နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ
ဂန္ထာရမ္ဘ
ယဿ ဉာဏံ သဒါ ဉာဏံ၊ နာညေယျာ ဉာဏကံ ဝိနာ။
နိဿေသဂုဏယုတ္တဿ၊ တဿ နတွာ မဟေသိနော။
သတ္ထန္တရာ သမာဒါယ၊ သာရံ သဗ္ဗဓရာ တထာ။
ကရိယျတေ’ဘိဓာနပ္ပ-ဒီပကဿတ္ထဝဏ္ဏနာ။
ပဏာမာဒိဝဏ္ဏနာ
[က] ဣဓာယံ ဂန္ထကာရော ပဌမမတ္တနော ပရေသမ္ပိ သမ္မာ ဟိတတ္ထနိပ္ဖာဒနတ္ထံ ပုညသမ္ပဒ’မာစိနောတိ ‘‘တထာဂတော’’စ္စာဒိနာ။ တတ္ထ ကရုဏာကရော မဟာကရုဏာယ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတော ယော တထာဂတော ဘဂဝါ ကရောပယာတံ အတ္တနော ဟတ္ထဂတံ သုခပ္ပဒံ သုခဿ ပတိဋ္ဌာနဘူတံ သုခကာရဏံ ဝါ သုခဒါယကံ ဝါ ပဒံ နိဗ္ဗာနံ ဩသဇ္ဇ စဇိတွာ ကလိသမ္ဘဝေ
(ဓာန်၊ဋီ၊၂။)ဒုက္ခကာရဏဘူတေ ဘဝေ သံသာရေ ကေဝလဒုက္ကရံ သုကရေနာသမ္မိဿံ အစ္စန္တဒုက္ကရံ ပဉ္စဝိဓပရိစ္စာဂါဒိကံ ကရံ ကရောန္တော ပရတ္ထံ ပရေသမတ္ထံယေဝ အကာ ကတဝါ, တမေဒိသံ တထာဂတံ အဟံ နမာမိ။
[ခ] ယဉ္စ ဓမ္မံ ဇရာရုဇာဒိမုတ္တာ ဇရာရောဂါဒီဟိ ဝိမုတ္တာ မုနိကုဉ္ဇရာ မုနိသေဋ္ဌာ ဘဂဝန္တော အပူဇယုံ ပူဇိတဝန္တော, တထာ ဥတ္တရေ ဥတ္တမေ သတ္တာနံ ဝါ သံသာရမဟောဃပက္ခန္ဒာနံ တတော ဥတ္တရဏသမတ္ထေ ယဟိံ တရေ ယသ္မိံ ဓမ္မပ္လဝေ ဌိတာ သမ္မာပဋိပဇ္ဇနဝသေန အာရူဠှာ နရာနရာ မနုဿာ စ ဒေဝါ စ တိဝဋ္ဋမ္ဗုနိဓိံ ကိလေသကမ္မဝိပါကဝဋ္ဋသင်္ခါတေဟိ တီဟိ ဝဋ္ဋေဟိ အာကုလိတံ သံသာရမဟမ္ဗုရာသိံ တရိံသု တိဏ္ဏာ, အဃပ္ပဟံ ကိလေသပ္ပဟာနကရံ, သံသာရဒုက္ခပ္ပဟာနကရံ ဝါ တံ ဓမ္မမပိ အဟံ နမာမိ။
[ဂ] မုနိန္ဒောရသသူနုတံ ဘဂဝတော ဥရေ သမ္ဘဝဓမ္မဒေသနာယ အရိယဘာဝပ္ပတ္တတာယ မုနိန္ဒဿ ဩရသပုတ္တဘာဝံ ဂတံ ပတ္တံ နုတံ ကိလေသခေပနကံ သုပုညခေတ္တံ ပုညတ္ထိကာနံ ပုညဗီဇဝိရုဟနဋ္ဌာနံ သုခေတ္တဘူတံ ဘုဝနေ လောကေ သုတံ
(ဓာန်၊ဋီ၊၃။)ဝိဿုတံ, သုတဓရံ ဝါ ကိလေသသဝနာဘာဝေန အဿုတံ အပါဏောပိ ပါဏော ကရီယိတ္ထာတိ ပါဏီကတော, ပါတိမောက္ခသံဝရော, သောဝ သံဝရော ဧတဿတ္ထီတိ ပါဏီကတသံဝရော, တံ ပါဏီကတသံဝရံ, ဝရံ သီလာဒိဂုဏေဟိ သဒေဝကေဟိ လောကေဟိ ပတ္ထနီယံ။ ‘‘ဒေဝါပိ တဿ ပိဟယန္တိ တာဒိနော’’တိ [ဥဒါ. ၂၇] ဟိ ဝုတ္တံ။ သဒါ သဗ္ဗသ္မိံ ကာလေ ဂုဏောဃေန သီလာဒိဂုဏသမူဟေန နိရန္တရန္တရံ အဝိစ္ဆိန္နမာနသံ, ပရိပုဏ္ဏစိတ္တံ ဝါ ဂဏမ္ပိ အဋ္ဌန္နံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ သမူဟံ အပိ အဟံ နမာမီတိ ဧဝမေတ္ထ တိဏ္ဏမ္ပိ သင်္ခေပတော အတ္ထယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
[ဃ-င] ဧဝံ ပုညသမ္ပဒမာစိနိတွာ ကိမဘိမတံ သာဓနီယမိစ္စာဟ ‘‘ပကာသိဿမဘိဓာနပ္ပဒီပိက’’န္တိ။ ဗုဒ္ဓါဒီနမဘိဓာနာနံ သရူပဝသေန, လိင်္ဂဝသေန စ ပရိဒီပနတော ပကာသနတော ‘‘အဘိဓာနပ္ပဒီပိက’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ သတ္ထံ ပကာသိဿံ အန္တောဘာဝေန နိပ္ဖန္နံ ဗဟိဘာဝေန ပကာသိဿံ။ အန္တောဘာဝဿ ဟိ ဗဟိဘာဝမပေက္ခိတွာ ဘာဝိတမုပပန္နံ။ နနု သန္တေဝ ပုဗ္ဗာစရိယာနံ နာမလိင်္ဂပ္ပကာသနာနျမရကောသတိကဏ္ဍောပ္ပလိနျာဒျဘိဓာနသတ္ထာနိ, ပါဏိနိ ဗျာဍိဝရရုစိစန္ဒဂေါမိ ရုဒ္ဒဝါမနာဒိဝိဟိတာနိ စ လိင်္ဂသတ္ထာနိ, တတော ကိမိဒမုစ္စတေ ဣစ္စာဟ ‘‘နာမလိင်္ဂါနိ ဗုဒ္ဓဘာသိတဿာရဟာနိ ဒဿယန္တော’’တိ။ ဧတေန သန္တေသွပိ ပုဗ္ဗာစရိယာနံ သတ္ထေသု ယသ္မာ န တေသု နာမလိင်္ဂါနိ ဗုဒ္ဓဝစနာနုရူပါနိ
(ဓာန်၊ဋီ၊၄။)ဟောန္တိ, တသ္မာ တဒနုရူပါနိ နာမလိင်္ဂါနိ ဒဿယန္တော အဘိဓာနသတ္ထံ ပကာသိဿာမီတိ ဧတမတ္ထံ ဒီပေတိ။ နမျတေ အဘိဓီယတေ အတ္ထော အနေနာတိ နာမံ, သဒ္ဒသတ္ထေ နမုဓာတုဝသေန။ လိင်္ဂယတေ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တျာဒိနာ ဝိဘဇ္ဇတေတိ, ဣတ္ထာဒယော ဝါနေန လိင်္ဂီယန္တေ ဗျဉ္ဇီယန္တေတိ လိင်္ဂံ, ဣတ္ထိပုမနပုံသကံ။ ကိမေတဿ အဘိဓာနသတ္ထဿ ကရဏေ ပယောဇနန္တိ ပုစ္ဆာယံ ယသ္မိံ သတိ တံ သောတာရော သောတုမုဿဟန္တိ, တံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘နာမလိင်္ဂေသွိ’’စ္စာဒိ။ ယတော ဗုဒ္ဓဝစနေ ပဋုနော ဘာဝေါ ပါဋဝံ, တဒေဝ အတ္ထော ပယောဇနံ, တံ ဣစ္ဆန္တီတိ ပါဋဝတ္ထိနော, တေသံ ပါဋဝတ္ထီနံ သောတူနံ နာမလိင်္ဂေသု ကောသလ္လံ ကုသလတာ ဆေကဘာဝေါ ဗုဒ္ဓဝစနေ မဟဗ္ဗလံ အတ္ထဿ နိစ္ဆယကာရဏံ ဟောတိ, အတော တသ္မာ ကာရဏာ ဗုဒ္ဓဘာသိတဿာရဟာနိ နာမလိင်္ဂါနိ ဒဿယန္တော အဘိဓာနပ္ပဒီပိကံ သတ္ထံ ပကာသိဿန္တိ သမ္ဗန္ဓော။
[စ] ဣဒါနိ သတ္ထလဟုဘာဝတ္ထမာဟ ‘‘ဘိယျော’’စ္စာဒိ။ ဘိယျော ဗာဟုလ္လေန ရူပန္တရာ ရူပဘေဒေန ဣတ္ထိပစ္စယပုမ္ဘာဝါဒိကာရိယကတေန ထီပုန္နပုံသကံ ဉေယျံ, သော စ နာမာနံ နာမဝိသေသနဿ, နာမပရာမသိသဗ္ဗနာမသဒ္ဒဿ စ ဉေယျော ပကာရန္တရာဘာဝါ။ တတြ နာမာနံ ရူပဘေဒေါ ယထာ – ဆုရိကာ သတျ’သိပုတ္တိ [အဘိဓာန ၃၉၂ ဂါထာ]။ အသိ ခဂ္ဂေါ စ သာယကော [အဘိဓာန ၃၉၁ ဂါထာ]။ ပါနီယံ သလိလံ ဒကန္တိ [အဘိဓာန ၆၆၁ ဂါထာ]။ နာမဝိသေသနဿ ယထာ – နိသီထော မဇ္ဈိမာ ရတ္တီတိ [အဘိဓာန ၇၀ ဂါထာ]။ နာမပရာမသိသဗ္ဗနာမသဒ္ဒဿ
(ဓာန်၊ဋီ၊၅။)ယထာ – အာကင်္ခါ ရုစိ ဝုတ္တာ သာ, တွဓိကာ လာလသာ ဒွိသူတိ [အဘိဓာန ၁၆၃ ဂါထာ]။ သာဟစရိယေန နိယတလိင်္ဂေနာဝိပ္ပယောဂတော ထီပုန္နပုံသကံ ဉေယျံ။ ကတ္ထစီတိ ယတြ ရူပဘေဒေါ နတ္ထိ, တံ ယထာ – မရီစိ မိဂတဏှိကာ [အဘိဓာန ၆၅ ဂါထာ]။ ရံသိမာ ဘာကရော ဘာနု [အဘိဓာန ၆၃ ဂါထာ]။ အာပေါ ပယော ဇလံ ဝါရိ [အဘိဓာန ၆၆၁ ဂါထာ]။ မရီဈာဒယော ဟျဘိန္နရူပတ္တာ လိင်္ဂန္တရေပိ သမ္ဘာဝိယန္တေဟိ နိယတလိင်္ဂေဟိ မိဂတဏှိကာဘာကရဇလာဒိသဒ္ဒေဟိ သာဟစရိယေန တံလိင်္ဂေ နိစ္ဆီယန္တေ။ အာဟစ္စဝိဓာနေန ဣတ္ထိပုမနပုံသကာနံ ဝိသေသေတွာ ကထနေန ထီပုန္နပုံသကံ ဉေယျံ။ ကွစီတိ ယတြ န ရူပဘေဒေါ လိင်္ဂနိဏ္ဏယဿ နိမိတ္တံ, န စ သာဟစရိယံ လိင်္ဂဘေဒေါဘိမတော, နေကမေဝ ဝါ လိင်္ဂမိစ္ဆတေ, တံ ယထာ – ဝလ္လရီ မဉ္ဇရီ နာရီ [အဘိဓာန ၅၅၀ ဂါထာ]။ ဝိဋပေါ ဝိဋဘီတ္ထိယံ [အဘိဓာန ၅၄၇ ဂါထာ]။ ဘီတိတ္ထီ ဘယမုတ္တာသော [အဘိဓာန ၁၆၆ ဂါထာ]။ ဝဇိရံ ပုန္နပုံသကေစ္စာဒိ [အဘိဓာန ၂၄ ဂါထာ]။
[ဆ] ဣဒါနိ ရူပဘေဒေါတိ လိင်္ဂနိဏ္ဏယဿ ပဋိပတ္တိဟေတုကော ယော ဘိန္နလိင်္ဂါနံ ဒွန္ဒော, တက္ကရဏပဋိသေဓေန အဘိန္နလိင်္ဂါနမေဝ ဒွန္ဒော ကတောတိ ပရိဘာသိတုမုပက္ကမတေ ‘‘အဘိန္နလိင်္ဂိန’’မိစ္စာဒိ။ အဘိန္နလိင်္ဂီနံယေဝ နာမာနံ ဒွန္ဒော ကတော, န ဘိန္နလိင်္ဂီနံ, ယထာ – ဝိမုတျသင်္ခတဓာတု, သုဒ္ဓိနိဗ္ဗုတိယော သိယုန္တိ [အဘိဓာန ၉ ဂါထာ]။ န ကေဝလံ ဒွန္ဒောယေဝ, အထ ခေါ ဧကသေသောပျဘိန္နလိင်္ဂါနံယေဝ ကတော, ယထာ – နဂ္ဂေါ ဒိဂမ္ဗရာဝတ္ထာ။ [အဘိဓာန ၇၃၄ ဂါထာ] သဗ္ဗဓရကတေ ပန ‘‘ဇီမူတာ မေဃပဗ္ဗတာ’’ ဣစ္စုဒါဟဋံ။ နနု စ ဘိန္နလိင်္ဂါနမ္ပိ ဧကသေသော ကတော,
(ဓာန်၊ဋီ၊၆။)ယထာ – မာတာ ပိတာ တု ပိတရော, ပုတ္တာ တု ပုတ္တဓီတရော [အဘိဓာန ၂၄၉ ဂါထာ]။ သသုရာ သဿု သသုရာ, ဘာတုဘဂိနိ ဘာတရောတိ [အဘိဓာန ၂၅၀ ဂါထာ]။ ဧတ္ထ ဟိ မာတာ စ ပိတာ စ ပိတရော, ပုတ္တော စ ဓီတာ စ ပုတ္တာ, သဿု စ သသုရော စ သသုရာ, ဘာတာ စ ဘဂိနီ စ ဘာတရောတိ ဘိန္နလိင်္ဂါနမ္ပိ ဧကသေသော ဒဿိတောတိ။ ဌာနန္တရေ တေသံ ဘိန္နလိင်္ဂတာယ ဒဿိတတ္တာ န ဒေါသော။ တာတော တု ဇနကော ပိတာ [အဘိဓာန ၂၄၃ ဂါထာ]။ အမ္မာ’မ္ဗာ ဇနနီ မာတာ [အဘိဓာန ၂၄၄ ဂါထာ]။ အပစ္စံ ပုတ္တောတြဇော သုတော [အဘိဓာန ၂၄၀ ဂါထာ]။ နာရိယံ ဒုဟိတာ ဓီတာ [အဘိဓာန ၂၄၁ ဂါထာ]။ ဇာယာပတီနံ ဇနနီ, သဿု ဝုတ္တာထ တပ္ပိတာ။ သသုရောတိ ဣစ္စာဒိကဉှိ တေသံ [အဘိဓာန ၂၄၆ ဂါထာ] ဌာနန္တရန္တိ။ တထာ ဧတ္ထ ကမံ ဝိနာ ဘိန္နလိင်္ဂါနံ ဂဏနပါဌော ဝိယ သင်္ကရောပိ န ကတော။ တတြ ဟိ သဂ္ဂဒိသာဒယော အတ္ထာ ယထာက္ကမံ တံသမ္ဗန္ဓာ စ သက္ကဝိဒိသာဒယော အတ္ထာ သကသကသမ္ဗန္ဓသဟိတာ ယထာဘိဓာနံ သရူပပဋိပတျမတ္ထဘိဓေယျာ, တထာ တပ္ပရိယာယသမ္ဗန္ဓာနိ စ ယာနိ နာမာနိ, တာနိ သဗ္ဗာနိ တဒဘိဓာနာဝသရေ အဘိဓေယျာနီတိ သုခေနေကတြေဝ သကလနာမပဋိပတ္တိ သရူပပဋိပတ္တိ စ ယထာ သိယာတိစ္စေတဒတ္ထံ ကမော အဘျုပဂမျတေ, တထာ စ သတျာဝဿံ သဂ္ဂါဒိပရိယာယေ ဒိဝသဒ္ဒါဒယော, ဟရာဒျဝသရေ ကုမာရာဒယော အဘိဓေယျာ ဣတိ ကမာနုရောဓေန လိင်္ဂသင်္ကရော ပရိဟရိတုမသက္ကုဏေယျော, ယထာဝုတ္တန္တု ကမံ ဝိနာ နေဟ သင်္ကရော ကတော, ဣတိ ပရိယာယေန ဣတ္ထိပ္ပကရဏာဒိက္ကမေန ယထာသမ္ဘဝမဘိဓာနတော, တံ ယထာ – ဤတိ တွိတ္ထီ အဇညဉ္စ, ဥပသဂ္ဂေါ ဥပဒ္ဒဝေါတိ [အဘိဓာန ၄၀၁ ဂါထာ]။ အတြ ဟိ ယေ တိလိင်္ဂါ, တေ တိလိင်္ဂါဝသရေ ဧဝ နိဗဒ္ဓါ, န ဂဏနပါဌာ ဝိယ ဥစ္စာရဏဝသေန, ဧဝံ သဗ္ဗတြ ယထာသမ္ဘဝံ နီယတေ။ ဝုတ္တဉ္စ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၇။)‘‘ဘေဒါချာနာယ န ဒွန္ဒော၊ နေကသေသော န သင်္ကရော။
ကတောတြ ဘိန္နလိင်္ဂါန-မဝုတ္တာနံ ကမံ ဝိနာ’’တိ [အမရ ၁.၄]။
ဣဒါနိ လိင်္ဂဝါစကာနံ ဌာနဝသေနတ္ထေသု ဂမနံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘လိင်္ဂဝါစကေ’’စ္စာဒိ။ ဂါထာပါဒန္တမဇ္ဈဋ္ဌာ ဂါထာနံ ပါဒါနဉ္စ အန္တမဇ္ဈဋ္ဌာ လိင်္ဂဝါစကာ အနေကတ္ထလိင်္ဂဝါစကာနိ ဉာဏဒဿနာဒီနိ လိင်္ဂါနိ ပုဗ္ဗမတ္ထံ ဝါစကဝသေန ယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ။ အပရေ ဂါထာပါဒါနမာဒိဋ္ဌာ လိင်္ဂဝါစကာ ပရမတ္ထံ ယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ။ တံ ယထာ –
ဖလေ ဝိပဿနာဒိဗ္ဗ-စက္ခုသဗ္ဗညုတာသု စ။
ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏမှိ၊ မဂ္ဂေ စ ဉာဏဒဿနံ [အဘိဓာန ၇၉၄ ဂါထာ]။
ဏာဒေါ သဒ္ဓါစီဝရာဒိ-ဟေတွာဓာရေသု ပစ္စယော။
ကီဠာဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒေါ၊ ဝိဟာရော သုဂတာလယေ [အဘိဓာန ၈၅၇ ဂါထာ]။
ခဂ္ဂေ ကုရူရေ နေတ္တိံသော၊ ပရသ္မိဉ္စာတြ တီသွမု [အဘိဓာန ၁၀၈၉ ဂါထာ]။
ကုသလေ သုကတံ သုဋ္ဌု-ကတေ စ သုကတော တိသု [အဘိဓာန ၉၃၈ ဂါထာ]။
သမယော သမဝါယေ စ၊ သမူဟေ ကာရဏေ ခဏေ။
ပဋိဝေဓေ သိယာ ကာလေ၊ ပဟာနေ လာဘဒိဋ္ဌိသု [အဘိဓာန ၇၇၈ ဂါထာ]။
ကန္တာရော ဝနဒုဂ္ဂေသု [အဘိဓာန ၁၁၀၇ ဂါထာ]။
ဧတ္ထ စ –
ယေဘုယျတာဗျာမိဿေသု၊ ဝိသံယောဂေ စ ကေဝလံ။
ဒဠှတ္ထေနတိရေကေ စာ-နဝသေသမှိ တံ တိသု [အဘိဓာန ၇၈၆ ဂါထာ]။
သမာဓိသ္မိံ ပုမေကဂ္ဂေါ-နာကုလေ ဝါစ္စလိင်္ဂိကော [အဘိဓာန ၁၀၃၅ ဂါထာ]။
ဇဠေ ထူလော မဟတျပိ [အဘိဓာန ၁၀၆၆ ဂါထာ] စ္စာဒီသု
(ဓာန်၊ဋီ၊၈။)ဂါထာမဇ္ဈဋ္ဌာနံ, ပါဒန္တမဇ္ဈဋ္ဌာနဉ္စ လိင်္ဂဝါစကာနံ ပုဗ္ဗပရတ္ထေသွပိ ဂမနဘာဝတော ‘‘ပုဗ္ဗံ ယန္တီ’’တိ ဣဒံ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အထ ဝါ ဂါထာနံ မဇ္ဈန္တဋ္ဌာ ပုဗ္ဗံ ယန္တိ, ဂါထာမဇ္ဈဋ္ဌာ, ပါဒန္တမဇ္ဈဋ္ဌာ စ ပုဗ္ဗာပရဉ္စ ယန္တီတိ ယထာလာဘယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
[ဇ] ဣဒါနိ ဝိသေသဝိဓိမှိ သတ္ထလဟုဘာဝတ္ထံ ပရိဘာသတေ ‘‘ပုမိတ္ထိယ’’မိစ္စာဒိ။ ပုမိတ္ထိယံ ‘‘ဒွီသူ’’တိ ပဒံ ဉေယျံ, ယထာ – အသနိ ဒွီသု [အဘိဓာန ၂၄ ဂါထာ]။ သဗ္ဗလိင်္ဂေ လိင်္ဂတ္တယေ ‘‘တီသူ’’တိ ပဒံ ဉေယျံ, ယထာ – သတ္တန္နံ ပူရဏေ သေဋ္ဌေ’တိသန္တေ သတ္တမော တိသု [အဘိဓာန ၉၄၂ ဂါထာ]။ ဧတ္ထ စ နိသိဒ္ဓလိင်္ဂနာမံ ပါရိသေသတော ‘‘သေသလိင်္ဂ’’န္တိ ဉေယျံ [နိသိဒ္ဓလိင်္ဂ သေသတ္ထံ (အမရ ၁.၅.)], ယထာ – ဝဿ သံဝစ္ဆရာ နိတ္ထီတိ [အဘိဓာန ၈၁ ဂါထာ]။ အတြ စေကလိင်္ဂနိသေဓဗျာချာနေန လိင်္ဂဒွယဝိဓာနန္တိ [ဧကလိင်္ဂနိသေဓဗျာဇေန လိင်္ဂဒွယာဘိဓာနမိတိ (အမရကောသစိန္တာမဏိဋီကာ)]။
ဂန္ထလာဟဝံ ဝိဓာယေဒါနိ ပဋိပတ္တိလာဟဝတ္ထမာဟ ‘‘အဘိဓာနန္တရာရမ္ဘေ’’ဣစ္စာဒိ။ အဘိဓာနန္တရဿ အညဿ အဘိဓာနဿ အာရမ္ဘေ သတိ, တု အန္တော ယဿ အဘိဓာနဿ, အထ အာဒိ ယဿ အဘိဓာနဿာတိ ဣဒံ အဘိဓာနဒွယဉ္စ ဉေယျံ။ တွန္တမထာဒိကံ နာမာဒိပဒံ ပုဗ္ဗေန န သမ္ဗဇ္ဈတေတိ ဘာဝေါ။ တတြ နာမပဒံ ယထာ – ဇိနော သက္ကော တု သိဒ္ဓတ္ထော [အဘိဓာန ၄ ဂါထာ]။ ကေသဝေါ စက္ကပါဏျထ [အဘိဓာန ၁၆ ဂါထာ]။ မဟိဿရော သိဝေါ သူလီ [အဘိဓာန ၁၆ ဂါထာ]။ လိင်္ဂပဒံ ယထာ – ပုမေ တု ပဏှိ ပါသဏိ [အဘိဓာန ၂၇၇ ဂါထာ]။ ပုမေ တူတု ရဇော ပုပ္ဖံ [အဘိဓာန ၂၃၈ ဂါထာ]။ သာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၉။)တိရောကရဏီပျထ [အဘိဓာန ၂၉၈ ဂါထာ]။ ပုန္နပုံသကမုလ္လောစံ [အဘိဓာန ၂၉၉ ဂါထာ]။ အတ္ထပဒံ ယထာ – ဥဒရေ တု တထာ ပါစာ’နလသ္မိံ ဂဟဏီတ္ထိယံ [အဘိဓာန ၉၇၃ ဂါထာ]။ ပဏီတော တီသု မဓုရေ, ဥတ္တမေ ဝိဟိတေပျထ။ အဉ္ဇသေ ဝိသိခါယဉ္စ, ပန္တိယံ ဝီထိ နာရိယံ [အဘိဓာန ၉၄၀ ဂါထာ]။ အထသဒ္ဒေန စတြ အနန္တရိယတ္ထေန သကပရိယာယောပလက္ခဏတော အထော သဒ္ဒါဒီသု စ န ပုဗ္ဗေန သမ္ဗဇ္ဈတေ။ ပါဏကော စာပျထော ဥစ္စာလိင်္ဂေါ လောမသပါဏကောတိ [အဘိဓာန ၆၂၃ ဂါထာ]။
[ဈ] ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓဝစနာနမနုရူပါနမ္ပိ ပစုရပ္ပယောဂါနမေဝ ကေသဉ္စိ ဂဟဏံ အတ္တနော သတ္ထန္တရာပသယှတာဝသေန အဟံကာရပုဗ္ဗိကာဘာဝဉ္စ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဘိယျော ပယောဂ’’မိစ္စာဒိ။ သောဂတေ သုဂတဿ ဝစနဘူတေ အာဂမေ ပိဋကတ္တယေ, တဉှိ အာဂစ္ဆန္တိ တိဝိဓသမ္ပတ္တိယော ဧတေနာတိ အာဂမောတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ ဘိယျော ပယောဂံ ဗာဟုလ္လေန ပယုဇ္ဇတေတိ ပယောဂေါ, တံ အာဂမ္မ ဂဟေတွာ ကွစိ အရညဝဂ္ဂါဒီသု နိဃဏ္ဋုယုတ္တိဉ္စ နိဃဏ္ဋုနာမကေ သတ္ထေ အာဂတံ ဗုဒ္ဓဝစနာနုရူပံ ယုတ္တိဉ္စ အာနီယ အာနေတွာ နာမလိင်္ဂံ ကထီယတိ အန္တောဘာဝေန နိပ္ဖန္နံ ဗဟိဘာဝေန ပကာသီယတေ။ အာဝိဘာဝတ္တမေဝ ဟိ ဇညတ္တံ သန္တကာရိယကာရိနော။ အာသီသာယံ ဝါ အဝဿမ္ဘာဝိနောပိ ဝစနဿ ဝတ္တမာနတ္ထဝတ္တိစ္ဆာယ ဝတ္တမာနတ္တံ, တထာ ဟိ လောကေ အဝဿမ္ဘာဝိနော သိဒ္ဓိမဘိသန္ဓာယ ဘာဝိနမပ္ပတ္တံ ဝတ္တမာနတ္တေန ဝါ အတီတတ္တေန ဝါ ဝတ္တုမိစ္ဆတိ, တံ ယထာ – ‘‘ဣဒံ မမမပါပယေ’’တိ ကောစိ ကေနစာဘိဟိတော သန္တော အဝဿံ တံ ဘဝိဿတီတိ မညမာနော ပါပိယမာနံ ပတ္တံ ဝါ
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀။)ဝတ္တုမိစ္ဆတိ, တတောယေဝ ‘‘အာသီသာယံ ဘူတမိဝ စေ’’တိ [ပါဏိနိ ၃.၃.၁၃၂] တဒတိဒေသဝစနံ ပစ္စာချာယတေ။
ပဏာမာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၁. သဂ္ဂကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ
֍ * ၁။ ဣဒါနိ ယသ္မာ အဘိဓေယျတ္ထော နာမ ပညတ္တိပရမတ္ထတ္ထဝသေန ဒုဝိဓော, တေသု ယေဘုယျေန ပညတ္တတ္ထတော ပရမတ္ထတ္ထောဝ သေဋ္ဌော, တေသုပိ ဩဓိသော ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကရတ္တာ ယထာက္ကမံ အဋ္ဌ ဓမ္မာ သေဋ္ဌာ, တတောပိ နိဗ္ဗာနမေဝ သေဋ္ဌံ, တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဓမ္မာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါဝ သေဋ္ဌော။ ဝုတ္တဉှိ ဘဂဝတာ ‘‘ဝိရာဂေါ သေဋ္ဌော ဓမ္မာနံ, ဒွိပဒါနဉ္စ စက္ခုမာ’’တိ [ဓ. ပ. ၂၇၃; နေတ္တိ. ၁၂၅]။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ, ဝိရာဂေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ [အ. နိ. ၄.၃၄; ၅.၃၂; ဣတိဝု. ၉၀] ဝစနတော သဗ္ဗေသမ္ပိ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မာနံ ဝိရာဂသင်္ခါတော နိဗ္ဗာနမေဝ သေဋ္ဌော, စက္ခုမာ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဓမ္မာနံ, ဒေဝမနုဿာဒိဘေဒါနံ ဒွိပဒါနဉ္စ ပညတ္တတ္ထာနံ သေဋ္ဌောတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ, တသ္မာ သဗ္ဗတ္ထသေဋ္ဌတ္ထာဘိဓာယကာဘိဓာနဘူတံ ဗုဒ္ဓါတိဓာနမေဝ ပဌမံ သဂ္ဂကဏ္ဍဿ အာဒိမှိ ပတ္ထိယဝသေန [သတ္ထိယဝသေန (က.)] ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’စ္စာဒိ။ တတ္ထ ဇိနသဒ္ဒန္တံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓဿ နာမံ။ သဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓဝါတိ ဗုဒ္ဓါ, သကမ္မကာ ကတ္တရိ တပစ္စယော။ ဝိသိဋ္ဌာ ဗုဒ္ဓိ အဿတ္ထီတိ ဗုဒ္ဓါ, ပသံသာယံ ယဒါဒိနာ ဏပစ္စယော။ ဒါနသီလက္ခန္ဓာဒယော ဌာနာဋ္ဌာနဉာဏာဒယော ဝါ
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁။)ဒသ ဗလာနိ ယဿေတိ ဒသဗလော။ သာသတိ ဝိနယတိ သတ္တေတိ သတ္ထာ။ သဗ္ဗဓမ္မဇာနနသီလတာယ သဗ္ဗညူ။ ဒွိပဒါနံ, ဒွိပဒေသု ဝါ ဥတ္တမော ဒွိပဒုတ္တမော, ဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာယံ [ဗု. ဝံ. အဋ္ဌ. ၃၇ နိဒါနကထာ] နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏာယ ဆဋ္ဌိယာ သမာသဿ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ နေဒိသီ နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏာ ဆဋ္ဌီ ဂမျတေ။ ကသ္မာ ပန သော တတ္ထ ပဋိသိဒ္ဓါတိ? သမာသေ ယေဘုယျေန နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏတ္တယဿ ဝိကလာဘာဝတော။ ကိဉ္စာပိ ဟိ တတ္ထ ဆဋ္ဌိယာယေဝ ပဋိသိဒ္ဓါ, သတ္တမိယာ ပန နိဒ္ဓါရဏလက္ခဏာယ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ တဿာပိ သော ပဋိသေဓနီယောယေဝ။ မုနီနံ ဣန္ဒော ရာဇာ မုနိန္ဒော။ ပုညဉာဏဘာဂျာဒယော ဘဂံ နာမ, တံယောဂါ ဘဂဝါ။ နာထတိ သတ္တာနံ ဟိတံ ယာစတိ, ကိလေသေ ဝါ ဥပတာပေတိ, သတ္တေသု ဝါ ဣဿရိယံ ကရောတိ, တေသံ ဝါ ဟိတံ အာသီသတီတိ နာထော။ ဗုဒ္ဓဓမ္မသမန္တဉာဏဒိဗ္ဗစက္ခုသင်္ခါတေဟိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ သမန္နာဂတတ္တာ စက္ခုမာ။ သဗ္ဗဒါ ဗျာမပ္ပဘာယ ကာယတော နိစ္ဆရဏဝသေန အင်္ဂီရသော။ သဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗဓမ္မာနံ မုနနတော မုနိ, ဓမ္မဝါဒေသု ဝါ မောနကရဏတော မုနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂။)֍ * ၂။ လောကာနံ, လောကေသု ဝါ နာထော လောကနာထော။ အတ္တနော အဓိကဿ ကဿစိပိ ဥတ္တမပုဂ္ဂလဿ အဘာဝတော အနဓိဝရော, သဗ္ဗပရိယန္တဂတတ္တဘာဝတ္တာ ဝါ နတ္ထိ ဧတဿ ဣတော အညော အဓိကော ပတ္ထေတဗ္ဗော အတ္တဘာဝေါတိ အနဓိဝရော။ မဟန္တာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧသနတော ဂဝေသနတော မဟေသိ, မဟန္တော ဝါ ဤသော ဝိဘူတိ ဧတဿာတိ မဟေသိ။ ဟိတံ ဝိနယတိ အနုသာသတီတိ ဝိနာယကော, ဝိသိဋ္ဌံ ဝါ နိဗ္ဗာနံ သတ္တေ နေတီတိ ဝိနာယကော။ သဗ္ဗဓမ္မဒဿနသီလတာယ ‘‘သမန္တစက္ခူ’တိ လဒ္ဓနာမေန သဗ္ဗညုတညာဏေန သမန္နာဂတတ္တာ သမန္တစက္ခု။ သောဘနံ ဂတံ ဉာဏမဿ, သံသာရာ ဝါ သုဋ္ဌု အပုနရာဝတ္တိယာ ဂတဝါတိ သုဂတော, သပရသုခသိဒ္ဓတ္ထံ ဝါ သမ္မာ ဂတဝါတိ သုဂတော။ ဘူရိ ဗဟုကာ ပညာ ယဿ, အနန္တတ္တာ ဝါ ဘူရိသမာ ပညာ ဧတဿာတိ ဘူရိပညော, အနန္တာယ မဟာပထဝိယာ သဒိသပညောတျတ္ထော။ ကိလေသာဒိပဉ္စဝိဓံ မာရံ ဇိတဝါတိ မာရဇိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃။)֍ * ၃။ နရာနံ သီဟော သေဋ္ဌော, ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနသဟနတော ဝါ နရော စ သော သီဟော စာတိ နရသီဟော, သဟတီတိ သီဟော, နိရုတ္တိနယေန ပုဗ္ဗဝဏ္ဏာကာရဿီကာရော, သီဟသဒိသတ္တာ ဝါ နရော စ သော သီဟော စာတိ နရသီဟော။ ယထာ ဟိ သီဟော မိဂရာဇာ စတူဟိ ဒါဌာဟိ သဗ္ဗသတ္တေ ဟိံသတိ အဘိဘဝတိ, တထာ ဘဂဝါပိ သီလပညာပုညိဒ္ဓိသင်္ခါတေဟိ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သဗ္ဗံ လောကံ ဟိံသတိ အဘိဘဝတီတိ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ။ သဗ္ဗပုရိသာနံ သေဋ္ဌတ္တာ နရဝရော, နရာနံ ဝါ ဒေဝမနုဿာနံ သေဋ္ဌတ္တာ နရဝရော, ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော’’တိ [သံ. နိ. ၁.၂၃] ဧတ္ထ ဝိယ နရသဒ္ဒေန သဗ္ဗေ ဒေဝမနုဿာ သင်္ဂဟိတာ။ ဓမ္မဿ ရာဇပဝတ္တကတ္တာ ဓမ္မရာဇာ, ဓမ္မတော ဝါ သဒေဝကဿ လောကဿ ရာဇာ ဇာတော, နာဓမ္မတောတိ ဓမ္မရာဇာ, ဓမ္မေန ရာဇတီတိ ဝါ ဓမ္မရာဇာ, ဓမ္မပါလကော ဝါ ရာဇာ ဓမ္မရာဇာ။ မုနီနံ သေဋ္ဌတ္တာ မဟာမုနိ။ ဒေဝါနံ အတိဒေဝေါတိ ဒေဝဒေဝေါ, ဒေဝါနံ အဓိကော ဝါ ဒေဝေါ ဒေဝဒေဝေါ။ လောကာနံ ဂရု အာစရိယော လောကဂရု, လောကာနံ ဂရုဘာဇနတ္တာ ဝါ လောကဂရု။ ဓမ္မဿ သာမိ ယထာဝုတ္တနယေန ဓမ္မဿာမီ။ ယထာ ပုရိမကာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗညုဘာဝံ ဂတာ, တထာ အယမ္ပိ ဂတောတိ တထာဂတော, တထာ ဝါ သမ္မာ ဂတံ ဉာဏမဿာတိ တထာဂတောတျာဒိနာ တထာဂတသဒ္ဒဿ အတ္ထပပဉ္စော တတ္ထ တတ္ထ [ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၇; မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁၂; သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၃.၇၈; အ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၇၀; ဥဒါ. အဋ္ဌ. ၁၈; ဣတိဝု. အဋ္ဌ. ၃၈; ထေရဂါ. အဋ္ဌ. ၁.၃; ဗု. ဝံ. အဋ္ဌ. ၂ နိဒါန ကထာ; မဟာနိ. အဋ္ဌ. ၁၄; ပဋိ. သ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၃၇; ဒီ. နိ. ဋီ. ၁.၇; ဒီ. နိ. အဘိ. ဋီ. ၁.၇; မ. နိ. ဋီ. ၁.၁၂; အ. နိ. ဋီ. ၁.၁.၁၇၀] ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄။)֍ * ၄။ သယမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဘဝတိ, အနညဗောဓိတောတိ သယမ္ဘူ။ သမ္မာ အဝိပရီတေန သ’မတ္တနာယေဝ သဗ္ဗဓမ္မေ ဗုဇ္ဈတိ အဗုဇ္ဈိ ဗုဇ္ဈိဿတီတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ သေဋ္ဌပညာယ သမန္နာဂတတ္တာ ဝရပညော။ သတ္တေ သံသာရဏ္ဏဝတော နိဗ္ဗာနပါရံ နေတီတိ နာယကော။ ဇိတပဉ္စမာရတ္တာ ဇိနော။ ဧတ္ထ စ သမန္တဘဒြ, လောကဇိ, ဆဠဘိည, အဒွယဝါဒီ, သိရီဃန, အကနိဋ္ဌဂ [အကနိဋ္ဌက (က.)], ဓမ္မစက္က, ရာဂါသနိ [ရာဂါရိ (က.)], တိသရဏ, ခသမ [ခဏသမ (က.) ခေန အာကာသေန သမာ တုလျာ ဂုဏာ ယဿ သော (တိကဏ္ဍသေသဋီကာ ၁.၁.၈)], ဂုဏာကရ, မဟာသုခ, ဝဇိရ, မေတ္တာဗလ, အသမ, ဇိတာရိ, မဟာဗောဓိ, ဓမ္မဓာတု, သေတကေတု, ခဇိ, တိမုတ္တိ [ခဇိရဝိမုတ္တိ (က.) ခေန အာကာသဇ္ဈာနေန – သုညဘာဝနာယာတိ ဘာဝေါ – ဇယတိ သံသာရဘာဝံ ယော, ဇိ+ ကွိပ သုညဝါဒီနံ ဗောဒ္ဓါနံ ‘‘သုညံ သဗ္ဗမေဝ’’ ဣတျာကာရဘာဝနာယ သံသာရဘာဝဇယနတော တထာဘာဝေါ (သဒ္ဒကပ္ပဒ္ဒုမ)], ဒသဘူမိဿရ, ပဉ္စဉာဏ, ဗဟုက္ခမ, သမ္ဗုဒ္ဓ, သဗ္ဗဒဿီ, မဟာဗလ, သဗ္ဗဗောဓ [သမ္ဗောဓဓမ္မ (က.)], ဓမ္မကာယ, သံဂုတ္တ, အရဟ, ဒွါဒသက္ခ, ဝီတရာဂါဒီနိပိ အနေကာနိ ဗုဒ္ဓဿ နာမာနိ [ဣမာနိ ပရိယာယဝစနာနိ ပါယသော အမရကောသတော, တိကဏ္ဍသေသာဘိဓာနတော စ ဂဟိတာနိ]။ သမန္တတော ပုညသမ္ဘာရတော စ ဉာဏသမ္ဘာရတော စ ဘဒြော သေဋ္ဌောတိ သမန္တဘဒြောတျာဒီနိ စ နိဗ္ဗစနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘အသင်္ချေယျာနိ နာမာနိ၊ သဂုဏေန မဟေသိနော။
ဂုဏေန နာမမုဒ္ဓေယျံ၊ အပိ နာမသဟဿတော’’တိ [ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၁၃၁၃; ဥဒါ. အဋ္ဌ. ၅၃; ပဋိ. မ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၇၆; နေတ္တိ. အဋ္ဌ. ၃၈]။
တတ္ထ ဥဒ္ဓေယျန္တိ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗံ။ အပိ နာမသဟဿတောတိ အနေကေဟိ နာမသဟဿေဟီတျတ္ထော။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓနာမကထာ။
သက္ကာဒိသတ္တကံ အမှာကံ ဗုဒ္ဓဿ နာမံ။ ပဉ္စမာရေ ဇေတုံ သက္ကောတီတိ သက္ကော, ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသကရဏတော ဝါ လောကမရိယာဒံ ဆိန္ဒိတုံ သက္ကုဏန္တီတိ သက္ကာ, သာကိယရာဇူနံ ပုဗ္ဗရာဇာနော, တေသံ ဝံသဘူတတ္တာ ဘဂဝါ ‘‘သက္ကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အဿ စ ဇာတိသမနန္တရံ နိဓယော ရတနာနိ စ ဥပ္ပန္နာနီတိ သိဒ္ဓတ္ထောတိ နာမံ ကတံ, သဗ္ဗေသံ ဝါ လောကာနံ သိဒ္ဓါ အတ္ထာ ဧတေန ဟေတုဘူတေနာတိ သိဒ္ဓတ္ထော။ သုဒ္ဓံ ဩဒနံ အဿာတိ သုဒ္ဓါဒနော, တဿ အပစ္စံ သုဒ္ဓါဒနိ။ ဂေါတမဝံသဿ ကပိလဿ မုနိနော သိဿတာယ သကျာ ဂေါတမာ, ဘဂဝါ ပန ဂေါတမဝံသေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဂေါတမဿ မုနိနော အပစ္စံ ဂေါတမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅။)֍ * ၅။ သကျဝံသာဝတိဏ္ဏော [သကျဝံသာ ပိတ္ထိဏ္ဏော (က.)] သကျမုနိ ယော ဗုဒ္ဓါ သော သကျသီဟော, သကျာနံ ဝါ သေဋ္ဌတ္တာ သကျသီဟော။ သကျကုလတော ဇာတော မုနိ သကျမုနိ။ သူရိယဒေဝပုတ္တဿ သောတာပန္နတ္တာ ဘဂဝါ အာဒိစ္စဗန္ဓူတိ ဝုစ္စတိ, အာဒိစ္စဿ ဗန္ဓု ဉာတီတိ နိဗ္ဗစနံ ကတွာ။ ဧတ္ထပိ မာယာဒေဝီသုတ, မဟာသမဏ, ကလိသာသနာဒီနိ [ကုလိသာသနာဒီနိ (က.) ကလိမှိ ယုဂေ သာသနံ အနုသာသနံ ယဿ သော, အထဝါ ကလိမှိ ပါပေ ဝိဝါဒေ ဝါ သာသနံ ဟိတသာဓနံ ယဿ သော (တိကဏ္ဍသေသဋီကာ ၁.၁.၁၁)] ဂေါတမပရိယာယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆။)֍ * ၆။ မောက္ခာဒီနိ နိဗ္ဗုတိပရိယန္တာနိ ဆစတ္တာလီသ နာမာနိ နိဗ္ဗာနဿ နာမာနိ။ မုစ္စန္တိ ဧတ္ထ, ဧတေန ဝါ ရာဂါဒီဟီတိ မောက္ခော။ နိရုဇ္ဈန္တိ ဧတ္ထ ရာဂါဒယောတိ နိရောဓော, ရုန္ဓတိ ဝါ နိဗ္ဗာနန္တိ ရောဓော, ကိလေသော, သော ဧတ္ထ နတ္ထီတိ နိရောဓော။ ဝါနသင်္ခါတာယ တဏှာယ နိက္ခန္တတ္တာ, နိဗ္ဗာတိ ဝါ ဧတေန ရာဂဂ္ဂိအာဒိကောတိ နိဗ္ဗာနံ။ ယထာ ပကတိဒီပေါ နဒီသောတေန ဝုယှမာနာနံ ပတိဋ္ဌာ ဟောတိ, ဧဝမိဒမ္ပိ နိဗ္ဗာနံ သံသာရမဟောဃေန ဝုယှမာနာနံ ပတိဋ္ဌာတိ ဒီပေါ ဝိယာတိ ဒီပေါ, နိက္ကိလေသာနံ ဝါ ပဒီပသဒိသဘာဝကရဏတော ဒီပေါ ဝိယာတိ ဒီပေါ, ‘‘နိဗ္ဗန္တိ ဓီရာ ယထယံ ပဒီပေါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ, ဒိပ္ပတိ ဝါ အရိယာနံ ဉာဏစက္ခုဿေဝ ပကာသတီတိ ဒီပေါ။ တဏှာနံ ခယဟေတုတ္တာ တဏှက္ခယော။ ရာဂါဒီနံ ပဋိပက္ခတ္တာ, ဥတ္တမဋ္ဌေန ဝါ ပရံ။ တာယတိ ရက္ခတိ အပါယာဒိတောတိ တာဏံ။ နိလီယန္တိ ဧတ္ထ သံသာရဘယဘီရုကာတိ လေဏံ။ နတ္ထိ ဒီဃရဿာဒိကံ ရူပံ သဏ္ဌာနမေတဿာတိ အရူပံ, အပ္ပစ္စယတ္တာ ဝါ အရူပံ။ ရာဂါဒီနံ သန္တကရဏတ္တာ သန္တံ။ ရာဂက္ခယဟေတုဘာဝေန အဝိပရီတတ္တာ, စတုသစ္စပရိယာပန္နတ္တာ ဝါ သစ္စံ။ နတ္ထိ အာလယော တဏှာ ဧတ္ထာတိ အနာလယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇။)֍ * ၇။ ပစ္စယေဟိ န သင်္ကရီယတေတိ အသင်္ခတံ။ သိဝံ ခေမဘာဝံ ကရောတီတိ သိဝံ, သံသာရဘီရုကေဟိ သေဝိတဗ္ဗတ္တာ ဝါ သိဝံ, ယဒါဒိနာ ဝပစ္စယော။ နတ္ထိ ဧတ္ထ မတံ မရဏံ, ဧတသ္မိံ ဝါ အဓိဂတေ ပုဂ္ဂလဿ မတန္တိ အမတံ။ ပဿိတုံ သုဒုက္ကရတာယ သုဒုဒ္ဒသံ။ ပရေဟိ ဥတ္တမေဟိ အရိယပုဂ္ဂလေဟိ အယိတဗ္ဗံ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ပရာယဏံ, ပရတော ဝါ အယိတဗ္ဗံ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ပရာယဏံ, သံသာရသဘာဝတော အညသဘာဝဝသေန ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗန္တျတ္ထော, ပရေသံ ဝါ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ပတိဋ္ဌာနတ္တာ ပရာယဏံ။ ယေန စတ္တာရော မဂ္ဂါ ဩဓိသော ကိလေသေ သရန္တိ ဟိံသန္တိ တံ ဓမ္မံ သရဏံ, အရိယာနံ ဝသိတဂေဟတ္တာ ဝါ သရဏံ။ ဤတိ ဥပဒ္ဒဝေါ ပဝါသော စ တေ ယတ္ထ န သန္တိ, တံ အနီတိကံ, သတ္တေ သံသာရံ နေတီတိ ‘‘နီတီ’’တိ လဒ္ဓနာမာယ တဏှာယ အဘာဝတော ဝါ အနီတိကံ။ အာသဝါနံ အနာရမ္မဏတာယ အနာသဝံ။ နိစ္စဋ္ဌေန ဓုဝံ, ဓဝတိ ဝါ မဂ္ဂါနမာရမ္မဏဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ဓုဝံ, ‘‘ဓု ဂတိထေရိယေသူ’’တိ ဟိ ကာတန္တဓာတု။ ဒဋ္ဌဗ္ဗသဘာဝဿ နတ္ထိတာယ အနိဒဿနံ။ ပစ္စယေဟိ အကတတ္တာ အကတံ။ သဒါ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ အပလုဇ္ဇနသဘာဝံ ဂစ္ဆတိ, တေန ဝါ ဝိညာယတီတိ အပလောကိတံ။ ‘‘ဣတံ ဂတေ စ ဝိညာတေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ လောကသဘာဝေန ဝါ ဝိညာယတီတိ လောကိတံ, တဗ္ဘာဝါပဂမနတော အပလောကိတံ။ သဏှဋ္ဌေန နိပုဏံ, ယေန ဝါ စတ္တာရော မဂ္ဂါ ဩဓိသော ကိလေသေ နိဿေသတော ပုနန္တိ သောဓေန္တိ, တံ နိပုဏံ။ န ကဒါစိပိ ယဿ အန္တော ဝိနာသော အတ္ထိ, တံ အနန္တံ။ ခရန္တိ ဝိနဿန္တီတိ ခရာ, သင်္ခတာ, တေ ယတ္ထ န သန္တိ, တံ အက္ခရံ, ခရသင်္ခါတာနံ ဝါ သင်္ခတာနံ ပဋိပက္ခတ္တာ အက္ခရံ။ ဧတ္ထ စ အသင်္ခတန္တျာဒိကာ ဂါထာ ရုစိရာ နာမ။
֍ * ၈။ သဗ္ဗဒုက္ခာနံ ခယကာရဏတ္တာ ဒုက္ခက္ခယော။ ဗျာဗာဓတီတိ ဗျာဗာဓော, သော ဧဝ ဗျာဗာဒေါ, ဒုက္ခသစ္စံ, တဿ ဘာဝေါ ဗျာဗဇ္ဇံ, ဒုက္ခဿ ပီဠနာဒျတ္ထော, တံ ယတ္ထ နတ္ထိ, တံ အဗျာဗဇ္ဇံ, အဗျာပဇ္ဈန္တိပိ ပါဌော, တတ္ထ ဗျာပဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တီတိ ဗျာပါဒါ, သင်္ခတာ, တေသံ ဘာဝေါ ဗျာပဇ္ဈံ, သင်္ခတာနံ ဝိနဿနဘာဝေါ, တံ ယတ္ထ နတ္ထိ, တံ အဗျာပဇ္ဈန္တိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော, နိရုတ္တိနယေန စ ဒျဿ ဇ္ဈကာရော။ ကိလေသကမ္မဝိပါကဝဋ္ဋာနမဘာဝတော ဝိဝဋ္ဋံ။ နိဗ္ဘယဋ္ဌေန ခေမံ, ခယန္တိ ဝါ ဧတေန ရာဂဂ္ဂိအာဒယောတိ ခေမံ။ သင်္ခါရေဟိ အသမ္မိဿတာယ, ဝိသံယောဂတာယ စ ကေဝလံ။ အပဝဇ္ဇန္တိ သင်္ခါရာ ဧတသ္မာတိ အပဝဂ္ဂေါ။ ယသ္မာ ရာဂေါ ဝိဂတော, သော ဝိရာဂေါ။ ပဓာနဘာဝံ နီတံ ပဏီတံ။ နတ္ထိ ဧတသ္မိံ အဓိဂတေ အရိယာနံ စုတံ စဝနန္တိ အစ္စုတံ။ အရိယေဟိ ပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ ဂန္တဗ္ဗတ္တာ ပဒံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈။)֍ * ၉။ စတ္တာရော ယောဂါ ခယန္တိ ဧတေနာတိ ယောဂက္ခေမော။ ပါရေတိ သက္ကောတိ သံသာရဒုက္ခသန္တာပံ သမေတုန္တိ ပါရံ, ‘‘သံသာရဒုက္ခသန္တာပတတ္တဿာ’လံ သမေတဝေ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ပဂတာ သံသာရစက္ကဿ အရာ ဧတသ္မာတိ ဝါ ပါရံ။ ကိလေသေဟိ မုစ္စနတော မုတ္တိ, နိကာယန္တရိယာ ပန ‘‘သရီရေန္ဒြိယေဟိ အတ္တနော မုတ္တတ္တာ မုတ္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ကိလေသသမနတော သန္တိ။ ဝိသုဇ္ဈန္တိ သတ္တာ ဧတာယ ရာဂါဒိမလေဟီတိ ဝိသုဒ္ဓိ။ သဗ္ဗသင်္ခါရာ ဝိမုစ္စနတော ဝိမုတ္တိ။ အသင်္ခတမေဝ နိဿတ္တနိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန, သန္တိလက္ခဏဓာရဏတော ဝါ ဓာတူတိ အသင်္ခတဓာတု။ သုဇ္ဈန္တိ သတ္တာ ဧတာယ ရာဂါဒိမလေဟီတိ သုဒ္ဓိ။ အာဝုဏောတိ သံသာရတော နိက္ခန္တုမပ္ပဒါနဝသေနာတိ ဝုတိ, တဏှာ, တတော နိက္ခန္တတ္တာ နိဗ္ဗုတိ။
֍ * ၁၀။ ခီဏာသဝါဒိစတုက္ကံ အရဟန္တေ။ ခီဏာ အာသဝါ ယဿ သော ခီဏာသဝေါ။ တတော ဥတ္တရိ ကရဏီယာဘာဝတော နတ္ထိ သိက္ခာ ဧတဿာတိ အသေက္ခော။ ဝိဂတော ရာဂေါ ယသ္မာတိ ဝီတရာဂေါ။ သံသာရစက္ကဿ အရေ ဟတဝါတိ အရဟာ, ‘‘အရဟ’’န္တိပိ ပါဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉။)ဒေဝလောကာဒိပဉ္စကံ သဂ္ဂဿ နာမံ။ ဒေဝါနံ လောကော ဘဝနံ ဒေဝလောကော။ ဒိဗ္ဗန္တျတြ ဒိဝေါ။ အဇ ဂတိယံ, အနေကတ္ထတ္တာ ဌိတိယံ, စိရံ ဌိယတေ အသ္မိန္တိ အဂ္ဂေါ, ဌာနံ, သောဘနော အဂ္ဂေါ သဂ္ဂေါ, ပုညေန ဝါ သုဋ္ဌု အဇီယတေတိ သဂ္ဂေါ။ တယော ဒေဝါ ဒိဗ္ဗန္တျတြေတိ တိဒိဝေါ။ ပဓာနတော ဟိ တီဟိ ဟရိဟရဗြဟ္မေဟိ ဗျပဒေသော။ တိဒသာနံ ဒေဝါနံ အာလယော ဌာနန္တိ တိဒသာလယော။ ကေစိ ပန ‘‘ဒေဝလောကာဒိတ္တယံ သဂ္ဂသာမညဿ နာမံ, တိဒိဝါဒိဒွယံ တာဝတိံသဿာ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ အမရကောသာဒီသု သာမညသ္မိံယေဝ ဒွိန္နမ္ပိ ဂဟဏတော န သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာပိ နာက, သုရလောက, တိပိဋ္ဌပ [ဝိသန္တိ သုကတိနော အသ္မိံ ဣတိ ပိဋ္ဌပံ ပိသောဒရာဒိ တိဒသာနံ ပိဋ္ဌပဓိတိ ဒသသဒ္ဒလောပေါ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], အဝရောဟ, ဖလောဒယ [ဖလဿ ကမ္မဖလဿ ဥဒယော ဒိဋ္ဌိယောဂျဋ္ဌာနံ (တိကဏ္ဍဋီကာ)], မန္ဒရ, သေရိက, သက္ကဘဝန, ခံ, နဘာဒီနိ ဒေဝလောကသာမညာနိ ဣဓာနာဂတာနိပိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀။)֍ * ၁၁-၁၂။ တိဒသာဒိစတုဒ္ဒသကံ ဒေဝတာသာမညဿ နာမံ။ ဇာတီသု [ဇာတိဇာတီသု (က.)] ဝုတ္တာသု ဗျတ္တိပိ ဝုစ္စတီတိ ဗျတ္တီနံ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော။ ဇာတိသတ္တာဝိနာသသင်္ခါတာ တိဿော ဒသာ ပရိမာဏာ ဧတေသန္တိ တိဒသာ။ ဧတေ ဟိ မနုဿာဒယော ဝိယ ဗုဒ္ဓိဝိပရိဏာမခယေဟိ န ယုဇ္ဇန္တိ, ပဉ္စဝီသတိဝဿုဒ္ဒေသိယာ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သန္တိ ဝိနဿန္တိ စ။ မရဏံ မရော, သော ယေသံ နတ္ထိ, တေ အမရာ။ ဒိဗ္ဗန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏာဒီဟိ ကီဠန္တီတိ ဒေဝါ။ ဝိဗုဇ္ဈန္တိ န သုပန္တီတိ ဝိဗုဓာ, အတီတာနာဂတဇာတိံ ဝိဗုဇ္ဈန္တီတိ ဝါ ဝိဗုဓာ။ သုဓာဘောဇနဘုဉ္ဇနသီလတာယ သုဓာသိနော။ သမုဒ္ဒုဋ္ဌာ [အမတမထနောဋ္ဌာ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] သုရာ အတ္ထိ ယေသံ, တေ သုရာ, သုရန္တိ ဝါ ကီဠန္တီတိ သုရာ, သုခေန ရမန္တီတိ ဝါ သုရာ။ ဒီဃာယုကာပိ သမာနာ ယထာပရိစ္ဆေဒံ သမ္ပတ္တကာလေ မရန္တိ သီလေနာတိ မရူ။ ဒိဝေါ ဒေဝလောကော ဩကော အာသယော ယေသံ တေ ဒိဝေါကာ။ သုဓာဟာရဿ ပါတဗ္ဗဿပိ သမ္ဘဝတော အမတံ ပိဝန္တီတိ အမတပါ, အမတောသဓံ ဝါ ပိဝန္တီတိ အမတပါ။ သဂ္ဂေ ဝသနသီလတ္တာ သဂ္ဂဝါသိနော။ သဒါ ပဉ္စဝီသတိဝဿုဒ္ဒေသိယတ္တာ နိရာကတာ ဇရာ ဧတေသန္တိ နိဇ္ဇရာ။ န နိမိသန္တီတိ အနိမိသာ, ဘမုကာ နိစ္စလံ ကရောန္တီတျတ္ထော။ ဒိဝေ ဝသန္တီတိ ဒိဗ္ဗာ။ ဒေဝါ ဧဝ ဒေဝတာ, သကတ္ထေ ဒေဝသဒ္ဒတော တာပစ္စယော, ဒေဝတာ ဧဝ ဒေဝတာနိ, သကတ္ထေ နိပစ္စယော။ ‘‘အပုမေ’’တိ ဧတ္ထ ပဌမသကတ္ထိကဝသေန ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တံ, ဒုတိယသကတ္ထိကဝသေန နပုံသကလိင်္ဂတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, ဒုတိယသကတ္ထိကဝသေနေဝ ဝါ ဒွိလိင်္ဂတ္တံ, တတ္ထ ဣတ္ထိလိင်္ဂပက္ခေ ယဒါဒိနာ နိကာရာဒေသော။ အမရကောသေ ပန ‘‘ဒေဝတာနိ ပုမေ ဝါ’’တိ [အမရ ၁.၉] ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ဒေဝတာနိသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပေန ပုလ္လိင်္ဂေ, နိစ္စံ နပုံသကေတိ။ ဋီကာယဉ္စ ‘‘သကတ္ထိကာ ပကတိတော လိင်္ဂဝစနာနိ အတိဝတ္တန္တီတိ ပုန္နပုံသကတ္တ’’န္တိ [ဒေဝေါ ဧဝ ဒေဝတာ, သကတ္ထေ တာ, သကတ္ထိကာ အပိ ပစ္စယာ ပကတိတော လိင်္ဂဝစနာဒျတိဝတ္တန္တေ, အပီတိ ဣတ္ထိတ္တံ ဒေဝတာ ဧဝ ဒေဝတံ ပညာဒိတ္တာ အဏ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သကတ္ထိကာတိ ဒုတိယသကတ္ထိကံ ဝုတ္တံ, ပကတိတောတိ ပဌမသကတ္ထိကံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပုန္နပုံသကတ္တ’’န္တိ, ဣတရထာ တာပစ္စယန္တဿ နိစ္စံ ဣတ္ထိလိင်္ဂတာယ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တမေဝ ဝဒေယျ။ သုပဗ္ဗာ, သုမနာ, တိဒိဝေသာ, အာဒိတေယျာ, ဒိဝိသဒါ, လေခါ, အဒိတိနန္ဒနာ, အာဒိစ္စာ, ရိဘဝေါ [ဝိဘဝါ (က.), ရိကာရော ဒေဝမာတာ သိယာ ဣတိ တိကဏ္ဍေ, တတော ဘဝန္တီတိ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] အသောပ္ပာ, အမစ္စာ [မရဏံ မတိ ဣတိ တိ, မတိယံ ဘဝါ မစ္စာ။ န မစ္စာ အမစ္စာ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], အမတာသနာ, အဂ္ဂိမုခါ, ဟဝိဘောဇနာ, ဂိရဗ္ဗာဏာ, ဒါနဝါရယော, ဗိန္ဒာရကာ, ပူဇိယာ, စိရာယုကာ, သဂ္ဂိနော, နဘောသဒါဣစ္စာဒီနိပိ ဒေဝတာနံ သာမညနာမာနေဝ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁။)֍ * ၁၃။ သိဒ္ဓါဒယော ဣမေ ဒေဝယောနိယော ဒေဝပ္ပဘဝါ ဒေဝဝံသာ ဧတေသမုပ္ပတ္တိယံ ဒေဝါနမေဝ အာဒိကာရဏတ္တာ။ အဏိမာဒိဂုဏောပေတတ္တာ သိဇ္ဈန္တိ ဧတဿ ယထိစ္ဆိတာ အတ္ထာတိ သိဒ္ဓါ။ ယဿ ဘာသာယ ဗြူဟတိ ကထာ, သော ဘူတော, ပိသာစပ္ပဘေဒေါ အဓောမုခါဒိ။ ဝစနတ္ထော ပန ဘဝန္တိ ဗြူဟန္တိ ကထာ ဧတသ္မာတိ ဘူတောတိ။ ဂန္ဓံ အဗ္ဗတိ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ဂန္ဓဗ္ဗော, ဒေဝဂါယနာ ‘‘ဟာဟာ ဟူဟူ’’ ပဘုတယော [အမရ ၁.၅၅]။ နိဓယော ဂုယှတီတိ ဂုယှကော, သညာယံ ကော, မဏိဘဒြာဒိကော ကုဝေရာနုစရော။ ယက္ခ ပူဇာယံ, ယက္ခီယတေ ပူဇီယတေတိ ယက္ခော, ကုဝေရာဒိကော။ ရက္ခန္တိ အတ္တာနံ ဧတသ္မာတိ ရက္ခသော, ဝိဘီသဏာဒိ။ ကုမ္ဘပ္ပမာဏဏ္ဍတာယ ကုမ္ဘဏ္ဍော။ ပိသိတံ မံသံ အသတိ ဘက္ခတီတိ ပိသာစော, သကုနိ သကုန္တိအာဒိကော ကုဝေရာနုစရော, ယဒါဒိနာ ပိသိတဿ ပိဘာဝေါ, အသဿ စ သာစာဒေသဘာဝေါ [ပါဏိနိ ၆.၃.၁၀၉; မောဂ္ဂလ္လာနပဉ္စိကာ ၁.၄၇]။ အာဒိသဒ္ဒေန ဝိဇ္ဇာဓရ, အပသရ, ကိန္နရေ စ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝိဇ္ဇံ ဂုဠိကာဉ္ဇနမန္တာဒိကံ ဓရတီတိ ဝိဇ္ဇာဓရော။ အပသာရယန္တိ ခလယန္တီတိ အပသရာ, ဥဗ္ဗသျာဒိကာ သုရဝေသိယော [အမရ ၁.၅၅], အပသရသဒ္ဒဿ ဇာတိယံ သယံ ဗဟုတ္တံ, ဗျတ္တိယန္တု တဒဝယဝံ ဝါ သယံ, တထာ စ ဗဟုတ္တံဝ။ ဝနာဒိသဒ္ဒေါ ကဒါစိ ဇာတိယံ ပယုဇ္ဇတေ, ကဒါစိ ဗျတ္တိယံ။ တတြ ယဒါ ဇာတိယံ, တဒါ ဗျတ္တိဂတံ သင်္ချမာဒါယ ပဝတ္တတိ။ ယဒါ ဗျတ္တိယံ ပယုဇ္ဇတေ, တဒါ တံဗျတ္တာဝယဝါနံ ပါဏိပါဒါဒီနံ ဗဟုတ္တသင်္ချမာဒါယ ပဝတ္တတိ။ ဝနသဒ္ဒေါ တု ဇာတိဂတေကသင်္ချာဝိသိဋ္ဌဒဗ္ဗာဘိဓာနတော ဓဝါဒိဗျတ္တိဂတဇာတျာဘိဓာနတော ဝါ ဧကဝစနန္တိ အပသရသဒ္ဒေါ ဝါမနာဒိမတေန ဣတ္ထိယံ ဗဟုဝစနေ စ, တဒညေသံ ပန မတေန ပုမိတ္ထိယံ ဝစနဒွယေ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဿမုခနရသရီရတ္တာ ကုစ္ဆိတော နရော, ကိဉ္စိ ဝါ နရော, နရသဒိသတ္တာ ဝါ ကိန္နရော။ ဧတာ ဒေဝယောနိယော။ ဂဏဒေဝတာ ပန –
‘‘အာဒိစ္စာ ဝိသု ဝသဝေါ၊ တုသိတာ’ဘဿရာ’နိလာ။
မဟာရာဇိကာ သာဓျာ စ၊ ရုဒ္ဒါ စ ဂဏဒေဝတာ’’တိ [အမရ ၁.၁၀]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂။)တတြာဒိစ္စာ ဒွါဒသကာ၊ ဝိသုဒေဝါ ဒသ ဌိတာ။
ဝသဝေါ အဋ္ဌသင်္ချာတာ၊ ဆတ္တိံသ တုသိတာ မတာ။
အာဘဿရာ စတုသဋ္ဌိ၊ ဝါတာ ပဏ္ဏာသေကူနကာ။
မဟာရာဇိကနာမာယော၊ ဒွိသတံ ဝီသတာဓိကာ။
သာဓျာ ဒွါဒသ ဝိချာတာ၊ ရုဒ္ဒါ စေကာဒသ ဌိတာ။
သမယန္တရတော ဧတာ၊ ဝိညေယျာ ဂဏဒေဝတာ။
֍ * ၁၄။ ပုဗ္ဗဒေဝါဒိစတုက္ကံ အသုရေ။ ပုဗ္ဗံ ဒေဝါ ပုဗ္ဗဒေဝါ, ဒုတိယာသမာသော, ပုဗ္ဗေ ဝါ ဒေဝါ ပုဗ္ဗဒေဝါ, ပုဗ္ဗေ ဟျေတေ ဒေဝပုရေ ဌိတာ, အနန္တရံ သက္ကာဒီဟိ တတော စာလိတာ။ သုရာနံ ရိပူ သတ္တဝေါ သုရရိပူ။ သုရာနံ ပဋိပက္ခဘာဝတော အသုရာ, ဒေဝါ ဝိယ န သုရန္တိ န ကီဠန္တီတိ ဝါ အသုရာ, သမုဒ္ဒုဋ္ဌာ ဝါ သုရာ ဒေဝေဟိ အဘျုပဂတာ, နာသုရေဟီတိ နတ္ထိ သုရာ ဧတေသန္တိ အသုရာတိ နိကာယန္တရိယာ။ ဒနုနာမာယ မာတုယာ အပစ္စံ ဒါနဝါ။ ဒနု နာမ တေရသသု ရက္ခသဒုဟိတီသု ဧကိဿာ ဒုဟိတု နာမံ။ ဧတေ ပုဗ္ဗဒေဝါဒယော သဒါ ပုမေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တန္တိ။ ဒေစ္စာ, ဒေတေယျာ, ဒနုဇာ, ဣန္ဒာရီ, သုရဒိသာ, သုက္ကသိဿာ, ဒိတိသုတာ, ပုဗ္ဗဇာဣစ္စာဒီနိပိ အသုရဿ သာမညနာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃။)တဗ္ဗိသေသာ အသုရပ္ပဘေဒါ။ သုရေဟိ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမတ္ထံ အတ္တနော ဗလကာယာနံ ပဟာရံ အာယုဓံ ဒဒါတီတိ ပဟာရဒေါ, သော ဧဝ ပဟာရာဒေါ။ သံ ပသတ္ထော ဝရော ဇာမာတာ ယဿ သော သမ္ဗရော, တဿ ဟိ သက္ကော ဇာမာတာ [သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၂၅၆], ပုညာဟရီသု ဝါ ဣန္ဒြိယာနိ သံဝုဏောတီတိ သမ္ဗရော။ ဗလမေတဿတ္ထီတိ ဗလီ, အတိသယဗလကာယတ္တာ ဝါ ဗလီ, သော ဧဝ ဗလိ, ‘‘ဗလိအာဒယော’’တိ ဣမိနာ သမာသေပိ သန္ဓိ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ အာဒိနာ မစ္ဆသကုဏာဒိကေပိ ကုဉ္စာဒိကေပိ အသုရဘေဒေ သင်္ဂဏှာတိ။
֍ * ၁၅။ ပိတာမဟာဒျဋ္ဌကံ ဗြဟ္မနိ။ ပိတူနံ ပဇာပတီနံ လောကပိတူနမ္ပိ ပိတာ ပိတာမဟော, အာမဟပစ္စယော [မောဂ္ဂလ္လာန ၄.၃၈]။ သဗ္ဗလောကာနံ ပိတုဋ္ဌာနိယတ္တာ ပိတာ, သဗ္ဗလောကံ ဝါ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပိတာ, ရိတုပစ္စယော။ မဟန္တသရီရတာယ ဗြဟ္မာ, ဗြဟ ဝုဍ္ဎိယံ မပစ္စယော။ လောကာနံ ဤသော ဣန္ဒော လောကေသော။ ကမလသမ္ဘဝတ္တာ ကမလံ, ပဒ္မံ။ တံ အာသနမုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနမဿ ကမလာသနော။ ဟိရညံ သုဝဏ္ဏမယံ အဏ္ဍံ ဟိရညံ, တဿ ဂဗ္ဘော ဘူဏော [ဂုဏော (က.)] ဟိရညဂဗ္ဘော။ ဈာနာဒိဂုဏေဟိ သုရာနံ ဇေဋ္ဌတ္တာ သုရဇေဋ္ဌော။ ပဇာနံ သတ္တာနံ ပတိ သာမိဘူတော ပဇာပတိ, ပဇံ ပါလေတီတိ ဝါ ပဇာပတိ။ အတ္တဘူ, ပရမေဋ္ဌိ, သယမ္ဘူ, စတုရာနနော, ဓာတာ, ကမလယောနိ, ဒုဟိဏော, ဝိရိဉ္စိ, သဇိတာ, ဝေဓာ, ဝိဓာတာ, ဝိဓိ, ဟံသရထော, ဝိရိဉ္စော, ပပိတာမဟော ဣစ္စာဒယောပိ ဗြဟ္မနာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄။)֍ * ၁၆-၁၇။ ဝါသုဒေဝါဒိပဉ္စကံ ကဏှေ။ ဝသုဒေဝဿ အပစ္စံ ဝါသုဒေဝေါ။ မစ္စာနံ ဇီဝိတံ ဟရတိ သီလေနာတိ ဟရိ။ ကဏှဂုဏယောဂတော ကဏှော။ ကေသိံ နာမ အသုရံ ဟတဝါတိ ကေသဝေါ, ဤကာရဿ အကာရော, ဟနဿ စ ဝေါ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ယသ္မာ တယာ ဟတော ကေသီ၊
တသ္မာ မေ သာသနံ သုဏ။
ကေသဝေါ နာမ နာမေန၊
သေယျော လောကေ ဘဝိဿသီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅။)စက္ကံ ပါဏိမှိ အဿ စက္ကပါဏိ။ ဝိသဏု [ပိဏှု (က.)], နာရာယနော, ဝေကုဏ္ဌော, ဒါမောဒရော, မာဓဝေါ, သမ္ဘူ, ဒေစ္စာရိ, ပုဏ္ဍရီကက္ခော, ဂေါဝိန္ဒော, ဂရုဠဒ္ဓဇော, ပီတမ္ဗရော, အစ္စုတော, မင်္ဂလော, သိင်္ဂီ, ဇနာဒ္ဒနော, ဥပေန္ဒော, ဣန္ဒာဝရဇော, စတုဘုဇော, ပဒ္မနာဘော, မဓုရိပု, တိဝိက္ကမော, ဒေဝကီနန္ဒနော, သောရီ, သိရီပတိ, ပုရိသောတ္တမော, ဝနမာလီ, ဗလိဓံသီ, ကံသာရာတိ, အဓောက္ခဇော, သဗ္ဗမ္ဘရော, ကေဋဘဇိ [ကေဋဘံ ဇိတဝါ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], ဝိဓု, သသဗိန္ဒု, သိရီကရော, သိရီဝရာဟော, အဇိတော, ပရပုရိသော, သိရီဂဗ္ဘော, ဆဗိန္ဒု, အနန္တော, နရကဇိ, ကေသရော, ဇာတိကီလော, နရသီဟော, ပုရာဏပုရိသော, နလိနေသယော, ဝါသု, နရာယနော, ပုနဗ္ဗသု, သဗ္ဗရူပေါ, ဓရဏီဓရော, ဝါမနော, ဧကသိင်္ဂေါ, သောမဂဗ္ဘော, အာဒိဒေဝေါ, အာဒိဝရာဟော, သုဝဏ္ဏဗိန္ဒု, သဒါယောဂီ, သနာတနော, ရာဟုမုဒ္ဓဘိဒေါ, ကာဠနေမိ, ပဏ္ဍဝေါ, ဝဍ္ဎမာနော, သတာနန္ဒော, ပဇာနာထော, သုယာမုနောဣစ္စာဒီနိ ဝိသဏုနာမာနိ။ အဿ ပန ပိတု နာမာနိ ဝသုဒေဝေါ, အာနကဒုန္ဒုဘိ [အမရ ၁.၂၃] ဣစ္စာဒီနိ။ ရထဝါဟော ပနဿ ဒါရုကော နာမ [တိကဏ္ဍသေသ ၁.၁.၃၄]။ မန္တီ ပန ပဝနဗျာဓိ နာမ [မန္တီ ပဝနဗျာမိ ဥဒ္ဓဝေါ (တိတဏ္ဍသေသ ၁.၁.၃၅) ပဝနဗျာဓိ။ ဥဒ္ဓဝေါ ဣတိ ဒွေ ပိဏှုဿ မန္တိနော (ကဋ္ဋီကာ)]။
မဟိဿရာဒိဆက္ကံ ဟရေ။ မဟန္တော ဣဿရော ဝိဘူတိ ဧတဿာတိ မဟိဿရော။ ဂုဏာဝတ္ထာရဟိတော သမ္ပတိ ပရမာနန္ဒရူပတ္တာ နိဗ္ဗိကာရော သမတိ ဘဝတီတိ သိဝေါ, နိရုတ္တိနယေန အကာရဿ ဣတ္တံ, မဿ ဝေါ စ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ယဒါဒိနာ ဝါ နိရုတ္တိနယေန ဝါ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။ သူလပါဏိတ္တာ သူလီ။ ဣဋ္ဌေ ပဘဝတီတိ ဣဿရော, ဣဿတိ အဘိဘဝတီတိ ဝါ ဣဿရော။ ပသူနံ ပမထာနံ ပတိ ပသုပတိ။ ‘‘ပသု မိဂါဒေါ ဆဂလေ, ပမထေပိ ပသု ပုမေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ [ရဘသော (က.)]။ ( ) [(ဂုဏေ) (က.)] ဝိသိဋ္ဌတမောဂုဏတ္တာ သဗ္ဗံ ဟရတီတိ ဟရော။ ဝုတ္တောတိ ကြိယာပဒံ။ သမ္ဘု, ဤသော, သဗ္ဗော, ဤသာနော, သင်္ကရော, စန္ဒသေခရော, ဘူတေသော, ခဏ္ဍပရသု, ဂိရီသော, မစ္စုဉ္ဇယော, ပိနာကီ, ပမထာဓိပေါ, ဥဂ္ဂေါ, ကပဒ္ဒိ, သိရီကဏ္ဌော, ကာဠကဏ္ဌော, ကပါလဘရော, ဝါမဒေဝေါ, မဟာဒေဝေါ, ဝိရူပက္ခော, တိလောစနော, သဗ္ဗညူ, နီလလောဟိတော, မာရဟရော, ဘဂ္ဂေါ, တျမ္ဗကော, တိပုရန္တကော, ဂင်္ဂါဓရော, အန္ဓကရိပု, ဗျောမကေသော, ဘဝေါ, ဘီမော, ရုဒ္ဒေါ, ဥမာပတိ, ဘဂါလီ, ကပိသဉ္ဇနော, ဟီရော, ပဉ္စာနနော, ခကုန္တလော, ဂေါပါလကော, ပိင်္ဂက္ခော [ဝိဘင်္ဂေါ (က.)], ကူဋကရော, စန္ဒာပီဠော, မဟာနဋော, သမီရော, ဟော, နန္ဒိဝဍ္ဎနော, ဂုဠာကေသော [မိဂူဟော (က.)], မိဟိရာဏော, မေဃဝါဟနော, သုပ္ပတာပေါ [သုပ္ပသာဒေါ (က.)], ဥ, ထာဏု [ဥပါဏ္ဍော (က.)], သိပိဝိဋ္ဌော, ကီလော, ဓမ္မဝါဟနောဣစ္စာဒီနိပိ ဟရနာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆။)ကုမာရာဒိတ္တယံ ဟရဿ ပုတ္တေ။ ကုမာရ ကီဠာယံ, ကုမာရေတိ ကီဠတီတိ ကုမာရော, သောဠသဝဿိကော, အယဉ္စ သောဠသဝဿိကော။ ‘‘ဗာလော စ သောဠသ ဘဝေ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ခဏ္ဍတိ ဒါနဝဗလန္တိ ခန္ဒော, ဏ္ဍဿ န္ဒော။ သတ္တိံပဟရဏဝိသေသံ ဓရတီတိ သတ္တိဓရော, ပဘာဝုဿာဟမန္တသင်္ခါတံ ဝါ သတ္တိတ္တယံ ဓရတီတိ သတ္တိဓရော။ အမရကောသေ ပန –
‘‘ကတ္တိကေယျော မဟာသေနော၊
သရဇာတော ဆဠာနနော။
ပဗ္ဗတီနန္ဒနော ခန္ဒော၊
သေနာနီ အဂ္ဂိဘူ ဂုဟော။
ဗာဟုလေယျော တာရကဇိ၊
ဝိသာခေါ သိခိဝါဟနော။
ဆမာတုရော သတ္တိဓရော၊
ကုမာရော ကောဉ္စဒါရဏော’’တိ [အမရ ၁.၄၁-၂] ဝုတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇။)֍ * ၁၈-၂၁။ သက္ကာဒီနိ ဝီသတိ သက္ကဿ နာမာနိ။ အသုရေ ဇေတုံ သက္ကုဏာတီတိ သက္ကော။ ပုရေ, ပုရံ ဝါ ဒဒါတီတိ ပုရိန္ဒဒေါ။ ဒေဝါနံ ရာဇာ ဒေဝရာဇာ။ ဝဇိရံ ပါဏိမှိ အဿ ဝဇိရပါဏိ။ သုဇာယ အသုရကညာယ ပတိ သုဇမ္ပတိ။ ဗဟူနံ ဒေဝမနုဿာနံ စိန္တိတတ္ထဿ ဒဿနသမတ္ထတာယ သဟဿက္ခော။ မဟတံ ဒေဝါနံ ဣန္ဒော ရာဇာ မဟိန္ဒော, ဒေဝေဟိ မဟိတဗ္ဗော ဝါ ဣန္ဒော ရာဇာ မဟိန္ဒော, မဟန္တော စ သော ဣန္ဒော စာတိ ဝါ မဟိန္ဒော။ ဝဇိရံ အာဝုဓံ ယဿ ဝဇိရာဝုဓော, ‘‘ဝဇိရာယုဓော’’တိပိ ပါဌော။ ဝသူနိ ရတနာနိ သန္တျဿေတိ ဝါသဝေါ။ ဒသသတာနိ နယနာနိ ယဿ သော ဒသသတနယနော။ ဒွိန္နံ ဒေဝလောကာနံ အဓိပတိဘူတတ္တာ တိဒိဝါဓိဘူ။ သုရာနံ နာထော သုရနာထော။ ဝဇိရံ ဟတ္ထေ ယဿ သော ဝဇိရဟတ္ထော။ ဘူတာနံ သတ္တာနံ ပတိ ဘူတပတိ။ မဟိတဗ္ဗတ္တာ မဃဝါ။ မဟ ပူဇာယံ, ဟဿ ဃဝေါ။ ကောသသင်္ခါတာနိ ဓနာနိ သန္တိ ယဿ, သော ကောသိယော, ‘‘ကောသိယဂေါတ္တတာယ ကောသိယော’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဣန္ဒတိ ပရမိဿရိယေန ယုဇ္ဇတေတိ ဣန္ဒော။ ဝတြံ နာမ အသုရံ အဘိဘဝတီတိ ဝတြဘူ။ ပါကော နာမဝတြာသုရဿ ဘာတာ, တဿ သာသနတော နိဂ္ဂဟတော ပါကသာသနော။ ဝိဍံ ဗျာပကံ ဩဇော ဧတဿ ဝိဍောဇော။ သုနာသီရော, ပုရန္ဒရော, လေခါသဘော [လေခနံ ဒေဝါနံ ဥသတော ဥတ္တမော (စိန္တာမဏိဋီကာ)], ဒိဝပတိ, သုရပတိ, ဗလာရာတိ, သစီပတိ, ဇမ္ဘဘေဒီ, ဟရိဟယော, နမုစိသူဒနော, သံကန္ဒနော, မေဃဝါဟနော, အာခဏ္ဍလော [အာခဏ္ဍယတိ ပရဗလံ ဥသာဒိတ္တာ ကလစ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], ကောသိကော, သုရဂါမဏီ, နာကနာထော, ဟရီ ဣစ္စာဒီနိပိ သက္ကဿ နာမာနိ။
အဿ သက္ကဿ ဘရိယာ သုဇာတာ နာမ။ သုခေန ဇာတာ, သုန္ဒရာ ဝါ ဇာတိ ယဿာ သာ သုဇာတာ။ ပုလောမဇာ, သစီ, ဣန္ဒာနီ ဣစ္စာဒီနိပိ သက္ကဘရိယာယ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈။)အဿ သက္ကဿ ပုရံ မသက္ကသာရာဒယော တယော ဘဝေ။ မော စ သက္ကော စ မသက္ကာ, တေ သရန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထ ကီဠာဝသေနာတိ မသက္ကသာရာ, မဟိဿရာဒီနံ ပရိသာနံ, သက္ကဿ စ ကီဠာနုဘဝနဋ္ဌာနန္တျတ္ထောတိ စိန္တာမဏိထုတိဋီကာယံ ဝုတ္တံ။ သင်္ဂဟဋီကာယံ ပန ‘‘မသက္ကန္တိ ဝါ ဝသောကန္တိ ဝါ အသုရပုရဿ နာမံ, ဣဒံ ပန တေသံ ဥတ္တမတ္တာ မသက္ကသာရော, ဝသောကသာရောတိ စ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အမရာ ဧတိဿံ သန္တိ အမရဝတီ, သာ ဧဝ အမရာဝတီ, ရဿဿ ဒီဃတာ [ပါဏိနီ ၆.၃.၁၁၉]။
အဿ သက္ကဿ ပါသာဒေါ ဝေဇယန္တော နာမ။ ဝေဇယန္တီ ပဋာကာ ပသတ္ထာ, ဘူတာ ဝါ အဿ အတ္ထီတိ ဝေဇယန္တော။
အဿ သက္ကဿ သဘာ သုဓမ္မာ မတာ။ သောဘနော ဓမ္မော အဿာတိ သုဓမ္မာ, ဒေဝမဏ္ဍပေါ။
֍ * ၂၂။ တဿ သက္ကဿ ရထော ဝေဇယန္တော နာမ။ ဝေဇယန္တီနာမာယ ပဋာကာယ ယောဂတော ဝေဇယန္တော။ တဿ သက္ကဿ သာရထိ သူတော မာတလိနာမ။ မတလဿ [မာတလာယ (က.)] အပစ္စံ မာတလိ, တဿ သက္ကဿ ဂဇော ဧရာဝဏော နာမ, ဣရာဝဏော သမုဒ္ဒေါ, တတြဇာတော ဧရာဝဏော [ဣရာဝတိ သမုဒ္ဒေ ဇာတော (ဧရာဝတော), သေသေ အဏ။ ပိသောဒရာဒိတ္တာ ဏတ္တေ ဧရာဝဏော (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ တဿ သက္ကဿ သိလာသနံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလော နာမ။ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏကမ္ဗလသဒိသတ္တာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလော။ သိလာ ပါသာဏော ဧဝ အာသနံ သိလာသနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉။)֍ * ၂၃။ တဿ သက္ကဿ ပုတ္တာ သုဝီရ, ဇယန္တဣစ္စာဒယော။ အတိသယေန သူရတ္တာ သုဝီရော။ အသုရေ ဇယတီတိ ဇယန္တော။ တဿ သက္ကဿ ပေါက္ခရဏီ နန္ဒာ နာမ ဘဝေ။ နန္ဒီယတီတိ နန္ဒာ။ ပေါက္ခရံ ဝုစ္စတိ ပဒုမံ, သလိလဉ္စ, တေဟိ သတ္တာနံ မနံ အတ္တာနံ နယတီတိ ပေါက္ခရဏီ, ပေါက္ခရေန ဝါ သုန္ဒရေန အဏ္ဏေန ဇလေန သဟိတတ္တာ ပေါက္ခရဏ္ဏီ, သာ ဧဝ ပေါက္ခရဏီ။ တဿ သက္ကဿ ဝနာနိ ဥယျာနာနိ နန္ဒနာဒီနိ စတ္တာရိ။ နန္ဒယတီတိ နန္ဒနံ။ နာနာဒိဗ္ဗရုက္ခေဟိ မိဿကတ္တာ မိဿကံ။ နာနာလတာဟိ ဝလ္လီဟိ စိတ္တတ္တာ စိတ္တလတာ, နာနာဝိရာဂဝဏ္ဏဝိစိတ္တာယ ဝါ လတာယ သမန္နာဂတတ္တာ စိတ္တလတာ, ဒေဝတာနံ ဝါ စိတ္တာသာ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ စိတ္တာ, အာသာဝတီ နာမ လတာ, သာ ယဿ အတ္ထိ, တံ စိတ္တလတာ။ ဒေဝတာနံ ဝါ စိတ္တံ လန္တိ ဂဏှန္တီတိ စိတ္တလာ, ဒိဗ္ဗရုက္ခာ, တေသံ သမူဟော စိတ္တလတာ, ဣတ္ထိလိင်္ဂေန တဿ ဝနဿ နာမံ, ယထာ ‘‘ခုဒ္ဒသိက္ခာ’’တိ။ ဖာရုသကာနိ ယတ္ထ သန္တိ, တံ ဖာရုသကံ။
֍ * ၂၄။ အသနျာဒိတ္တယံ တဿ သက္ကဿ အာယုဓံ။ အဿတေ ဘုဇ္ဇတေ လောကဓာတုကမနေနာယုဓေနာတိ အသနိ, အယံ အသနိသဒ္ဒေါ ဒွီသု ပုမိတ္ထိလိင်္ဂေသု ဝတ္တတိ။ ကုလိမှိ သက္ကဿ ဟတ္ထေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကုလိသံ, ကုလိ ဟတ္ထော ဘုဇာဒလောတိ ဟိ တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၆.၂၆]။ ကုယံ ဝါ ပထဝိယံ လိသတိ တနု ဘဝတီတိ ကုလိသံ။ ဝဇ ဂတိယံ, ဝဇတေဝ န ပဋိဟညတေ ယဿ ဂမနံ ကေနစီတိ ဝဇိရံ, ဣရပစ္စယော။ ဝဇိရသဟစရဏတော ကုလိသသဒ္ဒေါပိ ပုန္နပုံသကေ။ ဘိဒုရံ, ပဝိ, သတကောဋိ, သုရု, သမ္ဗော, ဒမ္ဘောလိဣစ္စာဒီနိပိ ဝဇိရဿ နာမာနိ။ တတြ ဘိဒုရံ ပုန္နပုံသကေ, ပဝိအာဒယော ပုမေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀။)ရမ္ဘာ စ အလမ္ဗုသာ စ ဣစ္စာဒိကာ ဒေဝိတ္ထိယော အစ္ဆရာယော နာမာတိ ဝုတ္တာ။ အစ္ဆရာဝိသေသာ ဟိ ဧတာ။ အစ္ဆော နိမ္မလဝဏ္ဏော ဧတာသမတ္ထီတိ အစ္ဆရာယော။ ‘‘အပသရာ’’တိပိ ဧတာသမေဝ သာမညသညာ။ ဒေဝပုတ္တာနံ ရတိံ ဘာဝေန္တိ ဝဍ္ဎေန္တီတိ ရမ္ဘာ, ရံ ကာမဂ္ဂိံ ဘန္တိ ဒီပယန္တိ ဇာလေန္တီတိ ဝါ ရမ္ဘာ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ကာမရတိဝသေန ဒေဝပုတ္တေ အတ္တနိ ဝသာပေတုံ အလံ သမတ္ထာတိ အလမ္ဗုသာ, အဿုကာရော။ ဒေဝါနံ ဒေဝပုတ္တာနံ, ဒေဝီဘူတာ ဝါ ဣတ္ထိယော ဒေဝိတ္ထိယော။
‘‘ပဉ္စသိခေါ, ဟာဟာ, ဟူဟူ’’ဣစ္စာဒယော ဂန္ဓဗ္ဗာ နာမ။ ပဉ္စ သိခါ စူဠာ ယဿ သော ပဉ္စသိခေါ။ ‘‘ဟာ’’တိ အနန္ဒိတံ ဓနိံ [နိန္ဒိဘဒ္ဓနိံ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] ဇဟတီတိ ဟာဟာ။ ‘‘ဟူ’’တိ ဂီတဝိသေသသဒ္ဒံ ဟူယတေတိ ဟူဟူ။ ဂန္ဓံ အဗ္ဗန္တိ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ဂန္ဓဗ္ဗာ, ဂါယနံ ဝါ ဓမ္မော ဧတေသံ ဂန္ဓဗ္ဗာ, မ္မဿ ဗ္ဗော။
֍ * ၂၅။ ဝိမာနာဒိဒွယံ ဝိမာနေ။ ဒေဝါနမာကာသေ ဂမနံ ယေန တံ ဝိမာနံ, ဝိဂတံ [ဝိနာ (က.)] မာနံ ဥပမာနမဿ ဝိမာနံ။ ဝိဟေ အာကာသေ ဂစ္ဆတီတိ ဗျမှံ, ဟကာရတော ပုဗ္ဗေ အမပစ္စယော။ ဧတ္ထ စ ဝိမာနဗျမှသဒ္ဒါ ဒွေပိ အနိတ္ထိယံ ပုန္နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁။)ပီယုသာဒိတ္တယံ အမတေ။ ပီယတေတိ ပီယုသံ, ‘‘အမတပါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ, ဥသပစ္စယော [ဥဏာဒိ ၄.၇၆ ဏွာဒိ ၂၁၅ သုတ္တေသု ပန ‘‘ပီယူသ’’မိတိ ဒိဿတိ]။ ‘‘ပေယုသော’’တိပိ နာမမဿ။ န မတံ မရဏမနေန အမတံ။ သုခေန ဓယန္တိ ပိဝန္တိ တံ ဣတိ သုဓာ။ ဧတ္ထ စ အမတသဒ္ဒေါ ယညသေသပီယုသသလိလဃတာဒီသု နပုံသကေ, ဓနွန္တရိဒေဝါဒီသု ပုလ္လိင်္ဂေ, ဂဠောဈာဘယာမလကျာဒီသု ဣတ္ထိလိင်္ဂေတိ တီသု ဝတ္တတိ [အမတံ ယညသေသေ စ, ပီယူသေ သလိလေ ဃတေ အယာစိတေ စ မောက္ခေ စ, နာ ဓနွန္တရိဒေဝသု အမတာ မာဂဓီပထျာ ဂုဠုစျာမလကီသု စ (မေဒိနီကောသ ၁၆ ၇၇-၈)], တံသဟစရဏတော ပီယုသသဒ္ဒေါပိ တီသု လိင်္ဂေသု။ သုဓာသဒ္ဒေါ ပန အမတနုဟီလေပါဒီသုပိ နိစ္စမိတ္ထိလိင်္ဂေါဝ [သုဓာ လေပေါ’မတံ နုဟီ (အမရ ၂၃.၁၀၁)]။
သိနေရုအာဒိပဉ္စကံ ပဗ္ဗတရာဇေ။ သိနာ သောစေယျေ, သိနာတိ သောစေတိ ဒေဝေတိ သိနေရု, ဧရုပစ္စယော။ မီ ဟိံသာယံ, မိနာတိ ဟိံသတိ သဗ္ဗေ ပဗ္ဗတေ အတ္တနော ဥစ္စတရဋ္ဌေနာတိ မေရု, ရုပစ္စယော။ တိဒိဝါနံ ဒွိန္နံ ဒေဝလောကာနံ အာဓာရော ပတိဋ္ဌာတိ တိဒိဝါဓာရော။ ဒေဝေ နယတီတိ နေရု။ သုမေရူတိ ဥပသဂ္ဂေန နာမံ ဝဍ္ဎိတံ။ ဟေမဒ္ဒိ, ရတနသာနု, သုရာလယာဒီနိပိ ပဗ္ဗတရာဇဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂။)֍ * ၂၆။ ယုဂန္ဓရာဒီနိ သိနေရုဿ ပရိဝါရဘူတာနံ သတ္တန္နံ ပရိဘဏ္ဍပဗ္ဗတာနံ နာမာနိ။ စန္ဒသူရိယသင်္ခါတံ ယုဂံ ဓာရေတိ တဒုဗ္ဗေဓမဂ္ဂစာရိတ္တာတိ ယုဂန္ဓရော။ ဤသံ မဟိဿရံ ဓာရေတိ တဿ နိဝါသဋ္ဌာနတ္တာတိ ဤသဓရော။ ကရဝီရာ အဿမာရကာ ဗဟဝေါ ဧတ္ထ သန္တီတိ ကရဝီရော, ကေ ဝါ မယူရာ ရဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ကရဝီရော, ‘‘ကရဝီကော’’တိပိ ပါဌော, ဣဓာပိ ပစ္ဆိမောယေဝတ္ထော, ကရဝီကသကုဏာ ဝါ ဗဟဝေါ ဧတ္ထ သန္တီတိ ကရဝီကော။ သုဒဿနာ ဩသဓိဝိသေသာ ဗဟုကာ ဧတ္ထ သန္တီတိ သုဒဿနော, သုခေန ပဿိတဗ္ဗတ္တာ ဝါ သုဒဿနော, သုန္ဒရံ ဝါ ဒဿနံ ဧတ္ထာတိ သုဒဿနော။ ပဉ္စန္နံ ပဗ္ဗတစက္ကာနံ နေမိသဒိသံ ကတွာ အတ္တာနံ ဓာရေတီတိ နေမိန္ဓရော, နေမိဘာဝေန ဝါ ဓာရေတဗ္ဗော ဥပလက္ခေတဗ္ဗောတိ နေမိန္ဓရော, နေမိံဝါ ရထဒ္ဒုမံ ဓာရေတိ ယေဘုယျေနာတိ နေမိန္ဓရော။ ဝိနတာ နာမ သုပဏ္ဏမာတာ, တဿာ နိဝါသဋ္ဌာနတ္တာ ဝိနတကောတိ စိန္တာမဏိဋီကာ။ ဝိတ္ထိဏ္ဏာ ဝါ နတာ နဒိယော ဧတ္ထာတိ ဝိနတကော။ အဿကဏ္ဏာ သဇ္ဇဒုမာ ဗဟဝေါ ဧတ္ထ သန္တီတိ အဿကဏ္ဏော, အဿကဏ္ဏသဒိသကူဋတ္တာ ဝါ အဿကဏ္ဏော။ ကုလာစလာတိ ဧတေ သိနေရုအာဒယော အဋ္ဌ ပဗ္ဗတာ အစလသင်္ခါတာနံ ပဗ္ဗတာနံ ကုလာနိ ယောနိယော ပဘဝါ, ဧတေ စ သိနေရုအာဒယော အနုပုဗ္ဗသမုဂ္ဂတာ, သဗ္ဗဗာဟိရော စေတ္ထ အဿကဏ္ဏော။ နိမိဇာတကေ ပန –
‘‘သုဒဿနော ကရဝီကော၊ ဤသဓရော ယုဂန္ဓရော။
နေမိန္ဓရော ဝိနတကော၊ အဿကဏ္ဏော ဂိရိ ဗြဟာ’’တိ [ဇာ. ၂.၂၂.၅၆၈]။
ဝတွာ သိနေရုံ ပရိက္ခိပိတွာ အဿကဏ္ဏော နာမ ပဗ္ဗတော ပတိဋ္ဌိတော, တံ ပရိက္ခိပိတွာ ဝိနတကော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ဧဝမညောယေဝါနုက္ကမော ကထိတော။ ကိဉ္စာပိ ကထိတော, နာမဘေဒမတ္တကတောယေဝ ပနေတ္ထ ဘေဒေါ, နာတ္ထဘေဒကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
֍ * ၂၇။ အာကာသဝါဟီဂင်္ဂါယံ မေရုသိင်္ဂေါဗ္ဘဝါယံ မန္ဒာကိနျာဒိနာမတ္တယံ။ မန္ဒံ အကိတုံ သီလမဿာတိ မန္ဒာကိနီ။ အာကာသေ သန္ဒမာနာ ဂင်္ဂါ အာကာသဂင်္ဂါ။ သုရာနံ ဒေဝါနံ နဒီ သုရနဒီ။ သုရဒီဃိကာတိပိ ဧတိဿာ နာမံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃။)֍ * ၂၈။ ကောဝိဠာရာဒိတ္တယံ ‘‘ဖလဟရော’’တိချာတေ ပါရိစ္ဆတ္တကေ။ ကုံ ပထဝိံ ဝိဒါရယတိ မူလေနာတိ ကောဝိဠာရော, ဒဿ ဠော။ ပရိ သမန္တတော ဆတ္တံ ဝိယ တိဋ္ဌတီတိ ပါရိစ္ဆတ္တကော။ ပါရိနော သမုဒ္ဒဿ ဇာတော အပစ္စံ ပါရိဇာတကော, သကတ္ထေ ကော။ ပါရိဘဒ္ဒေါ, နိမ္ဗတရု, မန္ဒာရောဣစ္စာဒီနိပိ ပါရိစ္ဆတ္တကဿ နာမာနိ။
ကပ္ပရုက္ခော စ သန္တာနော စ အာဒိနာ မန္ဒာရော ပါရိဇာတကော စ ဟရိစန္ဒနဉ္စ ဧတေ ပဉ္စ ဒေဝဒ္ဒုမာ [အမရ ၁.၅၃] ဒေဝတရဝေါ ဒေဝဘူမီသွေဝ သမ္ဘဝတော။ ကပ္ပော သင်္ကပ္ပိတော အတ္ထော, တဿ ရုက္ခော ဇညဇနကဘာဝေန သမ္ဗန္ဓော, ကပ္ပံ ဝါ ဌိတော ရုက္ခော ကပ္ပရုက္ခော။ တနနံ တာနော, ဘာဝေ ဏော။ ဂန္ဓဿ သမ္မာ တာနော အဿေတိ သန္တာနော, သိရီသရုက္ခော။ မန္ဒန္တေ မောဒန္တေ ဒေဝါ အနေနာတိ မန္ဒာရော, အာရပစ္စယော။ ဟရိမိန္ဒံ စဒယတိ သုခယတီတိ ဟရိစန္ဒနံ။ ဧတေ ပဉ္စ ဒေဝတရဝေါ အမရကောသနယေန ဝုတ္တာ, သောဂတနယေန ပန သတ္တ ဒေဝတရဝေါ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ပါဋလီ သိမ္ဗလီ ဇမ္ဗူ၊ ဒေဝါနံ ပါရိဆတ္တကော။
ကဒမ္ဗော ကပ္ပရုက္ခော စ၊ သိရီသေန ဘဝတိ သတ္တမ’’န္တိ [ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၅၈၄; သာရတ္ထ. ဋီ. ၁.၁ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄။)တတ္ထ ပါဋလီတိ စိတြပါဋလီ, သာ အသုရလောကေ တိဋ္ဌတိ။ တထာ သိမ္ဗလီ ဂရုဠေသု, ဇမ္ဗူ ဇမ္ဗုဒီပေ, ပါရိစ္ဆတ္တကော တာဝတိံသေ, ကဒမ္ဗော အပရဂေါယာနေ။ ကပ္ပရုက္ခော ဥတ္တရကုရူသု, သိရီသော ပုဗ္ဗဝိဒေဟေတိ။ ဧတေ သတ္တ ဒေဝါနမေဝ ပတိဋ္ဌာနဘူမီသု သမ္ဘဝတော ဒေဝတရဝေါတွေဝ ဝုစ္စန္တိ။
သဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
֍ * ၂၉။ ပုဗ္ဗပစ္ဆိမဥတ္တရာ ဒိသာ ယထာက္ကမံ ပါစီ ပတီစီ ဥဒီစီ နာမ ဘဝန္တိ။ ပဌမံ ပါတော အန္စတိ ရဝိ ယဿံ သာ ပါစီ, နကာရလောပေါ။ ပစ္ဆာ ဒိဝါဝသာနေ အန္စတိ ရဝိ ယဿံ သာ ပတီစီ။ ဥဒ္ဓံ အန္စတိ ရဝိ ယဿံ သာ ဥဒီစီ, ယဿံ ဝါ သီတဝိယောဂံ ဒတွာ အန္စတိ သာ ဥဒီစီ, ဝိယောဂတ္ထဝါစကော ဟေတ္ထ ဥကာရော, ဒသဒ္ဒေါ ဒါနတ္ထော။ အထ ဝါ ပန္စတိ ပုဗ္ဗဘာဝမာပဇ္ဇတေတိ ပါစီ။ ပတိန္စတိ ပစ္ဆာဘာဝမာပဇ္ဇတေတိ ပတီစီ။ ဥဒဉ္စတိ သီတဝိယောဂဒါနတ္တမာပဇ္ဇတေတိ ဥဒီစီ။ ဧတ္ထ စ ဥဒီစီသဟစရဏတော ပတီစီ ဣတ္ထိယံ, ပတီစီသဟစရဏတော ပါစီ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝံ တံတံသဟစရဏဘာဝေန တဿ တဿ တံတံလိင်္ဂတ္တမုပနေယျုံ။ ပုဗ္ဗပစ္ဆိမဥတ္တရာတိ သဗ္ဗနာမဿ ဝုတ္တမတ္တေ ပုမ္ဘာဝေါ။
ဒက္ခိဏာဒိဒွယံ ဒက္ခိဏဒိသာယံ။ မဇ္ဈေ အပါယံ အဉ္စတိ ယဿံ ရဝိ, သာ အပါစီ။ မဇ္ဈတ္ထောယံ အပသဒ္ဒေါ, ယထာ ‘‘အပဒိသ’’န္တိ, ‘‘အဝါစီ’’တိပိ ပါဌော, အဝပုဗ္ဗော အဉ္စ အဓောမုခီဘာဝေ။ အဝဉ္စတိ အဓောမုခီ ဘဝတိ ယဿံ ရဝိ, သာ အဝါစီ။ ဥဏှာဒိကေ ဝါ တဗ္ဗိယောဂေ ကရောန္တော ယဿံ ရဝိ အဉ္စတိ, သာ အဝါစီ။ ဝိဒိသာဒိဒွယံ ဒိသာမဇ္ဈေ။ ဒိသာဟိ ဝိနိဂ္ဂတာ ဝိဒိသာ။ ဒိသာနမနုရူပါ, အနုဝတ္တကာ ဝါ ဒိသာ အနုဒိသာ။ အပဒိသန္တိပိ ဝိဒိသာယ နာမံ [နပုံသကာဗျယံ တွ’ပဒိသံ (အမရ ၃.၆)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅။)֍ * ၃၀။ ဧရာဝတာဒယော အဋ္ဌ ဂဇာ ပုဗ္ဗာဒီနံ ဒိသာနံ ရက္ခဏတော ဒိသာဂဇာ နာမ, ပုဏ္ဍရီကံ နာမ သိတမ္ဗောဇံ, တံသဒိသဝဏ္ဏတာယ ပုဏ္ဍရီကော။ ရဿသရီရတာယ ဝါမနော။ ကုယံ ပထဝိယံ မောဒတေ ကုမုဒေါ။ အဉ္ဇနဝဏ္ဏတာယ အဉ္ဇနော။ ပုပ္ဖာ ပကာသမာနာ ဒန္တာ အဿ ပုပ္ဖဒန္တော။ သဗ္ဗဘူမိယံ စရတီတိ သဗ္ဗဘုမ္မော, သဗ္ဗဘုမ္မော ဝါ စက္ကဝတ္တီ တဿာနုရူပတ္တာ သဗ္ဗဘုမ္မော။ သောဘနဒန္တာဝယဝတ္တာ သုပ္ပတီကော [သောဘနာ ပတီကာ အဝယဝါ’ဿ သုပ္ပတီကော (က.)]။ ‘‘သုပ္ပတီကော သောဘနင်္ဂေ, ဘဝေ ဤသာနဒိသာဂဇေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ ဧရာဝတာဒီနံ ဒိသာနံ သမ္ဗန္ဓကထနံ ပါစီဝါရဏာဒိနာမသူစနတ္ထံ, ဧသံ ကရေဏုယော ပန –
အဗ္ဘမု ကပိလာ စေဝ၊ ပိင်္ဂလာ နုပမာ မတာ။
တမ္ဗကဏ္ဏီ သုဘဒန္တီ၊ အင်္ဂနာ အဉ္ဇနာဝတီ [အမရ ၃.၅]။
֍ * ၃၁။ ဓတရဋ္ဌာဒိဒွယံ ပုဗ္ဗဒိသာဓိပတိဒေဝေ။ ဓာရိတံ ရဋ္ဌမနေနာတိ ဓတရဋ္ဌော, ရဿ တော။ ပဉ္စသိခါဒီနံ ဂန္ဓဗ္ဗာနံ အဓိပေါ နာယကော ဂန္ဓဗ္ဗာဓိပေါ။ ကုမ္ဘဏ္ဍသာမျာဒိဒွယံ ဒက္ခိဏဒိသာဓိပတိဒေဝေ။ ကုမ္ဘဏ္ဍာနံ သာမိ နာယကော ကုမ္ဘဏ္ဍသာမိ။ ဝိရုဟန္တိ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိမာပဇ္ဇန္တိ ဧတသ္မိံ ကုမ္ဘဏ္ဍာတိ ဝိရူဠှကော။ ဝိရူဠှံ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တံ ဝါ ကံ သုခမေတဿာတိ ဝိရူဠှကော။ ဝိရူပက္ခာဒိဒွယံ ပစ္ဆိမဒိသာဓိပတိဒေဝေ။ ဝိရူပါနိ အက္ခီနိ ယဿ ဝိရူပက္ခော, ဝိဝိဓသဏ္ဌာနာနိ အက္ခီနိ ယဿ ဝါ ဝိရူပက္ခော။ နာဂါနံ အဓိပတိ နာဂါဓိပတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆။)֍ * ၃၂။ ယက္ခာဓိပါဒိစတုက္ကံ ကုဝေရေ။ အာဠဝကာဒိယက္ခာနံ အဓိပေါ ယက္ခာဓိပေါ။ ဝိဿဝဏဿ အပစ္စံ ဝေဿဝဏော။ တိစရဏာဋ္ဌဒါဌာဘယာနကမတ္ထိတာယ ကုစ္ဆိတံ ဝေရော သရီရမဿ ကုဝေရော။ ခုဒ္ဒေနာဿ နရယုတ္တာ သိဝိကာရထေတိ နရော ဝါဟနမဿ နရဝါဟနော။ တျမ္ဗကသခေါ, ယက္ခရာဇော, ဂုယှကေသရော, မနုဿဓမ္မာ, ဓနဒေါ, ရာဇရာဇော, ဓနာဓိပေါ, ကိန္နရေသော, ယက္ခော, ဧကပိင်္ဂလော, သိရိဒေါ, ပုညဇနေဿရောဣစ္စာဒီနိပိ ကုဝေရဿ နာမာနိ။
အဿ ကုဝေရဿ ပုရီ ‘‘အဠကာ, အဠကမန္ဒာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ အလံ ဝိဘူသနေ, အလံ ဝိဘူသနံ ကရောတီတိ အလကာ, သာ ဧဝ အဠကာ။ အဠကာ ဧဝ မောဒကရဏတော အဠကမန္ဒာ, ဥကာရဿ အကာရော, နာဂမော စ။ ကေလာသောတိပိ တဿ နာမံ, ကေလိ ပယောဇနံ အဿ ကေလော, အာသတေ အသ္မိန္တိ အာသော, ကေလော စ သော အာသော စေတိ ကေလာသော, ကဏှသပ္ပာဒိ ဝိယ နိစ္စံ ကမ္မဓာရယော။ အဿ ကုဝေရဿ ပဟရဏံ အာယုဓံ ဂဒါ, ဂံ ဝုစ္စတိ ဝဇိရံ, တံ ဝိယ ဒုက္ခံ ဒဒါတီတိ ဂဒါ။ ဣမေ စတ္တာရော ယထာဝုတ္တာ ဓတရဋ္ဌာဒယော ဒေဝါ ကမတော ပုဗ္ဗာဒီနံ စတုဒ္ဒိသာနံ အဓိပါ အဓိပတယော နာမ။ အမရကောသေ ပန –
‘‘ဣန္ဒော အဂ္ဂိ ပိတုပတိ၊ နေရိတော ဝရုဏော’နိလော။
ကုဝေရော ဤသော ပတယော၊ ပုဗ္ဗာဒီနံ ဣမေ ကမာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇။)ရဝိ သုက္ကော မဟီသူနု၊ တမော စ ဘာနုဇော ဝိဓု။
ဗုဓော သုရဂုရု စေတိ၊ ဒိသာဓိပါ တထာ ဂဟာ’’တိ [အမရ ၃.၃-၄]။
အညေယေဝ ဒိသာဓိပတယော ကထိတာ, ဣန္ဒရဝိမာဒီနဉ္စ ဒိသာဓိပစ္စကထနံ ပါဈာဒီနံ ဣန္ဒဒိသာရဝိဒိသာဒိနာမသူစနဖလံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈။)֍ * ၃၃-၃၄။ ဇာတဝေဒါဒျဋ္ဌာရသကံ အဂ္ဂိမှိ။ ဇာတေ ဥပ္ပန္နေ ဝိန္ဒတိ ဃာတယတီတိ ဇာတဝေဒေါ။ အန္ဓကာရေ ဇာတံ ဝိဇ္ဇမာနံ ဝိန္ဒတိ လဘတိ, ဝိဒတိ ဇာနာတိ ဧတေနာတိ ဝါ ဇာတဝေဒေါ, ဇနနံ ဇာတံ ဝေဒေါ ပါကဋော ယဿ ဝါ သော ဇာတဝေဒေါ။ သိခါ ဝုစ္စတိ ဇာလာ, တာယ ယောဂတော သိခီ။ ဇောတတိ ဒိပ္ပတီတိ ဇောတိ။ ပုနာတီတိ ပါဝကော, ဏွု။ ဒဟတီတိ ဒဟနော။ အနန္တိ ပါလေန္တျနေနေတိ အနလော, အလပစ္စယော။ ဝေဒေ ဟုတံ ဝဟတိ ပါပယတိ, သယံ ဝါ လဘတေတိ ဟုတာဝဟော။ အစ္စိ ဝုစ္စတိ ဇာလာ, တာယ ယောဂတော အစ္စိမာ။ ဓူမော ကေတု ဓဇော ယဿာတိ ဓူမကေတု။ အဇတိ ဇလမာနော ကုဋိလံ ဂစ္ဆတီတိ အဂ္ဂိ, ဣ။ ဂေါ ရံသိ ဧတဿတ္ထီတိ ဂိနိ, အဿတ္ထျတ္ထေ ဣနိ, အဂ္ဂိနီတိပိ ပါဌော, သော အဂ္ဂိသဒိသော။ ဘာနု ပဘာ ယဿတ္ထိ, သော ဘာနုမာ။ တေဇေတိ သေသဘူတောပါဒါရူပါနီတိ တေဇော။ ဓူမော သိခါ စူဠာ ယဿ ဓူမသိခေါ။ ဝါယု သခါ အဿ ဝါယုသခေါ။ ဒဟိတွာ [ဒဟတော (က.)] ဂစ္ဆတော ကဏှာ ဝတ္တနီ မဂ္ဂေါ ယဿ ကဏှဝတ္တနီ။ ဝိဿာနရဿ ဣသိနော အပစ္စံ ဝေဿာနရော။ ဟုတံ ဟဝိံ အသတိ ဘုဉ္ဇတီတိ ဟုတာသော။ ဓနဉ္ဇယော, ဇလနော, အာသယာသော, ရောဟိတဿော, သတ္တာစ္စိ, သုက္ကော, စိတြဘာနု, ဝိဘာဝသု, သုစိဣစ္စာဒီနိပိ အဂ္ဂိဿ နာမာနိ။
သိခါဒိတ္တယံ အဂ္ဂိဇာလာယံ။ သိနောတိ နိသာနီ ဘဝတီတိ သိခါ, ‘‘သိ နိသာနေ’’တိ ကာတန္တ ဓာတု, ခပစ္စယော။ ဇလတီတိ ဇာလာ။ အစ္စတေ ပုဇ္ဇတေ အနေနေတိ အစ္စိ။ သိခါ ဇာလာ ဘိယျော ရူပန္တရာ ဣတ္ထိယံ, အစ္စိ ပန အပုမေ။
֍ * ၃၅။ ဒွယံ အဂ္ဂိကဏေ [တီသု ဖုလိင်္ဂေါ’ဂ္ဂိကဏော (အမရ ၁.၆၀) ဖုလိင်္ဂါနီတိ အဂ္ဂိကဏာနိ (မ. နိ. ဋီ. ၃.၆၅)]။ ဝိဝိဓာသု ဒိသာသု ဖုလ္လံ ဂစ္ဆတီတိ ဝိပ္ဖုလိင်္ဂံ။ တထာ ဖုလိင်္ဂံ။ သဗ္ဗဓရကတေ ပန ‘‘ဖုလိံ ဂစ္ဆတီတိ ဖုလိင်္ဂေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တိကံ ဆာရိကာယံ။ မလီနကံသဝတ္ထာဒီနံ တံ ဒိတ္တိံ သေတိ ပဝတ္တေတီတိ ဘသ္မံ, မပစ္စယော, ဘသတိ ဝါ အဓော ပတတိ ဝတ္ထာဒီနံ မလမေတေနာတိ ဘသ္မံ။ ကံသာဒီနံ သုက္ကဘာဝတ္ထံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဣဋ္ဌိ အဘိလာသော သောဘနံ ဧတဿာ အတ္ထီတိ သေဋ္ဌိ, ‘‘သပက္ခကော သလောမကော’’တျာဒီသု ဝိယ သသဒ္ဒဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထတ္တာ။ မလဿ သရဏံ ကရောတီတိ သာရိကာ, သာ ဧဝ ဆာရိကာ, ယထာ ‘‘သဠာယတန’’န္တျာဒီသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉။)֍ * ၃၆။ ဒွယံ ဥဏှဆာရိကာယံ။ ဥဏှတ္တာ ကုက္ကုံ ကုစ္ဆိတံ လာတီတိ ကုက္ကုလော, ‘‘ကုက္ကု ဝိဒတ္ထိယံ ဟတ္ထေ, ပကောဋ္ဌေ ကုစ္ဆိတေပိ စေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ ကုက္ကုံ ဝါ ဟတ္ထံ လုနာတိ ဆိန္ဒတိ ဒဟတီတိ ကုက္ကုလော, သော ဧဝ ကုက္ကုဠော။ ဥဏှမေဝ ဘသ္မံ ဥဏှဘသ္မံ, တသ္မိံ။ တိကံ ဒိတ္တကဋ္ဌာဒိန္ဓနေ။ အင်္ဂတိ ဟာနိံ ဂစ္ဆတီတိ အင်္ဂါရော, အာရပစ္စယော, ပုန္နပုံသကောယံ။ ‘‘အလာတေ’နိတ္ထိ ကုဇေ’င်္ဂါရော’’တိ ဟိ တိကဏ္ဍသေသေ [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃၂၉] ဝုတ္တံ။ ဟာနိမေဝ လာတိ, န ဌိတိံ ဝိသေသဉ္စာတိ အလာတံ။ ဥဒ္ဓံ ဓူမံ မုဉ္စတီတိ ဥမ္မုတံ, တဒေဝ ဥမ္မုကံ။ ပဉ္စကံ ကဋ္ဌာဒိန္ဓနေ။ သန္တမဂ္ဂိံ ဧဓယတိ ဝဍ္ဎယတီတိ သမိဓာ။ ဧဓယတီတိ ဣဓုမံ, ဥမော။ ဧဓယတီတိ ဣဓော။ ဥပါဒိယတေ အဂ္ဂိနေတိ ဥပါဒါနံ။ ဧဓယတီတိ ဣန္ဓနံ။
֍ * ၃၇။ ပဉ္စကံ အာလောကေ။ ဩဘာသတိ ဒိပ္ပတီတိ ဩဘာသော။ ပကာသတိ ဒိပ္ပတီတိ ပကာသော။ အာလောစယတိ ပဿတိ ဧတေနာတိ အာလောကော, အာလောကေတိ ဝါ ဧတေနာတိ အာလောကော, ‘‘လောက, လောစ ဒဿနေ’’တိ ဓာတုဒွယပါဌတော။ ဥဇ္ဇောတတီတိ ဥဇ္ဇောတော, အန္ဓကာရံ ဝိဒ္ဓံသေန္တော ဇောတတီတိ ဝါ ဥဇ္ဇောတော။ အာ သမန္တတော တပတိ ဒိပ္ပတီတိ အာတပေါ။ သမာတိ ဧတေ ပဉ္စ တုလျတ္ထာတိ ဘာဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀။)ဒသကံ ဝါတေ။ အာဟာရော ဝိယ ပါဏဘူတောပိ ကဒါစိ သတ္တေ မာရေတီတိ မာရုတော, သောဝ မာလုတော။ ပုနာတိ သင်္ကာရာဒိကန္တိ ပဝနော။ ဝါယတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါယု, ဝါယတိ ဝါ ပုပ္ဖာဒီနံ ဂန္ဓော ယေန သော ဝါယု။ တထာ ဝါတော။ အနန္တိ ပါဏန္တျနေနေတိ အနိလော, ဣလော။ သန္တံ နိစ္စလံ ဤရယတိ ကမ္ပေတီတိ သမီရဏော, သမီရိတုံ ကမ္ပိတုံ သီလမဿာတိ ဝါ သမီရဏော။ ဂန္ဓံ ဝဟတီတိ ဂန္ဓဝါဟော, ဏော။ ဝါယော ဝါယုသဒိသော, ဥဘယတြာပိ ယာဂမော။ သမန္တတော ဤရတိ ခိပတိ ရုက္ခာဒယောတိ သမီရော။ သဒါ သဗ္ဗဒါ ဂတိ ယဿ သဒါဂတိ။ သသနော, ဂန္ဓဝဟော, အာသုဂေါ, မရုတော, ဇဂတိပါဏော, ပဝမာနော, ပဘဉ္ဇနော ဣစ္စာဒီနိပိ ဝါတနာမာနိ။
֍ * ၃၈။ ဣမေ ဆ ဝက္ခမာနာ ဝါယုဘေဒါ ဝါယုဝိသေသာ, ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတီတိ ဥဒ္ဓင်္ဂမော, ဥစ္စာရပဿာဝါဒီနံ နီဟရဏဝသေန အဓောဘာဂံ ဂစ္ဆတီတိ အဓောဂမော။ ကုစ္ဆိမှိ ဥဒရေ တိဋ္ဌတီတိ ကုစ္ဆိဋ္ဌော။ ကောဋ္ဌေ အန္တေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကောဋ္ဌာသယော။ ပုနပ္ပုနံ သသန္တိ ယေန အဿာသော, ဗဟိနိက္ခန္တဝါတော။ ပဿာသောတိ အန္တောပဝိသနကဝါတောပိ ‘‘အဿာသော’’တိ ဧတေန သင်္ဂယှတေ သဟစာရိတတ္တာ။ သဗ္ဗင်္ဂေသု အနုသရတိ သီလေန သေဒလောဟိတာဒိသမ္ပာဒနတောတိ အင်္ဂါနုသာရီ။ အမရကောသေ ပနာယံ ဝါတော ဌာနဗျာပါရဘေဒေန ပဉ္စဓာ ကထိတော [ပါဏော’ပါနော သမာနောစောဒါနဗျာနာ စ ဝါယဝေါ သရီရဋ္ဌာ ဣမေ (အမရ ၁.၆၇)], ဋီကာယဉ္စဿ –
‘‘ဟဒယေ ပါဏော ဂုဒေ’ပါနော၊ သမာနော နာဘိမဇ္ဈဋ္ဌော။
ဥဒါနော ကဏ္ဌဒေသေ တု၊ ဗျာနော သဗ္ဗင်္ဂသန္ဓိသု [ဟဒယေ ပါဏော ဂုဒေ’ပါနော၊ သမာနော နာဘိသဏ္ဌိတော။ ဥဒါနော ကဏ္ဌဒေသဋ္ဌော၊ ဗျာနော သဗ္ဗသရီရဂေါ ဣတိ ဌာနနိဏ္ဏယော (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁။)တတြပါဏောအန္နပ္ပဝေသာဒိကရော။ အပါနော မုတ္တကရီသသုက္ကဝိသဋ္ဌိကရော။ သမာနော မဇ္ဈေ အန္နပစနာဒိကရော။ ဥဒါနော ဘာသိတဂီတာဒိကရော။ ဗျာနော သေဒရတ္တသဝနုမ္မေသနိမေသဂတျာဒိကရော [ခေဒစေဋ္ဌာဥမ္မေသနိမ္မေသဂတျာဒိကရော (က.)]။ ပကဋ္ဌေန အနန္တျနေန ဘတ္တာဒိပ္ပဝေသနတောတိ ပါဏော။ မုတ္တာဒိကံ အပနေတွာ အနန္တျနေနာတိ အပါနော။ သမ္မာ အနန္တိ အနေန ဘုတ္တပရိပါစနတောတိ သမာနော။ ဥဒ္ဓမနန္တျနေန ဘာသိတာဒေါ သာမတ္ထိယဇနနတောတိ ဥဒါနော။ ဝိသေသေန အနန္တျနေန သေဒရတ္တသေမှာဒိ [ခေဒစေဋ္ဌာဒိ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] သမ္ပာဒနတောတိ ဗျာနော’’တိ [တံဗျာပါရာ စ ယထာ – အန္နပ္ပဝေသနံ မုတ္တာ-ဒျုဿဂ္ဂေါ’န္နဝိပါစနံ ဘာသဏာဒိ နိမေသာဒိ, တံဗျာပါရာ ကမာ ဣမေ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] ဝုတ္တံ။
֍ * ၃၉။ ဒွယံ အန္တောပဝိသနကဝါတေ။ အာနံ ဝုစ္စတိ ဗဟိနိက္ခမနဝါတော, တတော အပဂတံ အပါနံ။ အဿာသတော အပဂတော ပဿာသော။ ဒွယံ ဗဟိနိက္ခမနဝါတေ။ အာဒိမှိ ပဝတ္တော သာသော အဿာသော။ အနန္တိ ပါဏန္တျနေနေတိ အာနံ, အာဒိမှိ ပဝတ္တံ အာနံ အာနံ, ဧကဿာကာရဿ လောပေါ။
֍ * ၄၀။ ဝေဂခိပ္ပာဒယော ဝါတဓမ္မတ္တေန နိစ္စပ္ပဝတ္တိကာ ဣတိ တပ္ပက္ကမေ [တပ္ပက္ကမေန တက္ကမေန (က.)] ဥစ္စန္တေ။ တတြ ရယန္တံ ဝေဂေ။ သဗ္ဗတြ ကရဏသာဓနံ။ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဝဇန္တိ ပါပုဏန္တိ ဧတေနာတိ ဝေဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂။)‘‘ကြိယာဝါစိတ္တမာချာတုံ၊ ဧကေကတ္ထော နိဒဿိတော။
ပယောဂတောနုဂန္တဗ္ဗာ၊ အနေကတ္ထာ ဟိ ဓာတဝေါ’’တိ [စန္ဒြဓာတုပါဌေ]။
ဝုတ္တတ္တာ ဝဇဓာတု ပါပုဏနေပိ ပဝတ္တတိ, ဧဝံ သဗ္ဗတြ, အကာရဿ ဧ။ ဇဝန္တိ ဧတေနာတိ ဇဝေါ, ရယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတေနာတိ ရယော။
ခိပ္ပာဒိနဝကံ သီဃေ။ အထ ဇဝသီဃာနံ ကော ဘေဒေါ? သဝေဂဂတိဝစနာ ဇဝါဒယော, သီဃာဒယော တု ဓမ္မဝစနာ, တထာ စ ‘‘သီဃံ ပစတိ [ပဿတိ (က.)], သီဃံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ပယောဂေါ, န တု ‘‘ဇဝံ ပစတိ, ဇဝံဂစ္ဆတီ’’တိ ပန ပယောဂေါ။ ‘‘ဝေဂေန ဂစ္ဆတိ, ဇဝေန ဂစ္ဆတီ’’တျာဒီသု ကထံ? တတြ ဘေဒဿ ဝတ္တုမိစ္ဆိတတ္တာ န ဒေါသော။ ခိပ္ပတိ ပေရတီတိ ခိပ္ပံ, ခိပ ပေရဏေ။ သယတီတိ သီဃံ, သီ သယေ, ဃပစ္စယော။ ဗျုပ္ပတ္တိ ဟိ ယထာ ကထဉ္စိပိ ဘဝတိ, သညာ တု လောကတောဝါဝဂန္တဗ္ဗာ, သဗ္ဗတြေဝံ။ တရတီတိ တုရိတံ။ လင်္ဃတီတိ လဟု, လင်္ဃ ဂတိသောသနေသု, ဃဿ ဟော, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ, ဥပစ္စယော စ, လဟုပရိယာယော လဃုသဒ္ဒေါပျတ္ထိ။ အသတိ ခေပတီတိ အာသု, ဥ။ တရတီတိ တုဏ္ဏံ, ရဿ ဏော။ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ အရံ။ န ဝိလမ္ဗီယတိ န ဩဟီယတီတိ အဝိလမ္ဗိတံ, လဗိ အဝသံသနေ။ တုဝဋ္ဋတိ သယတီတိ တုဝဋ္ဋံ, တုရိတဘာဝေန ဝတ္တတီတိ ဝါ တုဝဋ္ဋံ, ရိတလောပေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃။)֍ * ၄၁။ အရိယာသာမညဿ ပုဗ္ဗဍ္ဎံ သန္တတေ။ ဧတ္ထ စ အဋ္ဌသု ဂဏေသု ဆဋ္ဌော သဗ္ဗလဟုကော, တတောပရေ ဆဂ္ဂဏာ သ, ဘ, သ, ဘ, ဘ, ဘာ, အဋ္ဌမော ဂေါ။ သမန္တတော တနောတီတိ သတတံ။ နာသဘာဝေန န ဣစ္စံ န ဂန္တဗ္ဗံ နိစ္စံ, နာသံ ဝါ န ဂစ္ဆတီတိ နိစ္စံ။ ‘‘နာဂေါ’’တျာဒီသု ဝိယာတိ ဧတ္ထာပိ န ဒေါသော, တဿ စော။ န ဝိရမတီတိ အဝိရတံ။ န အာရမတီတိ အနာရတံ။ သမန္တတော, ပုနပ္ပုနံ ဝါ တနောတီတိ သန္တတံ။ န အဝရမတီတိ အနဝရတံ။ သဒါ ဓဝတိ ဂစ္ဆတီတိ ဓုဝံ။ ‘‘ဓု ဂတိထေရိယေသူ’’တိ ကာတန္တဓာတု။
ဝိပုလာဍ္ဎံ အတိသယေ။ ဧတ္ထ ဟိ အယုဂပါဒေ ဒွါဒသမတ္တာ, ယုဂေ အဋ္ဌာရသမတ္တာ, သဗ္ဗာသု အရိယာသု ပဌမေ ပါဒေ ဒွါဒသမတ္တာ, ဒုတိယေ အဋ္ဌာရသ, တတိယေ ဒွါဒသ, စတုတ္ထေ ပဉ္စဒသ။ ယဒါ ပန ပဌမတတိယေသု ပရိဟာယန္တိ, တဒါ ယုဂေ အဓိကာ ဟောန္တိ, ဣဒံ ဝိပုလာလက္ခဏံ။ အထ သတတာတိသယာနံ ကော ဘေဒေါ? သတတံ သန္တတိ အဝိစ္ဆေဒေါကြိယန္တရေဟိ အဗျဝဓာနံ, အတိသယော တု ပေါနောပုညံ, ပကဋ္ဌော စ။ တေသု ပေါနောပုညံ ကြိယာဗျာဝုတ္တိ, ပကဋ္ဌော တု ကြိယာဝယဝါနံ ဥက္ကံသတာ။ ဘာသတိ သဗ္ဗေသန္တိ ဘုသံ, အာဿ ဥ။ ဘဿတိ အဓော ပတတီတိ ဝါ ဘုသံ။ ဘသ အဓောပတနေ, အဿ ဥ။ အတိသယနံ အတိသယော, အတိက္ကမိတွာ ဝါသယနံ ပဝတ္တနံ အတိသယော။ ဒဟတိ သဗ္ဗန္တိ ဒဠှံ, ဟတော ပုဗ္ဗေ ဠော, ဒလတိ ဝိဒါရယတီတိ ဝါ ဒဠှံ, ဟပစ္စယော, ဒဟန္တော လာတီတိ ဝါ ဒဠှံ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, အဘိသယော စ ဒဠှဉ္စ အတိသယဒဠှာ။ တရတိ အတိက္ကမတီတိ တိဗ္ဗံ, ရဿ ဝေါ, အဿ ဣ။ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ဧကော, သော ဧဝ ဧကန္တံ, ဧကံ တရတိ အတိက္ကမတီတိ ဝါ ဧကန္တံ။ မတ္တတော အတိက္ကန္တံ အတိမတ္တံ။ ဗဟုံ လာတီတိ ဗာဠှံ, ဥလောပေါ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော စ ဟသဒ္ဒေါ။ အတိဝေလံ, အစ္စတ္ထံ, နိဗ္ဘရံ, နိတန္တံ, ဂါဠှံဣစ္စာဒီနိပိ အတိသယေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄။)ဒဗ္ဗံ သတွံ, တံဝိပရီတေ ဓမ္မမတ္တေ ဝတ္တမာနာ ဗာဠှပရိယန္တာ ခိပ္ပာဒယော အတိသယံ ဝိနာ ပဏ္ဍကေ နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ။ ခိပ္ပံ ဘဝတိ [‘‘ခိပ္ပ ဘဝဘီ’’တိ ပဒဒွယံ အဓိကံ ဝိယ ဒိဿတိ], အတိသယော ပုလ္လိင်္ဂေါ, အဿ ဂုဏဿာတိသယော, အဿ ဒဗ္ဗဿာတိသယော ဣတိ။ ‘‘ခိပ္ပံ ဘုဉ္ဇတိ, သတတံ ဇုဟောတိ, သတတံ ရမဏီယော’’ဣစ္စတြ တု ကြိယာဝိသေသနတ္တာယေဝ ပဏ္ဍကတ္တံ။ တေသု ခိပ္ပာဒီသု ယေ ဒဗ္ဗဂါ ဒဗ္ဗာဘိဓာယိနော, တေ တီသု လိင်္ဂေသု။ ‘‘ဒဗ္ဗဓမ္မော လိင်္ဂ’’န္တိ ဒဿနန္တရံ။ ယထာ ခိပ္ပာ ဇရာ, ခိပ္ပော မစ္စု, ခိပ္ပံ ဂမနံ။ သန္တတာ တဏှာ, သန္တတံ ဒုက္ခံ, သန္တတော အာကာသော။ အတိမတ္တာ ကြိယာ, အတိမတ္တော နရော, အတိမတ္တံ ပဒံ ဣစ္စာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅။)֍ * ၄၂-၄၃။ ဒွါဒသကံ မာရေ။ ဟရနယနဂ္ဂိဒဍ္ဎတ္တာ [တိနယနဂ္ဂိဒဍ္ဎတ္တာ (က.)] နတ္ထိ ဝိဂ္ဂဟော သရီရမေတဿ အဝိဂ္ဂဟော။ ကာမယတိ ရတိစ္ဆံ ဥပ္ပာဒယတီတိ ကာမော, ကာရိတန္တာ အပစ္စယော။ သိင်္ဂါရရူပေန ပါဏီနံ မနသိ ဘဝတီတိ မနောဘူ။ ပဉ္စကာမဂုဏေသု မဒယတီတိ မဒနော။ လောကာနံ အန္တံ ဝိနာသံ ကရောတီတိ အန္တကော။ ဝသေ ဝတ္တေတိ သီလေနာတိ ဝသဝတ္တီ။ ပါပံ ဣစ္ဆတိ ကရောတိ, တေန ယုတ္တောတိ ဝါ ပါပိမာ။ ပရတော ဇာယတီတိ ပဇာ, အစ္ဆန္ဒိကာ, တာသံ ပတိ ပဇာပတိ။ ယေ ကုသလဓမ္မေသု ပမတ္တာ, တေသမေဝ ဗန္ဓု ပမတ္တဗန္ဓု။ ကဏှဓမ္မယုတ္တတာယ ကဏှော။ ကုသလဓမ္မေ မာရေတီတိ မာရော။ အကုသလဓမ္မေ န မုဉ္စတီတိ နမုစိ။ မီနကေတနော, ကန္ဒပ္ပော, ဒပ္ပကော, အနင်္ဂေါ, ပဉ္စသရော, သမ္ဗရာရိ, မနသိဇော, ကုသုမေသု, အနညဇော, ပုပ္ဖဓနွာ, ရတိပတိ, မကရဒ္ဓဇောဣစ္စာဒီနိပိ ဝိဏှုသုတဿ ကာမဿ နာမာနိ။
တဏှာ အရတီ ရဂါ စေတိ ဧတာ တိဿော တဿ မာရဿ ဓီတရော။ ယော တံ ပဿတိ, တံ တသိတံ ကရောတီတိ တဏှာ, သလောပေါ, ဏှာ စ။ ပရေသံ ကုသလဓမ္မေသု အရတိံ ကရောတီတိ အရတီ။ ရဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိ ရဂါ။ တဿ မာရဿ ဟတ္ထီ ဂိရိမေခလော နာမ။ သရီရမဟန္တဘာဝေန ဂိရိသဒိသတ္တာ ဂိရိ ဝိယာတိ ဂိရိ။ မာရေန မမာယနဝသေန ‘‘အယံ မေ ဟတ္ထီ မေခလော နာမ ဟောတူ’’တိ ကတနာမတ္တာ မေခလာ ဝိယာတိ မေခလောတိ သမုဒိတနာမဒွယေန ဧကမေဝ ဟတ္ထိံ ဝဒတိ, ယထာ ‘‘ဝဇိရာသနိ, သီတုဏှ’’န္တိ။
֍ * ၄၄။ တိကံ ယမေ။ ပဇာသံယမနတော ယမာ, မစ္စုပ္ပဘုတယော အဿ ကိင်္ကာရာ, တေသု ရာဇတေတိ ယမရာဇာ။ တေဓာတုကေသုပိ အာဏာပဝတ္တကတ္တာ မဟန္တော ဝိသယော ဧတဿ ဝိသယီ, ဏီ, သော ဧဝ ဝေသာယီ။ ယတ္ထ လက္ခဏေန န သိဇ္ဈတိ, တတ္ထ သဗ္ဗတြ ‘‘ယဒါဒိနာ ဝါ နိရုတ္တိနယေန ဝါ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ, ဒုက္ခဇနကတ္တာ ဝါ ဝိသဒိသဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေသာ, နေရယိကာ, တေသံ အဓိပတိဘာဝေန အယတိ ပဝတ္တတီတိ ဝေသာယီ, ဤ။ ယမာနံ ရာဇာ ယမော။ ဓမ္မရာဇော, ကတန္တော, သမဝတ္တီ, ကာလော, ဒဏ္ဍဓရော, အန္တကောဣစ္စာဒီနိပိ ယမဿ နာမာနိ။ အဿ ယမဿ အာဝုဓံ နယနမေဝ။ တေန ကိရ ကောဓစိတ္တေန ဩလောကိတမတ္တေန သတ္တာနံ သရီရာနိ အာတပေ ခိတ္တဃတပိဏ္ဍာနိ ဝိယ ဝိလီယန္တီတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆။)ဒွယံ အသုရဘေဒေ။ ဧတေသဉှိ သတိပိ ဒေဝဘာဝေ ဟေဋ္ဌာ နိဝါသိတဘာဝသာမညတော ဧတ္ထ ဝစနံ, မာရဿ ပန သတ္တာနမနတ္ထကာရကတာသာမညေန ယမေန သဒ္ဓိံ ဝစနံ တက္ကရတ္တာ။ ယုဒ္ဓါဒီသု ဝေပိတံ ကမ္ပိတံ စိတ္တမေတဿ ဝေပစိတ္တိ [သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၂၅၆]။ ပုဏ္ဏံ လောမံ ယဿ သော ပုလောမော, ပုလာမဟတီ ဥမာ ကိတ္တိ, ကန္တိ ဝါ ယဿာတိ ပုလောမော။ ‘‘ဥမာတသီဟေမဝတိ-ဟလိဒ္ဒါကိတ္တိကန္တိသူ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ အယံ ပန သက္ကဿ ဘရိယာယ သုဇာတာယ ပိတာ။ ဒွယံ ကိန္နရေ။ အဿမုခနရသရီရတာယ ကုစ္ဆိတော ပုရိသော, ကိဉ္စိ ဝါ ပုရိသော, ပုရိသသဒိသောတိ ဝါ ကိမ္ပုရိသော။ ဧဝံ ကိန္နရော။ တုရင်္ဂဝဒန, အဿမုခါဒီနိပိ ကိန္နရဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇။)֍ * ၄၅-၄၆။ အဒ္ဓပဇ္ဇေန အာကာသဿ နာမာနိ။ တေသံ တေသံ ဝတ္ထူနံ အန္တရံ နာနတ္တံ ဣက္ခတေ လောကော ဧတ္ထ, အနေနာတိ ဝါ အန္တလိက္ခံ, ရဿ လော။ ဣက္ခနံ ဝါ ဒဿနံ ဣက္ခာ, တဿ အန္တရံ ကာရဏံ အန္တလိက္ခံ။ ခနတိ ဗျဝဓာနန္တိ ခံ, ကွိ။ သဗ္ဗဂဟဂါမဏိနော အာဒိစ္စဿ ပထော မဂ္ဂေါ အာဒိစ္စပထော။ န ဘဝတီတိ အဗ္ဘံ။ ဂစ္ဆန္တျနေန ဒေဝါတိ ဂဂနံ, ယု, မဿ ဂေါ။ အမ္ဗတေ သဒ္ဒါယတေ အတြာတိ အမ္ဗရံ, ရော။ ဟယ ဂတိမှိ, ဝိသေသေန ဟယတိ ဂစ္ဆတိ သဗ္ဗတြာတိ ဝေဟာသော, ယဿ သော, ဝိဂတော ဝါ ဟာသော စိတ္တဿ ဧတ္ထာရမ္မဏာလာဘတောတိ ဝေဟာသော။ အနိလဿ ဝါတဿ ပထော အနိလပထော။ ဘုသံ ကာသန္တေ ဒိပ္ပန္တေ ပဒတ္ထာ ဧတေနာတိ အာကာသော, န ကဿတိ န ဝိလေခီယတီတိ ဝါ အာကာသော။ န ဘဝတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စိပိ ဝတ္ထူတိ နဘံ, နတ္ထိ ဘူမိ ဧတ္ထာတိ ဝါ နဘံ, န ဘာယန္တိ ပက္ခိနော အနေန, ဧတ္ထာတိ ဝါ နဘံ။ ဝိနော ပက္ခိနော ဟယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝေဟာယသံ, အသော။ တာရာ ဝုစ္စန္တိ နက္ခတ္တာဒယော, တေသံ ပထော တာရာပထော။ သုရာနံ ဒေဝါနံ ပထော သုရပထော။ န ဟညတေတိ အဃံ, ဟနဿ ဃော။ အနန္တံ, ဝိသဏုပဒံဣစ္စာဒီနိပိ အာကာသဿ နာမာနိ။
֍ * ၄၇-၄၈။ မေဃာဒျေကာဒသကံ မေဃေ။ မေဟတိ ဃရတိ သေစတီတိ မေဃော။ ဝါရိံ ဝဟတီတိ ဝလာဟကော, ဝါရိသဒ္ဒဿ ဝေါ, ဝဿ လော [ပါဏိနိ ၆.၃.၁၀၉; မောဂ္ဂလ္လာနပဉ္စိကာ ၁.၄၇; နီတိ-သုတ္တ ၁၃၄၀, ၁၃၄၃]။ ဒိဗ္ဗန္တိ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဂစ္ဆန္တိ လောကာ အနေနာတိ ဒေဝေါ။ ပဇာနံ လောကာနံ အန္နံ ဘောဇနံ ဘဝတိ ဧတေနာတိ ပဇ္ဇုန္နော, အကာရဿုကာရော။ အမ္ဗုံ ဥဒကံ ဓာရေတီတိ အမ္ဗုဓရော။ လောကာနံ သန္တာပံ ဟန္တီတိ ဃနော, ဟဿ ဃော။ ဇလဓာရံ ဓာရေတီတိ ဓာရာဓရော။ ဇီဝနံ ဇလံ မူတံ ဗန္ဓမနေနေတိ ဇီမူတော, ဝနသဒ္ဒလောပေါ, လောကာနံ ဝါ ဇီဝိတံ မုနာတိ ဗန္ဓတီတိ ဇီမူတော, ဝိတလောပေါ, ဇီဝိတဿ ဇီ အာဒေသော ဝါ [ပါဏိနိ ၆.၃.၁၀၉; မောဂ္ဂလ္လာနပဉ္စိကာ ၁.၄၇; နီတိ-သုတ္တ ၁၃၄၀, ၁၃၄၃]။ ဧဝံ အညတြ။ ဝါရိံ ဝဟတီတိ ဝါရိဝါဟော။ အမ္ဗုံ ဒဒါတီတိ အမ္ဗုဒေါ။ အာပံ ဘရတီတိ အဗ္ဘံ, ကွိ, ပဿ ဗော။
တိကံ ဝုဋ္ဌိယံ။ ဝဿတိ သိဉ္စတီတိ ဝဿံ, ဝဿ သေစနေ။ ဧဝံ ဝဿနဝုဋ္ဌိယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈။)ပဉ္စကံ ဝိဇ္ဇုယံ။ သတတံ ဤရတိ ကမ္ပတီတိ သတေရော, တလောပေါ, သော ဧဝ သတေရိတာ။ ခဏမတ္တမ္ပိ န တိဋ္ဌတီတိ အက္ခဏာ။ ကုဋိလံ အစိရဋ္ဌာယိတတ္တာ ဝိရူပံ ဟုတွာ ဇဝတီတိ ဝိဇ္ဇု။ ဝိဇ္ဇောတတီတိ ဝိဇ္ဇုတာ။ အစိရံ ပဘာ ယဿ အစိရပ္ပဘာ။
֍ * ၄၉။ စတုက္ကံ မေဃနာဒေ။ မေဃာနံ နာဒေါ မေဃနာဒေါ။ ဓနီယတေ ဓနိတံ[ထနိတံ (သီ.)], ဓန သဒ္ဒေ။ ဂဇ္ဇနံ ဂဇ္ဇိတံ, ဂဇ္ဇ သဒ္ဒေ။ ရသီယတေ ရသိတံ။ အာဒိနာ ဟရာဒါဒိ [သဗ္ဗတြ နပုံသကေဘာဝေ တော, အာဒိနာ သွနိတဓနိတာဒယော (စိန္တာမဏိဋီကာ), အာဒိနာ ဓနိတဟရာဒရာသာဒယော (ဗျာချာသုဓာဋီကာ)]။ ဒွယံ သက္ကဓနုမှိ။ ဣန္ဒဿ အာဝုဓံ ဓနု စ ဣန္ဒာဝုဓံ, ဣန္ဒဓနု စ။ ဝါတေန ခိတ္တမမ္ဗု ဝါတက္ခိတ္တမ္ဗု, ဗိန္ဒု။ သီတံ ကရောတီတိ သီကရော, သိဉ္စတီတိ ဝါ သီကရော, စဿ ကော, အရော စ, ဝါတဝသေန ဝါ တတော တတော သရတီတိ သီကရော, အဿ ဤ, မဇ္ဈေ ကာဂမော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉။)֍ * ၅၀။ တိကံ ဇလဓာရာယံ။ ဝေဂတော ဇလဓာရာနံ သံ ဘုသံ ပတနံ အာသာရော, ပုနပ္ပုနံ သရတီတိ အာသာရော။ ဝေဂံ ဓာရေတီတိ ဓာရာ။ အဓော ပတတီတိ သမ္ပာတော, သံသဒ္ဒေါ အဓောဘာဂေ [ဝေဂတော ဇလဓာရာနံ သမ္ဘူယ ပတနံ ဓာရာသမ္ပာတော, သရ ဂတိယံ ဃဥ ဣတိ အာသာရော (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ ဒွယံ ဝဿောပလေ။ ကရေန ဟတ္ထေန ဂယှုပဂတ္တာ ကရကာ, ဇလံ ပိဏ္ဍံ ကရောတီတိ ဝါ ကရကာ, ‘‘ဝဿောပလေ တု ကရကာ, ကရကောပိ စ ဒိဿတေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ, ကရသဒ္ဒေါတြ။ ‘‘ကရော ဝဿောပလေ ပါဏိ-သောဏ္ဍာပစ္စာယရံသိသူ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ ဃနတော, ဃနကာလေ ဝါ သဉ္ဇာတံ ဥပလံ သိလာ ဃနောပလံ။ ဒုဋ္ဌု ဒိနံ ဒုဒ္ဒိနံ, အယံ ဒုဒ္ဒိနသဒ္ဒေါ မေဃစ္ဆန္နာဟေ ဝတ္တတိ, အသောဘနတ္ထောပျတ္ထိ ဒုဒ္ဒိနသဒ္ဒေါ, အဂုဏဝစနတာယံ ဝါစ္စလိင်္ဂေါ။
֍ * ၅၁-၅၂။ ဆက္ကံ တိရောဓာနေ။ ဓရ အာဝရဏေ, အပါဒိပုဗ္ဗော။ အပိဓရတိ အာဝုဏောတီတိ ပိဓာနံ, အလောပေါ။ အပဓရတီတိ အပဓာရဏံ။ တိရော ဓရတိ ပိဒဟတီတိ တိရောဓာနံ။ အန္တရံ ဓရတီတိ အန္တရဓာနံ, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ။ အပိဓရတီတိ အပိဓာနံ။ ဧတ္ထ စ အပါဒိဥပသဂ္ဂါ ဓာတုနော အာဝရဏတ္ထဇောတကာ။ ဆာဒယတီတိ ဆာဒနံ။ ဗျဝဓာ, အန္တရဓိဣစ္စာဒယောပိ တိရောဓာနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀။)သာဒ္ဓပဇ္ဇေန စန္ဒဿ နာမာနိ။ ဣန္ဒတိ နက္ခတ္တာနံ ပရမိဿရိယံ ကရောတီတိ ဣန္ဒု။ စန္ဒတိ ဟိလာဒယတိ သုခယတိ ပဇန္တိ စန္ဒော။ နက္ခတ္တာနံ ရာဇာ နက္ခတ္တရာဇာ။ ဥမာ ကန္တိ, တာယ သဟ ဝိဇ္ဇတီတိ သောမော, သုခံ အဘိဿဝတီတိ ဝါ သောမော, မပစ္စယော။ နိသံ ရတ္တိံ ကရောတိ, တတ္ထ ဝါ ကရော ရံသိ ဧတဿ နိသာကရော။ အန္ဓကာရံ ဥသေန္တိ ဒဟန္တိ ဝိနာသေန္တီတိ ဩသာ, ရံသယော, တေ ဧတ္ထ ဓိယန္တိ ပတိဋ္ဌဟန္တီတိ ဩသဓိ, တာရာဝိသေသော, တဿ ဤသော ပတိ ဩသဓီသော။ ဟိမော သီတလော ရံသိ ယဿ ဟိမရံသိ။ သသော အင်္ကော လက္ခဏံ ယဿ သသင်္ကော။ စန္ဒံ ကပ္ပူရံ မာတိ သဒိသံ နယတီတိ စန္ဒိမာ။ ဣကာရာဒေသော။ သသလက္ခဏမေတ္ထ အတ္ထိ သသီ။ သသတိ ဝါ ဟိံသတိ ဥဏှဂုဏန္တိ သသီ, ဤပစ္စယော တဒုပလက္ခိတေ တဒုပစာရံ။ သီတာ ရံသယော ယဿတ္ထီတိ သီတရံသိ။ နိသာယ ရတ္တိယာ နာထော တဒါလင်္ကာရဘာဝတောတိ နိသာနာထော။ ဥဠူနံ တာရာနံ ရာဇာ ဥဠုရာဇာ။ မာတိ အတ္တာနံ ကပ္ပူရေန သဒိသံ ကရောတီတိ မာ, မာသဒ္ဒေါယံ ပုမေ, တံသဟစရဏတော ဥဠုရာဇာဒယောပိ။ ဟိမံသု, ကုမုဒဗန္ဓု, ဝိဓု, သုဓံသု, သုဗ္ဘံသု, နိသာပတိ, မိဂင်္ကော, ကလာနိဓိ, ဒွိဇရာဇော, သသဓရော, နက္ခတ္တေသောဣစ္စာဒီနိပိ စန္ဒဿ နာမာနိ။
֍ * ၅၃-၅၄။ သောဠသန္နံ ဘာဂါနံ ပူရဏော သောဠသမော ဘာဂေါ စန္ဒဿ ကလာ, ကလ သင်္ချာနေ, ကလီယတေ ဧကာဒိနာ သင်္ချာယတေတိ ကလာ။ ဒွယံ စန္ဒဿ သရီရေ။ မညတေ ဉာယတေ အနေနေတိ ဗိမ္ဗံ။ မနတော ဝပစ္စယော, နိပါတနာ မဿ ဗော, အဿိ, နဿ မော, ဝဿ ဗော, ဗိမ္ဗသဒ္ဒေါ အနိတ္ထိယံ။ မဏ္ဍယတေတိ မဏ္ဍလံ, အလော, ဣတ္ထိယံ မဏ္ဍလီ, အယံ တီသွပိ [ဗိမ္ဗော အနိတ္ထီ, မဏ္ဍလံ တီသု (အမရ ၃.၁၅)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁။)ပါဒဟီနပဇ္ဇေန အဒ္ဓဘာဂေါ။ အသတိ ခေပေတိ သမုဒါယန္တိ အဍ္ဎော, တော။ တထာ အဒ္ဓါ။ ဥပဍ္ဎောတိ ဥပသဂ္ဂေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ, ဧတေ တယော ပုမေ။ ခဏ္ဍယတိ သမုဒါယန္တိ ခဏ္ဍံ။ သကျတေ ဥဗ္ဗာဟနာဒီသု ထောကတ္တာတိ သကလံ, အလော, ခဏ္ဍသကလာ ဝါ ပုမေ, သတ္ထေ ရူပဘေဒတော နပုံသကေ။ ဧတေ စ အဍ္ဎာဒယော တယော အသမေ ဘာဂေ ပုမေ, သမေ တု နပုံသကေတိ ရူပဘေဒေနာဟ ‘‘အဒ္ဓံ ဝုတ္တံ သမေ ဘာဂေ’’တိ။ ခဏ္ဍာဒိဒွယံ ပန အသမေပိ ဝတ္တမာနံ ပုန္နပုံသကေ ဝတ္တတိ, တသ္မာ ‘‘အဒ္ဓံ ဝုတ္တံ သမေ ဘာဂေ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အဍ္ဎံ, ဥပဍ္ဎ’’န္တိ ဣဒံ ဒွယမ္ပိ သင်္ဂဟိတံ [အသမဘာဂေ ပုမာနိ, သမေ အံသေ နပုံသကတ္တံ ရူပဘေဒတော, ဥပစာရတော တဗ္ဘာဂဝတိ ဝါစ္စလိင်္ဂေါ – အဒ္ဓါ သာဋီ, အဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အဒ္ဓါ ကမ္ဗလော (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။
