။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
သုဗောဓာလင်္ကာရော
၁. ဒေါသာဝဗောဓ-ပဌမပရိစ္ဆေဒ
ရတနတ္တယပ္ပဏာမ
မုနိန္ဒဝဒနမ္ဘောဇ၊ ဂဗ္ဘသမ္ဘဝသုန္ဒရီ။
သရဏံ ပါဏိနံ ဝါဏီ၊ မယှံ ပီဏယတံ မနံ။
နိမိတ္တ
ရာမ၊ သမ္မာ’ဒျ’လင်္ကာရာ၊ သန္တိ သန္တော ပုရာတနာ။
တထာပိ တု ဝဠဉ္ဇေန္တိ၊ သုဒ္ဓမာဂဓိကာ န တေ။
အဘိဓာနာဒိကံ
တေနာ’ပိ နာမ တောသေယျ၊ မေတေ လင်္ကာရဝဇ္ဇိတေ။
အနုရူပေနာ’လင်္ကာရေ၊ နေ’သ မေသော ပရိဿမော။
ယေသံ န သဉ္စိတာ ပညာ၊ နေကသတ္ထန္တရော’စိတာ။
သမ္မောဟ’ဗ္ဘာဟတာ ဝေ’တေ၊ နာဝဗုဇ္ဈန္တိ ကိဉ္စိပိ။
ကိံ တေဟိ ပါဒသုဿူသာ၊ ယေသံ နတ္ထိ ဂရူနိ’ဟ။
ယေ တပ္ပာဒရဇောကိဏ္ဏာ၊ တေ’ဝ သာဓူ ဝိဝေကိနော။
ကဗ္ဗ၊ နာဋကနိက္ခိတ္တ၊ နေတ္တစိတ္တာ ကဝိဇ္ဇနာ။
ယံကိဉ္စိ ရစယန္တေ’တံ၊ န ဝိမှယကရံ ပရံ။
တေယေ’ဝ ပဋိဘာဝေန္တော၊ သော’ဝ ဗန္ဓော သဝိမှယော။
ယေန တောသေန္တိ ဝိညူ ယေ၊ တတ္ထ ပျ’ဝိဟိတာ’ဒရာ။
ဗန္ဓော စ နာမ သဒ္ဒ၊တ္ထာ၊ သဟိတာ ဒေါသဝဇ္ဇိတာ။
ပဇ္ဇ ဂဇ္ဇ ဝိမိဿာနံ၊ ဘေဒေနာ’ယံ တိဓာ ဘဝေ။
နိဗန္ဓော စာ’နိဗန္ဓော စ၊ ပုန ဒွိဓာ နိရုပ္ပတေ။
တံ တု ပါပေန္တျ’လင်္ကာရာ၊ ဝိန္ဒနီယတရတ္တနံ။
အနဝဇ္ဇံ မုခမ္ဘောဇ [‘‘အမ္ဘောဇ’’န္တိ ပဒံ ပါဠိယံ နတ္ထိ၊ ဝါရိဇဝါစကံ၊ သက္ကဋဂန္ထတော အနီတံ]၊ မနဝဇ္ဇာ စ ဘာရတီ။
အလင်္ကတာ’ဝ သောဘန္တေ၊ ကိံ နု တေ နိရ’လင်္ကတာ?
ဝိနာ ဂရူပဒေသံ တံ၊ ဗာလော’လင်္ကတ္တု မိစ္ဆတိ။
သမ္ပာပုဏေ န ဝိညူဟိ၊ ဟဿဘာဝံ ကထံ နု သော?
ဂန္ထောပိ ကဝိဝါစာန၊ မလင်္ကာရ’ပ္ပကာသကော။
ယာတိ တဗ္ဗစနီယတ္တံ၊ တ’ဗ္ဗောဟာရူ’ပစာရတော။
ဒွိပ္ပကာရာ အလင်္ကာရာ၊ တတ္ထ သဒ္ဒ၊ တ္ထဘေဒတော။
သဒ္ဒတ္ထာ ဗန္ဓနာမာ’ဝ၊ တံသဇ္ဇိတ တဒါဝလိ။
ဂုဏာလင်္ကာရသံယုတ္တာ၊ အပိ ဒေါသလဝ’င်္ကိတာ။
ပသံသိယာ န ဝိညူဟိ၊ သာ ကညာ ဝိယ တာဒိသီ။
တေန ဒေါသနိရာသော’ဝ၊ မဟုဿာဟေန သာဓိယော။
နိဒ္ဒေါသာ သဗ္ဗထာ သာ’ယံ၊ သဂုဏာ န ဘဝေယျ ကိံ?
သာ’လင်္ကာရဝိယုတ္တာ’ပိ၊ ဂုဏယုတ္တာ မနောဟရာ။
နိဒ္ဒေါသာ ဒေါသရဟိတာ၊ ဂုဏယုတ္တာ ဝဓူ ဝိယ။
ပဒေ ဝါကျေ တဒတ္ထေ စ၊ ဒေါသာ ယေ ဝိဝိဓာ မတာ။
သော’ဒါဟရဏ မေတေသံ၊ လက္ခဏံ ကထယာမျ’ဟံ။
ပဒဒေါသ ဥဒ္ဒေသ
ဝိရုဒ္ဓတ္ထန္တရာ၊ ဈတ္ထ၊ ကိလိဋ္ဌာနိ၊ ဝိရောဓိ စ။
နေယျံ၊ ဝိသေသနာပေက္ခံ၊ ဟီနတ္ထက မနတ္ထကံ။
ဝါကျဒေါသ ဥဒ္ဒေသ
ဒေါသာ ပဒါန ဝါကျာန၊ မေကတ္ထံ ဘဂ္ဂရီတိကံ။
တထာ ဗျာကိဏ္ဏ ဂါမ္မာနိ၊ ယတိဟီနံ ကမစ္စုတံ။
အတိဝုတ္တ မပေတတ္ထံ၊ သဗန္ဓဖရုသံ တထာ။
ဝါကျတ္ထဒေါသဥဒ္ဒေသ
(သုဗောဓာ၊၁၅၇။)အပက္ကမော’၊ စိတျဟီနံ၊ ဘဂ္ဂရီတိ၊ သသံသယံ။
ဂါမ္မံ ဒုဋ္ဌာလင်္ကတီတိ၊ ဒေါသာ ဝါကျတ္ထနိဿိတာ။
ပဒဒေါသနိဒ္ဒေသ
ဝိရုဒ္ဓတ္ထန္တရံ တဉှိ၊ ယဿ’ညတ္ထော ဝိရုဇ္ဈတိ။
အဓိပ္ပေတေ ယထာ မေဃော၊ ဝိသဒေါ သုခယေ ဇနံ။
ဝိသေသျ မဓိကံ ယေနာ၊ ဈတ္ထ မေတံ ဘဝေ ယထာ။
ဩဘာသိတာ’သေသဒိသော၊ ခဇ္ဇောတော’ယံ ဝိရာဇတေ။
ယဿ’တ္ထာ’ဝဂမော ဒုက္ခော၊ ပကတျာ’ဒိဝိဘာဂတော။
ကိလိဋ္ဌံ တံ ယထာ တာယ၊ သော’ယ မာလိင်္ဂျတေ ပိယာ။
ယံ ကိလိဋ္ဌပဒံ မန္ဒာ၊ ဘိဓေယျံ ယမကာဒိကံ။
ကိလိဋ္ဌပဒဒေါသေ’ဝ၊ တမ္ပိ အန္တော ကရီယတိ။
ပတီတသဒ္ဒရစိတံ၊ သိလိဋ္ဌပဒသန္ဓိကံ။
ပသာဒဂုဏသံယုတ္တံ၊ ယမကံ မတ မေဒိသံ။
အဗျပေတံ ဗျပေတ’ည၊ မာဝုတ္တာ’နေကဝဏ္ဏဇံ။
ယမကံ တဉ္စ ပါဒါန၊ မာဒိ၊ မဇ္ဈ၊ န္တ၊ ဂေါစရံ။
အဗျပေတ ပဌမပါဒါဒိ ယမကံ
သုဇနာ’သုဇနာ သဗ္ဗေ၊ ဂုဏေနာပိ ဝိဝေကိနော။
ဝိဝေကံ န သမာယန္တိ၊ အဝိဝေကိဇနန္တိကေ။
အဗျပေတ ပဌမ ဒုတိယ ပါဒါဒိ ယမကံ
ကုသလာ’ကုသလာ သဗ္ဗေ၊ ပဗလာ’ပဗလာ ထဝါ။
နော ယာတာ ယာဝ’ဟောသိတ္တံ၊ သုခဒုက္ခပ္ပဒါ သိယုံ။
အဗျပေတ ပဌမ ဒုတိယ တတိယပါဒါဒိ ယမကံ။
သာဒရံ သာ ဒရံ ဟန္တု၊ ဝိဟိတာ ဝိဟိတာ မယာ။
ဝန္ဒနာ ဝန္ဒနာမာန၊ ဘာဇနေ ရတနတ္တယေ။
အဗျပေတ စတုက္ကပါဒါဒိ ယမကံ
ကမလံ က’မလံ ကတ္တုံ၊ ဝနဒေါ ဝနဒေါ’မ္ဗရံ။
သုဂတော သုဂတော လောကံ၊ သဟိတံ သ ဟိတံ ကရံ။
(သုဗောဓာ၊၁၅၈။)အဗျပေတာဒိယမက၊ ဿေသော လေသော နိဒဿိတော။
ဉေယျာနိ’မာယေဝ ဒိသာ၊ ယ’ညာနိ ယမကာနိပိ။
အစ္စန္တဗဟဝေါ တေသံ၊ ဘေဒါ သမ္ဘေဒယောနိယော။
တထာပိ ကေစိ သုကရာ၊ ကေစိ အစ္စန္တဒုက္ကရာ။
ယမကံ တံ ပဟေလီ [ပဟေဠိ (က.)] စ၊ နေကန္တမဓုရာနိ’တိ။
ဥပေက္ခိယန္တိ သဗ္ဗာနိ၊ သိဿခေဒဘယာ မယာ။
ဒေသကာလကလာလောက၊ ဉာယာဂမဝိရောဓိ ယံ။
တံ ဝိရောဓိပဒံ စေ’တ၊ မုဒါဟရဏတော ဖုဋံ။
ယ ဒပ္ပတီတ မာနီယ၊ ဝတ္တဗ္ဗံ နေယျ မာဟု တံ။
ယထာ သဗ္ဗာပိ ဓဝလာ၊ ဒိသာ ရောစန္တိ ရတ္တိယံ။
နေဒိသံ ဗဟု မညန္တိ၊ သဗ္ဗေ သဗ္ဗတ္ထ ဝိညုနော။
ဒုလ္လဘာ’ဝဂတီ သဒ္ဒ၊ သာမတ္ထိယဝိလင်္ဃိနီ။
သိယာ ဝိသေသနာပေက္ခံ၊ ယံ တံ ပတွာ ဝိသေသနံ။
သာတ္ထကံ တံ ယထာ တံ သော၊ ဘိယျော ပဿတိ စက္ခုနာ။
ဟီနံ ကရေ ဝိသေသျံ ယံ၊ တံ ဟီနတ္ထံ ဘဝေ ယထာ။
နိပ္ပဘီ ကတ ခဇ္ဇောတော၊ သမုဒေတိ ဒိဝါကရော။
ပါဒပူရဏမတ္တံ ယံ၊ အနတ္ထမိတိ တံ မတံ။
ယထာ ဟိ ဝန္ဒေ ဗုဒ္ဓဿ၊ ပါဒပင်္ကေရုဟံ ပိ စ။
ဝါကျဒေါသ နိဒ္ဒေသ
သဒ္ဒတော အတ္ထတော ဝုတ္တံ၊ ယတ္ထ ဘိယျောပိ ဝုစ္စတိ။
တ မေကတ္ထံ ယထာ’ဘာတိ၊ ဝါရိဒေါ ဝါရိဒေါ အယံ။
ယထာ စ
တိတ္ထိယင်္ကုရဗီဇာနိ၊ ဇဟံ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ’ဟ။
ပသာဒေတိ ပသန္နေ’သော၊ မဟာမုနိ မဟာဇနေ။
အာရဒ္ဓက္ကမဝိစ္ဆေဒါ၊ ဘဂ္ဂရီတိ ဘဝေ ယထာ။
ကာပိ ပညာ၊ ကောပိ ပဂုဏော၊ ပကတီပိ အဟော တဝ။
(သုဗောဓာ၊၁၅၉။)ပဒါနံ ဒုဗ္ဗိနိက္ခေပါ၊ ဗျာမောဟော ယတ္ထ ဇာယတိ။
တံ ဗျာကိဏ္ဏန္တိ ဝိညေယျံ၊ တဒုဒါဟရဏံ ယထာ။
ဗဟုဂုဏေ ပဏမတိ၊ ဒုဇ္ဇနာနံ ပျယံ ဇနော။
ဟိတံ ပမုဒိတော နိစ္စံ၊ သုဂတံ သမနုဿရံ။
ဝိသိဋ္ဌဝစနာ’ပေတံ၊ ဂါမ္မံ’တျ’ဘိမတံ ယထာ။
ကညေ ကာမယမာနံ မံ၊ န ကာမယသိ ကိံနွိ’ဒံ?
