အပဒါန-အဋ္ဌကထာ (ဒုတိယော ဘာဂေါ)

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁။)

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

အပဒါန-အဋ္ဌကထာ

(ဒုတိယော ဘာဂေါ)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ထေရာပဒါနံ

၂။ သီဟာသနိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သီဟာသနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော, ဓရမာနေ ဘဂဝတိ ဒေဝလောကေ ဝသိတွာ နိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတော သာရီရိကစေတိယံ ဒိသွာ ‘‘အဟော မေ အလာဘာ, ဘဂဝတော ဓရမာနေ ကာလေ အသမ္ပတ္တော’’တိ စိန္တေတွာ စေတိယေ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ သောမနဿဇာတော သဗ္ဗရတနမယံ ဒေဝတာနိမ္မိတသဒိသံ ဓမ္မာသနေ သီဟာသနံ ကာရေတွာ ဇီဝမာနကဗုဒ္ဓဿ ဝိယ ပူဇေသိ။ တဿုပရိ ဂေဟမ္ပိ ဒိဗ္ဗဝိမာနမိဝ ကာရေသိ, ပါဒဋ္ဌပနပါဒပီဌမ္ပိ ကာရေသိ။ ဧဝံ ယာဝဇီဝံ ဒီပဓူပပုပ္ဖဂန္ဓာဒီဟိ အနေကဝိဓံ ပူဇံ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဆ ကာမသဂ္ဂေ အပရာပရံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂။)

စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနေကက္ခတ္တုံ အနုဘဝိတွာ သင်္ချာတိက္ကန္တံ ပဒေသရဇ္ဇသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ ကဿပဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကတွာ ဧတ္ထန္တရေ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁။ ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿံ ဥပ္ပါဒေတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ လောကဿ နာထော ပဓာနောတိ လောကနာထော, လောကတ္တယသာမီတိ အတ္ထော။ လောကနာထေ သိဒ္ဓတ္ထမှိ နိဗ္ဗုတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိတ္ထာရိတေ ပါဝစနေတိ ပါဝစနေ ပိဋကတ္တယေ ဝိတ္ထာရိတေ ပတ္ထဋေ ပါကဋေတိ အတ္ထော။ ဗာဟုဇညမှိ သာသနေတိ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတေ ဗုဒ္ဓသာသနေ အနေကသတသဟဿကောဋိခီဏာသဝသင်္ခါတေဟိ ဗဟုဇနေဟိ ဉာတေ အဓိဂတေတိ အတ္ထော။

၂-၃။ ပသန္နစိတ္တော သုမနောတိ တဒါ အဟံ ဗုဒ္ဓဿ ဓရမာနကာလေ အသမ္ပတ္တော နိဗ္ဗုတေ တသ္မိံ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ မနုဿလောကံ ဥပပန္နော တဿ ဘဂဝတော သာရီရိကဓာတုစေတိယံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပယုတ္တမနော သုန္ဒရမနော ‘‘အဟော မမာဂမနံ သွာဂမန’’န္တိ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနော ‘‘မယာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ဧကံ ပုညံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဘဂဝတော စေတိယသမီပေ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ဟိရညသုဝဏ္ဏရတနာဒီဟိ အလင်္ကရိတွာဝ သီဟာသနံ အကာသိ။ တတြ နိသိန္နဿ ပါဒဋ္ဌပနတ္ထာယ ပါဒပီဌဉ္စ ကာရေသိ။ သီဟာသနဿ အတေမနတ္ထာယ တဿုပရိ ဃရဉ္စ ကာရေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သီဟာသနမကာသဟံ…ပေ… ဃရံ တတ္ထ အကာသဟ’’န္တိ။ တေန စိတ္တပ္ပသာဒေနာတိ ဓရမာနဿ ဝိယ ဘဂဝတော သီဟာသနံ မယာ ကတံ, တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန။ တုသိတံ ဥပပဇ္ဇဟန္တိ တုသိတဘဝနေ ဥပပဇ္ဇိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၄။ အာယာမေန စတုဗ္ဗီသာတိ တတြုပပန္နဿ ဒေဝဘူတဿ သတော မယှံ သုကတံ ပုညေန နိဗ္ဗတ္တိတံ ပါတုဘူတံ အာယာမေန ဥစ္စတော စတုဗ္ဗီသယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန တိရိယတော စတုဒ္ဒသယောဇနံ တာဝဒေဝ နိဗ္ဗတ္တိက္ခဏေယေဝ အာသိ အဟောသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃။)

֍ * ၉။ စတုန္နဝုတေ ဣတော ကပ္ပေတိ ဣတော ကပ္ပတော စတုနဝုတေ ကပ္ပေ ယံ ကမ္မံ အကရိံ အကာသိံ, တဒါ တတော ပဋ္ဌာယ ပုညဗလေန ကဉ္စိ ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ, န အနုဘူတပုဗ္ဗာ ကာစိ ဒုဂ္ဂတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၀။ တေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေတိ ဣတော ကပ္ပတော တေသတ္တတိကပ္ပေ။ ဣန္ဒနာမာ တယော ဇနာတိ ဣန္ဒနာမကာ တယော စက္ကဝတ္တိရာဇာနော ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ တီသု ဇာတီသု ဣန္ဒော နာမ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ဒွေသတ္တတိမှိတော ကပ္ပေတိ ဣတော ဒွေသတ္တတိကပ္ပေ။ သုမနနာမကာ တယော ဇနာ တိက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တိရာဇာနော အဟေသုံ။

֍ * ၁၁။ သမသတ္တတိတော ကပ္ပေတိ ဣတော ကပ္ပတော အနူနာဓိကေ သတ္တတိမေ ကပ္ပေ ဝရုဏနာမကာ ဝရုဏော စက္ကဝတ္တီတိ ဧဝံနာမကာ တယော စက္ကဝတ္တိရာဇာနော စက္ကရတနသမ္ပန္နာ စတုဒီပမှိ ဣဿရာ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ဧကတ္ထမ္ဘိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကတ္ထမ္ဘဒါယကထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝနကမ္မိကော ဟုတွာ ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ တသ္မိံ သမယေ သဗ္ဗေ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ဥပါသကာ ဧကစ္ဆန္ဒာ ‘‘ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနသာလံ ကရောမာ’’တိ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရတ္ထာယ ဝနံ ပဝိသိတွာ တံ ဥပါသကံ ဒိသွာ ‘‘အမှာကံ ဧကံ ထမ္ဘံ ဒေထာ’’တိ ယာစိံသု။ သော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ တေ သဗ္ဗေ ဥယျောဇေတွာ ဧကံ သာရမယံ ထမ္ဘံ ဂဟေတွာ သတ္ထု ဒဿေတွာ တေသံယေဝ အဒါသိ။ သော တေနေဝ သောမနဿဇာတော တဒေဝ မူလံ ကတွာ အညာနိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ ဆသု ကာမာဝစရေသု ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ အဂ္ဂစက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနေကဝါရံ အနုဘဝိတွာ အသင်္ချေယျံ ပဒေသရဇ္ဇသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄။)

ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မာတာပိတူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ မနသိကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၃။ သော ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ဘဂျသမ္ပန္နဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ မဟာပူဂဂဏောတိ မဟာဥပါသကသမူဟော အဟု အဟောသီတိ အတ္ထော။ သရဏံ ဂတာ စ တေ ဗုဒ္ဓန္တိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏ’’န္တိ ဂတာ ဘဇိံသု ဇာနိံသု ဝါ တေ ဥပါသကာ။ တထာဂတံ သဒ္ဒဟန္တိ ဗုဒ္ဓဂုဏံ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ဌပေန္တီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄။ သဗ္ဗေ သင်္ဂမ္မ မန္တေတွာတိ သဗ္ဗေ သမာဂမ္မ သန္နိပတိတွာ မန္တေတွာ အညမညံ သညာပေတွာ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟုတွာ မာဠံ ဥပဋ္ဌာနသာလံ သတ္ထုနော အတ္ထာယ ကုဗ္ဗန္တိ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေသု ဧကတ္ထမ္ဘံ အလဘန္တာ ဗြဟာဝနေ မဟာဝနေ ဝိစိနန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၅။ တေဟံ အရညေ ဒိသွာနာတိ အဟံ တေ ဥပါသကေ အရညေ ဒိသွာန ဂဏံ သမူဟံ ဥပဂမ္မ သမီပံ ဂန္တွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန ဒသင်္ဂုလိသမောဓာနံ အဉ္ဇလိံ သိရသိ ကတွာ အဟံ ဂဏံ ဥပါသကသမူဟံ ‘‘တုမှေ ဣမံ ဝနံ ကိမတ္ထံ အာဂတတ္ထာ’’တိ တဒါ တသ္မိံ ကာလေ ပရိပုစ္ဆိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၆။ တေ သီလဝန္တော ဥပါသကာ မေ မယာ ပုဋ္ဌာ ‘‘မာဠံ မယံ ကတ္တုကာမာ ဟုတွာ ဧကတ္ထမ္ဘော အမှေဟိ န လဗ္ဘတီ’’တိ ဝိယာကံသု ဝိသေသေန ကထယိံသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၇။ မမံ မယှံ ဧကတ္ထမ္ဘံ ဒေထ, အဟံ တံ ဒဿာမိ သတ္ထုနော သန္တိကံ အဟံ ထမ္ဘံ အာဟရိဿာမိ, တေ ဘဝန္တော ထမ္ဘဟရဏေ အပ္ပေါဿုက္ကာ ဥဿာဟရဟိတာ ဘဝန္တူတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၄။ ယံ ယံ ယောနုပပဇ္ဇာမီတိ ယံ ယံ ယောနိံ ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ ဥပဂစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဥပယောဂဝစနံ, ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဒေဝလောကေ ဝါ မနုဿလောကေ ဝါတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဧကတ္ထမ္ဘိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅။)

၃။ နန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နန္ဒတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယံ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဘဂဝတော ဘိက္ခုသံဃဿ စ ပူဇာသက္ကာရဗဟုလံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, အနာဂတေ တုမှာဒိသဿ ဗုဒ္ဓဿ ဧဝရူပေါ သာဝကော ဘဝေယျ’’န္တိ ပဏိဓာနံ အကာသိ။

သော တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဓမ္မတာယ နာမ နဒိယာ မဟန္တော ကစ္ဆပေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ နဒိံ တရိတုံ တီရေ ဌိတံ ဒိသွာ သယံ ဘဂဝန္တံ တာရေတုကာမော သတ္ထု ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိ။ သတ္ထာ တဿ အဇ္ဈာသယံ ဉတွာ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိ။ သော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ဝေဂေန သောတံ ဆိန္ဒန္တော သီဃတရံ ပရတီရံ ပါပေသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနုမောဒနံ ဝဒန္တော ဘာဝိနိံ သမ္ပတ္တိံ ကထေတွာ ပက္ကာမိ။

သော တေန ပုညကမ္မေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ မဟာပဇာပတိဂေါတမိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော, တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဉာတိသံဃံ နန္ဒယန္တော ဇာတောတိ ‘‘နန္ဒော’’တွေဝ နာမံ အကံသု။ တဿ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ဘဂဝါ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော လောကာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော အနုက္ကမေန ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ဉာတိသမာဂမေ ပေါက္ခရဝဿံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ဝေဿန္တရဇာတကံ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၆၅၅ အာဒယော) ကထေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျာ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁၆၈) ဂါထာယ ပိတရံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ ‘‘ဓမ္မဉ္စရေ သုစရိတ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁၆၉) ဂါထာယ မဟာပဇာပတိံ သောတာပတ္တိဖလေ ရာဇာနံ သကဒါဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ တတိယဒိဝသေ နန္ဒကုမာရဿ အဘိသေကဂေဟပဝေသနအာဝါဟမင်္ဂလေသု ဝတ္တမာနေသု ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ သတ္ထာ နန္ဒကုမာရဿ ဟတ္ထေ ပတ္တံ ဒတွာ မင်္ဂလံ ဝတွာ တဿ ဟတ္ထတော ပတ္တံ အဂ္ဂဟေတွာဝ ဝိဟာရံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆။)

ဂတော, တံ ပတ္တဟတ္ထံ ဝိဟာရံ အာဂတံ အနိစ္ဆမာနံယေဝ ပဗ္ဗာဇေတွာ တထာပဗ္ဗာဇိတတ္တာယေဝ အနဘိရတိယာ ပီဠိတံ ဉတွာ ဥပါယေန တဿ တံ အနဘိရတိံ ဝိနောဒေသိ။ သော ယောနိသော ပဋိသင်္ခါယ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ထေရော ပုန ဒိဝသေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ယံ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ပါဋိဘောဂေါ ပဉ္စန္နံ အစ္ဆရာသတာနံ ပဋိလာဘာယ ကကုဋပါဒါနံ, မုဉ္စာမဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဧတသ္မာ ပဋိဿဝါ’’တိ။ ဘဂဝါပိ ‘‘ယဒေဝ တေ, နန္ဒ, အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, တဒါဟံ မုတ္တော ဧတသ္မာ ပဋိဿဝါ’’တိ အာဟ။ အထဿ ဘဂဝါ သဝိသေသံ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတံ ဉတွာ တံ ဂုဏံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရာနံ ယဒိဒံ နန္ဒော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉, ၂၃၀) ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရဘာဝေန နံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ ထေရော ဟိ ‘‘ဣန္ဒြိယာသံဝရံ နိဿာယ ဣမံ ဝိပ္ပကာရံ ပတ္တော, တမဟံ သုဋ္ဌု နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဥဿာဟဇာတော ဗလဝဟိရောတ္တပ္ပေါ တတ္ထ စ ကတာဓိကာရတ္တာ ဣန္ဒြိယသံဝရေ ဥက္ကံသပါရမိံ အဂမာသိ။

֍ * ၂၇။ ဧဝံ သော ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿပ္ပတ္တော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ဝတ္ထံ ခေါမံ မယာ ဒိန္နန္တိ ခေါမရဋ္ဌေ ဇာတံ ဝတ္ထံ ဘဂဝတိ စိတ္တပ္ပသာဒေန ဂါရဝဗဟုမာနေန မယာ ပရမသုခုမံ ခေါမဝတ္ထံ ဒိန္နန္တိ အတ္ထော။ သယမ္ဘုဿာတိ သယမေဝ ဘူတဿ ဇာတဿ အရိယာယ ဇာတိယာ နိဗ္ဗတ္တဿ။ မဟေသိနောတိ မဟန္တေ သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေ ဧသိ ဂဝေသီတိ မဟေသိ, တဿ မဟေသိနော သယမ္ဘုဿ စီဝရတ္ထာယ ခေါမဝတ္ထံ မယာ ဒိန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၈။ တံ မေ ဗုဒ္ဓေါ ဝိယာကာသီတိ ဧတ္ထ တန္တိ သာမျတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ, တဿ ဝတ္ထဒါယကဿ မေ ဒါနဖလံ ဝိသေသေန အကာသိ ကထေသိ ဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။ ဇလဇုတ္တမနာမကောတိ ပဒုမုတ္တရနာမကော။ ‘‘ဇလရုတ္တမနာယကော’’တိပိ ပါဌော, တဿ ဇလမာနာနံ ဒေဝဗြဟ္မာနံ ဥတ္တမနာယကော ပဓာနောတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ဝတ္ထဒါနေနာတိ ဣမိနာ ဝတ္ထဒါနဿ နိဿန္ဒေန တွံ အနာဂတေ ဟေမဝဏ္ဏော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဘဝိဿသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇။)

֍ * ၂၉။ ဒွေ သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတွာတိ ဒိဗ္ဗမနုဿသင်္ခါတာ ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ။ ကုသလမူလေဟိ စောဒိတောတိ ကုသလာဝယဝေဟိ ကုသလကောဋ္ဌာသေဟိ စောဒိတော ပေသိတော, ‘‘တွံ ဣမိနာ ပုညေန သတ္ထု ကုလံ ပသဝါဟီ’’တိ ပေသိတော ဝိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဂေါတမဿ ဘဂဝတော ကနိဋ္ဌော တွံ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃၀။ ရာဂရတ္တော သုခသီလောတိ ကိလေသကာမေဟိ ရတ္တော အလ္လီနော ကာယသုခစိတ္တသုခါနုဘဝနသဘာဝေါ။ ကာမေသု ဂေဓမာယုတောတိ ဝတ္ထုကာမေသု ဂေဓသင်္ခါတာယ တဏှာယ အာယုတော ယောဇိတောတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓေန စောဒိတော သန္တော, တဒါ တွန္တိ ယသ္မာ ကာမေသု ဂေဓိတော, တဒါ တသ္မာ တွံ အတ္တနော ဘာတုကေန ဂေါတမဗုဒ္ဓေန စောဒိတော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥယျောဇိတော တဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိဿသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃၁။ ပဗ္ဗဇိတွာန တွံ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနေ တွံ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုသလမူလေန မူလဘူတေန ပုညသမ္ဘာရေန စောဒိတော ဘာဝနာယံ နိယောဇိတော သဗ္ဗာသဝေ သကလာသဝေ ပရိညာယ ဇာနိတွာ ပဇဟိတွာ အနာမယော နိဒ္ဒုက္ခော နိဗ္ဗာယိဿသိ အဒဿနံ ပါပေဿသိ, အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝံ ဂမိဿသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၂။ သတကပ္ပသဟဿမှီတိ ဣတော ကပ္ပတော ပုဗ္ဗေ သတကပ္ပါဓိကေ သဟဿမေ ကပ္ပမှိ စေဠနာမကာ စတ္တာရော စက္ကဝတ္တိရာဇာနော အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ သဋ္ဌိ ကပ္ပသဟဿာနီတိ ကပ္ပသဟဿာနိ သဋ္ဌိ စ အတိက္ကမိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ စတ္တာရော ဇနာ ဥပစေဠာ နာမ စက္ကဝတ္တိရာဇာနော စတူသု ဇာတီသု အဟေသုန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၃။ ပဉ္စကပ္ပသဟဿမှီတိ ပဉ္စကပ္ပါဓိကေ သဟဿမေ ကပ္ပမှိ စေဠာ နာမ စတ္တာရော ဇနာ စက္ကဝတ္တိရာဇာနော သတ္တဟိ ရတနေဟိ သမ္ပန္နာ သမင်္ဂီဘူတာ ဇမ္ဗုဒီပအပရဂေါယာနဥတ္တရကုရုပုဗ္ဗဝိဒေဟဒီပသင်္ခါတေ စတုဒီပမှိ ဣဿရာ ပဓာနာ ဝိသုံ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

နန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈။)

၄။ စူဠပန္ထကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော စူဠပန္ထကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ယဒေတ္ထ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေန ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ အဋ္ဌကနိပါတေ မဟာပန္ထကဝတ္ထုသ္မိံ (ထေရဂါ။ ၅၁၀ အာဒယော) ဝုတ္တမေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – မဟာပန္ထကတ္ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ ဖလသမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော စိန္တေသိ – ‘‘ကထံ နု ခေါ သက္ကာ စူဠပန္ထကမ္ပိ ဣမသ္မိံ သုခေ ပတိဋ္ဌာပေတု’’န္တိ။ သော အတ္တနော အယျကံ ဓနသေဋ္ဌိံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘သစေ, မဟာသေဋ္ဌိ, အနုဇာနာထ, အဟံ စူဠပန္ထကံ ပဗ္ဗာဇေယျ’’န္တိ။ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထ, ဘန္တေ’’တိ။ ထေရော တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ဒသသု သီလေသု ပတိဋ္ဌိတော ဘာတု သန္တိကေ –

‘‘ပဒုမံ ယထာ ကောကနဒံ သုဂန္ဓံ, ပါတော သိယာ ဖုလ္လမဝီတဂန္ဓံ၊

အင်္ဂီရသံ ပဿ ဝိရောစမာနံ, တပန္တမာဒိစ္စမိဝန္တလိက္ခေ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၃၊ အ။ နိ။ ၅။၁၉၅) –

ဂါထံ ဥဂ္ဂဏှန္တော စတူဟိ မာသေဟိ ဥဂ္ဂဟေတုံ နာသက္ခိ, ဂဟိတမ္ပိ ဟဒယေ န တိဋ္ဌတိ။ အထ နံ မဟာပန္ထကော, ‘‘စူဠပန္ထက, တွံ ဣမသ္မိံ သာသနေ အဘဗ္ဗော, စတူဟိ မာသေဟိ ဧကံ ဂါထမ္ပိ ဂဟေတုံ န သက္ကောသိ, ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ ပန တွံ ကထံ မတ္ထကံ ပါပေဿသိ, နိက္ခမ ဣတော’’တိ သော ထေရေန ပဏာမိကော ဒွါရကောဋ္ဌကသမီပေ ရောဒမာနော အဋ္ဌာသိ။

တေန စ သမယေန သတ္ထာ ဇီဝကမ္ဗဝနေ ဝိဟရတိ။ အထ ဇီဝကော ပုရိသံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ နိမန္တေဟီ’’တိ။ တေန စ သမယေန အာယသ္မာ မဟာပန္ထကော ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဟောတိ။ သော ‘‘ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ ဘိက္ခံ ပဋိစ္ဆထာ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘စူဠပန္ထကံ ဌပေတွာ သေသာနံ ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ စူဠပန္ထကော ဘိယျောသောမတ္တာယ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော အဟောသိ။ သတ္ထာ တဿ စိတ္တက္ခေဒံ ဉတွာ ‘‘စူဠပန္ထကော မယာ ကတေန ဥပါယေန ဗုဇ္ဈိဿတီ’’တိ တဿ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ‘‘ကိံ, ပန္ထက, ရောဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘာတာ မံ, ဘန္တေ, ပဏာမေတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပန္ထက, မာ စိန္တယိ, မမ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉။)

သာသနေ တုယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဧဟိ ဣမံ ဂဟေတွာ ‘ရဇောဟရဏံ, ရဇောဟရဏ’န္တိ မနသိ ကရောဟီ’’တိ ဣဒ္ဓိယာ သုဒ္ဓံ စောဠက္ခဏ္ဍံ အဘိသင်္ခရိတွာ အဒါသိ။ သော သတ္ထာရာ ဒိန္နံ စောဠက္ခဏ္ဍံ ‘‘ရဇောဟရဏံ, ရဇောဟရဏ’’န္တိ ဟတ္ထေန ပရိမဇ္ဇန္တော နိသီဒိ။ တဿ တံ ပရိမဇ္ဇန္တဿ ကိလိဋ္ဌဓာတုကံ ဇာတံ, ပုန ပရိမဇ္ဇန္တဿ ဥက္ခလိပရိပုဉ္ဆနသဒိသံ ဇာတံ။ သော ဉာဏပရိပါကတ္တာ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ စောဠက္ခဏ္ဍံ ပကတိယာ ပရိသုဒ္ဓံ, ဣမံ ဥပါဒိဏ္ဏကသရီရံ နိဿာယ ကိလိဋ္ဌံ အညထာ ဇာတံ, တသ္မာ အနိစ္စံ ယထာပေတံ, ဧဝံ စိတ္တမ္ပီ’’တိ ခယဝယံ ပဋ္ဌပေတွာ တသ္မိံယေဝ နိမိတ္တေ ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တပတ္တဿေဝဿ တေပိဋကံ ပဉ္စာဘိညာ စ အာဂမိံသု။

သတ္ထာ ဧကူနေဟိ ပဉ္စဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ဇီဝကဿ နိဝေသနေ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ စူဠပန္ထကော ပန အတ္တနော ဘိက္ခာယ အပ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာ ဧဝ န ဂတော။ ဇီဝကော ယာဂုံ ဒါတုံ အာရဘိ။ သတ္ထာ ဟတ္ထေန ပတ္တံ ပိဒဟိ။ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဝိဟာရေ ဧကော ဘိက္ခု အတ္ထိ, ဇီဝကာ’’တိ။ သော ပုရိသံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ဝိဟာရေ နိသိန္နံ အယျံ ဂဟေတွာ ဧဟီ’’တိ။ စူဠပန္ထကတ္ထေရောပိ ရူပေန ကိရိယာယ စ ဧကမ္ပိ ဧကေန အသဒိသံ ဘိက္ခုသဟဿံ နိမ္မိနိတွာ နိသီဒိ။ သော ပုရိသော ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ဗဟုဘာဝံ ဒိသွာ ဂန္တွာ ဇီဝကဿ ကထေသိ – ‘‘ဣမသ္မာ ဘိက္ခုသံဃာ ဝိဟာရေ ဘိက္ခုသံဃော ဗဟုတရော, ပက္ကောသိတဗ္ဗံ အယျံ န ဇာနာမီ’’တိ။ ဇီဝကော သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော နာမော, ဘန္တေ, ဝိဟာရေ နိသိန္နော ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘စူဠပန္ထကော နာမ, ဇီဝကာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ‘စူဠပန္ထကော နာမ ကတရော’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ အာနေဟီ’’တိ။ သော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘‘စူဠပန္ထကော နာမ ကတရော, ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ စူဠပန္ထကော, အဟံ စူဠပန္ထကော’’တိ ဧကပ္ပဟာရေန ဘိက္ခုသဟဿမ္ပိ ကထေသိ။ သော ပုနာဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ဇီဝကဿ အာရောစေသိ ဇီဝကော ပဋိဝိဒ္ဓသစ္စတ္တာ ‘‘ဣဒ္ဓိမာ မညေ, အယျော’’တိ နယတော ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ပဌမံ ကထေန္တံ အယျမေဝ ‘တုမှေ သတ္ထာ ပက္ကောသတီ’တိ ဝတွာ စီဝရကဏ္ဏေ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တထာ အကာသိ။ တာဝဒေဝ နိမ္မိတဘိက္ခူ အန္တရဓာယိံသု။ သော ထေရံ ဂဟေတွာ အဂမာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀။)

သတ္ထာ တသ္မိံ ခဏေ ယာဂုဉ္စ ခဇ္ဇကာဒိဘေဒဉ္စ ပဋိဂ္ဂဏှိ။ ကတဘတ္တကိစ္စော ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ စူဠပန္ထကံ အာဏာပေသိ ‘‘အနုမောဒနံ ကရောဟီ’’တိ။ သော ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေါ သိနေရုံ ဂဟေတွာ မဟာသမုဒ္ဒံ မန္ထေန္တော ဝိယ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သင်္ခေါဘေန္တော သတ္ထု အဇ္ဈာသယံ ဂဏှန္တော အနုမောဒနံ အကာသိ။ ဒသဗလေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဝိဟာရံ ဂတေ ဓမ္မသဘာယံ ကထာ ဥဒပါဒိ ‘အဟော ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ စတ္တာရော မာသေ ဧကဂါထံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တမ္ပိ လဟုကေန ခဏေနေဝ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကံ အကံသူ’တိ, တထာ ဟိ ဇီဝကဿ နိဝေသနေ နိသိန္နော ဘဂဝါ ‘ဧဝံ စူဠပန္ထကဿ စိတ္တံ သမာဟိတံ, ဝီထိပဋိပန္နာ ဝိပဿနာ’တိ ဉတွာ ယထာနိသိန္နောယေဝ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ, ‘ပန္ထက, နေဝါယံ ပိလောတိကာ ကိလိဋ္ဌာ ရဇာနုကိဏ္ဏာ, ဣတော ပန အညောပိ အရိယဿ ဝိနယေ သံကိလေသော ရဇော’တိ ဒဿေန္တော –

‘‘ရာဂေါ ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ, ရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ၊

ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ ဘိက္ခဝေါ, ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။

‘‘ဒေါသော ရဇော…ပေ… ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။

‘‘မောဟော ရဇော…ပေ… ဝိဂတရဇဿ သာသနေ’’တိ။ (မဟာနိ။ ၂၀၉၊ စူဠနိ။ ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၇၄) –

ဣမာ တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ။ ဂါထာပရိယောသာနေ စူဠပန္ထကော သဟပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ။ သတ္ထာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ကထာသလ္လာပံ သုတွာ အာဂန္တွာ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကိံ ဝဒေထ, ဘိက္ခဝေ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမံ နာမ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, စူဠပန္ထကေန ဣဒါနိ မယှံ ဩဝါဒေ ဌတွာ လောကုတ္ထရဒါယဇ္ဇံ လဒ္ဓံ, ပုဗ္ဗေ ပန လောကိယဒါယဇ္ဇံ လဒ္ဓ’’န္တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော စူဠသေဋ္ဌိဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁။၄) ကထေသိ။ အပရဘာဂေ နံ သတ္ထာ အရိယဂဏပရိဝုတော ဓမ္မာသနေ နိသိန္နော မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနန္တာနံ ဘိက္ခူနံ စေတောဝိဝဋ္ဋကုသလာနဉ္စ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

֍ * ၃၅။ ဧဝံ သော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပီတိသောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပုရိမပဒဒွယံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဂဏမှာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁။)

ဝူပကဋ္ဌော သောတိ သော ပဒုမုတ္တရော နာမ သတ္ထာ ဂဏမှာ မဟတာ ဘိက္ခုသမူဟတော ဝူပကဋ္ဌော ဝိသုံ ဘူတော ဝိဝေကံ ဥပဂတော။ တဒါ မမ တာပသကာလေ ဟိမဝန္တေ ဟိမာလယပဗ္ဗတသမီပေ ဝသိ ဝါသံ ကပ္ပေသိ, စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ဝိဟာသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၆။ အဟမ္ပိ…ပေ… တဒါတိ ယဒါ သော ဘဂဝါ ဟိမဝန္တံ ဥပဂန္တွာ ဝသိ, တဒါ အဟမ္ပိ ဟိမဝန္တသမီပေ ကတအဿမေ အာ သမန္တတော ကာယစိတ္တပီဠာသင်္ခါတာ ပရိဿယာ သမန္တိ ဧတ္ထာတိ အဿမောတိ လဒ္ဓနာမေ အရညာဝါသေ ဝသာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အစိရာဂတံ မဟာဝီရန္တိ အစိရံ အာဂတံ မဟာဝီရိယဝန္တံ လောကနာယကံ ပဓာနံ တံ ဘဂဝန္တံ ဥပေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော, အာဂတက္ခဏေယေဝ ဥပါဂမိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၇။ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဂဟေတွာနာတိ ဧဝံ ဥပဂစ္ဆန္တော စ ပဒုမုပ္ပလပုပ္ဖါဒီဟိ ဆာဒိတံ ပုပ္ဖမယံ ဆတ္တံ ဂဟေတွာ နရာသဘံ နရာနံ သေဋ္ဌံ ဘဂဝန္တံ ဆာဒေန္တော ဥပဂစ္ဆိံ သမီပံ ဂတောသ္မီတိ အတ္ထော။ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇန္တန္တိ ရူပါဝစရသမာဓိဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇန္တံ အပ္ပေတွာ နိသိန္နဿ အန္တရာယံ အဟံ အကာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃၈။ ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှာတိ တံ သုသဇ္ဇိတံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဥက္ခိပိတွာ အဟံ ဘဂဝတော အဒါသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဋိဂ္ဂဟေသီတိ တံ မယာ ဒိန္နံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ သမ္ပဋိစ္ဆိ, သာဒရံ သာဒိယီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄၁။ သတပတ္တဆတ္တံ ပဂ္ဂယှာတိ ဧကေကသ္မိံ ပဒုမပုပ္ဖေ သတသတပတ္တာနံ ဝသေန သတပတ္တေဟိ ပဒုမပုပ္ဖေဟိ ဆာဒိတံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ပကာရေန အာဒရေန ဂဟေတွာ တာပသော မမ အဒါသီတိ အတ္ထော။ တမဟံ ကိတ္တယိဿာမီတိ တံ တာပသံ အဟံ ကိတ္တယိဿာမိ ပါကဋံ ကရိဿာမီတိ အတ္ထော။ မမ ဘာသတော ဘာသမာနဿ ဝစနံ သုဏောထ မနသိ ကရောထ။

֍ * ၄၂။ ပဉ္စဝီသတိကပ္ပါနီတိ ဣမိနာ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တဒါနေန ပဉ္စဝီသတိဝါရေ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကော ဟုတွာ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စတုတ္တိံသတိက္ခတ္တုဉ္စာတိ စတုတ္တိံသတိဝါရေ မနုဿလောကေ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဘဝိဿတိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂။)

֍ * ၄၃။ ယံ ယံ ယောနိန္တိ မနုဿယောနိအာဒီသု ယံ ယံ ဇာတိံ သံသရတိ ဂစ္ဆတိ ဥပပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ တတ္ထ ယောနိယံ အဗ္ဘောကာသေ သုညဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌန္တံ နိသိန္နံ ဌိတံ ဝါ ပဒုမံ ဓာရယိဿတိ ဥပရိ ဆာဒယိဿတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄၅။ ပကာသိတေ ပါဝစနေတိ တေန ဘဂဝတော သကလပိဋကတ္တယေ ပကာသိတေ ဒီပိတေ မနုဿတ္တံ မနုဿဇာတိံ လဘိဿတိ ဥပပဇ္ဇိဿတိ။ မနောမယမှိ ကာယမှီတိ မနေန ဈာနစိတ္တေန နိဗ္ဗတ္တောတိ မနောမယော, ယထာ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ, တထာ ကာယံ ပဝတ္တေတိ စိတ္တဂတိကံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ တမှိ မနောမယေ ကာယမှိ သော တာပသော စူဠပန္ထကော နာမ ဟုတွာ ဥတ္တမော အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၅၂။ သရိံ ကောကနဒံ အဟန္တိ အဟံ ဘဂဝတော နိမ္မိတစောဠကံ ပရိမဇ္ဇန္တော ကောကနဒံ ပဒုမံ သရိန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ မေတိ တသ္မိံ ကောကနဒေ ပဒုမေ မယှံ စိတ္တံ အဓိမုစ္စိ အလ္လီနော, တတော အဟံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၃။ အဟံ မနောမယေသု စိတ္တဂတိကေသု ကာယေသု သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗေသု ပါရမိံ ပရိယောသာနံ ဂတော ပတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

စူဠပန္ထကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒေဝတာနံ ပိယမနာပဘာဝေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ တဿ ထူပံ ပူဇေတွာ သံဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃။)

ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတွာ မဟာဇနံ ပဉ္စသီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ သဂ္ဂပရာယနံ အကာသိ။ သော အနုပ္ပန္နေယေဝ အမှာကံ ဘဂဝတိ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ပိလိန္ဒောတိဿ နာမံ အကံသု။ ဝစ္ဆောတိ ဂေါတ္တံ။ သော အပရဘာဂေ ပိလိန္ဒဝစ္ဆောတိ ပညာယိတ္ထ။ သံသာရေ ပန သံဝေဂဗဟုလတာယ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ စူဠဂန္ဓာရံ နာမ ဝိဇ္ဇံ သာဓေတွာ တာယ ဝိဇ္ဇာယ အာကာသစာရီ ပရစိတ္တဝိဒူ စ ဟုတွာ ရာဇဂဟေ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပတ္တော ပဋိဝသတိ။

အထ အမှာကံ ဘဂဝါ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ အနုက္ကမေန ရာဇဂဟံ ဥပဂတော။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန တဿ သာ ဝိဇ္ဇာ န သမ္ပဇ္ဇတိ, အတ္တနော ကိစ္စံ န သာဓေတိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သုတံ ခေါ ပနေတံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယတ္ထ မဟာဂန္ဓာရဝိဇ္ဇာ ဓရတိ, တတ္ထ စူဠဂန္ဓာရဝိဇ္ဇာ န သမ္ပဇ္ဇတီ’တိ သမဏဿ ပန ဂေါတမဿ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ နာယံ မမ ဝိဇ္ဇာ သမ္ပဇ္ဇတိ, နိဿံသယံ သမဏော ဂေါတမော မဟာဂန္ဓာရဝိဇ္ဇံ ဇာနာတိ, ယံနူနာဟံ တံ ပယိရုပါသိတွာ တဿ သန္တိကေ တံ ဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏေယျ’’န္တိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ, မဟာသမဏ, တဝ သန္တိကေ ဧကံ ဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏိတုကာမော, ဩကာသံ မေ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ဝိဇ္ဇာယ ပရိကမ္မံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ မညမာနော ပဗ္ဗဇိ။ တဿ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ကထေတွာ စရိတာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဒါသိ။ သော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ နစိရဿေဝ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၅၅။ ယာ ပန ပုရိမဇာတိယံ တဿောဝါဒေ ဌတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တာ ဒေဝတာ, တာ ကတညုတံ နိဿာယ တသ္မိံ သဉ္ဇာတဗဟုမာနာ သာယံ ပါတံ ထေရံ ပယိရုပါသိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ နံ ဘဂဝါ ဒေဝတာနံ အတိဝိယ ပိယမနာပဘာဝေန အဂ္ဂဘာဝေ ဌပေသိ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဒေဝတာနံ ပိယမနာပါနံ ယဒိဒံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၅)။ ဧဝံ သော ပတ္တအဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိတွာ ပီတိသောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄။)

တတ္ထ ကာမရူပါရူပလောကဿ နာထော ပဓာနောတိ လောကနာထော။ မေဓာ ဝုစ္စန္တိ သဗ္ဗညုတညာဏအနာဝရဏဉာဏာဒယော, သုန္ဒရာ, ပသဋ္ဌာ ဝါ မေဓာ ယဿ သော သုမေဓော, အဂ္ဂေါ စ သော ပုဂ္ဂလော စာတိ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော, တသ္မိံ သုမေဓေ လောကနာယကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလေ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတေ သတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပသန္နစိတ္တော သုမနောတိ သဒ္ဓါယ ပသာဒိတစိတ္တော သောမနဿေန သုန္ဒရမနော အဟံ တဿ သုမေဓဿ ဘဂဝတော ထူပပူဇံ စေတိယပူဇံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၅၆။ ယေ စ ခီဏာသဝါ တတ္ထာတိ တသ္မိံ သမာဂမေ ယေ စ ခီဏာသဝါ ပဟီနကိလေသာ ဆဠဘိညာ ဆဟိ အဘိညာဟိ သမန္နာဂတာ မဟိဒ္ဓိကာ မဟန္တေဟိ ဣဒ္ဓီဟိ သမန္နာဂတာ သန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ခီဏာသဝေ အဟံ တတ္ထ သမာနေတွာ သုဋ္ဌု အာဒရေန အာနေတွာ သံဃဘတ္တံ သကလသံဃဿ ဒါတဗ္ဗဘတ္တံ အကာသိံ တေသံ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၅၇။ ဥပဋ္ဌာကော တဒါ အဟူတိ တဒါ မမ သံဃဘတ္တဒါနကာလေ သုမေဓဿ ဘဂဝတော နာမေန သုမေဓော နာမ ဥပဋ္ဌာကသာဝကော အဟု အဟောသီတိ အတ္ထော။ သော သာဝကော မယှံ ပူဇာသက္ကာရံ အနုမောဒိတ္ထ အနုမောဒိတော အာနိသံသံ ကထေသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၅၈။ တေန စိတ္တပ္ပသာဒေနာတိ တေန ထူပပူဇာကရဏဝသေန ဥပ္ပန္နေန စိတ္တပ္ပသာဒေန ဒေဝလောကေ ဒိဗ္ဗဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇိံ ဥပဂတော အသ္မီတိ အတ္ထော, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တောမှီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဆဠာသီတိသဟဿာနီတိ တသ္မိံ ဝိမာနေ ဆ အသီတိသဟဿာနိ ဒေဝစ္ဆရာယော မေ မယှံ စိတ္တံ ရမိံသု ရမာပေသုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၉။ မမေဝ အနုဝတ္တန္တီတိ တာ အစ္ဆရာယော သဗ္ဗကာမေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပါဒိဝတ္ထုကာမေဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တိယော မမံ ဧဝ အနုဝတ္တန္တိ မမ ဝစနံ အနုကရောန္တိ သဒါ နိစ္စကာလန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅။)

၆။ ရာဟုလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရာဟုလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ အာယသ္မာ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သိက္ခာကာမာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော သေနာသနဝိသောဓနဝိဇ္ဇောတနာဒိကံ ဥဠာရံ ပုညံ ကတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သော တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တံ ပဋိစ္စ ယသောဓရာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ရာဟုလောတိ လဒ္ဓနာမော မဟတာ ခတ္တိယပရိဝါရေန ဝဍ္ဎိ။ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝိဓာနံ ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၁၀၅) အာဂတမေဝ။ သော ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ အနေကေဟိ သုတ္တပဒေဟိ သုလဒ္ဓေါဝါဒေါ ပရိပက္ကဉာဏော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟာ ပန ဟုတွာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ အညံ ဗျာကရောန္တော –

‘‘ဥဘယေနေဝ သမ္ပန္နော, ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူ၊

ယဉ္စမှိ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓဿ, ယဉ္စ ဓမ္မေသု စက္ခုမာ။

‘‘ယဉ္စ မေ အာသဝါ ခီဏာ, ယဉ္စ နတ္ထိ ပုနဗ္ဘဝေါ၊

အရဟာ ဒက္ခိဏေယျောမှိ, တေဝိဇ္ဇော အမတဒ္ဒသော။

‘‘ကာမန္ဓာ ဇာလပစ္ဆန္နာ, တဏှာဆဒနဆာဒိတာ၊

ပမတ္တဗန္ဓုနာ ဗန္ဓာ, မစ္ဆာဝ ကုမိနာ မုခေ။

‘‘တံ ကာမံ အဟမုဇ္ဈိတွာ, ဆေတွာ မာရဿ ဗန္ဓနံ၊

သမူလံ တဏှမဗ္ဗုယှ, သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၂၉၅-၂၉၈)၊

စတဿော ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ ဥဘယေနေဝ သမ္ပန္နောတိ ဇာတိသမ္ပဒါ ပဋိပတ္တိသမ္ပဒါတိ ဥဘယသမ္ပတ္တိယာပိ သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော။ ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူတိ ‘‘ရာဟုလဘဒ္ဒေါ’’တိ မံ သဗြဟ္မစာရိနော သဉ္ဇာနန္တိ။ တဿ ဟိ ဇာတသာသနံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တေန, ‘‘ရာဟု, ဇာတော, ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တဝစနံ ဥပါဒါယ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ ‘‘ရာဟုလော’’တိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆။)

နာမံ ဂဏှိ။ တတ္ထ အာဒိတော ပိတရာ ဝုတ္တပရိယာယမေဝ ဂဟေတွာ အာဟ – ‘‘ရာဟုလဘဒ္ဒေါတိ မံ ဝိဒူ’’တိ။ ဘဒ္ဒေါတိ ပသံသာဝစနမေဝ။ အပရဘာဂေ သတ္ထာ တံ သိက္ခာကာမဘာဝေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာကာမာနံ ယဒိဒံ ရာဟုလော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉)။

֍ * ၆၈။ ဧဝံ သော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ သတ္တဘူမိမှိ ပါသာဒေတိ ပသာဒံ သောမနဿံ ဇနေတီတိ ပါသာဒေါ။ ဥပရူပရိ ဌိတာ သတ္တ ဘူမိယော ယသ္မိံ ပါသာဒေ သောယံ သတ္တဘူမိ, တသ္မိံ သတ္တဘူမိမှိ ပါသာဒေ။ အာဒါသံ သန္ထရိံ အဟန္တိ အာဒါသတလံ နိပ္ဖါဒေတွာ လောကဇေဋ္ဌဿ ဘဂဝတော တာဒိနော အဟံ သန္ထရံ အဒါသိံ, သန္ထရိတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၆၉။ ခီဏာသဝသဟဿေဟီတိ အရဟန္တသဟဿေဟိ ပရိကိဏ္ဏော ပရိဝုတော။ ဒွိပဒိန္ဒော ဒွိပဒါနံ ဣန္ဒော သာမိ နရာသဘော မဟာမုနိ ဂန္ဓကုဋိံ တေဟိ သဟ ဥပါဂမိ ပါဝိသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၇၀။ ဝိရောစေန္တော ဂန္ဓကုဋိန္တိ တံ ဂန္ဓကုဋိံ သောဘယမာနော ဒေဝါနံ ဒေဝေါ ဒေဝဒေဝေါ နရာနံ အာသဘော နရာသဘော ဇေဋ္ဌော သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဣမာ ဗျာကရဏဂါထာယော အဘာသထ ကထေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၇၁။ ယေနာယံ ဇောတိတာ သေယျာတိ ယေန ဥပါသကေန အယံ ပါသာဒသင်္ခါတာ သေယျာ ဇောတိတာ ပဘာသိတာ ပဇ္ဇလိတာ။ အာဒါသောဝ ကံသလောဟမယံ အာဒါသတလံ ဣဝ သုဋ္ဌု သမံ ကတွာ သန္ထတာ။ တံ ဥပါသကံ ကိတ္တယိဿာမိ ပါကဋံ ကရိဿာမီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၈၁။ အဋ္ဌာနမေတံ ယံ တာဒီတိ ယံ ယေန ကာရဏေန တာဒီ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အကမ္ပိယသဘာဝတ္တာ တာဒီ အဂါရေ ဃရာဝါသေ ရတိံ အလ္လီနဘာဝံ အဇ္ဈဂါ ပါပုဏိ, ဧတံ ကာရဏံ အဋ္ဌာနံ အကာရဏန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇။)

֍ * ၈၂။ နိက္ခမိတွာ အဂါရသ္မာတိ ဃရာဝါသတော နိက္ခမိတွာ တံ တိဏဒလမိဝ ပရိစ္စဇိတွာ သုဗ္ဗတော သုသိက္ခိတော ပဗ္ဗဇိဿတိ။ ရာဟုလော နာမ နာမေနာတိ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇေန ပေသိတံ ကုမာရဿ ဇာတသာသနံ သုတွာ ပိတရာ သိဒ္ဓတ္ထေန, ‘‘ရာဟု ဇာတော, ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တနာမတ္တာ ရာဟုလော နာမာတိ အတ္ထော။ ‘‘ယထာ စန္ဒသူရိယာနံ ဝိမာနပဘာယ ကိလိဋ္ဌကရဏေန ရာဟု အသုရိန္ဒော ဥပေတိ ဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝါယံ မမ အဘိနိက္ခမနပဗ္ဗဇ္ဇာဒီနံ အန္တရာယံ ကရောန္တောရိဝ ဇာတော’’တိ အဓိပ္ပါယေန, ‘‘ရာဟု ဇာတောတိ အာဟာ’’တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အရဟာ သော ဘဝိဿတီတိ သော တာဒိသော ဥပနိဿယသမ္ပန္နော ဝိပဿနာယံ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော အရဟာ ခီဏာသဝေါ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၈၃။ ကိကီဝ အဏ္ဍံ ရက္ခေယျာတိ အဏ္ဍံ ဗီဇံ ရက္ခမာနာ ကိကီ သကုဏီ ဣဝ အပ္ပမတ္တော သီလံ ရက္ခေယျ, စာမရီ ဝိယ ဝါလဓိန္တိ ဝါလံ ရက္ခမာနာ ကဏ္ဍကေသု ဝါလေ လဂ္ဂန္တေ ဘိန္ဒနဘယေန အနာကဍ္ဎိတွာ မရမာနာ စာမရီ ဝိယ ဇီဝိတမ္ပိ ပရိစ္စဇိတွာ သီလံ အဘိန္ဒိတွာ ရက္ခေယျ။ နိပကော သီလသမ္ပန္နောတိ နေပက္ကံ ဝုစ္စတိ ပညာ, တေန နေပက္ကေန သမန္နာဂတော နိပကော ခဏ္ဍဆိဒ္ဒါဒိဘာဝံ အပါပေတွာ ရက္ခဏတော သီလသမ္ပန္နော ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ သော ဘဂဝါ ဗျာကရဏမကာသိ။ သော ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တဖလော ဧကဒိဝသံ ဝိဝေကဋ္ဌာနေ နိသိန္နော သောမနဿဝသေန ဧဝံ ရက္ခိံ မဟာမုနီတိအာဒိမာဟ။ တံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ရာဟုလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဥပသေနဝင်္ဂန္တပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပသေနဝင်္ဂန္တပုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သမန္တပါသာဒိကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သတ္ထု အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈။)

ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ နာလကဂါမေ ရူပသာရီ ဗြာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ, ဥပသေနောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပဒါယ ဧကဝဿိကော ‘‘အရိယဂဗ္ဘံ ဝဍ္ဎေမီ’’တိ ဧကံ ကုလပုတ္တံ အတ္တနော သန္တိကေ ဥပသမ္ပာဒေတွာ တေန သဒ္ဓိံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂတော။ သတ္ထာရာ စဿ တဿ အဝဿိကဿ ဘိက္ခုနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဘာဝံ သုတွာ ‘‘အတိလဟုံ ခေါ တွံ, မောဃပုရိသ, ဗာဟုလ္လာယ အာဝတ္တော’’တိ (မဟာဝ။ ၇၅) ဂရဟိတော ‘‘ဣဒါနာဟံ ယဒိ ပရိသံ နိဿာယ သတ္ထာရာ ဂရဟိတော, ပရိသံယေဝ ပန နိဿာယ သတ္ထု ပသာဒံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟာ ပန ဟုတွာ သယမ္ပိ သဗ္ဗေ ဓုတင်္ဂဓမ္မေ သမာဒါယ ဝတ္တတိ, အညေပိ တဒတ္ထာယ သမာဒပေသိ, တေန နံ ဘဂဝါ သမန္တပါသာဒိကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သော အပရေန သမယေန ကောသမ္ဗိယံ ကလဟေ ဥပ္ပန္နေ ဘိက္ခုသံဃေ စ ဒွိဓာဘူတေ ဧကေန ဘိက္ခုနာ တံ ကလဟံ ပရိဝဇ္ဇိတုကာမေန ‘‘ဧတရဟိ ခေါ ကလဟော ဥပ္ပန္နော, ဘိက္ခုသံဃော စ ဒွိဓာဘူတော, ကထံ နု ခေါ မယာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ပုဋ္ဌော ဝိဝေကဝါသတော ပဋ္ဌာယ တဿ ပဋိပတ္တိံ ကထေသိ။ ဧဝံ ထေရော တဿ ဘိက္ခုနော ဩဝါဒဒါနာပဒေသေန အတ္တနော တထာ ပဋိပန္နဘာဝံ ဒီပေန္တော အညံ ဗျာကာသိ။

֍ * ၈၆။ သော ဧဝံ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တန္တိအာဒိမာဟ။ ပဗ္ဘာရမှိ နိသီဒန္တန္တိ ပုရတော ဘာရံ နမိတံ ဩနမိတန္တိ ပဗ္ဘာရံ ဝိဝေကကာမံ ဝနမဇ္ဈေ သယံဇာတပဗ္ဗတပဗ္ဘာရေ နိသိန္နံ နရုတ္တမံ ဘဂဝန္တံ အဟံ ဥပဂစ္ဆိံ သမီပံ ဂတောတိ အတ္ထော။

֍ * ၈၇။ ကဏိကာရပုပ္ဖ ဒိသွာတိ တထာ ဥပဂစ္ဆန္တော တသ္မိံ ပဒေသေ သုပုပ္ဖိတံ ကဏိကာရံ ဒိသွာ။ ဝဏ္ဋေ ဆေတွာနဟံ တဒါတိ တသ္မိံ တထာဂတဿ ဒိဋ္ဌကာလေ တံ ပုပ္ဖံ ဝဏ္ဋေ ဝဏ္ဋသ္မိံ ဆေတွာန ဆိန္ဒိတွာန။ အလင်္ကရိတွာ ဆတ္တမှီတိ တေန ပုပ္ဖေန ဆတ္တံ ဆာဒေတွာ။ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိန္တိ ပဗ္ဘာရေ နိသိန္နဿ ဗုဒ္ဓဿ မုဒ္ဓနိ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉။)

֍ * ၈၈။ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ ပါဒါသိန္တိ တသ္မိံယေဝ နိသိန္နဿ ဘဂဝတော ပိဏ္ဍပါတံ ပကာရေန အဒါသိံ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။ ပရမန္နံ သုဘောဇနန္တိ သုန္ဒရဘောဇနသင်္ခါတံ ပရမန္နံ ဥတ္တမာဟာရံ။ ဗုဒ္ဓေန နဝမေ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဝိဝေကဋ္ဌာနေ ဗုဒ္ဓေန သဟ နဝမေ အဋ္ဌ သမဏေ သမိတပါပေ ခီဏာသဝဘိက္ခူ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။

ယံ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ ယံ ဂေါတမသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဘူရိပညံ ပထဝိသမာနံ ပညံ သုမေဓံ သုန္ဒရံ သဗ္ဗညုတာဒိပညဝန္တံ။ သုမေဓော ဣတိ သုန္ဒရပညော ဣတိ ဝဒန္တိ ပဏ္ဍိတာ ဣတော ကပ္ပတော သတသဟဿေ ကပ္ပေ ဧသော ဂေါတမော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဥပသေနဝင်္ဂန္တပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရဋ္ဌပါလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဟံသဝတီနဂရေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန ဃရာဝါသေ ပတိဋ္ဌိတော ရတနကောဋ္ဌာဂါရကမ္မိကေန ဒဿိတံ အပရိမာဏံ ဝံသာနုဂတံ ဓနံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ဧတ္တကံ ဓနရာသိံ မယှံ ပိတုအယျကပယျကာဒယော အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ နာသက္ခိံသု, မယာ ပန ဂဟေတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ သော အဘိညာလာဘိံ ဧကံ တာပသံ ဥပသင်္ကမိတွာ တေန ဒေဝလောကာဓိပစ္စေ နိယောဇိတော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော မနုဿလောကေ ဘိန္နံ ရဋ္ဌံ သန္ဓာရေတုံ သမတ္ထဿ ကုလဿ ဧကပုတ္တကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေန သမယေန ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ဝေနေယျသတ္တေ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရသင်္ခါတံ ခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေသိ။ အထ သော ကုလပုတ္တော အနုက္ကမေန ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ပရိသပရိယန္တေ နိသီဒိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀။)

တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္ထာ ဧကံ ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သော တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သတသဟဿဘိက္ခုပရိဝုတဿ ဘဂဝတော သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ဒတွာ တံ ဌာနံ ပတ္ထေသိ။ သတ္ထာ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘အယံ အနာဂတေ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော သတ္ထာရံ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ ဝန္ဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣတော ဒွေနဝုတေ ကပ္ပေ ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ သတ္ထု ဝေမာတိကေသု တီသု ရာဇပုတ္တေသု သတ္ထာရံ ဥပဋ္ဌဟန္တေသု တေသံ ပုညကိရိယာသု သဟာယကိစ္စံ အကာသိ။ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဗဟုံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုရုရဋ္ဌေ ထုလ္လကောဋ္ဌိကနိဂမေ ရဋ္ဌပါလသေဋ္ဌိနော ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ ဘိန္နံ ရဋ္ဌံ သန္ဓာရေတုံ သမတ္ထကုလေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ရဋ္ဌပါလောတိ ဝံသာနုဂတမေဝ နာမံ အဟောသိ။ သော မဟတာ ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎန္တော အနုက္ကမေန ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တော မာတာပိတူဟိ ပတိရူပေန ဒါရေန သံယောဇိတော မဟန္တေ စ ယသေ ပတိဋ္ဌာပိတော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိသဒိသသမ္ပတ္တိံ ပစ္စနုဘောတိ။

အထ ဘဂဝါ ကုရုရဋ္ဌေ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော ထုလ္လကောဋ္ဌိကံ အနုပါပုဏိ။ တံ သုတွာ ရဋ္ဌပါလော ကုလပုတ္တော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတုကာမော သတ္တာဟံ ဘတ္တစ္ဆေဒံ ကတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန မာတာပိတရော အနုဇာနာပေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ သတ္ထု အာဏတ္တိယာ အညတရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ယောနိသောမနသိကာရေန ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ သတ္ထာရံ အနုဇာနာပေတွာ မာတာပိတရော ပဿိတုံ ထုလ္လကောဋ္ဌိကံ ဂန္တွာ တတ္ထ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ပိတု နိဝေသနေ အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသံ လဘိတွာ တံ အမတံ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ပိတရာ နိမန္တိတော သွာတနာယ အဓိဝါသေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပိတု နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တေ ဣတ္ထာဂါရဇနေ ဥပဂန္တွာ ‘‘ကီဒိသာ နာမ တာ, အယျပုတ္တ, အစ္ဆရာယော, ယာသံ တွံ ဟေတု ဗြဟ္မစရိယံ စရသီ’’တိအာဒီနိ (မ။ နိ။ ၂။၃၀၁) ဝတွာ ပလောဘနကမ္မံ ကာတုံ အာရဒ္ဓေ တဿာဓိပ္ပါယံ ဝိပရိဝတ္တေတွာ အနိစ္စတာဒိပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မံ ကထေန္တော –

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁။)

‘‘ပဿ စိတ္တကတံ ဗိမ္ဗံ, အရုကာယံ သမုဿိတံ၊

အာတုရံ ဗဟုသင်္ကပ္ပံ, ယဿ နတ္ထိ ဓုဝံ ဌိတိ။

‘‘ပဿ စိတ္တကတံ ရူပံ, မဏိနာ ကုဏ္ဍလေန စ၊

အဋ္ဌိံ တစေန ဩနဒ္ဓံ, သဟ ဝတ္ထေဟိ သောဘတိ။

‘‘အလတ္တကကတာ ပါဒါ, မုခံ စုဏ္ဏကမက္ခိတံ၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ, နော စ ပါရဂဝေသိနော။

‘‘အဋ္ဌာပဒကတာ ကေသာ, နေတ္တာ အဉ္ဇနမက္ခိတာ၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ, နော စ ပါရဂဝေသိနော။

‘‘အဉ္ဇနီဝ နဝါ စိတ္တာ, ပူတိကာယော အလင်္ကတော၊

အလံ ဗာလဿ မောဟာယ, နော စ ပါရဂဝေသိနော။

‘‘ဩဒဟိ မိဂဝေါ ပါသံ, နာသဒါ ဝါဂုရံ မိဂေါ၊

ဘုတွာ နိဝါပံ ဂစ္ဆာမ, ကန္ဒန္တေ မိဂဗန္ဓကေ။

‘‘ဆိန္နော ပါသော မိဂဝဿ, နာသဒါ ဝါဂုရံ မိဂေါ၊

ဘုတွာ နိဝါပံ ဂစ္ဆာမ, သောစန္တေ မိဂလုဒ္ဒကေ’’တိ။ (မ။ နိ။ ၂။၃၀၂၊ ထေရဂါ။ ၇၆၉-၇၇၅)၊

ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ။ ဣမာ ဂါထာ ဝတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ရညော ကောရဗျဿ မိဂါဇိနဝနုယျာနေ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ နိသီဒိ။ ထေရဿ ကိရ ပိတာ သတ္တသု ဒွါရကောဋ္ဌကေသု အဂ္ဂဠံ ဒါပေတွာ မလ္လေ အာဏာပေသိ ‘‘နိက္ခမိတုံ မာ ဒေထ, ကာသာယာနိ အပနေတွာ သေတကာနိ နိဝါသာပေထာ’’တိ။ တသ္မာ ထေရော အာကာသေန အဂမာသိ။ အထ ရာဇာ ကောရဗျော ထေရဿ တတ္ထ နိသိန္နဘာဝံ သုတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ‘‘ဣဓ, ဘော ရဋ္ဌပါလ, ပဗ္ဗဇန္တော ဗျာဓိပါရိဇုညံ ဝါ ဇရာဘောဂဉာတိပါရိဇုညံ ဝါ ပတ္တော ပဗ္ဗဇတိ, တွံ ပန ကိဉ္စိပိ ပါရိဇုညံ အနုပဂတော ဧဝ ကသ္မာ ပဗ္ဗဇသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ထေရော ‘‘ဥပနိယျတိ လောကော အဒ္ဓုဝေါ, အတာဏော လောကော အနဘိဿရော, အသရဏော လောကော သဗ္ဗံ ပဟာယ ဂမနီယံ, ဦနော လောကော အတိတ္တော တဏှာဒါသော’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃၀၅) ဣမေသံ စတုန္နံ ဓမ္မုဒ္ဒေသာနံ အတ္တနာ ဝိဒိတဘာဝံ ကထေတွာ တဿာ ဒေသနာယ အနုဂီတိံ ကထေန္တော –

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂။)

‘‘ပဿာမိ လောကေ သဓနေ မနုဿေ, လဒ္ဓါန ဝိတ္တံ န ဒဒန္တိ မောဟာ၊

လုဒ္ဓါ ဓနံ သန္နိစယံ ကရောန္တိ, ဘိယျောဝ ကာမေ အဘိပတ္ထယန္တိ။

‘‘ရာဇာ ပသယှပ္ပထဝိံ ဝိဇေတွာ, သသာဂရန္တံ မဟိမာဝသန္တော၊

ဩရံ သမုဒ္ဒဿ အတိတ္တရူပေါ, ပါရံ သမုဒ္ဒဿပိ ပတ္ထယေထ။

‘‘ရာဇာ စ အညေ စ ဗဟူ မနုဿာ, အဝီတတဏှာ မရဏံ ဥပေန္တိ၊

ဦနာဝ ဟုတွာန ဇဟန္တိ ဒေဟံ, ကာမေဟိ လောကမှိ န ဟတ္ထိ တိတ္တိ။

‘‘ကန္ဒန္တိ နံ ဉာတီ ပကိရိယ ကေသေ, ‘အဟော ဝတာ နော အမရာ’တိ စာဟု၊

ဝတ္ထေန နံ ပါရုတံ နီဟရိတွာ, စိတံ သမောဓာယ တတော ဍဟန္တိ။

‘‘သော ဍယှတိ သူလေဟိ တုဇ္ဇမာနော, ဧကေန ဝတ္ထေန ပဟာယ ဘောဂေ၊

န မီယမာနဿ ဘဝန္တိ တာဏာ, ဉာတီ စ မိတ္တာ အထ ဝါ သဟာယာ။

‘‘ဒါယာဒကာ တဿ ဓနံ ဟရန္တိ, သတ္တော ပန ဂစ္ဆတိ ယေန ကမ္မံ၊

န မီယမာနံ ဓနမနွေတိ ကိဉ္စိ, ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ ဓနဉ္စ ရဋ္ဌံ။

‘‘န ဒီဃမာယုံ လဘတေ ဓနေန, န စာပိ ဝိတ္တေန ဇရံ ဝိဟန္တိ၊

အပ္ပံ ဟိဒံ ဇီဝိတမာဟု ဓီရာ, အသဿတံ ဝိပ္ပရိဏာမဓမ္မံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃။)

‘‘အဍ္ဎာ ဒလိဒ္ဒါ စ ဖုသန္တိ ဖဿံ, ဗာလော စ ဓီရော စ တထေဝ ဖုဋ္ဌော၊

ဗာလော ဟိ ဗာလျာ ဝဓိတောဝ သေတိ, ဓီရော စ နော ဝေဓတိ ဖဿဖုဋ္ဌော။

‘‘တသ္မာ ဟိ ပညာဝ ဓနေန သေယျာ, ယာယ ဝေါသာနမိဓာဓိဂစ္ဆတိ၊

အဗျောသိတတ္တာ ဟိ ဘဝါဘဝေသု, ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရောတိ မောဟာ။

‘‘ဥပေတိ ဂဗ္ဘဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ, သံသာရမာပဇ္ဇပရမ္ပရာယ၊

တဿပ္ပပညော အဘိသဒ္ဒဟန္တော, ဥပေတိ ဂဗ္ဘဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ။

‘‘စောရော ယထာ သန္ဓိမုခေ ဂဟီတော, သကမ္မုနာ ဟညတိ ပါပဓမ္မော၊

ဧဝံ ပဇာ ပေစ္စ ပရမှိ လောကေ, သကမ္မုနာ ဟညတိ ပါပဓမ္မော။

‘‘ကာမာ ဟိ စိတြာ မဓုရာ မနောရမာ, ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ၊

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ, တသ္မာ အဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ။

‘‘ဒုမပ္ဖလာနီဝ ပတန္တိ မာဏဝါ, ဒဟရာ စ ဝုဍ္ဎာ စ သရီရဘေဒါ၊

ဧတမ္ပိ ဒိသွာန ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ, အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယျော။

‘‘သဒ္ဓါယာဟံ ပဗ္ဗဇိတော, ဥပေတော ဇိနသာသနေ၊

အဝဉ္ဈာ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, အနဏော ဘုဉ္ဇာမိ ဘောဇနံ။

‘‘ကာမေ အာဒိတ္တတော ဒိသွာ, ဇာတရူပါနိ သတ္ထတော၊

ဂဗ္ဘာဝေါက္ကန္တိတော ဒုက္ခံ, နိရယေသု မဟဗ္ဘယံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄။)

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတွာ, သံဝေဂံ အလဘိံ တဒါ၊

သောဟံ ဝိဒ္ဓေါ တဒါ သန္တော, သမ္ပတ္တော အာသဝက္ခယံ။

‘‘ပရိစိဏ္ဏော မယာ သတ္ထာ, ကတံ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

ဩဟိတော ဂရုကော ဘာရော, ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

‘‘ယဿတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော, အဂါရသ္မာနဂါရိယံ၊

သော မေ အတ္ထော အနုပ္ပတ္တော, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၇၇၆-၇၉၃) –

ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ။ ဧဝံ ထေရော ရညော ကောရဗျဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂတော။ သတ္ထာ စ အပရဘာဂေ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ထေရံ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

၉၇-၈။ ဧဝံ သော ထေရော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ဝရနာဂေါ မယာ ဒိန္နောတိ တဿ ဘဂဝတော ရူပကာယေ ပသီဒိတွာ ဝရော ဥတ္တမော သေဋ္ဌော ဤသာဒန္တော ရထီသာသဒိသဒန္တော ဥရူဠှဝါ ဘာရဝဟော ရာဇာရဟော ဝါ။ သေတစ္ဆတ္တောပသောဘိတောတိ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ ဥဿာပိတသေတစ္ဆတ္တေန ဥပသေဝိတော သောဘမာနော။ ပုနပိ ကိံ ဝိသိဋ္ဌော ဝရနာဂေါ? သကပ္ပနော ဟတ္ထာလင်္ကာရသဟိတော။ သံဃာရာမံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဝသနတ္ထာယ အာရာမံ ဝိဟာရံ အကာရယိံ ကာရေသိံ။

֍ * ၉၉။ စတုပညာသသဟဿာနီတိ တသ္မိံ ကာရာပိတေ ဝိဟာရဗ္ဘန္တရေ စတုပညာသသဟဿာနိ ပါသာဒါနိ စ အဟံ အကာရယိံ ကာရေသိန္တိ အတ္ထော။ မဟောဃဒါနံ ကရိတွာနာတိ သဗ္ဗပရိက္ခာရသဟိတံ မဟောဃသဒိသံ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ မဟေသိနော မုနိနော နိယျာဒေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၀၀။ အနုမောဒိ မဟာဝီရောတိ စတုရာသင်္ချေယျသတသဟဿေသု ကပ္ပေသု အဗ္ဗောစ္ဆိန္နဥဿာဟသင်္ခါတေန ဝီရိယေန မဟာဝီရော သယမ္ဘူ သယမေဝ ဘူတော ဇာတော လဒ္ဓသဗ္ဗညုတညာဏော အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော ပုဂ္ဂလော အနုမောဒိ ဝိဟာရာနုမောဒနံ အကာသိ။ သဗ္ဗေ ဇနေ ဟာသယန္တောတိ သကလာနန္တာပရိမာဏေ ဒေဝမနုဿေ ဟာသယန္တော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)

သန္တုဋ္ဌေ ကုရုမာနော အမတနိဗ္ဗာနပဋိသံယုတ္တံ စတုသစ္စဓမ္မဒေသနံ ဒေသေသိ ပကာသေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီ အကာသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၀၁။ တံ မေ ဝိယာကာသီတိ တံ မယှံ ကတပုညံ ဗလံ ဝိသေသေန ပါကဋံ အကာသိ။ ဇလဇုတ္တမနာမကောတိ ဇလေ ဇာတံ ဇလဇံ ပဒုမံ, ပဒုမုတ္တရနာမကောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဇလနုတ္တမနာယကော’’တိပိ ပါဌော။ တတ္ထ အတ္တနော ပဘာယ ဇလန္တီတိ ဇလနာ, စန္ဒိမသူရိယဒေဝဗြဟ္မာနော, တေသံ ဇလနာနံ ဥတ္တမောတိ ဇလနုတ္တမော။ သဗ္ဗသတ္တာနံ နာယကော ဥတ္တမောတိ နာယကော, သမ္ဘာရဝန္တေ သတ္တေ နိဗ္ဗာနံ နေတိ ပါပေတီတိ ဝါ နာယကော, ဇလနုတ္တမော စ သော နာယကော စာတိ ဇလနုတ္တမနာယကော။ ဘိက္ခုသံဃေ နိသီဒိတွာတိ ဘိက္ခုသံဃဿ မဇ္ဈေ နိသိန္နော ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ ပါကဋံ ကတွာ ကထေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ရဋ္ဌပါလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ သောပါကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဘာရံ သောဓယန္တဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သောပါကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ အညတရဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ဗီဇပူရဖလာနိ သတ္ထု ဥပနေသိ, ပရိဘုဉ္ဇိ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ သော ဘိက္ခု သတ္ထရိ သံဃေ စ အဘိပ္ပသန္နော သလာကဘတ္တံ ပဋ္ဌပေတွာ သံဃုဒ္ဒေသဝသေန တိဏ္ဏံ ဘိက္ခူနံ ယာဝတာယုကံ ခီရဘတ္တံ အဒါသိ။ သော တေဟိ ပုညေဟိ အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝန္တော ဧကဒါ မနုဿယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ခီရဘတ္တံ အဒါသိ။

ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ပုညာနိ ကတွာ သုဂတီသုယေဝ ပရိဗ္ဘမန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ပုရိမကမ္မနိဿန္ဒေန သာဝတ္ထိယံ အညတရာယ ဒုဂ္ဂတိတ္ထိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သာ တံ ဒသမာသေ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတွာ ပရိပက္ကေ ဂဗ္ဘေ ဝိဇာယနကာလေ ဝိဇာယိတုံ အသက္ကောန္တီ မုစ္ဆံ အာပဇ္ဇိတွာ ဗဟုဝေလံ မတာ ဝိယ နိပဇ္ဇိ။ ဉာတကာ ‘‘မတာ’’တိ သညာယ သုသာနံ နေတွာ စိတကံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆။)

အာရောပေတွာ ဒေဝတာနုဘာဝေန ဝါတဝုဋ္ဌိယာ ဥဋ္ဌိတာယ အဂ္ဂိံ အဒတွာ ပက္ကမိံသု။ ဒါရကော ပစ္ဆိမဘဝိကတ္တာ ဒေဝတာနုဘာဝေနေဝ အရောဂေါ ဟုတွာ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိ။ မာတာ ပန ကာလမကာသိ။ ဒေဝတာ မနုဿရူပေနုပဂမ္မ တံ ဂဟေတွာ သုသာနဂေါပကဿ ဂေဟေ ဌပေတွာ ကတိပါဟံ ကာလံ ပတိရူပေန အာဟာရေန ပေါသေသိ။ တတော ပရံ သုသာနဂေါပကော အတ္တနော ပုတ္တံ ကတွာ ဝဍ္ဎေသိ။ သော တထာ ဝဍ္ဎေန္တော တဿ ပုတ္တေန သုပ္ပိယေန နာမ ဒါရကေန သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော ဝိစရိ။ တဿ သုသာနေ ဇာတသံဝဍ္ဎဘာဝတော သောပါကောတိ သမညာ အဟောသိ။

အထေကဒိဝသံ သတ္တဝဿိကံ တံ ဘဂဝါ ပစ္စူသဝေလာယံ ဉာဏဇာလံ ပတ္ထရိတွာ ဝေနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော ဉာဏဇာလဿ အန္တောဂတံ ဒိသွာ သုသာနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ဒါရကော ပုဗ္ဗဟေတုနာ စောဒိယမာနော ပသန္နမာနသော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တဿ ဓမ္မံ ကထေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ ပိတရာ ‘‘အနုညာတောသီ’’တိ ဝုတ္တော ပိတရံ သတ္ထု သန္တိကံ အာနေသိ။ တဿ ပိတာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဣမံ ဒါရကံ ပဗ္ဗာဇေထ, ဘန္တေ’’တိ အနုဇာနိ, တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဘဂဝါ မေတ္တာဘာဝနာယ နိယောဇေသိ။ သော မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သုသာနေ ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ မေတ္တာဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ အရဟာ ဟုတွာပိ အညေသံ သောသာနိကဘိက္ခူနံ မေတ္တာဘာဝနာဝိဓိံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာပိ ဧကပုတ္တသ္မိ’’န္တိ (ထေရဂါ။ ၃၃) ဂါထံ အဘာသိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဧကပုတ္တကေ ပိယေ မနာပေ မာတာ ပိတာ စ ကုသလီ ဧကန္တဟိတေသီ ဘဝေယျ, ဧဝံ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါသု သဗ္ဗာသု ဒိသာသု ကာမဘဝါဒိဘေဒေသု ဝါ သဗ္ဗေသု ဘဝေသု ဒဟရာဒိဘေဒါသု သဗ္ဗာသု အဝတ္ထာသုပိ ဌိတေသု သဗ္ဗေသု သတ္တေသု ဧကန္တဟိတေသိတာယ ကုသလီ ဘဝေယျ ‘‘မိတ္တော, ဥဒါသိနော, ပစ္စတ္ထိကော’’တိ သီမံ အကတွာ သီမာယ သမ္ဘေဒဝသေန သဗ္ဗတ္ထ ဧကရသံ မေတ္တံ ဘာဝေယျာတိ ဣမံ ပန ဂါထံ ဝတွာ ‘‘သစေ တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ မေတ္တံ ဘာဝေယျာထ, ယေ တေ ဘဂဝတာ ‘သုခံ သုပတီ’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၁၁။၁၅၊ ပရိ။ ၃၃၁၊ မိ။ ပ။ ၄။၄။၆) ဧကာဒသ မေတ္တာနိသံသာ စ ဝုတ္တာ, ဧကံသေန တေသံ ဘာဂိနော ဘဝထာ’’တိ ဩဝါဒံ အဒါသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇။)

֍ * ၁၁၂။ ဧဝံ သော ပတ္တဖလာဓိဂမော အတ္တနော ကတပုညံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော ပဗ္ဘာရံ သောဓယန္တဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဗ္ဘာရန္တိ သိလာပဗ္ဗတဿ ဝိဝေကဋ္ဌာနံ, တံ ပဗ္ဗဇိတာနုရူပတ္တာ ဣဋ္ဌကပါကာရံ ကတွာ ဒွါရကဝါဋံ ယောဇေတွာ ဘိက္ခူနံ ဝသနတ္ထာယ အဒါသိ, ပကာရေန ဘရော ပတ္ထေတဗ္ဗောတိ ပဗ္ဘာရော, တံ သောဓယန္တဿ မမ သန္တိကံ သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါ အာဂစ္ဆိ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၁၃။ ဗုဒ္ဓံ ဥပဂတံ ဒိသွာတိ ဧဝံ မမ သန္တိကံ အာဂတံ ဒိသွာ တာဒိနော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အကမ္ပိယသဘာဝတ္တာ တာဒိဂုဏယုတ္တဿ လောကဇေဋ္ဌဿ ဗုဒ္ဓဿ သန္ထရံ တိဏပဏ္ဏာဒိသန္ထရံ ကဋ္ဌတ္ထရံ ပညာပေတွာ နိဋ္ဌာပေတွာ ပုပ္ဖါသနံ ပုပ္ဖမယံ အာသနံ အဟံ အဒါသိံ။

֍ * ၁၁၄။ ပုပ္ဖါသနေ နိသီဒိတွာတိ တသ္မိံ ပညတ္တေ ပုပ္ဖါသနေ နိသီဒိတွာ လောကနာယကော သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ။ မမဉ္စ ဂတိမညာယာတိ မယှံ ဂတိံ အာယတိံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ အညာယ ဇာနိတွာ အနိစ္စတံ အနိစ္စဘာဝံ ဥဒါဟရိ ကထေသိ။

֍ * ၁၁၅။ အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာတိ ဝတ ဧကန္တေန သင်္ခါရာ ပစ္စယေဟိ သမေစ္စ သမာဂန္တွာ ကရီယမာနာ သဗ္ဗေ သပ္ပစ္စယဓမ္မာ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ။ ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနောတိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝိနဿနသဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပါတုဘဝိတွာ ဧတေ သင်္ခါရာ နိရုဇ္ဈန္တိ ဝိနဿန္တီတိ အတ္ထော။ တေသံ ဝူပသမော သုခေါတိ တေသံ သင်္ခါရာနံ ဝိသေသေန ဥပသမော သုခေါ, တေသံ ဝူပသမကရံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဧကန္တသုခန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၁၆။ ဣဒံ ဝတွာန သဗ္ဗညူတိ သဗ္ဗဓမ္မဇာနနကော ဘဂဝါ လောကာနံ ဇေဋ္ဌော ဝုဍ္ဎော နရာနံ အာသဘော ပဓာနော ဝီရော ဣဒံ အနိစ္စပဋိသံယုတ္တံ ဓမ္မဒေသနံ ဝတွာန ကထေတွာ အမ္ဗရေ အာကာသေ ဟံသရာဇာ ဣဝ နဘံ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂမီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၁၇။ သကံ ဒိဋ္ဌိံ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ခန္တိံ ရုစိံ အဇ္ဈာသယံ ဇဟိတွာန ပဟာယ။ ဘာဝယာနိစ္စသညဟန္တိ အနိစ္စေ အနိစ္စန္တိ ပဝတ္တသညံ အဟံ ဘာဝယိံ ဝဍ္ဎေသိံ မနသိ အကာသိံ။ တတ္ထ ကာလံ ကတော အဟန္တိ တတ္ထ တိဿံ ဇာတိယံ တတော ဇာတိတော အဟံ ကာလံ ကတော မတော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈။)

֍ * ၁၁၈။ ဒွေ သမ္ပတ္တီ အနုဘောတွာတိ မနုဿသမ္ပတ္တိဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိသင်္ခါတာ ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ။ သုက္ကမူလေန စောဒိတောတိ ပုရာဏကုသလမူလေန, မူလဘူတေန ကုသလေန ဝါ စောဒိတော သဉ္စောဒိတော။ ပစ္ဆိမေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေတိ ပရိယောသာနေ ဘဝေ သမ္ပတ္တေ ပါပုဏိတေ။ သပါကယောနုပါဂမိန္တိ သကံ ပစိတဘတ္တံ သပါကံ ယောနိံ ဥပါဂမိံ။ ယဿ ကုလဿ အတ္တနော ပစိတဘတ္တံ အညေဟိ အဘုဉ္ဇနီယံ, တသ္မိံ စဏ္ဍာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သာ ဝုစ္စတိ သုနခေါ, သုနခေါစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဘုဉ္ဇနကစဏ္ဍာလကုလေ ဇာတောတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သောပါကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုမင်္ဂလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပိယဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ နှတွာ ဧကစီဝရံ ဌိတံ ဒိသွာ သောမနဿပ္ပတ္တော အပ္ဖေါဋေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယာ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ တာဒိသေန ကမ္မနိဿန္ဒေန ဒလိဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ သုမင်္ဂလောတိ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ခုဇ္ဇကာသိတနင်္ဂလကုဒ္ဒါလပရိက္ခာရော ဟုတွာ ကသိယာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဘဂဝတော ဘိက္ခုသံဃဿ စ မဟာဒါနေ ပဝတ္တိယမာနေ ဒါနူပကရဏာနိ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆန္တေဟိ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ ဒဓိဃဋံ ဂဟေတွာ အာဂတော ဘိက္ခူနံ သက္ကာရသမ္မာနံ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သုခုမဝတ္ထနိဝတ္ထာ သုဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ နိဝါတေသု သေနာသနေသု ဝိဟရန္တိ, ယံနူနာဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ အညတရံ မဟာထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော ပဗ္ဗဇာဓိပ္ပါယံ နိဝေဒေသိ။ သော တံ ကရုဏာယန္တော ပဗ္ဗာဇေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉။)

အရညေ ဝိဟရန္တော ဧကကဝိဟာရေ နိဗ္ဗိန္နော ဥက္ကဏ္ဌိတော ဟုတွာ ဝိဗ္ဘမိတုကာမော ဉာတိဂါမံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ခေတ္တံ ကသန္တေ ကိလိဋ္ဌဝတ္ထနိဝတ္ထေ သမန္တတော ရဇောကိဏ္ဏသရီရေ ဝါတာတပေန သုဿန္တေ ခေတ္တံ ကဿကေ မနုဿေ ဒိသွာ ‘‘မဟန္တံ ဝတိမေ သတ္တာ ဇီဝိကနိမိတ္တံ ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘဝန္တီ’’တိ သံဝေဂံ ပဋိလဘိ။ ဉာဏဿ ပရိပါကဂတတ္တာ စဿ ယထာဂဟိတံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော အညတရံ ရုက္ခမူလံ ဥပဂန္တွာ ဝိဝေကံ လဘိတွာ ယောနိသောမနသိကရောန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၂၄။ ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာဟုတိန္တိ အန္နပါနာဒိအနေကဝိဓံ ပူဇာသက္ကာရူပကရဏံ။ ယိဋ္ဌုကာမောတိ ယဇိတုကာမော, ဒါနံ ဒါတုကာမော အဟံ။ ပဋိယာဒေတွာန ဘောဇနန္တိ အာဟာရံ ပဋိယာဒေတွာ နိပ္ဖါဒေတွာ။ ဗြာဟ္မဏေ ပဋိမာနေန္တောတိ ပဋိဂ္ဂါဟကေ သုဒ္ဓပဗ္ဗဇိတေ ပရိယေသန္တော။ ဝိသာလေ မာဠကေ ဌိတောတိ ပရိသုဒ္ဓပဏ္ဍရပုလိနတလာဘိရာမေ ဝိပုလေ မာဠကေ ဌိတော။

၁၂၅-၇။ အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒီသု မဟာယသံ မဟာပရိဝါရံ သဗ္ဗလောကံ သကလသတ္တလောကံ ဝိနေတာနံ ဝိသေသေန နေတာရံ နိဗ္ဗာနသမ္ပာပကံ သယမ္ဘုံ သယမေဝ ဘူတံ အနာစရိယကံ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ သေဋ္ဌပုဂ္ဂလံ ဘဂဝန္တံ ဘဂျဝန္တာဒိဂုဏယုတ္တံ ဇုတိမန္တံ နီလပီတာဒိပဘာသမ္ပန္နံ သာဝကေဟိ ပုရက္ခတံ ပရိဝါရိတံ အာဒိစ္စမိဝ သူရိယမိဝ ရောစန္တံ သောဘမာနံ ရထိယံ ဝီထိယံ ပဋိပန္နကံ ဂစ္ဆန္တံ ပိယဒဿိံ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာနာတိ ဗန္ဓဉ္ဇလိပုဋံ သိရသိ ကတွာ သကံ စိတ္တံ အတ္တနော စိတ္တံ ပသာဒယိံ ဣတ္ထမ္ဘူတဿ ဘဂဝတော ဂုဏေ ပသာဒေသိံ ပသန္နမကာသိန္တိ အတ္ထော။ မနသာဝ နိမန္တေသိန္တိ စိတ္တေန ပဝါရေသိံ။ အာဂစ္ဆတု မဟာမုနီတိ မဟိတော ပူဇာရဟော မုနိ ဘဂဝါ မမ နိဝေသနံ အာဂစ္ဆတု။

֍ * ၁၂၈။ မမ သင်္ကပ္ပမညာယာတိ မယှံ စိတ္တသင်္ကပ္ပံ ဉတွာ လောကေ သတ္တလောကေ အနုတ္တရော ဥတ္တရဝိရဟိတော သတ္ထာ ခီဏာသဝသဟဿေဟိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၀။)

အရဟန္တသဟဿေဟိ ပရိဝုတော မမ ဒွါရံ မယှံ ဂေဟဒွါရံ ဥပါဂမိ သမ္ပာပုဏိ။

֍ * ၁၂၉။ တဿ သမ္ပတ္တဿ သတ္ထုနော ဧဝံ နမက္ကာရမကာသိံ။ ပုရိသာဇည ပုရိသာနံ အာဇည, သေဋ္ဌ, မမ နမက္ကာရော တေ တုယှံ အတ္ထု ဘဝတု။ ပုရိသုတ္တမ ပုရိသာနံ ဥတ္တမ အဓိကဂုဏဝိသိဋ္ဌ တေ တုယှံ မမ နမက္ကာရော အတ္ထု။ ပါသာဒံ ပသာဒဇနကံ မမ နိဝေသနံ အဘိရုဟိတွာ သီဟာသနေ ဥတ္တမာသနေ နိသီဒတန္တိ အာယာစိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၀။ ဒန္တော ဒန္တပရိဝါရောတိ သယံ ဒွါရတ္တယေန ဒန္တော တထာ ဒန္တာဟိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီဥပါသကဥပါသိကာသင်္ခါတာဟိ စတူဟိ ပရိသာဟိ ပရိဝါရိတော။ တိဏ္ဏော တာရယတံ ဝရောတိ သယံ တိဏ္ဏော သံသာရတော ဥတ္တိဏ္ဏော နိက္ခန္တော တာရယတံ တာရယန္တာနံ ဝိသိဋ္ဌပုဂ္ဂလာနံ ဝရော ဥတ္တမော ဘဂဝါ မမာရာဓနေန ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ ပဝရာသနေ ဥတ္တမာသနေ နိသီဒိ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသိ။

֍ * ၁၃၁။ ယံ မေ အတ္ထိ သကေ ဂေဟေတိ အတ္တနော ဂေဟေ ယံ အာမိသံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ သမ္ပာဒိတံ ရာသိကတံ အတ္ထိ။ တာဟံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိန္တိ ဗုဒ္ဓဿ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သံဃဿ တံ အာမိသံ ပါဒါသိံ ပ-ကာရေန အာဒရေန ဝါ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။ ပသန္နော သေဟိ ပါဏိဘီတိ အတ္တနော ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဿန္နစိတ္တော ဂဟေတွာ ပါဒါသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၂။ ပသန္နစိတ္တော ပသာဒိတမနသင်္ကပ္ပေါ သုမနော သုန္ဒရမနော။ ဝေဒဇာတော ဇာတဝေဒေါ ဥပ္ပန္နသောမနဿော ကတဉ္ဇလီ သိရသိ ဌပိတအဉ္ဇလိပုဋော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ နမဿာမိ သေဋ္ဌဿ ဗုဒ္ဓဿ ပဏာမံ ကရောမီတိ အတ္ထော။ အဟော ဗုဒ္ဓဿုဠာရတာတိ ပဋိဝိဒ္ဓစတုသစ္စဿ သတ္ထုနော ဥဠာရတာ မဟန္တဘာဝေါ အဟော အစ္ဆရိယန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၃။ အဋ္ဌန္နံ ပယိရူပါသတန္တိ ပယိရုပါသန္တာနံ ဘုဉ္ဇံ ဘုဉ္ဇန္တာနံ အဋ္ဌန္နံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ အန္တရေ ခီဏာသဝါ အရဟန္တောဝ ဗဟူတိ အတ္ထော။ တုယှေဝေသော အာနုဘာဝေါတိ ဧသော အာကာသစရဏဥမ္မုဇ္ဇနနိမုဇ္ဇနာဒိအာနုဘာဝေါ တုယှေဝ တုယှံ ဧဝ အာနုဘာဝေါ, နာညေသံ။ သရဏံ တံ ဥပေမဟန္တိ တံ ဣတ္ထမ္ဘူတံ တုဝံ သရဏံ တာဏံ လေဏံ ပရာယနန္တိ ဥပေမိ ဂစ္ဆာမိ ဇာနာမိ ဝါတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁။)

֍ * ၁၃၄။ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော ပိယဒဿီ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဣမာ ဗျာကရဏဂါထာ အဘာသထ ကထေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒုတိယဿ သီဟာသနဝဂ္ဂဿ ဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ သုဘူတိဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဘူတိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဘူတိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေ အနုပ္ပန္နေယေဝ ပဒုမုတ္တရေ ဘဂဝတိ လောကနာထေ ဟံသဝတီနဂရေ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလဿ ဧကပုတ္တကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ နန္ဒမာဏဝေါတိ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော အတ္တနော ပရိဝါရဘူတေဟိ စတုစတ္တာလီသာယ မာဏဝသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗတပါဒေ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စာဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ အန္တေဝါသိကာနမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ တေပိ နစိရဿေဝ ဈာနလာဘိနော အဟေသုံ။

တေန စ သမယေန ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဟံသဝတီနဂရံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော နန္ဒတာပသဿ အန္တေဝါသိကဇဋိလာနံ အရဟတ္တူပနိဿယံ, နန္ဒတာပသဿ စ ဒွီဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ သာဝကဋ္ဌာနန္တရဿ ပတ္ထနံ ဒိသွာ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယေ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အညံ ကဉ္စိ အနာမန္တေတွာ သီဟော ဝိယ ဧကစရော နန္ဒတာပသဿ အန္တေဝါသိကေသု ဖလာဖလတ္ထာယ ဂတေသု ‘‘ဗုဒ္ဓဘာဝံ မေ ဇာနာတူ’’တိ ပဿန္တဿေဝ နန္ဒတာပသဿ အာကာသတော ဩတရိတွာ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာသိ။ နန္ဒတာပသော ဗုဒ္ဓါနုဘာဝဉ္စေဝ လက္ခဏပါရိပူရိဉ္စ ဒိသွာ လက္ခဏမန္တေ သမ္မသိတွာ ‘‘ဣမေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော နာမ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသန္တော ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ, ပဗ္ဗဇန္တော လောကေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂။)

ဝိဝဋစ္ဆေဒေါ သဗ္ဗညူ ဗုဒ္ဓေါ ဟောတိ, အယံ ပုရိသာဇာနီယော နိဿံသယံ ဗုဒ္ဓေါ’’တိ ဉတွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ အာသနံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နန္ဒတာပသောပိ အတ္တနော အနုစ္ဆဝိကံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တသ္မိံ သမယေ စတုစတ္တာလီသသဟဿဇဋိလာ ပဏီတပဏီတာနိ ဩဇဝန္တာနိ ဖလာဖလာနိ ဂဟေတွာ အာစရိယဿ သန္တိကံ သမ္ပတ္တာ ဗုဒ္ဓါနဉ္စေဝ အာစရိယဿ စ နိသိန္နာကာရံ ဩလောကေတွာ အာဟံသု – ‘‘အာစရိယ, မယံ ‘ဣမသ္မိံ လောကေ တုမှေဟိ မဟန္တတရော နတ္ထီ’တိ ဝိစရာမ, အယံ ပန ပုရိသော တုမှေဟိ မဟန္တတရော မညေ’’တိ။ နန္ဒတာပသော – ‘‘တာတာ, ကိံ ဝဒေထ, တုမှေ သာသပေန သဒ္ဓိံ အဋ္ဌသဋ္ဌိယောဇနသတသဟဿုဗ္ဗေဓံ သိနေရုံ ဥပမေတုံ ဣစ္ဆထ, သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေန သဒ္ဓိံ မာ မံ ဥပမိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ အထ တေ တာပသာ – ‘‘သစေ အယံ ဩရကော အဘဝိဿ, န အမှာကံ အာစရိယော ဧဝံ ဥပမံ အာဟရေယျ။ ယာဝ မဟာဝတာယံ ပုရိသာဇာနီယော’’တိ ပါဒေသု နိပတိတွာ သိရသာ ဝန္ဒိံသု။ အထ တေ အာစရိယော အာဟ – ‘‘တာတာ, အမှာကံ ဗုဒ္ဓါနံ အနုစ္ဆဝိကော ဒေယျဓမ္မော နတ္ထိ, ဘဂဝါ စ ဘိက္ခာစာရဝေလာယံ ဣဓာဂတော, တသ္မာ မယံ ယထာဗလံ ဒေယျဓမ္မံ ဒဿာမ, တုမှေဟိ ယံ ယံ ပဏီတံ ဖလာဖလံ အာဘတံ, တံ တံ အာဟရထာ’’တိ အာဟရာပေတွာ သဟတ္ထေနေဝ ဓောဝိတွာ သယံ တထာဂတဿ ပတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သတ္ထာရာ ဖလာဖလေ ပဋိဂ္ဂဟိတမတ္တေ ဒေဝတာ ဒိဗ္ဗောဇံ ပက္ခိပိံသု။ တာပသော ဥဒကမ္ပိ သယမေဝ ပရိဿာဝေတွာ အဒါသိ။ တတော ဘောဇနကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ နိသိန္နေ သတ္ထရိ သဗ္ဗေ အန္တေဝါသိကေ ပက္ကောသိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ သာရဏီယံ ကထံ ကထေန္တော နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခုသံဃော အာဂစ္ဆတူ’’တိ စိန္တေသိ။ သတ္ထု စိတ္တံ ဉတွာ သတသဟဿမတ္တာ ခီဏာသဝါ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌံသု။