ပသာဒါဒယော စန္ဒေ အဝဿမ္ဘာဝိနော, အညတြ တု ပါသင်္ဂိကာ ဣတိ စန္ဒပက္ကမေ ဥစ္စန္တေ။ ဝိသေသေန သာဒယတိ ပသာဒယတီတိ ပသာဒေါ။ ဧဝံ ပသန္နော, သော ဧဝ ပသန္နတာ။
တိကံ စန္ဒပ္ပဘာယံ။ ကုမုဒဿာယံ ဝိကာသော [ဝိကာရော (က.)] ကောမုဒီ။ စန္ဒံ အာစိက္ခတိ ပဋိပါဒယတီတိ စန္ဒိကာ။ ဇုတိ အဿာတ္ထီတိ ဇုဏှာ။ တဿ ဏော, ဟပစ္စယော စ, စန္ဒဿ ဝါ ဇုတိံ သောဘံ နယှတိ ဗန္ဓတီတိ ဇုဏှာ။
စတုက္ကံ သောဘနမတ္တေ။ ကနတိ ဒိပ္ပတီတိ ကန္တိ, ကန ဒိတ္တိယံ, ကာမီယတီတိ ဝါ ကန္တိ။ သုန္ဒရံ ဘာတိ ဒိပ္ပတီတိ သောဘာ။ ဇောတယတီတိ ဇုတိ။ ဆာဒယတီတိ ဆဝိ။ ဆဒ သံဝရဏေ, ဝိပစ္စယော, ဒလောပေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂။)֍ * ၅၅။ သတ္တကံ လက္ခဏေ။ ကံ အတ္တာနံ လင်္ကယတိ ဟီနံ ကရောတီတိ ကလင်္ကော။ လဉ္ဆတေ လက္ခတေ အနေနေတိ လဉ္ဆနံ။ လက္ချတေ အနေနေတိ လက္ခံ။ တထာ လက္ခဏံ။ အင်္ကီယတေ လက္ချတေ အနေနေတိ အင်္ကော။ အဘိ ဝိသေသံ ဇာနာတိ ဧတေနာတိ အဘိညာဏံ။ စိဟီယတိ လက္ခီယတိ အနေနေတိ စိဟနံ။ စိဟ လက္ခဏေ။
သဗ္ဗာသံ သောဘာနံ မဇ္ဈေ ပရမာ သောဘာ သုသမာ နာမ, သောဘနံ သမံ သဗ္ဗံ အဿံ သုသမာ, သေဋ္ဌာ သောဘာ။
֍ * ၅၆။ ဂုဏေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝိသေသေ သီတန္တိ နပုံသကံ ဘဝတိ။ ဒေဝဒတ္တဿ သီတံ ဝတ္တတိ။ သီတာဒယော တယော ဂုဏီလိင်္ဂါ ဂုဏိနော လိင်္ဂံ ဂဏှန္တိ, တံ ယထာ – သီတလာ ဘူမိ, သီတလံ ဇလံ, သီတလော ဝါတော။ ဥဏှာဘိတတ္တေဟိ သေဝီယတီတိ သီတံ, တေန ယုတ္တော သီတော။ သသ ဂတိယံ, ဣရော, ဣတ္တဉ္စ, သီတတ္ထိကေန သရီယတီတိ ဝါ သိသိရံ။ သီတံ ဂုဏံ လာတီတိ သီတလော။
မဟိကာန္တံ ဟိမေ။ ဟိံသတီတိ ဟိမံ, သဿ မော,နိဂ္ဂဟီတလောပေါ စ။ တုဟ အဒနေ, တောဟတိ ဟိံသတီတိ တုဟိနံ, ဣနော။ ဥပရိတော သဝတီတိ ဥဿာဝေါ။ နီဟရန္တိ နိဿသန္တျနေနေတိ နီဟာရော, နတ္ထိ ဤဟာ ဝါ ဧတသ္မာ ဟေတုဘူတာတိ နီဟာရော, အာရော။ မဟီယတေ ရာဂီဟီတိ [ဝါစာဘိ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] မဟိကာ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃။)֍ * ၅၇။ ဆက္ကံ နက္ခတ္တေ။ ပုနပ္ပုနံ ဥဒယတ္တာ န ခီယတေ နက္ခတ္တံ, အတ္တနော ဂမနဋ္ဌာနံ န ခရတိ န ဝိနာသေတီတိ ဝါ နက္ခတ္တံ, အထ ဝါ နက္ခ ဂတိယံ, နက္ခတီတိ နက္ခတ္တံ။ ဇောတတိ သုဘာသုဘနိမိတ္တံ ပကာသေတီတိ ဇောတိ, နက္ခတ္တ ဘံသဒ္ဒေဟိ သဟစရဏတော နပုံသကေ။ ယထာဝုတ္တံ နိမိတ္တံ ဘာတိ ပကာသေတီတိ ဘံ။ ကတ္တဗ္ဗံ တရန္တိ လောကာ ဧတာယာတိ တာရာ, အတ္တနော ဝီထိံ တာယတိ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ တာရာ, တာရေတိ ဝါ လောကေ အဟိတတောတိ တာရာ, အယဉ္စ တာရကာ, ဥဠု စ ဧတေ တယော အပုမေ။ တရာ ဧဝ ဏွု, တာရကာ [တာရာ ဧဝ တာရကာ ဏွု (က.)]။ ဥစ္စံ လဝတိ [ဥလယတိ (က.)] ဂစ္ဆတီတိ ဥလု။ သော ဧဝ ဥဠု။ န ကေဝလံ တာရကာ ဧဝ အပုမေ, အထ ခေါ ဥဠု စာတိ စသဒ္ဒတ္ထော။ ဥဠုသဟစရိယတော ပက္ခေ နပုံသကေ စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄။)֍ * ၅၈-၆၀။ အဿယုဇာဒယော ရေဝတျန္တာ သတ္တာဓိကဝီသတာရကာ နက္ခတ္တာ နာမ ဟောန္တိ။ တာနိ စ နက္ခတ္တာနိ အာကာသေ ယထာဌိတာနိ ကမတောယေဝ ဧတ္ထ ကထိတာနိ, န ဥပ္ပဋိပါဋိယာ။ ဝက္ခတိ စ ‘‘ကမတော သတ္တာဓိကဝီသတိ နက္ခတ္တာ’’တိ။ အဿရူပယောဂတော အဿယုဇော။ ယမသဒိသတ္တာသဗ္ဗတြ ဘရတီတိ ဘရဏီ။ ယု, ဤ။ အဂ္ဂိသဒိသတ္တာ ကန္တတိ ဆိန္ဒတီတိ ကတ္တိကာ, ကရောတိ တသ္မာ ဝါ ကတ္ထိကာ, ကတ္တိကာယ သဟိတာ သကတ္တိကာ။ ဘရဏီ, ရောဟိဏီ ဝါ။ ကမလသမ္ဘဝတ္တာ ကမလေ ရုဟတိ ဝဍ္ဎတီတိ ရောဟိဏီ။ မိဂသီသဏ္ဌာနတ္တာ တာရာပုဉ္ဇော မိဂသိရံ, ဆဋ္ဌီသမာသော ဥတ္တရပ္ပဓာနတ္တာ နပုံသကတ္တံ။ ရုဒ္ဒရသာဝဋ္ဌိတကောဓရုဒ္ဒသဒိသတ္တာ ကဒါစိ အဒတိ ဃသတီတိ အဒ္ဒါ။ ပုနပ္ပုနံ သတ္တေသု ဟိတံ ဝဿတီတိ ပုနဗ္ဗသု, ဝဿ သေစနေ။ ပေါသေတိ ကြိယာနိ, ပေါသေန္တျသ္မိန္တိ ဝါ ပုဿော။ ဘုဇဂသဒိသတ္တာ န သိလိသျတေ နာလိင်္ဂျတေတိ အသိလေသော။
မဟီယတေ ကာရိယတ္ထိကေဟီတိ မဃာ [မာဃာ (က.)], ဟဿ ဃော။ ဖလံ ဂဏှာပေတီတိ ဖဂ္ဂုနီ, ယု, ဤ။ ဒွေတိ ပုဗ္ဗဖဂ္ဂုနီ, ဥတ္တရဖဂ္ဂုနီ စေတိ ဒွေ။ ဟတ္ထသဏ္ဌာနတာယ ဟတ္ထော။ တစ္ဆကသဒိသတ္တာ ဝိစိတ္တံ ဖလံ ဒဒါတီတိ စိတ္တာ။ သောဘနာ အာတိ, သာတိ ဝါ တနုံ ကရောတိ သုဘာသုဘန္တိ သာတိ [သွာတိ (က.)], သုဘာသုဘဖလဒါနတော ဝါ သာတိ, ‘‘သာတိ ဒါနာဝသာနေသူ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ, အယံ ဒွီသု။ ဝိသဒိသံ ဖလံ ခဏတီတိ ဝိသာခါ, ဝိဝိဓာ ဝါ သခါ မိတ္တာ ယဿာ သာ ဝိသာခါ။ အနုရာဓယတိ သံသိဇ္ဈတိ သုဘာသုဘဖလမေတာယာတိ အနုရာဓာ။ ဂုဏေဟိ သဗ္ဗာသံ ဝုဍ္ဎတ္တာ ဇေဋ္ဌာ။ မူလတိ ပတိဋ္ဌာတိ သုဘာသုဘဖလမေတ္ထာတိ မူလံ။ အာသာဠှော နာမ ဘတီနံ ဒဏ္ဍော, တံသဏ္ဌာနတ္တာ အာသာဠှာ နာမ ဒွေ နက္ခတ္တာ ပုဗ္ဗာသာဠှဥတ္တရာသာဠှဝသေန။
သဝတိ သုဘာသုဘဖလမေတေနာတိ သဝဏော, သဝဏံ ဝါ။ ဓနမေသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဓနိဋ္ဌာ, ဓနတိ ဝါ ဝိဘူတိ နိဓာနံ ဓနိဋ္ဌာ။ သတံ ဘိသဇာ ဧတ္ထ, သတဘိသဇာနံ ဝါ အဓိပတိ သတဘိသဇော။ ဘဒ္ဒေါ ဂေါ, တဿေဝ ပဒါနိ ပါဒါ အဿံ ဘဒ္ဒပဒါ, ပုဗ္ဗဘဒ္ဒပဒါ ဒွေ, ဥတ္တရဘဒ္ဒပဒါ ဒွေ, သမူဟော စေသံ စတုသင်္ချာတိ ဗဟုဝစနံ။ ရာ ဝုစ္စတိ ဓနံ, တဗ္ဗန္တတာယ ရေဝတီ, အာကာရဿေ, ရေဝတော ဝါ ဣသိဘေဒေါ, တဿ အပစ္စံ ရေဝတီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅။)֍ * ၆၁။ ဒွယံ ရာဟုဂ္ဂဟေ။ သော ဝုစ္စတိ သဂ္ဂေါ, တတ္ထ ဘာတီတိ သောဗ္ဘာနု။ ရဟတိ စန္ဒာဒီနံ သောဘံ ဇဟာပေတီတိ ရာဟု။ တမော, ဝိဓုန္တုဒေါ, စန္ဒာဒေါ, သေဟိကေယောတိပိ ရာဟုဿ နာမာနိ။
သူရ, စန္ဒ, အင်္ဂါရက, ဗုဓ, ဇီဝ, သုက္က, အသိတ, ရာဟု, ကေတူတိ ဧတေ သူရာဒယော နဝဂ္ဂဟာ နာမ။
မေသာဒိကော ဒွါဒသကောဋ္ဌာသော ရာသိ နာမ။ အာဒိနာ ဥသဘ, မေထုန, ကက္ကဋ, သီဟ, ကညာ, တုလာ, ဝိစ္ဆိက, ဓနု, မကရ, ကုမ္ဘ, မီနေ သင်္ဂဏှာတိ။
ဒွယံ ဘဒ္ဒပဒနက္ခတ္တာနံ နာမံ။ ပေါဋ္ဌော ဂေါ [ပါဌော ဘဒ္ဒေါ ဂေါ (က.)], တဿေဝ ပဒါနိ ပါဒါ အဿံ ပေါဋ္ဌပဒါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆။)֍ * ၆၂-၆၃။ ပဇ္ဇဒွယေန သူရိယဿ နာမာနိ။ အာ ဘုသော ဒိပ္ပတီတိ အာဒိစ္စော, ပ္ပဿ စ္စော။ လောကာနံ သူရဘာဝံ ဇနေတီတိ သူရိယော။ တထာ သူရော။ သတံ ဗဟဝေါ ရံသယော ယဿ သတရံသိ။ ဒိဝါ ဒိဝသံ ကရောတီတိ ဒိဝါကရော, ဒိဝသေ ဝါ ကရော အာဘာ ယဿ ဒိဝါကရော, ဒိဝါသဒ္ဒေါယံ သဗ္ဗကာရကဝစနော, န တု အာဓာရဝစနော ဧဝ။ ဝိသေသေန ရောစတေ ဒိပ္ပတေတိ ဝေရောစနော။ ဒိနံ ကရောတိ, ကုမုဒါနံ ဝါ ဒိနံ မာကုလျံ ကရောတီတိ ဒိနကရော, ဥဏှော ရံသိ ယဿ ဥဏှရံသိ။ ပဘံ ကရောတီတိ ပဘင်္ကရော။
အံသုနော မာလာ, သာ ယတ္ထ အတ္ထိ အံသုမာလီ။ ဒိနာနံ ပတိ ဒိနပတိ။ တပတီတိ တပနော။ ရဝန္တိ ဧတေန သတ္တာ ပဘာဝိတ္တာတိ ရဝိ။ ဘာနု ယဿ အတ္ထီတိ ဘာနုမာ။ ရံသိ ယဿ အတ္ထီတိ ရံသိမာ။ ဘံ အာဘံ ကရောတိ, တာသံ ဝါ အာကရော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ဘာကရော။ ဘာတိ ဒိပ္ပတီတိ ဘာနု။ ဒေဝေဟိပိ အစ္စတေ ပူဇီယတေတိ အက္ကော။ သဟဿံ ဗဟဝေါ ရံသယော ယဿ သဟဿရံသိ။ ဒွါဒသတ္တာ, ပဘာကရော, ဝိဘာကရော, ဝိကတ္တနော [ဝိဿကမ္မုနာ ဝိကတ္တိတော, ကမ္မနိ ယု (စိန္တာမဏိဋီကာ)], မတ္တဏ္ဍော, ဒိဝမဏိ, တရဏိ, မိတ္တော, စိတြဘာနု, ဝိဘာဝသု, ဂဟပ္ပတိ, ဟံသော, သဝိတာဣစ္စာဒီနိပိ သူရိယဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇။)֍ * ၆၄။ ပဇ္ဇေန သူရိယာဒီနံ ရံသိပ္ပဘာနံ နာမာနိ။ ရသန္တိ တံ သတ္တာတိ ရံသိ။ အာ ဘုသော ဘာတီတိ အာဘာ။ ပကာရေန ဘာတီတိ ပဘာ။ ဒိပ္ပတီတိ ဒိတ္တိ။ ရောစတေ ဒိပ္ပတေတိ ရုစိ။ ဒီဓျတိ ဒိပ္ပတီတိ ဒီဓိတိ။ ဒိပ္ပတီတိ ဝါ ဒီဓိတိ, ပဿ ဓော, ဣကာရာဂမော။ မိယျန္တေ ခုဒ္ဒဇန္တဝေါ အနေနေတိ မရီစိ, ဤစိ။ အသတိ ဂစ္ဆတိ ဒိသန္တန္တိ အံသု, ဥဿာဂမော။ မရီစိသဟစရဏတော ဒီဓိတျာဒယော [ခလိတပါဌော (?), သဝရသာမီ တု အင်္ဂုလိ ကာကလိသာရိ သရာရိ တုမ္ဗိအရိ သုသိ ဒီမိတျတ္တယော ထီပုမေသု ဣစ္စာဟ (စိန္တာမဏိဋီကာ)] ဘာနု အံသု စ ဒွီသု။ မယ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု [ဒဏ္ဍကပ္ပကရဏေ အာဂတဓာတူတိ အတ္ထော, နိရုတ္တိသာရမဉ္ဇုသာဋီကာယံ ၂၅၃.၄၁၃ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ], ခပစ္စယော ဦကာရာဂမော, အထ ဝါ မာ မာနေ, ဥခ ဂတျတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု [ဒဏ္ဍကပ္ပကရဏေ အာဂတဓာတူတိ အတ္ထော, နိရုတ္တိသာရမဉ္ဇုသာဋီကာယံ ၂၅၃.၄၁၃ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ], မာယ မာနာယ ဥခတီတိ မယူခေါ [မာပသံ ဂဂနံ ပမာဏယံ ဥခတိ ဂစ္ဆတီတိ ပိသောဒရာဒိ (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ ကိရတိ တိမိရံ ကိရဏော။ ကိရတိ တိမိရံ ကရော။
֍ * ၆၅။ ဒွယံ အာဒိစ္စမဏ္ဍလောတိချာတေ ဥပ္ပာတာဒိဇာတေ ရံသိမဏ္ဍလေ။ သူရိယဿ ပရိ သမန္တတော ဓီယတေ ပရိဓီ, ပရိ သမန္တတော ဝိသတီတိ ပရိဝေသော, သူရိယံ ဝါ ပရိဝေဌယတီတိ ပရိဝေသော။ ဌဿ သော။ ဥပသူရိယကံ, မဏ္ဍလန္တိ ဒွေပိ ပရိဓိနော နာမာနိ။
ဒွယံ မရီစိကာယံ။ မရီစိသဒိသတာယ မရီစိ။ မိဂါနံ တဏှာ ပိပါသာ ယဿံ ဇလာဘာသတ္တာ သာ မိဂတဏှိကာ။
သူရိယဿ ဥဒယတော ပုဗ္ဗေ ဥဋ္ဌိတရံသိ ဥဂ္ဂတရံသိ အရုဏော နာမ သိယာ။ အရုဏဝဏ္ဏတာယ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ အရုဏော။ သူရသူတော, အနူရု, ကဿပေယျော, ကဿပိ, ဂရုဍာဂ္ဂဇောတိပိ အရုဏဿ နာမာနီတိ။ အာကာသဝဏ္ဏနာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈။)֍ * ၆၆-၆၇။ စတုက္ကံ ကာလေ။ ကလျန္တေ သင်္ချာယန္တေ အာယုပ္ပမာဏာဒယော အနေနာတိ ကာလော, ကရဏံ ဝါ ကာရော, ဘာဝေ ဏော, သော ဧဝ ကာလော, န ဟိ ကြိယာဝိနိမုတ္တော ကာလော နာမ ကောစိ အတ္ထိ, မဟာကာလဿ ပန သဿတဘာဝတော အတီတာဒိဝေါဟာရော နတ္ထေဝါတိ အဝယဝကာလာနံ သမူဟဘာဝတော သောပိ ‘‘ကာလော’’တိ ဝုတ္တော။ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ အသတိ ခေပေတီတိ အဒ္ဓါ, တဿ ဓော, အာကာရန္တောယံ အဒ္ဓါသဒ္ဒေါ ပုမေ။ ပုနပ္ပုနံ ဧတီတိ သမယော။ ဝိနာသံ လာတီတိ ဝေလာ, ဝဏ္ဏလောပေါ။ ဒိဋ္ဌော, အနေဟောတိပိ ကာလဿေဝနာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉။)ခဏာဒယော ပန တဗ္ဗိသေသာ တဿ ကာလဿ ဝိသေသာ ဘေဒါ။ ကေ တေ, ကိတ္တကပ္ပမာဏာ စေတျာဟ ‘‘ခဏော’’ဣစ္စာဒိ။ ဒသဟိ အစ္ဆရာဟိ အင်္ဂုလိဖောဋနေဟိ လက္ခိတော ကာလော ခဏော နာမ, ခဏု ဟိံသာယံ, ခဏောတီတိ ခဏော, အ။ ဒသ ခဏာ လယော နာမ ဘဝေ ဘဝန္တိ, ဧတေန ဝါ ဝစနေန ဝိကဘိသင်္ချာပေက္ခိနောပိ ဝါစကာ သန္တီတိ ဂမျတေ။ လယတိ ဂစ္ဆတိ, သတ္တာနံ ဇီဝိတံ လုနန္တော ဝါ အယတိ ဂစ္ဆတီတိ လယော။ ဒသ လယာ ခဏလယော နာမ, ခဏလယာနံ သမူဟဘာဝတော။ တေ ဒသ ခဏလယာ မုဟုတ္တော နာမ သိယာ သိယုံ ဝါ, အယမနိတ္ထီ။ ဟုစ္ဆ ကောဋိလျေ, ကုဋိလယတိ ရတ္တိဒိဝသေ သုဘာသုဘဒဿနတောတိ မုဟုတ္တော, တော, ဓာတုယာဒိမှိ မုကာရာဂမော, စ္ဆလောပေါ စ။ တေ ဒသ မုဟုတ္တာ ခဏမုဟုတ္တော နာမ။
တိကံ ဒိနေ။ ဒိဗ္ဗန္တိ ကီဠန္တျသ္မိံ ဒိဝသော, သော။ န ဇဟာတိ ပစ္စာဂမနံ အဟံ။ အာဒဒါတိ နိဗျာပါရန္တိ ဒိနံ, ဣနော, အာလောပေါ စ, ဒိဗ္ဗတိ ဝါ ဧတ္ထာတိ ဒိနံ, ဝဿ နော။ ဃသရော [ဃသတိ အန္ဓကာရံ ရော (စိန္တာမဏိဋီကာ)], ဝါသရောတိပိ ဒိနဿ နာမာနိ။
֍ * ၆၈။ ကလ္လန္တံ ပစ္စူသေ။ ပဘာတျသ္မိံ လောကောတိ ပဘာတံ။ တထာ ဝိဘာတံ။ ဥသ ရုဇာယံ, ပစ္စူသတိ ဝိနာသေတိ တိမိရန္တိ ပစ္စူသော။ ကလျန္တေ သင်္ချာယန္တေ အနေန သင်္ချာဒယောတိ ကလ္လံ။ အဟောမုခံ, ဦသောတိပိ ပစ္စူသဿ နာမာနိ။
ဒွယံ ပဒေါသေ။ ဒေါသာယ ရတ္တိယာ အာရမ္ဘော အဘိဒေါသော။ ဒေါသာယ ရတ္တိယာ ပါရမ္ဘော ပဒေါသော။ အဘိဓာနတော ပါသဒ္ဒဿ ပုဗ္ဗနိပါတော, အပ္ပဓာနရဿော စ, အထ ဝါ အဘိဒုဿန္တိ ပဒုဿန္တိ စ ယတ္ထ သဗ္ဗကမ္မာနိ အဘိဒေါသော ပဒေါသော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀။)တိကံ သာယနှေ။ သာယတိ ဒိနံ အဝသာယတီတိ သာယော, သာယန္တော ဝါ ဒိနန္တံ ကရောန္တော အယတီတိ သာယော, ပုန္နပုံသကေ။ သမ္မာဈာယန္တိ တံ သဉ္ဈာ, (‘‘ဗြဟ္မုနော တနု ပိတာ လောကဿ ဇနေတ္တီ’’တိ ဟိ အာဂမော နိကာယန္တရိကာနံ။) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော အဓိကော ဝိယ ဒိဿတိ] ဒိနာနံ အစ္စယော အတိက္ကမော, အဝသာနံ ဝါ ဒိနစ္စယော။ ဒိနန္တောတိပိ တဿေဝ နာမံ။
ပုဗ္ဗဏှာပရဏှမဇ္ဈနှဝသေန တိဝိဓာ သဉ္ဈာ [အမရ ၄.၃]။ ပုဗ္ဗဉ္စ တံ အဟဉ္စာတိ ပုဗ္ဗဏှံ။ အပရဉ္စ တံ မဇ္ဈဉ္စ တံ အဟဉ္စေတိ အပရဏှံ မဇ္ဈနှံ။ သဗ္ဗတြာဝယဝေ သမုဒါယောပစာရတော အဟဿေကဒေသေ အဟသဒ္ဒေါတိ ကမ္မဓာရယော, တာသံ တိဿန္နံ သဉ္ဈာနံ သမာဟာရောတိ သဉ္ဈမိတျုစ္စတေ။ သမာဟရဏံ သမာဟာရော, ဧကီဘာဝေါ, သော စ ဘိန္နကာလာနံ န ဘဝတီတိ ဗုဒ္ဓိယာ သမကာလဂ္ဂဟဏတော ဧကကာလတ္တာ တသ္မိံ အဘိဓေယျေ ဒိဂုသမာသော, တထာ ဟိ သမာဟာရော သမူဟော တံသမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌိယာယေဝ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ စိန္တေန္တော အာစရိယော န အညပဒတ္ထသမာသော အယန္တိ အာကာရဿာပ္ပဓာနေ ရဿတ္တန္တိ သဉ္ဈံ။ သမာဟာရော ဘာဝေါ တဿေကတ္တာ ဧကဝစနံ, ကမ္မဝစနေ တု သမာဟာရေ တိဿော သဉ္ဈာ သမာဟဋာတိ ပဌမန္တာနံ သမာသေ သပဒတ္ထပါဓာနျာ ဗဟုဝစနံ, ရဿာဘာဝေါ စ။
֍ * ၆၉။ ပဉ္စကံ ရတ္တိယံ။ နိသတိ တနုံ ကရောတိ သဗ္ဗဗျာပါရံ နိသာ။ ရဇ္ဇန္တိ ရာဂိနော အတြ ရဇနီ, ယု, ဤ။ ရာတိ ဂဏှာတိ အဗျာပါရန္တိ ရတ္တိ,တိ, ရဇ္ဇန္တိ ဝါ ဧတ္ထ ရတ္တိ။ ပဌမမဇ္ဈိမပစ္ဆိမယာမဝသေန တယော ယာမာ ပဟာရာ ယဿာ တိယာမာ။ သံဝုဏောတိ ဒိနံ သံဝရီ။ နိသီထိနီ, ခဏဒါ, ခပါ, ဝိဘာဝရီ, တမဿိနီ, ယာမိနီ, တမီဣစ္စာဒီနိပိ ရတ္တိယာ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁။)စန္ဒိကာယုတ္တာ စန္ဒပ္ပဘာယ ယုတ္တာ ရတ္တိ ဇုဏှာ နာမ, ဇုဏှာယောဂတော ဇုဏှာ။ တမော ဥဿန္နော ယဿံ သာ တမုဿန္နာ ရတ္တိ တိမိသိကာ နာမ, တိမိသံ ဥဿန္နံ ဧတ္ထာတိ တိမိသိကာ, ဥပဓာယ ဣတ္တဉ္စ။
֍ * ၇၀။ တိကံ အဍ္ဎရတ္တိယံ။ မဇ္ဈိမာရတ္တိ ကမ္မဘူတာ ‘‘နိသီထော, အဍ္ဎရတ္တော, မဟာနိသာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ နိဿတေ သယတေ အသ္မိံ နိသီထော။ အဍ္ဎဉ္စ တံ ရတ္တိ စာတိ အဍ္ဎရတ္တော, ရတ္တေကဒေသေ ရတ္တိသဒ္ဒေါ, ရတ္တိယာ အဍ္ဎန္တိ ဝါ အဍ္ဎရတ္တော။ မဟတီ စ သာ နိသာ စာတိ မဟာနိသာ။
စတုက္ကံ အန္ဓကာရေ။ အန္ဓံ ဟတံ ဒိဋ္ဌသတ္တိကံ လောကံ ကရောတီတိ အန္ဓကာရော။ တမတီတိ တမော, အထ ဝါ တမန္တိ အာကင်္ခန္တိ ရတိံ လောကာ ဧတ္ထ တမော, တမု အာကင်္ခါယံ, တမသဒ္ဒေါ အနိတ္ထီ, တံသဟစရဏတော အန္ဓကာရောပိ။ တိမိသံ ဣသော, အထ ဝါ တိမု တေမနေ, တိမန္တိ ဧတ္ထ ရာဂေနာတိ တိမိသံ။ တိမိရံ, ပုဗ္ဗေဝ ဣရပစ္စယော။
֍ * ၇၁။ စတုဒ္ဒသန္နံ ရတ္တီနံ ပူရဏီ စတုဒ္ဒသီသင်္ခါတော ကာဠပက္ခော စ ဧကဂ္ဃနော ဝနသဏ္ဍော စ မေဃပဋလဉ္စ အဍ္ဎရတ္တိ စ ဧတေဟိ စတူဟိ သမန္နာဂတော တမော စတုရင်္ဂတမံ နာမ။
֍ * ၇၂။ အန္ဓဉ္စ တံ တမဉ္စာတိ အန္ဓတမံ, ယံ လောကံ အန္ဓကာရံ ကရောတိ။ အယံ အန္ဓတမသဒ္ဒေါ ဃနတမေ ဗာဠှတမေ ဝတ္တတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၂။)ဒွယံ ပဟာရေ။ ပဟရီယတေ ဘေရိယာဒိ အတြာတိ ပဟာရော, ပုမေ သညာယံ အပစ္စယော။ ယာ ပါပုဏေ မော, ဥပယမေတိ ဝါ အဟော ရတ္တိ စာနေန ယာမော, ယမိတော ဏော။ ပဟာရော ဧဝ ယာမော ဣတိ သညိတော ယာမသညိတော။
ဒုတိယာ တိထိ ပါဋိပဒေါ နာမ။ ပဋိပဇ္ဇတေ စန္ဒော ခယံ, ဥဒယံ ဝါ ယဿံ ပါဋိပဒေါ။ တတိယာဒီ တိထိယေဝ, န ပါဋိပဒေါ။ တနောတီတိ တိထိ, အထ ဝါ တာ ပါလနေ ဣထိ။ တိထိသဒ္ဒေါ ဒွီသု။
֍ * ၇၃။ ဒွယံ ပန္နရသိယံ, ပန္နရသန္နံ တိထီနံ ပူရဏီ ပန္နရသီ, ပဏ္ဏရသီတိပိ ပါဌော အတ္ထိ။ ဒွယံ ပုဏ္ဏမာယံ တိထိယံ။ မိယျတေ တိထီနံ ခယော ဝုဍ္ဎိ စာနေန မာသော, စန္ဒော, ပုဏ္ဏော စ သော မာသော စာတိ ပုဏ္ဏမာသော, တဿာယံ တိထိ, ပုဏ္ဏမာသော ယဿမတ္ထီတိ ဝါ ပုဏ္ဏမာသီ။ ပုဏ္ဏော မာ စန္ဒော ယတ္ထ, ပုဏ္ဏမဿာယံ ဝါ တိထိ ပုဏ္ဏမာ, ‘‘ပုဏ္ဏိမာ’’တိ ပါဌေ ပန သတိ စန္ဒဿ ပုဏ္ဏဘာဝေါ ပုဏ္ဏော, တေန နိဗ္ဗတ္တာ ဘာဝပစ္စယန္တာ တေန နိဗ္ဗတ္တေ ဣမော ဒိဿတိ, လောကာသယတ္တာ လိင်္ဂဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တံ, သာ ပုဏ္ဏမာ ဧကကလာဟီနေ စန္ဒေ သတိ အနုမတိ နာမ, အနုမညန္တေ အနုဂစ္ဆန္တေ ဒေဝတာပိတူဟိ သဟ ယဿံ သာ အနုမတိ။ ပုဏ္ဏေ ပန စန္ဒေ သာ ပုဏ္ဏမာ ရာကာ နာမ, ရာတိ ဒဿနာဝကာသံ ရာကာ, ကော [ကလာဟီနေ သာ’နုမတိ ပုဏ္ဏေ ရာကာ နိသာကရေ (အမရ ၄.၈)]။
အပရာ ကာဠပက္ခသမ္ဘူတာပန္နရသီ ပန အမာဝသီ, အမာဝါသီတိပိ ဥစ္စတေ။ အမာ သဟ ဝသန္တိ ရဝိစန္ဒာ ယဿံ အမာဝသီ, အမာဝါသီ စ ဒီဃံ ကတွာ, အမာသဒ္ဒေါ သဟတ္ထော အဗျယံ။ ဒဿော [ဒဿလာ (က.), ဒိဿန္တေ ရဝိစန္ဒာ အတြ, ‘‘ဂဏကေဟီ’’တိ ဃ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], သူရိယိန္ဒုသင်္ဂမောတိ တဿာယေဝ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၃။)֍ * ၇၄။ သဋ္ဌိဃဋိကာဟိ လက္ခိတော ကာလော အဟောရတ္တော နာမ။ ဃဋေန္တိ အဟောရတ္တိယောတိ ဃဋိကာ။ အဟော စ ရတ္တိ စ အဟောရတ္တော, ပုမေ။ အဒိဂုတ္တေပိ အဟောရတ္တန္တိ နပုံသကေပိ။ တေ ပဉ္စဒသ အဟောရတ္တာ ပက္ခော နာမ။ ပစန္တိ ပရိဏမန္တိ ဘူတာနျနေနေတိ ပက္ခော။ ပုဗ္ဗာပရဘူတာ တေ စ ပက္ခာ ယထာက္ကမံ သုက္ကကာဠာ သုက္ကပက္ခကာဠပက္ခာ နာမ။ ဇောတိသတ္ထက္ကမေန သုက္ကပက္ခော ပုဗ္ဗသညိတော, ကဏှပက္ခော အပရသညိတော။ တတော ဧဝ မာသဝိသေသေ လောကေ သကပရပက္ခောတိ [လောကေပျပရပက္ခောတိ (က.)] ရူဠှီ။ သုစ သောကေ, သုက္ကော, သောစန္တိ ဧတ္ထ အန္ဓကာရာဘိလာသိနောတိ ကတွာ, သူစေတိ ပကာသေတီတိ ဝါ သုက္ကော။ ကိရတိ သုက္ကန္တိ ကာရော, ဏော, သောဝ ကာဠော, ကေန ဝါ ဇောတိနာ အရတိ ဧတ္ထ ကာရော, သောဝ ကာဠော။ တေ ဒုဝေ သုက္ကကာဠပက္ခာ သမုဒိတာ မာသော နာမ။ မသိ ပရိမာဏေ, ကမ္မနိဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၄။)֍ * ၇၅-၇၆။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဒွါဒသမာသာနံ နာမာနိ။ စိတ္တာယ ပရိပုဏ္ဏေန္ဒုယုတ္တာယ ယုတ္တော, ဥပလက္ခိတော ဝါ မာသော စိတ္တော, သံယောဂန္တတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ, ဧဝံ သဗ္ဗတြ။ ပရိပုဏ္ဏေန္ဒုယုတ္တတံတံနက္ခတ္တနာမဝသေန ဒွါဒသန္နံ မာသာနံ နာမာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ စိတ္တမာသာဒယော ဖဂ္ဂုနမာသပရိယန္တာ ဒွါဒသ ကောဋ္ဌာသာ ကမေန မာသာတိ ဉေယျာ။ ပသတ္ထတမတ္တာ ဇေဋ္ဌာ, တံယောဂါ ဇေဋ္ဌော။ အသယှော ရဝိ အတြေတိ အာသာဠှော။ ယဿ ဠော, သဝန္တျသ္မိံ သာဝဏော, ယု။ ဖလန္တျတြ ဖဂ္ဂုနော, ယု, လဿ ဂေါ, အဿ ဥ။ ကတ္တိကမာသော ပစ္ဆိမကတ္တိကော နာမ။ အဿယုဇမာသော ပုဗ္ဗကတ္တိကော နာမ။
֍ * ၇၇။ ဒွယံ သာဝဏမာသေ။ အန္တောဝီထိတော ဗဟိ နိက္ခမတိ သူရိယော ဧတ္ထ, အဓိကရဏေ အနီယော။ ဒွယံ စိတ္တမာသေ။ နာနာပုပ္ဖဖလဝိစိတ္တတာယ လောကာနံ ရမ္မံ ကရောတိ, ရမန္တိ ဝါ ဧတ္ထာတိ ရမ္မကော။
֍ * ၇၈။ ကတ္တိကကာဠပက္ခတော ပစ္ဆိမကတ္တိကတော ပဋ္ဌာယ စတုရော စတုရော မာသာ ကမာ ကမတော ဟေမန္တဂိမှာနဝဿာနသညိတာ ဥတုယော နာမ ဟောန္တိ။ ဟိမာနိ ဧတ္ထ သန္တိ ဟေမော, သော ဧဝ ဟေမန္တော, ‘‘သုတ္တန္တော ဝနန္တော’’တိ ယထာ, ဟိနောတိ ဝါ ဟာနိံ ဂစ္ဆတိ သဗ္ဗမေတ္ထာတိ ဟေမန္တော, အန္တပစ္စယော, မာဂမော စ။ ဂိရတိ ပီဠယတီတိ ဂိမှာနော, မာနော, ရဿ ဟော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော စ။ ဝဿတိ ဧတ္ထ ဝဿာနောယု။ ဥတုယော ဒွီသူတိ ပစ္စာသတျာ ဥတုသဒ္ဒေါ ဧဝ ဒွီသု, န ဟေမန္တာဒယော, အမရကောသေ ပန ဥတုသဒ္ဒေါ ပုမေ ဝုတ္တော [အမရ ၄.၂၀]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၅။)֍ * ၇၉။ အညထာပိ ဥတုဘေဒံ ဒဿေတုံ အရိယသာမညမာဟ ‘‘ဟေမန္တော’’ဣစ္စာဒိ။ ဝါ အထ ဝါ ဝုတ္တာနုသာရေန ဥတုတ္တယပဘေဒေ ဝုတ္တဝစနဿာနုသာရေန။ ဣဒံ ပန ‘‘ကတ္တိကကာဠပက္ခတော’’တိ ဝစနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, တသ္မာ ကတ္တိကကာဠပက္ခတော ပဘုတိ ဒွေ ဒွေ မာသာ ကမာ ကမတော ဟေမန္တော, သိသိရော, ဝသန္တော, ဂိမှော, ဝဿာနော, သရဒေါ ဥတူတိ ဆ ဥတူ ဘဝန္တိ, ပုနပ္ပုနံ ဧတီတိ ကတွာ, တု, ဣဿ ဥ။ သိသိရံ သီတလံ, တံယောဂါ သိသိရံ, ဝါဝိဓာနတော န ဝုဒ္ဓိ, မကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဝသ ကန္တိယံ။ ဝသီယတေတိ ဝသန္တော။ ပုပ္ဖဓနုတ္တာ [ပုပ္ဖဝန္တတ္တာ (က.)] ဝါ ဝသတိ ကာမော ဧတ္ထ ဝသန္တော။ သရတိ ပီဠယတိ အသ္မိန္တိ သရဒေါ, တဿ ဒေါ။ သာ သုနခါ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ သရဒေါ, မဿ ဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၆။)֍ * ၈၀-၈၁။ တိကံ ဂိမှေ။ ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥဏှော, ဏှော, သလောပေါ စ။ နိဒဟန္တေ ယသ္မိန္တိ နိဒါဃော, ဟဿ ဃော။ ဂိရတိ ပီဠယတီတိ ဂိမှော, မော, ရဿ ဟော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော စ။ တိကံ ဝဿာနောတုမှိ။ ဝဿတိ ပဝဿတိ ဧတ္ထာတိ ဝဿော, ဝဿာနော, ပါဝုသော စ။ အဿ ဥ, သံယောဂလောပေါ စ။
ဝဿာနာဒိကေဟိ တီဟိ ဥတူဟိ ဒက္ခိဏာယနံ သူရိယဿ ဒက္ခိဏဒိသာဂမနံ ဘဝတိ, အညေဟိ တီဟိ သိသိရဝသန္တဂိမှေဟိ ဥတ္တရာယနံ ဥတ္တရဒိသာဂမနံ ဘဝတိ။ ဣ ဂတိယံ, ဘာဝေ ယု, အယနံ။ ပုဿသင်္ကန္တိမာရဗ္ဘ အာသာဠှံ ယာဝ အာဒိစ္စဿ ဥတ္တရာ ဂတိ ဥတ္တရာယနံ။ အာသာဠှသင်္ကန္တိမာရဗ္ဘ ပုဿံ ယာဝ ဒက္ခိဏာ ဂတိ ဒက္ခိဏာယနံ။ ဝဿောယနဒွယန္တိ ဣဒံ အယနဒွယံ သမ္ပိဏ္ဍိတံ ဝဿော နာမ။ ဝဿန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝဿော, ဝဿကာလေန ဝါ ဥပလက္ခိတော ဝဿော, ‘‘စိတ္တော, စက္ခုဒသက’’န္တိ ယထာ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဝဿေ။ သံဝသတိ ဧတ္ထ သံဝစ္ဆရော, ဆရော, သဿ စော, ‘‘ဝစ္ဆရော’’တိပိ တဿေဝ နာမံ။ နတ္ထိ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တမေတေသု အနိတ္ထီ။ ပစ္စာသတျာ သရဒေါပိ တံပစ္စာသတျာ ဟာယနောပိ။ သရဒကာလေန လက္ခိတော သရဒေါ, ယထာ ‘‘သောတဒသကံ, ဝေသာခေါ’’တိ။ ဇဟာတိ ဘာဝေတိ ဟာယနော, ပဒတ္ထေ ဝါ ဇဟန္တော အယတီတိ ဟာယနော။ သမယတိ ဝိကလယတိ ဘာဝေတိ သမာ, သမ ဝေကလျေ။ ‘‘သမာ ဝဿေ ထီလိင်္ဂေါ တု, သမံ သဗ္ဗသမာနေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
သဗ္ဗသတ္တာနံ သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ [သဗ္ဗပဋိပဒတ္တာ (က.)] သဗ္ဗဝေါဟာရကုသလတ္ထံ ကာလာဓိကာရတ္တာ ပရသမယေ ကထိတံ ဒေဝါနံ ဝဿပ္ပမာဏမ္ပိ ဣဓာဟရိတွာ ဒီပေတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ မနုဿာနံ မာသေန ပိတူနံ အဟောရတ္တော, ဧဝံ မနုဿာနံ ဝဿေန ဒေဝါနံ အဟောရတ္တော, တတြောတ္တရာယနံ ဒေဝါနံ ဒိနံ, ရတ္တိ ပန ဒက္ခိဏာယနံ, ဒေဝတာနံ သဋ္ဌျာဓိကာဟောရတ္တိသတတ္တယေန ဝဿေန ဒွါဒသဝဿသဟဿာနိ ဒေဝါနံ ယုဂံ။ တေန ဝုတ္တံ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၇။)‘‘ဧသာ ဒွါဒသသဟဿီ၊ ယုဂါချာ ပရိကိတ္တိတာ။
ဧတံ သဟဿဂုဏိတံ၊ အဟော ဗြဟ္မမုဒါဟဋ’’န္တိ [‘‘ဝေဒဒီပကဂန္ထေ’’တိ နိဿယေ]။
တဉ္စ နရာနံ စတုယုဂံ ဒိဗ္ဗသဟဿဒွယေန ဗြဟ္မုနော ဒွေ ဒိဝေတိ။ ကတ, တေတာ, ဒွါပရ, ကလိဝသေန စတုယုဂံ။ တတြ ကတယုဂဿ မနုဿသင်္ချာယ ပမာဏံ အဋ္ဌဝီသတိသဟဿာဓိကာနိ သတ္တရသဝဿလက္ခာနိ, တေတာယ ဆန္နဝုတိသဟဿာဓိကာနိ ဒွါဒသဝဿလက္ခာနိ, ဒွါပရဿ စတုသဋ္ဌိသဟဿာဓိကာနိ အဋ္ဌဝဿလက္ခာနိ, ကလိဿ ဗာတ္တိံသသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ ဝဿလက္ခာနိ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘သုညံ သုညံ ခံ နာဂါ၊ ကရမုနိသသိနော။
မာန’မာဒေါ ယုဂဿ၊ တေတာယ ခံခံသုညံ။
ရသနဝသူရိယာ၊ ဝဿသင်္ချာ ပသိဒ္ဓါ။
သုညံ သုညံ ခံ ဝေဒါ၊ ရသဘုဇဂမိတိ။
ဒွါပရေ ဝဿသင်္ချာ၊ သုညာကာသံခံနေတ္တ-။
ဂုဏဇလနိဓယော၊ ဝဿသင်္ချာ ကလိဿေ’’တိ။
ပိဏ္ဍော စေသ ဝီသတိဝဿသဟဿာဓိကာနိ တေစတ္တာလီသဝဿလက္ခာနိ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ခါကာသသုညမ္ဗရဒန္တသာဂရာ စတုယုဂါနံ ပရိမာဏသင်္ဂဟော’’တိ။ ဗြဟ္မုနော အဟောရတ္တေန နရာနံ ဒွေ ကပ္ပာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၈။)တတြ အဋ္ဌ နာဂါ, ဒွေ ကရာ, သတ္တ မုနယော, ဧကော သသီ, ဆ ရသာ, ဒွါဒသ သူရိယာ, စတ္တာရော ဝေဒါ ဇလနိဓယော စ။ ဒွေ နေတ္တာနိ, တယော ဂုဏာ, ဗာတ္တိံသ ဒန္တာ, သင်္ချာယ ပသိဒ္ဓေဟေတေဟိ သင်္ချာ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ခါကာသမ္ဗရသဒ္ဒါ သုညပရိယာယာ။ သုညဉ္စ ဂဏိတေ ဗိန္ဒုနာ သင်္ဂဟိတံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ ပဋိယုဂံ ပဋိလောမေန ပတ္ထာရယေ။ တတြ ကတယုဂဿ ပတ္ထာရော ယထာ – ၁၇၂၈၀၀၀။ တေတာယ ယထာ – ၁၂၉၆၀၀၀။ ဒွါပရဿ ယထာ – ၈၆၄၀၀၀။ ကလိဿ ယထာ – ၄၃၂၀၀၀။ စတုယုဂပိဏ္ဍဿ စ ယထာ – ၄၃၂၀၀၀၀။ ယုဂါနံ ပဋိပတ္ထာရဉ္စ ပိဏ္ဍဿ စ ယထာက္ကမံ အန္တိမံ ဗိန္ဒုမာဒါယ ပဋိလောမေန ဂဏယေ။ တံ ယထာ –
‘‘ဧကံ ဒသ သတဉ္စေဝ၊ သဟဿ’မယုတံ တထာ။
လက္ခဉ္စ နိယုတဉ္စေဝ၊ ကမာ ဒသဂုဏောတ္တရ’’န္တိ။
တတြ ဒသသဟဿာနိ အယုတံ။ ဒသလက္ခာနိ နိယုတံ။ တဉ္စ ကလိဒွါပရေသု နတ္ထီတိ လက္ခပရိယန္တမေဝ တတြ ဂဏယေ, တဒေဝံ ယုဂါနံ, တံပိဏ္ဍဿ စ အင်္ကတော ပုဗ္ဗဝုတ္တာ ဝဿသင်္ချာ သညာတာ ဘဝတီတိ။
တတြ ဗြဟ္မုနော ဒိနံ နရာနံ ဥဒယကပ္ပော, ရတ္တိ ပန ခယကပ္ပော။ ဧကသ္မိဉ္စ ဗြဟ္မဒိနေ မနုသညိတာ စတုဒ္ဒသ ဗြဟ္မသုတာ ဘဝန္တိ။ တတြေကဿ မနွန္တရဿ ဧကသတ္တတိဒိဗ္ဗယုဂါနိ ပမာဏံ, တဉ္စ မာနုသံ စတုဒ္ဒသဘိ ဥတ္တရံ [စတုရာသီတိဥတ္တရံ (?)] ယုဂသတဒွယံ။ တဒေဝံ စတုဒ္ဒသဘိ မနွန္တရေဟိ စတုနဝုတျုတ္တရာနိ နဝဒိဗ္ဗယုဂသတာနိ ဘဝန္တိ။ မာနုသံ တု စတုဝီသတိယုဂသဟဿစတုက္ကံ။ ဧသဉ္စ [ဆသတ္တတျာဓိကနဝတိံသယုဂသတံ (?)] မနွန္တရာနံ အဋ္ဌဝီသသဟဿာဓိကသတ္တရသမာနုသဝဿလက္ခသင်္ချာ ဝါ ကတယုဂပ္ပမာဏကာ ပဉ္စ သန္ဓယော ဘဝန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ သူရိယသိဒ္ဓန္တေ [၁.၁၈-၁၉] –
‘‘ယုဂါနံ သတ္တတိ သေကာ၊ မနွန္တရ’မိဟော’စ္စတေ။
ကတဿ သင်္ချာ တဿန္တေ၊ သန္ဓိ ဝုတ္တော ဇလပ္လဝေါ။
သသန္ဓယော တေ မနဝေါ၊ ကပ္ပေ ဉေယျာ စတုဒ္ဒသ။
ကတပ္ပမာဏာ ကပ္ပာဒေါ၊ သန္ဓီ ပဉ္စဒသဋ္ဌိတာ’’တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၉။)ကတယုဂဿ စ ပါဒေန ကလိနော ပမာဏံ, ပါဒဒွယေန ဒွါပရဿ, ပါဒတ္တယေန တေတာယ။ စတုယုဂဉ္စေတံ စက္ကမိဝ ဘမတီတိ ပဉ္စဒသဟိ သန္ဓီဟိ နရာနံ ယုဂါနိ စတုဝီသတိ ဘဝန္တိ။ ဒေဝါနံ တု ယုဂစက္ကံ။ ဧတာနိ စ သသန္ဓိစတုဒ္ဒသမနွန္တရာနျေကတောပိ ပိဏ္ဍိတာနိ ဒေဝါနံ ယုဂသဟဿံ ဘဝတိ, နရာနံ စတုယုဂသဟဿံ, တဉ္စ ဗြဟ္မုနော ဒိနမေကံ။ အညော မနု အသ္မိံ မနွန္တရံ, ဗြဟ္မသုတာ ဧဝ မနဝေါ။
֍ * ၈၂။ ပဉ္စကံ ခယကပ္ပေ။ ကပ္ပတေ ဇဂတီ ဝိနဿတေတိ ကပ္ပော။ ခယန္တိ ဧတ္ထ ခယော။ ကပ္ပော စ ခယော စာတိ ကပ္ပက္ခယာ။ သံဝတ္တတေ ဥပရမတေ, ဝိနဿတေ ဝါ ဇဂတီ အသ္မိန္တိ သံဝဋ္ဋော။ စတုယုဂါနမန္တေ ဇာတော ယုဂန္တော။ ပလီယတေ ခီယတေ ယတ္ထ လောကောတိ ပလယော, ပုမေ, သညာယံ ဏော။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ကပ္ပက္ခယော တူ’’တိ ပါဌံ ဝတွာ ဒွိန္နမေကာဘိဓာနတ္တံ ကပ္ပေန္တိ, တံ အမရကောသေန စ တဋ္ဋီကာယ စ န သမေတိ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘သံဝဋ္ဋော, ပလယော, ကပ္ပော, ခယော, ကပ္ပန္တမိစ္စပီ’’တိ [အမရ ၄.၂၂] စ ‘‘ပဉ္စကံ ခယကပ္ပေ’’တိ စ။
ဒွယံ ကာဠကဏ္ဏိယံ။ နိန္ဒိတဗ္ဗတ္တာ န လက္ခီယတေတိ အလက္ခီ။ အတ္တနော နိဿယံ ကာဠဝဏ္ဏသဒိသံ ကရောတိ အပ္ပကာသကတ္တာတိ ကာဠကဏ္ဏီ, ကရတော ဏော, ရဿ ဏော, ဤ စ။ ဒွယံ သိရိယံ။ ပသံသိတဗ္ဗတ္တာ လက္ခီယတေတိ လက္ခီ။ ကတပုညေဟိ သေဝီယတေ, တေ ဝါ သေဝတီတိ သိရီ, ရော, ဤ စ။
֍ * ၈၃။ ဒွယံ ဒါနဝါနံ မာတရိ။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ, ဒါယတီတိ ဒနု။ ဒွယံ ဒေဝါနံ မာတရိ။ ဒိတီတိ အသုရာနမေဝ ဝေမာတိကာ မာတာ, တဿာ ပဋိပက္ခဘာဝေန အဒိတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၀။)֍ * ၈၄။ အာဂုန္တံ ပါပေ။ ပါန္တိ ရက္ခန္တိ အတ္တာနမသ္မာတိ ပါပံ, ပကာရဝဏ္ဏာဂမော, ဒုဂ္ဂတိံ ပါပနတော ဝါ ပါပံ။ ကိလျတေ သိထိလီ ကရိယျတေ ယေနေတိ ကိဗ္ဗိသံ, လဿ ဝေါ, ဣသော စ, ကရောတိ အနိဋ္ဌဖလန္တိ ဝါ ကိဗ္ဗိသံ, ဣဗ္ဗိသော။ ဝိရူပေန ဂစ္ဆတီတိ ဝေရံ။ န ဟန္တိ ဓညန္တိ အဃံ, ဟနဿ ဃော, သာဓူဟိ အဂန္တဗ္ဗတ္တာ ဝါ အဃံ, ဟန ဂတိယံ။ ကုစ္ဆိတံ စရိတံ ဒုစ္စရိတံ။ ဒု နိန္ဒိတံ ကရဏမဿ ဒုက္ကဋံ။ န ပုနာတီတိ အပုညံ။ ကုသလာနံ ပဋိပက္ခံ အကုသလံ။ ကံ သုခံ ဟနတီတိ ကဏှံ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ကလျတေ အနေန ကလုသံ, ဥသော, ကံ ဝါ သုခံ လုနန္တော သေတီတိ ကလုသံ။ ဒု နိန္ဒိတံ ဣတံ ဂမနမဿ ဒုရိတံ။ အဂန္တဗ္ဗံ ဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ အာဂု, အာ ပီဠယံ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ အာဂု, ‘‘အာ တု ကောဓမုဒါဋ္ဋီသူ’’တိ ဟိ ဧကက္ခရကောသေ ဝုတ္တံ။
֍ * ၈၅-၈၆။ ဆက္ကံ ဓမ္မေ။ ကုစ္ဆိတေနာကာရေန သန္တာနေ သေန္တီတိ ကုသာ, ရာဂါဒယော, တေ လုနာတိ ဆိန္ဒတီတိ ကုသလံ။ သုခံ ကရောတိ, သောဘနံ ဝါ ကရဏမဿ သုကတံ။ သုခံ ကရောတီတိ သုက္ကံ။ ပုနာတီတိ ပုညံ။ ဓရတိ သဗ္ဗန္တိ ဓမ္မံ။ အပရေ ပနိဒံ ‘‘ပုညဓမ္မ’’မိတျေကပဒံ ဝဒန္တိ, တံ အမရကောသေန [အမရ ၄.၂၄] ဝိရုဇ္ဈနတော န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သုန္ဒရံ စရဏမဿ သုစရိတံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၁။)တိကံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မော နာမ ပစ္စက္ခော အတ္တဘာဝေါ, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ။ ဣဟလောကေ ဇာတံ ဣဟလောကိကံ။ သန္ဒိဋ္ဌေ ပစ္စက္ခေ အတ္တဘာဝေ ဇာတံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ ဒွယံ သမ္ပရာယိကေ။ တံ ဝစနတ္ထတော သုဝိညေယျံ။
ဒွယံ တက္ကာလေ။ တသ္မိံယေဝ ကာလေ ဇာတံ, နာသန္နကာလာဒီသူတိ တက္ကာလံ။ တဒါ တသ္မိံယေဝ ကာလေ ဇာတံ တဒါတွံ, တွံ, တဒါတ္တန္တိပိ ပါဌော။ ဒွယံ အာယတိကာလေ။ ဥတ္တရကာလော ပစ္ဆိမော ကာလော။ အာဂမိဿတီတိ အာယတိ, အာပုဗ္ဗော ဣ ဂတိမှိ။ ဧတ္ထ စ ယံ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဒူရမာသန္နံ ဝါ, တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ။ ယံ ပန ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဝါ သမ္ပရာယေ ဝါ ဒူရတရံ, တံ အာယတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၂။)֍ * ၈၇-၈၈။ ပမောဒန္တံ ပါမောဇ္ဇေ။ ဟသတိ ယေနာတိ ဟာသော။ အတ္တာ မနော ယဿ အတ္တမနော။ ဒုဋ္ဌဿ ဟိ မနော အတ္တာ နာမ န ဟောတိ, တဿ ဘာဝေါ အတ္တမနတာ, ပါမောဇ္ဇံ။ ပီဏေတိ တပ္ပေတီတိ ပီတိ။ ဝိန္ဒတိ သုခံ ဧတာယာတိ ဝိတ္တိ။ တုဿန္တိ ဧတာယာတိ တုဋ္ဌိ, တံသဟစရဏတော ဝိတ္တိ, တံသဟစရဏတော ပီတိ စ နာရိယံ, အတ္တမနတာ ပန နိဒ္ဒေသတော ရူပဘေဒေါ။ အာ ဘုသော နန္ဒယတီတိ အာနန္ဒော။ မုဒ ဟာသေ, ပမုဒေါ, အာမောဒေါပိ။ သန္တုဿနံ သန္တောသော။ နန္ဒနံ နန္ဒိ။ သမ္မဒေါ သမ္မဒါပိ [သမ္မုဒေါ, သမ္မဒေါပိ (?)], ဥကာရဿ အ။ ပမောဒိတဿ ပုဂ္ဂလဿ, စိတ္တဿ ဝါ ဘာဝေါ ပါမောဇ္ဇံ။
တိကံ သုခေ။ သုဋ္ဌု ခဏတီတိ သုခံ, ကွိ။ သာဒီယတိ အဿာဒီယတီတိ သာတံ။ ဖဿတိ သိနေဟတီတိ ဖာသု, ဖုသတိ ဝါ ဗာဓတိ ဒုက္ခန္တိ ဖာသု။ သတ္တကံ ကလျာဏေ။ ဘဒိ ကလျာဏေ, ဘဒ္ဒတီတိ ဘဒ္ဒံ။ ပသတ္ထတရတ္တာ သေယျော။ သောဘတီတိ သောဘံ။ ခီ ခယေ, ခေပေတိ အသုခံ ခေမံ, မော။ ကလျံ နိရောဂံ အဏတိ ဂစ္ဆတိ, ကလျံ ဝါ ဟိတံ အဏယတိ ပါပယတီတိ ကလျာဏံ, ကမ္မနိ ဏော [ကမ္မနိ ဥပပဒေ ဏပစ္စယောတိ အဓိပ္ပာယော]။ မင်္ဂ ဂတျတ္ထော, မင်္ဂတိ ဓညံ မင်္ဂလံ, အလော။ သမေတိ ဒုက္ခန္တိ သိဝံ, ဝေါ။
֍ * ၈၉။ ဆက္ကံ ဒုက္ခေ။ ဒုက္ကရံ ခမနမေတ္ထ ဒုက္ခံ။ ကသ ဂမနေ, ကသတိ အပုညန္တိ ကသိရံ, ဣရော, ကုစ္ဆိတေနာကာရေန သေတီတိ ဝါ ကသိရံ။ ကိရ ဝိက္ခိပနေ, ကိရတိ သုခန္တိ ကိစ္ဆံ, ကတာ ဝါ ပုညကရဏိစ္ဆာ ယေနာတိ ကိစ္ဆံ, ‘‘ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ နတ္ထိ အဓိဂမနတ္ထံ ဤဟာ ဧတ္ထာတိ နီဃော, ဟဿ ဃော, အထ ဝါ နိဟန္တျပုညံ ဟိံသတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ နီဃော, ပုညံ ဝါ န ဟန္တိ န ဂစ္ဆတီတိ နီဃော။ ဝိရူပမသတိ ယေနာတိ ဗျသနံ, ဝိသိဋ္ဌံ ဝါ အသတိ ခေပေတီတိ ဗျသနံ။ န ဟန္တိ ဓညန္တိ အဃံ။ ဧတေ ပါပါဒယော ဂုဏေ ယထာဝုတ္တလိင်္ဂါ။ ပါပပုညာနိ သုခါဒိ စ အာကိစ္ဆံ ကိစ္ဆန္တံ ဂုဏယောဂတော ဒဗ္ဗေ ဝိသေသျေ ဝတ္တမာနာနိ တီသု။ ယထာ –
ပါပါ ဥတုမတီ ကညာ၊ ပါပေါ ရာဇာပျရက္ခကော။
ပါပံ ဗျာဓကုလံ ဟိံသံ၊ ပါပေါ ဝိပ္ပော စ သေဝကော။
ပုညံ တိတ္ထမိဒံ ပုညာ၊ နဒီ ပုညော’ယ’မဿမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၃။)သုခံ ကာမိကုလံ ဒဗ္ဗံ [သဗ္ဗံ (?)]၊ သုခေါ ဝါသော သဟာ’မ္ဗယာ [သဟာနွယော (က.)]။
သုခါ ယုဝတိ’ရိစ္ဆန္တီ၊ သုခါ ဝေ မဃဝဂ္ဂဟာ [သုခါ ယုဝတိကာ ဂဟာ (က.)]။
ယဒါ တု သကတ္ထပ္ပဓာနံ သုခါဒိကမေဝ ဝိသေသျတ္တေန ဝတ္တုမိစ္ဆတေ, န တု ဒဗ္ဗံ (ပုဗ္ဗမိဝ ဝိသေသနံ,) [( ) စိန္တာမဏိဋီကာယံ န ဒိဿတိ] တဒါ ရူပဘေဒေါတ္တမေဝ လိင်္ဂံ။ ယထာ –
‘‘ဒါလိဒ္ဒေပိ [ဝလိတ္တေပိ (က.)] ဓနိတ္တေပိ၊ ဝသော ပရိဇနော သုခံ။
သုခံ သဇ္ဇနဝါသော စ၊ သုခံ သန္တိ အနုတ္တရာ’’တိ။
နနု ‘‘ဒုက္ကဋောယံ ဗျာပါရော, သုကတံ ကမ္မံ, ကလုသောယံ မေ ဗျာပါရော’’တိ အညေသမ္ပိ တီသု ဝုတ္တိ အတ္ထေဝေတိ ကိံ ပါပပုညာနမေဝ ဂဟဏံ ဘဝတီတိ? ဝုစ္စတေ – ‘‘ဒုဋ္ဌု ကတော ဒုက္ကဋော, သုဋ္ဌု ကတံ သုကတ’’မိစ္စေဝံ ကြိယာနိဗန္ဓနာပိ တီသု ဝုတ္တိ သမ္ဘဝတိ, နာဝဿံ ဂုဏနိဗန္ဓနာ ဧဝ။ ကလုသဿပိ ယဒါ သိဋ္ဌပယောဂေသု ဝိသေသျဝုတ္တိ တိလိင်္ဂတာ ဥပလဗ္ဘတေ, တဒါ ပါပဂ္ဂဟဏ’မတ္ထပ္ပဓာနံ ဗျာချာတဗ္ဗံ။
֍ * ၉၀။ ပဉ္စကံ သုဘာသုဘကမ္မမတ္တေ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိပါကဘာဂေါ ယတ္ထ အတ္ထီတိ ဘာဂျံ။ သုဘာသုဘဖလံ နေတီတိ နိယတိ,တိ။ သုဘာသုဘဖလံ ဘာဇေတီတိ ဘာဂေါ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိဘာဂဘာဂေါဓီယတိ ဧတ္ထာတိ ဘာဂဓေယျံ။ သုဘာသုဘဖလံ ဝိဒဓာတီတိ ဝိဓိ။ အယော, သုဘာဝဟော, ဒေဝံ, ဒိဋ္ဌံဣစ္စာဒီနိပိ သုဘာသုဘကမ္မမတ္တဿ နာမာနိ။ ပဉ္စကံ ဇာတိယံ။ ဥပ္ပဇ္ဇနံ ဥပ္ပတ္တိ, နိပ္ပဇ္ဇနံ နိဗ္ဗတ္တိ, ပဒ ဂတိယံ, နိပုဗ္ဗော,တိ, ပဿ ဗော။ ဇနနံ ဇာတိ။ ဇနီယတေ ဇနနံ။ ဥဒ္ဓံ ဘဝနံ ဥဗ္ဘဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၄။)֍ * ၉၁။ ပဇ္ဇံ ဟေတုမှိ။ အတ္တနော ဖလံ နိမိနာတီတိ နိမိတ္တံ, မာ ပရိမာဏေ, နိပုဗ္ဗော။ ကရောတိ ဖလန္တိ ကာရဏံ။ တိဋ္ဌတိ ဖလမေတ္ထာတိ ဌာနံ။ ပဇ္ဇတိ နိပဇ္ဇတိ ဖလမေတေနာတိ ပဒံ, ဝိသေသေန ဇာယတေတိ ဗီဇံ, ရဿဿ ဒီဃတာ။ နိဿေသေန အတ္တနော ဖလံ ဗန္ဓတိ ပဝတ္တေတီတိ နိဗန္ဓနံ။ နိဒီယတေ နိစ္ဆီယတေ အနေနေတိ နိဒါနံ, ယု, နိဒဒါတိ ဖလန္တိ ဝါ နိဒါနံ။ ပဘဝတိ ဖလမေတသ္မာတိ ပဘဝေါ, ဟိနောတိ ဂစ္ဆတိ ပရိဏမတိ ကာရိယရူပတန္တိ ဟေတု, တု, ဟိနောတိ ဝါ ပတိဋ္ဌာတိ ဖလမေတ္ထာတိ ဟေတု, ဟိ ပတိဋ္ဌာယံ။ သမ္ဘဝတိ ယေန ဖလန္တိ သမ္ဘဝေါ။ သိနောတိ ဖလံ ဗန္ဓတီတိ သေတု။ ပဋိစ္စ ဖလမေတသ္မာ ဧတီတိ ပစ္စယော။
֍ * ၉၂။ ယံ ကာရဏံ သမာသန္နံ အာသန္နတရံ ဖလေန, တံ ပဒဋ္ဌာနန္တိ မတံ။ ပဒါနံ ဟေတူနံ ဌာနံ ပဒဋ္ဌာနံ, ယထာ ‘‘ရာဇရာဇာ’’တိ။ တိဝိဓံ ကာရဏံ ဥပါဒါနကာရဏံ သဟကာရီကာရဏံ ကာရဏကာရဏန္တိ။ ယထာ ဗီဇံ အင်္ကုရဿ ဥပါဒါနကာရဏသင်္ခါတံ ပဒဋ္ဌာနံ, ဘူမိဇလာဒိ သဟကာရီကာရဏံ, ‘‘ကမ္မဿ [ကမ္ပဿ (?)] ကာရဏံ ဇရော, တဿ ကာရဏံ ကဖော’’တိ ကဖော ကာရဏကာရဏံ ကမ္မဿ [ကမ္ပဿ (?)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၅။)တိကံ သရီရာဓိပတိဒေဝေ။ ဇီဝန္တိ သတ္တာ ယေနာတိ ဇီဝေါ။ ပူရေတိ နိဿယဿာဘိလာသန္တိ ပုရိသော, ဣသော။ အတန္တိ သတတံ ဂစ္ဆန္တိ သတ္တာ ယေနာတိ အတ္တာ။ ဒွယံ သတ္တရဇောတမောသာမျာဝတ္ထာယံ။ ပဓီယန္တေ ပလီယန္တေ အတြ ဂုဏာ သတ္တရဇောတမော ရူပါတိ ပဓာနံ, ယု။ ပကရောတိ ပုရိသောပဘောဂတ္ထံ သဒ္ဒါဒိကာရိယန္တိ ပကတိ,တိ။ မောဟရာဂဒေါသာနံ ယထာသင်္ချံ သတ္တရဇောတမာနီတိ သညာ။ သတော ဘာဝေါ သတ္တံ, ဌိတိပရတာ။ ရဇ္ဇန္တျတြာတိ ရဇော, သဋ္ဌိပရတာ။ တမန္တျတြာတိ တမော, ပလယပရတာ။
֍ * ၉၃။ ပဇ္ဇေန ပါဏိနော နာမာနိ။ ပဏန္တိ ဇီဝန္တိ သတ္တာ ယေနာတိ ပါဏော, သော ယဿတ္ထိ, သော ပါဏော။ သရီရသင်္ခါတော ကာယော ယဿတ္ထိ, သော သရီရီ။ ကမ္မေန ဘဝတီတိ ဘူတံ, နပုံသကေ, ပုမေဝါတိ ဝါသဒ္ဒတ္ထော။ ရူပါဒီသု သဉ္ဇတီတိ သတ္တော, နိစ္ဆန္ဒရာဂါပိ ရူဠှိယာ သတ္တာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဒေဟော ကာယော ယဿတ္ထီတိ ဒေဟီ။ ပူရေတီတိ ပူတိ, ပူတိသင်္ခါတံ အာဟာရံ ဂိလတိ အဒတီတိ ပုဂ္ဂလော, တိဿ လောပေါ, သတ္တာနံ အာယုံ ပူရေန္တော ဂစ္ဆတီတိ ပုဂ္ဂေါ, တံ လာတိ ဘက္ခတီတိ ပုဂ္ဂလော။ ဇီဝန္တိ ယေနာတိ ဇီဝံ, တမဿတ္ထီတိ ဇီဝေါ။ ယထာဝုတ္တတ္ထော ပါဏော ယဿတ္ထီတိ ပါဏီ။ ပကာရေန ဇာတတ္တာ ပဇာ။ ဇာယတီတိ ဇန္တု, တု။ ကုသလာကုသလံ ဇနေတီတိ ဇနော။ လုဇ္ဇတီတိ လောကော, လုဇ ဝိနာသေ, ဇဿ ကော။ ယထာ ပုရိမကာ သတ္တာ ဇာတိဇရာမရဏံ ဂစ္ဆန္တိ, တထာ အယမ္ပိ ဂစ္ဆတီတိ တထာဂတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၆။)֍ * ၉၄။ ရူပါဒယော ဆ စက္ခာဒိဂယှာ ဓမ္မာ ‘‘ဂေါစရာ’’တိ ‘‘အာလမ္ဗာ’’တိ ‘‘ဝိသယာ’’တိ ‘‘အာရမ္မဏာနီ’’တိ ‘‘အာလမ္ဗဏာနီ’’တိ စ ဝုစ္စန္တေ။ ရူပယတိ ပကာသေတိ အတ္တနော သဘာဝန္တိ ရူပံ။ သပ္ပတိ ဥစ္စာရီယတီတိ သဒ္ဒေါ, သပ္ပ ဂတိယံ ဝါ, သပ္ပတေ ဉာယတေ ယေနေတိ သဒ္ဒေါ။ ဂန္ဓ အဒ္ဒနေ, အဒ္ဒနံ ဟိံသနံ, ယာစနဉ္စ, ဟိံသတေ အဘိလသီယတေ ဝါ ဂန္ဓော, ဂန္ဓေတိ ဝါ အတ္တနော ဝတ္ထုံ သူစေတိ ပကာသေတိ ‘‘ဣဒမေတ္ထ အတ္ထီ’’တိ ပေသုညံ ကရောန္တော ဝိယ ဟောတီတိ ဂန္ဓော။ ရသန္တိ တံ သတ္တာ အဿာဒေန္တီတိ ရသော။ ဖုသီယတီတိ ဖဿော။ ဂါဝေါ ဣန္ဒြိယာနိ စရန္တျေတေသု ဂေါစရာ။ စိတ္တစေတသိကေဟိ အာလမ္ဗီယန္တေတိ အာလမ္ဗာ။ သိ ဗန္ဓနေ ဝိပုဗ္ဗော, ဝိသိနောန္တိ ဝိဗန္ဓန္တိ ဣန္ဒြိယာနီတိ ဝိသယာ။ အာဂန္တွာ စိတ္တစေတသိကာ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ အာရမ္မဏာနိ, ယု။ ဧတေ ဣန္ဒြိယတ္ထာတိပျုစ္စန္တေ, ဣန္ဒြိယေဟိ အတ္ထျန္တေ အဘိလသီယန္တေတိ ကတွာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၇။)֍ * ၉၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ သုက္ကေ။ သုစ သောကေ, သောစန္တိ ဧတေန တဒတ္ထိကာတိ သုက္ကော, အ။ ဂု သဒ္ဒေ, ဂုယတေ ကိတ္တီယတေတိ ဂေါရော, ရော။ သိ သေဝါယံ, သေဝီယတေတိ သိတော, သိနောတိ ဝါ ဗန္ဓတိ စိတ္တန္တိ သိတော။ အဝဒါယတိ သဗ္ဗဝဏ္ဏေတိ ဩဒါတော။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ အဝပုဗ္ဗော။ ဓာဝတိ သုဇ္ဈတျနေနေတိ ဓဝလော, အလော။ သိတ ဝဏ္ဏေ, ဏော, သေတော။ ပဍိ ဂတိယံ, ပဏ္ဍတိ ပကာသေတီတိ ပဏ္ဍရော, အရော။ သုစိ, ဝိသဒေါ, အဇ္ဇုနောတိပိ သုက္ကနာမာနိ။
ဆက္ကံ ရတ္တေ။ သောဏ ဝဏ္ဏေ, ဏော, ရတ္တုပ္ပလဝဏ္ဏော, ရုဟ ဇနနေ, ဣတော, လတ္တေ လောဟိတော။ ရဉ္ဇန္တျနေနေတိ ရတ္တော, ရန္ဇ ရင်္ဂေ။ တမ္ဗော ဥဒုမ္ဗရသင်္ခါတော လောဟဝိသေသော, တဗ္ဗဏ္ဏတာယ တမ္ဗော။ မဉ္ဇေဋ္ဌာ နာမ ရတ္တဝလ္လိ, ယာယ ဟတ္ထိဒန္တာဒိဝိကတိယော ရတ္တာ ဘဝန္တိ, တဗ္ဗဏ္ဏတာယ မဉ္ဇေဋ္ဌော။ ရောဟိတော လောဟိတသမော, အလတ္တမေဝ ဝိသေသော။
֍ * ၉၆။ သာမလန္တံ ကဏှေ။ နီလ ဝဏ္ဏေ, အ။ ကဿတေတိ ကဏှော, ကသ ဝိလေခနေ, ဏှော။ န သိတော အသိတော။ ဝဏ္ဏေသု ဧကကောဋ္ဌာသဘာဝေန ကလျတေတိ ကာလော, သော ဧဝ ကာဠော။ မစ, မစိ ကက္ကနေ, ကက္ကနံ ပိသနံ, သေတာဒိကံ မစတီတိ မေစကော, ဏွု, အဿေတ္တံ။ သာ တနုကရဏေ, သာယတိ တနုကရီယတိ ပဋိပက္ခဝဏ္ဏေဟီတိ သာမော။ သာမလော သာမသဒိသော, မလပစ္စယောဝ ဝိသေသော။
ပဏ္ဍုသဒ္ဒေါ သိတပီတေ ဥတ္တော, သိတပီတသမ္မိဿိတဝဏ္ဏေ ပဏ္ဍုသဒ္ဒေါ ဝုတ္တောတျတ္ထော။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘သိတပီတသမာယုတ္တော, ပဏ္ဍုဝဏ္ဏော ပကိတ္တိတော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၅.၁၃]။ ပဏ္ဍတိ ဧကဂဏနံ ဂစ္ဆတီတိ ပဏ္ဍု, ပဍိ ဂတိယံ, ဥ။ ဟရိဏော, ပဏ္ဍုရောတိပိ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏနာမာနိ။ ဤသံပဏ္ဍု အဗျတ္တပဏ္ဍုဝဏ္ဏော ဓူသရော နာမ, ယထာ ဓူလိဝဏ္ဏော။ ဓူသ ကန္တိကရဏေ, စုရာဒိ, အရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၈။)֍ * ၉၇။ ကိဉ္စိရတ္တော အဗျတ္တရတ္တဝဏ္ဏော အရုဏော နာမ, ယထာ မစ္ဆဿ စက္ခု [ယထာ မဒမတ္တဿ စက္ခုရာဂေါ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၅.၁၅)], သူရိယာဒေါ တရုဏော ဝုတ္တော။
သေတလောဟိတော သေတရတ္တမိဿော ဝဏ္ဏော ပါဋလော နာမ, ယထာ ပါဋလကုသုမံ။ ပါဋယတေတိ ပါဋလော, အလော, ပဋ ဝိဘာဇနေ။
ဒွိကံ ပီတေ။ ပါ ပါနေ, ကမ္မနိ တော, ဤတ္တဉ္စ။ ဟလိဒ္ဒိယာ ဣဝ အာဘာ ယဿ ဟလိဒျာဘော။
တိကံ တိဏပတ္တာဒိဂတေ ဝဏ္ဏေ။ လသ ကန္တိယံ, အတိသယေန လသျတေတိ ပလာသော။ ‘‘ပါလာသော’’တိ ပါဌေ တု ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဟရ ဟရဏေ, မနံ ဟရတီတိ ဟရိတော, ဣတော။ ဣ, ဟရိ။
֍ * ၉၈။ နီလပီတသမ္မိဿဝဏ္ဏေ ကဠာရော, ကပိလော စ ဝတ္တန္တိ။ ကလ သင်္ချာနေ။ အရော, လဿ ဠော, ကဠာရော။ ကဗ ဝဏ္ဏေ, ဣလော, ဗဿ ပေါ, ကပိလော။
ရောစနပ္ပဘေ ဂေါရောစနသဒိသပ္ပဘာယံ ပိင်္ဂေါ, ပိသင်္ဂေါ စ ဝတ္တန္တိ။ ပဘာသဒ္ဒဿ ဒွိလိင်္ဂတ္တမေဝ။ ပိဇိ ဘာသတ္ထော, ပိင်္ဂေါ။ ပရတြ သကာရဝဏ္ဏာဂမော, ပိသင်္ဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၇၉။)ကဠာရာဒီနံ စတုန္နံ ပိင်္ဂလဝိသေသတ္ထဝါစကတံ ဒဿေတွာ ပိင်္ဂလသာမညတ္ထဝါစကတ္တမ္ပိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ကဠာရာဒိ’’စ္စာဒိ။ တဿာယမတ္ထော – န ကေဝလံ ကဠာရာဒယော ပိင်္ဂလဝိသေသတ္ထေယေဝ ပဝတ္တန္တိ, အထ ခေါ ပိင်္ဂလသာမညတ္ထေပိ ဝတ္တန္တီတိ။ ဝုတ္တဉှိ အမရကောသေ ‘‘ကဠာရော ကပိလော ပိင်္ဂေါ, ပိသင်္ဂေါ ကဒ္ဒု ပိင်္ဂလော’’တိ [အမရ ၅.၁၆]။ ကေစိ ပန ကဠာရာဒယော ပိသင်္ဂပရိယန္တာ စတ္တာရော သဒ္ဒါ ပိင်္ဂလဂုဏေ ဝတ္တမာနာ ပုမေ ဝတ္တန္တိ, ဂုဏိနိ ပန ဝါစ္စလိင်္ဂါတိ ဧဝံ ပစ္ဆိမေန သမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ဝဒန္တိ, တံ အမရကောသေန ဝိရုဇ္ဈနတော ဣဓ စ ‘‘သုက္ကာဒယော’’တိ သဗ္ဗေသံယေဝ ဂဟဏတော န ဂဟေတဗ္ဗံ။
֍ * ၉၉။ တိကံ သဗလေ ကောကိလကဏ္ဌသဒိသေ။ ကလျတေတိ ကလော, မသိ ပရိမာဏေ, ကမ္မနိ ဏော, ကလော ဧဝ မာသော ကမ္မာသော, လဿ မော, ကလနံ ဝါ ကလော, တံ မသတီတိ ကမ္မာသော, ယထာ ‘‘ကုမ္ဘကာရော’’တိ။ သဗ ဂတိယံ, သဗတီတိ သဗလော, အလော။ စိယျတေတိ စိတ္တော, တ။ တြဏပစ္စယေ စိတြော။ ကမ္မီရော, ကဗ္ဗုရောတိပိ သဗလဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၀။)ကဏှပီတမိဿေ သာဝေါ ဝုတ္တော။ သေ ဂတိမှိ, သယတီတိ သာဝေါ, အဝေါ။ ကပိသောတိပိ သာဝဿ နာမံ။ ကဏှလောဟိတမိဿေ ဓူမာဘေ ပန ဓူမ, ဓူမလာ ဝတ္တန္တိ။ ဓူမော ဝိယာတိ ဓူမော။ ဓူမံ လာတီတိ ဓူမလော။ ဧတေ သုက္ကာဒယော သာဝန္တာ ယဒါ အဘေဒေါပစာရာ ဂုဏိနိ ဂုဏိမှိ ဝတ္တန္တိ, တဒါ ဝါစ္စလိင်္ဂါ, ယထာ သုက္ကော ဟံသော, သုက္ကာ ဟံသီ, သုက္ကံ ဟံသကုလံဣစ္စာဒိ ယောဇ္ဇံ။ ယဒါ ဂုဏေ ဂုဏမတ္တေ ဝတ္တန္တိ, တဒါ ပုမေ, ယထာ ဟံသဿ သုက္ကော, မယူရဿ စိတ္တော ဣစ္စာဒိ ယောဇ္ဇံ။
֍ * ၁၀၀။ လာသနန္တံ နစ္စေ။ နတ ဂတ္တဝိနာမေ, ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိတ္တာ နစ္စာဒေသော။ နတနံ နစ္စံ, နဋနံ ဝါ နစ္စံ, သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ နတီယတေ နတ္တနံ။ လသျတေ လာသနံ, လသ ကန္တိယံ, လသိတဗ္ဗန္တိ ဝါ လာသနံ။
နစ္စံ, ဝါဒိတံ, ဂီတံ ဣတိ ဣဒံ ဘောရိယတ္တိကံ နာဋျံ နာမေတျုစ္စတေ [အမရ ၇.၁၀]။ တုရ တုရဏဟိံသာသု။ တုရီယန္တေနေနေတိ တူရိယံ, မုရဇာဒိ။ တဗ္ဘဝေါ သဒ္ဒေါ တောရိယော, ဏော။ တေန လက္ခိတံ တိကံ တောရိယတ္တိကံ။ နဋဿေဒံ နာဋျံ။ တတိယဿ တောရိယသာမညဿ တု ပါသင်္ဂါ နာဋကာ။
֍ * ၁၀၁။ နစ္စဋ္ဌာနံ ရာဇင်္ဂဏာဒိ ရင်္ဂေါ နာမ သိယာ ‘‘ရမန္တာ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထ, ရဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာ’’တိ ဝါ ကတွာ။ သူဈသူစနံ ဟတ္ထာဒီဟိ သူစိတဗ္ဗဿ ပကာသေတဗ္ဗဿ သတ္ထပ္ပဟာရာဒိနော သူစနံ ပကာသနံ အဘိနယော နာမ ‘‘နယနံ နယော, ပဿန္တာနံ အဘိမုခံ နယော’’တိ ကတွာ။ ဗျဉ္ဇကောတိပိ တဿေဝ နာမံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၁။)ဘရတသတ္ထဝုတ္တအဋ္ဌုတ္တရသတကရဏနိပ္ဖန္နထိရဟတ္ထပရိယတ္ထကာဒိနာမကော ဒွတ္တိံ သပ္ပကာရော [ဝိတ္ထာရော ဘရတမုနိကတေ နာဋျသတ္ထေ စတုတ္ထ အဇ္ဈာယေ ပဿိတဗ္ဗော] နစ္စဝိသေသော အင်္ဂဝိက္ခေပေါ, အင်္ဂဟာရော နာမ ‘‘အင်္ဂဿ ဟာရော, ဝိက္ခေပေါ’’တိ ကတွာ။ တိကံ နဋေ။ သဗ္ဗတြ ကတ္တုသာဓနံ, ‘‘နစ္စတီတိ နဋ္ဋကော’’တျာဒိနာ။
֍ * ၁၀၂။ သိင်္ဂါရာဒယော နဝ ရသာ နာဋျရသာ အဿာဒနီယတ္တာ။ ယထာ ဟိ နာနာဗျဉ္ဇနသင်္ခတမန္နံ ဘုဉ္ဇန္တာ ရသေ အဿာဒယန္တိ သုမနာ ပုရိသာ ဟာသံဝ အဓိဂစ္ဆန္တိ, တထာ နာနာဘိနယဗျဉ္ဇိတေ အင်္ဂသတ္တောပေတေ ဌာယီဘာဝေ အဿာဒယန္တိ သုမနာတိ [သုဗောဓာလင်္ကာရဿ မဟာသာမိဋီကာယ ၃၅၂ ဂါထာဝဏ္ဏနာယမ္ပိ]။
֍ * ၁၀၃။ တေသု သိင်္ဂါရဿေဝ သရူပံ, ပဘေဒဉ္စ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ပေါသဿေ’’စ္စာဒိ။ နာရိယံ သင်္ဂမံ ပဋိစ္စ ကာရဏံ ကတွာ ပေါသဿ ပုရိသဿ ယာ ပိဟာ ဣစ္ဆာ မနောဝိကာရဝိသေသော ပေါသေ စ ပုရိသေ သင်္ဂမံ ပဋိစ္စ ကာရဏံ ကတွာ ဣတ္ထိယာ ယာ ပိဟာ ဣစ္ဆာ မနောဝိကာရဝိသေသော, ဧသော ရတိကီဠာဒီနံ ကာရဏဘူတော, ရတိကီဠာဒိကာရဏသဟိတော ဝါ ရသော သိင်္ဂါရော နာမ။ ဧတ္ထ စ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ဒဿနသဝနဖုသနဝသေန ဝါ ဝိပ္ပယောဂဝသေန ဝါ ယာ ပိဟာ သဉ္ဇာတာ, သော ရသော နာမ။ ယံ ပန တံ ကာရဏံ ကတွာ ပဝတ္တံ ဂီတံ, တမေဝ လောကာနံ အဿာဒဇနကတ္တာ ရသော နာမ။ ဖလူပစာရဝသေန ပန ပိဟာ ရသောတိ ဝုတ္တာ, သဗ္ဗတြေဝံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၂။)֍ * ၁၀၄။ ဥတ္တမာနံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ပကတိ သံယောဂဝိယောဂသဘာဝေါ သာ ဧတ္ထ သိင်္ဂါရေ ပါယော ဗဟုလန္တိ ဥတ္တမပကတိပ္ပာယော, ယေဘုယျေန ဥတ္တမာနံ သံယောဂဝိယောဂပ္ပဝတ္တံ ဂီတမေဝ သိင်္ဂါရော နာမာတျတ္ထော။ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ပိဟာ ဟေတု ဧတဿာတိ ဣတ္ထိပုရိသဟေတုကော။ သော သိင်္ဂါရော သမ္ဘောဂေါ, ဝိယောဂေါတိ ဣမိနာ ပဘေဒေန ဒုဝိဓော မတော။ တတြ စ –
ဝါပိဝနဂေဟုယျာန-မာလာစန္ဒနာဒယော။
သမ္ဘောဂဿ ဝိဘာဝါ တေ၊ ယေ စညေ လလိတင်္ကရာ။
ဝိယောဂဿ တု ပိယာဒဿနံ ဝိဘာဝေါ, ရသဇနကော စ ဝိဘာဝေါ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ဇယန္တေ စ ရသာ ယေန၊
သ ဝိဘာဝေါ ပကိတ္တိတော။
တေသမေဝါ’နုဘာဝေါ’ယံ၊
ချာတော ကဝီဟိ ဗျဉ္ဇကော’’တိ။
သဟ ဘုဉ္ဇနမနုဘဝနံ သမ္ဘောဂေါ။ ဝိယုဇ္ဇနံ နာနာဘဝနံ ဝိယောဂေါ။ သိင်္ဂံ နာမဓာတု, ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန သိင်္ဂံ, နာဂရိကဘာဝသင်္ခါတဿ ကိလေသသိင်္ဂဿေတံ နာမံ, တံ ကရောတိ, သိင်္ဂံ ဝါ ပဘုတ္တံ, တံ ကရောတိ ရာဂီသူတိ သိင်္ဂါရော, အာရော, ကိလေသသိင်္ဂကရဏံ ဝိလာသောတိ ဝုတ္တံ။ သုစိ, ဥဇ္ဇလောတိပိ သိင်္ဂါရဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၃။)ဣဋ္ဌနာသင်္ဂနာသာယ [ဣဋ္ဌနာသဓနာပါယ (စိန္တာမဏိဋီကာ)]၊
ဝဓဗန္ဓနတာဠနာ။
သာပက္လေသောပတာပေဟိ၊
ဇာယတေ ကရုဏော ရသော။
ဥဿာဟဝဒ္ဓနော ဝီရော။ ဝိဘာဝါ တဿ ဝိနယုပတာပဗလဝိက္ကမာ။ သ စာယံ ဒါနဝီရော ဓမ္မဝီရော ယုဒ္ဓဝီရောတိ တိဝိဓော။
ဝိမှယောပစယသဘာဝေါ အဗ္ဘုတော။
ပါသာဒုယျာနသေလာဒိ-ဂမနာ ဒိဗ္ဗဒဿနာ။
သဘာဝိမာနမာယေန္ဒ-ဇာလသိပ္ပာဒိဒဿနာ [ဇာလဝိဇ္ဇာဒိဒဿနာ (က.)]။
ဟဒယေစ္ဆိတလာဘေဟိ၊ ဝိဘာဝေဟိဿ သမ္ဘဝေါ။
ဟာသောပစယသဘာဝေါ ဟာသော။
သာဗဟိတ္ထာ သဝိကတာ၊ နေပထျာ ဗျင်္ဂဒဿနာ။
အသမ္ဗန္ဓကထာလာပါ၊ ဟာသော သော ကုဟကာဒိဘိ။
ဘယောပစယသဘာဝေါ ဘယာနကော။
ဥစ္စဘေရဝသံရာဝ-ယက္ခပေတာဒိဒဿနာ။
သုညာဂါရမဟာရည-ဝဓဗန္ဓနဒဿနာ။
တာသာယာသင်္ကတောဗ္ဗေဂေါ၊ သိဝေါလူကရုဏာဒိဘိ။
ဝိဘာဝေဟိ စ ဣတ္ထီနံ၊ နီစာနဉ္စ ဘယာနကော။
သမဏောပစယသဘာဝေါ သန္တော။
ဒဿနာ သန္တဝေသာနံ၊ သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။
သန္တကာရဏဓမ္မာနံ၊ သန္တော နာမ ရသော ဘဝေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၄။)ပူတိမံသာဒိကာနံ တု၊ ဒဿနသုတိကိတ္တနာ။
ဝိဂတေဟိ ဝိဘာဝေဟိ၊ ဗီဘစ္စော ဇာယတေ ရသော။
ကောဓောပစယသဘာဝေါ ရုဒ္ဒံ။
တဉ္စ သင်္ဂါမဟေတုကံ၊ ဥဂ္ဂကမ္မဥပဃာတ-။
မုသာဝါဒါဒိဖရုသာ၊ ဝစနာဒီဟိ ဘဝတိ။
ဧတေသု စ ဗီဘစ္ဆရုဒ္ဒါနိ နပုံသကေ, အဉ္မေ တု ပုမေ ရူပဘေဒါ။ ဧတေ စ နဝ နာဋျရသာ ရတနကောသနယေန ဝုတ္တာ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ –
‘‘သိင်္ဂါရဝီရ ဗီဘစ္ဆ-ရုဒ္ဒ ဟာသ ဘယာနကာ။
ကရုဏာ’ဗ္ဘုတ သန္တာစ၊ နဝ နာဋျရသာ ဣမေ’’တိ။
အမရကောသေ ပန –
‘‘သိင်္ဂါရဝီရ ကရုဏာ-ဗ္ဘုတ ဟာသ ဘယာနကာ။
ဗီဘစ္ဆ ရုဒ္ဒါတိ ရသာ’’တိ [အမရ ၇.၁၇]။
အဋ္ဌေဝ ရသာ ဝုတ္တာ။ အထေဟ နဝမော သန္တော ရသော ကသ္မာ န ဝုတ္တောတိ? ဝုစ္စတေ –
ဟာသော ရတိ စ ကာရုညံ၊
ကောဓုဿာဟဘယံ တထာ။
ဇိဂုစ္ဆာ ဝိမှယော စေတိ၊
ဌာယီဘာဝါ ပကိတ္တိတာ။
ဌာယီ ဧဝ တု ရသီဘဝတိပျာဂမော, တသ္မာ ပကတိယာ အဋ္ဌသင်္ချတ္တာ အဋ္ဌေဝ တု တေ ဝုတ္တာတိ န ဝုတ္တော။ သန္တရသော စာယံ ဓမ္မသိင်္ဂါရတ္တာ သိင်္ဂါရရသေ ဧဝါနုပဝိဋ္ဌော။ ဓမ္မယုဒ္ဓကာမတ္တေန တိဝိဓော ဟိ သိင်္ဂါရော။ ကေစိ ပန ပိယသမာဂမာဒိဝိဘာဝဇပရမံ ဝဿလျာချံ ရသမာဟု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၅။)‘‘သိင်္ဂါရ ဝီရ ဗီဘစ္ဆ-ရုဒ္ဒ ဟာသ ဘယာနကာ။
ကရုဏာ’ဗ္ဘုတသန္တာ စ၊ ဝဿလျဉ္စ ရသာ ဒသေ’’တိ။
အညေ တု –
‘‘သိင်္ဂါရာနုဂတော ဟာသော၊
ကရုဏော ရုဒ္ဒကမ္မဇော။
ဝီရတော အဗ္ဘုတော ဇာတော၊
ဗီဘစ္ဆာ စ ဘယာနကော’’တိ –
စတ္တာရော ရသာ ဣစ္စာဟု။
ဗီဘစ္ဆန္တိ ဝဓ ဗန္ဓနေ, ဆော, အဗ္ဘာသိကာရဿ ဒီဃော။ ဝဿ ဘော, ဓဿ စော ဗီဘစ္ဆော။ ရုဒ္ဒေါ ဒေဝတာ အဿေတိ ရုဒ္ဒံ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘သိင်္ဂါရော ဟရိဒေဝေါဟိ၊ ဟာသော ပမထဒေဝတော။
ကရုဏော ယမဒေဝေါ တု၊ ရုဒ္ဒေါ ရုဒ္ဒါဓိဒေဝတော’’တိ [သဒ္ဒကပ္ပဒ္ဒုမေ ရောဒြပဒေပိ]။
ဧတ္ထ စ ကာမကောဓဟာသာဒိကတော စိတ္တဝိကာရော ဘာဝေါ ‘‘ဘာဝယတိ ပကာသယတိ ကဝိနော အဓိပ္ပာယ’’န္တိ ကတွာ။ သော စ ဌာယီ ဗျဘိစာရီ သာတ္တိကော စေတိ တိဝိဓော။ တတြ –
ဟာသော ရတိ စ ကာရုညံ၊
ကောဓု’ဿာဟ ဘယံ တထာ။
ဇိဂုစ္ဆာ ဝိမှယော စေတိ၊
ဌာယီဘာဝါ ပကိတ္တိတာ။
ဗျဘိစာရီ တု တေတ္တိံသပ္ပဘေဒါ။ ယထာ –
သင်္ကာ ဂိလာနိ နိဗ္ဗေဒေါ၊
တထာ ဣဿာ မဒေါ သမော။
အာလသျံ ဒီနတာ စိန္တာ၊
မောဟော သတိ မတီ ဓိတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၆။)အာဝေဂေါ ဇဠတု’ဂ္ဂတာ။
သုတ္တံ ဝိတက္ကော တာသော စ၊
ဂဗ္ဘု’ဿုက္ကော ဝိသာဒတာ။
နိဒ္ဒါ’ဗဟိတ္ထာ’မရိသာ၊
မရဏံ ဗျာဓိရေဝ စ။
အပမာရော စ ဥမ္မာဒေါ၊
ဝိဗောဓော တိံသ တုတ္တရာ။
သာတ္တိကော အဋ္ဌဝိဓော။ ယထာ –
ထမ္ဘော သေဒေါ စ ရောမဉ္စော၊
သရဘေဒေါ တု ဝေပထု။
ဝေဝဏ္ဏ’မဿုပလယာ၊
ဣစ္စေတေ အဋ္ဌ သာတ္တိကာတိ။
ထိရတ္တာ ဧကန္တိကတ္တာ ဌာယီ။ ဗျဘိစာရီ အနေကန္တိကတ္တာ။ ယထာ နာဋိကာယ သိင်္ဂါရော ဌာယီ, တဒုပကာရာ ဟာသာဒယော ဗျဘိစာရိနော, မောဟရာဂဒေါသာ ဧဝ သင်္ချဘာသာယ သတ္တရဇောတမာနီတျုစ္စန္တေ။ တတြ သတ္တေန အာသယေန နိဗ္ဗတ္တော သာတ္တိကော။ ဘာဝဿ ဗောဓကော အဘိနယော အနုဘာဝေါ ‘‘အနု ပစ္ဆာ ဘာဝယတိ ပကာသယတီ’’တိ ကတွာ။
တတြ သမ္ဘောဂသဘာဝေါ ယော ရတျာချော ဘာဝေါ, တဿ လောစနစာတုရိယဘမုက္ခေပမိဟိတဝိဗ္ဘမစိတ္တင်္ဂဟာရိဝါကျာဒိ အနုဘာဝေါ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘တဿ လောစနစာတုရ-ဘမုက္ခေပသိတဝိဗ္ဘမော။
စိတ္တင်္ဂဟာရိဝါကျာဒိ၊ အနုဘာဝေါ ပကိတ္တိတော’’တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၇။)အဘိလာပေါ တထာ စိန္တာ၊
တဿ သရဏကိတ္တနာ။
ဥဗ္ဗေဂေါ စ ဝိလာပေါ စ၊
ဥမ္မာဒေါ ဗျာဓိရေဝ စ။
ဇဠတာ မရဏဉ္စေဝ၊
ဒသေဝေတ္ထ ပကိတ္တိတာ။
ဟာသဿ တု ဝိကာရကာလာဒိ အနုဘာဝေါ, ယော တု ကရုဏော။
အဿုသာသေဟိ ဝေဝဏ္ဏ-
ထမ္ဘဂတ္တသတိက္ခယာ။
ပရိဒေဝိတသောကေဟိ၊
အဘိနယော သသူရိဘိ။
ကရစရဏဝဒနဝေပထုဂတ္တထမ္ဘဟဒယကမ္ပနသုက္ခောဋ္ဌတာလုကဏ္ဌေဟိ ဘယာနကော နိစ္စမဘိနယော။
ရုဒ္ဒဿ တု ဘူကုဋျာဒိ အနုဘာဝေါ။
ဝီရော’ဘိနီယတေ စာဂ-
ဝေသာရဇ္ဇာဒိတော တထာ။
အက္ခေပသူစတာဒီဟိ၊
ထေရသောရာဒိတော ဘဝေ။
ဗီဘစ္ဆဿ တု –
အယံ ပစ္ဆာဒနာ ဗျတ္တ-
ပါဒဗာဟစ္ဆိကူလနာ။
ဥဗ္ဗေဇနာဒီဟိ မတော၊
တဇ္ဇေဟိ’ဘိနယော သဒါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၈။)ဒန္တလောစနဝိတ္ထာရာ၊
ပသာဒေါပသမာဒိဟိ။
ရောမဉ္စသေဒတာသဿု၊
သာဓုဝါဒေဟိ ဒဿယေ။
သာတ္တိကာနံ တွဋ္ဌန္နံ ထမ္ဘသေဒရောမဉ္စသရဘေဒဝေပထုဝေဝဏ္ဏမဿုပလယာနံ ယထာက္ကမံ နိကြိယတာ, ဝါတ, စ္စာသီတ, ဒေါဘဂ္ဂဠာ’ပါင်္ဂပူရဏ, မုခစ္ဆာယာဝိပလ္လာသ, လောစနမဇ္ဇန, မဟိပါတာဒယော အဘိနယာ။
ဧဝံ ဗျဘိစာရီနမ္ပိ နိဗ္ဗေဒ, ဂိလာနိ, သင်္ကိ’ဿာ, မဒ, သမာ’လသျာဒီနံ ယထာက္ကမံ သာသ, သန္တာပ, ဒိသာဝလောကန, ဂုဏမစ္ဆေရ, ဘီတ, င်္ဂမဒ္ဒန, သမာဒယော အဘိနယာတိ။
ဗျဘိစာရီသု သင်္ကာ နာမ အာသင်္ကစိတ္တတာ။ ဂိလာနိ ဂေလညတာ။ နိဗ္ဗေဒေါ အတ္တာဝမာနနံ။ မဒေါ ပမာဒုက္ကံသော။ သမော ခေဒေါ။ ဒီနတာ စေတသော ဒုက္ခတာ။ ဓိတိ သန္တောသော။ ဟရိသော စေတောပသာဒေါ။ ပီဠာ ရုဒ္ဒါစာရာဒီဟိ မုခဝိကာရော။ အာဝေဂေါ သမ္ဘမော။ ဇဠတာ အပ္ပဋိပတ္တိ, ဥဂ္ဂတာ ဒါရုဏတ္တံ။ သုတ္တံ သုပနံ။ တာသော စိတ္တက္ခောဘော။ ဥဿာဟော ဥဿုက္ကံ။ ဝိသာဒေါ ခေဒေါ။ အဗဟိတ္ထာ အာကာရဂုတ္တတာ။ အမရိသော အက္ခမတာ။ ဝိဗောဓော ဝိနိဒ္ဒတာ။ သေသာ ပပဉ္စဘယာ န ဝိတ္ထာရိတာတိ။ ရသဝဏ္ဏနာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၈၉။)֍ * ၁၀၅။ သိလောကေန ဝစသော နာမာနိ။ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဘာသိတံ။ လပ ဝစနေ, လပိတံ။ ဘာသီယတေတိ ဘာသာ။ ဝေါဟရီယတေတိ ဝေါဟာရော, ဟရ ဟရဏေ ဝိပုဗ္ဗော, ‘‘ဝေါဟာရ ဝစနေ’’တိ ဝါ ဓာတု။ ဝုစ္စတေတိ ဝစနံ။ ဝစောပိ, မနောဂဏောယံ။ ဥစ္စတေတိ ဥတ္တိ,တိ။ ဝုစ္စတေတိ ဝါစာ, အ။ ဂိဏန္တိ သဒ္ဒါယန္တိ တန္တိ ဂိရာ, ဂေ သဒ္ဒေ, ဣရော, ဂါယိတဗ္ဗာတိ ဝါ ဂိရာ။ ဝါယတေ သဒ္ဒါယတေတိ ဝါဏီ, ယု, ဤ စ, ပရေသံ မမ္မဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန ဝါဏော ဝိယာတိ ဝါ ဝါဏီ, ဤ။ ဘရတော နာမ သတ္ထကာရော ဣသိ, တဿေသာ ဘာရတီ။ ကထီယတေတိ ကထိတာ။ ဝုစ္စတေတိ ဝစီ, ဤ။ ဗြဟ္မီ, သရောဝတီတိပိ ဝစသော နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၀။)֍ * ၁၀၆။ ဧကမေဝါချာတပဒံ ယတ္ထ ဧကာချာတော သဝိသေသနေန ကာရကပဒေန သဟိတတ္တာ သကာရကော ပဒစယော သမ္ဗန္ဓတ္ထော ပဒသမုဒါယော ဝါကျံ နာမ သိယာ, ယထာ – ဝေဿန္တရော ရာဇာ သုခဝိပါကံ ကမ္မံ ကရောတိ, ပုရိသော ဂစ္ဆတိ။ အာချာတဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ကြိယာသဒ္ဒေါပလက္ခဏံ, တေန ဒေဝဒတ္တော ကဋံ ကတဝါ ဣစ္စာဒီနိပိ ဝါကျံ နာမ သိယာ။ အမရကောသေ ပန – ‘‘တိသျာဒျန္တစယော ဝါကျံ, ကြိယာ ဝါ ကာရကာနွိတာ’’တိ [အမရ ၆.၂] ဒွီဟိ လက္ခဏေဟိ ဝါကျမာဟ။ တဿတ္ထော – တိသျာဒျန္တစယော တျာဒိသျာဒျန္တပဒါနံ စယော သမူဟော သမ္ဗန္ဓတ္ထော ဝါကျံ, တံ ယထာ – ဥစ္စံ ပဌတိ, ဩဒနံ ပစတိ။ တထာ စ ဘာဝါချံ အာချာတံ သာဗျယကာရကဝိသေသနံ ဝါကျံ, အာချာတံ တျာဒျန္တံ သာဗျယံ ဝါ သကာရကံ ဝါ သဝိသေသနံ ဝါ ဝါကျမုစ္စတေ။ တျာဒိဂ္ဂဟဏံ ကြိယာသဒ္ဒေါပလက္ခဏံ, တေန ဒေဝဒတ္တော ကဋံ ကတဝါ ဣစ္စာဒီနိပိ ဝါကျံ။ ဥပလက္ခဏနိရပေက္ခံ အပရံ ဝါကျလက္ခဏမာဟ ‘‘ကြိယာ ဝါ ကာရကာနွိတာ’’တိ။ ကြိယာပဒံ ဝါ ကာရကသမ္ဗန္ဓံ ဝါကျံ, ယထာ – ရာဇာ ဂစ္ဆတိ, ရာဇာ ဂတော။ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ သာဗျယဿပိ အနဗျယဿပိ သဗ္ဗဿ ကြိယာကာရကပဒသမူဟဿ ဝါကျတ္တမာဟ။
ဘယာဒီဟိ ယံ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဥဒီရဏံ ကထနံ ‘‘သပ္ပော သပ္ပော, ဝိဇ္ဈ ဝိဇ္ဈာ’’တျာဒိကံ, တံ အာမေဍိတံ ဉေယျံ။ မေဍိ ဥမ္မာဒနေ, အာပုဗ္ဗော ဒွတ္တိက္ခတ္တုမုစ္စာရဏေ ဝတ္တတိ။ ယထာ ‘‘ဧတဒေဝ ယဒါ ဝါကျံ, အာမေဍယတိ ဝါသဝေါ’’ [‘‘ဟရိဝံသေ’’တိ စိန္တာမဏိဋီကာယံ ဝုတ္တံ]။ ‘‘ဒေဝဒတ္တေနာမေဍော ကတော’’ ဣစ္စတြာပျယမေဝတ္ထော, သောကာဒိနာ ဟိ ‘‘ဘာတာ ဘာတာ’’ဣတျုစ္စာရီယတေ, ဘာဝေ ကမ္မနိ စ တော။ ကမ္မဉ္စ ပဒံ ဝါကျမှာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၁။)֍ * ၁၀၇။ အာမေဍိတဿ ဝိသယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဘယေ’’စ္စာဒိ။ ‘‘သပ္ပော သပ္ပော, စောရော စောရော’’တျာဒီသု ဘယေ။ ‘‘ဝိဇ္ဈ ဝိဇ္ဈ, ပဟရ ပဟရာ’’တျာဒီသု ကောဓေ။ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တျာဒီသု ပသံသာယံ။ ‘‘ဂစ္ဆ ဂစ္ဆ, လုနာဟိ လုနာဟီ’’တျာဒီသု တုရိတေ။ ‘‘အာဂစ္ဆ အာဂစ္ဆာ’’တျာဒီသု ကောတူဟလေ။ ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါတိ စိန္တယန္တော’’တျာဒီသု အစ္ဆရေ။ ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော’’တျာဒီသု ဟာသေ။ ‘‘ကဟံ ဧကပုတ္တက, ကဟံ ဧကပုတ္တကာ’’တျာဒီသု သောကေ။ ‘‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’’န္တျာဒီသု ပသာဒေ။ စသဒ္ဒေါ အဝုတ္တသမုစ္စယတ္ထော, တေန ဂရဟာ’သမ္မာနာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ထ ‘‘ပါပေါ ပါပေါ’’တျာဒီသု ဂရဟာယံ။ ‘‘အဘိရူပက, အဘိရူပကာ’’တျာဒီသု အသမ္မာနေ။ ဧဝမေတေသု နဝသု, အညေသု စ အာမေဍိတဝစနံ ဗုဓော ပဏ္ဍိတော ကရေ ကရေယျ ယောဇေယျ အာမေဍနံ ပုနပ္ပုနုစ္စာရဏံ အာမေဍိယတိ ဝါ ပုနပ္ပုနုစ္စာရီယတီတိ အာမေဍိတန္တိ ကတွာ။
֍ * ၁၀၈။ ဣရု, ယဇု, သာမန္တိ တယော ဝေဒါ သိယုံ, တတြ ဣရုသဒ္ဒေါ နာရီ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ။ ဣစ ထုတိယံ, ဣစ္စန္တေ ဒေဝါ ဧတာယာတိ ဣရု, ဥ, စဿ ရော။ ယဇန္တေ အနေနေတိ ယဇု, ဥ။ သော အန္တကမ္မနိ, ကရဏေ မော, သောယန္တိ ပါပမနေနေတိ သာမံ, ဩဿာ, ‘‘သာ တနုကရဏာဝသာနေသူ’’တိ ဝါ ဓာတွတ္ထော။ ဝိဒန္တိ ဓမ္မမေတေဟီတိ ဝေဒါ။
ဧတေ ဧဝ တယော ဝေဒါ တယီ နာမ, တယော အဝယဝါ အဿာတိ တယီ။ အယံ တယီသဒ္ဒေါ နာရီ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ။ တိကံ ဝေဒေ။ မုနာတိ ဇာနာတိ ဓမ္မံ အနေနာတိ မန္တော, တော, ဥဿ အ။ သုယျတေ ဓမ္မံ ဧတာယာတိ သုတိ။ ဣတ္ထိယံ သုတိသဒ္ဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၂။)֍ * ၁၀၉။ ဝေဒသတ္ထကာရကေ ဒသ ဣသယောဒဿေတုမာဟ ‘‘အဋ္ဌကော’’စ္စာဒိ။ အတ္ထံ ဟိတံ, အတ္ထေ ဝါ သတ္ထေ ကရောတီတိ အဋ္ဌကော။ ဝါမံ ကလျာဏဝစနံ ကရောတီတိ ဝါမကော, ရဿသရီရတ္တာ ဝါ ဝါမနော, သော ဧဝ ဝါမကော, နဿ ကကာရတ္တံ ကတွာ။ ဝါမော နာမ ဟရော, သော ဒေဝေါ အဿ ဝါမဒေဝေါ။
‘‘ဝါမံ သဗျေ ပတီပေ [ပတီပေတိ ပဋိကူလေ] စ၊ ဒဝိဏေ [ဒဝိဏေတိ ဓနေ] စာတိသုန္ဒရေ။
ပယောဓရေ ဟရေ ကာမေ၊ ဇညာ ဝါမ’မပိတ္ထိယ’’န္တိ။
ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
အင်္ဂိရသဿ ဣသိနော အပစ္စံ အင်္ဂိရသော, စိတြသိခဏ္ဍိနော အပစ္စံ ပုတ္တော။ အထ ဝါ အင်္ဂိမှိ ကာယေ ရသော သိဒ္ဓိပ္ပတ္တော ပါရဒေါ ယဿာတိ အင်္ဂိရသော။ တေနေဝ တဿ ပုတ္တံ သုရာစရိယံ ‘‘ဇီဝေါ’’တိ ဝဒတိ။ ဇီဝယတိ ရဏေ အသုရနိဟတေ ဒေဝေတိ ဇီဝေါ [အမရ ၃.၂၄ စိန္တာမဏိဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ]။ ဘရတီတိ ဘဂု, ဘံ ဝါနက္ခတ္တံ ဂစ္ဆတိ ဇာနာတီတိ ဘဂု, ဥ။ ယမံ သံယမံ ဒဒါတိ ပရေသန္တိ ယမဒေါ စ သော ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂိတ္တာ အဂ္ဂိ စေတိ ယမဒဂ္ဂိ, ရာမဿ ပိတာ [ပရသုရာမဿ ပိတာ (သဒ္ဒကပ္ပဒ္ဒုမေ)]။ ဝသိဋ္ဌဿ အပစ္စံ ဝါသိဋ္ဌော။ ဘာရဒွါဇဿ အပစ္စံ ဘာရဒွါဇော။ ကဿပဿ အပစ္စံ ကဿပေါ။ ဝေဿာမိတ္တဿ အပစ္စံ ဝေဿာမိတ္တော။ ဣတိ ဣမေ ဒသ ဣသယော မန္တာနံ ဝေဒါနံ ကတ္တာရော ကာရကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၃။)֍ * ၁၁၀။ ဝေဒေ ဒဿေတွာ တဿ ဆဠင်္ဂါနိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ကပ္ပော’’စ္စာဒိ။ ယညကမ္မာနမုပဒေသကော ကပ္ပော ‘‘ကပ္ပတေ ပဘဝတီ’’တိ ကတွာ။ သာဓုသဒ္ဒါနမနွာချာယကံ ဗျာကရဏံ ဝိသေသေန အာကရီယန္တေ ပကတိစ္စာဒိနာ အာဗျာပါဒျန္တေ အနေန သဒ္ဒါတိ, ယု။ ဇောတိသတ္ထံ ဂဏနသတ္ထံ သုဘာသုဘကမ္မဖလဇောတနကံ။ သိက္ချန္တေ အဗ္ဘသျန္တေ [အဇ္ဈယန္တေ (က.)] ဧတာယာတိ သိက္ခာ, အကာရာဒိဝဏ္ဏာနံ ဌာနကရဏပယတနာနံ ပဋိပါဒိကာ။ နိစ္ဆယေန, နိဿေသတော ဝါ ဥတ္တိ နိရုတ္တိ, ဝဏ္ဏာဂမော ဝဏ္ဏဝိပရိယယောစ္စာဒိကာ။ ဆန္ဒသိ အနုဋ္ဌုဘာဒိဝုတ္တာနံ ပဋိပါဒိကာ ဆန္ဒောဝိစိတိ, ဧတာနိ ဆ ဝေဒါနံ အင်္ဂါနီတိ ဝဒန္တိ။
֍ * ၁၁၁။ ပုရာဝုတ္တနိဗန္ဓနပါယတ္တာ ပုရာဝုတ္တံ, တဿ ပဗန္ဓော ဝိတ္ထာရော, သန္တာနော ဝါ ဘာရတာဒိကော ဘာရတယုဒ္ဓကထာဒိကော ဗျာသာဒိပကတော ဂန္ထော ဣတိဟာသော နာမ, ဣတိဟသဒ္ဒေါ ပါရမ္ပရိယောပဒေသေ နိပါတော, ဣတိဟာ’တ္ထိ အသ္မိန္တိ ဣတိဟာသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၄။)ရုက္ခာဒီနံ နာမပရိယာယေဟိ နာမပ္ပကာသကံ ရတနမာလာဒိကံ သတ္ထံ နိဃဏ္ဋု နာမ, သောတိမိနာ နိဃဏ္ဋုသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ ဒီပေတိ, သဗ္ဗတြေဝံ။ တတ္ထ တတ္ထာဂတာနိ နာမာနိ နိဿေသတော ဃဋေန္တိ ရာသီကရောန္တိ ဧတ္ထာတိ နိဃဏ္ဋု, ဗိန္ဒာဂမော, ဝစနီယဝါစကဘာဝေန အတ္ထံ သဒ္ဒဉ္စ နိခဏ္ဍတိ ဘိန္ဒတိ ဝိဘဇ္ဇ ဒဿေတီတိ ဝါ နိခဏ္ဋု, သော ဧဝ ခဿ ဃကာရံ ကတွာ နိဃဏ္ဋူတိ ဝုတ္တော။ ရုက္ခာဒီနံ နာမပ္ပကာသကန္တိမိနာ ဧကေကဿ အတ္ထဿ အနေကပရိယာယနာမပ္ပကာသကတ္တံ ဝုတ္တံ, နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ, အနေကေသံ အတ္ထာနံ ဧကသဒ္ဒဝစနီယတာပကာသကဝသေနပိ တဿ ဂန္ထဿ ပဝတ္တတ္တာ [ဒီ. နိ. ဋီ. ၁.၂၅၆; မ. နိ. ဋီ. ၁.၂၂; အ. နိ. ဋီ. ၂.၃.၅၉; သာရတ္ထ. ဋီ. ၁.တတိယသင်္ဂီတိကထာဝဏ္ဏနာ]။
֍ * ၁၁၂။ လောကေ ယံ ဝိတဏ္ဍဝါဒီနံ သတ္ထံ, တံ လောကာယတန္တိ ဝိညေယျံ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, အညမညဝိရုဒ္ဓံ, သဂ္ဂမောက္ခဝိရုဒ္ဓံ ဝါ တနောန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိတဏ္ဍော, ဍော, ဏတ္တံ, ဝိရုဒ္ဓေန ဝါ ဝါဒဒဏ္ဍေန တာဠေန္တိ ဧတ္ထ ဝါဒိနောတိ ဝိတဏ္ဍော, တဍိ တာဠနေ, အဒေသမ္ပိ ဟိ ယံ နိဿာယ ဝါဒီနံ ဝါဒေါ ပဝတ္တော, တံ တေသံ ဒေသတောပိ ဥပစာရဝသေန ဝုစ္စတိ, ယထာ ‘‘စက္ခုံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, ဧတ္ထေသာ တဏှာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ [ဒီ. နိ. ၂.၄၀၁; မ. နိ. ၁.၁၃၄; ဝိဘ. ၂၀၄]။ လောကာတိ ဗာလလောကာ, တေ ဧတ္ထ အာယတန္တိ ဥဿဟန္တိ ဝါယမန္တိ ဝါဒဿာဒေနာတိ လောကာယတံ, အာယတိံ ဟိတံ တေန လောကော န ယတတိ န ဤဟတီတိ ဝါ လောကာယတံ, တဉှိ ဂန္ထံ နိဿာယ သတ္တာ ပုညကြိယာယ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပာဒေန္တိ။
ယော ကဝီနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဟိတော ကဝိတ္တဘောဂသမ္ပတ္တာဒိပယောဇနကရော ကြိယာကပ္ပဝိကပ္ပော ကဝီနံ ကြိယာသင်္ခါတကပ္ပဗန္ဓနဝိဓိဝိဓာယကော သုဗောဓာလင်္ကာရာဒိကော ဂန္ထော, သော ကေဋုဘံ နာမ, ကိဋန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ကောသလ္လံ ကဝယော ဗန္ဓနေသု ဧတေနာတိ ကေဋုဘံ, ကိဋ ဂတိယံ, အဘော, အဿုကာရော, အထ ဝါ ကိဋတိ ဂမေတိ ကြိယာဒိဝိဘာဂံ, တံ ဝါ အနဝသေသေန ပရိယာဒါနတော ဂမေန္တော ပူရေတီတိ ကေဋုဘံ, ဥဘ, ဥမ္ဘ ပူရဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၅။)ဝစီဘေဒါဒိလက္ခဏာ ကြိယာ ကပ္ပီယတိ ဝိကပ္ပီယတိ ဧတေနာတိ ကြိယာကပ္ပော။ သော ပန ဝဏ္ဏပဒသမ္ဗန္ဓပဒတ္ထာဒိဝိဘာဂတော အတိဗဟု ဝိကပ္ပောတိ အာဟ ‘‘ကြိယာကပ္ပဝိကပ္ပော’’တိ, ဣဒဉ္စ မူလကြိယာကပ္ပဂန္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သော ဟိ မဟာဝိသယော သတသဟဿပရိမာဏော နယစရိတာဒိပကရဏံ [နလစရိတာဒိပကရဏံ (?)]။
֍ * ၁၁၃။ ဥပလဒ္ဓါ ကေနပျတ္ထော ယဿံ သာ ဥပလဒ္ဓတ္ထာ, ဣတိ အာချာယိကာတျုစ္စတေ အာချာယတေ နာယကာနုသာသကစရိတမဿန္တိ, သညာယံ ဏွု။
ပဗန္ဓေနေဝ စ သဝိတ္ထာရေန ကပ္ပနံ ယဿံ သာ ပဗန္ဓကပ္ပနာ, ကာဒမ္ဗရီပဘုတိ။ ကထီယတီတိ ကထာ။
အတ္ထာ ဘူမိဟိရညာဒယော, တတြ ပဓာနံ ဘူမိ ဣတရေသံ တပ္ပဘဝတ္တာ, တေသံ အဇ္ဇနေ ပါလနေ စ ဥပါယဘူတံ သတ္ထံ အတ္ထသတ္ထံ, ပယာနကျာဒိပဏီတံ [ဗဟသွတိစာဗ္ဗီကျာဒိပြဏီတံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၆.၅)], တသ္မိံ ဒဏ္ဍနီတိသဒ္ဒေါ ပဝတ္တော။ သာမာဒီနံ စတုတ္ထောပါယော ဝဓဗန္ဓနာဒိလက္ခဏော ဒဏ္ဍော, တဿ နီတိ ပဏယနံ ဒဏ္ဍနီတိ, ပါယေန နီတိဿ ဒဏ္ဍေန ဗျပ္ပဒေသော, ဝဓဒေါသဗာဟုလျေန ပါယသော ဒဏ္ဍဿ ပဏယနတော, ဒဏ္ဍနီတျတ္ထတ္တာ သတ္ထဉ္စ ဒဏ္ဍနီတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၆။)ဒွယံ ကထာယံ။ ဝုတ္တော အနုဝတ္တနီယော အန္တော ပရိသမတ္တိ ယဿ အတ္တနော ကာရိယဘာဂဿ ပါပနတောတိ ဝုတ္တန္တော။ ပဝတ္တန္တေ ကာရိယာ ယဿံ ပဝတ္တိ,တိ။ စကာရေန ဝုတ္တဥဒန္တာဒယော ဂဟိတာ။ ကာရိယဿ ဝုတ္တိ အတြတ္ထီတိ အဿတ္ထျတ္ထေ ဏော။ ဥဂ္ဂတော အန္တော ပရိသမတ္တိ ယဿ ဥဒန္တော။
֍ * ၁၁၄။ အဓိဝစနန္တံ နာမေ။ သဉ္ဇာနန္တိ ဧတာယာတိ သညာ, အ။ အာချာယတေ ဧတာယာတိ အာချာ။ အဟွယတေ ဧတာယာတိ အဝှာ, ဟု သဒ္ဒေ, ဝှေ အဝှာနေတိ ဝါ ဓာတု, အ။ သမ္မာ အာဇာနာတိ, သမံ ဝါ ဇာနာတိ ဧတာယာတိ သမညာ။ အဘိဓီယတေ ယေန, ယု။ နမျတေ အဗ္ဘဿတေ အသ္မိန္တိ နာမံ, နမတိ နာမယတီတိ ဝါ နာမံ။ အဟွာယတေတိ အဝှယော, ကမ္မေ ယော။ နာမမေဝ နာမဓေယျံ။ နာမရူပေဟိ [နာမသဒ္ဒေဟိ (က.) ဘာဂရူပနာမေဟိ ဓေယျော (ပါဏိနိ ၅.၄.၃၆ ဝါ)] သကတ္ထေ ဓေယျော ယဒါဒိနာ, တိဋ္ဌတိ ဝါ ဧတ္ထ အတ္ထောတိ ဓေယျံ, ဓရီယတေ ဥစ္စာရိယတေတိ ဝါ ဓေယျံ, နာမမေဝ ဓေယျံ နာမဓေယျံ။ အဓီနံ ဝစနံ အဓိဝစနံ, ကေန အဓီနံ? အတ္ထေန။ ပုဋ္ဌဿ ပဋိဝစနံ ပဋိဝါကျံ။ ပဋိဂတံ ပစ္ဆာဂတံ ဝါကျံ ပဋိဝါကျံ။ ဥတ္တရီယတေ အတိက္ကမျတေ ယေနာတိ ဥတ္တရံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၇။)֍ * ၁၁၅။ တိကံ ပုစ္ဆာယံ။ ပုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ပဉှော, ဉာတုမိစ္ဆိတော ဟိ အတ္ထော ပဉှော နာမ။ ပုစ္ဆ ပုစ္ဆနေ, စဿ ဉော, ဆဿ ဟော, ဥဿ အ, ပဉှ ပုစ္ဆနေတိပိ ဓာတု။ ယုဇ ယောဂေ, အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗော ပုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ အနုယောဂေါ။ ပုစ္ဆနံ, ပုစ္ဆိတဗ္ဗာတိ ဝါ ပုစ္ဆာ။ ဧတေနေဝ နယေန ဒွီသုပိ ဘာဝသာဓနမ္ပိ ကတ္တဗ္ဗမေဝ။
စတုက္ကံ နိဒဿနေ။ ပကတေန သဒိသံ နိဒဿေတိ ဧတေနာတိ နိဒဿနံ, ပကတဿောပပါဒနံ ဝါကျံ။ ဥပေါဂ္ဃညတေ [ဥပေါဟညတေ (?)] ပဋိပါဒီယတေ အနေနာတိ ဥပေါဂ္ဃာတော။ ဥပ ဥပုဗ္ဗော ဟနဓာတု ပဋိပါဒနတ္ထော။ ဒဿီယတေ အနေနာတိ ဒိဋ္ဌန္တော, အန္တော, ဒိဋ္ဌော ဝါ ပကတဿ အန္တော ပရိသမတ္တိ ယေနာတိ ဒိဋ္ဌန္တော။ သဗ္ဗတြာပိ ဝါ ကမ္မသာဓနမ္ပိ ကတ္တဗ္ဗံ။ ဥဒါဟရီယတိ ပကတဿောပပါဒနာယာတိ ဥဒါဟရဏံ။
֍ * ၁၁၆။ စတုက္ကံ သင်္ခေပေ။ သမာတိ တုလျတ္ထာ။ သင်္ခိပီယတေ ဧကဒေသတော ကထီယတီတိ သင်္ခေပေါ, ခိပ ပေရဏေ။ သံဟရီယတေ သင်္ခေပေန ပစ္စာချာယတေ ဧတေနာတိ သံဟာရော။ သမသျတေ သင်္ခိပီယတေတိ သမာသော, အသု ခေပနေ။ သင်္ခေပေန ဂယှတေ အနေနာတိ သင်္ဂဟော။
‘‘တွံ သတံ သုဝဏ္ဏံ ဓာရယသိ’’ဣတျာဒိကံ တုစ္ဆဘာသနံ အဘူတဘာသနံ အဗ္ဘက္ခာနံ နာမ။ အသစ္စေန အက္ခာနံ ဘာသနံ အဗ္ဘက္ခာနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၈။)֍ * ၁၁၇။ ဒွယံ ဝိဝါဒါယ ဝိဘာဂဝိသယေ [ဣဏဝါဒါဒိဝိသယေ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၆.၉)]။ ဝိရုဒ္ဓံ ကတွာ အဝဟရတိ ဝဒတိ ယန္တိ ဝေါဟာရော။ ဝိရုဒ္ဓံ ကတွာ ဝဒတိ ယန္တိ ဝိဝါဒေါ။ သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ ဝါ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘မုသာဝါဒံ ဝဒန္တော ဃောရာနိ တွံ နရကာနိ ယဿသီ’’တျာဒိသရူပံ သပနံ။ သပ အက္ကောသေ, ထော, သပထော။
တိကံ ချာတေ။ ယဇတိ ဧတေနာထိ ယသော, ဇဿ သော, သဗ္ဗတ္ထ ယာတီတိ ဝါ ယသော, သော, ယသတိ ပယသတီတိ ဝါ ယသော။ သိလောကတိ ပတ္ထရတီတိ သိလောကော, သိလောက သံဃာတေ။ ကိတ္တ သဒ္ဒနေ, ကိတ္တီယတေ ကထီယတေတိ ကိတ္တိ, ဣ။ သမညာ စ ချာတေ, သံ အာပုဗ္ဗော ဇာနာတိ ချာတေ။ တထာ ဟိ ‘‘ဉာတော, အဘိညာတော, သင်္ချာတော, ဝိဿုတော, သမညာတော’’တိ ရတနကောသေ ဝုတ္တံ။ ဥစ္စဓနိနာ သဒ္ဒနံ ဃောသနာ နာမ, ဃုသ သဒ္ဒေ, ဃုသနံ သဒ္ဒနံ ဃောသနာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၉၉။)֍ * ၁၁၈-၁၁၉။ ဒွယံ ပဋိသဒ္ဒေ။ ဃုသနံ ဃောသော, တံ ပဋိဂတော, ဒုတိယာသမာသော။ ဧဝံ ရဝံ ပဋိဂတော ပဋိရဝေါ။ အထ ဝါ ဃောသဿ ပတိရူပေါ ပဋိဃောသော။ ရဝဿ ပတိရူပေါ ပဋိရဝေါ။ ပဋိသုတိ, ပဋိဒ္ဓနီတိပိ ပဋိသဒ္ဒဿ နာမာနိ, ဝစီမုခံ ဝစနောပက္ကမော ဥပညာသော နာမ, ဥပနိပုဗ္ဗော အာသ ဥပဝေသနေ, ဥပ ပဌမံ ပုရိမဝစနဿ သမီပံ ဝါ နျာသော ဌပနံ ဥပညာသော, နျဿ ဉော။
သတ္တကံ ထုတိယံ။ ကတ္ထ သိလာဃာယံ, ယု, ကထနံ ဝါအသရူပဒွိဘာဝဝသေန ကတ္ထနာ။ သိလာဃ ကတ္ထနေ, သိလာဃာ။ သီလဿ ဝါ သဘာဂဂုဏဿ အာဟနနံ သီလာဃာ, သာ ဧဝ ရဿံ ကတွာ သိလာဃာ။ ဝဏ္ဏ ပသံသာယံ, ဝဏ္ဏီယတေတိ ဝဏ္ဏနာ။ နု ထုတိယံ,တိ, နုတိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ,တိ, ထုတိ။ ထောမ သိလာဃာယံ, ထောမနံ။ ပပုဗ္ဗော သံသ ပသံသနေ, အ။
သိခဏ္ဍီနံ မယူရာနံ နာဒေါ နဒရဝေါ ကေကာ နာမ, ကာ သဒ္ဒေ, ကေဣတိ ကာယတီတိ ကေကာ, ကမ္မနိ အ, အထ ဝါ ကာယတိ, ကာယနံ ဝါ ကာ, ကေ မယူရေ ပဝတ္တာ ကာ ကေကာ, အလုတ္တသမာသော။ ဂဇာနံ နာဒေါ ကောဉ္စနာဒေါ နာမ, ကောဉ္စသကုဏနာဒသဒိသော နာဒေါ ကောဉ္စနာဒေါ။ ဟယာနံ အဿာနံ ဓနိ သဒ္ဒေါ ဟေသာ နာမ, ဟေသ အဗြတ္တသဒ္ဒေ, ဟေသနံ ဟေသာ, ဟေ ဣတိ ပဝတ္တတီတိ ဝါ ဟေသာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၀။)֍ * ၁၂၀-၁၂၁။ ဒွယံ ပရိယာယေ။ ပရိဗျတ္တမတ္ထံ အယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဗုဇ္ဈန္တိ ဧတေနာတိ ပရိယာယော။ ဧကော အတ္ထော ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စတိ ယေနာတိ ဝေဝစနံ။ ဒွယံ သာကစ္ဆာယံ။ သဟ, သမ္မာ ဝါ အဝိရောဓေန ကထာ သာကစ္ဆာ, သံကထာ စ။ တော, ထဿ စော, တဿ ဆော။
သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဂရဟဿ နာမာနိ။ ဒေါသက္ခာနေန ဝဒနံ ဥပဝါဒေါ။ ကုသ အဝှာနေ ဘေဒနေ စ, ကွစိ ‘‘အပက္ကောသော’’တိ ပါဌော, ဏော။ ဝဏ္ဏော ထုတိ, တဿ အဝဒနံ အဝဏ္ဏဝါဒေါ။ ဟီဠနေန ဝဒနံ အနုဝါဒေါ။ ဇနာနံ ဝါဒေါ ဂရဟဏံ ဇနဝါဒေါ။ ဂရဟဏေန ဝါဒေါ အပဝါဒေါ။ ပရိဝဒနံ ပရိဝါဒေါ, ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဧတေ ဥပဝါဒါဒယော တုလျတ္ထာ သမာနတ္ထာ။ ဝိသမဝုတ္တပ္ပဘေဒေသု ဝတ္တမိဒံ။ ခိပ ပေရဏေ, ခိပနံ ဗဟိကရဏံ ခေပေါ။ နိဒိ ကုစ္ဆာယံ, အ, နိန္ဒာ။ ယထာ ဥပဝါဒါဒယော ဂရဟတ္ထာ, ကုစ္ဆာဒယောပိ တထာတိ တထာတ္ထော။ ကုစ္ဆ အဝက္ခေပနေ, စုရာဒိ, ကုသ အက္ကောသေတိမဿ ဝါ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိတ္တာ ‘‘ကုစ္ဆာ’’တိ ရူပံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ။ ဂုပ, ဂေါပ ကုစ္ဆနေသု, ‘‘တိဇဂုပကိတမာနေဟိ ခဆသာ ဝါ’’တိ ဆော။ ဂရဟ ကုစ္ဆနေ။ တတ္ထ ကေစိ ‘‘ဥပဝါဒါဒယော အဗ္ဘက္ခာနတ္ထာ, ခေပါဒယော နိန္ဒတ္ထာ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ အမရကောသေန ဝိရုဇ္ဈနတော အဗ္ဘက္ခာနတ္ထဿ စ ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတေ ဥပဝါဒါဒယော သတ္တ အဗ္ဘက္ခာနေပိ ဝတ္တန္တိ။
ဝိဝါဒကာမဿ ဒုဗ္ဗာဒေါ ဥပါရမ္ဘော, သော စ ဤဒိသေ သဗ္ဗလောကစူဠာမဏိဘူတေ သကျကုလေ သမ္ဘူတဿ ဘဂဝတော ကိမိဒံ ကမ္မမုစိတန္တိ ဂုဏာဝိကရဏပုဗ္ဗကောပျတ္ထိ, ဗန္ဓကီသုတဿ တဝေဒမုစိတမေဝါတိ နိန္ဒာပုဗ္ဗကောပိ ဥပါရမ္ဘော။ တတြ ယော နိန္ဒာပုဗ္ဗော သနိန္ဒော ဥပါရမ္ဘော, သော ပရိဘာသနမုစ္စတေ။ ဥပဂန္တွာ ပရေသံ စိတ္တဿ အာရမ္ဘနံ ဝိကောပနံ ဥပါရမ္ဘော။ ဒေါသက္ခာနေန ဘာသနံ ပရိဘာသနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၁။)֍ * ၁၂၂။ အနရိယာနံ လာမကာနံ ဝေါဟာရတော, အရိယာနံ ဥတ္တမဇနာနံ ဝါ အဝေါဟာရတော အနရိယဝေါဟာရောတိ သင်္ခါတာနံ အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒါဒီနံ အဋ္ဌန္နံ ဝေါဟာရာနံ ဝသေန ယာ ဝါစာ လာမကဇနေဟိ ပဝတ္တိတာ ဝုတ္တာ, ဝီတိက္ကမဒီပနီ အဇ္ဈာစာရဝီတိက္ကမသာဓနီ သာ ဝါစာ အရိယဇနေဟိ ဝတ္တဗ္ဗမရိယာဒါတိက္ကမတ္တာ အဘိဝါကျံ နာမ သိယာ။
֍ * ၁၂၃။ မုဟုံဘာသာ ဗဟုသော အဘိဓာနံ အနုလာပေါ နာမ, အနု ပုနပ္ပုနံ လာပေါ အနုလာပေါ။ အနတ္ထိကာ ဂိရာ နိပ္ပယောဇနံ ဥမ္မတ္တာဒိဝစနံ ပလာပေါ, ပယောဇနရဟိတော လာပေါ ပလာပေါ, ပသဒ္ဒေါ ဝိယောဂတ္ထဇောတကော။
ဂမနာဂမနာဒိသမယေ အာဒိမှိ ဘာသနံ ပိယဝစနံ အာလာပေါ, အာဒိမှိ လာပေါ အာလာပေါ, အာပုစ္ဆာသဒ္ဒေါပျတြ။ ဒေါသေန ပတိဋ္ဌိတော ပရိဒ္ဒဝေါ ပရိဒေဝနံ အနုသောစနံ အတိက္ကမလာပေါ ဝိလာပေါ နာမ, ဝိဝိဓေန, ဝိဝိဓံ ဝါ လာပေါ ဝိလာပေါ။ ပရိဒေဝနံ ပရိဒေဝေါ, သော ဧဝ ပရိဒ္ဒဝေါ, ဒေဝ ပရိဒေဝနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၂။)֍ * ၁၂၄။ ဝိရုဒ္ဓံ ဝစနံ ဝိရောဓောတ္တိ။ ဝိရုဒ္ဓံ ပလာပေါ ဝိပ္ပလာပေါ။ သန္ဒိဿတေတိ သန္ဒေသော, သန္ဒိဿမာနော အတ္ထော, တဿောတ္တိ။ ယာယ သန္ဒိဋ္ဌော အတ္ထော အဘိဓီယတေ, သာ သန္ဒေသောတ္တိ ဝါစိကမုစ္စတေ။ ဝစ သန္ဒေသေ, သကတ္ထေ ဏိကော, သန္ဒိဋ္ဌတ္ထာ ဝါစာ ဧဝ ဝါစိကမိစ္စတ္ထော။
မိထု အညမညံ ဝိရောဓရဟိတံ ဝစနံ ‘‘သမ္ဘာသနံ, သလ္လာပေါ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဧကော ဗြူတေ ‘‘အဇ္ဇ သောဘနံ နက္ခတ္တ’’န္တိ, ဣတရောပျာဟ ‘‘တထေဝါ’’တိ။
֍ * ၁၂၅။ နိဋ္ဌုရံ ဝါကျံ ကက္ကသဝစနံ ဖရုသံ နာမ, ပရေ ဇနေ ဥဿာပေတိ ဒါဟေတီတိ ပရုသံ, တဒေဝ ပဿ ဖကာရံ ကတွာ ဖရုသံ။ အသဝနီယတ္တာ န ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ နိဋ္ဌုရံ, ဥရော, ယထာ ‘‘နာဂေါ’’တိ။ ဒွယံ ကဏ္ဏသုခဝစနေ။ မနံ အာ ဘုသံ ဉာပေတိ တောသေတီတိ မနုညံ, ဉာ ပရိမာဏတောသနနိသာနေသု, အဿုကာရော။ ဟဒယံ မနံ ဂစ္ဆတိ ပဝိသတီတိ ဟဒယင်္ဂမံ။
သံကုလာဒိဒွယံ ပုဗ္ဗာပရဝိရောဓိနိ ပုဗ္ဗာပရဝိရုဒ္ဓေ ဝါကျေ, ယထာ –
ယာဝဇီဝမဟံ မောနီ၊ ဗြဟ္မစာရီ စ မေ ပိတာ။
မာတာ စ မမ ဝဉ္ဈာသိ၊ အပုတ္တော စ ပိတာမဟော။
သံကုလန္တိ ဇဠီဘဝန္တျနေနာတိ သံကုလံ။ ကိလိဿန္တေ ဧတ္ထာတိ ကိလိဋ္ဌံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၃။)֍ * ၁၂၆။ သမုဒါယတ္ထရဟိတံ ဒသဒါဠိမာဒိဝါကျံ [ဒသ ဒါဌိမာနိ ဌဠပူပါ ကုဏ္ဍ’ မဇာဇိနံ ပလာလပိဏ္ဍာ (နျာယဘာဿ ၅.၂.၁၀ မောဂ္ဂလ္လာနပဉ္စိကာဋီကာ ၁.၁)] အသမ္ဗဒ္ဓတ္တာ အဗဒ္ဓမိတိ ကိတ္တိတံ ကထိတံ, န ဗဇ္ဈတေ ဟဒယမတြာတိ အဗဒ္ဓံ, တော။
နတ္ထိ တထံ သစ္စမတြာတိ ဝိတထံ။ ဖရုသာဒယော ဝိတထသဒ္ဒံ ယာဝ တိလိင်္ဂိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၄။)֍ * ၁၂၇။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ သစ္စဝစနေ။ သမ္မာသဒ္ဒေါယံ အဗျယံ, သဗ္ဗလိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနေသု စ သမာနော။ န ဝိတထံ အဝိတထံ။ သန္တေသု သာဓူသု ဘဝံ သစ္စံ။ သတ သာတစ္ဆေ ဝါ, ဝဇာဒိနာ ယော, သစ္စံ။ တထသဒ္ဒေါ ဘူတပရိယာယော, ‘‘တထေန မဂ္ဂေန ယထာတ္ထဘာဇိနာ’’တိ [တထာဂတာ ဇိနာတိ (က.)] ပယောဂေါ။ တထေ သာဓု တစ္ဆံ, သာဓွတ္ထေ ယော။ ယထာတထသဒ္ဒါပိ စ သစ္စတ္ထာ အလိင်္ဂါ။ တဗ္ဗန္တာ သစ္စဝစနဝန္တဝါစကာ သမ္မာ သစ္စံ ယထာတထံသဒ္ဒဝဇ္ဇိတာ သေသာ အဝိတထာဒယော တီသု လိင်္ဂေသု ဝတ္တန္တိ။ သစ္စံသဒ္ဒေါ တု အလိင်္ဂေါ။ အမရကောသေ ပန သမ္မာ သစ္စသဒ္ဒါနမ္ပိ တဗ္ဗတိ တိလိင်္ဂတ္တံ ဝုတ္တံ, ယထာ – သစ္စံ တစ္ဆံ ရိတံ သမ္မာ, အမူနိ တီသု တဗ္ဗတိ [အမရ ၆.၂၂]။ ယထာ – သစ္စော ဗြာဟ္မဏော, သစ္စာ နာရီ, သစ္စံ ဝိပ္ပကုလံ။ ဣဓ ပန သဗ္ဗလိင်္ဂဝစနဝိဘတ္တီသု ရူပဘေဒါဘာဝါ သမ္မာသဒ္ဒဿ အဗျယတ္တံ, တိလိင်္ဂေသွပိ ရူပဘေဒါဘာဝါ သစ္စံသဒ္ဒဿ အလိင်္ဂတ္တဉ္စ ဝုတ္တံ။ ယထာ – သမ္မာ ဝါစာ, သမ္မာ ဝေါဟာရော, သမ္မာ ဝစနံ။ သစ္စံ ဗြာဟ္မဏော, သစ္စံ နာရီ, သစ္စံ ဝိပ္ပကုလံ။ မိစ္ဆာမုသာသဒ္ဒါ ပန သဗ္ဗတြာပိ အဗျယမေဝ ဘဝန္တိ။ ယထာ – မိစ္ဆာ ဝါစာ, မိစ္ဆာ ဝေါဟာရော, မိစ္ဆာ ဝစနံ။ မုသာ ဝါစာ, မုသာ ဝေါဟာရော, မုသာ ဝစနံ။
֍ * ၁၂၈။ သောဠသ သဒ္ဒမတ္တပရိယာယေ ဒဿေတုံ ဥပဇာတိံ ‘‘ရဝေါ’’ဣစ္စာဒိမာဟ။ ရုယတေ သဒ္ဒါယတေတိ ရဝေါ, ရု သဒ္ဒေ။ နဒနံ နာဒေါ, နိရတ္ထော နာဒေါ နိနာဒေါ, နဒ အဗျတ္တသဒ္ဒေ။ ဧဝံ နိနဒေါ, ရဿတ္တမေဝ ဝိသေသော။ သပ္ပတိ ဥစ္စာရီယတီတိ သဒ္ဒေါ။ ဃုသ သဒ္ဒေ, ပါတုဘာဝေါ ဃောသော နိဂ္ဃောသော။ နဒနံ နာဒေါ။ ဓန သဒ္ဒေ, ဓနီယတီတိ ဓနိ။ နိဂ္ဃောသော စ နာဒေါ စ ဓနိ စ နိဂ္ဃောသနာဒဓနယော။ ရဝေါ ဧဝ ရာဝေါ။ အာရာဝေါတိ ဥပသဂ္ဂေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ တထာ သံရာဝဝိရာဝအာရဝါ။ ဃုသနံ ဃောသော။ အာရာဝေါ စ သံရာဝေါ စ ဝိရာဝေါ စ ဃောသော စ အာရဝေါ စာတိ ဒွန္ဒော။ သု သဝနေ, သုယျတေတိ သုတိ။ သရတိ သုယျမာနတံ ဂစ္ဆတီတိ သရော။ နိဿနတိ ဧတေနာတိ နိဿနော, သန သမ္ဘတ္တိယံ နိပုဗ္ဗော။ သရော စ နိဿနော စာတိ ဒွန္ဒော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၅။)֍ * ၁၂၉။ ဝိသဇ္ဇီယတေ န လဂ္ဂီယတေ သေမှာဒီဟီတိ ဝိသဋ္ဌော။ မနိတဗ္ဗန္တိ မဉ္ဇု, ဇု, မန ဉာဏေ, သုဏန္တာနံ ဝါ မနံ ရဉ္ဇေတီတိ မဉ္ဇု, ဥ, န ရလောပေါ။ သုခေနေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗတ္တာ ဝိညေယျော။ ဟိတသုခနိပ္ဖာဒနတော သောတဗ္ဗောတိ သဝနီယော။ ဗဟိဒ္ဓါပရိသာ အင်္ဂုလိမတ္တမ္ပိ န ဝိသရတိ န ဂစ္ဆတီတိ အဝိသာရီ, တဿီလတ္ထေ ဏီ, ဝိဝိဓေန ဝါ န သရတီတိ အဝိသာရီ, ဆိန္နဿရာနံ ဝိယ ဒွေဓာ န ဟောတီတျတ္ထော။ ဝိန္ဒျတေ လဗ္ဘတေတိ ဗိန္ဒု, ဝဿ ဗော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဥ စ, ဝဋ္ဋတ္တာ ဝါ ဗိန္ဒု, ဣမသ္မိံ ပက္ခေ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိနာ ရူပသိဒ္ဓိ။ ပဉ္စန္နံ ဌာနဂတီနံ ဒူရဋ္ဌာနတော ဇာတတ္တာ ဂမ္ဘီရော။ ပုနပ္ပုနံ နာဒေါ နိန္နာဒေါ, ကြိယာဘိက္ခညတ္တာ ဒွိတ္တံ, အဿ ဣ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, သော ဧတ္ထ အတ္ထီတိ နိန္နာဒီ။ ဣစ္စေဝံ ဘဂဝတော အဋ္ဌင်္ဂိကော သရော ဟောတိ။
֍ * ၁၃၀။ ခဂ္ဂါဒီနံ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ရုတံ ဝဿိတန္တျုစ္စတေ။ ရု သဒ္ဒေ, ရုတံ။ ဝဿ သဒ္ဒေ, ဝဿနံ ရဝနံ ဝဿိတံ။
ကောလာဟလာဒိဒွယံ ဗဟူဟိ သမ္ဘူယ ကတေ အဗျတ္တသဒ္ဒေ။ ကုလ သံဃာတေ [သင်္ချာနေ (က.)], ကောလနံ ကောလော, ဧကီဘာဝေါ, တံ အာဟလတိ ဝိန္ဒတီတိ ကောလာဟလော။ ကရောတိ ဟိံသတိ မဓုရန္တိ ကလော, တံ ဟလတီတိ ကလဟလော။ ဟလ ဝိလေခနေ။
တိကံ ဂါယနေ။ ဂေ သဒ္ဒေ, ဂေတဗ္ဗံ ဂီတံ ဂါနံ ဂီတိကာ စ။ သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၆။)֍ * ၁၃၁။ တန္တိကဏ္ဌောဋ္ဌိတာ [အမရ ၇.၁] ဥသဘာဒယော သတ္တ သရာ။ ဆဇ္ဇာဒယော တယော ဂါမာ သမူဟာတျတ္ထော။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဂါမော နာမ သရသမူဟဿ သန္ဓာန’’န္တိ။ မနုဿလောကဝါဒနဝိဓိနာ ဧကေကဿ သရဿ ဝသေန တယော တယော မုစ္ဆနာ ကတွာ ဧကဝီသတိ မုစ္ဆနာ, ဒေဝလောကဝါဒနဝိဓိနာ ပန သမပညာသ မုစ္ဆနာ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဟိ ဧကေကဿ သရဿ ဝသေန သတ္တ သတ္တ မုစ္ဆနာ, အန္တသရဿ စ ဧကာတိ သမပညာသ မုစ္ဆနာ အာဂတာ, တေနေဝ သက္ကပဉှသုတ္တသံဝဏ္ဏနာယံ ‘‘သမပညာသ မုစ္ဆနာ မုစ္ဆိတွာ’’တိ [ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၃၄၅] ပဉ္စသိခဿ ဝီဏာဝါဒနံ ဒဿေန္တေန ဝုတ္တံ။ မုစ္ဆ မောဟသမုဿယေသု, ယု, မုစ္ဆနာ။ ယထာ ကမေန ဝီဏာ ဝါဒိတုံ သက္ကာ, ဧဝံ သဇ္ဇနာဟိ မုစ္ဆနဋ္ဌာနာနိ ဧကူနပညာသာတျတ္ထော။ ဧကေကဿ သရဿ သတ္တ သတ္တ ဌာနာနိ။ ယတော သရဿ မန္ဒတာရဝဝတ္ထာနံ ဟောတိ, တေန ဧကူနပညာသ ဌာနာနိ။ ဣစ္စေတံ သရမဏ္ဍလံ သရသမူဟော။
֍ * ၁၃၂။ သရာဒီနံ နာမသရူပပ္ပဘေဒံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဥသဘော’’စ္စာဒိ။ ဣသ ဂတိယံ။ ဣသတိ စိတ္တံ ပဝိသတီတိ ဥသဘော, အဘော, ဣဿု စ။ ‘‘ဥသ ဒါဟေ’’တိ ဝါ ဓာတွတ္ထော။ ယသ္မာ ပန သော သရော ဥသဘော ဝိယ နဒတိ, တသ္မာ ဥသဘောတိ ဝုစ္စတိ။ ဓီမန္တေဟိ ဂီယတေတိ ဓေဝတော, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ဝတ္တံ။
နာသံ ကဏ္ဌမုရော တာလုံ၊
ဇိဝှံ ဒန္တေ စ နိဿိတော။
ဆဓာ သဉ္ဇာယတေ ယသ္မာ၊
တသ္မာ ဆဇ္ဇော သ ဥစ္စတေ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၇။)ဂန္ဓံ လေသံ အရတီတိ ဂန္ဓရော, ရဿဿ ဒီဃတ္တေ ဂန္ဓာရော စေတျညေ [အညေသမပီတိ (ပါဏိနိ ၃.၁၃၇) ဒီဃော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၁)], ဂန္ဓာရာ နာမ ဇနပဒါ, တေဟျယံ ဂီယတေတိ ဂန္ဓာရော, ဏော။ မဇ္ဈေ လယဝိသေသေ ဘဝေါ မဇ္ဈိမော။ ပဉ္စန္နမ္ပိ ဓေဝတာဒီနံ ပူရဏော ပဉ္စမော, (ပဉ္စန္နံ ဝါ မဟာဘူတာနံ ပူရဏော ပဉ္စမော။) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော အဓိကော ဝိယ ဒိဿတိ] နိဿေသတော သီဒန္တိ သရာ ယသ္မိန္တိ [ယသ္မာတိ (က.) – သဒတော အဓိကရဏေ ဃဥ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၁)], ဏော။ ‘‘နိသီဒန္တိ သရာ ယသ္မိံ, နိသာဒေါ တေန ဟေတုနာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဧတေ သတ္တ သရာတိ ဂဒိတာ ကထိတာ။
֍ * ၁၃၃-၁၃၅။ ဥသဘာဒယော ယေ နဒန္တိ, တေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘နဒန္တိ’’စ္စာဒိ။ ဥသဘံ နာမ သရံ ဂါဝေါ နဒန္တိ။ တထာ ဓေဝတံ တုရင်္ဂါ အဿာ, ဆဇ္ဇံ မယူရာ သိခဏ္ဍိနော, ဂန္ဓာရံ အဇာ, မဇ္ဈိမံ ကောဉ္စာ သကုဏဝိသေသာ, ပဉ္စမံ ပရပုဋ္ဌာဒီ ကောကိလာဒယော, နိသာဒံ ဝါရဏာ ဟတ္ထိနော နဒန္တိ။ ဝုတ္တဉ္စ နာရဒမုနိနာ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၈။)‘‘ဆဇ္ဇံ နဒတိ မယူရော၊ ဂါဝေါ နဒန္တိ ဥသဘံ။
အဇော ရောတိ စ [အဇာဝိကာ တု (က.)] ဂန္ဓာရံ၊ ကောဉ္စာ နဒန္တိ မဇ္ဈိမံ။
ပုပ္ဖသာဓာရနေ ကာလေ၊ ကောကိလော ရောတိ ပဉ္စမံ။
အဿော တု ဓေဝတံ ရောတိ၊ နိသာဒံ ရောတိ ကုဉ္ဇရော’’တိ။
မယူရာဒယောပိ သဗ္ဗေ ဣမေ သတ္တာ သမဒါ [သန္တော (က.) ဧတေ စ သမဒါ ပဉ္စမံ ဂါယန္တိ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၁)] ပဉ္စမံ နဒန္တိ။
