝတာနန္ဒပဏ္ဍိတော၊
ဆသတာနိ စ ပညာသ, ဂါထာယော သဗ္ဗပိဏ္ဍိတာ။
အပဒါနေ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
(အပ၊၁၊၆၀။)၂။ သီဟာသနိယဝဂ္ဂေါ
၁။ သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, သိဒ္ဓတ္ထေ ဒွိပဒုတ္တမေ [ဒိပဒုတ္တမေ (သီ။ သျာ။)]၊
ဝိတ္ထာရိကေ ပါဝစနေ, ဗာဟုဇညမှိ သာသနေ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သီဟာသနမကာသဟံ၊
သီဟာသနံ ကရိတွာန, ပါဒပီဌမကာသဟံ။
‘‘သီဟာသနေ စ ဝဿန္တေ, ဃရံ တတ္ထ အကာသဟံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘အာယာမေန စတုဗ္ဗီသ, ယောဇနံ အာသိ [ယောဇနာသိံသု (သျာ။ က။)] တာဝဒေ၊
ဝိမာနံ သုကတံ မယှံ, ဝိတ္ထာရေန စတုဒ္ဒသ။
‘‘သတံ [သတ္တ (သျာ။)] ကညာသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ၊
သောဏ္ဏမယဉ္စ ပလ္လင်္ကံ, ဗျမှေ အာသိ သုနိမ္မိတံ။
‘‘ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ, ဒိဗ္ဗယာနံ ဥပဋ္ဌိတံ၊
ပါသာဒါ သိဝိကာ စေဝ, နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။
‘‘မဏိမယာ စ ပလ္လင်္ကာ, အညေ သာရမယာ ဗဟူ၊
နိဗ္ဗတ္တန္တိ မမံ သဗ္ဗေ, သီဟာသနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သောဏ္ဏမယာ ရူပိမယာ, ဖလိကာဝေဠုရိယာမယာ၊
ပါဒုကာ အဘိရူဟာမိ, ပါဒပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော [စတုနဝုတေ ဣတော (သီ။ သျာ။)] ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, ဣန္ဒနာမာ တယော ဇနာ၊
ဒွေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, တယော သုမနနာမကာ။
‘‘သမသတ္တတိတော ကပ္ပေ, တယော ဝရုဏနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စတုဒီပမှိ ဣဿရာ။
(အပ၊၁၊၆၁။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သီဟာသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သီဟာသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဧကတ္ထမ္ဘိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, မဟာပူဂဂဏော အဟု၊
သရဏံ ဂတာ စ တေ ဗုဒ္ဓံ, သဒ္ဒဟန္တိ တထာဂတံ။
‘‘သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ မန္တေတွာ, မာဠံ ကုဗ္ဗန္တိ သတ္ထုနော၊
ဧကတ္ထမ္ဘံ အလဘန္တာ, ဝိစိနန္တိ ဗြဟာဝနေ။
‘‘တေဟံ အရညေ ဒိသွာန, ဥပဂမ္မ ဂဏံ တဒါ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ပရိပုစ္ဆိံ ဂဏံ အဟံ။
‘‘တေ မေ ပုဋ္ဌာ ဝိယာကံသု, သီလဝန္တော ဥပါသကာ၊
မာဠံ မယံ ကတ္တုကာမာ, ဧကတ္ထမ္ဘော န လဗ္ဘတိ။
‘‘ဧကတ္ထမ္ဘံ မမံ ဒေထ, အဟံ ဒဿာမိ သတ္ထုနော၊
အာဟရိဿာမဟံ ထမ္ဘံ, အပ္ပေါဿုက္ကာ ဘဝန္တု တေ [ဘဝန္တု ဝေါ (သီ။), ဘဝါထ ဝေါ (?)]။
‘‘တေ မေ ထမ္ဘံ ပဝေစ္ဆိံသု, ပသန္နာ တုဋ္ဌမာနသာ၊
တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ, အဂမံသု သကံ ဃရံ။
‘‘အစိရံ ဂတေ ပူဂဂဏေ, ထမ္ဘံ အဟာသဟံ တဒါ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပဌမံ ဥဿပေသဟံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ မယှံ, သတ္တဘူမံ [သတဘူမံ (သီ။ က။)] သမုဂ္ဂတံ။
‘‘ဝဇ္ဇမာနာသု ဘေရီသု, ပရိစာရေမဟံ သဒါ၊
ပဉ္စပညာသကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ ယသောဓရော။
(အပ၊၁၊၆၂။)‘‘တတ္ထာပိ ဘဝနံ မယှံ, သတ္တဘူမံ သမုဂ္ဂတံ၊
ကူဋာဂါရဝရူပေတံ, ဧကတ္ထမ္ဘံ မနောရမံ။
‘‘ဧကဝီသတိကပ္ပမှိ, ဥဒေနော နာမ ခတ္တိယော၊
တတြာပိ ဘဝနံ မယှံ, သတ္တဘူမံ သမုဂ္ဂတံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
အနုဘောမိ သုခံ သဗ္ဗံ [သဗ္ဗမေတံ (သျာ။)], ဧကတ္ထမ္ဘဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ထမ္ဘမဒဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဧကတ္ထမ္ဘဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကတ္ထမ္ဘိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကတ္ထမ္ဘိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ နန္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဝတ္ထံ ခေါမံ မယာ ဒိန္နံ, သယမ္ဘုဿ မဟေသိနော။
‘‘တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသိ, ဇလဇုတ္တရနာမကော၊
‘ဣမိနာ ဝတ္ထဒါနေန, ဟေမဝဏ္ဏော ဘဝိဿသိ။
‘‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ, ကုသလမူလေဟိ စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, ကနိဋ္ဌော တွံ ဘဝိဿသိ။
‘‘‘ရာဂရတ္တော သုခသီလော, ကာမေသု ဂေဓမာယုတော၊
ဗုဒ္ဓေန စောဒိတော သန္တော, တဒါ [တတော (သျာ။)] တွံ ပဗ္ဗဇိဿသိ။
‘‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန တွံ တတ္ထ, ကုသလမူလေန စောဒိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿသိနာသဝေါ’။
(အပ၊၁၊၆၃။)‘‘သတ္တ [သတ (သျာ။)] ကပ္ပသဟဿမှိ, စတုရော စေဠနာမကာ၊
သဋ္ဌိ ကပ္ပသဟဿမှိ, ဥပစေလာ စတုဇ္ဇနာ။
‘‘ပဉ္စ ကပ္ပသဟဿမှိ, စေဠာဝ စတုရော ဇနာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စတုဒီပမှိ ဣဿရာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နန္ဒော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နန္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ စူဠပန္ထကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဂဏမှာ ဝူပကဋ္ဌော သော, ဟိမဝန္တေ ဝသီ တဒါ။
‘‘အဟမ္ပိ ဟိမဝန္တမှိ, ဝသာမိ အဿမေ တဒါ၊
အစိရာဂတံ မဟာဝီရံ, ဥပေသိံ လောကနာယကံ။
‘‘ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဂဟေတွာန, ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊
သမာဓိံ သမာပဇ္ဇန္တံ, အန္တရာယမကာသဟံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ အဒါသဟံ၊
ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ။
‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ အတ္တမနာ, ဟိမဝန္တံ ဥပေန္တိ တေ၊
သာဓုကာရံ ပဝတ္တေသုံ, အနုမောဒိဿတိ စက္ခုမာ။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန တေ ဒေဝါ, ဥပဂစ္ဆုံ နရုတ္တမံ၊
အာကာသေ ဓာရယန္တဿ [ဓာရယန္တံ မေ (က), ဓာရယတော မေ (?)], ပဒုမစ္ဆတ္တမုတ္တမံ။
‘‘သတပတ္တဆတ္တံ ပဂ္ဂယှ, အဒါသိ တာပသော မမ၊
‘တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိကပ္ပါနိ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
စတုတ္တိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၆၄။)‘‘‘ယံ ယံ ယောနိံ သံသရတိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
အဗ္ဘောကာသေ ပတိဋ္ဌန္တံ, ပဒုမံ ဓာရယိဿတိ’။
‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန [နာမေန (သီ။ က။)], သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ပကာသိတေ ပါဝစနေ, မနုဿတ္တံ လဘိဿတိ၊
မနောမယမှိ ကာယမှိ, ဥတ္တမော သော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒွေ ဘာတရော ဘဝိဿန္တိ, ဥဘောပိ ပန္ထကဝှယာ၊
အနုဘောတွာ ဥတ္တမတ္ထံ, ဇောတယိဿန္တိ သာသနံ’။
‘‘သောဟံ အဋ္ဌာရသဝဿော [သော အဋ္ဌာရသဝဿောဟံ (သျာ။)], ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
ဝိသေသာဟံ န ဝိန္ဒာမိ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ။
‘‘ဒန္ဓာ မယှံ ဂတီ အာသိ, ပရိဘူတော ပုရေ အဟုံ [အဟံ (သျာ။)]၊
ဘာတာ စ မံ ပဏာမေသိ, ဂစ္ဆ ဒါနိ သကံ ဃရံ။
‘‘သောဟံ ပဏာမိတော သန္တော, သံဃာရာမဿ ကောဋ္ဌကေ၊
ဒုမ္မနော တတ္ထ အဋ္ဌာသိံ, သာမညသ္မိံ အပေက္ခဝါ။
‘‘ဘဂဝါ တတ္ထ [အထေတ္ထ သတ္ထာ (သီ။ သျာ။)] အာဂစ္ဆိ, သီသံ မယှံ ပရာမသိ၊
ဗာဟာယ မံ ဂဟေတွာန, သံဃာရာမံ ပဝေသယိ။
‘‘အနုကမ္ပာယ မေ သတ္ထာ, အဒါသိ ပါဒပုဉ္ဆနိံ၊
ဧဝံ သုဒ္ဓံ အဓိဋ္ဌေဟိ, ဧကမန္တမဓိဋ္ဌဟံ။
‘‘ဟတ္ထေဟိ တမဟံ ဂယှ, သရိံ ကောကနဒံ အဟံ၊
တတ္ထ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေ, အရဟတ္တံ အပါပုဏိံ။
‘‘မနောမယေသု ကာယေသု, သဗ္ဗတ္ထ ပါရမိံ ဂတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော [စုလ္လပန္ထကော (သီ။ သျာ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စူဠပန္ထကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၆၅။)၅။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, သုမေဓေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ထူပပူဇံ အကာသဟံ။
‘‘ယေ စ ခီဏာသဝါ တတ္ထ, ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
တေဟံ တတ္ထ သမာနေတွာ, သံဃဘတ္တံ အကာသဟံ။
‘‘သုမေဓဿ ဘဂဝတော, ဥပဋ္ဌာကော တဒါ အဟု၊
သုမေဓော နာမ နာမေန, အနုမောဒိတ္ထ သော တဒါ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
ဆဠာသီတိသဟဿာနိ, အစ္ဆရာယော ရမိံသု မေ။
‘‘မမေဝ အနုဝတ္တန္တိ, သဗ္ဗကာမေဟိ တာ သဒါ၊
အညေ ဒေဝေ အဘိဘောမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသတိကပ္ပမှိ, ဝရုဏော နာမ ခတ္တိယော၊
ဝိသုဒ္ဓဘောဇနော [သုသုဒ္ဓဘောဇနော (သီ။)] အာသိံ, စက္ကဝတ္တီ အဟံ တဒါ။
‘‘န တေ ဗီဇံ ပဝပန္တိ, နပိ နီယန္တိ နင်္ဂလာ၊
အကဋ္ဌပါကိမံ သာလိံ, ပရိဘုဉ္ဇန္တိ မာနုသာ။
‘‘တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိတွာန, ဒေဝတ္တံ ပုန ဂစ္ဆဟံ၊
တဒါပိ ဧဒိသာ မယှံ, နိဗ္ဗတ္တာ ဘောဂသမ္ပဒါ။
‘‘န မံ မိတ္တာ အမိတ္တာ ဝါ, ဟိံသန္တိ သဗ္ဗပါဏိနော၊
သဗ္ဗေသမ္ပိ ပိယော ဟောမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဂန္ဓာလေပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မဟာနုဘာဝေါ ရာဇာဟံ [ရာဇီသိ (သျာ။ က။)], စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘သောဟံ ပဉ္စသု သီလေသု, ဌပေတွာ ဇနတံ ဗဟုံ၊
ပါပေတွာ သုဂတိံယေဝ, ဒေဝတာနံ ပိယော အဟုံ။
(အပ၊၁၊၆၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော [ပိလိန္ဒိဝစ္ဆော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ရာဟုလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သတ္တဘူမမှိ ပါသာဒေ, အာဒါသံ သန္ထရိံ အဟံ။
‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, ပရိကိဏ္ဏော မဟာမုနိ၊
ဥပါဂမိ ဂန္ဓကုဋိံ, ဒွိပဒိန္ဒော [ဒိပဒိန္ဒော (သီ။ သျာ။)] နရာသဘော။
‘‘ဝိရောစေန္တော [ဝိရောစယံ (သျာ။)] ဂန္ဓကုဋိံ, ဒေဝဒေဝေါ နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနာယံ ဇောတိတာ သေယျာ, အာဒါသောဝ သုသန္ထတော၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သောဏ္ဏမယာ ရူပိမယာ, အထော ဝေဠုရိယာမယာ၊
နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ ပါသာဒါ, ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘‘စတုသဋ္ဌိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, ဘဝိဿတိ အနန္တရာ။
‘‘‘ဧကဝီသတိကပ္ပမှိ, ဝိမလော နာမ ခတ္တိယော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘နဂရံ ရေဏုဝတီ နာမ, ဣဋ္ဌကာဟိ သုမာပိတံ၊
အာယာမတော တီဏိ သတံ, စတုရဿသမာယုတံ။
‘‘‘သုဒဿနော နာမ ပါသာဒေါ, ဝိဿကမ္မေန မာပိတော [ဝိသုကမ္မေန§မာပိတော (က။), ဝိဿကမ္မေန နိမ္မိတော (သီ။)]၊
ကူဋာဂါရဝရူပေတော, သတ္တရတနဘူသိတော။
(အပ၊၁၊၆၇။)‘‘‘ဒသသဒ္ဒါဝိဝိတ္တံ တံ [အဝိဝိတ္တံ (သီ။)], ဝိဇ္ဇာဓရသမာကုလံ၊
သုဒဿနံဝ နဂရံ, ဒေဝတာနံ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ပဘာ နိဂ္ဂစ္ဆတေ တဿ, ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေဝ သူရိယေ၊
ဝိရောစေဿတိ တံ နိစ္စံ, သမန္တာ အဋ္ဌယောဇနံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တုသိတာ သော စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, အတြဇော သော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သစေ ဝသေယျ [သစာ’ဝသေယျ (?)] အဂါရံ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝေယျ သော၊
အဋ္ဌာနမေတံ ယံ တာဒီ, အဂါရေ ရတိမဇ္ဈဂါ။
‘‘‘နိက္ခမိတွာ အဂါရမှာ, ပဗ္ဗဇိဿတိ သုဗ္ဗတော၊
ရာဟုလော နာမ နာမေန, အရဟာ သော ဘဝိဿတိ’။
‘‘ကိကီဝ အဏ္ဍံ ရက္ခေယျ, စာမရီ ဝိယ ဝါလဓိံ၊
နိပကော သီလသမ္ပန္နော, မမံ ရက္ခိ မဟာမုနိ [ဧဝံ ရက္ခိံ မဟာမုနိ (သီ။ က။), မမံ ဒက္ခိ မဟာမုနိ (သျာ။)]။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မမညာယ, ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရာဟုလော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရာဟုလတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဥပသေနဝင်္ဂန္တပုတ္တတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ၊
ပဗ္ဘာရမှိ နိသီဒန္တံ, ဥပဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၆၈။)‘‘ကဏိကာရပုပ္ဖံ [ကဏိကာရံ ပုပ္ဖိတံ (သီ။ သျာ။)] ဒိသွာ, ဝဏ္ဋေ ဆေတွာနဟံ တဒါ၊
အလင်္ကရိတွာ ဆတ္တမှိ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ပိဏ္ဍပါတဉ္စ ပါဒါသိံ, ပရမန္နံ သုဘောဇနံ၊
ဗုဒ္ဓေန နဝမေ တတ္ထ, သမဏေ အဋ္ဌ ဘောဇယိံ။
‘‘အနုမောဒိ မဟာဝီရော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဣမိနာ ဆတ္တဒါနေန, ပရမန္နပဝေစ္ဆနာ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, သမ္ပတ္တိမနုဘောဿသိ၊
ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘ဧကဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ [ယံ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ, ဘူရိပညံ သုမေဓသံ၊ ကပ္ပေတော သတသဟဿေ, ဧသ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ၊ (က။)]။
‘‘သာသနေ ဒိဗ္ဗမာနမှိ, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော။
‘‘ဥပသေနောတိ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော၊
[ဣဒံ ပါဒဒွယံ ထေရဂါထာအဋ္ဌကထာယမေဝ ဒိဿတိ] သမန္တပါသာဒိကတ္တာ, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ
[ဣဒံ ပါဒဒွယံ ထေရဂါထာအဋ္ဌကထာယမေဝ ဒိဿတိ]။
‘‘စရိမံ ဝတ္တတေ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟနံ [သဝါဟိနိံ (?)]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပသေနော ဝင်္ဂန္တပုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပသေနဝင်္ဂန္တပုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
တတိယဘာဏဝါရံ။
(အပ၊၁၊၆၉။)၈။ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဝရနာဂေါ မယာ ဒိန္နော, ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ။
‘‘သေတစ္ဆတ္တော ပသောဘိတော, သကပ္ပနော သဟတ္ထိပေါ၊
အဂ္ဃါပေတွာန တံ သဗ္ဗံ, သံဃာရာမံ အကာရယိံ။
‘‘စတုပညာသသဟဿာနိ, ပါသာဒေ ကာရယိံ အဟံ၊
မဟောဃဒါနံ [မဟာဘတ္တံ (သီ။), မဟောဃဉ္စ (က။), မဟာဒါနံ (?)] ကရိတွာန, နိယျာဒေသိံ မဟေသိနော။
‘‘အနုမောဒိ မဟာဝီရော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
သဗ္ဗေ ဇနေ ဟာသယန္တော, ဒေသေသိ အမတံ ပဒံ။
‘‘တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသိ, ဇလဇုတ္တရနာမကော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘စတုပညာသသဟဿာနိ, ပါသာဒေ ကာရယီ အယံ၊
ကထယိဿာမိ ဝိပါကံ, သုဏောထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘အဋ္ဌာရသသဟဿာနိ, ကူဋာဂါရာ ဘဝိဿရေ၊
ဗျမှုတ္တမမှိ နိဗ္ဗတ္တာ, သဗ္ဗသောဏ္ဏမယာ စ တေ။
‘‘‘ပညာသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
အဋ္ဌပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
အဍ္ဎေ ကုလေ မဟာဘောဂေ, နိဗ္ဗတ္တိဿတိ တာဝဒေ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ရဋ္ဌပါလောတိ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ဥဋ္ဌာယ အဘိနိက္ခမ္မ, ဇဟိတာ ဘောဂသမ္ပဒါ၊
ခေဠပိဏ္ဍေဝ ဘောဂမှိ, ပေမံ မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။
(အပ၊၁၊၇၀။)‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓောရယှံ, ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရဋ္ဌပါလော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရဋ္ဌပါလတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သောပါကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဘာရံ သောဓယန္တဿ [သေဝယန္တဿ (သီ။ က။)], ဝိပိနေ ပဗ္ဗတုတ္တမေ၊
သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဗုဒ္ဓံ ဥပဂတံ ဒိသွာ, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သန္ထရံ သန္ထရိတွာန [ပညပေတွာန (သျာ။ အဋ္ဌ)], ပုပ္ဖါသနမဒါသဟံ။
‘‘ပုပ္ဖါသနေ နိသီဒိတွာ, သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော၊
မမဉ္စ ဂတိမညာယ, အနိစ္စတမုဒါဟရိ။
‘‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ, ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော၊
ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, တေသံ ဝူပသမော သုခေါ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သဗ္ဗညူ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမိ ဝီရော, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘သကံ ဒိဋ္ဌိံ ဇဟိတွာန, ဘာဝယာနိစ္စသညဟံ၊
ဧကာဟံ ဘာဝယိတွာန, တတ္ထ ကာလံ ကတော အဟံ။
‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ, သပါကယောနုပါဂမိံ။
‘‘အဂါရာ အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
(အပ၊၁၊၇၁။)‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော, သီလေသု သုသမာဟိတော၊
တောသေတွာန မဟာနာဂံ, အလတ္ထံ ဥပသမ္ပဒံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညံ ဘာဝယိံ တဒါ၊
တံ သညံ ဘာဝယန္တဿ, ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောပါကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောပါကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောဟံ, ပဋိယာဒေတွာန ဘောဇနံ၊
ဗြာဟ္မဏေ ပဋိမာနေန္တော, ဝိသာလေ မာဠကေ ဌိတော။
‘‘အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပိယဒဿိံ မဟာယသံ၊
သဗ္ဗလောကဝိနေတာရံ, သယမ္ဘုံ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ။
‘‘ဘဂဝန္တံ ဇုတိမန္တံ, သာဝကေဟိ ပုရက္ခတံ၊
အာဒိစ္စမိဝ ရောစန္တံ, ရထိယံ ပဋိပန္နကံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
မနသာဝ နိမန္တေသိံ, ‘အာဂစ္ဆတု မဟာမုနိ’။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, မမ ဒွါရံ ဥပါဂမိ။
‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
ပါသာဒံ အဘိရူဟိတွာ, သီဟာသနေ နိသီဒတံ [နိသီဒ တွံ (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၇၂။)‘‘ဒန္တော ဒန္တပရိဝါရော, တိဏ္ဏော တာရယတံ ဝရော၊
ပါသာဒံ အဘိရူဟိတွာ, နိသီဒိ ပဝရာသနေ။
‘‘ယံ မေ အတ္ထိ သကေ ဂေဟေ, အာမိသံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ၊
တာဟံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နမဿာမိ, အဟော ဗုဒ္ဓဿုဠာရတာ။
‘‘အဋ္ဌန္နံ ပယိရူပါသတံ, ဘုဉ္ဇံ ခီဏာသဝါ ဗဟူ၊
တုယှေဝေသော အာနုဘာဝေါ, သရဏံ တံ ဥပေမဟံ။
‘‘ပိယဒဿီ စ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော သံဃံ အဘောဇေသိ, ဥဇုဘူတံ သမာဟိတံ၊
တထာဂတဉ္စ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သတ္တဝီသတိက္ခတ္တုံ သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ သော, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ။
‘‘‘ဒသ အဋ္ဌ စက္ခတ္တုံ [ဒသဉ္စဋ္ဌက္ခတ္ထုံ (သီ။), ဒသ စဋ္ဌက္ခတ္တုံ (သျာ။)] သော, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ ပဉ္စသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ’။
‘‘အရညဝနမောဂ္ဂယှ, ကာနနံ ဗျဂ္ဃသေဝိတံ၊
ပဓာနံ ပဒဟိတွာန, ကိလေသာ ဈာပိတာ မယာ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမင်္ဂလော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမင်္ဂလတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
(အပ၊၁၊၇၃။)တဿုဒ္ဒါနံ –
သီဟာသနီ ဧကထမ္ဘီ, နန္ဒော စ စူဠပန္ထကော၊
ပိလိန္ဒရာဟုလော စေဝ, ဝင်္ဂန္တော ရဋ္ဌပါလကော။
သောပါကော မင်္ဂလော စေဝ, ဒသေဝ ဒုတိယေ ဝဂ္ဂေ၊
သတဉ္စ အဋ္ဌတိံသ စ, ဂါထာ စေတ္ထ ပကာသိတာ။
သီဟာသနိယဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
(အပ၊၁၊၇၄။)၃။ သုဘူတိဝဂ္ဂေါ
၁။ သုဘူတိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, နိသဘော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘ကောသိယော နာမ နာမေန, ဇဋိလော ဥဂ္ဂတာပနော၊
ဧကာကိယော [ဧကာကိကော (က။)] အဒုတိယော, ဝသာမိ နိသဘေ တဒါ။
‘‘ဖလံ မူလဉ္စ ပဏ္ဏဉ္စ, န ဘုဉ္ဇာမိ အဟံ တဒါ၊
ပဝတ္တံဝ သုပါတာဟံ [ပဝတ္တပဏ္ဍုပတ္တာနိ (သီ။)], ဥပဇီဝါမိ တာဝဒေ။
‘‘နာဟံ ကောပေမိ အာဇီဝံ, စဇမာနောပိ ဇီဝိတံ၊
အာရာဓေမိ သကံ စိတ္တံ, ဝိဝဇ္ဇေမိ အနေသနံ။
‘‘ရာဂူပသံဟိတံ စိတ္တံ, ယဒါ ဥပ္ပဇ္ဇတေ မမ၊
သယံဝ ပစ္စဝေက္ခာမိ, ဧကဂ္ဂေါ တံ ဒမေမဟံ။
‘‘‘ရဇ္ဇသေ ရဇ္ဇနီယေ စ, ဒုဿနီယေ စ ဒုဿသေ၊
မုယှသေ မောဟနီယေ စ, နိက္ခမဿု ဝနာ တုဝံ။
‘‘‘ဝိသုဒ္ဓါနံ အယံ ဝါသော, နိမ္မလာနံ တပဿိနံ၊
မာ ခေါ ဝိသုဒ္ဓံ ဒူသေသိ, နိက္ခမဿု ဝနာ တုဝံ။
‘‘‘အဂါရိကော ဘဝိတွာန, ယဒါ ပုတ္တံ [သဒါယုတ္တံ (သီ။), ယဒါယုတ္တံ (သျာ။)], လဘိဿသိ၊
ဥဘောပိ မာ ဝိရာဓေသိ, နိက္ခမဿု ဝနာ တုဝံ။
‘‘‘ဆဝါလာတံ ယထာ ကဋ္ဌံ, န ကွစိ ကိစ္စကာရကံ၊
နေဝ ဂါမေ အရညေ ဝါ, န ဟိ တံ ကဋ္ဌသမ္မတံ။
‘‘‘ဆဝါလာတူပမော တွံသိ, န ဂိဟီ နာပိ သညတော၊
ဥဘတော မုတ္တကော အဇ္ဇ, နိက္ခမဿု ဝနာ တုဝံ။
‘‘‘သိယာ နု ခေါ တဝ ဧတံ, ကော ပဇာနာတိ တေ ဣဒံ၊
သဒ္ဓါဓုရံ ဝဟိသိ [သဒ္ဓါဓုရံ ဇဟသိ (သီ။), သီဃံ ဓုရံ ဝဟိသိ (သျာ။)] မေ, ကောသဇ္ဇဗဟုလာယ စ။
(အပ၊၁၊၇၅။)‘‘‘ဇိဂုစ္ဆိဿန္တိ တံ ဝိညူ, အသုစိံ နာဂရိကော ယထာ၊
အာကဍ္ဎိတွာန ဣသယော, စောဒယိဿန္တိ တံ သဒါ။
‘‘‘တံ ဝိညူ ပဝဒိဿန္တိ, သမတိက္ကန္တသာသနံ၊
သံဝါသံ အလဘန္တော ဟိ, ကထံ ဇီဝိဟိသိ [ဇီဝိဿသိ (သီ။)] တုဝံ။
‘‘‘တိဓာပဘိန္နံ မာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံ သဋ္ဌိဟာယနံ၊
ဗလီ နာဂေါ ဥပဂန္တွာ, ယူထာ နီဟရတေ ဂဇံ။
‘‘‘ယူထာ ဝိနိဿဋော သန္တော, သုခံ သာတံ န ဝိန္ဒတိ၊
ဒုက္ခိတော ဝိမနော ဟောတိ, ပဇ္ဈာယန္တော ပဝေဓတိ။
‘‘‘တထေဝ ဇဋိလာ တမ္ပိ, နီဟရိဿန္တိ ဒုမ္မတိံ၊
တေဟိ တွံ နိဿဋော သန္တော, သုခံ သာတံ န လစ္ဆသိ။
‘‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, သောကသလ္လသမပ္ပိတော၊
ဍယှသိ ပရိဠာဟေန, ဂဇော ယူထာဝ နိဿဋော။
‘‘‘ဇာတရူပံ ယထာ ကူဋံ, နေဝ ဈာယတိ [ယာယတိ (သျာ။)] ကတ္ထစိ၊
တထာ သီလဝိဟီနော တွံ, န ဈာယိဿသိ [ယာရိဿတိ (သျာ။)] ကတ္ထစိ။
‘‘‘အဂါရံ ဝသမာနောပိ, ကထံ ဇီဝိဟိသိ တုဝံ၊
မတ္တိကံ ပေတ္တိကဉ္စာပိ, နတ္ထိ တေ နိဟိတံ ဓနံ။
‘‘‘သယံ ကမ္မံ ကရိတွာန, ဂတ္တေ သေဒံ ပမောစယံ၊
ဧဝံ ဇီဝိဟိသိ ဂေဟေ, သာဓု တေ တံ န ရုစ္စတိ။
‘‘‘ဧဝါဟံ တတ္ထ ဝါရေမိ, သံကိလေသဂတံ မနံ၊
နာနာဓမ္မကထံ ကတွာ, ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယိံ’။
‘‘ဧဝံ မေ ဝိဟရန္တဿ, အပ္ပမာဒဝိဟာရိနော၊
တိံသဝဿသဟဿာနိ, ဝိပိနေ မေ အတိက္ကမုံ။
‘‘အပ္ပမာဒရတံ ဒိသွာ, ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသကံ၊
ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘တိမ္ဗရူသကဝဏ္ဏာဘော, အပ္ပမေယျော အနူပမော၊
ရူပေနာသဒိသော ဗုဒ္ဓေါ, အာကာသေ စင်္ကမီ တဒါ။
(အပ၊၁၊၇၆။)‘‘သုဖုလ္လော သာလရာဇာဝ, ဝိဇ္ဇူဝဗ္ဘဃနန္တရေ၊
ဉာဏေနာသဒိသော ဗုဒ္ဓေါ, အာကာသေ စင်္ကမီ တဒါ။
‘‘သီဟရာဇာ ဝသမ္ဘီတော [ဆမ္ဘိတော (က။)],ဂဇရာဇာဝ ဒပ္ပိတော [ဒမ္မိတော (က။)]။
လာသိတော [အဘီတော (သျာ။)] ဗျဂ္ဃရာဇာဝ, အာကာသေ စင်္ကမီ တဒါ။
‘‘သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏာဘော, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘော၊
မဏိ ယထာ ဇောတိရသော, အာကာသေ စင်္ကမီ တဒါ။
‘‘ဝိသုဒ္ဓကေလာသနိဘော, ပုဏ္ဏမာယေဝ စန္ဒိမာ၊
မဇ္ဈနှိကေဝ [မဇ္ဈန္တိကေဝ (သဗ္ဗတ္ထ)] သူရိယော, အာကာသေ စင်္ကမီ တဒါ။
‘‘ဒိသွာ နဘေ စင်္ကမန္တံ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
‘ဒေဝေါ နု ခေါ အယံ သတ္တော, ဥဒါဟု မနုဇော အယံ။
‘‘‘န မေ သုတော ဝါ ဒိဋ္ဌော ဝါ, မဟိယာ ဧဒိသော နရော၊
အပိ မန္တပဒံ အတ္ထိ, အယံ သတ္ထာ ဘဝိဿတိ’။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
နာနာပုပ္ဖဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ, သန္နိပါတေသဟံ [သန္နိပါတေတွာဟံ (သီ။)] တဒါ။
‘‘ပုပ္ဖါသနံ ပညပေတွာ, သာဓုစိတ္တံ မနောရမံ၊
နရသာရထိနံ အဂ္ဂံ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဣဒံ မေ အာသနံ ဝီရ, ပညတ္တံ တဝနုစ္ဆဝံ၊
ဟာသယန္တော မမံ စိတ္တံ, နိသီဒ ကုသုမာသနေ’။
‘‘နိသီဒိ တတ္ထ ဘဂဝါ, အသမ္ဘီတောဝ [အဆမ္ဘိတောဝ (က။)] ကေသရီ၊
သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, ပဝရေ ကုသုမာသနေ။
‘‘နမဿမာနော အဋ္ဌာသိံ, သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ အဟံ၊
ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေန္တော, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘ဘာဝေဟိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ, ဘာဝနာနမနုတ္တရံ၊
ဣမံ သတိံ ဘာဝယိတွာ, ပူရယိဿသိ မာနသံ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿသိ၊
အသီတိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿသိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿသိ။
(အပ၊၁၊၇၇။)‘‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
အနုဘောဿသိ တံ သဗ္ဗံ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဖလံ။
‘‘‘ဘဝါဘဝေ သံသရန္တော, မဟာဘောဂံ လဘိဿသိ၊
ဘောဂေ တေ ဦနတာ နတ္ထိ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဖလံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အသီတိကောဋိံ ဆဍ္ဍေတွာ, ဒါသေ ကမ္မကရေ ဗဟူ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿသိ။
‘‘‘အာရာဓယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
သုဘူတိ နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘‘ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဒက္ခိဏေယျဂုဏမှိ တံ၊
တထာရဏဝိဟာရေ စ, ဒွီသု အဂ္ဂေ ဌပေဿတိ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာမကော၊
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဝီရော, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘သာသိတော လောကနာထေန, နမဿိတွာ တထာဂတံ၊
သဒါ ဘာဝေမိ မုဒိတော, ဗုဒ္ဓါနုဿတိမုတ္တမံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘အသီတိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
အနုဘောမိ သုသမ္ပတ္တိံ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဖလံ။
‘‘ဘဝါဘဝေ သံသရန္တော, မဟာဘောဂံ လဘာမဟံ၊
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဖလံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၇၈။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဘူတိ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဘူတိတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဥပဝါနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဇလိတွာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓောဝ, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရိနိဗ္ဗုတော။
‘‘မဟာဇနာ သမာဂမ္မ, ပူဇယိတွာ တထာဂတံ၊
စိတံ ကတွာန သုကတံ, သရီရံ အဘိရောပယုံ။
‘‘သရီရကိစ္စံ ကတွာန, ဓာတုံ တတ္ထ သမာနယုံ၊
သဒေဝမာနုသာ သဗ္ဗေ, ဗုဒ္ဓထူပံ အကံသု တေ။
‘‘ပဌမာ ကဉ္စနမယာ, ဒုတိယာသိ မဏီမယာ၊
တတိယာ ရူပိယမယာ, စတုတ္ထီ ဖလိကာမယာ။
‘‘တထာ [တတ္ထ (သျာ။ က။)] ပဉ္စမိယာ ဘူမိ [နေမိ (သီ။)], လောဟိတင်္ဂမယာ အဟု၊
ဆဋ္ဌာ မသာရဂလ္လဿ, သဗ္ဗရတနမယူပရိ။
‘‘ဇင်္ဃာ မဏိမယာ အာသိ, ဝေဒိကာ ရတနမယာ၊
သဗ္ဗသောဏ္ဏမယော ထူပေါ, ဥဒ္ဓံ ယောဇနမုဂ္ဂတော။
‘‘ဒေဝါ တတ္ထ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော။
‘‘ဓာတု အာဝေဏိကာ နတ္ထိ, သရီရံ ဧကပိဏ္ဍိတံ၊
ဣမမှိ ဗုဒ္ဓထူပမှိ, ကဿာမ ကဉ္စုကံ မယံ။
‘‘ဒေဝါ သတ္တဟိ ရတ္နေဟိ [သတ္တရတနေဟိ (သီ။)], အညံ ဝဍ္ဎေသု ယောဇနံ၊
ထူပေါ ဒွိယောဇနုဗ္ဗေဓော, တိမိရံ ဗျပဟန္တိ သော။
‘‘နာဂါ တတ္ထ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
မနုဿာ စေဝ ဒေဝါ စ, ဗုဒ္ဓထူပံ အကံသု တေ။
(အပ၊၁၊၇၉။)‘‘မာ နော ပမတ္တာ အဿုမှ [အဿုမှာ (သီ။ သျာ။), အာသိမှာ (?)], အပ္ပမတ္တာ သဒေဝကာ၊
မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော။
‘‘ဣန္ဒနီလံ မဟာနီလံ, အထော ဇောတိရသံ မဏိံ၊
ဧကတော သန္နိပါတေတွာ, ဗုဒ္ဓထူပံ အဆာဒယုံ။
‘‘သဗ္ဗံ မဏိမယံ အာသိ, တာဝတာ ဗုဒ္ဓစေတိယံ၊
တိယောဇနသမုဗ္ဗိဒ္ဓံ [တီဏိ ယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓံ (သီ။ က။)], အာလောကကရဏံ တဒါ။
‘‘ဂရုဠာ စ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
မနုဿာ ဒေဝါ နာဂါ စ, ဗုဒ္ဓထူပံ အကံသု တေ။
‘‘‘မာ နော ပမတ္တာ အဿုမှ, အပ္ပမတ္တာ သဒေဝကာ၊
မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော’။
‘‘သဗ္ဗံ မဏိမယံ ထူပံ, အကရုံ တေ စ ကဉ္စုကံ [သဗ္ဗမဏိမယံ ထူပေ, အကရုတ္တရကဉ္စုကံ (သီ။)]၊
ယောဇနံ တေပိ ဝဍ္ဎေသုံ, အာယတံ ဗုဒ္ဓစေတိယံ။
‘‘စတုယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓေါ, ဗုဒ္ဓထူပေါ ဝိရောစတိ၊
ဩဘာသေတိ ဒိသာ သဗ္ဗာ, သတရံသီဝ ဥဂ္ဂတော။
‘‘ကုမ္ဘဏ္ဍာ စ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
မနုဿာ စေဝ ဒေဝါ စ, နာဂါ စ ဂရုဠာ တထာ။
ပစ္စေကံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, အကံသု ထူပမုတ္တမံ။
‘‘‘မာ နော ပမတ္တာ အဿုမှ, အပ္ပမတ္တာ သဒေဝကာ၊
မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော၊
ရတနေဟိ ဆာဒေဿာမ, အာယတံ ဗုဒ္ဓစေတိယံ’။
‘‘ယောဇနံ တေပိ ဝဍ္ဎေသုံ, အာယတံ ဗုဒ္ဓစေတိယံ၊
ပဉ္စယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓေါ, ထူပေါ ဩဘာသတေ တဒါ။
‘‘ယက္ခာ တတ္ထ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
မနုဿာ ဒေဝါ နာဂါ စ, ဂရုဠာ ကုမ္ဘအဏ္ဍကာ။
‘‘ပစ္စေကံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, အကံသု ထူပမုတ္တမံ၊
‘မာ နော ပမတ္တာ အဿုမှ, အပ္ပမတ္တာ သဒေဝကာ။
(အပ၊၁၊၈၀။)‘‘‘မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော၊
ဖလိကာဟိ ဆာဒေဿာမ, အာယတံ ဗုဒ္ဓစေတိယံ’။
‘‘ယောဇနံ တေပိ ဝဍ္ဎေသုံ, အာယတံ ဗုဒ္ဓစေတိယံ၊
ဆ ယောဇနာနိ ဥဗ္ဗိဒ္ဓေါ, ထူပေါ ဩဘာသတေ တဒါ။
‘‘ဂန္ဓဗ္ဗာ စ သမာဂန္တွာ, ဧကတော မန္တယုံ တဒါ၊
‘မနုဇာ ဒေဝတာ နာဂါ, ဂရုဠာ ကုမ္ဘယက္ခကာ။
‘‘‘သဗ္ဗေကံသု ဗုဒ္ဓထူပံ, မယမေတ္ထ အကာရကာ၊
မယမ္ပိ ထူပံ ကဿာမ, လောကနာထဿ တာဒိနော’။
‘‘ဝေဒိယော သတ္တ ကတွာန, ဆတ္တမာရောပယိံသု တေ၊
သဗ္ဗသောဏ္ဏမယံ ထူပံ, ဂန္ဓဗ္ဗာ ကာရယုံ တဒါ။
‘‘သတ္တယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓေါ, ထူပေါ ဩဘာသတေ တဒါ၊
ရတ္တိန္ဒိဝါ န ဉာယန္တိ, အာလောကော ဟောတိ [အာလောကာ ဟောန္တိ (သျာ။ က။)] သဗ္ဗဒါ။
‘‘အဘိဘောန္တိ န တဿာဘာ, စန္ဒသူရာ သတာရကာ၊
သမန္တာ ယောဇနသတေ, ပဒီပေါပိ န ပဇ္ဇလိ။
‘‘တေန ကာလေန ယေ ကေစိ, ထူပံ ပူဇေန္တိ မာနုသာ၊
န တေ ထူပမာရုဟန္တိ, အမ္ဗရေ ဥက္ခိပန္တိ တေ။
‘‘ဒေဝေဟိ ဌပိတော ယက္ခော, အဘိသမ္မတနာမကော၊
ဓဇံ ဝါ ပုပ္ဖဒါမံ ဝါ, အဘိရောပေတိ ဥတ္တရိ။
‘‘န တေ ပဿန္တိ တံ ယက္ခံ, ဒါမံ ပဿန္တိ ဂစ္ဆတော၊
ဧဝံ ပဿိတွာ ဂစ္ဆန္တာ, သဗ္ဗေ ဂစ္ဆန္တိ သုဂ္ဂတိံ။
‘‘ဝိရုဒ္ဓါ [ဝိသဒ္ဓါ (သီ။)] ယေ ပါဝစနေ, ပသန္နာ ယေ စ သာသနေ၊
ပါဋိဟေရံ ဒဋ္ဌုကာမာ, ထူပံ ပူဇေန္တိ မာနုသာ။
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, အဟောသိံ ဘတကော [ဝရကော (သျာ။ က။)] တဒါ၊
အာမောဒိတံ ဇနံ ဒိသွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
‘‘‘ဥဠာရော ဘဂဝါ ဟေသော, ယဿ ဓာတုဃရေဒိသံ၊
ဣမာ စ ဇနတာ တုဋ္ဌာ, ကာရံ ကုဗ္ဗံ န တပ္ပရေ [ကုဗ္ဗန္တနပ္ပကံ (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၈၁။)‘‘‘အဟမ္ပိ ကာရံ ကဿာမိ, လောကနာထဿ တာဒိနော၊
တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဘဝိဿာမိ အနာဂတေ’။
‘‘သုဓောတံ ရဇကေနာဟံ, ဥတ္တရေယျပဋံ မမ၊
ဝေဠဂ္ဂေ အာလဂေတွာန, ဓဇံ ဥက္ခိပိမမ္ဗရေ။
‘‘အဘိသမ္မတကော ဂယှ, အမ္ဗရေဟာသိ မေ ဓဇံ၊
ဝါတေရိတံ ဓဇံ ဒိသွာ, ဘိယျော ဟာသံ ဇနေသဟံ။
‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သမဏံ ဥပသင်္ကမိံ၊
တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ, ဝိပါကံ ပုစ္ဆဟံ ဓဇေ။
‘‘သော မေ ကထေသိ အာနန္ဒ, ပီတိသဉ္ဇနနံ မမ၊
‘တဿ ဓဇဿ ဝိပါကံ, အနုဘောဿသိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
ပရိဝါရေဿန္တိ တံ နိစ္စံ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိတူရိယသဟဿာနိ, ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိ တံ နိစ္စံ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ဆဠာသီတိသဟဿာနိ, နာရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိ တံ နိစ္စံ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿသိ၊
အသီတိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿသိ။
‘‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿသိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တော, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿသိ။
‘‘‘အသီတိကောဋိံ ဆဍ္ဍေတွာ, ဒါသေ ကမ္မကရေ ဗဟူ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿသိ။
(အပ၊၁၊၈၂။)‘‘‘အာရာဓယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
ဥပဝါနောတိ နာမေန, ဟေဿသိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ ကိလေသေ ဈာပယီ မမ။
‘‘စက္ကဝတ္တိဿ သန္တဿ, စတုဒီပိဿရဿ မေ၊
တိယောဇနာနိ သမန္တာ, ဥဿီသန္တိ ဓဇာ သဒါ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပဝါနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပဝါနတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ တိသရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ စန္ဒဝတိယာ [ဗန္ဓုမတိယာ (အဋ္ဌ။)], မာတုဥပဋ္ဌာကော [မာတုပဋ္ဌာယကော (သီ။), မာတုပဋ္ဌာနကော (သျာ။)] အဟုံ၊
အန္ဓာ မာတာ ပိတာ မယှံ, တေ ပေါသေမိ အဟံ တဒါ။
‘‘ရဟောဂတော နိသီဒိတွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
ပေါသေန္တော မာတာပိတရော, ပဗ္ဗဇ္ဇံ န လဘာမဟံ။
‘‘မဟန္ဓကာရပိဟိတာ [တမန္ဓကာရပိဟိတာ (သျာ။)], တိဝိဓဂ္ဂီဟိ ဍယှရေ၊
ဧတာဒိသေ ဘဝေ [ဘယေ (သီ။)] ဇာတေ, နတ္ထိ ကောစိ ဝိနာယကော။
‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, ဒိပ္ပတိ [ဒိဗ္ဗတိ (က။)] [ဇိနသာသနံ (သီ။)] ဒါနိ သာသနံ၊
သက္ကာ ဥဒ္ဓရိတုံ အတ္တာ, ပုညကာမေန ဇန္တုနာ။
‘‘ဥဂ္ဂယှ တီဏိ သရဏေ, ပရိပုဏ္ဏာနိ ဂေါပယိံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, ပဋိမောက္ခာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။
(အပ၊၁၊၈၃။)‘‘နိသဘော နာမ သမဏော, ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကော၊
တမဟံ ဥပဂန္တွာန, သရဏဂမနံ ဂဟိံ။
‘‘ဝဿသတသဟဿာနိ, အာယု ဝိဇ္ဇတိ တာဝဒေ၊
တာဝတာ သရဏဂမနံ, ပရိပုဏ္ဏံ အဂေါပယိံ။
‘‘စရိမေ ဝတ္တမာနမှိ, သရဏံ တံ အနုဿရိံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, တာဝတိံသံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဒေဝလောကဂတော သန္တော, ပုညကမ္မသမာဟိတော၊
ယံ ဒေသံ [ယံ ယံ ဒေသံ (သျာ။)] ဥပပဇ္ဇာမိ [ဥပဂစ္ဆာမိ (သီ။)], အဋ္ဌ ဟေတူ လဘာမဟံ။
‘‘ဒိသာသု ပူဇိတော ဟောမိ, တိက္ခပညော ဘဝါမဟံ၊
သဗ္ဗေ ဒေဝါနုဝတ္တန္တိ, အမိတဘောဂံ လဘာမဟံ။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သဗ္ဗတ္ထ, ပဋိကန္တော ဘဝါမဟံ၊
မိတ္တာနံ အစလော ဟောမိ, ယသော အဗ္ဘုဂ္ဂတော မမံ။
‘‘အသီတိက္ခတ္တု ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ, ပုညကမ္မသမာဟိတော၊
ပုရေ သာဝတ္ထိယံ ဇာတော, မဟာသာလေ သုအဍ္ဎကေ။
‘‘နဂရာ နိက္ခမိတွာန, ဒါရကေဟိ ပုရက္ခတော၊
ဟသခိဍ္ဍသမင်္ဂီဟံ [သာဟံ ခိဍ္ဍသမင်္ဂီ (သျာ။)], သံဃာရာမံ ဥပါဂမိံ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသာသိံ [တတ္ထဒ္ဒသာဟံ (က။)] သမဏံ, ဝိပ္ပမုတ္တံ နိရူပဓိံ၊
သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ, သရဏဉ္စ အဒါသိ မေ။
‘‘သောဟံ သုတွာန သရဏံ, သရဏံ မေ အနုဿရိံ၊
ဧကာသနေ နိသီဒိတွာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဇာတိယာ သတ္တမေ ဝဿေ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
ဥပသမ္ပာဒယိ ဗုဒ္ဓေါ, ဂုဏမညာယ စက္ခုမာ။
(အပ၊၁၊၈၄။)‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, သရဏာနိ အဂစ္ဆဟံ၊
တတော မေ သုကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ။
‘‘သုဂေါပိတံ မေ သရဏံ, မာနသံ သုပ္ပဏီဟိတံ၊
အနုဘောတွာ ယသံ သဗ္ဗံ, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘ယေသံ သောတာဝဓာနတ္ထိ, သုဏောထ မမ ဘာသတော၊
အဟံ [အတ္ထံ (သျာ။)] ဝေါ ကထယိဿာမိ, သာမံ ဒိဋ္ဌံ ပဒံ မမ။
‘‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, ဝတ္တတေ ဇိနသာသနံ၊
အမတာ ဝါဒိတာ ဘေရီ, သောကသလ္လဝိနောဒနာ။
‘‘‘ယထာသကေန ထာမေန, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ၊
အဓိကာရံ ကရေယျာထ, ပဿယိဿထ နိဗ္ဗုတိံ။
‘‘‘ပဂ္ဂယှ တီဏိ သရဏေ, ပဉ္စသီလာနိ ဂေါပိယ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿထ။
‘‘‘သမ္မာ ဓမ္မံ ဘာဝေတွာန [မမောပမံ ကရိတွာန (သီ။ သျာ။)], သီလာနိ ပရိဂေါပိယ၊
အစိရံ အရဟတ္တံ ဝေါ, သဗ္ဗေပိ ပါပုဏိဿထ။
‘‘‘တေဝိဇ္ဇော ဣဒ္ဓိပတ္တောမှိ, စေတောပရိယကောဝိဒေါ၊
သာဝကော တေ မဟာဝီရ, သရဏော [စရဏေ (သီ။ သျာ။)] ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော’။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, သရဏံ ဗုဒ္ဓဿ ဂစ္ဆဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သရဏံ ဂမနေ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိသရဏဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိသရဏဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ပဉ္စသီလသမာဒါနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ စန္ဒဝတိယာ, ဘတကော အာသဟံ တဒါ၊
ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တော, ပဗ္ဗဇ္ဇံ န လဘာမဟံ။
(အပ၊၁၊၈၅။)‘‘မဟန္ဓကာရပိဟိတာ, တိဝိဓဂ္ဂီဟိ ဍယှရေ၊
ကေန နု ခေါ ဥပါယေန, ဝိသံယုတ္တော ဘဝေ အဟံ။
‘‘ဒေယျဓမ္မော စ မေ နတ္ထိ, ဝရာကော ဘတကော အဟံ၊
ယံနူနာဟံ ပဉ္စသီလံ, ရက္ခေယျံ ပရိပူရယံ။
‘‘အနောမဒဿိဿ မုနိနော, နိသဘော နာမ သာဝကော၊
တမဟံ ဥပသင်္ကမ္မ, ပဉ္စသိက္ခာပဒဂ္ဂဟိံ။
‘‘ဝဿသတသဟဿာနိ, အာယု ဝိဇ္ဇတိ တာဝဒေ၊
တာဝတာ ပဉ္စသီလာနိ, ပရိပုဏ္ဏာနိ ဂေါပယိံ။
‘‘မစ္စုကာလေ စ သမ္ပတ္တေ, ဒေဝါ အဿာသယန္တိ မံ၊
‘ရထော သဟဿယုတ္တော တေ, မာရိသာယံ [မာရိသဿ (က။)] ဥပဋ္ဌိတော’။
‘‘ဝတ္တန္တေ စရိမေ စိတ္တေ, မမ သီလံ အနုဿရိံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, တာဝတိံသံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘တိံသက္ခတ္တုဉ္စ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
ဒိဗ္ဗသုခံ [ဒိဗ္ဗံ သုခံ (သီ။)] အနုဘဝိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ပုရေ ဝေသာလိယံ ဇာတော, မဟာသာလေ သုအဍ္ဎကေ။
‘‘ဝဿူပနာယိကေ ကာလေ, ဒိပ္ပန္တေ [ဒိဗ္ဗန္တိ (က။)] ဇိနသာသနေ၊
မာတာ စ မေ ပိတာ စေဝ, ပဉ္စသိက္ခာပဒဂ္ဂဟုံ။
‘‘သဟ သုတွာနဟံ သီလံ, မမ သီလံ အနုဿရိံ၊
ဧကာသနေ နိသီဒိတွာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဇာတိယာ ပဉ္စဝဿေန, အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
ဥပသမ္ပာဒယိ ဗုဒ္ဓေါ, ဂုဏမညာယ စက္ခုမာ။
‘‘ပရိပုဏ္ဏာနိ ဂေါပေတွာ, ပဉ္စသိက္ခာပဒါနဟံ၊
အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆဟံ။
(အပ၊၁၊၈၆။)‘‘သွာဟံ ယသမနုဘဝိံ, တေသံ သီလာန ဝါဟသာ၊
ကပ္ပကောဋိမ္ပိ ကိတ္တေန္တော, ကိတ္တယေ ဧကဒေသကံ။
‘‘ပဉ္စသီလာနိ ဂေါပေတွာ, တယော ဟေတူ လဘာမဟံ၊
ဒီဃာယုကော မဟာဘောဂေါ, တိက္ခပညော ဘဝါမဟံ။
‘‘သံကိတ္တေန္တော စ [ပကိတ္တေန္တောဝ (သီ။), ပကိတ္တေန္တေ စ (သျာ။)] သဗ္ဗေသံ, အဘိမတ္တဉ္စ ပေါရိသံ၊
ဘဝါဘဝေ သံသရိတွာ, ဧတေ ဌာနေ လဘာမဟံ။
‘‘အပရိမေယျသီလေသု, ဝတ္တန္တာ ဇိနသာဝကာ၊
ဘဝေသု ယဒိ ရဇ္ဇေယျုံ, ဝိပါကော ကီဒိသော ဘဝေ။
‘‘သုစိဏ္ဏံ မေ ပဉ္စသီလံ, ဘတကေန တပဿိနာ [ဝိပဿိနာ (သီ။)]၊
တေန သီလေနဟံ အဇ္ဇ, မောစယိံ သဗ္ဗဗန္ဓနာ။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ပဉ္စသီလာနိ ဂေါပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဉ္စသီလာနိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စသီလသမာဒါနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စသီလသမာဒါနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ အန္နသံသာဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ကဉ္စနဂ္ဃိယသံကာသံ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထံ လောကပဇ္ဇောတံ, အပ္ပမေယျံ အနောပမံ၊
အလတ္ထံ ပရမံ ပီတိံ, ဒိသွာ ဒန္တံ ဇုတိန္ဓရံ။
‘‘သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိနာမေတွာ, ဘောဇယိံ တံ မဟာမုနိံ၊
မဟာကာရုဏိကော လောကေ [နာထော (သီ။)], အနုမောဒိ မမံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၈၇။)‘‘တသ္မိံ မဟာကာရုဏိကေ, ပရမဿာသကာရကေ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘိက္ခာဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အန္နသံသာဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အန္နသံသာဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဓူပဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ကုဋိဓူပံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗေသမ္ပိ ပိယော ဟောမိ, ဓူပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဓူပမဒဒိံ တဒါ [ယံ ဓူပနမဒါသဟံ (က။)]၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓူပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓူပဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓူပဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ပုလိနပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ၊
ပုရာဏပုလိနံ ဟိတွာ [ဆဍ္ဍေတွာ (သီ။ သျာ။)], သုဒ္ဓပုလိနမာကိရိံ။
(အပ၊၁၊၈၈။)‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုလိနမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုလိနဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိံသတိမေ [တိပညာသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ ဇနာဓိဘူ၊
မဟာပုလိနနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုလိနပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုလိနပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ဥတ္တိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, သုသုမာရော အဟံ တဒါ၊
သဂေါစရပ္ပသုတောဟံ [သဘောဇနပသုတာဟံ (သျာ။ က။)], နဒီတိတ္ထံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော တမှိ သမယေ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
နဒိံ တရိတုကာမော သော, နဒီတိတ္ထံ ဥပါဂမိ။
‘‘ဥပါဂတေ စ [ဥပါဂတမှိ (သျာ။ က။)] သမ္ဗုဒ္ဓေ, အဟမ္ပိ တတ္ထုပါဂမိံ၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဣမံ ဝါစံ ဥဒီရယိံ။
‘‘‘အဘိရူဟ မဟာဝီရ, တာရေဿာမိ အဟံ တုဝံ၊
ပေတ္တိကံ ဝိသယံ မယှံ, အနုကမ္ပ မဟာမုနိ’။
‘‘မမ ဥဂ္ဂဇ္ဇနံ သုတွာ, အဘိရူဟိ မဟာမုနိ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, တာရေသိံ လောကနာယကံ။
‘‘နဒိယာ ပါရိမေ တီရေ, သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော၊
အဿာသေသိ မမံ တတ္ထ, အမတံ ပါပုဏိဿသိ။
‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, ဒေဝလောကံ အာဂစ္ဆဟံ၊
ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
(အပ၊၁၊၈၉။)‘‘သတ္တက္ခတ္တုဉ္စ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာသဟံ၊
တီဏိက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, မဟိယာ ဣဿရော အဟုံ။
‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောဟံ, နိပကော စ သုသံဝုတော၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, တာရေသိံ ယံ နရာသဘံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥတ္တိယော [ဥတ္တိရိယော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥတ္တိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ဝိပဿိံ သတ္ထဝါဟဂ္ဂံ, နရဝရံ ဝိနာယကံ။
‘‘အဒန္တဒမနံ တာဒိံ, မဟာဝါဒိံ မဟာမတိံ၊
ဒိသွာ ပသန္နော သုမနော, ဧကဉ္ဇလိမကာသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယမဉ္ဇလိံ ကရိံ [ယံ အဉ္ဇလိမကရိံ (သျာ။), အဉ္ဇလိမကရိံ (က။)] တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဉ္ဇလိဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဉ္ဇလိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၉၀။)၁၀။ ခေါမဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, အဟောသိံ ဝါဏိဇော တဒါ၊
တေနေဝ ဒါရံ ပေါသေမိ, ရောပေမိ ဗီဇသမ္ပဒံ။
‘‘ရထိယံ ပဋိပန္နဿ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
ဧကံ ခေါမံ မယာ ဒိန္နံ, ကုသလတ္ထာယ သတ္ထုနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ခေါမမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ခေါမဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တရသေ [သတ္တဝီသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော သိန္ဓဝသန္ဓနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စတုဒီပမှိ ဣဿရော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ခေါမဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ခေါမဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုသူတိ ဥပဝါနော စ, သရဏော သီလဂါဟကော၊
အန္နသံသာဝကော ခေါမဒါယီ စ, ဒသေဝ တတိယေ ဂဏေ၊
အဉ္ဇလီ ခေါမဒါယီ စ, ဒသေဝ တတိယေ ဂဏေ၊
ပဉ္စာလီသီတိသတံ ဝုတ္တာ, ဂါထာယော သဗ္ဗပိဏ္ဍိတာ။
သုဘူတိဝဂ္ဂေါ တတိယော။
စတုတ္ထဘာဏဝါရံ။
(အပ၊၁၊၉၁။)၄။ ကုဏ္ဍဓာနဝဂ္ဂေါ
၁။ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သတ္တာဟံ ပဋိသလ္လီနံ, သယမ္ဘုံ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပဋ္ဌဟိံ။
‘‘ဝုဋ္ဌိတံ ကာလမညာယ, ပဒုမုတ္တရံ မဟာမုနိံ၊
မဟန္တိံ ကဒလီကဏ္ဏိံ, ဂဟေတွာ ဥပဂစ္ဆဟံ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ [ပဋိဂ္ဂဟေသိ (သျာ။ က။)] ဘဂဝါ, သဗ္ဗညူ [တံ ဖလံ (သီ။)] လောကနာယကော၊
မမ စိတ္တံ ပသာဒေန္တော, ပရိဘုဉ္ဇိ မဟာမုနိ။
‘‘ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သတ္ထဝါဟော အနုတ္တရော၊
သကာသနေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေ စ သန္တိ သမိတာရော [ယေ ဝသန္တိ သမေတာရော (သီ။)], ယက္ခာ ဣမမှိ ပဗ္ဗတေ၊
အရညေ ဘူတဘဗျာနိ [ဘူတဂဏာ သဗ္ဗေ (သျာ။)], သုဏန္တု ဝစနံ မမ’။
‘‘ယော သော ဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌာသိ, မိဂရာဇံဝ ကေသရိံ [မိဂရာဇာဝ ကေသရီ (သီ။)]၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဧကာဒသဉ္စက္ခတ္တုံ, သော [သောယမေကာဒသက္ခတ္တုံ (သီ။)] ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿတိ၊
စတုတိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အက္ကောသိတွာန သမဏေ, သီလဝန္တေ အနာသဝေ၊
ပါပကမ္မဝိပါကေန, နာမဓေယျံ လဘိဿတိ [ဘဝိဿတိ (က။)]။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
ကုဏ္ဍဓာနောတိ နာမေန, သာဝကော သော ဘဝိဿတိ’။
‘‘ပဝိဝေကမနုယုတ္တော, ဈာယီ ဈာနရတော အဟံ၊
တောသယိတွာန သတ္ထာရံ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
(အပ၊၁၊၉၂။)‘‘သာဝကေဟိ [သာဝကဂ္ဂေဟိ (သီ။)] ပရိဝုတော, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, သလာကံ ဂါဟယီ ဇိနော။
‘‘ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ, ဝန္ဒိတွာ လောကနာယကံ၊
ဝဒတံ ဝရဿ ပုရတော, ပဌမံ အဂ္ဂဟေသဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန ဘဂဝါ, ဒသသဟဿီကမ္ပကော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓောရယှံ, ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုဏ္ဍဓာနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သာဂတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သောဘိတော နာမ နာမေန, အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏော တဒါ၊
ပုရက္ခတော သသိဿေဟိ, အာရာမံ အဂမာသဟံ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ, အဋ္ဌာသိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘တမဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒန္တံ ဒန္တပုရက္ခတံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘ယေ ကေစိ ပါဒပါ သဗ္ဗေ, မဟိယာ တေ ဝိရူဟရေ၊
ဗုဒ္ဓိမန္တော တထာ သတ္တာ, ရုဟန္တိ ဇိနသာသနေ။
‘‘သတ္ထဝါဟောသိ သပ္ပညော, မဟေသိ ဗဟုကေ ဇနေ၊
ဝိပထာ ဥဒ္ဓရိတွာန, ပထံ အာစိက္ခသေ တုဝံ။
(အပ၊၁၊၉၃။)‘‘ဒန္တော ဒန္တပရိကိဏ္ဏော [ပုရက္ခတော (သျာ။)], ဈာယီ ဈာနရတေဟိ စ၊
အာတာပီ ပဟိတတ္တေဟိ, ဥပသန္တေဟိ တာဒိဘိ။
‘‘အလင်္ကတော ပရိသာဟိ, ပုညဉာဏေဟိ သောဘတိ၊
ပဘာ နိဒ္ဓါဝတေ တုယှံ, သူရိယောဒယနေ ယထာ။
‘‘ပသန္နစိတ္တံ ဒိသွာန, မဟေသီ ပဒုမုတ္တရော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော ဟာသံ ဇနေတွာန, မမံ ကိတ္တေသိ ဗြာဟ္မဏော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿတိ။
‘‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, အရဟတ္တံ [တုဋ္ဌဟဋ္ဌံ (သျာ။ က။)] လဘိဿတိ၊
သာဂတော နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန ကာယေန, ပါပကမ္မံ ဝိဝဇ္ဇယိံ၊
ဝစီဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ, အာဇီဝံ ပရိသောဓယိံ။
‘‘ဧဝံ ဝိဟရမာနောဟံ, တေဇောဓာတူသု ကောဝိဒေါ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သာဂတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သာဂတတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရနာထဿ, ပဒုမံ နာမ စေတိယံ၊
သိလာသနံ [သီဟာသနံ (က။)] ကာရယိတွာ, သုဝဏ္ဏေနာဘိလေပယိံ။
‘‘ရတနာမယဆတ္တဉ္စ, ပဂ္ဂယှ ဝါဠဗီဇနိံ [ဝါဠဗီဇနီ (သီ။ သျာ။)]၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, လောကဗန္ဓုဿ တာဒိနော။
(အပ၊၁၊၉၄။)‘‘ယာဝတာ ဒေဝတာ ဘုမ္မာ [ဘူမာ (က။)], သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ၊
ရတနာမယဆတ္တာနံ, ဝိပါကံ ကထယိဿတိ။
‘‘တဉ္စ သဗ္ဗံ သုဏိဿာမ, ကထယန္တဿ သတ္ထုနော၊
ဘိယျော ဟာသံ ဇနေယျာမ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဟေမာသနေ နိသီဒိတွာ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဘိက္ခုသံဃပရိဗျူဠှော [ပရိဗ္ဗူဠှော (သီ။)], ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနိဒံ အာသနံ ဒိန္နံ, သောဝဏ္ဏံ ရတနာမယံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပါနိ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, အာဘာယာဘိဘဝိဿတိ။
‘‘‘မနုဿလောကမာဂန္တွာ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဘဿရောတိ နာမေန, ဥဂ္ဂတေဇော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, သတရံသီဝ ဥဂ္ဂတော၊
သမန္တာ အဋ္ဌရတနံ, ဥဇ္ဇောတိဿတိ ခတ္တိယော။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကစ္စာနော နာမ နာမေန, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, အရဟာ ဟေဿတိနာသဝေါ၊
ဂေါတမော လောကပဇ္ဇောတော, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ။
‘‘‘သံခိတ္တပုစ္ဆိတံ [သံခိတ္တံ ပုစ္ဆိတံ (သျာ။ က။)] ပဉှံ, ဝိတ္ထာရေန ကထေဿတိ၊
ကထယန္တော စ တံ ပဉှံ, အဇ္ဈာသယံ [အဇ္ဈာသံ (သီ။), အဗ္ဘာသံ (က။)] ပူရယိဿတိ’။
‘‘အဍ္ဎေ ကုလေ အဘိဇာတော, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
ဩဟာယ ဓနဓညာနိ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သံခိတ္တေနပိ ပုစ္ဆန္တေ, ဝိတ္ထာရေန ကထေမဟံ၊
အဇ္ဈာသယံ တေသံ ပူရေမိ, တောသေမိ ဒွိပဒုတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၉၅။)‘‘တောသိတော မေ မဟာဝီရော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဟာကစ္စာနတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
အဒ္ဓါနံ ပဋိပန္နဿ, စရတော စာရိကံ တဒါ။
‘‘သုဖုလ္လံ ပဒုမံ ဂယှ, ဥပ္ပလံ မလ္လိကဉ္စဟံ၊
ပရမန္နံ ဂဟေတွာန, အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘ပရိဘုဉ္ဇိ မဟာဝီရော, ပရမန္နံ သုဘောဇနံ၊
တဉ္စ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ဇနဿ သမ္ပဒဿယိ။
‘‘ဣဋ္ဌံ ကန္တံ [ကန္တယိဒံ (သျာ။)], ပိယံ လောကေ, ဇလဇံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
သုဒုက္ကရံ ကတံ တေန, ယော မေ ပုပ္ဖံ အဒါသိဒံ။
‘‘ယော ပုပ္ဖမဘိရောပေသိ, ပရမန္နဉ္စဒါသိ မေ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဒသ အဋ္ဌ စက္ခတ္တုံ [ဒသ စဋ္ဌက္ခတ္တုံ (သီ။), ဒသမဋ္ဌက္ခတ္တုံ (သျာ။)] သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ဥပ္ပလံ ပဒုမဉ္စာပိ, မလ္လိကဉ္စ တဒုတ္တရိ။
‘‘‘အဿ ပုညဝိပါကေန, ဒိဗ္ဗဂန္ဓသမာယုတံ၊
အာကာသေ ဆဒနံ ကတွာ, ဓာရယိဿတိ တာဝဒေ။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ ပဉ္စသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန [နာမေန (သီ။ သျာ။ က။)], သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၉၆။)‘‘‘သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ သော, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
သကျာနံ နန္ဒိဇနနော, ဉာတိဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘ပဋိသမ္ဘိဒမနုပ္ပတ္တံ, ကတကိစ္စမနာသဝံ၊
ဂေါတမော လောကဗန္ဓု တံ [သော (သီ။)], ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ။
‘‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
ဥဒါယီ နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘ရာဂေါ ဒေါသော စ မောဟော စ, မာနော မက္ခော စ ဓံသိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘တောသယိဉ္စာပိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အာတာပီ နိပကော အဟံ၊
ပသာဒိတော [ပမောဒိတော (သီ။)] စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကာဠုဒါယီ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ကာဠုဒါယီထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဘိက္ခုသံဃပရိဗျူဠှော, ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇထ။
‘‘သိဿေဟိ သမ္ပရိဝုတော, ဃရမှာ အဘိနိက္ခမိံ၊
နိက္ခမိတွာနဟံ တတ္ထ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘အဘိဝါဒိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘ယာဝတာ ရူပိနော သတ္တာ, အရူပီ ဝါ အသညိနော၊
သဗ္ဗေ တေ တဝ ဉာဏမှိ, အန္တော ဟောန္တိ သမောဂဓာ။
(အပ၊၁၊၉၇။)‘‘သုခုမစ္ဆိကဇာလေန, ဥဒကံ ယော ပရိက္ခိပေ၊
ယေ ကေစိ ဥဒကေ ပါဏာ, အန္တောဇာလေ ဘဝန္တိ တေ။
‘‘ယေသဉ္စ စေတနာ အတ္ထိ, ရူပိနော စ အရူပိနော၊
သဗ္ဗေ တေ တဝ ဉာဏမှိ, အန္တော ဟောန္တိ သမောဂဓာ။
‘‘သမုဒ္ဓရသိမံ လောကံ, အန္ဓကာရသမာကုလံ၊
တဝ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ကင်္ခါသောတံ တရန္တိ တေ။
‘‘အဝိဇ္ဇာနိဝုတေ လောကေ, အန္ဓကာရေန ဩတ္ထဋေ၊
တဝ ဉာဏမှိ ဇောတန္တေ, အန္ဓကာရာ ပဓံသိတာ။
‘‘တုဝံ စက္ခူသိ သဗ္ဗေသံ, မဟာတမပနူဒနော၊
တဝ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, နိဗ္ဗာယတိ ဗဟုဇ္ဇနော။
‘‘ပုဋကံ ပူရယိတွာန [ပီဌရံ (သီ။), ပုတရံ (သျာ။)], မဓုခုဒ္ဒမနေဠကံ၊
ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ဥပနေသိံ မဟေသိနော။
‘‘ပဋိဂ္ဂဏှိ မဟာဝီရော, သဟတ္ထေန မဟာ ဣသီ၊
ဘုဉ္ဇိတွာ တဉ္စ သဗ္ဗညူ, ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ။
‘‘အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, အတ္ထဒဿီ နရာသဘော၊
မမ စိတ္တံ ပသာဒေန္တော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနိဒံ ထဝိတံ ဉာဏံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော စ ထောမိတော၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒုဂ္ဂတိံ သော န ဂစ္ဆတိ။
‘‘‘စတုဒ္ဒသဉ္စက္ခတ္တုံ [စတုသဋ္ဌိဉ္စ (သျာ။)] သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ အဋ္ဌသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘ပဉ္စေဝ သတက္ခတ္တုဉ္စ [အထ ပဉ္စသတက္ခတ္တုံ (သီ။)], စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ အသင်္ခေယျံ, မဟိယာ ကာရယိဿတိ။
‘‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿတိ။
‘‘‘ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ အတ္ထံ, ဉာဏေန ဝိစိနိဿတိ၊
မောဃရာဇာတိ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
(အပ၊၁၊၉၈။)‘‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နံ, ကတကိစ္စမနာသဝံ၊
ဂေါတမော သတ္ထဝါဟဂ္ဂေါ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ’။
‘‘ဟိတွာ မာနုသကံ ယောဂံ, ဆေတွာန ဘဝဗန္ဓနံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မောဃရာဇော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
မောဃရာဇတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ အဓိမုတ္တတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, အတ္ထဒဿီနရုတ္တမေ၊
ဥပဋ္ဌဟိံ ဘိက္ခုသံဃံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘နိမန္တေတွာ ဘိက္ခုသံဃံ [သံဃရတနံ (သီ။ သျာ။)], ဥဇုဘူတံ သမာဟိတံ၊
ဥစ္ဆုနာ မဏ္ဍပံ ကတွာ, ဘောဇေသိံ သံဃမုတ္တမံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗေ သတ္တေ အဘိဘောမိ [အတိဘောမိ (သီ။ က။)], ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥစ္ဆုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဓိမုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
အဓိမုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ လသုဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, တာပသော အာသဟံ တဒါ၊
လသုဏံ ဥပဇီဝါမိ, လသုဏံ မယှဘောဇနံ။
(အပ၊၁၊၉၉။)‘‘ခါရိယော ပူရယိတွာန, သံဃာရာမမဂစ္ဆဟံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, သံဃဿ လသုဏံ အဒံ။
‘‘ဝိပဿိဿ နရဂ္ဂဿ, သာသနေ နိရတဿဟံ၊
သံဃဿ လသုဏံ ဒတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, လသုဏံ ယမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, လသုဏဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ လသုဏဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
လသုဏဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ အာယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, သိခိမှိ ဝဒတံ ဝရေ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အဝန္ဒိံ ထူပမုတ္တမံ။
‘‘ဝဍ္ဎကီဟိ ကထာပေတွာ, မူလံ ဒတွာနဟံ တဒါ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အာယာဂံ ကာရပေသဟံ။
‘‘အဋ္ဌ ကပ္ပါနိ ဒေဝေသု, အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ [အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ (သီ။)] ဝသိံ အဟံ၊
အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ဝေါကိဏ္ဏံ သံသရိံ အဟံ။
‘‘ကာယေ ဝိသံ န ကမတိ, သတ္ထာနိ န စ ဟန္တိ မေ၊
ဥဒကေဟံ န မိယျာမိ, အာယာဂဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ယဒိစ္ဆာမိ အဟံ ဝဿံ, မဟာမေဃော ပဝဿတိ၊
ဒေဝါပိ မေ ဝသံ ဧန္တိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော, တိသက္ခတ္တုံ အဟောသဟံ၊
န မံ ကေစာဝဇာနန္တိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, အာယာဂံ ယမကာရယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အာယာဂဿ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၀၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာယာဂဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာယာဂဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, သီဟာသနဿ သမ္မုခါ၊
ဓမ္မစက္ကံ မေ ဌပိတံ, သုကတံ ဝိညုဝဏ္ဏိတံ။
‘‘စာရုဝဏ္ဏောဝ သောဘာမိ, သယောဂ္ဂဗလဝါဟနော၊
ပရိဝါရေန္တိ မံ နိစ္စံ, အနုယန္တာ ဗဟုဇ္ဇနာ။
‘‘သဋ္ဌိတူရိယသဟဿေဟိ, ပရိစာရေမဟံ သဒါ၊
ပရိဝါရေန သောဘာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ စက္ကံ ဌပယိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓမ္မစက္ကဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ, အဋ္ဌာသိံသု ဇနာဓိပါ၊
သဟဿရာဇနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓမ္မစက္ကိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ထူပသေဋ္ဌဿ သမ္မုခါ၊
ဝိစိတ္တဒုဿေ လဂေတွာ [လဂ္ဂေတွာ (သီ။ သျာ။)], ကပ္ပရုက္ခံ ဌပေသဟံ။
(အပ၊၁၊၁၀၁။)‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သောဘယန္တော မမ ဒွါရံ, ကပ္ပရုက္ခော ပတိဋ္ဌတိ။
‘‘အဟဉ္စ ပရိသာ စေဝ, ယေ ကေစိ မမ ဝဿိတာ [နိဿိတာ (သီ။)]၊
တမှာ ဒုဿံ ဂဟေတွာန, နိဝါသေမ မယံ သဒါ [တဒါ (သျာ။)]။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ရုက္ခံ ဌပယိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကပ္ပရုက္ခဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ သတ္တမေ ကပ္ပေ, သုစေဠာ အဋ္ဌ ခတ္တိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကပ္ပရုက္ခိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကုဏ္ဍဓာနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုဏ္ဍသာဂတကစ္စာနာ, ဥဒါယီ မောဃရာဇကော၊
အဓိမုတ္တော လသုဏဒေါ, အာယာဂီ ဓမ္မစက္ကိကော၊
ကပ္ပရုက္ခီ စ ဒသမော, ဂါထာ ဒွယဒသသတံ [ဂါထာယော ဒွါဒသသတံ (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၁၀၂။)၅။ ဥပါလိဝဂ္ဂေါ
၁။ ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, ပရိဝုတော [ပရေတော (က။ အဋ္ဌ)] လောကနာယကော၊
ဝိဝေကမနုယုတ္တော သော, ဂစ္ဆတေ ပဋိသလ္လိတုံ။
‘‘အဇိနေန နိဝတ္ထောဟံ, တိဒဏ္ဍပရိဓာရကော၊
ဘိက္ခုသံဃပရိဗျူဠှံ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘ယထာဏ္ဍဇာ စ သံသေဒါ, ဩပပါတီ ဇလာဗုဇာ၊
ကာကာဒိပက္ခိနော သဗ္ဗေ, အန္တလိက္ခစရာ သဒါ။
‘‘ယေ ကေစိ ပါဏဘူတတ္ထိ, သညိနော ဝါ အသညိနော၊
သဗ္ဗေ တေ တဝ ဉာဏမှိ, အန္တော ဟောန္တိ သမောဂဓာ။
‘‘ဂန္ဓာ စ ပဗ္ဗတေယျာ ယေ, ဟိမဝန္တနဂုတ္တမေ၊
သဗ္ဗေ တေ တဝ သီလမှိ, ကလာယပိ န ယုဇ္ဇရေ။
‘‘မောဟန္ဓကာရပက္ခန္ဒော, အယံ လောကော သဒေဝကော၊
တဝ ဉာဏမှိ ဇောတန္တေ, အန္ဓကာရာ ဝိဓံသိတာ။
‘‘ယထာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ, ဟောန္တိ သတ္တာ တမောဂတာ၊
ဧဝံ ဗုဒ္ဓေ အနုပ္ပန္နေ, ဟောတိ လောကော တမောဂတော။
‘‘ယထောဒယန္တော အာဒိစ္စော, ဝိနောဒေတိ တမံ သဒါ၊
တထေဝ တွံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌ, ဝိဒ္ဓံသေသိ တမံ သဒါ။
‘‘ပဓာနပဟိတတ္တောသိ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သဒေဝကေ၊
တဝ ကမ္မာဘိရဒ္ဓေန, တောသေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘တံ သဗ္ဗံ အနုမောဒိတွာ, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဓီရော, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, မဟေသိ ပဒုမုတ္တရော၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
(အပ၊၁၊၁၀၃။)‘‘ယေနိဒံ ထဝိတံ ဉာဏံ, ဩပမ္မေဟိ သမာယုတံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘အဋ္ဌာရသဉ္စ ခတ္တုံ သော, ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ တိသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဟီနောဝ ဇာတိယာ သန္တော, ဥပါလိ နာမ ဟေဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, ဝိရာဇေတွာန ပါပကံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘တုဋ္ဌော စ ဂေါတမော ဗုဒ္ဓေါ, သကျပုတ္တော မဟာယသော၊
ဝိနယာဓိဂတံ တဿ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ’။
‘‘သဒ္ဓါယာဟံ ပဗ္ဗဇိတော, ကတကိစ္စော အနာသဝေါ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဘဂဝါ စာနုကမ္ပီ မံ, ဝိနယေဟံ ဝိသာရဒေါ၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ စ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သံဝုတော ပါတိမောက္ခမှိ, ဣန္ဒြိယေသု စ ပဉ္စသု၊
ဓာရေမိ ဝိနယံ သဗ္ဗံ, ကေဝလံ ရတနာကရံ [ရတနဂ္ဃရံ (က။)]။
‘‘မမဉ္စ ဂုဏမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပါလိထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၀၄။)၂။ သောဏကောဠိဝိသတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမဒဿိဿ မုနိနော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သုဓာယ လေပနံ ကတွာ, စင်္ကမံ ကာရယိံ အဟံ။
‘‘နာနာဝဏေဟိ ပုပ္ဖေဟိ, စင်္ကမံ သန္ထရိံ အဟံ၊
အာကာသေ ဝိတာနံ ကတွာ, ဘောဇယိံ ဗုဒ္ဓမုတ္တမံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, အဘိဝါဒေတွာန သုဗ္ဗတံ [ပုပ္ဖကံ (က။)]၊
ဒီဃသာလံ ဘဂဝတော, နိယျာဒေသိမဟံ တဒါ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, အနုကမ္ပာယ စက္ခုမာ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဒက္ခိဏေယျော သဒေဝကေ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဒီဃသာလံ အဒါသိ [အကာသိ (သီ။)] မေ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣမဿ မစ္စုကာလမှိ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော၊
သဟဿယုတ္တဿရထော, ဥပဋ္ဌိဿတိ တာဝဒေ။
‘‘‘တေန ယာနေနယံ ပေါသော, ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ၊
အနုမောဒိဿရေ ဒေဝါ, သမ္ပတ္တေ ကုသလဗ္ဘဝေ [ကုသလေ ဘဝေ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘‘မဟာရဟံ ဗျမှံ သေဋ္ဌံ, ရတနမတ္တိကလေပနံ၊
ကူဋာဂါရဝရူပေတံ, ဗျမှံ အဇ္ဈာဝသိဿတိ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
ပဉ္စဝီသတိ ကပ္ပါနိ, ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ယသောဓရသနာမာ [ယသေဓရာ သမာနာ (သီ။)] တေ, သဗ္ဗေပိ ဧကနာမကာ။
‘‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ, ဝဍ္ဎေတွာ [စိနိတွာ (သျာ။)] ပုညသဉ္စယံ၊
အဋ္ဌဝီသတိကပ္ပမှိ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၁၀၅။)‘‘‘တတြာပိ ဗျမှံ ပဝရံ, ဝိဿကမ္မေန မာပိတံ၊
ဒသသဒ္ဒါဝိဝိတ္တံ တံ, ပုရမဇ္ဈာဝသိဿတိ။
‘‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဘူမိပါလော မဟိဒ္ဓိကော၊
ဩက္ကာကော နာမ နာမေန, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနံ, သဗ္ဗာသံ ပဝရာ စ သာ [ပဝရာဝ ယာ (သျာ။), ပဝရာ ပိယာ (?)]၊
အဘိဇာတာ ခတ္တိယာနီ, နဝ ပုတ္တေ ဇနေဿတိ။
‘‘‘နဝ ပုတ္တေ ဇနေတွာန, ခတ္တိယာနီ မရိဿတိ၊
တရုဏီ စ ပိယာ ကညာ, မဟေသိတ္တံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ဩက္ကာကံ တောသယိတွာန, ဝရံ ကညာ လဘိဿတိ၊
ဝရံ လဒ္ဓါန သာ ကညာ, ပုတ္တေ ပဗ္ဗာဇယိဿတိ။
‘‘‘ပဗ္ဗာဇိတာ စ တေ သဗ္ဗေ, ဂမိဿန္တိ နဂုတ္တမံ၊
ဇာတိဘေဒဘယာ သဗ္ဗေ, ဘဂိနီဟိ ဝသိဿရေ [သံဝသိဿရေ (သီ။)]။
‘‘‘ဧကာ စ ကညာ ဗျာဓီဟိ, ဘဝိဿတိ ပရိက္ခတာ [ပုရက္ခတာ (သျာ။ က။)]၊
မာ နော ဇာတိ ပဘိဇ္ဇီတိ, နိခဏိဿန္တိ ခတ္တိယာ။
‘‘‘ခတ္တိယော နီဟရိတွာန, တာယ သဒ္ဓိံ ဝသိဿတိ၊
ဘဝိဿတိ တဒါ ဘေဒေါ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ။
‘‘‘တေသံ ပဇာ ဘဝိဿန္တိ, ကောဠိယာ နာမ ဇာတိယာ၊
တတ္ထ မာနုသကံ ဘောဂံ, အနုဘောဿတိနပ္ပကံ။
‘‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ၊
တတြာပိ ပဝရံ ဗျမှံ, လဘိဿတိ မနောရမံ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
အာဂန္တွာန မနုဿတ္တံ, သောဏော နာမ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော, ပဒဟံ သတ္ထု သာသနေ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘အနန္တဒဿီ ဘဂဝါ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဝိသေသညူ မဟာဝီရော, အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေဿတိ’။
(အပ၊၁၊၁၀၆။)‘‘ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေ စတုရင်္ဂုလမှိ, တိဏေ အနိလေရိတအင်္ဂဏမှိ၊