ပဒသန္ဓာနတော ကိဉ္စိ၊ ဒုပ္ပတီတိကရံ ဘဝေ။
တမ္ပိ ဂါမ္မံ တျ’ဘိမတံ၊ ယထာ ယာဘဝတော ပိယာ။
ဝုတ္တေသု သူစိတေ ဋ္ဌာနေ၊ ပဒစ္ဆေဒေါ ဘဝေ ယတိ။
ယံ တာယ ဟီနံ တံ ဝုတ္တံ၊ ယတိဟီနန္တိ သာ ပန။
ယတိ သဗ္ဗတ္ထပါဒန္တေ၊ ဝုတ္တဍ္ဎေ စ ဝိသေသတော။
ပုဗ္ဗာပရာနေကဝဏ္ဏ၊ ပဒမဇ္ဈေပိ ကတ္ထစိ။
တတ္ထောဒါဟရဏပစ္စုဒါဟရဏာနိ ယထာ
တံ နမေ သိရသာ စာမိ၊ ကရဝဏ္ဏံ တထာဂတံ။
သကလာပိ ဒိသာ သိဉ္စ၊ တိဝ သောဏ္ဏရသေဟိ ယော။
သရော သန္ဓိမှိ ပုဗ္ဗန္တော၊ ဝိယ လောပေ ဝိဘတ္တိယာ။
အညထာ တွ’ညထာ တတ္ထ၊ ယာ’ဒေသာဒိ ပရာ’ဒိ’ဝ။
စာဒီ ပုဗ္ဗပဒန္တာ’ဝ၊ နိစ္စံ ပုဗ္ဗပဒဿိတာ။
ပါဒယော နိစ္စသမ္ဗန္ဓာ၊ ပရာဒီဝ ပရေန တု။
သဗ္ဗတ္ထောဒါဟရဏာနိ ယထာ
နမေ တံ သိရသာ သဗ္ဗော၊ ပမာ’တီတံ တထာဂတံ။
ယဿ လောကဂ္ဂတံ ပတ္တ၊ ဿော’ပမာ န ဟိ ယုဇ္ဇတိ။
မုနိန္ဒံ တံ သဒါ ဝန္ဒာ၊ မျ’နန္တမတိ မုတ္တမံ။
ယဿ ပညာ စ မေတ္တာ စ၊ နိဿီမာတိ ဝိဇမ္ဘတိ။
စာဒိပါဒီသု ပစ္စုဒါဟရဏာနိ ယထာ
မဟာမေတ္တာ မဟာပညာ၊ စ ယတ္ထ ပရမောဒယာ။
ပဏမာမိ ဇိနံ တံ ပ၊ ဝရံ ဝရဂုဏာ’လယံ။
ပဒတ္ထက္ကမတော မုတ္တံ၊ ကမစ္စုတ မိဒံ ယထာ။
ခေတ္တံ ဝါ ဒေဟိ ဂါမံ ဝါ၊ ဒေသံ ဝါ မမ သောဘနံ။
(သုဗောဓာ၊၁၆၀။)လောကိယတ္ထ မတိက္ကန္တံ၊ အတိဝုတ္တံ မတံ ယထာ။
အတိသမ္ဗာဓ မာကာသ၊ မေတိဿာ ထနဇမ္ဘနေ။
သမုဒါယတ္ထတော’ပေတံ၊ တံ အပေတတ္ထကံ ယထာ။
ဂါဝိပုတ္တော ဗလိဗဒ္ဓါ၊ တိဏံ ခါဒီ ပိဝီ ဇလံ။
ဗန္ဓေ ဖရုသတာ ယတ္ထ၊ တံ ဗန္ဓဖရုသံ ယထာ။
ခရာ ခိလာ ပရိက္ခီဏာ၊ ခေတ္တေ ခိတ္တံ ဖလတျ’လံ။
ဝါကျတ္ထဒေါသ နိဒ္ဒေသ
ဉေယျံ လက္ခဏ မနွတ္ထ၊ ဝသေနာ’ပက္ကမာဒိနံ။
ဥဒါဟရဏ မေတေသံ၊ ဒါနိ သန္ဒဿယာမျ’ဟံ။
တတ္ထာ’ပက္ကမံ ယထာ
ဘာဝနာ၊ ဒါန၊ သီလာနိ၊ သမ္မာ သမ္ပာဒိတာနိ’ဟ။
ဘောဂ၊ သဂ္ဂါဒိ၊ နိဗ္ဗာန၊ သာဓနာနိ န သံသယော။
ဩစိတျဟီနံ ယထာ
ပူဇနီယတရော လောကေ၊ အဟ မေကော နိရန္တရံ။
မယေကသ္မိံ ဂုဏာ သဗ္ဗေ၊ ယတော သမုဒိတာ အဟုံ။
ယထာ စ
ယာစိတော’ဟံ ကထံ နာမ၊ န ဒဇ္ဇာမျ’ပိ ဇီဝိတံ။
တထာပိ ပုတ္တဒါနေန၊ ဝေဓတေ ဟဒယံ မမ။
ဘဂ္ဂရီတိ ယထာ
ဣတ္ထီနံ ဒုဇ္ဇနာနဉ္စ၊ ဝိဿာသော နောပပဇ္ဇတေ။
ဝိသေ သိင်္ဂိမှိ နဒိယံ၊ ရောဂေ ရာဇကုလမှိ စ။
သသံသယံ ယထာ
မုနိန္ဒစန္ဒိမာ လောက၊ သရလောလဝိလောစနော။
ဇနော’ ဝက္ကန္တပန္ထော’ဝ၊ ဂေါပဒဿနပီဏိတော။
ဝါကျတ္ထတော ဒုပ္ပတီတိ၊ ကရံ ဂါမ္မံ မတံ ယထာ။
ပေါသော ဝီရိယဝါ သော’ယံ၊ ပရံ ဟန္တွာ န ဝိဿမီ။
ဒုဋ္ဌာလင်္ကရဏံ တေတံ [တွေထံ (?)]၊ ယတ္ထာ’လင်္ကာရဒူသနံ။
တဿာ’လင်္ကာရနိဒ္ဒေသေ၊ ရူပ မာဝိ ဘဝိဿတိ။
(သုဗောဓာ၊၁၆၁။)ဒေါသာန မေသံ ပဝရော ဝိဘာဂေါ။
ဧသော’ဝ’လံ ဗောဓယိတုံ ကဝီနံ၊
တမတ္ထိ စေ ခေဒကရံ ပရမ္ပိ။
ဣတိ သံဃရက္ခိတမဟာသာမိဝိရစိတေ သုဗောဓာလင်္ကာရေ
ဒေါသာဝဗောဓော နာမ
ပဌမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၂. ဒေါသပရိဟာရာဝဗောဓ-ဒုတိယပရိစ္ဆေဒ
ကဒါစိ ကဝိကောသလ္လာ၊ ဝိရောဓော သကလော ပျ’ယံ။
ဒေါသသင်္ချ မတိက္ကမ္မ၊ ဂုဏဝီထိံ ဝိဂါဟတေ။
တေန ဝုတ္တဝိရောဓာန၊ မဝိရောဓော ယထာ သိယာ။
တထာ ဒေါသပရိဟာရာ၊ ဝဗောဓော ဒါနိ နီယတေ။
တတ္ထ ဝိရုဒ္ဓတ္ထန္တရဿ ပရိဟာရော ယထာ
ဝိန္ဒန္တံ ပါကသာလီနံ၊ သာလီနံ ဒဿနာ သုခံ။
တံ ကထံ နာမ မေဃော’ယံ၊ ဝိသဒေါ သုခယေ ဇနံ?
ယထာ ဝါ
ဝိနာယကောပိ နာဂေါ သိ၊ ဂေါတမောပိ မဟာမတိ။
ပဏီတောပိ ရသာ’ပေတော၊ စိတ္တာ မေ သာမိ တေ ဂတိ။
အဈ’တ္ထဿ ယထာ
ကထံ တာဒိဂုဏာဘာဝေ၊ လောကံ တောသေတိ ဒုဇ္ဇနော?
ဩဘာသိတာသေသဒိသော၊ ခဇ္ဇောတော နာမ ကိံ ဘဝေ?
ပဟေလိကာယ [ပဟေဠိကာယ (က.)] မာရုဠှာ၊ န ဟိ ဒုဋ္ဌာ ကိလိဋ္ဌတာ။
ပိယာ သုခါ’လိင်္ဂိတံ က၊ မာလိင်္ဂတိ နု နော ဣတိ။
ယမကေ နော ပယောဇေယျ၊ ကိလိဋ္ဌပဒ မိစ္ဆိတေ။
တတော ယမက မညံ တု၊ သဗ္ဗ မေတံမယံ ဝိယ။
ဒေသဝိရောဓိနော ယထာ
(သုဗောဓာ၊၁၆၂။)ဗောဓိသတ္တပ္ပဘာဝေန၊ ထလေပိ ဇလဇာနျ’ဟုံ။
နုဒန္တာနိ’ဝ သုစိရာ၊ ဝါသက္လေသံ တဟိံ ဇလေ။
ကာလဝိရောဓိနော ယထာ
မဟာနုဘာဝ ပိသုနော၊ မုနိနော မန္ဒ မာရုတော။
သဗ္ဗောတုကမယံ ဝါယိ၊ ဓုနန္တော ကုသုမံ သမံ။
ကလာဝိရောဓိနော ယထာ
နိမုဂ္ဂမာနသော ဗုဒ္ဓ၊ ဂုဏေ ပဉ္စသိခဿပိ။
တန္တိဿရ ဝိရောဓော သော၊ န သမ္ပီဏေတိ ကံ ဇနံ?
လောကဝိရောဓိနော ယထာ
ဂဏယေ စက္ကဝါဠံ သော၊ စန္ဒနာယပိ သီတလံ။
သမ္ဗောဓိ သတ္တ ဟဒယော၊ ပဒိတ္တ’င်္ဂါရပူရိတံ။
ဉာယဝိရောဓိနော ယထာ
ပရိစ္စတ္တဘဝေါပိ တွ၊ မုပနီတဘဝေါ အသိ။
အစိန္တျဂုဏသာရာယ၊ နမော တေ မုနိပုင်္ဂဝ။
အာဂမဝိရောဓိနော ယထာ
နေဝါ’လပတိ ကေနာ’ပိ၊ ဝစီဝိညတ္တိတော ယတိ။
သမ္ပဇာနမုသာဝါဒါ၊ ဖုသေယျာ’ပတ္တိဒုက္ကဋံ။
နေယျဿ ယထာ
မရီစိစန္ဒနာ’လေပ၊ လာဘာ သီတမရီစိနော။
ဣမာ သဗ္ဗာပိ ဓဝလာ၊ ဒိသာ ရောစန္တိ နိဗ္ဘရံ။
ယထာ ဝါ
မနောနုရဉ္ဇနော မာရ၊ င်္ဂနာသိင်္ဂါရဝိဗ္ဘမော။
ဇိနေနာ’သမနုညာတော၊ မာရဿ ဟဒယာ’နလော။
ဝိသေသနာပေက္ခဿ ယထာ
အပယာတာ’ပရာဓမ္ပိ၊ အယံ ဝေရီ ဇနံ ဇနော။
ကောဓပါဋလဘူတေန၊ ဘိယျော ပဿတိ စက္ခုနာ။
ဟီနတ္ထဿ ယထာ
အပ္ပကာနမ္ပိ ပါပါနံ၊ ပဘာဝံ နာသယေ ဗုဓော။
အပိ နိပ္ပဘာတာ’နီတ၊ ခဇ္ဇောတော ဟောတိ ဘာဏုမာ။
အနတ္ထဿ ယထာ
(သုဗောဓာ၊၁၆၃။)န ပါဒပူရဏတ္ထာယ၊ ပဒံ ယောဇေယျ ကတ္ထစိ၊
ယထာ ဝန္ဒေ မုနိန္ဒဿ၊ ပါဒပင်္ကေရုဟံ ဝရံ။
ဘယကောဓပသံသာဒိ၊ ဝိသေသော တာဒိသော ယဒိ။
ဝတ္တုံ ကာမီယတေ ဒေါသော၊ န တတ္ထေ’ကတ္ထတာကတော။
ယထာ
သပ္ပော သပ္ပော! အယံ ဟန္ဒ၊ နိဝတ္တတု ဘဝံ တတော၊
ယဒိ ဇီဝိတုကာမော’သိ၊ ကထံ တ မုပသပ္ပသိ?
ဘဂ္ဂရီတိနော ယထာ
ယောကောစိ ရူပါ’တိသယော၊ ကန္တိ ကာပိ မနောဟရာ။
ဝိလာသာ’တိသယော ကောပိ၊
အဟော! ဗုဒ္ဓမဟော’ဒယော။
အဗျာမောဟကရံ ဗန္ဓံ၊ အဗျာကိဏ္ဏံ မနောဟရံ။
အဒူရပဒ ဝိနျာသံ၊ ပသံသန္တိ ကဝိဿရာ။
ယထာ
နီလုပ္ပလာ’ဘံ နယနံ၊ ဗန္ဓုကရုစိရော’ဓရော။
နာသာ ဟေမ’င်္ကုသော တေန၊ ဇိနော’ယံ ပိယဒဿနော။
သမတိက္ကန္တ ဂါမ္မတ္တံ၊ ကန္တ ဝါစာ’ဘိသင်္ခတံ။
ဗန္ဓနံ ရသဟေတုတ္တာ၊ ဂါမ္မတ္တံ အတိဝတ္တတိ။
ယထာ
ဒုနောတိ ကာမစဏ္ဍာလော၊ သော မံ သဒယ နိဒ္ဒယော။
ဤဒိသံ ဗျသနာ’ပန္နံ၊ သုခီပိ ကိ မုပေက္ခသေ?