အထ နန္ဒတာပသော အန္တေဝါသိကေ အာမန္တေသိ – ‘‘တာတာ, ဗုဒ္ဓါနံ နိသိန္နာသနမ္ပိ နီစံ, သမဏသတသဟဿဿပိ အာသနံ နတ္ထိ။ တုမှေဟိ အဇ္ဇ ဥဠာရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခုသံဃဿ စ သက္ကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, ပဗ္ဗတပါဒတော ဝဏ္ဏဂန္ဓသမ္ပန္နာနိ ပုပ္ဖါနိ အာဟရထာ’’တိ အာဟ။ အစိန္တေယျတ္တာ ဣဒ္ဓိဝိသယဿ တေ မုဟုတ္တေနေဝ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နာနိ ပုပ္ဖါနိ အာဟရိတွာ ဗုဒ္ဓါနံ ယောဇနပ္ပမာဏံ ပုပ္ဖါသနံ ပညာပေသုံ။ အဂ္ဂသာဝကာနံ တိဂါဝုတံ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၃။)

သေသဘိက္ခူနံ အဍ္ဎယောဇနာဒိဘေဒံ, သံဃနဝကဿ ဥသဘမတ္တံ ပညာပေသုံ။ ဧဝံ ပညတ္တေသု အာသနေသု နန္ဒတာပသော တထာဂတဿ ပုရတော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဌိတော, ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဣမံ ပုပ္ဖါသနံ အာရုယှ နိသီဒထာ’’တိ အာဟ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပုပ္ဖါသနေ။ ဧဝံ နိသိန္နေ သတ္ထရိ သတ္ထု အာကာရံ ဉတွာ ဘိက္ခူ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တာသနေ နိသီဒိံသု။ နန္ဒတာပသော မဟန္တံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဂဟေတွာ တထာဂတဿ မတ္ထကေ ဓာရေန္တော အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ‘‘တာပသာနံ အယံ သက္ကာရော မဟပ္ဖလော ဟောတူ’’တိ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိ။ သတ္ထု သမာပန္နဘာဝံ ဉတွာ ဘိက္ခူပိ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိံသု။ တထာဂတေ သတ္တာဟံ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသိန္နေ အန္တေဝါသိကာ ဘိက္ခာစာရကာလေ သမ္ပတ္တေ ဝနမူလဖလာဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သေသကာလေ ဗုဒ္ဓါနံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌံသု။ နန္ဒတာပသော ပန ဘိက္ခာစာရမ္ပိ အဂန္တွာ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ဓာရေန္တောယေဝ သတ္တာဟံ ပီတိသုခေနေဝ ဝီတိနာမေသိ။

သတ္ထာ နိရောဓတော ဝုဋ္ဌာယ အရဏဝိဟာရိအင်္ဂေန ဒက္ခိဏေယျင်္ဂေန စာတိ ဒွီဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဧကံ သာဝကံ ‘‘ဣသိဂဏဿ ပုပ္ဖါသနာနုမောဒနံ ကရောဟီ’’တိ အာဏာပေသိ။ သော စက္ကဝတ္တိရညော သန္တိကာ ပဋိလဒ္ဓမဟာလာဘော မဟာယောဓော ဝိယ တုဋ္ဌမာနသော အတ္တနော ဝိသယေ ဌတွာ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ သမ္မသိတွာ အနုမောဒနမကာသိ။ တဿ ဒေသနာဝသာနေ သတ္ထာ သယံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သတ္ထု ဒေသနာဝသာနေ သဗ္ဗေပိ စတုစတ္တာလီသသဟဿတာပသာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ သတ္ထာ – ‘‘ဧထ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေသံ တာဝဒေဝ ကေသမဿူ အန္တရဓာယိံသု။ အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ သရီရေ ပဋိမုက္ကာဝ အဟေသုံ။ တေ သဋ္ဌိဝဿိကတ္ထေရာ ဝိယ သတ္ထာရံ ပရိဝါရယိံသု။ နန္ဒတာပသော ပန ဝိက္ခိတ္တစိတ္တတာယ ဝိသေသံ နာဓိဂဉ္ဆိ။ တဿ ကိရ အရဏဝိဟာရိတ္ထေရဿ ဓမ္မံ သောတုံ အာရဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ – ‘‘အဟော ဝတာဟမ္ပိ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ဣမိနာ သာဝကေန လဒ္ဓဂုဏံ လဘေယျ’’န္တိ စိတ္တံ ဥဒပါဒိ။ သော တေန ဝိတက္ကေန မဂ္ဂဖလပဋိဝေဓံ ကာတုံ နာသက္ခိ။ တထာဂတံ ပန ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ သမ္မုခေ ဌိတော ဧဝမာဟ – ‘‘ဘန္တေ, ယေန ဘိက္ခုနာ ဣသိဂဏဿ ပုပ္ဖါသနာနုမောဒနာ ကတာ, ကော နာမာယံ တုမှာကံ သာသနေ’’တိ? ‘‘အရဏဝိဟာရိအင်္ဂေန စ ဒက္ခိဏေယျင်္ဂေန စ ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတ္တော ဧသော ဘိက္ခူ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ယွာယံ မယာ သတ္တာဟံ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၄။)

ဓာရေန္တေန သက္ကာရော ကတော, တေန အဓိကာရေန အညံ သမ္ပတ္တိံ န ပတ္ထေမိ, အနာဂတေ ပန ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ အယံ ထေရော ဝိယ ဒွီဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော သာဝကော ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။

သတ္ထာ ‘‘သမိဇ္ဈိဿတိ နု ခေါ ဣမဿ တာပသဿ ပတ္ထနာ’’တိ အနာဂတံသဉာဏံ ပေသေတွာ ဩလောကေန္တော ကပ္ပသတသဟဿံ အတိက္ကမိတွာ သမိဇ္ဈနကဘာဝံ ဒိသွာ, ‘‘တာပသ, န တေ အယံ ပတ္ထနာ မောဃံ ဘဝိဿတိ, အနာဂတေ ကပ္ပသတသဟဿံ အတိက္ကမိတွာ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, တဿ သန္တိကေ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ နန္ဒတာပသော ယာဝ စက္ခုပထံ န သမတိက္ကမတိ, တာဝ သတ္ထု ဘိက္ခုသံဃဿ စ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော အပရဘာဂေ ကာလေန ကာလံ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏိတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနောဝ ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ တတော ပန စုတော အပရာနိပိ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ ပဗ္ဗဇိတွာ အာရညကောဝ အဟောသိ, ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေပိ ပဗ္ဗဇိတွာ အာရညကော ဟုတွာ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေသိ။ ဧတံ ကိရ ဝတ္တံ အပရိပူရေတွာ မဟာသာဝကဘာဝံ ပါပုဏန္တာ နာမ နတ္ထိ, ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပန အာဂမဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သော ဝီသတိဝဿသဟဿာနိ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရေတွာ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဧဝံ သော တာဝတိံသဘဝနေ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿလောကေ အနေကသတက္ခတ္တုံ စက္ကဝတ္တိရာဇာ ပဒေသရာဇာ စ ဟုတွာ ဥဠာရံ မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပန္နကာလေ သာဝတ္ထိယံ သုမနသေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကနိဋ္ဌော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သုဘူတီတိဿ နာမံ အဟောသိ။

တေန စ သမယေန အမှာကံ ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဝေဠုဝနပဋိဂ္ဂဟဏာဒိနာ လောကာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ သီတဝနေ ဝိဟာသိ။ တဒါ အနာထပိဏ္ဍိကော သေဋ္ဌိ သာဝတ္ထိယံ ဥဋ္ဌာနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ အတ္တနော သဟာယဿ ရာဇဂဟသေဋ္ဌိနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ သုတွာ သတ္ထာရံ သီတဝနေ ဝိဟရန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဌမဒဿနေနေဝ သောတာပတ္တိဖလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၅။)

ပတိဋ္ဌာယ သတ္ထာရံ သာဝတ္ထိံ အာဂမနတ္ထာယ ယာစိတွာ တတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနေ မဂ္ဂေ ယောဇနေ ယောဇနေ သတသဟဿပရိစ္စာဂေန ဝိဟာရေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သာဝတ္ထိယံ အဋ္ဌကရီသပ္ပမာဏံ ဇေတဿ ကုမာရဿ ဥယျာနဘူမိံ ကောဋိသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တတ္ထ ဘဂဝတော ဝိဟာရံ ကာရေတွာ အဒါသိ။ ဝိဟာရမဟဒိဝသေ အယံ သုဘူတိကုဋုမ္ဗိကော အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သဒ္ဓံ ပဋိလဘိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ သော ဥပသမ္ပန္နော ဒွေ မာတိကာ ပဂုဏာ ကတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထာပေတွာ အရညေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော မေတ္တာဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

သော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ယသ္မာ သတ္ထာရာ ဒေသိတနိယာမေန အနောဒိဿကံ ကတွာ ဒေသေတိ, တသ္မာ အရဏဝိဟာရီနံ အဂ္ဂေါ နာမ ဇာတော။ ယသ္မာ စ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဃရေ ဃရေ မေတ္တာဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ‘‘ဧဝံ ဒါယကာနံ မဟပ္ဖလံ ဘဝိဿတီ’’တိ, တသ္မာ ဒက္ခိဏေယျာနံ အဂ္ဂေါ နာမ ဇာတော။ တေန နံ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ အရဏဝိဟာရီနံ ဒက္ခိဏေယျာနဉ္စ ယဒိဒံ သုဘူတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၉၈, ၂၀၁) ဒွယင်္ဂသမန္နာဂတေ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ဧဝမယံ မဟာထေရော အတ္တနာ ပူရိတပါရမီနံ ဖလဿ မတ္ထကံ အရဟတ္တံ ပတွာ လောကေ အဘိညာတော အဘိလက္ခိတော ဟုတွာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ အဂမာသိ။

ရာဇာ ဗိမ္ဗိသာရော ထေရဿ အာဂမနံ သုတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဣဓေဝ, ဘန္တေ, ဝသထ, ဝသနဋ္ဌာနံ ဝေါ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကန္တော ဝိဿရိ။ ထေရော သေနာသနံ အလဘန္တော အဗ္ဘောကာသေ ဝီတိနာမေသိ။ ထေရဿာနုဘာဝေန ဒေဝေါ န ဝဿတိ။ မနုဿာ အဝုဋ္ဌိတာယ ဥပဒ္ဒုတာ ရညော နိဝေသနဒွါရေ ဥက္ကုဋ္ဌိံ အကံသု။ ရာဇာ ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဒေဝေါ န ဝဿတီ’’တိ ဝီမံသန္တော ‘‘ထေရဿ အဗ္ဘောကာသဝါသေန မညေ န ဝဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ တဿ ပဏ္ဏကုဋိံ ကာရာပေတွာ ‘‘ဣမိဿံ, ဘန္တေ, ပဏ္ဏကုဋိယံ ဝသထာ’’တိ ဝတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။ ထေရော ကုဋိံ ပဝိသိတွာ တိဏသန္ထာရကေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိ။ တဒါ ဒေဝေါ ထောကံ ထောကံ ဖုသာယတိ, န သမ္မာဓာရံ အနုပဝေစ္ဆတိ။ အထ ထေရော လောကဿ အဝုဋ္ဌိကဘယံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆။)

ဝိဓမိတုကာမော အတ္တနော အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝတ္ထုကဿ ပရိဿယဿ အဘာဝံ ပဝေဒေန္တော ‘‘ဆန္နာ မေ ကုဋိကာ’’တိ (ထေရဂါ။ ၁) ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော ထေရဂါထာယံ ဝုတ္တောယေဝ။

ကသ္မာ ပနေတေ မဟာထေရာ အတ္တနော ဂုဏေ ပကာသေန္တီတိ? ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ အနဓိဂတပုဗ္ဗံ ပရမဂမ္ဘီရံ အတိဝိယ သန္တံ ပဏီတံ အတ္တနာ အဓိဂတလောကုတ္တရဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပီတိဝေဂသမုဿာဟိတဥဒါနဒီပနတ္ထံ သာသနဿ နိယျာနိကဘာဝဝိဘာဝနတ္ထဉ္စ ပရမပ္ပိစ္ဆာ အရိယာ အတ္တနော ဂုဏေ ပကာသေန္တိ။ ယထာ တံ လောကနာထော ဗောဓနေယျာနံ အဇ္ဈာသယဝသေန ‘‘ဒသဗလသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စတုဝေသာရဇ္ဇဝိသာရဒေါ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၁၀။၂၁၊ မ။ နိ။ ၁။ ၁၄၈ အတ္ထတော သမာနံ) အတ္တနော ဂုဏေ ပကာသေတိ။ ဧဝမယံ ထေရဿ အညာဗျာကရဏဂါထာပိ အဟောသီတိ။

֍ * ၁။ ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော စ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟိမဝန္တဿာတိ ဟိမာလယပဗ္ဗတဿ အဝိဒူရေ အာသန္နေ သမီပေ ပဗ္ဗတပါဒေ မနုဿာနံ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နေ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ နိသဘော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ပဗ္ဗတာနံ ဇေဋ္ဌတ္တာ နာမေန နိသဘော နာမ သေလမယပဗ္ဗတော အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဿမော သုကတော မယှန္တိ တတ္ထ ပဗ္ဗတေ မယှံ ဝသနတ္ထာယ အဿမော အရညာဝါသော သုဋ္ဌု ကတော။ ကုဋိရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနဝတိပရိက္ခေပါဒိဝသေန သုန္ဒရာကာရေန ကတောတိ အတ္ထော။ ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာတိ ပဏ္ဏေဟိ ဆာဒိတာ သာလာ မယှံ နိဝါသနတ္ထာယ သုဋ္ဌု မာပိတာ နိဋ္ဌာပိတာတိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ ကောသိယော နာမ နာမေနာတိ မာတာပိတူဟိ ကတနာမဓေယျေန ကောသိယော နာမ။ ဥဂ္ဂတာပနော ပါကဋတပေါ ဃောရတပေါ။ ဧကာကိယော အညေသံ အဘာဝါ အဟံ ဧဝ ဧကော။ အဒုတိယော ဒုတိယတာပသရဟိတော ဇဋိလော ဇဋာဓာရီ တာပသော တဒါ တသ္မိံ ကာလေ နိသဘေ ပဗ္ဗတေ ဝသာမိ ဝိဟရာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃။ ဖလံ မူလဉ္စ ပဏ္ဏဉ္စ, န ဘုဉ္ဇာမိ အဟံ တဒါတိ တဒါ တသ္မိံ နိသဘပဗ္ဗတေ ဝသနကာလေ တိဏ္ဍုကာဒိဖလံ မုဠာလာဒိမူလံ, ကာရပဏ္ဏာဒိပဏ္ဏဉ္စ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇။)

ရုက္ခတော ဩစိနိတွာ န ဘုဉ္ဇာမီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ သတိ ကထံ ဇီဝတီတိ တံ ဒဿေန္တော ပဝတ္တံဝ သုပါတာဟန္တိ အာဟ။ တတ္ထ ပဝတ္တံ သယမေဝ ဇာတံ သုပါတံ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပတိတံ ပဏ္ဏာဒိကံ နိဿာယ အာဟာရံ ကတွာ အဟံ တာဝဒေ တသ္မိံ ကာလေ ဇီဝါမိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေမီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဝတ္တပဏ္ဍုပဏ္ဏာနီ’’တိ ဝါ ပါဌော, တဿ သယမေဝ ပတိတာနိ ပဏ္ဍုပဏ္ဏာနိ ရုက္ခပတ္တာနိ ဥပနိဿာယ ဇီဝါမီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄။ နာဟံ ကောပေမိ အာဇီဝန္တိ အဟံ ဇီဝိတံ စဇမာနောပိ ပရိစ္စာဂံ ကုရုမာနောပိ တဏှာဝသေန ဖလမူလာဒိအာဟာရပရိယေသနာယ သမ္မာ အာဇီဝံ န ကောပေမိ န နာသေမီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာရာဓေမိ သကံ စိတ္တန္တိ သကံ စိတ္တံ အတ္တနော မနံ အပ္ပိစ္ဆတာယ သန္တုဋ္ဌိယာ စ အာရာဓေမိ ပသာဒေမိ။ ဝိဝဇ္ဇေမိ အနေသနန္တိ ဝေဇ္ဇကမ္မဒူတကမ္မာဒိဝသေန အနေသနံ အယုတ္တပရိယေသနံ ဝိဝဇ္ဇေမိ ဒူရံ ကရောမိ။

֍ * ၅။ ရာဂူပသံဟိတံ စိတ္တန္တိ ယဒါ ယသ္မိံ ကာလေ မမ ရာဂေန သမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တဒါ သယမေဝ အတ္တနာယေဝ ပစ္စဝေက္ခာမိ ဉာဏေန ပဋိဝေက္ခိတွာ ဝိနောဒေမိ။ ဧကဂ္ဂေါ တံ ဒမေမဟန္တိ အဟံ ဧကသ္မိံ ကမ္မဋ္ဌာနာရမ္မဏေ အဂ္ဂေါ သမာဟိတော တံ ရာဂစိတ္တံ ဒမေမိ ဒမနံ ကရောမိ။

֍ * ၆။ ရဇ္ဇသေ ရဇ္ဇနီယေ စာတိ ရဇ္ဇနီယေ အလ္လီယိတဗ္ဗေ ရူပါရမ္မဏာဒိဝတ္ထုသ္မိံ ရဇ္ဇသေ အလ္လီနော အသိ ဘဝသိ။ ဒုဿနီယေ စ ဒုဿသေတိ ဒူသိတဗ္ဗေ ဒေါသကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ဒူသကော အသိ။ မုယှသေ မောဟနီယေ စာတိ မောဟိတဗ္ဗေ မောဟကရဏဝတ္ထုသ္မိံ မောယှသိ မူဠှော အသိ ဘဝသိ။ တသ္မာ တုဝံ ဝနာ ဝနတော အရညဝါသတော နိက္ခမဿု အပဂစ္ဆာဟီတိ ဧဝံ အတ္တာနံ ဒမေမီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၄။ တိမ္ဗရူသကဝဏ္ဏာဘောတိ သုဝဏ္ဏတိမ္ဗရူသကဝဏ္ဏာဘော, ဇမ္ဗောနဒသုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သုဘူတိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၈။)

၂။ ဥပဝါနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပဝါနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဒလိဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ ဓာတုံ ဂဟေတွာ မနုဿဒေဝနာဂဂရုဠကုမ္ဘဏ္ဍယက္ခဂန္ဓဗ္ဗေဟိ သတ္တရတနမယေ သတ္တယောဇနိကေ ထူပေ ကတေ တတ္ထ သုဓောတံ အတ္တနော ဥတ္တရသာဋကံ ဝေဠဂ္ဂေ လဂ္ဂေတွာ အာဗန္ဓိတွာ ဓဇံ ကတွာ ပူဇံ အကာသိ။ တံ ဂဟေတွာ အဘိသမ္မတကော နာမ ယက္ခသေနာပတိ ဒေဝေဟိ စေတိယပူဇာရက္ခဏတ္ထံ ဌပိတော အဒိဿမာနကာယော တံ အာကာသေ ဓာရေန္တော စေတိယံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။ သော တံ ဒိသွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နမာနသော ဟုတွာ တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပဝါနောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဇေတဝနပဋိဂ္ဂဟဏေ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒိသွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော အရဟတ္တံ ပတွာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ယဒါ ဘဂဝတော အဖာသု အဟောသိ, တဒါ ထေရော ဥဏှောဒကံ တထာရူပံ ပါနကဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ။ တေနဿ သတ္ထုနော ရောဂေါ ဝူပသမိ။ တဿ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၅၂။ ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော အဓိဂတဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသံ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာနံ ပါရဂူ ပရိယောသာနံ နိဗ္ဗာနံ ဂတော ပတ္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော ဇိတပဉ္စမာရော ဘဂဝါ အဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဣဝ ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဗုဒ္ဓရံသိယော ဇလိတွာ သဗ္ဗလောကံ ဓမ္မပဇ္ဇောတေန ဩဘာသေတွာ သမ္ဗုဒ္ဓေါ သုဋ္ဌု ဗုဒ္ဓေါ အဝိဇ္ဇာနိဒ္ဒူပဂတာယ ပဇာယ သဝါသနာယ ကိလေသနိဒ္ဒါယ ပဋိဗုဒ္ဓေါ ဝိကသိတနေတ္တပင်္ကဇော ပရိနိဗ္ဗုတော ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတော အဒဿနံ ဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၇။ ဇင်္ဃာတိ စေတိယကရဏကာလေ ဥပစိနိတဗ္ဗာနံ ဣဋ္ဌကာနံ ဌပနတ္ထာယ, နိဗန္ဓိယမာနသောပါနပန္တိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၉။)

֍ * ၈၈။ သုဓောတံ ရဇကေနာဟန္တိ ဝတ္ထဓောဝကေန ပုရိသေန သုဋ္ဌု ဓောဝိတံ သုဝိသုဒ္ဓကတံ, ဥတ္တရေယျပဋံ မမ ဥတ္တရသာဋကံ အဟံ ဝေဠဂ္ဂေ လဂ္ဂိတွာ ဓဇံ ကတွာ ဥက္ခိပိံ, အမ္ဗရေ အာကာသေ ဥဿာပေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဥပဝါနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ တိသရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိသရဏဂမနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အန္ဓမာတာပိတရော ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ မာတာပိတရော ဥပဋ္ဌဟန္တော ပဗ္ဗဇိတုံ န လဘာမိ, ယံနူနာဟံ တီဏိ သရဏာနိ ဂဏှိဿာမိ, ဧဝံ ဒုဂ္ဂတိတော မောစေဿာမီ’’တိ နိသဘံ နာမ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော အဂ္ဂသာဝကံ ဥပသင်္ကမိတွာ တီဏိ သရဏာနိ ဂဏှိ။ သော တာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ရက္ခိတွာ တေနေဝ ကမ္မေန တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တော, တတော ပရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိနဂရေ မဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္တဝဿိကောဝ ဒါရကေဟိ ပရိဝုတော ဧကံ သံဃာရာမံ အဂမာသိ။ တတ္ထ ဧကော ခီဏာသဝတ္ထေရော တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သရဏာနိ အဒါသိ။ သော တာနိ ဂဟေတွာ ပုဗ္ဗေ အတ္တနော ရက္ခိတာနိ သရဏာနိ သရိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တံ အရဟတ္တပ္ပတ္တံ ဘဂဝါ ဥပသမ္ပာဒေသိ။

֍ * ၁၀၆။ သော အရဟတ္တပ္ပတ္တော ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မာတု ဥပဋ္ဌာကော အဟုန္တိ အဟံ မာတာပိတူနံ ဥပဋ္ဌာကော ဘရကော ဗန္ဓုမတီနဂရေ အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၀။)

֍ * ၁၀၈။ တမန္ဓကာရပိဟိတာတိ မောဟန္ဓကာရေန ပိဟိတာ ဆာဒိတာ။ တိဝိဓဂ္ဂီဟိ ဍယှရေတိ ရာဂဂ္ဂိဒေါသဂ္ဂိမောဟဂ္ဂိသင်္ခါတေဟိ တီဟိ အဂ္ဂီဟိ ဍယှရေ ဍယှန္တိ သဗ္ဗေ သတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၁၄။ အဋ္ဌ ဟေတူ လဘာမဟန္တိ အဋ္ဌ ကာရဏာနိ သုခဿ ပစ္စယဘူတာနိ ကာရဏာနိ လဘာမိ အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

တိသရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ပဉ္စသီလသမာဒါနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ စန္ဒဝတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဉ္စသီလသမာဒါနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပုရိမဘဝေ ကတာကုသလကမ္မာနုရူပေန ဒလိဒ္ဒေါ ဟုတွာ အပ္ပန္နပါနဘောဇနော ပရေသံ ဘတိံ ကတွာ ဇီဝန္တော သံသာရေ အာဒီနဝံ ဉတွာ ပဗ္ဗဇိတုကာမောပိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘမာနော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော သာဝကဿ နိသဘတ္ထေရဿ သန္တိကေ ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ သမာဒိယိ။ ဒီဃာယုကကာလေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဝဿသတသဟဿာနိ သီလံ ပရိပါလေသိ။ တေန ကမ္မေန သော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝေသာလိယံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ မာတာပိတရော သီလံ သမာဒိယန္တေ ဒိသွာ အတ္တနော သီလံ သရိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပဗ္ဗဇိ။

֍ * ၁၃၄။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ဥဒါနဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နဂရေ စန္ဒဝတိယာတိအာဒိမာဟ။ ဘတကော အာသဟံ တဒါတိ တဒါ မမ ပုညကရဏကာလေ အဟံ ဘတကော ဘတိယာ ကမ္မကာရကော အာသိံ အဟောသိံ။ ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တောတိ ဘတိယာ ပရေသံ ကမ္မကရဏေ အာယုတ္တော ယောဇိတော ဩကာသာဘာဝေန သံသာရတော မုစ္စနတ္ထာယ အဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ န လဘာမိ။

֍ * ၁၃၅။ မဟန္ဓကာရပိဟိတာတိ မဟန္တေဟိ ကိလေသန္ဓကာရေဟိ ပိဟိတာ သံဝုတာ ထကိတာ။ တိဝိဓဂ္ဂီဟိ ဍယှရေတိ နရကဂ္ဂိပေတဂ္ဂိသံသာရဂ္ဂိသင်္ခါတေဟိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၁။)

တီဟိ အဂ္ဂီဟိ ဍယှန္တိ။ အဟံ ပန ကေန ဥပါယေန ကေန ကာရဏေန ဝိသံယုတ္တော ဘဝေယျန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၆။ ဒေယျဓမ္မော အန္နပါနာဒိဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ဝတ္ထု မယှံ နတ္ထိ, တဿာဘာဝေန အဟံ ဝရာကော ဒုက္ခိတော ဘတကော ဘတိယာ ဇီဝနကော ယံနူနာဟံ ပဉ္စသီလံ ရက္ခေယျံ ပရိပူရယန္တိ ပဉ္စသီလံ သမာဒိယိတွာ ပရိပူရေန္တော ယံနူန ရက္ခေယျံ သာဓုကံ ဘဒ္ဒကံ သုန္ဒရံ ကတွာ ပရိပါလေယျန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄၈။ သွာဟံ ယသမနုဘဝိန္တိ သော အဟံ ဒေဝမနုဿေသု မဟန္တံ ယသံ အနုဘဝိံ တေသံ သီလာနံ ဝါဟသာ အာနုဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ကပ္ပကောဋိမ္ပိ တေသံ သီလာနံ ဖလံ ကိတ္တေန္တော ဧကကောဋ္ဌာသမေဝ ကိတ္တယေ ပါကဋံ ကရေယျန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပဉ္စသီလသမာဒါနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ အန္နသံသာဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော အန္နသံသာဝကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏဗျာမပ္ပဘာမဏ္ဍလောပသောဘိတံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝန္တံ နိမန္တေတွာ ဂေဟံ နေတွာ ဝရအန္နပါနေန သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘောဇေသိ။ သော တေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စဝိတွာ မနုဿလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော အပရာပရံ ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမဝသေန အန္နသံသာဝကတ္ထေရောတိ ပါကဋနာမော အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၂။)

၁၅၅-၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ‘‘ဧဝံ မယာ ဣမိနာ ပုညသမ္ဘာရာနုဘာဝေန ပတ္တံ အရဟတ္တ’’န္တိ အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဥဒါနဝသေန ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုဝဏ္ဏဿ ဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿ ဘဂဝတော သောယံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော, တံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ သိဒ္ဓတ္ထန္တိ အတ္ထော။ ဂစ္ဆန္တံ အန္တရာပဏေတိ ဝေဿာနံ အာပဏပန္တီနံ အန္တရဝီထိယံ ဂစ္ဆမာနံ။ ကဉ္စနဂ္ဃိယသံကာသန္တိ သုဝဏ္ဏတောရဏသဒိသံ ဗာတ္တိံသဝရလက္ခဏံ ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏေဟိ သမ္ပန္နံ လောကပဇ္ဇောတံ သကလလောကဒီပဘူတံ အပ္ပမေယျံ ပမာဏဝိရဟိတံ အနောပမံ ဥပမာဝိရဟိတံ ဇုတိန္ဓရံ ပဘာဓာရံ နီလပီတာဒိဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဓာရကံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဒိသွာ ပရမံ ဥတ္တမံ ပီတိံ အလတ္ထံ အလဘိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အန္နသံသာဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဓူပဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဓူပဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သိဒ္ဓတ္ထေ ဘဂဝတိ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ တဿ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိယံ စန္ဒနာဂရုကာဠာနုသာရိအာဒိနာ ကတေဟိ အနေကေဟိ ဓူပေဟိ ဓူပပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝန္တော နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဘဝေ ပူဇနီယော ဟုတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပုညသမ္ဘာရာနုဘာဝေန သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ကတဓူပပူဇာပုညတ္တာ နာမေန ဓူပဒါယကတ္ထေရောတိ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋော။ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ သိဒ္ဓေါ ပရိပုဏ္ဏော သဗ္ဗညုတညာဏာဒိဂုဏသင်္ခါတော အတ္ထော ပယောဇနံ ယဿ ဘဂဝတော သောယံ သိဒ္ဓတ္ထော, တဿ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ဘဂျာဒိဂုဏဝန္တဿ လောကဇေဋ္ဌဿ သကလလောကုတ္တမဿ တာဒိနော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၃။)

ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု တာဒိသဿ အစလသဘာဝဿာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဓူပဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ပုလိနပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုလိနပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသန္နစိတ္တော စေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏေသု ပုရာဏဝါလုကံ အပနေတွာ နဝံ မုတ္တာဒလသဒိသပဏ္ဍရပုလိနံ ဩကိရိတွာ မာဠကံ အလင်္ကရိ။ တေန ကမ္မေန သော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗေဟိ ရတနေဟိ ဝိဇ္ဇောတမာနေ အနေကယောဇနေ ကနကဝိမာနေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿလောကေ သတ္တရတနသမ္ပန္နော စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတွာ မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အပရာပရံ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော အတ္တနော ကတပုညနာမသဒိသေန နာမေန ပုလိနပူဇကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၁၆၅။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဝိဓံ ပဿတီတိ ဝိပဿီ, ဝိဝိစ္စ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ, ဝိဝိဓေ အတ္တတ္ထပရတ္ထာဒိဘေဒေ အတ္ထေ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ, ဝိဝိဓေ ဝေါဟာရပရမတ္ထာဒိဘေဒေ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ, တဿ ဝိပဿိဿ ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေ ဥတ္တမေ ဗောဓိရုက္ခမဏ္ဍလမာဠကေ ပုရာဏပုလိနံ ဝါလုကံ ဆဍ္ဍေတွာ သုဒ္ဓံ ပဏ္ဍရံ ပုလိနံ အာကိရိံ သန္ထရိံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပုလိနပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၄။)

၈။ ဥတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥတ္တိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ စန္ဒဘာဂါနဒိယံ သုသုမာရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော နဒီတီရံ ဥပဂတံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ပါရံ နေတုကာမော တီရသမီပေယေဝ နိပဇ္ဇိ။ ဘဂဝါ တဿ အနုကမ္ပာယ ပိဋ္ဌိယံ ပါဒေ ဌပေသိ။ သော တုဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ ပီတိဝေဂေန မဟုဿာဟော ဟုတွာ သောတံ ဆိန္ဒန္တော သီဃေန ဇဝေန ဘဂဝန္တံ ပရတီရံ နေသိ။ ဘဂဝါ တဿ စိတ္တပ္ပသာဒံ ဉတွာ ‘‘အယံ ဣတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ, တတော ပဋ္ဌာယ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣတော စတုန္နဝုတိကပ္ပေ အမတံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။

သော တထာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဥတ္တိယောတိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ‘‘အမတံ ပရိယေသိဿာမီ’’တိ ပရိဗ္ဗာဇကော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ဟုတွာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သီလဒိဋ္ဌီနံ အဝိသောဓိတတ္တာ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော အညံ ဘိက္ခုံ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အညံ ဗျာကရောန္တံ ဒိသွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ သင်္ခေပေန ဩဝါဒံ ယာစိ။ သတ္ထာပိ တဿ, ‘‘တသ္မာတိဟ တွံ, ဥတ္တိယ, အာဒိမေဝ ဝိသောဓေဟီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၃၈၂) သင်္ခေပေနေဝ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ သော သတ္ထု ဩဝါဒေ ဌတွာ ဝိပဿနံ အာရဘိ။ တဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဥပ္ပန္နေ အာဗာဓေ ဇာတသံဝေဂေါ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုံ ဉတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၆၉။ ဧဝံ သော ကတသမ္ဘာရာနုရူပေန ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိ ပရိသုဒ္ဓပဏ္ဍရပုလိနတလေဟိ စ ပဘာသမ္ပန္နပသန္နမဓုရောဒကပရိပုဏ္ဏတာယ စ စန္ဒပ္ပဘာကိရဏသဿိရီကာဘာ နဒမာနာ သဒ္ဒံ ကုရုမာနာ ဂစ္ဆတီတိ စန္ဒဘာဂါနဒီ, တဿာ စန္ဒဘာဂါနဒိယာ တီရေ သုသုမာရော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၅။)

တတ္ထ သုသုမာရောတိ ခုဒ္ဒကမစ္ဆဂုမ္ဗေ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကရောန္တော မာရေတီတိ သုသုမာရော, စဏ္ဍမစ္ဆော ကုမ္ဘီလောတိ အတ္ထော။ သဘောဇနပသုတောဟန္တိ အဟံ သဘောဇနေ သကဂေါစရေ ပသုတော ဗျာဝဋော။ နဒီတိတ္ထံ အဂစ္ဆဟန္တိ ဘဂဝတော အာဂမနကာလေ အဟံ နဒီတိတ္ထံ အဂစ္ဆိံ ပတ္တောမှိ။

֍ * ၁၇၀။ သိဒ္ဓတ္ထော တမှိ သမယေတိ တသ္မိံ မမ တိတ္ထဂမနကာလေ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော သဗ္ဗသတ္တေသု ဇေဋ္ဌော သေဋ္ဌော သယမ္ဘူ သယမေဝ ဘူတော ဇာတော ဗုဒ္ဓဘူတော သော ဘဂဝါ နဒိံ တရိတုကာမော နဒီတီရံ ဥပါဂမိ။

֍ * ၁၇၂။ ပေတ္တိကံ ဝိသယံ မယှန္တိ မယှံ ပိတုပိတာမဟာဒီဟိ ပရမ္ပရာနီတံ, ယဒိဒံ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တမဟာနုဘာဝါနံ တရဏန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၇၃။ မမ ဥဂ္ဂဇ္ဇနံ သုတွာတိ မယှံ ဥဂ္ဂဇ္ဇနံ အာရာဓနံ သုတွာ မဟာမုနိ ဘဂဝါ အဘိရုဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဥတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇနီယော ဟုတွာ ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သာသနေ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဝသေန ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၁၈၀။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ တံ ဟတ္ထတလေ အာမလကံ ဝိယ ဒိသွာ ဥဒါနဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏန္တိအာဒိမာဟ။ ဝိပဿိံ သတ္ထဝါဟဂ္ဂန္တိ ဝါဏိဇေ ကန္တာရာ ဝဟတိ တာရေတီတိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၆။)

သတ္ထဝါဟော။ ဝါဠကန္တာရာ စောဠကန္တာရာ ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရာ နိရုဒကကန္တာရာ ယက္ခကန္တာရာ အပ္ပဘက္ခကန္တာရာ စ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ ပတာရေတိ နိတ္တာရေတိ ခေမန္တဘူမိံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။ ကော သော? ဝါဏိဇဇေဋ္ဌကော။ သတ္ထဝါဟသဒိသတ္တာ အယမ္ပိ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော။ တထာ ဟိ သော တိဝိဓံ ဗောဓိံ ပတ္ထယန္တေ ကတပုညသမ္ဘာရေ သတ္တေ ဇာတိကန္တာရာ ဇရာကန္တာရာ ဗျာဓိကန္တာရာ မရဏကန္တာရာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသကန္တာရာ စ သဗ္ဗသ္မာ သံသာရကန္တာရာ စ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ ပတာရေတိ နိတ္တာရေတိ နိဗ္ဗာနထလံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။ သတ္ထဝါဟော စ သော အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော ပဓာနော စာတိ သတ္ထဝါဟဂ္ဂေါ, တံ သတ္ထဝါဟဂ္ဂံ ဝိပဿိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နရဝရံ ဝိနာယကန္တိ နရာနံ အန္တရေ အသိထိလပရက္ကမောတိ နရဝီရော, တံ။ ဝိသေသေန ကတပုညသမ္ဘာရေ သတ္တေ နေတိ နိဗ္ဗာနပုရံ ပါပေတီတိ ဝိနာယကော, တံ။

֍ * ၁၈၁။ အဒန္တဒမနံ တာဒိန္တိ ရာဂဒေါသမောဟာဒိကိလေသသမ္ပယုတ္တတ္တာ ကာယဝစီမနောဒွါရေဟိ အဒန္တေ သတ္တေ ဒမေတီတိ အဒန္တဒမနော, တံ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အကမ္ပိယတာဒိဂုဏယုတ္တောတိ တာဒီ, တံ။ မဟာဝါဒိံ မဟာမတိန္တိ သကသမယပရသမယဝါဒီနံ အန္တရေ အတ္တနာ သမဓိကပုဂ္ဂလဝိရဟိတတ္တာ မဟာဝါဒီ, မဟတီ ပထဝိသမာနာ မေရုသမာနာ စ မတိ ယဿ သော မဟာမတိ, တံ မဟာဝါဒိံ မဟာမတိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ ဣမိနာ တုလျာဓိကရဏံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဧကဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ခေါမဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ခေါမဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော သာသနေ အဘိပ္ပသန္နော ရတနတ္တယမာမကော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ခေါမဒုဿေန ပူဇံ အကာသိ။ သော တဒေဝ မူလံ ကတွာ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ ဆသု ဒေဝေသု အပရာပရံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇။)

ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ တတော စဝိတွာ မနုဿလောကေ စက္ကဝတ္တိအာဒိအနေကဝိဓမနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ပရိပါကဂတေ ပုညသမ္ဘာရေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ကတပုညနာမေန ခေါမဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၁၈၄။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗန္ဓု ဝုစ္စတိ ဉာတကော, တေ ဗန္ဓူ ယသ္မိံ နဂရေ အညမညံ သံဃဋိတာ ဝသန္တိ, တံ နဂရံ ‘‘ဗန္ဓုမတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ရောပေမိ ဗီဇသမ္ပဒန္တိ ဒါနသီလာဒိပုညဗီဇသမ္ပတ္တိံ ရောပေမိ ပဋ္ဌပေမီတိ အတ္ထော။

ခေါမဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

တတိယဿ သုဘူတိဝဂ္ဂဿ ဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

စတုဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ကုဏ္ဍဓာနဝဂ္ဂေါ

၁။ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တာဟံ ပဋိသလ္လီနန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုတ္တနယေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ တဒနုရူပံ ပုညံ ကရောန္တော ဝိစရိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ နိသိန္နဿ မနောသိလာစုဏ္ဏပိဉ္ဇရံ မဟန္တံ ကဒလိဖလကဏ္ဏိကံ ဥပနေသိ, တံ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဧကာဒသက္ခတ္တုံ ဒေဝေသု ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ စတုဝီသတိဝါရေ စ ရာဇာ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၈။)

သော ဧဝံ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ဘုမ္မဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဒီဃာယုကဗုဒ္ဓါနဉ္စ နာမ န အနွဒ္ဓမာသိကော ဥပေါသထော ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဆဗ္ဗဿန္တရေ ဆဗ္ဗဿန္တရေ ဥပေါသထော အဟောသိ, ကဿပဒသဗလော ပန ဆဋ္ဌေ ဆဋ္ဌေ မာသေ ပါတိမောက္ခံ ဩသာရေသိ, တဿ ပါတိမောက္ခဿ ဩသာရဏကာလေ ဒိသာဝါသိကာ ဒွေ သဟာယကာ ဘိက္ခူ ‘‘ဥပေါသထံ ကရိဿာမာ’’တိ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ ဘုမ္မဒေဝတာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေသံ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ မေတ္တိ အတိဝိယ ဒဠှာ, ကိံ နု ခေါ ဘေဒကေ သတိ ဘိဇ္ဇေယျ, န ဘိဇ္ဇေယျာ’’တိ။ တေသံ ဩကာသံ ဩလောကယမာနာ တေသံ အဝိဒူရေ ဂစ္ဆတိ။

အထေကော ထေရော ဧကဿ ဟတ္ထေ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ သရီရဝဠဉ္ဇနတ္ထံ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေါ ဟုတွာ ဂုမ္ဗသမီပတော နိက္ခမတိ။ ဘုမ္မဒေဝတာ တဿ ထေရဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥတ္တမရူပါ ဣတ္ထီ ဟုတွာ ကေသေ ဝိဓုနိတွာ သံဝိဓာယ ဗန္ဓန္တီ ဝိယ ပိဋ္ဌိယံ ပံသုံ ပုဉ္ဆမာနာ ဝိယ သာဋကံ သံဝိဓာယ နိဝါသယမာနာ ဝိယ စ ဟုတွာ ထေရဿ ပဒါနုပဒိကာ ဟုတွာ ဂုမ္ဗတော နိက္ခန္တာ။ ဧကမန္တေ ဌိတော သဟာယကတ္ထေရော တံ ကာရဏံ ဒိသွာဝ ဒေါမနဿဇာတော ‘‘နဋ္ဌော ဒါနိ မေ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဒီဃရတ္တာနုဂတော သိနေဟော, သစာဟံ ဧဝံဝိဓဘာဝံ ဇာနေယျံ, ဧတ္တကံ ကာလံ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ န ကရေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဂစ္ဆန္တံယေဝ နံ ‘‘ဂဏှာဟာဝုသော, တုယှံ ပတ္တစီဝရံ, တာဒိသေန ပါပေန သဒ္ဓိံ ဧကမဂ္ဂေန န ဂစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ကထံ သုတွာ တဿ လဇ္ဇိဘိက္ခုနော ဟဒယံ တိခိဏသတ္တိံ ဂဟေတွာ ဝိဒ္ဓံ ဝိယ အဟောသိ။ တတော နံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော, ကိန္နာမေတံ ဝဒသိ, အဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဒုက္ကဋမတ္တမ္ပိ အာပတ္တိံ န ဇာနာမိ, တွံ ပန မံ အဇ္ဇ ‘ပါပေါ’တိ ဝဒသိ, ကိံ တေ ဒိဋ္ဌန္တိ, ကိံ အညေန ဒိဋ္ဌေန, ကိံ တွံ ဧဝံဝိဓေန အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေ ဟုတွာ နိက္ခန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထေတံ, အာဝုသော, မယှံ, နာဟံ ဧဝရူပံ မာတုဂါမံ ပဿာမီ’’တိ တဿ ယာဝတတိယံ ကထေန္တဿာပိ ဣတရော ထေရော ကထံ အသဒ္ဒဟိတွာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံယေဝ ဘူတတ္တံ ကတွာ ဂဏှန္တော တေန သဒ္ဓိံ ဧကမဂ္ဂေန အဂန္တွာ အညေန မဂ္ဂေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂတော။ ဣတရောပိ ဘိက္ခု အညေန မဂ္ဂေန သတ္ထု သန္တိကံယေဝ ဂတော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၉။)

တတော ဘိက္ခုသံဃဿ ဥပေါသထာဂါရံ ပဝိသနဝေလာယ သော ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုံ ဥပေါသထဂ္ဂေ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဥပေါသထဂ္ဂေ ဧဝရူပေါ နာမ ပါပဘိက္ခု အတ္ထိ, နာဟံ တေန သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ကရိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဘုမ္မဒေဝတာ ‘‘ဘာရိယံ မယာ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ မဟလ္လကဥပါသကဝဏ္ဏေန တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ – ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, အယျော ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥပါသက, ဣမံ ဥပေါသထဂ္ဂံ ဧကော ပါပဘိက္ခု ပဝိဋ္ဌော, ‘အဟံ တေန သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ န ကရောမီ’တိ ဗဟိ ဌိတောမှီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, မာ ဧဝံ ဂဏှထ, ပရိသုဒ္ဓသီလော ဧသ ဘိက္ခု, တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌမာတုဂါမော နာမ အဟံ။ မယာ တုမှာကံ ဝီမံသနတ္ထာယ ‘ဒဠှာ နု ခေါ ဣမေသံ ထေရာနံ မေတ္တိ, နော ဒဠှာ’တိ ဘိဇ္ဇနာဘိဇ္ဇနဘာဝံ ဩလောကေန္တေန တံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ။ ‘‘ကော ပန တွံ, သပ္ပုရိသာ’’တိ? ‘‘အဟံ ဧကာ ဘုမ္မဒေဝတာ, ဘန္တေ’’တိ။ ဒေဝပုတ္တော ကထေန္တောယေဝ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန ဌတွာ ထေရဿ ပါဒမူလေ ပတိတွာ ‘‘မယှံ, ဘန္တေ, ခမထ, ထေရဿ ဧသော ဒေါသော နတ္ထိ, ဥပေါသထံ ကရောထာ’’တိ ထေရံ ယာစိတွာ ဥပေါသထဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ သော ထေရော ဥပေါသထံ တာဝ ဧကဋ္ဌာနေ အကာသိ။ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ပန ပုန တေန သဒ္ဓိံ န ဧကဋ္ဌာနေ ဝသိ။ ဣမဿ ထေရဿ ဒေါသံ န ကထေသိ။ အပရဘာဂေ စုဒိတကတ္ထေရော ပန ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

ဘုမ္မဒေဝတာ တဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ အပါယတော န မုစ္စိတ္ထ။ သစေ ပန ကာလေန ကာလံ မနုဿတ္တံ အာဂစ္ဆတိ, အညေန ယေန ကေနစိ ကတော ဒေါသော တဿေဝ ဥပရိ ပတတိ။ သော အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပန္နကာလေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ဓာနမာဏဝေါတိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ မဟလ္လကကာလေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ သာသနေ ပဗ္ဗဇိ။ တဿ ဥပသမ္ပန္နဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဧကာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ဣတ္ထီ တသ္မိံ ဂါမံ ပဝိသန္တေ သဒ္ဓိံယေဝ ပဝိသတိ, နိက္ခမန္တေ နိက္ခမတိ, ဝိဟာရံ ပဝိသန္တေပိ သဒ္ဓိံ ပဝိသတိ, တိဋ္ဌန္တေပိ တိဋ္ဌတီတိ ဧဝံ နိစ္စာနုဗန္ဓာ ပညာယတိ။ ထေရော တံ န ပဿတိ။ တဿ ပန ပုရိမကမ္မဿ နိဿန္ဒေန သာ အညေသံ ဥပဋ္ဌာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀။)

ဂါမေ ယာဂုဘိက္ခံ ဒဒမာနာ ဣတ္ထိယော, ‘‘ဘန္တေ, အယံ ဧကော ယာဂုဥဠုင်္ကော တုမှာကံ, ဧကော ဣမိဿာ အမှာကံ သဟာယိကာယာ’’တိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ ထေရဿ မဟတီ ဝိဟေသာ ဟောတိ။ ဝိဟာရဂတမ္ပိ နံ သာမဏေရာ စေဝ ဒဟရဘိက္ခူ စ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ဓာနော ကောဏ္ဍော ဇာတော’’တိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ အထဿ တေနေဝ ကာရဏေန ကုဏ္ဍဓာနော ထေရောတိ နာမံ ဇာတံ။ သော ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ တေဟိ ကရိယမာနံ ကေဠိံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဥမ္မာဒံ ဂဟေတွာ ‘‘တုမှေ ကောဏ္ဍာ, တုမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော ကောဏ္ဍော, အာစရိယော ကောဏ္ဍော’’တိ ဝဒတိ။ အထ နံ သတ္ထု အာရောစေသုံ – ‘‘ကုဏ္ဍဓာနော, ဘန္တေ, ဒဟရသာမဏေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဧဝံ ဖရုသဝါစံ ဝဒတီ’’တိ။ သတ္ထာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဓာန, ဒဟရသာမဏေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဖရုသဝါစံ ဝဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေန ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ, နိဗဒ္ဓံ ဝိဟေသံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဧဝံ ကထေမီ’’တိ။ ‘‘တွံ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မံ ယာဝဇ္ဇဒိဝသာ ဇီရာပေတုံ န သက္ကောသိ, ပုန ဧဝံ ဖရုသဝါစံ မာ ဝဒ ဘိက္ခူ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

‘‘မာဝေါစ ဖရုသံ ကဉ္စိ, ဝုတ္တာ ပဋိဝဒေယျု တံ၊

ဒုက္ခာ ဟိ သာရမ္ဘကထာ, ပဋိဒဏ္ဍာ ဖုသေယျု တံ။

‘‘သစေ နေရေသိ အတ္တာနံ, ကံသော ဥပဟတော ယထာ၊

ဧသ ပတ္တောသိ နိဗ္ဗာနံ, သာရမ္ဘော တေ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၃၃-၁၃၄) –

ဣမဉ္စ ပန တဿ ထေရဿ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဝိစရဏဘာဝံ ကောသလရညောပိ ကထယိံသု။ ရာဇာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘဏေ, နံ ဝီမံသထာ’’တိ ပေသေတွာ သယမ္ပိ မန္ဒေနေဝ ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကမန္တေ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရော သူစိကမ္မံ ကရောန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ သာပိ ဣတ္ထီ အဝိဒူရေ ဌာနေ ဌိတာ ဝိယ ပညာယတိ။

ရာဇာ တံ ဒိသွာ ‘‘အတ္ထိ တံ ကာရဏ’’န္တိ တဿာ ဌိတဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ သာ တသ္မိံ အာဂစ္ဆန္တေ ထေရဿ ဝသနပဏ္ဏသာလံ ပဝိဋ္ဌာ ဝိယ အဟောသိ။ ရာဇာပိ တာယ သဒ္ဓိံ ဧဝ ပဏ္ဏသာလာယံ ပဝိသိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ဩလောကေန္တော အဒိသွာ ‘‘နာယံ မာတုဂါမော, ထေရဿ ဧကော ကမ္မဝိပါကော’’တိ သညံ ကတွာ ပဌမံ ထေရဿ သမီပေန ဂစ္ဆန္တောပိ ထေရံ အဝန္ဒိတွာ တဿ ကာရဏဿ အဘူတဘာဝံ ဉတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၁။)

ဧကမန္တေ နိသိန္နော ‘‘ကစ္စိ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ထေရော ‘‘ဝဋ္ဋတိ, မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဇာနာမဟံ, ဘန္တေ, အယျဿ ကထံ, ဧဝရူပေနုပက္ကိလေသေန သဒ္ဓိံ စရန္တာနံ တုမှာကံ ကေ နာမ ပသီဒိဿန္တိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝေါ ကတ္ထစိ ဂမနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အဟံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ, တုမှေ ယောနိသောမနသိကာရေ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ နိဗဒ္ဓဘိက္ခံ ပဋ္ဌပေသိ။ ထေရော ရာဇာနံ ဥပတ္ထမ္ဘကံ လဘိတွာ ဘောဇနသပ္ပါယေန ဧကဂ္ဂစိတ္တော ဟုတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သာ ဣတ္ထီ အန္တရဓာယိ။

တဒါ မဟာသုဘဒ္ဒါ ဥဂ္ဂနဂရေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကုလေ ဝသမာနာ ‘‘သတ္ထာ မံ အနုကမ္ပတူ’’တိ ဥပေါသထင်္ဂံ အဓိဋ္ဌာယ နိရာမဂန္ဓာ ဟုတွာ ဥပရိပါသာဒတလေ ဌိတာ ‘‘ဣမာနိ ပုပ္ဖါနိ အန္တရေ အဋ္ဌတွာ ဒသဗလဿ မတ္ထကေ ဝိတာနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တု, ဒသဗလော ဣမာယ သညာယ သွေ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှတူ’’တိ သစ္စကိရိယံ ကတွာ အဋ္ဌ သုမနပုပ္ဖမုဋ္ဌိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ပုပ္ဖါနိ ဂန္တွာ ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ သတ္ထု မတ္ထကေ ဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု။ သတ္ထာ တံ သုမနပုပ္ဖဝိတာနံ ဒိသွာ စိတ္တေနေဝ သုဘဒ္ဒါယ ဘိက္ခံ အဓိဝါသေတွာ ပုနဒိဝသေ အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာဟ – ‘‘အာနန္ဒ, မယံ အဇ္ဇ ဒူရံ ဘိက္ခာစာရံ ဂမိဿာမ, ပုထုဇ္ဇနာနံ အဒတွာ အရိယာနံယေဝ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ။ ထေရော ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ – ‘‘အာဝုသော, သတ္ထာ အဇ္ဇ ဒူရံ ဘိက္ခာစာရံ ဂမိဿတိ။ ပုထုဇ္ဇနာ မာ ဂဏှန္တု, အရိယာဝ သလာကံ ဂဏှန္တူ’’တိ။ ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရော – ‘‘အာဟရာဝုသော, သလာက’’န္တိ ပဌမံယေဝ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ အာနန္ဒော ‘‘သတ္ထာ တာဒိသာနံ ဘိက္ခူနံ သလာကံ န ဒါပေတိ, အရိယာနံယေဝ ဒါပေတီ’’တိ ဝိတက္ကံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဂန္တွာ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘အာဟရာပေန္တဿ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ကုဏ္ဍဓာနဿ သလာကာ ဒါတုံ န ယုတ္တာ, အထ သတ္ထာ ပဋိဗာဟေယျ, ဘဝိဿတိ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ‘‘ကုဏ္ဍဓာနဿ သလာကံ ဒဿာမီ’’တိ ဂမနံ အဘိနီဟရိ။ ကုဏ္ဍဓာနော တဿ ပုရာဂမနာ ဧဝ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဣဒ္ဓိယာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘အာဟရာဝုသော အာနန္ဒ, သတ္ထာ မံ ဇာနာတိ, မာဒိသံ ဘိက္ခုံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တံ န သတ္ထာ ဝါရေတီ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ သလာကံ ဂဏှိ။ သတ္ထာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ထေရံ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၂။)

ယသ္မာ အယံ ထေရော ရာဇာနံ ဥပတ္ထမ္ဘံ လဘိတွာ သပ္ပါယာဟာရပဋိလာဘေန သမာဟိတစိတ္တော ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဧဝံဘူတဿာပိ ဣမဿ ထေရဿ ဂုဏေ အဇာနန္တာ ယေ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ ပဌမံ သလာကံ ဂဏှတိ, ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ဝိမတိံ ဥပ္ပါဒေန္တိ။ တေသံ တံ ဝိမတိဝိဓမနတ္ထံ ထေရော အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿေတွာ အညာပဒေသေန အညံ ဗျာကရောန္တော ‘‘ပဉ္စ ဆိန္ဒေ’’တိ ဂါထံ အဘာသိ။

֍ * ၁။ ဧဝံ သော ပူရိတပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန အရဟာ ဟုတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သတ္တာဟံ ပဋိသလ္လီနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတ္ထာဟံ သတ္တဒိဝသံ နိရောဓသမာပတ္တိဝိဟာရေန ပဋိသလ္လီနံ ဝိဝေကဘူတန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကုဏ္ဍဓာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သာဂတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သောဘိတော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သာဂတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော နာမေန သောဘိတော နာမ ဟုတွာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော။ သော ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏသိရိယာ သောဘမာနံ ဥယျာနဒွါရေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အတီဝ ပသန္နမာနသော အနေကေဟိ ဥပါယေဟိ အနေကေဟိ ဂုဏဝဏ္ဏေဟိ ထောမနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တဿ ထောမနံ သုတွာ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနေ သာဂတော နာမ သာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရဏံ အဒါသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပုညာနိ ကရောန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ ကပ္ပသတသဟဿဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော။ တဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၃။)

မာတာပိတရော သောမနဿံ ဝဍ္ဎေန္တော သုဇာတော အာဂတောတိ သာဂတောတိ နာမံ ကရိံသု။ သော သာသနေ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော။

֍ * ၁၇။ ဧဝံ သော ပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သောဘိတော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဒါ ပုညသမ္ဘာရဿ ပရိပူရဏသမယေ နာမေန သောဘိတော နာမ ဗြာဟ္မဏော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၁။ ဝိပထာ ဥဒ္ဓရိတွာနာတိ ဝိရုဒ္ဓပထာ ကုမဂ္ဂါ, ဥပ္ပထာ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ အပနေတွာ။ ပထံ အာစိက္ခသေတိ, ဘန္တေ, သဗ္ဗညု တုဝံ ပထံ သပ္ပုရိသမဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနာဓိဂမနုပါယံ အာစိက္ခသေ ကထေသိ ဒေသေသိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနိံ အကာသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သာဂတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရနာထဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကစ္စာနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။

သော တေန ပုညကမ္မေန အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေတွာ ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သုဝဏ္ဏစေတိယကရဏဋ္ဌာနံ ဒသသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာယ ပူဇံ ကတွာ ‘‘ဘဂဝါ မယှံ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထရံ အကာသိ။ တတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၄။)

ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဥဇ္ဇေနိယံ ရညော စဏ္ဍပဇ္ဇောတဿ ပုရောဟိတဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ မာတာပိတရော ‘‘အမှာကံ ပုတ္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကဉ္စနမာဏဝေါတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိ။ သော ဂေါတ္တဝသေန ကစ္စာနောတိ ပညာယိတ္ထ။

ရာဇာ စဏ္ဍပဇ္ဇောတော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ သုတွာ, ‘‘အာစရိယ, တွံ တတ္ထ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော အတ္တဋ္ဌမော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂတော။ တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သော သတ္တဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ သဟပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ သတ္ထာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ ဒွင်္ဂုလမတ္တကေသမဿုကာ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဧဝံ ထေရော သဒတ္ထံ နိပ္ဖါဒေတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ရာဇာ ပဇ္ဇောတော တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တွံယေဝ ဘိက္ခု တတ္ထ ဂစ္ဆ, တယိ ဂတေပိ ရာဇာ ပသီဒိဿတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော အတ္တဋ္ဌမော တတ္ထ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပသာဒေတွာ အဝန္တီသု သာသနံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပုန သတ္ထု သန္တိကမေဝ ဂတော။

֍ * ၃၁။ ဧဝံ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကစ္စာနော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈, ၁၉၇) ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရနာထဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဒုမံ နာမ စေတိယန္တိ ပဒုမေဟိ ဆာဒိတတ္တာ ဝါ ပဒုမာကာရေဟိ ကတတ္တာ ဝါ ဘဂဝတော ဝသနဂန္ဓကုဋိဝိဟာရောဝ ပူဇနီယဘာဝေန စေတိယံ, ယထာ ‘‘ဂေါတမကစေတိယံ, အာဠဝကစေတိယ’’န္တိ ဝုတ္တေ တေသံ ယက္ခာနံ နိဝသနဋ္ဌာနံ ပူဇနီယဋ္ဌာနတ္တာ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ, ဧဝမိဒံ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ စေတိယန္တိ ဝုစ္စတိ, န ဓာတုနိဓာယကစေတိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ အပရိနိဗ္ဗုတဿ ဘဂဝတော သရီရဓာတူနံ အဘာဝါ ဓာတုစေတိယံ အကရိ။ သိလာသနံ ကာရယိတွာတိ တဿာ ပဒုမနာမိကာယ ဂန္ဓကုဋိယာ ပုပ္ဖါဓာရတ္ထာယ ဟေဋ္ဌာ ဖလိကမယံ သိလာသနံ ကာရေတွာ။ သုဝဏ္ဏေနာဘိလေပယိန္တိ တံ သိလာသနံ ဇမ္ဗောနဒသုဝဏ္ဏေန အဘိဝိသေသေန လေပယိံ ဆာဒေသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၅။)

֍ * ၃၂။ ရတနာမယံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ကတံ ဆတ္တံ ပဂ္ဂယှ မုဒ္ဓနိ ဓာရေတွာ ဝါဠဗီဇနိဉ္စ သေတပဝရစာမရိဉ္စ ပဂ္ဂယှ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ။ လောကဗန္ဓုဿ တာဒိနောတိ သကလလောကဗန္ဓုသဒိသဿ တာဒိဂုဏသမင်္ဂိဿ ဗုဒ္ဓဿ ဓာရေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မဟာကစ္စာနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တဇ္ဇံ အဘိနီဟာရံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။

သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဿ မာတုကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံယေဝ အမစ္စဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကဒိဝသံယေဝ ဇာတောတိ တံ ဒိဝသံယေဝ နံ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနတ္ထာယ နယိံသု။ ဗောဓိသတ္တေန ဟိ သဒ္ဓိံ ဗောဓိရုက္ခော, ရာဟုလမာတာ, စတ္တာရော နိဓီ, အာရောဟနဟတ္ထီ, အဿကဏ္ဍကော, အာနန္ဒော, ဆန္နော, ကာဠုဒါယီတိ ဣမေ သတ္တ ဧကဒိဝသေ ဇာတတ္တာ သဟဇာတာ နာမ အဟေသုံ။ အထဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ သကလနဂရဿ ဥဒဂ္ဂစိတ္တဒိဝသေ ဇာတတ္တာ ဥဒါယိတွေဝ နာမံ အကံသု။ ထောကံ ကာဠဓာတုကတ္တာ ပန ကာဠုဒါယီတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကုမာရကီဠံ ကီဠန္တော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။

အပရဘာဂေ လောကနာထေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ အနုက္ကမေန သဗ္ဗညုတံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၆။)

ဧကံ အမစ္စံ ‘‘ပုတ္တံ မေ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော ဓမ္မဒေသနာဝေလာယံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထ နေ သတ္ထာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သဗ္ဗေ တင်္ခဏညေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ပန အရိယာ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ရညာ ပဟိတသာသနံ ဒသဗလဿ န ကထေသိ။ ရာဇာ ‘‘နေဝ ဂတော အာဂစ္ဆတိ, န သာသနံ သုယျတီ’’တိ အပရံ အမစ္စံ ပုရိသသဟဿေဟိ ပေသေသိ။ တသ္မိမ္ပိ တထာ ပဋိပန္နေ အပရမ္ပိ ပေသေသီတိ ဧဝံ နဝဟိ ပုရိသသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ နဝ အမစ္စေ ပေသေသိ။ သဗ္ဗေ အရဟတ္တံ ပတွာ တုဏှီ အဟေသုံ။

အထ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧတ္တကာ ဇနာ မယိ သိနေဟာဘာဝေန ဒသဗလဿ ဣဓာဂမနတ္ထာယ န ကိဉ္စိ ကထယိံသု, အယံ ခေါ ဥဒါယိ ဒသဗလေန သမဝယော, သဟပံသုကီဠိကော, မယိ စ သိနေဟော အတ္ထိ, ဣမံ ပေသေဿာမီ’’တိ တံ ပက္ကောသာပေတွာ, ‘‘တာတ, တွံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဒသဗလံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ဝတွာ ပေသေသိ။ သော ပန ဂစ္ဆန္တော ‘‘သစာဟံ, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတုံ လဘိဿာမိ, ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဣဓာနေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကတွာ မမ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနဝေလာယံ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ ‘‘န တာဝါယံ ဒသဗလဿ ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ကာလော, ဝသန္တေ ပန ဥပဂတေ ပုပ္ဖိတေ ဝနသဏ္ဍေ ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာယ ဘူမိယာ ဂမနကာလော ဘဝိဿတီ’’တိ ကာလံ ပဋိမာနေန္တော ဝသန္တေ သမ္ပတ္တေ သတ္ထု ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ဂမနမဂ္ဂဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေန္တော –

‘‘အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ, ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊

တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ, သမယော မဟာဝီရ ဘာဂီ ရထာနံ။

‘‘ဒုမာနိ ဖုလ္လာနိ မနောရမာနိ, သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာ ပဝန္တိ၊

ပတ္တံ ပဟာယ ဖလမာသသာနာ, ကာလော ဣတော ပက္ကမနာယ ဝီရ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၇။)

‘‘နေဝါတိသီတံ န ပနာတိဥဏှံ, သုခါ ဥတု အဒ္ဓနိယာ ဘဒန္တေ၊

ပဿန္တု တံ သာကိယာ ကောဠိယာ စ, ပစ္ဆာမုခံ ရောဟိနိယံ တရန္တံ။

‘‘အာသာယ ကသတေ ခေတ္တံ, ဗီဇံ အာသာယ ဝပ္ပတိ၊

အာသာယ ဝါဏိဇာ ယန္တိ, သမုဒ္ဒံ ဓနဟာရကာ၊

ယာယ အာသာယ တိဋ္ဌာမိ, သာ မေ အာသာ သမိဇ္ဈတု။ (ထေရဂါ။ ၅၂၇-၅၃၀)၊

‘‘နာတိသီတံ နာတိဥဏှံ, နာတိဒုဗ္ဘိက္ခဆာတကံ၊

သဒ္ဒလာ ဟရိတာ ဘူမိ, ဧသ ကာလော မဟာမုနိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၂၅)၊

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ, ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ၊

ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ, ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစနကာ စရန္တိ, ပုနပ္ပုနံ ဒါနပ္ပတီ ဒဒန္တိ၊

ပုနပ္ပုနံ ဒါနပ္ပတီ ဒဒိတွာ, ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။

‘‘ဝီရော ဟဝေ သတ္တယုဂံ ပုနေတိ, ယသ္မိံ ကုလေ ဇာယတိ ဘူရိပညော၊

မညာမဟံ သက္ကတိ ဒေဝဒေဝေါ, တယာ ဟိ ဇာတော မုနိ သစ္စနာမော။

‘‘သုဒ္ဓေါဒနော နာမ ပိတာ မဟေသိနော, ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ပန မာယနာမာ၊

ယာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိယ ကုစ္ဆိနာ, ကာယဿ ဘေဒါ တိဒိဝမှိ မောဒတိ။

‘‘သာ ဂေါတမီ ကာလကတာ ဣတော စုတာ, ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊

သာ မောဒတိ ကာမဂုဏေဟိ ပဉ္စဟိ, ပရိဝါရိတာ ဒေဝဂဏေဟိ တေဟီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၁-၅၃၅)၊

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၈။)

ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ။ တတ္ထ အင်္ဂါရိနောတိ အင်္ဂါရာနိ ဝိယာတိ အင်္ဂါရာနိ။ အင်္ဂါရာနိ ရတ္တပဝါဠဝဏ္ဏာနိ ရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလာနိ, တာနိ ဧတေသံ သန္တီတိ အင်္ဂါရိနော, အဘိလောဟိတကုသုမကိသလယေဟိ အင်္ဂါရဝုဋ္ဌိသမ္ပရိကိဏ္ဏာ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဒါနီတိ ဣမသ္မိံ ကာလေ။ ဒုမာတိ ရုက္ခာ။ ဘဒန္တေတိ ဘဒ္ဒံ အန္တေ ဧတဿာတိ, ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ ဧကဿ ဒ-ကာရဿ လောပံ ကတွာ ဝုစ္စတိ။ ဂုဏဝိသေသယုတ္တော, ဂုဏဝိသေသယုတ္တာနဉ္စ အဂ္ဂဘူတော သတ္ထာ။ တသ္မာ, ဘဒန္တေတိ သတ္ထု အာလပနမေဝ, ပစ္စတ္တဝစနဉ္စေတံ ဧကာရန္တံ ‘‘သုဂတေ ပဋိကမ္မေ သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဣဓ ပန သမ္ဗောဓနဋ္ဌေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ, ‘‘ဘဒန္တေတိ အာလပန’’န္တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒသဒ္ဒေန သမာနတ္ထံ ပဒန္တရမေက’’န္တိ ကေစိ။ ဖလာနိ ဧသန္တီတိ ဖလေသိနော။ အစေတနေပိ ဟိ သစေတနကိရိယံ အာဟ။ ဧဝံ ထေရေန ယာစိတော ဘဂဝါ တတ္ထ ဂမနေ ဗဟူနံ ဝိသေသာဓိဂမနံ ဒိသွာ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ရာဇဂဟတော အတုရိတစာရိကာဝသေန ကပိလဝတ္ထုဂါမိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ထေရော ဣဒ္ဓိယာ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ရညော ပုရတော အာကာသေ ဌိတောဝ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဝေသံ ဒိသွာ ရညာ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘အမစ္စပုတ္တံ တယာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ပေသိတံ မံ န ဇာနာသိ, တွံ ဧဝံ ပန ဇာနာဟီ’’တိ ဒဿေန္တော –

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော, အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က, ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၆) –

ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ဩရဿ ပုတ္တော အမှိ။ အသယှသာဟိနောတိ အဘိသမ္ဗောဓိတော ပုဗ္ဗေ ဌပေတွာ မဟာဗောဓိသတ္တံ အညေဟိ သဟိတုံ ဝဟိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှဿ သကလဿ ဗောဓိသမ္ဘာရဿ မဟာကာရုဏိကာဓိကာရဿ စ သဟနတော ဝဟနတော, တတော ပရမ္ပိ အညေဟိ သဟိတုံ အဘိဘဝိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှာနံ ပဉ္စန္နံ မာရာနံ သဟနတော အဘိဘဝနတော, အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒိဝိဘာဂါဝဗောဓနေန ယထာရဟံ ဝေနေယျာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ အနုသာသနီသင်္ခါတဿ အညေဟိ အသယှဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၉။)

ဗုဒ္ဓကိစ္စဿ သဟနတော, တတ္ထ ဝါ သာဓုကာရိဘာဝတော အသယှသာဟိနော။ အင်္ဂီရသဿာတိ အင်္ဂီကတသီလာဒိသမ္ပတ္တိကဿ။ အင်္ဂမင်္ဂေဟိ နိစ္ဆရဏကဩဘာသဿာတိ အပရေ။ ကေစိ ပန ‘‘အင်္ဂီရသော, သိဒ္ဓတ္ထောတိ ဒွေ နာမာနိ ပိတရာယေဝ ဂဟိတာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပ္ပဋိမဿာတိ အနူပမဿ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တိယာ တာဒိနော။ ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသီတိ အရိယဇာတိဝသေန မယှံ ပိတု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ လောကဝေါဟာရေန တွံ ပိတာ အသိ။ သက္ကာတိ ဇာတိဝသေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန အရိယဇာတိ လောကိယဇာတီတိ ဒွိန္နံ ဇာတီနံ သဘာဝသမောဓာနေန။ ဂေါတမာတိ ရာဇာနံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။ အယျကောသီတိ ပိတာမဟော အသိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တော ထေရော အညံ ဗျာကာသိ။

ဧဝံ ပန အတ္တာနံ ဇာနာပေတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေန ရညာ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒိန္နေ ဂမနာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, ဂန္တုကာမတ္ထ, ဘုဉ္ဇထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ, ‘‘သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန သတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရော တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော’’တိ။ ‘‘တုမှေ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇထ, အညံ ဘဂဝတော ဟရိဿထ။ ယာဝ စ မမ ပုတ္တော ဣမံ နဂရံ သမ္ပာပုဏာတိ, တာဝဿ ဣတော ပိဏ္ဍပါတံ ဟရထာ’’တိ ဝုတ္တေ ထေရော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ရညော ပရိသာယ စ ဓမ္မံ ကထေတွာ သတ္ထု အာဂမနတော ပုရေတရမေဝ သကလရာဇနိဝေသနံ ရတနတ္တယေ အဘိပ္ပသန္နံ ကရောန္တော သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံယေဝ သတ္ထု အာဟရိတဗ္ဗဘတ္တပုဏ္ဏံ ပတ္တံ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဥပနာမေတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သတ္ထာ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝံ သဋ္ဌိယောဇနမဂ္ဂေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တဿ ဘဂဝတော ရာဇဂေဟတောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ အထ နံ ဘဂဝါ ‘‘အယံ မယှံ ပိတုနော သကလနိဝေသနံ ပသာဒေတီ’’တိ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ဘိက္ခူနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉, ၂၂၅) ကုလပ္ပသာဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

၄၈-၉။ ဧဝံ သော ကတပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၀။)

ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ အဒ္ဓါနံ ပဋိပန္နဿာတိ အပရရဋ္ဌံ ဂမနတ္ထာယ ဒူရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တဿ။ စရတော စာရိကံ တဒါတိ အန္တောမဏ္ဍလံ မဇ္ဈေမဏ္ဍလံ ဗဟိမဏ္ဍလန္တိ တီဏိ မဏ္ဍလာနိ တဒါ စာရိကံ စရတော စရန္တဿ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သုဖုလ္လံ သုဋ္ဌု ဖုလ္လံ ပဗောဓိတံ ဂယှ ဂဟေတွာ န ကေဝလမေဝ ပဒုမံ, ဥပ္ပလဉ္စ မလ္လိကံ ဝိကသိတံ အဟံ ဂယှ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ပူရေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရမန္နံ ဂဟေတွာနာတိ ပရမံ ဥတ္တမံ သေဋ္ဌံ မဓုရံ သဗ္ဗသုပက္ကံ သာလိဩဒနံ ဂဟေတွာ သတ္ထုနော အဒါသိံ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၉၇။ သကျာနံ နန္ဒိဇနနောတိ သကျရာဇကုလာနံ ဘဂဝတော ဉာတီနံ အာရောဟပရိဏာဟရူပယောဗ္ဗနဝစနာလပနသမ္ပတ္တိယာ နန္ဒံ တုဋ္ဌိံ ဇနေန္တော ဥပ္ပါဒေန္တော။ ဉာတိဗန္ဓု ဘဝိဿတီတိ ဉာတော ပါကဋော ဗန္ဓု ဘဝိဿတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မောဃရာဇတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ လူခစီဝရဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနန္တရံ အာကင်္ခန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပုန ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော ဧကဒိဝသံ အတ္ထဒဿိံ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတံ ရထိယံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ ‘‘ယာဝတာ ရူပိနော သတ္ထာ’’တိအာဒီဟိ ဆဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိတွာ ဘာဇနံ ပူရေတွာ မဓုံ ဥပနေသိ။ သတ္ထာ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဘဂဝတော ကာလေ ကဋ္ဌဝါဟနဿ နာမ ရညော အမစ္စော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော တေန သတ္ထု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၁။)

အာနယနတ္ထာယ ပေသိတော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီသတိဝဿသဟဿာနိ သမဏဓမ္မံ ကတွာ တတော စုတော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မောဃရာဇာတိ လဒ္ဓနာမော ဗာဝရီယဗြာဟ္မဏဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပေါ သံဝေဂဇာတော တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တာပသသဟဿပရိဝါရော အဇိတာဒီဟိ သဒ္ဓိံ သတ္ထု သန္တိကံ ပေသိတော တေသံ ပန္နရသမော ဟုတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇနပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ သတ္ထလူခံ သုတ္တလူခံ ရဇနလူခန္တိ ဝိသေသေန တိဝိဓေနပိ လူခေန သမန္နာဂတံ ပံသုကူလံ ဓာရေသိ။ တေန နံ သတ္ထာ လူခစီဝရဓရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

֍ * ၆၄။ ဧဝံ သော ပဏိဓာနာနုရူပေန အရဟတ္တဖလံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗကမ္မာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

֍ * ၇၃။ ပုဋကံ ပူရယိတွာနာတိ ပုဋကံ ဝုစ္စတိ ဝါရကံ, ဃဋံ ဝါ။ အနေဠကံ နိဒ္ဒေါသံ မက္ခိကဏ္ဍဝိရဟိတံ ခုဒ္ဒမဓုနာ ဃဋံ ပူရေတွာ တံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ ပကာရေန အာဒရေန ဂဟေတွာ မဟေသိနော ဘဂဝတော ဥပနေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ အဓိမုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဓိမုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။အဓိမုတ္တတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ)။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိမှိ လောကနာထေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ဥစ္ဆူဟိ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပရိယောသာနေ သန္တိပဒံ ပဏိဓေသိ။ သော တတော စုတော ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသီဒိတွာ သဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ အဓိမုတ္တတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၂။)

֍ * ၈၄။ ဧဝံ ကတသမ္ဘာရဝသေန အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အဓိမုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ လသုဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လသုဏဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ဧသောပါယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တံ နိဿာယ ဝနေ ဝသန္တော ဗဟူနိ လသုဏာနိ ရောပေတွာ တဒေဝ ဝနမူလဖလဉ္စ ခါဒန္တော ဝိဟာသိ။ သော ဗဟူနိ လသုဏာနိ ကာဇေနာဒါယ မနုဿပထံ အာဟရိတွာ ပသန္နော ဒါနံ ဒတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ဒတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ သော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တေနေဝ ပုညဗလေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဥပ္ပန္နော ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော ပုဗ္ဗကမ္မဝသေန လသုဏဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၈၉။ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟိမာလယပဗ္ဗတဿ ပရိယောသာနေ မနုဿာနံ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေ ယဒါ ဝိပဿီ ဘဂဝါ ဥဒပါဒိ, တဒါ အဟံ တာပသော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ လသုဏံ ဥပဇီဝါမီတိ ရတ္တလသုဏံ ရောပေတွာ တဒေဝ ဂေါစရံ ကတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေမီတိ အတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘လသုဏံ မယှဘောဇန’’န္တိ။

֍ * ၉၀။ ခါရိယော ပူရယိတွာနာတိ တာပသဘာဇနာနိ လသုဏေန ပူရယိတွာ ကာဇေနာဒါယ သံဃာရာမံ သံဃဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဟေမန္တာဒီသု တီသု ကာလေသု သံဃဿ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ဝသနဝိဟာရံ အဂစ္ဆိံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ အဟံ သန္တုဋ္ဌော သောမနဿယုတ္တစိတ္တေန သံဃဿ လသုဏံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၃။)

֍ * ၉၁။ ဝိပဿိဿ ။ပ။ နိရတဿဟန္တိ နရာနံ အဂ္ဂဿ သေဋ္ဌဿ အဿ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော သာသနေ နိရတော နိဿေသေန ရတော အဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သံဃဿ…ပေ… မောဒဟန္တိ အဟံ သံဃဿ လသုဏဒါနံ ဒတွာ သဂ္ဂမှိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂသ္မိံ ဒေဝလောကေ အာယုကပ္ပံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနော မောဒိံ, သန္တုဋ္ဌော ဘဝါမီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

လသုဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ အာယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အာယာဂဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပသန္နော ဝဍ္ဎကီနံ မူလံ ဒတွာ အတိမနောဟရံ ဒီဃံ ဘောဇနသာလံ ကာရာပေတွာ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ပဏီတေနာဟာရေန ဘောဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ စိတ္တံ ပသာဒေသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသုယေဝ သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ န စိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဝသေန အာယာဂတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၉၄။ ဧဝံ သော ကတပုညသမ္ဘာရဝသေန အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဗ္ဗုတေတိ ဝဒတံ ‘‘မယံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝဒန္တာနံ အန္တရေ ဝရေ ဥတ္တမေ သိခိမှိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ အတ္ထော။ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ သဒ္ဓတာယ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော သောမနဿယုတ္တစိတ္တတာယ ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေန ဥတ္တမံ ထူပံ သေဋ္ဌံ စေတိယံ အဝန္ဒိံ ပဏာမယိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၉၅။ ဝဍ္ဎကီဟိ ကထာပေတွာတိ ‘‘ဘောဇနသာလာယ ပမာဏံ ကိတ္တက’’န္တိ ပမာဏံ ကထာပေတွာတိ အတ္ထော။ မူလံ ဒတွာနဟံ တဒါတိ တဒါ တသ္မိံ ကာလေ အဟံ ကမ္မကရဏတ္ထာယ တေသံ ဝဍ္ဎကီနံ မူလံ ဒတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၄။)

အာယာဂံ အာယတံ ဒီဃံ ဘောဇနသာလံ အဟံ သန္တုဋ္ဌော သောမနဿစိတ္တေန ကာရပေသဟံ ကာရာပေသိံ အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

֍ * ၉၇။ အာယာဂဿ ဣဒံ ဖလန္တိ ဘောဇနသာလဒါနဿ ဣဒံ ဝိပါကန္တိ အတ္ထော။

အာယာဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတော ဝိဘဝသမ္ပန္နော မဟာဘောဂေါ, သော ရတနတ္တယေ ပသန္နော သဒ္ဓါဇာတော ဓမ္မသဘာယံ ဓမ္မာသနဿ ပိဋ္ဌိတော ရတနမယံ ဓမ္မစက္ကံ ကာရေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေသု သက္ကသမ္ပတ္တိံ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ ဥပ္ပန္နော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဉ္ဇာတသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလနာမသဒိသနာမေန ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော ဇာတော အဟောသိ။

֍ * ၁၀၂။ သော ပုညသမ္ဘာရာနုရူပေန ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ သီဟာသနဿ သမ္မုခါတိ သီဟဿ ဘဂဝတော နိသိန္နဿ သမ္မုခါ ဗုဒ္ဓါသနဿ အဘိမုခဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော, ဓမ္မစက္ကံ မေ ဌပိတန္တိ မယာ ဓမ္မစက္ကာကာရေန ဥဘတော သီဟရူပံ ဒဿေတွာ မဇ္ဈေ အာဒါသသဒိသံ ကာရေတွာ ကတံ ဓမ္မစက္ကံ ဌပိတံ ပူဇိတံ။ ကိံ ဘူတံ? ဝိညူဟိ မေဓာဝီဟိ ‘‘အတီဝ သုန္ဒရ’’န္တိ ဝဏ္ဏိတံ ထောမိတံ သုကတံ ဓမ္မစက္ကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၅။)

֍ * ၁၀၃။ စာရုဝဏ္ဏောဝ သောဘာမီတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဣဝ သောဘာမိ ဝိရောစာမီတိ အတ္ထော။ ‘‘စတုဝဏ္ဏေဟိ သောဘာမီ’’တိပိ ပါဌော, တဿ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဝေဿသုဒ္ဒဇာတိသင်္ခါတေဟိ စတူဟိ ဝဏ္ဏေဟိ သောဘာမိ ဝိရောစာမီတိ အတ္ထော။ သယောဂ္ဂဗလဝါဟနောတိ သုဝဏ္ဏသိဝိကာဒီဟိ ယောဂ္ဂေဟိ စ သေနာပတိမဟာမတ္တာဒီဟိ သေဝကေဟိ ဗလေဟိ စ ဟတ္ထိအဿရထသင်္ခါတေဟိ ဝါဟနေဟိ စ သဟိတောတိ အတ္ထော။ ဗဟုဇ္ဇနာ ဗဟဝေါ မနုဿာ အနုယန္တာ မမာနုဝတ္တန္တာ နိစ္စံ နိစ္စကာလံ ပရိဝါရေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဓမ္မစက္ကိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။၅၇၆)။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တေသု တေသု ဘဝေသု နိဗ္ဗာနာဓိဂမူပါယဘူတာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ သတ္ထရိ ပသန္နော သတ္တဟိ ရတနေဟိ ဝိစိတ္တံ သုဝဏ္ဏမယံ ကပ္ပရုက္ခံ ကာရေတွာ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော စေတိယဿ သမ္မုခေ ဌပေတွာ ပူဇေသိ။ သော ဧဝရူပံ ပုညံ ကတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ သတ္ထု အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလနာမေန ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၁၀၈။ သော ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ထူပသေဋ္ဌဿ သမ္မုခါတိ သေဋ္ဌဿ ဥတ္တမဿ ဓာတုနိဟိတထူပဿ စေတိယဿ သမ္မုခဋ္ဌာနေ ဝိစိတ္တဒုဿေ အနေကဝဏ္ဏေဟိ ဝိသမေန ဝိသဒိသေန စိတ္တေန မနောဟရေ စိနပဋ္ဋသောမာရပဋ္ဋာဒိကေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၆။)

ဒုဿေ။ လဂေတွာ ဩလဂ္ဂေတွာ ကပ္ပရုက္ခံ ဌပေသိံ အဟံ ပတိဋ္ဌပေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကပ္ပရုက္ခိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

စတုတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ဥပါလိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ခီဏာသဝသဟဿေဟီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပါလိတ္ထေရဿ ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ဧသော ဟိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တသ္မိံ တသ္မိံ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ဟုတွာ ဟိမဝန္တေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ သမယေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမော ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ တာပသော ဘဂဝန္တံ ပုဏ္ဏစန္ဒမိဝ ဝိရောစမာနံ ဒူရတောဝ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အဇိနစမ္မံ အံသေ ကတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဝန္ဒိတွာ ဌိတကောဝ ဒသနခသမောဓာနဉ္ဇလိံ သိရသိ ပတိဋ္ဌပေတွာ အနေကာဟိ ဥပမာဟိ အနေကေဟိ ထုတိဝစနေဟိ ဘဂဝန္တံ ထောမေသိ။ တံ သုတွာ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ တာပသော အနာဂတေ ဂေါတမဿ နာမ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိနယေ တိခိဏပညာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရဏမဒါသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ ဥပါလိတ္ထေရဿ ဘာဂိနေယျော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ကမေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မာတုလဿ ဥပါလိတ္ထေရသ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ သော အတ္တနော အာစရိယဿ သမီပေ ဝသိတတ္တာ ဝိနယပဉှေ တိခိဏဉာဏော အဟောသိ။ အထ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဝိနယပဉှေ တိခိဏပညာနံ ဘိက္ခူနံ ယဒိဒံ ဘာဂိနေယျုပါလီ’’တိ တံ ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၇။)

֍ * ၁။ သော ဧဝံ ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ခီဏာသဝသဟဿေဟီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာ သမန္တတော ယာဝဘဝဂ္ဂါ သဝန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ အာသဝါ။ ကာမာသဝါဒယော စတ္တာရော အာသဝါ, တေ ခီဏာ သောသိတာ ဝိသောသိတာ ဝိဒ္ဓံသိတာ ယေဟိ တေတိ ခီဏာသဝါ, တေယေဝ သဟဿာ ခီဏာသဝသဟဿာ, တေဟိ ခီဏာသဝသဟဿေဟိ။ ပရေတော ပရိဝုတော လောကနာယကော လောကဿ နိဗ္ဗာနပါပနကော ဝိဝေကံ အနုယုတ္တော ပဋိသလ္လိတုံ ဧကီဘဝိတုံ ဂစ္ဆတေတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂။ အဇိနေန နိဝတ္ထောဟန္တိ အဟံ အဇိနမိဂစမ္မေန ပဋိစ္ဆန္နော, အဇိနစမ္မဝသနောတိ အတ္ထော။ တိဒဏ္ဍပရိဓာရကောတိ ကုဏ္ဍိကဋ္ဌပနတ္ထာယ တိဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဓာရေန္တောတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုသံဃေန ပရိဗျူဠှံ ပရိဝါရိတံ လောကနာယကံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

ဘာဂိနေယျုပါလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သောဏကောဠိဝိသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အနောမဒဿိဿ မုနိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကောဠိဝိသတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတော ဝိဘဝသမ္ပန္နော ဘဂဝတော စင်္ကမနတ္ထာယ သောဘနံ စင်္ကမံ ကာရေတွာ သုဓာပရိကမ္မံ ကာရေတွာ အာဒါသတလမိဝ သမံ ဝိဇ္ဇောတမာနံ ကတွာ ဒီပဓူပပုပ္ဖါဒီဟိ သဇ္ဇေတွာ ဘဂဝတော နိယျာဒေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ ပဏီတေနာဟာရေန ပူဇေသိ။ သော ဧဝံ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော။ တတ္ထ ပါဠိယာ ဝုတ္တနယေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အန္တရာ ဩက္ကာကကုလပ္ပသုတောတိ တံ သဗ္ဗံ ပါဠိယာ ဝုတ္တာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပစ္ဆိမဘဝေ ပန ကောလိယရာဇဝံသေ ဇာတော ဝယပ္ပတ္တော ကောဋိအဂ္ဃနကဿ ကဏ္ဏပိဠန္ဓနဿ ဓာရိတတ္တာ ကောဋိကဏ္ဏောတိ, ကုဋိကဏ္ဏောတိ စ ပါကဋော အဟောသိ။ သော ဘဂဝတိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၈။)

ပသန္နော ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၂၅။ သော အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အနောမဒဿိဿ မုနိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနောမဒဿိဿာတိ အနောမံ အလာမကံ သုန္ဒရံ ဒဿနံ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ ဗျာမပ္ပဘာမဏ္ဍလောပသောဘိတတ္တာ အာရောဟပရိဏာဟေန သမန္နာဂတတ္တာ စ ဒဿနီယံ သရီရံ ယဿ ဘဂဝတော သော အနောမဒဿီ, တဿ အနောမဒဿိဿ မုနိနောတိ အတ္ထော။ တာဒိနောတိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု အကမ္ပိယသဘာဝဿ။ သုဓာယ လေပနံ ကတွာတိ သုဓာယ အဝလိတ္တံ ကတွာ ဒီပဓူပပုပ္ဖဓဇပဋာကာဒီဟိ စ အလင်္ကတံ စင်္ကမံ ကာရယိံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသဂါထာနံ အတ္ထော ပါဠိယာ အနုသာရေန သုဝိညေယျောဝ။

֍ * ၃၅။ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိဓနသမ္ပတ္တိသင်္ခါတံ ယသံ ဓာရေတီတိ ယသောဓရော, သဗ္ဗေ ဧတေ သတ္တသတ္တတိစက္ကဝတ္တိရာဇာနော ယသောဓရနာမေန ဧကနာမကာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၂။ အင်္ဂီရသောတိ အင်္ဂတော သရီရတော နိဂ္ဂတာ ရသ္မိ ယဿ သော အင်္ဂီရသော, ဆန္ဒဒေါသမောဟဘယာဂတီဟိ ဝါ ပါပါစာရဝသေန ဝါ စတုရာပါယံ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ, မဟန္တော ပူဇိတော စ သော နာဂေါ စေတိ မဟာနာဂေါ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကောဠိဝိသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ကာဠိဂေါဓာပုတ္တဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘဒ္ဒိယဿ ကာဠိဂေါဓာပုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတော နဂရဝါသိနော ပုညာနိ ကရောန္တေ ဒိသွာ သယမ္ပိ ပုညာနိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၉။)

ကာတုကာမော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ထူလပဋလိကာဒိအနေကာနိ မဟာရဟာနိ သယနာနိ ပညာပေတွာ တတ္ထ နိသိန္နေ ဘဂဝတိ သသံဃေ ပဏီတေနာဟာရေန ဘောဇေတွာ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ သော ဧဝံ ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကာဠိဂေါဓာယ နာမ ဒေဝိယာ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော အာရောဟပရိဏာဟဟတ္ထပါဒရူပသမ္ပတ္တိယာ ဘဒ္ဒတ္တာ စ ကာဠိဂေါဓာယ ဒေဝိယာ ပုတ္တတ္တာ စ ဘဒ္ဒိယော ကာဠိဂေါဓာပုတ္တောတိ ပါကဋော။ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ မာတာပိတရော အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၄။ သော အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ မေတ္တစိတ္တန္တိ မိဇ္ဇတိ သိနေဟတိ နန္ဒတိ သဗ္ဗသတ္တေတိ မေတ္တာ, မေတ္တာယ သဟဂတံ စိတ္တံ မေတ္တစိတ္တံ, တံ ယဿ ဘဂဝတော အတ္ထီတိ မေတ္တစိတ္တော, တံ မေတ္တစိတ္တံ။ မဟာမုနိန္တိ သကလဘိက္ခူနံ မဟန္တတ္တာ မဟာမုနိ, တံ ပဒုမုတ္တရံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇနတာ သဗ္ဗာတိ သဗ္ဗော ဇနကာယော, သဗ္ဗနဂရဝါသိနောတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗလောကဂ္ဂနာယကန္တိ သကလလောကဿ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနဿ နယနတော ပါပနတော နာယကံ ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ ဇနတာ ဥပေတိ သမီပံ ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၅။ သတ္တုကဉ္စ ဗဒ္ဓကဉ္စာတိ ဗဒ္ဓသတ္တုအဗဒ္ဓသတ္တုသင်္ခါတံ အာမိသံ။ အထ ဝါ ဘတ္တပူပခဇ္ဇဘောဇ္ဇယာဂုအာဒယော ယာဝကာလိကတ္တာ အာမိသံ ပါနဘောဇနဉ္စ ဂဟေတွာ ပုညက္ခေတ္တေ အနုတ္တရေ သတ္ထုနော ဒဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၈။ အာသနံ ဗုဒ္ဓယုတ္တကန္တိ ဗုဒ္ဓယောဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓါရဟံ ဗုဒ္ဓါနုစ္ဆဝိကံ သတ္တရတနမယံ အာသနန္တိ အတ္ထော။ သေသံ နယာနုယောဂေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကာဠိဂေါဓာပုတ္တဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၀။)

