ပဉ္စကာဒိနိပါတ-အဋ္ဌကထာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁။)

ပဉ္စကာဒိနိပါတ-အဋ္ဌကထာ

အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာ

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ပဉ္စကနိပါတ

၁။ ပဌမပဏ္ဏာသက

၁။ သေခဗလဝဂ္ဂေါ

၁။ သံခိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁။ ပဉ္စကနိပါတဿ ပဌမေ သတ္တန္နံ သေခါနံ ဗလာနီတိ သေခဗလာနိ။ သဒ္ဓါဗလာဒီသု အဿဒ္ဓိယေ န ကမ္ပတီတိ သဒ္ဓါဗလံ။ အဟိရိကေ န ကမ္ပတီတိ ဟိရီဗလံ။ အနောတ္တပ္ပေ န ကမ္ပတီတိ ဩတ္တပ္ပဗလံ။ ကောသဇ္ဇေ န ကမ္ပတီတိ ဝီရိယဗလံ။ အဝိဇ္ဇာယ န ကမ္ပတီတိ ပညာဗလံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဣမာနိ သတ္တန္နံ သေခါနံ ဗလာနိ, တသ္မာ။

၂။ ဝိတ္ထတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂။ ဒုတိယေ ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒီသု ဥပယောဂတ္ထေ ကရဏဝစနံ, ဟိရီယိတဗ္ဗာနိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ဟိရီယတိ ဇိဂုစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဩတ္တပ္ပနိဒ္ဒေသေ ဟေတွတ္ထေ ကရဏဝစနံ, ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဩတ္တပ္ပဿ ဟေတုဘူတေဟိ ဩတ္တပ္ပတိ ဘာယတီတိ အတ္ထော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂။)

အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော အနောသက္ကိတမာနသော။ ပဟာနာယာတိ ပဟာနတ္ထာယ။ ဥပသမ္ပဒါယာတိ ပဋိလာဘတ္ထာယ။ ထာမဝါတိ ဝီရိယထာမေန သမန္နာဂတော။ ဒဠှပရက္ကမောတိ ထိရပရက္ကမော။ အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အနောရောပိတဓုရော အနောသက္ကိတဝီရိယော။

ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာတိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ဥဒယဝယဂါမိနိယာ ဥဒယဉ္စ ဝယဉ္စ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ သမတ္ထာယ။ ပညာယ သမန္နာဂတောတိ ဝိပဿနာပညာယ စေဝ မဂ္ဂပညာယ စ သမင်္ဂိဘူတော။ အရိယာယာတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန စ သမုစ္ဆေဒဝသေန စ ကိလေသေဟိ အာရကာ ဌိတာယ ပရိသုဒ္ဓါယ။ နိဗ္ဗေဓိကာယာတိ သာ စ အဘိနိဝိဇ္ဈနတော နိဗ္ဗေဓိကာတိ ဝုစ္စတိ, တာယ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ တတ္ထ မဂ္ဂပညာ သမုစ္ဆေဒဝသေန အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ ဒေါသက္ခန္ဓံ မောဟက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကာ, ဝိပဿနာပညာ တဒင်္ဂဝသေန နိဗ္ဗေဓိကာ, မဂ္ဂပညာယ ပဋိလာဘသံဝတ္တနတော တဗ္ဗိပဿနာ နိဗ္ဗေဓိကာတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာတိ ဣဓာပိ မဂ္ဂပညာ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ဝဋ္ဋဒုက္ခဉ္စ ကိလေသဒုက္ခဉ္စ ခေပယမာနာ ဂစ္ဆတီတိ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီ နာမ, ဝိပဿနာပညာ တဒင်္ဂဝသေန ဝဋ္ဋဒုက္ခဉ္စ ကိလေသဒုက္ခဉ္စ ခေပယမာနာ ဂစ္ဆတီတိ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီ။ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ ဝါ မဂ္ဂပညာယ ပဋိလာဘာယ သံဝတ္တနတောပေသာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပဉ္စ ဗလာနိ မိဿကာနေဝ ကထိတာနိ, တထာ ပဉ္စမေ။

၆။ သမာပတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆။ ဆဋ္ဌေ အကုသလဿ သမာပတ္တီတိ အကုသလဓမ္မဿ သမာပဇ္ဇနာ, တေန သဒ္ဓိံ သမင်္ဂိဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ပရိယုဋ္ဌာယ တိဋ္ဌတီတိ ပရိယောနန္ဓိတွာ တိဋ္ဌတိ။

၇။ ကာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇။ သတ္တမေ ကာမေသု လဠိတာတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု လဠိတာ အဘိရတာ။ အသိတဗျာဘင်္ဂိန္တိ တိဏလာယနအသိတဉ္စေဝ တိဏဝဟနကာဇဉ္စ။ ကုလပုတ္တောတိ အာစာရကုလပုတ္တော။ ဩဟာယာတိ ပဟာယ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃။)

အလံ ဝစနာယာတိ ယုတ္တံ ဝစနာယ။ လဗ္ဘာတိ သုလဘာ သက္ကာ လဘိတုံ။ ဟီနာ ကာမာတိ ပဉ္စန္နံ နီစကုလာနံ ကာမာ။ မဇ္ဈိမာ ကာမာတိ မဇ္ဈိမသတ္တာနံ ကာမာ။ ပဏီတာ ကာမာတိ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာနံ ကာမာ။ ကာမာတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တီတိ ကာမနဝသေန ကာမေတဗ္ဗဝသေန စ ကာမာဣစ္စေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝုဒ္ဓေါ ဟောတီတိ မဟလ္လကော ဟောတိ။ အလံပညောတိ ယုတ္တပညော။ အတ္တဂုတ္တောတိ အတ္တနာဝ ဂုတ္တော ရက္ခိတော, အတ္တာနံ ဝါ ဂေါပေတုံ ရက္ခိတုံ သမတ္ထော။ နာလံ ပမာဒါယာတိ န ယုတ္တော ပမဇ္ဇိတုံ။ သဒ္ဓါယ အကတံ ဟောတီတိ ယံ သဒ္ဓါယ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ကာတုံ ယုတ္တံ, တံ န ကတံ ဟောတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အနပေက္ခော ဒါနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ ဘိက္ခုသ္မိံ ဟောမီတိ ဧဝံ သဒ္ဓါဒီဟိ ကာတဗ္ဗံ ကတွာဝ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတေ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အနပေက္ခော ဟောမီတိ ဒဿေတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ ကထိတော။

၈။ စဝနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈။ အဋ္ဌမေ သဒ္ဓမ္မေတိ သာသနသဒ္ဓမ္မေ။ အဿဒ္ဓေါတိ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါယ စ ပက္ခန္ဒနသဒ္ဓါယ စာတိ ဒွီဟိပိ သဒ္ဓါဟိ ဝိရဟိတော။ စဝတိ နပ္ပတိဋ္ဌာတီတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဂုဏေဟိ စဝတိ, ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အပ္ပတိဋ္ဌာနဉ္စ ပတိဋ္ဌာနဉ္စ ကထိတံ။

၉။ ပဌမအဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၉။ နဝမေ နာဿ ဂါရဝေါတိ အဂါရဝေါ။ နာဿ ပတိဿောတိ အပ္ပတိဿော, အဇေဋ္ဌကော အနီစဝုတ္တိ။ သေသမေတ္ထ ပုရိမသဒိသမေဝ။

၁၀။ ဒုတိယအဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀။ ဒသမေ အဘဗ္ဗောတိ အဘာဇနံ။ ဝုဒ္ဓိန္တိ ဝဍ္ဎိံ။ ဝိရူဠှိန္တိ ဝိရူဠှမူလတာယ နိစ္စလဘာဝံ။ ဝေပုလ္လန္တိ မဟန္တဘာဝံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သေခဗလဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄။)

၂။ ဗလဝဂ္ဂေါ

၁။ အနနုဿုတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ ပုဗ္ဗာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသူတိ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု စတူသု သစ္စဓမ္မေသု။ အဘိညာဝေါသာနပါရမိပ္ပတ္တော ပဋိဇာနာမီတိ စတူသု သစ္စေသု စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ သောဠသဝိဓဿ ကိစ္စဿ ကရဏေန အဘိဇာနိတွာ ဝေါသာနပါရမိံ သဗ္ဗေသံ ကိစ္စာနံ နိဋ္ဌိတတ္တာ ကတကိစ္စဘာဝံ ပါရံ ပတ္တော ပဋိဇာနာမီတိ မဟာဗောဓိပလ္လင်္ကေ အတ္တနော အာဂမနီယဂုဏံ ဒဿေတိ။ တထာဂတဿာတိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ တထာဂတဿ။ တထာဂတဗလာနီတိ ယထာ တေဟိ ဂန္တဗ္ဗံ, တထေဝ ဂတာနိ ပဝတ္တာနိ ဉာဏဗလာနိ။ အာသဘံ ဌာနန္တိ သေဋ္ဌဋ္ဌာနံ။ သီဟနာဒန္တိ အဘီတနာဒံ။ ဗြဟ္မစက္ကန္တိ သေဋ္ဌစက္ကံ။ ပဝတ္တေတီတိ ကထေတိ။

၂။ ကူဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၂။ ဒုတိယေ သေခဗလာနီတိ သေခါနံ ဉာဏဗလာနိ။ အဂ္ဂန္တိ ဥတ္တမံ။ သေသဗလာနိ ဂေါပါနသိယော ကူဋံ ဝိယ သင်္ဂဏှာတီတိ သင်္ဂါဟိကံ။ တာနေဝ ဗလာနိ သံဟတာနိ ကရောတီတိ သံဃာတနိယံ။

၃။ သံခိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃။ တတိယေ တတ္ထ မုဋ္ဌဿစ္စေ န ကမ္ပတီတိ သတိဗလံ။ ဥဒ္ဓစ္စေ န ကမ္ပတီတိ သမာဓိဗလံ။

၄။ ဝိတ္ထတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄။ စတုတ္ထေ သတိနေပက္ကေနာတိ ဧတ္ထ နေပက္ကံ ဝုစ္စတိ ပညာ, သာ သတိယာ ဥပကာရကဘာဝေန ဂဟိတာ။

၅။ ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅။ ပဉ္စမေ သဝိသယသ္မိံယေဝ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မေ ကထေတုံ ကတ္ထ စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါဗလံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိအာဒိမာဟ။ ယထာ ဟိ စတ္တာရော သေဋ္ဌိပုတ္တာ, ရာဇာတိ ရာဇပဉ္စမေသု သဟာယေသု ‘‘နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမာ’’တိ ဝီထိံ ဩတိဏ္ဏေသု ဧကဿ သေဋ္ဌိပုတ္တဿ ဂေဟံ ဂတကာလေ ဣတရေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။)

စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ‘‘ဣမေသံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေထ, ဂန္ဓမာလာလင်္ကာရာဒီနိ ဒေထာ’’တိ ဂေဟေ ဝိစာရေတိ။ ဒုတိယတတိယစတုတ္ထဿ ဂေဟံ ဂတကာလေ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ‘‘ဣမေသံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေထ, ဂန္ဓမာလာလင်္ကာရာဒီနိ ဒေထာ’’တိ ဂေဟေ ဝိစာရေတိ။ အထ သဗ္ဗပစ္ဆာ ရညော ဂေဟံ ဂတကာလေ ကိဉ္စာပိ ရာဇာ သဗ္ဗတ္ထ ဣဿရော, ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ အတ္တနော ဂေဟေယေဝ ‘‘ဣမေသံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေထ, ဂန္ဓမာလာလင်္ကာရာဒီနိ ဒေထာ’’တိ ဝိစာရေတိ, ဧဝမေဝံ သဒ္ဓါပဉ္စမေသု ဗလေသု တေသု သဟာယေသု ဧကတော ဝီထိံ ဩတရန္တေသု ဝိယ ဧကာရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေသုပိ ယထာ ပဌမဿ ဂေဟေ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ဝိစာရေတိ, ဧဝံ သောတာပတ္တိယင်္ဂါနိ ပတွာ အဓိမောက္ခလက္ခဏံ သဒ္ဓါဗလမေဝ ဇေဋ္ဌကံ ဟောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ, သေသာနိ တဒနွယာနိ ဟောန္တိ။ ယထာ ဒုတိယဿ ဂေဟေ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ဝိစာရေတိ, ဧဝံ သမ္မပ္ပဓာနာနိ ပတွာ ပဂ္ဂဟလက္ခဏံ ဝီရိယဗလမေဝ ဇေဋ္ဌကံ ဟောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ, သေသာနိ တဒနွယာနိ ဟောန္တိ။ ယထာ တတိယဿ ဂေဟေ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ဝိစာရေတိ, ဧဝံ သတိပဋ္ဌာနာနိ ပတွာ ဥပဋ္ဌာနလက္ခဏံ သတိဗလမေဝ ဇေဋ္ဌကံ ဟောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ, သေသာနိ တဒနွယာနိ ဟောန္တိ။ ယထာ စတုတ္ထဿ ဂေဟေ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ဂေဟသာမိကောဝ ဝိစာရေတိ, ဧဝံ ဈာနဝိမောက္ခေ ပတွာ အဝိက္ခေပလက္ခဏံ သမာဓိဗလမေဝ ဇေဋ္ဌကံ ဟောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ, သေသာနိ တဒနွယာနိ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗပစ္ဆာ ရညော ဂေဟံ ဂတကာလေ ပန ယထာ ဣတရေ စတ္တာရော တုဏှီ နိသီဒန္တိ, ရာဇာဝ ဂေဟေ ဝိစာရေတိ, ဧဝမေဝ အရိယသစ္စာနိ ပတွာ ပဇာနနလက္ခဏံ ပညာဗလမေဝ ဇေဋ္ဌကံ ဟောတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ, သေသာနိ တဒနွယာနိ ဟောန္တီတိ ဧဝမိဓ ပဉ္စ ဗလာနိ မိဿကာနိ ကထိတာနိ။ ဆဋ္ဌံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဧဝံ ပုရိမဝဂ္ဂေ စ ဣဓ စ အဋ္ဌသု သုတ္တေသု သေခဗလာနေဝ ကထိတာနိ။ ကရဏ္ဍကောလဝါသီ မဟာဒတ္တတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ဟေဋ္ဌာ စတူသု သုတ္တေသု သေခဗလာနိ ကထိတာနိ, ဥပရိ စတူသု အသေခဗလာနီ’’တိ။

၇။ ပဌမဟိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇။ သတ္တမေ သီလာဒယော မိဿကာဝ ကထိတာ။ ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိယေဝ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ, တံ လောကိယမေဝ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆။)

၈-၁၀။ ဒုတိယဟိတသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၈-၂၀။ အဋ္ဌမေ ဒုဿီလော ဗဟုဿုတော ကထိတော, နဝမေ အပ္ပဿုတော ဒုဿီလော, ဒသမေ ဗဟုဿုတော ခီဏာသဝေါတိ။

ဗလဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ ပဉ္စင်္ဂိကဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမအဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁။ တတိယဿ ပဌမေ အသဘာဂဝုတ္တိကောတိ အသဘာဂါယ ဝိသဒိသာယ ဇီဝိတဝုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ အာဘိသမာစာရိကံ ဓမ္မန္တိ ဥတ္တမသမာစာရဘူတံ ဝတ္တဝသေန ပညတ္တသီလံ။ သေခံ ဓမ္မန္တိ သေခပဏ္ဏတ္တိသီလံ။ သီလာနီတိ စတ္တာရိ မဟာသီလာနိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိန္တိ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိံ။ သမ္မာသမာဓိန္တိ မဂ္ဂသမာဓိဉ္စေဝ ဖလသမာဓိဉ္စ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သီလာဒီနိ မိဿကာနိ ကထိတာနိ။

၂။ ဒုတိယအဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂။ ဒုတိယေ သီလက္ခန္ဓန္တိ သီလရာသိံ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေ ပန တယောပိ ခန္ဓာ မိဿကာဝ ကထိတာတိ။

၃။ ဥပက္ကိလေသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃။ တတိယေ န စ ပဘဿရန္တိ န စ ပဘာဝန္တံ။ ပဘင်္ဂု စာတိ ပဘိဇ္ဇနသဘာဝံ။ အယောတိ ကာဠလောဟံ။ လောဟန္တိ ဌပေတွာ ဣဓ ဝုတ္တာနိ စတ္တာရိ အဝသေသံ လောဟံ။ သဇ္ဈန္တိ ရဇတံ။ စိတ္တဿာတိ စာတုဘူမကကုသလစိတ္တဿ။ တေဘူမကဿ တာဝ ဥပက္ကိလေသာ ဟောန္တု, လောကုတ္တရဿ ကထံ ဟောန္တီတိ? ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ အပ္ပဒါနေန။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေန္တိ, တဒဂ္ဂေနေဝ တေ လောကိယဿပိ လောကုတ္တရဿပိ ဥပက္ကိလေသာ နာမ ဟောန္တိ။ ပဘင်္ဂု စာတိ အာရမ္မဏေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဘာဝူပဂမနေန ဘိဇ္ဇနသဘာဝံ။ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယာတိ အာသဝါနံ ခယသင်္ခါတဿ အရဟတ္တဿ အတ္ထာယ ဟေတုနာ ကာရဏေန သမာဓိယတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇။)

ဧတ္တာဝတာ စိတ္တံ ဝိသောဓေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတံ ခီဏာသဝံ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိဿ အဘိညာပဋိဝေဓံ ဒဿေန္တော ယဿ ယဿ စာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၄။ ဒုဿီလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၄။ စတုတ္ထေ ဟတူပနိသောတိ ဟတဥပနိဿယော ဟတကာရဏော။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနန္တိ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏံ အာဒိံ ကတွာ တရုဏဝိပဿနာ။ နိဗ္ဗိဒါဝိရာဂေါတိ နိဗ္ဗိဒါ စ ဝိရာဂေါ စ။ တတ္ထ နိဗ္ဗိဒါ ဗလဝဝိပဿနာ, ဝိရာဂေါ မဂ္ဂေါ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနန္တိ ဖလဝိမုတ္တိ စ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဉ္စ။

၅။ အနုဂ္ဂဟိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၅။ ပဉ္စမေ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိ။ စေတောဝိမုတ္တိဖလာတိအာဒီသု စေတောဝိမုတ္တီတိ မဂ္ဂဖလသမာဓိ။ ပညာဝိမုတ္တီတိ ဖလဉာဏံ။ သီလာနုဂ္ဂဟိတာတိ သီလေန အနုဂ္ဂဟိတာ အနုရက္ခိတာ။ သုတာနုဂ္ဂဟိတာတိ ဗာဟုသစ္စေန အနုဂ္ဂဟိတာ။ သာကစ္ဆာနုဂ္ဂဟိတာတိ ဓမ္မသာကစ္ဆာယ အနုဂ္ဂဟိတာ။ သမထာနုဂ္ဂဟိတာတိ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ အနုဂ္ဂဟိတာ။

ဣမဿ ပနတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ မဓုရမ္ဗဗီဇံ ရောပေတွာ သမန္တာ မရိယာဒံ ဗန္ဓိတွာ ကာလာနုကာလံ ဥဒကံ အာသိဉ္စိတွာ ကာလာနုကာလံ မူလာနိ သောဓေတွာ ကာလာနုကာလံ ပတိတပါဏကေ ဟာရေတွာ ကာလာနုကာလံ မက္ကဋဇာလံ လုဉ္စိတွာ အမ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ပုရိသော ဒဿေတဗ္ဗော။ တဿ ဟိ ပုရိသဿ မဓုရမ္ဗဗီဇရောပနံ ဝိယ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, မရိယာဒဗန္ဓနံ ဝိယ သီလေန အနုဂ္ဂဏှနံ, ဥဒကာသေစနံ ဝိယ သုတေန အနုဂ္ဂဏှနံ, မူလပရိသောဓနံ ဝိယ သာကစ္ဆာယ အနုဂ္ဂဏှနံ, ပါဏကဟရဏံ ဝိယ ဈာနဝိပဿနာပါရိပန္ထိကသောဓနဝသေန သမထာနုဂ္ဂဏှနံ, မက္ကဋဇာလလုဉ္စနံ ဝိယ ဗလဝဝိပဿနာနုဂ္ဂဏှနံ, ဧဝံ အနုဂ္ဂဟိတဿ ရုက္ခဿ ခိပ္ပမေဝ ဝဍ္ဎိတွာ ဖလပ္ပဒါနံ ဝိယ ဣမေဟိ သီလာဒီဟိ အနုဂ္ဂဟိတာယ မူလသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ခိပ္ပမေဝ မဂ္ဂဝသေန ဝဍ္ဎိတွာ စေတောဝိမုတ္တိပညာဝိမုတ္တိဖလပ္ပဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈။)

၆။ ဝိမုတ္တာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၆။ ဆဋ္ဌေ ဝိမုတ္တာယတနာနီတိ ဝိမုစ္စနကာရဏာနိ။ ယတ္ထာတိ ယေသု ဝိမုတ္တာယတနေသု။ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ စတုသစ္စဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အတ္ထပဋိသံဝေဒိနောတိ ပါဠိအတ္ထံ ဇာနန္တဿ။ ဓမ္မပဋိသံဝေဒိနောတိ ပါဠိံ ဇာနန္တဿ။ ပါမောဇ္ဇန္တိ တရုဏပီတိ။ ပီတီတိ တုဋ္ဌာကာရဘူတာ ဗလဝပီတိ။ ကာယောတိ နာမကာယော။ ပဿမ္ဘတီတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သုခံ ဝေဒေတီတိ သုခံ ပဋိလဘတိ။ စိတ္တံ သမာဓိယတီတိ အရဟတ္တဖလသမာဓိနာ သမာဓိယတိ။ အယဉှိ တံ ဓမ္မံ သုဏန္တော အာဂတာဂတဋ္ဌာနေ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလာနိ ဇာနာတိ, တဿ ဧဝံ ဇာနတော ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော တဿာ ပီတိယာ အန္တရာ ဩသက္ကိတုံ န ဒေန္တော ဥပစာရကမ္မဋ္ဌာနိကော ဟုတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘စိတ္တံ သမာဓိယတီ’’တိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ပန ဝိသေသော – သမာဓိနိမိတ္တန္တိ အဋ္ဌတိံသာယ အာရမ္မဏေသု အညတရော သမာဓိယေဝ သမာဓိနိမိတ္တံ။ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတီတိအာဒိသု အာစရိယဿ သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဏှန္တေန သုဋ္ဌု ဂဟိတံ ဟောတိ သုဋ္ဌု မနသိကတံ သုဋ္ဌု ဥပဓာရိတံ။ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ပညာယာတိ ပညာယ သုဋ္ဌု ပစ္စက္ခံ ကတံ။ တသ္မိံ ဓမ္မေတိ တသ္မိံ ကမ္မဋ္ဌာနပါဠိဓမ္မေ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပဉ္စပိ ဝိမုတ္တာယတနာနိ အရဟတ္တံ ပါပေတွာ ကထိတာနီတိ။

၇။ သမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၇။ သတ္တမေ အပ္ပမာဏန္တိ ပမာဏကရဓမ္မရဟိတံ လောကုတ္တရံ။ နိပကာ ပတိဿတာတိ နေပက္ကေန စ သတိယာ စ သမန္နာဂတာ ဟုတွာ။ ပဉ္စ ဉာဏာနီတိ ပဉ္စ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ။ ပစ္စတ္တညေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္တနိယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝါတိအာဒီသု အရဟတ္တဖလသမာဓိ အဓိပ္ပေတော။ မဂ္ဂသမာဓီတိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ သော ဟိ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ သုခတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ, ပုရိမော ပုရိမော ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ သမာဓိသုခဿ ပစ္စယတ္တာ အာယတိံ သုခဝိပါကော, ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယော, ကာမာမိသဝဋ္ဋာမိသလောကာမိသာနံ အဘာဝါ နိရာမိသော။ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ မဟာပုရိသေဟိ သေဝိတတ္တာ အကာပုရိသသေဝိတော။ အင်္ဂသန္တတာယ အာရမ္မဏသန္တတာယ သဗ္ဗကိလေသဒရထသန္တတာယ စ သန္တော, အတပ္ပနိယဋ္ဌေန ပဏီတော။ ကိလေသပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ လဒ္ဓတ္တာ ကိလေသပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘာဝံ ဝါ လဒ္ဓတ္တာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓလဒ္ဓေါ။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓီတိ ဟိ ဣဒံ အတ္ထတော ဧကံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉။)

ပဋိပ္ပဿဒ္ဓကိလေသေန ဝါ အရဟတာ လဒ္ဓတ္တာပိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓလဒ္ဓေါ, ဧကောဒိဘာဝေန အဓိဂတတ္တာ ဧကောဒိဘာဝမေဝ ဝါ အဓိဂတတ္တာ ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတော။ အပ္ပဂုဏသာသဝသမာဓိ ဝိယ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန စိတ္တေန ပစ္စနီကဓမ္မေ နိဂ္ဂယှ ကိလေသေ ဝါရေတွာ အနဓိဂတတ္တာ န သသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော။ တံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇန္တော တတော ဝါ ဝုဋ္ဌဟန္တော သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တတ္တာ သတောဝ သမာပဇ္ဇတိ, သတောဝ ဝုဋ္ဌဟတိ။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေန ဝါ သတော သမာပဇ္ဇတိ, သတော ဝုဋ္ဌဟတိ။ တသ္မာ ယဒေတ္ထ ‘‘အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကော စာ’’တိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခမာနဿ ပစ္စတ္တံယေဝ အပရပ္ပစ္စယဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တံ ဧကံ ဉာဏံ။ ဧသေဝ နယော သေသေသု။ ဧဝံ ဣမာနိ ပဉ္စ ဉာဏာနိ ပစ္စတ္တညေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။

၈။ ပဉ္စင်္ဂိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၈။ အဋ္ဌမေ အရိယဿာတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဟီနကိလေသေဟိ အာရကာ ဌိတဿ။ ဘာဝနံ ဒေသေဿာမီတိ ဗြူဟနံ ဝဍ္ဎနံ ပကာသယိဿာမိ။ ဣမမေဝ ကာယန္တိ ဣမံ ကရဇကာယံ။ အဘိသန္ဒေတီတိ တေမေတိ သ္နေဟေတိ, သဗ္ဗတ္ထ ပဝတ္တပီတိသုခံ ကရောတိ။ ပရိသန္ဒေတီတိ သမန္တတော သန္ဒေတိ။ ပရိပူရေတီတိ ဝါယုနာ ဘသ္တံ ဝိယ ပူရေတိ။ ပရိပ္ဖရတီတိ သမန္တတော ဖုသတိ။ သဗ္ဗာဝတော ကာယဿာတိ အဿ ဘိက္ခုနော သဗ္ဗကောဋ္ဌာသဝတော ကာယဿ ကိဉ္စိ ဥပါဒိန္နကသန္တတိပဝတ္တိဋ္ဌာနေ ဆဝိမံသလောဟိတာနုဂတံ အဏုမတ္တမ္ပိ ဌာနံ ပဌမဇ္ဈာနသုခေန အဖုဋံ နာမ န ဟောတိ။

ဒက္ခောတိ ဆေကော ပဋိဗလော နှာနီယစုဏ္ဏာနိ ကာတုဉ္စေဝ ယောဇေတုဉ္စ သန္နေတုဉ္စ။ ကံသထာလေတိ ယေန ကေနစိ လောဟေန ကတဘာဇနေ။ မတ္တိကာဘာဇနံ ပန ထိရံ န ဟောတိ, သန္နေန္တဿ ဘိဇ္ဇတိ။ တသ္မာ တံ န ဒဿေသိ။ ပရိပ္ဖေါသကံ ပရိပ္ဖေါသကန္တိ သိဉ္စိတွာ သိဉ္စိတွာ။ သန္နေယျာတိ ဝါမဟတ္ထေန ကံသထာလံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန ပမာဏယုတ္တံ ဥဒကံ သိဉ္စိတွာ သိဉ္စိတွာ ပရိမဒ္ဒန္တော ပိဏ္ဍံ ကရေယျ။ သ္နေဟာနုဂတာတိ ဥဒကသိနေဟေန အနုဂတာ။ သ္နေဟပရေတာတိ ဥဒကသိနေဟေန ပရိဂ္ဂဟိတာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀။)

သန္တရဗာဟိရာတိ သဒ္ဓိံ အန္တောပဒေသေန စေဝ ဗဟိပဒေသေန စ, သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဥဒကသိနေဟေန ဖုဋာတိ အတ္ထော။ န စ ပဂ္ဃရိဏီတိ န ဗိန္ဒု ဗိန္ဒု ဥဒကံ ပဂ္ဃရတိ, သက္ကာ ဟောတိ ဟတ္ထေနပိ ဒွီဟိပိ အင်္ဂုလီဟိ ဂဟေတုံ ဩဝဋ္ဋိကာယပိ ကာတုန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယဇ္ဈာနသုခဥပမာယံ ဥဗ္ဘိဒေါဒကောတိ ဥဗ္ဘိန္နဥဒကော, န ဟေဋ္ဌာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ ဥဂ္ဂစ္ဆနဥဒကော, အန္တောယေဝ ပန ဥပ္ပဇ္ဇနဥဒကောတိ အတ္ထော။ အာယမုခန္တိ အာဂမနမဂ္ဂေါ။ ဒေဝေါတိ မေဃော။ ကာလေန ကာလန္တိ ကာလေ ကာလေ, အနွဍ္ဎမာသံ ဝါ အနုဒသာဟံ ဝါတိ အတ္ထော။ ဓာရန္တိ ဝုဋ္ဌိံ။ နာနုပ္ပဝေစ္ဆေယျာတိ နပ္ပဝေသေယျ, န ဝဿေယျာတိ အတ္ထော။ သီတာ ဝါရိဓာရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာတိ သီတာ ဝါရိဓာရာ တံ ရဟဒံ ပူရယမာနာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ။ ဟေဋ္ဌာ ဥဂ္ဂစ္ဆနဥဒကဉှိ ဥဂ္ဂန္တွာ ဘိဇ္ဇန္တံ ဥဒကံ ခေါဘေတိ, စတူဟိ ဒိသာဟိ ပဝိသနဥဒကံ ပုရာဏပဏ္ဏတိဏကဋ္ဌဒဏ္ဍကာဒီဟိ ဥဒကံ ခေါဘေတိ။ ဝုဋ္ဌိဥဒကံ ဓာရာနိပါတဗုဗ္ဗုဠကေဟိ ဥဒကံ ခေါဘေတိ, သန္နိသိန္နမေဝ ပန ဟုတွာ ဣဒ္ဓိနိမ္မိတမိဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဥဒကံ ဣမံ ပဒေသံ ဖရတိ, ဣမံ န ဖရတီတိ နတ္ထိ။ တေန အဖုဋောကာသော နာမ န ဟောတိ။ တတ္ထ ရဟဒေါ ဝိယ ကရဇကာယော, ဥဒကံ ဝိယ ဒုတိယဇ္ဈာနသုခံ, သေသံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတိယဇ္ဈာနသုခဥပမာယံ ဥပ္ပလာနိ ဧတ္ထ သန္တီတိ ဥပ္ပလိနီ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ သေတရတ္တနီလေသု ယံကိဉ္စိ ဥပ္ပလမေဝ, ဦနကသတပတ္တံ ပုဏ္ဍရီကံ, သတပတ္တံ ပဒုမံ။ ပတ္တနိယမံ ဝါ ဝိနာပိ သေတံ ပဒုမံ, ရတ္တံ ပုဏ္ဍရီကန္တိ အယမေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနီတိ ဥဒကတော န ဥဂ္ဂတာနိ။ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနီတိ ဥဒကတလဿ အန္တော နိမုဂ္ဂါနိယေဝ ဟုတွာ ပေါသန္တိ ဝဍ္ဎန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စတုတ္ထဇ္ဈာနဥပမာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒါတေနာတိ ဧတ္ထ နိရုပက္ကိလေသဋ္ဌေန ပရိသုဒ္ဓံ, ပဘဿရဋ္ဌေန ပရိယောဒါတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဩဒါတေန ဝတ္ထေနာတိ ဣဒံ ဥတုဖရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကိလိဋ္ဌဝတ္ထေန ဟိ ဥတုဖရဏံ န ဟောတိ, တင်္ခဏဓောတပရိသုဒ္ဓေန ဥတုဖရဏံ ဗလဝံ ဟောတိ။ ဣမိဿာ ဟိ ဥပမာယ ဝတ္ထံ ဝိယ ကရဇကာယော, ဥတုဖရဏံ ဝိယ စတုတ္ထဇ္ဈာနသုခံ။ တသ္မာ ယထာ သုနှာတဿ ပုရိသဿ ပရိသုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ သသီသံ ပါရုပိတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁။)

နိသိန္နဿ သရီရတော ဥတု သဗ္ဗမေဝ ဝတ္ထံ ဖရတိ, န ကောစိ ဝတ္ထဿ အဖုဋောကာသော ဟောတိ, ဧဝံ စတုတ္ထဇ္ဈာနသုခေန ဘိက္ခုနော ကရဇကာယဿ န ကောစိ ဩကာသော အဖုဋော ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ စတုတ္ထဇ္ဈာနစိတ္တမေဝ ဝါ ဝတ္ထံ ဝိယ, တံသမုဋ္ဌာနရူပံ ဥတုဖရဏံ ဝိယ။ ယထာ ဟိ ကတ္ထစိ ကတ္ထစိ ဩဒါတဝတ္ထေ ကာယံ အဖုသန္တေပိ တံသမုဋ္ဌာနေန ဥတုနာ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ကာယော ဖုဋော ဟောတိ, ဧဝံ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမုဋ္ဌာပိတေန သုခုမရူပေန သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဘိက္ခုနော ကာယော ဖုဋော ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တန္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏမေဝ။ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတီတိ ယထာ တေန ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂါ သုဋ္ဌု ဂဟိတာ ဟောန္တိ, ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ အပရာပရေန ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တေန သုဋ္ဌု ဂဟိတံ ဟောတိ။ အညော ဝါ အညန္တိ အညော ဧကော အညံ ဧကံ, အတ္တနောယေဝ ဟိ အတ္တာ န ပါကဋော ဟောတိ။ ဌိတော ဝါ နိသိန္နန္တိ ဌိတကဿာပိ နိသိန္နော ပါကဋော ဟောတိ, တေနေဝံ ဝုတ္တံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဥဒကမဏိကောတိ သမေခလာ ဥဒကစာဋိ။ သမတိတ္တိကောတိ သမဘရိတော။ ကာကပေယျာတိ မုခဝဋ္ဋိယံ နိသီဒိတွာ ကာကေန ဂီဝံ အနာမေတွာဝ ပါတဗ္ဗော။

သုဘူမိယန္တိ သမဘူမိယံ။ ‘‘သုဘူမေ သုခေတ္တေ ဝိဟတခါဏုကေ ဗီဇာနိ ပတိဋ္ဌာပေယျာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၄၃၈) ဧတ္ထ ပန မဏ္ဍဘူမိ သုဘူမီတိ အာဂတာ။ စတုမဟာပထေတိ ဒွိန္နံ မဟာမဂ္ဂါနံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂတဋ္ဌာနေ။ အာဇညရထောတိ ဝိနီတအဿရထော။ ဩဓသ္တပတောဒေါတိ ယထာ ရထံ အဘိရုဟိတွာ ဌိတေန သက္ကာ ဟောတိ ဂဏှိတုံ, ဧဝံ အာလမ္ဗနံ နိဿာယ တိရိယတော ဌပိတပတောဒေါ။ ယောဂ္ဂါစရိယောတိ အဿာစရိယော။ သွေဝ အဿဒမ္မေ သာရေတီတိ အဿဒမ္မသာရထိ။ ယေနိစ္ဆကန္တိ ယေန ယေန မဂ္ဂေန ဣစ္ဆတိ။ ယဒိစ္ဆကန္တိ ယံ ယံ ဂတိံ ဣစ္ဆတိ။ သာရေယျာတိ ဥဇုကံ ပုရတော ပေသေယျ။ ပစ္စာသာရေယျာတိ ပဋိနိဝတ္တေယျ။

ဧဝံ ဟေဋ္ဌာ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သမာပတ္တိပရိကမ္မံ ကထေတွာ ဣမာဟိ တီဟိ ဥပမာဟိ ပဂုဏသမာပတ္တိယာ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ခီဏာသဝဿ အဘိညာပဋိပါဋိံ ဒဿေတုံ သော သစေ အာကင်္ခတီတိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂။)

၉။ စင်္ကမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၉။ နဝမေ အဒ္ဓါနက္ခမော ဟောတီတိ ဒူရံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော ခမတိ, အဓိဝါသေတုံ သက္ကောတိ။ ပဓာနက္ခမောတိ ဝီရိယက္ခမော။ စင်္ကမာဓိဂတော သမာဓီတိ စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌဟန္တေန အဓိဂတော အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ အညတရသမာဓိ။ စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတီတိ စိရံ တိဋ္ဌတိ။ ဌိတကေန ဂဟိတနိမိတ္တဉှိ နိသိန္နဿ နဿတိ, နိသိန္နေန ဂဟိတနိမိတ္တံ နိပန္နဿ။ စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌဟန္တေန စလိတာရမ္မဏေ ဂဟိတနိမိတ္တံ ပန ဌိတဿပိ နိသိန္နဿပိ နိပန္နဿပိ န နဿတီတိ။

၁၀။ နာဂိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၀။ ဒသမေ ဥဒ္ဓံ ဥဂ္ဂတတ္တာ ဥစ္စော, ရာသိဘာဝေန စ မဟာ သဒ္ဒေါ ဧတေသန္တိ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါ။ တေသု ဟိ ဥဂ္ဂတုဂ္ဂတေသု ခတ္တိယမဟာသာလ-ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာဒီသု မဟာသက္ကာရံ ဂဟေတွာ အာဂတေသု ‘‘အသုကဿ ဩကာသံ ဒေထ, အသုကဿ ဩကာသံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယံ ပဌမတရံ အာဂတာ, မယှံ ပဌမတရံ အာဂတာ, နတ္ထိ ဩကာသော’’တိ ဧဝံ အညမညံ ကထေန္တာနံ သဒ္ဒေါ ဥစ္စော စေဝ မဟာ စ အဟောသိ။ ကေဝဋ္ဋာ မညေ မစ္ဆဝိလောပေတိ ကေဝဋ္ဋာ ဝိယ မစ္ဆဝိလောပေ။ တေသဉှိ မစ္ဆပစ္ဆိံ ဂဟေတွာ အာဂတာနံ ဝိက္ကိဏနဋ္ဌာနေ ‘‘မယှံ ဒေထ မယှံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတော မဟာဇနဿ ဧဝရူပေါ သဒ္ဒေါ ဟောတိ။ မီဠှသုခန္တိ အသုစိသုခံ။ မိဒ္ဓသုခန္တိ နိဒ္ဒါသုခံ။ လာဘသက္ကာရသိလောကသုခန္တိ လာဘသက္ကာရဉ္စေဝ ဝဏ္ဏဘဏနဉ္စ နိဿာယ ဥပ္ပန္နသုခံ။

တံနိန္နာဝ ဂမိဿန္တီတိ တံ တဒေဝ ဘဂဝတော ဂတဋ္ဌာနံ ဂမိဿန္တိ, အနုဗန္ဓိဿန္တိယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာ ဟိ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သီလပညာဏန္တိ ယသ္မာ တထာဝိဓံ တုမှာကံ သီလဉ္စ ဉာဏဉ္စာတိ အတ္ထော။ မာ စ မယာ ယသောတိ မယာ သဒ္ဓိံ ယသောပိ မာ သမာဂစ္ဆတု။ ပိယာနန္တိ ပိယဇနာနံ။ ဧသော တဿ နိဿန္ဒောတိ ဧသာ ပိယဘာဝဿ နိပ္ဖတ္တိ။ အသုဘနိမိတ္တာနုယောဂန္တိ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂံ။ သုဘနိမိတ္တေတိ ရာဂဋ္ဌာနိယေ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ။ ဧသော တဿ နိဿန္ဒောတိ ဧသာ တဿ အသုဘနိမိတ္တာနုယောဂဿ နိပ္ဖတ္တိ။ ဧဝမိမသ္မိံ သုတ္တေ ဣမေသု ပဉ္စသု ဌာနေသု ဝိပဿနာဝ ကထိတာတိ။

ပဉ္စင်္ဂိကဝဂ္ဂေါ တတိယော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃။)

၄။ သုမနဝဂ္ဂေါ

၁။ သုမနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ သုမနာ ရာဇကုမာရီတိ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ပတ္ထနံ ပတ္ထေတွာ ဧဝံ လဒ္ဓနာမာ ရာဇကညာ။ ဝိပဿိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလသ္မိံ ဟိ နာဂရေသု ‘‘ယုဒ္ဓမ္ပိ ကတွာ သတ္ထာရံ အမှာကံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ သေနာပတိံ နိဿာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ သံဃံ လဘိတွာ ပဋိပါဋိယာ ပုညာနိ ကာတုံ အာရဒ္ဓေသု သဗ္ဗပဌမဒိဝသော သေနာပတိဿ ဝါရော အဟောသိ။ တသ္မိံ ဒိဝသေ သေနာပတိ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ယထာ အညော ကောစိ ဧကဘိက္ခမ္ပိ န ဒေတိ, ဧဝံ ရက္ခထာ’’တိ သမန္တာ ပုရိသေ ဌပေသိ။ တံဒိဝသံ သေဋ္ဌိဘရိယာ ရောဒမာနာ ပဉ္စဟိ ကုမာရိကာသတေဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠိတွာ အာဂတံ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘သစေ, အမ္မ, တဝ ပိတာ ဇီဝေယျ, အဇ္ဇာဟံ ပဌမံ ဒသဗလံ ဘောဇေယျ’’န္တိ။ သာ တံ အာဟ – ‘‘အမ္မ, မာ စိန္တယိ, အဟံ တထာ ကရိဿာမိ, ယထာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ သံဃော အမှာကံ ပဌမံ ဘိက္ခံ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ။ တတော သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏပါတိယာ နိရုဒကပါယာသံ ပူရေတွာ သပ္ပိမဓုသက္ခရာဒီဟိ အဘိသင်္ခရိတွာ အညိဿာ ပါတိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ တံ သုမနမာလာဂုဠေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ မာလာဂုဠသဒိသံ ကတွာ ဘဂဝတော ဂါမံ ပဝိသနဝေလာယ သယမေဝ ဥက္ခိပိတွာ ဓာတိဂဏပရိဝုတာ ဃရာ နိက္ခမိ။

အန္တရာမဂ္ဂေ သေနာပတိနော ဥပဋ္ဌာကာ, ‘‘အမ္မ, မာ ဣတော အာဂမာ’’တိ ဝဒန္တိ။ မဟာပုညာ နာမ မနာပကထာ ဟောန္တိ, န စ တေသံ ပုနပ္ပုနံ ဘဏန္တာနံ ကထာ ပဋိက္ခိပိတုံ သက္ကာ ဟောတိ။ သာ ‘‘စူဠပိတ, မဟာပိတ, မာတုလ, ကိဿ တုမှေ ဂန္တုံ န ဒေထာ’’တိ အာဟ။ သေနာပတိနာ ‘‘အညဿ ကဿစိ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ မာ ဒေထာ’’တိ ဌပိတမှ, အမ္မာတိ။ ကိံ ပန မမ ဟတ္ထေ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဿထာတိ? မာလာဂုဠံ ပဿာမာတိ။ ကိံ တုမှာကံ သေနာပတိ မာလာပူဇမ္ပိ ကာတုံ န ဒေတီတိ? ဒေတိ, အမ္မာတိ။ တေန ဟိ အပေထာတိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မာလာဂုဠံ ဂဏှထ ဘဂဝါ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝါ ဧကံ သေနာပတိဿ ဥပဋ္ဌာကံ ဩလောကေတွာ မာလာဂုဠံ ဂဏှာပေသိ။ သာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘဝါဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယံ မေ သတိ ပရိတဿနဇီဝိတံ နာမ မာ ဟောတု, အယံ သုမနမာလာ ဝိယ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄။)

ပိယာဝ ဟောမိ, နာမေန စ သုမနာယေဝါ’’တိ ပတ္ထနံ ကတွာ သတ္ထာရာ ‘‘သုခိနီ ဟောဟီ’’တိ ဝုတ္တာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

ဘဂဝါပိ သေနာပတိဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ သေနာပတိ ယာဂုံ ဂဟေတွာ ဥပဂဉ္ဆိ, သတ္ထာ ဟတ္ထေန ပတ္တံ ပိဒဟိ။ နိသိန္နော, ဘန္တေ, ဘိက္ခုသံဃောတိ။ အတ္ထိ နော ဧကော အန္တရာမဂ္ဂေ ပိဏ္ဍပါတော လဒ္ဓေါတိ? မာလံ အပနေတွာ ပိဏ္ဍပါတံ အဒ္ဒသ။ စူဠုပဋ္ဌာကော အာဟ – ‘‘သာမိ မာလာတိ မံ ဝတွာ မာတုဂါမော ဝဉ္စေသီ’’တိ။ ပါယာသော ဘဂဝန္တံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗဘိက္ခူနံ ပဟောသိ။ သေနာပတိ အတ္တနော ဒေယျဓမ္မံ အဒါသိ။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ မင်္ဂလံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သေနာပတိ ‘‘ကာ နာမ သာ ပိဏ္ဍပါတမဒါသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သေဋ္ဌိဓီတာ သာမီတိ။ သပ္ပညာ ဣတ္ထီ, ဧဝရူပါယ ဃရေ ဝသန္တိယာ ပုရိသဿ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိ နာမ န ဒုလ္လဘာတိ ကံ အာနေတွာ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနေ ဌပေသိ?

သာ ပိတုဂေဟေ စ သေနာပတိဂေဟေ စ ဓနံ ဂဟေတွာ ယာဝတာယုကံ တထာဂတဿ ဒါနံ ဒတွာ ပုညာနိ ကရိတွာ တတော စုတာ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ နိဗ္ဗတ္တက္ခဏေယေဝ ဇာဏုပ္ပမာဏေန ဩဓိနာ သကလံ ဒေဝလောကံ ပရိပူရယမာနံ သုမနဝဿံ ဝဿိ။ ဒေဝတာ ‘‘အယံ အတ္တနာဝ အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတာ’’တိ ‘‘သုမနာ ဒေဝဓီတာ’’တွေဝဿာ နာမံ အကံသု။ သာ ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သံသရန္တီ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အဝိဇဟိတသုမနဝဿာ ‘‘သုမနာ သုမနာ’’တွေဝ နာမာ အဟောသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ ကောသလရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တာပိ ပဉ္စသတာ ကုမာရိကာ တံဒိဝသညေဝ တသ္မိံ တသ္မိံ ကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဧကဒိဝသေယေဝ သဗ္ဗာ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိံသု။ တံခဏံယေဝ ဇာဏုပ္ပမာဏေန ဩဓိနာ သုမနဝဿံ ဝဿိ။ တံ ဒိသွာ ရာဇာ ‘‘ပုဗ္ဗေ ကတာဘိနီဟာရာ ဧသာ ဘဝိဿတီ’’တိ တုဋ္ဌမာနသော ‘‘ဓီတာ မေ အတ္တနာဝ အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတာ’’တိ သုမနာတွေဝဿာ နာမံ ကတွာ ‘‘မယှံ ဓီတာ န ဧကိကာဝ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’တိ နဂရံ ဝိစိနာပေန္တော ‘ပဉ္စ ဒါရိကာသတာနိ ဇာတာနီ’’တိ သုတွာ သဗ္ဗာ အတ္တနာဝ ပေါသာပေသိ။ မာသေ မာသေ သမ္ပတေ ‘‘အာနေတွာ မမ ဓီတု ဒဿေထာ’’တိ အာဟ။ ဧဝမေသာ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ပတ္ထနံ ပတ္ထေတွာ ဧဝံလဒ္ဓနာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅။)

တဿာ သတ္တဝဿိကကာလေ အနာထပိဏ္ဍိကေန ဝိဟာရံ နိဋ္ဌာပေတွာ တထာဂတဿ ဒူတေ ပေသိတေ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဧဝမာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, သတ္ထု ဣဓာဂမနံ အမှာကမ္ပိ မင်္ဂလံ တုမှာကမ္ပိ မင်္ဂလမေဝ, သုမနံ ရာဇကုမာရိံ ပဉ္စဟိ ဒါရိကာသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပုဏ္ဏဃဋေ စ ဂန္ဓမာလာဒီနိ စ ဂါဟာပေတွာ ဒသဗလဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ပေသေထာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓု မဟာသေဋ္ဌီ’’တိ တထာ အကာသိ။ သာပိ ရညာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တဿာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သာ ပဉ္စဟိ ကုမာရိကာသတေဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အညာနိပိ ပဉ္စ ဒါရိကာသတာနိ ပဉ္စ မာတုဂါမသတာနိ ပဉ္စ ဥပါသကသတာနိ တသ္မိံယေဝ ခဏေ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိံသု။ ဧဝံ တသ္မိံ ဒိဝသေ အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ဒွေ သောတာပန္နသဟဿာနိ ဇာတာနိ။

ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ ကသ္မာ ဥပသင်္ကမီတိ? ပဉှံ ပုစ္ဆိတုကာမတာယ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ကိရ သဟာယကာ ဒွေ ဘိက္ခူ အဟေသုံ။ တေသု ဧကော သာရဏီယဓမ္မံ ပူရေတိ, ဧကော ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တံ။ သာရဏီယဓမ္မပူရကော ဣတရံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော, အဒိန္နဿ ဖလံ နာမ နတ္ထိ, အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပရေသံ ဒတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ဣတရော ပန အာဟ – ‘‘အာဝုသော, တွံ န ဇာနာသိ, ဒေယျဓမ္မံ နာမ ဝိနိပါတေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, အတ္တနော ယာပနမတ္တမေဝ ဂဏှန္တေန ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တံ ပူရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တေသု ဧကောပိ ဧကံ အတ္တနော ဩဝါဒေ ဩတာရေတုံ နာသက္ခိ။ ဒွေပိ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပူရေတွာ တတော စုတာ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တတ္ထ သာရဏီယဓမ္မပူရကော ဣတရံ ပဉ္စဟိ ဓမ္မေဟိ အဓိဂဏှိ။

ဧဝံ တေ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သံသရန္တာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ခေပေတွာ ဣမသ္မိံ ကာလေ သာဝတ္ထိယံ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သာရဏီယဓမ္မပူရကော ကောသလရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, ဣတရော တဿာယေဝ ဥပဋ္ဌာကဣတ္ထိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တေ ဒွေပိ ဇနာ ဧကဒိဝသေနေဝ ဇာယိံသု။ တေ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ နှာပေတွာ သိရိဂဗ္ဘေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဒွိန္နမ္ပိ မာတရော ဗဟိ သက္ကာရံ သံဝိဒဟိံသု။ တေသု သာရဏီယဓမ္မပူရကော အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ မဟန္တံ သေတစ္ဆတ္တံ သုပညတ္တံ သိရိသယနံ အလင်္ကတပဋိယတ္တဉ္စ နိဝေသနံ ဒိသွာ ‘‘ဧကသ္မိံ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’’တိ အညာသိ။ သော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆။)

‘‘ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ ကတွာ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘သာရဏီယဓမ္မနိဿန္ဒေနာ’’တိ ဉတွာ ‘‘သဟာယော မေ ကုဟိံ နု ခေါ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော နီစသယနေ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တံ ပူရေမီတိ မမ ဝစနံ န ဂဏှိ, ဣမသ္မိံ ဣဒါနိ တံ ဌာနေ နိဂ္ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ‘‘သမ္မ မမ ဝစနံ နာကာသီ’’တိ အာဟ။ အထ ကိံ ဇာတန္တိ။ ပဿ မယှံ သမ္ပတ္တိံ, သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ သိရိသယနေ နိပန္နောသ္မိ, တွံ နီစမဉ္စေ ထဒ္ဓအတ္ထရဏမတ္တေ နိပန္နောသီတိ။ ကိံ ပန တွံ ဧတံ နိဿာယ မာနံ ကရောသိ, နနု ဝေဠုသလာကာဟိ ကတွာ ပိလောတိကာယ ပလိဝေဌိတံ သဗ္ဗမေတံ ပထဝီဓာတုမတ္တမေဝါတိ?

သုမနာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘မမ ဘာတိကာနံ သန္တိကေ ကောစိ နတ္ထီ’’တိ တေသံ သမီပံ ဂစ္ဆန္တီ ဒွါရံ နိဿာယ ဌိတာ ‘‘ဓာတူ’’တိ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣဒံ ဓာတူတိ ဝစနံ ဗဟိဒ္ဓါ နတ္ထိ။ မမ ဘာတိကာ သမဏဒေဝပုတ္တာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ – ‘‘သစာဟံ ‘ဣမေ ဧဝံ ကထေန္တီ’တိ မာတာပိတူနံ ကထေဿာမိ, ‘အမနုဿာ ဧတေ’တိ နီဟရာပေဿန္တိ။ ဣဒံ ကာရဏံ အညဿ အကထေတွာ ကင်္ခစ္ဆေဒကံ ပုရိသဟေရညိကံ မမ ပိတရံ မဟာဂေါတမဒသဗလံယေဝ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဘုတ္တပါတရာသာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒသဗလဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ပဉ္စ ရထသတာနိ ယောဇာပေသိ။ ဇမ္ဗုဒီပတလသ္မိဉှိ တိဿောဝ ကုမာရိယော ပိတူနံ သန္တိကာ ပဉ္စ ရထသတာနိ လဘိံသု – ဗိမ္ဗိသာရရညော ဓီတာ စုန္ဒီ ရာဇကညာ, ဓနဉ္စယဿ သေဋ္ဌိဿ ဓီတာ ဝိသာခါ, အယံ သုမနာ ရာဇကညာတိ။ သာ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ ရထေ ဌိတာ ပဉ္စရထသတပရိဝါရာ ‘‘ဣမံ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။

ဣဓဿူတိ ဣဓ ဘဝေယျုံ။ ဧကော ဒါယကောတိ ဧကော အတ္တနာ လဒ္ဓလာဘတော ပရဿ ဒတွာ ပရိဘုဉ္ဇနကော သာရဏီယဓမ္မပူရကော။ ဧကော အဒါယကောတိ ဧကော အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပရဿ အဒတွာ ပရိဘုဉ္ဇနကော ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တပူရကော။ ဒေဝဘူတာနံ ပန နေသန္တိ ဒေဝဘူတာနံ ဧတေသံ။ အဓိဂဏှာတီတိ အဓိဘဝိတွာ ဂဏှာတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ အတိသေတိ။ အာဓိပတေယျေနာတိ ဇေဋ္ဌကကာရဏေန။ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟီတိ သေသဒေဝေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဝိယ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ အဓိဂဏှာတိ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇။)

မာနုသကေနာတိအာဒီသု အာယုနာ မဟာကဿပတ္ထေရော ဝိယ ဗာကုလတ္ထေရော ဝိယ အာနန္ဒတ္ထေရော ဝိယ စ, ဝဏ္ဏေန မဟာဂတိမ္ဗအဘယတ္ထေရော ဝိယ ဘဏ္ဍာဂါရအမစ္စော ဝိယ စ, သုခေန ရဋ္ဌပါလကုလပုတ္တော ဝိယ သောဏသေဋ္ဌိပုတ္တော ဝိယ ယသဒါရကော ဝိယ စ, ယသေန ဓမ္မာသောကော ဝိယ, တထာ အာဓိပစ္စေနာတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ အတိရေကော ဇေဋ္ဌကော ဟောတိ။

ယာစိတောဝ ဗဟုလန္တိ ဗာကုလတ္ထေရ-သီဝလိတ္ထေရ-အာနန္ဒတ္ထေရာဒယော ဝိယ ယာစိတောဝ ဗဟုလံ စီဝရာဒီနိ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ အတိရေကော ဟောတိ ဇေဋ္ဌကော။ ယဒိဒံ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိန္တိ ယံ ဧကဿ ဝိမုတ္တိယာ သဒ္ဓိံ ဣတရဿ ဝိမုတ္တိံ အာရဗ္ဘ နာနာကရဏံ ဝတ္တဗ္ဗံ ဘဝေယျ, တံ န ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ သတ္တဝဿိကဒါရကော ဝါ ဟိ ဝိမုတ္တိံ ပဋိဝိဇ္ဈတု ဝဿသတိကတ္ထေရော ဝါ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ ဥပါသကော ဝါ ဥပါသိကာ ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ, ပဋိဝိဒ္ဓလောကုတ္တရမဂ္ဂေ နာနတ္တံ နာမ နတ္ထိ။ အလမေဝါတိ ယုတ္တမေဝ။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ယာနိ နာမ။

ဂစ္ဆံ အာကာသဓာတုယာတိ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော။ သဒ္ဓေါတိ ရတနတ္တယဂုဏာနံ သဒ္ဓါတာ။ ထနယန္တိ ဂဇ္ဇန္တော။ ဝိဇ္ဇုမာလီတိ မာလာသဒိသာယ မေဃမုခေ စရန္တိယာ ဝိဇ္ဇုလတာယ သမန္နာဂတော။ သတက္ကကူတိ သတကူဋော, ဣတော စိတော စ ဥဋ္ဌိတေန ဝလာဟကကူဋသတေန သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ ဒဿနသမ္ပန္နောတိ သောတာပန္နော။ ဘောဂပရိဗျူဠှောတိ ဥဒကောဃေန ဝိယ ဒါနဝသေန ဒီယမာနေဟိ ဘောဂေဟိ ပရိဗျူဠှော, ဒေဝလောကံ သမ္ပာပိတောတိ အတ္ထော။ ပေစ္စာတိ ပရလောကေ။ သဂ္ဂေ ပမောဒတီတိ ယသ္မိံ သဂ္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တတ္ထေဝ မောဒတီတိ။

၂။ စုန္ဒီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၂။ ဒုတိယေ ပဉ္စဟိ ရထသတေဟီတိ ဘုတ္တပါတရာသာ ပိတု သန္တိကံ ပေသေတွာ ပဉ္စ ရထသတာနိ ယောဇာပေတွာ တေဟိ ပရိဝုတာတိ အတ္ထော။ ဥပသင်္ကမီတိ ဘာတရာ သဒ္ဓိံ ပဝတ္တိတံ ပဉှသာကစ္ဆံ ပုစ္ဆိဿာမီတိ ဂန္ဓမာလစုဏ္ဏာဒီနိ အာဒါယ ဥပသင်္ကမိ။ ယဒေဝ သော ဟောတီတိ ယဒါ ဧဝ သော ဟောတိ။ အထ ဝါ ယော ဧဝ သော ဟောတိ။ အရိယကန္တာနိ သီလာနီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈။)

မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တာနိ သီလာနိ။ တာနိ ဟိ အရိယာနံ ကန္တာနိ ဟောန္တိ, ဘဝန္တရေပိ န ပရိစ္စဇန္တိ။ သေသံ စတုက္ကနိပါတေ အဂ္ဂပ္ပသာဒသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃။ ဥဂ္ဂဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၃။ တတိယေ ဘဒ္ဒိယေတိ ဘဒ္ဒိယနဂရေ။ ဇာတိယာဝနေတိ သယံဇာတေ အရောပိတေ ဟိမဝန္တေန သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓေ ဝနသဏ္ဍေ, တံ နဂရံ ဥပနိဿာယ တသ္မိံ ဝနေ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ အတ္တစတုတ္ထောတိ အတ္တနာ စတုတ္ထော။ ကသ္မာ ပနေသ ဘဂဝန္တံ အတ္တစတုတ္ထံယေဝ နိမန္တေသိ? ဂေဟေ ကိရဿ မင်္ဂလံ မဟန္တံ, တတ္ထ မဟန္တေန သံဝိဓာနေန ဗဟူ မနုဿာ သန္နိပတိဿန္တိ။ တေ ဘိက္ခုသံဃံ ပရိဝိသန္တေန ဒုဿင်္ဂဟာ ဘဝိဿန္တီတိ အတ္တစတုတ္ထံယေဝ နိမန္တေသိ။ အပိ စဿ ဧဝမ္ပိ အဟောသိ – ‘‘ဒဟရကုမာရိကာယော မဟာဘိက္ခုသံဃမဇ္ဈေ သတ္ထရိ ဩဝဒန္တေ ဩလီနမနာ ဩဝါဒံ ဂဟေတုံ န သက္ကုဏေယျု’’န္တိ။ ဣမိနာပိ ကာရဏေန အတ္တစတုတ္ထမေဝ နိမန္တေသိ။ ဩဝဒတု တာသံ, ဘန္တေတိ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ဧတာသံ ဩဝဒတု, ဧတာ ဩဝဒတူတိ အတ္ထော။ ဥပယောဂတ္ထသ္မိဉှိ ဧတံ သာမိဝစနံ။ ယံ တာသန္တိ ယံ ဩဝါဒါနုသာသနံ ဧတာသံ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သော သေဋ္ဌိ ‘‘ဣမာ မမ သန္တိကေ ဩဝါဒံ ဂဏှမာနာ ဟရာယေယျု’’န္တိ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။

ဘတ္တူတိ သာမိကဿ။ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာတိ အနုဒ္ဒယံ ပဋိစ္စ။ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနိယောတိ သဗ္ဗပဌမံ ဥဋ္ဌာနသီလာ။ ပစ္ဆာနိပါတိနိယောတိ သဗ္ဗပစ္ဆာ နိပဇ္ဇနသီလာ။ ဣတ္ထိယာ ဟိ ပဌမတရံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယနံ အာရုယှ နိပဇ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, သဗ္ဗေ ပန ဂေဟပရိဇနေ ဘောဇေတွာ ဥပကရဏဘဏ္ဍံ သံဝိဓာယ ဂေါရူပါဒီနိ အာဂတာနာဂတာနိ ဉတွာ သွေ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ ဝိစာရေတွာ ကုဉ္စိကာမုဒ္ဒိကံ ဟတ္ထေ ကတွာ သစေ ဘောဇနံ အတ္ထိ, ဘုဉ္ဇိတွာ, နော စေ အတ္ထိ, အညံ ပစာပေတွာ သဗ္ဗေ သန္တပ္ပေတွာ ပစ္ဆာ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိပန္နာယပိ ယာဝ သူရိယုဂ္ဂမနာ နိဒ္ဒါယိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, သဗ္ဗပဌမံ ပန ဥဋ္ဌာယ ဒါသကမ္မကရေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကမ္မံ ကရောထာ’’တိ ကမ္မန္တံ ဝိစာရေတွာ ဓေနုယော ဒုဟာပေတွာ သဗ္ဗံ ဂေဟေ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အတ္တနော ပစ္စက္ခံယေဝ ကာတုံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၉။)

ဝဋ္ဋတိ။ ဧတမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနိယော ပစ္ဆာနိပါတိနိယော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံကာရပဋိဿာဝိနိယောတိ ကိံ ကရောမ ကိံ ကရောမာ’’တိ မုခံ ဩလောကေတွာ ဝိစရဏသီလာ။ မနာပစာရိနိယောတိ မနာပံယေဝ ကိရိယံ ကရဏသီလာ။ ပိယဝါဒိနိယောတိ ပိယမေဝ ဝစနံ ဝါဒနသီလာ။ ပူဇေဿာမာတိ စတုပစ္စယပူဇာယ ပူဇယိဿာမ။

အဗ္ဘာဂတေတိ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတေ။ အာသနောဒကေန ပဋိပူဇေဿာမာတိ အာသနေန စ ပါဒဓောဝနဥဒကေန စ ပူဇယိဿာမ။ ဧတ္ထ စ မာတာပိတူနံ ဒေဝသိကံ သက္ကာရော ကာတဗ္ဗော။ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ပန အဗ္ဘာဂတာနံ အာသနံ ဒတွာ ပါဒဓောဝနဉ္စ ဒါတဗ္ဗံ, သက္ကာရော စ ကာတဗ္ဗော။

ဥဏ္ဏာတိ ဧဠကလောမံ။ တတ္ထ ဒက္ခာ ဘဝိဿာမာတိ ဧဠကလောမာနံ ဝိဇဋနဓောဝနရဇနဝေဏိကရဏာဒီသု ကပ္ပါသဿ စ ဝဋ္ဋနပိသနဖောဋနကန္တနာဒီသု ဆေကာ ဘဝိဿာမ။ တတြုပါယာယာတိ တသ္မိံ ဥဏ္ဏာကပ္ပါသသံဝိဓာနေ ဥပါယဘူတာယ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဣဒံ နာမ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတာ။ အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓာတုန္တိ အတ္တနာ ကာတုမ္ပိ ပရေဟိ ကာရာပေတုမ္ပိ ယုတ္တာ စေဝ သမတ္ထာ စ ဘဝိဿာမာတိ အတ္ထော။

ကတဉ္စ ကတတော ဇာနိဿာမ, အကတဉ္စ အကတတောတိ သကလဒိဝသံ ဣဒံ နာမ ကမ္မံ ကတွာ အာဂတာနံ, ဥပဍ္ဎဒိဝသံ ဣဒံ နာမ ကမ္မံ ကတွာ အာဂတာနံ, နိက္ကမ္မာနံ ဂေဟေ နိသိန္နာနံ ဣဒံ နာမ ဒါတုဉ္စ ဧဝဉ္စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဧဝံ ဇာနိဿာမ။ ဂိလာနကာနဉ္စ ဗလာဗလန္တိ သစေ ဟိ ဂိလာနကာလေ တေသံ ဘေသဇ္ဇဘောဇနာဒီနိ ဒတွာ ရောဂံ ဖာသုံ န ကရောန္တိ, ‘‘ဣမေ အရောဂကာလေ အမှေ ယံ ဣစ္ဆန္တိ, တံ ကာရေန္တိ။ ဂိလာနကာလေ အတ္ထိ ဘာဝမ္ပိ နော န ဇာနန္တီ’’တိ ဝိရတ္တရူပါ ပစ္ဆာ ကိစ္စာနိ န ကရောန္တိ, ဒုက္ကဋာနိ ဝါ ကရောန္တိ။ တသ္မာ နေသံ ဗလာဗလံ ဉတွာ ဒါတဗ္ဗဉ္စ ကာတဗ္ဗဉ္စ ဇာနိဿာမာတိ ဧဝံ တုမှေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယဉ္စဿာတိ ခါဒနီယဉ္စ ဘောဇနီယဉ္စ အဿ အန္တောဇနဿ။ ပစ္စံသေနာတိ ပဋိလဘိတဗ္ဗေန အံသေန, အတ္တနော အတ္တနော လဒ္ဓဗ္ဗကောဋ္ဌာသာနုရူပေနာတိ အတ္ထော။ သံဝိဘဇိဿာမာတိ ဒဿာမ။ သမ္ပာဒေဿာမာတိ သမ္ပာဒယိဿာမ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၀။)

အဓုတ္တီတိ ပုရိသဓုတ္တသုရာဓုတ္တတာဝသေန အဓုတ္တိယော။ အထေနီတိ အထေနိယော အစောရိယော။ အသောဏ္ဍီတိ သုရာသောဏ္ဍတာဒိဝသေန အသောဏ္ဍိယော။

ဧဝံ သုတ္တန္တံ နိဋ္ဌပေတွာ ဣဒါနိ ဂါထာဟိ ကူဋံ ဂဏှန္တော ယော နံ ဘရတိ သဗ္ဗဒါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဘရတီတိ ပေါသတိ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သဗ္ဗကာမဟရန္တိ သဗ္ဗကာမဒဒံ။ သောတ္ထီတိ သုဣတ္ထီ။ ဧဝံ ဝတ္တတီတိ ဧတ္တကံ ဝတ္တံ ပူရေတွာ ဝတ္တတိ။ မနာပါ နာမ တေ ဒေဝါတိ နိမ္မာနရတီ ဒေဝါ။ တေ ဟိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ရူပံ မာပေတွာ အဘိရမဏတော နိမ္မာနရတီတိ စ မနာပါတိ စ ဝုစ္စန္တီတိ။

၄။ သီဟသေနာပတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၄။ စတုတ္ထေ သန္ဒိဋ္ဌိကန္တိ သာမံ ပဿိတဗ္ဗကံ။ ဒါယကောတိ ဒါနသူရော။ န သော သဒ္ဓါမတ္တကေနေဝ တိဋ္ဌတိ, ပရိစ္စဇိတုမ္ပိ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ ဒါနပတီတိ ယံ ဒါနံ ဒေတိ, တဿ ပတိ ဟုတွာ ဒေတိ, န ဒါသော, န သဟာယော။ ယော ဟိ အတ္တနာ မဓုရံ ဘုဉ္ဇတိ, ပရေသံ အမဓုရံ ဒေတိ, သော ဒါနသင်္ခါတဿ ဒေယျဓမ္မဿ ဒါသော ဟုတွာ ဒေတိ။ ယော ယံ အတ္တနာ ဘုဉ္ဇတိ, တဒေဝ ဒေတိ, သော သဟာယော ဟုတွာ ဒေတိ။ ယော ပန အတ္တနာ ယေန ကေနစိ ယာပေတိ, ပရေသံ မဓုရံ ဒေတိ, သော ပတိ ဇေဋ္ဌကော သာမီ ဟုတွာ ဒေတိ။ တာဒိသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဒါနပတီ’’တိ။

အမင်္ကုဘူတောတိ န နိတ္တေဇဘူတော။ ဝိသာရဒေါတိ ဉာဏသောမနဿပ္ပတ္တော။ သဟဗျတံ ဂတာတိ သဟဘာဝံ ဧကီဘာဝံ ဂတာ။ ကတာဝကာသာတိ ယေန ကမ္မေန တတ္ထ အဝကာသော ဟောတိ, တဿ ကတတ္တာ ကတာဝကာသာ။ တံ ပန ယသ္မာ ကုသလမေဝ ဟောတိ, တသ္မာ ကတကုသလာတိ ဝုတ္တံ။ မောဒရေတိ မောဒန္တိ ပမောဒန္တိ။ အသိတဿာတိ အနိဿိတဿ တထာဂတဿ။ တာဒိနောတိ တာဒိလက္ခဏံ ပတ္တဿ။

၅။ ဒါနာနိသံသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၅။ ပဉ္စမေ ဂိဟိဓမ္မာ အနပဂတော ဟောတီတိ အခဏ္ဍပဉ္စသီလော ဟောတိ။ သတံ ဓမ္မံ အနုက္ကမန္တိ သပ္ပုရိသာနံ မဟာပုရိသာနံ ဓမ္မံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၁။)

အနုက္ကမန္တော။ သန္တော နံ ဘဇန္တီတိ သပ္ပုရိသာ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓတထာဂတသာဝကာ ဧတံ ဘဇန္တိ။

၆။ ကာလဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၆။ ဆဋ္ဌေ ကာလဒါနာနီတိ ယုတ္တဒါနာနိ, ပတ္တဒါနာနိ အနုစ္ဆဝိကဒါနာနီတိ အတ္ထော။ နဝသဿာနီတိ အဂ္ဂသဿာနိ။ နဝဖလာနီတိ အာရာမတော ပဌမုပ္ပန္နာနိ အဂ္ဂဖလာနိ။ ပဌမံ သီလဝန္တေသု ပတိဋ္ဌာပေတီတိ ပဌမံ သီလဝန္တာနံ ဒတွာ ပစ္ဆာ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ဝဒညူတိ ဘာသိတညူ။ ကာလေန ဒိန္နန္တိ ယုတ္တပ္ပတ္တကာလေန ဒိန္နံ။ အနုမောဒန္တီတိ ဧကမန္တေ ဌိတာ အနုမောဒန္တိ။ ဝေယျာဝစ္စန္တိ ကာယေန ဝေယျာဝဋိကကမ္မံ ကရောန္တိ။ အပ္ပဋိဝါနစိတ္တောတိ အနုက္ကဏ္ဌိတစိတ္တော။ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလန္တိ ယသ္မိံ ဌာနေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ, တတ္ထ ဒဒေယျ။

၇။ ဘောဇနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၇။ သတ္တမေ အာယုံ ဒေတီတိ အာယုဒါနံ ဒေတိ။ ဝဏ္ဏန္တိ သရီရဝဏ္ဏံ။ သုခန္တိ ကာယိကစေတသိကသုခံ။ ဗလန္တိ သရီရထာမံ။ ပဋိဘာနန္တိ ယုတ္တမုတ္တပ္ပဋိဘာနံ။

၈။ သဒ္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၈။ အဋ္ဌမေ အနုကမ္ပန္တီတိ အနုဂ္ဂဏှန္တိ။ ခန္ဓိမာဝ မဟာဒုမောတိ ခန္ဓသမ္ပန္နော မဟာရုက္ခော ဝိယ။ မနောရမေ အာယတနေတိ ရမဏီယေ သမောသရဏဋ္ဌာနေ။ ဆာယံ ဆာယတ္ထိကာ ယန္တီတိ ဆာယာယ အတ္ထိကာဝ ဆာယံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ နိဝါတဝုတ္တိန္တိ နီစဝုတ္တိံ။ အတ္ထဒ္ဓန္တိ ကောဓမာနထဒ္ဓတာယ ရဟိတံ။ သောရတန္တိ သောရစ္စေန သုစိသီလေန သမန္နာဂတံ။ သခိလန္တိ သမ္မောဒကံ။

၉။ ပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၉။ နဝမေ ဘတော ဝါ နော ဘရိဿတီတိ အမှေဟိ ထညပါယနဟတ္ထပါဒဝဍ္ဎနာဒီဟိ ဘတော ပဋိဇဂ္ဂိတော အမှေ မဟလ္လကကာလေ ဟတ္ထပါဒဓောဝန-နှာပနယာဂုဘတ္တဒါနာဒီဟိ ဘရိဿတိ။ ကိစ္စံ ဝါ နော ကရိဿတီတိ အတ္တနော ကမ္မံ ဌပေတွာ အမှာကံ ရာဇကုလာဒီသု ဥပ္ပန္နံ ကိစ္စံ ဂန္တွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၂။)

ကရိဿတိ။ ကုလဝံသော စိရံ ဌဿတီတိ အမှာကံ သန္တကံ ခေတ္တဝတ္ထုဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိံ အဝိနာသေတွာ ရက္ခန္တေ ပုတ္တေ ကုလဝံသော စိရံ ဌဿတိ, အမှေဟိ ဝါ ပဝတ္တိတာနိ သလာကဘတ္တာဒီနိ အနုပစ္ဆိန္ဒိတွာ ပဝတ္တေဿတိ, ဧဝမ္ပိ နော ကုလဝံသော စိရံ ဌဿတိ။ ဒါယဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇိဿတီတိ ကုလဝံသာနုရူပါယ ပဋိပတ္တိယာ အတ္တာနံ ဒါယဇ္ဇာရဟံ ကရောန္တော အမှာကံ သန္တကံ ဒါယဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇိဿတိ။ ဒက္ခိဏံ အနုပ္ပဒဿတီတိ ပတ္တိဒါနံ ကတွာ တတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဒါနံ အနုပ္ပဒဿတိ။

သန္တော သပ္ပုရိသာတိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ မာတာပိတူသု သမ္မာ ပဋိပတ္တိယာ သန္တော သပ္ပုရိသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရန္တိ မာတာပိတူဟိ ပဌမတရံ ကတဂုဏံ အနုဿရန္တာ။ ဩဝါဒကာရီတိ မာတာပိတူဟိ ဒိန္နဿ ဩဝါဒဿ ကတ္တာ။ ဘတပေါသီတိ ယေဟိ ဘတော, တေသံ ပေါသကော။ ပသံသိယောတိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ မဟာဇနေန ပသံသိတဗ္ဗော ဟောတိ။

၁၀။ မဟာသာလပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၀။ ဒသမေ မဟာသာလာတိ မဟာရုက္ခာ။ သာခါပတ္တပလာသေန ဝဍ္ဎန္တီတိ ခုဒ္ဒကသာခါဟိ စ ပတ္တသင်္ခါတေန စ ပလာသေန ဝဍ္ဎန္တိ။ အရညသ္မိန္တိ အဂါမကေ ပဒေသေ။ ဗြဟာဝနေတိ မဟာဝနေ အဋဝိယံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သုမနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

၅။ မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဒိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ဘောဂါနံ အာဒိယာတိ ဘောဂါနံ အာဒါတဗ္ဗကာရဏာနိ။ ဥဋ္ဌာနဝီရိယာဓိဂတေဟီတိ ဥဋ္ဌာနသင်္ခါတေန ဝီရိယေန အဓိဂတေဟိ။ ဗာဟာဗလပရိစိတေဟီတိ ဗာဟုဗလေန သဉ္စိတေဟိ။ သေဒါဝက္ခိတ္တေဟီတိ သေဒံ အဝက္ခိပေတွာ ဥပ္ပါဒိတေဟိ။ ဓမ္မိကေဟီတိ ဓမ္မယုတ္တေဟိ။ ဓမ္မလဒ္ဓေဟီတိ ဒသကုသလကမ္မံ အကောပေတွာ လဒ္ဓေဟိ။ ပီဏေတီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၃။)

ပီဏိတံ ထူလံ ကရောတိ။ သေသမေတ္ထ စတုက္ကနိပါတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၃။ ဣဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၃။ တတိယေ အာယုသံဝတ္တနိကာ ပဋိပဒါတိ ဒါနသီလာဒိကာ ပုညပဋိပဒါ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အတ္ထာဘိသမယာတိ အတ္ထဿ အဘိသမာဂမေန, အတ္ထပ္ပဋိလာဘေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄။ မနာပဒါယီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၄။ စတုတ္ထေ ဥဂ္ဂေါတိ ဂုဏေဟိ ဥဂ္ဂတတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမော။ သာလပုပ္ဖကံ ခါဒနီယန္တိ စတုမဓုရယောဇိတေန သာလိပိဋ္ဌေန ကတံ သာလပုပ္ဖသဒိသံ ခါဒနီယံ။ တဉှိ ပညာယမာနဝဏ္ဋပတ္တကေသရံ ကတွာ ဇီရကာဒိသမ္ဘာရယုတ္တေ သပ္ပိမှိ ပစိတွာ သပ္ပိံ ဝိနိဝတ္တေတွာ ကောလုမ္ဗေ ပူရေတွာ ဂန္ဓဝါသံ ဂါဟာပေတွာ ပိဒဟိတွာ လဉ္ဆေတွာ ဌပိတံ ဟောတိ။ တံ သော ယာဂုံ ပိဝိတွာ နိသိန္နဿ ဘဂဝတော အန္တရဘတ္တေ ဒါတုကာမော ဧဝမာဟ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါတိ ဒေသနာမတ္တမေတံ, ဥပါသကော ပန တံ ဘဂဝတော စ ပဉ္စန္နဉ္စ ဘိက္ခုသတာနံ အဒါသိ။ ယထာ စ တံ, ဧဝံ သူကရမံသာဒီနိပိ။ တတ္ထ သမ္ပန္နကောလကန္တိ သမ္ပန္နဗဒရံ။ သူကရမံသန္တိ မဓုရရသေဟိ ဗဒရေဟိ သဒ္ဓိံ ဇီရကာဒိသမ္ဘာရေဟိ ယောဇေတွာ ပက္ကံ ဧကသံဝစ္ဆရိကသူကရမံသံ။ နိဗ္ဗတ္တတေလကန္တိ ဝိနိဝတ္တိတတေလံ။ နာလိယသာကန္တိ သာလိပိဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ မဒ္ဒိတွာ ဇီရကာဒိသံယုတ္တေ သပ္ပိမှိ ပစိတွာ စတုမဓုရေန ယောဇေတွာ ဝါသံ ဂါဟာပေတွာ ဌပိတံ နာလိယသာကံ။ နေတံ ဘဂဝတော ကပ္ပတီတိ ဧတ္ထ အကပ္ပိယံ ဥပါဒါယ ကပ္ပိယမ္ပိ န ကပ္ပတီတိ ဝုတ္တံ, သေဋ္ဌိ ပန သဗ္ဗမ္ပိ တံ အာဟရာပေတွာ ရာသိံ ကတွာ ယံ ယံ အကပ္ပိယံ, တံ တံ အန္တရာပဏံ ပဟိဏိတွာ ကပ္ပိယံ ဥပဘောဂပရိဘောဂဘဏ္ဍံ အဒါသိ။ စန္ဒနဖလကံ နာတိမဟန္တံ ဒီဃတော အဍ္ဎတေယျရတနံ, တိရိယံ ဒိယဍ္ဎရတနံ, သာရဝရဘဏ္ဍတ္တာ ပန မဟဂ္ဃံ အဟောသိ။ ဘဂဝါ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆေဒါပေတွာ ဘိက္ခူနံ အဉ္ဇနပိသနတ္ထာယ ဒါပေသိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၄။)

ဥဇ္ဇုဘူတေသူတိ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ ဥဇုကေသု။ ဆန္ဒသာတိ ပေမေန။ စတ္တန္တိအာဒီသု ပရိစ္စာဂဝသေန စတ္တံ။ မုတ္တစာဂတာယ မုတ္တံ။ အနပေက္ခစိတ္တတာယ စိတ္တေန န ဥဂ္ဂဟိတန္တိ အနုဂ္ဂဟီတံ။ ခေတ္တူပမေတိ ဝိရုဟနဋ္ဌေန ခေတ္တသဒိသေ။

အညတရံ မနောမယန္တိ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဧကံ ဈာနမနေန နိဗ္ဗတ္တံ ဒေဝကာယံ။ ယထာဓိပ္ပါယောတိ ယထာဇ္ဈာသယော။ ဣမိနာ ကိံ ပုစ္ဆတိ? တဿ ကိရ မနုဿကာလေ အရဟတ္တတ္ထာယ အဇ္ဈာသယော အဟောသိ, တံ ပုစ္ဆာမီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဒေဝပုတ္တောပိ အရဟတ္တံ ပတ္တတာယ တဂ္ဃ မေ ဘဂဝါ ယထာဓိပ္ပါယောတိ အာဟ။ ယတ္ထ ယတ္ထူပပဇ္ဇတီတိ တီသု ဝါ ကုလသမ္ပတ္တီသု ဆသု ဝါ ကာမသဂ္ဂေသု ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တတ္ထ တတ္ထ ဒီဃာယု ယသဝါ ဟောတီတိ။ ပဉ္စမံ စတုက္ကနိပါတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဆဋ္ဌသတ္တမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၈။ အလဗ္ဘနီယဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၈။ အဋ္ဌမေ အလဗ္ဘနီယာနီတိ အလဒ္ဓဗ္ဗာနိ, န သက္ကာ လဘိတုံ။ ဌာနာနီတိ ကာရဏာနိ။ ဇရာဓမ္မံ မာ ဇီရီတိ ယံ မယှံ ဇရာသဘာဝံ, တံ မာ ဇီရတု။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ နစ္ဆာဒေယျာတိ န ရုစ္စေယျ။ အဗ္ဗုဟီတိ နီဟရိ။

ယတောတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ အာပဒါသူတိ ဥပဒ္ဒဝေသု။ န ဝေဓတီတိ န ကမ္ပတိ နာနုသောစတိ။ အတ္ထဝိနိစ္ဆယညူတိ ကာရဏတ္ထဝိနိစ္ဆယေ ကုသလော။ ပုရာဏန္တိ နိဗ္ဗိကာရတာယ ပေါရာဏကမေဝ။ ဇပ္ပေနာတိ ဝဏ္ဏဘဏနေန။ မန္တေနာတိ မဟာနုဘာဝမန္တပရိဝတ္တနေန။ သုဘာသိတေနာတိ သုဘာသိတကထနေန။ အနုပ္ပဒါနေနာတိ သတဿ ဝါ သဟဿဿ ဝါ ဒါနေန။ ပဝေဏိယာ ဝါတိ ကုလဝံသေန ဝါ, ‘‘ဣဒံ အမှာကံ ပဝေဏိယာ အာစိဏ္ဏံ, ဣဒံ အနာစိဏ္ဏ’’န္တိ ဧဝံ ပဝေဏိကထနေနာတိ အတ္ထော။ ယထာ ယထာ ယတ္ထ လဘေထ အတ္ထန္တိ ဧတေသု ဇပ္ပါဒီသု ယေန ယေန ယတ္ထ ယတ္ထ ဌာနေ ဇရာဓမ္မာဒီနံ အဇီရဏတာဒိအတ္ထံ လဘေယျ။ တထာ တထာ တတ္ထ ပရက္ကမေယျာတိ တေန တေန တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ပရက္ကမံ ကရေယျ။ ကမ္မံ ဒဠှန္တိ ဝဋ္ဋဂါမိကမ္မံ မယာ ထိရံ ကတွာ အာယူဟိတံ, သွာဟံ ဣဒါနိ ကိန္တိ ကရောမီတိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အဓိဝါသေယျာတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၅။)

၉။ ကောသလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၉။ နဝမေ ဥပကဏ္ဏကေတိ ကဏ္ဏမူလေ။ ဒုမ္မနောတိ ဒုဋ္ဌုမနော။ ပတ္တက္ခန္ဓောတိ ပတိတက္ခန္ဓော။ ပဇ္ဈာယန္တောတိ စိန္တယန္တော။ အပ္ပဋိဘာနောတိ နိပ္ပဋိဘာနော ဟုတွာ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

၁၀။ နာရဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၀။ ဒသမေ အဇ္ဈောမုစ္ဆိတောတိ အဓိဩမုစ္ဆိတော ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌပေတွာ ဂဟဏသဘာဝါယ အတိရေကမုစ္ဆာယ တဏှာယ သမန္နာဂတော။ မဟစ္စာ ရာဇာနုဘာဝေနာတိ မဟတာ ရာဇာနုဘာဝေန, အဋ္ဌာရသဟိ သေနီဟိ ပရိဝါရိတော မဟတိယာ ရာဇိဒ္ဓိယာ ပါယာသီတိ အတ္ထော။ တဂ္ဃါတိ ဧကံသတ္ထေ နိပါတော, ဧကံသေနေဝ သောကသလ္လဟရဏောတိ အတ္ထော။ ဣတိ ရာဇာ ဣမံ ဩဝါဒံ သုတွာ တသ္မိံ ဌိတော ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။

မုဏ္ဍရာဇဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ပဌမပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၆။)

၂။ ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ

(၆) ၁။ နီဝရဏဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဝရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ အာဝရဏဝသေန အာဝရဏာ။ နီဝရဏဝသေန နီဝရဏာ။ စေတော အဇ္ဈာရုဟန္တီတိ စေတသော အဇ္ဈာရုဟာ။ ဝိပဿနာပညဉ္စ မဂ္ဂပညဉ္စ ဥပ္ပတ္တိနိဝါရဏဋ္ဌေန ဒုဗ္ဗလံ ကရောန္တီတိ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ ယာ ဝါ ဧတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေါကိဏ္ဏာ ပညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တံ ဒုဗ္ဗလံ ကရောန္တီတိပိ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ။ အဗလာယာတိ ပဉ္စနီဝရဏပရိယောနဒ္ဓတ္တာ အပဂတဗလာယ။ ဥတ္တရိ ဝါ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသန္တိ ဒသကုသလကမ္မပထသင်္ခါတာ မနုဿဓမ္မာ ဥတ္တရိ အရိယဘာဝံ ကာတုံ သမတ္ထံ ဉာဏဒဿနဝိသေသံ။ ဟာရဟာရိနီတိ ဟရိတဗ္ဗံ ဟရိတုံ သမတ္ထာ။ နင်္ဂလမုခါနီတိ မာတိကာမုခါနိ။ တာနိ ဟိ နင်္ဂလသရိက္ခကတ္တာ နင်္ဂလေဟိ စ ခတတ္တာ နင်္ဂလမုခါနီတိ ဝုစ္စန္တိ။

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ သောတံ ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ဥဘတော နင်္ဂလမုခါနံ ဝိဝရဏကာလော ဝိယ ဆသု ဒွါရေသု သံဝရဿ ဝိဿဋ္ဌကာလော, မဇ္ဈေနဒိယာ ရုက္ခပါဒေ ကောဋ္ဋေတွာ ပလာလတိဏမတ္တိကာဟိ အာဝရဏေ ကတေ ဥဒကဿ ဝိက္ခိတ္တဝိသဋဗျာဒိဏ္ဏကာလော ဝိယ ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ ပရိယောနဒ္ဓကာလော, ဧဝံ အာဝရဏေ ကတေ ဝိဟတဝေဂဿ ဥဒကဿ တိဏပလာလာဒီနိ ပရိကဍ္ဎိတွာ သမုဒ္ဒံ ပါပုဏိတုံ အသမတ္ထကာလော ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏေန သဗ္ဗာကုသလေ ဝိဒ္ဓံသေတွာ နိဗ္ဗာနသာဂရံ ပါပုဏိတုံ အသမတ္ထကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုက္ကပက္ခေ ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၃။ ပဓာနိယင်္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၃။ တတိယေ ပဓာနိယင်္ဂါနီတိ ပဓာနံ ဝုစ္စတိ ပဒဟနဘာဝေါ, ပဓာနမဿ အတ္ထီတိ ပဓာနိယော, ပဓာနိယဿ ဘိက္ခုနော အင်္ဂါနီတိ ပဓာနိယင်္ဂါနိ။ သဒ္ဓေါတိ သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော။ သဒ္ဓါ ပနေသာ အာဂမသဒ္ဓါ အဓိဂမသဒ္ဓါ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ ပသာဒသဒ္ဓါတိ စတုဗ္ဗိဓာ။ တတ္ထ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တာနံ သဒ္ဓါ, အဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ အာဂတတ္တာ အာဂမသဒ္ဓါ နာမ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇။)

အရိယသာဝကာနံ ပဋိဝေဓေန အဓိဂတတ္တာ အဓိဂမသဒ္ဓါ နာမ။ ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မော သံဃောတိ ဝုတ္တေ အစလဘာဝေန ဩကပ္ပနံ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ နာမ။ ပသာဒုပ္ပတ္တိ ပသာဒသဒ္ဓါ နာမ။ ဣဓ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ အဓိပ္ပေတာ။ ဗောဓိန္တိ စတုမဂ္ဂဉာဏံ။ တံ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ တထာဂတေနာတိ သဒ္ဒဟတိ။ ဒေသနာသီသမေဝ စေတံ, ဣမိနာ ပန အင်္ဂေန တီသုပိ ရတနေသု သဒ္ဓါ အဓိပ္ပေတာ။ ယဿ ဟိ ဗုဒ္ဓါဒီသု ပသာဒေါ ဗလဝါ, တဿ ပဓာနဝီရိယံ ဣဇ္ဈတိ။

အပ္ပါဗာဓောတိ အရောဂေါ။ အပ္ပါတင်္ကောတိ နိဒ္ဒုက္ခော။ သမဝေပါကိနိယာတိ သမဝိပါကိနိယာ။ ဂဟဏိယာတိ ကမ္မဇတေဇောဓာတုယာ။ နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယာတိ အတိသီတလဂ္ဂဟဏိကော ဟိ သီတဘီရုကော ဟောတိ, အစ္စုဏှဂ္ဂဟဏိကော ဥဏှဘီရုကော, တေသံ ပဓာနံ န ဣဇ္ဈတိ, မဇ္ဈိမဂ္ဂဟဏိကဿ ဣဇ္ဈတိ။ တေနာဟ – မဇ္ဈိမာယ ပဓာနက္ခမာယာတိ။ ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာတိ ယထာဘူတံ အတ္တနော အဂုဏံ ပကာသေတာ။ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာတိ ဥဒယဉ္စ အတ္ထဉ္စ ဂန္တုံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတုံ သမတ္ထာယ။ ဧတေန ပညာသလက္ခဏပရိဂ္ဂါဟကံ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ဝုတ္တံ။ အရိယာယာတိ ပရိသုဒ္ဓါယ။ နိဗ္ဗေဓိကာယာတိ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗေ လောဘက္ခန္ဓာဒယော နိဗ္ဗိဇ္ဈိတုံ သမတ္ထာယ။ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာတိ တဒင်္ဂဝသေန ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ယံ ဒုက္ခံ ခီယတိ, တဿ ဒုက္ခဿ ခယဂါမိနိယာ။ ဣတိ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဝိပဿနာပညာဝ ကထိတာ။ ဒုပ္ပညဿ ဟိ ပဓာနံ န ဣဇ္ဈတိ။

၄။ သမယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၄။ စတုတ္ထေ ပဓာနာယာတိ ဝီရိယကရဏတ္ထာယ။ န သုကရံ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုန္တိ န သက္ကာ ဟောတိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ယာပေတုံ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၅။ မာတာပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၅။ ပဉ္စမေ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတီတိ ပရိယာဒိယိတွာ ဂဟေတွာ ခေပေတွာ တိဋ္ဌတိ။ ဥဂ္ဃါတိတာတိ ဥဒ္ဓုမာတာ။

အသိဟတ္ထေနာတိ သီသစ္ဆေဒနတ္ထာယ အသိံ အာဒါယ အာဂတေနာပိ။ ပိသာစေနာတိ ခါဒိတုံ အာဂတယက္ခေနာပိ။ အာသီဒေတိ ဃဋ္ဋေယျ။ မဉ္ဇုနာတိ မုဒုကေန။ ကာမောဃဝုဠှာနန္တိ ကာမောဃေန ဝုဠှာနံ ကဍ္ဎိတာနံ။ ကာလံ ဂတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈။)

ဘဝါဘဝန္တိ ဝဋ္ဋကာလံ ဂတိဉ္စ ပုနပ္ပုနဗ္ဘဝေ စ။ ပုရက္ခတာတိ ပုရေစာရိကာ ပုရတော ဂတာယေဝ။ ယေ စ ကာမေ ပရိညာယာတိ ယေ ပဏ္ဍိတာ ဒုဝိဓေပိ ကာမေ တီဟိ ပရိညာဟိ ပရိဇာနိတွာ။ စရန္တိ အကုတောဘယာတိ ခီဏာသဝါနံ ကုတောစိ ဘယံ နာမ နတ္ထိ, တသ္မာ တေ အကုတောဘယာ ဟုတွာ စရန္တိ။ ပါရင်္ဂတာတိ ပါရံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာနံ, တံ ဥပဂတာ, သစ္ဆိကတွာ ဌိတာတိ အတ္ထော။ အာသဝက္ခယန္တိ အရဟတ္တံ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထေတွာ ဂါထာသု ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၆။ ဥပဇ္ဈာယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၆။ ဆဋ္ဌေ မဓုရကဇာတောတိ သဉ္ဇာတဂရုဘာဝေါ။ ဒိသာ စ မေ န ပက္ခာယန္တီတိ စတဿော ဒိသာ စ အနုဒိသာ စ မယှံ န ဥပဋ္ဌဟန္တီတိ ဝဒတိ။ ဓမ္မာ စ မံ နပ္ပဋိဘန္တီတိ သမထဝိပဿနာဓမ္မာပိ မေ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ အနဘိရတော စ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမီတိ ဥက္ကဏ္ဌိတော ဟုတွာ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသာမိ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓဝေနေယျပုဂ္ဂလော အယ’’န္တိ တံ ကာရဏံ ဘဂဝတော အာရောစေတုံ ဥပသင်္ကမိ။ အဝိပဿကဿ ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ ကုသလဓမ္မေ အဝိပဿန္တဿ, အနေသန္တဿ အဂဝေသန္တဿာတိ အတ္ထော။ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနန္တိ သတိပဋ္ဌာနာဒီနံ သတ္တတိံသဓမ္မာနံ။

၇။ အဘိဏှပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၇။ သတ္တမေ ဇရာဓမ္မောမှီတိ ဇရာသဘာဝေါ အမှိ။ ဇရံ အနတီတောတိ ဇရံ အနတိက္ကန္တော, အန္တောဇရာယ ဧဝ စရာမိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကမ္မဿကောတိအာဒီသု ကမ္မံ မယှံ သကံ အတ္တနော သန္တကန္တိ ကမ္မဿကော အမှိ။ ကမ္မဿ ဒါယာဒေါတိ ကမ္မဒါယာဒေါ, ကမ္မံ မယှံ ဒါယဇ္ဇံ သန္တကန္တိ အတ္ထော။ ကမ္မံ မယှံ ယောနိ ကာရဏန္တိ ကမ္မယောနိ။ ကမ္မံ မယှံ ဗန္ဓူတိ ကမ္မဗန္ဓု, ကမ္မဉာတကောတိ အတ္ထော။ ကမ္မံ မယှံ ပဋိသရဏံ ပတိဋ္ဌာတိ ကမ္မပဋိသရဏော။ တဿ ဒါယာဒေါ ဘဝိဿာမီတိ တဿ ကမ္မဿ ဒါယာဒေါ တေန ဒိန္နဖလပဋိဂ္ဂါဟကော ဘဝိဿာမီတိ အတ္ထော။ ယောဗ္ဗနမဒေါတိ ယောဗ္ဗနံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နမဒေါ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတီတိ လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ။ သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ သဗ္ဗသော ပဟီယန္တိ။ အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တီတိ သတ္တ အနုသယာ ဝိဂတန္တာ ပရိစ္ဆိန္နာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၉။)

ပရိဝဋုမာ ဟောန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ပဉ္စသု ဌာနေသု ဝိပဿနာ ကထိတာ, ဣမေသု ပဉ္စသု လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ။

ဣဒါနိ ဂါထာဟိ ကူဋံ ဂဏှန္တော ဗျာဓိဓမ္မာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဉတွာ ဓမ္မံ နိရူပဓိန္တိ ဥပဓိရဟိတံ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဉတွာ။ သဗ္ဗေ မဒေ အဘိဘောသ္မီတိ သဗ္ဗေ ဣမေ တယောပိ မဒေ အဓိဘဝိံ, အတိက္ကမ္မ ဌိတောသ္မီတိ အတ္ထော။ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတောတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ခေမတော ဒိသွာ။ တဿ မေ အဟု ဥဿာဟော, နိဗ္ဗာနံ အဘိပဿတောတိ တဿ မယှံ နိဗ္ဗာနံ အဘိပဿန္တဿ ဝါယာမော အဟောသိ။ အနိဝတ္တိ ဘဝိဿာမီတိ ပဗ္ဗဇ္ဇတော အနိဝတ္တိကော ဘဝိဿာမိ, ဗြဟ္မစရိယဝါသတော အနိဝတ္တိကော, သဗ္ဗညုတညာဏတော အနိဝတ္တိကော ဘဝိဿာမိ။ ဗြဟ္မစရိယပရာယဏောတိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယပရာယဏော။ ဣမိနာ လောကုတ္တရော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ကထိတောတိ။

၈။ လိစ္ဆဝိကုမာရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၈။ အဋ္ဌမေ သဇ္ဇာနိ ဓနူနီတိ သဇိယာနိ အာရောပိတဓနူနိ။ အဒ္ဒသူတိ အဒ္ဒသံသု။ ဘဝိဿန္တိ ဝဇ္ဇီတိ ဝဍ္ဎိဿန္တိ ဝဇ္ဇိရာဇာနော။ အပါနုဘာတိ အဝဍ္ဎိနိဿိတာ မာနထဒ္ဓါ။ ပစ္ဆာလိယံ ခိပန္တီတိ ပစ္ဆတော ဂန္တွာ ပိဋ္ဌိံ ပါဒေန ပဟရန္တိ။ ရဋ္ဌိကဿာတိအာဒီသု ရဋ္ဌံ ဘုဉ္ဇတီတိ ရဋ္ဌိကော။ ပိတရာ ဒတ္တံ သာပတေယျံ ဘုဉ္ဇတီတိ ပေတ္တနိကော။ သေနာယ ပတိ ဇေဋ္ဌကောတိ သေနာပတိကော။ ဂါမဂါမဏိကဿာတိ ဂါမာနံ ဂါမဏိကဿ, ဂါမသာမိကဿာတိ အတ္ထော။ ပူဂဂါမဏိကဿာတိ ဂဏဇေဋ္ဌကဿ။ ကုလေသူတိ တေသု တေသု ကုလေသု။ ပစ္စေကာဓိပစ္စံ ကာရေန္တီတိ ပစ္စေကံ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနံ ကာရေန္တိ။ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တီတိ သုန္ဒရေန စိတ္တေန အနုဂ္ဂဏှန္တိ။ ခေတ္တကမ္မန္တသာမန္တသဗျောဟာရေတိ ယေ စ အတ္တနော ခေတ္တကမ္မန္တာနံ သာမန္တာ အနန္တရက္ခေတ္တသာမိနော, တေ စ ရဇ္ဇုဒဏ္ဍေဟိ ဘူမိပ္ပမာဏဂ္ဂါဟကေ သဗ္ဗောဟာရေ စ။ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဒေဝတာတိ ကုလပ္ပဝေဏိယာ အာဂတာ အာရက္ခဒေဝတာ။ သက္ကရောတီတိ တာ ဒေဝတာ အဂ္ဂယာဂုဘတ္တာဒီဟိ သက္ကရောတိ။

ကိစ္စကရောတိ ဥပ္ပန္နာနံ ကိစ္စာနံ ကာရကော။ ယေ စဿ အနုဇီဝိနောတိ ယေ စ ဧတံ ဥပနိဿာယ ဇီဝန္တိ။ ဥဘိန္နဉ္စေဝ အတ္ထာယာတိ ဥဘိန္နမ္ပိ ဟိတတ္ထာယ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗပေတာနန္တိ ပရလောကဂတာနံ။ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ စ ဇီဝတန္တိ ယေ စ ဒိဋ္ဌေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၀။)

ဓမ္မေ ဇီဝန္တိ။ ဣတိ ပဒဒွယေနာပိ အတီတပစ္စုပ္ပန္နေ ဉာတယော ဒဿေတိ။ ဝိတ္တိသဉ္ဇနနောတိ တုဋ္ဌိဇနနော။ ဃရမာဝသန္တိ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော။ ပုဇ္ဇော ဟောတိ ပသံသိယောတိ ပူဇေတဗ္ဗော စ ပသံသိတဗ္ဗော စ ဟောတီတိ။

၉-၁၀။ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၅၉-၆၀။ နဝမေ နိပုဏောတိ သဏှော သုခုမကာရဏညူ။ အာကပ္ပသမ္ပန္နောတိ သမဏာကပ္ပေန သမ္ပန္နော။ ဒသမေ ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီတိ ဒိန္နောဝါဒံ ပဒက္ခိဏတော ဂဏှန္တော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

နီဝရဏဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

(၇) ၂။ သညာဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ သညာသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၆၁-၆၂။ ဒုတိယဿ ပဌမေ မဟပ္ဖလာတိ ဝိပါကဖလေန မဟပ္ဖလာ။ ဝိပါကာနိသံသေနေဝ မဟာနိသံသာ။ အမတောဂဓာတိ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌာ။ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိသညာတိ သဗ္ဗသ္မိံ တေဓာတုသန္နိဝေသေ လောကေ ဥက္ကဏ္ဌိတဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညာ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၃-၄။ ဝဍ္ဎသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၆၃-၆၄။ တတိယေ ဝရာဒါယီတိ ဥတ္တမဿ ဝရဿ အာဒါယကော။ သေသမေတ္ထ စတုတ္ထေ စ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၅။ သာကစ္ဆသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၅။ ပဉ္စမေ အလံသာကစ္ဆောတိ သာကစ္ဆာယ ယုတ္တော။ အာဂတံ ပဉှန္တိ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ။ ဗျာကတ္တာ ဟောတီတိ ဝိဿဇ္ဇိတာ ဟောတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၁။)

၆။ သာဇီဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၆။ ဆဋ္ဌေ အလံသာဇီဝေါတိ သာဇီဝါယ ယုတ္တော။ သာဇီဝေါတိ ပဉှပုစ္ဆနဉ္စေဝ ပဉှဝိဿဇ္ဇနဉ္စ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ သဗြဟ္မစာရိနော ပဉှံ ဥပဇီဝန္တိ, တေနေတံ ပဉှပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနံ သမာနာဇီဝတာယ သာဇီဝေါတိ ဝုတ္တံ။ ကတံ ပဉှန္တိ အဘိသင်္ခတံ ပဉှံ။

၇-၁၀။ ပဌမဣဒ္ဓိပါဒသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၆၇-၇၀။ သတ္တမေ ဥဿောဠှီတိ အဓိမတ္တဝီရိယံ။ အဋ္ဌမေ အတ္တနော ဗောဓိမဏ္ဍေ ပဋိဝိဒ္ဓေ အာဂမနဣဒ္ဓိပါဒေ ကထေတွာ ဥပရိ အတ္တနောဝ ဆ အဘိညာ ကထေသီတိ။ နဝမဒသမေသု ဝိပဿနာ ကထိတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သညာဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

(၈) ၃။ ယောဓာဇီဝဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမစေတောဝိမုတ္တိဖလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၁။ တတိယဿ ပဌမေ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ ဘိက္ခုနော ဣဒါနိ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထံ ဣဒံ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ယတော ခေါတိ ယဒါ ခေါ။ ဥက္ခိတ္တပလိဃောတိ အဝိဇ္ဇာပလိဃံ ဥက္ခိပိတွာ အပနေတွာ ဌိတော။ သံကိဏ္ဏပရိခေါတိ သံသာရပရိခံ သံကိရိတွာ ဝိနာသေတွာ ဌိတော။ အဗ္ဗူဠှေသိကောတိ တဏှာသင်္ခါတံ ဧသိကာထမ္ဘံ အဗ္ဗုယှ လုဉ္စိတွာ ဌိတော။ နိရဂ္ဂဠောတိ နီဝရဏကဝါဋံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ ဌိတော။ ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရောတိ မာနဒ္ဓဇဉ္စ ခန္ဓာဘိသင်္ခါရကိလေသဘာရဉ္စ ပါတေတွာ ဩတာရေတွာ ဌိတော။ ဝိသံယုတ္တောတိ ဝဋ္ဋေန ဝိသံယုတ္တော။ သေသံ ပါဠိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ ဘဂဝတာ မဂ္ဂေန ကိလေသေ ခေပေတွာ နိရောဓသယနဝရဂတဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ ဝိဟရတော ခီဏာသဝဿ ကာလော ဒဿိတော။

ယထာ ဟိ ဒွေ နဂရာနိ ဧကံ စောရနဂရံ ဧကံ ခေမနဂရံ။ အထ ဧကဿ မဟာယောဓဿ ဧဝံ ဘဝေယျ – ‘‘ယာဝိမံ စောရနဂရံ တိဋ္ဌတိ, တာဝ ခေမနဂရံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၂။)

ဘယတော န မုစ္စတိ, စောရနဂရံ အနဂရံ ကရိဿာမီ’’တိ သန္နာဟံ ကတွာ ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ စောရနဂရံ ဥပသင်္ကမိတွာ နဂရဒွါရေ ဥဿာပိတေ ဧသိကာထမ္ဘေ ခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိတွာ သဒ္ဓိံ ဒွါရဗာဟာဟိ ကဝါဋံ ဘိန္ဒိတွာ ပလိဃံ ဥက္ခိပိတွာ ပါကာရံ ဘိန္ဒိတွာ ပရိခံ ဝိကိရိတွာ နဂရသောဘတ္ထာယ ဥဿိတေ ဓဇေ ပါတေတွာ နဂရံ အဂ္ဂိနာ ဈာပေတွာ ခေမနဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ ဉာတိဂဏပရိဝုတော သုရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇေယျ။ ဧဝံ စောရနဂရံ ဝိယ သက္ကာယော, ခေမနဂရံ ဝိယ နိဗ္ဗာနံ, မဟာယောဓော ဝိယ ယောဂါဝစရော။ တဿေဝံ ဟောတိ – ‘‘ယာဝ သက္ကာယဝဋ္ဋံ ဝဋ္ဋတိ, တာဝ ဒွတ္တိံသကမ္မကာရဏာအဋ္ဌနဝုတိရောဂပဉ္စဝီသတိမဟာဘယေဟိ ပရိမုစ္စနံ နတ္ထီ’’တိ။ သော မဟာယောဓော သန္နာဟံ ဝိယ သီလသန္နာဟံ ကတွာ ပညာခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ခဂ္ဂေန ဧသိကာထမ္ဘေ ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂေန တဏှေသိကံ လုဉ္စိတွာ, သော ယောဓော သဒွါရဗာဟကံ နဂရကဝါဋံ ဝိယ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယသံယောဇနအဂ္ဂဠံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ, သော ယောဓော ပလိဃံ ဝိယ အဝိဇ္ဇာပလိဃံ ဥက္ခိပိတွာ, သော ယောဓော ပါကာရံ ဘိန္ဒန္တော ပရိခံ ဝိယ ကမ္မာဘိသင်္ခါရံ ဘိန္ဒန္တော ဇာတိသံသာရပရိခံ ဝိကိရိတွာ, သော ယောဓော နဂရံ သောဘတ္ထာယ ဥဿာပိတဒ္ဓဇေ ဝိယ မာနဒ္ဓဇေ ပါတေတွာ သက္ကာယနဂရံ ဈာပေတွာ, သော ယောဓော ခေမနဂရေ ဥပရိပါသာဒေ သုဘောဇနံ ဝိယ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတွာ အမတံ နိရောဓာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိသုခံ အနုဘဝမာနော ကာလံ ဝီတိနာမေတိ။

၂။ ဒုတိယစေတောဝိမုတ္တိဖလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၂။ ဒုတိယေ အနိစ္စသညာတိ ခန္ဓပဉ္စကံ ဟုတွာ အဘာဝါကာရေန အနိစ္စန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညာ။ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာတိ ယဒနိစ္စံ, တံ ပဋိပီဠနာကာရေန ဒုက္ခန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညာ။ ဒုက္ခေ အနတ္တသညာတိ ယံ ဒုက္ခံ, တံ အဝသဝတ္တနာကာရေန အနတ္တာတိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညာ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမေသု ပန ဒွီသုပိ သုတ္တေသု ဝိပဿနာဖလံ နာမ ကထိတန္တိ။

၃။ ပဌမဓမ္မဝိဟာရီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၃။ တတိယေ ဒိဝသံ အတိနာမေတီတိ ဒိဝသံ အတိက္ကာမေတိ။ ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနန္တိ ဧကီဘာဝံ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ဒေသေတီတိ ကထေတိ ပကာသေတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၃။)

ဓမ္မပညတ္တိယာတိ ဓမ္မဿ ပညာပနာယ။ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတီတိ နဝင်္ဂဝသေန စတုသစ္စဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတိ ဝဠဉ္ဇေတိ ကထေတိ။ န ရိဉ္စတိ ပဋိသလ္လာနန္တိ ဧကီဘာဝံ န ဝိဿဇ္ဇေတိ။ အနုယုဉ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ စေတောသမထန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တေ စိတ္တသမာဓိံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ, သမထကမ္မဋ္ဌာနေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော ဟောတိ။

ဟိတေသိနာတိ ဟိတံ ဧသန္တေန။ အနုကမ္ပကေနာတိ အနုကမ္ပမာနေန။ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာတိ အနုကမ္ပံ စိတ္တေန ပရိဂ္ဂဟေတွာ, ပဋိစ္စာတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကတံ ဝေါ တံ မယာတိ တံ မယာ ဣမေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလေ ဒေသေန္တေန တုမှာကံ ကတံ။ ဧတ္တကမေဝ ဟိ အနုကမ္ပကဿ သတ္ထု ကိစ္စံ ယဒိဒံ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနာ, ဣတော ပရံ ပန ပဋိပတ္တိ နာမ သာဝကာနံ ကိစ္စံ။ တေနာဟ – ဧတာနိ ဘိက္ခု ရုက္ခမူလာနိ…ပေ… အမှာကံ အနုသာသနီတိ။ တတ္ထ စ ရုက္ခမူလာနီတိ ဣမိနာ ရုက္ခမူလသေနာသနံ ဒဿေတိ။ သုညာဂါရာနီတိ ဣမိနာ ဇနဝိဝိတ္တဋ္ဌာနံ။ ဥဘယေနာပိ စ ယောဂါနုရူပံ သေနာသနမာစိက္ခတိ, ဒါယဇ္ဇံ နိယျာတေတိ။ ဈာယထာတိ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏာနိ, လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန စ အနိစ္စာဒိတော ခန္ဓာယတနာဒီနိ ဥပနိဇ္ဈာယထ, သမထဉ္စ ဝိပဿနဉ္စ ဝဍ္ဎေထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မာ ပမာဒတ္ထာတိ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထ။ မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထာတိ ယေ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဒဟရကာလေ အာရောဂျကာလေ သတ္တသပ္ပါယာဒိသမ္ပတ္တိကာလေ သတ္ထု သမ္မုခီဘာဝကာလေ စ ယောနိသောမနသိကာရဝိရဟိတာ ရတ္တိန္ဒိဝံ မင်္ကုလဘတ္တာ ဟုတွာ သေယျသုခမိဒ္ဓသုခမနုယုတ္တာ ပမဇ္ဇန္တိ, တေ ပစ္ဆာ ဇရာကာလေ ရောဂကာလေ မရဏကာလေ ဝိပတ္တိကာလေ သတ္ထု ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ စ တံ ပုဗ္ဗေ ပမာဒဝိဟာရံ အနုဿရန္တာ သပ္ပဋိသန္ဓိကာလကိရိယဉ္စ ဘာရိယံ သမ္ပဿမာနာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟောန္တိ။ တုမှေ ပန တာဒိသာ မာ အဟုဝတ္ထာတိ ဧတမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထာ’’တိ။ အယံ ဝေါ အမှာကံ အနုသာသနီတိ အယံ အမှာကံ သန္တိကာ ‘‘ဈာယထ မာ ပမာဒတ္ထာ’’တိ တုမှာကံ အနုသာသနီ, ဩဝါဒေါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၄။ ဒုတိယဓမ္မဝိဟာရီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၄။ စတုတ္ထေ ဥတ္တရိ စဿ ပညာယ အတ္ထံ နပ္ပဇာနာတီတိ တတော ပရိယတ္တိတော ဥတ္တရိ တဿ ဓမ္မဿ သဟဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာယ အတ္ထံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၄။)

နပ္ပဇာနာတိ, စတ္တာရိ သစ္စာနိ န ပဿတိ နပ္ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။ သေသဝါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝမေတေသု ဒွီသုပိ သုတ္တေသု ဗဟုဿုတဘိက္ခု ဝိပဿနာကမ္မိကော သောတာပန္နော သကဒါဂါမီ အနာဂါမီ ခီဏာသဝေါတိ ဆ ဇနာ ဓမ္မဝိဟာရိနော နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅။ ပဌမယောဓာဇီဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၅။ ပဉ္စမေ ယောဓာဇီဝါတိ ယုဒ္ဓူပဇီဝိနော။ ရဇဂ္ဂန္တိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ပါဒပ္ပဟာရဘိန္နာယ ဘူမိယာ ဥဂ္ဂတံ ရဇက္ခန္ဓံ။ န သန္ထမ္ဘတီတိ သန္ထမ္ဘိတွာ ဌာတုံ န သက္ကောတိ။ သဟတိ ရဇဂ္ဂန္တိ ရဇက္ခန္ဓံ ဒိသွာပိ အဓိဝါသေတိ။ ဓဇဂ္ဂန္တိ ဟတ္ထိအဿဒီနံ ပိဋ္ဌေသု ဝါ ရထေသု ဝါ ဥဿာပိတာနံ ဓဇာနံ အဂ္ဂံ။ ဥဿာရဏန္တိ ဟတ္ထိအဿရထာနဉ္စေဝ ဗလကာယဿ စ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒံ။ သမ္ပဟာရေတိ သမာဂတေ အပ္ပမတ္တကေပိ ပဟာရေ။ ဟညတီတိ ဝိဟညတိ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဗျာပဇ္ဇတီတိ ဝိပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, ပကတိဘာဝံ ဇဟတိ။ သဟတိ သမ္ပဟာရန္တိ ဒွေ တယော ပဟာရေ ပတွာပိ သဟတိ အဓိဝါသေတိ။ တမေဝ သင်္ဂါမသီသန္တိ တံယေဝ ဇယက္ခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနံ။ အဇ္ဈာဝသတီတိ သတ္တာဟမတ္တံ အဘိဘဝိတွာ အာဝသတိ။ ကိံ ကာရဏာ? လဒ္ဓပဟာရာနံ ပဟာရဇဂ္ဂနတ္ထဉ္စေဝ ကတကမ္မာနံ ဝိသေသံ ဉတွာ ဌာနန္တရဒါနတ္ထဉ္စ ဣဿရိယသုခါနုဘဝနတ္ထဉ္စ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ သတ္ထု ယောဓာဇီဝေဟိ ကိစ္စံ နတ္ထိ, ဣမသ္မိံ ပန သာသနေ တထာရူပေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလေ ဒဿေတုံ ဣဒံ ဩပမ္မံ အာဘတံ။ တသ္မာ တေ ပုဂ္ဂလေ ဒဿေန္တော ဧဝမေဝ ခေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သံသီဒတီတိ မိစ္ဆာဝိတက္ကသ္မိံ သံသီဒတိ အနုပ္ပဝိသတိ။ န သက္ကောတိ ဗြဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုန္တိ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ အနုပစ္ဆိဇ္ဇမာနံ ဂေါပေတုံ န သက္ကောတိ။ သိက္ခာဒုဗ္ဗလျံ အာဝိကတွာတိ သိက္ခာယ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ ပကာသေတွာ။ ကိမဿ ရဇဂ္ဂသ္မိန္တိ ကိံ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ရဇဂ္ဂံ နာမာတိ ဝဒတိ။ အဘိရူပါတိ အဘိရူပဝတီ။ ဒဿနီယာတိ ဒဿနယောဂ္ဂါ။ ပါသာဒိကာတိ ဒဿနေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒါဝဟာ။ ပရမာယာတိ ဥတ္တမာယ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ သရီရဝဏ္ဏေန စေဝ အင်္ဂသဏ္ဌာနေန စ။ ဦဟသတီတိ အဝဟသတိ။ ဥလ္လပတီတိ ကထေတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၅။)

ဥဇ္ဈဂ္ဃတီတိ ပါဏိံ ပဟရိတွာ မဟာဟသိတံ ဟသတိ။ ဥပ္ပဏ္ဍေတီတိ ဥပ္ပဏ္ဍနကထံ ကထေတိ။ အဘိနိသီဒတီတိ အဘိဘဝိတွာ သန္တိကေ ဝါ ဧကာသနေ ဝါ နိသီဒတိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ အဝတ္ထရတိ။ ဝိနိဝေဌေတွာ ဝိနိမောစေတွာတိ ဂဟိတဋ္ဌာနတော တဿာ ဟတ္ထံ ဝိနိဗ္ဗေဌေတွာ စေဝ မောစေတွာ စ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၆။ ဒုတိယယောဓာဇီဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၆။ ဆဋ္ဌေ အသိစမ္မံ ဂဟေတွာတိ အသိဉ္စ စမ္မဉ္စ ဂဟေတွာ။ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာတိ ဓနုဉ္စ သရကလာပဉ္စ သန္နယှိတွာ။ ဝိယူဠှန္တိ ယုဒ္ဓသန္နိဝေသဝေသေန ဌိတံ။ သင်္ဂါမံ ဩတရတီတိ မဟာယုဒ္ဓံ ဩတရတိ။ ဥဿဟတိ ဝါယမတီတိ ဥဿာဟဉ္စ ဝါယာမဉ္စ ကရောတိ။ ဟနန္တီတိ ဃာတေန္တိ။ ပရိယာပါဒေန္တီတိ ပရိယာပါဒယန္တိ။ ဥပလိက္ခန္တီတိ ဝိဇ္ဈန္တိ။ အပနေန္တီတိ သကသေနံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ အပနေတွာ ဉာတကာနံ နေန္တီတိ သကသေနံ နေတွာ တတော ဉာတကာနံ သန္တိကံ နေန္တိ။ နီယမာနောတိ အတ္တနော ဂေဟံ ဝါ သေသဉာတိသန္တိကံ ဝါ နိယျမာနော။ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ပရိစရန္တီတိ ပဟာရသောဓနဝဏကပ္ပနာဒီနိ ကရောန္တာ ဇဂ္ဂန္တိ ဂေါပယန္တိ။

အရက္ခိတေနေဝ ကာယေနာတိ အရက္ခိတေန ကာယဒွါရေန။ အရက္ခိတာယ ဝါစာယာတိ အရက္ခိတေန ဝစီဒွါရေန။ အရက္ခိတေန စိတ္တေနာတိ အရက္ခိတေန မနောဒွါရေန။ အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာတိ သတိံ သုပဋ္ဌိတံ အကတွာ။ အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟီတိ မနစ္ဆဋ္ဌေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ အပိဟိတေဟိ အဂေါပိတေဟိ။ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေတီတိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ သမထဝိပဿနာစိတ္တံ ဓံသေတိ, ဒူရေ ခိပတိ။ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတောမှိ, အာဝုသော, ရာဂပရေတောတိ အဟံ, အာဝုသော, ရာဂေန ရတ္တော, ရာဂေန အနုဂတော။

အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာတိအာဒီသု အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ အပ္ပဿာဒဋ္ဌေန။ မံသပေသူပမာ ဗဟုသာဓာရဏဋ္ဌေန။ တိဏုက္ကူပမာ အနုဒဟနဋ္ဌေန။ အင်္ဂါရကာသူပမာ မဟာဘိတာပဋ္ဌေန။ သုပိနကူပမာ ဣတ္တရပစ္စုပဋ္ဌာနဋ္ဌေန။ ယာစိတကူပမာ တာဝကာလိကဋ္ဌေန။ ရုက္ခဖလူပမာ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂပလိဘဉ္ဇနဋ္ဌေန။ အသိသူနူပမာ အဓိကုဋ္ဋနဋ္ဌေန။ သတ္တိသူလူပမာ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန။ သပ္ပသိရူပမာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၆။)

သာသင်္ကသပ္ပဋိဘယဋ္ဌေန။ ဥဿဟိဿာမီတိ ဥဿာဟံ ကရိဿာမိ။ ဓာရယိဿာမီတိ သမဏဘာဝံ ဓာရယိဿာမိ။ အဘိရမိဿာမီတိ အဘိရတိံ ဥပ္ပါဒေဿာမိ န ဥက္ကဏ္ဌိဿာမိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ။

၇။ ပဌမအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၇။ သတ္တမေ အာရညကေနာတိ အရညဝါသိနာ။ အပ္ပတ္တဿာတိ အသမ္ပတ္တဿ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလပ္ပဘေဒဿ ဝိသေသဿ ပတ္တိယာ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သော မမဿ အန္တရာယောတိ သော မမ ဇီဝိတန္တရာယော စ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယော စ, ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယံ ကရောန္တဿ သဂ္ဂန္တရာယော စ မဂ္ဂန္တရာယော စ ဘဝေယျ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ ဝီရိယံ အာရဘာမီတိ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝီရိယံ ကရောမိ။ သတ္ထကာတိ သတ္ထံ ဝိယ သန္ဓိဗန္ဓနစ္ဆေဒကဝါတာ။ ဝါဠေဟီတိ ကက္ခဠေဟိ။ မာဏဝေဟီတိ စောရေဟိ။ ကတကမ္မေဟိ ဝါ အကတကမ္မေဟိ ဝါတိ ဧတ္ထ စောရိကံ ကတွာ နိက္ခန္တာ ကတကမ္မာ နာမ, စောရိကံ ကာတုံ ဂစ္ဆန္တာ အကတကမ္မာ နာမ။ တတ္ထ ကတကမ္မာ ကမ္မဿ နိပ္ဖန္နတ္တာ သတ္တာနံ ဂလလောဟိတံ ဂဟေတွာ ဒေဝတာနံ ဗလိံ ကရောန္တိ, အကတကမ္မာ ‘‘ဧဝံ နော ကမ္မံ နိပ္ဖဇ္ဇိဿတီ’’တိ ပဌမတရံ ကရောန္တိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ တေ မံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျုန္တိ ဝုတ္တံ။ ဝါဠာ အမနုဿာတိ ကက္ခဠာ ဒုဋ္ဌာ ယက္ခာဒယော အမနုဿာ။

၈။ ဒုတိယအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၈။ အဋ္ဌမေ ပုရာ မံ သော ဓမ္မော အာဂစ္ဆတီတိ ယာဝ သော ဓမ္မော မံ န ဥပဂစ္ဆတိ, တာဝ အဟံ ပုရေတရမေဝ ဝီရိယံ အာရဘာမီတိ အတ္ထော။ ခီရောဒကီဘူတာတိ ခီရောဒကံ ဝိယ ဘူတာ ဧကီဘာဝံ ဥပဂတာ။ ပိယစက္ခူဟီတိ မေတ္တစက္ခူဟိ။

၉။ တတိယအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၉။ နဝမေ ဓမ္မသန္ဒောသာ ဝိနယသန္ဒောသောတိ ဓမ္မသန္ဒောသေန ဝိနယသန္ဒောသော ဟောတိ။ ကထံ ပန ဓမ္မသ္မိံ ဒုဿန္တေ ဝိနယော ဒုဿတိ နာမ? သမထဝိပဿနာဓမ္မေသု ဂဗ္ဘံ အဂ္ဂဏှန္တေသု ပဉ္စဝိဓော ဝိနယော န

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၇။)

ဟောတိ, ဧဝံ ဓမ္မေ ဒုဿန္တေ ဝိနယော ဒုဿတိ။ ဒုဿီလဿ ပန သံဝရဝိနယော နာမ န ဟောတိ, တသ္မိံ အသတိ သမထဝိပဿနာ ဂဗ္ဘံ န ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ဝိနယသန္ဒောသေနပိ ဓမ္မသန္ဒောသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဘိဓမ္မကထန္တိ သီလာဒိဥတ္တမဓမ္မကထံ။ ဝေဒလ္လကထန္တိ ဝေဒပဋိသံယုတ္တံ ဉာဏမိဿကကထံ။ ကဏှဓမ္မံ ဩက္ကမမာနာတိ ရန္ဓဂဝေသိတာယ ဥပါရမ္ဘပရိယေသနဝသေန ကာဠကဓမ္မံ ဩက္ကမမာနာ။ အပိစ ဒုဋ္ဌစိတ္တေန ပုဂ္ဂလံ ဃဋ္ဋေန္တာပိ တံ ကဏှဓမ္မံ အတ္တနော ဒဟန္တာပိ လာဘသက္ကာရတ္ထံ ကထေန္တာပိ ကဏှဓမ္မံ ဩက္ကမန္တိယေဝ။

ဂမ္ဘီရာတိ ပါဠိဂမ္ဘီရာ။ ဂမ္ဘီရတ္ထာတိ အတ္ထဂမ္ဘီရာ။ လောကုတ္တရာတိ လောကုတ္တရဓမ္မဒီပကာ။ သုညတာပဋိသံယုတ္တာတိ ခန္ဓဓာတုအာယတနပစ္စယာကာရပဋိသံယုတ္တာ။ န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေဿန္တီတိ ဇာနနတ္ထာယ စိတ္တံ န ဌပေဿန္တိ။ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗန္တိ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗေ စ ဝဠဉ္ဇေတဗ္ဗေ စ။ ကဝိတာတိ သိလောကာဒိဗန္ဓနဝသေန ကဝီဟိ ကတာ။ ကာဝေယျာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဗာဟိရကာတိ သာသနတော ဗဟိဒ္ဓါ ဌိတာ။ သာဝကဘာသိတာတိ ဗာဟိရသာဝကေဟိ ဘာသိတာ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျတ္တာ စ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၀။ စတုတ္ထအနာဂတဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၀။ ဒသမေ ကလျာဏကာမာတိ သုန္ဒရကာမာ။ ရသဂ္ဂါနီတိ ဥတ္တမရသာနိ။ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿန္တီတိ ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေန သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿန္တိ။ သန္နိဓိကာရပရိဘောဂန္တိ သန္နိဓိကတဿ ပရိဘောဂံ။ ဩဠာရိကမ္ပိ နိမိတ္တန္တိ ဧတ္ထ ပထဝိံ ခဏန္တောပိ ခဏာဟီတိ အာဏာပေန္တောပိ ပထဝိယံ ဩဠာရိကံ နိမိတ္တံ ကရောတိ နာမ။ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ ဆိန္ဒန္တောပိ ဆိန္ဒာတိ အာဏာပေန္တောပိ ဟရိတဂ္ဂေ ဩဠာရိကံ နိမိတ္တံ ကရောတိ နာမ။ အာဇီဝတ္ထာယ ပဏ္ဏနိဝါပအာဒီနိ ဂါဟာပေန္တော ဖလာနိ ဩစိနန္တေ ဝါ ဩစိနာပေန္တေန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ဣမေသု စတူသု သုတ္တေသု သတ္ထာရာ သာသနေ ဝုဒ္ဓိပရိဟာနိ ကထိတာတိ။

ယောဓာဇီဝဝဂ္ဂေါ တတိယော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၈။)

(၉) ၄။ ထေရဝဂ္ဂေါ

၁။ ရဇနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ ရဇနီယေသူတိ ရာဂဿ ပစ္စယေသု အာရမ္မဏေသု။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂။ ဝီတရာဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၂။ ဒုတိယေ မက္ခီတိ ဂုဏမက္ခကော။ ပဠာသီတိ ယုဂဂ္ဂါဟလက္ခဏေန ပဠာသေန သမန္နာဂတော။

၃။ ကုဟကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၃။ တတိယေ ကုဟကောတိ တီဟိ ကုဟနဝတ္ထူဟိ သမန္နာဂတော။ လပကောတိ လာဘသန္နိဿိတာယ လပနာယ သမန္နာဂတော။ နေမိတ္တိကောတိ နိမိတ္တကိရိယကာရကော။ နိပ္ပေသိကောတိ နိပ္ပေသနကတာယ သမန္နာဂတော။ လာဘေန စ လာဘံ နိဇိဂီသိတာတိ လာဘေန လာဘဂဝေသကော။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ စတုတ္ထံ ဥတ္တာနမေဝ။

၅။ အက္ခမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၅။ ပဉ္စမေ အက္ခမော ဟောတိ ရူပါနန္တိ ရူပါရမ္မဏာနံ အနဓိဝါသကော ဟောတိ, တဒါရမ္မဏေဟိ ရာဂါဒီဟိ အဘိဘုယျတိ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

၆။ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၆။ ဆဋ္ဌေ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တောတိ ပဉ္စသု အတ္ထေသု ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ပတ္တော။ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တောတိ စတုဗ္ဗိဓေ ဓမ္မေ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ပတ္တော။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တောတိ ဓမ္မနိရုတ္တီသု ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ပတ္တော။ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တောတိ တေသု တီသု ဉာဏေသု ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ပတ္တော။ သော ပန တာနိ တီဏိ ဉာဏာနေဝ ဇာနာတိ, န တေသံ ကိစ္စံ ကရောတိ။ ဥစ္စာဝစာနီတိ မဟန္တခုဒ္ဒကာနိ။ ကိံကရဏီယာနီတိ ဣတိ ကတ္တဗ္ဗာနိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၉။)

၇။ သီလဝန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၇။ သတ္တမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သီလံ ပနေတ္ထ ခီဏာသဝသီလမေဝ, ဗာဟုသစ္စမ္ပိ ခီဏာသဝဗာဟုသစ္စမေဝ, ဝါစာပိ ခီဏာသဝဿ ကလျာဏဝါစာဝ, ဈာနာနိပိ ကိရိယဇ္ဈာနာနေဝ ကထိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၈။ ထေရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၈။ အဋ္ဌမေ ထေရောတိ ထိရဘာဝပ္ပတ္တော။ ရတ္တညူတိ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အတိက္ကန္တာနံ ဗဟူနံ ရတ္တီနံ ဉာတာ။ ဉာတောတိ ပညာတော ပါကဋော။ ယသဿီတိ ယသနိဿိတော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကောတိ အယာထာဝဒိဋ္ဌိကော။ သဒ္ဓမ္မာ ဝုဋ္ဌာပေတွာတိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မတော ဝုဋ္ဌာပေတွာ။ အသဒ္ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ အကုသလကမ္မပထေသု ပတိဋ္ဌာပေတိ။

၉။ ပဌမသေခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၉။ နဝမေ သေခဿာတိ သိက္ခကဿ သကရဏီယဿ။ ပရိဟာနာယာတိ ဥပရိဂုဏေဟိ ပရိဟာနတ္ထာယ။ ကမ္မာရာမတာတိ နဝကမ္မေ ရမနကဘာဝေါ။ ဘဿာရာမတာတိ အာလာပသလ္လာပေ ရမနကဘာဝေါ။ နိဒ္ဒါရာမတာတိ နိဒ္ဒါယနေ ရမနကဘာဝေါ။ သင်္ဂဏိကာရာမတာတိ ဂဏသင်္ဂဏိကာယ ရမနကဘာဝေါ။ ယထာဝိမုတ္တံ စိတ္တံ န ပစ္စဝေက္ခတီတိ ယထာ ယံ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, ယေ စ ဒေါသာ ပဟီနာ, ဂုဏာ စ ပဋိလဒ္ဓါ, တေ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဥပရိဂုဏပဋိလာဘာယ ဝါယာမံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သတ္တန္နံ သေခါနံ ဥပရိဂုဏေဟိ ပရိဟာနိကာရဏဉ္စ ဝုဒ္ဓိကာရဏဉ္စ ကထိတံ။ ယဉ္စ နာမ သေခဿ ပရိဟာနကာရဏံ, တံ ပုထုဇ္ဇနဿ ပဌမမေဝ ဟောတီတိ။

၁၀။ ဒုတိယသေခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၉၀။ ဒသမေ ဝိယတ္တောတိ ဗျတ္တော ဆေကော။ ကိံကရဏီယေသူတိ ဣတိ ကတ္တဗ္ဗေသု။ စေတောသမထန္တိ သမာဓိကမ္မဋ္ဌာနံ။ အနနုလောမိကေနာတိ သာသနဿ အနနုစ္ဆဝိကေန။ အတိကာလေနာတိ အတိပါတောဝ။ အတိဒိဝါတိ ဒိဝါ ဝုစ္စတိ မဇ္ဈနှိကော, တံ အတိက္ကမိတွာ။ အာဘိသလ္လေခိကာတိ အတိဝိယ ကိလေသသလ္လေခိကာ။ စေတောဝိဝရဏသပ္ပါယာတိ စိတ္တဝိဝရဏသင်္ခါတာနံ သမထဝိပဿနာနံ သပ္ပါယာ။ အပ္ပိစ္ဆကထာတိ အပ္ပိစ္ဆာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၀။)

ဟောထာတိ ကထနကထာ။ သန္တုဋ္ဌိကထာတိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ သန္တုဋ္ဌာ ဟောထာတိ ကထနကထာ။ ပဝိဝေကကထာတိ တီဟိ ဝိဝေကေဟိ ဝိဝိတ္တာ ဟောထာတိ ကထနကထာ။ အသံသဂ္ဂကထာတိ ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေန အသံသဋ္ဌာ ဟောထာတိ ကထနကထာ။ ဝီရိယာရမ္ဘကထာတိ ဒုဝိဓံ ဝီရိယံ အာရဘထာတိ ကထနကထာ။ သီလကထာဒီသု သီလံ အာရဗ္ဘ ကထာ သီလကထာ။ သမာဓိံ အာရဗ္ဘ, ပညံ အာရဗ္ဘ, ပဉ္စဝိဓံ ဝိမုတ္တိံ အာရဗ္ဘ, ဧကူနဝီသတိပစ္စဝေက္ခဏသင်္ခါတံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ အာရဗ္ဘ ကထာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာ။ န နိကာမလာဘီတိအာဒီသု န ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတလာဘီ, ဒုက္ခလာဘီ န ဝိပုလလာဘီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ထေရဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

(၁၀) ၅။ ကကုဓဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ သမ္ပဒါသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၉၁-၉၂။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ပဉ္စ သမ္ပဒါ မိဿိကာ ကထိတာ။ ဒုတိယေ ပုရိမာ စတဿော မိဿိကာ, ပဉ္စမီ လောကိကာဝ။

၃။ ဗျာကရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၉၃။ တတိယေ အညာဗျာကရဏာနီတိ အရဟတ္တဗျာကရဏာနိ။ မန္ဒတ္တာတိ မန္ဒဘာဝေန အညာဏေန။ မောမူဟတ္တာတိ အတိမူဠှဘာဝေန။ အညံ ဗျာကရောတီတိ အရဟတ္တံ ပတ္တောသ္မီတိ ကထေတိ။ ဣစ္ဆာပကတောတိ ဣစ္ဆာယ အဘိဘူတော။ အဓိမာနေနာတိ အဓိဂတမာနေန။ သမ္မဒေဝါတိ ဟေတုနာ နယေန ကာရဏေနေဝ။

၄-၅။ ဖာသုဝိဟာရသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၄-၉၅။ စတုတ္ထေ ဖာသုဝိဟာရာတိ သုခဝိဟာရာ။ ပဉ္စမေ အကုပ္ပန္တိ အရဟတ္တံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၁။)

၆။ သုတဓရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၉၆။ ဆဋ္ဌေ အပ္ပဋ္ဌောတိ အပ္ပသမာရမ္ဘော။ အပ္ပကိစ္စောတိ အပ္ပကရဏီယော။ သုဘရောတိ သုခေန ဘရိတဗ္ဗော သုပေါသော။ သုသန္တောသောတိ တီဟိ သန္တောသေဟိ သုဋ္ဌု သန္တောသော။ ဇီဝိတပရိက္ခာရေသူတိ ဇီဝိတသမ္ဘာရေသု။ အပ္ပါဟာရောတိ မန္ဒာဟာရော။ အနောဒရိကတ္တန္တိ န ဩဒရိကဘာဝံ အမဟဂ္ဃသဘာဝံ အနုယုတ္တော။ အပ္ပမိဒ္ဓေါတိ န ဗဟုနိဒ္ဒေါ။ သတ္တမဋ္ဌမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။

၉။ သီဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၉၉။ နဝမေ သက္ကစ္စညေဝ ဒေတိ နော အသက္ကစ္စန္တိ အနဝညာယ အဝိရဇ္ဈိတွာဝ ဒေတိ, နော အဝညာယ ဝိရဇ္ဈိတွာ။ မာ မေ ယောဂ္ဂပထော နဿာတိ မယာ ကတယောဂ္ဂပထော မယှံ မာ နဿတု, ‘‘ဧကော သီဟော ဥဋ္ဌာယ ဗိဠာရံ ပဟရန္တော ဝိရဇ္ဈိတွာ ပဟရီ’’တိ ဧဝံ ဝတ္တာရော မာ ဟောန္တူတိ အတ္ထော။ အန္နဘာရနေသာဒါနန္တိ ဧတ္ထ အန္နံ ဝုစ္စတိ ယဝဘတ္တံ, တံ ဘာရော ဧတေသန္တိ အန္နဘာရာ။ ယာစကာနံ ဧတံ နာမံ။ နေသာဒါ ဝုစ္စန္တိ သာကုဏိကာ။ ဣတိ သဗ္ဗပစ္ဆိမာယ ကောဋိယာ ဧတေသံ ယာစကနေသာဒါနမ္ပိ သက္ကစ္စမေဝ ဒေသေတိ။

၁၀။ ကကုဓထေရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၀။ ဒသမေ အတ္တဘာဝပဋိလာဘောတိ သရီရပဋိလာဘော။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မာဂဓကာနိ ဂါမက္ခေတ္တာနီတိ ဧတ္ထ မာဂဓိကံ ဂါမက္ခေတ္တံ အတ္ထိ ခုဒ္ဒကံ, အတ္ထိ မဇ္ဈိမံ, အတ္ထိ မဟန္တံ။ ခုဒ္ဒကံ ဂါမက္ခေတ္တံ ဣတော စတ္တာလီသံ ဥသဘာနိ, ဣတော စတ္တာလီသန္တိ ဂါဝုတံ ဟောတိ, မဇ္ဈိမံ ဣတော ဂါဝုတံ, ဣတော ဂါဝုတန္တိ အဍ္ဎယောဇနံ ဟောတိ, မဟန္တံ ဣတော ဒိယဍ္ဎဂါဝုတံ, ဣတော ဒိယဍ္ဎဂါဝုတန္တိ တိဂါဝုတံ ဟောတိ။ တေသု ခုဒ္ဒကေန ဂါမက္ခေတ္တေန တီဏိ, ခုဒ္ဒကေန စ မဇ္ဈိမေန စ ဒွေ ဂါမက္ခေတ္တာနိ တဿ အတ္တဘာဝေါ။ တိဂါဝုတဉှိဿ သရီရံ။ ပရိဟရိဿာမီတိ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမိ ဂေါပယိဿာမိ။ ရက္ခဿေတန္တိ ရက္ခဿု ဧတံ။ မောဃပုရိသောတိ တုစ္ဆပုရိသော။ နာဿဿာတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၂။)

န ဧတဿ ဘဝေယျ။ သမုဒါစရေယျာမာတိ ကထေယျာမ။ သမ္မန္နတီတိ သမ္မာနံ ကရောတိ။ ယံ တုမော ကရိဿတိ တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီတိ ယံ ဧသ ကရိဿတိ, ဧသောဝ တေန ကမ္မေန ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကကုဓဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၃။)

၃။ တတိယပဏ္ဏာသကံ

(၁၁) ၁။ ဖာသုဝိဟာရဝဂ္ဂေါ

၁။ သာရဇ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၁။ တတိယဿ ပဌမေ ဝေသာရဇ္ဇကရဏာတိ ဝိသာရဒဘာဝါဝဟာ။ သာရဇ္ဇံ ဟောတီတိ ဒေါမနဿံ ဟောတိ။

၂။ ဥဿင်္ကိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၂။ ဒုတိယေ ဥဿင်္ကိတပရိသင်္ကိတောတိ ဥဿင်္ကိတော စ ပရိသင်္ကိတော စ။ အပိ အကုပ္ပဓမ္မောပီတိ အပိ အကုပ္ပဓမ္မော ခီဏာသဝေါ သမာနောပိ ပရေဟိ ပါပဘိက္ခူဟိ ဥဿင်္ကိတပရိသင်္ကိတော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝေသိယာဂေါစရောတိအာဒီသု ဝေသိယာ ဝုစ္စန္တိ ရူပူပဇီဝိနိယော, တာ ဂေါစရော အဿာတိ ဝေသိယာဂေါစရော, တာသံ ဂေဟံ အဘိဏှဂမနောတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ပန ဝိဓဝါတိ မတပတိကာ။ ထုလ္လကုမာရိကာတိ မဟလ္လိကကုမာရိကာယော။

၃။ မဟာစောရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၃။ တတိယေ ဣတော ဘောဂေန ပဋိသန္ထရိဿာမီတိ ဣတော မမ သာပတေယျတော ဘောဂံ ဂဟေတွာ တေန ပဋိသန္ထာရံ ကရိဿာမိ, တဿ စ မမ စ အန္တရံ ပိဒဟိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဂဟဏာနီတိ ပရသန္တကာနံ ဘဏ္ဍာနံ ဂဟဏာနိ။ ဂုယှမန္တာတိ ဂုဟိတဗ္ဗမန္တာ။ အန္တဂ္ဂါဟိကာယာတိ သဿတံ ဝါ ဥစ္ဆေဒံ ဝါ ဂဟေတွာ ဌိတာယ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ စတုတ္ထေ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

၅။ ဖာသုဝိဟာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၅။ ပဉ္စမေ မေတ္တံ ကာယကမ္မန္တိ မေတ္တစိတ္တေန ပဝတ္တိတံ ကာယကမ္မံ။ အာဝိ စေဝ ရဟော စာတိ သမ္မုခေ စေဝ ပရမ္မုခေ စ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယာနိ တာနိ သီလာနီတိအာဒိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလဝသေန ဝုတ္တံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၄။)

သမာဓိသံဝတ္တနိကာနီတိ မဂ္ဂသမာဓိဖလသမာဓိနိဗ္ဗတ္တကာနိ။ သီလသာမညဂတောတိ သမာနသီလတံ ဂတော, ဧကသဒိသသီလော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ တက္ကရဿာတိ ယော နံ ကရောတိ, တဿ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သီလံ မိဿကံ ကထိတံ, ဒိဋ္ဌိ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌီတိ။

၆။ အာနန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၆။ ဆဋ္ဌေ နော စ ပရံ အဓိသီလေ သမ္ပဝတ္တာ ဟောတီတိ ပရံ သီလဘာဝေန န ဂရဟတိ န ဥပဝဒတိ။ အတ္တာနုပေက္ခီတိ အတ္တနောဝ ကတာကတံ ဇာနနဝသေန အတ္တာနံ အနုပေက္ခိတာ။ နော ပရာနုပေက္ခီတိ ပရဿ ကတာကတေသု အဗျာဝဋော။ အပညာတောတိ အပါကဋော အပ္ပပုညော။ အပညာတကေနာတိ အပညာတဘာဝေန အပါကဋတာယ မန္ဒပုညတာယ။ နော ပရိတဿတီတိ ပရိတာသံ နာပဇ္ဇတိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ခီဏာသဝေါဝ ကထိတော။

၇-၈။ သီလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၇-၁၀၈။ သတ္တမေ သီလသမာဓိပညာ မိဿိကာ ကထိတာ, ဝိမုတ္တိ အရဟတ္တဖလံ, ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ လောကိယမေဝ။ အဋ္ဌမေပိ ဧသေဝ နယော။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ပနေတ္ထ အသေခဿ ပဝတ္တတ္တာ အသေခန္တိ ဝုတ္တံ။

၉-၁၀။ စာတုဒ္ဒိသသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၀၉-၁၁၀။ နဝမေ စာတုဒ္ဒိသောတိ စတူသု ဒိသာသု အပ္ပဋိဟတစာရော။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ ခီဏာသဝေါဝ ကထိတော။ ဒသမေ အလန္တိ ယုတ္တော။ ဣဓာပိ ခီဏာသဝေါဝ ကထိတော။

ဖာသုဝိဟာရဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

(၁၂) ၂။ အန္ဓကဝိန္ဒဝဂ္ဂေါ

၁။ ကုလူပကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ အသန္ထဝဝိဿာသီတိ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ အကရောန္တေသု ဝိဿာသံ အနာပဇ္ဇန္တေသုယေဝ ဝိဿာသံ ကရောတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၅။)

အနိဿရဝိကပ္ပီတိ အနိဿရောဝ သမာနော ‘‘ဣမံ ဒေထ, ဣမံ ဂဏှထာ’’တိ ဣဿရော ဝိယ ဝိကပ္ပေတိ။ ဝိဿဋ္ဌုပသေဝီတိ ဝိဿဋ္ဌာနိ ဘိန္နကုလာနိ ဃဋနတ္ထာယ ဥပသေဝတိ။ ဥပကဏ္ဏကဇပ္ပီတိ ကဏ္ဏမူလေ မန္တံ ဂဏှာတိ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂။ ပစ္ဆာသမဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၂။ ဒုတိယေ ပတ္တပရိယာပန္နံ န ဂဏှာတီတိ ဥပဇ္ဈာယေ နိဝတ္တိတွာ ဌိတေ အတ္တနော တုစ္ဆပတ္တံ ဒတွာ တဿ ပတ္တံ န ဂဏှာတိ, တတော ဝါ ဒီယမာနံ န ဂဏှာတိ။ န နိဝါရေတီတိ ဣဒံ ဝစနံ အာပတ္တိဝီတိက္ကမဝစနံ နာမာတိ န ဇာနာတိ။ ဉတွာ ဝါပိ, ‘‘ဘန္တေ, ဧဝရူပံ နာမ ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ န နိဝါရေတိ။ ကထံ ဩပါတေတီတိ တဿ ကထံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော ကထံ ပဝေသေတိ။ ဇဠောတိ ဇဍော။ ဧဠမူဂေါတိ ပဂ္ဃရိတခေဠမုခေါ။ တတိယံ ဥတ္တာနမေဝ။

၄။ အန္ဓကဝိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၄။ စတုတ္ထေ သီလဝါ ဟောထာတိ သီလဝန္တာ ဟောထ။ အာရက္ခသတိနောတိ ဒွါရရက္ခိကာယ သတိယာ သမန္နာဂတာ။ နိပက္ကသတိနောတိ ဒွါရရက္ခနကေနေဝ ဉာဏေန သမန္နာဂတဿတိနော။ သတာရက္ခေန စေတသာ သမန္နာဂတာတိ သတာရက္ခေန စိတ္တေန သမန္နာဂတာ။ အပ္ပဘဿာတိ အပ္ပကထာ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာတိ ကမ္မဿကတဇ္ဈာန-ဝိပဿနာမဂ္ဂ-ဖလဝသေန ပဉ္စဝိဓာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတာ။ အပိစ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏမ္ပိ သမ္မာဒိဋ္ဌိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅။ မစ္ဆရိနီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၅။ ပဉ္စမေ အာဝါသမစ္ဆရိနီတိ အာဝါသံ မစ္ဆရာယတိ, တတ္ထ အညေသံ ဝါသံ န သဟတိ။ ကုလမစ္ဆရိနီတိ ဥပဋ္ဌာကကုလံ မစ္ဆရာယတိ, အညေသံ တတ္ထ ဥပသင်္ကမနံ န သဟတိ။ လာဘမစ္ဆရိနီတိ လာဘံ မစ္ဆရာယတိ, အညေသံ တံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တံ န သဟတိ။ ဝဏ္ဏမစ္ဆရိနီတိ ဂုဏံ မစ္ဆရာယတိ, အညေသံ ဂုဏကထံ န သဟတိ။ ဓမ္မမစ္ဆရိနီတိ ပရိယတ္တိဓမ္မံ မစ္ဆရာယတိ, အညေသံ ဒါတုံ န ဣစ္ဆတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၆။)

၆-၇။ ဝဏ္ဏနာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၁၆-၁၁၇။ ဆဋ္ဌေ သဒ္ဓါဒေယျံ ဝိနိပါတေတီတိ ပရေဟိ သဒ္ဓါယ ဒိန္နပိဏ္ဍပါတတော အဂ္ဂံ အဂ္ဂဟေတွာ ပရဿ ဒေတိ။ သတ္တမေ ဣဿုကိနီတိ ဣဿာယ သမန္နာဂတာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အန္ဓကဝိန္ဒဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

(၁၃) ၃။ ဂိလာနဝဂ္ဂေါ

၄။ ဒုတိယဥပဋ္ဌာကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၂၄။ တတိယဿ စတုတ္ထေ နပ္ပဋိဗလောတိ ကာယဗလေန စ ဉာဏဗလေန စ အသမန္နာဂတော။ အာမိသန္တရောတိ အာမိသဟေတုကော စီဝရာဒီနိ ပစ္စာသီသမာနော။

၅-၆။ အနာယုဿာသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၁၂၅-၁၂၆။ ပဉ္စမေ အနာယုဿာတိ အာယုပစ္ဆေဒနာ, န အာယုဝဍ္ဎနာ။ ဆဋ္ဌေပိ ဧသေဝ နယော။

၇။ ဝပကာသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၂၇။ သတ္တမေ နာလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတုန္တိ သံဃတော နိက္ခမိတွာ ဧကကော ဝသိတုံ န ယုတ္တော။ ကာမဉ္စေသ သံဃမဇ္ဈေပိ ဝသိတုံ အယုတ္တောဝ အသံဃသောဘနတာယ, ဩဝါဒါနုသာသနိပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ပန နိပ္ပရိယာယေနေဝ သံဃမှာ ဝပကာသိတုံ န ယုတ္တော။ အလံ သံဃမှာ ဝပကာသိတုန္တိ စာတုဒ္ဒိသတ္တာ သံဃမှာ နိက္ခမ္မ ဧကကော ဝသိတုံ ယုတ္တော, သံဃသောဘနတာယ ပန သံဃေပိ ဝသိတုံ ယုတ္တောယေဝ။ အဋ္ဌမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၉။ ပရိကုပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၂၉။ နဝမေ အာပါယိကာတိ အပါယဂါမိနော။ နေရယိကာတိ နိရယဂါမိနော။ ပရိကုပ္ပါတိ ပရိကုပ္ပနသဘာဝါ ပုရာဏဝဏသဒိသာ။ အတေကိစ္ဆာတိ အကတ္တဗ္ဗပရိကမ္မာ။ ဒသမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂိလာနဝဂ္ဂေါ တတိယော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၇။)

(၁၄) ၄။ ရာဇဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမစက္ကာနုဝတ္တနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ ဓမ္မေနာတိ ဒသကုသလဓမ္မေန။ စက္ကန္တိ အာဏာစက္ကံ။ အတ္ထညူတိ ရဇ္ဇတ္ထံ ဇာနာတိ။ ဓမ္မညူတိ ပဝေဏိဓမ္မံ ဇာနာတိ။ မတ္တညူတိ ဒဏ္ဍေ ဝါ ဗလမှိ ဝါ ပမာဏံ ဇာနာတိ။ ကာလညူတိ ရဇ္ဇသုခါနုဘဝနကာလံ, ဝိနိစ္ဆယကရဏကာလံ, ဇနပဒစာရိကာကာလဉ္စ ဇာနာတိ။ ပရိသညူတိ အယံ ပရိသာ ခတ္တိယပရိသာ, အယံ ဗြာဟ္မဏဝေဿသုဒ္ဒသမဏပရိသာတိ ဇာနာတိ။

တထာဂတဝါရေ အတ္ထညူတိ ပဉ္စ အတ္ထေ ဇာနာတိ။ ဓမ္မညူတိ စတ္တာရော ဓမ္မေ ဇာနာတိ။ မတ္တညူတိ စတူသု ပစ္စယေသု ပဋိဂ္ဂဟဏပရိဘောဂမတ္တံ ဇာနာတိ။ ကာလညူတိ အယံ ကာလော ပဋိသလ္လီနဿ, အယံ သမာပတ္တိယာ, အယံ ဓမ္မဒေသနာယ, အယံ ဇနပဒစာရိကာယာတိ ဧဝံ ကာလံ ဇာနာတိ။ ပရိသညူတိ အယံ ပရိသာ ခတ္တိယပရိသာ…ပေ… အယံ သမဏပရိသာတိ ဇာနာတိ။ အနုတ္တရန္တိ နဝဟိ လောကုတ္တရဓမ္မေဟိ အနုတ္တရံ။ ဓမ္မစက္ကန္တိ သေဋ္ဌစက္ကံ။

၂။ ဒုတိယစက္ကာနုဝတ္တနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၂။ ဒုတိယေ ပိတရာ ပဝတ္တိတံ စက္ကန္တိ စက္ကဝတ္တိမှိ ပဗ္ဗဇိတေ ဝါ ကာလကတေ ဝါ စက္ကရတနံ သတ္တာဟမတ္တံ ဌတွာ အန္တရဓာယတိ, ကထမေသ တံ အနုပ္ပဝတ္တေတိ နာမ? ပိတု ပဝေဏိယံ ဌတွာ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပူရေတွာ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေန္တောပိ ပိတရာ ပဝတ္တိတမေဝ အနုပ္ပဝတ္တေတိ နာမ။

၃။ ဓမ္မရာဇာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၃။ တတိယံ တိကနိပါတေ ဝုတ္တနယမေဝ။ သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗေ ပနေတ္ထ ပစ္ဆိမပဒဒွယမေဝ ဝိသေသော။ တတ္ထ သမ္မာအာဇီဝေါ သေဝိတဗ္ဗော, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ န သေဝိတဗ္ဗော။ သပ္ပါယော ဂါမနိဂမော သေဝိတဗ္ဗော, အသပ္ပါယော န သေဝိတဗ္ဗော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၈။)

၄။ ယဿံဒိသံသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၄။ စတုတ္ထေ ဥဘတောတိ ဒွီဟိပိ ပက္ခေဟိ။ မာတိတော စ ပိတိတော စာတိ ယဿ ဟိ မာတာ ခတ္တိယာ, မာတုမာတာ ခတ္တိယာ, တဿာပိ မာတာ ခတ္တိယာ။ ပိတာ ခတ္တိယော, ပိတုပိတာ ခတ္တိယော, တဿပိ ပိတာ ခတ္တိယော။ သော ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ။ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကောတိ သံသုဒ္ဓါယ မာတုကုစ္ဆိယာ သမန္နာဂတော။ ‘‘သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ’’တိ ဧတ္ထ ပန ကမ္မဇတေဇောဓာတု ဂဟဏီတိ ဝုစ္စတိ။ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါတိ ဧတ္ထ ပိတုပိတာ ပိတာမဟော, ပိတာမဟဿ ယုဂံ ပိတာမဟယုဂံ။ ယုဂန္တိ အာယုပ္ပမာဏံ ဝုစ္စတိ။ အဘိလာပမတ္တမေဝ စေတံ, အတ္ထတော ပန ပိတာမဟောယေဝ ပိတာမဟယုဂံ။ တတော ဥဒ္ဓံ သဗ္ဗေပိ ပုဗ္ဗပုရိသာ ပိတာမဟဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတာ။ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမော ပုရိသော, တာဝ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, အထ ဝါ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေနာတိ ဒဿေတိ။ အက္ခိတ္တောတိ ‘‘အပနေထ ဧတံ, ကိံ ဣမိနာ’’တိ ဧဝံ အက္ခိတ္တော အနဝက္ခိတ္တော။ အနုပက္ကုဋ္ဌောတိ န ဥပက္ကုဋ္ဌော န အက္ကောသံ ဝါ နိန္ဒံ ဝါ ပတ္တပုဗ္ဗော။ ကေန ကာရဏေနာတိ? ဇာတိဝါဒေန, ‘‘ဣတိပိ ဟီနဇာတိကော ဧသော’’တိ ဧဝရူပေန ဝစနေနာတိ အတ္ထော။

အဍ္ဎောတိအာဒီသု ယော ကောစိ အတ္တနော သန္တကေန ဝိဘဝေန အဍ္ဎော ဟောတိ။ ဣဓ ပန န ကေဝလံ အဍ္ဎောယေဝ, မဟဒ္ဓနော မဟတာ အပရိမာဏသင်္ခေန ဓနေန သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ ပဉ္စကာမဂုဏဝသေန မဟန္တာ ဥဠာရာ ဘောဂါ အဿာတိ မဟာဘောဂေါ။ ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရောတိ ကောသော ဝုစ္စတိ ဘဏ္ဍာဂါရံ, နိဒဟိတွာ ဌပိတေန ဓနေန ပရိပုဏ္ဏကောသော, ဓညေန စ ပရိပုဏ္ဏကောဋ္ဌာဂါရောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ စတုဗ္ဗိဓော ကောသော ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ရဋ္ဌန္တိ, တိဝိဓံ ကောဋ္ဌာဂါရံ ဓနကောဋ္ဌာဂါရံ ဓညကောဋ္ဌာဂါရံ ဝတ္ထကောဋ္ဌာဂါရန္တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ပရိပုဏ္ဏမဿာတိ ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော။ အဿဝါယာတိ ကဿစိ ဗဟုမ္ပိ ဓနံ ဒေန္တဿ သေနာ န သုဏာတိ, သာ အနဿဝါ နာမ ဟောတိ။ ကဿစိ အဒေန္တဿာပိ သုဏာတိယေဝ, အယံ အဿဝါ နာမ။ ဩဝါဒပဋိကရာယာတိ ‘‘ဣဒံ ဝေါ ကတ္တဗ္ဗ, ဣဒံ န ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဒိန္နဩဝါဒကရာယ။ ပဏ္ဍိတောတိ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော။ ဗျတ္တောတိ ပညာဝေယျတ္တိယေန ယုတ္တော။ မေဓာဝီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၉။)

ဌာနုပ္ပတ္တိကပညာယ သမန္နာဂတော။ ပဋိဗလောတိ သမတ္ထော။ အတ္ထေ စိန္တေတုန္တိ ဝဍ္ဎိအတ္ထေ စိန္တေတုံ။ သော ဟိ ပစ္စုပ္ပန္နအတ္ထဝသေနေဝ ‘‘အတီတေပိ ဧဝံ အဟေသုံ, အနာဂတေပိ ဧဝံ ဘဝိဿန္တီ’’တိ စိန္တေတိ။ ဝိဇိတာဝီနန္တိ ဝိဇိတဝိဇယာနံ, မဟန္တေန ဝါ ဝိဇယေန သမန္နာဂတာနံ။ ဝိမုတ္တစိတ္တာနန္တိ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမုတ္တမာနသာနံ။

၅-၆။ ပတ္ထနာသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၁၃၅-၁၃၆။ ပဉ္စမေ နေဂမဇာနပဒဿာတိ နိဂမဝါသိနော စ ရဋ္ဌဝါသိနော စ ဇနဿ။ ဟတ္ထိသ္မိန္တိအာဒီဟိ ဟတ္ထိအဿရထထရုဓနုလေခမုဒ္ဒါဂဏနာဒီနိ သောဠသ မဟာသိပ္ပါနိ ဒဿိတာနိ။ အနဝယောတိ သမတ္ထော ပရိပုဏ္ဏော။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဆဋ္ဌေ ဩပရဇ္ဇန္တိ ဥပရာဇဘာဝံ။

၇။ အပ္ပံသုပတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၇။ သတ္တမေ ပုရိသာဓိပ္ပါယာတိ အဿဒ္ဓမ္မဝသေန ပုရိသေ ဥပ္ပန္နာဓိပ္ပါယာ ပုရိသဇ္ဈာသယာ။ အာဒါနာဓိပ္ပါယောတိ ဣဒါနိ ဂဟေတုံ သက္ခိဿာမိ, ဣဒါနိ သက္ခိဿာမီတိ ဧဝံ ဂဟဏာဓိပ္ပါယော။ ဝိသံယောဂါဓိပ္ပါယောတိ ဣဒါနိ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏိဿာမိ, ဣဒါနိ ပါပုဏိဿာမီတိ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဇ္ဈာသယော။

၈။ ဘတ္တာဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၈။ အဋ္ဌမေ ဘတ္တာဒကောတိ ဘတ္တက္ခာဒကော, ဗဟုဘတ္တဘုဉ္ဇောတိ အတ္ထော။ ဩကာသဖရဏောတိ ဩကာသံ ဖရိတွာ အညေသံ သမ္ဗာဓံ ကတွာ ဌာနေန ဩကာသဖရဏော။ တတ္ထ တတ္ထ လဏ္ဍံ သာရေတိ ပါတေတီတိ လဏ္ဍသာရဏော။ ဧတ္တကာ ဟတ္ထီတိ ဂဏနကာလေ သလာကံ ဂဏှာတီတိ သလာကဂ္ဂါဟီ။ နိသီဒနသယနဝသေန မဉ္စပီဌံ မဒ္ဒတီတိ မဉ္စပီဌမဒ္ဒနော။ ဘိက္ခုဂဏနကာလေ သလာကံ ဂဏှာတီတိ သလာကဂ္ဂါဟီ။

၉။ အက္ခမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃၉။ နဝမေ ဟတ္ထိကာယန္တိ ဟတ္ထိဃဋံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သင်္ဂါမေ အဝစရန္တီတိ သင်္ဂါမာဝစရာ။ ဧကိဿာ ဝါ တိဏောဒကဒတ္တိယာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၀။)

ဝိမာနိတောတိ ဧကဒိဝသံ ဧကေန တိဏောဒကဒါနေန ဝိမာနိတော, ဧကဒိဝသမတ္တံ အလဒ္ဓတိဏောဒကောတိ အတ္ထော။ ဣတော ပရမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ န သက္ကောတိ စိတ္တံ သမာဒဟိတုန္တိ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမ္မာ ဌပေတုံ န သက္ကောတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၀။ သောတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၀။ ဒသမေ ဒုရုတ္တာနန္တိ န သုဋ္ဌု ဝုတ္တာနံ ဒေါသဝသေန ပဝတ္တိတာနံ ဖရုသဝစနာနံ။ ဒုရာဂတာနန္တိ ဒုက္ခုပ္ပါဒနာကာရေန သောတဒွါရံ အာဂတာနံ။ ဝစနပထာနန္တိ ဝစနာနံ။ ဒုက္ခာနန္တိ ဒုက္ခမာနံ။ တိဗ္ဗာနန္တိ ဗဟလာနံ တာပနသဘာဝါနံ ဝါ။ ခရာနန္တိ ဖရုသာနံ။ ကဋုကာနန္တိ တိခိဏာနံ။ အသာတာနန္တိ အမဓုရာနံ။ အမနာပါနန္တိ မနံ အပ္ပါယိတုံ ဝဍ္ဎေတုံ အသမတ္ထာနံ။ ပါဏဟရာနန္တိ ဇီဝိတဟရာနံ။ ယာ သာ ဒိသာတိ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထာဒိဝသေန ဒိဿတိ အပဒိဿတီတိ နိဗ္ဗာနံ ဒိသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ပန တံ အာဂမ္မ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ သမထံ ဂစ္ဆန္တိ, တသ္မာ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထောတိ ဝုတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ သီလသမာဓိပညာ မိဿိကာ ကထိတာတိ။

ရာဇဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

(၁၅) ၅။ တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂေါ

၁။ အဝဇာနာတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ သံဝါသေနာတိ ဧကတောဝါသေန။ အာဒေယျမုခေါတိ အာဒိယနမုခေါ, ဂဟဏမုခေါတိ အတ္ထော။ တမေနံ ဒတွာ အဝဇာနာတီတိ ‘‘အယံ ဒိန္နံ ပဋိဂ္ဂဟေတုမေဝ ဇာနာတီ’’တိ ဧဝံ အဝမညတိ။ တမေနံ သံဝါသေန အဝဇာနာတီတိ အပ္ပမတ္တကေ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဇာနာမဟံ တယာ ကတကမ္မံ, ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ အဟံ ကိံ ကရောန္တော ဝသိံ, နနု တုယှမေဝ ကတာကတံ ဝီမံသန္တော’’တိအာဒီနိ ဝတ္တာ ဟောတိ။ အထ ဣတရော ‘‘အဒ္ဓါ ကောစိ မယှံ ဒေါသော ဘဝိဿတီ’’တိ ကိဉ္စိ ပဋိပ္ဖရိတုံ န သက္ကောတိ။ တံ ခိပ္ပညေဝ အဓိမုစ္စိတာ ဟောတီတိ တံ ဝဏ္ဏံ ဝါ အဝဏ္ဏံ ဝါ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၁။)

သီဃမေဝ သဒ္ဒဟတိ။ သဒ္ဒဟနဋ္ဌေန ဟိ အာဒါနေန ဧသ အာဒိယနမုခေါတိ ဝုတ္တော။ အာဓေယျမုခေါတိ ပါဠိယာ ပန ဌပိတမုခေါတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂေ ခဋအာဝါဋော ဝိယ အာဂတာဂတံ ဥဒကံ ဝဏ္ဏံ ဝါ အဝဏ္ဏံ ဝါ သဒ္ဒဟနဝသေန သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ ဌပိတမုခေါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣတ္တရသဒ္ဓေါတိ ပရိတ္တကသဒ္ဓေါ။ ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ န ဇာနာတီတိအာဒီသု ကုသလေ ဓမ္မေ ‘‘ဣမေ ကုသလာ’’တိ န ဇာနာတိ, အကုသလေ ဓမ္မေ ‘‘ဣမေ အကုသလာ’’တိ န ဇာနာတိ။ တထာ သာဝဇ္ဇေ သဒေါသဓမ္မေ ‘‘ဣမေ သာဝဇ္ဇာ’’တိ, အနဝဇ္ဇေ စ နိဒ္ဒေါသဓမ္မေ ‘‘ဣမေ အနဝဇ္ဇာ’’တိ, ဟီနေ ဟီနာတိ, ပဏီတေ ပဏီတာတိ။ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေတိ ‘‘ဣမေ ကဏှာ သုက္ကေ ပဋိဗာဟေတွာ ဌိတတ္တာ သပ္ပဋိဘာဂါ နာမ, ဣမေ စ သုက္ကာ ကဏှေ ပဋိဗာဟိတွာ ဌိတတ္တာ သပ္ပဋိဘာဂါ’’တိ န ဇာနာတိ။

၂။ အာရဘတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၂။ ဒုတိယေ အာရဘတိ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ စ ဟောတီတိ အာပတ္တိဝီတိက္ကမနဝသေန အာရဘတိ စေဝ, တပ္ပစ္စယာ စ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိန္တိ အရဟတ္တသမာဓိဉ္စေဝ အရဟတ္တဖလဉာဏဉ္စ။ နပ္ပဇာနာတီတိ အနဓိဂတတ္တာ န ဇာနာတိ။ အာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, ဝုဋ္ဌိတတ္တာ ပန န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ နာရဘတိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ သကိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ပစ္ဆာ ကိဉ္စာပိ နာပဇ္ဇတိ, ဝိပ္ပဋိသာရံ ပန ဝိနောဒေတုံ န သက္ကောတိ။ နာရဘတိ န ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတီတိ န စေဝ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ, န စ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ။ပ။ နိရုဇ္ဈန္တီတိ အရဟတ္တံ ပန အပ္ပတ္တော ဟောတိ။ ပဉ္စမနယေန ခီဏာသဝေါ ကထိတော။

အာရမ္ဘဇာတိ အာပတ္တိဝီတိက္ကမသမ္ဘဝါ။ ဝိပ္ပဋိသာရဇာတိ ဝိပ္ပဋိသာရတော ဇာတာ။ ပဝဍ္ဎန္တီတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇနေန ဝဍ္ဎန္တိ။ အာရမ္ဘဇေ အာသဝေ ပဟာယာတိ ဝီတိက္ကမသမ္ဘဝေ အာသဝေ အာပတ္တိဒေသနာယ ဝါ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနေန ဝါ ပဇဟိတွာ။ ပဋိဝိနောဒေတွာတိ သုဒ္ဓန္တေ ဌိတဘာဝပစ္စဝေက္ခဏေန နီဟရိတွာ။ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတူတိ ဝိပဿနာစိတ္တဉ္စ တံသမ္ပယုတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝေတု။ သေသံ ဣမိနာ ဥပါယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၂။)

၃။ သာရန္ဒဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၃။ တတိယေ ကာမာဓိမုတ္တာနန္တိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု အဓိမုတ္တာနံ။ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နောတိ နဝလောကုတ္တရဓမ္မတ္ထာယ သဟသီလကံ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ပဋိပတ္တိပူရကော ပုဂ္ဂလော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ။

၄။ တိကဏ္ဍကီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၄။ စတုတ္ထေ အပ္ပဋိကူလေတိ အပ္ပဋိကူလာရမ္မဏေ။ ပဋိကူလသညီတိ ပဋိကူလန္တိ ဧဝံသညီ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ကထံ ပနာယံ ဧဝံ ဝိဟရတီတိ? ဣဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ပန အသုဘာယ ဝါ ဖရတိ, အနိစ္စတော ဝါ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝံ တာဝ အပ္ပဋိကူလေ ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ အနိဋ္ဌသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ မေတ္တာယ ဝါ ဖရတိ, ဓာတုတော ဝါ ဥပသံဟရတိ။ ဧဝံ ပဋိကူလေ အပ္ပဋိကူလသညီ ဝိဟရတိ။ ဥဘယသ္မိံ ပန ပုရိမနယဿ စ ပစ္ဆိမနယဿ စ ဝသေန တတိယစတုတ္ထဝါရာ ဝုတ္တာ, ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဝသေန ပဉ္စမော။ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ စေသာ ခီဏာသဝဿ ဥပေက္ခာသဒိသာ, န ပန ခီဏာသဝုပေက္ခာ။ တတ္ထ ဥပေက္ခကော ဝိဟရေယျာတိ မဇ္ဈတ္တဘာဝေ ဌိတော ဝိဟရေယျ။ ကွစနီတိ ကိသ္မိဉ္စိ အာရမ္မဏေ။ ကတ္ထစီတိ ကိသ္မိဉ္စိ ပဒေသေ။ ကိဉ္စနတိ ကောစိ အပ္ပမတ္တကောပိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပဉ္စသု ဌာနေသု ဝိပဿနာဝ ကထိတာ။ တံ အာရဒ္ဓဝိပဿကော ဘိက္ခု ကာတုံ သက္ကောတိ, ဉာဏဝါ ပညုတ္တရော ဗဟုဿုတသမဏောပိ ကာတုံ သက္ကောတိ။ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိနော ကာတုံ သက္ကောန္တိယေဝ, ခီဏာသဝေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ။ ပဉ္စမံ ဥတ္တာနမေဝ။

၆။ မိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၆။ ဆဋ္ဌေ ကမ္မန္တံ ကာရေတီတိ ခေတ္တာဒိကမ္မန္တံ ကာရေတိ။ အဓိကရဏံ အာဒိယတီတိ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ အာဒိယတိ။ ပါမောက္ခေသု ဘိက္ခူသူတိ ဒိသာပါမောက္ခေသု ဘိက္ခူသု။ ပဋိဝိရုဒ္ဓေါ ဟောတီတိ ပစ္စနီကဂ္ဂါဟိတာယ ဝိရုဒ္ဓေါ ဟောတိ။ အနဝတ္ထစာရိကန္တိ အနဝတ္ထာနစာရိကံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၃။)

၇။ အသပ္ပုရိသဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၇။ သတ္တမေ အသက္ကစ္စံ ဒေတီတိ န သက္ကရိတွာ သုစိံ ကတွာ ဒေတိ။ အစိတ္တီကတွာ ဒေတီတိ အစိတ္တီကာရေန အဂါရဝဝသေန ဒေတိ။ အပဝိဒ္ဓံ ဒေတီတိ န နိရန္တရံ ဒေတိ, အထ ဝါ ဆဍ္ဍေတုကာမော ဝိယ ဒေတိ။ အနာဂမနဒိဋ္ဌိကော ဒေတီတိ ကတဿ နာမ ဖလံ အာဂမိဿတီတိ န ဧဝံ အာဂမနဒိဋ္ဌိံ န ဥပ္ပါဒေတွာ ဒေတိ။

သုက္ကပက္ခေ စိတ္တီကတွာ ဒေတီတိ ဒေယျဓမ္မေ စ ဒက္ခိဏေယျေသု စ စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဒေတိ။ တတ္ထ ဒေယျဓမ္မံ ပဏီတံ ဩဇဝန္တံ ကတွာ ဒေန္တော ဒေယျဓမ္မေ စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတိ နာမ။ ပုဂ္ဂလံ ဝိစိနိတွာ ဒေန္တော ဒက္ခိဏေယျေသု စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတိ နာမ။ သဟတ္ထာ ဒေတီတိ အာဏတ္တိယာ ပရဟတ္ထေန အဒတွာ ‘‘အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ဝိစရန္တေန မေ ဟတ္ထပါဒါနံ အလဒ္ဓကာလဿ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ, ဝဋ္ဋမောက္ခံ ဘဝနိဿရဏံ ကရိဿာမီ’’တိ သဟတ္ထေနေဝ ဒေတိ။ အာဂမနဒိဋ္ဌိကောတိ ‘‘အနာဂတဘဝဿ ပစ္စယော ဘဝိဿတီ’’တိ ကမ္မဉ္စ ဝိပါကဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ ဒေတီတိ။

၈။ သပ္ပုရိသဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၈။ အဋ္ဌမေ သဒ္ဓါယာတိ ဒါနဉ္စ ဒါနဖလဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ။ ကာလေနာတိ ယုတ္တပ္ပတ္တကာလေန။ အနဂ္ဂဟိတစိတ္တောတိ အဂ္ဂဟိတစိတ္တော မုတ္တစာဂေါ ဟုတွာ။ အနုပဟစ္စာတိ အနုပဃာတေတွာ ဂုဏေ အမက္ခေတွာ။ ကာလာဂတာ စဿ အတ္ထာ ပစုရာ ဟောန္တီတိ အတ္ထာ အာဂစ္ဆမာနာ ဝယောဝုဍ္ဎကာလေ အနာဂန္တွာ ယုတ္တပ္ပတ္တကာလေ ပဌမဝယသ္မိံယေဝ အာဂစ္ဆန္တိ စေဝ ဗဟူ စ ဟောန္တိ။

၉။ ပဌမသမယဝိမုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၉။ နဝမေ သမယဝိမုတ္တဿာတိ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေယေဝ ဝိက္ခမ္ဘိတေဟိ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ သမယဝိမုတ္တိသင်္ခါတာယ လောကိယဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တစိတ္တဿ။ ဒသမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

တိကဏ္ဍကီဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၄။)

၄။ စတုတ္ထပဏ္ဏာသကံ

(၁၆) ၁။ သဒ္ဓမ္မဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမသမ္မတ္တနိယာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ အဘဗ္ဗော နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တန္တိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တဘူတံ မဂ္ဂနိယာမံ ဩက္ကမိတုံ အဘဗ္ဗော အဘာဇနံ။ ကထံ ပရိဘောတီတိအာဒီသု ‘‘ကိံ ကထာ နာမ ဧသာ’’တိ ဝဒန္တော ကထံ ပရိဘောတိ နာမ။ ‘‘ကိံ နာမေသ ကထေတိ, ကိံ အယံ ဇာနာတီ’’တိ ဝဒန္တော ကထိကံ ပရိဘောတိ နာမ။ ‘‘မယံ ကိံ ဇာနာမ, ကုတော အမှာကံ ဧတံ သောတုံ ဗလ’’န္တိ ဝဒန္တော အတ္တာနံ ပရိဘောတိ နာမ။ ဝိပရိယာယေန သုက္ကပက္ခော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂။ ဒုတိယသမ္မတ္တနိယာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၂။ ဒုတိယေ အနညာတေ အညာတမာနီတိ အဝိညာတသ္မိံယေဝ ‘‘ဝိညာတမိဒံ မယာ’’တိ ဧဝံမာနီ။

၃။ တတိယသမ္မတ္တနိယာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၃။ တတိယေ မက္ခီ ဓမ္မံ သုဏာတီတိ မက္ခီ ဟုတွာ ဂုဏမက္ခနစိတ္တေန ဓမ္မံ သုဏာတိ။ ဥပါရမ္ဘစိတ္တောတိ နိဂ္ဂဟာရောပနစိတ္တော။ ရန္ဓဂဝေသီတိ ဂုဏရန္ဓံ ဂုဏစ္ဆိဒ္ဒံ ဂဝေသန္တော။

၄။ ပဌမသဒ္ဓမ္မသမ္မောသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၄။ စတုတ္ထေ န သက္ကစ္စံ ဓမ္မံ သုဏန္တီတိ ဩဟိတသောတာ သုကတကာရိနော ဟုတွာ န သုဏန္တိ။ န ပရိယာပုဏန္တီတိ ယထာသုတံ ဓမ္မံ ဝဠဉ္ဇန္တာပိ သက္ကစ္စံ န ဝဠဉ္ဇေန္တိ။ ပဉ္စမံ ဥတ္တာနမေဝ။

၆။ တတိယသဒ္ဓမ္မသမ္မောသသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၆။ ဆဋ္ဌေ အပ္ပဋိသရဏောတိ အပ္ပတိဋ္ဌော။ အာစရိယာ ဟိ သုတ္တန္တဿ ပဋိသရဏံ နာမ, တေသံ အဘာဝါ အပ္ပဋိသရဏော ဟောတိ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၅။)

၇။ ဒုက္ကထာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၇။ သတ္တမေ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓာယာတိ တံ တံ ပုဂ္ဂလံ ဥပနိက္ခိပိတွာ, သက္ခိံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ကစ္ဆမာနာယာတိ ကထိယမာနာယ။ သေသမေတ္ထ အဋ္ဌမဉ္စ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၉။ ဥဒါယီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅၉။ နဝမေ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေဿာမီတိ ဒါနာနန္တရံ သီလံ, သီလာနန္တရံ သဂ္ဂန္တိ ဧဝံ ဒေသနာနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ဝါ, ယံ ယံ သုတ္တပဒံ ဝါ ဂါထာပဒံ ဝါ နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ, တဿ တဿ အနုရူပကထံ ကထေဿာမီတိ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ပရေသံ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ပရိယာယဒဿာဝီတိ တဿ တဿ အတ္ထဿ တံ တံ ကာရဏံ ဒဿေန္တော။ ကာရဏဉှိ ဣဓ ပရိယာယောတိ ဝုတ္တံ။ အနုဒ္ဒယတံ ပဋိစ္စာတိ ‘‘မဟာသမ္ဗာဓပ္ပတ္တေ သတ္တေ သမ္ဗာဓတော မောစေဿာမီ’’တိ အနုကမ္ပံ အာဂမ္မ။ န အာမိသန္တရောတိ န အာမိသဟေတုကော, အတ္တနော စတုပစ္စယလာဘံ အနာသီသန္တောတိ အတ္ထော။ အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ အနုပဟစ္စာတိ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနာဒိဝသေန အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ ဂုဏုပဃာတေန အနုပဟန္တွာ။

၁၀။ ဒုပ္ပဋိဝိနောဒယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၀။ ဒသမေ ဒုပ္ပဋိဝိနောဒယာတိ ယာနိ ဟဿာဒီနိ ကိစ္စာနိ နိပ္ဖါဒေတုံ ဌာနာနိ ဥပ္ပန္နာနိ ဟောန္တိ, တေသု မတ္ထကံ အသမ္ပတ္တေသု အန္တရာယေဝ ဒုန္နီဟာရာ ဒုဝိက္ခမ္ဘယာ ဟောန္တိ။ ပဋိဘာနန္တိ ကထေတုကာမတာ ဝုစ္စတိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဒုပ္ပဋိဝိနောဒယာနိ, န သုပ္ပဋိဝိနောဒယာနိ။ ဥပါယေန ပန ကာရဏေန အနုရူပါဟိ ပစ္စဝေက္ခဏအနုသာသနာဒီဟိ သက္ကာ ပဋိဝိနောဒေတုန္တိ။

သဒ္ဓမ္မဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၆။)

(၁၇) ၂။ အာဃာတဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမအာဃာတပဋိဝိနယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ အာဃာတံ ပဋိဝိနေန္တိ ဝူပသမေန္တီတိ အာဃာတပဋိဝိနယာ။ ယတ္ထ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော အာဃာတော သဗ္ဗသော ပဋိဝိနေတဗ္ဗောတိ ယတ္ထ အာရမ္မဏေ ဘိက္ခုနော အာဃာတော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ, တတ္ထ သော သဗ္ဗော ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဋိဝိနောဒေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ မေတ္တာ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနဝသေန မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ကရုဏာယပိ ဧသေဝ နယော။ ဥပေက္ခာ ပန စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနဝသေန ဘာဝေတဗ္ဗာ။ ယသ္မာ ပန ယံ ပုဂ္ဂလံ ပဿတော စိတ္တံ န နိဗ္ဗာတိ, တသ္မိံ မုဒိတာ န သဏ္ဌဟတိ, တသ္မာ သာ န ဝုတ္တာ။ အသတိအမနသိကာရောတိ ယထာ သော ပုဂ္ဂလော န ဥပဋ္ဌာတိ, ကုဋ္ဋာဒီဟိ အန္တရိတော ဝိယ ဟောတိ, ဧဝံ တသ္မိံ အသတိအမနသိကာရော အာပဇ္ဇိတဗ္ဗော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနမေဝ။

၂။ ဒုတိယအာဃာတပဋိဝိနယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၂။ ဒုတိယေ အာဃာတော ဧတေသု ပဋိဝိနေတဗ္ဗောတိ အာဃာတပဋိဝိနယာ။ အာဃာတော ဧတေဟိ ပဋိဝိနေတဗ္ဗောတိပိ အာဃာတပဋိဝိနယာ။ ပဋိဝိနယောတိ ဟိ ပဋိဝိနယဝတ္ထူနမ္ပိ ပဋိဝိနယကာရဏာနမ္ပိ ဧတံ အဓိဝစနံ, တဒုဘယမ္ပိ ဣဓ ဝဋ္ဋတိ။ ပဉ္စ ဟိ ပုဂ္ဂလာ ပဋိဝိနယဝတ္ထူ ဟောန္တိ ပဉ္စဟိ ဥပမာဟိ ပဉ္စ ပဋိပတ္တိယော ပဋိဝိနယကာရဏာနိ။ လဘတိ စ ကာလေန ကာလံ စေတသော ဝိဝရံ စေတသော ပသာဒန္တိ ကာလေ ကာလေ သမထဝိပဿနာစိတ္တဿ ဥပ္ပန္နောကာသသင်္ခါတံ ဝိဝရဉ္စေဝ သဒ္ဓါသမ္ပန္နဘာဝသင်္ခါတံ ပသာဒဉ္စ လဘတိ။

ရထိယာယာတိ အန္တရဝီထိယံ။ နန္တကန္တိ ပိလောတိကခဏ္ဍံ။ နိဂ္ဂဟေတွာတိ အက္ကမိတွာ။ ယော တတ္ထ သာရောတိ ယံ တတ္ထ ထိရဋ္ဌာနံ။ တံ ပရိပါတေတွာတိ တံ လုဉ္စိတွာ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ပံသုကူလိကော ဝိယ မေတ္တာဝိဟာရီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ရထိယာယ နန္တကံ ဝိယ ဝေရိပုဂ္ဂလော, ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနံ ဝိယ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရတာ, ထိရဋ္ဌာနံ ဝိယ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရတာ, ဒုဗ္ဗလဋ္ဌာနံ ဆဍ္ဍေတွာ ထိရဋ္ဌာနံ အာဒါယ ဂန္တွာ သိဗ္ဗိတွာ ရဇိတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၇။)

ပါရုပိတွာ ဝိစရဏကာလော ဝိယ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရတံ အမနသိကတွာ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရတံ မနသိကတွာ ဝေရိမှိ စိတ္တုပ္ပါဒံ နိဗ္ဗာပေတွာ ဖာသုဝိဟာရကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓါတိ သေဝါလေန စ ဥဒကပပ္ပဋကေန စ ပဋိစ္ဆန္နာ။ ဃမ္မပရေတောတိ ဃမ္မေန အနုဂတော။ ကိလန္တောတိ မဂ္ဂကိလန္တော။ တသိတောတိ တဏှာဘိဘူတော။ ပိပါသိတောတိ ပါနီယံ ပါတုကာမော။ အပဝိယူဟိတွာတိ အပနေတွာ။ ပိဝိတွာတိ ပသန္နဥဒကံ ပိဝိတွာ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဃမ္မာဘိတတ္တော ပုရိသော ဝိယ မေတ္တာဝိဟာရီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, သေဝါလပဏကံ ဝိယ အပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရတာ, ပသန္နဥဒကံ ဝိယ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရတာ, သေဝါလပဏကံ အပဗျူဟိတွာ ပသန္နောဒကံ ပိဝိတွာ ဂမနံ ဝိယ အပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရတံ အမနသိကတွာ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရတံ မနသိကတွာ ဝေရိမှိ စိတ္တုပ္ပါဒံ နိဗ္ဗာပေတွာ ဖာသုဝိဟာရကာလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ခေါဘေဿာမီတိ စာလေဿာမိ။ လောဠေဿာမီတိ အာကုလံ ကရိဿာမိ။ အပေယျမ္ပိ တံ ကရိဿာမီတိ ပိဝိတုံ အသက္ကုဏေယျံ ကရိဿာမိ။ စတုက္ကုဏ္ဍိကောတိ ဇာဏူဟိ စ ဟတ္ထေဟိ စ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာနေန စတုက္ကုဏ္ဍိကော ဟုတွာ။ ဂေါပီတကံ ပိဝိတွာတိ ဂါဝိယော ဝိယ မုခေန အာကဍ္ဎေန္တော ပိဝိတွာ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဃမ္မာဘိတတ္တော ပုရိသော ဝိယ မေတ္တာဝိဟာရီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဂေါပဒံ ဝိယ ဝေရိပုဂ္ဂလော, ဂေါပဒေ ပရိတ္တဥဒကံ ဝိယ တဿဗ္ဘန္တရေ ပရိတ္တဂုဏော, စတုက္ကုဏ္ဍိကဿ ဂေါပီတကံ ပိဝိတွာ ပက္ကမနံ ဝိယ တဿ အပရိသုဒ္ဓကာယဝစီသမာစာရတံ အမနသိကတွာ ယံ သော ကာလေန ကာလံ ဓမ္မဿဝနံ နိဿာယ စေတသော ဝိဝရပ္ပသာဒသင်္ခါတံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ လဘတိ, တံ မနသိကတွာ စိတ္တုပ္ပါဒနိဗ္ဗာပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာဗာဓိကောတိ ဣရိယာပထဘဉ္ဇနကေန ဝိသဘာဂါဗာဓေန အာဗာဓိကော။ ပုရတောပိဿာတိ ပုရတောပိ ဘဝေယျ။ အနယဗျသနန္တိ အဝဍ္ဎိဝိနာသံ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ သော အနာထဂိလာနော ဝိယ သဗ္ဗကဏှဓမ္မသမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော, အဒ္ဓါနမဂ္ဂေါ ဝိယ အနမတဂ္ဂသံသာရော, ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဂါမာနံ ဒူရဘာဝေါ ဝိယ နိဗ္ဗာနဿ ဒူရဘာဝေါ, သပ္ပါယဘောဇနာနံ အလာဘော ဝိယ သာမညဖလဘောဇနာနံ အလာဘော, သပ္ပါယဘေသဇ္ဇာနံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၈။)

အလာဘော ဝိယ သမထဝိပဿနာနံ အဘာဝေါ, ပတိရူပဥပဋ္ဌာကာနံ အလာဘော ဝိယ ဩဝါဒါနုသာသနီဟိ ကိလေသတိကိစ္ဆကာနံ အဘာဝေါ, ဂါမန္တနာယကဿ အလာဘော ဝိယ နိဗ္ဗာနသမ္ပာပကဿ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ အလဒ္ဓဘာဝေါ, အညတရဿ ပုရိသဿ ဒိသွာ ကာရုညုပဋ္ဌာနံ ဝိယ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ မေတ္တာဝိဟာရိကဿ ကာရုညံ ဥပ္ပါဒေတွာ စိတ္တနိဗ္ဗာပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အစ္ဆောဒကာတိ ပသန္နောဒကာ။ သာတောဒကာတိ မဓုရောဒကာ။ သီတောဒကာတိ တနုသီတသလိလာ။ သေတကာတိ ဦမိဘိဇ္ဇနဋ္ဌာနေသု သေတဝဏ္ဏာ။ သုပတိတ္ထာတိ သမတိတ္ထာ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ ဃမ္မာဘိတတ္တော ပုရိသော ဝိယ မေတ္တာဝိဟာရီ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, သာ ပေါက္ခရဏီ ဝိယ ပရိသုဒ္ဓသဗ္ဗဒွါရော ပုရိသော, နှတွာ ပိဝိတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ရုက္ခစ္ဆာယာယ နိပဇ္ဇိတွာ ယထာကာမံ ဂမနံ ဝိယ တေသု ဒွါရေသု ယံ ဣစ္ဆတိ, တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စိတ္တနိဗ္ဗာပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတိယစတုတ္ထာနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနေဝ။

၅။ ပဉှပုစ္ဆာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၅။ ပဉ္စမေ ပရိဘဝန္တိ ပရိဘဝန္တော, ဧဝံ ပရိဘဝိဿာမီတိ ပရိဘဝနတ္ထာယ ပုစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ အညာတုကာမောတိ ဇာနိတုကာမော ဟုတွာ။

၆။ နိရောဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၆။ ဆဋ္ဌေ အတ္ထေတံ ဌာနန္တိ အတ္ထိ ဧတံ ကာရဏံ။ နော စေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျာတိ နော စေ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ အရဟတ္တံ ပါပုဏေယျ။ ကဗဠီကာရာဟာရဘက္ခာနံ ဒေဝါနန္တိ ကာမာဝစရဒေဝါနံ။ အညတရံ မနောမယံ ကာယန္တိ ဈာနမနေန နိဗ္ဗတ္တံ အညတရံ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မကာယံ။ ဥဒါယီတိ လာဠုဒါယီ။ သော ဟိ ‘‘မနောမယ’’န္တိ သုတွာ ‘‘အာရုပ္ပေ န ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပဋိဗာဟိ။ ထေရော ‘‘သာရိပုတ္တော ကိံ ဇာနာတိ, ယဿ သမ္မုခါ ဧဝံ ဘိက္ခူ ဝစနံ ပဋိက္ကောသန္တီ’’တိ ဧဝံ ဗာလာနံ လဒ္ဓိဥပ္ပတ္တိပဋိဗာဟနတ္ထံ တံ ဝစနံ အနဓိဝါသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။

အတ္ထိ နာမာတိ အမရိသနတ္ထေ နိပါတော။ တေနေဝ စေတ္ထ ‘‘အဇ္ဈုပေက္ခိဿထာ’’တိ အနာဂတဝစနံ ကတံ။ အယဉှေတ္ထတ္ထော – အာနန္ဒ, တုမှေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၉။)

ထေရံ ဘိက္ခုံ ဝိဟေဌိယမာနံ အဇ္ဈုပေက္ခထ, န ဝေါ ဧတံ မရိသယာမိ န သဟာမိ နာဓိဝါသေမီတိ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ အာနန္ဒထေရံယေဝ ဧဝမာဟာတိ? ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကတ္တာ။ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဟိ ဧဝံ ဝဒန္တော ပဋိဗာဟိတုံ ဘာရော။ အပိစေသ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ပိယသဟာယော, တေနာပိဿ ဧသ ဘာရော။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဘဂဝါ အာနန္ဒတ္ထေရံ ဂရဟန္တော ဧဝမာဟ, န ပနေသာ တဿေဝ ဂရဟာ, သမ္မုခီဘူတာနံ သဗ္ဗေသံယေဝ ဂရဟာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဟာရန္တိ ဂန္ဓကုဋိံ။

အနစ္ဆရိယန္တိ န အစ္ဆရိယံ။ ယထာတိ ကာရဏဝစနံ။ အာယသ္မန္တံယေဝေတ္ထ ဥပဝါနံ ပဋိဘာသေယျာတိ ဧတ္ထ ဘဂဝတာ စ ဧဝံ ဧတဒေဝ ကာရဏံ အာရဗ္ဘ ဥဒါဟဋေ အာယသ္မတောယေဝ ဥပဝါနဿ ပဋိဝစနံ ပဋိဘာတု ဥပဋ္ဌာတူတိ ဒီပေတိ။ သာရဇ္ဇံ ဩက္ကန္တန္တိ ဒေါမနဿံ အနုပဝိဋ္ဌံ။ သီလဝါတိအာဒီဟိ ခီဏာသဝသီလာဒီနိယေဝ ကထိတာနိ။ ခဏ္ဍိစ္စေနာတိအာဒီနိ သက္ကာရာဒီနံ ကာရဏပုစ္ဆာဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ကိံ ခဏ္ဍိစ္စာဒီဟိ ကာရဏေဟိ တံ တံ သဗြဟ္မစာရိံ သက္ကရေယျုန္တိ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပါယော။

၇။ စောဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၇။ သတ္တမေ စောဒကေနာတိ ဝတ္ထုသန္ဒဿနာ အာပတ္တိသန္ဒဿနာ သံဝါသပ္ပဋိက္ခေပေါ သာမီစိပ္ပဋိက္ခေပေါတိ စတူဟိ စောဒနာဝတ္ထူဟိ စောဒယမာနေန။ ကာလေန ဝက္ခာမိ နော အကာလေနာတိ ဧတ္ထ စုဒိတကဿ ကာလော ကထိတော, န စောဒကဿ။ ပရံ စောဒေန္တေန ဟိ ပရိသမဇ္ဈေ ဝါ ဥပေါသထပဝါရဏဂ္ဂေ ဝါ အာသနသာလာဘောဇနသာလာဒီသု ဝါ န စောဒေတဗ္ဗော, ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နကာလေ ‘‘ကရောတာယသ္မာ ဩကာသံ, အဟံ အာယသ္မန္တံ ဝတ္တုကာမော’’တိ ဧဝံ ဩကာသံ ကာရေတွာ စောဒေတဗ္ဗော။ ပုဂ္ဂလံ ပန ဥပပရိက္ခိတွာ ယော လောလပုဂ္ဂလော အဘူတံ ဝတွာ ဘိက္ခူနံ အယသံ အာရောပေတိ, သော ဩကာသကမ္မံ ဝိနာပိ စောဒေတဗ္ဗော။ ဘူတေနာတိ တစ္ဆေန သဘာဝေန။ သဏှေနာတိ မဋ္ဌေန မုဒုကေန။ အတ္ထသံဟိတေနာတိ အတ္ထကာမတာယ ဟိတကာမတာယ ဥပေတေန။ အဝိပ္ပဋိသာရော ဥပဒဟာတဗ္ဗောတိ အမင်္ကုဘာဝေါ ဥပနေတဗ္ဗော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၀။)

အလံ တေ အဝိပ္ပဋိသာရာယာတိ ယုတ္တံ တေ အမင်္ကုဘာဝါယ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။ အဋ္ဌမံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ပါကဋမေဝ။

၉။ ခိပ္ပနိသန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆၉။ နဝမေ ခိပ္ပံ နိသာမယတိ ဥပဓာရေတီတိ ခိပ္ပနိသန္တိ။ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ ဂဏှာတီတိ သုဂ္ဂဟိတဂ္ဂါဟီ။ အတ္ထကုသလောတိ အဋ္ဌကထာယ ဆေကော။ ဓမ္မကုသလောတိ ပါဠိယံ ဆေကော။ နိရုတ္တိကုသလောတိ နိရုတ္တိဝစနေသု ဆေကော။ ဗျဉ္ဇနကုသလောတိ အက္ခရပ္ပဘေဒေ ဆေကော။ ပုဗ္ဗာပရကုသလောတိ အတ္ထပုဗ္ဗာပရံ, ဓမ္မပုဗ္ဗာပရံ, အက္ခရပုဗ္ဗာပရံ, ဗျဉ္ဇနပုဗ္ဗာပရံ, အနုသန္ဓိပုဗ္ဗာပရန္တိ ဣမသ္မိံ ပဉ္စဝိဓေ ပုဗ္ဗာပရေ ဆေကော။ တတ္ထ အတ္ထပုဗ္ဗာပရကုသလောတိ ဟေဋ္ဌာ အတ္ထေန ဥပရိ အတ္ထံ ဇာနာတိ, ဥပရိ အတ္ထေန ဟေဋ္ဌာ အတ္ထံ ဇာနာတိ။ ကထံ? သော ဟိ ဟေဋ္ဌာ အတ္ထံ ဌပေတွာ ဥပရိ အတ္ထေ ဝုတ္တေ ‘‘ဟေဋ္ဌာ အတ္ထော အတ္ထီ’’တိ ဇာနာတိ။ ဥပရိ အတ္ထံ ဌပေတွာ ဟေဋ္ဌာ အတ္ထေ ဝုတ္တေပိ ‘‘ဥပရိ အတ္ထော အတ္ထီ’’တိ ဇာနာတိ။ ဥဘတော ဌပေတွာ မဇ္ဈေ အတ္ထေ ဝုတ္တေ ‘‘ဥဘတော အတ္ထော အတ္ထီ’’တိ ဇာနာတိ။ မဇ္ဈေ အတ္ထံ ဌပေတွာ ဥဘတောဘာဂေသု အတ္ထေ ဝုတ္တေ ‘‘မဇ္ဈေ အတ္ထော အတ္ထီ’’တိ ဇာနာတိ။ ဓမ္မပုဗ္ဗာပရာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အနုသန္ဓိပုဗ္ဗာပရေ ပန သီလံ အာဒိံ ကတွာ အာရဒ္ဓေ သုတ္တန္တေ မတ္ထကေ ဆသု အဘိညာသု အာဂတာသု ‘‘ယထာနုသန္ဓိံ ယထာနုပရိစ္ဆေဒံ သုတ္တန္တော ဂတော’’တိ ဇာနာတိ။ ဒိဋ္ဌိဝသေန အာရဒ္ဓေ ဥပရိ သစ္စေသု အာဂတေသုပိ ‘‘ယထာနုသန္ဓိနာ ဂတော’’တိ ဇာနာတိ။ ကလဟဘဏ္ဍနဝသေန အာရဒ္ဓေ ဥပရိ သာရဏီယဓမ္မေသု အာဂတေသုပိ, ဒွတ္တိံသတိရစ္ဆာနကထာဝသေန အာရဒ္ဓေ ဥပရိ ဒသကထာဝတ္ထူသု (အ။ နိ။ ၁၀။၆၉၊ ဥဒါ။၃၁) အာဂတေသုပိ ‘‘ယထာနုသန္ဓိနာ ဂတော’’တိ ဇာနာတီတိ။

၁၀။ ဘဒ္ဒဇိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၀။ ဒသမေ အဘိဘူတိ အဘိဘဝိတွာ ဌိတော ဇေဋ္ဌကော။ အနဘိဘူတောတိ အညေဟိ အနဘိဘူတော။ အညဒတ္ထူတိ ဧကံသဝစနေ နိပါတော။ ဒဿနဝသေန ဒသော, သဗ္ဗံ ပဿတီတိ အဓိပ္ပါယော။ ဝသဝတ္တီတိ သဗ္ဗံ ဇနံ ဝသေ ဝတ္တေတိ။ ယထာ ပဿတောတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ ဝါ ဟောတု အနိဋ္ဌာရမ္မဏံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၁။)

ဝါ, ယေနာကာရေန တံ ပဿန္တဿ။ အနန္တရာ အာသဝါနံ ခယော ဟောတီတိ အနန္တရာယေဝ အရဟတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယထာ သုဏတောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အထ ဝါ ယံ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိရန္တရမေဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ, တံ တဿ အရဟတ္တံ စက္ခုဝိညာဏာနန္တရံ နာမ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ဣဒံ ဒဿနာနံ အဂ္ဂန္တိ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။

ယထာ သုခိတဿာတိ ယေန မဂ္ဂသုခေန သုခိတဿ။ အနန္တရာ အာသဝါနံ ခယော ဟောတီတိ သမနန္တရမေဝ အရဟတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ သုခါနံ အဂ္ဂန္တိ ဣဒံ မဂ္ဂသုခံ သုခါနံ ဥတ္တမံ။ ယထာ သညိဿာတိ ဣဓာပိ မဂ္ဂသညာဝ အဓိပ္ပေတာ။ ယထာ ဘူတဿာတိ ယသ္မိံ ဘဝေ ယသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဌိတဿ။ အနန္တရာတိ အနန္တရာယေန အရဟတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဘဝါနံ အဂ္ဂန္တိ အယံ ပစ္ဆိမော အတ္တဘာဝေါ ဘဝါနံ အဂ္ဂံ နာမ။ အထ ဝါ ယထာ ဘူတဿာတိ ယေဟိ ခန္ဓေဟိ မဂ္ဂက္ခဏေ ဘူတဿ ဝိဇ္ဇမာနဿ။ အနန္တရာ အာသဝါနံ ခယော ဟောတီတိ မဂ္ဂါနန္တရမေဝ ဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဘဝါနံ အဂ္ဂန္တိ ဣဒံ မဂ္ဂက္ခဏေ ခန္ဓပဉ္စကံ ဘဝါနံ အဂ္ဂံ နာမာတိ။

အာဃာတဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

(၁၈) ၃။ ဥပါသကဝဂ္ဂေါ

၁-၃။ သာရဇ္ဇသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၇၁-၁၇၃။ တတိယဿ ပဌမဒုတိယတတိယေသု အဂါရိယပ္ပဋိပတ္တိ ကထိတာ။ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနောပိ ဟောန္တု, ဝဋ္ဋန္တိယေဝ။

၄။ ဝေရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၄။ စတုတ္ထေ ဘယာနီတိ စိတ္တုတြာသဘယာနိ။ ဝေရာနီတိ အကုသလဝေရာနိပိ ပုဂ္ဂလဝေရာနိပိ။ စေတသိကန္တိ စိတ္တနိဿိတံ။ ဒုက္ခန္တိ ကာယပသာဒဝတ္ထုကံ ဒုက္ခံ။ ဒေါမနဿန္တိ ဒေါမနဿဝေဒနံ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝိရတိပဟာနံ ကထိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၂။)

၅။ စဏ္ဍာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၅။ ပဉ္စမေ ဥပါသကပတိကုဋ္ဌောတိ ဥပါသကပစ္ဆိမကော။ ကောတူဟလမင်္ဂလိကောတိ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တတ္တာ ကောတူဟလသင်္ခါတေန ဒိဋ္ဌသုတမုတမင်္ဂလေန သမန္နာဂတော။ မင်္ဂလံ ပစ္စေတိ နော ကမ္မန္တိ မင်္ဂလံ ဩလောကေတိ, ကမ္မံ န ဩလောကေတိ။ ဣတော စ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဣမမှာ သာသနာ ဗဟိဒ္ဓါ။ ပုဗ္ဗကာရံ ကရောတီတိ ဒါနာဒိကံ ကုသလကိစ္စံ ပဌမတရံ ကရောတိ။

၆။ ပီတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၆။ ဆဋ္ဌေ ကိန္တိ မယန္တိ ကေန နာမ ဥပါယေန မယံ။ ပဝိဝေကံ ပီတိန္တိ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနာနိ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကပီတိံ။ ကာမူပသံဟိတန္တိ ကာမနိဿိတံ ဒုဝိဓေ ကာမေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ။ အကုသလူပသံဟိတန္တိ ‘‘မိဂသူကရာဒယော ဝိဇ္ဈိဿာမီ’’တိ သရံ ခိပိတွာ တသ္မိံ ဝိရဒ္ဓေ ‘‘ဝိရဒ္ဓံ မယာ’’တိ ဧဝံ အကုသလေ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ။ တာဒိသေသု ပန ဌာနေသု အဝိရဇ္ဈန္တဿ ‘‘သုဋ္ဌု မေ ဝိဒ္ဓံ, သုဋ္ဌု မေ ပဟဋ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ အကုသလူပသံဟိတံ သုခံ သောမနဿံ နာမ။ ဒါနာဒိဥပကရဏာနံ အသမ္ပတ္တိယာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ပန ကုသလူပသံဟိတံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၇။ ဝဏိဇ္ဇာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၇။ သတ္တမေ ဝဏိဇ္ဇာတိ ဝါဏိဇကမ္မာနိ။ ဥပါသကေနာတိ တိသရဏဂတေန။ သတ္ထဝဏိဇ္ဇာတိ အာဝုဓဘဏ္ဍံ ကာရေတွာ တဿ ဝိက္ကယော။ သတ္တဝဏိဇ္ဇာတိ မနုဿဝိက္ကယော။ မံသဝဏိဇ္ဇာတိ သူကရမိဂါဒယော ပေါသေတွာ တေသံ ဝိက္ကယော။ မဇ္ဇဝဏိဇ္ဇာတိ ယံကိဉ္စိ မဇ္ဇံ ကာရေတွာ တဿ ဝိက္ကယော။ ဝိသဝဏိဇ္ဇာတိ ဝိသံ ကာရေတွာ တဿ ဝိက္ကယော။ ဣတိ သဗ္ဗမ္ပိ ဣမံ ဝဏိဇ္ဇံ နေဝ အတ္တနာ ကာတုံ, န ပရေ သမာဒပေတွာ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၈။ ရာဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၈။ အဋ္ဌမေ ပဗ္ဗာဇေန္တီတိ ရဋ္ဌမှာ ပဗ္ဗာဇေန္တိ။ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောန္တီတိ ယထာဓိပ္ပါယံ ယထာဇ္ဈာသယံ ကရောန္တိ။ တထေဝ ပါပကမ္မံ ပဝေဒေန္တီတိ ယထာ တေန ကတံ, တံ တထေဝ အညေသံ အာရောစေန္တိ ကထေန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၃။)

၉။ ဂိဟိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇၉။ နဝမေ သံဝုတကမ္မန္တန္တိ ပိဟိတကမ္မန္တံ။ အာဘိစေတသိကာနန္တိ ဥတ္တမစိတ္တနိဿိတာနံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနန္တိ ပစ္စက္ခေယေဝ ဓမ္မေ ပဝတ္တိက္ခဏေ သုခဝိဟာရာနံ။ အရိယကန္တေဟီတိ အရိယာနံ ကန္တေဟိ မဂ္ဂဖလသီလေဟိ။

အရိယဓမ္မံ သမာဒါယာတိ ဧတ္ထ အရိယဓမ္မောတိ ပဉ္စ သီလာနိ ကထိတာနိ။ မေရယံ ဝါရုဏိန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ မေရယံ ပဉ္စဝိဓဉ္စ သုရံ။ ဓမ္မဉ္စာနုဝိတက္ကယေတိ နဝဝိဓံ လောကုတ္တရဓမ္မံ အနုဿတိဝသေနေဝ ဝိတက္ကေယျ။ အဗျာပဇ္ဈံ ဟိတံ စိတ္တန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ မေတ္တာဒိဗြဟ္မဝိဟာရစိတ္တံ။ ဒေဝလောကာယ ဘာဝယေတိ ဗြဟ္မလောကတ္ထာယ ဘာဝေယျ။ ပုညတ္ထဿ ဇိဂီသတောတိ ပုညေန အတ္ထိကဿ ပုညံ ဂဝေသန္တဿ။ သန္တေသူတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓတထာဂတသာဝကေသု။ ဝိပုလာ ဟောတိ ဒက္ခိဏာတိ ဧဝံ ဒိန္နဒါနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ။ အနုပုဗ္ဗေနာတိ သီလပူရဏာဒိနာ အနုက္ကမေန။ သေသံ တိကနိပါတေ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၁၀။ ဂဝေသီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၈၀။ ဒသမေ သိတံ ပါတွာကာသီတိ မဟာမဂ္ဂေနေဝ ဂစ္ဆန္တော တံ သာလဝနံ ဩလောကေတွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကိဉ္စိ သုကာရဏံ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗ’’န္တိ အဒ္ဒသ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ဂဝေသိနာ ဥပါသကေန ကတံ သုကာရဏံ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ သုကာရဏံ ဘိက္ခုသံဃဿ အပါကဋံ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဟန္ဒ နံ ဘိက္ခုသံဃဿ ပါကဋံ ကရောမီ’’တိ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ပဒေသေ ဌိတောဝ သိတပါတုကမ္မံ အကာသိ, အဂ္ဂဂ္ဂဒန္တေ ဒဿေတွာ မန္ဒဟသိတံ ဟသိ။ ယထာ ဟိ လောကိယမနုဿာ ဥဒရံ ပဟရန္တာ ‘‘ကဟံ ကဟ’’န္တိ ဟသန္တိ, န ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ။ ဗုဒ္ဓါနံ ပန ဟသိတံ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာကာရမတ္တမေဝ ဟောတိ။

ဟသိတဉ္စ နာမေတံ တေရသဟိ သောမနဿသဟဂတစိတ္တေဟိ ဟောတိ။ တတ္ထ လောကိယမဟာဇနော အကုသလတော စတူဟိ, ကာမာဝစရကုသလတော စတူဟီတိ အဋ္ဌဟိ စိတ္တေဟိ ဟသတိ, သေခါ အကုသလတော ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ္တာနိ ဒွေ အပနေတွာ ဆဟိ စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ, ခီဏာသဝါ စတူဟိ သဟေတုကကိရိယစိတ္တေဟိ, ဧကေန အဟေတုကကိရိယစိတ္တေနာတိ ပဉ္စဟိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၄။)

စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ။ တေသုပိ ဗလဝါရမ္မဏေ အာပါထမာဂတေ ဒွီဟိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေဟိ ဟသန္တိ, ဒုဗ္ဗလာရမ္မဏေ ဒုဟေတုကစိတ္တဒွယေန စ အဟေတုကစိတ္တေန စာတိ တီဟိ စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ကိရိယာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုသောမနဿသဟဂတစိတ္တံ ဘဂဝတော ပဟဋ္ဌာကာရမတ္တဟသိတံ ဥပ္ပါဒေတိ။

တံ ပနေတံ ဟသိတံ ဧဝံ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ထေရဿ ပါကဋံ အဟောသိ။ ကထံ? တထာရူပေ ဟိ ကာလေ တထာဂတဿ စတူဟိ ဒါဌာဟိ စာတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃမုခတော သမောသရိတာ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ဝိရောစမာနာ မဟာတာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏာ ရသ္မိဝဋ္ဋိယော ဥဋ္ဌဟိတွာ တိက္ခတ္တုံ သိရဝရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒါဌဂ္ဂေသုယေဝ အန္တရဓာယန္တိ။ တေန သညာဏေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္ဆတော ဂစ္ဆမာနောပိ သိတပါတုဘာဝံ ဇာနာတိ။

ဣဒ္ဓန္တိ သမိဒ္ဓံ။ ဖီတန္တိ အတိသမိဒ္ဓံ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လံ ဝိယ။ အာကိဏ္ဏမနုဿန္တိ ဇနသမာကုလံ။ သီလေသု အပရိပူရကာရီတိ ပဉ္စသု သီလေသု အသမတ္တကာရီ။ ပဋိဒေသိတာနီတိ ဥပါသကဘာဝံ ပဋိဒေသိတာနိ။ သမာဒပိတာနီတိ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာပိတာနီတိ အတ္ထော။ ဣစ္စေတံ သမသမန္တိ ဣတိ ဧတံ ကာရဏံ သဗ္ဗာကာရတော သမဘာဝေနေဝ သမံ, န ဧကဒေသေန။ နတ္ထိ ကိဉ္စိ အတိရေကန္တိ မယှံ ဣမေဟိ ကိဉ္စိ အတိရေကံ နတ္ထိ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ အတိရေကာယာတိ ဝိသေသကာရဏတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇာမီတိ အတ္ထော။ သီလေသု ပရိပူရကာရိံ ဓာရေထာတိ ပဉ္စသု သီလေသု သမတ္တကာရီတိ ဇာနာထ။ ဧတ္တာဝတာ တေန ပဉ္စ သီလာနိ သမာဒိန္နာနိ နာမ ဟောန္တိ။ ကိမင်္ဂ ပန န မယန္တိ မယံ ပန ကေနေဝ ကာရဏေန ပရိပူရကာရိနော န ဘဝိဿာမ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဥပါသကဝဂ္ဂေါ တတိယော။

(၁၉) ၄။ အရညဝဂ္ဂေါ

၁။ အာရညိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၈၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာတိ နေဝ သမာဒါနံ ဇာနာတိ, န အာနိသံသံ။ အတ္တနော ပန မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ အညာဏေနေဝ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၅။)

အာရညကော ဟောတိ။ ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတောတိ ‘‘အရညေ မေ ဝိဟရန္တဿ ‘အယံ အာရညကော’တိ စတုပစ္စယသက္ကာရံ ကရိဿန္တိ, ‘အယံ ဘိက္ခု လဇ္ဇီ ပဝိဝိတ္တော’တိအာဒီဟိ စ ဂုဏေဟိ သမ္ဘာဝေဿန္တီ’’တိ ဧဝံ ပါပိကာယ ဣစ္ဆာယ ဌတွာ တာယ ဧဝ ဣစ္ဆာယ အဘိဘူတော ဟုတွာ အာရညကော ဟောတိ။ ဥမ္မာဒဝသေန အရညံ ပဝိသိတွာ ဝိဟရန္တော ပန ဥမ္မာဒါ စိတ္တက္ခေပါ အာရညကော နာမ ဟောတိ။ ဝဏ္ဏိတန္တိ ဣဒံ အာရညကင်္ဂံ နာမ ဗုဒ္ဓေဟိ စ ဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ စ ဝဏ္ဏိတံ ပသတ္ထန္တိ အာရညကော ဟောတိ။ ဣဒမတ္ထိတန္တိ ဣမာယ ကလျာဏာယ ပဋိပတ္တိယာ အတ္ထော ဧတဿာတိ ဣဒမတ္ထီ, ဣဒမတ္ထိနော ဘာဝေါ ဣဒမတ္ထိတာ။ တံ ဣဒမတ္ထိတံယေဝ နိဿာယ, န အညံ ကိဉ္စိ လောကာမိသန္တိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဣတော ပရေသု စ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

အရညဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

(၂၀) ၅။ ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁။ သောဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ဗြာဟ္မဏဓမ္မာတိ ဗြာဟ္မဏသဘာဝါ။ သုနခေသူတိ ကုက္ကုရေသု။ နေဝ ကိဏန္တိ န ဝိက္ကိဏန္တီတိ န ဂဏှန္တာ ကိဏန္တိ, န ဒဒန္တာ ဝိက္ကိဏန္တိ။ သမ္ပိယေနေဝ သံဝါသံ သံဗန္ဓာယ သမ္ပဝတ္တေန္တီတိ ပိယော ပိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဝေဏိယာ ဗန္ဓနတ္ထံ သံဝါသံ ပဝတ္တယန္တိ။ ဥဒရာဝဒေဟကန္တိ ဥဒရံ အဝဒိဟိတွာ ဥပစိနိတွာ ပူရေတွာ။ အဝသေသံ အာဒါယ ပက္ကမန္တီတိ ယံ ဘုဉ္ဇိတုံ န သက္ကောန္တိ, တံ ဘဏ္ဍိကံ ကတွာ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၂။ ဒေါဏဗြာဟ္မဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၂။ ဒုတိယေ တွမ္ပိ နောတိ တွမ္ပိ နု။ ပဝတ္တာရောတိ ပဝတ္တယိတာရော။ ယေသန္တိ ယေသံ သန္တကံ။ မန္တပဒန္တိ ဝေဒသင်္ခါတံ မန္တမေဝ။ ဂီတန္တိ အဋ္ဌကာဒီဟိ ဒသဟိ ပေါရာဏကဗြာဟ္မဏေဟိ သရသမ္ပတ္တိဝသေန သဇ္ဈာယိတံ။ ပဝုတ္တန္တိ အညေသံ ဝုတ္တံ, ဝါစိတန္တိ အတ္ထော။ သမီဟိတန္တိ သမုပဗျူဠှံ ရာသိကတံ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၆။)

ပိဏ္ဍံ ကတွာ ဌပိတန္တိ အတ္ထော။ တဒနုဂါယန္တီတိ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ တံ တေဟိ ပုဗ္ဗေဟိ ဂီတံ အနုဂါယန္တိ အနုသဇ္ဈာယန္တိ။ တဒနုဘာသန္တီတိ တံ အနုဘာသန္တိ။ ဣဒံ ပုရိမဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဘာသိတမနုဘာသန္တီတိ တေဟိ ဘာသိတံ အနုဘာသန္တိ။ သဇ္ဈာယိတမနုသဇ္ဈာယန္တီတိ တေဟိ သဇ္ဈာယိတံ အနုသဇ္ဈာယန္တိ။ ဝါစိတမနုဝါစေန္တီတိ တေဟိ အညေသံ ဝါစိတံ အနုဝါစေန္တိ။ သေယျထိဒန္တိ တေ ကတမေတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကောတိအာဒီနိ တေသံ နာမာနိ။ တေ ကိရ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေတွာ ပရူပဃာတံ အကတွာ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပါဝစနေန သဟ သံသန္ဒေတွာ မန္တေ ဂန္ထေသုံ။ အပရာပရေ ပန ဗြာဟ္မဏာ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပက္ခိပိတွာ တယော ဝေဒေ ဘိန္ဒိတွာ ဗုဒ္ဓဝစနေန သဒ္ဓိံ ဝိရုဒ္ဓေ အကံသု။ တျာဿု’မေတိ ဧတ္ထ အဿူတိ နိပါတမတ္တံ, တေ ဗြာဟ္မဏာ ဣမေ ပဉ္စ ဗြာဟ္မဏေ ပညာပေန္တီတိ အတ္ထော။

မန္တေ အဓီယမာနောတိ ဝေဒေ သဇ္ဈာယန္တော ဂဏှန္တော။ အာစရိယဓနန္တိ အာစရိယဒက္ခိဏံ အာစရိယဘာဂံ။ န ဣဿတ္ထေနာတိ န ယောဓာဇီဝကမ္မေန ဥပ္ပါဒေတိ။ န ရာဇပေါရိသေနာတိ န ရာဇုပဋ္ဌာကဘာဝေန။ ကေဝလံ ဘိက္ခာစရိယာယာတိ သုဒ္ဓါယ ဘိက္ခာစရိယာယ ဧဝ။ ကပါလံ အနတိမညမာနောတိ တံ ဘိက္ခာဘာဇနံ အနတိမညမာနော။ သော ဟိ ပုဏ္ဏပတ္တံ အာဒါယ သီသံ နှာတော ကုလဒွါရေသု ဌတွာ ‘‘အဟံ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဝဿာနိ ကောမာရဗြဟ္မစရိယံ စရိံ, မန္တာပိ မေ ဂဟိတာ, အာစရိယဿ အာစရိယဓနံ ဒဿာမိ, ဓနံ မေ ဒေထာ’’တိ ယာစတိ။ တံ သုတွာ မနုဿာ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ အဋ္ဌပိ သောဠသပိ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ ဒေန္တိ။ ဧဝံ သကလဂါမံ စရိတွာ လဒ္ဓဓနံ အာစရိယဿ နိယျာဒေတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ခေါ ဒေါဏ ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မသမော ဟောတီတိ ဧဝံ ဗြဟ္မဝိဟာရေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ဗြာဟ္မဏော ဗြဟ္မသမော နာမ ဟောတိ။

နေဝ ကယေန န ဝိက္ကယေနာတိ နေဝ အတ္တနာ ကယံ ကတွာ ဂဏှာတိ, န ပရေန ဝိက္ကယံ ကတွာ ဒိန္နံ။ ဥဒကူပဿဋ္ဌန္တိ ဥဒကေန ဥပဿဋ္ဌံ ပရိစ္စတ္တံ။ သော ဟိ ယသ္မိံ ကုလေ ဝယပ္ပတ္တာ ဒါရိကာ အတ္ထိ, ဂန္တွာ တဿ ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ။ ‘‘ကသ္မာ ဌိတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဝဿာနိ ကောမာရဗြဟ္မစရိယံ စရိံ, တံ သဗ္ဗံ တုမှာကံ ဒေမိ, တုမှေ မယှံ ဒါရိကံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ။ တေ ဒါရိကံ အာနေတွာ တဿ ဟတ္ထေ ဥဒကံ ပါတေတွာ ဒေန္တိ။ သော တံ ဥဒကူပဿဋ္ဌံ ဘရိယံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆတိ။ အတိမီဠှဇောတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၇။)

အတိမီဠှေ မဟာဂူထရာသိမှိ ဇာတော။ တဿ သာတိ တဿ ဧသာ။ န ဒဝတ္ထာတိ န ကီဠနတ္ထာ။ န ရတတ္ထာတိ န ကာမရတိအတ္ထာ။ မေထုနံ ဥပ္ပါဒေတွာတိ ဓီတရံ ဝါ ပုတ္တံ ဝါ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ပဝေဏိ ဃဋီယိဿတီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇတိ။ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကန္တိ ဗြဟ္မလောကမေဝ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဒေဝသမော ဟောတီတိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ဒေဝသမော နာမ ဟောတိ။

တမေဝ ပုတ္တဿာဒံ နိကာမယမာနောတိ ယွာဿ ဓီတရံ ဝါ ပုတ္တံ ဝါ ဇာတံ ဒိသွာ ပုတ္တပေမံ ပုတ္တဿာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တံ ပတ္ထယမာနော ဣစ္ဆမာနော။ ကုဋုမ္ဗံ အဇ္ဈာဝသတီတိ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ကုဋုမ္ဗမဇ္ဈေ ဝသတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

၃။ သင်္ဂါရဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၃။ တတိယေ ပဂေဝါတိ ပဌမညေဝ။ ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌိတေနာတိ ကာမရာဂဂ္ဂဟိတေန။ ကာမရာဂပရေတေနာတိ ကာမရာဂါနုဂတေန။ နိဿရဏန္တိ တိဝိဓံ ကာမရာဂဿ နိဿရဏံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ, တဒင်္ဂနိဿရဏံ, သမုစ္ဆေဒနိဿရဏန္တိ။ တတ္ထ အသုဘေ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ နာမ, ဝိပဿနာ တဒင်္ဂနိဿရဏံ နာမ, အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ နာမ။ တံ တိဝိဓမ္ပိ နပ္ပဇာနာတီတိ အတ္ထော။ အတ္တတ္ထမ္ပီတိအာဒီသု အရဟတ္တသင်္ခါတော အတ္တနော အတ္ထော အတ္တတ္ထော နာမ, ပစ္စယဒါယကာနံ အတ္ထော ပရတ္ထော နာမ, သွေဝ ဒုဝိဓော ဥဘယတ္ထော နာမ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝါရေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဗျာပါဒဿ နိဿရဏန္တိအာဒီသု ဟိ ဒွေဝ နိဿရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏဉ္စ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏဉ္စ။ တတ္ထ ဗျာပါဒဿ တာဝ မေတ္တာယ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ နာမ, အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ, ထိနမိဒ္ဓဿ အာလောကသညာ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ, အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စဿ ယော ကောစိ သမထော ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ, ဥဒ္ဓစ္စဿ ပနေတ္ထ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ, ကုက္ကုစ္စဿ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဓမ္မဝဝတ္ထာနံ ဝိက္ခမ္ဘနနိဿရဏံ, ပဌမမဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒနိဿရဏံ။

ယာ ပနေတ္ထ သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဒပတ္တော သံသဋ္ဌော လာခါယ ဝါတိအာဒိကာ ဥပမာ ဝုတ္တာ, တာသု ဥဒပတ္တောတိ ဥဒကဘရိတာ ပါတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၈။)

သံသဋ္ဌောတိ ဝဏ္ဏဘေဒကရဏဝသေန သံသဋ္ဌော။ ဥက္ကုဓိတောတိ ကုဓိတော။ ဥဿဒကဇာတောတိ ဥသုမကဇာတော။ သေဝါလပဏကပရိယောနဒ္ဓေါတိ တိလဗီဇကာဒိဘေဒေန သေဝါလေန ဝါ နီလမဏ္ဍူကပိဋ္ဌိဝဏ္ဏေန ဝါ ဥဒကပိဋ္ဌိံ ဆာဒေတွာ နိဗ္ဗတ္တေန ပဏကေန ပရိယောနဒ္ဓေါ။ ဝါတေရိတောတိ ဝါတေန ဧရိတော ကမ္ပိတော။ အာဝိလောတိ အပ္ပသန္နော။ လုဠိတောတိ အသန္နိသိန္နော။ ကလလီဘူတောတိ ကဒ္ဒမီဘူတော။ အန္ဓကာရေ နိက္ခိတ္တောတိ ကောဋ္ဌကန္တရာဒိဘေဒေ အနာလောကဋ္ဌာနေ ဌပိတော။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဘဂဝါ တီဟိ ဘဝေဟိ ဒေသနံ နိဝဋ္ဋေတွာ အရဟတ္တနိကူဋေန နိဋ္ဌပေသိ, ဗြာဟ္မဏော ပန သရဏမတ္တေ ပတိဋ္ဌိတောတိ။

၄။ ကာရဏပါလီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၄။ စတုတ္ထေ ကာရဏပါလီတိ ပါလောတိ တဿ နာမံ, ရာဇကုလာနံ ပန ကမ္မန္တေ ကာရေတီတိ ကာရဏပါလီ နာမ ဇာတော။ ကမ္မန္တံ ကာရေတီတိ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဒွါရဋ္ဋာလကပါကာရေ အကတေ ကာရေတိ, ဇိဏ္ဏေ ပဋိဇဂ္ဂါပေတိ။ ပိင်္ဂိယာနိံ ဗြာဟ္မဏန္တိ ဧဝံနာမကံ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌိတံ အရိယသာဝကံ ဗြာဟ္မဏံ။ သော ကိရ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဂန္ဓမာလာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ နဂရံ အာဂစ္ဆတိ, ဣဒံ ဗြာဟ္မဏဿ ဒေဝသိကံ ဝတ္တန္တိ။ တံ သော ဧဝံ ဝတ္တံ ကတွာ အာဂစ္ဆန္တံ အဒ္ဒသ။ ဧတဒဝေါစာတိ ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော ပညဝါ ဉာဏုတ္တရော, ကဟံ နု ခေါ ပါတောဝ ဂန္တွာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ စိန္တေတွာ အနုက္ကမေန သန္တိကံ အာဂတံ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘ဟန္ဒ ကုတော နူ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။

တတ္ထ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ ဒိဝသဿာပိ ဒိဝါ, မဇ္ဈနှိကကာလေတိ အတ္ထော။ ပဏ္ဍိတော မညေတိ ဘဝံ ပိင်္ဂိယာနီ သမဏံ ဂေါတမံ ပဏ္ဍိတောတိ မညတိ, ဥဒါဟု နောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ကော စာဟံ, ဘောတိ, ဘော, သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယဇာနနေ အဟံ ကော နာမ? ကော စ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနိဿာမီတိ ကုတော စာဟံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနိဿာမိ, ကေန နာမ ကာရဏေန ဇာနိဿာမီတိ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ အတ္တနော အဇာနနဘာဝံ ဒီပေတိ။ သောပိ နူနဿ တာဒိသောဝါတိ ယော သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနေယျ, သောပိ နူန ဒသ ပါရမိယော ပူရေတွာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၉။)

တာဒိသော ဗုဒ္ဓေါယေဝ ဘဝေယျ။ သိနေရုံ ဝါ ဟိ ပထဝိံ ဝါ အာကာသံ ဝါ ပမေတုကာမေန တပ္ပမာဏော ဒဏ္ဍော ဝါ ရဇ္ဇု ဝါ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညံ ဇာနန္တေနပိ တဿ ဉာဏသဒိသမေဝ သဗ္ဗညုတညာဏံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပေတိ။ အာဒရဝသေန ပနေတ္ထ အာမေဍိတံ ကတံ။ ဥဠာရာယာတိ ဥတ္တမာယ သေဋ္ဌာယ။ ကော စာဟံ, ဘောတိ, ဘော, အဟံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပသံသနေ ကော နာမ။ ကော စ သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသိဿာမီတိ ကေန ကာရဏေန ပသံသိဿာမိ။

ပသတ္ထပ္ပသတ္ထောတိ သဗ္ဗဂုဏာနံ ဥပရိ စရေဟိ သဗ္ဗလောကပသတ္ထေဟိ အတ္တနော ဂုဏေဟေဝ ပသတ္ထော, န တဿ အညေဟိ ပသံသနကိစ္စံ အတ္ထိ။ ယထာ ဟိ စမ္ပကပုပ္ဖံ ဝါ နီလုပ္ပလံ ဝါ ပဒုမံ ဝါ လောဟိတစန္ဒနံ ဝါ အတ္တနော ဝဏ္ဏဂန္ဓသိရိယာဝ ပါသာဒိကဉ္စေဝ သုဂန္ဓဉ္စ, န တဿ အာဂန္တုကေဟိ ဝဏ္ဏဂန္ဓေဟိ ထောမနကိစ္စံ အတ္ထိ။ ယထာ စ မဏိရတနံ ဝါ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဝါ အတ္တနော အာလောကေနေဝ ဩဘာသတိ, န တဿ အညေန ဩဘာသနကိစ္စံ အတ္ထိ, ဧဝံ သမဏော ဂေါတမော သဗ္ဗလောကပသတ္ထေဟိ အတ္တနော ဂုဏေဟေဝ ပသတ္ထော ထောမိတော, သဗ္ဗလောကဿ သေဋ္ဌတံ ပါပိတော။ န တဿ အညေန ပသံသနကိစ္စံ အတ္ထိ။

ပသတ္ထေဟိ ဝါ ပသတ္ထောတိပိ ပသတ္ထပ္ပသတ္ထော။ ကေ ပန ပသတ္ထာ နာမ? ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ကာသိကောသလဝါသိကေဟိ ပသတ္ထော, ဗိမ္ဗိသာရော အင်္ဂမဂဓဝါသီဟိ, ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ ဝဇ္ဇိတဋ္ဌဝါသီဟိ ပသတ္ထာ, ပါဝေယျကာ မလ္လာ ကောသိနာရကာ မလ္လာ အညေပိ တေ တေ ခတ္တိယာ တေဟိ တေဟိ ဇာနပဒေဟိ ပသတ္ထာ, စင်္ကိအာဒယော ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏဂဏေဟိ, အနာထပိဏ္ဍိကာဒယော ဥပါသကာ ဥပါသကဂဏေဟိ, ဝိသာခါအာဒိကာ ဥပါသိကာ အနေကသတာဟိ ဥပါသိကာဟိ, သကုလုဒါယိအာဒယော ပရိဗ္ဗာဇကာ အနေကေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကသတေဟိ, ဥပ္ပလဝဏ္ဏတ္ထေရိအာဒိကာ မဟာသာဝိကာ အနေကေဟိ ဘိက္ခုနိသတေဟိ, သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒယော မဟာထေရာ အနေကသတေဟိ ဘိက္ခူဟိ, သက္ကာဒယော ဒေဝါ အနေကသဟဿေဟိ ဒေဝေဟိ, မဟာဗြဟ္မာဒယော ဗြဟ္မာနော အနေကသဟဿေဟိ ဗြဟ္မေဟိ ပသတ္ထာ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဒသဗလံ ထောမေန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ ပသံသန္တီတိ ဘဂဝါ ‘‘ပသတ္ထပ္ပသတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အတ္ထဝသန္တိ အတ္ထာနိသံသံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၀။)

အထဿ သော အတ္တနော ပသာဒကာရဏံ အာစိက္ခန္တော သေယျထာပိ, ဘော, ပုရိသောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဂ္ဂရသပရိတိတ္တောတိ ဘောဇနရသေသု ပါယာသော သ္နေဟရသေသု ဂေါသပ္ပိ, ကသာဝရသေသု ခုဒ္ဒကမဓု အနေဠကံ, မဓုရရသေသု သက္ကရာတိ ဧဝမာဒယော အဂ္ဂရသာ နာမ။ တေသု ယေန ကေနစိ ပရိတိတ္တော အာကဏ္ဌပ္ပမာဏံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဌိတော။ အညေသံ ဟီနာနန္တိ အဂ္ဂရသေဟိ အညေသံ ဟီနရသာနံ။ သုတ္တသောတိ သုတ္တတော, သုတ္တဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ သေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတော တတောတိ သုတ္တာဒီသု တတော တတော။ အညေသံ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာပ္ပဝါဒါနန္တိ ယေ အညေသံ ပုထူနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ လဒ္ဓိသင်္ခါတပ္ပဝါဒါ, တေသံ။ န ပိဟေတီတိ န ပတ္ထေတိ, တေ ကထိယမာနေ သောတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတိ။ ဇိဃစ္ဆာဒုဗ္ဗလျပရေတောတိ ဇိဃစ္ဆာယ စေဝ ဒုဗ္ဗလဘာဝေန စ အနုဂတော။ မဓုပိဏ္ဍိကန္တိ သာလိပိဋ္ဌံ ဘဇ္ဇိတွာ စတုမဓုရေန ယောဇေတွာ ကတံ ဗဒ္ဓသတ္တုပိဏ္ဍိကံ, မဓုရပူဝမေဝ ဝါ။ အဓိဂစ္ဆေယျာတိ လဘေယျ။ အသေစနကန္တိ မဓုရဘာဝကရဏတ္ထာယ အညေန ရသေန အနာသိတ္တကံ ဩဇဝန္တံ ပဏီတရသံ။

ဟရိစန္ဒနဿာတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏစန္ဒနဿ။ လောဟိတစန္ဒနဿာတိ ရတ္တဝဏ္ဏစန္ဒနဿ။ သုရဘိဂန္ဓန္တိ သုဂန္ဓံ။ ဒရထာဒယော ဝဋ္ဋဒရထာ, ဝဋ္ဋကိလမထာ, ဝဋ္ဋပရိဠာဟာ ဧဝ။ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ ဥဒါဟာရံ ဥဒါဟရိ။ ယထာ ဟိ ယံ တေလံ မာနံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ, ဝိဿန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတိ, တံ အဝသေကောတိ ဝုစ္စတိ။ ယဉ္စ ဇလံ တဠာကံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ, အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဂစ္ဆတိ, တံ ဩဃောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝမေဝံ ယံ ပီတိဝစနံ ဟဒယံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ, အဓိကံ ဟုတွာ အန္တော အသဏ္ဌဟိတွာ ဗဟိ နိက္ခမတိ, တံ ဥဒါနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝရူပံ ပီတိမယဝစနံ နိစ္ဆာရေသီတိ အတ္ထော။

၅။ ပိင်္ဂိယာနီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၅။ ပဉ္စမေ နီလာတိ ဣဒံ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကံ။ နီလဝဏ္ဏာတိအာဒိ တဿေဝ ဝိဘာဂဒဿနံ။ တတ္ထ န တေသံ ပကတိဝဏ္ဏော နီလော, နီလဝိလေပနဝိလိတ္တတ္တာ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ နီလဝတ္ထာတိ ပဋဒုကူလကောသေယျာဒီနိပိ တေသံ နီလာနေဝ ဟောန္တိ။ နီလာလင်္ကာရာတိ နီလမဏီဟိ နီလပုပ္ဖေဟိ အလင်္ကတာ, တေသံ ဟတ္ထာလင်္ကာရ-အဿာလင်္ကာရ-ရထာလင်္ကာရ-သာဏိဝိတာနကဉ္စုကာပိ သဗ္ဗေ နီလာယေဝ ဟောန္တိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၁။)

ပဒုမံ ယထာတိ ယထာ သတပတ္တံ ရတ္တပဒုမံ။ ကောကနဒန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ပါတောတိ ပဂေဝ သုရိယုဂ္ဂမနကာလေ။ သိယာတိ ဘဝေယျ။ အဝီတဂန္ဓန္တိ အဝိဂတဂန္ဓံ။ အင်္ဂီရသန္တိ ဘဂဝတော အင်္ဂမင်္ဂေဟိ ရသ္မိယော နိစ္ဆရန္တိ, တသ္မာ အင်္ဂီရသောတိ ဝုစ္စတိ။ တပန္တမာဒိစ္စမိဝန္တလိက္ခေတိ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု အာလောကကရဏဝသေန အန္တလိက္ခေ တပန္တံ အာဒိစ္စံ ဝိယ ဝိရောစမာနံ။ အင်္ဂီရသံ ပဿာတိ အတ္တာနမေဝ ဝါ မဟာဇနံ ဝါ သန္ဓာယ ဧဝံ ဝဒတိ။

၆။ မဟာသုပိနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၆။ ဆဋ္ဌေ မဟာသုပိနာတိ မဟန္တေဟိ ပုရိသေဟိ ပဿိတဗ္ဗတော မဟန္တာနဉ္စ အတ္ထာနံ နိမိတ္တဘာဝတော မဟာသုပိနာ။ ပါတုရဟေသုန္တိ ပါကဋာ အဟေသုံ။ တတ္ထ သုပိနံ ပဿန္တော စတူဟိ ကာရဏေဟိ ပဿတိ ဓာတုက္ခောဘတော ဝါ အနုဘူတပုဗ္ဗတော ဝါ ဒေဝတောပသံဟာရတော ဝါ ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော ဝါတိ။

တတ္ထ ပိတ္တာဒီနံ ခေါဘကရဏပစ္စယပ္ပယောဂေန ခုဘိတဓာတုကော ဓာတုက္ခောဘတော သုပိနံ ပဿတိ။ ပဿန္တော စ နာနာဝိဓံ သုပိနံ ပဿတိ ပဗ္ဗတာ ပတန္တော ဝိယ, အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ဝိယ, ဝါဠမိဂဟတ္ထိစောရာဒီဟိ အနုဗဒ္ဓေါ ဝိယ စ။ အနုဘူတပုဗ္ဗတော ပဿန္တော ပုဗ္ဗေ အနုဘူတပုဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ ပဿတိ။ ဒေဝတောပသံဟာရတော ပဿန္တဿ ဒေဝတာ အတ္ထကာမတာယ ဝါ အနတ္ထကာမတာယ ဝါ အတ္ထာယ ဝါ အနတ္ထာယ ဝါ နာနာဝိဓာနိ အာရမ္မဏာနိ ဥပသံဟရန္တိ။ သော တာသံ ဒေဝတာနံ အာနုဘာဝေန တာနိ အာရမ္မဏာနိ ပဿတိ။ ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော ပဿန္တော ပုညာပုညဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇိတုကာမဿ အတ္ထဿ ဝါ အနတ္ထဿ ဝါ ပုဗ္ဗနိမိတ္တဘူတံ သုပိနံ ပဿတိ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဝိယ ပုတ္တပဋိလာဘနိမိတ္တံ, ကောသလရာဇာ ဝိယ သောဠသ သုပိနေ, အယမေဝ ဘဂဝါ ဗောဓိသတ္တဘူတော ဣမေ ပဉ္စ မဟာသုပိနေ ဝိယ စာတိ။

တတ္ထ ယံ ဓာတုက္ခောဘတော အနုဘူတပုဗ္ဗတော စ သုပိနေ ပဿတိ, န တံ သစ္စံ ဟောတိ။ ယံ ဒေဝတောပသံဟာရတော ပဿတိ, တံ သစ္စံ ဝါ ဟောတိ အလိကံ ဝါ။ ကုဒ္ဓါ ဟိ ဒေဝတာ ဥပါယေန ဝိနာသေတုကာမာ ဝိပရီတမ္ပိ ကတွာ ဒဿေန္တိ။ ယံ ပန ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော ပဿတိ, တံ ဧကန္တံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၂။)

သစ္စမေဝ ဟောတိ။ ဧတေသံ စတုန္နံ မူလကာရဏာနံ သံသဂ္ဂဘေဒတောပိ သုပိနဘေဒေါ ဟောတိယေဝ။

တံ ပနေတံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ သုပိနံ သေခပုထုဇ္ဇနာဝ ပဿန္တိ အပ္ပဟီနဝိပလ္လာသတ္တာ, အသေခါ န ပဿန္တိ ပဟီနဝိပလ္လာသတ္တာ။ ကိံ ပနေတံ ပဿန္တော သုတ္တော ပဿတိ ပဋိဗုဒ္ဓေါ, ဥဒါဟု နေဝ သုတ္တော န ပဋိဗုဒ္ဓေါတိ? ကိဉ္စေတ္ထ ယဒိ တာဝ သုတ္တော ပဿတိ, အဘိဓမ္မဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ ဘဝင်္ဂစိတ္တေန ဟိ သုပတိ, တံ ရူပနိမိတ္တာဒိအာရမ္မဏံ ရာဂါဒိသမ္ပယုတ္တံ ဝါ န ဟောတိ။ သုပိနံ ပဿန္တဿ စ ဤဒိသာနိ စိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အထ ပဋိဗုဒ္ဓေါ ပဿတိ, ဝိနယဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ ယဉှိ ပဋိဗုဒ္ဓေါ ပဿတိ, တံ သဗ္ဗောဟာရိကစိတ္တေန ပဿတိ။ သဗ္ဗောဟာရိကစိတ္တေန စ ကတေ ဝီတိက္ကမေ အနာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ သုပိနံ ပဿန္တေန ပန ကတေပိ ဝီတိက္ကမေ ဧကန္တံ အနာပတ္တိ ဧဝ။ အထ နေဝ သုတ္တော န ပဋိဗုဒ္ဓေါ ပဿတိ, န နာမ ပဿတိ။ ဧဝဉ္စ သတိ သုပိနဿ အဘာဝေါ စ အာပဇ္ဇတိ? န အဘာဝေါ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ကပိမိဒ္ဓပရေတော ပဿတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ကပိမိဒ္ဓပရေတော ခေါ, မဟာရာဇ, သုပိနံ ပဿတီ’’တိ။

ကပိမိဒ္ဓပရေတောတိ မက္ကဋနိဒ္ဒါယ ယုတ္တော။ ယထာ ဟိ မက္ကဋဿ နိဒ္ဒါ လဟုပရိဝတ္တာ ဟောတိ, ဧဝံ ယာ နိဒ္ဒါ ပုနပ္ပုနံ ကုသလာဒိစိတ္တဝေါကိဏ္ဏတ္တာ လဟုပရိဝတ္တာ, ယဿာ ပဝတ္တိယံ ပုနပ္ပုနံ ဘဝင်္ဂတော ဥတ္တရဏံ ဟောတိ, တာယ ယုတ္တော သုပိနံ ပဿတိ။ တေနာယံ သုပိနော ကုသလောပိ ဟောတိ အကုသလောပိ အဗျာကတောပိ။ တတ္ထ သုပိနန္တေ စေတိယဝန္ဒနဓမ္မဿဝနဓမ္မဒေသနာဒီနိ ကရောန္တဿ ကုသလော, ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တဿ အကုသလော, ဒွီဟိ အန္တေဟိ မုတ္တော အာဝဇ္ဇနတဒါရမ္မဏက္ခဏေ အဗျာကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သွာယံ ဒုဗ္ဗလဝတ္ထုကတ္တာ စေတနာယ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎိတုံ အသမတ္ထော။ ပဝတ္တေ ပန အညေဟိ ကုသလာကုသလေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိတော ဝိပါကံ ဒေတိ။ ကိဉ္စာပိ ဝိပါကံ ဒေတိ, အထ ခေါ အဝိသယေ ဥပ္ပန္နတ္တာ အဗ္ဗောဟာရိကာဝ သုပိနန္တစေတနာ။ သော ပနေသ သုပိနော ကာလဝသေနပိ ဒိဝါ တာဝ ဒိဋ္ဌော န သမေတိ, တထာ ပဌမယာမေ မဇ္ဈိမယာမေ ပစ္ဆိမယာမေ စ။ ဗလဝပစ္စူသေ ပန အသိတပီတခါယိတေ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂတေ ကာယသ္မိံ ဩဇာယ ပတိဋ္ဌိတာယ အရုဏေ ဥဂ္ဂစ္ဆမာနေဝ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၃။)

ဒိဋ္ဌော သုပိနော သမေတိ။ ဣဋ္ဌနိမိတ္တံ သုပိနံ ပဿန္တော ဣဋ္ဌံ ပဋိလဘတိ, အနိဋ္ဌနိမိတ္တံ ပဿန္တော အနိဋ္ဌံ။

ဣမေ ပန ပဉ္စ မဟာသုပိနေ နေဝ လောကိယမဟာဇနော ပဿတိ, န မဟာရာဇာနော, န စက္ကဝတ္တိရာဇာနော, န အဂ္ဂသာဝကာ, န ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, န သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, ဧကော သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တောယေဝ ပဿတိ။ အမှာကံ ပန ဗောဓိသတ္တော ကဒါ ဣမေ သုပိနေ ပဿီတိ? ‘‘သွေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ စာတုဒ္ဒသိယံ ပက္ခဿ ရတ္တိဝိဘာယနကာလေ ပဿိ။ တေရသိယန္တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ သော ဣမေ သုပိနေ ဒိသွာ ဥဋ္ဌာယ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဉ္ဇိတွာ နိသိန္နော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ မယာ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ ဣမေ သုပိနာ ဒိဋ္ဌာ အဿု, ပိတု မဟာရာဇဿ ကထေယျံ။ သစေ ပန မေ မာတာ ဇီဝေယျ, တဿာ ကထေယျံ။ ဣမသ္မိံ ခေါ ပန ဌာနေ ဣမေသံ ပဋိဂ္ဂါဟကော နာမ နတ္ထိ, အဟမေဝ ပဋိဂဏှိဿာမီ’’တိ။ တတော ‘‘ဣဒံ ဣမဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ဣဒံ ဣမဿာ’’တိ သယမေဝ သုပိနေ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ ဥရုဝေလဂါမေ သုဇာတာယ ဒိန္နံ ပါယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ ဗောဓိံ ပတွာ အနုက္ကမေန ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အတ္တနော မကုလဗုဒ္ဓကာလေ ဒိဋ္ဌေ ပဉ္စ မဟာသုပိနေ ဝိတ္ထာရေတုံ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