ဆဇ္ဇော ဂါမော, မဇ္ဈိမော ဂါမော, သာဓာရဏော ဂါမောတိ တယော ဂါမာ။ တတြ ဝီဏာဒဏ္ဍံ ဝိဘာဂံ ကတွာ အဓောဘာဂဿ ‘‘ဆဇ္ဇဂါမော’’တိ သညာ, မဇ္ဈဘာဂဿ ‘‘မဇ္ဈိမဂါမော’’တိ, ဥပရိဘာဂဿ ‘‘သာဓာရဏဂါမော’’တိ သညာ။ ကိံ ပန ဂါမဘေဒေ ကာရဏံ? ယသ္မာ ဧကဿေဝ သရဿ ဂါမန္တရေ ဘေဒေါ, တံဘေဒေ ဂါမာနမ္ပိဘေဒေါ။ မာဃဋီကာယံ ပန သာဓာရဏဂါမဋ္ဌာနေ ဂန္ဓာရဂါမော ကထိတော, ဧကေကသ္မိဉ္စ ဂါမေ သတ္တ သတ္တ မုစ္ဆနာ။ ဣဓ ပန ဥသဘာဒီသု သတ္တသု သရေသု ပစ္စေကံ တိဿော တိဿော မုစ္ဆနာ ကထိတာ။ ကိံကာရဏာ? ဣဓ မနုဿလောကဝါဒနဝိဓိနာ, တတ္ထ စ ဒေဝလောကဝါဒနဝိဓိနာ ကထိတတ္တာ တထေဝ ဌာနာနိ သတ္တ သတ္တေဝ လဗ္ဘရေတိ။ ယထာ ဥသဘာဒီသု တေသု ယထာဝုတ္တေသု သရေသု ပစ္စေကံ ဧကေကသ္မိံ သရေ တိဿော တိဿော မုစ္ဆနာ သိယုံ, တထေဝ ဌာနာနိပိ သတ္တ သတ္တေဝ လဗ္ဘရေတျတ္ထော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၀၉။)֍ * ၁၃၆။ သရာနံ ဂါမေသု ဘိန္နသုတိတ္တံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘တိဿော’’ဣစ္စာဒိ။ ဥသဘဿ သရဿ တာရကလမန္ဒဝသေန တိဿော သုတိယော။ ဓေဝတဿ သရဿ တာရ မန္ဒဝသေန ဒုဝေ။ ဆဇ္ဇဿ တာရကလ မန္ဒ ကာကလီဝသေန စတဿော။ ဂန္ဓာရဿ စ တထာ။ မဇ္ဈိမဿ တာရကလ ကာကလီဝသေန တိဿော။ ပဉ္စမဿ ကလ ကာကလီဝသေန ဒုဝေ။ နိသာဒဿ တာရာဒိဝသေန စတဿော သုတိယော။ ဣစ္စေဝံ သတ္တသု သရေသု ကမတော သမ္ပိဏ္ဍိတာ ဒွါဝီသတိ သုတိယော သိယုံ။ မာဃဋီကာယံ ပန အညထာ သုတိဘေဒေါ ဝုတ္တော။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ –
‘‘စတုဿုတိ သုဝိညေယျော၊ မဇ္ဈိမော မဇ္ဇိမဋ္ဌိတော။
ဒွိဿုတိ စာပိ ဂန္ဓာရော၊ တိဿုတိ ဥသဘော တထာ။
ဆဇ္ဇော စတုဿုတိ ဉေယျော၊ နိသာဒေါ ဒွိဿုတီ တထာ။
စတုဿုတိ ဓေဝတော တု၊ ပဉ္စမော တိဿုတီ မတော’’တိ။
သဗ္ဗမေတံ နာဋကသတ္ထတော ဂဟေတဗ္ဗံ။
֍ * ၁၃၇။ ‘‘ဥစ္စတရေ’’တျာဒိနာ သုတိဘေဒေ သရူပတော ဒဿေတိ။ ဥစ္စတရေ ရဝေ အတျုစ္စဓနိမှိ တာရော, တာရယတိ ဗောဓယတီတိ တာရော။ အဗျတ္တေ အဗျတ္တက္ခရေ မဓုရေ သုတိသုခေ ကလော, ကလ မဒေ။ ဂမ္ဘီရေ ဓနိမှိ မန္ဒော။ မဒိ ထုတိမောဒမဒမောဟသုပနဂတီသု။ မန္ဒယတေ ဗုဇ္ဈတေနေနာတိ မန္ဒော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၀။)တာရာဒယော တယော ဝါစ္စလိင်္ဂတ္တာ တီသု။ တာရော ဓနိ, တာရာ ဝါဏီ, တာရံ ရုတံ ဣစ္စာဒိ။ အဗျတ္တမဓုရသဒ္ဒေါ ကလော။ တတြ ကလေ သုခုမေ ကာကလီသဒ္ဒေါ, ဤပစ္စယန္တော, ဤသံ ကလာ ဝါဏီ ကာကလီ နာမ, ကာသဒ္ဒေါယမီသတ္ထော။ ကြိယာဒိသမတာတိ ဂီတဝါဒိတပါဒနျာသာဒိကြိယာနံ, ကာလဿ စ သမတ္တံ လယော နာမ, လယ သာမျဂတီသု, အာဓာရေ အပစ္စယော, သဗ္ဗာဘိနယာနမ္ပိ သာမျံ လယောတိ ကေစိ။
֍ * ၁၃၈။ ဒွယံ ဝီဏာယံ။ ဝိ ဇနနေ, တော, ဤဏတ္တံ, ဝီဏ ဝေဌနေတိ ဝါ ဓာတု, အာ, ဝီဏာ။ ဝလ္လ သံဝရဏေ, ဝလ္လတေ ဓနိဝိသေသံ, ဏွု, ဝလ္လကီ, နဒါဒိ။ ဝိပဉ္စီတိပိ ဝီဏာယ နာမံ။ ဝိပဉ္စယတီတိ ဝိပဉ္စီ [ဝိပဉ္စယတိ ဝိတ္ထာရယတိသဒ္ဒံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၃)], နဒါဒိ။
သာ ဝီဏာ သတ္တတန္တီ သတ္တဟိ တန္တီဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ပရိဝါဒိနီ နာမ, ပရိတော ဝဒတီတိ ပရိဝါဒိနီ, ဣနီ။ ဝီဏာဒယော စတ္တာရောပိ ဝီဏာသာမညဝါစကာ ဣစ္စေကေ, တေသံ မတေ သာသဒ္ဒဿ စတုန္နမ္ပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္ထဒီပကတာ ဝိညေယျာ, တထာပိ အမရကောသေန [အမရ ၇.၃] ဝိရုဇ္ဈနတော တေသံ မတံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။
ကဋ္ဌာဒီဟိ ဒေါဏိသဏ္ဌာနေန ကတံ ဝဇ္ဇဘဏ္ဍံ ဝီဏာယ ပေါက္ခရော နာမ, ပေါသေတိ ဝဍ္ဎေတိ သဒ္ဒေတိ ပေါက္ခရော, ခရော, ဝုဒ္ဓိ, ဝဏ္ဏဝိကာရော စ။ ဒု ဂမနေ, ဏိ, ဒေါဏိ။ ကကုဘော, ပသေဝကောတိပိ ပေါက္ခရဿ နာမာနိ။ ကံ ဝါတံ ကုဘတိ ဗန္ဓတီတိ ကကုဘော။ ပသိဗ္ဗန္တိ တမိတိ ပသေဝကော။
ဒွယံ ပေါက္ခရဝေဌကေ စမ္မနိ။ ဝီဏာဘာဝံ ဥပဂစ္ဆတိ ယေနာတိ ဥပဝီဏော။ ဝေဌတိ ပေါက္ခရန္တိ ဝေဌကော, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၁။)֍ * ၁၃၉။ အာတတာဒိပဉ္စကံ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယဿ နာမာနိ။
֍ * ၁၄၀။ စမ္မာဝနဒ္ဓေသု စမ္မေန ဗန္ဓနီယေသု ဘေရိယာဒီသု မဇ္ဈေ တလေကေကယုတံ ဧကေကေန တလေန ယုတ္တံ ကုမ္ဘထုဏဒဒ္ဒရိကာဒိကံ တူရိယံ အာတတံ နာမ, အာတနောတီတိ အာတတံ, တနု ဝိတ္ထာရေ။ မဟတီအာဒိဝီဏာဝိသေသောပိ [‘‘မဟတီ’’တိ နာရဒဿ ဝီဏာ (သဒ္ဒကပ္ပဒ္ဒုမေ)] အာတတမေဝါတိ ‘‘စမ္မာဝနဒ္ဓေသူ’’တိ ဝိသေသနံ ကတံ။ ကုမ္ဘသဏ္ဌာနတ္တာ ကုမ္ဘော စ တံ ထုနနဂရသမ္ဘူတတ္တာ ထုနဉ္စေတိ ကုမ္ဘထုနံ။ တဒေဝ ကုမ္ဘထုဏံ, အထ ဝါ ထု အဘိတ္ထဝေ, ကမ္မနိ ဏော။ ကုမ္ဘော စ သော ထုဏော စေတိ ကုမ္ဘထုဏော, ထုဏ ပူရဏေတိ ဝါ ဓာတွတ္ထော။ ဒရ ဝိဒါရဏဒါဟေသု, ဒွေဘာဝေါ, ကာပုဗ္ဗဿိကာရော စ, ဒဒ္ဒရသဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဝါ ဒဒ္ဒရိကာ။
֍ * ၁၄၁။ ဥဘယတလံ မုရဇာဒိကံ တူရိယံ ဝိတတံ နာမ, ဝိသေသေန သဒ္ဒံ တနောတီတိ ဝိတတံ, သဗ္ဗဝိနဒ္ဓံ သဗ္ဗပဿေသု, ပုဗ္ဗပစ္ဆာဘာဂေသု စ ပရိယောနဒ္ဓံ ပဏဝါဒိကံ, အာဒိနာ စတုရဿအာလမ္ဗရဂေါမုခီအာဒယော အာတတဝိတတံ နာမ, ‘‘စမ္မပရိယောနဒ္ဓံ ဟုတွာ တန္တိဗဒ္ဓံ အာတတဝိတတ’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ပဏ ဗျဝဟာရထုတီသု, ပဏီယတီတိ ပဏဝေါ, အဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၂။)֍ * ၁၄၂။ ဝံသသင်္ခါဒိကံ သုသိရံ နာမ, ရန္ဓံ သုသိရံ, တံယောဂါ သုသိရံ။ ဝန, သန သမ္ဘတ္တိယံ, သော, ဝံသော။ သမ ဥပသမခေဒေသု, ခေါ, သင်္ခေါ။ သမ္မတာဠာဒိကံ အစ္စန္တံ ပီဠနတော, အနလသံယောဂတော ဝါ ဒြဝီဘူတံ ပုန ဃနာယတေတိ ဃနာချံ။ ဟန ဟိံသာယံ, ကမ္မနိ ဏော, ဟဿ ဃော။ ဃနဘာဝေန သမံ ဘဝတီတိ သမ္မံ, ဒဏ္ဍာဒီဟိ တာဠိတဗ္ဗတော တာဠံ, တဠ တာဠနေ, သမ္မဉ္စ တံ တာဠဉ္စေတိ သမ္မတာဠံ။ အာဒိနာ ကံသတာဠသိလာတာဠာဒီနံ ဂဟဏံ။ တတ္ထ သမ္မတာဠံ နာမ ကဋ္ဌမယတာဠံ။ ကံသတာဠံ နာမ လောဟမယံ။ သိလာယ စ အယောပဋ္ဋေန စ ဝါဒနတာဠံ သိလာတာဠံ။
စတုက္ကံ အာတတာဒီနံ နာမံ။ အာ သမန္တတော တုဇ္ဇတေ တာဠီယတေတိ အာတောဇ္ဇံ။ ဝံသာဒိကေပိ မုခဝါယုနာ အာတောဇ္ဇနမတ္ထေဝ။ ဝါဒယန္တိ ဓနယန္တိ တန္တိ ဝါဒိတ္တံ ဝါဒိတဉ္စ, ဣတ္တော, တော စ။ ဝါဒယန္တိ တန္တိ ဝဇ္ဇံ, ယော။
֍ * ၁၄၃။ ဒွယံ ဘေရိယံ။ ဘာယန္တိ သတ္တုဇနာ ဧတေနာတိ ဘေရိ, ရိ။ ဥဘ ပူရဏေ, ဥဘနံ ဥဘိ။ ‘‘ဒုန္ဒ’’ဣတိ သဒ္ဒေန ဥဘိ ယတြ သ ဒုန္ဒုဘိ။ ပုမိတ္ထိယမေတေ ဒွေ [သေရီ ထီ, ဒုန္ဒုဘိ ပုမာ (အမရ ၇.၆)]။ ဒွယံ မုဒိင်္ဂေ။ မုဒံ မောဒံ ဣင်္ဂတိ ဂစ္ဆတိ ယေနာတိ မုဒိင်္ဂေါ။ မုရာ အသုရာ ဇာတော မုရဇော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၃။)အဿ မုရဇဿ ဘေဒါ ဝိသေသာ အာလိင်္ဂင်္ကျောဒ္ဓကာ ဘဝန္တိ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ဟရိတကျာကတိ တွင်္ကျော၊
ယဝမဇ္ဈော တထော’ဒ္ဓကော။
အာလိင်္ဂျော စေဝ ဂေါပုစ္ဆော၊
အာကတျာ သမ္ပကိတ္တိတော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။
အာလိင်္ဂျတေတိ အာလိင်္ဂေါ, ဏော။ ဥစ္ဆင်္ကေ ဘဝေါ အကျော။ ဥဒ္ဓံ ကတွာ ဧကေန မုခေန ဝါဒနတော ဥဒ္ဓါ သန္တော ကာယတိ သဒ္ဒါယတီတိ ဥဒ္ဓကော, ဥဒ္ဓသဒ္ဒေါယံ တိလိင်္ဂိကော။ ဥဂ္ဂစ္ဆတီတိ ဥဒ္ဓါ, တော, ဂမိဿ ဒေါ, နေရုတ္တော။ ယော တု ဥပရိပရိယာယော ဥဒ္ဓံသဒ္ဒေါ, သော အဗျယမေဝ။
တိဏဝါဒီနိ စတ္တာရိ ပဏဝဿ နာမာနိ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, အဝေါ, အဿ ဣတ္တံ, ဏတ္တဉ္စ, တိဏဝေါ။ မာ မာနေ သဒ္ဒေ စ, ‘‘ဍိဏ္ဍိ’’ဣတိ မာယတေ သဒ္ဒါယတေတိ ဍိဏ္ဍိမော, ဏော။
֍ * ၁၄၄။ ‘‘အာလမ္ဗ’’ဣတိ သဒ္ဒါယတေတိ အာလမ္ဗရော။ ‘‘အာလမ္ဗရော တူရိယရဝေ, ဂဇေန္ဒာနဉ္စ ဂဇ္ဇိတေ’’တိ [အမရ ၂၃.၁၆၇] ဟိ အမရကောသ နာနတ္ထသင်္ဂဟေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၄။)ဝီဏာဒီနံ ဝါဒနကဋ္ဌကုဋိလာဒိကံ ကောဏော, ကုဏျတေ သဒ္ဒါယတေနေနာတိ ကောဏော, ဏော။ ‘‘ဒဒ္ဒ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဒဒ္ဒရိ, ဒဒ္ဒတိ ဝါ သဒ္ဒဝိသေသေန ပရိဏမတီတိ ဒဒ္ဒရိ, ရိ။ ‘‘ပဋ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ဇဟာတီတိ ပဋဟော, ပဋံ ဟန္တီတိ ဝါ ပဋဟော။ ဟန ဟိံသာဂတီသု, ကွိ။ အပရေ မဒ္ဒလာဒယော ဘေရိပ္ပဘေဒါ။ ‘‘မဒ္ဒ’’ဣတိ သဒ္ဒံ လာတီတိ မဒ္ဒလာ, လာ အာဒါနေ, အ။ ‘‘မန္ဒလာ’’တိပိ ပါဌော, မန္ဒံ သဒ္ဒံ လာတီတိ မန္ဒလာ။ အာဒိနာ ဍမရုအာဒယောပိ ဘေရိပ္ပဘေဒါ ဝိညေယျာ။
֍ * ၁၄၅။ ဇနပ္ပိယေ ဇနေဟိ ပိယာယိတဗ္ဗေ ဝိမဒ္ဒေါဋ္ဌေ ဝိလေပနကုင်္ကုမာဒီနံ, နာနာဂန္ဓဒဗ္ဗာနဉ္စ ဝိမဒ္ဒနောဗ္ဘူတေ ပရိမလော ဘဝေ, ပရိမဇ္ဇတိ ပဝတ္တယတျာသယန္တိ, အ, နေရုတ္တော, မလ, မလ္လ ဓာရဏေ ဝါ။ ပရိမလျတေ ဓာရီယတေတိ, ဏော။ ဝိမဒ္ဒဂ္ဂဟဏေန ဝါပိကူပါဒိနော [ဝိမဒ္ဒဂန္ဓာဒိနော (က.)] နိရာသော, ဇနဂ္ဂဟဏေန မက္ခိကာဒိနော။ သော ပရိမလော ဂန္ဓော ဒူရဂါမီ အတိနိဟာရီ အတိဒူရပါတီ အာမောဒေါ ဝုစ္စတေ, အာမောဒန္တေ အနေန, ဏော။ ဣတော ပရံ ဣဋ္ဌဂန္ဓာဒယော ဝိဿသဒ္ဒပရိယန္တာ တီသု လိင်္ဂေသု ဝတ္တန္တေ။
֍ * ၁၄၆။ စတုက္ကံ ဣဋ္ဌဂန္ဓေ။ ဣဋ္ဌော ဂန္ဓော ဣဋ္ဌဂန္ဓော, အထ ဝါ ဣဋ္ဌော ဂန္ဓော အဿ ဣဋ္ဌဂန္ဓော။ သုဋ္ဌု ရဘန္တိ တုဿန္တျနေနာတိ သုရဘိ, ဣ။ သုန္ဒရော ဂန္ဓော အဿ သုဂန္ဓော, သုဂန္ဓိ စ, အန္တဿိကာရာဒေသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၅။)ဒွယံ ဒုဂ္ဂန္ဓေ။ ပူတိ ဂန္ဓော အဿ, ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဣကာရာဒေသော, ကမ္မဓာရယသမာသံ အဿတ္ထျတ္ထေပိ ကတ္တုမိစ္ဆန္တိ, ပကြိယာလာဃဝတ္ထံ ဗဟုဗ္ဗီဟိယေဝ နျာယောတိ။ ဒုဋ္ဌု ဂန္ဓော အဿာတိ ဒုဂ္ဂန္ဓော, တေန ဝုတ္တံ ကစ္စာယနေန – ‘‘ကမ္မဓာရယမန္တတ္ထိယေဟိ ဗဟုဗ္ဗီဟိ လဃုတရော’’တိ။ အညေ တု လာဃဝ’မနာဒရမာနာ ဣစ္ဆန္တေဝ မန္တတ္ထိယံ။ ဒုဝိဓော ဝါ ဝါစ္စဓမ္မော လဟု ဂရု စ, တတြ ဗဟုဗ္ဗီဟိနာ လဟု, ကမ္မဓာရယမန္တတ္ထိယေနဂရု။ ကိဉ္စ ဗဟုဗ္ဗီဟိနာ အတိသာယနာဒျတ္ထော န ဂမျတေတိ အဝဿံ တပ္ပဋိပါဒနာယ ကမ္မဓာရယပုဗ္ဗကော မန္တတ္ထိယေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
ဒွယံ စိတာဓူမာဒိဂန္ဓေ။ ဝိသ ဝိပ္ပယောဂေ, သော။ အာမဿ ဝသာဒိဝတ္ထုနော ဂန္ဓော တံယောဂါ, ဣ, ယံသဒ္ဒေါ တဿ နပုံသကတ္တဒီပကော။
֍ * ၁၄၇။ ကုင်္ကုမာဒယော စတ္တာရော စတုဇ္ဇာတိဂန္ဓော နာမ။ ကုက, ဝက အာဒါနေ, ဥမော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ, ကုင်္ကုမံ, လောဟိတစန္ဒနံ, ယံ ‘‘ကသ္မီရဇ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, ကမိဿ ဝါ ကုင်္ကာဒေသော, ကုင်္ကုမံ။ ယု မိဿနေ, ယု, ယဝနံ, တဿ ပုပ္ဖံ ယဝနပုပ္ဖံ, ဒေဝကုသုမံ, ယဝနဒေသေ ဇာတံ ပုပ္ဖန္တိ ဝါ ယဝနပုပ္ဖံ။ ယံ ‘‘လဝင်္ဂ’’န္တိပိ ဝုစ္စတိ, ယံ ပုပ္ဖံ နုဟီပုပ္ဖသမာနံ။ တဂိ ဂတျတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, အရော, တဂရံ, ကုဋိလံ။ တရုတော ဇာတော တုရုက္ခော, ခေါ, ဥတ္တဉ္စ, သလ္လကီဒဝေါ ဟိ ‘‘တုရုက္ခော’’တိ ဝုတ္တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၆။)֍ * ၁၄၈။ ပဇ္ဇေန ဆရသာနံ နာမာနိ။ ကံ ပါနီယံ သေဝတေတိ ကသာဝေါ, အဝေါ, အထ ဝါ ကံ သဝါပေတီတိ ကသာဝေါ သု သဝနေ။ တုဝရောပိ ကသာယောပိ ကသာဝပရိယာယော။ တိဇ နိသာနေ, တော, တိတ္တော, ကဋု။ မဓု မာဓုရိယံ, တံယောဂါ မဓုရော။ လုနာတိ ဇဠတ္တန္တိ လဝဏော, ယု။ အမ္ဗသဒ္ဒေ, အရော, ဣတ္တံ, လတ္တဉ္စ။ ကဋ ဂတိယံ, ဏွု, ဥတ္တံ။ ဣမေ ဆ ရသာ နာမ ဝုစ္စန္တိ။ တဗ္ဗတိ ဒဗ္ဗေ ကသာဝါဒိသဒ္ဒါ တီသု လိင်္ဂေသု ဝတ္တန္တိ။
֍ * ၁၄၉။ ဒွယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဖုသိတဗ္ဗော ဖဿော, ဖောဋ္ဌဗ္ဗော စ, တဗ္ဗော, သဿ ဋော, တဿ ဌော။ တိကံ ဝိသယိမှိ။ ဝိသယော အဿ ဂယှဋ္ဌေနာတ္ထီတိ ဝိသယိ။ ဥခတိ ဂစ္ဆတိ ဝိသယေတိ အက္ခံ, ဥဿတ္တံ ဒွိတ္တဉ္စ, နတ္ထိ ခံ ဝေဒနာ ဧတ္ထာတိ ဝါ အက္ခံ, န ဟိ သုခဝေဒနာဒယော သမ္ပယောဂဝသေန ပဉ္စသု ဣန္ဒြိယေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဇဝနာဒီသု ဧဝ ပန ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ တထာ ဝုတ္တံ, မနိန္ဒြိယေ တူပစာရာ [မနိန္ဒြိယေသုပစာရာ (က.)] အက္ခံ။ ဣန္ဒော အတ္တာ, တဿ လိင်္ဂံ ဣန္ဒြိယံ, ဣယော။ နာ’နန္တရေန ပယောဇကံ စက္ခာဒယော ဗျာပါရယန္တေ, တသ္မာ အတ္ထိ အတ္တာ စက္ခာဒီနံ ပယောဇကောတိ စက္ခာဒိကံ လိင်္ဂမတ္တနော ဘဝတီတိ နိကာယန္တရိကာ။ သယံ တိက္ခမန္ဒာဒိဘာဝေ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ တိက္ခမန္ဒာဒိဘာဝသမ္ဘဝတော တေသု ဣန္ဒတိ ပရမိဿရိယံ ကရောတီတိ ဝါ ဣန္ဒြိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၇။)ဆက္ကံ နယနေ။ နေတိ အတ္တနော နိဿိတံ ပုဂ္ဂလန္တိ နယနံ, ယု။ အသု ဗျာပနေ, အသတိ ဝိသယေသု ဗျာပီ ဝိယ ဘဝတီတိ အက္ခိ, သဿ ကော, အထ ဝါ အက္ခ ဗျာပနဒဿနေသု, အက္ခတိ ဝိသယေသု ဗျာပီဘဝတိ, အက္ခတိ ဝါ ပဿတိ ဧတေနာတိ အက္ခိ။ နေတီတိ နေတ္တံ။ လောစတိ ပဿတိ ဧတေနာတိ လောစနံ။ အစ္ဆ ဒဿနဗျာပနေသု, ဣ, အစ္ဆိ။ စက္ခတိ အဿာဒေတိ ရူပန္တိ စက္ခု, ဥ, စက္ခတိ ပဿတီတိ ဝါ စက္ခု။
֍ * ၁၅၀။ ပဉ္စကံ သောတေ။ သုဏာတိ ဧတေနာတိ သောတံ။ သဒ္ဒေါ ဂယှတေ အနေနာတိ သဒ္ဒဂ္ဂဟော။ ကရ ကရဏေ, ဏော, ကဏ္ဏော, ကဏ္ဏတိ သုဏာတိ ဧတေနာတိ ဝါ ကဏ္ဏော, ကဏ္ဏ သဝနေ။ သုဏာတိ ယေနာတိ သဝနံ, သုတိ စ, ယု,တိ စ။
စတုက္ကံ ဃာနေ။ နသန္တိ ဧတာယာတိ နတ္ထု, ထု, အာ, နာသာ။ ဏွု, အက စ ဣကာရော စ နာသိကာ။ ဃာ ဂန္ဓောပါဒါနေ, ဃာယတိ ဂန္ဓောပါဒါနံ ကရောတီတိ ဃာနံ, ယု, ဃာယန္တျနေနာတိ ဝါ ဃာနံ။
ဒွယံ ဇိဝှာယံ။ ဇီဝတိ ဧတာယာတိ ဇိဝှာ, ဟော, ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ။ ဇီဝိတနိမိတ္တံ ရသော ဇီဝိတံ နာမ, တံ အဝှာယတီတိ ဝါ ဇိဝှာ, ဝဏ္ဏလောပေါ။ ရသန္တိ ဧတာယာတိ ရသနာ, ရသ အဿာဒနေ, ရသံ ဇာနာတီတိ ဝါ ရသနာ, ဉာဿ နာ, နီ နယေ ဝါ, အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၈။)֍ * ၁၅၁။ ပဇ္ဇံ သရီရေ။ သရတိ ဂစ္ဆတိ, သရန္တိ ဝါ တံ ဟိံသန္တီတိ သရီရံ, ဤရော။ ဝပ ဗီဇသန္တာနေ။ ဝပတိ ကုသလာကုသလဗီဇမေတ္ထာတိ ဝပု, ဥ။ ဂစ္ဆတိ, ဂဏှာတိ ဝါ ကုသလာကုသလမေတေနာတိ ဂတ္တံ, ဂမု ဂတိယံ, ဂဟ ဥပါဒါနေ ဝါ။ ‘‘အတ္တာ’’တိ အဘိဓာနံ, ဗုဒ္ဓိ စ ဘဝန္တိ ဧတသ္မာတိ အတ္တဘာဝေါ။ ဝုဏောတိ သံဝရတိ ဧတ္ထာတိ ဗောန္ဒိ, ဝု သံဝရဏေ, ဒိ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဝိဝိဓံ ဂဏှာတိ ဧတ္ထာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဒိဟ ဥပစယေ, ဒိဟတိ ဝဍ္ဎတိ ဧတ္ထ ကုသလာကုသလန္တိ ဒေဟံ။ အယံ ဒေဟသဒ္ဒေါ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေဝတ္တတိ။ ကုစ္ဆိတာနံ အာယော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနန္တိ ကာယော။ တနု ဝိတ္ထာရေ, ဥ, တနု, တနုသဒ္ဒေါယံ ဣတ္ထိယံ။ ဧတ္ထာပိ ဝါသဒ္ဒေါ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော။ ‘‘အင်္ဂေနာင်္ဂံ တနု စ တနုနာ ဂါဠှတတ္တေန တတ္တ’’န္တိ [ဥတ္တရမေဃ ၄၂] ဟိ မေဃဒူတေ ဝုတ္တံ။ ကဠေ ရေတသိ ဝရံ ကဠေဝရံ, အလုတ္တသမာသောယံ။
֍ * ၁၅၂-၁၅၄။ ဆက္ကံ စိတ္တေ။ စိန္တေတီတိ စိတ္တံ။ စေတော စ, နလောပေါ။ မနတိ ဇာနာတီတိ မနော။ ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ, ယု။ ဟရတိ အတ္တနော အာဓာရန္တိ ဟဒယံ, ယော, ရဿ ဒေါ စ။ မနော ဧဝ မာနသံ, သကတ္ထေ သဏ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၁၉။)စုဒ္ဒသ ဗုဒ္ဓါချဿ ဂုဏဿ နာမာနိ။ ဈာယတီတိ ဓီ, ဈေ စိန္တာယံ, ဈဿ ဓော, နဒါဒိ, ဓီ, ဓာရေတီတိ ဝါ ဓီ, ကွိ, နဒါဒိ, ဓီ, သင်္ခါရေသု ဓီကာရော ဇာယတိ ဧတာယာတိ ဝါ ဓီ, နဒါဒိ။ ပညာယတေ ဧတာယာတိ ပညာ, အ။ ဗုဇ္ဈတေ တာယာတိ ဗုဒ္ဓိ,တိ။ မေဓ ဟိံ သာသင်္ဂမေသု, ကရဏေ အ, မိ ဟိံသာယံ ဝါ, ဓော, မေဓာ။ မနတိ ဇာနာတီတိ မတိ, မုတိ စ, ဥတ္တံ, မုနာတီတိ ဝါ မုတိ, မုန ဉာဏေ,တိ, မုတိ။ ဘူ သတ္တာယံ, ရိ, နဒါဒိ, ဘူရီ, ဘူသင်္ခါတေ အတ္ထေ ရမတီတိ ဝါ ဘူရီ, ကွိ, နဒါဒိ။ မနတိ ဇာနာတီတိ မန္တာ, အန္တ, အာ။ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဇ္ဇာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိနာ သိဒ္ဓံ။ ယု မိဿနေ။ ယမတိ မိဿီဘဝတိ ဉေယျေသူတိ ယောနိ။ ပဋိမုခံ ဘန္တိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ဉေယျာ ဧတေနာတိ ပဋိဘာနံ, ယု။ န မုယှတိ ဧတေနာတိ အမောဟော။ ဝီမံသာ ဝိစယော သမုပေက္ခာ ဥပလဒ္ဓိ ပဋိပတ္တိ ဥတ္တိစေတနာဒီနိပိ ဗုဒ္ဓိနာမာနိ။
ဝိပဿနာဒယော နေပက္ကန္တာ ပရိယာယာ ပညာဘေဒါ ပညာဝိသေသာ။ တတ္ထ ဝိဝိဓံ အနိစ္စာဒိကံ သင်္ခါရေသု ပဿတီတိ ဝိပဿနာ, ယု။ သမ္မာဒဿနလက္ခဏာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သာ ဒုဝိဓာ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန။ တတ္ထ ပုရိမာ ဆဗ္ဗိသုဒ္ဓိပ္ပဝတ္တိကာလေ, ဣတရာ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိကာလေ လဗ္ဘတိ။ အာဒိပရိယာယေန ပဘုတိနာ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယာဒယော ဂဟိတာ။ တတ္ထ တတ္ထ ကာရိယေသု ဝိစာရဏာ။ မာန ဝီမံသာယံ, သော, စိတ္တာဘောဂါဒိ။ ဝိစာရယတေ ဧတာယာတိ ဝိစာရဏာ, စရ သဉ္စယေ, စုရာဒိဂဏော, ယု။ သမ္ပဇာနာတီတိ သမ္ပဇာနော, ပုဂ္ဂလော, ဓမ္မသမူဟော ဝါ, ဉာဿ ဇာ, တဿ ဘာဝေါ သမ္ပဇညံ, နျဿ ဉော, ဒွိတ္တံ, တံ သာတ္ထကသမ္ပဇညာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။ နိဿေသတော ပါစေတိ ကုသလဓမ္မေတိ နိပကော, ဉာဏီ ပုဂ္ဂလော, တဿ ဘာဝေါ နေပက္ကံ။ ဒွယံ ဝေဒနာယံ။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒယိတံ, ဝိဒ အနုဘဝနေ, စုရာဒိတ္တာ ဏယော, တော, ဣကာရာဂမော စ။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၀။)֍ * ၁၅၅။ ပဉ္စကံ ဝိတက္ကေ။ တက္က ဝိတက္ကေ။ တက္ကေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ အာရမ္မဏံ အဘိနိရောပေတီတိ တက္ကော။ ဝိတက္ကောတိ ဥပသဂ္ဂမတ္တမေဝ ဝိသေသော။ သင်္ကပ္ပန္တိ ပဘဝန္တျနေနာတိ သင်္ကပ္ပော, ဏော, ကပ္ပ ဝိတက္ကေ, ကပ္ပ သာမတ္ထိယေ ဝါ, ဘူဝါဒိ, သင်္ကပ္ပယန္တိ ပဘဝန္တျနေနာတိ ဝါ သင်္ကပ္ပော, ကပ္ပ ဝိတက္ကေ, စုရာဒိ။ အပ ပါပုဏနေ, အပ္ပေတိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ ပါပေတိ အာရမ္မဏန္တိ အပ္ပနာ, ယု, အာ။ ဦဟ ဝိတက္ကေ။ ဦဟန္တျနေနာတိ ဦဟော။ တက္ကဦဟသဒ္ဒါ စေတ္ထ အဇ္ဈာဟာရဝါစကာပိ ဘဝန္တိ, အဇ္ဈာဟာရံ နာမ ဦနပူရဏတ္ထမဓိကပ္ပဘေဒါဟရဏံ [မဓိကောပါဒါနံ (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ ‘‘အဇ္ဈာဟာရော တက္က ဦဟာ’’တိ [အမရ ၅.၃] ဟိ အမရကောသေ ဝုတ္တံ။ ဒွယံ ဇီဝိတိန္ဒြိယေ။ အယဣတိ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ အယတိ အဒ္ဓါနံ ဂစ္ဆတိ ယေနာတိ အာယု, ဏု, ဧတိ ဧတေနာတိ ဝါ အာယု, ဣ ဂတိမှိ, ဏု, ဣဿေ, ဧ အယ။ ဇီဝန္တိ အနေနာတိ ဇီဝိတံ, ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၁။)စတုက္ကံ သမာဓိမှိ။ နာနာလမ္ဗဏဝိသာရဏာဘာဝတော ဧကံ အဂ္ဂံ အာရမ္မဏမေတဿာတိ ဧကဂ္ဂံ, စိတ္တံ, ‘‘အဂ္ဂသဒ္ဒေါ စေတ္ထ အာလမ္ဗဏဝါစကော’’တိ ဟိ သဒ္ဓမ္မဋီကာယံ ဝုတ္တံ, တဿ ဘာဝေါ ဧကဂ္ဂတာ, ဧကံ ဝါ အာရမ္မဏံ အဇတိ ဂစ္ဆတီတိ ဧကဂ္ဂံ, တဿ ဘာဝေါ ဧကဂ္ဂတာ။ ကာမစ္ဆန္ဒံ သမေတီတိ သမထော, ထော, သမု ဥပသမေ, ‘‘သမာဓိ ကာမစ္ဆန္ဒဿ ပဋိပက္ခော’’တိ [ပါရာ. အဋ္ဌ. ၁.၁၁; ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၁၆၀] ဟိ ဝုတ္တံ။ ဝိက္ခိပနံ နာနာရမ္မဏပေရဏံ ဝိက္ခေပေါ, သော နတ္ထိ ဧတ္ထာတိ အဝိက္ခေပေါ။ ဧကာရမ္မဏေ သုဋ္ဌု အာဓာနံ သမာဓိ, သညာယမိ, နာနာလမ္ဗဏဝိက္ခေပဝသပ္ပဝတ္တံ အဓိသင်္ခါတံ စိတ္တဗျဓံ သမေတီတိ ဝါ သမာဓိ, နေရုတ္တော။
֍ * ၁၅၆။ ပဇ္ဇေန ဝီရိယဿ နာမာနိ။ ဥ ဒုက္ခလာဘံ, ဥဒ္ဓံ ဝါ သဟတိ ခမတီတိ ဥဿာဟော, ဏော။ အာ ဘုသော ကာယံ, စိတ္တဉ္စ တာပေတီတိ အာတပ္ပော [အာတာပေါ (?) အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ ၁၁၃၅ ဂါထာယံ ပဿိတဗ္ဗံ], တပ သန္တာပေ။ လီနံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ ဥက္ခိပတီတိ ပဂ္ဂဟော။ အတ္တနော နိဿယံ ပရမတ္ထံ ဂဏှာပေတီတိ ဝါ ပဂ္ဂဟော။ ‘‘ပသဒ္ဒေါ ပရမတ္ထေပီ’’တိ ဟိ ဧကက္ခရကောသေ ဝုတ္တံ။ ဝါယမန္တိ ယေနာတိ ဝါယာမော, ဝါယမ ဥဿာဟနေ, အထ ဝါ ဝယ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, ဝယတိ သဗ္ဗကာလန္တိ ဝါယာမော, အမော, ဝါယော ဝိယ သဒါ အမတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ ဝါယာမော။ ပရံ ပရံ ဌာနံ အက္ကမတီတိ ပရက္ကမော, ပရံ ပစ္စနီကဘူတံ ကောသဇ္ဇံ အက္ကမတီတိ ဝါ ပရက္ကမော။ ပဒဟတိ ယေနာတိ ပဓာနံ, ယု။ ဒဟဿ ဓော, ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ [ပပုဗ္ဗဓာဓာတုနာ သာဓေတဗ္ဗံ မညေ]။ ဝီရေ သာဓု, ဝီရာနံ ဝါ ကမ္မံ, ဝိဓိနာ ဝါ ဤရယိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ဝီရိယံ, ဤရ ဂတိယံ, ဤဟတိ ဧတိ ဝါ ယာယ သုဘာသုဘဖလန္တိ ဤဟာ, ဤဟ စေဋ္ဌာယံ, ဣ ဝါ ဂတိမှိ, ပစ္ဆိမေ ဟပစ္စယော, ဥဒ္ဓံ ယန္တိ ယေနာတိ ဥယျာမော, အမော။ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထ သုဘာသုဘဖလန္တိ ဓိတိ,တိ, ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၂။)֍ * ၁၅၇။ ပဇ္ဇေန ဝုတ္တပရိယာယဿ ဝီရိယဿ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ဒဿေတိ။ တစာဒီနံ တိဏ္ဏံ အဝသိဿနံ အဝသေသတာ မံသလောဟိတေဟိ အဝဓိဘူတေဟိ, မံသလောဟိတာနံ ပန သုဿနံ သုက္ခတာ။ ဧတာနိ စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနဝသပ္ပဝတ္တာနိ ဝီရိယဿ အင်္ဂါနိ ကာရဏာနိ ဟောန္တိ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ အင်္ဂတိ သိဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတိ ဝီရိယဖလမေတေဟီတိ အင်္ဂါနိ။ တစ ပါလနေ, ဏော, တစော။ နဟ ဗန္ဓနေ အာရု။ နှာရူတိပိ ပါဌော။ တတ္ထ နန္တဿ လောပေါ။ သိသ အသဗ္ဗပ္ပယောဂေ, ယု, ဒွိတ္တံ။ အသတိ ခေပေတိ အဒ္ဓါနန္တိ အဋ္ဌိ,တိ, နပုံသကေ, နေရုတ္တော, အာ ဘုသော တိဋ္ဌတိ ဧတေနာတိ ဝါ အဋ္ဌိ, ဣ။ မန ဉာဏေ, သော, နဿ နိဂ္ဂဟီတံ, မံသံ။ ရုဟ ဇနနေ, ဣတော, လတ္တံ, လောဟိတံ။
֍ * ၁၅၈။ အသာဈသာဓနေပိ ယဿာ ဝသေန ဥယျာမော, သာ အဓိမတ္တေဟာ အဓိကသတ္တိယုတ္တာ ဤဟာ ဥဿောဠှီ နာမ, ဥ ပဗလံ ဒုက္ကရကမ္မံ သဟတိ ယာယာတိ ဥဿောဠီ, သဟဿ သောဠှော, နဒါဒိ, ဥဿာဟာနံ ဦဟာတိ ဝါ ဥဿောဠီ, ယထာ ‘‘ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ, အာကာရဿော, ဟဿ ဠော, ဦလောပေါ, နဒါဒိ, ဝါယာမမတ္တေပိ။ ဒွယံ သတိယံ။ သရတိ, သရန္တိ ဝါ တာယ, သရဏမတ္တမေဝ ဝါ ဧသာတိ သတိ,တိ, ပမာဒံ ဝါ သရတိ ဟိံသတီတိ သတိ။ အနု ပုနပ္ပုနံ သတိ အနုဿတိ, ဥပသဂ္ဂမတ္တမေဝ ဝါ ဝိသေသော, ဒွေပိ ဣတ္ထိယံ။
ဒွယံ လဇ္ဇာယံ။ လဇိ ပီဠေ, ကာတန္တဓာတု။ လဇ္ဇ လဇ္ဇနေ, မောဂ္ဂလ္လာနဓာတု, လဇ္ဇတိ ပါပါတိ လဇ္ဇာ, အ။ ဟိရီ လဇ္ဇိယံ, ဣ။ ဟိရိယတိ ပါပါတိ ဟိရီ။ သမာနာ တုလျတ္ထာ ဒွေ။ ဒွယံ ဩတ္တပ္ပေ။ ဩတ္တပ္ပတိ ဘာယတိ ပါပတောတိ ဩတ္တပ္ပံ, တပ ဘယေ အဝပုဗ္ဗော။ ပါပတော ဘာယတိ သီလေနာတိ ပါပဘီရု, ပုဂ္ဂလော, စိတ္တံ ဝါ, တဿ ဘာဝေါ တထာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၃။)֍ * ၁၅၉။ ပဇ္ဇဒ္ဓေန ဥပေက္ခာယ ဝေဒနာယ နာမာနိ။ မဇ္ဈတ္တေ မဇ္ဈတ္တသဘာဝေ ပဝတ္တာ မဇ္ဈတ္တိကာ။ ဒွိန္နံ ဝေဒနာနံ သမီပေ ပဝတ္တာ ဣက္ခာ အနုဘဝနန္တိ ဥပေက္ခာ, ဣက္ခ ဒဿနေ။ အဒုက္ခာ စ သာ အသုခါ စေတိ အဒုက္ခမသုခါ, မကာရော ပဒသန္ဓိကရော။
ဒွယံ မနသိကာရေ။ ဘဝင်္ဂဝသေန ပဝတ္တဿ စိတ္တဿ အာဘုဇနတော အာဝဋ္ဋာပနတော စိတ္တာဘောဂေါ။ ပါလနဇ္ဈောဟာရတ္ထော စေတ္ထ ဘုဇဓာတု အာဝဋ္ဋနတ္ထော အာပုဗ္ဗတ္တာ, ဣဒံ ပန ဝီထိဇဝနပဋိပါဒကေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, စိတ္တဿာရမ္မဏေ အာဘုဇနံ ပဝတ္တနံ ဝါ စိတ္တာဘောဂေါ, ဣဒံ ပန အာရမ္မဏပဋိပါဒကဝသေန ဝုတ္တံ။ ဘဝင်္ဂမနတော ဝိသဒိသံ မနံ ကရောတီတိ မနက္ကာရော, ကရဏံ ဝါ ကာရော, မနသ္မိံ ကာရော မနက္ကာရော။ ဧတ္ထ စ ပဌမဝိကပ္ပေန ဒွေ ပဋိပါဒကာ ဝုတ္တာ, ပစ္ဆိမေန တု ဣတရော။
ဒွယံ အဓိမောက္ခေ။ မုစ မောစနေ, အဓိမုစ္စနံ ‘‘ဣဒမေဝါ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနကရဏံ အဓိမောက္ခော။ နိစ္ဆယနံ နိဏ္ဏယနံ နိစ္ဆယော, စယ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, စဿ ဒွိတ္တံ, ဆတ္တံ, နိ ဘုသံ ဆေဒနံ ဝါ နိစ္ဆယော, ဆိဒိ ဒွိဓာကရဏေ, ဣဿတ္တံ, ဒဿ ယော, အသရူပဒွိတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၄။)֍ * ၁၆၀။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဒယာယံ။ ဒယ ဒါနဂတိဟိံသာရက္ခဏေသု။ ဒယတိ ပရဒုက္ခံ, အတ္တသုခဉ္စ ဟိံသတီတိ ဒယာ, အ။ ကပိ စလနေ, အနု ပုနပ္ပုနံ ကမ္ပေတိ အတ္တာဓာရဿ စိတ္တန္တိ အနုကမ္ပာ။ ကံ သုခံ ရုန္ဓတီတိ ကရုဏာ, ရုဓိ အာဝရဏေ, ဓဿ ဏော, အထ ဝါ ကရောန္တိ အတ္တာနမဓီနမေတာယာတိ ကရုဏာ, ယု, အာ, ကရုဏာ, သာ ဧဝ ကာရုညံ။ အနုဒ္ဒယာတိ ဥပသဂ္ဂေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဝိရတိယံ။ ရမု ဥပရမေ ဝိပုဗ္ဗော, ဝိရမဏံ ဝေရမဏီ, ယု, နဒါဒိ, ဝေရံ မဏတိ ဝိနာသေတီတိ ဝါ ဝေရမဏီ။ ဝိရမဏံ ဝိရတိ,တိ။ ဒူရတော ဝိရမဏံ အာရတိ။
֍ * ၁၆၁။ စတုက္ကံ ခန္တိယံ။ တိတိက္ခနံ ခမနံ တိတိက္ခာ, တိဇ ခန္တိယံ, ခေါ, ဒွိတ္တံ, ကတ္တာဒိ, အာ။ ခမနံ သဟနံ ခန္တိ,တိ။ ခမတေ ခမနံ, ခမာ စ, ခမု သဟနေ။ ဒွယံ မေတ္တိယံ။ မိဒ သ္နေဟေ, မိဇ္ဇတိ သိနေဟတီတိ မေတ္တာ, တ, အာ။ မေတ္တိ,တိ။ အထ ဝါ မိတ္တေ ဘဝါ မေတ္တာ, မေတ္တိ စ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဒိဋ္ဌိယံ။ ဒဿီယတေ ဒဿနံ, ဒိသ ပေက္ခနေ, ယု။ ဒဿနံ ဒိဋ္ဌိ။ လဘ လာဘေ,တိ, လဒ္ဓိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယမေဝ။ သေသာ တု ဥဘယတြ။ ဌိတပက္ခော သိဒ္ဓန္တော [ဌိတော ပက္ခော သိဒ္ဓန္တော, ပုဗ္ဗပက္ခံ နိရသျ သိဒ္ဓပက္ခဋ္ဌာပနေ ဣတိ ဘာဝေါ (စိန္တာမဏိဋီကာ)], သိဒ္ဓါ အန္တော အနေနာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ သမန္တတော အယနံ ဂတိ သမယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၅။)֍ * ၁၆၂။ ဒေါဟဠန္တံ တဏှာယံ။ တသ ပိပါသာယံ, ယာယ တသန္တိ, သာ တဏှာ, ဏှော။ ဣဏမှိ တသိဏာ။ ဧဇ ကမ္ပနေ, ဧဇာ။ သံသာရတော နိဿရိတုမပ္ပဒါနဝသေန ဇာလသဒိသတ္တာ ဇာလိနီ, ဥပမာနေ ဣနီ။ ဝိသ ပဝေသနေ, သဗ္ဗတြ ဝိသတာ ပတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ, သကတ္ထေ ဏိကော။ ဆန္ဒ ဣစ္ဆာယံ, ဆန္ဒနံ ဆန္ဒော, ကတ္တုကမျတာပိ။ တေသု တေသွာရမ္မဏေသု အာကုလီဘူတတ္တာ ဇဋာ ဝိယာတိ ဇဋာ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ,တိ, နိကန္တိ။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ, အ, ဣဿ အာ, အာသာ။ သိဝု တန္တသန္တာနေ, ဘဝါဒီဟိ ဘဝါဒယော သိဗ္ဗတီတိ သိဗ္ဗိနီ, အ, ဣနီ။ သတ္တေ ဘဝံ နေတီတိ ဘဝနေတ္တိ,တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၆။)֍ * ၁၆၃။ ဈေစိန္တာယံ, အာရမ္မဏာဘိမုခံ ဈာယတီတိ အဘိဇ္ဈာ, အာ။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ, ဝနတိ ယေန သော ဝနထော, ထော။ ဝါ ဂတိယံ, ဝါတိ အာရမ္မဏန္တိ ဝါနံ, ယု။ လုဘ ဣစ္ဆာယံ, လုဗ္ဘနံ လောဘော, ဏော။ ရန္ဇ ရာဂေ, ရဇ္ဇနံ, ရဇ္ဇန္တိ ဝါ ယေန သော ရာဂေါ, ဏော။ လယ ဂတိယံ, အာ ပုနပ္ပုနံ လယတျာရမ္မဏေသူတိ အာလယော, ပုနပ္ပုနံ လယတိ သံသိလေသတိ ယေနာတိ ဝါ အာလယော။ ‘‘လယော ဝိနာသေ သံသိလေသေ, သာမျေ တောရိယတ္တိကဿ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ပိဟ ဣစ္ဆာယံ, စုရာဒိ, အ, ပိဟယတိ ယာယာတိ ပိဟာ။ စိတ္တဿ နာနာရမ္မဏေသု ဝိဗ္ဘမကရဏတော မနသော ရထော ဣဝ မနောရထော, မနော ဧဝ ရထော ဝိယာတိ ဝါ မနောရထော။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ, အ, သဿ စ္ဆာဒေသော။ လသ ကန္တိယံ, အဘိမုခံ ကတွာ လသတိ ယေနာတိ အဘိလာသော, ဏော။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဏော, ကာမော။ ဒုဟ ပပူရဏေ, ဒုဟနံ ဒေါဟော, တံ လာတီတိ ဒေါဟဠော, ဒုဋ္ဌံ ဟဒယမေတေနာတိ ဝါ ဒေါဟဠော, ဟဒယဿ ဟဠော, ဟလ ကမ္ပနေ ဒွိသဒ္ဒူပပဒေါ, ဒွီဟိ ဟလတိ ကမ္ပတီတိ ဝါ ဒေါဟဠော, အ, ဒွိဿ ဒေါ, လဿ ဠော။ ဒွေ ဟဒယာ အဿ ပရမတ္ထဿာတိ ဝါ ဒေါဟဠော။ အ, ဒွိဿ ဒေါ, ဟဒယဿ ဟဠော, ဒဿ ဠော ဝါ, ယလောပေါ, ဣစ္ဆာဝိသေသတ္တေပိ ဒေါဟဠဿ သာမညဝတ္တိစ္ဆာယ နိဒ္ဒေသော။
အတဏှာသဘာဝမ္ပိ ရုစိံ အာလမ္ဗဏိစ္ဆာသဘာဝသာမညေန ဣဓေဝ ဝတ္တုမာဟ ‘‘အာကင်္ခါတု’’ဣစ္စာဒိ။ ကင်္ခ ဣစ္ဆာယံ, အ။ ရုစ ရောစနေ, ရောစနံ ကတ္တုကာမတာ, ဣ, ရုစ ဒိတ္တိယံ ဝါ, ရုစိ။ ကတ္တုကာမတေဝ။ သာ ရုစိ အဓိကာ လာလသာ နာမ, လသ ကန္တိယံ, ပုနပ္ပုနံ, အတိသယံ ဝါ လသတီတိ လာလသာ, ဒွိတ္တံ, အဿာ။ ‘‘ယာစနာယံ မဟိစ္ဆာယံ [တဏှာတိရေကေ ယာစနာယံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၂၈)], ဥဿုက္ကေ လာလသာ ဒွိသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
֍ * ၁၆၄။ တိကံ ဝိရောဓေ။ ပါယေန ဝီရေသု ဘဝံ ဝေရံ, ပဋိဃပါပေသုပိ။ ရုဓ ပဋိဃာတေ, ဝိရုဇ္ဈနံ ဝိရောဓော။ ဒိသ အပ္ပီတိယံ, ဝိဒ္ဒေသနံ ဝိဒ္ဒေသော။
ရောသန္တံ ကောဓေ။ ဒုသ အပ္ပီတိယံ, ဒုဿနံ ဒေါသော။ အာရမ္မဏေ ပဋိဟညတီတိ ပဋိဃံ, ဟန ဟိံသာယံ, ပဋိဃသဒ္ဒေါယံ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝါ ဘဝတိ။ ကုဓ ကောပေ, ကုဇ္ဈနံ ကောဓော။ အာဂန္တွာ ဟညတီတိ အာဃာတော။ ကုပ ကောပေ, ကုပ္ပတီတိ ကောပေါ, ကောပယတိ ဝါ စိတ္တန္တိ ကောပေါ။ ရုသ ရောသနေ, ရုသနံ ဒုဿနံ ရောသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၇။)ဒွယံ ပရာနတ္ထစိန္တနေ။ ဗျာပဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ စိတ္တမေတေနာတိ ဗျာပါဒေါ, ပဋိဃေပိ။ ပဒ ဂတိမှိ။ ပရသမ္ပတ္တီသု နာဘိရမတီတိ အနဘိရတိ, ရမု ရမဏေ,တိ။
֍ * ၁၆၅။ ဒွယံ ဥပနာဟေ။ နဟ ဗန္ဓနေ, ပုနပ္ပုနံ, ဥပဂန္တွာ ဝါ နယှတိ စိတ္တန္တိ ဥပနာဟော။ ဗဇ္ဈတိ ဝေရမနေနာတိ ဗဒ္ဓဝေရံ။ ဒွယံ သောကေ။ သုစ သောကေ, ဏော, သုစနံ သောကော။ သုစတေ သောစနံ။
တိကံ ရုဒိတေ။ ရုဒိ အဿုဝိမောစနေ, သဗ္ဗတြ ဘာဝေ တော။ ကဒိ အဝှာနေ, ရောဒနေ စ, တပစ္စယဿ အဏ္ဏာဒေသေ ရုဏ္ဏံ။ ဒွယံ ပရိဒေဝနေ။ ဒေဝနံ သောကေန ဝိလာပေါ, ပုနပ္ပုနံ, သမန္တတော ဝါ ဒေဝေါ ပရိဒေဝေါ, ပရိဒ္ဒဝေါ စ။
֍ * ၁၆၆။ တိကံ ဘယေ စိတ္တုတြာသသင်္ခါတေ။ သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ ဘီ ဘယေ, ဘာယနံ ဘီတိ,တိ။ ဘယံ, ဏော။ တသ ဥဗ္ဗေဇေ, ဥတ္တသတေ ဥတ္တာသော, ဏော။ ဒွယံ မဟတိ ဘယေ။ ဘီရုနော ဣဒံ ဘေရဝံ, ဏော။ မဟန္တဉ္စ တံ ဘယဇနကတ္တာ ဘယဉ္စာတိ မဟဗ္ဘယံ။ မဟာဘယန္တိပိ ပါဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၈။)֍ * ၁၆၇။ ပဇ္ဇံ ဘာယိတဗ္ဗသာမညေ။ ဘေရဝသဒ္ဒေါယံ သာမညဝါစကောပိ အတ္ထီတိ ဣဓ နိဒ္ဒေသော။ ဘာယတိ ယသ္မာတိ ဘိံသနံ, သော, ယု, ဗိန္ဒာဂမော။ ဘာယတိ ယသ္မာတိ ဘီမံ, မော။ ဒရ ဝိဒါရဏေ, ဒရီယတီတိ ဒါရုဏံ, ဥဏော။ ဘာယတိ ယသ္မာတိ ဘယာနကံ, ဏွု, အနကာဒေသော။ ဃုရ ဘီမေ, ဃုရတိ ဘိံသတီတိ ဃောရံ, ဏော။ ပဋိဝတ္တတိ ဘယံ စိတ္တုတြာသော ယသ္မာတိ ပဋိဘယံ။ ဘာယတိ ယသ္မာတိ ဘေသ္မံ, သ္မပစ္စယော။ ဘယံ ကရောတီတိ ဘယင်္ကရံ, အလုတ္တသမာသောယံ။ ဣမေ နဝ ဘေရဝါဒယော ဘယဘေရဝါဒိဟေတုမှိ ဒဗ္ဗေ ဝိသေသနဘာဝေန ဝတ္တန္တေ, တဒါ တီသု လိင်္ဂေသု, သာမညေန တု နပုံသကေ။
֍ * ၁၆၈။ ဒွယံ ပရာဘျုဒယာသဟနေ။ ဣဿ ဣဿတ္ထေ, ဣဿ ဣဿာယန္တိ ဝါ ဓာတွတ္ထော, ဣဿတိ သန္တေသုပိ ဂုဏေသု ဝစသာ, မနသာ ဝါ ဒေါသာရောပနံ ကရောတီတိ ဣဿာ, အ။ ဥဿုယ [ဥသူယ (?)] ဒေါသာဝိကရဏေ။ တိကံ မစ္ဆေရေ။ မသု အာမသနေ, စ္ဆေရစ္ဆရပစ္စယာ, မစ္ဆရမေဝ မစ္ဆရိယံ, သကတ္ထေ ဣယော, အထ ဝါ မသုဣစ္စေတဿ ပါဋိပဒိကဿ သုဿ ဏမှိ စ္ဆေရစ္ဆရာ, မသု မစ္ဆေရေတိပိ ဓာတု။
တိကံ အညာဏေ။ မူဟ ဝေစိတ္တေ, မုယှန္တိ တေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မာ, သယံ ဝါ မုယှတိ, မုယှနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ မောဟော။ ဝိဒ ဉာဏေ, န ဝိဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ န ဝိဇာနာတီတိ အညာဏံ။ တိကံ မာနေ။ ဘူတေနာဘူတေန ဝါ ပရတော ဥက္ကံသကပ္ပနေန စေတသော ဥန္နတိ မာနော, ယထာ ‘‘သူရော အတ္ထဝါဟ’မသ္မိ သီလဝါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော’’တိ [အဝေဟိ ဘလဝါ အသ္မိ, သီလဝါ ဗုဒ္ဓိသံယုတော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၂၂)]။ မာန ပူဇာယံ, စုရာဒိ, အ။ ဓာရဏတ္ထော ဓာဓာတု, ကရောတျတ္ထေ ဝိပုဗ္ဗော, သေယျာဒိဘာဝေ အတ္တာနံ ဝိဒဓာတိ ယာယ သာ ဝိဓာ, တီသု။ ဥဒ္ဓံ နမတိ ယာယ သာ ဥန္နတိ, ဣတ္ထိယန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၂၉။)֍ * ၁၆၉။ ဒွယံ ဥဒ္ဓစ္စေ။ ဟန ဂတိယံ, ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဟနတိ ဂစ္ဆတီတိ ဥဒ္ဓတော, တော, ဟနဿ ဓော, အသရူပဒွိတ္တံ, စိတ္တံ, ဥဒ္ဓတဿ ဘာဝေါ ဥဒ္ဓစ္စံ။ ဓာဝ ဂတိယံ, ဥဒ္ဓံ ဓာဝတိ စိတ္တမေတေနာတိ ဥဒ္ဓဝံ, အ, ရဿော။
တာပါဒိပဉ္စကံ ကုက္ကုစ္စေ။ တပ, ဓုပ သန္တာပေ, တပတိ စိတ္တမေတေနာတိ တာပေါ, ဏော။ ကုစ္ဆိတံ ကရောတီတိ ကုက္ကုတံ, စိတ္တံ, တံသမင်္ဂီ ဝါ, တဿ ဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ။ ပစ္ဆာ တပတိ ဧတေနာတိ ပစ္ဆာတာပေါ။ အနု ပစ္ဆာ တပတိ ယေန သော အနုတာပေါ။ သရ ဂတိယံ, ဝိရူပေန ပတိ ပုနပ္ပုနံ သရတိ စိတ္တမေတေနာတိ ဝိပ္ပဋိသာရော, တဿ ဋော။
֍ * ၁၇၀။ ပဇ္ဇံ ဝိစိကိစ္ဆာယံ။ လိခ လေခနေ, မနံ ဝိလေခတိ ဒွိဓာကရဏဝသေနာတိ မနောဝိလေခေါ။ ဒိဟ ဥပစယေ။ ဣဓ ပန သံပုဗ္ဗတ္တာ သံသယေ, ကရဏေ ဏော။ သီ သယေ, ဣဓ သံပုဗ္ဗတ္တာ ကင်္ခါယံ, သဗ္ဗတြေဝံ။ ‘‘ကထမိဒ’’မိတိ ကထယတိ ယာယ သာ ကထံကထာ။ ကိတ ရောဂါပနယနေ, ဆပစ္စယော, ဒွိတ္တာဒိ, ဝိဂတာ စိကိစ္ဆာ ဉာဏပ္ပဋိကာရော ဧတာယာတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဣလ ဂတိကမ္ပနေသု, ဒွိဓာ ဣလတိ စိတ္တမေတေနာတိ ဒွေဠှကံ, ဟပစ္စယော, သကတ္ထေ ကော စ။ ကင်္ခ ဝိစိကိစ္ဆာယံ, အ, ဣတ္ထိယံ။ သင်္က သင်္ကာယံ။ ဝိဝိဓေနာကာရေန မညတိ ယသ္မာ, သာ ဝိမတိ။ မန ဉာဏေ, ဣတ္ထိယန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၀။)֍ * ၁၇၁။ တိကံ နီစပကတိဒေါသသမ္ဘူတရူပိဿရိယာဒိနိမိတ္တိကေ မဒေ, ယသ္မိံ သတိ ဥတ္တရဒါနသာဒရောလောကနာဒိဝိမုခေါ ပုရိသော ဇာယတေ။ မဒေါပျတြ ‘‘ကတ္ထူရီဂဗ္ဗရေတေသု, မဒေါဟဿေဘဒါနေသူ’’တိ [ကတ္တရိ ဂဗ္ဘရေတေသု, မဒေါ ပုရိသမာနေသူတိ (နိဿယ)] ရဘသော။ ဂဗ္ဗ မာနေ, စုရာဒိ, အ, အထ ဝါ ဂရ သေစနေ, ဗော။ မာန ပူဇာယံ, ဝိသေသတော မာနေတီတိ အဘိမာနော။ အဟံကာရေ အဟံသဒ္ဒေါ နိပါတော, အမှသဒ္ဒေါပျတြ, ‘‘အဟ’’မိတိ အတ္တာနံ ကရောတိ ယေနာတိ အဟံကာရော။ ဒွယံ စိန္တာယံ။ စိန္တ စိန္တာယံ, အ။ ဈေ စိန္တာယံ, ဈာယတေ ဈာနံ, ဒွီသုပိ ဘာဝသာဓနံ, အ။ ဝိတက္ကစိန္တာနံ ကော ဘေဒေါ? ဝိတက္ကော တာဝ ဝါစာယ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဝတ္တော, ‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါ, ဂဟပတိ, ဝိတက္ကေတွာ ဝိစာရေတွာ ပစ္ဆာ ဝါစံ ဘိန္ဒတီ’’တိ [သံ. နိ. ၄.၃၄၈] ဟိ ဝုတ္တံ။ ဣတရာ ပန တဿာ အပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဝတ္တာပီတိ အယမေတာသံ ဝိသေသော။ အထ ဝါ ဝိတက္ကော ပကိဏ္ဏကပရိယာပန္နော ဧကော စေတသိကဓမ္မော, ဣတရာ ပန သဗ္ဗသာဓာရဏပရိယာပန္နော မနသိကာရနာမကော ဧကော စေတသိကဓမ္မောတိ အယမေတာသံ ဝိသေသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၁။)ဒွယံ နိစ္ဆယေ။ နယ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, အာရမ္မဏံ နိစ္ဆိနန္တော နယတီတိ နိဏ္ဏယော, နဿ ဏတ္တံ။ အထ အဓိမောက္ခနိဏ္ဏယာနံ ကော ဘေဒေါ? အဓိမောက္ခော အာရမ္မဏံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ တိဋ္ဌတိ, နိဏ္ဏယော ဝိနိစ္ဆယမတ္တမေဝါတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ အထ ဝါ အဓိမောက္ခော ပသာဒေပိ သမ္ဘဝတိ, ဣတရော ပန န တထာတိ အယံပျေတေသံ ဘေဒေါ။ တတြ နိစ္ဆယသဒ္ဒေါ ဣဓာပိ ပဝတ္တတီတိ ဒွီသုပိ ဝုတ္တော။
ပါဒေန အဘျုပဂမဿ နာမာနိ။ ပတိပုဗ္ဗော ဇာနာတိ အဘျုပဂမေ, ဣတ္ထိယံ အ, ပဋိညာ။ တထာ သုဏောတိ စ, အ, ပဋိဿဝေါ, ဒွီသုပိ ဘာဝသာဓနံ။ သံဝိဒါ’ဂူ, ပဋိညာနံ, နိယမော, အဿဝေါ, သံသဝေါ, အင်္ဂီကာရော, အဘျုပဂမော, သမာဓိဣစ္စာဒီနိပိ အဘျုပဂမဿ နာမာနိ [အမရ ၅.၅]။
֍ * ၁၇၂။ ဆဟိ ပဒေဟိ အနာဒရဿ နာမာနိ။ မာန ပူဇာယံ, စုရာဒိ, မန ဉာဏေ ဝါ, ဟေဋ္ဌာ ကတွာ ဇာနနံ အဝမာနံ, ဘာဝေ ယု။ ယော ယေနာနာဒရိတော, သ တတော အဝဿမေဝ ကာယဝစီမနာနံ အညတရေနာဝဓီယတေတိ အနာဒရေပိ ဗျဝဓာနာဘိစာရတော တိရသဒ္ဒေါ အန္တရဓာနေ ဝတ္တမာနော သမ္ဗဇ္ဈတေတိ တိရောဓာနကရဏံ တိရက္ကာရော။ ပရိ ပရာပုဗ္ဗော ဘူဓာတု အဝညာဏေ, အဝပုဗ္ဗော ဇာနာတိ စ, သဗ္ဗတြ ဘာဝေ ဏော, အ စ။ ဒရ အာဒရေ, အာဒရော သက္ကာရော, တဗ္ဗိပရီတော အနာဒရော။ ပရာဘဝနံ ပရာဘဝေါ။ အဝဇာနနံ အဝညာ။
ဒွယံ ဥမ္မာဒေ။ စိတ္တဿ ဝိဗ္ဘမော ဘန္တိ ဥမ္မာဒေါ။ မဒ ဥမ္မာဒေ, ဥဂ္ဂတေဟိ, ဥမ္မဂ္ဂသဏ္ဌိတေဟိ ဝါ ဒေါသေဟိ မဒနံ ဥမ္မာဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၂။)֍ * ၁၇၃။ သ္နေဟန္တံ သ္နေဟေ။ ပိယဿ ဘာဝေါ ပေမံ, ဣမော, ပိယဿ ပတ္တံ, ပီနယတီတိ ဝါပီ, ပိနော ဘာဝေါ ပေမံ, ဣမော။ သိနိဟ, သ္နိဟ ပီတိယံ, ဘာဝေ ဏော။ ဒွယံ မုစ္ဆာယံ။ ပီဠ ဝိဗာဓာယံ, စိတ္တဿ ပီဠာ စိတ္တပီဠာ, ဝိဂတာ နီလာဒိသဉ္ဇာနနလက္ခဏာ သညာ ဧတသ္မာတိ ဝိသညီ, တဿ ဘာဝေါ ဝိသညိတာ။
ဒွယံ ပမာဒေ။ ယေန သက္ကော သမာနော သယံ ကတ္တဗ္ဗံ န ကရောတိ, သော ပမာဒေါ, မဒ ပမာဒေ ပပုဗ္ဗော, ပမဇ္ဇနံ ပမာဒေါ, ဏော။ သဇ ဝိသဇ္ဇနာလိင်္ဂနနိမ္မာနေသု။ သတိယာ ဝိသဇ္ဇနံ သတိဝေါသဂ္ဂေါ, ဣဿ ဩ။ အပုဗ္ဗဝတ္ထုပရိက္ခာတိသယေ ကောတူဟလာဒိဒွယံ။ တုဇ ဟိံသာယံ, ကုံ ပါပံ တောဇတီတိ ကောတူဟလံ, အလော, ဝဏ္ဏဝိကာရော စ။ တုလ နိက္ကသေ, ကုံ ပါပံ တုလယတီတိ ကုတူဟလံ, အ, ဟကာရဝဏ္ဏာဂမော။ ကောတုကံ, ကုတုကဉ္စ ဧတေသံ ပရိယာယာနိ။
֍ * ၁၇၄။ ဝိလာသာဒယော ကြိယာ စေဋ္ဌာ, ကိံဝိသိဋ္ဌာ? သာ ကြိယာ နာရိသိင်္ဂါရဘာဝဇာ ဣတ္ထီနံ ရတိဘာဝဇာ, ယာ ဟာဝသဒ္ဒေနောစ္စန္တေ။ ဟုယန္တေ ရာဂိနော အတြာတိ ဟာဝေါ, ဟု ဟဝနေ, ဏော။ အာဒိနာ ဝိစ္ဆိတ္တိပဘုတီနံ ဂဟဏံ, တထာ ဟိ ဝုတ္တံ နာဋကရတနကောသေ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၃။)‘‘လီလာ ဝိလာသော ဝိစ္ဆိတ္တိ၊ ဝိဗ္ဘမော ကိလကိဉ္စိတံ။
မောဋ္ဋာယိတံ ကုဋ္ဋမိတံ၊ ဝိဗ္ဗောကော လလိတံ တထာ။
ဝိကတဉ္စေတိ ဝိညေယျာ၊ ဒသ ထီနံ [ထီနံ စေဋ္ဌာ (က.)] သဘာဝဇာ။
ဟာဝေါ စ ဟေလာ ဝိက္ခေပ-သမ္မူဠှမဒကပဏျ’’န္တိ။
တတြ ပိယသမီပဂမနေ ယော ဌာနာသနဂမနဝိလောကိတေသု ဝိကာရော, အကသ္မာ စ ကောဓမိဟိတစမက္ကာရမုခဝိကူဏနံ, သော ဝိလာသော, ဝိပုဗ္ဗာ လသဓာတုမှာ ဏော။ သုကုမာရဝိဓာနေန ဘမုကနေတ္တာဒိကြိယာသစိဝကရစရဏင်္ဂဝိနျာသော လလိတံ, လလ ဝိလာသေ, တော။ အလဒ္ဓပိယသမာဂမေန ကုစိတ္တဝိနောဒနတ္ထံ ပိယဿ ယာ ဝေသဂတိဒိဋ္ဌိဟသိတဘဏိတေဟာနုကတိ ကရီယတေ, သာ လီလာ, လလ ဝိလာသေ, လလ ဥပသေဝါယန္တိ ဝါ ဓာတွတ္ထော, အ။ သုရတေ ပဝဍ္ဎေစ္ဆာ ဟေဠာ, ဟေလာ ဝါ, ဟိလ ဟာဝကရဏေ, အ။ မဒရာဂဟဿဇနိတော ဝိပရိယာသော ဝိဗ္ဘမော။ အာဘရဏဝိလေပနာဒီနံ ကုတောစိ ပိယာပရာဓတော ဣဿာယာနာဒရေန စတ္တာနံ သခီနံ ပယတနေန ဝါရဏံ ဝိစ္ဆိတ္တိ, ဆိဒိ ဒွေဓာကရဏေ,တိ။ ပိယေန ဒတ္တံ ပီတိနိဗန္ဓနံ သွပ္ပမပိ ဘူသနံ ဝိစ္ဆိတ္တီတျညေ။ ကိလကိဉ္စိတာဒယော နာဋကသတ္ထာနုသာရတော [ဗျာချာသုဓာဋီကာဋီပ္ပဏေ] ဉေယျာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၄။)֍ * ၁၇၅။ တိကံ ဟသိတေ။ ဟသ ဟသနေ, သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ သော ဟာသော မန္ဒော သမာနော မိဟိတံ, သိတဉ္စုစ္စတေ။ မိဟ ဤသံဟသနေ။ မန္ဒဿိတံ မှိတန္တိပိ ပါဌော, မှိ ဤသံဟသနေတိပိ ဓာတု, မှိဿ, မိဟိဿ ဝါ သျာဒေသော, သိတံ။ သဗ္ဗတြ ဘာဝေ တော။
ဤသံဖုလ္လိတဒန္တေဟိ၊ ကဋာက္ခေဟိ သောဋ္ဌဝေဟိ စ။
အလက္ခိတဒွိဇဒွါရံ၊ သိတမိစ္ဆန္တိ သူရယော [စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၃၄]။
ဒွယံ မဟာဟသိတေ။ အဋ ဂတိယံ, ဒူရဂါမိဟာသော အဋဟာသော, အတိက္ကန္တော ဝါ ဟာသော အဋဟာသော, တဿ ဋော, ဣကာရဿတ္တဉ္စ။ သိတာတိဟသိတာနံ အန္တရာဠိကံ ဝိဟသိတံ။
အာကုဉ္စိတကပေါလ’က္ခံ၊ သဿနံ နိဿနံ တထာ။
ပတ္ထာဝေါတ္ထံ သာနုရာဂံ၊ အာဟု ဝိဟသိတံ ဗုဓာ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၇.၃၅]။
ဒွယံ လောမုဂ္ဂမေ။ ရောမာနံ အဉ္စနံ ရောမဉ္စော, အဉ္စ ဂမနေ, ဏော။ လောမာနံ ဟံသနံ ဥဒ္ဓဂ္ဂဘာဝေါ လောမဟံသနော။
֍ * ၁၇၆။ ပရိဟာသာဒိဆက္ကံ ဝလ္လဘာဒီနံ ပရိဟာသေ။ ပရိဟသန္တျတြာတိ ပရိဟာသော, ဏော, ပရိဘဝိတုကာမေန ဟာသောတိ ဝါ ပရိဟာသော။ ဒု ပရိဟာသေ, ဒု အနာဒရေတိ ဝါ ဓာတု, အ, ဒဝ ဒါဟေတိ ဝါ ဓာတု။ ခိဍ ကီဠာယံ, ခိဍ္ဍာ, ခိဒ္ဒါတိပိ ပါဌော, အထ ဝါ ခံ တုစ္ဆံ ဣဍ္ဍာ ဝါစာ, သာ ဧတ္ထာတိ ခိဍ္ဍာ။ ကီဠ ပီတိယကီဠနေသု, ကီဠ ဝိဟာရေတိ ဝါ, ကီဠနံ ကေဠိ ကီဠာ စ ကီဠိတဉ္စ။ ပရိဟာသာဒိဆက္ကေသုပိ အဓိကရဏသာဓနမ္ပိ အာစရိယာ ဝဒန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၅။)တိကံ နိဒ္ဒါယံ။ နိပုဗ္ဗော ဒါ သုပနေ, အ။ သုပ သယေ, ဣနော, သုပိနံ။ အ, သောပ္ပံ။ အစ္စန္တပရိဿမာဒိကာရဏာ သဗ္ဗင်္ဂနိမီလနံ မိဒ္ဓံ။ မုစ္ဆာပါယံ မိဒ္ဓံ။ မိဒ ကာရိယက္ခမနေ, တော။ မေဓယတိ ဝါ မိဒ္ဓံ, အကမ္မညဘာဝေန ဝိဟိံ သတီတျတ္ထော, ကမ္ပနတ္ထော စလဓာတု မုစ္ဆာပါယေ ပပုဗ္ဗော။ အက္ခိဒလာနံ ပစလဘာဝေန အယတိ ပဝတ္တတီတိ ပစလာယိကာ, ဏွု, အဿိတ္တံ။
֍ * ၁၇၇-၁၇၈။ ကေတဝန္တံ ကူဋေ။ ကရဏံ ကတိ, နိန္ဒိတာ ကတိ နိကတိ။ အဋ ဂမနေ, ကုစ္ဆိတေနာကာရေန အဋတီတိ ကူဋံ။ ကုဋ ဆေဒနေတိ ဝါ ဓာတု [သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ပန ‘‘ကူဋ အပ္ပသာဒေ’’တိ ဓာတုနာ သာဓိတံ]။ ရဘိ ဗျာဇေ, ဗျာဇော နာမ ကေတဝံ။ သဌ ကေတဝေ, သဌံ, သဌယတိ န သမ္မာ ဘာသတိ ယေနာတိ ဝါ သဌံ။ ကိတဝဿ ဓမ္မော ကေတဝံ, ကိတဝေါ နာမ ဇူတကာရော, စောရော ဝါ, ကိတ နိဝါသေ, အဝေါ။ ကပဋော, ဗျာဇော, ဥပဓိ, ကုသတိ ဣစ္စာဒီနိပိ ကေတဝဿ နာမာနိ။
သတ္တကံ သဘာဝေ။ ဘဝနံ ဘာဝေါ, သဿ အတ္တနော, သန္တော ဝါ သံဝိဇ္ဇမာနော ဘာဝေါ သဘာဝေါ။ သဇ ဝိသဇ္ဇနာလိင်္ဂနနိမ္မာနေသု, နတ္ထိ ဝိသဇ္ဇနမေတဿာတိ နိဿဂ္ဂေါ။ ရူပ ပကာသနေ, သံဝိဇ္ဇမာနံ ရူပံ သရူပံ။ ကရဏံ ဘဝနံ ကတိ, ပဌမံ ကတိ ပကတိ။ ယထာ ပဌမကာလေ သမ္ဘူတာ, တထေဝ သဗ္ဗဒါပီတျတ္ထော။ သီလ သမာဓိမှိ, သမာဓိ နိယမော။ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသု, တထေဝ လက္ခိတဗ္ဗန္တိ လက္ခဏံ, ယု။ တထေဝ ဘဝတီတိ ဘာဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၆။)ဒွယံ ဥဿဝေ။ ဥသ ဒါဟေ။ ကံ ဥသဝန္တိ ဥဂ္ဂိရယန္တျတြာတိ ဥဿဝေါ, နာနာသမိဒ္ဓီဟိ သဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ဥဿဝေါ။ ဆိ ဆေဒနေ, ဆိန္ဒတိ သောကမေတ္ထာတိ ဆဏော။ ယု။ ဣဿ လောပေါ။ သောကံ, ပါပဉ္စ ဆိန္ဒန္တာ အဏန္တိ သဒ္ဒါယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ဆဏော။ ဆိ ဆေဒနေ။ အဏ သဒ္ဒတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။
֍ * ၁၇၉။ ယထာ သသ္နေဟံ ပကတိတိလတေလာဒိသ္နေဟသဟိတံ ဒီပကံ ပဇ္ဇောတံ ဓာရေန္တော ဇန္တု နရော အတျန္ဓကာရဂဗ္ဘာဒီသွပိ ဌိတာနိ ခုဒ္ဒကာနျတ္ထဇာတာနိ အတိသုခုမာနိပိ နာနာဒဗ္ဗသမူဟာနိ သုခံဝ သမ္ပဿတိ, တထာ သသ္နေဟံ ဗုဒ္ဓပရိယာယာဒိအနေကပရိယာယသ္နေဟသဟိတံ ဣမံ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကံ ဂန္ထံ ဥဂ္ဂဟဏဓာရဏာဒိနာ ဓာရေန္တော ဇန္တု သောတုဇနော ခုဒ္ဒကာနိ အတ္ထဇာတာနိ နာနာသတ္ထေသု အာဂတာနိ အတိဂမ္ဘီရာနိ အတ္ထဇာတာနိ သုခံ သမ္ပဿတီတိ ယောဇနာ။
ဣတိ သကလဗျာကရဏမဟာဝနာသင်္ဂဉာဏစာရိနာ ကဝိကုဉ္ဇရကေသရိနာ သိရိမဟာစတုရင်္ဂဗလေန မဟာမစ္စေန ဝိရစိတာယံ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဝဏ္ဏနာယံ သဂ္ဂကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
သဂ္ဂကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၂. ဘူကဏ္ဍ
၁. ဘူမိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၇။)֍ * ၁၈၀။ ဣဓ ဘူကဏ္ဍေ သာင်္ဂေါပါင်္ဂေဟိ ဘူမျာဒီဟိ ဒသဟိ, ပါတာလေန စာတိ ဧကာဒသဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ကမတော ဝဂ္ဂါ ဘူမိဝဂ္ဂါဒိနာမကာ ဝဂ္ဂါ ဝုစ္စန္တေ။ သပ္ပဓာနောပကာရကာနိ အင်္ဂါနိ ခါရာဒီနိ, အင်္ဂါနံ ဥပကာရကာနိ စ ဥပင်္ဂါနိ အဒ္ဓါဒီနိ။
֍ * ၁၈၁။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဘူမိယာ နာမာနိ။ ဝသူနိ ရတနာနိ ဓာရယတီတိ ဝသုန္ဓရာ။ ခမု သဟနေ, ခဿ ဆော, ဆမာ, အထ ဝါ ဆိ ဆေဒနေ, သတ္တာနမဓောပတနံ ဆိန္ဒတီတိ ဆမာ, မော, ဣတ္ထိယမာ စ။ ဘဝန္တျဿံ ဘူတာနီတိ ဘူမိ။ ဘူ သတ္တာယံ, မိ။ ပုထဣတိ ပါဋိပဒိကေ ဌိတေ နဒါဒိ, ဤ, ပုထဿ ပုထုအာဒေသေ, ဝုဒ္ဓိမှိ စ ကတေ ပုထဝီ။ ဥဿုဝါဒေသေ ပုထုဝီ။ ပထာဒေသေ တု ပထဝီ, ဣမသ္မိံ ပက္ခေ အဝါဂမော, အထ ဝါ ထဝ ဂတိယံ, ပထဝတိ ဧတ္ထာတိ ပထဝီ, နဒါဒိ, သဗ္ဗတ္ထ ပတ္ထရတီတိ ဝါ ပထဝီ, ထရ သန္ထရဏေ ပပုဗ္ဗော, ရဿ ဝေါ, နဒါဒိ, ပုထဝီ, အဿု။
‘‘မဓုနော ကေဋဘဿာပိ၊ မေဒမံသပရိပ္လုတာ။
တေနာယံ မေဒိနီ ဒေဝီ၊ ဝုစ္စတေ ဗြဟ္မဝါဒိဘီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၁.၃]။ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၈။)ဝစနတော မေဒယောဂါ မေဒိနီ, ဤ, ဣနီ စ။ မိဒ သ္နေဟနေ ဝါ, ယု, နဒါဒိ, ဣဿေတ္တဉ္စ။ မဟ ပူဇာယံ, နဒါဒိ။ ဝိတ္ထိဏ္ဏတ္တာ ဥဗ္ဗီ, နဒါဒိ, အဝတိ ဘူတာနီတိ ဝါ ဥဗ္ဗီ, အဿု။ ဝသူနိ သန္တျဿံ ဝသုမတီ။ ဂစ္ဆန္တိ ယဿံ လောကာ, သာ ဂေါ, ပုမိတ္ထိယံ။ ကာ သဒ္ဒေ, ကာယတိ ဧတ္ထ, ကာယတိ မာရဝိဇယကာလေတိ ဝါ ကု, ဥ။ ဝသူနိ ဓာရယတီတိ ဝသုဓာ။ သဗ္ဗံ လောကံ ဓရယတီတိ ဓရဏီ, ယု, နဒါဒိ။ ဓရတီတိ ဓရာ, ဣတ္ထိယံ အာ။ ဂမု ဂမနေ, ဂစ္ဆန္တျဿံ ဇဂတီ, အန္တပစ္စယော, ဂဿ ဒွိတ္တံ, ဇတ္တဉ္စ, နလောပေါ, နဒါဒိ။ ဘူ သတ္တာယံ, ရိ, နဒါဒိ, ကွိမှိ ဘူ။ ဘူတေ သတ္တေ ဓရတီတိ ဘူတရော။ အဝ ရက္ခဏေ, ယု, နဒါဒိ, အဝနီ။
֍ * ၁၈၂။ ခါရာ လဝဏရသာ မတ္တိကာ ဦသောတျုစ္စတေ။ ခါဒတီတိ ခါရာ, ဒဿ ရော။ ပဒေသကတ္တာ မတ္တေန ပမာဏေန ယုတ္တာ မတ္တိကာ။ ဦသ ရုဇာယံ, ဦသော။ ဦသယောဂါ ဦသဝါ, ဝန္တု။ ရပစ္စယေ ဦသရော။ ဒွေပိ တီသု ဝတ္တန္တေ။
ထလ ဌာနေ, အဓိကရဏေ အ။ ကိတ္တိမံ ထလံ, အကိတ္တိမာ ထလီ, နဒါဒိ။ ထဒ္ဓလူခမှိ ဘူဘာဂေ ဘူမိပ္ပဒေသေ ဇင်္ဂလသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ တတ္ထ နိဇ္ဇလတ္တာ ကက္ခဠတ္တာ ထဒ္ဓါ။ တိက္ခသက္ခရာဒိဝိဒါရဂဝါဒိခုရဂဏ္ဍုပ္ပာဒဝစ္စာဒိသဟိတတ္တာ လူခေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂလ စဝနာဓောပတနာဒနေသု။ ဇလံ ဂလတိ ဧတ္ထ, ဇလေန ဝါ ဂလန္တိ ဧတ္ထာတိ ဇင်္ဂလော, နိဇ္ဇလော ဒေသော, ‘‘ဇင်္ဂလော နိဇ္ဇလေ ဒေသေ, တိလိင်္ဂေါ ပိသိတေ ထိယ’’န္တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၃၉၃] ဟိ တိကဏ္ဍသေသော, လဿ လောပေါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၃၉။)֍ * ၁၈၃။ ဝေဒေန ပညာယ ဤဟန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝေဒေဟော။ သော ဧဝ ဝိဒေဟော, ဣမံ ဒီပမုပါဒါယ သိနေရုနော ပုဗ္ဗဒိသာဘာဂတ္တာ ပုဗ္ဗော စ သော ဝိဒေဟော စေတိ ပုဗ္ဗဝိဒေဟော။ ဧဝမပရုတ္တရေသု။ ဂဝေန ယန္တျေတ္ထာတိ ဂေါယာနော။ အပရော စ သော ဂေါယာနော စေတိ အပရဂေါယာနော။ ဇမ္ဗုယာ လက္ခိတော, ကပ္ပဋ္ဌာယိတာဒိပ္ပဘာဝေန ဝါ တပ္ပဓာနောဒီပေါတိ ဇမ္ဗုဒီပေါ။ ဓမ္မတာသိဒ္ဓဿ ပဉ္စသီလဿ အာနုဘာဝေန ကံ သုခံ ဥရု မဟန္တမေတ္ထာတိ ကုရု, ကုံ ပါပံ ရုန္ဓန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ကုရု, ကွိ။ ဒီပ ဒိတ္တိပ္ပကာသနေသု, ဇလမဇ္ဈေ ဒိပ္ပန္တီတိ ဒီပါ, ဒိပ္ပန္တိ ဧတ္ထ သဒ္ဓမ္မာတိ ဝါ ဒီပါ, ပမာဏတော မဟန္တာ ဒီပါ မဟာဒီပါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၀။)֍ * ၁၈၄။ ကုရုအာဒယော ဧကဝီသတိ ဇနပဒန္တရာ ဇနပဒဝိသေသာ, အာဒိနာ သုရမဟပစ္စုဂ္ဂတာ တလကုဋာ အသ္မာကာဒယော စ ပုမ္ဗဟုတ္တေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဗဟုတ္တေ စ သိယုံ။ ကုရု နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ, တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရူဠှီသဒ္ဒေန ‘‘ကုရူ’’တိ ဗဟုဝစနေန ဝုစ္စတိ, ဧဝံ သဗ္ဗတြ။ ကုံ ပါပံ ရုန္ဓတီတိ ကုရု, ခတ္တိယကုမာရာ, တေသံ နိဝါသော ကုရူ, ပစ္စယလောပတော န ဝုဒ္ဓိ, သဗ္ဗတြေဝံ [ပါဏိနိ ၁.၂.၅၂ ၄.၂.၈၁ သုတ္တေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။ အရိဝိဇယလောကမရိယာဒါတိက္ကမာဒီသု သက္ကောန္တီတိ သက္ကာ။ ကောသံ လန္တိ ဂဏှန္တိ, ကုသလံ ပုစ္ဆန္တီတိ ဝါ ကောသလာ။ မဂေန သဒ္ဓိံ ဓာဝန္တီတိ မဂဓာ, ကွိ, မံသေသု ဂိဇ္ဈန္တီတိ ဝါ မဂဓာ။ ဂိဓ အဘိကင်္ခါယံ။ သေဝန္တိ ယေနာတိ သိဝိ, သိ သေဝါယံ, ဝိ။ သိဝံ ကရောန္တီတိ ဝါ သိဝီ, အညတ္ထေ ဣ။ ကလ သဒ္ဒေ, ဣင်္ဂပစ္စယော, ကလိင်္ဂါ, တေသံ နိဝါသော ကလိင်္ဂါ, ဥတ္တရာပထော [‘‘ဇဂန္နာထာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ကဏှာတီရန္တရံ သိဝေ ကလိင်္ဂဒေသော သံဝုတ္တော’’ ဣတျုတ္တဒေသေ (ထောမနိဓိ)], ကလိံ ဂဏှန္တီတိ ဝါ ကလိင်္ဂါ, ကွိ, ကလံ မဓုရသဒ္ဒံ ဂါယန္တီတိဝါ ကလိင်္ဂါ, အဿိတ္တံ, ကေန သုခေန လိင်္ဂန္တီတိ ဝါ ကလိင်္ဂါ, လိင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ အတ္တနာ ခါဒိတံ လဉ္ဇံ ပရာဇိတေဟိ ယာစိတေပိ ပုန န ဝမန္တီတိ အဝန္တီ။ ပဉ္စာလဿ ပုတ္တာ ပဉ္စာလာ။ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာတိ ဝဇ္ဇီ, ‘‘ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ ဣမေ’’တျာဒိနာ ပဝတ္တဝစနမုပါဒါယ ဝဇ္ဇီတိ လဒ္ဓနာမာ ရာဇာနော။ ဝဇ္ဇီရဋ္ဌဿ ဝါ ရာဇာနော ဝဇ္ဇီ။ ရဋ္ဌဿ ဝါ ပန တံသမညာ တံနိဝါသိရာဇကုမာရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဂံ ပထဝိံ ဓာရေန္တီတိ ဂန္ဓာရာ, ကိတ္တိဂန္ဓေန အရန္တီတိ ဝါ ဂန္ဓာရာ။ စိတ ဥဿာဟနေ, စေတန္တိ ဥဿဟန္တိ ယုဒ္ဓကမ္မာဒီသူတိ စေတယော။
֍ * ၁၈၅။ ဝင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ ဝိသိဋ္ဌာနိ ဒေဟာနိ ယေသံ ဝိဒေဟာ, ပုဗ္ဗဝိဒေဟဒီပတော အာဂတတ္တာ ဝါ ဝိဒေဟာ။ ဩဇ ဒိတ္တိယံ, ကမ္ဗုနာ သမ္ဗုကေန ဩဇန္တိ တဿံ ဝေါဟာရကရဏတောတိ ကမ္ဗောဇာ, ကမ္ဗုကဇော ဩဇော ဗလမေတေသန္တိ ဝါ ကမ္ဗောဇာ။ မဒ မဒ္ဒနေ, မဒ္ဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ, မံ သိဝံ ဒဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ, ပဉ္စကာမဂုဏာဒီဟိ မောဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ, မဒ ဟာသေ။ ဘဉ္ဇ အဝမဒ္ဒနေ, ဘဂ္ဂါ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ သီဟံ လန္တီတိ သီဟဠာ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, သမ္ပတ္တိယာ ကာသန္တီတိ ကသ္မီရာ, မီရော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, ဣ, ကာသီ။ ပဍိ ဂတိယံ, ပဏ္ဍု, ဥ။ အထ ဝါ ကုံ ပါပံ ရုန္ဓတိ ဧတ္ထာတိ ကုရု, ဣတိ ဧကောပိ ဇနပဒေါ နိဿိတာနံ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနေန ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၁။)֍ * ၁၈၆။ ဒွယံ ဘုဝနေ။ လုဇ အဒဿနေ, လုဇ္ဇတီတိ လောကော, ဂဿ ကော, ဇဿ ဝေါ။ ဘဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘုဝနံ, ယု။ ဇဂတိ, ဝိဋ္ဌပါဒီနိပိ ဘုဝနပရိယာယာနိ။ ဒွယံ ဒေသသာမညေ။ ဒိသ အတိသဇ္ဇနေ, အတိသဇ္ဇနံ ပဗောဓနံ, ‘‘အယံ ဣတ္ထန္နာမော’’တိ ဒိသတိ အပဒိသတီတိ ဒေသော။ သိ သေဝါယံ, သညာယံ အ, ဝိသယော။
သိဋ္ဌာစာရရဟိတော မိလက္ခဒေသော ကာမရူပါဒိ ပစ္စန္တော နာမ။ မိလက္ခ အဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ, မိလက္ခန္တိ အဗျတ္တဝါစံ ဘာသန္တီတိ မိလက္ခာ။ သိဋ္ဌာစာရမဂ္ဂဒဿနတ္ထာယ ပညာစက္ခုနော အဘာဝါ ရာဂါဒိမလံ အက္ခိမှိ ယေသန္တိ ဝါ မိလက္ခာ, အဿိတ္တံ, တေသံ နိဝါသဋ္ဌာနံ မိလက္ခဒေသော။ ပစ္စန္တေ မဇ္ဈိမဒေသဿ ဗဟိဒ္ဓါဘာဂေ ဇာတော ပစ္စန္တော။
ဗျဝတ္ထာ စတုဝဏ္ဏာနံ၊ ယသ္မိံ ဒေသေ န ဝိဇ္ဇတေ။
မိလက္ခဒေသော သော ဝုတ္တော၊ မဇ္ဈဘူမိ တတော ပရံ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၁.၇]။
အရိယာစာရဘူမိတ္တာ မဇ္ဈော စ သော ဒေသော စေတိ မဇ္ဈဒေသော, နဝယောဇနသတပရိက္ခေပေါ မဇ္ဈိမဒေသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၂။)֍ * ၁၈၇။ သလိလပ္ပာယော ဗဟူဒကော ဒေသော အနူပေါ နာမ, အနုဂတာ အာပါ အတြာတိ အနူပေါ, အာပဿ အာဒိနော ဥတ္တံ, ပရလောပေါ ဝါ။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဆော, ကစ္ဆံ။ အနူပဒေသော စ။ အဘိနဝေါဂ္ဂမနေန တိဏေန လက္ခိတေ ဟရိတေ ဒေသေ သဒ္ဒလော, ဒလ ဒိတ္တိယံ, ဘာဝေ အ။ ဝိဇ္ဇတိ ဒလော ယတ္ထ သဒ္ဒလော။
֍ * ၁၈၈။ နဒိယာ အာဘတေန အမ္ဗုနာ ဥဒကေန ဇီဝန္တိ ဧတ္ထာတိ နဒျမ္ဗုဇီဝနော ဒေသော နဒီ မာတာ အဿာတိ နဒီမာတိကောတိ ဝုစ္စတိ, ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ ကော။ ဝုဋ္ဌိယာ ဝဿေန နိပ္ဖဇ္ဇတိ သဿမေတ္ထာတိ ဝုဋ္ဌိနိပ္ဖဇ္ဇသဿကော ဒေသော ဒေဝေါ မာတာ အဿာတိ ဒေဝမာတိကောတိ ဝုစ္စတိ, ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိယေဝ ကော, ဒေဝသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဝုဋ္ဌိမာဟ။
֍ * ၁၈၉။ အနူပါဒယော ဒေဝမာတိကာန္တာ တီသု လိင်္ဂေသု။ စန္ဒသူရာဒေါ စန္ဒသူရိယသိနေရုပဗ္ဗတာဒိမှိ သဿတိသဒ္ဒေါ ဤရိတော ကထိတော။ သဗ္ဗဒါ သရန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ သဿတိယော, သရ ဂတိယံ, သရသဒ္ဒဿ သော,တိ။
ရဌ ဂတိယံ, ရဌန္တိ ဧတ္ထ နဂရာဒယောတိ ရဋ္ဌံ, တော။ နာဂရေဟိ ဝိဇိနိတဗ္ဗန္တိ ဝိဇိတံ။ အာဠိယံ ပဝတ္တမာနော ယော သေတု, သော ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တတိ။ သိ ဗန္ဓနေ, တု။ အလ ဘူသနေ, ဣ, အာဠိ, တဿံ အာဠိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၃။)နဂရပဗ္ဗတာဒိနော ဥပါန္တဘူ သမီပဘူမိ ပရိသရော ပရိတော သရန္တျတြာတိ, ဏော။
တိကံ ဝဇေ။ ဂါဝေါ တိဋ္ဌန္တျတြာတိ ဂေါဋ္ဌံ။ ကုလ သင်္ချာနေ, ဂါဝေါ ကုလန္တျေတ္ထာတိ ဂေါကုလံ, ဂုန္နံ ကုလံ ဃရန္တိ ဝါ ဂေါကုလံ။ ဝဇ ဂတိယံ, ဝဇန္တိ ယံ ဂါဝေါ နိဝါသနတ္ထာယာတိ ဝဇော။ ဂေါဋ္ဌာနကံ, ဂေါဋ္ဌာနန္တိပိ ဝဇဿ နာမာနိ။
֍ * ၁၉၀။ သိလောကေန မဂ္ဂဿ နာမာနိ။ ပထိကေဟိ မဇ္ဇတေ နိတ္တိဏံ ကရီယတေတိ မဂ္ဂေါ, မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ, ဏော, ဇဿ ဂတ္တံ, ပထိကေဟိ မဂ္ဂီယတေတိ ဝါ မဂ္ဂေါ, မဂ္ဂ အနွေသနေ, မံ သိဝံ ဂစ္ဆတိ ဧတ္ထ, ဧတေနာတိ ဝါ မဂ္ဂေါ, ‘‘မော သိဝေ ပရိသာယဉ္စေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ, သိဝံ ဂမနံ ကရောတီတျတ္ထော, ကြိယာဝိသေသနမေတံ။ ပထိ ဂတိယံ, စုရာဒိ, နာဂမော။ ပန္ထယန္တိ ယန္တျနေနာတိ ပန္ထော, အ, ကာရိတလောပေါ။ ပထတိ ယာတျနေနာတိ ပထော။ အဒ ဂမနေ, အဒတိ ယတ္ထ သာ အဒ္ဓါ, ဓော, အဒ္ဓါ မဂ္ဂေါ, အဒ္ဓါသဒ္ဒေါယံ ကာလေပိ, သမဘာဂတ္ထဝစနေ တု အဒ္ဓံ, တသ္မာ အဒ္ဓသဒ္ဒေါ ပုမနပုံသကဝသေန ဒွိလိင်္ဂေါ, ရာဇာဒိတ္တေ အဒ္ဓါ, အရာဇာဒိတ္တေ အဒ္ဓံ။ အဉ္ဇ ဂတိယံ, အသော။ ဝဇ ဂတိယံ, ဥမော, ဇဿ ဋော။ ပဒ ဂတိယံ, အ, ဒဿ ဇော, ဒွိတ္တံ, ပဇ္ဇော။ အယ ဂတိယံ, ယု, ပဒ ဂတိယံ, အဝေါ, နဒါဒိ။ ဝတ္တ ဝတ္တနေ, ဝတ္တနံ ဂမနာဒိ, အနိ, နဒါဒိ, ဝတ္တနီ။ ကန္တနဒဏ္ဍေ ပုန္နပုံသကံ။ ပထိကေဟိ ပါဒေဟိ ဟညတေတိ ပဒ္ဓတိ။ ပါဒသဒ္ဒသမာနတ္ထေန ပဒသဒ္ဒေန နိယတပ္ပယောဂတော ဝုတ္တိနာ သိဒ္ဓါ, ပဒသဒ္ဒူပပဒေါ ဟနဓာတု,တိ, ဟနဿ ဓော, အလောပေါ။ ပဒ္ဓတိသဟစရဏတော ဝတ္တနီ, တံသဟစရဏတော ပဒဝီ စ ဣတ္ထိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၄။)֍ * ၁၉၁-၁၉၂။ တဗ္ဘေဒါ တဿ မဂ္ဂဿ ဝိသေသာ ဇင်္ဃမဂ္ဂါဒယော အပထန္တာ။ ဇင်္ဃာဟိ ဂတော မဂ္ဂေါ ဇင်္ဃမဂ္ဂေါ။ သကဋေဟိ ဂတော မဂ္ဂေါ သကဋမဂ္ဂေါ။ တေ ဇင်္ဃမဂ္ဂသကဋမဂ္ဂါ မဟာမဂ္ဂေ ဝတ္တန္တိ။
ဧတ္ထ စ ‘‘တေထာ’’တိ အထသဒ္ဒေါ န ဝတ္တဗ္ဗော, ‘‘တေ စာ’’တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘မတာဒ္ဓနီ’’တိ ပါဌေ ပန သတိ ‘‘တေထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗောယေဝ, တဒါ ဧကပဒိကေ အဒ္ဓနိ မဂ္ဂေ ဧကပဒီ မတာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဂစ္ဆတံ ဧကော အသဟာယော ပါဒေါ ယဿံ, န နိသိန္နဿေဝ ယမကောတိ ဧကပဒီ, သမာသန္တေ နိစ္စမီပစ္စယော, ကပစ္စယေ ဧကပဒိကော, ဤဿ ရဿတ္တံ။
စောရကဏ္ဋကာဒိဒေါသေ ဒုဂ္ဂမေ ပထေ ကန္တာရော, ပုန္နပုံသကေ, ကေန ပါနီယေန တရန္တိ အတိက္ကမန္တိ ယန္တိ ကန္တာရော, တရ တရဏေ, စောရကန္တာရာဒီသု ပနာယံ ရူဠှိဝသေန ဝုတ္တော, အထ ဝါ ကတိ ဆေဒနေ, သပ္ပဋိဘယတ္တာ ကန္တတိ နိစ္စဂမနာဂမနမေတ္ထာတိ ကန္တာရော, အာရော, နာဂမော စ။ ဒုက္ခေန ဂစ္ဆန္တျေတ္ထာတိ ဒုဂ္ဂမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၅။)֍ * ၁၉၃။ ဒွယံ ပဋိမဂ္ဂေ။ ပဋိ အဘိမုခေန ဂန္တဗ္ဗော မဂ္ဂေါ, ပထော စ ပဋိမဂ္ဂေါ, ပဋိပထော စ။ ဒီဃမဉ္ဇသံ အတိဒူရော မဂ္ဂေါ အဒ္ဓါနန္တိ ဝုစ္စတေ။ အဒ္ဓါနံ အယနံ အဒ္ဓါနံ, အစ္စာယတော မဂ္ဂေါ, ယထာ ‘‘ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ, ယလောပေါ။
ဒွယံ ပသတ္ထေဒ္ဓနိ။ သောဘနော ပထော, ပန္ထော စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဂန္တဗ္ဗပထဘာဝတော အပေတံ ဥပ္ပထံ, အပထဉ္စ, အဗျယီဘာဝသမာသော, အသဒ္ဒေါ အတြ နိပါတော။
֍ * ၁၉၄-၁၉၆။ ပရမာဏူနံ ဆတ္တိံသ ဧကော အဏု နာမ, အဏုတောပိ အဏုတရတ္တာ ပရမော အဏု, အဏုတော ဝါ ပရမောတိ ပရမာဏု, အဏ သဒ္ဒတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, ဥ။ တေ အဏဝေါ ဆတ္တိံသ တဇ္ဇာရီ နာမ, တံ တံ အတ္တနော နိဿယံ မလီနကရဏဝသေန ဇရာပေတီတိ တဇ္ဇာရီ, ဇရ ဇီရဏေ, ဇရ ဝယောဟာနိမှိ ဝါ, အ, နဒါဒိ။ တာပိ တဇ္ဇာရိယော ဆတ္တိံသ ရထရေဏု နာမ, ရထာနံ သဉ္စရဏဝသေန ပဝတ္တော ရေဏု ရထရေဏု။ တေ ရထရေဏဝေါ ဆတ္တိံသ လိက္ခာ နာမ။ လက္ခ ဒဿနေ, ပကတိစက္ခုနာပိ လက္ချတေတိ လိက္ခာ, အဿိတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၆။)တာ လိက္ခာ သတ္တ ဦကာ နာမ, ဦကာတိ ဝုစ္စတိ သိရောဝတ္တကိမိ, တပ္ပမာဏတ္တာ ဦကာ။ တာ သတ္တ ဦကာ ဓညမာသော နာမ, ဓညော ဝီဟိယေဝ ပရိမာဏိတဗ္ဗတ္တာ မာသော စာတိ ဓညမာသော, မသိ ပရိမာဏေ။ တေ သတ္တ ဓညမာသာ အင်္ဂုလံ နာမ, အင်္ဂ ဂမနတ္ထော, ဥလော, အင်္ဂုလံ, ပမာဏံ, ဥလိပစ္စယေ အင်္ဂုလိ, ကရသာခါ။ အမုဒွိစ္ဆေတိ အဒုံ ဒွါဒသင်္ဂုလံ ဝိဒတ္ထိ နာမ, ကဏိဋ္ဌသဟိတေနင်္ဂုဋ္ဌေန ဝိတ္ထာရီယတေ, ဝိဓီယတေတိ ဝါ ဝိဒတ္ထိ, ဝိပုဗ္ဗော တနု ဝိတ္ထာရေ။ ဓာ ဓာရဏေ, ဥဘယတြာပိတိ, ပုဗ္ဗပက္ခေ တဿ ထော, နဿ တော, တဿ ဒေါ။ ပစ္ဆိမေ ဓဿ ဒေါ, တဿ ထော, အသရူပဒွိဘာဝေါ စ။ တာ ဒုဝေ ဝိဒတ္ထီ ရတနံ သိယုံ, ရမု ကီဠာယံ, တနော, မလောပေါ။ တာနိ သတ္တေဝ ရတနာနိ ယဋ္ဌိ နာမ, ယတ ပယတနေ,တိ, တဿ ဌော, တဿ ဋော။ တာ ဝီသတိ ယဋ္ဌိယော ဥသဘံ နာမ, ဥသ ဒါဟေ, အဘော။ ဧတ္ထ ပန ဥသဘနဒန္တရံ ဥသဘံ။ ဥသဘာနံ အသီတိပ္ပမာဏံ ဂါဝုတံ နာမ, ဂဝံ, ဂဝေဟိ ဝါ ယုတံ ဂါဝုတံ။ ယုဇ သမာဓိမှိ, ဂေါနဒန္တရေဟိ ဂဟိတပ္ပမာဏသမာဓာနန္တျတ္ထော, တံ စတုဂါဝုတံ ယောဇနံ နာမ, ယုဇ သမာဓိမှိ, ယု, ‘‘ဧတ္တကံ ယောဇနံ နာမ ဟောတူ’’တိ စတုဂါဝုတေဟိ သမာဓာနန္တျတ္ထော။
֍ * ၁၉၇။ အာရောပိတာနံ အာစရိယဓနူနံ ပဉ္စသတံ ကောသော နာမ, အနာရောပိတာနန္တျပရေ။ ကုသ အဝှာနေ, ဏော, ကုသနံ အဝှာနံ ကောသော, ဣဓ ပန ကောသပ္ပမာဏတ္တာ ကောသော, ဒွိသဟဿကရပ္ပမာဏော။ အညတ္ထ ပန –
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၇။)‘‘စတုက္ကာဓိဝီသတိယာ၊ အင်္ဂုလေဟိ ကရော ဘဝေ။
ချာတမဋ္ဌသဟဿေဟိ၊ ကောသမာနံ ဝိဘာဝိနာ’’တျုတ္တံ။
စတုရမ္ဗဏန္တိ စတုရမ္ဗဏဝီဟိဗီဇဇာတရောပနယောဂျော ဘူမိပ္ပဒေသော ကရီသံ နာမ, ကရောန္တိ ဧတ္ထ ကသနရောပနာဒိကန္တိ ကရီသံ, ဤသော။ စတုရမ္ဗဏဗီဇဇာတာနိ ရောပေန္တျေတ္ထာတိ စတုရမ္ဗဏံ, အမ္ဗဏံ ဧကာဒသဒေါဏမတ္တံ, အညေ ပန ‘‘စတုရမ္ဗဏံ စတုယဋ္ဌိကံ ဌာနံ ကရီသံ နာမာ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ ကရီသဗ္ဘန္တရာနံ ပရိယာယဘာဝပ္ပသင်္ဂါ န ဂဟေတဗ္ဗံ။
ပမာဏတော ဟတ္ထာနမဋ္ဌဝီသပ္ပမာဏံ ဌာနံ အဗ္ဘန္တရံ နာမ, အဗ္ဘန္တရေ အန္တောကောဋ္ဌာသေ ဇာတံ, န ဗဟိကောဋ္ဌာသေတိ အဗ္ဘန္တရံ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဟိ ယော ယော ဌိတော, နိသိန္နော ဝါ, တတ္ထ တတ္ထ သမန္တာ အဋ္ဌဝီသတိဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဌာနံ တဿ တဿ အဗ္ဘန္တရံ ဌာနံ နာမ။ ဘူမျာဒိတ္တာ ဘူမိဝဂ္ဂေါ, အထ ဝါ အင်္ဂါပေက္ခာယ ဘူမိယေဝ ပဓာနံ, ပဓာနေန စ ဗျပ္ပဒေသော ဘဝတီတိ ဘူမိဝဂ္ဂဗျပ္ပဒေသော။
ဘူမိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၂. ပုရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
‘‘ပဋ္ဋနဉ္စ အဓိဋ္ဌာနံ၊ နဂရံ ပုဋဘေဒနံ။
ထိယော ပူ နဂရီ ပူရိယော၊ ဌာနီယံ ကဗ္ဗဋံ ပုဋ’’န္တိ။
ဟိ သိလောကပရိယာယေသု ဝေါပါလိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၈။)‘‘ဝိစိတ္တဒေဝါယတနံ၊ ပါသာဒါပဏမန္ဒိရံ။
နဂရံ ဒဿယေ ဝိဒွါ၊ ရာဇမဂ္ဂေါပသောဘိတ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁.၂.၁]။ –
နဂရလက္ခဏံ။ ပု ပါလနေ, ပုရ ပါလနေတိ စ, ပုနာတိ ပုရေတိ စ ရက္ခတိ ပရစက္ကာ ဒုဂ္ဂတာယာတိ ပုရံ, ရော, အ စ, ပုရ အဂ္ဂဂမနေတိပိ ဓာတွတ္ထော။ နဂါ ပါသာဒါဒယော အဿ သန္တိ နဂရံ, ရော။ ဝါကာရေန နဂရသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ သမုစ္စိနောတိ [နဂရိယော ဝါ ပတ္တနံ (အမရ ၁.၂.၁) ပက္ခေ ပတ္တနသာဟစရိယာ နပုံသကတ္တံ။ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁.၂.၁)], ပုရသဒ္ဒဿာပီတျာစရိယာ။ အကုတောဘယတ္တာ ဌာနာယ ဟိတံ ဌာနီယံ, ဤယော။ ပဏိကာနံ ပုဋာ ဘိဇ္ဇန္တေ အတြာတိ ပုဋဘေဒနံ။
နိစ္စနိဝါသနဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာ ဣတရံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ထိယ’’မိစ္စာဒိ။ ရာဇာ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ ရာဇဌာနီ, ယု, နဒါဒိ, နိစ္စနိဝါသနဋ္ဌာနေပိ ‘‘စတုရာသီတိနဂရသဟဿာနိ ကုသဝတီရာဇဌာနီပမုခါနီ’’တျာဒီသု [ဒီ. နိ. ၂.၂၆၃]။ ဒါရုက္ခန္ဓာဒီဟိ အာ သမန္တတော ဝရန္တိ ပရိက္ခိပီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ခန္ဓာဝါရော, ပတ္ထနတ္ထော ဝရဓာတု အာပုဗ္ဗတ္တာ ပရိက္ခိပနတ္ထော ဟောတိ။ ပဉ္စကံ နဂရေ, ‘‘ခန္ဓာဝါရော’’တိ ပန ဧကမေဝ အစိရနိဝါသနဋ္ဌာနဿ နာမံ။
֍ * ၁၉၉။ မူလပုရာ အညတြ မူလပုရံ ဝဇ္ဇေတွာ ယံ ပုရမတ္ထိ ယောဇနဝိတ္ထိဏ္ဏပါကာရာဒိပရိက္ခိတ္တံ, တံ မူလပုရဿ တရုဋ္ဌာနိယဿ သာခါသဒိသတ္တာ သာခါနဂရံ နာမ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၄၉။)֍ * ၂၀၀-၂၀၁။ သာဒ္ဓပဇ္ဇဒွယေန မူလပုရဿ နာမာနိ။ ဝါနရသီသံ, တံသဏ္ဌာနော ဝါ ပါသာဏော ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ‘‘ဝါနရသီသ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝဿ ဗတ္တံ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယံ, ဒီဃံ, ဏတ္တံ, သဿ လောပဉ္စ ကတွာ ‘‘ဗာရာဏသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဝတ္ထဿ ဣသိနော နိဝါသနဋ္ဌာနတ္တာ သာဝတ္ထိ, သဗ္ဗံ ဓနမေတ္ထ အတ္ထီတိ ဝါ သာဝတ္ထိ [မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁၄], သဗ္ဗဿ သာဝေါ, ဓနဝါစကော အတ္ထသဒ္ဒေါ, ဣ။ တိက္ခတ္တုံ ဝိသာလီဘူတတ္တာ ဝေသာလီ, အဿတ္ထုတ္ထေ ဤ။ မထိ ဟိံသာယံ, ဣလော, အဿိတ္တံ, မိထိလာ။ အလံ ဘူသနမေတ္ထာတိ အာဠဝီ, ဝီ, ဠတ္တဉ္စ။ ကုသ အဝှာနေ, ‘‘ခါဒထ ပိဝထာ’’တျာဒီဟိ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ ကောသန္တိ ဧတ္ထာတိ ကောသမ္ဗီ, ဗော, နဒါဒိ, ကုသမ္ဗရုက္ခဝန္တတာယ ဝါ ကောသမ္ဗီ, ကုသမ္ဗဿ ဣသိနော အဿမတော အဝိဒူရေ မာပိတတ္တာတိ ဧကေ [ဥဒါ. အဋ္ဌ. ၃၅; မ. နိ. ဋီ. ၁.၁၄; ၂.၂၈၄]။ ဥဂ္ဂံ ရိပုံ ဇယတိ ယတ္ထ, သာ ဥဇ္ဇေနီ, ယု, နဒါဒိ။ တက္က ဦဟေ, ဦဟော ဦနပူရဏံ, တက္ကနံ တက္ကော, သော သီလံ သဘာဝေါ ယတ္ထ သာ တက္ကသီလာ, ယော ဟိ ပုရိသကာရေန ဦနော, သော တတ္ထ ဂန္တွာ တမူနံ ပူရေတီတိ။ စမ အဒနေ, ပေါ, စမ္ပာ။ သာနံ ဓနာနံ အာကရံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ သာကရော, သော ဧဝ သာဂလံ။ သံသုမာရသဏ္ဌာနော ဂိရိ ဧတ္ထာတိ သံသုမာရဂိရံ, သံသုမာရော ဂါယတိ ဧတဿ မာပိတကာလေတိ ဝါ သံသုမာရဂိရံ, ဂေ သဒ္ဒေ, ဣရော။ ရာဇူနမေဝ အာဓိပစ္စဝသေန ပရိဂ္ဂဟိတဗ္ဗတ္တာ ရာဇဂဟံ။ အာဒိကာလေ ကပိလနာမဿ ဣသိနော နိဝါသနဋ္ဌာနတ္တာ ကပိလဝတ္ထု, ပုမနပုံသကေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၀။)သာကော ရာဇူနံ ယုဒ္ဓါဒီသု သတ္တိ သဉ္ဇာတာ ဧတ္ထာတိ သာကေတံ, ‘‘သာကော သတ္တိမှိ ဘူပါလေ, ဒုမဒီပန္တရေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတော, သာကော နာမ ရာဇာ, ဒုမော ဝါ ဧတ္ထ အာဒိကာလေ သဉ္ဇာတောတိ ဝါ သာကေတံ။ ဣန္ဒံ ပရမိဿရိယဘာဝံ ပါပုဏန္တိ ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒပတ္တံ, ဣန္ဒော ဝါ သက္ကော ဒေဝရာဇာ, သော ပတ္တော ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒပတ္တံ။ ဥက္ကံ ဓာရယတိ ဧတဿ မာပိတကာလေတိ ဥက္ကဋ္ဌာ, ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ယဿ မာပိတဋ္ဌာနေ ပါဋလီနာမကော ဧကော တရုဏရုက္ခော အတ္ထီတိ တံ ပါဋလိပုတ္တကံ, အထ ဝါ ပဋလိ နာမ ဧကော ဂါမဏီ, တဿ ပုတ္တော ဧတ္ထ ဝသတိအာဒိကာလေတိ ပါဋလိပုတ္တကံ။ စေတိယရဋ္ဌေ ဥတ္တမတ္တာ စေတုတ္တရံ, ‘‘ဇေတုတ္တရ’’န္တိ ပါဌေ ပန ဝဏ္ဏဝိကာရော, ဝေရိဇယဋ္ဌာနတ္တာ ဇေတဉ္စ တံ ဥတ္တမတ္တာ ဥတ္တရဉ္စေတိ ဝါ ဇေတုတ္တရံ။ ယဿ မာပိတကာလေ ဒီပေါ ဒိပ္ပတိ, တံ သင်္ကဿံ, ကာသ ဒိတ္တိယံ, ဒွိတ္တံ, သမ္မာ ကသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ သင်္ကဿံ, ကသ ဝိလေခနေ, ယဿ မာပိတကာလေ နိမိတ္တမောလောကေန္တာ ဗြာဟ္မဏာ ကုသဟတ္ထံ နရံ ပဿိတွာ မာပေန္တိ, တံ ကုသိနာရံ။ အာဒိနာ မထုရ [မဓုရ, မာဓုရ (က.)] ပါသာဏပုရသောဏိကာဒယောပျနေကပုရဝိသေသာ သင်္ဂဟိတာ။
֍ * ၂၀၂။ စတုက္ကံ အဗ္ဘန္တရဂါမမဂ္ဂေ။ ရထဿ ဟိတာ ရစ္ဆာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိ။ ဝိသယန္တေ ပကာသယန္တေ ဝိက္ကယေန ဒဗ္ဗာနိ ယဿံ, သာ ဝိသိခါ, ဝိပုဗ္ဗော သိ သေဝါယံ, ခေါ, ဝိသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ဝိသိခါ, ဝိသ ပဝေသနေ, ခေါ။ ရထဿ ဟိတာ ရထိကာ, ဣကော။ ဝီ ဂမနေ, ထိ, ဝီထိ။
အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆန္တရေန မဇ္ဈေ အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆာ ဗျူဟော နာမ။ ဗျူဟေတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ ဇနေ အညတြ ဂန္တုမပ္ပဒါနဝသေနာတိ ဗျူဟော, ဦဟ သမ္ပိဏ္ဍနေ ဝိပုဗ္ဗတ္တာ။ န နိဗ္ဗိဇ္ဈတေ ရစ္ဆန္တရေနာတိ အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ, ဝိဓ သမ္ပဟာရေ, အ။ နိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆန္တရေန ရစ္ဆာ ပထော, အဒ္ဓီတိ စ ဝုစ္စတိ။ ပထ ဂမနေ, ပထော။ အဒ ဂမနေ,တိ, အဒ္ဓိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၁။)֍ * ၂၀၃။ စတုက္ကံ စစ္စရေ။ စတုန္နံ ပထာနံ သမာဟာရော စတုက္ကံ, စရ ဂတိဘက္ခနေသု, စရော, ရဿ စော, စစ္စရံ, အင်္ဂဏဝါစကော စာယံ။ ဒွိန္နံ, စတုန္နံ ဝါ မဂ္ဂါနံ သန္ဓိ မဂ္ဂသန္ဓိ။ သိင်္ဃ ဃာယနေ, အာဋကော။
ဒွယံ ဝပ္ပဿောပရိ ဣဋ္ဌကာဒိရစိတေ ဝေဌနေ။ ဝပ္ပံ နာမ ဒုဂ္ဂနဂရေ ပရိခါမတ္တိကံ ကူဋံ [ကုဋိံ (က.)] ကတွာ ဂေါဟိ, ဟတ္ထီဟိ စ ဝိမဒ္ဒါပေတွာ တိံသဟတ္ထပ္ပမာဏံ ပါကာရဿ ဟေဋ္ဌိမတလံ, တထာ ဟတ္ထသတံ တတော ဥဒ္ဓရိတွာ ပံသုနာ ဝပ္ပံ ကာရယေ, တဿောပရိ ပါကာရန္တိ, ပကုဗ္ဗန္တိ တန္တိ ပါကာရော, သမန္တတော ကရီယတေတိ ဝါ ပါကာရော, အကတ္တရိ စ ကာရကေ သညာယံ ဏော, ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဝု သံဝရဏေ, ဝုဏောတီတိ ဝရဏော, ယု, ရာဂမော စ။ ‘‘သာလော’’တိပိ ပါကာရဿ နာမံ။
ဒွယံ ရာဇဘဝနသာမညေ။ သဗ္ဗဂေဟာနံ ဝိသေသေန ပကာသနတော ဥဒ္ဒါပေါ, ဒီပ ပကာသနေ, ဤဿာကာရော။ သင်္ဂမ္မ ကရောန္တိ တန္တိ ဥပကာရိကာ, ဏွု။ ကေ ပစ္စယေ ထီကတာကာရပရေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဒီဃံ [ကာတန္တ ၂.၂.၆၅], အကာဒေသောပိ ဟိ ‘‘ကော’’တိ ဝုစ္စတိ, ယထာ ဒေဝဒတ္တော ‘‘ဒတ္တော’’တိ။ ကပစ္စယော ဝါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၂။)֍ * ၂၀၄။ ဒွယံ ဂေဟာဒိနော မတ္တိကေဋ္ဌကာဒိမယဘိတ္တိယံ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ကုဋတိ ဆိန္ဒတိ မဂ္ဂန္တိ ကုဋ္ဋံ။ ဘိဒိ ဒွိဓာကရဏေ,တိ, ဘိတ္တိ။ ဂုန္နံ ဝါစာနံ ပုရံ ဂေါပုရံ။ ဒွါရသမီပေ ကတော ကောဋ္ဌကော ဒွါရကောဋ္ဌကော, ကုသ အက္ကောသေ, ဌကော, ကောဋ္ဌကောတိ ဂေဟဝိသေသော။
ဒွယံ ဣန္ဒခီလေ။ ဣသ ဣစ္ဆာယံ, ဧသ ဂဝေသနေ ဝါ, ဣကော။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ခီလော ကဏ္ဋကော ဣန္ဒခီလော။ ဒွယံ ဒွါရပဿောပသာလာယံ’ဟမျာဒိပိဋ္ဌေ စ ဝါတကုဋိကာယံ။ အဍ္ဍ အတိက္ကမဟိံသာသု, အ။ အာလကပစ္စယေ အဋ္ဋာလကော။
֍ * ၂၀၅။ ဥပရိ မာလာဒိယုတ္တံ သောဘနထမ္ဘဒွယမုဘယတော နိခနိတွာ ယံ ဗဟိဒွါရံ ကပ္ပီယတေ, တံ တောရဏံ။ တုရ ဝါရဏေ, ယု, ထဝန္တာ ဝါ ရဏန္တျတြာတိ တောရဏံ, တု အဘိတ္ထဝေ။ ရဏ သဒ္ဒတ္ထော, ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ဒွါရဿ ဗဟိ ဗဟိဒွါရံ။ ပရိ သမန္တတော ခညတေတိ ပရိခါ။ ဒီဃဘာဝေန ယုတ္တာ ဒီဃိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၃။)֍ * ၂၀၆-၂၀၇။ သဒုမန္တံ ဂေဟေ။ မန္ဒ မောဒနထုတိဇဠတ္တေသု, မန္ဒန္တေ ယတ္ထာတိ မန္ဒိရံ, ဣရော။ သီဒန္တိ တတ္ထာတိ သဒနံ, ယု။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု။ န ဂစ္ဆန္တီတိ အဂါ, ထမ္ဘာဒယော, တေ ရာတိ ဂဏှာတီတိ အဂါရံ။ ရဿဿ ဒီဃတ္တေ အာဂါရံ။ စိ စယေ, နိစီယတေ ဆာဒီယတေတိ နိကာယော, ယမှိ စိဿ ကာဒေသော နိပါတနာ။ လီ သိလေသနေ, ဏော, နိလယော, အာလယော စ။ ဝသ နိဝါသေ, အာဝသန္တျတြာတိ အာဝါသော, ဏော။ ဘူ သတ္တာယံ, ဘဝန္တျတြာတိ ဘဝနံ။ ဝိသန္တိ တန္တိ ဝေသ္မံ, မော။ ကိတ နိဝါသေ, အဓိကရဏေ ယု, နိကေတနံ။ နိဝိသန္တိ, နိဝသန္တိ ဝါ ယတြ, တံ နိဝေသနံ။ ဃရ သေစနေ, ဃရတိ ကိလေသမေတ္ထာတိ ဃရံ, ဂယှတီတိ ဝါ ဃရံ, ဏော။ ဂဟဿ ဃရာဒေသော။ ဂဏှာတိ ပုရိသေန အာနီတံ ဓနန္တိ ဂဟံ။ အဓိကရဏေ ထော, အာဝသထော။ သရ ဂတိစိန္တာဟိံသာသု, သရန္တိ စိန္တေန္တိ ဧတ္ထ သုဘာသုဘကမ္မာနိ, သရတိ ဝါ သူရိယသန္တာပါဒိကန္တိ သရဏံ။ သိ သေဝါယံ, ဏော, ပတိဿယော။ ဥစ သမဝါယေ, ဩကံ။ သလ ဂမနေ, ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ, သာလာ, သရဓာတုမှိ သတိ လတ္တမေဝ ဝိသေသော။ စိ စယေ, ကမ္မနိ ဏော, စယော။ ကုဋ ဆေဒနေ, ဣ။ ဝသ နိဝါသေ,တိ။ ဥပဓဿ ဧတ္တေ ဂေဟံ။ သဒဓာတုမှာ ဥမော, သဒုမံ။
ဒွယံ မုခရဟိတဒေဝကုလသဒိသေ ယညာယတနေ။ စိတ ပူဇာယံ, ကမ္မနိ ဣယော။ ယတ ယတနေ, အာယတန္တိ ဝါယမန္တိ ဧတ္ထ ဖလကာမာတိ အာယတနံ, အထ ဝါ အာယန္တီတိ အာယာနိ, တာနိ တနောတီတိ အာယတနံ, ဖလကာရကန္တျတ္ထော။ ဧတ္ထ တုသဒ္ဒေါ သမာဂတာနံ ဒွိန္နံ ပုဗ္ဗာပရဂမနတ္ထော။ ‘‘စေတိယာယတနာနိ စာ’’တိပိ ပါဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၄။)֍ * ၂၀၈။ ဒွယံ ဒေဝါနံ, နရပတီနဉ္စ ဣဋ္ဌကာဒိမယေ ဘဝနေ။ အညဿာပိ သာဒိသျာ။ ပသီဒန္တိ နယနမနာနျတြာတိ ပါသာဒေါ။ ယု မိဿနေ, ပေါ, ဒီဃော စ, ဒီဃဝိဓာနသာမတ္ထိယာ ဩတ္တာဘာဝေါ။
ဒွယံ ရာဇတော အညေသံ ဓနီနံ ဗျဝဟာရကာဒီနံ ဘဝနေ။ မုဏ္ဍော ဆဒနမေတဿ, န ပါသာဒဿ ဝိယာတိ မုဏ္ဍစ္ဆဒေါ, ဒွိတ္တံ။ ဟရ ဟရဏေ, ယော, ယမှိ မိအာဂမော စ။
ဒုဂ္ဂပုရဒွါရေ ဝါ, ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝါ မတ္တိကာဒိမယေ ဂဇကုမ္ဘမှိ ယော ယူပေါ ပါသာဒေါ ပတိဋ္ဌိတော, သော ဟတ္ထိနခေါ နာမ, ဟတ္ထိဿေဝ နခေါ ယဿာတိ ဟတ္ထိနခေါ, နခသဒ္ဒေန ဝါ နခသဟိတော ပါသာဒေါ ဂယှတေ။
֍ * ၂၀၉။ သုပဏ္ဏဿ ဂရုဠဿ ဝင်္ကေန ပက္ခေန သဒိသဆဒနံ ဂေဟံ သုဝဏ္ဏဝင်္ကစ္ဆဒနံ။ ဝင်္က ဂမနေ။ ဧကပဿေယေဝ ဆဒနတော အဍ္ဎယောဂေါ။
ဧကေနေဝ ကူဋေန ယုတ္တော အနေကကောဏော ပတိဿယဝိသေသော မာဠော နာမ, ဝဋ္ဋာကာရေန ကတသေနာသနန္တိ ကေစိ။ မာ မာနေ, ဠော, မာဠော။
စတုရဿော ပတိဿယဝိသေသော ပါသာဒေါ နာမ, အာယတစတုရဿပါသာဒေါတိ ကေစိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၅။)֍ * ၂၁၀။ သန္တေဟိ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ သဘာယံ, သဘာ စ, ပုရိမေ ယပစ္စယော, သန္တဿ သာဒေသော တူဘယတြ။ မဏ္ဍာ ရဝိရံသယော, တေ ပိဝတိ နာသယတီတိ မဏ္ဍပေါ, ဝါသဒ္ဒေန မဏ္ဍပပဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ သမုစ္စိနောတိ, ဇနာနံ အာလယော သန္နိပါတဋ္ဌာနံ ဇနာလယော။ အာသနတ္ထာယ ကတာ သာလာ အာသနသာလာ။ ပဋိက္ကမန္တိ ဧတ္ထာတိ ပဋိက္ကမနံ, ကမု ပဒဝိက္ခေပေ, အဓိကရဏေ ယု။
֍ * ၂၁၁။ ဇိနဿ ဝါသဘူတံ ဘဝနံ ဂန္ဓကုဋိ နာမ, ဒိဗ္ဗဂန္ဓေဟိ ပရိဘာဝိတာ ကုဋိ ဂန္ဓကုဋိ။
တိကံ ပါကဋ္ဌာနေ။ ရသာနိ သန္တျဿံ ရသဝတီ, ပစနံ ပါကော, တဿ ဌာနံ ပါကဋ္ဌာနံ။ မဟန္တာနိ ဗဟူနိ အသိတဗ္ဗာနိ သန္တေတ္ထ မဟာနသံ, အသ ဘက္ခနေ, ယု, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။
֍ * ၂၁၂။ သုဝဏ္ဏကာရာဒိသိပ္ပီနံ ကမ္မသာလာ အာဝေသနံ။ အာဝိသန္တျသ္မိံ အာဝေသနံ, ယု။ ပါနမန္ဒိရံ သုရာပါနတ္ထံ ကတမန္ဒိရံ သောဏ္ဍာ နာမ, ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ ဝိစာရေတွာ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတဝတ္ထုကာရဏာ သဗ္ဗံ ဒေယျဓမ္မံ သနောန္တီတိ သောဏ္ဍာ, သန ဒါနေ, တနာဒိ။ ဍော, အဿောတ္တံ, ဝဏ္ဏဝိကာရော စ, တေသံ ဧသာ ဝသတိ သောဏ္ဍာ။ ပါနသဒ္ဒသန္နိဓာနာ သုရာသောဏ္ဍာယေဝိဓ ဂဟိတာ။ ဝစ္စဿ ဂူထဿ ဝိသဇ္ဇနဋ္ဌာနံ ဝစ္စဋ္ဌာနံ။ ဝစ္စဿ ဝိသဇ္ဇနဋ္ဌာနာ ကုဋိ ဝစ္စကုဋိ။ မုနီနံ ဣသီနံ ဝသနဋ္ဌာနံ အဿမော နာမ, အာ ကောဓံ သမေန္တိ ဧတ္ထာတိ အဿမော, အာ ဘုသော သမေန္တိ ဧတ္ထ ရာဂါဒယောတိ ဝါ အဿမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၆။)֍ * ၂၁၃။ တိကံ ပဏျဝိက္ကယသာလာယံ။ ပဏ ဗျဝဟာရေ, ပဏိတဗ္ဗာတိ ပဏျာ, ဝတ္ထာဒယော, တေ ဧတ္ထ ဝိက္ကိဏန္တီတိ ပဏျဝိက္ကယော, ကီ ဒဗ္ဗဝိနိမယေ, သော ဧဝ သာလာ ဂေဟန္တိ ပဏျဝိက္ကယသာလာ။ အာပဏယန္တေ ဗျဝဟရန္တေ အသ္မိန္တိ အာပဏော, ဏော။ ပဏျာနံ ဝိက္ကယာယ နီယမာနာနံ ဝီထိ ပန္ထော ပဏျဝီထိကာ။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ, တော, ဥဒကံ ဝသိတံ အစ္ဆာဒနံ ကတမနေနာတိ ဥဒေါသိတော, ဝဿောတ္တံ, ဘဏ္ဍဋ္ဌပနဿ သာလာ ဘဏ္ဍသာလာ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ, စင်္ကမတျတြာတိ စင်္ကမနံ, စင်္ကမော စ, ဒွိတ္တာဒိ။
֍ * ၂၁၄။ ဇလန္တိ ဧတ္ထာတိ ဇန္တာ, ဇလ ဒိတ္တိယံ, အန္တော, ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ, အာ, လလောပေါ, ဇနေတျတြ အဂ္ဂိန္တိ ဝါ ဇန္တာ, ဇန ဇနနေ, အန္တော, သာ ဧဝ ဃရံ ဇန္တာဃရံ။ အဂ္ဂိနော သာလာ အဂ္ဂိသာလာ။ ပါ ပိဝနေ, ပပိဝန္တျဿန္တိ ပပါ, အ။ ပါနီယဋ္ဌာ သာလာ ပါနီယသာလာ, သာ ဧဝ ပါနီယသာလိကာ။
ဂသ ဂမနေ, ဘော, သဿ ဗော။ အဝတိ ရက္ခတီတိ ဩဝရကော, အရော, သကတ္ထေ ကော, အဿောတ္တဉ္စ။ ဝသနံ ဝါသော, တဒတ္ထံ အဂါရံ ဝါသာဂါရံ။ သယတိ ဧတ္ထာတိ သယနီ, ယု, နဒါဒိ, သာ ဧဝ ဂဟံ သယနိဂ္ဂဟံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၇။)֍ * ၂၁၅။ စတုက္ကံ ရာဇိတ္ထာဂါရေ, တဒတ္ထိယတော [တဒဋ္ဌိယတော (က.)] ဥပစာရေန ရာဇိတ္ထီသုပိ။ ရာဇိတ္ထီနမဂါရံ ဣတ္ထာဂါရံ။ အဝရုန္ဓီယန္တေ ရာဇိတ္ထိယော အနေနာတိ ဩရောဓော, ရုဓ အာဝရဏေ။ သုဒ္ဓါ ကာမာပဂမတ္တာ ပရိသုဒ္ဓါ ရက္ခကာ အန္တေ သမီပေ ယဿာတိ သုဒ္ဓန္တော။ အန္တေ အဗ္ဘန္တရေ ပုရံ ဂေဟံ အန္တေပုရံ, ပုရဿ အန္တေတိ ဝါ အန္တေပုရံ။ ‘‘အန္တောပုရ’’န္တိပိ ပါဌော။
ရညံ ရာဇူနံ အသဗ္ဗဝိသယဋ္ဌာနံ သဗ္ဗေဟျသာဓာရဏဋ္ဌာနံ ‘‘ကစ္ဆန္တရ’’န္တိ မတံ ကထိတံ, ယံ ‘‘ပမဒဝန’’န္တိ ဝုစ္စတိ, ပမဒဝနံ နာမ ဥပကာရိကာသန္နိဟိတံ ဝါ ပုရသန္နိဟိတံ ဝါ အန္တေပုရောစိတံ, ယတြ အန္တေပုရသဟိတော ဧဝ ရာဇာ ဝိဟရတိ, နာညဇနပ္ပဝေသော [အမရ ၁၄.၃]။ ပမဒါနံ ဝနံ ပမဒဝနံ။ နိပါတနာ ယာကာရာနံ [ဤကာရ အာကာရာနန္တိ အတ္ထော] ဣတ္ထိဂတာနံ ရဿော ကွစီတိရဿော။ ကစ္ဆဿ ပကောဋ္ဌဿ အန္တရံ အဗ္ဘန္တရံ ကစ္ဆန္တရံ။ ပကောဋ္ဌံ နာမ အဗ္ဘန္တရဒွါရံ။
֍ * ၂၁၆။ ဒွယံ ဣဋ္ဌကာဒိရစိတေ အာရောဟနေ။ ဥပါနေန သဟ ဝတ္တတေတိ သောပါနော, သောပါနံ ဝါ နပုံသကေပိ။ အာရူယှတေ ယေန တံ အာရောဟနံ, ယု, ရုဟ ဇနနေ။
ဒွယံ ကဋ္ဌာဒိရစိတာယံ။ နိစ္ဆယေန သယန္တိ ပါကာရာဒိကမေတာယာတိ နိဿေဏီ, သိ သေဝါယံ, ဏီ, နဒါဒိ။ ဥဒ္ဓမာရောဟတေ ဧတာယာတိ အဓိရောဟိဏီ, သာသဒ္ဒေါ ဒွိန္နမ္ပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တံ ဇောတေတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၈။)֍ * ၂၁၇။ ပဉ္စကံ ဇာလကေ။ ဝါတံ ပိဝတီတိ ဝါတပါနံ။ ဂဝံ အက္ခိ ဂဝက္ခော, သမာသန္တတ္တာ အ, သညာသဒ္ဒတော ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ, အက္ခိ သဒ္ဒေ ဝါ, ဂဝံ အက္ခိ ဂဝက္ခီတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဇလ ဒိတ္တိယံ, ဇာလံ။ သီဟရူပယုတ္တံ ပဉ္ဇရံ သီဟပဉ္ဇရံ။ အာလောကာနံ အာတပါနံ ပဝိသနဋ္ဌာနံ သန္ဓိ ဆိဒ္ဒန္တိ အာလောကသန္ဓိ, အာလောကီယန္တိ ဧတေနာတိ အာလောကော, သော ဧဝ သန္ဓီတိ ဝါ အာလောကသန္ဓိ။
ဒွယံ လင်္ဂိယံ။ လဂိ ဂတျတ္ထော, အ, နဒါဒိ။ ပရိ ပုနပ္ပုနံ ဂမနာဂမနဝသေန ဟန္တီတိ ပလိဃော, ဏော။ ကပိရူပမတ္ထကတ္တာ ကပိသီသော။ အဂ္ဂဠံ နာမ ကဝါဋကော [ကဝါဋဖလဝိဓာရဏော (က.)], တဿ ထမ္ဘော အဂ္ဂဠတ္ထမ္ဘော, ‘‘အဂ္ဂဠံ တီသု ကလ္လောလေ, ဒဏ္ဍေ စာန္တကဝါဋေသူ’’တိ ရဘသော, ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော, အဂ္ဂဠာ။ နိဿေသတော အဗ္ဗတိ ဝဿောဒကမနေနာတိ နိဗ္ဗံ, အဗ္ဗ ဂတိဟိံသာသု။ ဆဒ္ဒဿ ဆဒနဿ ကောဋိ ဟေဋ္ဌိမာဝသာနံ ဆဒ္ဒကောဋိ, တဿံ။
֍ * ၂၁၈။ တိကံ ဂေဟစ္ဆဒနေ။ ဆာဒေတိ ဧတေနာတိ ဆဒနံ, ဆဒ သံဝရဏေ, စုရာဒိ။ ပဋဂမနေ, ‘‘ပဋျာဒီဟျလ’’န္တိ အလော။ ဆာဒေတိ ဧတေနာတိ ဆဒ္ဒံ, ဒွိတ္တာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၅၉။)တိကံ ဂေဟင်္ဂဏေ။ အဇ ဂတိမှိ, ဣရော, အဇိရံ။ စရ ဂတိဘက္ခနေသု, စရော။ အင်္ဂ ဂမနေ, ကရဏာဓိကရဏေသု ယု, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ဏတ္တံ။
ပဉ္စကံ ဂေဟဒွါရတော ဗဟိပကောဋ္ဌကေ, ဝီထိယံ ဒွါရပိဏ္ဍကေ စ။ အလိန္ဒော တွညပိဏ္ဍကေပိစ္ဆတေ။ ပဌမံ ဟနန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ပဃာဏော, ပဃဏော စ, ဟနဿ ဃဏာဒေသော။ အလိ သခါ ဣန္ဒော ဧတ္ထာတိ အလိန္ဒော, ‘‘ဂေဟေကဒေသေ အလိန္ဒော, ပဃာဏော ပဃဏောဘဝေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂.၁၂] အမရမာလာယံ။ အာလိန္ဒော, ဒီဃာဒိ။ ပဓာနံ မုခံ ပမုခံ, ဂေဟဿ ဟိ စတူသု မုခေသု တဒေဝ ပဓာနံ, ယတ္ထ သာဓုဇနာပိ အာဂန္တုကာပိ နိသီဒန္တိ။ ဒွါရံ ဗန္ဓတိ ပိဒဟတိ ဧတ္ထာတိ ဒွါရဗန္ဓနံ။
֍ * ၂၁၉။ ဒွယံ ဒွါရဗာဟာယံ။ ပီဌာနိ လောဟဝိကတိအာဒီဟိ သံဃဋီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ပီဌသံဃာဋကံ, ပီဌေဟိ သံဃဋီယတီတိ ဝါ ပီဌသံဃာဋကံ, ဃဋ ဃဋနေ။ ဒွိဘာဂေန ဗာဟာသဒိသတ္တာ ဗာဟာ, ဒွါရဿ ဗာဟာ ဒွါရဗာဟာ။ ‘‘ကပါဋံ, ကဝါဋ’’န္တိပိ ဒွါရဗာဟာယ နာမာနိ, ကံ ဝါတံ ပါဋယတိ, ဝါဋယတိ စေတိ ကမ္မနိ ဏော, ဣတ္ထိယံ ကပါဋီ။
ဒွယံ ဂေဟာဒီနံ ကူဋေ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ကမ္မနိ ဏော။ နယ ဂမနတ္ထော, ကေ သီသေ နယတီတိ ကဏ္ဏီကာ, ဏွု, ဣတ္တံ, ဏတ္တဉ္စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၀။)֍ * ၂၂၀။ ဒွယံ ဒွါရေ။ ဒွေ အရန္တျတြာတိ ဒွါရံ, ဒုဇ္ဇနေ ဝါရယန္တျသ္မာ ရက္ခကာတိ ဝါ ဒွါရံ, ဥလောပေါ။ ပဋိဟရန္တိ အပနေန္တိ ဧတသ္မာ ရက္ခကာ အညာတန္တိ ပဋိဟရော, ပဋိပက္ခေ ဟရတိ ဧတသ္မာတိ ဝါ ပဋိဟရော, ရဿဿ ဒီဃတ္တေ ပဋိဟာရော။
စတုက္ကံ ဥမ္မာရေ, ယံ ‘‘ဒွါရပိဏ္ဍိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဥရ ဂတိမှိ, မာရော ကရဏေ။ ဒေဟံ နေတိ ပဝေသေနာတိ ဒေဟနီ, ‘‘ဒေဟလီ’’တိပိ ပါဌော, ဒေဟံ လာတိ ပဝေသေနာတိ ဒေဟလီ။ ဣလ ဂတိမှိ, ဏွု။ ဣန္ဒော ဧဝ ပါဒံ ခိပတိ ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒခီလော, ခိပ ပေရဏေ။ ပဿ လောပေါ, အထ ဝါ ဣံ ဂမနံ ဒဒါတီတိ ဣန္ဒော, ဒွါရံ, တတ္ထ ဌပိတော ခီလော ကဏ္ဋကောတိ ဣန္ဒခီလော, ဝေဂဂဘိဃာတနတော ဟိ သော ခီလော ဝိယ ဟောတိ။
ထမ္ဘ ပဋိဗန္ဓနေ, ထမ္ဘော, ဓာရေတီတိ ဝါ ထမ္ဘော, ဓရ ဓရဏေ, ရမ္ဘပစ္စယော, ဝဏ္ဏဝိကာရော စ။ ထု အဘိတ္ထဝေ, ဥဏော, ယု ဝါ, ဓာရေတီတိ ဝါ ထူဏော, ယု, ရလောပေါ, အဿူ။
အဍ္ဎေန္ဒုပါသာဏေ အဒ္ဓစန္ဒာကာရေ ပါသာဏေ ပဋိကာသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ပဋ ဂတိယံ, ဏွု။ ဣတ္ထိကတာကာရပရေ ကေ အဿိတ္တံ။ ဂဇိ သဒ္ဒေ, ဏွု, အဿိတ္တံ, ဗိန္ဒာဂမော စ။ ဣသ ဣစ္ဆာယံ, ဌကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၁။)֍ * ၂၂၁။ ဝလဘီတိ စူဠာ, ‘‘သိခါယံ ဝလဘီ စူဠေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ [ရဿန္တာ စ, သိခါယံ ဝဠဘိယံ စူဠေတိ ရုဒ္ဒေါ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂.၁၅)]။ တစ္ဆာဒနေ ဒါရုမှိ ကဋ္ဌေ ဂေါပါနသီ မတာ။ ဝင်္ကေတိ ဒါရုဝိသေသနံ။ ဂံ ဝဿောဒကံ, သူရိယာဒိကိရဏဉ္စ ပိဝန္တိ ဝိနာသယန္တိ အဗ္ဘန္တရမပ္ပဝေသနဝသေနာတိ ဂေါပါနာ, ဣဋ္ဌကာဒယော, တာနိ သိနောန္တိ ဗန္ဓန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂေါပါနသီ။
သောဓာဒိဂေဟေသု ဆေကပက္ခာဝါသတ္ထံ ယော ဗဟိ ကရိယ ကဋ္ဌေကဒေသော ဌပီယတေ, သော ဝိဋင်္ကော။ ကပေါတေ ပါလယတီတိ ကပေါတပါလိကာ, ကမ္မနိ ဏွု။ ဋကိ နိဝါသဂတီသု။ ဝိနော ပက္ခိနော ဋင်္ကန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိဋင်္ကော။ ဏော။
֍ * ၂၂၂။ ဒွယံ ကုဉ္စိကာဆိဒ္ဒေ။ ကုဉ္စိကာယ ဝိဝရံ ဆိဒ္ဒံ ကုဉ္စိကာဝိဝရံ။ တာဠဿ ပဝေသနဋ္ဌာနဘူတော ဆိဂ္ဂဠော ဆိဒ္ဒံ တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၂။)တိကံ ကုဉ္စိကာယံ။ ကုဉ္စ ကောဋိလျေ, ဏွု။ တာယတိ ရက္ခတီတိ တာလော။ အလော, တလတိ တိဋ္ဌတိ ဧတေနာတိ ဝါ တာလော, တလ ပတိဋ္ဌာယံ။ အဝါပုရတိ ဝိဝရတိ ယေနာတိ အဝါပုရဏံ, ဝရ သံဝရဏေ, ယု, ဝဿ ပေါ, ဥတ္တံ, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃတာ စ, ‘‘အပါရုတာ တေသံ အမတဿ ဒွါရာ’’တိ [ဒီ. နိ. ၂.၇၁; မ. နိ. ၁.၂၈၃] ဝစနတော ပုရ, ပါရ သံဝရဏေတိပိ ဓာတွတ္ထံ ပဌန္တိ။ အဝပုဗ္ဗော ဝု သံဝရဏေတိပိ ဓာတွတ္ထေ ပန သတိ ဝဿ ရတ္တံ, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃတာ စ, ‘‘အပါရုတာ, သံဃာဋိံ ပါရုပိတွာ’’တျာဒီသု ပန ပကာရဝဏ္ဏာဂမေန သိဒ္ဓါ။ ဝိဒ လာဘေ, ဣမှိ ဝေဒိကာ, သကတ္ထေ ကော။ ဣတရတ္ထ ဣယေဝ။