၄။ သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အရညေ ကုဋိကံ ကတွာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓေါ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေ ပဟာယ ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ ပဗ္ဗတန္တရေ အရညဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမတာယ တံ ဌာနံ ပါပုဏိ။ အထ သော တာပသော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဝန္ဒိတွာ နိသီဒနတ္ထာယ တိဏသန္ထရံ ပညာပေတွာ အဒါသိ။ တတ္ထ နိသိန္နံ ဘဂဝန္တံ အနေကေဟိ မဓုရေဟိ တိဏ္ဍုကာဒီဟိ ဖလာဖလေဟိ သန္တပ္ပေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တတော စုတော ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ အပရာပရံ သံသရန္တော ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ပဗ္ဗဇိတော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ ခုရဂ္ဂေ အရဟတ္တဖလပ္ပတ္တိယံ ဝိယ နိရုဿာဟေနေဝ သန္တိပဒသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ သုဋ္ဌု ဌိတတ္တာ သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၇၀။ အရဟာ ပန ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အရညေ ကုဋိကံ ကတွာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အရညေတိ သီဟဗျဂ္ဃါဒီနံ ဘယေန မနုဿာ ဧတ္ထ န ရဇ္ဇန္တိ န ရမန္တိ န အလ္လီယန္တီတိ အရညံ, တသ္မိံ အရညေ။ ကုဋိကန္တိ တိဏစ္ဆဒနကုဋိကံ ကတွာ ပဗ္ဗတန္တရေ ဝသာမိ ဝါသံ ကပ္ပေသိန္တိ အတ္ထော။ လာဘေန စ အလာဘေန စ ယသေန စ အယသေန စ သန္တုဋ္ဌော ဝိဟာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၇၂။ ဇလဇုတ္တမနာမကန္တိ ဇလေ ဇာတံ ဇလဇံ, ပဒုမံ, ဇလဇံ ဥတ္တမံ ဇလဇုတ္တမံ, ဇလဇုတ္တမေန သမာနံ နာမံ ယဿ သော ဇလဇုတ္တမနာမကော, တံ ဇလဇုတ္တမနာမကံ ဗုဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ပါဠိနယာနုယောဂေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သန္နိဋ္ဌာပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၁။)

၅။ ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဝိဟာသိ။ တသ္မိံ သမယေ ပဉ္စဥပ္ပလဟတ္ထာနိ အာနေသုံ။ သော တေဟိ ပဉ္စဥပ္ပလဟတ္ထေဟိ ဝီထိယံ စရမာနံ သုမေဓံ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ တာနိ ဂန္တွာ အာကာသေ ဝိတာနံ ဟုတွာ ဆာယံ ကုရုမာနာနိ တထာဂတေနေဝ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆိံသု။ သော တံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပီတိယာ ဖုဋ္ဌသရီရော ယာဝဇီဝံ တဒေဝ ပုညံ အနုဿရိတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ ကတကုသလနာမေန ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၇၇။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပစ္စက္ခတော ပညာယ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုမေဓောတိ သုန္ဒရာ မေဓာ စတုသစ္စပဋိဝေဓပဋိသမ္ဘိဒါဒယော ပညာ ယဿ သော ဘဂဝါ သုမေဓော သမ္ဗုဒ္ဓေါ အန္တရာပဏေ အန္တရဝီထိယံ ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဩက္ခိတ္တစက္ခူတိ အဓောခိတ္တစက္ခု။ မိတဘာဏီတိ ပမာဏံ ဉတွာ ဘဏနသီလော, ပမာဏံ ဇာနိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပဉ္စဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတပုညသမ္ဘာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ပရိနိဗ္ဗုတဿ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော စိတကံ ပဒုမပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ သော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၂။)

တေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ မနုဿသမ္ပတ္တိဉ္စာတိ ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနေကက္ခတ္တုံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ အမှာကံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ တဿ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာဒီသု တတ္ထ တတ္ထ ဝိဟရန္တဿ ဝိဟာရော ပဒုမပုပ္ဖေဟိ ဆာဒီယတိ, တေန သော ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၈၃။ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဗ္ဗုတေတိ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ, ဝိပဿိဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သရီရေ စိတမာနိယမာနေ စိတကေ အာရောပိတေ သုဖုလ္လံ ပဒုမကလာပံ အဟံ ဂဟေတွာ စိတကံ အာရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသဂါထာသု ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဒုမစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သယနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ အညတရသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ဟတ္ထိဒဏ္ဍသုဝဏ္ဏာဒီဟိ သယနတ္ထာယ မဉ္စံ ကာရေတွာ အနဂ္ဃေဟိ ဝိစိတ္တတ္ထရဏေဟိ အတ္ထရိတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ သော ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုဘဝိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒိဗ္ဗမနုဿသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သာသနေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမေန သယနဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၈၈။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ပါဠိနယာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၃။)

၈။ စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿိဿ မုနိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တေသု တေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ဥစ္စဝတ္ထုကံ သုဓာပရိကမ္မကတံ ရဇတရာသိသဒိသံ သောဘမာနံ စင်္ကမံ ကာရေတွာ မုတ္တဒလသဒိသံ သေတပုလိနံ အတ္ထရိတွာ ဘဂဝတော အဒါသိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ, စင်္ကမံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ စ ပန သုခံ ကာယစိတ္တသမာဓိံ အပ္ပေတွာ ‘‘အယံ အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနေ သာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု အပရာပရံ သံသရန္တော ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ကတပုညနာမေန စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၉၃။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနာ ပုဗ္ဗေ ကတပုညကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿိဿ မုနိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အတ္ထဒဿိဿာတိ အတ္ထံ ပယောဇနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ နိဗ္ဗာနံ ဒက္ခတိ ပဿတီတိ အတ္ထဒဿီ, အထ ဝါ အတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ဒဿနသီလော ဇာနနသီလောတိ အတ္ထဒဿီ, တဿ အတ္ထဒဿိဿ မုနိနော မောနေန ဉာဏေန သမန္နာဂတဿ ဘဂဝတော မနောရမံ မနလ္လီနံ ဘာဝနီယံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ စင်္ကမံ ကာရေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဝုတ္တနယာနုသာရေနေဝ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

စင်္ကမနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ သုဘဒ္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဘဒ္ဒတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ နိဗ္ဗာနာဓိဂမနတ္ထာယ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၄။)

ဝိဘဝသမ္ပန္နေ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတော ဝိညုတံ ပတွာ ဃရဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓေါ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ နိပန္နံ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သန္နိပတိတာ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာယော စ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော နိဂ္ဂုဏ္ဍိကေဋကနီလကာသောကာသိတာဒိအနေကေဟိ သုဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စဝိတွာ တုသိတာဒီသု ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ တတော မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေသု စ သုဂန္ဓေဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇိတော အဟောသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာပိ ယာဝ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗာနကာလော တာဝ အလဒ္ဓဗုဒ္ဓဒဿနော ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ နိပန္နကာလေယေဝ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမေန သုဘဒ္ဒေါတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၁၀၁။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူတိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သုဏာထ မမ ဘာသတော…ပေ… နိဗ္ဗာယိဿတိနာသဝေါတိ ဣဒံ ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ နိပန္နောဝ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဗျာကာသိ။

ပဉ္စမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

֍ * ၁၁၅။ သော အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ဒဿေန္တော ပုဗ္ဗကမ္မေန သံယုတ္တောတိအာဒိမာဟ။ ဧကဂ္ဂေါတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော။ သုသမာဟိတောတိ သုဋ္ဌု သမာဟိတော, သန္တကာယစိတ္တောတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓဿ ဩရသော ပုတ္တောတိ ဗုဒ္ဓဿ ဥရသာ ဟဒယေန နိဂ္ဂတဩဝါဒါနုသာသနိံ သုတွာ ပတ္တအရဟတ္တဖလောတိ အတ္ထော။ ဓမ္မဇောမှိ သုနိမ္မိတောတိ ဓမ္မတော ကမ္မဋ္ဌာနဓမ္မတော ဇာတော အရိယာယ ဇာတိယာ သုနိမ္မိတော သုဋ္ဌု နိဖာဒိတသဗ္ဗကိစ္စော အမှိ ဘဝါမီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၁၆။ ဓမ္မရာဇံ ဥပဂမ္မာတိ ဓမ္မေန သဗ္ဗသတ္တာနံ ရာဇာနံ ဣဿရဘူတံ ဘဂဝန္တံ ဥပဂန္တွာ သမီပံ ဂန္တွာတိ အတ္ထော။ အပုစ္ဆိံ ပဉှမုတ္တမန္တိ ဥတ္တမံ ခန္ဓာယတနဓာတုသစ္စသမုပ္ပါဒါဒိပဋိသံယုတ္တံ ပဉှံ အပုစ္ဆိန္တိ အတ္ထော။ ကထယန္တော စ မေ ပဉှန္တိ ဧသော အမှာကံ ဘဂဝါ မေ မယှံ ပဉှံ ကထယန္တော ဗျာကရောန္တော။ ဓမ္မသောတံ ဥပါနယီတိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုသင်္ခါတံ ဓမ္မသောတံ ဓမ္မပဝါဟံ ဥပါနယိ ပါဝိသီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၅။)

֍ * ၁၁၈။ ဇလဇုတ္တမနာယကောတိ ပဒုမုတ္တရနာမကော မ-ကာရဿ ယ-ကာရံ ကတွာ ကတဝေါဟာရော။ နိဗ္ဗာယိ အနုပါဒါနောတိ ဥပါဒါနေ ပဉ္စက္ခန္ဓေ အဂ္ဂဟေတွာ နိဗ္ဗာယိ န ပညာယိ အဒဿနံ အဂမာသိ, မနုဿလောကာဒီသု ကတ္ထစိပိ အပတိဋ္ဌိတောတိ အတ္ထော။ ဒီပေါဝ တေလသင်္ခယာတိ ဝဋ္ဋိတေလာနံ သင်္ခယာ အဘာဝါ ပဒီပေါ ဣဝ နိဗ္ဗာယီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၁၉။ သတ္တယောဇနိကံ အာသီတိ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ရတနမယံ ထူပံ သတ္တယောဇနုဗ္ဗေဓံ အာသိ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဓဇံ တတ္ထ အပူဇေသိန္တိ တတ္ထ တသ္မိံ စေတိယေ သဗ္ဗဘဒ္ဒံ သဗ္ဗတော ဘဒ္ဒံ သဗ္ဗသော မနောရမံ ဓဇံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၂၀။ ကဿပဿ စ ဗုဒ္ဓဿာတိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလတော ပဋ္ဌာယ အာဂတဿ ဒေဝမနုဿေသု သံသရတော မေ မယှံ ဩရသော ပုတ္တော တိဿော နာမ ကဿပဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အဂ္ဂသာဝကော ဇိနသာသနေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဒါယာဒေါ အာသိ အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၂၁။ တဿ ဟီနေန မနသာတိ တဿ မမ ပုတ္တဿ တိဿဿ အဂ္ဂသာဝကဿ ဟီနေန လာမကေန မနသာ စိတ္တေန အဘဒ္ဒကံ အသုန္ဒရံ အယုတ္တကံ ‘‘အန္တကော ပစ္ဆိမော’’တိ ဝါစံ ဝစနံ အဘာသိံ ကထေသိန္တိ အတ္ထော။ တေန ကမ္မဝိပါကေနာတိ တေန အရဟန္တဘက္ခာနသင်္ခါတဿ အကုသလကမ္မဿ ဝိပါကေန။ ပစ္ဆိမေ အဒ္ဒသံ ဇိနန္တိ ပစ္ဆိမေ ပရိယောသာနေ ပရိနိဗ္ဗာနကာလေ မလ္လာနံ ဥပဝတ္တနေ သာလဝနေ ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ နိပန္နံ ဇိနံ ဇိတသဗ္ဗမာရံ အမှာကံ ဂေါတမသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသံ အဟန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ပစ္ဆာ မေ အာသိ ဘဒ္ဒက’’န္တိပိ ပါဌော။ တဿ ပစ္ဆာ တဿ ဘဂဝတော အဝသာနကာလေ နိဗ္ဗာနာသန္နကာလေ မေ မယှံ ဘဒ္ဒကံ သုန္ဒရံ စတုသစ္စပဋိဝိဇ္ဈနံ အာသိ အဟောသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၂၂။ ပဗ္ဗာဇေသိ မဟာဝီရောတိ မဟာဝီရိယော သဗ္ဗသတ္တဟိတော ကရုဏာယုတ္တော ဇိတမာရော မုနိ မလ္လာနံ ဥပဝတ္တနေ သာလဝနေ ပစ္ဆိမေ သယနေ ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ သယိတောဝ မံ ပဗ္ဗာဇေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၆။)

֍ * ၁၂၃။ အဇ္ဇေဝ ဒါနိ ပဗ္ဗဇ္ဇာတိ အဇ္ဇ ဧဝ ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေယေဝ မမ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, တထာ အဇ္ဇ ဧဝ ဥပသမ္ပဒါ, အဇ္ဇ ဧဝ ဒွိပဒုတ္တမဿ သမ္မုခါ ပရိနိဗ္ဗာနံ အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သုဘဒ္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ စုန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော စုန္ဒတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတပုညသမ္ဘာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ သတ္တရတနမယံ သုဝဏ္ဏဂ္ဃိယံ ကာရေတွာ သုမနပုပ္ဖေဟိ ဆာဒေတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ တာနိ ပုပ္ဖါနိ အာကာသံ သမုဂ္ဂန္တွာ ဝိတာနာကာရေန အဋ္ဌံသု။ အထ နံ ဘဂဝါ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ နာမ ဘဂဝတော သာသနေ စုန္ဒော နာမ သာဝကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ ဥပပန္နော ကမေန ဆသု ကာမာဝစရဒေဝေသု သုခံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ ရူပသာရိယာ ပုတ္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ကနိဋ္ဌော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဝိညုတံ ပတ္တဿ အာရောဟပရိဏာဟရူပဝယာနံ သုန္ဒရတာယ သကာရဿ စကာရံ ကတွာ စုန္ဒောတိ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စ အာနိသံသံ ဒိသွာ ဘာတုတ္ထေရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၂၅။ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အဂ္ဃိယန္တိအာဒယောပိ ဥတ္တာနတ္ထာယေဝ။

֍ * ၁၂၈။ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ဝိသေသေန မဂ္ဂါဓိဂမေန ဝိစိကိစ္ဆာယ ခေပိတတ္တာ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ အသံသယော သမ္ဗုဒ္ဓေါ။ တိဏ္ဏောဃေဟိ ပုရက္ခတောတိ ကာမောဃာဒီနံ စတုန္နံ ဩဃာနံ တိဏ္ဏတ္တာ အတိက္ကန္တတ္တာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၇။)

ဩဃတိဏ္ဏေဟိ ခီဏာသဝေဟိ ပုရက္ခတော ပရိဝါရိတောတိ အတ္ထော။ ဗျာကရဏဂါထာ ဥတ္တာနတ္ထာယေဝ။

֍ * ၁၃၉။ ဥပဋ္ဌဟိံ မဟာဝီရန္တိ ဥတ္တမတ္ထဿ နိဗ္ဗာနဿ ပတ္တိယာ ပါပုဏနတ္ထာယ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကေသု စတုရာသင်္ချေယျေသု ကပ္ပေသု ပါရမိယော ပူရေန္တေန ကတဝီရိယတ္တာ မဟာဝီရံ ဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌဟိံ ဥပဋ္ဌာနံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ အညေ စ ပေသလေ ဗဟူတိ န ကေဝလမေဝ ဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌဟိံ, ပေသလေ ပိယသီလေ သီလဝန္တေ အညေ စ ဗဟုအဂ္ဂပ္ပတ္တေ သာဝကေ, မေ မယှံ ဘာတရံ သာရိပုတ္တတ္ထေရဉ္စ ဥပဋ္ဌဟိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၄၀။ ဘာတရံ မေ ဥပဋ္ဌဟိတွာတိ မယှံ ဘာတရံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကတွာ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ ဘဂဝတော ပဌမံ ပရိနိဗ္ဗုတတ္တာ တဿ ဓာတုယော ဂဟေတွာ ပတ္တမှိ ဩကိရိတွာ လောကဇေဋ္ဌဿ နရာနံ အာသဘဿ ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမေသိံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄၁။ ဥဘော ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှာတိ တံ မဟာ ဒိန္နံ ဓာတုံ သော ဘဂဝါ အတ္တနော ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပကာရေန ဂဟေတွာ တံ ဓာတုံ သံသုဋ္ဌု ဒဿယန္တော အဂ္ဂသာဝကံ သာရိပုတ္တတ္ထေရံ ကိတ္တယိ ပကာသေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

စုန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ပဉ္စမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဗီဇနိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဝိဓူပနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝိဓူပနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ပူရိတပုညသမ္ဘာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဒ္ဓါဇာတော ဘဂဝတိ ပသန္နော ဂိမှကာလေ သုဝဏ္ဏရဇတမုတ္တာမဏိမယံ ဗီဇနိံ ကာရေတွာ ဘဂဝတော အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၈။)

သံသရန္တော ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမဿ အမှာကံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဥပ္ပန္နကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရဗန္ဓနေန ဗန္ဓိတွာ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စ အာနိသံသံ ဒိသွာ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော ‘‘ကေန မယာ ပုညကမ္မေန အယံ လောကုတ္တရသမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရန္တော တံ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဗီဇနိကာ မယာ ဒိန္နာတိ ဝိသေသေန သန္တာပယန္တာနံ သတ္တာနံ သန္တာပံ နိဗ္ဗာပေန္တိ သီတလံ ဝါတံ ဇနေတီတိ ဗီဇနီ, ဗီဇနီယေဝ ဗီဇနိကာ, သာ သတ္တရတနမယာ ဝိဇ္ဇောတမာနာ ဗီဇနိကာ မယာ ကာရာပေတွာ ဒိန္နာတိ အတ္ထော။

ဝိဓူပနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သတရံသိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဥစ္စိယံ သေလမာရုယှာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သတရံသိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သက္ကဋဗျာကရဏေ ဝေဒတ္တယေ စ ပါရင်္ဂတော ဃရာဝါသံ ပဟာယ အရညံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ သမယေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမတာယ ဥစ္စံ ဧကံ ပဗ္ဗတံ အာရုယှ ဇလိတဂ္ဂိက္ခန္တော ဝိယ နိသီဒိ။ တံ တထာနိသိန္နံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ တာပသော သောမနဿဇာတော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ ထောမေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တတော စုတော ဆသု ကာမာဝစရဒေဝေသု ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော မနုဿလောကေ သတရံသီ နာမ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တမ္ပိ သမ္ပတ္တိံ အနေကက္ခတ္တုံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပုဗ္ဗပုညသမ္ဘာရဝသေန ဉာဏဿ ပရိပက္ကတ္တာ သတ္တဝဿိကောဝ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၉။)

၈-၉။ သော ‘‘အဟံ ကေန ကမ္မေန သတ္တဝဿိကောဝ သန္တိပဒံ အနုပ္ပတ္တောသ္မီ’’တိ သရမာနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ဉာဏေန ပစ္စက္ခတော ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဥဒါနဝသေန ပကာသေန္တော ဥစ္စိယံ သေလမာရုယှာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥစ္စိယန္တိ ဥစ္စံ သေလမယံ ပဗ္ဗတံ အာရုယှ နိသီဒိ ပဒုမုတ္တရောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဗ္ဗတဿာဝိဒူရမှီတိ ဘဂဝတော နိသိန္နဿ ပဗ္ဗတဿ အာသန္နဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူတိ မန္တသင်္ခါတဿ ဝေဒတ္တယဿ ပါရံ ပရိယောသာနံ ကောဋိံ ဂတော ဧကော ဗြာဟ္မဏောတိ အတ္ထော, အညံ ဝိယ အတ္တာနံ နိဒ္ဒိသတိ အယံ မန္တပါရဂူတိ။ ဥပဝိဋ္ဌံ မဟာဝီရန္တိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတေ နိသိန္နံ ဝီရဝန္တံ ဇိနံ, ကိံ ဝိသိဋ္ဌံ? ဒေဝဒေဝံ သကလဆကာမာဝစရဗြဟ္မဒေဝါနံ အတိဒေဝံ နရာသဘံ နရာနံ အာသတံ သေဋ္ဌံ လောကနာယကံ သကလသတ္တလောကံ နယန္တံ နိဗ္ဗာနံ ပါပေန္တံ အဟံ အဉ္ဇလိံ ဒသနခသမောဓာနဉ္ဇလိပုဋံ သိရသိ မုဒ္ဓနိ ပဂ္ဂဟေတွာန ပတိဋ္ဌပေတွာ သန္ထဝိံ သုဋ္ဌုံ ထောမေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၂။ အဘာသထာတိ ‘‘ယေနာယံ အဉ္ဇလီ ဒိန္နော…ပေ… အရဟာ သော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သတရံသိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သယနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ သုခမနုဘဝန္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သတ္ထရိ ပသန္နော ဒန္တသုဝဏ္ဏရဇတမုတ္တမဏိမယံ မဟာရဟံ မဉ္စံ ကာရာပေတွာ စီနပဋ္ဋကမ္ဗလာဒီနိ အတ္ထရိတွာ သယနတ္ထာယ ဘဂဝတော အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော တတ္ထ သယိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော တဒနုရူပံ အာကာသဂမနသုခသေယျာဒိသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပါပုဏိတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၀။)

֍ * ၂၀။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

֍ * ၂၁။ သုခေတ္တေ ဗီဇသမ္ပဒါတိ ယထာ တိဏကစဝရရဟိတေ ကဒ္ဒမာဒိသမ္ပန္နေ သုခေတ္တေ ဝုတ္တဗီဇာနိ သာဒုဖလာနိ နိပ္ဖါဒေန္တိ, ဧဝမေဝ ရာဂဒေါသာဒိဒိယဍ္ဎသဟဿကိလေသသင်္ခါတတိဏကစဝရရဟိတေ သုဒ္ဓသန္တာနေ ပုညက္ခေတ္တေ ဝုတ္တဒါနာနိ အပ္ပါနိပိ သမာနာနိ မဟပ္ဖလာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သယနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမမုနိဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ နဂရဝါသိနော ဗောဓိပူဇံ ကုရုမာနေ ဒိသွာ ဝိစိတ္တဃဋေ စန္ဒနကပ္ပုရာဂရုအာဒိမိဿကသုဂန္ဓောဒကေန ပူရေတွာ ဗောဓိရုက္ခံ အဘိသိဉ္စိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒေဝေါ မဟာဓာရာဟိ ပဝဿိ။ တဒါ သော အသနိဝေဂေန ကာလံ ကတော။ တေနေဝ ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ, တတ္ထေဝ ဌိတော ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓေါ, အဟော ဓမ္မော’’တိအာဒိဂါထာယော အဘာသိ။ ဧဝံ သော ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ သဗ္ဗပရိဠာဟဝိပ္ပမုတ္တော နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သီတိဘာဝမုပဂတော သုခိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာရဘိတွာ ဝိပဿန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ပုဗ္ဗေ ကတပုညေန ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၂၅။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတရဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ မဟာဗောဓိမဟော အဟူတိ မဟာဗောဓိရုက္ခဿ ပူဇာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဝိစိတ္တံ ဃဋမာဒါယာတိ အနေကေဟိ စိတ္တကမ္မသုဝဏ္ဏကမ္မေဟိ ဝိစိတ္တံ သောဘမာနံ ဂန္ဓောဒကပုဏ္ဏံ ဃဋံ ဂဟေတွာတိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၁။)

အတ္ထော။ ဂန္ဓောဒကမဒါသဟန္တိ ဂန္ဓောဒကံ အဒါသိံ, အဟံ ဂန္ဓောဒကေန အဘိသိဉ္စိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂၆။ နှာနကာလေ စ ဗောဓိယာတိ ဗောဓိယာ ပူဇာကရဏသမယေတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ဩပဝယှတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဩပဝယှတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဇိနာဒိစ္စေ လောကေ ပါတုဘူတေ ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ဃရာဝါသံ ဝသမာနော သာသနေ ပသန္နော သတ္ထရိ ပသာဒဗဟုမာနော အာဇာနီယေန သိန္ဓဝေန ပူဇံ အကာသိ, ပူဇေတွာ စ ပန ‘‘ဗုဒ္ဓါဒီနံ သမဏာနံ ဟတ္ထိအဿာဒယော န ကပ္ပန္တိ, ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တံ အဂ္ဃါပေတွာ တဒဂ္ဃနကေန ကဟာပဏေန ကပ္ပိယံ ကပ္ပါသိကကမ္ဗလကောဇဝါဒိကံ စီဝရံ ကပ္ပူရတက္ကောလာဒိကံ ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဉ္စ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ ဟတ္ထိအဿာဒိအနေကဝါဟနသမ္ပန္နော သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ, ပုဗ္ဗေ ကတပုညသမ္ဘာရဝသေန ဩပဝယှတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၃၃။ သော ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဣဒံ မယာ သန္တိပဒံ အဓိဂတ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော ပုဗ္ဗကမ္မံ ဉာဏေန ပစ္စက္ခတော ဉတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဥဒါနဝသေန ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အာဇာနီယမဒါသဟန္တိ အာဇာနီယံ ဥတ္တမဇာတိသိန္ဓဝံ အဟံ အဒါသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၅။ သပတ္တဘာရောတိ သဿ အတ္တနော ပတ္တာနိ အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာနိ ဘာရာနိ ယဿ သော သပတ္တဘာရော, အဋ္ဌပရိက္ခာရယုတ္တောတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၂။)

֍ * ၃၆။ ခမနီယမဒါသဟန္တိ ခမနီယယောဂ္ဂံ စီဝရာဒိကပ္ပိယပရိက္ခာရန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၄၀။ စရိမောတိ ပရိယောသာနော ကောဋိပ္ပတ္တော ဘဝေါတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဩပဝယှတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ သပရိဝါရာသနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သပရိဝါရာသနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ သောပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော သာသနေ ပသန္နော ဒါနဖလံ သဒ္ဒဟန္တော နာနဂ္ဂရသဘောဇနေန ဘဂဝတော ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ, ဒတွာ စ ပန ဘောဇနသာလာယံ ဘောဇနတ္ထာယ နိသိန္နာသနံ ဇာတိသုမနမလ္လိကာဒီဟိ အလင်္ကရိ။ ဘဂဝါ စ ဘတ္တာနုမောဒနမကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အနေကဝိဓံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ န စိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၃။ သော ဧဝံ ပတ္တသန္တိပဒေါ ‘‘ကေန နု ခေါ ပုညေန ဣဒံ သန္တိပဒံ အနုပ္ပတ္တ’’န္တိ ဉာဏေန ဥပဓာရေန္တော ပုဗ္ဗကမ္မံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသဟန္တိ တတ္ထ တတ္ထ လဒ္ဓါနံ ပိဏ္ဍာနံ ကဗဠံ ကဗဠံ ကတွာ ပါတဗ္ဗတော ခါဒိတဗ္ဗတော အာဟာရော ပိဏ္ဍပါတော, တံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘဂဝတော အဒါသိံ, ဘဂဝန္တံ ဘောဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၄၄။ အကိတ္တယိ ပိဏ္ဍပါတန္တိ မယာ ဒိန္နပိဏ္ဍပါတဿ ဂုဏံ အာနိသံသံ ပကာသေသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄၈။ သံဝုတော ပါတိမောက္ခသ္မိန္တိ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလေန သံဝုတော ပိဟိတော ပဋိစ္ဆန္နောတိ အတ္ထော။ ဣန္ဒြိယေသု စ ပဉ္စသူတိ စက္ခုန္ဒြိယာဒီသု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၃။)

ပဉ္စသု ဣန္ဒြိယေသု ရူပါဒီဟိ ဂေါပိတော ဣန္ဒြိယသံဝရသီလဉ္စ ဂေါပိတောတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သပရိဝါရာသနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ပဉ္စဒီပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဉ္စဒီပကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသေ ဝသန္တော ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယံ ပတိဋ္ဌိတော သဒ္ဓေါ ပသန္နော မဟာဇနေဟိ ဗောဓိပူဇံ ကယိရမာနံ ဒိသွာ သယမ္ပိ ဗောဓိံ ပရိဝါရေတွာ ဒီပံ ဇာလေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိအာဒယော အနုဘဝိတွာ သဗ္ဗတ္ထေဝ ဥပ္ပန္နဘဝေ ဇလမာနော ဇောတိသမ္ပန္နဝိမာနာဒီသု ဝသိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, ဒီပပူဇာနိဿန္ဒေန ဒီပကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၅၀။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဥဇုဒိဋ္ဌိ အဟောသဟန္တိ ဝင်္ကံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဆဍ္ဍေတွာ ဥဇု အဝင်္ကံ နိဗ္ဗာနာဘိမုခံ ပါပုဏနသမ္မာဒိဋ္ဌိ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၅၁။ ပဒီပဒါနံ ပါဒါသိန္တိ ဧတ္ထ ပကာရေန ဒိဗ္ဗတိ ဇောတတီတိ ပဒီပေါ, တဿ ဒါနံ ပဒီပဒါနံ, တံ အဒါသိံ ပဒီပပူဇံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဉ္စဒီပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၄။)

၈။ ဓဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဓဇဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ သုန္ဒရေဟိ အနေကေဟိ ဝတ္ထေဟိ ဓဇံ ကာရာပေတွာ ဓဇပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဥစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပူဇနိယော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတွာ မဟာဘောဂေါ ယသဝါ သဒ္ဓါဇာတော သတ္ထရိ ပသန္နော ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၇။ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တောယေဝ။ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ သောမနဿသဟဂတစိတ္တယုတ္တတ္တာ ဟဋ္ဌော ပရိပုဏ္ဏရူပကာယော သဒ္ဓါသမ္ပယုတ္တစိတ္တတာယ ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန သန္တုဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ အတ္ထော။ ဓဇမာရောပယိံ အဟန္တိ ဓုနာတိ ကမ္ပတိ စလတီတိ ဓဇံ, တံ ဓဇံ အာရောပယိံ ဝေဠဂ္ဂေ လဂ္ဂေတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၅၈-၉။ ပတိတပတ္တာနိ ဂဏှိတွာတိ ပတိတာနိ ဗောဓိပတ္တာနိ ဂဟေတွာ အဟံ ဗဟိ ဆဍ္ဍေသိန္တိ အတ္ထော။ အန္တောသုဒ္ဓံ ဗဟိသုဒ္ဓန္တိ အန္တော စိတ္တသန္တာနနာမကာယတော စ ဗဟိ စက္ခုသောတာဒိရူပကာယတော စ သုဒ္ဓိံ အဓိ ဝိသေသေန မုတ္တံ ကိလေသတော ဝိမုတ္တံ အနာသဝံ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဝိယ သမ္မုခါ ဥတ္တမံ ဗောဓိံ အဝန္ဒိံ ပဏာမမကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဓဇဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ပဒုမတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုသစ္စံ ပကာသေန္တောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒုမတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတကုသလသမ္ဘာရော ပဒုမုတ္တရမုနိနာ ဓမ္မပဇ္ဇောတေ ဇောတမာနေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၅။)

သဏ္ဌပေတွာ ဘောဂသမ္ပန္နောတိ ပါကဋော။ သော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ မဟာဇနေန သဒ္ဓိံ ဓမ္မံ သုဏန္တော ဓဇေန သဟ ပဒုမကလာပံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ, သဓဇံ တံ ပဒုမကလာပံ အာကာသမုက္ခိပိံ, တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အတိဝိယ သောမနဿဇာတော အဟောသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော ဓဇမိဝ ဆကာမာဝစရေ ပါကဋော ပူဇိတော စ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ပဉ္စဝဿိကောဝ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ကတပုညနာမေန ပဒုမတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၆၇။ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စတုသစ္စံ ပကာသေန္တောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သစ္စန္တိ တထံ အဝိတထံ အဝိပရီတံ သစ္စံ, ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓမဂ္ဂဝသေန စတ္တာရိ သစ္စာနိ သမာဟဋာနီတိ စတုသစ္စံ, တံ စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော လောကေ ပါကဋံ ကရောန္တောတိ အတ္ထော။ ဝရဓမ္မပ္ပဝတ္တကောတိ ဥတ္တမဓမ္မပ္ပဝတ္တကော ပကာသကောတိ အတ္ထော။ အမတံ ဝုဋ္ဌိန္တိ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဝုဋ္ဌိဓာရံ ပဝဿန္တော ပဂ္ဃရန္တော သဒေဝကံ လောကံ တေမေန္တော သဗ္ဗကိလေသပရိဠာဟံ နိဗ္ဗာပေန္တော ဓမ္မဝဿံ ဝဿတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၆၈။ သဓဇံ ပဒုမံ ဂယှာတိ ဓဇေန သဟ ဧကတော ကတွာ ပဒုမံ ပဒုမကလာပံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ အဍ္ဎကောသေ ဌိတော အဟန္တိ ဥဘော ဥက္ခိပိတွာ ဌိတော အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဒုမတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ အသနဗောဓိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော အသနဗောဓိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ အညတရသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သုခပ္ပတ္တော သာသနေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၆။)

ပသန္နော အသနဗောဓိတော ဖလံ ဂဟေတွာ တတော ဝုဋ္ဌိတဗောဓိတရုဏေ ဂဟေတွာ ဗောဓိံ ရောပေသိ, ယထာ န ဝိနဿတိ တထာ ဥဒကာသိဉ္စနာဒိကမ္မေန ရက္ခိတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပရိပက္ကသမ္ဘာရတ္တာ သတ္တဝဿိကောဝ သမာနော ပဗ္ဗဇိတွာ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ, ပုရာကတပုညနာမေန အသနဗောဓိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၇၈။ သော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရမနုဿရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇာတိယာတိ မာတုဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ သတ္တဝဿော ပရိပုဏ္ဏသရဒေါ အဟံ လောကနာယကံ တိဿံ ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပသန္နစိတ္တော သုမနောတိ ပကာရေန ပသန္နအနာလုဠိတအဝိကမ္ပိတစိတ္တော, သုမနော သုန္ဒရမနော သောမနဿသဟဂတစိတ္တောတိ အတ္ထော။

֍ * ၇၉။ တိဿဿာဟံ ဘဂဝတောတိ တိက္ခတ္တုံ ဇာတောတိ တိဿော, သော မာတုဂဗ္ဘတော, မနုဿဇာတိတော, ပဉ္စက္ခန္ဓတော စ မုတ္တော ဟုတွာ ဇာတော နိဗ္ဗတ္တော ဗုဒ္ဓေါ ဇာတောတိ အတ္ထော။ တဿ တိဿဿ ဘဂဝတော တာဒိနော, လောကဇေဋ္ဌဿ အသနဗောဓိံ ဥတ္တမံ ရောပယိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၈၀။ အသနော နာမဓေယျေနာတိ နာမပညတ္တိယာ နာမသညာယ အသနော နာမ အသနရုက္ခော ဗောဓိ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဓရဏီရုဟပါဒပေါတိ ဝလ္လိရုက္ခပဗ္ဗတဂင်္ဂါသာဂရာဒယော ဓာရေတီတိ ဓရဏီ, ကာ သာ? ပထဝီ, တဿံ ရုဟတိ ပတိဋ္ဌဟတီတိ ဓရဏီရုဟော, ပါဒေန ပိဝတီတိ ပါဒပေါ, ပါဒသင်္ခါတေန မူလေန သိဉ္စိတောဒကံ ပိဝတိ အာပေါရသံ သိနေဟံ ဓာရေတီတိ အတ္ထော။ ဓရဏီရုဟော စ သော ပါဒပေါ စာတိ ဓရဏီရုဟပါဒပေါ, တံ ဥတ္တမံ အသနံ ဗောဓိံ ပဉ္စ ဝဿာနိ ပရိစရိံ ပေါသေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၈၁။ ပုပ္ဖိတံ ပါဒပံ ဒိသွာတိ တံ မယာ ပေါသိတံ အသနဗောဓိရုက္ခံ ပုပ္ဖိတံ အစ္ဆရယောဂ္ဂဘူတပုပ္ဖတ္တာ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသကရဏံ ဒိသွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၇။)

သကံ ကမ္မံ အတ္တနော ကမ္မံ ပကိတ္တေန္တော ပကာရေန ကထယန္တော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သန္တိကံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အသနဗောဓိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဆဋ္ဌဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ သကစိန္တနိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သကစိန္တနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဝနံ ကာနနံ ဒိသွာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သကစိန္တနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ တဿ ဘဂဝတော အာယုပရိယောသာနေ ဥပ္ပန္နော ဓရမာနံ ဘဂဝန္တံ အပါပုဏိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော ဝိဝေကံ ရမဏီယံ ဧကံ ဝနံ ပတွာ တတ္ထေဝေကာယ ကန္ဒရာယ ပုလိနစေတိယံ ကတွာ ဘဂဝတိ သညံ ကတွာ သဓာတုကသညဉ္စ ကတွာ ဝနပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ နမဿမာနော ပရိစရိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဒွီသု အဂ္ဂံ အဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ အဂ္ဂဉ္စ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဝနံ ကာနနံ ဒိသွာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဝနန္တိ ပကာရေန ဝနံ ပတ္ထဋံ ဝိတ္ထိဏ္ဏံ ဂဟနဘူတန္တိ ပဝနံ။ ကာနနံ အဝကုစ္ဆိတံ အာနနံ အဝဟနံ သတတံ သီဟဗျဂ္ဃယက္ခရက္ခသမဒ္ဒဟတ္ထိအဿသုပဏ္ဏဥရဂေဟိ ဝိဟင်္ဂဂဏသဒ္ဒကုက္ကုဋကောကိလေဟိ ဝါ ဗဟလန္တိ ကာနနံ, တံ ကာနနသင်္ခါတံ ပဝနံ မနုဿသဒ္ဒဝိရဟိတတ္တာ အပ္ပသဒ္ဒံ နိဿဒ္ဒန္တိ အတ္ထော။ အနာဝိလန္တိ န အာဝိလံ ဥပဒ္ဒဝရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ဣသီနံ အနုစိဏ္ဏန္တိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရဟန္တခီဏာသဝသင်္ခါတာနံ ဣသီနံ အနုစိဏ္ဏံ နိသေဝိတန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၈။)

အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟန္တိ အာဟုနံ ဝုစ္စတိ ပူဇာသက္ကာရံ ပဋိဂ္ဂဟံ ဂေဟသဒိသန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ ထူပံ ကတွာန ဝေဠုနာတိ ဝေဠုပေသိကာဟိ စေတိယံ ကတွာတိ အတ္ထော။ နာနာပုပ္ဖံ သမောကိရိန္တိ စမ္ပကာဒီဟိ အနေကေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သမောကိရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သမ္မုခါ ဝိယ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သဇီဝမာနဿ သမ္ဗုဒ္ဓဿ သမ္မုခါ ဣဝ နိမ္မိတံ ဥပ္ပါဒိတံ စေတိယံ အဟံ အဘိ ဝိသေသေန ဝန္ဒိံ ပဏာမမကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သကစိန္တနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ဓမ္မံ သုတွာ သောမနဿပ္ပတ္တော နာနာပုပ္ဖါနိ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓဿ ဥပရိ အဗ္ဘုက္ကိရိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဂ္ဂသမ္ပတ္တိဉ္စ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သာသနေ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ အာ သမန္တတော ကာသတိ ဒိပ္ပတီတိ အာကာသော, တသ္မိံ အာကာသေ ပုပ္ဖါနံ အဝကိရိတတ္တာ အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၇။ ဧဝံ ပတ္တသန္တိပဒေါ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဟာရာတိ ဝိသေသေန ဟရတိ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ အပတန္တံ အတ္တဘာဝံ အာဟရတိ ပဝတ္တေတိ ဧတ္ထာတိ ဝိဟာရော, တသ္မာ ဝိဟာရာ အဘိ ဝိသေသေန နိက္ခမ္မ နိက္ခမိတွာ။ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ စ စင်္ကမေတိ စင်္ကမနတ္ထာယ သဋ္ဌိရတနေ စင်္ကမေ အဘိဝိသေသေန ဥဋ္ဌာသိ, အဘိရုဟီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၉။)

စတုသစ္စံ ပကာသေန္တောတိ တသ္မိံ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တော ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓမဂ္ဂသစ္စသင်္ခါတံ စတုသစ္စံ ပကာသေန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော အမတံ ပဒံ နိဗ္ဗာနံ ဒေသေန္တော ဝိဘဇန္တော ဥတ္တာနီကရောန္တော တသ္မိံ စင်္ကမေတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၈။ သိခိဿ ဂိရမညာယ, ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ တာဒိနောတိ သေဋ္ဌဿ တာဒိဂုဏသမင်္ဂိဿ သိခိဿ ဗုဒ္ဓဿ ဂိရံ သဒ္ဒံ ဃောသံ အညာယ ဇာနိတွာ။ နာနာပုပ္ဖံ ဂဟေတွာနာတိ နာဂပုန္နာဂါဒိအနေကာနိ ပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ အာဟရိတွာ။ အာကာသမှိ သမောကိရိန္တိ စင်္ကမန္တဿ ဘဂဝတော မုဒ္ဓနိ အာကာသေ ဩကိရိံ ပူဇေသိံ။

֍ * ၉။ တေန ကမ္မေန ဒွိပဒိန္ဒာတိ ဒွိပဒါနံ ဒေဝဗြဟ္မမနုဿာနံ ဣန္ဒ ပဓာနဘူတ။ နရာသဘ နရာနံ အာသဘဘူတ။ ပတ္တောမှိ အစလံ ဌာနန္တိ တုမှာကံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ အစလံ ဌာနံ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တော အမှိ ဘဝါမိ။ ဟိတွာ ဇယပရာဇယန္တိ ဒိဗ္ဗမနုဿသမ္ပတ္တိသင်္ခါတံ ဇယဉ္စ စတုရာပါယဒုက္ခသင်္ခါတံ ပရာဇယဉ္စ ဟိတွာ ဆဍ္ဍေတွာ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တောသ္မီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အဝေါပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တော။

၃။ ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိန္ဓုယာ နဒိယာ တီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ သိန္ဓုယာ ဂင်္ဂါယ သမီပေ စက္ကဝါကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရယုတ္တတ္တာ ပါဏိနော အခါဒန္တော သေဝါလမေဝ ဘက္ခယန္တော စရတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဝိပဿိဘဂဝါ သတ္တာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော တတ္ထ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သော စက္ကဝါကော ဝိဇ္ဇောတမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တုဏ္ဍေန သာလရုက္ခတော သာလပုပ္ဖံ ဆိန္ဒိတွာ အာဂမ္မ ပူဇေသိ။ သော တေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော အပရာပရံ ဆကာမာဝစရသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိအာဒယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၀။)

ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ပုဗ္ဗစရိတဝသေန သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, စက္ကဝါကော ဟုတွာ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ကတ္ထစိ ဂန္တွာ ပုပ္ဖမာဟရိတွာ ပူဇိတတ္တာ ပုဗ္ဗပုညနာမေန ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၁၃။ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိန္ဓုယာ နဒိယာ တီရေတိအာဒိမာဟ။ သီတိ သဒ္ဒံ ကုရုမာနာ ဓုနာတိ ကမ္ပတီတိ သိန္ဓု, နဒတိ သဒ္ဒံ ကရောန္တော ဂစ္ဆတီတိ နဒိ။ စက္ကဝါကော အဟံ တဒါတိ စက္ကံ သီဃံ ဂစ္ဆန္တံ ဣဝ ဥဒကေ ဝါ ထလေ ဝါ အာကာသေ ဝါ သီဃံ ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ စက္ကဝါကော။ တဒါ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနကာလေ အဟံ စက္ကဝါကော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ သုဒ္ဓသေဝါလဘက္ခောဟန္တိ အညဂေါစရအမိဿတ္တာ သုဒ္ဓသေဝါလမေဝ ခါဒန္တော အဟံ ဝသာမိ။ ပါပေသု စ သုသညတောတိ ပုဗ္ဗဝါသနာဝသေန ပါပကရဏေ သုဋ္ဌု သညတော တီဟိ ဒွါရေဟိ သညတော သုသိက္ခိတော။

֍ * ၁၄။ အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓန္တိ ရာဂဒေါသမောဟဝိရဟိတတ္တာ ဝိရဇံ နိက္ကိလေသံ ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသံ အဒ္ဒက္ခိံ။ ဂစ္ဆန္တံ အနိလဉ္ဇသေတိ အနိလဉ္ဇသေ အာကာသပထေ ဂစ္ဆန္တံ ဗုဒ္ဓံ။ တုဏ္ဍေန မယှံ မုခတုဏ္ဍေန တာလံ သာလပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ ပဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿိဿာဘိရောပယိံ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပစ္စာဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော နာမေန သေလဗြာဟ္မဏောတိ ပါကဋော သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနေဟိ စာတိ သယံ သောဘမာနံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အနေကေဟိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၁။)

ကာရဏေဟိ အနေကာဟိ ဥပမာဟိ ထောမနံ ပကာသေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ သက္ကမာရာဒယော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ စတုပဋိသမ္ဘိဒါဆဠဘိညပ္ပတ္တော မဟာခီဏာသဝေါ အဟောသိ, ဗုဒ္ဓဿ ထုတိယာ သတ္တာနံ သဗ္ဗေသံ စိတ္တပ္ပသာဒကရဏတော ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၂၀။ ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥသဘန္တိ ဝသဘော နိသဘော ဝိသဘော အာသဘောတိ စတ္တာရော ဇေဋ္ဌပုင်္ဂဝါ။ တတ္ထ ဂဝသတဇေဋ္ဌကော ဝသဘော, ဂဝသဟဿဇေဋ္ဌကော နိသဘော, ဂဝသတသဟဿဇေဋ္ဌကော ဝိသဘော, ဂဝကောဋိသတသဟဿဇေဋ္ဌကော အာသဘောတိ စ ယဿ ကဿစိ ထုတိံ ကရောန္တာ ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတာ ဗဟုဿုတာ အတ္တနော အတ္တနော ပညာဝသေန ထုတိံ ကရောန္တိ, ဗုဒ္ဓါနံ ပန သဗ္ဗာကာရေန ထုတိံ ကာတုံ သမတ္ထော ဧကောပိ နတ္ထိ။ အပ္ပမေယျော ဟိ ဗုဒ္ဓေါ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ဗုဒ္ဓေါပိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဏေယျ ဝဏ္ဏံ, ကပ္ပမ္ပိ စေ အညမဘာသမာနော၊

ခီယေထ ကပ္ပေါ စိရဒီဃမန္တရေ, ဝဏ္ဏော န ခီယေထ တထာဂတဿာ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၃၀၄၊ ၃။၁၄၁၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄၂၅၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၅၃) –

အာဒိကံ။ အယမ္ပိ ဗြာဟ္မဏော မုခါရူဠှဝသေန ဧကပသီဒနဝသေန ‘‘အာသဘ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ဥသဘ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဝရိတဗ္ဗော ပတ္ထေတဗ္ဗောတိ ဝရော။ အနေကေသု ကပ္ပသတသဟဿေသု ကတဝီရိယတ္တာ ဝီရော။ မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓာဒိကံ ဧသတိ ဂဝေသတီတိ မဟေသီ, တံ မဟေသိံ ဗုဒ္ဓံ။ ဝိသေသေန ကိလေသခန္ဓမာရာဒယော မာရေ ဇိတဝါတိ ဝိဇိတာဝီ, တံ ဝိဇိတာဝိနံ သမ္ဗုဒ္ဓံ။ သုဝဏ္ဏဿ ဝဏ္ဏော ဣဝ ဝဏ္ဏော ယဿ သမ္ဗုဒ္ဓဿ သော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော, တံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ကော နာမ သတ္တော နပ္ပသီဒတီတိ။

ပရပ္ပသာဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၂။)

၅။ ဘိသဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝေဿဘူ နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘိသဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တသ္မိံ ဟတ္ထိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော တသ္မိံ ပဋိဝသတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဝေဿဘူ ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမော ဟိမဝန္တမဂမာသိ။ တံ ဒိသွာ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ပသန္နမာနသော ဘိသမုဠာလံ ဂဟေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘောဇေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဟတ္ထိယောနိတော စုတော ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿတ္တမာဂတော မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိအာဒယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ မဟာဘောဂေ အညတရသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, သော ပုဗ္ဗေ ကတကုသလနာမေန ဘိသဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၂၉။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော ဝေဿဘူ နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေဿဘူတိ ဝေဿံ ဘုနာတိ အတိက္ကမတီတိ ဝေဿဘူ။ အထ ဝါ ဝေဿေ ဝါဏိဇကမ္မေ ဝါ ကာမရာဂါဒိကေ ဝါ ကုသလာဒိကမ္မေ ဝါ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေ ဝါ ဘုနာတိ အဘိဘဝတီတိ ဝေဿဘူ, သော နာမေန ဝေဿဘူ နာမ ဘဂဝါ။ ဣသီနံ တတိယော အဟူတိ ကုသလဓမ္မေ ဧသတိ ဂဝေသတီတိ ဣသိ, ‘‘ဝိပဿီ, သိခီ, ဝေဿဘူ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တတိယော ဣသိ တတိယော ဘဂဝါ အဟု အဟောသီတိ အတ္ထော။ ကာနနံ ဝနမောဂ္ဂယှာတိ ကာနနသင်္ခါတံ ဝနံ ဩဂယှ ဩဂဟေတွာ ပါဝိသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၀။ ဘိသမုဠာလံ ဂဏှိတွာတိ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါနံ ဆာတကံ ဘိသတိ ဟိံသတိ ဝိနာသေတီတိ ဘိသံ, ကော သော? ပဒုမကန္ဒော, ဘိသဉ္စ မုဠာလဉ္စ ဘိသမုဠာလံ, တံ ဘိသမုဠာလံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၁။ ကရေန စ ပရာမဋ္ဌောတိ တံ မယာ ဒိန္နဒါနံ, ဝေဿဘူဝရဗုဒ္ဓိနာ ဥတ္တမဗုဒ္ဓိနာ ဝေဿဘုနာ ကရေန ဟတ္ထတလေန ပရာမဋ္ဌော ကတသမ္ဖဿော အဟောသိ။ သုခါဟံ နာဘိဇာနာမိ, သမံ တေန ကုတောတ္တရိန္တိ တေန

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၃။)

သုခေန သမံ သုခံ နာဘိဇာနာမိ, တတော ဥတ္တရိံ တတော ပရံ တတော အဓိကံ သုခံ ကုတောတိ အတ္ထော။ သေသံ နယာနုသာရေန သုဝိညေယျန္တိ။

ဘိသဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ သုစိန္တိတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဂိရိဒုဂ္ဂစရော အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုစိန္တိတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ နေသာဒကုလေ ဥပ္ပန္နော မိဂသူကရာဒယော ဝဓိတွာ ခါဒန္တော ဝိဟရတိ။ တဒါ လောကနာထော လောကာနုဂ္ဂဟံ သတ္တာနုဒ္ဒယတဉ္စ ပဋိစ္စ ဟိမဝန္တမဂမာသိ။ တဒါ သော နေသာဒေါ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အတ္တနော ခါဒနတ္ထာယ အာနီတံ ဝရမဓုရမံသံ အဒါသိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ, တံ ဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေနေဝ ပုညေန တေနေဝ သောမနဿေန တတော စုတော သုဂတီသု သံသရန္တော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိအာဒယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၆။ စတုပဋိသမ္ဘိဒါပဉ္စာဘိညာဒိဘေဒံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဂိရိဒုဂ္ဂစရော အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ ဂိရတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဂိရိ, ကော သော? သိလာပံသုမယပဗ္ဗတော, ဒုဋ္ဌု ဒုက္ခေန ဂမနီယံ ဒုဂ္ဂံ, ဂိရီဟိ ဒုဂ္ဂံ ဂိရိဒုဂ္ဂံ, ဒုဂ္ဂမောတိ အတ္ထော။ တသ္မိံ ဂိရိဒုဂ္ဂေ ပဗ္ဗတန္တရေ စရော စရဏသီလော အာသိံ အဟောသိံ။ အဘိဇာတောဝ ကေသရီတိ အဘိ ဝိသေသေန ဇာတော နိဗ္ဗတ္တော ကေသရီဝ ကေသရသီဟော ဣဝ ဂိရိဒုဂ္ဂသ္မိံ စရာမီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄၀။ ဂိရိဒုဂ္ဂံ ပဝိသိံ အဟန္တိ အဟံ တဒါ တေန မံသဒါနေန ပီတိသောမနဿဇာတော ပဗ္ဗတန္တရံ ပါဝိသိံ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သုစိန္တိတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၄။)

၇။ ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပက္ခိဇာတော တဒါ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ သုပဏ္ဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတံ ဂစ္ဆန္တံ အတ္ထဒဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သုပဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဝိဇဟိတွာ မာဏဝကဝဏ္ဏံ နိမ္မိနိတွာ မဟဂ္ဃံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ အာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ သောပိ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေနေဝ သောမနဿေန ဝီတိနာမေတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ အပရာပရံ သံသရန္တော ပုညာနိ အနုဘဝိတွာ တတော မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိန္တိ သဗ္ဗတ္ထ မဟဂ္ဃံ ဝတ္ထာဘရဏံ လဒ္ဓံ, တတော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဝတ္ထစ္ဆာယာယ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ဝသန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ ဆဠဘိညပ္ပတ္တခီဏာသဝေါ အဟောသိ, ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမေန ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၄၅။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပက္ခိဇာတော တဒါ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပက္ခိဇာတောတိ ပက္ခန္ဒတိ ဥပလဝတိ သကုဏော ဧတေနာတိ ပက္ခံ, ပက္ခမဿ အတ္ထီတိ ပက္ခီ, ပက္ခိယောနိယံ ဇာတော နိဗ္ဗတ္တောတိ အတ္ထော။ သုပဏ္ဏောတိ သုန္ဒရံ ပဏ္ဏံ ပတ္တံ ယဿ သော သုပဏ္ဏော, ဝါတဂ္ဂါဟသုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဇလမာနပတ္တမဟာဘာရောတိ အတ္ထော။ ဂရုဠာဓိပေါတိ နာဂေ ဂဏှနတ္ထာယ ဂရုံ ဘာရံ ပါသာဏံ ဂိဠန္တီတိ ဂရုဠာ, ဂရုဠာနံ အဓိပေါ ရာဇာတိ ဂရုဠာဓိပေါ, ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသာဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝတ္ထဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ အမ္ဗဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အနောမဒဿီ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အမ္ဗဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၅။)

ဝါနရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဟိမဝန္တေ ကပိရာဇာ ဟုတွာ ပဋိဝသတိ။ တသ္မိံ သမယေ အနောမဒဿီ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တမဂမာသိ။ အထ သော ကပိရာဇာ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သုမဓုရံ အမ္ဗဖလံ ခုဒ္ဒမဓုနာ အဒါသိ။ အထ ဘဂဝါ တဿ ပဿန္တဿေဝ တံ သဗ္ဗံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ အထ သော သောမနဿသမ္ပန္နဟဒယော တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညပ္ပတ္တော အဟောသိ။ ပုဗ္ဗပုညနာမေန အမ္ဗဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၅၃။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနာ ကတကုသလဗီဇံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အနောမဒဿီ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ မေတ္တာယ အဖရိ လောကေ, အပ္ပမာဏေ နိရူပဓီတိ သော ဘဂဝါ သဗ္ဗလောကေ အပ္ပမာဏေ သတ္တေ ‘‘သုခီ ဟောန္တူ’’တိအာဒိနာ နိရုပဓိ ဥပဓိဝိရဟိတံ ကတွာ မေတ္တာယ မေတ္တစိတ္တေန အဖရိ ပတ္ထရိ ဝဍ္ဎေသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၅၄။ ကပိ အဟံ တဒါ အာသိန္တိ တဒါ တဿာဂမနကာလေ ကပိရာဇာ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

အမ္ဗဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ သုမနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုမနော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုမနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မာလာကာရဿ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ဘဂဝတိ ပသန္နမာနသော သုမနမာလာမုဋ္ဌိယော ဂဟေတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎိတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၆။)

သုမနနာမေန ပါကဋော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၆၂။ သော အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုမနော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ သုန္ဒရံ မနံ စိတ္တံ ယဿ သော သုမနော။ သဒ္ဓါပသာဒဗဟုမာနေန ယုတ္တော နာမေန သုမနော နာမ မာလာကာရော တဒါ အဟံ အဟောသိံ။

֍ * ၆၃။ သိခိနော လောကဗန္ဓုနောတိ သိခါ မုဒ္ဓါ ကာသတီတိ သိခီ။ အထ ဝါ သမ္ပယုတ္တသမ္ပယောဂေ ခါဒတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ သိခီ, ကာ သာ? အဂ္ဂိသိခါ, အဂ္ဂိသိခါ ဝိယ သိခါယ ဒိပ္ပနတော သိခီ။ ယထာ အဂ္ဂိသိခါ ဇောတတိ ပါကဋာ ဟောတိ, သိခီ ပတ္တတိဏကဋ္ဌပလာသာဒိကေ ဒဟတိ, ဧဝမယမ္ပိ ဘဂဝါ နီလပီတာဒိရံသီဟိ ဇောတတိ သကလလောကသန္နိဝါသေ ပါကဋော ဟောတိ။ သကသန္တာနဂတသဗ္ဗကိလေသေ သောသေတိ ဝိဒ္ဓံသေတိ ဈာပေတီတိ ဝေါဟာရနာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယျံ, တဿ သိခိနော။ သကလလောကဿ ဗန္ဓုဉာတကောတိ လောကဗန္ဓု, တဿ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော ဘဂဝတော သုမနပုပ္ဖံ အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

သုမနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဘီတရူပံ သီဟံ ဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော မဟာဝိဘဝသမ္ပန္နော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပသန္နာကာရံ ဒဿေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ အနောဇပုပ္ဖမောစိနိတွာ စင်္ကောဋကံ ပူရေတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ ‘‘ဘဂဝါ, ဣမဿ နိဿန္ဒေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ပူဇနီယော ဟုတွာ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏေယျ’’န္တိ ပတ္ထနမကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗတ္ထ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၇။)

ပူဇိတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဘိရူပေါ အဟောသိ။ သော အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

၆၈-၉။ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အဘီတရူပံ သီဟံ ဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သီဟန္တိ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါဒယော သတ္တေ အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ သီဟော, အဘီတရူပေါ အဘီတသဘာဝေါ, တံ အဘီတရူပံ သီဟံ ဣဝ နိသိန္နံ ပူဇေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပက္ခီနံ အဂ္ဂံ ဂရုဠရာဇံ ဣဝ ပဝရံ ဥတ္တမံ ဗျဂ္ဃရာဇံ ဣဝ အဘိ ဝိသေသေန ဇာတံ သဗ္ဗသီဟာနံ ဝိသေသံ ကေသရသီဟံ ဣဝ တိလောကဿ သရဏံ သိခိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ကိံ ဘူတံ? အနေဇံ နိက္ကိလေသံ ခန္ဓမာရာဒီဟိ အပရာဇိတံ နိသိန္နံ သိခိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ မာရဏာနဂ္ဂန္တိ သဗ္ဗကိလေသာနံ မာရဏေ သောသနေ ဝိဒ္ဓံသနေ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ကိလေသေ မာရေန္တာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝိဇ္ဇမာနာနမ္ပိ တေသံ အဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ ပရိဝါရိတံ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နံ သိခိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၇၀။ စင်္ကောဋကေ ဌပေတွာနာတိ ဥတ္တမံ အနောဇပုပ္ဖံ ကရဏ္ဍကေ ပူရေတွာ သိခီသမ္ဗုဒ္ဓံ သေဋ္ဌံ သမောကိရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

ပုပ္ဖစင်္ကောဋိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

သတ္တမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ နာဂသမာလဝဂ္ဂေါ

၁။ နာဂသမာလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အာပါဋလိံ အဟံ ပုပ္ဖန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော နာဂသမာလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၈။)

တထာရူပသဇ္ဇနသံသဂ္ဂဿ အလာဘေန သတ္ထရိ ဓရမာနကာလေ ဒဿနသဝနပူဇာကမ္မမကရိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ တဿ ဘဂဝတော သာရီရိကဓာတုံ နိဒဟိတွာ ကတစေတိယမှိ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ပါဋလိပုပ္ဖံ ပူဇေတွာ သောမနဿံ ဥပ္ပါဒေတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တေနေဝ သောမနဿေန တတော ကာလံ ကတော တုသိတာဒီသု ဆသု ဒေဝလောကေသု သုခမနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော နာဂရုက္ခပလ္လဝကောမဠသဒိသသရီရတ္တာ နာဂသမာလောတိ မာတာပိတူဟိ ကတနာမဓေယျော ဘဂဝတိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော ပစ္ဆာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အာပါဋလိံ အဟံ ပုပ္ဖန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာပါဋလိန္တိ အာ သမန္တတော, အာဒရေန ဝါ ပါဋလိပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ အဟံ ထူပမှိ အဘိရောပေသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ ဥဇ္ဈိတံ သုမဟာပထေတိ သဗ္ဗနဂရဝါသီနံ ဝန္ဒနပူဇနတ္ထာယ မဟာပထေ နဂရမဇ္ဈေ ဝီထိယံ ဥဇ္ဈိတံ ဥဋ္ဌာပိတံ, ဣဋ္ဌကကမ္မသုဓာကမ္မာဒီဟိ နိပ္ဖါဒိတန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

နာဂသမာလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ပဒသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အက္ကန္တဉ္စ ပဒံ ဒိသွာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေ ဥပါသကဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဘဂဝတာ တဿ အနုကမ္ပာယ ဒဿိတံ ပဒစေတိယံ ဒိသွာ ပသန္နော လောမဟဋ္ဌဇာတော ဝန္ဒနပူဇနာဒိဗဟုမာနမကာသိ။ သော တေနေဝ သုခေတ္တေ သုကတေန ပုညေန တတော စုတော သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿေသု ဇာတော မနုဿသမ္ပတ္တိံ သဗ္ဗမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၉။)

သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, ပုရာကတပုညနာမေန ပဒသညကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၅။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အက္ကန္တဉ္စ ပဒံ ဒိသွာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အက္ကန္တန္တိ အက္ကမိတံ ဒဿိတံ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ သဗ္ဗဒါ စတုရင်္ဂုလောပရိယေဝ ဂမနံ, အယံ ပန တဿ သဒ္ဓါသမ္ပန္နတံ ဉတွာ ‘‘ဧသော ဣမံ ပဿတူ’’တိ ပဒစေတိယံ ဒဿေသိ, တသ္မာ သော တသ္မိံ ပသီဒိတွာ ဝန္ဒနပူဇနာဒိသက္ကာရမကာသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဒသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒုမဂ္ဂေ ပံသုကူလိကန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ဒုမဂ္ဂေ လဂ္ဂိတံ ဘဂဝတော ပံသုကူလစီဝရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘အရဟဒ္ဓဇ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဝန္ဒနပူဇနာဒိသက္ကာရမကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၉။ သော ပတ္တအရဟတ္တာဓိဂမော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဒုမဂ္ဂေ ပံသုကူလိကန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဓုနာတိ ကမ္ပတီတိ ဒုမော။ ဒုဟတိ ပူရေတိ အာကာသတလန္တိ ဝါ ဒုမော, ဒုမဿ အဂ္ဂေါ ကောဋီတိ ဒုမဂ္ဂေါ, တသ္မိံ ဒုမဂ္ဂေ။ ပံသုမိဝ ပဋိက္ကူလဘာဝံ အမနုညဘာဝံ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ပံသုကူလံ, ပံသုကူလမေဝ ပံသုကူလိကံ, သတ္ထုနော ပံသုကူလံ ဒုမဂ္ဂေ လဂ္ဂိတံ ဒိသွာ အဟံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ တံ ပံသုကူလံ အဝန္ဒိံ ပဏာမမကာသိန္တိ အတ္ထော။ တန္တိ နိပါတမတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၀။)

၄။ ဘိသာလုဝဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကာနနံ ဝနမောဂ္ဂယှာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘိသာလုဝဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တဿ သမီပေ အရညာဝါသေ ဝသန္တော ဝနမူလဖလာဟာရော ဝိဝေကဝသေနာဂတံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဉ္စဘိသာလုဝေ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿ စိတ္တံ ပသာဒေတုံ ပဿန္တဿေဝ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန ကာလံ ကတွာ တုသိတာဒီသု သမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ပစ္ဆာ မနုဿသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိဘဝသမ္ပတ္တိံ ပတ္တော တံ ပဟာယ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၃။ သော တတော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကာနနံ ဝနမောဂ္ဂယှာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဝသာမိ ဝိပိနေ အဟန္တိ ဝိဝေကဝါသော အဟံ ဝသာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဘိသာလုဝဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဆဋ္ဌဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဧကသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ခဏ္ဍော နာမာသိ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နမာနသော တဿ သတ္ထုနော ခဏ္ဍံ နာမ အဂ္ဂသာဝကံ ဘိက္ခာယ စရမာနံ ဒိသွာ သဒ္ဒဟိတွာ ပိဏ္ဍပါတမဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပိဏ္ဍပါတဿ သညံ မနသိကရိတွာ ပဋိလဒ္ဓဝိသေသတ္တာ ဧကသညကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၁။)

֍ * ၁၈။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ခဏ္ဍော နာမာသိ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဿ အဂ္ဂသာဝကတ္ထေရဿ ကိလေသာနံ ခဏ္ဍိတတ္တာ ခဏ္ဍောတိ နာမံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဧကသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ တိဏသန္ထရဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိဏသန္ထရဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒတော ပဂေဝ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ ဧကံ သရံ နိဿာယ ပဋိဝသတိ။ တသ္မိံ သမယေ တိဿော ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ အာကာသေန အဂမာသိ။ အထ ခေါ သော တာပသော အာကာသတော ဩရုယှ ဌိတံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တိဏံ လာယိတွာ တိဏသန္ထရံ ကတွာ နိသီဒါပေတွာ ဗဟုမာနာဒရေန ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ပဋိကုဋိကော ဟုတွာ ပက္ကာမိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အနေကဝိဓသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၂။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ မဟာဇာတဿရောတိ ဧတ္ထ ပန သရန္တိ ဧတ္ထ ပါနီယတ္ထိကာ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါဒယော သတ္တာတိ သရံ, အထ ဝါ သရန္တိ ဧတ္ထ နဒီကန္ဒရာဒယောတိ သရံ, မဟန္တော စ သော သယမေဝ ဇာတတ္တာ သရော စေတိ မဟာဇာတဿရော။ အနောတတ္တဆဒ္ဒန္တဒဟာဒယော ဝိယ အပါကဋနာမတ္တာ ‘‘မဟာဇာတဿရော’’တိ ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သတပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နောတိ ဧကေကသ္မိံ ပုပ္ဖေ သတသတပတ္တာနံ ဝသေန သတပတ္တော,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၂။)

သတပတ္တသေတပဒုမေဟိ သဉ္ဆန္နော ဂဟနီဘူတောတိ အတ္ထော။ နာနာသကုဏမာလယောတိ အနေကေ ဟံသကုက္ကုဋကုက္ကုဟဒေဏ္ဍိဘာဒယော ဧကတော ကုဏန္တိ သဒ္ဒံ ကရောန္တီတိ သကုဏာတိ လဒ္ဓနာမာနံ ပက္ခီနံ အာလယော အာဓာရဘူတောတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိဏသန္ထရဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိံသကပ္ပသဟဿမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သူစိဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကာတုံ ပဉ္စ သူစိယော အဒါသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ပုညမနုဘဝိတွာ ဝိစရန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ တိက္ခပညော ဟုတွာ ပါကဋော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇန္တော တိက္ခပညတာယ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၃၀။ သော အပရဘာဂေ ပုညံ ပစ္စဝေက္ခန္တော တံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိံသကပ္ပသဟဿမှီတိအာဒိမာဟ။ အန္တရန္တရံ ပနေတ္ထ သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၃၁။ ပဉ္စသူစီ မယာ ဒိန္နာတိ ဧတ္ထ သူစတိ ဆိဒ္ဒံ ကရောတိ ဝိဇ္ဈတီတိ သူစိ, ပဉ္စမတ္တာ သူစီ ပဉ္စသူစီ မယာ ဒိန္နာတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၃။)

ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ကုသလာကုသလညူ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပါဋလိပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ သတ္ထု ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဗဟုဓာ သုခသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝန္တော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အန္တရာပဏေတိ အာ သမန္တတော ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိကံ ဘဏ္ဍံ ပဏေန္တိ ဝိက္ကိဏန္တိ ပတ္ထရန္တိ ဧတ္ထာတိ အာပဏံ, အာပဏဿ အန္တရံ ဝီထီတိ အန္တရာပဏံ, တသ္မိံ အန္တရာပဏေ။ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ကဉ္စနဂ္ဃိယသံကာသံ ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပါဋလိပုပ္ဖံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပါဋလိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဌိတဉ္ဇလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဌိတဉ္ဇလိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထုပ္ပန္နဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပုရာကတေန ဧကေန ကမ္မစ္ဆိဒ္ဒေန နေသာဒယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော မိဂသူကရာဒယော မာရေတွာ နေသာဒကမ္မေန အရညေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ သမယေ တိဿော ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ သော တံ ဒွတ္တိံသဝရလက္ခဏေဟိ အသီတာနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာဟိ စ ဇလမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပဏာမံ ကတွာ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသန္ထရေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒေဝေါ ဂဇ္ဇန္တော အသနိ ပတိ, တတော မရဏသမယေ ဗုဒ္ဓမနုဿရိတွာ ပုနဉ္ဇလိမကာသိ။ သော တေန ပုညေန သုခေတ္တေ ကတကုသလတ္တာ အကုသလဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပုရာကတဝါသနာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၄။)

֍ * ၄၂။ သော တတော ပရံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မိဂလုဒ္ဒေါတိ မိဂါနံ မာရဏံ ဥပဂစ္ဆတီတိ မိဂလုဒ္ဒေါ။ မိဂန္တိ သီဃံ ဝါတဝေဂေန ဂစ္ဆန္တိ ဓာဝန္တီတိ မိဂါ, တေသံ မိဂါနံ မာရဏေ လုဒ္ဒေါ ဒါရုဏော လောဘီတိ မိဂလုဒ္ဒေါ။ သော အဟံ ပုရေ ဘဂဝတော ဒဿနသမယေ မိဂလုဒ္ဒေါ အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ အရညေ ကာနနေတိ အရတိ ဂစ္ဆတိ မိဂသမူဟော ဧတ္ထာတိ အရညံ, အထ ဝါ အာ သမန္တတော ရဇ္ဇန္တိ တတ္ထ ဝိဝေကာဘိရတာ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒယော မဟာသာရပ္ပတ္တာ သပ္ပုရိသာတိ အရညံ။ ကာ ကုစ္ဆိတာကာရေန ဝါ ဘယာနကာကာရေန ဝါ နဒန္တိ သဒ္ဒံ ကရောန္တိ, အာနန္တိ ဝိန္ဒန္တီတိ ဝါ ကာနနံ, တသ္မိံ အရညေ ကာနနေ မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ အဒ္ဒသံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ တတ္ထ တသ္မိံ အရညေ ဥပဂတံ သမ္ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသံ အဒ္ဒက္ခိန္တိ အတ္ထော။ ဒဿနံ ပုရေ အဟောသိ အဝိဒူရေ, တသ္မာ မနောဒွါရာနုသာရေန စက္ခုဝိညာဏံ ပုရေစာရိကံ ကာယဝိညာဏသမင်္ဂိံ ပါပေတိ အပ္ပေတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၄၄။ တတော မေ အသနီပါတောတိ အာ သမန္တတော သနန္တော ဂဇ္ဇန္တော ပတတီတိ အသနိ, အသနိယာ ပါတော ပတနံ အသနီပါတော, ဒေဝဒဏ္ဍောတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဌိတဉ္ဇလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ တိပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိပဒုမိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတိယံ မာလာကာရကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မာလာကာရကမ္မံ ကတွာ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ အနေကဝိဓာနိ ဇလဇထလဇပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တုကာမော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ရာဇာ ဣမာနိ တာဝ ပုပ္ဖါနိ ဒိသွာ ပသန္နော သဟဿံ ဝါ ဓနံ ဂါမာဒိကံ ဝါ ဒဒေယျ, လောကနာထံ ပန ပူဇေတွာ နိဗ္ဗာနာမတဓနံ လဘာမိ, ကိံ မေ ဧတေသု သုန္ဒရ’’န္တိ တေန

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၅။)

‘‘ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ သဂ္ဂမောက္ခသမ္ပတ္တိယော နိပ္ဖါဒေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဝဏ္ဏဝန္တံ အတီဝ ရတ္တပုပ္ဖတ္တယံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ တာနိ ဂန္တွာ အာကာသံ ဆာဒေတွာ ပတ္ထရိတွာ အဋ္ဌံသု။ နဂရဝါသိနော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ စေလုက္ခေပသဟဿာနိ ပဝတ္တယိံသု။ တံ ဒိသွာ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၈။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ သဗ္ဗဓမ္မာန ပါရဂူတိ သဗ္ဗေသံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မာနံ ပါရံ နိဗ္ဗာနံ ဂတော ပစ္စက္ခံ ကတောတိ အတ္ထော။ ဒန္တော ဒန္တပရိဝုတောတိ သယံ ကာယဝါစာဒီဟိ ဒန္တော ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတေဟိ သာဝကေဟိ ပရိဝုတောတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဗန္ဓဝသေန ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိပဒုမိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

အဋ္ဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ တိမိရဝဂ္ဂေါ

၁။ တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ သမီပေ ဝသတိ, ဝိဝေကကာမတာယ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ နိသိန္နံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ တဿ ဂုဏံ ပသီဒိတွာ တိမိရပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝေသု စ မနုဿေသု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၆။)

စ သမ္ပတ္တိမနုဘဝန္တော သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ အနုဘောတံ ဝဇာမဟန္တိ ဂင်္ဂါယ အာသန္နေ ဝသနဘာဝေန သဗ္ဗတ္ထ ရမ္မဘာဝေန ဂင်္ဂါတော ဟေဋ္ဌာ သောတာနုသာရေန အဟံ ဝဇာမိ ဂစ္ဆာမိ တတ္ထ တတ္ထ ဝသာမီတိ အတ္ထော။ နိသိန္နံ သမဏံ ဒိသွာတိ သမိတပါပတ္တာ သောသိတပါပတ္တာ သမဏသင်္ခါတံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာတိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါတိ အယံ ဘဂဝါ သယံ တိဏ္ဏော သဗ္ဗသတ္တေ တာရယိဿတိ သံသာရတော ဥတ္တာရေတိ သယံ ကာယဒွါရာဒီဟိ ဒမိတော အယံ ဘဂဝါ ပရေ ဒမေတိ။

֍ * ၃။ သယံ အဿတ္ထော အဿာသမ္ပတ္တော, ကိလေသပရိဠာဟတော မုတ္တော သဗ္ဗသတ္တေ အဿာသေတိ, သန္တဘာဝံ အာပါပေတိ။ သယံ သန္တော သန္တကာယစိတ္တော ပရေသံ သန္တကာယစိတ္တံ ပါပေတိ။ သယံ မုတ္တော သံသာရတော မုစ္စိတော ပရေ သံသာရတော မောစယိဿတိ။ သော အယံ ဘဂဝါ သယံ နိဗ္ဗုတော ကိလေသဂ္ဂီဟိ နိဗ္ဗုတော ပရေသမ္ပိ ကိလေသဂ္ဂီဟိ နိဗ္ဗာပေဿတီတိ အဟံ တဒါ ဧဝံ စိန္တေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၄။ ဂဟေတွာ တိမိရပုပ္ဖန္တိ သကလံ ဝနန္တံ နီလကာဠရံသီဟိ အန္ဓကာရံ ဝိယ ကုရုမာနံ ခါယတီတိ တိမိရံ ပုပ္ဖံ တံ ဂဟေတွာ ကဏ္ဏိကာဝဏ္ဋံ ဂဟေတွာ မတ္ထကေ သီသဿ ဥပရိ အာကာသေ ဩကိရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိမိရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ဂတသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂတသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၇။)

ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ပုရာကတဝါသနာဝသေန သဒ္ဓါဇာတော သတ္တဝဿိကကာလေယေဝ ပဗ္ဗဇိတော ဘဂဝတော ပဏာမကရဏေနေဝ ပါကဋော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ အတီဝ နီလမဏိပ္ပဘာနိ နင်္ဂလကသိတဋ္ဌာနေ ဥဋ္ဌိတသတ္တပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ အာကာသေ ပူဇေသိ။ သော ယာဝတာယုကံ သမဏဓမ္မံ ကတွာ တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၀။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဇာတိယာ သတ္တဝဿောဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇာတိယာ သတ္တဝဿောတိ မာတုဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပရိပုဏ္ဏသတ္တဝဿိကောတိ အတ္ထော။ ပဗ္ဗဇိံ အနဂါရိယန္တိ အဂါရဿ ဟိတံ အာဂါရိယံ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ နတ္ထိ အာဂါရိယန္တိ အနဂါရိယံ, ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိံ အဟန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၂။ သုဂတာနုဂတံ မဂ္ဂန္တိ ဗုဒ္ဓေန ဂတံ မဂ္ဂံ။ အထ ဝါ သုဂတေန ဒေသိတံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိပူရဏဝသေန ဟဋ္ဌမာနသော တုဋ္ဌစိတ္တော ပူဇေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂတသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ရုက္ခမူလေ နိသိန္နောဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ ရုက္ခမူလိကင်္ဂံ ပူရယမာနော အရညေ ဝိဟရတိ။ တသ္မိံ သမယေ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, တေန ပီဠိတော ပရမကာရုညပ္ပတ္တော အဟောသိ။ တဒါ ဘဂဝါ တဿ ကာရုညေန တတ္ထ အဂမာသိ။ အထ သော နိပန္နကောဝ ဥဋ္ဌိတုံ အသက္ကောန္တော သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ ဘဂဝတော ပဏာမံ အကာသိ။ သော တတော စုတော တုသိတဘဝနေ ဥပ္ပန္နော တတ္ထ သမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဧဝံ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၈။)

အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, ပုရာကတပုညဝသေန နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၁၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုညသမ္ပတ္တိယော ဩလောကေတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ရုက္ခမူလေ နိသိန္နောဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရုဟတိ ပဋိရုဟတိ ဥဒ္ဓမုဒ္ဓံ အာရောဟတီတိ ရုက္ခော, တဿ ရုက္ခဿ မူလေ သမီပေတိ အတ္ထော။ ဗျာဓိတော ပရမေန စာတိ ပရမေန အဓိကေန ခရေန ကက္ခဠေန ဗျာဓိနာ ရောဂေန ဗျာဓိတော, ဗျာဓိနာ အဟံ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ ပရမကာရုညပ္ပတ္တောမှီတိ ပရမံ အဓိကံ ကာရုညံ ဒီနဘာဝံ ဒုက္ခိတဘာဝံ ပတ္တောမှိ အရညေ ကာနနေတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၀။ ပဉ္စေဝါသုံ မဟာသိခါတိ သိရသိ ပိဠန္ဓနတ္ထေန သိခါ ဝုစ္စတိ စူဠာ။ မဏီတိ ဇောတမာနံ မကုဋံ တဿ အတ္ထီတိ သိခေါ, စက္ကဝတ္တိနော ဧကနာမကာ ပဉ္စေဝ စက္ကဝတ္တိနော အာသုံ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

နိပန္နဉ္ဇလိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဘိဘူ နာမ သော ဘိက္ခူတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ အပရဘာဂေ ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ တံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ဣဒ္ဓီသု စ ဝသီဘာဝံ ပတွာ ဟိမဝန္တသ္မိံ ပဋိဝသတိ။ တဿ သိခိဿ ဘဂဝတော အဘိဘူ နာမ အဂ္ဂသာဝကော ဝိဝေကာဘိရတော ဟိမဝန္တမဂမာသိ။ အထ သော တာပသော တံ အဂ္ဂသာဝကတ္ထေရံ ဒိသွာ ထေရဿ ဌိတပဗ္ဗတံ အာရုဟန္တော ပဗ္ဗတဿ ဟေဋ္ဌာတလတော သုဂန္ဓာနိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာနိ သတ္တ ပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ အထ သော ထေရော တဿာနုမောဒနမကာသိ။ သောပိ တာပသော သကဿမံ အဂမာသိ။ တတ္ထ ဧကေန အဇဂရေန ပီဠိတော အပရဘာဂေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၉။)

အပရိဟီနဇ္ဈာနော တေနေဝ ဥပဒ္ဒဝေန ဥပဒ္ဒုတော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယနော ဟုတွာ ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ ဆကာမာဝစရသမ္ပတ္တိဉ္စ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ ခေပေတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ကတပုညနာမေန အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၂၂။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အဘိဘူ နာမ သော ဘိက္ခူတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သီလသမာဓီဟိ ပရေ အဘိဘဝတီတိ အဘိဘူ, ခန္ဓမာရာဒိမာရေ အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ ဝါ အဘိဘူ, သသန္တာနပရသန္တာနဂတကိလေသေ အဘိဘဝတိ ဝိဟေသေတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ ဝါ အဘိဘူ။ ဘိက္ခနသီလော ယာစနသီလောတိ ဘိက္ခု, ဆိန္နဘိန္နပဋဓရောတိ ဝါ ဘိက္ခု။ အဘိဘူ နာမ အဂ္ဂသာဝကော သော ဘိက္ခူတိ အတ္ထော, သိခိဿ ဘဂဝတော အဂ္ဂသာဝကောတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၂၇။ အဇဂရော မံ ပီဠေသီတိ တထာရူပံ သီလသမ္ပန္နံ ဈာနသမ္ပန္နံ တာပသံ ပုဗ္ဗေ ကတပါပေန ဝေရေန စ မဟန္တော အဇဂရသပ္ပေါ ပီဠေသိ။ သော တေနေဝ ဥပဒ္ဒဝေန ဥပဒ္ဒုတော အပရိဟီနဇ္ဈာနော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အာသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အဓောပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရံသိသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တေသု တေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဇိနစမ္မဓရော ဟိမဝန္တမှိ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဝိပဿီ ဘဂဝါ ဟိမဝန္တမဂမာသိ။ အထ သော တာပသော တမုပဂတံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ တဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၀။)

ဘဂဝတော သရီရတော နိက္ခန္တဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသီသု ပသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ပဉ္စင်္ဂေန နမက္ကာရမကာသိ။ သော တေနေဝ ပုညေန ဣတော စုတော တုသိတာဒီသု ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၀။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဗ္ဗတေတိ ပကာရေန ဗြူဟတိ ဝဍ္ဎေတီတိ ပဗ္ဗတော, ဟိမော အဿ အတ္ထီတိ ဟိမဝန္တော, ဟိမဝန္တော စ သော ပဗ္ဗတော စာတိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတော။ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတေတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဝစနသုခတ္ထံ ‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မိံ ဟိမဝန္တမှိ ပဗ္ဗတေ ဝါသံ ကပ္ပေသိံ ပုရေ အဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ နယာနုသာရေန ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဒုတိယရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဒုတိယရံသိသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတကုသလော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထ ဒေါသံ ဒိသွာ တံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတေ ဝသန္တော ဝါကစီရနိဝသနော ဝိဝေကသုခေန ဝိဟရတိ။ တသ္မိံ သမယေ သော ဖုဿံ ဘဂဝန္တံ တံ ပဒေသံ သမ္ပတ္တံ ဒိသွာ တဿ သရီရတော နိက္ခန္တဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဣတော စိတော ဝိဓာဝန္တိယော ဒဏ္ဍဒီပိကာနိက္ခန္တဝိပ္ဖုရန္တမိဝ ဒိသွာ တသ္မိံ ပသန္နော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဝန္ဒိတွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန ကာလံ ကတွာ တုသိတာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿသမ္ပတ္တိယော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၁။)

စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပုဗ္ဗဝါသနာဝသေန ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၅။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒုတိယရံသိသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဖလဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတကုသလသမ္ဘာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သုခပ္ပတ္တော တံ သဗ္ဗံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ခရာဇိနစမ္မဓာရီ ဟုတွာ ဝိဟရတိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဖုဿံ ဘဂဝန္တံ တတ္ထ သမ္ပတ္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော မဓုရာနိ ဖလာနိ ဂဟေတွာ ဘောဇေသိ။ သော တေနေဝ ကုသလေန ဒေဝလောကာဒီသု ပုညသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၉။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သဒ္ဒသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၂။)

ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တမှိ အရညာဝါသေ ဝသန္တော အတ္တနော အနုကမ္ပာယ ဥပဂတဿ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဓမ္မေသု စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တုသိတာဒီသု ဆသု ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော စ မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၄၃။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သဒ္ဒသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဗောဓိသိဉ္စကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗောဓိသိဉ္စကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ သာသနံ သောဘယန္တော မဟာဇနေ ဗောဓိပူဇံ ကုရုမာနေ ဒိသွာ အနေကာနိ ပုပ္ဖါနိ သုဂန္ဓောဒကာနိ စ ဂါဟာပေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၆။ သော အရဟာ ဟုတွာ ဈာနဖလသုခေန ဝီတိနာမေတွာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိသေသံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ပဿတီတိ ဝိပဿီ, ဝိသေသေန ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗဇနေ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ, ဝိပဿန္တော စတုသစ္စံ ပဿနဒက္ခနသီလောတိ ဝါ ဝိပဿီ, တဿ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၃။)

မဟာဗောဓိမဟော အဟူတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတြာပိ မဟာဗောဓီတိ ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ, တမေတ္ထ နိသိန္နော ဘဂဝါ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ကဏိကာရပါဒပရုက္ခောပိ ဗောဓိစ္စေဝ ဝုစ္စတိ, မဟိတော စ သော ဒေဝဗြဟ္မနရာသုရေဟိ ဗောဓိ စေတိ မဟာဗောဓိ, မဟတော ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဗောဓီတိ ဝါ မဟာဗောဓိ, တဿ မဟော ပူဇာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗောဓိသိဉ္စကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပဒုမပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပေါက္ခရဝနံ ပဝိဋ္ဌောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒုမပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပဒုမသမ္ပန္နံ ဧကံ ပေါက္ခရဏိံ ပဝိသိတွာ ဘိသမုဠာလေ ခါဒန္တော ပေါက္ခရဏိယာ အဝိဒူရေ ဂစ္ဆမာနံ ဖုဿံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တတော ပဒုမာနိ ဩစိနိတွာ အာကာသေ ဥက္ခိပိတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ, တာနိ ပုပ္ဖါနိ အာကာသေ ဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု။ သော ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိသာရော သမဏဓမ္မံ ပူရေတွာ တတော စုတော တုသိတဘဝနမလံ ကုရုမာနော ဝိယ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ကမေန ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော စ မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၁။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပေါက္ခရဝနံ ပဝိဋ္ဌောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပကာရေန နဠဒဏ္ဍပတ္တာဒီဟိ ခရန္တီတိ ပေါက္ခရာ, ပေါက္ခရာနံ သမုဋ္ဌိတဋ္ဌေန သမူဟန္တိ ပေါက္ခရဝနံ, ပဒုမဂစ္ဆသဏ္ဍေဟိ မဏ္ဍိတံ မဇ္ဈံ ပဝိဋ္ဌော အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပဒုမပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

နဝမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၄။)

၁၀။ သုဓာဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဓာပိဏ္ဍိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပူဇာရဟေ ပူဇယတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဓာပိဏ္ဍိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဘဂဝတိ ဓရမာနေ ပုညံ ကာတုမသက္ကောန္တော ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ တဿ ဓာတုံ နိဒဟိတွာ စေတိယေ ကရီယမာနေ သုဓာပိဏ္ဍမဒါသိ။ သော တေန ပုညေန စတုန္နဝုတိကပ္ပတော ပဋ္ဌာယ ဧတ္ထန္တရေ စတုရာပါယမဒိသွာ ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

၁-၂။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပူဇာရဟေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပူဇာရဟာ နာမ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရိယသာဝကာစရိယုပဇ္ဈာယမာတာပိတုဂရုအာဒယော, တေသု ပူဇာရဟေသု မာလာဒိပဒုမဝတ္ထာဘရဏစတုပစ္စယာဒီဟိ ပူဇယတော ပူဇယန္တဿ ပုဂ္ဂလဿ ပုညကောဋ္ဌာသံ သဟဿသတသဟဿာဒိဝသေန သင်္ချံ ကာတုံ ကေနစိ မဟာနုဘာဝေနာပိ န သက္ကာတိ အတ္ထော။ န ကေဝလမေဝ ဓရမာနေ ဗုဒ္ဓါဒယော ပူဇယတော, ပရိနိဗ္ဗုတဿာပိ ဘဂဝတော စေတိယပဋိမာဗောဓိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

֍ * ၃။ တံ ဒီပေတုံ စတုန္နမပိ ဒီပါနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စတုန္နမပိ ဒီပါနန္တိ ဇမ္ဗုဒီပအပရဂေါယာနဥတ္တရကုရုပုဗ္ဗဝိဒေဟသင်္ခါတာနံ စတုန္နံ ဒီပါနံ တဒနုဂတာနံ ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပါနဉ္စ ဧကတော ကတွာ သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘေ ဣဿရံ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကရေယျာတိ အတ္ထော။ ဧကိဿာ ပူဇနာယေတန္တိ ဓာတုဂဗ္ဘေ စေတိယေ ကတာယ ဧကိဿာ ပူဇာယ ဧတံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ သတ္တရတနာဒိကံ သကလံ ဓနံ။ ကလံ နာဂ္ဃတိ သောဠသိန္တိ စေတိယေ ကတပူဇာယ သောဠသက္ခတ္တုံ ဝိဘတ္တဿ သောဠသမကောဋ္ဌာသဿ န အဂ္ဃတီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၅။)

֍ * ၄။ သိဒ္ဓတ္ထဿ ။ပ။ ဖလိတန္တရေတိ နရာနံ အဂ္ဂဿ သေဋ္ဌဿ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော စေတိယေ ဓာတုဂဗ္ဘမှိ သုဓာကမ္မေ ကရီယမာနေ ပရိစ္ဆေဒါနံ ဥဘိန္နမန္တရေ ဝေမဇ္ဈေ, အထ ဝါ ပုပ္ဖဒါနဋ္ဌာနာနံ အန္တရေ ဖလန္တိယာ မယာ သုဓာပိဏ္ဍော ဒိန္နော မက္ခိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သုဓာပိဏ္ဍိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သုစိန္တိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဿဿ လောကနာထဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုစိန္တိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ပုညံ ဥပစိနိတွာ တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ သတ္ထု နိသီဒနတ္ထာယ ပရိသုဒ္ဓံ သိလိဋ္ဌံ ကဋ္ဌမယမနဂ္ဃပီဌမဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန သုဂတိသုခမနုဘဝိတွာ တတ္ထ တတ္ထ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၈။ သော ပတ္တအရဟတ္တဖလော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဿဿ လောကနာထဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သုစိန္တိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ အဍ္ဎစေဠကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဿဿာဟံ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဍ္ဎစေဠကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကေနာကုသလေန ကမ္မေန ဒုဂ္ဂတကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓမ္မဒေသနံ ဉတွာ ပသန္နမာနသော စီဝရတ္ထာယ အဍ္ဎဘာဂံ ဧကံ ဒုဿမဒါသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၆။)