တတ္ထ မဟာပထဝီတိ စက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ ပူရေတွာ ဌိတာ မဟာပထဝီ။ မဟာသယနံ အဟောသီတိ သိရိသယနံ အဟောသိ။ ဩဟိတောတိ ဌပိတော။ သော ပန န ဥဒကသ္မိံယေဝ ဌပိတော အဟောသိ, အထ ခေါ ပါစီနသမုဒ္ဒဿ ဥပရူပရိဘာဂေန ဂန္တွာ ပါစီနစက္ကဝါဠမတ္ထကေ ဌပိတော အဟောသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္ဆိမေ သမုဒ္ဒေ ဒက္ခိဏေ သမုဒ္ဒေတိ ဧတေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တိရိယာ နာမ တိဏဇာတီတိ ဒဗ္ဗတိဏံ ဝုစ္စတိ။ နာဘိယာ ဥဂ္ဂန္တွာ နဘံ အာဟစ္စ ဌိတာ အဟောသီတိ နင်္ဂလမတ္တေန ရတ္တဒဏ္ဍေန နာဘိတော ဥဂ္ဂန္တွာ ပဿန္တဿ ပဿန္တဿေဝ ဝိဒတ္ထိမတ္တံ ရတနမတ္တံ ဗျာမမတ္တံ ယဋ္ဌိမတ္တံ ဂါဝုတမတ္တံ အဍ္ဎယောဇနမတ္တံ ယောဇနမတ္တန္တိ ဧဝံ ဥဂ္ဂန္တွာ ဥဂ္ဂန္တွာ အနေကယောဇနသဟဿံ နဘံ အာဟစ္စ ဌိတာ အဟောသိ။ ပါဒေဟိ ဥဿက္ကိတွာတိ အဂ္ဂနခတော ပဋ္ဌာယ ပါဒေဟိ အဘိရုဟိတွာ။ နာနာဝဏ္ဏာတိ ဧကော နီလဝဏ္ဏော, ဧကော ပီတဝဏ္ဏော, ဧကော လောဟိတဝဏ္ဏော, ဧကော ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏောတိ ဧဝံ နာနာဝဏ္ဏာ။ သေတာတိ ပဏ္ဍရာ ပရိသုဒ္ဓါ။ မဟတော မီဠှပဗ္ဗတဿာတိ တိယောဇနုဗ္ဗေဓဿ ဂူထပဗ္ဗတဿ။ ဥပရူပရိ စင်္ကမတီတိ မတ္ထကမတ္ထကေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၄။)

စင်္ကမတိ။ ဒီဃာယုကဗုဒ္ဓါ ပန တိယောဇနိကေ မီဠှပဗ္ဗတေ အနုပဝိသိတွာ နိသိန္နာ ဝိယ ဟောန္တိ။

ဧဝံ ဧတ္တကေန ဌာနေန ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သဟ ပုဗ္ဗနိမိတ္တေဟိ ပဋိလာဘံ ဒဿေတုံ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗဂုဏဒါယကတ္တာ ဗုဒ္ဓါနံ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အနုတ္တရာ သမ္မာသမ္ဗောဓိ နာမ။ တသ္မာ ယံ သော စက္ကဝါဠမဟာပထဝိံ သိရိသယနဘူတံ အဒ္ဒသ, တံ ဗုဒ္ဓဘာဝဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ယံ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတရာဇာနံ ဗိမ္ဗောဟနံ အဒ္ဒသ, တံ သဗ္ဗညုတညာဏဗိမ္ဗောဟနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ယံ စတ္တာရော ဟတ္ထပါဒေ စက္ကဝါဠမတ္ထကေ ဌိတေ အဒ္ဒသ, တံ ဓမ္မစက္ကဿ အပ္ပဋိဝတ္တိယဘာဝေ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ယံ အတ္တာနံ ဥတ္တာနကံ နိပန္နံ အဒ္ဒသ, တံ တီသု ဘဝေသု အဝကုဇ္ဇာနံ သတ္တာနံ ဥတ္တာနမုခဘာဝဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ယံ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ပဿန္တော ဝိယ အဟောသိ, တံ ဒိဗ္ဗစက္ခုပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ ယံ ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ဧကာလောကံ အဟောသိ, တံ အနာဝရဏဉာဏဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။ သေသံ ပါဠိဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

၇။ ဝဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉၇။ သတ္တမေ နေမိတ္တာတိ နိမိတ္တပါဌကာ။ တေဇောဓာတု ပကုပ္ပတီတိ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပါဏိနာ ဥဒကံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာတိ ဥပ္ပန္နံ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ဥဒကံ တိယောဇနသတေန ဟတ္ထေန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ။ ပမတ္တာ ဟောန္တီတိ အတ္တနော ကီဠာယ ပမတ္တာ ဟောန္တိ ဝိပ္ပဝုဋ္ဌသတိနော။ တေသဉှိ သကာယ ရတိယာ ‘‘ရမာမာ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ အကာလေပိ ဒေဝေါ ဝဿတိ, တဒဘာဝေ န ဝဿတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘န ကာလဝဿ’’န္တိ။ အဋ္ဌမနဝမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၁၀။ နိဿာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀၀။ ဒသမေ နိဿာရဏီယာတိ နိဿဋာ ဝိသညုတ္တာ။ ဓာတုယောတိ အတ္တသုညသဘာဝါ။ ကာမံ မနသိကရောတောတိ ကာမံ မနသိကရောန္တဿ, အသုဘဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ အဂဒံ ဂဟေတွာ ဝိသံ ဝီမံသန္တော ဝိယ ဝီမံသနတ္ထံ ကာမာဘိမုခံ စိတ္တံ ပေသေန္တဿာတိ အတ္ထော။ န ပက္ခန္ဒတီတိ နပ္ပဝိသတိ။ နပ္ပသီဒတီတိ ပသာဒံ နာပဇ္ဇတိ။ န သန္တိဋ္ဌတီတိ နပ္ပတိဋ္ဌဟတိ။ န ဝိမုစ္စတီတိ န အဓိမုစ္စတိ။ ယထာ ပန ကုက္ကုဋပတ္တံ ဝါ နှာရုဒဒ္ဒုလံ ဝါ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပတိကုဋတိ ပတိဝဋ္ဋတိ န သံပသာရီယတိ, ဧဝံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၅။)

ပဋိလီယတိ န သံပသာရီယတိ။ နေက္ခမ္မံ ခေါ ပနာတိ ဣဓ နေက္ခမ္မံ နာမ အသုဘေသု ပဌမဇ္ဈာနံ, တဒဿ မနသိကရောတော စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ တဿ တံ စိတ္တန္တိ တဿ တံ အသုဘဇ္ဈာနစိတ္တံ။ သုဂတန္တိ ဂေါစရေ ဂတတ္တာ သုဋ္ဌု ဂတံ။ သုဘာဝိတန္တိ အဟာနဘာဂိယတ္တာ သုဋ္ဌု ဘာဝိတံ။ သုဝုဋ္ဌိတန္တိ ကာမတော ဝုဋ္ဌိတံ။ သုဝိမုတ္တန္တိ ကာမေဟိ သုဋ္ဌု ဝိမုတ္တံ။ ကာမပစ္စယာ အာသဝါ နာမ ကာမဟေတုကာ စတ္တာရော အာသဝါ။ ဝိဃာတာတိ ဒုက္ခာ။ ပရိဠာဟာတိ ကာမရာဂပရိဠာဟာ။ န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒိယတီတိ သော တံ ကာမဝေဒနံ ဝိဃာတပရိဠာဟဝေဒနဉ္စ န ဝေဒိယတိ။ ဣဒမက္ခာတံ ကာမာနံ နိဿရဏန္တိ ဣဒံ အသုဘဇ္ဈာနံ ကာမေဟိ နိဿဋတ္တာ ကာမာနံ နိဿရဏန္တိ အက္ခာတံ။ ယော ပန တံ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော တတိယမဂ္ဂံ ပတွာ အနာဂါမိဖလေန နိဗ္ဗာနံ ဒိသွာ ‘‘ပုန ကာမာ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဇာနာတိ။ တဿ စိတ္တံ အစ္စန္တနိဿရဏမေဝ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဒုတိယဝါရေ မေတ္တာဈာနာနိ ဗျာပါဒဿ နိဿရဏံ နာမ။ တတိယဝါရေ ကရုဏာဈာနာနိ ဝိဟိံသာယ နိဿရဏံ နာမ။ စတုတ္ထဝါရေ အရူပဇ္ဈာနာနိ ရူပါနံ နိဿရဏံ နာမ။ အစ္စန္တနိဿရဏဉ္စေတ္ထ အရဟတ္တဖလံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပဉ္စမဝါရေ သက္ကာယံ မနသိကရောတောတိ သုဒ္ဓသင်္ခါရေ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ သုက္ခဝိပဿကဿ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဝီမံသနတ္ထံ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာဘိမုခံ စိတ္တံ ပေသေန္တဿ။ ဣဒမက္ခာတံ သက္ကာယဿ နိဿရဏန္တိ ဣဒံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန စ ဖလေန စ နိဗ္ဗာနံ ဒိသွာ ဌိတဿ ဘိက္ခုနော ‘‘ပုန သက္ကာယော နတ္ထီ’’တိ ဥပ္ပန္နံ အရဟတ္တဖလသမာပတ္တိစိတ္တံ သက္ကာယဿ နိဿရဏန္တိ အက္ခာတံ။ ဣဒါနိ ဧဝံ သက္ကာယနိဿရဏံ နိရောဓံ ပတွာ ဌိတဿ ခီဏာသဝဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော တဿ ကာမနန္ဒီပိ နာနုသေတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နာနုသေတီတိ န နိဗ္ဗတ္တတိ။ အနနုသယာတိ အနိဗ္ဗတ္တိယာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

စတုတ္ထပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၆။)

၅။ ပဉ္စမပဏ္ဏာသကံ

(၂၁) ၁။ ကိမိလဝဂ္ဂေါ

၁။ ကိမိလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ကိမိလာယန္တိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ နိစုလဝနေတိ မုစလိန္ဒဝနေ။ ဧတဒဝေါစာတိ အယံ ကိရ ထေရော တသ္မိံယေဝ နဂရေ သေဋ္ဌိပုတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ ပဋိလဘိ။ သော အတ္တနာ နိဝုတ္ထံ ခန္ဓသန္တာနံ အနုဿရန္တော ကဿပဒသဗလဿ သာသနောသက္ကနကာလေ ပဗ္ဗဇိတွာ စတူသု ပရိသာသု သာသနေ အဂါရဝံ ကရောန္တီသု နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ပဗ္ဗတံ အာရုယှ တတ္ထ သမဏဓမ္မံ ကတွာ အတ္တနော နိဝုတ္ထဘာဝံ အဒ္ဒသ။ သော ‘‘သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ကာရဏံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဧတံ ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။

သတ္ထရိ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာတိ သတ္ထရိ ဂါရဝဉ္စေဝ ဇေဋ္ဌကဘာဝဉ္စ အနုပဋ္ဌပေတွာ ဝိဟရန္တိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ စေတိယင်္ဂဏာဒီသု ဆတ္တံ ဓာရေတွာ ဥပါဟနာ အာရုယှ ဝိစရန္တော နာနပ္ပကာရဉ္စ နိရတ္ထကကထံ ကထေန္တော သတ္ထရိ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ နာမ။ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂေ ပန နိသီဒိတွာ နိဒ္ဒါယန္တော စေဝ နာနပ္ပကာရဉ္စ နိရတ္ထကကထံ ကထေန္တော ဓမ္မေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ နာမ။ သံဃမဇ္ဈေ ဗာဟာဝိက္ခေပကံ နာနတ္တကထံ ကထေန္တော ထေရနဝမဇ္ဈိမေသု စ စိတ္တီကာရံ အကရောန္တော သံဃေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ နာမ။ သိက္ခံ အပရိပူရေန္တော သိက္ခာယ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ နာမ။ အညမညံ ကလဟဘဏ္ဍနာဒီနိ ကရောန္တော အညမညံ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ နာမ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၃။ အဿာဇာနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၀၃-၂၀၄။ တတိယေ အဇ္ဇဝေနာတိ ဥဇုဘာဝေန အဝင်္ကဂမနေန။ ဇဝေနာတိ ပဒဇဝေန။ မဒ္ဒဝေနာတိ သရီရမုဒုတာယ။ ခန္တိယာတိ အဓိဝါသနက္ခန္တိယာ။ သောရစ္စေနာတိ သုစိသီလတာယ။ ဘိက္ခုဝါရေ အဇ္ဇဝန္တိ ဉာဏဿ ဥဇုကဂမနံ။ ဇဝေါတိ သူရံ ဟုတွာ ဉာဏဿ ဂမနဘာဝေါ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၇။)

မဒ္ဒဝန္တိ သီလမဒ္ဒဝံ။ ခန္တီတိ အဓိဝါသနက္ခန္တိယေဝ။ သောရစ္စံ သုစိသီလတာယေဝ။ စတုတ္ထေ ပဉ္စ ဗလာနိ မိဿကာနိ ကထိတာနိ။

၅။ စေတောခိလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀၅။ ပဉ္စမေ စေတောခိလာတိ စိတ္တဿ ထဒ္ဓဘာဝါ, ကစဝရဘာဝါ, ခါဏုကဘာဝါ။ သတ္ထရိ ကင်္ခတီတိ သတ္ထု သရီရေ ဝါ ဂုဏေ ဝါ ကင်္ခတိ။ သရီရေ ကင်္ခမာနော ‘‘ဒွတ္တိံသဝရပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ နာမ သရီရံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ, ဂုဏေ ကင်္ခမာနော ‘‘အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဇာနနသမတ္ထံ သဗ္ဗညုတညာဏံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ။ ဝိစိကိစ္ဆတီတိ ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတိ, ဒုက္ခံ အာပဇ္ဇတိ, ဝိနိစ္ဆေတုံ န သက္ကောတိ။ နာဓိမုစ္စတီတိ ဧဝမေတန္တိ အဓိမောက္ခံ န ပဋိလဘတိ။ န သမ္ပသီဒတီတိ ဂုဏေသု ဩတရိတွာ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆဘာဝေန ပသီဒိတုံ အနာဝိလော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ။ အာတပ္ပါယာတိ ကိလေသသန္တာပကဝီရိယကရဏတ္ထာယ။ အနုယောဂါယာတိ ပုနပ္ပုနံ ယောဂါယ။ သာတစ္စာယာတိ သတတကိရိယာယ။ ပဓာနာယာတိ ပဒဟနတ္ထာယ။ အယံ ပဌမော စေတောခိလောတိ အယံ သတ္ထရိ ဝိစိကိစ္ဆာသင်္ခါတော ပဌမော စိတ္တဿ ထဒ္ဓဘာဝေါ ဧဝမေတဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပဟီနော ဟောတိ။

ဓမ္မေတိ ပရိယတ္တိဓမ္မေ စ ပဋိဝေဓဓမ္မေ စ။ ပရိယတ္တိဓမ္မေ ကင်္ခမာနော ‘‘တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿာနီတိ ဝဒန္တိ, အတ္ထိ နု ခေါ ဧတံ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ။ ပဋိဝေဓဓမ္မေ ကင်္ခမာနော ‘‘ဝိပဿနာနိဿန္ဒော မဂ္ဂေါ နာမ, မဂ္ဂနိဿန္ဒံ ဖလံ နာမ, သဗ္ဗသင်္ခါရပဋိနိဿဂ္ဂေါ နိဗ္ဗာနံ နာမာတိ ဝဒန္တိ, တံ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ။ သံဃေ ကင်္ခတီတိ ‘‘ဥဇုပ္ပဋိပန္နော’’တိအာဒီနံ ပဒါနံ ဝသေန ‘‘ဧဝရူပံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော စတ္တာရော မဂ္ဂဋ္ဌာ စတ္တာရော ဖလဋ္ဌာတိ အဋ္ဌန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ သမူဟဘူတော သံဃော နာမ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ။ သိက္ခာယ ကင်္ခမာနော ‘‘အဓိသီလသိက္ခာ နာမ အဓိစိတ္တအဓိပညာသိက္ခာ နာမာတိ ဝဒန္တိ, သာ အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ကင်္ခတိ။ အယံ ပဉ္စမောတိ အယံ သဗြဟ္မစာရီသု ကောပသင်္ခါတော ပဉ္စမော စိတ္တဿ ထဒ္ဓဘာဝေါ ကစဝရဘာဝေါ ခါဏုကဘာဝေါ။

၆။ ဝိနိဗန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀၆။ ဆဋ္ဌေ စေတသောဝိနိဗန္ဓာတိ စိတ္တံ ဝိနိဗန္ဓိတွာ မုဋ္ဌိယံ ကတွာ ဝိယ ဂဏှန္တီတိ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ။ ကာမေတိ ဝတ္ထုကာမေပိ ကိလေသကာမေပိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၈။)

ကာယေတိ အတ္တနော ကာယေ။ ရူပေတိ ဗဟိဒ္ဓါရူပေ။ ယာဝဒတ္ထန္တိ ယတ္တကံ ဣစ္ဆတိ, တတ္တကံ။ ဥဒရာဝဒေဟကန္တိ ဥဒရပူရံ။ တဉှိ ဥဒရံ အဝဒေဟနတော ဥဒရာဝဒေဟကန္တိ ဝုစ္စတိ။ သေယျသုခန္တိ မဉ္စပီဌသုခံ, ဥတုသုခံ ဝါ။ ပဿသုခန္တိ ယထာ သမ္ပရိဝတ္တကံ သယန္တဿ ဒက္ခိဏပဿ ဝါမပဿာနံ သုခံ ဟောတိ, ဧဝံ ဥပ္ပန္နသုခံ။ မိဒ္ဓသုခန္တိ နိဒ္ဒါသုခံ။ အနုယုတ္တောတိ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော ဝိဟရတိ။ ပဏိဓာယာတိ ပတ္ထယိတွာ။ သီလေနာတိအာဒီသု သီလန္တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ဝတန္တိ ဝတသမာဒါနံ။ တပေါတိ တပစရဏံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ မေထုနဝိရတိ။ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမီတိ မဟေသက္ခဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ။ ဒေဝညတရော ဝါတိ အပ္ပေသက္ခဒေဝေသု ဝါ အညတရောတိ။

၇-၈။ ယာဂုသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၀၇-၂၀၈။ သတ္တမေ ဝါတံ အနုလောမေတီတိ ဝါတံ အနုလောမေတွာ ဟရတိ။ ဝတ္ထိံ သောဓေတီတိ ဓမနိယော သုဒ္ဓါ ကရောတိ။ အာမာဝသေသံ ပါစေတီတိ သစေ အာမာဝသေသကံ ဟောတိ, တံ ပါစေတိ။ အဋ္ဌမေ အစက္ခုဿန္တိ န စက္ခူနံ ဟိတံ, စက္ခုံ ဝိသုဒ္ဓံ န ကရောတိ။

၉။ ဂီတဿရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀၉။ နဝမေ အာယတကေနာတိ ဒီဃေန, ပရိပုဏ္ဏပဒဗျဉ္ဇနကံ ဂါထာဝတ္တဉ္စ ဝိနာသေတွာ ပဝတ္တေန။ သရကုတ္တိမ္ပိ နိကာမယမာနဿာတိ ဧဝံ ဂီတဿရော ကာတဗ္ဗောတိ သရကိရိယံ ပတ္ထယမာနဿ။ သမာဓိဿ ဘင်္ဂေါ ဟောတီတိ သမထဝိပဿနာစိတ္တဿ ဝိနာသော ဟောတိ။

၁၀။ မုဋ္ဌဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၀။ ဒသမေ ဒုက္ခံ သုပတီတိ နာနာဝိဓံ သုပိနံ ပဿန္တော ဒုက္ခံ သုပတိ။ ဒုက္ခံ ပဋိဗုဇ္ဈတီတိ ပဋိဗုဇ္ဈန္တောပိ ဥတ္တသိတွာ သလောမဟံသော ပဋိဗုဇ္ဈတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သတိသမ္ပဇညံ မိဿကံ ကထိတံ။

ကိမိလဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၉။)

(၂၂) ၂။ အက္ကောသကဝဂ္ဂေါ

၁။ အက္ကောသကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ အက္ကောသကပရိဘာသကောတိ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသကော, ဘယဒဿနေန ပရိဘာသကော။ ဆိန္နပရိပန္ထောတိ လောကုတ္တရပရိပန္ထဿ ဆိန္နတ္တာ ဆိန္နပရိပန္ထော။ ရောဂါတင်္ကန္တိ ရောဂေါယေဝ ကိစ္ဆဇီဝိကာယာဝဟနတော ရောဂါတင်္ကော နာမ။

၂။ ဘဏ္ဍနကာရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၂။ ဒုတိယေ အဓိကရဏကာရကောတိ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ အညတရဿ ကာရကော။ အနဓိဂတန္တိ ပုဗ္ဗေ အပ္ပတ္တဝိသေသံ။

၃။ သီလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၃။ တတိယေ ဒုဿီလောတိ အသီလော နိဿီလော။ သီလဝိပန္နောတိ ဝိပန္နသီလော ဘိန္နသံဝရော။ ပမာဒါဓိကရဏန္တိ ပမာဒကာရဏာ။ ဣဒဉ္စ သုတ္တံ ဂဟဋ္ဌာနံ ဝသေန အာဂတံ, ပဗ္ဗဇိတာနမ္ပိ ပန လဗ္ဘတေဝ။ ဂဟဋ္ဌော ဟိ ယေန ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, ယဒိ ကသိယာ, ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ, ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ပမတ္တော တံ တံ ယထာကာလံ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ, အထဿ မူလံ ဝိနဿတိ။ မာဃာတကာလေပိ ပါဏာတိပါတံ အဒိန္နာဒါနာဒီနိ စ ကရောန္တော ဒဏ္ဍဝသေန မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။ ပဗ္ဗဇိတော ဒုဿီလော ပမာဒကာရဏာ သီလတော ဗုဒ္ဓဝစနတော ဈာနတော သတ္တအရိယဓနတော စ ဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။ ဂဟဋ္ဌဿ ‘‘အသုကော အသုကကုလေ ဇာတော ဒုဿီလော ပါပဓမ္မော ပရိစ္စတ္တဣဓလောကပရလောကော သလာကဘတ္တမတ္တမ္ပိ န ဒေတီ’’တိ စတုပရိသမဇ္ဈေ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ ပဗ္ဗဇိတဿ ‘‘အသုကော နာသက္ခိ သီလံ ရက္ခိတုံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဂဟေတုံ, ဝေဇ္ဇကမ္မာဒီဟိ ဇီဝတိ, ဆဟိ အဂါရဝေဟိ သမန္နာဂတော’’တိ ဧဝံ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။

အဝိသာရဒေါတိ ဂဟဋ္ဌော တာဝ ‘‘အဝဿံ ဗဟူနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနေ ကောစိ မမ ကမ္မံ ဇာနိဿတိ, အထ မံ နိဂ္ဂဏှိဿန္တိ ဝါ, ရာဇကုလဿ ဝါ ဒဿန္တီ’’တိ သဘယော ဥပသင်္ကမတိ။ မင်္ကုဘူတော စ ပတိတက္ခန္ဓော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၀။)

အဓောမုခေါ အင်္ဂုဋ္ဌကေန ဘူမိံ ကသန္တော နိသီဒတိ, ဝိသာရဒေါ ဟုတွာ ကထေတုံ န သက္ကောတိ။ ပဗ္ဗဇိတောပိ ‘‘ဗဟူ ဘိက္ခူ သန္နိပတိတာ, အဝဿံ ကောစိ မမ ကမ္မံ ဇာနိဿတိ, အထ မေ ဥပေါသထမ္ပိ ပဝါရဏမ္ပိ ဌပေတွာ သာမညာ စာဝေတွာ နိက္ကဍ္ဎိဿန္တီ’’တိ သဘယော ဥပသင်္ကမတိ, ဝိသာရဒေါ ဟုတွာ ကထေတုံ န သက္ကောတိ။ ဧကစ္စော ပန ဒုဿီလောပိ ဒပ္ပိတော ဝိယ စရတိ, သောပိ အဇ္ဈာသယေန မင်္ကု ဟောတိယေဝ။

သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတီတိ တဿ ဟိ မရဏမဉ္စေ နိပန္နဿ ဒုဿီလကမ္မံ သမာဒါယ ဝတ္တိတဋ္ဌာနံ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ။ သော ဥမ္မီလေတွာ ဣဓလောကံ ပဿတိ, နိမ္မီလေတွာ ပရလောကံ။ တဿ စတ္တာရော အပါယာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, သတ္တိသတေန သီသေ ပဟရိယမာနော ဝိယ ဟောတိ။ သော ‘‘ဝါရေထ ဝါရေထာ’’တိ ဝိရဝန္တော မရတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတီ’’တိ။ ပဉ္စမပဒံ ဥတ္တာနမေဝ။ အာနိသံသကထာ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄။ ဗဟုဘာဏိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၄။ စတုတ္ထေ ဗဟုဘာဏိသ္မိန္တိ ပညာယ အပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဗဟုံ ဘဏန္တေ။ မန္တဘာဏိသ္မိန္တိ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ, တာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဘဏန္တေ။

၅။ ပဌမအက္ခန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၅။ ပဉ္စမေ ဝေရဗဟုလောတိ ပုဂ္ဂလဝေရေနပိ အကုသလဝေရေနပိ ဗဟုဝေရော။ ဝဇ္ဇဗဟုလောတိ ဒေါသဗဟုလော။

၆။ ဒုတိယအက္ခန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၆။ ဆဋ္ဌေ လုဒ္ဒေါတိ ဒါရုဏော ကက္ခဠော။ ဝိပ္ပဋိသာရီတိ မင်္ကုဘာဝေန သမန္နာဂတော။

၇။ပဌမအပါသာဒိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁၇။ သတ္တမေ အပါသာဒိကေတိ အပါသာဒိကေဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ သမန္နာဂတေ။ ပါသာဒိကေတိ ပသာဒါဝဟေ ပရိသုဒ္ဓသမာစာရေ။ အဋ္ဌမနဝမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၁။)

၁၀။ မဓုရာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂၀။ ဒသမေ ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝါ မဓုရာယန္တိ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော စာရိကံ စရမာနော မဓုရာနဂရံ သမ္ပာပုဏိတွာ အန္တောနဂရံ ပဝိသိတုံ အာရဘိ။ အထေကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ယက္ခိနီ အစေလာ ဟုတွာ ဒွေ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ဇိဝှံ နိလ္လာလေတွာ ဒသဗလဿ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ အန္တောနဂရံ အပ္ပဝိသိတွာ တတောဝ နိက္ခမိတွာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ မဟာဇနော ခါဒနီယဘောဇနီယဉ္စေဝ သက္ကာရသမ္မာနဉ္စ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒါနံ အဒါသိ။ သတ္ထာ တဿ နဂရဿ နိဂ္ဂဏှနတ္ထာယ ဣမံ သုတ္တံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဝိသမာတိ န သမတလာ။ ဗဟုရဇာတိ ဝါတပဟရဏကာလေ ဥဒ္ဓတေန ရဇက္ခန္ဓေန ပရိယောနဒ္ဓါ ဝိယ ဟောတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အက္ကောသကဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

(၂၃) ၃။ ဒီဃစာရိကဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဒီဃစာရိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂၁။ တတိယဿ ပဌမေ အနဝတ္ထစာရိကန္တိ အဝဝတ္ထိတစာရိကံ။ သုတံ န ပရိယောဒပေတီတိ ယမ္ပိဿ သုတံ အတ္ထိ, တံ ပရိယောဒပေတုံ န သက္ကောတိ။ သုတေနေကစ္စေန အဝိသာရဒေါ ဟောတီတိ ထောကထောကေန သုတေန ဝိဇ္ဇမာနေနာပိ ဉာဏေန သောမနဿပ္ပတ္တော န ဟောတိ။ သမဝတ္ထစာရေတိ သမဝတ္ထိတစာရေ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၃-၄။ အတိနိဝါသသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၂၃-၂၂၄။ တတိယေ ဗဟုဘဏ္ဍောတိ ဗဟုပရိက္ခာရော။ ဗဟုဘေသဇ္ဇောတိ သပ္ပိနဝနီတာဒီနံ ဗဟုတာယ ဗဟုဘေသဇ္ဇော။ ဗျတ္တောတိ ဗျာသတ္တော။ သံသဋ္ဌောတိ ပဉ္စဝိဓေန သံသဂ္ဂေန သံသဋ္ဌော ဟုတွာ။ အနနုလောမိကေနာတိ သာသနဿ အနနုစ္ဆဝိကေန။ စတုတ္ထေ ဝဏ္ဏမစ္ဆရီတိ ဂုဏမစ္ဆရီ။ ဓမ္မမစ္ဆရီတိ ပရိယတ္တိမစ္ဆရီ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၂။)

၅-၆။ ကုလူပကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၂၅-၂၂၆။ ပဉ္စမေ အနာမန္တစာရေ အာပဇ္ဇတီတိ ‘‘နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျာ’’တိ သိက္ခာပဒေ (ပါရာ။ ၂၉၄) ဝုတ္တံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ ရဟော နိသဇ္ဇာယာတိအာဒီနိပိ တေသံ တေသံ သိက္ခာပဒါနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဆဋ္ဌေ အတိဝေလန္တိ အတိက္ကန္တပမာဏကာလံ။ သတ္တမံ ဥတ္တာနမေဝ။

၈။ ဥဿူရဘတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂၈။ အဋ္ဌမေ ဥဿူရဘတ္တေတိ အတိဒိဝါပစနဘတ္တေ။ န ကာလေန ပဋိပူဇေန္တီတိ ယာဂုကာလေ ယာဂုံ, ခဇ္ဇကကာလေ ခဇ္ဇကံ, ဘောဇနကာလေ ဘောဇနံ အပစန္တာ ယုတ္တပ္ပယုတ္တကာလဿ အတိနာမိတတ္တာ န ကာလေန ပဋိပူဇေန္တိ, အတ္တနော စိတ္တေနေဝ ဒေန္တိ နာမ။ တတော တေပိ တေသု အတ္တနော ဂေဟံ အာဂတေသု တထေဝ ကရောန္တိ။ ကုလပဝေဏိယာ အာဂတာ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဒေဝတာပိ ယုတ္တပ္ပယုတ္တကာလေန လာဘံ လဘမာနာယေဝ ရက္ခန္တိ ဂေါပယန္တိ ပီဠံ အကတွာ။ အကာလေ လဘမာနာ ပန ‘‘ဣမေ အမှေသု အနာဒရာ’’တိ အာရက္ခံ န ကရောန္တိ။

သမဏဗြာဟ္မဏာပိ ‘‘ဧတေသံ ဂေဟေ ဘောဇနဝေလာယ ဘောဇနံ န ဟောတိ, ဌိတမဇ္ဈနှိကေ ဒေန္တီ’’တိ မင်္ဂလာမင်္ဂလေသု ကာတဗ္ဗံ န ကရောန္တိ။ ဝိမုခါ ကမ္မံ ကရောန္တီတိ ‘‘ပါတော ကိဉ္စိ န လဘာမ, ခုဒါယ ပဋိပီဠိတာ ကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကောမာ’’တိ ကမ္မံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသီဒန္တိ။ အနောဇဝန္တံ ဟောတီတိ အကာလေ ဘုတ္တံ ဩဇံ ဟရိတုံ န သက္ကောတိ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

၉။ ပဌမကဏှသပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂၉။ နဝမေ သဘီရူတိ သနိဒ္ဒေါ မဟာနိဒ္ဒံ နိဒ္ဒါယတိ။ သပ္ပဋိဘယောတိ တံ နိဿာယ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တသ္မာ သပ္ပဋိဘယော။ မိတ္တဒုဗ္ဘီတိ ပါနဘောဇနဒါယကမ္ပိ မိတ္တံ ဒုဗ္ဘတိ ဟိံသတိ။ မာတုဂါမေပိ ဧသေဝ နယော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၃။)

၁၀။ ဒုတိယကဏှသပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၀။ ဒသမေ ဃောရဝိသောတိ ကက္ခဠဝိသော။ ဒုဇ္ဇိဝှေါတိ ဒွိဓာ ဘိန္နဇိဝှေါ။ ဃောရဝိသတာတိ ဃောရဝိသတာယ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။

ဒီဃစာရိကဝဂ္ဂေါ တတိယော။

(၂၄) ၄။ အာဝါသိကဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဝါသိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ န အာကပ္ပသမ္ပန္နောတိ သမဏာကပ္ပေန သမ္ပန္နော။ အဘာဝနီယော ဟောတီတိ ဝဍ္ဎနီယော န ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဥတ္တာနမေဝ။

၃။ သောဘနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၃။ တတိယေ ပဋိဗလောတိ ကာယဗလေန စ ဉာဏဗလေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ပဋိဗလော။

၄။ ဗဟူပကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၄။ စတုတ္ထေ ခဏ္ဍဖုလ္လန္တိ ပတိတဋ္ဌာနဉ္စ ဘိန္နဋ္ဌာနဉ္စ။ ပဋိသင်္ခရောတီတိ ပဋိပါကတိကံ ကရောတိ။ အာရောစေတီတိ ဣဒံ ပဝါရိတကုလာနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။

၅။ အနုကမ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၅။ ပဉ္စမေ အဓိသီလေသူတိ ပဉ္စသု သီလေသု။ ဓမ္မဒဿနေ နိဝေသေတီတိ စတုသစ္စဓမ္မဒဿနေ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ အရဟဂ္ဂတန္တိ သဗ္ဗသက္ကာရာနံ အရဟေ ရတနတ္တယေဝ ဂတံ, တီသု ဝတ္ထူသု ဂရုစိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေထာတိ အတ္ထော။ ဆဋ္ဌံ ဥတ္တာနမေဝ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၄။)

၇။ ဒုတိယအဝဏ္ဏာရဟသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃၇။ သတ္တမေ အာဝါသပလိဂေဓီတိ အာဝါသံ ဗလဝဂိဒ္ဓိဝသေန ဂိလိတွာ ဝိယ ဌိတော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အာဝါသိကဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

(၂၅) ၅။ ဒုစ္စရိတဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဒုစ္စရိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၄၁။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ဒုစ္စရိတေ သုစရိတေတိ ဣဒံ အဘေဒတော ဝုတ္တံ, ကာယဒုစ္စရိတေတိအာဒိ ကာယဒွါရာဒီနံ ဝသေန ဘေဒတော။ သဒ္ဓမ္မာတိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မတော။ အသဒ္ဓမ္မေတိ အကုသလကမ္မပထသင်္ခါတေ အဿဒ္ဓမ္မေ။

၉။ သိဝထိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၄၉။ နဝမေ သိဝထိကာယာတိ သုသာနေ။ အာရောဒနာတိ အာရောဒနဋ္ဌာနံ။ အသုစိနာတိ ဇိဂုစ္ဆနီယေန။

၁၀။ ပုဂ္ဂလပ္ပသာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၅၀။ ဒသမေ ပုဂ္ဂလပ္ပသာဒေတိ ဧကပုဂ္ဂလသ္မိံ ဥပ္ပန္နပ္ပသာဒေ။ အန္တေ နိသီဒါပေတီတိ ဘိက္ခူနံ အာသနပရိယန္တေ နိသီဒါပေတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒုစ္စရိတဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ပဉ္စမပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၅။)

(၂၆) ၆။ ဥပသမ္ပဒါဝဂ္ဂေါ

၁-၃။ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၅၁-၂၅၃။ ဆဋ္ဌဿ ပဌမေ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ ဥပဇ္ဈာယေန ဟုတွာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ ဒုတိယေ နိဿယော ဒါတဗ္ဗောတိ အာစရိယေန ဟုတွာ နိဿယော ဒါတဗ္ဗော။ တတိယေ သာမဏေရော ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗောတိ ဥပဇ္ဈာယေန ဟုတွာ သာမဏေရော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမာနိ တီဏိပိ သုတ္တာနိ ပဌမဗောဓိယံ ခီဏာသဝဝသေန ဝုတ္တာနိ။ စတုတ္ထာဒီနိ အနုပဒဝဏ္ဏနာတော ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၁။ သမ္မုတိပေယျာလာဒိဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၇၂။ ဘတ္တုဒ္ဒေသကာဒီနံ ဝိနိစ္ဆယကထာ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၅) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။ သမ္မတော န ပေသေတဗ္ဗောတိ ပကတိယာ သမ္မတော ‘‘ဂစ္ဆ ဘတ္တာနိ ဥဒ္ဒိသာဟီ’’တိ န ပေသေတဗ္ဗော။

၂၇၃-၂၈၅။ သာဋိယဂ္ဂါဟာပကောတိ ဝဿိကသာဋိကာယ ဂါဟာပကော။ ပတ္တဂ္ဂါဟာပကောတိ ‘‘ယော စ တဿာ ဘိက္ခုပရိသာယ ပတ္တပရိယန္တော, သော တဿ ဘိက္ခုနော ပဒါတဗ္ဗော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပတ္တဂ္ဂါဟာပကော။

၂၉၃-၃၀၂။ အာဇီဝကောတိ နဂ္ဂပရိဗ္ဗာဇကော။ နိဂဏ္ဌောတိ ပုရိမဘာဂပ္ပဋိစ္ဆန္နော။ မုဏ္ဍသာဝကောတိ နိဂဏ္ဌသာဝကော။ ဇဋိလကောတိ တာပသော။ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကော။ မာဂဏ္ဍိကာဒယောပိ တိတ္ထိယာ ဧဝ။ ဧတေသံ ပန သီလေသု ပရိပူရကာရိတာယ အဘာဝေန သုက္ကပက္ခော န ဂဟိတော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မနောရထပူရဏိယာ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ပဉ္စကနိပါတဿ သံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၆။) (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၇။)

ဆက္ကနိပါတ

၁။ ပဌမပဏ္ဏာသက

၁။ အာဟုနေယျဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမအာဟုနေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၁။ ဆက္ကနိပါတဿ ပဌမေ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခု။ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနောတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ရာဂသဟဂတေန သောမနဿေန သုမနော ဝါ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေ ဒေါသသဟဂတေန ဒေါမနဿေန ဒုမ္မနော ဝါ န ဟောတိ။ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနောတိ မဇ္ဈတ္တာရမ္မဏေ အသမပေက္ခနေန အညာဏုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကဘာဝံ အနာပဇ္ဇိတွာ သတော သမ္ပဇာနော ဟုတွာ အာရမ္မဏေ မဇ္ဈတ္တော ဝိဟရတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ခီဏာသဝဿ သတတဝိဟာရော ကထိတော။

၂။ ဒုတိယအာဟုနေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂-၄။ ဒုတိယေ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓန္တိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တာနေဝ။ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝန္တိ အာသဝါနံ ခယေန အနာသဝံ, န စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ဝိယ အဘာဝေနာတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ခီဏာသဝဿ အဘိညာ ပဋိပါဋိယာ ကထိတာ။ တတိယစတုတ္ထေသု ခီဏာသဝေါ ကထိတော။

၅-၇။ အာဇာနီယသုတ္တတ္တယဝဏ္ဏနာ

၅-၇။ ပဉ္စမေ အင်္ဂေဟီတိ ဂုဏင်္ဂေဟိ။ ခမောတိ အဓိဝါသကော။ ရူပါနန္တိ ရူပါရမ္မဏာနံ။ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နောတိ သရီရဝဏ္ဏေန သမ္ပန္နော။ ဆဋ္ဌေ ဗလသမ္ပန္နောတိ ကာယဗလေန သမ္ပန္နော။ သတ္တမေ ဇဝသမ္ပန္နောတိ ပဒဇဝေန သမ္ပန္နော။

၈-၉။ အနုတ္တရိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၈-၉။ အဋ္ဌမေ အနုတ္တရိယာနီတိ အညေန ဥတ္တရိတရေန ရဟိတာနိ နိရုတ္တရာနိ။ ဒဿနာနုတ္တရိယန္တိ ရူပဒဿနေသု အနုတ္တရံ။ ဧသ နယော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၈။)

သဗ္ဗပဒေသု။ ဟတ္ထိရတနာဒီနဉှိ ဒဿနံ န ဒဿနာနုတ္တရိယံ, နိဝိဋ္ဌသဒ္ဓဿ ပန နိဝိဋ္ဌပေမဝသေန ဒသဗလဿ ဝါ ဘိက္ခုသံဃဿ ဝါ ကသိဏအသုဘနိမိတ္တာဒီနံ ဝါ အညတရဿ ဒဿနံ ဒဿနာနုတ္တရိယံ နာမ။ ခတ္တိယာဒီနံ ဂုဏကထာသဝနံ န သဝနာနုတ္တရိယံ, နိဝိဋ္ဌသဒ္ဓဿ ပန နိဝိဋ္ဌပေမဝသေန တိဏ္ဏံ ဝါ ရတနာနံ ဂုဏကထာသဝနံ တေပိဋကဗုဒ္ဓဝစနသဝနံ ဝါ သဝနာနုတ္တရိယံ နာမ။ မဏိရတနာဒီနံ လာဘော န လာဘာနုတ္တရိယံ, သတ္တဝိဓအရိယဓနလာဘော ပန လာဘာနုတ္တရိယံ နာမ။ ဟတ္ထိသိပ္ပါဒိသိက္ခနံ န သိက္ခာနုတ္တရိယံ, သိက္ခာတ္တယဿ ပူရဏံ ပန သိက္ခာနုတ္တရိယံ နာမ။ ခတ္တိယာဒီနံ ပါရိစရိယာ န ပါရိစရိယာနုတ္တရိယံ, တိဏ္ဏံ ပန ရတနာနံ ပါရိစရိယာ ပါရိစရိယာနုတ္တရိယံ နာမ။ ခတ္တိယာဒီနံ ဂုဏာနုဿရဏံ န အနုဿတာနုတ္တရိယံ, တိဏ္ဏံ ပန ရတနာနံ ဂုဏာနုဿရဏံ အနုဿတာနုတ္တရိယံ နာမ။ ဣတိ ဣမာနိ ဆ အနုတ္တရိယာနိ လောကိယလောကုတ္တရာနိ ကထိတာနိ။ နဝမေ ဗုဒ္ဓါနုဿတီတိ ဗုဒ္ဓဂုဏာရမ္မဏာ သတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၁၀။ မဟာနာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀။ ဒသမေ မဟာနာမောတိ ဒသဗလဿ စူဠပိတု ပုတ္တော ဧကော သကျရာဇာ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ ဘုတ္တပါတရာသော ဟုတွာ ဒါသပရိဇနပရိဝုတော ဂန္ဓမာလာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ ယတ္ထ သတ္ထာ, တတ္ထ အဂမာသိ။ အရိယဖလံ အဿ အာဂတန္တိ အာဂတဖလော။ သိက္ခာတ္တယသာသနံ ဧတေန ဝိညာတန္တိ ဝိညာတသာသနော။ ဣတိ အယံ ရာဇာ ‘‘သောတာပန္နဿ နိဿယဝိဟာရံ ပုစ္ဆာမီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။

နေဝဿ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတန္တိ န ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန ရာဂေန ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂဟိတံ။ ဥဇုဂတန္တိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနေ ဥဇုကမေဝ ဂတံ။ တထာဂတံ အာရဗ္ဘာတိ တထာဂတဂုဏေ အာရဗ္ဘ။ အတ္ထဝေဒန္တိ အဋ္ဌကထံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ။ ဓမ္မဝေဒန္တိ ပါဠိံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ။ ဓမ္မူပသဉှိတန္တိ ပါဠိဉ္စ အဋ္ဌကထဉ္စ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ။ ပမုဒိတဿာတိ ဒုဝိဓေန ပါမောဇ္ဇေန ပမုဒိတဿ။ ပီတိ ဇာယတီတိ ပဉ္စဝိဓာ ပီတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ကာယော ပဿမ္ဘတီတိ နာမကာယော စ ကရဇကာယော စ ဒရထပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သုခန္တိ ကာယိကစေတသိကသုခံ။ သမာဓိယတီတိ အာရမ္မဏေ သမ္မာ ဌပိတံ ဟောတိ။ ဝိသမဂတာယ ပဇာယာတိ ရာဂဒေါသမောဟဝိသမဂတေသု သတ္တေသု။ သမပ္ပတ္တောတိ သမံ ဥပသမံ ပတ္တော ဟုတွာ။ သဗျာပဇ္ဈာယာတိ သဒုက္ခာယ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၉။)

ဓမ္မသောတံ သမာပန္နောတိ ဝိပဿနာသင်္ခါတံ ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ ဘာဝေတီတိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ မဟာနာမော သောတာပန္နဿ နိဿယဝိဟာရံ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာပိဿ တမေဝ ကထေသိ။ ဧဝံ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သောတာပန္နောဝ ကထိတောတိ။

အာဟုနေယျဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

၂။ သာရဏီယဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁။ ဒုတိယဿ ပဌမေ သာရဏီယာတိ သရိတဗ္ဗယုတ္တကာ။ မေတ္တံ ကာယကမ္မန္တိ မေတ္တေန စိတ္တေန ကာတဗ္ဗံ ကာယကမ္မံ။ ဝစီကမ္မမနောကမ္မေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမာနိ စ ပန ဘိက္ခူနံ ဝသေန အာဂတာနိ, ဂိဟီသုပိ လဗ္ဘန္တိ။ ဘိက္ခူနဉှိ မေတ္တေန စိတ္တေန အာဘိသမာစာရိကဓမ္မပူရဏံ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ။ ဂိဟီနံ စေတိယဝန္ဒနတ္ထာယ ဗောဓိဝန္ဒနတ္ထာယ သံဃနိမန္တနတ္ထာယ ဂမနံ, ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ, ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏံ, အာသနပညာပနံ, အနုဂမနန္တိ ဧဝမာဒိကံ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ။

ဘိက္ခူနံ မေတ္တေန စိတ္တေန အာစာရပဏ္ဏတ္တိသိက္ခာပနံ, ကမ္မဋ္ဌာနကထနံ, ဓမ္မဒေသနာ, တေပိဋကမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ။ ဂိဟီနံ ‘‘စေတိယဝန္ဒနာယ ဂစ္ဆာမ, ဗောဓိဝန္ဒနာယ ဂစ္ဆာမ, ဓမ္မဿဝနံ ကရိဿာမ, ဒီပမာလာပုပ္ဖပူဇံ ကရိဿာမ, တီဏိ သုစရိတာနိ သမာဒါယ ဝတ္တိဿာမ, သလာကဘတ္တာဒီနိ ဒဿာမ, ဝဿာဝါသိကံ ဒဿာမ, အဇ္ဇ သံဃဿ စတ္တာရော ပစ္စယေ ဒဿာမ, သံဃံ နိမန္တေတွာ ခါဒနီယာဒီနိ သံဝိဒဟထ, အာသနာနိ ပညာပေထ, ပါနီယံ ဥပဋ္ဌာပေထ, သံဃံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ အာနေထ, ပညတ္တာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဥဿာဟဇာတာ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောထာ’’တိအာဒိဝစနကာလေ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ။

ဘိက္ခူနံ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တာဒီနိ စ ကတွာ ဝိဝိတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ သုခီ ဟောန္တု အဝေရာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၀။)

အဗျာပဇ္ဈာ’’တိ စိန္တနံ မေတ္တံ မနောကမ္မံ နာမ။ ဂိဟီနံ ‘‘အယျာ သုခီ ဟောန္တု အဝေရာ အဗျာပဇ္ဈာ’’တိ စိန္တနံ မေတ္တံ မနောကမ္မံ နာမ။

အာဝိ စေဝ ရဟော စာတိ သမ္မုခါ စ ပရမ္မုခါ စ။ တတ္ထ နဝကာနံ စီဝရကမ္မာဒီသု သဟာယဘာဝဂမနံ သမ္မုခါ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ, ထေရာနံ ပန ပါဒဓောဝနဒါနာဒိဘေဒံ သဗ္ဗမ္ပိ သာမီစိကမ္မံ သမ္မုခါ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ။ ဥဘယေဟိပိ ဒုန္နိက္ခိတ္တာနံ ဒါရုဘဏ္ဍာဒီနံ တေသု အဝညံ အကတွာ အတ္တနာ ဒုန္နိက္ခိတ္တာနံ ဝိယ ပဋိသာမနံ ပရမ္မုခါ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ။ ‘‘ဒေဝတ္ထေရော တိဿတ္ထေရော’’တိ ဧဝံ ပဂ္ဂယှ ဝစနံ သမ္မုခါ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ။ ဝိဟာရေ အသန္တံ ပန ပဋိပုစ္ဆန္တဿ ‘‘ကဟံ အမှာကံ ဒေဝတ္ထေရော, ကဟံ အမှာကံ တိဿတ္ထေရော, ကဒါ နု ခေါ အာဂမိဿတီ’’တိ ဧဝံ မမာယနဝစနံ ပရမ္မုခါ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ။ မေတ္တာသိနေဟသိနိဒ္ဓါနိ ပန နယနာနိ ဥမ္မီလေတွာ ပသန္နေန မုခေန ဩလောကနံ သမ္မုခါ မေတ္တံ မနောကမ္မံ နာမ။ ‘‘ဒေဝတ္ထေရော တိဿတ္ထေရော အရောဂေါ ဟောတု အပ္ပါဗာဓော’’တိ သမန္နာဟရဏံ ပရမ္မုခါ မေတ္တံ မနောကမ္မံ နာမ။

လာဘာတိ စီဝရာဒယော လဒ္ဓပစ္စယာ။ ဓမ္မိကာတိ ကုဟနာဒိဘေဒံ မိစ္ဆာဇီဝံ ဝဇ္ဇေတွာ ဓမ္မေန သမေန ဘိက္ခာစရိယဝတ္တေန ဥပ္ပန္နာ။ အန္တမသော ပတ္တပရိယာပန္နမတ္တမ္ပီတိ ပစ္ဆိမကောဋိယာ ပတ္တပရိယာပန္နံ ပတ္တဿ အန္တောဂတံ ဒွတ္တိကဋစ္ဆုဘိက္ခာမတ္တမ္ပိ။ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီတိ ဧတ္ထ ဒွေ ပဋိဝိဘတ္တာနိ နာမ အာမိသပဋိဝိဘတ္တံ ပန ပုဂ္ဂလပဋိဝိဘတ္တဉ္စ။ တတ္ထ ‘‘ဧတ္တကံ ဒဿာမိ, ဧတ္တကံ န ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ စိတ္တေန ပဋိဝိဘဇနံ အာမိသပဋိဝိဘတ္တံ နာမ။ ‘‘အသုကဿ ဒဿာမိ, အသုကဿ န ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ စိတ္တေန ဝိဘဇနံ ပန ပုဂ္ဂလပဋိဝိဘတ္တံ နာမ။ တဒုဘယမ္ပိ အကတွာ ယော အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ, အယံ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ နာမ။ သီလဝန္တေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သာဓာရဏဘောဂီတိ ဧတ္ထ သာဓာရဏဘောဂိနော ဣဒံ လက္ခဏံ – ယံ ယံ ပဏီတံ လဘတိ, တံ တံ နေဝ လာဘေနလာဘံ-နိဇိဂီသနတာမုခေန ဂိဟီနံ ဒေတိ, န အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ပဋိဂ္ဂဏှန္တော စ ‘‘သံဃေန သာဓာရဏံ ဟောတူ’’တိ ဂဟေတွာ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃသန္တကံ ဝိယ ပဿတိ။

ဣမံ ပန သာရဏီယဓမ္မံ ကော ပူရေတိ, ကော န ပူရေတိ? ဒုဿီလော တာဝ န ပူရေတိ။ န ဟိ တဿ သန္တကံ သီလဝန္တာ ဂဏှန္တိ။ ပရိသုဒ္ဓသီလော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၁။)

ပန ဝတ္တံ အခဏ္ဍေန္တော ပူရေတိ။ တတြိဒံ ဝတ္တံ – ယော ဟိ ဩဒိဿကံ ကတွာ မာတု ဝါ ပိတု ဝါ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဒီနံ ဝါ ဒေတိ, သော ဒါတဗ္ဗံ ဒေတိ။ သာရဏီယဓမ္မော ပနဿ န ဟောတိ, ပလိဗောဓဇဂ္ဂနံ နာမ ဟောတိ။ သာရဏီယဓမ္မော ဟိ မုတ္တပလိဗောဓဿ ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဩဒိဿကံ ဒေန္တေန ဂိလာနဂိလာနုပဋ္ဌာကအာဂန္တုကဂမိကာနဉ္စေဝ နဝပဗ္ဗဇိတဿ စ သံဃာဋိပတ္တဂ္ဂဟဏံ အဇာနန္တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧတေသံ ဒတွာ အဝသေသံ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ထောကံ ထောကံ အဒတွာ ယော ယတ္တကံ ဂဏှာတိ, တဿ တတ္တကံ ဒါတဗ္ဗံ။ အဝသိဋ္ဌေ အသတိ ပုန ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ယံ ယံ ပဏီတံ, တံ တံ ဒတွာ သေသံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘သီလဝန္တေဟီ’’တိ ဝစနတော ဒုဿီလဿ အဒါတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

အယံ ပန သာရဏီယဓမ္မော သုသိက္ခိတာယ ပရိသာယ သုပူရော ဟောတိ, သုသိက္ခိတာယ ဟိ ပရိသာယ ယော အညတော လဘတိ, သော န ဂဏှာတိ။ အညတော အလဘန္တောပိ ပမာဏယုတ္တမေဝ ဂဏှတိ, န အတိရေကံ။ အယံ ပန သာရဏီယဓမ္မော ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ဒေန္တဿာပိ ဒွါဒသဟိ ဝဿေဟိ ပူရေတိ, န တတော ဩရံ။ သစေ ဟိ ဒွါဒသမေ ဝဿေ သာရဏီယဓမ္မပူရကော ပိဏ္ဍပါတပူရံ ပတ္တံ အာသနသာလာယံ ဌပေတွာ နှာယိတုံ ဂစ္ဆတိ, သံဃတ္ထေရော စ ‘‘ကဿေသော ပတ္တော’’တိ ဝတွာ ‘‘သာရဏီယဓမ္မပူရကဿာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာဟရထ န’’န္တိ သဗ္ဗံ ပိဏ္ဍပါတံ ဝိစာရေတွာဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ရိတ္တပတ္တံ ဌပေတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ရိတ္တပတ္တံ ဒိသွာ ‘‘မယှံ အသေသေတွာဝ ပရိဘုဉ္ဇိံသူ’’တိ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပါဒေတိ, သာရဏီယဓမ္မော ဘိဇ္ဇတိ, ပုန ဒွါဒသ ဝဿာနိ ပူရေတဗ္ဗော ဟောတိ။ တိတ္ထိယပရိဝါသသဒိသော ဟေသ, သကိံ ခဏ္ဍေ ဇာတေ ပုန ပူရေတဗ္ဗောဝ။ ယော ပန ‘‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယဿ မေ ပတ္တဂတံ အနာပုစ္ဆာဝ သဗြဟ္မစာရီ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ သောမနဿံ ဇနေတိ, တဿ ပုဏ္ဏော နာမ ဟောတိ။

ဧဝံ ပူရိတသာရဏီယဓမ္မဿ ပန နေဝ ဣဿာ န မစ္ဆရိယံ ဟောတိ, မနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, အမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, သုလဘပစ္စယော။ ပတ္တဂတမဿ ဒိယျမာနမ္ပိ န ခီယတိ, ဘာဇနီယဘဏ္ဍဋ္ဌာနေ အဂ္ဂဘဏ္ဍံ လဘတိ, ဘယေ ဝါ ဆာတကေ ဝါ ပတ္တေ ဒေဝတာ ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၂။)

တတြိမာနိ ဝတ္ထူနိ – သေနဂိရိဝါသီ တိဿတ္ထေရော ကိရ မဟာဂိရိဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝသတိ, ပညာသ မဟာထေရာ နာဂဒီပံ စေတိယဝန္ဒနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တာ ဂိရိဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကိဉ္စိ အလဒ္ဓါ နိက္ခမိံသု။ ထေရော ပဝိသန္တော တေ ဒိသွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘လဒ္ဓံ, ဘန္တေ’’တိ? ဝိစရိမှာ, အာဝုသောတိ။ သော အလဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, ယာဝါဟံ အာဂစ္ဆာမိ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောထာ’’တိ။ မယံ, အာဝုသော, ပညာသ ဇနာ ပတ္တတေမနမတ္တမ္ပိ န လဘိမှာတိ။ ဘန္တေ, နေဝါသိကာ နာမ ပဋိဗလာ ဟောန္တိ, အလဘန္တာပိ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂသဘာဂံ ဇာနန္တီတိ။ ထေရာ အာဂမေသုံ။ ထေရော ဂါမံ ပါဝိသိ။ ဓုရဂေဟေယေဝ မဟာဥပါသိကာ ခီရဘတ္တံ သဇ္ဇေတွာ ထေရံ ဩလောကယမာနာ ဌိတာ ထေရဿ ဒွါရံ သမ္ပတ္တဿေဝ ပတ္တံ ပူရေတွာ အဒါသိ။ သော တံ အာဒါယ ထေရာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဂဏှထ, ဘန္တေ’’တိ သံဃတ္ထေရံ အာဟ။ ထေရော ‘‘အမှေဟိ ဧတ္တကေဟိ ကိဉ္စိ န လဒ္ဓံ, အယံ သီဃမေဝ ဂဟေတွာ အာဂတော, ကိံ နု ခေါ’’တိ သေသာနံ မုခံ ဩလောကေသိ။ ထေရော ဩလောကနာကာရေနေဝ ဉတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓေါ, နိက္ကုက္ကုစ္စာ ဂဏှထာ’’တိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗေသံ ယာဝဒတ္ထံ ဒတွာ အတ္တနာပိ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိ။

အထ နံ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ထေရာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဒါ, အာဝုသော, လောကုတ္တရဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈီ’’တိ? နတ္ထိ မေ, ဘန္တေ, လောကုတ္တရဓမ္မောတိ။ ဈာနလာဘီသိ, အာဝုသောတိ။ ဧတမ္ပိ, ဘန္တေ, နတ္ထီတိ? နနု, အာဝုသော, ပါဋိဟာရိယန္တိ။ သာရဏီယဓမ္မော မေ, ဘန္တေ, ပူရိတော, တဿ မေ ပူရိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သစေပိ ဘိက္ခုသတသဟဿံ ဟောတိ, ပတ္တဂတံ န ခီယတီတိ။ သာဓု သာဓု, သပ္ပုရိသ, အနုစ္ဆဝိကမိဒံ တုယှန္တိ။ ဣဒံ တာဝ ပတ္တဂတံ န ခီယတီတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထု။

အယမေဝ ပန ထေရော စေတိယပဗ္ဗတေ ဂိရိဘဏ္ဍမဟာပူဇာယ ဒါနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဒါနေ ကိံ ဝရဘဏ္ဍ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ဒွေ သာဋကာ, ဘန္တေတိ။ ဧတေ မယှံ ပါပုဏိဿန္တီတိ? တံ သုတွာ အမစ္စော ရညော အာရောစေသိ – ‘‘ဧကော ဒဟရော ဧဝံ ဝဒတီ’’တိ။ ‘‘ဒဟရဿ ဧဝံ စိတ္တံ, မဟာထေရာနံ ပန

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၃။)

သုခုမသာဋကာ ဝဋ္ဋန္တီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မဟာထေရာနံ ဒဿာမီ’’တိ ဌပေသိ။ တဿ ဘိက္ခုသံဃေ ပဋိပါဋိယာ ဌိတေ ဒေန္တဿ မတ္ထကေ ဌပိတာပိ တေ သာဋကာ ဟတ္ထံ နာရောဟန္တိ, အညေဝ အာရောဟန္တိ။ ဒဟရဿ ဒါနကာလေ ပန ဟတ္ထံ အာရုဠှာ။ သော တဿ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ အမစ္စဿ မုခံ ဩလောကေတွာ ဒဟရံ နိသီဒါပေတွာ ဒါနံ ဒတွာ သံဃံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဒဟရဿ သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကဒါ, ဘန္တေ, ဣမံ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ သော ပရိယာယေနပိ အသန္တံ အဝဒန္တော ‘‘နတ္ထိ မယှံ, မဟာရာဇ, လောကုတ္တရဓမ္မော’’တိ အာဟ။ နနု, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေဝ အဝစုတ္ထာတိ။ အာမ, မဟာရာဇ, သာရဏီယဓမ္မပူရကော အဟံ, တဿ မေ ဓမ္မဿ ပူရိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘာဇနီယဘဏ္ဍဋ္ဌာနေ အဂ္ဂဘဏ္ဍံ ပါပုဏာတီတိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘန္တေ, အနုစ္ဆဝိကမိဒံ တုမှာက’’န္တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဣဒံ ဘာဇနီယဘဏ္ဍဋ္ဌာနေ အဂ္ဂဘဏ္ဍံ ပါပုဏာတီတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထု။

ဗြာဟ္မဏတိဿဘယေ ပန ဘာတရဂါမဝါသိနော နာဂတ္ထေရိယာ အနာရောစေတွာဝ ပလာယိံသု။ ထေရီ ပစ္စူသသမယေ ‘‘အတိဝိယ အပ္ပနိဂ္ဃေါသော ဂါမော, ဥပဓာရေထ တာဝါ’’တိ ဒဟရဘိက္ခုနိယော အာဟ။ တာ ဂန္တွာ သဗ္ဗေသံ ဂတဘာဝံ ဉတွာ အာဂမ္မ ထေရိယာ အာရောစေသုံ။ သာ သုတွာ ‘‘မာ တုမှေ တေသံ ဂတဘာဝံ စိန္တယိတ္ထ, အတ္တနော ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာယောနိသောမနသိကာရေသုယေဝ ယောဂံ ကရောထာ’’တိ ဝတွာ ဘိက္ခာစာရဝေလာယံ ပါရုပိတွာ အတ္တဒွါဒသမာ ဂါမဒွါရေ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ အဋ္ဌာသိ။ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ဒွါဒသန္နမ္ပိ ဘိက္ခုနီနံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ, ‘‘အယျေ, အညတ္ထ မာ ဂစ္ဆထ, နိစ္စံ ဣဓေဝ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ အာဟ။ ထေရိယာ ပန ကနိဋ္ဌဘာတာ နာဂတ္ထေရော နာမ အတ္ထိ။ သော ‘‘မဟန္တံ ဘယံ, န သက္ကာ ယာပေတုံ, ပရတီရံ ဂမိဿာမီ’’တိ အတ္တဒွါဒသမောဝ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ခန္တော ‘‘ထေရိံ ဒိသွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဘာတရဂါမံ အာဂတော။ ထေရီ ‘‘ထေရာ အာဂတာ’’တိ သုတွာ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ အယျာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သာ ‘‘အဇ္ဇ ဧကဒိဝသံ ဝိဟာရေဝ ဝသိတွာ သွေ ဂမိဿထာ’’တိ အာဟ။ ထေရာ ဝိဟာရံ အဂမိံသု။

ထေရီ ပုနဒိဝသေ ရုက္ခမူလေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ‘‘ဝဋ္ဋိဿတိ ထေရီ’’တိ ဝတွာ တုဏှီ အဋ္ဌာသိ။ ဓမ္မိကော, တာတ, ပိဏ္ဍပါတော, ကုက္ကုစ္စံ အကတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၄။)

ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ ဝဋ္ဋိဿတိ ထေရီတိ? သာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အာကာသေ ခိပိ, ပတ္တော အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ထေရော ‘‘သတ္တတာလမတ္တေ ဌိတမ္ပိ ဘိက္ခုနီဘတ္တမေဝ ထေရီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဘယံ နာမ သဗ္ဗကာလံ န ဟောတိ, ဘယေ ဝူပသန္တေ အရိယဝံသံ ကထယမာနော, ‘ဘော ပိဏ္ဍပါတိက, ဘိက္ခုနီဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝီတိနာမယိတ္ထာ’တိ စိတ္တေန အနုဝဒိယမာနော သန္ထမ္ဘိတုံ န သက္ခိဿာမိ, အပ္ပမတ္တာ ဟောထ ထေရိယော’’တိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။

ရုက္ခဒေဝတာပိ ‘‘သစေ ထေရော ထေရိယာ ဟတ္ထတော ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိဿတိ, န တံ နိဝတ္တေဿာမိ။ သစေ န ပရိဘုဉ္ဇိဿတိ, နိဝတ္တေဿာမီ’’တိ စိန္တယမာနာ ဌတွာ ထေရဿ ဂမနံ ဒိသွာ ရုက္ခာ ဩရုယှ ‘‘ပတ္တံ, ဘန္တေ, ဒေထာ’’တိ ဝတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ထေရံ ရုက္ခမူလံယေဝ အာနေတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဒတွာ ကတဘတ္တကိစ္စံ ပဋိညံ ကာရေတွာ ဒွါဒသ ဘိက္ခုနိယော ဒွါဒသ စ ဘိက္ခူ သတ္တ ဝဿာနိ ဥပဋ္ဌဟိ။ ဣဒံ ဒေဝတာ ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇန္တီတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထု။ တတြ ဟိ ထေရီ သာရဏီယဓမ္မပူရိကာ အဟောသိ။

အခဏ္ဍာနီတိအာဒီသု ယဿ သတ္တသု အာပတ္တိက္ခန္ဓေသု အာဒိမှိ ဝါ အန္တေ ဝါ သိက္ခာပဒံ ဘိန္နံ ဟောတိ, တဿ သီလံ ပရိယန္တေ ဆိန္နသာဋကော ဝိယ ခဏ္ဍံ နာမ။ ယဿ ပန ဝေမဇ္ဈေ ဘိန္နံ, တဿ ဆိဒ္ဒသာဋကော ဝိယ ဆိဒ္ဒံ နာမ ဟောတိ။ ယဿ ပဋိပါဋိယာ ဒွေ တီဏိ ဘိန္နာနိ, တဿ ပိဋ္ဌိယံ ဝါ ကုစ္ဆိယံ ဝါ ဥဋ္ဌိတေန ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေန ကာဠရတ္တာဒီနံ အညတရဝဏ္ဏာ ဂါဝီ ဝိယ သဗလံ နာမ ဟောတိ။ ယဿ အန္တရန္တရာ ဘိန္နာနိ, တဿ အန္တရန္တရာ ဝိသဘာဂဗိန္ဒုဝိစိတြာ ဂါဝီ ဝိယ ကမ္မာသံ နာမ ဟောတိ။ ယဿ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဘိန္နာနိ, တဿ တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒါနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ နာမ ဟောန္တိ။ တာနိ ပနေတာနိ တဏှာဒါသဗျတော မောစေတွာ ဘုဇိဿဘာဝကရဏတော ဘုဇိဿာနိ, ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝိညူဟိ ပသတ္ထတ္တာ ဝိညုပ္ပသတ္ထာနိ, တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အပရာမဋ္ဌတ္တာ ‘‘ဣဒံ နာမ တွံ အာပန္နပုဗ္ဗော’’တိ ကေနစိ ပရာမဋ္ဌုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ စ အပရာမဋ္ဌာနိ, ဥပစာရသမာဓိံ အပ္ပနာသမာဓိံ ဝါ သံဝတ္တယန္တီတိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၅။)

သီလသာမညဂတော ဝိဟရတီတိ တေသု တေသု ဒိသာဘာဂေသု ဝိဟရန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သမာနဘာဝူပဂတသီလော ဝိဟရတိ။ သောတာပန္နာဒီနဉှိ သီလံ သမုဒ္ဒန္တရေပိ ဒေဝလောကေပိ ဝသန္တာနံ အညေသံ သောတာပန္နာဒီနံ သီလေန သမာနမေဝ ဟောတိ, နတ္ထိ မဂ္ဂသီလေ နာနတ္တံ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။

ယာယံ ဒိဋ္ဌီတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ အရိယာတိ နိဒ္ဒေါသာ။ နိယျာတီတိ နိယျာနိကာ။ တက္ကရဿာတိ ယော တထာကာရီ ဟောတိ။ ဒုက္ခက္ခယာယာတိ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယတ္ထံ။ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတောတိ သမာနဒိဋ္ဌိဘာဝံ ဥပဂတော ဟုတွာ ဝိဟရတီတိ။

၂။ ဒုတိယသာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၂။ ဒုတိယေ ယော တေ ဓမ္မေ ပူရေတိ, တံ သဗြဟ္မစာရီနံ ပိယံ ကရောန္တီတိ ပိယကရဏာ။ ဂရုံ ကရောန္တီတိ ဂရုကရဏာ။ သင်္ဂဟာယာတိ သင်္ဂဏှနတ္ထာယ။ အဝိဝါဒါယာတိ အဝိဝဒနတ္ထာယ။ သာမဂ္ဂိယာတိ သမဂ္ဂဘာဝတ္ထာယ။ ဧကီဘာဝါယာတိ ဧကဘာဝတ္ထာယ နိန္နာနာကရဏာယ။ သံဝတ္တန္တီတိ ဝတ္တန္တိ ပဝတ္တန္တိ။

၃။ နိဿာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃။ တတိယေ နိဿာရဏီယာ ဓာတုယောတိ နိဿရဏဓာတုယောဝ။ မေတ္တာ ဟိ ခေါ မေ စေတောဝိမုတ္တီတိ ဧတ္ထ ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနိကာ မေတ္တာဝ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ နာမ။ ဘာဝိတာတိ ဝဍ္ဎိတာ။ ဗဟုလီကတာတိ ပုနပ္ပုနံ ကတာ။ ယာနီကတာတိ ယုတ္တယာနသဒိသာ ကတာ။ ဝတ္ထုကတာတိ ပတိဋ္ဌာ ကတာ။ အနုဋ္ဌိတာတိ အဓိဋ္ဌိတာ။ ပရိစိတာတိ သမန္တတော စိတာ အာစိတာ ဥပစိတာ။ သုသမာရဒ္ဓါတိ သုပ္ပဂုဏကရဏေန သုဋ္ဌု သမာရဒ္ဓါ။ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတီတိ ပရိယာဒိယိတွာ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ။ မာ ဟေဝန္တိဿ ဝစနီယောတိ ယသ္မာ အဘူတဗျာကရဏံ ဗျာကရောတိ, တသ္မာ ‘‘မာ ဧဝံ ဘဏီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ယဒိဒံ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တီတိ ယာ အယံ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ, ဣဒံ နိဿရဏံ ဗျာပါဒဿ, ဗျာပါဒတော နိဿဋာတိ အတ္ထော။ ယော ပန မေတ္တာယ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌိတော သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ တတိယမဂ္ဂံ ပတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၆။)

‘‘ပုန ဗျာပါဒေါ နတ္ထီ’’တိ တတိယဖလေန နိဗ္ဗာနံ ပဿတိ, တဿ စိတ္တံ အစ္စန္တနိဿရဏံ ဗျာပါဒဿ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အနိမိတ္တာစေတောဝိမုတ္တီတိ ဗလဝဝိပဿနာ။ ဒီဃဘာဏကာ ပန အရဟတ္တဖလသမာပတ္တီတိ ဝဒန္တိ။ သာ ဟိ ရာဂနိမိတ္တာဒီနဉ္စေဝ ရူပနိမိတ္တာဒီနဉ္စ နိစ္စနိမိတ္တာဒီနဉ္စ အဘာဝါ အနိမိတ္တာတိ ဝုတ္တာ။ နိမိတ္တာနုသာရီတိ ဝုတ္တပ္ပဘေဒံ နိမိတ္တံ အနုသရဏသဘာဝံ။

အသ္မီတိ အသ္မိမာနော။ အယမဟမသ္မီတိ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အယံ နာမ အဟံ အသ္မီတိ။ ဧတ္တာဝတာ အရဟတ္တံ ဗျာကတံ ဟောတိ။ ဝိစိကိစ္ဆာကထံကထာသလ္လန္တိ ဝိစိကိစ္ဆာဘူတံ ကထံကထာသလ္လံ။ မာ ဟေဝန္တိဿ ဝစနီယောတိ သစေ တေ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဈာ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အရဟတ္တဗျာကရဏံ မိစ္ဆာ ဟောတိ, တသ္မာ ‘‘မာ အဘူတံ ဂဏှီ’’တိ ဝါရေတဗ္ဗော။ အသ္မီတိ မာနသမုဂ္ဃါတောတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ။ အရဟတ္တမဂ္ဂဖလဝသေန ဟိ နိဗ္ဗာနေ ဒိဋ္ဌေ ပုန အသ္မိမာနော နတ္ထီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ‘‘အသ္မီတိ မာနသမုဂ္ဃါတော’’တိ ဝုတ္တော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အဘူတဗျာကရဏံ နာမ ကထိတံ။

၄။ ဘဒ္ဒကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄။ စတုတ္ထေ န ဘဒ္ဒကန္တိ န လဒ္ဓကံ။ တတ္ထ ယော ဟိ ဘီတဘီတော မရတိ, တဿ န ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဟောတိ။ ယော အပါယေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှာတိ, တဿ န ဘဒ္ဒိကာ ကာလကိရိယာ ဟောတိ။ ကမ္မာရာမောတိအာဒီသု အာရမဏံ အာရာမော, အဘိရတီတိ အတ္ထော။ ဝိဟာရကရဏာဒိမှိ နဝကမ္မေ အာရာမော အဿာတိ ကမ္မာရာမော။ တသ္မိံယေဝ ကမ္မေ ရတောတိ ကမ္မရတော။ တဒေဝ ကမ္မာရာမတံ ပုနပ္ပုနံ ယုတ္တောတိ အနုယုတ္တော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဧတ္ထ စ ဘဿန္တိ အာလာပသလ္လာပေါ။ နိဒ္ဒါတိ သောပ္ပံ။ သင်္ဂဏိကာတိ ဂဏသင်္ဂဏိကာ။ သာ ‘‘ဧကဿ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒွိန္နံ ဟောတိ တတိယကော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သံသဂ္ဂေါတိ ဒဿနသဝနသမုလ္လာပသမ္ဘောဂကာယသံသဂ္ဂဝသေန ပဝတ္တော သံသဋ္ဌဘာဝေါ။ ပပဉ္စောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနဝသေန ပဝတ္တော မဒနာကာရသဏ္ဌိတော ကိလေသပပဉ္စော။ သက္ကာယန္တိ တေဘူမကဝဋ္ဋံ။ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာတိ ဟေတုနာ နယေန သကလဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိဝဋုမပရိစ္ဆေဒကရဏတ္ထံ။ မဂေါတိ မဂသဒိသော။ နိပ္ပပဉ္စပဒေတိ နိဗ္ဗာနပဒေ။ အာရာဓယီတိ ပရိပူရယိ တံ သမ္ပာဒေသီတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၇။)

၅။ အနုတပ္ပိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅။ ပဉ္စမေ အနုတပ္ပါတိ အနုသောစိတဗ္ဗာ အနုတာပကာရီ။ ဣမေသု ဒွီသုပိ သုတ္တေသု ဂါထာသု စ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၆။ နကုလပိတုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆။ ဆဋ္ဌေ ဗာဠှဂိလာနောတိ အဓိမတ္တဂိလာနော။ ဧတဒဝေါစာတိ သာမိကဿ ဘေသဇ္ဇံ ကတွာ ဗျာဓိံ ဝူပသမေတုံ အသက္ကောန္တီ ဣဒါနိ သီဟနာဒံ နဒိတွာ သစ္စကိရိယာယ ဗျာဓိံ ဝူပသမေတုံ သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ဧတံ ‘‘မာ ခေါ တွ’’န္တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ သာပေက္ခောတိ သတဏှော။ န နကုလမာတာတိ ဧတ္ထ န-ကာရော န သက္ခတီတိ ဧဝံ ပရပဒေန ယောဇေတဗ္ဗော။ သန္ထရိတုန္တိ နိစ္ဆိဒ္ဒံ ကာတုံ, သဏ္ဌပေတုန္တိ အတ္ထော။ ဝေဏိံ ဩလိခိတုန္တိ ဧဠကလောမာနိ ကပ္ပေတွာ ဝိဇဋေတွာ ဝေဏိံ ကာတုံ။

အညံ ဃရံ ဂမိဿတီတိ အညံ သာမိကံ ဂဏှိဿတိ။ သောဠသ ဝဿာနိ ဂဟဋ္ဌကံ ဗြဟ္မစရိယံ သမာစိဏ္ဏန္တိ ဣတော သောဠသဝဿမတ္ထကေ ဂဟဋ္ဌဗြဟ္မစရိယဝါသော သမာစိဏ္ဏော။ ဒဿနကာမတရာတိ အတိရေကေန ဒဿနကာမာ။ ဣမေဟိ တီဟိ အင်္ဂေဟိ သီဟနာဒံ နဒိတွာ ‘‘ဣမိနာ သစ္စေန တဝ သရီရေ ဗျာဓိ ဖာသု ဟောတူ’’တိ သစ္စကိရိယံ အကာသိ။

ဣဒါနိ ဘဂဝန္တံ သက္ခိံ ကတွာ အတ္တနော သီလာဒိဂုဏေဟိပိ သစ္စကိရိယံ ကာတုံ သိယာ ခေါ ပန တေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပရိပူရကာရိနီတိ သမတ္တကာရိနီ။ စေတောသမထဿာတိ သမာဓိကမ္မဋ္ဌာနဿ။ ဩဂါဓပ္ပတ္တာတိ ဩဂါဓံ အနုပ္ပဝေသံ ပတ္တာ။ ပတိဂါဓပ္ပတ္တာတိ ပတိဂါဓံ ပတိဋ္ဌံ ပတ္တာ။ အဿာသပ္ပတ္တာတိ အဿာသံ အဝဿယံ ပတ္တာ။ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာတိ သောမနဿဉာဏံ ပတ္တာ။ အပရပ္ပစ္စယာတိ ပရပ္ပစ္စယော ဝုစ္စတိ ပရသဒ္ဓါ ပရပတ္တိယာယနာ, တာယ ဝိရဟိတာတိ အတ္ထော။ ဣမေဟိ တီဟိ အင်္ဂေဟိ အတ္တနော ဂုဏေ အာရဗ္ဘ သစ္စကိရိယံ အကာသိ။ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဂိလာနော ဟုတွာ ဝုဋ္ဌိတော။ ယာဝတာတိ ယတ္တိကာယော။ တာသံ အညတရာတိ တာသံ အန္တရေ ဧကာ။ အနုကမ္ပိကာတိ ဟိတာနုကမ္ပိကာ။ ဩဝါဒိကာတိ ဩဝါဒဒါယိကာ။ အနုသာသိကာတိ အနုသိဋ္ဌိဒါယိကာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၈။)

၇။ သောပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၇။ သတ္တမေ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ဧကီဘာဝါယ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိတော ဖလသမာပတ္တိဝိဟာရတော ဝုဋ္ဌိတော။ ယထာဝိဟာရန္တိ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဝိဟာရံ။ နဝါတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နဝကာ။ တေ ပဉ္စသတမတ္တာ အဟေသုံ။ ကာကစ္ဆမာနာတိ ကာကသဒ္ဒံ ကရောန္တာ ဒန္တေ ခါဒန္တာ။ ထေရာတိ ထိရဘာဝံ ပတ္တာ။ တေန နောတိ တေန နု။ သေယျသုခါဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ ရဋ္ဌိကောတိ ယော ရဋ္ဌံ ဘုဉ္ဇတိ။ ပေတ္တဏိကောတိ ယော ပိတရာ ဘုတ္တာနုဘုတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ။ သေနာပတိကောတိ သေနာယ ဇေဋ္ဌကော။ ဂါမဂါမဏိကောတိ ဂါမဘောဇကော။ ပူဂဂါမဏိကောတိ ဂဏဇေဋ္ဌကော။ အဝိပဿကော ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနေသကော အဂဝေသကော ဟုတွာ။ ဗောဓိပက္ခိယာနံ ဓမ္မာနန္တိ သတ္တတိံသာယ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ။

၈။ မစ္ဆဗန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၈။ အဋ္ဌမေ မစ္ဆိကန္တိ မစ္ဆဃာတကံ။ ဟတ္ထိနာ ယာတီတိ ဟတ္ထိယာယီ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ ဝဇ္ဈေတိ ဝဓိတဗ္ဗေ။ ဝဓာယနီတေတိ ဝဓာယ ဥပနီတေ။ ပါပကေန မနသာတိ လာမကေန ဝဓကစိတ္တေန။ ပါဠိယံ ပန ဝဓာယုပနီတေတိ လိခန္တိ။ မာဂဝိကောတိ မိဂဃာတကော။ ကော ပန ဝါဒေါ မနုဿဘူတန္တိ ယော မနုဿဘူတံ ပါပကေန မနသာ အနုပေက္ခတိ, တဿ သမ္ပတ္တိယာ အဘာဝေ ကိမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပါပကဿ ကမ္မုနော အနိဋ္ဌဖလဘာဝံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ ယေသံ ပန တာဒိသံ ကမ္မံ ကရောန္တာနမ္ပိ ယသပဋိလာဘော ဟောတိ, တေသံ တံ အကုသလံ နိဿာယ ကုသလံ ဝိပစ္စတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန ပနဿ အကုသလကမ္မေန ဥပဟတတ္တာ ဝိပါကော န စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အကုသလပက္ခောဝ ကထိတော။

၉။ ပဌမမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၉။ နဝမေ နာတိကေတိ ဧဝံနာမကေ ဂါမေ။ ဂိဉ္ဇကာဝသထေတိ ဣဋ္ဌကာမယေ ပါသာဒေ။ အမတောဂဓာတိ နိဗ္ဗာနောဂဓာ, နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ဘာဝေထ နောတိ ဘာဝေထ နု။ မရဏဿတိန္တိ မရဏဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ။ အဟော ဝတာတိ ပတ္ထနတ္ထေ နိပါတော။ ဗဟု ဝတ မေ ကတံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၉၉။)

အဿာတိ တုမှာကံ သာသနေ မမ ကိစ္စံ ဗဟု ကတံ အဿ။ တဒန္တရန္တိ တံ အန္တရံ ခဏံ ဩကာသံ။ အဿသိတွာ ဝါ ပဿသာမီတိ ဧတ္ထ အဿာသော ဝုစ္စတိ အန္တော ပဝိသနဝါတော, ပဿာသော ဗဟိ နိက္ခမနဝါတော။ ဣတိ အယံ ဘိက္ခု ယာဝ အန္တော ပဝိဋ္ဌဝါတော ဗဟိ နိက္ခမတိ, ဗဟိ နိက္ခန္တော ဝါတော အန္တော ပဝိသတိ, တာဝ ဇီဝိတံ ပတ္ထေန္တော ဧဝမာဟ။ ဒန္ဓန္တိ မန္ဒံ ဂရုကံ အသီဃပ္ပဝတ္တံ။ အာသဝါနံ ခယာယာတိ အရဟတ္တဖလတ္ထာယ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ မရဏဿတိ အရဟတ္တံ ပါပေတွာ ကထိတာတိ။

၁၀။ ဒုတိယမရဏဿတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀။ ဒသမေ ပတိဂတာယာတိ ပဋိပန္နာယ။ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတီတိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ သော မမဿ အန္တရာယောတိ ဧတ္ထ တိဝိဓော အန္တရာယော ဇီဝိတန္တရာယော, သမဏဓမ္မန္တရာယော, ပုထုဇ္ဇနကာလကိရိယံ ကရောန္တဿ သဂ္ဂန္တရာယော စေဝ မဂ္ဂန္တရာယော စာတိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သန္ဓာယေဝမာဟ။ ဗျာပဇ္ဇေယျာတိ အဇိဏ္ဏကာဒိဝသေန ဝိပဇ္ဇေယျ။ အဓိမတ္တောတိ ဗလဝါ။ ဆန္ဒောတိ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒော။ ဝါယာမောတိ ပယောဂဝီရိယံ။ ဥဿာဟောတိ ဥဿာပနဝီရိယံ။ ဥဿောဠှီတိ သမ္ပာဒနဝီရိယံ။ အပ္ပဋိဝါနီတိ အနုက္ကဏ္ဌနာ အပ္ပဋိသံဃရဏာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သာရဏီယဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ အနုတ္တရိယဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ သာမကသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၂၁-၂၂။ တတိယဿ ပဌမေ သာမဂါမကေတိ သာမကာနံ ဥဿန္နတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမေ ဂါမကေ။ ပေါက္ခရဏိယာယန္တိ ပေါက္ခရဏိယာနာမကေ ဝိဟာရေ။ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာတိ ရတ္တိယာ ပဌမယာမံ အတိက္ကမ္မ မဇ္ဈိမယာမေ သမ္ပတ္တေ။ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာတိ အဘိက္ကန္တအတိမနာပဝဏ္ဏာ။ ကေဝလကပ္ပန္တိ သကလကပ္ပံ။ ပေါက္ခရဏိယံ ဩဘာသေတွာတိ ပေါက္ခရဏိယာနာမကံ မဟာဝိဟာရံ အတ္တနော ဩဘာသေန ဖရိတွာ။ သမနုညောတိ သမာနအနုညော သမာနစိတ္တော။ ဒေါဝစဿတာတိ ဒုဗ္ဗစဘာဝေါ။ ပါပမိတ္တတာတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၀။)

လာမကမိတ္တတာ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ပရိဟာနိယဓမ္မာဝ ကထိတာ။ ဒုတိယေ အပရိဟာနိယဓမ္မာ လောကုတ္တရမိဿကာ ကထိတာ။

၃။ ဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃။ တတိယေ ကာမရာဂရတ္တာယန္တိ ကာမရာဂရတ္တော အယံ။ ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓေါတိ ဆန္ဒရာဂေန ဝိနိဗဒ္ဓေါ။ ဘယာတိ စိတ္တုတြာသဘယာ။ ပင်္ကာတိ ကိလေသပင်္ကတော။ သင်္ဂေါ ပင်္ကော စ ဥဘယန္တိ သင်္ဂေါ စ ပင်္ကော စ ဣဒမ္ပိ ဥဘယံ။ ဧတေ ကာမာ ပဝုစ္စန္တိ, ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနောတိ ယသ္မိံ သင်္ဂေ စ ပင်္ကေ စ ပုထုဇ္ဇနော သတ္တော လဂ္ဂေါ လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓေါ။ ဥပါဒါနေတိ စတုဗ္ဗိဓေ ဥပါဒါနေ။ ဇာတိမရဏသမ္ဘဝေတိ ဇာတိယာ စ မရဏဿ စ သမ္ဘဝေ ပစ္စယဘူတေ။ အနုပါဒါ ဝိမုစ္စန္တီတိ အနုပါဒိယိတွာ ဝိမုစ္စန္တိ။ ဇာတိမရဏသင်္ခယေတိ ဇာတိမရဏာနံ သင်္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ, နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝိဝဋ္ဋေတွာ အရဟတ္တမေဝ ပတ္တော ဧသ ဘိက္ခု။ ဣဒါနိ တံ ခီဏာသဝံ ထောမေန္တော တေ ခေမပ္ပတ္တာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ခေမပ္ပတ္တာတိ ခေမဘာဝံ ပတ္တာ။ သုခိနောတိ လောကုတ္တရသုခေန သုခိတာ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မာဘိနိဗ္ဗုတာတိ အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသာဘာဝေန ဒိဋ္ဌဓမ္မေယေဝ အဘိနိဗ္ဗုတာ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထေတွာ ဂါထာသု ဝဋ္ဋဝိဝဋံ ကထိတံ။

၄။ ဟိမဝန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၄။ စတုတ္ထေ ပဒါလေယျာတိ ဘိန္ဒေယျ။ ဆဝါယာတိ လာမိကာယ။ သမာဓိဿ သမာပတ္တိကုသလော ဟောတီတိ အာဟာရသပ္ပါယဥတုသပ္ပါယာနိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိတုံ ကုသလော ဟောတိ ဆေကော သမတ္ထော ပဋိဗလော။ သမာဓိဿ ဌိတိကုသလောတိ သမာဓိဿ ဌိတိယံ ကုသလော, သမာဓိံ ဌပေတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ သမာဓိဿ ဝုဋ္ဌာနကုသလောတိ သမာဓိဿ ဝုဋ္ဌာနေ ကုသလော, ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဝုဋ္ဌာတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ သမာဓိဿ ကလ္လိတကုသလောတိ သမာဓိဿ ကလ္လတာယ ကုသလော, သမာဓိစိတ္တံ ဟာသေတုံ ကလ္လံ ကာတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ သမာဓိဿ ဂေါစရကုသလောတိ သမာဓိဿ အသပ္ပါယေ အနုပကာရကေ ဓမ္မေ ဝဇ္ဇေတွာ သပ္ပါယေ ဥပကာရကေ သေဝန္တောပိ, ‘‘အယံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၁။)

သမာဓိနိမိတ္တာရမ္မဏော အယံ လက္ခဏာရမ္မဏော’’တိ ဇာနန္တောပိ သမာဓိဿ ဂေါစရကုသလော နာမ ဟောတိ။ သမာဓိဿ အဘိနီဟာရကုသလောတိ ဥပရိဥပရိသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနတ္ထာယ ပဌမဇ္ဈာနာဒိသမာဓိံ အဘိနီဟရိတုံ သက္ကောန္တော သမာဓိဿ အဘိနီဟာရကုသလော နာမ ဟောတိ။ သော ပဌမဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ ဒုတိယံ သမာပဇ္ဇတိ, ဒုတိယဇ္ဈာနာ ။ပ။ တတိယဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ စတုတ္ထံ သမာပဇ္ဇတီတိ။

၅။ အနုဿတိဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၅။ ပဉ္စမေ အနုဿတိဋ္ဌာနာနီတိ အနုဿတိကာရဏာနိ။ ဣတိပိ သော ဘဂဝါတိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၃ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတာနေဝ။ ဣဒမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အာရမ္မဏံ ကရိတွာတိ ဣဒံ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ အာရမ္မဏံ ကရိတွာ။ ဝိသုဇ္ဈန္တီတိ ပရမဝိသုဒ္ဓိံ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏန္တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဆ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ မိဿကာနိ ကထိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၆။ မဟာကစ္စာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၆။ ဆဋ္ဌေ သမ္ဗာဓေတိ ပဉ္စကာမဂုဏသမ္ဗာဓေ။ ဩကာသာဓိဂမောတိ ဧတ္ထ ဩကာသာ ဝုစ္စန္တိ ဆ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ, တေသံ အဓိဂမော။ ဝိသုဒ္ဓိယာတိ ဝိသုဇ္ဈနတ္ထာယ။ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယာတိ သောကာနဉ္စ ပရိဒေဝါနဉ္စ သမတိက္ကမတ္ထာယ။ အတ္ထင်္ဂမာယာတိ အတ္ထံ ဂမနတ္ထာယ။ ဉာယဿ အဓိဂမာယာတိ သဟဝိပဿနကဿ မဂ္ဂဿ အဓိဂမနတ္ထာယ။ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယာတိ အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနဿ ပစ္စက္ခကိရိယတ္ထာယ။

သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗာကာရေန။ အာကာသသမေနာတိ အလဂ္ဂနဋ္ဌေန စေဝ အပလိဗုဒ္ဓဋ္ဌေန စ အာကာသသဒိသေန။ ဝိပုလေနာတိ န ပရိတ္တကေန။ မဟဂ္ဂတေနာတိ မဟန္တဘာဝံ ဂတေန, မဟန္တေဟိ ဝါ အရိယသာဝကေဟိ ဂတေန, ပဋိပန္နေနာတိ အတ္ထော။ အပ္ပမာဏေနာတိ ဖရဏအပ္ပမာဏတာယ အပ္ပမာဏေန။ အဝေရေနာတိ အကုသလဝေရပုဂ္ဂလဝေရရဟိတေန။ အဗျာပဇ္ဈေနာတိ ကောဓဒုက္ခဝဇ္ဇိတေန။ သဗ္ဗမေတံ ဗုဒ္ဓါနုဿတိစိတ္တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိသုဒ္ဓိဓမ္မာတိ ဝိသုဇ္ဈနသဘာဝါ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သုတ္တေ ဆ အနုဿတိဋ္ဌာနာနိ မိဿကာနေဝ ကထိတာနီတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၂။)

၇။ ပဌမသမယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၇။ သတ္တမေ မနောဘာဝနီယဿာတိ ဧတ္ထ မနံ ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ မနောဘာဝနီယော။ ဒဿနာယာတိ ဒဿနတ္ထံ။ နိဿရဏန္တိ နိဂ္ဂမနံ ဝူပသမနံ။ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ကာမရာဂပ္ပဇဟနတ္ထာယ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတိ။ ဒုတိယဝါရာဒီသု ဗျာပါဒပ္ပဟာနာယ မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာနံ, ထိနမိဒ္ဓပ္ပဟာနာယ ထိနမိဒ္ဓဝိနောဒနကမ္မဋ္ဌာနံ, အာလောကသညံ ဝါ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုအာဒီနံ ဝါ အညတရံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စပ္ပဟာနာယ သမထကမ္မဋ္ဌာနံ, ဝိစိကိစ္ဆာပဟာနာယ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏကထံ ကထေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာဂမ္မာတိ အာရဗ္ဘ။ မနသိကရောတောတိ အာရမ္မဏဝသေန စိတ္တေ ကရောန္တဿ။ အနန္တရာ အာသဝါနံ ခယော ဟောတီတိ အနန္တရာယေန အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ။

၈။ ဒုတိယသမယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၈။ အဋ္ဌမေ မဏ္ဍလမာဠေတိ ဘောဇနသာလာယ။ စာရိတ္တကိလမထောတိ ပိဏ္ဍပါတစရိယာယ ဥပ္ပန္နကိလမထော။ ဘတ္တကိလမထောတိ ဘတ္တဒရထော။ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယန္တိ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဆာယာယ။ ယဒေဝဿ ဒိဝါ သမာဓိနိမိတ္တံ မနသိကတံ ဟောတီတိ ယံ ဧဝ တဿ တတော ပုရိမဒိဝသဘာဂေ သမထနိမိတ္တံ စိတ္တေ ကတံ ဟောတိ။ တဒေဝဿ တသ္မိံ သမယေ သမုဒါစရတီတိ တံယေဝ ဧတဿ တသ္မိံ သမယေ ဒိဝါဝိဟာရေ နိသိန္နဿ မနောဒွါရေ သဉ္စရတိ။ ဩဇဋ္ဌာယီတိ ဩဇာယ ဌိတော ပတိဋ္ဌိတော။ ဖာသုကဿ ဟောတီတိ ဖာသုကံ အဿ ဟောတိ။ သမ္မုခါတိ ကထေန္တဿ သမ္မုခဋ္ဌာနေ။ သုတန္တိ သောတေန သုတံ။ ပဋိဂ္ဂဟိတန္တိ စိတ္တေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ။

၉။ ဥဒါယီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၉။ နဝမေ ဥဒါယိန္တိ လာဠုဒါယိတ္ထေရံ။ သုဏောမဟံ, အာဝုသောတိ, အာဝုသော, နာဟံ ဗဓိရော, သုဏာမိ ဘဂဝတော ဝစနံ, ပဉှံ ပန ဥပပရိက္ခာမီတိ။ အဓိစိတ္တန္တိ သမာဓိဝိပဿနာစိတ္တံ။ ဣဒံ, ဘန္တေ, အနုဿတိဋ္ဌာနန္တိ ဣဒံ ဈာနတ္တယသင်္ခါတံ အနုဿတိကာရဏံ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ သံဝတ္တတီတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ သုခဝိဟာရတ္ထာယ ပဝတ္တတိ။ အာလောကသညန္တိ အာလောကနိမိတ္တေ ဥပ္ပန္နသညံ။ ဒိဝါ သညံ အဓိဋ္ဌာတီတိ ဒိဝါတိ သညံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၃။)

ဌပေတိ။ ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိန္တိ ယထာနေန ဒိဝါ အာလောကသညာ မနသိကတာ, ရတ္တိမ္ပိ တထေဝ တံ မနသိ ကရောတိ။ ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါတိ ယထာ ဝါနေန ရတ္တိံ အာလောကသညာ မနသိကတာ, ဒိဝါပိ တံ တထေဝ မနသိ ကရောတိ။ ဝိဝဋေနာတိ ပါကဋေန။ အပရိယောနဒ္ဓေနာတိ နီဝရဏေဟိ အနောနဒ္ဓေန။ သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏတ္ထာယ သဟောဘာသကံ စိတ္တံ ဗြူဟေတိ ဝဍ္ဎေတိ။ ယံ ပန ‘‘အာလောကသညံ မနသိ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ ထိနမိဒ္ဓဝိနောဒနာလောကသညံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, န ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာလောကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဉာဏဒဿနပ္ပဋိလာဘာယာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုသင်္ခါတဿ ဉာဏဒဿနဿ ပဋိလာဘာယ။

ဣမမေဝ ကာယန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ, တံ သဗ္ဗံ သဗ္ဗာကာရေန ဝိတ္ထာရတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနေ ဝုတ္တံ။ ကာမရာဂပ္ပဟာနာယာတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကဿ ရာဂဿ ပဟာနတ္ထာယ။ သေယျထာပိ ပဿေယျာတိ ယထာ ပဿေယျ။ သရီရန္တိ မတသရီရံ။ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတန္တိ သုသာနေ အပဝိဒ္ဓံ။ ဧကာဟံ မတဿ အဿာတိ ဧကာဟမတံ။ ဒွီဟံ မတဿ အဿာတိ ဒွီဟမတံ။ တီဟံ မတဿ အဿာတိ တီဟမတံ။ ဘသ္တာ ဝိယ ဝါယုနာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ယထာနုက္ကမံ သမုဂ္ဂတေန သူနဘာဝေန ဓုမာတတ္တာ ဥဒ္ဓုမာတံ, ဥဒ္ဓုမာတမေဝ ဥဒ္ဓုမာတကံ။ ပဋိကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဥဒ္ဓုမာတန္တိ ဥဒ္ဓုမာတကံ။ ဝိနီလံ ဝုစ္စတိ ဝိပရိဘိန္နဝဏ္ဏံ, ဝိနီလမေဝ ဝိနီလကံ။ ပဋိကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိနီလန္တိ ဝိနီလကံ။ မံသုဿဒဋ္ဌာနေသု ရတ္တဝဏ္ဏဿ ပုဗ္ဗသန္နိစယဋ္ဌာနေသု သေတဝဏ္ဏဿ ယေဘုယျေန စ နီလဝဏ္ဏဿ နီလဋ္ဌာနေ နီလသာဋကပါရုတဿေဝ ဆဝသရီရဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပရိဘိန္နဋ္ဌာနေဟိ နဝဟိ ဝါ ဝဏမုခေဟိ ဝိဿန္ဒမာနံ ပုဗ္ဗံ ဝိပုဗ္ဗံ, ဝိပုဗ္ဗမေဝ ဝိပုဗ္ဗကံ။ ပဋိကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိပုဗ္ဗန္တိ ဝိပုဗ္ဗကံ။ ဝိပုဗ္ဗကံ ဇာတံ တထာဘာဝံ ဂတန္တိ ဝိပုဗ္ဗကဇာတံ။

သော ဣမမေဝ ကာယန္တိ သော ဘိက္ခု ဣမံ အတ္တနော ကာယံ တေန ကာယေန သဒ္ဓိံ ဉာဏေန ဥပသံဟရတိ ဥပနေတိ။ ကထံ? အယမ္ပိ ခေါ ကာယော ဧဝံဓမ္မော ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီတောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အာယု ဥသ္မာ ဝိညာဏန္တိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အတ္ထိတာယ အယံ ကာယော ဌာနဂမနာဒိခမော ဟောတိ, ဣမေသံ ပန ဝိဂမာ အယမ္ပိ ဧဝံဓမ္မော ဧဝံပူတိကသဘာဝေါယေဝါတိ။ ဧဝံဘာဝီတိ ဧဝမေဝံ ဥဒ္ဓုမာတာဒိဘေဒေါ ဘဝိဿတိ။ ဧဝံ အနတီတောတိ ဧဝံ ဥဒ္ဓုမာတာဒိဘာဝံ အနတိက္ကန္တော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၄။)

ခဇ္ဇမာနန္တိ ဥဒရာဒီသု နိသီဒိတွာ ဥဒရမံသဩဋ္ဌမံသအက္ခိကမံသာဒီနိ လုဉ္စိတွာ လုဉ္စိတွာ ခါဒိယမာနံ။ သမံသလောဟိတန္တိ သေသာဝသေသမံသလောဟိတယုတ္တံ။ နိမ္မံသလောဟိတမက္ခိတန္တိ မံသေ ခီဏေပိ လောဟိတံ န သုဿတိ, တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘နိမ္မံသလောဟိတမက္ခိတ’’န္တိ။ အညေနာတိ အညေန ဒိသာဘာဂေန။ ဟတ္ထဋ္ဌိကန္တိ စတုသဋ္ဌိဘေဒမ္ပိ ဟတ္ထဋ္ဌိကံ ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏံ။ ပါဒဋ္ဌိကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တေရောဝဿိကာနီတိ အတိက္ကန္တသံဝစ္ဆရာနိ။ ပူတီနီတိ အဗ္ဘောကာသေ ဌိတာနိ ဝါတာတပဝုဋ္ဌိသမ္ဖဿေန တေရောဝဿိကာနေဝ ပူတီနိ ဟောန္တိ, အန္တောဘူမိဂတာနိ ပန စိရတရံ တိဋ္ဌန္တိ။ စုဏ္ဏကဇာတာနီတိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ဟုတွာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနိ။ သဗ္ဗတ္ထ သော ဣမမေဝါတိ ဝုတ္တနယေန ခဇ္ဇမာနာဒီနံ ဝသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃါတာယာတိ အသ္မီတိ ပဝတ္တဿ နဝဝိဓဿ မာနဿ သမုဂ္ဃါတတ္ထာယ။ အနေကဓာတုပဋိဝေဓာယာတိ အနေကဓာတူနံ ပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထာယ။ သတောဝ အဘိက္ကမတီတိ ဂစ္ဆန္တော သတိပညာဟိ သမန္နာဂတောဝ ဂစ္ဆတိ။ သတောဝ ပဋိက္ကမတီတိ ပဋိနိဝတ္တန္တောပိ သတိပညာဟိ သမန္နာဂတောဝ နိဝတ္တတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သတိသမ္ပဇညာယာတိ သတိယာ စ ဉာဏဿ စ အတ္ထာယ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သတိဉာဏာနိ မိဿကာနိ ကထိတာနီတိ။

၁၀။ အနုတ္တရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၀။ ဒသမေ ဥစ္စာဝစန္တိ ယံ ကိဉ္စိ မဟန္တခုဒ္ဒကံ, ဥစ္စနီစံ ဝါ။ ဟီနန္တိ နိဟီနံ။ ဂမ္မန္တိ ဂါမဝါသိကာနံ ဒဿနံ။ ပေါထုဇ္ဇနိကန္တိ ပုထုဇ္ဇနာနံ သန္တကံ။ အနရိယန္တိ န အရိယံ န ဥတ္တမံ န ပရိသုဒ္ဓံ။ အနတ္ထသံဟိတန္တိ န အတ္ထသန္နိဿိတံ။ န နိဗ္ဗိဒါယာတိ န ဝဋ္ဋေ နိဗ္ဗိန္ဒနတ္ထာယ။ န ဝိရာဂါယာတိ န ရာဂါဒီနံ ဝိရဇ္ဇနတ္ထာယ။ န နိရောဓာယာတိ န ရာဂါဒီနံ အပ္ပဝတ္တိနိရောဓာယ။ န ဥပသမာယာတိ န ရာဂါဒီနံ ဝူပသမနတ္ထာယ။ န အဘိညာယာတိ န အဘိဇာနနတ္ထာယ။ န သမ္ဗောဓာယာတိ န သမ္ဗောဓိသင်္ခါတဿ စတုမဂ္ဂဉာဏဿ ပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထာယ။ န နိဗ္ဗာနာယာတိ န နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။

နိဝိဋ္ဌသဒ္ဓေါတိ ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓေါ။ နိဝိဋ္ဌပေမောတိ ပတိဋ္ဌိတပေမော။ ဧကန္တဂတောတိ ဧကန္တံ ဂတော, အစလပ္ပတ္တောတိ အတ္ထော။ အဘိပ္ပသန္နောတိ အတိဝိယ ပသန္နော။ ဧတဒါနုတ္တရိယန္တိ ဧတံ အနုတ္တရံ။ ဟတ္ထိသ္မိမ္ပိ သိက္ခတီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၅။)

ဟတ္ထိနိမိတ္တံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ဟတ္ထိသိပ္ပံ သိက္ခတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဥစ္စာဝစန္တိ မဟန္တခုဒ္ဒကံ သိပ္ပံ သိက္ခတိ။

ဥပဋ္ဌိတာ ပါရိစရိယေတိ ပါရိစရိယာယ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ။ ဘာဝယန္တိ အနုဿတိန္တိ အနုတ္တရံ အနုဿတိံ ဘာဝေန္တိ။ ဝိဝေကပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ နိဗ္ဗာနနိဿိတံ ကတွာ။ ခေမန္တိ နိရုပဒ္ဒဝံ။ အမတဂါမိနန္တိ နိဗ္ဗာနဂါမိနံ, အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေန္တီတိ အတ္ထော။ အပ္ပမာဒေ ပမောဒိတာတိ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသသင်္ခါတေ အပ္ပမာဒေ အာမောဒိတာ ပမောဒိတာ။ နိပကာတိ နေပက္ကေန သမန္နာဂတာ။ သီလသံဝုတာတိ သီလေန သံဝုတာ ပိဟိတာ။ တေ ဝေ ကာလေန ပစ္စေန္တီတိ တေ ဝေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တကာလေ ဇာနန္တိ။ ယတ္ထ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတီတိ ယသ္မိံ ဌာနေ သကလံ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ အမတံ မဟာနိဗ္ဗာနံ တေ ဘိက္ခူ ဇာနန္တီတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဆ အနုတ္တရိယာနိ မိဿကာနိ ကထိတာနီတိ။

အနုတ္တရိယဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၄။ ဒေဝတာဝဂ္ဂ

၁။ သေခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၁။ စတုတ္ထဿ ပဌမေ သေခဿာတိ သတ္တဝိဓဿ သေခဿ။ ပုထုဇ္ဇနေ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ပရိဟာနာယာတိ ဥပရူပရိဂုဏပရိဟာနာယ။

၂-၃။ အပရိဟာနသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၃၂-၃၃။ ဒုတိယေ သတ္ထုဂါရဝတာတိ သတ္ထရိ ဂရုဘာဝေါ။ ဓမ္မဂါရဝတာတိ နဝဝိဓေ လောကုတ္တရဓမ္မေ ဂရုဘာဝေါ။ သံဃဂါရဝတာတိ သံဃေ ဂရုဘာဝေါ။ သိက္ခာဂါရဝတာတိ တီသု သိက္ခာသု ဂရုဘာဝေါ။ အပ္ပမာဒဂါရဝတာတိ အပ္ပမာဒေ ဂရုဘာဝေါ။ ပဋိသန္ထာရဂါရဝတာတိ ဓမ္မာမိသဝသေန ဒုဝိဓေ ပဋိသန္ထာရေ ဂရုဘာဝေါ။ သတ္ထာ ဂရု အဿာတိ သတ္ထုဂရု။ ဓမ္မော ဂရု အဿာတိ ဓမ္မဂရု။ တိဗ္ဗဂါရဝေါတိ ဗဟလဂါရဝေါ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၆။)

ပဋိသန္ထာရေ ဂါရဝေါ အဿာတိ ပဋိသန္ထာရဂါရဝေါ။ တတိယေ သပ္ပတိဿောတိ သဇေဋ္ဌကော သဂါရဝေါ။ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပနေတ္ထ မိဿကံ ကထိတံ။

၄။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၄။ စတုတ္ထေ တိဿော နာမ ဘိက္ခူတိ ထေရဿေဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော။ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါတိ ဣဇ္ဈနဋ္ဌေန မဟတီ ဣဒ္ဓိ အဿာတိ မဟိဒ္ဓိကော။ အနုဖရဏဋ္ဌေန မဟာ အာနုဘာဝေါ အဿာတိ မဟာနုဘာဝေါ။ စိရဿံ ခေါ, မာရိသ မောဂ္ဂလ္လာန, ဣမံ ပရိယာယမကာသီတိ ဧဝရူပံ လောကေ ပကတိယာ ပိယသမုဒါဟာရဝစနံ ဟောတိ။ လောကိယာ ဟိ စိရဿံ အာဂတမ္ပိ အနာဂတပုဗ္ဗမ္ပိ မနာပဇာတိယံ အာဂတံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော ဘဝံ အာဂတော, စိရဿံ ဘဝံ အာဂတော, ကထံ တေ ဣဓာဂမနမဂ္ဂေါ ဉာတော, ကိံ မဂ္ဂမူဠှောသီ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တိ။ အယံ ပန အာဂတပုဗ္ဗတ္တာယေဝ ဧဝမာဟ။ ထေရော ဟိ ကာလေန ကာလံ ဗြဟ္မလောကံ ဂစ္ဆတိယေဝ။ တတ္ထ ပရိယာယမကာသီတိ ဝါရံ အကာသိ။ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယာတိ ယော အယံ ဣဓာဂမနာယ ဝါရော, တံ စိရဿံ အကာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒမာသနံ ပညတ္တန္တိ မဟာရဟံ ဗြဟ္မပလ္လင်္ကံ ပညာပေတွာ ဧဝမာဟ။ အဝေစ္စပ္ပသာဒေနာတိ အဓိဂတေန အစလေန မဂ္ဂပ္ပသာဒေန။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏံ ကထိတံ။

၅။ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၅။ ပဉ္စမေ ဝိဇ္ဇာဘာဂိယာတိ ဝိဇ္ဇာကောဋ္ဌာသိကာ။ အနိစ္စသညာတိ အနိစ္စာနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။ အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာတိ ဒုက္ခာနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။ ဒုက္ခေ အနတ္တသညာတိ အနတ္တာနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။ ပဟာနသညာတိ ပဟာနာနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။ ဝိရာဂသညာတိ ဝိရာဂါနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။ နိရောဓသညာတိ နိရောဓာနုပဿနာဉာဏေ ဥပ္ပန္နသညာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၇။)

၆။ ဝိဝါဒမူလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၆။ ဆဋ္ဌေ ဝိဝါဒမူလာနီတိ ဝိဝါဒဿ မူလာနိ။ ကောဓနောတိ ကုဇ္ဈနလက္ခဏေန ကောဓေန သမန္နာဂတော။ ဥပနာဟီတိ ဝေရအပ္ပဋိနိဿဂ္ဂလက္ခဏေန ဥပနာဟေန သမန္နာဂတော။ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုဿာနန္တိ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ ဝိဝါဒေါ ကထံ ဒေဝမနုဿာနံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တတိ? ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကေ ဝိယ ဒွီသု ဘိက္ခူသု ဝိဝါဒံ အာပန္နေသု တသ္မိံ ဝိဟာရေ တေသံ အန္တေဝါသိကာ ဝိဝဒန္တိ, တေသံ ဩဝါဒံ ဂဏှန္တော ဘိက္ခုနိသံဃော ဝိဝဒတိ။ တတော တေသံ ဥပဋ္ဌာကာ ဝိဝဒန္တိ, အထ မနုဿာနံ အာရက္ခဒေဝတာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဟောန္တိ။ တထာ ဓမ္မဝါဒီနံ အာရက္ခဒေဝတာ ဓမ္မဝါဒိနိယော ဟောန္တိ, အဓမ္မဝါဒီနံ အဓမ္မဝါဒိနိယော။ တတော အာရက္ခဒေဝတာနံ မိတ္တာ ဘုမ္မဒေဝတာ ဘိဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ပရမ္ပရာယ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ ဌပေတွာ အရိယသာဝကေ သဗ္ဗေ ဒေဝမနုဿာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဟောန္တိ။ ဓမ္မဝါဒီဟိ ပန အဓမ္မဝါဒိနောဝ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ။ တတော ယံ ဗဟုကေဟိ ဂဟိတံ, တံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဓမ္မံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗဟုတရာဝ အဓမ္မံ ဂဏှန္တိ။ တေ အဓမ္မံ ပုရက္ခတွာ ဝိဟရန္တာ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဧဝံ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ ဝိဝါဒေါ ဒေဝမနုဿာနံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါတိ တုမှာကံ အဗ္ဘန္တရပရိသာယ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ပရေသံ ပရိသာယ။

မက္ခီတိ ပရေသံ ဂုဏမက္ခနလက္ခဏေန မက္ခေန သမန္နာဂတော။ ပဠာသီတိ ယုဂဂ္ဂါဟလက္ခဏေန ပဠာသေန သမန္နာဂတော။ ဣဿုကီတိ ပရဿ သက္ကာရာဒီနိ ဣဿာယနလက္ခဏာယ ဣဿာယ သမန္နာဂတော။ မစ္ဆရီတိ အာဝါသမစ္ဆရိယာဒီဟိ သမန္နာဂတော။ သဌောတိ ကေရာဋိကော။ မာယာဝီတိ ကတပဋိစ္ဆာဒကော။ ပါပိစ္ဆောတိ အသန္တသမ္ဘာဝနိစ္ဆကော ဒုဿီလော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ နတ္ထိကဝါဒီ, အဟေတုဝါဒီ, အကိရိယဝါဒီ။ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီတိ သယံ ဒိဋ္ဌမေဝ ပရာမသတိ။ အာဓာနဂ္ဂါဟီတိ ဒဠှဂ္ဂါဟီ။ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီတိ န သက္ကာ ဟောတိ ဂဟိတံ ဝိဿဇ္ဇာပေတုံ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။

၇။ ဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၇။ သတ္တမေ ဝေဠုကဏ္ဍကီတိ ဝေဠုကဏ္ဍကနဂရဝါသိနီ။ ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတန္တိ ဆဟိ ဂုဏင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ။ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ ဒါနံ ဒေတိ။ ပုဗ္ဗေဝ ဒါနာ သုမနောတိ ဒါနံ ဒဿာမီတိ မာသဍ္ဎမာသတော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၈။)

ပဋ္ဌာယ သောမနဿပ္ပတ္တော ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ပုဗ္ဗေစေတနာ ဒဿာမီတိ စိတ္တုပ္ပါဒကာလတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဣတော ဥဋ္ဌိတေန ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ခေတ္တဂ္ဂဟဏံ အာဒိံ ကတွာ စိန္တေန္တဿ လဗ္ဘတိ။ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တာ မုဉ္စစေတနာ ပန ဒါနကာလေယေဝ လဗ္ဘတိ။ ဒတွာ အတ္တမနော ဟောတီတိ အယံ ပန အပရစေတနာ အပရာပရံ အနုဿရန္တဿ လဗ္ဘတိ။ ဝီတရာဂါတိ ဝိဂတရာဂါ ခီဏာသဝါ။ ရာဂဝိနယာယ ဝါ ပဋိပန္နာတိ ရာဂဝိနယပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ။ ဥက္ကဋ္ဌဒေသနာ စေသာ, န ကေဝလံ ပန ခီဏာသဝါနံ, အနာဂါမိ-သကဒါဂါမိ-သောတာပန္နာနမ္ပိ အန္တမသော တဒဟုပဗ္ဗဇိတဿ ဘဏ္ဍဂါဟကသာမဏေရဿာပိ ဒိန္နာ ဒက္ခိဏာ ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတာဝ ဟောတိ။ သောပိ ဟိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂတ္ထမေဝ ပဗ္ဗဇိတော။

ယညဿ သမ္ပဒါတိ ဒါနဿ ပရိပုဏ္ဏတာ။ သညတာတိ သီလသညမေန သညတာ။ သယံ အာစမယိတွာနာတိ အတ္တနာဝ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ။ သကေဟိ ပါဏိဘီတိ အတ္တနော ဟတ္ထေဟိ။ သယေဟီတိပိ ပါဌော။ သဒ္ဓေါတိ ရတနတ္တယဂုဏေ သဒ္ဒဟန္တော။ မုတ္တေန စေတသာတိ လာဘမစ္ဆရိယာဒီဟိ ဝိမုတ္တေန စိတ္တေန။ အဗျာပဇ္ဈံ သုခံ လောကန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ ဥဠာရသုခသောမနဿံ ဒေဝလောကံ။

၈။ အတ္တကာရီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၈။ အဋ္ဌမေ အဒ္ဒသံ ဝါ အဿောသိံ ဝါတိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ မာ အဒ္ဒသံ, အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ဝသတီတိ မာ အဿောသိံ, ကထေန္တဿ ဝါ ဝစနံ မာ အဿောသိံ။ ကထဉှိ နာမာတိ ကေန နာမ ကာရဏေန။ အာရမ္ဘဓာတူတိ အာရဘနဝသေန ပဝတ္တဝီရိယံ။ နိက္ကမဓာတူတိ ကောသဇ္ဇတော နိက္ခမနသဘာဝံ ဝီရိယံ။ ပရက္ကမဓာတူတိ ပရက္ကမသဘာဝေါ။ ထာမဓာတူတိ ထာမသဘာဝေါ။ ဌိတိဓာတူတိ ဌိတိသဘာဝေါ။ ဥပက္ကမဓာတူတိ ဥပက္ကမသဘာဝေါ။ သဗ္ဗံ စေတံ တေန တေနာကာရေန ပဝတ္တဿ ဝီရိယဿေဝ နာမံ။

၉-၁၀။ နိဒါနသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၉-၄၀။ နဝမေ ကမ္မာနန္တိ ဝဋ္ဋဂါမိကမ္မာနံ။ သမုဒယာယာတိ ပိဏ္ဍကရဏတ္ထာယ။ နိဒါနန္တိ ပစ္စယော။ လောဘဇေနာတိ လောဘတော ဇာတေန။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၀၉။)

န ပညာယန္တီတိ ‘‘ဧဝရူပေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ န ဒိဿန္တိ။ သုက္ကပက္ခေ ကမ္မာနန္တိ ဝိဝဋ္ဋဂါမိကမ္မာနံ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။ ဒသမေ နိစုလဝနေတိ မဟာမုစလိန္ဒဝနေ။ သဒ္ဓမ္မောတိ သာသနသဒ္ဓမ္မော။

၁၁။ ဒါရုက္ခန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၁။ ဧကာဒသမေ စေတောဝသိပ္ပတ္တောတိ စိတ္တဝသိဘာဝံ ပတ္တော။ ပထဝီတွေဝ အဓိမုစ္စေယျာတိ ထဒ္ဓါကာရံ ပထဝီဓာတူတိ သလ္လက္ခေယျ။ ယံ နိဿာယာတိ ယံ ဝိဇ္ဇမာနံ ထဒ္ဓါကာရံ ပထဝီဓာတုံ နိဿာယ အမုံ ဒါရုက္ခန္ဓံ ပထဝီတွေဝ အဓိမုစ္စေယျ, သာ ဧတ္ထ ပထဝီဓာတု အတ္ထီတိ။ ဣမိနာ နယေန သေသပဒါနိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ယထေဝ ဟိ တသ္မိံ ထဒ္ဓါကာရာ ပထဝီဓာတု အတ္ထိ, ဧဝံ ယူသာကာရာ အာပေါဓာတု, ဥဏှာကာရာ တေဇောဓာတု, ဝိတ္ထမ္ဘနာကာရာ ဝါယောဓာတု, ရတ္တဝဏ္ဏမှိ သာရေ ပဒုမပုပ္ဖဝဏ္ဏာ သုဘဓာတု, ပူတိဘူတေ စုဏ္ဏေ စေဝ ဖေဂ္ဂုပပဋိကာသု စ အမနုညဝဏ္ဏာ အသုဘဓာတု, တံ နိဿာယ အမုံ ဒါရုက္ခန္ဓံ အသုဘန္တေွဝ အဓိမုစ္စေယျ သလ္လက္ခေယျာတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ မိဿကဝိဟာရော နာမ ကထိတော။

၁၂။ နာဂိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၂။ ဒွါဒသမေ ဂါမန္တဝိဟာရိန္တိ ဂါမန္တသေနာသနဝါသိံ။ သမာဟိတံ နိသိန္နန္တိ တသ္မိံ ဂါမန္တသေနာသနေ သမာဓိံ အပ္ပေတွာ နိသိန္နံ။ ဣဒါနိမန္တိ ဣဒါနိ ဣမံ။ သမာဓိမှာ စာဝေဿတီတိ သမာဓိတော ဥဋ္ဌာပေဿတိ။ န အတ္တမနော ဟောမီတိ န သကမနော ဟောမိ။ ပစလာယမာနန္တိ နိဒ္ဒါယမာနံ။ ဧကတ္တန္တိ ဧကသဘာဝံ, ဧကဂ္ဂတာဘူတံ အရညသညံယေဝ စိတ္တေ ကရိဿတီတိ အတ္ထော။ အနုရက္ခိဿတီတိ အနုဂ္ဂဏှိဿတိ။ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမောစေဿတီတိ အညသ္မိံ ကာလေ အဝိမုတ္တံ စိတ္တံ ဣဒါနိ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမောစယိဿတိ။ ရိဉ္စတီတိ ဝဇ္ဇေတိ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ပဋိပဏာမေတွာတိ ပနုဒိတွာ ဝိဿဇ္ဇေတွာ။ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မာယာတိ ဥစ္စာရပဿာဝကရဏတ္ထာယ။ ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဌာနေန သတ္ထာရာ အရညသေနာသနဿ ဝဏ္ဏော ကထိတော။ သုတ္တဿ ပန ပဌမကောဋ္ဌာသေ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝါတိ။

ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၀။)

၅။ ဓမ္မိကဝဂ္ဂ

၁။ နာဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၃။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိန္တိ ဣဒံ ‘‘အာယာမာနန္ဒာ’’တိ ထေရံ အာမန္တေတွာ ဂတတ္တာ ဝုတ္တံ, သတ္ထာ ပန အနူနေဟိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ပရိဝုတော တတ္ထ အဂမာသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနုပသင်္ကမီတိ တေဟေဝ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ပရိဝုတော ဥပသင်္ကမိ။ ပရိသိဉ္စိတွာတိ ဝေါဟာရဝစနမေတံ, နှာယိတွာတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗာပယမာနောတိ ရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝါသေတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂစီဝရံ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ပစ္ဆိမလောကဓာတုံ ပိဋ္ဌိတော ကတွာ ပုရတ္ထိမလောကဓာတုံ အဘိမုခေါ ဝေါဒကဘာဝေန ဂတ္တာနိ ပုဗ္ဗသဒိသာနိ ကုရုမာနော အဋ္ဌာသီတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုသံဃောပိ တေန တေန ဌာနေန ဩတရိတွာ နှတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ သတ္ထာရံယေဝ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ဣတိ တသ္မိံ သမယေ အာကာသတော ပတမာနံ ရတ္တသုဝဏ္ဏကုဏ္ဍလံ ဝိယ သူရိယော ပစ္ဆိမလောကဓာတုံ ပဋိပဇ္ဇိ, ပရိသုဒ္ဓရဇတမဏ္ဍလော ဝိယ ပါစီနလောကဓာတုတော စန္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂဉ္ဆိ, မဇ္ဈဋ္ဌာနေပိ ပဉ္စဘိက္ခုသတပရိဝါရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပုဗ္ဗကောဋ္ဌကနဒီတီရေ လောကံ အလင်္ကုရုမာနော အဋ္ဌာသိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ။ပ။ သေတော နာမ နာဂေါတိ သေတဝဏ္ဏတာယ ဧဝံ လဒ္ဓနာမော ဟတ္ထိနာဂေါ။ မဟာတူရိယတာဠိတဝါဒိတေနာတိ မဟန္တေန တူရိယတာဠိတဝါဒိတေန။ တတ္ထ ပဌမံ သံဃဋ္ဋနံ တာဠိတံ နာမ ဟောတိ, တတော ပရံ ဝါဒိတံ။ ဇနောတိ ဟတ္ထိဒဿနတ္ထံ သန္နိပတိတမဟာဇနော။ ဒိသွာ ဧဝမာဟာတိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဃံသိတွာ နှာပေတွာ ဥတ္တာရေတွာ ဗဟိတီရေ ဌပေတွာ ဂတ္တာနိ ဝေါဒကာနိ ကတွာ ဟတ္ထာလင်္ကာရေန အလင်္ကတံ တံ မဟာနာဂံ ဒိသွာ ဣဒံ ‘‘အဘိရူပေါ ဝတ, ဘော’’တိ ပသံသာဝစနမာဟ။ ကာယုပပန္နောတိ သရီရသမ္ပတ္တိယာ ဥပပန္နော, ပရိပုဏ္ဏင်္ဂပစ္စင်္ဂေါတိ အတ္ထော။ အာယသ္မာ ဥဒါယီတိ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော ကာဠုဒါယိတ္ထေရော။ ဧတဒဝေါစာတိ တံ မဟာဇနံ ဟတ္ထိဿ ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဇနော အဟေတုကပဋိသန္ဓိယံ နိဗ္ဗတ္တဟတ္ထိနော ဝဏ္ဏံ ကထေတိ, န ဗုဒ္ဓဟတ္ထိဿ။ အဟံ ဒါနိ ဣမိနာ ဟတ္ထိနာဂေန ဥပမံ ကတွာ ဗုဒ္ဓနာဂဿ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၁။)

ဝဏ္ဏံ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧတံ ‘‘ဟတ္ထိမေဝ နု ခေါ, ဘန္တေ’’တိအာဒိဝစနံ အဝေါစ။ တတ္ထ မဟန္တန္တိ အာရောဟသမ္ပန္နံ။ ဗြဟန္တန္တိ ပရိဏာဟသမ္ပန္နံ။ ဧဝမာဟာတိ ဧဝံ ဝဒတိ။ အထ ဘဂဝါ ယသ္မာ အယံ နာဂသဒ္ဒေါ ဟတ္ထိမှိစေဝ အဿဂေါဏဥရဂရုက္ခမနုဿေသု စာပိ ပဝတ္တတိ, တသ္မာ ဟတ္ထိမ္ပိ ခေါတိအာဒိမာဟ။

အာဂုန္တိ ပါပကံ လာမကံ အကုသလဓမ္မံ။ တမဟံ နာဂေါတိ ဗြူမီတိ တံ အဟံ ဣမေဟိ တီဟိ ဒွါရေဟိ ဒသန္နံ အကုသလကမ္မပထာနံ ဒွါဒသန္နဉ္စ အကုသလစိတ္တာနံ အကရဏတော နာဂေါတိ ဝဒါမိ။ အယဉှိ န အာဂုံ ကရောတီတိ ဣမိနာ အတ္ထေန နာဂေါ။ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒါမီတိ ဣမာဟိ စတုသဋ္ဌိပဒါဟိ သောဠသဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒါမိ အဘိနန္ဒာမိ။

မနုဿဘူတန္တိ ဒေဝါဒိဘာဝံ အနုပဂန္တွာ မနုဿမေဝ ဘူတံ။ အတ္တဒန္တန္တိ အတ္တနာယေဝ ဒန္တံ, န အညေဟိ ဒမထံ ဥပနီတံ။ ဘဂဝါ ဟိ အတ္တနာ ဥပ္ပါဒိတေနေဝ မဂ္ဂဒမထေန စက္ခုတောပိ ဒန္တော, သောတတောပိ, ဃာနတောပိ, ဇိဝှါတောပိ, ကာယတောပိ, မနတောပီတိ ဣမေသု ဆသု ဌာနေသု ဒန္တော သန္တော နိဗ္ဗုတော ပရိနိဗ္ဗုတော။ တေနာဟ – ‘‘အတ္တဒန္တ’’န္တိ။ သမာဟိတန္တိ ဒုဝိဓေနာပိ သမာဓိနာ သမာဟိတံ။ ဣရိယမာနန္တိ ဝိဟရမာနံ။ ဗြဟ္မပထေတိ သေဋ္ဌပထေ, အမတပထေ, နိဗ္ဗာနပထေ။ စိတ္တဿူပသမေ ရတန္တိ ပဌမဇ္ဈာနေန ပဉ္စ နီဝရဏာနိ ဝူပသမေတွာ, ဒုတိယဇ္ဈာနေန ဝိတက္ကဝိစာရေ, တတိယဇ္ဈာနေန ပီတိံ, စတုတ္ထဇ္ဈာနေန သုခဒုက္ခံ ဝူပသမေတွာ တသ္မိံ စိတ္တဿူပသမေ ရတံ အဘိရတံ။

နမဿန္တီတိ ကာယေန နမဿန္တိ, ဝါစာယ နမဿန္တိ, မနသာ နမဿန္တိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ နမဿန္တိ, သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ။ သဗ္ဗဓမ္မာနပါရဂုန္တိ သဗ္ဗေသံ ခန္ဓာယတနဓာတုဓမ္မာနံ အဘိညာပါရဂူ, ပရိညာပါရဂူ, ပဟာနပါရဂူ, ဘာဝနာပါရဂူ, သစ္ဆိကိရိယာပါရဂူ, သမာပတ္တိပါရဂူတိ ဆဗ္ဗိဓေန ပါရဂမနေန ပါရဂတံ ပါရပ္ပတ္တံ မတ္ထကပ္ပတ္တံ။ ဒေဝါပိ တံ နမဿန္တီတိ ဒုက္ခပ္ပတ္တာ သုဗြဟ္မဒေဝပုတ္တာဒယော သုခပ္ပတ္တာ စ သဗ္ဗေဝ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဝါသိနော ဒေဝါပိ တုမှေ နမဿန္တိ။ ဣတိ မေ အရဟတော သုတန္တိ ဣတိ မယာ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အရဟာတိ လဒ္ဓဝေါဟာရာနံ တုမှာကံယေဝ သန္တိကေ သုတန္တိ ဒီပေတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၂။)

သဗ္ဗသံယောဇနာတီတန္တိ သဗ္ဗာနိ ဒသဝိဓသံယောဇနာနိ အတိက္ကန္တံ။ ဝနာ နိဗ္ဗနမာဂတန္တိ ကိလေသဝနတော နိဗ္ဗနံ ကိလေသဝနရဟိတံ နိဗ္ဗာနံ အာဂတံ သမ္ပတ္တံ။ ကာမေဟိ နေက္ခမ္မရတန္တိ ဒုဝိဓေဟိ ကာမေဟိ နိက္ခန္တတ္တာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စတ္တာရော စ အရိယမဂ္ဂါ ကာမေဟိ နေက္ခမ္မံ နာမ, တတ္ထ ရတံ အဘိရတံ။ မုတ္တံ သေလာဝ ကဉ္စနန္တိ သေလဓာတုတော မုတ္တံ ကဉ္စနသဒိသံ။

သဗ္ဗေ အစ္စရုစီတိ သဗ္ဗသတ္တေ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တရုစိ။ အဋ္ဌမကဉှိ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တရုစိတာယ သောတာပန္နော အစ္စရုစိ နာမ, သောတာပန္နံ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တရုစိတာယ သကဒါဂါမီ…ပေ… ခီဏာသဝံ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တရုစိတာယ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တရုစိတာယ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အစ္စရုစိ နာမ။ ဟိမဝါဝညေ သိလုစ္စယေတိ ယထာ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ အညေ ပဗ္ဗတေ အတိရောစတိ, ဧဝံ အတိရောစတီတိ အတ္ထော။ သစ္စနာမောတိ တစ္ဆနာမော ဘူတနာမော အာဂုံ အကရဏေနေဝ နာဂေါတိ ဧဝံ အဝိတထနာမော။

သောရစ္စန္တိ သုစိသီလံ။ အဝိဟိံသာတိ ကရုဏာ စ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ။ ပါဒါ နာဂဿ တေ ဒုဝေတိ တေ ဗုဒ္ဓနာဂဿ ဒုဝေ ပုရိမပါဒါ။

တပေါတိ ဓုတသမာဒါနံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ အရိယမဂ္ဂသီလံ။ စရဏာ နာဂဿ တျာပရေတိ တေ ဗုဒ္ဓနာဂဿ အပရေ ဒွေ ပစ္ဆိမပါဒါ။ သဒ္ဓါဟတ္ထောတိ သဒ္ဓါမယာယ သောဏ္ဍာယ သမန္နာဂတော။ ဥပေက္ခာသေတဒန္တဝါတိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာမယေဟိ သေတဒန္တေဟိ သမန္နာဂတော။

သတိ ဂီဝါတိ ယထာ နာဂဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂသ္မိံ သိရာဇာလာနံ ဂီဝါ ပတိဋ္ဌာ, ဧဝံ ဗုဒ္ဓနာဂဿ သောရစ္စာဒီနံ ဓမ္မာနံ သတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သတိ ဂီဝါ’’တိ။ သိရော ပညာတိ ယထာ ဟတ္ထိနာဂဿ သိရော ဥတ္တမင်္ဂေါ, ဧဝံ ဗုဒ္ဓနာဂဿ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ တေန ဟိ သော သဗ္ဗဓမ္မေ ဇာနာတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သိရော ပညာ’’တိ။ ဝီမံသာ ဓမ္မစိန္တနာတိ ယထာ ဟတ္ထိနာဂဿ အဂ္ဂသောဏ္ဍော ဝီမံသာ နာမ ဟောတိ။ သော တာယ ထဒ္ဓမုဒုကံ ခါဒိတဗ္ဗာခါဒိတဗ္ဗဉ္စ ဝီမံသတိ, တတော ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟတိ, အာဒါတဗ္ဗံ အာဒိယတိ, ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓနာဂဿ ဓမ္မကောဋ္ဌာသပရိစ္ဆေဒကဉာဏသင်္ခါတာ ဓမ္မစိန္တနာ ဝီမံသာ။ တေန ဟိ ဉာဏေန သော ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ ဇာနာတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝီမံသာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၃။)

ဓမ္မစိန္တနာ’’တိ။ ဓမ္မကုစ္ဆိသမာတပေါတိ ဓမ္မော ဝုစ္စတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိ, ကုစ္ဆိယေဝ သမာတပေါ ကုစ္ဆိသမာတပေါ။ သမာတပေါ နာမ သမာတပနဋ္ဌာနံ။ ဓမ္မော ကုစ္ဆိသမာတပေါ အဿာတိ ဓမ္မကုစ္ဆိသမာတပေါ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိသ္မိံ ဌိတဿ ဟိ တေ တေ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိဓမ္မာ ဣဇ္ဈန္တိ, တသ္မာ သော ကုစ္ဆိသမာတပေါတိ ဝုတ္တော။ ဝိဝေကောတိ ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေကော။ ယထာ နာဂဿ ဝါလဓိ မက္ခိကာ ဝါရေတိ, ဧဝံ တထာဂတဿ ဝိဝေကော ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတေ ဝါရေတိ။ တသ္မာ သော ဝါလဓီတိ ဝုတ္တော။

ဈာယီတိ ဒုဝိဓေန ဈာနေန ဈာယီ။ အဿာသရတောတိ နာဂဿ ဟိ အဿာသပဿာသာ ဝိယ ဗုဒ္ဓနာဂဿ ဖလသမာပတ္တိ, တတ္ထ ရတော, အဿာသပဿာသေဟိ ဝိယ တာယ ဝိနာ န ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗတ္ထ သံဝုတောတိ သဗ္ဗဒွါရေသု သံဝုတော။ အနဝဇ္ဇာနီတိ သမ္မာအာဇီဝေန ဥပ္ပန္နဘောဇနာနိ။ သာဝဇ္ဇာနီတိ ပဉ္စဝိဓမိစ္ဆာဇီဝဝသေန ဥပ္ပန္နဘောဇနာနိ။

အဏုံထူလန္တိ ခုဒ္ဒကဉ္စ မဟန္တဉ္စ။ သဗ္ဗံ ဆေတွာန ဗန္ဓနန္တိ သဗ္ဗံ ဒသဝိဓမ္ပိ သံယောဇနံ ဆိန္ဒိတွာန။ နုပလိပ္ပတိ လောကေနာတိ လောကေန သဒ္ဓိံ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိလေပေဟိ န လိပ္ပတိ။ မဟာဂိနီတိ မဟာအဂ္ဂိ။ ဝိညူဟိ ဒေသိတာတိ ဣဓ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော ကာဠုဒါယိတ္ထေရောဝ ဝိညူ ပဏ္ဍိတော, တေန ဒေသိတာတိ အတ္ထော။ ဝိညဿန္တိ မဟာနာဂါ, နာဂံ နာဂေန ဒေသိတန္တိ ဥဒါယိတ္ထေရနာဂေန ဒေသိတံ ဗုဒ္ဓနာဂံ ဣတရေ ခီဏာသဝါ နာဂါ ဝိဇာနိဿန္တိ။

သရီရံ ဝိဇဟံ နာဂေါ, ပရိနိဗ္ဗိဿတီတိ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော, ယမကသာလန္တရေ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ။ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော ဥဒါယိတ္ထေရော သောဠသဟိ ဂါထာဟိ စတုသဋ္ဌိယာ ပဒေဟိ ဒသဗလဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒိ။ ဒေသနာဝသာနေ စတုရာသီတိပါဏသဟဿာနိ အမတပါနံ ပိဝိံသူတိ။

၂။ မိဂသာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၄။ ဒုတိယေ ကထံ ကထံ နာမာတိ ကေန ကေန ကာရဏေန။ အညေယျောတိ အာဇာနိတဗ္ဗော။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ယသ္မိံ နာမ ဓမ္မေ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၄။)

သမသမဂတိကာတိ သမဘာဝေနေဝ သမဂတိကာ။ ဘဝိဿန္တီတိ ဇာတာ။ သကဒါဂါမိပတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နောတိ သကဒါဂါမိပုဂ္ဂလော ဟုတွာ တုသိတဘဝနေယေဝ နိဗ္ဗတ္တော။ ကထံ ကထံ နာမာတိ ကေန ကေန နု ခေါ ကာရဏေန, ကိံ နု ခေါ ဇာနိတွာ ဒေသိတော, ဥဒါဟု အဇာနိတွာတိ။ ထေရော ကာရဏံ အဇာနန္တော ဧဝံ ခေါ ပနေတံ ဘဂိနိ ဘဂဝတာ ဗျာကတန္တိ အာဟ။

အမ္မကာ အမ္မကပညာတိ ဣတ္ထီ ဟုတွာ ဣတ္ထိသညာယ ဧဝ သမန္နာဂတာ။ ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယဉာဏေတိ ဧတ္ထ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယဉာဏံ ဝုစ္စတိ ပုရိသပုဂ္ဂလာနံ တိက္ခမုဒုဝသေန ဣန္ဒြိယပရောပရိယဉာဏံ။ တသ္မာ ကာ စ ဗာလာ မိဂသာလာ, ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒြိယပရောပရိယဉာဏေ အပ္ပဋိဟတဝိသယာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ, ဥဘယမေတံ ဒူရေ သုဝိဒူရေတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။

ဣဒါနိ မိဂသာလာယ အတ္တနော ဒူရဘာဝံ ဒဿေန္တော ဆယိမေ, အာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ သောရတော ဟောတီတိ ပါပတော သုဋ္ဌု ဩရတော ဝိရတော ဟောတိ။ သုရတောတိပိ ပါဌော။ အဘိနန္ဒန္တိ သဗြဟ္မစာရီ ဧကတ္တဝါသေနာတိ တေန သဒ္ဓိံ ဧကတောဝါသေန သဗြဟ္မစာရီ အဘိနန္ဒန္တိ တုဿန္တိ။ ဧကန္တဝါသေနာတိပိ ပါဌော, သတတဝါသေနာတိ အတ္ထော။ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတီတိ သောတဗ္ဗယုတ္တကံ အသုတံ ဟောတိ။ ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ဗာဟုသစ္စံ ဝုစ္စတိ ဝီရိယံ, ဝီရိယေန ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ အကတံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတီတိ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗံ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ။ သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတီတိ ကာလာနုကာလံ ဓမ္မဿဝနံ နိဿာယ ပီတိပါမောဇ္ဇံ န လဘတိ။ ဟာနဂါမီယေဝ ဟောတီတိ ပရိဟာနိမေဝ ဂစ္ဆတိ။

ပမာဏိကာတိ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏဂ္ဂါဟကာ။ ပမိနန္တီတိ ပမေတုံ တုလေတုံ အာရဘန္တိ။ ဧကော ဟီနောတိ ဧကော ဂုဏေဟိ ဟီနော။ ဧကော ပဏီတောတိ ဧကော ဂုဏေဟိ ပဏီတော။ တံ ဟီတိ တံ ပမာဏကရဏံ။

အဘိက္ကန္တတရောတိ သုန္ဒရတရော။ ပဏီတတရောတိ ဥတ္တမတရော။ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတီတိ သူရံ ဟုတွာ ပဝတ္တမာနဝိပဿနာဉာဏံ နိဗ္ဗဟတိ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၅။)

အရိယဘူမိံ သမ္ပာပေတိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယျာတိ တံ အန္တရံ တံ ကာရဏံ အညတြ တထာဂတေန ကော ဇာနေယျာတိ အတ္ထော။

ကောဓမာနောတိ ကောဓော စ မာနော စ။ လောဘဓမ္မာတိ လောဘောယေဝ။ ဝစီသင်္ခါရာတိ အာလာပသလ္လာပဝသေန ဝစနာနေဝ။ ယော ဝါ ပနဿ မာဒိသောတိ ယော ဝါ ပန အညောပိ မယာ သဒိသော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါယေဝ အဿ, သော ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏှေယျာတိ အတ္ထော။ ခညတီတိ ဂုဏခဏနံ ပါပုဏာတိ။ ဣမေ ခေါ, အာနန္ဒ, ဆ ပုဂ္ဂလာတိ ဒွေ သောရတာ, ဒွေ အဓိဂတကောဓမာနလောဘဓမ္မာ, ဒွေ အဓိဂတကောဓမာနဝစီသင်္ခါရာတိ ဣမေ ဆ ပုဂ္ဂလာ။ ဂတိန္တိ ဉာဏဂတိံ။ ဧကင်္ဂဟီနာတိ ဧကေကေန ဂုဏင်္ဂေန ဟီနာ။ ပူရဏော သီလေန ဝိသေသီ အဟောသိ, ဣသိဒတ္တော ပညာယ။ ပူရဏဿ သီလံ ဣသိဒတ္တဿ ပညာဌာနေ ဌိတံ, ဣသိဒတ္တဿ ပညာ ပူရဏဿ သီလဋ္ဌာနေ ဌိတာတိ။

၃။ ဣဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၅။ တတိယေ ဒါလိဒ္ဒိယန္တိ ဒလိဒ္ဒဘာဝေါ။ ကာမဘောဂိနောတိ ကာမေ ဘုဉ္ဇနကသတ္တဿ။ အဿကောတိ အတ္တနော သန္တကေန ရဟိတော။ အနာဠှိကောတိ န အဍ္ဎော။ ဣဏံ အာဒိယတီတိ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော ဣဏံ အာဒိယတိ။ ဝဍ္ဎိံ ပဋိဿုဏာတီတိ ဒါတုံ အသက္ကောန္တော ဝဍ္ဎိံ ဒဿာမီတိ ပဋိဇာနာတိ။ အနုစရန္တိပိ နန္တိ ပရိသမဇ္ဈဂဏမဇ္ဈာဒီသု အာတပဌပနပံသုဩကိရဏာဒီဟိ ဝိပ္ပကာရံ ပါပေန္တော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အနုဗန္ဓန္တိ။ သဒ္ဓါ နတ္ထီတိ ဩကပ္ပနကသဒ္ဓါမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ။ ဟိရီ နတ္ထီတိ ဟိရီယနာကာရမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ။ ဩတ္တပ္ပံ နတ္ထီတိ ဘာယနာကာရမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ။ ဝီရိယံ နတ္ထီတိ ကာယိကဝီရိယမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ။ ပညာ နတ္ထီတိ ကမ္မဿကတပညာမတ္တကမ္ပိ နတ္ထိ။ ဣဏာဒါနသ္မိံ ဝဒါမီတိ ဣဏဂ္ဂဟဏံ ဝဒါမိ။ မာ မံ ဇညူတိ မာ မံ ဇာနာတု။

ဒါလိဒ္ဒိယံ ဒုက္ခန္တိ ဓနဒလိဒ္ဒဘာဝေါ ဒုက္ခံ။ ကာမလာဘာဘိဇပ္ပိနန္တိ ကာမလာဘံ ပတ္ထေန္တာနံ။ ပါပကမ္မဝိနိဗ္ဗယောတိ ပါပကမ္မဝဍ္ဎကော။ သံသပ္ပတီတိ ပရိပ္ဖန္ဒတိ။ ဇာနန္တိ ဇာနန္တော။ ယဿ ဝိပ္ပဋိသာရဇာတိ ယေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၆။)

အဿ ဝိပ္ပဋိသာရတော ဇာတာ။ ယောနိမညတရန္တိ ဧကံ တိရစ္ဆာနယောနိံ။ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒယန္တိ စိတ္တံ ပသာဒေန္တော ဒဒမာနော။

ကဋဂ္ဂါဟောတိ ဇယဂ္ဂါဟော, အနပရာဓဂ္ဂါဟော ဟောတိ။ ဃရမေသိနောတိ ဃရာဝါသံ ပရိယေသန္တဿ ဝသမာနဿ ဝါ။ စာဂေါ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီတိ စာဂေါတိ သင်္ခံ ဂတံ ပုညံ ဝဍ္ဎတိ။ စာဂါ ပုညန္တိ ဝါ ပါဌော။ ပတိဋ္ဌိတာတိ ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓါ နာမ သောတာပန္နဿ သဒ္ဓါ။ ဟိရိမနောတိ ဟိရိသမ္ပယုတ္တစိတ္တော။ နိရာမိသံ သုခန္တိ တီဏိ ဈာနာနိ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကသုခံ။ ဥပေက္ခန္တိ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခံ။ အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပရိပုဏ္ဏပဂ္ဂဟိတဝီရိယော။ ဈာနာနိ ဥပသမ္ပဇ္ဇာတိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ပတွာ။ ဧကောဒိ နိပကော သတောတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော ကမ္မဿကတဉာဏသတီဟိ စ သမန္နာဂတော။

ဧဝံ ဉတွာ ယထာဘူတန္တိ ဧဝံ ဧတ္တကံ ကာရဏံ ယထာသဘာဝံ ဇာနိတွာ။ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယေတိ နိဗ္ဗာနေ။ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗာကာရေန။ အနုပါဒါယာတိ အဂ္ဂဟေတွာ။ သမ္မာ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတီတိ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ သဗ္ဗသော အနုပါဒိယိတွာ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန မဂ္ဂစိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ‘‘ဧတံ ဉတွာ ယထာဘူတံ, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယ’’န္တိပိ ပါဠိယံ လိခိတံ, တဿ ဧတံ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနံ ယထာဘူတံ ဉတွာတိ အတ္ထော။ ပုရိမပစ္ဆိမေဟိ ပန သဒ္ဓိံ န ဃဋီယတိ။

တဿ သမ္မာ ဝိမုတ္တဿာတိ တဿ သမ္မာ ဝိမုတ္တဿ ခီဏာသဝဿ။ ဉာဏံ ဟောတီတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ဟောတိ။ တာဒိနောတိ တံသဏ္ဌိတဿ။ အကုပ္ပါတိ အကုပ္ပါရမ္မဏတ္တာ ကုပ္ပကာရဏာနံ ကိလေသာနဉ္စ အဘာဝေန အကုပ္ပါ။ ဝိမုတ္တီတိ မဂ္ဂဝိမုတ္တိပိ ဖလဝိမုတ္တိပိ။ ဘဝသံယောဇနက္ခယေတိ ဘဝသံယောဇနက္ခယသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ ဘဝသံယောဇနာနဉ္စ ခယန္တေ ဥပ္ပန္နာ။ ဧတံ ခေါ ပရမံ ဉာဏန္တိ ဧတံ မဂ္ဂဖလဉာဏံ ပရမဉာဏံ နာမ။ သုခမနုတ္တရန္တိ ဧတဒေဝ မဂ္ဂဖလသုခံ အနုတ္တရံ သုခံ နာမ။ အာဏဏျမုတ္တမန္တိ သဗ္ဗေသံ အဏဏာနံ ခီဏာသဝေါ ဥတ္တမအဏဏော, တသ္မာ အရဟတ္တဖလံ အာဏဏျမုတ္တမန္တိ အရဟတ္တဖလေန ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှိ။ ဣမသ္မိဉ္စ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထေတွာ ဂါထာသု ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၇။)

၄။ မဟာစုန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၆။ စတုတ္ထေ စေတီသူတိ စေတိရဋ္ဌေ။ သယံဇာတိယန္တိ ဧဝံနာမကေ နိဂမေ။ မဟာစုန္ဒောတိ ဓမ္မသေနာပတိဿ ကနိဋ္ဌဘာတိကော။ ဓမ္မေ ယောဂေါ အနုယောဂေါ ဧတေသန္တိ ဓမ္မယောဂါ။ ဓမ္မကထိကာနံ ဧတံ နာမံ။ ဈာယန္တီတိ ဈာယီ။ အပသာဒေန္တီတိ ဃဋ္ဋေန္တိ ဟိံသန္တိ။ ဈာယန္တီတိ စိန္တေန္တိ။ ပဇ္ဈာယန္တီတိအာဒီနိ ဥပသဂ္ဂဝသေန ဝဍ္ဎိတာနိ။ ကိမိမေ ဈာယန္တီတိ ကိံ နာမ ဣမေ ဈာယန္တိ။ ကိန္တိမေ ဈာယန္တီတိ ကိမတ္ထံ ဣမေ ဈာယန္တိ။ ကထံ ဣမေ ဈာယန္တီတိ ကေန ကာရဏေန ဣမေ ဈာယန္တိ။ အမတံ ဓာတုံ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရန္တီတိ မရဏဝိရဟိတံ နိဗ္ဗာနဓာတုံ သန္ဓာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိဟရန္တာ အနုက္ကမေန တံ နာမကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရန္တိ။ ဂမ္ဘီရံ အတ္ထပဒန္တိ ဂုဠှံ ပဋိစ္ဆန္နံ ခန္ဓဓာတုအာယတနာဒိအတ္ထံ။ ပညာယ အတိဝိဇ္ဈ ပဿန္တီတိ သဟဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာယ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ပဿန္တိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ သမ္မသနပဋိဝေဓပညာပိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာပညာပိ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ။

၅-၆။ သန္ဒိဋ္ဌိကသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၄၇-၄၈။ ပဉ္စမေ သန္တံ ဝါ အဇ္ဈတ္တန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တေ ဝိဇ္ဇမာနံ။ လောဘောတိအာဒီဟိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ဒဿိတာနိ။ လောဘဓမ္မာတိအာဒီဟိ တံသမ္ပယုတ္တကာ ဓမ္မာ။ ဆဋ္ဌေ ကာယသန္ဒောသန္တိ ကာယဒွါရဿ ဒုဿနာကာရံ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေသု ဒွီသု သုတ္တေသု ပစ္စဝေက္ခဏာဝ ကထိတာ။

၇။ ခေမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၉။ သတ္တမေ ဝုသိတဝါတိ ဝုတ္ထဗြဟ္မစရိယဝါသော။ ကတကရဏီယောတိ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ကတွာ ဌိတော။ ဩဟိတဘာရောတိ ခန္ဓဘာရံ ကိလေသဘာရံ အဘိသင်္ခါရဘာရဉ္စ ဩတာရေတွာ ဌိတော။ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထောတိ သဒတ္ထော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တံ, တံ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနောတိ ခီဏဘဝဗန္ဓနော။ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တောတိ သမ္မာ ဟေတုနာ ကာရဏေန ဇာနိတွာ ဝိမုတ္တော။ တဿ န ဧဝံ ဟောတိ အတ္ထိ မေ သေယျောတိ ဝါတိအာဒီဟိ သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနာဒယော တယော မာနာ ပဋိက္ခိတ္တာ။ န ဟိ ခီဏာသဝဿ ‘‘အတ္ထိ မယှံ သေယျော, အတ္ထိ သဒိသော, အတ္ထိ ဟီနော’’တိ မာနော ဟောတိ။ နတ္ထိ မေ သေယျောတိအာဒီဟိပိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၈။)

တေယေဝ ပဋိက္ခိတ္တာ။ န ဟိ ခီဏာသဝဿ ‘‘အဟမေဝ သေယျော, အဟံ သဒိသော, အဟံ ဟီနော, အညေ သေယျာဒယော နတ္ထီ’’တိ ဧဝံ မာနော ဟောတိ။

အစိရပက္ကန္တေသူတိ အရဟတ္တံ ဗျာကရိတွာ အစိရံယေဝ ပက္ကန္တေသု။ အညံ ဗျာကရောန္တီတိ အရဟတ္တံ ကထေန္တိ။ ဟသမာနကာ မညေ အညံ ဗျာကရောန္တီတိ ဟသမာနာ ဝိယ ကထေန္တိ။ ဝိဃာတံ အာပဇ္ဇန္တီတိ ဒုက္ခံ အာပဇ္ဇန္တိ။

န ဥဿေသု န ဩမေသု, သမတ္တေ နောပနီယရေတိ ဧတ္ထ ဥဿာတိ ဥဿိတတာ သေယျပုဂ္ဂလာ။ ဩမာတိ ဟီနာ။ သမတ္တောတိ သဒိသော။ ဣတိ ဣမေသု တီသုပိ သေယျဟီနသဒိသေသု ခီဏာသဝါ မာနေန န ဥပနီယရေ, န ဥပနေန္တိ, န ဥပဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ခီဏာ ဇာတီတိ ခီဏာ တေသံ ဇာတိ။ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယန္တိ ဝုတ္ထံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ။ စရန္တိ သံယောဇနဝိပ္ပမုတ္တာတိ သဗ္ဗသံယောဇနေဟိ ဝိမုတ္တာ ဟုတွာ စရန္တိ။ သုတ္တေပိ ဂါထာယမ္ပိ ခီဏာသဝေါ ကထိတော။

၈။ ဣန္ဒြိယသံဝရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၀။ အဋ္ဌမေ ဟတူပနိသံ ဟောတီတိ ဟတူပနိဿယံ ဟောတိ။ သီလဝိပန္နဿာတိ ဝိပန္နသီလဿ။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနန္တိ တရုဏဝိပဿနာဉာဏံ။ နိဗ္ဗိဒါဝိရာဂေါတိ ဧတ္ထ နိဗ္ဗိဒါ ဗလဝဝိပဿနာ, ဝိရာဂေါ အရိယမဂ္ဂေါ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနန္တိ ဧတ္ထ ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလံ, ဉာဏဒဿနန္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ ဥပနိဿယသမ္ပန္နံ ဟောတီတိ သမ္ပန္နဥပနိဿယံ ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ သီလာနုရက္ခဏဣန္ဒြိယသံဝရော ကထိတော။

၉။ အာနန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၁။ နဝမေ ကိတ္တာဝတာတိ ကိတ္တကေန။ အဿုတဉ္စေဝါတိ အညသ္မိံ ကာလေ အဿုတပုဗ္ဗံ။ န သမ္မောသံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝိနာသံ န ဂစ္ဆန္တိ။ စေတသော သမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာတိ စိတ္တေန ဖုသိတပုဗ္ဗာ။ သမုဒါစရန္တီတိ မနောဒွါရေ စရန္တိ။ အဝိညာတဉ္စ ဝိဇာနာတီတိ အညသ္မိံ ကာလေ အဝိညာတကာရဏံ ဇာနာတိ။ ပရိယာပုဏာတီတိ ဝဠဉ္ဇေတိ ကထေတိ။ ဒေသေတီတိ ပကာသေတိ။ ပရံ ဝါစေတီတိ ပရံ ဥဂ္ဂဏှာပေတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၁၉။)

အာဂတာဂမာတိ ဒီဃာဒီသု ယော ကောစိ အာဂမော အာဂတော ဧတေသန္တိ အာဂတာဂမာ။ ဓမ္မဓရာတိ သုတ္တန္တပိဋကဓရာ။ ဝိနယဓရာတိ ဝိနယပိဋကဓရာ။ မာတိကာဓရာတိ ဒွေပါတိမောက္ခဓရာ။ ပရိပုစ္ဆတီတိ အနုသန္ဓိပုဗ္ဗာပရံ ပုစ္ဆတိ။ ပရိပဉှတီတိ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ပုစ္ဆိဿာမီတိ ပရိတုလတိ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ။ ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထန္တိ, ဘန္တေ, ဣဒံ အနုသန္ဓိပုဗ္ဗာပရံ ကထံ ဟောတီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဣမဿ ကွတ္ထောတိ ဣမဿ ဘာသိတဿ ကော အတ္ထောတိ ပုစ္ဆတိ။ အဝိဝဋန္တိ အဝိဝရိတံ။ ဝိဝရန္တီတိ ပါကဋံ ကရောန္တိ။ ကင်္ခါဌာနိယေသူတိ ကင်္ခါယ ကာရဏဘူတေသု။ တတ္ထ ယသ္မိံ ဓမ္မေ ကင်္ခါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သွေဝ ကင်္ခါဌာနိယော နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၁၀။ ခတ္တိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၂။ ဒသမေ ဘောဂါဓိပ္ပါယာတိ ဘောဂသံဟရဏတ္ထံ ဌပိတာဓိပ္ပါယာ ပဝတ္တအဇ္ဈာသယာ။ ပညူပဝိစာရာတိ ပညဝန္တော ဘဝေယျာမာတိ ဧဝံ ပညတ္ထာယ ပဝတ္တူပဝိစာရာ။ အယမေဝ နေသံ ဝိစာရော စိတ္တေ ဥပဝိစရတိ။ ဗလာဓိဋ္ဌာနာတိ ဗလကာယာဓိဋ္ဌာနာ။ ဗလကာယဉှိ လဒ္ဓါ တေ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ နာမ ဟောန္တိ။ ပထဝိဘိနိဝေသာတိ ပထဝိသာမိနော ဘဝိဿာမာတိ ဧဝံ ပထဝိအတ္ထာယ ကတစိတ္တာဘိနိဝေသာ။ ဣဿရိယပရိယောသာနာတိ ရဇ္ဇာဘိသေကပရိယောသာနာ။ အဘိသေကဉှိ ပတွာ တေ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ နာမ ဟောန္တိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သေသပဒေသု ပနေတ္ထ အယမဓိပ္ပါယော – ဗြာဟ္မဏာ တာဝ မန္တေ လဘိတွာ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ နာမ ဟောန္တိ, ဂဟပတိကာ ယံကိဉ္စိ သိပ္ပံ, ဣတ္ထီ ကုလဒါယဇ္ဇသာမိကံ ပုတ္တံ, စောရာ ယံကိဉ္စိ အာဝုဓသတ္ထံ, သမဏာ သီလပရိပုဏ္ဏာ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ နာမ ဟောန္တိ။ တသ္မာ မန္တာဓိဋ္ဌာနာတိအာဒီနိ ဝုတ္တာနိ။

ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ‘‘ယညံ ယဇိဿာမာ’’တိ စိတ္တံ အဘိနိဝိသတိ, ဗြဟ္မလောကေ ပတ္တေ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ နာမ ဟောန္တိ။ တသ္မာ တေ ယညာဘိနိဝေသာ ဗြဟ္မလောကပရိယောသာနာတိ ဝုတ္တာ။ ကမ္မန္တကရဏတ္ထာယ မနော ဧတေသံ အဘိနိဝိသတီတိ ကမ္မန္တာဘိနိဝေသာ။ ကမ္မေ နိဋ္ဌိတေ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ နာမ ဟောန္တီတိ နိဋ္ဌိတကမ္မန္တပရိယောသာနာ။

ပုရိသာဓိပ္ပါယာတိ ပုရိသေသု ပဝတ္တအဇ္ဈာသယာ။ အလင်္ကာရတ္ထာယ မနော ဥပဝိစရတိ ဧတိဿာတိ အလင်္ကာရူပဝိစာရာ။ အသပတ္တီ ဟုတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၀။)

ဧကိကာဝ ဃရေ ဝသေယျန္တိ ဧဝမဿာ စိတ္တံ အဘိနိဝိသတီတိ အသပတ္တီဘိနိဝေသာ။ ဃရာဝါသိဿရိယေ လဒ္ဓေ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ နာမ ဟောန္တီတိ ဣဿရိယပရိယောသာနာ။

ပရဘဏ္ဍဿ အာဒါနေ အဓိပ္ပါယော ဧတေသန္တိ အာဒါနာဓိပ္ပါယာ။ ဂဟနေ နိလီယနဋ္ဌာနေ ဧတေသံ မနော ဥပဝိစရတီတိ ဂဟနူပဝိစာရာ။ အန္ဓကာရတ္ထာယ ဧတေသံ စိတ္တံ အဘိနိဝိသတီတိ အန္ဓကာရာဘိနိဝေသာ။ အဒဿနပ္ပတ္တာ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ ဟောန္တီတိ အဒဿနပရိယောသာနာ။

အဓိဝါသနက္ခန္တိယဉ္စ သုစိဘာဝသီလေ စ အဓိပ္ပါယော ဧတေသန္တိ ခန္တိသောရစ္စာဓိပ္ပါယာ။ အကိဉ္စနဘာဝေ နိဂ္ဂဟဏဘာဝေ စိတ္တံ ဧတေသံ အဘိနိဝိသတီတိ အာကိဉ္စညာဘိနိဝေသာ။ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တာ ပရိယောသာနပ္ပတ္တာ ဟောန္တီတိ နိဗ္ဗာနပရိယောသာနာ။

၁၁။ အပ္ပမာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၃။ ဧကာဒသမေ သမဓိဂ္ဂယှာတိ သုဋ္ဌု ဂဏှိတွာ။ ဇင်္ဂလာနံ ပါဏာနန္တိ ပထဝီတလစာရီနံ သပါဒကပါဏာနံ။ ပဒဇာတာနီတိ ပဒါနိ။ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဩဓာနံ ဥပနိက္ခေပံ ဂစ္ဆန္တိ။ အဂ္ဂမက္ခာယတီတိ သေဋ္ဌံ အက္ခာယတိ။ ပဗ္ဗဇလာယကောတိ ပဗ္ဗဇတိဏစ္ဆေဒကော။ ဩဓုနာတီတိ ဟေဋ္ဌာ မုခံ ဓုနာတိ။ နိဓုနာတီတိ ဥဘောဟိ ပဿေဟိ ဓုနာတိ။ နိစ္ဆာဒေတီတိ ဗာဟာယ ဝါ ပဟရတိ, ရုက္ခေ ဝါ ပဟရတိ။ အမ္ဗပိဏ္ဍိယာတိ အမ္ဗဖလပိဏ္ဍိယာ။ ဝဏ္ဋူပနိဗန္ဓနာနီတိ ဝဏ္ဋေ ဥပနိဗန္ဓနာနိ, ဝဏ္ဋေ ဝါ ပတိဋ္ဌိတာနိ။ တဒနွယာနိ ဘဝန္တီတိ ဝဏ္ဋာနုဝတ္တကာနိ ဘဝန္တိ, အမ္ဗပိဏ္ဍိဒဏ္ဍကာနုဝတ္တကာနိ ဘဝန္တီတိပိ အတ္ထော။ ခုဒ္ဒရာဇာနောတိ ခုဒ္ဒကရာဇာနော, ပကတိရာဇာနော ဝါ။

၁၂။ ဓမ္မိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၄။ ဒွါဒသမေ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗေသု။ သတ္တသု ဝိဟာရေသူတိ သတ္တသု ပရိဝေဏေသု။ ပရိဘာသတီတိ ပရိဘဝတိ ဘယံ ဥပဒံသေတိ။ ဝိဟိံသတီတိ ဝိဟေဌေတိ။ ဝိတုဒတီတိ ဝိဇ္ဈတိ။ ရောသေတိ ဝါစာယာတိ ဝါစာယ ဃဋ္ဋေတိ။ ပက္ကမန္တီတိ ဒိသာ ပက္ကမန္တိ။ န သဏ္ဌဟန္တီတိ နပ္ပတိဋ္ဌဟန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၁။)

ရိဉ္စန္တီတိ ဆဍ္ဍေန္တိ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ ပဗ္ဗာဇေယျာမာတိ နီဟရေယျာမ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ အလန္တိ ယုတ္တမေတံ, ယံ တံ ပဗ္ဗာဇေယျုန္တိ အတ္ထော။ ကိံ တေ ဣမိနာတိ ကိံ တဝ ဣမိနာ ဇာတိဘူမိယံ ဝါသေန။ တီရဒဿိံ သကုဏန္တိ ဒိသာကာကံ။ မုဉ္စန္တီတိ ဒိသာဒဿနတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ သာမန္တာတိ အဝိဒူရေ။ သမန္တာတိပိ ပါဌော, သမန္တတောတိ အတ္ထော။ အဘိနိဝေသောတိ ပတ္ထရိတွာ ဌိတသာခါနံ နိဝေသော။ မူလသန္တာနကာနန္တိ မူလာနံ နိဝေသော။

အာဠှကထာလိကာတိ တဏ္ဍုလာဠှကဿ ဘတ္တပစနထာလိကာ။ ခုဒ္ဒံ မဓုန္တိ ခုဒ္ဒမက္ခိကာဟိ ကတံ ဒဏ္ဍကမဓုံ။ အနေလကန္တိ နိဒ္ဒေါသံ။ န စ သုဒံ အညမညဿ ဖလာနိ ဟိံသန္တီတိ အညမညဿ ကောဋ္ဌာသေ ဖလာနိ န ဟိံသန္တိ။ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသေဟိ မူလံ ဝါ တစံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ ဆိန္ဒန္တော နာမ နတ္ထိ, အတ္တနော အတ္တနော သာခါယ ဟေဋ္ဌာ ပတိတာနေဝ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အညဿ ကောဋ္ဌာသတော အညသ ကောဋ္ဌာသံ ပရိဝတ္တိတွာ ဂတမ္ပိ ‘‘န အမှာကံ သာခါယ ဖလ’’န္တိ ဉတွာ နော ခါဒန္တိ။ ယာဝဒတ္ထံ ဘက္ခိတွာတိ ကဏ္ဌပ္ပမာဏေန ခါဒိတွာ။ သာခံ ဘဉ္ဇိတွာတိ ဆတ္တပ္ပမာဏမတ္တံ ဆိန္ဒိတွာ ဆာယံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ယော ဟိ နာမ။ ပက္ကမိဿတီတိ ပက္ကန္တော။ နာဒါသီတိ ဒေဝတာယ အာနုဘာဝေန ဖလမေဝ န ဂဏှိ။ ဧဝဉှိ သာ အဓိဋ္ဌာသိ။