ဌတွာန ယောဂဿ ပယုတ္တတာဒိနော, တတောတ္တရိံ ပါရမတာ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဥတ္တမေ ဒမထေ ဒန္တော, စိတ္တံ မေ သုပဏီဟိတံ၊
ဘာရော မေ ဩဟိတော သဗ္ဗော, နိဗ္ဗုတောမှိ အနာသဝေါ။
‘‘အင်္ဂီရသော မဟာနာဂေါ, အဘိဇာတောဝ ကေသရီ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောဏော ကောဠိဝိသော [ကောဠိယဝေဿော (သီ။ သျာ။), ကောဋိကဏ္ဏော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဏကောဠိဝိသတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကာဠိဂေါဓာပုတ္တဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ, မေတ္တစိတ္တံ မဟာမုနိံ၊
ဥပေတိ ဇနတာ သဗ္ဗာ, သဗ္ဗလောကဂ္ဂနာယကံ။
‘‘သတ္တုကဉ္စ ဗဒ္ဓကဉ္စ [ဝတ္ထံ သေနာသနဉ္စေဝ (သီ။), သတ္တုကဉ္စ ပဒကဉ္စ (သီ။ အဋ္ဌ။), သတ္တုကဉ္စ ပဝါကဉ္စ (သျာ။)], အာမိသံ ပါနဘောဇနံ၊
ဒဒန္တိ သတ္ထုနော သဗ္ဗေ, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။
‘‘အဟမ္ပိ ဒါနံ ဒဿာမိ, ဒေဝဒေဝဿ တာဒိနော၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နိမန္တေတွာ, သံဃမ္ပိ စ အနုတ္တရံ။
‘‘ဥယျောဇိတာ မယာ စေတေ, နိမန္တေသုံ တထာဂတံ၊
ကေဝလံ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ, ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။
‘‘သတသဟဿပလ္လင်္ကံ, သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ၊
တူလိကာပဋလိကာယ, ခေါမကပ္ပါသိကေဟိ စ၊
မဟာရဟံ ပညာပယိံ, အာသနံ ဗုဒ္ဓယုတ္တကံ။
(အပ၊၁၊၁၀၇။)‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, ဒေဝဒေဝေါ နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃပရိဗျူဠှော, မမ ဒွါရမုပါဂမိ။
‘‘ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကနာထံ ယသဿိနံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အဘိနာမယိံ သံဃရံ [သကံ ဃရံ (သီ။)]။
‘‘ဘိက္ခူနံ သတသဟဿံ, ဗုဒ္ဓဉ္စ လောကနာယကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပရမန္နေန တပ္ပယိံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနိဒံ အာသနံ ဒိန္နံ, သောဝဏ္ဏံ ဂေါနကတ္ထတံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘စတုသတ္တတိက္ခတ္တုံ သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ သဟဿံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ၊
ဧကပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သဗ္ဗာသု ဘဝယောနီသု, ဥစ္စာကုလီ [ဥစ္စာကုလေ (က။)] ဘဝိဿတိ၊
သော စ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဘဒ္ဒိယော နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောမှိ, ပန္တသေနနိဝါသဟံ၊
ဖလဉ္စာဓိဂတံ သဗ္ဗံ, စတ္တက္လေသောမှိ အဇ္ဇဟံ။
‘‘‘မမ သဗ္ဗံ [ကမ္မံ (?)] အဘိညာယ, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ’။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော ကာဠိဂေါဓာယ ပုတ္တော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘဒ္ဒိယဿ ကာဠိဂေါဓာယ ပုတ္တတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၁၀၈။)၄။ သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အရညေ ကုဋိကံ ကတွာ, ဝသာမိ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌော, ယသေန အယသေန စ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ [ဘိက္ခုသတသဟဿေဟိ (သျာ။)], အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာနာဂံ [မဟာဝီရံ (သီ။)], ဇလဇုတ္တမနာမကံ၊
တိဏသန္ထရံ [တိဏတ္ထရံ (က။)] ပညာပေတွာ, အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အာမဏ္ဍံ ပါနီယဉ္စဟံ၊
အဒါသိံ ဥဇုဘူတဿ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ [သတသဟဿေ ဣတော ကပ္ပေ (သီ။)], ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အာမဏ္ဍဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတာလီသကပ္ပမှိ, ဧကော အာသိံ အရိန္ဒမော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သန္နိဋ္ဌာပကော [သန္နိဓာပကော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဂစ္ဆတေ အန္တရာပဏေ၊
ဩက္ခိတ္တစက္ခု [ခိတ္တစက္ခု (က။ သီ။ က။)] မိတဘာဏီ, သတိမာ သံဝုတိန္ဒြိယော။
‘‘ပဉ္စ ဥပ္ပလဟတ္ထာနိ, အာဝေဠတ္ထံ အဟံသု မေ၊
တေန ဗုဒ္ဓံ အပူဇေသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘အာရောပိတာ စ တေ ပုပ္ဖါ, ဆဒနံ အဿု သတ္ထုနော၊
သမာဓိံသု [သံသာဝိံသု (သီ။)] မဟာနာဂံ, သိဿာ အာစရိယံ ယထာ။
(အပ၊၁၊၁၀၉။)‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသကပ္ပသတေ, အဟေသုံ ပဉ္စ ခတ္တိယာ၊
ဟတ္ထိယာ နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စဟတ္ထိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, ဝိပဿိမှဂ္ဂပုဂ္ဂလေ၊
သုဖုလ္လပဒုမံ ဂယှ, စိတမာရောပယိံ အဟံ။
‘‘အာရောပိတေ စ စိတကေ, ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ၊
အာကာသေ ဆဒနံ [အာကာသစ္ဆဒနံ (သီ။)] ကတွာ, စိတကမှိ အဓာရယိ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတာလီသိတော ကပ္ပေ, ပဒုမိဿရနာမကော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမစ္ဆဒနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, မေတ္တစိတ္တဿ တာဒိနော၊
သယနဂ္ဂံ မယာ ဒိန္နံ, ဒုဿဘဏ္ဍေဟိ [ဒုဿဘဏ္ဍေန (သျာ။)] အတ္ထတံ။
(အပ၊၁၊၁၁၀။)‘‘ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, ကပ္ပိယံ သယနာသနံ၊
ဥဋ္ဌာယ သယနာ [အာသနာ (သီ။)] တမှာ, ဝေဟာသံ ဥဂ္ဂမီ ဇိနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သယနမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သယနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကပညာသိတော ကပ္ပေ, ဝရကော [ဝရုဏော (သီ။ သျာ။)] ဒေဝသဝှယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သယနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သယနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿိဿ မုနိနော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဣဋ္ဌကာဟိ စိနိတွာန, စင်္ကမံ ကာရယိံ အဟံ။
‘‘ဥစ္စတော ပဉ္စရတနံ, စင်္ကမံ သာဓုမာပိတံ၊
အာယာမတော ဟတ္ထသတံ, ဘာဝနီယျံ မနောရမံ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, အတ္ထဒဿီ နရုတ္တမော၊
ဟတ္ထေန ပုလိနံ ဂယှ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ပုလိနဒါနေန, စင်္ကမံ သုကတေန စ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နံ, ပုလိနံ အနုဘောဿတိ။
‘‘‘တီဏိ ကပ္ပါနိ ဒေဝေသု, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘‘မနုဿလောကမာဂန္တွာ, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ၊
တိက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ စ, မဟိယာ သော ဘဝိဿတိ’။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စင်္ကမဿ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၁၁။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စင်္ကမနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သုဘဒ္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဇနတံ ဥဒ္ဓရိတွာန, နိဗ္ဗာယတိ မဟာယသော။
‘‘နိဗ္ဗာယန္တေ စ သမ္ဗုဒ္ဓေ, ဒသသဟဿိ ကမ္ပထ၊
ဇနကာယော မဟာ အာသိ, ဒေဝါ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘စန္ဒနံ ပူရယိတွာန, တဂရာမလ္လိကာဟိ စ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အာရောပယိံ [အာလေပေသိံ (သီ။), အာရောပေသိံ (သျာ။)] နရုတ္တမံ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
နိပန္နကောဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ပစ္ဆိမကေ ကာလေ, ဂန္ဓမာလေန [ဂန္ဓမလ္လေန (သျာ။ က။) နပုံသကေကတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ] ဆာဒယိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣတော စုတော အယံ ပေါသော, တုသိတကာယံ ဂမိဿတိ၊
တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိတွာန, နိမ္မာနံ သော ဂမိဿတိ။
‘‘‘ဧတေနေဝ ဥပါယေန, ဒတွာ မာလံ [မလျံ (သီ။), မလ္လံ (သျာ။ က။)] ဝရုတ္တမံ၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါ သော, သမ္ပတ္တိံ အနုဘောဿတိ။
‘‘‘ပုနာပိ တုသိတေ ကာယေ, နိဗ္ဗတ္တိဿတိယံ နရော၊
တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ။
‘‘‘သကျပုတ္တော မဟာနာဂေါ, အဂ္ဂေါ လောကေ သဒေဝကေ၊
ဗောဓယိတွာ ဗဟူ သတ္တေ, နိဗ္ဗာယိဿတိ စက္ခုမာ။
(အပ၊၁၊၁၁၂။)‘‘‘တဒါ သောပဂတော သန္တော, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပဉှံ ပုစ္ဆိဿတိ တဒါ။
‘‘‘ဟာသယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
ပုညကမ္မံ ပရိညာယ, သစ္စာနိ ဝိဝရိဿတိ။
‘‘‘အာရဒ္ဓေါ စ အယံ ပဉှော, တုဋ္ဌော ဧကဂ္ဂမာနသော၊
သတ္ထာရံ အဘိဝါဒေတွာ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစယိဿတိ။
‘‘‘ပသန္နမာနသံ ဒိသွာ, သကကမ္မေန တောသိတံ၊
ပဗ္ဗာဇေဿတိ သော ဗုဒ္ဓေါ, အဂ္ဂမဂ္ဂဿ ကောဝိဒေါ။
‘‘‘ဝါယမိတွာနယံ ပေါသော, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
ပဉ္စမဘာဏဝါရံ။
‘‘ပုဗ္ဗကမ္မေန သံယုတ္တော, ဧကဂ္ဂေါ သုသမာဟိတော၊
ဗုဒ္ဓဿ ဩရသော ပုတ္တော, ဓမ္မဇောမှိ သုနိမ္မိတော။
‘‘ဓမ္မရာဇံ ဥပဂမ္မ, အပုစ္ဆိံ ပဉှမုတ္တမံ၊
ကထယန္တော စ မေ ပဉှံ, ဓမ္မသောတံ ဥပါနယိ။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မမညာယ, ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ဇလဇုတ္တမနာယကော၊
နိဗ္ဗာယိ အနုပါဒါနော, ဒီပေါဝ တေလသင်္ခယာ။
‘‘သတ္တယောဇနိကံ အာသိ, ထူပဉ္စ ရတနာမယံ၊
ဓဇံ တတ္ထ အပူဇေသိံ, သဗ္ဗဘဒ္ဒံ မနောရမံ။
‘‘ကဿပဿ စ ဗုဒ္ဓဿ, တိဿော နာမဂ္ဂသာဝကော၊
ပုတ္တော မေ ဩရသော အာသိ, ဒါယာဒေါ ဇိနသာသနေ။
‘‘တဿ ဟီနေန မနသာ, ဝါစံ ဘာသိံ အဘဒ္ဒကံ၊
တေန ကမ္မဝိပါကေန, ပစ္ဆာ မေ အာသိ ဘဒ္ဒကံ [ပစ္ဆိမေ အဒ္ဒသံ ဇိနံ (သီ။)]။
‘‘ဥပဝတ္တနေ သာလဝနေ, ပစ္ဆိမေ သယနေ မုနိ၊
ပဗ္ဗာဇေသိ မဟာဝီရော, ဟိတော ကာရုဏိကော ဇိနော။
(အပ၊၁၊၁၁၃။)‘‘အဇ္ဇေဝ ဒါနိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, အဇ္ဇေဝ ဥပသမ္ပဒါ၊
အဇ္ဇေဝ ပရိနိဗ္ဗာနံ, သမ္မုခါ ဒွိပဒုတ္တမေ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဘဒ္ဒေါ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဘဒ္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ စုန္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
အဂ္ဃိယံ ကာရယိတွာန, ဇာတိပုပ္ဖေဟိ ဆာဒယိံ။
‘‘နိဋ္ဌာပေတွာန တံ ပုပ္ဖံ, ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမယိံ၊
ပုပ္ဖါဝသေသံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပုပ္ဖဂ္ဃိယမုပါနယိံ။
‘‘ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, တိဏ္ဏောဃေဟိ ပုရက္ခတော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ ပဝါယန္တံ, ယော မေ ပုပ္ဖဂ္ဃိယံ အဒါ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣတော စုတော အယံ ပေါသော, ဒေဝသံဃပုရက္ခတော၊
ဇာတိပုပ္ဖေဟိ ပရိကိဏ္ဏော, ဒေဝလောကံ ဂမိဿတိ။
‘‘‘ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ တဿ, သောဝဏ္ဏဉ္စ မဏီမယံ၊
ဗျမှံ ပါတုဘဝိဿတိ, ပုညကမ္မပ္ပဘာဝိတံ။
‘‘‘စတုသတ္တတိက္ခတ္တုံ သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
အနုဘောဿတိ သမ္ပတ္တိံ, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော။
‘‘‘ပထဗျာ ရဇ္ဇံ တိသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ၊
ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒုဇ္ဇယော နာမ နာမေန, ဟေဿတိ မနုဇာဓိပေါ၊
အနုဘောတွာန တံ ပုညံ, သကကမ္မံ အပဿိတော [သကကမ္မူပသံဟိတော (သျာ။)]။
(အပ၊၁၊၁၁၄။)‘‘‘ဝိနိပါတံ အဂန္တွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
ဟိရညံ တဿ [ဟိရညဿ စ (သီ။ က။)] နိစိတံ, ကောဋိသတမနပ္ပကံ။
‘‘‘နိဗ္ဗတ္တိဿတိ ယောနိမှိ, ဗြာဟ္မဏေ သော ဘဝိဿတိ၊
ဝင်္ဂန္တဿ သုတော ဓီမာ, သာရိယာ ဩရသော ပိယော။
‘‘‘သော စ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ, အင်္ဂီရသဿ သာသနေ၊
စူဠစုန္ဒောတိ [စူလစုန္ဒောတိ (သီ။)] နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘‘သာမဏေရောဝ သော သန္တော, ခီဏာသဝေါ ဘဝိဿတိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ဥပဋ္ဌဟိံ မဟာဝီရံ, အညေ စ ပေသလေ ဗဟူ၊
ဘာတရံ မေ စုပဋ္ဌာသိံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
‘‘ဘာတရံ မေ ဥပဋ္ဌိတွာ, ဓာတုံ ပတ္တမှိ ဩဟိယ [ဩပိယ (သီ။), ဩစိယ (သျာ။)]၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပနာမေသိံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သဒေဝကေ၊
သန္ဒဿယန္တော တံ ဓာတုံ, ကိတ္တယိ အဂ္ဂသာဝကံ။
‘‘စိတ္တဉ္စ သုဝိမုတ္တံ မေ, သဒ္ဓါ မယှံ ပတိဋ္ဌိတာ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါနုပ္ပတ္တာ, ဝိမောက္ခာပိ စ ဖဿိတာ [ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ (သျာ။)]၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စုန္ဒော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စုန္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဥပါလိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥပါလိ သောဏော ဘဒ္ဒိယော, သန္နိဋ္ဌာပကဟတ္ထိယော၊
ဆဒနံ သေယျစင်္ကမံ, သုဘဒ္ဒေါ စုန္ဒသဝှယော၊
ဂါထာသတံ သတာလီသံ [စ တာလီသံ (သီ။ သျာ။)], စတဿော စ တဒုတ္တရိ။
(အပ၊၁၊၁၁၅။)၆။ ဗီဇနိဝဂ္ဂေါ
၁။ ဝိဓူပနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဗီဇနိကာ [ဝီဇနိကာ (သီ။ သျာ။)] မယာ ဒိန္နာ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓမဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဗီဇနိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သတ္ထာ လောကဂ္ဂနာယကော [လောကေ အနုတ္တရော (သီ။)]၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သန္တော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဗီဇနိဒါနေန, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ [စေတနာပဏိဓီဟိ (အညတ္ထ)] စ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆတိ’။
‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော, စေတောဂုဏသမာဟိတော၊
ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အရဟတ္တံ အပါပုဏိံ။
‘‘သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿမှိ, ဗီဇမာနသနာမကာ၊
သောဠသာသိံသု ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝိဓူပနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝိဓူပနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သတရံသိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ သေလမာရုယှ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော၊
ပဗ္ဗတဿာဝိဒူရမှိ, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ။
‘‘ဥပဝိဋ္ဌံ မဟာဝီရံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
(အပ၊၁၊၁၁၆။)‘‘‘ဧသ ဗုဒ္ဓေါ မဟာဝီရော, ဝရဓမ္မပ္ပကာသကော၊
ဇလတိ အဂ္ဂိခန္ဓောဝ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော။
‘‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါဝ‘က္ခုဗ္ဘော [’က္ခောဘော (သီ။ သျာ။)], အဏ္ဏဝေါဝ ဒုရုတ္တရော၊
မိဂရာဇာဝသမ္ဘီတော [ဆမ္ဘိတော (က။)], ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ’။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပဒုမုတ္တရနာယကော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနာယံ [ယေနာဟံ (က။)] အဉ္ဇလီ ဒိန္နော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော စ ထောမိတော၊
တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, အင်္ဂီရသသနာမကော၊
ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ [ဝိဝတ္ထစ္ဆဒ္ဒေါ (သီ။)] သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ တာဝဒေ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သတရံသီတိ နာမေန, အရဟာ သော ဘဝိဿတိ’။
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
သတရံသိမှိ နာမေန, ပဘာ နိဒ္ဓါဝတေ မမ။
‘‘မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, ဈာယီ ဈာနရတော အဟံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿမှိ, စတုရော ရာမနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတရံသိ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတရံသိတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပိနော၊
သယနံ တဿ ပါဒါသိံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
(အပ၊၁၊၁၁၇။)‘‘တေန သယနဒါနေန, သုခေတ္တေ ဗီဇသမ္ပဒါ၊
ဘောဂါ နိဗ္ဗတ္တရေ တဿ, သယနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘အာကာသေ သေယျံ ကပ္ပေမိ, ဓာရေမိ ပထဝိံ ဣမံ၊
ပါဏေသု မေ ဣဿရိယံ, သယနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စကပ္ပသဟဿမှိ, အဋ္ဌ အာသုံ မဟာတေဇာ [မဟာဝရာ (သီ။), မဟာဝီရာ (သျာ။)]၊
စတုတ္တိံသေ ကပ္ပသတေ, စတုရော စ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သယနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သယနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, မဟာဗောဓိမဟော အဟု၊
ဝိစိတ္တံ ဃဋမာဒါယ, ဂန္ဓောဒကမဒါသဟံ။
‘‘နှာနကာလေ စ ဗောဓိယာ, မဟာမေဃော ပဝဿထ၊
နိန္နာဒေါ စ မဟာ အာသိ, အသနိယာ ဖလန္တိယာ။
‘‘တေနေဝါသနိဝေဂေန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော [ကာလကတော (သီ။ သျာ။)] အဟံ [အဟုံ (သီ။)]၊
ဒေဝလောကေ ဌိတော သန္တော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသဟံ။
‘‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော, အဟော နော သတ္ထုသမ္ပဒါ၊
ကဠေဝရံ [ကလေဗရံ (သီ။)] မေ ပတိတံ, ဒေဝလောကေ ရမာမဟံ။
‘‘‘ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ မယှံ, သတဘူမံ သမုဂ္ဂတံ၊
ကညာသတသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘‘အာဗာဓာ မေ န ဝိဇ္ဇန္တိ, သောကော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ပရိဠာဟံ န ပဿာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘အဋ္ဌဝီသေ ကပ္ပသတေ, ရာဇာ သံဝသိတော အဟုံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော’။
(အပ၊၁၊၁၁၈။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂန္ဓောဒကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဩပဝယှတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, အာဇာနီယမဒါသဟံ၊
နိယျာဒေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေ [သမ္ဗုဒ္ဓံ (သီ။ က။)], အဂမာသိံ သကံ ဃရံ။
‘‘ဒေဝလော နာမ နာမေန, သတ္ထုနော အဂ္ဂသာဝကော၊
ဝရဓမ္မဿ ဒါယာဒေါ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘သပတ္တဘာရော ဘဂဝါ, အာဇာနေယျော န ကပ္ပတိ၊
တဝ သင်္ကပ္ပမညာယ, အဓိဝါသေသိ စက္ခုမာ။
‘‘အဂ္ဃါပေတွာ ဝါတဇဝံ, သိန္ဓဝံ သီဃဝါဟနံ၊
ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, ခမနီယမဒါသဟံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ [ဒေဝေ စ မာနုသေ ဘဝေ (သီ။ က။)]၊
ခမနီယံ ဝါတဇဝံ, စိတ္တံ နိဗ္ဗတ္တတေ [အာဇာနီယာ ဝါတဇဝါ, ဝိတ္တိ နိဗ္ဗတ္တရေ (သျာ။), ခမနီယာ ဝါတဇဝါ, စိတ္တာ နိဗ္ဗတ္တရေ (သီ။)] မမ။
‘‘လာဘံ တေသံ သုလဒ္ဓံဝ, ယေ လဘန္တုပသမ္ပဒံ၊
ပုနပိ ပယိရုပါသေယျံ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သစေ ဘဝေ။
‘‘အဋ္ဌဝီသတိက္ခတ္တုံဟံ, ရာဇာ အာသိံ မဟဗ္ဗလော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, ဇမ္ဗုသဏ္ဍဿ [ဇမ္ဗုဒီပဿ (သျာ။), ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ (က။)] ဇမ္ဗုဣဿရော။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
ပတ္တောသ္မိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘စတုတိံသသဟဿမှိ, မဟာတေဇောသိ ခတ္တိယော၊
သတရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၁၁၉။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဩပဝယှော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဩပဝယှတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ သပရိဝါရာသနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသဟံ၊
ဂန္တွာ ကိလိဋ္ဌကံ ဌာနံ [တံ ဘောဇနဋ္ဌာနံ (သီ။)], မလ္လိကာဟိ ပရိက္ခိတံ [ပရိက္ခိပိံ (သီ။)]။
‘‘တမှာသနမှိ အာသီနော, ဗုဒ္ဓေါ လောကဂ္ဂနာယကော၊
အကိတ္တယိ ပိဏ္ဍပါတံ, ဥဇုဘူတော သမာဟိတော။
‘‘ယထာပိ ဘဒ္ဒကေ ခေတ္တေ, ဗီဇံ အပ္ပမ္ပိ ရောပိတံ၊
သမ္မာ ဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေ, ဖလံ တောသေတိ ကဿကံ။
‘‘တထေဝါယံ ပိဏ္ဍပါတော, သုခေတ္တေ ရောပိတော တယာ၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဖလံ တေ [နိဗ္ဗတ္တမာနံ ဟိ, ဖလတော (သီ။)] တောသယိဿတိ [တပ္ပယိဿတိ (က။)]။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာမကော၊
ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာန, ပက္ကာမိ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘သံဝုတော ပါတိမောက္ခသ္မိံ, ဣန္ဒြိယေသု စ ပဉ္စသု၊
ပဝိဝေကမနုယုတ္တော, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သပရိဝါရာသနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သပရိဝါရာသနတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ပဉ္စဒီပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, သဗ္ဗဘူတာနုကမ္ပိနော၊
သဒ္ဒဟိတွာန [သုသဏ္ဌဟိတွာ (သီ။)] သဒ္ဓမ္မေ, ဥဇုဒိဋ္ဌိ အဟောသဟံ။
(အပ၊၁၊၁၂၀။)‘‘ပဒီပဒါနံ ပါဒါသိံ, ပရိဝါရေတွာန ဗောဓိယံ၊
သဒ္ဒဟန္တော ပဒီပါနိ, အကရိံ တာဝဒေ အဟံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
အာကာသေ ဥက္ကံ ဓာရေန္တိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိရောကုဋ္ဋံ တိရောသေလံ, သမတိဂ္ဂယှ ပဗ္ဗတံ၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, ဒဿနံ အနုဘောမဟံ။
‘‘တေန ကမ္မာဝသေသေန, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ သာသနေ။
‘‘စတုတ္တိံသေ ကပ္ပသတေ, သတစက္ခုသနာမကာ၊
ရာဇာဟေသုံ မဟာတေဇာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စဒီပကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စဒီပကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ဓဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဓဇမာရောပယိံ အဟံ။
‘‘ပတိတပတ္တာနိ ဂဏှိတွာ, ဗဟိဒ္ဓါ ဆဍ္ဍယိံ အဟံ၊
အန္တောသုဒ္ဓံ ဗဟိသုဒ္ဓံ, အဓိမုတ္တမနာသဝံ။
‘‘သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အဝန္ဒိံ ဗောဓိမုတ္တမံ၊
ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
‘‘ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ၊
‘‘‘ဣမိနာ ဓဇဒါနေန, ဥပဋ္ဌာနေန စူဘယံ။
‘‘‘ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ သော န ဂစ္ဆတိ၊
ဒေဝေသု ဒေဝသောဘဂျံ, အနုဘောဿတိနပ္ပကံ။
(အပ၊၁၊၁၂၁။)‘‘‘အနေကသတက္ခတ္တုဉ္စ, ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိဿတိ၊
ဥဂ္ဂတော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေဘိရမိဿတိ’။
‘‘ပဓာနပဟိတတ္တောမှိ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဧကပညာသသဟဿေ, ကပ္ပေ ဥဂ္ဂတသဝှယော [သဝှယာ (သျာ။)]၊
ပညာသသတသဟဿေ, ခတ္တိယော မေဃသဝှယော [ခတ္တိယာ ခေမသဝှယာ (သျာ။)]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓဇဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓဇဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပဒုမတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, ဝရဓမ္မပ္ပဝတ္တကော၊
ဝဿတေ [ဝဿေတိ (?)] အမတံ ဝုဋ္ဌိံ, နိဗ္ဗာပေန္တော မဟာဇနံ။
‘‘သဓဇံ [သဒဏ္ဍံ (သီ။)] ပဒုမံ ဂယှ, အဍ္ဎကောသေ ဌိတော အဟံ၊
ပဒုမုတ္တရမုနိဿ, ပဟဋ္ဌော ဥက္ခိပိမမ္ဗရေ။
‘‘အာဂစ္ဆန္တေ စ ပဒုမေ, အဗ္ဘုတော အာသိ တာဝဒေ၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပဂ္ဂဏှိ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘ကရသေဋ္ဌေန ပဂ္ဂယှ, ဇလဇံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေနိဒံ ပဒုမံ ခိတ္တံ, သဗ္ဗညုမှိ ဝိနာယကေ [သဗ္ဗညုတမနာယကေ (သျာ။ က။)]၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
(အပ၊၁၊၁၂၂။)‘‘‘တိံသကပ္ပါနိ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပထဗျာ ရဇ္ဇံ သတ္တသတံ, ဝသုဓံ အာဝသိဿတိ။
‘‘‘တတ္ထ ပတ္တံ ဂဏေတွာန, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
အာကာသတော ပုပ္ဖဝုဋ္ဌိ, အဘိဝဿိဿတီ တဒါ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ နာမေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘နိက္ခမိတွာန ကုစ္ဆိမှာ, သမ္ပဇာနော ပတိဿတော၊
ဇာတိယာ ပဉ္စဝဿောဟံ, အရဟတ္တံ အပါပုဏိံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒုမတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ အသနဗောဓိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဥပဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
‘‘တိဿဿာဟံ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ရောပယိံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘အသနော နာမဓေယျေန, ဓရဏီရုဟပါဒပေါ၊
ပဉ္စဝဿေ ပရိစရိံ, အသနံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ပုပ္ဖိတံ ပါဒပံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
သကံ ကမ္မံ ပကိတ္တေန္တော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပါဂမိံ။
‘‘တိဿော တဒါ သော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
(အပ၊၁၊၁၂၃။)‘‘‘ယေနာယံ ရောပိတာ ဗောဓိ, ဗုဒ္ဓပူဇာ စ သက္ကတာ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပါနိ ဒေဝေသု, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
စတုသဋ္ဌိ စက္ခတ္တုံ သော, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တုသိတာ ဟိ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ, မနုဿတ္တေ ရမိဿတိ။
‘‘‘ပဓာနပဟိတတ္တော သော, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောဟံ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ဗောဓိံ ရောပေသဟံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိရောပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုသတ္တတိတော ကပ္ပေ, ဒဏ္ဍသေနောတိ ဝိဿုတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ တဒါ အဟုံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, သတ္တာဟေသုံ မဟီပတီ၊
သမန္တနေမိနာမေန, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဏ္ဏဝီသတိတော ကပ္ပေ, ပုဏ္ဏကော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အသနဗောဓိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အသနဗောဓိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဗီဇနိဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဗီဇနီ သတရံသီ စ, သယနောဒကိဝါဟိယော၊
ပရိဝါရော ပဒီပဉ္စ, ဓဇော ပဒုမပူဇကော၊
ဗောဓိ စ ဒသမော ဝုတ္တော, ဂါထာ ဒွေနဝုတိ တထာ။
(အပ၊၁၊၁၂၄။)၇။ သကစိန္တနိယဝဂ္ဂေါ
၁။ သကစိန္တနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဝနံ ကာနနံ ဒိသွာ, အပ္ပသဒ္ဒမန္နာဝိလံ၊
ဣသီနံ အနုစိဏ္ဏံဝ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘ထူပံ ကတွာန ပုလိနံ [ဝေဠုနာ (အဋ္ဌ။), ဝေဠိနံ (သျာ။)], နာနာပုပ္ဖံ သမောကိရိံ၊
သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, နိမ္မိတံ အဘိဝန္ဒဟံ။
‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော, ရာဇာ ရဋ္ဌမှိ ဣဿရော၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါဟံ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ [ထူပပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ [ထူပပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘အသီတိကပ္ပေနန္တယသော, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စတုဒီပမှိ ဣဿရော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သကစိန္တနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သကစိန္တနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မ, အဗ္ဘုဋ္ဌဟိယ [အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ စ (သျာ။ က။)] စင်္ကမေ၊
စတုသစ္စံ ပကာသန္တော, ဒေသေတိ [ဒေသေန္တော (သျာ။ က။)] အမတံ ပဒံ။
‘‘သိခိဿ ဂိရမညာယ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
နာနာပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, အာကာသမှိ သမောကိရိံ။
‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
(အပ၊၁၊၁၂၅။)‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသတိကပ္ပမှိ, သုမေဓော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဝေါပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိန္ဓုယာ နဒိယာ တီရေ, စက္ကဝါကော အဟံ တဒါ၊
သုဒ္ဓသေဝါလဘက္ခောဟံ, ပါပေသု စ သုသညတော။
‘‘အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ၊
တုဏ္ဍေန သာလံ ပဂ္ဂယှ, ဝိပဿိဿာဘိရောပယိံ။
‘‘ယဿ သဒ္ဓါ တထာဂတေ, အစလာ သုပတိဋ္ဌိတာ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒုဂ္ဂတိံ သော န ဂစ္ဆတိ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ၊
ဝိဟင်္ဂမေန သန္တေန, သုဗီဇံ ရောပိတံ မယာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ [ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘သုစာရုဒဿနာ နာမ, အဋ္ဌေတေ ဧကနာမကာ၊
ကပ္ပေ သတ္တရသေ အာသုံ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပစ္စာဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၁၂၆။)၄။ ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ, မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ၊
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဟိမဝါဝါပရိမေယျော, သာဂရောဝ ဒုရုတ္တရော၊
တထေဝ ဈာနံ ဗုဒ္ဓဿ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဝသုဓာ ယထာပ္ပမေယျာ, စိတ္တာ ဝနဝဋံသကာ၊
တထေဝ သီလံ ဗုဒ္ဓဿ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘အနိလဉ္ဇသာသင်္ခုဗ္ဘော [အနိလဇောဝ အသင်္ခေါဘော (သီ။)], ယထာကာသော အသင်္ခိယော၊
တထေဝ ဉာဏံ ဗုဒ္ဓဿ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဣမာဟိ စတုဂါထာဟိ, ဗြာဟ္မဏော သေနသဝှယော၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ထဝိတွာန, သိဒ္ဓတ္ထံ အပရာဇိတံ။
‘‘စတုန္နဝုတိကပ္ပါနိ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇထ၊
သုဂတိံ သုခသမ္ပတ္တိံ [သုဂတီသု သုသုမ္ပတ္တိံ (သီ။ သျာ။)], အနုဘောသိမနပ္ပကံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ထဝိတွာ လောကနာယကံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထောမနာယ [ထောမနဿ (သျာ။)] ဣဒံ ဖလံ။
‘‘စာတုဒ္ဒသမှိ ကပ္ပမှိ, စတုရော အာသုမုဂ္ဂတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပရပ္ပသာဒကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဘိသဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဿဘူ နာမ နာမေန, ဣသီနံ တတိယော အဟု၊
ကာနနံ ဝနမောဂယှ, ဝိဟာသိ ပုရိသုတ္တမော။
(အပ၊၁၊၁၂၇။)‘‘ဘိသမုဠာလံ ဂဏှိတွာ, အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ၊
တဉ္စ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ကရေန စ ပရာမဋ္ဌော, ဝေဿဘူဝရဗုဒ္ဓိနာ၊
သုခါဟံ နာဘိဇာနာမိ, သမံ တေန ကုတောတ္တရိံ။
‘‘စရိမော ဝတ္တတေ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဟတ္ထိနာဂေန သန္တေန, ကုသလံ ရောပိတံ မယာ [နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ (သျာ။)]။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘိသဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သမောဓာနာ စ ရာဇာနော, သောဠသ မနုဇာဓိပါ၊
ကပ္ပမှိ စုဒ္ဒသေ [တေရသေ (သီ။ သျာ။)] အာသုံ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘိသဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘိသဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ သုစိန္တိတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဂိရိဒုဂ္ဂစရော အာသိံ, အဘိဇာတောဝ ကေသရီ၊
မိဂသံဃံ ဝဓိတွာန, ဇီဝါမိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, သဗ္ဗညူ ဝဒတံ ဝရော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ ပဗ္ဗတုတ္တမံ။
‘‘ပသဒဉ္စ မိဂံ ဟန္တွာ, ဘက္ခိတုံ သမုပါဂမိံ၊
ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, ဘိက္ခမာနော [သိက္ခာစာရော (သျာ။)] ဥပါဂမိ။
‘‘ဝရမံသာနိ ပဂ္ဂယှ, အဒါသိံ တဿ သတ္ထုနော၊
အနုမောဒိ မဟာဝီရော, နိဗ္ဗာပေန္တော မမံ တဒါ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဂိရိဒုဂ္ဂံ ပဝိသိံ အဟံ၊
ပီတိံ ဥပ္ပါဒယိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
(အပ၊၁၊၁၂၈။)‘‘ဧတေန မံသဒါနေန, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ စ၊
ပန္နရသေ ကပ္ပသတေ, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ။
‘‘အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ကုသလံ စိန္တိတံ [နိစိတံ (သီ။), ကရိတံ (သျာ။)] မယာ၊
တေနေဝ မံသဒါနေန, ဗုဒ္ဓါနုဿရဏေန စ။
‘‘အဋ္ဌတ္တိံသမှိ ကပ္ပမှိ, အဋ္ဌ ဒီဃာယုနာမကာ၊
သဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပသတေ, ဒုဝေ ဝရုဏနာမကာ [သရဏနာမကာ (သျာ။)]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုစိန္တိတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုစိန္တိတတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပက္ခိဇာတော တဒါ အာသိံ, သုပဏ္ဏော ဂရုဠာဓိပေါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ ဂန္ဓမာဒနံ။
‘‘ဇဟိတွာ ဂရုဠဝဏ္ဏံ, မာဏဝကံ အဓာရယိံ၊
ဧကံ ဝတ္ထံ မယာ ဒိန္နံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘တဉ္စ ဒုဿံ ပဋိဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓေါ လောကဂ္ဂနာယကော၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဝတ္ထဒါနေန, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ စ၊
ပဟာယ ဂရုဠံ ယောနိံ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ’။
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဝတ္ထဒါနံ ပသံသိတွာ, ပက္ကာမိ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဟောန္တိ မေ ဝတ္ထသမ္ပဒါ၊
အာကာသေ ဆဒနံ ဟောတိ, ဝတ္ထဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၂၉။)‘‘အရုဏဝါ [အရုဏကာ (သီ။), အရုဏသာ (သျာ။)] သတ္တ ဇနာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ၊
ဆတ္တိံသတိမှိ အာသိံသု, ကပ္ပမှိ မနုဇာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝတ္ထဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ အမ္ဗဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, နိသိန္နော ပဗ္ဗတန္တရေ၊
မေတ္တာယ အဖရိ လောကေ, အပ္ပမာဏေ နိရူပဓိ။
‘‘ကပိ အဟံ တဒါ အာသိံ, ဟိမဝန္တေ နဂုတ္တမေ၊
ဒိသွာ အနောမဒဿိံ တံ [အနောမံ အမိတံ (သီ။), အနောမမဓိတံ (သျာ။)], ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘အဝိဒူရေ ဟိမဝန္တဿ, အမ္ဗာသုံ ဖလိနော တဒါ၊
တတော ပက္ကံ ဂဟေတွာန, အမ္ဗံ သမဓုကံ အဒံ။
‘‘တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသိ, အနောမဒဿီ မဟာမုနိ၊
ဣမိနာ မဓုဒါနေန, အမ္ဗဒါနေန စူဘယံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ဝေါကိဏ္ဏံ သံသရိဿတိ။
‘‘ခေပေတွာ ပါပကံ ကမ္မံ, ပရိပက္ကာယ ဗုဒ္ဓိယာ၊
ဝိနိပါတမဂန္တွာန, ကိလေသေ ဈာပယိဿတိ။
‘‘ဒမေန ဥတ္တမေနာဟံ, ဒမိတောမှိ မဟေသိနာ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘သတ္တသတ္တတိကပ္ပသတေ, အမ္ဗဋ္ဌဇသနာမကာ၊
စတုဒ္ဒသ တေ ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အမ္ဗဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အမ္ဗဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၃၀။)၉။ သုမနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမနော နာမ နာမေန, မာလာကာရော အဟံ တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, သုမနံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဣမာယ ပုပ္ဖပူဇာယ, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ [ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘ဆဗ္ဗီသတိမှိ ကပ္ပမှိ, စတ္တာရောသုံ မဟာယသာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမနတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဘီတရူပံ သီဟံဝ, ဂရုဠဂ္ဂံဝ ပက္ခိနံ၊
ဗျဂ္ဃူသဘံဝ ပဝရံ, အဘိဇာတံဝ ကေသရိံ။
‘‘သိခိံ တိလောကသရဏံ, အနေဇံ အပရာဇိတံ၊
နိသိန္နံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
‘‘စင်္ကောဋကေ [စင်္ဂေါဋကေ (သီ။)] ဌပေတွာန, အနောဇံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
သဟ စင်္ကောဋကေနေဝ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သမောကိရိံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒွိပဒိန္ဒ နရာသဘ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၃၁။)‘‘သမ္ပုဏ္ဏေ တိံသကပ္ပမှိ, ဒေဝဘူတိသနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, ပဉ္စာသုံ စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သကစိန္တနိယဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သကစိန္တီ အဝေါပုပ္ဖီ, သပစ္စာဂမနေန စ၊
ပရပ္ပသာဒီ ဘိသဒေါ, သုစိန္တိ ဝတ္ထဒါယကော။
အမ္ဗဒါယီ စ သုမနော, ပုပ္ဖစင်္ကောဋကီပိ စ၊
ဂါထေကသတ္တတိ ဝုတ္တာ, ဂဏိတာ အတ္ထဒဿိဘိ။
(အပ၊၁၊၁၃၂။)၈။ နာဂသမာလဝဂ္ဂေါ
၁။ နာဂသမာလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အပါဋလိံ အဟံ ပုပ္ဖံ, ဥဇ္ဈိတံ သုမဟာပထေ၊
ထူပမှိ အဘိရောပေသိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထူပပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, ဘူမိယော [ပုပ္ဖိယော (သျာ။)] နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နာဂသမာလော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နာဂသမာလတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပဒသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အက္ကန္တဉ္စ ပဒံ ဒိသွာ, တိဿဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပဒေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဒသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တမကေ ကပ္ပေ, သုမေဓော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၁၃၃။)၃။ ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒုမဂ္ဂေ ပံသုကူလိကံ, လဂ္ဂံ ဒိသွာန သတ္ထုနော၊
တတော တမဉ္ဇလိံ ကတွာ, ပံသုကူလံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စတုတ္ထကေ ကပ္ပေ, ဒုမသာရောသိ ခတ္တိယော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗုဒ္ဓသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဘိသာလုဝဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယှ, ဝသာမိ ဝိပိနေ အဟံ၊
ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘ဘိသာလုဝဉ္စ ပါဒါသိံ, ဥဒကံ ဟတ္ထဓောဝနံ၊
ဝန္ဒိတွာ သိရသာ ပါဒေ, ပက္ကာမိ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဘိသာလုဝမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တတိယကေ ကပ္ပေ, ဘိသသမ္မတခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘိသာလုဝဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘိသာလုဝဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
ဆဋ္ဌဘာဏဝါရံ။
(အပ၊၁၊၁၃၄။)၅။ ဧကသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ခဏ္ဍော နာမာသိ နာမေန, ဝိပဿိဿဂ္ဂသာဝကော၊
ဧကာ ဘိက္ခာ မယာ ဒိန္နာ, လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟေ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒွိပဒိန္ဒ နရာသဘ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဧကဘိက္ခာယိဒံ ဖလံ။
‘‘စတ္တာလီသမှိတော ကပ္ပေ, ဝရုဏော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ တိဏသန္ထရဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, မဟာဇာတဿရော အဟု၊
သတပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နော, နာနာသကုဏမာလယော။
‘‘တမှိ နှတွာ စ ပိတွာ [ပီတွာ (သီ။ သျာ။)] စ, အဝိဒူရေ ဝသာမဟံ၊
အဒ္ဒသံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
အဗ္ဘတော ဩရုဟိတွာန, ဘူမိယံဌာသိ တာဝဒေ။
‘‘ဝိသာဏေန [လာယနေန (သျာ။)] တိဏံ ဂယှ, နိသီဒနမဒါသဟံ၊
နိသီဒိ ဘဂဝါ တတ္ထ, တိဿော လောကဂ္ဂနာယကော။
‘‘သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, အဝန္ဒိ လောကနာယကံ၊
ပဋိကုဋိကော [ဥက္ကုဋိကော (သျာ။ က။)] အပသက္ကိံ, နိဇ္ဈာယန္တော မဟာမုနိံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, နိမ္မာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သန္ထရဿ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၃၅။)‘‘ဣတော ဒုတိယကေ ကပ္ပေ, မိဂ [မိတ္တ (သျာ။)] သမ္မတခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏသန္ထရဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏသန္ထရဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, သမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကနာယကော၊
သုမေဓော နာမ နာမေန, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏော။
‘‘တဿ ကဉ္စနဝဏ္ဏဿ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
ပဉ္စ သူစီ မယာ ဒိန္နာ, သိဗ္ဗနတ္ထာယ စီဝရံ။
‘‘တေနေဝ သူစိဒါနေန, နိပုဏတ္ထဝိပဿကံ၊
တိက္ခံ လဟုဉ္စ ဖာသုဉ္စ, ဉာဏံ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဒွိပဒါဓိပတီ နာမ, ရာဇာနော စတုရော အဟုံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သူစိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သူစိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
(အပ၊၁၊၁၃၆။)‘‘သေဋ္ဌိပုတ္တော တဒါ အာသိံ, သုခုမာလော သုခေဓိတော၊
ဥစ္ဆင်္ဂေ ပါဋလိပုပ္ဖံ, ကတွာန [ကတွာ တံ (သီ။ သျာ။)] အဘိသံဟရိံ။
‘‘ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပုပ္ဖေဟိ အဘိပူဇယိံ၊
တိဿံ လောကဝိဒုံ နာထံ, နရဒေဝံ နမဿဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေသဋ္ဌိကပ္ပမှိ, အဘိသမ္မတနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါဋလိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဌိတဉ္ဇလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
တတ္ထ အဒ္ဒသံ [တတ္ထဒ္ဒသာသိံ (သီ။ သျာ။)] သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
‘‘တတ္ထာဟံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, ပက္ကာမိံ ပါစိနာမုခေါ၊
အဝိဒူရေ နိသိန္နဿ, နိယကေ ပဏ္ဏသန္ထရေ။
‘‘တတော မေ အသနီပါတော, မတ္ထကေ နိပတီ တဒါ၊
သောဟံ မရဏကာလမှိ, အကာသိံ ပုနရဉ္ဇလိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, အဉ္ဇလိံ အကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဉ္ဇလိဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘စတုပဏ္ဏာသကပ္ပမှိ, မိဂကေတုသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဌိတဉ္ဇလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဌိတဉ္ဇလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၁၃၇။)၁၀။ တိပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဒန္တော ဒန္တပရိဝုတော, နဂရာ နိက္ခမီ တဒါ။
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယံ, အဟောသိံ မာလိကော တဒါ၊
ယံ တတ္ထ ဥတ္တမံ တောဏိ, ပဒ္မပုပ္ဖါနိ [ဥတ္တမံ ပုပ္ဖံ, တီဏိ ပုပ္ဖါနိ (သီ။)] အဂ္ဂဟိံ။
‘‘အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ပဋိမဂ္ဂန္တရာပဏေ၊
သဟ [သောဟံ (သီ။)] ဒိသွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
‘‘ကိံ မေ ဣမေဟိ ပုပ္ဖေဟိ, ရညော ဥပနိတေဟိ မေ၊
ဂါမံ ဝါ ဂါမခေတ္တံ ဝါ, သဟဿံ ဝါ လဘေယျဟံ။
‘‘အဒန္တဒမနံ ဝီရံ, သဗ္ဗသတ္တသုခါဝဟံ၊
လောကနာထံ ပူဇယိတွာ, လစ္ဆာမိ အမတံ ဓနံ။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တီဏိ လောဟိတကေ ဂယှ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ တဒါ။
‘‘မယာ ဥက္ခိတ္တမတ္တမှိ, အာကာသေ ပတ္ထရိံသု တေ၊
ဓာရိံသု မတ္ထကေ တတ္ထ, ဥဒ္ဓံဝဏ္ဋာ အဓောမုခါ။
‘‘ယေ ကေစိ မနုဇာ ဒိသွာ, ဥက္ကုဋ္ဌိံ သမ္ပဝတ္တယုံ၊
ဒေဝတာ အန္တလိက္ခမှိ, သာဓုကာရံ ပဝတ္တယုံ။
‘‘အစ္ဆေရံ လောကေ ဥပ္ပန္နံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဝါဟသာ၊
သဗ္ဗေ ဓမ္မံ သုဏိဿာမ, ပုပ္ဖါနံ ဝါဟသာ မယံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဝီထိယဉှိ ဌိတော သန္တော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော ဗုဒ္ဓံ အပူဇေသိ, ရတ္တပဒ္မေဟိ [ရတ္တပဒုမေဟိ (သီ။ သျာ။)] မာဏဝေါ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
တိံသကပ္ပါနိ [တိံသက္ခတ္တုဉ္စ (သျာ။)] ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
(အပ၊၁၊၁၃၈။)‘‘‘မဟာဝိတ္ထာရိကံ နာမ, ဗျမှံ ဟေဿတိ တာဝဒေ၊
တိယောဇနသတုဗ္ဗိဒ္ဓံ, ဒိယဍ္ဎသတဝိတ္ထတံ။
‘‘‘စတ္တာရိသတသဟဿာနိ, နိယျူဟာ စ သုမာပိတာ၊
ကူဋာဂါရဝရူပေတာ, မဟာသယနမဏ္ဍိတာ။
‘‘‘ကောဋိသတသဟဿိယော, ပရိဝါရေဿန္တိ အစ္ဆရာ၊
ကုသလာ နစ္စဂီတဿ, ဝါဒိတေပိ ပဒက္ခိဏာ။
‘‘‘ဧတာဒိသေ ဗျမှဝရေ, နာရီဂဏသမာကုလေ၊
ဝဿိဿတိ ပုပ္ဖဝဿော, ဒိဗ္ဗော [ပဒ (က။)] လောဟိတကော သဒါ။
‘‘‘ဘိတ္တိခီလေ နာဂဒန္တေ, ဒွါရဗာဟာယ တောရဏေ၊
စက္ကမတ္တာ လောဟိတကာ, ဩလမ္ဗိဿန္တိ တာဝဒေ။
‘‘‘ပတ္တေန ပတ္တသဉ္ဆန္နေ, အန္တောဗျမှဝရေ ဣမံ၊
အတ္ထရိတွာ ပါရုပိတွာ, တုဝဋ္ဋိဿန္တိ တာဝဒေ။
‘‘‘ဘဝနံ ပရိဝါရေတွာ, သမန္တာ သတယောဇနေ၊
တေပိ ပဒ္မါ [တေ ဝိသုဒ္ဓါ (သီ။ သျာ။)] လောဟိတကာ, ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ ပဝါယရေ။
‘‘‘ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘သမ္ပတ္တိယော ဒုဝေ ဘုတွာ, အနီတိ အနုပဒ္ဒဝေါ၊
သမ္ပတ္တေ ပရိယောသာနေ, နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏိဿတိ’ [ဖဿယိဿတိ (သီ။), ပဿယိဿတိ (က။)]။
‘‘သုဒိဋ္ဌော ဝတ မေ ဗုဒ္ဓေါ, ဝါဏိဇ္ဇံ သုပယောဇိတံ၊
ပဒ္မါနိ တီဏိ ပူဇေတွာ, အနုဘောသိံ တိသမ္ပဒါ [အနုဘူယန္တိ သမ္ပဒါ (က။)]။
‘‘အဇ္ဇ မေ ဓမ္မပ္ပတ္တဿ, ဝိပ္ပမုတ္တဿ သဗ္ဗသော၊
သုပုပ္ဖိတံ လောဟိတကံ, ဓာရယိဿတိ မတ္ထကေ။
‘‘မမ ကမ္မံ ကထေန္တဿ, ပဒုမုတ္တရသတ္ထုနော၊
သတပါဏသဟဿာနံ, ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိပဒုမာနိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၃၉။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိပဒုမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိပဒုမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
နာဂသမာလဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
နာဂသမာလော ပဒသညီ, သညကာလုဝဒါယကော၊
ဧကသညီ တိဏသန္ထာရော, သူစိပါဋလိပုပ္ဖိယော၊
ဌိတဉ္ဇလီ တိပဒုမီ, ဂါထာယော ပဉ္စသတ္တတိ။
(အပ၊၁၊၁၄၀။)၉။ တိမိရဝဂ္ဂေါ
၁။ တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အနုသောတံ ဝဇာမဟံ၊
နိသိန္နံ သမဏံ ဒိသွာ, ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။
‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ [ပသာဒေသိံ (သျာ။)], ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
တာရယိဿတိ တိဏ္ဏောယံ, ဒန္တောယံ ဒမယိဿတိ။
‘‘အဿာသိဿတိ အဿတ္ထော, သန္တော စ သမယိဿတိ၊
မောစယိဿတိ မုတ္တော စ, နိဗ္ဗာပေဿတိ နိဗ္ဗုတော။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော၊
ဂဟေတွာ တိမိရပုပ္ဖံ, မတ္ထကေ ဩကိရိံ အဟံ [တဒါ (သျာ။)]။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ပက္ကာမိံ အပရံ ဒိသံ။
‘‘အစိရံ ဂတမတ္တံ မံ, မိဂရာဇာ ဝိဟေဌယိ၊
ပပါတမနုဂစ္ဆန္တော, တတ္ထေဝ ပပတိံ အဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ [ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ (သီ။ သျာ။)] ဖလံ။
‘‘ဆပ္ပညာသမှိ ကပ္ပမှိ, သတ္တေဝါသုံ မဟာယသာ [မဟာရဟာ (သျာ။ က။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိမိရပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၄၁။)၂။ ဂတသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော ပါဒေ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘သတ္တနင်္ဂလကီပုပ္ဖေ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ၊
တိဿံ ဗုဒ္ဓံ သမုဒ္ဒိဿ, အနန္တဂုဏသာဂရံ။
‘‘သုဂတာနုဂတံ မဂ္ဂံ, ပူဇေတွာ ဟဋ္ဌမာနသော၊
အဉ္ဇလိဉ္စ [အဉ္ဇလိဿ (က။)] တဒါကာသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော အဋ္ဌမကေ ကပ္ပေ, တယော အဂ္ဂိသိခါ အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂတသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂတသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရုက္ခမူလေ နိသိန္နောဟံ, ဗျာဓိတော ပရမေန စ၊
ပရမကာရုညပတ္တောမှိ, အရညေ ကာနနေ အဟံ။
‘‘အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ, တိဿော သတ္ထာ ဥပေသိ မံ၊
သောဟံ နိပန္နကော သန္တော, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဝန္ဒိံ ပုရိသုတ္တမံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၄၂။)‘‘ဣတော ပဉ္စမကေ ကပ္ပေ, ပဉ္စေဝါသုံ မဟာသိခါ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နိပန္နဉ္ဇလိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဘိဘူ နာမ သော ဘိက္ခု, သိခိနော အဂ္ဂသာဝကော၊
မဟာနုဘာဝေါ တေဝိဇ္ဇော, ဟိမဝန္တံ ဥပါဂမိ။
‘‘အဟမ္ပိ ဟိမဝန္တမှိ, ရမဏီယဿမေ ဣသိ၊
ဝသာမိ အပ္ပမညာသု, ဣဒ္ဓီသု စ တဒါ ဝသီ။
‘‘ပက္ခိဇာတော ဝိယာကာသေ, ပဗ္ဗတံ အဓိဝတ္တယိံ [အဘိပတ္ထယိံ (သျာ။), အဘိမတ္ထယိံ (က။), အဓိဝတ္ထယိန္တိ ပဗ္ဗတဿ ဥပရိ ဂစ္ဆိန္တိအတ္ထော]၊
အဓောပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, အာဂစ္ဆိံ [အဂစ္ဆိံ (က။)] ပဗ္ဗတံ အဟံ။
‘‘သတ္တ ပုပ္ဖါနိ ဂဏှိတွာ, မတ္ထကေ ဩကိရိံ အဟံ၊
အာလောကိတေ [အာလောကိတော (သျာ။)] စ ဝီရေန, ပက္ကာမိံ ပါစိနာမုခေါ။
‘‘အာဝါသံ အဘိသမ္ဘောသိံ, ပတွာန အဿမံ အဟံ၊
ခါရိဘာရံ ဂဟေတွာန, ပါယာသိံ [ပါဝိသိံ (သီ။)] ပဗ္ဗတန္တရံ။
‘‘အဇဂရော မံ ပီဠေသိ, ဃောရရူပေါ မဟဗ္ဗလော၊
ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဓောပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၁၄၃။)၅။ ရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ဝါသံ ကပ္ပေသဟံ ပုရေ၊
အဇိနုတ္တရဝါသောဟံ, ဝသာမိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သတရံသိံဝ ဘာဏုမံ၊
ဝနန္တရဂတံ ဒိသွာ, သာလရာဇံဝ ပုပ္ဖိတံ။
‘‘ရံသျာ [ရံသေ (သျာ။ က။)] စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
ပဂ္ဂယှ အဉ္ဇလိံ ဝန္ဒိံ, သိရသာ ဥက္ကုဋီ [သိရသာ ဥက္ကုဋိကော (သျာ။), သိရသုက္ကုဋိကော (က။)] အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ရံသိသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရံသိသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရံသိသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဒုတိယရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ဝါကစီရဓရော အဟံ၊
စင်္ကမဉ္စ သမာရူဠှော, နိသီဒိံ ပါစိနာမုခေါ။
‘‘ပဗ္ဗတေ သုဂတံ ဒိသွာ, ဖုဿံ ဈာနရတံ တဒါ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ရံသျာ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ရံသိသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရံသိသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒုတိယရံသိသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
(အပ၊၁၊၁၄၄။)၇။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ခရာဇိနဓရော အဟံ၊
ဖုဿံ ဇိနဝရံ ဒိသွာ, ဖလဟတ္ထော ဖလံ အဒံ။
‘‘ယမဟံ ဖလမဒါသိံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဖလံ နိဗ္ဗတ္တတေ မမ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလံ အဒဒိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ဝသာမိ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
ဖုဿဿ ဓမ္မံ ဘဏတော, သဒ္ဒေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဒ္ဒသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဒ္ဒသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဗောဓိသိဉ္စကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, မဟာဗောဓိမဟော အဟု၊
ပဗ္ဗဇ္ဇုပဂတော သန္တော, ဥပဂစ္ဆိံ အဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၁၄၅။)‘‘ကုသုမောဒကမာဒါယ, ဗောဓိယာ ဩကိရိံ အဟံ၊
မောစယိဿတိ နော မုတ္တော, နိဗ္ဗာပေဿတိ နိဗ္ဗုတော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗောဓိမဘိသိဉ္စယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိသိဉ္စာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေတ္တိံသေ ဝတ္တမာနမှိ, ကပ္ပေ အာသုံ ဇနာဓိပါ၊
ဥဒကသေစနာ နာမ, အဋ္ဌေတေ စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗောဓိသိဉ္စကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗောဓိသိဉ္စကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပဒုမပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပေါက္ခရဝနံ ပဝိဋ္ဌော, ဘဉ္ဇန္တော ပဒုမာနိဟံ၊
တတ္ထဒ္ဒသံ ဖုဿံ ဗုဒ္ဓံ [အဒ္ဒသံ ဖုဿသမ္ဗုဒ္ဓံ (သီ။ သျာ။)], ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
‘‘ပဒုမပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ၊
ပါပကမ္မံ သရိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန ကာယေန, မနသာ သံဝုတေန စ၊
ဝစီဒုစ္စရိတံ ဟိတွာ, အာဇီဝံ ပရိသောဓယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဒုမာဘာသနာမာ စ, အဋ္ဌာရသ မဟီပတီ၊
အဋ္ဌာရသေသု ကပ္ပေသု, အဋ္ဌတာလီသမာသိသုံ။
(အပ၊၁၊၁၄၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ပဒုမပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
တိမိရဝဂ္ဂေါ နဝမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
တိမိရနင်္ဂလီပုပ္ဖ, နိပ္ပန္နဉ္ဇလိကော အဓော၊
ဒွေ ရံသိသညီ ဖလဒေါ, သဒ္ဒသညီ စ သေစကော၊
ပဒ္မပုပ္ဖီ စ ဂါထာယော, ဆပ္ပညာသ ပကိတ္တိတာ။
(အပ၊၁၊၁၄၇။)၁၀။ သုဓာဝဂ္ဂေါ
၁။ သုဓာပိဏ္ဍိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပူဇာရဟေ ပူဇယတော, ဗုဒ္ဓေ ယဒိ ဝ သာဝကေ၊
ပပဉ္စသမတိက္ကန္တေ, တိဏ္ဏသောကပရိဒ္ဒဝေ။
‘‘တေ တာဒိသေ ပူဇယတော, နိဗ္ဗုတေ အကုတောဘယေ၊
န သက္ကာ ပုညံ သင်္ခါတုံ, ဣမေတ္တမပိ [ဣဒမ္မတ္တန္တိ (သီ။), ဣမေတ္ထမပိ (က။)] ကေနစိ။
‘‘စတုန္နမပိ ဒီပါနံ, ဣဿရံ ယောဓ ကာရယေ၊
ဧကိဿာ ပူဇနာယေတံ, ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ နရဂ္ဂဿ, စေတိယေ ဖလိတန္တရေ၊
သုဓာပိဏ္ဍော မယာ ဒိန္နော, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဋိသင်္ခါရဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တိံသတိကပ္ပမှိ, ပဋိသင်္ခါရသဝှယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, တေရသ စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဓာပိဏ္ဍိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဓာပိဏ္ဍိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သုစိန္တိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿဿ လောကနာထဿ, သုဒ္ဓပီဌမဒါသဟံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော။
‘‘အဋ္ဌာရသေ [အဋ္ဌတိံသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ မဟာရုစိ၊
ဘောဂေါ စ ဝိပုလော အာသိ, သယနဉ္စ အနပ္ပကံ။
(အပ၊၁၊၁၄၈။)‘‘ပီဌံ ဗုဒ္ဓဿ ဒတွာန, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပီဌမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပီဌဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဋ္ဌတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, တယော တေ စက္ကဝတ္တိနော၊
ရုစိ ဥပရုစိ စေဝ, မဟာရုစိ တတိယကော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုစိန္တိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုစိန္တိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ အဍ္ဎစေဠကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿဿာဟံ ဘဂဝတော, ဥပဍ္ဎဒုဿမဒါသဟံ၊
ပရမကာပညပတ္တောမှိ [ပရမကာရုညပတ္တောမှိ (သျာ။ က။)], ဒုဂ္ဂတေန [ဒုဂ္ဂန္ဓေန (သီ။)] သမပ္ပိတော။
‘‘ဥပဍ္ဎဒုဿံ ဒတွာန, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ၊
အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ကုသလံ ကာရိတံ မယာ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဒုဿမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒုဿဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကူနပညာသကပ္ပမှိ [ဧကပညာသကပ္ပမှိ (သျာ။)], ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော၊
သမန္တစ္ဆဒနာ နာမ, ဗာတ္တိံသာသုံ [ခတ္တိယာသုံ (သျာ။ က။)] ဇနာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဍ္ဎစေဠကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဍ္ဎစေဠကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၁၄၉။)၄။ သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကမ္မာရောဟံ ပုရေ အာသိံ, ဗန္ဓုမာယံ ပုရုတ္တမေ၊
သူစိဒါနံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော။
‘‘ဝဇိရဂ္ဂသမံ ဉာဏံ, ဟောတိ ကမ္မေန တာဒိသံ၊
ဝိရာဂေါမှိ ဝိမုတ္တောမှိ [ဝိဘဝေါမှိ ဝိဘတ္တောမှိ (က။)], ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘အတီတေ စ ဘဝေ သဗ္ဗေ, ဝတ္တမာနေ စနာဂတေ [အတီတာ စ ဘဝါ သဗ္ဗေ, ဝတ္တမာနာ စ’နာဂတာ (သျာ။ က။)]၊
ဉာဏေန ဝိစိနိံ သဗ္ဗံ, သူစိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, သတ္တာသုံ ဝဇိရဝှယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သူစိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သူစိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဂန္ဓမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ဂန္ဓထူပံ အကာသဟံ၊
သုမနေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဗုဒ္ဓါနုစ္ဆဝိကံ ကတံ။
‘‘ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ဗျဂ္ဃူသဘံဝ ပဝရံ, အဘိဇာတံဝ ကေသရိံ၊
နိသိန္နံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
‘‘ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ၊
စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ဂန္ဓမာလံ ယတော အဒံ။
‘‘ဗုဒ္ဓေ ကတဿ ကာရဿ, ဖလေနာဟံ ဝိသေသတော၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘စတ္တာရီသမှိ ဧကူနေ, ကပ္ပေ အာသိံသု သောဠသ၊
ဒေဝဂန္ဓသနာမာ တေ, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
(အပ၊၁၊၁၅၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂန္ဓမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂန္ဓမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ [ဗြဟာ (သျာ။)]၊
ပါဋလိံ ဟရိတံ ဒိသွာ, တီဏိ ပုပ္ဖါနိ ဩကိရိံ။
‘‘ပတိတပတ္တာနိ [သတ္တပတ္တာနိ (သီ။), သတပတ္တာနိ (က။), သုက္ခပဏ္ဏာနိ (သျာ။)] ဂဏှိတွာ, ဗဟိ ဆဍ္ဍေသဟံ တဒါ၊
အန္တောသုဒ္ဓံ ဗဟိသုဒ္ဓံ, သုဝိမုတ္တံ အနာသဝံ။
‘‘သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဝိပဿိံ လောကနာယကံ၊
ပါဋလိံ အဘိဝါဒေတွာ, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗောဓိမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သမန္တပါသာဒိကာ နာမ, တေရသာသိံသု ရာဇိနော၊
ဣတော တေတ္တိံသကပ္ပမှိ [တိံသတိကပ္ပမှိ (သျာ။)], စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ မဓုပိဏ္ဍိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပိနေ [ဝိဝနေ (သျာ။ အဋ္ဌ။)] ကာနနေ ဒိသွာ, အပ္ပသဒ္ဒေ နိရာကုလေ၊
သိဒ္ဓတ္ထံ ဣသိနံ သေဋ္ဌံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
(အပ၊၁၊၁၅၁။)‘‘နိဗ္ဗုတတ္တံ [နိဗ္ဗုတဂ္ဂံ (က။), နိဗ္ဗူတိကံ (သျာ။)] မဟာနာဂံ, နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တံ, ဒေဝသံဃနမဿိတံ။
‘‘ဝိတ္တိ မမာဟု တာဝဒေ [ဝိတ္တိ မေ ပါဟုနာ တာဝ (သီ။ သျာ။)], ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ၊
ဝုဋ္ဌိတဿ သမာဓိမှာ, မဓုံ ဒတွာန သတ္ထုနော။
‘‘ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ပက္ကာမိံ ပါစိနာမုခေါ၊
စတုတ္တိံသမှိ ကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ သုဒဿနော။
‘‘မဓု ဘိသေဟိ သဝတိ, ဘောဇနမှိ စ တာဝဒေ၊
မဓုဝဿံ ပဝဿိတ္ထ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မဓုံ အဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဓုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, စတ္တာရော တေ သုဒဿနာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဓုပိဏ္ဍိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဓုပိဏ္ဍိကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သေနာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, အဒါသိံ ပဏ္ဏသန္ထရံ၊
သမန္တာ ဥပဟာရဉ္စ, ကုသုမံ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘ပါသာဒေဝံ ဂုဏံ ရမ္မံ [ပါသာဒေ စ ဂုဟံ ရမ္မံ (သျာ။)], အနုဘောမိ မဟာရဟံ၊
မဟဂ္ဃါနိ စ ပုပ္ဖါနိ, သယနေဘိသဝန္တိ မေ။
‘‘သယနေဟံ တုဝဋ္ဋာမိ, ဝိစိတ္တေ ပုပ္ဖသန္ထတေ၊
ပုပ္ဖဝုဋ္ဌိ စ သယနေ, အဘိဝဿတိ တာဝဒေ။
(အပ၊၁၊၁၅၂။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, အဒါသိံ ပဏ္ဏသန္ထရံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သန္ထရဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘တိဏသန္ထရကာ နာမ, သတ္တေတေ စက္ကဝတ္တိနော၊
ဣတော တေ ပဉ္စမေ ကပ္ပေ, ဥပ္ပဇ္ဇိံသု ဇနာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သေနာသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သေနာသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝေယျာဝစ္စကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, မဟာပူဂဂဏော အဟု၊
ဝေယျာဝစ္စကရော အာသိံ, သဗ္ဗကိစ္စေသု ဝါဝဋော [ဗျာဝဋော (သီ။ သျာ။)]။
‘‘ဒေယျဓမ္မော စ မေ နတ္ထိ, သုဂတဿ မဟေသိနော၊
အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော ပါဒေ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဝေယျာဝစ္စံ အကာသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝေယျာဝစ္စဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ အဋ္ဌမေ ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ သုစိန္တိတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝေယျာဝစ္စကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝေယျာဝစ္စကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, အဟောသိံ သင်္ခဓမ္မကော၊
နိစ္စုပဋ္ဌာနယုတ္တောမှိ, သုဂတဿ မဟေသိနော။
(အပ၊၁၊၁၅၃။)‘‘ဥပဋ္ဌာနဖလံ ပဿ, လောကနာထဿ တာဒိနော၊
သဋ္ဌိတူရိယသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဥပဋ္ဌဟိံ မဟာဣသိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုဝီသေ [စတုနဝုတေ (သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, မဟာနိဂ္ဃေါသနာမကာ၊
သောဠသာသိံသု ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သုဓာဝဂ္ဂေါ ဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုဓာ သုစိန္တိ စေဠဉ္စ, သူစီ စ ဂန္ဓမာလိယော၊
တိပုပ္ဖိယော မဓုသေနာ, ဝေယျာဝစ္စော စုပဋ္ဌကော၊
သမသဋ္ဌိ စ ဂါထာယော, အသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ပကိတ္တိတာ။
အထ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ
ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ဟိ ပဌမော, သီဟာသနိ သုဘူတိ စ၊
ကုဏ္ဍဓာနော ဥပါလိ စ, ဗီဇနိသကစိန္တိ စ။
နာဂသမာလော တိမိရော, သုဓာဝဂ္ဂေန တေ ဒသ၊
စတုဒ္ဒသသတာ ဂါထာ, ပဉ္စပညာသမေဝ စ။
ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂဒသကံ။
ပဌမသတကံ သမတ္တံ။
(အပ၊၁၊၁၅၄။)၁၁။ ဘိက္ခဒါယိဝဂ္ဂေါ
၁။ ဘိက္ခဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
ပဝရာ [ပဝနာ (သျာ။)] အဘိနိက္ခန္တံ, ဝနာ နိဗ္ဗနမာဂတံ [ဝါနာ နိဗ္ဗာနမာဂတံ (သျာ။)]။
‘‘ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ပါဒါသိံ, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော၊
ပညာယ ဥပသန္တဿ, မဟာဝီရဿ တာဒိနော။
‘‘ပဒေနာနုပဒါယန္တံ [ပဒေနာနုပဒါယန္တော (သီ။ သျာ။)], နိဗ္ဗာပေန္တေ မဟာဇနံ၊
ဥဠာရာ ဝိတ္တိ မေ ဇာတာ, ဗုဒ္ဓေ အာဒိစ္စဗန္ဓုနေ [ဝိတ္တိ မေ ပါဟုနာ တာဝ, ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော (သျာ။)]။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘိက္ခာဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, မဟာရေဏု သနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, သတ္တေတေ စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘိက္ခဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘိက္ခဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
တိဓာပဘိန္နံ မာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံဝ မဟေသိနံ။
‘‘ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဥဠုရာဇံဝ ပူရိတံ၊
ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ, လောကဇေဋ္ဌံ အပဿဟံ။
(အပ၊၁၊၁၅၅။)‘‘ဉာဏေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သိဒ္ဓတ္ထမဘိဝါဒယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဉာဏသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, သောဠသာသုံ နရုတ္တမာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဉာဏသညိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဉာဏသညိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဥပ္ပလဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဝရာယံ နိဝါသီဟံ, အဟောသိံ မာလိကော တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, သိဒ္ဓတ္ထံ လောကပူဇိတံ [လောကနာယကံ (သီ။)]။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပုပ္ဖဟတ္ထမဒါသဟံ၊
ယတ္ထ ယတ္ထုပပဇ္ဇာမိ, တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ။
‘‘အနုဘောမိ ဖလံ ဣဋ္ဌံ, ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော၊
ပရိက္ခိတ္တော သုမလ္လေဟိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ [ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတုပါဒါယ, ဌပေတွာ ဝတ္တမာနကံ၊