သော တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန ကာလံ ကတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တီနံ အဂ္ဂဘူတံ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ အဒ္ဓကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၄။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဿဿာဟံ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အဍ္ဎစေဠကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကမ္မာရောဟံ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော သူစိဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အန္တရန္တရာ ကုသလဗီဇာနိ ပူရေန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ အန္တရန္တရာ ကတေန ဧကေန ကမ္မစ္ဆိဒ္ဒေန ကမ္မာရကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော စီဝရသိဗ္ဗနတ္ထာယ သူစိဒါနမဒါသိ, တေန ပုညေန ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿေသု ဥပ္ပန္နော စက္ကဝတ္တာဒယော သမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ တိက္ခပညော ဝဇီရဉာဏော အဟောသိ။ သော ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မဟဒ္ဓနော သဒ္ဓါဇာတော တိက္ခပညော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဓမ္မာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ နိသိန္နာသနေယေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၉။ သော အရဟာ သမာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကမ္မာရောဟံ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကမ္မာရောတိ အယောကမ္မလောဟကမ္မာဒိနာ ကမ္မေန ဇီဝတိ ရုဟတိ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ အာပဇ္ဇတီတိ ကမ္မာရော, ပုဗ္ဗေ ပုညကရဏကာလေ ကမ္မာရော အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သူစိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၇။)

၅။ ဂန္ဓမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂန္ဓမာလိယတ္ထေရဿ အပဒါန။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ အဟောသိ။ သော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ စန္ဒနာဂရုကပ္ပူရကဿတုရာဒီနိ အနေကာနိ သုဂန္ဓာနိ ဝဍ္ဎေတွာ သတ္ထု ဂန္ဓထူပံ ကာရေသိ။ တဿုပရိ သုမနပုပ္ဖေဟိ ဆာဒေသိ, ဗုဒ္ဓဉ္စ အဋ္ဌင်္ဂနမက္ကာရံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၄။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂန္ဓမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အန္တရာ ကေနစိ အကုသလစ္ဆိဒ္ဒေန ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ နေသာဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မိဂလုဒ္ဒေါ ဟုတွာ အရညေ ဝိဟရတိ။ တဒါ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ပါဋလိဗောဓိံ သမ္ပုဏ္ဏပတ္တပလ္လဝံ ဟရိတဝဏ္ဏံ နီလောဘာသံ မနောရမံ ဒိသွာ တီဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ပုရာဏပတ္တံ ဆဍ္ဍေတွာ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဝိယ ပါဋလိမဟာဗောဓိံ ဝန္ဒိ။ သော တေန ပုညေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အပရာပရံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿေသု ဇာတော တတ္ထ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိအာဒယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသောမနဿဟဒယော ဂေဟံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၈။)

֍ * ၃၁။ သော ဧဝံ သိဒ္ဓိပ္ပတ္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မရဏာယ ဂစ္ဆတိ ပါပုဏာတီတိ မိဂေါ, အထ ဝါ မဂယမာနော ဣဟတိ ပဝတ္တတီတိ မိဂေါ, မိဂါနံ မာရဏေ လုဒ္ဒေါ လောဘီ ဂေဓောတိ မိဂလုဒ္ဒေါ, ပုရေ မယှံ ပုညကရဏသမယေ ကာနနသင်္ခါတေ မဟာအရညေ မိဂလုဒ္ဒေါ အာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါဋလိံ ဟရိတံ ဒိသွာတိ တတ္ထ ပကာရေန တလေန ရတ္တဝဏ္ဏေန ဘဝတီတိ ပါဋလိ, ပုပ္ဖါနံ ရတ္တဝဏ္ဏတာယ ပါဋလီတိ ဝေါဟာရော, ပတ္တာနံ ဟရိတတာယ ဟရိတံ နီလဝဏ္ဏံ ပါဋလိဗောဓိံ ဒိသွာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ မဓုပိဏ္ဍိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိဝနေ ကာနနေ ဒိသွာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဓုပိဏ္ဍိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ နေသာဒယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော မဟာအရညေ ပဋိဝသတိ။ တဒါ ဝိဝေကာဘိရတိယာ သမ္ပတ္တံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သမာဓိတော ဝုဋ္ဌိတဿ တဿ သုမဓုရံ မဓုမဒါသိ။ တတ္ထ စ ပသန္နမာနသော ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေနေဝ ပုညေန သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၇။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိဝနေ ကာနနေ ဒိသွာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဝနေတိ ဝိသေသေန ဝနံ ပတ္ထဋံ ဝိဝနံ, ဟတ္ထိအဿရထသဒ္ဒေဟိ ဘေရိသဒ္ဒေဟိ စ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ စ ဝိဂတံ ဗျာပဂတန္တိ အတ္ထော, ကာနနသင်္ခါတေ မဟာအရညေ ဝိဝနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တန္တိ ဘဝဝဍ္ဎကိဇနာနံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ နိပ္ဖါဒေတီတိ ဩသဓံ။ ဩဇာနိဗ္ဗတ္တိကာရဏံ ပဋိစ္စ ယာယ တာရကာယ ဥဂ္ဂတာယ ဥဒ္ဓရန္တိ ဂဏှန္တီတိ သာ ဩသဓိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၉။)

ဩသဓိတာရကာ ဣဝ ဝိရောစန္တီတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘ဩသဓိံဝ ဝိရောစန္တ’’န္တိ စ ဝုတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မဓုပိဏ္ဍိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ သေနာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သေနာသနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဝနန္တရံ သမ္ပတ္တဿ ဘဂဝတော ပဏာမံ ကတွာ ပဏ္ဏသန္ထရံ သန္ထရိတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝတော နိသိန္နဋ္ဌာနဿ သမန္တတော ဘိတ္တိပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ပုပ္ဖပူဇမကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၅။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ဒဿေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သေနာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဝေယျာဝစ္စကရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝေယျာဝစ္စကရတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တဿ ဥပ္ပတ္တိအာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဝေယျာဝစ္စကရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၀။)

၁၀။ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ သင်္ခဓမကကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ အတ္တနော သိပ္ပေ သင်္ခဓမနေ ဆေကော အဟောသိ, နိစ္စကာလံ ဘဂဝတော သင်္ခံ ဓမေတွာ သင်္ခသဒ္ဒေနေဝ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋော မဟာဃောသော မဟာနာဒီ မဓုရဿရော အဟောသိ, ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ပါကဋကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မဓုရဿရောတိ ပါကဋော, သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ, အပရဘာဂေ မဓုရဿရတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၅၁။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ အဟောသိံ သင်္ခဓမကောတိ သံ သုဋ္ဌု ခနန္တော ဂစ္ဆတီတိ သင်္ခေါ, သမုဒ္ဒဇလပရိယန္တေ စရမာနော ဂစ္ဆတိ ဝိစရတီတိ အတ္ထော။ တံ သင်္ခံ ဓမတိ ဃောသံ ကရောတီတိ သင်္ခဓမကော, သောဟံ သင်္ခဓမကောဝ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၁။ ဘိက္ခဒါယိဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘိက္ခာဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘိက္ခာဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဒ္ဓါဇာတော ဝိဟာရတော နိက္ခမိတွာ ပိဏ္ဍာယ စရမာနံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အာဟာရမဒါသိ။ ဘဂဝါ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၁။)

ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေနေဝ ကုသလေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ မနုဿသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ပဝရာ အဘိနိက္ခန္တန္တိ ပကာရေန ဝရိတဗ္ဗံ ပတ္ထေတဗ္ဗန္တိ ပဝရံ, ရမ္မဘူတတော ဝိဝေကဘူတတော သကဝိဟာရတော အဘိ ဝိသေသေန နိက္ခန္တန္တိ အတ္ထော။ ဝါနာ နိဗ္ဗာနမာဂတန္တိ ဝါနံ ဝုစ္စတိ တဏှာ, တတော နိက္ခန္တတ္တာ နိဗ္ဗာနံ, ဝါနနာမံ တဏှံ ပဓာနံ ကတွာ သဗ္ဗကိလေသေ ပဟာယ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒတွာနာတိ ကရတလေန ဂဟေတဗ္ဗာ ဒဗ္ဗိ ကဋစ္ဆု, ဘိက္ခီယတိ အာယာစီယတီတိ ဘိက္ခာ, အဘိ ဝိသေသေန ခါဒိတဗ္ဗာ ဘက္ခိတဗ္ဗာတိ ဝါ ဘိက္ခာ, ကဋစ္ဆုနာ ဂဟေတဗ္ဗာ ဘိက္ခာ ကဋစ္ဆုဘိက္ခာ, ဒဗ္ဗိယာ ဘတ္တံ ဒတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဘိက္ခာဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဉာဏသညိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော သဒ္ဓမ္မဿဝနေ သာဒရော သာလယော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ ဃောသပမာဏတ္တာ ဘဂဝတော ဉာဏေ ပသန္နော ပဉ္စင်္ဂအဋ္ဌင်္ဂနမက္ကာရဝသေန ပဏာမံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော တတော စုတော ဒေဝလောကေသု ဥပ္ပန္နော တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိမနုဘဝန္တော တတော စဝိတွာ မနုဿလောကေ ဇာတော တတ္ထဂ္ဂဘူတာ စက္ကဝတ္တိသမ္ပဒါဒယော အနုဘဝိတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၂။)

ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၇။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ နိသဘာဇာနိယံ ယထာတိ ဂဝသတသဟဿဇေဋ္ဌော နိသဘော, နိသဘော စ သော အာဇာနိယော သေဋ္ဌော ဥတ္တမော စေတိ နိသဘာဇာနိယော။ ယထာ နိသဘာဇာနိယော, တထေဝ ဘဂဝါတိ အတ္ထော။ လောကဝိသယသညာတံ ပညတ္တိဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တံ။ အနုပမေယျော ဟိ ဘဂဝါ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ဥပ္ပလဟတ္ထိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဝရာယံ နိဝါသီဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပ္ပလဟတ္ထကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတကုသလော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ မာလာကာရကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ မာလာကာရကမ္မေန အနေကာနိ ပုပ္ဖါနိ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝတိ။ အထေကဒိဝသံ ပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ စရန္တော ဘဂဝန္တံ ရတနဂ္ဃိကမိဝ စရမာနံ ဒိသွာ ရတ္တုပ္ပလကလာပေန ပူဇေသိ။ သော တတော စုတော တေနေဝ ပုညေန သုဂတီသု ပုညမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၃။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဝရာယံ နိဝါသီဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တိဝရာတိ တီဟိ ဝါရေဟိ ကာရိတံ သဉ္စရိတံ ပဋိစ္ဆန္နံ နဂရံ, တဿံ တိဝရာယံ နိဝါသီ, ဝသနသီလော နိဝါသနဋ္ဌာနဂေဟေ ဝါ ဝသန္တော အဟန္တိ အတ္ထော။ အဟောသိံ မာလိကော တဒါတိ တဒါ နိဗ္ဗာနတ္ထာယ ပုညသမ္ဘာရကရဏသမယေ မာလိကော မာလာကာရောဝ ပုပ္ဖါနိ ကယဝိက္ကယံ ကတွာ ဇီဝန္တော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၃။)

֍ * ၁၄။ ပုပ္ဖဟတ္ထမဒါသဟန္တိ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဥပ္ပလကလာပံ အဒါသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဥပ္ပလဟတ္ထကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ပဒပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော သုမနပုပ္ဖေန ပါဒမူလေ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သက္ကသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။

֍ * ၁၉။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ဇာတိပုပ္ဖမဒါသဟန္တိ ဇာတိသုမနပုပ္ဖံ အဒါသိံ အဟန္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ သုမနသဒ္ဒဿ လောပံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဇာတိယာ နိဗ္ဗတ္တော ဝိကသမာနောယေဝ သုမနံ ဇနာနံ သောမနဿံ ကရောတီတိ သုမနံ, ပုပ္ဖနဋ္ဌေန ဝိကသနဋ္ဌေန ပုပ္ဖံ, သုမနဉ္စ တံ ပုပ္ဖဉ္စာတိ သုမနပုပ္ဖံ, တာနိ သုမနပုပ္ဖါနိ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော အဟံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပဒပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဒဿနော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ မာလာကာရကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄။)

ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဇာတိသုမနပုပ္ဖါနိ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ဩကိရိတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ကုသလသမ္ဘာရေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘော သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပုဗ္ဗဝါသနာဝသေန သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

၁၄-၂၅။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဒဿနော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုဒဿနောတိ အာရောဟပရိဏာဟရူပသဏ္ဌာနယောဗ္ဗညသောဘနေန သုန္ဒရော ဒဿနောတိ သုဒဿနော, နာမေန သုဒဿနော နာမ မာလာကာရော ဟုတွာ ဇာတိသုမနပုပ္ဖေဟိ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မုဋ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဥဒကပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥဒကပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ပူရိတကုသလသဉ္စယော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ပရိပူရိယမာနော ပုဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ကုသလာကုသလံ ဇာနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော အာကာသေ ဂစ္ဆတော နိက္ခန္တဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသီသု ပသန္နော ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဥဒကံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ တေန ပူဇိတံ ဥဒကံ ရဇတဗုဗ္ဗုလံ ဝိယ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ သော အဘိပ္ပသန္နော တေနေဝ သောမနဿေန တုသိတာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿသမ္ပတ္တိယော စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၉။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ဃတာသနံဝ ဇလိတန္တိ ဃတံ ဝုစ္စတိ သပ္ပိ, ဃတဿ အာသနံ အာဓာရန္တိ ဃတာသနံ, အဂ္ဂိ, အထ ဝါ တံ အသတိ ဘုဉ္ဇတီတိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)

ဃတာသနံ, အဂ္ဂိယေဝ။ ယထာ ဃတေ အာသိတ္တေ အဂ္ဂိမှိ အဂ္ဂိသိခါ အတီဝ ဇလတိ, ဧဝံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဣဝ ဇလမာနံ ဘဂဝန္တန္တိ အတ္ထော။ အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနန္တိ ဟုတံ ဝုစ္စတိ ပူဇာသက္ကာရေ, ဟုတဿ ပူဇာသက္ကာရဿ အာသနန္တိ ဟုတာသနံ, ဇလမာနံ သူရိယံ ဣဝ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ဗျာမပ္ပဘာမဏ္ဍလေဟိ ဝိဇ္ဇောတမာနံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ အနိလဉ္ဇသေ အာကာသေ ဂစ္ဆန္တံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဥဒကပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ နဠမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နဠမာလိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ဧသောပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ကုသလကမ္မာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ကာမေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော တတ္ထာဂတံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နော ဝန္ဒိတွာ တိဏသန္ထရံ သန္ထရိတွာ တတ္ထ နိသိန္နဿ ဘဂဝတော နဠမာလေဟိ ဗီဇနိံ ကတွာ ဗီဇေတွာ အဒါသိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ, အနုမောဒနဉ္စ အကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ပရိဠာဟသန္တာပဝိဝဇ္ဇိတော ကာယစိတ္တစေတသိကသုခပ္ပတ္တော အနေကသုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

֍ * ၃၇။ နဠမာလံ ဂဟေတွာနာတိ နဠတိ အသာရော နိဿာရော ဟုတွာ ဝေဠုဝံသတောပိ တနုကော သလ္လဟုကော ဇာတောတိ နဠော, နဠဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၆။)

မာလာ ပုပ္ဖံ နဠမာလံ, တေန နဠမာလေန ဗီဇနိံ ကာရေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗီဇိဿတိ ဇနိဿတိ ဝါတော အနေနာတိ ဗီဇနီ, တံ ဗီဇနိံ ဗုဒ္ဓဿ ဥပနာမေသိံ, ပဋိဂ္ဂဟေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

နဠမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

သတ္တမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ အာသနုပဋ္ဌာဟကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကာနနံ ဝနမောဂ္ဂယှာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အာသနုပဋ္ဌာဟကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော တတ္ထ ဒေါသံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော တတ္ထ သမ္ပတ္တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နော သီဟာသနံ အဒါသိ, တတ္ထ နိသိန္နံ ဘဂဝန္တံ မာလာကလာပံ ဂဟေတွာ ပူဇေတွာ တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဘဝေ ဥစ္စကုလိကော ဝိဘဝသမ္ပန္နော အဟောသိ။ သော ကာလန္တရေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၇။ သော အရဟာ သမာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကာနနံ ဝနမောဂ္ဂယှာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝါတိ။

အာသနုပဋ္ဌာဟကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၇။)

ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော တတ္ထာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော အတီဝ အပ္ပိစ္ဆသန္တုဋ္ဌော အာလုဝါဒီဟိ ယာပေန္တော ဝသတိ။ တဒါ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ တဿ အနုကမ္ပာယ တံ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ တံ ဒိသွာ ပသန္နော ဝန္ဒိတွာ ဗိဠာလိယော ဂဟေတွာ ပတ္တေ ဩကိရိ။ တံ တထာဂတော တဿာနုကမ္ပာယ သောမနဿုပ္ပါဒယန္တော ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော တေန ကမ္မေန တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၃။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ကုသလကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ အာလုဝကရမ္ဘာဒယော တေသံ တေသံ ကန္ဒဇာတီနံ နာမာနေဝါတိ။

ဗိဠာလိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ရေဏုပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရေဏုပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော ဝိညုတံ ပတ္တော အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ ဝိဇ္ဇောတမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော နာဂပုပ္ဖကေသရံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ အထ ဘဂဝါ အနုမောဒနမကာသိ။

၆၂-၃။ သော တေန ပုညေန တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သတ္ထရိ ပသန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ သတရံသိံဝ ဘာဏုမန္တိ သတမတ္တာ သတပ္ပမာဏာ ရံသိ ပဘာ ယဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၈။)

သူရိယဿ သော သတရံသိ, ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ သတရံသီတိ ဝုတ္တံ, အနေကသတဿ အနေကသတသဟဿရံသီတိ အတ္ထော။ ဘာဏု ဝုစ္စတိ ပဘာ, ဘာဏု ပဘာ ယဿ သော ဘာဏုမာ, ဘာဏုမသင်္ခါတံ သူရိယံ ဣဝ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သကေသရံ နာဂပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ရေဏုပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဧကာဒသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၂။ မဟာပရိဝါရဝဂ္ဂေါ

၁။ မဟာပရိဝါရကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဟာပရိဝါရကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပန္နသမယေ ယက္ခယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော အနေကယက္ခသတသဟဿပရိဝါရော ဧကသ္မိံ ခုဒ္ဒကဒီပေ ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝန္တော ဝိဟရတိ။ တသ္မိဉ္စ ဒီပေ စေတိယာဘိသောဘိတော ဝိဟာရော အတ္ထိ, တတ္ထ ဘဂဝါ အဂမာသိ။ အထ သော ယက္ခသေနာဓိပတိ တံ ဘဂဝန္တံ တတ္ထ ဂတဘာဝံ ဒိသွာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထာနိ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထေဟိ ပူဇေသိ, သပရိဝါရော သရဏမဂမာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရသုခမနုဘဝိတွာ တတော စုတော မနုဿေသု အဂ္ဂစက္ကဝတ္တိအာဒိသုခမနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

၁-၂။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိသေသံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ပဿတီတိ ဝိပဿီ, ဝိဝိဓေ သတိပဋ္ဌာနာဒယော သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၉။)

ဝိဝိဓေ အနေကပ္ပကာရေ ဗောဓနေယျသတ္တေ ဝိသုံ ဝိသုံ ပဿတီတိ ဝါ ဝိပဿီ, သော ဝိပဿီ ဘဂဝါ ဒီပစေတိယံ ဒီပေ ပူဇနီယဋ္ဌာနံ ဝိဟာရမဂမာသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မဟာပရိဝါရကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿီ ဇိနဝရောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုမင်္ဂလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ တဠာကသမီပေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ သမယေ ဘဂဝါ ဝိဟာရတော နိက္ခမိတွာ နဟာယိတုကာမော တဿ တဠာကဿ တီရံ ဂန္တွာ တတ္ထ နှတွာ ဧကစီဝရော ဇလမာနော ဗြဟ္မာ ဝိယ သူရိယော ဝိယ သုဝဏ္ဏဗိမ္ဗံ ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ အထ သော ဒေဝပုတ္တော သောမနဿဇာတော ပဉ္ဇလိကော ထောမနမကာသိ, အတ္တနော ဒိဗ္ဗဂီတတူရိယေဟိ ဥပဟာရဉ္စ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၁။ သော ပစ္ဆာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿီ ဇိနဝရောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ဒက္ခတိ ပဿတီတိ အတ္ထဒဿီ, အထ ဝါ သဗ္ဗသတ္တာနံ စတုရာရိယသစ္စသင်္ခါတံ အတ္ထပယောဇနံ ဒဿနသီလောတိ အတ္ထဒဿီ, ကိလေသေ အဇိနိ ဇိနာတိ ဇိနိဿတီတိ ဇိနော။ ဝရိတဗ္ဗော ပတ္ထေတဗ္ဗော သဗ္ဗသတ္တေဟီတိ ဝရော, အတ္ထဒဿီ ဇိနော စ သော ဝရော စာတိ အတ္ထဒဿီ ဇိနဝရော။ လောကဇေဋ္ဌောတိ လုဇ္ဇတိ ပလုဇ္ဇတီတိ လောကော, လောကီယတိ ပဿီယတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပါရပ္ပတ္တောတိ ဝါ လောကော, လောကော စ လောကော စ လောကော စာတိ လောကော။ ဧကသေသသမာသဝသေန ‘‘လောကာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘လောကော’’တိ ဝုတ္တော။ လောကဿ ဇေဋ္ဌော လောကဇေဋ္ဌော, သော လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘောတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သုမင်္ဂလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၀။)

၃။ သရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဥဘိန္နံ ဒေဝရာဇူနန္တျာဒိကံ အာယသ္မတော သရဏဂမနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရေ ဘဂဝတိ ဥပ္ပန္နေ အယံ ဟိမဝန္တေ ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, တသ္မိံ အပရေန ယက္ခဒေဝရညာ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမတ္ထာယ ဥပဋ္ဌိတေ ဒွေ အနေကယက္ခသဟဿပရိဝါရာ ဖလကာဝုဓာဒိဟတ္ထာ သင်္ဂါမတ္ထာယ သမုပဗျူဠှာ အဟေသုံ။ တဒါ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ တေသု သတ္တေသု ကာရုညံ ဥပ္ပါဒေတွာ အာကာသေန တတ္ထ ဂန္တွာ သပရိဝါရာနံ ဒွိန္နံ ဒေဝရာဇူနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တဒါ တေ သဗ္ဗေ ဖလကာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါရဝဗဟုမာနေန ဝန္ဒိတွာ သရဏမဂမံသု။ တေသံ အယံ ပဌမံ သရဏမဂမာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၀။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဥဘိန္နံ ဒေဝရာဇူနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုစိလောမခရလောမအာဠဝကကုမ္ဘီရကုဝေရာဒယော ဝိယ နာမဂေါတ္တေန အပါကဋာ ဒွေ ယက္ခရာဇာနော အညာပဒေသေန ဒဿေန္တော ‘‘ဥဘိန္နံ ဒေဝရာဇူန’’န္တိအာဒိမာဟ။ သင်္ဂါမော သမုပဋ္ဌိတောတိ သံ သုဋ္ဌု ဂါမော ကလဟတ္ထာယ ဥပဂမနန္တိ သင်္ဂါမော, သော သင်္ဂါမော သံ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌိတော, ဧကဋ္ဌာနေ ဥပဂန္တွာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ အဟောသိ သမုပဗျူဠှောတိ သံ သုဋ္ဌု ဥပသမီပေ ရာသိဘူတောတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၁။ သံဝေဇေသိ မဟာဇနန္တိ တေသံ ရာသိဘူတာနံ ယက္ခာနံ အာကာသေ နိသိန္နော ဘဂဝါ စတုသစ္စဓမ္မဒေသနာယ သံ သုဋ္ဌု ဝေဇေသိ, အာဒီနဝဒဿနေန ဂဏှာပေသိ ဝိညာပေသိ ဗောဓေသီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သရဏဂမနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၁။)

၄။ ဧကာသနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝရုဏော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကာသနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝရုဏော နာမ ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ဂီတဝါဒိတေဟိ စ ဥပဋ္ဌယမာနော သပရိဝါရော ပူဇေသိ။ တတော အပရဘာဂေ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ မဟာဗောဓိရုက္ခံ ဗုဒ္ဓဒဿနံ ဝိယ သဗ္ဗတူရိယတာဠာဝစရေဟိ သပရိဝါရော ဥပဟာရမကာသိ။ သော တေန ပုညေန တတော ကာလင်္ကတွာ နိမ္မာနရတိဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဧဝံ ဒေဝသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ မနုဿဘူတော စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၁။ သော ပစ္ဆာ သကကမ္မံ သရိတွာ တံ တထတော ဉတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝရုဏော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယဒါ အဟံ သမ္ဗောဓနတ္ထာယ ဗုဒ္ဓံ ဗောဓိဉ္စ ပူဇေသိံ, တဒါ ဝရုဏော နာမ ဒေဝရာဇာ အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃၄။ ဓရဏီရုဟပါဒပန္တိ ဧတ္ထ ရုက္ခလတာပဗ္ဗတသတ္ထရတနာဒယော ဓာရေတီတိ ဓရဏီ, တသ္မိံ ရုဟတိ ပတိဋ္ဌဟတီတိ ဓရဏီရုဟော။ ပါဒေန ပိဝတီတိ ပါဒပေါ, သိဉ္စိတသိဉ္စိတောဒကံ ပါဒေန မူလေန ပိဝတိ ရုက္ခက္ခန္ဓသာခါဝိဋပေဟိ အာပေါရသံ ပတ္ထရိယတီတိ အတ္ထော, တံ ဓရဏီရုဟပါဒပံ ဗောဓိရုက္ခန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃၅။ သကကမ္မာဘိရဒ္ဓေါတိ အတ္တနော ကုသလကမ္မေန အဘိရဒ္ဓေါ ပသန္နော ဥတ္တမေ ဗောဓိမှိ ပသန္နောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဧကာသနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၂။)

၅။ သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဘူမဋ္ဌကဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော တဿ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသော စတူဟိ သုဝဏ္ဏပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ တာနိ ပုပ္ဖါနိ အာကာသေ သုဝဏ္ဏဝိတာနံ ဟုတွာ ဆာဒေသုံ, သုဝဏ္ဏပဘာ စ ဗုဒ္ဓဿ သရီရပဘာ စ ဧကတော ဟုတွာ မဟာဩဘာသော အဟောသိ။ သော အတိရေကတရံ ပသန္နော သကဘဝနံ ဂတောပိ သရတိယေဝ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တုသိတဘဝနာဒိသုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၀။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

֍ * ၄၄။ ပါမောဇ္ဇံ ဇနယိတွာနာတိ ဗလဝပီတိံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ပါမောဇ္ဇံ အာမောဒနာ ပမောဒနာ ဟာသော ပဟာသော ဝိတ္တိ ဩဒဂျံ အတ္တမနတာ စိတ္တဿာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၉, ၈၆၊ မဟာနိ။ ၁) ဝိယ အတ္တမနတာ သကဘာဝံ ဥပ္ပါဒေတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သုဝဏ္ဏပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝသာမိ ရာဇာယတနေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော စိတကပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတော ပရံ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ရာဇာယတနရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော အန္တရန္တရာ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၃။)

ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နော ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သပရိဝါရော ဂန္ဓဒီပဓူပပုပ္ဖဘေရိအာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ ဘဂဝတော အာဠဟနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဒီပါဒီနိ ပူဇေတွာ အနေကေဟိ တူရိယေဟိ အနေကေဟိ ဝါဒိတေဟိ တံ ပူဇေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သကဘဝနံ ဥပဝိဋ္ဌောပိ ဘဂဝန္တမေဝ သရိတွာ သမ္မုခါ ဝိယ ဝန္ဒတိ။ သော တေနေဝ ပုညေန တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန ရာဇာယတနတော ကာလံ ကတော တုသိတာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတိ ဥပ္ပန္နစိတ္တပ္ပသာဒေါ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၉။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝသာမိ ရာဇာယတနေတိအာဒိမာဟ။ ရာဇာယတနေတိ ဒေဝရာဇူနံ အာယတနံ ရာဇာယတနံ, တဿ ရုက္ခဿ နာမဓေယျော ဝါ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတီတိ ပရိသမန္တတော ကိဉ္စိ အနဝသေသေတွာ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနကာလေ ပရိနိဗ္ဗာနသမယေ ပရိနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တဿ သိခိနော လောကဗန္ဓုနောတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၀။ စိတကံ အဂမာသဟန္တိ စန္ဒနာဂရုဒေဝဒါရုကပ္ပူရတက္ကောလာဒိသုဂန္ဓဒါရူဟိ စိတံ ရာသိဂတန္တိ စိတံ, စိတမေဝ စိတကံ, ဗုဒ္ဓဂါရဝေန စိတကံ ပူဇနတ္ထာယ စိတကဿ သမီပံ အဟံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဂန္တွာ ကတကိစ္စံ ဒဿေန္တော တူရိယံ တတ္ထ ဝါဒေတွာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ယဒါ ဝိပဿီ လောကဂ္ဂေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ဘူမဋ္ဌကဝိမာနေ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဝိပဿီ ဘဂဝါ အာယုသင်္ခါရံ ဝေါဿဇ္ဇိ။ အထ သကလဒသသဟဿိလောကဓာတု သသာဂရပဗ္ဗတာ ပကမ္ပိတ္ထ။ တဒါ တဿ ဒေဝပုတ္တဿ ဘဝနမ္ပိ ကမ္ပိတ္ထ။ တသ္မိံ ခဏေ သော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၄။)

ဒေဝပုတ္တော သံသယဇာတော – ‘‘ကိံ နု ခေါ ပထဝီကမ္ပာယ နိဗ္ဗတ္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ဗုဒ္ဓဿ အာယုသင်္ခါရဝေါဿဇ္ဇဘာဝံ ဉတွာ မဟာသောကံ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပါဒေသိ။ တဒါ ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ အာဂန္တွာ ‘‘မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ အဿာသေသိ။ သော ဒေဝပုတ္တော တတော စုတော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၇။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ယဒါ ဝိပဿီ လောကဂ္ဂေါတိအာဒိမာဟ။ အာယုသင်္ခါရမောဿဇ္ဇီတိ အာ သမန္တတော ယုနောတိ ပါလေတိ သတ္တေတိ အာယု, အာယုဿ သင်္ခါရော ရာသိဘာဝေါ အာယုသင်္ခါရော, တံ အာယုသင်္ခါရံ ဩဿဇ္ဇိ ပရိစ္စဇိ ဇဟာသီတိ အတ္ထော။ တသ္မိံ အာယုသင်္ခါရဝေါဿဇ္ဇနေ။ ဇလမေခလာသာဂရောဒကမေခလာသဟိတာ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠပထဝီ ကမ္ပိတ္ထာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၅၈။ ဩတတံ ဝိတ္ထတံ မယှန္တိ မယှံ ဘဝနံ ဩတတံ ဝိတ္ထတံ စိတ္တံ ဝိစိတ္တံ သုစိ သုပရိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အနေကေဟိ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ဝိစိတ္တံ သောဘမာနံ ပကမ္ပိတ္ထ ပကာရေန ကမ္ပိတ္ထာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဗုဒ္ဓသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ မဂ္ဂသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဂ္ဂသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတော ဩရံ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တေ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော အရညံ ဂန္တွာ မဂ္ဂမူဠှာနံ မဂ္ဂံ ဂဝေသန္တာနံ တဿ သာဝကာနံ ဘောဇေတွာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ သဗ္ဗတ္ထ အမူဠှော သညဝါ အဟောသိ။ အထ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသေ အနလ္လီနော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၅။)

֍ * ၆၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓဿာတိအာဒိမာဟ။ သာဝကာ ဝနစာရိနောတိ ဘဂဝတော ဝုတ္တဝစနံ သမ္မာ အာဒရေန သုဏန္တီတိ သာဝကာ, အထ ဝါ ဘဂဝတော ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ သဒ္ဓမ္မံ သုဏန္တီတိ သာဝကာ။ ဝနစာရိနော ဝနေ ဝိစရဏကာ သာဝကာ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ မဂ္ဂမူဠှာ မဟာအရညေ အန္ဓာဝ စက္ခုဝိရဟိတာဝ အနုသုယျရေ ဝိစရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

မဂ္ဂသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿိမှိ သုဂတေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ယက္ခယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဘဂဝတိ ဓရမာနေ ဒဿနဿ အလဒ္ဓတ္တာ ပစ္ဆာ ပရိနိဗ္ဗုတေ မဟာသောကပ္ပတ္တော ဝိဟာသိ။ တဒါ ဟိဿ ဘဂဝတော သာဂတော နာမ အဂ္ဂသာဝကော အနုသာသန္တော ဘဂဝတော သာရီရိကဓာတုပူဇာ ဘဂဝတိ ဓရမာနေ ကတပူဇာ ဝိယ စိတ္တပ္ပသာဒဝသာ မဟပ္ဖလံ ဘဝတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ထူပံ ကရောဟီ’’တိ နိယောဇိတော ထူပံ ကာရေသိ, တံ ပူဇေတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သက္ကစက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၇၂။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုညကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿိမှိ သုဂတေတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ယက္ခယောနိံ ဥပပဇ္ဇိန္တိ ဧတ္ထ ပန အတ္တနော သကာသံ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တေ ခါဒန္တာ ယန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ ယက္ခာ, ယက္ခာနံ ယောနိ ဇာတီတိ ယက္ခယောနိ, ယက္ခယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောတိ အတ္ထော။

֍ * ၇၃။ ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ အာသီတိ မေ မယာ လဒ္ဓယသံ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ဗုဒ္ဓဘူတဿ သတ္ထုနော သက္ကာရံ အကတတ္တာ ဝိရာဓေတွာ လဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ ဒုပ္ပဘာတန္တိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၆။)

ဒုဋ္ဌု ပဘာတံ ရတ္တိယာ ပဘာတကရဏံ, မယှံ န သုဋ္ဌုံ ပဘာတန္တိ အတ္ထော။ ဒုရုဋ္ဌိတန္တိ ဒုဥဋ္ဌိတံ, သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနံ မယှံ ဒုဥဂ္ဂမနန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပစ္စုပဋ္ဌာနသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ဇာတိပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဇာယံ တဿ ဝိပဿိဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဇာတိပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော နက္ခတ္တပါဌကေဟိ ဝိပဿိဗောဓိသတ္တဿ ဝုတ္တလက္ခဏနိမိတ္တံ သုတွာ ‘‘အယံ ကိရ ကုမာရော ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ သကလလောကဿ အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော သုတွာ သဗ္ဗသတ္တေ သံသာရတော ဥဒ္ဓရိဿတီ’’တိ သုတွာ တံ ဘဂဝန္တံ ကုမာရကာလေယေဝ ဗုဒ္ဓဿ ဝိယ မဟာပူဇမကာသိ။ ပစ္ဆာ ကမေန ကုမာရကာလံ ရာဇကုမာရကာလံ ရဇ္ဇကာလန္တိ ကာလတ္တယမတိက္ကမ္မ ဗုဒ္ဓေ ဇာတေပိ မဟာပူဇံ ကတွာ တတော စုတော တုသိတာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝိတွာ ပစ္ဆာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တာဒိမနုဿသုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တဋ္ဌဝဿကာလေယေဝ ဘဂဝတိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၈၂။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဇာယံ တဿ ဝိပဿိဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

֍ * ၈၄။ နေမိတ္တာနံ သုဏိတွာနာတိ ဧတ္ထ နိမိတ္တံ ကာရဏံ သုခဒုက္ခပ္ပတ္တိဟေတုံ ဇာနန္တီတိ နေမိတ္တာ, တေသံ နေမိတ္တာနံ နက္ခတ္တပါဌကာနံ ဝစနံ သုဏိတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဇာတိပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒွါဒသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၇။)

၁၃။ သေရေယျဝဂ္ဂေါ

၁။ သေရေယျကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဇ္ဈာယကော မန္တဓရောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သေရေယျကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတော ပရေသု အတ္တဘာဝသဟဿေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရံ ဂန္တွာ ဣတိဟာသာဒိသကလဗြာဟ္မဏဓမ္မေသု ကောဋိပ္ပတ္တော ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ အဗ္ဘောကာသေ သပရိဝါရော ဌိတော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သေရေယျပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ အာကာသေ ခိပန္တော ပူဇေသိ။ တာနိ ပုပ္ဖါနိ အာကာသေ ဝိတာနံ ဟုတွာ သတ္တာဟံ ဌတွာ ပစ္ဆာ အန္တရဓာယိံသု။ သော တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အတီဝ ပသန္နမာနသော တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန ကာလံ ကတွာ တုသိတာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝိတွာ တတော မနုဿသုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပါပုဏိတွာ ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော အပရဘာဂေ ပုရာကတကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အဇ္ဈာယကော မန္တဓရောတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

֍ * ၃။ သေရေယျကံ ဂဟေတွာနာတိ သိရိသေ ဘဝံ ဇာတိပုပ္ဖံ သေရေယျံ, သေရေယျမေဝ သေရေယျကံ, တံ သေရေယျကံ ဂဟေတွာနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘဂဝတိ ပသန္နော ဇာတိသုမနမကုဠစမ္ပကာဒီနိ ပုပ္ဖါနိ ပတိဋ္ဌပေတွာ ပူဇေတုံ ကာလံ နတ္ထိတာယ တတ္ထ သမ္ပတ္တံ တံ သေရေယျကံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

သေရေယျကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၈။)

၂။ ပုပ္ဖထူပိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုပ္ဖထူပိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ဂေဟံ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ အတ္တနာ သဟဂတေဟိ ပဉ္စသိဿသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ကုက္ကုရနာမပဗ္ဗတသမီပေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ပဋိဝသတိ။ တဒါ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒဘာဝံ သုတွာ သိဿေဟိ သဟ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော ကေနစိ ဗျာဓိနာ ပီဠိတော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ သိဿသန္တိကာ ဗုဒ္ဓဿာနုဘာဝံ လက္ခဏဉ္စ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဟိမဝန္တတော စမ္ပကာသောကတိလကကေဋကာဒျနေကေ ပုပ္ဖေ အာဟရာပေတွာ ထူပံ ကတွာ ဗုဒ္ဓံ ဝိယ ပူဇေတွာ ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။ အထ တေ သိဿာ တဿ အာဠဟနံ ကတွာ ဗုဒ္ဓသန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ အထ ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ ဩလောကေတွာ အနာဂတံသဉာဏေန ပါကဋီကရဏမကာသိ။ သော အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၀။ အထ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ကုက္ကုရော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ပဗ္ဗတဿ သိခရံ ကုက္ကုရာကာရေန သုနခါကာရေန သဏ္ဌိတတ္တာ ‘‘ကုက္ကုရပဗ္ဗတော’’တိ သင်္ချံ ဂတော, တဿ သမီပေ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ပဉ္စတာပသသဟဿေဟိ သဟ ဝသမာနောတိ အတ္ထော။ နယာနုသာရေန သေသံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပုပ္ဖထူပိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ပါယသဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပါယသဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၉။)

ဧကသ္မိံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဟတ္ထိအဿဓနဓညသတ္တရတနာဒိဝိဘဝသမ္ပန္နော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟိတွာ သဟဿမတ္တာ သုဝဏ္ဏပါတိယော ကာရေတွာ တသ္မိံ ခီရပါယသသဟဿဿ ပူရေတွာ တာ သဗ္ဗာ ဂါဟာပေတွာ သိမ္ဗလိဝနံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဝိပဿီ ဘဂဝါ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ အာကာသေ စင်္ကမံ မာပေတွာ စင်္ကမတိ။ သော ပန သေဋ္ဌိ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အတီဝ ပသန္နော ပါတိယော ဌပေတွာ ဝန္ဒိတွာ အာရောစေသိ ပဋိဂ္ဂဟဏာယ။ အထ ဘဂဝါ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ပဋိဂ္ဂဟေသိ, ပဋိဂ္ဂဟေတွာ စ ပန တဿ သောမနုဿုပ္ပါဒနတ္ထံ သဟဿမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသံဃေဟိ သဒ္ဓိံ ပရိဘုဉ္ဇိ, တဒဝသေသံ အနေကသဟဿဘိက္ခူ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ သော တေန ပုညေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၆။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ကုသလံ ပစ္စဝေက္ခမာနော တံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

֍ * ၂၈။ စင်္ကမံ သုသမာရူဠှောတိ စဒိနန္တော ပဒဝိက္ခေပံ ကရောန္တော ကမတိ ဂစ္ဆတီတိ စင်္ကမံ, စင်္ကမဿ ပဒဝိက္ခေပဿ အာဓာရဘူတပထဝိပဒေသော စင်္ကမံ နာမာတိ အတ္ထော, ဧတံ စင်္ကမံသု ဝိသေသေန အာရူဠှောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အမ္ဗရေ အနိလာယနေတိ ဝရီယတိ ဆာဒိယတိ အနေနာတိ ဝရံ, န ဗရန္တိ အမ္ဗရံ, သေတဝတ္ထသဒိသံ အာကာသန္တိ အတ္ထော။ နတ္ထိ နိလီယနံ ဂေါပနံ ဧတ္ထာတိ အနိလံ, အာ သမန္တတော ယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ အနေန ဣဒ္ဓိမန္တောတိ အာယနံ, အနိလဉ္စ တံ အာယနဉ္စေတိ အနိလာယနံ, တသ္မိံ အမ္ဗရေ အနိလာယနေ စင်္ကမံ မာပယိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပါယသဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ နိဗ္ဗာနူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿီဘဂဝတော ကာလေ သေဋ္ဌိကုလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။)

နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ဒိဗ္ဗသုခမနုဘဝန္တော ဝိယ မနုဿသုခမနုဘဝန္တော ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ ပါသာဒဝရေ နိသိန္နော ဟောတိ။ တဒါ ဘဂဝါ သုဝဏ္ဏမဟာမေရု ဝိယ ဝီထိယာ ဝိစရတိ, တံ ဝိစရမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ သုဂန္ဓောဒကေန ဘဂဝန္တံ ဩသိဉ္စမာနော ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသေန အနလ္လီနော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၅။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိသဇ္ဇ ပါသာဒဝရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပါသာဒေါတိ ပသာဒံ သောမနဿံ ဇနေတိ ဥပ္ပါဒေတီတိ ပါသာဒေါ, မာလာကမ္မစိတ္တကမ္မသုဝဏ္ဏကမ္မာဒျနေကဝိစိတ္တံ ဒိသွာ တတ္ထ ပဝိဋ္ဌာနံ ဇနာနံ ပသာဒံ ဇနယတီတိ အတ္ထော။ ပါသာဒေါ စ သော ပတ္ထေတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝရော စာတိ ပါသာဒဝရော, တသ္မိံ ပါသာဒဝရေ နိသဇ္ဇ နိသီဒိတွာ ဝိပဿိံ ဇိနဝရံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဂန္ဓောဒကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဇာယမာနေ ဝိပဿိမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တဝဿိကကာလေယေဝ သကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော ဝိပဿိမှိ ဗောဓိသတ္တေ ဥပ္ပန္နေ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ လက္ခဏာနိ ဝေဒတ္တယေ ဒိဿမာနာနိ တာနိ ရာဇပ္ပမုခဿ ဇနကာယဿ ဝိပဿီဗောဓိသတ္တဿ လက္ခဏဉ္စ ဗုဒ္ဓဘာဝဉ္စ ဗျာကရိတွာ ဇနာနံ မာနသံ နိဗ္ဗာပေသိ, အနေကာနိ စ ထုတိဝစနာနိ နိဝေဒေသိ။ သော တေန ကုသလကမ္မေန ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။ ကတကုသလနာမေန သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၁။)

֍ * ၄၁။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဇာယမာနေ ဝိပဿိမှီတိအာဒိမာဟ။ ဝိပဿိမှိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဇာယမာနေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တေ အဟံ ပါတုဘူတံ နိမိတ္တံ ကာရဏံ ဗုဒ္ဓဘာဝဿ ဟေတုံ ဗျာကရိံ ကထေသိံ, အနေကာနိ အစ္ဆရိယာနိ ပါကဋာနိ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သမ္မုခါထဝိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ကုသုမာသနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ ဓညဝတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုသုမာသနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရံ ဂတော ဗြာဟ္မဏသိပ္ပေသု ကောဋိပ္ပတ္တော သကပရသမယကုသလော မာတာပိတရော ပူဇေတုကာမော ပဉ္စ ဥပ္ပလကလာပေ အတ္တနော သမီပေ ဌပေတွာ နိသိန္နော ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ နီလပီတာဒိဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော စ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အာသနံ ပညာပေတွာ တတ္ထ တာနိ ပုပ္ဖါနိ သန္ထရိတွာ ဘဂဝန္တံ တတ္ထ နိသီဒါပေတွာ သကဃရေ မာတု အတ္ထာယ ပဋိယတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ခါဒနီယဘောဇနီယာနိ ဂဟေတွာ သပရိဝါရံ ဘဂဝန္တံ သဟတ္ထေန သန္တပ္ပေန္တော ဘောဇေသိ။ ဘောဇနာဝသာနေ ဧကံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ အဒါသိ။ တေန သောမနဿဇာတော ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါပိ အနုမောဒနံ ကတွာ ပကာမိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ဒွေ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဘောဂယသေဟိ ဝဍ္ဎိတော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၆၅။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန သရိတွာ သောမနဿပ္ပတ္တော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နဂရေ ဓညဝတိယာတိအာဒိမာဟ။ ဓညာနံ ပုညဝန္တာနံ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဂဟပတိမဟာသာလာနံ အနေကေသံ ကုလာနံ အာကရတ္တာ ဓညဝတီ, အထ ဝါ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၂။)

မုတ္တာမဏိအာဒိသတ္တရတနာနံ သတ္တဝိဓဓညာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂါနံ အာကရတ္တာ ဓညဝတီ, အထ ဝါ ဓညာနံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓခီဏာသဝါနံ ဝသနဋ္ဌာနံ အာရာမဝိဟာရာဒီနံ အာကရတ္တာ ဓညဝတီ, တဿာ ဓညဝတိယာ။ နဂရန္တိ ပတ္ထေန္တိ ဧတ္ထ ဥပဘောဂပရိဘောဂတ္ထိကာ ဇနာတိ နဂရံ, န ဂစ္ဆတီတိ ဝါ နဂံ, ရာဇယုဝရာဇမဟာမတ္တာဒီနံ ဝသနဋ္ဌာနံ။ နဂံ ရာတိ အာဒဒါတိ ဂဏှာတီတိ နဂရံ, ရာဇာဒီနံ ဝသနဋ္ဌာနသမူဟဘူတံ ပါကာရပရိခါဒီဟိ ပရိက္ခိတ္တံ ပရိစ္ဆိန္နဋ္ဌာနံ နဂရံ နာမာတိ အတ္ထော။ နဂရေ ယဒါ အဟံ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဗျာကရဏံ အလဘိံ, တဒါ တသ္မိံ ဓညဝတိယာ နဂရေ ဗြာဟ္မဏော အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ကုသုမာသနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဇ္ဈာယကော မန္တဓရောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဖလဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ဝေဒတ္တယာဒိသကသိပ္ပေသု ပါရပ္ပတ္တော အနေကေသံ ဗြာဟ္မဏသဟဿာနိံ ပါမောက္ခော အာစရိယော သကသိပ္ပါနံ ပရိယောသာနံ အဒိသွာ တတ္ထ စ သာရံ အပဿန္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ အဿမံ ကာရေတွာ သဟ သိဿေဟိ ဝါသံ ကပ္ပေသိ, တသ္မိံ သမယေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဘိက္ခာယ စရမာနော တဿာနုကမ္ပာယ တံ ပဒေသံ သမ္ပာပုဏိ။ တာပသော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အတ္တနော အတ္ထာယ ပုဋကေ နိက္ခိပိတွာ ရုက္ခဂ္ဂေ လဂ္ဂိတာနိ မဓုရာနိ ပဒုမဖလာနိ မဓုနာ သဟ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿ သောမနဿုပ္ပါဒနတ္ထံ ပဿန္တဿေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အာကာသေ ဌိတော ဖလဒါနာနိသံသံ ကထေတွာ ပက္ကာမိ။

֍ * ၇၅။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တဝဿိကောယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၃။)

ကတကုသလကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အဇ္ဈာယကော မန္တဓရောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဇ္ဈေတိ စိန္တေတီတိ အဇ္ဈာယိ, အဇ္ဈာယိယေဝ အဇ္ဈာယကော။ ဧတ္ထ ဟိ အကာရော ‘‘ပဋိသေဓေ ဝုဒ္ဓိတဗ္ဘာဝေ…ပေ… အကာရော ဝိရဟပ္ပကေ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဒသသု အတ္ထေသု တဗ္ဘာဝေ ဝတ္တတိ။ သိဿာနံ သဝနဓာရဏာဒိဝသေန ဟိတံ အဇ္ဈေတိ စိန္တေတိ သဇ္ဈာယံ ကရောတီတိ အဇ္ဈာယကော, စိန္တကောတိ အတ္ထော။ အာစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတံ သဗ္ဗံ မန္တံ မနေန ဓာရေတိ ပဝတ္တေတီတိ မန္တဓရော။ တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူတိ ဝေဒံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ, ဝေဒေန ဝေဒိတဗ္ဗာ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗာတိ ဝေဒါ, ဣရုဝေဒယဇုဝေဒသာမဝေဒသင်္ခါတာ တယော ဂန္ထာ, တေသံ ဝေဒါနံ ပါရံ ပရိယောသာနံ ကောဋိံ ဂတော ပတ္တောတိ ပါရဂူ။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ

ဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဉာဏသညိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တသ္မိံ တသ္မိံ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ ပဗ္ဗတန္တရေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ ပရိသုဒ္ဓံ ပဏ္ဍရံ ပုလိနတလံ ဒိသွာ ‘‘ဤဒိသာ ပရိသုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါ, ဤဒိသံဝ ပရိသုဒ္ဓံ ဗုဒ္ဓဉာဏ’’န္တိ ဗုဒ္ဓဉ္စ တဿ ဉာဏဉ္စ အနုဿရိ ထောမေသိ စ။

֍ * ၈၄။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော ပုဗ္ဗေ ကတပုညံ အနုဿရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ‘‘ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီ’’တိအာဒိမာဟ။ ပုလိနံ သောဘနံ ဒိသွာတိ ပရိပုဏ္ဏကတံ ဝိယ ပုလာကာရေန ပရိသောဓိတာကာရေန ပဝတ္တံ ဌိတန္တိ ပုလိနံ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၄။)

သောဘနံ ဝါလုကံ ဒိသွာ သေဋ္ဌံ ဗုဒ္ဓံ အနုဿရိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဉာဏသညိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ကတပုညသဉ္စယော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဥပဘောဂပရိဘောဂေဟိ အနူနော ဧကဒိဝသံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ သဂဏံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော လာဇာပဉ္စမေဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ သော တေနေဝ စိတ္တပ္ပသာဒေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အပရဘာဂေ မနုဿေသု မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၉၁။ သော ဧကဒိဝသံ ပုဗ္ဗေ ကတပုညံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ‘‘ဣမိနာ ကုသလေနာဟံ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တော’’တိ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂဏ္ဌိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပဒုမပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဒုမပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပတ္တိတော ပုရေတရံ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဩဝါဒါနုသာသနံ အလဘိတွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တဿ အဝိဒူရေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၅။)

ဂေါတမကံ နာမ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ အဿမံ ကာရေတွာ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနသုခေနေဝ ဝိဟာသိ။ တဒါ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ သတ္တေ သံသာရတော ဥဒ္ဓရန္တော တဿာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ တာပသော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သကသိဿေ သမာနေတွာ တေဟိ ပဒုမပုပ္ဖါနိ အာဟရာပေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၉၇။ သော အတ္တနော ပုညကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ ဂေါတမော နာမ ပဗ္ဗတောတိ အနေကေသံ ယက္ခဒေဝတာနံ အာဝါသဘာဝေန အဓိဋ္ဌာနဝသေန ဂေါတမဿ ဘဝနတ္တာ ဂေါတမောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ ပဝတ္တတိ တိဋ္ဌတီတိ ပဗ္ဗတော။ နာဂရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နောတိ ရုဟတိ တိဋ္ဌတီတိ ရုက္ခော။ အထ ဝါ ပထဝိံ ခနန္တော ဥဒ္ဓံ ရုဟတီတိ ရုက္ခော, နာနာ အနေကပ္ပကာရာ စမ္ပကကပ္ပူရနာဂအဂရုစန္ဒနာဒယော ရုက္ခာတိ နာနာရုက္ခာ, တေဟိ နာနာရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နော ပရိကိဏ္ဏော ဂေါတမော ပဗ္ဗတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟာဘူတဂဏာလယောတိ ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ စာတိ ဘူတာ, မဟန္တာ စ တေ ဘူတာ စာတိ မဟာဘူတာ, မဟာဘူတာနံ ဂဏော သမူဟောတိ မဟာဘူတဂဏော, မဟာဘူတဂဏဿ အာလယော ပတိဋ္ဌာတိ မဟာဘူတဂဏာလယော။

֍ * ၉၈။ ဝေမဇ္ဈမှိ စ တဿာသီတိ တဿ ဂေါတမဿ ပဗ္ဗတဿ ဝေမဇ္ဈေ အဗ္ဘန္တရေ အဿမော အဘိနိမ္မိတော နိပ္ဖါဒိတော ကတောတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပဒုမပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

တေရသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၆။)

၁၄။ သောဘိတဝဂ္ဂေါ

၁။ သောဘိတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သောဘိတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရာ ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ သောမနဿေန ပသန္နမာနသော နာနပ္ပကာရေဟိ ထောမေသိ။ သော တေနေဝ သောမနဿေန ကာလံ ကတွာ ဒေဝေသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ မနုဿသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တဝဿိကောဝ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သောဘိတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ သုဒဿနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိတ္ထတာယ နဒီတီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဒဿနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ကတပုညူပစယော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော ဝိတ္ထတာယ နာမ ဂင်္ဂါယ သမီပေ ပိလက္ခုဖလိတံ ပရိယေသန္တော တဿာ တီရေ နိသိန္နံ ဇလမာနအဂ္ဂိသိခံ ဣဝ သိခိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကေတကီပုပ္ဖံ ဝဏ္ဋေနေဝ ဆိန္ဒိတွာ ပူဇေန္တော ဧဝမာဟ – ‘‘ဘန္တေ, ယေန ဉာဏေန တွံ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေါ ဇာတော, တံ ဉာဏံ အဟံ ပူဇေမီ’’တိ။ အထ ဘဂဝါ အနုမောဒနမကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ဇာတော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၇။)

֍ * ၁၀။ သော အတ္တနော ကတကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိတ္ထတာယ နဒီတီရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိတ္ထတာယာတိ ဝိတ္ထရတိ ပတ္ထရတိ ဝိတ္ထိဏ္ဏာ ဟောတီတိ ဝိတ္ထတာ, နဒန္တိ သဒ္ဒံ ကရောန္တိ ဣတာ ဂတာ ပဝတ္တာတိ နဒီ, နဒိံ တရန္တာ ဧတံ ပတွာ တိဏ္ဏာ နာမ ဟောန္တီတိ တီရံ, တဿာ ဝိတ္ထတာယ နဒိယာ တီရေ တီရသမီပေတိ အတ္ထော။ ကေတကိံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာတိ ကုစ္ဆိတာကာရေန ဂဏှန္တာနံ ဟတ္ထံ ကဏ္ဍကော ဆိန္ဒတိ ဝိဇ္ဈတီတိ ကေတံ, ကေတဿ ဧသာ ကေတကီပုပ္ဖံ, တံ ဒိသွာ ဝဏ္ဋံ ဆိန္ဒိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၁။ သိခိနော လောကဗန္ဓုနောတိ သိခီ ဝုစ္စတိ အဂ္ဂိ, သိခီသဒိသာ နီလပီတာဒိဘေဒါ ဇလမာနာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဃနရံသိယော ယဿ သော သိခီ, လောကဿ သကလလောကတ္တယဿ ဗန္ဓု ဉာတကောတိ လောကဗန္ဓု, တဿ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော ကေတကီပုပ္ဖံ ဝဏ္ဋေ ဆိန္ဒိတွာ ပူဇေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သုဒဿနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ စန္ဒနပူဇနကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော စန္ဒနပူဇနကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တေ စန္ဒဘာဂါနဒိယာ သမီပေ ကိန္နရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ပုပ္ဖဘက္ခော ပုပ္ဖနိဝသနော စန္ဒနအဂရုအာဒီသု ဂန္ဓဝိဘူသိတော ဟိမဝန္တေ ဘုမ္မဒေဝတာ ဝိယ ဥယျာနကီဠဇလကီဠာဒိအနေကသုခံ အနုဘဝန္တော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ အတ္ထဒဿီ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ အာကာသတော ဩရုယှ သံဃာဋိံ ပညာပေတွာ နိသီဒိ။ သော ကိန္နရော တံ ဘဂဝန္တံ ဝိဇ္ဇောတမာနံ တတ္ထ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သုဂန္ဓစန္ဒနေန ပူဇေသိ။ တဿ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၁၇။ သော တေန ပုညေန တေန သောမနဿေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇပဒေသရဇ္ဇသမ္ပတ္တိယော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၈။)

အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စန္ဒံ မနံ ရုစိံ အဇ္ဈာသယံ ဉတွာ ဝိယ ဇာတောတိ စန္ဒော။ စန္ဒမဏ္ဍလေန ပသန္နနိမ္မလောဒကေန ဥဘောသု ပဿေသု မုတ္တာဒလသဒိသသန္ထရဓဝလပုလိနတလေန စ သမန္နာဂတတ္တာ စန္ဒေန ဘာဂါ သဒိသာတိ စန္ဒဘာဂါ, တဿာ စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ တီရေ သမီပေတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

စန္ဒနပူဇနကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

အဋ္ဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုနန္ဒော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော မဟာဘောဂေါ မဟာယသော ဒါနာဘိရတော အဟောသိ။ ဧကဒိဝသံ သော ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဣမေ ယာစကာ နာမ ‘အဟံ ဒါနံ န လဒ္ဓေါသ္မီ’တိ ဝတ္တုံ မာ လဘန္တူ’’တိ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေသိ။ တဒါ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ သပရိဝါရော အာကာသေန ဂစ္ဆတိ။ ဗြာဟ္မဏော တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော သကသိဿေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုပ္ဖါနိ အာဟရာပေတွာ အာကာသေ ဥက္ခိပိတွာ ပူဇေသိ။ တာနိ သကလနဂရံ ဆာဒေတွာ သတ္တ ဒိဝသာနိ အဋ္ဌံသု။

֍ * ၂၆။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုနန္ဒော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပုပ္ဖစ္ဆဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၉။)

၅။ ရဟောသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရဟောသညကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဧကသ္မိံ ဗုဒ္ဓသုညကာလေ မဇ္ဈိမဒေသေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ကေဝလံ ဥဒရံ ပူရေတွာ ကောဓမဒမာနာဒယော အကုသလေယေဝ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အနေကတာပသသတပရိဝါရော ဝသဘပဗ္ဗတသမီပေ အဿမံ မာပေတွာ တီဏိ ဝဿသဟဿာနိ ဟိမဝန္တေယေဝ ဝသမာနော ‘‘အဟံ ဧတ္တကာနံ သိဿာနံ အာစရိယောတိ သမ္မတော ဂရုဋ္ဌာနိယော ဂရုကာတဗ္ဗော ဝန္ဒနီယော, အာစရိယော မေ နတ္ထီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော တေ သဗ္ဗေ သိဿေ သန္နိပါတေတွာ ဗုဒ္ဓါနံ အဘာဝေ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာဘာဝံ ပကာသေတွာ သယံ ဧကကော ရဟော ဝိဝေကဋ္ဌာနေဝ နိသိန္နော ဗုဒ္ဓဿ သမ္မုခါ နိသိန္နော ဝိယ ဗုဒ္ဓသညံ မနသိ ကရိတွာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဥပ္ပါဒေတွာ သာလာယံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။

֍ * ၃၄။ သော တတ္ထ ဈာနသုခေန စိရံ ဝသိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ကာမေသု အနလ္လီနော သတ္တဝဿိကော ပဗ္ဗဇိတွာ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ဆဠဘိညော ဟုတွာ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ ဝသဘော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတံ ဝိနာ သေသပဗ္ဗတာနံ ဥစ္စတရဘာဝေန သေဋ္ဌတရဘာဝေန ဝသဘောတိ သင်္ခံ ဂတော ပဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ရဟောသညကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၀။)

ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝနန္တရေ ဝသန္တော ဝေဿဘုံ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ သိဿေဟိ အာနီတေဟိ စမ္ပကပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေနေဝ ကုသလေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပါပုဏိတွာ ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန ဃရာဝါသေ အနလ္လီနော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၁။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗပုညကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကဏိကာရန္တိ သကလပတ္တပလာသာနိ ပရိဘဇ္ဇ ပါတေတွာ ပုပ္ဖဂဟဏသမယေ ကဏ္ဏိကာဗဒ္ဓေါ ဟုတွာ ပုပ္ဖမကုဠာနံ ဂဟဏတော ကဏ္ဏိကာကာရေန ပကတောတိ ကဏိကာရော, ‘‘ကဏ္ဏိကာရော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နိရုတ္တိနယေန ဧကဿ ပုဗ္ဗ ဏ-ကာရဿ လောပံ ကတွာ ‘‘ကဏိကာရ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တံ ပုပ္ဖိတံ ကဏိကာရရုက္ခံ ဣဝ ဇောတန္တံ ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

စမ္ပကပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ အတ္ထသန္ဒဿကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိသာလမာဠေ အာသီနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အတ္ထသန္ဒဿကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု အတ္တဘာဝေသု ကတပုညူပစယော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ဂေဟံ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ရမဏီယေ ဌာနေ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ပဋိဝသတိ, တဒါ သတ္တာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တမာဂတံ ပဒုမုတ္တရဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဝန္ဒိတွာ ထုတိဝစနေဟိ ထောမေသိ။ သော တေန ပုညေန ယာဝတာယုကံ ကတွာ ကာလင်္ကတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။ သော အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၁။)

֍ * ၄၇။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိသာလမာဠေ အာသီနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိသာလမာဠေတိ ဝိသာလံ ပတ္ထဋံ ဝိတ္ထိဏ္ဏံ မဟန္တံ မာဠံ ဝိသာလမာဠံ, တသ္မိံ ဝိသာလမာဠေ အာသီနော နိသိန္နော အဟံ လောကနာယကံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အတ္ထသန္ဒဿကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ဧကပသာဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နာရဒေါ ဣတိ မေ နာမန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကပသာဒနိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ကတကုသလော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ကေသဝေါတိ ပါကဋော ဟုတွာ ဝိညုတံ ပတွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အတိဝိယ ပီတိသောမနဿဇာတော ပက္ကာမိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တေနေဝ သောမနဿေန ကာလံ ကတွာ ဒေဝေသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု ဥပ္ပန္နော တတ္ထ သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ အညတရသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၅၅။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ကတကုသလကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နာရဒေါ ဣတိ မေ နာမန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နာရဒေါတိ ဇာတိဝသေန သုဒ္ဓသရီရတ္တာ နတ္ထိ ရဇော ဓူလိ မလံ ဧတဿာတိ နာရဒေါ, ဇ-ကာရဿ ဒ-ကာရံ ကတွာ နာရဒေါတိ ကုလဒတ္တိကံ နာမံ။ ကေသဝေါတိ ကိသဝစ္ဆဂေါတ္တေ ဇာတတ္တာ ကေသဝေါ နာရဒကေသဝေါ ဣတိ မံ ဇနာ ဝိဒူ ဇာနန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

ဧကပသာဒနိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၂။)

၉။ သာလပုပ္ဖဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

မိဂရာဇာ တဒါ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော သာလပုပ္ဖဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ကတကုသလသဉ္စယော ကေနစိ ကမ္မစ္ဆိဒ္ဒေန ဟိမဝန္တေ သီဟယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော အနေကသီဟပရိဝါရော ဝိဟာသိ။ တဒါ သိခီ ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ သီဟော တံ ဥပဂတံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သာခါဘင်္ဂေန သကဏ္ဏိကသာလပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၆၀။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မိဂရာဇာ တဒါ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မရဏံ ဂစ္ဆန္တီတိ မိဂါ, အထ ဝါ ဃာသံ မဂ္ဂန္တိ ဂဝေသန္တီတိ မိဂါ, မိဂါနံ ရာဇာ မိဂရာဇာ။ သကလစတုပ္ပဒါနံ ရာဇဘာဝေ သတိပိ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ မိဂေ အာဒိံ ကတွာ မိဂရာဇာတိ ဝုတ္တံ။ ယဒါ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သပုပ္ဖံ သာလသာခံ ဘဉ္ဇိတွာ ပူဇေသိံ, တဒါ အဟံ မိဂရာဇာ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၆၂။ သကောသံ ပုပ္ဖမာဟရိန္တိ သကဏ္ဏိကံ သာလပုပ္ဖံ အာဟရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သာလပုပ္ဖဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပိယာလဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပရောဓကော တဒါ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပိယာလဖလဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ နေသာဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဟိမဝန္တေ ဧကသ္မိံ ပဗ္ဘာရေ မိဂေ ဝဓိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ ဝသတိ။ တသ္မိံ ကာလေ တတ္ထ ဂတံ သိခိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သာယံ ပါတံ နမဿမာနော ကဉ္စိ ဒေယျဓမ္မံ အပဿန္တော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၃။)

မဓုရာနိ ပိယာလဖလာနိ ဥစ္စိနိတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တာနိ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော နေသာဒေါ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏာယ ပီတိယာ နိရန္တရံ ဖုဋ္ဌသရီရော ပါပကမ္မေ ဝိရတ္တစိတ္တော မူလဖလာဟာရော နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။

֍ * ၆၆။ သော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ အနေကဝိဓသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထ အနဘိရတော ဂေဟံ ပဟာယ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော အတ္တနော ကတဖလဒါနကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပရောဓကော တဒါ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယဒါ အဟံ ပိယာလဖလံ ဒတွာ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ, တဒါ အဟံ ပရောဓကော အာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရောဓကောတိ ပရသတ္တရောဓကော ဝိဟေသကော။ ‘‘ပရရောဓကော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပုဗ္ဗဿ ရ-ကာရဿ လောပံ ကတွာ ‘‘ပရောဓကော’’တိ ဝုတ္တံ။

֍ * ၆၉။ ပရိစာရိံ ဝိနာယကန္တိ တံ နိဗ္ဗာနပါပကံ သတ္ထာရံ, ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ပဝါရိံ နိမန္တေသိံ အာရာဓေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပိယာလဖလဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

စုဒ္ဒသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၅။ ဆတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ အတိဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အတိဆတ္တိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဓရမာနဿ ဘဂဝတော အဒိဋ္ဌတ္တာ ပရိနိဗ္ဗုတကာလေ ‘‘အဟော မမ ပရိဟာနီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မမ ဇာတိံ သဖလံ ကရိဿာမီ’’တိ ကတသန္နိဋ္ဌာနော ဆတ္တာဓိဆတ္တံ ကာရေတွာ တဿ ဘဂဝတော သရီရဓာတုံ နိဟိတဓာတုဂဗ္ဘံ ပူဇေသိ။ အပရဘာဂေ ပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ ကာရေတွာ တမေဝ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၄။)

ဓာတုဂဗ္ဘံ ပူဇေသိ။ သော တေနေဝ ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဆတ္တာတိဆတ္တန္တိ ဆာဒိယတိ သံဝရိယတိ အာတပါဒိန္တိ ဆတ္တံ, ဆတ္တဿ အတိဆတ္တံ ဆတ္တဿ ဥပရိ ကတဆတ္တံ ဆတ္တာတိဆတ္တံ, ဆတ္တဿ ဥပရူပရိ ဆတ္တန္တိ အတ္ထော။ ထူပမှိ အဘိရောပယိန္တိ ထူပိယတိ ရာသိကရီယတီတိ ထူပေါ, အထ ဝါ ထူပတိ ထိရဘာဝေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇမာနော ပတိဋ္ဌာတီတိ ထူပေါ, တသ္မိံ ထူပမှိ မယာ ကာရိတံ ဆတ္တံ ဥပရူပရိ ဌပနဝသေန အဘိ ဝိသေသေန အာရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ ပုပ္ဖစ္ဆဒနံ ကတွာနာတိ ဝိကသိတေဟိ သုဂန္ဓေဟိ အနေကေဟိ ဖုပ္ဖေဟိ ဆဒနံ ဆတ္တုပရိ ဝိတာနံ ကတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အတိဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ထမ္ဘာရောပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ထမ္ဘာရောပကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဓမ္မဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ တဿ ဘဂဝတော ဓာတုဂဗ္ဘမာဠကေ ထမ္ဘံ နိခနိတွာ ဓဇံ အာရောပေသိ။ ဗဟူနိ ဇာတိသုမနပုပ္ဖါနိ ဂန္ထိတွာ နိဿေဏိယာ အာရောဟိတွာ ပူဇေသိ။

֍ * ၅။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ကာလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဒဟရကာလတော ပဘုတိ ပူဇနီယော သာသနေ ဗဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၅။)

ပတ္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိ သကလလောကဿ နာထေ ပဓာနဘူတေ ပဋိသရဏေ စ သတ္ထရိ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန နိဗ္ဗုတေ နိဗ္ဗုတဒီပသိခါ ဝိယ အဒဿနံ ဂတေတိ အတ္ထော။ ဓမ္မဒဿီနရာသဘေတိ စတုသစ္စဓမ္မံ ပဿတီတိ ဓမ္မဒဿီ, အထ ဝါ သတိပဋ္ဌာနာဒိကေ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ဒဿနသီလော ပဿနသီလောတိ ဓမ္မဒဿီ, နရာနံ အာသဘော ပဝရော ဥတ္တမောတိ နရာသဘော, ဓမ္မဒဿီ စ သော နရာသဘော စေတိ ဓမ္မဒဿီနရာသဘော, တသ္မိံ ဓမ္မဒဿီနရာသဘေ။ အာရောပေသိံ ဓဇံ ထမ္ဘန္တိ စေတိယမာဠကေ ထမ္ဘံ နိခနိတွာ တတ္ထ ဓဇံ အာရောပေသိံ ဗန္ဓိတွာ ဌပေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၆။ နိဿေဏိံ မာပယိတွာနာတိ နိဿာယ တံ ဣဏန္တိ ဂစ္ဆန္တိ အာရောဟန္တိ ဥပရီတိ နိဿေဏိ, တံ နိဿေဏိံ မာပယိတွာ ကာရေတွာ ဗန္ဓိတွာ ထူပသေဋ္ဌံ သမာရုဟိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇာတိပုပ္ဖံ ဂဟေတွာနာတိ ဇာယမာနမေဝ ဇနာနံ သုန္ဒရံ မနံ ကရောတီတိ ဇာတိသုမနံ, ဇာတိသုမနမေဝ ပုပ္ဖံ ‘‘ဇာတိသုမနပုပ္ဖ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ သုမနသဒ္ဒဿ လောပံ ကတွာ ‘‘ဇာတိပုပ္ဖ’’န္တိ ဝုတ္တံ, တံ ဇာတိသုမနပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ဂန္ထိတွာ ထူပမှိ အာရောပယိံ, အာရောပေတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ထမ္ဘာရောပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ဝေဒိကာရကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝေဒိကာရကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပိယဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ နိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ ပသန္နော တဿ စေတိယေ ဝလယံ ကာရေသိ, သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပရိပူရေတွာ မဟာပူဇံ ကာရေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အနေကေသု ဇာတိသတသဟဿေသု ပူဇနီယော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ဥဘယသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိဘဝသမ္ပန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၆။)

֍ * ၁၀။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗေ ကတကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ပိယဒဿီနရုတ္တမေတိ ပိယံ သောမနဿာကာရံ ဒဿနံ ယဿ သော ပိယဒဿီ, အာရောဟပရိဏာဟဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတာနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာမဏ္ဍလေဟိ သာဓု မဟာဇနပ္ပသာဒံ ဇနယနာကာရဒဿနောတိ အတ္ထော။ နရာနံ ဥတ္တမောတိ နရုတ္တမော, ပိယဒဿီ စ သော နရုတ္တမော စေတိ ပိယဒဿီနရုတ္တမော, တသ္မိံ ပိယဒဿီနရုတ္တမေ နိဗ္ဗုတေ ဓာတုဂဗ္ဘမှိ မုတ္တဝေဒိံ အဟံ အကာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုပ္ဖါဓာရတ္ထာယ ပရိယောသာနေ ဝေဒိကာဝလယံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၁။ မဏီဟိ ပရိဝါရေတွာတိ မဏတိ ဇောတတိ ပဘာသတီတိ မဏိ, အထ ဝါ ဇနာနံ မနံ ပူရေန္တော သောမနဿံ ကရောန္တော ဣတော ဂတော ပဝတ္တောတိ မဏိ, ဇာတိရင်္ဂမဏိဝေဠုရိယမဏိအာဒီဟိ အနေကေဟိ မဏီဟိ ကတဝေဒိကာဝလယံ ပရိဝါရေတွာ ဥတ္တမံ မဟာပူဇံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဝေဒိကာရကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ သပရိဝါရိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သပရိဝါရိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ အဟောသိ။ အထ ပဒုမုတ္တရေ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ မဟာဇနော တဿ ဓာတုံ နိဒဟိတွာ မဟန္တံ စေတိယံ ကာရေတွာ ပူဇေသိ။ တသ္မိံ ကာလေ အယံ ဥပါသကော တဿုပရိ စန္ဒနသာရေန စေတိယဃရံ ကရိတွာ မဟာပူဇံ အကာသိ။ သော တေနေဝ ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ကုသလံ ကတွာ သဒ္ဓါယ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၇။)

၁၅-၈။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩမတ္တန္တိ လာမကဘာဝံ နီစဘာဝံ ဒုက္ခိတဘာဝံ ဝါ န ပဿာမိ န ဇာနာမိ, န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော မယာ နီစဘာဝေါတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

သပရိဝါရိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကမဟိတေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော နိဗ္ဗုတဿ ဘဂဝတော စေတိယမဟေ ဝတ္တမာနေ ဣန္ဒနီလမဏိဝဏ္ဏံ ဥမာပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။ သော တေန ပုညေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဒိဗ္ဗမာနုသသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ဗဟုလံ နီလဝဏ္ဏော ဇာတိသမ္ပန္နော ဝိဘဝသမ္ပန္နော အဟောသိ။ သော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၂၁။ သော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကမဟိတေတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ လောကမဟိတေတိ လောကေဟိ မဟိတော ပူဇိတောတိ လောကမဟိတော, တသ္မိံ လောကမဟိတေ သိဒ္ဓတ္ထမှိ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဟုတီနံပဋိဂ္ဂဟေတိ အာဟုတိနော ဝုစ္စန္တိ ပူဇာသက္ကာရာ, တေသံ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ အရဟတီတိ အာဟုတီနံပဋိဂ္ဂဟော, အလုတ္တကိတန္တသမာသော, တသ္မိံ အာဟုတီနံပဋိဂ္ဂဟေ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၂။ ဥမာပုပ္ဖန္တိ ဥဒ္ဓမုဒ္ဓံ နီလပဘံ မုဉ္စမာနံ ပုပ္ဖတိ ဝိကသတီတိ ဥမာပုပ္ဖံ, တံ ဥမာပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ စေတိယေ ပူဇံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၈။)

၆။ အနုလေပဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အနောမဒဿီမုနိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အနုလေပဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ တဿ ဘဂဝတော ဗောဓိရုက္ခဿ ဝေဒိကာဝလယံ ကာရေတွာ သုဓာကမ္မဉ္စ ကာရေတွာ ဝါလုကသန္ထရဏံ ဒဒ္ဒဠှမာနံ ရဇတဝိမာနမိဝ ကာရေသိ။ သော တေန ပုညေန သုခပ္ပတ္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ရဇတဝိမာနရဇတဂေဟရဇတပါသာဒေသု သုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနမနုယုတ္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၆။ သော အပရဘာဂေ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကုသလံ ကတွာ မယာ အယံ ဝိသေသော အဓိဂတော’’တိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန ပဋိပါဋိယာ အနုဿရိတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလံ ဇာနိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အနောမဒဿီမုနိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနောမံ အလာမကံ ဒဿနံ ဒဿနီယံ သရီရံ ယဿ သော အနောမဒဿီ, ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏအသီတာနုဗျဉ္ဇနဗျာမပ္ပဘာသမုဇ္ဇလဝိရာဇိတသရီရတ္တာ သုန္ဒရဒဿနောတိ အတ္ထော။ သုဓာယ ပိဏ္ဍံ ဒတွာနာတိ ဗောဓိဃရေ ဝေဒိကာဝလယံ ကာရေတွာ သကလေ ဗောဓိဃရေ သုဓာလေပနံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ပါဏိကမ္မံ အကာသဟန္တိ သာရကဋ္ဌေန ဖလကပါဏိယော ကတွာ တာဟိ ပါဏီဟိ မဋ္ဌကမ္မံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အနုလေပဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ မဂ္ဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဥတ္တရိတွာန နဒိကန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဂ္ဂဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု နိဗ္ဗာနာဓိဂမတ္ထာယ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ လောကသမ္မတေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ ဧကံ နဒိံ ဥတ္တရိတွာ ဝနန္တရံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဣဒါနိ မယာ ဘဂဝတော မဂ္ဂံ သမံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ကုဒါလဉ္စ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၉။)

ပိဋကဉ္စ အာဒါယ ဘဂဝတော ဂမနမဂ္ဂံ သမံ ကတွာ ဝါလုကံ ဩကိရိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ဣမိနာ မဂ္ဂါလင်္ကာရကရဏေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ပူဇနီယော ဘဝေယျံ, နိဗ္ဗာနဉ္စ ပါပုဏေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ ‘‘ယထာဓိပ္ပါယံ သမိဇ္ဈတူ’’တိ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။

၃၂-၃။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော အဟောသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ပါကဋေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဥတ္တရိတွာန နဒိကန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နဒတိ သဒ္ဒံ ကရောတိ ဂစ္ဆတီတိ နဒီ, နဒီယေဝ နဒိကာ, တံ နဒိကံ ဥတ္တရိတွာ အတိက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ ကုဒါလပိဋကမာဒါယာတိ ကု ဝုစ္စတိ ပထဝီ, တံ ဝိဒါလနေ ပဒါလနေ ဆိန္ဒနေ အလန္တိ ကုဒါလံ, ပိဋကံ ဝုစ္စတိ ပံသုဝါလိကာဒိဝါဟကံ, တာလပဏ္ဏဝေတ္တလတာဒီဟိ ကတဘာဇနံ, ကုဒါလဉ္စ ပိဋကဉ္စ ကုဒါလပိဋကံ, တံ အာဒါယ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မဂ္ဂဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ဖလကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ယာနကာရော ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဖလကဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု အတ္တဘာဝေသု ကတပုညသမ္ဘာရော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝဍ္ဎကိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော စန္ဒနေန အာလမ္ဗနဖလကံ ကတွာ ဘဂဝတော အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿာနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၃၇။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ကာလေ စိတ္တသုခပီဏိတော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၀။)

ပကာသေန္တော ယာနကာရော ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယာနကာရောတိ ယန္တိ ဧတေန ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနန္တိ ယာနံ, တံ ကရောတီတိ ယာနကာရော, ပုရေ ဗုဒ္ဓဒဿနသမယေ အဟံ ယာနကာရော အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ စန္ဒနံ ဖလကံ ကတွာတိ စန္ဒတိ ပရိဠာဟံ ဝူပသမေတီတိ စန္ဒနံ။ အထ ဝါ စန္ဒန္တိ သုဂန္ဓဝါသနတ္ထံ သရီရံ ဝိလိမ္ပန္တိ ဧတေနာတိ စန္ဒနံ, တံ အာလမ္ဗနဖလကံ ကတွာ။ လောကဗန္ဓုနောတိ သကလလောကဿ ဗန္ဓု ဉာတိဘူတောတိ လောကဗန္ဓု, တဿ လောကဗန္ဓုနော သတ္ထုဿ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဖလကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဝဋံသကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုမေဓော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝဋံသကိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမမုနိန္ဒေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဂေဟံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ မဟာဝနေ ဝိဟာသိ။ တသ္မိံ သမယေ သုမေဓော ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမတာယ တံ ဝနံ သမ္ပာပုဏိ။ အထ သော တာပသော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဝိကသိတံ သဠလပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ဝဋံသကာကာရေန ဂန္ထေတွာ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ စိတ္တပ္ပသာဒတ္ထာယ အနုမောဒနမကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ ဇာတော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၄၃။ သော အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုမေဓော နာမ နာမေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိဝေကမနုဗြူဟန္တောတိ ဇနာကိဏ္ဏတံ ပဟာယ ဇနဝိဝေကံ စိတ္တဝိဝေကဉ္စ အနုဗြူဟန္တော ဝဍ္ဎေန္တော ဗဟုလီကရောန္တော မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂါဟိ ပါဝိသီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဝဋံသကိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၁။)

၁၀။ ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုမေဓဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု နိဗ္ဗာနာဓိဂမတ္ထာယ ကတပုညူပစယော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ မဟာဘောဂသမ္ပန္နော သတ္ထရိ ပသီဒိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ တဿ သတ္ထုနော သတ္တရတနမယံ ပလ္လင်္ကံ ကာရေတွာ မဟန္တံ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော အဟောသိ။ သော အနုက္ကမေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမေန ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ ဟေဋ္ဌာ ဝိယ ဥပရိပိ ပုဗ္ဗေ ကတပုညနာမေန ထေရာနံ နာမာနိ ဧဝမေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

֍ * ၄၇။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ ပလ္လင်္ကော ဟိ မယာ ဒိန္နောတိ ပလ္လင်္ကံ ဦရုဗဒ္ဓါသနံ ကတွာ ယတ္ထ ဥပဝီသန္တိ နိသီဒန္တိ, သော ပလ္လင်္ကောတိ ဝုစ္စတိ, သော ပလ္လင်္ကော သတ္တရတနမယော မယာ ဒိန္နော ပူဇိတောတိ အတ္ထော။ သဥတ္တရသပစ္ဆဒေါတိ သဟ ဥတ္တရစ္ဆဒေန သဟ ပစ္ဆဒေန သဥတ္တရသပစ္ဆဒေါ, ဥပရိဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ အာသနံ ဥတ္တမဝတ္ထေဟိ အစ္ဆာဒေတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

ပလ္လင်္ကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ပန္နရသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၆။ ဗန္ဓုဇီဝကဝဂ္ဂေါ

၁။ ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၂။)

နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ရူပကာယသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ စိတ္တပ္ပသာဒဝဍ္ဎနတ္ထာယ အနုမောဒနမကာသိ။ သော ယာဝတာယုတံ ဌတွာ တေနေဝ ပုညေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမဿ အမှာကံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဥပ္ပန္နကာလေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ရူပဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဒ္ဓါဇာတော ဂေဟံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁။ သော ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန ပုဗ္ဗေ ကတကုသလကမ္မံ အနုဿရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓန္တိ အဗ္ဘာ, မဟိကာ, ဓုမော, ရဇော, ရာဟူတိ ဣမေဟိ ဥပက္ကိလေသမလေဟိ ဝိမုတ္တံ စန္ဒံ ဣဝ ဒိယဍ္ဎသဟဿုပက္ကိလေသမလာနံ ပဟီနတ္တာ ဝိမလံ နိက္ကိလေသတ္တာ သုဒ္ဓံ ပသန္နံ သိခိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိလေသကဒ္ဒမာနံ အဘာဝေန အနာဝိလံ။ နန္ဒီဘဝသင်္ခါတာယ ဗလဝသ္နေဟာယ ပရိသမန္တတော ခီဏတ္တာ နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ။ တိဏ္ဏံ လောကေတိ လောကတ္တယတော တိဏ္ဏံ ဥတ္တိဏ္ဏံ အတိက္ကန္တံ။ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကံ ဝုစ္စတိ တဏှာ, နိတ္တဏှန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂။ နိဗ္ဗာပယန္တံ ဇနတန္တိ ဓမ္မဝဿံ ဝဿန္တော ဇနတံ ဇနသမူဟံ ကိလေသပရိဠာဟာဘာဝေန နိဗ္ဗာပယန္တံ ဝူပသမေန္တံ။ သယံ သံသာရတော တိဏ္ဏံ, သဗ္ဗသတ္တေ သံသာရတော တာရယန္တံ အတိက္ကမေန္တံ စတုန္နံ သစ္စာနံ မုနနတော ဇာနနတော မုနိံ သိခိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝနသ္မိံ ဈာယမာနန္တိ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေဟိ ဈာယန္တံ စိန္တေန္တံ စိတ္တေန ဘာဝေန္တံ ဝနမဇ္ဈေတိ အတ္ထော။ ဧကဂ္ဂံ ဧကဂ္ဂစိတ္တံ သုသမာဟိတံ သုဋ္ဌု အာရမ္မဏေ အာဟိတံ ဌပိတစိတ္တံ သိခိံ မုနိံ ဒိသွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၃။ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖါနီတိ ဗန္ဓူနံ ဉာတီနံ ဇီဝကံ ဇီဝိတနိဿယံ ဟဒယမံသလောဟိတံ ဗန္ဓုဇီဝကံ ဟဒယမံသလောဟိတသမာနဝဏ္ဏံ ပုပ္ဖံ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဗန္ဓုဇီဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၃။)

၂။ တမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ အာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပိယဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကေနစိ ပုရေ ကတေန အကုသလကမ္မေန ဒုဂ္ဂတကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပရေသံ ကမ္မံ ကတွာ ဘတိယာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧဝံ ဒုက္ခေန ဝသန္တော ပရေသံ အပရာဓံ ကတွာ မရဏဘယေန ပလာယိတွာ ဝနံ ပါဝိသိ။ တတ္ထ ဂတဋ္ဌာနေ ပါဋလိဗောဓိံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ သမ္မဇ္ဇိတွာ ဧကသ္မိံ ရုက္ခေ တမ္ဗဝဏ္ဏံ ပုပ္ဖံ ဒိသွာ တံ သဗ္ဗံ ကဏ္ဏိကေ ဩစိနိတွာ ဗောဓိပူဇံ အကာသိ။ တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပလ္လင်္ကမာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ တေ မနုဿာ ပဒါနုပဒိကံ အနုဗန္ဓိတွာ တတ္ထ အဂမံသု။ သော တေ ဒိသွာ ဗောဓိံ အာဝဇ္ဇေန္တောဝ ပလာယိတွာ ဘယာနကေ ဂီရိဒုဂ္ဂပပါတေ ပတိတွာ မရိ။

֍ * ၇။ သော ဗောဓိပူဇာယ အနုဿရိတတ္တာ တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန တာဝတိံသာဒီသု ဥပပန္နော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပရကမ္မာယနေ ယုတ္တောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပရေသံ ကမ္မာနိ ပရကမ္မာနိ, ပရကမ္မာနံ အာယနေ ကရဏေ ဝါဟနေ ဓာရဏေ ယုတ္တော ယောဇိတော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

တမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ဝီထိသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဥဒေန္တံ သတရံသိံ ဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝီထိသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဇာတိသတေသု ကတပုညသဉ္စယော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော နဂရဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ ဝီထိံ သဇ္ဇေတွာ နီယမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဝီထိံ သမံ ကတွာ ဓဇံ တတ္ထ ဥဿာပေသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၄။)

֍ * ၁၅။ သော တေနေဝ ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ဗဟုမာနဟဒယော ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ အနုဿရန္တော ပစ္စက္ခတော ဇာနိတွာ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဥဒေန္တံ သတရံသိံ ဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥဒေန္တံ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တံ သတရံသိံ သတပဘံ။ သတရံသီတိ ဒေသနာသီသမတ္တံ, အနေကသတသဟဿပဘံ သူရိယံ ဣဝါတိ အတ္ထော။ ပီတရံသိံဝ ဘာဏုမန္တိ ပီတရံသိံ သံကုစိတပဘံ ဘာဏုမံ ပဘာဝန္တံ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဣဝ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝီထိသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒေဝပုတ္တော အဟံ သန္တောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ကတပုညသဉ္စယော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဘုမ္မဋ္ဌကဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော သိခိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ဒိဗ္ဗကက္ကာရုပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇေသိ။

֍ * ၂၁။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဧကတိံသကပ္ပဗ္ဘန္တရေ ဥဘယသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထရိ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဒေဝပုတ္တော အဟံ သန္တောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗန္တိ ကီဠန္တိ ပဉ္စဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမဂုဏေဟီတိ ဒေဝါ, ဒေဝါနံ ပုတ္တော, ဒေဝေါ ဧဝ ဝါ ပုတ္တော ဒေဝပုတ္တော, အဟံ ဒေဝပုတ္တော သန္တော ဝိဇ္ဇမာနော ဒိဗ္ဗံ ကက္ကာရုပုပ္ဖံ ပဂ္ဂယှ ပကာရေန, ဂဟေတွာ သိခိဿ ဘဂဝတော အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကက္ကာရုပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၅။)

၅။ မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒေဝပုတ္တော အဟံ သန္တောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဘုမ္မဋ္ဌကဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော သိခိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဒိဗ္ဗမန္ဒာရဝပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိ။

֍ * ၂၅။ သော တေန ပုညေနာတိအာဒိကံ သဗ္ဗံ အနန္တရတ္ထေရဿ အပဒါနဝဏ္ဏနာယ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

မန္ဒာရဝပုပ္ဖပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော တတ္ထ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တသမီပေ ကုက္ကုဋေ နာမ ပဗ္ဗတေ အဿမံ ကတွာ ဝိဟာသိ။ သော တတ္ထ သတ္တ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပုပ္ဖိတံ ကဒမ္ဗပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ တေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပူဇေသိ။ တေပိ ‘‘ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတ’’န္တိအာဒိနာ အနုမောဒနံ အကံသု။

֍ * ၃၀။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ကုက္ကုဋော နာမ ပဗ္ဗတောတိ တဿ ဥဘောသု ပဿေသု ကုက္ကုဋစူဠာကာရေန ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ကုက္ကုဋောတိ သင်္ခံ ဂတော။ ပကာရေန တိရော ဟုတွာ ပတိဋ္ဌဟတီတိ ပဗ္ဗတော။ တမှိ ပဗ္ဗတပါဒမှီတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတသမီပေ။ သတ္တ ဗုဒ္ဓါ ဝသန္တီတိ သတ္တ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တသ္မိံ ကုက္ကုဋပဗ္ဗတပါဒေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသန္တီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၆။)

֍ * ၃၁။ ဒီပရာဇံဝ ဥဂ္ဂတန္တိ ဒီပါနံ ရာဇာ ဒီပရာဇာ, သဗ္ဗေသံ ဒီပါနံ ဇလမာနာနံ တာရကာနံ ရာဇာ စန္ဒောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သဗ္ဗေသု ဇမ္ဗုဒီပပုဗ္ဗဝိဒေဟအပရဂေါယာနဥတ္တရကုရုသင်္ခါတေသု စတူသု ဒီပေသု ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပေသု စ ရာဇာ အာလောကဖရဏတော စန္ဒော ဒီပရာဇာတိ ဝုစ္စတိ, တံ နဘေ ဥဂ္ဂတံ စန္ဒံ ဣဝ ပုပ္ဖိတံ ဖုလ္လိတံ ကဒမ္ဗရုက္ခံ ဒိသွာ တတော ပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ ပကာရေန ဂဟေတွာ သတ္တ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ သမောကိရိံ သုဋ္ဌု ဩကိရိံ, အာဒရေန ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကဒမ္ဗပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ တိဏသူလကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိဏသူလကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဇိနဝရေသု ကတပုညသမ္ဘာရော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ ကုသလာနိ ဥပစိနန္တော သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထ ဒေါသံ ဒိသွာ တံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝသန္တော ဟိမဝန္တသမီပေ ဘူတဂဏေ နာမ ပဗ္ဗတေ ဝသန္တံ ဧကတံ ဝိဝေကမနုဗြူဟန္တံ သိခိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တိဏသူလပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပါဒမူလေ ပူဇေသိ။ ဗုဒ္ဓေါပိ တဿ အနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၃၅။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သာသနေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပနိဿယသမ္ပန္နတ္တာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတွာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿပ္ပတ္တော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ ဘူတဂဏော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ဘူတဂဏာနံ ဒေဝယက္ခသမူဟာနံ အာဝါသဘူတတ္တာ ဘဝနသဒိသတ္တာ အဝိရူဠှဘာဝေန ပဝတ္တတ္တာ စ ဘူတဂဏော နာမ ပဗ္ဗတော, တသ္မိံ ဧကော အဒုတိယော ဇိနော ဇိတမာရော ဗုဒ္ဓေါ ဝသတေ ဒိဗ္ဗဗြဟ္မအရိယဣရိယာပထဝိဟာရေဟိ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၇။)