တေနုပသင်္ကမီတိ ဇနပဒဝါသီဟိ ဂန္တွာ, ‘‘မဟာရာဇ, ရုက္ခော ဖလံ န ဂဏှိ, အမှာကံ နု ခေါ ဒေါသော တုမှာက’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘နေဝ မယှံ ဒေါသော အတ္ထိ, န ဇာနပဒါနံ, အမှာကံ ဝိဇိတေ အဓမ္မော နာမ န ဝတ္တတိ, ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ရုက္ခော န ဖလိတော, သက္ကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ယေန သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ။ ပဝတ္တေသီတိ ပရိဝတ္တေသိ။ ဥမ္မူလမကာသီတိ ဥဒ္ဓံမူလံ အကာသိ။ အပိ နု တွန္တိ အပိ နု တဝ။ အဋ္ဌိတာယေဝါတိ အဋ္ဌိတာယ ဧဝ။ သစ္ဆဝီနီတိ သမာနစ္ဆဝီနိ ပကတိဋ္ဌာနေ ဌိတာနိ။ န ပစ္စက္ကောသတီတိ နပ္ပဋိက္ကောသတိ။ ရောသန္တန္တိ ဃဋ္ဋေန္တံ။ ဘဏ္ဍန္တန္တိ ပဟရန္တံ။

သုနေတ္တောတိ နေတ္တာ ဝုစ္စန္တိ အက္ခီနိ, တေသံ သုန္ဒရတာယ သုနေတ္တော။ တိတ္ထကရောတိ သုဂတိဩဂါဟနတိတ္ထဿ ကာရကော။ ဝီတရာဂေါတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၂။)

ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဝိဂတရာဂေါ။ ပသဝတီတိ ပဋိလဘတိ။ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နန္တိ ဒဿနသမ္ပန္နံ, သောတာပန္နန္တိ အတ္ထော။ ခန္တိန္တိ အတ္တနော ဂုဏခဏနံ။ ယထာမံ သဗြဟ္မစာရီသူတိ ယထာ ဣမံ သဗြဟ္မစာရီသု အက္ကောသနပရိဘာသနံ, အညံ ဧဝရူပံ ဂုဏခန္တိံ န ဝဒါမီတိ အတ္ထော။ န နော သမသဗြဟ္မစာရီသူတိ ဧတ္ထ သမဇနော နာမ သကဇနော ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ န နော သကေသု သမာနဗြဟ္မစာရီသု စိတ္တာနိ ပဒုဋ္ဌာနိ ဘဝိဿန္တီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

ဇောတိပါလော စ ဂေါဝိန္ဒောတိ နာမေန ဇောတိပါလော ဌာနေန မဟာဂေါဝိန္ဒော။ သတ္တပုရောဟိတောတိ ရေဏုအာဒီနံ သတ္တန္နံ ရာဇူနံ ပုရောဟိတော။ အဟိံသကာ အတီတံသေတိ ဧတေ ဆ သတ္ထာရော အတီတံသေ အဟိံသကာ အဟေသုံ။ နိရာမဂန္ဓာတိ ကောဓာမဂန္ဓေန နိရာမဂန္ဓာ။ ကရုဏေဝိမုတ္တာတိ ကရုဏဇ္ဈာနေ အဓိမုတ္တာ, ကရုဏာယ စ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေ စ ဌိတာ။ ယေတေတိ ဧတေ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ န သာဓုရူပံ အာသီဒေတိ သာဓုသဘာဝံ န ဃဋ္ဋေယျ။ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနပ္ပဟာယိနန္တိ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတပ္ပဟာယိနံ။ သတ္တမောတိ အရဟတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တမော။ အဝီတရာဂေါတိ အဝိဂတရာဂေါ။ ဧတေန အနာဂါမိဘာဝံ ပဋိက္ခိပတိ။ ပဉ္စိန္ဒြိယာ မုဒူတိ ပဉ္စ ဝိပဿနိန္ဒြိယာနိ မုဒူနိ။ တဿ ဟိ တာနိ သကဒါဂါမိံ ဥပါဒါယ မုဒူနိ နာမ ဟောန္တိ။ ဝိပဿနာတိ သင်္ခါရပရိဂ္ဂဟဉာဏံ။ ပုဗ္ဗေဝ ဥပဟညတီတိ ပဌမတရညေဝ ဥပဟညတိ။ အက္ခတောတိ ဂုဏခဏနေန အက္ခတော အနုပဟတော ဟုတွာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဓမ္မိကဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ပဌမပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၃။)

၂။ ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ

၆။ မဟာဝဂ္ဂ

၁။ သောဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၅။ ဆဋ္ဌဿ ပဌမေ သောဏောတိ သုခုမာလသောဏတ္ထေရော။ သီတဝနေတိ ဧဝံနာမကေ သုသာနေ။ တသ္မိံ ကိရ ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စ စင်္ကမနပဏ္ဏသာလာသတာနိ မာပိတာနိ, တေသု ထေရော အတ္တနော သပ္ပါယစင်္ကမနံ ဂဟေတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောတိ။ တဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဟုတွာ စင်္ကမတော ပါဒတလာနိ ဘိဇ္ဇိံသု, ဇာဏူဟိ စင်္ကမတော ဇာဏုကာနိပိ ဟတ္ထတလာနိပိ ဘိဇ္ဇိံသု, ဆိဒ္ဒါနိ အဟေသုံ။ ဧဝံ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရန္တော ဩဘာသနိမိတ္တမတ္တကမ္ပိ ဒဿေတုံ နာသက္ခိ။ တဿ ဝီရိယေန ကိလမိတကာယဿ ကောဋိယံ ပါသာဏဖလကေ နိသိန္နဿ ယော ဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ, တံ ဒဿေတုံ အထ ခေါ အာယသ္မတောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာရဒ္ဓဝီရိယာတိ ပရိပုဏ္ဏပဂ္ဂဟိတဝီရိယာ။ န အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတီတိ သစေ ဟိ အဟံ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဝါ အဿံ ဝိပဉ္စိတညူ ဝါ နေယျော ဝါ, နူန မေ စိတ္တံ ဝိမုစ္စေယျ။ အဒ္ဓါ ပနသ္မိ ပဒပရမော, ယေန မေ စိတ္တံ န ဝိမုစ္စတီတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခေါ ပနာတိအာဒီနိ စိန္တေသိ။ တတ္ထ ဘောဂါတိ ဥပယောဂတ္ထေ ပစ္စတ္တံ။

ပါတုရဟောသီတိ ထေရဿ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ ‘‘အယံ သောဏော အဇ္ဇ သီတဝနေ ပဓာနဘူမိယံ နိသိန္နော ဣမံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ, ဂန္တွာဿ ဝိတက္ကံ သဟောတ္ထံ ဂဏှိတွာ ဝီဏောပမံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေဿာမီ’’တိ ပမုခေ ပါကဋော အဟောသိ။ ပညတ္တေ အာသနေတိ ပဓာနိကဘိက္ခူ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဩဝဒိတုံ အာဂတဿ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နိသီဒနတ္ထံ ယထာလာဘေန အာသနံ ပညာပေတွာဝ ပဓာနံ ကရောန္တိ, အညံ အလဘမာနာ ပုရာဏပဏ္ဏာနိပိ သန္ထရိတွာ ဥပရိ သံဃာဋိံ ပညပေန္တိ။ ထေရောပိ အာသနံ ပညာပေတွာ ပဓာနံ အကာသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ပညတ္တေ အာသနေ’’တိ။

တံ ကိံ မညသီတိ သတ္ထာ ‘‘ဣမဿ ဘိက္ခုနော အဝသေသကမ္မဋ္ဌာနေဟိ အတ္ထော နတ္ထိ, အယံ ဂန္ဓဗ္ဗသိပ္ပေ ဆေကော စိဏ္ဏဝသီ, အတ္တနော ဝိသယေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၄။)

ကထိယမာနံ ခိပ္ပမေဝ သလ္လက္ခေဿတီ’’တိ ဝီဏောပမံ ကထေတုံ ‘‘တံ ကိံ မညသီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဝီဏာယ တန္တိဿရေ ကုသလတာ နာမ ဝီဏာယ ဝါဒနကုသလတာ, သော စ တတ္ထ ကုသလော။ မာတာပိတရော ဟိဿ ‘‘အမှာကံ ပုတ္တော အညံ သိပ္ပံ သိက္ခန္တော ကာယေန ကိလမိဿတိ, ဣဒံ ပန သယနေ နိသိန္နေနေဝ သက္ကာ ဥဂ္ဂဏှိတု’’န္တိ ဂန္ဓဗ္ဗသိပ္ပမေဝ ဥဂ္ဂဏှာပေသုံ။ တဿ –

‘‘သတ္တ သရာ တယော ဂါမာ, မုစ္ဆနာ ဧကဝီသတိ၊

ဌာနာ ဧကူနပညာသ, ဣစ္စေတေ သရမဏ္ဍလာ’’တိ။ –

အာဒိကံ ဂန္ဓဗ္ဗသိပ္ပံ သဗ္ဗမေဝ ပဂုဏံ အဟောသိ။ အစ္စာယတာတိ အတိအာယတာ ခရမုစ္ဆနာ။ သရဝတီတိ သရသမ္ပန္နာ။ ကမ္မညာတိ ကမ္မက္ခမာ ကမ္မယောဂ္ဂါ။ အတိသိထိလာတိ မန္ဒမုစ္ဆနာ။ သမေ ဂုဏေ ပတိဋ္ဌိတာတိ မဇ္ဈိမေ သရေ ဌပေတွာ မုစ္ဆိတာ။

အစ္စာရဒ္ဓန္တိ အတိဂါဠှံ။ ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တတီတိ ဥဒ္ဓတဘာဝါယ သံဝတ္တတိ။ အတိလီနန္တိ အတိသိထိလံ။ ကောသဇ္ဇာယာတိ ကုသီတဘာဝတ္ထာယ။ ဝီရိယသမထံ အဓိဋ္ဌဟာတိ ဝီရိယသမ္ပယုတ္တံ သမထံ အဓိဋ္ဌဟ, ဝီရိယံ သမထေန ယောဇေဟီတိ အတ္ထော။ ဣန္ဒြိယာနဉ္စ သမတံ ပဋိဝိဇ္ဈာတိ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ သမတံ သမဘာဝံ အဓိဋ္ဌာဟိ။ တတ္ထ သဒ္ဓံ ပညာယ, ပညဉ္စ သဒ္ဓါယ, ဝီရိယံ သမာဓိနာ, သမာဓိဉ္စ ဝီရိယေန ယောဇယတာ ဣန္ဒြိယာနံ သမတာ အဓိဋ္ဌိတာ နာမ ဟောတိ။ သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထိကာ, သာ သဒါ ဗလဝတီယေဝ ဝဋ္ဋတိ။ တဉ္စ ပန တေသံ ယောဇနာဝိဓာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆၀-၆၂) ပကာသိတမေဝ။ တတ္ထ စ နိမိတ္တံ ဂဏှာဟီတိ တသ္မိဉ္စ သမဘာဝေ သတိ ယေန အာဒါသေ မုခဗိမ္ဗေနေဝ နိမိတ္တေန ဥပ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ, တံ သမထနိမိတ္တံ ဝိပဿနာနိမိတ္တံ မဂ္ဂနိမိတ္တံ ဖလနိမိတ္တဉ္စ ဂဏှာဟိ နိဗ္ဗတ္တေဟီတိ ဧဝမဿ သတ္ထာ အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။

တတ္ထ စ နိမိတ္တံ အဂ္ဂဟေသီတိ သမထနိမိတ္တဉ္စ ဝိပဿနာနိမိတ္တဉ္စ အဂ္ဂဟေသိ။ ဆ ဌာနာနီတိ ဆ ကာရဏာနိ။ အဓိမုတ္တော ဟောတီတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဌိတော ဟောတိ။ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တောတိအာဒိ သဗ္ဗံ အရဟတ္တဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တဉှိ သဗ္ဗကိလေသေဟိ နိက္ခန္တတ္တာ နေက္ခမ္မံ, တေဟေဝ ပဝိဝိတ္တတ္တာ ပဝိဝေကော, ဗျာပဇ္ဈာဘာဝတော အဗျာပဇ္ဈံ, တဏှာက္ခယန္တေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၅။)

ဥပ္ပန္နတ္တာ တဏှာက္ခယော, ဥပါဒါနက္ခယန္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဥပါဒါနက္ခယော, သမ္မောဟာဘာဝတော အသမ္မောဟောတိ ဝုစ္စတိ။

ကေဝလံ သဒ္ဓါမတ္တကန္တိ ပဋိဝေဓရဟိတံ ကေဝလံ ပဋိဝေဓပညာယ အသမ္မိဿကံ သဒ္ဓါမတ္တကံ။ ပဋိစယန္တိ ပုနပ္ပုနံ ကရဏေန ဝဍ္ဎိံ။ ဝီတရာဂတ္တာတိ မဂ္ဂပဋိဝေဓေန ရာဂဿ ဝိဂတတ္တာယေဝ နေက္ခမ္မသင်္ခါတံ အရဟတ္တံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ သစ္ဆိကတွာ ဌိတော ဟောတိ, ဖလသမာပတ္တိဝိဟာရေန ဝိဟရတိ, တန္နိန္နမာနသောယေဝ စ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

လာဘသက္ကာရသိလောကန္တိ စတုပစ္စယလာဘဉ္စ တေသညေဝ သုကတဘာဝဉ္စ ဝဏ္ဏဘဏနဉ္စ။ နိကာမယမာနောတိ ဣစ္ဆမာနော ပတ္ထယမာနော။ ပဝိဝေကာဓိမုတ္တောတိ ပဝိဝေကေ အဓိမုတ္တော အရဟန္တိ ဧဝံ အရဟတ္တံ ဗျာကရောတီတိ အတ္ထော။

သီလဗ္ဗတပရာမာသန္တိ သီလဉ္စ ဝတဉ္စ ပရာမသိတွာ ဂဟိတံ ဂဟဏမတ္တံ။ သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆန္တောတိ သာရဘာဝေန ဇာနန္တော။ အဗျာပဇ္ဈာဓိမုတ္တောတိ အဗျာပဇ္ဈံ အရဟတ္တံ ဗျာကရောတိ။ ဣမိနာဝ နယေန သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အပိစေတ္ထ ‘‘နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တောတိ ဣမသ္မိံယေဝ အရဟတ္တံ ကထိတံ, သေသေသု ပဉ္စသု နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဧကေ ဝဒန္တိ။ အပရေ ‘‘အသမ္မောဟာဓိမုတ္တောတိ ဧတ္ထေဝ နိဗ္ဗာနံ ကထိတံ, သေသေသု အရဟတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သာရော – သဗ္ဗေသွေဝ တေသု အရဟတ္တမ္ပိ နိဗ္ဗာနမ္ပိ ကထိတမေဝါတိ။

ဘုသာတိ ဗလဝန္တော ဒိဗ္ဗရူပသဒိသာ။ နေဝဿ စိတ္တံ ပရိယာဒိယန္တီတိ ဧတဿ ခီဏာသဝဿ စိတ္တံ ဂဟေတွာ ဌာတုံ န သက္ကောန္တိ။ ကိလေသာ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ စိတ္တံ ဂဏှန္တိ နာမ။ အမိဿီကတန္တိ ကိလေသာ ဟိ အာရမ္မဏေန သဒ္ဓိံ စိတ္တံ မိဿံ ကရောန္တိ, တေသံ အဘာဝါ အမိဿီကတံ။ ဌိတန္တိ ပတိဋ္ဌိတံ။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တန္တိ အစလပ္ပတ္တံ။ ဝယဉ္စဿာနုပဿတီတိ တဿ စေသ စိတ္တဿ ဥပ္ပါဒမ္ပိ ဝယမ္ပိ ပဿတိ။ ဘုသာ ဝါတဝုဋ္ဌီတိ ဗလဝါ ဝါတက္ခန္ဓော။ နေဝ သမ္ပကမ္ပေယျာတိ ဧကဘာဂေန စာလေတုံ န သက္ကုဏေယျ။ န သမ္ပကမ္ပေယျာတိ ထူဏံ ဝိယ သဗ္ဗဘာဂတော ကမ္ပေတုံ န သက္ကုဏေယျ။ န သမ္ပဝေဓေယျာတိ ဝေဓေတွာ ပဝေဓေတွာ ပါတေတုံ န သက္ကုဏေယျ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၆။)

နေက္ခမ္မံ အဓိမုတ္တဿာတိ အရဟတ္တံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဌိတဿ ခီဏာသဝဿ။ သေသပဒေသုပိ အရဟတ္တမေဝ ကထိတံ။ ဥပါဒါနက္ခယဿ စာတိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ အသမ္မောဟဉ္စ စေတသောတိ စိတ္တဿ စ အသမ္မောဟံ အဓိမုတ္တဿ။ ဒိသွာ အာယတနုပ္ပါဒန္တိ အာယတနာနံ ဥပ္ပါဒဉ္စ ဝယဉ္စ ဒိသွာ။ သမ္မာ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတီတိ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ဣမာယ ဝိပဿနာပဋိပတ္တိယာ ဖလသမာပတ္တိဝသေန စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ အဓိမုစ္စတိ။ အထ ဝါ ဣမိနာ ခီဏာသဝဿ ပဋိပဒါ ကထိတာ။ တဿ ဟိ အာယတနုပ္ပါဒံ ဒိသွာ ဣမာယ ဝိပဿနာယ အဓိဂတဿ အရိယမဂ္ဂဿာနုဘာဝေန သဗ္ဗကိလေသေဟိ သမ္မာ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဧဝံ တဿ သမ္မာ ဝိမုတ္တဿ…ပေ… န ဝိဇ္ဇတိ။ တတ္ထ သန္တစိတ္တဿာတိ နိဗ္ဗုတစိတ္တဿ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

၂။ ဖဂ္ဂုနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၆။ ဒုတိယေ သမဓောသီတိ ဥဋ္ဌာနာကာရံ ဒဿေသိ။ ပဋိက္ကမန္တီတိ ပရိဟာယန္တိ။ နော အဘိက္ကမန္တီတိ န ဝဍ္ဎန္တိ။ သီသဝေဌနံ ဒဒေယျာတိ သီသံ ဝေဌေတွာ ဒဏ္ဍကေန သမ္ပရိဝတ္တကံ ဗန္ဓေယျ။ ဣန္ဒြိယာနိ ဝိပ္ပသီဒိံသူတိ တသ္မိံ မရဏသမယေ ဆ ဣန္ဒြိယာနိ ဝိပ္ပသန္နာနိ အဟေသုံ။ အတ္ထုပပရိက္ခာယာတိ အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ ဥပပရိက္ခနေ။ အနုတ္တရေ ဥပဓိသင်္ခယေတိ နိဗ္ဗာနေ။ အဝိမုတ္တံ ဟောတီတိ အရဟတ္တဖလေန အဓိမုတ္တံ ဟောတိ။

၃။ ဆဠဘိဇာတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၇။ တတိယေ ဆဠဘိဇာတိယောတိ ဆ ဇာတိယော။ တတြိဒန္တိ တတြာယံ။ လုဒ္ဒါတိ ဒါရုဏာ။ ဘိက္ခူ ကဏ္ဋကဝုတ္တိကာတိ သမဏာ နာမေတေ။ ဧကသာဋကာတိ ဧကေနေဝ ပိလောတိကခဏ္ဍေန ပုရတော ပဋိစ္ဆာဒနကာ။ အကာမကဿ ဗိလံ ဩလဂ္ဂေယျုန္တိ သတ္ထေ ဂစ္ဆမာနေ ဂေါဏမှိ မတေ ဂေါမံသမူလံ ဥပ္ပါဒနတ္ထာယ ဝိဘဇိတွာ ခါဒမာနာ ဧကဿ ဂေါမံသံ အနိစ္ဆန္တဿေဝ ကောဋ္ဌာသံ ကတွာ ‘‘အယဉ္စ တေ ခါဒိတဗ္ဗော, မူလဉ္စ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ တံ ကောဋ္ဌာသသင်္ခါတံ ဗိလံ ဩလဂ္ဂေယျုံ, ဗလက္ကာရေန ဟတ္ထေ ဌပေယျုန္တိ အတ္ထော။ အခေတ္တညုနာတိ အဘိဇာတိပညတ္တိယာ ခေတ္တံ အဇာနန္တေန။ တံ သုဏာဟီတိ တံ မမ ပညတ္တိံ သုဏာဟိ။ ကဏှာဘိဇာတိကောတိ ကာဠကဇာတိကော။ ကဏှံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတီတိ ကဏှသဘာဝေါ ဟုတွာ ဇာယတိ နိဗ္ဗတ္တတိ, ကဏှာဘိဇာတိယံ ဝါ ဇာယတိ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၇။)

နိဗ္ဗာနံ အဘိဇာယတီတိ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏာတိ, အရိယဘူမိသင်္ခါတာယ ဝါ နိဗ္ဗာနဇာတိယာ ဇာယတိ။

၄။ အာသဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၈။ စတုတ္ထေ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာတိ သံဝရေန ပဟာတဗ္ဗာ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ပဋိသင်္ခါတိ ပဋိသဉ္ဇာနိတွာ, ပစ္စဝေက္ခိတွာတိ အတ္ထော။ ယောနိသောတိ ဥပါယေန ပထေန။ ဧတ္ထ စ အသံဝရေ အာဒီနဝပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ပဋိသင်္ခါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ စာယံ ‘‘ဝရံ, ဘိက္ခဝေ, တတ္တာယ အယောသလာကာယ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ စက္ခုန္ဒြိယံ သမ္ပလိမဋ္ဌံ, န တွေဝ စက္ခုဝိညေယျေသု ရူပေသု အနုဗျဉ္ဇနသော နိမိတ္တဂ္ဂါဟော’’တိအာဒိနာ အာဒိတ္တပရိယာယေန (သံ။ နိ။ ၄။၂၃၅) ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ စက္ခုမေဝ ဣန္ဒြိယံ စက္ခုန္ဒြိယံ, သံဝရဏတော သံဝရော, ပိဒဟနတော ထကနတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတိယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ စက္ခုန္ဒြိယေ သံဝရော စက္ခုန္ဒြိယသံဝရော။ ဇဝနေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ ဟေသ တသ္မိံ ဒွါရေ ကိလေသာနံ ဥပ္ပတ္တိဝါရဏတော စက္ခုန္ဒြိယသံဝရောတိ ဝုစ္စတိ။ သံဝုတောတိ တေန သံဝရေန ဥပေတော။ တထာ ဟိ ‘‘ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော’’တိ ဣမဿ ဝိဘင်္ဂေ ‘‘ဣမိနာ ပါတိမောက္ခသံဝရေန ဥပေတော ဟောတိ…ပေ… သမန္နာဂတော’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ သံဝရီတိ သံဝုတော, ထကေသိ ပိဒဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရသံဝုတောတိ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရသင်္ခါတံ သတိကဝါဋံ စက္ခုဒွါရေ ဃရဒွါရေ ကဝါဋံ ဝိယ သံဝရိ ထကေသိ ပိဒဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထော သုန္ဒရတရော။ တထာ ဟိ ‘‘စက္ခုန္ဒြိယသံဝရံ အသံဝုတဿ ဝိဟရတော, သံဝုတဿ ဝိဟရတော’’တိ ဧတေသု ပဒေသု အယမေဝတ္ထော ဒိဿတီတိ။

ယံ ဟိဿာတိအာဒိမှိ ယံ စက္ခုန္ဒြိယသံဝရံ အဿ ဘိက္ခုနော အသံဝုတဿ အထကေတွာ အပိဒဟိတွာ ဝိဟရန္တဿာတိ အတ္ထော။ ယေကာရဿ ဝါ ဧသ ယန္တိ အာဒေသော, ယေ အဿာတိ အတ္ထော။ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာတိ စတ္တာရော အာသဝါ စ အညေ စ ဝိဃာတကရာ ကိလေသပရိဠာဟာ ဝိပါကပရိဠာဟာ ဝါ။ စက္ခုဒွါရသ္မိဉှိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ အာပါထဂတံ ကာမဿာဒဝသေန အဿာဒယတော အဘိနန္ဒတော ကာမာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘ဤဒိသံ အညသ္မိမ္ပိ သုဂတိဘဝေ လဘိဿာမီ’’တိ ဘဝပတ္ထနာယ အဿာဒယတော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၈။)

ဘဝါသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သတ္တောတိ ဝါ သတ္တဿာတိ ဝါ ဂဏှတော ဒိဋ္ဌာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သဗ္ဗေဟေဝ သဟဇာတံ အညာဏံ အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ စတ္တာရော အာသဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧတေဟိ သမ္ပယုတ္တာ အပရေ ကိလေသာ ဝိဃာတပရိဠာဟာ အာယတိံ ဝါ တေသံ ဝိပါကာ တေဟိပိ အသံဝုတဿေဝ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုန္တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝံသ တေတိ ဧဝံ အဿ တေ, ဧတေနုပါယေန န ဟောန္တိ, နော အညထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သောတိန္ဒြိယသံဝရသံဝုတောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေသု ဆသု ဒွါရေသု စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ စတုဝီသတိ အာသဝါ သံဝရေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၈) သီလကထာယ ဝုတ္တမေဝ။ ယံ ဟိဿာတိ ယဉှိ စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတာဒီသု ဝါ အညတရံ အဿ။ အပ္ပဋိသေဝတောတိ ဧဝံ ယောနိသော အပ္ပဋိသေဝန္တဿ။ ဣမသ္မိံ ဝါရေ အလဒ္ဓံ စီဝရာဒိံ ပတ္ထယတော လဒ္ဓံ ဝါ အဿာဒယတော ကာမာသဝဿ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဤဒိသံ အညသ္မိမ္ပိ သုဂတိဘဝေ လဘိဿာမီတိ ဘဝပတ္ထနာယ အဿာဒယတော ဘဝါသဝဿ, အဟံ လဘာမိ န လဘာမီတိ ဝါ မယှံ ဝါ ဣဒန္တိ အတ္တသညံ အဓိဋ္ဌဟတော ဒိဋ္ဌာသဝဿ, သဗ္ဗေဟေဝ ပန သဟဇာတော အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ ဧဝံ စတုန္နံ အာသဝါနံ ဥပ္ပတ္တိ ဝိဃာတပရိဠာဟာဝ နဝဝေဒနုပ္ပါဒနတောပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ ဧကမေကသ္မိံ ပစ္စယေ စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ သောဠသ အာသဝါ ဣမိနာ ဉာဏသံဝရသင်္ခါတေန ပစ္စဝေက္ခဏပဋိသေဝနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ခမော ဟောတိ သီတဿာတိ ဥပါယေန ပထေန ပစ္စဝေက္ခိတွာ ခန္တာ ဟောတိ သီတဿ, သီတံ ခမတိ သဟတိ, န အဝီရပုရိသော ဝိယ အပ္ပမတ္တကေနပိ သီတေန စလတိ ကမ္ပတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ။ ဥဏှာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ ဝစနမေဝ ဝစနပထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒုက္ခာနန္တိအာဒီသု ဒုက္ခမနဋ္ဌေန ဒုက္ခာ, ဗဟလဋ္ဌေန တိဗ္ဗာ, ဖရုသဋ္ဌေန ခရာ, တိခိဏဋ္ဌေန ကဋုကာ, အဿာဒဝိရဟတော အသာတာ, မနံ အဝဍ္ဎနတော အမနာပါ, ပါဏဟရဏသမတ္ထတာယ ပါဏဟရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယံ ဟိဿာတိ သီတာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဧကဓမ္မမ္ပိ အဿ။ အနဓိဝါသတောတိ အနဓိဝါသေန္တဿ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၂၉။)

အက္ခမန္တဿ။ အာသဝုပ္ပတ္တိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ – သီတေန ဖုဋ္ဌဿ ဥဏှံ ပတ္ထယတော ကာမာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ ‘‘နတ္ထိ သုဂတိဘဝေ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ’’တိ ဘဝံ ပတ္ထေန္တဿ ဘဝါသဝေါ, မယှံ သီတံ ဥဏှန္တိ ဂါဟော ဒိဋ္ဌာသဝေါ, သဗ္ဗေဟေဝ သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တီတိ ဣမေ သီတာဒီသု ဧကမေကဿ ဝသေန စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ အနေကေ အာသဝါ ဣမာယ ခန္တိသံဝရသင်္ခါတာယ အဓိဝါသနာယ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စဏ္ဍံ ဟတ္ထိံ ပရိဝဇ္ဇေတီတိ အဟံ သမဏောတိ န စဏ္ဍဿ ဟတ္ထိဿ အာသန္နေ ဌာတဗ္ဗံ။ တတောနိဒါနဉှိ မရဏမ္ပိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ ဘဝေယျာတိ ဧဝံ ဥပါယေန ပထေန ပစ္စဝေက္ခိတွာ စဏ္ဍံ ဟတ္ထိံ ပရိဝဇ္ဇေတိ ပဋိက္ကမတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ စဏ္ဍန္တိ ဒုဋ္ဌံ ဝါဠံ။ ခါဏုန္တိ ခဒိရခါဏုကာဒိံ။ ကဏ္ဋကဋ္ဌာနန္တိ ယတ္ထ ကဏ္ဋကာ ဝိဇ္ဈန္တိ, တံ ဩကာသံ။ သောဗ္ဘန္တိ သဗ္ဗတော ဆိန္နတဋံ။ ပပါတန္တိ ဧကတော ဆိန္နတဋံ။ စန္ဒနိကန္တိ ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကဂဗ္ဘမလာဒီနံ ဆဍ္ဍနဋ္ဌာနံ။ ဩဠိဂလ္လန္တိ တေသံယေဝ ကဒ္ဒမာဒီနံ သန္ဒနောကာသံ။ တံ ဇဏ္ဏုမတ္တမ္ပိ အသုစိဘရိတံ ဟောတိ။ ဒွေပိ စေတာနိ ဌာနာနိ အမနုဿုဿဒဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိ, တသ္မာ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာနိ။ အနာသနေတိ ဧတ္ထ အယုတ္တံ အာသနံ အနာသနံ, တံ အတ္ထတော အနိယတဝတ္ထုဘူတံ ရဟောပဋိစ္ဆန္နာသနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဂေါစရေတိ ဧတ္ထပိ အယုတ္တော ဂေါစရော အဂေါစရော။ သော ဝေသိယာဒိဘေဒတော ပဉ္စဝိဓော။ ပါပကေ မိတ္တေတိ လာမကေ ဒုဿီလေ မိတ္တပတိရူပကေ အမိတ္တေ။ ပါပကေသူတိ လာမကေသု။ ဩကပ္ပေယျုန္တိ သဒ္ဒဟေယျုံ အဓိမုစ္စေယျုံ ‘‘အဒ္ဓါ အယမာယသ္မာ အကာသိ ဝါ ကရိဿတိ ဝါ’’တိ။ ယံ ဟိဿာတိ ဟတ္ထိအာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ အဿ။ အာသဝုပ္ပတ္တိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဟတ္ထိအာဒိနိဒါနေန ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌဿ သုခံ ပတ္ထယတော ကာမာသဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘နတ္ထိ သုဂတိဘဝေ ဤဒိသံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဘဝံ ပတ္ထေန္တဿ ဘဝါသဝေါ, မံ ဟတ္ထီ မဒ္ဒတိ မံ အဿောတိ ဂါဟော ဒိဋ္ဌာသဝေါ, သဗ္ဗေဟေဝ သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တီတိ ဣမေ ဟတ္ထိအာဒီသု ဧကေကဿ ဝသေန စတ္တာရော စတ္တာရော ကတွာ အနေကေ အာသဝါ ဣမိနာ သီလသံဝရသင်္ခါတေန ပရိဝဇ္ဇနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတီတိ ‘‘ဣတိပါယံ ဝိတက္ကော အကုသလော, ဣတိပိ သာဝဇ္ဇော, ဣတိပိ ဒုက္ခဝိပါကော, သော စ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၀။)

ခေါ အတ္တဗျာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၀၇-၂၀၈) နယေန ယောနိသော ကာမဝိတက္ကေ အာဒီနဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ တသ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ, စိတ္တံ အာရောပေတွာ န ဝါသေတိ, အဗ္ဘန္တရေ ဝါ န ဝါသေတီတိ အတ္ထော။ အနဓိဝါသေန္တော ကိံ ကရောတီတိ? ပဇဟတိ။ ကိံ ကစဝရံ ဝိယ ပိဋကေနာတိ? န ဟိ, အပိ စ ခေါ နံ ဝိနောဒေတိ တုဒတိ ဝိဇ္ဈတိ နီဟရတိ။ ကိံ ဗလိဗဒ္ဒံ ဝိယ ပတောဒေနာတိ? န ဟိ, အထ ခေါ နံ ဗျန္တီကရောတိ ဝိဂတန္တံ ကရောတိ, ယထာဿ အန္တောပိ နာဝသိဿတိ အန္တမသော ဘင်္ဂမတ္တမ္ပိ, တထာ နံ ကရောတိ။ ကထံ ပန နံ တထာ ကရောတီတိ? အနဘာဝံ ဂမေတိ အနု အနု အဘာဝံ ဂမေတိ, ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ယထာ သုဝိက္ခမ္ဘိတော ဟောတိ, တထာ ကရောတိ။ သေသဝိတက္ကဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေတိ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ, ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သကိံ ဝါ ဥပ္ပန္နေ ဝိနောဒေတွာ ဒုတိယေ ဝါရေ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ န ဟောတိ, သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ ဝိနောဒေတိယေဝ။ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေတိ တေယေဝ ကာမဝိတက္ကာဒယော, သဗ္ဗေပိ ဝါ နဝ မဟာဝိတက္ကေ။ တတ္ထ တယော ဝုတ္တာ, အဝသေသာ ‘‘ဉာတိဝိတက္ကော, ဇနပဒဝိတက္ကော, အမရာဝိတက္ကော, ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, လာဘသက္ကာရသိလောကပ္ပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, အနဝညတ္တိပ္ပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော’’တိ (မဟာနိ။ ၂၀၇) ဣမေ ဆ။ ယံ ဟိဿာတိ ဧတေသု ဝိတက္ကေသု ယံကိဉ္စိ အဿ။ ကာမဝိတက္ကော ပနေတ္ထ ကာမာသဝေါ ဧဝ, တဗ္ဗိသေသော ဘဝါသဝေါ, တံသမ္ပယုတ္တော ဒိဋ္ဌာသဝေါ, သဗ္ဗဝိတက္ကေသု အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ ဧဝံ အာသဝုပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တီတိ ဣမေ ကာမဝိတက္ကာဒိဝသေန ဝုတ္တပ္ပကာရာ အာသဝါ ဣမိနာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝိတက္ကေ အာဒီနဝပစ္စဝေက္ခဏသဟိတေန ဝီရိယသံဝရသင်္ခါတေန ဝိနောဒနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတီတိ အဘာဝနာယ အာဒီနဝံ ဘာဝနာယ စ အာနိသံသံ ဥပါယေန ပထေန ပစ္စဝေက္ခိတွာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဘာဝနာ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတာဝ။ ယံ ဟိဿာတိ ဧတေသု ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ယံကိဉ္စိ အဿ။ အာသဝုပ္ပတ္တိယံ ပနေတ္ထ ဣမေသံ အရိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အဘာဝိတတ္တာ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ ကာမာသဝါဒယော အာသဝါ, ဘာဝယတော ဧဝံသ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၁။)

တေ န ဟောန္တီတိ အယံ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တီတိ ဣမေ ကာမာသဝါဒယော အာသဝါ ဣမာယ လောကုတ္တရာယ ဗောဇ္ဈင်္ဂဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣမေဟိ ဆဟာကာရေဟိ ပဟီနာသဝံ ဘိက္ခုံ ထောမေန္တော ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယတောတိ သာမိဝစနေ တော-ကာရော, ယဿာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပေါရာဏာ ပန ယမှိ ကာလေတိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ယေ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ, တေ သံဝရာ ပဟီနာ ဟောန္တီတိ ယေ အာသဝါ သံဝရေန ပဟာတဗ္ဗာ, တေ သံဝရေနေဝ ပဟီနာ ဟောန္တိ, န အပ္ပဟီနေသုယေဝ ပဟီနသညီ ဟောတီတိ။

၅။ ဒါရုကမ္မိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၉။ ပဉ္စမေ ဒါရုကမ္မိကောတိ ဒါရုဝိက္ကယေန ပဝတ္တိတာဇီဝေါ ဧကော ဥပါသကော။ ကာသိကစန္ဒနန္တိ သဏှစန္ဒနံ။ အင်္ဂေနာတိ အဂုဏင်္ဂေန, သုက္ကပက္ခေ ဂုဏင်္ဂေန။ နေမန္တနိကောတိ နိမန္တနံ ဂဏှနကော။ သံဃေ ဒါနံ ဒဿာမီတိ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒဿာမိ။ သော ဧဝံ ဝတွာ သတ္ထာရံ အဘိဝါဒေတွာ ပက္ကာမိ။ အထဿ အပရဘာဂေ ပဉ္စသတာ ကုလူပကာ ဘိက္ခူ ဂိဟိဘာဝံ ပါပုဏိံသု။ သော ‘‘ကုလူပကဘိက္ခူ တေ ဝိဗ္ဘန္တာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ ဧတ္ထ မယှ’’န္တိ ဝတွာ စိတ္တုပ္ပါဒဝေမတ္တမတ္တမ္ပိ န အကာသိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ သတ္ထာ သံဃေ တေ ဒါနံ ဒဒတော စိတ္တံ ပသီဒိဿတီတိ အာဟ။

၆။ ဟတ္ထိသာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၀။ ဆဋ္ဌေ အဘိဓမ္မကထန္တိ အဘိဓမ္မမိဿကံ ကထံ။ ကထံ ဩပါတေတီတိ တေသံ ကထံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ အတ္တနော ကထံ ကထေတိ။ ထေရာနံ ဘိက္ခူနန္တိ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ, ထေရေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ ယာ စ ထေရာနံ အဘိဓမ္မကထာ, တံ အယမ္ပိ ကထေတုံ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ စေတောပရိယာယန္တိ စိတ္တဝါရံ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ သောရတသောရတောတိ သူရတော ဝိယ သူရတော, သောရစ္စသမန္နာဂတော ဝိယာတိ အတ္ထော။ နိဝါတနိဝါတောတိ နိဝါတော ဝိယ နိဝါတော, နိဝါတဝုတ္တိ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဥပသန္တုပသန္တောတိ ဥပသန္တော ဝိယ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၂။)

ဥပသန္တော။ ဝပကဿတေဝ သတ္ထာရာတိ သတ္ထု သန္တိကာ အပဂစ္ဆတိ။ သံသဋ္ဌဿာတိ ပဉ္စဟိ သံသဂ္ဂေဟိ သံသဋ္ဌဿ။ ဝိဿဋ္ဌဿာတိ ဝိဿဇ္ဇိတဿ။ ပါကတဿာတိ ပါကတိန္ဒြိယဿ။

ကိဋ္ဌာဒေါတိ ကိဋ္ဌခါဒကော။ အန္တရဓာပေယျာတိ နာသေယျ။ ဂေါပသူတိ ဂါဝေါ စ အဇိကာ စ။ သိပ္ပိသမ္ဗုကန္တိ သိပ္ပိယော စ သမ္ဗုကာ စ။ သက္ခရကဌလန္တိ သက္ခရာ စ ကဌလာနိ စ။ အာဘိဒေါသိကန္တိ အဘိညာတဒေါသံ ကုဒြူသကဘောဇနံ။ နစ္ဆာဒေယျာတိ န ရုစ္စေယျ။ တတ္ထ ယဒေတံ ပုရိသံ ဘုတ္တာဝိန္တိ ဥပယောဂဝစနံ, တံ သာမိအတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အမုံ ဟာဝုသော, ပုရိသန္တိ, အာဝုသော, အမုံ ပုရိသံ။

သဗ္ဗနိမိတ္တာနန္တိ သဗ္ဗေသံ နိစ္စနိမိတ္တာဒီနံ နိမိတ္တာနံ။ အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိန္တိ ဗလဝဝိပဿနာသမာဓိံ။ စီရိကသဒ္ဒေါတိ ဈလ္လိကသဒ္ဒေါ။ သရိဿတိ နေက္ခမ္မဿာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ သရိဿတိ။ အရဟတံ အဟောသီတိ ဘဂဝတော သာဝကာနံ အရဟန္တာနံ အန္တရေ ဧကော အရဟာ အဟောသိ။ အယဉှိ ထေရော သတ္တ ဝါရေ ဂိဟီ ဟုတွာ သတ္တ ဝါရေ ပဗ္ဗဇိ။ ကိံ ကာရဏာ? ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ကိရေသ ဧကဿ ဘိက္ခုနော ဂိဟိဘာဝေ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။ သော တေနေဝ ကမ္မေန အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယေ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝ သတ္တ ဝါရေ ဂိဟိဘာဝေ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စ သဉ္စရန္တော သတ္တမေ ဝါရေ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ။

၇။ မဇ္ဈေသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၁။ သတ္တမေ ပါရာယနေ မေတ္တေယျပဉှေတိ ပါရာယနသမာဂမမှိ မေတ္တေယျမာဏဝဿ ပဉှေ။ ဥဘောန္တေ ဝိဒိတွာနာတိ ဒွေ အန္တေ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ဇာနိတွာ။ မဇ္ဈေ မန္တာ န လိပ္ပတီတိ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ, တာယ ဥဘော အန္တေ ဝိဒိတွာ မဇ္ဈေ န လိပ္ပတိ, ဝေမဇ္ဈေဋ္ဌာနေ န လိပ္ပတိ။ သိဗ္ဗနိမစ္စဂါတိ သိဗ္ဗနိသင်္ခါတံ တဏှံ အတီတော။ ဖဿောတိ ဖဿဝသေန နိဗ္ဗတ္တတ္တာ အယံ အတ္တဘာဝေါ။ ဧကော အန္တောတိ အယမေကော ကောဋ္ဌာသော။ ဖဿသမုဒယောတိ ဖဿော သမုဒယော အဿာတိ ဖဿသမုဒယော, ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ကတကမ္မဖဿပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တော အနာဂတတ္တဘာဝေါ။ ဒုတိယော အန္တောတိ ဒုတိယော ကောဋ္ဌာသော။ ဖဿနိရောဓောတိ နိဗ္ဗာနံ။ မဇ္ဈေတိ သိဗ္ဗိနိတဏှံ ဆေတွာ ဒွိဓာကရဏဋ္ဌေန နိဗ္ဗာနံ မဇ္ဈေ နာမ ဟောတိ။ တဏှာ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၃။)

ဟိ နံ သိဗ္ဗတီတိ တဏှာ နံ အတ္တဘာဝဒွယသင်္ခါတံ ဖဿဉ္စ ဖဿသမုဒယဉ္စ သိဗ္ဗတိ ဃဋ္ဋေတိ။ ကိံ ကာရဏာ? တဿ တဿေဝ ဘဝဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ။ ယဒိ ဟိ တဏှာ န သိဗ္ဗေယျ, တဿ တဿ ဘဝဿ နိဗ္ဗတ္တိ န ဘဝေယျ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကောဋိမဇ္ဈိကူပမံ ဂဏှန္တိ။ ဒွိန္နဉှိ ကဏ္ဍာနံ ဧကတော ကတွာ မဇ္ဈေ သုတ္တေန သံသိဗ္ဗိတာနံ ကောဋိ မဇ္ဈန္တိ ဝုစ္စတိ။ သုတ္တေ ဆိန္နေ ဥဘော ကဏ္ဍာနိ ဥဘတော ပတန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ကဏ္ဍဒွယံ ဝိယ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဒွေ အန္တာ, သိဗ္ဗိတွာ ဌိတသုတ္တံ ဝိယ တဏှာ, သုတ္တေ ဆိန္နေ ကဏ္ဍဒွယဿ ဥဘတောပတနံ ဝိယ တဏှာယ နိရုဒ္ဓါယ အန္တဒွယံ နိရုဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ဣမိနာ ဥဘော အန္တေ ဝိဒိတွာ တဏှာယ မဇ္ဈေ အနုပလိတ္တဘာဝေန အဘိညေယျံ စတုသစ္စဓမ္မံ အဘိဇာနာတိ နာမ, တီရဏပရိညာယ စ ပဟာနပရိညာယ စ ပရိဇာနိတဗ္ဗံ လောကိယသစ္စဒွယံ ပရိဇာနာတိ နာမ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ကောဋိကရော ပရိစ္ဆေဒပရိဝဋုမကရော ဟောတိ နာမ။

ဒုတိယဝါရေ တိဏ္ဏံ ကဏ္ဍာနံ ဝသေန ဥပမာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တိဏ္ဏဉှိ ကဏ္ဍာနံ သုတ္တေန သံသိဗ္ဗိတာနံ သုတ္တေ ဆိန္နေ တီဏိ ကဏ္ဍာနိ တီသု ဌာနေသု ပတန္တိ, ဧဝမေတ္ထ ကဏ္ဍတ္တယံ ဝိယ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ ခန္ဓာ, သုတ္တံ ဝိယ တဏှာ။ သာ ဟိ အတီတံ ပစ္စုပ္ပန္နေန, ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ အနာဂတေန သဒ္ဓိံ သံသိဗ္ဗတိ။ သုတ္တေ ဆိန္နေ ကဏ္ဍတ္တယဿ တီသု ဌာနေသု ပတနံ ဝိယ တဏှာယ နိရုဒ္ဓါယ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ ခန္ဓာ နိရုဒ္ဓါဝ ဟောန္တိ။

တတိယဝါရေ အဒုက္ခမသုခါ မဇ္ဈေတိ ဒွိန္နံ ဝေဒနာနံ အန္တရဋ္ဌကဘာဝေန မဇ္ဈေ။ သုခဉှိ ဒုက္ခဿ, ဒုက္ခံ ဝါ သုခဿ အန္တရံ နာမ နတ္ထိ။ တဏှာ သိဗ္ဗိနီတိ ဝေဒနာသု နန္ဒိရာဂေါ ဝေဒနာနံ ဥပစ္ဆေဒံ နိဝါရေတီတိ တာ သိဗ္ဗတိ နာမ။

စတုတ္ထဝါရေ ဝိညာဏံ မဇ္ဈေတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမ္ပိ သေသဝိညာဏမ္ပိ နာမရူပပစ္စယသမုဒါဂတတ္တာ နာမရူပါနံ မဇ္ဈေ နာမ။

ပဉ္စမဝါရေ ဝိညာဏံ မဇ္ဈေတိ ကမ္မဝိညာဏံ မဇ္ဈေ, အဇ္ဈတ္တိကာယတနေသု ဝါ မနာယတနေန ကမ္မဿ ဂဟိတတ္တာ ဣဓ ယံကိဉ္စိ ဝိညာဏံ မဇ္ဈေ နာမ, မနောဒွါရေ ဝါ အာဝဇ္ဇနဿ အဇ္ဈတ္တိကာယတနနိဿိတတ္တာ ဇဝနဝိညာဏံ မဇ္ဈေ နာမ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၄။)

ဆဋ္ဌဝါရေ သက္ကာယောတိ တေဘူမကဝဋ္ဋံ။ သက္ကာယသမုဒယောတိ သမုဒယသစ္စံ။ သက္ကာယနိရောဓောတိ နိရောဓသစ္စံ။ ပရိယာယေနာတိ တေန တေန ကာရဏေနေဝ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈။ ပုရိသိန္ဒြိယဉာဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၂။ အဋ္ဌမေ အညတရောတိ ဒေဝဒတ္တပက္ခိကော ဧကော။ သမန္နာဟရိတွာတိ အာဝဇ္ဇိတွာ။ ဣဒံ သော ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဂဝတာ ဇာနိတွာ ကထိတံ, ဥဒါဟု အဇာနိတွာ, ဧကံသိကံ ဝါ ကထိတံ ဥဒါဟု ဝိဘဇ္ဇကထိတ’’န္တိ အဓိပ္ပါယေန ပုစ္ဆတိ။ အာပါယိကောတိ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တနကော။ နေရယိကောတိ နိရယဂါမီ။ ကပ္ပဋ္ဌောတိ ကပ္ပဋ္ဌိယကမ္မဿ ကတတ္တာ ကပ္ပံ ဌဿတိ။ အတေကိစ္ဆောတိ န သက္ကာ တိကိစ္ဆိတုံ။ ဒွေဇ္ဈန္တိ ဒွိဓာဘာဝံ။ ဝါလဂ္ဂကောဋိနိတ္တုဒနမတ္တန္တိ ဝါလဿ အဂ္ဂကောဋိယာ ဒဿေတဗ္ဗမတ္တကံ, ဝါလဂ္ဂကောဋိနိပါတမတ္တကံ ဝါ။ ပုရိသိန္ဒြိယဉာဏာနီတိ ပုရိသပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏာနိ, ဣန္ဒြိယာနံ တိက္ခမုဒုဘာဝဇာနနဉာဏာနီတိ အတ္ထော။

ဝိဇ္ဇမာနာ ကုသလာပိ ဓမ္မာ အကုသလာပိ ဓမ္မာတိ ဧတ္တကာ ကုသလာ ဓမ္မာ ဝိဇ္ဇန္တိ, ဧတ္တကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ ဇာနာမိ။ အန္တရဟိတာတိ အဒဿနံ ဂတာ။ သမ္မုခီဘူတာတိ သမုဒါစာရဝသေန ပါကဋာ ဇာတာ။ ကုသလမူလန္တိ ကုသလဇ္ဈာသယော။ ကုသလာ ကုသလန္တိ တမှာ ကုသလဇ္ဈာသယာ အညမ္ပိ ကုသလံ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ။ သာရဒါနီတိ သာရာဒါနိ ဂဟိတသာရာနိ, သရဒမာသေ ဝါ နိဗ္ဗတ္တာနိ။ သုခသယိတာနီတိ သုခသန္နိစိတာနိ။ သုခေတ္တေတိ မဏ္ဍခေတ္တေ။ နိက္ခိတ္တာနီတိ ဝုတ္တာနိ။ သပ္ပဋိဘာဂါတိ သရိက္ခကာ။ အဘိဒေါ အဒ္ဓရတ္တန္တိ အဘိအဒ္ဓရတ္တံ အဒ္ဓရတ္တေ အဘိမုခီဘူတေ။ ဘတ္တကာလသမယေတိ ရာဇကုလာနံ ဘတ္တကာလသင်္ခါတေ သမယေ။ ပရိဟာနဓမ္မောတိ ကော ဧဝံ ဘဂဝတာ ဉာတောတိ? အဇာတသတ္တုရာဇာ။ သော ဟိ ပါပမိတ္တံ နိဿာယ မဂ္ဂဖလေဟိ ပရိဟီနော။ အပရေပိ သုပ္ပဗုဒ္ဓသုနက္ခတ္တာဒယော ဘဂဝတာ ဉာတာဝ။ အပရိဟာနဓမ္မောတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ ကော ဉာတော? သုသီမော ပရိဗ္ဗာဇကော အညေ စ ဧဝရူပါ။ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီတိ ဧဝံ ကော ဉာတော ဘဂဝတာတိ? သန္တတိမဟာမတ္တော အညေ စ ဧဝရူပါ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၅။)

၉။ နိဗ္ဗေဓိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၃။ နဝမေ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗေ အပ္ပဒါလိတပုဗ္ဗေ လောဘက္ခန္ဓာဒယော နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပရိယာယော, နိဗ္ဗိဇ္ဈနကာရဏန္တိ အတ္ထော။ နိဒါနသမ္ဘဝေါတိ ကာမေ နိဒေတိ ဥပ္ပါဒနသမတ္ထတာယ နိယျာဒေတီတိ နိဒါနံ။ သမ္ဘဝတိ တတောတိ သမ္ဘဝေါ, နိဒါနမေဝ သမ္ဘဝေါ နိဒါနသမ္ဘဝေါ။ ဝေမတ္တတာတိ နာနာကရဏံ။

ကာမဂုဏာတိ ကာမယိတဗ္ဗဋ္ဌေန ကာမာ, ဗန္ဓနဋ္ဌေန ဂုဏာ ‘‘အန္တဂုဏ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ စက္ခုဝိညေယျာတိ စက္ခုဝိညာဏေန ပဿိတဗ္ဗာ။ ဣဋ္ဌာတိ ပရိယိဋ္ဌာ ဝါ ဟောန္တု မာ ဝါ, ဣဋ္ဌာရမ္မဏဘူတာတိ အတ္ထော။ ကန္တာတိ ကမနီယာ။ မနာပါတိ မနဝဍ္ဎနကာ။ ပိယရူပါတိ ပိယဇာတိကာ။ ကာမူပသဉှိတာတိ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေန ကာမေန ဥပသဉှိတာ။ ရဇနီယာတိ ရာဂုပ္ပတ္တိကာရဏဘူတာ။ နေတေ ကာမာတိ န ဧတေ ကမနဋ္ဌေန ကာမာ နာမ ဟောန္တိ။ သင်္ကပ္ပရာဂေါတိ သင်္ကပ္ပဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂေါ။ ကာမောတိ အယံ ကာမပ္ပဟာနာယ ပဋိပန္နေဟိ ပဟာတဗ္ဗော။ ကမနဋ္ဌေန ကာမာ နာမ။ စိတြာနီတိ စိတြဝိစိတြာရမ္မဏာနိ။

ဖဿောတိ သဟဇာတဖဿော။ ကာမယမာနောတိ ကာမံ ကာမယမာနော။ တဇ္ဇံ တဇ္ဇန္တိ တဇ္ဇာတိကံ တဇ္ဇာတိကံ။ ပုညဘာဂိယန္တိ ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပတ္ထေတွာ သုစရိတပါရိပူရိယာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တဿ အတ္တဘာဝေါ ပုညဘာဂိယော နာမ, ဒုစ္စရိတပါရိပူရိယာ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တဿ အတ္တဘာဝေါ အပုညဘာဂိယော နာမ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ ဝိပါကောတိ အယံ ဒုဝိဓောပိ ကာမပတ္ထနံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နတ္တာ ကာမာနံ ဝိပါကောတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဣမံ နိဗ္ဗေဓိကန္တိ သော ဘိက္ခု ဣမံ ဆတ္တိံသဋ္ဌာနေသု နိဗ္ဗိဇ္ဈနကံ သေဋ္ဌစရိယံ ဇာနာတိ။ ကာမနိရောဓန္တိ ကာမာနံ နိရောဓနေ ဧဝံ လဒ္ဓနာမံ။ ဣမသ္မိဉှိ ဌာနေ ဗြဟ္မစရိယသင်္ခါတော မဂ္ဂေါဝ ကာမနိရောဓောတိ ဝုတ္တော။

သာမိသာတိ ကိလေသာမိသသမ္ပယုတ္တာ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဌာနေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစေတ္ထ ဝေါဟာရဝေပက္ကန္တိ ဝေါဟာရဝိပါကံ။ ကထာသင်္ခါတော ဟိ ဝေါဟာရော သညာယ ဝိပါကော နာမ။ ယထာ ယထာ နန္တိ ဧတ္ထ နံ-ဣတိ နိပါတမတ္တမေဝ။ ဣတိ ယသ္မာ ယထာ ယထာ သဉ္ဇာနာတိ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၆။)

တထာ တထာ ဧဝံသညီ အဟောသိန္တိ ကထေတိ, တသ္မာ ဝေါဟာရဝေပက္ကာတိ အတ္ထော။

အဝိဇ္ဇာတိ အဋ္ဌသု ဌာနေသု အညာဏဘူတာ ဗဟလအဝိဇ္ဇာ။ နိရယံ ဂမေန္တီတိ နိရယဂမနီယာ, နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိပစ္စယာတိ အတ္ထော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ စေတနာဟန္တိ စေတနံ အဟံ။ ဣဓ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကာ သံဝိဒဟနစေတနာ ဂဟိတာ။ စေတယိတွာတိ ဒွါရပ္ပဝတ္တစေတနာ။ မနသာတိ စေတနာသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန။ နိရယဝေဒနီယန္တိ နိရယေ ဝိပါကဒါယကံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အဓိမတ္တန္တိ ဗလဝဒုက္ခံ။ ဒန္ဓဝိရာဂီတိ ဂရုကံ န ခိပ္ပံ သဏိကံ ဝိဂစ္ဆနကဒုက္ခံ။ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတီတိ ဥရံ တာဠေတွာ ရောဒတိ။ ပရိယေဋ္ဌိန္တိ ပရိယေသနံ။ ဧကပဒံ ဒွိပဒန္တိ ဧကပဒမန္တံ ဝါ ဒွိပဒမန္တံ ဝါ, ကော မန္တံ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ သမ္မောဟဝေပက္ကန္တိ သမ္မောဟဝိပါကံ။ ဒုက္ခဿ ဟိ သမ္မောဟော နိဿန္ဒဝိပါကော နာမ။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ပရိယေသနာပိ ဟိ တဿ နိဿန္ဒဝိပါကောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၁၀။ သီဟနာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၄။ ဒသမေ အာသဘံ ဌာနန္တိ သေဋ္ဌံ နိစ္စလဋ္ဌာနံ။ သီဟနာဒန္တိ အဘီတနာဒံ ပမုခနာဒံ။ ဗြဟ္မစက္ကန္တိ သေဋ္ဌဉာဏစက္ကံ ပဋိဝေဓဉာဏဉ္စေဝ ဒေသနာဉာဏဉ္စ။ ဌာနဉ္စ ဌာနတောတိ ကာရဏဉ္စ ကာရဏတော။ ယမ္ပီတိ ယေန ဉာဏေန။ ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿာတိ ဣဒမ္ပိ ဌာနာဋ္ဌာနဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကမ္မသမာဒါနာနန္တိ သမာဒိယိတွာ ကတာနံ ကုသလာကုသလကမ္မာနံ, ကမ္မမေဝ ဝါ ကမ္မသမာဒါနံ။ ဌာနသော ဟေတုသောတိ ပစ္စယတော စေဝ ဟေတုတော စ။ တတ္ထ ဂတိဥပဓိကာလပယောဂါ ဝိပါကဿ ဌာနံ, ကမ္မံ ဟေတု။ ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနန္တိ စတုန္နံ ဈာနာနံ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ တိဏ္ဏံ သမာဓီနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီနဉ္စ။ သံကိလေသန္တိ ဟာနဘာဂိယံ ဓမ္မံ။ ဝေါဒါနန္တိ ဝိသေသဘာဂိယံ ဓမ္မံ။ ဝုဋ္ဌာနန္တိ ‘‘ဝေါဒါနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာနံ, တမှာ တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌာနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ (ဝိဘ။ ၈၂၈) ဧဝံ ဝုတ္တံ ပဂုဏဇ္ဈာနဉ္စေဝ ဘဝင်္ဂနဖလသမာပတ္တိယော စ။ ဟေဋ္ဌိမံ ဟေဋ္ဌိမဉှိ ပဂုဏဇ္ဈာနံ ဥပရိမဿ ဥပရိမဿ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ, တသ္မာ ‘‘ဝေါဒါနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဘဝင်္ဂေန

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၇။)

ပန သဗ္ဗဇ္ဈာနေဟိ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, ဖလသမာပတ္တိယာ နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘တမှာ တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌာနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အနေကဝိဟိတန္တိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၀၂) ဝဏ္ဏိတာနိ။ အာသဝက္ခယဉာဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ပုရိမဿာပိ ဉာဏတ္တယဿ ဝိတ္ထာရကထံ ဣစ္ဆန္တေန မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယ မဟာသီဟနာဒဝဏ္ဏနာ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၄၆ အာဒယော) ဩလောကေတဗ္ဗာ။ သမာဟိတဿာတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တဿ။ သမာဓိ မဂ္ဂေါတိ သမာဓိ ဧတေသံ ဉာဏာနံ အဓိဂမာယ ဥပါယော။ အသမာဓီတိ အနေကဂ္ဂဘာဝေါ။ ကုမ္မဂ္ဂေါတိ မိစ္ဆာမဂ္ဂေါ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ တထာဂတဿ ဉာဏဗလံ ကထိတန္တိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

၇။ ဒေဝတာဝဂ္ဂ

၁-၃။ အနာဂါမိဖလသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၆၅-၆၇။ သတ္တမဿ ပဌမေ အဿဒ္ဓိယန္တိ အဿဒ္ဓဘာဝံ။ ဒုပ္ပညတန္တိ နိပ္ပညဘာဝံ။ ဒုတိယေ ပမာဒန္တိ သတိဝိပ္ပဝါသံ။ တတိယေ အာဘိသမာစာရိကန္တိ ဥတ္တမသမာစာရဘူတံ ဝတ္တဝသေန ပဏ္ဏတ္တိသီလံ။ သေခဓမ္မန္တိ သေခပဏ္ဏတ္တိသီလံ။ သီလာနီတိ စတ္တာရိ မဟာသီလာနိ။

၄။ သင်္ဂဏိကာရာမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၈။ စတုတ္ထေ သင်္ဂဏိကာရာမောတိ ဂဏသင်္ဂဏိကာရာမော။ သုတ္တန္တိကဂဏာဒီသု ပန ဂဏေသု အတ္တနော ဝါ ပရိသာသင်္ခါတေ ဂဏေ ရမတီတိ ဂဏာရာမော။ ပဝိဝေကေတိ ကာယဝိဝေကေ။ စိတ္တဿ နိမိတ္တန္တိ သမာဓိဝိပဿနာစိတ္တဿ နိမိတ္တံ သမာဓိဝိပဿနာကာရံ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိန္တိ ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိံ။ သမာဓိန္တိ မဂ္ဂသမာဓိဉ္စေဝ ဖလသမာဓိဉ္စ။ သံယောဇနာနီတိ ဒသ သံယောဇနာနိ။ နိဗ္ဗာနန္တိ အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနံ။

၅။ ဒေဝတာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၉။ ပဉ္စမေ သောဝစဿတာတိ သုဗ္ဗစဘာဝေါ။ ကလျာဏမိတ္တတာတိ သုစိမိတ္တတာ။ သတ္ထုဂါရဝေါတိ သတ္ထရိ ဂါရဝယုတ္တော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၈။)

၆။ သမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၀။ ဆဋ္ဌေ န သန္တေနာတိ ပစ္စနီကကိလေသေဟိ အဝူပသန္တေန။ န ပဏီတေနာတိ န အတပ္ပကေန။ န ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိလဒ္ဓေနာတိ ကိလေသပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ အလဒ္ဓေန အပ္ပတ္တေန။ န ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတေနာတိ န ဧကဂ္ဂဘာဝံ ဥပဂတေန။

၇။ သက္ခိဘဗ္ဗသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၁။ သတ္တမေ တတြ တတြာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝိသေသေ။ သက္ခိဘဗ္ဗတန္တိ ပစ္စက္ခဘာဝံ။ အာယတနေတိ ကာရဏေ။ ဟာနဘာဂိယာဒယော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၉) သံဝဏ္ဏိတာ။ အသက္ကစ္စကာရီတိ န သုကတကာရီ, န အာဒရကာရီ။ အသပ္ပါယကာရီတိ န သပ္ပါယကာရီ, န ဥပကာရဘူတဓမ္မကာရီ။

၈။ ဗလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၂။ အဋ္ဌမေ ဗလတန္တိ ဗလဘာဝံ ထာမဘာဝံ။ အသာတစ္စကာရီတိ န သတတကာရီ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

၉-၁၀။ တဇ္ဈာနသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၇၃-၇၄။ နဝမေ န ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတီတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု အာဒီနဝေါ န ယထာသဘာဝတော ဈာနပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ ဒသမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

၈။ အရဟတ္တဝဂ္ဂ

၁။ ဒုက္ခသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၅။ အဋ္ဌမဿ ပဌမေ သဝိဃာတန္တိ သဥပဃာတံ သောပဒ္ဒဝံ။ သပရိဠာဟန္တိ ကာယိကစေတသိကေန ပရိဠာဟေန သပရိဠာဟံ။ ပါဋိကင်္ခါတိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ အဝဿံဘာဝိနီ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၉။)

၂။ အရဟတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၆။ ဒုတိယေ မာနန္တိ ဇာတိအာဒီဟိ မညနံ။ ဩမာနန္တိ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနံ။ အတိမာနန္တိ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တံ အစ္စုဏ္ဏတိမာနံ။ အဓိမာနန္တိ အဓိဂတမာနံ။ ထမ္ဘန္တိ ကောဓမာနေဟိ ထဒ္ဓဘာဝံ။ အတိနိပါတန္တိ ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနံ။

၃။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၇။ တတိယေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာတိ မနုဿဓမ္မတော ဥတ္တရိ။ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသန္တိ အရိယဘာဝံ ကာတုံ သမတ္ထံ ဉာဏဒဿနဝိသေသံ, စတ္တာရော မဂ္ဂေ စတ္တာရိ စ ဖလာနီတိ အတ္ထော။ ကုဟနန္တိ တိဝိဓံ ကုဟနဝတ္ထုံ။ လပနန္တိ လာဘတ္ထိကတာယ ဥက္ခိပိတွာ အဝက္ခိပိတွာ ဝါ လပနံ။

၄။ သုခသောမနဿသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၈။ စတုတ္ထေ ယောနိ စဿ အာရဒ္ဓါ ဟောတီတိ ကာရဏဉ္စဿ ပရိပုဏ္ဏံ ပဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ။ ဓမ္မာရာမောတိ ဓမ္မေ ရတိံ ဝိန္ဒတိ။ ဘာဝနာယ ရမတိ, ဘာဝေန္တော ဝါ ရမတီတိ ဘာဝနာရာမော။ ပဟာနေ ရမတိ, ပဇဟန္တော ဝါ ရမတီတိ ပဟာနာရာမော။ တိဝိဓေ ပဝိဝေကေ ရမတီတိ ပဝိဝေကာရာမော။ အဗျာပဇ္ဈေ နိဒ္ဒုက္ခဘာဝေ ရမတီတိ အဗျာပဇ္ဈာရာမော။ နိပ္ပပဉ္စသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ ရမတီတိ နိပ္ပပဉ္စာရာမော။

၅။ အဓိဂမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၉။ ပဉ္စမေ န အာယကုသလောတိ န အာဂမနကုသလော။ န အပါယကုသလောတိ န အပဂမနကုသလော။ ဆန္ဒန္တိ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒံ။ န အာရက္ခတီတိ န ရက္ခတိ။

၆။ မဟန္တတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၀။ ဆဋ္ဌေ အာလောကဗဟုလောတိ ဉာဏာလောကဗဟုလော။ ယောဂဗဟုလောတိ ယောဂေ ဗဟုလံ ကရောတိ။ ဝေဒဗဟုလောတိ ပီတိပါမောဇ္ဇဗဟုလော။ အသန္တုဋ္ဌိဗဟုလောတိ ကုသလဓမ္မေသု အသန္တုဋ္ဌော။ အနိက္ခိတ္တဓုရောတိ အဋ္ဌပိတဓုရော ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော။ ဥတ္တရိ စ ပတာရေတီတိ သမ္ပတိ စ ဥတ္တရိဉ္စ ဝီရိယံ ကရောတေဝ။ သတ္တမံ ဥတ္တာနမေဝ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၀။)

၈-၁၀။ ဒုတိယနိရယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၈၂-၈၄။ အဋ္ဌမေ ပဂဗ္ဘောတိ ကာယပါဂဗ္ဘိယာဒီဟိ သမန္နာဂတော။ နဝမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဒသမေ ဝိဃာတဝါတိ မဟိစ္ဆတံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နေန လောဘဒုက္ခေန ဒုက္ခိတော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အရဟတ္တဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

၉။ သီတိဝဂ္ဂ

၁။ သီတိဘာဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၅။ နဝမဿ ပဌမေ သီတိဘာဝန္တိ သီတလဘာဝံ။ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗန္တိအာဒီသု ဥဒ္ဓစ္စသမယေ စိတ္တံ သမာဓိနာ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ နာမ, ကောသဇ္ဇာနုပတိတကာလေ ဝီရိယေန ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ နာမ, နိရဿာဒဂတကာလေ သမာဓိနာ သမ္ပဟံသိတဗ္ဗံ နာမ, သမပ္ပဝတ္တကာလေ ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာယ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗံ နာမ။

၂။ အာဝရဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၆။ ဒုတိယေ ကမ္မာဝရဏတာယာတိ ပဉ္စာနန္တရိယကမ္မေဟိ။ ကိလေသာဝရဏတာယာတိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ ဝိပါကာဝရဏတာယာတိ အကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိယာ ဝါ ကုသလဝိပါကေဟိ အဟေတုကပဋိသန္ဓိယာ ဝါတိ။

၄-၅။ သုဿူသတိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၈၈-၈၉။ စတုတ္ထေ အနတ္ထန္တိ အဝဍ္ဎိံ။ အတ္ထံ ရိဉ္စတီတိ ဝဍ္ဎိအတ္ထံ ဆဍ္ဍေတိ။ အနနုလောမိကာယာတိ သာသနဿ အနနုလောမိကာယ။ ပဉ္စမေ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒန္တိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ။

၈-၁၁။ အဘဗ္ဗဋ္ဌာနသုတ္တစတုက္ကဝဏ္ဏနာ

၉၂-၉၅။ အဋ္ဌမေ အနာဂမနီယံ ဝတ္ထုန္တိ အနုပဂန္တဗ္ဗံ ကာရဏံ, ပဉ္စန္နံ ဝေရာနံ ဒွါသဋ္ဌိယာ စ ဒိဋ္ဌိဂတာနမေတံ အဓိဝစနံ။ အဋ္ဌမံ ဘဝန္တိ ကာမာဝစရေ အဋ္ဌမံ ပဋိသန္ဓိံ။ နဝမေ ကောတူဟလမင်္ဂလေနာတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၁။)

ဒိဋ္ဌသုတမုတမင်္ဂလေန။ ဒသမေ သယံကတန္တိအာဒီနိ အတ္တဒိဋ္ဌိဝသေန ဝုတ္တာနိ။ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိ အဟေတုနိဗ္ဗတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သီတိဝဂ္ဂေါ နဝမော။

၁၀။ အာနိသံသဝဂ္ဂ

၁-၂။ ပါတုဘာဝသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၉၆-၉၇။ ဒသမဿ ပဌမေ အရိယာယတနေတိ မဇ္ဈိမဒေသေ။ ဣန္ဒြိယာနန္တိ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ။ ဒုတိယေ သဒ္ဓမ္မနိယတောတိ သာသနသဒ္ဓမ္မေ နိယတော။ အသာဓာရဏေနာတိ ပုထုဇ္ဇနေဟိ အသာဓာရဏေန။

၇။ အနဝတ္ထိတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၂။ သတ္တမေ အနောဓိံ ကရိတွာတိ ‘‘ဧတ္တကာဝ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ, န ဣတော ပရေ’’တိ ဧဝံ သီမံ မရိယာဒံ အကတွာ။ အနဝတ္ထိတာတိ အဝတ္ထိတာယ ရဟိတာ, ဘိဇ္ဇမာနာဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟိဿန္တီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗလောကေတိ သကလေ တေဓာတုကေ။ သာမညေနာတိ သမဏဘာဝေန, အရိယမဂ္ဂေနာတိ အတ္ထော။

၈။ ဥက္ခိတ္တာသိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၃။ အဋ္ဌမေ မေတ္တာဝတာယာတိ မေတ္တာယုတ္တာယ ပါရိစရိယာယ။ သတ္တ ဟိ သေခါ တထာဂတံ မေတ္တာဝတာယ ပရိစရန္တိ, ခီဏာသဝေါ ပရိစိဏ္ဏသတ္ထုကော။

၉။ အတမ္မယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၄။ နဝမေ အတမ္မယောတိ တမ္မယာ ဝုစ္စန္တိ တဏှာဒိဋ္ဌိယော, တာဟိ ရဟိတော။ အဟံကာရာတိ အဟံကာရဒိဋ္ဌိ။ မမံကာရာတိ မမံကာရတဏှာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အာနိသံသဝဂ္ဂေါ ဒသမော။

ဒုတိယပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၂။)

၁၁။ တိကဝဂ္ဂ

၁။ ရာဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၀၇။ ဧကာဒသမဿ ပဌမေ အသုဘာတိ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ။ မေတ္တာတိ မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာနံ။ ပညာတိ သဟဝိပဿနာ မဂ္ဂပညာ။

၆။ အဿာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၂။ ဆဋ္ဌေ အဿာဒဒိဋ္ဌီတိ သဿတဒိဋ္ဌိ။ အတ္တာနုဒိဋ္ဌီတိ အတ္တာနံ အနုဂတာ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ ဒွါသဋ္ဌိဝိဓာပိ ဒိဋ္ဌိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိ, နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒိကာ ဝါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ကမ္မဿကတဉာဏံ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။

၇။ အရတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၃။ သတ္တမေ အဓမ္မစရိယာတိ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ။

၁၀။ ဥဒ္ဓစ္စသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၁၆။ ဒသမေ အသံဝရောတိ အနဓိဝါသကဘာဝေါ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

တိကဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။

၁၂။ သာမညဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၁၁၉-၁၂၁။ ဣတော ပရေသု တပုဿောတိ ဒွေဝါစိကုပါသကော။ တထာဂတေ နိဋ္ဌင်္ဂတောတိ ဗုဒ္ဓဂုဏေသု ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော ပဟီနကင်္ခေါ။ အမတံ အဒ္ဒသာတိ အမတဒ္ဒသော။ အရိယေနာတိ နိဒ္ဒေါသေန လောကုတ္တရသီလေန။ ဉာဏေနာတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန။ ဝိမုတ္တိယာတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၃။)

သေခဖလဝိမုတ္တိယာ။ တဝကဏ္ဏိကောတိ ဧဝံနာမကော ဂဟပတိ။ တပကဏ္ဏိကောတိပိ ပါဠိ။

၂၄။ ရာဂပေယျာလဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄၀။ ရာဂဿာတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂဿ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မနောရထပူရဏိယာ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

ဆက္ကနိပါတဿ သံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၄။)

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၅။)

သတ္တကနိပါတ

အင်္ဂုတ္တရနိကာယေ

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ပဏ္ဏာသက

၁။ ဓနဝဂ္ဂ

၁-၅။ ပဌမပိယသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၅။ သတ္တကနိပါတဿ ပဌမေ အနဝညတ္တိကာမောတိ အဘိညာတဘာဝကာမော။ တတိယေ ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မန္တိ ဥပါယေန စတုသစ္စဓမ္မံ ဝိစိနာတိ။ ပညာယတ္ထံ ဝိပဿတီတိ သဟဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာယ သစ္စဓမ္မံ ဝိပဿတိ။ ပဇ္ဇောတဿေဝါတိ ဒီပဿေဝ။ ဝိမောက္ခော ဟောတိ စေတသောတိ တဿ ဣမေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတဿ ခီဏာသဝဿ ဒီပနိဗ္ဗာနံ ဝိယ စရိမကစိတ္တဿ ဝတ္ထာရမ္မဏေဟိ ဝိမောက္ခော ဟောတိ, ဂတဋ္ဌာနံ န ပညာယတိ။ စတုတ္ထေ သဒ္ဓေါ ဟောတီတိအာဒီနိ ပဉ္စကနိပါတေ ဝဏ္ဏိတာနေဝ။ ပဉ္စမေ ဓနာနီတိ အဒါလိဒ္ဒိယကရဏဋ္ဌေန ဓနာနိ။

၇။ ဥဂ္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇။ သတ္တမေ ဥဂ္ဂေါ ရာဇမဟာမတ္တောတိ ပသေနဒိကောသလဿ မဟာအမစ္စော။ ဥပသင်္ကမီတိ ဘုတ္တပါတရာသော ဥပသင်္ကမိ။ အဍ္ဎောတိ နိဓာနဂတေန ဓနေန အဍ္ဎော။ မိဂါရော ရောဟဏေယျောတိ ရောဟဏသေဋ္ဌိနော နတ္တာရံ မိဂါရသေဋ္ဌိံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ မဟဒ္ဓနောတိ ဝဠဉ္ဇနဓနေန မဟဒ္ဓနော။ မဟာဘောဂေါတိ ဥပဘောဂပရိဘောဂဘဏ္ဍဿ မဟန္တတာယ မဟာဘောဂေါ။ ဟိရညဿာတိ သုဝဏ္ဏဿေဝ။ သုဝဏ္ဏာမေဝ ဟိဿ ကောဋိသင်္ချံ အဟောသိ။ ရူပိယဿာတိ သေသဿ တဋ္ဋကသရကအတ္ထရဏပါဝုရဏာဒိနော ပရိဘောဂပရိက္ခာရဿ ပမာဏသင်္ခါနေ ဝါဒေါယေဝ နတ္ထိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၆။)

၈။ သံယောဇနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈။ အဋ္ဌမေ အနုနယသံယောဇနန္တိ ကာမရာဂသံယောဇနံ။ သဗ္ဗာနေဝ စေတာနိ ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံယောဇနာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋမေဝ ကထိတံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဓနဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

၂။ အနုသယဝဂ္ဂ

၃။ ကုလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၃။ ဒုတိယဿ တတိယေ နာလန္တိ န ယုတ္တံ နာနုစ္ဆဝိကံ။ န မနာပေနာတိ န မနမှိ အပ္ပနကေန အာကာရေန နိသိန္နာသနတော ပစ္စုဋ္ဌေန္တိ, အနာဒရမေဝ ဒဿေန္တိ။ သန္တမဿ ပရိဂုဟန္တီတိ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဒေယျဓမ္မံ ဧတဿ နိဂုဟန္တိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ။ အသက္ကစ္စံ ဒေန္တိ နော သက္ကစ္စန္တိ လူခံ ဝါ ဟောတု ပဏီတံ ဝါ, အသဟတ္ထာ အစိတ္တီကာရေန ဒေန္တိ, နော စိတ္တီကာရေန။

၄။ ပုဂ္ဂလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၄။ စတုတ္ထေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောတိ ဒွီဟိ ဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တော, အရူပသမာပတ္တိယာ ရူပကာယတော ဝိမုတ္တော, မဂ္ဂေန နာမကာယတော။ သော စတုန္နံ အရူပသမာပတ္တီနံ ဧကေကတော ဝုဋ္ဌာယ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာနံ စတုန္နံ, နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တအနာဂါမိနော စ ဝသေန ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ။ ပါဠိ ပနေတ္ထ ‘‘ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တီ’’တိ (ပု။ ပ။ ၂၀၈) ဧဝံ အဋ္ဌဝိမောက္ခလာဘိနော ဝသေန အာဂတာ။

ပညာယ ဝိမုတ္တောတိ ပညာဝိမုတ္တော။ သော သုက္ခဝိပဿကော, စတူဟိ ဈာနေဟိ ဝုဋ္ဌာယ အရဟတ္တံ ပတ္တာ စတ္တာရော စာတိ ဣမေသံ ဝသေန ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ။ ပါဠိ ပနေတ္ထ အဋ္ဌဝိမောက္ခပဋိက္ခေပဝသေနေဝ အာဂတာ။ ယထာဟ – ‘‘န ဟေဝ ခေါ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၇။)

ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ပညာဝိမုတ္တော’’တိ။

ဖုဋ္ဌန္တံ သစ္ဆိကတောတိ ကာယသက္ခီ။ သော ဈာနဖဿံ ပဌမံ ဖုသတိ, ပစ္ဆာ နိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ သော သောတာပတ္တိဖလဋ္ဌံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂဋ္ဌာ ဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စဿ ဒိသွာ ဧကစ္စေ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ကာယသက္ခီ’’တိ (ပု။ ပ။ ၂၀၈)။

ဒိဋ္ဌန္တံ ပတ္တောတိ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ တတြိဒံ သင်္ခေပလက္ခဏံ – ဒုက္ခာ သင်္ခါရာ, သုခေါ နိရောဓောတိ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖုသိတံ ပညာယာတိ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ ဝိတ္ထာရတော ပန သောပိ ကာယသက္ခီ ဝိယ ဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ။ပ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ ဝေါဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ဝေါစရိတာ ပညာယ ။ပ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော’’တိ။

သဒ္ဓါယ ဝိမုတ္တောတိ သဒ္ဓါဝိမုတ္တော။ သောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ။ပ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စဿ ဓမ္မာ ပညာယ ဝေါဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ဝေါစရိတာ ပညာယ ။ပ။ နော စ ခေါ ယထာဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါဝိမုတ္တော’’တိ။ ဧတဿ ဟိ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဒဟန္တဿ ဝိယ ဩကပ္ပေန္တဿ ဝိယ အဓိမုစ္စန္တဿ ဝိယ စ ကိလေသက္ခယော ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂက္ခဏေ ကိလေသစ္ဆေဒကဉာဏံ အဒန္ဓံ တိခိဏံ သူရံ ဟုတွာ ဝဟတိ။ တသ္မာ ယထာ နာမ နာတိတိခိဏေန အသိနာ ကဒလိံ ဆိန္ဒန္တဿ ဆိန္နဋ္ဌာနံ မဋ္ဌံ န ဟောတိ, အသိ သီဃံ န ဝဟတိ, သဒ္ဒေါ သုယျတိ, ဗလဝတရော ဝါယာမော ကာတဗ္ဗော ဟောတိ, ဧဝရူပါ သဒ္ဓါဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂဘာဝနာ။ ယထာ ပန သုနိသိတေန အသိနာ ကဒလိံ ဆိန္ဒန္တဿ ဆိန္နဋ္ဌာနံ မဋ္ဌံ ဟောတိ, အသိ သီဃံ ဝဟတိ, သဒ္ဒေါ န သုယျတိ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၈။)

ဗလဝဝါယာမကိစ္စံ န ဟောတိ, ဧဝရူပါ ပညာဝိမုတ္တဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဓမ္မံ အနုဿရတီတိ ဓမ္မာနုသာရီ။ ဓမ္မောတိ ပညာ, ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတီတိ အတ္ထော။ သဒ္ဓါနုသာရိမှိပိ ဧသေဝ နယော။ ဥဘောပေတေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာယေဝ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ယဿ ပုဂ္ဂလဿ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နဿ ပညိန္ဒြိယံ အဓိမတ္တံ ဟောတိ, ပညာဝါဟိံ ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမံ အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုသာရီ။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ အဓိမတ္တံ ဟောတိ, သဒ္ဓါဝါဟိံ သဒ္ဓါပုဗ္ဗင်္ဂမံ အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓါနုသာရီ’’တိ (ပု။ ပ။ ၂၀၈)။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ဝိတ္ထာရတော ပနေသာ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာဒိကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၇၇၁, ၈၈၉) ပညာဘာဝနာဓိကာရေ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