֍ * ၂၂၃။ သံဃာဋာဒယော မန္ဒိရင်္ဂါ ဂေဟင်္ဂဝိသေသာ။ သမ္မာ ဃဋေန္တိ ဧတ္ထ ဂေါပါနသျာဒယောတိ သံဃာဋော, ပုဗ္ဗပစ္ဆိမဒက္ခိဏုတ္တရာယာမဝသေန ထမ္ဘာနမုပရိ ဌိတော ကဋ္ဌဝိသေသော, တေ ပန ပုဗ္ဗပစ္ဆိမယာမာ တယော ကဋ္ဌာ, ဒက္ခိဏုတ္တရယာမာ ပန ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒတော တယော ကဋ္ဌာ, ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ပန ပဉ္စသတ္တနဝါဒယောပိ။ ဒွိန္နံ ပက္ခာနံ အပတနတ္ထံ ဗန္ဓနတော ပါသော ဝိယာတိ ပက္ခပါသော။ တုလတိ သံဃာဋေသု ပတိဋ္ဌတီတိ တုလာ, တလ ပတိဋ္ဌာယံ, အဿုတ္တံ, ပက္ခာနံ ဝါ သမဝါဟိတဘာဝကရဏတော တုလယတိ မိနာတိ ဧတာယာတိ တုလာ, တုလ ဥမ္မာနေ။
တိကံ သမ္မဇ္ဇနိယံ။ မုဇိ သောဓနေ, ယု။ မဇ္ဇ သံသုဒ္ဓိယံ, ယု။ သုဓ သုဒ္ဓိယံ, သဗ္ဗတြ ကရဏေ ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၃။)֍ * ၂၂၄။ တိကံ သင်္ကာရဆဍ္ဍနပ္ပဒေသေ။ ကဋ ဆဍ္ဍနမဒ္ဒနေသု, သင်္ကဋန္တိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကဋီရံ, ဤရော, ‘‘သင်္ကဋော’’တိ ဝါ သင်္ကာရော ဝုစ္စတိ, တံ ဤရယန္တိ ခိပန္တိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကဋီရံ, ဤရ ခေပေ။ သင်္ကာရဿ ဌာနံ သင်္ကာရဋ္ဌာနံ။ သင်္ကာရံ ကဋတိ ဆဍ္ဍေတိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကာရကူဋံ, အဿူ, သကတ္ထေ ကော။
စတုက္ကံ သမ္မဇ္ဇနိယာ နိရာကတေ [နိရဿတေ (က.)] ထုသာဒိမှိ။ နာနာဝိဓေ သင်္ကာရေ ရာသီကရဏဝသေန ကစတိ ဗန္ဓတိ ဧတေနာတိ ကစော, သော ဧတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ကစဝရော, ဝရ ဣစ္ဆာယံ။ ဥစ္ဆိဋ္ဌော ကလာပေါ သမူဟော ဥက္လာပေါ, ကဿာကာရလောပေါ။ နာနာဝိဓေဟိ တိဏာဒီဟိ သင်္ကရီယတေ မိဿီကရီယတေတိ သင်္ကာရော, ဏော။ အဝကရောတိပျတြ။ အဝကရီယတေ နိရဿတေတိ, အ။ ‘‘သမ္မဇ္ဇော မဇ္ဇနီ စေဝ, သင်္ကာရော’ဝကရော မတော’’တိ ဟလာယုဓော။ ကသ ဝိလေခနေ, အမ္ဗု။
֍ * ၂၂၅။ ဃရာဒိဘူမိ ဃရခေတ္တဝိဟာရာဒီနံ ယော ဘူမိပ္ပဒေသော ဝတ္ထု နာမ, တံ နပုံသကေ, ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထု, ရတ္ထု။ ဂသ မဒနေ, ဂသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂါမော, မော။ သံဝသန္တျတြာတိ သံဝသထော, အထော။
ပါကဋော ချာတော ဂါမော, သော နိဂမော နာမ, အတိရေကော ဂါမော နိဂမော, ဘုသတ္ထော နိ, သညာသဒ္ဒတ္တာ ရဿော။
ဥပဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဘောဂမနုဿာဒီဟိ ( ) [(ဣဘျော) (?)] ဝဍ္ဎိတော အဓိကော ဂါမော နိဂမတောပိ အဓိကတရတ္တာ ‘‘အဓိဘူ’’တိ ဤရိတော ကထိတော, အဓိကော ဘဝတီတိ အဓိဘူ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၄။)֍ * ၂၂၆။ ဒွယံ ဂါမာဒိပရိယန္တဘာဂေ။ သိ ဗန္ဓနေ, မော။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အာဒီယတေတိ မရိယာဒါ, ပဿ မော။
ဒွယံ အာဘီရကုဋိယံ [ဃောသော အာဘီရပလ္လီ သိယာ (အမရ ၁၂.၂၀)]။ ဃု သဒ္ဒေ, ဃောသန္တျတြာတိ ဃောသော။ ဂေါပါလာနံ ဂါမော ဂေါပါလဂါမကော, သကတ္ထေ ကော။
ပုရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၃. နရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၅။)֍ * ၂၂၇-၂၂၈။ ပေါရိသန္တာနိ မနုဿဇာတိယာ နာမာနိ။ မနော ဥဿန္နမဿာတိ မနုဿော, သတိသူရဘာဝဗြဟ္မစရိယယောဂျတာဒိဂုဏဝသေန ဥပစိတမာနသာ ဥက္ကဋ္ဌဂုဏစိတ္တာ, ကေ ပန တေ? ဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဌာနေဟိ ဇမ္ဗုဒီပကာ မနုဿာ ဥတ္တရကုရုကေ မနုဿေ အဓိဂ္ဂဏှန္တိ ဒေဝေ စ တာဝတိံသေ။ ကတမေဟိ တီဟိ, သူရာ သတိမန္တော ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ [အ. နိ. ၉.၂၁]။ တထာ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂသာဝကမဟာသာဝကစက္ကဝတ္တိနော စ အညေ စ မဟာနုဘာဝါ သတ္တာ တတ္ထေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သမာနရူပါဒိတာယ ပန သဒ္ဓိံ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ ဣတရမဟာဒီပဝါသိနောပိ မနုဿာတွေဝ ပညာယိံသူတိ ဧကေ, အပရေ ပန ဘဏန္တိ ‘‘လောဘာဒီဟိ, အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿဒတာယ မနုဿာ, ယေ ဟိ သတ္တာ မနုဿဇာတိကာ, တေသု ဝိသေသတော လောဘာဒယော, အလောဘာဒယော စ ဥဿဒါ, တေ လောဘာဒီဟိ ဥဿဒတာယ အပါယမဂ္ဂံ, အလောဘာဒီဟိ ဥဿဒတာယ သုဂတိမဂ္ဂံ, နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂဉ္စ ပူရေန္တိ, တသ္မာ လောဘာဒီဟိ, အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿဒတာယ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ စတုမဟာဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ မနုဿာတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ လောကိယာ ပန မနုနော အပစ္စဘာဝေန မနုဿာတိ ဝဒန္တိ, မနု နာမ ပဌမကပ္ပိကော လောကမရိယာဒါယ အာဒိဘူတော ဟိတာဟိတဝိဓာယကော သတ္တာနံ ပိတုဋ္ဌာနိယော, ယော သာသနေ ‘‘မဟာသမ္မတော’’တိ ဝုစ္စတိ, ပစ္စက္ခတော, ပရမ္ပရတာယ စ တဿ ဩဝါဒါနုသာသနိယံ ဌိတာ တဿ ပုတ္တသဒိသတာယ မနုဿာတိ ဝုစ္စန္တိ, တတော ဧဝ ဟိ တေ ‘‘မာနဝါ, မနုဇာ’’တိ စ ဝေါဟရီယန္တိ, ဥဿပစ္စယော။ မနုနော အပစ္စံ မာနုသော, ဥသော။ မရ ပါဏစာဂေ, စော, မစ္စော, ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိနာ ဝါ တျပစ္စယော, ဓာတွန္တဿ လောပေါ စ။ တတော ‘‘ယဝတ’’မိစ္စာဒိနာ စော, ဒွိတ္တံ။ မနုနော အပစ္စံ မာနဝေါ။ မာဏဝေါပျတြ, ဏဝေါ။ မနုမှာ ဇာတော မနုဇော။ နီ နယေ, နေတီတိ နရော, အရော။ ပုသ ပေါသနေ, ဏော, ပုရေတီတိ ဝါ ပေါသော။ ပုရ ပူရဏေ, သော, ဥဿောတ္တံ, ရလောပေါ။ ပုနာတီတိ ပုမာ, (ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၆။)
class="bld">ပု ပဝနေ, မော, သိဿာ။ ပုရေတီတိ ပုရိသော, ပေါရိသော စ, ဣသော, ရဿဿ ဒီဃတာယ ပူရိသော စ။ ဧတ္ထ စ မနုဿာဒိပဉ္စကံ ဣတ္ထိယမ္ပိ ဝတ္တတေ, နရာဒယော တု ပုမေယေဝ ဝိသိဋ္ဌလိင်္ဂတ္တာ။ တတြ မနုဿ မာနုသ မနုဇ မာဏဝေဟိ နဒါဒိတ္တာ ဤပစ္စယော, ဧကသကာရလောပေါ, မနုသီ, မာနုသီ, မနုဇီ, မာဏဝီ။ မစ္စာ, ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော။
ဝိဒ္ဒသုပရိယန္တံ ပဏ္ဍိတေ။ ပဏ္ဍာ ဗုဒ္ဓိ သဉ္ဇာတာ အဿာတိ ပဏ္ဍိတော, တရတျာဒိ။ ပဍိ ဂတိယံ ဝါ, တော။ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဓော။ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဒွါ, ဝိဒ ဉာဏေ, ဝေါ, သိဿာ။ ဘူ သတ္တာယံ, အတ္ထေ ဝိဘာဝေတိ ပကာသေတိ သီလေနာတိ ဝိဘာဝီ, ဏီ။ ရာဂါဒယော သမေတီတိ သန္တော, တော, သုန္ဒရော အန္တော အဝသာနမေတဿာတိ ဝါ သန္တော။ သုန္ဒရာ ပညာ ယဿ သပ္ပညော။ ကိန္နာမ န ဝိန္ဒတီတိ ကောဝိဒေါ, နေရုတ္တော, ကုံ ပါပံ ဝိန္ဒတီတိ ဝါ ကောဝိဒေါ။ ဓီ ပညာ ယဿတ္ထီတိ သော ဓီမာ, သောဘနံ ဈာယတီတိ သုဓီ, ဈေ စိန္တာယံ။ ဈဿ ဓော, ဤ, သုန္ဒရာ ဓီ ယဿာတိ ဝါ သုဓီ။ ကဝိ ဝဏ္ဏေ, ဣ, ဣတ္ထိယံ ကဝီ စ, ကု သဒ္ဒေ ဝါ, ဣ, ကဝိ။ ဗျဉ္ဇယတီတိ ဗျတ္တော, အဉ္ဇ ဂတိယံ, တော။ ဘုဇာဒီနမန္တော နော ဒွိ စ။ ဝိသိဋ္ဌော အတ္တာ ယဿာတိ ဝါ ဗျတ္တော။ စက္ခ ဒဿနေ, ယု, ဝိစက္ခဏော, ဝိစာရေတီတိ ဝါ ဝိစက္ခဏော, နေရုတ္တော။ ဝိဂတော သာရဒေါ ဧတသ္မာတိ ဝိသာရဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၇။)֍ * ၂၂၉။ မေဓာ ဓာရဏာ မတိ ပညာ ယဿာတိ မေဓာဝီ, ဝီ။ အတိသယမတိယုတ္တတာယ မတိမာ။ ပညာယ ယောဂတော ပညော။ ဝိသေသံ ဇာနာတိ သီလေနာတိ ဝိညူ, ရူ။ ဝိဒ ဉာဏေ, ဥရော, ဝိဒုရော [ဝိဒူဩ (က.)]။ ရူပစ္စယေ ဝိဒူ။ ဓီယောဂါ ဓီရော, ရော။ ဝိသိဋ္ဌဒဿနသီလတာယ ဝိပဿီ, ဏီ။ ဒေါသံ ဇာနာတီတိ ဒေါသညူ, ရူ။ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဒ္ဓါ, တော။ ဒု ဂတိယံ, အ, ဥဿာဝေါ [ဒု ဂတိယံ အဗ္ဗော (သူစိ)], ဒဗ္ဗော။ ဝိဒ ဉာဏေ, ဒသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၈။)֍ * ၂၃၀-၂၃၁။ မဟိလာန္တံ ဣတ္ထိသာမညေ။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ, တော, နဒါဒိ။ သီမဿ အန္တော သီမန္တော, ကေသဝေသော, တံယောဂါ သီမန္တိနီ, ဣနီ။ နရဿာယံ နာရီ, ဣဒမတ္ထေ ဏော။ တိဋ္ဌတိ ဂဗ္ဘော ယဿံ, သာ ထီ။ ဓာ ဓာရဏေ ဝါ, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ဤ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ, ဦ, ဗန္ဓဿ ဝဓာဒေသော စ [ဏွာဒိ ၃], ဝဓူသဒ္ဒေါ သုဏိသာဘရိယာနမ္ပိ ဝါစကော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ, တော, ဣကာရာဂမော စ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော, ယု, အင်္ဂနာ, ဝိသိဋ္ဌနာရိယမ္ပိ အင်္ဂနာ, တဒါ ကလျာဏင်္ဂနာရီလက္ခဏောပေတံ ပသတ္ထံ ဟတ္ထပါဒါဒိကမင်္ဂမဿတ္ထီတိ အဿတ္ထျတ္ထေ အင်္ဂါ ကလျာဏေ နပစ္စယော [မောဂ္ဂလ္လာန ၄.၉၂]။ ဝိရူပေသုပိ မဒေါ ရာဂမဒေါ ယဿာ သာ ပမဒါ, ဝိသိဋ္ဌနာရိယံပျတြ ပမဒါ, တဒါ ပကဋ္ဌော မဒေါ ရူပသောဘဂ္ဂဇနိတော စေတောဝိကာရော ယဿာ သာ ပမဒါ။ ရူပလာဝဏျသမ္ပန္နတာယ သုန္ဒရီ, ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ကမနီယဝုတ္တိတာယ ကန္တာ, ကမု ကန္တိယံ, တော။ ကန္တိယောဂါ ဝါ ကန္တာ, ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ရမယတိ ဝိနောဒယတိ နာယကံ, သာ ရမဏီ, နန္ဒာဒီဟိ ယု, နဒါဒိ, ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ဒယ ရက္ခဏေ, ကမ္မနိ တော။ အပ္ပံ ဗလံ ယဿာ သာ အဗလာ, အပ္ပတ္ထောယံ အကာရော။ မာတုယာ ဂါမော ဝိယ ဂါမော ယဿာ သာ မာတုဂါမော, မာတာ ဝိယ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ မာတုဂါမော, ဂမု ဂမနေ, ဏော, မာတာ ဝိယ ဂသတီတိ ဝါ မာတုဂါမော, ဂသ အဒနေ, မော, မာတာ ဝိယ ဂါယတီတိ ဝါ မာတုဂါမော, ဂါ သဒ္ဒေ, မော။ မဟီ ဝိယ သုစိံ အသုစိမ္ပိ လာတီတိ မဟိလာ, မဟန္တေသု ဗဟူသုပိ ရတ္တစိတ္တေသု ဣလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ မဟိလာ, ဣလ ဂမနေ, မဟ ပူဇာယံ ဝါ, ဣရော, လတ္တံ, အာ, မဟိလာ။ မဟေလာပျတြ။
တိကံ ဝိသိဋ္ဌနာရိယမေဝ။ လလ ဝိလာသေ, နန္ဒာဒီဟိ ယု။ လလ ဣစ္ဆာယန္တိ စုရာဒိဂဏတော ဝါ ယု။ ဘယပကတိ ဘီရု, ဘီ ဘယေ, ရု, ‘‘ဘီရု အတ္တေ ဇနေ’တ္ထိယ’’န္တိ ရဘသော။ အတိသယိတကာမာ ကာမိနီ, ကာမော သိင်္ဂါရရူပေါ မဒေါ ယဿာတ္ထီတိ ဣနီ, သဗ္ဗတြေဝံ။ ဝါမလောစနာ, ဘာဝိနီ, နိတမ္ဗိနီ, ရာမာဣစ္စာဒီနိပိ ဝိသိဋ္ဌနာရီနာမာနိ။
ဒွယံ ပဌမဝယသိ ဝတ္တမာနာယံ။
အဋ္ဌဝဿာ ဘဝေ ဂေါရီ၊ ဒသဝဿာ တု ကညကာ။
သမ္ပတ္တေ ဒွါဒသေ ဝဿေ၊ ကုမာရီတျ’ဘိဓီယတေ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၈]။
ဣဟ တွဘေဒေါပစာရေနေကတ္တံ။ အညေ ပနာဟု ‘‘ကညာသဒ္ဒေါယံ ပုမုနာဘိသမ္ဗန္ဓပုဗ္ဗကေ သမ္ပယောဂေ နိဝတ္တေတီ’’တိ။ ကုမာရ ကီဠာယံ, စုရာဒိ, ကုမာရယတီတိ ကုမာရီ, အ, နဒါဒိ, သကတ္ထေ ကော, ဏွုနာ ဝါ သိဒ္ဓါ။ ကမနီယတေတိ ကညာ, ကန ဒိတ္တိကန္တိဂတီသု, ယော, နျဿ ဉတ္တံ, အ, အာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၆၉။)ယုဝသဒ္ဒတော ပါဋိပဒိကတောတိ, ယုဝတိ။ ဝရိတ္ထိပရိယာယသာမညေပိ ယုဝတိသဒ္ဒေါ ပကတျန္တရမတ္ထီတိ။ တရ တရဏေ, ယု, ဥတ္တံ, ဤ စ။
֍ * ၂၃၂။ သာဘိသေကာ လဒ္ဓါဘိသေကာ ရာဇိတ္ထီ မဟေသီ နာမ, မဟ ပူဇာယံ, ကမ္မနိ ဣသော, ဣဿေ, တတော ဤ, မဟတိယော ရာဇိတ္ထိယော ဤသတိ အဘိဘဝတီတိ ဝါ မဟေသီ, ဤသ ဣဿရိယေ, ဤ။ မဟေသိတော အညာ ရာဇနာရိယော ဘောဂိနိယော ဘောဂယောဂါ, ဤ, ဣနီ စ။ ယာနာရီ ပုရိသဿ သင်္ကေတံ ယာတိ, သာ ‘‘ဓဝတ္ထိနီ, အဘိသာရိကာ’’တိ စောစ္စတေ။ ဓဝံ ပတိံ အတ္ထယတိ ဣစ္ဆတီတိ ဓဝတ္ထိနီ, အတ္ထ ယာစနိစ္ဆာသု, ဣနီ, အသတီဝိသေသော။ သရ ဂတိယံ, အဘိသရတိ သင်္ကေတန္တိ, ဏွု။
֍ * ၂၃၃။ ဆက္ကံ ဝေသိယံ။ စတုသဋ္ဌိကလာကုသလတာယ, သီလရူပါဒိမတ္တာယ စ ဂဏျတေ အာဒီယတေ ဂဏိကာ, ဂဏ သင်္ချာနေ, ဏွု။ ဝေသော အာကပ္ပော, တေနာတိသောဘတေ, ကမ္မဝေသေဟိ ဝါ ဣစ္ဆီယတေတိ။ အတိသောဘနေ, ဣစ္ဆတ္ထေ ဝါ ယပစ္စယော။ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ ဒါသီ ဝဏ္ဏဒါသီ, ဒါသိမ္ပိ ဟိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ ကေစိ သာမိကာ ဓနလောဘေန ဂဏိကံ ကရောန္တိ။ နဂရံ သောဘေတီတိ နဂရသောဘိနီ။ ရူပေန ဥပဇီဝတီတိ ရူပူပဇီဝိနီ။ အတိသယဝေသယုတ္တတာယ ဝေသီ။
ဒွယံ အသတီသာမညေ။ ကုလာနိ အဋတိ နာသယတီတိ ကုလဋာ။ ဗန္ဓမနုဗန္ဓံ ကာယတီတိ ဗန္ဓကီ, နဒါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၀။)֍ * ၂၃၄။ စတုက္ကံ ဥတ္တမနာရိယံ။ ဝရော အာရောဟော သောဏိ ယဿာ သာ ဝရာရောဟာ။ ဥတ္တမဂုဏယောဂါ ဥတ္တမာ။ သောဏိဂါရဝေန မတ္တဂဇော ဝိယ ဗန္ဓနဂါမိနီ မတ္တကာသိနီ, ကသ ဂတိယံ။ ဝရဝဏ္ဏယောဂါ ဝရဝဏ္ဏိနီ, ဣနီ။
‘‘သီတေ သုခေါဏှသဗ္ဗင်္ဂီ၊ ဂိမှေ ယာ သုခသီတလာ။
ဘတ္တု ဘတ္တာ စ ယာ နာရီ၊ သာ ဘဝေ ဝရဝဏ္ဏိနီ’’တိ။ ရုဒ္ဒေါ။
ဒွယံ အခဏ္ဍိတစရိတြာယံ။ ပတိ သာမိကောဝ ကမနီယော ယဿာ ပတိဗ္ဗတာ, ပတိမှိ ဝတမဿာတိ ဝါ ပတိဗ္ဗတာ။ အသ ဘုဝိ, အန္တော, ဤ, အာဒိလောပေါ။ သမေတီတိ ဝါ သတီ, သမု ဥပသမေ, အန္တော, ဤ။
ဒွယံ ကာမရတ္တရာဇပုတ္တာဒိနော ကုလဿ နိယတပတိယံ။ ကုလာနုရူပါ ဣတ္ထီ ကုလိတ္ထီ, ကုလံ ပါလေတိ ရက္ခတီတိ ကုလပါလိကာ, ဏွု။
֍ * ၂၃၅။ ဒွယံ မတဘတ္တိကာယံ။ ဝိဂတော ဓဝေါ ဘတ္တာ ယဿာ ဝိဓဝါ။ ပတိ သုညော နဋ္ဌော ယဿာတိ ပတိသုညာ။
ဒွယံ အတ္တိစ္ဆာယ ပတျနွေသိနိယံ ကညာယံ။ ပတိံ ဝရတိ ဂဝေသတီတိ ပတိမ္ဗရာ, ဒုတိယာယာလောပေါ။ သယမေဝ ပတိံ ဝရတီတိ သယမ္ဗရာ, ပဌမာယာလောပေါ, ဝရ ပတ္ထနာယံ။
စတုက္ကံ ဝိဇာတာယံ။ ဝိဇနီ ဂဗ္ဘဝိမောက္ခနေ, တော, ဝိဇာယိတ္ထာတိ ဝိဇာတာ။ သူ အဘိသဝေ, တော။ ဇာတံ အပစ္စံ ပုတ္တော ဧတိဿာတိ ဇာတာပစ္စာ။ ပသူတာဝ ပသူတိကာ, ကပစ္စယော, ဣတ္တဉ္စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၁။)֍ * ၂၃၆။ ဒွယံ ဒူတိယံ။ ယာ ပေသီယတေ, သာ ဒူတီ, ဒု ဂမနေ,တိ, ဤမှိ ဒူတီ။ သဉ္စာရယတိ ယထာဘိမတန္တိ, ဏွု။
တိကံ ဒါသိယံ။ ဒု ကုစ္ဆိတံ အသတိ ဘက္ခတီတိ ဒါသီ, ဤ, ဒီယန္တေ တာယာတိ ဝါ ဒါသီ, ဒါ ဒါနေ, သော, ဤ စ။ စိဋ ပေသနေ, ကမ္မနိ ဏော, ဤ။ ကုဋံ ဥဒကကုမ္ဘံ ဓာရေတီတိ ကုဋဓာရိကာ, ဏွု။
ဒွယံ သုဘာသုဘနိရူပိနိယံ သံဝရိကာဒိမှိ။ ဝရ ဂတိယံ, ကတ္တရိ ဣနီ။ သုဘာသုဘဿ ဣက္ခဏံ နိရူပနံ ယဿာတ္ထီတိ, ဣ, သကတ္ထေ ကော။ ဣမေ ဒွေ သဒ္ဒါ တုလျတ္ထာ။
ယာ သယံ ခတ္တိယဇာတိ ယဿ ကဿစိ ဘရိယာ, သာ ခတ္တိယာနီ, ခတ္တိယာ စ။ ခတ္တိယဿာပစ္စံ ခတ္တိယာနီ, အာနော, ဤ။ ဏမှိ ခတ္တိယာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၂။)֍ * ၂၃၇။ ပဇ္ဇံ အဂ္ဂိသက္ခိပုဗ္ဗကတပါဏိဂဟိတာယံ ဘရိယာယံ, အညတြ တူပစာရာ။ ဒါရယန္တေ ယေနာတိ ဒါရော, ဒရ ဝိဒါရဏေ, အကတ္တရိ စ ကာရကေ သညာယံ ဏော။ ဇာယတိ ပုတ္တော ယာယာတိ ဇာယာ, ဇန ဇနနေ, ယော, ဇနိဿ ဇာ စ, အာ, ဇယတီတိ ဝါ ဇာယာ, ဇိ ဇယေ, ယော, ဇိဿ ဇာ, အာ, ဇာယာ။ ကလ သင်္ချာနေ, အတ္တော။ ဃရံ နေတီတိ ဃရဏီ, ဏတ္တံ။ ဘရိတဗ္ဗတော ဘရိယာ, ဘရ ဘရဏေ, ယော။ ပိယာယိတဗ္ဗတော ပိယာ,ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ယော။ ပဇံ ပုတ္တံ ပါလေတီတိ ပဇာပတိ, ပါ ပါလနေ,တိ, အာတ္တံ, ရဿတ္တဉ္စ။ ဒွိန္နံ ပူရဏီ ဒုတိယာ။ ပဌမော ဘတ္တာ, ဘရိယာ ဒုတိယာ။ သာမိကဿ ပါဒေ ပရိစရတီတိ ပါဒပရိစာရိကာ, ဏွု။ ပတိနီ, ပါဏိဂဟိတာ, သဟဓမ္မိနီတိပိ တဿာယေဝ နာမာနိ။
֍ * ၂၃၈။ တိကံ သခိယံ။ တေသု တေသု ကိစ္စေသု သဟ ခါယတိ ပကာသတီတိ သခီ, သဟပုဗ္ဗော ခါ ပကာသနကထနေသု, ဤ။ အလ ဘူသနေ အာပုဗ္ဗော, ဣ။ ဝယသာ တုလျာ ဝယသာ, တုလျေ သညာယံ သော [ပါဏိနိ ၄.၄.၉၁ သုတ္တေ ယပစ္စယော ဒိဿတိ]။
ဇရောဝုစ္စတိ စောရဿာမိကော, တဿာယံ ဇာရီ, ဏော, ဤ။ သာမိကံ အတိက္ကမ္မ အညတြ စရတီတိ, ဣနီ။
֍ * ၂၃၉။ ပုမေ တူတိ လိင်္ဂန္တော တုသဒ္ဒေါ န ပုဗ္ဗံ ဘဇတေ။ အရ ဂမနေ, တု, အရဿုတ္တံ။ ရတိယာ ဇာယတီတိ ရဇော, တိလောပေါ။ ပုပ္ဖ ဝိကသနေ, ပုပ္ဖံ။
တိကံ ရဇဿလာယံ။ ဥတုယောဂါဥတုနီ, ဣနီ။ ရဇယောဂါ ရဇဿလာ, သလော။ ပုပ္ဖဝန္တတာယ ပုပ္ဖဝတီ။ ထီဓမ္မိနီ, အဝီ, အတ္တေယီ, မလိနီ, ဥတုမတီ, ဥဒကီဣစ္စာဒီနိပိ တဿာ နာမာနိ။
တိကံ ဂဗ္ဘိနိယံ။ ဂရု အလဟုကော ဂဗ္ဘော ကုစ္ဆိ ဧတိဿာတိ ဂရုဂဗ္ဘာ။ အာပန္နော ပတ္တော ဂဗ္ဘဋ္ဌော သတ္တော ဧတာယာတိ အာပန္နသတ္တာ။ ဂဗ္ဘယောဂါ ဂဗ္ဘိနီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၃။)တိကံ ယေန ဝေဌိတော ဂဗ္ဘော ကုစ္ဆိယံ တိဋ္ဌတိ, တတြာသယေတိ ချာတေ။ ဂဗ္ဘော အာသယတေ တိဋ္ဌတျတြာတိ, ဏော။ ဇရံ ဧတီတိ ဇလာဗု။ ဥ, ရဿ လော, ယဿ ဗော, ဇရာပုဗ္ဗော ဣ ဂတိယံ။ ကလံ ဇရတံ လာတီတိ ကလလော, ကလ သင်္ချာနေ ဝါ, အလော။
֍ * ၂၄၀-၂၄၁။ သတ္တကံ ဘတ္တရိ။ ဓူ ကမ္ပနေ, သန္တာသံ ဓုနောတီတိ ဓဝေါ, အ။ သံ ဧတဿတ္ထီတိ သာမိကော, အာမိပစ္စယော, သကတ္ထေ ကော, ဣပစ္စယော ဝါ, နိဂ္ဂဟီတဿ မော, အဿ စ ဒီဃော, သာမိကော။ ဘရ ဘရဏေ, ဘရတီတိ ဘတ္တာ, ရိတု။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, တော, ‘‘ပက္ကမာဒီဟိ န္တော စာ’’တိ န္တတ္တံ။ ပါ ရက္ခဏေ, အတိ, ပတိ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ, အ, ဝရော။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ယော။
ရတိကာရဏတ္တာ ပတိနော ဥပ ဥပပတိ, သမာသေ ကတေ အဘိဓာနတော ပုဗ္ဗနိပါတော, အပ္ပဓာနဘူတော ဝါ ပတိ ဥပပတိ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ, ဇီယန္တေ အနေနာတိ ဇာရော, ဒါရော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၄။)သတ္တကံ ပုတ္တေ။ နရကေ န ပတန္တျနေန ဇာတေနာတိ အပစ္စံ, ပတ ဂတိယံ, ယော, တျဿ စော, န ပတတိ န ဝိစ္ဆိန္ဒတိ ဝံသော ဧတေနာတိ ဝါ အပစ္စံ, ပုတ္တေ, ဓီတရိ စ နိစ္စနပုံသကောယံ။ ပူ ပဝနေ။ ပုနာတိ ပိတရော တေနာတိ ပုတ္တော။ ‘‘ဆဒါဒီဟိ တတြဏ’’တိ တော။ ပူရေတီတိ ဝါ ပုတ္တော။ အတ္တတော ဇာတော အတြဇော, ‘‘အတ္တဇော’’တိပိ ပါဌော။ သုယတေတိ သုတော။ သု အဘိသဝေ, သုဏာတီတိ ဝါ သုတော, တော, သု သဝနေ။ တနုမှာ ဇာတော တနုဇော, တနယော စ, ယော, တနောတိ မုဒန္တိ ဝါ တနယော, အယော။ သူယတေတိ သူနု, ကမ္မနိ နု, သူ ပသဝေ။
ပုတ္တာဒယော သူနုပရိယန္တာ ဓီတရိ ဝတ္တမာနာ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တန္တိ။ ဒုဟိတာ, ဓီတာ စ သဒါ နာရိယမေဝ။ ဒုဟ ပပူရဏေ, ရာတု, ဩတ္တာဘာဝေါ, ဣကာရာဂမော စ။ ဓာ ဓာရဏေ, ရာတု, အာဿီ။ ပုတ္တာဒယော စ တေ သာမညေနေဝ ကုဏ္ဍဂေါလကာဒီနံ ဝါစကာ။ သဝဏ္ဏာယံ တု ဦဎာယံ သဇာတော သယံ ဇနိတော သုတော ဩရသော နာမ။ သဇာတသဒ္ဒေန ကုဏ္ဍကဂေါလကခတ္တာဒိဗျဝစ္ဆေဒေါ။ ဇီဝတိ ဘတ္တရိ ဇာရဇော သုတော ကုဏ္ဍာချော။ မတေ ဘတ္တရိ ဇာရဇော ဂေါလကာချော။ အရိယာသုဒ္ဒဇော သုတော ခတ္တာ နာမ [ခတ္တာ အရိယာသုဒ္ဒါနံ (အမရ ၂၀.၃)]။ အာဒိနာ မာဂဓာဒီနံ ဂဟဏံ။ ဝုတ္တဉှိ –
‘‘အမတေ ဇာရဇော ကုဏ္ဍော၊
မတေ ဘတ္တရိ ဂေါလကော’’တိ [အမရ ၁၆.၃၆]။
‘‘မာဂဓော သုဒ္ဒခတ္တာဇော’’တိ [အဘိဓာနု ၅၀၃ ဂါထာ] စ။
ဥရသာ မနသာ နိမ္မိတော, ဥရသဒ္ဒါ တတိယန္တာ နိမ္မိတတ္ထေ ဏော, နိဝိဋ္ဌတ္တာ တေန နိမ္မိတောတိ ဝုစ္စတိ။ ဥရသိ ဘဝေါတိ ဝါ ဩရသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၅။)֍ * ၂၄၂။ စတုက္ကံပတိပတိနီနံ ယုဂေ, ‘‘ဒါရာ ပုမေ ဗဟုတ္တေ စ, ဒံ ကလတြေ နပုံသကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၃၈] အမရမာလာ, ဇံသဒ္ဒေါ တွဗျယော ဒါရဝစနော။ တသ္မာ ‘‘ဇမ္ပတိ, ဒမ္ပတီ’’တိပိ ဘဝိတဗ္ဗံ, ဣဓ ပန ကစ္စာယနမတေနောဒါဟဋာ။ ဇာယာ စ ပတိ စ ဇာယာပတိ။ ဣတရီတရယောဂဒွန္ဒော။ ဇာယာ စ ပတိ စ ဇာနိပတိ, တထာ ဇာယမ္ပတိအာဒယော, ဇာယာသဒ္ဒဿ ပတိမှိ ပရေ ဇာနိ, တုဒဉ္စ, ဇာယဉ္စ ယဒါဒိနာ။
တိကံ နပုံသကေ။ ဝိဂတော ရာဂဿဝေါ ယသ္မာ ဝဿဝရော။ သု သဝနေ, အရော။ ပဏ ဗျဝဟာရေ, ဍော, ပဍိ လိင်္ဂဝေကလျေ ဝါ, ဘူဝါဒိ။ န ဣတ္ထီ န ပုမာ နပုံသကံ, နိရုတ္တိနယေန ဣတ္ထိပုမာနံ ပုံသကဘာဝေါ, နဿ စ ပကတိ။ တတိယာပကတိ, သဏ္ဍော, ကလီဗန္တိပိ တဿ နာမာနိ။ တတိယာ ပကတိ တတိယပ္ပကာရော, သမဇာတိကေ ဣတ္ထိပုရိသေ အပေက္ခိတွာ တတိယတ္တံ ပကာရဿ။ ပဌမာ ဟိ ပကတိ ဣတ္ထီ, ဒုတိယာ ပကတိ ပုရိသော, ဣတရပကတိ တတိယာ ပကတိ။
֍ * ၂၄၃။ ဆက္ကံ ဉာတိမတ္တေ, ဗန္ဓုယေဝ ဗန္ဓဝေါ, အ, ဥဿာဝေါ။ ဗန္ဓတီတိ ဗန္ဓု, ဥ။ သဿ အတ္တနော ဇနော သဇနော။ သမာနံ ဂေါတ္တံ ကုလံ အဿာတိ သဂေါတ္တော, သမာနဿ သဘာဝေါ။ ဉာ အဝဗောဓနေ, ကမ္မေတိ, ဉာတိယေဝ ဉာတကော, အတ္တံ, သကတ္ထေ ကော စ။ သုသဒ္ဒေါပျတြ [သွ (အမရ ၁၆.၃၆)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၆။)ဒွယံ သတ္တပုရိသာဝဓိကေသု နိကဋဉာတီသု။ လောဟိတေန သမ္ဗန္ဓော သာလောဟိတော, သမ္ဗန္ဓဿ သာဒေသော, ပုဗ္ဗနိပါတော စ, သမာနံ ပိဏ္ဍဒါနံ ယဿ သပိဏ္ဍော, သနာဘယောပျတြ [နာဘိ သတ္တပုရိသာဝဓိကကုလေ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၃၃)]။ တိကံ ပိတရိ။ တာ ပါလနေ, တော ကတ္တရိ။ ဇနယတီတိ ဇနကော, ဏွု။ ပါ ရက္ခဏေ, ရိတု, အဿိတ္တံ။
֍ * ၂၄၄။ ဆက္ကံ မာတရိ။ အမ ပူဇာယံ, ကမ္မနိ မော, ဗော စ, အမ္မာ, အမ္ဗာ။ ဇနယတီတိ ဇနနီ, ယု, နဒါဒိ။ မာန ပူဇာယံ, ပုတ္တံ မာနေတီတိ မာတာ, ရာတု, ပါတီတိ ဝါ မာတာ, ပါတိဿ မော။ ဇနေတီတိ ဇနေတ္တိ,တိ။ ဇနေတီတိ ဇနိကာ, ဏွု, ဣတ္တံ။
အပ္ပဓာနဘူတာ မာတာ ဥပမာတာ, ကုမာရေ ဓာရေတီတိ ဓာတိ။ ဓာ ဓာရဏေ,တိ။ ဇာယာယ ဘရိယာယ ဘာတိကော ကနိဋ္ဌော စ ဇေဋ္ဌော စ သာလော နာမ, သဿ အတ္တနော ဧသာ သာ, ဘရိယာ, တဿာ ဘာတာ သာလော, ဇာယာယ ဘာတရိ အလော။ သရ ဂတိစိန္တာဟိံသာသု ဝါ, ဏော, လတ္တံ, သာလ ဝိတက္ကေ ဝါ, စုရာဒိ။
֍ * ၂၄၅။ သာမိနော ဘတ္တု ဘဂိနီ နနန္ဒာ နာမ, န နန္ဒတီတိ နနန္ဒာ, အတ္တာဘာဝေါ နဿ ဝိဘာသာဓိကာရာ။ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ, ဘူဝါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၇။)ဒွယံ အယျိကာယံ။ မာတုယာ မာတာ မာတာမဟီ။ ပိတူနံ ပိတရိ စ မာတရိ စ အာမဟံ ယဒါဒိနာ, နဒါဒိ။ အရဟ ပူဇာယံ, ဏွု, ရဟဿ ယော, အယ ဂတိမှိ ဝါ, ဏွု, အယျိကာ။
မာတုယာ ဘာတာ မာတုလော နာမ, မာတုယာ ဘာတာ မာတုလော, မာတု ဘာတရိ ဥလပစ္စယော။ အဿ မာတုလဿ ပဇာပတိ ဇာယာ မာတုလာနီ နာမ, မာတုလဿ ဘရိယာ မာတုလာနီ, မာတုလဘရိယာယံ အာနော, နဒါဒိ, အထ ဝါ မာတုလဿ ဧသာ မာတုလာနီ, ဤ, အဿ အာနော။
֍ * ၂၄၆။ ဇာယာပတီနံ ဒွိန္နံ ဇနနီ မာတာ သဿု ဝုတ္တာ, သသ ဂတိဟိံသာပါနေသု။ တပ္ပိတာ တေသံ ဇာယာပတီနံ ပိတာ ပန သသုရော နာမ, သသဓာတုမှာ ဥရော။ ဘဂိနိယာ ပုတ္တော ပန ဘာဂိနေယျော နာမ, ဘဂိနိယာ အပစ္စံ ဘာဂိနေယျော, ဏေယျော။
֍ * ၂၄၇။ ဒွယံ သုတဿ, သုတာယ စ ပုတ္တေသု။ နဟ ဗန္ဓနေ, ရိတု, နီ နယေ ဝါ။ ပုတ္တဿ ပုတ္တော ပပုတ္တော, တ္တလောပေါ, ဥဿတ္တဉ္စ။ သာမိဘာတာ ဒေဝရော နာမ, အထ ဝါ သာမိဘာတာ ကနိဋ္ဌော သာမိနော ဘာတာ ဒေဝရော နာမ။ ဇေဋ္ဌော တု သသုရော ဧဝေါစ္စတေ။ ဒိဝု ကီဠာယံ, အရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၈။)ဒွယံ ဓီတုပတိမှိ။ ဇန ဇနနေ, ရိတု, အဿာတ္တံ, နဿ မာဒေသော စ။ ဒွယံ ပိတုပိတရိ။ ပိတုနော ပိတာ ပိတာမဟော။
֍ * ၂၄၈။ ဟုသာန္တာနိ ပဒေန ပဒေန နာမာနိ။ မာတုယာ ဘဂိနီ မာတုစ္ဆာ, စ္ဆော။ ပိတုနော ဘဂိနီ ပိတုစ္ဆာ, ပိတုဘဂိနီ ပိတုစ္ဆာ ဘဝေတျတ္ထော။
ပိတာမဟသဒ္ဒေါ န ကေဝလံ ဇနကပိတရမေဝ ဝဒတိ, အထ ခေါ ဇနကပိတုပိတာဒယောပီတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ပပိတာမဟော’’ ဣစ္စုဒါဟဋော။ ပိတုနော အယျကော ပယျကော, တုလောပေါ။ သု သဝနေ, ဏှာ။ ဏိသမှိ သုဏိသာ။ သမှိ ဟုသာ, ဟတ္တံ။ သဗ္ဗတြ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ။
֍ * ၂၄၉။ စတုက္ကံ ဧကောဒရေ ဘာတရိ။ သမာနောဒရေ ဌိတော သောဒရိယော, သမာနဿ သော။ သမာနော ဂဗ္ဘော သဂဗ္ဘော, တတြ ဘဝေါ သဂဗ္ဘော, ဏော။ သမာနောဒရေ ဇာတော သောဒရော။ သမာနောဒရေ ဇာတော သဟဇော။ သဟသဒ္ဒေါ တုလျဝစနော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၇၉။)မာတာပိတူ တေ ဒွေ ဇနာ ပိတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဥဘိန္နမ္ပိ ဇနကဗျပ္ပဒေသနိယတတ္တာ အဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပိတုတ္တမတ္ထေဝ။ နနွဘေဒါ ဇာတိ, တဿာ စောဘယတြ သတ္တာဒေကတ္တံ, န စ ဇာတိယာ လိင်္ဂသင်္ချာ ဘဝန္တိ, အဒဗ္ဗတ္တာ ဗဟုဝစနံ န သိယာတိ? နေသ ဒေါသော, န ဟိ ဇာတိပဒတ္ထိကဿ န ဒဗ္ဗံ, ဒဗ္ဗပဒတ္ထိကဿ ဝါ န ဇာတီတိ။ ကိန္တုဘယေသံပျုဘယပဒတ္ထော ဣဟာတ္ထဝိသေသော။ ဇာတိပဒတ္ထိကဿ ဇာတိ ပဓာနဘူတာ ဒဗ္ဗံ ဂုဏဘူတံ, ဒဗ္ဗပဒတ္ထိကဿ တု ဝိပရိယယော, တတြ ဇာတိဝစနိစ္ဆာယံ ဒဗ္ဗေ ဝိယ လိင်္ဂသင်္ချာ ဝတ္တဗ္ဗာ, တဿ စ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနံ။ ပုဗ္ဗေ ဝိယာဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပုတ္တော စ ဓီတာ စ ပုတ္တာ ဝုစ္စန္တေ, ဇညတ္တဉှိ ပုတ္တဗျပဒေသနိယတံ ဓီတရိပျတ္ထိ, ဝိပရိယယေ တု န ဘဝတျနဘိဓာနတော။ ဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပုတ္တဓီတရောတိ ဘဝတိ။
֍ * ၂၅၀။ သဿု စ သသုရော စ သသုရာတိ ဝုစ္စန္တေ။ တဒပစ္စောဟနသမ္ဗန္ဓိနိဗန္ဓနာ ဟိ ဗျပ္ပဒေသော သဿုယမ္ပိ ဌိတော။ ဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ တု ပုဗ္ဗေ ဝိယ ပစ္စတ္ထံ သဒ္ဒနိဝေသော။ ဘာတာ စ ဘဂိနီ စ ဘာတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဧကဂဗ္ဘောသိတတ္တံ ဘာတုဗျပ္ပဒေသနိယတံ ဘဂိနိယံပျတ္ထိ။ တတော ဧကဂဗ္ဘောသိတတ္တဿာဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ဥဘော ဘာတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဧတ္ထ စ သဗ္ဗတြာပိ ဝိရူပေကသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဒုဝိဓော ဟိ ဧကသေသော သရူပါသရူပဝသေန။ တတြ သရူပေကသေသေ ဗဟုဝစနမေဝ, ဣတရတြ ပန ဒွိဝစနံ, ယထာ ပုရိသော စ ပုရိသော စ ပုရိသာ, နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပံ, မာတာ စ ပိတာ စ ပိတရောတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၀။)ဗာလျယောဗ္ဗနဝုဍ္ဎတ္တာနိ တီဏိ ဝယာနိ။ တတြ တိကံ ဗာလျေ။ ဒွယံ ယောဗ္ဗနေ။ ဗာလဿ ဘာဝေါ ဗာလတ္တံ, တ္တံ။ တာပစ္စယေ ဗာလတာ။ ဏျမှိ ဗာလျံ, အထ ဝါ ဗလ ပါဏနေ, ဗလန္တိ အဿသိတပဿသိတမတ္တေန ပဏန္တီတိ ဗာလာ, ဗလျန္တေ သံဝရီယန္တေတိ ဝါ ဗာလာ, ဗလ သံဝရဏေ။ တေသံ ဘာဝေါ ဗာလတ္တာဒိ။ ယုဝဿ ဘာဝေါ ယောဗ္ဗညံ, ယောဗ္ဗနဉ္စ, ဘာဝေ ဏျော, ဏော စ, အထ ဝါ ယု မိဿနေ, ယု, ဥဿ ဥဝါဒေသော, ဝုဒ္ဓိ။ တေသံ ဘာဝေါ ယောဗ္ဗညာဒိ။
֍ * ၂၅၁။ ယေ ဇရာကတာ သုက္ကာ ကေသာဒယော, တေ ပလိတံ နာမ သိယုံ, တေသံ ဝါ ယံ သုက္ကတ္တံ, တံ ပလိတံ နာမ။ ပစ ပါကေ, ဣတော, စဿ လတ္တဉ္စ။
ဒွယံ ဝလိပလိတာဒိမတိ ကာယပရိပါကေ။ ဇီယန္တိ ဝုဍ္ဎာ ဘဝန္တိ အဿံ ဇရာ, ဇရ ဝယောဟာနိမှိ, ဇရာ ဧဝ ဇရတာ, သကတ္ထေ တာပစ္စယော။ ဝိဿသာတိပိ ဇရာယ နာမံ။ ဝိသေသေန သံသတေ အဓော ပါတယတီတိ ဝိဿသာ။ သံသတိ’ရယံ ပမာဒတ္ထော, အဝသံသနတ္ထော စ, ဣဟ အဝသံသနတ္ထော, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ, ဒွိတ္တဉ္စ။
ဗာလျယောဗ္ဗနဝုဍ္ဎတ္တာနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနိ။ ဣဒါနိ တဗ္ဗတိနာမာနျာဟ။ တတြ အဒ္ဓံ ဆာပသာမညေ။ ပုထ, ပထ ဝိတ္ထာရေ, ဥကော, ပုထုကော, ပလ ဂမနေ, ဏွု, အဿိတ္တံ, ဒွိတ္တဉ္စ, ပိလ္လကော။ ဆုပ သမ္ဖဿေ, ဥဿာတ္တံ, ဆာပေါ။ ကုမာရ ကီဠာယံ, ကုမာရော။ ဗလ ပါဏနေ, ဏော, ဗာလော, ပူ ပဝနေ, တော, သကတ္ထေ ကော, ပေါတကော, ဣတ္ထိယံ ပေါတကီ။ ပေါတော, သာဝေါ, သာဝကော, အဗ္ဘကော, ဍိမ္ဘော, သုသုကော, သုသုဣစ္စာဒီနိပိ ဆာပသာမညတ္ထာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၁။)֍ * ၂၅၂။ ဗာလသာမညဝါစကာနိ ဒဿေတွာ ဝိသေသဗာလနာမာနိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အထု’’စ္စာဒိ။ ဥတ္တာနော, ဥတ္တာနံ ဝါ သယတီတိ ဥတ္တာနသယော။ ကပစ္စယေ ဥတ္တာနသေယျကော။ ထနံ ပိဝတီတိ ထနပေါ, ဍိမ္ဘသဒ္ဒေါပျတြ။
အာသောဠသာ ဘဝေ ဗာလော၊
တရုဏော တု တတော ဘဝေ။
ဝုဒ္ဓါ တု သတ္တတျာယုမှာ၊
တီဏိ ဝယာနိ လက္ခယေ။
တရ တရဏေ, ဥဏော။ ဝယသိ ယောဗ္ဗနေ တိဋ္ဌတီတိ ဝယဋ္ဌော, တော, ‘‘ဝယော ဗာလျာဒိ ပက္ခီ စ, ယောဗ္ဗနဉ္စ ဝယော ကွစီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၄၂] ရုဒ္ဒေါ, ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ, အရော, ယု မိဿနေ, အ, ဥဝါဒေသော, သိဿာကာရော။ သသ ပ္လုတဂတိမှိ, ဥ, အဿုတ္တံ, သုသု, တရုဏဿ ဝါ ပါဋိပဒိကဿ သုသွာဒေသော။ မနုနော အပစ္စံ မာနဝေါ, ဝဏ္ဏဝိကာရော, နဿ ဏတ္တံ, မာဏဝေါ။ ကုစ္ဆာယံ ကပစ္စယော, မာဏဝကောတိ သိဒ္ဓံ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘အပစ္စေ ကုစ္ဆိတေ မူဠှေ, မနုတောဿဂ္ဂိကော မတော’’တိ [မဟာဘာဿ ၄.၁.၁၆၁] ဒရ ဝိဒါရဏေ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၂။)ဒွယံ သုခဝဍ္ဎိတေ ကုမာရေ, သုခေါ ကုမာရော သုကုမာရော, ခလောပေါ, သုခေန ဧဓတိ ဝဒ္ဓတီတိ သုခေဓိတော။ ‘‘သုခေါစိတော’’တိပိ ပါဌော, သုခံ ဥစိတံ သမ္ပိဏ္ဍိတံ ဧတ္ထာတိ သုခေါစိတော, ဥစ သမဝါယေ။
֍ * ၂၅၄-၂၅၅။ ဒွိပါဒေန ဝုဍ္ဎဿ နာမာနိ။ အာယုမဟတ္တံ လာတီတိ မဟလ္လကော, ဏွု, ဒွိတ္တံ။ ဝဍ္ဎ ဝဍ္ဎနေ, ကတ္တရိ တော, တဿ ဎော, ဍ္ဎဿ ဍော, အဿုတ္တံ, ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ဣရော, ဓဿ ထတ္တံ, ဣဿ ဧတ္တံ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ, ကတ္တရိ တော, တဿ ဣန္နာဒေသော, ဓာတွန္တလောပေါ, ဏတ္တဉ္စ, ဇိဏ္ဏော, သကတ္ထေ ကမှိ ဇိဏ္ဏကော။ ပကတံ ဝယော ယောဗ္ဗနမဿာတိ ပဝယောတိပိ ဝုဍ္ဎဿ နာမံ။
ဝလိနန္တာနိ ပါဒေန နာမာနိ။ တတြ တိကံ ဇေဋ္ဌဘာတရိ။ အဂ္ဂေ ပုရေ ကာလေ, ပုဗ္ဗေ စ ကာလေ ဇာယတီတိ အဂ္ဂဇော, ပုဗ္ဗဇော စ။ အယဉ္စ ဝုဍ္ဎော အယဉ္စ ဝုဍ္ဎော, အယမိမေသံ ဝိသေသေန ဝုဍ္ဎောတိ ဇေဋ္ဌော, ဝုဍ္ဎသဒ္ဒါ ဣဋ္ဌပစ္စယော, ‘‘ဝုဍ္ဎဿ ဇော ဣယိဋ္ဌေသူ’’တိ ဝုဍ္ဎဿ ဇော။ အလောပေ ပရဿာသဝဏ္ဏတ္တံ။
တိကံ ပစ္ဆာဇာတေ ဘာတရိ။ အယဉ္စ ယုဝါ အယဉ္စ ယုဝါ, အယမိမေသံ ဝိသေသေန ယုဝါတိ ကနိဋ္ဌော, ကနိယော [ကဏိဋ္ဌော ကဏိယော (က.)] စ။ ဣယိဋ္ဌေသု ယုဝသဒ္ဒဿ ကနာဒေသော [ကဏာဒေသော (က.)]။ အနု ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော အနုဇော။ ဇဃညေ ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော ဇဃညဇော။ အပရသ္မိံ ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော အပရဇောတိ ဒွေပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၃။)ဝလိ သိထိလံ တစော စမ္မံ ယဿ ဝလိတ္တစော, ဒွိတ္တံ။ ဝလိ စမ္မမေတဿတ္ထီတိ ဝလိနော, ဣနော။ ဥတ္တာနသယာဒယော ဝလိနန္တာ ဝါစ္စလိင်္ဂတ္တာ တီသု လိင်္ဂေသု ဝတ္တန္တိ, ယထာ – ဥတ္တာနသယော ဗာလော, ဥတ္တာနသယာ ကုမာရီ, ဥတ္တာနသယံ နပုံသကံ။
֍ * ၂၅၆။ ပဉ္စကံ မတ္ထကေ။ သိ သယေ, သော, ဒီဃော စ, အင်္ဂေသု ဥတ္တမင်္ဂတ္တာ ဥတ္တမင်္ဂံ, ဥတ္တမော စ တံ အင်္ဂဉ္စာတိပိ ဥတ္တမင်္ဂံ။ သီသဉ္စ ဥတ္တမင်္ဂဉ္စ သီသောတ္တမင်္ဂါနိ။ သိ သေဝါယံ, ရော, သေဝန္တိ ဧတေနာတိ သိရော။ မုဒ တောသေ, ဓော။ သိဿာကာရော။ မသ အာမသနေ, တ္ထော, သကတ္ထေ ကော စ, မသိ ပရိမာဏေ ဝါ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ ကေသေ။ ကေ မတ္ထကေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကေသော။ သတ္တမိယာလောပေါ, ကတိ ဆေဒနေ, အလော, အဿုတ္တံ။ ဝလ သံဝရဏေ, ကမ္မနိ ဏပစ္စယော, ဝါလော။ ဥတ္တမင်္ဂေ သီသေ ရုဟတီတိ ဥတ္တမင်္ဂရုဟော။ မုဒ္ဓနိ ဇာယတီတိ မုဒ္ဓဇော။ ဝါလော စ ဥတ္တမင်္ဂရုဟော စ မုဒ္ဓဇော စေတိ ဣတရီတရယောဂဒွန္ဒော။ စိကုရော, ကစောတိပျတြ။ စိ စယနေ, ကုရ သဒ္ဒေ, အနေကတ္ထတ္တာ ဆေဒနေ။ ဝဍ္ဎမာနော စိကရီယတေတိ စိကုရော, ကစ ဗန္ဓနေ, အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၄။)֍ * ၂၅၇။ ကုသုမဂဗ္ဘာ ကေသာ ကေသစူဠာ မုတ္တိကာဒိနာ ဗဟိ သံယတာ သန္ထတာ ဓမ္မိလော နာမ။ ဧကတော ကတွာ ဓရီယတိ ဗန္ဓီယတီတိ ဓမ္မိလော, ကမ္မနိ ဣလော။ ဓမ္မေန နာနာဒေသိယမနုဿာနံ သမာစာရေန ဣလတီတိ ဝါ ဓမ္မိလော, ဣလ ဂမနေ။
ဒွယံ ကုမာရာနံ သိခါပဉ္စကေ, စူဠတ္တယေတိ ကေစိ။ ကာကာနံ ပက္ခသဏ္ဌာနတ္တာ ကာကပက္ခော။ သိခါ ဧဝ သိခဏ္ဍကော, သကတ္ထေ ကော။ သိခါသိခဏ္ဍသဒ္ဒါနမဘေဒတ္တာယေဝ ဟိ ‘‘သိခဏ္ဍီ, သိခီ စာ’’တိ မောရော ဝုတ္တော။
ပါသော, ဟတ္ထော စ ဣမေ ဒွေ ကေသစယေ ကေသပရိယာယတော ပရေ ဟုတွာ ကေသာနံ ကလာပေ ဝတ္တန္တိ, န ကေဝလာ, ယထာ – ကေသပါသော ကေသဟတ္ထော ဣစ္စာဒိ။ ပါ ရက္ခဏေ, ပါတိ ရက္ခတိ အဝယဝေတိ ပါသော, သော, ပသ ဗန္ဓနေတိ ကေစိ, ဏော။ ဟန ဂတိယံ, အဝယဝါ နိဟနန္တိ ဧတ္ထာတိ ဟတ္ထော, ထော, ပက္ခောပျတြ။
တာပသာနံ ဝတီနံ တဟိံ ကေသစယေ ဇဋာသဒ္ဒေါ ဝုစ္စတိ, ဇဋ ဇဋနေ, ဇဋ သံဃာတေ ဝါ, ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ။
֍ * ၂၅၈။ ပေါသိတဘတ္တာဒီဟိ ယာ ဗန္ဈတေ, တတြ ဝေဏီ, ပဝေဏီ စ။ ဝီ ပဇနေ, ပဇနံ ဂဗ္ဘဝိမောက္ခော, ဝီ တန္တသန္တာနေ ဝါ, ဏီ။ ပက္ခေ ပဝေဏီ။
ဒွယံ သီသမဇ္ဈဋ္ဌစူဠာယံ။ စူဠ သဉ္စောဒနေ, စူဠ ဟာဝကရဏေ ဝါ, အ။ သိခါ ဝုတ္တာ။ ကေသပါသီပျတြ, နဒါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၅။)နာရီနံ ကေသမဇ္ဈမှိ ပဒ္ဓတိ ဥဇုဂတမဂ္ဂေါ သီမန္တောတိ မတော ကထိတော။ သီမဿ အန္တော သီမန္တော, သီ သယေ ဝါ, အန္တော, မဇ္ဈေ မကာရဝဏ္ဏာဂမော။
֍ * ၂၅၉။ တိကံ လောမေ။ လူ ဆေဒနေ, ဝဍ္ဎမာနံ လူယတေတိ လောမံ, မော။ တနုမှိ ရုဟတီတိ တနုရုဟံ, အ။ ရုဟ ဇနနေ, ရူဟ ပါတုဘာဝေ ဝါ, မော, ဟလောပေါ, ဩတ္တဉ္စ, လူ ဆေဒနေ ဝါ, မော, လဿ ရတ္တံ, ရောမံ။ အက္ခိမှိ ဇာတံ လောမံ ပမှံ, ပခုမဉ္စောစ္စတေ။ ပမိနောတိ တေနာတိ ပမှံ, ပပုဗ္ဗော မာ ပရိမာဏေ, ဟပစ္စယော။ အက္ခိနော ပက္ခဒွယေ ဇာတံ ပခုမံ, ဥမော, ကလောပေါ စ။
ပုမမုခေ ပုရိသာနံ မုခေ ဝုတ္တံ [ပဝုဋ္ဌံ (က.)] လောမံ မဿု နာမ, မသ အာမသနေ, သု, မဿု။
တိကံ ဘမုမှိ။ ဘမ အနဝဋ္ဌာနေ, ဦ, မလောပေါ, ဘူ။ ဥမှိ ဘမု, ကပစ္စယေ ဘမုကော။ ဘမုကသဟစရဏတော ဘမု ပုလ္လိင်္ဂေါ။
֍ * ၂၆၀။ တိကံ နေတ္တောဒကေ။ ခိပ ပေရဏေ, ပေါ, ဣဿတ္တံ။ နေတ္တေ ဇာတံ ဇလံ နေတ္တဇလံ။ အသ အဓောပတနေ, သု, အဿု။ နေတ္တဇလဉ္စ အဿု စာတိ ဒွန္ဒော။ အဿု နပုံသကေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၆။)ဒွယံ အက္ခိပုတ္တလိကာယံ။ နေတ္တေ ဒိဿမာနာ တာရာ နေတ္တတာရာ။ ကညာသဒ္ဒတော တဒ္ဓိတော အပစ္စယော, ကညာသဒ္ဒဿ ကနီနာဒေသော, ဣတ္ထိကတာကာရပရေ ကေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဣကာရမာပဇ္ဇတေ [ကာတန္တ ၂.၂.၆၅], ကနီနိကာ။ တာရကာပျတြ။
ဆက္ကံ မုခဝိဝရေ, ကဝယော ပန တဒုပလက္ခိတေပိ သမုဒါယေ ယုဇ္ဇန္တေ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ကရဏေ ယု။ မု ဗန္ဓနေ, ခေါ, ဩတ္တာဘာဝေါ နိပါတနာ, မုခံ။ သဗ္ဗဓရကတေ ပန ခညတေတိ ဓာတုနာ မုခန္တိ နိပါတိတံ, ခနု အဝဒါရဏေ။ တုဍိ တောဍနေ, အ။ တနု ဝိတ္ထာရေ ဝါ, ဍော, အဿုတ္တံ။ ဝဒတိ တေနာတိ ဝတ္တံ, တော, ဝုစ္စတေ အနေနာတိ ဝါ ဝတ္တံ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, တော။ လပ ဝစနေ, ကရဏေ ယု။ အာနန္တိ အသန္တိ အနေနာတိ အာနနံ, အန ပါဏနေ, ယု။ အဿံပျတြ။ အသ ဘက္ခနေ။ ကရဏေ သော။
֍ * ၂၆၁။ အဍ္ဎံ ဒန္တေ။ ဒွီသု ဌာနေသု ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ ဇာယတေတိ ဒွိဇော။ လပနေ မုခေ ဇာယတီတိ လပနဇော။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ, ဒါယတိ ဘက္ခမနေနာတိ ဒန္တော, အန္တော, ဒသ အဒနေ ဝါ, ဒသန္တိ ဘောဇ္ဇမနေနာတိ ဒန္တော, အန္တော, ဓာတွန္တလောပေါ။ ဒမု ဒမနေ ဝါ, တော။ ဒံသ ဒံသနေ, ဒံသတေ ဝိလိချတေ ဘက္ခမနေနာတိ ဒံသနော, ယု။ ရဒ ဝိလေခနေ, ယု, ရဒနော။ အမှိ ရဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၇။)ဒန္တဘေဒသ္မိံ ဒန္တဝိသေသေ ဒါဌာသဒ္ဒေါ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါယံ။ ဒံသဓာတုတော ဌော, ဒံသိဿ စ ဒါ, ဒါဌာ, မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။ အက္ခိကောဋီသု ဝါမဒက္ခိဏနေတ္တာနံ အန္တေသု အပါင်္ဂေါ ဝတ္တတိ, သရီရင်္ဂသင်္ခါတဿ ကဏ္ဏဿ အပ သမီပံ အပါင်္ဂေါ။
֍ * ၂၆၂။ စတုက္ကံ ဩဋ္ဌေ။ ဒန္တေ အာဝရတိ ဆာဒယတီတိ ဒန္တာဝရဏံ။ ဥသ ဒါဟေ, တော, ‘‘သာဒိသန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟံသာဒီဟိ ဋ္ဌော’’တိ သဟာဒိဗျဉ္ဇနေန ဋ္ဌော, ဩတ္တဒွိတ္တာနိ, ဩဋ္ဌော။ ဂဒြဘေပျယံ။ အထ ဝါ ဥသ ဒါဟေ, ဋ္ဌော, ဩတ္တဒွိတ္တာဒိ, ဥဘယတြာပိ မုဒ္ဓဇဒုတိယော, ဤသံ ကိဉ္စိ ကာလံ ဓာရေတိ ဘက္ခမေတ္ထာတိ အဓရော, ဤသတ္ထော ဟျတြ အကာရော။
‘‘အ ပုမေ မာဓဝေ ဉေယျော၊
ပဋိသေဓေ တဒဗျယံ။
ဤသတ္ထေ စ ဝိရုဒ္ဓတ္ထေ၊
သဒိသတ္ထေ ပယောဂတော’’တိ။ –
ဟိ ဧကက္ခရကောသေ ဝုတ္တံ။ ဒသနေ ဒန္တေ ဆာဒယတီတိ ဒသနစ္ဆဒေါ။ ဧတ္ထ ကေစိ အဓရသဒ္ဒေန ဟေဋ္ဌိမောဋ္ဌမေဝါဟု, တေသံ ဝစနံ ‘‘နေတ္တန္တာဓရပါဏိပါဒယုဂလေဟိ’’စ္စာဒီဟိ မဟာကဝိပယောဂေဟိ အသံသန္ဒနတော န ဂဟေတဗ္ဗံ။
တိကံ ကပေါလေ။ ဂဍိ ဝဒနေကဒေသေ, အ, ဓာတုပ္ပကြိယတ္ထဉှိ ဓာတုပါဌဝစနံ, သဗ္ဗတြာပျေဝံ။ ကေန ဇလေန ပူရိယတေတိ ကပေါလော, အလော, ကပ အစ္ဆာဒနေ ဝါ, ဩလော, ကပေါလော, နဒါဒိ။ ဂဏ္ဍီ။ အဓရာ အဓောဘာဂေါ စုဗုကံ နာမ, စိဗုကံပျတြ။ စိဗု ဩလမ္ဗကေ, ဏွု, အဿုတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၈။)֍ * ၂၆၃။ ဒွယံ ဂီဝါယ ပုရောဘာဂေ။ ဂလ အဒနေ, ကရဏေ အ, ဂိလ ဂိလနေ ဝါ, ဂိလတိ အနေနာတိ ဂလော, ဣဿတ္တံ။ ကဏ သဒ္ဒတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, ဌော, ကဏ္ဌော, မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။
တိကံ ဧကတ္ထံ။ ဂါ သဒ္ဒေ, ဤဝေါ။ ကံ သီသံ ဓရတီတိ ကန္ဓရာ။ သိရံ ဓရတီတိ သိရောဓရာ, သိရော ဓိယျတေ အဿန္တိ ဝါ သိရောဓရာ, ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, အရော။
သုဝဏ္ဏမယော အာလိင်္ဂေါ မုရဇဘေဒေါ, တေန သန္နိဘာ သဒိသာ ယာ ဂီဝါ, သာ ကမ္ဗုဂီဝါ မတာ, မဟာပုရိသလက္ခဏမေတံ။ အထ ဝါ ယာ ဂီဝါ တီဟိ လေခါဟိ အင်္ကိတာ လက္ခိတာ, သာ ကမ္ဗုဂီဝါ မတာ, မဟာပုရိသလက္ခဏမေတဉ္စ။ ကမ္ဗု ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏံ, ကမ္ဗုမယေန အာလိင်္ဂေန သန္နိဘာ ဂီဝါ ကမ္ဗုဂီဝါ, ကမ္ဗ သံဝရဏေ, ဥ, ကမ္ဗု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၈၉။)֍ * ၂၆၄။ တိကံ ခန္ဓေ။ အန ဂတိယံ, သော။ ဘုဇာနံ သိရော မတ္ထကံ ဘုဇသိရော။ ကံ မတ္ထကံ ဒဓာတီတိ ကန္ဓော, သော ဧဝ ခန္ဓော ကကာရဿ ခကာရကရဏဝသေန, ခမတိ ဘာရန္တိ ဝါ ခန္ဓော, ခမု သဟနေ, တော, တဿ ဓော, မဿ နော, နိဂ္ဂဟီတံ ဝါ။ တဿန္ဓိ တဿ ခန္ဓဿ မဇ္ဈံ ဇတ္တု နာမ, ယံ ခန္ဓာနံ မဇ္ဈေ တိဋ္ဌတိ။ ဇန ဇနနေ, ဇရ ဝယောဟာနိမှိ ဝါ, တု, ဇတ္တု, တံ နပုံသကံ။
ဒွယံ ဗာဟုမူလေ။ ဗာဟူနံ ဘုဇာနံ မူလံ ဗာဟုမူလံ။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဆော။ အဿ ကစ္ဆဿ အဓောဘာဂဋ္ဌာနံ ပဿံ ဝုစ္စတိ, ဒိသ ပေက္ခနေ, အပစ္စယော, ဒိသဿ ပဿာဒေသော။
֍ * ၂၆၅။ တိကံ ဗာဟုမှိ။ ဝဟတိ အနေနာတိ ဝါဟု, ဝါဟု ဧဝ ဗာဟု, ကု [ဏွာဒိ ၆]။ ဘုဉ္ဇတေ အနေနာတိ ဘုဇော။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု။ ဗာဟု စ ဘုဇော စေတိ ဒွန္ဒော, ဧတေ ဒွေ ဒွီသု, ဣတ္ထိယံ ဘုဇာ။ ဝဟတိ ယာယာတိ ဗာဟာ။ အပရောသဒ္ဒေါပျတြ [အ ပါရောသဒ္ဒေါပျတြ (က.), အ ပဝေဋ္ဌသဒ္ဒေါပျတြ (?)]။
တိကံ ဟတ္ထေ။ ဟသ ဟသနေ, ထော။ ဟရ ဟရဏေ ဝါ။ နက္ခတ္တေပျယံ။ ကရ ကရဏေ, အ။ ပဏ ဗျဝဟာရထုတီသု, ဣ။ ပါ ရက္ခနေ ဝါ, ဏိ။ ကရော စ ပါဏိ စ ကရပါဏယော။ ပဉ္စသာခေါ, သယောပျတြ။
ပကောဋ္ဌန္တော ဟတ္ထဂဏ္ဌိ မဏိဗန္ဓော နာမ။ ပကောဋ္ဌော နာမ အာမဏိဗန္ဓံ ကပ္ပရဿ အဓောဘာဂေါ။ မဏိဝိကတိံ ဗန္ဓတိ ဧတ္ထာတိ မဏိဗန္ဓော။ ကုသ အက္ကောသေ, ဌော, ပကောဋ္ဌော။
ဒွယံ ဘုဇမဇ္ဈဂဏ္ဌိမှိ။ ကပု ဟိံသာယံ, အရော။ ကုပ္ပရောတိပိ ပါဌော, တဒါ အဿုတ္တံ။ ကပု ဟိံသာယံ, ဩဏိ, ကပေါဏိ, ဣတ္ထိယံ။ ကဖောဏီပျတြ, တတ္ထ ပဿ ဖတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၀။)֍ * ၂၆၆။ ပါဏိဿ ပါဏိတလဿ သမ္ဗန္ဓီနံ မဏိဗန္ဓကနိဋ္ဌာနံ ဒွိန္နံ အန္တရံ ဗဟိဋ္ဌာနံ ကရဘော ဝုစ္စတိ, ယေန ကုမာရကာ သတ္ထံ ကတွာ အညမညံ ပဟရန္တိ, ကရ ဟိံသာယံ, အဘော, ကရ ကရဏေ ဝါ။
ဒွယံ အင်္ဂုလိမတ္တေ။ ကရဿ ပါဏိဿ သာခါ ကရသာခါ။ အဂိ ဂတျတ္ထော, အင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဝါ, ဥလိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါယံ [(နဒါဒိ) (က.)], အင်္ဂုလိ။
တာ အင်္ဂုလိယော ပဉ္စပ္ပဘေဒါ, ယထာ – အင်္ဂုဋ္ဌော တဇ္ဇနီ မဇ္ဈိမာ အနာမိကာ ကနိဋ္ဌာ စေတိ ကမာ သိယုံ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော, အဿုတ္တံ, အဂ္ဂေ ပုရေ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ အင်္ဂုဋ္ဌော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, အဿုတ္တဉ္စ။ တဇ္ဇ ဟိံသာယံ, တဇ္ဇေတိ ယာယ, သာ တဇ္ဇနီ, ယု, နဒါဒိ။ မဇ္ဈေ တိဋ္ဌတီတိ မဇ္ဈိမာ။ နတ္ထိ နာမမဿာတိ အနာမိကာ, သကတ္ထေ ကော။ အတိသယေန ခုဒ္ဒကာတိ ကနိဋ္ဌာ။ ယုဝပ္ပာနံ ကန, ကဏ ဝါ ဣယိဋ္ဌေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၁။)֍ * ၂၆၇။ တဇ္ဇနျာဒီဟိ ယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ပသာရိတေ သတိ ပဒေသာဒိကာ စတဿော သညာ ကမတော သိယုံ, ယထာ – တဇ္ဇနီယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ပဒေသော။ ဒိသ ပေက္ခနေ။ မဇ္ဈိမယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ တာလော, တလ ပတိဋ္ဌာယံ။ အနာမိကာသဟိတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ဂေါကဏ္ဏော, ဂေါကဏ္ဏသဒိသတ္တာ, တပ္ပမာဏတ္တာ ဝါ ဂေါကဏ္ဏော, အထ ဝါ ဂေါကဏ္ဏော နာမ ဧကော မိဂဝိသေသော, တက္ကဏ္ဏသဒိသပ္ပမာဏတ္တာ ဂေါကဏ္ဏော, တာလော စ ဂေါကဏ္ဏော စ တာလဂေါကဏ္ဏာ။ လိင်္ဂဘေဒါ ‘‘တာလဂေါကဏ္ဏဝိဒတ္ထီ’’တိ န ဝုတ္တံ, ကနိဋ္ဌာယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ဝိဒတ္ထိ, ဝိတနောတီတိ ဝိတတ္ထိ, ဝိတတ္ထိ ဧဝ ဝိဒတ္ထိ, တနု ဝိတ္ထာရေ,တိ, တဿ ထော။ ဝိဒတ္ထိ။ ‘‘ကမာ တတော’’တိပိ ပါဌော။
ကုဉ္စိတော သင်္ကောစိတော ပါဏိ ပသတာချော, ပပုဗ္ဗော သရ ဂတိယံ, တော။ ပမာဏပ္ပကရဏတော ဝိတတဉ္ဇလိယေဝါယံ ကဝီဟိ ဣစ္ဆိတော။ သမ္ပုဋဉ္ဇလိ ပနာယံ, ပသာရိတသဟိတာ [ပသာရိတသဟိတတ္တာ (က.)] ယဿ အင်္ဂုလိယော ဘဝန္တီတိ။
ကုဉ္စိတော စ တတင်္ဂုဋ္ဌော၊ သပတာကောတိ သမ္မတော။
ပတာကေဟိ တု ဟတ္ထေဟိ၊ သမ္ပုဋဉ္ဇလိ ဣစ္ဆိတော။
ဒေဝတာနံ ဂရူနဉ္စ၊ ပိတူနဉ္စေ’စ္ဆိတော ပုရေ။
အတ္ထပ္ပကရဏာဒီဟိ၊ ဘေဒေါ ဉေယျော တဟိံ တဟိံ။
ယထာ ဇလဉ္ဇလိံ ဒဒါတိ, အဉ္ဇလိနာ ပိဝတိ, ဒေဝေါယံ ကတဉ္ဇလိရိတိ။ ပုဋဉ္ဇလိဿ ဝါ ဝက္ခမာနတ္တာ ဣဓ ဝိတတဉ္ဇလိယေဝ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၂။)֍ * ၂၆၈။ တိကံ သပ္ပကောဋ္ဌေ ဝိတတကရေ။ ရမု ကီဠာယံ, တနော, မလောပေါ, ရတနံ, မဏိဗုဒ္ဓါဒီသု စ။ ကုက အာဒါနေ, ဥ, ဒွိတ္တံ။ ဟသ ဓာတုမှာ ထော, တော ဝါ, ဟတ္ထော, ဟတ္ထသဟိတတ္တာ ဝါ ပကောဋ္ဌော ဟတ္ထော။
ဒွယံ သမ္ပုဋဉ္ဇလိမှိ။ ကရမယော ပုဋော ကရပုဋော, အဉ္ဇ ဗျတ္တိဂတိကန္တီသု, အလိ, အဉ္ဇလိ။ ကရပုဋော စ အဉ္ဇလိ စေတိ ကရပုဋဉ္ဇလီ။
ဒွယံ နခေ။ ကရေ ဇာယတိ ရုဟတီတိ ကရဇော။ နတ္ထိ ခံ ဣန္ဒြိယံ ဧတ္ထာတိ နခေါ, သညာသဒ္ဒတ္တာ န အတ္တံ, အဝိသယတ္တာ ဝါ။ ပုနဗ္ဘဝေါ, ကရရုဟော, နခရောတိပိ နခဿ နာမာနိ။
ဒွယံ ပုဋင်္ဂုလိကရေတိချာတေ မုဋ္ဌိမှိ။ ခဋ ဣစ္ဆာယံ, ဏွု, ခဒ ဟိံသာယံ ဝါ, ဒဿ ဋော။ မု ဗန္ဓနေ,တိ, တဿ ဌော, ဒွိတ္တံ။
֍ * ၂၆၉။ ပဿဒွယဝိတ္ထတာ ပဿဒွယေပိ ဝိတတာ ပသာရိတာ သဟကရာ သပါဏယော ဒွေ ဗာဟူ ဗျာမော နာမ, ဗျာမီယတေ အနေနာတိ ဗျာမော, ဝိပုဗ္ဗော ယာမ အဉ္ဆေ။ ဥဒ္ဓံ ဥပရိ တတာ ဝိတတာ ဘုဇာ စ ပေါသော စ တေသံ သမုဒိတာနံ ပမာဏသဒိသံ ပမာဏံ ယဿ တသ္မိံ ဥဒ္ဓန္တတဘုဇပေါသပ္ပမာဏေ ပေါရိသသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ဘုဇသဒ္ဒေန သဟကရာ ဘုဇာ ဂယှတေ, ဧကဿ ပမာဏသဒ္ဒဿ လောပေါ, ပုရိသဿ ပမာဏံ ပေါရိသံ။ ပုရိသသဒ္ဒေါ စေတ္ထ သကရဘုဇပုရိသံ ဝဒတိ, တီသု, ယထာ – ပေါရိသံ ဇလံ, ပေါရိသော ဟတ္ထီ, ပေါရိသီ ယဋ္ဌိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၃။)֍ * ၂၇၀။ ဒွယံ ဥရသိ။ ဥသ ဒါဟေ, ရော, သလောပေါ, အရ ဂတိမှိ ဝါ, အဿုကာရော။ ဟရ ဟရဏေ, ယော, ရဿ ဒေါ။ ကောဠံ [ကောဋ္ဌ (က.)], ဘုဇန္တရံ, ဝက္ခောတိပိ ဥရောနာမာနိ။ တိကံ ဥရောဇေ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, တနောတိ ဣစ္ဆန္တိ ထနော, တဿ ထော, ထန ဒေဝသဒ္ဒေ, ထန စောရိယေ ဝါ။ ကုစ သင်္ကောစနေ, ကုစော။ ပယော ခီရံ ဓာရေတီတိ ပယောဓရော။ ကုစော စ ပယောဓရော စာတိ ဒွန္ဒော။
ထနဂ္ဂသ္မိံ ထနဿ အဂ္ဂေ စူစုကံ, နပုံသကေ။ ‘‘စူစုကော သော ကုစာနန’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၇၇] တု ရတနကောသော, စု စဝနေ, ဥကော, ဒွိတ္တံ, ဒီဃော စ, စူစုကံ, စန္စု ဂတိယံ ဝါ, ဥကော, နလောပေါ, အဿူကာရော, စူစုကံ။
ဒွယံ ပိဋ္ဌေ ကာယဿ ပစ္ဆာဘာဂေ။ ပိဋ သဒ္ဒသံဃာတေသု, တော။ ဣတရတြ တိ, ပိသု သေစနေ ဝါ။
֍ * ၂၇၁။ တိကံ တနုမဇ္ဈေ။ မဇ္ဈေ ဘဝေါ မဇ္ဈော။ လဂ သင်္ဂေ, အ။ မဇ္ဈေ ဘဝံ မဇ္ဈိမံ။ စတုက္ကံ ဥဒရေ။ ကုသ အက္ကောသေ, ဆိ, သဿ စော။ ဂဟ ဥပါဒါနေ, အနိ, ဤမှိ ဂဟဏီ, ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ ဓာရေတီတိ ဝါ ဂဟဏီ, ဂဗ္ဘာသယသညိတော မာတုကုစ္ဆိပ္ပဒေသော, တေဇောဓာတုမှိ ပန ယထာဘုတ္တာဟာရဿ ဝိပါစနဝသေန ဂဏှနတော အဆဍ္ဍနတော ဂဟဏီ။ ဥပုဗ္ဗော ဒရ ဂမနေ။ ဥဒရတိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ ဝါယု ယတြာတိ ဥဒရံ။ ဂု သဒ္ဒေ, အဘော, ဒွိတ္တာဒိ, ဂဗ္ဘော။ ပိစဏ္ဍ ဇဌရ တုန္ဒာပျတြ။
ကုစ္ဆိသမ္ဘဝေ ကုစ္ဆိဋ္ဌေ ကောဋ္ဌော, အန္တော စာတိ ဣမေ ဒွေ ဝတ္တန္တိ, ကုသ အက္ကောသေ, တော, ဌော ဝါ။ အမ ဂမနတ္ထော, တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၄။)֍ * ၂၇၂။ စတုက္ကံ ကဋိယံ။ ဟနဓာတုမှာ ယု, ဟဿ ဒွိတ္တံ, ဟဿ ဇော, ဟနဿ ဃော စ, ဇဃနံ။ နိစ္ဆယေန တမတီတိ နိတမ္ဗော, တမုဓာတုမှာ ဗော။ သူ ပသဝေ, ဏိ။ ကဋ ဝဿာဝရဏေသု, ကဋျတေ အာဝရီယတေ ဝတ္ထာဒီဟိ ကဋိ, ဣ, ဧတေ ဒွေ နာရိယံ။ ဧတ္ထ စ ဇဃနသဒ္ဒေန ဣတ္ထိကဋိယာ အဂ္ဂဘာဂေါ, နိတမ္ဗသဒ္ဒေန ဣတ္ထိကဋိယာ ပစ္ဆာဘာဂေါ, သေသဒွယေန ကဋိသာမညံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ပစ္ဆာ နိတမ္ဗော ထီကဋျာ, ဇဃနံ တု ပုရော ဘဝေ’’တိ [အမရ ၁၆.၇၄]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၅။)֍ * ၂၇၃။ လိင်္ဂန္တံ လိင်္ဂသာမညေ။ အင်္ဂေ သရီရေ ဇာယတီတိ အင်္ဂဇာတံ, အင်္ဂသဒ္ဒေါ သရီရဝါစကော, အင်္ဂမေတဿတ္ထီတိ ကတွာ။ ရဟသိ ဌာနေ ဇာတံ အင်္ဂံ ရဟဿင်္ဂံ, သတ္တမိယာလောပေါ, ဣဿတ္တံ, သဿ ဒွိတ္တဉ္စ။ ဝတ္ထေန ဂုယှိတဗ္ဗန္တိ ဝတ္ထဂုယှံ။ မိဟ သေစနေ, ကရဏေ ယု, မိဟတိ ရေတောမုတ္တာနိ ယေနာတိ မေဟနံ။ နိပုဗ္ဗော မိဟ သေစနေ, တော, နိမိတ္တံ။ ဥတ္တမင်္ဂတ္တာ ဝရင်္ဂံ။ ဝဇ ဂတိယံ, အဿီကာရော, ပစ္စယေဟိ ဝိနာ ဇာယတီတိ ဝါ ဗီဇံ, ဝိရဟတ္တဇောတကော ဟျေတ္ထ ဝိကာရော။ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ, ဖလတိ ဧတေန ပုတ္တန္တိ ဖလံ။ လိင်္ဂတိ ‘‘ဣတ္ထီ, ပုရိသော’’တိ ဝိဘာဂံ ဂစ္ဆတိ ယေနာတိ လိင်္ဂံ။ လိင်္ဂ ဂမနေ, လီနံ အပါကဋံ အင်္ဂန္တိ ဝါ လိင်္ဂံ။ ဧတေသု ဗီဇဖလသဒ္ဒါ အဏ္ဍေပိ ဝတ္တန္တိ။
ဒွယံ ပုရိသလိင်္ဂပသိဗ္ဗကေ။ အမ ဂမနေ, ဍော, အဏသဒ္ဒတ္ထော ဝါ, ဍော, အဍိ အဏ္ဍတ္ထေ ဝါ, တော။ ကုသ အက္ကောသေ, ဏော။ အဏ္ဍသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဗီဇေပိ, အဏ္ဍကောသောတိ သမုဒိတမ္ပိ ကောသဿ နာမံ, ‘‘ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ’’တိ [ပါရာ. ၁၃, ၁၄] ဟိ ဝုတ္တံ, အမရကောသေပိ [အမရကောသေ ၁၆.၇၆] အဏ္ဍကောသောတိ သမုဒိတေနေဝ နာမံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ အဏ္ဍဿ ဗီဇဿ ကောသော အဏ္ဍကောသောတိ ဝိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော။
ဒွယံ ဣတ္ထိယာ အင်္ဂဇာတေ။ ယု မိဿနေ, အဓိကရဏေနိ, ယောနိ, ဣတ္ထိယံ ပုမေ စာယံ, ဣတ္ထီ စ ပုမာ စ ဣတ္ထိပုမံ, တသ္မိံ။ ဘဇန္တိ အသ္မိန္တိ ဘဂံ။ မာရမန္ဒိရ မာရကူပါ စာတြ။
֍ * ၂၇၄-၂၇၅။ တိကံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ သမ္ဘဝေ။ သုစိဿ ပဋိပက္ခော အသုစိ, ဣကာရန္တော, ဒွီသု, သမ္ဘဝလိင်္ဂေါ ဝါ။ သံပုဗ္ဗာ ဘူဓာတုမှာ အ။ သက သာမတ္ထိယံ, တော, တဿ ကော, အဿုတ္တံ, သုစ သောကေ ဝါ, ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၆။)ဒွယံ ဝစ္စမဂ္ဂေ။ ပုနန္တိ အနေနာတိ ပါယု။ ပူ ပဝနေ, ဥ, ဦဿာယော, ပယ ဂမနတ္ထော ဝါ, ပယတိ ဝစ္စမနေနာတိ ပါယု, ကရဏေ ဥ, အယံ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တတိ။ ဂုဒ ကီဠာယံ, အ။ အပါနံပျတြ။
အဋ္ဌကံ ဝစ္စေ။ ဂူထ ကရီသောဿဂ္ဂေ, ဂုပ ဂေါပနေ ဝါ, ထော။ ကိရ ဝိကိရဏေ, ဤသော, ကရီသံ။ ဝရ ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု, စော, ဂူထဉ္စ ကရီသဉ္စ ဝစ္စဉ္စေတိ ဒွန္ဒော, တာနိ ဝိကပ္ပေန ပုမေ ဝတ္တန္တိ, နိစ္စံ နပုံသကေ, ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ တေသံ ကတ္ထစိယေဝ, သဗ္ဗတြ နပုံသကတ္တမေဝ ဗဟုလန္တျတ္ထော။ မလ စလနေ, အ, မလ ဓာရဏေ ဝါ။ သက သတ္တိယံ, သဿ ဆော။ ဥစ္စာရီယတေ ဇဟျတေတိ ဥစ္စာရော, ဥပုဗ္ဗော စရဓာတု စဇနေ, ဥက္ခိပနေ စ ဝတ္တတိ။ မိဟ သေစနေ, လော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, ဠတ္တဉ္စ။ အဝကရီယတေတိ ဥက္ကာရော, အဝဿုတ္တံ, ကိရ ဝိက္ခိပနေ။ သမလံပျတြ။ သမု ဥပသမေ, အလော။
ဒွယံ မုတ္တေ။ သု သဝနေ, သဝနံ သန္ဒနံ, စုရာဒိ, ဏော။ မုစ မောစနေ, တော, မုတ္တ ပဿာဝေ ဝါ။ ဥစ္စတေ ကထီယတေ။ ဂေါမုတ္တေ ဂဝံ သမ္ဗန္ဓိနိ မုတ္တေ ပူတိမုတ္တသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ အဇ္ဇ ပဝတ္တမ္ပိ ဟိ တံ ဒုဂ္ဂန္ဓဘာဝေန ပူတိမုတ္တန္တွေဝ ဝုစ္စတိ, ယထာ ‘‘ပူတိကာယော’’တိ။ အဿာဒီနံ မလေ ဆကဏသဒ္ဒေါ, သက သတ္တိယံ, ယု, သဿ ဆော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၇။)֍ * ၂၇၆။ နာဘိယာ အဓောဘာဂေါ ဝတ္ထိ နာမ, သော ဒွီသု။ ဝတ္ထိ မုတ္တပုဋံ။ ‘‘မုတ္တာသယပုဋော ဝတ္ထိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၇၃] ရတနမာလာ။ ဝသတိ မုတ္တမေတ္ထာတိ ဝတ္ထိ, ဝသ နိဝါသေ,တိ, တဿ ထော, တ္ထိပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ ဥစ္ဆင်္ဂံ အင်္ကဉ္စ ဣမေ ဒွေ ဥဘော သဒ္ဒါ ပုမေ ဝတ္တန္တိ။ ဥဿဇ္ဇတိ ဧတ္ထာတိ ဥစ္ဆင်္ဂံ, သဇ သင်္ဂေ, သဿ ဆော, ဒွိတ္တံ။ အင်္က ဂမနတ္ထော, အ, အင်္ကော, အထ ဝါ အင်္က လက္ခဏေ, အ, အင်္ကော, ‘‘ဥစ္ဆင်္ဂစိဟနေသွ’င်္ကော’’တိ အမရကောသေ [အမရ ကောသေ ၂၃.၄]။
ဒွယံ ဇာဏူပရိဘာဂေ။ အရ ဂမနေ, ဥ, အဿူကာရော။ သန္ဇ သင်္ဂေ, အာသဇ္ဇတိ ဝတ္ထမတြာတိ သတ္ထိ, ထိ။ ဦရု စ သတ္ထိ စေတိ ဒွန္ဒော, နပုံသကေပိ။
တိကံ ဇာဏုမှိ, ဦရုနော ပဗ္ဗံ ဂဏ္ဌိ ဦရုပဗ္ဗံ။ ဇန ဇနနေ, ဏု။ ဒွိတ္တေ ဇဏ္ဏု။
֍ * ၂၇၇။ ဒွယံ ပါဒဂဏ္ဌိမှိ။ ဂုပ ရက္ခဏေ ဖော, သကတ္ထေ ကော။ ပါဒဿ ဂဏ္ဌိ ပါဒဂဏ္ဌိ။ ဃုဋိကာပျတြ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ, ဃုဋျတေ အနေနေတိ ဃုဋိကာ, ဏွု။
ဒွယံ ပါဒဿ ပစ္ဆာဘာဂေ ဂေါပ္ဖကဿာဓော ဘာဂေ။ ပုမေ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု,တိ, တဿ ဏော, သဿ ဟော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, ဏိပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ သကာရဝဏ္ဏာဂမေ ဝုဒ္ဓိယဉ္စ ပါသဏှိ။ ဧလိပျတြ, ဣလ ဂတိယံ,တိ, တလောပေါ။
ဒွယံ ပါဒဂ္ဂေ။ ပါဒဿ အဂ္ဂံ ပါဒဂ္ဂံ။ ပကဋ္ဌံ ပဒံ ပပဒန္တိ ကမ္မဓာရယော။ ‘‘ပပဒေါ’’တိပိ ပါဌော။ တိကံ ပါဒေ။ ပဒ ဂတိမှိ, ဏော, ပဇ္ဇတေတိ ပါဒေါ။ ပဇ္ဇတေ ဂစ္ဆတီတိ, အ။ စရမှာ ကရဏေ ယု, စရဏံ, ဣဒံ ပုမေ ဝိကပ္ပေန, နိစ္စံ နပုံသကေ။ အင်္ဃိပျတြ, အဟိ ဂတိယံ။ ဣ, ဟဿ ဃော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၈။)֍ * ၂၇၈။ ဒွယံ ဟတ္ထာဒျဝယဝေ။ အင်္ဂိ ဂတျတ္ထော, အ။ အဝပုဗ္ဗော ယု မိဿနေ, အ။ ပတီကော, အပဃနောပျတြ။ ပတိပုဗ္ဗာ ဣမှာ ကော။ အပပုဗ္ဗာ ဟနိမှာ အ, ဃနာဒေသော စ။
ဒွယံ ပဿဋ္ဌိမှိ။ ပါ ရက္ခဏေ, သု, ဠိကာရဝဏ္ဏာဂမော, သကတ္ထေ ကော, ပဿ ဖော။ အဠာဂမေ ဖာသုကာ။ ‘‘ပါသုဠိကာ, ပါသုကာ’’တိပိ ပါဌော။ ဖုသ သမ္ဖဿေတိပိ ဓာတု, တဒါ ဥပစ္စယာဒိ။
ဒွယံ အဋ္ဌိမတ္တေ။ အသု ခေပနေ, ဣ, သဿ ဋ္ဌော, အဋ္ဌိ, ဣဒံ ပဏ္ဍကေ နပုံသကေ ဝတ္တတိ။ ဓာ ဓာရဏေ, တု, ဣတ္ထီ။ ကီကသံ, ကုလ္လံပျတြ။ ဂလဿ ကဏ္ဌဿ ဟေဋ္ဌိမန္တေ ဇာတမဋ္ဌိ ဂလန္တဋ္ဌိ။ အက ဂမနေ, ခေါ, သကတ္ထေ ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၁၉၉။)֍ * ၂၇၉-၂၈၀။ ဒွယံ သိရသောဋ္ဌိခဏ္ဍေ။ သမုဒိတေ တု ကရောဋိ, ဣတ္ထီ [အမရ ၁၆.၆၉]။ ကပု သာမတ္ထိယေ, အရော, ကံ သီသံ ပါလေတီတိ ဝါ ကပ္ပရော, ရဿော, လဿ ရတ္တဉ္စ။ ကံ ပါလယတီတိ, ကမ္မာဒိမှိ ဏော။ ‘‘သိရောဋ္ဌိမှိ ကပါလော’ထီ, ဃဋာဒိသကလေပိစေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၆၈]။ ကပါလော အထီတိ [အနိတ္ထီတိ အတ္ထော] ဆေဒေါ။ ကပါလသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပေန ပုလ္လိင်္ဂေါ။ ကဍိ ဆေဒေ, အရော။ မဟတီ သိရာ မဟာသိရာ, သိရာတိ စ။ သိ ဗန္ဓနေ, ရော။
တိကံ သုသိရဝတျံ ဝါယုဝဟန္တသိရာယံ။ တိဝိဓာ ဟိ ကာယသိရာ ဧကာ ဝါယုဝဟာ, အပရာ သုတ္တမိဝါဋ္ဌိဗန္ဓိနီ, အညာ အာဟာရဝါဟိနီ အန္တချာ။ တတြ တတိယေန ပဌမာ, ပဌမဒုတိယေဟိ ဒုတိယာ စ ဒီပိတာ, တတိယာ ပန ပရတော ဝက္ခတိ။ နဟ ဗန္ဓနေ, အရု။ သိ ဗန္ဓနေ, ရော။ ဓမ သဒ္ဒေ, ယု။ နဒါဒိ, အနိ ဝါ, ဓမနီ။
တတိယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ရသဂ္ဂသာ’’တျာဒိ။ ရသံ ဂသတီတိ ရသဂ္ဂသာ, ဂသ အဒနေ။ ရသံ ဟရတိ နေတီတိ ရသဟရဏီ, ယု, နဒါဒိ။
တိကံ မံသေ။ မန ဉာဏေ, သော။ မိသ သဒ္ဒေ, အာပုဗ္ဗော အာမသနေ ဝါ။ ပိသ အဝယဝေ, တော။ ပလလံ, ကဗ္ဗံပျတြ။
ဒွယံ အာတပါဒိနာ သုက္ခမံသေ။ တိလိင်္ဂကန္တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ဝလ, ဝလ္လ သံဝရဏေ, ဦရော, ဣတ္ထိယံ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ, ဝလ္လူရာ။ ဥဒ္ဓံ တတ္တံ ဥတ္တတ္တံ။ တပ သန္တာပေ, တော။
֍ * ၂၈၁။ စတုက္ကံ လောဟိတေ။ ရုဟ ဇနနေ, တော, ဣတော ဝါ။ ရုန္ဈတေ စမ္မေနာတိ ရုဓိရံ, ဣရော။ သောဏ ဝဏ္ဏေ, တော။ ရဉ္ဇ ရာဂေ, တော။ အသံ, ခတဇံပျတြ [ခတာ ဇာယတေ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၆၄)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၀။)တိကံ ခေဠေ။ လာ အာဒါနေ, အလော, ဣတ္ထိယမာ, လလ ဣစ္ဆာယံ ဝါ, ဣတ္ထိယမာ။ ခေလ ဂတိယံ, အ။ ခလ စလနေ, သဉ္စယေ ဝါ, ဏော, ဠတ္တံ, ခံ ဝါ အာကာသံ ဣလတီတိ ခေဠော။ ဣလ ဂတိယံ, ကမ္မနိ ဏော, ဣလ ဂတိမှိ ဝါ, အ, ဣဿေ။
ဒွယံ ပိတ္တေ။ မာ ပရိမာဏေ, ဓု။ မဒ ဥမ္မာဒေ ဝါ, ဏု, ဒဿ ဓော။ မာယူတိ ပါဌေ မယ ဂတိယံ, ဏု။ မာဓုမာယုသဒ္ဒါ ဒွေ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ။ အပိဒဓာတီတိ ပိတ္တံ။ အပိပုဗ္ဗော ဓာ ပိဓာနေ, တော, အလောပေါ, ဘုဇာဒိ, ပိတ္တံ, နပုံသကေ။
ဒွယံ သေမှေ။ သိလိသ သိလေသနေ, စုရာဒိ, သိလိသျတေ အတြေတိ သေမှော, မန, လိသဿ ဟော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ဣတရတြ ဥမော, သိလေသုမော။ ကဖောပျတြ, ကေန တောယေန ဖာတိ ဝုဒ္ဓိ ယဿ ကဖော, နေရုတ္တော။
֍ * ၂၈၂-၂၈၃။ ဝိလီနော ဝိဘူတော သ္နေဟော ဝသာတျုစ္စတေ, ဝသ နိဝါသေ, အာ။ ဒွယံ အဝိလီနသ္နေဟေ။ မိဒ သ္နေဟနေ, ဏော။ ဝပ ဗီဇသန္တာနေ, အ, ဝပါ။ ‘‘ဝပါ ဝိဝရမေဒေသူ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ, အမရကောသေ ပန မေဒါဒီနမေကတ္ထတာ ဒီပိတာ, ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘မေဒေါ တု ဝပါ ဝသာ’’တိ [အမရ ၁၆.၆၄]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၁။)တိကံ စန္ဒနသုဝဏ္ဏာဒျလင်္ကာရကတသရီရသောဘာယံ။ ကပု သာမတ္ထိယေ, အာကပ္ပနံ အာကပ္ပော, ဏော။ ‘‘နေပစ္ဆေ ဂေဟမတ္တေ စ, ဝေသော ဝေသျာဂဟေပိ [ဝေဿဂဟေပိ (က.)] စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၉၉] ရဘသော။ ဝသ ကန္တိယံ, ဝိသိ ဗျာပနေ ဝါ, ဏော။ နိဿေသတော ပထနံ ပချာနံ နေပစ္ဆံ, ပထ ပချာနေ ဃျဏ။ ပဋိကမ္မံ, ပသာဓနံပျတြ။
ဆက္ကံ ဟာရာဒျာဘရဏေ။ မဍိ ဘူသာယံ, ကရဏေ ယု။ သာဓ သံသိဒ္ဓိယံ, ယု, သာဌ သင်္ခါရဂတီသု ဝါ, ပသာဌနံ, မုဒ္ဓဇဒုတိယောတြ။ ဘူသ အလင်္ကာရေ, ကရဏေယေဝ ယု။ အာဘရိယျတေ တန္တိ အာဘရဏံ, ဘရ ဘရဏေ, ကမ္မနိ ယု။ အလံ ဝိဘူသနံ ကရိယျတေနေနေတိ အလင်္ကာရော, ဏော။ ပိဠန္ဓ ဘူသနေ, ကရဏေ ယု။ ပရိက္ခာရောပျတြ [ပရိကရောပျတြ (က.)]။
ဒွယံ မကုဋေ။ ကိရ ဝိကိရဏေ, ဤဋော။ မကိ မဏ္ဍနေ, ဥဋော။ မုကုဋောတိပိ ပါဌော, ဧတေ ဒွေ အနိတ္ထီ။
ဒွယံ မကုဋဂ္ဂဋ္ဌေ နာယကမဏိမှိ။ မကုဋစူဠာယံ စုမ္ဗိတာ မဏိ စူဠာမဏိ။ မကုဋသိရသိ စုမ္ဗိတာ မဏိ သိရောမဏိ။
֍ * ၂၈၄။ ဒွယံ ဥဏှီသပဋ္ဋေ။ သိရသော ဝေဌနံ သိရောဝေဌနံ။ ဥပုဗ္ဗော နဟ ဗန္ဓနေ, ဤသော, ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ယံ ဗဟုကာလံ ဒေဗျာမနုဿေသွပိ ဘဝတိ, တတြ ကဏ္ဏာဘရဏေ ကုဏ္ဍလာဒိဒွယံ။ ကုဍိ ဒါဟေ, အလော။ ဝေဌ ဝေဌနေ, ကဏ္ဏဿ ဝေဌနံ ကဏ္ဏဝေဌနံ, မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၂။)တိကံ တာဠကာချေ ကဏ္ဏာဘရဏေ။ ကဏ္ဏာနံ ဘူသနံ ကဏ္ဏိကာ, ကဏ္ဏာ ဘူသနေ ဗဟုလလက္ခဏေ ဏိကော။ ကဏ္ဏစ္ဆဒနံ ပူရတိ ယေန သော ကဏ္ဏပူရော။ ကဏ္ဏဿ ဝိဘူသနံ ကဏ္ဏဝိဘူသနံ, ကရဏေ ယု။ တာလပတ္တံပျတြ။
֍ * ၂၈၅။ ဒွယံ ဂီဝါဘရဏေ။ ကဏ္ဌဿ ဘူသာ ကဏ္ဌဘူသာ, ထီ။ ဂီဝါယံ ဘဝံ ဂီဝေယျံ, ဘဝတ္ထေ ဧယျော, ဂီဝါယ အာဘရဏံ ဝါ ဂီဝေယျံ, ဂီဝတော အာဘရဏေ ဧယျော။
ဒွယံ မုတ္တာဝလိယံ။ ဟရီယတေ မနော ယေန ဟာရော။ မုတ္တာနံ အာဝလိ ပန္တိ မုတ္တာဝလိ။ ဟာရာသဒ္ဒေါပျတြ။
စတုက္ကံ ပကောဋ္ဌာဘရဏေ။ ပကောဋ္ဌော နာမ ကပ္ပရဿာဓောဘာဂေါ။ နီ နယေ, ဥရော, ဣယာဒေသော။ ဝလ သံဝရဏေ, အယော, အနိတ္ထီ, နိယုရောပိ။ ကဋ ဝသာဝရဏဂတီသု, ဏွု။ ပရိ သမန္တတော ဟရတိ စိတ္တံ ယန္တိ ပရိဟာရကံ, ဏွု။ အဝါပကောပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၃။)֍ * ၂၈၆-၂၈၇။ ဒွယံ မုတ္တာဒိဃဋိတဝလယဝိကတျာဘရဏေ။ ကာ သဒ္ဒေ, ကဏပစ္စယော, ကဏ သဒ္ဒေ ဝါ, ဒွိတ္တံ, ကင်္ကဏံ, ကကိ ဂတျတ္ထေ ဝါ, ယု, ကကိ လောလျေ ဝါ, ကင်္ကတိ ယေနာတိ ကင်္ကဏံ, ကရဏေ ယု။ ကရဿ ဘူသာ ကရဘူသာ, ထီ။
ဒွယံ ခုဒ္ဒဃဏ္ဋိကာယံ။ ကိံ ကုစ္ဆိတံ ကဏတီတိ ကိင်္ကဏီ, နဒါဒိ။ ကိင်္ကိဏီတိပိ ပါဌန္တရံ, တဒါ ယဒါဒိ။ ခုဒ္ဒါ ဧဝ ဃဏ္ဋာ ခုဒ္ဒဃဏ္ဋိကာ, သကတ္ထေ ကော, ဃဋ စလနေ။
ဒွယံ အင်္ဂုလျာဘရဏေ။ အင်္ဂုလိယံ ဘဝံ အင်္ဂုလီယကံ, ဤယော, သကတ္ထေ ကော, အင်္ဂုလီနမာဘရဏံ အင်္ဂုလျာဘရဏံ။ ဥမ္မိကာပျတြ။ တမေဝါင်္ဂုလီယကံ သာက္ခရမက္ခရဝန္တံ ‘‘မုဒ္ဒိကာ, အင်္ဂုလိမုဒ္ဒါ’’တိ စောစ္စတေ။ မုဒ တောသေ, ဏွု, အာ, မုဒ္ဒိကာ, ဖလဝိသေသေပျယံ။ အင်္ဂုလိယံ ဘဝါ မုဒ္ဒါ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒါ။
ဒွယံ ဣတ္ထိကဋျာဘရဏေ။ ရသ သဒ္ဒေ, ကတ္တရိ ယု, အာ, ရသနာ။ သာယေဝ ဣနီမှိ ရသနီ။ ‘‘သာရေ ဓနိမှိ ရသနံ, ဇိဝှာယံ ရသနာ န သော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ မေဟနဿ ခဿ မာလာ မေခလာတိ နိရုတ္တိ, မေဟနိန္ဒြိယဿ မာလာတျတ္ထော။ ကာဉ္စီ သတ္တကီ, သာရသနံပျတြ။
ဧကယဋ္ဌိ ဘဝေ ကာဉ္စီ၊ မေခလာ တွ’ဋ္ဌယဋ္ဌိကာ။
ရသနာ သောဠသာ ဉေယျာ၊ ကလာပါ ပဉ္စဝီသတိ [ကလာပေါ ပဉ္စဝီသကော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၁၀၈)]။
တိကံ သောဝဏ္ဏေ ပဂဏ္ဍဘူသနေ။ ပဂဏ္ဍော နာမ ကပ္ပရဿောပရိဘာဂေါ။ ကေ သဒ္ဒေ, ဥရော, ယာဂမော။ အင်္ဂ ဂမနေ။ ဒေါ။ ဗာဟုမူလဿ, ဗာဟုမူလေ ဝါ ဘဝံ ဝိဘူသနံ ဗာဟုမူလဝိဘူသနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၄။)֍ * ၂၈၈။ စတုက္ကံ ဣတ္ထိစရဏဝိဘူသနေ။ အင်္ဂဒါကာရံ ပါဒဘူသနံ ပါဒင်္ဂဒံ။ မဇိ သဒ္ဒတ္ထော, ဤရော, ပါဒေ ကဋကံ ပါဒကဋကံ။ ဦနံ ပါဒံ ပူရေတီတိ နူပုရော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ပါဒကဋကော စ နူပုရော စေတိ ကဋကသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂေပိ ပဝတ္တနတော ဒွန္ဒသမာသော။ တုလာကောဋိ, ဟံသကောပျတြ။ တုလ ဂတိကောဋိလျေ။ ကုဋိလကောဋိတ္တာ တုလာကောဋိ, ပုမေ။ ဟံသဂတိတ္တာ ဟံသကော။
֍ * ၂၈၉။ မုခဖုလ္လာဒယော အလင်္ကာရပ္ပဘေဒါ သိယုံ။ မုခဖုလ္လံ နာမ သုဝဏ္ဏမယော မုခါလင်္ကာရော, မုခေ ဖုလ္လတီတိ မုခဖုလ္လံ, ဖုလ္လ ဝိကသနေ, ဒန္တာဒီသု သုဝဏ္ဏမယာလင်္ကာရောပိ မုခဖုလ္လမေဝ။ ဥဏ္ဏတံ သုဝဏ္ဏာဒိရစိတံ နလာဋာဘရဏံ, ဥပုဗ္ဗော နမု နမနေ။ ဧတ္ထ စ မုခဖုလ္လုဏ္ဏတာနံ ဝိသေသံ ဝိပရိယယေနာပီတိ ဝဒန္တိ။ ဂါဝီနံ ထနာကာရတ္တာ ဂတ္ထနံ, ဩဿတ္တံ, တမေဝ ဥတ္တမတ္တာ ဥဂ္ဂတ္ထနံ, စတုယဋ္ဌိကော ဟာရဘေဒေါ။ ဂမု ဂမနေ, ဏွု, ဒွိတ္တံ, အဿိတ္တဉ္စ, ဂိင်္ဂမကံ, ဗာတ္တိံသယဋ္ဌိကော ဟာရဘေဒေါဝ။ အာဒိနာ အဒ္ဓဟာရော, မာဏဝကော, ဧကာဝလီ, နက္ခတ္တမာလာဒယော ဟာရဘေဒါ စ သင်္ဂယှန္တိ [အမရ ၁၆.၁၀၆]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၅။)֍ * ၂၉၀။ ပဇ္ဇံ ဝတ္ထမတ္တေ။ စိလ ဝဿနေ, စိလျတေ အစ္ဆာဒီယတေတိ, ဏော, ထိယံ စေလီ။ ဆဒ သံဝရဏေ, အာပုဗ္ဗော ကရဏေ, ယု။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ, ဝသျတေ အစ္ဆာဒီယတေတိ ဝတ္ထံ, ထော။ ဏမှိ ဝါသော။ ယုမှိ ဝသနံ။ အမ ဂမနေ, ကရဏေ ယု, အံသုကံ, ရံသိပရိယာယောပျယံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ, ကတ္တရိ အရော။ ပဋ ဂမနေ, ကရဏေ အ, သောဘနစေလေပျယံ။ ဒု ဂမနေ, ကရဏေ သော, ဒွိတ္တံ, ဒုရူပံ အသတိ ခေပတီတိ ဝါ ဒုဿံ, ဒုရူပံ အသတိ ဒီပေတီတိ ဝါ ဒုဿံ, ဒုပုဗ္ဗော အသ ဒိတ္တိယံ။ စလ ဝသနေ, အဿောတ္တံ, ဠတ္တဉ္စ။ သဋ ရုဇာဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၆။)֍ * ၂၉၁။ ပဇ္ဇံ ဝတ္ထဘေဒေ။ တတြာဒိဒွယံ ဒုကူလချေ ဝတ္ထေ။ ခု သဒ္ဒေ, မော, ခုမသဒ္ဒါ ဝိကာရေ ဏော, ခုမာယ ဝိကာရော ခေါမံ, ခုမာ နာမ အတသီ, တဗ္ဗက္ကလသမ္ဘဝံ ဝတ္ထံ, ဝါစ္စလိင်္ဂေါယံ။ ကူလ အာဝရဏေ, ဒုက္ခေန ကုလျတေတိ ဒုကူလံ, ဒုမေဟိ ဇာတံ ကူလန္တိ ဝါ ဒုကူလံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဒုကူလမ္ပိ ဧကံ ဝတ္ထန္တရံ, န ခေါမနာမ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ‘‘ခေါမ’မဋ္ဋေ ဒုကူလေ စ, အတသီဝသနေပိ စ’’, ‘‘ခေါမ’မဋ္ဋေ ဒုကူလေစာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟတိကဏ္ဍသေသေသု [နာနတ္ထသင်္ဂဟ ၃.၃.၂၉၅] ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကောသော နာမ ကိမိဂဗ္ဘော, တတော ဇာတတ္တာ ကောသေယျံ, ဧယျော, ‘‘ကောသေယျံ ကိမိကောသောတ္ထ’’န္တိ [အမရ ၁၆.၁၁၁] ဟိ ဝုတ္တံ။ ကောသေယျမေဝ ဓောတံ ပဋ္ဋုဏ္ဏံ နာမ, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ပဋ္ဋုဏ္ဏံ ဓောတကောသေယျ’’န္တိ [အမရ ၁၆.၁၁၃]။ ပတ္တုဏ္ဏန္တိပိ ပါဌန္တရံ။ ပဋ္ဋုဏ္ဏရဋ္ဌေ ဇာတတ္တာ ပဋ္ဋုဏ္ဏန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ကမု ကန္တိယံ, ကမနီယတ္တာ ကမ္ဗလော, ရင်္ကုနာမကဿ ဟရိဏဝိသေသဿ လောမေနသဉ္ဇာတဝတ္ထံ [ရာင်္ကဝံ ဝိဂရောမဇံ (အမရ ၁၆.၁၁၁)], အလော, ဝါဂမော စ မဇ္ဈေ။ ဝါသဒ္ဒေါ ကမ္ဗလသဒ္ဒဿ နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ရလ္လကောပိ [အမရ ၁၆.၁၁၆] ကမ္ဗလပရိယာယော။ သဏ သဒ္ဒေ, ကတ္တရိ အ, သဏော နာမ ထိရတ္တစော ဧကော ရုက္ခယောနိ, ယဿ တစေန ကေဝဋ္ဋာဒယော ဇာလာဒီနိ ကရောန္တိ, သဏဿ ဝိကာရော သာဏံ, ဝတ္ထံ။ မိဂလောမာနိ ကောဋ္ဋေတွာ သုခုမာနိ ကတွာ ကတမမ္ဗရံ ကောဋုမ္ဗရံ, ကုဋ ဆေဒနေ, ဥဿော, အဿု, ကောဋုမ္ဗရဋ္ဌေဇာတတ္တာ ဝါ ကောဋုမ္ဗရံ။ ဘင်္ဂံ နာမ ခေါမာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ဧကဇ္ဈာနိ ဝေါမိဿေတွာ ကတဝတ္ထံ, ဘန္ဇ အဝမဒ္ဒနေ, အထ ဝါ ဘင်္ဂံ နာမ သာဏဖလံ, တဗ္ဗိကာရတ္တာ ဝတ္ထံ ဘင်္ဂံ, ဝုတ္တဉ္စ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ‘‘ဘင်္ဂါ သာဏာချသဿေပီ’’တိ။ သဿသဒ္ဒေန စေတ္ထ ဖလံ ဝုတ္တံ, ‘‘ရုက္ခာဒီနံ ဖလံ သဿ’’န္တိ [အမရ ၁၄.၁၅] ဝစနတော။ ဘင်္ဂမ္ပိ ဝါကမယမေဝါတိ ကေစိ။ ဝတ္ထန္တရံ ဝတ္ထဝိသေသော။ အာဒိနာ ကပ္ပာသာဒယောပိ ဂဟိတာ။
֍ * ၂၉၂-၂၉၃။ စတုက္ကံ ပရိဓာနဘူတေ အဓောဝတ္ထေ။ အဓောဘာဂေ ဝသီယတေတိ နိဝါသနံ, နိသဒ္ဒေါ အဓောဘာဂဿ ဇောတကော။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ, ကမ္မနိ ယု။ ဗာဟုလျေန အန္တရေ မဇ္ဈေ ဘဝံ အန္တရီယံ, ဤယော။ သမာနလိင်္ဂတ္တာ ဒွန္ဒော။ အန္တရေ ဘဝံ အန္တရံ, ဏော။ အန္တရေ မဇ္ဈေ ဘဝေါ ဝါသော အန္တရဝါသကော, သကတ္ထေ ကော။ ဥပသံဗျာနံပျတြ [အမရ ၁၆.၁၁၇]။
ပဉ္စကံ ဥပရိဓာနေ။ ဝရ အစ္ဆာဒနေ, ပပုဗ္ဗော, ကမ္မနိ ဏော, ဥဘယတြာပိ ဝုဒ္ဓိ, ပါဝါရော။ ဥတ္တရသ္မိံ ဒေဟဘာဂေ အာသဇ္ဇတေတိ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ, အာ ပုဗ္ဗော သဉ္ဇ သင်္ဂေ။ ဥပရိ သံဝီယတေ ပိဓီယတေ ဗာဟုလျေနာတိ, ယု။ ဥပသံပုဗ္ဗော ဝီ တန္တသန္တာနေ။ ဥတ္တရသ္မိံ ဒေဟဘာဂေ ဘဝံ ဝိဇ္ဇမာနံ ဥတ္တရံ, ဥတ္တရီယဉ္စ, ဏော, ဤယော စ။ သံဗျာနံပျတြ။
နဝံ ဝတ္ထံ အဟတန္တိ မတံ ကထိတံ, န ဟညတိ ယံ ပါသာဏာဒီဟီတိ အဟတံ။ တန္တတော အစိရမာဟရိတံ ဝတ္ထံ။ အနာဟတံ, နိပ္ပဝါဏိ, တန္တကံပျတြ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘အနာဟတံ နိပ္ပဝါဏိ, တန္တကဉ္စ နဝမ္ဗရေ’’တိ [အမရ ၁၆.၁၁၂]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၇။)ဒွယံ စိရကာလတ္တာ နိဒ္ဒသေ ဇိဏ္ဏဝတ္ထေ။ နတ္ထိ အန္တော ဒသာ ယဿ နန္တကံ, သကတ္ထေ ကော။ ကုစ္ဆိတော ပဋော ကပ္ပဋော, ကပ္ပ ဝိတက္ကေ ဝါ, အဋော။ ဒွယံ အထိရဝတ္ထေ, ဇိဏ္ဏဝသနံ အထိရံ ဝတ္ထံ။ ‘‘ပဋ’’ဣတိ စရတိ ဖောဋတီတိ ပဋစ္စရံ, ပဋစ္စရမေဝ ပဠစ္စရံ, ဠတ္တံ။
֍ * ၂၉၄။ ဒွယံ ကောဋိကာဒိသန္နာဟေ, စောဠေ စ။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဥကော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဝါဏံ သရံ ဝါရယတီတိ ဝါရဝါဏော, ကမ္မနိ ဏော, အဘိဓာနတော ဝါရဿ ပုဗ္ဗနိပါတော, အနိတ္ထိယမေတေ။ ဝတ္ထဿ အဝယဝေ ဒသာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထီ။ ‘‘ဒသာ ဝတျမဝတ္ထာယံ, ဝတ္ထံသေ ဗဟုမှိ ဒွိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၁၁၄] ရဘသော။ ဒါ ဆေဒနေ, ကမ္မနိ သော, ရဿော။
ဥတ္တမင်္ဂမှိ သီသေ ယော ကဉ္စုကော သုဝဏ္ဏာဒိမယော, သော ‘‘နာဠိပတ္တော’’တိ ကထိတော။ နာဠိပတ္တော တံသဏ္ဌာနော သုဝဏ္ဏာဒိပဋော နာဠိပတ္တော။ သီသကံ, သိရိယံ, သိရောဟန္တိပိ တဿ နာမာနိ။
֍ * ၂၉၅။ တိကံ ဒီဃတ္တေ။ အာပုဗ္ဗော ယမု ဥပရမေ, ဏော။ အာ ဘုသော ယာတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ အာယာမော, ယာ ဂတိပါပုဏေသု, မော။ ဒီဃဿ ဘာဝေါ ဒီဃတာ။ ရုဟ ဇနနေ, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၈။)ဒွယံ ဝိတ္ထာရေ။ ဝတ္ထဝိသယေ ‘‘ဩသာရော’’တိ ရူဠှေ။ သမန္တတော နယှတီတိ ပရိဏာဟော, နဟ ဗန္ဓနေ, ဏော။ ဝိတ္ထာရေန သရဏံ ဝိသာရော, သော ဧဝ ဝိသာလတာ။
֍ * ၂၉၆။ စတုက္ကံ စီဝရေ။ အရဟတံ ဓဇော အရဟဒ္ဓဇော, ရူဠှိယာ တဒညစီဝရေသု။ ကသာယေန, ကသာဝေန စ ရတ္တံ ကာသာယံ, ကာသာဝဉ္စ, သမာနလိင်္ဂတ္တာ ဒွန္ဒော။ စိ စယေ, ဤဝရော။ ဝတ္ထခန္ဓေဟိ စီယတေတိ စီဝရံ။
မဏ္ဍလာဒယော တဒင်္ဂါနိ သမူဟဘူတဿ စီဝရဿ အဝယဝါနိ။ မဍိ ဘူသာယံ, အလော, မဏ္ဍလံ။ စီဝရပရိယန္တောယံ မဟာပထဝိယာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတော ဝိယ စီဝရဿ သမန္တတော တိဋ္ဌတိ။ ဝိဝဋ္ဋော နာမ စီဝရမဇ္ဈဂတမဂ္ဂေါ, သော ဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝိဝဋ္ဋောတိ ဝုစ္စတိ, ဝဋ္ဋ အာဝဋ္ဋနေ။ ကုသိ နာမ မဂ္ဂါနံ မဇ္ဈဂတဝတ္ထခဏ္ဍံ, ကုသ ဆေဒနေ, ကမ္မနိ ဣ, ကုသိ, ပုမိတ္ထိယံ။
֍ * ၂၉၇။ ဖလာဒီနံ ယာနိ စတ္တာရိ သန္တိ, ဧတာ ဝတ္ထဿ ယောနိယော ကာရဏာနိ တတော တဒုပ္ပတ္တိတော။ ကပ္ပာသိကံ ဝတ္ထံ ဖာလံ နာမ ဖလဝိကာရတ္တာ, ဝိကာရေ ဏော, တီသု။ ယထာ – ဖာလော ပဋော, ဖာလာ စေလီ, ဖာလံ ဝတ္ထံ။ ခေါမာဒယော ပန ပဋာ တစဗ္ဘဝါ တစတော သဉ္ဇာတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၉။)֍ * ၂၉၈။ ကောသေယျံ ဝတ္ထံ ကိမိဇံ နာမ။ မိဂလောမမယန္တု ကမ္ဗလံ။ ဒွယံ ဗျဝဓာယကပဋေ, ကဏ္ဍပဋေပီတိ ကေစိ။ သမာနတ္ထာ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာတျတ္ထော။ ဇု ဂတိယံ, ဘူဝါဒိ, ဇု ဗန္ဓနေ ဝါ, ယု, အနကာဒေသော, သာ ဣတ္ထီ။ တိရော ကရီယတိ ပိဓီယတိ ယာယ, သာ တိရောကရဏီ, ယု။ ပတိသီရာပျတြ။ ပတိပုဗ္ဗော သိ ဗန္ဓနေ, ရော။
֍ * ၂၉၉။ ဒွယံ ဥပရိဗန္ဓပဋေ, အထသဒ္ဒေါတြ လိင်္ဂါဒိဇောတကော။ ဥဒ္ဓံ လောစတေ ဗန္ဓီယတေတိ ဥလ္လောစံ, လုစ ဒဿနေ။ စန္ဒာတပေ ဝိတနျတေတိ ဝိတာနံ, တနု ဝိတ္ထာရေ, ဏော, စုရာဒိ။ ဒွယမ္ပိ ပုန္နပုံသကန္တိ ဤရိတံ ကထိတံ။
ဒွယံ သိနာနေ။ နဟ သောစေ, ကရဏေ ယု, သိနာ သောစေ, ကရဏေ ယု, ‘‘သိနာနေ’’တိ သတ္တမျန္တံ ပဒံ။ ဒွယံ ကုလျာဒိနာ [ကုဋျာဒိနာ (က.), ကုဇ္ဇနာဒိနာ (နိဿယ), ကုင်္ကုမဟလိဒ္ဒါဒိနာ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၁၂၁)] အင်္ဂနိမ္မလီကရဏေ။ ဥဗ္ဗတ္တီယတေ ဝိသာရီယတေ မလမနေနေတိ ဥဗ္ဗတ္တနံ, ဝတု ဝတ္တနေ, ဘူဝါဒိ။ မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ, ယု။ သမန္တိ ဒွယမိဒံ သမာနတ္ထံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၀။)֍ * ၃၀၀။ တိကံ နလာဋကတေ စိတ္တကေ။ တိလကာကတိ တိလကော။ စိတ္တကာကတိ စိတ္တကံ။ စကာရေန တမာလပတ္တာကတိ တမာလပတ္တံ။ သာမညေန ဝိသေသကံ, ဥဘော ဝိသေသကတိလကာ အနိတ္ထီ, သေသဒွယံ နပုံသကံ [အမရ ၁၆.၁၂၃]။
တိကံ စန္ဒနေ, စဒိ ဟိလာဒနေ, ဟိလာဒနံ သုခါပနံ, ယု။ ဂန္ဓာနံ သာရော ဥတ္တမော ဂန္ဓသာရော, ဂန္ဓယုတ္တော သာရော ထိရံသော ဝါ ဂန္ဓသာရော။ မလယဒီပဂိရိမှိ ဇာယတီတိ မလယဇော။ ဘဒ္ဒသိရီပျတြ။
֍ * ၃၀၁။ တိကံ ပီတစန္ဒနေ။ ‘‘ဂေါသီသ’’ဣတိ ပဗ္ဗတေ မလယေ ဒေသေ ဇာတံ ဂေါသီသံ, ဂေါ ဝိယ ဇလံ ဝိယ သီတန္တိ ဝါ ဂေါသီတံ, တဒေဝ တဿ သကာရံ ကတွာ ဂေါသီသံ။ တိလပဏ္ဏပ္ပမာဏပဏ္ဏယုတ္တတာယ တေလပဏ္ဏိကံ။ မနံ ဟရတီတိ ဟရိ, တမေဝ စန္ဒနန္တိ ဟရိစန္ဒနံ။ ပီတသာရု, သုသီတံပျတြ။ ဂေါသီသာဒယော တယော ပုမေ, နပုံသကေ စ ဝတ္တန္တိ။
စတုက္ကံ ရတ္တစန္ဒနေ။ တိလပဏ္ဏပ္ပမာဏပဏ္ဏယုတ္တတာယ တိလပဏ္ဏီ။ ပုရိမေန ဘေဒကရဏတ္ထံ န ဝုဒ္ဓိ။ ပတ္တမင်္ဂမဿေတိ ပတ္တင်္ဂံ, ခုဒ္ဒပဏ္ဏတာယ အပ္ပဓာနပတ္တမိစ္စတ္ထော။ ‘‘အင်္ဂံ ဂတ္တန္တိ ကောပါယ-ပတီကေသွပ္ပဓာနကေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ရဉ္ဇ ရာဂေ, ဟေတုကတ္တရိ ယု။ ရတ္တဝဏ္ဏတာယ ရတ္တဉ္စ တံ စန္ဒနဉ္စေတိ ရတ္တစန္ဒနံ, အမရကောသေ ပန ‘‘ဂေါသီသာဒီနိ ရတ္တစန္ဒနန္တာနိ ဝိသေသေ ဝတ္တန္တီ’’တိ [အမရ ၁၆.၁၃၁] ဝုတ္တာနိ။ တတြ ဂေါသီသဿ ယထာဝုတ္တောယေဝတ္ထော။ ဓဝလံ, သုသီတလံ, စန္ဒနံ, တေလပဏ္ဏိကံ မလယပဗ္ဗတဒေသဇမေဝ။ ဟရိ မဏ္ဍူကော, တဒါကာရေ ပဗ္ဗတေ ဇာတံ စန္ဒနံ ဟရိစန္ဒနံ။ ပက္ကမ္ဗဖလဂန္ဓိ ပီတဝဏ္ဏံ။ တိလပဏ္ဏီပတ္တင်္ဂါနိ ရတ္တစန္ဒနသဒိသဿ ရတ္တသာရဿ ဧကဿ စန္ဒနဿ နာမာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၁။)ဒွယံ ရတ္တစန္ဒနေ။ အထ ဝါ တိလပဏျာဒီနိ စတ္တာရိ လောဟိတစန္ဒနသဒိသဿ ရတ္တသာရဿ ဧကဿ စန္ဒနဝိသေသဿ နာမာနိ။ ကုစန္ဒနံပျတြ။ ‘‘ပတ္တင်္ဂံ ရဉ္ဇနံ ရတ္တံ, ပတြင်္ဂဉ္စ ကုစန္ဒန’’န္တိ ရတနမာလာယံ။
֍ * ၃၀၂။ ဒွယံ ဝဏိဇာဒီနံ ‘‘ကာဠေယာ’’ဣတိ ရူဠှေပီတကဋ္ဌေ။ ကာဠဝဏ္ဏံ အနုသရတိ သီလေနာတိ ကာဠာနုသာရီ, ကာဠဝဏ္ဏဇနကောတျတ္ထော။ ကာဠံ ဇနေတီတိ ကာဠိယံ, ‘‘ကာဠီယကန္တု ကာဠေယံ, ဝဏ္ဏဒံ ကန္တိဇာသက’’န္တိ [ဇာသကံ ကန္တိဒါယကံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၁၂၆)] ဗျာဍိ။
တိကံ အဂရုသာမညေ။ လူ ဆေဒနေ, ဟော။ လဟုနာမတ္တာ အဂရု။ ရဿ လတ္တေ အဂလု, ဒွယံ ပုမေ။ ဝံသိကံ, ရာဇာရဟံ, ကိမိဇံ, ဇောင်္ဂကံပျတြ။
အသ္မိံ အဂရုမှိ ကာဠေ သတိ ‘‘ကာဠာဂရူ’’တျုစ္စတေ။ မလ္လိကာပုပ္ဖဂန္ဓိ အဂရု ပန မင်္ဂလျောစ္စတေ။
ဒွယံ သလ္လကီဒဝေ။ တုရုက္ခော ဝုတ္တော။ ပိဍိ သံဃာတေ, ဏွု။ သိဟလော, ယာဝဏောပျတြ။
֍ * ၃၀၃။ ဒွယံ မိဂနာဘိယံ။ ကတ္ထ သိလာဃာယံ, ဦရော, နဒါဒိ, သကတ္ထေ ကော။ မိဂဿ မဒေါ မိဂမဒေါ, မိဂေါ မရတိ ယေနာတိ ဝါ မိဂမရော, သော ဧဝ မိဂမဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၂။)ဒွယံ ကုဋ္ဌေ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ဌော, တော ဝါ, ‘‘ကုဋာဒီဟိ ဌော’’တိ ဌော, ကုဋ္ဌံ, ရောဂဘေဒေပိ။ အတ္တနော ဆာယူပဂတေ အဇေ ပါလေတီတိ အဇပါလကံ, ဏွု။ ပါရိဘာဗျံ, ပါကလံ [ဖာလကီ (က.)], ဥပ္ပလံ, ဝါပ္ပံပျတြ။
ဒွယံ ပိဍင်္ဂေ။ ရောဂံ လုနန္တော အင်္ဂတိ ဂစ္ဆတီတိ လဝင်္ဂေါ။ ဒေဝါနံ ကုသုမံ ပုပ္ဖံ ဒေဝကုသုမံ။ သိရိသညံပျတြ။
ဒွယံ ကုင်္ကုမေ။ ကသ္မီရရဋ္ဌေ ဇာတံ ကသ္မီရဇံ။ အဂ္ဂိသိခံ, ဝရံ, ဝလ္လီကံ, ပီတနံ, ရတ္တသင်္ကောစံ, ပိသုနံ, ဓီရံ လောဟိတစန္ဒနံပျတြ။
֍ * ၃၀၄။ ဒွယံ ဓုနကေ။ ယက္ခေဟိ ကတော ဓူပေါ ယက္ခဓူပေါ, ယက္ခော ဒေဝေါ။ သဇ္ဇရုက္ခဿ သိလေသော သဇ္ဇုလသော။ အဿု, သိလောပေါ, ဧဿတ္တဉ္စ, သဇ္ဇဿ ရသော ဒဝေါ သဇ္ဇုလသော, အဿု, လတ္တဉ္စ။ သဇ္ဇရသောတိပိ ပါဌော။ ရာလော, သဗ္ဗရသော, ဗဟုရူပေါပျတြ။
တိကံ တက္ကောလေ။ တက္က ဝိတက္ကေ, ဩလော။ ကုလ သင်္ချာနေ, ဏွု။ ကောသယုတ္တံ ဖလမေတဿာတိ ကောသဖလံ။ ဒွယံ ဇာတိဖလေ။ ကောသသဟိတံ ဇာတိဖလမေတဿာတိ ဇာတိကောသံ။ ဇာတိဖလမေတဿ, န ကိတ္တိမန္တိ ဇာတိဖလံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၃။)֍ * ၃၀၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ကပ္ပူရေ, ဃနော ဟုတွာ သရတီတိ ဃနသာရော။ အဗ္ဘမိဝ သိတံ သိတဗ္ဘော, အဘိဓာနတော ပုဗ္ဗနိပါတော, ကပ္ပ သာမတ္ထိယေ, ဦရော။ စန္ဒသညော, ဟိမဝါလုကော, ဟိမာဝှယောပျတြ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ လာခါယံ, အာ ဘုသော ရတ္တံ ကရောတီတိ အလတ္တကော, လတ္တံ, ကွိ။ ယု မိဿနေ, ဏွု။ လာခ သောသနေ, အ, လာ အာဒါနေ ဝါ, ခေါ။ ဇန ဇနနေ, တု, နလောပေါ။ ဒုမာမယောပျတြ။
֍ * ၃၀၆။ ဒွယံ သရလဒ္ဒဝေ။ သိရိယာ လက္ခိယာ အာဝါသော သိရိဝါသော။ သရလနာမကဿ ရုက္ခဿ ဒဝေါ ရသော သရလဒ္ဒဝေါ။ ပါယသော, ဝကဓူပေါ, သိရိဝေဋ္ဌောပျတြ။ ‘‘သိရိဝါသေ ပရမန္နေ စ, ပါယသော သမ္မတော ပုမေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆.၁၂၉] ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ အဉ္ဇနေ။ အဉ္ဇု ဗျတ္တိမက္ခနဂတိကန္တီသု, ယု။ ကဇ္ဇ ဗျသနေ။ ကဇ္ဇတိ ရောဂန္တိ ကဇ္ဇလံ, အလော။
ဒွယံ ဂန္ဓဂါဟာပနစုဏ္ဏေ, ဝသ ဟိံသတ္ထော, ဝသတိ ဒုဂ္ဂန္ဓန္တိ ဝါသော, ဏော, ဝါသ ဥပသေဝါယံ ဝါ, ဝသ နိဝါသေ ဝါ။ သော ဧဝ စုဏ္ဏံ။ ယုဇ ယောဂေ, ကမ္မနိ ဏော, ဝါသော ဧဝ ယောဂေါ ဝါသယောဂေါ။ ဒွယံ ဝိလေပနမတ္တေ။ ဝဏ္ဏ ဝဏ္ဏကြိယာဝိတ္ထာရဂုဏဝစနေသု, စုရာဒိ။ ဝဏ္ဏယတီတိ ဝဏ္ဏကံ။ ဏွု။ လိပ ဥပဒေဟေ။ ဝိလေပီယတေတိ ဝိလေပနံ, ကမ္မနိ ယု။
֍ * ၃၀၇။ ယော ဂန္ဓမာလျဓူပါဒီဟိ ဝတ္ထတမ္ဗုလာဒီနံ သင်္ခါရော, တံ ‘‘ဝါသန’’မိတျုစ္စတေ, ဝါသ ဥပသေဝါယံ, ဝါသီယတေ သင်္ခရီယတေတိ ဝါသနံ, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၄။)တိကံ ပုပ္ဖဒါမေ။ မာ မာနေ, လော, မလ ဓာရဏေ ဝါ, အ။ မာလောဝ မာလျံ။ ဒမ ဂတိယံ, ပုပ္ဖာနိ ဒမန္တျတြေတိ ပုပ္ဖဒါမံ, ပုပ္ဖာနံ ရာသိကရဏဋ္ဌာနမိစ္စတ္ထော။ ဒါ လဝနေ ဝါ, မော။ အမရကောသေ ပန ‘‘မာလာမာလျာနိ မုဒ္ဓနိ ပဝတ္တာယ မာလာယ နာမာနီ’’တိ [အမရ ၁၆.၁၃၅] ဝဒတိ။ မာလမာလျသဒ္ဒါ ပုပ္ဖေပိ, ‘‘မာလာ မာလျံ ပသုနေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဒွယံ ဂန္ဓဂ္ဂါဟိတေ ဝတ္ထာဒေါ။ ဘူ သတ္တာယံ, ကမ္မနိ တော, ဝုဒ္ဓါဒိ။ ဝါသာပေတိ ဂန္ဓံ ဂါဟာပေတိ ယန္တိ ဝါသိတံ, ဝသ နိဝါသေ, ကမ္မေ တော, တီသု, ယထာ – ဘာဝိတော ပဋော, ဘာဝိတာ စေလီ, ဘာဝိတံ ဝတ္ထံ။ ဝါသိတော, ဝါသိတာ, ဝါသိတံ ဝတ္ထံ။
֍ * ၃၀၈။ ပဉ္စကံ မုဒ္ဓမာလာယံ။ တသိ အလင်္ကာရေ, ဘူဝါဒိ။ ဥဒ္ဓံ တသီယတေတိ ဥတ္တံသော။ သိခါယံ ဇာတော သေခရော, ရော။ မုဒ္ဓံ အဝတိ ရက္ခတီတိ အဝေဠာ, အဝ ရက္ခဏေ, ဧလော, ဠတ္တံ။ ‘‘အာဝေဠာ’’တိပိ ပါဌော, ဒီဃတ္တံ။ သေခရော စ အာဝေဠာ စာတိ ဒွန္ဒော။ မုဒ္ဓနိ အလင်္ကတံ မာလျံ မုဒ္ဓမာလျံ, တသ္မိံ။ အဝပုဗ္ဗော တသိ အလင်္ကာရေ, ဥဒ္ဓံ တသီယတေတိ အဝတံသော, သော ဧဝ ဝဋံသကော, သကတ္ထေ ကော, တဿ ဋော, အနေကတ္ထတ္တာ ဥပသဂ္ဂနိပါတာနံ ဥဒ္ဓံဘာဝဇောတကော စေတ္ထ အဝသဒ္ဒေါတိ တထောတ္တံ။
တိကံ သေယျာယံ။ သယန္တျဿံ သေယျာ, ယော။ သယန္တျတြေတိ သယနံ, သေနဉ္စ။ ဥဘယတြပိ အဓိကရဏေ ယု, ဣဿေ, ဧ အယ, ဣတရတြ ဧတ္တံ, ‘‘ဝါ ပရော အသရူပါ’’တိ အလောပေါ စ, သယနီပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၅။)ဒွယံ မဉ္စေ။ ပရိပုဗ္ဗော အကိ လက္ခဏေ, ဏော, ဣလောပေါ, ရဿ လတ္တံ။ မစိ ဓာရဏောစ္ဆာယပူဇနေသု, ဘူဝါဒိ အ, သကတ္ထေ ကော။ ခဋာပျတြ, ခဋျတေ အာကင်္ခတေ သယနတ္ထိကေဟီတိ ခဋာ, ခဋ အာကင်္ခါယံ။
֍ * ၃၀၉။ ဒွယံ မဉ္စာဓာရေ။ မဉ္စဿ အာဓာရော မဉ္စာဓာရော။ ပဋိပဇ္ဇတိ ပဝတ္တတိ သေယျာ ယေန, သော ပဋိပါဒေါ။ မဉ္စင်္ဂေ မဉ္စာဝယဝေ အဋနိသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိယံ, အဋ ဂမနတ္ထော, အနိ, ယု ဝါ, နဒါဒိ, ရဿော။
֍ * ၃၁၀။ ကုဠီရပါဒါဒယော ဣမေ စတ္တာရော မဉ္စန္တရာ မဉ္စဘေဒါ သိယုံ။ တတ္ထ ကုဠီရော ကက္ကဋကော တဿ သဏ္ဌာနပါဒတ္တာ ကုဠီရပါဒေါ။ အဋနိယံ အာဟစ္စော, အာဟစ္စ ဝါ ပါဒေါ တိဋ္ဌတိ ယဿာတိ အာဟစ္စပါဒေါ, ပုဗ္ဗပက္ခေ ‘‘ရိစ္စာ’’တိ ယောဂဝိဘာဂေန ရိစ္စပစ္စယန္တော အာဟစ္စသဒ္ဒေါ, ပရပက္ခေ တု တွာပစ္စယန္တော, ယဿ အဋနိဆိဒ္ဒေ ပါဒေါ ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌတိ, သော အာဟစ္စပါဒေါ။ မသ အာမသနေ, အာရော, သကတ္ထေ ကော။ ယဿ ပါဒစ္ဆိဒ္ဒေ အဋနိ ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌတိ, သော မသာရကော။ ဗုန္ဒေန ပါဒေန သဟ ဧကာဗဒ္ဓါ အဋနိ ယဿ သော ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓါ, ဧကာရဿိတ္တံ။ ဧတ္ထ စ မဇ္ဈေ ဒွိန္နံ မဉ္စာနံ လက္ခဏံ ဝိပရိယယေနာပိ ဝဒန္တိ။
֍ * ၃၁၁။ ဒွယံ သီသာဓာရေ။ ဝိသေသေန သီသံ ဝဟတီတိ ဗိဗ္ဗောဟနံ, ယု, ဗတ္တံ, အဿောတ္တဉ္စ။ ဥပဓီယတေ သီသာသနံ ကရီယတေတိ ဥပဓာနံ, ယု, ဓာ ဓာရဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၆။)တိကံ သာမညပီဌေ။ ပီဌ ဟိံသာသံကိလေသေသု, ဘူဝါဒိ, ဏွု, အာ။ ယဒါဒိနာ ကေ ပစ္စယေ ဣတ္ထိကတာကာရေ ပရေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဣကာရမာပဇ္ဇတေ, ‘‘ကေ’’တိ ကိံ? စေတနာ။ ‘‘ပစ္စယေ’’တိ ကိံ? ဗကာ။ ‘‘ဣတ္ထီ’’တိ ကိံ? ပါစကာ။ ‘‘ကတ’’ဣတိ ကိံ? ဝုတ္တကမ္မာ, ကမ္မပစ္စယောယံ, တပစ္စယေ ပီဌံ [မောဂ္ဂလ္လာန ၄.၁၄၂ သုတ္တမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။ အာသတေ အသ္မိန္တိ အာသနံ။
ဒွယံ ဥတ္တမာရဟပီဌေ။ ကုစ သံပစ္စနကောဋိလျပတိထမ္ဘဝိလေခနေသု, ဆော။ ဘဒ္ဒံ ကလျာဏံ ပီဌံ ဘဒ္ဒပီဌံ။ ဂဇဒန္တာဒိမယကေသမဇ္ဇနိယမ္ပိ ဒွယမိဒမာဟု။ တဒါ ပသာဓနီ, ကင်္ကတိကာပျတြ။ ပီဌန္တရေ ဒီဃပီဌေ အာသန္ဒီ မတာ။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု, နဒါဒိ, ဗိန္ဒာဂမော စ။
֍ * ၃၁၂။ အာယာမဝိတ္ထာရဝသေန မဟန္တော အာသနပ္ပဘေဒေါ ‘‘ကောဇဝေါ’’တိ မတော, ကုဇု ထေယျကရဏေ, ဏော, ကုယံ ပထဝိယံ ဇဝတီတိ ဝါ ကောဇဝေါ, ဇု ဂတိယံ။ ဒီဃေန လောမေန ယုတ္တော အာသနပ္ပဘေဒေါ ‘‘ဂေါနကော’’တိ မတော, ဂု သဒ္ဒေ, ယု, သကတ္ထေ ကော, ဥဿောတ္တံ။
ဒွယံ အတ္ထရဏေ။ မိဂလောမပုဏ္ဏတာယ ဇာတံ ဥဏ္ဏာမယံ။ ထရ သန္ထရဏေ, ပါဒိပုဗ္ဗောဝ, န ကဒါစိပိ ပါဒိရဟိတော, အာ ဘုသော ထရီယတေတိ အတ္ထရဏံ, ယု။
ဒွယံ သံသိဗ္ဗနစိတ္တကေ။ စိတ္တရူပမဿတ္ထီတိ စိတ္တကံ။ ဗာဟုလျေန န ဣကာရာဂမော။ ဝါနေန သံသိဗ္ဗနေန သဉ္ဇာတံ စိတ္တရူပမဿာတိ ဝါနစိတ္တကံ, သကတ္ထေ ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၇။)֍ * ၃၁၃။ ဒွယံ နိရန္တရပုပ္ဖပဋေ။ ဃနံ သန္ဓိဘူတံ ပုပ္ဖရူပမေတ္ထာတိ ဃနပုပ္ဖံ။ ပဋလမေတိဿာတ္ထီတိ ပဋလိကာ, ဣကော။ ဒွယံ ဗဟုမုဒုလောမေ သေတဝတ္ထေ။ သိ သေဝါယံ, သိဝတ္ထိကေဟိ သေဝီယတေတိ သေတော, တော။ ပဋ ဂမနေ, ဏွု, ပဋိကာ, အဒ္ဓေန္ဒုပါသာဏေပိ။
ဒွီသုပိ ပရိယန္တေသု ယဿာ ဒသာ သန္တိ, သာ ဥဒ္ဒလောမီ, ဥဒိတံ ဒွီသု လောမံ ဒသာ ယဿာ သာ ဥဒ္ဒလောမီ, ဣဿတ္တံ, ဒွိတ္တဉ္စ။ ဧကသ္မိံ ပရိယန္တေယေဝ ဒသာ ယဿာ ဧကန္တလောမီ, ဧကသ္မိံ အန္တေ ပရိယန္တေ လောမံ ဒသာ ယဿာတ္ထီတိ ဧကန္တလောမီ, ဥဒ္ဒလောမီ စ ဧကန္တလောမီ စေတိ ဥဒ္ဒလောမိဧကန္တလောမိနော, ‘‘ပဒါနံ သန္ဓိ ဝတ္တိစ္ဆာတော, န သမာသန္တရဂေသူ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဂါထာဘာဝတော ဆန္ဒောဟာနိဘယာ ဝိသန္ဓိ။ ယတ္ထ ပန ဂါထာယမ္ပိ [အဂါထာယမ္ပိ (?)] ဝိသန္ဓိ ‘‘ဓမ္မသံဝဏ္ဏနာယ’န္တိအာဒိမာဟာ’’တျာဒီသု, တတ္ထ ကထန္တိ? ‘‘န သမာသန္တရင်္ဂေသူ’’တိ ဣမဿာနိစ္စတ္တာ တတ္ထာပိ န ဒေါသော, ‘‘နေန နိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ ဟိ ပရိဘာသိတံ [နဃဋိတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၈။)֍ * ၃၁၄။ တဒေဝ ယထာဝုတ္တဒွယမေဝ သောဠသန္နံ ဣတ္ထီနံ နစ္စယောဂ္ဂံ နစ္စဿ ယောဂျဋ္ဌာနဘူတံ ‘‘ကုတ္တက’’မိတျုစ္စတေ။ ဟိ ပဒပူရဏေ။ ‘‘နစ္စယောဂျမှီ’’တိပိ ပါဌော, တဒါ ဘာဝသတ္တမီ။ ကရောန္တိ ဧတ္ထ နစ္စန္တိ ကုတ္တကံ, ကရ ကရဏေ, တော, အဿု, ဘုဇာဒိ, သကတ္ထေ ကော။