ယတိဟီနပရိဟာရော၊ န ပုနေ’ဒါနိ နီယတေ။
ယတော န သဝနု’ဗ္ဗေဂံ၊ ဟေဋ္ဌာ ယေသံ ဝိစာရိတံ။
ကမစ္စုတဿ ယထာ
ဥဒါရစရိတော’သိ တွံ၊ တေနေ’ဝါ’ရာဓနာ တွယိ။
ဒေသံ ဝါ ဒေဟိ ဂါမံ ဝါ၊ ခေတ္တံ ဝါ မမ သောဘနံ။
အတိဝုတ္တဿ ယထာ
မုနိန္ဒစန္ဒသမ္ဘူတ၊ ယသောရာသိမရီစိနံ။
သကလောပျ’ယ မာကာသော၊ နာ’ဝကာသော ဝိဇမ္ဘနေ။
(သုဗောဓာ၊၁၆၄။)ဝါကျံ ဗျာပန္နစိတ္တာနံ၊ အပေတတ္ထံ အနိန္ဒိတံ။
တေနု’မ္မတ္တာဒိကာနံ တံ၊ ဝစနာ’ညတြ ဒုဿတိ။
ယထာ
သမုဒ္ဒေါ ပီယတေ သော’ယ၊ မဟ’မဇ္ဇ ဇရာတုရော။
ဣမေ ဂဇ္ဇန္တိ ဇီမူတာ၊ သက္ကဿေ’ရာဝဏော ပိယော။
သုခုမာလာ’ဝိရောဓိတ္တ၊ ဒိတ္တဘာဝပ္ပဘာဝိတံ။
ဗန္ဓနံ ဗန္ဓဖရုသ၊ ဒေါသံ သံဒူသယေယျ တံ။
ယထာ
ပဿန္တာ ရူပဝိဘဝံ၊ သုဏန္တာ မဓုရံ ဂိရံ။
စရန္တိ သာဓူ သမ္ဗုဒ္ဓ၊ ကာလေ ကေဠိပရမ္မုခါ။
အပက္ကမဿ ယထာ
ဘာဝနာ၊ ဒါန၊ သီလာနိ၊ သမ္မာ သမ္ပာဒိတာနိ’ဟ။
နိဗ္ဗာန၊ ဘောဂ၊ သဂ္ဂါဒိ၊ သာဓနာနိ န သံသယော။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယော ကောစိ၊ ဝိသေသော တာဒိသော ယဒိ။
အနု’ဒ္ဒိဋ္ဌေသု နေဝ’တ္ထိ၊ ဒေါသော ကမဝိလင်္ဃနေ။
ယထာ
ကုသလာ’ကုသလံ အဗျာ၊ ကတ’မိစ္စေသု ပစ္ဆိမံ။
အဗျာကတံ ပါကဒံ န၊ ပါကဒံ ပဌမဒွယံ။
သဂုဏာနာ’ဝိကရဏေ၊ ကာရဏေ သတိ တာဒိသေ။
ဩစိတျဟီနတာ’ပတ္တိ၊ နတ္ထိ ဘူတတ္ထသံသိနော။
ဩစိတျံ နာမ ဝိညေယျံ၊ လောကေ ဝိချာတ မာဒရာ။
တတ္ထော’ပဒေသပဘဝါ၊ သုဇနာ ကဝိပုင်္ဂဝါ။
ဝိညာတောစိတျဝိဘဝေါ၊ စိတျဟီနံ ပရိဟရေ။
တတော’စိတျဿ သမ္ပောသေ၊
ရသပေါသော သိယာ ကတေ။
ယထာ
ယော မာရသေန မာသန္န၊ မာသန္နဝိဇယု’ဿဝေါ။
တိဏာယပိ န မညိတ္ထ၊ သော ဝေါ ဒေတု ဇယံ ဇိနော။
အာရဒ္ဓကတ္တုကမ္မာဒိ၊ ကမာ’တိက္ကမလင်္ဃနေ။
ဘဂ္ဂရီတိဝိရောဓော’ယံ၊ ဂတိံ န ကွာ’ပိ ဝိန္ဒတိ။
ယထာ
(သုဗောဓာ၊၁၆၅။)သုဇန’ညာန မိတ္ထီနံ၊ ဝိဿာသော နော’ပပဇ္ဇတေ။
ဝိသဿ သိင်္ဂိနော ရောဂ၊ နဒီရာဇကုလဿ စ။
ယထာ
ဘေသဇ္ဇေ ဝိဟိတေ သုဒ္ဓ၊ ဗုဒ္ဓါဒိရတနတ္တယေ။
ပသာဒ မာစရေ နိစ္စံ၊ သဇ္ဇနေ သဂုဏေပိ စ။
သသံသယဿ ယထာ
မုနိန္ဒစန္ဒိမာ’လောက၊ ရသ လောလ ဝိလောစနော။
ဇနော’ဝက္ကန္တပန္ထော’ဝ၊ ရံသိဒဿနပီဏိတော။
သံသယာယေ’ဝ ယံကိဉ္စိ၊ ယဒိ ကီဠာဒိဟေတုနာ။
ပယုဇ္ဇတေ န ဒေါသော’ဝ၊ သသံသယသမပ္ပိတော။
ယထာ
ယာတေ ဒုတိယံ နိလယံ၊ ဂရုမှိ သကဂေဟတော။
ပါပုဏေယျာမ နိယတံ၊ သုခ’မဇ္ဈယနာ’ဒိနာ။
သုဘဂါ ဘဂိနီ သာ’ယံ၊ ဧတဿိ’စ္စေဝမာဒိကံ။
န ‘ဂါမ္မ’မိတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ကဝီဟိ သကလေဟိပိ။
ဒုဋ္ဌာ’လင်္ကာရဝိဂမေ၊ သောဘနာ’လင်္ကတိက္ကမော။
အလင်္ကာရပရိစ္ဆေဒေ၊ အာဝိဘာဝံ ဂမိဿတိ။
ဒေါသေ ပရီဟရိတု မေသ ဝရော’ပဒေသော၊
သတ္ထန္တရာနုသရဏေန ကတော မယေဝံ။
ဝိညာယိ’မံ ဂရုဝရာန’ဓိက’ပ္ပသာဒါ၊
ဒေါသေ ပရံ ပရိဟရေယျ ယသောဘိလာသီ။
ဣတိ သံဃရက္ခိတမဟာသာမိဝိရစိတေ သုဗောဓာလင်္ကာရေ
ဒေါသပရိဟာရာဝဗောဓော နာမ
ဒုတိယော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၃. ဂုဏာဝဗောဓ-တတိယပရိစ္ဆေဒ
အနုသန္ဓိ
(သုဗောဓာ၊၁၆၆။)သမ္ဘဝန္တိ ဂုဏာ ယသ္မာ၊ ဒေါသာနေ’ဝ’မတိက္ကမေ။
ဒဿေဿံ တေ တတော ဒါနိ၊ သဒ္ဒေ သမ္ဘူသယန္တိ ယေ။
သဒ္ဒါလင်္ကာရ ဥဒ္ဒေသ
ပသာဒေါ’ဇော၊ မဓုရတာ၊ သမတာ၊ သုခုမာလတာ။
သိလေသော’ဒရတာ၊ ကန္တိ၊ အတ္ထဗျတ္တိ၊ သမာဓယော။
သဒ္ဒါလင်္ကာရ ပယောဇန
ဂုဏေဟေ’တေဟိ သမ္ပန္နော၊ ဗန္ဓော ကဝိမနောဟရော။
သမ္ပာဒိယတိ ကတ္တူနံ၊ ကိတ္တိ မစ္စန္တနိမ္မလံ။
သဒ္ဒါလင်္ကာရ နိဒ္ဒေသ
အဒူရာဟိတသမ္ဗန္ဓ၊ သုဘဂါ ယာ ပဒါ’ဝလိ။
သုပသိဒ္ဓါ’ဘိဓေယျာ’ယံ၊ ပသာဒံ ဇနယေ ယထာ။
အလင်္ကရောန္တာ ဝဒနံ၊ မုနိနော’ဓရရံသိယော။
သောဘန္တေ’ရုဏရံသီ’ဝ၊ သမ္ပတန္တာ’မ္ဗုဇော’ဒရေ။
ဩဇော သမာသဗာဟုလျ၊ မေသော ဂဇ္ဇဿ ဇီဝိတံ။
ပဇ္ဇေပျ’နာ’ကုလော သော’ယံ၊
ကန္တော ကာမီယတေ ယထာ။
မုနိန္ဒ မန္ဒ သဉ္ဇာတ၊ ဟာသ စန္ဒန လိမ္ပိတာ။
ပလ္လဝါ ဓဝလာ တဿေ၊ ဝေကော နာ’ဓရပလ္လဝေါ။
ပဒါ’ဘိဓေယျဝိသယံ၊ သမာသ ဗျာသ သမ္ဘဝံ။
ယံ ပါရိဏတျံ ဟောတီ’ဟ၊ သောပိ ဩဇော’ဝ တံ ယထာ။
ဇောတယိတွာန သဒ္ဓမ္မံ၊ သန္တာရေတွာ သဒေဝကေ။
ဇလိတွာ အဂ္ဂိခန္ဓော’ဝ၊ နိဗ္ဗုတော သော သသာဝကော။
မတ္ထကဋ္ဌီ မတဿာ’ပိ၊ ရဇောဘာဝံ ဝဇန္တု မေ။
ယတော ပုညေန တေ သေန္တု၊ ဇိန ပါဒ’မ္ဗုဇဒွယေ။
(သုဗောဓာ၊၁၆၇။)ဣစ္စတြ နိစ္စပ္ပဏတိ၊ ဂေဓော သာဓု ပဒိဿတိ။
ဇာယတေ’ယံ ဂုဏော တိက္ခ၊ ပညာနမဘိယောဂတော။
မဓုရတ္တံ ပဒါသတ္တိ၊ ရ’နုပ္ပာသဝသာ ဒွိဓာ။
သိယာ သမသုတိ ပုဗ္ဗာ၊ ဝဏ္ဏာ’ဝုတ္တိ ပရော ယထာ။
ယဒါ ဧသော’ဘိသမ္ဗောဓိံ၊ သမ္ပတ္တော မုနိပုင်္ဂဝေါ။
တဒါ ပဘုတိ ဓမ္မဿ၊ လောကေ ဇာတော မဟု’ဿဝေါ။
မုနိန္ဒမန္ဒဟာသာ တေ၊ ကုန္ဒ သန္ဒောဟဝိဗ္ဘမာ။
ဒိသန္တ မနုဓာဝန္တိ၊ ဟသန္တာ စန္ဒကန္တိယော။
သဗ္ဗကောမလဝဏ္ဏေဟိ၊ နာ’နုပ္ပာသော ပသံသိယော။
ယထာ’ယံ မာလတီမာလာ၊ လိန လောလာ’လိမာလိနီ။
မုဒူဟိ ဝါ ကေဝလေဟိ၊ ကေဝလေဟိ ဖုဋေဟိ ဝါ၊
မိဿေဟိ ဝါ တိဓာ ဟောတိ၊ ဝဏ္ဏေဟိ သမတာ ယထာ။
ကေဝလမုဒုသမတာ
ကောကိလာ’လာပသံဝါဒီ၊ မုနိန္ဒာ’လာပဝိဗ္ဘမော။
ဟဒယင်္ဂမတံ ယာတိ၊ သတံ ဒေတိ စ နိဗ္ဗုတိံ။
ကေဝလဖုဋသမတာ
သမ္ဘာဝနီယသမ္ဘာဝံ၊ ဘဂဝန္တံ ဘဝန္တဂုံ။
ဘဝန္တသာဓနာ’ကင်္ခီ၊ ကော န သမ္ဘာဝယေ ဝိဘုံ။
မိဿကသမတာ
လဒ္ဓစန္ဒနသံသဂ္ဂ၊ သုဂန္ဓိ မလယာ’နိလော။
မန္ဒ မာယာတိ ဘီတော’ဝ၊ မုနိန္ဒမုခမာရုတာ။
အနိဋ္ဌုရ’က္ခရ’ပ္ပာယာ၊ သဗ္ဗကောမလ နိဿဋာ။
ကိစ္ဆမုစ္စာရဏာ’ပေတ၊ ဗျဉ္ဇနာ သုခုမာလတာ။