၅။ ဥဒကူပမာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၅။ ပဉ္စမေ ဥဒကူပမာတိ နိမုဇ္ဇနာဒိအာကာရံ ဂဟေတွာ ဥဒကေန ဥပမိတာ။ သကိံ နိမုဂ္ဂေါတိ ဧကဝါရမေဝ နိမုဂ္ဂေါ။ ဧကန္တကာဠကေဟီတိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဥမ္မုဇ္ဇတီတိ ဥဋ္ဌဟတိ။ သာဓူတိ သောဘနာ ဘဒ္ဒကာ။ ဟာယတိယေဝါတိ စင်္ကဝါရေ အာသိတ္တဥဒကံ ဝိယ ပရိဟာယတေဝ။ ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ ဝိပဿတိ ဝိလောကေတီတိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂန္တဗ္ဗဒိသံ ဝိပဿတိ ဝိလောကေတိ။ ပတရတီတိ ဂန္တဗ္ဗဒိသာဘိမုခေါ တရတိ နာမ။ ပဋိဂါဓပ္ပတ္တော ဟောတီတိ ဥဋ္ဌာယ ဝိလောကေတွာ ပတရိတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပတိဋ္ဌာပတ္တော နာမ ဟောတိ, တိဋ္ဌတိ န ပုနာဂစ္ဆတိ။ တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတီတိ သဗ္ဗကိလေသောဃံ တရိတွာ ပရတီရံ ဂန္တွာ နိဗ္ဗာနထလေ ပတိဋ္ဌိတော နာမ ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၆။ အနိစ္စာနုပဿီသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၁၆။ ဆဋ္ဌေ အနိစ္စာတိ ဧဝံ ပညာယ ဖရန္တော အနုပဿတီတိ အနိစ္စာနုပဿီ။ အနိစ္စာတိ ဧဝံ သညာ အဿာတိ အနိစ္စသညီ။ အနိစ္စာတိ ဧဝံ ဉာဏေန ပဋိသံဝေဒိတာ အဿာတိ အနိစ္စပဋိသံဝေဒီ။ သတတန္တိ သဗ္ဗကာလံ။ သမိတန္တိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၄၉။)

ယထာ ပုရိမစိတ္တေန ပစ္ဆိမစိတ္တံ သမိတံ သမုပဂတံ ဃဋ္ဋိတံ ဟောတိ, ဧဝံ။ အဗ္ဗောကိဏ္ဏန္တိ နိရန္တရံ အညေန စေတသာ အသံမိဿံ။ စေတသာ အဓိမုစ္စမာနောတိ စိတ္တေန သန္နိဋ္ဌာပယမာနော။ ပညာယ ပရိယောဂါဟမာနောတိ ဝိပဿနာဉာဏေန အနုပဝိသမာနော။

အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ အပုရေ အပစ္ဆာ ဧကက္ခဏေယေဝ။ ဣဓ သမသီသီ ကထိတော။ သော စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ ရောဂသမသီသီ, ဝေဒနာသမသီသီ, ဣရိယာပထသမသီသီ, ဇီဝိတသမသီသီတိ။ တတ္ထ ယဿ အညတရေန ရောဂေန ဖုဋ္ဌဿ သတော ရောဂဝူပသမော စ အာသဝက္ခယော စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဟောတိ, အယံ ရောဂသမသီသီ နာမ။ ယဿ ပန အညတရံ ဝေဒနံ ဝေဒယတော ဝေဒနာဝူပသမော စ အာသဝက္ခယော စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဟောတိ, အယံ ဝေဒနာသမသီသီ နာမ။ ယဿ ပန ဌာနာဒီသု ဣရိယာပထေသု အညတရသမင်္ဂိနော ဝိပဿန္တဿ ဣရိယာပထဿ ပရိယောသာနဉ္စ အာသဝက္ခယော စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဟောတိ, အယံ ဣရိယာပထသမသီသီ နာမ။ ယဿ ပန ဥပက္ကမတော ဝါ သရသတော ဝါ ဇီဝိတပရိယာဒါနဉ္စ အာသဝက္ခယော စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဟောတိ, အယံ ဇီဝိတသမသီသီ နာမ။ အယမိဓ အဓိပ္ပေတော။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အာသဝပရိယာဒါနံ မဂ္ဂစိတ္တေန, ဇီဝိတပရိယာဒါနံ စုတိစိတ္တေန ဟောတီတိ ဥဘိန္နံ ဧကက္ခဏေ သမ္ဘဝေါ နာမ နတ္ထိ။ ယသ္မာ ပနဿ အာသဝေသု ခီဏမတ္တေသု ပစ္စဝေက္ခဏဝါရာနန္တရမေဝ ဇီဝိတပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆတိ, အန္တရံ န ပညာယတိ, တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။

အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီတိ ယော ပဉ္စသု သုဒ္ဓါဝါသေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥပ္ပန္နော နိဗ္ဗတ္တက္ခဏေ ဝါ ထောကံ အတိက္ကမိတွာ ဝါ ဝေမဇ္ဈေ ဌတွာ ဝါ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ, တဿေတံ နာမံ။ ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီတိ ယော တတ္ထေဝ အာယုဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီတိ ယော တေသံယေဝ ပုဂ္ဂလာနံ အသင်္ခါရေနေဝ အပ္ပယောဂေန ကိလေသေ ခေပေတိ။ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီတိ ယော သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန ကိလေသေ ခေပေတိ။ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီတိ ယော ဟေဋ္ဌာ စတူသု သုဒ္ဓါဝါသေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော စုတော အနုပုဗ္ဗေန အကနိဋ္ဌေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၀။)

၇-၉။ ဒုက္ခာနုပဿီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၇-၁၉။ သတ္တမေ ဒုက္ခာနုပဿီတိ ပီဠနာကာရံ ဒုက္ခတော အနုပဿန္တော။ အဋ္ဌမေ အနတ္တာနုပဿီတိ အဝသဝတ္တနာကာရံ အနတ္တာတိ အနုပဿန္တော။ နဝမေ သုခါနုပဿီတိ သုခန္တိ ဧဝံ ဉာဏေန အနုပဿန္တော။

၁၀။ နိဒ္ဒသဝတ္ထုသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၀။ ဒသမေ နိဒ္ဒသဝတ္ထူနီတိ နိဒ္ဒသာဒိဝတ္ထူနိ, ‘‘နိဒ္ဒသော ဘိက္ခု, နိဗ္ဗီသော, နိတ္တိံသော, နိစ္စတ္တာလီသော, နိပ္ပညာသော’’တိ ဧဝံ ဝစနကာရဏာနိ။ အယံ ကိရ ပဉှော တိတ္ထိယသမယေ ဥပ္ပန္နော။ တိတ္ထိယာ ဟိ ဒသဝဿကာလေ မတံ နိဂဏ္ဌံ နိဒ္ဒသောတိ ဝဒန္တိ။ သော ကိရ ပုန ဒသဝဿော န ဟောတိ။ န ကေဝလဉ္စ ဒသဝဿော, နဝဝဿောပိ ဧကဝဿောပိ န ဟောတိ။ ဧတေနေဝ နယေန ဝီသတိဝဿာဒိကာလေပိ မတံ နိဂဏ္ဌံ ‘‘နိဗ္ဗီသော နိတ္တိံသော နိစ္စတ္တာလီသော နိပ္ပညာသော’’တိ ဝဒန္တိ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဂါမေ ဝိစရန္တော တံ ကထံ သုတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘န ဣဒံ, အာနန္ဒ, တိတ္ထိယာနံ အဓိဝစနံ, မမ သာသနေ ခီဏာသဝဿေတံ အဓိဝစနံ။ ခီဏာသဝေါ ဟိ ဒသဝဿကာလေ ပရိနိဗ္ဗုတော ပုန ဒသဝဿော န ဟောတိ။ န ကေဝလဉ္စ ဒသဝဿောဝ, နဝဝဿောပိ ။ပ။ ဧကဝဿောပိ။ န ကေဝလဉ္စ ဧကဝဿောဝ, ဧကာဒသမာသိကောပိ ။ပ။ ဧကမာသိကောပိ ဧကမုဟုတ္တိကောပိ န ဟောတိယေဝ’’။ ကသ္မာ? ပုန ပဋိသန္ဓိယာ အဘာဝါ။ နိဗ္ဗီသာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဘဂဝါ ‘‘မမ သာသနေ ခီဏာသဝဿေတံ အဓိဝစန’’န္တိ ဝတွာ ယေဟိ ကာရဏေဟိ နိဒ္ဒသော ဟောတိ, တာနိ ဒဿေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

တတ္ထ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ သိက္ခာသမာဒါနေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတီတိ သိက္ခာတ္တယပူရဏေ ဗလဝစ္ဆန္ဒော ဟောတိ။ အာယတိဉ္စ သိက္ခာသမာဒါနေ အဝိဂတပေမောတိ အနာဂတေ ပုနဒိဝသာဒီသုပိ သိက္ခာပူရဏေ အဝိဂတပေမေနေဝ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဓမ္မနိသန္တိယာတိ ဓမ္မနိသာမနာယ။ ဝိပဿနာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဣစ္ဆာဝိနယေတိ တဏှာဝိနယေ။ ပဋိသလ္လာနေတိ ဧကီဘာဝေ။ ဝီရိယာရမ္ဘေတိ ကာယိကစေတသိကဿ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၁။)

ဝီရိယဿ ပူရဏေ။ သတိနေပက္ကေတိ သတိယဉ္စေဝ နိပကဘာဝေ။ ဒိဋ္ဌိပဋိဝေဓေတိ မဂ္ဂဒဿနေ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အနုသယဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ ဝဇ္ဇိသတ္တကဝဂ္ဂ

၁။ သာရန္ဒဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၁။ တတိယဿ ပဌမေ သာရန္ဒဒေ စေတိယေတိ ဧဝံနာမကေ ဝိဟာရေ။ အနုပ္ပန္နေ ကိရ တထာဂတေ တတ္ထ သာရန္ဒဒဿ ယက္ခဿ နိဝါသနဋ္ဌာနံ စေတိယံ အဟောသိ, အထေတ္ထ ဘဂဝတော ဝိဟာရံ ကာရေသုံ။ သော သာရန္ဒဒစေတိယံတွေဝ သင်္ခံ ဂတော။ ယာဝကီဝဉ္စာတိ ယတ္တကံ ကာလံ။ အဘိဏှံ သန္နိပါတာတိ ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ သန္နိပတန္တာပိ အန္တရန္တရာ သန္နိပတန္တာပိ အဘိဏှံ သန္နိပါတာဝ။ သန္နိပါတဗဟုလာတိ ‘‘ဟိယျောပိ ပုရိမဒိဝသမ္ပိ သန္နိပတမှ, ပုန အဇ္ဇ ကိမတ္ထံ သန္နိပတာမာ’’တိ ဝေါသာနမနာပဇ္ဇနေန သန္နိပါတဗဟုလာ။ ဝုဒ္ဓိယေဝ လိစ္ဆဝီ ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ နော ပရိဟာနီတိ အဘိဏှံ အသန္နိပတန္တာ ဟိ ဒိသာသု အာဂတံ သာသနံ န သုဏန္တိ, တတော ‘‘အသုကဂါမသီမာ ဝါ နိဂမသီမာ ဝါ အာကုလာ, အသုကဋ္ဌာနေ စောရာ ပရိယုဋ္ဌိတာ’’တိ န ဇာနန္တိ။ စောရာပိ ‘‘ပမတ္တာ ရာဇာနော’’တိ ဉတွာ ဂါမနိဂမာဒီနိ ပဟရန္တာ ဇနပဒံ နာသေန္တိ။ ဧဝံ ရာဇူနံ ပရိဟာနိ ဟောတိ။ အဘိဏှံ သန္နိပတန္တာ ပန တံ ပဝတ္တိံ သုဏန္တိ, တတော ဗလံ ပေသေတွာ အမိတ္တမဒ္ဒနံ ကရောန္တိ။ စောရာပိ ‘‘အပ္ပမတ္တာ ရာဇာနော, န သက္ကာ အမှေဟိ ဝဂ္ဂဗန္ဓနေန ဝိစရိတု’’န္တိ ဘိဇ္ဇိတွာ ပလာယန္တိ။ ဧဝံ ရာဇူနံ ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝုဒ္ဓိယေဝ လိစ္ဆဝီ ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ နော ပရိဟာနီ’’တိ။

သမဂ္ဂါတိအာဒီသု သန္နိပါတဘေရိယာ နိဂ္ဂတာယ ‘‘အဇ္ဇ မေ ကိစ္စံ အတ္ထိ မင်္ဂလံ အတ္ထီ’’တိ ဝိက္ခေပံ ကရောန္တာ န သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ နာမ။ ဘေရိသဒ္ဒံ ပန သုတွာဝ ဘုဉ္ဇမာနာပိ အလင်္ကုရုမာနာပိ ဝတ္ထာနိ နိဝါသယမာနာပိ အဒ္ဓဘုတ္တာ အဒ္ဓါလင်္ကတာ ဝတ္ထံ နိဝါသေန္တာဝ သန္နိပတန္တာ သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ နာမ။ သန္နိပတိတာ ပန စိန္တေတွာ မန္တေတွာ ကတ္တဗ္ဗံ ကတွာ ဧကတောဝ အဝုဋ္ဌဟန္တာ န သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။ ဧဝံ ဝုဋ္ဌိတေသု ဟိ ယေ ပဌမံ ဂစ္ဆန္တိ, တေသံ ဧဝံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၂။)

ဟောတိ – ‘‘အမှေဟိ ဗာဟိရကထာဝ သုတာ, ဣဒါနိ ဝိနိစ္ဆယကထာ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဧကတော ဝုဋ္ဌဟန္တာ ပန သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။ အပိစ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ ဂါမသီမာ ဝါ နိဂမသီမာ ဝါ အာကုလာ, စောရာ ဝါ ပရိယုဋ္ဌိတာ’’တိ သုတွာ ‘‘ကော ဂန္တွာ အမိတ္တမဒ္ဒနံ ကရိဿတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ ပဌမံ အဟံ ပဌမ’’န္တိ ဝတွာ ဂစ္ဆန္တာပိ သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။ ဧကဿ ပန ကမ္မန္တေ ဩသီဒမာနေ သေသာ ပုတ္တဘာတရော ပေသေတွာ တဿ ကမ္မန္တံ ဥပတ္ထမ္ဘယမာနာပိ အာဂန္တုကရာဇာနံ ‘‘အသုကဿ ဂေဟံ ဂစ္ဆတု, အသုကဿ ဂေဟံ ဂစ္ဆတူ’’တိ အဝတွာ သဗ္ဗေ ဧကတော သင်္ဂဏှန္တာပိ ဧကဿ မင်္ဂလေ ဝါ ရောဂေ ဝါ အညသ္မိံ ဝါ ပန တာဒိသေ သုခဒုက္ခေ ဥပ္ပန္နေ သဗ္ဗေ တတ္ထ သဟာယဘာဝံ ဂစ္ဆန္တာပိ သမဂ္ဂါ ဝဇ္ဇိကရဏီယာနိ ကရောန္တိ နာမ။

အပ္ပညတ္တန္တိအာဒီသု ပုဗ္ဗေ အကတံ သုင်္ကံ ဝါ ဗလိံ ဝါ ဒဏ္ဍံ ဝါ အာဟရာပေန္တာ အပ္ပညတ္တံ ပညာပေန္တိ နာမ။ ပေါရာဏပဝေဏိယာ အာဂတမေဝ ပန အနာဟရာပေန္တာ ပညတ္တံ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ နာမ။ စောရောတိ ဂဟေတွာ ဒဿိတေ အဝိစိနိတွာ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇံ အနုသာသန္တာ ပေါရာဏံ ဝဇ္ဇိဓမ္မံ သမာဒါယ န ဝတ္တန္တိ နာမ။ တေသံ အပညတ္တံ ပညာပေန္တာနံ အဘိနဝသုင်္ကာဒိပီဠိတာ မနုဿာ ‘‘အတိဥပဒ္ဒုတမှ, ကေ ဣမေသံ ဝိဇိတေ ဝသိဿန္တီ’’တိ ပစ္စန္တံ ပဝိသိတွာ စောရာ ဝါ စောရသဟာယာ ဝါ ဟုတွာ ဇနပဒံ ဟနန္တိ။ ပညတ္တံ သမုစ္ဆိန္ဒန္တာနံ ပဝေဏိအာဂတာနိ သုင်္ကာဒီနိ အဂဏှန္တာနံ ကောသော ပရိဟာယတိ, တတော ဟတ္ထိအဿဗလကာယဩရောဓာဒယော ယထာနိဗဒ္ဓံ ဝဋ္ဋံ အလဘမာနာ ထာမဗလေန ပရိဟာယန္တိ။ တေ နေဝ ယုဒ္ဓက္ခမာ ဟောန္တိ န ပါရိစရိယက္ခမာ။ ပေါရာဏံ ဝဇ္ဇိဓမ္မံ သမာဒါယ အဝတ္တန္တာနံ ဝိဇိတေ မနုဿာ ‘‘အမှာကံ ပုတ္တံ ပိတရံ ဘာတရံ အစောရံယေဝ စောရောတိ ကတွာ ဆိန္ဒိံသု ဘိန္ဒိံသူ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ပစ္စန္တံ ပဝိသိတွာ စောရာ ဝါ စောရသဟာယာ ဝါ ဟုတွာ ဇနပဒံ ဟနန္တိ။ ဧဝံ ရာဇူနံ ပရိဟာနိ ဟောတိ။ အပညတ္တံ န ပညာပေန္တာနံ ပန ‘‘ပဝေဏိအာဂတံယေဝ ရာဇာနော ကရောန္တီ’’တိ မနုဿာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကေ ကမ္မန္တေ သမ္ပာဒေန္တိ။ ပညတ္တံ အသမုစ္ဆိန္ဒန္တာနံ ပဝေဏိအာဂတာနိ သုင်္ကာဒီနိ ဂဏှန္တာနံ ကောသော ဝဍ္ဎတိ, တတော ဟတ္ထိအဿဗလကာယဩရောဓာဒယော ယထာနိဗဒ္ဓံ ဝဋ္ဋံ လဘမာနာ ထာမဗလသမ္ပန္နာ ယုဒ္ဓက္ခမာ စေဝ ပါရိစရိယက္ခမာ စ ဟောန္တိ။ ပေါရာဏေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၃။)

ဝဇ္ဇိဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တန္တာနံ မနုဿာ န ဥဇ္ဈာယန္တိ။ ‘‘ရာဇာနော ပေါရာဏပဝေဏိယာ ကရောန္တိ, အဋ္ဋကုလိကသေနာပတိဥပရာဇူဟိ ပရိက္ခိတံ သယမ္ပိ ပရိက္ခိပိတွာ ပဝေဏိပေါတ္ထကံ ဝါစာပေတွာ အနုစ္ဆဝိကမေဝ ဒဏ္ဍံ ပဝတ္တယန္တိ, ဧတေသံ ဒေါသော နတ္ထိ, အမှာကံယေဝ ဒေါသော’’တိ အပ္ပမတ္တာ ကမ္မန္တေ ကရောန္တိ။ ဧဝံ ရာဇူနံ ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ။

သက္ကရိဿန္တီတိ ယံကိဉ္စိ တေသံ သက္ကာရံ ကရောန္တာ သုန္ဒရမေဝ ကရိဿန္တိ။ ဂရုံ ကရိဿန္တီတိ ဂရုဘာဝံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ကရိဿန္တိ။ မာနေဿန္တီတိ မနေန ပိယာယိဿန္တိ။ ပူဇေဿန္တီတိ ပစ္စယပူဇာယ ပူဇေဿန္တိ။ သောတဗ္ဗံ မညိဿန္တီတိ ဒိဝသဿ ဒွေ တယော ဝါရေ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တေသံ ကထံ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဓါတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ။ တတ္ထ ယေ ဧဝံ မဟလ္လကာနံ ရာဇူနံ သက္ကာရာဒီနိ န ကရောန္တိ, ဩဝါဒတ္ထာယ ဝါ နေသံ ဥပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆန္တိ, တေ တေဟိ ဝိဿဋ္ဌာ အနောဝဒိယမာနာ ကီဠာပသုတာ ရဇ္ဇတော ပရိဟာယန္တိ။ ယေ ပန တထာ ပဋိပဇ္ဇန္တိ, တေသံ မဟလ္လကရာဇာနော ‘‘ဣဒံ ကာတဗ္ဗံ ဣဒံ န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ပေါရာဏပဝေဏိံ အာစိက္ခန္တိ။ သင်္ဂါမံ ပတွာပိ ‘‘ဧဝံ ပဝိသိတဗ္ဗံ, ဧဝံ နိက္ခမိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥပါယံ ဒဿေန္တိ။ တေ တေဟိ ဩဝဒိယမာနာ ယထာဩဝါဒံ ပဋိပဇ္ဇမာနာ သက္ကောန္တိ ရဇ္ဇပဝေဏိံ သန္ဓာရေတုံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝုဒ္ဓိယေဝ လိစ္ဆဝီ ဝဇ္ဇီနံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။

ကုလိတ္ထိယောတိ ကုလဃရဏိယော။ ကုလကုမာရိယောတိ အနိဝိဒ္ဓါ တာသံ ဓီတရော။ ဩကဿာတိ ဝါ ပသယှာတိ ဝါ ပသယှာကာရဿေဝေတံ နာမံ။ ဩကာသာတိပိ ပဌန္တိ။ တတ္ထ ဩကဿာတိ အဝကသိတွာ အာကဍ္ဎိတွာ။ ပသယှာတိ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာတိ အယံ ဝစနတ္ထော။ ဧဝဉှိ ကရောန္တာနံ ဝိဇိတေ မနုဿာ ‘‘အမှာကံ ဂေဟေ ပုတ္တဘာတရောပိ, ခေဠသိင်္ဃာနိကာဒီနိ မုခေန အပနေတွာ သံဝဍ္ဎိတာ ဓီတရောပိ ဣမေ ဗလက္ကာရေန ဂဟေတွာ အတ္တနော ဃရေ ဝါသေန္တီ’’တိ ကုပိတာ ပစ္စန္တံ ပဝိသိတွာ စောရာ ဝါ စောရသဟာယာ ဝါ ဟုတွာ ဇနပဒံ ဟနန္တိ။ ဧဝံ အကရောန္တာနံ ပန ဝိဇိတေ မနုဿာ အပ္ပေါဿုက္ကာ သကာနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တာ ရာဇကောသံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ဝုဒ္ဓိဟာနိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၄။)

ဝဇ္ဇီနံ ဝဇ္ဇိစေတိယာနီတိ ဝဇ္ဇိရာဇူနံ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ စိတ္တီကတဋ္ဌေန စေတိယာနီတိ လဒ္ဓနာမာနိ ယက္ခဋ္ဌာနာနိ။ အဗ္ဘန္တရာနီတိ အန္တောနဂရေ ဌိတာနိ။ ဗာဟိရာနီတိ ဗဟိနဂရေ ဌိတာနိ။ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ကတပုဗ္ဗန္တိ ပုဗ္ဗေ ဒိန္နဉ္စ ကတဉ္စ။ နော ပရိဟာပေဿန္တီတိ အဟာပေတွာ ယထာပဝတ္တမေဝ ကရိဿန္တိ။ ဓမ္မိကံ ဗလိံ ပရိဟာပေန္တာနဉှိ ဒေဝတာ အာရက္ခံ သုသံဝိဟိတံ န ကရောန္တိ, အနုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပါဒေတုံ အသက္ကောန္တိယောပိ ဥပ္ပန္နံ ကာသသီသရောဂါဒိံ ဝဍ္ဎေန္တိ, သင်္ဂါမေ ပတ္တေ သဟာယာ န ဟောန္တိ။ အပရိဟာပေန္တာနံ ပန အာရက္ခံ သုသံဝိဟိတံ ကရောန္တိ, အနုပ္ပန္နံ သုခံ ဥပ္ပါဒေတုံ အသက္ကောန္တိယောပိ ဥပ္ပန္နံ ကာသသီသရောဂါဒိံ ဟရန္တိ, သင်္ဂါမသီသေ သဟာယာ ဟောန္တီတိ။ ဧဝမေတ္ထ ဝုဒ္ဓိဟာနိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တီတိ ဧတ္ထ ရက္ခာ ဧဝ ယထာ အနိစ္ဆိတံ နာဂစ္ဆတိ, ဧဝံ အာဝရဏတော အာဝရဏံ။ ယထာ ဣစ္ဆိတံ န နဿတိ, ဧဝံ ဂေါပါယနတော ဂုတ္တိ။ တတ္ထ ဗလကာယေန ပရိဝါရေတွာ ရက္ခနံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ နာမ န ဟောတိ။ ယထာ ပန ဝိဟာရဿ ဥပဝနေ ရုက္ခေ န ဆိန္ဒန္တိ, ဝါဇိကာ ဝါဇံ န ကရောန္တိ, ပေါက္ခရဏီသု မစ္ဆေ န ဂဏှန္တိ, ဧဝံ ကရဏံ ဓမ္မိကာ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိ နာမ။ ကိန္တီတိ ကေန နု ခေါ ကာရဏေန။

တတ္ထ ယေ အနာဂတာနံ အရဟန္တာနံ အာဂမနံ န ဣစ္ဆန္တိ, တေ အဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ အပ္ပသန္နာ။ ပဗ္ဗဇိတေ သမ္ပတ္တေ ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရောန္တိ, ဂန္တွာ န ပဿန္တိ, ပဋိသန္ထာရံ န ကရောန္တိ, ပဉှံ န ပုစ္ဆန္တိ, ဓမ္မံ န သုဏန္တိ, ဒါနံ န ဒေန္တိ, အနုမောဒနံ န သုဏန္တိ, နိဝါသနဋ္ဌာနံ န သံဝိဒဟန္တိ။ အထ နေသံ အဝဏ္ဏော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ ‘‘အသုကော နာမ ရာဇာ အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော, ပဗ္ဗဇိတေ သမ္ပတ္တေ ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရောတိ ။ပ။ နိဝါသနဋ္ဌာနံ န သံဝိဒဟတီ’’တိ။ တံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတာ တဿ နဂရဒွါရေန ဂစ္ဆန္တာပိ နဂရံ န ပဝိသန္တိ။ ဧဝံ အနာဂတာနံ အရဟန္တာနံ အနာဂမနမေဝ ဟောတိ။ အာဂတာနံ ပန ဖာသုဝိဟာရေ အသတိ ယေပိ အဇာနိတွာ အာဂတာ, တေ ‘‘ဝသိဿာမာတိ တာဝ စိန္တေတွာ အာဂတမှာ, ဣမေသံ ပန ရာဇူနံ ဣမိနာ နီဟာရေန ကေ ဝသိဿန္တီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ အနာဂတေသု အနာဂစ္ဆန္တေသု အာဂတေသု ဒုက္ခံ ဝိဟရန္တေသု သော ဒေါသော ပဗ္ဗဇိတာနံ အနာဝါသော ဟောတိ။ တတော ဒေဝတာရက္ခာ န ဟောတိ, ဒေဝတာရက္ခာယ အသတိ အမနုဿာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၅။)

ဩကာသံ လဘန္တိ, အမနုဿာ ဥဿန္နာ အနုပ္ပန္နံ ဗျာဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တိ။ သီလဝန္တာနံ ဒဿနပဉှပုစ္ဆနာဒိဝတ္ထုကဿ ပုညဿ အနာဂမော ဟောတိ။ ဝိပရိယာယေန ယထာဝုတ္တကဏှပက္ခဝိပရီတဿ သုက္ကပက္ခဿ သမ္ဘဝေါ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ ဝုဒ္ဓိဟာနိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂။ ဝဿကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၂။ ဒုတိယေ အဘိယာတုကာမောတိ အဘိဘဝနတ္ထာယ ယာတုကာမော။ ဝဇ္ဇီတိ ဝဇ္ဇိရာဇာနော။ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေတိ ဧဝံ မဟတိယာ ရာဇိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတေ။ ဧတေန နေသံ သမဂ္ဂဘာဝံ ကထေတိ။ ဧဝံမဟာနုဘာဝေတိ ဧဝံ မဟန္တေန ရာဇာနုဘာဝေန သမန္နာဂတေ။ ဧတေန နေသံ ဟတ္ထိသိပ္ပါဒီသု ကတသိက္ခတံ ကထေတိ, ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ, သုသိက္ခိတာ ဝတိမေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ, ယတြ ဟိ နာမ သုခုမေန တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠေန အသနံ အတိပါတယိဿန္တိ ပေါင်္ခါနုပေါင်္ခံ အဝိရာဓိတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၁၅)။ ဥစ္ဆေစ္ဆာမီတိ ဥစ္ဆိန္ဒိဿာမိ။ ဝိနာသေဿာမီတိ အဒဿနံ နယိဿာမိ။ အနယဗျသနန္တိ အဝဍ္ဎိဉ္စေဝ, ဉာတိဗျသနဉ္စ။ အာပါဒေဿာမီတိ ပါပယိဿာမိ။

ဣတိ ကိရ သော ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ဣမံ ယုဒ္ဓကထမေဝ ကထေတိ, ‘‘ဂမနသဇ္ဇာ ဟောထာ’’တိ စ ဗလကာယံ အာဏာပေတိ။ ကသ္မာ? ဂင်္ဂါယ ကိရ ဧကံ ပဋ္ဋနဂါမံ နိဿာယ အဒ္ဓယောဇနံ အဇာတသတ္တုနော ဝိဇိတံ, အဒ္ဓယောဇနံ လိစ္ဆဝီနံ။ တတြ ပဗ္ဗတပါဒတော မဟဂ္ဃဘဏ္ဍံ ဩတရတိ။ တံ သုတွာ ‘‘အဇ္ဇ ယာမိ, သွေ ယာမီ’’တိ အဇာတသတ္တုနော သံဝိဒဟန္တဿေဝ လိစ္ဆဝိနော သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ပုရေတရံ အာဂန္တွာ သဗ္ဗံ ဂဏှန္တိ။ အဇာတသတ္တု ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ကုဇ္ဈိတွာ ဂစ္ဆတိ။ တေ ပုနသံဝစ္ဆရေပိ တထေဝ ကရောန္တိ။ အထ သော ဗလဝါဃာတဇာတော, တဒါ ဧဝမကာသိ။

တတော စိန္တေသိ – ‘‘ဂဏေန သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓံ နာမ ဘာရိယံ, ဧကောပိ မောဃပ္ပဟာရော နာမ နတ္ထိ။ ဧကေန ခေါ ပန ပဏ္ဍိတေန သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ကရောန္တော နိရပရာဓော ဟောတိ, ပဏ္ဍိတော စ သတ္ထာရာ သဒိသော နတ္ထိ, သတ္ထာ စ အဝိဒူရေ ဓုရဝိဟာရေ ဝသတိ, ဟန္ဒာဟံ ပေသေတွာ ပုစ္ဆာမိ။ သစေ မေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၆။)

ဂတေန ကောစိ အတ္ထော ဘဝိဿတိ, သတ္ထာ တုဏှီ ဘဝိဿတိ။ အနတ္ထေ ပန သတိ ‘ကိံ ရညော တတ္ထ ဂတေနာ’တိ ဝက္ခတီ’’တိ။ သော ဝဿကာရံ ဗြာဟ္မဏံ ပေသေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဂန္တွာ ဘဂဝတော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – အထ ခေါ ရာဇာ ။ပ။ အာပါဒေဿာမိ ဝဇ္ဇီတိ။

ဘဂဝန္တံ ဗီဇယမာနောတိ ထေရော ဝတ္တသီသေ ဌတွာ ဘဂဝန္တံ ဗီဇတိ, ဘဂဝတော ပန သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ နတ္ထိ။ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝစနံ သုတွာ တေန သဒ္ဓိံ အမန္တေတွာ ထေရေန သဒ္ဓိံ မန္တေတုကာမော ကိန္တိ တေ, အာနန္ဒ, သုတန္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ဧကမိဒါဟန္တိ ဣဒံ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗေ ဝဇ္ဇီနံ ဣမဿ ဝဇ္ဇိသတ္တကဿ ဒေသိတဘာဝပ္ပကာသနတ္ထံ အာဟ။ အကရဏီယာတိ အကတ္တဗ္ဗာ, အဂ္ဂဟေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ယဒိဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ယုဒ္ဓဿာတိ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ, အဘိမုခံ ယုဒ္ဓေန ဂဟေတုံ န သက္ကာတိ အတ္ထော။ အညတြ ဥပလာပနာယာတိ ဌပေတွာ ဥပလာပနံ။ ဥပလာပနာ နာမ ‘‘အလံ ဝိဝါဒေန, ဣဒါနိ သမဂ္ဂါ ဟောမာ’’တိ ဟတ္ထိအဿရထဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီနိ ပေသေတွာ သင်္ဂဟကရဏံ, ဧဝဉှိ သင်္ဂဟံ ကတွာ ကေဝလံ ဝိဿာသေန သက္ကာ ဂဏှိတုန္တိ အတ္ထော။ အညတြ မိထုဘေဒါတိ ဌပေတွာ မိထုဘေဒံ။ ဣမိနာ ‘‘အညမညဘေဒံ ကတွာပိ သက္ကာ ဧတေ ဂဟေတု’’န္တိ ဒဿေတိ။ ဣဒံ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကထာယ နယံ လဘိတွာ အာဟ။ ကိံ ပန ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဣမာယ ကထာယ နယလာဘံ ဇာနာတီတိ? အာမ ဇာနာတိ။ ဇာနန္တော ကသ္မာ ကထေသိ? အနုကမ္ပာယ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘မယာ အကထိတေပိ ကတိပါဟေန ဂန္တွာ သဗ္ဗေ ဂဏှိဿတိ, ကထိတေ ပန သမဂ္ဂေ ဘိန္ဒန္တော တီဟိ သံဝစ္ဆရေဟိ ဂဏှိဿတိ။ ဧတ္တကမ္ပိ ဇီဝိတမေဝ ဝရံ။ ဧတ္တကဉှိ ဇီဝန္တာ အတ္တနော ပတိဋ္ဌာဘူတံ ပုညံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ အဘိနန္ဒိတွာတိ စိတ္တေန နန္ဒိတွာ။ အနုမောဒိတွာတိ ‘‘ယာဝ သုဘာသိတမိဒံ ဘောတာ ဂေါတမေနာ’’တိ ဝါစာယ အနုမောဒိတွာ။ ပက္ကာမီတိ ရညော သန္တိကံ ဂတော။ ရာဇာပိ တမေဝ ပေသေတွာ သဗ္ဗေ ဘိန္ဒိတွာ ဂန္တွာ အနယဗျသနံ ပါပေသိ။

၃။ ပဌမသတ္တကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၃။ တတိယေ အဘိဏှံ သန္နိပါတာတိ ဣဒံ ဝဇ္ဇိသတ္တကေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ဣဓာပိ စ အဘိဏှံ အသန္နိပတန္တာ ဒိသာသု အာဂတသာသနံ န သုဏန္တိ,

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၇။)

တတော ‘‘အသုကဝိဟာရသီမာ အာကုလာ, ဥပေါသထပ္ပဝါရဏာ ဌိတာ, အသုကသ္မိံ ဌာနေ ဘိက္ခူ ဝေဇ္ဇကမ္မဒူတကမ္မာဒီနိ ကရောန္တိ, ဝိညတ္တိဗဟုလာ ဖလပုပ္ဖဒါနာဒီဟိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တီ’’တိအာဒီနိ န ဇာနန္တိ။ ပါပဘိက္ခူပိ ‘‘ပမတ္တော သံဃော’’တိ ဉတွာ ရာသိဘူတာ သာသနံ ဩသက္ကာပေန္တိ။ အဘိဏှံ သန္နိပတန္တာ ပန တံ ပဝတ္တိံ သုဏန္တိ, တတော ဘိက္ခုသံဃံ ပေသေတွာ သီမံ ဥဇုံ ကာရေန္တိ, ဥပေါသထပ္ပဝါရဏာယော ပဝတ္တာပေန္တိ, မိစ္ဆာဇီဝါနံ ဥဿန္နဋ္ဌာနေ အရိယဝံသိကေ ပေသေတွာ အရိယဝံသံ ကထာပေန္တိ, ပါပဘိက္ခူနံ ဝိနယဓရေဟိ နိဂ္ဂဟံ ကာရာပေန္တိ။ ပါပဘိက္ခူပိ ‘‘အပ္ပမတ္တော သံဃော, န သက္ကာ အမှေဟိ ဝဂ္ဂဗန္ဓနေန ဝိစရိတု’’န္တိ ဘိဇ္ဇိတွာ ပလာယန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ဝုဒ္ဓိဟာနိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သမဂ္ဂါတိအာဒီသု စေတိယပဋိဇဂ္ဂနတ္ထံ ဝါ ဗောဓိဃရဥပေါသထာဂါရစ္ဆာဒနတ္ထံ ဝါ ကတိကဝတ္တံ ဝါ ဌပေတုကာမတာယ ‘‘သံဃော သန္နိပတတူ’’တိ ဘေရိယာ ဝါ ဃဏ္ဋိယာ ဝါ အာကောဋိတမတ္တာယ ‘‘မယှံ စီဝရကမ္မံ အတ္ထိ, မယှံ ပတ္တော ပစိတဗ္ဗော, မယှံ နဝကမ္မံ အတ္ထီ’’တိ ဝိက္ခေပံ ကရောန္တာ န သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ နာမ။ သဗ္ဗံ ပန တံ ကမ္မံ ဌပေတွာ ‘‘အဟံ ပုရိမတရံ, အဟံ ပုရိမတရ’’န္တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သန္နိပတန္တာ သမဂ္ဂါ သန္နိပတန္တိ နာမ။ သန္နိပတိတာ ပန စိန္တေတွာ မန္တေတွာ ကတ္တဗ္ဗံ ကတွာ ဧကတောဝ အဝုဋ္ဌဟန္တာ န သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။ ဧဝံ ဝုဋ္ဌိတေသု ဟိ ယေ ပဌမံ ဂစ္ဆန္တိ, တေသံ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘အမှေဟိ ဗာဟိရကထာဝ သုတာ, ဣဒါနိ ဝိနိစ္ဆယကထာ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဝုဋ္ဌဟန္တာ သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။ အပိစ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ ဝိဟာရသီမာ အာကုလာ, ဥပေါသထပ္ပဝါရဏာ ဌိတာ, အသုကဋ္ဌာနေ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒိကာရကာ ပါပဘိက္ခူ ဥဿန္နာ’’တိ သုတွာ ‘‘ကော ဂန္တွာ တေသံ နိဂ္ဂဟံ ကရိဿတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ ပဌမံ, အဟံ ပဌမ’’န္တိ ဝတွာ ဂစ္ဆန္တာပိ သမဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟန္တိ နာမ။

အာဂန္တုကံ ပန ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ပရိဝေဏံ ယာဟိ, ဧတံ ပရိဝေဏံ ယာဟိ, အယံ ကော’’တိ အဝတွာ သဗ္ဗေ ဝတ္တံ ကရောန္တာပိ, ဇိဏ္ဏပတ္တစီဝရကံ ဒိသွာ တဿ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ပတ္တစီဝရံ ပရိယေသန္တာပိ, ဂိလာနဿ ဂိလာနဘေသဇ္ဇံ ပရိယေသမာနာပိ, ဂိလာနမေဝ အနာထံ ‘‘အသုကပရိဝေဏံ ယာဟီ’’တိ အဝတွာ အတ္တနော အတ္တနော ပရိဝေဏေ ပဋိဇဂ္ဂန္တာပိ, ဧကော

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၈။)

ဩလီယမာနကော ဂန္ထော ဟောတိ, ပညဝန္တံ ဘိက္ခုံ သင်္ဂဏှိတွာ တေန တံ ဂန္ထံ ဥက္ခိပါပေန္တာပိ သမဂ္ဂါ သံဃကရဏီယာနိ ကရောန္တိ နာမ။

အပ္ပညတ္တန္တိအာဒီသု နဝံ အဓမ္မိကံ ကတိကဝတ္တံ ဝါ သိက္ခာပဒံ ဝါ ဂဏှန္တာ အပ္ပညတ္တံ ပညာပေန္တိ နာမ ပုရာဏသန္ထတဝတ္ထုသ္မိံ သာဝတ္ထိယံ ဘိက္ခူ ဝိယ။ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ သာသနံ ဒီပေန္တာ ပညတ္တံ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ နာမ, ဝဿသတပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဝိယ။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာ ပန အာပတ္တိယော သဉ္စိစ္စ ဝီတိက္ကမန္တာ ယထာပညတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု သမာဒါယ န ဝတ္တန္တိ နာမ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ဝိယ။ တထာ အကရောန္တာ ပန အပညတ္တံ န ပညာပေန္တိ, ပညတ္တံ န သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ, ယထာပညတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု သမာဒါယ ဝတ္တန္တိ နာမ အာယသ္မာ ဥပသေနော ဝိယ, အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝိယ, အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဝိယ စ။ ဝုဒ္ဓိယေဝါတိ သီလာဒိဂုဏေဟိ ဝုဒ္ဓိယေဝ, နော ပရိဟာနိ။

ထေရာတိ ထိရဘာဝပ္ပတ္တာ ထေရကာရကေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဗဟူ ရတ္တိယော ဇာနန္တီတိ ရတ္တညူ။ စိရံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဧတေသန္တိ စိရပဗ္ဗဇိတာ။ သံဃဿ ပိတိဋ္ဌာနေ ဌိတာတိ သံဃပိတရော။ ပိတိဋ္ဌာနေ ဌိတတ္တာ သံဃံ ပရိဏေန္တိ, ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဟုတွာ တီသု သိက္ခာသု ပဝတ္တေန္တီတိ သံဃပရိဏာယကာ။

ယေ တေသံ သက္ကာရာဒီနိ န ကရောန္တိ, ဩဝါဒတ္ထာယ ဒွေ တယော ဝါရေ ဥပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆန္တိ, တေပိ တေသံ ဩဝါဒံ န ဒေန္တိ, ပဝေဏိကထံ န ကထေန္တိ, သာရဘူတံ ဓမ္မပရိယာယံ န သိက္ခာပေန္တိ။ တေ တေဟိ ဝိဿဋ္ဌာ သီလာဒီဟိ ဓမ္မက္ခန္ဓေဟိ သတ္တဟိ စ အရိယဓနေဟီတိ ဧဝမာဒီဟိ ဂုဏေဟိ ပရိဟာယန္တိ။ ယေ ပန တေသံ သက္ကာရာဒီနိ ကရောန္တိ, ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တိ, တေသံ တေ ‘‘ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိကံ ဩဝါဒံ ဒေန္တိ, ပဝေဏိကထံ ကထေန္တိ, သာရဘူတံ ဓမ္မပရိယာယံ သိက္ခာပေန္တိ, တေရသဟိ ဓုတင်္ဂေဟိ ဒသဟိ ကထာဝတ္ထူဟိ အနုသာသန္တိ။ တေ တေသံ ဩဝါဒေ ဌတွာ သီလာဒီဟိ ဂုဏေဟိ ဝဍ္ဎမာနာ သာမညတ္ထံ အနုပါပုဏန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ဟာနိဝုဒ္ဓိယော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ပုနဗ္ဘဝေါ သီလမဿာတိ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ, ပုနဗ္ဘဝဒါယိကာတိ အတ္ထော, တဿာ ပေါနောဗ္ဘဝိကာယ။ န ဝသံ ဂစ္ဆိဿန္တီတိ ဧတ္ထ ယေ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ကာရဏာ ဥပဋ္ဌာကာနံ ပဒါနုပဒိကာ ဟုတွာ ဂါမတော ဂါမံ ဝိစရန္တိ, တေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၅၉။)

တဿာ ဝသံ ဂစ္ဆန္တိ နာမ။ ဣတရေ န ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ဟာနိဝုဒ္ဓိယော ပါကဋာယေဝ။

အာရညကေသူတိ ပဉ္စဓနုသတိကပစ္ဆိမေသု။ သာပေက္ခာတိ သာလယာ။ ဂါမန္တသေနာသနေသု ဟိ ဈာနံ အပ္ပေတွာပိ တတော ဝုဋ္ဌိတမတ္တောဝ ဣတ္ထိပုရိသဒါရကဒါရိကာဒိသဒ္ဒံ သုဏာတိ, ယေနဿ အဓိဂတဝိသေသောပိ ဟာယတိယေဝ။ အရညသေနာသနေ နိဒ္ဒါယိတွာပိ ပဗုဒ္ဓမတ္တော သီဟဗျဂ္ဃမောရာဒီနံ သဒ္ဒံ သုဏာတိ, ယေန အရညေ ပီတိံ ပဋိလဘိတွာ တမေဝ သမ္မသန္တော အဂ္ဂဖလေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ဂါမန္တသေနာသနေ ဈာနံ အပ္ပေတွာ နိသိန္နဘိက္ခုတော အရညေ နိဒ္ဒါယမာနမေဝ ပသံသတိ။ တသ္မာ တမေဝ အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘‘အာရညကေသု သေနာသနေသု သာပေက္ခာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ အာဟ။

ပစ္စတ္တညေဝ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေဿန္တီတိ အတ္တနာဝ အတ္တနော အဗ္ဘန္တရေ သတိံ ဥပဋ္ဌပေဿန္တိ။ ပေသလာတိ ပိယသီလာ။ ဣဓာပိ သဗြဟ္မစာရီနံ အာဂမနံ အနိစ္ဆန္တာ နေဝါသိကာ အဿဒ္ဓါ ဟောန္တိ အပ္ပသန္နာ, ဝိဟာရံ သမ္ပတ္တဘိက္ခူနံ ပစ္စုဂ္ဂမန-ပတ္တစီဝရပဋိဂ္ဂဟဏ-အာသနပညာပနတာလဝဏ္ဋဂ္ဂဟဏာဒီနိ န ကရောန္တိ။ အထ နေသံ အဝဏ္ဏော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ ‘‘အသုကဝိဟာရဝါသိနော ဘိက္ခူ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌာနံ ဝတ္တပ္ပဋိဝတ္တမ္ပိ န ကရောန္တီ’’တိ။ တံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရဒွါရေန ဂစ္ဆန္တာပိ ဝိဟာရံ န ပဝိသန္တိ။ ဧဝံ အနာဂတာနံ အနာဂမနမေဝ ဟောတိ။ အာဂတာနံ ပန ဖာသုဝိဟာရေ အသတိ ယေပိ အဇာနိတွာ အာဂတာ, တေ ‘‘ဝသိဿာမာတိ တာဝစိန္တေတွာ အာဂတမှာ, ဣမေသံ ပန နေဝါသိကာနံ ဣမိနာ နီဟာရေန ကော ဝသိဿတီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ သော ဝိဟာရော အညေသံ ဘိက္ခူနံ အနာဝါသောဝ ဟောတိ။ တတော နေဝါသိကာ သီလဝန္တာနံ ဒဿနံ အလဘန္တာ ကင်္ခါဝိနောဒကံ ဝါ အာစာရသိက္ခာပကံ ဝါ မဓုရဓမ္မသဝနံ ဝါ န လဘန္တိ။ တေသံ နေဝ အဂ္ဂဟိတဓမ္မဂ္ဂဟဏံ န ဂဟိတသဇ္ဈာယကရဏံ ဟောတိ။ ဣတိ နေသံ ဟာနိယေဝ ဟောတိ, န ဝုဒ္ဓိ။

ယေ ပန သဗြဟ္မစာရီနံ အာဂမနံ ဣစ္ဆန္တိ, တေ သဒ္ဓါ ဟောန္တိ ပသန္နာ, အာဂတာနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ပစ္စုဂ္ဂမနာဒီနိ ကတွာ သေနာသနံ ပညပေတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၀။)

ဒေန္တိ, တေ ဂဟေတွာ ဘိက္ခာစာရံ ပဝိသန္တိ, ကင်္ခံ ဝိနောဒေန္တိ, မဓုရဓမ္မဿဝနံ လဘန္တိ။ အထ နေသံ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဧဝံ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ဝတ္တသမ္ပန္နာ သင်္ဂါဟကာ’’တိ။ တံ သုတွာ ဘိက္ခူ ဒူရတောပိ အာဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ နေဝါသိကာ ဝတ္တံ ကရောန္တိ, သမီပံ ဂန္တွာ ဝုဍ္ဎတရံ အာဂန္တုကံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒန္တိ, နဝကတရဿ သန္တိကေ အာသနံ ဂဟေတွာ နိသီဒိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသိဿထ, ဂမိဿထာ’’တိ ပုစ္ဆန္တိ။ ‘‘ဂမိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သပ္ပါယံ သေနာသနံ, သုလဘာ ဘိက္ခာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဂန္တုံ န ဒေန္တိ။ ဝိနယဓရော စေ ဟောတိ, တဿ သန္တိကေ ဝိနယံ သဇ္ဈာယန္တိ။ သုတ္တန္တာဒိဓရော စေ, တဿ သန္တိကေ တံ တံ ဓမ္မံ သဇ္ဈာယန္တိ။ တေ အာဂန္တုကထေရာနံ ဩဝါဒေ ဌတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏန္တိ။ အာဂန္တုကာ ‘‘ဧကံ ဒွေ ဒိဝသာနိ ဝသိဿာမာတိ အာဂတမှာ, ဣမေသံ ပန သုခသံဝါသတာယ ဒသ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဝသိမှာ’’တိ ဝတ္တာရော ဟောန္တိ။ ဧဝမေတ္ထ ဟာနိဝုဒ္ဓိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄။ ဒုတိယသတ္တကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၄။ စတုတ္ထေ န ကမ္မာရာမာတိ ယေ ဒိဝသံ စီဝရကမ္မ-ကာယဗန္ဓနပရိဿာဝန-ဓမ္မကရဏ-သမ္မဇ္ဇနိ-ပါဒကဌလိကာဒီနေဝ ကရောန္တိ, တေ သန္ဓာယေသ ပဋိက္ခေပေါ။ ယော ပန တေသံ ကရဏဝေလာယ ဧဝံ ဧတာနိ ကရောတိ, ဥဒ္ဒေသဝေလာယ ဥဒ္ဒေသံ ဂဏှာတိ, သဇ္ဈာယဝေလာယ သဇ္ဈာယတိ, စေတိယင်္ဂဏဝတ္တဝေလာယ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တံ ကရောတိ, မနသိကာရဝေလာယ မနသိကာရံ ကရောတိ, န သော ကမ္မာရာမော နာမ။

ယော ဣတ္ထိဝဏ္ဏပုရိသဝဏ္ဏာဒိဝသေန အာလာပသလ္လာပံ ကရောန္တောယေဝ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေတိ, ဧဝရူပေ ဘဿေ ပရိယန္တကာရီ န ဟောတိ, အယံ ဘဿာရာမော နာမ။ ယော ပန ရတ္တိန္ဒိဝံ ဓမ္မံ ကထေတိ, ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတိ, အယံ အပ္ပဘဿောဝ ဘဿေ ပရိယန္တကာရီယေဝ။ ကသ္မာ? ‘‘သန္နိပတိတာနံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွယံ ကရဏီယံ ဓမ္မီ ဝါ ကထာ အရိယော ဝါ တုဏှီဘာဝေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၇၃) ဝုတ္တတ္တာ။

ယော ဌိတောပိ ဂစ္ဆန္တောပိ နိသိန္နောပိ ထိနမိဒ္ဓါဘိဘူတော နိဒ္ဒါယတိယေဝ, အယံ နိဒ္ဒါရာမော နာမ။ ယဿ ပန ကရဇကာယဂေလညေန စိတ္တံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၁။)

ဘဝင်္ဂံ ဩတရတိ, နာယံ နိဒ္ဒါရာမော။ တေနေဝါဟ – ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, အဂ္ဂိဝေဿန, ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော စတုဂ္ဂုဏံ သံဃာဋိံ ပညပေတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သတော သမ္ပဇာနော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိတာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၃၈၇)။

ယော ‘‘ဧကဿ ဒုတိယော, ဒွိန္နံ တတိယော, တိဏ္ဏံ စတုတ္ထော’’တိ ဧဝံ သံသဋ္ဌောဝ ဝိဟရတိ, ဧကကော အဿာဒံ န လဘတိ, အယံ သင်္ဂဏိကာရာမော။ ယော ပန စတူသု ဣရိယာပထေသု ဧကကောဝ အဿာဒံ လဘတိ, နာယံ သင်္ဂဏိကာရာမော။

အသန္တသမ္ဘာဝနိစ္ဆာယ သမန္နာဂတာ ဒုဿီလာ ပါပိစ္ဆာ နာမ။ ယေသံ ပါပကာ မိတ္တာ စတူသု ဣရိယာပထေသု သဟ အယနတော ပါပသဟာယာ, ယေ စ တန္နိန္နတပ္ပေါဏတပ္ပဗ္ဘာရတာယ ပါပေသု သမ္ပဝင်္ကာ, တေ ပါပမိတ္တာ ပါပသဟာယာ ပါပသမ္ပဝင်္ကာ နာမ။

ဩရမတ္တကေနာတိ အဝရမတ္တကေန အပ္ပမတ္တကေန။ အန္တရာတိ အရဟတ္တံ အပ္ပတွာဝ ဧတ္ထန္တရေ။ ဝေါသာနန္တိ ပရိနိဋ္ဌိတဘာဝံ ‘‘အလမေတ္တာဝတာ’’တိ ဩသက္ကနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယာဝ သီလပါရိသုဒ္ဓိဇ္ဈာနဝိပဿနာ သောတာပန္နဘာဝါဒီနံ အညတရမတ္တကေန ဝေါသာနံ နာပဇ္ဇိဿန္တိ, တာဝ ဝုဒ္ဓိယေဝ ဘိက္ခူနံ ပါဋိကင်္ခါ, နော ပရိဟာနီတိ။

၇။ သညာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၇။ သတ္တမေ အနိစ္စသညာဒယော အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ သဟဂတသညာ။

၈။ ပဌမပရိဟာနိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၈။ အဋ္ဌမေ ဥပ္ပန္နာနံ သံဃကိစ္စာနံ နိတ္ထရဏေန ဘာရံ ဝဟန္တီတိ ဘာရဝါဟိနော။ တေ တေန ပညာယိဿန္တီတိ တေ ထေရာ တေန အတ္တနော ထေရဘာဝါနုရူပေန ကိစ္စေန ပညာယိဿန္တိ။ တေသု ယောဂံ အာပဇ္ဇတီတိ ပယောဂံ အာပဇ္ဇတိ, သယံ တာနိ ကိစ္စာနိ ကာတုံ အာရဘတီတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၂။)

၉။ ဒုတိယပရိဟာနိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၂၉။ နဝမေ ဘိက္ခုဒဿနံ ဟာပေတီတိ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒဿနတ္ထာယ ဂမနံ ဟာပေတိ။ အဓိသီလေတိ ပဉ္စသီလဒသသီလသင်္ခါတေ ဥတ္တမသီလေ။ ဣတော ဗဟိဒ္ဓါတိ ဣမမှာ သာသနာ ဗဟိဒ္ဓါ။ ဒက္ခိဏေယျံ ဂဝေသတီတိ ဒေယျဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကေ ပရိယေသတိ။ တတ္ထ စ ပုဗ္ဗကာရံ ကရောတီတိ တေသံ ဗာဟိရာနံ တိတ္ထိယာနံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဝဇ္ဇိသတ္တကဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၄။ ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ

၅။ ပဌမမိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၆။ စတုတ္ထဿ ပဉ္စမေ ဒုဒ္ဒဒန္တိ ဒုပ္ပရိစ္စဇံ မဟာရဟံ ဘဏ္ဍကံ။ ဒုက္ကရံ ကရောတီတိ ကာတုံ အသုကရံ ကမ္မံ ကရောတိ။ ဒုက္ခမံ ခမတီတိ သဟာယဿ အတ္ထာယ ဒုရဓိဝါသံ အဓိဝါသေတိ။ ဂုယှမဿ အာဝိကရောတီတိ အတ္တနော ဂုယှံ တဿ အာဝိကရောတိ။ ဂုယှမဿ ပရိဂုဟတီတိ တဿ ဂုယှံ အညေသံ နာစိက္ခတိ။ ခီဏေန နာတိမညတီတိ တဿ ဘောဂေ ခီဏေ တေန ခယေန တံ နာတိမညတိ, တသ္မိံ ဩမာနံ အတ္တနိ စ အတိမာနံ န ကရောတိ။

၆။ ဒုတိယမိတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၇။ ဆဋ္ဌေ ဝတ္တာတိ ဝစနကုသလော။ ဝစနက္ခမောတိ ဝစနံ ခမတိ, ဒိန္နံ ဩဝါဒံ ကရောတိ။ ဂမ္ဘီရန္တိ ဂုယှံ ရဟဿံ ဈာနနိဿိတံ ဝိပဿနာမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနနိဿိတံ။

၇။ ပဌမပဋိသမ္ဘိဒါသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၃၈။ သတ္တမေ ဣဒံ မေ စေတသော လီနတ္တန္တိ ဥပ္ပန္နေ စေတသော လီနတ္တေ ‘‘ဣဒံ မေ စေတသော လီနတ္တ’’န္တိ ယထာသဘာဝတော ဇာနာတိ။ အဇ္ဈတ္တံ သံခိတ္တံ နာမ ထိနမိဒ္ဓါနုဂတံ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခိတ္တံ နာမ ပဉ္စသု ကာမ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၃။)

ဂုဏေသု ဝိက္ခိတ္တံ။ ဝေဒနာတိအာဒီနိ ပပဉ္စမူလဝသေန ဂဟိတာနိ။ ဝေဒနာ ဟိ တဏှာယ မူလံ သုခဝသေန တဏှုပ္ပတ္တိတော, သညာ ဒိဋ္ဌိယာ မူလံ အဝိဘူတာရမ္မဏေ ဒိဋ္ဌိဥပ္ပတ္တိတော, ဝိတက္ကော မာနဿ မူလံ ဝိတက္ကဝသေန အသ္မီတိ မာနုပ္ပတ္တိတော။ သပ္ပါယာသပ္ပါယေသူတိ ဥပကာရာနုပကာရေသု။ နိမိတ္တန္တိ ကာရဏံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒေဝတာဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

၅။ မဟာယညဝဂ္ဂေါ

၁-၂။ သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ

၄၄-၄၅။ ပဉ္စမဿ ပဌမေ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယောတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ဌာနာနိ။ သေယျထာပီတိ နိဒဿနတ္ထေ နိပါတော, ယထာ မနုဿာတိ အတ္ထော။ အပရိမာဏေသု ဟိ စက္ကဝါဠေသု အပရိမာဏာနံ မနုဿာနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိဝသေန ဒွေပိ ဧကသဒိသာ နတ္ထိ။ ယေပိ ဟိ ကတ္ထစိ ယမကဘာတရော ဝဏ္ဏေန ဝါ သဏ္ဌာနေန ဝါ သဒိသာ ဟောန္တိ, တေသမ္ပိ အာလောကိတဝိလောကိတကထိတဟသိတဂမနဋ္ဌာနာဒီဟိ ဝိသေသော ဟောတိယေဝ။ တသ္မာ နာနတ္တကာယာတိ ဝုတ္တာ။ ပဋိသန္ဓိသညာ ပန နေသံ တိဟေတုကာပိ ဒွိဟေတုကာပိ အဟေတုကာပိ ဟောတိ။ တသ္မာ နာနတ္တသညိနောတိ ဝုတ္တာ။ ဧကစ္စေ စ ဒေဝါတိ ဆ ကာမာဝစရဒေဝါ။ တေသု ဟိ ကေသဉ္စိ ကာယော နီလော ဟောတိ, ကေသဉ္စိ ပီတကာဒိဝဏ္ဏော။ သညာ ပန တေသံ ဒွိဟေတုကာပိ တိဟေတုကာပိ ဟောတိ, အဟေတုကာ နတ္ထိ။ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပါတိကာတိ စတုအပါယဝိနိမုတ္တာ ဥတ္တရမာတာ ယက္ခိနီ, ပိယင်္ကရမာတာ, ဖုဿမိတ္တာ, ဓမ္မဂုတ္တာတိ ဧဝမာဒိကာ အညေ စ ဝေမာနိကာ ပေတာ။ ဧတေသဉှိ ပီတဩဒါတကာဠမင်္ဂုရစ္ဆဝိသာမဝဏ္ဏာဒိဝသေန စေဝ ကိသ ထူလရဿဒီဃဝသေန စ ကာယော နာနာ ဟောတိ, မနုဿာနံ ဝိယ ဒွိဟေတုကတိဟေတုကအဟေတုကဝသေန သညာပိ။ တေ ပန ဒေဝါ ဝိယ န မဟေသက္ခာ, ကပဏမနုဿာ ဝိယ အပ္ပေသက္ခာ ဒုလ္လဘဃာသစ္ဆာဒနာ ဒုက္ခပီဠိတာ ဝိဟရန္တိ။ ဧကစ္စေ ကာဠပက္ခေ ဒုက္ခိတာ ဇုဏှပက္ခေ သုခိတာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ သုခသမုဿယတော ဝိနိပတိတတ္တာ ဝိနိပါတိကာတိ ဝုတ္တာ။ ယေ ပနေတ္ထ တိဟေတုကာ, တေသံ ဓမ္မာဘိသမယောပိ ဟောတိ ပိယင်္ကရမာတာဒီနံ ဝိယ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၄။)

ဗြဟ္မကာယိကာတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇဗြဟ္မပုရောဟိတမဟာဗြဟ္မာနော။ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တာတိ တေ သဗ္ဗေပိ ပဌမဇ္ဈာနေန အဘိနိဗ္ဗတ္တာ။ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ ပန ပရိတ္တေန အဘိနိဗ္ဗတ္တာ, တေသံ ကပ္ပဿ တတိယော ဘာဂေါ အာယုပ္ပမာဏံ။ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ မဇ္ဈိမေန, တေသံ ဥပဍ္ဎကပ္ပေါ အာယုပ္ပမာဏံ, ကာယော စ တေသံ ဝိပ္ဖါရိကတရော ဟောတိ။ မဟာဗြဟ္မာနော ပဏီတေန, တေသံ ကပ္ပေါ အာယုပ္ပမာဏံ, ကာယော စ ပန တေသံ အတိဝိပ္ဖါရိကောဝ ဟောတိ။ ဣတိ တေ ကာယဿ နာနတ္တာ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန သညာယ ဧကတ္တာ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယထာ စ တေ, ဧဝံ စတူသု အပါယေသု သတ္တာ။ နိရယေသု ဟိ ကေသဉ္စိ ဂါဝုတံ, ကေသဉ္စိ အဍ္ဎယောဇနံ, ကေသဉ္စိ ယောဇနံ အတ္တဘာဝေါ ဟောတိ, ဒေဝဒတ္တဿ ပန ယောဇနသတိကော ဇာတော။ တိရစ္ဆာနေသုပိ ကေစိ ခုဒ္ဒကာ, ကေစိ မဟန္တာ။ ပေတ္တိဝိသယေသုပိ ကေစိ သဋ္ဌိဟတ္ထာ, ကေစိ အသီတိဟတ္ထာ ဟောန္တိ, ကေစိ သုဝဏ္ဏာ, ကေစိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ။ တထာ ကာလကဉ္စိကာ အသုရာ။ အပိစေတ္ထ ဒီဃပိဋ္ဌိကပေတာ နာမ သဋ္ဌိယောဇနိကာပိ ဟောန္တိ။ သညာ ပန သဗ္ဗေသမ္ပိ အကုသလဝိပါကာဟေတုကာဝ ဟောတိ။ ဣတိ အာပါယိကာပိ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနောတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။

အာဘဿရာတိ ဒဏ္ဍဥက္ကာယ အစ္စိ ဝိယ ဧတေသံ သရီရတော အာဘာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတန္တီ ဝိယ သရတိ ဝိဿရတီတိ အာဘဿရာ။ တေသု ပဉ္စကနယေ ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနဒွယံ ပရိတ္တံ ဘာဝေတွာ ဥပပန္နာ ပရိတ္တာဘာ နာမ ဟောန္တိ, တေသံ ဒွေ ကပ္ပါ အာယုပ္ပမာဏံ။ မဇ္ဈိမံ ဘာဝေတွာ ဥပပန္နာ အပ္ပမာဏာဘာ နာမ ဟောန္တိ, တေသံ စတ္တာရော ကပ္ပါ အာယုပ္ပမာဏံ။ ပဏီတံ ဘာဝေတွာ ဥပပန္နာ အာဘဿရာ နာမ ဟောန္တိ, တေသံ အဋ္ဌ ကပ္ပါ အာယုပ္ပမာဏံ။ ဣဓ ပန ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒဝသေန သဗ္ဗေဝ တေ ဂဟိတာ။ သဗ္ဗေသဉှိ တေသံ ကာယော ဧကဝိပ္ဖါရောဝ ဟောတိ, သညာ ပန အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ဝါ အဝိတက္ကအဝိစာရာ ဝါတိ နာနာ။

သုဘကိဏှာတိ သုဘေန ဝေါကိဏ္ဏာ ဝိကိဏ္ဏာ, သုဘေန သရီရပ္ပဘာဝဏ္ဏေန ဧကဂ္ဃနာတိ အတ္ထော။ ဧတေသဉှိ န အာဘဿရာနံ ဝိယ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပဘာ ဂစ္ဆတိ။ ပဉ္စကနယေ ပန ပရိတ္တမဇ္ဈိမပဏီတဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနဿ ဝသေန သောဠသဗာတ္တိံသစတုဿဋ္ဌိကပ္ပါယုကာ ပရိတ္တအပ္ပမာဏသုဘကိဏှာ နာမ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဣတိ သဗ္ဗေပိ တေ ဧကတ္တကာယာ စေဝ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၅။)

စတုတ္ထဇ္ဈာနသညာယ ဧကတ္တသညိနော စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝေဟပ္ဖလာပိ စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိမေဝ ဘဇန္တိ။ အသညသတ္တာ ဝိညာဏာဘာဝါ ဧတ္ထ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆန္တိ, သတ္တာဝါသေသု ဂစ္ဆန္တိ။

သုဒ္ဓါဝါသာ ဝိဝဋ္ဋပက္ခေ ဌိတာ န သဗ္ဗကာလိကာ, ကပ္ပသတသဟဿမ္ပိ အသင်္ခေယျမ္ပိ ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သောဠသကပ္ပသဟဿအဗ္ဘန္တရေ ဗုဒ္ဓေသု ဥပ္ပန္နေသုယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တိဿ ဘဂဝတော ခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနသဒိသာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ နေဝ ဝိညာဏဋ္ဌိတိံ န သတ္တာဝါသံ ဘဇန္တိ။ မဟာသီဝတ္ထေရော ပန ‘‘န ခေါ ပန သော, သာရိပုတ္တ, အာဝါသော သုလဘရူပေါ, ယော မယာ အနာဝုတ္ထပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ အညတြ သုဒ္ဓါဝါသေဟိ ဒေဝေဟီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၀) ဣမိနာ သုတ္တေန သုဒ္ဓါဝါသာပိ စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိံ စတုတ္ထသတ္တာဝါသဉ္စ ဘဇန္တီတိ ဝဒတိ, တံ အပ္ပတိဗာဟိယတ္တာ သုတ္တဿ အနုညာတံ။

နေဝသညာနာသညာယတနံ ယထေဝ သညာယ, ဧဝံ ဝိညာဏဿာပိ သုခုမတ္တာ နေဝ ဝိညာဏံ နာဝိညာဏံ။ တသ္မာ ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု န ဝုတ္တံ။ ဒုတိယေ သမာဓိပရိက္ခာရာတိ မဂ္ဂသမာဓိဿ သမ္ဘာရာ။

၃။ ပဌမအဂ္ဂိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၆။ တတိယေ သဗ္ဗေပိ ရာဂါဒယော အနုဍဟနဋ္ဌေန အဂ္ဂီ။ အာဟုနေယျဂ္ဂီတိအာဒီသု ပနေတ္ထ အာဟုနံ ဝုစ္စတိ သက္ကာရော, အာဟုနံ အရဟန္တီတိ အာဟုနေယျာ။ မာတာပိတရော ဟိ ပုတ္တာနံ ဗဟုပကာရတ္တာ အာဟုနံ အရဟန္တိ, တေသု ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပုတ္တာ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တသ္မာ ကိဉ္စာပိ မာတာပိတရော န အနုဍဟန္တိ, အနုဍဟနဿ ပန ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဣတိ အနုဍဟနဋ္ဌေနေဝ အာဟုနေယျဂ္ဂီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဂဟပတီတိ ပန ဂေဟသာမိကော ဝုစ္စတိ, သော မာတုဂါမဿ သယနဝတ္ထာလင်္ကာရာဒိအနုပ္ပဒါနေန ဗဟုပကာရော။ တံ အတိစရန္တော မာတုဂါမော နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ။ တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဍဟနဋ္ဌေန ဂဟပတဂ္ဂီတိ ဝုတ္တော။ ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီတိ ဧတ္ထ ပန ဒက္ခိဏာတိ စတ္တာရော ပစ္စယာ, ဘိက္ခုသံဃော ဒက္ခိဏေယျော။ သော ဟိ ဂိဟီနံ တီသု သရဏေသု ပဉ္စသု သီလေသု ဒသသု သီလေသု မာတာပိတုပဋ္ဌာနေ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏုပဋ္ဌာနေတိ ဧဝမာဒီသု ကလျာဏဓမ္မေသု နိယောဇနေန ဗဟုပကာရော။ တသ္မိံ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၆။)

ဂိဟီ ဘိက္ခုသံဃံ အက္ကောသိတွာ ပရိဘာသိတွာ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဍဟနဋ္ဌေန ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီတိ ဝုတ္တော။ ကဋ္ဌတော နိဗ္ဗတ္တော ပါကတိကောဝ အဂ္ဂိ ကဋ္ဌဂ္ဂိ နာမ။

၄။ ဒုတိယအဂ္ဂိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၄၇။ စတုတ္ထေ ဥဂ္ဂတသရီရဿာတိ သော ကိရ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော အတ္တဘာဝေနပိ ဘောဂေဟိပိ ဥဂ္ဂတော သာရပ္ပတ္တော အဟောသိ, တသ္မာ ဥဂ္ဂတသရီရောတွေဝ ပညာယိတ္ထ။ ဥပက္ခဋောတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ ထူဏူပနီတာနီတိ ယူပသင်္ခါတံ ထူဏံ ဥပနီတာနိ။ ယညတ္ထာယာတိ ဝဓိတွာ ယဇနတ္ထာယ။ ဥပသင်္ကမီတိ သော ကိရ သဗ္ဗံ တံ ယညသမ္ဘာရံ သဇ္ဇေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘သမဏော ကိရ ဂေါတမော မဟာပညော, ကိံ နု ခေါ မေ ယညဿ ဝဏ္ဏံ ကထေဿတိ ဥဒါဟု အဝဏ္ဏံ, ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဂ္ဂိဿ အာဒါနန္တိ ယညယဇနတ္ထာယ နဝဿ မင်္ဂလဂ္ဂိနော အာဒိယနံ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗေန သုတေန သဗ္ဗံ သုတံ သမေတိ သံသန္ဒတိ, ဧကသဒိသံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ သတ္ထာနီတိ ဝိဟိံသနဋ္ဌေန သတ္ထာနိ ဝိယာတိ သတ္ထာနိ။ သယံ ပဌမံ သမာရမ္ဘတီတိ အတ္တနာဝ ပဌမတရံ အာရဘတိ။ ဟန္တုန္တိ ဟနိတုံ။

ပဟာတဗ္ဗာတိ ပရိဟရိတဗ္ဗာ။ အတောဟယန္တိ အတော ဟိ မာတာပိတိတော အယံ။ အာဟုတောတိ အာဂတော။ သမ္ဘူတောတိ ဥပ္ပန္နော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏ, ဂဟပတဂ္ဂီတိ အယံ ပုတ္တဒါရာဒိဂဏော ယသ္မာ, ဂဟပတိ, ဝိယ ဂေဟသာမိကော ဝိယ ဟုတွာ အဂ္ဂတိ ဝိစရတိ, တသ္မာ ဂဟပတဂ္ဂီတိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တာနန္တိ စိတ္တံ။ ဒမေန္တီတိ ဣန္ဒြိယဒမနေန ဒမေန္တိ။ သမေန္တီတိ ရာဂါဒိသမနေန သမေန္တိ။ တေသညေဝ ပရိနိဗ္ဗာပနေန ပရိနိဗ္ဗာပေန္တိ။ နိက္ခိပိတဗ္ဗောတိ ယထာ န ဝိနဿတိ, ဧဝံ ဌပေတဗ္ဗော။ ဥပဝါယတန္တိ ဥပဝါယတု။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗေသမ္ပိ တေသံ ပါဏာနံ ဇီဝိတံ ဒတွာ ယညသာလံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ သတ္ထု သာသနေ ဩပါနဘူတော အဟောသီတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၇။)

၅-၆။ သညာသုတ္တဒွယဝဏ္ဏနာ

၄၈-၄၉။ ပဉ္စမေ အမတောဂဓာတိ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌာ။ အမတပရိယောသာနာတိ နိဗ္ဗာနာဝသာနာ။ ဆဋ္ဌေ မေထုနဓမ္မသမာပတ္တိယာတိ မေထုနဓမ္မေန သမင်္ဂိဘာဝတော။ နှာရုဒဒ္ဒုလန္တိ နှာရုခဏ္ဍံ နှာရုဝိလေခနံ ဝါ။ အနုသန္ဒတီတိ ပဝတ္တတိ။ နတ္ထိ မေ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသောတိ နတ္ထိ မယှံ ပုဗ္ဗေန အဘာဝိတကာလေန သဒ္ဓိံ အပရံ ဘာဝိတကာလေ ဝိသေသော။ လောကစိတြေသူတိ တိဓာတုကလောကသန္နိဝါသသင်္ခါတေသု လောကစိတြေသု။ အာလသျေတိ အာလသိယဘာဝေ။ ဝိဿဋ္ဌိယေတိ ဝိဿဋ္ဌဘာဝေ။ အနနုယောဂေတိ ယောဂဿ အနနုယုဉ္ဇနေ။ အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာပဂတန္တိ အဟင်္ကာရဒိဋ္ဌိတော စ မမင်္ကာရတဏှာတော စ နဝဝိဓမာနတော စ အပဂတံ။ ဝိဓာသမတိက္ကန္တန္တိ တိဿော ဝိဓာ အတိက္ကန္တံ။ သန္တန္တိ တပ္ပစ္စနီကကိလေသေဟိ သန္တံ။ သုဝိမုတ္တန္တိ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ သုဋ္ဌု ဝိမုတ္တံ။

၇။ မေထုနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၀။ သတ္တမေ ဥပသင်္ကမီတိ ဘုတ္တပါတရာသော ဒါသကမ္မကရပရိဝုတော ဥပသင်္ကမိ။ ဘဝမ္ပိနောတိ ဘဝမ္ပိ နု။ ဗြဟ္မစာရီ ပဋိဇာနာတီတိ ‘‘အဟံ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ ဧဝံ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ပဋိဇာနာတီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘ဗြာဟ္မဏသမယေ ဝေဒံ ဥဂ္ဂဏှန္တာ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဝဿာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ။ သမဏော ပန ဂေါတမော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသန္တော တီသု ပါသာဒေသု တိဝိဓနာဋကရတိယာ အဘိရမိ, ဣဒါနိ ကိံ နု ခေါ ဝက္ခတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယေဝံ ပုစ္ဆတိ။ တတော ဘဂဝါ မန္တေန ကဏှသပ္ပံ ဂဏှန္တော ဝိယ အမိတ္တံ ဂီဝါယ ပါဒေန အက္ကမန္တော ဝိယ အတ္တနော သံကိလေသကာလေ ဆဗ္ဗဿာနိ ပဓာနစရိယာယ ရဇ္ဇသုခံ ဝါ ပါသာဒေသု နာဋကသမ္ပတ္တိံ ဝါ အာရဗ္ဘ ဝိတက္ကမတ္တဿာပိ အနုပ္ပန္နဘာဝံ သန္ဓာယ သီဟနာဒံ နဒန္တော ယဉှိ တံ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒွယံဒွယသမာပတ္တိန္တိ ဒွီဟိ ဒွီဟိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗဘာဝံ။ ဒုက္ခသ္မာတိ သကလဝဋ္ဋဒုက္ခတော။ သဉ္ဇဂ္ဃတီတိ ဟသိတကထံ ကထေတိ။ သံကီဠတီတိ ကေဠိံ ကရောတိ။ သံကေဠာယတီတိ မဟာဟသိတံ ဟသတိ။ စက္ခုနာ စက္ခုန္တိ အတ္တနော စက္ခုနာ တဿာ စက္ခုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဥပနိဇ္ဈာယတိ။ တိရောကုဋ္ဋံ ဝါ တိရောပါကာရံ ဝါတိ ပရကုဋ္ဋေ ဝါ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၈။)

ပရပါကာရေ ဝါ။ ဒေဝေါတိ ဧကော ဒေဝရာဇာ။ ဒေဝညတရောတိ အညတရော ဒေဝပုတ္တော။ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိန္တိ အရဟတ္တဉ္စေဝ သဗ္ဗညုတညာဏဉ္စ။

၈။ သံယောဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၁။ အဋ္ဌမေ သံယောဂဝိသံယောဂန္တိ သံယောဂဝိသံယောဂသာဓကံ။ ဓမ္မပရိယာယန္တိ ဓမ္မကာရဏံ။ အဇ္ဈတ္တံ ဣတ္ထိန္ဒြိယန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တေ ဣတ္ထိဘာဝံ။ ဣတ္ထိကုတ္တန္တိ ဣတ္ထိကိရိယံ။ ဣတ္ထာကပ္ပန္တိ နိဝါသနပါရုပနာဒိဣတ္ထိအာကပ္ပံ။ ဣတ္ထိဝိဓန္တိ ဣတ္ထိယာ မာနဝိဓံ။ ဣတ္ထိဆန္ဒန္တိ ဣတ္ထိယာ အဇ္ဈာသယစ္ဆန္ဒံ။ ဣတ္ထိဿရန္တိ ဣတ္ထိသဒ္ဒံ။ ဣတ္ထာလင်္ကာရန္တိ ဣတ္ထိယာ ပသာဓနဘဏ္ဍံ။ ပုရိသိန္ဒြိယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဗဟိဒ္ဓါ သံယောဂန္တိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ သမာဂမံ။ အတိဝတ္တတီတိ အနဘိရတာတိ ဧဝံ ဝုတ္တာယ ဗလဝဝိပဿနာယ အရိယမဂ္ဂံ ပတွာ အတိဝတ္တတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတံ။

၉။ ဒါနမဟပ္ဖလသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၂။ နဝမေ သာပေခေါတိ သတဏှော။ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဝိပါကေ ဗဒ္ဓစိတ္တော။ သန္နိဓိပေခေါတိ နိဓာနပေခေါ ဟုတွာ။ ပေစ္စာတိ ပရလောကံ ဂန္တွာ။ တံ ကမ္မံ ခေပေတွာတိ တံ ကမ္မဝိပါကံ ခေပေတွာ။ ဣဒ္ဓိန္တိ ဝိပါကိဒ္ဓိံ။ ယသန္တိ ပရိဝါရသမ္ပဒံ။ အာဓိပစ္စန္တိ ဇေဋ္ဌဘာဝကာရဏံ။ အာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တန္တိ ဣတ္ထဘာဝံ ဣမေ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ပုန အာဂန္တာ, န တတြူပပတ္တိကော န ဥပရူပပတ္တိကော, ဟေဋ္ဌာဂါမီယေဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သာဟု ဒါနန္တိ ဒါနံ နာမေတံ သာဓု ဘဒ္ဒကံ သုန္ဒရံ။ တာနိ မဟာယညာနီတိ တာနိ သပ္ပိနဝနီတဒဓိမဓုဖာဏိတာဒီဟိ နိဋ္ဌာနံ ဂတာနိ မဟာဒါနာနိ။ စိတ္တာလင်္ကာရစိတ္တပရိက္ခာရန္တိ သမထဝိပဿနာစိတ္တဿ အလင်္ကာရဘူတဉ္စေဝ ပရိဝါရဘူတဉ္စ။ ဗြဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝါနံ သဟဗျတန္တိ န သက္ကာ တတ္ထ ဒါနေန ဥပပဇ္ဇိတုံ။ ယသ္မာ ပန တံ သမထဝိပဿနာစိတ္တဿ အလင်္ကာရဘူတံ, တသ္မာ တေန ဒါနာလင်္ကတေန စိတ္တေန ဈာနဉ္စေဝ အရိယမဂ္ဂဉ္စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနေန တတ္ထ ဥပပဇ္ဇတိ။ အနာဂါမီ ဟောတီတိ ဈာနာနာဂါမီ နာမ ဟောတိ။ အနာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တန္တိ ပုန ဣတ္ထဘာဝံ န အာဂန္တာ, ဥပရူပပတ္တိကော ဝါ တတြူပပတ္တိကော ဝါ ဟုတွာ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ဣတိ ဣမေသု ဒါနေသု ပဌမံ တဏှုတ္တရိယဒါနံ, ဒုတိယံ စိတ္တီကာရဒါနံ, တတိယံ ဟိရောတ္တပ္ပဒါနံ, စတုတ္ထံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၆၉။)

နိရဝသေသဒါနံ, ပဉ္စမံ ဒက္ခိဏေယျဒါနံ, ဆဋ္ဌံ သောမနဿုပဝိစာရဒါနံ, သတ္တမံ အလင်္ကာရပရိဝါရဒါနံ နာမာတိ။

၁၀။ နန္ဒမာတာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၃။ ဒသမံ အတ္ထုပ္ပတ္တိဝသေန ဒေသိတံ။ သတ္ထာ ကိရ ဝုတ္ထဝဿော ပဝါရေတွာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ ဩဟာယ ‘‘ဒက္ခိဏာဂိရိံ စာရိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိ, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော, အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ, ဝိသာခါ မဟာဥပါသိကာ, အညေ စ ဗဟုဇနာ ဒသဗလံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံသု။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ‘‘သတ္ထာရံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိ’’န္တိ ရဟော စိန္တယမာနော နိသီဒိ။ အထ နံ ပုဏ္ဏာ နာမ ဒါသီ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တေ, သာမိ, န ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဣန္ဒြိယာနိ ဝိပ္ပသန္နာနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ, ပုဏ္ဏေ, သတ္ထာ စာရိကံ ပက္ကန္တော, တမဟံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံ။ န ခေါ ပန သက္ကာ ဇာနိတုံ ပုန သီဃံ အာဂစ္ဆေယျ ဝါ န ဝါ, တေနာဟံ စိန္တယမာနော နိသိန္နောတိ။ သစာဟံ ဒသဗလံ နိဝတ္တေယျံ, ကိံ မေ ကရေယျာသီတိ? ဘုဇိဿံ တံ ကရိဿာမီတိ။ သာ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘နိဝတ္တထ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ မမ နိဝတ္တနပစ္စယာ တွံ ကိံ ကရိဿသီတိ? တုမှေ, ဘန္တေ, မမ ပရာဓီနဘာဝံ ဇာနာထ, အညံ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောမိ, သရဏေသု ပန ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိဿာမီတိ။ သာဓု သာဓု ပုဏ္ဏေတိ, သတ္ထာ ဓမ္မဂါရဝေန ဧကပဒသ္မိညေဝ နိဝတ္တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဓမ္မဂရု, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဓမ္မဂါရဝေါ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၉၉)။