ပဉ္စရာဇသတာ တတ္ထ, နဇ္ဇသမသနာမကာ [နဇ္ဇုပမသနာမကာ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပ္ပလဟတ္ထိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပ္ပလဟတ္ထိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၁၅၆။)၄။ ပဒပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ဇာတိပုပ္ဖမဒါသဟံ၊
ပါဒေသု သတ္တ ပုပ္ဖါနိ, ဟာသေနောကိရိတာနိ မေ။
‘‘တေန ကမ္မေနဟံ အဇ္ဇ, အဘိဘောမိ နရာမရေ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သမန္တဂန္ဓနာမာသုံ, တေရသ စက္ကဝတ္တိနော၊
ဣတော ပဉ္စမကေ ကပ္ပေ, စာတုရန္တာ ဇနာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဒဿနောတိ နာမေန, မာလာကာရော အဟံ တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဇာတိပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ပူဇယိံ ပဒုမုတ္တရံ၊
ဝိသုဒ္ဓစက္ခု သုမနော, ဒိဗ္ဗစက္ခုံ သမဇ္ဈဂံ။
‘‘ဧတိဿာ ပုပ္ဖပူဇာယ, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ စ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သောဠသာသိံသု ရာဇာနော, ဒေဝုတ္တရသနာမကာ၊
ဆတ္တိံသမှိ ဣတော ကပ္ပေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၁၅၇။)၆။ ဥဒကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ၊
ဃတာသနံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ပါဏိနာ ဥဒကံ ဂယှ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ၊
သမ္ပဋိစ္ဆိ မဟာဝီရော, ဗုဒ္ဓေါ ကာရုဏိကော ဣသိ [မယိ (သျာ။)]။
‘‘အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, ပဒုမုတ္တရနာမကော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဒကဒါနေန, ပီတိဥပ္ပါဒနေန စ၊
ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇတိ’ [နုပပဇ္ဇသိ (က။)]။
‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘သဟဿရာဇနာမေန, တယော တေ စက္ကဝတ္တိနော၊
ပဉ္စသဋ္ဌိကပ္ပသတေ, စာတုရန္တာ ဇနာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ နဠမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
တိဏတ္ထရေ နိသိန္နဿ, ဥပသန္တဿ တာဒိနော။
‘‘နဠမာလံ ဂဟေတွာန, ဗန္ဓိတွာ [ဗီဇိတွာ (က။)] ဗီဇနိံ အဟံ၊
ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမေသိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သဗ္ဗညူ, ဗီဇနိံ လောကနာယကော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
(အပ၊၁၊၁၅၈။)‘‘‘ယထာ မေ ကာယော နိဗ္ဗာတိ, ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ၊
တထေဝ တိဝိဓဂ္ဂီဟိ, စိတ္တံ တဝ ဝိမုစ္စတု’။
‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ သမာဂစ္ဆုံ, ယေ ကေစိ ဝနနိဿိတာ၊
သောဿာမ ဗုဒ္ဓဝစနံ, ဟာသယန္တဉ္စ ဒါယကံ။
‘‘နိသိန္နော ဘဂဝါ တတ္ထ, ဒေဝသံဃပုရက္ခတော၊
ဒါယကံ သမ္ပဟံသေန္တော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဗီဇနိဒါနေန, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ စ၊
သုဗ္ဗတော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တေန ကမ္မာဝသေသေန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
မာလုတော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ’။
‘‘‘ဣမိနာ ဗီဇနိဒါနေန, သမ္မာနဝိပုလေန စ၊
ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇတိ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, သုဗ္ဗတာ အဋ္ဌတိံသ တေ၊
ဧကူနတိံသသဟဿေ, အဋ္ဌ မာလုတနာမကာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နဠမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နဠမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
သတ္တမဘာဏဝါရံ။
၈။ အာသနုပဋ္ဌာဟကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယှ, အပ္ပသဒ္ဒံ နိရာကုလံ၊
သီဟာသနံ မယာ ဒိန္နံ, အတ္ထဒဿိဿ တာဒိနော။
‘‘မာလာဟတ္ထံ ဂဟေတွာန, ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊
သတ္ထာရံ ပယိရုပါသိတွာ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
(အပ၊၁၊၁၅၉။)‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
သန္နိဗ္ဗာပေမိ [သန္ဒိဋ္ဌာပေမိ (က။)] အတ္တာနံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ။
‘‘အဋ္ဌာရသကပ္ပသတေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သီဟာသနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တကပ္ပသတေ, သန္နိဗ္ဗာပက [သန္နိဋ္ဌော နာမ (က။)] ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာသနုပဋ္ဌာဟကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာသနုပဋ္ဌာဟကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဝသာမိ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
ဃာသေသု ဂေဓမာပန္နော, သေယျသီလော စဟံ [သေယသီလောဝဟံ (သျာ။ က။)] တဒါ။
‘‘ခဏန္တာလု [ခဏမာလု (သျာ။)] ကလမ္ဗာနိ, ဗိဠာလိတက္ကလာနိ စ၊
ကောလံ ဘလ္လာတကံ ဗိလ္လံ, အာဟတွာ ပဋိယာဒိတံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာနာဂံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
ဗိဠာလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ပတ္တမှိ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘ပရိဘုဉ္ဇိ မဟာဝီရော, တောသယန္တော မမံ တဒါ၊
ပရိဘုဉ္ဇိတွာန သဗ္ဗညူ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဗိဠာလိံ မေ အဒါ တုဝံ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇသိ’။
(အပ၊၁၊၁၆၀။)‘‘စရိမံ ဝတ္တတေ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘စတုပညာသိတော ကပ္ပေ, သုမေခလိယသဝှယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗိဠာလိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ရေဏုပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သတရံသိံဝ ဘာဏုမံ၊
ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဥဠုရာဇံဝ ပူရိတံ။
‘‘ပုရက္ခတံ သာဝကေဟိ, သာဂရေဟေဝ မေဒနိံ၊
နာဂံ ပဂ္ဂယှ ရေဏူဟိ, ဝိပဿိဿာဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ရေဏုမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဏ္ဏတာလီသိတော ကပ္ပေ, ရေဏု နာမာသိ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရေဏုပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရေဏုပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဘိက္ခဒါယိဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဘိက္ခဒါယီ ဉာဏသညီ, ဟတ္ထိယော ပဒပူဇကော၊
မုဋ္ဌိပုပ္ဖီ ဥဒကဒေါ, နဠမာလိ ဥပဋ္ဌကော၊
ဗိဠာလိဒါယီ ရေဏု စ, ဂါထာယော ဆ စ သဋ္ဌိ စ။
(အပ၊၁၊၁၆၁။)၁၂။ မဟာပရိဝါရဝဂ္ဂေါ
၁။ မဟာပရိဝါရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
အဋ္ဌသဋ္ဌိသဟဿေဟိ, ပါဝိသိ ဗန္ဓုမံ တဒါ။
‘‘နဂရာ အဘိနိက္ခမ္မ, အဂမံ ဒီပစေတိယံ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, ယက္ခာ မယှံ ဥပန္တိကေ၊
ဥပဋ္ဌဟန္တိ သက္ကစ္စံ [မံ နိစ္စံ (က။)], ဣန္ဒံဝ တိဒသာ ဂဏာ။
‘‘ဘဝနာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဒုဿံ ပဂ္ဂယှဟံ တဒါ၊
သိရသာ အဘိဝါဒေသိံ, တဉ္စာဒါသိံ မဟေသိနော။
‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော, အဟော နော သတ္ထု သမ္ပဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, ဝသုဓာယံ ပကမ္ပထ။
‘‘တဉ္စ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေမိ, ဒွိပဒိန္ဒမှိ တာဒိနေ။
‘‘သောဟံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဒုဿံ ဒတွာန သတ္ထုနော၊
သရဏဉ္စ ဥပါဂစ္ဆိံ, သာမစ္စော သပရိဇ္ဇနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, သောဠသာသုံ သုဝါဟနာ [သောဠသာသိံသု ဝါဟနော (သျာ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဟာပရိဝါရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဟာပရိဝါရကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၆၂။)၂။ သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿီ ဇိနဝရော, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မ, တဠာကံ ဥပသင်္ကမိ။
‘‘နှတွာ ပိတွာ စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဥတ္တရိတွေကစီဝရော၊
အဋ္ဌာသိ ဘဂဝါ တတ္ထ, ဝိလောကေန္တော ဒိသောဒိသံ။
‘‘ဘဝနေ ဥပဝိဋ္ဌောဟံ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အပ္ဖေါဋေသိံ အဟံ တဒါ။
‘‘သတရံသိံဝ ဇောတန္တံ, ပဘာသန္တံဝ ကဉ္စနံ [ဣမိနာ ပါဒဒွယေန ပုရိမပါဒဒွယဿ ပုရတော ဘဝိတဗ္ဗံ]၊
နစ္စဂီတေ ပယုတ္တောဟံ, ပဉ္စင်္ဂတူရိယမှိ စ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗေ သတ္တေ အဘိဘောမိ, ဝိပုလော ဟောတိ မေ ယသော [အယဉ္စ ဂါထာ ပရိဂ္ဂဟေတိဂါထာယ အနန္တရမေဝ ဌာတုံ ယုတ္တာ]။
‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
အတ္တာနံ တောသယိတွာန, ပရေ တောသေသိ တွံ မုနိ။
‘‘ပရိဂ္ဂဟေ [ပရိဂ္ဂယှ (သီ။), ပရိဂ္ဂဟိတွာ (သျာ။), ပရိဂ္ဂဟေန (က။)] နိသီဒိတွာ, ဟာသံ ကတွာန သုဗ္ဗတေ၊
ဥပဋ္ဌဟိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သောဠသေတော ကပ္ပသတေ, ဒွိနဝဧကစိန္တိတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမင်္ဂလော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမင်္ဂလတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ သရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဘိန္နံ ဒေဝရာဇူနံ, သင်္ဂါမော သမုပဋ္ဌိတော၊
အဟောသိ သမုပဗျူဠှော [သမုပဗ္ဗူဠှော (သီ။)], မဟာဃောသော အဝတ္တထ [ပဝတ္တထ (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၁၆၃။)‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, သံဝေဇေသိ မဟာဇနံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ အတ္တမနာ, နိက္ခိတ္တကဝစာဝုဓာ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဧကဂ္ဂါသိံသု တာဝဒေ။
‘‘မယှံ [အမှံ (သီ။)] သင်္ကပ္ပမညာယ, ဝါစာသဘိမုဒီရယိ၊
အနုကမ္ပကော လောကဝိဒူ, နိဗ္ဗာပေသိ မဟာဇနံ။
‘‘ပဒုဋ္ဌစိတ္တော မနုဇော, ဧကပါဏံ ဝိဟေဌယံ၊
တေန စိတ္တပ္ပဒေါသေန, အပါယံ ဥပပဇ္ဇတိ။
‘‘သင်္ဂါမသီသေ နာဂေါဝ, ဗဟူ ပါဏေ ဝိဟေဌယံ၊
နိဗ္ဗာပေထ သကံ စိတ္တံ, မာ ဟညိတ္ထော ပုနပ္ပုနံ။
‘‘ဒွိန္နမ္ပိ ယက္ခရာဇူနံ, သေနာ သာ ဝိမှိတာ အဟု [သေနာယော ဝိမှိတာ အဟူ (သီ။), သေနာပိ သမိတာ အဟု (သျာ။)]၊
သရဏဉ္စ ဥပါဂစ္ဆုံ, လောကဇေဋ္ဌံ သုတာဒိနံ။
‘‘သညာပေတွာန ဇနတံ, ပဒမုဒ္ဓရိ [ဥဒ္ဓရိ ပန (သီ။ သျာ။)] စက္ခုမာ၊
ပေက္ခမာနောဝ ဒေဝေဟိ, ပက္ကာမိ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ပဌမံ သရဏံ ဂစ္ဆိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘မဟာဒုန္ဒုဘိနာမာ စ, သောဠသာသုံ ရထေသဘာ၊
တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သရဏဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သရဏဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဧကာသနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝရုဏော နာမ နာမေန, ဒေဝရာဇာ အဟံ တဒါ၊
ဥပဋ္ဌဟေသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သယောဂ္ဂဗလဝါဟနော။
(အပ၊၁၊၁၆၄။)‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, အတ္ထဒဿီနရုတ္တမေ၊
တူရိယံ သဗ္ဗမာဒါယ, အဂမံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ဝါဒိတေန စ နစ္စေန, သမ္မတာဠသမာဟိတော၊
သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဥပဋ္ဌိံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ဥပဋ္ဌဟိတွာ တံ ဗောဓိံ, ဓရဏီရုဟပါဒပံ၊
ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါဟံ, ပသန္နော ဗောဓိမုတ္တမေ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, နိမ္မာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သဋ္ဌိတူရိယသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ၊
မနုဿေသု စ ဒေဝေသု, ဝတ္တမာနံ ဘဝါဘဝေ။
‘‘တိဝိဓဂ္ဂီ နိဗ္ဗုတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ [အယဉ္စ ဂါထာ ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿေတိဂါထာယ ဧကသမ္ဗန္ဓာ ဘဝိတံ ယုတ္တာ]။
‘‘သုဗာဟူ နာမ နာမေန, စတုတ္တိံသာသု ခတ္တိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, ပဉ္စကပ္ပသတေ ဣတော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကာသနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကာသနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
နိသိန္နော ဇနကာယဿ, ဒေသေသိ အမတံ ပဒံ။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာန, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
သောဏ္ဏပုပ္ဖါနိ စတ္တာရိ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သုဝဏ္ဏစ္ဆဒနံ အာသိ, ယာဝတာ ပရိသာ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓါဘာ စ သုဝဏ္ဏာဘာ, အာလောကော ဝိပုလော အဟု။
(အပ၊၁၊၁၆၅။)‘‘ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊
ဝိတ္တိသဉ္ဇနနော တေသံ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါဝဟော။
‘‘အာယာစိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဝန္ဒိတွာန စ သုဗ္ဗတံ၊
ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာန, သကံ ဘဝနုပါဂမိံ။
‘‘ဘဝနေ ဥပဝိဋ္ဌောဟံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သောဠသာသိံသု ရာဇာနော, နေမိသမ္မတနာမကာ၊
တေတာလီသေ ဣတော ကပ္ပေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝသာမိ ရာဇာယတနေ, သာမစ္စော သပရိဇ္ဇနော၊
ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, စိတကံ အဂမာသဟံ၊
တူရိယံ တတ္ထ ဝါဒေတွာ, ဂန္ဓမာလံ သမောကိရိံ။
‘‘စိတမှိ ပူဇံ ကတွာန, ဝန္ဒိတွာ စိတကံ အဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သကံ ဘဝနုပါဂမိံ။
‘‘ဘဝနေ ဥပဝိဋ္ဌောဟံ, စိတပူဇံ အနုဿရိံ၊
တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ။
‘‘အနုဘောတွာန သမ္ပတ္တိံ, ဒေဝေသု မာနုသေသု စ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
(အပ၊၁၊၁၆၆။)‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကူနတိံသကပ္ပမှိ, ဣတော သောဠသ ရာဇာနော၊
ဥဂ္ဂတာ နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စိတကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စိတကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ ဝိပဿီ လောကဂ္ဂေါ, အာယုသင်္ခါရမောဿဇိ၊
ပထဝီ သမ္ပကမ္ပိတ္ထ, မေဒနီ ဇလမေခလာ။
‘‘ဩတတံ ဝိတ္ထတံ [ဩတတံ ဝိတတံ (သျာ။)] မယှံ, သုဝိစိတ္တဝဋံသကံ [သုစိစိတ္တံ ပပဉ္စကံ (သျာ။)]၊
ဘဝနမ္ပိ ပကမ္ပိတ္ထ, ဗုဒ္ဓဿ အာယုသင်္ခယေ။
‘‘တာသော မယှံ သမုပ္ပန္နော, ဘဝနေ သမ္ပကမ္ပိတေ၊
ဥပ္ပါဒေါ [ဥပ္ပါတော (?)] နု ကိမတ္ထာယ, အာလောကော ဝိပုလော အဟု။
‘‘ဝေဿဝဏော ဣဓာဂမ္မ, နိဗ္ဗာပေသိ မဟာဇနံ၊
ပါဏဘူတေ [ပါဏဘုတံ (သျာ။), ပါဏဘူနံ (သီ။ က။)] ဘယံ နတ္ထိ, ဧကဂ္ဂါ ဟောထ သံဝုတာ [သဂါရဝါ (သျာ။)]။
‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော, အဟော နော သတ္ထု သမ္ပဒါ၊
ယသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမှိ, ပထဝီ [ပဌဝီ (သီ။ သျာ။)] သမ္ပကမ္ပတိ။
‘‘ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ကိတ္တေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ၊
အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ကုသလံ စရိတံ [ကရိတံ (သီ။ သျာ။), ကာရိတံ (က။)] မယာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၆၇။)‘‘ဣတော စုဒ္ဒသကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ ပတာပဝါ၊
သမိတော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗုဒ္ဓသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ မဂ္ဂသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, သာဝကာ ဝနစာရိနော၊
ဝိပ္ပနဋ္ဌာ ဗြဟာရညေ, အန္ဓာဝ အနုသုယျရေ [အနုသုယရေ (သီ။)]။
‘‘အနုဿရိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပဒုမုတ္တရနာယကံ၊
တဿ တေ မုနိနော ပုတ္တာ, ဝိပ္ပနဋ္ဌာ မဟာဝနေ။
‘‘ဘဝနာ ဩရုဟိတွာန, အဂမိံ ဘိက္ခုသန္တိကံ၊
တေသံ မဂ္ဂဉ္စ အာစိက္ခိံ, ဘောဇနဉ္စ အဒါသဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘သစက္ခူ နာမ နာမေန, ဒွါဒသ စက္ကဝတ္တိနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, ပဉ္စကပ္ပသတေ ဣတော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဂ္ဂသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဂ္ဂသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿိမှိ သုဂတေ, နိဗ္ဗုတေ သမနန္တရာ၊
ယက္ခယောနိံ ဥပပဇ္ဇိံ, ယသံ ပတ္တော စဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၁၆၈။)‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ အာသိ, ဒုပ္ပဘာတံ ဒုရုဋ္ဌိတံ၊
ယံ မေ ဘောဂေ ဝိဇ္ဇမာနေ, ပရိနိဗ္ဗာယိ စက္ခုမာ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သာဂရော နာမ သာဝကော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ကိံ နု သောစသိ မာ ဘာယိ, စရ ဓမ္မံ သုမေဓသ၊
အနုပ္ပဒိန္နာ ဗုဒ္ဓေန, သဗ္ဗေသံ ဗီဇသမ္ပဒါ။
‘‘သော စေ ပူဇေယျ သမ္ဗုဒ္ဓံ, တိဋ္ဌန္တံ လောကနာယကံ၊
ဓာတုံ သာသပမတ္တမ္ပိ, နိဗ္ဗုတဿာပိ ပူဇယေ။
‘‘သမေ စိတ္တပ္ပသာဒမှိ, သမံ ပုညံ မဟဂ္ဂတံ၊
တသ္မာ ထူပံ ကရိတွာန, ပူဇေဟိ ဇိနဓာတုယော။
‘‘သာဂရဿ ဝစော သုတွာ, ဗုဒ္ဓထူပံ အကာသဟံ၊
ပဉ္စဝဿေ ပရိစရိံ, မုနိနော ထူပမုတ္တမံ။
‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဘူရိပညာ စ စတ္တာရော, သတ္တကပ္ပသတေ ဣတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဇာတိပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာယန္တဿ ဝိပဿိဿ, အာလောကော ဝိပုလော အဟု၊
ပထဝီ စ ပကမ္ပိတ္ထ, သသာဂရာ သပဗ္ဗတာ။
‘‘နေမိတ္တာ စ ဝိယာကံသု, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝိဿတိ၊
အဂ္ဂေါ စ သဗ္ဗသတ္တာနံ, ဇနတံ ဥဒ္ဓရိဿတိ။
(အပ၊၁၊၁၆၉။)‘‘နေမိတ္တာနံ သုဏိတွာန, ဇာတိပူဇမကာသဟံ၊
ဧဒိသာ ပူဇနာ နတ္ထိ, ယာဒိသာ ဇာတိပူဇနာ။
‘‘သင်္ခရိတွာန [သံဟရိတွာန (သီ။ သျာ။), သင်္ကရိတွာန (က။)]
ကုသလံ, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
ဇာတိပူဇံ ကရိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗေ သတ္တေ အဘိဘောမိ, ဇာတိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဓာတိယော မံ ဥပဋ္ဌန္တိ, မမ စိတ္တဝသာနုဂါ၊
န တာ သက္ကောန္တိ ကောပေတုံ, ဇာတိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပူဇမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဇာတိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သုပါရိစရိယာ နာမ, စတုတ္တိံသ ဇနာဓိပါ၊
ဣတော တတိယကပ္ပမှိ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဇာတိပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဇာတိပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
မဟာပရိဝါရဝဂ္ဂေါ ဒွါဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပရိဝါရသုမင်္ဂလာ, သရဏာသနပုပ္ဖိယာ၊
စိတပူဇီ ဗုဒ္ဓသညီ, မဂ္ဂုပဋ္ဌာနဇာတိနာ၊
ဂါထာယော နဝုတိ ဝုတ္တာ, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဟိ။
(အပ၊၁၊၁၇၀။)၁၃။ သေရေယျဝဂ္ဂေါ
၁။ သေရေယျကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
အဗ္ဘောကာသေ ဌိတော သန္တော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘သီဟံ ယထာ ဝနစရံ, ဗျဂ္ဃရာဇံဝ နိတ္တသံ၊
တိဓာပဘိန္နမာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံဝ မဟေသိနံ။
‘‘သေရေယျကံ ဂဟေတွာန, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ [နိက္ခိပိံ (က။)] အဟံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, ပရိဝါရေန္တိ သဗ္ဗသော [သဗ္ဗတော (သီ။)]။
‘‘အဓိဋ္ဌဟိ မဟာဝီရော, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
သမန္တာ ပုပ္ဖစ္ဆဒနာ, ဩကိရိံသု နရာသဘံ။
‘‘တတော သာ ပုပ္ဖကဉ္စုကာ, အန္တောဝဏ္ဋာ ဗဟိမုခါ၊
သတ္တာဟံ ဆဒနံ ကတွာ, တတော အန္တရဓာယထ။
‘‘တဉ္စ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ, သုဂတေ လောကနာယကေ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပန္နရသသဟဿမှိ, ကပ္ပါနံ ပဉ္စဝီသတိ၊
ဝီတမလာ [စိတ္တမာလာ (သီ။), ဝိလာမာလာ (သျာ။)] သမာနာ စ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သေရေယျကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သေရေယျကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၇၁။)၂။ ပုပ္ဖထူပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ကုက္ကုရော နာမ [ကုက္ကုဋော နာမ (သီ။)] ပဗ္ဗတော၊
ဝေမဇ္ဈေ တဿ ဝသတိ, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ။
‘‘ပဉ္စ သိဿသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ၊
ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ စ တေ အာသုံ, မန္တေသု စ ဝိသာရဒါ။
‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, တံ ဝိဇာနာထ နော ဘဝံ၊
အသီတိဗျဉ္ဇနာနဿ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏာ။
‘‘ဗျာမပ္ပဘော ဇိနဝရော, အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစတိ၊
သိဿာနံ ဝစနံ သုတွာ, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ။
‘‘အဿမာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဒိသံ ပုစ္ဆတိ သိဿကေ [ဗြာဟ္မဏော (သျာ။)]၊
ယမှိ ဒေသေ မဟာဝီရော, ဝသတိ လောကနာယကော။
‘‘တာဟံ ဒိသံ နမဿိဿံ, ဇိနံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, ပူဇေသိံ တံ တထာဂတံ။
‘‘ဧထ သိဿာ ဂမိဿာမ, ဒက္ခိဿာမ တထာဂတံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, သောဿာမ ဇိနသာသနံ။
‘‘ဧကာဟံ အဘိနိက္ခမ္မ, ဗျာဓိံ ပဋိလဘိံ အဟံ၊
ဗျာဓိနာ ပီဠိတော သန္တော, သာလံ ဝါသယိတုံ ဂမိံ။
‘‘သဗ္ဗေ သိဿေ သမာနေတွာ, အပုစ္ဆိံ တေ တထာဂတံ၊
ကီဒိသံ လောကနာထဿ, ဂုဏံ ပရမဗုဒ္ဓိနော။
‘‘တေ မေ ပုဋ္ဌာ ဝိယာကံသု, ယထာ ဒဿာဝိနော တထာ၊
သက္ကစ္စံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ တံ, ဒေသေသုံ [ဒဿေသုံ (သီ။ သျာ။)] မမ သမ္မုခါ။
‘‘တေသာဟံ ဝစနံ သုတွာ, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ပုပ္ဖေဟိ ထူပံ ကတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘တေ မေ သရီရံ ဈာပေတွာ, အဂမုံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သတ္ထာရမဘိဝါဒယုံ။
‘‘ပုပ္ဖေဟိ ထူပံ ကတွာန, သုဂတဿ မဟေသိနော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
(အပ၊၁၊၁၇၂။)‘‘စတ္တာလီသသဟဿမှိ, ကပ္ပေ သောဠသ ခတ္တိယာ၊
နာမေနဂ္ဂိသမာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ဝီသကပ္ပသဟဿမှိ, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော၊
ဃတာသနသနာမာဝ, အဋ္ဌတ္တိံသ မဟီပတီ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖထူပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖထူပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ပါယသဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ …ပေ… ပုရက္ခတံ-ဧဝံ ဒုတိယန္တဝသေန သီ။ သျာ။ ပေါတ္ထကေသု ဒိဿတိ ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏော၊
ပဝနာ [ပဓာနော (က။)] အဘိနိက္ခန္တော, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော [သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ …ပေ… ပုရက္ခတံ-ဧဝံ ဒုတိယန္တဝသေန သီ။ သျာ။ ပေါတ္ထကေသု ဒိဿတိ]။
‘‘မဟစ္စာ [သဟတ္ထာ (သျာ။ က။)] ကံသပါတိယာ, ဝဍ္ဎေတွာ ပါယသံ [ပါယာသံ (သျာ။ က။)] အဟံ၊
အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမော သော, ဥပနေသိံ ဗလိံ အဟံ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
စင်္ကမံ သုသမာရူဠှော, အမ္ဗရေ အနိလာယနေ။
‘‘တဉ္စ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
ဌပယိတွာ ကံသပါတိံ, ဝိပဿိံ အဘိဝါဒယိံ။
‘‘တုဝံ ဒေဝေါသိ [ဗုဒ္ဓေါသိ (သျာ။)] သဗ္ဗညူ, သဒေဝေ သဟမာနုသေ၊
အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ, ပဋိဂဏှ မဟာမုနိ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ မဟာမုနိ [အနုတ္တရော (သျာ။)]။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပါယသဿ [ပါယာသဿ (သျာ။ က။)] ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၁၇၃။)‘‘ဧကတာလီသိတော ကပ္ပေ, ဗုဒ္ဓေါ နာမာသိ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါယသဒါယကော [ပါယာသဒါယကော (သျာ။ က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါယသဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေ, ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဇိနံ၊
ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ, သဗ္ဗညုံ တမနာသကံ [သဗ္ဗညုတ္တမနာယကံ (သျာ။), သဗ္ဗညုတမနာသဝံ (က။)]။
‘‘ပါသာဒဿာဝိဒူရေ စ, ဂစ္ဆတိ လောကနာယကော၊
ပဘာ နိဒ္ဓါဝတေ တဿ, ယထာ စ သတရံသိနော။
‘‘ဂန္ဓောဒကဉ္စ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သမောကိရိံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဂန္ဓောဒကမာကိရိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, သုဂန္ဓော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂန္ဓောဒကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာယမာနေ ဝိပဿိမှိ, နိမိတ္တံ ဗျာကရိံ အဟံ၊
‘နိဗ္ဗာပယိဉ္စ [နိဗ္ဗာပယံ စ (သီ။ သျာ။), နိဗ္ဗာပယန္တော (?)] ဇနတံ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၁၇၄။)‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, ဒသသဟဿိ ကမ္ပတိ၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, အာလောကော ဝိပုလော အဟု၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, သရိတာယော န သန္ဒယုံ [သန္ဒိသုံ (သီ။ သျာ။)]၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, အဝီစဂ္ဂိ န ပဇ္ဇလိ၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, ပက္ခိသံဃော န သံစရိ၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, ဝါတက္ခန္ဓော န ဝါယတိ၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, သဗ္ဗရတနာနိ ဇောတယုံ [ဇောတိသုံ (သီ။ သျာ။)]၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ယသ္မိဉ္စ ဇာယမာနသ္မိံ, သတ္တာသုံ ပဒဝိက္ကမာ၊
သော ဒါနိ ဘဂဝါ သတ္ထာ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘ဇာတမတ္တော စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဒိသာ သဗ္ဗာ ဝိလောကယိ၊
ဝါစာသဘိမုဒီရေသိ, ဧသာ ဗုဒ္ဓါန ဓမ္မတာ’။
‘‘သံဝေဇယိတွာ ဇနတံ, ထဝိတွာ လောကနာယကံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကာမိံ ပါစိနာမုခေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိထောမယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထောမနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော နဝုတိကပ္ပမှိ, သမ္မုခါထဝိကဝှယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပထဝီဒုန္ဒုဘိ နာမ [ဒုဒ္ဒသိ နာမ (က။)], ဧကူနနဝုတိမှိတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၁၇၅။)‘‘အဋ္ဌာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, ဩဘာသော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘သတ္တာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, သရိတစ္ဆေဒနဝှယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘အဂ္ဂိနိဗ္ဗာပနော နာမ, ကပ္ပါနံ ဆဠသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ဂတိပစ္ဆေဒနော နာမ, ကပ္ပါနံ ပဉ္စသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ရာဇာ ဝါတသမော နာမ, ကပ္ပါနံ စုလ္လသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ရတနပဇ္ဇလော နာမ, ကပ္ပါနံ တေအသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဒဝိက္ကမနော နာမ, ကပ္ပါနံ ဒွေအသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ရာဇာ ဝိလောကနော နာမ, ကပ္ပါနံ ဧကသီတိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ဂိရသာရောတိ နာမေန, ကပ္ပေသီတိမှိ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သမ္မုခါထဝိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ကုသုမာသနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဓညဝတိယာ, အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏော တဒါ၊
လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ, သနိဃဏ္ဍုသကေဋုဘေ။
(အပ၊၁၊၁၇၆။)‘‘ပဒကော ဝေယျာကရဏော, နိမိတ္တကောဝိဒေါ အဟံ၊
မန္တေ စ သိဿေ ဝါစေသိံ, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ။
‘‘ပဉ္စ ဥပ္ပလဟတ္ထာနိ, ပိဋ္ဌိယံ ဌပိတာနိ မေ၊
အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောဟံ, ပိတုမာတုသမာဂမေ။
‘‘တဒါ ဝိပဿီ ဘဂဝါ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
ဩဘာသေန္တော ဒိသာ သဗ္ဗာ, အာဂစ္ဆတိ နရာသဘော။
‘‘အာသနံ ပညပေတွာန, နိမန္တေတွာ မဟာမုနိံ၊
သန္ထရိတွာန တံ ပုပ္ဖံ, အဘိနေသိံ သကံ ဃရံ။
‘‘ယံ မေ အတ္ထိ သကေ ဂေဟေ, အာမိသံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ၊
တာဟံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဘုတ္တာဝိံ ကာလမညာယ, ပုပ္ဖဟတ္ထမဒါသဟံ၊
အနုမောဒိတွာန သဗ္ဗညူ, ပက္ကာမိ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အနန္တရံ ဣတော ကပ္ပေ, ရာဇာဟုံ ဝရဒဿနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုသုမာသနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုသုမာသနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ။
‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တဉ္စ မေ အတ္ထိ, ပုဏ္ဍရီကဖလာနိ စ၊
ပုဋကေ နိက္ခိပိတွာန, ဒုမဂ္ဂေ လဂ္ဂိတံ မယာ။
(အပ၊၁၊၁၇၇။)‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, ဘိက္ခန္တော မမုပါဂမိ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဖလံ ဗုဒ္ဓဿဒါသဟံ၊
ဝိတ္တိသဉ္ဇနနော မယှံ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါဝဟော။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဖလဒါနေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇသိ’။
‘‘တေနေဝ သုက္ကမူလေန, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘ဣတော သတ္တသတေ ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ သုမင်္ဂလော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ဝသာမိ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ပုလိနံ သောဘနံ ဒိသွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
‘‘ဉာဏေ ဥပနိဓာ နတ္ထိ, သင်္ခါရံ [သင်္ဂါမံ (သီ။ သျာ။), သင်္ခါတံ (ထေရဂါထာ အဋ္ဌ။)] နတ္ထိ သတ္ထုနော၊
သဗ္ဗဓမ္မံ အဘိညာယ, ဉာဏေန အဓိမုစ္စတိ။
‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
ဉာဏေန တေ သမော နတ္ထိ, ယာဝတာ ဉာဏမုတ္တမံ။
‘‘ဉာဏေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ၊
အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ကုသလံ စရိတံ [ကရိတံ (သီ။ သျာ။), ကိရိယံ (က။)] မယာ။
(အပ၊၁၊၁၇၈။)‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဉာဏသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တတိကပ္ပမှိ [တေသတ္တတိကပ္ပေ (သီ။ သျာ။)], ဧကော ပုလိနပုပ္ဖိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဉာဏသညိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဉာဏသညိကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိပဿီ ဒက္ခိဏာရဟော၊
ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ, အာရာမာ အဘိနိက္ခမိ။
‘‘ဒိသွာနဟံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ, သဗ္ဗညုံ တမနာသကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဂဏ္ဌိပုပ္ဖံ [ဂတမဂ္ဂံ (သျာ။ က။)] အပူဇယိံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပုန ဝန္ဒိံ တထာဂတံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတာလီသိတော ကပ္ပေ, စရဏော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယော [ဂန္ဓပုပ္ဖိယော (သျာ။ က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၁၇၉။)၁၀။ ပဒုမပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဂေါတမော နာမ ပဗ္ဗတော၊
နာနာရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နော, မဟာဘူတဂဏာလယော။
‘‘ဝေမဇ္ဈမှိ စ တဿာသိ, အဿမော အဘိနိမ္မိတော၊
ပုရက္ခတော သသိဿေဟိ, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ။
‘‘အာယန္တု မေ သိဿဂဏာ, ပဒုမံ အာဟရန္တု မေ၊
ဗုဒ္ဓပူဇံ ကရိဿာမိ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဧဝန္တိ တေ ပဋိဿုတွာ, ပဒုမံ အာဟရိံသု မေ၊
တထာ နိမိတ္တံ ကတွာဟံ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သိဿေ တဒါ သမာနေတွာ, သာဓုကံ အနုသာသဟံ၊
မာ ခေါ တုမှေ ပမဇ္ဇိတ္ထ, အပ္ပမာဒေါ သုခါဝဟော။
‘‘ဧဝံ သမနုသာသိတွာ, တေ သိဿေ ဝစနက္ခမေ၊
အပ္ပမာဒဂုဏေ ယုတ္တော, တဒါ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကပညာသကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ ဇလုတ္တမော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ပဒုမပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သေရေယျဝဂ္ဂေါ တေရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သေရေယျကော ပုပ္ဖထူပိ, ပါယသော ဂန္ဓထောမကော၊
အာသနိ ဖလသညီ စ, ဂဏ္ဌိပဒုမပုပ္ဖိယော၊
ပဉ္စုတ္တရသတာ ဂါထာ, ဂဏိတာ အတ္ထဒဿိဘိ။
(အပ၊၁၊၁၈၀။)၁၄။ သောဘိတဝဂ္ဂေါ
၁။ သောဘိတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
မဟတော ဇနကာယဿ, ဒေသေတိ အမတံ ပဒံ။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဝါစာသဘိမုဒီရိတံ [ဝါစာသဘိမုဒီရယိံ (?)]၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဧကဂ္ဂေါ အာသဟံ တဒါ။
‘‘ယထာ သမုဒ္ဒေါ ဥဒဓီနမဂ္ဂေါ, နေရူ နဂါနံ ပဝရော သိလုစ္စယော၊
တထေဝ ယေ စိတ္တဝသေန ဝတ္တရေ, န ဗုဒ္ဓဉာဏဿ ကလံ ဥပေန္တိ တေ။
‘‘ဓမ္မဝိဓိံ [ဓမ္မေ ဝိဓိံ (သီ။)] ဌပေတွာန, ဗုဒ္ဓေါ ကာရုဏိကော ဣသိ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော သော ဉာဏံ ပကိတ္တေသိ, ဗုဒ္ဓမှိ လောကနာယကေ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ န ဂမိဿတိ။
‘‘‘ကိလေသေ ဈာပယိတွာန, ဧကဂ္ဂေါ သုသမာဟိတော၊
သောဘိတော နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘ပညာသေ ကပ္ပသဟဿေ, သတ္တေဝါသုံ ယသုဂ္ဂတာ [သမုဂ္ဂတာ (သျာ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောဘိတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဘိတတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၁၈၁။)၂။ သုဒဿနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိနတာ နဒိယာ [ဝိတ္ထတာယ နဒိယာ (သျာ။)] တီရေ, ပိလက္ခု [ပိလက္ခော (သီ။ ထေရဂါထာ အဋ္ဌ။)] ဖလိတော အဟု၊
တာဟံ ရုက္ခံ ဂဝေသန္တော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ကေတကံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဝဏ္ဋေ ဆေတွာနဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ယေန ဉာဏေန ပတ္တောသိ, အစ္စုတံ အမတံ ပဒံ၊
တံ ဉာဏံ အဘိပူဇေမိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌ မဟာမုနိ။
‘‘ဉာဏမှိ ပူဇံ ကတွာန, ပိလက္ခုမဒ္ဒသံ အဟံ၊
ပဋိလဒ္ဓေါမှိ တံ ပညံ [တံ သညံ (သျာ။), တံ ပုညံ (က။)], ဉာဏပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဉာဏပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမှိ, ဒွါဒသာသုံ ဖလုဂ္ဂတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟပ္ဖလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဒဿနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဒဿနတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ စန္ဒနပူဇနကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဟောသိံ ကိန္နရော တဒါ၊
ပုပ္ဖဘက္ခော စဟံ အာသိံ, ပုပ္ဖါနိဝသနော တထာ [ပုပ္ဖါနံ ဝသနော အဟံ (သျာ။)]။
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဝိပိနဂ္ဂေန နိယျာသိ, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, စိတ္တံ တေ သုဝိသောဓိတံ၊
ပသန္နမုခဝဏ္ဏောသိ, ဝိပ္ပသန္နမုခိန္ဒြိယော။
(အပ၊၁၊၁၈၂။)‘‘ဩရောဟိတွာန အာကာသာ, ဘူရိပညော သုမေဓသော၊
သံဃာဋိံ ပတ္ထရိတွာန, ပလ္လင်္ကေန ဥပါဝိသိ။
‘‘ဝိလီနံ စန္ဒနာဒါယ, အဂမာသိံ ဇိနန္တိကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘အဘိဝါဒေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ၊
ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာန, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, စန္ဒနံ ယံ အပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုဒ္ဒသေ ကပ္ပသတေ, ဣတော အာသိံသု တေ တယော၊
ရောဟဏီ နာမ [ရောဟိတာ နာမ (သီ။), ရောဟိဏီ နာမ (သျာ။)] နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စန္ဒနပူဇနကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
စန္ဒနပူဇနကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
အဋ္ဌမဘာဏဝါရံ။
၄။ ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုနန္ဒော နာမ နာမေန, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
အဇ္ဈာယကော ယာစယောဂေါ, ဝါဇပေယျံ အယာဇယိ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော ဣသိ၊
ဇနတံ အနုကမ္ပန္တော, အမ္ဗရေ စင်္ကမီ တဒါ။
‘‘စင်္ကမိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
မေတ္တာယ အဖရိ သတ္တေ, အပ္ပမာဏေ [အပ္ပမာဏံ (သီ။ သျာ။)] နိရူပဓိ။
‘‘ဝဏ္ဋေ ဆေတွာန ပုပ္ဖါနိ, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
သဗ္ဗေ သိဿေ သမာနေတွာ, အာကာသေ ဥက္ခိပါပယိ။
(အပ၊၁၊၁၈၃။)‘‘ယာဝတာ နဂရံ အာသိ, ပုပ္ဖါနံ ဆဒနံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, သတ္တာဟံ န ဝိဂစ္ဆထ။
‘‘တေနေဝ သုက္ကမူလေန, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
‘‘ဧကာရသေ ကပ္ပသတေ, ပဉ္စတိံသာသု ခတ္တိယာ၊
အမ္ဗရံသသနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ရဟောသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဝသဘော နာမ ပဗ္ဗတော၊
တသ္မိံ ပဗ္ဗတပါဒမှိ, အဿမော အာသိ မာပိတော။
‘‘တီဏိ သိဿသဟဿာနိ, ဝါစေသိံ ဗြာဟ္မဏော [ဗြာဟ္မဏေ (သီ။)] တဒါ၊
သံဟရိတွာန [သံသာဝိတွာန (သျာ။)] တေ သိဿေ, ဧကမန္တံ ဥပါဝိသိံ။
‘‘ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
ဗုဒ္ဓဝေဒံ ဂဝေသန္တော [ပဝေသန္တော (က။)], ဉာဏေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, နိသီဒိံ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဉာဏသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသတိကပ္ပမှိ, ရာဇာ သိရိဓရော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၁၈၄။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရဟောသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရဟောသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဩသဓိံ ဝိယ တာရကံ [ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ (က။)]။
‘‘တယော မာဏဝကာ အာသုံ, သကေ သိပ္ပေ သုသိက္ခိတာ၊
ခါရိဘာရံ ဂဟေတွာန, အနွေန္တိ မမ ပစ္ဆတော။
‘‘ပုဋကေ သတ္တ ပုပ္ဖါနိ, နိက္ခိတ္တာနိ တပဿိနာ၊
ဂဟေတွာ တာနိ ဉာဏမှိ, ဝေဿဘုဿာဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဉာဏပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကူနတိံသကပ္ပမှိ, ဝိပုလာဘ [ဝိဟတာဘာ (သျာ။)] သနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ [ရာဇာ ဟောသိ (က။)] မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စမ္ပကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ အတ္ထသန္ဒဿကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိသာလမာဠေ အာသီနော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ခီဏာသဝံ ဗလပ္ပတ္တံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
(အပ၊၁၊၁၈၅။)‘‘သတသဟဿာ တေဝိဇ္ဇာ, ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
ပရိဝါရေန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဉာဏေ ဥပနိဓာ ယဿ, န ဝိဇ္ဇတိ သဒေဝကေ၊
အနန္တဉာဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဓမ္မကာယဉ္စ ဒီပေန္တံ, ကေဝလံ ရတနာကရံ၊
ဝိကပ္ပေတုံ [ဝိကောပေတုံ (သီ။ သျာ။)] န သက္ကောန္တိ, ကော ဒိသွာ နပ္ပသီဒတိ။
‘‘ဣမာဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ, နာရဒေါဝှယဝစ္ဆလော [သရဂစ္ဆိယော (သီ။), ပုရဂစ္ဆိယော (သျာ။)]၊
ပဒုမုတ္တရံ ထဝိတွာန, သမ္ဗုဒ္ဓံ အပရာဇိတံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဗုဒ္ဓသန္ထဝနေန စ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ, နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဣတော တိံသကပ္ပသတေ, သုမိတ္တော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အတ္ထသန္ဒဿကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အတ္ထသန္ဒဿကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ဧကပသာဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နာရဒေါ ဣတိ မေ နာမံ [နာရဒေါ ဣတိ နာမေန (သျာ။ က။) ဥပရိ တေဝီသတိမဝဂ္ဂေ ပန ဆဋ္ဌာပဒါနေ ‘‘မေ နာမံ‘‘ဣစ္စေဝ ဒိဿတိ], ကေသဝေါ ဣတိ မံ ဝိဒူ၊
ကုသလာကုသလံ ဧသံ, အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
‘‘မေတ္တစိတ္တော ကာရုဏိကော, အတ္ထဒဿီ မဟာမုနိ၊
အဿာသယန္တော သတ္တေ သော, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သတ္ထာရံ အဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကာမိံ ပါစိနာမုခေါ။
(အပ၊၁၊၁၈၆။)‘‘သတ္တရသေ ကပ္ပသတေ, ရာဇာ အာသိ မဟီပတိ၊
အမိတ္တတာပနော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကပသာဒနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကပသာဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သာလပုပ္ဖဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂရာဇာ တဒါ အာသိံ, အဘိဇာတော သုကေသရီ၊
ဂိရိဒုဂ္ဂံ ဂဝေသန္တော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘အယံ နု ခေါ မဟာဝီရော, နိဗ္ဗာပေတိ မဟာဇနံ၊
ယံနူနာဟံ ဥပါသေယျံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ။
‘‘သာခံ သာလဿ ဘဉ္ဇိတွာ, သကောသံ ပုပ္ဖမာဟရိံ၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, အဒါသိံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ နဝမေ ကပ္ပေ, ဝိရောစနသနာမကာ၊
တယော အာသိံသု ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သာလပုပ္ဖဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သာလပုပ္ဖဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၁၈၇။)၁၀။ ပိယာလဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပါရာဝတော [ပရောဓကော (သျာ။)] တဒါ အာသိံ, ပရံ အနုပရောဓကော၊
ပဗ္ဘာရေ သေယျံ ကပ္ပေမိ, အဝိဒူရေ သိခိသတ္ထုနော။
‘‘သာယံ ပါတဉ္စ ပဿာမိ, ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဒေယျဓမ္မော စ မေ နတ္ထိ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ပိယာလဖလမာဒါယ, အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ၊
ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော။
‘‘တတော ပရံ ဥပါဒါယ, ပရိစာရိံ ဝိနာယကံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလံ အဒဒိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, တယော အာသုံ ပိယာလိနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိယာလဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိယာလဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သောဘိတဝဂ္ဂေါ စုဒ္ဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သောဘိတသုဒဿနော စ, စန္ဒနော ပုပ္ဖဆဒနော၊
ရဟော စမ္ပကပုပ္ဖီ စ, အတ္ထသန္ဒဿကေန စ။
ဧကပသာဒီ [ဧကရံသိ (သျာ။)] သာလဒဒေါ, ဒသမော ဖလဒါယကော၊
ဂါထာယော သတ္တတိ ဒွေ စ, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘိ။
(အပ၊၁၊၁၈၈။)၁၅။ ဆတ္တဝဂ္ဂေါ
၁။ အတိဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ, အတ္ထဒဿီနရုတ္တမေ၊
ဆတ္တာတိဆတ္တံ [ဆတ္တာဓိဆတ္တံ (သီ။)] ကာရေတွာ, ထူပမှိ အဘိရောပယိံ။
‘‘ကာလေန ကာလမာဂန္တွာ, နမဿိံ လောကနာယကံ [သတ္ထု စေတိယံ (သီ။)]၊
ပုပ္ဖစ္ဆဒနံ ကတွာန, ဆတ္တမှိ အဘိရောပယိံ။
‘‘သတ္တရသေ ကပ္ပသတေ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
မနုဿတ္တံ န ဂစ္ဆာမိ, ထူပပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အတိဆတ္တိယော [အဓိဆတ္တိယော (သီ။ သျာ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အတိဆတ္တိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ထမ္ဘာရောပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, ဓမ္မဒဿီနရာသဘေ၊
အာရောပေသိံ ဓဇတ္ထမ္ဘံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ စေတိယေ။
‘‘နိဿေဏိံ မာပယိတွာန, ထူပသေဋ္ဌံ သမာရုဟိံ၊
ဇာတိပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ထူပမှိ အဘိရောပယိံ။
‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော, အဟော နော သတ္ထု သမ္ပဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထူပပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ထူပသီခသနာမကာ၊
သောဠသာသိံသု ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၁၈၉။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ထမ္ဘာရောပကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ထမ္ဘာရောပကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဝေဒိကာရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, ပိယဒဿီနရုတ္တမေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, မုတ္တာဝေဒိမကာသဟံ။
‘‘မဏီဟိ ပရိဝါရေတွာ, အကာသိံ ဝေဒိမုတ္တမံ၊
ဝေဒိကာယ မဟံ ကတွာ, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
မဏီ ဓာရေန္တိ အာကာသေ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သောဠသိတော ကပ္ပသတေ, မဏိပ္ပဘာသနာမကာ၊
ဆတ္တိံသာသိံသု [ဗာတ္တိံသာသိံသု (သီ။ သျာ။)] ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝေဒိကာရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝေဒိကာရကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သပရိဝါရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဇလိတွာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓောဝ, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရိနိဗ္ဗုတော။
‘‘နိဗ္ဗုတေ စ မဟာဝီရေ, ထူပေါ ဝိတ္ထာရိကော အဟု၊
ဒူရတောဝ [အဟောရတ္တံ (သီ။), ထူပဒတ္တံ (သျာ။)] ဥပဋ္ဌေန္တိ, ဓာတုဂေဟဝရုတ္တမေ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အကံ စန္ဒနဝေဒိကံ၊
ဒိဿတိ ထူပခန္ဓော စ [ဒီယတိ ဓူမက္ခန္ဓော စ (သီ။), ဒီယတိ ဓူပဂန္ဓော စ (သျာ။)], ထူပါနုစ္ဆဝိကော တဒါ။
(အပ၊၁၊၁၉၀။)‘‘ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊
ဩမတ္တံ မေ န ပဿာမိ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဒသကပ္ပသတေ, ဣတော အဋ္ဌ ဇနာ အဟုံ၊
သဗ္ဗေ သမတ္တနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သပရိဝါရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သပရိဝါရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကမဟိတေ [လောကနာထမှိ (သီ။)], အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟေ၊
သိဒ္ဓတ္ထမှိ ဘဂဝတိ, မဟာထူပမဟော အဟု။
‘‘မဟေ ပဝတ္တမာနမှိ, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော၊
ဥမာပုပ္ဖံ [ဥမ္မာပုပ္ဖံ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဂဟေတွာန, ထူပမှိ အဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထူပပူဇာယိဒံ [ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ (သျာ။), ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ (က။)] ဖလံ။
‘‘ဣတော စ နဝမေ ကပ္ပေ, သောမဒေဝသနာမကာ၊
ပဉ္စာသီတိသု ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥမာပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ အနုလေပဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမဒဿီမုနိနော, ဗောဓိဝေဒိမကာသဟံ၊
သုဓာယ ပိဏ္ဍံ ဒတွာန, ပါဏိကမ္မံ အကာသဟံ။
(အပ၊၁၊၁၉၁။)‘‘ဒိသွာ တံ သုကတံ ကမ္မံ, အနောမဒဿီ နရုတ္တမော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ သုဓကမ္မေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန, ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတိ’။
‘‘ပသန္နမုခဝဏ္ဏောမှိ, ဧကဂ္ဂေါ သုသမာဟိတော၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဣတော ကပ္ပသတေ အာသိံ, ပရိပုဏ္ဏေ အနူနကေ [ပရိပုဏ္ဏော အနူနကော (သျာ။)]၊
ရာဇာ သဗ္ဗဃနော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အနုလေပဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အနုလေပဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ မဂ္ဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥတ္တရိတွာန နဒိကံ, ဝနံ ဂစ္ဆတိ စက္ခုမာ၊
တမဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သိဒ္ဓတ္ထံ ဝရလက္ခဏံ။
‘‘ကုဒါလ [ကုဒ္ဒါလ (သီ။ သျာ။)] ပိဋကမာဒါယ, သမံ ကတွာန တံ ပထံ၊
သတ္ထာရံ အဘိဝါဒေတွာ, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဂ္ဂဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
နာမေန သုပ္ပဗုဒ္ဓေါတိ, နာယကော သော နရိဿရော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဂ္ဂဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဂ္ဂဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၁၉၂။)၈။ ဖလကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယာနကာရော ပုရေ အာသိံ, ဒါရုကမ္မေ သုသိက္ခိတော၊
စန္ဒနံ ဖလကံ ကတွာ, အဒါသိံ လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ပဘာသတိ ဣဒံ ဗျမှံ, သုဝဏ္ဏဿ သုနိမ္မိတံ၊
ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ, ဒိဗ္ဗယာနံ ဥပဋ္ဌိတံ။
‘‘ပါသာဒါ သိဝိကာ စေဝ, နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယဒိစ္ဆကံ၊
အက္ခုဗ္ဘံ [အက္ခောဘံ (သီ။)] ရတနံ မယှံ, ဖလကဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဖလကံ ယမဟံ ဒဒိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလကဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, စတုရော နိမ္မိတာဝှယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖလကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖလကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝဋံသကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓော နာမ နာမေန, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဝိဝေကမနုဗြူဟန္တော, အဇ္ဈောဂဟိ မဟာဝနံ။
‘‘သဠလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဂန္ထိတွာန [ဗန္ဓိတွာန (သီ။)] ဝဋံသကံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သမ္မုခါ လောကနာယကံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဦနဝီသေ ကပ္ပသတေ, သောဠသာသုံ သုနိမ္မိတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၁၉၃။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝဋံသကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝဋံသကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ပလ္လင်္ကော ဟိ မယာ ဒိန္နော, သဥတ္တရသပစ္ဆဒေါ။
‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော, ပလ္လင်္ကော အာသိ သော တဒါ၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, နိဗ္ဗတ္တတိ သဒါ မမ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ပလ္လင်္ကမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပလ္လင်္ကဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဝီသကပ္ပသဟဿမှိ, သုဝဏ္ဏာဘာ တယော ဇနာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပလ္လင်္ကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဆတ္တဝဂ္ဂေါ ပန္နရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဆတ္တံ ထမ္ဘော စ ဝေဒိ စ, ပရိဝါရုမပုပ္ဖိယော၊
အနုလေပေါ စ မဂ္ဂေါ စ, ဖလကော စ ဝဋံသကော၊
ပလ္လင်္ကဒါယီ စ ဂါထာယော, ဆပ္ပညာသ ပကိတ္တိတာတိ။
(အပ၊၁၊၁၉၄။)၁၆။ ဗန္ဓုဇီဝကဝဂ္ဂေါ
၁။ ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ, ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ၊
နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ, တိဏ္ဏံ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
‘‘နိဗ္ဗာပယန္တံ ဇနတံ, တိဏ္ဏံ [ဒိသွာ (?)] တာရယတံ ဝရံ [တာရယတံ မုနိံ (သျာ။)]၊
မုနိံ ဝနမှိ ဈာယန္တံ [ဝနသ္မိံ ဈာယမာနံ တံ (သီ။ သျာ။)], ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
‘‘ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖါနိ, လဂေတွာ သုတ္တကေနဟံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တမကေ ကပ္ပေ, မနုဇိန္ဒော မဟာယသော၊
သမန္တစက္ခု နာမာသိ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗန္ဓုဇီဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ တမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တော, အပရာဓံ အကာသဟံ၊
ဝနန္တံ အဘိဓာဝိဿံ, ဘယဝေရသမပ္ပိတော။
‘‘ပုပ္ဖိတံ ပါဒပံ ဒိသွာ, ပိဏ္ဍိဗန္ဓံ သုနိမ္မိတံ၊
တမ္ဗပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ဗောဓိယံ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘သမ္မဇ္ဇိတွာန တံ ဗောဓိံ, ပါဋလိံ ပါဒပုတ္တမံ၊
ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန, ဗောဓိမူလေ ဥပါဝိသိံ။
(အပ၊၁၊၁၉၅။)‘‘ဂတမဂ္ဂံ ဂဝေသန္တာ, အာဂစ္ဆုံ မမ သန္တိကံ၊
တေ စ ဒိသွာနဟံ တတ္ထ, အာဝဇ္ဇိံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ဝန္ဒိတွာန အဟံ ဗောဓိံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
အနေကတာလေ ပပတိံ, ဂိရိဒုဂ္ဂေ ဘယာနကေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ တတိယေ ကပ္ပေ, ရာဇာ သုသညတော အဟံ [သံထုသိတော အဟုံ (သီ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တမ္ဗပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဝီထိသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒေန္တံ သတရံသိံဝ, ပီတရံသိံဝ [သိတရံသိံဝ (သီ။ သျာ။)] ဘာဏုမံ၊
ပန္နရသေ ယထာ စန္ဒံ, နိယျန္တံ လောကနာယကံ။
‘‘အဋ္ဌသဋ္ဌိသဟဿာနိ, သဗ္ဗေ ခီဏာသဝါ အဟုံ၊
ပရိဝါရိံသု သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒွိပဒိန္ဒံ နရာသဘံ။
‘‘သမ္မဇ္ဇိတွာန တံ ဝီထိံ, နိယျန္တေ လောကနာယကေ၊
ဥဿာပေသိံ ဓဇံ တတ္ထ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဓဇံ အဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စတုတ္ထကေ ကပ္ပေ, ရာဇာဟောသိံ မဟဗ္ဗလော၊
သဗ္ဗာကာရေန သမ္ပန္နော, သုဓဇော ဣတိ ဝိဿုတော။
(အပ၊၁၊၁၉၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝီထိသမ္မဇ္ဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝီထိသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝပုတ္တော အဟံ သန္တော, ပူဇယိံ သိခိနာယကံ၊
ကက္ကာရုပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ နဝမေ ကပ္ပေ, ရာဇာ သတ္တုတ္တမော အဟုံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝပုတ္တော အဟံ သန္တော, ပူဇယိံ သိခိနာယကံ၊
မန္ဒာရဝေန ပုပ္ဖေန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သတ္တာဟံ ဆဒနံ အာသိ, ဒိဗ္ဗံ မာလံ တထာဂတေ၊
သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂန္တွာ, နမဿိံသု တထာဂတံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ ဒသမေ ကပ္ပေ, ရာဇာဟောသိံ ဇုတိန္ဓရော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၁၉၇။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ကုက္ကုဋော နာမ ပဗ္ဗတော၊
တမှိ ပဗ္ဗတပါဒမှိ, သတ္တ ဗုဒ္ဓါ ဝသန္တိ တေ။
‘‘ကဒမ္ဗံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဒီပရာဇံဝ ဥဂ္ဂတံ၊
ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, သတ္တ ဗုဒ္ဓေ သမောကိရိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, သတ္တာသုံ ပုပ္ဖနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ တိဏသူလကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဘူတဂဏော နာမ ပဗ္ဗတော၊
ဝသတေကော ဇိနော တတ္ထ, သယမ္ဘူ လောကနိဿဋော။
‘‘တိဏသူလံ ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ၊
ဧကူနသတသဟဿံ, ကပ္ပံ န ဝိနိပါတိကော။
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ, ဧကောသိံ ဓရဏီရုဟော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၁၉၈။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏသူလကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏသူလကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝစ္ဆော နာမ နာမေန, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
ပုရက္ခတော သသိဿေဟိ, ဝသတေ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဝေဟာသမှိ စင်္ကမတိ, ဓူပါယတိ ဇလတေ တထာ၊
ဟာသံ မမံ ဝိဒိတွာန, ပက္ကာမိ ပါစိနာမုခေါ။
‘‘တဉ္စ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ, အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ၊
နာဂပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ဂတမဂ္ဂမှိ ဩကိရိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖံ ဩကိရိံ အဟံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ကပ္ပသတေ [ဧကတိံသေ ဣတော ကမ္မေ (သျာ။)], ရာဇာ အာသိ မဟာရဟော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နာဂပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယှ, ဝသာမိ လုဒ္ဒကော အဟံ၊
ပုန္နာဂံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
(အပ၊၁၊၁၉၉။)‘‘တံ ပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာန, သုဂန္ဓံ ဂန္ဓိတံ သုဘံ၊
ထူပံ ကရိတွာ ပုလိနေ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကမှိ နဝုတေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ တမောနုဒေါ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုန္နာဂပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ကုမုဒဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, မဟာဇာတဿရော အဟု၊
ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နော, ပုဏ္ဍရီကသမောတ္ထဋော။
‘‘ကုကုတ္ထော နာမ နာမေန, တတ္ထာသိံ သကုဏော တဒါ၊
သီလဝါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော, ပုညာပုညေသု ကောဝိဒေါ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဇာတဿရဿာဝိဒူရေ, သဉ္စရိတ္ထ မဟာမုနိ။
‘‘ဇလဇံ ကုမုဒံ ဆေတွာ, ဥပနေသိံ မဟေသိနော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပဋိဂ္ဂဟိ မဟာမုနိ။
‘‘တဉ္စ ဒါနံ ဒဒိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သောဠသေတော ကပ္ပသတေ, အာသုံ ဝရုဏနာမကာ၊
အဋ္ဌ ဧတေ ဇနာဓိပါ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၂၀၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုမုဒဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုမုဒဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဗန္ဓုဇီဝကဝဂ္ဂေါ သောဠသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဗန္ဓုဇီဝေါ တမ္ဗပုပ္ဖီ, ဝီထိကက္ကာရုပုပ္ဖိယော၊
မန္ဒာရဝေါ ကဒမ္ဗီ စ, သူလကော နာဂပုပ္ဖိယော၊
ပုန္နာဂေါ ကောမုဒီ ဂါထာ, ဆပ္ပညာသ ပကိတ္တိတာတိ။
(အပ၊၁၊၂၀၁။)၁၇။ သုပါရိစရိယဝဂ္ဂေါ
၁။ သုပါရိစရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမော နာမ နာမေန, ဒွိပဒိန္ဒော နရာသဘော၊
ပဝနာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘ယက္ခာနံ သမယော အာသိ, အဝိဒူရေ မဟေသိနော၊
ယေန ကိစ္စေန သမ္ပတ္တာ, အဇ္ဈာပေက္ခိံသု တာဝဒေ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, အမတဿ စ ဒေသနံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အပ္ဖေါဋေတွာ ဥပဋ္ဌဟိံ။
‘‘သုစိဏ္ဏဿ ဖလံ ပဿ, ဥပဋ္ဌာနဿ သတ္ထုနော၊
တိံသကပ္ပသဟဿေသု, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဦနတိံသေ ကပ္ပသတေ, သမလင်္ကတနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုပါရိစရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုပါရိစရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ကဏဝေရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ, နဂရံ ပဋိပဇ္ဇထ။
‘‘ရညော အန္တေပုရေ အာသိံ, ဂေါပကော အဘိသမ္မတော၊
ပါသာဒေ ဥပဝိဋ္ဌောဟံ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ကဏဝေရံ [ကရဝီရံ (သက္ကတာနုလောမံ), ကဏဝီရံ (ပါကတ)] ဂဟေတွာန, ဘိက္ခုသံဃေ သမောကိရိံ၊
ဗုဒ္ဓဿ ဝိသုံ ကတွာန, တတော ဘိယျော သမောကိရိံ။
(အပ၊၁၊၂၀၂။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ [ရောပယိံ (သျာ။)]၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, စတုရာသုံ မဟိဒ္ဓိကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဏဝေရပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကဏဝေရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ခဇ္ဇကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿဿ ခေါ ဘဂဝတော, ပုဗ္ဗေ ဖလမဒါသဟံ၊
နာဠိကေရဉ္စ ပါဒါသိံ, ခဇ္ဇကံ အဘိသမ္မတံ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ တမဟံ ဒတွာ, တိဿဿ တု မဟေသိနော၊
မောဒါမဟံ ကာမကာမီ, ဥပပဇ္ဇိံ [ကာမကာရီ, ဥပပဇ္ဇံ (သီ။)] ယမိစ္ဆကံ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ]။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမှိ, ရာဇာ ဣန္ဒသမော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ခဇ္ဇကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ခဇ္ဇကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဒေသပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာန ဝေဟာသံ, ဂစ္ဆတေ အနိလဉ္ဇသေ။
(အပ၊၁၊၂၀၃။)‘‘ယမှိ ဒေသေ ဌိတော သတ္ထာ, အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ မဟာမုနိ၊
တာဟံ ဒေသံ အပူဇေသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, အဒ္ဒသံ ယံ မဟာမုနိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒေသပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကာဒသေ ကပ္ပသတေ, ဂေါသုဇာတသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဒေသပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒေသပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ကဏိကာရဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဿဘူ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဒိဝါဝိဟာရာယ မုနိ, ဩဂါဟယိ မဟာဝနံ။
‘‘ကဏိကာရံ ဩစိနိတွာ, ဆတ္တံ ကတွာနဟံ တဒါ၊
ပုပ္ဖစ္ဆဒနံ ကတွာန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသတိကပ္ပမှိ, သောဏ္ဏာဘာ အဋ္ဌ ခတ္တိယာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဏိကာရဆတ္တိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကဏိကာရဆတ္တိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၂၀၄။)၆။ သပ္ပိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဖုဿော နာမာသိ [နာမာထ (သီ။)] ဘဂဝါ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဂစ္ဆတေ ဝီထိယံ ဝီရော, နိဗ္ဗာပေန္တော မဟာဇနံ။
‘‘အနုပုဗ္ဗေန ဘဂဝါ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ၊
တတော တံ [တတောဟံ (သီ။ သျာ။)] ပတ္တံ ပဂ္ဂယှ, သပ္ပိတေလမဒါသဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သပ္ပိမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သပ္ပိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဆပ္ပညာသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိ သမောဒကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သပ္ပိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သပ္ပိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ယူထိကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အနုသောတံ ဝဇာမဟံ၊
သယမ္ဘုံ အဒ္ဒသံ တတ္ထ, သာလရာဇံဝ ဖုလ္လိတံ။
‘‘ပုပ္ဖံ ယူထိကမာဒါယ, ဥပဂစ္ဆိံ မဟာမုနိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, ဧကော သာမုဒ္ဓရော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ယူထိကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယူထိကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၀၅။)၈။ ဒုဿဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဝရာယံ ပုရေ ရမ္မေ, ရာဇပုတ္တောသဟံ [ရာဇပုတ္တော အဟံ (သီ။ သျာ။)] တဒါ၊
ပဏ္ဏာကာရံ လဘိတွာန, ဥပသန္တဿဒါသဟံ။
‘‘အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ, ဝတ္ထံ [နဝံ (က။)] ဟတ္ထေန အာမသိ၊
သိဒ္ဓတ္ထော အဓိဝါသေတွာ, ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂစ္ဆမာနဿ, ဒုဿာ ဓာဝန္တိ ပစ္ဆတော၊
တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ, ဗုဒ္ဓေါ နော အဂ္ဂပုဂ္ဂလော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒုဿမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒုဿဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, စက္ကဝတ္တီ တဒါ အဟု၊
ပရိသုဒ္ဓေါတိ နာမေန, မနုဇိန္ဒော မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဒုဿဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒုဿဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သမာဒပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, မဟာပူဂဂဏော အဟု၊
တေသာဟံ ပဝရော အာသိံ, မမ ဗဒ္ဓစရာ [ပဋ္ဌစရာ (သျာ။)] စ တေ။
‘‘သဗ္ဗေ တေ သန္နိပါတေတွာ, ပုညကမ္မေ သမာဒယိံ၊
မာဠံ ကဿာမ သံဃဿ, ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ။
‘‘သာဓူတိ တေ ပဋိဿုတွာ, မမ ဆန္ဒဝသာနုဂါ၊
နိဋ္ဌာပေတွာ စ တံ မာဠံ, ဝိပဿိဿ အဒမှသေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မာဠမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မာဠဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၀၆။)‘‘ဧကူနသတ္တတိကပ္ပေ [ဧကူနသဋ္ဌိကပ္ပမှိ (သီ။ သျာ။)],
ဧကော အာသိ ဇနာဓိပေါ။