သီဟာဒိရူပေဟိ ဝိစိတ္တရူပံ ဝတ္ထံ, အာသနံ ဝါ ဝိကတိကာ နာမ ဘဝေ, ဧကဿေဝ ဟိ ကတ္တုနော ပကတိဝိကတိသင်္ခါတာဝတ္ထာဝသေန ဒွိတ္တံ, ဝတ္တိစ္ဆာဝသေန လိင်္ဂသင်္ချာဝိဘတ္တိဘေဒဉ္စ ဟောတိ, ယထာ – မနုဿာ ယက္ခဘတ္တံ အဟေသုံ, သတ္တပ္ပကရဏာနိ အဘိဓမ္မော နာမ ဘဝန္တိ, ဒေဝဒတ္တော ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတီတိ။ ယတြ ဟိ ပကတိယာ ဝါ ဝိကတိယာ ဝါတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဝုတ္တတာ သိယာ, တတြ ဝါစကော ပကတိယာယေဝ သင်္ချံ ဂဏှာတိ, နေတရဿ တန္နိဿိတဘာဝေနာပ္ပဓာနတော [ကစ္စာယနသာရေ ၆-၇ ဂါထာသု ပဿိတဗ္ဗံ]။ ယဒါ ပန ပကတိယာ သမ္ဗန္ဓာဒိဘာဝံ ဝတ္တုမိစ္ဆတိ, တဒါ အတ္တနာ ဝတ္တဗ္ဗဿ အညတ္ထဿာဘာဝါ ဝိကတိပျုစ္စတေ ဝါစကေန, ယထာ – ဒေဝဒတ္တဿ ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတိ, ဣဓ ပန လိင်္ဂဘေဒေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တံ ဝိကတိကာ ဘဝေ’’တိ။ ဝိကရီယတေတိ ဝိကတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၁၉။)֍ * ၃၁၅။ ကဋ္ဋိဿကောသေယျသင်္ခါတာနံ ဒွိန္နမတ္ထရဏာနံ ကရဏပ္ပကာရံ ဒဿေတုံ အရိယာသာမညမာဟ ‘‘ကဋ္ဋိဿ’’မိစ္စာဒိ။ ကောသိယကဋ္ဋိဿမယံ ကောသိယသုတ္တကဋ္ဋိဿဝါကေဟိ ပကတမတ္ထရဏံ ကဋ္ဋိဿံ နာမ, ဝိရူပေကသေသဝသေန ကောသိယဉ္စ ကဋ္ဋိဿဉ္စ ကဋ္ဋိဿာနိ, တေဟိ ပကတံ အတ္ထရဏံ ကဋ္ဋိဿံ။ ကောသိယသုတ္တေန ပကတန္တု အတ္ထရဏံ ကောသေယျံ နာမ။ ရတနပတိသိဗ္ဗိတန္တိ ဣဒံ ဒွိန္နမ္ပိ ဝိသေသနံ, အတ္ထရဏဉ္စ ဣတိ ကမာ ကမတော ‘‘ဘဝေ’’တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ အတ္ထရဏသဒ္ဒဿာနုဏ္ဏာမယေသွပိ ပဝတ္တနတော ဧတ္ထာပိ ‘‘အတ္ထရဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ, ယထာ – သုတ္တံ ကမ္မန္တိ။ ဧတ္ထ စ စကာရော ပါဒန္တတ္တာ ဂရူသု ဂဏှိတဗ္ဗော, တေနေဝ ဟိ သတ္တပညာသမတ္တာ ပရိပုဏ္ဏာ ဟောန္တိ, အရိယာယ ဟိ ပဌမပါဒေ ဒွါဒသမတ္တာ, တထာ တတိယေ, ဒုတိယေ အဋ္ဌာရသ, စတုတ္ထေ ပန္နရသမတ္တာတိ သမ္ပိဏ္ဍိတာ သတ္တပညာသမတ္တာ ဟောန္တိ။
֍ * ၃၁၆။ တိကံ ဒီပေ။ ဒီပ ဒိတ္တိယံ, ဒိဝါဒိ။ ဒိပ္ပတီတိ ဒီပေါ, ဏော။ ‘‘ပဒီပေါ’’တိ အညပဒနိဝတ္တနတ္ထံ ဥပသဂ္ဂေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ ဇုတိ ဒိတ္တိယံ, ဘူဝါဒိ, ဏော။
ဒွယံ အာဒါသေ။ ‘‘ပုမေ တူ’’တိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ အာဒိဿတေ အသ္မိန္တိ အာဒါသော, ဏော, အာပုဗ္ဗော ဒိသ ပေက္ခနေ, ဣဿာ။ ဒိပ္ပတိ ဧတ္ထာတိ ဒပ္ပဏော, ယု, ဣဿတ္တံ။ မကုရောပျတြ။
ဒွယံ စမ္မမယကီဠာဂုဠကေ။ ဝါသဘဝနေဟိ ယုဝတီဟိ သဟ ကီဠာသမ္ဘဝါ ဉေယျာ, တပ္ပက္ကမေနဿာဘိဓာနံ။ ဂုဍိ ဝေဓနေ, ဏုကော, ဥဿေ, ဂုဒ္ဒ ကီဠာယမေဝ ဝါ, တဒါ ဒဿ ဏ္ဍော။ ကဒိ အဝှာနေ ရောဒနေ စ, ဏုကော, ကုဒ္ဒ ကီဠာယမေဝ ဝါ, ဥဿတ္တံ, ပုဗ္ဗဒဿ နော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၀။)ဒွယံ ဗီဇနီမတ္တေ။ ဝဋိ ဝိဘာဇနေ, တာလဝဏ္ဋေဟိ ကတတ္တာ တာလဝဏ္ဋံ။ ဝဏ္ဋံ နာမ ဗီဇနာဒိကရဏတ္ထံ ဝိသုံ ဘာဇိတော တာလပတ္တာဝယဝေါ, တာလဝဏ္ဋသဒ္ဒဿ ယထာဝုတ္တဝစနတ္ထယောဂေပိ သတိ သညာသဒ္ဒတ္တာ ဗီဇနီသာမညေ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဒါ ပန တာလဝဏ္ဋေဟိ ကတဗီဇနိမေဝ ဝတ္တုမိစ္ဆတိ, တဒါ ဧကေန တာလသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ‘‘တာလတာလဝဏ္ဋ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယထာ – တိလဿ တေလံ, သုဂတဿ သုဂတစီဝရန္တိ။ ဗိဇန္တိ ဝါယုနာ ယောဇယန္တိ ယာယ, သာ ဗီဇနီ, ယု, နဒါဒိ, ယုဇ ယောဂေ, ယဿ ဝေါ, ဥဿီ, ဝဇ ဂတိယံ ဝါ အဿီ။ ဗျဇနံပျတြ။
֍ * ၃၁၇။ ဒွယံ စင်္ကောဋကေ။ ကုဋ ဆေဒနေ, သကတ္ထေ ကော။ ကရဍိ ဘာဇနတ္ထေ, ကော။ ဒွယံ ကပ္ပူရာဒိသမ္ပုဋေ [သရူပကာဒိသမ္ပုဋေ (က.)]။ သမုဂ္ဂစ္ဆတီတိ သမုဂ္ဂေါ, ကွိ။ ပုဋ သံသိလေသနေ, ဘူဝါဒိ, အ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ မေထုနေ။ ဂါမဝါသီနံ ဓမ္မော အာစာရော ဂါမဓမ္မော, ဂါမသဒ္ဒေန စေတ္ထ ဂါမဝါသိနော ဝုတ္တာ, ယထာ ‘‘ဂါမော အာဂတော’’တိ။ အသတံ အသပ္ပုရိသာနံ ဓမ္မော, သဒ္ဓမ္မပဋိပက္ခတ္တာ ဝါ အသဒ္ဓမ္မော။ ဗျယ ခယေ, ဗျယတိ ဗလမေတေနာတိ ဗျဝါယော, မဇ္ဈေ ဝါဂမော, အထ ဝါ ဝိဂတော အယော ဝုဍ္ဎိ တသ္မာတိ အဝါယော, အတိသယော အဝါယော ဗျဝါယော။ မိထုနာနံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ သမာနစ္ဆန္ဒာနံ အာစာရော မေထုနံ, တဒညေသု ဥပစာရော, ရမု ရမနေ, ဘာဝေ, ကရဏေ ဝါတိ။
֍ * ၃၁၈။ စတုက္ကံ ဝိဝါဟေ။ ဝဟ ပါပုဏေ, ဏော။ ဥပပုဗ္ဗော ယမု ဥပရမေ, အ။ အညမညဿ ပါဏိနော ဂဟဏံ ပါဏိဂ္ဂဟော။ နီ နယေ, အ။ ဥဗ္ဗာဟော, ပါဏိပီဠနံပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၁။)ဓမ္မကာမတ္ထာ တယော ဝဂ္ဂါ ဝုစ္စန္တေ။ အာဂမနိဒ္ဒိဋ္ဌော သမာစာရော ဓမ္မော။ ဝိသယဝိသယိသန္နိပါတဇံ သုခံ ကာမော။ သဗ္ဗောပကရဏံ အတ္ထော။ သမောက္ခကာ မောက္ခသဟိတာ ဓမ္မကာမတ္ထာ စတုဗ္ဗဂ္ဂေါ ဝုစ္စန္တေ။ တိဝဂ္ဂေန ဝိသံယုတ္တော မောက္ခော နိဗ္ဗာနံ။ တုလျဗလေဟိ ပန ဓမ္မာဒီဟိ စတူဟိ ပဓာနေဟိ စတုဘဒြ [အမရ ၁၇.၅၇] မုစ္စတေ။
֍ * ၃၁၉-၃၂၀။ ဒွယံ ခုဇ္ဇေ။ ကုစ္ဆိတံ ဝဇ္ဇတီတိ ခုဇ္ဇော, ကဿ ခေါ, ဝလောပေါ, ဏော။ ဂဍိ နိန္ဒာယံ, ဥလော။
တိကံ ရဿသရီရေ ပုဂ္ဂလေ။ ရသ သဒ္ဒေ, သော။ ဗျာမပ္ပမာဏံ န လာတီတိ ဝါမနော, နေရုတ္တော။ ရဿော စ ဝါမနော စေတိ ဒွန္ဒော။ လကုဍိ ဝါမနတ္ထေ, အ, သကတ္ထေ ကော, လကု ဝိယ ဃဋိကာ ဝိယ ဍေတိ ပဝတ္တေတီတိ ဝါ လကုဏ္ဍကော။
ပဉ္စကံ ပင်္ဂုဠဇနေ။ ပရေန အင်္ဂတီတိ ပင်္ဂုဠော, ဥလော။ ပီဌေန သပ္ပတိ သီလေနာတိ ပီဌသပ္ပီ, သပ္ပ ဂမနေ, ဥပစ္စယေ ပင်္ဂု, ဒွီသု။ ဆိန္နော ဂမနာဒိဣရိယာပထော ယဿာတိ သော ဆိန္နိရိယာပထော။ ဝိဂတာ အက္ခသဒိသာ ဇင်္ဃာ ယဿာတိ ပက္ခော, ယထာ ဟိ ရထဿ အက္ခေ ဘိန္နေ ဂမနံ န သိဇ္ဈတိ, တထေဝ တဿာပိ အက္ခဇင်္ဃာယ ဘိန္နာယာတိ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ။
ဒွယံ ခဉ္ဇေ။ ခဇိ ဂတိဝေကလျေ, ဘူဝါဒိ, ခဉ္ဇတီတိ, အ။ ခေါဍိ ဂတိပဋိဃာတေ, ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၂။)ဒွယံ အဝါကျေ။ ဝတ္တုမသက္ကုဏေယျတ္တာ မိဂသဒိသောတိ မူဂေါ, ဣဿူ။ သုညံ ဝစော ယဿာတိ သော သုညဝစော။
ဟတ္ထာဒိဝင်္ကော ပုရိသော ‘‘ကုဏီ’’တျုစ္စတေ။ ကုဏနံ ကုဏော ဟတ္ထာဒိဝေကလျံ, တမေတဿတ္ထီတိ ကုဏီ, အထ ဝါ ကုဏ သင်္ကောစနေ, ဤ, ကုစ္ဆိတံ နယတီတိ ဝါ ကုဏီ, ဏတ္တံ, ‘‘ဟတ္ထေန ကုဏီ, ပါဒေန ကုဏီ’’ဣစ္စာဒိပယောဂါ။ ဒွယံ အပါင်္ဂဒဿနေ ဇနေ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဣရော။ ကုစ္ဆိတံ ကရောတီတိ ကေကရော, ဥဿေ။
֍ * ၃၂၁။ ဒွယံ နိက္ကေသသီသေ။ နိက္ကေသံ သီသမေတဿ, ခလ ခလနေ, သဉ္စယေ စ, အာဋော, နိက္ကေသတ္တာ ခံ တုစ္ဆံ သီသံ လာတီတိ ခလ္လာဋော, ဋော။
တိကံ ခုရမုဏ္ဍသီသေ။ မုဏ္ဍ ခဏ္ဍနေ, ဘူဝါဒိ, အ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ, ဥ, သကတ္ထေ ကော, မုဏ္ဍကော, မုဏ္ဍိကောပျတြ။
အက္ခီနံ မဇ္ဈေ ဧကေနာက္ခိနာ သုညော ကာဏော နာမ, ကဏ သဒ္ဒဂတိနိမီလနေသု, ဏော, ကဏတိ နိမီလတီတိ ကာဏော, တံ ပနဿ နိမီလနံ ဧကေနေဝက္ခိနာ။ အဋ္ဌကထာဒီသု ပန ‘‘ကာဏောတိ ဧကစ္ဆိကာဏော, ဥဘယစ္ဆိကာဏော ဝါ’’တိ [သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၁၃၂] ဝုတ္တံ။ ဒွယေန အက္ခိဒွယေန သုညော အန္ဓော နာမ, အန္ဓ ဒဿနူပသံဟာရေ, အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၃။)֍ * ၃၂၂။ ဒွယံ နဋ္ဌသောတပ္ပသာဒေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ, ဣရော။ နလောပေါ။ သုတိ ကဏ္ဏော ဟီနော ဝိကလော ယဿာတိ သုတိဟီနော။ ဧဠောပျတြ။
တိကံ ဂိလာနသာမညေ။ ဂိလ ဟာသက္ခယေ, ယု, ဗျာဓိရောဂေါသဉ္ဇာတော ယဿ ဗျာဓိတော။ အတ သာတစ္စဂမနေ, အဓိကရဏေ, ကတ္တရိ ဝါ ဥရော, အာတုရော, ဒီဃာဒိ။ အာမယာဝီ, ဝိကတော, အပဋု, အဗ္ဘမိတော, အဗ္ဘာန္တောပျတြ။
ဥမ္မာဒေါ ဝါတာဒိပကောပေါ ရောဂဝိသေသော, တဗ္ဗတိ ဥမ္မတ္တော, မဒ ဥမ္မာဒေ, ဥဂ္ဂတေဟိ ဝါတာဒိဒေါသေဟိ မဒယတီတိ ဥမ္မာဒေါ, ဏော။ ခုဇ္ဇာဒယော ဥမ္မတ္တန္တာ ဝါစ္စလိင်္ဂေ ယုတ္တတာယ ဝါစ္စလိင်္ဂိကာ, ယထာ – ခုဇ္ဇော ပုရိသော, ခုဇ္ဇာ ဣတ္ထီ, ခုဇ္ဇံ နပုံသကံ။ ဥမ္မတ္တော ပုရိသော, ဥမ္မတ္တာ ဣတ္ထီ, ဥမ္မတ္တံ နပုံသကံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၄။)֍ * ၃၂၃။ နဝကံ ရောဂမတ္တေ။ တကိ ကိစ္ဆဇီဝနေ, ဘူဝါဒိ, အာ ဘုသော တင်္ကတီတိ အာတင်္ကော, အ။ အမ ရောဂေ, ယော, မယ ဂတိမှိ ဝါ, အထ ဝါ အမ ရောဂေ, စုရာဒိ, အာမယတိ ရုဇ္ဇတီတိ အာမယော, အ, ကာရိတလောပါဘာဝေါ။ ဝိဓ ဝိဇ္ဈနေ, ဝိဇ္ဈတီတိ ဗျာဓိ, ဣ, အကာရဝဏ္ဏာဂမော, ဗာဓ ဝိဗာဓာယံ ဝါ, တဒါ ယာဂမော, ဝိဝိဓာ ဝါ အာဓယော မနောပီဠာ ယသ္မိံသ ဗျာဓိ, ‘‘ပုမေ အာဓိ မာနသီ ဗျထာ’’တိ [အမရ ၈.၂၈] ဟိ အမရကောသေ ဝုတ္တံ။ ရောဂေဂဒေါ, ကုဝေရာယုဓေ ဂဒါ, ဂဒေါ ဘာထရိကဏှဿ, ‘‘အာမယေ စာယုဓေ ဂဒါ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ရုဇ ရောဂေ, ကတ္တရိ ဏော, ရုဇာ ဣတ္ထီ။ ဂိလာနဿ ဘာဝေါ ဂေလညံ။ ကလ ဂတိသင်္ချာနေသု, န ကလတိ ယေန တံ အကလံ, တမေဝ အကလ္လံ, လော။ ဗာဓ ဝိဗာဓာယံ, ဘူဝါဒိ, အ။ ဥပတာပေါပျတြ။
ဒွယံ ခယရောဂေ, ရသာဒိသတ္တဓာတုယော သောသယတီတိ သောသော, သုသ သောသနေ, ဒိဝါဒိ, ဏော။ ခိ ခယေ, ခယတီတိ, အ။ ယက္ခာ, ရာဇယက္ခာပျတြ။ ယက္ခ ပူဇာယံ, စုရာဒိ။
֍ * ၃၂၄။ ဒွယံ နာသရောဂေ။ အပိဟိတာ နာသာ အနေနာတိ ပီနာသော, ပီနသောပိ။ ဥပသဂ္ဂတော နာသာယ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ နသာဒေသံ ကုဗ္ဗန္တိ [ပါဏိနိ ၅.၄.၁၁၉], အပိဿာကာရလောပေါ ဝဏ္ဏနာသော, ရဿဿ ဒီဃတာ။ ‘‘သောသော ယက္ခာ ရာဇယက္ခာ, ပတီဿာယော တု ပီနသော, အာပီနသော ပတိဿာယော’’တိ ရဘသော။ ပတိဿယောပျတြ။ ဝေဇ္ဇဂန္ထေ ဣမေသံ ပီနသပတိဿာယာနံ ဘေဒေါ အဘိဟိတော –
အာနဟျတေ ယဿ ဝိသုဿတေ စ၊
ကိလိဒျတေ ဓူပတိ စေဝ နာသာ။
န ဉာယတေ ဂန္ဓရသေ စ ဇန္တု၊
ဒုဋ္ဌံ ဝိဇညာ တမပီနသေနာတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၅။)တနုသာဝပ္ပသေကိနီ။
ဂလတာလောဋ္ဌသောသော စ၊
နိတ္တောဒေါ သင်္ခကဒွယေ။
ဘဝေ သရော ပဃာတော စ၊
ပတိဿာယောတိ လက္ခိတောတိ။
ဣဟ တွဘေဒေနောတ္တံ။ ပတိပုဗ္ဗော သိဓာတု ရုဇတျတ္ထော။ နာသိကာယ ဇာတော ရောဂေါ နာသိကာရောဂေါ။
ဃာနေ ပဝတ္တော အဿဝေါ သိင်္ဃာနိကာ နာမ, သိင်္ဃ အာဃာနေ, ဘူဝါဒိ, သိင်္ဃတီတိ သိင်္ဃာနံ, ယု, တတ္ထ ဇာတာ သိင်္ဃာနိကာ။ အာ ပုနပ္ပုနံ သဝတိ သန္ဒတီတိ အဿဝေါ, သူ အဘိသဝေ။ ဒွယံ ဝဏမတ္တေ။ အရ ဂမနေ, ဥ, အရု, နပုံသကေယေဝ။ ဝဏ ဂတ္တဝိစုဏ္ဏနေ, စုရာဒိ, အ, ဝဏော, အနိတ္ထီ။ ဒွယံ ဖောဋေ။ ဖုဋ သံသိလေသနေ, ဘူဝါဒိ, ဖောဋော, ဏော။ ပီဠ ဝိဗာဓာယံ, စုရာဒိ, ဏွု, ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ, ပီဠကော, ပီဠကာ, ပီဠကံ, တီသွပိ, တထာ ဖောဋော။
֍ * ၃၂၅။ ဒွယံ ပက္ကဝဏာဒီသု သဉ္ဇာတဒုဂ္ဂန္ဓဝိသေသေ။ ပုဗ္ဗ ပူရဏေ, ဘူဝါဒိ, အ။ ပူယ ဝိသရဏေ, ဒုဂ္ဂန္ဓေ စ, ဘူဝါဒိ။
ဒွယံ လောဟိတနိဿရဏရောဂေ။ ရတ္တဿ လောဟိတဿ သဏ္ဌာနမတိက္ကမိတွာ သရဏံ ဂမနံ ရတ္တာတိသာရော။ ပက္ခန္ဒတိ နိဿရတီတိ ပက္ခန္ဒိကာ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ။ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိတိ။ ‘‘ပက္ကမာဒီဟိန္တော စေ’’တိ ဧတ္ထ စကာရေန တိဿန္တိ, ဓာတွန္တလောပေါ စ, သကတ္ထေ ကော။ ဒွိတ္တေ။ ယဒါဒိနာ ပရကကာရဿ ခေါ, ပက္ခန္ဒိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၆။)ဒွယံ အပမာရေ။ သရဏံ သာရော, အပဂတော သာရော ယေန အပမာရော, သဿ မော။ ဣတရတြ မကာရာဂမော။ ဒွယံ ပါဒဘေဒေ။ ပါဒဿ ဖောဋော ဘေဒနံ ဒရဏံ ပါဒဖောဋော, ဖုဋ ဘေဒေ။ ဝိရူပေါ ပါဒေါ ဧတာယ ဟေတုဘူတာယာတိ ဝိပါဒိကာ။ သမာသန္တေ ကော, ပုဗ္ဗာကာရဿိတ္တံ, ဝိဒါရီယမာနတ္တာ ဝိပဇ္ဇမာနော ပါဒေါ အဿန္တိ ဝါ ဝိပါဒိကာ။
֍ * ၃၂၆။ ဒွယံ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တဏ္ဍကောသရောဂေ။ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ရောဂေါ ဝုဍ္ဎိရောဂေါ။ ဝါတပူရိတံ အဏ္ဍံ ကောသော ဝါတဏ္ဍံ။ ဒွယံ ထူလပါဒရောဂေ။ ဃနာဘာဝတော သိထိလံ ပဒံ သီပဒံ, ဝဏ္ဏနာသော, ဒီဃာဒိ။ ဘာရော ပါဒေါ ယဿ, တဿ ဘာဝေါ ဘာရပါဒတာ။
ပဉ္စကံ ကဏ္ဍုယံ။ ကဏ္ဍ ဘေဒနေ, ဥ, ဒီဃေ ကဏ္ဍူ, ဝဓူသဒ္ဒေါဝ။ တိမှိ ကဏ္ဍူတိ, အဿူ, စုရာဒိတ္တာ ယမှိ ကဏ္ဍူယာ, ယလောပါဘာဝေါ။ ခဇ္ဇ ထေယျကရဏဗျထနေသု, ဘူဝါဒိ, ဥ။ ယုမှိ ကဏ္ဍူဝနံ, အဿူ။ ဥဝါဒေသော, ဒီဃော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၇။)֍ * ၃၂၇။ တိကံ ကစ္ဆုယံ။ ယာ ‘‘ခသုရောဂေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပါတျတ္တာနန္တိ ပါမံ, မန, ပါမာပျတ္ထိ, ပုလ္လိင်္ဂေါ, ရာဇာဒိ, ဝိသေသေန တစ္ဆတိ ကာသန္တိ ဝိတစ္ဆိကာ, တစ္ဆ တနုကရဏေ, ဏွု, ‘‘ဝိဝစ္ဆိကာ’’ [ဝိစ္စစ္စိကာ (အမရ ၁၆.၅၃)] တိပိ ပါဌော။ ဝစ္ဆ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု, ဘူဝါဒိ။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဥ, စဿ ဆတ္တံ, ဒွိတ္တာဒိ။ တိလကာဠကန္တံ ဒွယံ ဒွယံ သမတ္ထံ။ တတြ ဒွယံ သောထေ။ သု ဂတိဝုဍ္ဎီသု, ဘူဝါဒိ, ထော။ ထုပစ္စယေ သယထု, ဥဿတ္တံ, ယာဂမော စ။ သောဖောပျတြ။ သောကံ ဖာယတိ ဗဟုလံ ကရောတီတိ သောဖော, ဖာယ ဝုဍ္ဎိယံ, ဖာယဿ ဖော, နေရုတ္တော။
ဒွယံ အရိသရောဂေ။ အမင်္ဂလတာယ ဒု နိန္ဒိတံ နာမမဿ ဒုန္နာမံ, သကတ္ထေ, ကုစ္ဆာယံ ဝါ ကော, ဒီဃကောသိကာယံ ဒုန္နာမာ, ဣတ္ထီ။ အရိ ဝိယ သသတိ ဟိံ သတီတိ အရိသံ, သသ ဟိံသာယံ, ကွိ, အရ ဂမနေ ဝါ, ဣသော။ ဒွယံ ဝမနရောဂေ။ ဆဒ္ဒ ဝမနေ, စုရာဒိ, ဏွု။ ဝမု ဥဂ္ဂိရဏေ, ထု။ ဝမိဓုပျတြ။ ဆဒ္ဒိကာ, ဝမိ ဣတ္ထိယံ, ဝမထု ပုမေ။
֍ * ၃၂၈-၃၂၉။ ဒွယံ ပရိတာပေ။ ဒု ပရိတာပေ, တနာဒိ, ထု။ ပရိတပနံ သန္တာပနံ ပရိတာပေါ။ ဒွယံ တိလကာဠကေ။ တိလသဏ္ဌာနံ ဝိယ ဇာယတီတိ တိလကော။ တိလံ ဝိယ ကာဠော ဟုတွာ ဇာယတီတိ တိလကာဠကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၈။)မဟာဝိရေကော ‘‘ဝိသူစိကာ’’တျုစ္စတေ။ နိဿေသတော သုစတိ ဂစ္ဆတီတိ သူစိကာ။ သုစိ, သုစ ဂတိယံ, ဘူဝါဒိ။ သုစ သောစေယျေ ဝါ, နိဿေသတော သောစေတီတိ ဝိသူစိကာ, ဝိသေသေန သူစိ ဝိယ ဝိဇ္ဈတီတိ ဝါ ဝိသူစိကာ။ ဗဟုမောသရဏတ္တာ မဟန္တော ဝိရေကော မဟာဝိရေကော, ရိစ ဝိယောဇနသမ္ပုစ္ဆနေသု, ဏော။
ဘဂန္ဒလာဒယော သတ္တ အာမယန္တရာ ရောဂဘေဒါ ဘဝန္တိ။ တတြ ဂုဒသမီပဇော ဝဏဝိသေသော ဘဂန္ဒလာ, ဣတ္ထီ။ ဘဂံ ယောနိ, တံ ဒါရယတီတိ ရူဠှီတော အပစ္စယန္တော နိပါတိတော။ ဒရ ဝိဒါရဏေ, ဘူဝါဒိ, လတ္တေ ဘဂန္ဒလာ။ ဘဂန္ဒရောပျတြ။ မေဟော မုတ္တမေဟော, သော စ ဗဟုမုတ္တတာယ မဓုမေဟော, ရတ္တမေဟော, သုက္ကမေဟောတျနေကဝိဓော။ မိဟ သေစနေ, ဘူဝါဒိ, မိဟတိ မုတ္တန္တိ မေဟော, ဏော။ ဇရ ရောဂေ။ ဘူဝါဒိ, ဇရတီတိ, အ။ ဇရော ပသိဒ္ဓါ။ ကာသ သဒ္ဒကုစ္ဆာယံ, ဒိတ္တိယဉ္စ, ဘူဝါဒိ, ကာသတီတိ ကာသော, ဏော, ကုစ္ဆိတံ အသတီတိ ဝါ ကာသော, ကုအာပုဗ္ဗော။ သသ ပါဏနေ, သသနံ သာသော, ဘုသံ သသနမေတဿတ္ထီတိ ဝါ သာသော, ကုဋ ဆေဒနေ, ဌော, ကုဋ္ဌံ။ သာမညေန တစောဝိကာရေ။ သုက္ကေ တု သိတ္တံ။ သူလ ရုဇာယံ, ဘူဝါဒိ, သူလံ။ ဝိဒ္ဒဓိ, အသ္မရီ, မုတ္တကိစ္ဆာဒယောပျနေကာ ရောဂဘေဒါ။
ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဝေဇ္ဇေ။ အာယုဗ္ဗေဒသင်္ခါတံ ဝိဇ္ဇံ ဇာနာတီတိ ဝေဇ္ဇော, ‘‘ဏ ရာဂါ တဿေဒမညတ္ထေသု စာ’’တိ ဏော, ဝိဒ ဉာဏေ ဝါ, ဝိန္ဒတီတိ ဝေဇ္ဇော, ဏျော, ဒျဿ ဇော။ ဘိသဇ္ဇတိ စိကိစ္ဆတီတိ ဘိသက္ကော, အ, ဇဿ ကော။ ရောဂံ ဟရတိ သီလေနာတိ ရောဂဟာရီ, ဏီ။ ဟရသဒ္ဒေါယံ ကေဝလောပိ အာနယနာပနယနေသု ဝတ္တတိ ‘‘မနောဟရော, ဒုက္ခဟရော’’ဣစ္စာဒီသု, ဣဓ အပနယနေ။ ကိတ ရောဂါပနယနေ, ဘူဝါဒိ။ တိကိစ္ဆတီတိ တိကိစ္ဆကော, ဆပစ္စယော, ဏွု, ဒွိတ္တာဒိ။ အဂဒကရောပျတြ, အဂဒံ အရောဂံ ပါဏီနံ ကရောတီတိ အဂဒကရော, ကမ္မာဒိမှိ ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၂၉။)֍ * ၃၃၀။ ဒွယံ သလ္လနီဟရဏေ ဝေဇ္ဇေ။ ကာယေ ပဝိဋ္ဌသရာဒိသလ္လဿ နီဟရဏော ဝေဇ္ဇော သလ္လဝေဇ္ဇော။ ယထာဝုတ္တံ သလ္လံ နီဟရဏဝသေန ကန္တတိ ဆိန္ဒတီတိ သလ္လကတ္တော, ကတိ ဆေဒနေ, တော။ ဒွယံ ပဋိကာရေ။ တိကိစ္ဆနံ တိကိစ္ဆာ, ဘာဝေ အ။ ပတိပုဗ္ဗော ကရောတိ တိကိစ္ဆာယံ, ကရတော ရိရိယာ။
စတုက္ကံ ဩသဓေ။ ဘိသဇာနမိဒံ ဘေသဇ္ဇံ, ဏျ။ န ဝိဇ္ဇတေ ဂဒေါ ယသ္မိန္တိ အဂဒေါ။ ဘိသဇာနမိဒံ ဘေသဇံ, ဏော။ ဥသ ဒါဟေ။ ရောဂမောသာပေတီတိ ဩသဓံ, ဓော, အထ ဝါ ဩသဓီ နာမ အသံယောဂဒဗ္ဗံ, တေဟိ သံယောဇိတံ ဩသဓံ။ ဇာယုပျတြ။ ဇိ ဇယေ, ဏု။
֍ * ၃၃၁။ တိကံ အာရောဂျေ။ အနတ္ထကာရကတ္တာ ကုစ္ဆိတာကာရေန သရီရေ သေန္တီတိ ကုသာ, ရောဂါ, တေ လုနာတိ ဆိန္ဒတီတိ ကုသလံ။ အာမယဿာဘာဝေါ အနာမယံ, အဗျယီဘာဝေါ။ အရောဂဿ ဘာဝေါ အာရောဂျံ။ ကုသလာနာမယာရောဂျန္တိ သမာဟာရဒွန္ဒော။ ဒွယံ အနာမယဇနေ။ ကလ ဂတိသင်္ချာနေသု။ ကလတိ ယထာသုခံ သဗ္ဗိရိယာပထေသူတိ ကလ္လော, လော။ ‘‘ကာလံ ခမတီတိ ကလျံ, အရောဂတာ, တဿံ နိယုတ္တော ကလျော’’တိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယဋီကာယံ။ နတ္ထိ အာမယော ယသ္မိံ နိရာမယော။ ဝုတ္တောပျတြ။ ဝုတ္တိ ဇီဝိတဝုတ္တိ
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၀။)ပသတ္ထာ အဿတ္ထီတိ ဝုတ္တော။ ရောဂတော နိဂ္ဂတဇနေ ပန ဥလ္လာဃော, လာဃ သာမတ္ထိယေ, ဥသဒ္ဒေါယံ ရောဂဝိမုတျတ္ထော။ နရာဒိတ္တာ, နရပ္ပဓာနတ္တာ စ နရဝဂ္ဂေါ။
နရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၄. စတုဗ္ဗဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
֍ * ၃၃၂။ သန္တတိပရိယန္တံ ဝံသေ။ ကုလ သန္တာနဗန္ဓူသု, ဘူဝါဒိ, ဏော, ကုလံ, ဝန သမ္ဘတ္တိယံ, သော။ သံတနု ဝိတ္ထာရေ, ဏော။ အဘိမုခံ ဇနေတီတိ အဘိဇနော, ဏော။ ဂေါ ဝုစ္စတိ အဘိဓာနံ, ဗုဒ္ဓိ စ, တေ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ။ ဂေါတြမ္ပိ။ ဂဝံ သဒ္ဒံ တာယတီတိ ဝါ ဂေါတ္တံ, တာ ပါလနေ။ အနုပုဗ္ဗော ဣ ဂတိယံ, ကရဏေ အ။ တနောတိသ္မာတိ, သန္တတိ, နလောပေါ, ဣတ္ထိယံ။
သန္တတိ ပန္တိဝိတ္ထာရ-ဂေါတ္တေသု ကဝိဘီ မတာ။
ပရမ္ပရာ ဘဝေ စာပိ၊ ပုတ္တကညာသု သန္တတိ။
ခတ္တိယာဒယော ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဝေဿသုဒ္ဒါ စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ကုလာနိ ဘဝန္တိ, ဧတေ ဟိ အညမညမသင်္ကရတော ဝဏ္ဏေတဗ္ဗတော ဌပေတဗ္ဗတော ဝဏ္ဏာတိ ဝုစ္စန္တေ။ ဝဏ္ဏ ဌပနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၁။)֍ * ၃၃၃-၃၃၄။ ဆက္ကံ ကုလီနေ။ ကုလဿာပစ္စံ ကုလိနော, ဣနော အပစ္စေ။ သောဘနော ဇနော သဇ္ဇနော။ သပရတ္ထံ သာဓေတီတိ သာဓု, သာဓ သံသိဒ္ဓိမှိ, ဥ။ သဘာယံ သာဓု သဘျော။ သာဓွတ္ထေ ယော။ အယ ဂတိယံ။ အယိတဗ္ဗော ဥပဂန္တဗ္ဗောတိ အယျော, ကမ္မနိ ယော။ မဟာကုလဿာပစ္စံ မဟာကုလော, ဏော။
ဘူဘုဇန္တံ ရာဇသာမညေ။ အတိတေဇဝန္တတာယ ဝိသေသေန ရာဇတေ ဒိဗ္ဗတေတိ ရာဇာ, ရာဇ ဒိတ္တိယံ။ ဘုယာ ဘူမိယာ ပတိ ဘူပတိ, ဘုံ ပါလေတီတိ ဝါ ဘူပတိ, ပါ ရက္ခဏေ,တိ, ရဿော။ ပထဝိယာ ဣဿရော ပတ္ထိဝေါ, ဏော, ဒွိတ္တံ, ဣတ္တဉ္စ။ ဇဂတိံ ဘူမိံ ပါလေတီတိ ဇဂတိပါလော, ကမ္မနိ ဏော။ ဒိသာနံ ပတိ ဒိသမ္ပတိ, ဒိသာ, ဒိသဋ္ဌေ ဝါ ပါလေတီတိ ဒိသမ္ပတိ, ရဿတ္တံ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဘုံ ဘူမိံ ဘုဉ္ဇတီတိ ဘူဘုဇော, ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟရဏေသု, ဣဓ ပါလနေ, ရုဓာဒိ။ မဟိခိတောပျတြ။ ခိ နိဝါသဂတီသု, မဟိံ အခိ ဂတဝါ မဟီခိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၂။)֍ * ၃၃၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေ ဇာတိခတ္တိယေ, ‘‘ရာဇဇစ္စေ စ ခတ္တိယေ’’တိ ဝစနတော။ ရညော ခတ္တိယဿာပစ္စံ ရာဇညော, ညော အပစ္စေ။ ‘‘ခတ္တိယော တု ဝိရာ ခတ္တံ, ရာဇညဒွိဇလိင်္ဂနော’’တိ ရဘသ, ရတနကောသေသု ပရိယာယာ။ ခတ္တဿာပစ္စံ ခတ္တိယော, အပစ္စေ ဣယပစ္စယော ဒိဿတေ, ခေတ္တာနံ အဓိပတိဘူတတ္တာ ဝါ ခတ္တိယောတိအာဒိကပ္ပိကရာဇာ ဝုစ္စတိ, တပ္ပဘဝတ္တာ ပန မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေသွပိ တံသမညာ, ဧဿတ္တံ။ ခတ္တဿာပစ္စံ ခတ္တံ, ဏော။ ရဇ္ဇာရောပနသမယေ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋသင်္ခေါဒကေန ဂင်္ဂါနီတေန မုဒ္ဓနိ ခတ္တိယကညာဒီဟိ အဘိသိတ္တတ္တာ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တော, ပဌမခတ္တိယော။ တပ္ပဘဝတာယ ပန အနဘိသိတ္တာ စ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာချာ, ယထာ – ဗြဟ္မဗာဟုဇဿ ဝံသေ ဇာတဿာပိ ဗြဟ္မဗာဟုဇော။ ဗြဟ္မဗာဟုတော ဇာတတ္တာ ဗာဟုဇောတိ ဟိ နိကာယန္တရိကာနံ လဒ္ဓိ။ ယသ္မိံ ပန ရာဇိနိ အသေသာ သာမန္တာ ပဏမန္တိ, သော အဓိဿရာချော [အမရ ၁၈.၂]။ သံ သတ္တော လဂ္ဂေါ အန္တော ယဿာ သာ သမန္တာ, သဝိသယာနန္တရာ ဘူမိ, သမန္တာယ ဣမေ သာမန္တာ, အနန္တရရာဇာနော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၃။)ဒွယံ စက္ကဝတ္တိနိ။ သဗ္ဗဘူမိယာ ဣဿရော သဗ္ဗဘုမ္မော, ဏျော။ ပုညောပနီတေန စက္ကရတနေန ဝတ္တတေ အသာဓုဒမနိကာဒိရာဇဝတ္တံ အနုတိဋ္ဌတီတိ စက္ကဝတ္တီ, ဏီ, စက္ကရတနံ ဝတ္တေတိ အာကာသေ အတ္တနော ပုရတော ဂမယတီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ, ပုညစက္ကံ, စတုစက္ကံ ဝါ သတ္တေသု ဝတ္တေတိ, တေ ဝါ အသ္မိံ ဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ, စက္ကရတနုပ္ပာဒနတ္ထံ ဒွါဒသဝဿစရိတံ ဒသရာဇဓမ္မံ ဝတ္တမေတဿတ္ထီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ။ တတ္ထ အန္တောဇနသ္မိံ ဗလကာယေ ဓမ္မိကာရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ သံဝိဓာနံ, ခတ္တိယေသု, အနုယုတ္တေသု, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု, နေဂမဇာနပဒေသု, သမဏဗြာဟ္မဏေသု, မိဂပက္ခီသု, အဓမ္မကာရပဋိက္ခေပေါ, အဓနာနံ ဓနုပ္ပာဒနံ, သမဏဗြာဟ္မဏေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှပုစ္ဆနန္တိ ဣဒံ ဒသဝိဓံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ, ဣဒမေဝ စ ဂဟပတိကေ, ပက္ခိဇာတေ စ ဝိသုံ ကတွာ ဂဟဏဝသေန ဒွါဒသဝိဓမ္ပိ ဒီပေသု။ စတူသွပိ ဒီပေသု အာဏာဓမ္မစက္ကာနိ သတ္တေသု ပဝတ္တေတီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ။ အညော အသဗ္ဗဘုမ္မော အနဝကာသော သာမန္တော ဘူပေါ မဏ္ဍလိဿရော နာမ။ သယမာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနဝသေန ပရိစ္ဆိန္နဿေဝ မဏ္ဍလဿ ဣဿရော, န သဗ္ဗမဏ္ဍလဿာတိ မဏ္ဍလိဿရောတိပိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဗ္ဗဘုမ္မော, စက္ကဝတ္တီ’’တိ ဒွီဟိ နာမေဟိ စတုဒီပိဿရော ရာဇာ ဒီပိတော, ဣဓာနာဂတေပိ သင်္ဂဟေတွာ ကထိတေန အဓိဿရပဒေန ဧကဒီပိဿရော ရာဇာ, မဏ္ဍလိဿရပဒေန ပဒေသိဿရော ရာဇာ ဒီပိတော။ အထ ဝါ မဏ္ဍလိဿရပဒေန ဧကဒီပိဿရော ရာဇာ, သေသေဟိ ရာဇရာဇညာဒီဟိ ဗာဟုဇပရိယန္တေဟိ ပဒေသိဿရော ဒီပိတော။
֍ * ၃၃၆။ ဒွယံ ရာဇဘေဒေ။ သုခုမတာယ လီနာ အပါကဋာ ဆဝိယော ယေသံ တေ လိစ္ဆဝိနော။ လိစ္ဆဝီ စ ဝဇ္ဇီ စာတိ ဒွန္ဒော။ ဒွယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကုလေ ရာဇိနိ။ ပုရိမတရသမ္ဘူတေ သကျကုလေ သဉ္ဇာတတ္တာ သကျော, ဏော။ သက္ကောပိ။ သကျေ ဘဝေါ သာကိယော, ဣယော, ယလောပေါ, ဒီဃော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၄။)ပဉ္စကံ ဗုဒ္ဓပုတ္တဿာယသ္မတော ရာဟုလဿ မာတရိ။ ဘဒ္ဒ ကလျာဏေ, သောချေ စ။ ကုလာစာရရူပါဒိဝသေန ကလျာဏတ္တာ ဘဒ္ဒါ။ ကစ္စဿာပစ္စံ ကစ္စာနာ, အပစ္စသဒ္ဒေါယံ နိစ္စံ နပုံသကေ ပုတ္တေ, ပုတ္တိယဉ္စ ဘဝတီတိ။ ‘‘ရာဟု ဝိယ စန္ဒံ မမ နိက္ခမနံ လာတုကာမော စာယံ မေ ပုတ္တောတိ ရာဟုလောတိ နာမေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မနသိ ကတွာ ‘‘ရာဟု ဇာတော, ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ ပိတရာ ဝုတ္တော သိက္ခာကာမော အာယသ္မာ ရာဟုလောယေဝေတ္ထ ရာဟုလော, တဿ မာတာ ရာဟုလမာတာ, ဗိမ္ဗံ ဝုစ္စတိ သရီရံ, အတိသယဝဏ္ဏသရီရယုတ္တတာယ ဗိမ္ဗာ, ဝမိဓာတုမှာ ဝါ ဗော, ဝဿ ဗတ္တံ။ ယသော ဝုစ္စတိ ပရိဝါရော, ကိတ္တိ စ, တေ ဓာရေတီတိ ယသောဓရာ, မနာဒိတ္တာ အဿော။
֍ * ၃၃၇-၃၃၉။ ယေသံ ခတ္တိယာနံ ဓနံ သတံ ဟောတိ, ကီဒိသံ တံ ဓနံ? နိဓာနဂံ ပထဝါဒီသု နိဓာနဝသေန ဂတံ ပဝတ္တံ, တေသံ ဓနာနံ သတံ ကဟာပဏာနံ, ကိတ္တကပ္ပမာဏာနံ? ကောဋီနံ သတံ။ ကေန ပရိစ္ဆေဒေန? ဟေဋ္ဌိမန္တေန ဟေဋ္ဌိမကောဋ္ဌာသေန, ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန ဝါ ကောဋီနံ သတံ ဟောတိ။ ဒိဝသဝဠဉ္ဇော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဝဠဉ္ဇိတဗ္ဗော ပန ကဟာပဏော ဝီသတမ္ဗဏမတ္တံ ဟောတိ, တေ ခတ္တိယာ ‘‘ခတ္တိယမဟာသာလာ’’တျုစ္စန္တေ။ မဟန္တော ဓနသာရော ယေသန္တေ မဟာသာလာ, လတ္တံ, အမ္ဗဏမတြ ဧကာဒသဒေါဏမတ္တံ။
ယေသံ ဒွိဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ နိဓာနဂါနိ နိဓာနဝသေန ပဝတ္တာနိ အသီတိကောဋိဓနာနိ ဟောန္တိ, ဒိဝသဝဠဉ္ဇော ပန ကဟာပဏော ဒသမ္ဗဏမတ္တံ ဟောတိ, တေ ဒွိဇာ ‘‘ဒွိဇမဟာသာလာ’’တျုစ္စန္တေ။
နိဓာနဂေ, ဝဠဉ္ဇေ စ ဓနေ တဒုပဍ္ဎေ တေသံ ဒွိဇမဟာသာလာနံ ဓနဿ ဥပဍ္ဎဘာဂေ သတိ ဂဟပတိမဟာသာလာ နာမ သိယုံ, ဥဘယတြာပိ ဟေဋ္ဌိမန္တေနေဝ ဓနပရိစ္ဆေဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၅။)֍ * ၃၄၀။ ယော န ဟီနော, န စုက္ကဋ္ဌော, မဇ္ဈိမာဓိကာရဗျဝဋ္ဌိတော ရာဇပုတ္တသေနာပတိမဟာကဏိတ္ထရာဒိ, သော မဟာမတ္တော။ မဟတီ မတ္တာ ပရိစ္ဆေဒေါ ယဿ မဟာမတ္တော, ရူပဘေဒေန ပဋ္ဌာနံ က္လီဝံ။
‘‘ပကတိယံ မဟာမတ္တေ၊ ပညာယံ ပရမတ္တနိ။
နပုံသကံ ပဓာနံ တံ၊ ဧကတ္တေ တု’တ္တမေ သဒါ’’တိ။
ရဘသော စ။ ‘‘မဟာမတ္တော, ပဋ္ဌာနော စာ’’တိ တု ပုံသကဏ္ဍေ ဝေါပါလိတော။ ပကဋ္ဌေ တိဋ္ဌတီတိ ပဋ္ဌာနံ, ယု [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ ဋီကာ ၉၈၃, ၁၁၂၃ ဂါထာသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။
ပဉ္စကံ မန္တိနိမှိ။ မတိပ္ပဓာနော သစိဝေါ သဟာယော။ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာဝဓာရဏံ မန္တော, တံယောဂါ မန္တိနီ။ အဿတ္ထျတ္ထေ ဣနီ, အထ ဝါ မန္တေန နယတီတိ မန္တိနီ, အထ ဝါ မန္တယောဂါ မန္တိ, နေတီတိ နီ, မန္တိ စ နီ စာတိ မန္တိနီ။ ‘‘မတိသစိဝမန္တိနီ’’တိပိ ပါဌော, တဒါ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဒွန္ဒော။ ရညာ သဟ ဇီဝတီတိ သဇီဝေါ။ သစတေ သမဝေတော ဘဝတီတိ သစိဝေါ။ သစ သမဝါယေ, ဝေါ, ဣကာရာဂမော စ။ သဗ္ဗကိစ္စေသု ရညာ မန္တေန အမာ သဟ ဘဝတီတိ အမစ္စော, အမာသဒ္ဒေါယံ နိပါတော သဟတ္ထေ စ္စပစ္စယော။ သဇီဝမတ္တေ စာမစ္စသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ဒွယံ သေနာပတိမှိ။ သေနံ နယတီတိ သေနာနီ။ စမူနံ သေနာနံ ပတိ စမူပတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၆။)֍ * ၃၄၁။ နျာသာဒီနံ ဣဏာဒါနဒါယဝိဘာဂါဒီနံ ဝိဝါဒါနံ ဝေါဟာရာနံ ဥပဒဋ္ဌရိ ဥပဒဿိတေ အက္ခဒဿော, အက္ခေ ဝေါဟာရေ ပဿတီတိ အက္ခဒဿော, ဏော, ဓမ္မာဓိကရဏိယော။ ပုစ္ဆာဝိဝါကော, ပဉှဝိဝါကောပျတြ။
ပဇ္ဇဍ္ဎံ ပဋိဟာရေ။ ဒွါရေ နိယုတ္တော ဒေါဝါရိကော, ဏိကော, ဩကာရာဂမော။ ပဋိဟရတိ ဝိညာယတိ တေနာတိ ပဋိဟာရော, ဏော။ ဒွါရေ တိဋ္ဌတီတိ ဒွါရဋ္ဌော, သကတ္ထေ ကော။ ဒွါရပါလကော။ ဒွါရဋ္ဌိတော, ဒဿကောပျတြ။
֍ * ၃၄၂။ ရာဇူနံ အင်္ဂရက္ခဂဏော အနီကဋ္ဌောတိ မတော။ ‘‘ရက္ခိဝဂ္ဂေါ တု ယော ရညံ, သော’နီကဋ္ဌော’ဘိဓီယတေ’’တိ အမရမာလာယဉ္စ, အနီကေန သမူဟေန တိဋ္ဌတီတိ အနီကဋ္ဌော, ဏော။
ဒွယံ မဟလ္လကေ။ ကဉ္စုကံ စောဠံ, တံယောဂါ ကဉ္စုကီ။ သောကံ ဝိန္ဒတီတိ သောဝိဒလ္လော။ ဝိဒ လောဘေ, လော, ကလောပေါ။ ထာပတိ, သောဝိဒေါပျတြ။ ဒွယံ သေဝကေ။ ပဘုနော ပစ္ဆာ ဇီဝတီတိ အနုဇီဝီ, ဏီ။ သေဝ သေဝနေ, ဘူ, ဏွု။ အတ္ထီပျတြ။ အတ္ထ ယာစနာယံ။ အတ္ထနမတ္ထော, အာသီသော, တံယောဂါ အတ္ထီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၇။)֍ * ၃၄၃။ ဒွယံ အဓိကမတ္တေ။ ဂါမေသု အဓိကတ္တာ အဓိကာ ဣက္ခာ အနုဘဝနမေတဿ အဇ္ဈက္ခော, ဣဿတ္တံ။ အဓိကံ ကရောတီတိ အဓိကတော။ ဣဒံ ဒွယံ ထာယုကဂေါပါနံ ဒွိန္နမ္ပိ နာမံ။ တတြ ဧကဂါမေ အဓိကတော ထာယုကော, ဗဟူသု ဂါမေသွဓိကတော ဂေါပေါ။ ဝုတ္တဉ္စာမရကောသေ ‘‘ထာယုကောဓိကတော ဂါမေ, ဂေါပေါ ဂါမေသု ဘူရိသူ’’တိ။ [အမရ ၁၈.၇] ရုဒ္ဒေနာပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဂါမေသွဓိကတေ ဂေါပေါ, ဂေါဋ္ဌဇ္ဈက္ခေပိ ဝလ္လဘော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၇]။
ဒွယံ သုဝဏ္ဏရဇတဇ္ဈက္ခာနံ ဒွိန္နမ္ပိ နာမံ။ ဟိရညံ ဝုစ္စတိ အကတသုဝဏ္ဏာဒိ, တတြ နိယုတ္တော ဟေရညိကော။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု, နိပုဗ္ဗော, ခေါ, နိက္ခော, သုဝဏ္ဏာဒိဝိကာရော, တတြ နိယောဂေါ နိက္ခိကော။ ဝိသေသတော ပန သုဝဏ္ဏဇ္ဈက္ခေ ဘောရိကော။ ဘူရိသဒ္ဒေါ သုဝဏ္ဏေ, တံယောဂါ ဘောရိကော။ ရူပျာဇ္ဈက္ခေနိက္ခိကော, တသ္မာ’ယ’မုဘယတြာပိ ဟေရညိကောတိ သာမညသ္မိံယေဝ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ဘောရိကော ကနကာဇ္ဈက္ခော၊
ရူပျာ’ဇ္ဈက္ခော တု နိက္ခိကော’’တိ [အမရ ၁၈.၇]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၈။)သဿ အတ္တနော ဝိဇိဂီသဘူတဿ ဒေသာနန္တရော သမန္တတော မဏ္ဍလီဘူတော ရာဇာ သတ္တုရုစ္စတေ ဧကတ္ထာဘိနိဝေသိတတ္တာ။ တတော ပရံ ဝိဇိဂီသဘူမျေကန္တရိကော မိတ္တော ဧကတ္ထကာရိတ္တနောပကာရတ္တာ။ အရိဝိဇိဂီသမိတ္တာနံ ပန မဏ္ဍလာနံ ဗဟိဘူတော ဒူရမဏ္ဍလဋ္ဌော ဝိဇိဂီသဘူမိယာ အစ္စန္တဗျဝဟိတော ဗလာဓိကောပိ ယော နာပကရောတျုပကာရောတိ ဝါ, သ ဥဒါသီနော ဒူရမဏ္ဍလတ္တေနောပကာရတ္တာ။ ဒူရမဏ္ဍလေ အာသတီတိ ဥဒါသီနော, ဥပုဗ္ဗော အာသ ဥပသေဝနေ, ယု, အဿိ, ဒါဂမော စ။ သတ္တုမဘိယုဉ္ဇမာနဿ ဝိဇိဂီသဿ သတ္တုဟိတာယ ယော ပဏှိံ ဂဏှတိ ပိဋ္ဌိတော ဝတ္တတိ, သော ပဏှိဂ္ဂါဟော။ ‘‘ပဏှိ ပစ္ဆာ ပဒံ ဝိဇိဂီသဿာ’’တိ ရတနကောသေ။ ‘‘ပဏှိပါဒေ ဗျူဟပိဋ္ဌေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၁၃၄] တိကဏ္ဍသေသော။ ‘‘ပဏှိ ပစ္ဆိမဘာဂေ စ, ပါဒမူလောမဒိဋ္ဌိသု။ သေနာပိဋ္ဌေ ကုမ္ဘိယဉ္စေ’’တိ တု နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၃၉။)֍ * ၃၄၄-၃၄၅။ ဒိဋ္ဌန္တံ ရိပုမှိ။ မိတ္တပဋိပက္ခတ္တာ အမိတ္တော, ရပတျဝဏ္ဏံ ရဇတေတိ ရိပု, ဥ, ဣတ္တံ, ရပ, လပ, ဇပ, ဇပ္ပ ဝစနေ ဝါ။ ဝေရံ ဝိရောဓော ယဿတ္ထီတိ ဝေရီ, ဤ, ဒုက္ခဟေတုတ္တာ သပတ္တိ ဣဝ သပတ္တော, ဣဝတ္ထေ အကာရပစ္စယော။ အရ ဂမနေ,တိ, ဘူဝါဒိတ္တာ အာဂမော။ သဒ သာဒနေ, တု, ဘူဝါဒိ, သတ္တု, ယဝါဒိစုဏ္ဏေပိ။ အရ ဂမနေ, ဝေရမရတီတိ အရိ, ရဿန္တော ဣ။ သပတ္တာဒီနံ စတုန္နံ ဒွန္ဒော, ‘‘ဗျဉ္ဇနော စ ဝိသံယောဂေါ’’တိ သုတ္တေ စဂ္ဂဟဏေန ဧကတကာရဿ လောပေါ စ။ ပတိယမတ္ထနံ ပစ္စတ္ထော, တံယောဂါ ပစ္စတ္ထိကော, ပတိယံ ဝိပရီတဂမနံ။ ပန္ထ ဂတိယံ, စုရာဒိ။ ပရိပန္ထော ပရိဿဝဋ္ဌာနံ, တံယောဂါ ပရိပန္ထီ။ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ပက္ခော သဟာယော ပဋိပက္ခော, တထာ ဝိပက္ခော။ န ဟိတော အဟိတော။ ဟိံသာယံ ရမတီတိ [ပရတီတိ (?)] ပရော, ကွိ။ ပဋိပက္ခဘာဝေန အမတိ ဂစ္ဆတီတိ ပစ္စာမိတ္တော, အမ ဂမနေ, တော, ဒွိတ္တံ။ နတ္ထိ ဧတသ္မာ ဤတိ ဥပဒ္ဒဝေါတိ အနီတော, မိတ္တော, တပ္ပဋိပက္ခော ပစ္စနီတော, သော ဧဝ ပစ္စနီကော, တဿ ကော, ယထာ နိယကော။ ဝိရောဓောဿတ္ထီတိ ဝိရောဓီ, ဤ။ ဒိသ, ဒုသ အပ္ပီတိယံ, ဒိဝါဒိ။ ဝိဒုဿနသီလတာယ ဝိဒ္ဒေသီ, ဒွိတ္တံ, ဣဿေတ္တံ။ ဒုဿတီတိ ဒိသော, အ။ တပစ္စယေ ဒိဋ္ဌော, ဓာတွန္တေန သဟ ဋ္ဌာဒေသော။ ဒွေသဏော, ဒုဟဒယော, ဒဿု, သာတ္တဝေါ, အဘိဃာတီပျတြ။
ဒွယံ အနုကူလနေ။ အနုရောဓနံ အနုရောဓော, ဏော။ ရုဓ အာဝရဏေ။ အနုရူပံ ပဝတ္တနံ အနုဝတ္တနံ, ဝတု ဝတ္တနေ, ဘူ, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၀။)֍ * ၃၄၆။ ပဉ္စကံ မိတ္တသာမညေ။ မိဒ သ္နေဟေ, ဘူဝါဒိ, တော, ဝယသာ တုလျော ဝယသော, မူလဝယောသဒ္ဒေဟိ သညာယံ သပစ္စယော [ယပစ္စယော (?) ပါဏိနိ ၄.၄.၉၁ သုတ္တံ ပဿိတဗ္ဗံ], သဗ္ဗကာရိယေသု သဟ ဝယတီတိ ဝါ ဝယသော, ဝယ ဂမနေ, သဟဿ သော ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ သဟ အယတိ ကိစ္စေသူတိ သဟာယော, အယ ဂမနေ, သဟဿ သာဘာဝေါ, ယထာ သဟဓမ္မိကော။ သဟ ဝါ ဟာနိ, အယော ဝါ ဝုဍ္ဎိ ယဿ သဟာယော, တိပဒဗဟုဗ္ဗီဟိ, ယထာ ပရက္ကမာဓိဂတသမ္ပဒါ။ အထ ဝါ ဟာနိ စ အာယော စ ဟာယာ, နိလောပေါ, တေ ယဿ အတ္ထိ, သော သဟာယော, ‘‘သပက္ခကော, သလောမကော’’တျာဒီသု ဝိယ သသဒ္ဒဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထတ္တာ။ သုန္ဒရံ ဟဒယမေတဿာတိ သုဟဒယော, အလောပေါ, ဒျဿ ဇော, သောဝ သုဟဇ္ဇော။ သဟ ပရိသဟနေ။ ပရိသဟနံ အဒုဿနံ, ခေါ, ဟလောပေါ, သခါ, ရာဇာဒိ, သမာနော ချာတော ပတီတော ဝါ သခါ, ယလောပေါ, သမာနဿ စ သဘာဝေါ။ သိနိဒ္ဓါ, သ္နိဒ္ဓါ, သဝယောပျတြ။ သချသတ္တပဒိနာ ပန မေတ္တိယံ ဝတ္တန္တိ။ သခိမှိ ဘဝံ သချံ။ သတ္တဟိ ပဒေဟိ အဝဂမျတေတိ သတ္တပဒိနံ [သတ္တပဒီန (အမရ ၁၈.၁၂)], ဣနော။
ဒွယံ အဘေဇ္ဇမိတ္တေ။ သဗ္ဗကာလံ ဘဇတီတိ သမ္ဘတ္တော, ဘဇ သေဝါယံ, ဘူဝါဒိ။ ဒဠှော ထိရော မိတ္တော ဒဠှမိတ္တော။ ဒွယံ ဒိဋ္ဌမတ္တမိတ္တေ။ ကိဉ္စိ ကာလံ ပဿိတဗ္ဗောတိ သန္ဒိဋ္ဌော။ သံသဒ္ဒေါယမပ္ပတ္ထော။ ဒိသ ပေက္ခနေ, ဒဿနံ ဒိဋ္ဌံ, တံ မတ္တာ ပမာဏမေတဿ ဒိဋ္ဌမတ္တကော, သကတ္ထေ ကော။
֍ * ၃၄၇။ ဒွယံ စရပုရိသေ တာပသာဒိရူပေန စရမတ္တေ။ စရတိ ဇာနာတိ ပရစက္ကန္တိ စရော, အ, စာရောပိ, ဏော။ ဂုဠှပုရိသော ဂုတ္တပုရိသော။ ယထာရဟဝဏ္ဏော, ပဏိဓိ, အပ္ပသပေါ, ဖဿောပျတြ။ တတြာဒိဒွယံ ဝါဏိဇကသိဗလလိင်္ဂဘိက္ခုကစ္စာယနာဒိလေသေန ထာယိနိစရေ။ ဣတရေ ဣဓာဂတသဒိသတ္ထေ။ ဝဏ္ဏော ပကာရော, ယထာရဟဝဏ္ဏော ယထာရဟပ္ပကာရော။ ယေန ပရစက္ကံ သက္ကာ ဉာတုံ တပ္ပကာရဝါ ဣစ္စတ္ထော။ ပဏိဓိယျတေ ဉေယျမသ္မိံ ပဏိဓိ, ဣ။ အပကဋ္ဌံ သပ္ပတိ စရတီတိ အပသပ္ပော, အ။ ဖုသ ဗာဓနဖုသနေသု, အ, ဖဿော။
တိကံ ပထိကေ။ ပထေ ဂစ္ဆတီတိ ပထာဝီ, ဝီ, ဒီဃော။ ဣကော, ပထိကော။ အဒ္ဓနိ မဂ္ဂေ ဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ အဒ္ဓဂူ။ အဒ္ဓဂေါပျတြ။
ဒွယံ ဒူတေ။ ဒု ပရိတာပေ, တော။ သန္ဒေသံ ဝါစိကံ ဟရတျနေနေတိ [ဟရတီတိ (?)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၁။)ဒွယံ ဇောတိသိကေ။ ဂဏယတီတိ ဂဏကော, ဏွု။ မုဟုတ္တံ ကာလဝိသေသံ ဇာနာတီတိ မုဟုတ္တိကော, ဝါဂ္ဂဟဏေန န ဝုဒ္ဓိ။ သံဝစ္ဆရော, ဇောတိသိကော, ဒေဝညူ, မောဟုတ္တော, ဉာဏိကော, ကာတန္တိကောပျတြ။ ကတန္တော ဒေဝမတ္တံ, တံ ဇာနာတီတိ ကာတန္တိကော။
֍ * ၃၄၈။ ဒွယံ လေခကေ။ လိခ လေခနေ, ဘူ, ဏွု။ လိပေန မသျောပဒေသေန ဘဝတီတိ လိပိ, ဣ, ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနော, တံ ကရောတီတိ လိပိကာရော။ အက္ခရစဏော, အက္ခရစုဉ္စုပျတြ။ စန ဒါနေ, ဘူ။ စဉ္စု ဂတိယံ။
မေလာနန္ဒာ မသိမဏိ၊ မေလန္ဓု ဝဏ္ဏကူပိကာ။
မသိဇလန္တု မေလာ စ၊ ပတ္တဉ္ဇနံ မသိ ဒွိသု။
လေခနီ ဝဏ္ဏတူလီ စ၊ ဝဏ္ဏကက္ခရတူလိကာ။
ဝဏ္ဏဒူတော သောတ္ထိမုခေါ၊ လေခေါ ဝါစိကဟာရကော။
ကာစနကိတလိကော စ၊ ကာစနံ တန္နိဗန္ဓနံ။
လေချဋ္ဌာနံ ဂန္ထကုဋိ၊ မုဒ္ဒါ ပစ္စယကာရိနီ [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၈.၂၇၊ ၂၈၊ ၂၉]။
ဒွယံ ဝဏ္ဏေ။ ဝဏ္ဏီယတိ ပကာသီယတိ အတ္ထော ယေန, သော ဝဏ္ဏော, ဝဏ္ဏ ပကာသနေ။ န ခရတိ န ခီယတီတိ အက္ခရော, ခရ ဝိနာသေ, ခိ ခယေ ဝါ, တဒါ အရော။ လိခနံ, လိပိ, လိခိ ဣမေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနေ ဝတ္တန္တိ။ လိပိလိခိယော ဣတ္ထိယံ။
ဘေဒါဒယော ဣမေ စတုရော ဥပါယာ သတ္တုဝိဇယကာရဏာနိ။ သတ္တုဝိဇယမုပဂစ္ဆန္တိ ဧတေဟီတိ ဥပါယာ။ ပရသ္မာ ဝိသိလေသနံ ဘေဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၂။)သ္နေဟရာဂါပနယနံ၊ သံဟာသောပ္ပာဒနံ တထာ။
သန္တဇ္ဇနဉ္စ ဘေဒေါယံ၊ ဝိညူဟိ တိဝိဓော မတော [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇.၈]။
တတြာယံ တဝါနုဂ္ဂတေန ပဝုဒ္ဓါ ပါသာဒတရဝေါ ဝိယ အတ္တာနဉ္စောစ္ဆိန္ဒိဿတီတိ သင်္ကာယံ ဇနိတာယံ သ္နေဟဘတ္တိဉ္စာပနယတိ။ အဘိဘဝနဉ္စောပါဒယတိ [ပဒ္ဓဉ္စောပါဒယတိ (က.)]။ အညဿ စ ပရိယပစ္စာမိတ္တာနုဂ္ဂဟဏဿ မရဏမေဝန္တော ဘဝိဿတီတျေဝံပကာရမဘိဘယနံ သန္တဇ္ဇနံ။
ဝဓောတ္ထဂ္ဂဟဏဉ္စေဝ၊ ပရိက္လေသော တထေဝ စ။
ဣတိ ဒဏ္ဍဝိဓညူဟိ၊ ဒဏ္ဍောပိ တိဝိဓော မတော [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇.၉]။
ပရိက္လေသော ဗန္ဓနတာဠနာဒိ။
အညမညောပကာရာနံ၊ ဒဿနံ ဂုဏကိတ္တနံ။
သမ္ဗန္ဓဿ သမက္ခာနံ၊ အာယတိံ သမ္ပကာသနံ။
ဝါစာ ပေသလယာ သာဓု၊ တဝါဟမိတိ စပ္ပဏံ။
ဣတိ သာမဝိဓညူဟိ၊ သာမံ ပဉ္စဝိဓံ မတံ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇.၄-၅]။
‘‘အသ္မိံ ဧဝံ ကတေ ဣဒံ အမှာကံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာသာဒဿနံ အာယတိသမ္ပကာသနံ။ အပ္ပဏမိတျင်္ဂဿ ဒါနံ။
ဒါနဉ္စ ပဉ္စဓာ သာရဿာသာရဿ စ ဒဗ္ဗဿ ဂဟိတဿ သမပ္ပဏံ, တထာဂဟိတဿာနုမောဒနံ, တထာ အပုဗ္ဗဒါနံ, တထာ ‘‘အမုဿ ဒဗ္ဗံ ဂဏှာဟိ, တထေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရသေသု သယံ ဂါဟပ္ပဝတ္တနံ, တထာ ဣဏပ္ပမောစနဉ္စေတိ။ ယထာဟ –
‘‘ယော သမ္ပတ္တဓနောဿဂ္ဂေါ၊ ဥတ္တမမဇ္ဈိမာဓမော။
ပတိဒါနံ တထာ တဿ၊ ဂဟိတဿာနုမောဒနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၃။)ဒဗ္ဗဒါန’မပုဗ္ဗဉ္စ၊ သယံ ဂါဟပ္ပဝတ္တနံ။
ဒေယျဿ ပဋိမောက္ခော စ၊ ဒါနံ ပဉ္စဝိဓံ မတ’’န္တိ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇.၆-၇]။
ဧတေ စတ္တာရော ဥပါယာ မာယာဒီသွေဝန္တောဂဓာ, တထာ ဟိ မာယောပေက္ခာ စ ဒဏ္ဍန္တောဂဓာ။ ဣန္ဒဇာလဉ္စ ဘေဒေ အန္တောဂဓံ။ ကေစိ ပနာဟု
‘‘သာမံ ဒါနဉ္စ ဘေဒေါ စ၊ ဒဏ္ဍော စေတိ စတုက္ကကံ။
မာယောပေက္ခိန္ဒဇာလဉ္စ၊ သတ္တောပါယာ ပကိတ္တိတာ’’တိ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇.၃]။
֍ * ၃၄၉။ နာမမတ္တေန ဝုတ္တာနံ ဘေဒါဒီနမိဒါနိ ပရိယာယာနျာဟ။ တတြ ဒွယံ ဘေဒေ။ ဇပ မာနသေ စ [ဇပေါ စိန္တနဝါစာသု (ဓာတွတ္ထသင်္ဂဟ, ၁၃၅ ဂါထာ)], ဘူ, ဏော။ ဘိဒိ ဒွိဓာကရဏေ, ဏော။
တိကံ ဒဏ္ဍေ။ ဒဏ္ဍ နိပါတနေ, စုရာဒိ။ သဟော ဝုစ္စတိ ဗလံ, တဗ္ဘဝံ သာဟသံ။ ဒမနံ ဒမော, ဒီဃပဋိသေဓော။
֍ * ၃၅၀။ သာမံ သုဒ္ဒဝဂ္ဂေ, ဒါနဉ္စ ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေ ကထေဿတိ။ သာမျာဒယော သတ္တရေဝါစရိယမတေ။ ပရမ္ပရောပကာရိတ္တာ ရဇ္ဇဿင်္ဂါနိ။ ပကဋ္ဌမုပကုဗ္ဗန္တိ ရဇ္ဇန္တိ ပကတိယောတိ စောစ္စန္တေ။ ဝုတ္တဉ္စ ကာမန္ဒကီယေ –
‘‘သာမျ’မစ္စဉ္စ ရဋ္ဌဉ္စ၊ ဒုဂ္ဂံ ကောသော ဗလံ သခါ။
ပရမ္ပရောပကာရီဒံ၊ သတ္တင်္ဂံ ရဇ္ဇမုစ္စတေ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၄.၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၄။)အမစ္စရဋ္ဌဒုဂ္ဂါနိ၊ ကောသော ဒဏ္ဍော စ ပဉ္စမော။
ဧတာ ပကတိယော ဝုတ္တာ၊ ဝိဇိဂီသဿ ရာဇိနော။
ဧတာ ပဉ္စ တထာ မိတ္တံ၊ သတ္တမော ပထဝီပတိ။
သတ္တပ္ပကတိကံ ရဇ္ဇံ၊ ဣစ္စာဟ သူရပူဇိတော’’တိ။
တတြ ပေါရသေဏီနံ ပဓာနဘာဝေပိ သတိ ရဋ္ဌဂ္ဂဟဏေန, ဗလဂ္ဂဟဏေန ဝါ ဂဟဏသိဒ္ဓန္တိ နေဟ ဝိသုံ ဂဟဏံ ကတံ, အမရကောသေ ပန ဒွီဟိ ဂဟဏေ သိဒ္ဓေပိ ပဓာနတ္တာချာပနတ္ထံ ဝိသုံ ဂဟိတာ။ ဝုတ္တဉှိ တတြ –
‘‘သာမျ’မစ္စော သခါ ကောသော၊ ရဇ္ဇဒုဂ္ဂဗလာနိ စ။
ရဇ္ဇင်္ဂါနိ ပကတယော၊ ပေါရာနံ သေဏိယောပိ စေ’’တိ [အမရ ၁၈.၁၇]။
ဧသဉ္စ သာမျမစ္စရဋ္ဌဒုဂ္ဂကောသဗလသခီနံ ပုဗ္ဗတရဿ ဂရုတ္တံ ဝိညေယျံ, ဣဟ တု နာမလိင်္ဂါနုသာသနေ အဘိဓာနသတ္ထေ အနုပယောဂတော ယထာက္ကမံ ဂရုတ္တံ န ဝတ္တုမိစ္ဆတီတိ ဗျတိက္ကမေနောပညာသော ကတော။
သုဝဏ္ဏာဒိမယဘဏ္ဍာဂါရံ ကောသော, ပဗ္ဗတောဒကရုက္ခာဒီဟိ ဒုဂ္ဂမံ ပုရံ ဒုဂ္ဂံ, ဝိဇိတံ ဇနပဒဝတီ ဘူမိ, ဗလံ စက္ကံ, တဉ္စ မောလဘတသေဏိသဟာယာမိတ္တာဋဝိကဘေဒေန ဆဗ္ဗိဓံ။ တတြ ကမာဂတံ မောလံ, ဝေတနသမ္ဗန္ဓံ ဘတံ, ပေါရံ ဗလံ သေဏီ, သဟာယဘူတံ သဟာယော, အမိတ္တဘူတံ အမိတ္တံ, အဋဝိကံ အဋဝိသဟာယော မိတ္တံ။ တဒပိ သဟဇ္ဇံ, ပါကတံ, ကိတ္တိမဉ္စေတိ တိဝိဓံ။ ‘‘လိင်္ဂေ သဘာဝေ ပကတိ, ပေါရာမစ္စာဒိယောနိသု။ တိလိင်္ဂံ ဂုဏသာမျေပီ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁.၄.၂၉] ရုဒ္ဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၅။)֍ * ၃၅၁။ ပဘာဝါဒီနံ ဝသာ သတ္တိယော နာမ တိဿော ဘဝန္တိ။ သက သတ္တိယံ,တိ။ တတြ ယံ သန္ဓာဒီနံ, ဘေဒါဒီနဉ္စ ယာထာဝတော အဝဋ္ဌာပနံ, တံ ဉာဏဗလံ မန္တသတ္တိ, သကသမ္ပတ္တုပ္ပတ္တိယံ ကောသဒဏ္ဍာ ပဘူသတ္တိ, တေသံယေဝ ပဘုတ္တသမ္ပာဒနေ သာမတ္ထိယတော။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ကောသဒဏ္ဍဗလံ ပဘူသတ္တိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။ ဗလဝတီ ဥဿာဟစေဋ္ဌာ ဥဿာဟသတ္တိ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဝိက္ကမဗလမုဿာဟသတ္တိ’’ရိတိ [ဗျာချာသုဓာ ၂.၈.၁၉ စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။
ပဘာဝါဒီနံ သကာရဏံ သရူပံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ပဘာဝေါ’’စ္စာဒိ။ ဒမနံ ဒဏ္ဍော, တဒတ္ထိယာ ဗလမ္ပိ ဒဏ္ဍော။ တတော ဇာတံ ယံ တေဇော, တံ ပဘာဝေါ။ တတော ဇာတော ယော တေဇော, သော ‘‘ပဘာဝေါ’’တိပိ ပုလ္လိင်္ဂေန ယောဇနီယံ။ ပဘဝန္တိ တေဇဿိနော အနေနေတိ ပဘာဝေါ, ဏော။ ပကဋ္ဌော ဝါ ဘာဝေါ ပဘာဝေါ။ ကောသော ဓနံ, တတော ဇာတော ယော တေဇော, သော ပဘာဝေါ နာမ။ တထာ ကောသဇော တေဇော ဓနေန သတ္တူနမုပကရဏံ။ ပတပန္တိ တေဇဿိနော ဘဝန္တျနေနေတိ ပတာပေါ, ဏော။
֍ * ၃၅၂။ ဒွယံ မန္တေ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ, သာ ဧတသ္မိံ ဝိဇ္ဇတိ တာယ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗတ္တာတိ မန္တော, အထ ဝါ မန္တ ဂုတ္တဘာသနေ, ဘာဝေ ဏော။ ဣတရတြ ဘာဝေ ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၆။)သော မန္တော ဒွိဂေါစရော ဒွိန္နံ ဇနာနံ ဝိသယဘူတော စတုက္ကဏ္ဏော နာမ။ စတ္တာရော ကဏ္ဏာ ဧတ္ထ စတုက္ကဏ္ဏော။ သော မန္တော တိဂေါစရော တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဝိသယဘူတော ဆက္ကဏ္ဏော နာမ။ မန္တော နာမ စတုက္ကဏ္ဏော ဝါ ဆက္ကဏ္ဏော ဝါ ကတ္တဗ္ဗော, န တတော ပရန္တိ ဒွိန္နမေဝေတ္ထ ဂဟဏံ။ အမရကောသေ ပန ဆက္ကဏ္ဏောပိ ပဋိက္ခိတ္တော။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘အဆက္ကဏ္ဏော, ယော တတိယာဒျဂေါစရော’’တိ [အမရ ၁၈.၂၂]။
သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ [သဗ္ဗပါဌိပဒတ္တာ (က.)] ဗျာကရဏဿ သောတူနံ သမယန္တရေသွပိ ပဋုဘာဝဇနနတ္ထံ ဣဓာနာဂတာပိ ဆဂ္ဂုဏာဒယော အာနေတွာ ကထေတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှိ –
‘‘သဗ္ဗပါရိသဒံ [သဗ္ဗပါဋိပဒံ (က.)] ဟိဒံ၊ သဗ္ဗသတ္ထ’မတော မတံ။
နိဿီယတေ ကွစိ ကိဉ္စိ၊ သဗ္ဗေသ’မတြ ဝါဒိန’’န္တိ။
ယထာ ဆဂ္ဂုဏာ သန္ဓိ ဝိဂ္ဂဟယာနာသနဒွေဓာသယာ [အမရ ၁၈.၁၈-၉]။ တတြ သန္ဓိ ဥပဟာရလက္ခဏော တိဝိဓော ကောသဒဏ္ဍဘူမိပ္ပဒါနဟေတုကော။ အပဟာရလက္ခဏော ဝိဂ္ဂဟော, သောပိ တိဝိဓော ပကာသယုဒ္ဓံ ကူဋယုဒ္ဓံ တုဏှိယုဒ္ဓန္တိ။
ပရဗျသနတာသပတ္တိဒေသကာလာတျုဒယာဝါပယာနမတ္တေန သာဒ္ဓေ ပရသ္မိံ ကတာစရဿ ဂုဏာနုရတ္တပကတိဿ ဝိဇိဂီသဿ ယာတြာ ယာနံ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရေ ၁၁ သဂ္ဂေ ပဿိတဗ္ဗံ], တဉ္စ ဝိဂ္ဂယှယာနံ သန္ဓာယယာနံ သမ္ဘူယယာနံ ပသင်္ဂယာနံ ဥပေက္ခိယယာနမိတိ ပဉ္စဝိဓံ။ ပတိဂ္ဂါဟီနံ နိဂ္ဂယှ, သန္ဓာယ, ဥပေက္ခိယ ဝါ ယံ ယာနံ, တံ ဝိဂ္ဂယှယာနာဒိ။ ယဒါ န သက္ကောတိ, တဒါ သာမန္တေဟိ သဟေကီဘူယ ယာနံ သမ္ဘူယယာနံ။ အညတြ ဂန္တဗ္ဗေ အညသ္မိံ ပသင်္ဂတော ဂမနံ ပသင်္ဂယာနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၇။)‘‘န မံ ပရော ဟန္တုံ သမတ္ထော, နာဟမ္ပိ ပရ’’မိတိ ကာလာဒိကေ ပရိက္ခိတွာ ဝိဇိဂီသဿ ဒုဂ္ဂါဒီနိ ဝဍ္ဎယတော ဌိတိ အာသနံ, တဒပိ ဝိဂ္ဂယှာသနသန္ဓာယာသနာဒိဘေဒေန ပဉ္စဝိဓံ။ ဗလီနံ သတ္တူနံ မဇ္ဈေ ကာကက္ခိဝါ’လက္ခိတဿော’ဘယတြ ဝစနေနတ္တနော သမပ္ပဏံ ဒွေဓံ။ အညတရေန ဝါ ဗလဝတရေန သန္ဓိ, အညတရေန အဗလေန ဝိဂ္ဂဟော ဒွေဓံ။ သတ္တုနော ဝါ ပကတီဟိ သန္ဓာယ ယော တေန ဝိဂ္ဂဟော, သတ္တုနေဝ ဝါ ယော သန္ဓိဝိဂ္ဂဟသမုဒါယဟေတုကော [သတ္တုနောဝ ဝါ သန္ဓိဝိဂ္ဂဟသမုဒါယဟေတုနော (ဗျာချာသုဓာ ၁.၈.၁၈)] ဒုဂ္ဂါသယဿ ဗျာပါရော, သောပိ ဒွေဓံ။ ပရသန္တာနမပျောဘယဝေဒနာနံ ဥဘယတော ဝုတ္တိ ဒွေဓမုစ္စတေ။
‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနော ရိပုနာ နိရုပါယ ပတိကြိယော။ သတ္တိဟီနော သမာသိယတေ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁.၈.၁၈] ဟီနေနာညဿ ဗလဝတရဿ ဓမ္မဝိဇယိနော သမာသယနံ [ဗလဝတာ အရိနာ ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနဿ ဟီနသတ္တိနော ယံ ဗလဝဓမ္မဝိဇယိသမာသယနံ (ဗျာချာသုဓာ ၁.၈.၁၈)], တဿေဝ ဝါ ဗလိနော သတ္တုနော ကောသာဒိပ္ပဒါနေန အာသယနံ အာသယော ဝုစ္စတေ။ ဧတေ ဆဂ္ဂုဏာ။
ယသ္မိဉ္စ ဂုဏေ ဌိတော ဝိဇိဂီသော သက္ကောတျတ္တနော အဋ္ဌဝဂ္ဂိယကမ္မာနိ ပဝတ္တယိတုံ, ပရဿ စေတာနျုပဟန္တုံ, ဂုဏမာဓိဋ္ဌေယျ, သာ ဝုဍ္ဎိ။
ကသိ ဝဏိဇ္ဇံ ပထော ဒုဂ္ဂံ၊ သေတု ကုဉ္ဇရဗန္ဓနံ။
ခနျာကရဓနာဒါနံ၊ သုညာနဉ္စ နိဝေသနံ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၅.၇၈]။
ဣတျေသော အဋ္ဌဝဂ္ဂေါ။
ယသ္မိံ ဝါ ဂုဏေ ဌိတော သကမ္မာနံ ဝုဍ္ဎိ, ခယံ ဝါ နာဘိပဿတိ, တံ ဌာနံ, ယသ္မိံ ဝါ ဂုဏေ ဌိတော သကမ္မာနမုပဃာတံ ပဿတိ, တသ္မိံ န တိဋ္ဌေယျ, သော ခယော, အယံ နီတိဝေဒီနံ တိဝဂ္ဂေါ [အမရ ၁၈.၁၉]။ ဣတရေသံ ဓမ္မတ္ထကာမာ တိဝဂ္ဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၈။)ဒွယံ ဂုယှေ။ ရဟသိ ဘဝံ ရဟဿံ, သော, ရဟေ ဝါ ဘဝံ ရဟဿံ။ ဂုဟ သံဝရဏေ, ကမ္မနိ ယော။ ဣဒံ ဒွယံ တီသု။ ရဟဿော မန္တော, ရဟဿာ ဝါစာ, ရဟဿံ မန္တနံ။
֍ * ၃၅၃။ ပဉ္စကံ ဝိဇနေ။ ဝိဇိ ပုထဘာဝေ, ဘူ, တော စ။ ဝိစိ ဝိဝေစနေ, ပုထုဘာဝေ စ ဝါ။ ‘‘ဝိဝိတ္တံ တီသု ဝိဇနေ, အသံပက္ကပဝိတ္တေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝိဂတော ဇနော အသ္မာတိ ဝိဇနော။ ဆာဒေတီတိ ဆန္နော။ ဆဒ သံဝရဏေ။ ဝိတ္တမရဟတီတိ ရဟော, ရဟ စာဂေ, ရမန္တေ အသ္မိန္တိ ဝါ ရဟော, ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ‘‘ရဟော နိဓုဝနေ စာပိ, ရဟော ဂုယှေ နပုံသက’’န္တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂.၈.၂၂] ရဘသော။ ဒုတိယော ရဟောသဒ္ဒေါ အဗျယံ။ နိဿလာကာ, ဥပါသုပျတြ။ နိဿလာကာ ထီ, ဥပါသု အဗျယံ။
ဒွယံ ဝိဿာသေ။ သသ ပါလနေ, ဏော။ သမ္ဘ ဝိဿာသေ။ ‘‘ဝိဿမ္ဘော ကေလိကလဟေ, ဝိဿာသေ’ပဏယေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ] ရုဒ္ဒေါ။
ဒွယံ နျာယေ။ ယုဇ သမာဓိမှိ, သမာဓိ အဘျုပဂမော, တော။ ဥပဂန္တဗ္ဗတ္တာ ဥပါယိကံ။ ဥပါယာ သကတ္ထေ ဣကော, ဩပါယိကံ, ဩပယိကမ္ပိ [ပါဏိနိ ၅.၄.၃၄ (ဂဏ)], လဗ္ဘံ, ဘဇမာနံ, အဘိနီတံ, နျာယံ, ဉာယံပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၄၉။)֍ * ၃၅၄။ သိလောကံ ဩဝါဒေ။ အဝပုဗ္ဗော ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဘာဝေ ဏော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိမှိ,တိ, အာဿိ, အနုသိဋ္ဌိ။ အနုသာသတေ အနုသာသနံ။ ပုမဝဇ္ဇေ ဣတ္ထိယံ, နပုံသကေ စ။ ဧတ္ထ စ ဧကဿေဝတ္ထဿ ဘိန္နလိင်္ဂေဟိ တီဟိ နာမေဟိ ကထနံ န ကေဝလံ ဝါစ္စလိင်္ဂေါယေဝ သဒ္ဒေါ, အထ ခေါ ဝါစကလိင်္ဂေါပျတ္ထီတိ ဒီပနတ္ထံ။
ဒွယံ အာဏာယံ။ အာဏ ပေသနေ, ဘာဝေ အ, အာဏာ, ဣတ္ထီ။ အဝဝါဒေါ, နိဒ္ဒေသော, သိဋ္ဌိပျတြ။ ဒွယံ ဗန္ဓနေ။ ဒါ ဒါနေ, ဘာဝေ ယု, ဒါ အဝခဏ္ဍနေ ဝါ, ဝိယောဂဒါနတော ဥဒ္ဒါနံ။
֍ * ၃၅၅-၃၅၆။ ဒွယံ အပရာဓေ။ အပဂစ္ဆန္တျနေနာတိ အာဂု, ဏု, ပလောပေါ, ရဿဿ ဒီဃတာ, နပုံသကေ အာဂု။ အပဂတော ရာဓော ယေန အပရာဓော, ရာဓ သံသိဒ္ဓိမှိ။ ဒွယံ ရာဇဂယှေ။ ကိရ ဝိကိရဏေ, ကတ္တရိ အ, အတ္တံ။ ဗလ ပါဏနေ, ဣ။ ကရသာဟစရိယတော ဗလိ ပုလ္လိင်္ဂေ။ ဘာဂဓေယျောပျတြ။ ဘာဂါသကတ္ထေ ဓေယျော [ပါဏိနိ ၅.၄.၃၆ (ဝါ.)], ဘာဂတ္တေန တိဋ္ဌတီတိ ဝါ ဘာဂဓေယျော, ဣယော။
ဒွယံ တုဋ္ဌိဒါယေ။ မနောရထပုဏ္ဏတ္တာ ပတ္တဗ္ဗော ဘာဂေါ ပုဏ္ဏပတ္တော။ တုဿနံ တုဋ္ဌော, သောဿတ္ထီတိ တုဋ္ဌီ, တေန ဒါတဗ္ဗော ဒါယော တုဋ္ဌိဒါယော, အာကာရန္တာနမာယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၀။)‘‘ဟေမံ သီဟာသနံ ဝေသံ၊ ဝုတ္တံ ဘဒ္ဒါသနံ တထာ။
ဥပါယန’မုပဂ္ဂယှံ၊ ပါဘတဉ္စော’ပဒါ ထိယ’’န္တိ။
သိလောကာဒ္ဓံ နာမ အမရမာလာ။
ဥပဂန္တွာဒါတဗ္ဗာတိ ဥပဒါ, အ, ဣတ္ထီ, တံ တမတ္ထံ ပတ္ထေန္တေဟိ အာဘရီယတေ အာနီယတေတိ ပါဘတံ, ပတ္ထနတ္ထဇောတကောယံ ပသဒ္ဒေါ။ ဥပေယျတေတိ ဥပါယနံ, ဣတော ယု, ဥပဂစ္ဆတိ ယေနာတိ ဝါ ဥပါယနံ။ ကုစ သင်္ကောစနေ, ဏော, ဝိဂတော ကောစော ယေန ဥက္ကောစော။ ပဏ္ဏေန သတ္ထပဏ္ဏေန သဒ္ဓိံ အာကရီယတေ အာနီယတေတိ ပဏ္ဏာကာရော, အညတြ ဥပစာရာ။ ပဟိဏန္တျနေနေတိ ပဟေဏကံ, ဟိ ဂတိယံ, ယု, သကတ္ထေ ကော။ ပဒေသနံ, ဥပဂ္ဂယှံ, ဥပဟာရောပျတြ။
ဂုမ္ဗာဒိဒေယျော ဂုမ္ဗဃဋာဒိကော [ဂုမ္ဗဃဋာဒိတော (?)] ဒေယျောသုင်္ကံ, အနိတ္ထီ, ဂုမ္ဗော နာမ ဇလထလမဂ္ဂါဒီသု လဒ္ဓဗ္ဗဘာဂေါ, တထာ ဃဋ္ဋောပိ, သမာနတ္ထာ ဟေတေ။ အာဒိနာ ပါဘတမ္ပိ သင်္ဂဏှာတိ။ သုင်္က ဂမနေ, သုင်္ကတိ ယေန, တံ သုင်္ကံ။ ဂမု ဂမနေ, ဗော, အဿု, ဂုမ္ဗော။ ဒွယံ ဂါမဇနပဒါဒိတော လဒ္ဓဗ္ဗဘာဂေ။ အယ ဂမနေ, ဏော, အာယော။ အပစ္စယေ အယော။ ဓနာနံ သမ္ပတ္တကာလေ အာဂမော ဓနာဂမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၁။)֍ * ၃၅၇။ ဒွယံ ဆတ္တသာမညေ။ အာတပတော သူရိယာလောကတော တာယတီတိ အာတပတ္တံ, တော။ ဆာဒယတီတိ ဆတ္တံ, ဆဒ အပဝါရဏေ, တော, တြဏပစ္စယေ ဆတြံ, ဟေမံ သုဝဏ္ဏခစိတံ ရညံ ရာဇူနံ အာသနံ သီဟာသနာချံ။ သီဟာကတိပ္ပဓာနတ္တာ သီဟာကတိပ္ပဓာနံ အာသနန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။
ဒွယံ စာမရေ။ ဝါလေန ကတာ ဗီဇနီ ဝါလဗီဇနီ။ စမရော မိဂေါ တဿေဒံ စာမရီ။ ‘‘စာမရာ စာမရံ ရောမံ, ဂုစ္ဆကဉ္စာဝစူလက’’န္တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၈.၄၀၆] တိကဏ္ဍသေသော။ ပကိဏ္ဏကံပျတြ။ ပကရီယတေ ဝိက္ခိပတေ ပကိဏ္ဏကံ, သကတ္ထေ ကော။
֍ * ၃၅၈။ ခဂ္ဂါဒယော ဣမေ ပဉ္စ ရာဇူနံ ကကုဓဘဏ္ဍာနိ ဘဝန္တိ။ ကုက အာဒါနေ, ဓော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ရညော ဂမနကာလေ သဒါ အာဒါတဗ္ဗတော ကကုဓာနိ စ တာနိ ရာဇဓနတ္တာ ဘဏ္ဍာနိ စေတိ ကကုဓဘဏ္ဍာနိ။
֍ * ၃၅၉။ ဒွယံ ပုဏ္ဏဃဋေ။ ဇလပုဏ္ဏတ္တာ ဘဒ္ဒေါ ကလျာဏော ကုမ္ဘော ဘဒ္ဒကုမ္ဘော။ ဒွယံ ဟေမဘာဇနေ။ ဘရ ဘရဏေ, ဘရဏံ ဓာရဏံ ပေါသနဉ္စ, ဓာရဏတ္ထဿ ဘရတိဿ ဘိင်္ဂါဒေသော, ဘရတိ ဒဓာတိ ဥဒကန္တိ ဘိင်္ဂါရော, အာရော။ ကရကော, ကုဏ္ဍိကာပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၂။)ဟတ္ထီ စ အဿော စ ရထော စ ပတ္တိ စ, တေသံ သမူဟော ဟတ္ထိဿရထပတ္တိ စတုရင်္ဂိနီ သေနာတျုစ္စတေ, သေနင်္ဂတ္တာ သမာဟာရဒွန္ဒောယံ။ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ယဿံ သံဝိဇ္ဇန္တိ, သာ စတုရင်္ဂိနီ, ဤ, ဣနီ။
֍ * ၃၆၀။ ဒန္တျန္တံ ဟတ္ထိနိ။ ကုဉ္ဇော ဟနု, ဒန္တော စ, တံယောဂါ ကုဉ္ဇရော, အတိသယေ ရော, ကုံ ပထဝိံ ဇရာပေတီတိ ဝါ ကုဉ္ဇရော, အလုတ္တသမာသော, ကုဉ္ဇေ ဝါ ဂိရိကူဋေ ရမတိ, ကောဉ္စနာဒံ နဒန္တော ဝါ စရတိ, ကုံ ဝါ ပထဝိံ တဒါဃာတေန ဇရယတီတိ ကုဉ္ဇရော။ ဝါရယတိ ပရဗလံ ဝါရဏော, နန္ဒာဒီဟိ ယု။ ဟတ္ထယောဂါ ဟတ္ထီ။ မတင်္ဂဿ ဣသိနော အပစ္စံ မာတင်္ဂေါ, မဟန္တံ အင်္ဂံ သရီရမေတဿာတိ ဝါ မာတင်္ဂေါ, ဟ နလောပေါ, အဿာကာရော စ။ ဒွေ ရဒါ ဒန္တာ ယဿ ဒွိရဒေါ, ‘‘ရဒ ဝိလေခနေ ဒန္တေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဂဇ သဒ္ဒေ, ဂဇတီတိ, အ။ နဂေါ ပဗ္ဗတော, သော ဝိယ ဒိဿတီတိ နာဂေါ, ဏော။ ကရေန, မုခေန စာတိ ဒွီဟိ ပိဝတီတိ ဒွိပေါ။ ဣ ဂမနေ, ဘော။ ဒန္တယောဂါ ဒန္တီ။ သဋ္ဌိဟာယနော, ဒန္တာဝလော, အနေကပေါ, မတင်္ဂဇော, ကရီ, ထမ္ဘေရမော, ပဒ္မီ, မဟာမိဂေါ, ပီလု, သိန္ဓုရော, ဒီဃမာရုတော, ရာဇီဝေါ, ဇလကက္ခော, နိလ္လုရော, ကရဋီ, ဝရင်္ဂေါ, သုပ္ပကဏ္ဏော ဣစ္စာဒီနိပိ ဟတ္ထိနော နာမာနိ။ သဋ္ဌိဝဿိကတ္တာ, ဇာတိယာ သဋ္ဌိဝဿကာလေ ထာမေန ဟာယနတော ဝါ သဋ္ဌိဟာယနော။
ဝနကရီနံ ယော ယူထဇေဋ္ဌော, သော သယူထာနံ ဇေဋ္ဌတ္တာ ယူထဇေဋ္ဌော။ သယူထေ ပါတိ ရက္ခတီတိ ယူထပေါတိ စောစ္စတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၃။)֍ * ၃၆၁။ ကာဠာဝကာဒီနိ ဧတာနိ ဟတ္ထိရာဇာနံ ကုလာနိ။ ကလမ္ဗတေ သဒ္ဒါယတေတိ ကာဠာဝကော, ဏွု, မလောပေါ။ ဂင်္ဂါယံ ဇာတော ဂင်္ဂေယျော, ဌာနဝသေန သာ သညာ။ ပဏ္ဍရဝဏ္ဏတာယ ပဏ္ဍရော။ ဝဏ္ဏဝသေန တမ္ဗဝဏ္ဏတာယ တမ္ဗော။ ပိင်္ဂလဝဏ္ဏတာယ ပိင်္ဂလော။ ဂန္ဓယုတ္တတာယ ဂန္ဓော။ မင်္ဂ ဂမနတ္ထော, သောဘနဂမနယုတ္တတာယ မင်္ဂလော, အတိသာယနေ, ပသံသာယံ ဝါ လော။ ဟေမဝဏ္ဏတာယ ဟေမော။ ဥပေါသထကုလေ ဇာတတ္တာ ဥပေါသထော, ဥပဂန္တွာ အရယော ဥသတီတိ ဝါ ဥပေါသထော, ထော, ဥသ ဒါဟေ, ဥပပုဗ္ဗော ဝသ နိဝါသေ ဝါ, ဝဿော, ဥပေါသထော, တိထီဝိသေသော စ။ ဆဗ္ဗဏ္ဏဒန္တတာယ ဆဒ္ဒန္တော။ ဧတေသဉ္စ ကာဠာဝကော ဒသန္နံ ပုရိသာနံ ဗလံ ဓာရေတိ, ဂင်္ဂေယျော ဒသန္နံ ကာဠာဝကာနံ, ဧဝံ ယာဝဆဒ္ဒန္တာ နေတဗ္ဗော, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပန ဒသန္နံ ဆဒ္ဒန္တာနံ ဗလံ ဓာရေတိ, တေနေဝ ဘဂဝါ ကာဠာဝကဟတ္ထိဂဏနာယ ကောဋိသဟဿဗလံ ဓာရေတိ, ပုရိသဂဏနာယ ဒသန္နံ ပုရိသကောဋိသဟဿာနံ ဗလံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၄။)֍ * ၃၆၂။ ပါဒေါ ကရိပေါတေ။ ပဉ္စဝဿာနိ ယာဝ ကလဘော, ကလ သင်္ချာနေ, အဘော, ကလဘော, ဠတ္တေ ကဠဘော, မာတာပိတူဟိ ဘရိတဗ္ဗတ္တာ ဘိင်္ကော, ဘရတိဿ ဘိင်္ကော။ ကရိသာဝကောပျတြ။ ပါဒေါ မတ္တမာတင်္ဂေ။ ဒါနံ ပဘိန္နော ယဿ ပဘိန္နော။ မဇ္ဇတီတိ မတ္တော, မဒ ဥမ္မာဒေ။ ဂဇေ ဇာယတီတိ ဂဇ္ဇော, ဏျော, မဒေါ။ သော သဉ္ဇာတော ယဿ ဂဇ္ဇိတော။
ဒွယံ ဟတ္ထိသမူဟေ။ ဟတ္ထီနံ သမူဟော ဟတ္ထိဃဋာ။ ဂဇာနံ သမူဟော ဂဇတာ, ဂါမဇနဗန္ဓုသဟာယာဒီဟိ တာ။ ပါဒေါ ဟတ္ထိနိယံ။ ဟတ္ထယောဂါ ဟတ္ထိနီ, ဤ, ဣနီ။ ကဏ သဒ္ဒေ, ဣရု, သကတ္ထေ ကော။ ကရေဏုကာတိပိ, တဒါ ကရယောဂါ ကရေဏုကာ, ဣဏု။ ကရိဏီ, ဓေနုကာ, ဝသာ, ကရေဏုပျတြ။
֍ * ၃၆၃။ ဟတ္ထိသိရောပိဏ္ဍာ ဟတ္ထိနော သိရသိ ဒွေ ပိဏ္ဍာ ကုမ္ဘာချာ။ ကေ သိရသိ ဘဝတီတိ ကုမ္ဘော, အဿု, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဒွိန္နံ ပန ကုမ္ဘာနံ မဇ္ဈိမံ ဝိဒု နာမ [အမရ ၁၈.၃၇]။ အင်္ကုသသံဃာတံ ဝိန္ဒတျသ္မိန္တိ ဝိဒု, ပုမေ, ဥ။ ဒွယံ ကဏ္ဏမူလေ။ စူဠ နိမဇ္ဇနေ, ဏွု, စူဠိကာ, စုဒ သဉ္စောဒနေ ဝါ, စောဒေန္တိ ဧတ္ထ အင်္ကုသာဒီဟိ အဒန္တန္တိ စူဠိကာ, ဒဿ ဠော, ဏွု။
အာသတေ အသ္မိန္တိ အာသနံ, ခန္ဓဒေသော။ ခန္ဓော ဧဝ ဒေသော ခန္ဓဒေသော, တသ္မိံ။ ဒွယံ ပုစ္ဆမူလေ။ ပုစ္ဆဿ မူလံ ဟေဋ္ဌိမဘာဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၅။)֍ * ၃၆၄။ တိကံ ဂဇဗန္ဓနထမ္ဘေ။ အာလန္တျသ္မိံ, အနေန ဝါ ဗန္ဓန္တိ အာလာနံ, ယု။ အာပုဗ္ဗော ဗန္ဓနတ္ထော လာဓာတု။ အာဟနန္တိ ဗန္ဓန္တျသ္မိံ, အနေန ဝါ အာဠှကော, ဟနဓာတု, နဿ ဠော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော စ, ဏွု။ ထမ္ဘ ပဋိဗန္ဓနေ။ ဗန္ဓောပျတြ။
တိကံ သင်္ခလေ။ အနိတ္ထီ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ဂလ သေစနေ။ နိဂဠတိ ဗန္ဓတိ ယေနာတိ နိဂဠော, အ, ကတ္တုသာဓနံ ဝါ။ အဒိ ဗန္ဓနေ, အန္ဒတီတိ အန္ဒုကော။ ဏွု, အဿု။ ဘုသံ ခလတျနေန သင်္ခလံ, ကဋိ ဝတ္ထဗန္ဓနေပိ, ‘‘ထီကဋီဝတ္ထဗန္ဓေပိ, နိဂဠေ သင်္ခလံ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၄၁] ရဘသော။ သင်္ခလိကာပျတြ။
ဒွယံ ဂဇဂဏ္ဍေ။ ဂဏ္ဍ ဝဒနေကဒေသေ, အဓာတူနမ္ပိ ဓာတူသု ပါဌော, ဓာတု ဟိ ကြိယတ္ထော။ ဂဏ္ဍော ကပေါလသာမညေပိ။ ကဋ ဝဿာဝရဏေသု, အ။ ဒွယံ ကရိမဒဇလေ။ ဒီယတေတိ ဒါနံ။ မဒ ဥမ္မာဒေ, ကရဏေ အ။
֍ * ၃၆၅။ ဒွယံ ဟတ္ထိကရေ။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတီသု, ဍော, သောဍ ဂဗ္ဗေ ဝါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဏော စ။ ဒွီသု ဒွေပိ။
ဒွယံ သောဏ္ဍဂ္ဂေ။ ကရဿ သောဏ္ဍဿ အဂ္ဂံ။ ပုသ ပေါသနေ။ ခရော, သဿ ကော, ဥဿောတ္တံ, ပုသ ဝုဍ္ဎိမှိ ဝါ, ဘူ, ပုသ သ္နေဟသေစနပူရဏေသု ဝါ, ကိယာဒိ, ပုသ ဓာရဏေ ဝါ, စုရာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၆။)ဟတ္ထိဿ ကာယမဇ္ဈမှိ ဗန္ဓနရဇ္ဇု ကစ္ဆာ နာမ။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဆော။ ဒူသာ, ဝရတြာပျတြ။ ကုထော နာမ ဟတ္ထိပိဋ္ဌတ္ထရိတစိတြကမ္ဗလံ, သော အာဒိ ယေသန္တေ ကုထာဒယော။ ကုထာဒယော ဧဝ ကပ္ပနော နာမ ဘဝန္တိ။ ကပ္ပ သာမတ္ထိယေ, သဇ္ဇနာယဉ္စ, ကရဏေ ယု။ ကပ္ပနာပိ။ ကစ သဇ္ဇနာယံ, ထော, ကုထော, တီသု။ ‘‘နပုံသကမတ္ထရဏံ, ထီ ပဝေဏီ ကုထံ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၄၂] ဟိ ဝေါပါလိတော။ ပဝေဏီ, အတ္ထရဏံ, ဝဏ္ဏော, ပရိတ္ထောမောတိ ဧတေ ကုထပရိယာယာ။
֍ * ၃၆၆။ ဒွယံ ရာဇာရဟေ ဟတ္ထိနိ။ ရာဇာနမုပဂန္တွာ ဝဟိတုမရဟတီတိ ဩပဝယှော, အရဟတ္ထေ ဏျော။ ရာဇာနံ ဝဟိတုံ အရဟတီတိ ရာဇဝယှော, ဏျော။ ဒွယံ ကပ္ပိတဟတ္ထိနိ။ သဇ္ဇာ သဇ္ဇနာ သဉ္ဇာတာ ယသ္မိံ သဇ္ဇိတော။ ကပ္ပာ ကပ္ပနာ သဉ္ဇာတာ ယသ္မိံ ကပ္ပိတော။ ဧတသ္မာယေဝ ပါဌာ သဇ္ဇကပ္ပာ သဇ္ဇနာကပ္ပနာနံ ပရိယာယာတိ ဉေယျာ။
ဟတ္ထိနော ပါဒေ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘တောမရော’’တျုစ္စတေ။ တုဇ္ဇတေနေနေတိ တောမရော, တုဒ ဗျထနေ, အရော, ဒဿ မော, ဩတ္တံ။ ဝေဏုကံပျတြ [ကောတြံ ဝေဏုကမာလာနံ (အမရ ၁၈.၄၁)], ကွစိ ဝေဠုကန္တိပိ ပါဌော။
֍ * ၃၆၇။ ဟတ္ထိနော ကဏ္ဏမူလမှိ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘တုတ္တ’’မိတျုစ္စတေ။ တုဇ္ဇတေနေနေတိ တုတ္တံ, တော။ ဟတ္ထိနော မတ္ထကမှိ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘အင်္ကုသော’’တျုစ္စတေ။ အင်္ကတေ အနေနေတိ အင်္ကုသော, အင်္က လက္ခဏေ, သော, အဿု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၇။)ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဟတ္ထာရောဟေ။ မဍိ ဘူသာယံ, ဟတ္ထိံ မဏ္ဍယတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိမဏ္ဍော, သောဝ ဟတ္ထိမေဏ္ဍော, မိ ဟိံသာယံ ဝါ, ဍော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဟတ္ထိံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိပေါ, ကမ္မနိ ဏော။ ဟတ္ထိံ ဂေါပယတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိဂေါပကော။ ဂုပ ရက္ခဏေ, သကတ္ထေ ကော။ အာဓောရဏော, နိသာဒိနောပျတြ။
֍ * ၃၆၈။ မာတင်္ဂဟယာဒီနံ ဂမနာဒိကြိယာသိက္ခာပကော အာစရိယော ‘‘ဂါမဏီယော’’တျုစ္စတေ။ ဂမနံ ဂါမော, ဘာဝေ ဏော။ ဟတ္ထာဒီနံ ဂမနကြိယာ ဂါမော, တံ နေတိ သိက္ခာပေတီတိ ဂါမဏီယော, အညကြိယာသိက္ခာပနေတူပစာရာ, ဂါမံ ဝါ ဟတ္ထာဒိသမူဟံ နေတီတိ ဂါမဏီယော, ဂမနံ ဝါ သိက္ခာပေတီတိ ဂါမဏီယော, သဗ္ဗတြ နဿ ဏတ္တံ။
ပါဒဒွယံ အဿေ။ ဟယ ဂတိယံ, အ။ တုရံ သီဃံ ဂစ္ဆတီတိ တုရင်္ဂေါ, ကွိ, ဗိန္ဒာလောပေါ, လောပေ သတိ တုရဂေါ။ ဝါဟ ပယတနေ, အ။ အသ ဘက္ခနေ, အ။ သိန္ဓူနမဒူရဘဝေါ ဇနပဒေါပိ သိန္ဓဝေါ, တတြ ဘဝေါ သိန္ဓဝေါ, သံယောဂန္တတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ။ ဃောဋကော, ပီတိ, တုရင်္ဂမော, ဝါဇီ, ဂန္ဓဗ္ဗော, သတ္တိရိစ္စာဒီနိပိ အဿေ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ, ဏွု။ ပါ ပါနေ,တိ။ ‘‘ပါနေ ထီ ပီတိ အဿေ သော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝါဇယောဂါ ဝါဇီ, ဤ။ ‘‘ဧသဉ္စ ပုဗ္ဗံ ပက္ခော အာသိ, သ တု ဒေဝေတျတျတ္ထိတေန သာလီဘူတမုနိနာ သက္ကံ ပယောဇေတွာ ဝဇိရဆေဒိတော’’တိ နိကာယန္တရိယာ။ သပ သမဝါယေ,တိ, သတ္တိ, သာမတ္ထိယေပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၈။)֍ * ၃၆၉။ တဿ အဿဿ ဘေဒေါ ဝိသေသော အဿတရော, အဿံ တရတီတိ အဿတရော, တရ အတိက္ကမနေ, တရပစ္စယေနာပိ သိဒ္ဓံ။ ပဓာနဿဘူမိဘဝေါ သုဇာတိကော အဝိကာရီ ကုလီနကော အဿော အာဇာနီယော နာမ, အာ ဘုသော ကာရဏာကာရဏံ ဇာနာတီတိ အာဇာနီယော, အနီယော, ဏျပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ, တဒါ ‘‘ကိယာဒိတော နာ’’တိ နာဂမော, ဤကာရာဂမော စ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၄၄ ဂါထာယမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။ ကုလေ သမ္ဘူတော ကုလီနကော, ဤနော, သကတ္ထေ ကော။ သင်္ဂါမေ ဂရုသတ္ထပ္ပဟာရေန နိဟတော သန္တော ပိယော သာမိကံ န ဇဟတိ သုခံ ဝဟနသီလော ယော အဿော, သော ဝိနီတသဒ္ဒေနောစ္စတေ။ ဝိသေသေန ဒမ္မတံ နေတိ ယန္တိ ဝိနီတော။
ဒွယံ အဿပေါတေ။ ကသ ဂမနေ, ဩရော, အဿိ, ကိဉ္စိ သရတီတိ ဝါ ကိသောရော, ဗိန္ဒုလောပေါ, အဿော စ, ဟယော ဧဝ ဗာလတ္တာ ဟယပေါတကော, အပ္ပတ္ထေ ကော။
֍ * ၃၇၀။ ဒွယံ အထာမဿေ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ, ဏွု, ဃောဋကော, အဿသာမညေပျယံ, ခရံ ဂစ္ဆတီတိ ခလုင်္ဂေါ, သော ဧဝ ခဠုင်္ကော, ဂကာရဿ ကကာရံ ကတွာ, ရဿ လော, ဠတ္တမုတ္တဉ္စ, ခဠုကောတိပိ။ ဇဝေန သဗ္ဗေသမဓိကော အဿော ဇဝနော, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၅၉။)ဒွယံ ကဝီတိချာတေ မုခဗန္ဓနေ။ မုခမာတိဋ္ဌတီတိ မုခါဌာနံ။ ခေ မုခဝိဝရေ လီနော ခလီနော။ ‘‘ကဝိကာ တု ခလီနောတိ [ခလီနေ ထီ (?)], ကဝိယံ ကထနံတျပီ’’တိ ရဘသော။ ကဝိ, ကဝိကာပျတြ။ ကု သဒ္ဒေ။ ဣ, ဤ စ, သကတ္ထေ ကော။ ဝါသဒ္ဒေန နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ဝုတ္တဉ္စ အမရကောသေ ‘‘ကဝိကာ တု ခလီနော’နိတ္ထီ’’တိ [အမရ ၁၈.၄၉]။
အဿာဘိတာဠိနီ ဝေတ္တဝိကတာဒိ ကသာ နာမ။ ကသ ဂမနေ, အ, ကရဏသာဓနံ။
֍ * ၃၇၁။ အဿဿ နာသာဂတရဇ္ဇုမှိ ကုသာ, ကုသ သိလေသနေ။ ဒွယံ အဿာယံ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဝေါ, ဠတ္တံ, အာ, ဝဠဝါ။ အသတီတိ အဿာ, ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ, အာ စ, အဿာ။ ဝါမီပျတြ။ ဒွယံ ခုရေ။ ခုရ ဆေဒနေ။ သံ သုခံ ဖရတျနေန သဖံ, နေရုတ္တော။ ‘‘သဖံ က္လီဝေ ခုရော ပုမာ’’တိ [အမရ ၁၈.၄၉] အမရကောသော။
ဒွယံ ပုစ္ဆမတ္တေ။ ပုစ္ဆ ပမာဒေ။ န ဂစ္ဆတီတိ နင်္ဂုဋ္ဌော, အင်္ဂ ဂမနေ, ဌော, အဿု, ဒွေပိ အနိတ္ထိယံ။ လူမံပျတြ။ ဒွယံ ကေသဝတိ နင်္ဂုဋ္ဌမတ္တေ, န တု ဟတ္ထိနော ဧဝ။ ဝါလသမူဟယောဂါ ဝါလဟတ္ထော, ယထာ ကေသဟတ္ထော စယေ, တထာတြာပိ။ ဝါလော ဓိယျတေ အသ္မိန္တိ ဝါလဓိ, ဣ။
ဧတ္ထာနာဂတာပိ အဿဿ ဓာရာချာ [ဓာဝါချာ (က.)] ပဉ္စ ဂတိယော ကထေတဗ္ဗာ။ ယထာ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၀။)အက္ကန္ဒိတံ ဓောရိတကံ၊ ရေစိတံ ဝဂ္ဂိတံ ပ္လုတံ။
ဂတိယောမေ ပဉ္စ ဓာရာ [ဓာဝါ (က.)]၊ အဿာနံ ဝိညုနာ မတာ [အမရ ၁၈.၄၈-၉]။
တတ္ထ ဝိတ္ထမ္ဘာ သမာဝဂတိ အက္ကန္ဒိတံ, ကန္ဒိ ဂတိသောသနေသု, တော။ တတော အဓိကာ စတုရာဂတိ ဓောရိတကံ, ဓောရ ဂတိစာတုရိယေ, တော, သကတ္ထေ ကော။ မဏ္ဍလိကာယာနေန ဂမနံ ရေစိတံ, ရိစ ဝိယောဇနသမ္ဗဇ္ဈနေသု, သမ္ဗဇ္ဈနံ မိဿနံ။ ဝေဂေန ပရိက္ခိတ္တော ပရိစရဏံ ဝဂ္ဂိတံ, ဝဂ္ဂ ဂမနတ္ထော။ တုရံ သမေန ဂမနံ ပ္လုတံ, ပ္လု ဂတိယံ။ တ’ဒုတ္တ’မဿသတ္ထေ ‘‘သမော’ဓိကော လယော ဝေဂီ, တုရိတဿော ဘဝေ ကမာ’’တိ။
֍ * ၃၇၂။ ဒွယံ ယုဒ္ဓတ္ထေ စက္ကယုတ္တယာနေ။ သန္ဒ ဂမနေ, သန္ဒတေ ဂမျတေနေနေတိ သန္ဒနော, ယု။ ရမတေနေနေတိ ရထော, ထော, မလောပေါ။ သတင်္ဂေါပျတြ။ သတမင်္ဂါနျဿ။
ယံ န ရဏာယ ယုဒ္ဓတ္ထံ စက္ကယုတ္တံ ယာနံ, အပိ တု ကီဠာဘမနာဒျတ္ထံ, သော ပုဿရထော။ ဝုတ္တဉ္စ အမရကောသေ ‘‘အယံ ပုဿရထော စက္က-ယာနံ န သမရာယ ယ’’န္တိ [အမရ ၁၈.၅၁]။ ပုသ ပါသနေ, သော, ပုသနာမကေန ဖလဝိသေသေန ယုတ္တော ရထော ပုဿရထော, ပုဿနက္ခတ္တေန ကတော, သဇ္ဇိတော ဝါ ရထောတိ ပုဿရထော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၁။)ဗျဂ္ဃဿ စမ္မာဝုတော ပရိက္ခိတ္တော ရထော ဝေယျဂ္ဃော နာမ, ဗျဂ္ဃဿ ဝိကာရော စမ္မံ ဝေယျဂ္ဃံ, ဏော, တေန ပရိဝုတော ရထော ဝေယျဂ္ဃော, ဏော, ဥဘယတြာပိ ဝုဍ္ဎာဂမော။ ‘‘ပစ္စတ္တံ [ပစ္စတ္ထံ (က.)] အယန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ ပစ္စယာ’’တိ ဝစနတ္ထတော ပစ္စတ္တမေဝ [ပစ္စတ္ထမေဝ (?)] ပစ္စယာ ဘဝန္တိ, ယထာ ကာရိတန္တသ္မာပိ ပယောဇကဝသေန အနေကကာရိတပစ္စယာ။ ဒီပိနော စမ္မာဝုတော ရထော ဒီပေါ နာမ, ဒီပိနော ဝိကာရော စမ္မံ ဒီပံ, ဏော, တေန ပရိဝုတော ရထော ဒီပေါ, ဏော။
֍ * ၃၇၃။ ဒွယံ ပုရိသယုတ္တယာနေ။ သိ သေဝါယံ။ သုခတ္ထိကေဟိ သေဝီယတေတိ သိဝိကာ, ဏွု, ဝါဂမော, ဣတ္တံ, ကိတပစ္စယာ ဟိ ယေဘုယျေန ကမ္မာဒီသုပိ ဝတ္တန္တိ, ကိစ္စပစ္စယာ စ ကတ္တရိပိ, ယထာ ‘‘ဝိနယော, နိဿယော, တပနီယာ ဓမ္မာ’’တျာဒီသု, မဟာပဒေသေန ဝါ ကိတကိစ္စပစ္စယာနံ ကတ္တုကမ္မာဒီသွပိ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ, သိဝံ ကရောတီတိ ဝါ သိဝိကာ, ဣကော။ ယာပျေဟိ အဓမေဟိ ယာယတေ နိယျတေတိ ယာပျယာနံ။ ‘‘ယာပျ ပါနီယကေ နိန္ဒျေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
ဒွယံ သကဋေ။ အနိတ္ထီ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ သက သတ္တိယံ, အဋော။ အန ပါဏနေ, ကရဏသာဓနံ, နတ္ထိ နာသာ ယဿာတိ ဝါ အနံ, သာလောပေါ, ရဿော စ။ က္လီဝေ’နံ, သကဋော, နိတ္ထီတျမရကောသော [အမရ ၁၈.၅၂]။
ဒွယံ စက္ကေ။ ကရောတိ ဂမနမနေနေတိ စက္ကံ, ဒွိတ္တံ, စက္ကာဒိ။ ရထဿ အင်္ဂံ ရထင်္ဂံ။ တဿ စက္ကဿ အန္တော အဝသာနံ နေမိ, သာ နာရိယံ ဣတ္ထိယံ။ နယတိ စက္ကံ နေမိ။ ယာ ဘူမိံ ဖုသတိ, နီ နယေ, မိ, ဤပစ္စယေ နေမီ စ။ ပဓိပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၂။)֍ * ၃၇၄။ တမ္မဇ္ဈေ တဿ ရထဿ, စက္ကဿ ဝါ မဇ္ဈေ စက္ကာကာရော ပိဏ္ဍိကာ, ယဿံ သဗ္ဗာနိ ကဋ္ဌာနိ အာသဇ္ဇန္တေ။ ပိဏ္ဍိကာသာဟစရိယာ နာဘိ ဣတ္ထီ, ဤပစ္စယေ နာဘီ စ။ သဗ္ဗာနိ ကဋ္ဌာနိ ပိဏ္ဍေတီတိ ပိဏ္ဍိကာ, ပိဏ္ဍ သံဃာတေ, အ, သကတ္ထေ ကော။ ပိဏ္ဍီပိ, နာဘိ ဝိယာတိ နာဘိ။
ရထဿ ယုဂကဋ္ဌံ ယတြ အာသဇ္ဇတေ, သ ယုဂန္ဓရော။ ကုံ ပထဝိံ ဝုဏောတိ အစ္ဆာဒယတီတိ ကုဗ္ဗရော, ဝု သံဝရဏေ, ရော, ဥဿတ္တံ။ ယုဂံ ဓာရေတီတိ ယုဂန္ဓရော, သညာယံ အ, အဘိဓာနာ ရဿော။
အက္ခော သကဋံ, တဒဝယဝေါ ဝါ, တထာ စာဟာဇယာစရိယော –
‘‘အက္ခော ဝိဘီဋကေ နိမ္ဗေ၊ သကဋေ စ ဗျဝဟာရေ။
ရထဿာဝယဝေ ကဿေ၊ ပါသကေပျ’က္ခ’မိန္ဒြိယေ’’တိ။
တဿဂ္ဂဂတေ ကီလေ အာဏီ, ဣတ္ထီ။ အဏိပိ, ‘‘သီမာဿိက္ခဂ္ဂကီလေသု, အဏီ အာဏီ ဣမေ ဒွိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၅၆] ဟိ ရုဒ္ဒေါ ဒွိဓာ ပဌတိ။ ‘‘အဏီ အာဏီ စ အက္ခဂ္ဂကီလေ သီမာဿိသု မတာ’’တိ စ နာနတ္ထသင်္ဂဟောပိ။ အဿိ ကောဏော။ အဏ သဒ္ဒေ, ဏိ။ ပုဗ္ဗပက္ခေ န ဝုဍ္ဎိ, အန ပါဏနေ ဝါ, ဏတ္တံ။ ကဏ္ဍကာဒိသတ္ထေဟိ ပရိရက္ခဏတ္ထံ ကတော ရထာဝရဏော ဝရုထော, ယော ‘‘ရထဂုတ္တီ’’တိ ချာတော။ ဝရ ဝရဏေ, ဝရဏမေတ္ထာဝရဏံ, ယထာ ရထံ ထိရတ္ထံ တဋ္ဌဉ္စ ဂေါပတီတိ ရထဂုတ္တိ, ဣတ္ထီ, ‘‘ဂုတ္တိ ကာရာဂါရေ ဝုတ္တာ, ဘူဂတေ ရက္ခဏေ ယမေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၃။)֍ * ၃၇၅။ ရထာဒီနံ ပုရောဘာဂသင်္ခါတေ မုခေ ဓုရော။ ဓရ ဓာရဏေ, အဿု, ယာနမုခံပျတြ။ အက္ခောပက္ခရာဒယော ရထဿ အင်္ဂါ နာမ။ အက ဂမနေ, ခေါ, အက္ခော, ဒွိန္နံ ရထစက္ကာနံ အန္တရဂတော ကဋ္ဌဝိသေသော။ ဥပရိ ကရီယတေတိ ဥပက္ခရော, အက္ခဿောပရိ ကဋ္ဌဝိသေသော။ အမရကောသေ ပန ဥပက္ခရသဒ္ဒဿ သဗ္ဗရထာဝယဝဝါစကတ္တံ ဝုတ္တံ ‘‘ရထင်္ဂန္တု ဥပက္ခရော’’တိ [အမရ ၁၈.၅၅]။ ‘‘အပက္ခရော’’တိပိ ပါဌော။
သဗ္ဗသ္မိံ ဟတ္ထာဒိကေ ဝါဟနေ ယာနာဒိတ္တယံ, သဗ္ဗတြ ကရဏသာဓနံ။ ယောဇနီယံ ယုဇ္ဇတေနေနာတိ ယောဂ္ဂံ, ဏျော။ ပတ္တံ ဓောရဏဉ္စာတြ။ ပတ ဂတိယံ။ ဓောရ ဂတိစာတုရိယေ, ဧတ္ထာပိ ကရဏသာဓနံ။
֍ * ၃၇၆။ စတုက္ကံ သာရထိမှိ။ ရထေန စရတိ သီလေနာတိ ရထစာရီ။ သဝတိ ပေရယတီတိ သူတော, သူ ပေရဏေ, တော။ အဇ ဂမနေ။ ပါဇေတီတိ ပါဇိတာ, ရိတု, ဒီဃာဒိ။ သရ ဂတိယံ, ထိ, ရထေန သဟ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ သာရထိ, ဣဏ, အညတြောပစာရာ။ နိယန္တာ, ယန္တာ, ခတ္တာ, သဗျဋ္ဌော, ဒက္ခိဏတ္ထော, ရထကုဋုမ္ဗီပျတြ။
‘‘နိယန္တာ ပါဇိတာ ယန္တာ၊ သူတော ခတ္တာ စ သာရထိ။
သဗျဋ္ဌော ဒက္ခိဏတ္ထော စ၊ သညာ ရထကုဋုမ္ဗိနော’’တိ [အမရ ၁၈.၅၆-၆၀]။ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၄။)ဝုတ္တံ။ အတ္ထတော သာရထိနော ရထကုဋုမ္ဗီ စ နာမံ။ ရထနာယကေ တု ‘‘ရထာရောဟော စ ရထိကော ရထီ’’တိ ပစ္ဆာ ဝက္ခတိ။ ခုဒိ သံပေသနေ, တု, ဒဿ တော, ဥဿတ္တဉ္စ, ခတ္တာ။
တိကံ ရထေ ပါဇိတတရာ အညေ ယောဓာ, အတြ ယေ ‘‘ရထနာယကာ’’တိပျုစ္စန္တေ။ ရထမာရောဟတီတိ ရထိကော, ရထီ စ။ ရထေန ယုဇ္ဇတီတိ ဝါ ရထိကော, ရထီ စ။ ရထိနော, သန္ဒနာရောဟောပျတြ။ ဒွယံ ယောဓေ။ ယုဓ သမ္ပဟာရေ, ဏော။ ဘဋတိ ယုဇ္ဇတီတိ ဘဋော, အ။ ကွစိ ယောဒ္ဓါပိ။
֍ * ၃၇၇-၃၇၉။ စတုက္ကံ ပဒါတိကေ။ ပဒေဟိ အတတိ အဇတီတိ ပဒါတိ, အတ သာတစ္စဂမနေ, ဣ။ ပဒ ဂမနေ။ ပဒတီတိ ပတ္တိ, ဣ, ဒွိတ္တံ။ ပဒေန အဒတီတိ ဝါ ပတ္တိ, အလောပေါ, ဒဿ တော, ဣမေ ဒွေ, ဝက္ခမာနာ ဒွေ စ ပုမေ။ ပဒေဟိ ဂစ္ဆတီတိ ပဒဂေါ, ပဒိကော။ ပါဒါတိကော, ပဒါဇယောပျတြ [ပါဒေဟိ အဇတိ ဤ, ရဿော စ ပဒါဇိံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၆၆)]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၅။)ဆက္ကံ ကဝစေ။ နဟ ဗန္ဓနေ, ကရဏေ ဏော။ ကင်္က ဂတျတ္ထော, အဋော။ ဝရီယတေ တန္တိ ဝမ္မံ, ဝရ ဝရဏေ, ဝရ ဣစ္ဆာယံ ဝါ, မော, ရဿ မော။ ကစ ဗန္ဓနေ, အ, ဝကာရဝဏ္ဏာဂမော။ ဥရော ဆာဒယန္တျနေနာတိ ဥရစ္ဆဒေါ။ ဝါသဒ္ဒေါ ဒွိန္နံ ပုန္နပုံသကတ္တံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ဇလ ဒိတ္တိယံ, ဏွု။ တနုတ္တံ, ဒံသနံ, ဇဂရောပျတြ။ ‘‘ဇဂရော ကင်္ကဋော ယောဂေါ, သန္နာဟော စ ဥရစ္ဆဒေါ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၆၄ ဗျာချာသုဓာ ၂.၈.၆၄] ဝေါပါလိတော။
တိကံ ကတသန္နာဟေ။ စမ္မေန သမ္မာ နဒ္ဓဝါတိ သန္နဒ္ဓါ, ဓော။ သဇ္ဇု ဂတိယံ, အ။ ဝမ္မေန နဒ္ဓဝါ ဝမ္မိကော။ ဒံသိတော, ဥရစ္ဆဒိကော, ဗျူဠှကင်္ကဋော, ဇဂရိကောပျတြ။
ဒွယံ ပရိဒဟိတေ ဝတ္ထာဒေါ။ အာပတိပုဗ္ဗော မုစဓာတု ပရိဒဟနေ, ဥဘယတ္ထ တော, ဘူဇာဒိ။ ပက္ခေ ‘‘သုသပစသကတော က္ခက္ကာ စေ’’တိ သုတ္တေ စကာရေန တပစ္စယဿ က္ကော, ဓာတွန္တလောပေါ စ။ ပိနဒ္ဓါ, အပိနဒ္ဓါပျတြ။ ပုဗ္ဗပက္ခေ အပိဿာကာရလောပေါ။
စတုက္ကံ အဘိစာရပဒါတိမှိ။ ပုရေ စရဏသီလော, သတ္တမိယာ အလောပေါ ဥဘယတြာပိ။ ပုဗ္ဗေ ဏီ။ ပရပက္ခေ အ, ပုဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗေ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမော, ဒုတိယာယာလောပေါ။ ပုရောဂေါ, အဂ္ဂေသရော, ပဋ္ဌော, အဂ္ဂတောသရော, ပုရဿရော, ပုရောဂမောပျတြ။
ဒွယံ အသီဃဂါမိနိ။ မန္ဒံ ဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ မန္ဒဂါမီ, ဏီ။ မန္ထ ဝိလောဠနေ, အနေကတ္ထတ္တာ သံကိလေသေ စ။ သံကိလိဿတေတိ မန္ထရော, အရော။
တိကံ ဝေဂိနိ။ တုရမေတိ ဂစ္ဆတီတိ တုရိတော, ဣ ဂတိယံ, တော။ တုရဿိ, ပဇဝီ, ဇဝေါပျတြ။ ဒွယံ ဇေတုယောဂ္ဂတာမတ္တေ။ ဇိ ဇယေ, တဗ္ဗော, ဇေတဗ္ဗံ, ဏျပစ္စယေ ဇေယျံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၆။)֍ * ၃၈၀။ တိကံ သူရေ။ သုရ ဝီရ ဝိက္ကန္တေတိ စုရာဒိဓာတု။ သုရယတိ, ဝီရယတီတိ သူရော, ဝီရော စ, အ, ဒီဃာဒိ, ကန္တ ဆေဒနေ။ ဝိက္ကန္တော။ ဒွယံ သဟာယမတ္တေ။ သဟ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ သဟာယော, သဗ္ဗတြ ကတ္တရိ စ အ။ အနုသဒ္ဒေါ ပစ္ဆာတ္ထော။ သမာတိ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာ။ အနုပ္လပေါ, အဘိသရောပိ။ သန္နဒ္ဓပ္ပဘုတီ သန္နဒ္ဓသဒ္ဒါဒယော အနုစရန္တာ တီသု။
ပါထေယျံ နာမ ရာဇာဒီနံ ယာတြာသွေဝ ဗဟုလံ ပဝတ္တတီတိ ဣဓ တံ ဝုတ္တံ, ပထေ ဟိတံ ပါထေယျံ, ဧယျော။ သမ္ဗ မဏ္ဍလေ, အလော, သမေတိ အဒ္ဓါနပရိဿမမေတေနာတိ ဝါ သမ္ဗလံ, အလော, ဗာဂမော စ။
֍ * ၃၈၁။ စတုက္ကံ သေနာယံ။ ဝါဟယောဂါ ဝါဟိနီ။ ဓဇယောဂါ ဓဇိနီ။ သိ ဗန္ဓနေ, နော, သေနာ။ စမု အဒနေ, ဦ။ စမတိ ဘီရုန္တိ စမူ။ ပုတနာ, အနီကိနီ, ဝရူထိနီပျတြ။ ဧတ္ထ စ ပုတနာ အနီကိနီ ဝါဟိနီ စမူ သေနာဘေဒေပိ။ ‘‘ပုတနာ’နီကိနီ စမူ, သေနာ သေနာန္တရေပိ စေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ, ‘‘သေနာပဘေဒေ သေနာယံ, သဝန္တျမပိ ဝါဟိနီ’’တိ ရဘသော စ။ စက္ကာဒိတိကံ သာမညေန သေနာယံ, သေနင်္ဂေ စ။ စာဏကျေ တု သေနာဝိသေသေ အနီကော ဝုတ္တော ‘‘တီဏိ တိကာနျနီက’’န္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၇။)‘‘အဿဿ ပတ္တိယောဓာ ယေ၊ ဘဝေယျုံ ပုရိသာ တယော။
ဣတိ ကပ္ပာ တု ပဉ္စဿာ၊ ဝိဓေယျာ ကုဉ္ဇရဿ တု။
ပါဒင်္ဂေါ ပါဇိတာဝန္တော၊ ပုရိသာ ဒသ ပဉ္စ စ။
ဝိဓာနမိတိ နာဂဿ၊ စတုက္ကံ သန္ဒနဿ စ။
အနီကမိတိ ဝိညေယျ-မိတိ ကပ္ပာ နဝ ဒွိပါ’’တိ။
ကရီယတေ ဝိဂ္ဂဟော ယေနေတိ စက္ကံ။ ဗလ သံဝရဏေ, အ။ အဏ သဒ္ဒေ, ဣကော။ ဝါကာရော နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။
စတုရင်္ဂဗလာယ သုသန္နဒ္ဓါယ သေနာယ ယုဒ္ဓတ္ထံ ဒေသဝိဒေသေ ဝိနျာသော ဝိဘဇိတွာ နျသနံ ဌပနံ ဗျူဟော ကထျတေ။ ဝိဘဇိတွာ ဦဟနံ ဌပနံ ဗျူဟော။ တဗ္ဘေဒါ ဒဏ္ဍဘောဂမဏ္ဍလာသံဟတာ စတ္တာရော ပကတိဗျူဟာ။ တတြ အနီကာနံ တိရိယတော ဝုတ္တိ ဒဏ္ဍော။ သမတ္ထာနမနီကာနမနွာဝုတ္တိ အညောညတော ဝုတ္တိ ဘောဂေါ။ မဏ္ဍလရစနာယ သရန္တာနမနီကာနံ သဗ္ဗတော ဝုတ္တိ သပ္ပသရီရမိဝ မဏ္ဍလော။ ဌိတာနမိတရေတရာသံ ဟတာနံ ဝိသိလိဋ္ဌတရာနံ အနီကာနံ ပုထုဝုတ္တိ အသံဟတော။ တဒုတ္တံ ကာမန္ဒကေန –
‘‘တိရိယတော ဝုတ္တိ ဒဏ္ဍာချာ၊ ဘောဂေါနွာဝုတ္တိရေဝ စ။
မဏ္ဍလော သဗ္ဗတောဝုတ္တိ၊ ပုထုဝုတ္တိ အသံဟတော’’တိ။
ဗျူဟသမဝေတော ဧဝ ဗျူဟဿေကဒေသော ပစ္ဆာဘာဂေါ ဗျူဟပဏှိ, ဗျူဟဿ ပစ္ဆာ, ဗျူဟန္တရမေဝ ဝါ။ ယတြ ဌိတော ရာဇာ သသေနံ ပဋိဂ္ဂဏှတိ, တံ သေနာယ ပစ္ဆာ ဓနုသတဒွယန္တရေန ဌိတပရိသသဟိတံ အနီကံ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟော’’တျုစ္စတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၈။)֍ * ၃၈၂-၃၈၃။ ဧကော ဟတ္ထီ ဒွါဒသပုရိသသဟိတော ‘‘ဧကော ဟတ္ထီ’’တျုစ္စတေ, ဧတေန လက္ခဏေန အဓမန္တတော ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန တယော ဟတ္ထိနော ဟတ္ထာနီကံ နာမ, တထာ ဧကော တုရင်္ဂေါ တိပုရိသသဟိတော, ဧကော စ ရထော စတုပုရိသသဟိတော ဧကော ဟယော, ဧကော ရထောတိ ဧတေန လက္ခဏေန အဓမန္တတော တယော ဟယာ စ တယော ရထာ စ ဟယာနီကံ, ရထာနီကံ နာမ, တေနာဟ ‘‘တယော တယော ဂဇာဒယော’’တိ။ သသတ္ထာ ခဂ္ဂါဒိသတ္ထဟတ္ထာ စတုဇ္ဇနာ စတ္တာရော ပုရိသာ ပတ္တာနီကံ နာမ ဝုတ္တာ။ ဟေဋ္ဌိမန္တတောယေဝေတ္ထာပိ ပရိစ္ဆေဒေါ။ အမရကောသေ တွညထာ ကထိတာ –
‘‘ဧကကေဘရထာ တျဿာ၊ ပတ္တိ ပဉ္စပဒါတိကာ။
ပတျင်္ဂေဟိ တိဂုဏေဟိ၊ ကမာ သညာ ယထောတ္တရံ။
သေနာမုခံ ဂုမ္ဗဂဏာ၊ ဝါဟိနီ ပုတနာ စမူ။
အနီကိနီ စ တာသန္တု၊ ဒသ အက္ခောဘိနီ မတ’’န္တိ [အမရ ၁၈.၈၀-၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၆၉။)တဿတ္ထော – တီဟိ အဿေဟိ ဂဇေနေကေန ရထေန စ ပဒါတီဘိ စ ပဉ္စဟိ ပတ္တိ နာမ သေနန္တရံ။ ပတျင်္ဂေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂဇာဒီဟိ ယထာပုဗ္ဗံ ဂုဏေဟိ ယထောတ္တရံ ကမေန သေနာမုခါဒိကာ သညာ ဘဝတိ။ ယထောတ္တရန္တိ ဝစနေန ယထာပုဗ္ဗမိတျတ္ထမာဟ, တေနေဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဝတိ တယော ပတ္တိနော သေနာမုခံ။ တီဟိ သေနာမုခေဟိ ဂုမ္ဗော။ ဂုမ္ဗတ္တယေန ဂဏော။ ဂဏတ္တယံ ဝါဟိနီ။ ဝါဟိနိတ္တယံ ပုတနာ။ ပုတနတ္တယံ စမူ။ စမုတ္တယံ အနီကိနီ။ တာသံ အနီကိနီနံ ဒသ အက္ခောဘိနီ’’တိ။
တတြ ရထာနံ သင်္ချာ သတ္တတိသဟိတေဟိ အဋ္ဌသတေဟာဓိကာနျေကဝီသတိသဟဿာနိ, ဧဝမေဝ ဂဇာနမ္ပိ သင်္ချာ, တထာ စ –
ပဉ္စသဋ္ဌိသဟဿာနိ၊ ဆသတာနိ ဒသေဝ တု။
သင်္ချာ တာ တုရင်္ဂါနဉှိ၊ ဝိနာ ရထေ တုရင်္ဂမေ။
နရာနံ သတသဟဿံ၊ သဟဿာနိ နဝေဝ စ။
သတာနိ တီဏိ စ’ညာနိ၊ ပညာသဉ္စ ပဒါတယောတိ [ဗျာချာသုဓာ ၂.၈.၈၀]။
֍ * ၃၈၄။ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန သေနံ ဒဿေတွာ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ဒဿေတုမာဟ ‘‘သဋ္ဌိ။ပေ.။ ယန္တိ’’စ္စာဒိ။ ယန္တိယာ ယာနံ ကုဗ္ဗန္တိယာ သေနာယ ကတ္တုဘူတာယ ဓူလီကတေသု သန္တေသု။ ကေသု? သဋ္ဌိဝံသကလာပေသု။ ကိတ္တကပ္ပမာဏေသု? ပစ္စေကံ သဋ္ဌိဒဏ္ဍဝန္တေသု, ဧသာ အက္ခောဘိနီ နာမ သေနာ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန။ ကေနစိ ခေါဘေတုမသက္ကုဏေယျတာယ အက္ခောဘိနီ, ယု, နဒါဒိ။ ခုဘ စလနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၀။)֍ * ၃၈၅။ စတုက္ကံ သမ္ပတ္တိယံ။ ဓနုက္ကံသော သမ္ပတ္တိ။ ပဒ ဂမနေ, ဘာဝေတိ။ ယုပက္ခေ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ။ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသု, ဤ, လက္ခီ, သိရီ စ ပုဗ္ဗေ ဒေဝတာဝသေန ဝုတ္တာ, ဣဓ ဓနုက္ကံသဝသေန။
ဒွယံ သမ္ပတ္တိဝိပရီတာယံ။ ဝိရူပံ ပဇ္ဇတီတိ ဝိပတ္တိ, ပဒိမှာ ကတ္တရိတိ။ ဝိရူပံ ပဇ္ဇနံ ဝါ ဝိပတ္တိ, ဘာဝေတိ။ အာပဒါသဟစရဏတော ဝိပတ္တိ ထိယံ။
စတုက္ကံ သတ္ထမတ္တေ။ အာဒါယ ယုဇ္ဈန္တေ ယန္တိ အာဝုဓံ, ယဿ ဝေါ။ အာယုဓံ ဝါ။ ဟရ ဟရဏေ။ ဟရတိ ဇီဝိတန္တိ ဟေတိ,တိ, အဿေ, ရလောပေါ, ဟနတိဝသေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ သသ ဟိံသာယံ, ထော။ အတ္ထံပျတြ။ အသု ခေပနေ။
֍ * ၃၈၆-၃၈၇။ သင်္ခေပေနာယုဓံ ဒဿေတုမာဟ။ မုတ္တာမုတ္တဉ္စ အမုတ္တဉ္စ ပါဏိတော မုတ္တဉ္စ ယန္တမုတ္တဉ္စေတိ သကလံ တံ အာယုဓံ စတုဗ္ဗိဓံ ဗဟူနမ္ပိ တဗ္ဘေဒါနတိဝတ္တနတော။
စတုန္နံ သရူပမာဟ ‘‘မုတ္တာမုတ္တဉ္စာ’’ဒိ။ ယဋ္ဌိ နာမ သတ္ထဝိသေသော, န ကတ္တရဒဏ္ဍော။
‘‘ယဋ္ဌိ ဟာရလတာသတ္ထ-ဘေဒေသု ဓနုဒဏ္ဍကေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၁။)တဒါဒိ အာယုဓံ မုတ္တဉ္စ တံ အမုတ္တဉ္စေတိ မုတ္တာမုတ္တံ, ကမ္မဓာရယော, ယထာ ကတာကတံ။ ဆုရိကာ အသိပုတ္တိ, တဒါဒိကံ အမုတ္တံ။ ယန္တ သင်္ကောစနေ, ယန္တံ, ဓနွာဒိ။
֍ * ၃၈၈-၃၈၉။ ပဉ္စကံ ဓနုမှိ။ ဥသုံ အသတိ ခိပတီတိ, ကမ္မနိ ဏော, ဥဿိ။ ဓန ဓညေ, ဥ, ဟန ဟိံသာယံ ဝါ, ဥ, ဟဿ ဓော, ဓနု။ ‘‘ဓနု ဝံသဝိသုဒ္ဓါပိ, နိဂ္ဂုဏော ကိံ ကရိဿတီ’’တိ [ဟိတောပဒေသ ကထာမုခ ၂၃] ပုမေ ပယောဂေါ။ ‘‘သရာ ဝါပေါ ဓနု ဣတ္ထီ, တုဏတာ တိဏတာပိစေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၈.၅၁] တိကဏ္ဍသေသော။ ကိံ နာမေန ဒဏ္ဍယတီတိ ကောဒဏ္ဍံ, ဒဏ္ဍ နိပါတနေ, ကိံ နာမေန ဒမျတီတိ ဝါ ကောဒဏ္ဍံ, ဒမုဓာတုမှာ ဍော, ကိံ နာမေန ဒုနောတီတိ ဝါ ကောဒဏ္ဍံ, ဒု ပရိတာပေ, ဍော နိပါတိတော, ကုဋိလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတော ဒဏ္ဍော ယဿတ္ထီတိ ကောဒဏ္ဍံ။ စပ သန္တာပေ, အ, စပေါ, ဝံသဘေဒေါ, တဗ္ဗိကာရော စာပေါ, ဏော။ သရမသတိ ခိပတီတိ သရာသနံ။ ကမ္မုကမ္ပိ။ ကမ္မာယ ပဘဝတီတိ ကမ္မုကံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၂။)တိကံ ဂုဏေ။ ဂစ္ဆတိ သရော ယေနာတိ ဂုဏော, မဿ ဏော, အဿု, ဂု သဒ္ဒေ ဝါ, ဂဝတိ ဧတေနာတိ ဂုဏော, ယု, ဏတ္တံ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ, အ, ဇိယာဒေသော။ ပက္ခေ ဣကာရလောပေါ, ဇယာ။ ‘‘ဇိယာ စာထာ’’တိပိ ပါဌော, တဒါ ဒွယံ ဂုဏေ။ မုဗ္ဗီ, သိဉ္ဇိနီပျတြ။ မုဗ္ဗဝိကာရော မုဗ္ဗီ။ သိဉ္ဇ အဗျတ္တသဒ္ဒေ, ဣနီ။
တိပါဒေါ ကဏ္ဍေ။ သရ ဟိံသာယံ။ သရန္တျနေနာတိ, ပုမေ, သညာယံ ဏော။ ပတ္တံ ဝါဇော, တံယောဂါ ပတ္တီ, ဤ။ သာ တနုကရဏာဝသာနေသု, ဒိဝါဒိ, ဏွု, ယဿာလောပေါ။ ဝဏျတေ သဒ္ဒါယတေနေနေတိ ဝါဏော, ဏော, ဝဏ သဒ္ဒေ။ ကဏျတေနေနေတိ ကဏ္ဍံ, ကဏ သဒ္ဒေ, ဍော, ကဏ္ဍ ဘေဒေ ဝါ။ ဣသ ဂမနေ, ဥ, ဣဿု, ဥသ ဒါဟေ ဝါ။ ခုရ ဆေဒနေ, အပေါ, အထ ဝါ ခေ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ ခုရော, အဿု, တံ ပါတီတိ ခုရပ္ပော။ တိဇ နိသာနေ, ယု။ အသ ခိပနေ, ကမ္မေ ယု။ ဝိသိခေါ, အဇိမှဂေါ, ခဂေါ, အာသုဂေါ, ကလမ္ဗော, မဂ္ဂဏော, ရောပေါပျတြ။ ဝိသန္တော ခဏတီတိ ဝိသိခေါ။ ကလ မဒေ, အမ္ဗော။ မဂ္ဂ အနွေသနေ, ယု။ ရုပ ဝိမောဟနေ, ဒိဝါဒိ, အ, ရောပေါ။ ‘‘ထူလခေဍော ဝိပါဋော စ, စိတြပုင်္ခေါ သရောပိ စေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၈.၅၂] တိကဏ္ဍသေသေ။
ပဉ္စကံ ကလာပေ။ တူဏ ပူရဏေ, စုရာဒိ, နဒါဒိ။ ‘‘တူဏော နိသင်္ဂေါ တူဏိရော, ဥပါသင်္ဂေါ စ ဝါဏဓိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈.၈၈] အမရမာလာယံ ပုံသကဏ္ဍေ။ ‘‘တူဏာ’’တိပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂပ္ပကရဏေ ဝုတ္တော, ဣဓ ပန ‘‘တုဏီ, တူဏော’’တိ ဒွီသု, သရသမူဟာနံ ဌာနတ္တာ ကလာပေါ။ ဣရပစ္စယေ တူဏိရော။ ဝါဏာ သရာ ဓိယန္တေတြေတိ ဝါဏဓိ။ ‘‘တူဏော ပသင်္ဂ တူဏိရ-နိသင်္ဂါ ဝါဏဓိ ဒွိသူ’’တျမရသီဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၃။)֍ * ၃၉၀။ ဒွယံ ဝါဇေ, ယံ ‘‘ကဏ္ဍပတ္တ’’မိတျုစ္စတေ။ ပတ ဂမနေ, ကရဏေ ခေါ, တဿ ကော, ပက္ခေန ကတတ္တာ ဝါ ပက္ခော။ ဝဇတျနေနာတိ ဝါဇော, ဏော။ ဝိသမပိဝိတ္ထာတိ ဝိသပ္ပီတော သရော ဒိဒ္ဓါ နာမ။ ဒိသ အပ္ပီတိယံ, တော။ လိတ္တောပျတြ။
တိကံ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗေ။ ဝိဇ္ဈနတ္ထံ လက္ချတေတိ လက္ခံ။ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ ဝေဇ္ဈံ, ဏျော, ဈဿ ဇ္ဈော, ဣဿေ။ သရော ဝယတိ ဂစ္ဆတိ ယသ္မိံ သရဗျံ, ဝဿာကာရလောပေါ။ နိစ္စံ သရာနမဘျာသနံ ဝသီကရဏံ သရာဘျာသော။ ‘‘ဗျာဓေပျုပါသနာယဉ္စ, ဝါဏာဘျာသေပျုပါသန’’န္တိ ရုဒ္ဒေါ။ လက္ခမုပဂန္တွာ အသနံ ခိပနံ ဥပါသနံ။
֍ * ၃၉၁။ ပဉ္စကံ ခဂ္ဂေ။ မဏ္ဍလံ အဂ္ဂံ ယဿ။ နိဂ္ဂတော တိံသတော’င်္ဂုလိတော နေတ္တိံသော။ အသ ခေပနေ, အသတေ ခိပ္ပတေတိ အသိ, ဣ။ ခဂ္ဂ ခဏ္ဍဘေဒေ။ သာယကော သရေပိ။ စန္ဒဟာသော, ရိဋ္ဌိ, ကက္ခလကော, ကရဝါလောပျတြ။ တဿ ခဂ္ဂဿ ပိဓာနေ ကောသိ, ဣတ္ထီ။ ကုသ သိလေသနေ, ဣ, ကောသိ, ရဿန္တော။ ခဂ္ဂဆုရိကာဒီနံ မုဋ္ဌိယံ ထရုသဒ္ဒေါ။ ထရ သတ္ထဂတိယံ, ဥ။
֍ * ၃၉၂။ တိကံ ခဂ္ဂါဒီနံ သတ္ထာနံ ဝါရဏဖလကေ။ ခေဋ ဘက္ခနေ, ဏွု။ ဖလ ဝိသာရဏေ, ဏွု။ ဖလတီတိ ဖလကံ, အနိတ္ထီ။ စရ ဂတိဘက္ခနေသု, မော, စမု အဒနေ ဝါ, အ။ ဖလမ္ပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၄။)ဝဏ္ဋာနိဟာရဿာခဂ္ဂါကတိ ဟတ္ထကုဏ္ဍာဒိ ဣလ္လီ, ဣလီပိ, ဣလ ဂတိယံ, နဒါဒိ။ ကရံ ပါလယတီတိ ကရပါလိကာ, ဏွု။
ဒွယံ အသိပုတ္တိယံ။ ဆုရ ဆေဒနေ, ဏွု။ သသု ဟိံသာယံ,တိ, နဒါဒိ။ အသိနော ပုတ္တီ, အသိဓေနုကာပိ။
ဒွယံ ဝဍ္ဎကီနံ မုဂ္ဂရေဟိ သမာနာကာရာယုဓဘေဒေ။ လဂ သင်္ဂေ, အလော, အဿု, ဠတ္တဉ္စ။ မုရံ ဂိရတီတိ မုဂ္ဂရော, ရဿ ဂေါ, ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ, မုစ္စတီတိ ဝါ မုဂ္ဂရော, အရော။ ဒုဃဏော, ဃနောပိ။
֍ * ၃၉၃။ ဒွယံ သလ္လေ။ သလ အာသုဂတိယံ, အ, သရ ဟိံသာယံ ဝါ, လော, ရဿ လော။ သင်္က သင်္ကာယံ, ဥ။ သူလမ္ပိ။ သူလ ရုဇာယံ။
ဒွယံ ဝါသိယံ။ ဝသ ဆေဒနသ္နေဟာဝဟာရဏေသု, ဏီ။ တစ္ဆ တနုကရဏေ, ယု, နဒါဒိ။
ဒွယံ ဖရသုမှိ။ ဆေဒကတ္တာ ကုစ္ဆိတာ ဓာရာ ယဿာတိ ကုဓာရီ။ ကုဓာရောပိ။ ပရံ သသတိ ဟိံသတီတိ ဖရသု။ ဥ, ပဿ ဖော, သလောပေါ စ။ ပရသုပိ, သော ပရသုသဒ္ဒေါ နပုံသကော။ ပရသုဓောပျတြ။
ဒွယံ ပါသာဏဝိဒါရဏေ။ ဋင်္က ဗန္ဓနေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ။ ပါသာဏံ ဒါရယတီတိ ပါသာဏဒါရဏော, ယု။ ပါသာဏဒါရကောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၅။)֍ * ၃၉၄။ ဒွယံ ဟတ္ထပ္ပမာဏေ ကဏယေ [ကဏ္ဍေ (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ စက္ကပူရဏာဒိဝါယုဝသေန ခိပ္ပတေ။ ကဏ သဒ္ဒေ, အယော။ ဘိန္ဒနသီလတာယ ဘိန္ဒီ, ဝါတိ ဂစ္ဆတိ တေနာတိ ဝါလော, အလော, ဘိန္ဒီ စ သော ဝါလော စာတိ ဘိန္ဒိဝါလော, ဠတ္တေ ဘိန္ဒိဝါဠော, ရဿော။