သတ္ထာ နိဝတ္တိတွာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ မဟာဇနော ပုဏ္ဏာယ သာဓုကာရသဟဿာနိ အဒါသိ။ သတ္ထာ တသ္မိံ သမာဂမေ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, စတုရာသီတိပါဏသဟဿာနိ အမတပါနံ ပိဝိံသု။ ပုဏ္ဏာပိ သေဋ္ဌိနာ အနုညာတာ ဘိက္ခုနိဥပဿယံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ အာမန္တေတွာ ‘‘အဟံ ယံ ဒိသံ စာရိကာယ နိက္ခန္တော, တတ္ထ န ဂစ္ဆာမိ။ တုမှေ တုမှာကံ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ တံ ဒိသံ စာရိကံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ ဣမိဿံ အတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ဝေဠုကဏ္ဍကီတိ ဝေဠုကဏ္ဋကနဂရဝါသိနီ။ တဿ ကိရ နဂရဿ ပါကာရဂုတ္တတ္ထာယ ပါကာရပရိယန္တေန ဝေဠူ ရောပိတာ, တေနဿ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၀။)

ဝေဠုကဏ္ဋကန္တေဝ နာမံ ဇာတံ။ ပါရာယနန္တိ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတပါရံ အယနတော ပါရာယနန္တိ လဒ္ဓဝေါဟာရံ ဓမ္မံ။ သရေန ဘာသတီတိ သတ္တဘူမိကဿ ပါသာဒဿ ဥပရိမတလေ သုသံဝိဟိတာရက္ခဋ္ဌာနေ နိသိန္နာ သမာပတ္တိဗလေန ရတ္တိဘာဂံ ဝီတိနာမေတွာ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣမံ ရတ္တာဝသေသံ ကတရာယ ရတိယာ ဝီတိနာမေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဓမ္မရတိယာ’’တိ ကတသန္နိဋ္ဌာနာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တာ အရိယသာဝိကာ အဍ္ဎတေယျဂါထာသတပရိမာဏံ ပါရာယနသုတ္တံ မဓုရေန သရဘညေန ဘာသတိ။ အဿောသိ ခေါတိ အာကာသဋ္ဌကဝိမာနာနိ ပရိဟရိတွာ တဿ ပါသာဒဿ ဥပရိဘာဂံ ဂတေန မဂ္ဂေန နရဝါဟနယာနံ အာရုယှ ဂစ္ဆမာနော အဿောသိ။ ကထာပရိယောသာနံ အာဂမယမာနော အဋ္ဌာသီတိ ‘‘ကိံ သဒ္ဒေါ ဧသ ဘဏေ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘နန္ဒမာတာယ ဥပါသိကာယ သရဘညသဒ္ဒေါ’’တိ ဝုတ္တေ ဩတရိတွာ ‘‘ဣဒမဝေါစာ’’တိ ဣဒံ ဒေသနာပရိယောသာနံ ဩလောကေန္တော အဝိဒူရဋ္ဌာနေ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။

သာဓု ဘဂိနိ, သာဓု ဘဂိနီတိ ‘‘သုဂ္ဂဟိတာ တေ ဘဂိနိ ဓမ္မဒေသနာ သုကထိတာ, ပါသာဏကစေတိယေ နိသီဒိတွာ သောဠသန္နံ ပါရာယနိကဗြာဟ္မဏာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကထိတဒိဝသေ စ အဇ္ဇ စ န ကိဉ္စိ အန္တရံ ပဿာမိ, မဇ္ဈေ ဘိန္နသုဝဏ္ဏံ ဝိယ တေ သတ္ထု ကထိတေန သဒ္ဓိံ သဒိသမေဝ ကထိတ’’န္တိ ဝတွာ သာဓုကာရံ ဒဒန္တော ဧဝမာဟ။ ကော ပနေသော ဘဒြမုခါတိ ဣမသ္မိံ သုသံဝိဟိတာရက္ခဋ္ဌာနေ ဧဝံ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ကော နာမေသ, ဘဒြမုခ, လဒ္ဓမုခ, ကိံ နာဂေါ သုပဏ္ဏော ဒေဝေါ မာရော ဗြဟ္မာတိ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋဝဏ္ဏံ ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ဝိဂတသာရဇ္ဇာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တာ အရိယသာဝိကာ ဝေဿဝဏေန သဒ္ဓိံ ကထယမာနာ ဧဝမာဟ။ အဟံ တေ ဘဂိနိ ဘာတာတိ သယံ သောတာပန္နတ္တာ အနာဂါမိအရိယသာဝိကံ ဇေဋ္ဌိကံ မညမာနော ‘‘ဘဂိနီ’’တိ ဝတွာ ပုန တံ ပဌမဝယေ ဌိတတ္တာ အတ္တနော ကနိဋ္ဌံ, အတ္တာနံ ပန နဝုတိဝဿသတသဟဿာယုကတ္တာ မဟလ္လကတရံ မညမာနော ‘‘ဘာတာ’’တိ အာဟ။ သာဓု ဘဒြမုခါတိ, ဘဒြမုခ, သာဓု သုန္ဒရံ, သွာဂမနံ တေ အာဂမနံ, အာဂန္တုံ ယုတ္တဋ္ဌာနမေဝသိ အာဂတောတိ အတ္ထော။ ဣဒံ တေ ဟောတု အာတိထေယျန္တိ ဣဒမေဝ ဓမ္မဘဏနံ တဝ အတိထိပဏ္ဏာကာရော ဟောတု, န ဟိ တေ အညံ ဣတော ဥတ္တရိတရံ ဒါတဗ္ဗံ ပဿာမီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၁။)

အဓိပ္ပါယော။ ဧဝဉ္စေဝ မေ ဘဝိဿတိ အာတိထေယျန္တိ ဧဝံ အတ္တနော ပတ္တိဒါနံ ယာစိတွာ ‘‘အယံ တေ ဓမ္မကထိကသက္ကာရော’’တိ အဍ္ဎတေဠသာနိ ကောဋ္ဌသတာနိ ရတ္တသာလီနံ ပူရေတွာ ‘‘ယာဝါယံ ဥပါသိကာ စရတိ, တာဝ မာ ခယံ ဂမိံသူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပက္ကာမိ။ ယာဝ ဥပါသိကာ အဋ္ဌာသိ, တာဝ ကောဋ္ဌာနံ ဟေဋ္ဌိမတလံ နာမ ဒဋ္ဌုံ နာသက္ခိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ‘‘နန္ဒမာတာယ ကောဋ္ဌာဂါရံ ဝိယာ’’တိ ဝေါဟာရော ဥဒပါဒိ။

အကတပါတရာသောတိ အဘုတ္တပါတရာသော။ ပုညန္တိ ပုဗ္ဗစေတနာ စ မုဉ္စနစေတနာ စ။ ပုညမဟီတိ အပရစေတနာ။ သုခါယ ဟောတူတိ သုခတ္ထာယ ဟိတတ္ထာယ ဟောတု။ ဧဝံ အတ္တနော ဒါနေ ဝေဿဝဏဿ ပတ္တိံ အဒါသိ။

ပကရဏေတိ ကာရဏေ။ ဩက္ကဿ ပသယှာတိ အာကဍ္ဎိတွာ အဘိဘဝိတွာ။ ယက္ခယောနိန္တိ ဘုမ္မဒေဝတာဘာဝံ။ တေနေဝ ပုရိမေန အတ္တဘာဝေန ဥဒ္ဒဿေတီတိ ပုရိမသရီရသဒိသမေဝ သရီရံ မာပေတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တော သိရိဂဗ္ဘသယနတလေ အတ္တာနံ ဒဿေတိ။ ဥပါသိကာ ပဋိဒေသိတာတိ ဥပါသိကာ အဟန္တိ ဧဝံ ဥပါသိကာဘာဝံ ဒေသေသိံ။ ယာဝဒေတိ ယာဝဒေဝ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မဟာယညဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၂။)

၆။ အဗျာကတဝဂ္ဂေါ

၁။ အဗျာကတသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၄။ ဆဋ္ဌဝဂ္ဂဿ ပဌမေ အဗျာကတဝတ္ထူသူတိ ဧကံသာဒိဝသေန အကထိတဝတ္ထူသု။ တထာဂတောတိ သတ္တော။ ဒိဋ္ဌိဂတမေတန္တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမတ္တကမေတံ, န တာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဂဟိတသတ္တော နာမ အတ္ထိ။ ပဋိပဒန္တိ အရိယမဂ္ဂံ။ န ဆမ္ဘတီတိ ဒိဋ္ဌိဝသေန န ကမ္ပတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တဏှာဂတန္တိ ဒိဋ္ဌိတဏှာ။ သညာဂတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒိဋ္ဌိသညာ ဧဝ ဟေတ္ထ သညာဂတံ, ဒိဋ္ဌိနိဿိတမာနောယေဝ ဒိဋ္ဌိမညိတမေဝ ဝါ မညိတံ, ဒိဋ္ဌိပပဉ္စောဝ ပပဉ္စိတံ, ဒိဋ္ဌုပါဒါနမေဝ ဥပါဒါနံ, ဒိဋ္ဌိယာ ဝိရူပံ ပဋိသရဏဘာဝေါယေဝ ဝိပ္ပဋိသာရော နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ဒိဋ္ဌိဂ္ဂဟဏေန ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော, ဒိဋ္ဌိနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါဂဟဏေန သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ ဂဟိတောတိ။

၂။ ပုရိသဂတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၅။ ဒုတိယေ ပုရိသဂတိယောတိ ပုရိသဿ ဉာဏဂတိယော။ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနန္တိ အပစ္စယနိဗ္ဗာနံ။ နော စဿာတိ အတီတေ အတ္တဘာဝနိဗ္ဗတ္တကံ ကမ္မံ နော စေ အဘဝိဿ။ နော စ မေ သိယာတိ ဧတရဟိ မေ အယံ အတ္တဘာဝေါ န သိယာ။ န ဘဝိဿတီတိ ဧတရဟိ မေ အနာဂတတ္တဘာဝနိဗ္ဗတ္တကံ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ။ န စ မေ ဘဝိဿတီတိ အနာဂတေ မေ အတ္တဘာဝေါ န ဘဝိဿတိ။ ယဒတ္ထိ ယံ ဘူတန္တိ ယံ အတ္ထိ ယံ ဘူတံ ပစ္စုပ္ပန္နက္ခန္ဓပဉ္စကံ။ တံ ပဇဟာမီတိ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတီတိ တံ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန ပဇဟာမီတိ ဝိပဿနုပေက္ခံ ပဋိလဘတိ။ ဘဝေ န ရဇ္ဇတီတိ အတီတေ ခန္ဓပဉ္စကေ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ န ရဇ္ဇတိ။ သမ္ဘဝေ န ရဇ္ဇတီတိ အနာဂတေပိ တထေဝ န ရဇ္ဇတိ။ အတ္ထုတ္တရိ ပဒံ သန္တန္တိ ဥတ္တရိ သန္တံ နိဗ္ဗာနပဒံ နာမ အတ္ထိ။ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတီတိ တံ သဟဝိပဿနာယ မဂ္ဂပညာယ သမ္မာ ပဿတိ။ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗန္တိ ဧကစ္စာနံ ကိလေသာနံ အပ္ပဟီနတ္တာ သစ္စပဋိစ္ဆာဒကဿ တမဿ သဗ္ဗသော အဝိဒ္ဓံသိတတ္တာ န သဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗံ။ ဟညမာနေတိ သဏ္ဍာသေန ဂဟေတွာ မုဋ္ဌိကာယ ကောဋ္ဋိယမာနေ။ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီတိ ဥပပတ္တိသမနန္တရတော ပဋ္ဌာယ အာယုနော ဝေမဇ္ဈံ အနတိက္ကမိတွာ ဧတ္ထန္တရေ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ။ အနုပဟစ္စ တလန္တိ အာကာသတလံ အနုပဟစ္စ အနတိက္ကမိတွာ, ဘူမိံ အပ္ပတွာ အာကာသေယေဝ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၃။)

နိဗ္ဗာယေယျာတိ ဣမာဟိ တီဟိ ဥပမာဟိ တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ ဒဿိတာ။

ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီတိ အာယုဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ ပစ္ဆိမကောဋိံ အပ္ပတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ။ ဥပဟစ္စ တလန္တိ ဇလမာနာ ဂန္တွာ အာကာသတလံ အတိက္ကမိတွာ ပထဝီတလံ ဝါ ဥပဟနိတွာ ပထဝိယံ ပတိတမတ္တာဝ နိဗ္ဗာယေယျ။ အသင်္ခါရေန အပ္ပယောဂေန ကိလေသေ ခေပေတွာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ အသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ။ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန ကိလေသေ ခေပေတွာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ သသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယီ။ ဂစ္ဆန္တိ နိရာရက္ခံ အရညံ။ ဒါယန္တိ သာရက္ခံ အဘယတ္ထာယ ဒိန္နံ အရညံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ အရိယပုဂ္ဂလာဝ ကထိတာတိ။

၃။ တိဿဗြဟ္မာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၆။ တတိယေ ဘိက္ခုနိယောတိ မဟာပဇာပတိယာ ပရိဝါရာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခုနိယော။ ဝိမုတ္တာတိ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ ဝိမုတ္တာ။ အနုပါဒိသေသာတိ ဥပါဒါနသေသံ အဋ္ဌပေတွာ ပဉ္စဟိ ဝိမုတ္တီဟိ အနဝသေသာဟိပိ ဝိမုတ္တာ။ သဥပါဒိသေသေ ဝါ သဥပါဒိသေသောတိ သဥပါဒါနသေသေ ပုဂ္ဂလေ ‘‘သဥပါဒါနသေသော အယ’’န္တိ။ ဣတရသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ တိဿောတိ ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဗြဟ္မာ။ အနုလောမိကာနီတိ ပဋိပတ္တိယာ အနုလောမာနိ ဝိဝိတ္တာနိ အန္တိမပရိယန္တိမာနိ။ ဣန္ဒြိယာနီတိ သဒ္ဓါဒီနိ ဝိပဿနိန္ဒြိယာနိ။ သမန္နာနယမာနောတိ သမန္နာဟာရေ ဌပယမာနော။ န ဟိ ပန တေတိ ဣဒံ ကသ္မာ အာရဘိ? သတ္တမဿ ပုဂ္ဂလဿ ဒဿနတ္ထံ။ သတ္တမော ဟိ သဒ္ဓါနုသာရိပုဂ္ဂလော န ဒဿိတော။ အထ ဘဂဝါ ဗလဝဝိပဿကဝသေန တံ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗနိမိတ္တာနန္တိ သဗ္ဗေသံ နိစ္စနိမိတ္တာဒီနံ။ အနိမိတ္တန္တိ ဗလဝဝိပဿနာသမာဓိံ။

၄။ သီဟသေနာပတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၇။ စတုတ္ထေ မစ္ဆရီတိ ပဉ္စမစ္ဆေရယုတ္တော။ ကဒရိယောတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယော, ပရေသံ ဒိယျမာနမ္ပိ ဝါရေတိ။ အနုပ္ပဒါနရတောတိ ပုနပ္ပုနံ ဒါနံ ဒဒမာနောဝ ရမတိ။ အနုကမ္ပန္တာတိ ‘‘ကော အဇ္ဇ အမှေဟိ အနုဂ္ဂဟေတဗ္ဗော, ကဿ ဒေယျဓမ္မံ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာမ, ဓမ္မံ ဝါ ဒေသေယျာမာ’’တိ ဧဝံ စိတ္တေန အနုကမ္ပမာနာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၄။)

၅။ အရက္ခေယျသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၅၈။ ပဉ္စမေ နိမိတ္တန္တိ ဓမ္မနိမိတ္တမ္ပိ ပုဂ္ဂလနိမိတ္တမ္ပိ။ အယဉှိ အတ္တနာ ဒေသိတဓမ္မေ ဧကပဒမ္ပိ ဒုရက္ခာတံ အနိယျာနိကံ အပဿန္တော ဓမ္မနိမိတ္တံ န သမနုပဿတိ, ‘‘ဒုရက္ခာတော တယာ ဓမ္မော န သွာက္ခာတော’’တိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပဋိပ္ဖရန္တံ ဧကံ ပုဂ္ဂလမ္ပိ အပဿန္တော ပုဂ္ဂလနိမိတ္တံ န သမနုပဿတိ နာမ။ သေသဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဆဋ္ဌသတ္တမာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

၈။ ပစလာယမာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၁။ အဋ္ဌမေ ပစလာယမာနောတိ တံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော သတ္တာဟံ စင်္ကမနဝီရိယေန နိမ္မထိတတ္တာ ကိလန္တဂတ္တော စင်္ကမနကောဋိယံ ပစလာယမာနော နိသိန္နော ဟောတိ။ ပစလာယသိ နောတိ နိဒ္ဒါယသိ နု။ အနုမဇ္ဇိတွာတိ ပရိမဇ္ဇိတွာ။ အာလောကသညန္တိ မိဒ္ဓဝိနောဒနအာလောကသညံ။ ဒိဝါသညန္တိ ဒိဝါတိသညံ။ ယထာ ဒိဝါ တထာ ရတ္တိန္တိ ယထာ ဒိဝါ အာလောကသညာ အဓိဋ္ဌိတာ, တထာ နံ ရတ္တိမ္ပိ အဓိဋ္ဌဟေယျာသိ။ ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝါတိ ယထာ စ တေ ရတ္တိံ အာလောကသညာ အဓိဋ္ဌိတာ, တထာ နံ ဒိဝါပိ အဓိဋ္ဌဟေယျာသိ။ သပ္ပဘာသန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏတ္ထာယ သဟောဘာသံ။ ပစ္ဆာပုရေသညီတိ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ အဘိဟရဏသညာယ သညာဝါ။ အန္တောဂတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟီတိ ဗဟိ အဝိက္ခိတ္တေဟိ အန္တော အနုပဝိဋ္ဌေဟေဝ ပဉ္စဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ။ မိဒ္ဓသုခန္တိ နိဒ္ဒါသုခံ။ ဧတ္တကေန ဌာနေန ဘဂဝါ ထေရဿ မိဒ္ဓဝိနောဒနကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ သောဏ္ဍန္တိ မာနသောဏ္ဍံ။ ကိစ္စကရဏီယာနီတိ ဧတ္ထ အဝဿံ ကတ္တဗ္ဗာနိ ကိစ္စာနိ, ဣတရာနိ ကရဏီယာနိ။ မင်္ကုဘာဝေါတိ နိတ္တေဇတာ ဒေါမနဿတာ။ ဧတ္တကေန ဌာနေန သတ္ထာရာ ထေရဿ ဘိက္ခာစာရဝတ္တံ ကထိတံ။

ဣဒါနိ ဘဿေ ပရိယန္တကာရိတာယ သမာဒပေတုံ တသ္မာတိဟာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဂ္ဂါဟိကကထန္တိ ‘‘န တွံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ ဝိဂ္ဂါဟိကကထာ။ နာဟံ မောဂ္ဂလ္လာနာတိအာဒိ ပါပမိတ္တသံသဂ္ဂဝိဝဇ္ဇနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါတိ ကိတ္တကေန နု ခေါ။ တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတီတိ တဏှာသင်္ခယေ နိဗ္ဗာနေ တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၅။)

ဝိမုတ္တစိတ္တတာယ တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော နာမ သံခိတ္တေန ကိတ္တာဝတာ ဟောတိ။ ယာယ ပဋိပတ္တိယာ တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တော ဟောတိ, တမေဝ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ သံခိတ္တေန ဒေသေထာတိ ပုစ္ဆတိ။ အစ္စန္တနိဋ္ဌောတိ ခယဝယသင်္ခါတံ အန္တံ အတီတာတိ အစ္စန္တာ, အစ္စန္တာ နိဋ္ဌာ အဿာတိ အစ္စန္တနိဋ္ဌော, ဧကန္တနိဋ္ဌော သတတနိဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီတိ အစ္စန္တံ ယောဂက္ခေမီ, နိစ္စယောဂက္ခေမီတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီတိ အစ္စန္တံ ဗြဟ္မစာရီ, နိစ္စဗြဟ္မစာရီတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တံ ပရိယောသာနမဿာတိ ပုရိမနယေနေဝ အစ္စန္တပရိယောသာနော။ သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနန္တိ ဒေဝါနဉ္စ မနုဿာနဉ္စ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော။ ဧဝရူပေါ ဘိက္ခု ကိတ္တာဝတာ ဟောတိ, သင်္ခေပေနေဝ တဿ ပဋိပတ္တိံ ကထေထာတိ ယာစတိ။

သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယာတိ ဧတ္ထ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ နာမ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒွါဒသာယတနာနိ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော, တေ သဗ္ဗေပိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနိဝေသာယ နာလံ န ပရိယတ္တာ န သမတ္တာ န ယုတ္တာ။ ကသ္မာ? ဂဟိတာကာရေန အတိဋ္ဌနတော။ တေ ဟိ နိစ္စာ သုခါ အတ္တာတိ ဂဟိတာပိ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ အနတ္တာဝ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ နာလံ အဘိနိဝေသာယ။ အဘိဇာနာတီတိ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာတိ ဉာတပရိညာယ အဘိဇာနာတိ။ ပရိဇာနာတီတိ တထေဝ တီရဏပရိညာယ ပရိဇာနာတိ။ ယံကိဉ္စိ ဝေဒနန္တိ အန္တမသော ပဉ္စဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ ယံကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝေဒနံ အနုဘဝတိ။ ဣမိနာ ဘဂဝါ ထေရဿ ဝေဒနာဝသေန စ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ အရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေသိ။

အနိစ္စာနုပဿီတိ အနိစ္စတော အနုပဿန္တော။ ဝိရာဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထ ဒွေ ဝိရာဂါ ခယဝိရာဂေါ စ အစ္စန္တဝိရာဂေါ စ။ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ခယံ ခယတော ပဿနာ ဝိပဿနာပိ, အစ္စန္တဝိရာဂံ နိဗ္ဗာနံ ဝိရာဂတော ဒဿနမဂ္ဂဉာဏမ္ပိ ဝိရာဂါနုပဿနာ။ တဒုဘယသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော ဝိရာဂါနုပဿီ နာမ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိရာဂါနုပဿီ’’တိ, ဝိရာဂတော အနုပဿန္တောတိ အတ္ထော။ နိရောဓာနုပဿိမှိပိ ဧသေဝ နယော။ နိရောဓောပိ ဟိ ခယနိရောဓော အစ္စန္တနိရောဓောတိ ဒုဝိဓောယေဝ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ ဝေါဿဂ္ဂေါ။ သော စ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဒုဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဝိပဿနာ။ သာ ဟိ တဒင်္ဂဝသေန ကိလေသေ စ ခန္ဓေ စ ဝေါဿဇတိ။ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါတိ မဂ္ဂေါ။ သော ဟိ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏတော ပက္ခန္ဒတိ။ ဒွီဟိပိ ဝါ ကာရဏေဟိ သော ဝေါဿဂ္ဂေါယေဝ, သမုစ္ဆေဒဝသေန ခန္ဓာနံ ကိလေသာနဉ္စ ဝေါဿဇနတော နိဗ္ဗာနေ စ ပက္ခန္ဒနတော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၆။)

တသ္မာ ကိလေသေ စ ခန္ဓေ စ ပရိစ္စဇတီတိ ပရိစ္စာဂဝေါဿဂ္ဂေါ။ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတီတိ ပက္ခန္ဒနဝေါဿဂ္ဂေါတိ ဥဘယမ္ပေတံ မဂ္ဂေ သမေတိ။ တဒုဘယသမင်္ဂီ ပုဂ္ဂလော ဣမာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ သမန္နာဂတတ္တာ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ နာမ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတီတိ ကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ သင်္ခါရဂတံ တဏှာဝသေန န ဥပါဒိယတိ န ဂဏှာတိ န ပရာမသတိ။ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတီတိ အဂ္ဂဏှန္တော တဏှာပရိတဿနာယ န ပရိတဿတိ။ ပစ္စတ္တံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိ သယမေဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ခီဏာ ဇာတီတိအာဒိနာ ပနဿ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဒဿိတာ။ ဣတိ ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ခီဏာသဝဿ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပဒံ ပုစ္ဆိတော သံခိတ္တေနေဝ ကထေသိ။ ဣဒံ ပန သုတ္တံ ထေရဿ ဩဝါဒေါပိ အဟောသိ ဝိပဿနာပိ။ သော ဣမသ္မိံယေဝ သုတ္တေ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တောတိ။

၉။ မေတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၂။ နဝမေ မာ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာနံ ဘာယိတ္ထာတိ ပုညာနိ ကရောန္တာ တေသံ မာ ဘာယိတ္ထ။ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေသိန္တိ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနိကာယ မေတ္တာယ သမ္ပယုတ္တံ ပဏီတံ ကတွာ စိတ္တံ ဘာဝေသိန္တိ ဒဿေတိ။ သံဝဋ္ဋမာနေ သုဒါဟန္တိ သံဝဋ္ဋမာနေ သုဒံ အဟံ။ သံဝဋ္ဋမာနေတိ ဈာယမာနေ ဝိပဇ္ဇမာနေ။ ဓမ္မိကောတိ ဒသကုသလဓမ္မသမန္နာဂတော။ ဓမ္မရာဇာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဓမ္မေန ဝါ လဒ္ဓရဇ္ဇတ္တာ ဓမ္မရာဇာ။ စာတုရန္တောတိ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒါဒီနံ စတုန္နံ သမုဒ္ဒါနံ ဝသေန စာတုရန္တာယ ပထဝိယာ ဣဿရော။ ဝိဇိတာဝီတိ ဝိဇိတသင်္ဂါမော။ ဇနပဒေါ တသ္မိံ ထာဝရိယံ ထိရဘာဝံ ပတ္တောတိ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော။ ပရောသဟဿန္တိ အတိရေကသဟဿံ။ သူရာတိ အဘီရုနော။ ဝီရင်္ဂရူပါတိ ဝီရာနံ အင်္ဂံ ဝီရင်္ဂံ, ဝီရိယဿေတံ နာမံ။ ဝီရင်္ဂရူပမေတေသန္တိ ဝီရင်္ဂရူပါ။ ဝီရိယဇာတိကာ ဝီရိယသဘာဝါ ဝီရိယမယာ ဝိယ အကိလာသုနော ဒိဝသမ္ပိ ယုဇ္ဈန္တာ န ကိလမန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာဂရပရိယန္တန္တိ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ သီမံ ကတွာ ဌိတသမုဒ္ဒပရိယန္တံ။ အဒဏ္ဍေနာတိ ဓနဒဏ္ဍေနပိ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇာနုသာသနေန သတ္ထဒဏ္ဍေနပိ ဝိနာယေဝ။ အသတ္ထေနာတိ ဧကတောဓာရာဒိနာ ပရဝိဟေဌနသတ္ထေနပိ ဝိနာယေဝ။ ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယာတိ ဧဟိ ခေါ, မဟာရာဇာတိ ဧဝံ ပဋိရာဇူဟိ သမ္ပဋိစ္ဆိတာဂမနော ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ ဓမ္မေနေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ပထဝိံ အဘိဝိဇိနိတွာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၇။)

သုခေသိနောတိ သုခပရိယေသကေ သတ္တေ အာမန္တေတိ။ သုညဗြဟ္မူပဂေါတိ သုညဗြဟ္မဝိမာနူပဂေါ။ ပထဝိံ ဣမန္တိ ဣမံ သာဂရပရိယန္တံ မဟာပထဝိံ။ အသာဟသေနာတိ န သာဟသိကကမ္မေန။ သမေန မနုသာသိတန္တိ သမေန ကမ္မေန အနုသာသိံ။ တေဟိ ဧတံ သုဒေသိတန္တိ တေဟိ သင်္ဂါဟကေဟိ မဟာကာရုဏိကေဟိ ဗုဒ္ဓေဟိ ဧတံ ဧတ္တကံ ဌာနံ သုဒေသိတံ သုကထိတံ။ ပထဗျောတိ ပုထဝိသာမိကော။

၁၀။ ဘရိယာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၃။ ဒသမေ ကေဝဋ္ဋာ မညေ မစ္ဆဝိလောပေတိ ကေဝဋ္ဋာနံ မစ္ဆပစ္ဆိံ ဩတာရေတွာ ဌိတဋ္ဌာနေ ဇာလေ ဝါ ဥဒကတော ဥက္ခိတ္တမတ္တေ မစ္ဆဂ္ဂါဟကာနံ မဟာသဒ္ဒေါ ဟောတိ, တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ သုဇာတာတိ ဝိသာခါယ ကနိဋ္ဌာ။ သာ နေဝ သဿုံ အာဒိယတီတိ သဿုယာ ကတ္တဗ္ဗဝတ္တံ နာမ အတ္ထိ, တံ န ကရောတိ, သဿူတိပိ နံ န ဂဏေတိ။ န သသုရံ အာဒိယတီတိ ဝစနံ န ဂဏှာတိ။ ဧဝံ အနာဒရတာယပိ အဂ္ဂဟဏေနပိ န အာဒိယတိ နာမ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ အနာထပိဏ္ဍိကော သုဏိသာယ အာစာရံ ဂဟေတွာ သတ္ထု ပုရတော နိသီဒိ။ သာပိ သုဇာတာ ‘‘ကိံ နု ခေါ အယံ သေဋ္ဌိ ဒသဗလဿ သန္တိကေ မယှံ ဂုဏံ ကထေဿတိ ဥဒါဟု အဂုဏ’’န္တိ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ သဒ္ဒံ သုဏန္တီ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ဧဟိ သုဇာတေတိ အာမန္တေသိ။

အဟိတာနုကမ္ပိနီတိ န ဟိတာနုကမ္ပိနီ။ အညေသူတိ ပရပုရိသေသု။ အတိမညတေတိ ဩမာနာတိ မာနဝသေန အတိမညတိ။ ဓနေန ကီတဿာတိ ဓနေန ကီတာ အဿ။ ဝဓာယ ဥဿုကာ ဝဓိတုံ ဥဿုက္ကမာပန္နာ။ ယံ ဣတ္ထိယာ ဝိန္ဒတိ သာမိကော ဓနန္တိ ဣတ္ထိယာ သာမိကော ယံ ဓနံ လဘတိ။ အပ္ပမ္ပိ တဿ အပဟာတုမိစ္ဆတီတိ ထောကတောပိ အဿ ဟရိတုံ ဣစ္ဆတိ, ဥဒ္ဓနေ အာရောပိတဥက္ခလိယံ ပက္ခိပိတဗ္ဗတဏ္ဍုလတောပိ ထောကံ ဟရိတုမေဝ ဝါယမတိ။ အလသာတိ နိသိန္နဋ္ဌာနေ နိသိန္နာဝ ဌိတဋ္ဌာနေ ဌိတာဝ ဟောတိ။ ဖရုသာတိ ခရာ။ ဒုရုတ္တဝါဒိနီတိ ဒုဗ္ဘာသိတဘာသိနီ, ကက္ခဠံ ဝါဠကထမေဝ ကထေတိ။ ဥဋ္ဌာယကာနံ အဘိဘုယျ ဝတ္တတီတိ ဧတ္ထ ဥဋ္ဌာယကာနန္တိ ဗဟုဝစနဝသေန ဝိရိယုဋ္ဌာနသမ္ပန္နော သာမိကော ဝုတ္တော, တဿ တံ ဥဋ္ဌာနသမ္ပတ္တိံ အဘိဘဝိတွာ ဟေဋ္ဌာ ကတွာ ဝတ္တတိ။ ပမောဒတီတိ အာမောဒိတပမောဒိတာ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၈။)

ဟောတိ။ ကောလေယျကာတိ ကုလသမ္ပန္နာ။ ပတိဗ္ဗတာတိ ပတိဒေဝတာ။ ဝဓဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာတိ ဒဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ ဝဓေန တဇ္ဇိတာ, ‘‘ဃာတေဿာမိ န’’န္တိ ဝုတ္တာ။ ဒါသီသမန္တိ သာမိကဿ ဝတ္တပူရိကာ ဒါသီတိ မံ ဘဂဝါ ဓာရေတူတိ ဝတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာသိ။

၁၁။ ကောဓနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၄။ ဧကာဒသမေ သပတ္တကန္တာတိ သပတ္တာနံ ဝေရီနံ ကန္တာ ပိယာ တေဟိ ဣစ္ဆိတပတ္ထိတာ။ သပတ္တကရဏာတိ သပတ္တာနံ ဝေရီနံ အတ္ထကရဏာ။ ကောဓပရေတောတိ ကောဓာနုဂတော။ ပစုရတ္ထတာယာတိ ဗဟုအတ္ထတာယ ဗဟုဟိတတာယ။ အနတ္ထမ္ပီတိ အဝုဒ္ဓိမ္ပိ။ အတ္ထော မေ ဂဟိတောတိ ဝုဍ္ဎိ မေ ဂဟိတာ။

အထော အတ္ထံ ဂဟေတွာနာတိ အထော ဝုဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ။ အနတ္ထံ အဓိပဇ္ဇတီတိ အနတ္ထော မေ ဂဟိတောတိ သလ္လက္ခေတိ။ ဝဓံ ကတွာနာတိ ပါဏာတိပါတကမ္မံ ကတွာ။ ကောဓသမ္မဒသမ္မတ္တောတိ ကောဓမဒေန မတ္တော, အာဒိန္နဂဟိတပရာမဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ အာယသကျန္တိ အယသဘာဝံ, အယသော နိယသော ဟောတီတိ အတ္ထော။ အန္တရတော ဇာတန္တိ အဗ္ဘန္တရေ ဥပ္ပန္နံ။ အတ္ထံ န ဇာနာတီတိ ဝုဒ္ဓိအတ္ထံ န ဇာနာတိ။ ဓမ္မံ န ပဿတီတိ သမထဝိပဿနာဓမ္မံ န ပဿတိ။ အန္ဓတမန္တိ အန္ဓဘာဝကရံ တမံ ဗဟလတမံ။ သဟတေတိ အဘိဘဝတိ။

ဒုမ္မင်္ကုယန္တိ ဒုမ္မင်္ကုဘာဝံ နိတ္တေဇတံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏမုခတံ။ ယတော ပတာယတီတိ ယဒါ နိဗ္ဗတ္တတိ။ န ဝါစော ဟောတိ ဂါရဝေါတိ ဝစနဿပိ ဂရုဘာဝေါ န ဟောတိ။ န ဒီပံ ဟောတိ ကိဉ္စနန္တိ ကာစိ ပတိဋ္ဌာ နာမ န ဟောတိ။ တပနီယာနီတိ တာပဇနကာနိ။ ဓမ္မေဟီတိ သမထဝိပဿနာဓမ္မေဟိ။ အာရကာတိ ဒူရေ။ ဗြာဟ္မဏန္တိ ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏံ။ ယာယ မာတု ဘတောတိ ယာယ မာတရာ ဘတော ပေါသိတော။ ပါဏဒဒိံ သန္တိန္တိ ဇီဝိတဒါယိကံ သမာနံ။ ဟန္တိ ကုဒ္ဓေါ ပုထုတ္တာနန္တိ ကုဒ္ဓေါ ပုဂ္ဂလော ပုထု နာနာကာရဏေဟိ အတ္တာနံ ဟန္တိ။ နာနာရူပေသု မုစ္ဆိတောတိ နာနာရမ္မဏေသု အဓိမုစ္ဆိတော ဟုတွာ။ ရဇ္ဇုယာ ဗဇ္ဈ မီယန္တီတိ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတွာ မရန္တိ။ ပဗ္ဗတာမပိ ကန္ဒရေတိ ပဗ္ဗတကန္ဒရေပိ ပတိတွာ မရန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၉။)

ဘူနဟစ္စာနီတိ ဟတဝုဒ္ဓီနိ။ ဣတာယန္တိ ဣတိ အယံ။ တံ ဒမေန သမုစ္ဆိန္ဒေတိ တံ ကောဓံ ဒမေန ဆိန္ဒေယျ။ ကတရေန ဒမေနာတိ? ပညာဝီရိယေန ဒိဋ္ဌိယာတိ ဝိပဿနာပညာယ စေဝ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တေန ကာယိကစေတသိကဝီရိယေန စ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ စ။ တထေဝ ဓမ္မေ သိက္ခေထာတိ ယထာ အကုသလံ သမုစ္ဆိန္ဒေယျ, သမထဝိပဿနာဓမ္မေပိ တထေဝ သိက္ခေယျ။ မာ နော ဒုမ္မင်္ကုယံ အဟူတိ မာ အမှာကံ ဒုမ္မင်္ကုဘာဝေါ အဟောသီတိ ဣမမတ္ထံ ပတ္ထယမာနာ။ အနာယာသာတိ အနုပါယာသာ။ အနုဿုကာတိ ကတ္ထစိ ဥဿုက္ကံ အနာပန္နာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အဗျာကတဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

၇။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ ဟိရိဩတ္တပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၅။ သတ္တမဿ ပဌမေ ဟတူပနိသောတိ ဟတဥပနိသော ဆိန္နပစ္စယော။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနန္တိ တရုဏဝိပဿနာ။ နိဗ္ဗိဒါဝိရာဂေါတိ ဗလဝဝိပဿနာ စေဝ မဂ္ဂေါ စ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနန္တိ အရဟတ္တဝိမုတ္တိ စ ပစ္စဝေက္ခဏာ စ။

၂။ သတ္တသူရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၆။ ဒုတိယေ ယသ္မာ အယံ သတ္တသူရိယဒေသနာ တေဇောသံဝဋ္ဋဒဿနဝသေန ပဝတ္တာ, တသ္မာ တယော သံဝဋ္ဋာ, တိဿော သံဝဋ္ဋသီမာ, တီဏိ သံဝဋ္ဋမူလာနီ, တီဏိ ကောလာဟလာနီတိ အယံ တာဝ အာဒိတောဝ ဣမဿ သုတ္တဿ ပုရေစာရိကကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၀၃) ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိနိဒ္ဒေသေ ဝိတ္ထာရိတာဝ။ ဧတဒဝေါစာတိ အနိစ္စကမ္မဋ္ဌာနိကာနံ ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ အဇ္ဈာသယေန ဥပါဒိန္နကာနံ အနုပါဒိန္နကာနံ သင်္ခါရာနံ ဝိပတ္တိဒဿနတ္ထံ ဧတံ ‘‘အနိစ္စာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ’’တိအာဒိသတ္တသူရိယောပမသုတ္တန္တံ အဝေါစ။ တတ္ထ အနိစ္စာတိ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ။ သင်္ခါရာတိ ဥပါဒိန္နကအနုပါဒိန္နကာ သင်္ခါရဓမ္မာ။ အဒ္ဓုဝါတိ ဧဝံ အစိရဋ္ဌေန န ဓုဝါ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၀။)

အနဿာသိကာတိ အသဿတဘာဝေန အဿာသရဟိတာ။ အလမေဝါတိ ယုတ္တမေဝ။

အဇ္ဈောဂါဠှောတိ ဥဒကေ အနုပဝိဋ္ဌော။ အစ္စုဂ္ဂတောတိ ဥဒကပိဋ္ဌိတော ဥဂ္ဂတော။ ဒေဝေါ န ဝဿတီတိ ပဌမံ တာဝ ဥပကပ္ပနမေဃော နာမ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေ ဧကမေဃော ဟုတွာ ဝဿတိ, တဒါ နိက္ခန္တဗီဇံ န ပုန ဂေဟံ ပဝိသတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဓမကရဏေ နိရုဒ္ဓံ ဝိယ ဥဒကံ ဟောတိ, ပုန ဧကဗိန္ဒုမ္ပိ ဒေဝေါ န ဝဿတီတိ ဥပမာနဓမ္မကထာဝ ပမာဏံ။ ဝိနဿန္တေ ပန လောကေ ပဌမံ အဝီစိတော ပဋ္ဌာယ တုစ္ဆော ဟောတိ, တတော ဥဋ္ဌဟိတွာ သတ္တာ မနုဿလောကေ စ တိရစ္ဆာနေသု စ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တိရစ္ဆာနေသု နိဗ္ဗတ္တာပိ ပုတ္တဘာတိကေသု မေတ္တံ ပဋိလဘိတွာ ကာလကတာ ဒေဝမနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဒေဝတာ အာကာသေန စရန္တိယော အာရောစေန္တိ – ‘‘န ဣဒံ ဌာနံ သဿတံ န နိဗဒ္ဓံ, မေတ္တံ ဘာဝေထ, ကရုဏံ, မုဒိတံ, ဥပေက္ခံ ဘာဝေထာ’’တိ။ တေ မေတ္တာဒယော ဘာဝေတွာ တတော စုတာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

ဗီဇဂါမာတိ ဧတ္ထ ဗီဇဂါမော နာမ ပဉ္စ ဗီဇဇာတာနိ။ ဘူတဂါမော နာမ ယံကိဉ္စိ နိက္ခန္တမူလပဏ္ဏံ ဟရိတကံ။ ဩသဓိတိဏဝနပ္ပတယောတိ ဧတ္ထ ဩသဓီတိ ဩသဓရုက္ခာ။ တိဏာတိ ဗဟိသာရာ တာလနာဠိကေရာဒယော။ ဝနပ္ပတယောတိ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခာ။ ကုန္နဒိယောတိ ဌပေတွာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော အဝသေသာ နိန္နဂါ။ ကုသောဗ္ဘာတိ ဌပေတွာ သတ္တ မဟာသရေ အဝသေသာ ရဟဒါဒယော။ ဒုတိယော သူရိယောတိအာဒီသု ဒုတိယသူရိယကာလေ ဧကော ဥဒေတိ, ဧကော အတ္ထင်္ဂမေတိ။ တတိယကာလေ ဧကော ဥဒေတိ, ဧကော အတ္ထင်္ဂမေတိ, ဧကော မဇ္ဈေ ဟောတိ။ စတုတ္ထကာလေ စတုကုလိကေ ဂါမေ စတ္တာရော ပိဏ္ဍစာရိကာ ဒွါရပဋိပါဋိယာ ဌိတာ ဝိယ ဟောန္တိ။ ပဉ္စမာဒိကာလေပိ ဧသေဝ နယော။ ပလုဇ္ဇန္တီတိ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတန္တိ။ နေဝ ဆာရိကာ ပညာယတိ န မသီတိ စက္ကဝါဠမဟာပထဝီ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ ဟိမဝါ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတော ဆ ကာမသဂ္ဂါ ပဌမဇ္ဈာနိကဗြဟ္မလောကာတိ ဧတ္တကေ ဌာနေ ဒဍ္ဎေ အစ္ဆရာယ ဂဟေတဗ္ဗမတ္တာပိ ဆာရိကာ ဝါ အင်္ဂါရော ဝါ န ပညာယတိ။ ကော မန္တာ ကော သဒ္ဓါတာတိ ကော တဿ သဒ္ဓါပနတ္ထာယ သမတ္ထော, ကော ဝါ တဿ သဒ္ဓါတာ။ အညတြ ဒိဋ္ဌပဒေဟီတိ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၁။)

ဒိဋ္ဌပဒေ သောတာပန္နေ အရိယသာဝကေ ဌပေတွာ ကော အညော သဒ္ဒဟိဿတီတိ အတ္ထော။

ဝီတရာဂေါတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဝီတရာဂေါ။ သာသနံ အာဇာနိံသူတိ အနုသိဋ္ဌိံ ဇာနိံသု, ဗြဟ္မလောကသဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ သမသမဂတိယောတိ ဒုတိယတ္တဘာဝေ သဗ္ဗာကာရေန သမဂတိကော ဧကဂတိကော။ ဥတ္တရိ မေတ္တံ ဘာဝေယျန္တိ ပဌမဇ္ဈာနတော ဥတ္တရိ ယာဝ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနာ ပဏီတံ ကတွာ မေတ္တံ ဘာဝေယျံ။ စက္ခုမာတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမာ။ ပရိနိဗ္ဗုတောတိ ဗောဓိပလ္လင်္ကေယေဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဧဝံ အနိစ္စလက္ခဏံ ဒီပေတွာ သတ္ထရိ ဒေသနံ ဝိနိဝဋ္ဋေန္တေ ပဉ္စသတာပိ တေ အနိစ္စကမ္မဋ္ဌာနိကာ ဘိက္ခူ ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ နိသိန္နာသနေသုယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသူတိ။

၃။ နဂရောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၇။ တတိယေ ယတောတိ ယဒါ။ ပစ္စန္တိမန္တိ ရဋ္ဌပရိယန္တေ ရဋ္ဌာဝသာနေ နိဝိဋ္ဌံ။ မဇ္ဈိမဒေသနဂရဿ ပန ရက္ခာကိစ္စံ နတ္ထိ, တေန တံ န ဂဟိတံ။ နဂရပရိက္ခာရေဟိ သုပရိက္ခတန္တိ နဂရာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကတံ။ အကရဏီယန္တိ အကတ္တဗ္ဗံ အဇိနိယံ။ ဂမ္ဘီရနေမာတိ ဂမ္ဘီရအာဝါဋာ။ သုနိခါတာတိ သုဋ္ဌု သန္နိသီဒါပိတာ။ တံ ပနေတံ ဧသိကာထမ္ဘံ ဣဋ္ဌကာဟိ ဝါ ကရောန္တိ သိလာဟိ ဝါ ခဒိရာဒီဟိ ဝါ သာရရုက္ခေဟိ။ တံ နဂရဂုတ္တတ္ထာယ ကရောန္တာ ဗဟိနဂရေ ကရောန္တိ, အလင်္ကာရတ္ထာယ ကရောန္တာ အန္တောနဂရေ။ တံ ဣဋ္ဌကာမယံ ကရောန္တာ မဟန္တံ အာဝါဋံ ကတွာ စယံ စိနိတွာ ဥပရိ အဋ္ဌံသံ ကတွာ သုဓာယ လိမ္ပန္တိ။ ယဒါ ဟတ္ထိနာ ဒန္တေဟိ အဘိဟတော န စလတိ, တဒါ သုလိတ္တော နာမ ဟောတိ။ သိလာထမ္ဘာဒယောပိ အဋ္ဌံသာ ဧဝ ဟောန္တိ။ တေ သစေ အဋ္ဌ ရတနာ ဟောန္တိ, စတုရတနမတ္တံ အာဝါဋေ ပဝိသတိ, စတုရတနမတ္တံ ဥပရိ ဟောတိ။ သောဠသရတနဝီသတိရတနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗေသဉှိ ဥပဍ္ဎံ ဟေဋ္ဌာ ဟောတိ, ဥပဍ္ဎံ ဥပရိ။ တေ ဂေါမုတ္တဝင်္ကာ ဟောန္တိ, တေန တေသံ အန္တရေ ပဒရမယံ ကတွာ ကမ္မံ ကာတုံ သက္ကာ ဟောတိ, တေ ပန ကတစိတ္တကမ္မာ ပဂ္ဂဟိတဒ္ဓဇာဝ ဟောန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၂။)

ပရိခါတိ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတမာတိကာ။ အနုပရိယာယပထောတိ အန္တော ပါကာရဿ ပါကာရေန သဒ္ဓိံ ဂတော မဟာပထော, ယတ္ထ ဌိတာ ဗဟိပါကာရေ ဌိတေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈန္တိ။ သလာကန္တိ သရတောမရာဒိနိဿဂ္ဂိယာဝုဓံ။ ဇေဝနိကန္တိ ဧကတောဓာရာဒိသေသာဝုဓံ။

ဟတ္ထာရောဟာတိ သဗ္ဗေပိ ဟတ္ထိအာစရိယဟတ္ထိဝေဇ္ဇဟတ္ထိဗန္ဓာဒယော။ အဿာရောဟာတိ သဗ္ဗေပိ အဿာစရိယအဿဝေဇ္ဇအဿဗန္ဓာဒယော။ ရထိကာတိ သဗ္ဗေပိ ရထာစရိယရထယောဓရထရက္ခာဒယော။ ဓနုဂ္ဂဟာတိ ဣဿာသာ။ စေလကာတိ ယေ ယုဒ္ဓေ ဇယဒ္ဓဇံ ဂဟေတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တိ။ စလကာတိ ‘‘ဣဓ ရညော ဌာနံ ဟောတု, ဣဓ အသုကမဟာမတ္တဿာ’’တိ ဧဝံ သေနာဗျူဟကာရကာ။ ပိဏ္ဍဒါယိကာတိ သာဟသိကမဟာယောဓာ။ တေ ကိရ ပရသေနံ ပဝိသိတွာ ပိဏ္ဍပိဏ္ဍမိဝ ဆေတွာ ဆေတွာ ဒယန္တိ, ဥပ္ပတိတွာ နိဂ္ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ယေ ဝါ သင်္ဂါမမဇ္ဈေ ယောဓာနံ ဘတ္တပါနီယံ ဂဟေတွာ ပဝိသန္တိ, တေသမ္ပေတံ နာမံ။ ဥဂ္ဂါ ရာဇပုတ္တာတိ ဥဂ္ဂတုဂ္ဂတာ သင်္ဂါမာဝစရာ ရာဇပုတ္တာ။ ပက္ခန္ဒိနောတိ ယေ ‘‘ကဿ သီသံ ဝါ အာဝုဓံ ဝါ အာဟရာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အသုကဿာ’’တိ ဝုတ္တာ သင်္ဂါမံ ပက္ခန္ဒိတွာ တဒေဝ အာဟရန္တိ, ဣမေ ပက္ခန္ဒန္တီတိ ပက္ခန္ဒိနော။ မဟာနာဂါ ဝိယ မဟာနာဂါ, ဟတ္ထိအာဒီသုပိ အဘိမုခံ အာဂစ္ဆန္တေသု အနိဝတ္တိယယောဓာနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ သူရာတိ ဧကသူရာ, ယေ သဇာလိကာပိ သဝမ္မိကာပိ သမုဒ္ဒံ တရိတုံ သက္ကောန္တိ။ စမ္မယောဓိနောတိ ယေ စမ္မကဉ္စုကံ ဝါ ပဝိသိတွာ သရပရိတ္တာဏစမ္မံ ဝါ ဂဟေတွာ ယုဇ္ဈန္တိ။ ဒါသကပုတ္တာတိ ဗလဝသိနေဟာ ဃရဒါသယောဓာ။ ဒေါဝါရိကောတိ ဒွါရပါလကော။ ဝါသနလေပနသမ္ပန္နောတိ ဝါသနေန သဗ္ဗဝိဝရပဋိစ္ဆာဒနေန သုဓာလေပေန သမ္ပန္နော။ ဗဟိ ဝါ ခါဏုပါကာရသင်္ခါတေန ဝါသနေန ဃနမဋ္ဌေန စ သုဓာလေပေန သမ္ပန္နော ပုဏ္ဏဃဋပန္တိံ ဒဿေတွာ ကတစိတ္တကမ္မပဂ္ဂဟိတဒ္ဓဇော။ တိဏကဋ္ဌောဒကန္တိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ဃာသတ္ထာယ ဂေဟာနဉ္စ ဆာဒနတ္ထာယ အာဟရိတွာ ဗဟူသု ဌာနေသု ဌပိတတိဏဉ္စ, ဂေဟကရဏပစနာဒီနံ အတ္ထာယ အာဟရိတွာ ဌပိတကဋ္ဌဉ္စ, ယန္တေဟိ ပဝေသေတွာ ပေါက္ခရဏီသု ဌပိတဥဒကဉ္စ။ သန္နိစိတံ ဟောတီတိ ပဋိကစ္စေဝ အနေကေသု ဌာနေသု သုဋ္ဌု နိစိတံ ဟောတိ။ အဗ္ဘန္တရာနံ ရတိယာတိ အန္တောနဂရဝါသီနံ ရတိအတ္ထာယ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၃။)

အပရိတဿာယာတိ တာသံ အနာပဇ္ဇနတ္ထာယ။ သာလိယဝကန္တိ နာနပ္ပကာရာ သာလိယော စေဝ ယဝါ စ။ တိလမုဂ္ဂမာသာပရဏ္ဏန္တိ တိလမုဂ္ဂမာသာ စ သေသာပရဏ္ဏဉ္စ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ တထာဂတဿ နဂရေ ကမ္မံ နာမ နတ္ထိ, နဂရသဒိသံ ပန အရိယသာဝကံ, နဂရပရိက္ခာရသဒိသေ စ သတ္တ ဓမ္မေ, စတုအာဟာရသဒိသာနိ စ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဒဿေတွာ ဧကာဒသသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ ပက္ခိပိတွာ ဒေသနံ ဝိနိဝဋ္ဋေဿာမီတိ အယံ ဥပမာ အာဘတာ။ တသ္မာ တံ ဒေသနံ ပကာသေတုံ ဣဒံ ဧဝမေဝ ခေါတိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ သဒ္ဓမ္မေဟီတိ သုဓမ္မေဟိ။ သဒ္ဓေါတိ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါယ စေဝ ပစ္စက္ခသဒ္ဓါယ စ သမန္နာဂတော။ တတ္ထ ဒါနသီလာဒီနံ ဖလံ သဒ္ဒဟိတွာ ဒါနာဒိပုညကရဏေ သဒ္ဓါ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ နာမ။ မဂ္ဂေန အာဂတသဒ္ဓါ ပစ္စက္ခသဒ္ဓါ နာမ။ ပသာဒသဒ္ဓါတိပိ ဧသာ ဧဝ။ တဿာ လက္ခဏာဒီဟိ ဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ စ, မဟာရာဇ, သဒ္ဓါ သမ္ပသာဒနလက္ခဏာ စာ’’တိ (မိ။ ပ။ ၂။၁။၁၀) ဟိ ဝစနတော ဣဒံ သဒ္ဓါယ လက္ခဏံ နာမ။ ‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဌာနေဟိ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ တီဟိ? သီလဝန္တာနံ ဒဿနကာမော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၃။၄၂) နယေန ဝုတ္တံ ပန သဒ္ဓါယ နိမိတ္တံ နာမ။ ‘‘ကော စာဟာရော သဒ္ဓါယ, သဒ္ဓမ္မဿဝနန္တိဿ ဝစနီယ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၆၁) အယံ ပနဿာ အာဟာရော နာမ။ ‘‘သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အယံ အနုဓမ္မော ဟောတိ, ယံ ရူပေ နိဗ္ဗိဒါဗဟုလော ဝိဟရိဿတီ’’တိ အယမဿ အနုဓမ္မော နာမ။ ‘‘သဒ္ဓါ ဗန္ဓတိ ပါထေယျံ, သိရီ ဘောဂါနမာသယော’’ (သံ။ နိ။ ၁။၇၉)။ ‘‘သဒ္ဓါ ဒုတိယာ ပုရိသဿ ဟောတိ’’ (သံ။ နိ။ ၁။၃၆)။ ‘‘သဒ္ဓါယ တရတိ ဩဃံ’’ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆)။ ‘‘သဒ္ဓါ ဗီဇံ တပေါ ဝုဋ္ဌိ’’ (သု။ နိ။ ၇၇၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၉၇)။ ‘‘သဒ္ဓါဟတ္ထော မဟာနာဂေါ။ ဥပေခါသေတဒန္တဝါ’’တိအာဒီသု ပန သုတ္တေသု ဧတိဿာ ဗဒ္ဓဘတ္တပုဋာဒိသရိက္ခတာယ အနေကသရသတာ ဘဂဝတာ ပကာသိတာ။ ဣမသ္မိံ ပန နဂရောပမသုတ္တန္တေ ဧသာ အစလသုပ္ပတိဋ္ဌိတတာယ ဧသိကာထမ္ဘသဒိသာ ကတွာ ဒဿိတာ။

သဒ္ဓေသိကောတိ သဒ္ဓံ ဧသိကာထမ္ဘံ ကတွာ အရိယသာဝကော အကုသလံ ပဇဟတီတိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒေသု ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ အပိစေတ္ထ ဟိရောတ္တပ္ပေဟိ တီသု ဒွါရေသု သံဝရော သမ္ပဇ္ဇတိ, သော စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၄။)

ဟောတိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဧကာဒသသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ ပက္ခိပိတွာ ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄။ ဓမ္မညူသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၈။ စတုတ္ထေ ကာလံ ဇာနာတီတိ ယုတ္တပ္ပတ္တကာလံ ဇာနာတိ။ အယံ ကာလော ဥဒ္ဒေသဿာတိ အယံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှနကာလော။ ပရိပုစ္ဆာယာတိ အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ ပရိပုစ္ဆာယ။ ယောဂဿာတိ ယောဂေ ကမ္မံ ပက္ခိပနဿ။ ပဋိသလ္လာနဿာတိ နိလီယနဿ ဧကီဘာဝဿ။ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နောတိ နဝန္နံ လောကုတ္တရဓမ္မာနံ အနုရူပဓမ္မံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ ပဋိပန္နော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပုဂ္ဂလပရောပရညူ ဟောတီတိ ဧဝံ ဘိက္ခု ပုဂ္ဂလာနံ ပရောပရံ တိက္ခမုဒုဘာဝံ ဇာနနသမတ္ထော နာမ ဟောတိ။

၅။ ပါရိစ္ဆတ္တကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၆၉။ ပဉ္စမေ ပန္နပလာသောတိ ပတိတပလာသော။ ဇာလကဇာတောတိ သဉ္ဇာတပတ္တပုပ္ဖဇာလော။ တဿ ဟိ ပတ္တဇာလဉ္စ ပုပ္ဖဇာလဉ္စ သဟေဝ နိက္ခမတိ။ ခါရကဇာတောတိ ပါဋိယေက္ကံ သဉ္ဇာတေန သုဝိဘတ္တေန ပတ္တဇာလကေန စ ပုပ္ဖဇာလကေန စ သမန္နာဂတော။ ကုဋုမလကဇာတောတိ သဉ္ဇာတမကုဠော။ ကောရကဇာတောတိ အဝိကသိတေဟိ မဟာကုစ္ဆီဟိ သမ္ဘိန္နမုခေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သမန္နာဂတော။ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လောတိ သဗ္ဗာကာရေန သုပုပ္ဖိတော။ ဒိဗ္ဗေ စတ္တာရော မာသေတိ ဒိဗ္ဗေန အာယုနာ စတ္တာရော မာသေ။ မနုဿဂဏနာယ ပန တာနိ ဒွါဒသ ဝဿသဟဿာနိ ဟောန္တိ။ ပရိစာရေန္တီတိ ဣတော စိတော စ ဣန္ဒြိယာနိ စာရေန္တိ, ကီဠန္တိ ရမန္တီတိ အတ္ထော။

အာဘာယ ဖုဋံ ဟောတီတိ တတ္တကံ ဌာနံ ဩဘာသေန ဖုဋံ ဟောတိ။ တေသဉှိ ပုပ္ဖါနံ ဗာလသူရိယဿ ဝိယ အာဘာ ဟောတိ, ပတ္တာနိ ပဏ္ဏစ္ဆတ္တပ္ပမာဏာနိ, အန္တော မဟာတုမ္ဗမတ္တာ ရေဏု ဟောတိ။ ပုပ္ဖိတေ ပန ပါရိစ္ဆတ္တကေ အာရောဟနကိစ္စံ ဝါ အင်္ကုသကံ ဂဟေတွာ နမနကိစ္စံ ဝါ ပုပ္ဖါဟရဏတ္ထံ စင်္ဂေါဋကကိစ္စံ ဝါ နတ္ထိ, ကန္တနကဝါတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုပ္ဖါနိ ဝဏ္ဋတော ကန္တတိ, သမ္ပဋိစ္ဆနကဝါတော သမ္ပဋိစ္ဆတိ, ပဝေသနကဝါတော သုဓမ္မံ ဒေဝသဘံ ပဝေသေတိ, သမ္မဇ္ဇနကဝါတော ပုရာဏပုပ္ဖါနိ နီဟရတိ, သန္ထရဏကဝါတော ပတ္တကဏ္ဏိကကေသရာနိ ရဉ္ဇေန္တော သန္ထရတိ။ မဇ္ဈဋ္ဌာနေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၅။)

ဓမ္မာသနံ ဟောတိ ယောဇနပ္ပမာဏော ရတနပလ္လင်္ကော ဥပရိ တိယောဇနေန သေတစ္ဆတ္တေန ဓာရိယမာနေန, တဒနန္တရံ သက္ကဿ ဒေဝရညော အာသနံ အတ္ထရိယတိ, တတော တေတ္တိံသာယ ဒေဝပုတ္တာနံ, တတော အညေသံ မဟေသက္ခာနံ ဒေဝါနံ, အညတရဒေဝတာနံ ပုပ္ဖကဏ္ဏိကာဝ အာသနံ ဟောတိ။ ဒေဝါ ဒေဝသဘံ ပဝိသိတွာ နိသီဒန္တိ။ တတော ပုပ္ဖေဟိ ရေဏုဝဋ္ဋိ ဥဂ္ဂန္တွာ ဥပရိကဏ္ဏိကံ အာဟစ္စ နိပတမာနာ ဒေဝတာနံ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ အတ္တဘာဝံ လာခါရသပရိကမ္မသဇ္ဇိတံ ဝိယ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏပိဉ္ဇရံ ဝိယ ကရောတိ။ ဧကစ္စေ ဒေဝါ ဧကေကံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ အညမညံ ပဟရန္တာပိ ကီဠန္တိယေဝ။ ပဟရဏကာလေပိ မဟာတုမ္ဗပ္ပမာဏာ ရေဏု နိက္ခမိတွာ သရီရံ ပဘာသမ္ပန္နေဟိ ဂန္ဓစုဏ္ဏေဟိ သဉ္ဇတမနောသိလာရာဂံ ဝိယ ကရောတိ။ ဧဝံ သာ ကီဠာ စတူဟိ မာသေဟိ ပရိယောသာနံ ဂစ္ဆတိ။ အယမာနုဘာဝေါတိ အယံ အနုဖရိတုံ အာနုဘာဝေါ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ န သတ္ထာ ပါရိစ္ဆတ္တကေန အတ္ထိကော, တေန ပန သဒ္ဓိံ ဥပမေတွာ သတ္တ အရိယသာဝကေ ဒဿေတုကာမော, တသ္မာ တေ ဒဿေတုံ ဧဝမေဝ ခေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စေတေတီတိ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ စိန္တေတိ။ ဒေဝါနံဝါတိ ဒေဝါနံ ဝိယ။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတီတိ ပထဝိတလတော ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သာဓုကာရသဒ္ဒေန သဗ္ဗံ ဧကသဒ္ဒမေဝ ဟောတိ။ အယမာနုဘာဝေါတိ အယံ ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော အနုဖရဏာနုဘာဝေါ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ ပဗ္ဗဇ္ဇာနိဿိတံ ဟောတိ, ကသိဏပရိကမ္မံ ပဌမဇ္ဈာနသန္နိဿိတံ, ဝိပဿနာယ သဒ္ဓိံ တယော မဂ္ဂါ တီဏိ စ ဖလာနိ အရဟတ္တမဂ္ဂသန္နိဿိတာနိ ဟောန္တိ။ ဒေသနာယ ဟေဋ္ဌတော ဝါ ဥပရိတော ဝါ ဥဘယတော ဝါ ပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ, ဣဓ ပန ဥဘယတော ပရိစ္ဆေဒေါ။ တေနေတံ ဝုတ္တံ။ သင်္ခေပတော ပနေတ္ထ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋံ ကထိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆။ သက္ကစ္စသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၀။ ဆဋ္ဌေ ပရိသုဒ္ဓါ စ ဘဝိဿန္တီတိ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပရိသုဒ္ဓါ ဘဝိဿန္တိ နိမ္မလာ။ သကမ္မာရဂတောတိ ဧတ္ထ သ-ကာရော နိပါတမတ္တံ, ကမ္မာရဂတော ကမ္မာရုဒ္ဓနဂတောတိ အတ္ထော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၆။)

၇။ ဘာဝနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၁။ သတ္တမေ အနနုယုတ္တဿာတိ န ယုတ္တပ္ပယုတ္တဿ ဟုတွာ ဝိဟရတော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍာနီတိ ဣမာ ကဏှပက္ခသုက္ကပက္ခဝသေန ဒွေ ဥပမာ ဝုတ္တာ။ တာသု ကဏှပက္ခူပမာ အတ္ထဿ အသာဓိကာ, ဣတရာ သာဓိကာတိ သုက္ကပက္ခူပမာယ ဧဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေယျထာတိ ဩပမ္မတ္ထေ နိပါတော။ အပီတိ သမ္ဘာဝနတ္ထေ။ ဥဘယေနာပိ သေယျထာပိ နာမ, ဘိက္ခဝေတိ ဒဿေတိ။ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍာနိ အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါတိ ဧတ္ထ ပန ကိဉ္စာပိ ကုက္ကုဋိယာ ဝုတ္တပ္ပကာရတော ဦနာဓိကာနိပိ အဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ, ဝစနသိလိဋ္ဌတာယ ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ လောကေ သိလိဋ္ဌံ ဝစနံ ဟောတိ။ တာနဿူတိ တာနိ အဿု, ဘဝေယျုန္တိ အတ္ထော။ ကုက္ကုဋိယာ သမ္မာ အဓိသယိတာနီတိ တာယ ဇနေတ္တိယာ ကုက္ကုဋိယာ ပက္ခေ ပသာရေတွာ တေသံ ဥပရိ သယန္တိယာ သမ္မာ အဓိသယိတာနိ။ သမ္မာ ပရိသေဒိတာနီတိ ကာလေန ကာလံ ဥတုံ ဂဏှာပေန္တိယာ သုဋ္ဌု သမန္တတော သေဒိတာနိ, ဥသ္မီကတာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမ္မာ ပရိဘာဝိတာနီတိ ကာလေန ကာလံ သုဋ္ဌု သမန္တတော ဘာဝိတာနိ, ကုက္ကုဋဂန္ဓံ ဂါဟာပိတာနီတိ အတ္ထော။

ကိဉ္စာပိ တဿာ ကုက္ကုဋိယာတိ တဿာ ကုက္ကုဋိယာ ဣမံ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အပ္ပမာဒံ ကတွာ ကိဉ္စာပိ န ဧဝံ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ အထ ခေါ ဘဗ္ဗာဝ တေတိ အထ ခေါ တေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ဝုတ္တနယေန သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဇ္ဇိတုံ ဘဗ္ဗာဝ။ တေ ဟိ ယသ္မာ တာယ ကုက္ကုဋိယာ ဧဝံ တီဟာကာရေဟိ တာနိ အဏ္ဍာနိ ပရိပါလိယမာနာနိ န ပူတီနိ ဟောန္တိ။ ယောပိ နေသံ အလ္လသိနေဟော, သော ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆတိ, ကပါလံ တနုကံ ဟောတိ, ပါဒနခသိခါ စ မုခတုဏ္ဍကဉ္စ ခရံ ဟောတိ, သယမ္ပိ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ။ ကပါလဿ တနုတ္တာ ဗဟိဒ္ဓါ အာလောကော အန္တော ပညာယတိ, တသ္မာ ‘‘စိရံ ဝတ မယံ သံကုဋိတဟတ္ထပါဒါ သမ္ဗာဓေ သယိမှ, အယဉ္စ ဗဟိ အာလောကော ဒိဿတိ, ဧတ္ထ ဒါနိ နော သုခဝိဟာရော ဘဝိဿတီ’’တိ နိက္ခမိတုကာမာ ဟုတွာ ကပါလံ ပါဒေန ပဟရန္တိ, ဂီဝံ ပသာရေန္တိ, တတော တံ ကပါလံ ဒွေဓာ ဘိဇ္ဇတိ။ အထ တေ ပက္ခေ ဝိဓုနန္တာ တံခဏာနုရူပံ ဝိရဝန္တာ နိက္ခမန္တိယေဝ။ နိက္ခမန္တာ စ ဂါမက္ခေတ္တံ ဥပသောဘယမာနာ ဝိစရန္တိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၇။)

ဧဝမေဝ ခေါတိ ဣဒံ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ။ တံ ဧဝံ အတ္ထေန သံသန္ဒေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ – တဿာ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍေသု အဓိသယနာဒိတိဝိဓကိရိယာကရဏံ ဝိယ ဟိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဘာဝနံ အနုယုတ္တကာလော, ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာသမ္ပာဒနေန အဏ္ဍာနံ အပူတိဘာဝေါ ဝိယ ဘာဝနံ အနုယုတ္တဿ ဘိက္ခုနော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဝိပဿနာဉာဏဿ အပရိဟာနိ။ တဿာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အဏ္ဍာနံ အလ္လသိနေဟပရိယာဒါနံ ဝိယ တဿ ဘိက္ခုနော တိဝိဓာနုပဿနာသမ္ပာဒနေန ဘဝတ္တယာနုဂတနိကန္တိသိနေဟပရိယာဒါနံ, အဏ္ဍကပါလာနံ တနုဘာဝေါ ဝိယ ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသဿ တနုဘာဝေါ, ကုက္ကုဋပေါတကာနံ နခတုဏ္ဍကာနံ ထဒ္ဓဘာဝေါ ဝိယ ဘိက္ခုနော ဝိပဿနာဉာဏဿ တိက္ခခရဝိပ္ပသန္နသူရဘာဝေါ, ကုက္ကုဋပေါတကာနံ ပရိဏာမကာလော ဝိယ ဘိက္ခုနော ဝိပဿနာဉာဏဿ ပရိဏာမကာလော ဝဍ္ဎိကာလော ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏကာလော, ကုက္ကုဋပေါတကာနံ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ပက္ခေ ပပ္ဖေါဋေတွာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဒါကာလော ဝိယ တဿ ဘိက္ခုနော ဝိပဿနာဉာဏဂဗ္ဘံ ဂဏှာပေတွာ ဝိစရန္တဿ တဇ္ဇာတိကံ ဥတုသပ္ပါယံ ဝါ ဘောဇနသပ္ပါယံ ဝါ ပုဂ္ဂလသပ္ပါယံ ဝါ ဓမ္မဿဝနသပ္ပါယံ ဝါ လဘိတွာ ဧကာသနေ နိသိန္နဿေဝ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တဿ အနုပုဗ္ဗာဓိဂတေန အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ အဘိညာပက္ခေ ပပ္ဖေါဋေတွာ သောတ္ထိနာ အရဟတ္တပ္ပတ္တကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယထာ ပန ကုက္ကုဋပေါတကာနံ ပရိဏတဘာဝံ ဉတွာ မာတာပိ အဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒတိ, ဧဝံ တထာရူပဿ ဘိက္ခုနော ဉာဏပရိပါကံ ဉတွာ သတ္ထာပိ –

‘‘ဥစ္ဆိန္ဒ သိနေဟမတ္တနော, ကုမုဒံ သာရဒိကံဝ ပါဏိနာ၊

သန္တိမဂ္ဂမေဝ ဗြူဟယ, နိဗ္ဗာနံ သုဂတေန ဒေသိတ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၂၈၅) –

အာဒိနာ နယေန ဩဘာသံ ဖရိတွာ ဂါထာယ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဟရတိ။ သော ဂါထာပရိယောသာနေ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ယထာ တေ ကုက္ကုဋပေါတကာ ဂါမက္ခေတ္တံ ဥပသောဘယမာနာ တတ္ထ ဝိစရန္တိ, ဧဝံ အယမ္ပိ မဟာခီဏာသဝေါ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတွာ သံဃာရာမံ ဥပသောဘယမာနော ဝိစရတိ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၈။)

ဖလဂဏ္ဍဿာတိ ဝဍ္ဎကိဿ။ သော ဟိ ဩလမ္ဗကသင်္ခါတံ ဖလံ စာရေတွာ ဒါရူနံ ဂဏ္ဍံ ဟရတီတိ ဖလဂဏ္ဍောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝါသိဇဋေတိ ဝါသိဒဏ္ဍကဿ ဂဟဏဋ္ဌာနေ။ ဧတ္တကံ မေ အဇ္ဇ အာသဝါနံ ခီဏန္တိ ပဗ္ဗဇိတဿ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခေပေန ဥဒ္ဒေသေန ပရိပုစ္ဆာယ ယောနိသောမနသိကာရေန ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ စ နိစ္စကာလံ အာသဝါ ခီယန္တိ။ ဧဝံ ခီယမာနာနံ ပန နေသံ ‘‘ဧတ္တကံ အဇ္ဇ ခီဏံ ဧတ္တကံ ဟိယျော’’တိ ဧဝမဿ ဉာဏံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣမာယ ဥပမာယ ဝိပဿနာနိသံသော ဒီပိတော။

ဟေမန္တိကေနာတိ ဟေမန္တသမယေန။ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တီတိ ထိရဘာဝေန ပရိဟာယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဧတ္ထ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဝိယ သာသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, နာဝါ ဝိယ ယောဂါဝစရော, နာဝါယ မဟာသမုဒ္ဒေ ပရိယာယနံ ဝိယ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဦနပဉ္စဝဿကာလေ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ သန္တိကေ ဝိစရဏံ, နာဝါယ မဟာသမုဒ္ဒဥဒကေန ခဇ္ဇမာနာနံ ဗန္ဓနာနံ တနုဘာဝေါ ဝိယ ဘိက္ခုနော ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခေပေန ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီဟိယေဝ သံယောဇနာနံ တနုဘာဝေါ, နာဝါယ ထလေ ဥက္ခိတ္တကာလော ဝိယ ဘိက္ခုနော နိဿယမုတ္တကဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အရညေ ဝသနကာလော, ဒိဝါ ဝါတာတပေန သံသုဿနံ ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏေန တဏှာသိနေဟဿ သံသုဿနံ, ရတ္တိံ ဟိမောဒကေန တေမနံ ဝိယ ကမ္မဋ္ဌာနံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နေန ပီတိပါမောဇ္ဇေန စိတ္တတေမနံ, ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝါတာတပေဟိ စေဝ ဟိမောဒကေန စ ပရိသုက္ခပရိတိန္တာနံ ဗန္ဓနာနံ ဒုဗ္ဗလဘာဝေါ ဝိယ ဝိပဿနာဉာဏပီတိပါမောဇ္ဇေဟိ သံယောဇနာနံ ဘိယျောသောမတ္တာယ ဒုဗ္ဗလဘာဝေါ, ပါဝုဿကမေဃော ဝိယ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ, မေဃဝုဋ္ဌိဥဒကေန နာဝါယ အန္တောပူတိဘာဝေါ ဝိယ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ ရူပသတ္တကာဒိဝသေန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တဿ ဩက္ခာယမာနေ ပက္ခာယမာနေ ကမ္မဋ္ဌာနေ ဧကဒိဝသံ ဥတုသပ္ပါယာဒီနိ လဒ္ဓါ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဿ အရဟတ္တဖလာဓိဂမော။ ပူတိဗန္ဓနာယ နာဝါယ ကိဉ္စိ ကာလံ ဌာနံ ဝိယ ခီဏသံယောဇနဿ အရဟတော မဟာဇနံ အနုဂ္ဂဏှန္တဿ ယာဝတာယုကံ ဌာနံ, ပူတိဗန္ဓနာယ နာဝါယ အနုပုဗ္ဗေန ဘိဇ္ဇိတွာ အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝူပဂမော ဝိယ ခီဏာသဝဿ ဥပါဒိန္နက္ခန္ဓဘေဒေန အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝူပဂမောတိ ဣမာယ ဥပမာယ သံယောဇနာနံ ဒုဗ္ဗလတာ ဒီပိတာ။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၉။)

၈။ အဂ္ဂိက္ခန္ဓောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၂။ အဋ္ဌမံ အတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ကထိတံ။ အတ္ထုပ္ပတ္တိ ပနဿ ဟေဋ္ဌာ စူဠစ္ဆရာသံဃာတသုတ္တဝဏ္ဏနာယ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၅၁ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတာ ဧဝ။ ပဿထ နောတိ ပဿထ နု။ အာလိင်္ဂိတွာတိ ဥပဂူဟိတွာ။ ဥပနိသီဒေယျာတိ သမီပေ နိဿာယ နိသီဒေယျ။ ဥပနိပဇ္ဇေယျာတိ ဥပဂန္တွာ နိပဇ္ဇေယျ။ အာရောစယာမီတိ အာစိက္ခာမိ။ ပဋိဝေဒယာမီတိ ပဋိဝေဒေတွာ ဇာနာပေတွာ ကထေမိ။ ဝါလရဇ္ဇုယာတိ အဿဝါလဂေါဝါလေဟိ ဝဋ္ဋိတရဇ္ဇုယာ။ ပစ္စောရသ္မိန္တိ ဥရမဇ္ဈေ။ ဖေဏုဒ္ဒေဟကန္တိ ဖေဏံ ဥဒ္ဒေဟိတွာ, ဥဿာဒေတွာတိ အတ္ထော။ အတ္တတ္ထန္တိ အတ္တနော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကလောကိယလောကုတ္တရံ အတ္ထံ။ ပရတ္ထောဘယတ္ထေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ, တံ သဗ္ဗံ စူဠစ္ဆရာသံဃာတသုတ္တဿ (အ။ နိ။ ၁။၅၁ အာဒယော) အတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ကထိတမေဝ။ ဣဒဉ္စ ပန သုတ္တံ ကထေတွာ သတ္ထာ စူဠစ္ဆရာသံဃာတသုတ္တံ ကထေသိ။ နဝမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၀။ အရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၄။ ဒသမေ ပရိတ္တန္တိ အပ္ပံ ထောကံ။ တဉှိ သရသပရိတ္တတာယပိ ခဏပရိတ္တတာယပိ ဌိတိပရိတ္တတာယပိ ပရိတ္တမေဝ။ လဟုံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈနတော လဟုကံ။ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗန္တိ မန္တာယ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ပညာယ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ပဗ္ဗတေယျာတိ ပဗ္ဗတသမ္ဘဝါ။ ဟာရဟာရိနီတိ ရုက္ခနဠဝေဠုအာဒီနိ ဟရိတဗ္ဗာနိ ဟရိတုံ သမတ္ထာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မဟာဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

၈။ ဝိနယဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဌမဝိနယဓရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၅။ အဋ္ဌမဿ ပဌမေ အာပတ္တိံ ဇာနာတီတိ အာပတ္တိံယေဝ အာပတ္တီတိ ဇာနာတိ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၉၀။)

၂။ ဒုတိယဝိနယဓရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၆။ ဒုတိယေ သွာဂတာနီတိ သုအာဂတာနိ သုပ္ပဂုဏာနိ။ သုဝိဘတ္တာနီတိ ကောဋ္ဌာသတော သုဋ္ဌု ဝိဘတ္တာနိ။ သုပ္ပဝတ္တီနီတိ အာဝဇ္ဇိတာဝဇ္ဇိတဋ္ဌာနေ သုဋ္ဌု ပဝတ္တာနိ ဒဠှပ္ပဂုဏာနိ။ သုဝိနိစ္ဆိတာနီတိ သုဋ္ဌု ဝိနိစ္ဆိတာနိ။ သုတ္တသောတိ ဝိဘင်္ဂတော။ အနုဗျဉ္ဇနသောတိ ခန္ဓကပရိဝါရတော။

၃။ တတိယဝိနယဓရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၇၇။ တတိယေ ဝိနယေ ခေါ ပန ဌိတော ဟောတီတိ ဝိနယလက္ခဏေ ပတိဋ္ဌိတော ဟောတိ။ အသံဟီရောတိ န သက္ကာ ဟောတိ ဂဟိတဂ္ဂဟဏံ ဝိဿဇ္ဇာပေတုံ။

၉။ သတ္ထုသာသနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၃။ နဝမေ ဧကောတိ အဒုတိယော။ ဝူပကဋ္ဌောတိ ကာယေန ဂဏတော, စိတ္တေန ကိလေသေဟိ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဝေကဋ္ဌော ဒူရီဘူတော။ အပ္ပမတ္တောတိ သတိအဝိပ္ပဝါသေ ဌိတော။ ပဟိတတ္တောတိ ပေသိတတ္တော။ နိဗ္ဗိဒါယာတိ ဝဋ္ဋေ ဥက္ကဏ္ဌနတ္ထာယ။ ဝိရာဂါယာတိ ရာဂါဒီနံ ဝိရဇ္ဇနတ္ထာယ။ နိရောဓာယာတိ အပ္ပဝတ္တိကရဏတ္ထာယ။ ဝူပသမာယာတိ ကိလေသဝူပသမာယ အပ္ပဝတ္တိယာ။ အဘိညာယာတိ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ အဘိဇာနနတ္ထာယ။ သမ္ဗောဓာယာတိ မဂ္ဂသင်္ခါတဿ သမ္ဗောဓဿ အတ္ထာယ။ နိဗ္ဗာနာယာတိ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကရဏတ္ထာယ။

၁၀။ အဓိကရဏသမထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

֍ ဋီ ၈၄။ ဒသမေ အဓိကရဏာနိ သမေန္တိ ဝူပသမေန္တီတိ အဓိကရဏသမထာ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနန္တိ ဥပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပန္နာနံ။ အဓိကရဏာနန္တိ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ အနုဝါဒါဓိကရဏံ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကိစ္စာဓိကရဏန္တိ ဣမေသံ စတုန္နံ။ သမထာယ ဝူပသမာယာတိ သမထတ္ထဉ္စေဝ ဝူပသမနတ္ထဉ္စ။ သမ္မုခါဝိနယော ဒါတဗ္ဗော…ပေ… တိဏဝတ္ထာရကောတိ ဣမေ သတ္တ သမထာ ဒါတဗ္ဗာ။ တေသံ ဝိနိစ္ဆယော ဝိနယသံဝဏ္ဏနတော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၆-၁၈၇ အာဒယော) ဂဟေတဗ္ဗော။ အပိစ ဒီဃနိကာယေ

(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၉၁။)

သင်္ဂီတိသုတ္တဝဏ္ဏနာယမ္ပိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၃၃၁ အဓိကရဏသမထသတ္တကဝဏ္ဏနာ) ဝိတ္ထာရိတောယေဝ, တထာ မဇ္ဈိမနိကာယေ သာမဂါမသုတ္တဝဏ္ဏနာယာတိ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၄၆)။

ဝိနယဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

ဣတော ပရာနိ သတ္တ သုတ္တာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ န ဟေတ္ထ ကိဉ္စိ ဟေဋ္ဌာ အဝုတ္တနယံ နာမ အတ္ထီတိ။

မနောရထပူရဏိယာ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ

သတ္တကနိပါတဿ သံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။