အာဒေယျော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သမာဒပကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သမာဒပကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပဉ္စင်္ဂုလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿော နာမာသိ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ပဝိသတိ ဂန္ဓကုဋိံ, ဝိဟာရကုသလော မုနိ။
‘‘သုဂန္ဓမာလမာဒါယ, အဂမာသိံ ဇိနန္တိကံ၊
အပသဒ္ဒေါ စ သမ္ဗုဒ္ဓေ, ပဉ္စင်္ဂုလိမဒါသဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဂန္ဓမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဉ္စင်္ဂုလိဿိဒံ [ပဉ္စင်္ဂုလိယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘ဒွေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ သယမ္ပဘော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စင်္ဂုလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ပဉ္စင်္ဂုလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သုပါရိစရိယဝဂ္ဂေါ သတ္တရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုပါရိစရိ ကဏဝေရီ, ခဇ္ဇကော ဒေသပူဇကော၊
ကဏိကာရော သပ္ပိဒဒေါ, ယူထိကော ဒုဿဒါယကော၊
မာဠော စ ပဉ္စင်္ဂုလိကော, စတုပညာသ ဂါထကာတိ။
(အပ၊၁၊၂၀၇။)၁၈။ ကုမုဒဝဂ္ဂေါ
၁။ ကုမုဒမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, မဟာဇာတဿရော အဟု၊
တတ္ထဇော ရက္ခသော အာသိံ, ဃောရရူပေါ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ကုမုဒံ ပုပ္ဖတေ တတ္ထ, စက္ကမတ္တာနိ ဇာယရေ၊
ဩစိနာမိ စ တံ ပုပ္ဖံ, ဗလိနော သမိတိံ တဒါ။
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, ဒွိပဒိန္ဒော နရာသဘော၊
ပုပ္ဖသင်္ကောစိတံ [ပုပ္ဖံ သင်္ကောစိတံ (သီ။ သျာ။), ပုပ္ဖံ သမောစိတံ (?)] ဒိသွာ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဥပါဂတဉ္စ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
သဗ္ဗဉ္စ ပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ယာဝတာ ဟိမဝန္တန္တာ, ပရိသာ သာ [ဟိမဝန္တသ္မိံ, ယာဝ မာလာ (သျာ။)] တဒါ အဟု၊
တာဝစ္ဆဒနသမ္ပန္နော, အဂမာသိ တထာဂတော။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, သတ္တာဟေသုံ ဇနာဓိပါ၊
သဟဿရထနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုမုဒမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုမုဒမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ နိဿေဏိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကောဏ္ဍညဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
အာရောဟတ္ထာယ ပါသာဒံ, နိဿေဏီ ကာရိတာ မယာ။
(အပ၊၁၊၂၀၈။)‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဧကတ္တိံသမှိ ကပ္ပါနံ, သဟဿမှိ တယော အဟုံ [မဟာ (သီ။ သျာ။)]၊
သမ္ဗဟုလာ နာမ ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နိဿေဏိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နိဿေဏိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ရတ္တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ။
‘‘ရတ္တိကံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ကုဋဇံ ဓရဏီရုဟံ၊
သမူလံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဥပနေသိံ မဟေသိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ အဋ္ဌမေ ကပ္ပေ, သုပ္ပသန္နသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, ရာဇာဟောသိံ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရတ္တိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရတ္တိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဥဒပါနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော, ဥဒပါနော ကတော မယာ၊
ပိဏ္ဍပါတဉ္စ ဒတွာန [ဂဟေတွာန (သျာ။)], နိယျာဒေသိမဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၂၀၉။)‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥဒပါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒပါနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒပါနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, ပဒုမုတ္တရနာယကေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သီဟာသနမဒါသဟံ။
‘‘ဗဟူဟိ ဂန္ဓမာလေဟိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါဝဟေ၊
တတ္ထ ပူဇဉ္စ ကတွာန, နိဗ္ဗာယတိ ဗဟုဇ္ဇနော။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒိတွာ ဗောဓိမုတ္တမံ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပန္နရသသဟဿမှိ, ကပ္ပါနံ အဋ္ဌ အာသု တေ [အဋ္ဌ အာသယုံ (က။)]၊
သိလုစ္စယသနာမာ စ, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သီဟာသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
သီဟာသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, ဒွိပဒိန္ဒော နရာသဘော၊
ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခတ္ထာယ, အဗ္ဘောကာသမှိ စင်္ကမိ။
(အပ၊၁၊၂၁၀။)‘‘ဥဒ္ဓတေ ပါဒေ ပုပ္ဖါနိ, သောဘံ မုဒ္ဓနိ တိဋ္ဌရေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒိတွာ ပုပ္ဖမောကိရိံ။
‘‘ဝီသကပ္ပသဟဿမှိ, ဣတော ပဉ္စ ဇနာ အဟုံ၊
ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဂ္ဂဒတ္တိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဧကဒီပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ မုနိနော, သဠလေ ဗောဓိမုတ္တမေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဧကဒီပံ အဒါသဟံ။
‘‘ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, နိဗ္ဗတ္တေ ပုညသဉ္စယေ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သောဠသေ ကပ္ပသဟဿေ, ဣတော တေ စတုရော ဇနာ၊
စန္ဒာဘာ နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဒီပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဒီပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
နဝမံ ဘာဏဝါရံ။
၈။ မဏိပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဩရေန ဟိမဝန္တဿ, နဒိကာ သမ္ပဝတ္တထ၊
တဿာ စာနုပခေတ္တမှိ, သယမ္ဘူ ဝသတေ တဒါ။
(အပ၊၁၊၂၁၁။)‘‘မဏိံ ပဂ္ဂယှ ပလ္လင်္ကံ, သာဓုစိတ္တံ မနောရမံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မဏိံ အဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ ဒွါဒသေ ကပ္ပေ, သတရံသီသနာမကာ၊
အဋ္ဌ တေ အာသုံ ရာဇာနော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဏိပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဏိပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ တိကိစ္ဆကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, ဝေဇ္ဇော အာသိံ သုသိက္ခိတော၊
အာတုရာနံ သဒုက္ခာနံ, မဟာဇနသုခါဝဟော။
‘‘ဗျာဓိတံ သမဏံ ဒိသွာ, သီလဝန္တံ မဟာဇုတိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဘေသဇ္ဇမဒဒိံ တဒါ။
‘‘အရောဂေါ အာသိ တေနေဝ, သမဏော သံဝုတိန္ဒြိယော၊
အသောကော နာမ နာမေန, ဥပဋ္ဌာကော ဝိပဿိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဩသဓမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘေသဇ္ဇဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ အဋ္ဌမေ ကပ္ပေ, သဗ္ဗောသဓသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိကိစ္ဆကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိကိစ္ဆကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၂၁၂။)၁၀။ သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဿဘုမှိ ဘဂဝတိ, အဟောသာရာမိကော အဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဥပဋ္ဌိံ သံဃမုတ္တမံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေ သတ္တမေ ကပ္ပေ, သတ္တေဝါသုံ သမောဒကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သံဃုပဋ္ဌာကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကုမုဒဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌာရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုမုဒေါ အထ နိဿေဏီ, ရတ္တိကော ဥဒပါနဒေါ၊
သီဟာသနီ မဂ္ဂဒဒေါ, ဧကဒီပီ မဏိပ္ပဒေါ၊
တိကိစ္ဆကော ဥပဋ္ဌာကော, ဧကပညာသ ဂါထကာတိ။
(အပ၊၁၊၂၁၃။)၁၉။ ကုဋဇပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သတရံသိံဝ ဥဂ္ဂတံ၊
ဒိသံ အနုဝိလောကေန္တံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘ကုဋဇံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, သံဝိတ္ထတသမောတ္ထတံ၊
ရုက္ခတော ဩစိနိတွာန, ဖုဿဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တရသေ ကပ္ပေ, တယော အာသုံ သုပုပ္ဖိတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုဋဇပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သယမ္ဘူ သဗ္ဘိ ဝဏ္ဏိတော၊
သမာဓိံ သော သမာပန္နော, နိသီဒိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ဇာတဿရေ ဂဝေသန္တော, ဒကဇံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖါနိ, အဒ္ဒသံ သမနန္တရံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ဥပါဂစ္ဆိံ မဟာမုနိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သိဒ္ဓတ္ထဿာဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၁၄။)‘‘ဣတော စာတုဒ္ဒသေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သမုဒ္ဒကပ္ပေါ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗန္ဓုဇီဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကောဋုမ္ဗရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
အပ္ပမေယျံဝ ဥဒဓိံ, ဝိတ္ထတံ ဓရဏိံ ယထာ။
‘‘ပူဇိတံ [ပရေတံ (သီ။)] ဒေဝသံဃေန, နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဥပါဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
‘‘သတ္တပုပ္ဖါနိ ပဂ္ဂယှ, ကောဋုမ္ဗရသမာကုလံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသတိကပ္ပမှိ, မဟာနေလသနာမကော၊
ဧကော အာသိ မဟာတေဇော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကောဋုမ္ဗရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကောဋုမ္ဗရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿော နာမာသိ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ, ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇထ။
(အပ၊၁၊၂၁၅။)‘‘ပဉ္စ ဥပ္ပလဟတ္ထာ စ, စာတုရာ ဌပိတာ မယာ၊
အာဟုတိံ ဒါတုကာမောဟံ, ပဂ္ဂဏှိံ ဝတသိဒ္ဓိယာ [ပုတ္တောမှိ ဟိတသိဒ္ဓိယာ (သျာ။)]။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ဗုဒ္ဓရံသီဟိ ဖုဋ္ဌောသ္မိ [ဗုဒ္ဓရံသျာဘိဖုဋ္ဌောမှိ (သီ။), ဗုဒ္ဓရံသာဘိဃုဋ္ဌောသ္မိ (က။)], ပူဇေသိံ ဒွိပဒုတ္တမံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမှိ, ပဉ္စ သုသဘသမ္မတာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဉ္စဟတ္ထိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဣသိမုဂ္ဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒေန္တံ သတရံသိံဝ, ပီတရံသိံဝ [သိတရံသိံဝ (သီ။)] ဘာဏုမံ၊
ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ, ပဒုမုတ္တရနာယကံ။
‘‘ဣသိမုဂ္ဂါနိ ပိသိတွာ [ဣသိသုဂ္ဂါနိ ပိံသေတွာ (သီ။), ဣသိမုဂ္ဂံ နိမန္တေတွာ (သျာ။)], မဓုခုဒ္ဒေ အနီဠကေ၊
ပါသာဒေဝ ဌိတော သန္တော, အဒါသိံ လောကဗန္ဓုနော။
‘‘အဋ္ဌသတသဟဿာနိ, အဟေသုံ ဗုဒ္ဓသာဝကာ၊
သဗ္ဗေသံ ပတ္တပူရေန္တံ [ပတ္တပူရံ တံ (သီ။)], တတော စာပိ ဗဟုတ္တရံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘စတ္တာလီသမှိ သဟဿေ, ကပ္ပါနံ အဋ္ဌတိံသ တေ၊
ဣသိမုဂ္ဂသနာမာ [မဟိသမန္တနာမာ (သျာ။)] တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၂၁၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဣသိမုဂ္ဂဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဣသိမုဂ္ဂဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဗောဓိဥပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ရမ္မဝတိယာ, အာသိံ မုရဇဝါဒကော၊
နိစ္စုပဋ္ဌာနယုတ္တောမှိ, ဂတောဟံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌိတွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
အဋ္ဌာရသကပ္ပသတေ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပန္နရသေ ကပ္ပသတေ, ဣတော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မုရဇော [ဒမထော (သျာ။)] နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗောဓိဥပဋ္ဌာကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗောဓိဥပဋ္ဌာကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဧကစိန္တိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ ဒေဝေါ [ဒေဝါ (က။)] ဒေဝကာယာ, စဝတေ [စဝန္တိ (က။)] အာယုသင်္ခယာ၊
တယော သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ, ဒေဝါနံ အနုမောဒတံ။
‘ဣတော ဘော သုဂတိံ ဂစ္ဆ, မနုဿာနံ သဟဗျတံ၊
မနုဿဘူတော သဒ္ဓမ္မေ, လဘ သဒ္ဓံ အနုတ္တရံ။
‘‘‘သာ တေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာဿ, မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ၊
ယာဝဇီဝံ အသံဟီရာ, သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။
(အပ၊၁၊၂၁၇။)‘‘‘ကာယေန ကုသလံ ကတွာ, ဝါစာယ ကုသလံ ဗဟုံ၊
မနသာ ကုသလံ ကတွာ, အဗျာပဇ္ဇံ [အဗျာပဇ္ဈံ (သျာ။), အပ္ပမာဏံ (ဣတိဝုတ္တကေ ၈၃)] နိရူပဓိံ။
‘‘‘တတော ဩပဓိကံ ပုညံ, ကတွာ ဒါနေန တံ ဗဟုံ၊
အညေပိ မစ္စေ သဒ္ဓမ္မေ, ဗြဟ္မစရိယေ နိဝေသယ’။
‘‘ဣမာယ အနုကမ္ပာယ, ဒေဝါ ဒေဝံ ယဒါ ဝိဒူ၊
စဝန္တံ အနုမောဒန္တိ, ဧဟိ ဒေဝ ပုနပ္ပုနံ [ဒေဝပုရံ ပုန (သျာ။)]။
‘‘သံဝေဂေါ မေ [သံဝိဂ္ဂေါဟံ (သျာ။)] တဒါ အာသိ, ဒေဝသံဃေ သမာဂတေ၊
ကံသု နာမ အဟံ ယောနိံ, ဂမိဿာမိ ဣတော စုတော။
‘‘မမ သံဝေဂမညာယ, သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘သုမနော နာမ နာမေန, ပဒုမုတ္တရသာဝကော၊
အတ္ထဓမ္မာနုသာသိတွာ, သံဝေဇေသိ မမံ တဒါ။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တံ ဓီရံ အဘိဝါဒေတွာ, တတ္ထ ကာလံကတော အဟံ။
‘‘ဥပပဇ္ဇိံ သ [ဥပပဇ္ဇိဿံ (သီ။)] တတ္ထေဝ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကစိန္တိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကစိန္တိကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝဘူတော အဟံ သန္တော, အစ္ဆရာဟိ ပုရက္ခတော၊
ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
‘‘တိကဏ္ဏိပုပ္ဖံ [ကိံကဏိပုပ္ဖံ (က။)] ပဂ္ဂယှ, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ဗုဒ္ဓမှိ အဘိရောပေသိံ, ဝိပဿိမှိ နရာသဘေ။
(အပ၊၁၊၂၁၈။)‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, စတုရာသုံ ရမုတ္တမာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယော [ကိံကဏိကပုပ္ဖိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိကဏ္ဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဧကစာရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု, မဟာဃောသော တဒါ အဟု၊
ဗုဒ္ဓေါ စ လောကေ နိဗ္ဗာတိ, မယဉ္စမှ သရာဂိနော။
‘‘တေသံ သံဝေဂဇာတာနံ, သောကသလ္လသမင်္ဂိနံ၊
သဗလေန ဥပတ္ထဒ္ဓေါ, အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
‘‘မန္ဒာရဝံ ဂဟေတွာန, သင်္ဂီတိ [သဏှိတံ (သီ။), သင်္ဂိတံ (သျာ။)] အဘိနိမ္မိတံ၊
ပရိနိဗ္ဗုတကာလမှိ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝါနုမောဒိံသု, အစ္ဆရာယော စ မေ တဒါ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘သဋ္ဌိကပ္ပသဟဿမှိ, ဣတော သောဠသ တေ ဇနာ၊
မဟာမလ္လဇနာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကစာရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကစာရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၂၁၉။)၁၀။ တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါန
‘‘အဘိဘူတံ ပနိဇ္ဈန္တိ [အဘိဘူတောပနိဇ္ဈန္တိ (သီ။)], သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ တေ မမံ [အဘိဘုံ ထေရံ ပနိဇ္ဈာမ, သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ တေ မယံ (သျာ။)]၊
တေသံ နိဇ္ဈာယမာနာနံ, ပရိဠာဟော အဇာယထ။
‘‘သုနန္ဒော နာမ နာမေန, ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော တဒါ၊
ဓမ္မဒဿိဿ မုနိနော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ယေ မေ ဗဒ္ဓစရာ အာသုံ, တေ မေ ပုပ္ဖံ အဒုံ တဒါ၊
တာဟံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, သာဝကေ အဘိရောပယိံ။
‘‘သောဟံ ကာလံကတော တတ္ထ, ပုနာပိ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆဟံ။
‘‘တေရသေတော ကပ္ပသတေ, အဋ္ဌာသုံ ဓူမကေတုနော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
တိဝဏ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကုဋဇပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ ဧကူနဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုဋဇော ဗန္ဓုဇီဝီ စ, ကောဋုမ္ဗရိကဟတ္ထိယော၊
ဣသိမုဂ္ဂေါ စ ဗောဓိ စ, ဧကစိန္တီ တိကဏ္ဏိကော၊
ဧကစာရီ တိဝဏ္ဋိ စ, ဂါထာ ဒွါသဋ္ဌိ ကိတ္တိတာတိ။
(အပ၊၁၊၂၂၀။)၂၀။ တမာလပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ တမာလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, ထမ္ဘာ သောဝဏ္ဏယာ အဟူ၊
ဒေဝလဋ္ဌိပဋိဘာဂံ, ဝိမာနံ မေ သုနိမ္မိတံ။
‘‘တမာလပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဝီသတိမေ ကပ္ပေ, စန္ဒတိတ္တောတိ ဧကကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တမာလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တမာလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ တိဏသန္ထာရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ ဝနဝါသီ [ယံ ဒါယဝါသိကော (သီ။)] ဣသိ, တိဏံ လာယတိ သတ္ထုနော၊
သဗ္ဗေ ပဒက္ခိဏာဝဋ္ဋာ [ပဒက္ခိဏာဝတ္တာ (သီ။ သျာ။)], ပထဗျာ [ပုထဗျာ (သီ။)] နိပတိံသု တေ။
‘‘တမဟံ တိဏမာဒါယ, သန္ထရိံ ဓရဏုတ္တမေ၊
တီဏေဝ တာလပတ္တာနိ, အာဟရိတွာနဟံ တဒါ။
‘‘တိဏေန ဆဒနံ ကတွာ, သိဒ္ဓတ္ထဿ အဒါသဟံ၊
သတ္တာဟံ ဓာရယုံ တဿ [တတ္ထ (သျာ။)], ဒေဝမာနုသသတ္ထုနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ တိဏံ အဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိဏဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၂၁။)‘‘ပဉ္စသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, စတ္တာရောသုံ မဟဒ္ဓနာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏသန္ထာရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏသန္ထာရကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ခဏ္ဍပုလ္လိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဖုဿဿ ခေါ ဘဂဝတော, ထူပေါ အာသိ မဟာဝနေ၊
ကုဉ္ဇရေဟိ တဒါ ဘိန္နော, ပရူဠှော ပါဒပေါ [ပရူဠှပါဒပေါ (သီ။), သံရူဠှော ပါဒပေါ (သျာ။)] တဟိံ။
‘‘ဝိသမဉ္စ သမံ ကတွာ, သုဓာပိဏ္ဍံ အဒါသဟံ၊
တိလောကဂရုနော တဿ, ဂုဏေဟိ ပရိတောသိတော [ပရိတော သုတော (က။)]။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သုဓာပိဏ္ဍဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တသတ္တတိကပ္ပမှိ, ဇိတသေနာသုံ သောဠသ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ခဏ္ဍဖုလ္လိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ခဏ္ဍပုလ္လိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ အသောကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဝရာယံ [တိပုရာယံ (သျာ။)] ပုရေ ရမ္မေ, ရာဇုယျာနံ အဟု တဒါ၊
ဥယျာနပါလော တတ္ထာသိံ, ရညော ဗဒ္ဓစရော အဟံ။
(အပ၊၁၊၂၂၂။)‘‘ပဒုမော နာမ နာမေန, သယမ္ဘူ သပ္ပဘော အဟု၊
နိသိန္နံ [နိသိန္နော (က။)] ပုဏ္ဍရီကမှိ, ဆာယာ န ဇဟိ တံ မုနိံ။
‘‘အသောကံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ပိဏ္ဍိဘာရံ သုဒဿနံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, ဇလဇုတ္တမနာမိနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတိံသမှိတော ကပ္ပေ, သောဠသ အရဏဉ္ဇဟာ [အရုဏဉ္ဇဟာ (သီ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အသောကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အသောကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ အင်္ကောလကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အင်္ကောလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, မာလာဝရံ သကောသကံ [သမောဂဓံ (သျာ။)]၊
ဩစိနိတွာန တံ ပုပ္ဖံ, အဂမံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော တမှိ သမယေ, ပတိလီနော မဟာမုနိ၊
မုဟုတ္တံ ပဋိမာနေတွာ, ဂုဟာယံ ပုပ္ဖမောကိရိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ [ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ (သီ။ သျာ။)] ဖလံ။
‘‘ဆတ္တိံသမှိ ဣတော ကပ္ပေ, အာသေကော ဒေဝဂဇ္ဇိတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အင်္ကောလကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အင်္ကောလကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၂၂၃။)၆။ ကိသလယပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဒွါရဝတိယာ, မာလာဝစ္ဆော မမံ အဟု၊
ဥဒပါနော စ တတ္ထေဝ, ပါဒပါနံ ဝိရောဟနော။
‘‘သဗလေန ဥပတ္ထဒ္ဓေါ, သိဒ္ဓတ္ထော အပရာဇိတော၊
မမာနုကမ္ပမာနော သော, ဂစ္ဆတေ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘အညံ ကိဉ္စိ န ပဿာမိ, ပူဇာယောဂ္ဂံ မဟေသိနော၊
အသောကံ ပလ္လဝံ ဒိသွာ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ တေ ကိသလယာ, ဂစ္ဆတော ယန္တိ ပစ္ဆတော၊
တာဟံ ဒိသွာန သံဝိဇိံ [သောဟံ ဒိသွာန တံ ဣဒ္ဓိံ (သီ။ သျာ။)], အဟော ဗုဒ္ဓဿုဠာရတာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ပလ္လဝံ အဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတိံသေ [သတ္တဝီသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော ဧကိဿရော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကိသလယပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိသလယပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ တိန္ဒုကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဂိရိဒုဂ္ဂစရော အာသိံ, မက္ကဋော ထာမဝေဂိကော၊
ဖလိနံ တိန္ဒုကံ ဒိသွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
‘‘နိက္ခမိတွာ ကတိပါဟံ, ဝိစိနိံ လောကနာယကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သိဒ္ဓတ္ထံ တိဘဝန္တဂုံ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊
ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
(အပ၊၁၊၂၂၄။)‘‘ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာန, ဖလဟတ္ထော ဥပါဂမိံ၊
ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, သဗ္ဗညူ ဝဒတံ ဝရော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, ဥပနန္ဒသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိန္ဒုကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိန္ဒုကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ မုဋ္ဌိပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓော နာမ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ပစ္ဆိမေ အနုကမ္ပာယ, ပဓာနံ ပဒဟီ ဇိနော။
‘‘တဿ စင်္ကမမာနဿ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
ဂိရိနေလဿ ပုပ္ဖါနံ, မုဋ္ဌိံ ဗုဒ္ဓဿ ရောပယိံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘တေဝီသတိကပ္ပသတေ, သုနေလော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, ဧကော အာသိံ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မုဋ္ဌိပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မုဋ္ဌိပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ကိံကဏိကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမင်္ဂလောတိ နာမေန, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ပဝနာ နိက္ခမိတွာန, နဂရံ ပါဝိသီ ဇိနော။
(အပ၊၁၊၂၂၅။)‘‘ပိဏ္ဍစာရံ စရိတွာန, နိက္ခမ္မ နဂရာ မုနိ၊
ကတကိစ္စောဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သော ဝသီ ဝနမန္တရေ။
‘‘ကိံကဏိပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သယမ္ဘုဿ မဟေသိနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဆဠာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, အပိလာသိသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကိံကဏိကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိံကဏိကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ယူထိကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ပဝနာ နိက္ခမိတွာန, ဝိဟာရံ ယာတိ စက္ခုမာ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ယူထိကံ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ, မေတ္တစိတ္တဿ တာဒိနော။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ဣတော ပညာသကပ္ပေသု, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သမိတ္တနန္ဒနော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ယူထိကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ယူထိကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
(အပ၊၁၊၂၂၆။)တမာလပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ ဝီသတိမော။
တမာလတိဏသန္ထာရော, ခဏ္ဍဖုလ္လိ အသောကိယော၊
အင်္ကောလကီ ကိသလယော, တိန္ဒုကော နေလပုပ္ဖိယော၊
ကိံကဏိကော ယူထိကော စ, ဂါထာ ပညာသ အဋ္ဌ စာတိ။
ဘိက္ခာဒါယီ ပရိဝါရော, သေရေယျော သောဘိတော တထာ၊
ဆတ္တဉ္စ ဗန္ဓုဇီဝီ စ, သုပါရိစရိယောပိ စ။
ကုမုဒေါ ကုဋဇော စေဝ, တမာလိ ဒသမော ကတော၊
ဆသတာနိ စ ဂါထာနိ, ဆသဋ္ဌိ စ တတုတ္တရိ။
ဘိက္ခာဝဂ္ဂဒသကံ။
ဒုတိယသတကံ သမတ္တံ။
(အပ၊၁၊၂၂၇။)၂၁။ ကဏိကာရပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ ကဏိကာရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဩစိနိတွာနဟံ တဒါ၊
တိဿဿ အဘိရောပေသိံ, ဩဃတိဏ္ဏဿ တာဒိနော။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, အရုဏပါဏီတိ ဝိဿုတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဏိကာရပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကဏိကာရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ မိနေလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဘဂဝါ, သတရံသီ ပတာပဝါ၊
စင်္ကမနံ သမာရူဠှော, မေတ္တစိတ္တော သိခီသဘော။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒိတွာ [ထောမေတွာ (သျာ။)] ဉာဏမုတ္တမံ၊
မိနေလပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကူနတိံသကပ္ပမှိ, သုမေဃဃနနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၂၂၈။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မိနေလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မိနေလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကိင်္ကဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသော, သဗ္ဗညူ လောကနာယကော၊
ဩဒကံ ဒဟမောဂ္ဂယှ, သိနာယိ လောကနာယကော။
‘‘ပဂ္ဂယှ ကိင်္ကဏိံ [ကိင်္ကိဏိံ (သီ။)] ပုပ္ဖံ, ဝိပဿိဿာဘိရောပယိံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသတိကပ္ပမှိ, ရာဇာ ဘီမရထော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကိင်္ကဏိပုပ္ဖိယော [ကိင်္ကိဏိကပုပ္ဖိယော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိင်္ကဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ တရဏိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, ဒွိပဒိန္ဒော နရာသဘော၊
ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ, ဂင်္ဂါတီရမုပါဂမိ။
‘‘သမတိတ္တိ ကာကပေယျာ, ဂင်္ဂါ အာသိ ဒုရုတ္တရာ၊
ဥတ္တာရယိံ ဘိက္ခုသံဃံ, ဗုဒ္ဓဉ္စ ဒွိပဒုတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၂၉။)‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘တေရသေတော ကပ္ပသတေ, ပဉ္စ သဗ္ဗောဘဝါ [သဗ္ဘောဂဝါ (သီ။)] အဟုံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ အသ္မိံ, ဇာတောဟံ ဗြာဟ္မဏေ ကုလေ၊
သဒ္ဓိံ တီဟိ သဟာယေဟိ, ပဗ္ဗဇိံ သတ္ထု သာသနေ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တရဏိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
တရဏိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, အာသိမာရာမိကော အဟံ၊
နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသေ [ပဉ္စတိံသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မဟာပတာပနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဥဒကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဘုဉ္ဇန္တံ သမဏံ ဒိသွာ, ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ၊
ဃဋေနောဒကမာဒါယ, သိဒ္ဓတ္ထဿ အဒါသဟံ။
(အပ၊၁၊၂၃၀။)‘‘နိမ္မလော ဟောမဟံ အဇ္ဇ, ဝိမလော ခီဏသံသယော၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဖလံ နိဗ္ဗတ္တတေ မမ [သုဘံ (သီ။)]။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ဥဒကံ ယမဒါသဟံ [ယံ တဒါ အဒံ (သီ။), အဒဒိံ တဒါ (သျာ။)]၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒကဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, ဧကောဝ ဝိမလော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သလလမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, သိဒ္ဓတ္ထံ နရသာရထိံ။
‘‘ဓနုံ အဒွေဇ္ဈံ ကတွာန, ဥသုံ သန္နယှဟံ တဒါ၊
ပုပ္ဖံ သဝဏ္ဋံ ဆေတွာန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကပညာသိတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇုတိန္ဓရော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သလလမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သလလမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၃၁။)၈။ ကောရဏ္ဍပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အက္ကန္တဉ္စ ပဒံ ဒိသွာ, စက္ကာလင်္ကာရဘူသိတံ၊
ပဒေနာနုပဒံ ယန္တော, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော။
‘‘ကောရဏ္ဍံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, သမူလံ ပူဇိတံ မယာ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အဝန္ဒိံ ပဒမုတ္တမံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, ဧကော ဝီတမလော အဟုံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကောရဏ္ဍပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကောရဏ္ဍပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ အာဓာရဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာဓာရကံ မယာ ဒိန္နံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
ဓာရေမိ ပထဝိံ သဗ္ဗံ, ကေဝလံ ဝသုဓံ ဣမံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘သတ္တဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, အဟေသုံ စတုရော ဇနာ၊
သမန္တဝရဏာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာဓာရဒါယကော [ပရိယာဒါနိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာဓာရဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၂၃၂။)၁၀။ ပါပနိဝါရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿဿ တု ဘဂဝတော, ဒေဝဒေဝဿ တာဒိနော၊
ဧကစ္ဆတ္တံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘နိဝုတံ ဟောတိ မေ ပါပံ, ကုသလဿုပသမ္ပဒါ၊
အာကာသေ ဆတ္တံ ဓာရေန္တိ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စရိမံ ဝတ္တတေ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဆတ္တမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဆတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒွေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေ, အဋ္ဌာသိံသု ဇနာဓိပါ၊
မဟာနိဒါနနာမေန, ရာဇာနော စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါပနိဝါရိယော [ဝါတာတပနိဝါရိယော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ပါပနိဝါရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ကဏိကာရပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ ဧကဝီသတိမော။
ကဏိကာရော မိနေလဉ္စ, ကိင်္ကဏိ တရဏေန စ၊
နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖီ ဒကဒေါ, သလလော စ ကုရဏ္ဍကော၊
အာဓာရကော ပါပဝါရီ, အဋ္ဌတာလီသ ဂါထကာတိ။
(အပ၊၁၊၂၃၃။)၂၂။ ဟတ္ထိဝဂ္ဂေါ
၁။ ဟတ္ထိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော၊
နာဂသေဋ္ဌော မယာ ဒိန္နော, ဤသာဒန္တော ဥရူဠှဝါ။
‘‘ဥတ္တမတ္ထံ အနုဘောမိ, သန္တိပဒမနုတ္တရံ၊
နာဂဒါနံ [အဂ္ဂဒါနံ (သီ။ က။)] မယာ ဒိန္နံ, သဗ္ဗလောကဟိတေသိနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ နာဂ [ဒါန (သီ။ က။)] မဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, နာဂဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အဋ္ဌသတ္တတိကပ္ပမှိ, သောဠသာသိံသု ခတ္တိယာ၊
သမန္တပါသာဒိကာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဟတ္ထိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဟတ္ထိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပါနဓိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာရညိကဿ ဣသိနော, စိရရတ္တတပဿိနော [ဈာယိနော, မေတ္တစိတ္တတပဿိနော (သျာ။)]၊
ဗုဒ္ဓဿ [ဓမ္မဿ (သျာ။ က။)] ဘာဝိတတ္တဿ, အဒါသိံ ပါနဓိံ အဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ဒိဗ္ဗယာနံ [သဗ္ဗံ ယာနံ (သီ။)] အနုဘောမိ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပါနဓိဿ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၃၄။)‘‘သတ္တသတ္တတိတော ကပ္ပေ, အဋ္ဌ အာသိံသု ခတ္တိယာ၊
သုယာနာ နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါနဓိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါနဓိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ သစ္စသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဿဘူ တမှိ သမယေ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
ဒေသေတိ အရိယသစ္စာနိ, နိဗ္ဗာပေန္တော မဟာဇနံ။
‘‘ပရမကာရုညပတ္တောမှိ, သမိတိံ အဂမာသဟံ၊
သောဟံ နိသိန္နကော သန္တော, ဓမ္မမဿောသိ သတ္ထုနော။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာန, ဒေဝလောကံ အဂစ္ဆဟံ၊
တိံသကပ္ပါနိ ဒေဝေသု, အဝသိံ တတ္ထဟံ ပုရေ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သစ္စသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဆဗ္ဗီသမှိ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
ဧကဖုသိတနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သစ္စသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သစ္စသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဧကသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒုမဂ္ဂေ ပံသုကူလိကံ [ပံသုကူလကံ (?)], လဂ္ဂံ ဒိသွာန သတ္ထုနော၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ပံသုကူလံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၃၅။)‘‘ပဉ္စဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
အမိတာဘောတိ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒေန္တံ သတရံသိံဝ, ပီတရံသိံဝ [သိတရံသိံ ဝ (သီ။ သျာ။)] ဘာဏုမံ၊
ဗျဂ္ဃူသဘံဝ ပဝရံ, သုဇာတံ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေါ သော, ဇလတေ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ရံသေ [ရံသျာ (?)] စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘အဝသေသေသု ကပ္ပေသု, ကုသလံ စရိတံ မယာ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဗုဒ္ဓါနုဿတိယာပိ စ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿေတော, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသကပ္ပမှိ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သုဇာတော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ရံသိသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ရံသိသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ သန္ဓိတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဿတ္ထေ ဟရိတောဘာသေ, သံဝိရူဠှမှိ ပါဒပေ၊
ဧကံ ဗုဒ္ဓဂတံ သညံ, အလဘိံဟံ [အလဘိဿံ (သီ။)] ပတိဿတော။
(အပ၊၁၊၂၃၆။)‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
တဿာ သညာယ ဝါဟသာ, ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော။
‘‘ဣတော တေရသကပ္ပမှိ, ဓနိဋ္ဌော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သန္ဓိတော [သဏ္ဌိတော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သန္ဓိတတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ တာလဝဏ္ဋဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တာလဝဏ္ဋံ မယာ ဒိန္နံ, တိဿဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊
ဂိမှနိဗ္ဗာပနတ္ထာယ, ပရိဠာဟောပသန္တိယာ။
‘‘သန္နိဗ္ဗာပေမိ ရာဂဂ္ဂိံ, ဒေါသဂ္ဂိဉ္စ တဒုတ္တရိံ၊
နိဗ္ဗာပေမိ စ မောဟဂ္ဂိံ, တာလဝဏ္ဋဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တာလဝဏ္ဋဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသဋ္ဌိမှိ ဣတော ကပ္ပေ, မဟာနာမသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တာလဝဏ္ဋဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တာလဝဏ္ဋဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၃၇။)၈။ အက္ကန္တသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကုသာဋကံ ဂဟေတွာန, ဥပဇ္ဈာယဿဟံ ပုရေ၊
မန္တဉ္စ အနုသိက္ခာမိ, ဂန္ထာဒေါသဿ [ကဏ္ဍဘေဒဿ (သီ။), ဂဏ္ဍဘေဒဿ (သျာ။)] ပတ္တိယာ။
‘‘အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
ဥသဘံ ပဝရံ အဂ္ဂံ, တိဿံ ဗုဒ္ဓံ ဂဏုတ္တမံ [ဂဇုတ္တမံ (သျာ။)]။
‘‘ကုသာဋကံ ပတ္ထရိတံ, အက္ကမန္တံ နရုတ္တမံ၊
သမုဂ္ဂတံ မဟာဝီရံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဒိသွာ တံ လောကပဇ္ဇောတံ, ဝိမလံ စန္ဒသန္နိဘံ၊
အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော ပါဒေ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ အဒါသိံ ကုသာဋကံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကုသာဋကဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သုနန္ဒော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အက္ကန္တသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
အက္ကန္တသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သပ္ပိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိသိန္နော ပါသာဒဝရေ, နာရီဂဏပုရက္ခတော၊
ဗျာဓိတံ သမဏံ ဒိသွာ, အဘိနာမေသဟံ ဃရံ။
‘‘ဥပဝိဋ္ဌံ မဟာဝီရံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
သပ္ပိတေလံ မယာ ဒိန္နံ, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော။
‘‘ပဿဒ္ဓဒရထံ ဒိသွာ, ဝိပ္ပသန္နမုခိန္ဒြိယံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, အနုသံသာဝယိံ ပုရေ။
(အပ၊၁၊၂၃၈။)‘‘ဒိသွာ မံ သုပ္ပသန္နတ္တံ [သုပ္ပသန္နန္တံ (သျာ။ က။) သုပ္ပသန္နစိတ္တန္တိ အတ္ထော], ဣဒ္ဓိယာ ပါရမိင်္ဂတော၊
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဓီရော, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သပ္ပိတေလဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သတ္တရသေ ကပ္ပေ, ဇုတိဒေဝ [ဒုတိဒေဝ (သျာ။), တုတိဒေဝ (က။)] သနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သပ္ပိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သပ္ပိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပါပနိဝါရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပိယဒဿိဿ ဘဂဝတော, စင်္ကမံ သောဓိတံ မယာ၊
နဠကေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဝါတာတပနိဝါရဏံ။
‘‘ပါပံ ဝိဝဇ္ဇနတ္ထာယ, ကုသလဿုပသမ္ပဒါ၊
ကိလေသာနံ ပဟာနာယ, ပဒဟိံ သတ္ထု သာသနေ။
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ, အဂ္ဂိဒေဝေါတိ ဝိဿုတော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါပနိဝါရိယော [ဝါတာတပနိဝါရိယော (?)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါပနိဝါရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဟတ္ထိဝဂ္ဂေါ ဗာဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဟတ္ထိ ပါနဓိ သစ္စဉ္စ, ဧကသညိ စ ရံသိကော၊
သန္ဓိတော တာလဝဏ္ဋဉ္စ, တထာ အက္ကန္တသညကော၊
သပ္ပိ ပါပနိဝါရီ စ, စတုပ္ပညာသ ဂါထကာတိ။
(အပ၊၁၊၂၃၉။)၂၃။ အာလမ္ဗဏဒါယကဝဂ္ဂေါ
၁။ အာလမ္ဗဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
အာလမ္ဗဏံ မယာ ဒိန္နံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဓရဏိံ ပဋိပဇ္ဇာမိ, ဝိပုလံ သာဂရပ္ပရံ၊
ပါဏေသု စ ဣဿရိယံ, ဝတ္တေမိ ဝသုဓာယ စ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ဣတော ဒွေသဋ္ဌိကပ္ပမှိ, တယော အာသိံသု ခတ္တိယာ၊
ဧကာပဿိတနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာလမ္ဗဏဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာလမ္ဗဏဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ အဇိနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဂဏသတ္ထာရကော အဟံ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘စမ္မခဏ္ဍံ မယာ ဒိန္နံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ။
‘‘သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာန, ကိလေသေ ဈာပယိံ အဟံ၊
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, အဇိနံ ယံ အဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဇိနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပဉ္စမကေ ကပ္ပေ, ရာဇာ အာသိံ သုဒါယကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၂၄၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဇိနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဇိနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဒွေရတနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘မံသပေသိ မယာ ဒိန္နာ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ, ဣဿရံ ကာရယာမဟံ။
‘‘ဣမိနာ မံသဒါနေန, ရတနံ နိဗ္ဗတ္တတေ မမ၊
ဒုဝေမေ ရတနာ လောကေ, ဒိဋ္ဌဓမ္မဿ ပတ္တိယာ။
‘‘တေဟံ သဗ္ဗေ အနုဘောမိ, မံသဒါနဿ သတ္တိယာ၊
ဂတ္တဉ္စ မုဒုကံ မယှံ, ပညာ နိပုဏဝေဒနီ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မံသမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မံသဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စတုတ္ထကေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မဟာရောဟိတနာမော သော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဒွေရတနိယော [ဒွိရတနိယော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒွေရတနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
ဒသမံ ဘာဏဝါရံ။
၄။ အာရက္ခဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ဝေဒိ ကာရာပိတာ [ဝေဒိကာ ကာရိတာ (သျာ။)] မယာ၊
အာရက္ခော စ မယာ ဒိန္နော, သုဂတဿ မဟေသိနော။
(အပ၊၁၊၂၄၁။)‘‘တေန ကမ္မဝိသေသေန, န ပဿိံ ဘယဘေရဝံ၊
ကုဟိဉ္စိ ဥပပန္နဿ, တာသော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဝေဒိံ ကာရယိံ ပုရေ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝေဒိကာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဆဋ္ဌမှိ ကပ္ပမှိ, အပဿေနသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာရက္ခဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာရက္ခဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ အဗျာဓိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, အဂ္ဂိသာလံ အဒါသဟံ၊
ဗျာဓိကာနဉ္စ အာဝါသံ, ဥဏှောဒကပဋိဂ္ဂဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေနယံ မယှံ, အတ္တဘာဝေါ သုနိမ္မိတော၊
ဗျာဓာဟံ နာဘိဇာနာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သာလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဂ္ဂိသာလာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စ သတ္တမေ ကပ္ပေ, ဧကောသိံ အပရာဇိတော [ဧကော အာသိံ နရာဓိပေါ (သျာ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဗျာဓိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဗျာဓိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၂၄၂။)၆။ အင်္ကောလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နာရဒေါ [ဝရဒေါ (က။)] ဣတိ မေ နာမံ, ကဿပေါ ဣတိ မံ ဝိဒူ၊
အဒ္ဒသံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဝိပဿိံ ဒေဝသက္ကတံ။
‘‘အနုဗျဉ္ဇနဓရံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
အင်္ကောလပုပ္ဖံ [ဝကုလပုပ္ဖံ (သျာ။), ဗကောလပုပ္ဖံ (က။)] ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုသတ္တတိတော ကပ္ပေ, ရောမသော နာမ ခတ္တိယော၊
အာမုက္ကမာလာဘရဏော, သယောဂ္ဂဗလဝါဟနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အင်္ကောလပုပ္ဖိယော [ဝကုလပုပ္ဖိယော (သျာ။), ဗကောလပုပ္ဖိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အင်္ကောလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သောဝဏ္ဏဝဋံသကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥယျာနဘူမိံ နိယျန္တော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ဝဋံသကံ ဂဟေတွာန, သောဝဏ္ဏံ သာဓုနိမ္မိတံ။
‘‘သီဃံ တတော သမာရုယှ, ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော အဟံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
မဟာပတာပနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၂၄၃။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောဝဏ္ဏဝဋံသကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဝဏ္ဏဝဋံသကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ မိဉ္ဇဝဋံသကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, သိခိမှိ ဝဒတံ ဝရေ၊
ဝဋံသကေဟိ အာကိဏ္ဏံ, ဗောဓိပူဇံ အကာသဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပူဇမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဆဗ္ဗီသတိကပ္ပေ, အဟုံ မေဃဗ္ဘနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မိဉ္ဇဝဋံသကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မိဉ္ဇဝဋံသကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သုကတာဝေဠိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အသိတော နာမ နာမေန, မာလာကာရော အဟံ [အဟုံ (?)] တဒါ၊
အာဝေဠံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ရညော ဒါတုံ ဝဇာမဟံ။
‘‘အသမ္ပတ္တောမှိ [အသမ္ပတ္တမှိ (သီ။), အသမ္ပတ္တောဝ (?)] ရာဇာနံ, အဒ္ဒသံ သိခိနာယကံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၄၄။)‘‘ပဉ္စဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ရာဇာဟောသိံ မဟဗ္ဗလော၊
ဝေဘာရော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုကတာဝေဠိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုကတာဝေဠိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဧကဝန္ဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ, ဝေဿဘုံ ဝိဇိတာဝိနံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမဝန္ဒဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘စတုဝီသတိကပ္ပမှိ, ဝိကတာနန္ဒနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဝန္ဒနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဝန္ဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
အာလမ္ဗဏဒါယကဝဂ္ဂေါ တေဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အာလမ္ဗဏဉ္စ အဇိနံ, မံသဒါရက္ခဒါယကော၊
အဗျာဓိ အင်္ကောလံ [ဝကုလံ (သျာ။), ဗကုဠံ (က။)] သောဏ္ဏံ, မိဉ္ဇအာဝေဠဝန္ဒနံ၊
ပဉ္စပညာသ ဂါထာယော, ဂဏိတာ အတ္ထဒဿိဘိ။
(အပ၊၁၊၂၄၅။)၂၄။ ဥဒကာသနဝဂ္ဂေါ
၁။ ဥဒကာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ, ဖလကံ သန္ထရိံ အဟံ၊
ဥဒကဉ္စ ဥပဋ္ဌာသိံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အာသနေ စောဒကေ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, အဘိသာမသမဝှယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒကာသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒကာသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဘာဇနပါလကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, ကုမ္ဘကာရော အဟံ တဒါ၊
ဘာဇနံ အနုပါလေသိံ, ဘိက္ခုသံဃဿ တာဝဒေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဘာဇနံ အနုပါလယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘာဇနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘တေပညာသေ ဣတော ကပ္ပေ, အနန္တဇာလိနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘာဇနပါလကော [ဘာဇနဒါယကော (သီ။ သျာ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘာဇနပါလကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၄၆။)၃။ သာလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အရုဏဝတိယာ နဂရေ, အဟောသိံ ပူပိကော တဒါ၊
မမ ဒွါရေန ဂစ္ဆန္တံ, သိခိနံ အဒ္ဒသံ ဇိနံ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပတ္တံ ပဂ္ဂယှ, သာလပုပ္ဖံ အဒါသဟံ၊
သမ္မဂ္ဂတဿ ဗုဒ္ဓဿ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိဒါသဟံ [ယံ ခဇ္ဇကမဒါသဟံ (သီ။), ယံ ခဇ္ဇမဘိဒါသဟံ (က။) သာလပုပ္ဖနာမကံ ခဇ္ဇကံ ဝါ ဘဝေယျ]၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သာလပုပ္ဖဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စုဒ္ဒသကပ္ပမှိ, အဟောသိံ အမိတဉ္ဇလော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သာလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သာလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ကိလဉ္ဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဝရာယံ ပုရေ ရမ္မေ, နဠကာရော အဟံ တဒါ၊
သိဒ္ဓတ္ထေ လောကပဇ္ဇောတေ, ပသန္နာ ဇနတာ တဟိံ။
‘‘ပူဇတ္ထံ လောကနာထဿ, ကိလဉ္ဇံ ပရိယေသတိ၊
ဗုဒ္ဓပူဇံ ကရောန္တာနံ, ကိလဉ္ဇံ အဒဒိံ အဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကိလဉ္ဇဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တသတ္တတိကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ ဇလဒ္ဓရော [ဇုတိန္ဓရော (သီ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကိလဉ္ဇဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိလဉ္ဇဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၂၄၇။)၅။ ဝေဒိကာရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော, ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ကာရေသိံ ဝေဒိကံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ကာရေသိံ ဝေဒိကံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝေဒိကာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ, အဟောသိံ သူရိယဿမော၊
သတ္တရတ္တနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝေဒိကာရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝေဒိကာရကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဝဏ္ဏကာရတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ အရုဏဝတိယာ, ဝဏ္ဏကာရော အဟံ တဒါ၊
စေတိယေ ဒုဿဘဏ္ဍာနိ, နာနာဝဏ္ဏံ ရဇေသဟံ [ရဇိံ အဟံ (က။), ရဇေမဟံ (သျာ။)]။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဝဏ္ဏံ ရဇယိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝဏ္ဏဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေဝီသတိကပ္ပေ, ဝဏ္ဏသမ [စန္ဒုပမ (သီ။), စန္ဒသမ (သျာ။)] သနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝဏ္ဏကာရော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝဏ္ဏကာရတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
(အပ၊၁၊၂၄၈။)၇။ ပိယာလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
ပိယာလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဂတမဂ္ဂေ ခိပိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိယာလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိယာလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ အမ္ဗယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သကေ သိပ္ပေ အပတ္ထဒ္ဓေါ, အဂမံ ကာနနံ အဟံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ ယန္တံ ဒိသွာန, အမ္ဗယာဂံ အဒါသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အမ္ဗယာဂဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အမ္ဗယာဂဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အမ္ဗယာဂဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဇဂတိကာရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, အတ္ထဒဿိ နရုတ္တမေ၊
ဇဂတီ ကာရိတာ မယှံ, ဗုဒ္ဓဿ ထူပမုတ္တမေ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဇဂတိယာ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၄၉။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဇဂတိကာရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဇဂတိကာရကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဝါသိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကမ္မာရောဟံ ပုရေ အာသိံ, တိဝရာယံ ပုရုတ္တမေ၊
ဧကာ ဝါသိ မယာ ဒိန္နာ, သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ [သယမ္ဘုမှိပရာဇိတေ (?)]။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဝါသိမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝါသိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝါသိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝါသိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဥဒကာသနဝဂ္ဂေါ စတုဝီသတိမော။
ဥဒကာသနဘာဇနံ, သာလပုပ္ဖီ ကိလဉ္ဇကော၊
ဝေဒိကာ ဝဏ္ဏကာရော စ, ပိယာလအမ္ဗယာဂဒေါ၊
ဇဂတီ ဝါသိဒါတာ စ, ဂါထာ တိံသ စ အဋ္ဌ စ။
(အပ၊၁၊၂၅၀။)၂၅။ တုဝရဒါယကဝဂ္ဂေါ
၁။ တုဝရဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
ဘရိတွာ တုဝရမာဒါယ [ဘရိတွာ တုရဝမာဒါယ (က။), ဘဇ္ဇိတံ တုဝရမာဒါယ (?) ဧတ္ထ တုဝရန္တိ မုဂ္ဂကလာယသဒိသံ တုဝရဋ္ဌိန္တိ တဒဋ္ဌကထာ၊ တုဝရော ဓညဘေဒေတိ သက္ကတာဘိဓာနေ], သံဃဿ အဒဒိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တုဝရဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တုဝရဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တုဝရဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ နာဂကေသရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဓနုံ အဒွေဇ္ဈံ ကတွာန, ဝနမဇ္ဈောဂဟိံ အဟံ၊
ကေသရံ ဩဂတံ [ဩသရံ (သျာ။), ဩသဋံ (သီ။)] ဒိသွာ, ပတပတ္တံ သမုဋ္ဌိတံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, တိဿဿ လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိ ကပ္ပမှိ [သတ္တသတ္တတိမေ ကပ္ပေ (သျာ။)], သတ္တ ကေသရနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နာဂကေသရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နာဂကေသရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၅၁။)၃။ နဠိနကေသရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာတဿရဿ ဝေမဇ္ဈေ, ဝသာမိ ဇလကုက္ကုဋော၊
အဒ္ဒသာဟံ [အထဒ္ဒသံ (သီ။ သျာ။)] ဒေဝဒေဝံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘တုဏ္ဍေန ကေသရိံ [ကေသရံ (သျာ။)] ဂယှ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, တိဿဿ လောကဗန္ဓုနော။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တေသတ္တတိမှိ ကပ္ပမှိ, သတ္တ ကေသရနာမကာ [သတပတ္တသနာမကော (သီ။ သျာ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နဠိနကေသရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နဠိနကေသရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဝိရဝပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, နိယျာတိ လောကနာယကော၊
ဝိရဝပုပ္ဖမာဒါယ [ဝိရဝိပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ (သီ။)], ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝိရဝပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝိရဝပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၂၅၂။)၅။ ကုဋိဓူပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, အဟောသိံ ကုဋိဂေါပကော၊
ကာလေန ကာလံ ဓူပေသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓူပဒါနဿိဒံ [ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုဋိဓူပကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဋိဓူပကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပတ္တဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရမေန ဒမထေန, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော၊
ပတ္တဒါနံ မယာ ဒိန္နံ, ဥဇုဘူတဿ တာဒိနော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပတ္တဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပတ္တဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဓာတုပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှိ, သိဒ္ဓတ္ထမှိ နရုတ္တမေ၊
ဧကာ ဓာတု မယာ လဒ္ဓါ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘တာဟံ ဓာတုံ ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော၊
ပဉ္စဝဿေ ပရိစရိံ, တိဋ္ဌန္တံဝ နရုတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၅၃။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဓာတုံ ပူဇယိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓာတုပဋ္ဌဟနေ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓာတုပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓာတုပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သတ္တလိပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သတ္တ သတ္တလိပုပ္ဖါနိ, သီသေ ကတွာနဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, ဝေဿဘုမှိ နရုတ္တမေ [ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသော စိန္တေတဗ္ဗော]။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတ္တလိပုပ္ဖပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတ္တလိပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဗိမ္ဗိဇာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
စတုသစ္စံ ပကာသေတိ, ဒီပေတိ အမတံ ပဒံ။
‘‘ဗိမ္ဗိဇာလကပုပ္ဖါနိ [ဗိမ္ဗဇာလကပုပ္ဖါနိ (က။)], ပုထု ကတွာနဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘အဋ္ဌသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, စတုရော ကိဉ္ဇကေသရာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၂၅၄။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗိမ္ဗိဇာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗိမ္ဗိဇာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဥဒ္ဒါလကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကကုဓော နာမ နာမေန, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ပဝနာ နိက္ခမိတွာန, အနုပ္ပတ္တော မဟာနဒိံ။
‘‘ဥဒ္ဒါလကံ ဂဟေတွာန, သယမ္ဘုဿ အဒါသဟံ၊
သံယတဿုဇုဘူတဿ, ပသန္နမာနသော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒ္ဒါလကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒ္ဒါလကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
တုဝရဒါယကဝဂ္ဂေါ ပဉ္စဝီသတိမော။
တုဝရနာဂနဠိနာ, ဝိရဝီ ကုဋိဓူပကော၊
ပတ္တော ဓာတုသတ္တလိယော, ဗိမ္ဗိ ဥဒ္ဒါလကေန စ၊
သတ္တတိံသတိ ဂါထာယော, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘိ။
(အပ၊၁၊၂၅၅။)၂၆။ ထောမကဝဂ္ဂေါ
၁။ ထောမကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝလောကေ ဌိတော သန္တော, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
ဓမ္မံ သုဏိတွာ မုဒိတော, ဣမံ ဝါစံ အဘာသဟံ။
‘‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
ဗဟုဇ္ဇနံ [ဗဟုံ ဇနံ (သီ။)] တာရယသိ, ဒေသေန္တော အမတံ ပဒံ’။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဝါစမဘဏိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထောမနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ထောမကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ထောမကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဧကာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိဇဟိတွာ ဒေဝဝဏ္ဏံ, သဘရိယော ဣဓာဂမိံ၊
အဓိကာရံ ကတ္တုကာမော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သာသနေ။
‘‘ဒေဝလော နာမ နာမေန, ပဒုမုတ္တရသာဝကော၊
တဿ ဘိက္ခာ မယာ ဒိန္နာ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပိဏ္ဍပါတဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကာသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကာသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၅၆။)၃။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာနန္ဒော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
အရညေ ပရိနိဗ္ဗာယိ, အမနုဿမှိ ကာနနေ။
‘‘ဒေဝလောကာ ဣဓာဂန္တွာ, စိတံ ကတွာနဟံ တဒါ၊
သရီရံ တတ္ထ ဈာပေသိံ, သက္ကာရဉ္စ အကာသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စိတကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စိတကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ တိစမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဝိကတော [ဝိကနော (သီ။ သျာ။)] နာမ ပဗ္ဗတော၊
တဿ ဝေမဇ္ဈေ ဝသတိ, သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော။
‘‘ဒိသွာန တဿောပသမံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
တီဏိ စမ္ပကပုပ္ဖါနိ, ဂဟေတွာန သမောကိရိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိစမ္ပကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိစမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ သတ္တပါဋလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
သတ္တ ပါဋလိပုပ္ဖါနိ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
(အပ၊၁၊၂၅၇။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတ္တပါဋလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတ္တပါဋလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဥပါဟနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဟောသိံ စန္ဒနော နာမ, သမ္ဗုဒ္ဓဿတြဇော တဒါ၊
ဧကောပါဟနော မယာ ဒိန္နော, ဗောဓိံ သမ္ပဇ္ဇ မေ တုဝံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပါနဓိံ [ယမုပါဟနံ (သီ။), ယံ ပါဒုံ (သျာ။)] ဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥပါဟနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပါဟနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပါဟနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ မဉ္ဇရိပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မဉ္ဇရိကံ ကရိတွာန, ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇဟံ၊
အဒ္ဒသံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပရမာယ စ ပီတိယာ၊
ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၅၈။)‘‘ဣတော တေသတ္တတိကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
ဇောတိယော နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဉ္ဇရိပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဉ္ဇရိပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ပဏ္ဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, ဝါကစီရဓရော အဟံ၊
အလောဏပဏ္ဏဘက္ခောမှိ, နိယမေသု စ သံဝုတော။
‘‘ပါတရာသေ အနုပ္ပတ္တေ, သိဒ္ဓတ္ထော ဥပဂစ္ဆိ မံ၊
တာဟံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပဏ္ဏမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဏ္ဏဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသတိကပ္ပမှိ, ရာဇာ အာသိံ သဒတ္ထိယော [ယဒတ္ထိယော (သီ။ သျာ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဏ္ဏဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဏ္ဏဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ကုဋိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပိနစာရီ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ရုက္ခမူလေ ဝသီ တဒါ၊
ပဏ္ဏသာလံ ကရိတွာန, အဒါသိံ အပရာဇိတေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပဏ္ဏကုဋိကံ အဒံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကုဋိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၅၉။)‘‘အဋ္ဌဝီသေ [အဋ္ဌတိံသေ (သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, သောဠသာသိံသု ရာဇာနော၊
သဗ္ဗတ္ထ အဘိဝဿီတိ, ဝုစ္စရေ စက္ကဝတ္တိနော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုဋိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုဋိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ အဂ္ဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ဩဘာသယန္တံ ရံသေန [ရံသိယာ (သျာ။)], သိခိနံ သိခိနံ ယထာ။
‘‘အဂ္ဂဇံ ပုပ္ဖမာဒါယ, ဥပါဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသတိကပ္ပမှိ, အဟောသိ အမိတောဂတော [အမိတဝှယော (သီ။)]၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဂ္ဂပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဂ္ဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ထောမကဝဂ္ဂေါ ဆဗ္ဗီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ထောမကေကာသနစိတကံ, စမ္ပကော သတ္တပါဋလိ၊
ပါနဓိ [ပါဟနော (သီ။), ပါဒု (သျာ။)] မဉ္ဇရီ ပဏ္ဏံ, ကုဋိဒေါ အဂ္ဂပုပ္ဖိယော၊
ဂါထာယော ဂဏိတာ စေတ္ထ, ဧကတာလီသမေဝ စာတိ။
(အပ၊၁၊၂၆၀။)၂၇။ ပဒုမုက္ခိပဝဂ္ဂေါ
၁။ အာကာသုက္ခိပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သိဒ္ဓတ္ထံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ဇလဇဂ္ဂေ ဒုဝေ ဂယှ, ဥပါဂစ္ဆိံ နရာသဘံ။
‘‘ဧကဉ္စ ပုပ္ဖံ ပါဒေသု, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ နိက္ခိပိံ၊