֍ * ၃၆။ ဧကူနသတသဟဿံ, ကပ္ပံ န ဝိနိပါတိကောတိ တေန တိဏသူလပုပ္ဖပူဇာကရဏဖလေန နိရန္တရံ ဧကူနသတသဟဿကပ္ပါနံ အဝိနိပါတကော စတုရာပါယဝိနိမုတ္တော သဂ္ဂသမ္ပတ္တိဘဝမေဝ ဥပပန္နောတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

တိဏသူလကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သုဝစ္ဆော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဇိနနိသဘေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဝေဒတ္တယာဒီသု သကသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ တတ္ထ သာရံ အဒိသွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဈာနသမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေသိ။ တသ္မိံ သမယေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ တတ္ထ အဂမာသိ။ သော တာပသော တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ လက္ခဏသတ္ထေသု ဆေကတ္တာ ဘဂဝတော လက္ခဏရူပသမ္ပတ္တိယာ ပသန္နော ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ အာကာသတော အနောတိဏ္ဏတ္တာ ပူဇာသက္ကာရေ အကတေယေဝ အာကာသေနေဝ ပက္ကာမိ။ အထ သော တာပသော သသိဿော နာဂပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ တေန ပုပ္ဖေန ဘဂဝတော ဂတဒိသာဘာဂမဂ္ဂံ ပူဇေသိ။

֍ * ၃၉။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ သာသနံ သောဘယမာနော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ‘‘ကေန နု ခေါ ကုသလကမ္မေန မယာ အယံ လောကုတ္တရသမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ အတီတကမ္မံ သရန္တော ပုဗ္ဗကမ္မံ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုဝစ္ဆော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝစ္ဆဂေါတ္တေ ဇာတတ္တာ ဝစ္ဆော, သုန္ဒရော စ သော ဝစ္ဆော စေတိ သုဝစ္ဆော။ နာမေန သုဝစ္ဆော နာမ ဗြာဟ္မဏော မန္တပါရဂူ ဝေဒတ္တယာဒိသကလမန္တသတ္ထေ ကောဋိပ္ပတ္တောတိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၈။)

၉။ ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကာနနံ ဝနမောဂယှာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ နေသာဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မဟာဝနံ ပဝိဋ္ဌော တတ္ထ သုပုပ္ဖိတပုန္နာဂပုပ္ဖံ ဒိသွာ ဟေတုသမ္ပန္နတ္တာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏပီတိဝသေန ဘဂဝန္တံ သရိတွာ တံ ပုပ္ဖံ သဟ ကဏ္ဏိကာဟိ ဩစိနိတွာ ဝါလုကာဟိ စေတိယံ ကတွာ ပူဇေသိ။

֍ * ၄၆။ သော တေန ပုညေန ဒွေနဝုတိကပ္ပေ နိရန္တရံ ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိယောယေဝ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ပုဗ္ဗဝါသနာဗလေန သာသနေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကာနနံ ဝနမောဂယှာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပုန္နာဂပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ကုမုဒဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုမုဒဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တဿ အာသန္နေ မဟန္တေ ဇာတဿရေ ကုကုတ္ထော နာမ ပက္ခီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ကေနစိ အကုသလေန ပက္ခီ သမာနောပိ ပုဗ္ဗေ ကတသမ္ဘာရေန ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ပုညာပုညေသု ဆေကော သီလဝါ ပါဏဂေါစရတော ပဋိဝိရတော အဟောသိ။ တသ္မိံ သမယေ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ အာကာသေနာဂန္တွာ တဿ သမီပေ စင်္ကမတိ။ အထ သော သကုဏော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ကုမုဒပုပ္ဖံ ဍံသိတွာ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ သောမနဿုပ္ပါဒနတ္ထံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနမကာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၉။)

֍ * ၅၁။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ အညတရသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ရတနတ္တယေ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ ပဒုမုပ္ပလသဉ္ဆန္နောတိ ဧတ္ထ သတပတ္တေဟိ သမ္ပုဏ္ဏော သေတပဒုမော စ တီဏိ နီလရတ္တသေတုပ္ပလာနိ စ ပဒုမုပ္ပလာနိ တေဟိ သဉ္ဆန္နော ဂဟနီဘူတော သမ္ပုဏ္ဏော မဟာဇာတဿရော အဟူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုဏ္ဍရီကသမောတ္ထဋောတိ ပုဏ္ဍရီကေဟိ ရတ္တပဒုမေဟိ ဩတ္ထဋော သမ္ပုဏ္ဏောတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကုမုဒဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

သောဠသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၇။ သုပါရိစရိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သုပါရိစရိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမော နာမ နာမေနာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုပါရိစရိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမမုနိပုင်္ဂဝေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ယက္ခယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော ဟိမဝတိ ယက္ခသမာဂမံ ဂတော ဘဂဝတော ဒေဝယက္ခဂန္ဓဗ္ဗနာဂါနံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဥဘော ဟတ္ထေ အာဘုဇိတွာ အပ္ဖေါဋေသိ နမဿိ စ။ သော တေန ပုညေန တတော စုတော ဥပရိ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ရတနတ္တယေ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမော နာမ နာမေနာတိအာဒိမာဟ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၀။)

တတ္ထ ပဒုမောတိ ယဿ ပါဒနိက္ခေပသမယေ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ပဒုမံ ဥဂ္ဂန္တွာ ပါဒတလံ သမ္ပဋိစ္ဆတိ, တေန သညာဏေန သော ဘဂဝါ ပဒုမောတိ သင်္ခံ ဂတော, ဣဓ ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ အဓိပ္ပေတော။ သော ဘဂဝါ ပဝနာ ဝသနဝိဟာရာ အဘိနိက္ခမ္မ ဝနမဇ္ဈံ ပဝိသိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ယက္ခာနံ သမယောတိ ဒေဝါနံ သမာဂမော အာသိ အဟောသီတိ အတ္ထော။ အဇ္ဈာပေက္ခိံသု တာဝဒေတိ တသ္မိံ ဒေသနာကာလေ အဓိအပေက္ခိံသု, ဝိသေသေန ပဿနသီလာ အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

သုပါရိစရိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ကဏဝေရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကဏဝေရပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ သုဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ရညော အန္တေပုရပါလကော အဟောသိ။ တသ္မိံ သမယေ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ရာဇဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ အထ သော အန္တေပုရပါလကော စရမာနံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဟုတွာ ကဏဝေရပုပ္ဖေန ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။ သော တေန ပုညေန သုဂတိသမ္ပတ္တိယောယေဝ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၇။ သော ပတ္တအဂ္ဂဖလော ပုဗ္ဗေ ကတကုသလံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကဏဝေရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ခဇ္ဇကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဿဿ ခေါ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ခဇ္ဇကဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၁။)

ကာလေ သုဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အမ္ဗဇမ္ဗုအာဒိမနေကံ မဓုရဖလာဖလံ နာဠိကေရံ ပူဝခဇ္ဇကဉ္စ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿ ပသာဒဝဍ္ဎနတ္ထာယ ပဿန္တဿေဝ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော တေန ပုညေန သုဂတိသမ္ပတ္တိယောယေဝ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဉ္ဇာတသဒ္ဓေါ ပသာဒဗဟုမာနော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ သာသနံ သောဘေန္တော သီလာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၃။ သော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရန္တော ‘‘ပုဗ္ဗေ မယာ သုခေတ္တေ ကုသလံ ကတံ သုန္ဒရ’’န္တိ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဿဿ ခေါ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တိဿောပိ ဘဝသမ္ပတ္တိယော ဒဒမာနော ဇာတောတိ မာတာပိတူဟိ ကတနာမဝသေန တိဿော။ အထ ဝါ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ အဿာသေန္တော ဩဝဒန္တော ဟေတုသမ္ပန္နပုဂ္ဂလေ သဂ္ဂမောက္ခဒွယေ ပတိဋ္ဌာပေန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဇာတောတိ တိဿော။ သမာပတ္တိဂုဏာဒီဟိ ဘဂေဟိ ယုတ္တောတိ ဘဂဝါ, တဿ တိဿဿ ဘဂဝတော ပုဗ္ဗေ အဟံ ဖလံ အဒါသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နာဠိကေရဉ္စ ပါဒါသိန္တိ နာဠိကာကာရေန ပဝတ္တံ ဖလံ နာဠိကေရံ, တဉ္စ ဖလံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။ ခဇ္ဇကံ အဘိသမ္မတန္တိ ခါဒိတဗ္ဗံ ခဇ္ဇကံ အဘိ ဝိသေသေန မဓုသက္ကရာဒီဟိ သမ္မိဿံ ကတွာ နိပ္ဖါဒိတံ သုန္ဒရံ မဓုရန္တိ သမ္မတံ ဉာတံ အဘိသမ္မတံ ခဇ္ဇကဉ္စ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ခဇ္ဇကဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဒေသပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဒေသပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဗုဒ္ဓမာမကော ဓမ္မမာမကော သံဃမာမကော အဟောသိ။ တဒါ အတ္ထဒဿီ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ အာကာသေန ဂစ္ဆတိ။ သော ဥပါသကော ဘဂဝတော ဂတဒိသာဘာဂံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေန္တော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၂။)

֍ * ၁၈။ သော တေန ပုညေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ မနုဿသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဥပဘောဂပရိဘောဂသမ္ပန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဃရာဝါသေ အနလ္လီနော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တသမ္ပန္နော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အတ္ထဒဿီ တု ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အနိလဉ္ဇသေတိ ‘‘မဂ္ဂေါ ပန္ထော ပထော ပဇ္ဇော, အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယန’’န္တိ (စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၁၀၁) ပရိယာယဿ ဝုတ္တတ္တာ အနိလဿ ဝါတဿ အဉ္ဇသံ ဂမနမဂ္ဂေါတိ အနိလဉ္ဇသံ, တသ္မိံ အနိလဉ္ဇသေ, အာကာသေတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဒေသပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ကဏိကာရဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝေဿဘူ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကဏိကာရဆတ္တိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သဒ္ဓါသမ္ပန္နော အဟောသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဝေဿဘူ ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမော မဟာဝနံ ပဝိသိတွာ နိသီဒိ။ အထ သောပိ ဥပါသကော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တတ္ထ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ ဇလမာနံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ ဆတ္တံ ကတွာ ဘဂဝတော နိသိန္နဋ္ဌာနေ ဝိတာနံ ကတွာ ပူဇေသိ, တံ ဘဂဝတော အာနုဘာဝေန သတ္တာဟံ အမိလာတံ ဟုတွာ တထေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါပိ ဖလသမာပတ္တိံ နိရောဓသမာပတ္တိဉ္စ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝိဟာသိ, သော တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဝိဟာရမေဝ အဂမာသိ။

֍ * ၂၃။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓါသမ္ပန္နော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၃။)

သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဃရာဝါသေ အနလ္လီနော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ ဇိနသာသနံ သောဘေန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝေဿဘူ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေဿဘူတိ ဝေဿေ ဝေဿဇနေ ဘုနာတိ အဘိဘဝတီတိ ဝေဿဘူ။ အထ ဝါ ဝေဿေ ပဉ္စဝိဓမာရေ အဘိဘုနာတိ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ ဝေဿဘူ။ သာမံယေဝ ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, နာမေန ဝေဿဘူ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။ ဒိဝါဝိဟာရာယ မုနီတိ ဒိဗ္ဗတိ ပကာသေတိ တံ တံ ဝတ္ထုံ ပါကဋံ ကရောတီတိ ဒိဝါ။ သူရိယုဂ္ဂမနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အတ္ထင်္ဂမော, တာဝ ပရိစ္ဆိန္နကာလော, ဝိဟရဏံ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပဝတ္တနံ ဝိဟာရော, ဒိဝါယ ဝိဟာရော ဒိဝါဝိဟာရော, တဿ ဒိဝါဝိဟာရာယ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော ဗုဒ္ဓမုနိ မဟာဝနံ ဩဂါဟိတွာ ပဝိသိတွာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ကဏိကာရဆတ္တိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ သပ္ပိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဖုဿော နာမာထ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သပ္ပိဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော အဟောသိ။ တဒါ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ဝီထိယံ စရမာနော တဿ ဥပါသကဿ ဂေဟဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ အထ သော ဥပါသကော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဝန္ဒိတွာ ပတ္တပူရံ သပ္ပိတေလံ အဒါသိ, ဘဂဝါ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေနေဝ သောမနဿေန ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော တေန ပုညေန ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ နိဗ္ဗတ္တော ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတာဒိမဓုရာဟာရသမင်္ဂီ သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တသမ္ပန္နော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၈။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဖုဿော နာမာထ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၄။)

ဖုဿောတိ ဖုဿနက္ခတ္တယောဂေန ဇာတတ္တာ မာတာပိတူဟိ ကတနာမဓေယျေန ဖုဿော။ အထ ဝါ နိဗ္ဗာနံ ဖုသိ ပဿိ သစ္ဆိ အကာသီတိ ဖုဿော။ အထ ဝါ သမတိံသပါရမိတာသတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ သကလေ စ တေပိဋကေ ပရိယတ္တိဓမ္မေ ဖုသိ ပဿိ အညာသီတိ ဖုဿော။ ဘဂ္ဂဝါ ဘဂျဝါ ယုတ္တောတိအာဒိပုညကောဋ္ဌာသသမင်္ဂိတာယ ဘဂဝါ။ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟောတိ အာဟုတိနော ဝုစ္စန္တိ ပူဇာသက္ကာရာ, တေသံ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ အရဟတီတိ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။ မဟာဇနံ နိဗ္ဗာပေန္တော ဝီရော ဖုဿော နာမ ဘဂဝါ ဝီထိယံ အထ တဒါ ဂစ္ဆတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

သပ္ပိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ယူထိကာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ယူထိကာပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ အာယသ္မာ ပုရိမမုနိန္ဒေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု စ ဇာတိသတေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဖုဿဿေဝ ဘဂဝတော ကာလေ သုဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ တီရေ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အနုသောတံ စရမာနော ဖုဿံ ဘဂဝန္တံ နှာယိတုကာမံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ ဇလမာနံ ဒိသွာ သောမနဿဇာတော တတ္ထ ဇာတံ ယူထိကာပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနုမောဒနမကာသိ။

֍ * ၃၃။ သော တတ္ထ တေန ပုညကောဋ္ဌာသေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ သာသနံ သောဘေန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ယူထိကာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၅။)

၈။ ဒုဿဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဝရာယံ ပုရေ ရမ္မေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဒုဿဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တကာလေ ယုဝရာဇဘာဝံ ပတွာ ပါကဋော ဧကံ ဇနပဒံ လဘိတွာ တတြာဓိပတိဘူတော သကလဇနပဒဝါသိနော ဒါနပိယဝစနအတ္ထစရိယာသမာနတ္ထတာသင်္ခါတေဟိ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဏှာတိ။ တသ္မိံ သမယေ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ တံ ဇနပဒံ သမ္ပာပုဏိ။ အထ သော ယုဝရာဇာ ပဏ္ဏာကာရံ လဘိတွာ တတ္ထ သုခုမဝတ္ထေန ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တံ ဝတ္ထံ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ တမ္ပိ ဝတ္ထံ ဘဂဝန္တမေဝ အနုဗန္ဓိ။ အထ သော ယုဝရာဇာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အတီဝ ပသန္နော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝတော သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တဋ္ဌာနေ သဗ္ဗေ ဇနာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌံသု။ ဘဂဝါ ဝိဟာရမေဝ အဂမာသိ။ ယုဝရာဇာ တေနေဝ ကုသလကမ္မေန တတော စုတော ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါယမန္တော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၈။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဝရာယံ ပုရေ ရမ္မေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တိဝရနာမကေ နဂရေ ရမဏီယေ အဟံ ရာဇပုတ္တော ဟုတွာ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဝတ္ထေန ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဒုဿဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ သမာဒပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သမာဒပကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ ကတကုသလသမ္ဘာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၆။)

ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ပုညာနိ ကရောန္တော ဝသမာနော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဗဟူ ဥပါသကေ သန္နိပါတေတွာ ဂဏဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ ‘‘မာဠကံ ကရိဿာမာ’’တိ တေ သဗ္ဗေ သမာဒပေတွာ ဧကံ မာဠကံ သမံ ကာရေတွာ ပဏ္ဍရပုလိနံ ဩကိရိတွာ ဘဂဝတော နိယျာဒေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတိ ပသန္နော ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသော သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ သီလသမ္ပန္နော ဝတ္တသမ္ပန္နော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၄၄။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ကတကုသလံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗန္ဓန္တိ ဉာတိဂေါတ္တာဒိဝသေန ဧကသမ္ဗန္ဓာ ဟောန္တိ သကလနဂရဝါသိနောတိ ဗန္ဓူ, ဗန္ဓူ ဧတသ္မိံ ဝိဇ္ဇန္တီတိ ဗန္ဓုမတီ, တဿာ ဗန္ဓုမတိယာ နာမ နဂရေ မဟာပူဂဂဏော ဥပါသကသမူဟော အဟောသီတိ အတ္ထော။ မာဠံ ကဿာမ သံဃဿာတိ ဧတ္ထ မာတိ ဂဏှာတိ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တဇနာနံ စိတ္တန္တိ မာဠံ, အထ ဝါ သမ္ပတ္တယတိဂဏာနံ စိတ္တဿ ဝိဝေကကရဏေ အလန္တိ မာဠံ, မာဠမေဝ မာဠကံ, ဘိက္ခုသံဃဿ ဖာသုဝိဟာရတ္ထာယ မာဠကံ ကရိဿာမာတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

သမာဒပကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပဉ္စင်္ဂုလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တိဿော နာမာသိ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပဉ္စင်္ဂုလိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရေ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝိဘဝသမ္ပန္နော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဝီထိတော ဝိဟာရံ ပဋိပန္နံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဇာတိသုမနာဒိအနေကာနိ သုဂန္ဓပုပ္ဖါနိ စန္ဒနာဒီနိ စ ဝိလေပနာနိ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂတော ပုပ္ဖေဟိ ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ ဝိလေပနေဟိ ဘဂဝတော သရီရေ ပဉ္စင်္ဂုလိကံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၇။)

֍ * ၅၀။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဒ္ဓိမနွာယ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရန္တော ပစ္စက္ခတော ဉတွာ ‘‘ဣမံ နာမ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဤဒိသံ လောကုတ္တရသမ္ပတ္တိံ ပတ္တောမှီ’’တိ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော တိဿော နာမာသိ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပဉ္စင်္ဂုလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

သတ္တရသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၈။ ကုမုဒဝဂ္ဂေါ

၁။ ကုမုဒမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုမုဒမာလိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတသမီပေ ဇာတဿရဿ အာသန္နေ ရက္ခသော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော အတ္ထဒဿိံ ဘဂဝန္တံ တတ္ထ ဥပဂတံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကုမုဒပုပ္ဖါနိ ဩစိနိတွာ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

֍ * ၁။ သော တေန ပုညေန တတော စဝိတွာ ဒေဝလောကံ ဥပပန္နော ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါယမန္တော ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဗ္ဗတေ ဟိမဝန္တမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တတ္ထဇော ရက္ခသော အာသိန္တိ တသ္မိံ ဇာတဿရသမီပေ ဇာတော နိဗ္ဗတ္တော ရက္ခသော ပရရုဓိရမံသခါဒကော နိဒ္ဒယော ဃောရရူပေါ ဘယာနကသဘာဝေါ မဟာဗလော မဟာထာမော ကက္ခဠော ယက္ခော အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၈။)

ကုမုဒံ ပုပ္ဖတေ တတ္ထာတိ တသ္မိံ မဟာသရေ သူရိယရံသိယာ အဘာဝေ သတိ သာယနှေ မကုဠိတံ ကုဉ္စိတာကာရေန နိပ္ပဘံ အဝဏ္ဏံ ဟောတီတိ ‘‘ကုမုဒ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ပုပ္ဖံ ပုပ္ဖတေ ဝိကသတီတိ အတ္ထော။ စက္ကမတ္တာနိ ဇာယရေတိ တာနိ ပုပ္ဖါနိ ရထစက္ကပမာဏာနိ ဟုတွာ ဇာယန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကုမုဒမာလိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ နိဿေဏိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ကောဏ္ဍညဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နိဿေဏိဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော အနေကာသု ဇာတီသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကောဏ္ဍညဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝဍ္ဎကိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝတော ဝသနပါသာဒဿာရောဟနတ္ထာယ သာရကဋ္ဌမယံ နိဿေဏိံ ကတွာ ဥဿာပေတွာ ဌပေသိ။ ဘဂဝါ တဿ ပသာဒသံဝဍ္ဎနတ္ထာယ ပဿန္တဿေဝ ဥပရိပါသာဒံ အာရုဟိ။ သော အတီဝ ပသန္နော တေနေဝ ပီတိသောမနဿေန ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု ဇာယမာနော နိဿေဏိဒါနနိဿန္ဒေန ဥစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မနုဿသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၉။ သော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ကောဏ္ဍညဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကောဏ္ဍညဿာတိ ကုစ္ဆိတော ဟုတွာ ဍေတိ ပဝတ္တတီတိ ကောဏ္ဍော, လာမကသတ္တော, ကောဏ္ဍတော အညောတိ ကောဏ္ဍညော, အလာမကော ဥတ္တမပုရိသောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဗြာဟ္မဏဂေါတ္တေသု ကောဏ္ဍညဂေါတ္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ‘‘ကောဏ္ဍညော’’တိ ဂေါတ္တဝသေန တဿ နာမံ, တဿ ကောဏ္ဍညဿ။ သေသံ ပါကဋမေဝါတိ။

နိဿေဏိဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၉။)

၃။ ရတ္တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရတ္တိပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ နေသာဒကုလေ ဥပ္ပန္နော မိဂဝဓာယ အရညေ ဝိစရမာနော တဿ ကာရုညေန အရညေ စရမာနံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပုပ္ဖိတံ ရတ္တိကံ နာမ ပုပ္ဖံ ကုဋဇပုပ္ဖဉ္စ သဟ ဝဏ္ဋေန ဩစိနိတွာ သောမနဿစိတ္တေန ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

֍ * ၁၃။ သော တေနေဝ ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ‘‘နေသာဒဘူတေန မယာ ကတကုသလံ သုန္ဒရ’’န္တိ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မိဂါနံ လုဒ္ဒေါ သာဟသိကော မာရကောတိ မိဂလုဒ္ဒေါ, မိဂေသု ဝါ လုဒ္ဒေါ လောဘီတိ မိဂလုဒ္ဒေါ, နေသာဒေါ အာသိံ ပုရေတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄။ ရတ္တိကံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာတိ ပဒုမပုပ္ဖါဒီနိ အနေကာနိ ပုပ္ဖါနိ သူရိယရံသိသမ္ဖဿေန ဒိဝါ ပုပ္ဖန္တိ ရတ္တိယံ မကုဠိတာနိ ဟောန္တိ။ ဇာတိသုမနမလ္လိကာဒီနိ အနေကာနိ ပုပ္ဖါနိ ပန ရတ္တိယံ ပုပ္ဖန္တိ နော ဒိဝါ။ တသ္မာ ရတ္တိယံ ပုပ္ဖနတော ရတ္တိပုပ္ဖနာမကာနိ အနေကာနိ သုဂန္ဓပုပ္ဖါနိ စ ကုဋဇပုပ္ဖါနိ စ ဂဟေတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ရတ္တိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဥဒပါနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝိပဿိနော ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥဒပါနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမမုနိဝရေသု ကတာဓိကာရော အနေကေသု ဘဝေသု ကတပုညသဉ္စယော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၀။)

ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ‘‘ပါနီယဒါနံ မယာ ဒါတဗ္ဗံ, တဉ္စ နိရန္တရံ ကတွာ ပဝတ္တေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧကံ ကူပံ ခနာပေတွာ ဥဒကသမ္ပတ္တကာလေ ဣဋ္ဌကာဟိ စိနာပေတွာ ထိရံ ကတွာ တတ္ထ ဥဋ္ဌိတေန ဥဒကေန ပုဏ္ဏံ တံ ဥဒပါနံ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော နိယျာဒေသိ။ ဘဂဝါ ပါနီယဒါနာနိသံသဒီပကံ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ပေါက္ခရဏီဥဒပါနပါနီယာဒိသမ္ပန္နော သုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၁၈။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿိနော ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥဒပါနော ကတော မယာတိ ဥဒကံ ပိဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဥဒပါနော, ကူပပေါက္ခရဏီတဠာကာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သော ဥဒပါနော ကူပေါ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော အတ္ထာယ ကတော ခနိတောတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဥဒပါနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သီဟာသနဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ နိဗ္ဗာနာဓိဂမတ္ထာယ ကတပုညူပစယော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ရတနတ္တယေ ပသန္နော တသ္မိံ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ခစိတံ သီဟာသနံ ကာရာပေတွာ ဗောဓိရုက္ခံ ပူဇေသိ, ဗဟူဟိ မာလာဂန္ဓဓူပေဟိ စ ပူဇေသိ။

֍ * ၂၁။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဉာတိဝဂ္ဂံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတော နစိရဿေဝ အရဟာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၁။)

ဟုတွာ ပုဗ္ဗူပစိတကုသလသမ္ဘာရံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သီဟာသနမဒါသဟန္တိ သီဟရူပဟိရညသုဝဏ္ဏရတနေဟိ ခစိတံ အာသနံ သီဟာသနံ, သီဟဿ ဝါ အဘီတဿ ဘဂဝတော နိသိန္နာရဟံ, သီဟံ ဝါ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ အာသနန္တိ သီဟာသနံ, တံ အဟံ အဒါသိံ, ဗောဓိရုက္ခံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သီဟာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အနောမဒဿီ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော အနောမဒဿိံ ဘဂဝန္တံ အာကာသေ စင်္ကမန္တံ ပါဒုဒ္ဓါရေ ပါဒုဒ္ဓါရစင်္ကမနဋ္ဌာနေ ပုပ္ဖါနံ ဝိကိရဏံ အစ္ဆရိယဉ္စ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပုပ္ဖါနိ အာကာသေ ဥက္ခိပိ, တာနိ ဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌံသု။

֍ * ၂၆။ သော တေန ပုညေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ကမေန ယောဗ္ဗညံ ပါပုဏိတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တသမ္ပန္နော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော စင်္ကမနဿ ပူဇိတတ္တာ မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရောတိ ပါကဋော။ သော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အနောမဒဿီ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခတ္ထာယာတိ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ စင်္ကမနေန သရီရသလ္လဟုကာဒိသုခံ ပဋိစ္စာတိ အတ္ထော။ အဗ္ဘောကာသမှိ စင်္ကမီတိ အဗ္ဘောကာသေ အင်္ဂဏဋ္ဌာနေ စင်္ကမိ, ပဒဝိက္ခေပံ ပဒသဉ္စာရံ အကာသီတိ အတ္ထော။

ဥဒ္ဓတေ ပါဒေ ပုပ္ဖါနီတိ စင်္ကမန္တေန ပါဒေ ဥဒ္ဓတေ ပဒုမုပ္ပလာဒီနိ ပုပ္ဖါနိ ပထဝိတော ဥဂ္ဂန္တွာ စင်္ကမေ ဝိကိရိံသူတိ အတ္ထော။ သောဘံ မုဒ္ဓနိ တိဋ္ဌရေတိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၂။)

ဗုဒ္ဓဿ မုဒ္ဓနိ သီသေ သောဘယမာနာ တာနိ တိဋ္ဌန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

မဂ္ဂဒတ္တိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဧကဒီပိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရဿ မုနိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဧကဒီပိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဇိနသေဋ္ဌေသု ကတကုသလသမ္ဘာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဘဂဝတော သလလမဟာဗောဓိမှိ ဧကပဒီပံ ပူဇေသိ, ထာဝရံ ကတွာ နိစ္စမေကပဒီပပူဇနတ္ထာယ တေလဝဋ္ဋံ ပဋ္ဌပေသိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ဇလမာနော ပသန္နစက္ခုကော ဥဘယသုခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ရတနတ္တယေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဒီပပူဇာယ လဒ္ဓဝိသေသာဓိဂမတ္တာ ဧကဒီပိယတ္ထေရောတိ ပါကဋော။

֍ * ၃၀။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ မုနိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဧကဒီပိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ မဏိပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဩရေန ဟိမဝန္တဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဏိပူဇကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ တတ္ထာဒီနဝံ ဒိသွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တဩရဘာဂေ ဧကိဿာ နဒိယာ သမီပေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ဝသန္တော ဝိဝေကကာမတာယ တဿာနုကမ္ပာယ စ တတ္ထ ဥပဂတံ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၃။)

မဏိပလ္လင်္ကံ ဘဂဝတော ပူဇေသိ။ ဘဂဝါ တဿ ပသာဒဝဍ္ဎနတ္ထာယ တတ္ထ နိသီဒိ။ သော ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နော နိဗ္ဗာနာဓိဂမတ္ထာယ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၃၄။ သော ဧကဒိဝသံ အတ္တနာ ကတကုသလံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဩရေန ဟိမဝန္တဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩရေနာတိ ဟိမဝန္တဿ အပရံ ဘာဂံ ဝိဟာယ ဩရေန, ဘုမ္မတ္ထေ ကရဏဝစနံ, ဩရသ္မိံ ဒိသာဘာဂေတိ အတ္ထော။ နဒိကာ သမ္ပဝတ္တထာတိ အပါကဋနာမဓေယျာ ဧကာ နဒီ သံသုဋ္ဌု ပဝတ္တာနီ ဝဟာနီ သန္ဒမာနာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ တဿာ စာနုပခေတ္တမှီတိ တဿာ နဒိယာ အနုပခေတ္တမှိ တီရသမီပေတိ အတ္ထော။ သယမ္ဘူ ဝသတေ တဒါတိ ယဒါ အဟံ မဏိပလ္လင်္ကံ ပူဇေသိံ, တဒါ အနာစရိယကော ဟုတွာ သယမေဝ ဗုဒ္ဓဘူတော ဘဂဝါ ဝသတေ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၅။ မဏိံ ပဂ္ဂယှ ပလ္လင်္ကန္တိ မဏိန္တိ စိတ္တံ အာရာဓေတိ သောမနဿံ ကရောတီတိ မဏိ, အထ ဝါ မာတိ ပမာဏံ ကရောတိ အာဘရဏန္တိ မဏိ, အထ ဝါ မရန္တာပိ ရာဇယုဝရာဇာဒယော တံ န ပရိစ္စဇန္တိ တဒတ္ထာယ သင်္ဂါမံ ကရောန္တီတိ မဏိ, တံ မဏိံ မဏိမယံ ပလ္လင်္ကံ မနောရမံ သာဓု စိတ္တံ သုဋ္ဌု ဝိစိတ္တံ ပဂ္ဂယှ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

မဏိပူဇကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ တိကိစ္ဆကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တိကိစ္ဆကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပာယသ္မာ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ဝေဇ္ဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဗဟုဿုတော သုသိက္ခိတော ဝေဇ္ဇကမ္မေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၄။)

ဆေကော ဗဟူ ရောဂိနော တိကိစ္ဆန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကဿ အသောကနာမတ္ထေရဿ ရောဂံ တိကိစ္ဆိ။ သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု အပရာပရံ သုခံ အနုဘဝန္တော နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဘဝေ အရောဂေါ ဒီဃာယုကော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏသရီရော အဟောသိ။

֍ * ၃၉။ သော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိမနွာယ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော အရောဂေါ သုခိတော ဝိဘဝသမ္ပန္နော ရတနတ္တယေ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိကိစ္ဆကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဝေဿဘုမှိ ဘဂဝတီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတကုသလသမ္ဘာရော အနေကေသု ဘဝေသု ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ တဿာရာမိကဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဝိဟာရေသု အာရာမိကကမ္မံ ကရောန္တော သက္ကစ္စံ သံဃံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော တေနေဝ ကုသလကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သုခပ္ပတ္တော ပါကဋော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သာသနေ ပသန္နော ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တသမ္ပန္နော သာသနံ သောဘယမာနော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တော နစိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတ္တော ဆဠဘိညော ပုဗ္ဗေ ကတကုသလကမ္မဝသေန သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၄၅။ သော ဧကဒိဝသံ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယာ ကိံ နာမ ကမ္မံ ကတွာ အယံ လောကုတ္တရသမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ ပစ္စက္ခတော ဇာနိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပါကဋံ ကရောန္တော ဝေဿဘုမှိ ဘဂဝတီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဟောသာရာမိကော အဟန္တိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၅။)

အဟံ ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော သာသနေ အာရာမိကော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သံဃုပဋ္ဌာကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

အဋ္ဌာရသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၉။ ကုဋဇပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဣတော ပရမ္ပိ ဧကူနဝီသတိမဝဂ္ဂေ အာဂတာနံ ဣမေသံ ကုဋဇပုပ္ဖိယတ္ထေရာဒီနံ ဒသန္နံ ထေရာနံ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။ တေသဉှိ ထေရာနံ ပုရိမဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ ကတပုညသမ္ဘာရာနံ ဝသေန ပါကဋနာမာနိ စေဝ နိဝါသနဂရာဒီနိ စ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ တံ သဗ္ဗံ အပဒါနံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဧကူနဝီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၀။ တမာလပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ တမာလပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဝီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမတ္ထေရာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝ။

֍ * ၆။ ဒုတိယတ္ထေရာပဒါနေ ယံ ဒါယဝါသိကော ဣသီတိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝနေ ဝသနဘာဝေန ဒါယဝါသိကော ဣသီတိ သင်္ခံ ဂတော, အတ္တနော အနုကမ္ပာယ တံ ဝနံ ဥပဂတဿ သိဒ္ဓတ္ထဿ သတ္ထုနော ဝသနမဏ္ဍပစ္ဆာဒနတ္ထာယ ယံ တိဏံ, တံ လာယတိ ဆိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ ဒဗ္ဗဆဒနံ ကတွာ အနေကေဟိ ခုဒ္ဒကဒဏ္ဍကေဟိ မဏ္ဍပံ ကတွာ တံ တိဏေန ဆာဒေတွာ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော အဟံ အဒါသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၈။ သတ္တာဟံ ဓာရယုံ တတ္ထာတိ တံ မဏ္ဍပံ တတ္ထ ဌိတာ ဒေဝမနုဿာ သတ္တာဟံ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသိန္နဿ သတ္ထုနော ဓာရယုံ ဓာရေသုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

တိဏသ ရဒါယကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၆။)

တတိယတ္ထေရဿ အပဒါနေ ခဏ္ဍဖုလ္လိယတ္ထေရောတိ ဧတ္ထ ခဏ္ဍန္တိ ကဋ္ဌာနံ ဇိဏ္ဏတ္တာ ဆိန္နဘိန္နဋ္ဌာနံ, ဖုလ္လန္တိ ကဋ္ဌာနံ ဇိဏ္ဏဋ္ဌာနေ ကဏ္ဏကိတမဟိစ္ဆတ္တကာဒိပုပ္ဖနံ, ခဏ္ဍဉ္စ ဖုလ္လဉ္စ ခဏ္ဍဖုလ္လာနိ, ခဏ္ဍဖုလ္လာနံ ပဋိသင်္ခရဏံ ပုနပ္ပုနံ ထိရကရဏန္တိ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏံ။ ဣမဿ ပန ထေရဿ သမ္ဘာရပူရဏကာလေ ဖုဿဿ ဘဂဝတော စေတိယေ ဆိန္နဘိန္နဋ္ဌာနေ သုဓာပိဏ္ဍံ မက္ခေတွာ ထိရကရဏံ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏံ နာမ။ တသ္မာ သော ခဏ္ဍဖုလ္လိယော ထေရောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ တတိယံ။

֍ * ၁၇။ စတုတ္ထတ္ထေရဿာပဒါနေ ရညော ဗဒ္ဓစရော အဟန္တိ ရညော ပရိစာရကော ကမ္မကာရကော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၉။ ဇလဇုတ္တမနာမိနောတိ ဇလေ ဥဒကေ ဇာတံ ဇလဇံ, ကိံ တံ ပဒုမံ, ပဒုမေန သမာနနာမတ္တာ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိ အတ္ထော။ ဥတ္တမပဒုမနာမဿ ဘဂဝတောတိ ဝါ အတ္ထော။ စတုတ္ထံ။

ပဉ္စမံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

֍ * ၂၈။ ဆဋ္ဌေ နဂရေ ဒွါရဝတိယာတိ မဟာဒွါရဝါတပါနကဝါဋဖလကာဟိ ဝတိပါကာရဋ္ဋာလဂေါပုရကဒ္ဒမောဒကပရိခါဟိ စ သမ္ပန္နံ နဂရန္တိ ဒွါရဝတီနဂရံ, ဒွါရံ ဝတိဉ္စ ပဓာနံ ကတွာ နဂရဿ ဥပလက္ခိတတ္တာ ‘‘ဒွါရဝတီ နဂရ’’န္တိ ဝေါဟရန္တီတိ နဂရေ ဒွါရဝတိယာတိ ဝုတ္တံ။ မာလာဝစ္ဆော ပုပ္ဖါရာမော မမ အဟောသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၁။ တေ ကိသလယာတိ တေ အသောကပလ္လဝါ။ ဆဋ္ဌံ။

သတ္တမဋ္ဌမနဝမာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ ဒသမေပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထီတိ။

ဝီသတိမဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၁-၂၃။ ကဏိကာရပုပ္ဖိယာဒိဝဂ္ဂေါ

၁-၃၀။ ကဏိကာရပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဣတော ပရံ သဗ္ဗတ္ထ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမ။ ဧကဝီသတိမေ ဗာဝီသတိမေ တေဝီသတိမေ စ ဝဂ္ဂေ သဗ္ဗေသံ ထေရာနံ သယံကတေန ပုညေန လဒ္ဓနာမာနိ, ကတပုညာနဉ္စ နာနတ္တံ တေသံ ဗျာကရဏဒါယကာနံ ဗုဒ္ဓါနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၇။)

နာမာနိ ဝသိတနဂရာနိ စ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သဗ္ဗာနိပိ ဥတ္တာနာနေဝ။ အပဒါနဂါထာနမတ္ထော စ နယာနုယောဂေန သုဝိညေယျောယေဝါတိ။

၂၄။ ဥဒကာသနဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ဥဒကာသနဒါယကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

စတုဝီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမဒုတိယာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၉။ တတိယာပဒါနေ အရုဏဝတိယာ နဂရေတိ အာ သမန္တတော အာလောကံ ကရောန္တော ဥဏတိ ဥဂ္ဂစ္ဆတီတိ အရုဏော, သော တသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ အရုဏဝတီ, တသ္မိံ နဂရေ အာလောကံ ကရောန္တော သူရိယော ဥဂ္ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သေသနဂရေသုပိ သူရိယုဂ္ဂမနေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဝိသေသဝစနံ သဗ္ဗစတုပ္ပဒါနံ မဟိယံ သယနေပိ သတိ မဟိယံ သယတီတိ မဟိံသောတိ ဝစနံ ဝိယ ရူဠှိဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ ပါကာရပါသာဒဟမ္မိယာဒီသု သုဝဏ္ဏရဇတမဏိမုတ္တာဒိသတ္တရတနပဘာဟိ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဝိယ ပဘာဝတီ အရုဏဝတီ နာမ, တသ္မိံ အရုဏဝတိယာ နဂရေ, ပူပိကော ပူပဝိက္ကယေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄။ စတုတ္ထာပဒါနေ တိဝရာယံ ပုရေ ရမ္မေတိ တီဟိ ပါကာရေဟိ ပရိဝါရိတာ ပရိက္ခိတ္တာတိ တိဝရာ, ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒိဥပဘောဂဝတ္ထာဘရဏာဒိနစ္စဂီတာဒီဟိ ရမဏီယန္တိ ရမ္မံ, တသ္မိံ တိဝရာယံ ပုရေ နဂရေ ရမ္မေ နဠကာရော အဟံ အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ပဉ္စမာပဒါနံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

֍ * ၂၃။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ ဝဏ္ဏကာရော အဟံ တဒါတိ နီလပီတရတ္တာဒိဝဏ္ဏဝသေန ဝတ္ထာနိ ကရောတိ ရဉ္ဇေတီတိ ဝဏ္ဏကာရော။ ဝတ္ထရဇကော ဟုတွာ စေတိယေ ဝတ္ထေဟိ အစ္ဆာဒနသမယေ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဒုဿာနိ ရဉ္ဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂၇။ သတ္တမာပဒါနေ ပိယာလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာတိ သုပုပ္ဖိတံ ပိယာလရုက္ခံ ဒိသွာ။ ဂတမဂ္ဂေ ခိပိံ အဟန္တိ အဟံ မိဂလုဒ္ဒေါ နေသာဒေါ ဟုတွာ ပိယာလပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ ဗုဒ္ဓဿ ဂတမဂ္ဂေ ခိပိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။)

֍ * ၃၀။ အဋ္ဌမာပဒါနေ သကေ သိပ္ပေ အပတ္ထဒ္ဓေါတိ အတ္တနော တက္ကဗျာကရဏာဒိသိပ္ပသ္မိံ အပတ္ထဒ္ဓေါ ပတိဋ္ဌိတော ဆေကော အဟံ ကာနနံ အဂမံ ဂတော သမ္ဗုဒ္ဓံ ယန္တံ ဒိသွာနာတိ ဝနန္တရေ ဂစ္ဆန္တံ ဝိပဿိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ ပဿိတွာ။ အမ္ဗယာဂံ အဒါသဟန္တိ အဟံ အမ္ဗဒါနံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၃။ နဝမာပဒါနေ ဇဂတီ ကာရိတာ မယှန္တိ အတ္ထဒဿိဿ ဘဂဝတော သရီရဓာတုနိဓာပိတစေတိယေ ဇဂတိ ဆိန္နဘိန္နအာလိန္ဒပုပ္ဖါဓာနသင်္ခါတာ ဇဂတိ မယာ ကာရိတာ ကာရာပိတာတိ အတ္ထော။

ဒသမာပဒါနံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

စတုဝီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၅။ တုဝရဒါယကဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ တုဝရဒါယကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

֍ * ၁။ ပဉ္စဝီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ဘရိတွာ တုဝရမာဒါယာတိ တုဝရအဋ္ဌိံ မုဂ္ဂကလယသဒိသံ တုဝရဋ္ဌိံ ဘဇ္ဇိတွာ ပုပ္ဖေတွာ ဘာဇနေန အာဒါယ သံဃဿ ဝနမဇ္ဈောဂါဟကဿ အဒဒိံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

၄-၅။ ဒုတိယာပဒါနေ ဓနုံ အဒွေဇ္ဈံ ကတွာနာတိ မိဂါဒီနံ မာရဏတ္ထာယ ဓနုံ သန္နယှိတွာ စရမာနော ကေသရံ ဩဂတံ ဒိသွာတိ သုပုပ္ဖိတံ ခုဒ္ဒကသရံ ဒိသွာ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပေသိန္တိ အဟံ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဝနံ သမ္ပတ္တဿ တိဿဿ ဘဂဝတော အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၉-၁၀။ တတိယာပဒါနေ ဇလကုက္ကုဋောတိ ဇာတဿရေ စရမာနကုက္ကုဋော။ တုဏ္ဍေန ကေသရိံ ဂယှာတိ ပဒုမပုပ္ဖံ မုခတုဏ္ဍေန ဍံသိတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တဿ တိဿဿ ဘဂဝတော အဘိရောပေသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄။ စတုတ္ထာပဒါနေ ဝိရဝပုပ္ဖမာဒါယာတိ ဝိဝိဓံ ရဝတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဝိရဝံ, သဒ္ဒကရဏဝေလာယံ ဝိကသနတော ‘‘ဝိရဝ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ပုပ္ဖသမူဟံ အာဒါယ ဂဟေတွာ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၇။ ပဉ္စမာပဒါနေ ကုဋိဂေါပကောတိ သေနာသနပါလကော။ ကာလေန ကာလံ ဓူပေသိန္တိ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တကာလာနုကာလေ ဓူပေသိံ, ဓူပေန သုဂန္ဓံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၉။)

အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိကာလာနုသာရိဓူပေန ဓူပေသိံ ဝါသေသိန္တိ အတ္ထော။

ဆဋ္ဌသတ္တမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

֍ * ၂၇။ အဋ္ဌမာပဒါနေ သတ္တ သတ္တလိပုပ္ဖါနီတိ သတ္တလိသင်္ခါတာနိ, သတ္တ ပုပ္ဖါနိ သီသေနာဒါယ ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော အဘိရောပေသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၁။ နဝမာပဒါနေ ဗိမ္ဗိဇာလကပုပ္ဖါနီတိ ရတ္တင်္ကုရဝကပုပ္ဖါနိ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၅။ ဒသမာပဒါနေ ဥဒ္ဒါလကံ ဂဟေတွာနာတိ ဇာတဿရေ ဝိဟင်္ဂသောဗ္ဘေ ဇာတံ ဥဒ္ဒါလကပုပ္ဖံ ဩစိနိတွာ ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပဉ္စဝီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၆။ ထောမကဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ထောမကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဆဗ္ဗီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝ။

၅-၆။ ဒုတိယာပဒါနေ ဝိဇဟိတွာ ဒေဝဝဏ္ဏန္တိ ဒေဝတာ သရီရံ ဝိဇဟိတွာ ဆဍ္ဍေတွာ, မနုဿသရီရံ နိမ္မိနိတွာတိ အတ္ထော။ အဓိကာရံ ကတ္တုကာမောတိ အဓိကကိရိယံ ပုညသမ္ဘာရံ ကတ္တုကာမော ဒေဝရော နာမ အဟံ ဒေဝရာဇာ ဘရိယာယ သဟ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သာသနေ သာဒရတာယ ဣဓ ဣမသ္မိံ မနုဿလောကေ အာဂမိံ အာဂတောတိ အတ္ထော။ တဿ ဘိက္ခာ မယာ ဒိန္နာတိ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ယော နာမေန ဒေဝလော နာမ သာဝကော အဟောသိ, တဿ သာဝကဿ မယာ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ ဘိက္ခာ ဒိန္နာ ပိဏ္ဍပါတော ဒိန္နောတိ အတ္ထော။

၉-၁၀။ တတိယာပဒါနေ အာနန္ဒော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ အာနန္ဒံ တုဋ္ဌိံ ဇနနတော အာနန္ဒော နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။ အမနုဿမှိ ကာနနေတိ အမနုဿပရိဂ္ဂဟေ ကာနနေ မဟာအရညေ ပရိနိဗ္ဗာယိ အနု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၀။)

ပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုယာ အန္တရဓာယိ, အဒဿနံ အဂမာသီတိ အတ္ထော။ သရီရံ တတ္ထ ဈာပေသိန္တိ အဟံ ဒေဝလောကာ ဣဓာဂန္တွာ တဿ ဘဂဝတော သရီရံ တတ္ထ အရညေ ဈာပေသိံ ဒဟနံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

စတုတ္ထပဉ္စမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၂၀။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ အဟောသိံ စန္ဒနော နာမာတိ နာမေန ပဏ္ဏတ္တိဝသေန စန္ဒနော နာမ။ သမ္ဗုဒ္ဓဿတြဇောတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓဘူတတော ပုဗ္ဗေ တဿ အတြဇော ပုတ္တော အဟံ။ ဧကောပါဟနော မယာ ဒိန္နောတိ ဧကံ ဥပါဟနယုဂံ မယာ ဒိန္နံ။ ဗောဓိံ သမ္ပဇ္ဇ မေ တုဝန္တိ တေန ဥပါဟနယုဂေန မေ မယှံ သာဝကဗောဓိံ တုဝံ သမ္ပဇ္ဇ နိပ္ဖါဒေဟီတိ အတ္ထော။

၂၃-၂၄။ သတ္တမာပဒါနေ မဉ္ဇရိကံ ကရိတွာနာတိ မဉ္ဇေဋ္ဌိပုပ္ဖံ ဟရိတစင်္ကောဋကံ ဂဟေတွာ ရထိယံ ဝီထိယာ ပဋိပဇ္ဇိံ အဟံ တထာ ပဋိပန္နောဝ ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတံ ဘိက္ခုသံဃေန ပရိဝုတံ သမဏာနဂ္ဂံ သမဏာနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗုဒ္ဓဿ အဘိရောပယိန္တိ ဒိသွာ စ ပန တံ ပုပ္ဖံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပဂ္ဂယှ ဥက္ခိပိတွာ ဗုဒ္ဓဿ ဖုဿဿ ဘဂဝတော အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၂၈-၂၉။ အဋ္ဌမာပဒါနေ အလောဏပဏ္ဏဘက္ခောမှီတိ ခီရပဏ္ဏာဒီနိ ဥဉ္ဆာစရိယာယ အာဟရိတွာ လောဏဝိရဟိတာနိ ပဏ္ဏာနိ ပစိတွာ ဘက္ခာမိ, အလောဏပဏ္ဏဘက္ခော အမှိ ဘဝါမီတိ အတ္ထော။ နိယမေသု စ သံဝုတောတိ နိယမသညိတေသု ပါဏာတိပါတာဝေရမဏိအာဒီသု နိစ္စပဉ္စသီလေသု သံဝုတော ပိဟိတောတိ အတ္ထော။ ပါတရာသေ အနုပ္ပတ္တေတိ ပုရေဘတ္တကာလေ အနုပ္ပတ္တေ။ သိဒ္ဓတ္ထော ဥပဂစ္ဆိ မန္တိ မမ သမီပံ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ ဥပဂဉ္ဆိ သမ္ပာပုဏိ။ တာဟံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒါသိန္တိ အဟံ တံ အလောဏပဏ္ဏံ တဿ ဗုဒ္ဓဿ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

နဝမာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝ။

၃၇-၃၈။ ဒသမာပဒါနေ သိခိနံ သိခိနံ ယထာတိ သရီရတော နိက္ခန္တဆဗ္ဗဏ္ဏရံသီဟိ ဩဘာသယန္တံ ဇလန္တံ သိခီနံ သိခီဘဂဝန္တံ သိခီနံ ယထာ ဇလမာနအဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ။ အဂ္ဂဇံ ပုပ္ဖမာဒါယာတိ အဂ္ဂဇနာမကံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓဿ သိခိဿ ဘဂဝတော အဘိရောပယိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

ဆဗ္ဗီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၁။)

၂၇။ ပဒုမုက္ခိပဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ အာကာသုက္ခိပိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၂။ သတ္တဝီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ဇလဇဂ္ဂေ ဒုဝေ ဂယှာတိ ဇလေ ဥဒကေ ဇာတေ အဂ္ဂေ ဥပ္ပလာဒယော ဒွေ ပုပ္ဖေ ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓဿ သမီပံ ဂန္တွာ ဧကံ ပုပ္ဖံ ပါဒေသု နိက္ခိပိံ ပူဇေသိံ, ဧကံ ပုပ္ဖံ အာကာသေ ခိပိန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယာပဒါနံ ပါကဋမေဝ။

֍ * ၁၀။ တတိယာပဒါနေ ဗောဓိယာ ပါဒပုတ္တမေတိ ဥတ္တမေ ဗောဓိပါဒပေ။ အဍ္ဎစန္ဒံ မယာ ဒိန္နန္တိ တသ္မိံ ဗောဓိမူလေ အဍ္ဎစန္ဒာကာရေန မယာ အနေကပုပ္ဖါနိ ပူဇိတာနီတိ အတ္ထော။ ဓရဏီရုဟပါဒပေတိ ရုက္ခပဗ္ဗတရတနာဒယော ဓာရေတီတိ ဓရဏီ, ပထဝီ, ဓရဏိယာ ရုဟတိ ပတိဋ္ဌဟတီတိ ဓရဏီရုဟော, ပါဒသင်္ခါတေန မူလေန ဥဒကံ ပိဝတိ ခန္ဓဝိဋပါဒီသု ပတ္ထရိယတီတိ ပါဒပေါ, ဓရဏီရုဟော စ သော ပါဒပေါ စေတိ ဓရဏီရုဟပါဒပေါ, တသ္မိံ ဓရဏီရုဟပါဒပေ ပုပ္ဖံ မယာ ပူဇိတန္တိ အတ္ထော။

စတုတ္ထာပဒါနံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၈-၁၉။ ပဉ္စမာပဒါနေ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိ ဟိမဝန္တဿ အာသန္နေ။ ရောမသော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ရုက္ခလတာဂုမ္ဗာဘာဝါ ကေဝလံ ဒဗ္ဗတိဏာဒိသဉ္ဆန္နတ္တာ ရောမသော နာမ ပဗ္ဗတော အဟောသိ။ တမှိ ပဗ္ဗတပါဒမှီတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတပရိယန္တေ။ သမဏော ဘာဝိတိန္ဒြိယောတိ သမိတပါပေါ ဝူပသန္တကိလေသော သမဏော ဝဍ္ဎိတဣန္ဒြိယော, ရက္ခိတစက္ခုန္ဒြိယာဒိဣန္ဒြိယောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဝဍ္ဎိတဣန္ဒြိယော ဝဍ္ဎိတသဒ္ဓိန္ဒြိယာဒိဣန္ဒြိယောတိ အတ္ထော။ တဿ သမဏဿ အဟံ ဗိဠာလိအာလုဝေ ဂဟေတွာ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

ဆဋ္ဌသတ္တမဋ္ဌမနဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝါတိ။

သတ္တဝီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၈။ သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ သုဝဏ္ဏဗိဗ္ဗောဟနိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌဝီသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝ။

֍ * ၅။ ဒုတိယာပဒါနေ မနောမယေန ကာယေနာတိ ယထာ စိတ္တဝသေန ပဝတ္တကာယေနာတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၂။)

֍ * ၁၀။ တတိယာပဒါနေ မဟာသမုဒ္ဒံ နိဿာယာတိ မဟာသာဂရာသန္နေ ဌိတဿ ပဗ္ဗတဿ အန္တရေ ပဗ္ဗတလေဏေတိ အတ္ထော။ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ ဝိဝေကကာမတာယ ဝသတိ ပဋိဝသတီတိ အတ္ထော။ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာနကာသဟန္တိ အဟံ တဿ ဘဂဝတော ပဋိဥဂ္ဂန္တွာ သမီပံ ဂန္တွာ ဝန္ဒနာဒိပုညံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ စင်္ကောဋကမဒါသဟန္တိ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော အဟံ ပုပ္ဖဘရိတံ စင်္ကောဋကံ ကဒမ္ဗံ အဒါသိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄။ စတုတ္ထာပဒါနေ အကက္ကသစိတ္တဿာထာတိ အဖရုသစိတ္တဿ, အထ-သဒ္ဒေါ ပဒပူရဏေ။

֍ * ၁၉။ ပဉ္စမာပဒါနေ ဥဒုမ္ဗရေ ဝသန္တဿာတိ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခမူလေ ရုက္ခစ္ဆာယာယ ဝသန္တဿ တိဿဿ ဘဂဝတော။ နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေတိ နိယာမိတေ ပဋိဗဒ္ဓေ ပဏ္ဏသန္ထရေ သာခါဘင်္ဂါသနေ နိသိန္နဿ။ ဝုတ္ထောကာသော မယာ ဒိန္နောတိ ဝိဝိတ္တောကာသေ မဏ္ဍပဒွါရာဒီဟိ ပိဟိတောကာသော မယာ ဒိန္နော သမ္ပာဒိတောတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၄။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ ပေါတ္ထဒါနံ မယာ ဒိန္နန္တိ ပေါတ္ထဝဋ္ဋိံ ပေါတ္ထဆလ္လိံ တာဠေတွာ ကတံ သာဋကံ ဝိသမံ ဂေါဖာသုကေန ဃံသိတွာ နိမ္မိတံ သုတ္တံ ဂဟေတွာ ကန္တိတွာ တေန သုတ္တေန နိသီဒနတ္ထာယ ဝါ ဘူမတ္ထရဏတ္ထာယ ဝါ သာဋကံ ဝါယာပေတွာ တံ သာဋကံ မယာ ရတနတ္တယဿ ဒိန္နန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂၇။ သတ္တမာပဒါနေ စန္ဒဘာဂါနဒီတီရေတိ စန္ဒဘာဂါယ နာမ နဒိယာ တီရတော, နိဿက္ကေ ဘုမ္မဝစနံ။ အနုသောတန္တိ သောတဿ အနု ဟေဋ္ဌာဂင်္ဂံ ဝဇာမိ ဂစ္ဆာမိ အဟန္တိ အတ္ထော။ သတ္တ မာလုဝပုပ္ဖါနိ, စိတမာရောပယိံ အဟန္တိ အဟံ မာလုဝပုပ္ဖါနိ သတ္တ ပတ္တာနိ ဂဟေတွာ စိတကေ ဝါလုကရာသိမှိ ဝါလုကာဟိ ထူပံ ကတွာ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၃၁-၃၂။ အဋ္ဌမာပဒါနေ မဟာသိန္ဓု သုဒဿနာတိ သုန္ဒရဒဿနသုန္ဒရောဒကဓဝလပုလိနောပသောဘိတတ္တာ သုဋ္ဌု မနောဟရာ မဟာသိန္ဓု နာမ ဝါရိနဒီ အဟောသိ။ တတ္ထ တိဿံ သိန္ဓုဝါရိနဒိယံ သပ္ပဘာသံ ပဘာယ သဟိတံ သုဒဿနံ သုန္ဒရရူပံ ပရမောပသမေ ယုတ္တံ ဥတ္တမေ ဥပသမေ ယုတ္တံ သမင်္ဂီဘူတံ ဝီတရာဂံ အဟံ အဒ္ဒသန္တိ အတ္ထော။ ဒိသွာဟံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၃။)

ဝိမှိတာသယောတိ ‘‘ဧဝရူပံ ဘယာနကံ ဟိမဝန္တံ ကထံ သမ္ပတ္တော’’တိ ဝိမှိတအဇ္ဈာသယော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တောတိ အတ္ထော။ အာလုဝံ တဿ ပါဒါသိန္တိ တဿ အရဟတော အဟံ ပသန္နမာနသော အာလုဝကန္ဒံ ပါဒါသိံ အာဒရေန အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

နဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

အဋ္ဌဝီသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂၉။ ပဏ္ဏဒါယကဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ပဏ္ဏဒါယကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၂။ ဧကူနတိံသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ပဏ္ဏဘောဇနဘောဇနောတိ ခီရပဏ္ဏာဒိဘောဇနဿ ဘုဉ္ဇနတ္ထာယ ပဏ္ဏသာလာယ နိသိန္နော အမှိ ဘဝါမီတိ အတ္ထော။ ဥပဝိဋ္ဌဉ္စ မံ သန္တန္တိ ပဏ္ဏသာလာယံ ဥပဝိဋ္ဌံ သန္တံ ဝိဇ္ဇမာနံ မံ။ ဥပါဂစ္ဆိ မဟာဣသီတိ မဟန္တေ သီလာဒိခန္ဓေ ဧသနတော မဟာဣသိ။ လောကပဇ္ဇောတော လောကပဒီပေါ သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါ ဥပဂစ္ဆိ, မမ သမီပံ အဂမာသီတိ အတ္ထော။ နိသိန္နဿ ပဏ္ဏသန္ထရေတိ ဥပဂန္တွာ ပဏ္ဏသန္ထရေ နိသိန္နဿ ခါဒနတ္ထာယ သေဒိတံ ပဏ္ဏံ မယာ ဒိန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၅-၇။ ဒုတိယာပဒါနေ သိနေရုသမသန္တောသော ဓရဏီသမသာဒိသော သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝုဋ္ဌဟိတွာ သမာဓိမှာတိ နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဝိသုံ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခာယ မမုပဋ္ဌိတောတိ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ ‘‘အဇ္ဇ မမ ယော ကောစိ ကိဉ္စိ ဒါနံ ဒဒါတိ, တဿ မဟပ္ဖလ’’န္တိ စိန္တေတွာ နိသိန္နဿ မမ သန္တိကံ သမီပံ ဥပဋ္ဌိတော သမီပမာဂတောတိ အတ္ထော။ ဟရီတကံ…ပေ… ဖာရုသကဖလာနိ စာတိ ဧဝံ သဗ္ဗံ တံ ဖလံ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပိနော တဿ သိဒ္ဓတ္ထဿ မဟေသိဿ မယာ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ ဒိန္နန္တိ အတ္ထော။

၁၁-၁၂။ တတိယာပဒါနေ သီဟံ ယထာ ဝနစရန္တိ ဝနေ စရမာနံ သီဟရာဇံ ဣဝ စရမာနံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နိသဘာဇာနိယံ ယထာတိ ဝသဘော, နိသဘော, ဝိသဘော, အာသဘောတိ စတ္တာရော ဂဝဇေဋ္ဌကာ။ တေသု ဂဝသတဿ ဇေဋ္ဌကော ဝသဘော, ဂဝသဟဿဿ ဇေဋ္ဌကော နိသဘော, ဂဝသတသဟဿဿ ဇေဋ္ဌကော ဝိသဘော,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၄။)

ဂဝကောဋိသတသဟဿဿ ဇေဋ္ဌကော အာသဘော။ ဣဓ ပန အာသဘော ‘‘နိသဘော’’တိ ဝုတ္တော, အာဇာနီယံ အဘီတံ နိစ္စလံ ဥသဘရာဇံ ဣဝါတိ အတ္ထော။ ကကုဓံ ဝိလသန္တံဝါတိ ပုပ္ဖပလ္လဝေဟိ သောဘမာနံ ကကုဓရုက္ခံ ဣဝ နရာသဘံ နရာနံ အာသဘံ ဥတ္တမံ အာဂစ္ဆန္တံ သိဒ္ဓတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သဒ္ဓါယ သမ္ပယုတ္တတ္တာ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

စတုတ္ထာပဒါနာဒီနိ ဒသမာဝသာနာနိ သုဝိညေယျာနေဝါတိ။

ဧကူနတိံသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃၀။ စိတကပူဇကဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ စိတကပူဇကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၂။ တိံသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ အာဟုတိံ ယိဋ္ဌုကာမောဟန္တိ ပူဇာသက္ကာရံ ကာရေတုကာမော အဟံ။ နာနာပုပ္ဖံ သမာနယိန္တိ နာနာ အနေကဝိဓံ စမ္ပကသလလာဒိပုပ္ဖံ သံ သုဋ္ဌု အာနယိံ, ရာသိံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။ သိခိနော လောကဗန္ဓုနောတိ သကလလောကတ္တယဗန္ဓုဿ ဉာတကဿ သိခိဿ ဘဂဝတော ပရိနိဗ္ဗုတဿ စိတကံ အာဠာဟနစိတကံ ဒါရုရာသိံ ဇလန္တံ အာဒိတ္တံ ဒိသွာ တဉ္စ မယာ ရာသီကတံ ပုပ္ဖံ ဩကိရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

၆-၇။ ဒုတိယာပဒါနေ အဇိနုတ္တရဝါသနောတိ အဇိနမိဂစမ္မံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကတွာ နိဝါသိနော အစ္ဆာဒနောတိ အတ္ထော။ အဘိညာ ပဉ္စ နိဗ္ဗတ္တာတိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒယော ပဉ္စ အဘိညာယော ပဉ္စ ဉာဏာနိ နိဗ္ဗတ္တာ ဥပ္ပါဒိတာ နိပ္ဖါဒိတာ။ စန္ဒဿ ပရိမဇ္ဇကောတိ စန္ဒမဏ္ဍလဿ သမန္တတော မဇ္ဇကော, ဖုဋ္ဌော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ဝိပဿိံ လောကပဇ္ဇောတန္တိ သကလလောကတ္တယေ ပဒီပသဒိသံ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ မမ သန္တိကံ အဘိဂတံ ဝိသေသေန သမ္ပတ္တံ အာဂတံ။ ဒိသွာ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖါနီတိ ဒေဝလောကတော ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖါနိ အာဟရိတွာ ဝိပဿိဿ သတ္ထုနော မတ္ထကေ ဆတ္တာကာရေန အဟံ ဓာရေသိန္တိ အတ္ထော။

၁၁-၁၃။ တတိယာပဒါနေ ပုတ္တော မမ ပဗ္ဗဇိတောတိ မယှံ ပုတ္တော သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတော။ ကာသာယဝသနော တဒါတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတကာလေ ကာသာယနိဝတ္ထော, န ဗာဟိရကပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗဇိတောတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၅။)

သော စ ဗုဒ္ဓတ္တံ သမ္ပတ္တောတိ သော မယှံ ပုတ္တော စတူသု ဗုဒ္ဓေသု သာဝကဗုဒ္ဓဘာဝံ သံ သုဋ္ဌု ပတ္တော, အရဟတ္တံ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗုတော လောကပူဇိတောတိ သကလလောကေဟိ ကတသက္ကာရော ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတောတိ အတ္ထော။ ဝိစိနန္တော သကံ ပုတ္တန္တိ အဟံ တဿ ဂတဒေသံ ပုစ္ဆိတွာ သကံ ပုတ္တံ ဝိစိနန္တော ပစ္ဆတော အဂမံ, အနုဂတော အသ္မီတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗုတဿ မဟန္တဿာတိ မဟန္တေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ ယုတ္တတ္တာ မဟန္တဿ တဿ မမ ပုတ္တဿ အရဟတော အာဒဟနဋ္ဌာနေ စိတကံ စိတကဋ္ဌာနံ အဟံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။ ပဂ္ဂယှ အဉ္ဇလိံ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အာဒဟနဋ္ဌာနေ အဉ္ဇလိံ ဒသင်္ဂုလိသမောဓာနံ ပဂ္ဂဟေတွာ သိရသိ ကတွာ အဟံ စိတကံ ဒဟနဒါရုရာသိံ ဝန္ဒိတွာ ပဏာမံ ကတွာ သေတစ္ဆတ္တဉ္စ ပဂ္ဂယှာတိ န ကေဝလမေဝ ဝန္ဒိတွာ ဓဝလစ္ဆတ္တဉ္စ ပဂ္ဂယှ ဥက္ခိပိတွာ အဟံ အာရောပေသိံ ပတိဋ္ဌပေသိန္တိ အတ္ထော။

၁၇-၁၈။ စတုတ္ထာပဒါနေ အနုဂ္ဂတမှိ အာဒိစ္စေတိ သူရိယေ အနုဂ္ဂတေ အနုဋ္ဌိတေ ပစ္စူသကာလေတိ အတ္ထော။ ပသာဒေါ ဝိပုလော အဟူတိ ရောဂပီဠိတဿ မယှံ စိတ္တပ္ပသာဒေါ ဝိပုလော အတိရေကော ဗုဒ္ဓါနုဿရဏေန အဟု အဟောသိ။ မဟေသိနော ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ လောကမှိ ပါတုဘာဝေါ ပါကဋဘာဝေါ အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဃောသမဿောသဟံ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ပါတုဘာဝေ သတိ ‘‘အဟံ ဂိလာနော ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ ဃောသံ အဿောသိံ။ န စ ပဿာမိ တံ ဇိနန္တိ တံ ဇိတပဉ္စမာရံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ န ပဿာမိ, ဗာဠှဂိလာနတ္တာ ဂန္တွာ ပဿိတုံ န သက္ကောမီတိ အတ္ထော။ မရဏဉ္စ အနုပ္ပတ္တောတိ မရဏာသန္နကာလံ အနုပ္ပတ္တော, အာသန္နမရဏော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓသညမနုဿရိန္တိ ဗုဒ္ဓေါတိနာမံ အနုဿရိံ, ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ မနသိ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

၂၁-၂၃။ ပဉ္စမာပဒါနေ အာရာမဒွါရာ နိက္ခမ္မာတိ အာရာမဒွါရတော သံဃဿ နိက္ခမနဒွါရမဂ္ဂေဟိ အတ္ထော။ ဂေါသီသံ သန္ထတံ မယာတိ တသ္မိံ နိက္ခမနဒွါရမဂ္ဂေ ‘‘ဘဂဝတော ဘိက္ခုသံဃဿ စ ပါဒါ မာ ကဒ္ဒမံ အက္ကမန္တူ’’တိ အက္ကမနတ္ထာယ ဂေါသီသဋ္ဌိံ မယာ သန္ထရိတန္တိ အတ္ထော။ အနုဘောမိ သကံ ကမ္မန္တိ အတ္တနော ဂေါသီသအတ္ထရဏကမ္မဿ ဗလေန အာဇာနီယာ ဝါတဇဝါ သိန္ဓဝါ သီဃဝါဟနာဒီနိ ဝိပါကဖလာနိ အနုဘောမီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၆။)

အဟော ကာရံ ပရမကာရန္တိ သုခေတ္တေ သံဃေ မယာ သုဋ္ဌု ကတံ ကာရံ အပ္ပကမ္ပိ ကိစ္စံ မဟပ္ဖလဒါနတော ပရမကာရံ ဥတ္တမကိစ္စံ အဟော ဝိမှယန္တိ အတ္ထော။ ယထာ တိဏဒေါသာဒိဝိရဟိတေသု ခေတ္တေသု ဝပ္ပိတံ သာလိဗီဇံ မဟပ္ဖလံ ဒေတိ, ဧဝမေဝ ရာဂဒေါသာဒိဒေါသရဟိတေ ပရိသုဒ္ဓကာယဝစီသမာစာရေ သံဃခေတ္တေ ဂေါသီသအတ္ထရဏကမ္မံ မယာ ကတံ, ဣဒံ မဟပ္ဖလံ ဒေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န အညံ ကလမဂ္ဃတီတိ အညံ ဗာဟိရသာသနေ ကတံ ကမ္မံ သံဃေ ကတဿ ကာရဿ ပူဇာသက္ကာရဿ ကလံ သောဠသိံ ကလံ ကောဋ္ဌာသံ န အဂ္ဃတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဆဋ္ဌသတ္တမဋ္ဌမနဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

တိံသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃၁။ ပဒုမကေသရဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ပဒုမကေသရိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

၁-၂။ ဧကတိံသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ဣသိသံဃေ အဟံ ပုဗ္ဗေတိ အဟံ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသမ္ဘာရပူရဏကာလေ ဣသိသံဃေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဣသိသမူဟေ တေသံ သမီပေ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတေ မာတင်္ဂဟတ္ထိကုလေ ဝါရဏော စဏ္ဍဟတ္ထီ အဟောသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ မနုဿာဒယော ဝါရေတီတိ ဝါရဏော, အထ ဝါ ဝါစာယ ရဝတိ ကောဉ္စနာဒံ နဒတီတိ ဝါရဏော။ မဟေသီနံ ပသာဒေနာတိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓမဟေသီနံ ပသာဒေန။ ပစ္စေကဇိနသေဋ္ဌေသု, ဓုတရာဂေသု တာဒိသူတိ လောကဓမ္မေဟိ နိစ္စလေသု ပစ္စေကဗုဒ္ဓေသု ပဒ္မကေသရံ ပဒုမရေဏုံ ဩကိရိံ အဝသိဉ္စိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဒုတိယတတိယာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနိ။

၁၃-၁၆။ စတုတ္ထာပဒါနေ မဟာဗောဓိမဟော အဟူတိ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော စတုမဂ္ဂဉာဏာဓာရဘာဝတော ‘‘ဗောဓီ’’တိ လဒ္ဓနာမဿ ရုက္ခဿ ပူဇာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ရုက္ခဋ္ဌဿေဝ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ အဿ ဗောဓိပူဇာသမယေ သန္နိပတိတဿ မဟာဇနဿ သမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော ရုက္ခဋ္ဌော ဣဝ ရုက္ခေ ဌိတော ဝိယ ပညာယတီတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါ တမှိ သမယေတိ တသ္မိံ ဗောဓိပူဇာကရဏကာလေ ဘဂဝါ ဘိက္ခုသံဃပုရက္ခတော ဘိက္ခုသံဃေန ပရိဝုတော။ ဝါစာသဘိမုဒီရယန္တိ မုဒုသိလိဋ္ဌမဓုရဥတ္တမဃောသံ ဥဒီရယံ ကထယန္တော နိစ္ဆာရေန္တော စတုသစ္စံ ပကာသေသိ, ဒေသေသီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၇။)

သံခိတ္တေန စ ဒေသေန္တောတိ ဝေနေယျပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယာနုရူပေန ဒေသေန္တော သံခိတ္တေန စ ဝိတ္ထာရေန စ ဒေသယီတိ အတ္ထော။ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါတိ ရာဂေါ ဆဒနံ, ဒေါသော ဆဒနံ, မောဟော ဆဒနံ, သဗ္ဗကိလေသာ ဆဒနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဆဒနာ ဝိဝဋာ ဥဂ္ဃါဋိတာ ဝိဒ္ဓံသိတာ အနေနာတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ, သမ္ဗုဒ္ဓေါ။ တံ မဟာဇနံ ဒေသနာဝသေန နိဗ္ဗာပေသိ ပရိဠာဟံ ဝူပသမေသီတိ အတ္ထော။ တဿာဟံ ဓမ္မံ သုတွာနာတိ တဿ ဘဂဝတော ဒေသေန္တဿ ဓမ္မံ သုတွာ။

֍ * ၂၀။ ပဉ္စမာပဒါနေ ဖလဟတ္ထော အပေက္ခဝါတိ ဝိပဿိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ မဓုရာနိ ဖလာနိ ဂဟေတွာ အပေက္ခဝါ အတုရိတော သဏိကံ အဿမံ ဂဉ္ဆိန္တိ အတ္ထော။

ဆဋ္ဌသတ္တမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၄၀။ အဋ္ဌမာပဒါနေ နိဋ္ဌိတေ နဝကမ္မေ စာတိ သီမာယ နဝကမ္မေ နိဋ္ဌံ ဂတေ သတိ။ အနုလေပမဒါသဟန္တိ အနုပစ္ဆာ သုဓာလေပံ အဒါသိံ, သုဓာယ လေပါပေသိန္တိ အတ္ထော။

နဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနိယေဝါတိ။

ဧကတိံသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃၂။ အာရက္ခဒါယကဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ အာရက္ခဒါယကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဗာတ္တိံသတိမဝဂ္ဂေ ပဌမဒုတိယတတိယာပဒါနာနိ သုဝိညေယျာနေဝ။

֍ * ၁၆။ စတုတ္ထာပဒါနေ ဇလဇဂ္ဂေဟိ ဩကိရိန္တိ ဇလဇေဟိ ဥတ္တမေဟိ ဥပ္ပလပဒုမာဒီဟိ ပုပ္ဖေဟိ ဩကိရိံ ပူဇေသိန္တိ အတ္ထော။

ပဉ္စမာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝ။

၂၆-၂၇။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ စေတိယံ ဥတ္တမံ နာမ, သိခိနော လောကဗန္ဓုနောတိ သကလလောကတ္တယဿ ဗန္ဓုနော ဉာတကဿ သိခိဿ ဘဂဝတော ဥတ္တမံ စေတိယံ။ ဣရီဏေ ဇနသဉ္စရဝိရဟိတေ ဝနေ မနုဿာနံ ကောလာဟလဝိရဟိတေ မဟာအရညေ အဟောသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္ဓာဟိဏ္ဍာမဟံ တဒါတိ တသ္မိံ ကာလေ ဝနေ မဂ္ဂမူဠှဘာဝေန အန္ဓော, န

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၈။)

စက္ခုနာ အန္ဓော, အဟံ အာဟိဏ္ဍာမိ မဂ္ဂံ ပရိယေသာမီတိ အတ္ထော။ ပဝနာ နိက္ခမန္တေနာတိ မဟာဝနတော နိက္ခမန္တေန မယာ သီဟာသနံ ဥတ္တမာသနံ, သီဟဿ ဝါ ဘဂဝတော အာသနံ ဒိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ဧကံသံ အဉ္ဇလိံ ကတွာတိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ သန္ထဝိံ လောကနာယကန္တိ သကလလောကတ္တယနယံ တံ နိဗ္ဗာနံ ပါပေန္တံ ထောမိတံ ထုတိံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၃၄။ သတ္တမာပဒါနေ သုဒဿနော မဟာဝီရောတိ သုန္ဒရဒဿနော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏသမ္ပန္နသရီရတ္တာ မနောဟရဒဿနော မဟာဝီရိယော သိဒ္ဓတ္ထော ဘဂဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝသတိဃရမုတ္တမေတိ ဥတ္တမေ ဝိဟာရေ ဝသတီတိ အတ္ထော။

အဋ္ဌမနဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

ဗာတ္တိံသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃၃။ ဥမာပုပ္ဖိယဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ဥမာပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

တေတ္တိံသတိမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမဒုတိယတတိယစတုတ္ထပဉ္စမဆဋ္ဌာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနိယေဝ။

֍ * ၅၅။ သတ္တမာပဒါနေ သမယံ အဂမာသဟန္တိ သမူဟံ သမာဂမဋ္ဌာနံ အဟံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၆၂။ အဗ္ဗုဒနိရဗ္ဗုဒါနီတိ ‘‘ပကောဋိသတသဟဿာနံ သတံ အဗ္ဗုဒံ, အဗ္ဗုဒသတသဟဿာနံ သတံ နိရဗ္ဗုဒ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ အာယုနာ အဗ္ဗုဒနိရဗ္ဗုဒါနိ ဂတမဟာအာယုဝန္တာ မနုဇာဓိပါ စက္ကဝတ္တိနော ခတ္တိယာ အဋ္ဌ အဋ္ဌ ဟုတွာ ကပ္ပါနံ ပဉ္စဝီသသဟဿမှိ အာသိံသု အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ အဋ္ဌမနဝမဒသမာပဒါနာနိ ပါကဋာနေဝါတိ။

တေတ္တိံသတိမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉၉။)

၃၄-၃၈။ ဂန္ဓောဒကာဒိဝဂ္ဂေါ

၁-၅၀။ ဂန္ဓဓူပိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

စတုတိံသတိမဝဂ္ဂပဉ္စတိံသတိမဝဂ္ဂဆတ္တိံသတိမဝဂ္ဂသတ္တတိံသတိမဝဂ္ဂအဋ္ဌတိံသတိမဝဂ္ဂါ ဥတ္တာနတ္ထာယေဝ။

ဧကူနစတ္တာလီသမဝဂ္ဂေပိ ပဌမာပဒါနာဒီနိ အဋ္ဌမာပဒါနန္တာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

၃၉။ အဝဋဖလဝဂ္ဂေါ

၉။ သောဏကောဋိဝီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဝမာပဒါနေ ပန ဝိပဿိနော ပါဝစနေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သောဏဿ ကောဋိဝီသတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မဟာဝိဘဝေ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သေဋ္ဌိ ဟုတွာ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝတော စင်္ကမနဋ္ဌာနေ သုဓာယ ပရိကမ္မံ ကာရေတွာ ဧကဉ္စ လေဏံ ကာရေတွာ နာနာဝိရာဂဝတ္ထေဟိ လေဏဘူမိယာ သန္ထရိတွာ ဥပရိ ဝိတာနဉ္စ ကတွာ စာတုဒ္ဒိသဿ သံဃဿ နိယျာဒေတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ကုသလကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ကဿပဒသဗလေ အနုပ္ပန္နေ အမှာကံ ဘဂဝတိ ဗာရာဏသိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဂင်္ဂါတီရေ ပဏ္ဏသာလံ ကရိတွာ ဝသန္တံ ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ တေမာသံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ဝုဋ္ဌဝဿော ပရိပုဏ္ဏပရိက္ခာရော ဂန္ဓမာဒနမေဝ အဂမာသိ။ သောပိ ကုလပုတ္တော ယာဝဇီဝံ တတ္ထ ပုညာနိ ကတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ စမ္ပာနဂရေ အဂ္ဂသေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏကာလတော ပဋ္ဌာယ သေဋ္ဌိဿ မဟာဘောဂက္ခန္ဓော အဘိဝဍ္ဎိ။ တဿ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနဒိဝသေ သကလနဂရေ မဟာလာဘသက္ကာရသမ္မာနော အဟောသိ, တဿ ပုဗ္ဗေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ သတသဟဿဂ္ဃနိကရတ္တကမ္ဗလပရိစ္စာဂေန သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သုခုမာလတရော စ အတ္တဘာဝေါ အဟောသိ, တေနဿ သောဏောတိ နာမံ အကံသု။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၀။)

သော မဟတာ ပရိဝါရေန အဘိဝဍ္ဎိ။ တဿ ဟတ္ထပါဒတလာနိ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖဝဏ္ဏာနိ အဟေသုံ, တေသံ သတဝါရံ ဝိဟတကပ္ပါသံ ဝိယ မုဒုသမ္ဖဿော အဟောသိ။ ပါဒတလေသု မဏိကုဏ္ဍလာဝဋ္ဋဝဏ္ဏလောမာနိ ဇာယိံသု။ ဝယပ္ပတ္တဿ တဿ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကေ တယော ပါသာဒေ ကာရာပေတွာ နာဋကိတ္ထိယော ဥပဋ္ဌာပေသုံ။ သော တတ္ထ မဟတိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ဒေဝကုမာရော ဝိယ ပဋိဝသတိ။

အထ အမှာကံ ဘဂဝတိ သဗ္ဗညုတံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တေ ဗိမ္ဗိသာရရညာ ပက္ကောသာပိတော တေဟိ အသီတိယာ ဂါမိကသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ အာဂတော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ မာတာပိတရော အနုဇာနာပေတွာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဇနသံသဂ္ဂပရိဟရဏတ္ထံ သီတဝနေ ဝိဟာသိ။ သော တတ္ထ ဝသန္တော ‘‘မမ သရီရံ သုခုမာလံ, န စ သက္ကာ သုခေနေဝ သုခံ အဓိဂန္တုံ, ကာယံ ကိလမေတွာပိ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဌာနစင်္ကမမေဝ အဓိဋ္ဌာယ ပဓာနမနုယုဉ္ဇန္တော ပါဒတလေသု ဖောဋေသု ဥဋ္ဌိတေသုပိ ဝေဒနံ အဇ္ဈုပေက္ခိတွာ ဒဠှံ ဝီရိယံ ကရောန္တော အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာယ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ဧဝံ အဟံ ဝါယမန္တောပိ မဂ္ဂဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ကောမိ, ကိံ မေ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ, ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇာမိ, ပုညာနိ စ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ အထ သတ္ထာ တဿ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝီဏောပမောဝါဒေန (မဟာဝ။ ၂၄၃) ဩဝဒိတွာ ဝီရိယသမတာယောဇနဝိဓိံ ဒဿေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ သောဓေတွာ ဂိဇ္ဈကူဋံ ဂတော။ သောဏောပိ ခေါ သတ္ထု သန္တိကာ ဩဝါဒံ လဘိတွာ ဝီရိယသမတံ ယောဇေတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။

֍ * ၄၉။ သော အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဝိပဿိနော ပါဝစနေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိပဿီတိ ဝိသေသေန, ဝိဝိဓံ ဝါ ပဿတီတိ ဝိပဿီ။ ပါဝစနေတိ ပကာရေန ဝုစ္စတီတိ ပါဝစနံ, ပိဋကတ္တယံ။ တဿ ဝိပဿိနော တသ္မိံ ပါဝစနေတိ အတ္ထော။ လေဏန္တိ လိနန္တေ နိလီယန္တေ ဧတ္ထာတိ လေဏံ ဝိဟာရံ။ ဗန္ဓုမာရာဇဓာနိယာတိ ဗန္ဓန္တိ ကုလပရမ္ပရာယ ဝသေန အညမညံ သမ္ဗဇ္ဈန္တီတိ ဗန္ဓူ, ဉာတကာ။ တေ ဧတ္ထ ပဋိဝသန္တီတိ ဗန္ဓုမာ, ဗန္ဓု အဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၁။)

အတ္ထီတိ ဝါ ဗန္ဓုမာ။ ရာဇူနံ ဝသနဋ္ဌာနန္တိ ရာဇဓာနီ, ဗန္ဓုမာ စ သာ ရာဇဓာနီ စေတိ ဗန္ဓုမာရာဇဓာနီ, တဿာ ဗန္ဓုမာရာဇဓာနိယာ, လေဏံ မယာ ကတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သောဏကောဋိဝီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ပုဗ္ဗကမ္မပိလောတိကဗုဒ္ဓအပဒါနဝဏ္ဏနာ

֍ * ၆၄။ ဒသမာပဒါနေ အနောတတ္တသရာသန္နေတိ ပဗ္ဗတကူဋေဟိ ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ စန္ဒိမသူရိယာနံ သန္တာပေဟိ ဩတတ္တံ ဥဏှံ ဥဒကံ ဧတ္ထ နတ္ထီတိ အနောတတ္တော။ သရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ပဘဝန္တိ သန္ဒန္တိ ဧတသ္မာ မဟာနဒိယောတိ သရော။ သီဟမုခါဒီဟိ နိက္ခန္တာ မဟာနဒိယော တိက္ခတ္တုံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ နိက္ခန္တနိက္ခန္တဒိသာဘာဂေန သရန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ အနောတတ္တော စ သော သရော စာတိ အနောတတ္တသရော။ တဿ အာသန္နံ သမီပဋ္ဌာနန္တိ အနောတတ္တသရာသန္နံ, တသ္မိံ အနောတတ္တသရာသန္နေ, သမီပေတိ အတ္ထော။ ရမဏီယေတိ ဒေဝဒါနဝဂန္ဓဗ္ဗကိန္နရောရဂဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီဟိ ရမိတဗ္ဗံ အလ္လီယိတဗ္ဗန္တိ ရမဏီယံ, တသ္မိံ ရမဏီယေ။ သိလာတလေတိ ဧကဂ္ဃနပဗ္ဗတသိလာတလေတိ အတ္ထော။ နာနာရတနပဇ္ဇောတေတိ ပဒုမရာဂဝေဠုရိယာဒိနာနာအနေကေဟိ ရတနေဟိ ပဇ္ဇောတေ ပကာရေန ဇောတမာနေ။ နာနာဂန္ဓဝနန္တရေတိ နာနပ္ပကာရေဟိ စန္ဒနာဂရုကပ္ပူရတမာလတိလကာသောကနာဂပုန္နာဂကေတကာဒီဟိ အနေကေဟိ သုဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ဂဟနီဘူတဝနန္တရေ သိလာတလေတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၆၅။ ဂုဏမဟန္တတာယ သင်္ချာမဟန္တတာယ စ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန, ပရေတော ပရိဝုတော လောကနာယကော လောကတ္တယသာမိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ တတ္ထ သိလာသနေ နိသိန္နော အတ္တနော ပုဗ္ဗာနိ ကမ္မာနိ ဗျာကရီ ဝိသေသေန ပါကဋမကာသီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဗုဒ္ဓါပဒါနေ (အပ။ ထေရ ၁။၁။၁ အာဒယော) ဝုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ။ ဗုဒ္ဓါပဒါနေ အန္တောဂဓမ္ပိ ဣဓာပဒါနေ ကုသလာကုသလံ ကမ္မသံသူစကတ္တာ ဝဂ္ဂသင်္ဂဟဝသေန ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရာ သင်္ဂါယိံသူတိ။

ပုဗ္ဗကမ္မပိလောတိကဗုဒ္ဓအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဧကူနစတ္တာလီသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၂။)

၄၀။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆဝဂ္ဂေါ

၁။ ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတ္တာလီသမဝဂ္ဂေ အပဒါနေ နဂရေ ဟံသဝတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဒေါဝါရိကကုလေ နိဗ္ဗတ္တော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ အဟောသိ။ သော ကောဋိသန္နိစိတဓနရာသိံ ဩလောကေတွာ ရဟော နိသိန္နော ‘‘ဣမံ သဗ္ဗဓနံ မယာ သမ္မာ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သဗ္ဗပရိက္ခာရဒါနံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဆတ္တသတသဟဿံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗပရိဘောဂပရိက္ခာရာနိပိ သတသဟဿဝသေန ကာရေတွာ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ နိမန္တေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ ဧဝံ သတ္တာဟံ ဒါနံ ဒတွာ ပရိယောသာနဒိဝသေ နိဗ္ဗာနာဓိဂမံ ပတ္ထေတွာ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဆ ကာမာဝစရေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ မနုဿေသု စ စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဂေါတ္တဝသေန ပိလိန္ဒဝစ္ဆောတိ ပါကဋော အဟောသိ။

֍ * ၁။ သော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ဥဒါနဝသေန တံ ပကာသေန္တော နဂရေ ဟံသဝတိယာတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ အာသိံ ဒေါဝါရိကော အဟန္တိ အဟံ ဟံသဝတီနဂရေ ရညော ဂေဟဒွါရေ ဒွါရပါလကော အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ အက္ခောဘံ အမိတံ ဘောဂန္တိ ရညော ဝလ္လဘတ္တာ အညေဟိ ခေါဘေတုံ စာလေတုံ အသက္ကုဏေယျံ အမိတံ အပရိမာဏဘောဂံ ဓနံ မမ ဃရေ သန္နိစိတံ ရာသီကတံ အဟောသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃။ ဗဟူ မေဓိဂတာ ဘောဂါတိ အနေကာ ဘောဂါ မေ မယာ အဓိဂတာ ပတ္တာ ပဋိလဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ သတ္ထဝါသိအာဒီနံ ပရိက္ခာရာနံ နာမာနိ နယာနုယောဂေန သုဝိညေယျာနိ။ ပရိက္ခာရဒါနာနိသံသာနိ စ သုဝိညေယျာနေဝါတိ။

ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒုတိယတတိယစတုတ္ထပဉ္စမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၃။)

၆။ ဗာကုလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌာပဒါနေ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ ဗာကုလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယံ ကိရ ထေရော အတီတေ ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကဿ အသင်္ချေယျဿ မတ္ထကေ အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ‘‘သမ္ပရာယိကတ္ထံ ဂဝေသိဿာမီ’’တိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စာဘိညာအဋ္ဌသမာပတ္တီနံ လာဘီ ဟုတွာ ဝိဟရန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော သတ္ထု ဝါတာဗာဓေ ဥပ္ပန္နေ အရညတော ဘေသဇ္ဇာနိ အာနေတွာ တံ ဝူပသမေတွာ တံ ပုညံ အာရောဂျတ္ထာယ ပရိဏာမေတွာ တတော စုတော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ဧကံ အသင်္ချေယျံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အပ္ပါဗာဓာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယံ တံ ဌာနန္တရံ အာကင်္ခန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလကမ္မံ ဥပစိနိတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗန္ဓုမတီနဂရေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော တတ္ထ သာရံ အပဿန္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဈာနာဘိညာလာဘီ ဟုတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝသန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ဘိက္ခူနံ တိဏပုပ္ဖကရောဂေ ဥပ္ပန္နေ တံ ဝူပသမေတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကံ ဇိဏ္ဏံ ဝိနဿမာနံ မဟာဝိဟာရံ ဒိသွာ တတ္ထ ဥပေါသထာဂါရာဒိကံ သဗ္ဗံ အာဝသထံ ကာရာပေတွာ တတ္ထ ဘိက္ခုသံဃဿ သဗ္ဗံ ဘေသဇ္ဇံ ပဋိယာဒေတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ကောသမ္ဗိယံ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။

သော မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိတွာ ဓာတီဟိ အရောဂဘာဝါယ ယမုနာယံ နှာပိယမာနော တာသံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ မစ္ဆေန ဂိလိတော အဟောသိ။ ကေဝဋ္ဋာ တံ မစ္ဆံ ဇာလာယ ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိယံ သေဋ္ဌိဘရိယာယ ဝိက္ကိဏိံသု။ သာ တံ ဂဟေတွာ ဖာလယမာနာ ပုဗ္ဗေ ကတပုညဖလေန

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၄။)