စက္ကာဒယော သတ္ထဘေဒါ။ တတြ စက္ကာကာရော အာယုဓဝိသေသော စက္ကံ။ ကန္တ ဆေဒနေ, အဿု, ကုန္တော ဒီဃဒဏ္ဍော။ ဂဒါ, သတ္တိ စ ပသိဒ္ဓါ။
တိကံ ကောဏဘာဂေ။ ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု, ကုဏ သင်္ကောစနေ ဝါ, ဏော။ သိ သေဝါယံ, အ, ရဿော, အဿော။ ကုဋ ကောဋိလ္လေ, ဣဏ။
֍ * ၃၉၅။ ဒွိပါဒံ ဝိဇိဂီသဿ ယာတြာယံ, သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ ယာ ပါပုဏေ, နိက္ခမိတွာ ယာယတေ နိယျာနံ, ယု။ ‘‘ဆဒါဒီဟိ တတြဏ’’တိ တြဏ။ ယာတြာ, အာ။ နဒါဒိနော အာကတိဂဏတ္တာ ဤပစ္စယာဘာဝေါ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ပပုဗ္ဗော ယာနေ, ယု, ပတိဋ္ဌီယတေ ပဋ္ဌာနံ, ပုရေစာရိမှိ ပဋ္ဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၆။)ပဉ္စကံ ဓူလီမတ္တေ။ တထာ စ ‘‘ပံသု ခေါဒေါ မတော ရေဏု, စုဏ္ဏော ဓူလိ’တ္ထိယံ ဘဝေ’’တျမရမာလာ။ စုဏ္ဏ ပိသနေ, စုဏ္ဏ သဉ္စုဏ္ဏနေ ဝါ။ ပံသ နာသနေ, ဥ။ ရန္ဇ ရာဂေ, ရဇော, မနောဂဏောပိ နပုံသကေ, တံသဟစရဏတော ပံသုပိ။ ‘‘က္လိဝံ’ပရာဓေ ရေဏုမှီ’’တိ ရဘသော။ အထ ဝါ စုဏ္ဏရဇောသဟစရဏတော ပံသု နပုံသကေ။ ဓူ ဝိဓုနနေ, ဓူ ကမ္ပနေ ဝါ, လိ, နဒါဒိ။ ရိ ဂတိယံ, ဏု, ဣဿေ။
֍ * ၃၉၆။ ဝံသက္ကမဝေဒီဝံသထုတိံ ယော ကုဗ္ဗတိ, သော မာဂဓော။ တသ္မိံ မဓုကော ဝုတ္တော။ သော စ ခတ္တိယာဝေဿသမ္ဘဝေါ ဘဝတိ, ဝံသမဂ္ဂံ ထဝတီတိ မာဂဓော, ထဿ ဓော။ မဂ္ဂံ ဓဝတီတိ မဓုကော, ဏွု, ဂ္ဂလောပေါ။
ဝီရိယာဒိထုတိံ သီလေန ယော ပဌတိ, သော ဝန္ဒီ, တဿီလာဒီသု ဏီ။
ယော နိသာဝသာနံ ဝိဘာဝေန္တော ဗောဓယတိ, သော ဝေတာဠိကော, ဝိဘာဝေန္တော တာဠသဒ္ဒေန ဗောဓယတီတိ ဝေတာဠိကော, ဏိကော။
စက္ကေန စရန္တော ဗဟူဟိ ပီဠေတွာ ယော ပဌတိ, သော စက္ကိကော, ဥဘယတြ စရတျတ္ထေ ဣကော။ ဃဏ္ဋ ဘာသတ္ထော, စုရာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၇။)֍ * ၃၉၇။ ပဉ္စကံ ဓဇေ။ ကိတ နိဝါသေ, ရောဂါပနယနေ စ, ဥ, ကိတတိ အပနေတိ ဧတေနာတိ ကေတု။ ဓဇ ဂမနေ, အ။ ဥပ္ပတတီတိ ပဋာကာ, အာကော, ပဋ ဂတိယံ ဝါ, ပဋာကာ။ ကေန ဝါတေန ဒလီယတေ ဝိဒါရီယတေတိ ကဒလီ, နဒါဒိ, ဆိန္နဘိန္နတ္တာ ကုစ္ဆိတံ ဒလံ ပတ္တမေတိဿာတ္ထီတိ ဝါ ကဒလီ, ပဋာကာ သဟစရဏတော ဣတ္ထိယံ။ ကဒလီ မောစေပိ။ ယုမှိ ကေတနံ။ ဧတ္ထ စ ဓဇသဟစရဏတော ကေတု ပုန္နပုံသကေ။ ‘‘ပဋာကာ ဝေဇယန္တီ စ, ကေတနံ ဓဇ’မနိတ္ထီ’’တျ [အမရ ၁၈.၉၉] မရကောသေ။
အညမညဿေတိ ဧကမပေက္ခိတွာ အပရဿာပရံ အပေက္ခိတွာ အညဿ။ ယော အဟံကာရော အဘိမာနော, သော ‘‘အဟံ အဟ’’မိတိ ကရောတီတိ အဟမဟမိကာ ဘဝေ။ ‘‘အဟံ အဂ္ဂေါ ဘဝါမိ, အဟံ အဂ္ဂေါ ဘဝါမီ’’တိ အညမညမတိက္ကမ္မ ယောဓာနံ သမဂ္ဂေ ဓာဝနံ, တတြ တု အဟံပုဗ္ဗိကာ။ အဟံသဒ္ဒေါ ဝိဘတ္တိပတိရူပကော နိပါတော, သကတ္ထေ ကပစ္စယေ ကတေ ဝိစ္ဆာယံ ဂမျမာနတ္တာ ဒွိတ္တာဘာဝေါ။
֍ * ၃၉၈။ စတုက္ကံ ဗလေ။ ဗလ ပါဏနေ, ကရဏေ အ။ ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ကရဏေ မော, ဓဿ ထော။ သဟတေနေနာတိ သဟံ, သဟောပိ။ သက သတ္တိယံ,တိ။ ဒြဝိဏံ, တရော, ပရက္ကမော, ပါဏောပိ။
အတိသူရတာ ဝိက္ကမော နာမ။
ဇယေ ဇိတေ သတိ, ကာရဏဘူတေ ဝါ ကတံ ပါနံ ဇယပါနံ။ အမရကောသေ ပန ‘‘ဝီရပါနံ တု ယံ ပါနံ, ဇာတေ ဘာဝိနိ ဝါ ရဏေ’’တိ [အမရ ၁၈.၁၀၃] ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ဘဝိဿတိရဏေ ဇီဝိတသံသယာ သံဟာသုပ္ပာဒနတ္ထံ, ဒေဝတာယာစနပုဗ္ဗကံ သဇာတိယေဟိ သဟ သမ္ဘူယ ယောဓာနံ ယံ ပါနံ ဇာတေ စ ရဏေ ဝိဇယဿ သန္ဒဿနတ္ထံ, တံ ဝီရပါနမုစ္စတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၈။)֍ * ၃၉၉-၄၀၀။ သာဍ္ဎပဇ္ဇံ ယုဒ္ဓေ။ သင်္ဂါမ ယုဒ္ဓေ, စုရာဒိ, အ။ ဟရ ဟရဏေ, ပသယှကရဏေ စ။ အရ ဂမနေ, အ။ သမရံ။ ရဏ သဒ္ဒေ, ဒွေပျနိတ္ထိယံ။ အဇ ဂမနေ, ဏိ, အာဇိ, ရဿန္တော။ အာဟုယျန္တေ အသ္မိံယောဓာ, ဟု သဒ္ဒေ, အ။ ယုဓ သမ္ပဟာရေ, တော။ အာဒါယ ယုဇ္ဈန္တေတြ အာယောဓနံ, ယု။ ယုဇ ယောဂေ, သံယုဂံ, သံယုတ္တမ္ပိ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ, ယု။ ဝိဂ္ဂယှန္တိ ယုဇ္ဈန္တျသ္မိံ ဝိဂ္ဂဟော။ ကလဟန္တျသ္မိံ ကလဟော။ မေဓ မေဓာဟိံသာသင်္ဂမေသု, ဏွု။ ဇညံ, ပဝိဒါရဏံ, အက္ကန္ဒနံ, သင်္ချံ, သမီကံ, သမ္ပရာယကံ, အနီကံ, အဘိသမ္ပာတော, ကလိသံ, ဖောဋော, အတျာမဒ္ဒေါဣစ္စာဒယောပိ ယုဒ္ဓေ။ ကေစိ ပန ‘‘ဘဏ္ဍနာဒိပဉ္စကံ ကလဟေ, န ယုဒ္ဓေ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ ‘‘ဘဏ္ဍနံ ကဝစေ ယုဒ္ဓေ, ခလိကာရေပိ ဝတ္တတေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။
ဒွယံ မုစ္ဆာယံ။ မုစ္ဆ မောဟသမုဿယေသု။ မုဟ ဝေစိတ္တေ။ တိကံ ဗလက္ကာရေ။ ပသဟနံ ပသယှော, သဟ သတ္တိယံ, ဏျော။ ဗလိနော, ဗလေန ဝါ ကရဏံ ဗလက္ကာရော။ ဟဌ ဗလက္ကာရေ, ဏော။ ပသင်္ဂေါပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၇၉။)֍ * ၄၀၁။ သုဘာသုဘာနံ ဖလာနံ သူစိကာ ပကာသကာ ယာ ဘူတဿ ဝတ္ထုနော ဝိကတိ အညထာ ဥပ္ပတ္တိ, သာ ဥပ္ပာတော။ သုဘာသုဘဖလံ ပကာသေန္တော ပတတိ ဂစ္ဆတီတိ ဥပ္ပာတော။ ဥပ္ပာဒေါပိ။ တသဒ္ဒေါ’ယံ ပုဗ္ဗပဒဿ, အပရပဒဿ ဝါ လိင်္ဂမာဒတ္တေ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော, ဝိဂ္ဂဟော စ တံ ဝါကျဉ္စေတိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျ’’န္တျာဒီသု, ဣဓ ပန ပုဗ္ဗပဒဿ လိင်္ဂမာဒတ္တေ။ ဥပ္ပာတဿ တတြ ယုဒ္ဓပက္ကမေနာဘိဓာနံ။
စတုက္ကံ ဥပ္ပာတဿ ပရိယာယေ။ ဣ ဂမနေ,တိ, ဒီဃာဒိ။ သဗ္ဗကာလံ န ဇာယတီတိ အဇညံ, ဏျော, ဖလံ န ဇနေတီတိ ဝါ အဇညံ, တဉှိ ဓူမော ဝိယ အဂ္ဂိဿ ကမ္မဖလဿ ပကာသနမတ္တမေဝ ကရောတိ, န တံ ဇနေတီတိ အဇညံ နာမ။ ဥပဂန္တွာ သဇ္ဇတိ ပကာသေတီတိ ဥပသဂ္ဂေါ, ဏော။ ဥပဂန္တွာ ဒုနောတီတိ ဥပဒ္ဒဝေါ, ဒု ပရိတာပေ, အ။ ဧတ္ထ စ ဤတျာဒယော ဇနကေပိ ဝတ္တန္တိ, ယထာ ဇရာဒီနမုပဒ္ဒဝါ။
֍ * ၄၀၂။ မလ္လယုဒ္ဓမှိ ဗာဟုယုဒ္ဓမှိ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ။ အဓောဘာဂံ ဗန္ဓနံ ဝါ ကတွာ ယုဇ္ဈန္တျတြ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ, ယဿ ဗော, အညမညဿ ဝေဓံ နိဗ္ဗေဓေန္တျတြေတိ ဝါ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ။ ဝေဓ ဝေဓနေ, တော, ဧဿု, အညတြောပစာရာ။ ဒွယံ ဇယကြိယာယံ။ ဇိ ဇယေ, ‘‘ဘာဝေ စာ’’တိ ဏော။ ရဏေ ယုဒ္ဓေ ယော ဘင်္ဂေါ, သော ပရာဇယော။ ပရာပုဗ္ဗော ဇိ ယုဒ္ဓဘင်္ဂေ။ ဒွယံ ပလာယနမတ္တေ, န တု သင်္ဂါမတောယေဝ ပလာယနေ။ ပရိဝဇ္ဇေတွာ အယနံ ဂမနံ ပလာယနံ။ အပဝဇ္ဇေတွာ ဂမနံ အပက္ကမော။ ပဒါဝေါ, ဒါဝေါ, သန္ဒာဝေါ, ဝိဒ္ဒဝေါ, ဒဝေါ, အပယာနံပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၀။)֍ * ၄၀၃။ ပဇ္ဇံ မာရဏေ။ မရ ပါဏစာဂေ, သဗ္ဗတ္ထ ဘာဝသာဓနံ။ မာရီယတေ မာရဏံ, ယု။ ဟန ဟိံသာယံ, ဏမှိ ‘‘ဟနဿ ဃာတော’’တိ ဃာတာဒေသော။ နသ အဒဿနေ။ သူဒ ဓာရဏေ။ ဟိံသ ဟိံသာယံ။ သရ ဟိံသာယံ, ဣတ္ထိယမာပစ္စယော, ဟိံသာ။ ဏမှိ ဟနဿ ဝဓာဒေသော။ သသ ဟိံသာယံ။ ယုမှိ ဟနဿ ဃာတော, ဃာတနံ, နိဗ္ဗရဟနံ, နိကာရဏံ, ပဝါသနံ, သညာပနံ, ပမထနံ, ကထနံ, ဥဇ္ဇာသနံ, အာရမ္ဘော, ပိဉ္ဇောပျတြ။ ဝရဟ ဗာဓာနျပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု။ ကရ ဟိံသာယံ။ ဝသ နိဝါသေ, ပပုဗ္ဗော ဟိံသတ္ထော။ ဉာ မာရဏတောသနနိသာမနေသု, ပါဂမော, သညာပနံ။ မထ ဝိလောဠနေ။ ကထ ဟိံသတ္ထော။ ဇသု ဟိံသာယံ, ဇသိ တာဠနေ ဝါ, စုရာဒိ။ အာပုဗ္ဗော ရဘိ မာရဏေ။ ပိဉ္ဇ ဟိံသာဗလဒါနနိကေတနေသု။ ဧတေ ယထာက္ကမမိဓာနာဂတာနံ ဓာတဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၁။)֍ * ၄၀၄။ ပဇ္ဇံ မရဏေ။ ကာလော အတီတာဒိ, တဿ ကိရိယာ, ‘‘ကာလော ဃသတိ ဘူတာနီ’’တိ [ဇာ. ၁.၂.၁၉၀] ဟိ ဝုတ္တံ။ မရတိတော စု, မစ္စု, ဝဇာဒိနာ ဝါ တျု။ တတော မစ္စုသဒိသော ဒွီသု။ အတိက္ကမိတွာ အယနံ အစ္စယော။ ဓန ဓညေ။ ကာလဿ ကိရိယတ္တာ ကာလော, အတ္တဘာဝဿ အန္တံ ကရောတီတိ ဝါ ကာလော, ဏော။ အမတိ ဂစ္ဆတီတိ အန္တော။ စု စဝနေ။
֍ * ၄၀၅။ တိကံ မတေ။ ပရံ လောကံ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ပေတော, ပရေတော စ, တော, ပုဗ္ဗေ ရလောပေါ။ မရတီတိ မတော။ ပရာသု, ပတ္တပဉ္စတ္တောပျတြ။ ဒွယံ မတဒဟနကဋ္ဌရာသိမှိ, ယာ ‘‘ဖုလ္လီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ စီယတေ ယတ္ထာတိ စိတကော, စိတော စ, တော။ ပုဗ္ဗတြ သကတ္ထေ ကော။ စိတာ, စိတျာ, စိတိပျတြ။
ဒွယံ သုသာနေ, အာဂန္တွာ ဒဟန္တိ အတြ အာဠဟနံ။ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ, ယု, ဒဿ ဠော။ အာဠာဟနမ္ပိ။ ဆဝဿ သယနဋ္ဌာနံ သုသာနံ, ဆဝဿ သု, သယနဿ စ သာနော, အထ ဝါ သေန္တိ အတြာတိ သာနံ, ယု, ဆဝဿ သာနံ သုသာနံ။ ဆဝဿ သု။ ပိတုဝနမ္ပိ။ ဒွယံ မတသရီရေ, ကုဏပ ပူတိဂန္ဓတ္ထေ။ ကုစ္ဆိတံ နေတီတိ ဝါ ကုဏပေါ, အပေါ, ဏတ္တံ။ ဆဝ ဂတိယံ, အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၂။)֍ * ၄၀၆။ အသီသကတ္တာ သိရောသုညော နစ္စနာဒိကြိယာသဟိတတ္တာ သဟကြိယော ဒေဟော ကာယော ကဗန္ဓော [‘‘ယုဒ္ဓေ ယောဓေသု သူရေသု သဟဿံ ကတ္တ (ခဏ္ဍ) မုဒ္ဓသု တဒါဝေသာ ကဗန္ဓော တု ဧကော’မုဒ္ဓါ ကြိယာန္ဓိတော’’တိ ကဗန္ဓလက္ခဏံ], ယုဒ္ဓေ သဟဿပူရဏော ကဗန္ဓော။ ‘‘နစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ နစ္စနာဒိကြိယာရဟိတေ တူပစာရော။ အဝိဇ္ဇမာနေန ကေန သိရသာ အန္ဓော ကဗန္ဓော, ဝကာရမဇ္ဈော။ အဝိဇ္ဇမာနဿာပိ ဟိ ကာရဏဘာဝေါ လောကေ ဒိဋ္ဌော, ယထာ ဝဿေန ကတော သုဘိက္ခော, ဒုဗ္ဘိက္ခော စ, ယထာ လောကေ, တထာ သာသနေပိ, ယထာ အနန္တရပစ္စယာဒီနိ။
အာမကေဟိ ကုစ္ဆိတေဟိ အပူတိဂတမတသရီရေဟိ သမ္ပုဏ္ဏေ အာမကေ သုသာနသ္မိံ သိဝထိကာ ဝုတ္တာ, အတ္ထပ္ပဓာနနိဒ္ဒေသေန စေတ္ထ သဒ္ဒေါ နိဒ္ဒိဋ္ဌော, ယထာ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော’’တိ ပုဂ္ဂလပ္ပဓာနနိဒ္ဒေသေန ဓမ္မောတိ။ ဆဝါ ဓိယျန္တေတြ သိဝထိကာ, ဏွု, ဆဿ သော, ထတ္တံ, ဣတ္တဉ္စ။ ဆဝထိကာပိ။
֍ * ၄၀၇။ ဒွယံ အာကဍ္ဎိတမနုဿဂဝါဒေါ။ မုဉ္စနသညာယ ဝန္ဒတီတိ ဝန္ဒီ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု, ဤ, ရဿောပိ, ဝန္ဒိ။ သတ္တူနံ ကရေန ဟတ္ထေန မရိတဗ္ဗတ္တာ ကရမရော။ ပဂ္ဂဟော, ဥပဂ္ဂဟောပိ။ ဒွယံ ဇီဝိတေ, အန ပါဏနေ, ပါဏန္တိ အနေနာတိ ပါဏော, ဏော။ ဘဝတိ ယေနာတိ အသု။ အသ ဘုဝိ, ဥ, အာသုပိ, အသု ခုဘနေ ဝါ။
ဗန္ဓနာဂါရံ ဗန္ဓနဂေဟံ ကာရာ နာမ။ ကရောန္တိ ဟိံသန္တိ အတြ ကာရာ, အ။ ကရ ဟိံသာယံ။ ဗန္ဓနာလယောပိ။ ကရ ဟိံသာယံ, ယတ နိယျာတနေ။ ကာရဏာ, ယတနာ စ။ တိဗ္ဗဝေဒနာပျတြ။
ခတ္တိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၃။)֍ * ၄၀၈။ ဒွိပါဒံ ဗြာဟ္မဏေ, ဗြဟ္မုနော ဗန္ဓု, ဗြဟ္မာ ဗန္ဓု ယဿ ဝါ ဗြဟ္မဗန္ဓု။ ကုလာစာရဗြာဟ္မဏဘာဝဝသေန ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာတတ္တာ ဒွိဇော, ဧကဇေ တူပစာရာ။ ဝပိသ္မာ ပေါ, အဿိ။ ဗြဟ္မုနော အပစ္စံ ဗြဟ္မာ, ဗြာဟ္မဏော စ, နာဂမော, ဏတ္တံ, ဒီဃာဒိ။ သုတာယုတကထနတ္ထံ ‘‘ဘောဘော’’တိ ဝစနံ ဝဒတိ သီလေန, ဏီ။
ဒွယံ ဆန္ဒောဇ္ဈေတရိ။ ဗြဟ္မသုတ္တံ အဓီတေ သောတ္တိယော, ‘‘နေန နိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ [ကာတန္တ ၁.၂.၁၈ နဃဋိတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)] ဝုတ္တတ္တာ ဝုဒ္ဓိ, ယဒါဒိနာ ဝါ ဆန္ဒသဒ္ဒဿ သောတ္တိယာဒေသော [ပါဏိနိ ၅.၂.၈၄]။ ဆန္ဒံ အဓီတေ ဆန္ဒသော, သော ပုလ္လိင်္ဂေါ။
ဒွယံ သိဿေ။ သောတုံ ဣစ္ဆန္တီတိ သိဿာ, သု သဝနေ, သော, ဥဿိ။ အာစရိယဿ အန္တေ သမီပေ ဝသနသီလော, သညာသဒ္ဒတ္တာ သတ္တမိယာ အလောပေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၄။)֍ * ၄၀၉။ ဗြဟ္မစာရီအာဒယော ဧတေ စတုရော ဇနာ အဿမာ နာမ ဘဝန္တိ, အဿမသဒ္ဒေါယံ ပုန္နပုံသကေ။ တတြ မုဉ္ဇမေခလာဒိယုတ္တော ဝေဒဇ္ဈာယကော ဗြဟ္မစရိယာယံ ဌိတော ဗြဟ္မစာရီ။ ဝေဒဇ္ဈယနံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတီတိ, ဏီ။ ဓမ္မတ္ထကာမေသု ဌိတော ပဉ္စမဟာယညကာရီ ဂဟဋ္ဌော, ဂဟာ ဒါရာ တတြ တိဋ္ဌန္တီတိ ဂဟဋ္ဌော။ ဂဟဋ္ဌော ပရော တတိယဿပိ ဝါနပတ္ထော။ ဝနပတ္ထေ ဝနေကဒေသေ, ဒူရဝနေ ဝါ ဘဝေါ ဝါနပတ္ထော, အဿ ဘူမိသေယျာဇဋာဇိနဓာရဏဝနဝါသောနျဟာရဘောဇိတာဒိ ဓမ္မော။ ဝါနပတ္ထဿမေဝ တတိယမာယုသော ဘာဂံ ခေပယိတွာ ဂဟိတကာသာဝဒဏ္ဍော ဘိက္ခော သဗ္ဗဘူတေသု သမော ဈာနာယတနဝရော ဘိက္ခု။ သမု တပသိ, ခေဒေ စ, အာသမ္မန္တိ အတြာတိ, အကတ္တရိ ကာရကေ သညာယံ ဏော။ ‘‘အဿမော ဗြဟ္မစရိယာဒိ- စတုက္ကေပိ မဌေပိ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
֍ * ၄၁၀။ သီလာဒယော တယော သိက္ခာဓမ္မေ သဟ ဧကတော စရန္တာ မိထု အညမညံ သဗြဟ္မစာရိနော နာမ, ဗြဟ္မစာရီဟိ သဟ စရန္တီတိ သဗြဟ္မစာရိနော။ ‘‘မိထူ’’တိ ဣမိနာ သဗြဟ္မစာရီသဒ္ဒဿ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏတ္တံ ဒီပိတံ, တေန ဗြဟ္မစာရီနမ္ပိ သဗြဟ္မစာရိတ္တမုပပန္နံ။
ဒွယံ ဥပသမ္ပဒါဒါယကေ။ မနသာ ဥပေစ္စ သိဿာနံ ဝဇ္ဇာဝဇ္ဇံ ဈာယတီတိ ဥပဇ္ဈာယော, ဥပဇ္ဈာ စ။ ဈေ စိန္တာယံ, ဏော, ပုဗ္ဗတြ ဧ အယ, ပက္ခေ ရာဇာဒိပက္ခေပေန ဥပဇ္ဈာ, ပရသမယေ ပန ဝေဒါဒိပါဌယိတာ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော, ဥပဇ္ဈာ’’တိ စောစ္စတေ, ဥပေစ္စ အဓီယတေ အသ္မာတိ ကတွာ။
ဒွယံ နိဿယဒါယကေ။ သိဿာနံ ဟိတံ အာစရတီတိ အာစရိယော, ဏျော။ နိဿယံ ဒဒါတီတိ, ကမ္မာဒိမှိ ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၅။)֍ * ၄၁၁။ သာသနေ အာစရိယံ ဒဿေတွာ ပရသမယေပိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဥပနီယေ’’စ္စာဒိ။ အထ ဝါ ယော ဒွိဇော ဗြာဟ္မဏော ယံကိဉ္စိ ဗြာဟ္မဏံ ဥပနီယ အတ္တနော သန္တိကံ အာနေတွာ ကပ္ပာဒိဆဠင်္ဂိကတ္တာ သာင်္ဂံ သဂုယှတ္တာ ရဟဿဉ္စ ဝေဒံ ကမ္မဘူတံ ပုဗ္ဗံ ပဌမမေဝ ကေနစိ အသိက္ခာပိတေယေဝ အဇ္ဈာပယေ သိက္ခာပေယျ, သော ဗြာဟ္မဏေသု ‘‘အာစရိယော’’တိ ဝုစ္စတိ, အာဒိတော စာရေတိ သိက္ခာပေတီတိ အာစရိယောတိ ကတွာ, ဏျော။ ယထာဝုတ္တာ အညေ ဥပဇ္ဈာယာ။
֍ * ၄၁၂။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဥပဒေသပရမ္ပရာယံ။ ပရေ စ ပရေ စ ပရမ္ပရာ, ပုဗ္ဗာစရိယာ။ တတော အာဘတံ ပါရမ္ပရိယံ။ ဣတိဟသဒ္ဒေါ နိပါတသမုဒါယော။ ‘‘ဣတိဟ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ ဝုတ္တမိဒ’’န္တိ ကထေတဗ္ဗံ ဝစနံ ဧတိဟျံ, ဏျော။ ဏမှိ ဧတိဟံ။ အာစရိယံ ဥပဂန္တွာ ဒိဿတိ ဥစ္စာရီယတီတိ ဥပဒေသော, ဒိသီ ဥစ္စာရဏေ, ဏော။
တိကံ ယညေ။ ယဇ ဒေဝပူဇာသင်္ဂဟကရဏဒါနဓမ္မေသု, ယဇနံ ယာဂေါ, ဏော။ သဂ္ဂတ္ထိကေဟိ ကရီယတေတိ ကတု, တု။ ဇဿ ညတ္တေ ယညော။ ယာဂတ္ထံ မန္တာဒိနာ ပရိက္ခတာ ပရိသင်္ခတာ ဘူ ဘူမိ ဝေဒိ နာမ, ဤပစ္စယေ ဝေဒီ စ။ ဝိန္ဒတိ အဿံ လာဘသက္ကာရန္တိ ဝေဒိ, ဝိဒ လာဘေ, ဣဏ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၆။)֍ * ၄၁၃။ အဿမေဓာဒယော ပဉ္စ ‘‘မဟာယာဂါ’’တျုစ္စန္တေ။ ပေါရာဏကရာဇကာလေ ကိရ သဿမေဓံ ပုရိသမေဓံ သမ္မာပါသံ ဝါစာပေယျန္တိ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ အဟေသုံ, ယေဟိ ရာဇာနော လောကံ သင်္ဂဏှိံသု, တတ္ထ နိပ္ဖန္နသဿတော ဒသမဘာဂဂ္ဂဟဏံ သဿမေဓံ နာမ, သဿသမ္ပာဒနေ မေဓာဝိတာ သဿမေဓံ နာမာတျတ္ထော။ မဟာယောဓာနံ ဆမာသိကဘတ္တဝေတနာနုပ္ပဒါနံ ပုရိသမေဓံ နာမ, ပုရိသဿ သင်္ဂဏှနေ မေဓာဝိတာ ပုရိသမေဓံ နာမာတျတ္ထော။ ဒလိဒ္ဒမနုဿာနံ ဟတ္ထတော လေခံ ဂဟေတွာ တီဏိ ဝဿာနိ ဝိနာ ဝဍ္ဎိယာ သဟဿဒွိသဟဿမတ္တဓနာနုပ္ပဒါနံ သမ္မာပါသံ နာမ။ တဉှိ သမ္မာ မနုဿေ ပါသေတိ ဟဒယေ ဗန္ဓိတာ ဝိယ ဌပေတိ, တသ္မာ ‘‘သမ္မာပါသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘တာတ မာတုလာ’’တျာဒိနာ ပန သဏှဝါစာယ ဘဏနံ ဝါစာပေယျံ နာမ, ပေယျေ ဝဇ္ဇပိယဝစနတာတျတ္ထော။ ဧဝံ စတူဟိ ဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဟိတံ ရဋ္ဌံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဟောတိ ဖီတဉ္စ ပဟူတန္နပါနံ ခေမံ နိရဗ္ဗုဒံ။ မနုဿာ မုဒါ ပမောဒမာနာ ဥရေ ပုတ္တေ နစ္စေန္တာ အပါရုတဃရဒွါရာ ဝိဟရန္တိ, ဣဒံ ဃရဒွါရေသု အဂ္ဂဠာနံ အဘာဝတော နိရဂ္ဂဠန္တိ ဝုစ္စတိ, အယံ ပေါရာဏိကပဝေဏီ, အပရဘာဂေ ပန ဩက္ကာကရာဇကာလေ ဗြာဟ္မဏာ ဣမာနိ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ, ဣမဉ္စ ရဋ္ဌသမ္ပတ္တိံ ပရိဝတ္တေန္တာ ဥဒ္ဓံ မူလံ ကတွာ ‘‘အဿမေဓ’’န္တိအာဒိကေ ပဉ္စ ယညေ နာမ အကံသု, ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ ဗြာဟ္မဏဓမ္မိကသုတ္တေ –
‘‘တေသံ အာသိ ဝိပလ္လာသော၊ ဒိသွာန အဏုနာ အဏုံ။
တေ တတ္ထ မန္တေ ဂန္ထေတွာ၊ ဩက္ကာကံ တဒုပါဂမု’’န္တိ [သု. နိ. ၃၀၁၊ ၃၀၄]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၇။)ဣဒါနိ တေဟိ ပရိဝတ္တေတွာ ဌပိတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဿမေဓော’’စ္စာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဿံ ဧတ္ထ မေဓန္တိ ဝဓန္တီတိ အဿမေဓော။ ပုရိသံ ဧတ္ထ မေဓန္တိ ဝဓန္တီတိ ပုရိသမေဓော။ သမ္မာ ယုဂစ္ဆိဒ္ဒေ ပက္ခိပိတဗ္ဗဒဏ္ဍကံ ပါသေန္တိ ခိပေန္တိ ဧတ္ထ သမ္မာပါသော။ မန္တပဒါဘိသင်္ခတာနံ သပ္ပိမဓူနံ ‘‘ဝါဇ’’န္တိ သမညာ, တမေတ္ထ ပိဝယန္တီတိ ဝါဇပေယျော။ သဗ္ဗဿ အတ္တနော သာပတေယျဿ အနိဂူဟိတွာ နိရဝသေသတော ဒိန္နတ္တာ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဂ္ဂဠာတိ နိရဂ္ဂဠော, အယံ ပါဠိယာ အာဂတက္ကမတော အတ္ထဝဏ္ဏနာ, ဣဓာဂတက္ကမေန ပန အဿမေဓပုရိသမေဓနိရဂ္ဂဠသမ္မာပါသဝါဇပေယျာနံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ လိခိတဗ္ဗာ။
֍ * ၄၁၄။ တိကံ ယာဇကေ။ ယဇနသီလော ဣဒိ, ယဿိ, ဇဿ ဒေါ။ ယဇတီတိ ဣဇော, အ။ အထ ဝါ ဣတ္ထိယာ ဥတုမှိ ဇာတေ ဇာယတီတိ ဣတ္ထီတုဇော။ ‘‘နာရီတွိဇော’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဥတုဇော ယာဇကော တထာ’’တိပိ ပါဌော, သုန္ဒရော။ ပရသမယံ အမနသိ ကတွာ ပန အာစရိယေန ဣတိဒွိဇသဒ္ဒေါ ဣဒိတွိဇသဒ္ဒေါ စ သမာနတ္ထာတိ မညမာနေန ‘‘ဣဒိ တွိဇော’’တိ ဝုတ္တံ သိယာ, ဏွုမှိ ယာဇကော [အမရ ၁၇.၁၇ ဂါထာ ပဿိတဗ္ဗာ]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၈။)ဒွယံ ယာဂသဘာယံ, အညသဘာယဉ္စာရမ္ဘကေ။ သဘာယံ သာဓု သဘျော, ယော။ သမာဇံ ဇနသံဃာတံ သမာဝသန္တိ အာဂန္တွာ ဧကဒေသီ ဘဝန္တီတိ သမာဇာ, တေဟိ သမံ ဧကီဘဝတီတိ သာမာဇိကော, ဏိကော။ သဘာသဒေါ, သဘာတာရောပျတြ။
ပဉ္စကံ သဘာသာမညေ။ ပရိ သမန္တတော သေန္တျဿံ ပရိသာ, သိ သေဝါယံ။ သဟ ဘာသန္တျဿံ သဘာ, ဟလောပေါ, သဗ္ဘိ ဘာတီတိ ဝါ သဘာ။ သမဇ္ဇန္တိ သံဂစ္ဆန္တိ မိလန္တျဿံ သမဇ္ဇာ, အဇ ဂမနေ။ သမယန္တိ မိလန္တျဿံ သမိတိ, ဣ ဂတိမှိ, ဣတ္ထိယန္တိ။ မိလနမေကီဘာဝေါ။ သမန္တတော သီဒန္တျသ္မိံ သံသဒေါ, ဣတ္ထိနပုံသကေသု။ ဂေါဋ္ဌီ, အဋ္ဌာနီပျတြ။ ဂါဝေါဝါစာ တိဋ္ဌန္တိ ဘဝန္တျဿံ ဂေါဋ္ဌီ။ အာဂန္တွာ တိဋ္ဌန္တျဿံ အဋ္ဌာနီ, ယု, နဒါဒိ, ရဿာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၈၉။)֍ * ၄၁၅-၄၁၆။ ဘိက္ခုအာဒိကာ ဣမာ စတဿော ပရိသာ နာမ။ ဘိက္ခနသီလတာဒီဟိ ဘိက္ခု။ ‘‘ဥဒ္ဒိဿ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ, ဧသာ အရိယာန ယာစနာ’’တိ [ဇာ. ၁.၇.၅၉] ဟိ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခ ယာစနေ, ရူ။ ယောမှိ ဘိက္ခူ။ ဣနီပစ္စယေ ဘိက္ခုနီ, ယောဿ လောပေါ။ ရတနတ္တယမုပဂန္တွာ အာသယန္တီတိ ဥပါသကာ, ဏွု, အာသ ဥပဝေသနေ။ ဣတ္တေ ဥပါသိကာယော။ ဧတ္ထ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာသာမညတော, လိင်္ဂသာမညတော စ သာမဏေရာ ဘိက္ခူသု, သာမဏေရိယာဒယော, စ ဘိက္ခုနီသု သင်္ဂဟိတာ, တတော, အဝသေသာ ပန သဗ္ဗေပိ ဒေဝမနုဿာဒယော ဣတ္ထိပုရိသဝသေန ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ လိင်္ဂသဘာဂဝသေန ဒွီသု သင်္ဂဟိတာ, ဗြဟ္မာနော ပန လိင်္ဂါဘာဝေပိ ပုရိသသဏ္ဌာနတ္တာ ပုရိသေသု သင်္ဂဟိတာ, တထာ ပဏ္ဍကာပိ, ဥဘတောဗျဉ္ဇနေသု ပန ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနံ ပုရိသေသု, ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနံ ဣတ္ထီသု သင်္ဂဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
ဧဝံ စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ပရိသံ ဒဿေတွာ အဋ္ဌဟိပိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အထဝေ’’စ္စာဒိ။ တဿတ္ထော – ပရိသာ နာမ အဋ္ဌ သိယုံ, ကေသံ ဝသေနာ’ဋ္ဌ သိယုံ? တာဝတိံသာနံ ဒွိဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ခတ္တာနံ ခတ္တိယာနံ မာရဿ ဂဟပတိဿ သမဏာနံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဗြဟ္မူနဉ္စ ဝသေနာတိ ဣမာ စာ’ဋ္ဌပရိသာ ပါကဋဝသေန, သေဋ္ဌဝသေန စ ဝုတ္တာတိ န ဧတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝိယ သဗ္ဗာ သင်္ဂဟိတာ, တာဝတိံသာဒိကာ ဟိ ပါကဋဝသေန ဝုတ္တာ, သမဏာ ပန ပါကဋဝသေန, သေဋ္ဌဝသေန စ ဝုတ္တာ။
֍ * ၄၁၇။ ဂါယတ္တိ နာမ ယဿ စတူသု ပါဒေသု ပဋိပါဒံ ဆဠက္ခရာနိ သန္တိ, သာ ပမုခမာဒိ ယဿ ဥတ္ထာဒီနံ ပါယေနာနုပယောဂတ္တာ ဂါယတ္တိပမုခံ ဆန္ဒံ နာမ။ ဂါယတေတိ ဂါယတ္တိ, ဂေ သဒ္ဒေ, တ္တိ, ဧ အယ။ ဝဇ္ဇံ ဆာဒယတီတိ ဆန္ဒံ, ဆဒ သံဝရဏေ, ဝုတ္တဉှိ ပဇ္ဇဝိဝေကေ ဗုဒ္ဓဂုတ္တေန ဘိက္ခုနာ –
‘‘ဥတ္ထ’မစ္စုတ္ထကံ မဇ္ဈံ၊ ပတိဋ္ဌာ သုပ္ပတိဋ္ဌကာ။
ပါယော ပယောဂဗာဟျတ္ထာ၊ အဘဗ္ဗတ္တာ စ နေရိတာ’’တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၀။)ယံ ပန စတုဝီသက္ခရဝန္တံ, ဝေဒါနံ အာဒိဘူတဉ္စ ဂါယတ္တိ ဝိယ ဆန္ဒာနံ နာပိ စတုပ္ပဒံ, အထ ခေါ တိပဒမေဝ သိယာ, သာ သာဝိတ္တိ နာမ, သာဝိတ္တိသဒ္ဒေါ ဂါယတ္တိပရိယာယောပျတ္ထိ, ‘‘သာဝိတ္တိ ဆန္ဒသော မုခံ’’ [မ. နိ. ၂.၄၀၀; သု. နိ. ၅၇၃], ‘‘ဂါယတ္တိ တု စ သာဝိတ္တီ’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာ။ ဣဓ ပန ဘေဒေန ဝုတ္တံ, ယထာ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ သဝိတုဿ ဣသိနော အယံ ဝါစာ သာဝိတ္တိ, ဣဏ။
֍ * ၄၁၈။ ဟဗျံ ဒေဝတာတ္ထမန္နံ, တဿ ပါကေ တဒါဓာရေ ထာလျာဒိမှိ စရု, တတ္ထ ဌိတတ္တာ ဥပစာရေန ဟဗျမ္ပိ စရု, စရတိသ္မာ ဥ, စရု ပုမေ။ ‘‘ဟဗျပါကေ စရု ပုမာ’’တိ [အမရ ၁၇.၂၂] ဟျမရကောသေ။ ဟောမဒဗ္ဗိယံ ဟောမကမ္မနိ ဟဗျန္နာဒီနမုဒ္ဓရဏတ္ထံ ကတာယံ ကဋစ္ဆုယံ သုဇာ, ဣတ္ထီ, ဟဗျန္နာဒီနံ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဇာယတီတိ သုဇာ။
ဒွယံ ခီရန္နေ, ဒေဝန္နတ္တာ ပရမံ အန္နံ။ ပါတဗ္ဗဿ, အသိတဗ္ဗဿ စာတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဘာဝါနံ သမ္ဘဝတော ပါယာသော, အာကာရန္တာနမာယော။ ပါယသောပျတြ။ ဒွယံ ဒေဝန္နေ။ ဟု ဒါနေ, ဏျော။ ဣမှိ ဟဝိ, နပုံသကေ။
֍ * ၄၁၉။ ထူဏာယံ ယညထမ္ဘေ ယူပေါ။ ဗေလုဝေါ ဝါ ခါဒိရော ဝါ။ အာလမ္ဗပသုဗန္ဓနေယဋ္ဌိ, သမတ္တယညေ ဝါ ယံ ယဋ္ဌိမာရောပယတိ, သ ယူပေါ [ယူပ။ ယညီယပသုဗန္ဓနကဋ္ဌဘေဒေ။ ယာဂသမတ္တိစိဟ္နတ္ထေ ထမ္ဘေ စ (ဝါစပ္ပတိ)], ယု မိဿနေ, ပေါ, ဒီဃာဒိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ, ဏော, ဒီဃာဒိ။ ယံ ကဋ္ဌံ ကဋ္ဌန္တရေနာ’ဂ္ဂိနိပ္ဖာဒနတ္ထံ ဃံသတေ, တသ္မိံ နိမ္မန္ထျဒါရုမှိ အရဏီ, အရ ဂမနေ, အဏိ, ဤမှိ အရဏီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၁။)ဂါဟပစ္စာဒယော တယော အဂ္ဂယော။ ဂဟပတိနာ သံယုတ္တော ဂါဟပစ္စော, အဂ္ဂိ, ဏျော။ တံယောနိယံရေဝါဟဝနီယော ဟုတဗ္ဗဂ္ဂိအာဟဝနမရဟတီတိ အာဟဝနီယော။ ဒက္ခိဏဂ္ဂိ ပန တံယောနိ အညယောနိပိ။ ဒက္ခိဏံ ဒေယျဓမ္မံ အဂ္ဂန္တိ ဝိဿဇ္ဇန္တျသ္မိန္တိ ဒက္ခိဏဂ္ဂိ, အဂ္ဂ ဒါနေ, ဒါနံ အဂ္ဂီယတိ ဒီယတျသ္မိန္တိ ဒါနဂ္ဂံ, ‘‘ပရိဝေသနဋ္ဌာန’’န္တိ [အ. နိ. ဋီ. ၃.၉.၂၀] ဟိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယဋီကာ။ ဧတ္ထ စ ဂါဟပစ္စဂ္ဂါဒီနံ တိဏ္ဏံ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ ဝိနာသဟေတုဘာဝတော အဂ္ဂိတာဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သတ္တကနိပါတအင်္ဂုတ္တရနိကာယဋ္ဌကထာယံ ပန –
အာဟုနံ ဝုစ္စတိ သက္ကာရော, အာဟုနံ အရဟန္တီတိ အာဟုနေယျာ, မာတာပိတရော, မာတာပိတရော ဟိ ပုတ္တာနံ ဗဟူပကာရတာယ အာဟုနံ အရဟန္တိ, တေသု ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပုတ္တာ နိရယာဒီသု ပဝတ္တန္တိ, တသ္မာ ကိဉ္စာပိ မာတာပိတရော နာနုဒဟန္တိ, အနုဒဟမာနဿ ပန ပစ္စယော ဟောတီတိ အနုဒဟနဋ္ဌေနေဝ ‘‘အာဟုနေယျဂ္ဂီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယော မာတုဂါမဿ သယနဝတ္ထာလင်္ကာရာဒိအနုပ္ပဒါနေန ဗဟူပကာရော, တံ အတိစရန္တော မာတုဂါမော နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ, တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဒဟနဋ္ဌေန ‘‘ဂဟပတဂ္ဂီ’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီ’’တိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဒက္ခိဏာ’’တိ စတ္တာရော ပစ္စယာ, ဘိက္ခုသံဃော ဒက္ခိဏေယျော, သော ဂိဟီနံ တီသု သရဏေသု, ပဉ္စသု သီလေသု, ဒသသု သီလေသု, မာတာပိတုပဋ္ဌာနေ, ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏူပဋ္ဌာနေတိ ဧဝမာဒီသု ကလျာဏဓမ္မေသု နိယောဇနေန ဗဟူပကာရော, တသ္မိံ မိစ္ဆာပဋိပန္နော ဂိဟီ ဘိက္ခုသံဃံ အက္ကောသိတွာ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ, တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဒဟနဋ္ဌေန
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၂။)‘‘ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီ’’တိ ဝုတ္တော။ ကဋ္ဌတော နိဗ္ဗတ္တော ပါကတိကောဝ အဂ္ဂိ ကဋ္ဌဂ္ဂိ နာမာတိ [အ. နိ. အဋ္ဌ. ၃.၇.၄၆] ဝုတ္တော။
֍ * ၄၂၀။ သိလောကော ဒါနေ။ ဟာ စာဂေ, ဏော, ဒွိတ္တစတ္တဂတ္တာနိ, စဇ ဟာနိမှိ ဝါ။ သဇ ဝိသဂ္ဂေ, ဝိသဂ္ဂေါ ဒါနံ, ဥပုဗ္ဗော သဇ ဝိသဇ္ဇေ, ဏော, ပုဗ္ဗေ ဝါဂမော, ဝေါသဂ္ဂေါ။ ဒိသ အတိသဇ္ဇနေ, အတိသဇ္ဇနံ ဒါနံ, ပဗောဓနဉ္စ, ဣဟ ဒါနံ ပဒေသနံ။ သဏ ဒါနေ, ယု။ တရ ပ္လဝနတရဏေသု, မစ္ဆေရသောတာတိက္ကမနမေတ္ထ တရဏံ။ ဟာ စာဂေ, စုရာဒိ, တော, ယာလောပေါ, ဘူဝါဒိမှိ ပန ‘‘အာကာရန္တာနမာယော’’တိ အာယော, ဝိဟာယိတံ။ ဝဇ္ဇ ဝဇ္ဇနေ, သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ ဥပသဂ္ဂဝိသေသေနေတေ ဒါနတ္ထာဘိဓာယိနော။ ဖဿနံ, ပတိပါဒနံပျတြ။
֍ * ၄၂၁။ သေဋ္ဌဓနဿ, ပုတ္တာနံ, ဒါရာနံ, ရဇ္ဇဿ, အင်္ဂါနဉ္စ ဝသေန ပဉ္စမဟာပရိစ္စာဂေါ ဝုတ္တော။ တတြ သေဋ္ဌဓနံ သေတဟတ္ထာဒိရတနံ။ ပုတ္တာ ဩရသာ, အထ ဝါ ပုတ္တဓီတရော။ ဒါရော ပတိဗ္ဗတာ ပိယဘရိယာ။ ရဇ္ဇံ ပကတိရဇ္ဇံ, တဒုဋ္ဌိတော ဝါ အာယော။ အင်္ဂံ စက္ခာဒိ။ မဟန္တေဟိ ဥတ္တမပုရိသေဟေဝ ကတော, မဟန္တာနံ ဝါ ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ, မဟတ္ထံ ဝါ ဗုဒ္ဓဘာဝတ္ထံ ကတော ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ, ကာပုရိသေဟိ ဒုက္ကရတ္တာ မဟန္တော ဝါ သေဋ္ဌော ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၃။)֍ * ၄၂၂။ ဒါနပါရမီအာဒိကာနံ တိဿန္နံ ပါရမီနံ ဝသေန အသာဓာရဏဒါနဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ သာဓာရဏဒါနဝတ္ထုံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အန္နံ ပါန’’မိစ္စာဒိ။ တတြ အန္နံ ပါနဝဇ္ဇိတံ ယံ ကိဉ္စိ ခါဒနီယာဒိကံ။ ပါနံ ပါတဗ္ဗံ ဥဒကာဒိ။ ယာနံ ဟတ္ထျာဒိ အန္တမသော ဥပါဟနံ ဥပါဒါယ ဂမနသာဓနံ။ မာလာ မာလျံ, ပုပ္ဖဉ္စ။ ဝိလေပနံ ဆဝိရာဂကရဏံ, ဝိဘူတော သုဂန္ဓော ဝါ။ ဂန္ဓော တဒညဂန္ဓော။ သေယျာ မဉ္စာဒိ, သေယျာဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ အာသနမ္ပိ ဂဟိတံ။ ပဒီပေယျံ ပဒီပဿ ဟိတံ ယံ ကိဉ္စိ တေလာဒိ, ဣမေ ဒသ ဒါနဝတ္ထူ နာမ သိယုံ။ ဒီယန္တေ ယာယာတိ ဒါနံ။ တဿ ဝတ္ထု ကာရဏံ, တဒုပ္ပတ္တိယာ ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိ ဒါနဝတ္ထု, ဒါတဗ္ဗံ ဝါ ဒါနံ, အန္နာဒိ, တဒေဝ ဝတ္ထု။ ဧတာနိ ပန ဒသ ဒါနဝတ္ထူနိ သုတ္တန္တနယေန ကထိတာနိ။ ဝိနယာဘိဓမ္မနယဝသေနာပိ ပန ကထေတဗ္ဗာနိ, ရူပါဒိဆဠာရမ္မဏဒါနဝသေန ဟိ အဘိဓမ္မေ ဆ ဒါနဝတ္ထူနိ အာဂတာနိ, ဝိနယေ စီဝရပိဏ္ဍပါတဘေသဇ္ဇသေနာသနဝသေန စတ္တာရိ အာဂတာနိ။ တတ္ထေဝမာစရိယာ ဝဒန္တိ ‘‘သုတ္တန္တနယဒါနတော ဝိနယဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ, ကသ္မာ? အန္နာဒိဒါနမတ္တဝသေနေဝ ယဿ ကဿစိ ဒုဿီလာဒိကဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ အနုဇာနိတွာ ပိဏ္ဍပါတာဒိကပ္ပိယဝေါဟာရဝသေန သီလဝန္တာဒိကဿေဝ စ ဒါတဗ္ဗန္တိ အနုညာတတ္တာ။ သာမညဒါနတော ဟိ ဝိသေသဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ, တတောပိ အဘိဓမ္မနယဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ, ကသ္မာ? ရူပါဒီသု ပရမတ္ထဝသေနေဝ အဘိနိဝိသိတွာ ဒါနဝသေန တတောပိ အတိသယဒါနတ္တာ’’တိ။ မယံ ပန သုတ္တန္တနယဒါနံ ဝါ ဟောတု ဝိနယာဘိဓမ္မနယဒါနံ ဝါ, ယံ ခေတ္တာဒိတိဝိဓသမ္ပဒါယုတ္တံ, တမေဝ မဟပ္ဖလံ ကရောတီတိ ဝဒါမ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၄။)֍ * ၄၂၃။ တဒဟေ မတဒိဝသေ မတတ္ထံ ယံ ပိဏ္ဍပါတဇလာဉ္ဇလျာဒိဒါနံ, ဧတံ ဒါနံ ဒေဟာ ဥဒ္ဓေ ဘဝံ ဥဒ္ဓဒေဟိကံ နာမ။ ပိတရံ ဥဒ္ဒိဿ ဇလာဉ္ဇလိသုဝဏ္ဏာဒိဒါနံ နိဝါပေါ, ဝပ ဗီဇသန္တာနေ, ဏော။ ကာလပတ္တာဒိနိယမေန ရာဇမတ္တဏ္ဍဝိသောတ္တရာဒိသတ္ထတော ဝိဟိတံ, တံဝ တမေဝ ပိတုဒါနံ သမဏဗြာဟ္မဏဘောဇနာဒိ သဒ္ဓံ နာမ, သဒ္ဓါ အဿ ဒါနဿတ္ထီတိ, ဏော။ သတ္ထတောတိ ဟေတုမှိ အဝဓျတ္ထဝတ္တိစ္ဆာယ ပဉ္စမီ။
֍ * ၄၂၄။ စတုက္ကံ ဂေဟာဂတေ။ အတ သာတစ္စဂမနေ, ဣထိ, အတိထိ, ‘‘အတိထိ ဒွီသူ’’တိ တိကဏ္ဍသေသေ [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၇.၉]။ ဣတ္ထိယံ အတိထီ စ။ အာဂစ္ဆတီတိ အာဂန္တု, တု။ အာဟုနံ ဝုစ္စတိ ဂေဟာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗဘတ္တာဒိ, တံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အရဟတီတိ ပါဟုနော။ ဝိသ ပဝေသနေ, အာဝေသနံ အာဝေသော, တမရဟတီတိ အာဝေသိကော။ အတျာဂတောပျတြ။ ဂန္တုမိစ္ဆတီတိ ဂမိကော, ဣကော။ ဒွယံ ပူဇိတပုပ္ဖဒဗ္ဗက္ခတာဒိမှိ။ အဂ္ဃ ပူဇာယံ, အ။ ဏျမှိ အဂ္ဃိယံ, အဂ္ဃယမ္ပိ။ အဂ္ဃတော ဝါ တဒတ္ထိယေ ဣယော။
֍ * ၄၂၅။ ပါဒတ္ထေ [ပါဒဒ္ဓေ (က.)] ဥဒကာဒိမှိ ပဇ္ဇံ။ ပဒဿ ဟိတံ ပဇ္ဇံ။ အာဂန္တွာဒယော ပဇ္ဇပရိယန္တာ သတ္တ သဒ္ဒါ တီသု လိင်္ဂေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၅။)ဆက္ကံ ပူဇာယံ။ စိ စယေ,တိ။ အစ္စ ပူဇာယံ, ယု။ ပူဇ ပူဇာယံ, ဣတ္ထိယမတိ အ။ ဟရ ဟရဏေ, ဥပပုဗ္ဗော ဟရ ပူဇာယံ, ဏော, ဥပဟာရော, ပုမေ။ ဗလ ပါဏနပူဇာသံဝရဏေသု, ဣ, ဗလိ ဒွီသု။ မာန ပူဇာယံ, ယု။ နမဿာပျတြ, နမဿ ပူဇာယံ, ဣတ္ထိယံ အ။
֍ * ၄၂၆။ စတုက္ကံ ဝန္ဒနာယံ။ နမဿ ဝန္ဒနေ, ပုဗ္ဗေဝ, နမု နမနေ ဝါ, ဿပစ္စယော။ နမော ကရဏံ နမက္ကာရော, ဏော။ နမောတော ဆဋ္ဌီလောပေါ, ‘‘လောပဉ္စ တတြာကာရော’’တိ ဩကာရလောပေ အကာရာဂမော, အထ ဝါ နမနံ နမော, တဿ ကရဏံ နမက္ကာရော, ရဟောသဒ္ဒေါ ဝိယ ဟိ နမောသဒ္ဒေါတြ ဒွိဓာ ဝတ္တတိ။ ဧကော အကာရန္တော သလိင်္ဂေါ, ဧကော အလိင်္ဂေါ ဩကာရန္တောတိ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု, ယု, ဝန္ဒနာ, နလောပေ, ဒီဃေ စ အဘိဝါဒနံ။
တိကံ ပတ္ထနာမတ္တေ။ အတ္ထ ယာစနာယံ, ယု, ပတ္ထနာ။ အတ္ထနာပိ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိမှိ။ ပနိဒွယပုဗ္ဗော ပတ္ထနာယံ, ယု, ဏတ္တံ, ဓတ္တံ။ ဣမှိ ပဏိဓိ။ အယံ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ။ ယာစနာပျတြ။
֍ * ၄၂၇။ သက္ကာရပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ ဂရုအာဒီနံ အာရာဓနီယာနံ ကွစိ အတ္ထေ နိယောဇနံ ပတ္ထနာဝိသေသော အဇ္ဈေသနာ, ဣသ ဂဝေသနေ, ဣသ ဂတိဟိံသာဝဒါနေသုဝါ, ယု, အဇ္ဈေသနာ, ယထာ ‘‘ဒေသေတု ဘဂဝါ ဓမ္မံ, ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မ’’န္တိ [မဟာဝ. ၈]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၆။)֍ * ၄၂၈။ စတုက္ကံ အနုဿရဏေ။ ဧသ ဂဝေသနေ, ယာဂမေ ပရိယေသနာ။ တိမှိ ပရိယေဋ္ဌိ။ ဂဝေသ မဂ္ဂနေ။
တိကံ အာရာဓနီယဿ စိတ္တာနုကူလေ။ အာသ ဥပဝေသနေ, ယု, ဥပါသနံ။ သု သဝနေ။ သောတုမိစ္ဆာ သုဿူသာ, ‘‘ဘုဇဃသဟရသုပါဒီဟိ တုမိစ္ဆတ္ထေသူ’’တိ သပစ္စယော, ဒွိတ္တာဒိ, သုဿူသာ, သာ ဣတ္ထီ။ စရတိတော ဘာဝေ ဏျော, ပါရိစရိယာ။
֍ * ၄၂၉။ တိကံ တုဏှီဘာဝေ။ မုနိနော ကမ္မံ မောနံ, ဏော။ တုဟ အဒနေ, ဏှပစ္စယော, ဟလောပေါ စ, တုဏှော မောနမေတဿတ္ထီတိ တုဏှီ, တဿ ဘာဝေါ တုဏှီဘာဝေါ, အတုဏှဿ ဝါ တုဏှီဘဝနံ တုဏှီဘာဝေါ, အထ ဝါ တောဟတီတိ တုဏှီ, တုဟ အဒနေ, အဒနံ ဟိံသာ, ဏီပစ္စယော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, တုဏှိနော ဘာဝေါ တုဏှီဘာဝေါ။
ပဉ္စကံ အနုက္ကမေ။ ပတိရူပေန ပတနံ ပဋိပါဋိ, ပတ ဂမနေ, ဥဘယတြာပိ တဿ ဋော, ဣ။ သာ ဣတ္ထီ။ အနုရူပေါ ကမော, ကမော ဧဝ ဝါ အနုက္ကမော။ ပရိ အနတိက္ကမေန အယနံ ပဝတ္တနံ ပရိယာယော။ ပုဗ္ဗဿာနုရူပါ အနုပုဗ္ဗီ, နဒါဒိ။ အယံ အပုမေ။ အနုပုဗ္ဗမ္ပိ။ ကမု ဣစ္ဆာကန္တီသု, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၇။)֍ * ၄၃၀။ တိကံ သီလေ။ တပ သန္တာပေ။ ကိလေသေ တာပေတီတိ တပေါ, အ။ ယမု ဥပရမေ, ဥပရမော ဝိရမဏံ, ဘာဝေ ဏော။ သိ ဗန္ဓနေ, သိနောတိ စိတ္တမေတေနာတိ သီလံ, လော, သီလ သမာဓာနေ ဝါ, သမာဓာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေါ။ သီလ သမာဓိမှိ ဝါ, သမာဓိရတြ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အဘျုပဂမော, အညတြ သီလေ တုပစာရာ, အထ ဝါ အတ္တာနံ, ပရဉ္စ နိရယာဒီသု တာပေတီတိ တပေါ။ ကုသလဓမ္မတော သံယမနံ ဝိရမဏံ သံယမော, သမာဓာနဉ္စာတြာကုသလဓမ္မဝသေနေဝါတိ အယံ အညတြ သီလေ နိဗ္ဗစနံ။
သတ္ထဝိဟိတော နိယမော ဝတံ။ ‘‘မန္တနာယံ ပဋိညာယံ, နိယမော နိစ္ဆယေ ဝတေ’’တိ ရဘသော။ တဉ္စ ဝတံ ဥပဝါသာဒိလက္ခဏံ ပုညမုစ္စတေ။ ‘‘သီလံ စာရိတ္တံ ဝါရိတ္တမုပဝါသာဒိပုညက’’န္တျမရမာလာ။ အာဒိနာ အက္ခာရလဝဏာသနာဒိ [အခါဒနာဘောဇနာဒိ (က.)]။ ဧတ္ထ စ တပါဒယော မုချဝသေန ကုသလသီလေ ဝတ္တန္တိ, ရူဠှီဝသေန အကုသလသီလေပိ။ နိယမာဒယော မုချဝသေန အကုသလသီလေ ဝတ္တန္တိ, ရူဠှီဝသေန ကုသလသီလေတိ အယံ သီလဗ္ဗတာနံ ဝိသေသော။ ယမု ဥပရမေ။ ဝတု ဝတ္တနေ, ဝတ္တနဉ္စာတြ စရဏံ, သမာဓာနံ ဝါ။ ဝါ ပုလ္လိင်္ဂေပိ။
ဒွယံ မရိယာဒါတိက္ကမေ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ, ဝိရူပေါ အတိက္က မော ဝီတိက္ကမော။ မရိယာဒါတိက္ကမော အာစာရော အဇ္ဈာစာရော။ ကာယဝိဝေကာဒယော တယော ဧတ္ထ ဝိဝေကော။ ဝိစ ဝိဝေစနေ, ပုထဘာဝေ စ, ဘာဝေ ဏော, ဒွိတ္တာဒိ။ ပုထု ဝိသုံဘူတော ဂဏာဒီဟိ အတ္တာ သရီရံ မနော သဘာဝေါ စ ဧတေသန္တိ ပုထုဂတ္တာ, တေသံ ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာ [ပုထဂတ္တတာ (က.)] ကာယဝိဝေကာဒယော, မဇ္ဈေ ဂါဂမော။ ‘‘ဧဝံသရူပေါယံ ပုရိသော, ဧဝံသရူပါ ဝါ အမှေပိ နေသံ ပကတိ’’ရိတိ ပကတိပုရိသာနံ ဝိဘာဂေန ဉာဏဝိဝေကော။ အတ္တာ ဗုဒ္ဓိ, သော ပုထုဘာဝေန ယဿ, တဗ္ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာတျညေ။ အညတော ဝိလက္ခဏဿ ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာတျညေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၈။)֍ * ၄၃၁။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကံ စူဠဝတ္တံ, မဟာဝတ္တဉ္စ, ဝတ္တပဋိပတ္တိ ဝါ ‘‘အာဘိသမာစာရိက’’မိတျုစ္စတေ, အဘိသမာစာရေ ဥတ္တမသမာစာရေ ဘဝံ အာဘိသမာစာရိကန္တိ ကတွာ, တဒညံ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကတော အညံ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလာဒိကံ သီလံ ဗြဟ္မစရိယဿာရိယမဂ္ဂဿ အာဒိမှိ တဒတ္ထာယ စရိတဗ္ဗတ္တာ အာဒိဗြဟ္မစရိယမိတျုစ္စတေ။
֍ * ၄၃၂။ ပါပေဟိ အကုသလဓမ္မေဟိ ဥပါဝတ္တော [ဥပါဝုတော (က.)] အနာဝုတော ဝိဂတော သဗ္ဗန္နပါနဘောဂါဒီဟိ ဝိဝဇ္ဇိတောဝ ဟုတွာ ဂုဏေဟိ သီလာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ယော ဝါသော ဝသနံ ထမ္ဘနမတ္ထိ, သော ‘‘ဥပဝါသော’’တိ ဝိဇာနိတဗ္ဗော။ ဝသု ထမ္ဘေ, ဒိဝါဒိ, ဥပဝသနံ ဥပဝါသော, ဏော, ဝိဂတော, ဥပေတော စ ဝါသောတိ ဝါ ဥပဝါသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၂၉၉။)֍ * ၄၃၃။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဘိက္ခုမှိ။ တပေါ ကမ္မမဿတ္ထီတိ တပဿီ, တပါဒိတော သီ, ဒွိတ္တံ။ ဘယဒဿနသီလော ဘိက္ခု, ရူ, ရဿော။ သမေတီတိ သမဏော, ယု။ ပဗ္ဗဇာ သဉ္ဇာတာ ယဿာတိ ပဗ္ဗဇိတော, သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတော, သေဋ္ဌတ္တံ ဝဇတီတိ ဝါ ပဗ္ဗဇိတော, ဝဇ ဂမနေ, တော။ တပေါကမ္မံ ဓနံ ယဿာတိ တပေါဓနော။
ဒွယံ မောနဗ္ဗတေ။ ဝါစတော ယမတီတိ ဝါစံယမော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ရဿော စ။ မောနမဿတ္ထီတိ မုနိ, ရဿော, ဩဿု။ ဒွယံ အာဘုသောပဝါသနဗြဟ္မစရိယာဒိယုတ္တေ။ တပေါယောဂါ တာပသော, သဏ။ ဣသ ဂဝေသနေ, ဣ, ဣသိ, ဣသ ဂတိယံ ဝါ, ဉာဏဿ, သံသာရဿ ဝါ ပါရံ ဂမနတော ဣသိ, ဣ။ ပါရိကင်္ခီပျတြ, ပါရမဿတ္ထီတိ ပါရီ, ဗြဟ္မဉာဏံ, တံ ကင်္ခတီတိ ပါရိကင်္ခီ။
֍ * ၄၃၄။ ဒွယံ ဇိတိန္ဒြိယဂဏေ။ ယေသံ သံယတာ ဣန္ဒြိယာနံ ဂဏာ, တေ ယတိနော, ဝသိနော စ နာမ။ ယတံ ဣန္ဒြိယသံယမော နိစ္စမေတေသမတ္ထီတိ ယတိနော, ဤ။ ယတယောပိ, ယတ ပယတနေ, ဣ။ ဝသ ပါဂုဏျေ, ဝသော ယေသမတ္ထီတိ ဝသိနော, ဤ။
တိကံ ဓမ္မသေနာပတိမှိ။ သာရီ နာမ ဗြာဟ္မဏီ, တဿာ ပုတ္တော သာရိပုတ္တော။ တုဿန္တျသ္မိံ အတ္ထသိဒ္ဓိတောတိ တိဿော, သော, တုဿိ စ။ ပူဇိတော တိဿော ဥပတိဿော, အထ ဝါ ‘‘တိဿော’’တိ ဝါ ‘‘ဖုဿော’’တိ ဝါ ‘‘ဥပတိဿော’’တိ ဝါ ဒဟရကာလေ မာတာပိတူဟိ ယဒိစ္ဆာယ ဂဟိတံ နာမံ, ‘‘သာရိပုတ္တော’’တိ မာတုဝသေန, ‘‘ဓမ္မသေနာပတီ’’တိ ပန အရိယဘာဝပ္ပတ္တေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဂဟိတံ နာမံ။ ကုသလဓမ္မာဝုဓေဟိ ကာမာဒိကာ အကုသလဓမ္မသေနာ ဇိတာ ယေသံ ဓမ္မသေနာ, အနေကကောဋိသတသဟဿသင်္ချာ ဘဂဝတော သာဝကသံဃာ, တေသံ ပတိ နာယကဋ္ဌေန ဓမ္မသေနာပတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၀။)֍ * ၄၃၅။ ဒွယံ ဘဂဝတော ဝါမပဿဋ္ဌေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေ။ ကုလေ ဇာယတီတိ ကောလိကော, သော ဧဝ ကောလိတော။ မောဂ္ဂလ္လိဗြာဟ္မဏိယာ အပစ္စံ မောဂ္ဂလ္လာနော, ဏာနော။ ဒွယံ အရိယသာမညေ။ ကိလေသာရယော ဟနတီတိ အရဟော, သော ဧဝ အရိယော, အရ ဂမနေ ဝါ, အရတိ အဓိဂစ္ဆတိ မဂ္ဂဖလဓမ္မေတိ အရိယော, ဏျော။ အဓိဂစ္ဆိတ္ထာတိ အဓိဂတော, တော။
အသေက္ခဿ ဂဟိတတ္တာ ‘‘သောတာပန္နာဒိကာ’’တိ ဧတ္ထာဒိနာ ဆဠေဝ ပုဂ္ဂလာ သင်္ဂဟိတာ, တေန သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာဒယော သတ္တ သေက္ခာ, ဧကော အရဟာ အသေက္ခာတိ သိဒ္ဓံ။ တီဟိ သိက္ခာဟိ ယုတ္တတာယ သေက္ခာ, ကကာရလောပေန ‘‘သေခါ, အသေခါ’’တိပျတ္ထိ။ ဒွယံ အနဓိဂတေ။ အရိယေဟိ ပုထု ဝိသုံဘူတော ဇနော ပုထုဇ္ဇနော, ပုထု ဝါ နာနာကိလေသေ ဇနေတီတိ ပုထုဇ္ဇနော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၁။)֍ * ၄၃၆။ ဒွယံ အဂ္ဂဖလေ။ ပဌမမဂ္ဂါဒီဟိ ဒိဋ္ဌမရိယာဒမနတိက္ကမိတွာ ဇာနိတ္ထာတိ အညာ, ရဿော, ရူပရာဂါဒီနံ ဝါ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ဩဓိဝသေန မာရဏတော အညာ, မရိယာဒတ္ထော စေတ္ထ အာကာရော, ဉာ မာရဏတောသနနိသာနေသု, ဣတ္ထိယမတိ အ။ အရဟတော ဘာဝေါ အရဟတ္တံ, ဘာဝေ တ္တော, ဘာဝေါတြ အဘိဓာနဗုဒ္ဓီနံ ပဝတ္တိယာ နိမိတ္တံ, တဉ္စ ဒုဝိဓံ ဗျုပ္ပတ္တိပဝတ္တိနိမိတ္တဝသေန။ တတြ ဝိသေသေဟိ ကြိယာပကတိပစ္စယာဒီဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဗျုပ္ပတ္တိ, ဂေါအာဒိသဒ္ဒသရူပံ, တဿာ နိမိတ္တံ ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ္တံ, ကြိယာပကတိပစ္စယာဒယော, ဝိဝိဓံ ဝါ ဂေါအာဒိသဒ္ဒသရူပံ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဗျုပ္ပတ္တိ, သာ ဧဝ နိမိတ္တံ, ယထာဝုတ္တာ ကြိယာဒယောယေဝ။ ပဝတ္တယတိ တတ္ထ တတ္ထ အတ္ထေ ပယောဇယတီတိ ပဝတ္တိ, ဂေါအာဒိကော သဒ္ဒေါ, တဿ နိမိတ္တံ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ, ဇာတိကြိယာဂုဏဒဗ္ဗနာမာနိ။ တတြ ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ္တံ သဒ္ဒသရူပုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏံ, ပဝတ္တိနိမိတ္တံ ပန သဒ္ဒပ္ပယောဇနဿ ကာရဏန္တိ အယမေတေသံ သင်္ခေပတော လက္ခဏဝိသေသော။
ဒွယံ စေတိယေ။ ထု အဘိတ္ထဝေ, ပေါ, ဒီဃာဒိ။ စိတ ပူဇာယံ, စေတိတဗ္ဗံ ပူဇေတဗ္ဗန္တိ, ဏျော, စေတိယံ။ ဧတ္ထ စ ထူပသဒ္ဒေါ သမုခေပိ, စေတိယသဒ္ဒေါ ပန မုခရဟိတေယေဝ ဝတ္တတိ။ ‘‘စေတိယမာယတနေ ဗုဒ္ဓ-ဗိမ္ဗေ စောဒ္ဒိဿပါဒပေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂.၇ ဗျာချာသုဓာ ၂.၂.၇] ရုဒ္ဒေါ။
ဒွယံ အာနန္ဒေ။ ဓမ္မော ပရိယတ္တိ, သောဝ ဘဏ္ဍံ ဓနံ သုခဒါယကတော, တဿ အဂါရံ ဌပနဋ္ဌာနံ ဂေဟံ, တဗ္ဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော, ဣကော။ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ။ ဣမေ ဒွေ သဒ္ဒါ သမာ သမာနတ္ထာ။
֍ * ၄၃၇။ ဒွယံ ဝိသာခါယံ သေဋ္ဌိဓီတရိ။ ဝိဝိဓာ ဗဟုကာ ပုတ္တနတ္တပနတ္တာဒိကာ သာခါ ယဿာ သာ ဝိသာခါ။ မိဂါရဿ သေဋ္ဌိနော မာတုဋ္ဌာနိယတ္တာ မိဂါရမာတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၂။)ဒွယံ အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌိမှိ။ သုန္ဒရော အတ္တာ ယဿ သုဒတ္တော, သုန္ဒရံ ဒတ္တံ ဒါနမဿ ဝါ သုဒတ္တော, ဣဒမဿ ဒဟရကာလေ ပဝတ္တံ နာမံ။ အနာထာနံ ပိဏ္ဍံ ဒဒါတီတိ အနာထပိဏ္ဍိကော, ဣဒမဿ ကြိယာနာမံ။
֍ * ၄၃၈-၄၃၉။ ဘိက္ခုအာဒယော ဧတေ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကာ။ သဟ ဧကတော ဓမ္မံ စရန္တီတိ သဟဓမ္မိကာ။
ပတ္တာဒယော အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တာ, မဇ္ဈိမဝသေန ပန ကတ္တရဒဏ္ဍောပိ တေလနာဠိပီတိ ဒသ ပရိက္ခာရာ ဝတ္တဗ္ဗာ, ဩမကဝသေန ဆတ္တမ္ပိ ဥပါဟနာပီတိ ဒွါဒသ ပရိက္ခာရာ စ ဝတ္တဗ္ဗာ။
֍ * ၄၄၀။ ဒွယံ သာမဏေရေ။ သမဏဿာပစ္စံ သာမဏေရော။ သမဏလိင်္ဂါစာရတ္တာ ‘‘သမဏောယ’’န္တိ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗောတိ သမဏုဒ္ဒေသော။ ဒိသီ ဥစ္စာရဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၃။)တိကံ အစေလကေ။ ဒိသာ ဧဝ အမ္ဗရံ ဝတ္ထံ, န ပကတိဝတ္ထမေတဿ ဒိဂမ္ဗရော, သဿ ဂေါ။ နတ္ထိ စေလံ ဝတ္ထမေတဿ, သမာသန္တေ ကော။ စတူဟိ ဂန္ထေဟိ ဗန္ဓနီယတ္တာ နိဂန္ထော, နိသဒ္ဒေါ ဗန္ဓနေ။ ဒွယံ ဇဋာဝတိ။ ဇဋံ ယဿတ္ထိ ဇဋိလော, ဣလော။ ဇဋံ ဓာရေတီတိ ဇဋာဓရော။
֍ * ၄၄၁။ ကုဋိသကာဒိကာ စတုတ္တိံသ လဒ္ဓိယော ပရသမယာနမာဂမတော ဂဟေတဗ္ဗာ, တထာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဗြဟ္မဇာလသုတ္တန္တတော။ ဣတီတိ ပရိသမာပနတ္ထော။ ဧတေတိ နိဒဿနတ္ထော။ ဧတေ ဆန္နဝုတိလဒ္ဓိယော တဏှာပါသံ, ဒိဋ္ဌိပါသဉ္စ ဍေန္တိ ပဝတ္တေန္တီတိ ပါသဏ္ဍာတိ သမ္ပကာသိတာ ကထိတာ။ ‘‘ဣတိ ဆန္နဝုတိ ဧတာ’’တိပိ ပါဌော။
֍ * ၄၄၂။ တိကံ သုစိမှိ။ ပု ပဝနေ, တော။ ဒွိတ္တာဒိ။ ယတ ပယတနေ, တော။ ဒီဃာဒိ။ ဒွယံ စမ္မနိ။ စရိတံ တန္တိ စမ္မံ, စရတိမှာ မန, စမု အဒနေ ဝါ, မန။ အဇ ဂမနေ, ယု, ဣနော ဝါ။
ဒွယံ ဒန္တကဋ္ဌေ။ ဒန္တေ ပုနာတိ သောဓေတိ ယေနာတိ ဒန္တပေါနော, ယု။ ဒန္တပေါဏောပိ။ ဒန္တသောဓနတ္ထံ ကဋ္ဌံ ဒန္တကဋ္ဌံ။ ဒွယံ ရုက္ခတ္တစေ။ ဝက္က တစေ, အလော။ တရ တရဏေ, ဣတော, သကတ္ထေ ကော။
֍ * ၄၄၃။ ဒွယံ ဘာဇနသာမညေ။ ပတတိ ယတ္ထ သော ပတ္တော, ပတ ဂတိယံ, တော။ ပါ ရက္ခဏေ,တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၄။)ဒွယံ ကုဏ္ဍိကာယံ။ ကဿ ဇလဿ မဏ္ဍော ပသန္နဘာဝေါ ကမဏ္ဍော, တံ လာတီတိ ကမဏ္ဍလု, ဥ။ ကုဍိ ရက္ခဏေ, သကတ္ထေ ကော။ ကတ္တရဿ ဇိဏ္ဏဿ အာလမ္ဗနယဋ္ဌိ။
֍ * ၄၄၄။ ယံ ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ’’တိအာဒိ ဗြဟ္မစရိယကမ္မံ နိစ္စံ ယာဝဇီဝမဝဿမ္ဘာဝေန, တံ ဒေဟသာဓနာပေက္ခံ သရီရေနေဝ သာဓနမပေက္ခတေ, န ဗာဟိရေန သာဓနံ, အယံ ယမော နာမ, ယမု ဥပရမေ။
‘‘သရီရသာဓနာပေက္ခ-နိစ္စကမ္မမယေ ယမေ။
သံယမေ ယမရာဇေ စ၊ ယမကေ တု ယမံ တိသူ’’တိ [အမရ ၁၇.၃၈]။
ရုဒ္ဒေါ။
ယံ ပနာဂန္တုနာ သုက္ကပက္ခာဒိဝသေန အနိစ္စံ နိယမိတကာလမုပဝါသာဒိကံ ကမ္မံ, အယံ နိယမော, ကာလာဒိဝသေန နိယမိတဗ္ဗောတိ နိယမော, ယမု ဥပရမေ။ ‘‘မန္တနာယံ ပဋိညာယံ, နိယမော နိစ္ဆယေ ဝတေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
֍ * ၄၄၅။ ဒွယံ ဝေဿေ။ ဝိသ ပဝေသနေ, သော။ ဣယာနပစ္စယေ ဝေသိယာနော။ ဦရုဇော, အရိယောပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၅။)ပဉ္စကံ ကသိအာဒိဇီဝိကာယံ။ ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ, ယု။ သဗ္ဗတြ ဘာဝေ ပစ္စယော, ကရဏေတျေကေ။ ဝတ ဝတ္တနေ,တိ, အဿု, ဏွုမှိ ဇီဝိကာ။ ဝုတ္တီနံ သရူပပ္ပကာရေ ဒဿေတိ။ ဒွယံ ကသိကမ္မေ။ ကသနံ ကသိ, သာ ဧဝ ကမ္မံ ကသိကမ္မံ။ ကသ ဝိလေခနေ, ဣ, ကသိ။
֍ * ၄၄၆။ ဒွယံ ဝါဏိဇ္ဇေ။ ဝဏိဇာနံ ကမ္မံ ဝါဏိဇ္ဇံ, ဝဏိဇ္ဇာ စ။ ဒွယံ ပသုပေါသနေ။ ဂုန္နံ ရက္ခာ ဂေါရက္ခာ။ ပသူနံ ဂေါမဟိံသာဒိကာနံ ပါလနံ ပေါသနံ စိကိစ္ဆာဒိ ပသုပါလနံ ဝုတ္တံ သရူပံ, ဝုတ္တပ္ပကာရာ စ ဣတိ ဝေဿဿ ဝုတ္တိယော ဝုတ္တိကာရဏာ တိဿော ဘဝန္တိ ကသိကမ္မာဒိပ္ပကာရေန။
တိကံ ဂိဟိမှိ။ ဂဟေ ဂေဟေ, ပဉ္စကာမဂုဏေ ဝါ ဘဝဝသေန တိဋ္ဌတီတိ ဂဟဋ္ဌော။ အဂါရေ ဂေဟေ ဝသတီတိ အဂါရိကော, ဂဟမေတဿတ္ထီတိ ဂိဟိ, အဿိ, ရဿော စ။
֍ * ၄၄၇။ ဒွယံ ကသိဗလေ။ ခေတ္တေနာဇီဝတိ။ ကသတီတိ ကဿကော, ဏွု။ ဒွယံ ခေတ္တေ။ ဗီဇာနိ ခိပန္တျသ္မိန္တိ ခေတ္တံ, ခိပ ပေရဏေ, တော, ခိတ္တံ တာယတီတိပိ ခေတ္တံ, ခိ နိဝါသဂတီသု ဝါ, တ, တြဏ, ခေတ္တံ, ခေတြံ။ က္လေဒ, က္လိဒ အလ္လဘာဝေ, လလောပေါ, က္လေဒီယတီတိ ကေဒါရံ, ကေ ဇလေ သတိ ဒါရော ဝိဒါရဏမဿာတိ ဝါ ကေဒါရံ, သညာသဒ္ဒတ္တာ သတ္တမိယာ န လောပေါ, ဝါပေါပျတြ, ဝပ္ပတေ ယသ္မိန္တိ ဝါပေါ, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၆။)ဒွယံ မတ္တိကာခဏ္ဍေ။ လေဍ္ဍ သံဃာတေ, ဥ, လေဍ္ဍု။ ပုမေ ဥတ္တော ကထိတော။ ‘‘လေဍ္ဍဝေါ ပုမေ’’တျ [အမရ ၁၉.၁၂] မရကောသေ။ ဒွယံ ခဏိတ္တိယံ။ ခညတေ ယာယ, သာ ခဏိတ္တိ, ခနု အဝဒါရဏေ,တိ, ဏတ္တံ, ဥဿိ။ အဝဒါရီယတေ ယေန အဝဒါရဏံ, ဒရ ဝိဒါရဏေ, ယု။
֍ * ၄၄၈။ တိကံ ဒါတ္တေ။ ဒန္တိ လုနန္တျနေနာတိ ဒါတ္တံ, ဒါ လဝနေ, တော။ ဒါတြမ္ပိ။ လူ ဆေဒနေ, လဝိတ္တံ, အသု ခေပနေ။ အသိတံ, သဗ္ဗတြ ကရဏေ ပစ္စယော။
တိကံ ပါဇနဒဏ္ဍေ။ တုဒ ဗျထနေ, ဏော, ပတောဒေါ။ တပစ္စယေ တုတ္တံ။ အဇ ခေပနေ, ဂတိမှိ စ, ကရဏေ ယု, ပါဇနံ။ ဝဏ္ဏဝိကာရေ ပါစနံ။ တောဒနံပျတြ။
တိကံ ရဇ္ဇုယံ။ ယုဇ ယောဂေ, တော, ယောတ္တံ။ ရုဓ အာဝရဏေ, ဇု, ဥဿတ္တံ, ပရရူပတ္တဉ္စ, ရဇ္ဇု ထိယံ။ ရသ အဿာဒနေ, မိ, အာဗန္ဓောပျတြ။
ဒွယံ ဖာလေ။ ဖာလယတိ ပါဋယတိ ဘူမိ ယေန ဖာလော, ဏော။ ကသ ဝိလေခနေ, ဏွု, ကသကော။ ‘‘ဖာလကသကာ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂.၉.၁၃] ရုဒ္ဒေါ။ နိရီသံ, ကူဋကံ, ဟလမ္ပိ။ ဤသာယ နိဂ္ဂတံ နိရီသံ။ ကုဋ ဆေဒနေ, သကတ္ထေ ကော, ကူဋကံ, ဒီဃာဒိ။ ဟလ ဝိလေခနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၇။)֍ * ၄၄၉။ တိကံ နင်္ဂလေ။ ဘူမီနင်္ဂ’မနင်္ဂံ ကရောန္တော လုနာတီတိ နင်္ဂလံ။ သီ ဗန္ဓနေ, ရော, သီရော။ ‘‘သီရော တိက္ခကရေ ဟလေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဂေါဒါရဏံပျတြ။ နင်္ဂလဿ ဒဏ္ဍကေ ဤသာ, ဤသ ဣဿရိယေ, ဤသာ နာရီ။ ‘‘ပဘုမှိ သင်္ကရေ ဤသော, ထိယံ နင်္ဂလဒဏ္ဍကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉.၁၃-၄ ဗျာချာသုဓာ ၂.၉.၁၄] ရဘသော။
ယုဂကီလကေ သမ္မာသဒ္ဒေါ, သမန္တိ ယာယ သမ္မာ, သမု သမနေ။ ဟလပဒ္ဓတိ နင်္ဂလလေခါ သီတာ နာမ။ ‘‘သီတာ နင်္ဂလလေခါ စ, ဒိဝဂင်္ဂါ စ ဇာနကီ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၁၉၁] တိကဏ္ဍသေသေ။ သီ သယေ, တော, သီတာ နာရီ။
֍ * ၄၅၀-၄၅၁။ မုဂ္ဂါဒိကေ ဓညဝိသေသေ အပရန္နသဒ္ဒေါ, ပုဗ္ဗန္နတော အပရဘာဂေ ပဝတ္တံ အန္နံ အပရန္နံ, အပရဏ္ဏဉ္စ။ သာလိအာဒိကေ ပုဗ္ဗန္နသဒ္ဒေါ, အပရန္နဿ ပုဗ္ဗေ ပဝတ္တံ အန္နံ ပုဗ္ဗန္နံ, ပုဗ္ဗဏ္ဏဉ္စ။ ပုဗ္ဗာပရတ္တဉ္စ နေသံ အာဒိကပ္ပေ သမ္ဘဝါသမ္ဘဝဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၈။)သာလျာဒယော သတ္တ ဓညာနိ။ ဓာနံ ပေါသနံ, တတြ သာဓူနိ ဓညာနိ, ယော, ရဿော။ ကလမာ ရတ္တသာလိ မဟာသာလိသဋ္ဌိကပ္ပဘုတယော သူကဓညဝိသေသာ သာလယော နာမ။ သဋ္ဌိဒိနာနိ ပရိပါကမဿ သဋ္ဌိကော။ သာလ သိလာဃာယံ, ဣ, သာလိ။ ဝဟတိ, ဗြူဟေတိ ဝါ သတ္တာနံ ဇီဝိတန္တိ ဝီဟိ, ဝဟ ပါပုဏေ, ဗြူဟ ဝုဍ္ဎိယဉ္စ, ဣ, အဿီ, ပက္ခေ ရလောပေါ, ဝီဟိ။ ကောရံ ရုဓိရံ ဒူသတီတိ ကုဒြူသော, ဂေါဝဍ္ဎနော, အ။ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, ဩဿု စ။ ဂုဓ ပရိဝေဓနေ, ဥမော။ ဂေါဓုမော။ ‘‘ဂေါဓူမသုမနော မိလက္ခ, ဘောဇနံ ပါဝဋော ယဝေါ’’တိ ရဘသော။ ဝရ ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု, ဏွု, ဝရကော။ ယု မိဿနေ, အ, ယဝေါ။ ကင်္ဂု အတိသုခုမသဿေ ဓညဝိသေသေ, သောဘနသီသတ္တာ ကမနီယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ကင်္ဂု, ဥ။ ‘‘သာမာ ပိယင်္ဂု ကင်္ဂု ဒွေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ တဗ္ဘေဒါ တေသံ ဓညာနံ ဘေဒါ ဝိသေသာ နီဝါရာဒယော ဝုစ္စန္တေ။ နီဝါရာနိ တိဏဓညာနိ, အာဒိနာ သာမာကာဒယော။
ဒွယံ ကဠာယေ။ စဏ ဒါနေ, ဏွု, စဏကော, ဟရိမန္ထကေပိ။ ကံ ဝါတံ လာတီတိ ကဠာယော, ဠတ္တံ, ကလာယမ္ပိ။ ဒွယံ သာသပသာမညေ။ ‘‘သာသပေါ တု သရိသပေါ, ကဋုသ္နေဟော စ တန္တုဘော’’တိ တိကဏ္ဍသေသော [၂.၈.၃]။ ‘‘ပုမေ သုဒ္ဓါဒနသုတေ, သိဒ္ဓတ္ထော သေတသာသပေ’’တိ ရဘသော။ သိဒ္ဓါ အတ္ထာ အသ္မိန္တိ သိဒ္ဓတ္ထော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ, အပေါ။ သာသပဿာပိ ဝီဟိဘေဒတ္တာ ဣဓ ဂဟဏံ။
֍ * ၄၅၂။ ဒွယံ ကင်္ဂုယံ။ ပိယဘာဝံ အင်္ဂတီတိ ပိယင်္ဂု။ ဒွယံ အတသိယံ။ အဝ ရက္ခဏေ, မော, အဝဿု, ဒွိတ္တံ, ဥမ္မာ။ အတ သာတစ္စဂမနေ, အသော, နဒါဒိ။ ခုမာပျတြ။
စတုက္ကံ သဿေ။ ကိဋ ဂတိယံ, ဌော, ကသိတော သမ္ဘူတံ ဝါ ကိဋ္ဌံ, ကိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ဥပ္ပန္နသဿဉှိ ‘‘ကိဋ္ဌ’’န္တိ ဝုစ္စတိ ဌာနူပစာရေန, ဌော, သိလောပေါ, အဿိ။ သသ ဂတိဟိံသာပါပုဏနေသု, သော။ ထမ္ဗော ဂုမ္ဗော, တံ ကရောတီတိ ထမ္ဗကရိ, ဣ။ ဓညံပျတြ။ ‘‘ဓညံ ဝီဟီသု ဓညကေ, ဓညော ပုညဝတီရိတော။ ဓညာ ဝါတာမလကီသူ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၀၉။)֍ * ၄၅၃။ ဒွယံ သဿာဒီနံ ကဏ္ဍမတ္တေ။ ကဏ သဒ္ဒေ, ဍော။ နလ ဂန္ထေ, ဏော, နာလံ။ နာဠိပိ။ သော ဧဝ သဿာဒိကဏ္ဍော နိပ္ဖလော စေ, ပလာလမုစ္စတေ။ ပလ လဝနပဝနေသု, အလော, ပလာလောပိ။
ဒွယံ အသာရေ တုစ္ဆဓညေ။ ဘသ ဘသ္မီကရဏေ, အဿု, ဘုသံ အတိသယေပိ။ ထုသမ္ပိ။ တုသ ဥဿဂ္ဂေ။ ကေန ဝါတေန ဣင်္ဂတီတိ ကလိင်္ဂရော, လာဂမော, အရော စ။ ဓညာနမေဝ တစေ ဝက္ကလေ ထုသော, တုသ တုဋ္ဌိမှိ, တဿ ထော, ထုသော ပုမေ။ ‘‘ဓညတ္တစေ ပုမာ ထုသော’’ [အမရ ၁၉.၂၂] တျမရကောသေ။
֍ * ၄၅၄။ ဒွယံ သဿရောဂေ။ သေတဝဏ္ဏကရဏဝသေန အဋတိ ဟိံသတီတိ သေတဋ္ဋိကာ, သာ ဧဝ သေတဋ္ဌိကာ။ ဒွယံ တဏ္ဍုလကဏေ။ ကဏ နိမီလနေ, ကဏ နိမီလနသဒ္ဒဂတီသု ဝါ, အ, ကဏော။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ, သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ ဓညမဒ္ဒနဘူမိယံ။ ခလ သောစေယျေ, ဓညာနိ ကရောန္တိ မဒ္ဒန္တိ အသ္မိံ ဓညကရဏံ။ တိဏာဒီနံ, သဿာနဉ္စ ထမ္ဗော ဂုမ္ဗော နာမ, ထမ္ဗ ဝေကလျေ, ထမ္ဗ ပဋိဗန္ဓေ ဝါ။ ဂုဟ သံဝရဏေ, ဗော, ဟဿ မော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၀။)֍ * ၄၅၅။ ဒွယံ မုသလေ။ အယော အဂ္ဂေကောဋိယံ ယဿာတိ အယောဂ္ဂံ။ မုသ ခဏ္ဍနေ, အလော။ ဒွယံ သုပ္ပေ။ ကုစ္ဆိတံ လုနာတျပနေတီတိ ကုလ္လော။ သုပ မာနေ, အ, သရတျနေနေတိ ဝါ သုပ္ပံ, ပေါ, အဿု။ ပပ္ဖောဋနံပျတြ။
ဒွယံ ဥဒ္ဓနေ။ ဥပရိ ဓီယတေ ထာလျာဒိကမသ္မိန္တိ ဥဒ္ဓနံ, ဥဒ္ဓါနမ္ပိ, ယု။ စုလ္လ ဟာဝကရဏေ, ဣ, ဤမှိ စုလ္လီ။ အဓိသယနီ, အန္တိကာပျတြ။ အတိ အဒိ ဗန္ဓနေ, အန္တျတေ ဘိက္ခာဒိကမဿန္တိ အန္တိကာ, ဏွု။ ‘‘သန္တိကေ သန္နိဓာနေ စ, ဥဒ္ဓနေ စာပိ အန္တိကာ’’တျဇယော။
ကာသာဒိရစိတော ကဋော ယေန မရာဝေါ ဗန္ဓီယတေ။ မရာဝေါ စ ဝီဟျဂါရံ, ‘‘ကုသူလော ဝီဟျဂါရဉ္စ, ကန္တရော စ မရာဝကော’’တိ ရဘသော။ ကေစိ မရာဝမေဝ ကဋမာဟု, တံ န, ‘‘ကုသူလော စ မရာဝေါ စ, ကိလဉ္ဇော စ ကဋော ဘဝေ’’တိ အမရမာလာယံ ပါဒနာမပကရဏေ ဘေဒေန ပါဌာ။ ကိလ ဗန္ဓနေ, ကိလနံ ကိလော, တဒတ္ထံ ဇာယတီတိ ကိလဉ္ဇော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ကဋ ဂတိယံ, အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၁။)֍ * ၄၅၆။ အဋ္ဌကံ ထာလိယံ။ ကာမီယတီတိ ကုမ္ဘီ, ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဘော, အဿု, ဤ စ, ကုယာ ပထဝိယာ ဘဝတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ, ကေန အဂ္ဂိနာ ဘဏတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ, ဘဏ သဒ္ဒေ, ဏလောပေါ, ကေန ဇလေန ဥမ္ဘီယတိ ပူရီယတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ, ဥဘ ဥဗ္ဘ ဥမ္ဘ ပူရဏေ, သဗ္ဗတြ နဒါဒိ။ ပိဌ ဟိံသာသံကိလေသေသု, အရော။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ။ ခလ သောစေယျေ, ဠတ္တံ။ ဥခ ဂမနေ, အလော, နဒါဒိ, ရဿော။ အပစ္စယေ ဥခါ။ ထလ ဌာနေ, ဣ, ထာလိ, ဤမှိ ထာလီ။ ကေန အဂ္ဂိနာ လပတီတိ ကောလမ္ဗော, အဿောတ္တံ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဗတ္တဉ္စ, ကေ အဂ္ဂိမှိ ဩလမ္ဗတီတိ ဝါ ကောလမ္ဗော။ လဗိ အဝသံသနေ။
တိကံ မဏိကေ။ မန ဉာဏေ, ဣ, ဏတ္တံ, မဏိယေဝ မဏိကံ။ ဘဏ သဒ္ဒေ, ဏွု, အရံ သီဃံ ဇရော အဿ အရဉ္ဇရော။
֍ * ၄၅၇။ ဒွိပါဒံ ဃဋေ။ ဃဋ စလနေ, အ, နဒါဒိမှိ ဃဋီ, ကုဋ ကောဋိလျေ။ ကေန ဇလေန လသတိ သိလိဿတီတိ ကလသော, လိသ သိလေသနေ, အ, ဣဿတ္တံ, ကလသော တီသု။ ဝရ ဝါရဏသမ္ဘတ္တီသု, ဏွု။ ကလသသဟစရဏတော ဝါရကောပိ တီသု။ ‘‘ကလသော တု တီသူ’’တျမရကောသေ [အမရ ၁၉.၃၁]။
ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဘုဉ္ဇနံ, အန္နာဒိ, တဿ ပတ္တော ဘာဇနံ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိနိမ္မိတမ္ပိ ကံသော နာမ။
‘‘ကံသော ရစ္ဆန္တရေ မာနေ၊ တေဇသေပိ ဘဝေ တထာ။
ပါနပတ္တေ စ ကံသျေ စ၊ သောဘိက္ခာသု စ ကိတ္တိသူ’’။ –
တျဇယေန ဝုတ္တတ္တာ ပါနပတ္တေပိ ကံသော။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု, သော, ကံသော။ အနိတ္ထီ။ တိကံ ဘာဇနသာမညေ။ အမ ဂတိယံ, အတ္တော, အမတ္တံ။ ဘာဇ ပုထကမ္မနိ, စုရာဒိ, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၂။)֍ * ၄၅၈။ ဒွယံ ဘာဇနာဒီနမာဓာရေ။ အန္တံ သမီပမာဓေယျဿ ဥပဂစ္ဆတီတိ အဏ္ဍုပကံ, န္တဿဏ္ဍော, ဂဿ စ ကော။ စုမ္ဗ ဝဒနသံယောဂေ, အဋော, အဿု, သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ သရာဝေ, သရတိ ဝုဍ္ဎိံ ဂစ္ဆတီတိ သရာဝေါ, အဝေါ။ မလ္လ ဓာရဏေ။ ဏွု။ ဝဍ္ဎမာနကောပျတြ, ဝဍ္ဎတိ ဝိတ္ထိဏ္ဏီ ဘဝတီတိ ဝဍ္ဎမာနကော, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ ဘေလဗျဉ္ဇနာဒိဃဋ္ဋနောပယုတ္တဘဏ္ဍေ။ ကဋ ဂတိယံ, ဆု, ဒွိတ္တာဒိ။ ဒု ဂတိယံ, ဗော, နဒါဒိ, ဒဗ္ဗီ, ရဿေ ဒဗ္ဗိ။ ခဇာကာပိ, ခဇ မန္ထနေ, အကော, ခဇာကာ ထိယံ။ ဒွယံ ဓညာဒိနိလယေ။ ကုသ သိလေသနေ, ဦလော။ ကုသ အက္ကောသေ, ဌော။ ဒွေပိ ပုန္နပုံသကေ။
֍ * ၄၅၉။ ဒွယံ မာသာဒိသာကမတ္တေ, သာ တနုကရဏေ, ဏွု။ ဍံသ ခါဒနေ, ဏွု။ သလောပေါ, သိဂ္ဂု, ဟရိတကမ္ပိ။ ဟရိတာ သကတ္ထေ ကော။ ‘‘ပုလ္လိင်္ဂေါ သာကမတ္တသ္မိံ, သိဂ္ဂု သောဘဉ္ဇနေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉.၃၄] ရဘသော။ ဒွယံ အဒ္ဒကေ။ အာဒ္ဒါယံ ဇာတံ အဒ္ဒကံ, ရဿော။ သိင်္ဂမိဝ ဝေရံ ဝပု ယဿ တမေဝ သိင်္ဂိဝေရံ။
ယဒါ သုက္ခံ, တဒါ မဟောသဓာဓျံ, တိက္ခရသတ္တာ မဟန္တံ ဩသဓံ။ သုဏ္ဌီ, နာဂရံ, ဝိသံ, ဝိသဘေသဇ္ဇမ္ပိ။ သုဌိ သောသနေ, ဣ, သုဏ္ဌိ, ဤပစ္စယေ သုဏ္ဌီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၃။)ဒွယံ မရီစေ။ မရ ပါဏစာဂေ, စော။ ကုလ သင်္ချာနေ, ဏွု။ ‘‘မရီစံ ကောလကံ ကဏှံ, ဥသနံ ဓမ္မပတ္တန’’န္တျမရသီဟော။
֍ * ၄၆၀။ တိပါဒံ ကဉ္ဇိကေ။ သုဝီရရဋ္ဌေ ဘဝံ သောဝီရံ။ ကေန ဇလေန အဉ္ဇိယမဘိဗျတ္တံ အဿ ကဉ္ဇိယံ။ အာရာနံ ဘူမျက္ကဇာနံ ဝါရေသု ဂဟိတေန နာရေန ဇလေန ဇာတံ အာရနာဠံ, ‘‘အာရော က္ခိတိ သုတေ’က္ကဇေ, နာရော တဏ္ဍုလနီရေသူ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ, ရဿ ဠော။ ထုသတော ဇာတမုဒကံ ထုသောဒကံ, ထုသောဒကတော ဝါ ဇာတံ ထုသောဒကံ။ ဓညတော ဝီဟိတော ဇာတံ အမ္ဗိလံ ဓညမ္ဗိလံ။ ဝါတံ လင်္ကတိ ဟီနံ ကရောတီတိ ဗိလင်္ကော, ဝါတဿ ဗိ, ဝိသေသေန လင်္ကတီတိ ဝါ ဗိလင်္ကော။ ကုမ္မာသော, အဘိသုတံ, အဝန္တိသောမံ, ကုဉ္ဇလံ, ကဉ္ဇိကံ, မဏ္ဍော, ဇေဋ္ဌမ္ဗု, ခဒိကာပျတြ။
ဒွယံ လဝဏမတ္တေ။ လူ ဆေဒနေ, ယု, ဩဿာ’နဝါဒေသေ လောဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၄။)֍ * ၄၆၁။ သာမုဒ္ဒါဒယော ဧတေ ပဉ္စ လဝဏဿ ပဘေဒါ ဝိသေသာ။ သမုဒ္ဒဘူမိယမဝဋ္ဌိတံ လဒ္ဓံ လောဏောဒကံ သုက္ခသန္တနံ သိတံ ယံ ဘဝတိ, တံ သာမုဒ္ဒလဝဏံ။ အက္ခိဝံ, ဝသိရမ္ပိ။ ဝသု ထမ္ဘေ, ဣရော။ သိန္ဓုဒေသေ ဘဝေါ သိန္ဓဝေါ, ဏော။ သိတသိဝံ [သီတသိဝံ (သက္ကတေ)], မာဏိမန္ထံ, သိန္ဓုဇမ္ပိ။ သိတံ ဓဝလံ, သိဝံ ကလျာဏံ, ကမ္မဓာရယသမာသော။ သိတသိဝန္တိ ဝါ ဗန္ဓနံ။ မဏိမန္ထော ပဗ္ဗတော, တတြ ဘဝေါ, ဏော။ ကာဠလောဏော နာမ သောဝစ္စလဝဏာနံ မဇ္ဈေ ကာဠဝဏ္ဏံ လဝဏံ [တီဏိ မဓုရလဝဏဿလဝဏဘေဒဿ (အမရကောသ, မဟေသွရဋီကာ)], ‘‘တိလကံ တတြ မေစကေ’’တိ [မဒံ သန္ဒတေ ပိသောဒရာဒိ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉.၄၃) မဒံ မုဒံ ဝါ သန္ဒတေ။ ဝိသောဒရာဒိ (ဗျာချာသုဓာဋီကာ)] ဝုတ္တတ္တာ တိလကမ္ပိ။ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ရောမကလဝဏံ, သမ္ဘရိဒေသေ ကိရ ရုမာ နာမ လဝဏာကရော။ တတြ ပဝိဋ္ဌံ ကဋ္ဌမ္ပိ အစိရေန ဝိလီယ လဝဏံ ဘဝတိ, တဗ္ဘဝံ ရောမလဝဏံ။ ဝသုကမ္ပိ။ ကဋ္ဌာဒီနံ သယံ သဘာဝဝိဇဟနကရတ္တာ ဘိန္ဒိတုံ သက္ကောတီတိ ဥဗ္ဘိဒံ, သကျတ္ထေ ဥသဒ္ဒေါ။ ဗိလာလံ နာမ သမုဒ္ဒတီရာသန္နဒေသဘဝံ မတ္တိကံ ပါစယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ သမုဒ္ဒဝေလာသန္နဒေသေ ဇာတံ ဗိလာလံ, ဧဿိတ္တံ, လော, အထ ဝါ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပဒေသေ ဘူမိတော ဥဂ္ဂတံ လဝဏမတ္တိကံ ပါစယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ ဗိလာလံ နာမ လဝဏဘူမိံ ဝိဒါရယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ ဝိပုဗ္ဗော ဒလ ဝိဒါရဏေ။ ဒဿ လော။ အထ ဝါ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ပါကျံ လဝဏံ။ ဗိလာလံ နာမ ဝစ္စဂန္ဓံ ကာဠလဝဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၅။)֍ * ၄၆၂။ ဂုဠာဒယော ပဉ္စ ဥစ္ဆုနော ဝိကာရာ။ ဂုဠ ရက္ခာယံ, ဂုဠော ပက္ကရသော။ ဖာဏ ဂတိယံ, တော, ဖာဏိတံ ဂုဠတော ကိဉ္စိ ထဒ္ဓံ။ ခဏ္ဍ မန္ထေ, ခဏ္ဍော ဖာဏိတတောပိ ထဒ္ဓါ။ ဥစ္ဆုဝိသေသဿ ရသပါကေ ခဏ္ဍယောဂျသာရဘူတေ ယာ ဂုဠိကာကာရာ ဇာယတေ, သာ မစ္ဆဏ္ဍီ ခဏ္ဍသာလူကံ။ ‘‘မစ္ဆဏ္ဍီ တု ပုပ္ဖဂုဠာ, ထဒ္ဓပတ္တန္တု ဖာဏိတ’’န္တိ ရဘသော, ခဏ္ဍကက္ကံ ဖာဏိတမိစ္စညေ။ သရ ဟိံသာယံ, ခရပစ္စယော, သက္ခရာ, ယာ ‘‘သိတာ’’တိပိ ဝုစ္စတိ, သိနောတိ ဗန္ဓတိ တဏှံ သိတာ။ သိတသက္ခရေတျတြ တု သိတော ဓဝလတ္ထော, သက္ခရာပမာဏသဏ္ဌာနတ္တာ ဝါ သက္ခရာ။ ဣမေ စ ဂုဠာဒယော ယထာက္ကမံ ထဒ္ဓတရာ။ ဧတ္ထ စ မစ္ဆဏ္ဍီ ဖာဏိတာ ခဏ္ဍဝိကာရာပိ။ ဒွယံ ဂုဠေ။ ရောဂါဓိကေသု ဝိနာသကရတ္တာ ဝိသဉ္စ တံ ကဏ္ဋကဉ္စ။
֍ * ၄၆၃။ ဒွယံ ဘဋ္ဌဓညေ။ လာဇ ဘဿနေ, ဘဿနံ ဘဇ္ဇနံ, အ။ န ခတံ အက္ခတံ။ ‘‘တတိယာ ပကတိ လာဇေသွက္ခတံ တီသွ’ဟိံသိတေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
ဘဋ္ဌယဝေ ဓာနာသဒ္ဒေါ သိယာ, ‘‘ဗဟုမှိ ဘဋ္ဌယဝေ ဓာနာ, ထိယံ အဘိနဝေါ’ဗ္ဘိဒေ’’တိ ရဘသော။ ဓာ ဓာရဏေ, ယု။
ဒွယံ ယဝါဒိစုဏ္ဏေ။ သစ သမဝါယေ, သစ သေစနေ ဝါ, တု။ မန္ထ ဝိလောဠနေ။ တိကံ သမံ။ ပူရေတီတိ ပူပေါ, ပေါ။ အကာရယုတ္တေ အပူပေါ, ယထာ ‘‘လာဗု, အလာဗူ’’တိ။ တဏ္ဍုလာဒီနံ ပိဋ္ဌာနံ ဝိကာရော ပိဋ္ဌကော, သညာယံ ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၆။)֍ * ၄၆၄။ ဆက္ကံ သူဒေ။ ဘတ္တံ, သူပဉ္စ ကရောတိ အကာသိ ကရိဿတီတိ ဘတ္တကာရော, သူပကာရော စ။ သု ပဂ္ဃရဏေ။ သဝတိ ရသံ ပဂ္ဃရာပေတီတိ သူဒေါ, ဒေါ, ဒီဃာဒိ။ သူဒ ပဂ္ဃရဏေ ဝါ, အ။ အဠာရော နာမ သူပါဒိဝိကတိ, တံ ကရောတီတိ အာဠာရိကော။ ဩဒနံ ပစတီတိ ဩဒနိကော။ ရသံ ကရောတီတိ ရသကော။
ဒွယံ သူပေ။ သုခတ္ထာယ ပါတဗ္ဗတ္တာ သူပေါ, ဒီဃာဒိ။ ဝိသေသတော ဘတ္တံ အဉ္ဇတိ အန္တော ဂစ္ဆတိ ယေန, တံ ဗျဉ္ဇနံ, အဉ္ဇ ဂတိယံ, ယု။
֍ * ၄၆၅။ ပဉ္စကံ [တိပါဒံ (က.)] ဘတ္တေ။ ဥဒိ သဝနက္လေဒနေသု, ယု။ ဝါကာရော ဩဒနသဒ္ဒဿ နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ကုရ သဒ္ဒေ, ကရ ကရဏေ ဝါ, ကရောတိ ဗလန္တိ ကုရံ, အဿု, ကိရ ဝိက္ခိပနေ ဝါ, ကိရတိ ဗုဘုက္ခန္တိ ကုရံ, ဣဿု, ကရ ဟိံသာယံ ဝါ, ကု သဒ္ဒေ ဝါ, ရပစ္စယော။ ဘဇတိ ယေန, ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဘတ္တံ, ဘဇ သေဝါယံ, တော။ ဘက္ခိတဗ္ဗာတိ ဘိက္ခာ, ဘက္ခ အဒနေ, အဿိ, ဘိက္ခ ယာစနေ ဝါ, ဘိက္ခာ နာရီ။ အဒ ဘက္ခနေ, တော။ ဘိဒါဒိတ္တာ အန္နာဒေသော, ဒလောပေါ။
စတုက္ကံ ဘောဇနေ, အသ ဘက္ခနေ, ကမ္မေ ယု။ ဟရ ဟရဏေ။ အာဟရတိ ဗလာယူနီတိ အာဟာရော, ဏော။ ဘုဇဓာတုမှာ ယု, ဘောဇနံ။ ဃသ အဒနေ, ဏော။ အန္ဓောပျတြ, အဒဓာတုမှာ တပစ္စယဿ အန္ဓာဒေသော နိပါတနာ။
ဒွယံ ယာဂုယံ။ တရ ပ္လဝနတရဏေသု။ တရတိ ပ္လဝတိ ဗျာပီဘဝတီတိ တရဏံ, ယု။ တရလံ, တရလာပိ။ ယာ ပါပုဏေ, ဂု, ယု မိဿနေ ဝါ, ဂု, ဥဿာ။ ဥဏှိကာ, သာဏာ, ဝိလေပီ စ ယာဂုနာမာနိ။ သာ ပါကေ, ယု, သာဏာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၇။)֍ * ၄၆၆။ ခဇ္ဇာဒယော စတ္တာရော အသနဘေဒါ။ ခါဒ ဘက္ခနေ, ကမ္မေ တော, ဘုဇာဒိ။ ခဇ္ဇံ မံသာဒိ။ ဘောဇ္ဇံ အန္နာဒိ။ လိဟ အဿာဒနေ, ဏျော, ဟဿ ယော။ လေယျံ မဓွာဒိ။ ပါတဗ္ဗန္တိ ပေယျံ, ပါ ပါနေ, ဏျော, အာဿေ, ပေယျံ သူပါဒိ။
ဒွယံ ဘတ္တမဏ္ဍေ။ သု သဝနေ, ဝိသရုဇပဒါဒိတော ဏ။ စမု အဒနေ, အာပုဗ္ဗတ္တာ ပါနေ, ကမ္မေ ဏော။ မာသရောပျတြ, မသိ ပရိမာဏေ, အရော။ ဒွယံ အာလောပေ။ လုပ ဆေဒနေ, အာပုဗ္ဗော သမ္ပိဏ္ဍနေ, ကု သဒ္ဒေ။ ကဗိ ဝဏ္ဏေ ဝါ, အလော, ဠတ္တံ, ကေန တောယေန ဗလမဿာတိ ဝါ ကဗဠော, ပုမေ, ဂါသောပိ။
֍ * ၄၆၇။ ရသာနံ သဗ္ဗရသာနံ အဂ္ဂမှိ ရသေ မဏ္ဍသဒ္ဒေါ, မဏ္ဍ ဘူသာယံ, ‘‘သဗ္ဗရသဂ္ဂေ မဏ္ဍမနိတ္ထိယ’’န္တျမရသီဟော [အမရ ၁၉.၄၉]။ ဒွယံ ဘုတ္တတော သေသေ။ ဝိရူပေါ, ကုစ္ဆိတော ဝါ ဃာသော ဝိဃာသော။ ဘုတ္တတော သေသော ဘုတ္တသေသော, သောဝ ဘုတ္တသေသကော, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ ဝိဃာသာဒေ။ ဝိဃာသံ အဒတီတိ, အ, ဒမု ဒမနေ, ဏွု။ ဒွယံ ပိပါသာယံ။ ပါတုံ ဣစ္ဆာ ပိပါသာ, ပါ ပါနေ, သော, ဒွိတ္တာဒိ။ တသ ပိပါသာယံ, ယု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၈။)֍ * ၄၆၈။ ဒွယံ ဘုတ္တုမိစ္ဆာယံ။ ခုဒ ဗုဘုက္ခာယံ, ဒေါ။ ဃသိတုမိစ္ဆာ ဇိဃစ္ဆာ, ဃသ အဒနေ, ဣစ္ဆတ္ထေ ဆော, ဒွိတ္တာဒိ။ မံသဿ ရသော ပဋိစ္ဆာဒနီယမုစ္စတေ။ ဆန္ဒ ဣစ္ဆာယံ။ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ ပဋိစ္ဆာဒနီယံ, အနီယော, ဆဒ သံဝရဏေ ဝါ, မံသေန ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗတ္တာ ပဋိစ္ဆာဒနီယံ။
ဒွယံ ဥဂ္ဂါရေ, ဒေကိ သဒ္ဒေါဿာဟေသု, ဥဒ္ဓံ ဒေကတိ ဂန္တုမုဿဟတီတိ ဥဒြေကော, ဧကဿ ဒကာရဿ ရော။ ဥဒ္ဒေကောပိ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ, ဣဿာ, ဥဂ္ဂါရော။ ပါဒေါ တိတ္တိယံ။ သုဟိတော တိတ္တော, တဿ ဘာဝေါ သောဟိစ္စံ။ တိပိ ပီဏနေ,တိ, ဘုဇာဒိ။ ယုပစ္စယေ, ဣဿတ္တေ စ တပ္ပနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၁၉။)֍ * ၄၆၉။ ယထိစ္ဆိတန္တံ ယထိစ္ဆိတေ။ ကြိယာဝိသေသနတာယ စေတေ နပုံသကေ, ကြိယာဗျယာနဉှိ သတိပျေကတ္တေ တဗ္ဗိသေသနာနိ နပုံသကေ ဘဝန္တိ ဧကတ္တေပိ, တထာ ဟိ ကြိယာနမဗျယာနဉ္စ သတ္တာဘူတတ္တာ လိင်္ဂသင်္ချာဝိသေသောပါဒါနံ နတ္ထီတိ တဗ္ဗိသေသနာနမ္ပိ သာမညလိင်္ဂါ နပုံသကတ္တံ, သာမညသင်္ချာ စေကတ္တံ ယုတ္တန္တိ, တံ ယထာ – မုဒုံ ပစန္တိ, သာဒုံ ပစန္တိ။ ဗဟုဝစနန္တေပိ ကြိယာသဒ္ဒေ တဗ္ဗိသေသနဿေကတ္တမေဝ ကြိယာဝိသေသနာနံ ကမ္မနိ ဒုတိယာ, သဗ္ဗော ဟိ ဓာတွတ္ထော ကရောတျတ္ထေန ဗျာပိတော, မုဒုံ ပစန္တိ မုဒုံ ပစနံ ကုဗ္ဗန္တီတျတ္ထော, တေန မုဒါဒီနဉ္စ တဗ္ဗိသေသနာနံ ကမ္မတ္တံ။ အညော ပနာဟ ‘‘သဗ္ဗေ ဓာတွတ္ထာ ဘဝတျတ္ထာနုဂတာ, ဘဝတိကြိယာ ကတွတ္ထမနုဘဝန္တီတျတ္ထော။ ‘ပစတိ ဒေဝဒတ္တော’တိ ဒေဝဒတ္တပယုတ္တော ပါကော ဘဝတိ, ဂစ္ဆတိ ဂမနံ ဘဝတိ, ပဌတိ ပါဌော ဘဝတီ’’တိ, တမ္မတေန ပဌမာ, မုဒုပစနံ ယထာ ဘဝတိ, တထာ ပစတီတျတ္ထော။ ရမဏီယံ ပါတော, ဝိမလံ ပါတော, ဣဒမုပကုမ္ဘံ။ ကမု ကန္တိယံ, ကမ္မနိ ဏော, ကာမံ, နိကာမဉ္စ။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ, တော, ‘‘သာဒိသန္တပုစ္ဆေ’’တျာဒိနာ အန္တေန သဟ တဿ ဋ္ဌော, ဣဋ္ဌံ။ ပရိပုဗ္ဗော အာပ ပါပုဏနေ, တော, ဘုဇာဒိ, ရဿော, ယာဂမော စ။ ‘‘သတ္တျံ နိဝါရဏေ တိတ္တိယံ, ပရိယတ္တံ ယထိစ္ဆိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉.၅၇] ရဘသော။ ဣစ္ဆိတဿ အနတိက္ကမော ယထိစ္ဆိတံ, ယထာတ္ထေ အဗျယီဘာဝေါ။ ပကာမံပျတြ။
ဒွိပါဒံ ဝဏိဇကေ။ ကယဝိက္ကယေဟိ ဇီဝတီတိ, ဣကော။ သတ္ထံ ဝါဏိဇ္ဇောပဇီဝီနံ သံဃာတံ ဝဟတိ ဒေသန္တရံ ပါပယတီတိ, ကမ္မာဒိမှိ ဏော။ သတ္ထဝါဟော ဝဏိဇနာယကော, တံယောဂါ သတ္ထဝါဟော, ဏော။ အာပဏော ကယဝိက္ကယဝေါဟာရော, တံယောဂါ အာပဏိကော, ဏိကော။ ဝဏ သဒ္ဒေ, ဣဇော။ ဝေဒဟကော, နေဂမော, ပဏျာဇီဝေါ, ဝဏိဇောပျတြ။
֍ * ၄၇၀။ ဝိက္ကယော နာမ ပုဗ္ဗမေဝ အတ္တနော ဓနဿ ပရဿ ဒါနံ။ ကီ ဒဗ္ဗဝိနိမယေ, တတြ နိယုတ္တော ဝိက္ကယိကော။ ဝိက္ကိဏာတီတိ ဝိက္ကေတာ, ရိတု။ ကယော နာမ ပရဿ ဓနံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဓနဿ ဒါနံ။ ကယေန ဇီဝတီတိ ကယိကော။ ကိနာတီတိ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၀။)ဒွယံ ဓနပ္ပယောတ္တရိ။ ဣဏေ ဥတ္တမော ဥတ္တမဏ္ဏော, အဘိဓာနာ ပုဗ္ဗနိပါတော, ဣဿတ္တံ, ဒွိတ္တဉ္စ။ ဓနံ ဝုဍ္ဎတ္ထံ ပယောဇေတီတိ ဓနိကော။ ဒွယံ ဓနဂါဟကေ။ ဣဏေ အဓမော အဓမဏ္ဏော။ ဣဏံ ဂဏှာတီတိ ဣဏာယိကော, အာယိကော။ ဣဏံ အာယတိ ပဝတ္တေတီတိ ဝါ ဣဏာယကော, ဏွု။
֍ * ၄၇၁-၄၇၂။ ဒွယံ ဣဏေ။ ဥဒ္ဓရီယတေ ဂယှတေတိ ဥဒ္ဓါရော, ဥပုဗ္ဗော ဓရတိ ဂဟဏေ, ဏော။ ဧတိ ဝုဍ္ဎိံ ဂစ္ဆတီတိ ဣဏံ, ယု, ဏတ္တံ။ ပရိယုဒဉ္စနမ္ပိ, ပရိတော ဥဒဉ္ဈတေ ဂယှတေတိ, ယု။ ဝုတ္တန္တိ ကြိယာပဒံ။ ယတ္တကေန ဓနေန လာဘော လဗ္ဘတေ, တတြ မူလဓနေ မူလာဒိဒွယံ။ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ။ ပဌမမေဝ အာဘတံ ပါဘတံ။
ဒွယံ ပဋိပါဒေ။ ‘‘အဝဿမဿိဒံ ကယိတဗ္ဗ’’မိတိ သစ္စဿာချာပနံ, ကရဏံ ဝါ သစ္စာပနံ, သစ္စဿ ကရဉ္စိတ္တဘရဏမိစ္စတ္ထော, သစ္စသဒ္ဒါ ဓာတုရူပါ ယု, မဇ္ဈေ အပါဂမော, သစ္စဿ ဝါ အာပုဏနံ သစ္စာပနံ, အပဓာတုမှာ ယု။ ‘‘သစ္စာပနာ သစ္စာကတိ’’ရိတိ တိကဏ္ဍသေသေ [ထီကဏ္ဍေ (?)] ဝေါပါလိတော။ သစ္စံ ကရောတိ, သစ္စဿ ဝါ ကရဏံ သစ္စကာရော။ သစ္စံကာရောပိ။ ‘‘က္လိဝေ သစ္စာပနံ သစ္စ-င်္ကာရော သစ္စာကတိတ္ထိယ’’န္တျမရကောသေ [အမရ ၁၉.၈၂]။ ဒွယံ ဝိက္ကနီယဒဗ္ဗေ။ ဝိက္ကိနိတဗ္ဗန္တိ ဝိက္ကေယျံ, ဏျော။ ပဏ ဗျဝဟာရေ, ဏျော, ဒွေပိ တီသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၁။)ဒွယံ နျာသဿပ္ပနေ [နျာသမ္ပန္နေ (က.)]။ နျာသဿ အပ္ပနံ [သမ္ပန္နံ (က.)] ပဋိဒါနံ။ ပတိပုဗ္ဗော ဒဒါတိ နျာသသမ္ပန္နတ္ထော, တထာ ပရိပုဗ္ဗော ဝတ္တတိ။ ပရိဒါနံပျတြ။
ဒွယံ နျာသေ။ အသု ခေပနေ။ နျဿတေ နိက္ခိပီယတေတိ, ဏော။ ဥပနိဓိယျတေတိ ဥပနိဓိ, ဣ, ဥပနိဓိ ပုမေ။ ‘‘ပုမေ ဥပနိဓိနျာသော’’တိ [အမရ ၁၉.၈၁] အမရကောသေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၂။)֍ * ၄၇၃။ ဧကာဒယော အဋ္ဌာရသပရိယန္တာ သင်္ချာသဒ္ဒါ သင်္ချေယျေ ဒဗ္ဗေ ဝတ္တန္တိ တီသု စ လိင်္ဂေသု။ သင်္ချေယျေကတ္တေ စ ‘‘ဧကော ဗြာဟ္မဏော, အဋ္ဌာရသ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ သမာနာဓိကရဏံ ဘဝတိ, န တု ဘိန္နာဓိကရဏံ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာဒသ စေ’’တိ။ တီသူတျနေန ‘‘န ကေဝလံ ဧကသဒ္ဒေါဝ သလိင်္ဂေါ, အထ ခေါ အဋ္ဌာရသပရိယန္တာပီ’’တိ ဒဿေတိ, တေန ကတ္ထစိ တေသံ အလိင်္ဂတာဝစနံ လိင်္ဂဝိသေသာဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, န ပန သာမညလိင်္ဂါဘာဝန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣမိနာ နယေန ‘‘အတိလိင်္ဂံ ဒွိဝစနံ, တဒါချာတန္တိ ဝုစ္စတီ’’တျာဒီသုပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, တေန ‘‘ပုရိသော ဂစ္ဆတိ, ဣတ္ထီ ဂစ္ဆတိ, စိတ္တံ ဂစ္ဆတီ’’တျာဒီသု ဂစ္ဆတိသဒ္ဒဿ တံတံလိင်္ဂဝိသေသဝစနတာ, ‘‘ဂစ္ဆတီ’’တျာဒီသု သာမညလိင်္ဂဝစနတာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝီသတျာဒယော သင်္ချာသဒ္ဒါ သင်္ချာနေ, သင်္ချေယျေ စ ဝတ္တန္တိ ‘‘ဝီသတိ ဂါဝေါ, ဂဝံ ဝီသတီ’’တိ။ ဧကတ္တေတိ ယဒါ ပနေတာ သင်္ချေယျေ ဧကတ္တဝိသိဋ္ဌမေဝ ဝဂ္ဂတ္တံ သဘာဝတော ပဋိပါဒယန္တိ။ တဒါ ဘိန္နသင်္ချေနာပိ သမာနာဓိကရဏေ ဧကဝစနေယေဝ သဗ္ဗကာလံ ဝတ္တတေ ‘‘ဝီသတိ ဂါဝေါ’’တိ။ ယဒျေကတ္တေ, ကထံ? ဒွေဝီသတိယော, တိဿော ဝီသတိယော, ပဉ္စသတာနိစ္စာဒယော ပယောဂါ ဣစ္စာဟ ‘‘ဝဂ္ဂဘေဒေ ဗဟုတ္တေပီ’’တိ။ ဝီသတျာဒီနံ ဝဂ္ဂါနံ ဘေဒေ ဝတ္တုမိစ္ဆိတေ သတိ ဗဟုတ္တေပိ ဗဟုဝစနေပိ ဘဝန္တိ။ အမရကောသေ ပန ‘‘သင်္ချန္တရဿတ္ထေ အဘိဓေယျေဝီသတျာဒယော တံသမာနာဓိကရဏတော ဗဟုဝစနာနိပိ ဘဝန္တီ’’တိ [အမရ ၁၉.၈၃-၄] ဝုတ္တံ, သင်္ချန္တရမိဟ ဝဂ္ဂဘေဒေါ, တေန ဒွိန္နမ္ပိ ဝေါဟာရမတ္တနာနတ္တံ, န အတ္ထနာနတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာနဝုတိ နဝုတိသဒ္ဒမဘိဗျာပေတွာ တာ ဝီသတျာဒယော ဘိန္နလိင်္ဂေနာပိ သမာနာဓိကရဏေ နာရိယံ ဣတ္ထိယံ, ယထာ ဝီသတိ ကုဏ္ဍာနိ။ ဝီသတျာဒယော ဝိကတသမာဟာရဒွန္ဒာ။ လိင်္ဂဿ လောကာသယတ္တာ ဒွန္ဒေကတ္တန္တိ နပုံသကတ္တန္တိ ဝီသတျာဒယော အဗျုပ္ပန္နာ ပရမတေန, ကစ္စာယနမတေန ပန ဗျုပ္ပန္နာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၃။)֍ * ၄၇၄-၄၇၆။ သတာဒီနိ အသင်္ချေယျပရိယန္တာနိ စတုဝီသတိ ဌာနာနိ ဂဏနဘေဒါနိ။ တတ္ထ ဒသဒသသဒ္ဒေဟိ နိပ္ဖာဒိတော သတသဒ္ဒေါ, တထာ သတဒသသဒ္ဒေဟိ သဟဿသဒ္ဒေါ။ ယုဇ ယောဂေ, နိယုတံ, အယုတမ္ပိ။ ယု မိဿနေ ဝါ, တော။ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသု, လက္ခံ, သတသဟဿမ္ပိ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ဒသဂုဏံ ကုဋတီတိ ကောဋိ။ ဥပသဂ္ဂေန ဝိသေသေတွာ ဧကော ဂဏနဝိသေသော ပကောဋီတိ ဝုစ္စတိ, ဒွေပိ မိဿေတွာ ဧကော ကောဋိပကောဋီတိ။ နဟ ဗန္ဓနေ, တော။ အာဂမဿု။ ဝိဒ လာဘေ, ဥ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ အဗ ဟိံသာယံ, ဂတိမှိ စ, ဒေါ, အာဂမဿု။ အဟိ ဂတိမှိ, ဟပစ္စယော။ အဝ ရက္ခဏေ, ဝေါ။ အဋ ဂမနေ, ဋော။ သောဂန္ဓိကန္တိ ကမလဝိသေသနာမေန ဧကော ဂဏနဝိသေသော ဝုစ္စတိ, တထောပ္ပလာဒိနာမေဟိ ဧကေကော ဂဏနဝိသေသော။ ကထ ဝါကျပ္ပဗန္ဓေ, ယု, သင်္ချာတုမသက္ကုဏေယျတာယ အသင်္ချေယျံ။
နနု သင်္ချာတုမသက္ကုဏေယျတ္တေ သတိ ဧကေန ဘဝိတဗ္ဗံ, အထ ကထမေကော အသင်္ချေယျော, ဒွေ အသင်္ချေယျာနိစ္စာဒီနိ ဘေဒါနိ ဝုတ္တာနီတိ? နာယံ ဒေါသော, တေသံ ကာလဒေသာဒိဝသေန ဘိန္နာနမ္ပိ သမ္ဘဝတော။ ဧတာသု သင်္ချာသု ကမာ ကမေန သတာဒိလက္ခပရိယန္တံ ဒသဂုဏံ ဒသဟိ ဂုဏိတံ ဘဝတိ။ ကောဋျာဒိကံ အသင်္ချေယျပရိယန္တံ သတလက္ခဂုဏံ သတလက္ခေဟိ ဂုဏိတံ ဘဝတိ, တသ္မာ ဧကာ လေခါ ဒွိသုညသဟိတာ သတံ ဘဝတိ, တထာ တိသုညသဟိတာ သဟဿံ, စတုသုညသဟိတာ နိယုတံ, ပဉ္စသုညသဟိတာ ဧကာ လေခါ လက္ခံ ဘဝတိ, ဧကာ ပန လေခါ သတ္တသုညသဟိတာ ကောဋိ, တထာ စုဒ္ဒသသုညသဟိတာ ပကောဋိ, ဣမိနာ နယေန ယာဝါသင်္ချေယျံ နေတဗ္ဗံ, အယမေကစ္စာနမာစရိယာနံ မတိ။
အထ ဝါ သတာဒယော အသင်္ချေယျပရိယန္တာ သဗ္ဗေပိ ဒသဂုဏိတာ ကာတဗ္ဗာ, အယံ ကစ္စာယနဿ မတိ, တေန ဟိ ‘‘ယာဝ တဒုတ္တရိ ဒသဂုဏိတဉ္စေ’’တိ သုတ္တမာဟ။ အထ ဝါ သတာဒယော လက္ခန္တာ ဒသဒသဂုဏိတာ, တေန ဧကာ လေခါ ဒွိဗိန္ဒုသဟိတာ သတံ ဘဝတိ, တထာ စတုပဉ္စာဒိဗိန္ဒုသဟိတာ သဟဿာဒိကံ ဘဝတိ, ဧကာ လေခါ ပန ဒွါဒသဗိန္ဒုသဟိတာ ကောဋိ, တထာ ဧကူနဝီသတိဗိန္ဒုသဟိတာ ပကောဋီတိ ယာဝ အသင်္ချေယျာ ဧကေကသ္မိံ သတ္တ သတ္တ ဗိန္ဒူနိ ကတွာ ဂဏနာ ကာတဗ္ဗာ, တသ္မာ အသင်္ချေယျဂဏနဝိသေသေ ပဉ္စစတ္တာလီသာဓိကာနိ သတဗိန္ဒူနိ ဘဝန္တိ, အယမမှာကံ မတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၄။)အမရကောသေ [အမရ ၁၉.၈၄] ပန ‘‘ပန္တျာ သတသဟဿာဒိ, ကမာ ဒသဂုဏောတ္တရ’’မိတျုတ္တံ, တဿတ္ထော – ဒသသင်္ချာ ပန္တီတျုစ္စတေ, တတော အာရဗ္ဘ ဒသဂုဏောတ္တရံ သတသဟဿာဒိကံ ကမာ ဝိညေယျံ, တံ ယထာ – ဒသသင်္ချာယ ဒသဂုဏောတ္တရံ သတံ, သတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ သဟဿံ, သဟဿာ ဒသဂုဏောတ္တရံ အယုတံ, အယုတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ လက္ခံ, လက္ခာ ဒသဂုဏောတ္တရံ ပယုတံ, ပယုတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ ကောဋိ, ဧဝံ ကောဋိယာ အဗ္ဗုဒံ, အဗ္ဗုဒါ ပဒုမံ, ပဒုမာ ခဗ္ဗော, ခဗ္ဗာ မဟာကထော, တတောပိ မဟာပဒုမံ, တတောပိ သင်္ကု, သင်္ကုတော သမုဒ္ဒေါ, တတော အန္တျံ, အန္တျာ မဇ္ဈံ, မဇ္ဈာ ပရဒ္ဓံ, ပရဒ္ဓါ အမတံ, အမတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ သင်္ချံ, သင်္ချဉ္စ ဝီသတိမံ ဌာနံ, အသင်္ချေယျမိတော ပရန္တိ။ သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ ဟိ ဗျာကရဏဿ သဗ္ဗေသံပျတြ ဝါဒါ ဒဿိတာ။
֍ * ၄၇၇-၄၇၈။ သာဓိကေန ဒွေပါဒေန ‘‘အဍ္ဎေန စတုတ္ထော အဍ္ဎုဍ္ဎော, အဍ္ဎေန တတိယော အဍ္ဎတိယော, အဍ္ဎတေယျော စာ’’တိ ဣမံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အဍ္ဎူပပဒေန သဟ စတုတ္ထာဒိသဒ္ဒါနံ အဍ္ဎုဍ္ဎာဒျာဒေသော။ သာဓိကပါဒေန ‘‘အဍ္ဎေန ဒုတိယော ဒိယဍ္ဎော, ဒိဝဍ္ဎော စာ’’တိ ဣမံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အန္တရိတဿာပိ အဍ္ဎေနသဒ္ဒဿ ဣဓာနုဝတ္တနတာ အဓိပ္ပေတာ အဘိဓာနန္တရာဘာဝါ, သဗ္ဗတြေဝံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၅။)֍ * ၄၇၉-၄၈၀။ မီယတေ ပရိစ္ဆိန္ဒီယတေ ယေန, တံ မာနံ။ တဉ္စ တုလာပတ္ထင်္ဂုလိဝသာ တိဓာ မာနိယဒဗ္ဗဿ ဘဝတိ။ တုလ ဥမ္မာနေ, စုရာဒိ, တုလာ ဣတ္ထီ။ ပဒ ဂတိယံ, ထော။ အင်္ဂ ဂမနေ, ဥလော, အင်္ဂုလံ, ‘‘အင်္ဂုလီ’’တိပိ ပါဌော, ကရသာခါ။
စတ္တာရော ဝီဟယော သမ္ပိဏ္ဍိတာ ဧကာဝ ဂုဉ္ဇာ သမဂရုကာ, တထာ ဒွေ ဂုဉ္ဇာ ဧကောဝ မာသကော သမဂရုကောတိ သဗ္ဗတြ နယော နေတဗ္ဗော။ ဒွေ မာသကာ အက္ခော နာမ, ဝိဘီဋကောတိ ဝုတ္တော, အက္ခဖလသမာနဂရုကတ္တာ ဝါ အက္ခော။ ကရိသောပျတြ, ကသ ဝိလေခနေ, အ, ရိမဇ္ဈော, အနိတ္ထီ။ အက္ခာနံ ပဉ္စ ဓရဏံ နာမ, ဓရတိဓာတုယာ ယု။ အက္ခာနမဋ္ဌကံ သုဝဏ္ဏော နာမ။ ပဉ္စဓရဏံ နိက္ခံ နာမ။ တေ နိက္ခာ ပဉ္စ ပါဒေါ နာမ။ သော ပါဒေါ စတုတ္ထေ ဘာဂေ ဝတ္တတီတျေကစ္စာနံ မတိ။ ယထာဝုတ္တာယေဝ စတ္တာရော ဝီဟယော ဂုဉ္ဇာ နာမ။ ဒွေ ဂုဉ္ဇာ မာသကော နာမ။ ဒွေ ပဉ္စမာသကာ ဒသမာသကာ အက္ခော နာမ။ အက္ခာနံ အဋ္ဌကံ ဓရဏံ နာမ။ ပဉ္စဓရဏံ သုဝဏ္ဏော နာမ။ တေ ပဉ္စသုဝဏ္ဏာ နိက္ခံ နာမာတျမှာကံ မတိ။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု, နိပုဗ္ဗော, နဿ ခေါ, နိက္ခော, သုဝဏ္ဏဝိကာရေပိ။ ယဿ ကဿစိ ဝတ္ထုနော စတုတ္ထေ ဘာဂေ ပါဒေါ။ ဒသ ဓရဏာနိ ပလံ နာမ, ပလ ပထေ စ ဂတိမှိ။
֍ * ၄၈၁။ ယဿ ကဿစိ ဝတ္ထုနော ပလသတံ တုလာ။ တုလ ဥမ္မာနေ, တုလာ နာရီ။
ဂေဟာနံ ဒါရုဗန္ဓာယ၊ ပိဌိကာယံ တုလာ ထိယံ။
မာနဘဏ္ဍေ စ သာဒိသေ၊ ရာသိပလသတေသု စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၆။)တာ တုလာ ဝီသတိ ဘာရော နာမ။ ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု, ဏော။ ‘‘ဘာရော တု ဒွိသဟဿေသု, ပလာနမပိ ဝိဝဓေ’’တျဇယော [ဗျာချာသုဓာဋီကာယမ္ပိ]။ ဝိဝဓော ဘာရဘေဒေါ။
ရူပိယဿ ကရိသေန ကတော သံဝေါဟာရပဒတ္ထော ကဟာပဏော နာမ။ ကရိသပ္ပမာဏေန ရူပိယေန ကတော ပဏော ပဏိယော ဒဗ္ဗဘေဒေါ ကဟာပဏော။ ရိသဿ ဟာဒေသော။ အဟာဒေသေ ကရိသာပဏော, ဧတေ ဒွေ ရူပဝိကာရော, အညတြူပစာရာ။ ဣတိ တုလာမာနံ ဝုတ္တံ။
֍ * ၄၈၂။ ပတ္ထမာနံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ကုဍုဝေါ’’စ္စာဒိ။ ဧကော ပသတော ကုဍုဝေါ နာမ။ သရ ဂတိယံ, တော, ရလောပေါ, ကဍိ ဘေဒေ, ဝေါ, ကဍိဿ ကုဍု, တေ ကုဍုဝါ စတ္တာရော ပတ္ထော။ စတုပတ္ထာ အာဠှကော, အဟ ပူဇာယံ, ဏွု, ဠတ္တာဒိ ဒသင်္ဂုလံ, ဒွါဒသင်္ဂုလံ ဝါသဗ္ဗတော မာနမ္ပိ အာဠှကော။ စတုရော အာဠှကာ ဒေါဏံ နာမ, ‘‘စတုရာဠှက’’န္တိပိ ပါဌော, ဒု ဂမနေ, ဏော, ဒုဏ ဂတိယံ, ဟိံသာယဉ္စ ဝါ, ဒေါဏံ။ ဝါကာရေန ဒေါဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၇။)֍ * ၄၈၃။ စတုရော ဒေါဏာ မာနိကာ, မာန ပူဇာယံ, သကတ္ထေ ကော, အဿိ။ စတုမာနိကံ စတဿန္နံ မာနိကာနံ သမူဟော စတုမာနိကံ ခါရီ နာမ, ခရ ဝိနာသေ, ဏော, နဒါဒိ။ ဒသမ္ဗဏံ ဒသာဓိကသတဒေါဏမတ္တံ ကုမ္ဘောတိ ဃဋနာမေန ဧကော ပတ္ထမာနဝိသေသော ဒဿိတော, ‘‘အမ္ဗဏ’’န္တိပိ ပါဌော။
֍ * ၄၈၄။ ပတ္ထမာနဝိသေသာနံ လဗ္ဘမာနပရိယာယေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အာဠှကော’’စ္စာဒိ။ တုမ္ဗ ကမ္ပနေ, အ။ ဒွယံ ပတ္ထေ။ ပတ္ထသဒ္ဒေါယံ သာမညဘေဒမာနေသု ပဝတ္တတိ, ဣဓ ပန ဝိသေသမာနဝါစကော အဓိပ္ပေတော။ နလ ဂန္ထေ, ဣဏ။
ဒွယံ ဝါဟေ။ ဝဟတီတိ ဝါဟော, ဝဟ ပါပုဏနေ, ဏော။
အမ္ဗဏမာနံ, ပရိယာယံ ဝါ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဧကာဒသ ဒေါဏေ’’စ္စာဒိ။ အမ္ဗ ဂမနေ, ယု, အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ, ဣတိ ပတ္ထမာနံ ဝုတ္တံ, အင်္ဂုလမာနံ ပန အဏွာဒျာဘိဓာနာဝသရေ ဘူမိဝဂ္ဂေ အဘိဟိတံ။
֍ * ၄၈၅။ စတုက္ကံ ဘာဂေ။ ဝိသ ပဝေသနေ, ဒီဃာဒိ, ကောဋ္ဌံ ဝုစ္စတိ သရီရံ, တတ္ထ သေတီတိ ကောဋ္ဌာသော။ အာတ္တံ။ အန ပါဏနေ, အမ ဂမနေ ဝါ, သော။ ဘဇီယတေ သေဝီယတေတိ ဘာဂေါ။ ဏော။ ဝဏ္ဋကောပျတြ။ ဝဋိ ဝိဘာဇနေ, ဏွု, ဏန္တာ ဝါ သကတ္ထေ ကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၈။)ဝိဘဝန္တံ ဓနေ။ ဓန ဓညေ, အ။ သဿ အတ္တနော အယံ သော, သမ္ပိ။ ဒုဣဝ ဒဗ္ဗံ, သာရမိစ္စတ္ထော, ဣဝတ္ထေ ဝေါ, ဝိဒ လာဘေ, တော။ သဿ ဓနဿ ပတိ သပတိ, တသ္မိံ သာဓု သာပတေယျံ, ဏေယျော။ ဝသ နိဝါသေ, ဥ။ အရ ဂမနေ, ထော။ ရဿ တော။ ဝိဘဝန္တိ ပဘဝန္တျနေနာတိ ဝိဘဝေါ, အ။ ဟိရညံ, ကောသောပျတြ။
֍ * ၄၈၆။ ကတာကတံ ကဉ္စနံ, ရူပိယဉ္စ မိဿိတံ [မိလိတံ (က.), မိလိတံ ပစ္စေကဉ္စ (အမရ ခီရသွာဓီဋီကာ)] ကောသာဒိဒွယဝါစ္စံ, တတြ ပိဏ္ဍီကတံ အာဘရဏီကတံ, ကမ္မီဘာဝမာပါဒိတံ ဝါ ကတံ။ အာကရောတ္ထံ အဇာတကမ္မံ စုဏ္ဏာဒိရူပံ အကတံ, တဒညံ တေဟိ ကဉ္စနရူပိယေဟိ အညံ တေဇသံ ဒဗ္ဗံ တမ္ဗံ။ အာဒိနာ ကံသရီတိသီသကာဒိ, ယဉ္စာတေဇသံ ရာဇပဋ္ဋဒါရုဝိသာဒိက’မသာရံ ဒဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ ကုပ္ပံ, ဂုပ ရက္ခဏေ, ဂုပ္ပတေတိ, ပေါ, ကတ္တဉ္စ ဂဿ။
ဒွယံ ကဉ္စနံ ရူပိယဉ္စာဟတမုဋ္ဌာပိတဟယဝရာဟပုရိသာဒိ ရူပံ နိဂ္ဃာတိကာယ တာဠိတံ ဒီနာရာဒိကံ ရူပိယာချံ။ အဿာဒိရူပမဿာဟတမတ္ထီတိ ရူပိယံ။ ရူပ အာဟတပသံသာသု, ဣယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၂၉။)֍ * ၄၈၇-၄၈၈။ ဟိရညန္တံ သုဝဏ္ဏေ။ သောဘနော ဝဏ္ဏော ယဿ သုဝဏ္ဏံ။ ကန ဒိတ္တိယံ, ဏွု, ဇနနံ ဇာတံ, ပကဋ္ဌံ ဇာတံ ဇာတရူပံ, ပကဋ္ဌတ္ထေ ရူပပစ္စယော [ပသံသာယံ ရူပပစ္စယော ဣတိ သုဘူ (စိန္တာမဏိဋီကာ) ပသံသာယံ ရူပံ (ပါဏိနိ ၅.၃.၆၆)]။ ဇာတံ ရူပမဿာတိ ဝါ ဇာတရူပံ။ ဣဏ ဂတိယံ, ဒိတ္တိယဉ္စ အနေကတ္ထတ္တာ။ သုဋ္ဌု ဒိပ္ပတေ ဒိတ္တိယာ ယုဇ္ဇတေတိ သောဏ္ဏံ, ဥဿော, ‘‘ဝါ ပရော အသရူပါ’’တိ ဣလောပေါ, ဒွိတ္တံ။ ကဉ္စ ဒိတ္တိယံ, ယု။ သတ္ထု ဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿ။ စိတ္တမတ္တာနံ ဟရတီတိ ဟရိ။ ဣ, ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဗု။ စရတိ ဧတ္ထ စိတ္တံ စာရု, ဏု။ ဟိ ဂတိယံ, မော။ ဟဋ ဒိတ္တိယံ, ဏွု။ တပနံ ဒါဟမရဟတီတိ တပနိယော, ဣယော။ ဟရ ဟရဏေ, အညော, အဿိ။ ဟာ စာဂေ, ဟာ ဂတိယံ ဝါ, အညော, ဟိရာဒေသော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၀။)စာမီကရာဒယော စတ္တာရော တဗ္ဘေဒါ တဿ သုဝဏ္ဏဿ ဝိသေသာ။ စာမီ နာမ ဧကာ ပုပ္ဖဇာတိ, တံကရတ္တာ စာမီကရော, အထ ဝါ စာမီ နာမ အဂ္ဂိ။ စမု အဒနေ, ဏီ, တက္ကရတ္တာ စာမီကရော။ သတကုမ္ဘံ ပဒ္ဓကေသရဝဏ္ဏံ, တဗ္ဗဏ္ဏသဒိသတ္တာ သာတကုမ္ဘံ။ ဒေဝရုက္ခဘူတာယ မဟာဇမ္ဗုယာ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနေ နဒီ ဇမ္ဗုနဒီ, တဿံ ပတိတေဟိ မဟာဂဇပ္ပမာဏာနံ, ကုမ္ဘပ္ပမာဏာနံ ဝါ ဖလာနံ ဗီဇေဟိ ဇာတံ သုဝဏ္ဏံ ဇမ္ဗုနဒံ, ဣဒံ ပန သုဝဏ္ဏံ အနလပ္ပဘံ ဒေဝါလင်္ကာရမတုလံ ဇာယတေ။ တံ ပနာနလမိတိ ဝိသေသတ္ထေပိ အမရသီဟော သုဝဏ္ဏသာမညေဝ ပဌတိ။ သိင်္ဂီ နာမ ဧကာ မစ္ဆဇာတိ, တဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ ခဏိယံ ဝါ တံသဏ္ဌာနသိလာခဏ္ဍေဟိ ဇာတတာယ သိင်္ဂီ, အမရကောသေ ပန စာမီကရာဒီနိပိ သုဝဏ္ဏသာမညေ ပဌတိ, သိင်္ဂီ ပန ဝိသေသေ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘အလင်္ကာရသုဝဏ္ဏံ ယံ, သိင်္ဂီကနကမိစ္စယ’’န္တိ [အမရ ၁၉.၉၆]။ တဿတ္ထော – ကဋကကုဏ္ဍလာဒိနော အလင်္ကာရသုဝဏ္ဏဿ ‘‘သိင်္ဂီ’’တိ နာမန္တိ။ ‘‘သိင်္ဂီမဏ္ဍနသောဏ္ဏ’’န္တိ ရတနကောသော။ သုဝဏ္ဏတာယ သိင်္ဂီ ‘‘ကနက’’မိတျုစ္စတေ။
֍ * ၄၈၉။ ပဉ္စကံ ရဇတေ။ ရူပယုတ္တတာယ ရူပိယံ။ ရဉ္ဇ ရာဂေ, အတော။ သဉ္ဇ သင်္ဂေ, ဈု, ဉလောပေါ, သဇ္ဈု။ ရူပယုတ္တတာယ ရူပီ, သဉ္ဇ သင်္ဂေ, ဈော, ဉလောပေါ, သဇ္ဈံ, ‘‘ရူပိယဇ္ဈ’’န္တိပိ ပါဌော။ တဒါ ဣယဇ္ဈပစ္စယေန သိဒ္ဓံ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ, ခဇ္ဇူရံ, သေတမ္ပိ။