ဧကဉ္စ ပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဆတ္တိံသကပ္ပမှိ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
အန္တလိက္ခကရော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာကာသုက္ခိပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာကာသုက္ခိပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ တေလမက္ခိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထမှိ ဘဂဝတိ, နိဗ္ဗုတမှိ နရာသဘေ၊
ဗောဓိယာ ဝေဒိကာယာဟံ, တေလံ မက္ခေသိ တာဝဒေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ တေလံ မက္ခယိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မက္ခနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘စတုဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, သုစ္ဆဝိ နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တေလမက္ခိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တေလမက္ခိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၆၁။)၃။ အဍ္ဎစန္ဒိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿဿ ခေါ ဘဂဝတော, ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ၊
အဍ္ဎစန္ဒံ မယာ ဒိန္နံ, ဓရဏီရုဟပါဒပေ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ စန္ဒ [ယံ ပုပ္ဖ (က။)] မဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗောဓိပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဒေဝလော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဍ္ဎစန္ဒိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဍ္ဎစန္ဒိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ပဒီပဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒေဝဘူတော အဟံ သန္တော, ဩရုယှ ပထဝိံ တဒါ၊
ပဒီပေ ပဉ္စ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပဒီပမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စပညာသကေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
သမန္တစက္ခုနာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒီပဒါယကော [အပဏ္ဏဒီပိယော (သီ။ က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒီပဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ရောမသော နာမ ပဗ္ဗတော၊
တမှိ ပဗ္ဗတပါဒမှိ, သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော။
(အပ၊၁၊၂၆၂။)‘‘ဗိဠာလိယော ဂဟေတွာန, သမဏဿ အဒါသဟံ၊
အနုမောဒိ မဟာဝီရော, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော။
‘‘ဗိဠာလီ တေ မမ ဒိန္နာ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဖလံ နိဗ္ဗတ္တတံ တဝ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗိဠာလိမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗိဠာလိယာ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗိဠာလိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ မစ္ဆဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, ဥက္ကုသော အာသဟံ တဒါ၊
မဟန္တံ မစ္ဆံ ပဂ္ဂယှ, သိဒ္ဓတ္ထမုနိနော အဒံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မစ္ဆမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မစ္ဆဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မစ္ဆဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မစ္ဆဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဇဝဟံသကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အာသိံ ဝနစရော တဒါ၊
သိဒ္ဓတ္ထံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဥလ္လောကေန္တော မဟာမုနိံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, အဝန္ဒိံ နာယကံ အဟံ။
(အပ၊၁၊၂၆၃။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယမဝန္ဒိံ နရာသဘံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဇဝဟံသကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဇဝဟံသကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သဠလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဟောသိံ ကိန္နရော တဒါ၊
ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, ရံသိဇာလသမာကုလံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပရမာယ စ ပီတိယာ၊
ပဂ္ဂယှ သဠလံ ပုပ္ဖံ, ဝိပဿိံ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဠလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဠလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဥပါဂတာသယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿ ဝေမဇ္ဈေ, သရော အာသိ သုနိမ္မိတော၊
တတ္ထာဟံ ရက္ခသော အာသိံ, ဟေဌသီလော ဘယာနကော။
‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော, ဝိပဿီ လောကနာယကော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ, ဒေဝဒေဝံ နရာသဘံ၊
အာသယာ အဘိနိက္ခမ္မ, အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော အဟံ။
(အပ၊၁၊၂၆၄။)‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဝန္ဒိံ ပုရိသုတ္တမံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပါဂတာသယော [ဥပါဂတဟာသနိယော (သျာ။), ဥပါဂတာဟာသနိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပါဂတာသယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ တရဏိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိပဿီ ဒက္ခိဏာရဟော၊
နဒီတီရေ ဌိတော သတ္ထာ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော။
‘‘နာဝါ န ဝိဇ္ဇတေ တတ္ထ, သန္တာရဏီ မဟဏ္ဏဝေ၊
နဒိယာ အဘိနိက္ခမ္မ, တာရေသိံ လောကနာယကံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ တာရေသိံ နရုတ္တမံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တရဏိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တရဏိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ပဒုမုက္ခိပဝဂ္ဂေါ သတ္တဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥက္ခိပီ တေလစန္ဒီ စ, ဒီပဒေါ စ ဗိဠာလိဒေါ၊
မစ္ဆော ဇဝေါ သဠလဒေါ, ရက္ခသော တရဏော ဒသ၊
ဂါထာယော စေတ္ထ သင်္ခါတာ, တာလီသံ စေကမေဝ စာတိ။
(အပ၊၁၊၂၆၅။)၂၈။ သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနဝဂ္ဂေါ
၁။ သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဧကာသနံ အဟမဒံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
ဗိဗ္ဗောဟနဉ္စ [ဗိမ္ဗောဟနဉ္စ (သီ။ ပီ။)] ပါဒါသိံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ဗိဗ္ဗောဟနမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗိဗ္ဗောဟနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေသဋ္ဌိမေ ကပ္ပေ, အသမော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ တိလမုဋ္ဌိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, သတ္ထာ လောကဂ္ဂနာယကော၊
မနောမယေန ကာယေန, ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ။
‘‘သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကန္တံ, ဝန္ဒိတွာ ပုရိသုတ္တမံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, တိလမုဋ္ဌိမဒါသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိလမုဋ္ဌိယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော သောဠသကပ္ပမှိ, တန္တိသော [ခန္တိယော (သျာ။)] နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိလမုဋ္ဌိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိလမုဋ္ဌိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၆၆။)၃။ စင်္ကောဋကိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မဟာသမုဒ္ဒံ နိဿာယ, ဝသတီ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန ကတွာန [ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန’ကာသဟံ (အဋ္ဌ။), ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာန (?)], စင်္ကောဋက [စင်္ဂေါဋက (သီ။)] မဒါသဟံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော, သဗ္ဗသတ္တာနုကမ္ပိနော [သယမ္ဘုဿာနုကမ္ပိနော (သျာ။)]၊
ပုပ္ဖစင်္ကောဋကံ ဒတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, စင်္ကောဋကမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စင်္ကောဋကဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စင်္ကောဋကိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စင်္ကောဋကိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ အဗ္ဘဉ္ဇနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကောဏ္ဍညဿ ဘဂဝတော, ဝီတရာဂဿ တာဒိနော၊
အာကာသသမစိတ္တဿ [အကက္ကသစိတ္တဿာထ (အဋ္ဌ။)], နိပ္ပပဉ္စဿ ဈာယိနော။
‘‘သဗ္ဗမောဟာတိဝတ္တဿ, သဗ္ဗလောကဟိတေသိနော၊
အဗ္ဘဉ္ဇနံ မယာ ဒိန္နံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, အဗ္ဘဉ္ဇနမဒံ တဒါ [အမ္ဘဉ္ဇနမဒါသဟံ (သျာ။)]၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဗ္ဘဉ္ဇနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, စိရပ္ပေါ နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဗ္ဘဉ္ဇနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဗ္ဘဉ္ဇနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၂၆၇။)၅။ ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒုမ္ဗရေ ဝသန္တဿ, နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေ၊
ဝုတ္ထောကာသော မယာ ဒိန္နော, သမဏဿ မဟေသိနော။
‘‘တိဿဿ ဒွိပဒိန္ဒဿ, လောကနာထဿ တာဒိနော၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သန္ထရိံ ပုပ္ဖသန္ထရံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကရိံ ပုပ္ဖသန္ထရံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သန္ထရဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော စုဒ္ဒသကပ္ပမှိ, အဟောသိံ မနုဇာဓိပေါ၊
ဧကအဉ္ဇလိကော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဉ္ဇလိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပေါတ္ထကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သတ္ထာရံ ဓမ္မမာရဗ္ဘ, သံဃဉ္စာပိ မဟေသိနံ၊
ပေါတ္ထဒါနံ မယာ ဒိန္နံ, ဒက္ခိဏေယျေ အနုတ္တရေ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပေါတ္ထဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပေါတ္ထကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပေါတ္ထကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အနုသောတံ ဝဇာမဟံ၊
သတ္တ မာလုဝပုပ္ဖါနိ, စိတမာရောပယိံ အဟံ။
(အပ၊၁၊၂၆၈။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, စိတကံ ယမပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, ပဋိဇဂ္ဂသနာမကာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, သတ္တာသုံ စက္ကဝတ္တိနော [ပဋိဇဂ္ဂသနာမကော၊ သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော (သျာ။)]။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စိတကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စိတကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ အာလုဝဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, မဟာသိန္ဓု သုဒဿနာ၊
တတ္ထဒ္ဒသံ ဝီတရာဂံ, သုပ္ပဘာသံ သုဒဿနံ။
‘‘ပရမောပသမေ ယုတ္တံ, ဒိသွာ ဝိမှိတမာနသော၊
အာလုဝံ တဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အာလုဝဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာလုဝဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာလုဝဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဧကပုဏ္ဍရီကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရောမသော နာမ နာမေန, သယမ္ဘူ သုဗ္ဗတော [သပ္ပဘော (သျာ။)] တဒါ၊
ပုဏ္ဍရီကံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ပုဏ္ဍရီကမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုဏ္ဍရီကဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၆၉။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကပုဏ္ဍရီကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကပုဏ္ဍရီကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ တရဏီယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မဟာပထမှိ ဝိသမေ, သေတု ကာရာပိတော မယာ၊
တရဏတ္ထာယ လောကဿ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယော သေတု ကာရိတော မယာ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စပညာသိတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ သမောဂဓော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တရဏီယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တရဏီယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌဝီသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုဝဏ္ဏံ တိလမုဋ္ဌိ စ, စင်္ကောဋဗ္ဘဉ္ဇနဉ္ဇလီ၊
ပေါတ္ထကော စိတမာလုဝါ, ဧကပုဏ္ဍရီ သေတုနာ၊
ဒွေစတ္တာလီသ ဂါထာယော, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘီတိ။
ဧကာဒသမံ ဘာဏဝါရံ။
(အပ၊၁၊၂၇၀။)၂၉။ ပဏ္ဏဒါယကဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဏ္ဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဏ္ဏသာလေ နိသိန္နောမှိ, ပဏ္ဏဘောဇနဘောဇနော၊
ဥပဝိဋ္ဌဉ္စ မံ သန္တံ, ဥပါဂစ္ဆိ မဟာဣသိ [မဟာမုနိ (သီ။)]။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော လောကပဇ္ဇောတော, သဗ္ဗလောကတိကိစ္ဆကော၊
တဿ ပဏ္ဏံ မယာ ဒိန္နံ, နိသိန္နံ [နိသိန္နဿ (သျာ။ အဋ္ဌ။)] ပဏ္ဏသန္ထရေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပဏ္ဏမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဏ္ဏဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဏ္ဏဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဏ္ဏဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိနေရုသမသန္တောသော, ဓရဏီသမ [ဓရဏီဓရ (သီ။ သျာ။)] သာဒိသော၊
ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ, ဘိက္ခာယ မမုပဋ္ဌိတော။
‘‘ဟရီတကံ [ဟရီတကိံ (သျာ။)] အာမလကံ, အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကံ၊
ကောလံ ဘလ္လာတကံ ဗိလ္လံ, ဖာရုသကဖလာနိ စ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိဿ, သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပိနော၊
တဉ္စ သဗ္ဗံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသိတော ကပ္ပေ, ဧကဇ္ဈော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၂၇၁။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ပစ္စုဂ္ဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သီဟံ ယထာ ဝနစရံ, နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ, အာဂစ္ဆန္တံ နရာသဘံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထံ လောကပဇ္ဇောတံ, သဗ္ဗလောကတိကိစ္ဆကံ၊
အကာသိံ ပစ္စုဂ္ဂမနံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပစ္စုဂ္ဂမနေ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတိံသေ [သတ္တဝီသေ (သီ။ သျာ။)] ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပေါ၊
သပရိဝါရောတိ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပစ္စုဂ္ဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပစ္စုဂ္ဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဧကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒက္ခိဏမှိ ဒုဝါရမှိ, ပိသာစော အာသဟံ တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမံ။
‘‘ဝိပဿိဿ နရဂ္ဂဿ, သဗ္ဗလောကဟိတေသိနော၊
ဧကပုပ္ဖံ မယာ ဒိန္နံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၇၂။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ မဃဝပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နမ္မဒါနဒိယာ တီရေ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
သမာဓိံ သော သမာပန္နော, ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။
‘‘ဒိသွာ ပသန္နသုမနော, သမ္ဗုဒ္ဓံ အပရာဇိတံ၊
တာဟံ မဃဝပုပ္ဖေန, သယမ္ဘုံ ပူဇယိံ တဒါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဃဝပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဃဝပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဥပဋ္ဌာကဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
ဒွိပဒိန္ဒံ မဟာနာဂံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ပက္ကောသာပိယ တဿာဟံ, သဗ္ဗလောကဟိတေသိနော၊
ဥပဋ္ဌာကော မယာ ဒိန္နော, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ [ပဋိဂ္ဂဟေသိ (က။)] သမ္ဗုဒ္ဓေါ, နိယျာဒေသိ မဟာမုနိ [မဟာဣသိ (က။)]၊
ဥဋ္ဌာယ အာသနာ တမှာ, ပက္ကာမိ ပါစိနာမုခေါ။
(အပ၊၁၊၂၇၃။)‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ဥပဋ္ဌာကမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တပညာသိတော ကပ္ပေ, ဗလသေနသနာမကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပဋ္ဌာကဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပဋ္ဌာကဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ အပဒါနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အပဒါနံ သုဂတာနံ, ကိတ္တယိံဟံ မဟေသိနံ၊
ပါဒေ စ သိရသာ ဝန္ဒိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, အပဒါနံ ပကိတ္တယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အပဒါနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အပဒါနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သတ္တာဟပဗ္ဗဇိတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော, သံဃော သက္ကတမာနိတော၊
ဗျသနံ မေ အနုပ္ပတ္တံ, ဉာတိဘေဒေါ ပုရေ အဟု။
‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂန္တွာန, ဗျသနုပသမာယဟံ၊
သတ္တာဟာဘိရတော တတ္ထ, သတ္ထုသာသနကမျတာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယမဟံ ပဗ္ဗဇိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၇၄။)‘‘သတ္တသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, သတ္တ အာသုံ မဟီပတီ၊
သုနိက္ခမာတိ ဉာယန္တိ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတ္တာဟပဗ္ဗဇိတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတ္တာဟပဗ္ဗဇိတတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာယိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဋမ္ဘိနီတိ [ဝေဋမ္ဗရီတိ (သီ။), ဝေဓမ္ဘိနီတိ (သျာ။)] မေ နာမံ, ပိတုသန္တံ [ပိတာ’သန္တံ (?)] မမံ တဒါ၊
မမ ဟတ္ထံ ဂဟေတွာန, ဥပါနယိ မဟာမုနိံ။
‘‘ဣမေမံ ဥဒ္ဒိသိဿန္တိ, ဗုဒ္ဓါ လောကဂ္ဂနာယကာ၊
တေဟံ ဥပဋ္ဌိံ သက္ကစ္စံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဗုဒ္ဓေ ဥပဋ္ဌဟိံ [ပရိစရိံ (သီ။ သျာ။)] တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တေဝီသမှိ ဣတော ကပ္ပေ, စတုရော အာသု ခတ္တိယာ၊
သမဏုပဋ္ဌာကာ နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာယိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာယိကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပုဗ္ဗင်္ဂမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, ပဗ္ဗဇိမှ အကိဉ္စနာ၊
တေသံ ပုဗ္ဗင်္ဂမော အာသိံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
(အပ၊၁၊၂၇၅။)‘‘သရာဂါ သဘဝါ [သမောဟာ (သျာ။)] စေတေ, ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလာ၊
ဥပဋ္ဌဟိံသု သက္ကစ္စံ, ပသန္နာ သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘ခီဏာသဝါ ဝန္တဒေါသာ, ကတကိစ္စာ အနာသဝါ၊
ဖရိံသု မေတ္တစိတ္တေန, သယမ္ဘူ အပရာဇိတာ။
‘‘တေသံ ဥပဋ္ဌဟိတွာန, သမ္ဗုဒ္ဓါနံ ပတိဿတော၊
မရဏဉ္စ အနုပ္ပတ္တော, ဒေဝတ္တဉ္စ အဂမှသေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သီလမနုပါလယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သညမဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုဗ္ဗင်္ဂမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုဗ္ဗင်္ဂမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ပဏ္ဏဒါယကဝဂ္ဂေါ ဧကူနတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပဏ္ဏံ ဖလံ ပစ္စုဂ္ဂမံ, ဧကပုပ္ဖိ စ မဃဝါ၊
ဥပဋ္ဌာကာပဒါနဉ္စ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကော၊
ပုဗ္ဗင်္ဂမော စ ဂါထာယော, အဋ္ဌတာလီသ ကိတ္တိတာ။
(အပ၊၁၊၂၇၆။)၃၀။ စိတကပူဇကဝဂ္ဂေါ
၁။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဇိတော နာမ နာမေန, အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏော တဒါ၊
အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောဟံ, နာနာပုပ္ဖံ သမာနယိံ။
‘‘ဇလန္တံ စိတကံ ဒိသွာ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
တဉ္စ ပုပ္ဖံ သမာနေတွာ, စိတကေ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသေ [သတ္တတိံသေ (က။)] ဣတော ကပ္ပေ, သတ္တာသုံ မနုဇာဓိပါ၊
သုပဇ္ဇလိတနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စိတကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စိတကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပုပ္ဖဓာရကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝါကစီရဓရော အာသိံ, အဇိနုတ္တရဝါသနော၊
အဘိညာ ပဉ္စ နိဗ္ဗတ္တာ, စန္ဒဿ ပရိမဇ္ဇကော။
‘‘ဝိပဿိံ လောကပဇ္ဇောတံ, ဒိသွာ အဘိဂတံ မမံ၊
ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖါနိ, ဓာရေသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓာရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တာသီတိမှိတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
သမန္တဓာရဏော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
(အပ၊၁၊၂၇၇။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖဓာရကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖဓာရကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဆတ္တဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပုတ္တော မမ ပဗ္ဗဇိတော, ကာသာယဝသနော တဒါ၊
သော စ ဗုဒ္ဓတ္တံ သမ္ပတ္တော, နိဗ္ဗုတော လောကပူဇိတော။
‘‘ဝိစိနန္တော သကံ ပုတ္တံ, အဂမံ ပစ္ဆတော အဟံ၊
နိဗ္ဗုတဿ မဟန္တဿ, စိတကံ အဂမာသဟံ။
‘‘ပဂ္ဂယှ အဉ္ဇလိံ တတ္ထ, ဝန္ဒိတွာ စိတကံ အဟံ၊
သေတစ္ဆတ္တဉ္စ ပဂ္ဂယှ, အာရောပေသိံ အဟံ တဒါ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဆတ္တမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဆတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, သတ္တ အာသုံ ဇနာဓိပါ၊
မဟာရဟသနာမာ တေ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဆတ္တဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဆတ္တဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနုဂ္ဂတမှိ အာဒိစ္စေ, ပနာဒေါ [ပသာဒေါ (သျာ။ အဋ္ဌ။)] ဝိပုလော အဟု၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ လောကမှိ, ပါတုဘာဝေါ မဟေသိနော။
(အပ၊၁၊၂၇၈။)‘‘ဃောသ [သဒ္ဒ (သီ။ သျာ။)] မဿောသဟံ တတ္ထ, န စ ပဿာမိ တံ ဇိနံ၊
မရဏဉ္စ အနုပ္ပတ္တော, ဗုဒ္ဓသညမနုဿရိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဒ္ဒသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဒ္ဒသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဂေါသီသနိက္ခေပကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ, ဂေါသီသံ သန္ထတံ မယာ၊
အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘အာဇာနိယာ ဝါတဇဝါ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟနာ၊
အနုဘောမိ သဗ္ဗမေတံ, ဂေါသီသဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘အဟော ကာရံ ပရမကာရံ, သုခတ္တေ သုကတံ မယာ၊
သံဃေ ကတဿ ကာရဿ, န အညံ ကလမဂ္ဃတိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သီသံ သန္ထရိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သန္ထရဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စသတ္တတိကပ္ပမှိ, သုပ္ပတိဋ္ဌိတနာမကော၊
ဧကော အာသိံ မဟာတေဇော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂေါသီသနိက္ခေပကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂေါသီသနိက္ခေပကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၂၇၉။)၆။ ပါဒပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, အဟောသိံ ကိန္နရော တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမံ။
‘‘ဥပေတံ တမဟံ [ဥပေတောပိ တဒါ (သျာ။), ဥပေသိံ တမဟံ (?)] ဗုဒ္ဓံ, ဝိပဿိံ လောကနာယကံ၊
စန္ဒနံ တဂရဉ္စာပိ, ပါဒေ ဩသိဉ္စဟံ တဒါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပါဒံ အဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပါဒပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါဒပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါဒပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဒေသကိတ္တကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥပသာလကနာမောဟံ, အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏော တဒါ၊
ကာနနံ ဝနမောဂါဠှံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဒိသွာန ဝန္ဒိံ ပါဒေသု, လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟံ၊
ပသန္နစိတ္တံ မံ ဉတွာ, ဗုဒ္ဓေါ အန္တရဓာယထ။
‘‘ကာနနာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမနုဿရိံ၊
တံ ဒေသံ ကိတ္တယိတွာန, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဒေသမဘိကိတ္တယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဒေသကိတ္တကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒေသကိတ္တကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၂၈၀။)၈။ သရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှိ, အဟောသိံ လုဒ္ဒကော တဒါ၊
ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဥပါသိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဝေယျာဝစ္စမကာသဟံ၊
သရဏဉ္စ ဥပါဂစ္ဆိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, သရဏံ ဥပဂစ္ဆဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သရဏာဂမနပ္ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သရဏဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သရဏဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ အမ္ဗပိဏ္ဍိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရောမသော နာမ နာမေန, ဒါနဝေါ ဣတိ ဝိဿုတော၊
အမ္ဗပိဏ္ဍီ မယာ ဒိန္နာ [အမ္ဗပိဏ္ဍော မယာ ဒိန္နော (သျာ။)], ဝိပဿိဿ မဟေသိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယမမ္ဗမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အမ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အမ္ဗပိဏ္ဍိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အမ္ဗပိဏ္ဍိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ အနုသံသာဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပိဏ္ဍာယ စရမာနာဟံ, ဝိပဿိမဒ္ဒသံ ဇိနံ၊
ဥဠုင်္ဂဘိက္ခံ ပါဒါသိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
(အပ၊၁၊၂၈၁။)‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အဘိဝါဒေသဟံ တဒါ၊
အနုသံသာဝယိံ ဗုဒ္ဓံ, ဥတ္တမတ္ထဿ ပတ္တိယာ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, အနုသံသာဝယိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အနုသံသာဝနာ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အနုသံသာဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အနုသံသာဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
စိတကပူဇကဝဂ္ဂေါ တိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
စိတကံ ပါရိဆတ္တော စ, သဒ္ဒဂေါသီသသန္ထရံ၊
ပါဒေါ ပဒေသံ သရဏံ, အမ္ဗော သံသာဝကောပိ စ၊
အဋ္ဌတာလီသ ဂါထာယော, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘိ။
ကဏိကာရော ဟတ္ထိဒဒေါ, အာလမ္ဗဏုဒကာသနံ၊
တုဝရံ ထောမကော စေဝ, ဥက္ခေပံ သီသုပဓာနံ။
ပဏ္ဏဒေါ စိတပူဇီ စ, ဂါထာယော စေဝ သဗ္ဗသော၊
စတ္တာရိ စ သတာနီဟ, ဧကပညာသမေဝ စ။
ပဉ္စဝီသသတာ သဗ္ဗာ, ဒွါသတ္တတိ တဒုတ္တရိ၊
တိသတံ အပဒါနာနံ, ဂဏိတာ အတ္ထဒဿိဘိ။
ကဏိကာရဝဂ္ဂဒသကံ။
တတိယသတကံ သမတ္တံ။
(အပ၊၁၊၂၈၂။)၃၁။ ပဒုမကေသရဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဒုမကေသရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဣသိသံဃေ အဟံ ပုဗ္ဗေ, အာသိံ မာတင်္ဂဝါရဏော၊
မဟေသီနံ ပသာဒေန, ပဒ္မကေသရမောကိရိံ။
‘‘ပစ္စေကဇိနသေဋ္ဌေသု, ဓုတရာဂေသု တာဒိသု၊
တေသု စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ကေသရံ ဩကိရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမကေသရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒုမကေသရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သဗ္ဗဂန္ဓိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဂန္ဓမာလံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
အဒါသိံ ဥဇုဘူတဿ, ကောသေယျဝတ္ထမုတ္တမံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဝတ္ထမဒဒိံ [ဂန္ဓမဒဒိံ (သျာ။)] ပုရေ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဂန္ဓဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ပန္နရသေ ကပ္ပေ, သုစေဠော နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဗ္ဗဂန္ဓိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဗ္ဗဂန္ဓိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၈၃။)၃။ ပရမန္နဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, ဥဒယန္တံဝ ဘာဏုမံ၊
ဝိပဿိံ အဒ္ဒသံ ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, အဘိနေသိံ သကံ ဃရံ၊
အဘိနေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပရမန္နမဒါသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ပရမန္နမဒိံ [ပရမန္နံ ဒဒိံ (သီ။), ပရမန္နမဒံ (သျာ။)] တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပရမန္နဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပရမန္နဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပရမန္နဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဓမ္မသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော, မဟာဗောဓိမဟော အဟု၊
ရုက္ခဋ္ဌဿေဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, [ရုက္ခဋ္ဌေယေဝ သမ္ဗုဒ္ဓေ (သီ။), ရုက္ခဋ္ဌော ဣဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါ (အဋ္ဌ။) ဧတ္ထ ရုက္ခဋ္ဌဿေဝ ဗောဓိမဟကာရဇနဿ သမ္ဗုဒ္ဓေါ စတုသစ္စံ ပကာသေတီတိ အတ္ထောပိ သက္ကာ ဉာတုံ] လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော [လောကဇေဋ္ဌေ နရာသဘေ (သီ။)]။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
စတုသစ္စံ ပကာသေတိ, ဝါစာသဘိမုဒီရယံ။
‘‘သင်္ခိတ္တေန စ ဒေသေန္တော, ဝိတ္ထာရေန စ ဒေသယံ [ဒေသယိ (သျာ။), ဘာသတိ (က။)]၊
ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, နိဗ္ဗာပေသိ မဟာဇနံ။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာန, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဓမ္မမသုဏိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓမ္မသဝဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၈၄။)‘‘တေတ္တိံသမှိ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
သုတဝါ နာမ နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓမ္မသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓမ္မသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဘာဂီရထီနဒီတီရေ, အဟောသိ အဿမော တဒါ၊
တမဟံ အဿမံ ဂစ္ဆိံ, ဖလဟတ္ထော အပေက္ခဝါ။
‘‘ဝိပဿိံ တတ္ထ အဒ္ဒက္ခိံ, ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမံ၊
ယံ မေ အတ္ထိ ဖလံ သဗ္ဗံ, အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ သမ္ပသာဒကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘‘နမော တေ ဗုဒ္ဓ ဝီရတ္ထု, ဝိပ္ပမုတ္တောသိ သဗ္ဗဓိ၊
ဗျသနမှိ [ဗျသနံ ဟိ (သီ။)] အနုပ္ပတ္တော, တဿ မေ သရဏံ ဘဝ’။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော တဿ ဗျာကာသိ, လောကေ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊
‘မဟောဒဓိသမော သံဃော, အပ္ပမေယျော အနုတ္တရော။
‘‘‘တတ္ထ တွံ ဝိရဇေ ခေတ္တေ, အနန္တဖလဒါယကေ၊
သံဃေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သုဗီဇံ ဝါပ [စာပိ (သီ။), ဝါပိ (သျာ။)] ရောပယ။
(အပ၊၁၊၂၈၅။)‘‘ဣဒံ ဝတွာန သဗ္ဗညူ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
မမေဝ အနုသာသိတွာ, ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ။
‘‘အစိရံ ဂတမတ္တမှိ, သဗ္ဗညုမှိ နရာသဘေ၊
မရဏံ သမနုပ္ပတ္တော, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘တဒါဟံ ဝိရဇေ ခေတ္တေ, အနန္တဖလဒါယကေ၊
သံဃေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ပသာဒမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပသာဒဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သမ္ပသာဒကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သမ္ပသာဒကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ အာရာမဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, အာရာမော ရောပိတော မယာ၊
သန္ဒစ္ဆာယေသု [သီတဆာယေသု (သျာ။), သန္တစ္ဆာယေသု (က။)] ရုက္ခေသု, ဥပါသန္တေသု ပက္ခိသု။
‘‘အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
အာရာမံ အဘိနာမေသိံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဖလံ ပုပ္ဖမဒါသဟံ၊
တတော ဇာတပ္ပသာဒေါဝ, တံ ဝနံ ပရိဏာမယိံ။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ယမိဒံ ဒါသိံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, နိဗ္ဗတ္တတိ ဖလံ မမ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ အာရာမမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အာရာမဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, သတ္တာသုံ မုဒုသီတလာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၂၈၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာရာမဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာရာမဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ အနုလေပဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတ္ထဒဿိဿ မုနိနော, အဒ္ဒသံ သာဝကံ အဟံ၊
နဝကမ္မံ ကရောန္တဿ, သီမာယ ဥပဂစ္ဆဟံ။
‘‘နိဋ္ဌိတေ နဝကမ္မေ စ, အနုလေပမဒါသဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အနုလေပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အနုလေပဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အနုလေပဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥဒေန္တံ သတရံသိံဝ, ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမံ၊
ဝနန္တရဂတံ သန္တံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘အဒ္ဒသံ သုပိနန္တေန, သိဒ္ဓတ္ထံ လောကနာယကံ၊
တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သုဂတိံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၈၇။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗုဒ္ဓသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပဗ္ဘာရဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပိယဒဿိနော ဘဂဝတော, ပဗ္ဘာရော သောဓိတော မယာ၊
ဃဋကဉ္စ ဥပဋ္ဌာသိံ, ပရိဘောဂါယ တာဒိနော။
‘‘တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသိ, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
သဟဿကဏ္ဍော သတဘေဏ္ဍု [သတဂေဏ္ဍု (သျာ။ က။)], ဓဇာလု ဟရိတာမယော။
‘‘နိဗ္ဗတ္တိဿတိ သော ယူပေါ, ရတနဉ္စ အနပ္ပကံ၊
ပဗ္ဘာရဒါနံ ဒတွာန, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘ဣတော ဗာတ္တိံသကပ္ပမှိ, သုသုဒ္ဓေါ နာမ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဗ္ဘာရဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဗ္ဘာရဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ပဒုမကေသရဝဂ္ဂေါ ဧကတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကေသရံ ဂန္ဓမန္နဉ္စ, ဓမ္မသညီ ဖလေန စ၊
ပသာဒါရာမဒါယီ စ, လေပကော ဗုဒ္ဓသညကော၊
ပဗ္ဘာရဒေါ စ ဂါထာယော, ဧကပညာသ ကိတ္တိတာ။
(အပ၊၁၊၂၈၈။)၃၂။ အာရက္ခဒါယကဝဂ္ဂေါ
၁။ အာရက္ခဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဓမ္မဒဿိဿ မုနိနော, ဝတိ ကာရာပိတာ မယာ၊
အာရက္ခော စ မယာ ဒိန္နော, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
တေန ကမ္မဝိသေသေန, ပတ္တော မေ အာသဝက္ခယော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာရက္ခဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာရက္ခဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဘောဇနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဇာတော သာလလဋ္ဌီဝ, သောဘဉ္ဇနမိဝုဂ္ဂတော၊
ဣန္ဒလဋ္ဌိရိဝါကာသေ, ဝိရောစတိ သဒါ ဇိနော။
‘‘တဿ ဒေဝါတိဒေဝဿ, ဝေဿဘုဿ မဟေသိနော၊
အဒါသိ ဘောဇနမဟံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ အနုမောဒိ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တမာနမှိ, ဖလံ နိဗ္ဗတ္တတူ တဝ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘောဇနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ အမိတ္တကော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘောဇနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘောဇနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၂၈၉။)၃။ ဂတသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာကာသေဝ ပဒံ နတ္ထိ, အမ္ဗရေ အနိလဉ္ဇသေ၊
သိဒ္ဓတ္ထံ ဇိနမဒ္ဒက္ခိံ, ဂစ္ဆန္တံ တိဒိဝင်္ဂဏေ [တိဒိဝင်္ဂဏံ (သျာ။ က။)]။
‘‘အနိလေနေရိတံ ဒိသွာ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓစီဝရံ၊
ဝိတ္တိ မမာဟု တာဝဒေ [ဝိတ္တိ မေ ပါဟုဏာ တာဝ (သျာ။), ဝိတ္တိ မေ တာဝဒေ ဇာတာ (သီ။)], ဒိသွာန ဂမနံ မုနိံ [မုနေ (သီ။)]။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂတသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂတသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သတ္တပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဒီကူလေ ဝသာမဟံ, နေသာဒေါ နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
သတပတ္တေဟိ ပုပ္ဖေဟိ, သမ္မဇ္ဇိတွာန အဿမံ။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သိဒ္ဓတ္ထံ လောကနာယကံ၊
ဒိသွာ နဘေန [ဝနေန (သျာ။ က။)] ဂစ္ဆန္တံ, ဟာသော မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘ပစ္စုဂ္ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ၊
အဿမံ အတိနာမေတွာ, ဇလဇဂ္ဂေဟိ ဩကိရိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော တေ သတ္တမေ ကပ္ပေ, စတုရော ပါဒပါဝရာ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
(အပ၊၁၊၂၉၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတ္တပဒုမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတ္တပဒုမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ပုပ္ဖါသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပီတရံသိံဝ [သတရံသိံဝ (သီ။ သျာ။)] ဘာဏုမံ၊
အဝိဒူရေန ဂစ္ဆန္တံ, သိဒ္ဓတ္ထံ အပရာဇိတံ။
‘‘တဿ ပစ္စုဂ္ဂမိတွာန, ပဝေသေတွာန အဿမံ၊
ပုပ္ဖါသနံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဝေဒဇာတော တဒါ အဟံ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, တံ ကမ္မံ ပရိဏာမယိံ။
‘‘ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညံ, သယမ္ဘုမှပရာဇိတေ၊
သဗ္ဗေန တေန ကုသလေန, ဝိမလော ဟောမိ သာသနေ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ပုပ္ဖါသနမဒံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖါသနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖါသနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖါသနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ အာသနသန္ထဝိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စေတိယံ ဥတ္တမံ နာမ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
အရညေ ဣရီဏေ ဝနေ, အန္ဓာဟိဏ္ဍာမဟံ တဒါ။
‘‘ပဝနာ နိက္ခမန္တေန, ဒိဋ္ဌံ သီဟာသနံ မယာ၊
ဧကံသံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, သန္ထဝိံ [ထဝိဿံ (သီ။)] လောကနာယကံ။
(အပ၊၁၊၂၉၁။)‘‘ဒိဝသဘာဂံ ထဝိတွာန, ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ဣမံ ဝါစံ ဥဒီရယိံ။
‘‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
သဗ္ဗညူသိ မဟာဝီရ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ’။
‘‘အဘိတ္ထဝိတွာ သိခိနံ, နိမိတ္တကရဏေနဟံ၊
အာသနံ အဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ထဝိံ ဝဒတံ ဝရံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ထောမနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, အတုလာ သတ္တ အာသု တေ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အာသနသန္ထဝိကော [အာသနသန္ထဝကော (?), အာသနထဝိကော (က။), အာသနတ္ထဝိကော (သီ။ သျာ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အာသနသန္ထဝိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဒဿနော မဟာဝီရော, ဒေသေတိ အမတံ ပဒံ၊
ပရိဝုတော သာဝကေဟိ, ဝသတိ ဃရမုတ္တမေ။
‘‘တာယ ဝါစာယ မဓုရာယ, သင်္ဂဏှာတိ [သင်္ဂဏှန္တေ (သီ။)] မဟာဇနံ၊
ဃောသော စ ဝိပုလော အာသိ, အာသီသော [အာသံသော (သီ။)] ဒေဝမာနုသေ။
‘‘နိဂ္ဃေါသသဒ္ဒံ သုတွာန, သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိနော၊
သဒ္ဒေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, အဝန္ဒိံ လောကနာယကံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၉၂။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဒ္ဒသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဒ္ဒသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ တိရံသိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကေသရိံ အဘိဇာတံဝ, အဂ္ဂိက္ခန္ဓံဝ ပဗ္ဗတေ၊
ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ [နိဝါသေန္တံ (က။), ဒိသာသိန္နံ (သျာ။)], သိဒ္ဓတ္ထံ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘သူရိယဿ စ အာလောကံ, စန္ဒာလောကံ တထေဝ စ၊
ဗုဒ္ဓါလောကဉ္စ ဒိသွာန, ဝိတ္တိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘တယော အာလောကေ ဒိသွာန, သမ္ဗုဒ္ဓံ [ဗုဒ္ဓဉ္စ (သီ။)] သာဝကုတ္တမံ၊
ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘တယော ဟိ အာလောကကရာ, လောကေ လောကတမောနုဒါ၊
စန္ဒော စ သူရိယော စာပိ, ဗုဒ္ဓေါ စ လောကနာယကော။
‘‘ဩပမ္မံ ဥပဒဿေတွာ, ကိတ္တိတော မေ မဟာမုနိ၊
ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ကိတ္တေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိကိတ္တယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, ဧကော ဉာဏဓရော အဟု၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိရံသိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိရံသိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
(အပ၊၁၊၂၉၃။)၉။ ကန္ဒလိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိန္ဓုယာ နဒိယာ တီရေ, အဟောသိံ ကဿကော တဒါ၊
ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တော, ပရဘတ္တံ အပဿိတော။
‘‘သိန္ဓုံ အနုစရန္တောဟံ, သိဒ္ဓတ္ထံ ဇိနမဒ္ဒသံ၊
သမာဓိနာ နိသိန္နံဝ, သတပတ္တံဝ ပုပ္ဖိတံ။
‘‘သတ္တ ကန္ဒလိပုပ္ဖါနိ, ဝဏ္ဋေ ဆေတွာနဟံ တဒါ၊
မတ္ထကေ အဘိရောပေသိံ, ဗုဒ္ဓဿာဒိစ္စဗန္ဓုနော။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အနုကူလေ သမာဟိတံ၊
တိဓာပဘိန္နမာတင်္ဂံ, ကုဉ္ဇရံဝ ဒုရာသဒံ။
‘‘တမဟံ ဥပဂန္တွာန, နိပကံ ဘာဝိတိန္ဒြိယံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကန္ဒလိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကန္ဒလိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ကုမုဒမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ, မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ၊
ဝိပဿိနံ မဟာဝီရံ, အဘိဇာတံဝ ကေသရိံ။
‘‘ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
ဂဟေတွာ ကုမုဒံ မာလံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သမောကိရိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၂၉၄။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကုမုဒမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကုမုဒမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
အာရက္ခဒါယကဝဂ္ဂေါ ဗာတ္တိံသတိမော [ဗတ္တိံသတိမော (သီ။ သျာ။)]။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အာရက္ခဒေါ ဘောဇနဒေါ, ဂတသညီ ပဒုမိယော၊
ပုပ္ဖါသနီ သန္ထဝိကော, သဒ္ဒသညီ တိရံသိယော၊
ကန္ဒလိကော ကုမုဒီ စ, သတ္တပညာသ ဂါထကာတိ။
(အပ၊၁၊၂၉၅။)၃၃။ ဥမာပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သမာဟိတံ သမာပန္နံ, သိဒ္ဓတ္ထမပရာဇိတံ၊
သမာဓိနာ ဥပဝိဋ္ဌံ, အဒ္ဒသာဟံ နရုတ္တမံ။
‘‘ဥမာပုပ္ဖံ ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ၊
သဗ္ဗပုပ္ဖါ ဧကသီသာ, ဥဒ္ဓံဝဏ္ဋာ အဓောမုခါ။
‘‘သုစိတ္တာ ဝိယ တိဋ္ဌန္တေ, အာကာသေ ပုပ္ဖသန္ထရာ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဉ္စပညာသိတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
သမန္တဆဒနော နာမ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥမာပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပုလိနပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝ, နိသဘာဇာနိယံ ယထာ၊
ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တံ, ဩဘာသန္တံ နရာသဘံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော အဟံ၊
သတ္ထာရံ ပရိဝဏ္ဏေသိံ, သကကမ္မေန တောသယိံ [တောသိတော (သီ။)]။
‘‘သုသုဒ္ဓံ ပုလိနံ ဂယှ, ဂတမဂ္ဂေ သမောကိရိံ၊
ဥစ္ဆင်္ဂေန ဂဟေတွာန, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော။
(အပ၊၁၊၂၉၆။)‘‘တတော ဥပဍ္ဎပုလိနံ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
ဒိဝါဝိဟာရေ ဩသိဉ္စိံ, ဒွိပဒိန္ဒဿ တာဒိနော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ပုလိနံ ယမသိဉ္စဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုလိနဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုလိနပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုလိနပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဟာသဇနကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒုမဂ္ဂေ ပံသုကူလကံ [ပံသုကူလိကံ (သျာ။ က။)], လဂ္ဂံ ဒိသွာန သတ္ထုနော၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဘိယျော ဥစ္စာရိတံ မယာ။
‘‘ဒူရတော ပန ဒိသွာန [ပတိဒိသွာန (သီ။ သျာ။)], ဟာသော မေ ဥဒပဇ္ဇထ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဘိယျော စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဟာသဇနကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဟာသဇနကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ယညသာမိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အဟောသိံ မန္တပါရဂူ၊
ကုလဝတ္တံ [ကုလဝံသံ (သီ။ သျာ။)] အဓာရေသိံ, ယညော ဥဿာဟိတော မယာ။
(အပ၊၁၊၂၉၇။)‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, ပသူ ဟညန္တိ မေ တဒါ၊
သာရထမ္ဘုပနီတာနိ [တာရသ္မီဟိ ဥပနီတာနိ (က။), သာရသ္မိံဟိ ဥပနီတာနိ (သျာ။)], ယညတ္ထာယ ဥပဋ္ဌိတာ။
‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌောဝ, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘော၊
ဥဒယန္တောဝ သူရိယော, ပုဏ္ဏမာယေဝ [ပုဏ္ဏမာသေဝ (သီ။)] စန္ဒိမာ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော သဗ္ဗသိဒ္ဓတ္ထော, တိလောကမဟိတော ဟိတော၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘အဟိံသာ သဗ္ဗပါဏီနံ, ကုမာရ မမ ရုစ္စတိ၊
ထေယျာ စ အတိစာရာ စ, မဇ္ဇပါနာ စ အာရတိ။
‘‘‘ရတိ စ သမစရိယာယ, ဗာဟုသစ္စံ ကတညုတာ၊
ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ပရတ္ထ စ, ဓမ္မာ ဧတေ ပသံသိယာ။
‘‘‘ဧတေ ဓမ္မေ ဘာဝယိတွာ, သဗ္ဗသတ္တဟိတေ ရတော [ဟိတေသိတော (က။)]၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဘာဝေဟိ မဂ္ဂမုတ္တမံ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သဗ္ဗညူ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
မမေဝံ အနုသာသိတွာ, ဝေဟာသံ ဥဂ္ဂတော ဂတော။
‘‘ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ ဝိသောဓေတွာ, ပစ္ဆာ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယဒါ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ယညသာမိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယညသာမိကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ နိမိတ္တသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ၊
သုဝဏ္ဏမိဂမဒ္ဒက္ခိံ, စရန္တံ ဝိပိနေ အဟံ။
(အပ၊၁၊၂၉၈။)‘‘မိဂေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, လောကဇေဋ္ဌံ အနုဿရိံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, အညေ ဗုဒ္ဓေ အနုဿရိံ။
‘‘အဗ္ဘတီတာ စ ယေ ဗုဒ္ဓါ, ဝတ္တမာနာ အနာဂတာ၊
ဧဝမေဝံ ဝိရောစန္တိ, မိဂရာဇာဝ တေ တယော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ သညမလဘိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓသညာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သတ္တဝီသေ ဣတော ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ မဟီပတိ၊
အရညသတ္ထော နာမေန, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နိမိတ္တသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နိမိတ္တသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ အန္နသံသာဝကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထံ သဗ္ဗသိဒ္ဓတ္ထံ, အနေဇံ အပရာဇိတံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အတိနာမေတွာ, ဘောဇယိံ တံ မဟာမုနိံ။
‘‘မုနိ ကာရုဏိကော လောကေ, ဩဘာသယိ မမံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘိက္ခာဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အန္နသံသာဝကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
အန္နသံသာဝကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
(အပ၊၁၊၂၉၉။)၇။ နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ ဒေဝေါ ဒေဝကာယာ, စဝတေ အာယုသင်္ခယာ၊
တယော သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ, ဒေဝါနံ အနုမောဒတံ။
‘‘‘ဣတော ဘော သုဂတိံ ဂစ္ဆ, မနုဿာနံ သဟဗျတံ၊
မနုဿဘူတော သဒ္ဓမ္မေ, လဘ သဒ္ဓံ အနုတ္တရံ။
‘‘‘သာ တေ သဒ္ဓါ နိဝိဋ္ဌာဿ, မူလဇာတာ ပတိဋ္ဌိတာ၊
ယာဝဇီဝံ အသံဟီရာ, သဒ္ဓမ္မေ သုပ္ပဝေဒိတေ။
‘‘‘ကာယေန ကုသလံ ကတွာ, ဝါစာယ ကုသလံ ဗဟုံ၊
မနသာ ကုသလံ ကတွာ, အဗျာပဇ္ဇံ နိရူပဓိံ။
‘‘‘တတော ဩပဓိကံ ပုညံ, ကတွာ ဒါနေန တံ ဗဟုံ၊
အညေပိ မစ္စေ သဒ္ဓမ္မေ, ဗြဟ္မစရိယေ နိဝေသယ’။
‘‘ဣမာယ အနုကမ္ပာယ, ဒေဝါဒေဝံ ယဒါ ဝိဒူ၊
စဝန္တံ အနုမောဒန္တိ, ဧဟိ ဒေဝ ပုနပ္ပုနံ [ဒေဝပုရံ ပုန (သီ။)]။
‘‘သံဝေဂေါ မေ [သံဝိဂ္ဂေါဟံ (သျာ။)] တဒါ အာသိ, ဒေဝသံဃေ သမာဂတေ၊
ကံသု နာမ အဟံ ယောနိံ, ဂမိဿာမိ ဣတော စုတော။
‘‘မမ သံဝေဂမညာယ, သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘သုမနော နာမ နာမေန, ပဒုမုတ္တရသာဝကော၊
အတ္ထဓမ္မာနုသာသိတွာ, သံဝေဇေသိ မမံ တဒါ။
ဒွါဒသမံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘တဿာဟံ ဝစနံ သုတွာ, ဗုဒ္ဓေ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တံ ဓီရံ အဘိဝါဒေတွာ, တတ္ထ ကာလံကတော အဟံ။
‘‘ဥပပဇ္ဇိံ သ [ဥပပဇ္ဇိဿံ (သီ။)] တတ္ထေဝ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဝသန္တော မာတုကုစ္ဆိမှိ, ပုန ဓာရေတိ မာတုယာ။
‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, တိဒသေ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
ဧတ္ထန္တရေ န ပဿာမိ, ဒေါမနဿမဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၃၀၀။)‘‘တာဝတိံသာ စဝိတွာန, မာတုကုစ္ဆိံ သမောက္ကမိံ၊
နိက္ခမိတွာန ကုစ္ဆိမှာ, ကဏှသုက္ကံ အဇာနဟံ။
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဝ [ဇာတိယာ သတ္တဝဿေန (သျာ။)], အာရာမံ ပါဝိသိံ အဟံ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သကျပုတ္တဿ တာဒိနော။
‘‘ဝိတ္ထာရိကေ [ဝိတ္ထာရိတေ (သီ။ က။)] ပါဝစနေ, ဗာဟုဇညမှိ သာသနေ၊
အဒ္ဒသံ သာသနကရေ, ဘိက္ခဝေါ တတ္ထ သတ္ထုနော။
‘‘သာဝတ္ထိ နာမ နဂရံ, ရာဇာ တတ္ထာသိ ကောသလော၊
ရထေန နာဂယုတ္တေန, ဥပေသိ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘တဿာဟံ နာဂံ ဒိသွာန, ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သမယံ အဂမာသဟံ။
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဝ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
ယော သော ဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌာသိ, အာနန္ဒော နာမ သာဝကော။
‘‘ဂတိမာ ဓိတိမာ စေဝ, သတိမာ စ ဗဟုဿုတော၊
ရညော စိတ္တံ ပသာဒေန္တော, နိယျာဒေသိ မဟာဇုတိ။
‘‘တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာန, ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိံ၊
တတ္ထေဝ ဌိတကော သန္တော, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဧကံသံ စီဝရံ ကတွာ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဣမံ ဝါစံ ဥဒီရယိံ။
‘‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ, ဒွိပဒိန္ဒဿ သတ္ထုနော၊
နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, သီဟာသနေ ဌပေသဟံ။
‘‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ’။
‘‘ပဉ္စဝီသသဟဿမှိ, ကပ္ပါနံ မနုဇာဓိပါ၊
အဗ္ဗုဒနိရဗ္ဗုဒါနိ, အဋ္ဌဋ္ဌာသိံသု ခတ္တိယာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၃၀၁။)၈။ သုမနာဝေဠိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂမ္မ, မဟာပူဇံ ကရောန္တိ တေ။
‘‘သုဓာယ ပိဏ္ဍံ ကတွာန, အာဝေဠံ သုမနာယဟံ၊
သီဟာသနဿ ပုရတော, အဘိရောပေသဟံ တဒါ။
‘‘သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂမ္မ, ပေက္ခန္တိ ပုပ္ဖမုတ္တမံ၊
ကေနိဒံ ပူဇိတံ ပုပ္ဖံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနော။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, နိမ္မာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ၊
အနုဘောမိ [အနုဘောသိံ (သီ။)] သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗေသာနံ ပိယော ဟောမိ, ပုပ္ဖပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘နာဘိဇာနာမိ ကာယေန, ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ၊
သံယတာနံ တပဿီနံ, ကတံ အက္ကောသိတံ မယာ။
‘‘တေန သုစရိတေနာဟံ, စိတ္တဿ ပဏိဓီဟိ စ၊
သဗ္ဗေသံ ပူဇိတော ဟောမိ, အနက္ကောသဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ, သဟဿာရောသိ ခတ္တိယော၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမနာဝေဠိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမနာဝေဠိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သစ္စံ ပကာသယန္တဿ, နိဗ္ဗာပေန္တဿ ပါဏိနော။
(အပ၊၁၊၃၀၂။)‘‘ဇလဇံ အာဟရိတွာန, သတပတ္တံ မနောရမံ၊
ပုပ္ဖဿ ဆတ္တံ ကတွာန, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထော စ လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမံ ဂါထံ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ အဓာရယိံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒုဂ္ဂတိံ သော န ဂစ္ဆတိ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော၊
ဥယျောဇေတွာန ပရိသံ, ဝေဟာသံ နဘမုဂ္ဂမိ။
‘‘ဝုဋ္ဌိတေ နရဒေဝမှိ, သေတစ္ဆတ္တမ္ပိ ဝုဋ္ဌဟိ၊
ပုရတော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, ဂစ္ဆတိ ဆတ္တမုတ္တမံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဆတ္တံ အဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုပ္ဖစ္ဆတ္တဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုသတ္တတိကပ္ပမှိ, အဋ္ဌ ဇလသိခါ အဟူ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုပ္ဖစ္ဆတ္တိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ သပရိဝါရဆတ္တဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
အာကာသေ ဇလဝုဋ္ဌီဝ ဝဿတေ [ဝဿတိ (သီ။ သျာ။), ဝဿေတိ (?)] ဓမ္မဝုဋ္ဌိယာ။
‘‘တမဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, အဂမာသိံ သကံ ဃရံ။
‘‘ဆတ္တံ အလင်္ကတံ ဂယှ, ဥပဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၀၃။)‘‘သုသင်္ဂဟိတယာနံဝ, ဒန္တောဝ သာဝကုတ္တမော၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, မတ္ထကေ သမ္ပတိဋ္ဌဟိ။
‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော, ဗုဒ္ဓေါ လောကဂ္ဂနာယကော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယေန ဆတ္တမိဒံ ဒိန္နံ, အလင်္ကတံ မနောရမံ၊
တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, ဒုဂ္ဂတိံ သော န ဂစ္ဆတိ။
‘‘‘သတ္တက္ခတ္တုဉ္စ ဒေဝေသု, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ဗာတ္တိံသက္ခတ္တုဉ္စ ရာဇာ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, ဝါစာသဘိမုဒီရိတံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဘိယျော ဟာသံ ဇနေသဟံ။
‘‘ဇဟိတွာ မာနုသံ ယောနိံ, ဒိဗ္ဗံ ယောနိံ [ဒေဝယောနိံ (သီ။), ဒိဗ္ဗယောနိံ (သျာ။)] မဇ္ဈဂံ၊
ဝိမာနမုတ္တမံ မယှံ, အဗ္ဘုဂ္ဂတံ မနောရမံ။
‘‘ဝိမာနာ နိက္ခမန္တဿ, သေတစ္ဆတ္တံ ဓရီယတိ၊
တဒါ သညံ ပဋိလဘိံ, ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, မနုဿတ္တဉ္စ အာဂမိံ၊
ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, သတ္တကပ္ပသတမှိတော။
‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, အာဂစ္ဆိံ [အဂဉ္ဆိံ (?)] တိဒသံ ပုရံ၊
သံသရိတွာနုပုဗ္ဗေန, မာနုသံ ပုနရာဂမိံ။
‘‘ဩက္ကန္တံ မာတုကုစ္ဆိံ မံ, သေတ္တစ္ဆတ္တံ အဓာရယုံ၊
ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သုနန္ဒော နာမ နာမေန, ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ၊
ဖလိကံ ဆတ္တမာဒါယ, သာဝကဂ္ဂဿ သော တဒါ။
(အပ၊၁၊၃၀၄။)‘‘အနုမောဒိ မဟာဝီရော, သာရိပုတ္တော မဟာကထီ၊
သုတွာနုမောဒနံ တဿ, ပုဗ္ဗကမ္မမနုဿရိံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
သရိတွာ ပုရိမံ ကမ္မံ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဥဋ္ဌာယ အာသနာ တမှာ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဣမံ ဝါစံ ဥဒီရိယိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ အနုတ္တရော၊
ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
‘‘တဿ ဆတ္တံ မယာ ဒိန္နံ, ဝိစိတ္တံ သမလင်္ကတံ၊
ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂဏှိ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော။
‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော, အဟော နော သတ္ထုသမ္ပဒါ၊
ဧကစ္ဆတ္တဿ ဒါနေန, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇဟံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သပရိဝါရဆတ္တဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သပရိဝါရဆတ္တဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဥမာပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ တေတ္တိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥမာပုပ္ဖဉ္စ ပုလိနံ, ဟာသော ယညော နိမိတ္တကော၊
သံသာဝကော နိဂ္ဂုဏ္ဍီ စ, သုမနံ ပုပ္ဖဆတ္တကော၊
သပရိဝါရဆတ္တော စ, ဂါထာ သတ္တသတုတ္တရာတိ။
(အပ၊၁၊၃၀၅။)၃၄။ ဂန္ဓောဒကဝဂ္ဂေါ
၁။ ဂန္ဓဓူပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, ဂန္ဓဓူပံ အဒါသဟံ၊
သုမနေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဗုဒ္ဓါနုစ္ဆဝိကဉ္စ တံ။
‘‘ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗုဒ္ဓံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ဗျဂ္ဃုသဘံဝ ပဝရံ, အဘိဇာတံဝ ကေသရိံ၊
နိသိန္နံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
‘‘ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဂန္ဓမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဂန္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂန္ဓဓူပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂန္ဓဓူပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဥဒကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ၊
ဃတာသနံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ပါဏိနာ ဥဒကံ ဂယှ, အာကာသေ ဥက္ခိပိံ အဟံ၊
သမ္ပဋိစ္ဆိ မဟာဝီရော, ဗုဒ္ဓေါ ကာရုဏိကော ဣသိ။
‘‘အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, ပဒုမုတ္တရနာမကော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဣမံ ဂါထမဘာသထ။
‘‘‘ဣမိနာ ဒကဒါနေန, ပီတိဥပ္ပါဒနေန စ၊
ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ, ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇသိ’။
(အပ၊၁၊၃၀၆။)‘‘တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒ, လောကဇေဋ္ဌ နရာသဘ၊
ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနံ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
‘‘သဟဿရာဇနာမေန, တယော စ စက္ကဝတ္တိနော၊
ပဉ္စသဋ္ဌိကပ္ပသတေ, စာတုရန္တာ ဇနာဓိပါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယှ, ဝသာမိ လုဒ္ဒကော အဟံ၊
ပုန္နာဂံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုဿရိံ။
‘‘တံ ပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာန, သုဂန္ဓံ ဂန္ဓိတံ သုဘံ၊
ထူပံ ကတွာန ပုလိနေ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဧကမှိ နဝုတေ ကပ္ပေ, ဧကော အာသိံ တမောနုဒေါ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုန္နာဂပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ဧကဒုဿဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, အဟောသိံ တိဏဟာရကော၊
တိဏဟာရေန ဇီဝါမိ, တေန ပေါသေမိ ဒါရကေ။
(အပ၊၁၊၃၀၇။)‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
တမန္ဓကာရံ နာသေတွာ, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘သကေ ဃရေ နိသီဒိတွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, ဒေယျဓမ္မော စ နတ္ထိ မေ။
‘‘‘ဣဒံ မေ သာဋကံ ဧကံ, နတ္ထိ မေ ကောစိ ဒါယကော၊
ဒုက္ခော နိရယသမ္ဖဿော, ရောပယိဿာမိ ဒက္ခိဏံ’။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, သကံ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
ဧကံ ဒုဿံ ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
‘‘ဧကံ ဒုဿံ ဒဒိတွာန, ဥက္ကုဋ္ဌိံ သမ္ပဝတ္တယိံ၊
ယဒိ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ ဝီရ, တာရေဟိ မံ မဟာမုနိ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ ဒါနံ ပကိတ္တေန္တော, အကာ မေ အနုမောဒနံ။
‘‘‘ဣမိနာ ဧကဒုဿေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ကပ္ပသတသဟဿာနိ, ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆတိ။
‘‘‘ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
တေတ္တိံသက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, သံသရန္တော တုဝံ ဘဝေ၊
ရူပဝါ ဂုဏသမ္ပန္နော, အနဝက္ကန္တဒေဟဝါ၊
အက္ခောဘံ အမိတံ ဒုဿံ, လဘိဿသိ ယဒိစ္ဆကံ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာမကော၊
နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီ ဓီရော, ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, ဧကဒုဿဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဒုဒ္ဓါရေ ပဒုဒ္ဓါရေ, ဒုဿံ နိဗ္ဗတ္တတေ မမံ၊
ဟေဋ္ဌာ ဒုဿမှိ တိဋ္ဌာမိ, ဥပရိ ဆဒနံ မမ။
‘‘စက္ကဝါဠမုပါဒါယ, သကာနနံ သပဗ္ဗတံ၊
ဣစ္ဆမာနော စဟံ အဇ္ဇ, ဒုဿေဟိ ဆာဒယေယျဟံ။
(အပ၊၁၊၃၀၈။)‘‘တေနေဝ ဧကဒုဿေန, သံသရန္တော ဘဝါဘဝေ၊
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟုတွာန, သံသရာမိ ဘဝါဘဝေ။
‘‘ဝိပါကံ ဧကဒုဿဿ, နဇ္ဈဂံ ကတ္ထစိက္ခယံ၊
အယံ မေ အန္တိမာ ဇာတိ, ဝိပစ္စတိ ဣဓာပိ မေ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒုဿမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဧကဒုဿဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဒုဿဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဒုဿဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဖုသိတကမ္ပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿီ နာမ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ]
သမ္ဗုဒ္ဓေါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော။
ခီဏာသဝေဟိ သဟိတော, သံဃာရာမေ ဝသီ တဒါ။
‘‘အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မ, ဝိပဿီ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] လောကနာယကော၊
သဟ သတသဟဿေဟိ, အဋ္ဌ [သဟဿသတသိဿေဟိ, အဋ္ဌ (က။), အဋ္ဌ သတသဟဿေဟိ, သဟ (?)] ခီဏာသဝေဟိ သော။
‘‘အဇိနေန နိဝတ္ထောဟံ, ဝါကစီရဓရောပိ စ၊
ကုသုမောဒကမာဒါယ [ကုသုမ္ဘောဒက… (သီ။ သျာ။)], သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိံ။
‘‘သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊
ကုသုမောဒကမာဒါယ, ဗုဒ္ဓမဗ္ဘုက္ကိရိံ အဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာမကော [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ]၊
မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေတွာ, အဂမာ ယေန ပတ္ထိတံ။
(အပ၊၁၊၃၀၉။)‘‘ဖုသိတာ ပဉ္စသဟဿာ, ယေဟိ ပူဇေသဟံ ဇိနံ၊
အဍ္ဎတေယျသဟဿေဟိ, ဒေဝရဇ္ဇံ အကာရယိံ။
‘‘အဍ္ဎတေယျသဟဿေဟိ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
အဝသေသေန ကမ္မေန, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဒေဝရာဇာ ယဒါ ဟောမိ [အဟောသိံ (သျာ။ က။)], မနုဇာဓိပတီ ယဒါ [တဒါ (သျာ။ က။)]၊
တမေဝ နာမဓေယျံ မေ, ဖုသိတော နာမ ဟောမဟံ။