အရောဂံ ဒါရကံ ဒိသွာ ‘‘ပုတ္တော မေ လဒ္ဓေါ’’တိ ဂဟေတွာ ပေါသေသိ။ သော ဇနကေဟိ မာတာပိတူဟိ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ အာဂန္တွာ ‘‘အယံ အမှာကံ ပုတ္တော, ဒေထ နော ပုတ္တ’’န္တိ အနုယောဂေ ကတေ ရညာ ‘‘ဥဘယေသမ္ပိ သာဓာရဏော ဟောတူ’’တိ ဒွိန္နံ ကုလာနံ ဒါယာဒဘာဝေန ဝိနိစ္ဆယံ ကတွာ ဌပိတတ္တာ ဗာကုလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ဒွီသု သေဋ္ဌိကုလေသု ဧကေကသ္မိံ ဆမာသံ ဆမာသံ ဝသတိ။ တေ အတ္တနော ဝါရေ သမ္ပတ္တေ နာဝါသံဃာဋံ ဗန္ဓိတွာ တတြူပရိ ရတနမဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယေ နိပ္ဖါဒေတွာ ကုမာရံ တတ္ထ နိသီဒါပေတွာ ဥဘယနဂရမဇ္ဈဋ္ဌာနံ ဂင်္ဂါယ အာဂစ္ဆန္တိ, အပရသေဋ္ဌိမနုဿာပိ ဧဝမေဝ သဇ္ဇေတွာ တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ကုမာရံ တတ္ထ အာရောပေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ဝဍ္ဎမာနော အာသီတိကော ဟုတွာ ဥဘယသေဋ္ဌိပုတ္တောတိ ပါကဋော။ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တာဟံ ဝါယမန္တော အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါယ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၃၈၆။ သော အရဟာ ဟုတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ အပဒါနပါဠိအတ္ထောပိ သုဝိညေယျောဝ။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ ဝိမုတ္တိသုခေန ဝိဟရန္တော သဋ္ဌိဝဿသတာယုကော ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ။

ဗာကုလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ ဂိရိမာနန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမာပဒါနေ ဘရိယာ မေ ကာလင်္ကတာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂိရိမာနန္ဒတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော အတ္တနော ဘရိယာယ စ ပုတ္တေ စ ကာလင်္ကတေ သောကသလ္လသမပ္ပိတော အရညံ ပဝိသိတွာ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ရုက္ခမူလေ ဝိဟာသိ။ တဒါ သုမေဓော ဘဂဝါ တဿာနုကမ္ပာယ တတ္ထ ဂန္တွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သောကသလ္လံ အဗ္ဗူဠှေသိ။ သော ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသော သုဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ဘဂဝန္တံ ပူဇေတွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ အဘိတ္ထဝိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၅။)

သော တေန ပုညေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယတ္ထ သုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇဂဟေ ဗိမ္ဗိသာရရညော ပုရောဟိတဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဂိရိမာနန္ဒောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ရာဇဂဟာဂမနေ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒိသွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ကတိပယံ ဒိဝသံ ဂါမကာဝါသေ ဝသိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ ရာဇဂဟံ အဂမာသိ။ ဗိမ္ဗိသာရမဟာရာဇာ တဿ အာဂမနံ သုတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဣဓေဝ, ဘန္တေ, ဝသထ, အဟံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟာမီ’’တိ သမ္ပဝါရေတွာ ဂတောပိ ဗဟုကိစ္စတ္တာ တံ န သရိ။ ‘‘ထေရော အဗ္ဘောကာသေယေဝ ဝသတီ’’တိ။ ဒေဝတာ ထေရဿ တေမနဘယေန ဝဿဓာရံ ဝါရေသုံ။ ရာဇာ အဝဿနကာရဏံ ဥပဓာရေတွာ ဉတွာ ထေရဿ ကုဋိကံ ကာရာပေသိ။ ထေရော ကုဋိကာယံ ဝသန္တော သေနာသနသပ္ပါယလာဘေန စိတ္တသမာဓာနံ လဘိတွာ ဝီရိယသမတံ ယောဇေတွာ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၄၁၉။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဘရိယာ မေ ကာလင်္ကတာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဘဂဝတော နိဝေဒနဉ္စ ဘဂဝတာ ကတာနုသာသနဉ္စ မဂ္ဂံ ဖလာဓိဂမာပဒါနဉ္စ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဂိရိမာနန္ဒတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

အဋ္ဌမနဝမဒသမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝါတိ။

စတ္တာလီသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄၁။ မေတ္တေယျဝဂ္ဂေါ

၁။ တိဿမေတ္တေယျတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

֍ * ၁။ ဧကစတ္တာလီသမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယာတိအာဒိကံ တိဿမေတ္တေယျတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော အဇိနစမ္မံ နိသီဒနတ္ထာယ ဒိန္နမေဝ နာနံ။ သေသံ အပဒါနပါဠိယာ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၆။)

၂။ ပုဏ္ဏကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

֍ * ၂၉။ ဒုတိယာပဒါနေ ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ ဟိမဝန္တေ ယက္ခသေနာပတိ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ အာဠဟနကရဏမေဝ နာနတ္တံ။ သေသံ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၄၅။ တတိယာပဒါနေ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မေတ္တဂုတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ ဟိမဝန္တသမီပေ အသောကပဗ္ဗတေ သော တာပသော ဟုတွာ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသန္တော သုမေဓသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပ္ပိပူရဏံ ဝိသေသော။ သေသံ ပုညဖလာနိ စ သုဝိညေယျာနေဝ။ အပဒါနဂါထာနံ အတ္ထော စ ပါကဋောယေဝ။

֍ * ၇၂။ စတုတ္ထာပဒါနေ ဂင်္ဂါ ဘာဂီရထီ နာမာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဓောတကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတြာပိ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ ဘာဂီရထီဂင်္ဂါယ တရမာနေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော သေတုံ ကာရာပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ နိယျာဒိတဘာဝေါယေဝ ဝိသေသော။ ပုညဖလပရိဒီပနဂါထာနံ အတ္ထော နယာနုသာရေန သုဝိညေယျောဝ။

֍ * ၁၀၀။ ပဉ္စမာပဒါနေ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပသိဝတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ပဒုမုတ္တရံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ တိဏသန္ထရံ သန္ထရိတွာ တတ္ထ နိသိန္နဿ ဘဂဝတော သာလပုပ္ဖပူဇံ အကာသီတိ အယံ ဝိသေသော, သေသမုတ္တာနမေဝ။

֍ * ၁၆၁။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော နန္ဒကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကရဝိကသကုဏော ဟုတွာ မဓုရကူဇိတံ ကရောန္တော သတ္ထာရံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။ အပရဘာဂေ မယူရော ဟုတွာ အညတရဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဝသနဂုဟာဒွါရေ ပသန္နမာနသော ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ မဓုရေန ဝဿိတံ ဝဿိ။ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကတွာ အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ သာဝတ္ထိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော နန္ဒကောတိ လဒ္ဓနာမော သတ္ထု သန္တိကေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၇။)

ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မိဂလုဒ္ဒေါ ပုရေ အာသိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ မဏ္ဍပံ ကတွာ ပဒုမပုပ္ဖေဟိ ဆဒနမေဝ ဝိသေသော။

֍ * ၁၈၃။ သတ္တမာပဒါနေ ပဗ္ဘာရကူဋံ နိဿာယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဟေမကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထာပိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော ပိယဒဿိံ ဘဂဝန္တံ ဥပဂတံ ဒိသွာ ရတနမယံ ပီဌံ အတ္ထရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ တတ္ထ နိသိန္နဿ ကုမ္ဘမတ္တံ ဇမ္ဗုဖလံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ တဿ စိတ္တပ္ပသာဒတ္ထာယ တံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧတ္တကမေဝ ဝိသေသော။

֍ * ၂၂၄။ အဋ္ဌမာပဒါနေ ရာဇာသိ ဝိဇယော နာမာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော တောဒေယျတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ ရာဇာသိ ဝိဇယော နာမာတိ ဒဟရကာလတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗသင်္ဂါမေသု ဇိနတော, စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဇနံ ရဉ္ဇနတော အလ္လီယနတော ဝိဇယော နာမ ရာဇာ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ကေတုမတီပုရုတ္တမေတိ ကေတု ဝုစ္စန္တိ ဓဇပဋာကာ။ အထ ဝါ နဂရသောဘနတ္ထာယ နဂရမဇ္ဈေ ဥဿာပိတရတနတောရဏာနိ, တေ ကေတူ နိစ္စံ ဥဿာပိတာ သောဘယမာနာ အဿာ အတ္ထီတိ ကေတုမတီ။ ပူရေတိ ဓနဓညေဟိ သဗ္ဗဇနာနံ မနန္တိ ပုရံ။ ကေတုမတီ စ သာ ပုရဉ္စ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဥတ္တမဉ္စေတိ ကေတုမတီပုရုတ္တမံ, တသ္မိံ ကေတုမတီပုရုတ္တမေ။ သူရော ဝိက္ကမသမ္ပန္နောတိ အဘီတော ဝီရိယသမ္ပန္နော ဝိဇယော နာမ ရာဇာ အဇ္ဈာဝသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတ္ထံ ဘူတံ ပုရဉ္စ သဗ္ဗဝတ္ထုဝါဟနဉ္စ ဆဍ္ဍေတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝသန္တော သုမေဓဘဂဝန္တံ ဒိသွာ သောမနဿံ ဥပ္ပါဒေတွာ စန္ဒနေန ပူဇာကရဏမေဝ ဝိသေသော။

֍ * ၂၇၆။ နဝမာပဒါနေ နဂရေ ဟံသဝတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဇတုကဏ္ဏိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတွာ သုဝဏ္ဏပါသာဒေ ဝသနဘာဝေါ စ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမင်္ဂီ ဟုတွာ ဝသနဘာဝေါ စ သဗ္ဗဒေသဝါသီနံ သဗ္ဗသိပ္ပဝိညူနဉ္စ အာဂန္တွာ သေဝနဘာဝေါ စ ဝိသေသော။

֍ * ၃၃၀။ ဒသမာပဒါနေ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥဒေနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ ဟိမဝန္တသမီပေ ပဒုမပဗ္ဗတံ နိဿာယ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၈။)

တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝသန္တေန ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ပဒုမပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပူဇိတဘာဝေါဝ ဝိသေသော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဧကစတ္တာလီသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄၂။ ဘဒ္ဒါလိဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ဘဒ္ဒါလိတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဗာစတ္တာလီသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနဉ္စ ဒုတိယာပဒါနဉ္စ တတိယာပဒါနဉ္စ နယာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၁၀၆။ စတုတ္ထာပဒါနေ နဂရေ ဗန္ဓုမတိယာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဓုမံသဒါယကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တတ္ထ သူကရိကောတိ သူကရမံသံ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော။ ဥက္ကောဋကံ ရန္ဓယိတွာတိ ပိဟကပပ္ဖါသမံသံ ပစိတွာ မဓုမံသမှိ ဩကိရိံ ပက္ခိပိံ။ တေန မံသေန ပတ္တံ ပူရေတွာ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒတွာ တေန ပုညကမ္မေန ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိန္တိ အတ္ထော။

နာဂပလ္လဝတ္ထေရဿ ပဉ္စမာပဒါနမ္ပိ ဧကဒီပိယတ္ထေရဿ ဆဋ္ဌာပဒါနမ္ပိ ဥစ္ဆင်္ဂပုပ္ဖိယတ္ထေရဿ သတ္တမာပဒါနမ္ပိ ယာဂုဒါယကတ္ထေရဿ အဋ္ဌမာပဒါနမ္ပိ ပတ္ထောဒနဒါယကတ္ထေရဿ နဝမာပဒါနမ္ပိ မဉ္စဒါယကတ္ထေရဿ ဒသမာပဒါနမ္ပိ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဗာစတ္တာလီသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄၃-၄၈။ သကိံသမ္မဇ္ဇကာဒိဝဂ္ဂေါ

၁-၆၀။ သကိံသမ္မဇ္ဇကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

တေစတ္တာလီသမဝဂ္ဂေ သဗ္ဗထေရာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။ ကေဝလံ ထေရာနံ နာမနာနတ္တံ ပုညနာနတ္တဉ္စ ဝိသေသော။

စတုစတ္တာလီသမေ ဝဂ္ဂေပိ သဗ္ဗာနိ အပဒါနာနိ ပါကဋာနေဝ။ ကေဝလံ ပုညနာနတ္တံ ဖလနာနတ္တဉ္စ ဝိသေသော။

֍ * ၁။ ပဉ္စစတ္တာလီသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ကကုသန္ဓော မဟာဝီရောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝိဘီဋကမိဉ္ဇိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၉။)

֍ * ၂။ တတ္ထ ဗီဇမိဉ္ဇမဒါသဟန္တိ ဝိဘီဋကဖလာနိ ဖာလေတွာ ဗီဇာနိ မိဉ္ဇာနိ ဂဟေတွာ မဓုသက္ကရာဟိ ယောဇေတွာ ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော အဒါသိန္တိ အတ္ထော။ ဒုတိယာပဒါနာဒီနိ သဗ္ဗာနိ သုဝိညေယျာနေဝ, ထေရာနံ နာမနာနတ္တာဒီနိပိ ပါဌာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

֍ * ၁။ ဆစတ္တာလီသမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ဇဂတိံ ကာရယိံ အဟန္တိ ဥတ္တမဗောဓိရုက္ခဿ သမန္တတော အာဠိန္ဒံ အဟံ ကာရယိန္တိ အတ္ထော။ သေသာနိ ဒုတိယာပဒါနာဒီနိ သဗ္ဗာနိပိ ဥတ္တာနာနေဝ။

သတ္တစတ္တာလီသမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနာဒီနိ ပါဠိအနုသာရေန သုဝိညေယျာနေဝ။

အဋ္ဌစတ္တာလီသမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမဒုတိယာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၃၀။ တတိယာပဒါနေ ကောသိယော နာမ ဘဂဝါတိ ကောသိယဂေါတ္တေ ဇာတတ္တာ ကောသိယော နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။ စိတ္တကူဋေတိ စိတ္တကူဋကေလာသကူဋသာနုကူဋာဒီသု အနောတတ္တဒဟံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဌိတပဗ္ဗတကူဋေသု နာနာရတနဩသဓာဒီဟိ ဝိစိတ္တေ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတေ သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ဝသီတိ အတ္ထော။

စတုတ္ထပဉ္စမာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၅၆။ ဆဋ္ဌာပဒါနေ ကုသဋ္ဌကမဒါသဟန္တိ ပက္ခိကဘတ္တဥပေါသထိကဘတ္တဓုရဘတ္တသလာကဘတ္တာဒီသု ကုသပဏ္ဏဝသေန ဒါတဗ္ဗံ အဋ္ဌသလာကဘတ္တံ အဟံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၆၁။ သတ္တမာပဒါနေ သောဘိတော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိ အာရောဟပရိဏာဟဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏဗျာမပ္ပဘာဒီဟိ သောဘမာနသရီရတ္တာ သောဘိတော နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။

֍ * ၆၆။ အဋ္ဌမာပဒါနေ တက္ကရာယံ ဝသီ တဒါတိ တံ ဒသပုညကိရိယဝတ္ထုံ ကရောန္တာ ဇနာ ပဋိဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ တက္ကရာ, ရာဇဓာနီ။ တိဿံ တက္ကရာယံ, တဒါ ဝသီတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၀။)

֍ * ၇၂။ နဝမာပဒါနေ ပါနဓိံ သုကတံ ဂယှာတိ ဥပါဟနယုဂံ သုန္ဒရာကာရေန နိပ္ဖါဒိတံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ ဒသမာပဒါနံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အဋ္ဌစတ္တာလီသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄၉။ ပံသုကူလဝဂ္ဂေါ

၁-၁၀။ ပံသုကူလသညကတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ဧကူနပညာသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနံ သုဝိညေယျမေဝ။

֍ * ၁၄။ ဒုတိယာပဒါနေ အဓိစ္စုပ္ပတ္တိကာ ဗုဒ္ဓါတိ အဓိစ္စေန အကာရဏေန ဥပ္ပတ္တိကာ သယမ္ဘူတာ, အညေဟိ ဒေဝဗြဟ္မမာရာဒီဟိ ဥပဒေသဒါယကေဟိ ရဟိတာ သယမ္ဘူဉာဏေန ဥပ္ပန္နာ ဇာတာ ပါတုဘူတာတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၆။ ဩဒုမ္ဗရိကပုပ္ဖံ ဝါတိ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခေ ပုပ္ဖံ ဒုလ္လဘံ ဒုလ္လဘုပ္ပတ္တိကံ ဣဝ။ စန္ဒမှိ သသကံ ယထာတိ စန္ဒမဏ္ဍလေ သသလေခါယ ရူပံ ဒုလ္လဘံ ယထာ။ ဝါယသာနံ ယထာ ခီရန္တိ ကာကာနံ နိစ္စံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ခုဒ္ဒါပီဠိတဘာဝေန ခီရံ ဒုလ္လဘံ ယထာ, ဧဝံ ဒုလ္လဘံ လောကနာယကံ စတုရာသင်္ချေယျံ ဝါ အဋ္ဌာသင်္ချေယျံ ဝါ သောဠသာသင်္ချေယျံ ဝါ ကပ္ပသတသဟဿံ ပါရမိယော ပူရေတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝတော ဒုလ္လဘော လောကနာယကောတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၀။ တတိယာပဒါနေ မဓုံ ဘိသေဟိ သဝတီတိ ပေါက္ခရမဓုပဒုမကေသရေဟိ သဝတိ ပဂ္ဃရတိ။ ခီရံ သပ္ပိံ မုဠာလိဘီတိ ခီရဉ္စ သပ္ပိရသဉ္စ ပဒုမမုဠာလေဟိ သဝတိ ပဂ္ဃရတိ။ တသ္မာ တဒုဘယံ မမ သန္တကံ ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဂ္ဂဏှတူတိ အတ္ထော။

စတုတ္ထပဉ္စမဆဋ္ဌာပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

֍ * ၁၁၉။ သတ္တမာပဒါနေ စတ္တာလီသဒိဇာပိ စာတိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာတာတိ ဒိဇာ။ ကုမာရဝယေ ဥဋ္ဌိတဒန္တာနံ ပတိတတ္တာ ပုန ဥဋ္ဌိတဒန္တာ ဒိဇာ, တေ စ ဒန္တာ။ ဗျာကရဏဉ္စ ဟေဋ္ဌာ နိဒါနကထာယံ ဝုတ္တမေဝ။

အဋ္ဌမာပဒါနံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

֍ * ၁၇၁။ နဝမာပဒါနေ တဒါဟံ မာဏဝေါ အာသိန္တိ ယဒါ သုမေဓပဏ္ဍိတော ဒီပင်္ကရဘဂဝတော သန္တိကာ ဗျာကရဏံ လဘိ, တဒါ အဟံ မေဃော နာမ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၁။)

ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ ဟုတွာ သုမေဓတာပသေန သဟ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ သိက္ခာပဒေသု သိက္ခိတော ကေနစိ ပါပသဟာယေန သံသဋ္ဌော သံသဂ္ဂဒေါသေန ပါပဝိတက္ကာဒိဝသံ ဂတော မာတုဃာတကမ္မဝသေန နရကေ အဂ္ဂိဇာလာဒိဒုက္ခမနုဘဝိတွာ တတော စုတော သမုဒ္ဒေ တိမိင်္ဂလမဟာမစ္ဆော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော, သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဂစ္ဆန္တံ မဟာနာဝံ ဂိလိတုကာမော ဂတော။ ဒိသွာ မံ ဝါဏိဇာ ဘီတာ ‘‘အဟော ဂေါတမော ဘဂဝါ’’တိ သဒ္ဒမကံသု။ အထ မဟာမစ္ဆော ပုဗ္ဗဝါသနာဝသေန ဗုဒ္ဓဂါရဝံ ဥပ္ပါဒေတွာ တတော စုတော သာဝတ္ထိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတွာ ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သရမာနော ဝန္ဒတိ။ တဒါ ဘဂဝါ ‘‘စိရံ ဓမ္မရုစီ’’တိ မံ အာဟ။

֍ * ၁၈၄။ အထ သော ထေရော ‘‘သုစိရံ သတပုညလက္ခဏ’’န္တိအာဒီဟိ ဂါထာဟိ ထောမေသိ။ ဘန္တေ, သတပုညလက္ခဏဓရ ဂေါတမ။ ပတိပုဗ္ဗေန ဝိသုဒ္ဓပစ္စယန္တိ ပုဗ္ဗေ ဒီပင်္ကရပါဒမူလေ ပရိပုဏ္ဏပါရမီပစ္စယသမ္ဘာရော သုဋ္ဌု စိရံ ကာလံ မယာ န ဒိဋ္ဌော အသီတိ အတ္ထော။ အဟမဇ္ဇသုပေက္ခနန္တိ အဇ္ဇ ဣမသ္မိံ ဒိဝသေ အဟံ သုပေက္ခနံ သုန္ဒရဒဿနံ, သုန္ဒရဒိဋ္ဌံ ဝါ နိရုပမံ ဝိဂ္ဂဟံ ဥပမာရဟိတသရီရံ ဂေါတမံ ဝတ ဧကန္တေန ပဿာမိ ဒက္ခာမီတိ အတ္ထော။

၁၈၅-၁၈၆။ သုစိရံ ဝိဟတတမော မယာတိ ဝိသေသေန ဟတတမော ဝိဒ္ဓံသိတမောဟော တွံ မယာပိ သုဋ္ဌု စိရံ ထောမိတောတိ အတ္ထော။ သုစိရက္ခေန နဒီ ဝိသောသိတာတိ ဧသာ တဏှာနဒီ သုန္ဒရရက္ခေန ဂေါပနေန ဝိသေသေန သောသိတာ, အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကတာ တယာတိ အတ္ထော။ သုစိရံ အမလံ ဝိသောဓိတန္တိ သုဋ္ဌု စိရံ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ အမလံ နိဗ္ဗာနံ ဝိသေသေန သောဓိတံ, သုဋ္ဌု ကတံ အဓိဂတံ တယာတိ အတ္ထော။ နယနံ ဉာဏမယံ မဟာမုနေ။ စိရကာလသမင်္ဂိတောတိ မဟာမုနေ မဟာသမဏ ဉာဏမယံ နယနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ စိရကာလံ သမဓိဂတော သမ္ပတ္တော တွန္တိ အတ္ထော။ အဝိနဋ္ဌော ပုနရန္တရန္တိ အဟံ ပုန အန္တရံ အန္တရာဘဝေ မဇ္ဈေ ပရိနဋ္ဌော ပရိဟီနော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ပုနရဇ္ဇသမာဂတော တယာတိ အဇ္ဇ ဣမသ္မိံ ကာလေ တယာ သဒ္ဓိံ ပုနပိ သမာဂတော ဧကီဘူတော သဟ ဝသာမီတိ အတ္ထော။ န ဟိ နဿန္တိ ကတာနိ ဂေါတမာတိ ဂေါတမ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓ, တယာ သဒ္ဓိံ ကတာနိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၂။)

သမာဂမာဒီနိ န ဟိ နဿန္တိ ယာဝ ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနာ န ဝိနာ ဘဝိဿန္တီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဓမ္မရုစိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒသမာပဒါနံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဧကူနပညာသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅၀-၅၃။ ကိင်္ကဏိပုပ္ဖါဒိဝဂ္ဂေါ

၁-၄၀။ ကိင်္ကဏိပုပ္ဖိယတ္ထေရအပဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

ပညာသမဝဂ္ဂေ စ ဧကပညာသမဝဂ္ဂေ စ ဒွေပညာသမဝဂ္ဂေ စ တေပညာသမဝဂ္ဂေ စ သဗ္ဗာနိ အပဒါနာနိ ဥတ္တာနာနေဝါတိ။

၅၄။ ကစ္စာယနဝဂ္ဂေါ

၁။ မဟာကစ္စာယနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုပညာသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာယနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိယမာနံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ဧကသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိသိန္နံ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။

သော တေန ပုညေန အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ ပရိဝတ္တေန္တော ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သုဝဏ္ဏစေတိယကမ္မဋ္ဌာနေ သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာယ ပူဇံ ကတွာ ‘‘ဣမဿ နိဿန္ဒေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရံ မေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၃။)

ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ တတော ယာဝဇီဝံ ကုသလကမ္မံ ကတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဥဇ္ဇေနိယံ ရညော စဏ္ဍပဇ္ဇောတဿ ပုရောဟိတဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ မာတာ ‘‘မယှံ ပုတ္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော, အတ္တနော နာမံ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကဉ္စနမာဏဝေါတွေဝ နာမံ အကာသိ။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိ။ သော ဂေါတ္တဝသေန ကစ္စာယနောတိ ပညာယိတ္ထ။ အထ ရာဇာ စဏ္ဍပဇ္ဇောတော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ သုတွာ, ‘‘အာစရိယ, တုမှေ တတ္ထ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဣဓာနေထာ’’တိ ပေသေသိ။ သော အတ္တဋ္ဌမော သတ္ထု သန္တိကံ ဥပဂတော တဿ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, ဒေသနာပရိယောသာနေ သတ္တဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။

֍ * ၁။ သော ဧဝံ ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ အထ သတ္ထာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေ တာဝဒေဝ ဒွင်္ဂုလမတ္တကေသမဿုဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ ဧဝံ ထေရော သဒတ္ထံ နိပ္ဖါဒေတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ရာဇာ ပဇ္ဇောတော တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တွံယေဝ, ကစ္စာန, တတ္ထ ဂစ္ဆ, တယိ ဂတေ ရာဇာ ပသီဒိဿတီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သတ္ထု အာဏာယ အတ္တဋ္ဌမော တတ္ထ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပသာဒေတွာ အဝန္တီသု သာသနံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပုန သတ္ထု သန္တိကမေဝ အာဂတော။ အတ္တနော ပုဗ္ဗပတ္ထနာဝသေန ကစ္စာယနပ္ပကရဏံ မဟာနိရုတ္တိပ္ပကရဏံ နေတ္တိပ္ပကရဏန္တိ ပကရဏတ္တယံ သံဃမဇ္ဈေ ဗျာကာသိ။ အထ သန္တုဋ္ဌေန ဘဂဝတာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇန္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကစ္စာနော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈, ၁၉၇) ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတော အဂ္ဂဖလသုခေန ဝိဟာသီတိ။

မဟာကစ္စာယနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၄။)

၂။ ဝက္ကလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယာပဒါနေ ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝက္ကလိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ထေရော ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တေဟိ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရာ ဧကံ ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါဓိမုတ္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ အနန္တရာယံ ဒိသွာ ဗျာကရိ။

သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ ဝက္ကလီတိ နာမံ ကရိံသု။ တတ္ထ ကလီတိ အပရာဓတိလကာဠကာဒိဒေါသဿ အဓိဝစနံ။ နိဒ္ဓန္တသုဝဏ္ဏပိဏ္ဍသဒိသတာယ အပဂတော ဗျပဂတော ကလိ ဒေါသော အဿာတိ ဝ-ကာရာဂမံ ကတွာ ဝက္ကလီတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗြာဟ္မဏသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော, သတ္ထာရံ ဒိသွာ ရူပကာယသမ္ပတ္တိဒဿနေန အတိတ္တော သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံယေဝ ဝိစရတိ။ ‘‘အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တော နိစ္စကာလံ သတ္ထု ဒဿနံ န လဘိဿာမီ’’တိ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဌပေတွာ ဘောဇနကာလံ သရီရကိစ္စကာလဉ္စ သေသကာလေ ယတ္ထ ဌိတေန သက္ကာ ဒသဗလံ ပဿိတုံ, တတ္ထ ဌိတော အညံ ကိစ္စံ ပဟာယ ဘဂဝန္တံ ဩလောကေန္တောယေဝ ဝိဟရတိ။ သတ္ထာ တဿ ဉာဏပရိပါကံ အာဂမေန္တော ဗဟုကာလံ တသ္မိံ ရူပဒဿနေနေဝ ဝိစရန္တေ ကိဉ္စိ အဝတွာ ပုနေကဒိဝသံ – ‘‘ကိံ တေ, ဝက္ကလိ, ဣမိနာ ပူတိကာယေန ဒိဋ္ဌေန? ယော ခေါ, ဝက္ကလိ, ဓမ္မံ ပဿတိ, သော မံ ပဿတိ၊ ယော မံ ပဿတိ, သော ဓမ္မံ ပဿတိ။ ဓမ္မဉှိ, ဝက္ကလိ, ပဿန္တော မံ ပဿတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၇) အာဟ။ သတ္ထရိ ဧဝံ ဝဒန္တေပိ ထေရော သတ္ထု ဒဿနံ ပဟာယ အညတ္ထ ဂန္တုံ န သက္ကောတိ။ တတော သတ္ထာ, ‘‘နာယံ ဘိက္ခု သံဝေဂံ အလဘိတွာ ဗုဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ – ‘‘အပေဟိ, ဝက္ကလီ’’တိ ထေရံ ပဏာမေသိ။ သော သတ္ထာရာ ပဏာမိတော သတ္ထု သမ္မုခေ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော – ‘‘ကိံ မယှံ ဇီဝိတေန, ယောဟံ သတ္ထာရံ ဒဋ္ဌုံ န လဘာမီ’’တိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၅။)

ပပါတဋ္ဌာနံ အဘိရုဟိ? သတ္ထာ တဿ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ – ‘‘အယံ ဘိက္ခု မမ သန္တိကာ အဿာသံ အလဘန္တော မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိဿယံ နာသေယျာ’’တိ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ဩဘာသံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော –

‘‘ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ဘိက္ခု, ပသန္နော ဗုဒ္ဓသာသနေ၊

အဓိဂစ္ဆေ ပဒံ သန္တံ, သင်္ခါရူပသမံ သုခ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၈၁) –

ဂါထံ ဝတွာ ‘‘ဧဟိ, ဝက္ကလီ’’တိ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၈၁) ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ ထေရော ‘‘ဒသဗလော မေ ဒိဋ္ဌော, ‘ဧဟီ’တိ အဝှါယနမ္ပိ လဒ္ဓ’’န္တိ ဗလဝပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ကုတော ဂစ္ဆာမီ’’တိ အတ္တနော ဂမနဘာဝံ အဇာနိတွာဝ သတ္ထု သမ္မုခေ အာကာသေ ပက္ခန္ဒိတွာ ပဌမေန ပါဒေန ပဗ္ဗတေ ဌိတောယေဝ သတ္ထာရာ ဝုတ္တဂါထာယော အာဝဇ္ဇေန္တော အာကာသေယေဝ ပီတိံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ အင်္ဂုတ္တရဋ္ဌကထာယံ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၈) ဓမ္မပဒဝဏ္ဏနာယဉ္စ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၈၁ ဝက္ကလိတ္ထေရဝတ္ထု) အာဂတံ။

ဣဓ ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ‘‘ကိံ တေ, ဝက္ကလီ’’တိအာဒိနာ သတ္ထာရာ ဩဝဒိတော ဂိဇ္ဈကူဋေ ဝိဟရန္တော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေသိ, တဿ သဒ္ဓါယ ဗလဝဘာဝတော ဧဝ ဝိပဿနာ ဝီထိံ န ဩတရတိ? ဘဂဝါ တံ ဉတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ သောဓေတွာ အဒါသိ။ သော ပုန ဝိပဿနံ မတ္ထကံ ပါပေတုံ နာသက္ခိယေဝ။ အထဿ အာဟာရဝေကလ္လေန ဝါတာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, တံ ဝါတာဗာဓေန ပီဠိယမာနံ ဉတွာ ဘဂဝါ တတ္ထ ဂန္တွာ ပုစ္ဆန္တော –

‘‘ဝါတရောဂါဘိနီတော တွံ, ဝိဟရံ ကာနနေ ဝနေ၊

ပဝိဒ္ဓဂေါစရေ လူခေ, ကထံ ဘိက္ခု ကရိဿသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၃၅၀) –

အာဟ။ တံ သုတွာ ထေရော –

‘‘ပီတိသုခေန ဝိပုလေန, ဖရမာနော သမုဿယံ၊

လူခမ္ပိ အဘိသမ္ဘောန္တော, ဝိဟရိဿာမိ ကာနနေ။

‘‘ဘာဝေန္တော သတိပဋ္ဌာနေ, ဣန္ဒြိယာနိ ဗလာနိ စ၊

ဗောဇ္ဈင်္ဂါနိ စ ဘာဝေန္တော, ဝိဟရိဿာမိ ကာနနေ။

‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယေ ပဟိတတ္တေ, နိစ္စံ ဒဠှပရက္ကမေ၊

သမဂ္ဂေ သဟိတေ ဒိသွာ, ဝိဟရိဿာမိ ကာနနေ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၆။)

‘‘အနုဿရန္တော သမ္ဗုဒ္ဓံ, အဂ္ဂံ ဒန္တံ သမာဟိတံ၊

အတန္ဒိတော ရတ္တိန္ဒိဝံ, ဝိဟရိဿာမိ ကာနနေ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၃၅၁-၃၅၄) –

စတဿော ဂါထာယော အဘာသိ။ တာသံ အတ္ထော ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာယံ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၅၁-၃၅၄) ဝုတ္တောယေဝ။ ဧဝံ ထေရော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၂၈။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣတောတိ ကကုသန္ဓာဒီနံ ဥပ္ပန္နဘဒ္ဒကပ္ပတော ဟေဋ္ဌာ ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၉။ ပဒုမာကာရဝဒနောတိ သုပုပ္ဖိတပဒုမသဿိရီကမုခေါ။ ပဒုမပတ္တက္ခောတိ သေတပဒုမပုပ္ဖပဏ္ဏသဒိသအက္ခီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၀။ ပဒုမုတ္တရဂန္ဓောဝါတိ ပဒုမဂန္ဓမုခေါတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၁။ အန္ဓာနံ နယနူပမောတိ စက္ခုဝိရဟိတာနံ သတ္တာနံ နယနသဒိသော, ဓမ္မဒေသနာယ သဗ္ဗသတ္တာနံ ပညာစက္ခာဒိစက္ခုဒါယကောတိ အတ္ထော။ သန္တဝေသောတိ သန္တသဘာဝေါ သန္တဣရိယာပထော။ ဂုဏနိဓီတိ ဂုဏာနံ နိဓိ, သဗ္ဗဂုဏဂဏာနံ နိဓာနဋ္ဌာနဘူတောတိ အတ္ထော။ ကရုဏာမတိအာကရောတိ သာဓူနံ စိတ္တကမ္ပနသင်္ခါတာယ ကရုဏာယ စ အတ္ထာနတ္ထမိနနပရိစ္ဆိန္နမတိယာ စ အာကရော အာဓာရဘူတော။

֍ * ၃၂။ ဗြဟ္မာသုရသုရစ္စိတောတိ ဗြဟ္မေဟိ စ အသုရေဟိ စ ဒေဝေဟိ စ အစ္စိတော ပူဇိတောတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၃။ မဓုရေန ရုတေန စာတိ ကရဝီကရုတမဓုရေန သဒ္ဒေန သကလံ ဇနံ ရဉ္ဇယန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္ထဝီ သာဝကံ သကန္တိ အတ္တနော သာဝကံ မဓုရဓမ္မဒေသနာယ သန္ထဝီ, ထုတိံ အကာသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၃၄။ သဒ္ဓါဓိမုတ္တောတိ သဒ္ဒဟနသဒ္ဓါယ သာသနေ အဓိမုတ္တော ပတိဋ္ဌိတောတိ အတ္ထော။ မမ ဒဿနလာလသောတိ မယှံ ဒဿနေ ဗျာဝဋော တပ္ပရော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၇။)

֍ * ၃၅။ တံ ဌာနမဘိရောစယိန္တိ တံ သဒ္ဓါဓိမုတ္တဋ္ဌာနန္တရံ အဘိရောစယိံ, ဣစ္ဆိံ ပတ္ထေသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၄၀။ ပီတမဋ္ဌနိဝါသနန္တိ သိလိဋ္ဌသုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဝတ္ထေ နိဝတ္ထန္တိ အတ္ထော။ ဟေမယညောပစိတင်္ဂန္တိ သုဝဏ္ဏပါမင်္ဂလဂ္ဂိတဂတ္တန္တိ အတ္ထော။

၄၇-၄၈။ နောနီတသုခုမာလံ မန္တိ နဝနီတမိဝ မုဒုတလုဏဟတ္ထပါဒံ။ ဇာတပလ္လဝကောမလန္တိ အသောကပလ္လဝပတ္တကောမလမိဝ မုဒုကန္တိ အတ္ထော။ ပိသာစီဘယတဇ္ဇိတာတိ တဒါ ဧဝံဘူတံ ကုမာရံ မံ အညာ ပိသာစီ ဧကာ ရက္ခသီ ဘယေန တဇ္ဇေသိ ဘိံသာပေသီတိ အတ္ထော။ တဒါ မဟေသိဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပါဒမူလေ မံ သာယေသုံ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ ဒီနမာနသာ ဘီတစိတ္တာ မမ မာတာပိတရော ဣမံ ဒါရကံ တေ ဒဒါမ, ဣမဿ သရဏံ ပတိဋ္ဌာ ဟောတု နာထ နာယကာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၄၉။ တဒါ ပဋိဂ္ဂဟိ သော မန္တိ သော ဘဂဝါ တဒါ တသ္မိံ မမ မာတုယာ ဒိန္နကာလေ ဇာလိနာ ဇာလယုတ္တေန သင်္ခါလကေန စက္ကလက္ခဏာဒီဟိ လက္ခိတေန မုဒုကောမလပါဏိနာ မုဒုကေန ဝိသုဒ္ဓေန ဟတ္ထတလေန မံ အဂ္ဂဟေသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၅၂။ သဗ္ဗပါရမိသမ္ဘူတန္တိ သဗ္ဗေဟိ ဒါနပါရမိတာဒီဟိ သမ္ဘူတံ ဇာတံ။ နီလက္ခိနယနံ ဝရံ ပုညသမ္ဘာရဇံ ဥတ္တမနီလအက္ခိဝန္တံ။ သဗ္ဗသုဘာကိဏ္ဏံ သဗ္ဗေန သုဘေန ဝဏ္ဏေန သဏ္ဌာနေန အာကိဏ္ဏံ ဂဟနီဘူတံ ရူပံ ဘဂဝတော ဟတ္ထပါဒသီသာဒိရူပံ ဒိသွာတိ အတ္ထော, တိတ္တိံ အပတ္တော ဝိဟရာမိ အဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၆၁။ တဒါ မံ စရဏန္တဂေါတိ တသ္မိံ မယှံ အရဟတ္တံ ပတ္တကာလေ သီလာဒိပန္နရသန္နံ စရဏဓမ္မာနံ အန္တဂေါ, ပရိယောသာနပ္ပတ္တော ပရိပူရကာရီတိ အတ္ထော။ ‘‘မရဏန္တဂေါ’’တိပိ ပါဌော။ တဿ မရဏဿ အန္တံ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ သဒ္ဓါဓိမုတ္တာနံ အဂ္ဂံ ပညပေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ သဒ္ဓါဓိမုတ္တာနံ ယဒိဒံ, ဝက္ကလီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၉၈, ၂၀၈) မံ ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝက္ကလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၈။)

၃။ မဟာကပ္ပိနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကပ္ပိနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဩဝါဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတံ ဒိသွာ အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။

သော တတ္ထ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ပေသကာရဂါမေ ဇေဋ္ဌပေသကာရဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော တဒါ သဟဿမတ္တာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟိမဝန္တေ အဋ္ဌ မာသေ ဝသိတွာ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ဇနပဒေ ဝသန္တိ။ တေ ဧကဝါရံ ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရေ ဩတရိတွာ ‘‘သေနာသနံ ကရဏတ္ထာယ ဟတ္ထကမ္မံ ယာစထာ’’တိ ရညော သန္တိကံ အဋ္ဌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပဟိဏိံသု။ တဒါ ပန ရညော ဝပ္ပမင်္ဂလံ အဟောသိ။ သော ‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ကိရ အာဂတာ’’တိ သုတွာ နိက္ခမိတွာ အာဂတကာရဏံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဇ္ဇ, ဘန္တေ, ဩကာသော နတ္ထိ သွေ အမှာကံ ဝပ္ပမင်္ဂလံ, တတိယဒိဝသေ ကရိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ အနိမန္တေတွာဝ ပါဝိသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ‘‘အညံ ဂါမံ ပဝိသိဿာမာ’’တိ ပက္ကမိံသု။

တသ္မိံ သမယေ ဇေဋ္ဌပေသကာရဿ ဘရိယာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဗာရာဏသိံ ဂစ္ဆန္တီ တေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ, ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, အဝေလာယ အယျာ အာဂတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ကထေသုံ။ တံ သုတွာ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နာ ဣတ္ထီ ‘‘သွေ, ဘန္တေ, အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ နိမန္တေသိ။ ‘‘ဗဟုကာ မယံ, ဘဂိနီ’’တိ။ ‘‘ကိတ္တကာ, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘သဟဿမတ္တာ, ဘဂိနီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ နော ဂါမေ သဟဿမတ္တာ ဝသိမှာ, ဧကေကော ဧကေကဿ ဘိက္ခံ ဒဿတိ, ဘိက္ခံ အဓိဝါသေထ, အဟမေဝ ဝေါ ဝသနဋ္ဌာနံ ကာရာပေဿာမီ’’တိ အာဟ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အဓိဝါသေသုံ။

သာ ဂါမံ ပဝိသိတွာ ဥဂ္ဃေါသေသိ – ‘‘အမ္မတာတာ, အဟံ သဟဿမတ္တေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဒိသွာ နိမန္တေသိံ, အယျာနံ နိသီဒနဋ္ဌာနံ သံဝိဒဟထ, ယာဂုဘတ္တာဒီနိ သမ္ပာဒေထာ’’တိ ဂါမမဇ္ဈေ မဏ္ဍပံ ကာရာပေတွာ အာသနာနိ ပညာပေတွာ ပုနဒိဝသေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိတွာ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ တသ္မိံ ဂါမေ သဗ္ဗာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁၉။)

ဣတ္ထိယော အာဒါယ တာဟိ သဒ္ဓိံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဝန္ဒိတွာ တေမာသံ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဏှိတွာ ပုန ဂါမေ ဥဂ္ဃေါသေသိ – ‘‘အမ္မတာတာ, ဧကေကကုလတော ဧကေကပုရိသော ဝါသိဖရသုအာဒီနိ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ အာဟရိတွာ အယျာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ကရောတူ’’တိ။ ဂါမဝါသိနော တဿာယေဝ ဝစနံ သုတွာ ဧကေကော ဧကေကံ ကတွာ သဒ္ဓိံ ရတ္တိဒိဝါဋ္ဌာနေဟိ ပဏ္ဏသာလသဟဿံ နိဋ္ဌာပေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ပဏ္ဏသာလာယံ ဥပဂတံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ‘‘အဟံ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ, အဟံ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ သာ ဝဿံဝုဋ္ဌကာလေ ‘‘အတ္တနော အတ္တနော ပဏ္ဏသာလာယ ဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ စီဝရသာဋကေ သဇ္ဇေထာ’’တိ သမာဒပေတွာ ဧကေကဿ သဟဿ သဟဿမူလံ စီဝရံ ဒါပေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဝုဋ္ဌဝဿာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ ဂါမဝါသိနောပိ ဣဒံ ပုညကမ္မံ ကတွာ တတော စုတော တာဝတိံသဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဂဏဒေဝတာ နာမ အဟေသုံ။

တေ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ကုဋုမ္ဗိကဂေဟေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ ပုဗ္ဗေ ဇေဋ္ဌကပေသကာရော ဇေဋ္ဌကကုဋုမ္ဗိကဿ ပုတ္တော အဟောသိ။ ဘရိယာပိဿ ဧကဿ ဇေဋ္ဌကကုဋုမ္ဗိကဿ ဓီတာ အဟောသိ။ သေသာနံ ဘရိယာယော သေသကုဋုမ္ဗိကာနံ ဓီတရော အဟေသုံ, တာ သဗ္ဗာပိ ဝယပ္ပတ္တာ ပရကုလံ ဂစ္ဆန္တိယော တေသံ တေသံယေဝ ဂေဟာနိ အဂမံသု။ အထေကဒိဝသံ ဝိဟာရေ ဓမ္မဿဝနေ သံဃုဋ္ဌေ ‘‘သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေဿတီ’’တိ သုတွာ တေ သဗ္ဗေပိ ကုဋုမ္ဗိကာ ‘‘ဓမ္မံ သောဿာမာ’’တိ ဘရိယာဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ အဂမံသု။ တေသံ ဝိဟာရမဇ္ဈံ ပဝိဋ္ဌက္ခဏေ ဝဿံ ဝဿိ။ ယေသံ ကုလူပကာ ဝါ ဉာတိသာမဏေရာဒယော ဝါ အတ္ထိ, တေ တေသံ ပရိဝေဏာဒီနိ ပဝိသိံသု။ တေ ပန တထာရူပါနံ နတ္ထိတာယ ကတ္ထစိ ပဝိသိတုံ အဝိသဟန္တာ ဝိဟာရမဇ္ဈေယေဝ အဋ္ဌံသု။ အထ နေ ဇေဋ္ဌကကုဋုမ္ဗိကော အာဟ – ‘‘ပဿထ, ဘော, အမှာကံ ဝိပ္ပကာရံ, ကုလပုတ္တေဟိ နာမ ဧတ္တကေန လဇ္ဇိတုံ ယုတ္တ’’န္တိ။ ‘‘အယျ, ကိံ ကရောမာ’’တိ? ‘‘မယံ ဝိဿာသိကဋ္ဌာနဿ အဘာဝေန ဣမံ ဝိပ္ပကာရံ ပတ္တာ, သဗ္ဗေ ဓနံ သံဟရိတွာ ပရိဝေဏံ ကရိဿာမာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, အယျာ’’တိ ဇေဋ္ဌကော သဟဿံ အဒါသိ။ သေသာ ပဉ္စ ပဉ္စ သတာနိ။ ဣတ္ထိယော အဍ္ဎတေယျာနိ အဍ္ဎတေယျာနိ သတာနိ။ တေ တံ ဓနံ အာဟရိတွာ သဟဿကူဋာဂါရပရိဝါရံ သတ္ထု ဝသနတ္ထာယ မဟာပရိဝေဏံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၀။)

နာမ ကာရာပေသုံ။ နဝကမ္မဿ မဟန္တတာယ ဓနေ အပ္ပဟောန္တေ ပုဗ္ဗေ ဒိန္နဓနတော ပုန ဥပဍ္ဎူပဍ္ဎံ အဒံသု။ နိဋ္ဌိတေ ပရိဝေဏေ ဝိဟာရမဟံ ကရောန္တာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဝီသတိယာ ဘိက္ခုသဟဿာနံ စီဝရာနိ သဇ္ဇယိံသု။

ဇေဋ္ဌကကုဋုမ္ဗိကဿ ပန ဘရိယာ အတ္တနော ပညာယ ဌိတာ အဟံ တေဟိ သမကံ အကတွာ အတိရေကတရံ ကတွာ ‘‘သတ္ထာရံ ပူဇေဿာမီ’’တိ အနောဇပုပ္ဖဝဏ္ဏေန သဟဿမူလေန သာဋကေန သဒ္ဓိံ အနောဇပုပ္ဖစင်္ကောဋကံ ဂဟေတွာ သတ္ထာရံ အနောဇပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ တံ သာဋကံ သတ္ထု ပါဒမူလေ ဌပေတွာ, ‘‘ဘန္တေ, နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အနောဇပုပ္ဖဝဏ္ဏံယေဝ မေ သရီရံ ဟောတု, အနောဇာတွေဝ စ နာမံ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ အနုမောဒနံ အကာသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဒေဝလောကာ စဝိတွာ ဇေဋ္ဌကော ကုက္ကုဋဝတီနဂရေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော မဟာကပ္ပိနရာဇာ နာမ အဟောသိ။ သေသာ အမစ္စကုလေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ ဇေဋ္ဌကဿ ဘရိယာ မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာကလနဂရေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ အနောဇပုပ္ဖဝဏ္ဏမေဝဿာ သရီရံ အဟောသိ, တေန အနောဇာတွေဝဿာ နာမံ အကံသု, သာ ဝယပ္ပတ္တာ မဟာကပ္ပိနရညော ဂေဟံ ဂန္တွာ အနောဇာဒေဝီတိ ပါကဋာ အဟောသိ။

သေသိတ္ထိယောပိ အမစ္စကုလေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တာ တေသံယေဝ အမစ္စပုတ္တာနံ ဂေဟာနိ အဂမံသု။ တေ သဗ္ဗေပိ ရညော သမ္ပတ္တိသဒိသံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိံသု။ ယဒါ ဟိ ရာဇာ အလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ဝိစရတိ, တဒါပိ တေ တထေဝ ဝိစရန္တိ။ တသ္မိံ အဿေန ဝါ ရထေန ဝါ ဝိစရန္တေ တေပိ တထေဝ ဝိစရန္တိ။ ဧဝံ တေ ဧကတော ဟုတွာ ကတာနံ ပုညာနံ ဗလေန ဧကတောဝ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိံသု။ ရညော ပန ဝါလော, ဝါလဝါဟနော, ပုပ္ဖေါ, ပုပ္ဖဝါဟနော, သုပတ္တောတိ ပဉ္စေဝ အဿာ ဟောန္တိ။ တေသု ရာဇာ သုပတ္တံ အဿံ သယံ အာရောဟတိ, ဣတရေ စတ္တာရော အဿေ အဿာရောဟာနံ သာသနာဟရဏတ္ထာယ အဒါသိ။ ရာဇာ တေ ပါတောဝ ဘောဇေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘဏေ, ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ယောဇနာနိ အာဟိဏ္ဍိတွာ ဗုဒ္ဓဿ ဝါ ဓမ္မဿ ဝါ သံဃဿ ဝါ ဥပ္ပန္နဘာဝံ သုတွာ မယှံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၁။)

သုခသာသနံ အာရောစေထာ’’တိ ပေသေသိ။ တေ စတူဟိ ဒွါရေဟိ နိက္ခမိတွာ ဒွေ တီဏိ ယောဇနာနိ အာဟိဏ္ဍိတွာ ကိဉ္စိ သာသနံ အလဘိတွာဝ ပစ္စာဂမိံသု။

အထေကဒိဝသံ ရာဇာ သုပတ္တံ အာရုဟိတွာ အမစ္စသဟဿပရိဝုတော ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော ကိလန္တရူပေ ပဉ္စသတမတ္တေ ဝါဏိဇကေ နဂရံ ပဝိသန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ အဒ္ဓါနကိလန္တာ, အဒ္ဓေါ ဣမေသံ သန္တိကာ ဧကံ ဘဒ္ဒကံ သာသနံ သောဿာမီ’’တိ တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဒေဝ, ဣတော ဝီသတိယောဇနသတမတ္ထကေ သာဝတ္ထိ နာမ နဂရံ, တတော အာဂတမှာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ဒေသေ ကိဉ္စိ သာသနံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ ‘‘ဒေဝ, အညံ ကိဉ္စိ နတ္ထိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ရာဇာ တာဝဒေဝ ဗလဝပီတိယာ ဖုဋ္ဌသရီရော ကိဉ္စိ သလ္လက္ခေတုံ အသက္ကောန္တော မုဟုတ္တံ ဝီတိနာမေတွာ ပန, ‘‘တာတာ, ကိံ ဝဒေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ, ဒေဝ, ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ရာဇာ ဒုတိယမ္ပိ တတိယမ္ပိ တထေဝ ဝီတိနာမေတွာ စတုတ္ထဝါရေ ‘‘ကိံ ဝဒေထ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ, ‘‘တာတာ, သုခသာသနသဝနာယ သတသဟဿံ ဝေါ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အပရမ္ပိ ကိဉ္စိ သာသနံ အတ္ထိ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဒေဝ, ဓမ္မော ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ရာဇာ တမ္ပိ သုတွာ ပုရိမနယေနေဝ တယော ဝါရေ ဝီတိနာမေတွာ စတုတ္ထဝါရေ ‘‘ဓမ္မော ဥပ္ပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဣဓာပိ ဝေါ သတသဟဿံ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အပရမ္ပိ ကိဉ္စိ သာသနံ အတ္ထိ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ, ဒေဝ, သံဃော ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ရာဇာ တမ္ပိ သုတွာ တထေဝ တယော ဝါရေ ဝီတိနာမေတွာ စတုတ္ထဝါရေ ‘‘သံဃော ဥပ္ပန္နော’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဣဓာပိ ဝေါ သတသဟဿံ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ အမစ္စသဟဿံ ဩလောကေတွာ, ‘‘တာတာ, ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, တုမှေ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘အဟံ, တာတာ, ‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော ဓမ္မော ဥပ္ပန္နော သံဃော ဥပ္ပန္နော’တိ သုတွာ န ပုန နိဝတ္တိဿာမိ, ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ဂန္တွာ တဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မယမ္ပိ, ဒေဝ, တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ရာဇာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ အက္ခရာနိ လိခါပေတွာ ဝါဏိဇကာနံ ဒတွာ ‘‘ဣမံ အနောဇာယ နာမ ဒေဝိယာ ဒေထ, သာ တုမှာကံ တီဏိ သတသဟဿာနိ ဒဿတိ, ဧဝဉ္စ ပန နံ ဝဒေယျာထ ‘ရညာ ကိရ တေ ဣဿရိယံ ဝိဿဋ္ဌံ, ယထာသုခံ သမ္ပတ္တိံ ပရိဘုဉ္ဇာဟီ’တိ, သစေ ပန ‘ဝေါ ရာဇာ ကဟ’န္တိ ပုစ္ဆတိ, ‘သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’တိ ဝတွာ ဂတောတိ အာရောစေယျာထာ’’တိ အာဟ။ အမစ္စာပိ အတ္တနော အတ္တနော ဘရိယာနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၂။)

တထေဝ သာသနံ ပဟိဏိံသု။ ရာဇာ ဝါဏိဇကေ ဥယျောဇေတွာ အဿံ အဘိရုယှ အမစ္စသဟဿပရိဝုတော တံခဏညေဝ နိက္ခမိ။

သတ္ထာပိ တံဒိဝသံ ပစ္စူသကာလေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော မဟာကပ္ပိနရာဇာနံ သပရိဝါရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မဟာကပ္ပိနော ဝါဏိဇကာနံ သန္တိကာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဥပ္ပန္နဘာဝံ သုတွာ တေသံ ဝစနံ တီဟိ သတသဟဿေဟိ ပူဇေတွာ ရဇ္ဇံ ပဟာယ အမစ္စသဟဿပရိဝုတော မံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတုကာမော သွေ နိက္ခမိဿတိ, သော သပရိဝါရော သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိဿတိ, ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိဿာမီ’’တိ ပုနဒိဝသေ စက္ကဝတ္တီ ဝိယ ခုဒ္ဒကဂါမဘောဇကံ ရာဇာနံ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆန္တော သယမေဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝီသယောဇနသတံ မဂ္ဂံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ စန္ဒဘာဂါယ နဒိယာ တီရေ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ နိသီဒိ။ ရာဇာပိ အာဂစ္ဆန္တော ဧကံ နဒိံ ပတွာ ‘‘ကာ နာမာယ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အပရစ္ဆာ နာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိမဿာ ပရိမာဏံ, တာတာ’’တိ? ‘‘ဂမ္ဘီရတော ဂါဝုတံ, ပုထုလတော ဒွေ ဂါဝုတာနိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပနေတ္ထ နာဝါ ဝါ ဥဠုမ္ပော ဝါ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘နာဝါဒီနိ ဩလောကေန္တေ အမှေ ဇာတိ ဇရံ ဥပနေတိ, ဇရာ မရဏံ။ အဟံ နိဗ္ဗေမတိကော ဟုတွာ တီဏိ ရတနာနိ ဥဒ္ဒိဿ နိက္ခန္တော, တေသံ မေ အာနုဘာဝေန ‘ဣဒံ ဥဒကံ ဥဒကံ ဝိယ မာ ဟောတူ’တိ ရတနတ္တယဿ ဂုဏံ အာဝဇ္ဇေတွာ ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’’တိ ဗုဒ္ဓဂုဏံ အနုဿရန္တော သပရိဝါရော အဿသဟဿေန ဥဒကပိဋ္ဌေ ပက္ခန္ဒိ။ သိန္ဓဝါ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ ဝိယ ပက္ခန္ဒိံသု။ ခုရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေဝ တေမိံသု။

သော တံ ဥတ္တရိတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော အပရမ္ပိ နဒိံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ကာ နာမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နီလဝါဟာ နာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိမဿာ ပရိမာဏ’’န္တိ? ‘‘ဂမ္ဘီရတောပိ ပုထုလတောပိ အဍ္ဎယောဇနံ, ဒေဝါ’’တိ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ တံ ပန နဒိံ ဒိသွာ ‘‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော’’တိ ဓမ္မာနုဿတိံ အနုဿရန္တော ပက္ခန္ဒိ။ တမ္ပိ အတိက္ကမိတွာ ဂစ္ဆန္တော အပရမ္ပိ နဒိံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ကာ နာမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘စန္ဒဘာဂါ နာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိမဿာ ပရိမာဏ’’န္တိ? ‘‘ဂမ္ဘီရတောပိ ပုထုလတောပိ ယောဇနံ, ဒေဝါ’’တိ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ တံ ပန နဒိံ ဒိသွာ ‘‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော’’တိ သံဃာနုဿတိံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၃။)

အနုဿရန္တော ပက္ခန္ဒိ။ တမ္ပိ နဒိံ အတိက္ကမိတွာ ဂစ္ဆန္တော သတ္ထု သရီရတော နိက္ခန္တာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော နိဂြောဓရုက္ခဿ သာခါဝိဋပပလာသာနိ ဩဘာသယမာနာ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဩဘာသော နေဝ စန္ဒဿ, န သူရိယဿ, န ဒေဝမာရဗြာဟ္မဏသုပဏ္ဏနာဂါနံ အညတရဿ, အဒ္ဓါ အဟံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ အာဂစ္ဆန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒိဋ္ဌော ဘဝိဿာမီ’’တိ။ သော တာဝဒေဝ အဿပိဋ္ဌိတော ဩတရိတွာ ဩနတသရီရော ရသ္မိယာနုသာရေန သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ မနောသိလာရသေ နိမုဇ္ဇန္တော ဝိယ ဗုဒ္ဓရသ္မီနံ အန္တော ပါဝိသိ။ သော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ အမစ္စသဟဿေန။ သတ္ထာ တေသံ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ သပရိဝါရော ရာဇာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။

အထ သဗ္ဗေ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ သတ္ထာ ‘‘အာဂမိဿတိ နု ခေါ ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဣမေ ကုလပုတ္တာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသဟဿာနံ စီဝရသဟဿံ အဒံသု, ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ဝီသတိယာ ဘိက္ခုသဟဿာနံ ဝီသတိစီဝရသဟဿာနိပိ အဒံသု, အနစ္ဆရိယံ ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရာဂမန’’န္တိ ဉတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ, စရထ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ အာဟ။ တေ တာဝဒေဝ အဋ္ဌပရိက္ခာရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ ဟုတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပစ္စောရောဟိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

တေ ပန ဝါဏိဇကာ ရာဇဂေဟံ ဂန္တွာ ဒေဝိယာ ရညာ ပဟိတသာသနံ အာရောစေတွာ ဒေဝိယာ ‘‘အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ဝုတ္တေ ပဝိသိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ အထ နေ ဒေဝီ ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတာ, ကိံကာရဏာ အာဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘မယံ ရညာ တုမှာကံ သန္တိကံ ပေသိတာ, တီဏိ ကိရ နော သတသဟဿာနိ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဗဟုံ, ဘဏေ, ဘဏထ, ကိံ တုမှေဟိ ရညော သန္တိကေ ကတံ, ကိသ္မိံ ဝေါ ရာဇာ ပသန္နော ဧတ္တကံ ဓနံ ဒါပေတီ’’တိ? ‘‘ဒေဝိ, န အညံ ကိဉ္စိ ကတံ, ဧကံ ပန သာသနံ အာရောစယိမှာ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန, တာတာ, မယှမ္ပိ တံ အာရောစေတု’’န္တိ။ ‘‘သက္ကာ, ဒေဝီ’’တိ သုဝဏ္ဏဘိင်္ဂါရေန မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ‘‘ဒေဝိ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ သာပိ တံ သုတွာ ပီတိယာ ဖုဋ္ဌသရီရာ တိက္ခတ္တုံ ကိဉ္စိ အသလ္လက္ခေတွာ စတုတ္ထဝါရေ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ ‘‘ကိံ, တာတာ, ဣမသ္မိံ ပဒေ ရညာ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘သတသဟဿံ, ဒေဝီ’’တိ။ ‘‘တာတာ, အနနုစ္ဆဝိကံ ရညာ ကတံ ဧဝရူပံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၄။)

သာသနံ သုတွာ တုမှာကံ သတသဟဿဒဒမာနေန, အဟံ ဝေါ မမ ဒုဂ္ဂတပဏ္ဏာကာရေ တီဏိ သတသဟဿာနိ ဒမ္မိ။ အပရံ ကိဉ္စိ တုမှေဟိ အာရောစိတ’’န္တိ? တေ ဣဒဉ္စ ဣဒဉ္စာတိ ဣတရာနိပိ ဒွေ သာသနာနိ အာရောစေသုံ။ ဒေဝီ ပုရိမနယေနေဝ တယော တယော ဝါရေ အသလ္လက္ခေတွာ စတုတ္ထစတုတ္ထဝါရေ တီဏိ တီဏိ သတသဟဿာနိ အဒါသိ။ ဧဝံ တေ သဗ္ဗာနိ ဒွါဒသသတသဟဿာနိ လဘိံသု။

အထ နေ ဒေဝီ ပုစ္ဆိ – ‘‘ရာဇာ ကဟံ, တာတာ’’တိ? ‘‘ဒေဝိ, ရာဇာ ‘သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’တိ ဝတွာ ဂတော’’တိ။ ‘‘မယှံ တေန ကိံ သာသနံ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘သဗ္ဗံ ကိရ ဣဿရိယံ တုမှာကံ ဝိဿဋ္ဌံ, ‘တုမှေ ကိရ ယထာသုခံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝထာ’’’တိ။ ‘‘အမစ္စာ ပန ကုဟိံ, တာတာ’’တိ? ‘‘တေပိ ရညာ သဒ္ဓိံ ‘ပဗ္ဗဇိဿာမာ’တိ ဂတာ, ဒေဝီ’’တိ။ သာ တေသံ ဘရိယာယော ပက္ကောသာပေတွာ, ‘‘အမ္မာ, တုမှာကံ သာမိကာ ရညာ သဒ္ဓိံ ‘ပဗ္ဗဇိဿာမာ’တိ ဂတာ, တုမှေ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘ကိံ ပန တေဟိ အမှာကံ သာသနံ ပဟိတံ, ဒေဝီ’’တိ? ‘‘တေဟိ ကိရ အတ္တနော သမ္ပတ္တိ တုမှာကံ ဝိဿဋ္ဌာ ‘တုမှေ ကိရ သမ္ပတ္တိံ ယထာသုခံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’’တိ။ ‘‘တုမှေ ပန, ဒေဝိ, ကိံ ကရိဿထာ’’တိ? ‘‘အမှာကံ သော တာဝ ရာဇာ မဂ္ဂေ ဌိတော တီဟိ သတသဟဿေဟိ တီဏိ ရတနာနိ ပူဇေတွာ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ‘ပဗ္ဗဇိဿာမီ’တိ နိက္ခန္တော, မယာပိ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ သာသနံ သုတွာ တာနိ နဝဟိ သတသဟဿေဟိ ပူဇိတာနိ, န ခေါ ပနေသာ သမ္ပတ္တိ နာမ ရညောယေဝ ဒုက္ခာ, မယှမ္ပိ ဒုက္ခာ ဧဝ။ ကော ရညာ ဆဍ္ဍိတခေဠပိဏ္ဍံ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ မုခေန ဂဏှိဿတိ, န မယှံ သမ္ပတ္တိယာ အတ္ထော, သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝိ, မယမ္ပိ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘သစေ သက္ကောထ, သာဓူ’’တိ။ ‘‘သက္ကောမ, ဒေဝီ’’တိ။ တေန ဟိ ‘‘ဧထာ’’တိ ရထသဟဿံ ယောဇာပေတွာ ရထံ အာရုယှ တာဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိတွာ အန္တရာမဂ္ဂေ ပဌမံ နဒိံ ဒိသွာ ယထာ ရညာ ပဌမံ ပုစ္ဆိတာ, တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ရညာ ဂတမဂ္ဂံ ဩလောကေထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘သိန္ဓဝါနံ ပဒဝလဉ္ဇံ န ပဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာ ‘‘တီဏိ ရတနာနိ ဥဒ္ဒိဿ နိက္ခန္တောသ္မီ’’တိ သစ္စကိရိယံ ကရိတွာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရိတွာ ဂတော ဘဝိဿတိ, အဟမ္ပိ တီဏိ ရတနာနိ ဥဒ္ဒိဿ နိက္ခန္တာ, တေသံ မေ အာနုဘာဝေန ‘‘ဣဒံ ဥဒကံ ဥဒကံ ဝိယ မာ ဟောတူ’’တိ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရန္တီ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၅။)

ရထသဟဿံ ပေသေသိ။ ဥဒကံ ပိဋ္ဌိပါသာဏသဒိသံ အဟောသိ, စက္ကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေဝ တေမိံသု။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဣတရာ ဒွေပိ နဒိယော ဥတ္တရိံသု။

သတ္ထာ တာသံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ ယထာ တာ အတ္တနော သန္တိကေ နိသိန္နေ သာမိကေ ဘိက္ခူ န ပဿန္တိ, တထာ အဓိဋ္ဌာသိ။ ဒေဝီပိ အာဂစ္ဆန္တီ သတ္ထု သရီရတော နိက္ခန္တာ ရသ္မိယော ဒိသွာ တထေဝ စိန္တေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ, ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ, မဟာကပ္ပိနော ရာဇာ တုမှေ ဥဒ္ဒိဿ နိက္ခမိတွာ ဂတော, ကဟံ နု ခေါ သော, အမှာကံ တံ ဒဿေထာ’’တိ။ ‘‘နိသီဒထ တာဝ, ဣဓေဝ နံ ပဿိဿထာ’’တိ။ တာ သဗ္ဗာပိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ‘‘ဣဓေဝ ကိရ နိသိန္နာ သာမိကေ နော ပဿိဿာမာ’’တိ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ အနောဇာဒေဝီ ဒေသနာပရိယောသာနေ တာဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိ။ မဟာကပ္ပိနော ထေရော တာသံ ဒေသိယမာနံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သပရိဝါရော သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တသ္မိံ ခဏေ သတ္ထာ တာသံ တေ ဘိက္ခူ ဒဿေသိ။ တာသဉှိ အာဂတက္ခဏေယေဝ အတ္တနော သာမိကေ ကာသာဝဓရေ မုဏ္ဍသီသေ ဒိသွာ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ န ဘဝေယျ, မဂ္ဂဖလံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကာ န ဘဝေယျ။ တသ္မာ အစလသဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ တာသံ တေ ဘိက္ခူ အရဟတ္တပ္ပတ္တေ ဒဿေသိ။ တာပိ တေ ဒိသွာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ, ‘‘ဘန္တေ, တုမှာကံ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကပ္ပတ္တ’’န္တိ ဝတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သတ္ထာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာယ ထေရိယာ အာဂမနံ စိန္တေသိ။ သာ သတ္ထု စိန္တိတက္ခဏေယေဝ အာကာသေနာဂန္တွာ တာ သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ဂဟေတွာ အာကာသေန ဘိက္ခုနုပဿယံ နေတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ တာ သဗ္ဗာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသဟဿံ အာဒါယ အာကာသေန ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ တတြ သုဒံ အာယသ္မာ မဟာကပ္ပိနော ရတ္တိဋ္ဌာနာဒီသု ‘‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဝိစရတိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ – ‘‘ဘန္တေ, မဟာကပ္ပိနော ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဝိစရတိ, အတ္တနော ရဇ္ဇသုခံ အာရဗ္ဘ ဥဒါနေတိ မညေ’’တိ။ သတ္ထာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ကပ္ပိန, ကာမသုခံ အာရဗ္ဘ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီ’’တိ? ‘‘ဘဂဝါ မေ, ဘန္တေ, တံ အာရဗ္ဘ ဥဒါနဘာဝံ ဝါ အညံ အာရဗ္ဘ ဥဒါနဘာဝံ ဝါ ဇာနာတီ’’တိ။ အထ သတ္ထာ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, မမ ပုတ္တော ကာမသုခံ ရဇ္ဇသုခံ အာရဗ္ဘ ဥဒါနံ ဥဒါနေတိ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၆။)

ပုတ္တဿ ပန မေ ဓမ္မံ စရတော ဓမ္မပီတိ နာမ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သော အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ဧဝံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီ’’တိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ဓမ္မပီတိ သုခံ သေတိ, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊

အရိယပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ, သဒါ ရမတိ ပဏ္ဍိတော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၇၉)၊

အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပိနော ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’’တိ? ‘‘အပ္ပေါဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ, ဩဝါဒမတ္တမ္ပိ န ဒေတီ’’တိ။ သတ္ထာ ထေရံ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ကပ္ပိန, အန္တေဝါသိကာနံ ဩဝါဒမတ္တမ္ပိ န ဒေသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, မာ ဧဝံ အကာသိ, အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ဥပဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ထေရော ဘဂဝတော ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဧကောဝါဒေနေဝ သမဏသဟဿံ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေန နံ သတ္ထာ ပဋိပါဋိယာ အတ္တနော သာဝကေ ဌာနန္တရေ ဌပေန္တော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခုဩဝါဒကာနံ ယဒိဒံ မဟာကပ္ပိနော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉, ၂၃၁) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

֍ * ၆၆။ ဧဝံ ထေရော ပတ္တအရဟတ္တဖလော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ ဥဒိတော အဇဋာကာသေတိ သကလာကာသေ ဥဒိတော ဥဋ္ဌိတော ပါကဋဘူတော။ သရဒမ္ဗရေ သရဒကာလေ အာကာသေ ရဝီဝ သူရိယော ဣဝါတိ အတ္ထော။

֍ * ၇၀။ အက္ခဒဿော တဒါ အာသိန္တိ တသ္မိံ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ သာရဒဿီ ဟိတဒဿီ အာစရိယော ပါကဋော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၇၁။ သာဝကဿ ကတာဝိနောတိ တဿ ဘဂဝတော မေ မနံ မမ စိတ္တံ, တပ္ပယန္တဿ တောသယန္တဿ သာဝကဿ ဩဝါဒကဿ ဂုဏံ ပကာသယတော အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တဿ ကတာဝိနော သာတစ္စကိစ္စယုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၇။)

֍ * ၇၃။ ဟံသသမဘာဂေါတိ ဟံသသဒိသဂါမိ။ ဟံသဒုန္ဒုဘိနိဿနောတိ ဟံသရဝေါ ဒုန္ဒုဘိဘေရိသဒ္ဒသဒိသဝစနော ‘‘ဧတံ မဟာမတ္တံ ပဿထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၇၄။ သမုဂ္ဂတတနူရုဟန္တိ သုဋ္ဌု ဥဂ္ဂတလောမံ ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမံ, ဥဒဂျမနံ ဝါ။ ဇီမူတဝဏ္ဏန္တိ မုတ္တဖလသမာနဝဏ္ဏံ သုန္ဒရသရီရပဘန္တိ အတ္ထော။ ပီဏံသန္တိ ပရိပုဏ္ဏံ အံသံ။ ပသန္နနယနာနနန္တိ ပသန္နအက္ခိပသန္နမုခန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၇၅။ ကတာဝိနောတိ ကတာဓိကာရဿ ဧတဒဂ္ဂေ ဌိတဿ ဘိက္ခုနော ဌာနံ သော ဧသော မုဒိတာယ ပဟဋ္ဌစိတ္တတာယ ပတ္ထေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၈၁။ သတသော အနုသာသိယာတိ ဓမ္မေန သမေန ဝစနေန ကာရဏဝသေန အနုသာသိတွာတိ အတ္ထော။ ဗာရာဏသိယမာသန္နေတိ ဗာရာဏသိယာ သမီပေ ပေသကာရဂါမေ။ ဇာတော ကေနိယဇာတိယန္တိ တန္တဝါယဇာတိယာ ပေသကာရကုလေ ဇာတောတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

မဟာကပ္ပိနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတွာ ဇာတော ဝိဘဝသမ္ပန္နော အဟောသိ, သတ္ထရိ ပသန္နော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ သေနာသနပညာပကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္တာဟစ္စယေန ဘဂဝတော ပါဒမူလေ နိပတိတွာ တံ ဌာနံ ပတ္ထေသိ။ ဘဂဝါပိဿ သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဉတွာ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ တတော စုတော တုသိတာဒီသု ဒေဝေသု ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ တတော စုတော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေန တဿ သာဝကံ ဘိက္ခုံ အရဟာတိ ဇာနန္တောပိ အဗ္ဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခိ။ တဿေဝ သာဝကာနံ ခီရသလာကဘတ္တံ အဒါသိ။ သော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၈။)

ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဩသာနကာလေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သကလလောကေ ကောလာဟလေ ဇာတေ သတ္တ ဘိက္ခဝေါ ပဗ္ဗဇိတော ပစ္စန္တဇနပဒေ ဝနမဇ္ဈေ ဧကံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘ဇီဝိတာသာ ဩရောဟန္တု နိရာလယာ နိသီဒန္တူ’’တိ နိဿေဏိံ ပါတေသုံ။ တေသံ ဩဝါဒဒါယကော ဇေဋ္ဌကတ္ထေရော သတ္ထာဟဗ္ဘန္တရေ အရဟာ အဟောသိ။ တဒနန္တရတ္ထေရော အနာဂါမီ, ဣတရေ ပဉ္စ ပရိသုဒ္ဓသီလာ တတော စုတာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ တတ္ထ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ပုက္ကုသာတိ (မ။ နိ။ ၃။၃၄၂), သဘိယော (သု။ နိ။ သဘိယသုတ္တ), ဗာဟိယော (ဥဒါ။ ၁၀), ကုမာရကဿပေါတိ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၉) ဣမေ စတ္တာရော တတ္ထ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ အယံ ပန မလ္လရဋ္ဌေ အနုပိယနဂရေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ မာတုကုစ္ဆိတော အနိက္ခန္တေယေဝ မာတာ ကာလမကာသိ, အထေကော တဿာ သရီရံ ဈာပနတ္ထာယ စိတကသ္မိံ အာရောပေတွာ ကုမာရံ ဒဗ္ဗန္တရေ ပတိတံ ဂဟေတွာ ဇဂ္ဂါပေသိ။ ဒဗ္ဗေ ပတိတတ္တာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗသမ္ဘာရဝသေန ပဗ္ဗဇိ, သော ကမ္မဋ္ဌာနမနုယုတ္တော နစိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

အထ နံ သတ္ထာ မဇ္ဈတ္တဘာဝေန အာနုဘာဝသမ္ပန္နဘာဝေန စ ဘိက္ခူနံ သေနာသနံ ပညာပနေ ဘတ္တုဒ္ဒေသနေ စ နိယောဇေသိ။ သဗ္ဗော စ ဘိက္ခုသံဃော တံ သမန္နေသိ။ တံ ဝိနယခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၁၈၉-၁၉၀) အာဂတမေဝ။ အပရဘာဂေ ထေရော ဧကဿ ဝရသလာကဒါယကဿ သလာကဘတ္တံ မေတ္တိယဘူမဇကာနံ ဘိက္ခူနံ ဥဒ္ဒိသိ။ တေ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ‘‘သွေ မယှံ မုဂ္ဂဃတမဓုမိဿကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ ဥဿာဟဇာတာ အဟေသုံ။ သော ပန ဥပါသကော တေသံ ဝါရပ္ပတ္တဘာဝံ သုတွာ ဒါသိံ အာဏာပေသိ – ‘‘ယေ, ဇေ, ဘိက္ခူ သွေ ဣဓ အာဂမိဿန္တိ, တေ ကဏာဇကေန ဗိလင်္ဂဒုတိယေန ပရိဝိသာဟီ’’တိ။ သာပိ တထေဝ တေ ဘိက္ခူ အာဂတေ ကောဋ္ဌကပမုခေ နိသီဒါပေတွာ ဘောဇေသိ။ တေ ဘိက္ခူ အနတ္တမနာ ကောပေန တဋတဋာယန္တာ ထေရေ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘မဓုရဘတ္တဒါယကံ အမှာကံ အမဓုရဘတ္တံ ဒါပေတုံ ဧသောဝ နိယောဇေသီ’’တိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနာ နိသီဒိံသု။ အထ တေ မေတ္တိယာ နာမ ဘိက္ခုနီ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ဒုမ္မနာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ, ‘‘ဘဂိနိ, ကိံ အမှေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၉။)

ဒဗ္ဗေန မလ္လပုတ္တေန ဝိဟေဌိယမာနေ အဇ္ဈုပေက္ခသီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, မယာ သက္ကာ ကာတု’’န္တိ? ‘‘တဿ ဒေါသံ အာရောပေဟီ’’တိ။ သာ တတ္ထ တတ္ထ ထေရဿ အဘူတာရောပနံ အကာသိ။ တံ သုတွာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ အထ ဘဂဝါ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဒဗ္ဗ, မေတ္တိယာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝိပ္ပကာရမကာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ယထာ မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဇာနာတီ’’တိ။ ‘‘န ခေါ, ဒဗ္ဗ, ဒဗ္ဗာ ဧဝံ နိဗ္ဗေဌေန္တိ, ကာရကဘာဝံ ဝါ အကာရကဘာဝံ ဝါ ဝဒေဟီ’’တိ။ ‘‘အကာရကော အဟံ, ဘန္တေ’’တိ။ ဘဂဝါ – ‘‘မေတ္တိယံ ဘိက္ခုနိံ နာသေတွာ တေ ဘိက္ခူ အနုယုဉ္ဇထာ’’တိ အာဟ။ ဥပါလိတ္ထေရပ္ပမုခါ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုနိံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတွာ မေတ္တိယဘူမဇကေ ဘိက္ခူ အနုယုဉ္ဇိတွာ တေဟိ ‘‘အမှေဟိ နိယောဇိတာ သာ ဘိက္ခုနီ’’တိ ဝုတ္တေ ဘဂဝတော ဧကမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ မေတ္တိယဘူမဇကာနံ ဘိက္ခူနံ အမူလကသံဃာဒိသေသံ ပညပေသိ။

တေန စ သမယေန ဒဗ္ဗတ္ထေရော ဘိက္ခူနံ သေနာသနံ ပညာပေန္တော ဝေဠုဝနဝိဟာရဿ သာမန္တာ အဋ္ဌာရသမဟာဝိဟာရေ သဘာဂေ ဘိက္ခူ ပေသေန္တော ရတ္တိဘာဂေ အန္ဓကာရေ အင်္ဂုလိယာ ပဒီပံ ဇာလေတွာ တေနေဝါလောကေန အနိဒ္ဓိမန္တေ ဘိက္ခူ ပေသေသိ။ ဧဝံ ထေရဿ သေနာသနပညာပနဘတ္တုဒ္ဒေသနကိစ္စေ ပါကဋေ ဇာတေ သတ္ထာ အရိယဂဏမဇ္ဈေ ဒဗ္ဗတ္ထေရံ ဌာနန္တရေ ဌပေန္တော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ သေနာသနပညာပကာနံ ယဒိဒံ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၄) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

֍ * ၁၀၈။ ထေရော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဣတော ဧကနဝုတေ ကပ္ပေ ဝိပဿီ နာမ နာယကော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇီတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၂၅။ ဒုဋ္ဌစိတ္တောတိ ဒူသိတစိတ္တော အသာဓုသင်္ဂမေန အပသန္နစိတ္တောတိ အတ္ထော။ ဥပဝဒိံ သာဝကံ တဿာတိ တဿ ဘဂဝတော ခီဏာသဝံ သာဝကံ ဥပဝဒိံ, ဥပရိ အဘူတံ ဝစနံ အာရောပေသိံ, အဗ္ဘက္ခာနံ အကာသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၀။)

֍ * ၁၃၂။ ဒုန္ဒုဘိယောတိ ဒုန္ဒုံ ဣတိ သဒ္ဒါယနတော ဒုန္ဒုဘိသင်္ခါတာ ဘေရိယော။ နာဒယိံသူတိ သဒ္ဒံ ကရိံသု။ သမန္တတော အသနိယောတိ သဗ္ဗဒိသာဘာဂတော အသနေ ဝိနာသနေ နိယုတ္တောတိ အသနိယော, ဒေဝဒဏ္ဍာ ဘယာဝဟာ ဖလိံသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၃၃။ ဥက္ကာ ပတိံသု နဘသာတိ အာကာသတော အဂ္ဂိက္ခန္ဓာ စ ပတိံသူတိ အတ္ထော။ ဓူမကေတု စ ဒိဿတီတိ ဓူမရာဇိသဟိတော အဂ္ဂိက္ခန္ဓော စ ဒိဿတိ ပညာယတီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ ကုမာရကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမာပဒါနေ ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကုမာရကဿပတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ စိတ္တကထိကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ပဏိဓာနံ ကတွာ တဒနုရူပါနိ ပုညာနိ ကရောန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော တဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဒိဗ္ဗသုခံ မာနုသသုခဉ္စ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇဂဟေ ဧကိဿာ သေဋ္ဌိဓီတာယ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော။ သာ ကိရ ကုမာရိကာကာလေယေဝ ပဗ္ဗဇိတုကာမာ မာတာပိတရော ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘမာနာ ပတိကုလံ ဂန္တွာ ဂဗ္ဘံ ဂဏှိတွာ တံ အဇာနိတွာ ‘‘သာမိကံ အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ သာ သာမိကံ အာရာဓေန္တီ, အယျပုတ္တ –

‘‘သစေ ဣမဿ ကာယဿ, အန္တော ဗာဟိရကော သိယာ၊

ဒဏ္ဍံ နူန ဂဟေတွာန, ကာကေ သောဏေ နိဝါရယေ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၂) –

အာဒိနာ သရီရဿ ဒေါသံ ဒဿေန္တီ တံ အာရာဓေသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၁။)

သာ သာမိကေန အနုညာတာ ဂဗ္ဘိနိဘာဝံ အဇာနန္တီ ဒေဝဒတ္တပက္ခိယာသု ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိ။ တဿာ ဂဗ္ဘိနိဘာဝံ ဒိသွာ ဘိက္ခုနိယော ဒေဝဒတ္တံ ပုစ္ဆိံသု။ သော ‘‘အဿမဏီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘နာဟံ ဒေဝဒတ္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာ, ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တွာ ဒသဗလံ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ ဥပါလိတ္ထေရံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ ထေရော သာဝတ္ထိနဂရဝါသီနိ ကုလာနိ ဝိသာခဉ္စ ဥပါသိကံ ပက္ကောသာပေတွာ သရာဇိကာယ ပရိသာယ တံ ဝိနိစ္ဆိနန္တော ‘‘ပုရေ လဒ္ဓေါ ဂဗ္ဘော, အရောဂါ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘သာဓု သုဝိနိစ္ဆိတံ ဥပါလိနာ အဓိကရဏ’’န္တိ ထေရဿ သာဓုကာရံ အဒါသိ။

သာ ဘိက္ခုနီ သုဝဏ္ဏဗိမ္ဗသဒိသံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တံ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ‘‘ဒါရကပရိဟရဏံ ဘိက္ခုနီနံ ပလိဗောဓော’’တိ ဓာတီနံ ဒါပေတွာ ပေါသာပေသိ, ကဿပေါတိဿ နာမံ ကရိံသု။ အပရဘာဂေ အလင်္ကရိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ နေတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ကုမာရကာလေ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ ပန ဘဂဝတာ ‘‘ကဿပံ ပက္ကောသထ, ဣဒံ ဖလံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ကဿပဿ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကတရကဿပဿာ’’တိ ‘‘ကုမာရကဿပဿာ’’တိ ဧဝံ ဂဟိတနာမတ္တာ ရညာ ပေါသာဝနီယပုတ္တတ္တာ စ ဝုဒ္ဓကာလေပိ ကုမာရကဿပေါတွေဝ ပညာယိတ္ထ။

သော ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောတိ, ဗုဒ္ဓဝစနဉ္စ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ အထ တေန သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ သမဏဓမ္မံ ကတွာ အနာဂါမီ ဟုတွာ သုဒ္ဓါဝါသေ နိဗ္ဗတ္တမဟာဗြဟ္မာ ‘‘ဝိပဿနာယ မုခံ ဒဿေတွာ မဂ္ဂဖလုပ္ပတ္တိယာ ဥပါယံ ကရိဿာမီ’’တိ ပဉ္စဒသပဉှေ အဘိသင်္ခရိတွာ အန္ဓဝနေ ဝသန္တဿ ထေရဿ ‘‘ဣမေ ပဉှေ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာစိက္ခိ။ တတော သော တေ ပဉှေ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ။ ဘဂဝါပိဿ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ထေရော ဘဂဝတာ ကထိတနိယာမေနေဝ တေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဝိပဿနံ ဂဗ္ဘံ ဂါဟာပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၅၀။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယဉ္စ ဥတ္တာနတ္ထဉ္စ, တံ သဗ္ဗံ န ဝဏ္ဏယိဿာမ။ အနုတ္တာနပဒမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

֍ * ၁၆၉။ အာပန္နသတ္တာ မေ မာတာတိ မယှံ မာတာ ဂရုဂဗ္ဘာ ဂဗ္ဘိနီ ပသုတာသန္နဂဗ္ဘာတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၂။)

֍ * ၁၇၃။ ဝမ္မိကသဒိသံ ကာယန္တိ သရီရံ နာမ ဝမ္မိကသဒိသံ ယထာ ဝမ္မိကော ဣတော စိတော စ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒေါ ဃရဂေါဠိကဥပစိကာဒီနံ အာသယော, ဧဝမေဝ အယံ ကာယော နဝဆိဒ္ဒေါ ဓုဝဿဝေါတိ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဒေသိတံ ပကာသိတံ တံ သုတွာ မေ စိတ္တံ အာသဝေ အဂ္ဂဟေတွာ အသေသေတွာ ကိလေသတော ဝိမုစ္စိ, အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသီတိ အတ္ထော။ အပရဘာဂေ တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခူနံ ဝိစိတ္တဓမ္မကထိကဘာဝံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ စိတ္တကထိကာနံ ယဒိဒံ ကုမာရကဿပေါ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၇) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသီတိ။

ကုမာရကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဗာဟိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌာပဒါနေ ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဗာဟိယဿ ဒါရုစီရိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဗြာဟ္မဏသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂန္တွာ ဝေဒင်္ဂေသု အနဝယော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော ပသန္နမာနသော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ခိပ္ပါဘိညာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တံ ဌာနံ ပတ္တုကာမော သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန ဘဂဝတော ပါဒမူလေ နိပန္နော ‘‘ဘဂဝါ, ဘန္တေ, ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ယံ ဘိက္ခုံ ခိပ္ပါဘိညာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ, သော ဝိယ အဟမ္ပိ အနာဂတေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ခိပ္ပါဘိညာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ အနာဂတံသဉာဏေန ဩလောကေတွာ သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ခိပ္ပါဘိညာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဆ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ပုန မနုဿေသု စက္ကဝတ္တိအာဒိသမ္ပတ္တိယော အနေကကပ္ပကောဋိသတေသု အနုဘဝိတွာ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော, ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပဗ္ဗဇိတော ယဒါ သာသနေ ဩသက္ကမာနေ သတ္တ ဘိက္ခူ စတုန္နံ ပရိသာနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၃။)

အဇ္ဈာစာရံ ဒိသွာ သံဝေဂပ္ပတ္တာ အရညံ ပဝိသိတွာ ‘‘ယာဝ သာသနဿ အန္တရဓာနံ န ဟောတိ, တာဝ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကရိဿာမာ’’တိ သုဝဏ္ဏစေတိယံ ဝန္ဒိတွာ တတ္ထ အရညေ ဧကံ ပဗ္ဗတံ ဒိသွာ ‘‘ဇီဝိတသာလယာ နိဝတ္တန္တု, နိရာလယာ ဣမံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟန္တူ’’တိ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ သဗ္ဗေ တံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုယှ နိဿေဏိံ ပါတေတွာ သမဏဓမ္မံ ကရိံသု။ တေသု သံဃတ္ထေရော ဧကရတ္တာတိက္ကမေန အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော အနောတတ္တဒဟေ နာဂလတာဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ မုခံ ဓောဝိတွာ ဥတ္တရကုရုတော ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ တေ ဘိက္ခူ အာဟ – ‘‘အာဝုသော, ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ တေ အာဟံသု – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, အမှေဟိ ဧဝံ ကတိကာ ကတာ ‘ယော ပဌမံ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ, တေနာဘတံ ပိဏ္ဍပါတံ အဝသေသာ ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ သစေ မယမ္ပိ တုမှေ ဝိယ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေဿာမ, သယံ အာဟရိတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ န ဣစ္ဆိံသု။

ဒုတိယဒိဝသေ ဒုတိယတ္ထေရော အနာဂါမီ ဟုတွာ တထေဝ ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ ဣတရေ နိမန္တေသိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ ပနာဝုသော, ကတိကာ ကတာ, ‘မဟာထေရေန အာဘတံ ပိဏ္ဍပါတံ အဘုဉ္ဇိတွာ အနုထေရေန အာဘတံ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ တုမှေ ဝိယ မယမ္ပိ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ပုရိသကာရေန ဘုဉ္ဇိတုံ သက္ကောန္တာ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ န ဣစ္ဆိံသု။ တေသု အရဟတ္တပ္ပတ္တတ္ထေရော ပရိနိဗ္ဗာယိ, ဒုတိယော အနာဂါမီ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ, ဣတရေ ပဉ္စ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တာ သုဿိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ တတော စဝိတွာ မနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တေသု ဧကော ပုက္ကုသာတိ ရာဇာ အဟောသိ, ဧကော ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ကုမာရကဿပေါ, ဧကော ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော, ဧကော ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော, ဧကော သဘိယော ပရိဗ္ဗာဇကောတိ။ တေသု အယံ ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော သုပ္ပါရကပဋ္ဋနေ ဝါဏိဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝါဏိဇကမ္မေ နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ, သော သုဝဏ္ဏဘူမိံ ဂစ္ဆန္တေဟိ ဝါဏိဇေဟိ သဒ္ဓိံ နာဝမာရုယှ ဝိဒေသံ ဂစ္ဆန္တော ကတိပါဟံ ဂန္တွာ ဘိန္နာယ နာဝါယ သေသေသု မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခေသု ဇာတေသု ဧကောယေဝ အဝသိဋ္ဌော ဧကံ ဖလကံ ဂဟေတွာ ဝါယမန္တော သတ္တမေ ဒိဝသေ သုပ္ပါရကပဋ္ဋနတီရံ ဩက္ကမိ။ တဿ နိဝါသနပါရုပနံ နတ္ထိ, သော အညံ ကိဉ္စိ အပဿန္တော သုက္ခကဋ္ဌဒဏ္ဍကေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၄။)

ဝါကေဟိ ပလိဝေဌေတွာ နိဝါသေတွာ ပါရုပိတွာ စ ဒေဝကုလတော ကပါလံ ဂဟေတွာ သုပ္ပါရကပဋ္ဋနံ အဂမာသိ။ မနုဿာ တံ ဒိသွာ ယာဂုဘတ္တာဒီနိ ဒတွာ ‘‘အယံ ဧကော အရဟာ’’တိ သမ္ဘာဝေသုံ။ သော ဝတ္ထေသု ဥပနီတေသု ‘‘သစာဟံ နိဝါသေမိ, ပါရုပါမိ ဝါ, လာဘသက္ကာရော မေ ပရိဟာယိဿတီ’’တိ တာနိ ပဋိက္ခိပိတွာ ဒါရုစီရာနေဝ ပရိဟရိ။

အထဿ ‘‘အရဟာ, အရဟာ’’တိ ဗဟူဟိ သမ္ဘာဝိယမာနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ ‘‘ယေ ကေစိ လောကေ အရဟန္တော ဝါ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နာ, အဟံ တေသံ အညတရော’’တိ သော တေန နိယာမေန ကုဟနကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။