အာဟတသောဏ္ဏရဇတေ၊ ရဇတေ ရူပိယံ မတံ။
ရဇတေ စ ခလေက္လိဝံ၊ ခဇ္ဇူရော ပါဒပန္တရေ။
သေတာ စ ဘတိကာယံ ထ၊ က္လိဝံ သဇ္ဈေ သိတေ တိသု။
အသ္မဇာတိယံ ပုပ္ဖရာဂါဒိမှိ, မုတ္တာဝဇိရာဒိမှိ စ ဝသွာဒိတ္တယံ။ ဝသ နိဝါသေ, ဥ။ ရတိံ တနောတီတိ ရတနံ, ကမ္မာဒိမှိ ဏော, တိလောပေါ။ ‘‘ရတ္နံ သဇာတိသေဋ္ဌေပီ’’တျမရကောသေ [အမရ ၂၃.၁၂၆], တေန ဂဇသေဋ္ဌော ဂဇရတနံ, ဣတ္ထိသေဋ္ဌော ဣတ္ထိရတနန္တိ။ မနသဒ္ဒတော ဣ, ဤပစ္စယေ မဏီ စ။ ပုပ္ဖရာဂါဒယော ဝက္ခမာနာ တဗ္ဘိဒါ တဿ မဏိနော ဝိသေသာ။ ဘာသန္တော ရဉ္ဇေတီတိ ပုပ္ဖရာဂေါ, ဘာသဿ ပုပ္ဖော။
֍ * ၄၉၀။ သုဝဏ္ဏာဒယော ဣမေ သတ္တ ရတနာနျာဟု။ မဏိ ရတ္တမဏိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၁။)֍ * ၄၉၁။ သတ္တရတနာနံ လဗ္ဘမာနပရိယာယေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘လောဟိတင်္ဂေါ’’စ္စာဒိ။ လောဟိတင်္ဂါဒိတ္တယံ ရတ္တမဏိယံ။ လောဟိတဝဏ္ဏေန အင်္ဂီယတေတိ လောဟိတင်္ဂေါ, လောဟိတံ အင်္ဂံ သရီရမေတဿ ဝါ လောဟိတင်္ဂေါ။ ပဒုမဉ္စာတြ ကောကနဒံ, တဗ္ဗဏ္ဏသဒိသော မဏိ ပဒုမရာဂေါ။ သောဏရတနံ, လောဟိတကောပျတြ။
ဒွယံ ဝေဠုရိယေ။ ဝံသော တစသာရော, တဗ္ဗဏ္ဏော မဏိ ဝံသဝဏ္ဏော။ ဝေဠု ဝိယ ဒိဿတီတိ ဝေဠုရိယော, ဣဝတ္ထေ ဣယော, ရာဂမော စ။ ဒွယံ ပဝါဠေ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဏော, ဠတ္တံ, ဝါကာရေန ပဝါဠောပိ။ ဒု ဂမနေ, ဒု ဥပတာပေ ဝါ, မော, ဒွိတ္တံ။
֍ * ၄၉၂။ ဒွယံ ကဗရမဏိမှိ။ မသာရဂိရိမှိ ဇာတံ မသာရဂလ္လံ, လော, ရဿ လော။ ကဗရော သဗလော မဏိ။ ဒွယံ မုတ္တာယံ။ မုစ မောစနေ, ထော, မုတ္တာ ဧဝ မုတ္တိကံ, သကတ္ထေ ဣကော။ သတ္ထိကာ ပကတိတော လိင်္ဂဝစနာနျတိဝတ္တန္တေတိ နပုံသကတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ရတနပရိယာယာနံ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ကထနံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမပဏီတက္ကမာဒိနော အဘာဝဒီပနတ္ထံ။
ဒွယံ ပိတ္တလေ။ ရီ ဂမနေ, ရိ။ ရီတိပိ။ ‘‘ရီတိ ပစာရေ သန္ဒေ စ, လောဟကိဋ္ဋာရကူဋေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ အာရဿေဝ ကူဋော, ယဿ။ ဒဗ္ဗသဒ္ဒေါပျတြ။ ဒွယံ အဗ္ဘကေ။ အမ ဂမနေ, အလော။ အဗ္ဘံ အာကာသော, မေဃော စ, တံသညကတ္တာ အဗ္ဘကံ, သညာယံ ကော။ ‘‘မေဃမ္ဗရာဘိဓာနဉ္စ, ဂေါရိ ဗီဇဉ္စ အဗ္ဘက’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဂိရိဇတု, သိလာဇတုပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၂။)֍ * ၄၉၃။ တိကံ လောဟေ။ လူ ဆေဒနေ, ဟော။ အယ ဂမနေ, မနောဂဏာဒိ။ ကာဠဉ္စ တံ အယသဉ္စေတိ ကာဠာယသံ။ သတ္ထကံ, တိက္ခဏံ, ပိဏ္ဍံ, အယသံ, အသ္မသာရောပျတြ။ ‘‘သတ္ထမာယုဓလောဟေသူ’’တိ အနေကတ္ထော။ ‘‘သာမုဒ္ဒလဝဏေတိက္ခံ, ဝိသလောဟာဇိမုက္ကကေ’’တိ ရဘသော။ ပဏ္ဍ ဂမနေ, အ။ အသ္မဿ သာရော။ ‘‘ကာဠာယသ’မယော လောဟံ, အသ္မသာရဉ္စ သတ္ထက’’န္တိ တွမရမာလာယံ က္လီဝကဏ္ဍံ။
ဒွယံ စပလေ။ ပါရ သာမတ္ထိယေ, ဒေါ, ပါရယတိ သက္ကောတိ သဗ္ဗလောဟံ ကဉ္စနံ ကာတုန္တိ ပါရဒေါ။ ရသ သဒ္ဒေ, အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တေ ရသတီတိ ရသော, မဓုရာဒီသု စ ရသော။ စပလော, သူတောပျတြ။
‘‘စဉ္စလာဒိမှိ စပလော’’။
‘‘သာရထိမှိ ရသေ သူတော၊ ပသူတေ ပေရိတေ တိသု’’။
‘‘ရသေန္ဒော ပါရဒေါ ဝုတ္တော၊ ပါရတောပိ နိဂဒျတေ’’တိ။ –
တာရပါလော။
‘‘ပါရဒေါ သိဒ္ဓဓာတု စ, ဝရဗီဇဉ္စ သူတက’’န္တိ။ –
တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၉.၃၄]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၃။)တိကံ နာဂေ။ တိပု ပီဠနေ, ဥ။ တိပုသဒ္ဒဿ သေတေပိ ပဝတ္တနတော ကာဠသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ကာဠတိပူတိ ဝုတ္တော, တေန တိပုသဒ္ဒဿဒွိန္နမ္ပိ ဝါစကတာဒဋ္ဌဗ္ဗာတျေကေ, တံ ‘‘နာဂေါ သီသကယောဂိဋ္ဌ-ဝပ္ပာဏိ တိပု ပိစ္စဋ’’န္တိ [အမရ ၁၉.၁၀၅] အမရကောသေ, ‘‘တိပု သီသကရင်္ဂေသူ’’တိ စ တိကဏ္ဍသေသ နာနတ္ထသင်္ဂဟာဒီသု ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ, တေန ကာဠော စ တိပု စာတိ ဒွေယေဝတ္ထာဘိဓာနာနိ။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကာဠော။ တိပု ယထာဝုတ္တတ္ထောဝ။ တပ သန္တာပေ ဝါ, ဥ, အဿိတ္တံ။ သီ သယေ, သိ ဗန္ဓနေ ဝါ, သော။ ‘‘သေဋ္ဌဘကဒ္ဒုဇော နာဂေါ, က္လိဝံ သီသကရင်္ဂေသူ’’တိ ရဘသော။ ‘‘ယောဂိဋ္ဌ’’မိတျေကံ နာမံ သီသဿ။ ‘‘ဝပ္ပော သော သီသမတ္တက’’န္တိ တွမရမာလာ။
‘‘အာရကူဋောသီ ရီတိ စ၊ သီသကံ တိပု ဝဒ္ဓကံ။
နာဂံ မဟာမလဉ္စေဝ၊ ယောဂိဋ္ဌက’’န္တိ။ –
ဗျာဍိ။
‘‘သီသမတ္တံ ဗဟုမလံ၊ ယောဂိဋ္ဌံ ပိဋ္ဌပိစ္စဋာ။
သုဝဏ္ဏာဒိသမာလုက-မပိ သိန္ဒူရသမ္ဘဝ’’န္တိ။ –
တန္တာတန္တရံ။
သေတေ တု ရင်္ဂဝင်္ဂါ, တေ ဂတျတ္ထာ။
‘‘ရင်္ဂံသုရေဘံ မုဒင်္ဂံ, ကုသုမ္ဘံ ဂါမျကုင်္ကုမ’’န္တိ။ –
တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၉.၃၄]။
ဒွယံ ဟရိတာလေ။ ဟရိတဝဏ္ဏံ အလံ ဟရိတာလံ, ဗျုပ္ပတ္တိမတ္တမေတံ။ ရူဠှီသဒ္ဒေါ တွယံ။ ပီတိံ နေတီတိ ပီတနံ။ ‘‘ပိဉ္ဇရံ ပီတနံ တာလ-မာလဉ္စ ဟရိတာလကေ’’တျမရသီဟော [အမရ ၁၉.၁၀၃] ။ ပိဉ္ဇ ဝဏ္ဏေ, အရော။ အလ ဘူသနေ, အလန္တျနေနေတိ, ဏော, ‘‘ဟရိတာလမလံ တာလ-ဝဏ္ဏကံ နဋဘူသန’’န္တိ တု မာဓဝေါ။ ‘‘ဟရိတာလေ တု ကပ္ပူရံ, ဂေါဒန္တော နဋသညကော’’တိ တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၉.၃၅]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၄။)֍ * ၄၉၄။ ဒွယံ သိန္ဒူရေ။ ပိဋ္ဌေန နာဂေန ဇာတံ ပိဋ္ဌံ။ စီနဒေသပ္ပဝတ္တံ ပိဋ္ဌံ စီနပိဋ္ဌန္တိ ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒလောပေါ။ သန္ဒ သဝနေ, ဦရော, အဿိ။ ‘‘သိန္ဒူရံ နာဂသမ္ဘဝ’’န္တျမရသီဟော [အမရ ၁၉.၁၀၅]။ ဝသန္တဿဝေါ, ရတ္တစုဏ္ဏံ, ရတ္တဝါလုကံပျတြ။ ဒွယံ တူလေ။ တုလ နိကသေ, အ။ ပိစု မဒ္ဒနေ, ဥ။ ပိစု တုလောတိ သမုဒိတဉ္စဿ နာမံ။ ‘‘တူလော ပိစု ပိစုတူလော, မက္ကဋိသုတ္တံ တက္ကောဋီ’’တိ ဟိ ရဘသော။
မဓုသဒ္ဒေန ခုဒ္ဒဇန္တု, ခုဒ္ဒဉ္စောစ္စတေ။ ခုဒ္ဒဇန္တဝေါ ဘမရာဒယော။ တတြ ဘမရကတံ ခုဒ္ဒံ ဘာမရံ, မက္ခိကာကတံ မက္ခိကံ, သရဃဉ္စောစ္စတေ။ ဝရဋာ ကတံ ဝါရဋံ။ ပုတ္တိကာ ကတံ ပုတ္တိကန္တိ သဗ္ဗတြညတ္ထေ ဏော။ မဓု ဥန္ဒေ, ဥ။ ခု သဒ္ဒေ, ဒေါ, ခုဒ ပိပါသာယံ ဝါ, ဒေါ။
ဒွယံ သိတ္ထေ။ မဓူဟိ ခုဒ္ဒဇန္တူဟိ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ သဇ္ဇိတန္တိ မဓုစ္ဆိဋ္ဌံ။ သဇ္ဇ ဝိသဇ္ဇနာလိင်္ဂနနိမ္မာနေသု။ နိမ္မာနံ သမ္ပိဏ္ဍီကရဏံ, တော, ဇတာနံ ဌာဒေသော, သဿ ဆော, ဒွိတ္တံ, ဣတ္တဉ္စ။ သိစ ပဂ္ဃရဏေ, ထော။ သိတ္ထမေဝ သိတ္ထကံ။ မဒနောပျတြ။
֍ * ၄၉၅။ တိကံ ဂေါပါလေ။ ဂါဝေါ ပါလေတိ, ပါတိ စာတိ ဂေါပါလော, ဂေါပေါ စ, ကမ္မနိ ဏော။ ဂါဝေါ သင်္ချာယတီတိ ဂေါသင်္ချော, သံပုဗ္ဗော ချာ ဂဏနေ။ ဂေါဒုဟော, အာဘိရော, ဝလ္လဝေါပျတြ။ ဒွယံ ဂေါမိကေ။ ဂါဝေါ အဿ သန္တီတိ ဂေါမာ, မန္တု။ ဣကပစ္စယေ, မာဂမေ စ ဂေါမိကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၅။)ဒွိပါဒံ ဗလီဗဒ္ဒေ။ ဥသ ဒါဟေ, အဘော။ ဗလံ ဝဒ္ဓယတီတိ ဗလီဗဒ္ဒေါ, နိပါတနာ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါဏော, ယု, မလောပေါ, အဿော, ဏတ္တံ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါ, ဂမု ဂမနေ, ရော။
‘‘သဂ္ဂေ ကရေ စ ဝဇိရေ၊ ဗလီဗဒ္ဒေ စ ဂေါ ပုမာ။
ထီ သောရဘေယျိနေတ္တမ္ဗု-ဒိသာဝစနဘူမိသူ’’တိ။ –
ရုဒ္ဒေါ။ ဝသ နိဝါသေ, အဘော။ ဝဿတီတိ ဝုသော, ဝဿ သေစနေ, ဏော, အဿု, သံယောဂလောပေါ စ။ ဥက္ခော, ဘဒ္ဒေါ, အနဝါဟော, သောရဘေယျောပျတြ။ ဥက္ခ သေစနေ။ အနံ သကဋံ ဝဟတီတိ အနဝါဟော, ဏော။ သုရဘိ ဂေါ, တဿာပစ္စံ သောရဘေယျော, ဏေယျော။
֍ * ၄၉၆။ သော ဂေါ ဝုဒ္ဓါ ဇရဂ္ဂဝေါ နာမ။ ဇရံ ပတ္တော ဂေါ ဇရဂ္ဂဝေါ, သိမှိ ဩဿ အဝေါ။ ဒွယံ မိသဗာလျယုတ္တေ ကိဉ္စိဖုဋ္ဌတာရုညေ အသမ္ပတ္တဗလီဗဒ္ဒဘာဝေ ဝစ္ဆေ။ ‘‘ဝစ္ဆော ဝုဒ္ဓါ ဝစ္ဆတရော’’တိ နာမမာလာ။ ဒမနာရဟော ဒမ္မော, မော။ ဝသ နိဝါသေ, ဆော, ဝစ္ဆဿာယေဝ ဂါဝိယာ တနုတ္ထေ နိပါတနာ တရော [ပါဏိနိ ၅.၃.၉၁ သုတ္တံ ပဿိတဗ္ဗံ]။ သမာတိ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာ။
ဒွယံ ဓုရဝါဟေ။ ဓုရံ ဝဟတိ သီလေနာတိ ဓုရဝါဟီ, ဏီ။ ဓုရံ ဝဟိတုမရဟတီတိ ဓောရယှော, ဏော, ဝဿ ယော။
ဂဝံ ဂုန္နံ အဓိကတော ဇနော ဂေါဝိန္ဒော, ဂဝံ ဣန္ဒော ဂေါဝိန္ဒော, ဂဝံ ဝိန္ဒတီတိ ဝါ ဂေါဝိန္ဒော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၆။)֍ * ၄၉၇။ ဝဟတျနေန ဝဟော, အ။ ကုက အာဒါနေ, ဥဒေါ, ဥဿတ္တံ, ဒဿ ဓော ဝါ, ကကုဒေါ, ကကုဓော စ။ ဒွယံ သိင်္ဂေ။ ဝိသ ပဝေသနေ, ယု။ သီ သယေ, ဂေါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ရဿတ္တဉ္စ။ လောဟိတဝဏ္ဏတာယ ရောဟိဏီ, တဿ ဏော, နဒါဒိ။
֍ * ၄၉၈။ တိကံ ဂါဝီသာမညေ။ ပုမေပိ ဂါဝီ, တဒါ ယောဿ ဤ။ သိင်္ဂယုတ္တတာယ သိင်္ဂိနီ, တဒ္ဓိတန္တာ ဣနီ။ ဒွယံ အပုတ္တိကာယံ။ ဟနတိသ္မာ ဣတ္ထိယံ အ, ဟနတိဿ ဝဓော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဓဿ ဈော စ, ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ ဝါ, ဝဉ္ဈာ။ ဝသ ကန္တိယံ, အ။
နဝပ္ပသူတိကာ ပစ္စဂ္ဃပသူတာ ဂေါ ဓေနု နာမ, ဓေ ပါနေ, နု။ ဒွယံ ပိယပုတ္တာယံ။ ဝစ္ဆံ ကာမယတီတိ ဝစ္ဆကာမာ။ ဝစ္ဆံ လာတီတိ ဝစ္ဆလာ။ သဝစ္ဆကာယမပိ ဒွယမိဒံ ဝဒန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၇။)֍ * ၄၉၉။ ဒွယံ မန္ထနကုမ္ဘိကာယံ။ ‘‘ဂဂ္ဂ’’န္တိ သဒ္ဒံရာတီတိ ဂဂ္ဂရီ, နဒါဒိ။ မန္ထတိ ယဿ မန္ထနီ။ မန္ထ ဝိလောဠနေ, ယု, နဒါဒိ, ဒွေပိ ဣတ္ထီ။ ယတြေကသ္မိံ ဗဟုပဂ္ဂဟယုတ္တေ အနေကေ ဗန္ဓီယန္တေ, တတြ သန္ဒာနာဒိဒွယံ။ သံပုဗ္ဗော ဒါ ဒါနေ သံယမနတ္ထော, ကရဏေ ယု။ ဒါ ဒါနေ, မော, ဒါမံ။
ဒွယံ ဂေါဝစ္စေ။ မိဟ သေစနေ, လော။ ဂဝံ မီဠှော ဝစ္စော ဂေါမီဠှော။ ဂေါတော နိဗ္ဗတ္တော ဂေါမယော, ဒွေပျနိတ္ထီ။ ဒွယံ ဃတေ။ သပ္ပ ဂမနေ, ဣ, သပ္ပိ နပုံသကေ။ ဃရ သေစနေ, တော။ ဟဝိပျတြ။
֍ * ၅၀၀။ တံဒိဝသိယာ ဒဓိတော, ဒုဒ္ဓါ ဝါ သမုဗ္ဘတံ ဃတံ တပ္ပကတိ စ နဝနီတံ။ နဝဒဓျာဒီဟိ နီတံ ပဝတ္တံ နောနီတံ, ဝဿော။ နဝနီတမ္ပိ။ ဒွယံ ဒဓိသာရေ။ ဒဓိနော မဏ္ဍံ သာရော ဒဓိမဏ္ဍံ။ မသ ပရိမာဏေ, ထု, သဿ တော, မတ္ထု နပုံသကေ။
စတုက္ကံ ခီရေ, ခိ ခယေ, ဤရော။ ဒုဟျတေတိ ဒုဒ္ဓံ, ဒုဟ ပပူရဏေ, တော။ ပါ ပါနေ, ပါတဗ္ဗန္တိ ပယော, ဏျော, အာဿတ္တံ။ ထနတော သမ္ဘူတံ ထညံ။
ဒွယံ တက္ကေ။ တီဏိ ကာနိ ဇလဘာဂါနိ ဧတ္ထ သန္တီတိ တက္ကံ, ဣဿတ္တံ, ဒွိတ္တဉ္စ။ မထ ဝိလောဠနေ, တော, ‘‘ယထာဂမမိကာရော’’တိ ဣကာရာဂမော, အညတြ ပန –
‘‘အဒ္ဓါဒကသမာယုတ္တံ၊ ဥဒဿိတမုဒီရိတံ။
တက္ကံ တိဘာဂသံယုတ္တံ၊ မထိတန္တိ ဂတောဒက’’န္တိ။ –
တက္ကမထိတာ ဘေဒေနုတ္တာ, ဂတောဒကမိတိ နိဇ္ဇလံ။
‘‘နိဇ္ဇလံ မထိတံ သိနိဒ္ဓံ၊ တက္ကန္တု ဇလပါဒိကံ။
ဥဒဿိတံ ဇလဒ္ဓဉ္စ၊ သောတချန္တု သမောဒက’’န္တိ။ –
ရတနမာလာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၈။)֍ * ၅၀၁။ ခီရာဒယော ပဉ္စ ဂေါတော သဉ္ဇာတရသာ။ ခီရံ နဝံ, ဒဓိ ခီရတော ဇာတံ။ ‘‘ခီရဇံ ဒဓိမင်္ဂလ’’န္တိ ဟိ ရတနာမာလာ။ ဓာ ဓာရဏေ။ ဣ, ဒွိတ္တံ, နိပါတနာ။ ဒဓိတော ဝါ ဃတံ, နောနီတဉ္စ။ သဗ္ဗသေသော တက္ကံ, ခီရတောယေဝ ဝါ။
ဆက္ကံ ဧဠကေ။ ဗာဓိယမာနောပိ န ရဝတီတိ ဥရဗ္ဘော။ ရု သဒ္ဒေ, ဘော။ မေဏ္ဍ ကုဋိလတ္ထေ, ကော။ မိသတိ ပဒ္ဓတေ အညမညံ မေသော။ ‘‘သံဟသနေ မေသော, ပဒ္ဓါယ’မသမုန္နတီ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ န ရဏတီတိ ဥရဏော, ရဏ သဒ္ဒေ။ အဝ ရက္ခဏေ, ဣ။ အဝိ, ‘‘အဝယော သေလမေသက္ကာ’’တျမရသီဟော [အမရ ၂၃.၂၀၇]။ ‘‘အဇီ’’တိပိ ပါဌော။ ဣလ ဂတိယံ, ဏွု။ ဥဏ္ဏာယုပျတြ, ဥဏ္ဏာယောဂါ ဥဏ္ဏာယု, ယု, လုဟု ဥဘေ ဥလောမသသဒ္ဒါ စ ရဘသေန ဝုတ္တာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၃၉။)֍ * ၅၀၂။ တိကံ အဇေ။ ဝသ နိဝါသေ။ တော, ဝသ္တော, ဝတ္တောပိ။ အညေ တု ‘‘ဝသ ဂန္ဓအဒနေ’’တိ စုရာဒိမာဟု, အဇ ဂမနေ, န ဇာယတီတိ ဝါ အဇော။ ဆိန္ဒန္တော ဂစ္ဆတီတိ ဆဂလကော, ဆော ဆေဒနေ, ဂမု ဂမနေ, ဏော, မဿ လော, ဩဿတ္တံ, သကတ္ထေ ကော, ဆကလကောပိ။ ဆာဂေါပျတြ။ ဒွယံ ကရဘေ။ ဝသ ကန္တိမှိ, တော, ဝဿောတ္တံ, ဥသ ဒါဟေ ဝါ, ဩတ္တာဒိ, ဩဋ္ဌော, ဒန္တစ္ဆဒေပိ။ ကရ ကရဏေ, အဘော။ ‘‘ခရဘော’’တျေကေ ပဌန္တိ။ ကမေလကော, မယော, မဟာင်္ဂေါပျတြ။
ဒွယံ ဂဒြဘေ။ ဂဒတိသ္မာ ရဘော, ဂဒြဘော။ ခံ ကဏ္ဌဝိဝရံ မဟန္တမဿတ္ထီတိ ခရော, ရော။ စက္ကဝါ, ဗာလေယျော, ရာသဘောပျတြ။ စက္ကယောဂါ, ဝန္တု။ ဗလယုတ္တတ္တာ ဗာလေယျော။ ရသ သဒ္ဒေ, အဘော။ ဒွယံ အဝိယံ။ ဥရဏဿ အယံ ဥရဏီ။ အဝိနော ဧသာ အဝီ။ အဇာသဒ္ဒေါ ဧကော ဆာဂိယံ။ အညေ တု ‘‘ဥရဏီ တု အဇီ အဇာ’’တိပိ ပါဌံ ဝတွာ တိဏ္ဏမ္ပိ ဥရဏီပရိယာယတ္တံ ဝဒန္တိ, တေသံ မတေ အဇီအဇာသဒ္ဒါပိ ဥရဏီပရိယာယာ အတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အထ ဝါ တိကံ အဇိယံ။ ဥရဏသဒ္ဒဿာပိ အဇပရိယာယဿ သမ္ဘဝတော ‘‘ဥရဏီ တု အဇီ အဇာ’’တိ ဝုတ္တံ, ဝက္ခတိ ဟိ အနေကတ္ထဝဂ္ဂေ ‘‘ဥမ္မာရေ ဧဠကော အဇေ’’တိ [အဘိဓာန ၁၁၂၄ ဂါထာ], ဥရဏပရိယာယော ဟေတ္ထ ဧဠကော။
ဝေဿဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
֍ * ၅၀၃။ တိကံ သုဒ္ဒေ။ သဒ အဿာဒနေ, ဒေါ, အဿု။ အန္တဝဏ္ဏော လာမကဝဏ္ဏော။ ဝသ သေစနေ, ဝသေတဗ္ဗော အသုစိတတ္တာ ဝသလော, အလော။ ယတြ ယတြ ဝါ မုတ္တံ ကရီသံ သိဉ္စတီတိ ဝသလော, အလော, ဇဃညဇောပျတြ။ ဗြဟ္မုနော ဇဃညင်္ဂေ ပါဒေ ဇာတော ဇဃညဇော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၀။)မာဂဓာဒယော သူတပရိယန္တာ ဝိဇာတိယမာတာပိတိကတ္တာ ဥဘယဝဏ္ဏောပ္ပတ္တိယာ သံကိဏ္ဏဇာတိယော ဣစ္စတ္ထော, ဘိန္နဇာတိသံသဂ္ဂေါ ဧဝ ဟိ သင်္ကရော။ သုဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓာယ ခတ္တာယ ဇာတော ပုတ္တော မာဂဓော။ ထုတိကြိယာဝုတ္တိ။ သုဒ္ဒါယ သမ္ဗန္ဓေန ခတ္တိယေန ဇာတော ဥဂ္ဂေါ, ဥစ သမဝါယေ, ဏော။
֍ * ၅၀၄။ ဗြာဟ္မဏိယာ သမ္ဗန္ဓေန ခတ္တိယေန ဇာတော သူတော, သု အဘိဘဝေ, တော, ဒီဃာဒိ။
သုဒ္ဒါဝေဿဟိ ကရဏော-မ္ဗဋ္ဌော ဝေဿာဒွိဇာတိဟိ။ မာဟိံသော ဝေဿာခတ္တဇော, ခတ္တာ ခတ္တာယ သုဒ္ဒဇော။
ဗြာဟ္မဏီခတ္တဇော သူတော၊
တဿံ ဝေဒေဟကော ဝေဿေ။
ရထကာရော တု မာဟိံသာ၊
ကရဏျံ ယဿ သမ္ဘဝေါ။
စဏ္ဍာလော နာမ ဇနိတော၊
ဗြာဟ္မဏီဝသလေဟိ ယော။
တတြ ကရဏော လိပိလေခနဝုတ္တိ, အမ္ဗဋ္ဌော ဝိစိကိစ္ဆာဝုတ္တိ။
ဒွယံ သိပ္ပိနိ။ ကရောတိ နိမ္မိနာတိ စိတြလေပျာဒိကန္တိ ကာရု, ဏု။ သိပ္ပမဿတ္ထီတိ သိပ္ပိကော။ သဇာတီနံ တေသံ သိပ္ပီနံ သံဃာတော ‘‘သေဏီ’’တျုစ္စတေ။ သိ သေဝါယံ, ဏိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၁။)֍ * ၅၀၅။ တစ္ဆကာဒယော ဣမေ ပဉ္စ ကာရဝေါ သိပ္ပိနော နာမ သိယုံ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘တစ္ဆကော တန္တဝါယော စ၊ ရဇကော စ နဟာပိတော။
ပဉ္စမော စမ္မကာရော စ၊ ကာရဝေါ သိပ္ပိနော မတာ’’တိ။
֍ * ၅၀၆။ ပဉ္စကံ တစ္ဆကေ။ တစ္ဆ တနုကရဏေ။ တစ္ဆတိ တနုံ ကရောတီတိ တစ္ဆကော, ဏွု, ဝဒ္ဓယတိ ဆိန္ဒတီတိ ဝဒ္ဓကီ, ဝဒ္ဓ ဆေဒနေ, စုရာဒိ, ‘‘ဆေဒနေ စာပိ ဝဒ္ဓန’’န္တိ ရတနမာလာ, ဏွု။ သကတ္ထေ ဤ, ဝဒ္ဓကီ, ဝဍ္ဎကီပိ။ ပလာဒျုမ္မာနပ္ပကာရေန ဂဏ္ဍတိ ဆိန္ဒတီတိ ပလဂဏ္ဍော။ ဂဏ္ဍ ဆေဒနောပလေပနသန္နိစယဝဒနေကဒေသေသု။ ပလဂဏ္ဍော သုဓာဇီဝိနျပိ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ,တိ, ပကာရဝဏ္ဏာဂမော။ ဌာတိဿ ထောပိ။ ရထံ ကရောတီတိ, ကမ္မနိ ဏော, ရထကာရော, စမ္မကာရေပိ။ ဒွယံ သုဝဏ္ဏကာရေ။ နာဠိံ ဓမတိ မုခေ ဝိနာသယိတွာ မုခဝါယုနာ အဂ္ဂိဒီပနတ္ထံ နာဠိံ သဒ္ဒါပယတီတိ နာဠိဓမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၂။)֍ * ၅၀၇။ အထောပရံ ပုက္ကုသံယာဝပါဒေန နာမံ။ ဝေ တန္တသန္တာနေ, တန္တံ ဝါယတီတိ, ဏော။ ပေသ ပေရဏပယတနဂတီသု။ ပေသနံ ပေသော, တံ ကရောတီတိ, ဏော။ ကုဝိန္ဒောပျတြ, ကုစ္ဆိတံ ဝိန္ဒတီတိ ကုဝိန္ဒော။ မာလာသိပ္ပယောဂါ, မာလာပနယောဂါ ဝါ မာလိကော, ဣကော။
ကုံ လလယတိ ဣစ္ဆတီတိ ကုလာလော, လလ ဣစ္ဆာယံ, ဏော။ ဒွယံ သူစိကမ္မောပဇီဝိနိ။ သူစိဝါနကမ္မံ ဒုဝိဓံ သူစနံ, တုန္နဉ္စာတိ, တတြ တုန္နဝါနကမ္မေန ပဝတ္တိနိမိတ္တေန တုန္နဝါယော, သူစိဝါနသိပ္ပယောဂါ သောစိကော။
֍ * ၅၀၈။ စမ္မံ ကရောတိ ဝိကာရမာပါဒယတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။ ပါဒုကရောပျတြ။ ကပ္ပ ဆေဒနေ, ဏွု။ နဟ သောစေယျေ, ဒိဝါဒိတော နိပါတနာ ပကာရာဂမာဒိ, န ဟာပေတီတိ ဝါ နဟာပိတော, ဟာ ပရိဟာနေ, ဏာပေ ပစ္စယော, တော, ဧဿိတ္တံ, သညာသဒ္ဒတ္တာ နဿပကတိ။ ခုရီ, မုဏ္ဍီ, ဒိဝါကိတ္တိပျတြ။ ခုရဝါ ခုရီ, မုဏ္ဍဝါ မုဏ္ဍီ, မုဏ္ဍော, မုဏ္ဍီ, မုဏ္ဍကောတိ ပသိဒ္ဓိ။ ဒိဝါ ဒိဝသေ ကိတ္တိ ဗျာပါရော အဿ ဒိဝါကိတ္တိ။ ‘‘စဏ္ဍာလေ တု ဒိဝါကိတ္တိ, နဟာပိတော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
ရဉ္ဇတေ သုတ္တံ ရတ္တမာပဇ္ဇတေ ယသ္မိံ, သ ရင်္ဂေါ။ ဟရိတာလမနောသိလာဒိ, တမာဇီဝတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။
ပုဉ္ဇံ ကသတီတိ ပုက္ကုသော, နိပါတနာ, အထ ဝါ ‘‘ပု’’ဣတိ ပုရိသဿ နာမံ, တံ ကုသေတိ အပနေတီတိ ပုက္ကုသော။ ပုပ္ဖံ ဝုစ္စတိ ကရီသံ, ကုသုမံ ဝါ, တံ ဆဍ္ဍေတီတိ, ဏွု။ ဆဍ္ဍ အပနယနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၃။)֍ * ၅၀၉။ ဝေနာဒယော တယော သမာ တုလျတ္ထာ။ ဝေဏုနာ ဇီဝတီတိ ဝေနော။ ဏဿ နတ္တံ။ ဝေဏောပိ။ ဝေဏုဝေတ္တာဒီနံ ဝိကတိ ဝိလီဝါ, တေဟိ ဝိလီဝံ ကရောတီတိ ဝိလီဝကာရော။ နဠောပိ ဝေဏုဝေတ္တာဒီနံယေဝ ဝိကတိ, တံ ကရောတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။ နဠေဟိ ဝါ ဝိလီဝံ ကရောတီတိ နဠကာရော။
ဣတော ပရံ သောဏ္ဍိကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ စုန္ဒ ဆေဒနေ, သဉ္စောဒနေ စ။ စုန္ဒ နိသာမနေ ဝါ။ ဘမု အနဝဋ္ဌာနေ, တံ ကရောတီတိ ဘမကာရော။ ကရ ကရဏေ, မာရော, ကမ္မာရော, ကမ္မနိ ဏွု။ လောဟကာရကော။ အာကရောဋ္ဌိတံ [အာဋဝေါဋ္ဌိတံ (က.)] ယော လောဟံ ဓမိတွာ သင်္ခရောတိ, တတြာပိ လောဟကာရကော။
֍ * ၅၁၀။ ရဇကဿ ဒွေ ကမ္မာနိ စေလဓောဝနံ, ရဇနဉ္စ။ တတြ စေလဓောဝနော နိန္နေဇကော, ဏွု, နိဇိ သုဒ္ဓိယံ, နိဇိ သောစေယျသောစနေသု ဝါ။ ဝတ္ထရဉ္ဇနာ ရဇကော။ ရန္ဇ ရင်္ဂေ, ဏွု။ နေတီတိ နေတ္တိကော။ သကတ္ထေ ကော, နေတ္တိယံ ဥဒကနယေန နိယုတ္တောတိ ဝါ နေတ္တိကော, နေတ္တိယာ မာတိကာယ နေတီတိ ဝါ နေတ္တိကော, ဣကော။ ဥဒကံ ဟာရေတီတိ ဥဒဟာရကော။ ကလောပေါ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၄။)ဝီဏာဝါဒနသီလတ္တာ ဝီဏာဝါဒိ။ ဝီဏာဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ဝေဏိကော။ ဥသုမှိ, ဥသုကာရော ဝါ ဝဍ္ဎကီ ဥသုဝဍ္ဎကီ, ဧတေန ဝဍ္ဎကီသဒ္ဒဿ သဗ္ဗေသမ္ပိ သိပ္ပိကာနံ ဝါစကတာ ဒီပိတာ, တေန သုဝဏ္ဏဝဍ္ဎကီ, တန္တဝဍ္ဎကီတျာဒယောပိ ယောဇ္ဇာ။
֍ * ၅၁၁။ ဝေဏုံ ဝံသံ ဓမတီတိ ဝေဏုဓမော။ ဝေဏုဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ဝေဏဝိကော, ဏိကော။ ယော ပါဏိနေဝ ပါဏန္တရေ မုရဇာဒိသဒ္ဒံ ဥဋ္ဌာပယတိ, သော ပါဏိဝါဒေါ။ ပါဏိံ ဟန္တီတိ ပါဏိဃော။ ပါဏိယောပိ။ ပါဏိဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ပါဏိယော, ယော။
ပူပေန ဇီဝတီတိ ပူပိယော, ပူပေါ ပဏိယော ဝိက္ကေယျော ယဿ။ ပါနာဂါရံ သုဏ္ဍာ, တဋ္ဌတ္တာ သုရာ သောဏ္ဍာ, တံ ဝိက္ကိဏာတီတိ သောဏ္ဍိကော, ‘‘နေနနိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ [ကာတန္တ ၁.၂.၁၈ နဃဋီတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)] ပရိဘာသတော ဝုဒ္ဓိ။ မဇ္ဇံ ဝိက္ကိဏာတိ သီလေန။ မဏ္ဍဟာရောပျတြ, မဏ္ဍံ သုရာသမ္ဗန္ဓမဂ္ဂဘာဂံ ဟရတိ ဥဒ္ဓရတီတိ မဏ္ဍဟာရော။
֍ * ၅၁၂။ ဒွယံ ဣန္ဒစာလချေ ကပဋေ။ မယေန အသုရေန သုရေ ဝဉ္စယိတုံ [စလယိတုံ (က.)] ပယုတ္တတ္တာ မယဿ အယံ မာယာ, မယော ဧဝ သမ္ဗရော, တဿာယံ သမ္ဗရီ, ဏီ, နဒါဒိ။ ဒွယံ မာယာကာရေ။ ဣန္ဒဇာလေ နိယုတ္တော ဣန္ဒဇာလိကော။ ပါဋိဟာရကောပိ။ ပဋိဟရတိ နယနမနေနာတိ ပါဋိဟာရကော, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၅။)֍ * ၅၁၃။ အရိယာသာမညံ ဩရဗ္ဘိကာဒီနံ စတုန္နမတ္ထေ။ ယေ ဥရဗ္ဘံ ဧဠကံ ဟန္တွာ ဇီဝန္တီတိ ဩရဗ္ဘိကာ။ သူကရေ ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ သူကရိကာ, တထာ မဂံ ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ မာဂဝိကာ။ သကုဏေ ပက္ခိနော ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ သာကုဏိကာ, ဣတိ ကမတော ဘဝန္တိ။
֍ * ၅၁၄။ ဒွယံ ဇာလိကေ။ ဝါဂုရာ မိဂဗန္ဓနဇာလံ, တာယ စရတီတိ ဝါဂုရိကော, ဝါကရိကောပိ။ ဝက အာဒါနေ, အရော, အာ, ဝါကရာ, တာယ စရတီတိ ဝါကရိကော, ပုဗ္ဗပက္ခေ ကဿ ဂေါ, အဿု စ, ဝါဂုရိကော။ ဒွယံ ဘာရဝါဟေ။ ဘာရံ ဝဟတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။ ဘာရံ ဝဟတီတိ ဘာရိကော။
တိကံ ဝေတနောပဇီဝိနိ ကိင်္ကရေ။ ဝေတနေန ဇီဝတီတိ ဝေတနိကော။ ဘတော ဝေတနေန ကီတော, သော ဧဝ ဘတကော, သညာယံ ဝါ ကော။ ဘတိံ ဝေတနံ ဘုဉ္ဇတီတိ ဝါ ဘတကော, ကော, ဣဿတ္တံ။ ကမ္မံ ကရောတီတိ ကမ္မကရော, ကမ္မကာရောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၆။)ဆက္ကံ ဒါသေ။ ကိဉ္စိ ကရောတီတိ ကိင်္ကရော, ‘‘အဟမဇ္ဇ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဘတ္တု ကတ္တဗ္ဗကိစ္စယာစနတ္တာ ဝါ ကိင်္ကရော။ ဒါသ ဒါဟေ။ ဒါသန္တေတဿာတိ ဒါသော, အ။ စိဋ ပေသနီယေ, ပေသီယတေ သာမိနာတိ စေဋော, ဏော, သကတ္ထေ ကော, စေဋကော။ ပိသ ပေသနီယေ, ဏော, သဿ ဒွိတ္တံ။ ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု, ဘရီယတီတိ ဘစ္စော, ‘‘ရိစ္စာ’’တိယောဂဝိဘာဂေန ဘရာဒိတောပိ ရိစ္စပစ္စယော, ‘‘ရမှိ ရန္တော ရာဒိနော’’တိ ရလောပေါ စ, ဘစ္စော။ ပရိစရတိ သာမီနန္တိ ပရိစာရိကော။ ဒါသေရော, ဒါသေယျော, ဂေါပ္ပကော, နိယောဇ္ဇော, အဘုဇိဿောပျတြ။
֍ * ၅၁၅။ တေ စ ဒါသာ အန္တောဇာတာဒိဝသေန စတုဓာ သိယုံ။ အန္တောဂေဟေ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဇာတော အန္တောဇာတော, ဓနေန ကီတော ဓနံ ဒတွာ ဒါသဘာဝံ ဂတော ဓနက္ကီတော, သယမေဝ ဒါသဗျောပဂတော ဘယနိဝါရဏာဒျတ္ထံ ဒါသဘာဝမုပဂတော စ ကရမရဘာဝေန အာနီတော ကရမရာနီတော စ, ဣစ္စေဝံ တေ ဒါသာ စတုဓာ သိယုန္တိ ပကတံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၇။)֍ * ၅၁၆။ ဒွယံ ဘုဇိဿေ။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု, ဣသော, ဒွိတ္တံ။ တိကံ နီစေ။ နိဟီနံ စိနောတီတိ နီစော, ဏော, ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဇမ အဒနေ, မော။ နိစ္ဆယေန ဟာနိံ ဂစ္ဆတီတိ နိဟီနကော, ဟာ ပရိဟာနေ, ဣ ဂတိယံ, ယု, သကတ္ထေ ကော။
‘‘ဝိဝဏ္ဏော ပါပရော နီစော၊ ပါကိတော စ ပုထုဇ္ဇနော။
နိဟီနော’ပသဒေါ ဇမ္မော၊ ခုလ္လကော ဣတရော စ သော’’။ –
တျမရကောသေ [အမရ ၂၀.၁၆]။ ဝိဂတော ဝဏ္ဏော အဿမော ယဿ ဝိဝဏ္ဏော။ ‘‘အဿမော ဗြဟ္မစာရိယာဒိ, စတုက္ကေပိ မဌေပိ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ပါပံ ရာတီတိ ပါပရော။ ပကတိယံ ယထာဇာတဘာဝေ ဘဝေါ ဝိဇ္ဇမာနော, န တု ဗျာပါရောတိ ပါကိတော, ဏော။ သဇ္ဇနေဟိ ပုထုဘူတော ဇနော ပုထုဇ္ဇနော။ အပကဋ္ဌံ သဒတိ ဂစ္ဆတီတိ အပသဒေါ။ ခုဒံ လာတီတိ ခုလ္လော, ဒဿ လော, ခုလ္လော ဧဝ ခုလ္လကော။ ဣတံ ကမ္ပိတံ ရာတီတိ ဣတရော။
ဒွယံ အနာလသေ။ ကုသီတဿ ဘာဝေါ ကောသဇ္ဇံ, တံ ယဿ နတ္ထီတိ နိက္ကောသဇ္ဇော။ လသ ကန္တိယံ, အပ္ပံ လသတီတိ ကိလာသု, ဏု, န ကိလာသု အကိလာသု။ မန္ဒ သုပနေ, အ။ န လသတိ ကီဠတီတိ အလသော။
֍ * ၅၁၇။ စတုက္ကံ စဏ္ဍာလေ။ သံ သုနခံ ပစတီတိ သပါကော။ စဏ္ဍ စဏ္ဍိက္ကေ, အာလော။ မတင်္ဂဿ အပစ္စံ မာတင်္ဂေါ။ စု စဝနေ, ဏွု, စဝကော။ ‘‘ပ္လဝကော’’တိပိ ပါဌော, ပ္လဝ ဂတိယံ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၈။)‘‘စဏ္ဍာလပ္လဝမာတင်္ဂါ၊ ဒိဝါကိတ္တိဇနင်္ဂမာ။
နိသာဒသပစာအန္တေ-ဝါသီ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ’’။ –
တျမရကောသေ [အမရ ၂၀.၁၉-၂၀]။
မိလက္ခဇာတျာဒယော မဟာရညနိဝါသိနော တဗ္ဘေဒါ တဿ စဏ္ဍာလဿ ဝိသေသာ။
ဂေါမံသဘက္ခကော ယော တု၊
လောကဗာဟျဉ္စ ဘာသတေ။
သဗ္ဗာစာရဝိဟီနော’ယံ၊
မိလက္ခဇာတိ ဝုစ္စတေ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀.၂၀]။
မိလက္ခ အဗျတ္တသဒ္ဒေ။ မိလက္ခန္တေ အဗျတ္တံ ဘာသန္တေတိ မိလက္ခာ, တေသံ ဇာတိ ယောနိ မိလက္ခဇာတိ။ မယူရပိဉ္ဆာဒိပရိဓာနော ကိရာတော, ကိရ ဝိကိရဏေ, အတော, ကိရတီတိ ကိရာတော။ ကိရတောပိ။ ပတ္တပရိဓာနော သဝရော။ သဝ ဂတိယံ, အရော။ အာဒိနာ ပုလိန္ဒော, ပုလ မဟတ္ထေ, ဒေါ, ပုလိန္ဒော, သဘာသာ ဗျဝဟာရီ ဒေသန္တရဘာသာနဘိညော, ပုလိန္ဒော သဝရပရိယာယောတိ ကေစိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၄၉။)֍ * ၅၁၈-၅၁၉။ တိကံ လုဒ္ဒမတ္တေ, အယမ္ပိ မိလက္ခပ္ပကာရော။ မိဂမစ္ဆာဒီနံ နိသာဒနတော မာရဏတော နေသာဒေါ။ လုဓ ဥပဃာတေ, ဒေါ, ဓဿ ဒေါ, လူ ဆေဒနေ ဝါ, ဒေါ, ဥဘယတြာပိ သကတ္ထေ ကော။ ဝိဇ္ဈတီတိ ဗျာဓော, ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဒွယံ မိဂလုဒ္ဒေ။ မိဂေ ဟန္တီတိ မိဂဝေါ, ဝေါ။ မိဂေ ဝိဇ္ဈတီတိ မိဂဗျဓော။
သိလောကော သုနခေ။ သရမာ သုနီ, တဿာပစ္စံ သာရမေယျော, ဏေယျော။ သုန္ဒရံ နခမေတဿ သုနခေါ, သုနဿ ဝါ ပါဋိပဒိကဿ ဥနခေါ, သုန ဂတိယံ ဝါ, ခေါ, ဧဝံ သဗ္ဗတြ ပါဋိပဒိကဝသေန ဝါ ဓာတုဝသေန ဝါ ရူပသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုန ဂတိယံ, သုနဿ ဝါ ဥနော။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတီသု, သုန ဂတိယံ ဝါ, ဏော, ဏတ္တံ, သုနဿ ဝါ ဩဏော။ ကုက အာဒါနေ, ဥရော, ကုက္ကုရော။ သုန ဂတိယံ, ဥဿ ဝါဒေသေ သွာနော, ဥဝါဒေသေ သုဝါနော။ မိဂေ သရတိ ဟိံသတီတိ သာဠူရော, ဦရော, ရဿ ဠော။ ဒီဃာဒိမှိ သူနော။ ဥဿာတ္တေ သာနော။ နလောပေ ဥဿာတ္တေ သာ, အယံ ပုမေ, ကောလေယျော, မိဂဒံသကော, ဘသကောပျတြ, ကုလေ ဂေဟေ ဘဝေါ ကောလေယျော။ မိဂံ ဒံသတီတိ မိဂဒံသကော။ ဘသတိ ဗုက္ကတီတိ ဘသကော, ဘသ ဘဏနေ။
ဘေသဇ္ဇာဒိယောဂေန, နိဿဂ္ဂေန ဝါ ဥမ္မတ္တာဒိဘာဝမာပန္နော သုနခေါ ‘‘အဠက္ကော, အတိသုနော’’တိ စ ဝုစ္စတေ။ အလ နိဝါရဏေ, ကမ္မနိ ဏွု, ဒွိတ္တဠတ္တာနိ, အဠက္ကော။ အလက္ကောပိ။ ပကတိံ အတိက္ကန္တော သုနော အတိသုနော။
֍ * ၅၂၀။ သာဒိဗန္ဓနံ သုနခါဒိဗန္ဓနံ ရဇ္ဇာဒိ ဂဒ္ဒူလော နာမ။ ဂဒ္ဒ သဒ္ဒေ, ဥလော, ဒီဃော။ ဒွယံ ဒီပကေ။ ဒီပ ဒိတ္တိယံ, ဏွု, စိဋ ပေသနီယေ, လုဒ္ဒေန စိဋျတေတိ စေဋကော, ဏော, သကတ္ထေ ကော, ဏွုပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၀။)တိကံ ပါသေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ, ကတ္တရိ ယု။ ဂန္ထ ဂန္ထနေ, ဂန္ထ ကောဋိလျေ ဝါ, န္ထဿ ဏ္ဌော။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု, ကတ္တရိ ဏော။ ဒွယံ ဝါကရာယံ, ယာ သာဏတစာဒီဟိ မိဂါဒီနံ ဗန္ဓနတ္ထံ ကတာ။ ဝက အာဒါနေ, အရော, ဣတ္ထိယမတော အာ။ မိဂေ ဂန္ထတိ ဗန္ဓတီတိ မိဂဂန္ထနီ, ‘‘မိဂဗန္ဓနီ’’တိပိ ပါဌော။
֍ * ၅၂၁။ ဒွယံ ကုမီနေ။ ယတြ မစ္ဆာ ပဝိသန္တေဝ, န နိဿရန္တိ, ကုစ္ဆိတာ ဝေဏီ အဿာ ကုဝေဏီ, နဒါဒိ။ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တတာယ ကုစ္ဆိတာ မီနာ ယသ္မိံ ကုမီနံ, ကမု ပဒဝိက္ခေပေ ဝါ, ဣနော, မစ္ဆာဓာနီပျတြ, မစ္ဆာ အာဓီယန္တေ ယဿံ မစ္ဆာဓာနီ, ယု, နဒါဒိ။ ဒွယံ ဇာလေ။ အာနီယန္တေနေနာတိ အာနယော, ဏော, ဤဿေ, ဧ အယ။ ဇလေ ဟိတံ ဇာလံ, ဏ။
ဒွယံ ဝဓဋ္ဌာနေ။ အာဂန္တွာ ဟနန္တိ ယသ္မိံ အာဃာတနံ, ယု, ဟနဿ ဃာတော။ ဝဓဿ မာရဏဿ ဌာနံ ဝဓဋ္ဌာနံ။ ဒွယံ အဓိကောဋ္ဋနေ။ သဒါ အာကောဋ္ဋနတ္တာ သဟ ဦနေနာတိ သူနာ, သုန ဂတိယံ ဝါ, ဣတ္ထိယမတိ အ, ဒီဃာဒိ။ ကုဋ ဆေဒနေ, အဓိကောဋေန္တိ ယသ္မိံ အဓိကောဋ္ဋနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၁။)֍ * ၅၂၂။ ဒွိပါဒံ စောရေ။ တံ ကရောတီတိ တက္ကရော, ထေယျတ္ထံ ဝါ တက္ကယတီတိ တက္ကရော။ တက္က ဝိတက္ကေ, အရော။ မုသ ထေယျေ, ကတ္တရိ ဏွု။ စုရ ထေယျေ, ဏော, စုရာ ထေယျသီလမဿေတိ ဝါ စောရော, ဏော။ ထေန စောရိယေ, စုရာဒိ, အ။ ဧကံ အသဟာယံ အဂါရံ ဂေဟံ ဧကာဂါရံ, တံ ပယောဇနံ ယဿ ဧကာဂါရိကော, ဣကော။ မောသတ္ထိနော ဟျေကာဂါရံ ပယောဇနံ။ သမာတိ တုလျတ္ထာ။ ဒဿုပျတြ။ ဒံသ ဒံသနေ, သု, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ။
တိကံ ထေယျကြိယာယံ။ ထေနဿ ကမ္မံ ထေယျံ, စောရဿ ကမ္မံ စောရိကာ။ မုသနံ မောသော, ဘာဝေ ဏော။ ဝေ တန္တသန္တာနေ, ဝေမော, အနိတ္ထီ။ ဝါယနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဝါယနဒဏ္ဍကော, ဝါသရဒဏ္ဍကောပိ။
֍ * ၅၂၃။ တိကံ သုတ္တေ။ သုစ ဂတိယံ, တော။ တနု ဝိတ္ထာရေ, တု, တန္တု ပုမေ, တန္တပယောဇနတ္တာ တန္တံ။ လေပျာဒိကမ္မနိ လေပနာဒိကြိယာယံ ပေါတ္ထသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ အာဒိနာ ပေါတ္ထလိကာဒိလိခနကမ္မံ ဂယှတေ, ပုသ သ္နေဟသေစနပူရဏေသု, ဘာဝေ ထော။ အထ ဝါ လေပျာဒိကမ္မနိ ကမ္မကာရကဘူတေ လေပိတဗ္ဗာဒိမှိ ပေါတ္ထသဒ္ဒေါ, တဒါ ကမ္မနိ ထော, ပေါတ္ထံ။
ဝတ္ထဒန္တကဋ္ဌသိင်္ဂါဒိပေါတ္ထလိကာယံ ပဉ္စာလိကာဒိဒွယံ။ ပဉ္စင်္ဂါနိ ယဿာ သန္တိ သဇီဝဿေဝါတိ ပဉ္စာလိကာ, ဣကော။ မဇ္ဈေ လကာရာဂမော။ ပေါတ္ထေန ဝတ္ထေန အလင်္ကရိယတ္တာ ပေါတ္ထလိကာ။ အလ ဘူသနေ, ဏွု။ ‘‘စတုရော ဇနာ ပေါတ္ထကမဂ္ဂဟေသု’’န္တိ ဧတ္ထ ပေါတ္ထကသဒ္ဒေန ဝတ္ထံ ဝုတ္တံ, ပေါတ္ထသဒ္ဒေါယေဝ ဟိ သကတ္ထေ ကပစ္စယေန ‘‘ပေါတ္ထကော’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘ပုတ္တလိကာ’’တိပိ ပါဌော, ပုတ္တော ဝိယ အလင်္ကရီယတေတိ ပုတ္တလိကာ, ပုတ္တိကာပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၂။)֍ * ၅၂၄။ ယံ ကူပတော အာဝါဋတော အမ္ဗုနော ဇလဿ ဥဗ္ဗာဟနံ ဥဒ္ဓါရဏံ ဘဝေ, တံ ‘‘ဥဂ္ဃာဋနံ, ဃဋီယန္တ’’မိတိ စောစ္စတေ။ ဥဒ္ဓံ ဃဋီယတိ ဥဒကန္တိ ဥဂ္ဃာဋနံ, ယု။ ဃဋ စေတာယံ, ဃဋီယေဝ ဥဒ္ဓါဓောဂမနဝသေန ဂမနတော ဃဋီယန္တံ, ယာ ဂတိပါပုဏနေသု, အန္တော, တော ဝါ။
ဒွယံ မဉ္ဇုသာယံ, ယာ ကဋ္ဌေဟိ ကရီယတိ။ မန ဉာဏေ, သော, ဇုမဇ္ဈော [မနိဿ ဇူက (ဏွာဒိ ၂၁၅) ဥဏာဒိဝုတ္တိယံ ၄.၇၇ သုတ္တေ စ ပဿိတဗ္ဗံ], ပေလ ဂတိယံ, ပေ ပါလနေ ဝါ, လော, ဠတ္တံ, ပေဠာ, ပလ ရက္ခဏေ ဝါ, ကတ္တရိ အ, အဿေ, ပေဠာ။ တိကံ ပစ္ဆိယံ။ ပိဋ သံဃာတေ, ဏွု, ပိဋကော, ဝုဒ္ဓိမှိ ပေဋကော။ ပသ ပါလနေ, ဆိ, ပစ္ဆိ, ဣတ္ထိယံ။
֍ * ၅၂၅။ ဒွယံ ကာဇေ။ ဝိဝိဓံ ဘာရမာဘဉ္ဇန္တိ ဩလမ္ဗန္တိ ယဿံ ဗျာဘင်္ဂီ။ ကဇ္ဇ ဗျဓနေ, ကတ္တရိ ဏော, ဧကဿ ဇဿ လောပေါ, ကစ ဗန္ဓနေ ဝါ, အဓိကရဏေ ဏော, စဿ ဇော, ကာဇော, ကာစောပိ။ အတြ ကာဇေ အဝလမ္ဗနံ ဝေတ္တာဒိဝိကတိ သိက္ကာ နာမ။ သက သတ္တိယံ, ကတ္တရိ ကော, ဥပါန္တဿိ, သိက္ကာ, ကာဇောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၃။)ဒွယံ ဥပါဟနေ။ ဥပနယှတေ ဗန္ဓီယတေတိ ဥပါဟနော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, ရဿဿ ဒီဃတာ, ဝါကာရေန ဥပါဟနံ။ ပဇ္ဇတေ ယာယ ပါဒု, ဥ, ပါဒု ဣတ္ထီ, ‘‘ပန္နဒ္ဓီ ပါဒုကာ ပါဏိဟိတာ ပဒရထီ’’တိပိ တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၂.၁၀.၁၃] ။ တဗ္ဘေဒါ တဿုပါဟနဿ ဘေဒါ ဝိသေသာ ပါဒုကာ နာမ, ပဒ ဂမနေ, ဏုကော, ပါဒုကာ, ဗဟုပဋလာ စမ္မမယာ ကဋ္ဌမယာတျေကေ။
֍ * ၅၂၆။ တိကံ စမ္မရဇ္ဇုယံ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ, ဝရ သံဝရဏေ ဝါ, ဆဒါဒီဟိ တတြဏ။ ဝရတ္တာ, ဝရတ္တံ, ဝရတြာ, ဝရတြမ္ပိ။ ဝဒ္ဓ ဝဒ္ဓိယံ, သကတ္ထေ ကော, ဝဒ္ဓိကာ။ နယှတေ ဗန္ဓီယတေ ယာယ နဒ္ဓီ, နဟ ဗန္ဓနေ, တော, နဒါဒိ။
ဒွယံ အဂ္ဂိဒီပနေ။ ဘသ ဘာသဒိတ္တီသု, ဒိဗ္ဗတေ အဂ္ဂိ ယာယ ဘသ္တာ, တော, တြဏမှိ ဘသ္တြာ, နဒါဒိနော အာကတိဂဏတ္တာ ဤပစ္စယာဘာဝေါ။ စမ္မမယံ ပသိဗ္ဗကံ စမ္မပသိဗ္ဗကံ, စမ္မပသိဗ္ဗကာပိ။
တေဇသေ သုဝဏ္ဏာဒိကေ အာဝတျတေ ယတြ, သာ သောဏ္ဏာဒျာဝတ္တနီ မူသာ နာမ, မုသ ထေယျေ, အ, မူသာ, ဒီဃာဒိ။ ကလာဒိကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ကရဏသာဓနံ, ကူဋံ, ဒီဃာဒိ, ဝါကာရေန ကူဋော။ အယသော, အယောမယော ဝါ ဃနော အယောဃနော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၄။)֍ * ၅၂၇။ ကမ္မာရာနံ ဘဏ္ဍံ ကမ္မာရဘဏ္ဍံ။ သင်္ဂမ္မ ဍံသတီတိ သဏ္ဍာသော, ဏော, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ, သဏ္ဍာသော, ယေနာဒိတ္တလောဟာဒိ ဂယှတေ။ ဒွယံ အဓောဘာဂဋ္ဌေ အယောဃနေ။ မုဒ သံသဂ္ဂေ, ထိ, မုဋ္ဌိ, ဣတ္ထီ။ အဓိကရောတိ ယဿံ အဓိကရဏီ, ယု, နဒါဒိ။
တဗ္ဘသ္တာ တေသံ ကမ္မာရာနံ ဘသ္တာ အဂ္ဂိဒီပနီ ဂဂ္ဂရီ နာမ, ယာ ‘‘ဥက္ကာ’’တိပိ ဝုစ္စတိ, သာ စ နာရီ, ‘‘ဂဂ္ဂ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ရာတီတိ ဂဂ္ဂရီ, မန္ထနိယမ္ပိ။ ဒွယံ ခုဒ္ဒကသတ္ထေ။ သသ ဟိံသာယံ, ထော။ ပိယမ္ပိ ဖာလေတီတိ ပိပ္ဖလံ, ဖလ ဝိဒါရဏေ။
֍ * ၅၂၈။ ဒွယံ နိကသေ။ သာ တနုကရဏေ, ယု, ဏတ္တံ, နိကသတေ ပရိက္ချတေ သုဝဏ္ဏန္တိ နိကသော။ ကသောပိ။ သူစိယာ နာသာဝိဇ္ဈနံ အာရာ, အရ ဂမနေ, အာ, အာရာ, စမ္မကာရာနံ စမ္မဝေဓနေပိ အာရာ, ‘‘တိကံ သူစိယ’’န္တိ ကေစိ။
ဒွယံ ခရပတ္တေ။ ခရသမ္ဖဿတာယ ခရော။ ‘‘က’’ဣတိ ကစတိ ပါဋယတိ ကကစော, အနိတ္ထီ, ‘‘ကကစံ ခရပတ္တဉ္စေ’’တျမရမာလာယံ နပုံသကကဏ္ဍံ။ ဝစ္ဆာယနသတ္ထေ ဝုတ္တာ ဂီတဝဇ္ဇာဒိကာ ဝိဇ္ဇာ စတုသဋ္ဌိကြိယာ, တထာ အာလိင်္ဂနစုမ္ဗနာဒိကာ စ အဗ္ဘန္တရာ စတုသဋ္ဌိကြိယာ ကလာသဒ္ဒေနောစ္စတေ။ အာဒိနာ ယံ တတြ ဝုတ္တံ ကာရုကမ္မံ, တံ ဂယှတေ, တံ သဗ္ဗမ္ပိ ကလာဒိကံ ကမ္မံ ကြိယာ သိပ္ပံ နာမ, သီ သယေ, ပေါ, သပ္ပ ဂမနေ ဝါ, ဥပါန္တဿိ, သိပ္ပံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၅။)֍ * ၅၂၉-၅၃၀။ ပတိသဒိသံ ယံ သိလာဒိနာ ပတိရူပကံ ကရီယတေ, တတြ ပဋိမာဒိစတုက္ကံ။ မာ မာနေ, မာနမတြ သဒိသီကရဏံ, ကတ္တရိ, ကရဏေ ဝါ အ, ပဋိမာ, နာရီ။ ဝမု ဥဂ္ဂိရဏေ, ဗော, ဣတ္တံ, ပဋိဗိမ္ဗံ။ ဓာ ဓာရဏေ, ဣ, ပဋိနိဓိ, ဒွီသု။ ပဋိမာနံ, ပဋိယာတနာ, ပဋိစ္ဆာယာ, ပဋိကတိပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၆။)ပဇ္ဇံ သဒိသေ, တတြ သမာဒယော ကေဝလာ အပိ တီသု, သဒိသတ္ထေ စ ဝတ္တန္တိ, သန္နိကာသော, ပန အန္တေ တယော စ ဥတ္တရပဒီဘူတာ, တံ ယထာ – တေန သမော’ယံ [တံသမော’ယံ (?)], တံသမမိဒံ, တံသန္နိကာသော ဣစ္စာဒိ [အမူ နိဘာဒယော ဥတ္တရပဒဋ္ဌာ ဧဝ သဒိသဝစနာ ဝါစ္စလိင်္ဂါ သိယုံ ယထာ ‘‘ပိတုနိဘော ပုတ္တော, မာတုနိဘာ ကညာ, ဒေဝနိဘမ- ပစ္စ’’မိတိ, ဗျာချာသုဓာ ၂.၁၀.၃၇]။ သမ ဝေလမ္ဗေ, အ။ ပတိရူပကံ ဘဇတီတိ ပဋိဘာဂေါ, ဏော, ကာသ ဒိတ္တိယံ, အ, သန္နိကာသော။ သမာနမိဝ နံ ဒိဿတီတိ သရိက္ခကော, သမာနဿ သော, ဒိဿ ရိ, သဿ က္ခော, သကတ္ထေ ကော, သရိက္ခကော။ သမ ဝေလမ္ဗေ, ယု, သမာနော, သဟ မာနေနာတိ ဝါ သမာနော။ သမာနံ ကတွာ နံ ပဿတီတိ သဒိသော, သမာနဿ သော။ ပရိစ္ဆေဒသဓမ္မာ တုလျာဓိဋ္ဌိတာယ သမ္မိတော ပရိစ္ဆိန္နော တုလျော, သမ္မိတတ္ထေ ယော, အပစ္စယေ တုလောပိ။ ဘာ ဒိတ္တိယံ, သန္နိဘော, နိဘော စ။ ဘူတ ရူပါဒယောပျတြ, ယထာ ပိတုဘူတော, မာတုရူပေါ။
တိကံ ဥပမာနေ။ ဥပမီယတေ ယေန ဩပမ္မံ, မန, ဥပပုဗ္ဗော မာ မာနေ, ယုပစ္စယေ ဥပမာနံ, ဣတ္ထိယမတိ အ, ဥပမာ, ဥပမာနောပမေယျာနံ သဓမ္မတ္တေပျယံ, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဥပမာနောပမေယျာနံ, သဓမ္မတ္တံ သိယောပမာ’’တိ [သုဗောဓာလင်္ကာရ ၁၇၆ ဂါထာ]။ ‘‘ယေနောပမီယတေ, ယာ စောပမီယတေ, တေသွပိ ဩပမ္မာဒိတ္တယ’’န္တျမရသီဟော [ဗျာချာသုဓာ ၂.၁၀.၃၆]။
֍ * ၅၃၁။ စတုက္ကံ ဝေတနေ။ ဘရတိ ကမ္မကရေ ယာယ, သာ ဘတိ,တိ။ ဝိသ ပေရဏေ, ပေရဏံ ဂမနာဒီသု နိယောဇနံ, ကရဏေ ဏော, နိဗ္ဗေသော, နိဝေသောပိ။ ဝီ ဂမနေ, တနော။ မူလေန သမိတံ မူလျံ, မူလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ, ကရဏေ ယော။
‘‘ကမ္မညာ တု ဝိဓာ ဘစ္စာ၊ ဘတယော ဘမ္မဝေတနံ။
ဘရဏျံ ဘရဏံ မူလျံ၊ နိဗ္ဗေသော ပဏမိစ္စပီ’’။ –
တျမရသီဟော [အမရ ၂၀.၃၈-၉]။
ဒွယံ ဇူတေ။ ဇု ဂတိဇဝနေသု, တော, ဒီဃာဒိ, ဇူတံ, ဇုတ ဒိတ္တိယံ ဝါ, ကရဏေ အ။ ကိတဝဿ ဇူတကာရဿ ကမ္မံ ကေတဝံ, ဏော။ အက္ခဝတီ, ပဏောပျတြ။ အက္ခာ ပါသကာ ဥပါယတ္ထေန အဿံ သန္တီတိ, ဝန္တု, သဘာဝတော ဣတ္ထိတ္တံ။ ပဏော အဋ္ဋော, တံယောဂါ ပဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၇။)ပဉ္စကံ ဇူတကာရေ။ ဓာဝန္တီ အတ္တိ ဓုတ္တိ, နိပါတနာ, တံယောဂါ ဓုတ္တော, ဏော, ဓူ ကမ္ပနေ ဝါ, တော, ရဿော, ဓုတ္တော, သဗ္ဗကီဠာဒိပသုတေပျယံ။ အက္ခေသု ဓုတ္တော အက္ခဓုတ္တော။ မရိယာဒမတိက္ကမ္မ ကီဠာဒိပသုတော ဟိ ‘‘ဓုတ္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကိတဝံ အဿတ္ထီတိ ကိတဝေါ, နိပါတနာ, ကိတ နိဝါသေ ဝါ, အဝေါ။ အက္ခေဟိ ဇူတေဟိ ဒိဗ္ဗတီတိ အက္ခဒေဝီ, ဏီ။
֍ * ၅၃၂။ ဒွယံ ပါဋိဘောဂေ, ပဋိဘုဉ္ဇတိ ပါလယတီတိ ပါဋိဘောဂေါ, ဘုဇ ပါလနေ, ဏော။ ပဋိဘဝတီတိ ပဋိဘူ။ ဒွယံ စတုဝီသတိပါသကေ, ယေန ဇူတကာရာ ဒိဗ္ဗန္တိ။ အက ကုဋိလာယံ ဂတိယံ, ခေါ, အက္ခော။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု, ဏွု။ ဒေဝနောပျတြ။ ဒိဗ္ဗန္တိ ယေန ဒေဝနော, ဒိဝု ကီဠာယံ, ယု။
သာရဖလကေ အဋ္ဌာပဒံ, ပုမေ, နပုံသကေ ဝါ, အဋ္ဌပဒါနျဿ အဋ္ဌာပဒံ။ ဒေသန္တရေ ဟိ စတုရင်္ဂဿေဝ ပဋ္ဋိကာယံ ပါသကဇူတမ္ပိ ဝတ္တတေ, သညာယံ အဋ္ဌသဒ္ဒဿ ဥတ္တရပဒေ ရဿဿ ဒီဃတာ [ပါဏိနိ ၆.၃.၁၂၅]။ အဋ္ဌပဒမ္ပိ။ ပဋ္ဋေ ဣတော စိတော စ သရန္တိ ပရိဝတ္တန္တီတိ သာရိနော, တေသံ ဖလကံ သာရိဖလကံ, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ အဗ္ဘုတေ, ယေန သတာဒိလာဘဇာနိဝသေန ဇူတကာရာဒီနံ ဇယပရာဇယာ ဟောန္တိ။ ပဏ ဗျဝဟာရေ, အ, ပဏော, ပနောပိ။ အဗ္ဘ ဂမနေ, တော, အဘိ သဒ္ဒေ ဝါ, တော, အသရူပဒွိတ္တံ, အဗ္ဘတောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၈။)֍ * ၅၃၃။ နာနာဒဗ္ဗကတေ မဒိရာဗီဇေ သုရာဗီဇေ ကိဏ္ဏာ, ကိရန္တိ နာနာဒဗ္ဗာနိ မိဿီဘဝန္တျဿံ ကိဏ္ဏာ, တော။ မဓွာသဝေ မဓုကပုပ္ဖကတေ မဇ္ဇေ မဓု မတံ, မဓုကပုပ္ဖံ မဓု, တပ္ပကတတ္တာ မဓု, မဓုကတေပိ မဇ္ဇေ မဓု မဓွာသဝါ ဝုတ္တာ, မာဓဝကော, မာဓွိကမ္ပိ, အဒွီသွိဒံ။
သုရာန္တံ မဇ္ဇေ။ မဒ ဥမ္မာဒေ, ကရဏေ ဣရော။ ဝရုဏော နာမ ဧကော ဇနော, တေနေဝ ပဌမံ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဝရုဏတော ဇာယတီတိ ဝါရုဏီ, ဏီ, ဝရ ပတ္ထနာယံ ဝါ, ကမ္မေ ယု, အဿု, နဒါဒိ။ မဇ္ဇန္တေ ယေန မဇ္ဇံ, ဝဇာဒိနာ ယော, ဒျဿ ဇ္ဇော စ။ သု အဘိသဝေ, ရော, သု သဝနေ ဝါ, သုရာ။ ဟလိပ္ပိယာ, ဟာလာ, ဂန္ဓောတ္တမာ, ပသန္နာ, ဣရာ, ကာဒမ္ဗရီပျတြ။ ဟလိနော ဗလဘဒ္ဒဿ ပိယာ ရုစ္စာ ဟလိပ္ပိယာ။ ဟလ ဝိလေခနေ, ဏော, ဟာလာ။ ဣ ဂမနေ, ရော, ဣရာ။ ပဌမ’မယံ ဂေါမန္ထ ပဗ္ဗတေ ကဒမ္ဗကောဋရေ ဘဝါ ကာဒမ္ဗရီ, တထာ စာဂမော ‘‘ကဒမ္ဗကောဋရေ ဇာတာ, တေန ကာဒမ္ဗရီ မတာ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀.၃၉]။
ဒွယံ တာလာဒိရသဇေ။ အာသဝန္တိ မာနပုရိသမဒါဒယော ယေနာတိ အာသဝေါ။ မဒံ ဇနေတီတိ မေရယံ, ဏေယျော, အဿေ, ဒဿ ရော စ။ သီဓုပျတြ။ မဇ္ဇဝိသေသေပိ တယမိဒံ ဝဒန္တိ, ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘သီဓုဥစ္ဆုရသေ ပက္ကေ၊ အပက္ကေ အာသဝေါ ဘဝေ။
မေရယံ ဓာတကီပုပ္ဖ-ဂုဠဓညမ္ဗိလောဋ္ဌိတ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀.၄၂ ဗျာချာသုဓာ ၂.၁၀.၄၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၅၉။)֍ * ၅၃၄။ ဒွယံ ပါနပတ္တေ။ သရ ဂတိယံ, ဏွု။ သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု ဝါ။ စသ ဘက္ခနေ, ဏွု, ဒွယံပျနိတ္ထီ။ သီဓုမှိ စ သရကော။
ဒွယံ ပါနမဏ္ဍလေ။ အာပိဝန္တိ သံဘူယ ပိဝန္တျသ္မိံ အာပါနံ, ယု။ ပါနဿ မဏ္ဍလံ ကောဋ္ဌံ ပါနမဏ္ဍလံ။
֍ * ၅၃၅။ သမတ္တလိင်္ဂါသင်္ဂဟတော အသမ္ပုဏ္ဏတံ ပရိဟရတိ။ အတြ အသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ယေ ယောဂိကာ သဒ္ဒါဝေဏိကမာယာကာရစောရအက္ခဒေဝိပ္ပဘုတယော ပုမေ ဘူရိပ္ပယောဂတ္တာ ပစုရပ္ပယောဂဒဿနတော ဧကသ္မိံ လိင်္ဂေ ပုမေ ဤရိတာ ကထိတာ, တေ တဒ္ဓမ္မတ္တာ တံယောဂဝသာ ဧကကြိယာကာရိတ္တာ အညဝုတ္တိယံ တတော အညတြ ဣတ္ထာဒီသု ဝုတ္တိယံ သတျံ လိင်္ဂန္တရေပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒေါပိ နေယျာ ဥပနီယာ, တံ ယထာ – မာယာကာရီ ဣတ္ထီ, မာယာကာရမိဒံ ကုလမိစ္စာဒိ။ ယေ တွယောဂိကာ မာဂဓမာလိကကုမ္ဘကာရာဒယော, တေ ဇာတိဝစနတ္တာ သုဒ္ဒါဒယော ဝိယ ဒွီသူတိ။
သုဒ္ဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
စတုဗ္ဗဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
၅. အရညဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၀။)֍ * ၅၃၆။ သတ္တကံ ဝနေ။ အရ ဂမနေ, အညော, အရညံ။ ကေန ဇလေန အနနံ ပါဏမနဿ ကာနနံ, ဒါ အဝခဏ္ဍနေ, ဒါ ဆေဒနေ ဝါ။ အဓိကရဏေ ဏော, ‘‘အာကာရန္တာနမာယော’’တိ အာယော။ ဒယ ဒါနဂတိဟိံ သာဒါနေသု ဝါ, ဏော, ဂဟ ဥပါဒါနေ [ဂါဟူ ဝိလောဠနေ (?)], အဓိကရဏေ ယု။ ဝပ ဗီဇနိက္ခေပေ, ဣနော, အဿိတ္တံ။ ဝန သမ္ဘတ္တိသဒ္ဒေသု, ကတ္တရိ အ, ဝနံ။ အဋာ အဝယဝေါ သေလာ အတြေတိ အဋဝိ, ဣ, ဤမှိ အဋဝီ။
မဟာပဒုမလတာဝနံ မဟာရညံ, နဒါဒိ, အနန္တော စ, အရညာနီ။
֍ * ၅၃၇။ နဂရတော နာတိဒူရသ္မိံ ဌာနေ သန္တေဟိ အဘိရောပိတော တရုသဏ္ဍော ပူဂပနသာဒိတရုသမူဟော အတ္ထိ, သော ‘‘ဥပဝန’’န္တိ စောစ္စတေ, ကိတ္တိမဝနမေတံ။ အာရမန္တျသ္မိန္တိ အာရာမော, ဏော။ ဥပဂတံ, ဥပရောပိတံ ဝါ ဝနံ ဥပဝနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၁။)֍ * ၅၃၈။ သဗ္ဗသာဓာရဏံ သဗ္ဗလောကေဟိ သာဓာရဏောပဘောဂံ ရညံ ရာဇူနံ အရညံ ‘‘ဥပဝနံ, ဥယျာန’’မိတျုစ္စတေ, ဥလ္လောကေန္တာ ယန္တိ ဇနာ ဧတသ္မိန္တိ ဥယျာနံ, ယု။ အာကီဠောပျတြ။
တဒေဝ ရာဇောပဝနမေဝ ဥပကာရိကာသန္နိဟိတံ, ပုရသန္နိဟိတံ ဝါ အန္တေပုရာစိတံ ပမဒဝနာချံ။ ယတြ အန္တေပုရသဟိတော ဧဝ ရာဇာ ဝိဟရတိ, နာညဇနပ္ပဝေသော။ ပမဒါနံ ဣတ္ထီနံ ဝနံ ပမဒဝနံ, ရဿော။
֍ * ၅၃၉-၅၄၀။ သာန္တရာဠာ ပန္တိ, ယထာ – တရုပန္တိ, ပါသာဒပန္တိ, နိရန္တရာဠာ တု ရာဇီတိ။ တတြ ပဉ္စကံ ပန္တိယံ။ ပန ဗျဝဟာရေ, ထုတိမှိ စ, ပန္တိ။ ဝီ ဂမနေ, ထိ, ဝီထိ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဣ, အာဝလိ။ အာလိပိ, အလဓာတုမှာ ဣ။ သိ သေဝါယံ, ဏိ, သေဏိ။ ပါ ရက္ခဏေ, ဠိ, ပါဠိ, သောဂတေပိ။ ဒွေ သမာ။ လိခ လေခနေ, အ။ ရာဇ ဒိတ္တိယံ, ဣ။
တိပါဒံ ရုက္ခမတ္တေ။ ပါဒေန မူလေန ပိဝတီတိ ပါဒပေါ, ဏော။ ဝိဋပယောဂါ ဝိဋပီ။ ရုက္ခ ဝရဏေ, အ, ရုဟ ဇနနေ ဝါ, ခေါ, ဟဿ ကော။ န ဂစ္ဆတီတိ အဂေါ။ သလ ဂမနေ, ဏော, သာရဝန္တတာယ ဝါ သာရော, သော ဧဝ သာလော, အညတြောပစာရာ။ မဟိယံ ရုဟတီတိ, အ။ ဒု ဂတိယံ, မော။ တရ တရဏေ, ဥ။ ကုတော ဘူမိတော ဇာယတီတိ ကုဇော, အင်္ဂါရေပိ။ သာခါယောဂတော သာခီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၂။)ဂမု ဂမနေ, ဏော, ‘‘ဂမိဿန္တော စ္ဆော ဝါ သဗ္ဗာသူ’’တိ စ္ဆော။ ခုဒ္ဒေါ အဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ပါဒပေါ ခုဒ္ဒပါဒပေါ။ ယေ ရုက္ခာ ပုပ္ဖံ ဝိနာ အပုပ္ဖကာ ဖလန္တိ, တေ အဿတ္ထောဒုမ္ဗရပနသာဒယော ‘‘ဝနပ္ပတီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ, ဝနာနံ ပတိ ဝနပ္ပတိ။ ပုပ္ဖတော ဇာတဖလာ ပန အမ္ဗခဇ္ဇူရာဒယော ဝါနပ္ပတယော။ ဝနပ္ပတိမှိ ဘဝါ ဝါနပ္ပတယော။
֍ * ၅၄၁။ ယော ဖလပါကာဝသာနေ မရတိ, သော ကဒလီဓညာဒိကော ဩသဓိ နာမ ဘဝေ, ဩသော ဓီယတေ ယဿံ [ဩသော ဂ္လောသော ဒိတ္တိဗ္ဗာ ဓီယတေ’တြ ဗျာချာသုဓာ ၂.၄.၆], သာ ဩသဓိ, ဣ။ သာသဒ္ဒေါ ဩသဓိသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တဒီပကော။
ဒွယံ ဥတုပ္ပတ္တေပိ ဖလဟီနေ။ ဝန ယာစနေ, ဈော, ဝဉ္ဈာ, ဝဓတိ ဖလန္တိ ဝါ ဝဉ္ဈာ, ဝဇာဒိနာ ယော, ဈဿ ဈော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ န ဝိဇ္ဇတိ ဖလမေတိဿာတိ အဖလာ, ဒွေ တီသု။ တိကံ ဝတ္တမာနဖလေ ရုက္ခာဒေါ။ ဖလယောဂါ, ဣနော, ဝန္တု, ဤ စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၃။)֍ * ၅၄၂။ စတုက္ကံ ဝိကသိတေ။ ဖုလ္လ ဝိကသနေ, ကတ္တရိ တော, သဉ္ဇာတတ္ထေ ဝါ ဣတော, ဖလ ဝိသရဏေ ဝါ, ဝိသရဏံ ဝိကာသော, အဿု။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဝိပုဗ္ဗော ဝိကသနေ, ကတ္တရိ အ။ ဝိကစတေ ဝိဒလတိ ဝိသိလိဋ္ဌဒလော ဘဝတီတိ ဝါ ဝိကစော, အ, ဝိသဒ္ဒေါ ဝိသိလေသဇောတကော။ ကသ ဂမနေ, တော။ ဒလာနံ အညမညံ ဝိသိလေသတော သမုဒါယော ‘‘ဝိကသိတော’’တျုစ္စတေ။ ဖုဋောပျတြ။ ဖုဋ ဝိကသနေ။
ပါဒေါ ရုက္ခဂ္ဂေ။ ‘‘န နာ’ဂ္ဂံ သိခရံ သိရော’’တိ ဝေါပါလိတဝစနတော ‘‘သိရသော အဂ္ဂ’’န္တိ န ဆဋ္ဌီသမာသော။ သိရော ဝုတ္တော။ အဇ ဂမနေ, ဂေါ, အဂ္ဂံ, သေဋ္ဌေ တီသု။ သီ သယေ, ခရော, သိခါ ဝါ စူဠာ, သာ ဝိယ ဇာယတီတိ သိခရော။ ဒွယံ သာခါယံ။ သာခ ဗျာပနေ, အ။ ‘‘လတာ ဝလ္လီ သမာချာတာ, လတာ သာခါ စ သာခိန’’န္တိ လတာ နာနတ္ထာ။ လာ အာဒါနေ, တော, ရဿော။
֍ * ၅၄၃။ ဆက္ကံ ပတ္တေ။ ဒလတိ ဝိကသတီတိ ဒလံ, အ။ လသ ကန္တိယံ, ပကာရေန လသတီတိ ပလာသော, ဏော။ ဆဒ သံဝရဏေ, ဆာဒီယတေ ယေန ဆဒနံ, ယု။ ပူရယတီတိ ပဏ္ဏံ, နိပါတနာ, ပတ အဓောဂမနေ ဝါ, ပတတျစိရေန ပဏ္ဏံ, ပတ္တဉ္စ, တော, ပုမေ။ သညာယံ ဏမှိ ဆဒေါ။
ဒွယံ ပတ္တာဒိသံဃာတဝတိ သာခါယ ပဗ္ဗေ။ ပလ္လ ဂမနေ, အဝေါ။ ကိသ ဂမနေ, ယော, လာဂမော မဇ္ဈေ။ ဒွယံ အင်္ကုရေ။ နဝေါ ဧဝ ဥဗ္ဘိတော ဥဂ္ဂတော နဝုဗ္ဘိန္နော။ အင်္က လက္ခဏေ, ဥရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၄။)֍ * ၅၄၄။ ပက္ကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ ဝိကာသော မုခပဗုဒ္ဓကလိကာယံ မကုဠာဒိဒွယံ။ မုစ မောစနေ, ဥလော, ဥဿတ္တံ, စဿ ကော, မကုဠံ, မကုဠော ဝါ။ ကုဋ ဆေဒနေ, မလော, အဿု, ကုဋုမလော, ကုတုမလောပိ။ ပုပ္ဖဿ စ ဖလဿ စ ပကတိဘူတေ ဇာလပတ္တေ ခါရကာဒိဒွယံ။ ခုရ ဝိနာသေ။ ဏွု။ ဇလ ဓညေ, သကတ္ထေ ကော။ ဇာလကံ နပုံသကေ။ ဒွယံ ဇာလကတော ပဝုဒ္ဓေ ပုပ္ဖေ, ဖလေ စ။ ကလ သင်္ချာနေ, ဏွု, ကုရ သဒ္ဒေ, ဏွု။
ပုပ္ဖာဒိဗန္ဓနံ ပုပ္ဖဖလာနံ ဗန္ဓနံ ဝဏ္ဋံ နာမ။ ဗန္ဓီယတေ ယေန ဝဏ္ဋံ, ဝဇာဒိ။
֍ * ၅၄၅။ တိကံ ပုပ္ဖေ။ ပသု ပါဏိဂဗ္ဘဝိမောစနေ, ဏော။ ခပဏကဘာသာယ ရုက္ခောပိ ပါဏိ, ဝုဒ္ဓါဒိ, ပသဝေါ။ ကုသ အက္ကောသေ, ဥမော, ကသ ဂမနေ ဝါ, ကာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ, ဥမော, ရဿော။ ပုပ္ဖ ဝိကသနေ, ပုပ္ဖတီတိ, အ။ ပုပ္ဖဇော ရဇော ပုပ္ဖဓူလီ ပရာဂေါ နာမ, ရန္ဇ ရင်္ဂေ, ဏော။
မဓုရပုပ္ဖရသော မကရန္ဒော နာမာတိ မတံ။ မက္ခိကာ ရမန္တိ ယသ္မိံ မကရန္ဒော, ဝဇာဒိ။ ဒွယံ ကလိကာဘိ အာကိဏ္ဏေ ပရိဏာယဝတိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ, ဏွု, ထဝကော။ ဂုဓ ပရိဝေဓနေ, ဏွု, ဓဿ ဆော, ဂေါစ္ဆကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၅။)֍ * ၅၄၆-၅၄၇။ အာမေ အပက္ကေ ဖလေ သလာဋု ဥတ္တော, သလာဋ ဗာလျပရိဘာသနေသု, ဥ, ဝိဇ္ဇမာနဗာလျတာယ သလာဋု။ ပက္ကန္တု ဖလံ နိပ္ပရိယာယေန ‘‘ဖလ’’မိတျုစ္စတေ, တေန ‘‘အာမသ္မိံ ဖလဝေါဟာရော ရူဠှိယာ ပဝတ္တတီ’’တိ ဉာတဗ္ဗော, ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ, နိပ္ဖတ္တိ စာတြ သုပက္ကတ္တံ, သုက္ခေ တု ဖလေ ဝါနော။ တတြ သလာဋု ဝါနာ တီသု, ယထာ သလာဋု ဇမ္ဗူ, သလာဋဝေါ မာသာ, သလာဋူနိ ကုမ္ဘဏ္ဍာနိ, ဝါနာ ဟရီဋကီ, ဝါနော မုဂ္ဂေါ, ဝါနမမ္ဗံ။
စမ္ပကာဒိ စမ္ပကံ ကရဝီရံ ကဒမ္ဗကံ အသောကံ ကဏ္ဏိကာရံ စမ္ပကာဒီနံ ပုပ္ဖံ ဝိကာရော, အဝယဝေါ စေတိ အညတ္ထေ ဏော န ဘဝတိ, တဒန္တတော ပုပ္ဖဿုပ္ပတိတတော, ဧဝံ စမ္ပကာဒီနိ ကုသုမနာမာနိ နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ, အမ္ဗာဒိ ဒါဠိမံ နာရင်္ဂံ အာမလကံ ကုဝလံ ဗဒရန္တိ ပကတျန္တရမေဝ ဖလေ ဝတ္တတေ, အာမလကိယာ ကုဝလိယာ ဗဒရိယာ ဖလံ ဝိကာရော, အဝယဝေါ စေတိ အညတ္ထေ တဒ္ဓိတောပိ နောပ္ပဇ္ဇတေ, တဒန္တတော ဖလဿုပ္ပတိတတော, ဧဝံ အမ္ဗာဒီနိ ဖလနာမာနိ နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ။ မလ္လိကာဒယော ကုသုမေပိ ဝတ္တမာနာ သလိင်္ဂါ ပကတိလိင်္ဂါအဘေဒေါပစာရေန ပဝတ္တိယာ, ယထာ – မလ္လိကာ ဇာတိ, ဝနမလ္လိကာ ဣစ္စာဒိ။ ဝီဟယောပျဘေဒေါပစာရေန ဖလေပိ သလိင်္ဂါ, ယထာ မာသဿ ဖလံ မာသော, မုဂ္ဂဿ ဖလံ မုဂ္ဂေါ, ဧဝံ ယဝေါ, တိလော, အတသီ, ကင်္ဂု, ဓညံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၆။)တိကံ ဇမ္ဗုယာ ဖလေ။ တတြ ယဒါ လောကတော ဖလေ ဝုတ္တိ, တဒါ ဇမ္ဗုသဒ္ဒေါ ပကတျန္တရမေဝ ဖလေ ဝတ္တတေ, ယဒါ န ဖလဝုတ္တိ, တဒါ ဝိကာရေ အဝယဝေ ဝါနော, ဇမ အဒနေ, ဗူ, ဇမ္ဗူ, ပကတျန္တရာဖလေ ဝုတ္တိ။ ဇမ္ဗုယာ ဖလံ ဇမ္ဗုဝံ။ ဇမ္ဗု စ။ လောကတော ဧဝ ဖလေပိ ဝတ္တမာနာ ဟရီဋကျာဒယော သဘာဝတော ဣတ္ထိယံ ဘဝန္တိ [အမရ ၁၄.၁၈-၂၀]။ ဟရီဋကိယာ ဖလံ ဟရီဋကီ, ဧဝံ ကောသာတကီ, သလ္လကီ, ဒက္ခာ, ကဏ္ဍကာရိကာ, သေဖာလိကာ ဣစ္စာဒိ, ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဝိကာရာဝယဝတ္ထေသု ပစ္စယာဘာဝေါ, အဿတ္ထာဒိကံ ဆက္ကမေဝ တဒ္ဓိတန္တံ အဿတ္ထာဒီနံ ဖလေ ဝတ္တမာနာနံ နပုံသကံ သိယာ ရူပဘေဒေါ, ယထာ – အဿတ္ထဿ ဖလံ အဿတ္ထံ, ဝေဏုနော ဖလံ ဝေဏဝံ, ပိလက္ခဿ ဖလံ ပိလက္ခံ, နိဂြောဓဿ ဖလံ နိဂြောဓံ, ဣင်္ဂုဒိယာ ဖလံ ဣင်္ဂုဒံ, ဗြဟတိယာ ဖလံ ဗြာဟတံ, ဝိဒါရီ အံသုမတီ ဂမ္ဘရိယာဒယော မူလေ, ပုပ္ဖေပိ သလိင်္ဂါ [အမရ ၁၄.၁၈-၂၀]။ ပါဋလာသဒ္ဒေါ ပန အဘေဒဝတ္တိစ္ဆာယံ မူလေ ပုပ္ဖေပိ ဝတ္တမာနော သဘာဝတော ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ, ဘေဒဝတ္တိစ္ဆာယံ ဝိကာရေ အဝယဝေ ဝါ ဏမှိ ပါဋလံ [အမရ ၁၄.၁၈-၂၀]။ ဒွယံ သာခါပလ္လဝါဒိသမုဒါယလက္ခဏေ အာဘောဂေ, ဝိဋ ဝေဓနေ, ဝိဋ အက္ကောသေ ဝါ, အပေါ, ပဿ ဘတ္တေ ဝိဋဘီ, နဒါဒိ။
֍ * ၅၄၈။ မူလမာရဗ္ဘ မူလတော ပဋ္ဌာယ သာခန္တော သာခါဝဓိ တရုဿ ဘာဂေါ ခန္ဓော နာမ, ယော ‘‘ပကဏ္ဍော’’တိပိ ဝုစ္စတိ, ခနု အဝဒါရဏေ, ဓော, ခန္ဓော, ခါဒ ဘက္ခနေ ဝါ, ကော, ‘‘ခါဒါမဂမာနံ ခန္ဓန္ဓဂန္ဓာ’’တိ ခန္ဓာဒေသော, ကလောပေါ။
ရုက္ခစ္ဆိဒ္ဒေ ရုက္ခာဒီနံ ဝိဝရေ ကောဋရော။ ကုဋ ဆေဒနေ, အရော, ကောဋရော, နိက္ကုဟောပိ။ ဒွေ သမာ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, ကာသတေ အဂ္ဂိနာ ဒိပ္ပတေတိ ကဋ္ဌံ, တော, တဿ ဋ္ဌော, ရဿော စ, ကသ ဂမနေ ဝါ, တော, ကဋ္ဌံ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ, ဏု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၇။)֍ * ၅၄၉။ တိကံ မူလေ။ ဝု သံဝရဏေ, ဒေါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဗုဓ ဂမနေ ဝါ, အ, ဓဿ ဒေါ။ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ, ဏော, ပါဒသဒ္ဒေန တပ္ပရိယာယာ စရဏတ္ထာ သဗ္ဗေ သင်္ဂဟိတာ, ပါဒသဒိသတ္တာ ပါဒေါ, ဒွယံ ဆိန္နဿ တရုက္ခန္ဓဿ ဘူမိဋ္ဌဘာဂေ။ သင်္က သင်္ကာယံ, ဥ, သက သတ္တိယံ ဝါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ခနု အဝဒါရဏေ, ဏု, ခါဏု။ ဓုဝေါပိ, ဓုဝတိ ထိရာယတေတိ ဓုဝေါ, ဓု ဂတိထေရိယေသု, အ, ဥဝါဒေသော။
ဒွယံ ဝိဒါရိယာဒီနံ ကန္ဒေ။ ကုယံ ပထဝိယံ ရုဟတီတိ ကုရုဟာဋံ, အဋော, ကန္ဒ အဝှာနေ, ရောဒနေ စ, ‘‘ကရဟာဋော’မ္ဗုဇကန္ဒေ, ပုပ္ဖရုက္ခဘီတေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဒွယံ ဟလာဒီနံ ကလီရေ။ ကလ သင်္ချာနေ, ဤရော။ မသ အာမသနေ, ထကော, မတ္ထကေ သီသေ ဝါ ဇာတော မတ္ထကော။
֍ * ၅၅၀။ ဒွေ သမာ။ အဘိနဝနိဂ္ဂတာ အာယတာ သကုသုမာ, ကုသုမသုညာ စ မဉ္ဇရီ, ဝလ္လရီ တု တဒညာပိ, ယထာ တာလဝလ္လရီ, ဝလ, ဝလ္လ သံဝရဏေ, အရော, နဒါဒိ။ မုဉ္ဇယောဂတော မဉ္ဇရီ, ရော, နဒါဒိ, ဥဿတ္တဉ္စ, ဒွေပိ နာရီ။ ဒွယံ လတာယံ။ ဝလ္လ သံဝရဏေ, နဒါဒိ။ လတာ ဝုတ္တာ, ‘‘လတာ ပတာနိနီ ဝလ္လီ မတကီထာ’’တိ ဟလာယုဓော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၈။)အက္ခန္ဓော အပ္ပက္ခဏ္ဍော, ဗဟုပတ္တတစဒဏ္ဍိကာဒိ။ ယော ဝါ တနုပကဏ္ဍော ဝံသနဠာဒိ, သော ‘‘ထမ္ဗော, ဂုမ္ဗော’’တိ စောစ္စတေ, ထက သံဝရဏေ, ဗော, ကဿ မော။ ဂုပ ရက္ခဏေ, ဗော, ပဿ မော။ ပတာနော သာခါပတ္တစယော, တေန ယုတ္တာ ဂေါရက္ခာ တမ္ဗူလိ ဓိဝုသဇီမူတ ဂဠောဈာဒိကာ လတာ, သာ ဝီရု နာမ, ဝိဝိဓေဟိ ရုဟတီတိ ကတွာ, ကွိ, ဝီရု, ဒီဃာဒိ, ဂုမ္ဗိနီပိ။
֍ * ၅၅၁။ ပဇ္ဇေ ပါဒေန နာမံ။ ယတြ ဒွယံ ‘‘ဗောဓိရုက္ခော’’တိ သညိတေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘဋ္ဌာနဘူတေ ဒုမရာဇေ, အညတြ တူပစာရာ။ အဿံ သဗ္ဗညုတညာဏံ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ အဿတ္ထော, ဌဿ ထော, ဒွိတ္တံ, မာရဝိဇယသဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘာဒိကေဟိ ဘဂဝန္တံ အဿာသေတီတိ ဝါ အဿတ္ထော, အာပုဗ္ဗော သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ, တောသနေ စ ဝတ္တတိ, တော, ရဿော။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဗုဇ္ဈတိ ဧတ္ထာတိ ဗောဓိ, ဗုဓ အဝဂမနေ, ဣ, ဗောဓိ, ဒွီသု။ စလဒလော, ပိပ္ပလော, ကုဉ္ဇရာသနောပိ။ ဒွယံ ဗဟုပါဒေ။ အဓောဘာဂံ ရုန္ဓတီတိ နိဂြောဓော, ဥဿော, ဂါဂမော စ။ ဝဋ ဝေဓနေ, ဝဋတီတိ, အ။
ဒွယံ ကဗိဋ္ဌေ။ ကဝိမှိ ဝါနရေ တိဋ္ဌတီတိ ကဗိဋ္ဌော [ပါယေန ကပယော တိဋ္ဌန္တိ အတြ ကပိတ္ထော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၂၁)] ‘‘ဝါနရေ ပဏ္ဍိတေ ကဝီ’’တိ ဝေါပါလိတော, တထာ ကပိတ္ထော, တော, ဌဿ ထော စ။ ဒဓိတ္ထော, အမ္ဗိလဖလောပိ။ ဒွယံ ဥဒုမ္ဗရေ။ ယညကမ္မာနမင်္ဂေါ ဧကင်္ဂတ္တာ ယညင်္ဂေါ, ဒုဗ္ဗီ ဟိံသာယံ, အရော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဧကဿ ဗဿ လောပေါ စ။ ဇန္တုဖလော ဟေမဒုဒ္ဓါပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၆၉။)‘‘သုကပဒါစ္ဆရော စမ္ပော၊
ကောဝိဠာရော တု ကဉ္စနော။
ပုဗ္ဗော သိတော ပရော ရတ္တော၊
ယုဂပတ္တာ ဥဘောပိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၂၂]။
ဟိ ရတနကောသော, ကဉ္ဇနာလကောပျတြ။ ယုဂံ ယမကံ ပတ္တမဿ။
တိပါဒံ ဥဒ္ဒါလေ။ ဝါတံ ဥဒ္ဒါလတီတိ ဥဒ္ဒါလော။ သိင်္ဂါရာဒီနံ သညာဝသေန ရုက္ခာနံ ရာဇာ ရာဇရုက္ခော, ဝါတရောဂဟနနေ ရာဇဘူတော ရုက္ခော ဝါ ရာဇရုက္ခော။ ကတာ မာလာ အဿ ပုပ္ဖေဟီတိ ကတမာလော, သိင်္ဂါရပ္ပကာသော။ ဣန္ဒတိ ပရမိဿရိယံ ကရောတိ ဝါတဟနနေတိ ဣန္ဒီဝရော, ဤဝရော, ဣန္ဒိယာ သက္ကဿ ဘရိယာယ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဝါ ဣန္ဒီဝရော။ စတုရင်္ဂုလော, အာရေဝတော, သုဝဏ္ဏကောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၀။)֍ * ၅၅၃။ ဒွယံ ဇမ္ဘီရေ, ယဿ ဖလမမ္ဗိလံ ဟောတိ။ အမ္ဗိလတ္တာ ဒန္တဿ သဌော ဒန္တသဌော။ သဌ ကေတဝဟိံသာသံကိလေသေသု, အ။ ဇမု အဒနေ, ဤရော, ဘန္တော စ, ဇမ္ဘ ဂတ္တဝိနာမေ ဝါ, ဇမ္ဘော, ဇမ္ဘလော, ဇမ္ဗီရောပိ။ ဒွယံ ဝရဏေ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ, ယု။ ကလ သင်္ချာနေ, ဣရော, နဒါဒိ, ရဿန္တော။ ဝရုဏော, တိတ္တသာကောပိ။
ဒွယံ ဖလဟရေ။ ‘‘ကော အယံ, သုကော’’တိ ဝိမတုပ္ပတ္တိကရပတ္တကုသုမတာယ ကိံသုကော။ ပါရိ သမုဒ္ဒေါ, တတြ ဘဒ္ဒေါ ပါရိဘဒ္ဒေါ, သော ဧဝ ပါဠိဘဒ္ဒေါ, ကောဝိဠာရော, တံသဏ္ဌာနပတ္တကုသုမတာယ ပါဠိဘဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ဝိဒုလေ, ယော အဗ္ဘသမယေ ပုပ္ဖတိ။ ဝဇ ဂမနေ, ဥလော။ ဝီ ပဇနေ, အသော, တောန္တော စ, ဝိပုဗ္ဗော အတ သာတစ္စဂမနေ ဝါ, အသော။ ဝါနီရောပိ။
֍ * ၅၅၄။ ဒွယံ ပီတနေ, ယဿ ပတ္တဖလာနိ အမ္ဗိလာနိ, ပူဂဖလပ္ပမာဏဉ္စ ဖလံ, သလ္လကီရုက္ခသဏ္ဌာနော စ, သော ရုက္ခော။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ, အဋော, သကတ္ထေ ကော။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု, တနော, ပီတိံ ဝါ တနောတီတိ ပီတနော, သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ ဂုဠပုပ္ဖေ။ မန ဉာဏေ, ကော, မဓွာဒေသော စ။ မဓုနာမော ဒုမော မဓုဒ္ဒုမော။ ဒွယံ ‘‘လမ္ဗူ’’တိ ချာတေ။ ဂုဠော ဝိယ သာတေန ဖလမဿ ဂုဠဖလော။ ပီလ ပတိတ္ထမ္ဘေ, ဥ။ ဒွယံ တိက္ခဂန္ဓေ။ သောဘံ ဇနေတီတိ သောဘဉ္ဇနော, သောဘံ ဝိသဉ္ဇနမေတေန ဟေတုဘူတေနာတိ ဝါ သောဘဉ္ဇနော။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘သိရီသပုပ္ဖဿ ရသေန ဘာဝိတံ၊
သဟဿဝါရံ မရီစံ သိတဝှယံ။
ဧတေန သမန္တိ ဝိသာဟိ သမ္ဘဝါ၊
ကတဉ္ဇနသ္နေဟနပါဒနတ္ထုတော’’တိ။
သိ သေဝါယံ, ဝိဒ္ဓဝိနာသနတ္ထံ သေဝီတေတိ သိဂ္ဂု, ဂု, ထီ။ စိတ္တဟာရီ, ပဘဉ္ဇနော, ဝိဒ္ဓဝိနာသနောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၁။)֍ * ၅၅၅။ ဒွယံ ဝိသာလတစေ, ယော သရဒေ ပုပ္ဖတိ ပုပ္ဖံ။ သတ္တပဏ္ဏာနျဿ သတ္တပဏ္ဏီ ပုမေ။ ဆတ္တမိဝ ပဏ္ဏမဿ ဆတ္တပဏ္ဏော။ ဝိသမစ္ဆဒေါပိ, သတ္တပဏ္ဏတ္တာ ဝိသမစ္ဆဒေါ။ ဒွယံ ရထဒ္ဒုမေ။ ရထံ တနောတိ ယေန တိနိသော, ဣသော။ အတိပမုစ္စတိ ဒါဟပိတ္တမနေနေတိ အတိမုတ္တကော။ စိတ္တကိပိ။
ဒွယံ ဝါတပေါထေ, ပံ ဝါတံ လုနာတီတိ ပလာသော, အသော။ ‘‘ပတ္တေ ပလာသံ သော ရုက္ခေ, ပီတဟရိတကိံ သုကေ’’တိ ဟိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝါတပေါထောပိ, ဝါတဿ ပေါထော ဝါတပေါထော, ပုထ ဟိံသာယံ။
ဒွယံ ‘‘ပုတီတိ’’ ချာတေ။ ဟတဇန္တုပမောဟသင်္ခါတာရိဖလတာယ အရိဋ္ဌော, နိပါတနာ ဟန္တိဿ ဋ္ဌော, တံရောဂါရိဝန္တဇနေဟိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဖလတ္တာ ဝါ အရိဋ္ဌော, ဣသု ဣစ္ဆာယံ။ ဖဏ ဂတိယံ, ဣလော, အဿေ။
֍ * ၅၅၆။ တိကံ သိရိဖလေ။ မလ ဓာရဏေ, ဦရော။ ဗိလ ဘေဒနေ, ဏုဝေါ, ဗေလုဝေါ။ လပစ္စယေ ဗိလ္လော။ သဏ္ဍိလျော, သေလုသောပိ။ ‘‘မုနိပ္ပဘေဒေ မာလူရေ, သဏ္ဍိလျော ပါဒပန္တရေ, နဋေ ဗိလ္လေ စ သေလုသော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၃၂] ရဘသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၂။)ဒွယံ တုင်္ဂေ။ ပုမနာမော နာဂေါ ရုက္ခော ပုန္နာဂေါ။ ‘‘ပုန္နာဂေ ပုရိသော တုင်္ဂေါ, ကေသရော ဒေဝဝလ္လဘော’’တိ [အမရ ၁၄.၂၅] ဟျမရသီဟော, ဒီဃော, ‘‘ပုမဿ လိင်္ဂါဒီသု သမာသေသူ’’တိ အကာရလောပေါ စ။ အတိသယပုပ္ဖကေသရဝန္တတာယ ကေသရော, ကိသ တနုကရဏေ ဝါ, အရော, ပုပ္ဖကေသယုတ္တတာယ ဝါ ကေသရော, ရော။
ဒွယံ လောဒ္ဒမတ္တေ။ သလ ဂမနတ္ထော, အဝေါ။ ရတ္တကဖပိတ္တသောတေ လုနာတီတိ လောဒ္ဒေါ, ဒ္ဒေါ။ တိရိဋော, သာဝရောပိ။ ‘‘သာဝရော အပရာဓေ စ, လောဒ္ဒေ ပါပေ စ ကထျတေ’’ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၃၃] တျဇယော။ ဒွယံ ဓနုပဋ္ဋေ ဖလိနိ။ ပီ ပါနေ, အလော, ဤဿ ဣယာဒေသော။ သန္နကာ တာပသာ, တေသံ ဒု ဒုမော သန္နကဒ္ဒု, ‘‘သန္နကဒ္ဒု စာပပဋာ, ဝရဏော တာပသပ္ပိယော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၃၅] ဟိ ကောသန္တရေ။
֍ * ၅၅၇။ ဒွယံ ‘‘မှနကူ’’ဣတိ ချာတေ။ လိကုစော နာမ ဍဟုရုက္ခော, တဂ္ဂုဏတ္တာ လိကောစကော, သညာယံ ကော။ အင်္က လက္ခဏေ, ဩလော, အင်္ကောလော။ ဒွယံ ကုမ္ဘေ။ ရောဂဟရဏေ ဂရုနောပိ ဝေဇ္ဇဿ ဂရု ဂုဂ္ဂုလု, နိပါတနာ။ ကုသ ဆေဒနေ, ဏွု။ ကုမ္ဘော, ပုရောပိ။
‘‘ရာသိဘေဒေ ဂဇမုဒ္ဓံသေ၊
ကုမ္ဘကဏ္ဏသုကေ ဃဋေ။
ကာမုကေ ဝါရနာရိယဉ္စ၊
ကုမ္ဘော က္လီဝန္တု ဝဂ္ဂုလုမှီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၃၄]။
ရဘသော။ ပုရ အဂ္ဂဂမနေ, ဏော, ပုရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၃။)ဒွယံ အမ္ဗေ။ အမ ဂတိယံ, ဗော, အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ, အ။ စုတိ အာသေစနေ, ရက္ခဏေ စ, အ, စု စဝနေ ဝါ, တော, ဒီဃာဒိ။ ရသာလောပိ, ရသံ လာတီတိ ရသာလော, ဒီဃော။ ဧသော အမ္ဗော သုဂန္ဓဝါ အတိသယဂန္ဓယုတ္တော သမာနော ‘‘သဟော, သဟကာရော’’တိ စောစ္စတေ။ သဟ သတ္တိယံ, သုဂန္ဓံ ကတ္တုံ သဟတီတိ သဟော, အ။ သဟနံ သဟော, တံ ကရောတီတိ သဟကာရော, ဟာ ဝါ ပမုဒါ, တာယ သဟ ဝတ္တတီတိ သဟော, သဟံ သမုဒံ ကရောတီတိ သဟကာရော။
֍ * ၅၅၈။ ဒွယံ သေတမ္ဗေ။ ပုဏ္ဍ ပုဏ္ဍနေ။ ပုဏ္ဍ ခဏ္ဍနေတျေကေ, ဏွု, အဿီ, အရာဂမော စ။ သေတဝဏ္ဏော အမ္ဗော သေတမ္ဗော။ ဒွယံ ဗဟုဝါရကေ, ယဿ ဖလာနိ အတိပိစ္ဆိလာနိ။ သိ ဗန္ဓနေ, လု, သလ ဂမနတ္ထော ဝါ, ဥ, အဿေ။ ပိစ္ဆိလတ္တာ ဗဟူနိ ဝါရီနိ ယသ္မိံ ဗဟုဝါရကော, သညာယံ ကော။ သီတော, ဥဒ္ဒါလော, ကဖလောပိ။
ဒွယံ ကာသ္မရိယံ။ သိရိမန္တာနိ ပဏ္ဏာနိ ယဿာ သေပဏ္ဏီ, နဒါဒိ, သိရီသဒ္ဒဿ သေ။ ကသ္မီရဒေသဇတ္တာ ကာသ္မရီ, ကာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ, မရော, နဒါဒိ။ မဓုပဏ္ဏီ, ဘဒ္ဒပဏ္ဏီပိ။ ဒွယံ သကဏ္ဋကမ္ဗိလဖလရုက္ခေ။ သကဏ္ဋကတ္တာ ကုစ္ဆိတံ လာတီတိ ကောလီ, နဒါဒိ။ ဝဒ ထေရိယေ, အရော, နဒါဒိ။ ကုဝလီ, ကက္ကန္ဓူပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၄။)֍ * ၅၅၉။ ဒွယံ တဿာ ကောလိယာ ဖလေ။ ကောလိယာ ဖလံ ကောလံ။ ဗဒရိယာ အယံ အဝယဝေါ ဗဒရော။ ကုဝလံ, ဖေနိလံ, သောဝီရမ္ပိ။ ‘‘သောတဉ္ဇနေ တု သောဝီရံ, ကဉ္ဇိကေ ဗဒရေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၃၆] ရဘသော။ ဒွယံ အဿတ္ထကုလသမ္ဘူတေ ရုက္ခပါသာဏာဒီသု သဉ္ဇာတရုက္ခေ။ ပိလံ ပရံ နိဿယဘူတံ ကသတီတိ ပိလက္ခော, ကသ ဝိလေခနေ, သဿ ခတ္တာဒိ နိပါတနာ။ အခါဒနီယဖလတာယ ဝိရူပံ ဖလမဿတ္ထီတိ ပိပ္ဖလီ, ဤ, နဒါဒိ, ဝိဿပိ စ။
ဒွယံ တောယာဒိဝါပိနိယံ, ယဿာ မူလံ မဟာပဉ္စမူလေ ပဝိဋ္ဌံ။ ပဋ ဂမနေ, အလော, နဒါဒိ, ပါဋလီ, ပါဋလာပိ။ ကဏှံ ပုပ္ဖဝဏ္ဋံ ယဿာ သာ ကဏှဝဏ္ဋာ, ကာသ္မရိယမ္ပိ။ အလိပ္ပိယံ, တမ္ဗပုပ္ဖိပျတြ။ ဒွယံ ဂန္ဓိလေ။ သာဒုဖလတာယ သာဒု စ သော ကဏ္ဋသဟိတတာယ ကဏ္ဋော စေတိ သာဒုကဏ္ဋော။ သကဏ္ဋကတာယ အတ္တာနံ ဝိရူပံ ကရောတီတိ ဝိကင်္ကတော, ဒွိတ္တံ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။
֍ * ၅၆၀။ စတုက္ကံ တိန္ဒုကေ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, ဥကော, ဒန္တော စ။ တိဒိ ဟိံသာယံ ဝါ, ဥ, သညာယံ ကော။ ကာဠော ခန္ဓော ပကဏ္ဍော ယဿာတိ။ တိမ အဒ္ဒဘာဝေ, ဦသော, သကတ္ထေ ကော, ဝရန္တော စ။ ဥပစ္စယေ တိမ္ဗရု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၅။)ဒွယံ တမ္ဗဖလေ။ ဣရာဝတီ နဒီ, ပဌမကာလေ တဿာ တီရေ ဇာတော ဧရာဝတော။ နာရံ ဝုစ္စတိ နီရံ, တံ ဂစ္ဆတီတိ နာရင်္ဂေါ။ ဒွယံ မက္ကဋတိန္ဒုကေ။ ကုလ သင်္ချာနေ, ဏွု။ ကာကေန္ဒု, ကာကလုကောပိ။
֍ * ၅၆၁။ တိကံ ကဒမ္ဗေ။ ကံ ဝါတံ ဒမေတီတိ ကဒမ္ဗော, ဗော။ ပိနေတီတိ ပိယကော, ဏွု, ဣယာဒေသော။ နယတိ မုဒံ နီပေါ, ပေါ။ ဒွယံ, ဝိဒရုက္ခေ, ယဿ နိယျာသေန ပေဠာဒယော လိမ္ပန္တိ။ ဘလ, ဘလ္လ ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု, နဒါဒိ, အညတြ တော, ကန္တော စ, ဘလ္လာတကော, တီသွယံ။ အရုကရော, အဂ္ဂိမုခေါပိ။
ဒွယံ ‘‘ပါဝုသာ’’ဣတိ ချာတေ။ ဈပ ဒါဟေ, ဏွု။ ပဿ ဝေါ။ ပစ ပါကေ, ဥလော။ ဒွယံ သိရိမတိ, ယဿ ဖလာနိ မရီစပ္ပမာဏာနိ, အမ္ဗိလာနိ စ။ တိလ ဂမနေ, ဏွု။ ခုရ ဆေဒနေ, ဏွု။
֍ * ၅၆၂။ ဒွယံ အမ္ဗိလိကာယံ။ စိ စယနေ, စော, စိစ အာဒါနသံဝရဏေသု ဝါ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, အမ္ဗိလရသံ တနောတီတိ တိန္တိဏီ, ဒွိတ္တမိတ္တံ, ဏတ္တဉ္စ, နဒါဒိ။ ဒွယံ အမ္ဗိလင်္ကုရဖလေ သေတရုက္ခေ။ ဂဒြဘဏ္ဍပ္ပမာဏဖလတ္တာ ဂဒ္ဒဘဏ္ဍော, ရလောပေါ။ ကပိ စလနေ, တနော, ဒီဃော အာဂမဿ။ ကန္ဒရာလော, ပိလက္ခောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၆။)တိကံ သာလရုက္ခေ။ သလ ဂမနေ, ဏော, သာရဝန္တတာယ ဝါ သာလော။ အဿကဏ္ဏသဒိသပဏ္ဏတာယ အဿကဏ္ဏော။ သန္ဇ သင်္ဂေ, အ, သဇ္ဇ အဒနေ ဝါ, အ။ ဒွယံ နဒီသဇ္ဇေ။ အဇ္ဇ အဇ္ဇနေ, ဥနော။ ကက လောလျေ, ဥဓော။ ဝီရတရု, ဣန္ဒဒုမောပိ။
֍ * ၅၆၃။ တိကံ မုစလိန္ဒေ။ စုလ နိမုဇ္ဇနေ။ မုစလ သင်္ဂါတေ, ဣန္ဒော။ နီပေါ ကဒမ္ဗေပိ။ တိကံ ပီတသာလေ။ ပိယကော ကဒမ္ဗေပိ။ အသ ဘက္ခနေ, ယု, ပီတပုပ္ဖော သာလော ရုက္ခော ပီတသာလော။ ဗန္ဓူကပုပ္ဖော, ဇီဝကောပိ။
ဒွယံ ဈာဋလိယံ။ ဂါဝေါ လိဟန္တီတိ ဂေါလီသော, ဟဿ သော။ ဈဋ သံဃာတေ, အလော။ ဈာဋလော, ပါဋလိပုပ္ဖာကာရော ဒီဃဖလော ရုက္ခော။ ပမောက္ခောပိ။
֍ * ၅၆၄။ ဒွယံ ရာဇာယတနေ, ခီရဝန္တတာယ ခီရိကာ။ ဒေဝရာဇဿ နိဝါသနဋ္ဌာနဘူတတ္တာ ရာဇာယတနံ, ပိယာလေပိ။ ဒွယံ ကပ္ဖလေ။ ကုစ္ဆိတေန ဖလေန ဥမ္ဘတိ ပူရတီတိ ကုမ္ဘော။ ကုစ္ဆိတေန မောဒတီတိ ကုမုဒိကာ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၇။)ဒွယံ ဂုဝါကရုက္ခေ, ယဿ ဖလေန တမ္ဗူလနာမံ ဇာယတိ။ ပူဇ ပူဇာယံ, ဏော, ဇဿ ဂေါ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဟေတုကတ္တရိ ဏွု။ ခပုရောပိ။ ဒွယံ လောဟိတလောဒ္ဒေ။ ပဋ္ဋိဣတျာချာ ယဿ ပဋ္ဋိ။ ‘‘ပဒ္ဓီ’’တိပိ ပါဌော။ အသ္မိံ ပက္ခိတ္တေ လာခါ ရတ္တာ ဘဝတီတိ လာခါပသာဒနော။ ကမုကောပိ။
֍ * ၅၆၅။ ဒွယံ ဣင်္ဂုဒိယံ, အယဉ္စ ကဏ္ဋကီ ဗာဟုလျေန မဇ္ဈိမဒေသေ ဇာယတေ။ ဣင်္ဂ ဂမနတ္ထော, ဣဒေါ, ဣဿု, နဒါဒိ။ တာပသော ပယုဇ္ဇမာနဖလကတာယ တာပသတရု။ ဒွယံ ‘‘ဘုဇပတ္တော’’ဣတိချာတေ သုန္ဒရတစေ ရုက္ခေ, ယဿ တစေ မန္တက္ခရာနိ လိခန္တိ။ ဘုဇော ပါဏိ, တံသဒိသပတ္တတာယ ဘုဇပတ္တော။ မန္တလေခကေဟိ အာဘုဇိတတစဝန္တတာယ အာဘုဇီ။ ဘူဇော, စမ္မီ, မုဒုတ္တစောပိ။
ဒွယံ သိမ္ဗလိယံ။ ပိစ္ဆာယောဂါ ပိစ္ဆိလာ, ဣလော။ သမ္ဗ မဏ္ဍလေ, အလိ, အဿိ။ ‘‘ပိစ္ဆိလာ ပူရဏီ မောစာ, ထိရာယု သိမ္ဗလီ ဒွိသူ’’တိ [အမရ ၁၄.၄၆] အမရကောသော။ ဒွယံ ပိစ္ဆိလာကာရေ ကဏ္ဋကသဟိတေ ရုက္ခေ။ ရုစ ဒိတ္တိယံ, ဟေတုကတ္တရိ ယု, ကုဋ ကောဋိလျေ, ကတ္တရိ ဏော, ကောဋော အသိမ္ဗလိ သမာနောပိ သိမ္ဗလိသဒိသာကာရဒဿနတော ကောဋသိမ္ဗလိ, ပုမေ။ ကသမ္ဗလောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၈။)֍ * ၅၆၆။ ဒွယံ ‘‘ကဏ္ဋကရဉ္ဇ’’ဣတိ ချာတေ ကဏ္ဋကိနိ ကရဉ္ဇဂုမ္ဗေ, ယံ လောကေ ‘‘ကလိနော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကရ ဟိံသာယံ, ကရတော ရိရိယာ။ ပူ ပဝနေ, ဣကော, တောန္တော စ။ ပူတိကရဇော, ကလိမာရကောပိ, ကလိနော။ ဒွယံ ဒါလိမပုပ္ဖာကာရေ ပီတနာသကရုက္ခေ။ ရုဟ ဇနနေ, ဏီ။ လောဟိတပုပ္ဖတာယ ရောဟိတကော။
ဒွယံ ဧရဏ္ဍေ။ ဧရဍိ ဟိံသာယံ။ ဝါတံ ဧရဏ္ဍတီတိ ဧရဏ္ဍော, ဏော။ မဏ္ဍ ဘူသနေ, ဤသံပသန္နတေလတာယ ဝါ အာမဏ္ဍော, အာမံ ဝါ ဝါတံ, တံ ဒါယတီတိ အာမဏ္ဍော။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ, ဒါဿ ဍော။ စိတ္တကော, စဉ္စုပိ။
‘‘အဂ္ဂိသညေပိ စိတ္တကော, ပုမေ ဧရဏ္ဍကေ စဉ္စု။
ပက္ခိတုဏ္ဍေ ထိယံ မတော’’။
ဒွယံ သိဝါရုက္ခေ။ သတ္တုယုတ္တဖလတာယ သတ္တုဖလာ။ ဂဏ္ဍံ သမေတီတိ သမီ, အ, နဒါဒိ, ပါရိဘဒ္ဒကေပိ။ ဂရုဒါရု, ပူတိကဋ္ဌမ္ပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၇၉။)֍ * ၅၆၇။ ဒွယံ ကရဉ္ဇေ။ နတ္တံ ရတ္တာ မာလာ ယဿ။ ကံ ရဉ္ဇယတီတိ ကရဉ္ဇော, ဏော။ စိလ္လဝိလ္လော, ကရဇောပိ။ ဒွယံ ခဒိရေ။ ခဒ ဟိံသာယံ, ထေရိယေ စ။ ခဒန္တိ ဒန္တာ ယေနာတိ ခဒိရော, ဣရော။ ဒန္တာ ဓာဝန္တိ ယေန နိရောဂတ္တာတိ ဒန္တဓာဝနော, ယု, ဓာဝ ဂတိသုဒ္ဓိယံ။ ဂါယတ္တီ, ဗာလတနယောပိ။ ‘‘ဂါယတ္တီ ခဒိရေ ဣတ္ထီ, ဆန္ဒသိပိ ဆဠက္ခရေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၄၉ ဗျာချာသုဓာ ၂.၄.၅၀] ရဘသော။ ဗာလော သုခုမော ပတ္တသညိတော တနယော ယဿ ဗာလတနယော။ ဒွယံ ပီတသာရေ ခဒိရေ။ ခဒိရာဒိကန္တု ပီတသာရေ။ သေတဝဏ္ဏတာယ သောမော ကပ္ပူရသဒိသော ဝက္ကော ဝက္ကလမေတဿ သောမဝက္ကော။ ‘‘သောမော ကုဝေရေ ပိတုဒေဝတာယံ, ဝသုပ္ပဘေဒေ ဝသုဓာကရေ စ။ ဒိဗ္ဗောသဓီ သောမလတာ သမီရဏေ, ကပ္ပူရနီရေသု စ ဝါနရေ စာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ဤသံ ခုဒ္ဒကံ ဒလမေတဿ ကဒရော, လဿ ရော။ ဒွယံ ပိဏ္ဍီတကေ။ သလ ဂမနေ, လော။ မဒ ဥမ္မာဒေ, ယု။ ‘‘ပိဏ္ဍီတကော မရဝကော, သသနော ကရဟာဋကော’’တျမရကောသေ [အမရ ၁၄.၅၂]။
֍ * ၅၆၈။ တိကံ ဣန္ဒသာလေ။ သာလာနံ ရုက္ခာနံ ဣန္ဒော ရာဇာ ဣန္ဒသာလော, ဒါသာဒီသု သိရိဝဍ္ဎကာဒိသဒ္ဒေါ ဝိယ အဓိဝစနမတ္တမိဒံ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ သာလောတိပိ ဣန္ဒသာလော။ သလ္လတော ဏွု, နဒါဒိ, သလ္လကီ။ ခရ ဆေဒနဝိနာသနေသု, ဏွု။
ဒွယံ ဒေဝဒါရုမှိ။ ဒေဝါနံ ဒါရု။ ဘဒ္ဒတ္တာ ဘဒ္ဒဒါရု။ သက္ကပါဒပေါ, ပါရိဘဒ္ဒကော, ပီတဒါရု, ဒါရု, ပူတိကဋ္ဌမ္ပိ။ ဒွယံ ဟေမပုပ္ဖကေ။ ပဌမကာလေ စမ္ပာနဂရေ ဇာတော စမ္ပေယျော, ဏေယျော။ ကပစ္စယေ စမ္ပကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၀။)֍ * ၅၆၉။ ဒွယံ ပနသေ။ ပန ဗျဝဟာရေ, ထုတိမှိ စ, အသော။ ကဏ္ဋကယုတ္တံ ဖလမဿ ကဏ္ဋကိဖလော။ ဒွယံ သိဝါယံ။ န ဝိဇ္ဇတေ ရောဂဘယံ, ရောဂဗျထော စောပယုဇ္ဇမာနာယမဿန္တိ အဘယာ။ ရောဂဘယံ ဟရတိ အပနေတီတိ ဟရီတကီ, တော, သကတ္ထေ ကော, နဒါဒိ။ ဟရိတ္တကီပိ။ အဗျထာ, ပုတနာ, အမတာ, ဟေမဝတီ, စေတကီ, သိဝါပိ။
ဒွယံ ကရိသဖလေ။ ရောဂံ အသတိ ဘက္ခတီတိ အက္ခော, ခေါ, သဿ ကော။ ရောဂံ ဝိဘူတံ ကရောတီတိ ဝိဘီတကော, ဝိဘီဋကောပိ။ ဘူတာဝါသော, ကလိဒ္ဒုမောပိ, ကလိဿ အာသယဘူတော ဒုမော ကလိဒ္ဒုမော။ ဒွယံ ပုဿဖလေ။ နတ္ထိ မတမေတိဿံ ဟေတုဘူတာယံ အမတာ။ မလ ဓာရဏေ, ဏွု, နဒါဒိ, အာမလကီ။ ဝယဋ္ဌာပိ။ ဝယော တိဋ္ဌတိ ထိရီဘဝတျေတာယာတိ ဝယဋ္ဌာ။
֍ * ၅၇၀။ ဒွယံ ဍဟုရုက္ခေ။ လဗုနာမကေ ပဗ္ဗတေ ဇာယတီတိ လဗုဇော။ ခုဒ္ဒကတ္တာ လီနံ အပါကဋံ ကုစသင်္ခါတံ ဖလမေတဿ လိကုစော, နိပါတနာ။ ဒွယံ ပီတပုပ္ဖေ။ အဂန္ဓပုပ္ဖတာယ အတ္တာနံ ကဏိဋ္ဌံ ကရောတီတိ ကဏိကာရော, ဋ္ဌလောပေါ, ပဒုမပ္ပမာဏပုပ္ဖဒုမတာယ ဒုမုပ္ပလော။
တိကံ ဟိင်္ဂုနိယျာသေ။ နီ နယေ, ဗော, မောန္တော စ။ တိတ္တရသတ္တာ အရိဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ အရိဋ္ဌော။ ပုစိံ ကုဋ္ဌံ မဒ္ဒတီတိ ပုစိမန္ဒော, ဣတ္တံ, ဗိန္ဒာဂမော။ ဓမ္မသေနော, မာလကောပိ။ မလတေ ရောဂံ မာလကော, ဏွု။ ဒွယံ ရတ္တပုပ္ဖေ။ ကရောတိသ္မာ ဏွု။ ဒလ ဝိဒါရဏေ, မော, ဣကာရာဂမော။ ဒါဠိမောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၁။)֍ * ၅၇၁။ ဒွယံ ပီတဒ္ဒုမေ။ သရတိ ကာလန္တရံ သရလော, အလော။ ပူတိယေဝ ကဋ္ဌံ ပူတိကဋ္ဌံ, ပူတိမုတ္တန္တိ ယထာ။ ဒွယံ ပိစ္ဆိလာယံ။ ကပိ စလနေ, ဣလော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ, သိသ ဣစ္ဆာယံ ဝါ, အပေါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, သိံသပါ။ အဂုရုပိ။
တိကံ ဖလိနိယံ။ သာ တနုကရဏေ, မော။ ပိယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ပိယင်္ဂု, ဥ။ ကမနီယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ကင်္ဂု, ဥ, နိပါတနာ။ မဟိလာဝှယာ, လတာ, ဂုန္ဒာ, ဂန္ဓဖလီ, ကာရမ္ဘာပိ။ ဒွယံ သိရီသေ။ သရတိ ရောဂံ ဟိံသတီတိ သိရီသော။ ဤသော, အဿိ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ, ဣလော။ ကပီတနောပိ။ အမ္ဗာဋကေ, ဂဒ္ဒဘဏ္ဍေ စ ကပီတနော။
֍ * ၅၇၂။ ဒွယံ မဏ္ဍူကပဏ္ဏေ။ သုဏ ဂတိယံ, ဏွု, ဒီဃံ ဖလဝဏ္ဋံ ယဿ။ နဋော ကုဋန္နဋာပိ။ ဒွယံ ဗကုလေ။ ဝက အာဒါနေ, ဥလော။ ကေသရယုတ္တပုပ္ဖတာယ ကေသရော။
ဒွယံ မလပုပ္ဖသ္မိံ။ ကာကာနံ ဥဒုမ္ဗရော ကာကောဒုမ္ဗရော, သော ဧဝ ကာကောဒုမ္ဗရိကာ, သကတ္ထေ ဣကော။ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ, ဂု, လဿ ဂေါ။ ဒွယံ နာဂရုက္ခေ။ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ, ဒီဃာဒိ။ နာဂါနံ မာလာ, သာ သဉ္ဇာတာ ယတြ နာဂမာလိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၂။)֍ * ၅၇၃။ ဒွယံ အသောကေ။ နတ္ထိ သောကော ယေန။ ဝဇ ဂမနေ, ဥလော။ ဒွယံ ဇယာယံ။ တံတံရောဂဇယာဒိကံ ကရောတီတိ တက္ကာရီ, ဏီ။ ဝိသေသေန ဇယတီတိ ဝေဇယန္တိကာ, အန္တော, နဒါဒိ, သကတ္ထေ ကော။ ‘‘ဇယာ ဇယန္တီ တက္ကာရီ, နာဒေယီ ဝေဇယန္တိကာ’’တျမရကောသော [အမရ ၁၄.၆၅]။
ဒွယံ သမုဒ္ဒသမီပဒေသဇေ သာမဒလေ တမာလနာမေ တရုမှိ။ တာပိယံ ဇာယတီတိ တာပိဉ္ဆော, အညတ္ထေ ဆော, ဗိန္ဒာဂမော, ‘‘တာပီ တု သရိတာန္တရေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ တမု ကင်္ခါယံ, အလော။ ဒွယံ ကုဋဇေ။ ရောဂံ ဆိန္ဒတီတိ ကုဋဇော, ဇော။ ဂိရိမှိ ဇာတာ မလ္လိကာ ဂိရိမလ္လိကာ, သက္ကပရိယာယောပျတြ။
֍ * ၅၇၄။ တဿ ကုဋဇဿ ဖလေ ဣန္ဒယဝေါ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ယဝေါ ဓညဝိသေသော ဣန္ဒယဝေါ။ ကလိင်္ဂံ, ကဒ္ဒယဝမ္ပိ။
‘‘ပူတိကရဉ္ဇ ဓူမျာဋေ၊ ဒေသဘေဒေ ပုမာ ဘဝေ။
ကုဋဇဿ ဖလေ က္လီဝံ၊ ကလိင်္ဂံ ထီ တု နာရိယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၆၇]။ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၃။)ရဘသော။ အမရမာလာယန္တု ‘‘ကလိင်္ဂေ’န္ဒယဝေါ ပုမာ’’တိ ဣတ္ထိကဏ္ဍေ ပါဌော။ တဿတ္ထော ကလိင်္ဂါ ဣတ္ထီ, ဣန္ဒယဝေါ ပုမာ။ ဒွယံ ကဏိကာရိကာယံ။ အဂ္ဂိ အနေန မန္ထျတေ အဂ္ဂိမန္ထော, ဏော။ တံ ကဋ္ဌေဟိ ဃံသိယမာနေ အဂ္ဂိ ဥဋ္ဌဟတိ။ ကဏ ဂတိယံ, ဏွု။ ဇယာပျတြ။ ‘‘ဝိဇယေ သော ဇယာ ဒုဂ္ဂါ, ဇယန္တီ ဂဏိကာရိကေ’’တိ ဇယာ နာနာတ္ထာ။
ဒွယံ နိဂ္ဂုဏ္ဍိယံ။ နတ္ထိ ဂုဏ္ဍံ ဂဗ္ဘဗန္ဓနမေတာယာတိ နိဂ္ဂုဏ္ဍီ။ သိ ဗန္ဓနေ, ဒု, သိန္ဒုံ ဂဗ္ဘဗန္ဓနံ ဝါရေတီတိ သိန္ဒုဝါရော။ ဣန္ဒာနီပျတြ။ ဣန္ဒာနီကရဏေ ထီနံ, သိန္ဒုဝါရေန္ဒနာရိသု။ ဒွယံ မလ္လိကာယံ။ တိဏာနိ သူလန္တိ ယသ္မိန္တိ တိဏသူလံ, သူလ ရုဇာယံ။ ယတြ တံ ဇာယတိ, တတြ တိဏာနိ ရောဂီနိ ဘဝန္တီတျတ္ထော။ ‘‘တိဏသူလံ မလ္လိကာယံ, ပဏ္ဍကံ ကေတကီဖလေ’’။ မလ္လတေ ဓာရီယတေ သဗ္ဗေဟီတိ မလ္လိကာ, မလ္လ ဓာရဏေ, ဣ, သကတ္ထေ ကော။ ဘူပဒီ, သီတဘီရု စ။
֍ * ၅၇၅။ ဒွယံ ကဏှပုပ္ဖသေဖာလိကာယံ။ သိဖာ ဇဋာ ယဿတ္ထိ သေဖာလိကာ, ဣကော, လမဇ္ဈော။ နီလပုပ္ဖတာယ နီလိကာ။ သုဝဟာ, နိဂ္ဂုဏ္ဍီပိ။ ‘‘သိန္ဒုဝါရေပိ နိဂ္ဂုဏ္ဍီ, နီလသေဖာလိကာယ စေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ဝနမလ္လိကာယံ။ ဖုဋ ဝိကသနေ, အာ ဘုသော ဖုဋတီတိ အပ္ဖောဋာ, ရဿာဒိ။
စတုက္ကံ ရတ္တပုပ္ဖေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ, ဥ, သကတ္ထေ ကော။ ဇယတ္ထံ သုမနံ ဇယသုမနံ။ ဘဏ္ဍတိသ္မာ ဣကော, ဘဏ္ဍိကော။ ဇီဝတီတိ ဇီဝကော, ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ, ဏွု။ ဇီဝကသဒ္ဒဿ ပီတသာလာဒီသွပိ ပဝတ္တနတော ဗန္ဓု ဧဝ ဇီဝကော ဗန္ဓုဇီဝကောတိ ဗန္ဓုသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ, သမုဒိတေန ဝါ နာမမိဒမေကဿ။ ‘‘ဗန္ဓု ဗန္ဓုကပုပ္ဖေ စ, ဗန္ဓုဘာတရိ ဗန္ဓဝေ’’တိ ဝစနတော,
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၄။)‘‘ဇီဝကော ပီတသာလေ စ၊ ခေပနေ ဝုဒ္ဓိဇီဝိနိ။
သေဝိနိ ပါဏကေ ဖာတိ-ကုဏ္ဍိကေ ပါဒပန္တရေ’’တိ။ –
ဝစနတော စ ‘‘ဗန္ဓုဇီဝကော’’တိ ဧတ္ထ ဒွေ နာမာနိပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။
֍ * ၅၇၆။ ပဉ္စကံ သုမနာယံ။ သုန္ဒရံ မနော ယဿံ။ သုဂန္ဓတ္တာ ဇာတိသုမနာတိ သမုဒိတနာမံ။ မလ ဓာရဏေ, တော, နဒါဒိ။ ဇန ဇနနေ,တိ။ ဝဿကာလသဉ္ဇာတပုပ္ဖတာယ ဝဿိကီ။ ဣကော, နဒါဒိ။
ဒွယံ ‘‘စမ္ပေယျ’’ဣတိ ချာတေ။ ယုထ ဟိံသာယံ, ဣ, သကတ္ထေ ကော, ဒီဃာဒိ။ မဂဓေ ဘဝါ မာဂဓီ။ ဂဏိကာ, အမ္ဗဋ္ဌာပိ။ ဒွယံ ‘‘ဒေဝါလိ’’ဣတိ ချာတာယံ။ သုန္ဒရံ ဒလမေတိဿာ သတ္တလာ, ဒဿ တော, သတ္တ ဒလာနိ ယဿာ ဝါ သတ္တလာ။ နဝါ နူတနာ မလ္လိကာ နဝမလ္လိကာ။ နဝမာလိကာပိ။
֍ * ၅၇၇။ ဒွယံ ပုဏ္ဍကေ ‘‘လံသွဏ’’ဣတိ ချာတေ။ ဝသန္တေ ပုပ္ဖတိ ဝါသန္တီ။ အတိမုဒံ တနောတီတိ အတိမုတ္တော, နိပါတနာ။ မာဓဝီ, လတာပိ။ မဓုမှိ စိတ္တေ, ဝေသာခေ ဝါ ပုပ္ဖတီတိ မာဓဝီ။
‘‘လတာ ဇောတိမတီပက္က-သာခါဝလ္လီပိယင်္ဂုသု။
လတာ ကတ္ထူရိကာယဉ္စ၊ သာ ဒုဗ္ဗာမာဓဝီသု စာ’’တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၅။)လတာ အနေကတ္ထာ။ ဒွယံ ကရဝီရေ။ ကုစ္ဆိတံ ရဝန္တိ အဿာ ယေန ကရဝီရော, ဤရော။ အဿေ မာရေတီတိ အဿမာရကော။ ပဋိဟာသောပိ။
ဒွယံ မာတုလုင်္ဂေ။ မတ္တော လုဇ္ဇတိ ယေန မာတုလုင်္ဂေါ, လုဇ ဝိနာသေ။ ပရိပုဏ္ဏဗီဇတာယ ဗီဇပူရော။ ရုစကောပိ, ရုစ ဒိတ္တိယံ, ဏွု။ ဒွယံ ဓုတ္တုရေ။ ဥဂ္ဂံ မဇ္ဇတိ ယေန ဥမ္မတ္တော, မဒ ဥမ္မာဒေ။ မာရေတီတိ မာတုလော, ဥလော, ရဿ တော။ ‘‘ဥမ္မတ္တော ကိတဝေါ ဓုတ္တော, ဓတ္တူရော ကနကာဝှယော, မာတုလော မဒနော’’တျမရကောသော [အမရ ၁၄.၇၇]။
֍ * ၅၇၈။ ဒွယံ ကဏှပါကဖလေ။ ကရံ ဟတ္ထံ မဒ္ဒတိ ကဏ္ဋကေန ကရမန္ဒော။ ကရမဒ္ဒေါပိ။ သုဋ္ဌု သိနောတီတိ သုသေနော, သိ ဗန္ဓနေ, ယု။ ဒွယံ ကုန္ဒေ။ ကုဏ သင်္ကောစနေ, ဒေါ, နတ္တံ, ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု ဝါ။ မာဃေ ဘဝံ မာဃျံ, ယော, တသ္မိံ ကာလေ ဟိ ပုပ္ဖာဒိသမိဒ္ဓိ ဘဝတီတိ တဗ္ဘဝတ္တေန ဗျပဒေသော။
ဒွယံ ဒေဝတာသေ။ ဒေဝတာ အာသန္တိ ယံ ဒေဝတာသော။ ဇီမူတကာလေ သဉ္ဇာတတ္တာ ဇီမူတော, မှနလာ။ ဒွယံ သနာမပသိဒ္ဓေ ပုပ္ဖဝိဋပေ။ ပုပ္ဖမာသုံ န မိလာတမဿ ဘဝတီတိ အမိလာတော။ မဟန္တမ္ပိ ကာလံ သဟတီတိ မဟာသဟာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၆။)֍ * ၅၇၉။ စတုက္ကံ ဈိဏ္ဍိသာမညေ။ သိရီ ဝတ္တတိ ယေန သေရေယျကော, ဏေယျကော။ ဒါသနာမကတ္တာ ဒါသီ။ ကိရ ဝိက္ကိရဏေ, အာတော, ဒွိတ္တံ။ ကုရ သဒ္ဒေ, ဍော, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ ကဏ္ဋေန, ပတြေန စ သိတေ ပဏ္ဏာသေ။ အဇ ဂမနေ, ဥကော။ သိတော သုက္ကော ပဏ္ဏာသော သိတပဏ္ဏာသော။ ဒွယံ အပ္ပပတ္တေ ပဏ္ဏာသေ။ ဤရ ကမ္ပနေ, ယု။ ဖဏိံ ဇယတိ ဖဏိဇ္ဇကော, ယဿ ကော။
֍ * ၅၈၀။ ဒွယံ ဇပါကုသုမေ။ ဇပတိ ယာယ ဇပါ, ဇု ဇဝနေ ဝါ, ပေါ, ဥဿတ္တံ။ မရုဒေသဇေ ကဏ္ဋကိနိ ကရဘပ္ပိယေ တရုဝိသေသေ ကရီရာဒိဒွယံ။ ကရောတိသ္မာ ဤရော။ ကစ ဗန္ဓနေ, ဒွိတ္တံ, ကကစော, ဂန္ထိလောပိ။
ဒွယံ ရုက္ခောပရိဇာတေ ဝိဇာတိယေ ပလ္လဝေ။ ရုက္ခေ ဇာယမာနာ တံ အဒ္ဒတိ ဟိံသတီတိ ရုက္ခာဒနီ, အဒ္ဒ ဟိံသာယံ, ယု, နဒါဒိ, ဒလောပေါ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု, အ, ဣတ္ထိယံ, သကတ္ထေ ကော, အဿ ဒီဃော။ ရုက္ခရုဟာ, ဇီဝန္တိကာပိ။ ဒွယံ စိတ္တကေ။ စိတိ ဟိံသာယံ, ဂန္ဓေ စ, ဏွု။ အဂ္ဂိသညိတောတိ အဂ္ဂိပရိယာယနာမကော။ ပါဌီပိ, ပုမေ’ယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၇။)֍ * ၅၈၁။ ဒွယံ ဂဏရူပေ။ အက္ကော သူရိယော, တပ္ပရိယာယနာမကတ္တာ အက္ကော။ ဝိကရောတီတိ ဝိကိရဏော, ယု။ အဿိ။ အက္ကဝှော, ဝသုကော, အပ္ဖောဋော, မန္ဒာရော, အက္ကပဏ္ဏောပိ။ ‘‘ပုမေ အက္ကဝှော အပ္ဖောဋော, ဝနမာလျပရာဇိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၈၀] ရုဒ္ဒေါ။ မန္ဒာရော ဒေဝဒုမမှိ ပါရိဘဒ္ဒကေပိ။ တသ္မိံ အက္ကေ ယော သေတပုပ္ဖကော, တသ္မိံ အဠက္ကော။ သေတပုပ္ဖတာယ အလံဘူတော အက္ကော အဠက္ကော, အလ ဘူသနေ, ဠတ္တံ။ ပတာပသောပိ။ ဒွယံ ဆိန္နရုဟာယံ။ တိတ္တရသတ္တာ ပူတိဘူတာ လတာ ပူတိလတာ, ပူ ပဝနေ ဝါ,တိ။ ရောဂမလံ ပုနာတီတိ ပူတိ, သာ ဧဝ လတာ ပူတိလတာ။ ဂုဠ ရက္ခဏေ, စော, နဒါဒိ။ ဂရ သေစနေ ဝါ။ အမတာ, မဓုပဏ္ဏီပိ။ မဓု ဣဝ ပဏ္ဏမဿာ မဓုပဏ္ဏီ။ ဒွယံ ဓနုသေနိယံ, ယာ ပတ္တေဟိ ဝစာသဒိသီ, တတ္တစော တန္တဓနုဂုဏောပယုတ္တော။ မုဗ္ဗာဝိကာရတာယေဝ ဓနုဇိယာ ‘‘မုဗ္ဗီ’’တျုစ္စတေ, မုဗ္ဗ ဗန္ဓနေ, အ, မုဗ္ဗာ။ မဓုရသတ္တာ မဓုရသာ။ ဒေဝီ, မောရဋာပိ။ မုရ ပဝေဓနေ, အဋော, မောရဋာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၈။)֍ * ၅၈၂။ ဒွယံ မက္ကဋိယံ။ ကပီနံ ဝါနရာနံ ကစ္ဆုံ ဇနေတီတိ ကပိကစ္ဆု။ ကပိကစ္စုပိ။ ဒုက္ခသမ္ဖဿတာယ ဒုဖဿော။ အတ္တဂုတ္တာ, ဇဍာ, အဗျဏ္ဍာ, ကဏ္ဍူရာ, ပါဝုသာယိနီ, သူကသိမ္ဗိပိ။ ‘‘အယံ ဖဿေန ကဏ္ဍုံ ဇနယတီ’’တိ ယာ လောကေဟိ ပရိဟရီယတေ, တတော အယံ အတ္တနာ ဂုတ္တာ ရက္ခိတာ အတ္တဂုတ္တာ။ ပါဝုသာယံ ဥတုယံ ဧတိ ဇာယတေ, ဏော, ဣနီ။ သူကသဟိတာ သိမ္ဗိ အဿာ သူကသိမ္ဗိ, ရဿန္တော။ ဒွယံ မဏ္ဍူကပဏ္ဏိယံ။ မဇ သုဒ္ဓိယံ, ဌော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, ကရဏေ အ, ရဿော။ သမင်္ဂါ, ယောဇနဝလ္လီပိ။ သမင်္ဂတီတိ သမင်္ဂါ, အ။ ယောဇနံ ဝလ္လီ ယဿာ ယောဇနဝလ္လီ။
ဒွယံ ဝနတိတ္တိကာယံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ, ဌော, အဝ ရက္ခဏေ ဝါ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ပါ ရက္ခဏေ, ဌော။ သေတာ, ပါပစေလီပိ။ သေတရသေန ယုဇ္ဇတေတိ, အ။ ဒွယံ ကဋုကရောဟိဏိယံ။ ကဋ ဝဿာဝရဏဂတီသု။ ဥ, ကဋု, နာရီ။ ကဋုကရသာ ဟုတွာ ရုဟတီတိ ကဋုကရောဟိဏီ, ရုဟ ဇနနေ, ယု, နဒါဒိ။ ‘‘ကဋုကရောဟိဏီ’’တိ သမုဒိတေန နာမမိဒံ။ ကဋုရောဟိဏီပိ။
֍ * ၅၈၃။ ဒွယံ ခရမဉ္ဇရိယံ ‘‘စစသိမ’’ဣတိ ချာတာယံ။ အပမဇ္ဇန္တိ ဝတ္ထာဒိက’မနေနေတိ အပါမဂ္ဂေါ, ဒီဃော ဥပသဂ္ဂဿ။ သိခရမဿာတိ သေခရိကော။ ဓာမဂ္ဂဝေါ, ဝိမုခပုပ္ဖီပိ။ ‘‘ဃောသကေ ခရမဉ္ဇရိယံ, ဓာမဂ္ဂဝေါ ပုမေ မတော’’။ ဝိမုခံ ပုပ္ဖမဿာ။ ဒွယံ ကဏာယံ။ ပိတ္တံ ဖလတိ ကုပ္ပတိ ယာယ ပိပ္ဖလီ, နဒါဒိ။ မဂဓေ ဘဝါ မာဂဓီ, မဂဓာနံ အယံ ဝါ မာဂဓီ, တတြ ပဌမုပ္ပန္နတ္တာ, ဗာဟုလျေန ဝါ တတြ ဇာယမာနတ္တာ တံသမညာယ ဗျပဒိဿတေ။ ဝေဒေဟီ, ကဏာ, ကောလာပိ။ ဝေဒေဟာနမယံ ဝေဒေဟီ။ ကဏာ နာနတ္ထာ, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ကဏာ ပိပ္ဖလိ’ဇာဇီ စေ’’တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၈၉။)ဒွယံ တိကဏ္ဋကေ။ ဂဝံ ကဏ္ဋကော ဂေါကဏ္ဋကော, ပထဝိယံ ဝါ လဂ္ဂေါ ကဏ္ဋကော ဂေါကဏ္ဋကော။ သိင်္ဃ ဃာယနေ, အာဋော။ ပလင်္ကသာ, သာဒုကဏ္ဋောပိ။ ယုတ္တရာသ္နာယံ ပလာသေ စ ပလင်္ကသာ ထိယံ။ သာဒုကဏ္ဋော ဝိကင်္ကတေပိ။ ဒွယံ ဟတ္ထိပိပ္ဖလိယံ။ ကောလာကာရာ, တံနာမိကာ ဝါ ဝလ္လီ ကောလဝလ္လိ, ရဿော။ ဣဘာနံ ဟတ္ထီနံ ပိပ္ဖလီ ဣဘပိပ္ဖလီ။ ကပိဝလ္လီ, ဝသိရောပိ။ ဝသိရော နာနတ္ထော။ ဝသိရော အပါမဂ္ဂေါ သာမုဒ္ဒလဝဏံ ဟတ္ထိပိပ္ဖလိ စေတိ။ ပုမေ’ယံ။
֍ * ၅၈၄။ ဒွယံ ဆဂန္ထာယံ, ယာ ‘‘ဥဂ္ဂဂန္ဓာ’’တိပျုစ္စတေ။ ဂုန္နံ လောမသမ္ပာတနဋ္ဌာနေ ဇာတာ ဂေါလောမီ, ဝစ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ကရဏေ အ, သတပဗ္ဗိကာပိ။ ဝစာ သုက္ကလောဟိတမူလဘေဒေန ဒုဝိဓာ, တတြသုက္ကာ ‘‘ဟေမဝတီ’’တျုစ္စတေ အမရကောသေ [အမရ ၁၄.၁၀၂-၃]။ ဒွယံ အပ္ဖောဋာယံ။ ကဏ္ဏသဏ္ဌာနပုပ္ဖတာယ ကဏ္ဏီ။ ဂိရိမှိ ဇာတာ ကဏ္ဏီ ဂိရိကဏ္ဏီ။ ရောဂါဒိဇိတတ္တာ အပရာဇိတာ။
ဒွယံ ကလသိယံ။ သီဟပုစ္ဆာကာရကုသုမမဉ္ဇရိတာယ သီဟပုစ္ဆိ။ ပဉှိ အပ္ပတနု ဝုစ္စတေ။ ပဉှိ ပဏ္ဏံ ယဿာ ပဉှိပဏ္ဏီ။ ပုထုပဏ္ဏီ, ဂုဟာပိ, ပုထု အသိလိဋ္ဌံ ပဏ္ဏမဿာ ပုထုပဏ္ဏီ။ ဂဟွရေ သီဟပုစ္ဆဉ္စ, ထိယံ ဆမာတုကေ ဂုဟော [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၉၃]။ ဒွယံ သာလပဏ္ဏိယံ။ သာလပဏ္ဏသဒိသဝိဋတာယ သာလပဏ္ဏီ။ သာလံ သောဘနယုတ္တံ ပဏ္ဏမဿာ ဝါ သာလပဏ္ဏီ။ ထု ဂတိထေရိယေသု, ဣရော, ထိရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၀။)֍ * ၅၈၅။ ဒွယံ ကဏ္ဋကာရိကာယံ။ နိဒ္ဒဟတိ ကဏ္ဋကမုဋ္ဌေတိ နိဒိဒ္ဓိကာ, ဏွု။ ဘယကရဏဝသေန ဗျဂ္ဃသဒိသတာယ ဗျဂ္ဃီ, ဗြဟတီ, ခုဒ္ဒါပိ။ ဒွယံ နီလိရုက္ခေ။ နီလ ဝဏ္ဏေ။ နီလဝဏ္ဏတာယ နီလီ, နဒါဒိ, ဣနီ, နီလိနီ, ကာဠာ, တုတ္ထာပိ။
ကာဠာ ကဏှတိဝုတာယံ၊ နီလီ ယောဇနဝလ္လိသု။
ပဏ္ဍေ ရသဉ္ဇနေ တုတ္ထာ၊ သုခုမေလာယ နီလိယံ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၉၄-၅]။
ဒွယံ ဂုဉ္ဇာယံ။ ဇဉ္ဇ ယုဒ္ဓေ, ဥကော, အဿိ, ဂုဇ သဒ္ဒေ, အ, ဗိန္ဒာဂမော။ နာမန္တရာနိ စဿ –
ဒုမေ သာ ရတ္တိကာ ရတ္တ-ဒလာ စူဠာမဏီ စ သာ။
ကာကစိဉ္စီ တုလာဗီဇံ၊ ကဏှလာ စ သိခဏ္ဍိနီ။