‘‘ဒေဝဘူတဿ သန္တဿ, အထာပိ မာနုသဿ ဝါ၊
သမန္တာ ဗျာမတော မယှံ, ဖုသိတံဝ ပဝဿတိ။
‘‘ဘဝါ ဥဂ္ဃါဋိတာ မယှံ, ကိလေသာ ဈာပိတာ မမ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏော, ဖုသိတဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘စန္ဒနဿေဝ မေ ကာယာ, တထာ ဂန္ဓော ပဝါယတိ၊
သရီရတော မမ ဂန္ဓော, အဍ္ဎကောသေ ပဝါယတိ။
‘‘ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တံ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနံ၊
ဂန္ဓံ ဃတွာန ဇာနန္တိ, ဖုသိတော အာဂတော ဣဓ။
‘‘သာခါပလာသကဋ္ဌာနိ, တိဏာနိပိ စ သဗ္ဗသော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဂန္ဓော သမ္ပဇ္ဇတေ ခဏေ။
‘‘သတသဟဿိတော [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] ကပ္ပေ, စန္ဒနံ အဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖုသိတဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖုသိတကမ္ပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖုသိတကမ္ပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ပဘင်္ကရတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဝိပိနေ စေတိယံ အာသိ, ဝါဠမိဂသမာကုလေ။
(အပ၊၁၊၃၁၀။)‘‘န ကောစိ ဝိသဟိ ဂန္တုံ, စေတိယံ အဘိဝန္ဒိတုံ၊
တိဏကဋ္ဌလတောနဒ္ဓံ, ပလုဂ္ဂံ အာသိ စေတိယံ။
‘‘ဝနကမ္မိကော တဒါ အာသိံ, ပိတုမာတုမတေနဟံ [ပိတုပေတာမဟေနဟံ (သီ။), ပိတာပေတာမဟေနဟံ (သျာ။)]၊
အဒ္ဒသံ ဝိပိနေ ထူပံ, လုဂ္ဂံ တိဏလတာကုလံ။
‘‘ဒိသွာနာဟံ ဗုဒ္ဓထူပံ, ဂရုစိတ္တံ ဥပဋ္ဌဟိံ၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ထူပေါယံ, ပလုဂ္ဂေါ အစ္ဆတီ ဝနေ။
‘‘နစ္ဆန္နံ နပ္ပတိရူပံ, ဇာနန္တဿ ဂုဏာဂုဏံ၊
ဗုဒ္ဓထူပံ အသောဓေတွာ, အညံ ကမ္မံ ပယောဇယေ။
‘‘တိဏကဋ္ဌဉ္စ ဝလ္လိဉ္စ, သောဓယိတွာန စေတိယေ၊
ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌ ဝါရာနိ [အဋ္ဌ ဌာနာနိ (က။)], ပဋိကုဋိကော အဂစ္ဆဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တတ္ထ မေ သုကတံ ဗျမှံ, သောဝဏ္ဏံ သပဘဿရံ၊
သဋ္ဌိယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓံ, တိံသယောဇနဝိတ္ထတံ။
‘‘တိသတာနိ စ ဝါရာနိ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ဘဝါဘဝေ သံသရန္တော, မဟာဘောဂံ လဘာမဟံ၊
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, သောဓနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘သိဝိကာ ဟတ္ထိခန္ဓေန, ဝိပိနေ ဂစ္ဆတော မမ၊
ယံ ယံ ဒိသာဟံ ဂစ္ဆာမိ, သရဏံ သမ္ပတေ [သိဇ္ဈတေ (က။)] ဝနံ။
‘‘ခါဏုံ ဝါ ကဏ္ဋကံ ဝါပိ, နာဟံ ပဿာမိ စက္ခုနာ၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တော, သယမေဝါပနီယရေ။
‘‘ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော စ, အပမာရော ဝိတစ္ဆိကာ၊
ဒဒ္ဒု ကစ္ဆု [ကဏ္ဍု (သျာ။)] စ မေ နတ္ထိ, သောဓနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပဿ သောဓနေ [ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ (သျာ။)]၊
နာဘိဇာနာမိ မေ ကာယေ, ဇာတံ ပိဠကဗိန္ဒုကံ။
(အပ၊၁၊၃၁၁။)‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ, တထာ ဥပရိပိ]၊
ဒုဝေ ဘဝေ သံသရာမိ, ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ။
‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ၊
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သဗ္ဗတ္ထ, သပ္ပဘာသော ဘဝါမဟံ။
‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ၊
အမနာပံ ဝိဝဇ္ဇတိ, မနာပံ ဥပတိဋ္ဌတိ။
‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ၊
ဝိသုဒ္ဓံ ဟောတိ မေ စိတ္တံ, ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
‘‘အညမ္ပိ မေ အစ္ဆရိယံ, ဗုဒ္ဓထူပမှိ သောဓိတေ၊
ဧကာသနေ နိသီဒိတွာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သောဓနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဘင်္ကရော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဘင်္ကရတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ တိဏကုဋိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, အဟောသိံ ပရကမ္မိကော၊
ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တော, ပရဘတ္တံ အပဿိတော။
‘‘ရဟောဂတော နိသီဒိတွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, အဓိကာရော စ နတ္ထိ မေ။
‘‘ကာလော မေ ဂတိံ [ကာလော ဂတိံ မေ (သီ။ သျာ။)] သောဓေတုံ, ခဏော မေ ပဋိပါဒိတော၊
ဒုက္ခော နိရယသမ္ဖဿော, အပုညာနဉှိ ပါဏိနံ။
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, ကမ္မသာမိံ ဥပါဂမိံ၊
ဧကာဟံ ကမ္မံ ယာစိတွာ, ဝိပိနံ ပါဝိသိံ အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၁၂။)‘‘တိဏကဋ္ဌဉ္စ ဝလ္လိဉ္စ, အာဟရိတွာနဟံ တဒါ၊
တိဒဏ္ဍကေ ဌပေတွာန, အကံ တိဏကုဋိံ အဟံ။
‘‘သံဃဿတ္ထာယ ကုဋိကံ, နိယျာဒေတွာန [နိယျာတေတွာန (သီ။)] တံ အဟံ၊
တဒဟေယေဝ အာဂန္တွာ, ကမ္မသာမိံ ဥပါဂမိံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ၊
တတ္ထ မေ သုကတံ ဗျမှံ, ကုဋိကာယ သုနိမ္မိတံ [တိဏကုဋိကာယ နိမ္မိတံ (သီ။)]။
‘‘သဟဿကဏ္ဍံ သတဘေဏ္ဍု, ဓဇာလု ဟရိတာမယံ၊
သတသဟဿနိယျူဟာ, ဗျမှေ ပါတုဘဝိံသု မေ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပါသာဒေါ ဥပတိဋ္ဌတိ။
‘‘ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ, လောမဟံသော န ဝိဇ္ဇတိ၊
တာသံ မမ န ဇာနာမိ, တိဏကုဋိကာယိဒံ [တိဏကုဋိယိဒံ (က။)] ဖလံ။
‘‘သီဟဗျဂ္ဃါ စ ဒီပီ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ [တရစ္ဆယော (သျာ။ က။)]၊
သဗ္ဗေ မံ ပရိဝဇ္ဇေန္တိ, တိဏကုဋိကာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သရီသပါ [သိရိံသပါ (သီ။ သျာ။), သရိံသပါ (က။)] စ ဘူတာ စ, အဟီ ကုမ္ဘဏ္ဍရက္ခသာ၊
တေပိ မံ ပရိဝဇ္ဇေန္တိ, တိဏကုဋိကာယိဒံ ဖလံ။
‘‘န ပါပသုပိနဿာပိ, သရာမိ ဒဿနံ မမ၊
ဥပဋ္ဌိတာ သတိ မယှံ, တိဏကုဋိကာယိဒံ ဖလံ။
‘‘တာယေဝ တိဏကုဋိကာယ, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, ဓမ္မံ သစ္ဆိကရိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိဏကုဋိကာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏကုဋိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏကုဋိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၃၁၃။)၈။ ဥတ္တရေယျဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, အဟောသိံ ဗြာဟ္မဏော တဒါ၊
အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ။
‘‘ပုရက္ခတော သသိဿေဟိ, ဇာတိမာ စ သုသိက္ခိတော၊
တောယာဘိသေစနတ္ထာယ, နဂရာ နိက္ခမိံ တဒါ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ခီဏာသဝသဟဿေဟိ, ပါဝိသီ နဂရံ ဇိနော။
‘‘သုစာရုရူပံ ဒိသွာန, အာနေဉ္ဇကာရိတံ ဝိယ၊
ပရိဝုတံ အရဟန္တေဟိ, ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, နမဿိတွာန သုဗ္ဗတံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဥတ္တရီယမဒါသဟံ။
‘‘ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, သာဋကံ ဥက္ခိပိံ အဟံ၊
ယာဝတာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, တာဝ ဆာဒေသိ သာဋကော။
‘‘ပိဏ္ဍစာရံ စရန္တဿ, မဟာဘိက္ခုဂဏာဒိနော၊
ဆဒံ ကရောန္တော အဋ္ဌာသိ, ဟာသယန္တော မမံ တဒါ။
‘‘ဃရတော နိက္ခမန္တဿ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ဝီထိယံဝ ဌိတော သတ္ထာ, အကာ မေ [အကာသိ (သျာ။)] အနုမောဒနံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ယော မေ အဒါသိ သာဋကံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏောထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
ပညာသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝလောကေ ဝသန္တဿ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, ဒုဿစ္ဆန္နံ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ဘဝေ သံသရမာနဿ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော၊
မနသာ ပတ္ထိတံ သဗ္ဗံ, နိဗ္ဗတ္တိဿတိ တာဝဒေ။
(အပ၊၁၊၃၁၄။)‘‘‘ကောသေယျကမ္ဗလိယာနိ [ကောသေယျကမ္ဗလီယာနိ (သီ။)], ခေါမကပ္ပါသိကာနိ စ၊
မဟဂ္ဃါနိ စ ဒုဿာနိ, ပဋိလစ္ဆတိယံ နရော။
‘‘‘မနသာ ပတ္ထိတံ သဗ္ဗံ, ပဋိလစ္ဆတိယံ နရော၊
ဧကဒုဿဿ ဝိပါကံ, အနုဘောဿတိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, ဓမ္မံ သစ္ဆိကရိဿတိ’။
‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, သဗ္ဗညုဿ မဟေသိနော၊
ဧကာဟံ သာဋကံ ဒတွာ, ပတ္တောမှိ အမတံ ပဒံ။
‘‘မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, ဝသတော သုညကေ ဃရေ၊
ဓာရေတိ ဒုဿဆဒနံ, သမန္တာ ဗျာမတော မမ။
‘‘အဝိညတ္တံ နိဝါသေမိ [အဝိညတ္တာနိ သေဝါမိ (?)], စီဝရံ ပစ္စယဉ္စဟံ၊
လာဘီ [လာဘိမှိ (သျာ။)] အန္နဿ ပါနဿ, ဥတ္တရေယျဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝတ္ထဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥတ္တရေယျဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥတ္တရေယျဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဓမ္မသဝနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, သန္တာရေသိ ဗဟုံ ဇနံ။
‘‘အဟံ တေန သမယေန, ဇဋိလော ဥဂ္ဂတာပနော၊
ဓုနန္တော ဝါကစီရာနိ, ဂစ္ဆာမိ အမ္ဗရေ တဒါ။
‘‘ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဥပရိ, ဂန္တုံ န ဝိသဟာမဟံ၊
ပက္ခီဝ သေလမာသဇ္ဇ [သေလမာပဇ္ဇ (သျာ။)], ဂမနံ န လဘာမဟံ။
(အပ၊၁၊၃၁၅။)‘‘န မေ ဣဒံ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဣရိယဿ ဝိကောပနံ၊
ဒကေ ယထာ ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ, ဧဝံ ဂစ္ဆာမိ အမ္ဗရေ။
‘‘ဥဠာရဘူတော မနုဇော, ဟေဋ္ဌာသီနော [ဟေဋ္ဌာပိ နော (က။)] ဘဝိဿတိ၊
ဟန္ဒ မေနံ ဂဝေသိဿံ, အပိ အတ္ထံ လဘေယျဟံ။
‘‘ဩရောဟန္တော အန္တလိက္ခာ, သဒ္ဒမဿောသိ သတ္ထုနော၊
အနိစ္စတံ ကထေန္တဿ, တမဟံ ဥဂ္ဂဟိံ တဒါ။
‘‘အနိစ္စသညမုဂ္ဂယှ, အဂမာသိံ မမဿမံ၊
ယာဝတာယုံ ဝသိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘စရိမေ ဝတ္တမာနမှိ, တံ ဓမ္မသဝနံ [ဓမ္မသဝဏံ (သီ။)] သရိံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ၊
ဧကပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ။
‘‘ဧကသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ပိတုဂေဟေ နိသီဒိတွာ, သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယော၊
ဂါထာယ ပရိဒီပေန္တော, အနိစ္စတမုဒါဟရိ [အနိစ္စဝတ္ထုဒါဟရိ (သျာ။ က။)]။
‘‘အနုဿရာမိ တံ သညံ, သံသရန္တော ဘဝါဘဝေ၊
န ကောဋိံ ပဋိဝိဇ္ဈာမိ [န ကောစိ ပဋိဝဇ္ဇာမိ (က။)], နိဗ္ဗာနံ အစ္စုတံ ပဒံ [အယံ ဂါထာ ဥပရိ ၄၃ ဝဂ္ဂေ သတ္တမာပဒါနေ ပုရိမဂါထာယ ပုရေတရံ ဒိဿတိ]။
‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ, ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော၊
ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, တေသံ ဝူပသမော သုခေါ။
‘‘သဟ ဂါထံ သုဏိတွာန, ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိံ၊
ဧကာသနေ နိသီဒိတွာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟံ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ၊
ဥပသမ္ပာဒယိ ဗုဒ္ဓေါ, ဂုဏမညာယ စက္ခုမာ။
(အပ၊၁၊၃၁၆။)‘‘ဒါရကောဝ အဟံ သန္တော, ကရဏီယံ သမာပယိံ၊
ကိံ မေ ကရဏီယံ အဇ္ဇ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သဒ္ဓမ္မသဝနေ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓမ္မသဝနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓမ္မသဝနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဥက္ခိတ္တပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, အဟောသိံ မာလိကော တဒါ၊
ဩဂါဟေတွာ ပဒုမသရံ, သတပတ္တံ ဩစိနာမဟံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
သဟ သတသဟဿေဟိ [သတသဟဿသိဿေဟိ (က။)], သန္တစိတ္တေဟိ တာဒိဘိ။
‘‘ခီဏာသဝေဟိ သုဒ္ဓေဟိ, ဆဠဘိညေဟိ ဈာယိဘိ [သော တဒါ (သီ။), သော သဟ (က။)]၊
မမ ဝုဒ္ဓိံ သမနွေသံ, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ [မမ သန္တိကေ (သီ။), ပုရိသုတ္တမော (သျာ။ က။)]။
‘‘ဒိသွာနဟံ ဒေဝဒေဝံ, သယမ္ဘုံ လောကနာယကံ၊
ဝဏ္ဋေ ဆေတွာ သတပတ္တံ, ဥက္ခိပိမမ္ဗရေ တဒါ။
‘‘ယဒိ ဗုဒ္ဓေါ တုဝံ ဝီရ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
သယံ ဂန္တွာ သတပတ္တာ, မတ္ထကေ ဓာရယန္တု တေ။
‘‘အဓိဋ္ဌဟိ မဟာဝီရော, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, မတ္ထကေ ဓာရယိံသု တေ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
(အပ၊၁၊၃၁၇။)‘‘တတ္ထ မေ သုကတံ ဗျမှံ, သတပတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ၊
သဋ္ဌိယောဇနမုဗ္ဗိဒ္ဓံ, တိံသယောဇနဝိတ္ထတံ။
‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော။
‘‘တေနေဝေကပဒုမေန, အနုဘောတွာန သမ္ပဒါ၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, ဓမ္မံ သစ္ဆိကရိံ အဟံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဧကပဒုမဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥက္ခိတ္တပဒုမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥက္ခိတ္တပဒုမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဂန္ဓောဒကဝဂ္ဂေါ စတုတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဂန္ဓဓူပေါ ဥဒကဉ္စ, ပုန္နာဂ ဧကဒုဿကာ၊
ဖုသိတော စ ပဘင်္ကရော, ကုဋိဒေါ ဥတ္တရီယကော။
သဝနီ ဧကပဒုမီ, ဂါထာယော သဗ္ဗပိဏ္ဍိတာ၊
ဧကံ ဂါထာသတဉ္စေဝ, စတုတာလီသမေဝ စ။
(အပ၊၁၊၃၁၈။)၃၅။ ဧကပဒုမိယဝဂ္ဂေါ
၁။ ဧကပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဘဝါဘဝေ ဝိဘာဝေန္တော, တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘ဟံသရာဇာ တဒါ ဟောမိ, ဒိဇာနံ ပဝရော အဟံ၊
ဇာတဿရံ သမောဂယှ, ကီဠာမိ ဟံသကီဠိတံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဇာတဿရဿ ဥပရိ, အာဂစ္ဆိ တာဝဒေ ဇိနော။
‘‘ဒိသွာနဟံ ဒေဝဒေဝံ, သယမ္ဘုံ လောကနာယကံ၊
ဝဏ္ဋေ ဆေတွာန ပဒုမံ, သတပတ္တံ မနောရမံ။
‘‘မုခတုဏ္ဍေန ပဂ္ဂယှ, ပသန္နော လောကနာယကေ [ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ (သျာ။)]၊
ဥက္ခိပိတွာန ဂဂဏေ [ဥက္ခိပိတွာ နလာဋေန (က။)], ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အပူဇယိံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ, အကာ မေ အနုမောဒနံ။
‘‘‘ဣမိနာ ဧကပဒုမေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ကပ္ပါနံ သတသဟဿံ, ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆသိ’။
‘‘ဣဒံ ဝတွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာမကော၊
မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေတွာ, အဂမာ ယေန ပတ္ထိတံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကပဒုမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကပဒုမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
(အပ၊၁၊၃၁၉။)၂။ တီဏုပ္ပလမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဟောသိံ ဝါနရော တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, သာလရာဇံဝ ဖုလ္လိတံ၊
လက္ခဏဗျဉ္ဇနူပေတံ, ဒိသွာ အတ္တမနော အဟုံ။
‘‘ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, ပီတိယာ ဟဋ္ဌမာနသော၊
တီဏိ ဥပ္ပလပုပ္ဖါနိ, မတ္ထကေ အဘိရောပယိံ။
‘‘ပုပ္ဖါနိ အဘိရောပေတွာ, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော၊
သဂါရဝေါ ဘဝိတွာန [ဂမိတွာန (သီ။), နမိတွာန (က။)], ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဂစ္ဆန္တော ပဋိကုဋိကော, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
သေလန္တရေ ပတိတွာန [ပပတိတွာ (သျာ။ က။)], ပါပုဏိံ ဇီဝိတက္ခယံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ [ပုရိမံ ဇာတိံ (?) ဥပရိ ၃၈ ဝဂ္ဂေ တတိယာပဒါနေ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ], တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘သတာနံ တီဏိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ အကာရယိံ၊
သတာနံ ပဉ္စက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တီဏုပ္ပလမာလိယော [တိဥပ္ပလမာလိယော (သီ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တီဏုပ္ပလမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဓဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿော နာမ အဟု သတ္ထာ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
တယောပဓိက္ခယေ [တဿောပဓိက္ခယေ (သီ။)] ဒိသွာ, ဓဇံ အာရောပိတံ မယာ။
(အပ၊၁၊၃၂၀။)‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘သတာနံ တီဏိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ အကာရယိံ၊
သတာနံ ပဉ္စက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ, ပုဗ္ဗေ သုကတမတ္တနော။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဓဇဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣစ္ဆမာနော စဟံ အဇ္ဇ, သကာနနံ သပဗ္ဗတံ၊
ခေါမဒုဿေန ဆာဒေယျံ, တဒါ မယှံ ကတေ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓဇဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓဇဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ တိကိင်္ကဏိပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဘူတဂဏော နာမ ပဗ္ဗတော၊
တတ္ထဒ္ဒသံ ပံသုကူလံ, ဒုမဂ္ဂမှိ ဝိလဂ္ဂိတံ။
‘‘တီဏိ ကိင်္ကဏိပုပ္ဖါနိ, ဩစိနိတွာနဟံ တဒါ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပံသုကူလံ အပူဇယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိဏ္ဏံ ပုပ္ဖါနိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိကိင်္ကဏိပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိကိင်္ကဏိပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၃၂၁။)၅။ နဠာဂါရိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဟာရိတော နာမ ပဗ္ဗတော၊
သယမ္ဘူ နာရဒေါ နာမ, ရုက္ခမူလေ ဝသီ တဒါ။
‘‘နဠာဂါရံ ကရိတွာန, တိဏေန ဆာဒယိံ အဟံ၊
စင်္ကမံ သောဓယိတွာန, သယမ္ဘုဿ အဒါသဟံ။
‘‘စတုဒ္ဒသသု ကပ္ပေသု, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ၊
စတုသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ အကာရယိံ။
‘‘စတုသတ္တတိ [သတ္တသတ္တတိ (သီ။)] က္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ ဘဝနံ မယှံ, ဣန္ဒလဋ္ဌီဝ ဥဂ္ဂတံ၊
သဟဿထမ္ဘံ အတုလံ, ဝိမာနံ သပဘဿရံ။
‘‘ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိံ အဟံ။
‘‘ပဓာနပဟိတတ္တောမှိ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နဠာဂါရိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နဠာဂါရိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဇာပလော [စာပလော (သီ။), ဆာပလော (သျာ။)] နာမ ပဗ္ဗတော၊
ဗုဒ္ဓေါ သုဒဿနော နာမ, ဝိဟာသိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ပုပ္ဖံ ဟေမဝန္တံ [ဟေမဝတံ (သီ။), ဟေမဝဏ္ဏံ (သျာ။)] ဂယှ, ဂစ္ဆံ ဝေဟာယသေနဟံ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။
(အပ၊၁၊၃၂၂။)‘‘သတ္တ စမ္ပကပုပ္ဖါနိ, သီသေ ကတွာနဟံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိံ, သယမ္ဘုဿ မဟေသိနော။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စမ္ပကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ပဒုမပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ရောမသော နာမ ပဗ္ဗတော၊
ဗုဒ္ဓေါပိ သမ္ဘဝေါ နာမ, အဗ္ဘောကာသေ ဝသီ တဒါ။
‘‘ဘဝနာ နိက္ခမိတွာန, ပဒုမံ ဓာရယိံ အဟံ၊
ဧကာဟံ ဓာရယိတွာန, ပုန ဘဝနုပါဂမိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒုမပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
တေရသမံ ဘာဏဝါရံ။
၈။ တိဏမုဋ္ဌိဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, လမ္ဗကော နာမ ပဗ္ဗတော၊
ဥပတိဿော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အဗ္ဘောကာသမှိ စင်္ကမိ။
(အပ၊၁၊၃၂၃။)‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ တဒါ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
ဒိသွာန တံ ဒေဝဒေဝံ, သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ။
‘‘ဝိပ္ပသန္နေန စိတ္တေန, တဒါ တဿ မဟေသိနော၊
နိသီဒနတ္ထံ ဗုဒ္ဓဿ, တိဏမုဋ္ဌိမဒါသဟံ။
‘‘ဒတွာန ဒေဝဒေဝဿ, ဘိယျော စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘အစိရံ ဂတမတ္တံ မံ, မိဂရာဇာ အပေါထယိ [အဟေဌယိ (သီ။ သျာ။)]၊
သီဟေန ပေါထိတော [ပါတိတော (သီ။ သျာ။)] သန္တော, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘အာသန္နေ မေ ကတံ ကမ္မံ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေ အနာသဝေ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ, ဒေဝလောကံ အဂဉ္ဆဟံ။
‘‘ယူပေါ တတ္ထ သုဘော အာသိ, ပုညကမ္မာဘိနိမ္မိတော၊
သဟဿကဏ္ဍော သတဘေဏ္ဍု, ဓဇာလု ဟရိတာမယော။
‘‘ပဘာ နိဒ္ဓါဝတေ တဿ, သတရံသီဝ ဥဂ္ဂတော၊
အာကိဏ္ဏော ဒေဝကညာဟိ, အာမောဒိံ ကာမကာမဟံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
အာဂန္တွာန မနုဿတ္တံ, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, နိသီဒနမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တိဏမုဋ္ဌိယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏမုဋ္ဌိဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏမုဋ္ဌိဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ တိန္ဒုကဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။
(အပ၊၁၊၃၂၄။)‘‘တိန္ဒုကံ သဖလံ ဒိသွာ, ဘိန္ဒိတွာန သကောသကံ [သကောဋကံ (သီ။), သကောဋိကံ (သျာ။)]၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သယမ္ဘုဿ မဒါသဟံ [ဝေဿဘုဿ အဒါသဟံ (သီ။)]။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိန္ဒုကဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိန္ဒုကဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဧကဉ္ဇလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရောမသော [ရေဝတော (သီ။)] နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, နဒီကူလေ ဝသီ တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမံ။
‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ၊
ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တံ, ဧကဉ္ဇလိမကာသဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ အဉ္ဇလိမကာသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အဉ္ဇလိယာ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဉ္ဇလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဉ္ဇလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဧကပဒုမိယဝဂ္ဂေါ ပဉ္စတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပဒုမီ ဥပ္ပလမာလီ, ဓဇော ကိင်္ကဏိကံ နဠံ [ကိင်္ကဏိကော နဠော (သီ။)]၊
စမ္ပကော ပဒုမော မုဋ္ဌိ, တိန္ဒုကေကဉ္ဇလီ တထာ၊
ဆ စ သဋ္ဌိ စ ဂါထာယော, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘိ။
(အပ၊၁၊၃၂၅။)၃၆။ သဒ္ဒသညကဝဂ္ဂေါ
၁။ သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒေဝသံဃပုရက္ခတံ။
‘‘စတုသစ္စံ ပကာသေန္တံ, ဥဒ္ဓရန္တံ မဟာဇနံ၊
အဿောသိံ မဓုရံ ဝါစံ, ကရဝီကရုဒေါပမံ [ရုတောပမံ (?)]။
‘‘ဗြဟ္မသရဿ မုနိနော, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
ဃောသေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပသာဒဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဒ္ဒသညကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဒ္ဒသညကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ယဝကလာပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ အရုဏဝတိယာ, အာသိံ ယဝသိကော တဒါ၊
ပန္ထေ ဒိသွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ယဝကလာပံ သန္ထရိံ [ယဝကလာပမဝတ္ထရိံ (သီ။)]။
‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော, သိခီ လောကဂ္ဂနာယကော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, နိသီဒိ ယဝသန္ထရေ။
‘‘ဒိသွာ နိသိန္နံ ဝိမလံ, မဟာဈာယိံ ဝိနာယကံ၊
ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ယဝတ္ထရေ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၂၆။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ယဝကလာပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယဝကလာပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ကိံသုကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကိံသုကံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ပဂ္ဂဟေတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ဗုဒ္ဓံ သရိတွာ သိဒ္ဓတ္ထံ, အာကာသေ အဘိပူဇယိံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကိံသုကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကိံသုကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ သကောသကကောရဏ္ဍဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အက္ကန္တဉ္စ ပဒံ ဒိသွာ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနော၊
ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ, ပဒသေဋ္ဌံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘ကောရဏ္ဍံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ပါဒပံ ဓရဏီရုဟံ၊
သကောသကံ [သကောဋကံ (သီ။ သျာ။)] ဂဟေတွာန, ပဒစက္ကံ အပူဇယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပဒပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သကောသက [သကောဋက (သီ။ သျာ။)] ကောရဏ္ဍဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သကောသကကောရဏ္ဍဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
(အပ၊၁၊၃၂၇။)၅။ ဒဏ္ဍဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကာနနံ ဝနမောဂယှ, ဝေဠုံ ဆေတွာနဟံ တဒါ၊
အာလမ္ဗနံ ကရိတွာန, သံဃဿ အဒဒံ အဟံ။
‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန, သုဗ္ဗတေ အဘိဝါဒိယ၊
အာလမ္ဗနမ္ပိ ဒတွာန, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒဏ္ဍမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒဏ္ဍဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဒဏ္ဍဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဒဏ္ဍဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ အမ္ဗယာဂုဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သတရံသီ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ, ဘိက္ခာယ မမုပါဂမိ။
‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန, အမ္ဗယာဂုံ အဒါသဟံ၊
ဝိပ္ပသန္နမနံ တဿ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, အမ္ဗယာဂုယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အမ္ဗယာဂုဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အမ္ဗယာဂုဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သုပုဋကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဒိဝါဝိဟာရာ နိက္ခန္တော, ဝိပဿီ လောကနာယကော၊
ဘိက္ခာယ ဝိစရန္တော သော, မမ သန္တိကုပါဂမိ။
(အပ၊၁၊၃၂၈။)‘‘တတော ပတီတော သုမနော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
လောဏသုပုဋကံ ဒတွာ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုဋကမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပုဋကဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုပုဋကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုပုဋကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ မဉ္စဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိနော ဘဂဝတော, လောကဇေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
ဧကံ မဉ္စံ မယာ ဒိန္နံ, ပသန္နေန သပါဏိနာ။
‘‘ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ, ဒိဗ္ဗယာနံ သမဇ္ဈဂံ၊
တေန မဉ္စကဒါနေန, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ မဉ္စမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဉ္စဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဉ္စဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဉ္စဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အာရုဟိမှ တဒါ နာဝံ, ဘိက္ခု စာဇီဝကော စဟံ၊
နာဝါယ ဘိဇ္ဇမာနာယ, ဘိက္ခု မေ သရဏံ အဒါ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယဉ္စ မေ သရဏံ အဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သရဏာဂမနေ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၂၉။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သရဏဂမနိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သရဏဂမနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပိဏ္ဍပါတိကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တိဿော နာမာသိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိဟာသိ ဝိပိနေ တဒါ၊
တုသိတာ ဟိ ဣဓာဂန္တွာ, ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသဟံ။
‘‘သမ္ဗုဒ္ဓမဘိဝါဒေတွာ, တိဿံ နာမ မဟာယသံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, တုသိတံ အဂမာသဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပိဏ္ဍပါတဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိဏ္ဍပါတိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိဏ္ဍပါတိကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
သဒ္ဒသညကဝဂ္ဂေါ ဆတ္တိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သဒ္ဒသညီ ယဝသိကော, ကိံသုကောရဏ္ဍပုပ္ဖိယော၊
အာလမ္ဗနော အမ္ဗယာဂု, သုပုဋီ မဉ္စဒါယကော၊
သရဏံ ပိဏ္ဍပါတော စ, ဂါထာ တာလီသမေဝ စ။
(အပ၊၁၊၃၃၀။)၃၇။ မန္ဒာရဝပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ
၁။ မန္ဒာရဝပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘တာဝတိံသာ ဣဓာဂန္တွာ, မင်္ဂလော နာမ မာဏဝေါ၊
မန္ဒာရဝံ ဂဟေတွာန, ဝိပဿိဿ မဟေသိနော။
‘‘သမာဓိနာ နိသိန္နဿ, မတ္ထကေ ဓာရယိံ အဟံ၊
သတ္တာဟံ ဓာရယိတွာန, ဒေဝလောကံ ပုနာဂမိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မန္ဒာရဝပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မန္ဒာရဝပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ကက္ကာရုပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယာမာ ဒေဝါ ဣဓာဂန္တွာ, ဂေါတမံ သိရိဝစ္ဆသံ၊
ကက္ကာရုမာလံ [ဂေါက္ခနုမာလံ (သီ။)] ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကက္ကာရုပုပ္ဖိယော [ဂေါက္ခနုပုပ္ဖိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကက္ကာရုပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၃၃၁။)၃။ ဘိသမုဠာလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဖုဿော နာမာသိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
ဝိဝေကကာမော သဗ္ဗညူ [သပ္ပညော (သီ။ သျာ။)], အာဂဉ္ဆိ မမ သန္တိကေ။
‘‘တသ္မိံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, မဟာကာရုဏိကေ ဇိနေ၊
ဘိသမုဠာလံ ပဂ္ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဘိသမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘိသဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘိသမုဠာလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘိသမုဠာလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ကေသရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိဇ္ဇာဓရော တဒါ အာသိံ, ဟိမဝန္တမှိ ပဗ္ဗတေ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, စင်္ကမန္တံ မဟာယသံ။
‘‘တီဏိ ကေသရပုပ္ဖါနိ [ကေသရိပုပ္ဖါနိ (သီ။)], သီသေ ကတွာနဟံ တဒါ၊
ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဝေဿဘုံ အဘိပူဇယိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကေသရပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကေသရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ အင်္ကောလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, စိတ္တကူဋေ ဝသီ တဒါ၊
ဒိသွာန တံ အဟံ ဗုဒ္ဓံ, သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ [ဥပဂစ္ဆိဟံ (သီ။ သျာ။)]။
(အပ၊၁၊၃၃၂။)‘‘အင်္ကောလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ, ဩစိနိတွာနဟံ တဒါ၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပူဇယိံ ပဒုမံ ဇိနံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အင်္ကောလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အင်္ကောလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေ၊
ကဉ္စနဂ္ဃိယသင်္ကာသံ, ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ။
‘‘နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ကဒမ္ဗပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ, ဝိပဿိံ အဘိပူဇယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဥဒ္ဒါလကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အနောမော [သုဇာတော (သျာ။), အနုမော (က။)] နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဂင်္ဂါကူလေ ဝသီ တဒါ၊
ဥဒ္ဒါလကံ ဂဟေတွာန, ပူဇယိံ အပရာဇိတံ။
(အပ၊၁၊၃၃၃။)‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒ္ဒါလကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒ္ဒါလကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ဧကစမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဥပသန္တော စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝသတီ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
ဧကစမ္ပကမာဒါယ, ဥပဂစ္ဆိံ နရုတ္တမံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပစ္စေကမုနိမုတ္တမံ၊
ဥဘောဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ, ပူဇယိံ အပရာဇိတံ။
‘‘ပဉ္စသဋ္ဌိမှိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကစမ္ပကပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကစမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အနုသောတံ ဝဇာမဟံ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, သာလရာဇံဝ ဖုလ္လိတံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပစ္စေကမုနိမုတ္တမံ၊
ဂဟေတွာ တိမိရံ ပုပ္ဖံ, မတ္ထကေ ဩကိရိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၃၄။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိမိရပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ သဠလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဟောသိံ ကိန္နရော တဒါ၊
တတ္ထဒ္ဒသံ ဒေဝဒေဝံ, စင်္ကမန္တံ နရာသဘံ။
‘‘ဩစိနိတွာန သဠလံ, ပုပ္ဖံ ဗုဒ္ဓဿဒါသဟံ၊
ဥပသိင်္ဃိ မဟာဝီရော, သဠလံ ဒေဝဂန္ဓိကံ။
‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိပဿီ လောကနာယကော၊
ဥပသိင်္ဃိ မဟာဝီရော, ပေက္ခမာနဿ မေ သတော။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒိတွာ ဒွိပဒုတ္တမံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ပုန ပဗ္ဗတမာရုဟိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဠလပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဠလပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
မန္ဒာရဝပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ သတ္တတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
မန္ဒာရဝဉ္စ ကက္ကာရု, ဘိသကေသရပုပ္ဖိယော၊
အင်္ကောလကော ကဒမ္ဗီ စ, ဥဒ္ဒါလီ ဧကစမ္ပကော၊
တိမိရံ သဠလဉ္စေဝ, ဂါထာ တာလီသမေဝ စ။
(အပ၊၁၊၃၃၅။)၃၈။ ဗောဓိဝန္ဒနဝဂ္ဂေါ
၁။ ဗောဓိဝန္ဒကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပါဋလိံ ဟရိတံ ဒိသွာ, ပါဒပံ ဓရဏီရုဟံ၊
ဧကံသံ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, အဝန္ဒိံ ပါဋလိံ အဟံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဂရုံ ကတွာန မာနသံ၊
အန္တောသုဒ္ဓံ ဗဟိသုဒ္ဓံ, သုဝိမုတ္တမနာသဝံ။
‘‘ဝိပဿိံ လောကမဟိတံ, ကရုဏာဉာဏသာဂရံ၊
သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အဝန္ဒိံ ပါဋလိံ အဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗောဓိမဘိဝန္ဒဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗောဓိဝန္ဒကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဗောဓိဝန္ဒကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
ပုရက္ခတော သသိဿေဟိ, ပါဝိသိ ဗန္ဓုမံ ဇိနော။
‘‘တီဏိ ပါဋလိပုပ္ဖါနိ, ဥစ္ဆင်္ဂေ ဌပိတာနိ မေ၊
သီသံ နှာယိတုကာမောဝ, နဒီတိတ္ထံ အဂစ္ဆဟံ။
‘‘နိက္ခမ္မ ဗန္ဓုမတိယာ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ, အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။
‘‘ဗျဂ္ဃူသဘံဝ ပဝရံ, အဘိဇာတံဝ ကေသရိံ၊
ဂစ္ဆန္တံ သမဏာနဂ္ဂံ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ။
(အပ၊၁၊၃၃၆။)‘‘တသ္မိံ ပသန္နော [သမဏေ (က။)] သုဂတေ, ကိလေသမလဓောဝနေ၊
ဂဟေတွာ တီဏိ ပုပ္ဖါနိ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အပူဇယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပါဋလိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ တီဏုပ္ပလမာလိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဟောသိံ ဝါနရော တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘ဩဘာသေန္တံ ဒိသာ သဗ္ဗာ, သာလရာဇံဝ ဖုလ္လိတံ၊
လက္ခဏဗျဉ္ဇနူပေတံ, ဒိသွာနတ္တမနော အဟံ။
‘‘ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, ပီတိယာ ဟဋ္ဌမာနသော၊
တီဏိ ဥပ္ပလပုပ္ဖါနိ, မတ္ထကေ အဘိရောပယိံ။
‘‘ပူဇယိတွာန ပုပ္ဖါနိ, ဖုဿဿာဟံ မဟေသိနော၊
သဂါရဝေါ ဘဝိတွာန, ပက္ကာမိံ ဥတ္တရာမုခေါ။
‘‘ဂစ္ဆန္တော ပဋိကုဋိကော, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
သေလန္တရေ ပတိတွာန, ပါပုဏိံ ဇီဝိတက္ခယံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ ပုရိမံ ဇာတိံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘သတာနံ တီဏိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
သတာနံ ပဉ္စက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၃၇။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တီဏုပ္ပလမာလိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တီဏုပ္ပလမာလိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ ပဋ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ယဒါ နိဗ္ဗာယိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, မဟေသီ ပဒုမုတ္တရော၊
သမာဂမ္မ ဇနာ သဗ္ဗေ, သရီရံ နီဟရန္တိ တေ။
‘‘နီဟရန္တေ သရီရမှိ, ဝဇ္ဇမာနာသု ဘေရိသု၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပဋ္ဋိပုပ္ဖံ အပူဇယိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သရီရပူဇိတေ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, မမ ဗုဒ္ဓဿ [ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ (သီ။)] သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဋ္ဋိပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဋ္ဋိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ သတ္တပဏ္ဏိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမနော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သတ္တပဏ္ဏိမပူဇယိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, သတ္တပဏ္ဏိမပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သတ္တပဏ္ဏိပူဇာယိဒံ [သတ္တပဏ္ဏိဿိဒံ (သီ။)] ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၃၈။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သတ္တပဏ္ဏိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သတ္တပဏ္ဏိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဂန္ဓမုဋ္ဌိယတ္ထေရအပဒါနံ
[ဣဓ ဂါထာဒ္ဓံ ဦနံ ဝိယ ဒိဿတိ] ‘‘စိတကေ ကရီယမာနေ, နာနာဂန္ဓေ သမာဟတေ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဂန္ဓမုဋ္ဌိမပူဇယိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, စိတကံ ယံ အပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂန္ဓမုဋ္ဌိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂန္ဓမုဋ္ဌိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ, ဇလဇုတ္တမနာမကေ၊
အာရောပိတမှိ စိတကေ, သာလပုပ္ဖမပူဇယိံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, စိတပူဇာယိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၃၉။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ စိတကပူဇကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
စိတကပူဇကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သုမနတာလဝဏ္ဋိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, တာလဝဏ္ဋမဒါသဟံ၊
သုမနေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဓာရယာမိ မဟာရဟံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, တာလဝဏ္ဋမဒါသဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တာလဝဏ္ဋဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမနတာလဝဏ္ဋိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမနတာလဝဏ္ဋိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သုမနဒါမိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော, နှာတကဿ တပဿိနော၊
ကတွာန သုမနဒါမံ, ဓာရယိံ ပုရတော ဌိတော။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါမံ ဓာရယိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သုမနဓာရဏေ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
(အပ၊၁၊၃၄၀။)‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သုမနဒါမိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သုမနဒါမိယတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ကာသုမာရိဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ, နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, လောကဇေဋ္ဌံ နရာသဘံ။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
ကာသုမာရိဖလံ ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကာသုမာရိဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကာသုမာရိဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဗောဓိဝန္ဒနဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌတိံသတိမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဗောဓိ ပါဋလိ ဥပ္ပလီ, ပဋ္ဋိ စ သတ္တပဏ္ဏိယော၊
ဂန္ဓမုဋ္ဌိ စ စိတကော, တာလံ သုမနဒါမကော၊
ကာသုမာရိဖလီ စေဝ, ဂါထာ ဧကူနသဋ္ဌိကာ။
(အပ၊၁၊၃၄၁။)၃၉။ အဝဋဖလဝဂ္ဂေါ
၁။ အဝဋဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သတရံသိ နာမ ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဂေါစရာယာဘိနိက္ခမိ။
‘‘ဖလဟတ္ထော အဟံ ဒိသွာ, ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အဝဋံ [အဝဏ္ဋံ (သီ။), အမ္ဗဋံ (သျာ။)] အဒဒိံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဝဋဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဝဋဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ လဗုဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, အာသိံ အာရာမိကော တဒါ၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေ။
‘‘လဗုဇဿ ဖလံ ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ၊
အာကာသေ ဌိတကော သန္တော, ပဋိဂဏှိ မဟာယသော။
‘‘ဝိတ္တိသဉ္ဇနနံ မယှံ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခါဝဟံ၊
ဖလံ ဗုဒ္ဓဿ ဒတွာန, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
(အပ၊၁၊၃၄၂။)‘‘အဓိဂစ္ဆိံ တဒါ ပီတိံ, ဝိပုလဉ္စ သုခုတ္တမံ၊
ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ ရတနံ, နိဗ္ဗတ္တဿ တဟိံ တဟိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ လဗုဇဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
လဗုဇဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ ဥဒုမ္ဗရဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိနတာနဒိယာ တီရေ, ဝိဟာသိ ပုရိသုတ္တမော၊
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ, ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
‘‘တသ္မိံ ပသန္နမာနသော, ကိလေသမလဓောဝနေ၊
ဥဒုမ္ဗရဖလံ ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒုမ္ဗရဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒုမ္ဗရဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၃၄၃။)၄။ ပိလက္ခဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝနန္တရေ ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ, အတ္ထဒဿိံ မဟာယသံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ပိလက္ခဿာဒဒိံ ဖလံ [ပိလက္ခဿ ဖလံ အဒံ (သီ။), ပိလက္ခုဿ ဖလံ အဒံ (သျာ။)]။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိလက္ခဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိလက္ခဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဖာရုသဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊
ရထိယံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ, ဖာရုသဖလမဒါသဟံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ အဟံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဖာရုသဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဖာရုသဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၃၄၄။)၆။ ဝလ္လိဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သဗ္ဗေ ဇနာ သမာဂမ္မ, အဂမိံသု ဝနံ တဒါ၊
ဖလမနွေသမာနာ တေ, အလဘိံသု ဖလံ တဒါ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝလ္လိဖလမဒါသဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝလ္လိဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဝလ္လိဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ကဒလိဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ကဏိကာရံဝ ဇလိတံ, ပုဏ္ဏမာယေဝ [ပုဏ္ဏမာသေဝ (သီ။ က။)] စန္ဒိမံ၊
ဇလန္တံ ဒီပရုက္ခံဝ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ကဒလိဖလံ ပဂ္ဂယှ, အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒိတွာန အပက္ကမိံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကဒလိဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ကဒလိဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
(အပ၊၁၊၃၄၅။)၈။ ပနသဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အဇ္ဇုနော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဟိမဝန္တေ ဝသီ တဒါ၊
စရဏေန စ သမ္ပန္နော, သမာဓိကုသလော မုနိ။
‘‘ကုမ္ဘမတ္တံ ဂဟေတွာန, ပနသံ ဇီဝဇီဝကံ [ဒေဝဂန္ဓိကံ (၄၁ ဝဂ္ဂေ, ၅ အပဒါနေ)]၊
ဆတ္တပဏ္ဏေ ဌပေတွာန, အဒါသိံ သတ္ထုနော အဟံ။
‘‘ဧကတ္တိံသေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ဖလမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပနသဖလဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပနသဖလဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သောဏကောဋိဝီသတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝိပဿိနော ပါဝစနေ, ဧကံ လေဏံ မယာ ကတံ၊
စာတုဒ္ဒိသဿ သံဃဿ, ဗန္ဓုမာရာဇဓာနိယာ။
‘‘ဒုဿေဟိ ဘူမိံ လေဏဿ, သန္ထရိတွာ ပရိစ္စဇိံ၊
ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော, အကာသိံ ပဏိဓိံ တဒါ။
‘‘အာရာဓယေယျံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ လဘေယျဟံ၊
အနုတ္တရဉ္စ နိဗ္ဗာနံ, ဖုသေယျံ သန္တိမုတ္တမံ။
‘‘တေနေဝ သုက္ကမူလေန, ကပ္ပေ [ကပ္ပံ (သီ။), ကပ္ပ (က။)] နဝုတိ သံသရိံ၊
ဒေဝဘူတော မနုဿော စ, ကတပုညော ဝိရောစဟံ။
‘‘တတော ကမ္မာဝသေသေန, ဣဓ ပစ္ဆိမကေ ဘဝေ၊
စမ္ပာယံ အဂ္ဂသေဋ္ဌိဿ, ဇာတောမှိ ဧကပုတ္တကော။
(အပ၊၁၊၃၄၆။)‘‘ဇာတမတ္တဿ မေ သုတွာ, ပိတု ဆန္ဒော အယံ အဟု၊
ဒဒါမဟံ ကုမာရဿ, ဝီသကောဋီ အနူနကာ။
‘‘စတုရင်္ဂုလာ စ မေ လောမာ, ဇာတာ ပါဒတလေ ဥဘော၊
သုခုမာ မုဒုသမ္ဖဿာ, တူလာပိစုသမာ သုဘာ။
‘‘အတီတာ နဝုတိ ကပ္ပါ, အယံ ဧကော စ ဥတ္တရိ၊
နာဘိဇာနာမိ နိက္ခိတ္တေ, ပါဒေ ဘူမျာ အသန္ထတေ။
‘‘အာရာဓိတော မေ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အရဟတ္တဉ္စ မေ ပတ္တံ, သီတိဘူတောမှိ နိဗ္ဗုတော။
‘‘အဂ္ဂေါ အာရဒ္ဓဝီရိယာနံ, နိဒ္ဒိဋ္ဌော သဗ္ဗဒဿိနာ၊
ခီဏာသဝေါမှိ အရဟာ, ဆဠဘိညော မဟိဒ္ဓိကော။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, လေဏဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
‘‘ထေရော ကောဋိဝီသော [ကောဋိဝိသော (သျာ။ က။), ကောဠိဝိသော (အညဋ္ဌာနေသု)] သောဏော, ဘိက္ခုသံဃဿ အဂ္ဂတော၊
ပဉှံ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ, အနောတတ္တေ မဟာသရေ’’တိ။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သောဏော ကောဋိဝီသော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သောဏကောဋိဝီသတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ပုဗ္ဗကမ္မပိလောတိကဗုဒ္ဓအပဒါနံ
‘‘အနောတတ္တသရာသန္နေ, ရမဏီယေ သိလာတလေ၊
နာနာရတနပဇ္ဇောတေ, နာနာဂန္ဓဝနန္တရေ။
‘‘မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန, ပရေတော [ဥပေတော (ဥဒါနဋ္ဌကထာယံ ၄ ဝဂ္ဂေ, ၈ သုတ္တေ)] လောကနာယကော၊
အာသီနော ဗျာကရီ တတ္ထ, ပုဗ္ဗကမ္မာနိ အတ္တနော။
(အပ၊၁၊၃၄၇။)[သုဏာထ ဘိက္ခဝေ မယှံ, ယံ ကမ္မံ ပကတံ မယာ၊ ဧကံ အရညိကံ ဘိက္ခုံ, ဒိသွာ ဒိန္နံ ပိလောတိကံ၊ ပတ္ထိတံ ပဌမံ ဗုဒ္ဓံ, ဗုဒ္ဓတ္တာယ မယာ တဒါ၊ ပိလောတိယဿ ကမ္မဿ, ဗုဒ္ဓတ္တေပိ ဝိပစ္စတိ၊ ဂေါပါလကော ပုရေ အာသိံ, ဂါဝိံ ပါဇေတိ ဂေါစရံ၊ ပိဝန္တိံ ဥဒကံ အာဝိလံ, ဂါဝိံ ဒိသွာ နိဝါရယိံ၊ တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဣဓ ပစ္ဆိမကေ ဘဝေ၊ ဝိပါသိတော ယဒိစ္ဆကံ, န ဟိ ပါတုံ လဘာမဟံ (သျာ။)]‘‘သုဏာထ ဘိက္ခဝေါ မယှံ, ယံ ကမ္မံ ပကတံ မယာ၊
ပိလောတိကဿ ကမ္မဿ, ဗုဒ္ဓတ္တေပိ ဝိပစ္စတိ [သုဏာထ ဘိက္ခဝေ မယှံ, ယံ ကမ္မံ ပကတံ မယာ၊ ဧကံ အရညိကံ ဘိက္ခုံ, ဒိသွာ ဒိန္နံ ပိလောတိကံ၊ ပတ္ထိတံ ပဌမံ ဗုဒ္ဓံ, ဗုဒ္ဓတ္တာယ မယာ တဒါ၊ ပိလောတိယဿ ကမ္မဿ, ဗုဒ္ဓတ္တေပိ ဝိပစ္စတိ၊ ဂေါပါလကော ပုရေ အာသိံ, ဂါဝိံ ပါဇေတိ ဂေါစရံ၊ ပိဝန္တိံ ဥဒကံ အာဝိလံ, ဂါဝိံ ဒိသွာ နိဝါရယိံ၊ တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဣဓ ပစ္ဆိမကေ ဘဝေ၊ ဝိပါသိတော ယဒိစ္ဆကံ, န ဟိ ပါတုံ လဘာမဟံ (သျာ။)]။
[၁]
‘‘မုနာဠိ နာမဟံ ဓုတ္တော, ပုဗ္ဗေ အညာသု ဇာတိသု [အညာယ ဇာတိယာ (ဥဒါန အဋ္ဌ။)]၊
ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ သုရဘိံ [သရဘုံ (သီ။)], အဗ္ဘာစိက္ခိံ အဒူသကံ။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, နိရယေ သံသရိံ စိရံ၊
ဗဟူဝဿသဟဿာနိ, ဒုက္ခံ ဝေဒေသိ ဝေဒနံ။
‘‘တေန ကမ္မာဝသေသေန, ဣဓ ပစ္ဆိမကေ ဘဝေ၊
အဗ္ဘက္ခာနံ မယာ လဒ္ဓံ, သုန္ဒရိကာယ ကာရဏာ။
[၂]
‘‘သဗ္ဗာဘိဘုဿ ဗုဒ္ဓဿ, နန္ဒော နာမာသိ သာဝကော၊
တံ အဗ္ဘက္ခာယ နိရယေ, စိရံ သံသရိတံ မယာ။
‘‘ဒသဝဿသဟဿာနိ, နိရယေ သံသရိံ စိရံ၊
မနုဿဘာဝံ လဒ္ဓါဟံ, အဗ္ဘက္ခာနံ ဗဟုံ လဘိံ။
‘‘တေန ကမ္မာဝသေသေန, စိဉ္စမာနဝိကာ မမံ၊
အဗ္ဘာစိက္ခိ အဘူတေန, ဇနကာယဿ အဂ္ဂတော။
[၃]
‘‘ဗြာဟ္မဏော သုတဝါ အာသိံ, အဟံ သက္ကတပူဇိတော၊
မဟာဝနေ ပဉ္စသတေ, မန္တေ ဝါစေမိ မာဏဝေ။
(အပ၊၁၊၃၄၈။)‘‘တတ္ထာဂတော [တမာဂတော (က။)] ဣသိ ဘီမော, ပဉ္စာဘိညော မဟိဒ္ဓိကော၊
တံ စာဟံ အာဂတံ ဒိသွာ, အဗ္ဘာစိက္ခိံ အဒူသကံ။
‘‘တတောဟံ အဝစံ သိဿေ, ကာမဘောဂီ အယံ ဣသိ၊
မယှမ္ပိ ဘာသမာနဿ, အနုမောဒိံသု မာဏဝါ။
‘‘တတော မာဏဝကာ သဗ္ဗေ, ဘိက္ခမာနံ ကုလေ ကုလေ၊
မဟာဇနဿ အာဟံသု, ကာမဘောဂီ အယံ ဣသိ။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာ ဣမေ၊
အဗ္ဘက္ခာနံ လဘုံ သဗ္ဗေ, သုန္ဒရိကာယ ကာရဏာ။
[၄]
‘‘ဝေမာတုဘာတရံ ပုဗ္ဗေ, ဓနဟေတု ဟနိံ အဟံ၊
ပက္ခိပိံ ဂိရိဒုဂ္ဂသ္မိံ, သိလာယ စ အပိံသယိံ။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဒေဝဒတ္တော သိလံ ခိပိ၊
အင်္ဂုဋ္ဌံ ပိံသယီ ပါဒေ, မမ ပါသာဏသက္ခရာ။
[၅]
‘‘ပုရေဟံ ဒါရကော ဟုတွာ, ကီဠမာနော မဟာပထေ၊
ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာန, မဂ္ဂေ သကလိကံ [သက္ခလိကံ (က။)] ခိပိံ [ဒဟိံ (သျာ။)]။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဣဓ ပစ္ဆိမကေ ဘဝေ၊
ဝဓတ္ထံ မံ ဒေဝဒတ္တော, အဘိမာရေ ပယောဇယိ။
[၆]
‘‘ဟတ္ထာရောဟော ပုရေ အာသိံ, ပစ္စေကမုနိမုတ္တမံ၊
ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တံ တံ, အာသာဒေသိံ ဂဇေနဟံ။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဘန္တော [ဒန္တော (က။)] နာဠာဂိရီ ဂဇော၊
ဂိရိဗ္ဗဇေ ပုရဝရေ, ဒါရုဏော သမုပါဂမိ [မံ ဥပါဂမိ (သီ။)]။
(အပ၊၁၊၃၄၉။)[၇]
‘‘ရာဇာဟံ ပတ္ထိဝေါ [ပတ္တိကော (သျာ။ က။), ခတ္တိယော (ဥဒါန အဋ္ဌ။)] အာသိံ, သတ္တိယာ ပုရိသံ ဟနိံ၊
တေန ကမ္မဝိပါကေန, နိရယေ ပစ္စိသံ ဘုသံ။
‘‘ကမ္မုနော တဿ သေသေန, ဣဒါနိ သကလံ မမ၊
ပါဒေ ဆဝိံ ပကပ္ပေသိ [ပကောပေသိ (သီ။)], န ဟိ ကမ္မံ ဝိနဿတိ။
[၈]
‘‘အဟံ ကေဝဋ္ဋဂါမသ္မိံ, အဟုံ ကေဝဋ္ဋဒါရကော၊
မစ္ဆကေ ဃာတိတေ ဒိသွာ, ဇနယိံ သောမနဿကံ [သောမနဿဟံ (ဥဒါန အဋ္ဌ။)]။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, သီသဒုက္ခံ အဟူ မမ၊
သဗ္ဗေ သက္ကာ စ ဟညိံသု, ယဒါ ဟနိ ဝိဋဋူဘော [ဝိဋဋုဘော (သျာ။ က။)]။
[၉]
‘‘ဖုဿဿာဟံ ပါဝစနေ, သာဝကေ ပရိဘာသယိံ၊
ယဝံ ခါဒထ ဘုဉ္ဇထ, မာ စ ဘုဉ္ဇထ သာလယော။
‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, တေမာသံ ခါဒိတံ ယဝံ၊
နိမန္တိတော ဗြာဟ္မဏေန, ဝေရဉ္ဇာယံ ဝသိံ တဒါ။
[၁၀]
‘‘နိဗ္ဗုဒ္ဓေ ဝတ္တမာနမှိ, မလ္လပုတ္တံ နိဟေဌယိံ [နိသေဓယိံ (သျာ။ က။)]၊
တေန ကမ္မဝိပါကေန, ပိဋ္ဌိဒုက္ခံ အဟူ မမ။
[၁၁]
‘‘တိကိစ္ဆကော အဟံ အာသိံ, သေဋ္ဌိပုတ္တံ ဝိရေစယိံ၊
တေန ကမ္မဝိပါကေန, ဟောတိ ပက္ခန္ဒိကာ မမ။
[၁၂]
‘‘အဝစာဟံ ဇောတိပါလော, သုဂတံ ကဿပံ တဒါ၊
ကုတော နု ဗောဓိ မုဏ္ဍဿ, ဗောဓိ ပရမဒုလ္လဘာ။
(အပ၊၁၊၃၅၀။)‘‘တေန ကမ္မဝိပါကေန, အစရိံ ဒုက္ကရံ ဗဟုံ၊
ဆဗ္ဗဿာနုရုဝေဠာယံ, တတော ဗောဓိမပါပုဏိံ။
‘‘နာဟံ ဧတေန မဂ္ဂေန, ပါပုဏိံ ဗောဓိမုတ္တမံ၊
ကုမ္မဂ္ဂေန ဂဝေသိဿံ, ပုဗ္ဗကမ္မေန ဝါရိတော။
‘‘ပုညပါပပရိက္ခီဏော, သဗ္ဗသန္တာပဝဇ္ဇိတော၊
အသောကော အနုပါယာသော, နိဗ္ဗာယိဿမနာသဝေါ။
‘‘ဧဝံ ဇိနော ဝိယာကာသိ, ဘိက္ခုသံဃဿ အဂ္ဂတော၊
သဗ္ဗာဘိညာဗလပ္ပတ္တော, အနောတတ္တေ မဟာသရေ’’တိ။
ဣတ္ထံ သုဒံ ဘဂဝါ အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတံ ကမ္မပိလောတိကံ နာမ ဗုဒ္ဓါပဒါနဓမ္မပရိယာယံ အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုဗ္ဗကမ္မပိလောတိကံ နာမ ဗုဒ္ဓါပဒါနံ ဒသမံ။
အဝဋဖလဝဂ္ဂေါ ဧကူနစတ္တာလီသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အဝဋံ လဗုဇဉ္စေဝ, ဥဒုမ္ဗရပိလက္ခု စ၊
ဖာရု ဝလ္လီ စ ကဒလီ, ပနသော ကောဋိဝီသကော။
ပုဗ္ဗကမ္မပိလောတိ စ, အပဒါနံ မဟေသိနော၊
ဂါထာယော ဧကနဝုတိ, ဂဏိတာယော ဝိဘာဝိဘိ။
စုဒ္ဒသမံ ဘာဏဝါရံ။
(အပ၊၁၊၃၅၁။)၄၀။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆဝဂ္ဂေါ
၁။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, အာသိံ ဒေါဝါရိကော အဟံ၊
အက္ခောဘံ အမိတံ ဘောဂံ, ဃရေ သန္နိစိတံ မမ။
‘‘ရဟောဂတော နိသီဒိတွာ, ပဟံသိတွာန မာနသံ [သမ္ပဟံသိတွ မာနသံ (သီ။)]၊
နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
(စိန္တနာကာရော)
‘‘‘ဗဟူ မေဓိဂတာ ဘောဂါ, ဖီတံ အန္တေပုရံ မမ၊
ရာဇာပိ [ရာဇိသိ (က။)] သန္နိမန္တေသိ, အာနန္ဒော ပထဝိဿရော။
‘‘‘အယဉ္စ ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော, အဓိစ္စုပ္ပတ္တိကော မုနိ၊
သံဝိဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂါ, ဒါနံ ဒဿာမိ သတ္ထုနော။
‘‘‘ပဒုမေန ရာဇပုတ္တေန, ဒိန္နံ ဒါနဝရံ ဇိနေ၊
ဟတ္ထိနာဂေ စ ပလ္လင်္ကေ, အပဿေနဉ္စနပ္ပကံ။
‘‘‘အဟမ္ပိ ဒါနံ ဒဿာမိ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
အဒိန္နပုဗ္ဗမညေသံ, ဘဝိဿံ အာဒိကမ္မိကော။
‘‘‘စိန္တေတွာဟံ ဗဟုဝိဓံ, ယာဂေ ယဿ သုခံဖလံ၊
ပရိက္ခာရဒါနမဒ္ဒက္ခိံ, မမ သင်္ကပ္ပပူရဏံ။
‘‘‘ပရိက္ခာရာနိ ဒဿာမိ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
အဒိန္နပုဗ္ဗမညေသံ, ဘဝိဿံ အာဒိကမ္မိကော’။
(ဒါနဝတ္ထုသမ္ပာဒနံ)
‘‘နဠကာရေ ဥပါဂမ္မ, ဆတ္တံ ကာရေသိ တာဝဒေ၊
ဆတ္တသတသဟဿာနိ, ဧကတော သန္နိပါတယိံ။
‘‘ဒုဿသတသဟဿာနိ, ဧကတော သန္နိပါတယိံ၊
ပတ္တသတသဟဿာနိ, ဧကတော သန္နိပါတယိံ။
(အပ၊၁၊၃၅၂။)‘‘ဝါသိယော သတ္ထကေ စာပိ, သူစိယော နခဆေဒနေ၊
ဟေဋ္ဌာဆတ္တေ ဌပါပေသိံ, ကာရေတွာ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘ဝိဓူပနေ တာလဝဏ္ဋေ, မောရဟတ္ထေ စ စာမရေ၊
ပရိဿာဝနေ တေလဓာရေ [တေလဓရေ (သီ။)], ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘သူစိဃရေ အံသဗဒ္ဓေ, အထောပိ ကာယဗန္ဓနေ၊
အာဓာရကေ စ သုကတေ, ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘ပရိဘောဂဘာဇနေ စ, အထောပိ လောဟထာလကေ၊
ဘေသဇ္ဇေ ပူရယိတွာန, ဟေဋ္ဌာဆတ္တေ ဌပေသဟံ။
‘‘ဝစံ ဥသီရံ လဋ္ဌိမဓုံ, ပိပ္ဖလီ မရိစာနိ စ၊
ဟရီတကိံ သိင်္ဂီဝေရံ, သဗ္ဗံ ပူရေသိ ဘာဇနေ။
‘‘ဥပါဟနာ ပါဒုကာယော, အထော ဥဒကပုဉ္ဆနေ၊
ကတ္တရဒဏ္ဍေ သုကတေ, ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘ဩသဓဉ္ဇနနာဠီ စ [ဩသဓံ အဉ္ဇနာပိစ (သျာ။)], သလာကာ ဓမ္မကုတ္တရာ၊
ကုဉ္စိကာ ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ, သိဗ္ဗိတေ ကုဉ္စိကာဃရေ။
‘‘အာယောဂေ ဓူမနေတ္တေ စ, အထောပိ ဒီပဓာရကေ၊
တုမ္ဗကေ စ ကရဏ္ဍေ စ, ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘သဏ္ဍာသေ ပိပ္ဖလေ စေဝ, အထောပိ မလဟာရကေ၊
ဘေသဇ္ဇထဝိကေ စေဝ, ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘အာသန္ဒိယော ပီဌကေ စ, ပလ္လင်္ကေ စတုရောမယေ၊
တဒနုစ္ဆဝေ ကာရယိတွာ, ဟေဋ္ဌာဆတ္တေ ဌပေသဟံ။
‘‘ဥဏ္ဏာဘိသီ တူလဘိသီ, အထောပိ ပီဌိကာဘိသီ [ပီဌကာဘိသီ (သျာ။ က။)]၊
ဗိမ္ဗောဟနေ [ဗိဗ္ဗောဟနေ (သျာ။ က။)] စ သုကတေ, ကာရယိံ တဒနုစ္ဆဝေ။
‘‘ကုရုဝိန္ဒေ မဓုသိတ္ထေ, တေလံ ဟတ္ထပ္ပတာပကံ၊
သိပါဋိဖလကေ သုစီ, မဉ္စံ အတ္ထရဏေန စ။
‘‘သေနာသနေ ပါဒပုဉ္ဆေ, သယနာသနဒဏ္ဍကေ၊
ဒန္တပေါဏေ စ အာဋလီ [ကထလိံ (သျာ။)], သီသာလေပနဂန္ဓကေ။
(အပ၊၁၊၃၅၃။)‘‘အရဏီ ဖလပီဌေ [ပလာလပီဌေ (သီ။)] စ, ပတ္တပိဓာနထာလကေ၊
ဥဒကဿ ကဋစ္ဆူ စ, စုဏ္ဏကံ ရဇနမ္ဗဏံ [ရဇနမ္မဏံ (သီ။)]။
‘‘သမ္မဇ္ဇနံ [သမ္မုဉ္ဇနံ (သျာ။), သမ္မဇ္ဇနိံ, သမ္မုဉ္ဇနိံ (?)] ဥဒပတ္တံ, တထာ ဝဿိကသာဋိကံ၊
နိသီဒနံ ကဏ္ဍုစ္ဆာဒိ, အထ အန္တရဝါသကံ။
‘‘ဥတ္တရာသင်္ဂသံဃာဋီ, နတ္ထုကံ မုခသောဓနံ၊
ဗိဠင်္ဂလောဏံ ပဟူတဉ္စ [လောဏဘူတဉ္စ (က။)], မဓုဉ္စ ဒဓိပါနကံ။
‘‘ဓူပံ [ဓူမံ (က။)] သိတ္ထံ ပိလောတိဉ္စ, မုခပုဉ္ဆနသုတ္တကံ၊
ဒါတဗ္ဗံ နာမ ယံ အတ္ထိ, ယဉ္စ ကပ္ပတိ သတ္ထုနော။
‘‘သဗ္ဗမေတံ သမာနေတွာ, အာနန္ဒံ ဥပသင်္ကမိံ၊
ဥပသင်္ကမ္မ ရာဇာနံ, ဇနေတာရံ မဟေသိနော [မဟေသိနံ (သီ။), မဟာယသံ (သျာ။), မဟိဿရံ (က။)]၊
သိရသာ အဘိဝါဒေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
(ဒါနောကာသယာစနာ)
‘‘‘ဧကတော ဇာတသံဝဒ္ဓါ, ဥဘိန္နံ ဧကတော မနံ [ယသော (သျာ။), မနော (?)]၊
သာဓာရဏာ သုခဒုက္ခေ, ဥဘော စ အနုဝတ္တကာ။
‘‘‘အတ္ထိ စေတသိကံ ဒုက္ခံ, တဝါဓေယျံ အရိန္ဒမ၊
ယဒိ သက္ကောသိ တံ ဒုက္ခံ, ဝိနောဒေယျာသိ ခတ္တိယ။
‘‘‘တဝ ဒုက္ခံ မမ ဒုက္ခံ, ဥဘိန္နံ ဧကတော မနော [မနံ (သီ။ သျာ။)]၊
နိဋ္ဌိတန္တိ ဝိဇာနာဟိ, မမာဓေယျံ သစေ တုဝံ။
‘‘‘ဇာနာဟိ ခေါ မဟာရာဇ, ဒုက္ခံ မေ ဒုဗ္ဗိနောဒယံ၊
ပဟု သမာနော ဂဇ္ဇသု, ဧကံ တေ ဒုစ္စဇံ ဝရံ။
‘‘‘ယာဝတာ ဝိဇိတေ အတ္ထိ, ယာဝတာ မမ ဇီဝိတံ၊
ဧတေဟိ ယဒိ တေ အတ္ထော, ဒဿာမိ အဝိကမ္ပိတော။
‘‘‘ဂဇ္ဇိတံ ခေါ တယာ ဒေဝ, မိစ္ဆာ တံ ဗဟု ဂဇ္ဇိတံ၊
ဇာနိဿာမိ တုဝံ အဇ္ဇ, သဗ္ဗဓမ္မေ [သစ္စဓမ္မေ (?)] ပတိဋ္ဌိတံ။
(အပ၊၁၊၃၅၄။)‘‘‘အတိဗာဠှံ နိပီဠေသိ, ဒဒမာနဿ မေ သတော၊
ကိံ တေ မေ ပီဠိတေနတ္ထော, ပတ္ထိတံ တေ ကထေဟိ မေ။
‘‘‘ဣစ္ဆာမဟံ မဟာရာဇ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အနုတ္တရံ၊
ဘောဇယိဿာမိ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဝဇ္ဇံ [ဝဉ္စုံ (?)] မေ မာဟု ဇီဝိတံ။
‘‘‘အညံ တေဟံ ဝရံ ဒမ္မိ, မာ ယာစိတ္ထော တထာဂတံ [အယာစိတော တထာဂတော (သျာ။ က။)]၊
အဒေယျော ကဿစိ ဗုဒ္ဓေါ, မဏိ ဇောတိရသော ယထာ။
‘‘‘နနု တေ ဂဇ္ဇိတံ ဒေဝ, ယာဝ ဇီဝိတမတ္တနော [ဝိဇိတမတ္ထိတံ (က။), ဇီဝိတမတ္ထိကံ (သျာ။)]၊
ဇီဝိတံ [ဝိဇိတံ (က။)] ဒဒမာနေန, ယုတ္တံ ဒါတုံ တထာဂတံ။
‘‘‘ဌပနီယော မဟာဝီရော, အဒေယျော ကဿစိ ဇိနော၊
န မေ ပဋိဿုတော ဗုဒ္ဓေါ, ဝရဿု အမိတံ ဓနံ။
‘‘‘ဝိနိစ္ဆယံ ပါပုဏာမ, ပုစ္ဆိဿာမ ဝိနိစ္ဆယေ၊
ယထာသဏ္ဌံ [ယထာသန္တံ (သီ။)] ကထေဿန္တိ, ပဋိပုစ္ဆာမ တံ တထာ။
‘‘‘ရညော ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန, အဂမာသိံ ဝိနိစ္ဆယံ၊
ပုရတော အက္ခဒဿာနံ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘သုဏန္တု မေ အက္ခဒဿာ, ရာဇာ ဝရမဒါသိ မေ၊
န ကိဉ္စိ ဌပယိတွာန, ဇီဝိတမ္ပိ [ဝိဇိတံပိ (က။)] ပဝါရယိ။
‘‘‘တဿ မေ ဝရဒိန္နဿ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဝရိံ အဟံ၊
သုဒိန္နော ဟောတိ မေ ဗုဒ္ဓေါ, ဆိန္ဒထ သံသယံ မမ။
‘‘‘သောဿာမ တဝ ဝစနံ, ဘူမိပါလဿ ရာဇိနော၊
ဥဘိန္နံ ဝစနံ သုတွာ, ဆိန္ဒိဿာမေတ္ထ သံသယံ။
‘‘‘သဗ္ဗံ ဒေဝ တယာ ဒိန္နံ, ဣမဿ သဗ္ဗဂါဟိကံ [သဗ္ဗဂါဟိတံ (သျာ။ က။)]၊
န ကိဉ္စိ ဌပယိတွာန, ဇီဝိတမ္ပိ ပဝါရယိ။
‘‘‘ကိစ္ဆပ္ပတ္တောဝ ဟုတွာန, ယာစီ ဝရမနုတ္တရံ [ယာဝဇီဝမနုတ္တရံ (သျာ။ က။)]၊
ဣမံ သုဒုက္ခိတံ ဉတွာ, အဒါသိံ သဗ္ဗဂါဟိကံ။
(အပ၊၁၊၃၅၅။)‘‘‘ပရာဇယော တုဝံ [တဝံ (သီ။)] ဒေဝ, အဿ ဒေယျော တထာဂတော၊
ဥဘိန္နံ သံသယော ဆိန္နော, ယထာသဏ္ဌမှိ [ယထာသန္တမှိ (သီ။)] တိဋ္ဌထ။
‘‘‘ရာဇာ တတ္ထေဝ ဌတွာန, အက္ခဒဿေတဒဗြဝိ၊
သမ္မာ မယှမ္ပိ ဒေယျာထ, ပုန ဗုဒ္ဓံ လဘာမဟံ။
‘‘‘ပူရေတွာ တဝ သင်္ကပ္ပံ, ဘောဇယိတွာ တထာဂတံ၊
ပုန ဒေယျာသိ [ဒေယျာထ (က။)] သမ္ဗုဒ္ဓံ, အာနန္ဒဿ ယသဿိနော’။
(နိမန္တနကထာ)
‘‘အက္ခဒဿေဘိဝါဒေတွာ, အာနန္ဒဉ္စာပိ ခတ္တိယံ၊
တုဋ္ဌော ပမုဒိတော ဟုတွာ, သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမိံ။
‘‘ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ၊
သိရသာ အဘိဝါဒေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘ဝသီသတသဟဿေဟိ, အဓိဝါသေဟိ စက္ခုမ၊
ဟာသယန္တော မမ စိတ္တံ, နိဝေသနမုပေဟိ မေ’။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, အဓိဝါသေသိ စက္ခုမာ။
‘‘အဓိဝါသနမညာယ, အဘိဝါဒိယ သတ္ထုနော၊
ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂစိတ္တောဟံ, နိဝေသနမုပါဂမိံ။
(ဒါနပဋိယာဒနံ)
‘‘မိတ္တာမစ္စေ သမာနေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘သုဒုလ္လဘော မယာ လဒ္ဓေါ, မဏိ ဇောတိရသော ယထာ။
‘‘‘ကေန တံ ပူဇယိဿာမ, အပ္ပမေယျော အနူပမော၊
အတုလော အသမော ဓီရော, ဇိနော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။
‘‘‘တထာသမသမော စေဝ, အဒုတိယော နရာသဘော၊
ဒုက္ကရံ အဓိကာရဉှိ, ဗုဒ္ဓါနုစ္ဆဝိကံ မယာ။
‘‘‘နာနာပုပ္ဖေ သမာနေတွာ, ကရောမ ပုပ္ဖမဏ္ဍပံ၊
ဗုဒ္ဓါနုစ္ဆဝိကံ ဧတံ, သဗ္ဗပူဇာ ဘဝိဿတိ’။
(အပ၊၁၊၃၅၆။)‘‘ဥပ္ပလံ ပဒုမံ ဝါပိ, ဝဿိကံ အဓိမုတ္တကံ [အတိမုတ္တကံ (?)]၊
စမ္ပကံ [စန္ဒနံ (က။)] နာဂပုပ္ဖဉ္စ, မဏ္ဍပံ ကာရယိံ အဟံ။
‘‘သတာသနသဟဿာနိ, ဆတ္တစ္ဆာယာယ ပညပိံ၊
ပစ္ဆိမံ အာသနံ မယှံ, အဓိကံ သတမဂ္ဃတိ။
‘‘သတာသနသဟဿာနိ, ဆတ္တစ္ဆာယာယ ပညပိံ၊
ပဋိယာဒေတွာ အန္နပါနံ, ကာလံ အာရောစယိံ အဟံ။
‘‘အာရောစိတမှိ ကာလမှိ, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, နိဝေသနမုပေသိ မေ။
‘‘ဓာရေန္တံ ဥပရိစ္ဆတ္တံ [ဓာရေန္တမုပရိစ္ဆတ္တေ (သီ။)], သုဖုလ္လပုပ္ဖမဏ္ဍပေ၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘‘ဆတ္တသတသဟဿာနိ, သတသဟဿမာသနံ၊
ကပ္ပိယံ အနဝဇ္ဇဉ္စ, ပဋိဂဏှာဟိ စက္ခုမ’။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမံ တာရေတုကာမော သော, သမ္ပဋိစ္ဆိ မဟာမုနိ။
(ဒါနကထာ)
‘‘ဘိက္ခုနော ဧကမေကဿ, ပစ္စေကံ ပတ္တမဒါသဟံ၊
ဇဟိံသု သုမ္ဘကံ [ပုဗ္ဗကံ (သီ။), သမ္ဘတံ (သျာ။), မတ္တိကံ (?)] ပတ္တံ, လောဟပတ္တံ အဓာရယုံ။
‘‘သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, နိသီဒိ ပုပ္ဖမဏ္ဍပေ၊
ဗောဓယန္တော ဗဟူ သတ္တေ, ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တယိ။
‘‘ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေန္တော, ဟေဋ္ဌတော ပုပ္ဖမဏ္ဍပေ၊
စုလ္လာသီတိသဟဿာနံ, ဓမ္မာဘိသမယော အဟု။
‘‘သတ္တမေ ဒိဝသေ ပတ္တေ, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊
ဆတ္တစ္ဆာယာယမာသီနော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
(ဗျာကရဏံ)
‘‘‘အနူနကံ ဒါနဝရံ, ယော မေ ပါဒါသိ မာဏဝေါ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
(အပ၊၁၊၃၅၇။)‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ [တံ (သျာ။)] နိစ္စံ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ, သိဝိကာ သန္ဒမာနိကာ၊
ဥပဋ္ဌိဿန္တိမံ နိစ္စံ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ ရထသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ တူရိယသဟဿာနိ, ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝဇ္ဇယိဿန္တိမံ နိစ္စံ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ဆဠာသီတိသဟဿာနိ, နာရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ [အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ (သီ။ သျာ။)]။
‘‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ဒေဝလောကေ ဝသန္တဿ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော၊
ဒေဝလောကပရိယန္တံ, ရတနဆတ္တံ ဓရိဿတိ။
‘‘‘ဣစ္ဆိဿတိ ယဒါ ဆာယံ [ယဒါ ဝါယံ (သျာ။ က။)], ဆဒနံ ဒုဿပုပ္ဖဇံ၊
ဣမဿ စိတ္တမညာယ, နိဗဒ္ဓံ ဆာဒယိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တော, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန [နာမေန (သဗ္ဗတ္ထ) ဧဝမုပရိပိ၊ အဋ္ဌထာယံ ပန ပုဗ္ဗေ ဂေါတ္တေနာတိပဒံ ဝဏ္ဏိတံ], သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ။
(အပ၊၁၊၃၅၈။)‘‘‘ပိလိန္ဒဝစ္ဆနာမေန [ပိလိန္ဒိဝစ္ဆနာမေန (သီ။)], ဟေဿတိ သတ္ထုသာဝကော၊
ဒေဝါနံ အသုရာနဉ္စ, ဂန္ဓဗ္ဗာနဉ္စ သက္ကတော။
‘‘‘ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ, ဂိဟီနဉ္စ တထေဝ သော၊
ပိယော ဟုတွာန သဗ္ဗေသံ, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ’။
(ဒါနာနိသံသကထာ)
‘‘သတသဟဿေ ကတံ ကမ္မံ, ဖလံ ဒဿေသိ မေ ဣဓ၊
သုမုတ္တော သရဝေဂေါဝ, ကိလေသေ ဈာပယီ မမ [ဈာပယိဿတိ (သီ။ က။), ဈာပယိံ အဟံ (သျာ။)]။
‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ၊
ယတ္ထ ကာရံ ကရိတွာန, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘အနူနကံ ဒါနဝရံ, အဒါသိ ယော [သော (က။)] ဟိ မာဏဝေါ၊
အာဒိပုဗ္ဗင်္ဂမော အာသိ, တဿ ဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(၁။ ဆတ္တာနိသံသော)
‘‘ဆတ္တေ စ သုဂတေ ဒတွာ [ဆတ္တေ သုဂတေ ဒတွာန (သီ။ သျာ။)], သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သီတံ ဥဏှံ န ဇာနာမိ, ရဇောဇလ္လံ န လိမ္ပတိ၊