ပဿန္တာ ရူပဝိဘဝံ၊ သုဏန္တာ မဓုရံ ဂိရံ။
စရန္တိ သာဓူ [သာဓု (သီ-ဆန္ဓာနုရက္ခဏတ္ထံ)] သမ္ဗုဒ္ဓ၊ ကာလေ ကေဠိပရမ္မုခါ။
အလင်္ကာရဝိဟီနာ’ပိ၊ သတံ သမ္မုခတေ’ဒိသီ။
အာရောဟတိ ဝိသေသေန၊ ရမဏီယာ တ’ဒုဇ္ဇလာ။
(သုဗောဓာ၊၁၆၈။)ရောမဉ္စ ပိဉ္ဆ ရစနာ၊ သာဓု ဝါဒါဟိတဒ္ဓနီ။
လဠန္တိ’မေ မုနိမေဃု၊ မ္မဒါ သာဓု သိခါဝလာ။
သုခုမာလတ္တ မတ္ထေ’ဝ၊ ပဒတ္ထဝိသယမ္ပိ စ။
ယထာ မတာဒိသဒ္ဒေသု၊ ကိတ္တိသေသာဒိကိတ္တနံ။
သိလိဋ္ဌ ပဒ သံသဂ္ဂ၊ ရမဏီယ ဂုဏာ’လယော။
သဗန္ဓဂါရဝေါ သော’ယံ၊ သိလေသော နာမ တံ ယထာ။
ဗာလိ’န္ဒုဝိဗ္ဘမ’စ္ဆေဒိ၊ နခရာ’ဝလိ ကန္တိဘိ။
သာ မုနိန္ဒပဒ’မ္ဘောဇ၊ ကန္တိ ဝေါ ဝလိတာ’ဝတံ။
ဥက္ကံသဝန္တော ယောကောစိ၊ ဂုဏော ယဒိ ပတီယတေ။
ဥဒါရော’ယံ ဘဝေ တေန၊ သနာထာ ဗန္ဓပဒ္ဓတိ။
ပါဒမ္ဘောဇ ရဇော လိတ္တ၊ ဂတ္တာ ယေ တဝ ဂေါတမ။
အဟော! တေ ဇန္တဝေါ ယန္တိ၊ သဗ္ဗထာ နိရဇတ္တနံ။
ဧဝံ ဇိနာ’နုဘာဝဿ၊ သမုက္ကံသော’တြ ဒိဿတိ။
ပညဝါ ဝိဓိနာ’နေန၊ စိန္တယေ ပရ မီဒိသံ။
ဥဒါရော သောပိ ဝိညေယျော၊ ယံ ပသတ္ထ ဝိသေသနံ။
ယထာ ကီဠာသရော လီလာ၊ ဟာသော ဟေမင်္ဂဒါ’ဒယော။
လောကိယ’တ္ထာ’န’တိက္ကန္တာ၊ ကန္တာ သဗ္ဗဇနာနပိ။
ကန္တိ နာမာ’တိဝုတ္တဿ၊ ဝုတ္တာ သာ ပရိဟာရတော။
ယထာ မုနိန္ဒ ဣစ္စာဒိ။
အတ္ထဗျတ္တာ’ဘိဓေယျဿာ၊
နေယျတာ သဒ္ဒတော’တ္ထတော။
သာ’ယံ တဒုဘယာ နေယျ၊ ပရိဟာရေ ပဒဿိတာ။
ယထာ မရီစိစ္စာဒိ စ၊ မနောနုရဉ္ဇနောစ္စာဒိ။
ပုန အတ္ထေန ယထာ
သဘာဝါ’မလတာ ဓီရ၊ မုဓာ ပါဒနခေသု တေ။
ယတော တေ’ဝနတာ’နန္တ၊ မောဠိစ္ဆာယာ ဇဟန္တိ နော။
‘ဗန္ဓသာရော’တိ မညန္တိ၊ ယံ သမဂ္ဂါပိ ဝိညုနော။
ဒဿနာ’ဝသရံ ပတ္တော၊ သမာဓိ နာမ’ယံ ဂုဏော။
အညဓမ္မော တတော’ညတ္ထ၊ လောကသီမာ’နုရောဓတော။
သမ္မာ အာဓီယတေ’စ္စေ’သော၊ ‘သမာဓီ’တိ နိရုစ္စတိ။
သမာဓိ ဥဒ္ဒေသ
(သုဗောဓာ၊၁၆၉။)အပါဏေ ပါဏီနံ ဓမ္မော၊ သမ္မာ အာဓီယတေ ကွစိ၊။
နိရူပေ ရူပယုတ္တဿ၊ နိရသေ သရသဿ၊ စ။
အဒြဝေ ဒြဝယုတ္တဿ၊ အကတ္တရိပိ ကတ္တုတာ၊။
ကဌိနဿာ’သရီရေ၊ပိ၊ ရူပံ တေသံ ကမာ သိယာ။
သမာဓိနိဒ္ဒေသ
အပါဏေ ပါဏီနံ ဓမ္မော
ဥဏ္ဏာ ပုဏ္ဏိ’န္ဒုနာ နာထ! ဒိဝါပိ သဟ သင်္ဂမာ။
ဝိနိဒ္ဒါ သမ္ပမောဒန္တိ၊ မညေ ကုမုဒိနီ တဝ။
နိရုပေ ရူပယုတ္တဿ
ဒယာရသေသု မုဇ္ဇန္တာ၊ ဇနာ’မတရသေသွိ’ဝ။
သုခိတာ ဟတဒေါသာ တေ၊ နာထ! ပါဒ’မ္ဗုဇာ’နတာ။
နိရသေ သရသဿ
မဓုရေပိ ဂုဏေ ဓီရ၊ န’ပ္ပသီဒန္တိ ယေ တဝ။
ကီဒိသီ မနသောဝုတ္တိ၊ တေသံ ခါရဂုဏာန ဘော’။
အဒြဝေ ဒြဝယုတ္တဿ
သဗ္ဗတ္ထသိဒ္ဓ! စူဠက၊ ပုဋပေယျာ မဟာဂုဏာ။
ဒိသာ သမန္တာ ဓာဝန္တိ၊ ကုန္ဒသောဘာ သ လက္ခဏာ။
အကတ္တရိပိ ကတ္တုတာ
မာရာ’ရိဗလဝိဿဋ္ဌာ၊ ကုဏ္ဌာ နာနာဝိဓာ’ယုဓာ။
လဇ္ဇမာနာ’ညဝေသေန၊ ဇိန! ပါဒါ’နတာ တဝ။
ကဌိနဿာ သရီရေ
မုနိန္ဒဘာဏုမာ ကာလော၊
ဒိတော ဗောဓော’ဒယာ’စလေ။
သဒ္ဓမ္မရံသိနာ ဘာတိ၊ ဘိန္ဒ မန္ဒတမံ ပရံ။
ဝမနု’ဂ္ဂိရနာဒျေ’တံ၊ ဂုဏဝုတျ’ပရိစ္စုတံ။
အတိသုန္ဒရ မညံ တု၊ ကာမံ ဝိန္ဒတိ ဂါမ္မတံ။
ကန္တီနံ ဝမနဗျာဇာ၊ မုနိပါဒနခါ’ဝလီ။
စန္ဒကန္တီ ပိဝန္တီ’ဝ၊ နိပ္ပဘံ တံ ကရောန္တိယော။
(သုဗောဓာ၊၁၇၀။)အစိတ္တကတ္တုကံ ရုစျ [ရုစ္စ (သီ.)]၊ မိစ္စေဝံ ဂုဏကမ္မတံ။
သစိတ္တကတ္တုကံ ပေ’တံ၊ ဂုဏကမ္မံ ယဒု’တ္တမံ။
ဥဂ္ဂိရန္တော’ဝ သသ္နေဟ၊ ရသံ ဇိနဝရော ဇနေ။
ဘာသန္တော မဓုရံ ဓမ္မံ၊ ကံ န သပ္ပီဏယေ ဇနံ။
ယော သဒ္ဒသတ္ထကုသလော ကုသလော နိဃဏ္ဍု၊
ဆန္ဒောအလင်္ကတိသု နိစ္စကတာ’ဘိယောဂေါ။
သော’ယံ ကဝိတ္တဝိကလောပိ ကဝီသု သင်္ချ၊
မောဂ္ဂယှ ဝိန္ဒတိ ဟိ ကိတ္တိ’ မမန္ဒရူပံ။
ဣတိ သံဃရက္ခိတမဟာသာမိဝိရစိတေ သုဗောဓာလင်္ကာရေ
ဂုဏာဝဗောဓော နာမ
တတိယော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၄. အတ္ထာလင်္ကာရာဝဗောဓ-စတုတ္ထပရိစ္ဆေဒ
အတ္ထာလင်္ကာရသဟိတာ၊ သဂုဏာ ဗန္ဓပဒ္ဓတိ။
အစ္စန္တကန္တာ ကန္တာ [ယတော အစ္စန္တကန္တာ (က.)] ဝ ဝုစ္စန္တေ တေ တတော’ဓုနာ။
သဘာဝ၊ ဝင်္ကဝုတ္တီနံ၊ ဘေဒါ ဒွိဓာ အလံကြိယာ။
ပဌမာ တတ္ထ ဝတ္ထူနံ၊ နာနာဝတ္ထာ’ဝိဘာဝိနီ။
ယထာ
လီလာ ဝိကန္တိ သုဘဂေါ၊ ဒိသာ ထိရ ဝိလောကနော။
ဗောဓိသတ္တင်္ကုရော ဘာသံ၊ ဝိရောစိ ဝါစ မာသဘိံ။
ဝုတ္တိ ဝတ္ထုသဘာဝဿ၊ ယာ’ညထာ သာ’ပရာ ဘဝေ။
တဿာ’နန္တဝိကပ္ပတ္တာ၊ ဟောတိ ဗီဇော’ပဒဿနံ။
ဝင်္ကဝုတ္တိ အတ္ထာလင်္ကာရ
ဥဒ္ဒေသ
တတ္ထာ’တိသယ၊ ဥပမာ၊ ရူပကာ၊ ဝုတ္တိ၊ ဒီပကံ၊။
အက္ခေပေါ၊ တ္ထန္တရနျာသော၊ ဗျတိရေကော၊ ဝိဘာဝနာ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၁။)ဟေတု၊ က္ကမော၊ ပိယတရံ၊ သမာသ၊ ပရိကပ္ပနာ။
သမာဟိတံ၊ ပရိယာယ၊ ဝုတ္တိ၊ ဗျာဇောပဝဏ္ဏနံ။
ဝိသေသ၊ ရုဠှာဟင်္ကာရာ၊ သိလေသော၊ တုလျယောဂိတာ။
နိဒဿနံ၊ မဟန္တတ္တံ၊ ဝဉ္စနာ၊ ပ္ပကတတ္ထုတိ၊။
ဧကာဝလိ၊ အညမညံ၊ သဟဝုတ္တိ၊ ဝိရောဓိတာ။
ပရိဝုတ္တိ၊ ဗ္ဘမော၊ ဘာဝေါ၊ မိဿ၊ မာသီ၊ ရသီ၊ ဣတိ။
ဧတေ ဘေဒါ သမုဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ ဘာဝေါ ဇီဝိတ မုစ္စတေ။
ဝင်္ကဝုတ္တီသု ပေါသေသိ၊ သိလေသော တု သိရိံ ပရံ။
နိဒ္ဒေသ
ပကာသကာ ဝိသေသဿ၊ သိယာ’တိသယဝုတ္တိ ယာ။
လောကာ’တိက္ကန္တဝိသယာ၊ လောကိယာ၊တိ စ သာ ဒွိဓာ။
လောကိယာတိသယဿေ’တေ၊
ဘေဒါ ယေ ဇာတိအာဒယော။
ပဋိပါဒီယတေ တွ’ဇ္ဇ၊ လောကာတိက္ကန္တဂေါစရာ။
ပိဝန္တိ ဒေဟကန္တီ ယေ၊ နေတ္တဉ္ဇလိပုဋေန တေ။
နာ’လံ ဟန္တုံ ဇိနေ’သံ တွံ၊ တဏှံ တဏှာဟရောပိ ကိံ?