ကဿပဒသဗလဿ သာသနေ သတ္တသု ဇနေသု ပဗ္ဗတံ အာရုယှ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တေသု ဧကော အနာဂါမီ ဟုတွာ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတ္တနော ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော အာဂတဋ္ဌာနံ အာဝဇ္ဇေန္တော ပဗ္ဗတမာရုယှ သမဏဓမ္မံ ကရဏဋ္ဌာနံ ဒိသွာ သေသာနံ နိဗ္ဗတ္တနဋ္ဌာနံ အာဝဇ္ဇေန္တော ဧကဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ ဣတရေသဉ္စ ပဉ္စန္နံ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ ဉတွာ တေ ကာလာနုကာလံ အာဝဇ္ဇေသိ ‘‘ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ ကဟံ နု ခေါ တေ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ဒါရုစီရိယံ သုပ္ပါရကပဋ္ဋနံ နိဿာယ ကုဟနကမ္မေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တံ ဒိသွာ ‘‘နဋ္ဌော ဝတာယံ ဗာလော, ပုဗ္ဗေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော အတိဥက္ကဋ္ဌဘာဝေန အရဟတာပိ အာဘတံ ပိဏ္ဍပါတံ အပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဣဒါနိ ဥဒရဟေတု အနာရဟာဝ သမာနော အရဟတ္တံ ပဋိဇာနိတွာ လောကံ ဝဉ္စေန္တော ဝိစရတိ, ဒသဗလဿ ဥပ္ပန္နဘာဝံ န ဇာနာတိ, ဂစ္ဆာမိ နံ သံဝေဇေတွာ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ ခဏေနေဝ ဗြဟ္မလောကတော ဩတရိတွာ သုပ္ပါရကပဋ္ဋနေ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ ဒါရုစီရိယဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟောသိ။ သော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဩဘာသံ ဒိသွာ ဗဟိ နိက္ခမိတွာ မဟာဗြဟ္မာနံ ဒိသွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ‘‘ကေ တုမှေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ တုမှာကံ ပေါရာဏကသဟာယော အနာဂါမိဖလံ ပတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တော, အမှာကံ သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော အရဟာ ဟုတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော, တုမှေ ပန ပဉ္စဇနာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ သွာဟံ ဒါနိ တံ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကုဟနကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တံ ဒိသွာ ဒမိတုံ အာဂတော’’တိ ဝတွာ ဣဒံ ကာရဏံ အာဟ – ‘‘နေဝ ခေါ တွံ, ဗာဟိယ, အရဟာ နာပိ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နော, သာပိ တေ ပဋိပဒါ နတ္ထိ, ယာယ တွံ အရဟာ ဝါ အဿ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နော’’တိ။ အထဿ သတ္ထု ဥပ္ပန္နဘာဝံ သာဝတ္ထိယံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၅။)

ဝသနဘာဝဉ္စ အာစိက္ခိတွာ ‘‘သတ္ထု သန္တိကံ ဂစ္ဆာ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ ဗြဟ္မလောကမေဝ အဂမာသိ။

ဗာဟိယော ပန အာကာသေ ဌတွာ ကထေန္တံ မဟာဗြဟ္မာနံ ဩလောကေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟော ဘာရိယံ ကမ္မံ မယာ ကတံ, အနရဟံ အရဟာ အဟန္တိ စိန္တေသိံ, အယဉ္စ မံ ‘န တွံ အရဟာ, နာပိ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နာသီ’တိ ဝဒတိ, အတ္ထိ နု ခေါ လောကေ အညော အရဟာ’’တိ။ အထ နံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အထ ကေ စရဟိ သဒေဝကေ လောကေ အရဟန္တော ဝါ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နာ’’တိ။ အထဿ ဒေဝတာ အာစိက္ခိ – ‘‘အတ္ထိ, ဗာဟိယ, ဥတ္တရေသု ဇနပဒေသု သာဝတ္ထိ နာမ နဂရံ, တတ္ထ သော ဘဂဝါ ဧတရဟိ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ သော ဟိ, ဗာဟိယ, ဘဂဝါ အရဟာ စေဝ အရဟတ္တာယ စ ဓမ္မံ ဒေသေသီ’’တိ။ ဗာဟိယော ရတ္တိဘာဂေ ဒေဝတာယ ကထံ သုတွာ သံဝိဂ္ဂမာနသော တံခဏံယေဝ သုပ္ပါရကာ နိက္ခမိတွာ ဧကရတ္တိဝါသေန သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ, ဂစ္ဆန္တော စ ပန ဒေဝတာနုဘာဝေန ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန စ ဝီသယောဇနသတိကံ မဂ္ဂံ အတိက္ကမိတွာ သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တော, တသ္မိံ ခဏေ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ။ သော ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမန္တေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကုဟိံ ဧတရဟိ သတ္ထာ’’တိ? ဘိက္ခူ ‘‘သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော’’တိ ဝတွာ ‘‘တွံ ပန ကုတော အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘သုပ္ပါရကာ အာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘ကဒါ နိက္ခန္တောသီ’’တိ? ‘‘ဟိယျော သာယနှသမယေ နိက္ခန္တောမှီ’’တိ။ ‘‘ဒူရတောပိ အာဂတော, နိသီဒ တာဝ ပါဒေ ဓောဝိတွာ တေလေန မက္ခေတွာ ထောကံ ဝိဿမာဟိ, အာဂတကာလေ သတ္ထာရံ ဒက္ခိဿတီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, သတ္ထု ဝါ အတ္တနော ဝါ ဇီဝိတန္တရာယံ န ဇာနာမိ, ကတ္ထစိ အဋ္ဌတွာ အနိသီဒိတွာ ဧကရတ္တေနေဝ ဝီသယောဇနသတိကံ မဂ္ဂံ အာဂတော, သတ္ထာရံ ပဿိတွာဝ ဝိဿမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ သော ဧဝံ ဝတွာ တရမာနရူပေါ သာဝတ္ထိံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝန္တံ အနောပမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ စရန္တံ ဒိသွာ ‘‘စိရဿံ ဝတ မေ ဂေါတမော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒိဋ္ဌော’’တိ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဩနတသရီရော ဂန္တွာ အန္တရဝီထိယံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဒေသေတု, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မံ, ယံ မမဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အကာလော ခေါ တာဝ, ဗာဟိယ, အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာ ပိဏ္ဍာယာ’’တိ ပဋိက္ခိပိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၆။)

တံ သုတွာ ဗာဟိယော, ‘‘ဘန္တေ, သံသာရေ သံသရန္တေန ကဗဠီကာရာဟာရော န အလဒ္ဓပုဗ္ဗော, တုမှာကံ ဝါ မယှံ ဝါ ဇီဝိတန္တရာယံ န ဇာနာမိ, ဒေသေတု မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မ’’န္တိ ပုန ယာစိ။ သတ္ထာ ဒုတိယမ္ပိ တထေဝ ပဋိက္ခိပိ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘ဣမဿ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ သကလသရီရံ ပီတိယာ နိရန္တရံ အဇ္ဈောတ္ထဋံ ဟောတိ, ဗလဝပီတိဝေဂေါ ဓမ္မံ သုတွာပိ န သက္ခိဿတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ, မဇ္ဈတ္တုပေက္ခာယ တာဝ တိဋ္ဌတု, ဧကရတ္တေနေဝ ဝီသယောဇနသတိကံ မဂ္ဂံ အာဂတဿပိ စဿ ဒရထော ဗလဝါ သောပိ တာဝ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတူ’’တိ။ တသ္မာ ဒွိက္ခတ္တုံ ပဋိက္ခိပိတွာ တတိယံ ယာစိတော အန္တရဝီထိယံ ဌိတောဝ ‘‘တသ္မာတိဟ တေ, ဗာဟိယ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ, ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိနာ (ဥဒါ။ ၁၀) နယေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တောယေဝ သဗ္ဗာသဝေ ခေပေတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၇၈။ သော အရဟတ္တံ ပတ္တက္ခဏေယေဝ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣတော သတသဟဿမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနမေဝ ကရိဿာမ။

֍ * ၁၈၁။ ဟသနံ ပစ္စဝေက္ခဏန္တိ ပရိပုဏ္ဏသောမနဿဇာတံ ပစ္စဝေက္ခဏံ, ကောမာရဝဏ္ဏံ အတိကောမလန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၈၂။ ဟေမယညောပစိတင်္ဂန္တိ သုဝဏ္ဏသုတ္တယညောပစိတသုတ္တအဝယဝံ သရီရံ ဒေဟန္တိ အတ္ထော။ ပလမ္ဗဗိမ္ဗတမ္ဗောဋ္ဌန္တိ ဩလမ္ဗိတဗိမ္ဗဖလသဒိသံ ရတ္တဝဏ္ဏံ ဩဋ္ဌဒွယသမန္နာဂတန္တိ အတ္ထော။ သေတတိဏှသမံ ဒိဇန္တိ သုနိသိတတိခိဏအယလောဟဃံသနေန ဃံသိတွာ သမံ ကတံ ဝိယ သမဒန္တန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၈၃။ ပီတိသမ္ဖုလ္လိတာနနန္တိ ပီတိယာ သုဋ္ဌု ဖုလ္လိတံ ဝိကသိတံ အာနနံ မုခံ အာဒါသတလသဒိသမုခဝန္တန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၈၄။ ခိပ္ပါဘိညဿ ဘိက္ခုနောတိ ခိပ္ပံ ဒေသနာယ သမုဂ္ဃါဋိတက္ခဏေယေဝ အဘိဝိသေသေန ဉာတုံ သမတ္ထဿ ဘိက္ခုနောတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၈၆။ သဂ္ဂံ အဂံ သဘဝနံ ယထာတိ အတ္တနော ဂေဟံ ဝိယ သဂ္ဂံ လောကံ အဂမာသိန္တိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၇။)

֍ * ၁၉၆။ န တွံ ဥပါယမဂ္ဂညူတိ တွံ နိဗ္ဗာနာဓိဂမူပါယဘူတမဂ္ဂညူ န အဟောသီတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၀၀။ သတ္ထုနော သဒါ ဇိနန္တိ သဒါ သဗ္ဗကာလံ ဇိနံ ဇိနန္တော ပရာဇိတကောပေါ သတ္ထုနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝိမလာနနံ အာဒါသတလသဒိသမုခံ ပဿိဿာမိ ပဿိတုံ နိက္ခမာမီတိ ယောဇနာ။ ဒိဇေ အပုစ္ဆိံ ကုဟိံ လောကနန္ဒနောတိ ကုဟိံ ဌာနေ လောကပသာဒကရော သတ္ထာတိ ဒိဇေ ဗြာဟ္မဏေ အဟံ ဘိက္ခူ အပုစ္ဆိန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၂၀၁။ သသောဝ ခိပ္ပံ မုနိဒဿနုဿုကောတိ မုနိဒဿနေ တထာဂတဒဿနေ ဥဿုကော ဥဿာဟဇာတော သသော ဣဝ ခိပ္ပံ ပါပုဏာတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၂၀၂။ တုဝဋံ ဂန္တွာတိ သီဃံ ဂန္တွာ။ ပိဏ္ဍတ္ထံ အပိဟာဂိဓန္တိ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိစ္စ အပိဟံ အပဂတပိဟံ အဂိဓံ နိတ္တဏှံ။

֍ * ၂၀၃။ အလောလက္ခန္တိ ဣတော စိတော စ အနောလောကယမာနံ ဥတ္တမေ သာဝတ္ထိနဂရေ ပိဏ္ဍာယ ဝိစရန္တံ အဒက္ခိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သိရီနိလယသင်္ကာသန္တိ သိရိယာ လက္ခဏာနုဗျဉ္ဇနသောဘာယ နိလယံ သင်္ကာသံ ဇလမာနတောရဏသဒိသံ။ ရဝိဒိတ္တိဟရာနနန္တိ ဝိဇ္ဇောတမာနသူရိယမဏ္ဍလံ ဝိယ ဝိဇ္ဇောတမာနမုခမဏ္ဍလံ။

֍ * ၂၀၄။ ကုပထေ ဝိပ္ပနဋ္ဌဿာတိ ကုစ္ဆိတပထေ သောပဒ္ဒဝမဂ္ဂေ မူဠှဿ မိစ္ဆာပဋိပန္နဿ မေ သရဏံ ဟောဟိ ပတိဋ္ဌာ ဟောဟိ။ ဂေါတမာတိ ဘဂဝန္တံ ဂေါတ္တေန အာလပတိ။

֍ * ၂၁၈။ န တတ္ထ သုက္ကာ ဇောတန္တီတိ သုက္ကပဘာသမ္ပန္နာ ဇောတမာနဩသဓိတာရကာဒယော န ဇောတန္တိ နပ္ပဘာသန္တိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သော ဧဝံ ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေတွာ တာဝဒေဝ စ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏံ တေ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ စ ပုဋ္ဌော ‘‘န ပရိပုဏ္ဏ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ ပတ္တစီဝရံ ပရိယေသာဟီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော ကိရ ဝီသတိဝဿသဟဿာနိ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ‘‘ဘိက္ခုနာ နာမ အတ္တနာ ပစ္စယေ လဘိတွာ အညံ အနောလောကေတွာ သယမေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဧကဘိက္ခုဿာပိ ပတ္တေန ဝါ စီဝရေန ဝါ သင်္ဂဟံ နာကာသိ, ‘‘န

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၈။)

တေနဿ ဣဒ္ဓိမယံ ပတ္တစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဘဂဝါ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ပဗ္ဗဇ္ဇံ နာဒါသိ။ တမ္ပိ ပတ္တစီဝရံ ပရိယေသမာနမေဝ သင်္ကာရဋ္ဌာနတော စောဠက္ခဏ္ဍာနိ သံကဍ္ဎေန္တံ ပုဗ္ဗဝေရိကော အမနုဿော ဧကိဿာ တရုဏဝစ္ဆာယ ဂါဝိယာ သရီရေ အဓိမုစ္စိတွာ ဝါမဦရုမှိ ပဟရိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ သတ္ထာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ နိက္ခမန္တော ဗာဟိယဿ သရီရံ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ပတိတံ ဒိသွာ ‘‘ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဗာဟိယံ ဒါရုစီရိယန္တိ ဧကသ္မိံ ဂေဟဒွါရေ ဌတွာ မဉ္စကံ အာဟရာပေတွာ ဣမံ သရီရံ နဂရဒွါရတော နီဟရိတွာ ဈာပေတွာ ဓာတုယော ဂဟေတွာ ထူပံ ကရောထာ’’တိ ဘိက္ခူ အာဏာပေသိ။

တေ ဘိက္ခူ ဓာတုံ မဟာပထေ ထူပံ ကာရေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော ကတကမ္မံ အာရောစေသုံ။ တတော သံဃမဇ္ဈေ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘တထာဂတော ဘိက္ခုသံဃေန သရီရဈာပနကိစ္စံ ကာရေသိ, ဓာတုယော စ ဂါဟာပေတွာ စေတိယံ ကာရာပေသိ, ကတရမဂ္ဂေါ နု ခေါ တေန သမဓိဂတော, သာမဏေရော နု ခေါ သော, ဘိက္ခု နု ခေါ’’တိ။ သတ္ထာ တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ‘‘ပတိဋ္ဌိတော, ဘိက္ခဝေ, ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော အရဟတ္တော’’တိ ဥပရိ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေတိ။ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝဉ္စ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ခိပ္ပါဘိညာနံ ယဒိဒံ ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၆) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

အထ နံ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တုမှေ, ဘန္တေ, ‘ဗာဟိယော ဒါရုစီရိယော အရဟတ္တံ ပတ္တော’တိ ဝဒေထ, ကဒါ သော အရဟတ္တံ ပတ္တော’’တိ? ‘‘မမ ဓမ္မံ သုတကာလေ, ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘ကဒါ ပနဿ, ဘန္တေ, တုမှေဟိ ဓမ္မော ကထိတော’’တိ? ‘‘ဘိက္ခာယ စရန္တေန အန္တရဝီထိယံ ဌိတေနာ’’တိ။ ‘‘အပ္ပမတ္တကော, ဘန္တေ, တုမှေဟိ အန္တရဝီထိယံ ဌတွာ ကထိတဓမ္မော၊ ကထံ သော တာဝတ္တကေန ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေသီ’’တိ? အထ နေ သတ္ထာ, ‘‘ဘိက္ခဝေ, မမ ဓမ္မံ ‘အပ္ပံ’ ဝါ ‘ဗဟုံ ဝါ’တိ မာ စိန္တယိတ္ထ။ အနေကာနိပိ ဟိ အနတ္ထပဒသံဟိတာနိ ဂါထာသဟဿာနိ န သေယျော, အတ္ထနိဿိတံ ပန ဧကမ္ပိ ဂါထာပဒံ သေယျော’’တိ ဝတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘သဟဿမပိ စေ ဂါထာ, အနတ္ထပဒသံဟိတာ၊

ဧကံ ဂါထာပဒံ သေယျော, ယံ သုတွာ ဥပသမ္မတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၀၁) –

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၉။)

ဒေသနာပရိယောသာနေ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

ဗာဟိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ မဟာကောဋ္ဌိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော မဟာကောဋ္ဌိကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနာကာလေ ဟံသဝတီနဂရဝါသိနော ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထေ ယေန ဗုဒ္ဓေါ ယေန ဓမ္မော ယေန သံဃော, တန္နိန္နေ တပ္ပေါဏေ တပ္ပဗ္ဘာရေ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ, သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂေါ, ယံနူနာဟမ္ပိ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ အယံ ဝိယ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ သတ္ထု ဒေသနာပရိယောသာနေ ဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ, ‘‘ဘန္တေ, သွေ မယှံ ဂေဟေ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ နိမန္တေသိ။ သတ္ထာ အဓိဝါသေသိ။ သော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ သကနိဝေသနံ ဂန္တွာ သဗ္ဗရတ္တိံ ဗုဒ္ဓဿ စ ဘိက္ခုသံဃဿ စ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ အလင်္ကရိတွာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကနိဝေသနေ ဘိက္ခုသတသဟဿပရိဝါရံ သတ္ထာရံ ဝိဝိဓယာဂုခဇ္ဇကပရိဝါရံ သသူပဗျဉ္ဇနံ ဂန္ဓသာလိဘောဇနံ ဘောဇာပေတွာ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ စိန္တေသိ – ‘‘မဟန္တံ ခေါ အဟံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေမိ, န ပန ယုတ္တံ မယာ ဧကဒိဝသမေဝ ဒါနံ ဒတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတုံ, အနုပဋိပါဋိယာ သတ္တာဟံ ဒါနံ ဒတွာ ပတ္ထေဿာမီ’’တိ။ သော တေနေဝ နိယာမေန သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ ဒုဿကောဋ္ဌာဂါရံ ဝိဝရာပေတွာ ဥတ္တမံ တိစီဝရပ္ပဟောနကံ သုခုမဝတ္ထံ ဗုဒ္ဓဿ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ဘိက္ခုသတသဟဿဿ စ တိစီဝရံ ဒတွာ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ယော သော ဘိက္ခု တုမှေဟိ ဣတော သတ္တမေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၀။)

ဒိဝသမတ္ထကေ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတော, အဟမ္ပိ သော ဘိက္ခု ဝိယ အနာဂတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ သတ္ထု ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ ပတ္ထနံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အနာဂတေ ဣတော ကပ္ပသတသဟဿမတ္ထကေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, တဿ သာသနေ တဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု ပရိဗ္ဘမိ။

ဧဝံ သော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညဉာဏသမ္ဘာရေ သမ္ဘရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ကောဋ္ဌိကောတိဿ နာမံ အကံသု။ ကသ္မာ မာတုယာ ဝါ အယျကပယျကာဒီနံ ဝါ နာမံ အဂ္ဂဟေတွာ ဧဝံ နာမံ ကရိံသူတိ စေ? အတ္တနော ပညဝန္တတာယ ဝေဒင်္ဂေသု သတက္ကပရတက္ကေသု သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘေသု သာက္ခရပ္ပဘေဒေသု သကလဗျာကရဏေသု စ ဆေကဘာဝေန စ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ ဇနေ မုခသတ္တီဟိ ကောဋ္ဌေန္တော ပက္ကောဋ္ဌေန္တော ဝိတုဒန္တော ဝိစရတီတိ အနွတ္ထနာမံ ကရိံသူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဗြာဟ္မဏသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပတွာ ပဋိသမ္ဘိဒါသု စိဏ္ဏဝသီ ဟုတွာ အဘီတော မဟာထေရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တောပိ ဒသဗလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိသမ္ဘိဒါသုယေဝ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ ဧဝမယံ ထေရော တတ္ထ ကတာဓိကာရတာယ တတ္ထ စိဏ္ဏဝသီဘာဝေန စ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂေါ ဇာတော။ အထ နံ သတ္ထာ မဟာဝေဒလ္လသုတ္တံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတွာ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ, ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာနံ ယဒိဒံ မဟာကောဋ္ဌိကော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၈)။

֍ * ၂၂၁။ သော အပရေန သမယေန ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တော သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၁။)

ဣတ္ထံ သုဒမာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကောတိ ဧတ္ထ သုဒန္တိ နိဒဿနေ နိပါတော။ အာယသ္မာတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ, ယထာ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောတိ။

မဟာကောဋ္ဌိကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ဥရုဝေလကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥရုဝေလကဿပတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ မဟာပရိဝါရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော မဟာဒါနံ ဒတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ စဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဗုဒ္ဓဿ သာသနေ မဟာပရိဝါရာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣတော ဒွေနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ဖုဿဿ ဘဂဝတော ဝေမာတိကကနိဋ္ဌဘာတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော, အညေပိဿ ဒွေ ကနိဋ္ဌဘာတရော အဟေသုံ။ တေ တယော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ပရမာယ ပူဇာယ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဗာရာဏသိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ တယော ဘာတရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ ဂေါတ္တဝသေန တယောပိ ကဿပါတိ ဧဝံ နာမကာ အဟေသုံ။ တေ တယော ဝယပ္ပတ္တာ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိံသု။ တေသံ ဇေဋ္ဌဘာတိကဿ ပဉ္စမာဏဝကသတာနိ ပရိဝါရာ, မဇ္ဈိမဿ တီဏိ, ကနိဋ္ဌဿ ဒွေ, တေ အတ္တနော ဂန္ထေသု သာရံ ဩလောကေန္တာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမေဝ အတ္ထံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ရောစေသုံ။ တေသု ဇေဋ္ဌဘာတာ အတ္တနော ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥရုဝေလကဿပေါ နာမ ဇာတော, မဇ္ဈိမော ဂင်္ဂါနဒီဝင်္ကေ ပဗ္ဗဇိတော နဒီကဿပေါ နာမ ဇာတော, ကနိဋ္ဌော ဂယာသီသေ ပဗ္ဗဇိတော ဂယာကဿပေါ နာမ ဇာတော။ ဧဝံ တေသု ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဝသန္တေသု ဗဟူနံ ဒိဝသာနံ အစ္စယေန အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၂။)

နိက္ခမိတွာ ပဋိဝိဒ္ဓသဗ္ဗညုတညာဏော အနုက္ကမေန ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတွာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယတ္ထေရေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ယသကုလပုတ္တပ္ပမုခေ ပဉ္စပညာသဇနေ သဟာယကေ ဝိနေတွာ သဋ္ဌိ အရဟန္တေ ‘‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိက’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၂) ဝိဿဇ္ဇေတွာ တိံသဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယေ ဝိနေတွာ ဥရုဝေလကဿပဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝသနတ္ထာယ အဂျာဂါရံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ဂတနာဂဒမနာဒီဟိ အဍ္ဎုဍ္ဎသဟဿေဟိ ပါဋိဟာရိယေဟိ ဥရုဝေလကဿပံ သပရိဝါရံ ဝိနေတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝိဓာနဉ္စ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယကရဏဉ္စ သဗ္ဗံ နဒီကဿပဿ အပဒါနဋ္ဌကထာယံ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဿ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ သုတွာ ဣတရေပိ ဒွေ ဘာတရော သပရိသာ အာဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု။ သဗ္ဗေဝ တေ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဧဟိဘိက္ခုကာ အဟေသုံ။ သတ္ထာ တံ သမဏသဟဿံ အာဒါယ ဂယာသီသံ ဂန္တွာ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ နိသိန္နော အာဒိတ္တပရိယာယဒေသနာယ (မဟာဝ။ ၅၄) တေ သဗ္ဗေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

֍ * ၂၅၁။ သော ဧဝံ အရဟတ္တံ ပတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ အနုတ္တာနပဒမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

֍ * ၂၆၈။ သော စ သဗ္ဗံ တမံ ဟန္တွာတိ သော ဖုဿော ဘဂဝါ ရာဂဒေါသမောဟာဒိကိလေသန္ဓကာရံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ။ ဝိဇဋေတွာ မဟာဇဋန္တိ တဏှာမာနာဒီဟိ ဒိယဍ္ဎသဟဿေဟိ ကိလေသဂဏေဟိ မဟာဗျာကုလံ ဇဋံ ဝိဇဋေတွာ ပဒါလေတွာ ဖာလေတွာတိ အတ္ထော။ သဒေဝကံ ဒေဝလောကသဟိတံ သကလံ လောကသန္နိဝါသံ တပ္ပယန္တော သန္တပ္ပယန္တော ပီဏေန္တော အမတံ ဝုဋ္ဌိံ မဟာနိဗ္ဗာနဝုဋ္ဌိဓာရံ ဝဿတေ ပဂ္ဃရာပေတီတိ ယောဇနာ။

֍ * ၂၆၉။ တဒါ ဟိ ဗာရာဏသိယန္တိ ‘‘ဗာရသ မနုဿာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဗာရသ ဒွါဒသရာသီ ဟုတွာ ပုရာ, ဟိမဝန္တတော ဣသယော စ ပစ္စေကမုနိသင်္ခါတာ ဣသယော စ ဂန္ဓမာဒနတော အာကာသေနာဂန္တွာ ဧတ္ထ ဂစ္ဆန္တိ ဩတရန္တိ ပဝိသန္တီတိ ဗာရာဏသီ, အထ ဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသင်္ခါတာနံ အနေကသတသဟဿာနံ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနတ္ထာယ ဩတရဋ္ဌာနံ နဂရံ လိင်္ဂဝိပလ္လာသံ ကတွာ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဗာရာဏသီတိ ဝုစ္စတိ, တိဿံ ဗာရာဏသိယံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၃။)

֍ * ၂၇၃။ နိက္ခိတ္တသတ္ထံ ပစ္စန္တန္တိ ဆဍ္ဍိတသတ္ထံ ပါတိတအာဝုဓံ ပစ္စန္တဇနပဒံ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ပုနရုပစ္စတန္တိ ပုနရပိ တံ နဂရံ ဥပေစ္စ ဥပဂမ္မ သမ္ပတ္တာတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဥရုဝေလကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ရာဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

֍ * ၂၉၆။ နဝမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရာဓတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ တံ သဗ္ဗံ ပါဌာနုသာရေန နယာနုစိန္တနေန ဝိညူဟိ သုဝိညေယျမေဝ။ ကေဝလံ ပုညနာနတ္တမေဝါတိ။

ရာဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဒသမံ မောဃရာဇတ္ထေရအပဒါနံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

စတုပညာသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅၅။ ဘဒ္ဒိယဝဂ္ဂေါ

၁။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စပညာသမဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသိန္နော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သပ္ပိသက္ခရာဒိမဓုရရသသမ္မိဿံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ‘‘အဟမ္ပိ, ဘန္တေ, အနာဂတေ အယံ ဘိက္ခု ဝိယ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ မဉ္ဇုဿရာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တဿ အနန္တရာယံ ဒိသွာ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၄။)

သော ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဖုဿဘဂဝတော ကာလေ စိတြကောကိလော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ရာဇုယျာနတော မဓုရံ အမ္ဗဖလံ တုဏ္ဍေနာဒါယ ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဒဿာမိ ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေသိ။ သတ္ထာ တဿ စိတ္တာစာရံ ဉတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ နိသီဒိ။ ကောကိလော ဒသဗလဿ ပတ္တေ အမ္ဗပက္ကံ ဌပေသိ။ သတ္ထာ တဿ သောမနဿုပ္ပါဒနတ္ထံ တဿ ပဿန္တဿေဝ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ အထ သော ကောကိလော ပသန္နမာနသော တေနေဝ ပီတိသုခေန သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ။ တေနေဝ ပုညကမ္မေန ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နဘဝေ မဉ္ဇုဿရော အဟောသိ။ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဝဍ္ဎကိကုလေ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇေဋ္ဌကဝဍ္ဎကီ ဟုတွာ ပါကဋော အဟောသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ တဿ သရီရဓာတုယော နိဒဟိတုံ သတ္တယောဇနပ္ပမာဏေ ထူပေ အာရဒ္ဓေ သော အာဟ – ‘‘ယောဇနာဝဋ္ဋံ ယောဇနုဗ္ဗေဓံ ကရောမာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေ တဿ ဝစနေ အဋ္ဌံသု။ ဣတိ အပ္ပမာဏဿ ဗုဒ္ဓဿ ဩရပ္ပမာဏံ စေတိယံ ကာရေသိ, တေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အညေဟိ ဟီနပ္ပမာဏော အဟောသိ။ သော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတိရဿတာယ စ သုဝဏ္ဏပဋိမာ ဝိယ သုန္ဒရသရီရတာယ စ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော အပရဘာဂေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗဟုဿုတော ဓမ္မကထိကော ဟုတွာ မဓုရေန သရေန ပရေသံ ဓမ္မံ ကထေသိ။

အထေကသ္မိံ ဥဿဝဒိဝသေ ဧကေန ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ရထေန ဂစ္ဆန္တီ ဧကာ ဂဏိကာ ထေရံ ဒိသွာ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသိ။ ထေရော တဿာ ဒန္တဋ္ဌိကေ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ တံ ပါဒကံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အနာဂါမီ အဟောသိ, သော အဘိဏှံ ကာယဂတာယ သတိယာ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ အာယသ္မတာ ဓမ္မသေနာပတိနာ ဩဝဒိယမာနော အနုသာသိယမာနော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ စ သာမဏေရာ စ တဿ အရဟတ္တပ္ပတ္တဘာဝံ အဇာနန္တော ကဏ္ဏေသု ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တိ, သီသေ ဗာဟာယ ဟတ္ထပါဒါဒီသု ဝါ ဂဟေတွာ စာလေတွာ ကီဠန္တာ ဝိဟေဌေသုံ။ အထ ဘဂဝါ သုတွာ – ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, မမ ပုတ္တံ ဝိဟေဌေထာ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ‘‘အရဟာ’’တိ ဇာနိတွာ န ဝိဟေဌေသုံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၅။)

֍ * ၁၂။ သော အရဟာ ဟုတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ မဉ္ဇုနာဘိနိကူဇဟန္တိ မဓုရေန ပေမနိယေန သရေန အဘိနိကူဇိံ သဒ္ဒံ နိစ္ဆာရေသိံ အဟန္တိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၂။ ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

֍ * ၃၄။ ဒုတိယာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော, တံ သဗ္ဗံ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ကင်္ခါရေဝတတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ သီဝလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တတိယာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သီဝလိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပရိသာယ ပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ လာဘီနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ ‘‘မယာပိ အနာဂတေ ဧဝရူပေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒသဗလံ နိမန္တေတွာ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ, ‘‘ဘန္တေ, ဣမိနာ အဓိကာရကမ္မေန န အညံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေမိ, အနာဂတေ ပန ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ အဟမ္ပိ တုမှေဟိ သော ဧတဒဂ္ဂေ ဌပိတဘိက္ခု ဝိယ လာဘီနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ အနန္တရာယတံ ဒိသွာ ‘‘အယံ တေ ပတ္ထနာ အနာဂတေ ဂေါတမဿ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဗျာကရိတွာ ပက္ကာမိ။ သော ကုလပုတ္တော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဝိပဿိဿ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၆။)

ဘဂဝတော ကာလေ ဗန္ဓုမတီနဂရတော အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ နိဗ္ဗတ္တိ, တသ္မိံ သမယေ ဗန္ဓုမတီနဂရဝါသိနော ရညာ သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆိတွာ ဒသဗလဿ ဒါနံ အဒံသု။

ဧကဒိဝသံ သဗ္ဗေ ဧကတော ဟုတွာ ဒါနံ ဒေန္တာ ‘‘ကိံ နု ခေါ အမှာကံ ဒါနဂ္ဂေ နတ္ထီ’’တိ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၇၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၅၉ သီဝလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) ဩလောကေန္တာ မဓုဉ္စ ဂုဠဒဓိဉ္စ နာဒ္ဒသံသု။ တေ ‘‘ယတော ကုတောစိ အာဟရိဿာမာ’’တိ ဇနပဒတော နဂရပဝိသနမဂ္ဂေသု ပုရိသေ ဌပေသုံ။ တဒါ ဧသ ကုလပုတ္တော အတ္တနော ဂါမတော ဂုဠဒဓိဝါရကံ ဂဟေတွာ ‘‘ကိဉ္စိဒေဝ အာဟရိဿာမီ’’တိ နဂရံ ဂစ္ဆန္တော ‘‘မုခံ ဓောဝိတွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေါ ပဝိသိဿာမီ’’တိ ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော နင်္ဂလသီသပ္ပမာဏံ နိမ္မက္ခိကဒဏ္ဍကမဓုံ ဒိသွာ ‘‘ပုညေန မေ ဣဒံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဂဟေတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ နာဂရေဟိ ဌပိတပုရိသော တံ ဒိသွာ, ‘‘မာရိသ, ကဿ ဣမံ ဟရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ကဿစိ, သာမိ, ဝိက္ကာယိကံ မေ ဣဒ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမံ ကဟာပဏံ ဂဟေတွာ ဧတံ မဓုဉ္စ ဂုဠဒဓိဉ္စ ဒေဟီ’’တိ။

သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ မေ န ဗဟုံ အဂ္ဃတိ, အယဉ္စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဗဟုံ ဒေတိ, ဝီမံသိဿာမီ’’တိ။ တတော နံ အာဟ – ‘‘နာဟံ ဧကကဟာပဏေန ဒေမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဒွေ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒွီဟိပိ န ဒေမီ’’တိ။ ဧတေနုပါယေန ဝဍ္ဎေတွာ ယာဝ သဟဿံ ပါပုဏိ, သော စိန္တေသိ – ‘‘အတိအဉ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, ဟောတု တာဝ ဣမိနာ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ အာဟ – ‘‘န ဣဒံ ဗဟုအဂ္ဃနကံ, တွံ ပန ဗဟုံ ဒေသိ, ကေန ကမ္မေန ဣဒံ ဂဏှသီ’’တိ။ ‘‘ဣဓ, ဘော, နဂရဝါသိနော ရညာ သဒ္ဓိံ ပဋိဝိရုဇ္ဈိတွာ ဝိပဿိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒေန္တာ ဣဒံ ဒွယံ ဒါနဂ္ဂေ အပဿန္တာ မံ ပရိယေသာပေန္တိ။ သစေ ဣဒံ ဒွယံ န လဘိဿန္တိ, နာဂရာနံ ပရာဇယော ဘဝိဿတိ။ တသ္မာ သဟဿံ ဒတွာ ဂဏှာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတံ နာဂရာနံ ဧဝ ဝဋ္ဋတိ, ဥဒါဟု အညေသမ္ပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ယဿ ကဿစိ ဒါတုံ အဝါရိတမေတ’’န္တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ကောစိ နာဂရာနံ ဒါနေ ဧကဒိဝသံ သဟဿံ ဒါတာ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, သမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဣမေသံ မေ ဒွိန္နံ သဟဿဂ္ဃနကဘာဝံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ, နာဂရာနံ အာရောစေဟိ – ‘ဧကော ပုရိသော ဣမာနိ ဒွေ မူလေန န ဒေတိ, တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ သဟတ္ထေနေဝ ဒါတုကာမော, တုမှေ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ကာရဏာ နိဗ္ဗိတက္ကာ ဟောထာ’’တိ။ ‘‘တွံ ဣမသ္မိံ ဒါနေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၇။)

ဇေဋ္ဌကဘာဂဿ ကာယသက္ခီ ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ ဂတော။ သော ပန ကုလပုတ္တော ဂါမတော ပရိဗ္ဗယတ္ထံ ဂဟိတကဟာပဏေန ပဉ္စကဋုကံ ဂဟေတွာ စုဏ္ဏံ ကတွာ ဒဓိတော ကဉ္စိယံ ဝါဟေတွာ တတ္ထ မဓုပဋလံ ပီဠေတွာ ပဉ္စကဋုကစုဏ္ဏေန ယောဇေတွာ ပဒုမိနိပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ တံ သံဝိဒဟိတွာ အာဒါယ ဒသဗလဿ အဝိဒူရေ နိသီဒိ။ မဟာဇနေဟိ အာဟရိယမာနဿ သက္ကာရဿ အန္တရေ အတ္တနော ပတ္တဝါရံ ဩလောကေန္တော ဩကာသံ ဉတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ, ‘‘ဘန္တေ, အယံ မေ ဒုဂ္ဂတသက္ကာရော, ဣမံ မေ အနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ ပဋိဂ္ဂဏှထာ’’တိ။ သတ္ထာ တဿာနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ စတုမဟာရာဇေဟိ ဒတ္တိယေန သေလမယပတ္တေန တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ယထာ အဋ္ဌသဋ္ဌိယာ ဘိက္ခုသတသဟဿဿ ဒိယျမာနံ န ခီယတိ, ဧဝံ အဓိဋ္ဌာသိ။

သော ကုလပုတ္တော နိဋ္ဌိတဘတ္တကိစ္စံ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော အာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌော မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, အဇ္ဇ ဗန္ဓုမတီနဂရဝါသီဟိ တုမှာကံ သက္ကာရော အာဟရိယမာနော, အဟမ္ပိ ဣမဿ နိဿန္ဒေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဘဝေ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ဘဝေယျ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဟောတု ကုလပုတ္တာ’’တိ ဝတွာ တဿ စ နဂရဝါသီနဉ္စ ဘတ္တာနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော ကုလပုတ္တော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သုပ္ပဝါသာယ ရာဇဓီတုယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏကာလတော ပဋ္ဌာယ သာယံ ပါတဉ္စ ပဉ္စပဏ္ဏာကာရသတာနိ သုပ္ပဝါသာယ ဥပနီယန္တိ။ အထဿ သာ ပုညဝီမံသနတ္ထံ ဟတ္ထေန ဗီဇပစ္ဆိံ ဖုသာပေန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ဧကေကဗီဇတော သလာကသတံ သလာကသဟဿမ္ပိ နိဂ္ဂစ္ဆတိ, ဧကေကကရီသခေတ္တတော ပဏ္ဏာသမ္ပိ သဋ္ဌိပိ သကဋပမာဏာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ကောဋ္ဌပူရဏကာလေပိဿာ ကောဋ္ဌဒွါရံ ဟတ္ထေန ဖုသန္တိယာ ရာဇဓီတာယ ပုညေန ဂဏှန္တာနံ ဂဟိတဂဟိတံ ပုန ပူရတိ။ ပရိပုဏ္ဏဘတ္တကုမ္ဘိတောပိ ‘‘ရာဇဓီတာယ ပုည’’န္တိ ဝတွာ ယဿ ကဿစိ ဒေန္တာ နံ ယာဝ န ဥက္ကဍ္ဎန္တိ, န တာဝ ဘတ္တံ ခီယတိ။ ဒါရကေ ကုစ္ဆိဂတေယေဝ သတ္တ ဝဿာနိ အတိက္ကမိံသု။

ဂဗ္ဘေ ပန ပရိပက္ကေ သတ္တာဟံ မဟာဒုက္ခံ အနုဘောသိ။ သာ သာမိကံ အာမန္တေတွာ – ‘‘ပုရေ မရဏာ ဇီဝမာနာ ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ သတ္ထု

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၈။)

သန္တိကံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, သာမိ, ဣမံ ပဝတ္တိံ သတ္ထု အာရောစေတွာ သတ္ထာရံ နိမန္တေဟိ, ယဉ္စ သတ္ထာ ဝဒတိ, တံ သာဓုကံ ဥပလက္ခေတွာ အာဂန္တွာ မယှံ ကထေဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ တဿာ သာသနံ သတ္ထု အာရောစေသိ – ‘‘သတ္ထု ဘန္တေ, ကောဠိယဓီတာ ပါဒေ ဝန္ဒတီ’’တိ။ သတ္ထာ တဿာ အနုကမ္ပံ ပဋိစ္စ – ‘‘သုခိနီ ဟောတု သုပ္ပဝါသာ ကောဠိယဓီတာ အရောဂါ, အရောဂံ ပုတ္တံ ဝိဇာယတူ’’တိ အာဟ။ သော တံ သုတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဂါမာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ တဿ ပုရေ အာဂမနာယေဝ သုပ္ပဝါသာယ ကုစ္ဆိတော ဓမ္မကရဏတော ဥဒကံ ဝိယ ဂဗ္ဘော နိက္ခမိ, ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နဇနော အဿုမုခေါ ရောဒိတုံ အာရဒ္ဓေါ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌောဝ တဿာ သာမိကဿ တုဋ္ဌိသာသနံ အာရောစေတုံ အဂမာသိ။ သော တေသံ ဣင်္ဂိတံ ဒိသွာ – ‘‘ဒသဗလေန ကထိတကထာ နိပ္ဖန္နာ ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ စိန္တေသိ။ သော အာဂန္တွာ သတ္ထု ကထံ ရာဇဓီတာယ ကထေသိ။ ရာဇဓီတာ တယာ နိမန္တိတံ ဇီဝဘတ္တမေဝ မင်္ဂလဘတ္တံ ဘဝိဿတိ, ဂစ္ဆ သတ္တာဟံ ဒသဗလံ နိမန္တေဟီတိ။ သော တထာ အကာသိ။ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံသု။ သော ဒါရကော ဉာတီနံ သန္တတ္တစိတ္တံ နိဗ္ဗာပေန္တော သီတလဘာဝံ ကုရုမာနော ဇာတောတိ, သီဝလိတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ သော သတ္တ ဝဿာနိ ဂဗ္ဘေ ဝသိတတ္တာ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗကမ္မက္ခမော အဟောသိ။ ဓမ္မသေနာပတိ သာရိပုတ္တတ္ထေရော သတ္တမေ ဒိဝသေ တေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပမကာသိ။ သတ္ထာပိ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ယောမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ, သံသာရံ မောဟမစ္စဂါ၊

တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော ဈာယီ, အနေဇော အကထံကထီ၊

အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၁၄၊ သု။ နိ။ ၆၄၃)၊

အထ နံ ထေရော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ ပန တယာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတွာ ပဗ္ဗဇိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘လဘန္တော ပဗ္ဗဇေယျံ, ဘန္တေ’’တိ။ သုပ္ပဝါသာ တံ ထေရေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တံ ဒိသွာ – ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ပုတ္တော ဓမ္မသေနာပတိနာ ကထေတီ’’တိ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘မယှံ ပုတ္တော တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ကိံ ကထေတိ, ဘန္တေ’’တိ? အတ္တနာ အနုဘုတ္တဂဗ္ဘဝါသဒုက္ခံ ကထေတွာ – ‘‘တုမှေဟိ အနုညာတော ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝဒတီတိ။ ‘‘သာဓု ဘန္တေ, ပဗ္ဗာဇေထ န’’န္တိ။ ထေရော တံ ဝိဟာရံ နေတွာ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ ဒတွာ ပဗ္ဗာဇေန္တော,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၉။)

‘‘သီဝလိ, တုယှံ အညေန ဩဝါဒေန ကမ္မံ နတ္ထိ, တယာ သတ္တ ဝဿာနိ အနုဘုတ္တဒုက္ခမေဝ ပစ္စဝေက္ခာဟီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယေဝ တုမှာကံ ဘာရော, ယံ ပန မယာ သက္ကာ ကာတုံ, တမဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ သော ပန ပဌမကေသဝဋ္ဋိယာ ဩရောပိတက္ခဏေယေဝ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ, ဒုတိယာယ ဩရောပိတက္ခဏေ သကဒါဂါမိဖလေ, တတိယာယ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သဗ္ဗေသံယေဝ ကေသာနံ ဩရောပနဉ္စ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာ စ အပုရေ အပစ္ဆာ အဟောသိ။

အထ ဘိက္ခုသံဃေ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘အဟော ဧဝံ ပုညဝါပိ ထေရော သတ္တမာသာဓိကာနိ သတ္တ သံဝစ္ဆရာနိ မာတုဂဗ္ဘေ ဝသိတွာ သတ္တ ဒိဝသာနိ မူဠှဂဗ္ဘေ ဝသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ – ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣမိနာ ကုလပုတ္တေန ဣမာယ ဇာတိယာ ကတကမ္မ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိတွာ အတီတေ, ဘိက္ခဝေ, ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒတော ပုရေတရမေဝ ဧသ ကုလပုတ္တော ဗာရာဏသိယံ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တော, ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဝိဘဝသမ္ပန္နော ပါကဋော အဟောသိ။ တဒါ ဧကော ပစ္စန္တရာဇာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာဂန္တွာ နဂရံ ဥပရုန္ဓိတွာ ခန္ဓာဝါရံ ကာရေတွာ ဝိဟာသိ။ အထ ရာဇာ မာတုယာ သဒ္ဓိံ သမာနစ္ဆန္ဒော ဟုတွာ သတ္တာဟံ ခန္ဓာဝါရနဂရေ စတူသု ဒိသာသု ဒွါရံ ပိဓာပေသိ, နိက္ခမန္တာနံ ပဝိသန္တာနဉ္စ ဒွါရမူဠှံ အဟောသိ။ အထ မိဂဒါယဝိဟာရေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဥဂ္ဃေါသေသုံ။ ရာဇာ သုတွာ ဒွါရံ ဝိဝရာပေသီတိ။ ပစ္စန္တရာဇာပိ ပလာယိ။ သော တေန ကမ္မဝိပါကေန နရကာဒီသု ဒုက္ခမနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တောပိ မာတုယာ သဒ္ဓိံ ဣမံ ဧဝရူပံ ဒုက္ခမနုဘဝိ။ တဿ ပန ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုသံဃဿ စတ္တာရော ပစ္စယာ ယဒိစ္ဆကံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ဧတ္ထ ဝတ္ထု သမုဋ္ဌိတံ။

အပရဘာဂေ သတ္ထာ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ။ ထေရော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ, ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ပုညဗလံ ဝီမံသိဿာမိ, ပဉ္စဘိက္ခုသတာနိ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဂဏှ, သီဝလီ’’တိ။ သော ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တာဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တော အဋဝိမဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ ပဌမံ ဒိဋ္ဌနိဂြောဓေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ သတ္တ ဒိဝသာနိ ဒါနံ အဒါသိ။ ဣတိ သော –

‘‘နိဂြောဓံ ပဌမံ ပဿိ, ဒုတိယံ ပဏ္ဍဝပဗ္ဗတံ၊

တတိယံ အစိရဝတိယံ, စတုတ္ထံ ဝရသာဂရံ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၀။)

‘‘ပဉ္စမံ ဟိမဝန္တံ သော, ဆဋ္ဌံ ဆဒ္ဒန္တုပါဂမိ၊

သတ္တမံ ဂန္ဓမာဒနံ, အဋ္ဌမံ အထ ရေဝတ’’န္တိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၇၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၅၉ သီဝလိတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) –

သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သတ္တ သတ္တ ဒိဝသာနေဝ ဒါနံ အဒံသု။ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတေ ပန နာဂဒတ္တဒေဝရာဇာ သတ္တသု ဒိဝသေသု ဧကဒိဝသံ ခီရပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ, ဧကဒိဝသံ သပ္ပိပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ။ အထ နံ ဘိက္ခုသံဃော အာဟ – ‘‘အာဝုသော, ဣမဿ ဒေဝရညော နေဝ ဓေနုယော ဒုယှမာနာ ပညာယန္တိ, န ဒဓိနိမ္မထနံ, ကုတော တေ, ဒေဝရာဇ, ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, ကဿပဒသဗလဿ ကာလေ ခီရသလာကဘတ္တဒါနဿေတံ ဖလ’’န္တိ ဒေဝရာဇာ အာဟ။

အပရဘာဂေ သတ္ထာ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိ။ ကထံ? အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သတ္ထာရံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ကိရ ကနိဋ္ဌဘာတာ ရေဝတော ပဗ္ဗဇိတော, သော အဘိရမေယျ ဝါ န ဝါ, ဂန္တွာ နံ ပဿိဿာမီ’’တိ။ ဘဂဝါ ရေဝတဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဘာဝံ ဉတွာ ဒွေ ဝါရေ ပဋိက္ခိပိတွာ တတိယဝါရေ ယာစိတော အရဟတ္တပ္ပတ္တဘာဝံ ဉတွာ – သာရိပုတ္တ, အဟမ္ပိ ဂမိဿာမိ ဘိက္ခူနံ အာရောစေဟီတိ။ ထေရော ဘိက္ခူ သန္နိပါတာပေတွာ – ‘‘အာဝုသော, သတ္ထာ စာရိကံ စရိတုကာမော, ဂန္တုကာမာ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ သဗ္ဗေသံယေဝ အာရောစေသိ။ ဒသဗလဿ စာရိကတ္ထာယ ဂမနကာလေ ဩဟိယျမာနကဘိက္ခူ နာမ အပ္ပကာ ဟောန္တိ, ‘‘သတ္ထု သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သရီရံ ပဿိဿာမ, မဓုရဓမ္မကထံ ဝါ သုဏိဿာမာ’’တိ ယေဘုယျေန ဂန္တုကာမာ ဗဟုတရာဝ ဟောန္တိ။ ဣတိ သတ္ထာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော ‘‘ရေဝတံ ပဿိဿာမာ’’တိ နိက္ခန္တော။

အထေကသ္မိံ ပဒေသေ အာနန္ဒတ္ထေရော ဒွေဓာပထံ ပတွာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဒွေဓာပထော, ကတရမဂ္ဂေန ဘိက္ခုသံဃော ဂစ္ဆတူ’’တိ? ‘‘ကတရမဂ္ဂေါ, အာနန္ဒ, ဥဇုကော’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, ဥဇုမဂ္ဂေါ တိံသယောဇနိကော အမနုဿပထော။ ပရိဟာရမဂ္ဂေါ ပန သဋ္ဌိယောဇနိကော ခေမော သုဘိက္ခော’’တိ။ ‘‘အာနန္ဒ, သီဝလိ, အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂတော’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အာဂတော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ သံဃော ဥဇုမဂ္ဂမေဝ ဂစ္ဆတု, သီဝလိဿ ပုညံ ဝီမံသိဿာမာ’’တိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော သီဝလိတ္ထေရဿ ပုညဝီမံသနတ္ထံ တိံသယောဇနမဂ္ဂံ အဘိရုဟိ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၀၃)။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၁။)

မဂ္ဂံ အဘိရုဟနဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝသံဃော ယောဇနေ ယောဇနေ ဌာနေ နဂရံ မာပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဝသနတ္ထာယ ဝိဟာရေ ပဋိယာဒေသိ။ ဒေဝပုတ္တာ ရညာ ပေသိတကမ္မကာရာ ဝိယ ဟုတွာ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဂဟေတွာ – ‘‘ကဟံ, အယျော သီဝလီ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ဂစ္ဆန္တိ။ ထေရော သက္ကာရသမ္မာနံ ဂါဟာပေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဣမိနာဝ နိယာမေန သတ္ထာ သက္ကာရံ အနုဘဝန္တော ဒေဝသိကံ ယောဇနပရမံ ဂန္တွာ တိံသယောဇနိကံ ကန္တာရံ အတိက္ကမ္မ ခဒိရဝနိယရေဝတတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပတ္တော, ထေရော သတ္ထု အာဂမနံ ဉတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ပဟောနကဝိဟာရေ ဒသဗလဿ ဂန္ဓကုဋိံ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ စ ဣဒ္ဓိယာ မာပေတွာ တထာဂတဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ဂတော။ သတ္ထာ အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မဂ္ဂေန ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ အထ တထာဂတေ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိဋ္ဌေ ဘိက္ခူ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တသေနာသနာနိ ပဝိသိံသု။ ဒေဝတာ ‘‘အကာလော အာဟာရဿာ’’တိ အဋ္ဌဝိဓံ ပါနကံ အာဟရိံသု။ သတ္ထာ သံဃေန သဒ္ဓိံ ပါနကံ ပိဝိ။ ဣမိနာ နိယာမေနေဝ တထာဂတဿ သက္ကာရသမ္မာနံ အနုဘဝန္တဿေဝ အဒ္ဓမာသော အတိက္ကန္တော။

အထေကစ္စေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခူ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိသီဒိတွာ ကထံ ဥပ္ပါဒယိံသု – ‘‘ဒသဗလော ‘မယှံ အဂ္ဂသာဝကဿ ကနိဋ္ဌဘာတာ’တိ ဝတွာ ဧဝရူပံ နဝကမ္မိကံ ဘိက္ခုံ ပဿိတုံ အာဂတော, ဣမဿ ဝိဟာရဿ သန္တိကေ ဇေတဝနဝိဟာရော ဝါ ဝေဠုဝနဝိဟာရာဒယော ဝါ ကိံ ကရိဿန္တိ? အယမ္ပိ ဘိက္ခု ဧဝရူပဿ နဝကမ္မဿ ကာရကော, ကိံ နာမ သမဏဓမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ? အထ သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘မယိ ဣဓ စိရံ ဝသန္တေ ဣဒံ ဌာနံ အာကိဏ္ဏံ ဘဝိဿတိ, အာရညကာ နာမ ဘိက္ခူ ပဝိဝေကတ္ထိကာ ဟောန္တိ, ရေဝတဿ ဖာသုဝိဟာရော န ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတော ထေရဿ ဒိဝါဋ္ဌာနံ ဂတော။ ထေရောပိ ဧကကောဝ စင်္ကမနကောဋိယံ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ပါသာဏဖလကေ နိသိန္နော သတ္ထာရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဝန္ဒိ။

အထ နံ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ရေဝတ, ဣဒံ ဝါဠမိဂဋ္ဌာနံ, စဏ္ဍာနံ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ သဒ္ဒံ သုတွာ ကိံ ကရောသီ’’တိ? ‘‘တေသံ မေ, ဘန္တေ, သဒ္ဒံ သုဏတော အရညပီတိ နာမ ဥပ္ပန္နာ’’တိ။ သတ္ထာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ရေဝတတ္ထေရဿ ပဉ္စဟိ ဂါထာသတေဟိ အရညာနိသံသံ နာမ ကထေတွာ ပုနဒိဝသေ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)

ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ရေဝတတ္ထေရံ အာမန္တေတွာ ယေဟိ ဘိက္ခူဟိ ထေရဿ အဝဏ္ဏော ကထိတော, တေသံ ကတ္တရယဋ္ဌိဥပါဟနတေလနာဠိဆတ္တာနံ ပမုဿနဘာဝမကာသိ။ တေ အတ္တနော ပရိက္ခာရတ္ထာယ နိဝတ္တာ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ဂစ္ဆန္တာပိ တံ ဌာနံ သလ္လက္ခေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ပဌမဉှိ တေ အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မဂ္ဂေန ဂန္တွာ, တံဒိဝသံ ပန ဝိသမမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒန္တာ ဇဏ္ဏုကေဟိ ဂစ္ဆန္တိ။ တေ ဂုမ္ဗေ စ ဂစ္ဆေ စ ကဏ္ဍကေ စ မဒ္ဒန္တာ အတ္တနာ ဝသိတသဘာဂဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ခဒိရခါဏုကေ လဂ္ဂိတံ အတ္တနော ဆတ္တံ သဉ္ဇာနန္တိ, ဥပါဟနံ ကတ္တရယဋ္ဌိံ တေလနာဠိဉ္စ သဉ္ဇာနန္တိ။ တေ တသ္မိံ သမယေ ‘‘ဣဒ္ဓိမာ အယံ ဘိက္ခူ’’တိ ဉတွာ အတ္တနော ပရိက္ခာရမာဒါယ ‘‘ဒသဗလဿ ပဋိယတ္တသက္ကာရော နာမ ဧဝရူပေါ ဟောတီ’’တိ ဝဒန္တာ အဂမံသု။

ပုရတော အာဂတေ ဘိက္ခူ, ဝိသာခါ ဥပါသိကာ, အတ္တနော ဂေဟေ နိသိန္နကာလေ ပုစ္ဆိ – ‘‘မနာပံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ရေဝတဿ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ? ‘‘မနာပံ, ဥပါသိကေ, နန္ဒဝနစိတ္တလတာဝနပဋိဘာဂံ တံ သေနာသန’’န္တိ။ အထ တေသံ ပစ္ဆတော အာဂတေ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ – ‘‘မနာပံ, အယျာ, ရေဝတဿ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ? ‘‘မာ ပုစ္ဆ, ဥပါသိကေ, ကထေတုံ အယုတ္တဋ္ဌာနံ, ဧတံ ဥဇ္ဇင်္ဂလသက္ခရပါသာဏဝိသမခဒိရဝနံ ဧဝ, တတ္ထ သော ဘိက္ခု ဝသတီ’’တိ။

ဝိသာခါ ပုရိမာနံ ပစ္ဆိမာနဉ္စ ဘိက္ခူနံ ကထံ သုတွာ, ‘‘ကေသံ နု ခေါ ကထာ သစ္စာ’’တိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ ဒသဗလဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ, ရေဝတတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဧကစ္စေ အယျာ ဝဏ္ဏေန္တိ, ဧကစ္စေ နိန္ဒန္တိ, ကိမေတံ, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘ဝိသာခေ, ရမဏိယံ ဝါ ဟောတု မာ ဝါ, ယသ္မိံ ဌာနေ အရိယာနံ စိတ္တံ ရမတိ, တဒေဝ ဌာနံ ရမဏိယံ နာမာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ, နိန္နေ ဝါ ယဒိ ဝါ ထလေ၊

ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ, တံ ဘူမိရာမဏေယျက’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၉၈၊ ထေရဂါ။ ၉၉၁၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၆၁)၊

အပရဘာဂေ ဘဂဝါ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ထေရံ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ လာဘီနံ ယဒိဒံ, သီဝလီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၉၈, ၂၀၇) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

֍ * ၅၄။ အထာယသ္မာ သီဝလိတ္ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၃။)

ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ အနုတ္တာနတ္ထပဒဝဏ္ဏနမေဝ ကရိဿာမ။

֍ * ၅၅။ သီလံ တဿ အသင်္ခေယျန္တိ တဿ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော သီလံ အသင်္ခေယျံ။

‘‘နဝ ကောဋိသဟဿာနိ, အသီတိသတကောဋိယော၊

ပညာသသတသဟဿာနိ, ဆတ္တိံသာ စ ပုနာပရေ။

‘‘ဧတေ သံဝရဝိနယာ, သမ္ဗုဒ္ဓေန ပကာသိတာ၊

ပေယျာလမုခေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ, သိက္ခာဝိနယသံဝရေ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၀၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၃၇) –

ဧဝံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒါနိ ဘိက္ခူနံ သာဝကပညတ္တိဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ဘဂဝတော ပန သီလံ အသင်္ခေယျမေဝ သံခါတုံ ဂဏေတုံ အသက္ကုဏေယျန္တိ အတ္ထော။ သမာဓိဝဇိရူပမော ယထာ ဝဇိရံ ဣန္ဒနီလမဏိဝေဠုရိယမဏိဖလိကမသာရဂလ္လာဒီနိ ရတနာနိ ဝိဇ္ဈတိ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ကရောတိ, ဧဝမေဝ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော လောကုတ္တရမဂ္ဂသမာဓိ ပဋိပက္ခပစ္စနီကဓမ္မေ ဝိဇ္ဈတိ ဘိန္ဒတိ သမုစ္ဆိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ အသင်္ခေယျံ ဉာဏဝရံ တဿ ဗုဒ္ဓဿ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မေ စ ဇာနိတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ သမတ္ထံ သယမ္ဘူဉာဏသဗ္ဗညုတညာဏာဒိဉာဏသမူဟံ အသင်္ခေယျံ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာဒိဘေဒေန သံခါဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ဝိမုတ္တိ စ အနောပမာတိ သံကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ သောတာပတ္တိဖလာဒိကာ စတဿော ဝိမုတ္တိယော အနုပမာ ဥပမာရဟိတာ ‘‘ဣမာ ဝိယ ဘူတာ’’တိ ဥပမေတုံ န သက္ကာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သီဝလိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ဝင်္ဂီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝင်္ဂီသတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဓမ္မံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၄။)

သောတုံ ဂစ္ဆန္တေဟိ နဂရဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကဘိက္ခုံ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ သတ္ထု အဓိကာရကမ္မံ ကတွာ – ‘‘အဟမ္ပိ အနာဂတေ ပဋိဘာနဝန္တာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ကတွာ သတ္ထာရာ ဗျာကတော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု ဥဘယသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မာတု ပရိဗ္ဗာဇိကာဘာဝေန အပရဘာဂေ ပရိဗ္ဗာဇကောတိ ပါကဋော ဝင်္ဂီသောတိ စ လဒ္ဓနာမော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တတော အာစရိယံ အာရာဓေတွာ ဆဝသီသဇာနနမန္တံ နာမ သိက္ခိတွာ ဆဝသီသံ နခေန အာကောဋေတွာ – ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဇာနာတိ။

ဗြာဟ္မဏာ ‘‘အယံ အမှာကံ ဇိဝိကာယ မဂ္ဂေါ’’တိ ဝင်္ဂီသံ ဂဟေတွာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိယော ဝိစရိံသု။ ဝင်္ဂီသော တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ အာဟရာပေတွာ နခေန အာကောဋေတွာ – ‘‘အယံ သတ္တော အသုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဝတွာ မဟာဇနဿ ကင်္ခါစ္ဆေဒနတ္ထံ တေ တေ ဇနေ အာဝါဟေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဂတိံ ကထာပေတိ။ တေန တသ္မိံ မဟာဇနော အဘိပ္ပသီဒတိ။ သော တံ နိဿာယ မဟာဇနဿ ဟတ္ထတော သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ လဘတိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဝင်္ဂီသံ အာဒါယ ယထာရုစိ ဝိစရိံသု။ ဝင်္ဂီသော သတ္ထု ဂုဏေ သုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတုကာမော အဟောသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော မာယာယ တံ အာဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိံသု။

ဝင်္ဂီသော တေသံ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ, သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ, ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ, ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဝင်္ဂီသ, ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဇာနာတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘော ဂေါတမ, ဆဝသီသမန္တံ နာမေကံ ဇာနာမိ, တေန တိဝဿမတ္ထကေ မတာနမ္ပိ သီသံ နခေန အာကောဋေတွာ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနာမီ’’တိ။ အထ သတ္ထာ တဿ ဧကံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တဿ သီသံ, ဧကံ မနုဿေသု, ဧကံ ဒေဝေသု, ဧကံ ပရိနိဗ္ဗုတဿ သီသံ အာဟရာပေတွာ ဒဿေသိ။ သော ပဌမသီသံ အာကောဋေတွာ, ‘‘ဘော ဂေါတမ, အယံ သတ္တော နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ အာဟ။ သာဓု ဝင်္ဂီသ, သုဋ္ဌု တယာ ဒိဋ္ဌံ, ‘‘အယံ သတ္တော ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မနုဿလောကေ’’တိ။ ‘‘အယံ ကုဟိ’’န္တိ? ‘‘ဒေဝလောကေ’’တိ။ တိဏ္ဏန္နမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ပန သီသံ နခေန အာကောဋေန္တော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၅။)

နေဝ အန္တံ န ကောဋိံ ပဿိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န သက္ကောသိ, ဝင်္ဂီသာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပဿထ, ဘော ဂေါတမ, ဥပပရိက္ခာမိ တာဝါတိ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေတွာပိ ဗာဟိရကမန္တေန ခီဏာသဝဿ သီသံ ဇာနိတုံ န သက္ကောတိ။ အထဿ မတ္ထကတော သေဒေါ မုစ္စိ။ သော လဇ္ဇိတွာ တုဏှီ အဟောသိ’’။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိလမသိ, ဝင်္ဂီသာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဘော ဂေါတမ, ဣမဿ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနိတုံ န သက္ကောမိ။ သစေ တုမှေ ဇာနာထ, ကထေထာ’’တိ။ ‘‘ဝင်္ဂီသ, အဟံ ဧတမ္ပိ ဇာနာမိ, ဣတော ဥတ္တရိပိ ဇာနာမီ’’တိ ဝတွာ –

‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ သတ္တာနံ, ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော၊

အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏံ။

‘‘ယဿ ဂတိံ န ဇာနန္တိ, ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ၊

ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ, တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၁၉-၄၂၀၊ သု။ နိ။ ၆၄၈-၆၄၉) –

ဣမာ ဒွေ ဂါထာယော အဘာသိ။ သော တေန ဟိ, ဘော ဂေါတမ, တံ ဝိဇ္ဇံ မေ ဒေထာတိ အပစိတိံ ဒဿေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘အမှေဟိ သမာနလိင်္ဂဿ ဒေမာ’’တိ အာဟ။ ဝင်္ဂီသော ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကတွာ မယာ ဣမံ မန္တံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဗြာဟ္မဏေ ဥပဂန္တွာ အာဟ – ‘‘တုမှေ မယိ ပဗ္ဗဇန္တေ မာ စိန္တယိတ္ထ, အဟံ မန္တံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဇေဋ္ဌကော ဘဝိဿာမိ, တုမှာကမ္ပိ တေန ဘဒ္ဒမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ သော မန္တတ္ထာယ သတ္ထု သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တဒါ စ ထေရော နိဂြောဓကပ္ပေါ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဌိတော ဟောတိ, တံ ဘဂဝါ အာဏာပေသိ – ‘‘နိဂြောဓကပ္ပ, ဣမံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ ထေရော သတ္ထု အာဏာယ တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ‘‘မန္တပရိဝါရံ တာဝ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ အာစိက္ခိ။ သော ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ သဇ္ဈာယန္တောဝ ဝိပဿနာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘‘ကိံ, ဘော ဝင်္ဂီသ, သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘အာမ သိက္ခိတံ’’။ ‘‘တေန ဟိ ဧဟိ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ သိပ္ပသိက္ခနေန, ဂစ္ဆထ တုမှေ န မယှံ တုမှေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စ’’န္တိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘တွမ္ပိ ဒါနိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝသံ အာပန္နော, မာယာယ အာဝဋ္ဋိတော, ကိံ မယံ တဝ သန္တိကေ ကရိဿာမာ’’တိ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ပက္ကမိံသု။ ဝင်္ဂီသော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၆။)

֍ * ၉၆။ ဧဝံ ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ အနုတ္တာနတ္ထမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

֍ * ၉၉။ ပဘာဟိ အနုရဉ္ဇန္တောတိ သော ပဒုမုတ္တရော ဘဂဝါ နီလပီတာဒိဆဗ္ဗဏ္ဏပဘာဟိ ရံသီဟိ အနုရဉ္ဇန္တော ဇလန္တော သောဘယမာနော ဝိဇ္ဇောတမာနောတိ အတ္ထော။ ဝေနေယျပဒုမာနိ သောတိ ပဒုမုတ္တရသူရိယော အတ္တနော ဝစနသင်္ခါတေန သူရိယရံသိယာ ဝေနေယျဇနသင်္ခါတပဒုမာနိ ဝိသေသေန ဗောဓေန္တော ပဗောဓေန္တော အရဟတ္တမဂ္ဂါဓိဂမေန ဖုလ္လိတာနိ ကရောတီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၀၀။ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမ္ပန္နောတိ –

‘‘အန္တရာယေ စ နိယျာနေ, ဗုဒ္ဓတ္တေ အာသဝက္ခယေ၊

ဧတေသု စတုဋ္ဌာနေသု, ဗုဒ္ဓေါ သုဋ္ဌု ဝိသာရဒေါ’’တိ။ –

ဧဝံ ဝုတ္တစတုဝေသာရဇ္ဇဉာဏေဟိ သမ္ပန္နော သမင်္ဂီဘူတော သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၀၅။ ဝါဂီသော ဝါဒိသူဒနောတိ ဝါဒီနံ ပဏ္ဍိတဇနာနံ ဤသော ပဓာနော ‘‘ဝါဒီသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဒ-ကာရဿ ဂ-ကာရံ ကတွာ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သကတ္ထပရတ္ထဝါဒံ သူဒတိ ပဂ္ဃရာပေတိ ပါကဋံ ကရောတီတိ ဝါဒိသူဒနော။

֍ * ၁၁၀။ မာရမသနာတိ ခန္ဓမာရာဒယော ပဉ္စမာရေ မသတိ ပရာမသတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ မာရမသနော။ ဒိဋ္ဌိသူဒနာတိ ဝေါဟာရပရမတ္ထသင်္ခါတံ ဒိဋ္ဌိဒဿနံ သူဒတိ ပဂ္ဃရံ ဒီပေတီတိ ဒိဋ္ဌိသူဒနော။

֍ * ၁၁၁။ ဝိဿာမဘူမိ သန္တာနန္တိ သကလသံသာရသာဂရေ သန္တာနံ ကိလမန္တာနံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒိအဓိဂမာပနေန ဝိဿမဘူမိ ဝိဿမဋ္ဌာနံ ဝူပသမနဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၂။ တတောဟံ ဝိဟတာရမ္ဘောတိ တတော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ သရီရဒဿနေန အဟံ ဝိဟတာရမ္ဘော ဝိနဋ္ဌသာရမ္ဘော, ဝိနဋ္ဌမာနော နိမ္မဒေါ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ သံ သုဋ္ဌု ယာစိံ သံယာစိံ အာရောစေသိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝင်္ဂီသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၇။)

၅။ နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နန္ဒကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရောတိအာဒိ သဗ္ဗံ ပါဌာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

နန္ဒကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသွာ တဇ္ဇံ အဘိနီဟာရကမ္မံ ကတွာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေသိ။ သတ္ထာပိ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဿ မာတုကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဒေဝလောကတော စဝိတွာ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံယေဝ အမစ္စကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ ဗောဓိသတ္တေန သဟ ဧကဒိဝသေယေဝ ဇာတော, တံဒိဝသံယေဝ နံ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန နိပဇ္ဇာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနံ နယိံသု။ ဗောဓိသတ္တေန ဟိ သဒ္ဓိံ ဗောဓိရုက္ခော, ရာဟုလမာတာ, စတ္တာရော နိဓီ, အာရောဟနိယဟတ္ထီ, ကဏ္ဍကော, ဆန္နော, ကာဠုဒါယီတိ ဣမေ သတ္တ ဧကဒိဝသေ ဇာတတ္တာ သဟဇာတာ နာမ အဟေသုံ။ အထဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ သကလနဂရဿ ဥဒဂ္ဂစိတ္တဒိဝသေ ဇာတတ္တာ ဥဒါယီတွေဝ နာမံ ကရိံသု။ ထောကံ ကာဠဓာတုကတ္တာ ပန ကာဠုဒါယီတိ ပညာယိတ္ထ။ သော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကုမာရကီဠံ ကီဠန္တော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။

အပရဘာဂေ လောကနာထေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ အနုက္ကမေန သဗ္ဗညုတံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ ဧကံ အမစ္စံ ‘‘ပုတ္တံ မေ ဣဓာနေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာဝေလာယံ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၈။)

သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထ နေ သတ္ထာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ သဗ္ဗေ တံခဏံယေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ ဝဿသဋ္ဌိကတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ အရဟတ္တပ္ပတ္တတော ပဋ္ဌာယ အရိယာ နာမ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောန္တိ, တသ္မာ ရညာ ပေသိတသာသနံ ဒသဗလဿ နာရောစေသိ။ ရာဇာ နေဝ ဂတော အာဂစ္ဆတိ, န သာသနံ သုယျတီတိ အပရမ္ပိ အမစ္စံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရံ ပေသေသိ။ တသ္မိမ္ပိ တထာ ပဋိပန္နေ အပရမ္ပီတိ ဧတေန နယေန နဝပုရိသသဟဿပရိဝါရေ နဝ အမစ္စေ ပေသေသိ။ သဗ္ဗေ ဂန္တွာ အရဟတ္တံ ပတွာ တုဏှီဘူတာ အဟေသုံ။

အထ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧတ္တကာ ဇနာ မယိ သိနေဟာဘာဝေန ဒသဗလဿ ဣဓာဂမနတ္ထာယ န ကိဉ္စိ ကထယိံသု, အယံ ခေါ ပန ဥဒါယီ ဒသဗလေန သမဝယော သဟပံသုကီဠိကော, မယိ စ သိနေဟဝါ, ဣမံ ပေသေဿာမီ’’တိ။ အထ တံ ပက္ကောသာပေတွာ, ‘‘တာတ, တွံ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ဂန္တွာ ဒသဗလံ ဣဓာနေဟီ’’တိ ဝတွာ ပေသေသိ။ သော ပန ဂစ္ဆန္တော ‘‘သစာဟံ, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိတုံ လဘိဿာမိ, ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဣဓာနေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ရညာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတောပိ မမ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ – ‘‘န တာဝါယံ ဒသဗလဿ ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ကာလော, ဝဿန္တေ ပန ဥပဂတေ ပဗ္ဗတေသု ဝနသဏ္ဍေသု ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာယ ဘူမိယာ ဂမနကာလော ဘဝိဿတီ’’တိ ဂမနကာလံ အာဂမေန္တော ဝဿန္တေ သမ္ပတ္တေ သတ္ထု ကုလနဂရံ ဂန္တုံ ဂမနဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ထေရဂါထာယ (ထေရဂါ။ ၅၂၇-၅၃၀) –

‘‘အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ, ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊

တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ, သမယော မဟာဝီရ ဘာဂီ ရသာနံ။

‘‘ဒုမာနိ ဖုလ္လာနိ မနောရမာနိ, သမန္တတော သဗ္ဗဒိသာ ပဝန္တိ၊

ပတ္တံ ပဟာယ ဖလမာသသာနာ, ကာလော ဣတော ပက္ကမနာယ ဝီရ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၉။)

‘‘နေဝါတိသီတံ န ပနာတိဥဏှံ, သုခါ ဥတု အဒ္ဓနိယာ ဘဒန္တေ၊

ပဿန္တု တံ သာကိယာ ကောဠိယာ စ, ပစ္ဆာမုခံ ရောဟိနိယံ တရန္တံ။

‘‘အာသာယ ကသတေ ခေတ္တံ, ဗီဇံ အာသာယ ဝပ္ပတိ၊

အာသာယ ဝါဏိဇာ ယန္တိ, သမုဒ္ဒံ ဓနဟာရကာ၊

ယာယ အာသာယ တိဋ္ဌာမိ, သာ မေ အာသာ သမိဇ္ဈတု။

‘‘နာတိသီတံ နာတိဥဏှံ, နာတိဒုဗ္ဘိက္ခဆာတကံ၊

သဒ္ဒလာ ဟရိတာ ဘူမိ, ဧသ ကာလော မဟာမုနိ။ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၂၅)၊

‘‘ပုနပ္ပုနဉ္စေဝ ဝပန္တိ ဗီဇံ, ပုနပ္ပုနံ ဝဿတိ ဒေဝရာဇာ၊

ပုနပ္ပုနံ ခေတ္တံ ကသန္တိ ကဿကာ, ပုနပ္ပုနံ ဓညမုပေတိ ရဋ္ဌံ။

‘‘ပုနပ္ပုနံ ယာစနကာ စရန္တိ, ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒန္တိ၊

ပုနပ္ပုနံ ဒါနပတီ ဒဒိတွာ, ပုနပ္ပုနံ သဂ္ဂမုပေန္တိ ဌာနံ။

‘‘ဝီရော ဟဝေ သတ္တယုဂံ ပုနေတိ၊ ယသ္မိံ ကုလေ ဇာယတိ ဘူရိပညော၊

မညာမဟံ သက္ကတိ ဒေဝဒေဝေါ, တယာ ဟိ ဇာတော မုနိ သစ္စနာမော။

‘‘သုဒ္ဓေါဒနော နာမ ပိတာ မဟေသိနော, ဗုဒ္ဓဿ မာတာ ပန မာယနာမာ၊

ယာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိယ ကုစ္ဆိနာ, ကာယဿ ဘေဒါ တိဒိဝမှိ မောဒတိ။

‘‘သာ ဂေါတမီ ကာလကတာ ဣတော စုတာ, ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ၊

သာ မောဒတိ ကာမဂုဏေဟိ ပဉ္စဟိ, ပရိဝါရိတာ ဒေဝဂဏေဟိ တေဟိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၀။)

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော, အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က, ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၁-၅၃၆)၊

‘‘အမ္ဗာ ပနသာ ကပိဋ္ဌာ စ, ပုပ္ဖပလ္လဝလင်္ကတာ၊

ဓုဝပ္ဖလာနိ သဝန္တိ, ခုဒ္ဒါမဓုကကူပမာ၊

သေဝမာနော ဥဘော ပဿေ, ဂန္တုကာလော မဟာယဿ။

‘‘ဇမ္ဗူ သုမဓုရာ နီပါ, မဓုဂဏ္ဍိဒိဝပ္ဖလာ၊

တာ ဥဘောသု ပဇ္ဇောတန္တိ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘တိဏ္ဍုကာနိ ပိယာလာနိ, သောဏ္ဏဝဏ္ဏာ မနောရမာ၊

ခုဒ္ဒကပ္ပဖလာ နိစ္စံ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ကဒလီ ပဉ္စမောစ္စိ စ, သုပက္ကဖလဘူသိတာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘မဓုပ္ဖလဓရာ နိစ္စံ, မောရရုက္ခာ မနောရမာ၊

ခုဒ္ဒကပ္ပဖလာ နိစ္စံ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဟိန္တာလတာလပန္တီ စ, ရဇတက္ခန္ဓောဝ ဇောတရေ၊

သုပက္ကဖလသဉ္ဆန္နာ, ခုဒ္ဒကပ္ပါ မဓုဿဝါ၊

ဖလာနိ တာနိ ခါဒန္တေ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဥဒုမ္ဗရာရုဏာဝဏ္ဏာ, သဒါသုမဓုရပ္ဖလာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ဣတ္ထမ္ဘူတာ အနေကာ တေ, နာနာဖလဓရာ ဒုမာ၊

ဥဘောပဿေသု လမ္ဗန္တိ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘စမ္ပကာ သလဠာ နာဂါ, သုဂန္ဓာ မာလုတေရိတာ၊

သုပုပ္ဖိတဂ္ဂါ ဇောတန္တိ, သုဂန္ဓေနာဘိပူဇယုံ၊

သာဒရာ ဝိနတာနေဝ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

‘‘ပုန္နာဂါ ဂိရိပုန္နာဂါ, ပုပ္ဖိတာ ဓရဏီရုဟာ၊

သုပုပ္ဖိတဂ္ဂါ ဇောတန္တိ, သုဂန္ဓေနာဘိပူဇယုံ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ, ဂန္တုကာလော မဟာယသ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၁။)

‘‘အသောကာ ကောဝိဠာရာ စ, သောမနဿကရာ ဝရာ၊

သုဂန္ဓာ ကဏ္ဏိကာ ဗန္ဓာ, ရတ္တဝဏ္ဏေဟိ ဘူသိတာ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ကဏ္ဏိကာရာ ဖုလ္လိတာ နိစ္စံ, သောဝဏ္ဏရံသိဇောတကာ၊

ဒိဗ္ဗဂန္ဓာ ပဝါယန္တိ, ဒိသာ သဗ္ဗာနိ သောဘယံ၊

သာဒရာ ဝိနတာနေဝ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သုပတ္တာ ဂန္ဓသမ္ပန္နာ, ကေတကီ ဓနုကေတကီ၊

သုဂန္ဓာ သမ္ပဝါယန္တိ, ဒိသာ သဗ္ဗာဘိဂန္ဓိနော၊

သာဒရာ ပူဇယန္တာဝ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘မလ္လိကာ ဇာတိသုမနာ, သုဂန္ဓာ ခုဒ္ဒမလ္လိကာ၊

ဒိသာ သဗ္ဗာ ပဝါယန္တိ, ဥဘော မဂ္ဂေ ပသောဘယံ၊

သာဒရာ တေ ပလမ္ဗန္တိ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သိန္ဓုဝါရာ သီတဂန္ဓာ, သုဂန္ဓာ မာလုတေရိတာ၊

ဒိသာ သဗ္ဗာဘိပူဇေန္တာ, ဥဘော မဂ္ဂေ ပသောဘယံ၊

သာဒရာ ဝိနတုဂ္ဂဂ္ဂါ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သီဟာ ကေသရသီဟာ စ, စတုပ္ပဒနိသေဝိတာ၊

အစ္ဆမ္ဘီတာ သုရာပါနေ, မိဂရာဇာ ပတာပိနော။

‘‘သီဟနာဒေန ပူဇေန္တိ, သာဒရာ တေ မိဂါဘိဘူ၊

မဂ္ဂမှိ ဥဘတော ဝူဠှာ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ဗျဂ္ဃါ သိန္ဓဝါ နကုလာ, သာဓုရူပါ ဘယာနကာ၊

အာကာသေ သမ္ပတန္တာဝ, နိဗ္ဘီတာ ယေန ကေနစိ၊

တေဟိ တေ သာဒရာ နတာ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘တိဓာ ပဘိန္နာ ဆဒ္ဒန္တာ, သုရူပါ သုဿရာ သုဘာ၊

သတ္တပ္ပတိဋ္ဌိတင်္ဂါ တေ, ဥဘော မဂ္ဂေသု ကူဇိနော၊

သာဒရာ ဟာသမာနာဝ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘မိဂါ ဝရာဟာ ပသဒါ, စိတြာသာဝယဝါ သုဘာ၊

အာရောဟပရိဏာဟေန, သုရူပါ အင်္ဂသံယုတာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေ ဂါယမာနာဝ, သမယော တေ မဟာယသ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၂။)

‘‘ဂေါကဏ္ဏာ သရဘာ ရုရူ, အာရောဟပရိဏာဟိနော၊

သုရူပါ အင်္ဂသမ္ပန္နာ, သေဝမာနာဝ အစ္ဆရုံ၊

သေဝမာနာ တေဟိ တဒါ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘ဒီပီ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ စ, တုဒရာ ဝရုဏာ သဒါ၊

တေ ဒါနိ သိက္ခိတာ သဗ္ဗေ, မေတ္တာယ တဝ တာဒိနော၊

တေ ပစ္စသေဝကာ အဒ္ဓါ, သမယော တေ မဟာယသ။

‘‘သသာ သိင်္ဂါလာ နကုလာ, ကလန္ဒကာဠကာ ဗဟူ၊

ကသ္တုရာ သူရာ ဂန္ဓာ တေ, ကေဝလာ ဂါယမာနာဝ။

သမယော တေ မဟာယသ၊

‘‘မယူရာ နီလဂီဝါ တေ, သုသိခါ သုဘပက္ခိကာ၊

သုပိဉ္ဆာ တေ သုနာဒါ စ, ဝေဠုရိယမဏိသန္နိဘာ၊

နာဒံ ကရောန္တာ ပူဇေန္တိ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘သုဝဏ္ဏစိတြဟံသာ စ, ဇဝဟံသာ ဝိဟာစရာ၊

တေ သဗ္ဗေ အာသယာ ဆုဒ္ဓါ, ဇိနဒဿနဗျာဝဋာ၊

မဓုရဿရေန ကူဇန္တိ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ သုနဒါ တေ, စက္ကဝါကာ နဒီစရာ၊

ဗကာ ဗလာကာ ရုစိရာ, ဇလကာကာ သရကုက္ကုဋာ၊

သာဒရာဘိနာဒိနော ဧတေ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘စိတြာ သုရူပါ သုဿရာ, သာဠိကာ သုဝတဏ္ဍိကာ၊

ရုက္ခဂ္ဂါ သမ္ပတန္တာ တေ, ဥဘော မဂ္ဂေသု ကူဇိနော၊

တေသု တေသု နိကူဇန္တိ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ကောကိလာ သကလာ စိတြာ, သဒါ မဉ္ဇုဿရာ ဝရာ၊

ဝိမှာပိတာ တေ ဇနတံ, သဒ္ဓိမိတ္တာဒိကေ သုရာ၊

သရေဟိ ပူဇယန္တာဝ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘ဘိင်္ကာ ကုရရာ သာရာ, ပူရိတာ ကာနနေ သဒါ၊

နိန္နာဒယန္တာ ပဝနံ, အညမညသမင်္ဂိနော၊

ဂါယမာနာ သရေနေဝ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၃။)

‘‘တိတ္တိရာ သုသရာ သာရာ, သုသရာ ဝနကုက္ကုဋာ၊

မဉ္ဇုဿရာ ရာမဏေယျာ, ကာလော တေ ပိတုဒဿနေ။

‘‘သေတဝါလုကသဉ္ဆန္နာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊

မဓုရောဒကသမ္ပုဏ္ဏာ, သရာ ဇောတန္တိ တေ သဒါ၊

တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘ကုမ္ဘီရာမကရာကိဏ္ဏာ, ဝလယာ မုဉ္ဇရောဟိတာ၊

မစ္ဆကစ္ဆပဗျာဝိဒ္ဓါ, သရာ သီတောဒကာ သုဘာ၊

တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘နီလုပ္ပလသမာကိဏ္ဏာ, တထာ ရတ္တုပ္ပလေဟိ စ၊

ကုမုဒုပ္ပလသံကိဏ္ဏာ, သရာ သောဘန္တိနေကဓာ၊

တတ္ထ သီတလကာ တောယာ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘ပုဏ္ဍရီကေဟိ သဉ္ဆန္နာ, ပဒုမေဟိ သမောဟတာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေသု သောဘန္တိ, ပေါက္ခရညော တဟိံ တဟိံ၊

တတ္ထောဒကာနိ နှာယန္တိ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘သေတပုလိနသံကိဏ္ဏာ, သုပတိတ္ထာ မနောရမာ၊

သီတောဒကမဟောဃေဟိ, သမ္ပုဏ္ဏာ တာ နဒီ သုဘာ၊

ဥဘော မဂ္ဂေဟိ သန္ဒန္တိ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘မဂ္ဂဿ ဥဘတောပဿေ, ဂါမနိဂမသမာကုလာ၊

သဒ္ဓါ ပသန္နာ ဇနတာ, ရတနတ္တယမာမကာ၊

တေသံ သမ္ပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပေါ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ။

‘‘တေသု တေသု ပဒေသေသု, ဒေဝါ မာနုဿကာ ဥဘော၊

ဂန္ဓမာလာဘိပူဇေန္တိ, သမယော တေ ဉာတိဒဿနေ’’တိ။

ဧဝံ ထေရော သဋ္ဌိမတ္တာဟိ ဂါထာဟိ သတ္ထု ဂမနဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ‘‘ကာဠုဒါယီ မမ ဂမနံ ပတ္ထေတိ, ပူရေဿာမိဿ သင်္ကပ္ပ’’န္တိ တတ္ထ ဂမနေ ဗဟူနံ ဝိသေသာဓိဂမံ ဒိသွာ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ရာဇဂဟတော အတုရိတစာရိကာဝသေန ဝုတ္တပ္ပကာရဖလာဖလေ အနုဘဝန္တော ဒွိပဒစတုပ္ပဒါဒိသမူဟာနံ သေဝနပူဇာယ ပူဇိယမာနော ဝုတ္တပ္ပကာရသုဂန္ဓပုပ္ဖဂန္ဓေဟိ ဂန္ဓိယမာနော ဂါမနိဂမဝါသီနံ သင်္ဂဟံ ကုရုမာနော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၄။)

ကပိလဝတ္ထုဂါမိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ထေရော ဣဒ္ဓိယာ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ရညော ပုရတော အာကာသေ ဌိတော အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဝေသံ ဒိသွာ, ရညာ – ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘သစေ အမစ္စပုတ္တံ တယာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပေသိတံ န ဇာနာသိ, ဧဝံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝဒန္တော –

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှိ အသယှသာဟိနော, အင်္ဂီရသဿပ္ပဋိမဿ တာဒိနော၊

ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသိ သက္က, ဓမ္မေန မေ ဂေါတမ အယျကောသီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၃၆) – ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီတိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ဥရေ ဝါယာမဇနိတာဟိ ဓမ္မဒေသနာဟိ ဇာတတာယ ဩရသပုတ္တော အမှိ။ အသယှသာဟိနောတိ အဘိသမ္ဗောဓိတော ပုဗ္ဗေ ဌပေတွာ မဟာဗောဓိသတ္တံ အညေဟိ သဟိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှဿ သကလဗောဓိသမ္ဘာရဿ, မဟာကရုဏာကရဿ စ သဟနတော တတော ပရမ္ပိ အညေဟိ သဟိတုံ အဘိဘဝိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အသယှာနံ ပဉ္စန္နံ မာရာနံ သဟနတော အဘိဘဝနတော အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒိဝိဘာဂါဝဗောဓေန ယထာရဟံ ဝေနေယျာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ အနုသာသနီသင်္ခါတဿ အညေဟိ အသယှဿ ဗုဒ္ဓကိစ္စဿ သဟနတော တတ္ထ ဝါ သာဓုကာရီဘာဝတော အသယှသာဟိနော။ အင်္ဂီရသဿာတိ အင်္ဂီကတသီလာဒိသမ္ပတ္တိကဿ။ ‘‘အင်္ဂမင်္ဂေဟိ နိစ္ဆရဏကဩဘာသဿာ’’တိ အပရေ။ ကေစိ ပန ‘‘အင်္ဂီရသော သိဒ္ဓတ္ထောတိ ဣမာနိ ဒွေ နာမာနိ ပိတရာယေဝ ဂဟိတာနီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပ္ပဋိမဿာတိ အနုပမဿ ဣဋ္ဌာဒီသု တာဒိလခဏသမ္ပတ္တိယာ တာဒိနော။ ပိတုပိတာ မယှံ တုဝံသီတိ အရိယဇာတိဝသေန မယှံ ပိတု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ လောကဝေါဟာရဝသေန တွံ ပိတာ အသိ။ သက္ကာတိ ဝံသေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန အရိယဇာတိလောကိယဇာတီဟိ ဒွိန္နံ ဇာတီနံ သဘာဝသမောဓာနေန။ ဂေါတမာတိ ဂေါတ္တေန ရာဇာနံ အာလပတိ။ အယျကောသီတိ ပိတာမဟော အဟောသိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ပုတ္တောမှီ’’တိအာဒိံ ဝဒန္တော ထေရော အညံ ဗျာကာသိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၅။)

ဧဝံ ပန အတ္တာနံ ဇာနာပေတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေန ရညာ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ ပတ္တေ ဒိန္နေ ဂမနာကာရံ ဒဿေသိ။ ‘‘ကသ္မာ ဂန္တုကာမတ္ထ, ဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဝုတ္တေ, သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ။ ကဟံ ပန သတ္ထာတိ? ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရော တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နောတိ။ တုမှေ ဣမံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇထ, အညံ ဘဂဝတော ဟရထ။ ယာဝ စ မမ ပုတ္တော ဣမံ နဂရံ ပါပုဏာတိ, တာဝဿ ဣတောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ ဟရထာတိ။ ထေရော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ရညော စ ပရိသာယ စ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သတ္ထု အာဂမနတော ပုရေတရမေဝ ရာဇနိဝေသနံ ရတနတ္တယဂုဏေသု အဘိပ္ပသန္နံ ကရောန္တော သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံယေဝ သတ္ထု အာဟရိတဗ္ဗဘတ္တပုဏ္ဏံ ပတ္တံ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဥပနေတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သတ္ထာပိ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝံ သဋ္ဌိယောဇနံ မဂ္ဂံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တဿ ဘဂဝတော ရာဇဂေဟတော ဘတ္တံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဘဂဝါ ကမေန ကပိလဝတ္ထုနဂရံ ပတွာ ပုနဒိဝသေ ရာဇဝီထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ တံ သုတွာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ တတ္ထ ဂန္တွာ, ‘‘မာ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗံ မညိ, နယိဒံ ရာဇဝံသပ္ပဝေဏီ’’တိ။ ‘‘အယံ တုမှာကံ, မဟာရာဇ, ဝံသော, ဤဒိသော အမှာကံ ပန ဗုဒ္ဓဝံသော’’တိ ဝတွာ –

‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျ, ဓမ္မံ သုစရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ, အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။

‘‘ဓမ္မံ စရေ သုစရိတံ, န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ, အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၆၈-၁၆၉) –

ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ရာဇာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တတော ရာဇာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ သကမန္ဒိရေ ဘောဇေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘောဇနာဝသာနေ ဓမ္မပါလဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၀။၉၂ အာဒယော) သုတွာ သပရိသော အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ အပရဘာဂေ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ နိပန္နောဝ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