အနုပဒ္ဒဝေါ အနီတိ စ, ဟောမိ အပစိတော သဒါ။
‘‘သုခုမစ္ဆဝိကော ဟောမိ, ဝိသဒံ ဟောတိ မာနသံ၊
ဆတ္တသတသဟဿာနိ, ဘဝေ သံသရတော မမ။
‘‘သဗ္ဗာလင်္ကာရယုတ္တာနိ, တဿ ကမ္မဿ ဝါဟသာ၊
ဣမံ ဇာတိံ ဌပေတွာန, မတ္ထကေ ဓာရယန္တိ မေ။
‘‘ကသ္မာ [တသ္မာ (သျာ။ က။)] ဣမာယ ဇာတိယာ, နတ္ထိ မေ ဆတ္တဓာရဏာ၊
မမ သဗ္ဗံ ကတံ ကမ္မံ, ဝိမုတ္တိဆတ္တပတ္တိယာ။
(၂။ ဒုဿာနိသံသော)
‘‘ဒုဿာနိ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
(အပ၊၁၊၃၅၉။)‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဝိရဇော, သပ္ပဘာသော ပတာပဝါ၊
သိနိဒ္ဓံ ဟောတိ မေ ဂတ္တံ, ဘဝေ သံသရတော မမ။
‘‘ဒုဿသတသဟဿာနိ, သေတာ ပီတာ စ လောဟိတာ၊
ဓာရေန္တိ မတ္ထကေ မယှံ, ဒုဿဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကောသေယျကမ္ဗလိယာနိ, ခေါမကပ္ပါသိကာနိ စ၊
သဗ္ဗတ္ထ ပဋိလဘာမိ, တေသံ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၃။ ပတ္တာနိသံသော)
‘‘ပတ္တေ သုဂတေ ဒတွာန, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဒသာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သုဝဏ္ဏထာလေ မဏိထာလေ, ရဇတေပိ စ ထာလကေ၊
လောဟိတင်္ဂမယေ ထာလေ, ပရိဘုဉ္ဇာမိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘အနုပဒ္ဒဝေါ အနီတိ စ, ဟောမိ အပစိတော သဒါ၊
လာဘီ အန္နဿ ပါနဿ, ဝတ္ထဿ သယနဿ စ။
‘‘န ဝိနဿန္တိ မေ ဘောဂါ, ဌိတစိတ္တော ဘဝါမဟံ၊
ဓမ္မကာမော သဒါ ဟောမိ, အပ္ပက္လေသော အနာသဝေါ။
‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, အနုဗန္ဓာ ဣမေ ဂုဏာ၊
ဆာယာ ယထာပိ ရုက္ခဿ, သဗ္ဗတ္ထ န ဇဟန္တိ မံ။
(၄။ ဝါသိအာနိသံသော)
‘‘စိတ္တဗန္ဓနသမ္ဗဒ္ဓါ [စိတ္တဗန္ဓနသမ္ပန္နာ (က။)], သုကတာ ဝါသိယော ဗဟူ၊
ဒတွာန ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, သံဃဿ စ တထေဝဟံ။
‘‘အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ၊
သူရော ဟောမဝိသာရီ စ, ဝေသာရဇ္ဇေသု ပါရမီ။
‘‘ဓိတိဝီရိယဝါ ဟောမိ, ပဂ္ဂဟီတမနော သဒါ၊
ကိလေသစ္ဆေဒနံ ဉာဏံ, သုခုမံ အတုလံ သုစိံ၊
သဗ္ဗတ္ထ ပဋိလဘာမိ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၆၀။)(၅။ သတ္ထကာနိသံသော)
‘‘အကက္ကသေ အဖရုသေ, သုဓောတေ သတ္ထကေ ဗဟူ၊
ပသန္နစိတ္တော ဒတွာန, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ တထေဝ စ။
‘‘ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ၊
ကလျာဏမိတ္တံ [ကလျာဏစိတ္တံ (သီ။)] ဝီရိယံ, ခန္တိဉ္စ မေတ္တသတ္ထကံ။
‘‘တဏှာသလ္လဿ ဆိန္နတ္တာ, ပညာသတ္ထံ အနုတ္တရံ၊
ဝဇိရေန သမံ ဉာဏံ, တေသံ နိဿန္ဒတော လဘေ။
(၆။ သူစိအာနိသံသော)
‘‘သူစိယော သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘န သံသယော ကင်္ခစ္ဆေဒေါ, အဘိရူပေါ စ ဘောဂဝါ၊
တိက္ခပညော သဒါ ဟောမိ, သံသရန္တော ဘဝါဘဝေ။
‘‘ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ ဌာနံ, အတ္ထံ ဉာဏေန ပဿယိံ၊
ဝဇိရဂ္ဂသမံ ဉာဏံ, ဟောတိ မေ တမဃာတနံ။
(၇။ နခစ္ဆေဒနာနိသံသော)
‘‘နခစ္ဆေဒနေ သုဂတေ, ဒတွာ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဒါသိဒါသေ [ဒါသိဒါသ (က။)] ဂဝဿေ စ, ဘတကေ နာဋကေ [အာရက္ခကေ (သီ။)] ဗဟူ၊
နှာပိတေ ဘတ္တကေ သူဒေ, သဗ္ဗတ္ထေဝ လဘာမဟံ။
(၈။ ဝိဓူပနတာလဝဏ္ဋာနိသံသော)
‘‘ဝိဓူပနေ သုဂတေ ဒတွာ, တာလဝဏ္ဋေ စ သောဘဏေ၊
အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သီတံ ဥဏှံ န ဇာနာမိ, ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ၊
ဒရထံ နာဘိဇာနာမိ, စိတ္တသန္တာပနံ မမ။
(အပ၊၁၊၃၆၁။)‘‘ရာဂဂ္ဂိ ဒေါသမောဟဂ္ဂိ, မာနဂ္ဂိ ဒိဋ္ဌိအဂ္ဂိ စ၊
သဗ္ဗဂ္ဂီ နိဗ္ဗုတာ မယှံ, တဿ နိဿန္ဒတော မမ။
(၉။ မောရဟတ္ထ-စာမရံ)
‘‘မောရဟတ္ထေ စာမရိယော, ဒတွာ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဥပသန္တကိလေသောဟံ, ဝိဟရာမိ အနင်္ဂဏော။
(၁၀။ ပရိဿာဝန-ဓမ္မကရံ)
‘‘ပရိဿာဝနေ သုဂတေ, ဒတွာ ဓမ္မကရုတ္တမေ [ဒတွာ သုကတေ ဓမ္မကုတ္တရေ (သျာ။ က။)]၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သဗ္ဗေသံ သမတိက္ကမ္မ, ဒိဗ္ဗံ အာယုံ လဘာမဟံ၊
အပ္ပသယှော သဒါ ဟောမိ, စောရပစ္စတ္ထိကေဟိ ဝါ။
‘‘သတ္ထေန ဝါ ဝိသေန ဝါ, ဝိဟေသမ္ပိ န ကုဗ္ဗတေ၊
အန္တရာမရဏံ နတ္ထိ, တေသံ နိဿန္ဒတော မမ။
(၁၁။ တေလဓာရာနိသံသော)
‘‘တေလဓာရေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သုစာရုရူပေါ သုဘဒ္ဒေါ [သုဂဒေါ (သီ။), သုဝါစော (?)], သုသမုဂ္ဂတမာနသော၊
အဝိက္ခိတ္တမနော ဟောမိ, သဗ္ဗာရက္ခေဟိ ရက္ခိတော။
(၁၂။ သူစိဃရာနိသံသော)
‘‘သူစိဃရေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘စေတောသုခံ ကာယသုခံ, ဣရိယာပထဇံ သုခံ၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၁၃။ အံသဗဒ္ဓါနိသံသော)
‘‘အံသဗဒ္ဓေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
(အပ၊၁၊၃၆၂။)‘‘သဒ္ဓမ္မေ ဂါဓံ [စေတောဉာဏံ စ (သီ။)] ဝိန္ဒာမိ, သရာမိ ဒုတိယံ ဘဝံ၊
သဗ္ဗတ္ထ သုစ္ဆဝီ ဟောမိ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၁၄။ ကာယဗန္ဓနာနိသံသော)
‘‘ကာယဗန္ဓေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဆာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သမာဓီသု န ကမ္ပာမိ, ဝသီ ဟောမိ သမာဓိသု၊
အဘေဇ္ဇပရိသော ဟောမိ, အာဒေယျဝစနော သဒါ။
‘‘ဥပဋ္ဌိတသတိ ဟောမိ, တာသော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, အနုဗန္ဓာ ဣမေ ဂုဏာ။
(၁၅။ အာဓာရကာနိသံသော)
‘‘အာဓာရကေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ ဒါယာဒေါ [ပဉ္စဝဏ္ဏေ ဘယာဘာဝေါ (သျာ။)], အစလော ဟောမိ ကေနစိ။
‘‘ယေ ကေစိ မေ သုတာ ဓမ္မာ, သတိဉာဏပ္ပဗောဓနာ၊
ဓတာ [ဌိတာ (က။)] မေ န ဝိနဿန္တိ, ဘဝန္တိ သုဝိနိစ္ဆိတာ။
(၁၆။ ဘာဇနာနိသံသော)
‘‘ဘာဇနေ ပရိဘောဂေ စ, ဒတွာ ဗုဒ္ဓေ ဂဏုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သောဏ္ဏမယေ မဏိမယေ, အထောပိ ဖလိကာမယေ၊
လောဟိတင်္ဂမယေ စေဝ, လဘာမိ ဘာဇနေ အဟံ။
‘‘ဘရိယာ ဒါသဒါသီ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] စ, ဟတ္ထိဿရထပတ္တိကေ၊
ဣတ္ထီ ပတိဗ္ဗတာ စေဝ, ပရိဘောဂါနိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘ဝိဇ္ဇာ မန္တပဒေ စေဝ, ဝိဝိဓေ အာဂမေ ဗဟူ၊
သဗ္ဗံ သိပ္ပံ နိသာမေမိ, ပရိဘောဂါနိ သဗ္ဗဒါ။
(၁၇။ ထာလကာနိသံသော)
‘‘ထာလကေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
(အပ၊၁၊၃၆၃။)‘‘သောဏ္ဏမယေ မဏိမယေ, အထောပိ ဖလိကာမယေ၊
လောဟိတင်္ဂမယေ စေဝ, လဘာမိ ထာလကေ အဟံ။
‘‘အသတ္ထကေ [အသတ္ထကေ (သီ။), အဿဋ္ဌကေ (သျာ။)] ဖလမယေ, အထော ပေါက္ခရပတ္တကေ၊
မဓုပါနကသင်္ခေ စ, လဘာမိ ထာလကေ အဟံ။
‘‘ဝတ္တေ ဂုဏေ ပဋိပတ္တိ, အာစာရကိရိယာသု စ၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၁၈။ ဘေသဇ္ဇာနိသံသော)
‘‘ဘေသဇ္ဇံ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဒသာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘အာယုဝါ ဗလဝါ ဓီရော, ဝဏ္ဏဝါ ယသဝါ သုခီ၊
အနုပဒ္ဒဝေါ အနီတိ စ, ဟောမိ အပစိတော သဒါ၊
န မေ ပိယဝိယောဂတ္ထိ, တဿ နိဿန္ဒတော မမ။
(၁၉။ ဥပါဟနာနိသံသော)
‘‘ဥပါဟနေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဟတ္ထိယာနံ အဿယာနံ, သိဝိကာ သန္ဒမာနိကာ၊
သဋ္ဌိသတသဟဿာနိ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘မဏိမယာ တမ္ဗမယာ [ကမ္ဗလိကာ (သီ။ က။)], သောဏ္ဏရဇတပါဒုကာ၊
နိဗ္ဗတ္တန္တိ ပဒုဒ္ဓါရေ, ဘဝေ သံသရတော မမ။
‘‘နိယာမံ သတိ ဓာဝန္တိ [နိယမံ ပဋိဓာဝန္တီ (သီ။), နိယာမံ ပဋိဓာဝန္တိ (သျာ။)], အာဂုအာစာရသောဓနံ [အာစာရဂုဏသောဓနံ (သီ။ သျာ။)]၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၂၀။ ပါဒုကာနိသံသော)
‘‘ပါဒုကေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဣဒ္ဓိပါဒုကမာရုယှ, ဝိဟရာမိ ယဒိစ္ဆကံ။
(အပ၊၁၊၃၆၄။)(၂၁။ ဥဒကပုဉ္ဆနာနိသံသော)
‘‘ဥဒကပုစ္ဆနစောဠေ, ဒတွာ ဗုဒ္ဓေ ဂဏုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဝိရဇော, သပ္ပဘာသော ပတာပဝါ၊
သိနိဒ္ဓံ ဟောတိ မေ ဂတ္တံ, ရဇောဇလ္လံ န လိမ္ပတိ၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၂၂။ ကတ္တရဒဏ္ဍာနိသံသော)
‘‘ကတ္တရဒဏ္ဍေ သုဂတေ, ဒတွာ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဆာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ပုတ္တာ မယှံ ဗဟူ ဟောန္တိ, တာသော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
အပ္ပသယှော သဒါ ဟောမိ, သဗ္ဗာရက္ခေဟိ ရက္ခိတော၊
ခလိတမ္ပိ [ခလိတံ မံ (သီ။ က။)] န ဇာနာမိ, အဘန္တံ မာနသံ မမ။
(၂၃။ ဩသဓဉ္ဇနာနိသံသော)
‘‘ဩသဓံ အဉ္ဇနံ ဒတွာ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဝိသာလနယနော ဟောမိ, သေတပီတော စ လောဟိတော၊
အနာဝိလပသန္နက္ခော, သဗ္ဗရောဂဝိဝဇ္ဇိတော။
‘‘လဘာမိ ဒိဗ္ဗနယနံ, ပညာစက္ခုံ အနုတ္တရံ၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၂၄။ ကုဉ္စိကာနိသံသော)
‘‘ကုဉ္စိကေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဓမ္မဒွါရဝိဝရဏံ, လဘာမိ ဉာဏကုဉ္စိကံ။
(၂၅။ ကုဉ္စိကာဃရာနိသံသော)
‘‘ကုဉ္စိကာနံ ဃရေ ဒတွာ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဒွါနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ၊
အပ္ပကောဓော အနာယာသော, သံသရန္တော ဘဝေ အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၆၅။)(၂၆။ အာယောဂါနိသံသော)
‘‘အာယောဂေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သမာဓီသု န ကမ္ပာမိ, ဝသီ ဟောမိ သမာဓိသု၊
အဘေဇ္ဇပရိသော ဟောမိ, အာဒေယျဝစနော သဒါ၊
ဇာယတိ ဘောဂသမ္ပတ္တိ, ဘဝေ သံသရတော မမ။
(၂၇။ ဓူမနေတ္တာနိသံသော)
‘‘ဓူမနေတ္တေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သတိ မေ ဥဇုကာ ဟောတိ, သုသမ္ဗန္ဓာ စ နှာရဝေါ၊
လဘာမိ ဒိဗ္ဗနယနံ [ဒိဗ္ဗသယနံ (သျာ။)], တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၂၈။ ဒီပဓာရာနိသံသော)
‘‘ဒီပဓာရေ [ဒီပဋ္ဌာနေ (သီ။), ဒီပဒါနေ (သျာ။), ဒီပဋ္ဌာပေ (က။)] ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
တီဏာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဇာတိမာ အင်္ဂသမ္ပန္နော, ပညဝါ ဗုဒ္ဓသမ္မတော [ဗုဒ္ဓိသမ္မတော (သီ။ က။)]၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, တဿ နိဿန္ဒတော အဟံ။
(၂၉။ တုမ္ဗက-ကရဏ္ဍော)
‘‘တုမ္ဗကေ စ ကရဏ္ဍေ စ, ဒတွာ ဗုဒ္ဓေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဒသာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သုဂုတ္တော [သဒါဂုတ္တော (သီ။ သျာ။) သံဂုတ္တော (က။)] သုခသမင်္ဂီ, မဟာယသော တထာဂတိ၊
ဝိပတ္တိဝိဂတော [ဝိဘတ္တိဂတ္တော (သျာ။)] သုခုမာလော, သဗ္ဗီတိပရိဝဇ္ဇိတော။
‘‘ဝိပုလေ စ ဂုဏေ လာဘီ, သမာဝ စလနာ မမ၊
သုဝိဝဇ္ဇိတဥဗ္ဗေဂေါ, တုမ္ဗကေ စ ကရဏ္ဍကေ။
‘‘လဘာမိ စတုရော ဝဏ္ဏေ, ဟတ္ထိဿရတနာနိ စ၊
တာနိ မေ န ဝိနဿန္တိ, တုမ္ဗဒါနေ ဣဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၆၆။)(၃၀။ မလဟရဏာနိသံသော)
‘‘မလဟရဏိယော [အဉ္ဇနနာဠိယော (သီ။), ဟတ္ထလိလင်္ဂကေ (သျာ။ ပီ။), ဟတ္ထလိလင်္ဂတေ (က။)] ဒတွာ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သဗ္ဗလက္ခဏသမ္ပန္နော, အာယုပညာသမာဟိတော၊
သဗ္ဗာယာသဝိနိမုတ္တော, ကာယော မေ ဟောတိ သဗ္ဗဒါ။
(၃၁။ ပိပ္ဖလာနိသံသော)
‘‘တဏုဓာရေ သုနိသိတေ, သံဃေ ဒတွာန ပိပ္ဖလေ၊
ကိလေသကန္တနံ ဉာဏံ, လဘာမိ အတုလံ သုစိံ။
(၃၂။ ဘဏ္ဍာသာနိသံသော)
‘‘သဏ္ဍာသေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ကိလေသဘဉ္ဇနံ [ကိလေသလုဉ္စနံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဉာဏံ, လဘာမိ အတုလံ သုစိံ။
(၃၃။ နတ္ထုကာနိသံသော)
‘‘နတ္ထုကေ [ထဝိကေ (?) ဘေသဇ္ဇထဝိကေတိ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ] သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
အဋ္ဌာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သဒ္ဓံ သီလံ ဟိရိဉ္စာပိ, အထ ဩတ္တပ္ပိယံ ဂုဏံ၊
သုတံ စာဂဉ္စ ခန္တိဉ္စ, ပညံ မေ အဋ္ဌမံ ဂုဏံ။
(၃၄။ ပီဌကာနိသံသော)
‘‘ပီဌကေ သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဥစ္စေ ကုလေ ပဇာယာမိ, မဟာဘောဂေါ ဘဝါမဟံ၊
သဗ္ဗေ မံ အပစာယန္တိ, ကိတ္တိ အဗ္ဘုဂ္ဂတာ မမ။
‘‘ကပ္ပသတသဟဿာနိ, ပလ္လင်္ကာ စတုရဿကာ၊
ပရိဝါရေန္တိ မံ နိစ္စံ, သံဝိဘာဂရတော အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၆၇။)(၃၅။ ဘိသိအာနိသံသော)
‘‘ဘိသိယော သုဂတေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဆာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သမသုဂတ္တောပစိတော, မုဒုကော စာရုဒဿနော၊
လဘာမိ ဉာဏပရိဝါရံ, ဘိသိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တူလိကာ ဝိကတိကာယော, ကဋ္ဋိဿာ [ကဋ္ဌိဿာ (သီ။), ကုဋ္ဋကာ (က။)] စိတ္တကာ ဗဟူ၊
ဝရပေါတ္ထကေ ကမ္ဗလေ စ, လဘာမိ ဝိဝိဓေ အဟံ။
‘‘ပါဝါရိကေ စ မုဒုကေ, မုဒုကာဇိနဝေဏိယော၊
လဘာမိ ဝိဝိဓတ္ထာရေ [ဝိဝိဓဋ္ဌာနေ (သျာ။ က။)], ဘိသိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ, ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊
အတုစ္ဆော ဈာနမဉ္စောမှိ, ဘိသိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(၃၆။ ဗိဗ္ဗောဟနာနိသံသော)
‘‘ဗိဗ္ဗောဟနေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဆာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဥဏ္ဏိကေ ပဒုမကေ စ, အထော လောဟိတစန္ဒနေ၊
ဗိဗ္ဗောဟနေ ဥပါဓေမိ, ဥတ္တမင်္ဂံ သဒါ မမ။
‘‘အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂဝရေ, သာမညေ စတုရော ဖလေ၊
တေသု ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ [ဥပနေတွာ (သီ။)], ဝိဟရေ နိစ္စကာလိကံ။
‘‘ဒါနေ ဒမေ သံယမေ စ, အပ္ပမညာသု ရူပိသု၊
တေသု ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ [ဥပနေတွာ (သီ။)], ဝိဟရေ သဗ္ဗကာလိကံ။
‘‘ဝတ္တေ ဂုဏေ ပဋိပတ္တိ, အာစာရကိရိယာသု စ၊
တေသု ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ [ဉာဏံ ဥပဒဟိတွာန (သီ။)], ဝိဟရေ သဗ္ဗဒါ အဟံ။
‘‘စင်္ကမေ ဝါ ပဓာနေ ဝါ, ဝီရိယေ ဗောဓိပက္ခိယေ၊
တေသု ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ, ဝိဟရာမိ ယဒိစ္ဆကံ။
(အပ၊၁၊၃၆၈။)‘‘သီလံ သမာဓိ ပညာ စ, ဝိမုတ္တိ စ အနုတ္တရာ၊
တေသု ဉာဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ [ဉာဏံ ဥပဒဟိတွာန (သီ။)], ဝိဟရာမိ သုခံ အဟံ။
(၃၇။ ဖလပီဌာနိသံသော)
‘‘ဖလပီဌေ [ပလာလပီဋ္ဌေ (သီ။)] ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဒွါနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သောဏ္ဏမယေ မဏိမယေ, ဒန္တသာရမယေ ဗဟူ၊
ပလ္လင်္ကသေဋ္ဌေ ဝိန္ဒာမိ, ဖလပီဌဿိဒံ ဖလံ။
(၃၈။ ပါဒပီဌာနိသံသော)
‘‘ပါဒပီဌေ ဇိနေ ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဒွါနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ၊
လဘာမိ ဗဟုကေ ယာနေ, ပါဒပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒါသီ ဒါသာ စ ဘရိယာ, ယေ စညေ အနုဇီဝိနော၊
သမ္မာ ပရိစရန္တေ မံ, ပါဒပီဌဿိဒံ ဖလံ။
(၃၉။ တေလဗ္ဘဉ္ဇနာနိသံသော)
‘‘တေလအဗ္ဘဉ္ဇနေ [တေလာနဗ္ဘဉ္ဇနေ (သီ။)] ဒတွာ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘အဗျာဓိတာ ရူပဝတာ, ခိပ္ပံ ဓမ္မနိသန္တိတာ၊
လာဘိတာ အန္နပါနဿ, အာယုပဉ္စမကံ မမ။
(၄၀။ သပ္ပိတေလာနိသံသော)
‘‘သပ္ပိတေလဉ္စ ဒတွာန, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ထာမဝါ ရူပသမ္ပန္နော, ပဟဋ္ဌတနုဇော သဒါ၊
အဗျာဓိ ဝိသဒေါ ဟောမိ, သပ္ပိတေလဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၆၉။)(၄၁။ မုခသောဓနကာနိသံသော)
‘‘မုခသောဓနကံ ဒတွာ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘ဝိသုဒ္ဓကဏ္ဌော မဓုရဿရော, ကာသသာသဝိဝဇ္ဇိတော၊
ဥပ္ပလဂန္ဓော မုခတော, ဥပဝါယတိ မေ သဒါ။
(၄၂။ ဒဓိအာနိသံသော)
‘‘ဒဓိံ ဒတွာန သမ္ပန္နံ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဘုဉ္ဇာမိ အမတံ ဘတ္တံ [ဝိတ္တံ (သီ။ က။)], ဝရံ ကာယဂတာသတိံ။
(၄၃။ မဓုအာနိသံသော)
‘‘ဝဏ္ဏဂန္ဓရသောပေတံ, မဓုံ ဒတွာ ဇိနေ ဂဏေ၊
အနူပမံ အတုလိယံ, ပိဝေ မုတ္တိရသံ အဟံ။
(၄၄။ရသာနိသံသော)
‘‘ယထာဘူတံ ရသံ ဒတွာ, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
စတုရော ဖလေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
(၄၅။ အန္နပါနာနိသံသော)
‘‘အန္နံ ပါနဉ္စ ဒတွာန, ဗုဒ္ဓေ သံဃေ ဂဏုတ္တမေ၊
ဒသာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘အာယုဝါ ဗလဝါ ဓီရော, ဝဏ္ဏဝါ ယသဝါ သုခီ၊
လာဘီ အန္နဿ ပါနဿ, သူရော ပညာဏဝါ သဒါ၊
ဣမေ ဂုဏေ ပဋိလဘေ, သံသရန္တော ဘဝေ အဟံ။
(၄၆။ ဓူပါနိသံသော)
‘‘ဓူပံ [ဓူမံ (သီ။ က။)] ဒတွာန သုဂတေ, သံဃေ ဂဏဝရုတ္တမေ၊
ဒသာနိသံသေ အနုဘောမိ, ကမ္မာနုစ္ဆဝိကေ မမ။
‘‘သုဂန္ဓဒေဟော ယသဝါ, သီဃပညော စ ကိတ္တိမာ၊
တိက္ခပညော ဘူရိပညော, ဟာသဂမ္ဘီရပညဝါ။
(အပ၊၁၊၃၇၀။)‘‘ဝေပုလ္လဇဝနပညော, သံသရန္တော ဘဝါဘဝေ၊
တဿေဝ ဝါဟသာ ဒါနိ, ပတ္တော သန္တိသုခံ သိဝံ။
(သာဓာရဏာနိသံသော)
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ [ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကေ (?) ဧဝမုပရိပိ၊ ဧတဒေဝ ဟိ ဥပါလိတ္ထေရာပဒါနဋ္ဌကထာယံ ဝဏ္ဏိတံ]၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ သေလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, ဝီထိသာမီ အဟောသဟံ၊
မမ ဉာတီ သမာနေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, ပုညက္ခေတ္တော အနုတ္တရော [ပုညက္ခေတ္တံ အနုတ္တရံ (သီ။)]၊
အာသိ သော [အာသီသော (သီ။), အာဓာရော (ပီ။)] သဗ္ဗလောကဿ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။
‘‘‘ခတ္တိယာ နေဂမာ စေဝ, မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဥဂ္ဂါ စ ရာဇပုတ္တာ စ, ဝေသိယာနာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
(အပ၊၁၊၃၇၁။)‘‘‘အာဠာရိကာ ကပ္ပကာ [အာဠာရိကာ စ သူဒါ (သျာ။)] စ, နှာပကာ မာလကာရကာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ရဇကာ ပေသကာရာ စ, စမ္မကာရာ စ နှာပိတာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဥသုကာရာ ဘမကာရာ, စမ္မကာရာ စ တစ္ဆကာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ကမ္မာရာ သောဏ္ဏကာရာ စ, တိပုလောဟကရာ တထာ၊
ပသန္နစိတ္တာ သုမနာ, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဘတကာ စေဋကာ စေဝ, ဒါသကမ္မကရာ ဗဟူ၊
ယထာသကေန ထာမေန, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဥဒဟာရာ ကဋ္ဌဟာရာ, ကဿကာ တိဏဟာရကာ၊
ယထာသကေန ထာမေန, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ပုပ္ဖိကာ မာလိကာ စေဝ, ပဏ္ဏိကာ ဖလဟာရကာ၊
ယထာသကေန ထာမေန, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဂဏိကာ ကုမ္ဘဒါသီ စ, ပူဝိကာ [သူပိကာ (က။)] မစ္ဆိကာပိ စ၊
ယထာသကေန ထာမေန, ပူဂဓမ္မံ အကံသု တေ။
‘‘‘ဧထ သဗ္ဗေ သမာဂန္တွာ, ဂဏံ ဗန္ဓာမ ဧကတော၊
အဓိကာရံ ကရိဿာမ, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ’။
‘‘တေ မေ သုတွာန ဝစနံ, ဂဏံ ဗန္ဓိံသု တာဝဒေ၊
ဥပဋ္ဌာနသာလံ သုကတံ, ဘိက္ခုသံဃဿ ကာရယုံ။
‘‘နိဋ္ဌာပေတွာန တံ သာလံ, ဥဒဂ္ဂေါ တုဋ္ဌမာနသော၊
ပရေတော တေဟိ သဗ္ဗေဟိ, သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင်္ကမိံ။
‘‘ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ, လောကနာထံ နရာသဘံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဣမေ တီဏိ သတာ ဝီရ, ပုရိသာ ဧကတော ဂဏာ၊
ဥပဋ္ဌာနသာလံ သုကတံ, နိယျာဒေန္တိ [နိယျာတေန္တိ (သီ။)] တုဝံ [တဝံ (သီ။), တဝ (သျာ။)] မုနိ’။
(အပ၊၁၊၃၇၂။)‘‘ဘိက္ခုသံဃဿ ပုရတော, သမ္ပဋိစ္ဆတွ စက္ခုမာ၊
တိဏ္ဏံ သတာနံ ပုရတော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘တိသတာပိ စ ဇေဋ္ဌော စ, အနုဝတ္တိံသု ဧကတော၊
သမ္ပတ္တိဉှိ [သမ္ပတ္တီဟိ (သျာ။ က။)] ကရိတွာန, သဗ္ဗေ အနုဘဝိဿထ။
‘‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ, သီတိဘာဝမနုတ္တရံ၊
အဇရံ အမတံ သန္တံ, နိဗ္ဗာနံ ဖဿယိဿထ’။
‘‘ဧဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသိ, သဗ္ဗညူ သမဏုတ္တရော၊
ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ, သောမနဿံ ပဝေဒယိံ။
‘‘တိံသ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ၊
ဒေဝါဓိပေါ ပဉ္စသတံ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ။
‘‘သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ဒေဝရဇ္ဇံ ကရောန္တဿ, မဟာဒေဝါ အဝန္ဒိသုံ။
‘‘ဣဓ မာနုသကေ ရဇ္ဇံ [ရဇ္ဇေ (သီ။)], ပရိသာ ဟောန္တိ ဗန္ဓဝါ၊
ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ, ဝါသေဋ္ဌော နာမ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘အသီတိကောဋိ နိစယော, တဿ ပုတ္တော အဟောသဟံ၊
သေလော ဣတိ မမ နာမံ, ဆဠင်္ဂေ ပါရမိံ ဂတော။
‘‘ဇင်္ဃာဝိဟာရံ ဝိစရံ, သသိဿေဟိ ပုရက္ခတော၊
ဇဋာဘာရိကဘရိတံ, ကေဏိယံ နာမ တာပသံ။
‘‘ပဋိယတ္တာဟုတိံ ဒိသွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ၊
‘အာဝါဟော ဝါ ဝိဝါဟော ဝါ, ရာဇာ ဝါ တေ နိမန္တိတော’။
‘‘အာဟုတိံ [နာဟုတိံ (?)] ယိဋ္ဌုကာမောဟံ, ဗြာဟ္မဏေ ဒေဝသမ္မတေ၊
န နိမန္တေမိ ရာဇာနံ, အာဟုတီ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘န စတ္ထိ မယှမာဝါဟော, ဝိဝါဟော မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သကျာနံ နန္ဒိဇနနော, သေဋ္ဌော လောကေ သဒေဝကေ။
‘‘သဗ္ဗလောကဟိတတ္ထာယ, သဗ္ဗသတ္တသုခါဝဟော၊
သော မေ နိမန္တိတော အဇ္ဇ, တဿေတံ ပဋိယာဒနံ။
(အပ၊၁၊၃၇၃။)‘‘တိမ္ဗရူသကဝဏ္ဏာဘော, အပ္ပမေယျော အနူပမော၊
ရူပေနာသဒိသော ဗုဒ္ဓေါ, သွာတနာယ နိမန္တိတော။
‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌောဝ, ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘော၊
ဝိဇ္ဇူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ပဗ္ဗတဂ္ဂေ ယထာ အစ္စိ, ပုဏ္ဏမာယေဝ စန္ဒိမာ၊
နဠဂ္ဂိဝဏ္ဏသင်္ကာသော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘အသမ္ဘီတော ဘယာတီတော, ဘဝန္တကရဏော မုနိ၊
သီဟူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ကုသလော ဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ, အပသယှော ပရေဟိ သော၊
နာဂူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘သဒ္ဓမ္မာစာရကုသလော, ဗုဒ္ဓနာဂေါ အသာဒိသော၊
ဥသဘူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘အနန္တဝဏ္ဏော အမိတယသော, ဝိစိတ္တသဗ္ဗလက္ခဏော၊
သက္ကူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ဝသီ ဂဏီ ပတာပီ စ, တေဇဿီ စ ဒုရာသဒေါ၊
ဗြဟ္မူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ပတ္တဓမ္မော ဒသဗလော, ဗလာတိဗလပါရဂေါ၊
ဓရဏူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘သီလဝီစိသမာကိဏ္ဏော, ဓမ္မဝိညာဏခေါဘိတော၊
ဥဒဓူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ဒုရာသဒေါ ဒုပ္ပသဟော, အစလော ဥဂ္ဂတော ဗြဟာ၊
နေရူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘အနန္တဉာဏော အသမသမော, အတုလော အဂ္ဂတံ ဂတော၊
ဂဂနူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
ပန္နရသမံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘ပတိဋ္ဌာ ဘယဘီတာနံ, တာဏော သရဏဂါမိနံ၊
အဿာသကော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
(အပ၊၁၊၃၇၄။)‘‘အာသယော ဗုဒ္ဓိမန္တာနံ, ပုညက္ခေတ္တံ သုခေသိနံ၊
ရတနာကရော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘အဿာသကော ဝေဒကရော, သာမညဖလဒါယကော၊
မေဃူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘လောကစက္ခု မဟာတေဇော, သဗ္ဗတမဝိနောဒနော၊
သူရိယူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘အာရမ္မဏဝိမုတ္တီသု, သဘာဝဒဿနော မုနိ၊
စန္ဒူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ဗုဒ္ဓေါ သမုဿိတော လောကေ, လက္ခဏေဟိ အလင်္ကတော၊
အပ္ပမေယျော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ယဿ ဉာဏံ အပ္ပမေယျံ, သီလံ ယဿ အနူပမံ၊
ဝိမုတ္တိ အသဒိသာ ယဿ, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ယဿ ဓီတိ အသဒိသာ, ထာမော ယဿ အစိန္တိယော၊
ယဿ ပရက္ကမော ဇေဋ္ဌော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ရာဂေါ ဒေါသော စ မောဟော စ, ဝိသာ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
အဂဒူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘က္လေသဗျာဓိဗဟုဒုက္ခ သဗ္ဗတမဝိနောဒနော [ဝိနောဒကော (သီ။ သျာ။)]၊
ဝေဇ္ဇူပမော မဟာဝီရော, သော မေ ဗုဒ္ဓေါ နိမန္တိတော။
‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ ဘော ယံ ဝဒေသိ, ဃောသောပေသော သုဒုလ္လဘော၊
ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ သုတွာန, ပီတိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘အဗ္ဘန္တရံ အဂဏှန္တံ, ပီတိ မေ ဗဟိ နိစ္ဆရေ၊
သောဟံ ပီတိမနော သန္တော, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ကဟံ နု ခေါ သော ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
တတ္ထ ဂန္တွာ နမဿိဿံ, သာမညဖလဒါယကံ’။
‘‘‘ပဂ္ဂယှ ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ, ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊
အာစိက္ခိ မေ ဓမ္မရာဇံ, သောကသလ္လဝိနောဒနံ။
(အပ၊၁၊၃၇၅။)‘‘‘ဥဒေန္တံဝ မဟာမေဃံ, နီလံ အဉ္ဇနသန္နိဘံ၊
သာဂရံ ဝိယ ဒိဿန္တံ, ပဿသေတံ မဟာဝနံ။
‘‘‘ဧတ္ထ သော ဝသတေ ဗုဒ္ဓေါ, အဒန္တဒမကော မုနိ၊
ဝိနယန္တော စ ဝေနေယျေ, ဗောဓေန္တော ဗောဓိပက္ခိယေ။
‘‘‘ပိပါသိတောဝ ဥဒကံ, ဘောဇနံဝ ဇိဃစ္ဆိတော၊
ဂါဝီ ယထာ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓါ, ဧဝါဟံ ဝိစိနိံ ဇိနံ။
‘‘‘အာစာရဥပစာရညူ, ဓမ္မာနုစ္ဆဝိသံဝရံ၊
သိက္ခာပေမိ သကေ သိဿေ, ဂစ္ဆန္တေ ဇိနသန္တိကံ။
‘‘‘ဒုရာသဒါ ဘဂဝန္တော, သီဟာဝ ဧကစာရိနော၊
ပဒေ ပဒံ နိက္ခိပန္တာ, အာဂစ္ဆေယျာထ မာဏဝါ။
‘‘‘အာသီဝိသော ယထာ ဃောရော, မိဂရာဇာဝ ကေသရီ၊
မတ္တောဝ ကုဉ္ဇရော ဒန္တီ, ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ ဒုရာသဒါ။
‘‘‘ဥက္ကာသိတဉ္စ ခိပိတံ, အဇ္ဈုပေက္ခိယ မာဏဝါ၊
ပဒေ ပဒံ နိက္ခိပန္တာ, ဥပေထ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
‘‘‘ပဋိသလ္လာနဂရုကာ, အပ္ပသဒ္ဒါ ဒုရာသဒါ၊
ဒုရူပသင်္ကမာ ဗုဒ္ဓါ, ဂရူ ဟောန္တိ သဒေဝကေ။
‘‘‘ယဒါဟံ ပဉှံ ပုစ္ဆာမိ, ပဋိသမ္မောဒယာမိ ဝါ၊
အပ္ပသဒ္ဒါ တဒါ ဟောထ, မုနိဘူတာဝ တိဋ္ဌထ။
‘‘‘ယံ သော ဒေသေတိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ [သဒ္ဓမ္မံ (သီ။ သျာ။)], ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ၊
တမေဝတ္ထံ နိသာမေထ, သဒ္ဓမ္မသဝနံ သုခံ’။
‘‘ဥပသင်္ကမ္မ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သမ္မောဒိံ မုနိနာ အဟံ၊
တံ ကထံ ဝီတိသာရေတွာ, လက္ခဏေ ဥပဓာရယိံ။
‘‘လက္ခဏေ ဒွေ စ ကင်္ခါမိ, ပဿာမိ တိံသလက္ခဏေ၊
ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှံ, ဣဒ္ဓိယာ ဒဿယီ မုနိ။
‘‘ဇိဝှံ နိန္နာမယိတွာန, ကဏ္ဏသောတေ စ နာသိကေ၊
ပဋိမသိ နလာဋန္တံ, ကေဝလံ ဆာဒယီ ဇိနော။
(အပ၊၁၊၃၇၆။)‘‘တဿာဟံ လက္ခဏေ ဒိသွာ, ပရိပုဏ္ဏေ သဗျဉ္ဇနေ၊
ဗုဒ္ဓေါတိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာန, သဟ သိဿေဟိ ပဗ္ဗဇိံ။
‘‘သတေဟိ တီဟိ သဟိတော, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အဒ္ဓမာသေ အသမ္ပတ္တေ, သဗ္ဗေ ပတ္တာမှ နိဗ္ဗုတိံ။
‘‘ဧကတော ကမ္မံ ကတွာန, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ၊
ဧကတော သံသရိတွာန, ဧကတော ဝိနိဝတ္တယုံ။
‘‘ဂေါပါနသိယော ဒတွာန, ပူဂဓမ္မေ ဝသိံ အဟံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, အဋ္ဌ ဟေတူ လဘာမဟံ။
‘‘ဒိသာသု ပူဇိတော ဟောမိ, ဘောဂါ စ အမိတာ မမ၊
ပတိဋ္ဌာ ဟောမိ သဗ္ဗေသံ, တာသော မမ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဗျာဓယော မေ န ဝိဇ္ဇန္တိ, ဒီဃာယုံ ပါလယာမိ စ၊
သုခုမစ္ဆဝိကော ဟောမိ, အာဝါသေ ပတ္ထိတေ ဝသေ [အာဝါသေ ပတ္တေ ဝဿေ (သျာ။), အာဝါသေဝ ဌိတေ ဝသေ (က။)]။
‘‘အဋ္ဌ ဂေါပါနသီ ဒတွာ, ပူဂဓမ္မေ ဝသိံ အဟံ၊
ပဋိသမ္ဘိဒါရဟတ္တဉ္စ, ဧတံ မေ အပရဋ္ဌမံ။
‘‘သဗ္ဗဝေါသိတဝေါသာနော, ကတကိစ္စော အနာသဝေါ၊
အဋ္ဌဂေါပါနသီ နာမ, တဝ ပုတ္တော မဟာမုနိ။
‘‘ပဉ္စ ထမ္ဘာနိ ဒတွာန, ပူဂဓမ္မေ ဝသိံ အဟံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, ပဉ္စ ဟေတူ လဘာမဟံ။
‘‘အစလော ဟောမိ မေတ္တာယ, အနူနင်္ဂေါ ဘဝါမဟံ၊
အာဒေယျဝစနော ဟောမိ, န ဓံသေမိ ယထာ အဟံ။
‘‘အဘန္တံ ဟောတိ မေ စိတ္တံ, အခိလော ဟောမိ ကဿစိ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, ဝိမလော ဟောမိ သာသနေ။
‘‘သဂါရဝေါ သပ္ပတိဿော, ကတကိစ္စော အနာသဝေါ၊
သာဝကော တေ မဟာဝီရ, ဘိက္ခု တံ ဝန္ဒတေ မုနိ။
‘‘ကတွာ သုကတပလ္လင်္ကံ, သာလာယံ ပညပေသဟံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, ပဉ္စ ဟေတူ လဘာမဟံ။
(အပ၊၁၊၃၇၇။)‘‘ဥစ္စေ ကုလေ ပဇာယိတွာ, မဟာဘောဂေါ ဘဝါမဟံ၊
သဗ္ဗသမ္ပတ္တိကော ဟောမိ, မစ္ဆေရံ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘ဂမနေ ပတ္ထိတေ မယှံ, ပလ္လင်္ကော ဥပတိဋ္ဌတိ၊
သဟ ပလ္လင်္ကသေဋ္ဌေန, ဂစ္ဆာမိ မမ ပတ္ထိတံ။
‘‘တေန ပလ္လင်္ကဒါနေန, တမံ သဗ္ဗံ ဝိနောဒယိံ၊
သဗ္ဗာဘိညာဗလပ္ပတ္တော, ထေရော [သေလော (?)] ဝန္ဒတိ တံ မုနိ။
‘‘ပရကိစ္စတ္တကိစ္စာနိ, သဗ္ဗကိစ္စာနိ သာဓယိံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, ပါဝိသိံ အဘယံ ပုရံ။
‘‘ပရိနိဋ္ဌိတသာလမှိ, ပရိဘောဂမဒါသဟံ၊
တေန ကမ္မေန သုကတေန, သေဋ္ဌတ္တံ အဇ္ဈုပါဂတော။
‘‘ယေ ကေစိ ဒမကာ လောကေ, ဟတ္ထိအဿေ ဒမေန္တိ ယေ၊
ကရိတွာ ကာရဏာ နာနာ, ဒါရုဏေန ဒမေန္တိ တေ။
‘‘န ဟေဝံ တွံ မဟာဝီရ, ဒမေသိ နရနာရိယော၊
အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန, ဒမေသိ ဥတ္တမေ ဒမေ။
‘‘ဒါနဿ ဝဏ္ဏေ ကိတ္တေန္တော, ဒေသနာကုသလော မုနိ၊
ဧကပဉှံ ကထေန္တောဝ, ဗောဓေသိ တိသတေ မုနိ။
‘‘ဒန္တာ မယံ သာရထိနာ, သုဝိမုတ္တာ အနာသဝါ၊
သဗ္ဗာဘိညာဗလပတ္တာ, နိဗ္ဗုတာ ဥပဓိက္ခယေ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
အတိက္ကန္တာ ဘယာ သဗ္ဗေ, သာလာဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သေလတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
(အပ၊၁၊၃၇၈။)‘‘ကဏိကာရံဝ ဇလိတံ [ဇောတန္တံ (သီ။)], ဒီပရုက္ခံဝ ဥဇ္ဇလံ [ဇောတိတံ (သျာ။)]၊
ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တံ, ဝိဇ္ဇုတံ ဂဂနေ ယထာ။
‘‘အသမ္ဘီတံ အနုတ္တာသိံ, မိဂရာဇံဝ ကေသရိံ၊
ဉာဏာလောကံ ပကာသေန္တံ, မဒ္ဒန္တံ တိတ္ထိယေ ဂဏေ။
‘‘ဥဒ္ဓရန္တံ ဣမံ လောကံ, ဆိဒ္ဒန္တံ သဗ္ဗသံသယံ၊
ဂဇ္ဇန္တံ [အသမ္ဘီတံ (သျာ။), ဂစ္ဆန္တံ (က။)] မိဂရာဇံဝ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ဇဋာဇိနဓရော အာသိံ, ဗြဟာ ဥဇု ပတာပဝါ၊
ဝါကစီရံ ဂဟေတွာန, ပါဒမူလေ အပတ္ထရိံ။
‘‘ကာဠာနုသာရိယံ ဂယှ, အနုလိမ္ပိံ တထာဂတံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓမနုလိမ္ပေတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘သမုဒ္ဓရသိမံ လောကံ, ဩဃတိဏ္ဏ [ဩဃတိဏ္ဏော (သျာ။ က။)] မဟာမုနိ၊
ဉာဏာလောကေန ဇောတေသိ, နာဝဋံ [ပဝရံ (သျာ။), ဝဇိရ (ပီ။)] ဉာဏမုတ္တမံ။
‘‘ဓမ္မစက္ကံ [တုဝံ စက္ကံ (က။)] ပဝတ္တေသိ, မဒ္ဒသေ ပရတိတ္ထိယေ၊
ဥသဘော ဇိတသင်္ဂါမော, သမ္ပကမ္ပေသိ မေဒနိံ။
‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဦမိယော, ဝေလန္တမှိ ပဘိဇ္ဇရေ၊
တထေဝ တဝ ဉာဏမှိ, သဗ္ဗဒိဋ္ဌီ ပဘိဇ္ဇရေ။
‘‘သုခုမစ္ဆိကဇာလေန, သရမှိ သမ္ပတာနိတေ၊
အန္တောဇာလိကတာ [ဇာလဂတာ (သီ။)] ပါဏာ, ပီဠိတာ ဟောန္တိ တာဝဒေ။
‘‘တထေဝ တိတ္ထိယာ လောကေ, ပုထုပါသဏ္ဍနိဿိတာ [မူဠှာ သစ္စဝိနိဿဋာ (သျာ။), မုဋ္ဌသစ္စဝိနိဿဋာ (က။)]၊
အန္တောဉာဏဝရေ တုယှံ, ပရိဝတ္တန္တိ မာရိသ။
‘‘ပတိဋ္ဌာ ဝုယှတံ ဩဃေ, တွဉှိ နာထော အဗန္ဓုနံ၊
ဘယဋ္ဋိတာနံ သရဏံ, မုတ္တိတ္ထီနံ ပရာယဏံ။
(အပ၊၁၊၃၇၉။)‘‘ဧကဝီရော အသဒိသော, မေတ္တာကရုဏသဉ္စယော [သညုတော (သျာ။)]၊
အသမော သုသမော သန္တော [သုသီလော အသမော သန္တော (သီ။), ပညဝါ ယုတ္တစာဂေါ စ (သျာ။)], ဝသီ တာဒီ ဇိတဉ္ဇယော။
‘‘ဓီရော ဝိဂတသမ္မောဟော, အနေဇော အကထံကထီ၊
တုသိတော [ဝုသိတော (သီ။)] ဝန္တဒေါသောသိ, နိမ္မလော သံယတော သုစိ။
‘‘သင်္ဂါတိဂေါ ဟတမဒေါ [ဂတမဒေါ (သျာ။), တမနုဒေါ (က။)], တေဝိဇ္ဇော တိဘဝန္တဂေါ၊
သီမာတိဂေါ ဓမ္မဂရု, ဂတတ္ထော ဟိတဝဗ္ဘုတော [ဟိတဝပ္ပထော (သီ။ သျာ။)]။
‘‘တာရကော တွံ ယထာ နာဝါ, နိဓီဝဿာသကာရကော၊
အသမ္ဘီတော ယထာ သီဟော, ဂဇရာဇာဝ ဒပ္ပိတော။
‘‘ထောမေတွာ ဒသဂါထာဟိ, ပဒုမုတ္တရံ မဟာယသံ၊
ဝန္ဒိတွာ သတ္ထုနော ပါဒေ, တုဏှီ အဋ္ဌာသဟံ တဒါ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ ဌိတော သတ္ထာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ သီလဉ္စ ဉာဏဉ္စ, သဒ္ဓမ္မဉ္စာပိ ဝဏ္ဏယိ [ဓမ္မဉ္စာပိ ပကိတ္တယိ (သီ။ သျာ။)]၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သဋ္ဌိ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
အညေ ဒေဝေဘိဘဝိတွာ, ဣဿရံ ကာရယိဿတိ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေ ပဗ္ဗဇိဿတိ။
‘‘‘ပဗ္ဗဇိတွာန ကာယေန, ပါပကမ္မံ ဝိဝဇ္ဇိယ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ယထာပိ မေဃော ထနယံ, တပ္ပေတိ မေဒိနိံ ဣမံ၊
တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဓမ္မေန တပ္ပယီ မမံ။
‘‘သီလံ ပညဉ္စ ဓမ္မဉ္စ, ထဝိတွာ လောကနာယကံ၊
ပတ္တောမှိ ပရမံ သန္တိံ, နိဗ္ဗာနံ ပဒမစ္စုတံ။
(အပ၊၁၊၃၈၀။)‘‘အဟော နူန သ ဘဂဝါ, စိရံ တိဋ္ဌေယျ စက္ခုမာ၊
အညာတဉ္စ ဝိဇာနေယျုံ, ဖုသေယျုံ [အညာတဉ္စာပိ ဇာနေယျ, ပဿေယျ (က။)] အမတံ ပဒံ။
‘‘အယံ မေ ပစ္ဆိမာ ဇာတိ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိထောမယိံ
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ကိတ္တနာယ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဗ္ဗကိတ္တိကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဗ္ဗကိတ္တိကတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ မဓုဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သိန္ဓုယာ နဒိယာ တီရေ, သုကတော အဿမော မမ၊
တတ္ထ ဝါစေမဟံ သိဿေ, ဣတိဟာသံ သလက္ခဏံ။
‘‘ဓမ္မကာမာ ဝိနီတာ တေ, သောတုကာမာ သုသာသနံ၊
ဆဠင်္ဂေ ပါရမိပ္ပတ္တာ, သိန္ဓုကူလေ ဝသန္တိ တေ။
‘‘ဥပ္ပါတဂမနေ စေဝ, လက္ခဏေသု စ ကောဝိဒါ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တာ, ဝသန္တိ ဝိပိနေ တဒါ။
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ၊
အမှာကံ အနုကမ္ပန္တော, ဥပါဂစ္ဆိ ဝိနာယကော။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ, သုမေဓံ လောကနာယကံ၊
တိဏသန္ထာရကံ ကတွာ, လောကဇေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
(အပ၊၁၊၃၈၁။)‘‘ဝိပိနာတော မဓုံ ဂယှ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘‘‘ယော တံ အဒါသိ မဓုံ မေ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣမိနာ မဓုဒါနေန, တိဏသန္ထာရကေန စ၊
တိံသ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ။
‘‘‘တိံသ ကပ္ပသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘ဒေဝလောကာ ဣဓာဂန္တွာ, မာတုကုစ္ဆိံ ဥပါဂတေ၊
မဓုဝဿံ ပဝဿိတ္ထ, ဆာဒယံ မဓုနာ မဟိံ’။
‘‘မယိ နိက္ခန္တမတ္တမှိ, ကုစ္ဆိယာ စ သုဒုတ္တရာ၊
တတြာပိ မဓုဝဿံ မေ, ဝဿတေ နိစ္စကာလိကံ။
‘‘အဂါရာ အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
လာဘီ အန္နဿ ပါနဿ, မဓုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓေါဟံ, ဘဝိတွာ ဒေဝမာနုသေ၊
တေနေဝ မဓုဒါနေန, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ဝုဋ္ဌမှိ ဒေဝေ စတုရင်္ဂုလေ တိဏေ, သမ္ပုပ္ဖိတေ [သုပုပ္ဖိတေ (သျာ။)] ဓရဏီရုဟေ သဉ္ဆန္နေ [ဝပ္ပဒေသေ (သျာ။)]၊
သုညေ ဃရေ မဏ္ဍပရုက္ခမူလကေ, ဝသာမိ နိစ္စံ သုခိတော အနာသဝေါ။
‘‘မဇ္ဈေ မဟန္တေ ဟီနေ စ [မဇ္ဈေ မယှံ ဘဝါ အဿု (သျာ။ ပီ။ က။)], ဘဝေ သဗ္ဗေ အတိက္ကမိံ [ယေ ဘဝေ သမတိက္ကမိံ (သျာ။ က။), ယော ဘဝေသု ပကိတ္တယိ (က။)]၊
အဇ္ဇ မေ အာသဝါ ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဓုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၃၈၂။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဓုဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဓုဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ပဒုမကူဋာဂါရိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပိယဒဿီ နာမ ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊
ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သမာဓိကုသလော မုနိ။
‘‘ဝနသဏ္ဍံ သမောဂယှ, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
ပံသုကူလံ ပတ္ထရိတွာ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ [ဝိပိနေ (သီ။), ဣရိနေ (သျာ။ က။)] ကာနနေ အဟံ၊
ပသဒံ မိဂမေသန္တော, အာဟိဏ္ဍာမိ အဟံ တဒါ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ၊
ပုပ္ဖိတံ သာလရာဇံဝ, သတရံသိံဝ ဥဂ္ဂတံ။
‘‘ဒိသွာနဟံ ဒေဝဒေဝံ, ပိယဒဿိံ မဟာယသံ၊
ဇာတဿရံ သမောဂယှ, ပဒုမံ အာဟရိံ တဒါ။
‘‘အာဟရိတွာန ပဒုမံ, သတပတ္တံ မနောရမံ၊
ကူဋာဂါရံ ကရိတွာန, ဆာဒယိံ ပဒုမေနဟံ။
‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, ကူဋာဂါရေ ဝသီ ဇိနော။
‘‘ပုရာဏံ ဆဍ္ဍယိတွာန, နဝေန ဆာဒယိံ အဟံ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, အဋ္ဌာသိံ တာဝဒေ အဟံ။
(အပ၊၁၊၃၈၃။)‘‘ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာ, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
ဒိသံ အနုဝိလောကေန္တော, နိသီဒိ လောကနာယကော။
‘‘တဒါ သုဒဿနော နာမ, ဥပဋ္ဌာကော မဟိဒ္ဓိကော၊
စိတ္တမညာယ ဗုဒ္ဓဿ, ပိယဒဿိဿ သတ္ထုနော။
‘‘အသီတိယာ သဟဿေဟိ, ဘိက္ခူဟိ ပရိဝါရိတော၊
ဝနန္တေ သုခမာသီနံ, ဥပေသိ လောကနာယကံ။
‘‘ယာဝတာ ဝနသဏ္ဍမှိ, အဓိဝတ္ထာ စ ဒေဝတာ၊
ဗုဒ္ဓဿ စိတ္တမညာယ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘သမာဂတေသု ယက္ခေသု, ကုမ္ဘဏ္ဍေ သဟရက္ခသေ၊
ဘိက္ခုသံဃေ စ သမ္ပတ္တေ, ဂါထာ ပဗျာဟရီ [သဗျာဟရီ (သျာ။), မာဗျာဟရီ (သီ။)] ဇိနော။
‘‘‘ယော မံ သတ္တာဟံ ပူဇေသိ, အာဝါသဉ္စ အကာသိ မေ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သုဒုဒ္ဒသံ သုနိပုဏံ, ဂမ္ဘီရံ သုပ္ပကာသိတံ၊
ဉာဏေန ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘စတုဒ္ဒသာနိ ကပ္ပါနိ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ကူဋာဂါရံ မဟန္တဿ [ဗြဟံ တဿ (သီ။ သျာ။)], ပဒ္မပုပ္ဖေဟိ ဆာဒိတံ။
‘‘‘အာကာသေ ဓာရယိဿတိ, ပုပ္ဖကမ္မဿိဒံ [ပုဗ္ဗကမ္မဿိဒံ (သျာ။)] ဖလံ၊
စတုဗ္ဗီသေ [စတုဒ္ဒသေ (သျာ။)] ကပ္ပသတေ, ဝေါကိဏ္ဏံ သံသရိဿတိ။
‘‘‘တတ္ထ ပုပ္ဖမယံ ဗျမှံ, အာကာသေ ဓာရယိဿတိ၊
ယထာ ပဒုမပတ္တမှိ, တောယံ န ဥပလိမ္ပတိ။
‘‘‘တထေဝီမဿ ဉာဏမှိ, ကိလေသာ နောပလိမ္ပရေ၊
မနသာ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ, ပဉ္စ နီဝရဏေ အယံ။
‘‘‘စိတ္တံ ဇနေတွာ နေက္ခမ္မေ, အဂါရာ ပဗ္ဗဇိဿတိ၊
တတော ပုပ္ဖမယေ ဗျမှေ, ဓာရေန္တေ [ပုပ္ဖမယံ ဗျမှံ, ဓာရေန္တံ (သျာ။ က။)] နိက္ခမိဿတိ။
‘‘‘ရုက္ခမူလေ ဝသန္တဿ, နိပကဿ သတီမတော၊
တတ္ထ ပုပ္ဖမယံ ဗျမှံ, မတ္ထကေ ဓာရယိဿတိ။
(အပ၊၁၊၃၈၄။)‘‘‘စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ, ပစ္စယံ သယနာသနံ၊
ဒတွာန ဘိက္ခုသံဃဿ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ကူဋာဂါရေန စရတာ [စရဏာ (သီ။ ပီ။ က။), စရိတေ (သျာ။)], ပဗ္ဗဇ္ဇံ အဘိနိက္ခမိံ၊
ရုက္ခမူလေ ဝသန္တမ္ပိ [ဝသန္တမှိ (သီ။), ဝသတောပိ (?)], ကူဋာဂါရံ ဓရီယတိ။
‘‘စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ စ, စေတနာ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တော, လဘာမိ ပရိနိဋ္ဌိတံ။
‘‘ဂဏနာတော အသင်္ခေယျာ, ကပ္ပကောဋီ ဗဟူ မမ၊
ရိတ္တကာ တေ အတိက္ကန္တာ, ပမုတ္တာ လောကနာယကာ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ပိယဒဿီ ဝိနာယကော၊
တမဟံ ပယိရုပါသိတွာ, ဣမံ ယောနိံ ဥပါဂတော။
‘‘ဣဓ ပဿာမိ [ဣဓဒ္ဒသာသိံ (သီ။)] သမ္ဗုဒ္ဓံ, အနောမံ နာမ စက္ခုမံ၊
တမဟံ ဥပဂန္တွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘ဒုက္ခဿန္တကရော ဗုဒ္ဓေါ, မဂ္ဂံ မေ ဒေသယီ ဇိနော၊
တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘တောသယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပဒုမကူဋာဂါရိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပဒုမကူဋာဂါရိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
(အပ၊၁၊၃၈၅။)၆။ ဗာကုလတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, သောဘိတော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, သကသိဿေဟိ မာပိတော။
‘‘မဏ္ဍပါ စ ဗဟူ တတ္ထ, ပုပ္ဖိတာ သိန္ဒုဝါရကာ၊
ကပိတ္ထာ စ ဗဟူ တတ္ထ, ပုပ္ဖိတာ ဇီဝဇီဝကာ [စမ္ပကာ နာဂကေတကာ (သျာ။)]။
‘‘နိဂ္ဂုဏ္ဍိယော ဗဟူ တတ္ထ, ဗဒရာမလကာနိ စ၊
ဖာရုသကာ အလာဗူ စ, ပုဏ္ဍရီကာ စ ပုပ္ဖိတာ။
‘‘အာဠကာ [အဠက္ကာ (သျာ။)] ဗေလုဝါ တတ္ထ, ကဒလီ မာတုလုင်္ဂကာ၊
မဟာနာမာ ဗဟူ တတ္ထ, အဇ္ဇုနာ စ ပိယင်္ဂုကာ။
‘‘ကောသမ္ဗာ သဠလာ နိမ္ဗာ [နီပါ (သီ။)], နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဧဒိသော အဿမော မယှံ, သသိဿောဟံ တဟိံ ဝသိံ။
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊
ဂဝေသံ ပဋိသလ္လာနံ, မမဿမမုပါဂမိ။
‘‘ဥပေတမှိ မဟာဝီရေ, အနောမဒဿိမဟာယသေ၊
ခဏေန လောကနာထဿ, ဝါတာဗာဓော သမုဋ္ဌဟိ။
‘‘ဝိစရန္တော အရညမှိ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, စက္ခုမန္တံ မဟာယသံ။
‘‘ဣရိယဉ္စာပိ ဒိသွာန, ဥပလက္ခေသဟံ တဒါ၊
အသံသယဉှိ ဗုဒ္ဓဿ, ဗျာဓိ နော ဥဒပဇ္ဇထ။
‘‘ခိပ္ပံ အဿမမာဂဉ္ဆိံ, မမ သိဿာန သန္တိကေ၊
ဘေသဇ္ဇံ ကတ္တုကာမောဟံ, သိဿေ အာမန္တယိံ တဒါ။
‘‘ပဋိဿုဏိတွာန မေ ဝါကျံ, သိဿာ သဗ္ဗေ သဂါရဝါ၊
ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိံသု, သတ္ထုဂါရဝတာ မမ။
‘‘ခိပ္ပံ ပဗ္ဗတမာရုယှ, သဗ္ဗောသဓမဟာသဟံ [မကာသဟံ (သျာ။ က။)]၊
ပါနီယယောဂံ [ပါနီယယောဂ္ဂံ (သီ။)] ကတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿဒါသဟံ။
(အပ၊၁၊၃၈၆။)‘‘ပရိဘုတ္တေ မဟာဝီရေ, သဗ္ဗညုလောကနာယကေ၊
ခိပ္ပံ ဝါတော ဝူပသမိ, သုဂတဿ မဟေသိနော။
‘‘ပဿဒ္ဓံ ဒရထံ ဒိသွာ, အနောမဒဿီ မဟာယသော၊
သကာသနေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ပါဒါသိ ဘေသဇ္ဇံ, ဗျာဓိဉ္စ သမယီ မမ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
ဝါဒိတေ တူရိယေ တတ္ထ, မောဒိဿတိ သဒါ အယံ။
‘‘‘မနုဿလောကမာဂန္တွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ပဉ္စပညာသကပ္ပမှိ, အနောမော နာမ ခတ္တိယော၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ [ဇမ္ဗုဒီပဿ (သျာ။)] ဣဿရော။
‘‘‘သတ္တရတနသမ္ပန္နော, စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော၊
တာဝတိံသေပိ ခေါဘေတွာ, ဣဿရံ ကာရယိဿတိ။
‘‘‘ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ, အပ္ပါဗာဓော ဘဝိဿတိ၊
ပရိဂ္ဂဟံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ, ဗျာဓိံ လောကေ တရိဿတိ။
‘‘‘အပ္ပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘ကိလေသေ ဈာပယိတွာန, တဏှာသောတံ တရိဿတိ၊
ဗာကုလော [ဗက္ကုလော (သီ။ သျာ။)] နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော။
‘‘‘ဣဒံ သဗ္ဗံ အဘိညာယ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေဿတိ’။
‘‘အနောမဒဿီ ဘဂဝါ, သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊
ဝိဝေကာနုဝိလောကေန္တော, မမဿမမုပါဂမိ။
(အပ၊၁၊၃၈၇။)‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ, သဗ္ဗညုံ လောကနာယကံ၊
သဗ္ဗောသဓေန တပ္ပေသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘တဿ မေ သုကတံ ကမ္မံ, သုခေတ္တေ ဗီဇသမ္ပဒါ၊
ခေပေတုံ နေဝ သက္ကောမိ, တဒါ ဟိ သုကတံ မမ။
‘‘လာဘာ မမ သုလဒ္ဓံ မေ, ယောဟံ အဒ္ဒက္ခိ နာယကံ၊
တေန ကမ္မာဝသေသေန, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘သဗ္ဗမေတံ အဘိညာယ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ မံ။
‘‘အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဘေသဇ္ဇဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဗာကုလော [ဗက္ကုလော (သီ။ သျာ။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ဗာကုလတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဂိရိမာနန္ဒတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဘရိယာ မေ ကာလင်္ကတာ, ပုတ္တော သီဝထိကံ ဂတော၊
မာတာ ပိတာ မတာ ဘာတာ, ဧကစိတမှိ [မာတာ ပိတာ စ ဘာတာ စ, ဧကစိတကမှိ (သီ။ သျာ။)] ဍယှရေ။
‘‘တေန သောကေန သန္တတ္တော, ကိသော ပဏ္ဍု အဟောသဟံ၊
စိတ္တက္ခေပေါ စ မေ အာသိ, တေန သောကေန အဋ္ဋိတော။
‘‘သောကသလ္လပရေတောဟံ, ဝနန္တမုပသင်္ကမိံ၊
ပဝတ္တဖလံ ဘုဉ္ဇိတွာ, ရုက္ခမူလေ ဝသာမဟံ။
(အပ၊၁၊၃၈၈။)‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဒုက္ခဿန္တကရော ဇိနော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂဉ္ဆိ မမ သန္တိကံ။
‘‘ပဒသဒ္ဒံ သုဏိတွာန, သုမေဓဿ မဟေသိနော၊
ပဂ္ဂဟေတွာနဟံ သီသံ, ဥလ္လောကေသိံ မဟာမုနိံ။
‘‘ဥပါဂတေ မဟာဝီရေ, ပီတိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ၊
တဒါသိမေကဂ္ဂမနော, ဒိသွာ တံ လောကနာယကံ။
‘‘သတိံ ပဋိလဘိတွာန, ပဏ္ဏမုဋ္ဌိမဒါသဟံ၊
နိသီဒိ ဘဂဝါ တတ္ထ, အနုကမ္ပာယ စက္ခုမာ။
‘‘နိသဇ္ဇ တတ္ထ ဘဂဝါ, သုမေဓော လောကနာယကော၊
ဓမ္မံ မေ ကထယီ ဗုဒ္ဓေါ, သောကသလ္လဝိနောဒနံ။
‘‘‘အနဝှိတာ တတော အာဂုံ, အနနုညာတာ ဣတော ဂတာ၊
ယထာဂတာ တထာ ဂတာ, တတ္ထ ကာ ပရိဒေဝနာ။
‘‘‘ယထာပိ ပထိကာ သတ္တာ, ဝဿမာနာယ ဝုဋ္ဌိယာ၊
သဘဏ္ဍာ ဥပဂစ္ဆန္တိ, ဝဿဿာပတနာယ တေ။
‘‘‘ဝဿေ စ တေ ဩရမိတေ, သမ္ပယန္တိ ယဒိစ္ဆကံ၊
ဧဝံ မာတာ ပိတာ တုယှံ, တတ္ထ ကာ ပရိဒေဝနာ။
‘‘‘အာဂန္တုကာ ပါဟုနကာ, စလိတေရိတကမ္ပိတာ၊
ဧဝံ မာတာ ပိတာ တုယှံ, တတ္ထ ကာ ပရိဒေဝနာ။
‘‘‘ယထာပိ ဥရဂေါ ဇိဏ္ဏံ, ဟိတွာ ဂစ္ဆတိ သံ တစံ [သံတနုံ (သျာ။ က။)]၊
ဧဝံ မာတာ ပိတာ တုယှံ, သံ တနုံ ဣဓ ဟီယရေ’။
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, သောကသလ္လံ ဝိဝဇ္ဇယိံ၊
ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘ဝန္ဒိတွာန မဟာနာဂံ, ပူဇယိံ ဂိရိမဉ္ဇရိံ [ဂိရိမဉ္ဇရိမပူဇယိံ (သီ။ သျာ။)]၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တံ [ဒိဗ္ဗဂန္ဓေန သမ္ပန္နံ (သီ။ သျာ။)], သုမေဓံ လောကနာယကံ။
‘‘ပူဇယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, သိရေ ကတွာန အဉ္ဇလိံ၊
အနုဿရံ ဂုဏဂ္ဂါနိ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
(အပ၊၁၊၃၈၉။)‘‘နိတ္တိဏ္ဏောသိ [နိတ္တဏှောသိ (သီ။), ဝိတိဏ္ဏောသိ (သျာ။)] မဟာဝီရ, သဗ္ဗညု လောကနာယက၊
သဗ္ဗေ သတ္တေ ဥဒ္ဓရသိ, ဉာဏေန တွံ မဟာမုနေ။
‘‘ဝိမတိံ ဒွေဠှကံ ဝါပိ, သဉ္ဆိန္ဒသိ မဟာမုနေ၊
ပဋိပါဒေသိ မေ မဂ္ဂံ, တဝ ဉာဏေန စက္ခုမ။
‘‘အရဟာ ဝသိပတ္တာ [သိဒ္ဓိပတ္တာ (သီ။ သျာ။)] စ, ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
အန္တလိက္ခစရာ ဓီရာ, ပရိဝါရေန္တိ တာဝဒေ။
‘‘ပဋိပန္နာ စ သေခါ စ, ဖလဋ္ဌာ သန္တိ သာဝကာ၊
သူရောဒယေဝ ပဒုမာ, ပုပ္ဖန္တိ တဝ သာဝကာ။
‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါဝက္ခောဘော, အတုလောပိ [ယထာ သမုဒ္ဒေါ အက္ခောဘော, အတုလော စ (သီ။)] ဒုရုတ္တရော၊
ဧဝံ ဉာဏေန သမ္ပန္နော, အပ္ပမေယျောသိ စက္ခုမ။
‘‘ဝန္ဒိတွာဟံ လောကဇိနံ, စက္ခုမန္တံ မဟာယသံ၊
ပုထု ဒိသာ နမဿန္တော, ပဋိကုဋိကော အဂဉ္ဆဟံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, သမ္ပဇာနော ပတိဿတော၊
ဩက္ကမိံ မာတုယာ ကုစ္ဆိံ, သန္ဓာဝန္တော ဘဝါဘဝေ။
‘‘အဂါရာ အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အာတာပီ နိပကော ဈာယီ, ပဋိသလ္လာနဂေါစရော။
‘‘ပဓာနံ ပဒဟိတွာန, တောသယိတွာ မဟာမုနိံ၊
စန္ဒောဝဗ္ဘဃနာ မုတ္တော, ဝိစရာမိ အဟံ သဒါ။
‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောမှိ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
(အပ၊၁၊၃၉၀။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဂိရိမာနန္ဒော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဂိရိမာနန္ဒတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ သဠလမဏ္ဍပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နိဗ္ဗုတေ ကကုသန္ဓမှိ, ဗြာဟ္မဏမှိ ဝုသီမတိ၊
ဂဟေတွာ သဠလံ မာလံ, မဏ္ဍပံ ကာရယိံ အဟံ။
‘‘တာဝတိံသဂတော သန္တော, လဘာမိ ဗျမှမုတ္တမံ၊
အညေ ဒေဝေတိရောစာမိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, စင်္ကမန္တော ဌိတော စဟံ၊
ဆန္နော သဠလပုပ္ဖေဟိ, ပုညကမ္မဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ကပ္ပမှိ, ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဠလမဏ္ဍပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဠလမဏ္ဍပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သဗ္ဗဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မဟာသမုဒ္ဒံ ဩဂယှ, ဘဝနံ မေ သုနိမ္မိတံ၊
သုနိမ္မိတာ ပေါက္ခရဏီ, စက္ကဝါကပကူဇိတာ။
‘‘မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ၊
နဒီ စ သန္ဒတေ တတ္ထ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ။
(အပ၊၁၊၃၉၁။)‘‘မစ္ဆကစ္ဆပသဉ္ဆန္နာ, နာနာဒိဇသမောတ္ထတာ၊
မယူရကောဉ္စာဘိရုဒါ, ကောကိလာဒီဟိ ဝဂ္ဂုဟိ။
‘‘ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ စ, စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊
ဒိန္ဒိဘာ သာဠိကာ စေတ္ထ, ပမ္မကာ [ပမ္ပကာ (သီ။), စပ္ပကာ (သျာ။)] ဇီဝဇီဝကာ။
‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာပိ နဒိတာ [ကောဉ္စာဘိနဒိတာ (သီ။ သျာ။)], ကောသိယာ ပိင်္ဂလာ ဗဟူ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ, မဏိမုတ္တိကဝါလုကာ။
‘‘သဗ္ဗသောဏ္ဏမယာ ရုက္ခာ, နာနာဂန္ဓသမေရိတာ၊
ဥဇ္ဇောတေန္တိ ဒိဝါရတ္တိံ, ဘဝနံ သဗ္ဗကာလိကံ။
‘‘သဋ္ဌိ တူရိယသဟဿာနိ, သာယံ ပါတော ပဝဇ္ဇရေ၊
သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ, ပရိဝါရေတိ မံ သဒါ။
‘‘အဘိနိက္ခမ္မ ဘဝနာ, သုမေဓံ လောကနာယကံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝန္ဒယိံ တံ မဟာယသံ။
‘‘သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, သသံဃံ တံ နိမန္တယိံ၊
အဓိဝါသေသိ သော ဓီရော, သုမေဓော လောကနာယကော။
‘‘မမ ဓမ္မကထံ ကတွာ, ဥယျောဇေသိ မဟာမုနိ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဘဝနံ မေ ဥပါဂမိံ။
‘‘အာမန္တယိံ ပရိဇနံ, သဗ္ဗေ သန္နိပတာထ [သန္နိပတတ္ထ (က။)] ဝေါ၊
ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဗုဒ္ဓေါ, ဘဝနံ အာဂမိဿတိ။
‘‘လာဘာ အမှံ သုလဒ္ဓံ နော, ယေ ဝသာမ တဝန္တိကေ၊
မယမ္ပိ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, ပူဇံ ကဿာမ သတ္ထုနော။
‘‘အန္နပနံ ပဋ္ဌပေတွာ, ကာလံ အာရောစယိံ အဟံ၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, ဥပေသိ လောကနာယကော။
‘‘ပဉ္စင်္ဂိကေဟိ တူရိယေဟိ, ပစ္စုဂ္ဂမနမကာသဟံ၊
သဗ္ဗသောဏ္ဏမယေ ပီဌေ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘ဥပရိစ္ဆဒနံ အာသိ, သဗ္ဗသောဏ္ဏမယံ တဒါ၊
ဗီဇနိယော ပဝါယန္တိ, ဘိက္ခုသံဃဿ အန္တရေ။
(အပ၊၁၊၃၉၂။)‘‘ပဟူတေနန္နပါနေန, ဘိက္ခုသံဃမတပ္ပယိံ၊
ပစ္စေကဒုဿယုဂဠေ, ဘိက္ခုသံဃဿဒါသဟံ။
‘‘ယံ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ, လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟံ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘ယော မေ အန္နေန ပါနေန, သဗ္ဗေ ဣမေ စ တပ္ပယိံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ [ဥပဂစ္ဆတိ (သီ။)] ယံ ယောနိံ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ, ဆဒနံ ဓာရယိဿတိ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုသလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
‘‘‘ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, သီဟနာဒံ နဒိဿတိ၊
စိတကေ ဆတ္တံ ဓာရေန္တိ, ဟေဋ္ဌာ ဆတ္တမှိ ဍယှထ’။
‘‘သာမညံ မေ အနုပ္ပတ္တံ, ကိလေသာ ဈာပိတာ မယာ၊
မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, သန္တာပေါ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, သဗ္ဗဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ သဗ္ဗဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
သဗ္ဗဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
(အပ၊၁၊၃၉၃။)၁၀။ အဇိတတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟိမဝန္တံ, နိသီဒိ လောကနာယကော။
‘‘နာဟံ အဒ္ဒက္ခိံ [ပဿာမိ (?)] သမ္ဗုဒ္ဓံ, နပိ သဒ္ဒံ သုဏောမဟံ၊
မမ ဘက္ခံ ဂဝေသန္တော, အာဟိဏ္ဍာမိ ဝနေ အဟံ [တဒါ (သီ။)]။
‘‘တတ္ထဒ္ဒဿာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏံ၊
ဒိသွာန ဝိတ္တိမာပဇ္ဇိံ [စိတ္တမာပဇ္ဇိ (သီ။), စိတ္တမာပဇ္ဇိံ (သျာ။)], သတ္တော ကော နာမယံ ဘဝေ။
‘‘လက္ခဏာနိ ဝိလောကေတွာ, မမ ဝိဇ္ဇံ အနုဿရိံ၊
သုတဉှိ မေတံ ဝုဍ္ဎာနံ, ပဏ္ဍိတာနံ သုဘာသိတံ။
‘‘တေသံ ယထာ တံ ဝစနံ, အယံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ၊
ယံနူနာဟံ သက္ကရေယျံ, ဂတိံ မေ သောဓယိဿတိ။
‘‘ခိပ္ပံ အဿမမာဂန္တွာ, မဓုတေလံ ဂဟိံ အဟံ၊
ကောလမ္ဗကံ ဂဟေတွာန, ဥပဂစ္ဆိံ ဝိနာယကံ [နရာသဘံ (သီ။)]။
‘‘တိဒဏ္ဍကေ ဂဟေတွာန, အဗ္ဘောကာသေ ဌပေသဟံ၊
ပဒီပံ ပဇ္ဇလိတွာန, အဋ္ဌက္ခတ္တုံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော၊
တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ, ဝုဋ္ဌာသိ လောကနာယကော။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သဗ္ဗရတ္တိန္ဒိဝံ အဟံ၊
ဒီပံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိံ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ။
‘‘သဗ္ဗေ ဝနာ ဂန္ဓမယာ, ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, အာဂစ္ဆုံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ [ဥပဂစ္ဆုံ တဒါ ဇိနံ (သီ။)]။
‘‘ယေ ကေစိ ပုပ္ဖဂန္ဓာသေ, ပုပ္ဖိတာ ဓရဏီရုဟာ၊
ဗုဒ္ဓဿ အာနုဘာဝေန, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘ယာဝတာ ဟိမဝန္တမှိ, နာဂါ စ ဂရုဠာ ဥဘော၊
ဓမ္မဉ္စ သောတုကာမာ တေ, အာဂစ္ဆုံ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ။
(အပ၊၁၊၃၉၄။)‘‘ဒေဝလော နာမ သမဏော, ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကော၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, ဗုဒ္ဓသန္တိကုပါဂမိ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ဒီပံ ပဒီပေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သဋ္ဌိ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
သောဠသမံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘‘ဆတ္တိသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပထဝိယံ သတ္တသတံ, ဝိပုလံ ရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
ဣမိနာ ဒီပဒါနေန, ဒိဗ္ဗစက္ခု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သမန္တတော အဋ္ဌကောသံ [အဍ္ဎကောသံ (သီ။ သျာ။)], ပဿိဿတိ အယံ သဒါ၊
ဒေဝလောကာ စဝန္တဿ, နိဗ္ဗတ္တန္တဿ ဇန္တုနော။
‘‘‘ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ, ပဒီပံ ဓာရယိဿတိ၊
ဇာယမာနဿ သတ္တဿ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနော။
‘‘‘ယာဝတာ နဂရံ အာသိ, တာဝတာ ဇောတယိဿတိ၊
ဥပပဇ္ဇတိ ယံ ယောနိံ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ။
‘‘‘အဿေဝ ဒီပဒါနဿ, [အဋ္ဌဒီပဖလေန ဟိ၊ ဥပဋ္ဌိဿန္တိမံ ဇန္တုံ (သျာ။), အဋ္ဌ ဒီပါ ဖလေန ဟိ၊ န ဇဟိဿန္တိ’မံ ဇန္တုံ (?)] အဋ္ဌဒီပဖလေန ဟိ၊
န ဇယိဿန္တိမံ ဇန္တူ [အဋ္ဌဒီပဖလေန ဟိ၊ ဥပဋ္ဌိဿန္တိမံ ဇန္တုံ (သျာ။), အဋ္ဌ ဒီပါ ဖလေန ဟိ၊ န ဇဟိဿန္တိ’မံ ဇန္တုံ (?)], ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ။
(အပ၊၁၊၃၉၅။)‘‘‘တောသယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
အဇိတော နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော’။
‘‘သဋ္ဌိ ကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ၊
တတြာပိ မေ ဒီပသတံ, ဇောတတေ နိစ္စကာလိကံ [သဗ္ဗကာလိကံ (သီ။)]။
‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, နိဒ္ဓါဝန္တိ ပဘာ မမ၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သရိတွာန, ဘိယျော ဟာသံ ဇနေသဟံ။
‘‘တုသိတာဟံ စဝိတွာန, ဩက္ကမိံ မာတုကုစ္ဆိယံ၊
ဇာယမာနဿ သန္တဿ, အာလောကော ဝိပုလော အဟု။
‘‘အဂါရာ အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
ဗာဝရိံ ဥပသင်္ကမ္မ, သိဿတ္တံ အဇ္ဈုပါဂမိံ။
‘‘ဟိမဝန္တေ ဝသန္တောဟံ, အဿောသိံ လောကနာယကံ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တော, ဥပဂစ္ဆိံ ဝိနာယကံ။
‘‘ဒန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဒမေတာဝီ, ဩဃတိဏ္ဏော နိရူပဓိ၊
နိဗ္ဗာနံ ကထယီ ဗုဒ္ဓေါ, သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပမောစနံ။
‘‘တံ မေ အာဂမနံ သိဒ္ဓံ, တောသိတောဟံ မဟာမုနိံ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘သတသဟဿိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒီပမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဒီပဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ အဇိတော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
အဇိတတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ပိလိန္ဒဝစ္ဆဝဂ္ဂေါ စတ္တာလီသမော။
(အပ၊၁၊၃၉၆။)ပိလိန္ဒဝစ္ဆော သေလော စ, သဗ္ဗကိတ္တီ မဓုံဒဒေါ၊
ကူဋာဂါရီ ဗာကုလော စ, ဂိရိ သဠလသဝှယော။
သဗ္ဗဒေါ အဇိတော စေဝ, ဂါထာယော ဂဏိတာ ဣဟ၊
သတာနိ ပဉ္စ ဂါထာနံ, ဝီသတိ စ တဒုတ္တရီတိ။
အထ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –
ပဒုမာရက္ခဒေါ စေဝ, ဥမာ ဂန္ဓောဒကေန စ၊
ဧကပဒ္မ သဒ္ဒသညီ, မန္ဒာရံ ဗောဓိဝန္ဒကော။
အဝဋဉ္စ ပိလိန္ဒိ [ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] စ, ဂါထာယော ဂဏိတာ ဣဟ၊
စတုသတ္တတိ ဂါထာယော, ဧကာဒသ သတာနိ စ။
ပဒုမဝဂ္ဂဒသကံ။
စတုတ္ထသတကံ သမတ္တံ။
(အပ၊၁၊၃၉၇။)၄၁။ မေတ္တေယျဝဂ္ဂေါ
၁။ တိဿမေတ္တေယျတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယ, သောဘိတော နာမ တာပသော၊
ပဝတ္တဖလံ ဘုဉ္ဇိတွာ, ဝသတိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘အဂ္ဂိံ ဒါရုံ အာဟရိတွာ, ဥဇ္ဇာလေသိံ အဟံ တဒါ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တော, ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကေ။
‘‘ကိံ ကရောသိ မဟာပုည, ဒေဟိ မေ အဂ္ဂိဒါရုကံ၊
အဟမဂ္ဂိံ ပရိစရေ, တတော မေ သုဒ္ဓိ ဟောဟိတိ [ဟေဟိတိ (သီ။)]။
‘‘သုဘဒ္ဒကော တွံ မနုဇေ, ဒေဝတေ တွံ ပဇာနသိ၊
တုဝံ အဂ္ဂိံ ပရိစရ, ဟန္ဒ တေ အဂ္ဂိဒါရုကံ။
‘‘တတော ကဋ္ဌံ ဂဟေတွာန, အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလယီ ဇိနော၊
န တတ္ထ ကဋ္ဌံ ပဇ္ဈာယိ, ပါဋိဟေရံ မဟေသိနော။
‘‘န တေ အဂ္ဂိ ပဇ္ဇလတိ, အာဟုတီ တေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
နိရတ္ထကံ ဝတံ တုယှံ, အဂ္ဂိံ ပရိစရဿု မေ။
‘‘ကီဒိသော သော [တေ (သျာ။ က။)] မဟာဝီရ, အဂ္ဂိ တဝ ပဝုစ္စတိ၊
မယှမ္ပိ ကထယဿေတံ, ဥဘော ပရိစရာမသေ။
‘‘ဟေတုဓမ္မနိရောဓာယ, ကိလေသသမဏာယ စ၊
ဣဿာမစ္ဆရိယံ ဟိတွာ, တယော ဧတေ မမာဟုတီ။
‘‘ကီဒိသော တွံ မဟာဝီရ, ကထံ ဂေါတ္တောသိ မာရိသ၊
အာစာရပဋိပတ္တိ တေ, ဗာဠှံ ခေါ မမ ရုစ္စတိ။
‘‘ခတ္တိယမှိ ကုလေ ဇာတော, အဘိညာပါရမိံ ဂတော၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
(အပ၊၁၊၃၉၈။)‘‘ယဒိ ဗုဒ္ဓေါသိ သဗ္ဗညူ, ပဘင်္ကရ တမောနုဒ၊
နမဿိဿာမိ တံ ဒေဝ, ဒုက္ခဿန္တကရော တုဝံ။
‘‘ပတ္ထရိတွာဇိနစမ္မံ, နိသီဒနမဒါသဟံ၊
နိသီဒ နာထ သဗ္ဗညု, ဥပဋ္ဌိဿာမဟံ တုဝံ။
‘‘နိသီဒိ ဘဂဝါ တတ္ထ, အဇိနမှိ သုဝိတ္ထတေ၊
နိမန္တယိတွာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပဗ္ဗတံ အဂမာသဟံ။
‘‘ခါရိဘာရဉ္စ ပူရေတွာ, တိန္ဒုကဖလမာဟရိံ၊
မဓုနာ ယောဇယိတွာန, ဖလံ ဗုဒ္ဓဿဒါသဟံ။
‘‘မမ နိဇ္ဈာယမာနဿ, ပရိဘုဉ္ဇိ တဒါ ဇိနော၊
တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ, ပေက္ခန္တော လောကနာယကံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမဿမေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မံ ဖလေန တပ္ပေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုံ သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ သင်္ကပ္ပမညာယ, ပုဗ္ဗကမ္မသမင်္ဂိနော၊
အန္နံ ပါနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ, သယနဉ္စ မဟာရဟံ။
‘‘‘ပုညကမ္မေန သံယုတ္တာ, နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ တာဝဒေ၊
သဒါ ပမုဒိတော စာယံ, ဘဝိဿတိ အနာမယော။
‘‘‘ဥပပဇ္ဇတိ ယံ ယောနိံ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗတ္ထ သုခိတော ဟုတွာ, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ။
‘‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပဂန္တွာန, အရဟာ သော ဘဝိဿတိ’။
‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ, ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, ဖလဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဝရဓမ္မမနုပ္ပတ္တော, ရာဂဒေါသေ သမူဟနိံ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
(အပ၊၁၊၃၉၉။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဿမေတ္တေယျော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဿမေတ္တေယျတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ပုဏ္ဏကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
အာဗာဓိကော စ သော [အာဗာဓိကော ဂရု (သီ။)] ဗုဒ္ဓေါ, ဝသတိ ပဗ္ဗတန္တရေ။
‘‘မမ အဿမသာမန္တာ, ပနာဒေါ အာသိ တာဝဒေ၊
ဗုဒ္ဓေ နိဗ္ဗာယမာနမှိ, အာလောကော ဥဒပဇ္ဇထ [အာသိ တာဝဒေ (သျာ။ က။)]။
‘‘ယာဝတာ ဝနသဏ္ဍသ္မိံ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ၊
ဝါဠာ စ [ဗျဂ္ဃါ (သီ။)] ကေသရီ သဗ္ဗေ, အဘိဂဇ္ဇိံသု တာဝဒေ။
‘‘ဥပ္ပါတံ တမဟံ ဒိသွာ, ပဗ္ဘာရံ အဂမာသဟံ၊
တတ္ထဒ္ဒဿာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, နိဗ္ဗုတံ အပရာဇိတံ။
‘‘သုဖုလ္လံ သာလရာဇံဝ, သတရံသိံဝ ဥဂ္ဂတံ၊
ဝီတစ္စိကံဝ အင်္ဂါရံ, နိဗ္ဗုတံ အပရာဇိတံ။
‘‘တိဏံ ကဋ္ဌဉ္စ ပူရေတွာ, စိတကံ တတ္ထကာသဟံ၊
စိတကံ သုကတံ ကတွာ, သရီရံ ဈာပယိံ အဟံ။
‘‘သရီရံ ဈာပယိတွာန, ဂန္ဓတောယံ သမောကိရိံ၊
အန္တလိက္ခေ ဌိတော ယက္ခော, နာမမဂ္ဂဟိ တာဝဒေ။
(အပ၊၁၊၄၀၀။)‘‘ယံ ပူရိတံ [တံ ပူရိတံ (သျာ။), သပ္ပုရိသ (က။)] တယာ ကိစ္စံ, သယမ္ဘုဿ မဟေသိနော၊
ပုဏ္ဏကော နာမ နာမေန, သဒါ ဟောဟိ တုဝံ [ယဒါ ဟောသိ တုဝံ (သျာ။), သဒါ ဟောဟိတိ တွံ (က။)] မုနေ။
‘‘တမှာ ကာယာ စဝိတွာန, ဒေဝလောကံ အဂစ္ဆဟံ၊
တတ္ထ ဒိဗ္ဗမယော ဂန္ဓော, အန္တလိက္ခာ ပဝဿတိ [အန္တလိက္ခေ ပဝါယတိ (သီ။)]။
‘‘တတြာပိ နာမဓေယျံ မေ, ပုဏ္ဏကောတိ အဟူ တဒါ၊
ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ, သင်္ကပ္ပံ ပူရယာမဟံ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
ဣဓာပိ ပုဏ္ဏကော နာမ, နာမဓေယျံ ပကာသတိ။
‘‘တောသယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ကမ္မမကရိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, တနုကိစ္စဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုဏ္ဏကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပုဏ္ဏကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ မေတ္တဂုတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, အသောကော နာမ ပဗ္ဗတော၊
တတ္ထာသိ အဿမော မယှံ, ဝိဿကမ္မေန [ဝိသုကမ္မေန (သီ။ သျာ။ က။)] မာပိတော။
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊
နိဝါသယိတွာ ပုဗ္ဗဏှေ, ပိဏ္ဍာယ မေ [မံ (သီ။)] ဥပါဂမိ။
(အပ၊၁၊၄၀၁။)‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ, သုမေဓံ လောကနာယကံ၊
ပဂ္ဂယှ သုဂတပတ္တံ [သုဂတံ ပတ္တံ (သီ။), သုဘကံ ပတ္တံ (ပီ။)], သပ္ပိတေလံ အပူရယိံ [သပ္ပိတေလေန ပူရယိံ (သီ။), သပ္ပိတေလဿ’ပူရယိံ (?)]။
‘‘ဒတွာနဟံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေ, သုမေဓေ လောကနာယကေ၊
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, ဘိယျော [ဘီယော (သီ။), ဘီယျော (ပီ။)] ဟာသံ ဇနေသဟံ။
‘‘ဣမိနာ သပ္ပိဒါနေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ, လဘာမိ ဝိပုလံ သုခံ။
‘‘ဝိနိပါတံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ, သံသရာမိ ဘဝါဘဝေ၊
တတ္ထ စိတ္တံ ပဏိဓိတွာ, လဘာမိ အစလံ ပဒံ။
‘‘လာဘာ တုယှံ သုလဒ္ဓံ တေ, ယံ မံ အဒ္ဒက္ခိ ဗြာဟ္မဏ၊
မမ ဒဿနမာဂမ္မ, အရဟတ္တံ ဘဝိဿတိ [အရဟာ တွံ ဘဝိဿသိ (သီ။ ပီ။), အရဟတ္တံ ဂမိဿသိ (သျာ။)]။
‘‘ဝိဿတ္ထော [ဝိဿဋ္ဌော (သျာ။ ပီ။), ဝိသဋ္ဌော (က။)] ဟောဟိ မာ ဘာယိ, အဓိဂန္တွာ မဟာယသံ၊
မမဉှိ သပ္ပိံ ဒတွာန, ပရိမောက္ခသိ ဇာတိယာ။
‘‘ဣမိနာ သပ္ပိဒါနေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ, လဘသေ ဝိပုလံ သုခံ။
‘‘ဣမိနာ သပ္ပိဒါနေန, မေတ္တစိတ္တဝတာယ စ၊
အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဒေဝလောကေ ရမိဿသိ။
‘‘အဋ္ဌတိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရာဇာ ဘဝိဿသိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ဧကပညာသက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿသိ၊
စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ, ဇမ္ဗုမဏ္ဍဿ [ဇမ္ဗုသဏ္ဍဿ (သီ။ ပီ။)] ဣဿရော။
‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါဝက္ခောဘော, ဒုဒ္ဓရော ပထဝီ ယထာ၊
ဧဝမေဝ စ တေ ဘောဂါ, အပ္ပမေယျာ ဘဝိဿရေ။
‘‘သဋ္ဌိကောဋီ ဟိရညဿ, စဇိတွာ [စတွာန (သီ။ က။), ဒတွာန (သျာ။ ပီ။)] ပဗ္ဗဇိံ အဟံ၊
ကိံ ကုသလံ ဂဝေသန္တော, ဗာဝရိံ ဥပသင်္ကမိံ။
(အပ၊၁၊၄၀၂။)‘‘တတ္ထ မန္တေ အဓီယာမိ, ဆဠင်္ဂံ နာမ လက္ခဏံ၊
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမံ, ဥပ္ပဇ္ဇိ တွံ မဟာမုနိ။
‘‘တဝ ဒဿနကာမောဟံ, အာဂတောမှိ မဟာမုနိ၊
တဝ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, သပ္ပိံ ဗုဒ္ဓဿဒါသဟံ၊
ဧတ္ထန္တရေ နာဘိဇာနေ, သပ္ပိံ ဝိညာပိတံ [ဝိညာပိတာ (?)] မယာ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ ယဒိစ္ဆကံ၊
စိတ္တမညာယ နိဗ္ဗတ္တံ, သဗ္ဗေ သန္တပ္ပယာမဟံ။
‘‘အဟော ဗုဒ္ဓါ အဟော ဓမ္မာ [အဟော ဗုဒ္ဓေါ အဟော ဓမ္မော (သီ။) ထေရဂါ။ ၂၀၁ ထေရဂါထာယ တဒဋ္ဌကထာယ စ သံသန္ဒေတဗ္ဗံ], အဟော နော သတ္ထု သမ္ပဒါ၊
ထောကဉှိ သပ္ပိံ ဒတွာန, အပ္ပမေယျံ လဘာမဟံ။
‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ယာဝတာ နေရုပဿတော၊
မမ သပ္ပိံ ဥပါဒါယ, ကလဘာဂံ န ဟေဿတိ [ဟိဿတိ (သျာ။ က။), ဧဿတိ (သီ။)]။
‘‘ယာဝတာ စက္ကဝါဠဿ, ကရိယန္တဿ [ကာရယန္တဿ (သျာ။), ကယိရန္တဿ (ပီ။), အာဟရန္တဿ (က။)] ရာသိတော၊
မမ နိဗ္ဗတ္တဝတ္ထာနံ [မယာ နိဝတ္ထဝတ္ထာနံ (ပီ။)], ဩကာသော သော န သမ္မတိ။
‘‘ပဗ္ဗတရာဇာ ဟိမဝါ, ပဝရောပိ သိလုစ္စယော၊
မမာနုလိတ္တဂန္ဓဿ, ဥပနိဓိံ [ဥပနိဓံ (သီ။ သျာ။ က။), ဥပနီယံ (ပီ။)] န ဟေဿတိ။
‘‘ဝတ္ထံ ဂန္ဓဉ္စ သပ္ပိဉ္စ, အညဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ၊
အသင်္ခတဉ္စ နိဗ္ဗာနံ, သပ္ပိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘သတိပဋ္ဌာနသယနော, သမာဓိဈာနဂေါစရော၊
ဗောဇ္ဈင်္ဂဘောဇနော [… ဇနနော (သျာ။ က။)] အဇ္ဇ, သပ္ပိဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မေတ္တဂူ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော
အဘာသိတ္ထာတိ။
မေတ္တဂုတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
(အပ၊၁၊၄၀၃။)၄။ ဓောတကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဂင်္ဂါ ဘာဂီရထီ နာမ, ဟိမဝန္တာ ပဘာဝိတာ [ဟိမဝန္တပ္ပဘာဝိတာ (သီ။)]၊
ဟံသဝတိယာ ဒွါရေန, အနုသန္ဒတိ တာဝဒေ။
‘‘သောဘိတော နာမ အာရာမော, ဂင်္ဂါကူလေ သုမာပိတော၊
တတ္ထ ပဒုမုတ္တရော ဗုဒ္ဓေါ, ဝသတေ လောကနာယကော။
‘‘တိဒသေဟိ ယထာ ဣန္ဒော, မနုဇေဟိ ပုရက္ခတော၊
နိသီဒိ တတ္ထ ဘဂဝါ, အသမ္ဘီတောဝ ကေသရီ။
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, ဝသာမိ [အဟောသိံ (သျာ။)] ဗြာဟ္မဏော အဟံ၊
ဆဠင်္ဂေါ နာမ နာမေန, ဧဝံနာမော မဟာမုနိ။
‘‘အဋ္ဌာရသ သိဿသတာ, ပရိဝါရေန္တိ မံ တဒါ၊
တေဟိ သိဿေဟိ သမိတော, ဂင်္ဂါတီရံ ဥပါဂမိံ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမဏေ, နိက္ကုဟေ ဓောတပါပကေ၊