ဥပမာနော’ပမေယျာနံ၊ သဓမ္မတ္တံ သိယော’ပမာ။
သဒ္ဒ၊ တ္ထဂမ္မာ၊ ဝါကျတ္ထ၊ ဝိသယာ၊တိ စ သာ ဘိဓာ။
သမာသ၊ ပစ္စယေ၊ ဝါ’ဒီ၊ သဒ္ဒါ တေသံ ဝသာ တိဓာ။
သဒ္ဒဂမ္မာ သမာသေန၊ မုနိန္ဒော စန္ဒိမာ’နနော။
အာယာဒီ ပစ္စယာ တေဟိ၊ ဝဒနံ ပင်္ကဇာယတေ။
မုနိန္ဒနယန ဒွန္ဒံ၊ နီလုပ္ပလဒလီယတိ။
ဣဝါဒီ ဣဝ၊ ဝါ၊ တုလျ၊ သမာန၊ နိဘ၊ သန္နိဘာ။
ယထာ၊ သင်္ကာသ၊ တုလိတ၊ ပ္ပကာသ၊ ပတိရူပကာ။
သရီ၊ သရိက္ခ၊ သံဝါဒီ၊ ဝိရောဓိ၊ သဒိသာ၊ ဝိယ။
ပဋိပက္ခ၊ ပစ္စနီကာ၊ သပက္ခော၊ ပမိတော၊ ပမာ။
ပဋိဗိမ္ဗ၊ ပဋိစ္ဆန္န၊ သရူပ၊ သမ၊ သမိတာ။
သဝဏ္ဏာ၊ ဘာ၊ ပဋိနိဓိ၊ သဓမ္မာ၊ ဒိ သလက္ခဏာ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၂။)ဇယတျ၊ က္ကောသတိ၊ ဟသတိ၊ ပတိဂဇ္ဇတိ၊ ဒူဘတိ။
ဥသူယတျ၊ ဝဇာနာတိ၊ နိန္ဒတိ၊ ဿတိ၊ ရုန္ဓတိ။
တဿ စောရေတိ သောဘဂ္ဂံ၊ တဿ ကန္တိံ ဝိလုမ္ပတိ။
တေန သဒ္ဓိံ ဝိဝဒတိ၊ တုလျံ တေနာ’ဓိရောဟတိ။
ကစ္ဆံ ဝိဂါဟတေ၊ တဿ၊ တ မနွေတျ၊ နုဗန္ဓတိ။
တံသီလံ၊ တံနိသေဓေတိ၊ တဿ စာ’နုကရောတိ၊ မေ။
ဥပမာနော’ပမေယျာနံ၊ သဓမ္မတ္တံ ဝိဘာဝိဘိ။
ဣမေဟိ ဥပမာဘေဒါ၊ ကေစိ နိယျန္တိ သမ္ပတိ။
ဝိကာသိပဒုမံ’ဝါ’တိ၊ သုန္ဒရံ သုဂတာ’နနံ။
ဣတိ ဓမ္မောပမာ နာမ၊ တုလျဓမ္မနိဒဿနာ။
ဓမ္မဟီနာ ‘‘မုခ’မ္ဘောဇ၊ သဒိသံ မုနိနော’’ဣတိ။
ဝိပရီတော’ပမာ ‘‘တုလျ၊ မာနနေန’မ္ဗုဇံ တဝ’’။
တဝါ’နန’မိဝ’မ္ဘောဇံ၊ အမ္ဘောဇ’မိဝ တေ မုခံ။
အညမညောပမာ သာ’ယံ၊ အညမညောပမာနတော။
‘‘ယဒိ ကိဉ္စိ ဘဝေ’မ္ဘောဇံ၊ လောစန’ဗ္ဘမုဝိဗ္ဘမံ။
ဓာရေတုံ မုခသောဘံ တံ၊ တဝေ’’တိ အဗ္ဘုတောပမာ။
‘‘သုဂန္ဓိ သောဘာ သမ္ဗန္ဓီ၊ သိသိရံ’သု ဝိရောဓိ စ။
မုခံ တဝ’မ္ဗုဇံဝေ’တိ’’၊ သာ သိလေသောပမာ မတာ။
သရူပသဒ္ဒဝါစ္စတ္တာ၊ သာ သန္တာနောပမာ ယထာ။
ဗာလာ’ဝု’ယျာနမာလာ’ယံ၊ သာ’လကာ’နနသောဘိနီ။
ခယီ စန္ဒော၊ ဗဟုရဇံ၊ ပဒုမံ၊ တေဟိ တေ မုခံ။
သမာနမ္ပိ သမုက္ကံသိ၊ တျ’ယံ နိန္ဒောပမာ မတာ။
အသမတ္ထော မုခေနိ’န္ဒု၊ ဇိန! တေ ပဋိဂဇ္ဇိတုံ။
ဇဠော ကလင်္ကီ’တိ အယံ၊ ပဋိသေဓောပမာ သိယာ။
‘‘ကစ္ဆံ စန္ဒာရဝိန္ဒာနံ၊ အတိက္ကမ္မ မုခံ တဝ။
အတ္တနာ’ဝ သမံ ဇာတ’’၊ မိတျ’သာဓာရဏောပမာ။
‘‘သဗ္ဗ’မ္ဘောဇ’ပ္ပဘာသာရော၊ ရာသိဘူတော’ဝ ကတ္ထစိ။
တဝါ’နနံ ဝိဘာတီ’’တိ၊ ဟောတာ’ဘူတောပမာ အယံ။
ပတီယတေ’တ္ထဂမ္မာ တု၊ သဒ္ဒသာမတ္ထိယာ ကွစိ။
သမာသ၊ ပ္ပစ္စယေ၊ ဝါဒိ၊ သဒ္ဒယောဂံ ဝိနာ အပိ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၃။)ဘိင်္ဂါနေ’မာနိ စက္ခူနိ၊ နာ’မ္ဗုဇံ မုခ’မေဝိ’ဒံ။
သုဗျတ္တသဒိသတ္တေန၊ သာ သရူပေါပမာ မတာ။
‘‘မယေ’ဝ မုခသောဘာ’ဿေ၊ တျလ’မိန္ဒု! ဝိကတ္ထနာ။
ယတော’မ္ဗုဇေပိ သာ’တ္ထီတိ’’၊ ပရိကပ္ပောပမာ အယံ။
‘‘ကိံ ဝါ’မ္ဗုဇ’န္တောဘန္တာလိ၊ ကိံ လောလနယနံ မုခံ။
မမ ဒေါလာယတေ စိတ္တ’’၊ မိစ္စ’ယံ သံသယောပမာ။
ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ ပဒဿေတွာ၊ သဓမ္မဿာ’ဘိဓာနတော။
သာမျပ္ပတီတိသဗ္ဘာဝါ၊ ပတိဝတ္ထုပမာ ယထာ။
ဇနေသု ဇာယမာနေသု၊ နေ’ကောပိ ဇိနသာဒိသော။
ဒုတိယော နနု နတ္ထေ’ဝ၊ ပါရိဇာတဿ ပါဒပေါ။
ဝါကျတ္ထေနေ’ဝ ဝါကျတ္ထော၊ ယဒိ ကောစူ’ပမီယတေ။
ဣဝယုတ္တာ၊ ဝိယုတ္တတ္တာ၊ သာ ဝါကျတ္ထောပမာ ဒွိဓာ။
ဣဝယုတ္တာ
ဇိနော သံက္လေသတတ္တာနံ၊ အာဝိဘူတော ဇနာန’ယံ။
ဃမ္မသန္တာပတတ္တာနံ၊ ဃမ္မကာလေ’မ္ဗုဒေါ ဝိယ။
ဣဝဝိယုတ္တာ
မုနိန္ဒာနန မာဘာတိ၊ ဝိလာသေကမနောဟရံ။
ဥဒ္ဓံ သမုဂ္ဂတဿာ’ပိ၊ ကိံ တေ စန္ဒ ဝိဇမ္ဘနာ။
သမုဗ္ဗေဇေတိ ဓီမန္တံ၊ ဘိန္နလိင်္ဂါဒိကံ တု ယံ။
ဥပမာဒူသနာယာ’လ၊ မေတံ ကတ္ထစိ တံ ယထာ။
ဟံသီ’ဝါ’ယံ သသီ ဘိန္န၊ လိင်္ဂါ၊ ကာသံ သရာနိ’ဝ။
ဝိဇာတိ ဝစနာ၊ ဟီနာ၊ သာ’ဝ ဘတ္တော ဘဋော’ဓိပေ။
‘‘ခဇ္ဇောတော ဘာဏုမာလီ’ဝ၊ ဝိဘာတိ’’တျဓိကောပမာ။
အဖုဋ္ဌတ္ထာ ‘‘ဗလမ္ဗောဓိ၊ သာဂရော ဝိယ သံခုဘိ။’’
‘‘စန္ဒေ ကလင်္ကော ဘိင်္ဂေါ’ဝေ’၊ တျု’ပမာပေက္ခိနီ အယံ။
ခဏ္ဍိတာ ကေရဝါ’ကာရော၊ သကလင်္ကော နိသာကရော။
ဣစ္စေဝမာဒိရူပေသု၊ ဘဝန္တိ ဝိဂတာ’ဒရာ။
ကရောန္တိ စာ’ဒရံ ဓီရာ၊ ပယောဂေ ကွစိ ဒေ’ဝ တု။
ဣတ္ထီယံ’ဝါ’ဇနော ယာတိ၊ ဝဒတျေ’သာ ပုမာ ဝိယ။
ပိယော ပါဏာ ဣဝါ’ယံ မေ၊ ဝိဇ္ဇာ ဓန’မိဝ’စ္စိတာ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၄။)ဘဝံ ဝိယ မဟီပါလ၊ ဒေဝရာဇာ ဝိရောစတေ။
အလ’မံသုမတော ကစ္ဆံ၊ တေဇသာ ရောဟိတုံ အယံ။
ဥပမာနော’ပမေယျာနံ၊ အဘေဒဿ နိရူပနာ။
ဥပမာ’ဝ တိရောဘူတ၊ ဘေဒါ ရူပက မုစ္စတေ။
အသေသ ဝတ္ထု ဝိသယံ၊ ဧကဒေသ ဝိဝုတ္တိ [ဝိဝတ္တိ (ဋီကာ)]၊ စ။
တံ ဒွိဓာ ပုန ပစ္စေကံ၊ သမာသာဒိဝသာ တိဓာ။
အသေသဝတ္ထုဝိသယသမာသ
အင်္ဂုလိဒလ သံသောဘိံ၊ နခဒီဓိတိ ကေသရံ။
သိရသာ န ပိလန္ဓန္တိ၊ ကေ မုနိန္ဒ ပဒ’မ္ဗုဇံ။
အသေသဝတ္ထုဝိသယအသမာသ
ရတနာနိ ဂုဏာ ဘူရီ၊ ကရုဏာ သီတလံ ဇလံ။
ဂမ္ဘီရတ္တ မဂါဓတ္တံ၊ ပစ္စက္ခော’ယံ ဇိနော’မ္ဗုဓိ။
အသေသဝတ္ထုဝိသယမိဿက
စန္ဒိကာ မန္ဒဟာသာ တေ၊ မုနိန္ဒ! ဝဒနိ’န္ဒုနော။
ပဗောဓယတျ’ယံ သာဓု၊ မနော ကုမုဒ ကာနနံ။
အသေသဝတ္ထုဝိသယေ၊ ပဘေဒေါ ရူပကေ အယံ။
ဧကဒေသဝိဝုတ္တိမှိ၊ ဘေဒေါ ဒါနိ ပဝုစ္စတိ။
ဧကဒေသဝိဝုတ္တိသမာသ
ဝိလာသ ဟာသ ကုသုမံ၊ ရုစိရာ’ဓရ ပလ္လဝံ။
သုခံ ကေ ဝါ န ဝိန္ဒန္တိ၊ ပဿန္တာ မုနိနော မုခံ။
ဧကဒေသဝိဝုတ္တိအသမာသ
ပါဒဒွန္ဒံ မုနိန္ဒဿ၊ ဒဒါတု ဝိဇယံ တဝ။
နခရံသီ ပရံ ကန္တာ၊ ယဿ ပါပဇယဒ္ဓဇာ။
ဧကဒေသဝိဝုတ္တိမိဿက
သုနိမ္မလကပေါလဿ၊ မုနိန္ဒ ဝဒနိ’န္ဒုနော။
သာဓု’ပ္ပဗုဒ္ဓ ဟဒယံ၊ ဇာတံ ကေရဝ ကာနနံ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၅။)ရူပကာနိ ဗဟူနျေ’ဝ [ဋီကာယံ ဥဒ္ဓဋံ ယုတ္တရူပကံ သိတပုပ္ဖုဇလံ လောလ၊ နေတ္တဘိင်္ဂ တဝါ’နနံ။ ကဿ နာမ မနော ဓီရ၊ နာကဍ္ဎတိ မနောဟရံ။]၊ ယုတ္တာ၊ ယုတ္တာဒိဘေဒတော။
ဝိသုံ န တာနိ ဝုတ္တာနိ၊ ဧတ္ထေ’ဝ’န္တောဂဓာနိ’တိ။
‘‘စန္ဒိမာ’ကာသပဒုမ’’၊ မိစ္စေတံ ခဏ္ဍရူပကံ။
ဒုဋ္ဌ၊ ‘‘မမ္ဗောရုဟဝနံ၊ နေတ္တာနိ’စ္စာ’’ဒိ သုန္ဒရံ။
ပရိယန္တော ဝိကပ္ပာနံ၊ ရူပကဿော’ပမာယ စ။
နတ္ထိ ယံ တေန ဝိညေယျံ၊ အဝုတ္တ မနုမာနတော။
ပုနပ္ပုန မုစ္စာရဏံ [ပုနပ္ပုနုစ္စာရဏံ ယံ (သီ. က.)]၊ ယမတ္ထဿ၊ ပဒဿ စ။
ဥဘယေသဉ္စ ဝိညေယျာ၊ သာ’ယ’မာဝုတ္တိ နာမတော။
အတ္ထာဝုတ္တိ
မနော ဟရတိ သဗ္ဗေသံ၊ အာဒဒါတိ ဒိသာ ဒသ။
ဂဏှာတိ နိမ္မလတ္တဉ္စ၊ ယသောရာသိ ဇိနဿ’ယံ။
ပဒါဝုတ္တိ
ဝိဘာသေန္တိ ဒိသာ သဗ္ဗာ၊ မုနိနော ဒေဟကန္တိယော။
ဝိဘာ သေန္တိ စ သဗ္ဗာပိ၊ စန္ဒာဒီနံ ဟတာ ဝိယ။
ဥဘယာဝုတ္တိ
ဇိတွာ ဝိဟရတိ က္လေသ၊ ရိပုံ လောကေ ဇိနော အယံ။
ဝိဟရတျ’ရိဝဂ္ဂေါ’ယံ၊ ရာသိဘူတော’ဝ ဒုဇ္ဇနေ။
ဧကတ္ထ ဝတ္တမာနမ္ပိ၊ သဗ္ဗဝါကျော’ပကာရကံ။
ဒီပကံ နာမ တံ စာဒိ၊ မဇ္ဈ၊ န္တဝိသယံ တိဓာ။
အာဒိ ဒီပက