တတော ဘဂဝါ ရာဟုလမာတုယာ ဗိမ္ဗာဒေဝိယာ ပါသာဒံ ဂန္တွာ တဿာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သောကံ ဝိနောဒေတွာ စန္ဒကိန္နရီဇာတကဒေသနာယ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၈ အာဒယော) ပသာဒံ ဇနေတွာ နိဂြောဓာရာမံ အဂမာသိ။ အထ ဗိမ္ဗာဒေဝီ ပုတ္တံ ရာဟုလကုမာရံ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆ, တဝ ပိတု သန္တကံ ဓနံ ယာစာဟီ’’တိ။ ကုမာရော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၆။)

‘‘ဒါယဇ္ဇံ, မေ သမဏ, ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဘဂဝန္တံ အနုဗန္ဓိတွာ, ‘‘သုခါ, တေ သမဏ, ဆာယာ’’တိ ဝဒန္တော ဂစ္ဆတိ။ တံ ဘဂဝါ နိဂြောဓာရာမံ နေတွာ ‘‘လောကုတရဒါယဇ္ဇံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ အထ ဘဂဝါ အရိယဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉, ၂၂၅) ထေရံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

֍ * ၁၆၅။ ထေရော ပတ္တဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိဂါထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ အနုတ္တာနပဒမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

֍ * ၁၆၆။ ဂုဏာဂုဏဝိဒူတိ ဂုဏဉ္စ အဂုဏဉ္စ ဂုဏာဂုဏံ, ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏံ, ကုသလာကုသလံ ဝါ တံ ဇာနာတီတိ ဂုဏာဂုဏဝိဒူ။ ကတညူတိ အညေဟိ ကတဂုဏံ ဇာနာတီတိ ကတညူ, ဧကဒိဝသမ္ပိ ဘတ္တဒါနာဒိနာ ကတူပကာရဿ ရဇ္ဇမ္ပိ ဒါတုံ သမတ္ထတ္တာ ကတညူ။ ကတဝေဒီတိ ကတံ ဝိန္ဒတိ အနုဘဝတိ သမ္ပဋိစ္ဆတီတိ ကတဝေဒီ။ တိတ္ထေ ယောဇေတိ ပါဏိနေတိ သဗ္ဗသတ္တေ နိဗ္ဗာနပဝေသနုပါယေ ကုသလပထေ မဂ္ဂေ ဓမ္မဒေသနာယ ယောဇေတိ သမ္ပယောဇေတိ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဂမနဝဏ္ဏနဂါထာနမတ္ထော ထေရဂါထာယံ ဝုတ္တောယေဝါတိ။

ကာဠုဒါယိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၇။ အဘယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အဘယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဇိနဝရေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိပဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ သော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဝေဒင်္ဂပါရဂေါ သကပရသမယကုသလော ဧကဒိဝသံ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝန္တံ ဂါထာဟိ ထောမေသိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၇။)

သုဂတီသုယေဝံ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇဂဟေ ဗိမ္ဗိသာရရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, အဘယောတွေဝဿ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော နိဂဏ္ဌေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသိကော ဟုတွာ စရန္တော ဧကဒိဝသံ နိဂဏ္ဌေန နာဋပုတ္တေန သတ္ထု ဝါဒါရောပနတ္ထာယ ပေသိတော နိပုဏပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ နိပုဏဗျာကရဏံ သုတွာ ပသန္နော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနာနုရူပံ ဉာဏံ ပေသေတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၉၅။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အဘယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓေါ ပသန္နော အဟောသိ။ အပရော စန္ဒနော နာမ တဿ သဟာယော စာသိ။ တေ ဒွေပိ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နမာနသာ ပဗ္ဗဇိတွာ ယာဝဇီဝံ သီလံ ရက္ခိတွာ သုပရိသုဒ္ဓသီလာ တတော စုတာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝိံသု။ တေသု အယံ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာကိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အပရော စန္ဒနော ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထ သော သကျကုလပ္ပသာဒကေန ကာဠုဒါယိနာ အာရာဓိတေန ဘဂဝတာ သကျရာဇူနံ မာနမဒ္ဒနာယ ကတံ ဝေဿန္တရဓမ္မဒေသနာယံ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၆၅၅ အာဒယော) ပေါက္ခရဝဿဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပဗ္ဗဇိတွာ မဇ္ဈိမနိကာယေ ဝုတ္တံ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တန္တဒေသနံ သုတွာ အရညဝါသံ ဝသန္တော ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တန္တဒေသနာနုသာသနံ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၆ အာဒယော) သရိတွာ တဒနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကရိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၈။)

֍ * ၂၂၅။ အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကပ္ပေါ တာဝ စတုဗ္ဗိဓော – သာရကပ္ပေါ, ဝရကပ္ပေါ, မဏ္ဍကပ္ပေါ, ဘဒ္ဒကပ္ပေါတိ။ တေသု ယသ္မိံ ကပ္ပေ ဧကော ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အယံ သာရကပ္ပေါ နာမ။ ယသ္မိံ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, အယံ ဝရကပ္ပေါ နာမ။ ယသ္မိံ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, အယံ မဏ္ဍကပ္ပေါ နာမ။ ယသ္မိံ ပဉ္စ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, အယံ ဘဒ္ဒကပ္ပေါ နာမ။ အညတ္ထ ပန –

‘‘သာရကပ္ပေါ မဏ္ဍကပ္ပေါ, သာရမဏ္ဍကပ္ပေါ တထာ၊

ဝရကပ္ပေါ ဘဒ္ဒကပ္ပေါ, ကပ္ပါ ပဉ္စဝိဓာ သိယုံ။

‘‘ဧကော ဒွေ တယော စတ္တာရော, ပဉ္စ ဗုဒ္ဓါ ယထာက္ကမံ၊

ဧတေသု ပဉ္စကပ္ပေသု, ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိနာယကာ’’တိ။ –

ဧဝံ ပဉ္စ ကပ္ပါ ဝုတ္တာ။ တေသု အယံ ကပ္ပေါ ‘‘ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကဿပေါ ဂေါတမော မေတ္တေယျော’’တိ ပဉ္စဗုဒ္ဓပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ ဘဒ္ဒကပ္ပေါ နာမ ဇာတော။

တသ္မာ ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကပ္ပမှိ ကဿပေါ နာယကော ဥပ္ပဇ္ဇီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

လောမသကင်္ဂိယတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ ဝနဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဝမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝနဝစ္ဆတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဒ္ဓါဇာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော, တတော စုတော အရညာယတနေ ဘိက္ခူနံ သမီပေ ကပေါတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော။ တေသု မေတ္တစိတ္တော ဓမ္မံ သုတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ မာတုကုစ္ဆိဂတကာလေယေဝ မာတု ဒေါဟဠော ဥဒပါဒိ ဝနေ ဝသိတုံ ဝနေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၉။)

ဝိဇာယိတုံ။ တတော ဣစ္ဆာနုရူပဝသေန ဝနေ ဝသန္တိယာ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ ဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တဉ္စ နံ ကာသာဝခဏ္ဍေန ပဋိဂ္ဂဟေသုံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ ဥပ္ပန္နကာလော, ရာဇာ တံ ကုမာရံ အာဟရာပေတွာ သဟေဝ ပေါသေသိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆဗ္ဗသာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကတွာ ဗုဒ္ဓေ ဇာတေ သော မဟာကဿပဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿောဝါဒေ ပသန္နော တဿ သန္တိကာ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒဘာဝံ သုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အရဟာ အဟောသိ။

֍ * ၂၅၁။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗြဟ္မဗန္ဓု မဟာယသောတိ ဧတ္ထ ဗြာဟ္မဏာနံ ဗန္ဓု ဉာတကောတိ ဗြာဟ္မဏဗန္ဓူတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘ဗြဟ္မဗန္ဓူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ လောကတ္တယဗျာပကယသတ္တာ မဟာယသော။ သေသံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝနဝစ္ဆတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒသမာပဒါနေ ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သုဂန္ဓတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဗာရာဏသိယံ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သဗ္ဗဒါ နမဿမာနော မဟာဒါနံ ဒဒမာနော မာသဿ သတ္တက္ခတ္တုံ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိယာ စတုဇ္ဇာတိဂန္ဓေန ဝိလိမ္ပေသိ။ ‘‘မမ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရတော သုဂန္ဓဂန္ဓော နိဗ္ဗတ္တတူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ ဘဂဝါ တံ ဗျာကာသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ပုညာနိ ကရောန္တော တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော ကာမာဝစရလောကံ သရီရဂန္ဓေန သုဂန္ဓံ ကုရုမာနော သုဂန္ဓဒေဝပုတ္တောတိ ပါကဋော အဟောသိ။ သော ဒေဝလောကသမ္ပတ္တိယော အနုဘဝိတွာ တတော စုတော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၀။)

မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ မာတုကုစ္ဆိဂတဿေဝ မာတုယာ သရီရဂန္ဓေန သကလဂေဟံ သကလနဂရဉ္စ သုဂန္ဓေန ဧကဂန္ဓံ အဟောသိ, ဇာတက္ခဏေ သကလံ သာဝတ္ထိနဂရံ သုဂန္ဓကရဏ္ဍကော ဝိယ အဟောသိ, တေနဿ သုဂန္ဓောတိ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝုဒ္ဓိံ အဂမာသိ။ တဒါ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ပတွာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ, တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ နစိရဿေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တဿ ဥပ္ပန္နဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနာ ဧတ္ထန္တရေ နိပန္နဋ္ဌာနာဒီသု သုဂန္ဓမေဝ ဝါယိ။ ဒေဝါပိ ဒိဗ္ဗစုဏ္ဏဒိဗ္ဗဂန္ဓပုပ္ဖါနိ ဩကိရန္တိ။

֍ * ၂၇၂။ သောပိ ထေရော အရဟတ္တံ ပတွာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဣမမှိ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ, ကေဝလံ ပုညနာနတ္တံ နာမနာနတ္တဉ္စ ဝိသေသော။

စူဠသုဂန္ဓတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ပဉ္စပညာသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅၆။ ယသဝဂ္ဂေါ

၁။ ယသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆပ္ပညာသမေ ဝဂ္ဂေ ပဌမာပဒါနေ မဟာသမုဒ္ဒံ ဩဂ္ဂယှာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ယသတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ မဟာနုဘာဝေါ နာဂရာဇာ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ အတ္တနော ဘဝနံ နေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ, ဘဂဝန္တံ မဟဂ္ဃေန တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေသိ, ဧကေကဉ္စ ဘိက္ခုံ မဟဂ္ဃေနေဝ ပစ္စေကဒုဿယုဂေန သဗ္ဗေန စ သမဏပရိက္ခာရေန။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဟုတွာ မဟာဗောဓိမဏ္ဍလံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပူဇေသိ။ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ ဧဝံ သော သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော အမှာကံ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိယံ မဟာဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၁။)

ပုတ္တော ဟုတွာ သုဇာတာယ ဘဂဝတော ခီရပါယာသံ ဒိန္နာယ သေဋ္ဌိဓီတာယ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ, ယသော နာမ နာမေန ပရမသုခုမာလော။ တဿ တယော ပါသာဒါ ဟောန္တိ – ဧကော ဟေမန္တိကော, ဧကော ဂိမှိကော, ဧကော ဝဿိကောတိ။ သော ဝဿိကေ ပါသာဒေ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ နိပ္ပုရိသေဟိ တူရိယေဟိ ပရိစာရယမာနော ဝသတိ, ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ န ဩတရတိ။ ဟေမန္တိကေ ပါသာဒေ စတ္တာရော မာသေ သုဖုသိတဝါတပါနကဝါဋေ တတ္ထေဝ ပဋိဝသတိ။ ဂိမှိကေ ပါသာဒေ ဗဟုကဝါဋဝါတပါနဇာလာဟိ သမ္ပန္နေ တတ္ထေဝ ဝသတိ။ ဟတ္ထပါဒါနံ သုခုမာလတာယ ဘူမိယံ နိသဇ္ဇာဒိကိစ္စံ နတ္ထိ။ သိမ္ဗလိတုလာဒိပုဏ္ဏသဘာဝေ အတ္ထရိတွာ တတ္ထ ဥပဓာနာနိ ကိစ္စာနိ ကရောတိ။ ဧဝံ ဒေဝလောကေ ဒေဝကုမာရော ဝိယ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတဿ သမင်္ဂီဘူတဿ ပရိစာရယမာနဿ ပဋိကစ္စေဝ နိဒ္ဒါ ဩက္ကမိ, ပရိဇနဿာပိ နိဒ္ဒါ ဩက္ကမိ, သဗ္ဗရတ္တိယော စ တေလပဒီပေါ ဈာယတိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ပဋိကစ္စေဝ ပဗုဇ္ဈိတွာ အဒ္ဒသ သကံ ပရိဇနံ သုပန္တံ အညိဿာ ကစ္ဆေ ဝီဏံ, အညိဿာ ကဏ္ဌေ မုဒိင်္ဂံ, အညိဿာ ကစ္ဆေ အာဠမ္ဗရံ, အညံ ဝိကေသိကံ, ဝိက္ခေဠိကံ, အညာ ဝိပ္ပလပန္တိယော ဟတ္ထပတ္တံ သုသာနံ မညေ, ဒိသွာနဿ အာဒီနဝေါ ပါတုရဟောသိ, နိဗ္ဗိဒါယ စိတ္တံ သဏ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘ဥပဒ္ဒုတံ ဝတ ဘော, ဥပဿဋ္ဌံ ဝတ ဘော’’တိ။

အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော သုဝဏ္ဏပါဒုကာယော အာရောဟိတွာ ယေန နိဝေသနဒွါရံ တေနုပသင်္ကမိ, အမနုဿာ ဒွါရံ ဝိဝရိံသု – ‘‘မာ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ ကောစိ အန္တရာယမကာသိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ယေန နဂရဒွါရံ တေနုပသင်္ကမိ, အမနုဿာ ဒွါရံ ဝိဝရိံသု – ‘‘မာ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ ကောစိ အန္တရာယမကာသိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ယေန ဣသိပတနံ မိဂဒါယော တေနုပသင်္ကမိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ အဇ္ဈောကာသေ စင်္ကမတိ, အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ ယသံ ကုလပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန စင်္ကမာ ဩရောဟိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ဘဂဝတော အဝိဒူရေ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘ဥပဒ္ဒုတံ ဝတ ဘော, ဥပဿဋ္ဌံ ဝတ ဘော’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယသံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၂။)

ကုလပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ ခေါ, ယသ, အနုပဒ္ဒုတံ, ဣဒံ အနုပဿဋ္ဌံ, ဧဟိ, ယသ, နိသီဒ, ဓမ္မံ တေ ဒေသေဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော, ‘‘ဣဒံ ကိရ အနုပဒ္ဒုတံ, ဣဒံ အနုပဿဋ္ဌ’’န္တိ ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ သုဝဏ္ဏပါဒုကာဟိ ဩရောဟိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ, ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ယသံ ကုလပုတ္တံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ, ဧဝမေဝ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။

အထ ခေါ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ မာတာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ ယသံ ကုလပုတ္တံ အပဿန္တီ ယေန သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သေဋ္ဌိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုတ္တော တေ ဂဟပတိ ယသော န ဒိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ, သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ, စတုဒ္ဒိသာ အဿဒူတေ ဥယျောဇေတွာ သာမံယေဝ ယေန ဣသိပတနံ မိဂဒါယော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ, သုဝဏ္ဏပါဒုကာနံ နိက္ခေပံ, ဒိသွာန တံယေဝ အနုဂမာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ သေဋ္ဌိံ ဂဟပတိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရေယျံ, ယထာ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ဣဓ နိသိန္နော ဣဓ နိသိန္နံ ယသံ ကုလပုတ္တံ န ပဿေယျာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရေသိ။ အထ ခေါ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယသံ ကုလပုတ္တံ ပဿေယျာ’’တိ။ တေန ဟိ ဂဟပတိ နိသီဒ, အပ္ပေဝ နာမ ဣဓ နိသိန္နော ဣဓ နိသိန္နံ ယသံ ကုလပုတ္တံ ပဿေယျာသီတိ။ အထ ခေါ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ‘‘ဣဓေဝ ကိရာဟံ နိသိန္နော ဣဓ နိသိန္နံ ယသံ ကုလပုတ္တံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ သေဋ္ဌိဿ ဂဟပတိဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ…ပေ… အပရပ္ပစ္စယော အတ္ထု သာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ ဘန္တေ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၃။)

သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ, ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ, ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ သောဝ လောကေ ပဌမံ ဥပါသကော အဟောသိ တေဝါစိကော။

အထ ခေါ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ ပိတုနော ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ ယထာဒိဋ္ဌံ ယထာဝိဒိတံ ဘူမိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ အနုပါဒါယ အာယဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယသဿ ခေါ ကုလပုတ္တဿ ပိတုနော ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ ယထာဒိဋ္ဌံ ယထာဝိဒိတံ ဘူမိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, အဘဗ္ဗော ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ, သေယျထာပိ ပုဗ္ဗေ အဂါရိကဘူတော, ယံနူနာဟံ တံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ယသံ ကုလပုတ္တံ နိသိန္နံ, ဒိသွာန ယသံ ကုလပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာတာ တေ တာတ, ယသ, ပရိဒေဝသောကသမာပန္နာ, ဒေဟိ မာတုယာ ဇီဝိတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥလ္လောကေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သေဋ္ဌိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ယဿ သေက္ခေန ဉာဏေန သေက္ခေန ဒဿနေန ဓမ္မော ဒိဋ္ဌော ဝိဒိတော သေယျထာပိ တယာ, တဿ ယထာဒိဋ္ဌံ ယထာဝိဒိတံ ဘူမိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော, ဂဟပတိ, ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ သေယျထာပိ ပုဗ္ဗေ အဂါရိကဘူတော’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယသဿ ခေါ, ဂဟပတိ, ကုလပုတ္တဿ သေက္ခေန ဉာဏေန သေက္ခေန ဒဿနေန ဓမ္မော ဒိဋ္ဌော ဝိဒိတော သေယျထာပိ တယာ, တဿ ယထာဒိဋ္ဌံ ယထာဝိဒိတံ ဘူမိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, အဘဗ္ဗော ခေါ, ဂဟပတိ, ယသော ကုလပုတ္တော ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ သေယျထာပိ ပုဗ္ဗေ အဂါရိကဘူတော’’တိ။ ‘‘လာဘာ, ဘန္တေ, ယသဿ ကုလပုတ္တဿ, သုလဒ္ဓံ, ဘန္တေ, ယသဿ ကုလပုတ္တဿ, ယထာ ယသဿ ကုလပုတ္တဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ ယသေန ကုလပုတ္တေန ပစ္ဆာသမဏေနာ’’တိ။ ‘‘အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန’’။ အထ ခေါ သေဋ္ဌိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၄။)

ဂဟပတိ, ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ယသော ကုလပုတ္တော အစိရပက္ကန္တေ သေဋ္ဌိမှိ ဂဟပတိမှိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော, စရ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ, သာဝ တဿ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။

֍ * ၁။ အရဟာ ပန ဟုတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော မဟာသမုဒ္ဒံ ဩဂ္ဂယှာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမုဒ္ဒန္တိ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒါယ သံ သုဋ္ဌု ဒဿေတဗ္ဗတော သမုဒ္ဒေါ, အထ ဝါ သံ သုဋ္ဌု ဥဒိယတိ ခေါဘိယတိ ပသောဓိယတိ ဃောသနံ ကရောန္တော အာလုဠိယတီတိ သမုဒ္ဒေါ, မဟန္တော စ သော သမုဒ္ဒေါ စာတိ မဟာသမုဒ္ဒေါ, တံ မဟာသမုဒ္ဒံ။ ဩဂ္ဂယှာတိ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အဗ္ဘန္တရံ ပဝိသိတွာ တဿ မဟာသမုဒ္ဒဿ အန္တော ပဝိသိတွာ, သာမျတ္ထေ စေတံ ဥပယောဂဝစနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဘဝနံ မေ သုမာပိတန္တိ ဧတ္ထ ဘဝန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ နိဝသန္တိ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ဝါသံ ကပ္ပေန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘဝနံ, မယှံ တံ ဘဝနံ တံ ဝိမာနံ တံ ပါသာဒံ ပဉ္စပါကာရကူဋာဂါရေဟိ သံ သုဋ္ဌု မာပိတံ နဂရံ, အတ္တနော ဗလေန သုဋ္ဌု နိမ္မိတန္တိ အတ္ထော။ သုနိမ္မိတာ ပေါက္ခရဏီတိ သုမဟန္တာ ဟုတွာ ဘူတာ ဣတာ ဂတာ ပဝတ္တာ ခဏိတာ ကတာတိ ပေါက္ခရဏီ, မစ္ဆကစ္ဆပပုပ္ဖပုလိနတိတ္ထမဓုရောဒကာဒီဟိ သုဋ္ဌု နိဗ္ဗတ္တာ နိမ္မိတာတိ အတ္ထော။ စက္ကဝါကူပကူဇိတာတိ စက္ကဝါကကုက္ကုဋဟံသာဒီဟိ ကူဇိတာ ဃောသိတာ နာဒိတာ သာ ပေါက္ခရဏီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတော ပရံ နဒီဝနဒွိပဒစတုပ္ပဒပါဒပပက္ခီနံ ဝဏ္ဏဉ္စ သုမေဓဿ ဘဂဝတော ဒဿနဉ္စ နိမန္တေတွာ သုမေဓဿ ဘဂဝတော ဒါနက္ကမဉ္စ သုဝိညေယျမေဝ။

လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟန္တိ ဧတ္ထ လောကေ အာဟုတိ လောကာဟုတိ, ကာမရူပါရူပသင်္ခါတဿ လောကဿ အာဟုတိံ ပူဇာသက္ကာရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ လောကာဟုတိပဋိဂ္ဂဟံ, သုမေဓံ ဘဂဝန္တန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဗျာကရဏဒါနဉ္စ အရဟတ္တပ္ပတ္တဖလဉ္စ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ယသတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၅။)

၂။ နဒီကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော နဒီကဿပတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အတ္တနာ ရောပိတဿ အမ္ဗရုက္ခဿ ပဌမုပ္ပန္နံ မနောသိလာဝဏ္ဏံ ဧကံ အမ္ဗဖလံ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဥရုဝေလကဿပဿ ဘာတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဝယပ္ပတ္တော နိဿရဏဇ္ဈာသယတာယ ဃရာဝါသံ အနိစ္ဆန္တော တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တီဟိ တာပသသတေဟိ သဒ္ဓိံ နေရဉ္ဇရာယ နဒိယာ တီရေ အဿမံ မာပေတွာ ဝိဟရတိ။ နဒီတီရေ ဝသနတော ကဿပဂေါတ္တတာယ စ နဒီကဿပေါတိ သမညာ အဟောသိ။ တဿ ဘဂဝါ သပရိသဿ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေန ဥပသမ္ပဒံ အဒါသိ။ သော ဘဂဝတော ဂယာသီသေ အာဒိတ္တပရိယာယ ဒေသနာယ (မဟာဝ။ ၅၄၊ သံ။ နိ။ ၄။၂၈) အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – သတ္ထာ ယသံ ကုလပုတ္တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥရုဝေလာယံ တယော ဘာတိကဇဋိလေ ဒမေတုံ ယေန ဥရုဝေလာ တဒဝသရိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥရုဝေလာယံ တယော ဇဋိလာ ပဋိဝသန္တိ ဥရုဝေလကဿပေါ နဒီကဿပေါ ဂယာကဿပေါတိ, တေသု ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ပဉ္စန္နံ ဇဋိလသတာနံ နာယကော ဟောတိ ဝိနာယကော အဂ္ဂေါ ပမုခေါ ပါမောက္ခော, နဒီကဿပေါ ဇဋိလော တိဏ္ဏံ ဇဋိလသတာနံ နာယကော ဟောတိ ဝိနာယကော အဂ္ဂေါ ပမုခေါ ပါမောက္ခော, ဂယာကဿပေါ ဇဋိလော ဒွိန္နံ ဇဋိလသတာနံ နာယကော ဟောတိ ဝိနာယကော အဂ္ဂေါ ပမုခေါ ပါမောက္ခော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ တေ, ကဿပ, အဂရု, ဝသေယျာမ ဧကရတ္တံ အဂျာဂါရေ’’တိ။ န ခေါ မေ, မဟာသမဏ, ဂရု, စဏ္ဍေတ္ထ နာဂရာဇာ ဣဒ္ဓိမာ အာသိဝိသော ဃောရဝိသော, သော တံ မာ ဝိဟေဌေသီတိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ…ပေ… တတိယမ္ပိ…ပေ… သော တံ မာ ဝိဟေဌေသီတိ။ အပ္ပေဝ မံ န ဝိဟေဌေယျ, ဣင်္ဃ တွံ, ကဿပ, အနုဇာနာဟိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၆။)

အဂျာဂါရန္တိ။ ဝိဟရ, မဟာသမဏ, ယထာသုခန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အဂျာဂါရံ ပဝိသိတွာ တိဏသန္ထာရကံ ပညပေတွာ နိသီဒိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။

အဒ္ဒသာ ခေါ သော နာဂေါ ဘဂဝန္တံ ပဝိဋ္ဌံ, ဒိသွာ ဒုမ္မနော ပဓူပါယိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဣမဿ နာဂဿ အနုပဟစ္စ ဆဝိဉ္စ စမ္မဉ္စ မံသဉ္စ နှာရုဉ္စ အဋ္ဌိဉ္စ အဋ္ဌိမိဉ္ဇဉ္စ တေဇသာ တေဇံ ပရိယာဒိယေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရိတွာ ပဓူပါယိ။ အထ ခေါ သော နာဂေါ မက္ခံ အသဟမာနော ပဇ္ဇလိ။ ဘဂဝါပိ တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပဇ္ဇလိ။ ဥဘိန္နံ သဇောတိဘူတာနံ အဂျာဂါရံ အာဒိတ္တံ ဝိယ ဟောတိ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ။ အထ ခေါ တေ ဇဋိလာ အဂျာဂါရံ ပရိဝါရေတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အဘိရူပေါ ဝတ, ဘော, မဟာသမဏော နာဂေန ဝိဟေဌိယတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန တဿ နာဂဿ အနုပဟစ္စ ဆဝိဉ္စ စမ္မဉ္စ မံသဉ္စ နှာရုဉ္စ အဋ္ဌိဉ္စ အဋ္ဌိမိဉ္ဇဉ္စ တေဇသာ တေဇံ ပရိယာဒိယိတွာ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဒဿေသိ – ‘‘အယံ တေ, ကဿပ, နာဂေါ ပရိယာဒိန္နော အဿ တေဇသာ တေဇော’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ စဏ္ဍဿ နာဂရာဇဿ ဣဒ္ဓိမတော အာသိဝိသဿ ဃောရဝိသဿ တေဇသာ တေဇံ ပရိယာဒိယိဿတိ, န တွေဝ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

‘‘နေရဉ္ဇရာယံ ဘဂဝါ, ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ အဝေါစ၊

သစေ တေ ကဿပ အဂရု, ဝိဟရေမု အဇ္ဇဏှော အဂ္ဂိသာလမှီ’’တိ။

‘‘န ခေါ မေ မဟာသမဏ ဂရု, ဖာသုကာမောဝ တံ နိဝါရေမိ၊

စဏ္ဍေတ္ထ နာဂရာဇာ, ဣဒ္ဓိမာ အာသိဝိသော ဃောရဝိသော၊

သော တံ မာ ဝိဟေဌေသီ’’တိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၇။)

‘‘အပ္ပေဝ မံ န ဝိဟေဌေယျ, ဣင်္ဃ တွံ ကဿပ အနုဇာနာဟိ အဂျာဂါရန္တိ၊

ဒိန္နန္တိ နံ ဝိဒိတွာ, အဘီတော ပါဝိသိ ဘယမတီတော။

‘‘ဒိသွာ ဣသိံ ပဝိဋ္ဌံ, အဟိနာဂေါ ဒုမ္မနော ပဓူပါယိ၊

သုမနမနသော အဓိမနော, မနုဿနာဂေါပိ တတ္ထ ပဓူပါယိ။

‘‘မက္ခဉ္စ အသဟမာနော, အဟိနာဂေါ ပါဝကောဝ ပဇ္ဇလိ၊

တေဇောဓာတုသုကုသလော, မနုဿနာဂေါပိ တတ္ထ ပဇ္ဇလိ။

‘‘ဥဘိန္နံ သဇောတိဘူတာနံ,

အဂျာဂါရံ အာဒိတ္တံ ဟောတိ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ၊

ဥဒိစ္ဆရေ ဇဋိလာ, အဘိရူပေါ ဝတ ဘော မဟာသမဏော၊

နာဂေန ဝိဟေဌိယတီတိ ဘဏန္တိ။

‘‘အထ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန, ဟတာ နာဂဿ အစ္စိယော ဟောန္တိ၊

ဣဒ္ဓိမတော ပန ဌိတာ, အနေကဝဏ္ဏာ အစ္စိယော ဟောန္တိ။

‘‘နီလာ အထ လောဟိတိကာ, မဉ္ဇိဋ္ဌာ ပီတကာ ဖလိကဝဏ္ဏာယော၊

အင်္ဂီရသဿ ကာယေ, အနေကဝဏ္ဏာ အစ္စိယော ဟောန္တိ။

‘‘ပတ္တမှိ ဩဒဟိတွာ, အဟိနာဂံ ဗြာဟ္မဏဿ ဒဿေသိ၊

အယံ တေ ကဿပ နာဂေါ, ပရိယာဒိန္နော အဿ တေဇသာ တေဇော’’တိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၈။)

အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ဘဂဝတော ဣမိနာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယေန အဘိပ္ပသန္နော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓေဝ, မဟာသမဏ, ဝိဟရ, အဟံ တေ ဓုဝဘတ္တေနာ’’တိ။

ပဌမံ ပါဋိဟာရိယံ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ အဿမဿ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။ အထ ခေါ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ စတုဒ္ဒိသာ အဋ္ဌံသု သေယျထာပိ မဟန္တာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓာ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တံ, တေ နု ခေါ တေ, မဟာသမဏ, အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန တွံ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အဘိဝါဒေတွာ စတုဒ္ဒိသာ အဋ္ဌံသု သေယျထာပိ မဟန္တာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓာ’’တိ။ ဧတေ ခေါ, ကဿပ, စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိံသု ဓမ္မဿဝနာယာတိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ စတ္တာရောပိ မဟာရာဇာနော ဥပသင်္ကမိဿန္တိ ဓမ္မဿဝနာယ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

ဒုတိယံ ပါဋိဟာရိယံ။

အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ သေယျထာပိ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမာဟိ ဝဏ္ဏနိဘာဟိ အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တံ, ကော နု ခေါ သော, မဟာသမဏ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၉။)

အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန တွံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ သေယျထာပိ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမာဟိ ဝဏ္ဏနိဘာဟိ အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စာ’’တိ။ ဧသော ခေါ, ကဿပ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ ဓမ္မဿဝနာယာတိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ သက္ကောပိ ဒေဝါနမိန္ဒော ဥပသင်္ကမိဿတိ ဓမ္မဿဝနာယ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

တတိယံ ပါဋိဟာရိယံ။

အထ ခေါ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ သေယျထာပိ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမာဟိ ဝဏ္ဏနိဘာဟိ အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တံ, ကော နု ခေါ သော, မဟာသမဏ, အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏော ကေဝလကပ္ပံ ဝနသဏ္ဍံ ဩဘာသေတွာ ယေန တွံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ သေယျထာပိ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမာဟိ ဝဏ္ဏနိဘာဟိ အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စာ’’တိ။ ဧသော ခေါ, ကဿပ, ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ ဓမ္မဿဝနာယာတိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ ဗြဟ္မာပိ သဟမ္ပတိ ဥပသင်္ကမိဿတိ ဓမ္မဿဝနာယ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

စတုတ္ထံ ပါဋိဟာရိယံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ, ကေဝလကပ္ပါ စ အင်္ဂမဂဓာ ပဟူတံ ခါဒနီယံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၀။)

ဘောဇနီယံ အာဒါယ အဘိက္ကမိတုကာမာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ မေ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော, ကေဝလကပ္ပါ စ အင်္ဂမဂဓာ ပဟူတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ အာဒါယ အဘိက္ကမိဿန္တိ, သစေ မဟာသမဏော မဟာဇနကာယေ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ကရိဿတိ, မဟာသမဏဿ လာဘသက္ကာရော အဘိဝဍ္ဎိဿတိ, မမ လာဘသက္ကာရော ပရိဟာယိဿတိ, အဟော နူန မဟာသမဏော သွာတနာယ နာဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဥတ္တရကုရုံ ဂန္တွာ တတော ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ အနောတတ္တဒဟေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ ဒိဝါဝိဟာရံ အကာသိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တံ, ကိံ နု ခေါ, မဟာသမဏ, ဟိယျော နာဂမာသိ, အပိစ မယံ တံ သရာမ, ‘ကိံ နု ခေါ မဟာသမဏော နာဂစ္ဆတီ’တိ, ခါဒနီယဿ စ ဘောဇနီယဿ စ တေ ပဋိဝီသော ဌပိတော’’တိ။ နနု တေ, ကဿပ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ မေ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ကေဝလကပ္ပါ စ အင်္ဂမဂဓာ ပဟူတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ အာဒါယ အဘိက္ကမိဿန္တိ, သစေ မဟာသမဏော မဟာဇနကာယေ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ကရိဿတိ, မဟာသမဏဿ လာဘသက္ကာရော အဘိဝဍ္ဎိဿတိ, မမ လာဘသက္ကာရော ပရိဟာယိဿတိ, အဟော နူန မဟာသမဏော သွာတနာယ နာဂစ္ဆေယျာ’’တိ, သော ခေါ အဟံ, ကဿပ, တဝ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဥတ္တရကုရုံ ဂန္တွာ တတော ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ အနောတတ္တဒဟေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ ဒိဝါဝိဟာရံ အကာသိန္တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ စေတသာပိ စိတ္တံ ပဇာနိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

ပဉ္စမံ ပါဋိဟာရိယံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတော ပံသုကူလံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ဓောဝေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝတော စေတသာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၁။)

စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ပါဏိနာ ပေါက္ခရဏိံ ခဏိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ဓောဝတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ပရိမဒ္ဒေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မဟတိံ သိလံ ဥပနိက္ခိပိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ပရိမဒ္ဒတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ အာလမ္ဗိတွာ ဥတ္တရေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ ကကုဓေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ သာခံ ဩနာမေသိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, အာလမ္ဗိတွာ ဥတ္တရတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ဝိဿဇ္ဇေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မဟတိံ သိလံ ဥပနိက္ခိပိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ဝိဿဇ္ဇေတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တံ, ကိံ နု ခေါ, မဟာသမဏ, နာယံ ပုဗ္ဗေ ဣဓ ပေါက္ခရဏီ သာယံ ဣဓ ပေါက္ခရဏီ, နယိမာ သိလာ ပုဗ္ဗေ ဥပနိက္ခိတ္တာ, ကေနိမာ သိလာ ဥပနိက္ခိတ္တာ, နယိမဿ ကကုဓဿ ပုဗ္ဗေ သာခါ ဩနတာ, သာယံ သာခါ ဩနတာ’’တိ? ဣဓ မေ, ကဿပ, ပံသုကူလံ ဥပ္ပန္နံ အဟောသိ, တဿ မယှံ, ကဿပ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ဓောဝေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ, ကဿပ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ပါဏိနာ ပေါက္ခရဏိံ ခဏိတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ဓောဝတူ’’တိ။ သာယံ, ကဿပ, အမနုဿေန ပါဏိနာ ခဏိတာ ပေါက္ခရဏီ။ တဿ မယှံ, ကဿပ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ပရိမဒ္ဒေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ, ကဿပ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မဟတိံ သိလံ ဥပနိက္ခိပိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ပရိမဒ္ဒတူ’’တိ? သာယံ, ကဿပ, အမနုဿေန ဥပနိက္ခိတ္တာ သိလာ။ တဿ မယှံ, ကဿပ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ အာလမ္ဗိတွာ ဥတ္တရေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ, ကဿပ, ကကုဓေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ မမ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ သာခံ ဩနာမေသိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, အာလမ္ဗိတွာ ဥတ္တရတူ’’တိ? သွာယံ အာဟရဟတ္ထော ကကုဓော။ တဿ မယှံ, ကဿပ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပံသုကူလံ ဝိဿဇ္ဇေယျ’’န္တိ? အထ ခေါ, ကဿပ, သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော မမ စေတသာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၂။)

စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ မဟတိံ သိလံ ဥပနိက္ခိပိ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ပံသုကူလံ ဝိဿဇ္ဇေတူ’’တိ? သာယံ, ကဿပ, အမနုဿေန ဥပနိက္ခိတ္တာ သိလာတိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ သက္ကောပိ ဒေဝါနမိန္ဒော ဝေယျာဝစ္စံ ကရိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, ကဿပ, အာယာမဟ’’န္တိ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဥယျောဇေတွာ ယာယ ဇမ္ဗုယာ ဇမ္ဗုဒီပေါ ပညာယတိ, တတော ဖလံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသီဒိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ အဂျာဂါရေ နိသိန္နံ, ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမေန တွံ, မဟာသမဏ, မဂ္ဂေန အာဂတော, အဟံ တယာ ပဌမတရံ ပက္ကန္တော, သော တွံ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသိန္နော’’တိ? ‘‘ဣဓာဟံ, ကဿပ, တံ ဥယျောဇေတွာ ယာယ ဇမ္ဗုယာ ဇမ္ဗုဒီပေါ ပညာယတိ, တတော ဖလံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသိန္နော။ ဣဒံ ခေါ, ကဿပ, ဇမ္ဗုဖလံ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ ဂန္ဓသမ္ပန္နံ ရသသမ္ပန္နံ, သစေ အာကင်္ခသိ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ။ ‘‘အလံ, မဟာသမဏ, တွံယေဝ တံ အရဟသိ, တွံယေဝ တံ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ မံ ပဌမတရံ ဥယျောဇေတွာ ယာယ ဇမ္ဗုယာ ဇမ္ဗုဒီပေါ ပညာယတိ, တတော ဖလံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသီဒိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။

အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော, မဟာသမဏ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, ကဿပ, အာယာမဟ’’န္တိ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဥယျောဇေတွာ ယာယ ဇမ္ဗုယာ ဇမ္ဗုဒီပေါ ပညာယတိ, တဿာ အဝိဒူရေ အမ္ဗော ။ပ။ တဿာ အဝိဒူရေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၃။)

အာမလကီ ။ပ။ တဿာ အဝိဒူရေ ဟရီတကီ ။ပ။ တာဝတိံသံ ဂန္တွာ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသီဒိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ အဂျာဂါရေ နိသိန္နံ, ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမေန တွံ, မဟာသမဏ, မဂ္ဂေန အာဂတော, အဟံ တယာ ပဌမတရံ ပက္ကန္တော, သော တွံ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသိန္နော’’တိ? ‘‘ဣဓာဟံ, ကဿပ, တံ ဥယျောဇေတွာ တာဝတိံသံ ဂန္တွာ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသိန္နော။ ဣဒံ ခေါ, ကဿပ, ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ ဂန္ဓသမ္ပန္နံ, သစေ အာကင်္ခသိ ဂဏှာ’’တိ။ ‘‘အလံ, မဟာသမဏ, တွံယေဝ တံ အရဟသိ, တွံယေဝ တံ ဂဏှာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ မံ ပဌမတရံ ဥယျောဇေတွာ တာဝတိံသံ ဂန္တွာ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အဂျာဂါရေ နိသီဒိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဇဋိလာ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတုကာမာ န သက္ကောန္တိ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေတုံ။ အထ ခေါ တေသံ ဇဋိလာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ မဟာသမဏဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ယထာ မယံ န သက္ကောမ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေတု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဖာလိယန္တု, ကဿပ, ကဋ္ဌာနီ’’တိ။ ‘‘ဖာလိယန္တု, မဟာသမဏာ’’တိ။ သကိဒေဝ ပဉ္စ ကဋ္ဌသတာနိ ဖာလိယိံသု။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ ကဋ္ဌာနိပိ ဖာလိယိဿန္တိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဇဋိလာ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတုကာမာ န သက္ကောန္တိ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇလေတုံ။ အထ ခေါ တေသံ ဇဋိလာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ မဟာသမဏဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ယထာ မယံ န သက္ကောမ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇလေတု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥဇ္ဇလိယန္တု, ကဿပ, အဂ္ဂီ’’တိ။ ‘‘ဥဇ္ဇလိယန္တု, မဟာသမဏာ’’တိ။ သကိဒေဝ ပဉ္စ အဂ္ဂိသတာနိ ဥဇ္ဇလိယိံသု။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ အဂ္ဂီပိ ဥဇ္ဇလိယိဿန္တိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၄။)

တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဇဋိလာ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတွာ န သက္ကောန္တိ အဂ္ဂိံ ဝိဇ္ဈာပေတုံ။ အထ ခေါ တေသံ ဇဋိလာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ မဟာသမဏဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ယထာ မယံ န သက္ကောမ အဂ္ဂိံ ဝိဇ္ဈာပေတု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝိဇ္ဈာယန္တု, ကဿပ, အဂ္ဂီ’’တိ။ ‘‘ဝိဇ္ဈာယန္တု, မဟာသမဏာ’’တိ။ သကိဒေဝ ပဉ္စ အဂ္ဂိသတာနိ ဝိဇ္ဈာယိံသု။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ အဂ္ဂီပိ ဝိဇ္ဈာယိဿန္တိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဇဋိလာ သီတာသု ဟေမန္တိကာသု ရတ္တီသု အန္တရဋ္ဌကာသု ဟိမပါတသမယေ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ ဥမ္မုဇ္ဇန္တိပိ နိမုဇ္ဇန္တိပိ ဥမ္မုဇ္ဇနနိမုဇ္ဇနမ္ပိ ကရောန္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပဉ္စမတ္တာနိ မန္ဒာမုခိသတာနိ အဘိနိမ္မိနိ ယတ္ထ တေ ဇဋိလာ ဥတ္တရိတွာ ဝိသိဗ္ဗေသုံ။ အထ ခေါ တေသံ ဇဋိလာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ မဟာသမဏဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ယထယိမာ မန္ဒာမုခိယော နိမ္မိတာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ တာဝ ဗဟူ မန္ဒာမုခိယောပိ အဘိနိမ္မိနိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာ အကာလမေဃော ပါဝဿိ, မဟာ ဥဒကဝါဟကော သဉ္ဇာယိ, ယသ္မိံ ပဒေသေ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ သော ပဒေသော ဥဒကေန န ဩတ္ထဋော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ သမန္တာ ဥဒကံ ဥဿာရေတွာ မဇ္ဈေ ရေဏုဟတာယ ဘူမိယာ စင်္ကမေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သမန္တာ ဥဒကံ ဥဿာရေတွာ မဇ္ဈေ ရေဏုဟတာယ ဘူမိယာ စင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ‘‘မာဟေဝ ခေါ မဟာသမဏော ဥဒကေန ဝူဠှော အဟောသီ’’တိ နာဝါယ သမ္ဗဟုလေဟိ ဇဋိလေဟိ သဒ္ဓိံ ယသ္မိံ ပဒေသေ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ, တံ ပဒေသံ အဂမာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ သမန္တာ ဥဒကံ ဥဿာရေတွာ မဇ္ဈေ ရေဏုဟတာယ ဘူမိယာ စင်္ကမန္တံ, ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ နု တွံ, မဟာသမဏာ’’တိ။ ‘‘အယမဟမသ္မိ, ကဿပါ’’တိ ဘဂဝါ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ နာဝါယ ပစ္စုဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၅။)

မဟာနုဘာဝေါ, ယတြ ဟိ နာမ ဥဒကမ္ပိ န ပဝါဟိဿတိ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘စိရမ္ပိ ခေါ ဣမဿ မောဃပုရိသဿ ဧဝံ ဘဝိဿတိ ‘မဟိဒ္ဓိကော ခေါ မဟာသမဏော မဟာနုဘာဝေါ, န တွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟ’န္တိ, ယံနူနာဟံ ဣမံ ဇဋိလံ သံဝေဇေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလကဿပံ ဇဋိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နေဝ စ ခေါ တွံ, ကဿပ, အရဟာ, နာပိ အရဟတ္တမဂ္ဂသမာပန္နော, သာပိ တေ ပဋိပဒါ နတ္ထိ, ယာယ တွံ အရဟာ ဝါ အဿသိ အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဝါ သမာပန္နော’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘တွံ ခေါသိ, ကဿပ, ပဉ္စန္နံ ဇဋိလသတာနံ နာယကော ဝိနာယကော အဂ္ဂေါ ပမုခေါ ပါမောက္ခော, တေပိ တာဝ အပလောကေဟိ, ယထာ တေ မညိဿန္တိ, တထာ တေ ကရိဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ဥရုဝေလကဿပေါ ဇဋိလော ယေန တေ ဇဋိလာ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဇဋိလေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘော, မဟာသမဏေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ, ယထာ ဘဝန္တော မညန္တိ တထာ ကရောန္တူ’’တိ။ ‘‘စိရပဋိကာ မယံ, ဘော, မဟာသမဏေ အဘိပ္ပသန္နာ, သစေ ဘဝံ မဟာသမဏေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿတိ, သဗ္ဗေဝ မယံ မဟာသမဏေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဇဋိလာ ကေသမိဿံ ဇဋာမိဿံ ခါရိကာဇမိဿံ အဂ္ဂိဟုတမိဿံ ဥဒကေ ပဝါဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘လဘေယျာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော, စရထ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ သာဝ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။

အဒ္ဒသာ ခေါ နဒီကဿပေါ ဇဋိလော ကေသမိဿံ ဇဋာမိဿံ ခါရိကာဇမိဿံ အဂ္ဂိဟုတမိဿံ ဥဒကေ ဝုယှမာနေ, ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မာဟေဝ မေ ဘာတုနော ဥပသဂ္ဂေါ အဟောသီ’’တိ, ဇဋိလေ ပါဟေသိ – ‘‘ဂစ္ဆထ မေ ဘာတရံ ဇာနာထာ’’တိ, သာမဉ္စ တီဟိ ဇဋိလသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေနာယသ္မာ ဥရုဝေလကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥရုဝေလကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ နု ခေါ, ကဿပ, သေယျော’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော, ဣဒံ သေယျော’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဇဋိလာ ကေသမိဿံ ဇဋာမိဿံ ခါရိကာဇမိဿံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၆။)

အဂ္ဂိဟုတမိဿံ ဥဒကေ ပဝါဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘လဘေယျာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော, စရထ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ သာဝ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။

အဒ္ဒသာ ခေါ ဂယာကဿပေါ ဇဋိလော ကေသမိဿံ ဇဋာမိဿံ ခါရိကာဇမိဿံ အဂ္ဂိဟုတမိဿံ ဥဒကေ ဝုယှမာနေ, ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မာဟေဝ မေ ဘာတူနံ ဥပသဂ္ဂေါ အဟောသီ’’တိ, ဇဋိလေ ပါဟေသိ – ‘‘ဂစ္ဆထ မေ ဘာတရော ဇာနာထာ’’တိ, သာမဉ္စ ဒွီဟိ ဇဋိလသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေနာယသ္မာ ဥရုဝေလကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥရုဝေလကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဒံ နု ခေါ, ကဿပ, သေယျော’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော, ဣဒံ သေယျော’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဇဋိလာ ကေသမိဿံ ဇဋာမိဿံ ခါရိကာဇမိဿံ အဂ္ဂိဟုတမိဿံ ဥဒကေ ပဝါဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘လဘေယျာမ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ, ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘သွာက္ခာတော ဓမ္မော, စရထ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ သာဝ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။

‘‘ဘဂဝတော အဓိဋ္ဌာနေန ပဉ္စ ကဋ္ဌသတာနိ န ဖာလိယိံသု, ဖာလိယိံသု, အဂ္ဂီ န ဥဇ္ဇလိယိံသု, ဥဇ္ဇလိယိံသု, န ဝိဇ္ဈာယိံသု, ဝိဇ္ဈာယိံသု, ပဉ္စ မန္ဒာမုခိသတာနိ အဘိနိမ္မိနိ, ဧတေန နယေန အဍ္ဎုဍ္ဎပါဋိဟာရိယသဟဿာနိ ဟောန္တိ။

‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ဂယာသီသံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ သဟဿေန သဗ္ဗေဟေဝ ပုရာဏဇဋိလေဟိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဂယာယံ ဝိဟရတိ ဂယာသီသေ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသဟဿေန။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခု အာမန္တေသိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၈) – ‘သဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အာဒိတ္တံ, ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ အာဒိတ္တံ, စက္ခု, ဘိက္ခဝေ, အာဒိတ္တံ, ရူပါ အာဒိတ္တာ,

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၇။)

စက္ခုဝိညာဏံ အာဒိတ္တံ, စက္ခုသမ္ဖဿော အာဒိတ္တော, ယမိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ အာဒိတ္တံ။ ကေန အာဒိတ္တံ, ရာဂဂ္ဂိနာ ဒေါသဂ္ဂိနာ မောဟဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ, ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ အာဒိတ္တန္တိ ဝဒါမိ? သောတံ အာဒိတ္တံ, သဒ္ဒါ အာဒိတ္တာ…ပေ… ဃာနံ အာဒိတ္တံ, ဂန္ဓာ အာဒိတ္တာ…ပေ… ဇိဝှါ အာဒိတ္တာ, ရသာ အာဒိတ္တာ…ပေ… ကာယော အာဒိတ္တော, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အာဒိတ္တာ…ပေ… မနော အာဒိတ္တော, ဓမ္မာ အာဒိတ္တာ, မနောဝိညာဏံ အာဒိတ္တံ, မနောသမ္ဖဿော အာဒိတ္တော, ယမိဒံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တမ္ပိ အာဒိတ္တံ။ ကေန အာဒိတ္တံ, ရာဂဂ္ဂိနာ ဒေါသဂ္ဂိနာ မောဟဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ, ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ အာဒိတ္တ’’’န္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ရူပေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, စက္ခုဝိညာဏေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, စက္ခုသမ္ဖဿေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ယမိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ သောတသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သဒ္ဒေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ဃာနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဂန္ဓေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ဇိဝှါယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ရသေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ကာယသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… မနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဓမ္မေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, မနောဝိညာဏေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, မနောသမ္ဖဿေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ယမိဒံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ တသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ, ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။

ဣမသ္မိဉ္စ ပန ဝေယျာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ တဿ ဘိက္ခုသဟဿဿ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသု။

֍ * ၂၉။ ဧဝံ အာဒိတ္တပရိယာယဒေသနံ သုတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ သမ္ပတ္တော နဒီကဿပေါ ထေရော သောမနဿဇာတော အတ္တနော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၈။)

ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဂ္ဂဖလန္တိ ဥတ္တမဖလံ, အတ္တနာ ရောပိတအမ္ဗရုက္ခဿ အာဒိမှိ ဂဟိတဖလံ ဝါ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

နဒီကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၃။ ဂယာကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

တတိယာပဒါနေ အဇိနစမ္မဝတ္ထောဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဂယာကဿပတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသကပ္ပေ သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတ္တော နိဿရဏဇ္ဈာသယတာယ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အရညာယတနေ အဿမံ မာပေတွာ ဝနမူလဖလာဟာရော ဝသတိ။ တေန စ သမယေန ဘဂဝါ ဧကော အဒုတိယော တဿ အဿမသမီပေနာဂစ္ဆိ, သော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ဝေလံ ဩလောကေန္တော မနောဟရာနိ ကောလဖလာနိ သတ္ထု ဥပနေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော နိဿရဏဇ္ဈာသယတာယ ဃရာဝါသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒွီဟိ တာပသသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဂယာယ ဝိဟရတိ။ ဂယာယ ဝသနတော ဟိဿ ကဿပဂေါတ္တတာယ စ ဂယာကဿပေါတိ သမညာ အဟောသိ။ သော ဘဂဝတော သဒ္ဓိံ ပရိသာယ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒံ ဒတွာ နဒီကဿပဿ ဝုတ္တနယေန အာဒိတ္တပရိယာယ ဒေသနာယ ဩဝဒိယမာနော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။

֍ * ၃၅။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော အဇိနစမ္မဝတ္ထောဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဇိနစမ္မဝတ္ထောတိ တာပသပဗ္ဗဇိတတ္တာ အဇိနစမ္မနိဝါသနပါဝုရဏောတိ အတ္ထော။ ခါရိဘာရဓရောတိ တာပသကာလေ တာပသပရိက္ခာရပရိပုဏ္ဏကာဇဓရောတိ အတ္ထော။ ခါရိကတာပသပရိက္ခာရေ ပူရေတွာ။ ကောလံ အဟာသိ အဿမန္တိ ကောလဖလံ အဿမေ ပူရေတွာ အဿမေ နိသိန္နောတိ အတ္ထော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၉။)

အဂေါပယိန္တိ ပါဌေ ကောလဖလံ ပရိယေသိတွာ အဿမံ ဂေါပေသိံ ရက္ခိန္တိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဂယာကဿပတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၄။ ကိမိလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထာပဒါနေ နိဗ္ဗုတေ ကကုသန္ဓမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ကိမိလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ တဿ ဓာတုယော ဥဒ္ဒိဿ သလလမာလာဟိ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တာဝတိံသေသု ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ အပရာပရံ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ သကျရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ကိမိလောတိ တဿ နာမံ အကာသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဘောဂသမ္ပတ္တိယာ ပမတ္တော ဝိဟရတိ။ တဿ ဉာဏပရိပါကံ ဉတွာ သံဝေဂဇနနတ္ထံ အနုပိယာယံ ဝိဟရန္တော သတ္ထာ ပဌမယောဗ္ဗနေ ဌိတံ ရမဏီယံ ဣတ္ထိရူပံ အဘိနိမ္မိနိတွာ ပုရတော ဒဿေတွာ ပုန အနုက္ကမေန ယထာ ဇရာရောဂဝိပတ္တီဟိ အဘိဘူတာ ဒိဿတိ, တထာ အကာသိ။ တံ ဒိသွာ ကိမိလကုမာရော အတိဝိယ သံဝေဂဇာတော အတ္တနော သံဝေဂံ ပကာသေန္တော ဘဂဝတော ပါကဋံ ကတွာ လဒ္ဓါနုသာသနော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၄၂။ သော အရဟတ္တံ ပတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ ကကုသန္ဓမှီတိအာဒိမာဟ။ ဗြာဟ္မဏမှိ ဝုသီမတီတိ ပဉ္စဟိ ဝသိတာဟိ ဝသိပ္ပတ္တမှိ ဘဂဝတိ။ ဗြာဟ္မဏဿ သဗ္ဗဂုဏဂဏေဟိ မဏ္ဍိတတ္တာ အဘိဝူဠှီတတ္တာ ဗြာဟ္မဏမှိ ကကုသန္ဓေ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ကိမိလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၀။)

၅။ ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သဟဿရံသီ ဘဂဝါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ဣတော စတုနဝုတိကပ္ပေ ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဘိက္ခာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ကဒလိဖလာနိ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိရာဇကုမာရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဝဇ္ဇိရာဇပုတ္တတ္တာ ဝဇ္ဇိပုတ္တောတွေဝဿ သမညာ။ သော ဒဟရော ဟုတွာ ဟတ္ထိသိပ္ပါဒိသိက္ခနကာလေပိ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ နိဿရဏဇ္ဈာသယောဝ ဟုတွာ ဝိစရန္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ အပရဘာဂေ အစိရပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ ဓမ္မံ သင်္ဂါယိတုံ သင်္ကေတံ ကတွာ မဟာထေရေသု တတ္ထ တတ္ထ ဝိဟရန္တေသု ဧကဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ သေခံယေဝ သမာနံ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသွာ တဿ ဥပရိမဂ္ဂါဓိဂမာယ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော –

‘‘ရုက္ခမူလဂဟနံ ပသက္ကိယ, နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယ၊

ဈာယ ဂေါတမ မာ စ ပမာဒေါ, ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိဿတီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၁၁၉) – ဂါထံ အဘာသိ၊

တတ္ထ ရုက္ခမူလဂဟနန္တိ ရုက္ခမူလဘူတံ ဂဟနံ, ဂဟနဉှိ အတ္ထိ, န ရုက္ခမူလံ, ရုက္ခမူလဉ္စ အတ္ထိ, န ဂဟနံ, တေသု ရုက္ခမူလဂ္ဂဟဏေန ဌာနဿ ဆာယာယ သမ္ပန္နတာယ ဝါတာတပပရိဿယာဘာဝံ ဒီပေတိ, ဂဟနဂ္ဂဟဏေန နိဝါတဘာဝေန ဝါတပရိဿယာဘာဝံ ဇနသမ္ဗာဓာဘာဝဉ္စ ဒဿေတိ, တဒုဘယေန စ ဘာဝနာယောဂျတံ။ ပသက္ကိယာတိ ဥပဂန္တွာ။ နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယာတိ ‘‘ဧဝံ မယာ ပဋိပဇ္ဇိတွာ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ နိဗ္ဗုတိံ ဟဒယေ ဌပေတွာ စိတ္တေ ကတွာ။ ဈာယာတိ တိလက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန ဈာယ, ဝိပဿနာဘာဝနာသဟိတံ မဂ္ဂဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဂေါတမာတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကံ ဂေါတ္တေနာလပတိ။ မာ စ ပမာဒေါတိ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု မာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိ။ ဣဒါနိ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၁။)

ယာဒိသော ထေရဿ ပမာဒေါ, တံ ပဋိက္ခေပဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိဿတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဗိဠိဗိဠိကာတိ ဗိဠိဗိဠိကိရိယာ, ဗိဠိဗိဠိတိသဒ္ဒပဝတ္တိ ယထာ နိရတ္ထကာ, ဧဝံ ဗိဠိဗိဠိကာသဒိသာ ဇနပညတ္တိ။ ကိံ တေ ကရိဿတီတိ ကီဒိသံ အတ္ထံ တုယှံ သာဓေဿတိ, တသ္မာ ဇနပညတ္တိံ ပဟာယ သဒတ္ထပသုတော ဟောဟီတိ ဩဝါဒံ အဒါသိ။

တံ သုတွာ အညေဟိ ဝုတ္တေန ဝိဿဂန္ဓဝါယနဝစနေန သံဝေဂဇာတော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ စင်္ကမေန ဝီတိနာမေန္တော ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ သေနာသနံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကေ နိသိန္နမတ္တောဝ ‘‘ကိဉ္စိ သယာမီ’’တိ သီသံ ဗိမ္ဗောဟနမသမ္ပတ္တံ ပါဒံ ဘူမိတော ဥဂ္ဂတံ သရီရဿ အာကာသဂတက္ခဏေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၄၉။ ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရော အပရဘာဂေ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သဟဿရံသီ ဘဂဝါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဟဿရံသီတိ ဧတ္ထ ‘‘အနေကသတသဟဿရံသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘သဟဿရံသီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၆။ ဥတ္တရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌာပဒါနေ သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥတ္တရသာမဏေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော သုမေဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဇ္ဇာဓရော ဟုတွာ အာကာသေန ဝိစရတိ။ တေန စ သမယေန သတ္ထာ တဿေဝ အနုဂ္ဂဏှနတ္ထံ ဝနန္တရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော။ သော အန္တလိက္ခေန ဂစ္ဆန္တော ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အာကာသတော ဩရုယှ သုဝိသုဒ္ဓေဟိ ဝိပုလေဟိ ကဏိကာရပုပ္ဖေဟိ ဘဂဝန္တံ ပူဇေသိ, ပုပ္ဖါနိ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန သတ္ထု ဥပရိ ဆတ္တာကာရေန အဋ္ဌံသု, သော တေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နစိတ္တော ဟုတွာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ယာဝတာယုကံ တတ္ထ ဌတွာ တတော စုတော ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇဂဟေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလဿ ပုတ္တော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၂။)

ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဥတ္တရောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော ဗြာဟ္မဏဝိဇ္ဇာသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂန္တွာ ဇာတိယာ ရူပေန ဝိဇ္ဇာယ ဝယေန သီလာစာရေန စ လောကဿ သမ္ဘာဝနီယော ဇာတော။

တဿ တံ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ဝဿကာရော မဂဓမဟာမတ္တော အတ္တနော ဓီတရံ ဒါတုကာမော ဟုတွာ အတ္တနော အဓိပ္ပါယံ ပဝေဒေသိ။ သော နိဿရဏဇ္ဈာသယတာယ တံ ပဋိက္ခိပိတွာ ကာလေန ကာလံ ဓမ္မသေနာပတိံ ပယိရုပါသန္တော တဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တသမ္ပန္နော ဟုတွာ ထေရံ ဥပဋ္ဌဟတိ။

တေန စ သမယေန ထေရဿ အညတရော အာဗာဓော ဥပ္ပန္နော, တဿ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ဥတ္တရော သာမဏေရော ပါတောဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝိဟာရတော နိက္ခန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ တဠာကဿ သမီပေ ပတ္တံ ဌပေတွာ ဥဒကသမီပံ ဂန္တွာ မုခံ ဓောဝတိ။ အထ အညတရော ဥမင်္ဂစောရော ကတကမ္မော အာရက္ခပုရိသေဟိ အနုဗဒ္ဓေါ အဂ္ဂမဂ္ဂေန နဂရတော နိက္ခမိတွာ ပလာယန္တော အတ္တနာ ဂဟိတံ ရတနဘဏ္ဍိတံ သာမဏေရဿ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ ပလာယိ။ သာမဏေရောပိ ပတ္တသမီပံ ဥပဂတော။ စောရံ အနုဗန္ဓန္တာ ရာဇပုရိသာ သာမဏေရဿ ပတ္တေ ဘဏ္ဍိကံ ဒိသွာ ‘‘အယံ စောရော, ဣမိနာ စောရိယံ ကတ’’န္တိ သာမဏေရံ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ဝဿကာရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဒဿေသုံ။ ဝဿကာရော စ တဒါ ရညော ဝိနိစ္ဆယေ နိယုတ္တော ဟုတွာ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇံ အနုသာသတိ, သော ‘‘ပုဗ္ဗေ မမ ဝစနံ နာဒိယိ, သုဒ္ဓပါသဏ္ဍိယေသု ပဗ္ဗဇီ’’တိ (ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဥတ္တရတ္ထေရဂါထာဝဏ္ဏနာ) ကမ္မံ အသောဓေတွာ ဃာတုကာမတ္တာဝ ဇီဝန္တမေဝ တံ သူလေ ဥတ္တာသေသိ။

အထဿ ဘဂဝါ ဉာဏပရိပါကံ ဩလောကေတွာ တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ဝိပ္ဖုရန္တဟတ္ထနခမဏိမယူခသမ္ဘိန္နသိတာဘတာယ ပဂ္ဃရန္တဇာတိဟိင်္ဂုလကသုဝဏ္ဏရသဓာရံ ဝိယ ဇာလာဂုဏ္ဌိတမုဒုတလုနဒီဃင်္ဂုလိဟတ္ထံ ဥတ္တရဿ သီသေ ဌပေတွာ ‘‘ဥတ္တရ, ဣဒံ တေ ပုရိမကမ္မဿ ဖလံ ဥပ္ပန္နံ, တတ္ထ တယာ ပစ္စဝေက္ခဏဗလေန အဓိဝါသနာ ကာတဗ္ဗာ’’တိ ဝတွာ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဥတ္တရော အမတာဘိသေကသဒိသေန သတ္ထု ဟတ္ထသမ္ဖဿေန သဉ္ဇာတပ္ပသာဒသောမနဿတာယ ဥဠာရပီတိပါမောဇ္ဇံ ပဋိလဘိတွာ ယထာပရိစိတံ ဝိပဿနာမဂ္ဂံ သမာရူဠှော ဉာဏဿ ပရိပါကံ ဂတတ္တာ သတ္ထု စ ဒေသနာဝိလာသေန တာဝဒေဝ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ သဗ္ဗေ ကိလေသေ ခေပေတွာ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၃။)

ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ သူလတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပရာနုဒ္ဒယာယ အာကာသေ ဌတွာ ပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသိ။ မဟာဇနော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော အဟောသိ။ တာဝဒေဝဿ ဝဏော သံရူဠှိ, သော ဘိက္ခူဟိ, ‘‘အာဝုသော, တာဒိသဒုက္ခံ အနုဘဝန္တော ကထံ တွံ ဝိပဿနံ အနုယုဉ္ဇိတုံ အသက္ခီ’’တိ ပုဋ္ဌော, ‘‘ပဂေဝ မေ, အာဝုသော, သံသာရေ အာဒီနဝေါ, သင်္ခါရာနဉ္စ သဘာဝေါ သုဒိဋ္ဌော, ဧဝါဟံ တာဒိသံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တောပိ အသက္ခိံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဝိသေသံ အဓိဂန္တု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ပုဗ္ဗဇာတိယာ ဒဟရကာလေ မက္ခိကံ ဂဟေတွာ နိမ္ဗသူလကံ ဂဟေတွာ သူလာရောပနကီဠံ ပဋိစ္စ ဧဝံ အနေကဇာတိသတေသု သူလာရောပနဒုက္ခမနုဘဝိတွာ ဣမာယ ပရိယောသာနဇာတိယာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခမနုဘူတ’’န္တိ အာဟ။

֍ * ၅၅။ အထ အပရဘာဂေ ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနမေဝ ကရိဿာမ။

֍ * ၅၇။ ဝိဇ္ဇာဓရော တဒါ အာသိန္တိ ဗာဟိရကမန္တာဒိဝိဇ္ဇာသိဒ္ဓိယာ အာကာသဂါမိသမတ္ထော ဟုတွာ စရဏဝသေန တံ ဝိဇ္ဇံ ရက္ခိတွာ အဝိနာသေတွာ ပရိဟရဏဝသေန ဝိဇ္ဇာဓရယောနိ အာသိံ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ အန္တလိက္ခစရော အဟန္တိ အန္တံ ပရိယောသာနံ ကောဋိံ လိခတေ သံကရိဿတီတိ အန္တလိက္ခံ။ အထ ဝါ အန္တံ ပရိယောသာနံ လိချတေ ဩလောကိယတေ ဧတေနာတိ အန္တလိက္ခံ, တသ္မိံ အန္တလိက္ခေ, အာကာသေ စရဏသီလော အဟန္တိ အတ္ထော။ တိသူလံ သုကတံ ဂယှာတိ တိခိဏံ သူလံ, အဂ္ဂံ အာဝုဓံ။ တိသူလံ သုန္ဒရံ ကတံ, ကောဋ္ဋနဃံသနမဒ္ဒနပဟရဏဝသေန သုဋ္ဌု ကတံ သူလာဝုဓံ ဂယှ ဂဟေတွာ အမ္ဗရတော ဂစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာဝ နယာနုယောဂေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဥတ္တရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၄။)

၇။ အပရဥတ္တရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

သတ္တမာပဒါနေ နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိကံ အာယသ္မတော အပရဿ ဥတ္တရတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော စတုန္နဝုတိကပ္ပေ သိဒ္ဓတ္ထဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ သာသနေ လဒ္ဓပ္ပသာဒေါ ဟုတွာ ဥပါသကတ္တံ နိဝေဒေသိ။ သော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အတ္တနော ဉာတကေ သန္နိပါတေတွာ ဗဟုပူဇာသက္ကာရံ သံဟရိတွာ ဓာတုပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာကေတေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥတ္တရောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန သာဝတ္ထိံ ဂတော ကဏ္ဍမ္ဗမူလေ ကတံ ယမကပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ပသီဒိတွာ ပုန ကာဠကာရာမသုတ္တဒေသနာယ အဘိဝဍ္ဎမာနသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဥပသမ္ပဒံ လဘိတွာ တထေဝ စရန္တော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ နစိရဿေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဆဠဘိညော ပန ဟုတွာ သတ္ထရိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနတ္ထံ ရာဇဂဟတော သာဝတ္ထိံ ဥပဂတော ဘိက္ခူဟိ – ‘‘ကိံ, အာဝုသော, ပဗ္ဗဇ္ဇာကိစ္စံ တယာ မတ္ထကံ ပါပိတ’’န္တိ ပုဋ္ဌော အညံ ဗျာကာသိ။

֍ * ၉၃။ အရဟတ္တံ ပန ပတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမှီတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အပရဥတ္တရတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၈။ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမာပဒါနေ ဩဂယှာဟံ ပေါက္ခရဏိန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု ပါရံ ဂန္တွာ ကာမေ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အရညာယတနေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၅။)

အဿမံ ကာရေတွာ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တဿ အဇ္ဈာသယံ ဒိသွာ အာကာသတော ဩတရိ။ ဩတိဏ္ဏဿ ပန ဘဂဝတော မဓုဉ္စ ဘိသမုဠာလဉ္စ သပ္ပိခီရဉ္စ ဥပနာမေသိ, တဿ တံ ဘဂဝါ အနုကမ္မံ ဥပါဒါယ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တုသိတေသု နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ မဟဒ္ဓနော သေဋ္ဌိ ဟုတွာ အဋ္ဌသဋ္ဌိဘိက္ခုသတသဟဿံ ဘောဇေတွာ တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေသိ။

ဧဝံ ဗဟုံ ကုသလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စဝိတွာ မနုဿလောကေသု ဥပ္ပန္နော ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိတွာ တတော စုတော ရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ရဇ္ဇံ အနုသာသန္တော အတ္တနော ပုတ္တံ ပစ္စေကဗောဓိံ အဓိဂန္တွာ ဌိတံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ဓာတုယော ဂဟေတွာ စေတိယံ ကတွာ ပူဇေသိ။ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ တာနိ တာနိ ပုညာနိ ကတွာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိဿ ဧကပုတ္တကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဘဒ္ဒဇီတိဿ နာမံ အဟောသိ။ တဿ ကိရ ဣဿရိယဘောဂပရိဝါရသမ္ပတ္တိ စရိမဘဝေ ဗောဓိသတ္တဿ ဝိယ အဟောသိ။

တဒါ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဝသိတွာ ဘဒ္ဒဇိကုမာရံ သင်္ဂဏှနတ္ထာယ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ဘဒ္ဒိယနဂရံ ဂန္တွာ ဇာတိယာဝနေ ဝသိ တဿ ဉာဏပရိပါကံ အာဂမယမာနော။ သောပိ ဥပရိပါသာဒေ နိသိန္နော သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေန္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သောတုံ ဂစ္ဆန္တံ မဟာဇနံ ဒိသွာ, ‘‘ကတ္ထာယံ မဟာဇနော ဂစ္ဆတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ကာရဏံ သုတွာ သယမ္ပိ မဟတာ ပရိဝါရေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော သဗ္ဗာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတောဝ သဗ္ဗကိလေသေ ခေပေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရဟတ္တေ ပန တေန အဓိဂတေ သတ္ထာ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိံ အာမန္တေသိ – ‘‘တဝ ပုတ္တော အလင်္ကတပဋိယတ္တော ဓမ္မံ သုဏန္တော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ, တေနဿ ဣဒါနေဝ ပဗ္ဗဇိတုံ ယုတ္တံ, နော စေ ပဗ္ဗဇိဿတိ, ပရိနိဗ္ဗာယိဿတီ’’တိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘န မယှံ ပုတ္တဿ ဒဟရဿေဝ သတော ပရိနိဗ္ဗာနေန ကိစ္စံ အတ္ထိ, ပဗ္ဗာဇေထ န’’န္တိ အာဟ။ တံ သတ္ထာ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥပသမ္ပာဒေတွာ တတ္ထ သတ္တာဟံ ဝသိတွာ ကောဋိဂါမံ ပါပုဏိ, သော စ ဂါမော ဂင်္ဂါတီရေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၆။)

အဟောသိ။ ကောဋိဂါမဝါသိနော စ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသုံ။ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရော သတ္ထာရာ အနုမောဒနာယ အာရဒ္ဓမတ္တာယ ဗဟိဂါမံ ဂန္တွာ ‘‘ဂင်္ဂါတီရေ မဂ္ဂသမီပေ သတ္ထု အာဂတကာလေ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသီဒိ။ မဟာထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသုပိ အဝုဋ္ဌဟိတွာ သတ္ထု အာဂတကာလေယေဝ ဝုဋ္ဌာသိ။ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ – ‘‘အယံ အဓုနာ ပဗ္ဗဇိတော, မဟာထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသု မာနထဒ္ဓေါ ဟုတွာ န ဝုဋ္ဌာသီ’’တိ ဥဇ္ဈာယိံသု။

ကောဋိဂါမဝါသိနော သတ္ထု ဘိက္ခုသံဃဿ စ ဗဟူ နာဝါသံဃာဋေ ဗန္ဓိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဘဒ္ဒဇိဿာနုဘာဝံ ပကာသေမီ’’တိ နာဝါယ ဌတွာ ‘‘ကဟံ ဘဒ္ဒဇီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရော – ‘‘သောဟံ, ဘန္တေ’’တိ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဉ္ဇလိံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကနာဝံ အဘိရုဟာ’’တိ။ သော ဥပ္ပတိတွာ သတ္ထု ဌိတနာဝါယံ အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ဂင်္ဂါယ မဇ္ဈေ ဂတကာလေ, ‘‘ဘဒ္ဒဇိ, တယာ မဟာပနာဒကာလေ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌရတနပါသာဒေါ ကဟ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိမုဂ္ဂေါ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, သဗြဟ္မစာရီနံ ကင်္ခံ ဆိန္ဒာ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဣဒ္ဓိဗလေန ဂန္တွာ ပါသာဒထူပိကံ ပါဒင်္ဂုလန္တရေန သန္နိရုဇ္ဈိတွာ ပဉ္စဝီသတိယောဇနံ ပါသာဒံ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိ, ဥပ္ပတန္တော စ ပညာသယောဇနာနိ ဥက္ခိပိ။ အထဿ ပုရိမဘဝေ ဉာတကာ ပါသာဒဂတေန လောဘေန မစ္ဆကစ္ဆပမဏ္ဍူကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ တသ္မိံ ပါသာဒေ ဥဋ္ဌဟန္တေ ပရိဝတ္တိတွာ ပတိံသု။ သတ္ထာ တေ သမ္ပတန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဉာတကာ တေ, ဘဒ္ဒဇိ, ကိလမန္တီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနေန ပါသာဒံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ပါသာဒေါ ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာ ပါရင်္ဂတော ဘိက္ခူဟိ – ‘‘ကဒါ, ဘန္တေ, ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရေန အယံ ပါသာဒေါ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌော’’တိ ပုဋ္ဌော မဟာပနာဒဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၃။၄၀ အာဒယော) ကထေတွာ ဗဟုဇနံ ဓမ္မာမတံ ပါယေသိ။

֍ * ၉၈။ ထေရော ပန အရဟတ္တံ ပတ္တော ပုဗ္ဗသမ္ဘာရံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေတုံ ဩဂယှာဟံ ပေါက္ခရဏိန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩဂယှာဟံ ပေါက္ခရဏိန္တိ ပုထုနာနာအနေကမဟောဃေဟိ ခဏိတတ္တာ ‘‘ပေါက္ခရဏီ’’တိ လဒ္ဓနာမံ ဇလာသယံ ဩဂယှ ဩဂဟေတွာ ပဝိသိတွာ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဃာသဟေတုခါဒနတ္ထာယ တတ္ထ ပေါက္ခရဏိယံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၇။)

ပဝိသိတွာ ဘိသံ ပဒုမပုဏ္ဍရီကမူလံ ဥဒ္ဓရာမီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနပဒတ္ထတ္တာ စ နယာနုသာရေန သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၉။ သိဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

နဝမာပဒါနေ ဧသနာယ စရန္တဿာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော သိဝကတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ဘဂဝန္တံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော ပတ္တံ အာဒါယ ကုမ္မာသဿ ပူရေတွာ အဒါသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ရာဇဂဟေ ဗြာဟ္မဏကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သိဝကောတိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယတာယ ကာမေ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိစရန္တော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

֍ * ၁၁၇။ အရဟတ္တံ ပတွာ သောမနဿဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ဧသနာယ စရန္တဿာတိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

သိဝကတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ဥပဝါနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဒသမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဥပဝါနတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယံ ကိရ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ကေနစိ ကမ္မစ္ဆိဒ္ဒေန ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဒလ္လိဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ တဿ ဓာတုံ ဂဟေတွာ မနုဿဒေဝနာဂဂရုဠယက္ခကုမ္ဘဏ္ဍဂန္ဓဗ္ဗေဟိ သတ္တရတနမယေ သတ္တယောဇနိကေ ထူပေ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၈။)

ကတေ တတ္ထ သုဓောတံ အတ္တနော ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဝေဠဂ္ဂေ အာဗန္ဓိတွာ ဓဇံ ကတွာ ပူဇံ အကာသိ။ တံ ဂဟေတွာ အဘိသမ္မတကော နာမ ယက္ခသေနာပတိ ဒေဝေဟိ စေတိယပူဇာရက္ခဏတ္ထံ ဌပိတော အဒိဿမာနကာယော အာကာသေ ဓာရေန္တော စေတိယံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။ တံ ဒိသွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသန္နမာနသော အဟောသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပဝါနောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော ဇေတဝနပဋိဂ္ဂဟဏေ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝံ ဒိသွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ အထာယသ္မာ ဥပဝါနော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ တေန စ သမယေန ဘဂဝတော ဝါတာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ထေရဿ ဂိဟိသဟာယော ဒေဝဟိတော နာမ ဗြာဟ္မဏော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ။ သော ထေရံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ပဝါရေသိ။ အထာယသ္မာ ဥပဝါနော နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ ဥပဂဉ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ကေနစိ မညေ ပယောဇနေန ထေရော အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဝဒေယျာထ, ဘန္တေ, ကေနတ္ထော’’တိ အာဟ။ ထေရော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပယောဇနံ အာစိက္ခန္တော –

‘‘အရဟံ သုဂတော လောကေ, ဝါတေဟာဗာဓိကော မုနိ၊

သစေ ဥဏှောဒကံ အတ္ထိ, မုနိနော ဒေဟိ ဗြာဟ္မဏ။

‘‘ပူဇိတော ပူဇနေယျာနံ, သက္ကရေယျာန သက္ကတော၊

အပစိတောပစေယျာနံ, တဿ ဣစ္ဆာမိ ဟာတဝေ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၁၈၅-၁၈၆) –

ဂါထာဒွယံ အဘာသိ။

တဿတ္ထော – ယော ဣမသ္မိံ လောကေ ပူဇနေယျာနံ ပူဇေတဗ္ဗေဟိ သက္ကာဒီဟိ ဒေဝေဟိ မဟာဗြဟ္မာဒီဟိ စ ဗြဟ္မေဟိ ပူဇိတော, သက္ကရေယျာနံ သက္ကာတဗ္ဗေဟိ ဗိမ္ဗိသာရကောသလရာဇာဒီဟိ သက္ကတော, အပစေယျာနံ အပစာယိတဗ္ဗေဟိ မဟေသီဟိ ခီဏာသဝေဟိ အပစိတော, ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာဒိနာ အရဟံ, သောဘနဂမနာဒိနာ သုဂတော သဗ္ဗညူ မုနိ မယှံ သတ္ထာ ဒေဝဒေဝေါ သက္ကာနံ အတိသက္ကော ဗြဟ္မာနံ အတိဗြဟ္မာ, သော ဒါနိ ဝါတေဟိ ဝါတဟေတု ဝါတက္ခောဘနိမိတ္တံ အာဗာဓိကော ဇာတော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၉။)

သစေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဏှောဒကံ အတ္ထိ, တဿ ဝါတာဗာဓဝူပသမနတ္ထံ တံ ဟာတဝေ ဥပနေတုံ ဣစ္ဆာမီတိ။

တံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ဥဏှောဒကံ တဒနုရူပံ ဝါတဟရဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ။ တေန စ သတ္ထု ရောဂေါ ဝူပသမိ။ တဿ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။

֍ * ၁၂၂။ အထာယသ္မာ ဥပဝါနော အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဒုမုတ္တရောတိအာဒီနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။

֍ * ၁၂၃။ မဟာဇနာ သမာဂမ္မာတိ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော ရာသိဘူတာတိ အတ္ထော။ စိတကံ ကတွာတိ ယောဇနုဗ္ဗေဓံ စန္ဒနရာသိစိတကံ ကတွာ ဘဂဝတော သရီရံ တတ္ထ အဘိရောပယိံသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၂၄။ သရီရကိစ္စံ ကတွာနာတိ အာဒဟနာတိ အဂ္ဂိနာ ဒဟနကိစ္စံ ကတွာတိ အတ္ထော။

၁၂၇-၂၈။ ဇင်္ဃာ မဏိမယာ အာသီတိ မနုဿေဟိ ကတထူပေ ဇင်္ဃာ ပုပ္ဖဝါဟတ္ထံ စရိတဋ္ဌာနံ မဏိမယာ ဣန္ဒနီလမဏိနာ ကတာတိ အတ္ထော။ မယမ္ပီတိ သဗ္ဗေ ဒေဝါ ထူပံ ကရိဿာမာတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၂၉။ ဓာတု အာဝေဏိကာ နတ္ထီတိ ဒေဝမနုဿေဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ စေတိယံ ကာတုံ အာဝေဏိကာ ဝိသုံ ဓာတု နတ္ထိ, တံ ဒဿေန္တော သရီရံ ဧကပိဏ္ဍိတန္တိ အာဟ။ အဓိဋ္ဌာနဗလေန သကလသရီရဓာတု ဧကဃနသိလာမယပဋိမာ ဝိယ ဧကမေဝ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဣမမှိ ဗုဒ္ဓထူပမှီတိ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီဟိ ကတမှိ ဣမမှိ သုဝဏ္ဏထူပမှိ မယံ သဗ္ဗေ သမာဂန္တွာ ကဉ္စုကထူပံ ကရိဿာမာတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၃၃။ ဣန္ဒနီလံ မဟာနီလန္တိ ဣန္ဒီဝရပုပ္ဖဝဏ္ဏာဘံ မဏိ ဣန္ဒနီလမဏိ။ တတော အဓိကဝဏ္ဏတာ မဟာမဏိ ဣန္ဒနီလမဏယော စ မဟာနီလမဏယော စ ဇောတိရသမဏိဇာတိရင်္ဂမဏယော စ ဧကတော သန္နိပါတေတွာ ရာသီ ကတွာ သုဝဏ္ဏထူပေ ကဉ္စုကထူပံ ကတွာ အဆာဒယုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၀၀။)

֍ * ၁၄၄။ ပစ္စေကံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿာတိ ဗုဒ္ဓုတ္တမဿ ပတိ ဧကံ ဝိသုံ ဥပရိဆဒနေန ထူပံ အကံသူတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၄၇။ ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဂုယှကာ တထာတိ ကုမ္ဘမတ္တာနိ အဏ္ဍာနိ ယေသံ ဒေဝါနံ တေ ကုမ္ဘဏ္ဍာ, ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နိဂုဟိတွာ ပဋိစ္ဆာဒနတော ဂရုဠာ ဂုယှကာ နာမ ဇာတာ, တေ ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဂုယှကာပိ ထူပံ အကံသူတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၅၁။ အတိဘောန္တိ န တဿာဘာတိ တဿ စေတိယဿ ပဘံ စန္ဒသူရိယတာရကာနံ ပဘာ န အတိဘောန္တိ, န အဇ္ဈောတ္ထရန္တီတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၅၈။ အဟမ္ပိ ကာရံ ကဿာမီတိ တာဒိနော လောကနာထဿ ထူပသ္မိံ အဟမ္ပိ ကာရံ ပုညကိရိယံ ကုသလကမ္မံ ဓဇပဋာကပူဇံ ကရိဿာမီတိ အတ္ထော။

ဥပဝါနတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၁၁။ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ

ဧကာဒသမာပဒါနေ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ရဋ္ဌပါလတ္ထေရဿ အပဒါနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ကာလေ တဿ ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ဟံသဝတီနဂရေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန ဃရာဝါသေ ပတိဋ္ဌိတော ရတနကောဋ္ဌာဂါရကမ္မိကေန ဒဿိတံ အပရိမာဏံ ကုလဝံသာနုဂတံ ဓနံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ဧတ္တကံ ဓနရာသိံ မယှံ အယျကပယျကာဒယော အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ နာသက္ခိံသု, မယာ ပန ဂဟေတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ သော အဘိညာလာဘိံ ဧကံ တာပသံ ဥပဋ္ဌဟန္တော တေန ဒေဝလောကာဓိပစ္စေ ဥယျောဇိတော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စုတော ဒေဝေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော တတ္ထ ဒေဝလောကေ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရောန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော မနုဿလောကေ ဘိန္နံ ရဋ္ဌံ သန္ဓာရေတုံ သမတ္ထဿ ကုလဿ ဧကပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေန စ သမယေန ပဒုမုတ္တရော နာမ ဘဂဝါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ဝေနေယျသတ္တံ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရသင်္ခါတခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေသိ။ အထ သော ကုလပုတ္တော အနုက္ကမေန ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၀၁။)

ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂတော သတ္ထာရံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ပရိသပရိယန္တေ နိသီဒိ။

တေန စ သမယေန သတ္ထာ ဧကံ ဘိက္ခုံ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ, တံ ဒိသွာ ပသန္နမာနသော တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဌပေတွာ သတသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရဿ ဘဂဝတော မဟတာ သက္ကာရေန သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာ တဿ အနန္တရာယေန ဣဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘အနာဂတေ ဂေါတမဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သော သတ္ထာရံ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ ဝန္ဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ သော တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ပုညာနိ ကတွာ တတော စဝိတွာ ဒေဝမနုဿေသု သံသရန္တော ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ဖုဿဿ ဘဂဝတော ကာလေ သတ္ထု ဝေမာတိကဘာတိကေသု တီသု ရာဇပုတ္တေသု သတ္ထာရံ ဥပဋ္ဌဟန္တေသု တေသံ ပုညကိရိယာယ သဟာယကိစ္စံ အကာသိ။ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ တံ တံ ဗဟုံ ကုသလံ ဥပစိနိတွာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေ ကုရုရဋ္ဌေ ထုလ္လကောဋ္ဌိကနိဂမေ ရဋ္ဌပါလသေဋ္ဌိဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ ဘိန္နံ ရဋ္ဌံ သန္ဓာရေတုံ သမတ္ထေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ရဋ္ဌပါလောတိ ဝံသာနုဂတမေဝ နာမံ အဟောသိ။ သော မဟတာ ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎန္တော အနုက္ကမေန ယောဗ္ဗနံ ပတ္တော မာတာပိတူဟိ ပတိရူပေန ဒါရေန သံယောဇေတွာ မဟန္တေ စ ယသေ ပတိဋ္ဌာပိတော ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိသဒိသံ သမ္ပတ္တိံ ပစ္စနုဘောတိ။ အထ ဘဂဝါ ကုရုရဋ္ဌေ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော ထုလ္လကောဋ္ဌိကံ အနုပါပုဏိ။ တံ သုတွာ ရဋ္ဌပါလော ကုလပုတ္တော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓေါ သတ္တဝါရေ ဘတ္တစ္ဆေဒေ ကတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန မာတာပိတရော အနုဇာနာပေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ သတ္ထု အာဏတ္တိယာ အညတရဿ ထေရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ယောနိသောမနသိကာရေန ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။

၁၇၉-၁၈၀။ အထာယသ္မာ အပရဘာဂေ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတွာ သောမနဿဇာတော ပုဗ္ဗစရိတာပဒါနံ ပကာသေန္တော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတောတိအာဒိမာဟ။ သုနာဂေါ သော မယာ ဒိန္နောတိ တဒါ မဟာဓနသေဋ္ဌိ ဟုတွာ သဗ္ဗံ သာပတေယျံ ဒါနမုခေ ဝိဿဇ္ဇနသမယေ သတ္တပ္ပတိဋ္ဌော သုန္ဒရော

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၀၂။)

နာဂေါ ဟတ္ထိရာဇာ မယာ ဒိန္နော အဟောသိ။ တံ ဒဿေန္တော ဤသာဒန္တောတိအာဒိမာဟ။ ဤသာဒန္တော ရထဤသပ္ပမာဏဒန္တော, သော မယာ ဒိန္နော ဟတ္ထိနာဂေါ။ ဥရူဠှဝါတိ ရာဇာဝဟနယောဂ္ဂသမတ္ထော, ရာဇာရဟော ဝါ။ သေတစ္ဆတ္တောတိ အလင်္ကာရတ္ထာယ ဥပဋ္ဌဟနသေတစ္ဆတ္တသဟိတောတိ အတ္ထော။ ပသောဘိတောတိ အာရောဟပရိဏာဟဝါ ရူပသောဘာဟိ သမ္ပန္နောတိ အတ္ထော။ သကပ္ပနော သဟတ္ထိပေါတိ ဟတ္ထိအလင်္ကာရသဟိတော ဟတ္ထိဂေါပကသဟိတောတိ အတ္ထော။ ဣတ္ထမ္ဘူတော ဟတ္ထိနာဂေါ ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော မယာ ဒိန္နောတိ အတ္ထော။

֍ * ၁၈၁။ မယာ ဘတ္တံ ကာရေတွာနာတိ မယာ ကာရာပိတဝိဟာရေ ဝသန္တာနံ ကောဋိသင်္ခါနံ ဘိက္ခူနံ နိစ္စဘတ္တံ ပဋ္ဌပေတွာ မဟေသိနော နိယျာဒေသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

֍ * ၁၈၃။ ဇလဇုတ္တမနာမကောတိ ဇလတော ဇာတော ဇလဇော, ကိံ တံ? ပဒုမံ, ပဒုမေန သမာနနာမတ္တာ ဥတ္တမတ္တာ စ ပဒုမုတ္တရော နာမ ဘဂဝါတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ရဋ္ဌပါလတ္ထေရအပဒါနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဆပ္ပညာသမမဟာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

ဣတိ ဝိသုဒ္ဓဇနဝိလာသိနိယာ အပဒါန-အဋ္ဌကထာယ

ဧတ္တာဝတာ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကတ္ထေရာပဒါန-အဋ္ဌကထာ သမတ္တာ။

(အပ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၀၃။)

နိဂမနကထာ

သီဟဠဒီပကေ အပ္ပိစ္ဆတာဒိဂုဏဝန္တာနံ ထေရဝံသပ္ပဒီပါနံ အာနန္ဒတ္ထေရာဒီနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ တဏှာမာနဒိဋ္ဌာဒယော ဆေဒနနိဂ္ဂဟဝိဝေစနာဒျတ္ထံ သတ္တဟိ မာသေဟိ အတိဝိယ အာရာဓနေန လဒ္ဓကောသလ္လေန ဗောဓိသမ္ဘာရံ ဂဝေသန္တေန သတိဓိတိဂတိဝီရိယပရက္ကမန္တေန မဟာသမန္တဂုဏသောဘနေန တိပိဋကဓရေန ပဏ္ဍိတေန အာဘတံ ဣမံ အပဒါန-အဋ္ဌကထံ သဗ္ဗော သဒေဝလောကော ဇာနာတူတိ။

အနေန လောဘာဒိမလာ ပဇာနံ, စက္ခာဒိရောဂါ ဝိဝိဓာ စ ဒုက္ခာ၊

ကလဟာဒိဘယာ ဒုက္ခိတာ ဇာတာ, စောရာဒယောနတ္ထကရာ စ လောကေ။

နဿန္တု မေ ပဉ္စ ဝေရာ စ ပါပါ, နဿန္တု ဂိမှေ ယထာ ဝုဋ္ဌိဝါတာ၊

အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဝရေန ပတွာ, နိဗ္ဗာနပုရံ ပဋိပါဒယာမိ။

သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဉ္စ မဒ္ဒန္တော, ရာဂဒေါသာဒိပါပကေ၊

သံသာရဝဋ္ဋံ ဆိန္ဒိတွာ, ဥပေမိ သဂ္ဂမောက္ခကေ။

အာဏာခေတ္တမှိ သဗ္ဗတ္ထ, အဝီစိမှိ ဘဝဂ္ဂတော၊

သဗ္ဗေ ဓမ္မာနုယာယန္တု, တယော လောကာ ဥတုပိ စာတိ။

အပဒါန-အဋ္ဌကထာ သမတ္တာ။