ဘာဂီရထိံ တရန္တေဟံ [တရန္တောဟံ (သျာ။ ပီ။)], ဧဝံ စိန္တေသိ တာဝဒေ။
‘‘သာယံ ပါတံ [သာယပါတံ (ပီ။)] တရန္တာမေ, ဗုဒ္ဓပုတ္တာ မဟာယသာ၊
ဝိဟေသယန္တိ အတ္တာနံ, တေသံ အတ္တာ ဝိဟညတိ။
‘‘သဒေဝကဿ လောကဿ, ဗုဒ္ဓေါ အဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတိ၊
နတ္ထိ မေ ဒက္ခိဏေ ကာရံ, ဂတိမဂ္ဂဝိသောဓနံ။
‘‘ယံနူန ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ, သေတုံ ဂင်္ဂါယ ကာရယေ၊
ကာရာပေတွာ ဣမံ ကမ္မံ [သေတုံ (သျာ။)], သန္တရာမိ ဣမံ ဘဝံ။
‘‘သတသဟဿံ ဒတွာန, သေတုံ ကာရာပယိံ အဟံ၊
သဒ္ဒဟန္တော ကတံ ကာရံ, ဝိပုလံ မေ ဘဝိဿတိ။
‘‘ကာရာပေတွာန တံ သေတုံ, ဥပေသိံ လောကနာယကံ၊
သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ, ဣမံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘သတသဟဿဿ ဝယံ [ဝယံ သတသဟဿံဝ (က။)], ဒတွာ [ကတွာ (သီ။ ပီ။)] ကာရာပိတော မယာ၊
တဝတ္ထာယ မဟာသေတု, ပဋိဂ္ဂဏှ မဟာမုနေ။
(အပ၊၁၊၄၀၄။)‘‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ သေတုံ အကာရေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
(သေတုဒါနအာနိသံသော)
‘‘‘ဒရိတော ပဗ္ဗတတော ဝါ, ရုက္ခတော ပတိတောပိယံ၊
စုတောပိ လစ္ဆတီ ဌာနံ, သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ဝိရူဠှမူလသန္တာနံ, နိဂြောဓမိဝ မာလုတော၊
အမိတ္တာ နပ္ပသဟန္တိ, သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘နာဿ စောရာ ပသဟန္တိ, နာတိမညန္တိ ခတ္တိယာ၊
သဗ္ဗေ တရိဿတာမိတ္တေ, သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘အဗ္ဘောကာသဂတံ သန္တံ, ကဌိနာတပတာပိတံ၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တံ, န ဘဝိဿတိ ဝေဒနာ [တာဝဒေ (က။)]။
‘‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, ဟတ္ထိယာနံ သုနိမ္မိတံ၊
တဿ သင်္ကပ္ပမညာယ, နိဗ္ဗတ္တိဿတိ တာဝဒေ။
‘‘‘သဟဿဿာ ဝါတဇဝါ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟနာ၊
သာယံ ပါတံ ဥပေဿန္တိ, သေတုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘အာဂန္တွာန မနုဿတ္တံ, သုခိတောယံ ဘဝိဿတိ၊
ဝေဟာသံ [ဣဟာပိ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] မနုဇဿေဝ, ဟတ္ထိယာနံ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, ဇလဇုတ္တမနာမကေ၊
တတ္ထ ကာရံ ကရိတွာန, ပတ္တောဟံ အာသဝက္ခယံ။
‘‘ပဓာနံ ပဟိတတ္တောမှိ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
(အပ၊၁၊၄၀၅။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဓောတကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဓောတကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဥပသီဝတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, အနောမော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘နဒီ စ သန္ဒတီ တတ္ထ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
အနူပတိတ္ထေ ဇာယန္တိ, ပဒုမုပ္ပလကာ ဗဟူ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
မစ္ဆကစ္ဆပသဉ္ဆန္နာ [မစ္ဆကစ္ဆပသမ္ပန္နာ (?)], နဒိကာ သန္ဒတေ တဒါ။
‘‘တိမိရာ ပုပ္ဖိတာ တတ္ထ, အသောကာ ခုဒ္ဒမာလကာ၊
ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ, သမ္ပဝန္တိ မမဿမံ။
‘‘ကုဋဇာ ပုပ္ဖိတာ တတ္ထ, တိဏသူလဝနာနိ စ၊
သာလာ စ သဠလာ တတ္ထ, စမ္ပကာ ပုပ္ဖိတာ ဗဟူ။
‘‘အဇ္ဇုနာ အတိမုတ္တာ စ, မဟာနာမာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
အသနာ မဓုဂန္ဓီ စ, ပုပ္ဖိတာ တေ မမဿမေ။
‘‘ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိကာ, ယူထိကာ စ ပိယင်္ဂုကာ၊
ဗိမ္ဗိဇာလကသဉ္ဆန္နာ, သမန္တာ အဍ္ဎယောဇနံ။
‘‘မာတဂ္ဂါရာ [မာတင်္ဂဝါ (သီ။), မာတကရာ (သျာ။), မာတင်္ဂါ ဝါ (ပီ။)] သတ္တလိယော, ပါဋလီ သိန္ဒုဝါရကာ၊
အင်္ကောလကာ ဗဟူ တတ္ထ, တာလကုဋ္ဌိ [တာလကူဋာ (သီ။ သျာ။), တာလကုဋ္ဌာ (ပီ။)] စ ပုပ္ဖိတာ၊
သေလေယျကာ ဗဟူ တတ္ထ, ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။
(အပ၊၁၊၄၀၆။)‘‘ဧတေသု ပုပ္ဖဇာတေသု [ပုပ္ဖမာနေသု (သီ။ ပီ။)], သောဘန္တိ ပါဒပါ ဗဟူ၊
သမန္တာ တေန ဂန္ဓေန, ဝါယတေ မမ အဿမော။
‘‘ဟရီတကာ အာမလကာ, အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကာ [ဝိဘိဋကာ (သီ။)]၊
ကောလာ ဘလ္လာတကာ ဗိလ္လာ, ဖာရုသကဖလာနိ စ။
‘‘တိန္ဒုကာ စ ပိယာလာ စ, မဓုကာ ကာသုမာရယော၊
လဗုဇာ ပနသာ တတ္ထ, ကဒလီ ဗဒရီဖလာ [မန္ဒရိဖလာ (က။), စန္ဒရီဖလာ (သျာ။ ပီ။)]။
‘‘အမ္ဗာဋကာ ဗဟူ တတ္ထ, ဝလ္လိကာရဖလာနိ စ၊
ဗီဇပူရသပါရိယော [စိရသံရသပါကာ စ (သျာ။), ဝိဋပါ စ သပါကာ စ (ပီ), ဝိဒပရပဒါဒယော (က။)], ဖလိတာ မမ အဿမေ။
‘‘အာဠကာ ဣသိမုဂ္ဂါ စ, တတော မောဒဖလာ ဗဟူ၊
အဝဋာ ပက္ကဘရိတာ [သက္ကရာရိတာ (က။)], ပိလက္ခုဒုမ္ဗရာနိ စ။
‘‘ပိပ္ဖိလီ မရီစာ တတ္ထ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဥဒုမ္ဗရကာ ဗဟဝေါ, ကဏ္ဍုပဏ္ဏာ စ ဟရိယော [ကဏ္ဍပက္ကာ စ ပါရိယော (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘ဧတေ စညေ စ ဗဟဝေါ, ဖလိတာ အဿမေ မမ၊
ပုပ္ဖရုက္ခာပိ ဗဟဝေါ, ပုပ္ဖိတာ မမ အဿမေ။
‘‘အာလုဝါ စ ကဠမ္ဗာ စ, ဗိဠာလီ တက္ကလာနိ စ၊
အာလကာ တာလကာ စေဝ, ဝိဇ္ဇန္တိ အဿမေ မမ။
‘‘အဿမဿာဝိဒူရေ မေ, မဟာဇာတဿရော အဟု၊
အစ္ဆောဒကော သီတဇလော, သုပတိတ္ထော မနောရမော။
‘‘ပဒုမုပ္ပလာ ဗဟူ တတ္ထ, ပုဏ္ဍရီကသမာယုတာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, နာနာဂန္ဓသမေရိတာ။
‘‘ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ ပဒုမာ, အညေ ပုပ္ဖန္တိ ကေသရီ၊
ဩပုပ္ဖပတ္တာ တိဋ္ဌန္တိ, ပဒုမာကဏ္ဏိကာ ဗဟူ။
‘‘မဓု ဘိသမှာ သဝတိ, ခီရံ သပ္ပိ မုလာဠိဘိ၊
သမန္တာ တေန ဂန္ဓေန, နာနာဂန္ဓသမေရိတာ။
(အပ၊၁၊၄၀၇။)‘‘ကုမုဒါ အမ္ဗဂန္ဓိ စ, နယိတာ ဒိဿရေ ဗဟူ၊
ဇာတဿရဿာနုကူလံ, ကေတကာ ပုပ္ဖိတာ ဗဟူ။
‘‘သုဖုလ္လာ ဗန္ဓုဇီဝါ စ, သေတဝါရီ သုဂန္ဓိကာ၊
ကုမ္ဘိလာ သုသုမာရာ စ, ဂဟကာ တတ္ထ ဇာယရေ။
‘‘ဥဂ္ဂါဟကာ အဇဂရာ, တတ္ထ ဇာတဿရေ ဗဟူ၊
ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ။
‘‘မစ္ဆကစ္ဆပသဉ္ဆန္နာ, အထော ပပဋကာဟိ [ပမ္ပဋကေဟိ (သီ။), သပဋကေဟိ (သျာ။), ပပ္ပဋကေဟိ (ပီ)] စ၊
ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ, ကုကုတ္ထာ [ကုက္ကုတ္ထာ (သျာ။ က။), ကုတ္ထကာ (ပီ။)] စ နဒီစရာ။
‘‘ဒိန္ဒိဘာ [ဋိဋ္ဋိဘာ (ပီ။)] စက္ကဝါကာ စ, ပမ္ပကာ ဇီဝဇီဝကာ၊
ကလန္ဒကာ ဥက္ကုသာ စ, သေနကာ ဥဒ္ဓရာ ဗဟူ။
‘‘ကောဋ္ဌကာ သုကပေါတာ စ, တုလိယာ စမရာ ဗဟူ၊
ကာရေနိယော [ကာသေနိယာ (သျာ။)] စ တိလကာ [ကိလကာ (က။)], ဥပဇီဝန္တိ တံ သရံ။
‘‘သီဟာ ဗျဂ္ဃါ စ ဒီပီ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ၊
ဝါနရာ ကိန္နရာ စေဝ, ဒိဿန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘တာနိ ဂန္ဓာနိ ဃာယန္တော, ဘက္ခယန္တော ဖလာနဟံ၊
ဂန္ဓောဒကံ ပိဝန္တော စ, ဝသာမိ မမ အဿမေ။
‘‘ဧဏီမိဂါ ဝရာဟာ စ, ပသဒါ ခုဒ္ဒရူပကာ၊
အဂ္ဂိကာ ဇောတိကာ စေဝ, ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, သာလိကာပိ စ ကောကိလာ၊
မဇ္ဇာရိကာ [မဉ္ဇရိကာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ဗဟူ တတ္ထ, ကောသိကာ ပေါဋ္ဌသီသကာ။
‘‘ပိသာစာ ဒါနဝါ စေဝ, ကုမ္ဘဏ္ဍာ ရက္ခသာ ဗဟူ၊
ဂရုဠာ ပန္နဂါ စေဝ, ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘မဟာနုဘာဝါ ဣသယော, သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊
ကမဏ္ဍလုဓရာ သဗ္ဗေ, အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊
ဇဋာဘာရဘရိတာဝ [တေ ဇဋာဘာရဘရိတာ (သီ။ ပီ။), ဇဋာဘာရဘရိတာ စ (သျာ။)], ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
(အပ၊၁၊၄၀၈။)‘‘ယုဂမတ္တဉ္စ ပေက္ခန္တာ, နိပကာ သန္တဝုတ္တိနော၊
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌာ, ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘ဝါကစီရံ ဓုနန္တာ တေ, ဖောဋေန္တာဇိနစမ္မကံ၊
သဗလေဟိ ဥပတ္ထဒ္ဓါ, ဂစ္ဆန္တိ အမ္ဗရေ တဒါ။
‘‘န တေ ဒကံ အာဟရန္တိ, ကဋ္ဌံ ဝါ အဂ္ဂိဒါရုကံ၊
သယဉ္စ ဥပသမ္ပန္နာ, ပါဋိဟီရဿိဒံ ဖလံ။
‘‘လောဟဒေါဏိံ ဂဟေတွာန, ဝနမဇ္ဈေ ဝသန္တိ တေ၊
ကုဉ္ဇရာဝ မဟာနာဂါ, အသမ္ဘီတာဝ ကေသရီ။
‘‘အညေ ဂစ္ဆန္တိ ဂေါယာနံ, အညေ ပုဗ္ဗဝိဒေဟကံ [ပုဗ္ဗဝိဒေဟနံ (သျာ။ ပီ။ က။)]၊
အညေ စ ဥတ္တရကုရုံ, သကံ ဗလမဝဿိတာ [ဗလမပဿိတာ (သျာ။ ပီ။ က။)]။
‘‘တတော ပိဏ္ဍံ အာဟရိတွာ, ပရိဘုဉ္ဇန္တိ ဧကတော၊
သဗ္ဗေသံ ပက္ကမန္တာနံ, ဥဂ္ဂတေဇာန တာဒိနံ။
‘‘အဇိနစမ္မသဒ္ဒေန, ဝနံ သဒ္ဒါယတေ တဒါ၊
ဧဒိသာ တေ မဟာဝီရ, သိဿာ ဥဂ္ဂတပါ မမ။
‘‘ပရိဝုတော အဟံ တေဟိ, ဝသာမိ မမ အဿမေ၊
တောသိတာ သကကမ္မေန, ဝိနီတာပိ သမာဂတာ။
‘‘အာရာဓယိံသု မံ ဧတေ, သကကမ္မာဘိလာသိနော၊
သီလဝန္တော စ နိပကာ, အပ္ပမညာသု ကောဝိဒါ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
သမယံ သံဝိဒိတွာန, ဥပဂစ္ဆိ ဝိနာယကော။
‘‘ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာတာပီ နိပကော မုနိ၊
ပတ္တံ ပဂ္ဂယှ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဘိက္ခာယ မမုပါဂမိ။
‘‘ဥပါဂတံ မဟာဝီရံ, ဇလဇုတ္တမနာယကံ၊
တိဏသန္ထရံ [တိဏတ္ထရံ (သျာ။), တိဏတ္ထတံ (က။)] ပညာပေတွာ, သာလပုပ္ဖေဟိ ဩကိရိံ။
(အပ၊၁၊၄၀၉။)‘‘နိသာဒေတွာန [နိသီဒေတွာန (သီ။), နိသီဒိတွာန (သျာ။ ပီ။)] သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဟဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော၊
ခိပ္ပံ ပဗ္ဗတမာရုယှ, အဂဠုံ [အဂရုံ (သီ။)] အဂ္ဂဟိံ အဟံ။
‘‘ကုမ္ဘမတ္တံ ဂဟေတွာန, ပနသံ ဒေဝဂန္ဓိကံ၊
ခန္ဓေ အာရောပယိတွာန, ဥပဂစ္ဆိံ ဝိနာယကံ။
‘‘ဖလံ ဗုဒ္ဓဿ ဒတွာန, အဂဠုံ အနုလိမ္ပဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အဝန္ဒိဟံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဣသိမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ဖလဉ္စ အဂဠုံ, အာသနဉ္စ အဒါသိ မေ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ, ပဗ္ဘာရေသု ဂုဟာသု ဝါ၊
ဣမဿ စိတ္တမညာယ, နိဗ္ဗတ္တိဿတိ ဘောဇနံ။
‘‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, ဥပပန္နော အယံ နရော၊
ဘောဇနေဟိ စ ဝတ္ထေဟိ, ပရိသံ တပ္ပယိဿတိ။
‘‘‘ဥပပဇ္ဇတိ ယံ ယောနိံ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
အက္ခောဘဘောဂေါ ဟုတွာန, သံသရိဿတိယံ နရော။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဧကသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော [(ဥပသီဝေါ နာမ နာမေန, ဟေဿတိ သတ္ထု သာဝကော) (သျာ။)]၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘သုလဒ္ဓလာဘော လဒ္ဓေါ မေ, ယောဟံ အဒ္ဒက္ခိံ နာယကံ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
(အပ၊၁၊၄၁၀။)‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ, ပဗ္ဘာရေသု ဂုဟာသု ဝါ၊
မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, ဘောဇနံ ဟောတိ မေ သဒါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥပသီဝေါ [ဥပသိဝေါ (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥပသီဝတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိံ, အရညေ ကာနနေ အဟံ၊
ပသဒံ မိဂမေသန္တော, သယမ္ဘုံ အဒ္ဒသံ အဟံ [ဇိနံ (သီ။)]။
‘‘အနုရုဒ္ဓေါ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, သယမ္ဘူ အပရာဇိတော၊
ဝိဝေကကာမော သော ဓီရော, ဝနမဇ္ဈောဂဟီ တဒါ။
‘‘စတုဒဏ္ဍေ ဂဟေတွာန, စတုဋ္ဌာနေ ဌပေသဟံ၊
မဏ္ဍပံ သုကတံ ကတွာ, ပဒ္မပုပ္ဖေဟိ ဆာဒယိံ။
‘‘မဏ္ဍပံ ဆာဒယိတွာန, သယမ္ဘုံ အဘိဝါဒယိံ၊
ဓနုံ တတ္ထေဝ နိက္ခိပ္ပ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘နစိရံ ပဗ္ဗဇိတဿ [ပဗ္ဗဇိတဿ အစိရံ (သီ။)], ဗျာဓိ မေ ဥဒပဇ္ဇထ၊
ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာန, တတ္ထ ကာလင်္ကတော အဟံ။
‘‘ပုဗ္ဗကမ္မေန သံယုတ္တော, တုသိတံ အဂမာသဟံ၊
တတ္ထ သောဏ္ဏမယံ ဗျမှံ, နိဗ္ဗတ္တတိ ယဒိစ္ဆကံ။
‘‘သဟဿယုတ္တံ ဟယဝါဟိံ, ဒိဗ္ဗယာနမဓိဋ္ဌိတော၊
အာရုဟိတွာန တံ ယာနံ, ဂစ္ဆာမဟံ ယဒိစ္ဆကံ။
(အပ၊၁၊၄၁၁။)‘‘တတော မေ နိယျမာနဿ, ဒေဝဘူတဿ မေ သတော၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, မဏ္ဍပေါ မေ ဓရီယတိ။
‘‘သယနေဟံ တုဝဋ္ဋာမိ, အစ္ဆန္နေ [အစ္စန္တံ (သီ။), အစ္စန္တ (ပီ။)] ပုပ္ဖသန္ထတေ၊
အန္တလိက္ခာ စ ပဒုမာ, ဝဿန္တေ နိစ္စကာလိကံ။
‘‘မရီစိကေ ဖန္ဒမာနေ, တပ္ပမာနေ စ အာတပေ၊
န မံ တာပေတိ အာတာပေါ, မဏ္ဍပဿ ဣဒံ ဖလံ။
‘‘ဒုဂ္ဂတိံ သမတိက္ကန္တော, အပါယာ ပိဟိတာ မမ၊
မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, သန္တာပေါ မေ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘မဟီသညံ အဓိဋ္ဌာယ, လောဏတောယံ တရာမဟံ၊
တဿ မေ သုကတံ ကမ္မံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘အပထမ္ပိ [အဗ္ဘမှိ (သျာ။ က။)] ပထံ ကတွာ, ဂစ္ဆာမိ အနိလဉ္ဇသေ၊
အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဇာနာမိ, ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသောဓိတံ၊
အာသဝါ မေ ပရိက္ခီဏာ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဇဟိတာ ပုရိမာ ဇာတိ, ဗုဒ္ဓဿ ဩရသော အဟံ၊
ဒါယာဒေါမှိ စ သဒ္ဓမ္မေ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘အာရာဓိတောမှိ သုဂတံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
ဓမ္မဓဇော ဓမ္မဒါယာဒေါ [ဓမ္မာဒါသော (က။)], ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ဥပဋ္ဌိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
ပါရင်္ဂမနိယံ မဂ္ဂံ, အပုစ္ဆိံ လောကနာယကံ။
‘‘အဇ္ဈိဋ္ဌော ကထယီ ဗုဒ္ဓေါ, ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ ပဒံ၊
တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာန, ပတ္တောမှိ အာသဝက္ခယံ။
‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, ပရိမုတ္တောမှိ ဇာတိယာ၊
သဗ္ဗာသဝပရိက္ခီဏော, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
(အပ၊၁၊၄၁၂။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နန္ဒကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နန္ဒကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဟေမကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယ, အနောမော နာမ တာပသော၊
အဿမံ သုကတံ ကတွာ, ပဏ္ဏသာလေ ဝသီ တဒါ။
‘‘သိဒ္ဓံ တဿ တပေါ ကမ္မံ, သိဒ္ဓိပတ္တော သကေ ဗလေ၊
သကသာမညဝိက္ကန္တော, အာတာပီ နိပကော မုနိ။
‘‘ဝိသာရဒေါ သသမယေ, ပရဝါဒေ စ ကောဝိဒေါ၊
ပဋ္ဌော ဘူမန္တလိက္ခမှိ, ဥပ္ပါတမှိ စ ကောဝိဒေါ။
‘‘ဝီတသောကော နိရာရမ္ဘော, အပ္ပါဟာရော အလောလုပေါ၊
လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌော, ဈာယီ ဈာနရတော မုနိ။
‘‘ပိယဒဿီ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊
သတ္တေ တာရေတုကာမော သော, ကရုဏာယ ဖရီ တဒါ။
‘‘ဗောဓနေယျံ ဇနံ ဒိသွာ, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
စက္ကဝါဠသဟဿမ္ပိ, ဂန္တွာ ဩဝဒတေ မုနိ။
‘‘မမုဒ္ဓရိတုကာမော သော, မမဿမမုပါဂမိ၊
န ဒိဋ္ဌော မေ ဇိနော ပုဗ္ဗေ, န သုတောပိ စ ကဿစိ။
‘‘ဥပ္ပါတာ သုပိနာ မယှံ, လက္ခဏာ သုပ္ပကာသိတာ၊
ပဋ္ဌော ဘူမန္တလိက္ခမှိ, နက္ခတ္တပဒကောဝိဒေါ။
‘‘သောဟံ ဗုဒ္ဓဿ သုတွာန, တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒယိံ၊
တိဋ္ဌန္တော [ဘုဉ္ဇန္တော (သီ။ ပီ။ က။)] ဝါ နိသိန္နော ဝါ, သရာမိ နိစ္စကာလိကံ။
‘‘မယိ ဧဝံ သရန္တမှိ, ဘဂဝါပိ အနုဿရိ၊
ဗုဒ္ဓံ အနုဿရန္တဿ, ပီတိ မေ ဟောတိ တာဝဒေ။
(အပ၊၁၊၄၁၃။)‘‘ကာလဉ္စ ပုနရာဂမ္မ, ဥပေသိ မံ မဟာမုနိ၊
သမ္ပတ္တေပိ န ဇာနာမိ, အယံ ဗုဒ္ဓေါ မဟာမုနိ။
‘‘အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော, ပိယဒဿီ မဟာမုနိ၊
သဉ္ဇာနာပေသိ အတ္တာနံ, ‘အဟံ ဗုဒ္ဓေါ သဒေဝကေ’။
‘‘သဉ္ဇာနိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပိယဒဿိံ မဟာမုနိံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘အညေ [သဗ္ဗေ (သျာ။)] ပီဌေ စ ပလ္လင်္ကေ, အာသန္ဒီသု နိသီဒရေ၊
တုဝမ္ပိ သဗ္ဗဒဿာဝီ, နိသီဒ ရတနာသနေ’။
‘‘သဗ္ဗရတနမယံ ပီဌံ, နိမ္မိနိတွာန တာဝဒေ၊
ပိယဒဿိဿ မုနိနော, အဒါသိံ ဣဒ္ဓိနိမ္မိတံ။
‘‘ရတနေ စ နိသိန္နဿ, ပီဌကေ ဣဒ္ဓိနိမ္မိတေ၊
ကုမ္ဘမတ္တံ ဇမ္ဗုဖလံ, အဒါသိံ တာဝဒေ အဟံ။
‘‘မမ ဟာသံ ဇနေတွာန, ပရိဘုဉ္ဇိ မဟာမုနိ၊
တဒါ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, သတ္ထာရံ အဘိဝါဒယိံ။
‘‘ပိယဒဿီ တု ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ရတနာသနမာသီနော, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ရတနမယံ ပီဌံ, အမတဉ္စ ဖလံ အဒါ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိ ကပ္ပါနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဒွတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘သောဏ္ဏမယံ ရူပိမယံ, ပလ္လင်္ကံ သုကတံ ဗဟုံ၊
လောဟိတင်္ဂမယဉ္စေဝ, လစ္ဆတိ ရတနာမယံ။
‘‘‘စင်္ကမန္တမ္ပိ မနုဇံ, ပုညကမ္မသမင်္ဂိနံ၊
ပလ္လင်္ကာနိ အနေကာနိ, ပရိဝါရေဿရေ တဒါ။
(အပ၊၁၊၄၁၄။)‘‘‘ကူဋာဂါရာ စ ပါသာဒါ, သယနဉ္စ မဟာရဟံ၊
ဣမဿ စိတ္တမညာယ, နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ တာဝဒေ။
‘‘‘သဋ္ဌိ နာဂသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာ မာတင်္ဂါ, ဟေမကပ္ပနဝါသသာ [ဟေမကပ္ပနိဝါသနာ (သီ။ သျာ။), ဟေမကပ္ပနိဝါသသာ (က။)]။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
ဣမံ ပရိစရိဿန္တိ, ရတ္နပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ အဿသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
အာဇာနီယာဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟိနော။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
တေပိမံ ပရိစရိဿန္တိ, ရတ္နပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ ရထသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယဂ္ဃါ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ရတ္နပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ ဓေနုသဟဿာနိ, ဒေါဟညာ ပုင်္ဂဝူသဘေ၊
ဝစ္ဆကေ ဇနယိဿန္တိ, ရတ္နပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ရတ္နပီဌဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဂေါတမော နာမ စက္ခုမာ၊
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဒဿနမာဂမ္မ, ပဗ္ဗဇိဿတိကိဉ္စနော၊
တောသယိတွာန သတ္ထာရံ, သာသနေဘိရမိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, ကိလေသေ ဃာတယိဿတိ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
(အပ၊၁၊၄၁၅။)‘‘ဝီရိယံ မေ ဓုရဓောရယှံ, ယောဂက္ခေမာဓိဝါဟနံ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ပတ္ထယန္တော, သာသနေ ဝိဟရာမဟံ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဟေမကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ဟေမကတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
သတ္တရသမံ ဘာဏဝါရံ။
၈။ တောဒေယျတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ရာဇာ အဇိတဉ္ဇယော [ရာဇာသိ ဝိဇယော (သီ။ အဋ္ဌ။), ရာဇာ ဝိဇိတဇယော (သျာ။)] နာမ, ကေတုမတီပုရုတ္တမေ၊
သူရော ဝိက္ကမသမ္ပန္နော, ပုရမဇ္ဈာဝသီ တဒါ။
‘‘တဿ ရညော ပမတ္တဿ, အဋဝိယော သမုဋ္ဌဟုံ၊
ဩတာရာ [ဥတ္တရာ (သျာ။), ဩစရာ (ပီ။)] တုဏ္ဍိကာ စေဝ, ရဋ္ဌံ ဝိဒ္ဓံသယုံ တဒါ။
‘‘ပစ္စန္တေ ကုပိတေ ခိပ္ပံ, သန္နိပါတေသိရိန္ဒမော၊
ဘဋေ စေဝ ဗလတ္ထေ စ, အရိံ နိဂ္ဂါဟယိ တဒါ။
‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ, သူရာ စ စမ္မယောဓိနော၊
ဓနုဂ္ဂဟာ စ ဥဂ္ဂါ စ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘အာဠာရိကာ စ ကပ္ပကာ, နှာပကာ မာလကာရကာ၊
သူရာ ဝိဇိတသင်္ဂါမာ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘ခဂ္ဂဟတ္ထာ စ ပုရိသာ, စာပဟတ္ထာ စ ဝမ္မိနော၊
လုဒ္ဒါ ဝိဇိတသင်္ဂါမာ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၄၁၆။)‘‘တိဓာပဘိန္နာ မာတင်္ဂါ, ကုဉ္ဇရာ သဋ္ဌိဟာယနာ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာလင်္ကာရာ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘ခမာ သီတဿ ဥဏှဿ, ဥက္ကာရုဟရဏဿ စ၊
ယောဓာဇီဝါ ကတကမ္မာ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘သင်္ခသဒ္ဒံ ဘေရိသဒ္ဒံ, အထော ဥတုဇ [ဥဒ္ဓဝ (သီ။), ဥဒ္ဒဋ (သျာ။)] သဒ္ဒကံ၊
ဧတေဟိ တေ ဟာသယန္တာ, သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘တိသူလကောန္တိမန္တေဟိ [တိသူလကောန္တမန္တေဟိ (သီ။), ကဝစေဟိ တောမရေဟိ (သီ။), ဓနူဟိ တောမရေဟိ (သျာ။)] စ၊
ကောဋ္ဋေန္တာနံ နိပါတေန္တာ [ကောဋ္ဋယန္တာ နိဝတ္တေန္တာ (သျာ။)], သဗ္ဗေ သန္နိပတုံ တဒါ။
‘‘ကိမေဝါတိနိသာမေတွာ [ကဝစာနိဝါသေတွာ (သျာ။)], သရာဇာ အဇိတဉ္ဇယော [အဇိနံ ဇိနော (သီ။), အဇိတဉ္ဇိနော (သျာ။)]၊
သဋ္ဌိ ပါဏသဟဿာနိ, သူလေ ဥတ္တာသယိံ တဒါ။
‘‘သဒ္ဒံ မာနုသကာကံသု, အဟော ရာဇာ အဓမ္မိကော၊
နိရယေ ပစ္စမာနဿ, ကဒါ အန္တော ဘဝိဿတိ။
‘‘သယနေဟံ တုဝဋ္ဋေန္တော, ပဿာမိ နိရယေ တဒါ၊
န သုပါမိ ဒိဝါရတ္တိံ, သူလေန တဇ္ဇယန္တိ မံ။
‘‘ကိံ ပမာဒေန ရဇ္ဇေန, ဝါဟနေန ဗလေန စ၊
န တေ ပဟောန္တိ ဓာရေတုံ, တာပယန္တိ [တာသယန္တိ (သီ။ သျာ။)] မမံ သဒါ။
‘‘ကိံ မေ ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ, ရဇ္ဇေန သကလေန စ၊
ယံနူန ပဗ္ဗဇေယျာဟံ, ဂတိမဂ္ဂံ ဝိသောဓယေ။
‘‘သဋ္ဌိ နာဂသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆေ မာတင်္ဂေ, ဟေမကပ္ပနဝါသသေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
သင်္ဂါမာဝစရေ ဌာနေ, အနပေက္ခော ဝိဟာယဟံ၊
သကကမ္မေန သန္တတ္တော, နိက္ခမိံ အနဂါရိယံ။
(အပ၊၁၊၄၁၇။)‘‘သဋ္ဌိ အဿသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
အာဇာနီယေဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝေ သီဃဝါဟနေ။
‘‘အာရူဠှေ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပဟာရေတွာန [ပဟာယိတွာန (သီ။ ပီ။), ဆဍ္ဍယိတွာန (သျာ။)] တေ သဗ္ဗေ, နိက္ခမိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သဋ္ဌိ ရထသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတေ၊
ဒီပေ အထောပိ ဝေယဂ္ဃေ, သန္နဒ္ဓေ ဥဿိတဒ္ဓဇေ၊
တေ သဗ္ဗေ ပရိဟာရေတွာ [ပရိဝဇ္ဇေတွာ (သျာ။), ပရိဟာယိတွာ (ပီ။)], ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သဋ္ဌိ ဓေနုသဟဿာနိ, သဗ္ဗာ ကံသူပဓာရဏာ၊
တာယောပိ [ဂါဝိယော (သျာ။), ဓေနုယော (က။)] ဆဍ္ဍယိတွာန, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သဋ္ဌိ ဣတ္ထိသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ, အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ။
‘‘အဠာရပမှာ ဟသုလာ, သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ၊
တာ ဟိတွာ ကန္ဒမာနာယော, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘သဋ္ဌိ ဂါမသဟဿာနိ, ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊
ဆဍ္ဍယိတွာန တံ ရဇ္ဇံ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘နဂရာ နိက္ခမိတွာန, ဟိမဝန္တမုပါဂမိံ၊
ဘာဂီရထီနဒီတီရေ, အဿမံ မာပယိံ အဟံ။
‘‘ပဏ္ဏသာလံ ကရိတွာန, အဂျာဂါရံ အကာသဟံ၊
အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ။
‘‘မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, သုညာဂါရေ စ ဈာယတော၊
န တု ဝိဇ္ဇတိ တာသော မေ, န ပဿေ ဘယဘေရဝံ။
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊
ဉာဏာလောကေန ဇောတန္တော, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ။
‘‘မမ အဿမသာမန္တာ, ယက္ခော အာသိ မဟိဒ္ဓိကော၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌမှိ ဥပ္ပန္နေ, အာရောစေသိ မမံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၄၁၈။)‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, သုမေဓော နာမ စက္ခုမာ၊
တာရေတိ ဇနတံ သဗ္ဗံ, တမ္ပိ သော တာရယိဿတိ။
‘‘ယက္ခဿ ဝစနံ သုတွာ, သံဝိဂ္ဂေါ အာသိ တာဝဒေ၊
ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ စိန္တေန္တော, အဿမံ ပဋိသာမယိံ။
‘‘အဂ္ဂိဒါရုဉ္စ ဆဍ္ဍေတွာ, သံသာမေတွာန သန္ထတံ၊
အဿမံ အဘိဝန္ဒိတွာ, နိက္ခမိံ ဝိပိနာ အဟံ။
‘‘တတော စန္ဒနမာဒါယ, ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊
ဒေဝဒေဝံ ဂဝေသန္တော, ဥပဂစ္ဆိံ ဝိနာယကံ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, သုမေဓော လောကနာယကော၊
စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, ဗောဓေတိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန, သီသေ ကတွာန စန္ဒနံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသဟံ။
‘‘‘ဝဿိကေ ပုပ္ဖမာနမှိ, သန္တိကေ ဥပဝါယတိ၊
တွံ ဝီရ ဂုဏဂန္ဓေန, ဒိသာ သဗ္ဗာ ပဝါယသိ။
‘‘‘စမ္ပကေ နာဂဝနိကေ, အတိမုတ္တကကေတကေ၊
သာလေသု ပုပ္ဖမာနေသု, အနုဝါတံ ပဝါယတိ။
‘‘‘တဝ ဂန္ဓံ သုဏိတွာန, ဟိမဝန္တာ ဣဓာဂမိံ၊
ပူဇေမိ တံ မဟာဝီရ, လောကဇေဋ္ဌ မဟာယသ’။
‘‘ဝရစန္ဒနေနာနုလိမ္ပိံ, သုမေဓံ လောကနာယကံ၊
သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, တုဏှီ အဋ္ဌာသိ တာဝဒေ။
‘‘သုမေဓော နာမ ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ဂုဏေ ပကိတ္တေသိ, စန္ဒနဉ္စ အပူဇယိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘အာဒေယျဝါကျဝစနော, ဗြဟ္မာ ဥဇု ပတာပဝါ၊
ပဉ္စဝီသတိကပ္ပါနိ, သပ္ပဘာသော ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဆဗ္ဗီသတိကပ္ပသတေ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၄၁၉။)‘‘‘တေတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘တတော စုတောယံ မနုဇော, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တော, ဗြဟ္မဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။
‘‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
တိလက္ခဏေန သမ္ပန္နော, ဗာဝရီ နာမ ဗြာဟ္မဏော။
‘‘‘တဿ သိဿော ဘဝိတွာန, ဟေဿတိ မန္တပါရဂူ၊
ဥပဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ။
‘‘‘ပုစ္ဆိတွာ နိပုဏေ ပဉှေ, ဘာဝယိတွာန အဉ္ဇသံ [ဟာသယိတွာန မာနသံ (သျာ။), ဘာဝယိတွာန သဉ္စယံ (က။)]၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘တိဝိဓဂ္ဂိ နိဗ္ဗုတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တောဒေယျော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တောဒေယျတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဇတုကဏ္ဏိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဟံသဝတိယာ, သေဋ္ဌိပုတ္တော အဟောသဟံ၊
သမပ္ပိတော ကာမဂုဏေ, ပရိစာရေမဟံ တဒါ။
‘‘တတော [တယော (သီ။)] ပါသာဒမာရုယှ, မဟာဘောဂေ ဝလဉ္ဇကော [ဥဗ္ဗိဒ္ဓါ ဂေဟလုဉ္ဇကာ (က။), ဥဗ္ဗိဒ္ဓါဂေဟလဉ္ဆကာ (သီ။)]၊
တတ္ထ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ, ပရိစာရေမဟံ တဒါ။
(အပ၊၁၊၄၂၀။)‘‘တူရိယာ အာဟတာ မယှံ, သမ္မတာဠသမာဟိတာ၊
နစ္စန္တာ [ရဉ္ဇန္တီ (သျာ။), ရဇ္ဇန္တာ (က။)] ဣတ္ထိယော သဗ္ဗာ, ဟရန္တိယေဝ မေ မနော။
‘‘စေလာပိကာ [စေလာဝကာ (သျာ။), ဝေလာမိကာ (ပီ။)] လာမဏိကာ [ဝါမနိကာ (သျာ။ ပီ။)], ကုဉ္ဇဝါသီ တိမဇ္ဈိကာ [ကုဉ္ဇဝါ သီဟိမဇ္ဈိတာ (သျာ။), ကုဇ္ဇာ ဝါ သီဟိမဇ္ဈိကာ (ပီ။)]၊
လင်္ဃိကာ သောကဇ္ဈာယီ စ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘ဝေတာဠိနော ကုမ္ဘထူနီ, နဋာ စ နစ္စကာ ဗဟူ၊
နဋကာ နာဋကာ စေဝ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘ကပ္ပကာ နှာပကာ သူဒါ, မာလာကာရာ သုပါသကာ [သုမာပကာ (သီ။ သျာ။)]၊
ဇလ္လာ မလ္လာ စ တေ သဗ္ဗေ, ပရိဝါရေန္တိ မံ သဒါ။
‘‘ဧတေသု ကီဠမာနေသု, သိက္ခိတေ ကတုပါသနေ၊
ရတ္တိန္ဒိဝံ န ဇာနာမိ, ဣန္ဒောဝ တိဒသင်္ဂဏေ။
‘‘အဒ္ဓိကာ ပထိကာ သဗ္ဗေ, ယာစကာ ဝရကာ ဗဟူ၊
ဥပဂစ္ဆန္တိ တေ နိစ္စံ, ဘိက္ခယန္တာ မမံ ဃရံ။
‘‘သမဏာ ဗြာဟ္မဏာ စေဝ, ပုညက္ခေတ္တာ အနုတ္တရာ၊
ဝဍ္ဎယန္တာ မမံ ပုညံ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ပဋဂါ [ပဋကာ (သီ။ သျာ။), ပဒကာ (ပီ။)] လဋုကာ [လဋကာ (သီ။)] သဗ္ဗေ, နိဂဏ္ဌာ ပုပ္ဖသာဋကာ၊
တေဒဏ္ဍိကာ ဧကသိခါ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘အာဇီဝကာ ဝိလုတ္တာဝီ, ဂေါဓမ္မာ ဒေဝဓမ္မိကာ၊
ရဇောဇလ္လဓရာ ဧတေ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ပရိတ္တကာ သန္တိပတ္တာ [ပရိဝတ္တကာ သိဒ္ဓိပတ္တာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ကောဓပုဂ္ဂနိကာ [ကောဏ္ဍပုဂ္ဂဏိကာ (သီ။), ကောဏ္ဍပုဂ္ဂလိကာ (ပီ။)] ဗဟူ၊
တပဿီ ဝနစာရီ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ဩဍ္ဍကာ ဒမိဠာ စေဝ, သာကုဠာ မလဝါဠကာ [မလယာလကာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
သဝရာ ယောနကာ စေဝ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
(အပ၊၁၊၄၂၁။)‘‘အန္ဓကာ မုဏ္ဍကာ သဗ္ဗေ, ကောဋလာ ဟနုဝိန္ဒကာ [ကောလကာ သာနုဝိန္ဒကာ (သီ။ ပီ။)]၊
အာရာဝစီနရဋ္ဌာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘အလသန္ဒကာ [အလသန္တာ (က။)] ပလ္လဝကာ, ဓမ္မရာ နိဂ္ဂမာနုသာ [ဗဗ္ဗရာ ဘဂ္ဂကာရုသာ (သီ။)]၊
ဂေဟိကာ [ရောဟိတာ (သီ။), ဗာဟိကာ (ပီ။)] စေတပုတ္တာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘မာဓုရကာ ကောသလကာ, ကလိင်္ဂါ [ကာသိကာ (သီ။)] ဟတ္ထိပေါရိကာ၊
ဣသိဏ္ဍာ မက္ကလာ စေဝ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘စေလာဝကာ အာရဗ္ဘာ [အရမ္မာ (သီ။ ပီ။)] စ, ဩဃုဠှာ [ဩက္ကလာ (သီ။)] မေဃလာ ဗဟူ၊
ခုဒ္ဒကာ သုဒ္ဒကာ စေဝ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ရောဟဏာ သိန္ဓဝါ စေဝ, စိတကာ ဧကကဏ္ဏိကာ၊
သုရဋ္ဌာ အပရန္တာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘သုပ္ပါရကာ ကုမာရာ [ကိကုမာရာ (သီ။ ပီ။)] စ, မလ္လသောဝဏ္ဏဘူမိကာ [မလယာ သောဏ္ဏဘူမိကာ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]၊
ဝဇ္ဇီတင်္ဂါ [ဝဇ္ဇီ တာရာ (သီ။), ဝဇ္ဇီဟာရာ (သျာ။ ပီ။)] စ တေ သဗ္ဗေ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘နဠကာရာ ပေသကာရာ, စမ္မကာရာ စ တစ္ဆကာ၊
ကမ္မာရာ ကုမ္ဘကာရာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘မဏိကာရာ လောဟကာရာ, သောဏ္ဏကာရာ စ ဒုဿိကာ၊
တိပုကာရာ စ တေ သဗ္ဗေ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ဥသုကာရာ ဘမကာရာ, ပေသကာရာ စ ဂန္ဓိကာ၊
ရဇကာ တုန္နဝါယာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘တေလိကာ ကဋ္ဌဟာရာ စ, ဥဒဟာရာ စ ပေဿိကာ၊
သူပိကာ သူပရက္ခာ စ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
‘‘ဒေါဝါရိကာ အနီကဋ္ဌာ, ဗန္ဓိကာ [ဝန္ဒိကာ (သီ။), ဂန္ထိကာ (သျာ။), သန္ဒိကာ (ပီ။)] ပုပ္ဖဆဍ္ဍကာ၊
ဟတ္ထာရုဟာ ဟတ္ထိပါလာ, အာဂစ္ဆန္တိ မမံ ဃရံ။
(အပ၊၁၊၄၂၂။)‘‘အာနန္ဒဿ မဟာရညော [အာနန္ဒဿ နာမ ရညော (သျာ။), အရိန္ဒမနာမ ရညော (ပီ။)], မမတ္ထဿ [ပမတ္တဿ (သီ။ ပီ။), သမဂ္ဂဿ (သျာ။)] အဒါသဟံ၊
သတ္တဝဏ္ဏေန ရတနေန, ဦနတ္ထံ [ဦနတ္တံ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ပူရယာမဟံ။
‘‘ယေ မယာ ကိတ္တိတာ သဗ္ဗေ, နာနာဝဏ္ဏာ ဗဟူ ဇနာ၊
တေသာဟံ စိတ္တမညာယ, တပ္ပယိံ ရတနေနဟံ။
‘‘ဝဂ္ဂူသု ဘာသမာနာသု, ဝဇ္ဇမာနာသု ဘေရိသု၊
သင်္ခေသု ဓမယန္တေသု, သကဂေဟေ ရမာမဟံ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, ပဒုမုတ္တရနာယကော၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, ပရိက္ခီဏာသဝေဟိ သော။
‘‘ဘိက္ခူဟိ သဟိတော ဝီထိံ, ပဋိပဇ္ဇိတ္ထ စက္ခုမာ၊
ဩဘာသေန္တော ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဒီပရုက္ခောဝ ဇောတတိ။
‘‘ဝဇ္ဇန္တိ ဘေရိယော သဗ္ဗာ, ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ၊
ပဘာ နိဒ္ဓါဝတေ တဿ, သတရံသီဝ ဥဂ္ဂတော။
‘‘ကဝါဋန္တရိကာယာပိ, ပဝိဋ္ဌေန စ ရသ္မိနာ၊
အန္တောဃရေသု ဝိပုလော, အာလောကော အာသိ တာဝဒေ။
‘‘ပဘံ ဒိသွာန ဗုဒ္ဓဿ, ပါရိသဇ္ဇေ အဝေါစဟံ၊
နိဿံသယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော, ဣမံ ဝီထိမုပါဂတော။
‘‘ခိပ္ပံ ဩရုယှ ပါသာဒါ, အဂမိံ အန္တရာပဏံ၊
သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိဝါဒေတွာ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘အနုကမ္ပတု မေ ဗုဒ္ဓေါ, ဇလဇုတ္တမနာယကော၊
ဝသီသတသဟဿေဟိ, အဓိဝါသေသိ သော မုနိ’။
‘‘နိမန္တေတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, အဘိနေသိံ သကံ ဃရံ၊
တတ္ထ အန္နေန ပါနေန, သန္တပ္ပေသိံ မဟာမုနိံ။
‘‘ဘုတ္တာဝိံ ကာလမညာယ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနော၊
သတင်္ဂိကေန တူရိယေန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ ဥပဋ္ဌဟိံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
အန္တောဃရေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
(အပ၊၁၊၄၂၃။)‘‘‘ယော မံ တူရိယေဟုပဋ္ဌာသိ, အန္နပါနဉ္စဒါသိ မေ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ပဟူတဘက္ခော ဟုတွာန, သဟိရညော သဘောဇနော၊
စတုဒီပေ ဧကရဇ္ဇံ, ကာရယိဿတိယံ နရော။
‘‘‘ပဉ္စသီလေ သမာဒါယ, ဒသကမ္မပထေ တတော၊
သမာဒါယ ပဝတ္တေန္တော, ပရိသံ သိက္ခာပယိဿတိ။
‘‘‘တူရိယသတသဟဿာနိ, ဘေရိယော သမလင်္ကတာ၊
ဝဇ္ဇယိဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
စတုသဋ္ဌိက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ။
‘‘‘စတုသဋ္ဌိက္ခတ္တုံ ရာဇာ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘ကပ္ပသတသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ဥပပဇ္ဇတိ ယံ ယောနိံ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
အနူနဘောဂေါ ဟုတွာန, မနုဿတ္တံ ဂမိဿတိ။
‘‘‘အဇ္ဈာယကော ဘဝိတွာန, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တော, စရိဿတိ မဟိံ ဣမံ။
‘‘‘သော ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာန, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ဂေါတမဿ ဘဂဝတော, သာသနေဘိရမိဿတိ။
‘‘‘အာရာဓယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဂေါတမံ သကျပုင်္ဂဝံ၊
ကိလေသေ ဈာပယိတွာန, အရဟာယံ ဘဝိဿတိ’။
‘‘ဝိပိနေ ဗျဂ္ဃရာဇာဝ, မိဂရာဇာဝ ကေသရီ၊
အဘီတော ဝိဟရာမဇ္ဇ, သကျပုတ္တဿ သာသနေ။
‘‘ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, ဒလိဒ္ဒေ ဒုဂ္ဂတိမှိ ဝါ၊
နိဗ္ဗတ္တိံ မေ န ပဿာမိ, ဥပဋ္ဌာနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဝိဝေကမနုယုတ္တောမှိ, ဥပသန္တော နိရူပဓိ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
(အပ၊၁၊၄၂၄။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဇတုကဏ္ဏိတ္ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဇတုကဏ္ဏိတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ ဥဒေနတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ပဒုမော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘နဒိယော သန္ဒရေ တတ္ထ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
အစ္ဆောဒကာ သီတဇလာ, သန္ဒရေ နဒိယော သဒါ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
သောဘေန္တာ နဒိယော ဧတေ, ဝသန္တိ နဒိယာ သဒါ။
‘‘အမ္ဗဇမ္ဗူဟိ သဉ္ဆန္နာ, ကရေရိတိလကာ တထာ၊
ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိယော, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘အင်္ကောလကာ ဗိမ္ဗိဇာလာ, မာယာကာရီ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဂန္ဓေန ဥပဝါယန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘အတိမုတ္တာ သတ္တလိကာ, နာဂါ သာလာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ကောသမ္ဗာ သဠလာ နီပါ, အဋ္ဌင်္ဂါပိ စ ပုပ္ဖိတာ [အဋ္ဌင်္ဂါ စ သုပုပ္ဖိတာ (သီ။), ကဋ္ဌင်္ဂါ စ သုပုပ္ဖိတာ (ပီ။)]၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ဟရီတကာ အာမလကာ, အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကာ၊
ကောလာ ဘလ္လာတကာ ဗိလ္လာ, ဖလာနိ ဗဟု အဿမေ။
(အပ၊၁၊၄၂၅။)‘‘ကလမ္ဗာ ကန္ဒလီ တတ္ထ, ပုပ္ဖန္တိ မမ အဿမေ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ [ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ (သီ။ သျာ။ ပီ။) ဧဝံ ပရတ္ထပိ] သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘အသောကပိဏ္ဍိဝါရီ စ [အသောကပိဏ္ဍီ စ ဝရီ (သီ။ သျာ။), အသောကပိဏ္ဍီ စ ဝါရီ (ပီ။)], နိမ္ဗရုက္ခာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ, တိမိရာ တတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘နိဂ္ဂုဏ္ဍီ သိရိနိဂ္ဂုဏ္ဍီ, စမ္ပရုက္ခေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘အဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏီ, စက္ကဝါကူပကူဇိတာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ။
‘‘အစ္ဆောဒကာ သီတဇလာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
အစ္ဆာ ဖလိကသမာနာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ပဒုမာ ပုပ္ဖရေ တတ္ထ, ပုဏ္ဍရီကာ စ ဥပ္ပလာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
ဝိစရန္တာဝ တေ တတ္ထ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ကုမ္ဘီလာ သုသုမာရာ စ, ကစ္ဆပါ စ ဂဟာ ဗဟူ၊
ဩဂဟာ အဇဂရာ စ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ပါရေဝတာ ရဝိဟံသာ, စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊
ဒိန္ဒိဘာ သာဠိကာ စေတ္ထ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘နယိတာ အမ္ဗဂန္ဓီ စ, ကေတကာ တတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘သီဟာ ဗျဂ္ဃါ စ ဒီပီ စ, အစ္ဆကောကတရစ္ဆကာ၊
အနုသဉ္စရန္တာ ပဝနေ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ဇဋာဘာရေန ဘရိတာ, အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊
အနုသဉ္စရန္တာ ပဝနေ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
(အပ၊၁၊၄၂၆။)‘‘အဇိနာနိဓရာ ဧတေ, နိပကာ သန္တဝုတ္တိနော၊
အပ္ပါဟာရာဝ တေ သဗ္ဗေ, သောဘေန္တိ မမ အဿမံ။
‘‘ခါရိဘာရံ ဂဟေတွာန, အဇ္ဈောဂယှ ဝနံ တဒါ၊
မူလဖလာနိ ဘုဉ္ဇန္တာ, ဝသန္တိ အဿမေ တဒါ။
‘‘န တေ ဒါရုံ အာဟရန္တိ, ဥဒကံ ပါဒဓောဝနံ၊
သဗ္ဗေသံ အာနုဘာဝေန, သယမေဝါဟရီယတိ။
‘‘စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ, ဣသယေတ္ထ သမာဂတာ၊
သဗ္ဗေဝ ဈာယိနော ဧတေ, ဥတ္တမတ္ထဂဝေသကာ။
‘‘တပဿိနော ဗြဟ္မစာရီ, စောဒေန္တာ အပ္ပနာဝ တေ၊
အမ္ဗရာဝစရာ သဗ္ဗေ, ဝသန္တိ အဿမေ တဒါ။
‘‘ပဉ္စာဟံ သန္နိပတန္တိ, ဧကဂ္ဂါ သန္တဝုတ္တိနော၊
အညောညံ အဘိဝါဒေတွာ, ပက္ကမန္တိ ဒိသာမုခါ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူ၊
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမံ, ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ ဇိနော။
‘‘မမ အဿမသာမန္တာ, ယက္ခော အာသိ မဟိဒ္ဓိကော၊
သော မေ သံသိတ္ထ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဇလဇုတ္တမနာယကံ။
‘‘ဧသ ဗုဒ္ဓေါ သမုပ္ပန္နော, ပဒုမုတ္တရော မဟာမုနိ၊
ခိပ္ပံ ဂန္တွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ပယိရူပါသ မာရိသ။
‘‘ယက္ခဿ ဝစနံ သုတွာ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
အဿမံ သံသာမေတွာန, နိက္ခမိံ ဝိပိနာ တဒါ။
‘‘စေဠေဝ ဍယှမာနမှိ, နိက္ခမိတွာန အဿမာ၊
ဧကရတ္တိံ နိဝါသေတွာ [နိဝသိတွာ (သီ။), နိဝါသေန (?)], ဥပဂစ္ဆိံ ဝိနာယကံ။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, ဒေသေသိ အမတံ ပဒံ။
‘‘သုဖုလ္လံ ပဒုမံ ဂယှ, ဥပဂန္တွာ မဟေသိနော၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။
(အပ၊၁၊၄၂၇။)‘‘ပူဇယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဇလဇုတ္တမနာယကံ၊
ဧကံသံ အဇိနံ ကတွာ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘ယေန ဉာဏေန သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝသတီဟ အနာသဝေါ၊
တံ ဉာဏံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘သံသာရသောတံ ဆိန္ဒိတွာ, တာရေသိ သဗ္ဗပါဏိနံ၊
တဝ ဓမ္မံ သုဏိတွာန, တဏှာသောတံ တရန္တိ တေ။
‘‘‘တုဝံ သတ္ထာ စ ကေတု စ, ဓဇော ယူပေါ စ ပါဏိနံ၊
ပရာယဏော ပတိဋ္ဌာ စ, ဒီပေါ စ ဒွိပဒုတ္တမ [ဒိပဒုတ္တမ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘‘ယာဝတာ ဂဏိနော လောကေ, သတ္ထဝါဟာ ပဝုစ္စရေ၊
တုဝံ အဂ္ဂေါသိ သဗ္ဗညု, တဝ အန္တောဂဓာဝ တေ။
‘‘‘တဝ ဉာဏေန သဗ္ဗညု, တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ၊
တဝ ဒဿနမာဂမ္မ, ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿရေ။
‘‘‘ယေ ကေစိမေ ဂန္ဓဇာတာ, လောကေ ဝါယန္တိ စက္ခုမ၊
တဝ ဂန္ဓသမော နတ္ထိ, ပုညက္ခေတ္တေ မဟာမုနေ’။
‘‘‘တိရစ္ဆာနယောနိံ နိရယံ, ပရိမောစေသိ [ပရိမောစေဟိ (သျာ။ က။)] စက္ခုမ၊
အသင်္ခတံ ပဒံ သန္တံ, ဒေသေသိ [ဒေသေဟိ (သျာ။ က။)] တွံ မဟာမုနေ’။
‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ဉာဏံ အပူဇေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿာနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ’။
‘‘သုလဒ္ဓလာဘံ လဒ္ဓေါမှိ, တောသယိတွာန သုဗ္ဗတံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
(အပ၊၁၊၄၂၈။)‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥဒေနော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥဒေနတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
မေတ္တေယျဝဂ္ဂေါ ဧကစတ္တာလီသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
မေတ္တေယျော ပုဏ္ဏကော ထေရော, မေတ္တဂူ ဓောတကောပိ စ၊
ဥပသိဝေါ စ နန္ဒော စ, ဟေမကော သတ္တမော တဟိံ။
တောဒေယျော ဇတုကဏ္ဏီ စ, ဥဒေနော စ မဟာယသော၊
တီဏိ ဂါထာသတာနေတ္ထ, အသီတိ တီဏိ စုတ္တရိံ။
(အပ၊၁၊၄၂၉။)၄၂။ ဘဒ္ဒါလိဝဂ္ဂေါ
၁။ ဘဒ္ဒါလိတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အဂ္ဂေါ ကာရုဏိကော မုနိ၊
ဝိဝေကကာမော လောကဂ္ဂေါ, ဟိမဝန္တမုပါဂမိ။
‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟိမဝံ, သုမေဓော လောကနာယကော၊
ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာန, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘သမာဓိံ သော သမာပန္နော, သုမေဓော လောကနာယကော၊
သတ္တရတ္တိန္ဒိဝံ ဗုဒ္ဓေါ, နိသီဒိ ပုရိသုတ္တမော။
‘‘ခါရိဘာရံ [ခါရိကာဇံ (သီ။)] ဂဟေတွာန, ဝနမဇ္ဈောဂဟိံ အဟံ၊
တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။
‘‘သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာန, သမ္မဇ္ဇိတွာန အဿမံ၊
စတုဒဏ္ဍေ ဌပေတွာန, အကာသိံ မဏ္ဍပံ တဒါ။
‘‘သာလပုပ္ဖံ အာဟရိတွာ, မဏ္ဍပံ ဆာဒယိံ အဟံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, အဘိဝန္ဒိံ တထာဂတံ။
‘‘ယံ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ, ဘူရိပညံ သုမေဓသံ၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဂိရမညာယ, သဗ္ဗေ ဒေဝါ သမာဂမုံ၊
အသံသယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော, ဓမ္မံ ဒေသေတိ စက္ခုမာ။
‘‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဒေဝသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ သတ္တာဟံ မဏ္ဍပံ, ဓာရယီ သာလဆာဒိတံ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဒေဝဘူတော မနုဿော ဝါ, ဟေမဝဏ္ဏော ဘဝိဿတိ၊
ပဟူတဘောဂေါ ဟုတွာန, ကာမဘောဂီ ဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၄၃၀။)‘‘‘သဋ္ဌိ နာဂသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
သုဝဏ္ဏကစ္ဆာ မာတင်္ဂါ, ဟေမကပ္ပနဝါသသာ။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, တောမရင်္ကုသပါဏိဘိ၊
သာယံ ပါတော [သာယပါတော (ပီ။)] ဥပဋ္ဌာနံ, အာဂမိဿန္တိမံ နရံ၊
တေဟိ နာဂေဟိ ပရိဝုတော, ရမိဿတိ အယံ နရော။
‘‘‘သဋ္ဌိ အဿသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
အာဇာနီယာဝ ဇာတိယာ, သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟိနော။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, ဣလ္လိယာစာပဓာရိဘိ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ ရထသဟဿာနိ, သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ၊
ဒီပါ အထောပိ ဝေယဂ္ဃါ, သန္နဒ္ဓါ ဥဿိတဒ္ဓဇာ။
‘‘‘အာရူဠှာ ဂါမဏီယေဟိ, စာပဟတ္ထေဟိ ဝမ္မိဘိ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သဋ္ဌိ ဂါမသဟဿာနိ, ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော၊
ပဟူတဓနဓညာနိ, သုသမိဒ္ဓါနိ သဗ္ဗသော၊
သဒါ ပါတုဘဝိဿန္တိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ, သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊
ပရိဝါရေဿန္တိမံ နိစ္စံ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သတာနံ တီဏိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝေါ၊
ဂေါတမော နာမ ဂေါတ္တေန, သတ္ထာ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ’။
(အပ၊၁၊၄၃၁။)‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ၊
ဧတ္ထန္တရမုပါဒါယ, ဂဝေသိံ အမတံ ပဒံ။
‘‘လာဘာ မယှံ သုလဒ္ဓံ မေ, ယမဟညာသိ သာသနံ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည, နမော တေ ပုရိသုတ္တမ၊
တဝ ဉာဏံ ပကိတ္တေတွာ, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမိ, ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ၊
သဗ္ဗတ္ထ သုခိတော ဟောမိ, ဖလံ မေ ဉာဏကိတ္တနေ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ, မမ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ၊
တိဿော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော, ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ၊
ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒါလိတ္ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဘဒ္ဒါလိတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဌမံ။
၂။ ဧကဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေ, အဿမော သုကတော မမ၊
သုသုဒ္ဓပုလိနာကိဏ္ဏော, ပန္နသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘ဥတ္တာနကူလာ နဒိကာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
မစ္ဆကစ္ဆပသမ္ပန္နာ [… သဉ္ဆန္နာ (က။)], သုသုမာရနိသေဝိတာ။
(အပ၊၁၊၄၃၂။)‘‘အစ္ဆာ ဒီပီ စ မယူရာ, ကရဝီကာ စ သာဠိကာ၊
ကူဇန္တိ သဗ္ဗဒါ ဧတေ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ကောကိလာ မဉ္ဇုဘာဏီ စ, ဟံသာ စ မဓုရဿရာ၊
အဘိကူဇန္တိ တေ တတ္ထ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘သီဟာ ဗျဂ္ဃါ ဝရာဟာ စ, အစ္ဆ [ဝက (သီ။ ပီ။), ဗကာ (သျာ။), ဝကာ (က။)] ကောကတရစ္ဆကာ၊
ဂိရိဒုဂ္ဂမှိ နာဒေန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ဧဏီမိဂါ စ သရဘာ, ဘေရဏ္ဍာ သူကရာ ဗဟူ၊
ဂိရိဒုဂ္ဂမှိ နာဒေန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ဥဒ္ဒါလကာ စမ္ပကာ စ, ပါဋလီ သိန္ဒုဝါရကာ၊
အတိမုတ္တာ အသောကာ စ, သောဘယန္တိ မမဿမံ [ပုပ္ဖန္တိ မမ အဿမေ (သီ။ ပီ။)]။
‘‘အင်္ကောလာ ယူထိကာ စေဝ, သတ္တလီ ဗိမ္ဗိဇာလိကာ၊
ကဏိကာရာ စ ပုပ္ဖန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ [ကဏိကာကဏိကာရာ စ, ပုပ္ဖန္တိ မမ အဿမေ (သီ။ သျာ။ ပီ။)]။
‘‘နာဂါ သာလာ စ သဠလာ, ပုဏ္ဍရီကေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘အဇ္ဇုနာ အသနာ စေတ္ထ, မဟာနာမာ စ ပုပ္ဖိတာ၊
သာလာ စ ကင်္ဂုပုပ္ဖါ စ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘အမ္ဗာ ဇမ္ဗူ စ တိလကာ, နိမ္ဗာ စ သာလကလျာဏီ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘အသောကာ စ ကပိဋ္ဌာ စ, ဂိရိမာလေတ္ထ [ဘဂိနိမာလေတ္ထ (သီ။ ပီ။), ဘဂိနိမာလာ စ (သျာ။)] ပုပ္ဖိတာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ကဒမ္ဗာ ကဒလီ စေဝ, ဣသိမုဂ္ဂါ စ ရောပိတာ၊
ဓုဝံ ဖလာနိ ဓာရေန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ဟရီတကာ အာမလကာ, အမ္ဗဇမ္ဗုဝိဘီတကာ၊
ကောလာ ဘလ္လာတကာ ဗိလ္လာ, ဖလိနော မမ အဿမေ။
(အပ၊၁၊၄၃၃။)‘‘အဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏီ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊
မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ။
‘‘ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ ပဒုမာ, အညေ ပုပ္ဖန္တိ ကေသရီ၊
ဩပတ္တကဏ္ဏိကာ စေဝ, ပုပ္ဖန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘ပါဌီနာ ပါဝုသာ မစ္ဆာ, ဗလဇာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊
အစ္ဆောဒကမှိ ဝိစရံ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘နယိတာ အမ္ဗဂန္ဓီ စ, အနုကူလေ စ ကေတကာ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘မဓု ဘိသမှာ သဝတိ, ခီရသပ္ပိ မုဠာလိဘိ၊
ဒိဗ္ဗဂန္ဓံ သမ္ပဝန္တာ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ပုလိနာ သောဘနာ တတ္ထ, အာကိဏ္ဏာ ဇလသေဝိတာ၊
ဩပုပ္ဖါ ပုပ္ဖိတာ သေန္တိ, သောဘယန္တာ မမဿမံ။
‘‘ဇဋာဘာရေန ဘရိတာ, အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊
ဝါကစီရဓရာ သဗ္ဗေ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘ယုဂမတ္တမပေက္ခန္တာ, နိပကာ သန္တဝုတ္တိနော၊
ကာမဘောဂေ အနပေက္ခာ, ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ, ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊
ရဇောဇလ္လဓရာ သဗ္ဗေ, ဝသန္တိ မမ အဿမေ။
‘‘အဘိညာပါရမိပ္ပတ္တာ, အန္တလိက္ခစရာ စ တေ၊
ဥဂ္ဂစ္ဆန္တာ နဘံ ဧတေ, သောဘယန္တိ မမဿမံ။
‘‘တေဟိ သိဿေဟိ ပရိဝုတော, ဝသာမိ ဝိပိနေ တဒါ၊
ရတ္တိန္ဒိဝံ န ဇာနာမိ, သဒါ ဈာနသမပ္ပိတော။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, အတ္ထဒဿီ မဟာမုနိ၊
တမန္ဓကာရံ နာသေန္တော, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘အထ အညတရော သိဿော, အာဂစ္ဆိ မမ သန္တိကံ၊
မန္တေ အဇ္ဈေတုကာမော သော, ဆဠင်္ဂံ နာမ လက္ခဏံ။
(အပ၊၁၊၄၃၄။)‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, အတ္ထဒဿီ မဟာမုနိ၊
စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, ဒေသေတိ အမတံ ပဒံ။
‘‘တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမုဒိတော, ဓမ္မန္တရဂတာသယော၊
အဿမာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။
‘‘‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ သမုပ္ပန္နော, ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏော၊
ဧထ သဗ္ဗေ ဂမိဿာမ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသန္တိကံ’။
‘‘ဩဝါဒပဋိကရာ တေ, သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတာ၊
သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု, ဥတ္တမတ္ထဂဝေသကာ။
‘‘ဇဋာဘာရဘရိတာ တေ [ဇဋာဘာရေန ဘရိတာ (က။)], အဇိနုတ္တရဝါသနာ၊
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တာ, နိက္ခမိံသု ဝနာ တဒါ။
‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, အတ္ထဒဿီ မဟာယသော၊
စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော, ဒေသေတိ အမတံ ပဒံ။
‘‘သေတစ္ဆတ္တံ ဂဟေတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ ဓာရယိံ၊
ဧကာဟံ ဓာရယိတွာန, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အဝန္ဒဟံ။
‘‘အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါ, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော၊
ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မေ ဆတ္တံ အဓာရေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ဣမဿ ဇာယမာနဿ, ဒေဝတ္တေ အထ မာနုသေ၊
ဓာရေဿတိ သဒါ ဆတ္တံ, ဆတ္တဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိကပ္ပါနိ, ဒေဝလောကေ ရမိဿတိ၊
သဟဿက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘သတ္တသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ, ဂေါတမော သကျပုင်္ဂဝေါ၊
တမန္ဓကာရံ နာသေန္တော, ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ စက္ခုမာ။
(အပ၊၁၊၄၃၅။)‘‘‘တဿ ဓမ္မေသု ဒါယာဒေါ, ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရိဿတိနာသဝေါ’။
‘‘ယတော အဟံ ကမ္မမကံ, ဆတ္တံ ဗုဒ္ဓဿ ဓာရယံ၊
ဧတ္ထန္တရေ န ဇာနာမိ, သေတစ္ဆတ္တံ အဓာရိတံ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
ဆတ္တဓာရဏမဇ္ဇာပိ, ဝတ္တတေ နိစ္စကာလိကံ။
‘‘အဟော မေ သုကတံ ကမ္မံ, အတ္ထဒဿိဿ တာဒိနော၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဆတ္တိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ၊
ဧကဆတ္တိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒုတိယံ။
၃။ တိဏသူလကဆာဒနိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဇာတိံ ဇရဉ္စ မရဏံ, ပစ္စဝေက္ခိံ အဟံ တဒါ၊
ဧကကော အဘိနိက္ခမ္မ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ။
‘‘စရမာနောနုပုဗ္ဗေန, ဂင်္ဂါတီရံ ဥပါဂမိံ၊
တတ္ထဒ္ဒသာသိံ ပထဝိံ, ဂင်္ဂါတီရေ သမုန္နတံ။
‘‘အဿမံ တတ္ထ မာပေတွာ, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ၊
သုကတော စင်္ကမော မယှံ, နာနာဒိဇဂဏာယုတော။
‘‘မမုပေန္တိ စ ဝိဿတ္ထာ, ကူဇန္တိ စ မနောဟရံ၊
ရမမာနော သဟ တေဟိ, ဝသာမိ အဿမေ အဟံ။
‘‘မမ အဿမသာမန္တာ, မိဂရာဇာ စတုက္ကမော၊
အာသယာ အဘိနိက္ခမ္မ, ဂဇ္ဇိ သော အသနီ ဝိယ။
(အပ၊၁၊၄၃၆။)‘‘နဒိတေ မိဂရာဇေ စ, ဟာသော မေ ဥဒပဇ္ဇထ၊
မိဂရာဇံ ဂဝေသန္တော, အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။
‘‘ဒိသွာနာဟံ ဒေဝဒေဝံ, တိဿံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပူဇယိံ နာဂကေသရံ။
‘‘ဥဂ္ဂစ္ဆန္တံဝ သူရိယံ, သာလရာဇံဝ ပုပ္ဖိတံ၊
ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တံ, သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
‘‘‘တဝ ဉာဏေန သဗ္ဗညု, မောစေသိမံ သဒေဝကံ၊
တဝံ အာရာဓယိတွာန, ဇာတိယာ ပရိမုစ္စရေ။
‘‘‘အဒဿနေန သဗ္ဗညု, ဗုဒ္ဓါနံ သဗ္ဗဒဿိနံ၊
ပတန္တိဝီစိနိရယံ, ရာဂဒေါသေဟိ ဩဖုဋာ [ဩတ္ထဋာ (သျာ။)]။
‘‘‘တဝ ဒဿနမာဂမ္မ, သဗ္ဗညု လောကနာယက၊
ပမုစ္စန္တိ ဘဝါ သဗ္ဗာ, ဖုသန္တိ အမတံ ပဒံ။
‘‘‘ယဒါ ဗုဒ္ဓါ စက္ခုမန္တော, ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ပဘင်္ကရာ၊
ကိလေသေ ဈာပယိတွာန, အာလောကံ ဒဿယန္တိ တေ’။
‘‘ကိတ္တယိတွာန သမ္ဗုဒ္ဓံ, တိဿံ လောကဂ္ဂနာယကံ၊
ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, တိဏသူလံ အပူဇယိံ။
‘‘မမ သင်္ကပ္ပမညာယ, တိဿော လောကဂ္ဂနာယကော၊
သကာသနေ နိသီဒိတွာ, ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ။
‘‘‘ယော မံ ပုပ္ဖေဟိ ဆာဒေသိ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
တမဟံ ကိတ္တယိဿာမိ, သုဏာထ မမ ဘာသတော။
‘‘‘ပဉ္စဝီသတိက္ခတ္တုံ သော, ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတိ၊
ပဉ္စသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတိ။
‘‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
တဿ ကမ္မနိဿန္ဒေန [ကမ္မဿ နိဿန္ဒော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပုပ္ဖါနံ ပူဇနာယ စ [သော (သျာ။ ပီ။)]။
‘‘‘သီသံနှာတော စယံ ပေါသော, ပုပ္ဖမာကင်္ခတေ ယဒိ [သာယံ ပါတော စယံ ပေါသော, ပုပ္ဖေဟိ မံ အဆာဒယိ (သျာ။)]၊
ပုညကမ္မေန သံယုတ္တံ [သံယုတ္တော (သီ။ သျာ။ ပီ။)], ပုရတော ပါတုဘဝိဿတိ။
(အပ၊၁၊၄၃၇။)‘‘‘ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ ကာမေဟိ, တံ တံ ပါတုဘဝိဿတိ၊
သင်္ကပ္ပံ ပရိပူရေတွာ, နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါ’။
အဋ္ဌာရသမံ ဘာဏဝါရံ။
‘‘ကိလေသေ ဈာပယိတွာန, သမ္ပဇာနော ပတိဿတော၊
ဧကာသနေ နိသီဒိတွာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘စင်္ကမန္တော နိပဇ္ဇန္တော, နိသိန္နော ဥဒ ဝါ ဌိတော၊
ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သရိတွာန, ဝိဟရာမိ အဟံ သဒါ။
‘‘စီဝရေ ပိဏ္ဍပါတေ စ, ပစ္စယေ သယနာသနေ၊
တတ္ထ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘သော ဒါနိ ပတ္တော အမတံ, သန္တံ ပဒမနုတ္တရံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဒွေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ တိဏသူလကဆာဒနိယော [တိဏသူလိကဆာဒနိယော (က။)] ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
တိဏသူလကဆာဒနိယတ္ထေရဿာပဒါနံ တတိယံ။
၄။ မဓုမံသဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, သူကရိကော အဟောသဟံ၊
ဥက္ကောဋံ ရန္ဓယိတွာန [ဥက္ကောဋကံ ရန္ဓယိတွာ (သီ။ သျာ။)], မဓုမံသမှိ [မဓုသပ္ပိမှိ (ပီ။), မဓုံ မံသမှိ (က။)] ဩကိရိံ။
(အပ၊၁၊၄၃၈။)‘‘သန္နိပါတံ အဟံ ဂန္တွာ, ဧကံ ပတ္တံ ဂဟေသဟံ၊
ပူရယိတွာန တံ ပတ္တံ, ဘိက္ခုသံဃဿဒါသဟံ။
‘‘ယောတ္ထ ထေရတရော ဘိက္ခု, နိယျာဒေသိ မမံ တဒါ၊
ဣမိနာ ပတ္တပူရေန, လဘဿု ဝိပုလံ သုခံ။
‘‘ဒုဝေ သမ္ပတ္တိယော ဘုတွာ, သုက္ကမူလေန စောဒိတော၊
ပစ္ဆိမေ ဝတ္တမာနမှိ, ကိလေသေ ဈာပယိဿတိ။
‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ၊
တတ္ထ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စ, လဘာမိ ဝိပုလံ သုခံ။
‘‘မဏ္ဍပေ ရုက္ခမူလေ ဝါ, ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိံ၊
အန္နပါနာဘိဝဿော မေ, အဘိဝဿတိ တာဝဒေ။
‘‘ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
ဣဓာပိ အန္နပါနံ မေ, ဝဿတေ သဗ္ဗကာလိကံ။
‘‘တေနေဝ မဓုဒါနေန [မံသဒါနေန (သီ။ ပီ။)], သန္ဓာဝိတွာ ဘဝေ အဟံ၊
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ, ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဓုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဓုမံသဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဓုမံသဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ စတုတ္ထံ။
၅။ နာဂပလ္လဝတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, ရာဇုယျာနေ ဝသာမဟံ၊
မမ အဿမသာမန္တာ, နိသီဒိ လောကနာယကော။
(အပ၊၁၊၄၃၉။)‘‘နာဂပလ္လဝမာဒါယ, ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ၊
ပသန္နစိတ္တော သုမနော, သုဂတံ အဘိဝါဒယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပလ္လဝမပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ နာဂပလ္လဝေါ ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
နာဂပလ္လဝတ္ထေရဿာပဒါနံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဧကဒီပိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ သုဂတေ, သိဒ္ဓတ္ထေ လောကနာယကေ၊
သဒေဝမာနုသာ သဗ္ဗေ, ပူဇေန္တိ ဒွိပဒုတ္တမံ။
‘‘အာရောပိတေ စ စိတကေ, သိဒ္ဓတ္ထေ လောကနာယကေ၊
ယထာသကေန ထာမေန, စိတံ ပူဇေန္တိ သတ္ထုနော။
‘‘အဝိဒူရေ စိတကဿ, ဒီပံ ဥဇ္ဇာလယိံ အဟံ၊
ယာဝ ဥဒေတိ သူရိယော, ဒီပံ မေ တာဝ ဥဇ္ဇလိ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘တတ္ထ မေ သုကတံ ဗျမှံ, ဧကဒီပီတိ ဉာယတိ၊
ဒီပသတသဟဿာနိ, ဗျမှေ ပဇ္ဇလရေ မမ။
‘‘ဥဒယန္တောဝ သူရိယော, ဒေဟော မေ ဇောတတေ သဒါ၊
သပ္ပဘာဟိ သရီရဿ, အာလောကော ဟောတိ မေ သဒါ။
‘‘တိရောကုဋ္ဋံ [တိရောကုဍ္ဍံ (သီ။ သျာ။ က။)] တိရောသေလံ, သမတိဂ္ဂယှ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] ပဗ္ဗတံ၊
သမန္တာ ယောဇနသတံ, ပဿာမိ စက္ခုနာ အဟံ။
(အပ၊၁၊၄၄၀။)‘‘သတ္တသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ၊
ဧကတိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ။
‘‘အဋ္ဌဝီသတိက္ခတ္တုဉ္စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ၊
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, နိဗ္ဗတ္တိံ မာတုကုစ္ဆိယံ၊
မာတုကုစ္ဆိဂတဿာပိ, အက္ခိ မေ န နိမီလတိ။
‘‘ဇာတိယာ စတုဝဿောဟံ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
အဍ္ဎမာသေ အသမ္ပတ္တေ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေသိံ, ဘဝါ သဗ္ဗေ သမူဟတာ၊
သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဉ္ဆိန္နာ, ဧကဒီပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘တိရောကုဋ္ဋံ တိရောသေလံ, ပဗ္ဗတဉ္စာပိ ကေဝလံ၊
သမတိက္ကမ္မ [သဗ္ဗတ္ထပီ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] ပဿာမိ, ဧကဒီပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဝိသမာ မေ သမာ ဟောန္တိ, အန္ဓကာရော န ဝိဇ္ဇတိ၊
နာဟံ ပဿာမိ တိမိရံ, ဧကဒီပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒီပမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဧကဒီပဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဧကဒီပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဧကဒီပိယတ္ထေရဿာပဒါနံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဥစ္ဆင်္ဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာ, အဟောသိံ မာလိကော တဒါ၊
ဥစ္ဆင်္ဂံ ပူရယိတွာန, အဂမံ အန္တရာပဏံ။
(အပ၊၁၊၄၄၁။)‘‘ဘဂဝါ တမှိ သမယေ, ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော၊
မဟတာ အာနုဘာဝေန, နိယျာတိ လောကနာယကော။
‘‘ဒိသွာန လောကပဇ္ဇောတံ, ဝိပဿိံ လောကတာရဏံ၊
ပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ ဥစ္ဆင်္ဂါ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ အပူဇယိံ။
‘‘ဧကနဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ပုပ္ဖမဘိပူဇယိံ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဥစ္ဆင်္ဂပုပ္ဖိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ဥစ္ဆင်္ဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿာပဒါနံ သတ္တမံ။
၈။ ယာဂုဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘အတိထိံ [အတီတံ (က။)] မေ ဂဟေတွာန, အဂစ္ဆိံ ဂါမကံ တဒါ၊
သမ္ပုဏ္ဏနဒိကံ ဒိသွာ, သံဃာရာမံ ဥပါဂမိံ။
‘‘အာရညကာ ဓုတဓရာ, ဈာယိနော လူခစီဝရာ၊
ဝိဝေကာဘိရတာ ဓီရာ, သံဃာရာမေ ဝသန္တိ တေ။
‘‘ဂတိ တေသံ ဥပစ္ဆိန္နာ, သုဝိမုတ္တာန တာဒိနံ၊
ပိဏ္ဍာယ တေ န ဂစ္ဆန္တိ, ဩရုဒ္ဓနဒိတာယ ဟိ [ဩရုဒ္ဓနဒိကာယတိံ (သျာ။)]။
‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော, ဝေဒဇာတော ကတဉ္ဇလီ၊
တဏ္ဍုလံ မေ ဂဟေတွာန, ယာဂုဒါနံ အဒါသဟံ။
‘‘ပဉ္စန္နံ ယာဂုံ ဒတွာန, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
(အပ၊၁၊၄၄၂။)‘‘မဏိမယဉ္စ မေ ဗျမှံ, နိဗ္ဗတ္တိ တိဒသေ ဂဏေ၊
နာရီဂဏေဟိ သဟိတော, မောဒါမိ ဗျမှမုတ္တမေ။
‘‘တေတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
တိံသက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တီ, မဟာရဇ္ဇမကာရယိံ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
ဒေဝလောကေ မနုဿေ ဝါ, အနုဘောတွာ သယံ [ယသံ (သျာ။)] အဟံ။
‘‘ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ, ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယံ၊
သဟ ဩရောပိတေ ကေသေ, သဗ္ဗံ သမ္ပဋိဝိဇ္ဈဟံ။
‘‘ခယတော ဝယတော စာပိ, သမ္မသန္တော ကဠေဝရံ၊
ပုရေ သိက္ခာပဒါဒါနာ, အရဟတ္တမပါပုဏိံ။
‘‘သုဒိန္နံ မေ ဒါနဝရံ, ဝါဏိဇ္ဇံ သမ္ပယောဇိတံ၊
တေနေဝ ယာဂုဒါနေန, ပတ္တောမှိ အစလံ ပဒံ။
‘‘သောကံ ပရိဒ္ဒဝံ ဗျာဓိံ, ဒရထံ စိတ္တတာပနံ၊
နာဘိဇာနာမိ ဥပ္ပန္နံ, ယာဂုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ယာဂုံ သံဃဿ ဒတွာန, ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ၊
ပဉ္စာနိသံသေ အနုဘောမိ, အဟော ယာဂုသုယိဋ္ဌတာ။
‘‘အဗျာဓိတာ ရူပဝတာ, ခိပ္ပံ ဓမ္မနိသန္တိတာ [နိဗုဇ္ဈိတာ (သျာ။)]၊
လာဘိတာ အန္နပါနဿ, အာယု ပဉ္စမကံ မမ။
‘‘ယော ကောစိ ဝေဒံ ဇနယံ, သံဃေ ယာဂုံ ဒဒေယျ သော၊
ဣမာနိ ပဉ္စ ဌာနာနိ, ပဋိဂဏှေယျ ပဏ္ဍိတော။
‘‘ကရဏီယံ ကတံ သဗ္ဗံ, ဘဝါ ဥဂ္ဃါဋိတာ မယာ၊
သဗ္ဗာသဝါ ပရိက္ခီဏာ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။
‘‘သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ, ဂါမာ ဂါမံ ပုရာ ပုရံ၊
နမဿမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဓမ္မဿ စ သုဓမ္မတံ။
‘‘တိံသကပ္ပသဟဿမှိ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ယာဂုဒါနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၄၄၃။)‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ယာဂုဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ယာဂုဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပတ္ထောဒနဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ဝနစာရီ ပုရေ အာသိံ, သတတံ ဝနကမ္မိကော၊
ပတ္ထောဒနံ ဂဟေတွာန, ကမ္မန္တံ အဂမာသဟံ။
‘‘တတ္ထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ, သယမ္ဘုံ အပရာဇိတံ၊
ဝနာ ပိဏ္ဍာယ နိက္ခန္တံ, ဒိသွာ စိတ္တံ ပသာဒယိံ။
‘‘ပရကမ္မာယနေ [ဝယကမ္မာယနေ (က။)] ယုတ္တော, ပုညဉ္စ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊
အယံ ပတ္ထောဒနော အတ္ထိ, ဘောဇယိဿာမဟံ [ဘောဇယိဿာမိ မံ (သျာ။)] မုနိံ။
‘‘ပတ္ထောဒနံ ဂဟေတွာန, သယမ္ဘုဿ အဒါသဟံ၊
မမ နိဇ္ဈာယမာနဿ, ပရိဘုဉ္ဇိ တဒါ မုနိ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
တေတ္တိံသက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
သုခိတော ယသဝါ ဟောမိ, ပတ္ထောဒနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဘဝါဘဝေ သံသရန္တော, လဘာမိ အမိတံ ဓနံ၊
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ, ပတ္ထောဒနဿိဒံ ဖလံ။
(အပ၊၁၊၄၄၄။)‘‘နဒီသောတပဋိဘာဂါ, ဘောဂါ နိဗ္ဗတ္တရေ မမ၊
ပရိမေတုံ န သက္ကောမိ, ပတ္ထောဒနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဣမံ ခါဒ ဣမံ ဘုဉ္ဇ, ဣမမှိ သယနေ သယ၊
တေနာဟံ သုခိတော ဟောမိ, ပတ္ထောဒနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, ပတ္ထောဒနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပတ္ထောဒနဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
ပတ္ထောဒနဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ နဝမံ။
၁၀။ မဉ္စဒါယကတ္ထေရအပဒါနံ
‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ ကာရုဏိကေ, သိဒ္ဓတ္ထေ လောကနာယကေ၊
ဝိတ္ထာရိကေ ပါဝစနေ, ဒေဝမာနုသသက္ကတေ။
‘‘စဏ္ဍာလော အာသဟံ တတ္ထ, အာသန္ဒိပီဌကာရကော၊
တေန ကမ္မေန ဇီဝါမိ, တေန ပေါသေမိ ဒါရကေ။
‘‘အာသန္ဒိံ သုကတံ ကတွာ, ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘိ၊
သယမေဝုပဂန္တွာန, ဘိက္ခုသံဃဿဒါသဟံ။
‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန, စေတနာပဏိဓီဟိ စ၊
ဇဟိတွာ မာနုသံ ဒေဟံ, တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။
‘‘ဒေဝလောကဂတော သန္တော, မောဒါမိ တိဒသေ ဂဏေ၊
သယနာနိ မဟဂ္ဃါနိ, နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။
‘‘ပညာသက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော, ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ၊
အသီတိက္ခတ္တုံ ရာဇာ စ, စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။
(အပ၊၁၊၄၄၅။)‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယံ၊
သုခိတော ယသဝါ ဟောမိ, မဉ္စဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ဒေဝလောကာ စဝိတွာန, ဧမိ စေ မာနုသံ ဘဝံ၊
မဟာရဟာ သုသယနာ, သယမေဝ ဘဝန္တိ မေ။
‘‘အယံ ပစ္ဆိမကော မယှံ, စရိမော ဝတ္တတေ ဘဝေါ၊
အဇ္ဇာပိ သယနေ ကာလေ [သယနကာလေ (သျာ။)], သယနံ ဥပတိဋ္ဌတိ။
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ, ယံ ဒါနမဒဒိံ တဒါ၊
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, မဉ္စဒါနဿိဒံ ဖလံ။
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယှံ…ပေ… ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ။
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ စတဿော…ပေ… ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ’’။
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ မဉ္စဒါယကော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာတိ။
မဉ္စဒါယကတ္ထေရဿာပဒါနံ ဒသမံ။
ဘဒ္ဒါလိဝဂ္ဂေါ ဗာစတ္တာလီသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဘဒ္ဒါလီ ဧကဆတ္တော စ, တိဏသူလော စ မံသဒေါ၊
နာဂပလ္လဝိကော ဒီပီ, ဥစ္ဆင်္ဂိ ယာဂုဒါယကော။
ပတ္ထောဒနီ မဉ္စဒဒေါ, ဂါထာယော ဂဏိတာ စိဟ၊
ဒွေသတာနိ စ ဂါထာနံ, ဂါထာ စေကာ တဒုတ္တရိ။