အကာသိ ဗုဒ္ဓါ ဝေနေယျ၊ ဗန္ဓူန မမိတော’ဒယံ။
သဗ္ဗပါပေဟိ စ သမံ၊ နေကတိတ္ထိယမဒ္ဒနံ။
မဇ္ဈေ ဒီပက
ဒဿနံ မုနိနော သာဓု၊ ဇနာနံ ဇာယတေ’မတံ။
တဒ’ညေသံ တု ဇန္တူနံ၊ ဝိသံ နိစ္စော’ပတာပနံ။
အန္တဒီပက
(သုဗောဓာ၊၁၇၆။)အစ္စန္တ ကန္တ လာဝဏျ၊ စန္ဒာ’တပ မနောဟရော။
ဇိနာ’နနိ’န္ဒု ဣန္ဒု စ၊ ကဿ နာ’နန္ဒကော ဘဝေ။
မာလာဒီပက
ဟောတာ’ဝိပ္ပဋိသာရာယ၊ သီလံ၊ ပါမောဇ္ဇဟေတု သော။
တံ ပီတိဟေတု၊ သာ စာ’ယံ၊ ပဿဒ္ဓျာ’ဒိ ပသိဒ္ဓိယာ။
ဣစ္စာ’ဒိဒီပကတ္တေပိ၊ ပုဗ္ဗံ ပုဗ္ဗ မပေက္ခိနီ။
ဝါကျမာလာ ပဝတ္တာတိ၊ တံ မာလာဒီပကံ မတံ။
အနေနေ’ဝ’ပ္ပကာရေန၊ သေသာန မပိ ဒီပကေ။
ဝိကပ္ပာနံ ဝိဓာတဗ္ဗာ၊ နုဂတိ သုဒ္ဓဗုဒ္ဓိဘိ။
ဝိသေသ ဝစနိ’စ္ဆာယံ၊ နိသေဓဝစနံ တု ယံ။
အက္ခေပေါ နာမ သောယဉ္စ၊ တိဓာ ကာလပ္ပဘေဒတော။
ဧကာကီ’ နေကသေနံ တံ၊ မာရံ သ ဝိဇယီ ဇိနော။
ကထံ တ မထဝါ တဿ၊ ပါရမီဗလ မီဒိသံ။
အတီတက္ခေပေါ။
ကိံ စိတ္တေ’ဇာသမုဂ္ဃာတံ၊ အပတ္တော’သ္မီတိ ခိဇ္ဇသေ။
ပဏာမော နနု သော ယေ’ဝ၊ သကိမ္ပိ သုဂတေ ဂတော။
ဝတ္တမာနက္ခေပေါ။
သစ္စံ န တေ ဂမိဿန္တိ၊ သိဝံ သုဇနဂေါစရံ။
မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ပရိက္ကန္တ [ပရိကန္တ (က.)]၊ မာနသာ ယေ သုဒုဇ္ဇနာ။
အနာဂတက္ခေပေါ။
ဉေယျော အတ္ထန္တရနျာသော၊ ယော၊ ညဝါကျတ္ထသာဓနော။
သဗ္ဗဗျာပီ ဝိသေသဋ္ဌော၊ ဟိဝိသိဋ္ဌ’ဿ ဘေဒတော။
ဟိ ရဟိတ သဗ္ဗဗျာပီ
တေပိ လောကဟိတာ သတ္တာ၊ သူရိယော စန္ဒိမာ အပိ။
အတ္ထံ ပဿ ဂမိဿန္တိ၊ နိယမော ကေန လင်္ဃျတေ။
ဟိ သဟိတ သဗ္ဗဗျာပီ
သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ၊ ဝသီ သောပိ မုနိဿရော။
ဂတော’ဝ နိဗ္ဗုတိံ သဗ္ဗေ၊ သင်္ခါရာ န ဟိ သဿတာ။
ဟိ ရဟိတ ဝိသေသဋ္ဌ
(သုဗောဓာ၊၁၇၇။)ဇိနော သံသာရကန္တာရာ၊ ဇနံ ပါပေတိ [ပါပေသိ (က.)] နိဗ္ဗုတိံ။
နနု ယုတ္တာ ဂတိ သာ’ယံ၊ ဝေသာရဇ္ဇ သမင်္ဂိနံ။
ဟိ သဟိတ ဝိသေသဋ္ဌ
သုရတ္တံ တေ’ဓရဖုဋံ၊ ဇိန! ရဉ္ဇေတိ မာနသံ။
သယံ ရာဂပရီတာ ဟိ၊ ပရေ ရဉ္ဇေန္တိ သင်္ဂတေ။
ဝါစ္စေ ဂမ္မေ ထ ဝတ္ထူနံ၊ သဒိသတ္တေ ပဘေဒနံ။
ဗျတိရေကော’ယ’မပျေ’ကော၊ ဘယဘေဒါ စတုဗ္ဗိဓော။
ဝါစ္စဧကဗျတိရေက
ဂမ္ဘီရတ္တ မဟတ္တာဒိ၊ ဂုဏာ ဇလဓိနာ ဇိန!။
တုလျော တွ မသိ ဘေဒေါ တု၊ သရီရေနေ’ဒိသေန တေ။
ဝါစ္စ ဥဘယဗျတိရေက
မဟာသတ္တာ’တိဂမ္ဘီရာ၊ သာဂရော သုဂတောပိ စ။
သာဂရော’ဉ္ဇနသင်္ကာသော၊ ဇိနော စာမီကရဇ္ဇုတိ။
ဂမ္မ ဧကဗျတိရေက
န သန္တာပါပဟံ နေဝိ၊ စ္ဆိတဒံ မိဂလောစနံ။
မုနိန္ဒ! နယနဒွန္ဒံ၊ တဝ တဂ္ဂုဏ ဘူသိတံ။
ဂမ္မဥဘယဗျတိရေက
မုနိန္ဒာနန မမ္ဘောဇ၊ မေသံ နာနတ္တ မီဒိသံ။
သုဝုတ္တာ’မတသန္ဒာယီ၊ ဝဒနံ နေ’ဒိသ’မ္ဗုဇံ။
ပသိဒ္ဓံ ကာရဏံ ယတ္ထ၊ နိဝတ္တေတွာ’ ဉာကာရဏံ။
သာဘာဝိကတ္တ မထဝါ၊ ဝိဘာဗျံ သာ ဝိဘာဝနာ။
ကာရဏန္တရဝိဘာဝနာ
အနဉ္ဇိတာ’သိတံ နေတ္တံ၊ အဓရော ရဉ္ဇိတာ’ရုဏော။
သမာနတာ ဘမု စာ’ယံ၊ ဇိနာ’နာဝဉ္စိတာ တဝ။
သာဘာဝိက ဝိဘာဝနာ
န ဟောတိ ခလု ဒုဇ္ဇနျ၊ မပိ ဒုဇ္ဇနသင်္ဂမေ။
သဘာဝနိမ္မလတရေ၊ သာဓုဇန္တူန စေတသိ။
(သုဗောဓာ၊၁၇၈။)ဇနကော၊ ဉာပကော စေတိ၊ ဒုဝိဓာ ဟေတဝေါ သိယုံ။
ပဋိသင်္ခရဏံ တေသံ၊ အလင်္ကာရတာယော’ဒိတံ။
ဘာဝါ’ဘာဝ ကိစ္စဝသာ၊ စိတ္တဟေတုဝသာပိ စ။
ဘေဒါ’နန္တာ ဣဒံ တေသံ၊ မုခမတ္တ နိဒဿနံ။
ပရမတ္ထပကာသေ’က၊ ရသာ သဗ္ဗမနောဟရာ။
မုနိနော ဒေသနာ’ယံ မေ၊ ကာမံ တောသေတိ မာနသံ။
ဘာဝကိစ္စော ကာရကဟေတု။
ဓီရေဟိ သဟ သံဝါသာ၊ သဒ္ဓမ္မဿာ’ဘိယောဂတော။
နိဂ္ဂဟေနိ’န္ဒြိယာနဉ္စ၊ ဒုက္ခဿု’ပသမော သိယာ။
အဘာဝကိစ္စော ကာရကဟေတု။
မုနိန္ဒ’စန္ဒ သံဝါဒိ၊ ကန္တဘာဝေါ’ပသောဘိနာ။
မုခေနေ’ဝ သုဗောဓံ တေ၊ မနံ ပါပါ’ဘိနိဿဋံ။
ဘာဝကိစ္စော ဉာပကဟေတု။
သာဓုဟတ္ထာ’ရဝိန္ဒာနိ၊ သင်္ကောစယတိ တေ ကထံ။
မုနိန္ဒ! စရဏဒွန္ဒ၊ ရာဂဗာလာ’တပေါ ဖုသံ?
အယုတ္တကာရီ စိတ္တဟေတု။
သင်္ကောစယန္တိ ဇန္တူနံ၊ ပါဏိပင်္ကေရုဟာနိ’ဟ။
မုနိန္ဒ! စရဏဒွန္ဒ၊ နခ စန္ဒာန’ မံသဝေါ။
ယုတ္တကာရီ စိတ္တဟေတု။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ပဒတ္ထာနံ၊ အနုဒ္ဒေသော ယထာက္ကမံ။
‘သင်္ချာန’မိတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ ယထာသင်္ချံ ကမောပိ စ။
အာလာပ ဟာသ လီဠာဟိ၊ မုနိန္ဒ! ဝိဇယာ တဝ။
ကောကိလာ ကုမုဒါနိ စော၊ ပသေဝန္တေ ဝနံ ဇလံ။
သိယာ ပိယတရံ နာမ၊ အတ္ထရူပဿ ကဿစိ။
ပိယဿာ’တိသယေနေ’တံ၊ ယံ ဟောတိ ပဋိပါဒနံ။
ပီတိယာ မေ သမုပ္ပန္နာ၊ သန္တ! သန္ဒဿနာ တဝ။
ကာလေနာ’ယံ ဘဝေ ပီတိ၊ တဝေ’ဝ ပုန ဒဿနာ။
ဝဏ္ဏိတေနော’ပမာနေန၊ ဝုတျာ’ဓိပ္ပေတ ဝတ္ထုနော။
သမာသဝုတ္တိ နာမာ’ယံ၊ အတ္ထ သင်္ခေပ ရူပတော။
(သုဗောဓာ၊၁၇၉။)သာ’ယံ ဝိသေသျမတ္တေန၊ ဘိန္နာ’ဘိန္နဝိသေသနာ။
အတ္ထေ’ဝ အပရာ ပျ’တ္ထိ၊ ဘိန္နာ’ဘိန္နဝိသေသနာ။
အဘိန္နဝိသေသန
ဝိသုဒ္ဓါ’မတသန္ဒာယီ၊ ပသတ္ထရတနာ’လယော။
ဂမ္ဘီရော စာ’ယ’ မမ္ဗောဓိ၊ ပုညေနာ’ပါဒိတော မယာ။
ဘိန္နာဘိန္နဝိသေသန
ဣစ္ဆိတ’တ္ထပဒေါ သာရော၊ ဖလပုပ္ဖော’ပသောဘိတော။
သစ္ဆာယော’ယ’မပုဗ္ဗောဝ ကပ္ပရုက္ခော သမုဋ္ဌိတော။
သာဂရတ္တေန သဒ္ဓမ္မော၊ ရုက္ခတ္တေနော’ဒိတော ဇိနော။
သဗ္ဗေ သာဓာရဏာ ဓမ္မာ၊ ပုဗ္ဗတြာ’ညတြ တု’တ္တယံ။
ဝတ္ထုနော’ညပ္ပကာရေန၊ ဌိတာ ဝုတ္တိ တဒ’ညထာ။
ပရိကပ္ပီယတေ ယတ္ထ၊ သာ ဟောတိ ပရိကပ္ပနာ။
ဥပမာ’ဗ္ဘန္တရတ္တေန၊ ကိရိယာဒိဝသေန စ။
ကမေနော’ဒါဟရိဿာမိ၊ ဝိဝိဓာ ပရိကပ္ပနာ။
ဥပမာဗ္ဘန္တရပရိကပ္ပနာ
ဣစ္ဆာဘင်္ဂါ’တုရာ’သီနာ၊ တာ’တိနိစ္စလ မစ္ဆရာ။
ဝသံ နေန္တိ’ဝ ဓီရံ တံ၊ တဒါ ယောဂါ’ဘိယောဂတော။
ကြိယာပရိကပ္ပနာ
ဂဇံ မာရော သမာရုဠှော၊ ယုဒ္ဓါယ’စ္စန္တ’မုန္နတံ။
မဂ္ဂ မနွေသတီ နူန၊ ဇိနဘီတော ပလာယိတုံ။
ဂုဏပရိကပ္ပနာ
မုနိန္ဒ! ပါဒဒွန္ဒေ တေ၊ စာရု ရာဇိဝ သုန္ဒရေ။
မညေ ပါပါ’ဘိ’သမ္မဒ္ဒ၊ ဇာတသောဏေန သောဏိမာ။
မညေ၊ သင်္ကေ၊ ဓုဝံ၊ နူန၊ မိဝ၊ မိစ္စေဝ မာဒိဟိ။
သာ’ယံ ဗျဉ္ဇီယတေ ကွာ’ပိ၊ ကွာ’ပိ ဝါကျေန ဂမျတေ။
ဂမ္မပရိကပ္ပနာ
ဒယာ သဉ္ဇာတ သရသာ၊ ဒေဟာ နိက္ခန္တကန္တိယော။
ပီဏေန္တာ ဇိန! တေ သာဓု၊ ဇနံ သရသတံ နယုံ။
(သုဗောဓာ၊၁၈၀။)အာရဗ္ဘန္တဿ ယံကိဉ္စိ၊ ကတ္တုံ ပုညဝသာ ပုန။
သာဓန’န္တရလာဘော ယော၊ တံ ဝဒန္တိ သမာဟိတံ။
မာရာ’ရိဘင်္ဂါ’ဘိမုခ၊ မာနသော တဿ သတ္ထုနော။
မဟာမဟီ မဟာရဝံ၊ ရဝီ’ယ’မုပကာရိကာ။
အဝတွာ’ဘိမတံ တဿ၊ သိဒ္ဓိယာ ဒဿန’ညထာ။
ဝဒန္တိ တံ ‘ပရိယာယ၊ ဝုတ္တီ’တိ သုစိဗုဒ္ဓယော။
ဝိဝဋ’င်္ဂဏနိက္ခိတ္တံ၊ ဓန’မာရက္ခ ဝဇ္ဇိတံ။
ဓနကာမ! ယထာကာမံ၊ တုဝံ ဂစ္ဆ ယဒိစ္ဆသိ။
ထုတိံ ကရောတိ နိန္ဒန္တော၊ ဝိယ တံ ဗျာဇဝဏ္ဏနံ။
ဒေါသာ’ဘာသာ ဂုဏာ ဧဝ၊ ယန္တိ သန္နိဓိ မတြ ဟိ။
သဉ္စာလေတု မလံ တွံ’သိ၊ ဘုသံ ကုဝလယာ’ခိလံ။
ဝိသေသံ တာဝတာ နာထ!၊ ဂုဏာနံ တေ ဝဒါမ ကိံ?
ဝိသေသိ’စ္ဆာယံ ဒဗ္ဗဿ၊ ကြိယာ၊ ဇာတိ၊ ဂုဏဿ စ။
ဝေကလ္လဒဿနံ ယတြ၊ ဝိသေသော နာမ ယံ ဘဝေ။
န ရထာ၊ န စ မာတင်္ဂါ၊ န ဟယာ၊ န ပဒါတယော။
ဇိတော မာရာရိ မုနိနာ၊ သမ္ဘာရာဝဇ္ဇနေန ဟိ။
ဒဗ္ဗဝိသေသဝုတ္တိ။
န ဗဒ္ဓါ ဘူကုဋိ၊ နေဝ၊ ဖုရိတော ဒသနစ္ဆဒေါ။
မာရာရိဘင်္ဂံ စာ’ကာသိ၊ မုနိ ဝီရော ဝရော သယံ။
ကြိယာဝိသေသဝုတ္တိ။
န ဒိသာသု ဗျာတ္တာ [တတာ (က.)] ရံသိ၊
နာ’လောကော လောကပတ္ထဋော။
တထာပျ’န္ဓတမဟရံ၊ ပရံ သာဓုသုဘာသိတံ။
ဇာတိဝိသေသဝုတ္တိ။
န ခရံ၊ န ဟိ ဝါ ထဒ္ဓံ၊ မုနိန္ဒ! ဝစနံ တဝ။
တထာပိ ဂါဠှံ ခဏတိ၊ နိမ္မူလံ ဇနတာမဒံ။
ဂုဏဝိသေသဝုတ္တိ
(သုဗောဓာ၊၁၈၁။)ဒဿီယတေ’တိရိတ္တံ တု၊ သူရဝီရတ္တနံ ယဟိံ။
ဝဒန္တိ ဝိညူဝစနံ၊ ရုဠှာဟင်္ကာရ မီဒိသံ။
ဒမေ နန္ဒောပနန္ဒဿ၊ ကိံ မေ ဗျာပါရဒဿနာ?
ပုတ္တာ မေ ပါဒသမ္ဘတ္တာ၊ သဇ္ဇာ သန္တေ’ဝ တာဒိသေ။
သိလေသော ဝစနာ’နေကာ၊ ဘိဓေယျေ’ကပဒါယုတံ။
အဘိန္နပဒဝါကျာဒိ၊ ဝသာ တေဓာ’ယ မီရိတော။
အန္ဓတမဟရော ဟာရီ၊ သမာရုဠှော မဟောဒယံ။
ရာဇတေ ရံသိမာလီ’ယံ၊ ဘဂဝါ ဗောဓယံ ဇနေ။
အဘိန္နပဒဝါကျသိလေသော။
သာရဒါ’မလကာ’ဘာသော၊ သမာနီတ ပရိက္ခယော။
ကုမုဒါ’ကရသမ္ဗောဓော၊ ပီဏေတိ ဇနတံ သုဓီ။
ဘိန္နပဒဝါကျသိလေသော။
သမာဟိတ’တ္တဝိနယော၊ အဟီန မဒ မဒ္ဒနော။
သုဂတော ဝိသဒံ ပါတု၊ ပါဏိနံ သော ဝိနာယကော။
ဘိန္နာဘိန္နပဒဝါကျသိလေသော။
ဝိရုဒ္ဓါ၊ ဝိရုဒ္ဓါ၊ ဘိန္န၊ ကမ္မာ၊ နိယမဝါ၊ ပရော။
နိယမ’က္ခေပဝစနော၊ အဝိရောဓိ၊ ဝိရောဓျ’ပိ။
ဩစိတျ သမ္ပောသကာဒိ၊ သိလေသော၊ ပဒဇာ’ဒိ [ပဒဇာတိ (က.)] ပိ။
ဧသံ နိဒဿနေသွေ’ဝ၊ ရူပ မာဝိ ဘဝိဿတိ။
ဝိရုဒ္ဓကမ္မသိလေသ
သဝသေ ဝတ္တယံ လောကံ၊ အခိလံ ကလ္လဝိဂ္ဂဟော။
ပရာဘဝတိ မာရာရိ၊ ဓမ္မရာဇာ ဝိဇမ္ဘတေ။
အဝိရုဒ္ဓကမ္မသိလေသ
သဘာဝမဓုရံ ပုည ဝိသေသော’ဒယ သမ္ဘဝံ။
သုဏန္တိ ဝါစံ မုနိနော၊ ဇနာ ပဿန္တိ စာ’မတံ။
အဘိန္နကမ္မသိလေသ
(သုဗောဓာ၊၁၈၂။)အန္ဓကာရာ’ပဟာရာယ၊ သဘာဝ မဓုရာယ စ။
မနော ပီဏေတိ ဇန္တူနံ၊ ဇိနော ဝါစာယ ဘာယ စ။
နိယမဝန္တသိလေသ
ကေသ’က္ခီနံ’ဝ ကဏှတ္တံ၊ ဘမူနံယေဝ ဝင်္ကတာ။
ပါဏိပါဒါ’ဓရာနံ’ဝ၊ မုနိန္ဒဿာ’ဘိရတ္တတာ။
နိယမက္ခေပသိလေသ
ပါဏိပါဒါ’ဓရေသွေ’ဝ၊ သာရာဂေါ တဝ ဒိဿတိ။
ဒိဿတေ သော’ယ မထဝါ၊ နာထ! သာဓုဂုဏေသွ’ပိ။
အဝိရောဓိသိလေသ
သလက္ခဏော’တိသုဘဂေါ၊ တေဇဿီ နိယတော’ဒယော။
လောကေသော ဇိတသံက္လေသော၊
ဝိဘာတိ သမဏိဿရော။
ဝိရောဓိသိလေသ
အသမောပိ သမော လောကေ၊
လောကေသောပိ နရုတ္တမော။
သဒယော ပျ’ဒယော ပါပေ၊ စိတ္တာ’ယံ မုနိနော ဂတိ။
ဩစိတျသမ္ပောသကပဒသိလေသ
သံသာရဒုက္ခော’ပဟတာ၊ ဝနတာ ဇနတာ တွယိ။
သုခ မိစ္ဆိတ မစ္စန္တံ၊ အမတန္ဒဒ! ဝိန္ဒတိ။
ဂုဏယုတ္တေဟိ ဝတ္ထူဟိ၊ သမံ ကတွာန ကဿစိ။
သံကိတ္တနံ ဘဝတိ ယံ၊ သာ မတာ တုလျယောဂိတာ။
သမ္ပတ္တသမ္မဒေါ လောကော၊ သမ္ပတ္တာ’လောကသမ္ပဒေါ။
ဥဘောဟိ ရံသိမာလီ စ၊ ဘဂဝါ စ တမောနုဒေါ။
အတ္ထန္တရံ သာဓယတာ၊ ကိဉ္စိ တံ သဒိသံ ဖလံ။
ဒဿီယတေ အသန္တံ ဝါ၊ သန္တံ ဝါ တံ နိဒဿနံ။
အသန္တဖလနိဒဿန
(သုဗောဓာ၊၁၈၃။)ဥဒယာ သမဏိန္ဒဿ၊ ယန္တိ ပါပါ ပရာဘဝံ။
ဓမ္မရာဇဝိရုဒ္ဓါနံ၊ သူစယန္တာ ဒုရ’န္တတံ။
သန္တဖလနိဒဿန
သိရော နိက္ခိတ္တ စရဏော၊ စ္ဆရိယာန’မ္ဗုဇာန’ယံ။
ပရမ’ဗ္ဘုတတံ လောကေ၊ ဝိညာပေတ’တ္တနော ဇိနော။
ဝိဘူတိယာ မဟန္တတ္တံ၊ အဓိပ္ပာယဿ ဝါ သိယာ။
ပရမုက္ကံသတံ ယာတံ၊ တံ မဟန္တတ္တ မီရိတံ။
ဝိဘူတိမဟန္တတ္တ
ကိရီဋ ရတန’စ္ဆာယာ၊ နုဝိဒ္ဓါ’တပ ဝါရဏော။
ပုရာ ပရံ သိရိံ ဝိန္ဒိ၊ ဗောဓိသတ္တော’ ဘိနိက္ခမာ။
အဓိပ္ပာယမဟန္တတ္တ
သတ္တော သမ္ဗောဓိယံ ဗောဓိ၊ သတ္တော သတ္တဟိတာယ သော။
ဟိတွာ သ္နေဟရသာဗန္ဓ၊ မပိ ရာဟုလမာတရံ။
ဂေါပေတွာ ဝဏ္ဏနီယံ ယံ၊ ကိဉ္စိ ဒဿီယတေ ပရံ။
အသမံ ဝါ သမံ တဿ၊ ယဒိ သာ ဝဉ္စနာ မတာ။
အသမဝဉ္စနာ
ပုရတော န သဟဿေသု၊ န ပဉ္စေသု စ တာဒိနော။
မာရော ပရေသု တဿေ’သံ၊ သဟဿံ ဒသဝဍ္ဎိတံ။
သမဝဉ္စနာ
ဝိဝါဒ မနုယုဉ္ဇန္တော၊ မုနိန္ဒဝဒနိ’န္ဒုနာ။
သမ္ပုဏ္ဏော စန္ဒိမာ နာ’ယံ၊ ဆတ္တ မေတံ မနောဘုနော။
ပရာနုဝတ္တနာဒီဟိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒေနိ’ဟ ယာ ကတာ။
ထုတိ ရ’ပ္ပကတေ သာ’ယံ၊ သိယာ အပ္ပကတတ္ထုတိ။
သုခံ ဇီဝန္တိ ဟရိဏာ၊ ဝနေသွ’ပရသေဝိနော။
အနာယာသော ပလာဘေဟိ၊ ဇလဒဗ္ဘင်္ကုရာဒိဘိ။
ဥတ္တရံ ဥတ္တရံ ယတ္ထ၊ ပုဗ္ဗပုဗ္ဗဝိသေသနံ။
သိယာ ဧကာဝလိ သာ’ယံ၊ ဒွိဓာ ဝိဓိ၊ နိသေဓတော။
ဝိဓိဧကာဝလိ
(သုဗောဓာ၊၁၈၄။)ပါဒါ နခါလိ ရုစိရာ၊ နခါလိ ရံသိ ဘာသုရာ။
ရံသီတမောပဟာနေ’က၊ ရသာ သောဘန္တိ သတ္ထုနော။
နိသေဓဧကာဝလိ
အသန္တုဋ္ဌော ယတိ နေဝ၊
သန္တောသော နာ’လယာဟတော။
နာ’လယော ယော သ ဇန္တူနံ၊ နာ’နန္တ ဗျသနာ ဝဟော။
ယဟိံ ဘူသိယ ဘူသတ္တံ၊ အညမညံ တု ဝတ္ထုနံ။
ဝိနာ’ဝ သဒိသတ္တံ တံ၊ အညမညဝိဘူသနံ။
ဗျာမံ’သု မဏ္ဍလံ တေန၊ မုနိနာ လောကဗန္ဓုနာ။
မဟန္တိံ ဝိန္ဒတီ ကန္တိံ၊ သောပိ တေနေဝ တာဒိသိံ။
ကထနံ သဟဘာဝဿ၊ ကြိယာယ စ၊ ဂုဏဿ စ။
‘သဟဝုတ္တီ’တိ ဝိညေယျံ၊ တ’ဒုဒါဟရဏံ ယထာ။
ကြိယာသဟဝုတ္တိ
ဇလန္တိ စန္ဒရံသီဟိ၊ သမံ သတ္ထု နခံ သဝေါ။
ဝိဇမ္ဘတိ စ စန္ဒေန၊ သမံ တမ္မုခစန္ဒိမာ။
ဂုဏသဟဝုတ္တိ
ဇိနော’ဒယေန မလီနံ၊ သဟ ဒုဇ္ဇန စေတသာ။
ပါပံ ဒိသာ သုဝိမလာ၊ သဟ သဇ္ဇန စေတသာ။
ဝိရောဓီနံ ပဒ’တ္ထာနံ၊ ယတ္ထ သံသဂ္ဂဒဿနံ။
သမုက္ကံသာ’ဘိဓာနတ္ထံ၊ မတာ သာ’ယံ ဝိရောဓိတာ။
ဂုဏာ သဘာဝ မဓုရာ၊ အပိ လောကေ’က ဗန္ဓုနော။
သေဝိတာ ပါပ သေဝီနံ၊ သမ္ပဒူသေန္တိ မာနသံ။
ယဿ ကဿ စိ ဒါနေန၊ ယဿ ကဿ စိ ဝတ္ထုနော။
ဝိသိဋ္ဌဿ ယ မာဒါနံ၊ ‘ပရိဝုတ္တီ’တိ သာ မတာ။
ပုရာ ပရေသံ ဒတွာန၊ မနုညံ နယနာဒိကံ။
မုနိနာ သမနုပ္ပတ္တာ၊ ဒါနိ သဗ္ဗညုတာသိရီ [မုနိန္ဒ! သမနုပ္ပတ္တော၊ ဒါနိ သဗ္ဗညုတာသိရိံ (က.)]။
(သုဗောဓာ၊၁၈၅။)ကိဉ္စိ ဒိသွာန ဝိညာတာ၊ ပဋိပဇ္ဇတိ တံသမံ။
သံသယာ’ပဂတံ ဝတ္ထုံ၊ ယတ္ထ သော’ယံ ဘမော မတော။
သမံ ဒိသာသု’ဇ္ဇလာသု၊ ဇိန ပါဒ နခံ’သုနာ။
ပဿန္တာ အဘိနန္ဒန္တိ၊ စန္ဒာ’တပ မနာ ဇနာ။
ပဝုစ္စတေ ယံ နာမာဒိ၊ ကဝီနံ ဘာဝဗောဓနံ။
ယေန ကေနစိ ဝဏ္ဏေန၊ ဘာဝေါ နာမာ’ယ မီရိတော။
နနု တေယေ’ဝ သန္တာနော၊ သာဂရာ န ကုလာစလာ။
မနမ္ပိ မရိယာဒံ ယေ၊ သံဝဋ္ဋေပိ ဇဟန္တိ နော။
အင်္ဂင်္ဂိ ဘာဝါ သဒိသ၊ ဗလဘာဝါ စ ဗန္ဓနေ။
သံသဂ္ဂေါ’လင်္ကတီနံ ယော၊ တံ ‘မိဿ’န္တိ ပဝုစ္စတိ။
အင်္ဂင်္ဂီဘာဝမိဿ
ပသတ္ထာ မုနိနော ပါဒ၊ နခ ရံသိ မဟာနဒီ။
အဟော! ဂါဠှံ နိမုဂ္ဂေပိ၊ သုခယတျေ’ဝ တေ ဇနေ။
သဒိသ ဗလ ဘာဝ မိဿ
ဝေသော သဘာဝ မဓုရော၊ ရူပံ နေတ္တ ရသာယနံ။
မဓူ’ဝ မုနိနော ဝါစာ၊ န သမ္ပီဏေတိ ကံ ဇနံ။
အာသီ နာမ သိယာ’တ္ထဿ၊ ဣဋ္ဌဿာ’သီသနံ ယထာ။
တိလောကေ’ကဂတိ နာထော၊
ပါတု လောက မပါယတော။
ရသ’ပ္ပတီတိ ဇနကံ၊ ဇာယတေ ယံ ဝိဘူသနံ။
‘ရသဝန္တ’န္တိ တံ ဉေယျံ၊ ရသဝန္တ ဝိဓာနတော။
ရာဂါ’နတ’ဗ္ဘုတ သရောဇ မုခံ ဓရာယ၊
ပါဒါ တိလောကဂရုနော’ဓိက ဗန္ဓရာဂါ။
အာဒါယ နိစ္စသရသေန ကရေန ဂါဠှံ၊
သဉ္စုမ္ဗယန္တိ သတတာ’ဟိတ သမ္ဘမေန။
(သုဗောဓာ၊၁၈၆။)ဣစ္စာ’နုဂမ္မ ပုရိမာစရိယာ’နုဘာဝံ၊
သင်္ခေပတော နိဂဒိတော’ယ မလင်္ကတီနံ။
ဘေဒေါ’ပရူပရိ ကဝီဟိ ဝိကပ္ပိယာနံ၊
ကော နာမ ပဿိတု မလံ ခလု တာသ မန္တံ။
ဣတိ သံဃရက္ခိတမဟာသာမိ ဝိရစိတေ သုဗောဓာလင်္ကာရေ
အတ္ထာလင်္ကာရာဝဗောဓော နာမ
စတုတ္ထော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၅. ဘာဝါဝဗောဓ-ပဉ္စမပရိစ္ဆေဒ
ပဋိဘာနဝတာ လောက၊ ဝေါဟာရ’မနုသာရိနာ။
တတော’စိတျ သမုလ္လာသ၊ ဝေဒိနာ ကဝိနာ ပရံ။
ဌာယိသမ္ဗန္ဓိနော ဘာဝ၊ ဝိဘာဝါ သာ’နုဘာဝကာ။
သမ္ဗဇ္ဈန္တိ နိဗန္ဓာ တေ၊ ရသ’ဿာဒါယ သာဓုနံ။
ဘာဝအဓိပ္ပာယ
စိတ္တ ဝုတ္တိ ဝိသေသာ တု၊ ဘာဝယန္တိ ရသေ ယတော။
ရတျာဒယော တတော ဘာဝ၊ သဒ္ဒေန ပရိကိတ္တိတာ။
ဌာယီဘာဝအဓိပ္ပာယ
ဝိရောဓိနာ’ညဘာဝေန၊ ယော ဘာဝေါ န တိရောဟိတော။
သီလေန တိဋ္ဌတိ’စ္စေသော၊ ‘ဌာယီဘာဝေါ’တိ သဒ္ဒိတော။
ဌာယီဘာဝပ္ပဘေဒဥဒ္ဒေသ
ရတိ၊ ဟဿော၊ စ သောကော၊ စ၊
ကောဓု၊ ဿာဟာ၊ ဘယံ၊ပိ စ။
ဇိဂုစ္ဆာ၊ ဝိမှယော၊ စေဝ၊ သမော စ နဝ ဌာယိနော။
ဗျဘိစာရီဘာဝအဓိပ္ပာယ
တိရောဘာဝါ၊ ဝိဘာဝါ’ဒိ၊ ဝိသေသနာ’ဘိမုချတော။
ယေ တေ စရန္တိ သီလေန၊ တေ ဟောန္တိ ဗျဘိစာရိနော။
ဗျဘိစာရိဘာဝပဘေဒ
(သုဗောဓာ၊၁၈၇။)ဓိတိ၊ ဇဠတာ၊ ဒီနတု၊ ဂ္ဂါ၊ လသတ္တံ၊
သုတ္တံ၊ တာသော၊ ဂိလာနု၊ ဿုက၊ ဟရိသ၊
သတိ၊ ဿာ၊ ဝိသာဒါ၊ ဗဟိတ္ထာ [ဗဟိဒ္ဓါ (က.)]။
စိန္တာ၊ ဂဗ္ဗာ၊ ပမာရော၊ မရိသ၊ မဒ၊
မတု၊ မ္မာဒ၊ မောဟာ၊ ဝိဗောဓော၊
နိဒ္ဒါ၊ ဝေဂါ၊ သဗိလံ၊ မရဏ၊
စပလတာ [သစပလာ (က.)]၊ ဗျာဓိ၊ တေတ္တိံသ မေတေ။
သတ္တိကဘာဝအဓိပ္ပာယ
သမာဟိတ’တ္တ’ပ္ပဘဝံ၊ သတ္တံ [သတွံ (က.)] တေနော’ပပါဒိတာ။
သတ္တိကာ [သာတွိကာ (က.)] ပျ’နုဘာဝတ္တေ၊ ဝိသုံ ဘာဝါ ဘဝန္တိ တေ။
သတ္တိကဘာဝပ္ပဘေဒ
ထမ္ဘော၊ ပဠယ၊ ရောမဉ္စာ၊ တထာ သေဒ၊ ဿု၊ ဝေပထု။
ဝေဝဏ္ဏိယံ၊ ဝိသရတာ၊ ဘာဝါ’ဋ္ဌေ’တေ တု သတ္တိကာ။
ယဒါ ရတျာဒယော ဘာဝါ၊ ဌိတိသီလာ န ဟောန္တိ စေ။
တဒါ သဗ္ဗေပိ တေ ဘာဝါ၊ ဘဝန္တိ ဗျဘိစာရိနော။
ဝိဘာဝေါ ကာရဏံ တေသု၊ ပ္ပတ္တိယု’ဒ္ဒီပနေ တထာ။
ယော သိယာ ဗောဓကော တေသံ၊
အနုဘာဝေါ’ယ မီရိတော။
နေကဟေတုံ မနောဝုတ္တိ၊ ဝိသေသဉ္စ ဝိဘာဝိတုံ။
ဘာဝံ ဝိဘာဝါ’နုဘာဝါ၊ ဝဏ္ဏိယာ ဗန္ဓနေ ဖုဋံ။
သဝိဘာဝါ’နုဘာဝေဟိ၊ ဘာဝါ တေ တေ ယထာရဟံ။
ဝဏ္ဏနီယာ ယထော’စိတျံ၊ လောကရူပါ’နုဂါမိနာ။
(သုဗောဓာ၊၁၈၈။)စိတ္တ ဝုတ္တိ ဝိသေသတ္တာ၊ မာနသာ သတ္တိကာ’င်္ဂတော။
ဗဟိ နိဿဋ သေဒါဒိ၊ အနုဘာဝေဟိ ဝဏ္ဏိယာ။
ရသအဓိပ္ပာယ
သာမာဇိကာန မာနန္ဒော၊ ယော ဗန္ဓတ္ထာ’နုသာရိနံ။
ရသီယတီတိ တညူဟိ၊ ရသော နာမာ’ယ’မီရိတော။
ရသပ္ပဘေဒ
သဝိဘာဝါ၊ နုဘာဝေဟိ၊ သတ္တိက၊ဗျဘိစာရိဘိ။
အဿာဒိယတ္တ မာနီယ၊ မာနော ဌာယေ’ဝ သော ရသော။
သိင်္ဂါရ၊ဟဿ၊ကရုဏာ၊ ရုဒ္ဒ၊ဝီရ၊ဘယာနကာ။
ဗီဘစ္ဆ၊ဗ္ဘုတ၊သန္တာ၊ စ၊ ရသာ ဌာယီန နုက္ကမာ။
ဒုက္ခရူပေ’ယ’ မာနန္ဒော၊ ကထံ နု ကရုဏာဒိကေ?
သိယာ သောတူနမာနန္ဒော၊
သောကော ဝေဿန္တရဿ ဟိ။
ဌာယီဘာဝ နိဒ္ဒေသ ရတိဋ္ဌာယီဘာဝ
ရမ္မ၊ဒေသ၊ ကလာ၊ ကာလ၊ ဝေသာဒိ၊ ပဋိသေဝနာ။
ယုဝါန’ညောညရတ္တာနံ၊ ပမောဒေါ ရတိ ရုစ္စတေ။
ယုတျာ ဘာဝါနုဘာဝါ တေ၊ နိဗန္ဓာ ပေါသယန္တိ နံ။
သောပျ’ယောဂ၊ ဝိပ္ပယောဂ၊ သမ္ဘောဂါနံ ဝသာ တိဓာ။
ဟဿဋ္ဌာယီဘာဝ
ဝိကာရာ’ကတိအာဒီဟိ၊ အတ္တနော ထ ပရဿ ဝါ။
ဟဿော နိဒ္ဒါ၊ သမာ’လသျ၊ မုစ္ဆာဒိ၊ဗျဘိစာရိဘိ။
ပရိပေါသေ သိယာ ဟဿော၊ ဘိယျော’တ္ထိပဘုတီနံ သော။
ဟဿပ္ပဘေဒ
သိတ မိဟ ဝိကာသိ နယနံ၊
ကိဉ္စာ’လက္ခိယ ဒိဇံ တု တံ ဟသိတံ။
မဓုရဿရံ ဝိဟသိတံ၊ အံသသိရောကမ္ပမုပဟသိတံ။
(သုဗောဓာ၊၁၈၉။)အပဟသိတံ သဇလ’က္ခိ၊ ဝိက္ခိတ္တင်္ဂံ ဘဝတျ’တိဟသိတံ။
ဒွေ ဒွေ ကထိတာ စေ’သံ၊
ဇေဋ္ဌေ [မဇ္ဈေ’ဓမေတိ ဧတ္ထ မဇ္ဈေ အဓမေတိ ပဒစ္ဆေဒေါ] မဇ္ဈေ’ဓမေ စ ကမသော။
ကရုဏဋ္ဌာယီဘာဝ
သောကရူပေါ တု ကရုဏော၊ နိဋ္ဌပ္ပတ္တိ’ဋ္ဌ နာသတော။
တတ္ထာ’နုဘာဝါ ရုဒိတ၊ ပဠယ၊တ္ထမ္ဘကာဒယော။
ဝိသာဒါ၊လသျ၊မရဏ၊ စိန္တာ’ဒီ ဗျဘိစာရိနော။
ရုဒ္ဒဋ္ဌာယီဘာဝ
ကောဓော မစ္ဆရိယာ’ဒီဟိ၊ ပေါသေ တာသ၊ မဒါဒိဘိ။
နယနာ’ရုဏတာဒီဟိ၊ ရုဒ္ဒေါ နာမ ရသော ဘဝေ။
ဝီရဋ္ဌာယီဘာဝ
ပတာပ၊ ဝိက္ကမာ’ဒီဟု၊ ဿာဟော ‘ဝီရော’တိ သညိတော။
ရဏ၊ဒါန၊ဒယာယောဂါ၊ ဝီရော’ယံ တိဝိဓော ဘဝေ။
တေဝါ’နုဘာဝါ ဓိတိ၊မ၊ တျာ’ဒယော ဗျဘိစာရိနော။
ဘယဋ္ဌာယီဘာဝ
ဝိကာရာ၊သနိ၊သတ္တာ’ဒိ၊ ဘယု’က္ကံသော ဘယာနကော။
သေဒါ’ဒယော နုဘာဝေ’တ္ထ၊ တာသာ’ဒီ ဗျဘိစာရိနော။
ဇိဂုစ္ဆာဋ္ဌာယီဘာဝ
ဇိဂုစ္ဆာ ရုဓိရာ’ဒီဟိ၊ ပူတျာ’ဒီဟိ ဝိရာဂတော။
ဗီဘစ္ဆော ခေါဘနု’ဗ္ဗေဂီ၊ ကမေန ကရုဏာယုတော။
နာသာ ဝိကူဏနာဒီဟိ၊ သင်္ကာဒီဟိ’ဿ ပေါသနံ။
ဝိမှယဋ္ဌာယီဘာဝ
အတိ လောက ပဒတ္ထေဟိ၊ ဝိမှယော’ယံ ရသော’ဗ္ဘုတော။
တဿာ’နုဘာဝါ သေဒ၊ဿု၊ သာဓုဝါဒါ’ဒယော သိယုံ။
တာသာ၊ဝေဂ၊ဓိတိ၊ပ္ပညာ၊ ဟောန္တေ’တ္ထ ဗျဘိစာရိနော။
သမဋ္ဌာယီဘာဝ
ဌာယီဘာဝေါ သမော မေတ္တာ၊ ဒယာ၊မောဒါ’ဒိ သမ္ဘဝေါ။
ဘာဝါဒီဟိ တ’ဒုက္ကံသော၊ သန္တော သန္တ နိသေဝိတော။
ဣတိ သံဃရက္ခိတ မဟာသာမိဝိရစိတေ သုဗောဓာလင်္ကာရေ
ရသဘာဝါ’ဝဗောဓော နာမ
ပဉ္စမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
သုဗောဓာလင်္ကာရော သမတ္တော။