ဒွယ’မဟေရုယံ။ အယမဟေရုဣစ္စေဝ ချာတကဏ္ဋကဝတီ ဘဝတိ။ သတံ မူလာနိ ယဿ သတမူလီ။ သတံ ရောဂေ အာဝရတီတိ သတာဝရီ, ဝရ အာဝရဏိစ္ဆာသု, အထ ဝါ ‘‘သတာ’’တိ စ ‘‘အာဝရီ’’တိ စ ဒွေ နာမာနိ တဿာ။ ‘‘သတမူလီ ဗဟုသုတာ-ဘီရု ဣန္ဒီဝရီ ဝရီ’’တိ [အမရ ၁၄.၁၀၀] ဟိ ဝုတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၁။)֍ * ၅၈၆။ ဒွယံ အတိဝိသာယံ။ မဟာဝီရိယံ ဩသဓံ မဟောသဓံ။ ‘‘လသုဏေ တိဝိသာယဉ္စ, သုဏ္ဌိယမ္ပိ မဟောသဓ’’န္တိ ရုဒ္ဒေါ။ အတီဝ ဝိသတိ ဘေသဇ္ဇပယောဂေသူတိ အတိဝိသာ, ဝိသာ, အရုဏာ, သိင်္ဂီပိ။
‘‘အရုဏော ကိဉ္စိရတ္တက္ကေ၊ သဉ္ဈာရာဂေ အနူရုကေ။
နိသဒ္ဒေ ကပိလေ ကုဋ္ဌေ၊ ဒဗ္ဗေဝ ဝါစ္စလိင်္ဂိကော’’။
‘‘အရုဏာတိဝိသာသာမာ၊ မဉ္ဇဋ္ဌာတိဝုတာသု စ။
ဥသီရေတိဝိသာယဉ္စ၊ သိင်္ဂိမဂ္ဂုရဝလ္လဘာ’’တိ။
ဒွယံ သောမရာဇိယံ။ ဝက အာဒါနေ, အစော, သောမသမတာယ ကာရိတာ ဝလ္လိကာ သောမဝလ္လိကာ, သကတ္ထေ ကော, ကဏှဖလာ, ပူတိဖလာပိ။
ဒွယံ ဒါရုဟလိဒ္ဒါရုက္ခေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ, ဗော, ရဿ ဗော, ဒါဗ္ဗီ, ဒီဃာဒိ, နဒါဒိ။ ဟလိဒ္ဒဝဏ္ဏဒါရုတာယ ဒါရုဟလိဒ္ဒါ, ဟလိဒ္ဒါပိ။ ဒွယံ ဗိဠင်္ဂေ။ အင်္ဂ, ရင်္ဂ, လင်္ဂ, ဂတျတ္ထာ ဒဏ္ဍကာ ဓာတူ, အ, ဠတ္တံ, ဗိဠင်္ဂံ။ စိတြာနိ တဏ္ဍုလာနိ ယဿာ, တဏ္ဍုလော, ကိမိသတ္တုပိ။
֍ * ၅၈၇။ ဒွယံ သမန္တဒုဒ္ဓါယံ, နုဟ ဥဂ္ဂိရဏေ, နဒါဒိ, မဟန္တံ နာမမဿ။ သီဟုဏ္ဍော, ဝဇိရဒုမော, ဂုဠာပိ။ ဒွယံ ဒက္ခာယံ။ မုဒုဂုဏယောဂါ မုဒ္ဒိကာ, မဓုရသော သာဒု, တေန ဝုတ္တံ ဝေဇ္ဇဂန္ထေ ‘‘သာဒု လဝဏတိတ္တမ္ဗိလကဋုကသာယကာ’’ဣတိ, တံယောဂါ မဓုရသာ။ ဂေါတ္ထနီ, ဒက္ခာပိ။ တိကံ ယဋ္ဌိမဓုကာယံ။ မဓုရသတာယ မဓုကံ, ဥပမာနေ ကော။ ဒဏ္ဍာကာရတ္တာ ယဋ္ဌိ စ သာ မဓုရသတ္တာ မဓုကာ စေတိ ယဋ္ဌိမဓုကာ။ မဓုရသဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ မဓုလဋ္ဌိကာ, ရဿ လော, သကတ္ထေ ကော စ။ ‘‘မဓုယဋ္ဌိကာ’’တိပိ ပါဌော, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘မဓုကံ က္လီတကံ ယဋ္ဌိ-မဓုကံ မဓုယဋ္ဌိကာ’’တိ [အမရ ၁၄.၁၀၉]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၂။)֍ * ၅၈၈။ ဒွယံ ဝါတိင်္ဂဏေ။ ဝါတဟရတ္တေန ဂဏီယတေတိ ဝါတိင်္ဂဏော, ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ, ဏွု, နဒါဒိ။ ဋကာရကရဏေ ဘဏ္ဋာကီပိ, ဗြဟတိယမ္ပိ အယံ။
‘‘ဝါတိင်္ဂဏော တု ဝါတ္တာကု၊
ဝါတ္တာကော သာကဝေဠု စ။
ဘဏ္ဍာကီ ရာဇကုမ္ဘဏ္ဍော၊
ဝါတ္တာကီ ဒုပ္ပဟာသိနီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၁၁၄]။
ရဘသော။ ဒွယံ ဗြဟတိယံ။ ဝါတ္တံ နိရာမယံ ကရောတီတိ ဝါတ္တာကီ, ဝါတိင်္ဂဏေပိ။ ဗြဟ ဝုတ္တိယံ, တော, နဒါဒိ။
ဒွယံ ဂေါရက္ခတဏ္ဍုလေ, ဝုတ္တဉ္စ တန္တန္တရေ ‘‘ဂင်္ဂေရုကီ နာဂဗလာ, တထာ ဂေါရက္ခတဏ္ဍုလာ’’တိ။ နာဂဿ ဗလမိဝ ဗလမေတိဿာ ရောဂဟရဏတ္တာ နာဂဗလာ, ဈသ ဟိံသတ္ထော, အ။ ဒွယံ အဂ္ဂိသိခါယံ။ နင်္ဂလသဒိသမူလတာယ လာင်္ဂလီ, နဿ လော, ဒီဃော စ။ ‘‘နင်္ဂလီ’’တိပိ ပါဌော, သရဒကာလေ သဉ္ဇာတတ္တာ သာရဒီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၃။)֍ * ၅၈၉။ တိကံ ကဒလိယံ။ ရမန္တိ ယဿံ ရမ္ဘာ, ဘော။ ကဒ မာရဏေ, အလော, နဒါဒိ။ မုစ မောစနေ, ဏော။ ဒွယံ ကပ္ပာသိယံ, ယဿာ ဖလံ ကပ္ပာသံ ကရောတိ လောကာနမုပကာရန္တိ ကပ္ပာသီ, ကရောတိသ္မာ ပါသော, နဒါဒိ။ ဝဒ ထေရိယေ, အရော, သမုဒ္ဒန္တာပိ။
သမုဒ္ဒန္တာ တု ကပ္ပာသီ၊ သိက္ကာဒုရာလဘာသု စ။
ကပ္ပာသီ ဝနသမ္ဘဝါ စေ၊ ဘာရဒွါဇီတိ ဝုစ္စတိ။
ဒွယံ ပဏ္ဏလတာယံ။ နာဂလောကေ ဇာတာ လတာ နာဂလတာ။ တမ္ဗဝဏ္ဏံ လာတီတိ တမ္ဗူလီ, အဿူ, နဒါဒိ။ တမ္ဗူလဿ အယံ ဝါ တမ္ဗူလီ။ တမ္ဗူလဝလ္လီ, နာဂဝလ္လီပိ, တမ္ဗူလံ နာမ ဖလပတ္တစုဏ္ဏာဒိယောဂသမူဟာနံ နာမံ, တဒတ္ထာ ဝလ္လီ တမ္ဗူလဝလ္လီ, နာဂလောကဿ ဝလ္လီ။ ဒွယံ ဓာတကိယံ, အယံ တမ္ဗပုပ္ဖီ, မဇ္ဇောပယုတ္တာ။ ပုပ္ဖာ သုဂန္ဓိကာ ဓာတကိစ္စေဝ ချာတာ။ အဂ္ဂိဇာလသမာနပုပ္ဖတာယ အဂ္ဂိဇာလာ။ အတိသယံ ဌိတိံ ကရောတီတိ ဓာတကီ, နဒါဒိ။
֍ * ၅၉၀။ ဒွယံ သုက္ကတိဝုတာယံ။ တိဿော ဝုတာ တစရာဇိယော ယဿာ တိဝုတာ။ တိဿော ပုဋာ တစရာဇိယော ယဿာ တိပုဋာ။ သရလာ, တိဘဏ္ဍီ, ရောစနီပိ [ဒေဝနီပိ (က.)]။ ဒွယံ ကဏှတိဝုတာယံ။ သာ တနုကရဏေ, ဝိရေစနကရဏေန ကာယံ, ရောဂဉ္စ သာယတီတိ သာမာ။
‘‘သာမာ တု မေစကေ ဝုဒ္ဓ-ဒါရကေ ဟရိတေ နဒိ။
တိကဏှတိဝုတာ ဂုန္ဒာ၊ သာရိဝါယမိနီသု စေ’’တိ။ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၄။)ရဘသော, ကလ သင်္ချာနေ, ကရ ကရဏေ ဝါ, အ, ကာဠာ။ ထီ ကာဠာ ကဏှတိဝုတာယံ, နီလီယောဇနဝလ္လိသု။ မသူရဝိဒလာ, အဒ္ဓစန္ဒာ, ကာဠမေသိကာပိ။
ဒွယံ ကုက္ကုဋသိင်္ဂါယံ။ သိင်္ဂသဒိသပုပ္ဖတာယ သိင်္ဂီ, ကုဠီရသိင်္ဂီ, ဝက္ကင်္ဂီပိ။ ဒွယံ ရေဏုကာချေ ဂန္ဓဒဗ္ဗေ, အယံ ရေဏုကေတျေဝ ဝါဏိဇာဒီနံ ချာတာ။ အဿာ စ မရီစာကတိ ဖလံ။ ရေဏု ဂတိသဒ္ဒေသု, ဏု, ကပိလာ ဝုတ္တာ။ ဒွိဇာ, ဟရေဏူ, ကောန္တီ, ဘသ္မဂန္ဓနီပိ။ ‘‘ဟရေဏု သော ကလာယေပိ, ရေဏုကာယံ ထိယံ ဘဝေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၁၂၀] ရုဒ္ဒေါ။
֍ * ၅၉၁။ ဒွယံ ဖာလကေ။ ဟိရီနာမိကာယ ဒေဝဓီတာယ သရီရတော သဉ္ဇာတတ္တာ ဟိရိဝေရံ။ ဝါရေတီတိ ဝါရံ, ဝါရိနာမကတ္တာ ဝါ ဝါရံ, လတ္တေ ဝါလံ။ ဥဒီဈံ။ ကေသမ္ဗုနာမမ္ပိ, ဥဒီစီဒေသေ ဘဝံ ဥဒီဈံ, ကေသဿ အမ္ဗုနော စ ယာနိ နာမာနိ, တာနိ သဗ္ဗာနျဿာတိ ကေသမ္ဗုနာမံ။ ဒွယံ ဗိမ္ဗိကာယံ။ ရတ္တံ ပက္ကဖလမဿာ။ ဩဋ္ဌဝဏ္ဏသမာနဖလတာယ ဗိမ္ဗိကာ, အဿာ ဧဝ ဟိ ဖလေနောဋ္ဌော ဥပမီယတေ။ တုဏ္ဍိကေရီ, ပိလုပဏ္ဏီပိ။
ဒွယံ သေလေယျေ, တဉ္စ ပါသာဏဘဝံ သုဂန္ဓရသဒဗ္ဗံ သေလဇန္တိ ချာတံ။ သိလာယံ ပါသာဏေ ဘဝံ သေလေယျံ, ဏေယျော။ အသ္မနော, အသ္မဿ ဝါ ပုပ္ဖံ အသ္မပုပ္ဖံ, ကာဠာနုသာရိယမ္ပိ။ ဒွယံ ဧလာယံ ‘‘ဖာလာ’’တိ ချာတာယံ။ ဣလ ဂမနေ, အ, ဣဿေ။ ဗဟဝေါ အတ္ထေ လာတီတိ ဗဟုလာ, ဗဟုရောဂေ ဝါ လုနာတီတိ ဗဟုလာ, စန္ဒဝါလာပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၅။)֍ * ၅၉၂။ ဒွယံ ‘‘ကုဋ္ဌ’’ဣတိ ချာတေ သုဂန္ဓဒဗ္ဗေ။ ကုဋ စေဒနေ, ဌော။ ကုယံ ပထဝိယံ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ ကုဋ္ဌံ။ ဗျာဓိနာမကတ္တာ ဗျာဓိ, တထာ စ ‘‘ကောဝေရံ ဘာသုရံ ကုဋ္ဌံ, ပါရိဘာဗျံ ဂဒါဟွယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၁၂၆] ရဘသော။ ပါကလံ, ဥပ္ပလမ္ပိ။ ဒွယံ ကေဝတ္တီမုတ္ထကေ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ပရိပေလဝံ ပ္လဝံ ဝနျံ၊ တံ ကုဋန္နဋသညကံ။
ဇာယတေ မဏ္ဍူကာကာရံ၊ သေဝါလဒလသဉ္စယေ’’တိ။
ဝနေ ပါနီယေ ဇာတံ ဝါနေယျံ, ဏေယျော, ကေဝတ္တီမုတ္ထကေ ပဏ္ဍော, သောဏကောသော ကုဋန္နဋော။ ကုဋ ဆေဒနေ, နဋ အဝဗန္ဓနေ, နဋ နဋ္ဋနေ ဝါ, ကုဋန္နဋန္တိ သမုဒိတနာမံ။ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဒါသပုရမ္ပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၆။)ဖလပါကန္တလတာဒိ ဇာတိမတ္တမေဝ ဩသဓိ နာမ, န တု တိဖလကက္ကောလာဒိ, ဣပစ္စယော, ဗဟုဝစနန္တု အတ္ထဗဟုလတ္တာ ဧဝ, ဧကဝစနန္တောပိ ဒိဿတေ, ဩသဓိ ဣတ္ထိယမေဝ။ ဩသဓံ သဗ္ဗမဇာတိယံ။ ဖလပါကန္တတ္တာ ဇာတိတော အညံ ယံ ကိဉ္စိ ရောဂါပနယနကရံ, တဒေါသဓမုစ္စတေ။ ဩသဓိဇာတိသမ္ဗန္ဓိဒဗ္ဗမ္ပိ ဇာတိဝတ္တိစ္ဆာယံ ရောဂပဟီနကြိယာဟေတုတ္တာ ဩသဓသဒ္ဒဝါစ္စန္တိ ပဋိပါဒနတ္ထံ သဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ။ ဩသဓသဒ္ဒတော ဇာတိယံ ဏော။ ကေစိ ပန ‘‘ဩသဓိဇာတိမတ္တမောသဓံ သဗ္ဗမဇာတိယ’’န္တိ ပါဌမဝတွာ ‘‘ဩသဓိဇာတိမတ္တံ ဘေသဇ္ဇံ သဗ္ဗမဇာတိယ’’န္တိ ပဌန္တိ။ တမိဓ ဩသဓိဩသဓသဒ္ဒါနမေဝ ဧကဒေသဝိကတိဝသေန ဝုတ္တာနံ သံသယာပဂမနတ္ထံ ဝိသေသဿ ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ, အမရကောသေပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဩသဓျော ဇာတိမတ္တေသု, အဇာတျံ သဗ္ဗမောသဓ’’န္တိ [အမရ ၁၄.၁၃၅]။ တတ္ထ သကဝါဒီပက္ခေ ဧကော မကာရော အာဂမဝသေန ဝုတ္တော။
֍ * ၅၉၃။ မူလာဒိကံ ဒသဝိဓံ သာကန္တိ မတံ, သက္ကောတိ ယေနာတိ ကတွာ။ တတြ မူလံ မူလကာဒီနံ, ပတ္တံ ဗာကုစာဒီနံ, ကလီရံ ဝံသာဒီနံ, အဂ္ဂံ ဝေတ္တာဒီနံ, ကန္ဒံ နီလုပ္ပလာဒီနံ, မိဉ္ဇံ တာလာဒီနံ, ဖလံ ကုမ္ဘဏ္ဍာဒီနံ, တစော မာတုလုင်္ဂါဒီနံ, ပုပ္ဖံ ဝင်္ဂသုသေနာဒီနံ, ဆတ္တံ အဟိဆတ္တာဒီနံ။
֍ * ၅၉၄။ ဒွယံ ဧဠဂလေ။ ပကာရေန ဒဒ္ဒုံ ပုနာတီတိ ပပုန္နာဋော။ ပု ပဝနေ, ကိယာဒိ, အဋော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဧဠဂံ ဒဒ္ဒုံ လုနာတီတိ ဧဠဂလော။ ဒဒ္ဒုဃော, စက္ကမဒ္ဒကော, ဥရဏာချောပိ, ဒဒ္ဒုံ ဟန္တီတိ ဒဒ္ဒုဃော, ဟနဿ ဃော။ စက္ကာကာရတာယ စက္ကံ, ဒဒ္ဒု, တံ မဒ္ဒယတီတိ စက္ကမဒ္ဒကော။ ဥရဏာချော မေသာချော။ မာရိသာကတိအပ္ပပတ္တကော ဘူမိလဂ္ဂပတ္တော တဏ္ဍုလေယျော အပ္ပမာရိသော စ နာမ, တဏ္ဍုလတော ဇာယတီတိ တဏ္ဍုလေယျော, ဏေယျော။ အပ္ပပတ္တတာယ အပ္ပော စ သော မာရိသာကတိတ္တာ မာရိသော စေတိ အပ္ပမာရိသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၇။)ဒွယံ ဇီဝန္တိယံ, အယံ ရတ္တင်္ဂမာရိသာကတိ, ဇီဝတော အန္တော, နဒါဒိ။ ဣတရတော ယု, နဒါဒိ။ ဇီဝါ, ဇီဝနီယာ, မဓုပိ။ ‘‘ဟေံ နု နွေ နီ’’။ ဒွယံ ဇီဝကေ, အယံ အဋ္ဌဝဂ္ဂပဝိဋ္ဌော။ အနေနေဝ နာမေန ဝါဏိဇာနံ ပသိဒ္ဓါ။ မဓုရသတာယ မဓုရကော, ဇီဝါပေတီတိ ဇီဝကော, ဏွု။
‘‘ဇီဝကော သိင်္ဂကော သေကော၊
ဒီဃာယု ကုစ္စသီသကော။
ရဿင်္ဂေါ မဓုရော သာဒု၊
ပါဏကော စိရဇီဝိနီ’’တိ။
တန္တန္တရံ [အမရကောသုဂ္ဃာဋနဋီကာယမ္ပိ အပရာဒ္ဓံ စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။
֍ * ၅၉၅။ ဒွယံ လသုဏေ။ ယဿ မူလံ သေတဝဏ္ဏံ။ ပလဏ္ဍုကန္ဒတော မဟန္တကန္ဒတာယ မဟာကန္ဒော။ အမ္ဗိလေနေကေန ရသေန ဦနတာယ လသုဏံ, လတ္တံ, ရဿတ္တံ, ဏတ္တဉ္စ, လသ ကန္တိယံ ဝါ, ယု, အဿု, ဏတ္တံ။ မဟောသဓံ, အရိဋ္ဌံ, ရသောနောပိ။ ဒွယံ ရတ္တမူလေ, ဟရိတေ စ။ ပလဍိ ဂန္ဓနေ, ဥ, သုန္ဒရော ကန္ဒော ယဿ သုကန္ဒကော။ ကြဏသွနနီ။
ဒွယံ ပဋောလေ။ ပဋ ဂမနေ, ဩလော, ပဋုံ ရသံ လာတီတိ ဝါ ပဋောလော, ဥဿော, တိတ္တရသတာယ တိတ္တကော။ သကတ္ထေ ကော။ ကုလကံ, ပဋုပိ။ ဒွယံ ‘‘ဘိင်္ဂရာဇ’’ဣတိ ချာတေ ကေသရဉ္ဇနေ။ ဘိင်္ဂေါ ဝုစ္စတိ ဘမရော, တဗ္ဗဏ္ဏံ ကတွာ တေသံ ရဉ္ဇေတီတိ ဘိင်္ဂရာဇော။ မုစ မောစနေ, အဝေါ, ဥဿာ, မာက္ကဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၈။)֍ * ၅၉၆။ ဒွယံ ပုနန္နဝါယံ, ဝုဒ္ဓါပိ ပုန နဝေါ ဘဝတိ ယာယ ယောဂိတာယာတိ ပုနန္နဝါ။ သောထံ ဟန္တီတိ သောထဃာတံ, ဟနဿ ဃာတော။ ဒွယံ အနူပဇေ သာကေ။ တုဒ ဗျထနေ, ဘာဝေ တော။ ဝိဂတံ တုန္နမေတဿ ခါဒနေ ဝိတုန္နံ။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု, တော, အန္နာဒေသော, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ ကာရဝေလ္လကေ။ တိတ္တရသတာယ ကုစ္ဆိတာကာရေန လမ္ဗတီတိ ကာရဝေလ္လော။ ဥဿာတ္တံ, ရတ္တံ, ဣလ္လော, ကုပုဗ္ဗော လဝိ အဝသံသနေ။ သသု ဟိံသာယံ, အဝေါ, နဒါဒိ, အဿု။ ‘‘ဟေ ခါ လေ-ချာ’’။ တိကံ လာဗုယံ။ တုမ္ဗ အဒနေ, တုမ္ဗတိ ဟိံသတိ ပိတ္တန္တိ တုမ္ဗီ, နဒါဒိ။ နပုဗ္ဗော လမ္ဗ အဝသံသနေ, ဥ, မလောပေါ, နဿ အတ္တံ, အလာဗု, ပါဏိနိယာနံ [ဥဏာဒိ ၁.၈၇], အာပုဗ္ဗော လမ္ဗ အဝသံသနေ, အာလာဗု။ ကာတန္တိကာနံ, စန္ဒာနဉ္စေဝံ, အသ္မာကန္တု ရဿံ ကတွာ အလာဗု, အလောပေ လာဗု, အဘေဒေါပစာရေန တီဏိပိ ဖလေပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနိ, သာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိ လိင်္ဂတ္ထဇောတကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၃၉၉။)֍ * ၅၉၇။ ဒွယံ သမ္ပုသေ။ ဣရံ ဝါရိံ လာတိ တဗ္ဗာဟုလျတောတိ ဧဠာလုကံ။ ‘‘ဣရာ ဝါရိသုရာ ဘူမိ-ဘာရတီသု ပယုဇ္ဇတေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ထိယံ, ဥ, သကတ္ထေ ကော။ ကုက အာဒါနေ, အရော, နဒါဒိ, ဥဿတ္တံ, ကံ ဝါတံ, ကဖဉ္စ ကရောတီတိ ကက္ကရီ, အပရတြ ဖလောပေါ။ ကကဠိပိ။ ဒွယံ ကုမ္ဘဏ္ဍေ။ ကုမ္ဘပ္ပမာဏဖလတာယ ကုမ္ဘဏ္ဍော, အညတ္ထေ ဏ္ဍော, ကုမ္ဘော ဝိယ ဍေတီတိ ဝါ ကုမ္ဘဏ္ဍော, ဗိန္ဒာဂမော, ကုသ ဆေဒနေ ဝါ, အဏ္ဍော, သဿ ဘော, ဗိန္ဒာဂမော, ကံ ဝါတံ ဥမ္ဘေတီတိ ဝါ ကုမ္ဘဏ္ဍော, အဏ္ဍော။ ဝလ္လ သံဝရဏေ, ဣဘော, မဟာဖလတာယ သဗ္ဗာသံ ဝလ္လိဇာတီနံ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဝါ ဝလ္လိဘော, ကက္ကာရူပိ။
ဒွယံ ဂေါရက္ခကက္ကရိယံ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ဝါရုဏီ သုရာ ဣန္ဒဝါရုဏီ။ ဝိသေသေန သရတိ ဟိံသတိ ကဖပိတ္တာဒယောတိ ဝိသာလာ။ ‘‘သရမေဟော ကုဋ္ဌဟရိ, ဝိသာလာ ကဖပိတ္တဃာ’’တိ ဟိ ဒဗ္ဗဂုဏေ။ ဝိသရတိ ဝိရေစတိ ဧတာယာတိ ဝါ ဝိသာလာ။ ဒွယံ အနုပသာကေ။ ဝသတိ ယသ္မိံ ခါရဂုဏော ဝတ္ထု။ ဝသ နိဝါသေ, ရတ္ထု, ဝသ ဟိံသာယံ ဝါ, ဝသတိ ကဖဝါတပိတ္တေတိ ဝတ္ထု။ ဝတ္ထုလေယျကောတိ သမုဒိတနာမံ။ လယ သာယျေ, လယာပေတိ သဗ္ဗဒေါသေတိ လေယျကော, ဏွု, အဿေ, ဝတ္ထု စ သော လေယျကော စာတိ ဝတ္ထုလေယျကော။ ‘‘မौံ-ဟေံ’’။
֍ * ၅၉၈။ ဒွယံ မူလကေ။ ဏွုမှိ မူလကော။ စစ္စ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု, ဥ, အဿု, မုံလာပင။ ဒွယံ ကလမ္ဗုကေ။ တမု ကင်္ခါယံ, ဏွု, ဗန္တော စ, ကေ ဇလေ လမ္ဗတီတိ ကလမ္ဗုကော, ဏွု, အဿု။ ဥပေါဒိကာပိ, ဥဒကံ အပဂတာ ဥပေါဒိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၀။)ကာသမဒ္ဒဈဇ္ဈရီမဂ္ဂဝါဒယော သာကဘေဒါ သာကဝိသေသာ။ ကာသံ မဒ္ဒတီတိ ကာသမဒ္ဒေါ။ ကစော, ဈဇ္ဈ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု, အရော, နဒါဒိ, ဈဇ္ဈရီ။ ကနကလာ။ ဖံ ဝါတံ ဂဏှာတီတိ ဖဂ္ဂဝေါ, ဟဿ ဝေါ, ဖဂ္ဂဝေါ, ‘‘ပै-တေံ-ခါ’’။
֍ * ၅၉၉-၆၀၀။ ဒွယံ ဒုဗ္ဗာယံ။ သုန္ဒရံ ဒလံ ပတ္တမေတဿ မင်္ဂလပါဌေတိ သဒ္ဒလော, သဒ္ဒံ မင်္ဂလသဒ္ဒံ လာန္တိ ဘာသန္တိ ပဌန္တိ ဗြာဟ္မဏာ ယေနာတိ ဝါ သဒ္ဒလော။ ဒုဗ္ဗီ ဟိံသာယံ, အ, အဝမင်္ဂလံ ဒုဗ္ဗတီတိ ဒုဗ္ဗာ, ဒုန္နိမိတ္တာဒယော ဝါရေန္တိ ယာယာတိ ဝါဒုဗ္ဗာ, နေရုတ္တော။ သတပဗ္ဗိကာ, ဘဂ္ဂဝီ, အနန္တာ, ရုဟာပိ။ သာ ဒုဗ္ဗာ သိတာ သုက္ကာ စေ, ဂေါလောမီ နာမ, ဂေါလောမဇတ္တာ ဂေါလောမီ။ သတဝီရိယာ, ဂဏ္ဍာလီ, သကုလာက္ခကောပိ။
ဒွယံ ဘဒ္ဒမုတ္တေ။ ဂု သဒ္ဒေ, ဒေါ။ မုစ မောစနေ, တော, ရောဂဟရဏတ္တာ ဘဒ္ဒဉ္စ တံ မုတ္တဉ္စေတိ ဘဒ္ဒမုတ္တံ, ‘‘နွာ-မျေ-ယေံ-ဇီ’’။ ဒွယံ ဥစ္ဆုမှိ။ ရသံ လာတီတိ ရသာလော, ဒီဃော။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ, ဥ, ဥသ ဒါဟေ ဝါ, ဥ, သဿ ဆော, ပုဗ္ဗတြ ဣဿု, အသရူပဒွိတ္တံ, ဥစ္ဆု, ပုမေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၁။)စတုက္ကံ ဝံသေ။ ဝီ ဂမနေ, ဠု, တစောဝ သာရော ယဿ။ ဝီ ဂမနေ, ဥ, နာဂမော, ဏတ္တံ, ဝနတိ သမ္ဘတီတိ ဝံသော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ, သော, ဝသ နိဝါသေ ဝါ, ကရဏေ အ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ သတပဗ္ဗော, ယဝဖလော, မက္ကရော, တေဇနောပိ, မက္ကရောတိ ပဋိသေဝတိ ယေန မက္ကရော, သညာယံ အ။ တိကံ ပဗ္ဗေ။ ပဗ္ဗ ပူရဏေ, ပဗ္ဗံ။ ဖလ ဝိသရဏေ, ဥ, ဠတ္တံ။ ဂန္ထ ဂန္ထနေ, ဣ, ဝဏ္ဏဝိကာရေ ဂဏ္ဌိ, သော ပုမာ။
အနိလဒ္ဓုတာ အနိလေန ကမ္ပိတာ ယေ ဝေဏူ ကီဋာဒိဘိ ကတရန္ဓတာယ နဒန္တိ, တေ ကီစကာ နာမ သိယုံ, စကီ အာမသနေ, ဏွု, ပုဗ္ဗာပရဗျဉ္ဇနာနံ ဝိပရိယယော, ကီစကာ။
֍ * ၆၀၁။ ဒွယံ နဠေ။ နီ နယေ, အလော, ဠတ္တံ, ဓမ သဒ္ဒဂ္ဂိသံယောဂေသု, ယု, ပေါဋဂလောပျတြ။ ဒွယံ ကာသေ။ ပုဋံ အညမညံ သံသဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီတိ ပေါဋဂလော, မဿ လော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, အ, အယမနိတ္ထီ။
ဒွယံ သရေ။ တိဇ နိသာနေ, ယု။ သရန္တျနေနေတိ သရော။ ပုမေ သညာယံ အ, သရ ဟိံသာယံ ဝါ။ ဂုန္ဒောပျတြ။ ဗီရဏဿ သေတကုသုမဿ တိဏဝိသေသဿ မူလံ ဥသီရံ နာမ, ဝသ ကန္တိယံ, ဥသ ဒါဟေ ဝါ, ဤရော, ပုဗ္ဗသ္မိံ ဝဿု, အဘယံ, နလဒံ, သေဗျံ, ဇလာသယံ, အမဏာလံ, လာမဇ္ဇကမ္ပိ။
ဟရိတကျာဘယာ ပဏ္ဍော, ဥသီရေ နိဗ္ဘယေ တိသု။
ဇလာသယော ဇလာဓာရေ, ဥသီရေ တု ဇလာသယံ။
သေဗျာ သေဝါရဟေ သိယာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၂။)֍ * ၆၀၂။ တိကံ ကုသေ, ကုသ ဆေဒနေ, အ, ဝရဟ ပါဓာနျေ, ပရိဘာသနဟိံ သာဒါနေသု စ, ဣသော, ဒု ပရိတာပေ, အဗ္ဘော, ဒဗ္ဘော, ကုထော, ပဝိတြမ္ပိ။
ဒွယံ ‘‘ဂန္ဓခေဍ’’ဣတိ ချာတေ တိဏေ, ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဘူတိနံ ဂန္ဓခေဍဉ္စ, သုဂန္ဓံ ဂေါမယပ္ပိယ’’န္တိ။ အထ ရာမကပ္ပူရတော ကော အဿ ဘေဒေါ။ ရာမကပ္ပူရံ ဗဟုပကဏ္ဍံ ကပ္ပူရသုဂန္ဓံ။ ဂန္ဓခေဍန္တု ဣကဍသမာနပတ္တံ သာခါသဘာဝံ ဘူမိလဂ္ဂံ, အတောယေဝ ဘူတိနကမုစ္စတေ, ဘူမိယံ လဂ္ဂံ တိဏံ ဘူတိနကံ, နတ္တံ, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ ဂဝါဒီနံ မဒနီယေ တိဏေ, ဃသ အဒနေ, ဏော, ယု မိဿနေ, အသော။ ဒွယံ ပူဂရုက္ခေ။ ပူဇ ပူဇာယံ, ဏော, ပူဂေါ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဏွု။ ဃောဏ္ဋာပိ, ‘‘ဃောဏ္ဋာ ဗဒရပူဂေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
֍ * ၆၀၃။ ဒွယံ တာလေ။ တလ ပတိဋ္ဌာယံ, စုရာဒိ, အ။ ဝါတာဒယော ဝိဘိန္ဒတီတိ ဝိဘေဒိကာ။
‘‘ဝါတဃော ဗြူဟနော စာပိ၊ ကိမိဟာ ကုဋ္ဌနာသနော။
ရတ္တပိတ္တဟရော သာဒု၊ တာလော သတ္တဂုဏော မတော’’တိ။
ဟိ ဒဗ္ဗဂုဏော။ တိဏရာဇာပိ။ ဒွယံ ခဇ္ဇူရိယံ။ ခဇ္ဇ ခဇ္ဇနေ, ဗျထနေ စ, ဦရော, နဒါဒိ။ သိဒ မောစနေ, သ္နေဟနေ စ, ဣ, သန္ဒ သဝနေ ဝါ, ဣ, ဥပါန္တဿိ စ, သိန္ဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၃။)֍ * ၆၀၄။ ဟိန္တာလာဒယော သတ္တ နိဿာရတာယ တိဏာနိ စ တာနိ မူလေန ဇလပါနသာမညတော ပါဒပါ စေတိ တိဏပါဒပါ ဝုစ္စန္တိ, တိဏ အဒနေ, ပမာဏတော တာလတော ဟီနော ဟိန္တာလော, ပဒဝိပရိယယော, ရဿော စ။ နာဠိ ဝိယ ဇာယတီတိ နာဠိကေရော။ အညတ္ထေ ဣရော, ကောန္တော စ, နာဠိကေရော။ လာင်္ဂလီပိ။ ‘‘လာင်္ဂလီ နာဠိကေရေ စ, သိရပါဏိမှိ လာင်္ဂလီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄.၁၆၈] ရဘသော။ သဏ္ဌာနတော တာလသဒိသတာယ တာဠီ, ဠတ္တံ, ဥပမာနေ ဤ, တဠ အာဃာတေ ဝါ, စုရာဒိ, နဒါဒိ, တာဠီ။ ကိတ နိဝါသေ, ရောဂါပနယနေ စ, ဏွု, နဒါဒိတ္တာ ဤ, ကေတကီ, အယံ နာရီ။
အရညဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၆. အရညာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၄။)֍ * ၆၀၅။ နဝ ပဗ္ဗတဿ နာမာနိ။ ပဗ္ဗ ပူရဏေ, တော။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ, ဩသဓာဒယော နိဂ္ဂိရတီတိ ဂိရိ, ဣ။ သိလာနံ ရာသိ သေလော, သိလာ ပစုရာ သန္တျသ္မိံ ဝါ သေလော, သေလ ဂတိယံ ဝါ, အ။ အဒ္ဒ ဂတိမှိ ယာစနေ စ, ဘူဝါဒိ, ဣ, အဒ္ဒ ဟိံသာယံ ဝါ, စုရာဒိ။ န ဂစ္ဆတီတိ နဂေါ။ န စလတီတိ အစလော။ သိလာနမုစ္စယော ဥဗ္ဗေဓော, ထူပေါ ဝါ သိလုစ္စယော။ သိခရယောဂါ သိခရီ, ဤ, တိလကီဘူတော။ ဘုံ ဘူမိံ ဓရတီတိ ဘူဓရော, ဘုယာ ဓရီယတီတိ ဝါ ဘူဓရော, ဗာဟုလျေန အ, ဘူဓရော။ အဟာရိယော, ဂေါတ္တောပိ, ဒေသန္တရံ နေတုမသကျတ္တာ အဟာရိယော, ဂဝံ ဘူမိံ ဓာရဏေန တာယတေ ဂေါတ္တော။
ပဉ္စကံ သိလာယံ။ အမ ဂတိယံ, ဘော။ ဝန, သန သမ္ဘတ္တိယံ, ပသနတိ ဗျာပေတီတိ ပါသာဏော, နိပါတနာ, ပသ ဗန္ဓနေ ဝါ, ယု။ အသု ခေပနေ, မော, အသ္မာ, ရာဇာဒိ, အသု ဗျာပနေ ဝါ။ ပလ ရက္ခဏေ, ဥပလော, ဥပ ဒေဟေ ဝါ, အလပစ္စယော နိပါတော။ သိလ ဥစ္စေ, အ။ သိလာ, နာရီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၅။)֍ * ၆၀၆။ ဂိဇ္ဈကူဋာဒယော တိကူဋန္တာ ‘‘ဝင်္ကာဒီ’’တိ ဧတ္ထ အာဒိနာ မလယဒဒ္ဒုရာဒယော စ နဂါ နဂဝိသေသာ။ ဂိဇ္ဈာ သကုဏဝိသေသာ အဿ ကူဋေ ဝသန္တိ, ဂိဇ္ဈသဒိသကူဋယုတ္တတာယ ဝါ ဂိဇ္ဈကူဋော။ ဝိသေသေန ဘာတီတိ ဝေဘာရော, အရော။ ပုလ မဟတ္တေ, ဝိသေသေန ပုလတီတိ ဝေပုလ္လော။ ဣသယော ဂိလတီတိ ဣသိဂိလိ, ဣ။ အာဒိစ္စဂမနဝိရောဓေန ဝိရုဒ္ဓံ ဈာယတီတိ ဝိဉ္ဈော။ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏတာယ ပဏ္ဍဝေါ, ပဏ္ဍ ဂတိယံ ဝါ, အဝေါ။ ကုဋိလတာယ ဝင်္ကော။ ဒွယံ ဥဒယဂိရိမှိ။ အပရသေလာပေက္ခာယ ပုဗ္ဗသေလော။ ဥဒယန္တျသ္မာ သူရိယာဒယောတိ ဥဒယော, သူရိယာဒီနမုဒယယောဂတော ဝါ ဥဒယော။
တိကံ အတ္ထဂိရိမှိ။ မန္ဒယတိ သူရိယော ယသ္မိံ မန္ဒရော။ မန္ဒပ္ပဘော ဝါ အရတိ ယသ္မိံ သူရိယောတိ မန္ဒရော, အတ္ထံ အနုပလဒ္ဓိံ ဂဟနက္ခတ္တာနံ ကရောတီတျတ္ထော, နာမဓာတုကာရိတန္တာ အ။ ဒွယံ ဟိမဝတိ ပဗ္ဗတေ။ ဟိမပ္ပစုရတာယ ဟိမဝါ, ဟိမံ ဝါ ဝမတီတိ ဟိမဝါ, ကွိ, ရာဇာဒိပက္ခေပတ္တာ သိဿာ။ ဟိမယုတ္တော အစလော ဟိမာစလော။
֍ * ၆၀၇။ အတ္တနိ သဉ္ဇာတဂန္ဓဒဗ္ဗာနံ ဂန္ဓေဟိ လောကေ မဒယတိ, မောဒယတီတိ ဝါ ဂန္ဓမာဒနော, ယု။ ကေလာသော ဝုတ္တော။ ဝိစိတ္တကူဋယုတ္တတာယ စိတ္တကူဋော။ သုခံ ဒဿနံ ယဿ, ယသ္မိံ ဝါ သုဒဿနော, ကာဠဝဏ္ဏကူဋတာယ ကာဠကူဋော။ တီဏိ ကူဋာနျဿ တိကူဋော, ဆဠေတေပိ ပဗ္ဗတဝိသေသာ။ အဿ ယထာဝုတ္တဿ ပဗ္ဗတဿ ပတ္ထော သမော ဘူမိဘာဂေါ သာနု နာမ, အဿ ဝါ ပဗ္ဗတဿ သမာယ ဘူမိယံ ပတ္ထော သာနု စ ဘဝန္တီတိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ ပတိဋ္ဌတေ အသ္မိန္တိ ပတ္ထော, ဌဿ ထော။ သန သမ္ဘတ္တိယံ, ဏု, သမ္ဘဇီယတေ သေဝီယတေတိ သာနု, ဒွေပျနိတ္ထိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၆။)֍ * ၆၀၈။ တိကံ သိင်္ဂဿ နာမံ။ ကုဋ ဒါဟေ, ကမ္မနိ ဏော, ဝါကာရေန ကူဋမ္ပိ။ သိခံ ရုဟတီတိ သိခရံ။ နေရုတ္တော။ သိခံ ဂစ္ဆတီတိ သိင်္ဂံ, ဣင်္ဂ ဂမနတ္ထော, ခလောပေါ။ ဒွယံ ပဗ္ဗတာဒီနံ ပပတနဋ္ဌာနဿ နာမံ။ ပပတန္တျသ္မာ, ဏော။ ပတ အဓောဂမနေ, ပပါတော။ တဋ သမုဿယေ, တဋော။
ဒွယံ ပဗ္ဗတနိတမ္ဗေ။ နိတမ္ဗော ဇဃနေပိ, ကဋ ဝဿာဝရဏေသု, ဏွု။ ပဗ္ဗတေ ပါသာဏာဒီသု အမ္ဗုနော ဇလဿ ပသဝေါ ပသဝနံ နိဇ္ဈရော နာမ, နိဿရဏံ နိဇ္ဈရော, သဿ ဈော, အသရူပဒွိတ္တံ။ ဈရောပိ။
֍ * ၆၀၉။ ဒွယံ ကိတ္တိမေ အကိတ္တိမေ, သဇလေ နိဇ္ဇလေ ဝါ ကန္ဒရေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ, အ, ဤ, ဒရီ။ ကံ ဇလဝါစကမဗျယံ, ကေန ဒရီယတေ ကန္ဒရော, အာ, ကန္ဒရာ။ တိကံ ဒေဝခါတဗိလေ။ နိလီယန္တျသ္မိံ လေဏံ, လီ သိလေသနေ, ယု။ ဂတိံ ဟွယတိ ကုဋိလယတီတိ ဂဗ္ဘရံ, နိပါတနာ။ ဂဗ္ဘ ဓာရဏေ ဝါ, အရော။ ဂုဟူ သံဝရဏေ, အ, ဂုဟာ။
ဒွယံ သိလာမယပေါက္ခရဏိယံ။ သောဍိ ဂဗ္ဘေ, ဤ။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတိသံဃာတေသု ဝါ, ဍော, ဤ။ ဒွယံ ပဗ္ဗတာဒီနံ ဂဗ္ဘရဒေသေ လတာပလ္လဝတိဏာဒီဟိ ပိဟိတောဒရေ ဂဗ္ဘရေ။ ကုဉ္ဇ အဗျတ္တသဒ္ဒေ, ကရဏေ, ဏော, နိကုဉ္ဇံ နိပုဗ္ဗော။ ဒွယံပျနိတ္ထိယံ။ နိကုဉ္ဇဝစနံ ပကုဉ္ဇာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၇။)֍ * ၆၁၀။ သေလဿ ပဗ္ဗတဿ ဥဒ္ဓံဘူမိ အဓိစ္စကာ နာမ။ သေလဿာဓောဘာဂါသန္နဘူမိ ဥပစ္စကာ နာမ။ အတြ တေဟိ ဥပါဒိသဒ္ဒေဟိ စ္စကော ယဒါဒိနာ [ပါဏိနိ ၅.၂.၃၄]။
မူလပဗ္ဗတဿန္တေ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ခုဒ္ဒပဗ္ဗတာ ပါဒါ နာမ။ တတြ ပါဒါဒိဒွယံ။ ပဇ္ဇတေ ဂမျတေတိ, ဏော။ သေလဿ ဥပန္တော သမီပေ ပဗ္ဗတော ဥပန္တသေလော။
ဂေရိကမနောသိလာဟရိတာလကဋ္ဌိနျာဒိကောသဗ္ဗော ဧဝ သိလာဝိကာရော ‘‘ဓာတူ’’တျုတ္တော, ဓရ ဓာရဏေ, တု, ဓာတု။
သေလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၈။)֍ * ၆၁၁။ တိကံ သီဟေ။ ကေသရော ဇဋာ, တံယောဂါ, ဤ, ကေသရီ။ မိဂေ ဟိံသတီတိ သီဟော, နိပါတနာ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, မိဂေ ဟန္တုံ သံဝိဇ္ဇမာနာ ဤဟာ အဿာတိ ဝါ သီဟော, သဟတီတိ ဝါ သီဟော။ ပဉ္စဿော, ဟရိပိ။ မုခမိဝ စရဏာပျဿ ကရိကုမ္ဘဒါရဏသမတ္ထာတိ တေဟိ သဟ ပဉ္စဿာနိ ယဿ။ ဟရတိ မိဂေတိ ဟရိ, ဣ။ မဟာကုက္ကုရပ္ပမာဏော ကုက္ကုရာကတိ ကဏှလေခါစိတ္တသရီရော ဂေါမနုဿာဒိဟိံသက္ခမော ရဿမုခေါ တရစ္ဆော နာမ, သော ‘‘သုနခဗျဂ္ဃော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တရ တရဏေ, ဆော, မိဂေ အဒတီတိ မိဂါဒနော, နန္ဒာဒီဟိ ယု။
ဒွယံ ဗျဂ္ဃေ။ ဝိနိဟန္တွာ အာဃာယတီတိ ဗျဂ္ဃော, ဃာ ဂန္ဓောပါဒါနေ, ဗျဂ္ဃော ဒီပိနိပိ။ ပုံ ပုမာနော ဒါလေတီတိ ပုဏ္ဍရီကော, ဒလ ဝိဒါရဏေ, ဏွု။ ဒဿ ဍော, လဿ ရော, အဿီ, ပုဏ္ဍရီကော။
‘‘ပုဏ္ဍရီကံ သိတမ္ဗောဇေ၊
သိတစ္ဆတြေ စ ဘေသဇ္ဇေ။
ကောသကာရန္တရေ ဗျဂ္ဃေ၊
သော ဒိသာဝါရဏဂ္ဂိသူ’’တိ။ –
နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဝဂ္ဃောပိ။ ဒီပိနိဝိသယေ သဒ္ဒူလော ဤရိတော, သရတီတိ သဒ္ဒူလော, ဦလော, ဒေါ စန္တော, သဒ္ဒေန ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ သဒ္ဒူလော။ ဒီပံ တစ္စမ္မံ, တံယောဂါ ဒီပီ, တသ္မိံ ဒီပိနိ။
֍ * ၆၁၂။ ပဉ္စကံ အစ္ဆေ။ အသု ခေပနေ, ဆော။ ဣစ ထုတိယံ, အ, ဣက္ကော။ ဘလ္လုကောပိ, ဘလ, ဘလ္လ ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု, ဏွု, အဿု, ဤသ ဂတိဟိံသာဒါနေသု, သော, ရဿာဒိ။ အပစ္စယေ ဣသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၀၉။)ဒွယံ ရောဟိတေ။ လောဟိတဝဏ္ဏတာယ ရောဟိသော, လောဟိတော စ, ပုဗ္ဗတြ တဿ သော။ တိကံ ဂေါကဏ္ဏေ။ ဂဝဿ ကဏ္ဏော ဝိယ ယဿ ကဏ္ဏောတိ ဂေါကဏ္ဏော။ ဂဏယုတ္တတာယ ဂဏီ စ သော ကဏ္ဋကသဒိသသိင်္ဂတာယ ကဏ္ဋကော စေတိ ဂဏိကဏ္ဋကော, သမုဒိတနာမမ္ပိ ဝဒန္တိ။ ဂဏိ စ ကဏ္ဋကော စ ဂဏိကဏ္ဋကာတိ ဒွေ နာမာနိပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ, တေနေဝ ဟိ ‘‘ဂဏိကဏ္ဋကာ’’တိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတော။
֍ * ၆၁၃-၆၁၄။ စတုက္ကံ ခဂ္ဂေ။ သိင်္ဂဉ္စ ခဂ္ဂါချံ, တံယောဂါ ခဂ္ဂေါ။ ‘‘ခဂ္ဂေါ ဂဏ္ဍကသိင်္ဂါသိ-ဝုဒ္ဓဘေဒေသု ဂဏ္ဍကေ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂.၅.၄] ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ခဂ္ဂသဒိသံ ဝိသာဏမဿ သဏ္ဌာနတောတိ ခဂ္ဂဝိသာဏော, ဏော။ ဧတ္ထ ခဂ္ဂသဒ္ဒေါ အသိပရိယာယော။ ပလာသမဒတီတိ ပလာသာဒေါ။ ဂဏ္ဍ ဝဒနေကဒေသေ, ဏွု, ဂဏ္ဍကော။
ဗျဂ္ဃာဒိကော သဗ္ဗောပိ မိဂဘေဒေါ ‘‘ဝါဠမိဂေါ, သာပဒေါ’’တိ စောစ္စတေ။ ဗျဂ္ဃဿာတိသယေန မနုဿာဒီနံ ဟိံသနတော ဒုဋ္ဌတာ ပါကဋာတိ တပ္ပမုခတာ ဝုတ္တာ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဝလန္တျတ္တာနမသ္မာတိ ဝါဠော, ဏော, ဝါဠော စ သော မိဂေါ စေတိ ဝါဠမိဂေါ, ဒုဋ္ဌမိဂေါတျတ္ထော။ ‘‘ဗျဂ္ဃော တံ ခါဒတူ’’တျာဒိနာ သပန္တိ ယေနာတိ သာပဒေါ, သပ အက္ကောသေ, ဒေါ, ဒီဃာဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၀။)ပ္လဝင်္ဂန္တံ မက္ကဋေ။ ပ္လဝေါ ဂတိဘေဒေါ, တေန ဂစ္ဆတီတိ ပ္လဝင်္ဂမော, ပ္လဝင်္ဂေါ စ။ မရ ပါဏစာဂေ, အဋော, ကော စန္တော, မက္ကဋော။ နရော ဣဝ ဝါနရော, ဝါသဒ္ဒေါ ဣဝတ္ထေ, နာမာနံ ယုတ္တတ္ထတ္တာ သမာသော။ သာခါယံ ပသုတော မိဂေါ သာခါမိဂေါ။ ဂတျတ္ထတာယ ကြိယာယ ပယောဂါ။ ကပိ စလနေ, ဣ, ကပိ။ ဝလီ သိထိလံ စမ္မံ မုခေ အဿ ဝလီမုခေါ။ ကိသော, ဝနောကောပိ, ကုစ္ဆိတေနာကာရေန သေတီတိ ကိသော, ဥဿိ။ ဝနမောကမာသယော အဿ ဝနောကော။ သော မက္ကဋော စေ ကဏှတုဏ္ဍော ကာဠမုခေါ သိယာ, တဒါ ‘‘ဂေါနင်္ဂလော’’တိ မတော, ဂုန္နံ နင်္ဂလသဒိသတာယ ဂေါနင်္ဂလော။
֍ * ၆၁၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ သိင်္ဂါလဿ နာမံ။ သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု, အလော။ သရတိဿ သိင်္ဂေါ။ ဇမု အဒနေ, ဏွု, ဗော စန္တော, အဿု။ ကုသ အက္ကောသေ, တု, ထု ဝါ။ ဘေရဝယုတ္တတာယ ဘေရဝေါ, ‘‘ဘေ’’ဣတိ ရဝတီတိ ဝါ ဘေရဝေါ။ သမု ဥပသမေ, ဣဝေါ, သိဝါ, နာရီ, သိ သေဝါယံ ဝါ, ဝေါ။ မိဂဓုတ္တော, ဝဉ္စကောပိ, မိဂေသု ဝနပသူသု ဓုတ္တော။ ဗြာဟ္မဏံ ဝဉ္စေတီတိ ဝဉ္စကော။
တိကံ ဗိဠာရေ။ ဗိလ ဘေဒနေ, အရော, ဠတ္တံ။ ဗဗ္ဗ ဂတိယံ, ဥ။ မဇ သုဒ္ဓိယံ, အာရော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဩတု, အာခုဘုဇောပိ။ ဒွယံ ကောကေ, အယံ ကုက္ကုရပ္ပမာဏော ကပိလော ဟရိဏော။ ကုက, ဝက အာဒါနေ။ ဤဟာမိဂေါပိ, မိဂေ ဤဟတိ ကင်္ခတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၁။)֍ * ၆၁၆။ ဒွယံ မဟိံသေ။ မဟိယံ သေတီတိ မဟိံသော, ရဿော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ လလ ဣစ္ဆာယံ, ဥဒကံ လလတီတိ လုလာယော, နိပါတနာ, အယော, အဿု စ။ ဂေါ ဝိယ ဝဇတိ ဇာယတီတိ ဂဝဇော။ ဂေါ ဝိယ အယတီတိ ဂဝယော, သမာ ဒွေ တုလျတ္ထာ။
ဒွယံ သလ္လေ။ သလ္လ အာသုဂတိယံ, အ, သလ္လော, သကတ္ထေ ကော, သလ္လကော အတ္တနော သရီရဇာတေန သလ္လေန သုနခံ သလတိ ဟိံသတီတိ ဝါ သလ္လော, သလ္လကော စ, အယံ သူကရသဏ္ဌာနော, သလာကာပါယော စ။ အဿ သလ္လဿ လောမမှိ သလလံ, သလဉ္စ ဘဝေ။ ပလ, သလ, ပထ ဂတိယံ, အလော, နဒါဒိတ္တေ သလလီ, ထိတ္တာဘာဝေ သလလံ, အမှိ သလံ။
֍ * ၆၁၇။ ပဉ္စကံ မိဂေ, ဟရန္တျနေန ဟရိဏော, ဟရ ဟရဏေ ယု။ ဏတ္တမိတ္တဉ္စ။ မရ ပါဏစာဂေ, အ, ရဿ ဂေါ, ဣတ္တဉ္စ။ သေန သုနခေန ရင်္ဂတိ ဂစ္ဆတိ ပလာယတီတိ သာရင်္ဂေါ။ ဒီဃာဒိ, မဂေါ, မိဂေါ စ ဧတေ ဒွေ မိဂမတ္တေပိ။ အဇိနဿောပယုဇ္ဇမာနဿ ယောနိ, တေန ဘူတဿာဇိနဿုပ္ပတ္တိကာရဏတ္တာ ဝါ အဇိနယောနိ။ အယမ္ပိ မိဂမတ္တေပိ။ ကုရင်္ဂေါ, ဝါတာယုပိ။ ကုယံ ပထဝိယံ ရင်္ဂတီတိ ကုရင်္ဂေါ။ ဝါတမယတီတိ ဝါတာယု, ဥ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၂။)ဒွယံ သူကရေ။ သုန္ဒရံ ဖလံ ကရောတီတိ သူကရော။ ဝုတ္တဉ္စ ဒဗ္ဗဂုဏေ –
‘‘သ္နေဟနံ ဗြူဟနံ ဝဿံ၊ တထာ ဝါတသမာပဟံ။
ဝါရာဟံ ပိသိတံ ဗာလျံ၊ ရောစနံ သေဒနံ ဂရူ’’တိ [ဒဗ္ဗဂုဏသင်္ဂဟ ၂.၁၁-၂]။
သုခံ ကရောတီတိ ဝါ သူကရော။ သုန္ဒရော ကရော ယဿ ဝါ သူကရော။ ဝရေ အာဟန္တီတိ ဝရာဟော, ဝရေ သတိ အာဟန္တဗ္ဗောတိ ဝါ ဝရာဟော, ကောလော, ထဒ္ဓလောမော, ဘူဒါရောပိ။ ဒွယံ သသေ။ ပေလ ဂတိယံ, ဏွု။ သသ ပ္လုတဂတိယံ, အ။
֍ * ၆၁၈။ ဒွယံ ဧဏီမိဂေ။ ဧဏိယာ မိဂိယာ, ဧဏဿ ဝါ အပစ္စံ ဧဏေယျော, အယံ စမ္မာဒီသုပိ ‘‘ဧဏဿ, ဧဏိယာ ဝါ စမ္မာဒိကော ဧဏေယျော’’တိ ဝစနတ္ထံ ကတွာ။ ဧဏိယာ ဣတ္ထိယာ ပုတ္တော မိဂေါ ဧဏီမိဂေါ, ဣ ဂတိယံ, ယု, နဒါဒိ, အနဒါဒိတ္တေ ဧဏော, ဧဝမေတေပျုပ္ပာဒိတာ။ ဒွယံ ပမ္ပဋကေ။ ပဋ ဂမနေ, ဏွု, ဥပသဂ္ဂန္တေ ဗိန္ဒာဂမော စ။ ပဗ္ဗ ဂတိယံ, ဏွု, ဗိန္ဒာဂမော, ဗလောပေါ စ။
ဒွယံ ဝါတမိဂေ။ ဂမနေန ဝါတသမော မိဂေါ ဝါတမိဂေါ။ စလတိသ္မာ ယု, နဒါဒိ။ တိကံ မူသိကေ။ မုသ ထေယျေ, ဏွု, ဣတ္တဉ္စ။ အာပုဗ္ဗော ခနု အဝဒါရဏေ, ဥ, နလောပေါ။ ဥန္ဒ ပသဝနက္လေဒနေသု, ဦရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၃။)֍ * ၆၁၉။ စမရာဒယော, သရဘာဒယော စ မိဂန္တရာ မိဂဝိသေသာ။ စမရော ဥတ္တရာပထေ ချာတော, ယဿ ပုစ္ဆံ စာမရံ, စမု အဒနေ, အရော, စမရော, ထိယံ စမရီ။ ပသဒေါ စိတ္တလောမီ, ပသ ဗန္ဓနေ, အဒေါ။ ကုယံ ရင်္ဂတီတိ ကုရုင်္ဂေါ, အဿု, ဥတ္တာဘာဝေ ကုရင်္ဂေါ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ မိဂါနံ မာတုဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတီတိ မိဂမာတုကာ, ဥပမာနေ ကော။ ရု သဒ္ဒေ, ရု။ ရုဏံ ကရောတီတိ ရင်္ကု, ဥ, ဏဿ လောပေါ ရကာရဿ, ဥဿ စ။ အတ္တာနံ နီစံ ကရောတီတိ နီကော။ သရတိသ္မာ အဘော, သရဘော။ အဋ္ဌာပဒေါ ဥဒ္ဓံနယနော သီဟဿာပိ ဟန္တာ, တဿ စ ပါဒစတုက္ကံ ဥဒ္ဓံ ဘဝတီတိ။
֍ * ၆၂၀။ ပိယကာဒယော တယော, အာဒိနာ ကန္ဒလီစီနသမူရုအာဒယော စ စမ္မယောနယော, တေန ဘူတဿ စမ္မဿ ဥပ္ပတ္တိကာရဏတ္တာ, ဧတေ စ စိတြတနုရုဟာဒယော ကမ္ဗောဇာဒိမှိ, ဥတ္တရာပထေ စ ဇာယန္တိ, တတြေဝ သနာမချာတာ။ ယထာ မိဂသဒ္ဒေါ ဝနျပသုသာမညေ, ဝိသေသေ စ ကုရင်္ဂါချေ ဝတ္တတိ, ယထာ စ လောဟသဒ္ဒေါ သုဝဏ္ဏာဒိကေ တေဇသသာမညေ, ဝိသေသေ စ, တထာ စမ္မယောနိအဇိနယောနိသဒ္ဒါပိ မိဂသာမညေ, မိဂဝိသေသေ စေတိ တထာ ဝုတ္တာ။
ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ဏွု, ဣယာဒေသော။ ဦရုမှိ အတိသယစမ္မယုတ္တတာယ စမူရု, ဧကဿ မဿ လောပေါ။ ကဒိ အဝှာနေ, အလော, ဤ, ကဒလီ စ သော မိဂေါ စေတိ ကဒလီမိဂေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၄။)သီဟာဒယော ယထာဝုတ္တာ, အဝုတ္တာ စ သဗ္ဗေ စတုပ္ပဒါ သတ္တာ ‘‘မိဂါ, ပသဝေါ’’တိ စောစ္စန္တေ။ ပသဝန္တီတိ ပသဝေါ, သု အဘိသဝေ, ပသ ဗန္ဓနေ ဝါ, ဥ။
֍ * ၆၂၁။ စတုက္ကံ လူတာယံ။ လူ ဆေဒနေ, တော, လူတာ, သကတ္ထေ ဣကော, လူတိကာ, ဒွေ နာရိယံ။ ဥဏ္ဏာပါယော တန္တု ဥဏ္ဏာ, သာ နာဘိယံ အဿ ဥဏ္ဏနာဘိ, ရဿော။ မက္ကဋော ဝိယ သာခါယံ အတ္တနော တန္တုမှိ ဂစ္ဆတီတိ မက္ကဋကော။
ဒွယံ ဂေါမယဇဝိစ္ဆိကေ။ ဝိစ္ဆ ဂမနေ, ဏွု, ဝိစ္ဆိကော, သတပဒိယမ္ပိ, အာဠံ ဝိစ္ဆိကနင်္ဂုလံ, တံယောဂါ အာဠိ။ ဒွယံ ဃရဂေါဓာယံ။ သရတိသ္မာ ဦ, အဝေါ စန္တော။ ဃရံ နိဿိတာ ဂေါဓာ ဃရဂေါဠိကာ, ဓဿ ဠော, သကတ္ထေ ကော။
֍ * ၆၂၂။ ဒွယံ ဂေါဓာယံ။ ဂုဓ ရောသေ, အ, ဂေါဓာ, နာရီ။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ, အ, ကုဏ္ဍော။ ဒွယံ ရတ္တပါယံ။ ကဏ္ဏဿ ဇလူကာ ရတ္တပါ ကဏ္ဏဇလူကာ။ သတံ ပဒါ ယဿာ သတပဒီ, ပဒသဒ္ဒေါ ပါဒတ္ထော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၅။)ဒွယံ ကလန္ဒကေ။ ကန္ဒ အဝှာနေ, ရောဒနေ စ, ကန္ဒတီတိ ကလန္ဒကော, လမဇ္ဈော, ဏွု။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကာဠကာ, နာရိယံ။ ဒွယံ နကုလေ, နတ္ထိ ကုလံ ဧတဿ သပ္ပေသု နကုလော, အရိသပ္ပောပိ။ နက္က နာသနေ ဝါ, ဥလော, ကလောပေါ, သပ္ပေ နာသေတီတိ နကုလော။ မင်္ဂ ဂတျတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, ဥသော။
֍ * ၆၂၃။ ဒွယံ ကကဏ္ဋကေ။ ကုစ္ဆိတော ကဏ္ဋကော အဿ, ဥဿတ္တံ။ သရတိ ဓာဝတီတိ သရဋော, အဋော။
စတုက္ကံ ကီဋေ။ ကီဋ ဗန္ဓနေ, အ, ကီဋ ဂမနေ ဝါ, ဒီဃာဒိ။ ပုလ မဟတ္ထေ, အဝေါ, ဠတ္တံ။ ကုစ္ဆိတံ အမတိ ဂစ္ဆတီတိ ကိမိ, ဣ, အဿိတ္တံ။ ပကာရေန အနတီတိ ပါဏကော, ဏွု, ဏတ္တံ။
ဒွယံ ကဏ္ဋလောမကီဋေ။ ဥစ္စံ ဌာနံ အာလိင်္ဂတီတိ ဥစ္စာလိင်္ဂေါ။ ဗဟုလောမယုတ္တော ပါဏကော လောမသပါဏကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၆။)֍ * ၆၂၄-၆၂၅။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန သကုဏဿ နာမာနိ။ ဝိဟေ အာကာသေ ဂစ္ဆတီတိ ဝိဟင်္ဂေါ, ဝိဟင်္ဂမော စ, အာကာသပရိယာယော စေတ္ထ ဝိဟသဒ္ဒေါ, ဝေဟာသဿ ဝါ ဝိဟာဒေသော။ ပက္ခယုတ္တတာယ ပက္ခီ။ ခေန, ခသ္မိံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ခဂေါ။ အဏ္ဍတော ဇာတော။ သက္ကောတိ ဥဒ္ဓံ ဂန္တုန္တိ သကုဏော, သကုန္တော, သကုဏီ စ, သက သတ္တိယံ, ဥဏော, ဥန္တော, ဥဏီ စ။ ပတန္တော ဍေန္တော, ပတ္တေန ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ပတင်္ဂေါ, အပရတြ တလောပေါ။ မာတုကုစ္ဆိတော, အဏ္ဍတော စာတိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာယတီတိ ဒွိဇော။ ဥဍ္ဍနာဒီသု ဝက္ကံ ကုဋိလံ အင်္ဂံ ဂီဝါဒိကံ ဧတဿ, ဝက္ကေန ဂမနေန အင်္ဂတီတိ ဝါ ဝက္ကင်္ဂေါ။ ပတ္တေန ယာတိ, တံ ဝါ ယာနံ ဧတဿ။ ပတတိ ပတန္တော ဝိယ အာကာသတော ဟောတီတိ ပတန္တော။ နီဠေ ကုလာဝကေ ဇာယတီတိ နီဠဇော။
ဝဋ္ဋကာဒယော, ပေါက္ခရသာတကာဒယော စ တဗ္ဘေဒါ တေသံ သကုဏာနံ ဝိသေသာ။ ဝဋ္ဋ ဝဋ္ဋနေ, ဏွု, ဝဋ္ဋကာ နာရီ။ မယူရပ္ပမာဏော တဒါကတိစိတ္တပက္ခော ဇီဝဉ္ဇီဝေါ ဒက္ခိဏပထာဒီသု ဇာယတေ, ‘‘ဇီဝဇီဝါ’’တိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဇီဝဉ္ဇီဝေါ။ ‘‘ဇီဝဇီဝေါ’’တိ နိရာနုနာသိကာပိ။ စန္ဒိကာယုတ္တရတ္တိပ္ပိယော ပက္ခီ စကောရော, စက ပရိတက္ကနေ, ဥရော, ဥဿော, စင်္ကောရောပိ။ တရတိသ္မာ ဣရော, ဒွိတ္တမိတ္တဉ္စ, တိတ္တိရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၇။)֍ * ၆၂၆။ သလ ဂတိယံ, ဏိကော, ဠတ္တံ, သာဠိကာ, နာရီ။ ကလံ ရဝတီတိ ကရဝီကော, ဤကော, လလောပေါ။ ကရဝီကော, ယဿ သရော ဘဂဝတော သရေန ဥပမီယတေ, သော ဝုစ္စတိ ‘‘ကရဝီကော’’တိ။ ဇဝေန ရဝိနာ သဒိသော ဟံသော ရဝိဟံသော။ ကုသ သဒ္ဒေ, ထကော, ဒွိတ္တံ, ကုသဿ သဿ တော, ကုကုတ္ထကော။ ကရဏ္ဍ ဘာဇနတ္ထေ, အဝေါ, ကရဏ္ဍဝေါ, ဇလစရော ပက္ခီ။ ဗိလု ပတိတ္ထမ္ဘေ, အ, အဝါဒေသော, ဗိလဝေါ, ‘‘ဂဏ္ဍပ္လဝေါ’’တိ ချာတော ရတ္တပက္ခော မဟာပက္ခီ ပေါက္ခရသာတကော, ပေါက္ခရဿ သညာ ယဿ ပေါက္ခရသာတကော, ညဿ တော, ဒီဃော စ, သမုဒိတနာမမေဝ ဝါ တဿ, တဒါ သာဒ အဿာဒနေ, ဏွု, ဒဿ တော, ပေါက္ခရသာတကော။
֍ * ၆၂၇။ သတ္တကံ ပက္ခေ။ ပတန္တိ အနေနာတိ ပတတ္တံ, ယဒါဒိနာ တော, ဒွိတ္တံ။ ဥခ ဂတိယံ, ယု, ဥဿေ, အဿု, ပေခုဏံ, ဏတ္တံ။ ပတ ဂမနေ, တော, ပါတတော တာယတီတိ ဝါ ပတ္တံ။ ပတ ဂမနေ, ခေါ, တဿ ကော, ပက္ခော။ ပတိတုံ ဣစ္ဆတိ ယေန ပိဉ္ဆံ, နေရုတ္တော, ပတ ဂမနေ ဝါ, ဆော, တလောပေါ, ဗိန္ဒာဂမော, အဿိ။ ဆာဒျတေ အနေန ဆဒေါ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ, ဥ, ဣဿတ္တံ, ဂမု ဂမနေ ဝါ, ဥ, မဿ ရော။
ပက္ခီနံ ဗီဇေ ‘‘အဥ’’ဣတိ ချာတေ အဏ္ဍံ, ကစ္ဆပါဒီနံ ဗီဇေပိ, ‘‘အဏ္ဍံ ခဂါဒိကောသေ စာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ အဍိ အဏ္ဍတ္ထေ, ဏော, ပေသိ, ကောသောပိ, ပိသ အဝယဝေ, ဣ, ပေသိ, ‘‘ပေသိယံ ပတ္တဘေဒေ စ, ကောသော ပုမေဝ ဣစ္ဆိတော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅.၃၇] ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ပက္ခိဂေဟေ။ နီလ ဝဏ္ဏေ, အ, ဠတ္တံ, နီ နယေ ဝါ, ဣလော။ ကုစ္ဆိတံ အဏ္ဍဝိနာသနာဒိကံ လုနာတီတိ ကုလာဝကံ, ဏွု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၈။)֍ * ၆၂၈။ ဒွယံ ဂရုဠာနံ မာတရိ။ ဝိနော ပက္ခိနော နမန္တိ ယံ ဝိနတာ။ ထီပုမဒွယံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ဒွယံ မိထုနံ နာမ, သင်္ချာနဿ သင်္ချေယျနိဿိတတာယ ဣတ္ထိပုရိသာယေဝ မိထုနံ, မိထ သင်္ဂမေ, ဥနော။
ဆက္ကံ ယုဂဠမတ္တေ။ ယုဇ ယောဂေ, အ, ယုဂံ, အလပစ္စယေ ယုဂဠံ, ဠတ္တံ, ယုဂလမ္ပိ။ ဥဘ ပူရဏေ, ဏော, ဒွန္ဒာဒေသော စ, ဒွန္ဒံ, ယမု ဥပရမေ, ဏွု, အလော စ, ယမကံ, ယမလဉ္စ, အပစ္စယေ ယမံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၁၉။)֍ * ၆၂၉-၆၃၁။ မဏ္ဍလန္တံ သမူဟေ။ သမ္မာ, ဝိသေသေန စ ဦဟတေ ပုဉ္ဇီဘူတတ္တာတိ သမူဟော, ဏော, သမံ သဟ အဝယဝေန ဦဟတိ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ သမူဟော။ ဂဏ သင်္ချာနေ, ဂဏီယတိ အဝယဝေန သဟာတိ ဂဏော။ သဟ အဝယဝေန ဂစ္ဆတီတိ သံဃာတော, ဟန ဂမနေ, ဏော, သဟ အဝယဝေန ဥဒယတီတိ သမုဒါယော, ဒါဂမော, မဇ္ဈေ ဒီဃော။ သဉ္စိနောတိ အဝယဝန္တိ သဉ္စယော, စိ စယေ။ သဟ အဝယဝေန ဒုဟယတီတိ သန္ဒောဟော, ဒုဟ ပပူရဏေ။ နိဿေသတော ဝဟတိ အဝယဝန္တိ နိဝဟော။ အဝယဝံ ကတွာ ဗျပိယတိ ဂစ္ဆတီတိ ဩဃော [ဥစျတေ ဩဃော ဥစ သမဝါယေ ဃဥ နိပါတနာ စဿ ဃော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅.၃၉)]။ ဝိသန္တိ အဝယဝါ ယသ္မိန္တိ ဝိသရော, အရော။ အဝယဝံ သမီပေ ကရောတီတိ နိကရော။ ဧကေကာပေက္ခာယ အပ္ပတ္ထေန ကသင်္ခါတာ အဝယဝါ အာယန္တိ ယသ္မိံ ကာယော, အထ ဝါ ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနံ အာယောတိ ကာယော, သော ဝိယ အဝယဝါနံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ကာယောတိ ဣဓ သမူဟော ဝုတ္တော။ အန္တတ္ထေန ခံသင်္ခါတံ အဝယဝံ ဓာရေတီတိ ခန္ဓော, ခါဒတိ အဝယဝေတိ ဝါ ခန္ဓော, အမဇ္ဈဒီဃေ သမုဒယော။ ဃဋ ဃဋနေ။ ဃဋနံ ရာသိဘဝနံ, ဃဋေန္တိ အဿံ အဝယဝါတိ ဃဋာ။ သဟ အဝယဝေန ဧတီတိ သမိတိ,တိ။ သဟ အဝယဝေန ဂစ္ဆတီတိ သံဟတိ, ဟန ဂတိယံ,တိ, နလောပေါ။ ရသ အဿာဒနေ, ဣဏ။ ပုဉ္ဇ ကုစ္ဆာယံ။ သဟ အဝယဝေန ဗျာပေတွာ အယတီတိ သမဝါယော။ ပူဂေါ တမ္ဗူလေပိ။ ဇနေတိ အဝယဝေတိ ဇာတံ, တော။ ကံ အတ္တာနံ ဒေတီတိ ကဒေါ, စက္ခာဒိကော သရီရာဝယဝေါ။ ကဒေါ ဝိယ ကဒေါ, အဝယဝေါ, တံ ဝကတိ အာဒဒါတီတိ ကဒမ္ဗကံ။ ဝိသေသေန ဦဟန္တျသ္မိံ အဝယဝါ ဗျူဟော။ ဝိတနောတိ အဝယဝေတိ ဝိတာနံ, ဏော။ ဂုပ ရက္ခဏေ, ဗော, ပဿ မော, ဂုမ္ဗော, ဂုမ္ဗမ္ပိ။ ကလံ အဝယဝဘာဝံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ကလာပေါ, ‘‘ကလာ သောဠသမော ဘာဂေါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တတ္တာ ကလာသဒ္ဒေါ ဘာဂတ္ထောပျတ္ထီတိ ဉာယတိ။ ဇလ ဒိတ္တိယံ။ ဇလတိ အဝယဝေနာတိ ဇာလံ။ အဝယဝေန မဏ္ဍတီတိ မဏ္ဍလံ, မဏ္ဍ ဝိဘူသာယံ, အလော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၀။)֍ * ၆၃၂။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဂဏဘေဒါ ဝုစ္စန္တေ။ တတြ ဇာတျာဒီဟိ သမာနာနံ ပါဏီနံ, အပါဏီနဉ္စ ဂဏော ဝဂ္ဂေါ နာမ, ယထာ ‘‘ဗန္ဓုဝဂ္ဂေါ, ကဝဂ္ဂေါ’’စ္စာဒယော, ဝဇ္ဇ ဝဇ္ဇနေ, ဝဇ္ဇေတိ အသမာနဇာတျာဒယောတိ ဝဂ္ဂေါ, ဏော, ဇ္ဇဿ ဂ္ဂေါ။ ဇန္တူနံ သမာနဇာတိယာနံ, ဝိဇာတိယာနဉ္စ ဂဏော ‘‘သံဃော, သတ္ထော’’တိ စောစ္စတေ, ယထာ ‘‘ဘိက္ခုသံဃော, ဝါဏိဇသတ္ထော’’စ္စာဒယော။ သံဟညန္တေ နိဗ္ဗိသေသေန ဉာယန္တေ အဝယဝါ တသ္မိန္တိ သံဃော, ရော။ သရန္တိ ဝတ္တန္တိ အဝယဝါ ယသ္မိန္တိ သတ္ထော, ထော, ရဿ တော။
သဇာတိကာနံ သမာနဇာတိကာနံ ဇန္တူနမေဝ ဂဏော ကုလံ နာမ, ယထာ ‘‘ခတ္တိယကုလံ, ဂေါကုလ’’မိစ္စာဒယော။ ကုလ သင်္ချာနေ, ဗန္ဓုမှိ စ, အ, ကုလံ။ သဓမ္မီနံ သမာနဓမ္မာနမေဝ ဇန္တူနံ ဂဏော နိကာယော နာမ, ယထာ ‘‘ဘိက္ခုနိကာယော’’တိ။ စိ စယေ, ဏော, နိဗ္ဗိသေသေန စိနောတိ အဝယဝေတိ နိကာယော။
သဇာတိယတိရစ္ဆာနာနံယေဝ ဂဏော ‘‘ယူထော’’တျုစ္စတေ, သော စာနိတ္ထီ, ယထာ ‘‘ဟတ္ထိယူထော, မိဂယူထ’’မိစ္စာဒယော, ယု မိဿနေ, ထော, ဒီဃာဒိ, ယူထော, ‘‘ဂဏော ပသူနံ သမဇော, သမာဇောညေသ’မုစ္စတေ’’တိ [အမရ ၁၅.၄၂ ဂါထာယံ ပဿိတဗ္ဗံ] ဣဓာနာဂတဝစနမ္ပိ ဉာတဗ္ဗံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၁။)֍ * ၆၃၃။ စတုက္ကံ ဂရုဠေ။ ကနကရုစိရတ္တာ သောဘနော ပဏ္ဏော ပက္ခော ယဿ သုပဏ္ဏော။ ဝိနဘာယ နာမ မာတုယာ အပစ္စံ ဝေနတေယျော, ဏေယျော။ ဂရံ ဝိသဓရံ ဟန္တီတိ ဂရုဠော, ဏော, ရန္တဿု, ဟဿ စ ဠတ္တံ, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ဂရုဍော။ ပက္ခိသီဟော, ဥဠူတီသော, ဝဇိရတုဏ္ဍော, သုဓာဟရော, သုဝဏ္ဏပက္ခော, ဘုဇဂါသနောပိ [တိကဏ္ဍသေသ ၁.၁.၄၂]။
ပိကန္တံ ကောကိလေ။ ပရေန ဝိဇာတိယေန ကာကေန ပေါသိတောတိ ပရပုဋ္ဌော, ပုသ ပေါသနေ, တော။ ပရေန ဘတော ပုဋ္ဌော ပရဘတော, ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု, တော။ ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု, အလော။ ကုက, ဝက အာဒါနေ, ဣလော, ကောကိလော။ အပိဟိတော ကာယတီတိ ပိကော, အပိ အန္တရဓာနေ, ဝဏ္ဏနာသော, အပိဿာကာရလောပေါ။
֍ * ၆၃၄။ အဋ္ဌကံ မောရေ။ မုရ သံဝရဏေ, ဏော။ မယ ဂတိယံ, ဦရော, မဟိယံ ရဝတီတိ ဝါ မယူရော, ဓာတုဿ အတ္ထာတိသယေန ယောဂေါတိ နေရုတ္တော။ ဝရဟံ သိခဏ္ဍော, တံယောဂါ ဝရဟီ။ နီလာ ဂီဝါ ကဏ္ဌော ယဿ, ဘုဇင်္ဂဘုဇောပိ။
ဒွယံ မယူရမတ္ထကသိခါယံ။ သိခါ အဂ္ဂိဇာလာယဉ္စ, ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၂။)֍ * ၆၃၅-၆၃၆။ စတုက္ကံ မယူရကလာပေ။ သိခဏ္ဍိနော အယံ သိခဏ္ဍော, ဝရဟ ပါဓာနျေ, ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု စ, ကရဏေ အ။ ကော မယူရော လသတိ ယေန ကလာပေါ, ဏော, သဿ ပေါ။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ဆော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ရဿော စ။ ဒွယံ မောရဿ ပိဉ္ဆဋ္ဌေ အက္ခိသဏ္ဌာနေ။ စဒိ ဟိလာဒနေ, ဒိတ္တိယဉ္စ, ဏွု။ မေစကော ကဏှဝဏ္ဏေပိ ဝုတ္တော။
အဠျန္တံ ဘမရေ, ဆ ပဒါနိ အဿ။ မဓုံ ဝတယတိ ဘုဉ္ဇတေ မဓုဗ္ဗတော, ဝတ ဘောဇနေ။ ဘမ အနဝဋ္ဌာနေ, ပုပ္ဖမတ္ထကေ ဘမတီတိ ဘမရော, အရော။ အရ ဂမနေ, ဣ, ဠတ္တံ။
စတုက္ကံ ဂေဟဝနကပေါတေသု။ ပါရေန သဗလေန အာပတတီတိ ပါရာပတော, ပါရဝတောပိ။ ကပ အစ္ဆာဒနေ, ကမ္ပ စလနေ ဝါ။ ဩတော, ပရပက္ခေ မလောပေါ။ ကုက အာဒါနေ, အဋော, ဥဿတ္တမဿုတ္တဉ္စ။ ပကာရေန ရဝတီတိ ပါရေဝဋော, ရု သဒ္ဒေ, အဋော, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃော, အဿေ, ပါရေဝဋော, ပရေဝဋောပိ။
‘‘ပါရာဝတော စ ဆေဇ္ဇော စ၊
ကပေါတော ရတ္တလောစနော။
ပါရာပတော ကလရဝေါ၊
ပတ္တီ သေနော သသာဒနော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅.၁၄]။ –
ရဘသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၃။)֍ * ၆၃၇။ ဒွယံ ဂိဇ္ဈေ။ ဂိဓ အဘိကင်္ခါယံ, ယော, ဈဿ ဈော, အသရူပဒွိတ္တံ, ဈပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ, တထာ ဓဿ ဇော။ ဂိဓတိသ္မာ အ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဣဿတ္တံ, ဂန္ဓော။ တိကံ သေနသာမညေ။ ကုက္ကုဋာဒီနံ ကုလံ လုနာတိ ဆိန္ဒတီတိ ကုလလော, ကုလ သန္တာနေ ဝါ, အလော။ သေ ဂမနေ, နော။ သတ္တာနံ ဟိံသနတော ဗျဂ္ဃော ဝိယ ဗျဂ္ဃိ, သတ္တေ နာသေတီတိ နာသော။ ဗျဂ္ဃိ ဧဝ နာသောတိ သမုဒိတနာမံ။
သကုဏဂ္ဃာဒယော တယော တဗ္ဘေဒါ တဿ သေနဿ ဝိသေသာ။ သကုဏံ ဟန္တီတိ သကုဏဂ္ဃိ, သိန?။ အဋ ဂမနေ, ဏော။ အာဋော။ ဒဗ္ဗိသဒိသံ တုဏ္ဍံ ယဿ ဒွိဇဿ သော ဒဗ္ဗိမုခဒွိဇော။ ‘‘ဒဗ္ဗိမုခဒွိဇော အာဋော နာမာ’’တိပျေကော အတ္ထော, တဒါ ဒွေယေဝ သေနဘေဒါ။
֍ * ၆၃၈။ စတုက္ကံ ဥလူကေ။ ‘‘ဥဟု’’န္တိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဥဟုင်္ကာရော။ ‘‘ဥဒ္ဓံ ကဏ္ဏာ ယဿ ဥဒ္ဓံကဏ္ဏော’’တိ သမ္ပတ္တေ နိရုတ္တိနယေန ဥလူကော [ဥလဘိနေတ္တေထိ ဒဟတျုလူကော, ဥဒ္ဓါလောကနာ ဣတိ နိရုတ္တမ (အမရကောသုဂ္ဃာဋနဋီကာ ၁၅.၁၅)], ဥစတိ သမဝေတိ ကောဋရန္တိ ဝါ နိပါတနာ။ ကုသ အက္ကောသေ, ယဿ အမနာပတာယ သဒ္ဒေန လောကာ ကောသန္တိ, သော ကောသိယော, ကောသိတဗ္ဗောတိ ကတွာ, ကောဋရေ ဝသတီတိ ဝါ ကောသိယော, နေရုတ္တော, ဝါယသာနံ ကာကာနံ အရိ သတ္တု, သက္ကဟွယော, ဒိဝါန္ဓော ဝက္ကနာသိကော, ဟရိနေတ္တော, ဒိဝါဘီတော, ကာကဘီရူ, ရတ္တိစာရီပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၄။)ဝါယသန္တံ ကာကေ။ ‘‘ကာ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကာယတီတိ ကာကော။ ရိဋ္ဌံ မရဏလက္ခဏံ, တဒဿ နတ္ထိ အရိဋ္ဌော။ ဓင်္က ဃောရဝါသိတေ, အ။ ဗလိနာ ပုဋ္ဌော ဘတော။ ဝယ ဂမနေ, ဝယော ဧဝ ဝါယသော, သကတ္ထေ သော, သကိံပဇော, အတ္တဃောသော, ပရဘရော, ဗလိဘုဇော, ဂုဠှမေထုနောပိ။ သကိံ ဧကဝါရံပဇာ ပသူတိ ယဿ။ ‘‘ကာက’’ဣစ္စတ္တာနံ ဃောသယတိ။ ဝိဇာတိယံ ကောကိလံ ဘရတိ။
֍ * ၆၃၉။ ကာကော ဝိယ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ကာကောဠော, ဠတ္တံ။ ဒေါဏကာကော, ဒဒ္ဓကာကောပိ။ ဒွယံ ‘‘ဗီ-လौံ’’ဣတိ ချာတေ သကုဏေ။ လူ ဆေဒနေ, ဏော, ဝဿ ပေါ, လာပေါ, လာဝေါပိ။ လေဍ္ဍု ဝိယ အကတီတိ လဋုကိကာ [လေဍ္ဍုကိကာ (က.)], ဏွု။
တိကံ ဟတ္ထိလိင်္ဂသကုဏေ။ ဝါရဏသဒိသတ္တာ ဝါရဏော။ ဟတ္ထိနော လိင်္ဂံ ဉာပကံ သောဏ္ဍံ ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ ဟတ္ထိလိင်္ဂေါ။ ဟတ္ထိသောဏ္ဍံ ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတိ, သော ဟတ္ထိသောဏ္ဍော စ ဝိဟင်္ဂမော စေတိ ဟတ္ထိသောဏ္ဍဝိဟင်္ဂမော။
֍ * ၆၄၀။ ဒွယံ ဥက္ကုသေ။ ဥစ္စံ ကောသတီတိ ဥက္ကုသော, ကုသ သဒ္ဒေ, အ။ ကုရ သဒ္ဒေ, အရော, ထိယံ ကုရရီ။ ကောလဋ္ဌိပက္ခိမှိ ‘‘ဥဘုတ’’ဣတိ ချာတေ ပက္ခိမှိ ကုက္ကုဟော။ ကောလဋ္ဌိအဇ္ဈောဟာရကော ပက္ခီ ကောလဋ္ဌိပက္ခီ။ ‘‘ကုက္ကု’’ဣတိ သဒ္ဒါယတီတိ ကုက္ကုဟော, ဟော, ကုက အဝှာနေ ဝါ, ဥဟော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၅။)တိကံ သုဝေ။ သု သဝနေ။ မနုဿသဒ္ဒမ္ပိ သုဏာတီတိ သုဝေါ, အ, ဥဝါဒေသော။ ‘‘ကီ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကီရော။ ကရောတိ မနုဿသဒ္ဒန္တိ ဝါ ကီရော။ အ, အဿီ။ သုက ဂတိယံ, သုန္ဒရံ, သုဋ္ဌု ဝါ မနုဿသဒ္ဒံ ကာယတီတိ သုကော။ ဒွယံ ကုက္ကုဋမတ္တေ။ တမ္ဗာ စူဠာ ယဿ။ ကုက္ကုဋတီတိ ကုက္ကုဋော, ကုက, ဝက အာဒါနေ ဝါ, အဋော။
֍ * ၆၄၁။ ဒွယံ နိဇ္ဇိဝှေ။ နတ္ထိ ဇိဝှာ ယဿ နိဇ္ဇိဝှော။ ဒွယံ ကောဉ္စာသကုဏေ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေန မိထုနာနံ နာမာနိ။ ကောဉ္စ ကောဋိလျပ္ပီဘာဝေသု, အ, ကောဉ္စာ။ ကန္တ ဆေဒနေ, ယု, နဒါဒိ, အဿု။ ကုဏ္ဍနီပိ, ကုဏ္ဍ ဒါဟေ။
ဒွယံ စက္ကဝါကေ။ စက္ကေန စက္ကသဒ္ဒေန ဥစ္စတေ စက္ကဝါကော, ဏော။ ဝစ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, စက္ကမိစ္စာဝှာ ယဿ, ရထင်္ဂါဝှယနာမကောပိ, ရထင်္ဂံ စက္ကံ, တဿ အဝှယော ရထင်္ဂါဝှယော, သော နာမံ အဿ ရထင်္ဂါဝှယနာမကော, တေန ရထင်္ဂနာမော ရထစရဏသမာနော အဝှယော စောစ္စတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၆။)လက္ခိတလက္ခဏာ စာတြ, လက္ခဏောပစရိတဝုတ္တိယာ, ဂေါဏမုချာယ ဝါ ဝုတ္တိယာ လက္ခိတေန အတ္ထေန ယတြ အတ္ထန္တရံ လက္ချတေ, သာ လက္ခိတလက္ခဏာ။ ယထာ ‘‘ရထာဝယဝါယုဓော’’ ဣစ္စတြ ရထာဝယဝသဒ္ဒေန စက္ကံ လက္ချတေ, န တဒါကတိ တန္နာမော စာယုဓဝိသေသော။ ‘‘ပန္တိရထော’’ဣစ္စတြ ပန္တိသဒ္ဒေန ဒသက္ခရံ ဆန္ဒော လက္ချတေ, န ဒသသဒ္ဒေါ, တေဟိ တု အာယုဓရထသဒ္ဒသန္နိဝေသော ‘‘စက္ကာဝယဝါယုဓော, ဒသရထော’’ ဣတိ ဒေဝဝိသေသော, ရာဇဝိသေသော စ လက္ချတေ, တထာတြာပိ ‘‘ရထင်္ဂ’’န္တျနေန ရထေကဒေသော လက္ခီယတေ, ‘‘အဝှာယတေ’’ဣစ္စနေန စ ပရိဘာသနံ, န တေနာပိ ဝါကသဒ္ဒေါ။ တေဟိ စ အညမညသန္နိဝေသော စက္ကဝါကောတိ ပက္ခိဝိသေသော လက္ခီယတေတိ ဂုဏတော သုက္ကာဒီဟိ ဧဝံဂတာ ဂေါဏီ ဝုတ္တိ။
ဒွယံ စာတကေ။ အယံ မေဃဇလပါယီ, သရ ဟိံသာယံ, သရဏံ သာရော, တံ ဂစ္ဆတီတိ သာရင်္ဂေါ။ ‘‘စာတကေ ဟရိဏေ ပုမေ, သာရင်္ဂေါ သဗလေ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၃.၂၃] ရဘသော။ စတ ယာစနေ, ဏွု, ထောကကောပိ, ထောကံ ကံ ဇလံ ဤဟနီယဋ္ဌေန အဿတ္ထိ ထောကကော။
֍ * ၆၄၂။ ဒွယံ ပက္ခိဗိဠာလေ။ တုလ ဥမ္မာနေ, ဣယော။ ပက္ခယုတ္တော ဗိဠာလော, ‘‘သူ’’။
ဒွယံ ရုက္ခကီဋခါဒကေ။ သတံ ပတ္တာနိ အဿ။ သရတိ ကီဋေတိ သာရသော, သော, ‘‘ခါဝ သာ’’။
ဒွယံ ကာကေဟိ သဒ္ဓိံ နီဠံ ကတွာ ဝသနကေ သုက္ကသကုဏေ။ ဝက အာဒါနေ, အ။ သေတဝဏ္ဏတာယ သုက္ကော စ သော ကာကေဟိ သဒ္ဓိံ နိဝါသနတော, ကာကသဏ္ဌာနတ္တာ ဝါ ကာကော စေတိ သုက္ကကာကော။
ဒွယံ ဝိသကဏ္ဌိကာယံ။ ဗလ ပါဏနေ, ဏွု, ဒီဃော, အာကော ဝါ။ ဝိသသဒိသော ကာဠဝဏ္ဏော ကဏ္ဌော ယဿာ သာ ဝိသကဏ္ဌိကာ, ဧတိဿာ ပုမော နာမ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တဉ္စ အပဒါနေ –
‘‘ယထာ ဗလာကယောနိမှိ၊ န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒါ။
မေဃေသု ဂဇ္ဇမာနေသု၊ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ တာ တဒါ’’တိ [အပ. ထေရ. ၁.၁.၅၁၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၇။)֍ * ၆၄၃။ ဒွယံ ကင်္ကေ။ လောဟသဒိသော ပိဋ္ဌိ ယဿ လောဟပိဋ္ဌော။ ကင်္က လောလျေ, အ, ကင်္ကော။
ဒွယံ ပတ္တကဏ္ဌေ။ ခဉ္ဇော ဝိယ စရတီတိ ခဉ္ဇရီဋော, ဤဋော။ ပဿန္တာနံ ခံ သုခံ ဇနေတီတိ ခဉ္ဇနော။ ခဉ္ဇ ဂတိဝေကလျေ ဝါ, ယု။
ဒွယံ ဂါမစာဋကေ, စာဋကမတ္တေ ဝါ။ ကလဟံ ရဝတီတိ ကလဝိင်္ကော, ယဒါဒိ။ ကံ သုခံ လုနာတီတိ ဝါ ကလဝိင်္ကော, ဣကော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ စဋ ဘေဒေ, ဏွု, စာဋကော။
ဒွယံ ဝေဠုရိယစ္ဆဝိလောမေ စိတြပက္ခေ ‘‘သုဝဏ္ဏစူဠေ’’တိ ချာတေ။ ဒိဘ သန္ထမ္ဘေ, ဒွိတ္တံ, ဗိန္ဒာဂမော စ။ ‘‘ကိ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကိကီ, ဏီ, စာသော, ဒိဝိပိ [စာသော ကိကီဒိဝိ (အမရ ၁၅.၁၆)]။
֍ * ၆၄၄။ ဒွယံ မေဃသာမေ ‘‘ဋီ-ဋौ’’ဣတိ ချာတေ။ ကဒမ္ဗယောဂါ ကာဒမ္ဗော။ ကာဠဝဏ္ဏော ဟံသော ကာဠဟံသော, ကာလဟံသောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၈။)ဒွယံ ‘‘ငဟေ-ဍော’’ဣတိ ချာတေ သကုဏေ။ သကုန္တော ဝုတ္တော, ‘‘သကုန္တော ပက္ခိဘေဒသ္မိံ, ဘာသပက္ခီခဂေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ သုန္ဒရာကာရေန ပက္ခေန ယုတ္တော သကုဏော ဘာသပက္ခီ, ‘‘ဘာသန္တော သုန္ဒရာကာရေ, ဘာသန္တော ဘာသပက္ခိနီ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
ဒွယံ ‘‘နွာ-မီ-သွေ’’ဣတိ ချာတေ နီလပက္ခိနိ။ ဓူမျံ ဓူမံ အဋတိ သဟတီတိ ဓူမျာဋော, ဏော။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကုစ္ဆိတံ လိင်္ဂံ ယဿ။ ဘိင်္ဂေါပိ။
ဒွယံ ဇလကုက္ကုဋေ။ ဒါ လဝနေ,တိ, ဒါတိ ဦဟတိ ဥဿဟတီတိ ဒါတျူဟော, ခဏ္ဍိတဒ္ဓနိဣစ္စတ္ထော။ ကာလေ သဿမုတုမှိ ကဏ္ဌော ကဏ္ဍဒ္ဓနိ ယဿ ကာဠကဏ္ဌကော, သမာသန္တေ ကော။
֍ * ၆၄၅။ ခုဒ္ဒါဒိ မဓုစ္ဆိဋ္ဌကရာဒိကော ကမ္မဘူတော ‘‘မက္ခိကာဘေဒေါ’’တျုစ္စတေ, မက္ခိ သံဃာတေ, ဏွု, မက္ခိကာ, တာသံ ဘေဒေါ မက္ခိကာဘေဒေါ။ ပိင်္ဂလမက္ခိကာယံ ‘‘မှဏ’’ဣတိ ချာတာယံ ဒွယံ။ ဍံသ ဍံသနေ, ဍံသော။ ဒံသောပိ, ဍံသ ခါဒနေ ဝါ, ပိင်္ဂလမက္ခိကာတိဝဏ္ဏနာမံ။
မက္ခိကာယ အဏ္ဍံ အာသာဋိကာ နာမ, သဋ အဝယဝေ, ဏွု။ ဒွယံ ‘‘နှံ’’ဣတိ ချာတေ။ ပဋံ ဂစ္ဆတီတိ ပဋင်္ဂေါ, ပတင်္ဂေါပိ, သရတိ ဟိံသတီတိ သလဘော, အဘော, လတ္တံ, သလ ဂမနေ ဝါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၂၉။)֍ * ၆၄၆။ ဒွယံ ‘‘ဆေံ’’ဣတိ ချာတေ, မက ပါဏေ, အသော, မကသော။ ဒွယံ နိဒါဃေ နုဟာဒီသု ဝရဏကမက္ခိကာယံ။ ‘‘စီရီ’’တိ သဒ္ဒါယတီတိ စီရီ, စိရိ ဟိံသာယံ ဝါ, နဒါဒိ, ဒီဃာဒိ။ ဈလ္လ သဒ္ဒေ, ဏွု, ဈလ္လိကာ။
ဒွယံ တာလပတ္တာဒျန္တရေသု နိလီနာယံ စမ္မပတ္တာယံ။ ဇတု ဝိယ ဇတုကာ, ဥပမာနေ ကော, ‘‘ရာမဌေ ဇတုကံ စမ္မ-ပတ္တဇတုကရေသု ထီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉.၄၀] ဟိ ရဘသော။ အဇိနံ စမ္မံ ပတ္တံ ယဿာ အဇိနပတ္တာ။ ဒွယံ ဟံသသာမညေ။ ဟန္တိ အဒ္ဓါနံ ဟံသော။ သေတော ဆဒေါ ပတ္တံ ယဿ။ ယထာကထဉ္စိ ဗျုပ္ပတ္တီတိ ဝုတ္တတ္တာ အသေတစ္ဆဒေပိ, စက္ကင်္ဂေါ, မာနသောကောပိ, စက္ကဿ စက္ကဝါကဿေဝ အင်္ဂါနိ ယဿ။ မာနသံ သရော ဩကော ယဿ။
֍ * ၆၄၇။ ယေ ရတ္တေဟိ လောဟိတေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ စရဏစဉ္စူဟိ ဝိသိဋ္ဌာ သိတာ စ သရီရေ, တေ ရာဇဟံသာ နာမ, ဟံသာနံ ရာဇာနော ရာဇဟံသာ။
မလီနေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ယေ တေ မလ္လိကာချာ, မလ, မလ္လ ဓာရဏေ, ဣ, သညာယံ ကော, ‘‘မလ္လိကော ဟံသဘေဒေ စ, တိဏသူလေ စ မလ္လိကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅.၂၄] ရုဒ္ဒေါ။ အာချာသဒ္ဒေန ဗဟုဗ္ဗီဟိ။ အသိတေဟိ ကဏှေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ယေ, တေ ဓတရဋ္ဌာ, ဓတရဋ္ဌာနံ အပစ္စာနိ ဓတရဋ္ဌာတိ, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၀။)֍ * ၆၄၈။ တိကံ တိရစ္ဆာနေ။ တိရိယံ အဉ္စယတီတိ တိရစ္ဆော, တိရိယဿ တိရော, အဉ္စတိဿ စ္ဆော။ ယုမှိ တိရစ္ဆာနော, တိရစ္ဆာနောယေဝ တိရစ္ဆာနဂတံ, တဗ္ဘာဝံ ဝါ ဂတံ ပတ္တံ, တေသု ဝါ ဂတံ အန္တောဂဓန္တိ တိရစ္ဆာနဂတံ, သိယာတိ ပကတျာနပေက္ခကြိယာပဒံ, ဘဝတျတ္ထော ဝါ ဟိ ကရောတျတ္ထော ဝါ ကဒါစိ ပကတျာနပေက္ခော ဘဝတိ, န ပန ဝိကတျာနပေက္ခော။ တထာ ကဒါစိ ဥဘယာပေက္ခောပိ ဘဝတိ, န ပနုဘယာနပေက္ခောတိ သဗ္ဗတြေဝံ။ သီဟာဒိဝဂ္ဂေါ။
အရညာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၇. ပါတာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
֍ * ၆၄၉-၆၅၀။ စတုက္ကံ ပါတာလေ။ အဓရံ ဘုဝနံ အဓောဘုဝနံ။ ပတန္တိ အသ္မိံ ပါတာလံ, အလော, မဇ္ဈေ ဒီဃော။ နာဂါနံ လောကော။ ရသာယ တလံ ရသာတလံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၁။)သောဗ္ဘန္တံ ဆိဒ္ဒမတ္တေ။ ရဏ သဒ္ဒေ, ဓော, နတ္တံ, ယဒါဒိ။ ဝရ ဒိတ္တိယံ။ ဝိဂတော ဝရော ဝါရဏံ အဿ ဝိဝရံ, ဆိဒိ ဒွိဓာကရဏေ, ဒေါ။ ကုဟ ဝိမှယနေ, အရော။ သုသ သောသနေ, ဣရော။ ဗိလ ဘေဒနေ, အ။ သုသတော ဣ, သုသိ။ ဆိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတီတိ ဆိဂ္ဂလံ, ယဒါဒိ။ သုဋ္ဌု အဗ္ဘံ အာကာသံ အသ္မိံ သောဗ္ဘံ။
‘‘သုသိရ’’န္တိ ဆိဒ္ဒသာမညေ ယံ နပုံသကဝစနံ, တံ သစ္ဆိဒ္ဒေ ဆိဒ္ဒဝတိ ဒဗ္ဗေ တီသု, ယထာ ‘‘သုသိရော ရုက္ခော, သုသိရာ စိဉ္စာ, သုသိရံ ကဋ္ဌ’’န္တိ။
ဒွယံ ဘူမိဆိဒ္ဒေ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ, ဥ။ အဝ ရက္ခဏေ, အဋော, အာဝါဋော, အဝါဋောပိ။ ဒွယံ သပ္ပာနံ ရာဇိနိ။ ဝသု ရတနံ ယဿတ္ထီတိ ဝါသုကီ။
֍ * ၆၅၁။ ဒွယံ နာဂါနံ ရာဇိနိ။ ဒေဝေဟိပျဿန္တော နောပလဒ္ဓါတိ အနန္တော, သေသောပိ, သိသ ဟိံသာယံ, သိသတိ ကပ္ပန္တေတိ သေသော, အ။
ဒွယံ အဇဂရေ။ ဝဟတိသ္မာ အသော, ဝါဟသော။ အဇံ ဆာဂံ ဂိလတီတိ အဇဂရော, အ, ဣဿတ္တံ, လဿ ရတ္တဉ္စ။ သယီပိ, သယနသီလော သယီ။
ဒွယံ ဂေါနသသပ္ပေ ‘‘ငါ-စွေ’’ဣတိ ချာတေ။ ဂဝဿေဝ နာသာ အဿာတိ ဂေါနသော, သညာယံ နာသသဒ္ဒဿ နသော ကတော [ပါဏိနိ ၅.၄.၁၁၉]။ တိလံ ဣစ္ဆတီတိ တိလိစ္ဆော, တိရိယံ အဉ္စတီတိ ဝါ တိလိစ္ဆော, ယဒါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၂။)ဒွယံ ဒေဍ္ဍုဘေ, ယော ‘‘ဇလသပ္ပော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒေဍ္ဍုနာ ရာဇိယာ ဥဘတီတိ ဒေဍ္ဍုဘော။ ပိဋ္ဌေ ရာဇိယောဂါ ရာဇုလော, ဥလော, ဗဓိရသပ္ပေပျေတေ။
֍ * ၆၅၂။ ကမ္ဗလော စ အဿတရော စာတိ ဣမေ ဒွေ နာဂကုလာ မေရုပါဒေ ဝသန္တိ။
ဒွယံ ဝေသ္မနိဝုဋ္ဌသပ္ပေ။ ‘‘ဝမ္မနီ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘အသုဒ္ဒေါ ဃရသပ္ပော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ နိဗ္ဗိသတာယ အမာရိတတ္တာ သီလယုတ္တံ အတ္တာ မနော ယသ္မိံ သိလုတ္တော, အဿု, ရဿာဒိ။
ဒွယံ ရုက္ခဂ္ဂါဒီသု နိဝုဋ္ဌသပ္ပေ။ နီလော ဟရိတော သပ္ပောတိ နီလသပ္ပော။ ‘‘နီလော ကဏှမှိ ဟရိတေ’’တိ ဟိ တာရပါလော။ ပဌမကာလေ သိလာယံ ဘဝတီတိ သိလာဘု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၃။)֍ * ၆၅၃-၆၅၄။ ဝိသဓရန္တံ သပ္ပမတ္တေ။ အာသိယံ ဝိသံ ဧတဿ အာသီဝိသော, အာသီ သပ္ပဒါဌာ။ ဘုဇ ကောဋိလျေ, ကုဋိလာယမာနော ဂစ္ဆတီတိ ဘုဇင်္ဂေါ, ဧဝံ ဘုဇဂေါ, ဘုဇင်္ဂမော စ။ အဟိ ဂမနေ, ဣ။ သရန္တော သပ္ပတိ ဂစ္ဆတီတိ သရီသပေါ, အဿီ, သံယောဂလောပေါ, အလုတ္တသမာသောယံ, ဘုဇင်္ဂဘုဇင်္ဂမာပိ, သဗ္ဗဓရကတေ ပန ‘‘ဘုသံ, ပုနပ္ပုနံ ဝါ ကုဋိလံ သပ္ပတီတိ သရီသပေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဖဏယောဂါ, ဤ, ဖဏီ။ သပ္ပတိသ္မာ အ, ဘူမိဖုဋ္ဌေန ဂတ္တေန ဂတိ သပ္ပနံ။ အရံ သီဃံ ဂစ္ဆတီတိ အလဂဒ္ဒေါ, မဿ ဒေါ, ရဿ လတ္တဉ္စ, အလဂဒ္ဒေါ, ဇလသပ္ပေပျယံ, ‘‘အလဂဒ္ဒေါ ဇလဝါဠော’’တိ [အမရ ၈.၅] ဟိ အမရသီဟော။ ဘောဂေါ ဖဏိကာယော, တံယောဂါ ဘောဂီ။ ပန္နံ ဂစ္ဆတီတိ ပန္နဂေါ, ပါဒေဟိ ဝါ န ဂစ္ဆတီတိ ပန္နဂေါ။ ဒွေ ဇိဝှာ အဿ။ ဥရသာ ဂစ္ဆတီတိ ဥရဂေါ။ ဝိသေသေန အာလာတိ ဂဏှာတိ အာယုန္တိ ဝါဠော, လဿ ဠတ္တံ, ဝါ ဂမနေ ဝါ, အလော။ ဒီဃသရီရတာယ ဒီဃော။ ဒီဃာ ပိဋ္ဌိ ယဿ, သမာသေ ကော။ ဥဒရမေဝ ပါဒေါ ယဿ။ ဝိသံ ဓရတိ။ စက္ကီ, ကုဏ္ဍလီ, ဂူဠှပါဒေါ, စက္ခုဿဝေါ, ကာကောဒရော, ဒဗ္ဗီကရော, ဗိလေသယော, ဇိမှဂေါ, ပဝနာသနောပိ။ သိရသိ စက္ကယောဂါ စက္ကီ။ ကုဏ္ဍလမိဝ ဝပု အဿတ္ထီတိ တံယောဂါ ကုဏ္ဍလီ။ စက္ခုနာ သုဏောတီတိ စက္ခုဿဝေါ။ ကာကောဒရမိဝ ဥဒရံ အဿ။ ဒဗ္ဗိဂတိကတ္တာ ဖဏာ ဒဗ္ဗီ, တံ ကရောတိ ဗန္ဓတီတိ ဒဗ္ဗီကရော။ သာမညနိဒ္ဒေသေပိ ကဏှသပ္ပာဒိယေဝ ဒဗ္ဗီကရော။ ဇိမှံ ကုဋိလံ ဂစ္ဆတီတိ။ ပဝနာသနော ဝါတဘောဇီ။
ဖဏိနော သပ္ပဿ တနု ကာယော ဘောဂေါ နာမ။ ဘုဇတီတိ ဘောဂေါ, ဘုဇ ကောဋိလျေ, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၄။)֍ * ၆၅၅-၆၅၆။ ဒွယံ သပ္ပဿ ဒါဌာယံ။ အသတိ ယေန အသံ, မုခံ, တသ္မိံ ဘဝါ အာသီ, သပ္ပဿ ဒါဌာ ဒန္တုတ္တမာ။ ဒွယံ သပ္ပဿ ဇိဏ္ဏတစေ, နိမုစ္စတေ ယသ္မာ သပ္ပောတိ, ဏော။ ကဉ္စုကသဒိသတ္တာ ကဉ္စုကော။ သမာ တုလျတ္ထာ။
ဒွယံ ဝိသမတ္တေ။ သောဏိပထဂတံ ဝိသတိ ဒေဟန္တိ ဝိသံ, ဝိသ ပဝေသနေ။ ဂိရတီတိ ဂရဠံ, အဠော။
ဟလာဟလော, ကာဠကူဋော, အာဒိနာ ကာကောလာဒယော စ သတ္တာတိ ဣမေ နဝ တဗ္ဘေဒါ တဿ ဝိသဿ ဘေဒါ။ ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ပုမေ ပဏ္ဍေ စ ကာကောလ-ကာဠကူဋဟလာဟလာ။
သောရဋ္ဌိကော သုက္ကိကေယျော၊ ဗြဟ္မပုတ္တော ပဒီပနော။
ဒါရဒေါ ဝစ္ဆနာဘော စ၊ ဝိသဘေဒါ ဣမေ နဝါ’’တိ [အမရ ၈.၁၀-၁၁]။
တတြ ဟလာဟလော ပုမေ, ဝါကာရေန နပုံသကေပိ, ‘‘ဟာလာဟလ’’န္တိ ဟိ တိကဏ္ဍသေသေ [တိကဏ္ဍသေသ ၁.၈.၅] ဒီဃာဒိပိ။ တာလပတြသဏ္ဌာနော နီလပတြော ဂေါထနာကတိဖလော ဂစ္ဆော ဟလာဟလော။ အဿ စ သမီပေ ရုက္ခာဒယော ဍယှန္တေ။ ဟိမဝတိ, ကိက္ကိန္ဒာယံ, ကောင်္ကဏေသု, ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒေ စ ဇာယတေ, ဟနတီတိ ဟလော, အ, နဿ လော, ဟလာနမ္ပိ ဟလော ဟလာဟလော, မဇ္ဈဒီဃော။ တိရိယလေခါယ စိတံ ဒွိဇပဒေဟိ ယုတ္တံ, တထာ ဂဏ္ဌိဘိ ဗျာပိတံ ဗိန္ဒုဘိဒေဝ ယံ ဃနတရေဟိ, တံ ကာဠကူဋံ။ ဣဒဉ္စ ပုထုမာလိနာမဿာသုရဿ သောဏိတမှာ ဧဝ အသုရသမယေ [ဒေဝါသုရရဏေ (?)] သမုပ္ပန္နဿ အဿတ္ထရုက္ခသဒိသဿ ရုက္ခဿ နိယျာသော, အဟိစ္ဆတ္တမလယကောင်္ကဏသိင်္ဂဝေရပဗ္ဗတာဒီသု စောပ္ပဇ္ဇတေ။ ဝဏ္ဏေန ကာဠဉ္စ တံ သတ္တာနံ ဇီဝိတဟရဏတော လောဟမုဂ္ဂရသဒိသတာယ ကူဋဉ္စေတိ ကာဠကူဋံ။
ဗြဟ္မပုတ္တော တု ကပိလော၊ မလယဒ္ဒိဘဝေါ ခရော။
ပဒီပနော တု ဒဟနော၊ ရတ္တဝဏ္ဏော’ဉ္ဇနဒ္ဒိဇော [စိန္တာမဏိဋီကာ ၈.၁၀-၁၁]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၅။)ဒရဒေ ဘဝေါ ဒါရဒေါ, သုပ္ပဘနာမကော တံဒေသပသိဒ္ဓါ စ။ ဝစ္ဆနာဘော သိန္ဒုဝါရပတ္တသဒိသော စ တံသမီပေ ရုက္ခော န ဝဒ္ဓတေ, တံသမ္ဖဿဝါယု စ ဇရယတိ, ဝိဉ္ဈာယံ, ကိက္ကိန္ဒာယဉ္စ ဇာယတေ, ဧဝံ ဝိသန္တရာနမ္ပိ သရူပံ အာဂမတော ဝိညေယျံ။
ဒွယံ ဓနတ္ထံ သပ္ပဂ္ဂါဟေ။ ဝါဠံ သပ္ပံ ဂဏှနသီလတာယ ဝါဠဂါဟီ။ အဟိနော တုဏ္ဍေန မုခေန ဒိဗ္ဗတီတိ အဟိတုဏ္ဍိကော, ဏိကော, ‘‘ဝါဠဂ္ဂါဟော’ဟိတုဏ္ဍိကော’’တိ [အမရကောသေ ၈.၁၁-ဂါထာယမ္ပိ] အမရမာလာ။
֍ * ၆၅၇။ တိကံ နိရယေ။ အယော ဣဋ္ဌဖလံ, သော နိဂ္ဂတော အသ္မာတိ နိရယော, နိန္ဒိတော ရယော ဂမနံ ဧတ္ထာတိ ဝါ နိရယော။ ဒုဋ္ဌာ ဂတိ ဒုဂ္ဂတိ။ အပုညေ နေတီတိ နရကော, ဏွု, ရန္တော စ, နရကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၆။)တေသု နိရယေသု ယော ‘‘မဟာနိရယော’’တိ ဝုတ္တော, သော အဋ္ဌဓာ ဟောတီတိ တံ ဒဿေတိ ‘‘သဉ္ဇီဝေါ’’စ္စာဒိနာ သိလောကေန။ မရန္တာပိ ကမ္မဖလာနုဘဝနတ္ထံ ပုနပ္ပုနံ ဇီဝန္တိ အသ္မိံ သဉ္ဇီဝေါ။ ယတ္ထ နိရယေ နေရယိကာနံ သရီရာနိ ဝဍ္ဎကီနံ ကာဠသုတ္တေန သညာဏံ ကတွာ ဝါသိယာ တစ္ဆန္တိ, သော ကာဠသုတ္တော။ ဘုသံ, ပုနပ္ပုနံ ဝါ ဒုက္ခိတသဒ္ဒေန ရဝန္တိ အသ္မိံ ရောရုဝေါ, မဟန္တော စ သော ရောရုဝေါ စာတိ မဟာရောရုဝေါ။ ပုန ‘‘ရောရုဝေါ’’တိ စူဠရောရုဝေါ ဝုတ္တော။ ဘုသံ ပတန္တိ အသ္မိံ ပတာပနော, ‘‘ဝီစိ တရင်္ဂေ အပ္ပေ စာ’’တိ ရုဒ္ဒေါ, နတ္ထိ သုခဿ ဝီစိ လေသောပိ အတြာတိ အဝီစိ, ‘‘ဝီစိ သုခတရင်္ဂေသူ’’တိ တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၇၈], တသ္မာ နတ္ထိ ဝီစိ သုခံ ဧတ္ထာတိ အဝီစိ။ သမန္တတော အာဂတေဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ဟညန္တိ အတြာတိ သံဃာတော။ တပန္တိ အတြ တာပနော, ဣတိသဒ္ဒေါ အဋ္ဌန္နံ ပရိသမာပနတ္ထော။
֍ * ၆၅၈။ တတ္ထ နိရယေသု ဝေတရဏီ စ လောဟကုမ္ဘီ စာတိ ဣမေ ဒွေ နိရယာ ဇလာသယာ ဇလာဓာရာ, တေ စ ထိယံ, တရဏီ နာဝါ, သာ နတ္ထိ ယဿံ ဝေတရဏီ။ လောဟမယာ ကုမ္ဘီ လောဟကုမ္ဘီ။
ဒွယံ နိရယပါလေ။ ကာရဏာ ယာတနာ, သာ စ တိဗ္ဗဝေဒနာ, တံ ကရောတီတိ ကာရဏိကော။ နိရယဂတသတ္တေ ပါတီတိ နိရယပေါ။
ဒွယံ နိရယဂတသတ္တေ။ နိရယံ ဂစ္ဆတီတိ နေရယိကော။ နရကံ ဂစ္ဆတီတိ နာရကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၇။)֍ * ၆၅၉။ ဥဒဓိ ပရိယန္တံ သမုဒ္ဒဿ နာမံ။ အဏ္ဏော ဇလံ, သော ဝါတိ ဂစ္ဆတိ ယသ္မိံ အဏ္ဏဝေါ, အဏ္ဏော ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ ဝါ အဏ္ဏဝေါ, အဿတ္ထျတ္ထေ ဝေါ။ သဂရေဟိ ရာဇကုမာရေဟိ ခတော သာဂရော, သာနံ ဓနာနံ အာကရောတိ ဝါ သာဂရော, ကဿ ဂေါ, သာဂ သံဝရဏေ ဝါ, အရော။ သန္ဒတေတိ သိန္ဓု, သန္ဒ သဝနေ, ယဒါဒိ။ ဥဒိ က္လေဒနေ, သမ္မာ က္လိဒန္တိ စန္ဒောဒယေ အသ္မာ အာပါနီတိ သမုဒ္ဒေါ။ ဇလာနိ, ဥဒကာနိ စ နိဓီယန္တေ, ဓီယန္တေ စာတြာတိ ဇလနိဓိ, ဥဒဓိ စ, ဥဒကဿ ဥဒါဒေသော။
တဿ သမုဒ္ဒဿ ခီရဏ္ဏဝေါ, အာဒိနာ လဝဏောဒေါ, ဒဓျုဒေါ, ဃတောဒေါ, ဥစ္ဆုရသောဒေါ, မဒိရောဒေါ, သာဒုဒကော စာတိ ဣမေ သတ္တ မဟဏ္ဏဝဝိသေသာ ဘဝန္တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁.၁၀.၂]။ ခီရဝဏ္ဏော အဏ္ဏဝေါ ခီရဏ္ဏဝေါ။
֍ * ၆၆၀။ အဿ သမုဒ္ဒဿ ကူလဒေသော တီရဒေသော ဝေလာ နာမ, ဝိဂစ္ဆန္တိ ဣရာ ယဿံ ဝေလာ, လတ္တံ။ စက္ကမိဝ သလိလာနံ ဇလာနံ ဘမော ဘမနံ အာဝဋ္ဋော နာမ, အာဝဋ္ဋန္တိ ဇလာနိ အတြာတိ အာဝဋ္ဋော။
တိကံ ဗိန္ဒုမှိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ, ဝေါ, ဥဿေ။ ဝိဒိ အဝယဝေ, ဥ, ဗိန္ဒု။ ဖုသ ဖုသနေ, တော, ဖုသိတံ။ ပါကာရေ, ဂေဟာဒိတိတ္တိယဉ္စ ဇလနိဂ္ဂမော ဘမော နာမ, ဘမု အနဝဋ္ဌာနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၈။)֍ * ၆၆၁။ သိလောကော ဥဒကေ။ အာပ ဗျာပနေ, အပ္ပောတိ သဗ္ဗတြာတိ အာပေါ။ ပါတဗ္ဗန္တိ ပယော, ပါ ပါနေ, ဏျော။ ရဿော, ပယော။ ဇလ ဓညေ, အ။ ဝါရယတိ နိန္နောနတန္တိ ဝါရိ, ဝရ နိသေဓေ, ဏိ, ဝါရယတိ ပိပါသန္တိ ဝါ ဝါရိ။ ပီယတေတိ ပါနီယံ, အနီယော။ သလတီတိ သလိလံ, သလ ဂတိယံ, ဣလော။ ဥဒိ က္လေဒနေ, ဏွု, ဥလောပေါ, ဒကံ ပိပါသစ္ဆေဒံ ကရောတီတိ ဝါ ဒကံ, ‘‘ဒါ ဒါနစ္ဆေဒဓာတူ’’တိ [ဧကက္ခရကောသ ၂၀ ဂါထာ] ဟိ ဧကက္ခရကောသေ, ရဿော။ အန သဒ္ဒေ, အ, ဒွိတ္တံ, အရ ဂမနေ ဝါ, တော, အန္နာဒေသော, ဏတ္တံ။ နီ နယေ, ဤရော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ။ ဝနီယတေ ပိပါသေဟီတိ ဝနံ။ ဝါ ဂမနေ, အလော။ တာယတေ ပါလယတေတိ တောယံ, တာ ပါလနေ, စုရာဒိ, ယော, အာကာရဿောတ္တံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ, ဥ, အမ္ဗု။ ဥဒိ ပသဝနက္လေဒနေသု, ဏွု, ဥဒကံ။ ကရ ကရဏေ, ကွိ, ကံ။ ကမလံ, ခီရမ္ပိ, ကမု ဣစ္ဆာကန္တီသု, အလော။ ခနု ဟိံသာယံ, ဤရော, နလောပေါ, ခီ ခယေ ဝါ, ခီရံ။
֍ * ၆၆၂။ စတုက္ကံ တရင်္ဂေ။ တရန္တော ဂစ္ဆတိ, တီရံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ တရင်္ဂေါ, အလုတ္တသမာသော, ပရတြ ဤဿတ္တံ။ သယမေဝ ဘိဇ္ဇတေတိ ဘင်္ဂေါ, အ။ ဦဟ ဝိတက္ကေ, မိ, ဟလောပေါ, ဦမိ, အရ ဂမနေ ဝါ, မိ, အဿူ, ရလောပေါ။ ဝိမှယံ ဝိစိတ္တံ စိနောတီတိ ဝီစိ, ဣ, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃော, ဧတေ ဒွေ ပုမိတ္ထိယံ။
ဥလ္လောလော, ကလ္လောလော စာတိ ဣဒံ ဒွယံ မဟာဝီစီသု ကထျတေ, လောလ ဥမ္မာဒနေ, ဥလ္လောလယတီတိ ဥလ္လောလော, ဏော, ဥလ ဂမနေ ဝါ, ဩလော, ဒွိတ္တံ။ ကလ္လ သဒ္ဒေ, ဩလော, ကလ္လောလော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၃၉။)֍ * ၆၆၃။ သိလောကဒ္ဓံ ကဒ္ဒမေ။ ဇလံ ဗလတေ ဇမ္ဗာလော, ကမ္မနိ ဏော, မကာရော ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ကလ သင်္ချာနေ, အလော။ ပစ ဝိတ္ထာရဝစနေ, ကမ္မနိ ဏော။ စိက္ခ ဝစနေ, အလော, ဒွိတ္တံ။ ကဒ မဒ္ဒေ, အမော, ဒွိတ္တံ။
ဆက္ကံ ဝါလုကာယံ။ ပုလ မဟတ္ထေ, ဣနော, ဠတ္တံ။ ဝလ သံဝရဏေ, ဏွု, အဿု, ဝါလုကာ, ထီ။ ဝဏ္ဏ သဒ္ဒေ, ဝဏ္ဏော။ မရ ပါဏစာဂေ, ဥ, မရု, ဒေဝေပိ။ အရ ဂမနေ, ဥ, အဿု, ဥရု, မဟန္တေပိ, ဝဏ္ဏော စ မရု စ ဥရု စ ဝဏ္ဏမရူရု။ သိစ ပဂ္ဃရဏေ, တော, သိကတာ, ထီ။
֍ * ၆၆၄။ ဇလမဇ္ဈဂတံ တလံ ကမ္မဘူတံ ‘‘အန္တရီပံ, ဒီပေါ’’တိ စောစ္စတေ။ ဒွိဓာဂတာနံ အာပါနံ အန္တရဂတံ အန္တရီပံ, အာကာရဿီ။ ‘‘အန္တရီယ’’န္တိ ဝါ ပါဌော, တဒါ ဒွိဓာဂတာနံ အာပါနံ အန္တရေ ဘဝံ အန္တရီယန္တိ ဝိဂ္ဂဟော, အကာရဿီ။ ဒွိဓာဂတာနိ အာပါနိ အသ္မိံ ဟေတုဘူတေတိ ဒီပေါ။ ဝကာရအာကာရာနံ လောပေါ, ဣဿီ စ, ဒီပေါ, ဝါကာရေန ဒီပမ္ပိ။
ပဉ္စကံ တီရဿ နာမံ။ ပါရ တီရ ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ, စုရာဒိ, အ။ ကူလ အာဝရဏေ, ဏော။ ရုဓ အာဝရဏေ, ရောဓံ။ အညပါရာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ပတီရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဋ ဥဿယေ, အ, ထိယံ, တဋီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၀။)֍ * ၆၆၅။ ပရမှိ တီရသ္မိံ ပါရသဒ္ဒေါ, သော စ နပုံသကေ, ပါရ တီရ ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ, ပါရ သာမတ္ထိယေ ဝါ, ပါရယတိ တရင်္ဂါဒယော ဝါရေတုန္တိ ပါရံ။ ဩရန္တုတီရံ ‘‘အပါရ’’န္တျုစ္စတေ, အဝရေ တီရဒေသေ ဘဝံ ဩရံ, ဏော။ ပါရတော အညံ တီရံ အပါရံ။
ပဉ္စကံ ဥဠုမ္ပေ။ ဥဠုတော ဒကတော ပါတိ ရက္ခတိ ဥဠုပေါ, သောယေဝ နိဂ္ဂဟီတာဂမဝသေန ဥဠုမ္ပော။ ပ္လဝတိ, ပ္လဝန္တိ အနေနာတိ ဝါ ပ္လဝေါ, ပ္လဝ ဂမနေ, ဂမနံ အတြ ဇလဂမနံ။ ကုလ သန္တာနေ, အ, ကေ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ ကုလ္လော, အ, ဒွိတ္တံ။ တရန္တိ အနေန တရော, တရ ပ္လဝတရဏေသု။ ဂမနာဂမနဝသေန ပုနပ္ပုနံ ဇလေ အရန္တိ ယာယ, သာ ပစ္စရီ, အ, နဒါဒိ။
֍ * ၆၆၆။ တိကံ နာဝါယံ။ တရန္တိ ယာယ တရဏီ, ယု, နဒါဒိ, ဣပစ္စယေ တရိ, ဤမှိ တု တရီ။ နု ထုတိယံ, အ, ဝုဍ္ဎာဝါဒေသာ, နာဝါ။ ဒွယံ လင်္ကာရထမ္ဘေ။ ကူပ ဂမနေ, ဏွု, ကူပကော, အပစ္စယော ဝါ, တဒါ သကတ္ထေ ကော။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, ဘော, သကတ္ထေ ကော, အဿု စ, ကုမ္ဘကံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၁။)ဒွယံ ‘‘ပေ သေံ’’ဣတိ ချာတေ။ တရဿ ပစ္ဆာဘာဂေ ဗန္ဓိတဗ္ဗောတိ ပစ္ဆာဗန္ဓော။ ဂ’မိစ္ဆိတဒိသံ အဋတိ ယေန ဂေါဋဝိသော, ဣသော, အဝန္တော စ အဿောတ္တဉ္စ, ဂေါဋဝိသော။ ဒွယံ ‘‘ပေ တမာ’’ဣတိ ချာတေ။ နာဝါယ ကဏ္ဏော ဝိယ ကဏ္ဏော, မဟန္တော ကေနိပါတော, တေန ပဝဟဏပတိသဝနတော, တံ ဓရတီတိ, ကမ္မနိ ဏော။ နာဝါယ ယုတ္တော နာဝိကော။
֍ * ၆၆၇။ ဒွယံ နာဝါယ ဂမနောပါယေ။ အရတိ ယေနာတိ အရိတ္တံ, ဆဒါဒီဟိ တတြဏ, ဣကာရာဂမော, ဒွိတ္တဉ္စ။ ကေ ဇလေ နိပါတိယတေ ကေနိပါတော, အလုတ္တသမာသောယံ။
ဒွယံ နိယာမကေ။ ပေါတော ပဝဟနံ, တံ ဝါဟယတီတိ ပေါတဝါဟော။ နိယစ္ဆတိ ပေါတန္တိ နိယာမကော, ယမု ဥပရမေ, နိပုဗ္ဗော ဂမနေ, ဏွု, နိယာမကော, စုရာဒိ။ နိယာမကေပိ။
ယေ ဝါဏိဇာ နာဝါယ ဝါဏိဇကမ္မံ အာစရန္တိ, တေ သံယတ္တိကာ နာမ, သံယာနံ သံယာတြာ, ဒီပန္တရဂမနံ, တြဏ, သာ ပယောဇနမေတေသံ သံယတ္တိကာ, ဏိကော, ရလောပေါ, ရဿော စ။ တပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ ပေါတဝါဏိဇာပိ, ပေါတော ပဝဟနံ, တဿ ဝါဏိဇာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၂။)֍ * ၆၆၈။ လင်္ကာရာဒယော, ဖိယာဒယော စ နာဝါယ အင်္ဂါ အဝယဝါ။ လော ဣန္ဒော, တဿ ကာရဏံ လင်္ကာရော။ ဝဋော ဝုစ္စတိ သိဝဋော, တဒါကာရတာယ ဝဋာကာရော။ ‘‘ဝဋော ကမဒ္ဒေ နိဂြောဓေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ဖာ ဝုဍ္ဎိယံ, ဣယော, ဖိယော။
ဒွယံ ‘‘တလက’’ဣတိ ချာတေ။ ပူ ပဝနေ, တော, ဝုဍ္ဎိ, ပဝဟတိ နိယာမကေတိ ပဝဟနံ။ ဝုတ္တန္တိ ကြိယာပဒံ။ ဒွယံ ကဋ္ဌမ္ဗုဝါဟိနိယံ, ဒုဏ ဂတိဟိံသာသု, အ, နဒါဒိ, ဝုဍ္ဎိ, ဒေါဏီ။ အမ္ဗုံ နေတိ ယေန အမ္ဗဏံ, ဥဿတ္တံ, ဏတ္တဉ္စ, အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ, ယု။
֍ * ၆၆၉။ တိကံ ဂမ္ဘီရေ။ ဂမု ဂမနေ, ဤရော, ဘောန္တော စ မလောပေါ စ, ဂဘီရော။ မာလောပေ တု ဂမ္ဘီရော, ဂစ္ဆန္တာ ဘာယန္တိ အသ္မိန္တိ ဝါ ဂဘီရော, ဂမ္ဘီရော စ။ နိပုဗ္ဗော မန အဘျာသေ, ဏော, မဿ နော။ တဗ္ဗိပက္ခတော ဂမ္ဘီရဝိပရီတတော ဥတ္တာနံ နာမ, ဥဂ္ဂတံ တာနံ ပမာဏံ အဿ ဥတ္တာနံ, အဂမ္ဘီရံ။
ဒွယံ အဂါဓေ။ ဂါဓ ပတိဋ္ဌာကင်္ခါသု, ဂန္ထေ စ, နတ္ထိ ဂါဓံ ယတြ အဂါဓံ။ န ဟေဋ္ဌိမတလံ ဖုသတိ ယတြ အတလမ္ဖဿံ။
တိကံ အပ္ပသန္နေ။ နတ္ထိ အစ္ဆဘာဝေါ အတြ အနစ္ဆော။ ကလုသံ ပါပေပိ ဝုတ္တံ။ ဝိလ ဘေဒနေ, ဏော, အာဝိလော။ အဝ ရက္ခဏေ ဝါ, ဣလော။
֍ * ၆၇၀။ တိကံ နိမ္မလေ။ ဆော ဆေဒနေ, န ဆိန္ဒတိ ဒဿနန္တိ အစ္ဆော, ဏော, သစ္ဆောပိ, သရ ဝိသရဏေ, တော, အန္နာဒေသော။ နတ္ထိ မလံ ဧတသ္မိံ ဝိမလော။ ဂဘီရပ္ပဘုတီ ဂဘီရာဒယော ဝိမလန္တာ တီသု လိင်္ဂေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၃။)ပဉ္စကံ ကေဝဋ္ဋေ။ ဓာ ဓာရဏေ, ဤဝရော။ မစ္ဆေ ဟန္တွာ ဇီဝတီတိ မစ္ဆိကော, ဣကော။ မစ္ဆေ ဗန္ဓတိ ဇာလေနာတိ မစ္ဆဗန္ဓော, မစ္ဆေ ဝဓတီတိ ဝါ မစ္ဆဗန္ဓော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ကံ ဇလံ, တဿ ဤလက္ခီ, တာယ ဝဋ္ဋော ဝဋ္ဋနံ အဿတ္ထီတိ ကေဝဋ္ဋော။ ကေဝတ္တောပိ, ဏော။ ဇာလေ နိယုတ္တော, ဇာလေန ဟန္တီတိ ဝါ ဇာလိကော, ဒါသောပျတြ, ဒါသ ဒါနေ, အ, ‘‘ဒါသော ကေဝဋ္ဋဘစ္စေသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀.၁၅] ရုဒ္ဒေါ။
֍ * ၆၇၁-၆၇၂။ ဈသာန္တံ မစ္ဆေ။ မသ အာမသနေ, ဆော, မရဓာတုဝသေန ဝါ သိဒ္ဓါ, မရ ပါဏစာဂေ, ဣနော, ရလောပေါ။ မုခပ္ပဒေသေ ပုထူနိ လောမာနိ အဿ ပုထုလောမော။ ပါဌီနာဒီနံ မစ္ဆတ္တာ ဝိသေသတော အလောမကေပျဿ ဝုတ္တိ။ ဈသ ဟိံသတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, အ, ဈသော။ အဏ္ဍဇော, ဝိသာရော, သကလီပိ, ဝိစိတြံ သရတိ အနေန ဝိသာရော, ဏော။ ရောဟိတာဒီနံ ဝက္ကလပ္ပာယော [ဗတ္တလပ္ပာယော (က.)] တစော သကလံ။ တံယောဂါ, ဤ, သကလီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၄။)ရောဟိတာဒယော, မကရာဒယော စ မစ္ဆပ္ပဘေဒါ။ ရုဟ ဇနနေ, တော, ရောဟိတော။ ဝိပါကေ မဓုရသတ္တာ မဂ္ဂုရော, ဝဏ္ဏဝိကာရော, မဇ္ဇတီတိ ဝါ မဂ္ဂုရော, ဦရော, မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ, ဇ္ဇဿ ဂ္ဂတ္တံ, ရဿော စ, မဂ္ဂုရော, ‘‘ငါ ခူ’’။ သိင်္ဂယုတ္တတာယ သိင်္ဂီ, ဏော, နဒါဒိ, သင်္ဂုပိ, သရတိ ဝါတန္တိ ဝါ သိင်္ဂီ, သရ ဟိံသာယံ, အ, ရဿ ဂေါ, အဿိ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, နဒါဒိ, သိင်္ဂီ, ‘‘င စွေ’’။ ဗလ သံဝရဏေ, အလော, လဿ ဇော, ဗလဇော,’’င ပါ’’။ မုဉ္ဇ သဒ္ဒတ္ထော, မုဉ္ဇော။ ပူ ပဝနေ, ဥသော, ဝုဒ္ဓျာဝါဒေသာ, ပါဝုသော, မဟာမုခမစ္ဆော, ‘‘င ဋာ’’။
သတ္တက္ခတ္တုံ ဝင်္ကတီတိ သတ္တဝင်္ကော, ‘‘င သေ’’။ သဟ ဝင်္ကေန, သံဝိဇ္ဇမာနော ဝါ ဝင်္ကော ယဿ သဝင်္ကော, ‘‘င မွေ’’။ နဠသဏ္ဌာနော မီနော နဠမီနော, ‘‘င ဖौ-ယော’’။ ကဍိ သန္နိစယဝဒနေကဒေသေသု, ဏွု, ဂဏ္ဍကော, ‘‘င မာ’’။ သသု ဟိံသာယံ, ဥ, အဿု, သုသုကာ, သကတ္ထေကော, ‘‘င-ပौ-ဋယေ’’။ သယနတော ပဿေန ဖရတီတိ သဖရီ, နဒါဒိ, ဖရ ဖရဏေ, သဖရီ ဒွီသု, ‘‘င ခူ-မာ’’။ ပါဏိဂ္ဂဟဏေ မုခံ ကိရတီတိ မကရော, ယဒါဒိ။
֍ * ၆၇၃။ တိမိအာဒယော သတ္တ မဟာမစ္ဆာ နာမ။ တိမ အဒ္ဒဘာဝေ, တိမတီတိ တိမိ, ဣ, တိမိ မစ္ဆမတ္တေပိ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ, ဏော, လတ္တံ, ဣဿတ္တံ။ တိမိနော ဂလော တိမိင်္ဂလော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဝဏ္ဏေန ပိင်္ဂလတိမိရသဒိသတာယ တိမိရပိင်္ဂလော။ အာ ဘုသော နန္ဒတီတိ အာနန္ဒော, နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ။ တိမိနော မစ္ဆေ နန္ဒယတီတိ တိမိနန္ဒော။ ‘‘တိမိန္ဒော’’တိပိ ပါဌော, တိမီနံ မစ္ဆာနံ ဣန္ဒော တိမိန္ဒော။ အဓိကော အာရောဟော ယဿ အဇ္ဈာရောဟော။ မဟန္တော တိမိ မစ္ဆော မဟာတိမိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၅။)֍ * ၆၇၄။ ဒွယံ ‘‘င ဖေ’’ဣတိ ချာတေ။ ပါသာဏသဒိသသဏ္ဌာနော မစ္ဆော ပါသာဏမစ္ဆော။ ပဌ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဣနော, ဥဘယတြ ဒီဃော, ပါဌီနော, ‘‘င-ပौ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဒွယံ ဗဠိသေ။ ဝင်္ကတီတိ ဝင်္ကော, ဝင်္က ကောဋိလျေ။ ဗလ သံဝရဏေ, ဣသော, ဠတ္တံ။ မစ္ဆဝေဓနမ္ပိ, ဝိဓ ဝိဓာနေ, ဘေဒနေ စ, အနေကတ္ထတ္တာ, ယု။
တိကံ ကုမ္ဘီလေ။ ‘‘သုံသုမာရော’’တိ သမုဒိတနာမံ, သသတီတိ သုသု။ သုသု ဧဝ သုံသု, မာရေတီတိ မာရော, သုံသု ဧဝ မာရော သုံသုမာရော။ ကေန ဥဘတိ ပူရေတီတိ ကုမ္ဘော, ဇလာသယော, တတြ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ကုမ္ဘီလော, ကုမ္ဘီ ဝါ ဃဋော, တံ လာတီတိ ကုမ္ဘီလော။ န ကမတီတိ နက္ကော, ကွိ, သညာသဒ္ဒတ္တာ နဿ ပကတိ, နက္က နာသနေ ဝါ, စုရာဒိ။
ဒွယံ ကစ္ဆပေ။ ကုစ္ဆိတော ဦမိ ဝေဂေါ အဿ ကုမ္မော, ‘‘ပကာသေ ဝေဂဘင်္ဂေသု, တရင်္ဂေ ဦမိ ပုံထိယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀.၂၁] ရဘသော, ‘‘ဝေဂေ ဘင်္ဂပ္ပကာသေသု, ဗိလာယံ ဦမိ ဝီစိယ’’န္တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ကစ္ဆေန ပိဝတီတိ ကစ္ဆပေါ, ဏော, ကမဌောပျတြ, ကမု ဣစ္ဆာယံ, အဌော။
֍ * ၆၇၅။ ဒွယံ ကက္ကဋေ။ ကကတီတိ ကက္ကဋကော။ သကတ္ထေ ကော, ကုက အာဒါနေ ဝါ, အဋော, ဥဿတ္တံ။ ကုလ သန္တာနေ, ဗန္ဓုမှိ စ, ဤရော, ကုံ ဝါ ပထဝိံ လုနာတီတိ ကုဠီရော, ဤရော။ ဒွယံ ရတ္တပေ။ ဇလဿ ဦကာ ကိမိဝိသေသော ဇလူကာ, ဇလံ ဩကံ ဂေဟံ ဧတိဿာတိ ဝါ ဇလူကာ, ဩဿူ, ဥစ သမဝါယေ, ဏော, ဩကံ။ ရတ္တံ ရုဓိရံ ပိဝတီတိ ရတ္တပါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၆။)တိကံ မဏ္ဍူကေ။ မဏ္ဍ ဘူသနေ, ဥကော, ဒီဃော။ ဒဒ ဒါနေ, ဥရော, ဒွိတ္တံ။ ဘီ ဘယေ, သပ္ပတော ဘာယတီတိ ဘေကော, ဣကော, ဤဿေ။ ဝဿာဘူ, သာလုရော, ပ္လဝေါပိ။ ဒွယံ ‘‘တီ’’ဣတိ ချာတေ။ ဂဏ္ဍံ ဝစ္စသန္နိစယံ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒေါ။ မဟိယာ လတာ မဟီလတာ, ကိဉ္စုလုကောပိ။ ကိဉ္စ စုလတီတိ ကိဉ္စုလုကော, ဥကော။
֍ * ၆၇၆။ ဒွယံ မုတ္တာဖောဋေ။ သပ္ပ ဂမနေ, ဣ, အဿိ, သိပ္ပိ, ထီ။ သု အဘိသဝေ, တ္တိ, သုတ္တိ။ ဒွယံ သင်္ခေ။ ခနု အဝဒါရဏေ, ကွိ, သင်္ခေါ။ သမု ဥပသမေ ဝါ, ခေါ, သင်္ခေါ။ ကံ ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ ကုမ္ဗု, ဥ, ဒွေပျနိတ္ထိယံ။
ဒွယံ ခုဒ္ဒသင်္ခဇာတိယံ။ သင်္ခဿ နခေါ ဣဝ သင်္ခနခေါ။ ဒွယံ ‘‘ခရု’’ဣတိ ချာတေ။ ဇလေ သဝတီတိ ဇလသုတ္တိ, သု ပသဝေ, တ္တိ။ သမတီတိ သမ္ဗုကော, ဥကော, ဗောန္တော စ, ‘‘သမ္ဗုကော ဇလသုတ္တိ’တ္ထီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀.၂၃] ပုံကဏ္ဍေ ဝေါပါလိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၇။)֍ * ၆၇၇။ ဒွယံ ဇလာသယေ။ ဇလာနံ အာသယော ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ဇလာသယော။ တေသု ဇလာသယေသု မဇ္ဈေ ယော ဂမ္ဘီရော အဂါဓော, သော ရဟဒါချော, ဟရ ဟရဏေ, ဘူဝါဒိ, ဒေါ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, ရဟဒေါ။
ဒွယံ ဥဒပါနေ။ ဥဒကံ ပိဝန္တိ အသ္မိံ, ယု, ကလောပေါ။ ပိဝန္တိ အသ္မိံ ပါနော, သော ဧဝ ကူပေါ ပါနကူပေါ, ကု သဒ္ဒေ, ပေါ, ဒီဃာဒိ, ကူပေါ, ကေန ဥဘတီတိ ဝါ ကူပေါ, ဘဿ ပေါ။ အန္ဓုပိ, အန္ဓ ဒဿနုပသံဃာတေ, စုရာဒိ, ဥ။ ဒွယံ သမစတုရဿပေါက္ခရဏိယံ။ ခနု အဝဒါရဏေ, ကမ္မေ တော, နလောပေါ, ဒီဃာဒိ။ ပေါက္ခရံ ဇလံ, တံယောဂါ အနော, နဒါဒိ, ပေါက္ခရဏီ။
֍ * ၆၇၈။ တိပါဒေန မဟတော သဒါ အဂါဓဇလဿ ပဒ္မဋ္ဌာနဿ စ ပဒ္မသုညဿ စ ယောဂျတာယ နာမံ [အမရ ၁၀.၂၈ ဂါထာယံ ပဿိတဗ္ဗံ]။ တဠ အာဃာတေ, တလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ, အာကော, အပရပက္ခေ ဠတ္တံ။ သရ ဂမနေ, အ, သရော။ ဝပ ဗီဇနိက္ခေပေ, ဝပန္တိ ယာယ ဝါပီ, အာယတစတုရဿာယမ္ပိ။ သရတိသ္မာ အသော, နဒါဒိ, သရသီ။ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ, အ, ဒဓ ဓာရဏေ ဝါ, ဓဿ ဟော။ အမ္ဗုဇာနံ ပဒ္ဓါနံ အာကရော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ။
ခုဒ္ဒကော သရော ‘‘ပလ္လလ’’န္တျုစ္စတေ။ ယတြ ဝဿာသု အဓိကံ ဇလံ, ဂိမှေသု ဇာဏုမတ္တံ, သုက္ခတျေဝ ဝါ, ပလ္လ ရက္ခဏေ, စုရာဒိ, အလော, ပလ္လလံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၈။)֍ * ၆၇၉-၆၈၀။ အနောတတ္တာဒယော ဧတေ သတ္တ မဟာသရာ နာမ။ တတြ သူရိယရံသိသမ္ဖုဋ္ဌာဘာဝေန န အဝတပတိ ဥဒကမေတ္ထာတိ အနောတတ္တော။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍပဗ္ဗတသမီပတ္တာ ကဏ္ဏမုဏ္ဍော။ ရထံ ကရောတီတိ ရထကာရကော, ယထာကထဉ္စိ အယံ ဗျုပ္ပတ္တိ နာမ, သညာ ပန လောကတောယေဝါဝဂန္တဗ္ဗာ။ ဆဗ္ဗဏ္ဏဒန္တဝန္တတာယ ဆဒ္ဒန္တော, နာဂရာဇာ, တဿ နိဝါသနဋ္ဌာနသမီပတ္တာ ဆဒ္ဒန္တော, သရော။ ကုဏာလသကုဏာ ဗဟဝေါ ယတ္ထ သန္တိ ကုဏာလော။ မန္ဒာကိနီ အာကာသဂင်္ဂါယမ္ပိ ဝုတ္တာ။ ဗဟဝေါ သီဟာ ပပတန္တိ အသ္မိံ သီဟပ္ပပါတော။
ဒွယံ ဇလပ္ပာယေ ဒေသေ ကူပနိကဋေ ပသုပါနတ္ထံ ပတ္ထာရာဒိရစိတေ ဇလာသယေ။ အာဟူယန္တေ ပသဝေါ အတြ ပါနာယာတိ အာဟာဝေါ, ဏော, ဝုဍ္ဎာဝါဒေသော။ နိပိဝန္တိ အသ္မိံ နိပါနံ, ယု။ ဒွယံ သုရခါတေ, အပေါရိသေ ဒေဝနိမ္မိတေတိ ဘာဝေါ, သောဏ္ဍေဣစ္စညေ။ ‘‘အခါတော ဒေဝခါတကော’’တိ [အမရ ၁၀.၂၇] ဟိ အမရမာလာယံ ပုံသကဏ္ဍံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၄၉။)֍ * ၆၈၁။ နဒျန္တံ နဒီယံ။ သဝတီတိ, အန္တော, နဒါဒိ, သဝန္တီ။ နိန္နဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ နိန္နဂါ, ကွိ။ သန္ဒ ပသဝနေ, ဥ, အဿိတ္တံ, ဝဏ္ဏဝိကာရော, သိန္ဓု။ သရ ဂမနေ, တော, ဣကာရာဂမော, သရိတာ။ အာပါနံ နိဝါသော အာပေါ, သမုဒ္ဒေါ, ဏော, တံ ဂစ္ဆတီတိ အာပဂါ။ နဒ အဗျတ္တသဒ္ဒေ, နဒတီတိ နဒီ, နဒါဒိ, တရင်္ဂနီပျတြ။
ဒွယံ ဂင်္ဂါယံ။ ဘဂီရထေန ရညာ နိဗ္ဗတ္တိတာ ဘာဂီရထီတိ လောကိယာ, အသ္မာကန္တု မတေန နာမမတ္တမေဝေတံ တဿာတိ သန္နိဋ္ဌာနံ, ဧဝံ သဗ္ဗတြ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂင်္ဂါ, ဂမိတော ဂေါ, တိပထဂတာပိ, တယော သဂ္ဂမစ္စပါတာလပထေ ဂတာ တိပထဂတာ။ သိန္ဓူနံ နဒီနံ သင်္ဂမော မေလကော သမ္ဘေဒေါ။ သမ္မာ ဘိဇ္ဇန္တိ အသ္မိံ သမ္ဘေဒေါ, သံပုဗ္ဗော ဘိဒိ မေလနေ, ဏော။
֍ * ၆၈၂။ ဂင်္ဂါဒိကာ ဣမာ ပဉ္စ နဒိယော မဟာနဒီ နာမ။ အစိရံ သီဃဂမနံ ဧတိဿမတ္ထီတိ အစိရဝတီ။ ယမု ဥပရမေ, ဥနော, ယမဿ ဘဂိနီ ဝါ ယမုနာ, ဘဂိနျတ္ထေ ဥနော။ သရာနိ ဘဝန္တိ ယာယ အဝဓိဘူတာယာတိ သရဘူ, သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု ဝါ, ဦ, အဘောန္တော စ, သရဘူ။ မဟ ပူဇာယံ, အ, နဒါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၀။)စန္ဒဘာဂါဒိကာ နိန္နဂါ ပဉ္စ မဟာနဒိတော အညာသံ နဒီနံ ဘေဒါ။ စန္ဒဘာဂေါ နာမ ပဗ္ဗတော, တတော ပဘဝတီတိ စန္ဒဘာဂါ။ သရယောဂါ ဝန္တု, မဇ္ဈေ သကာရာဂမော, နဒါဒိ, သရသွတီ။ ဝန္တုရတြာတိသယေ။
֍ * ၆၈၃။ နိဒ္ဒေါသံ ဇလံ အဿံ နေရဉ္ဇရာ, ယဒါဒိ, အထ ဝါ နေရဉ္ဇရာ နာမ တူရိယဝိသေသော, တံသမာနသဒ္ဒတာယ အယံ နဒီ နေရဉ္ဇရာ နာမ။ နာနာဂါဟာကုလီဘူတတာယ ကုစ္ဆိတံ ဝေရံ အဿာ ကာဝေရီ, နဒါဒိ။ နမ္မံ သုခံ ဒဒါတီတိ နမ္မဒါ, ဏော။ အာဒိနာ သရာဝတီ ဝေတ္တဝတီ ကဏ္ဋကီ ကောသိကီအာဒိကာ အနေကာ နဒီဘေဒါ သင်္ဂဟိတာ။
ဒွယံ ဟမ္မိယဒေဝါလယာဒီသု ဇလမဂ္ဂေ။ ဝါရိနော နိက္ခမနမဂ္ဂေါ ဝါရိမဂ္ဂေါ။ နလ ဂန္ဓေ, အ, နဒါဒိ, ဠတ္တံ, ပနာဠိ, အယံ ဣတ္ထိယံ, ပုမေ စ။
တိကံ ဂါမဒွါရမှိ အသုစိပူတိပင်္ကသမ္ပုဏ္ဏာယံ ကာသုယံ။ စိတ္တံ ဒုနောတီတိ စန္ဒနိကာ, ယဒါဒိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၁။)֍ * ၆၈၄-၆၈၅။ ဇမု အဒနေ, အလော, နဒါဒိ, ဗောန္တော စ, ဠတ္တံ, ဇမ္ဗာဠီ။ အဝလဂ္ဂန္တိ အသ္မိံ ဩဠိဂလ္လော, လဂ္ဂ သင်္ဂေ, အလော, ဠတ္တံ, အဿိ, ဂလောပေါ, ဒွိတ္တဉ္စ။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ပဒုမဿ နာမံ။ သရသိ ရုဟတီတိ သရောရုဟံ, ရော။ သတံ ပတ္တာနိ အဿ, ပဒ္မဝိသေသတ္ထေပျဿ ပဒ္မတ္တာ ဝိသေသတော အဘေဒေါ။ အရံ ဝိန္ဒတီတိ အရဝိန္ဒံ။ ပဒ ဂမနေ, ဥမော။ ပဒုမံ, အနိတ္ထီ။ ပင်္ကေ ကဒ္ဒမေ ရုဟတီတိ ပင်္ကေရုဟံ, အလုတ္တသမာသောယံ။ နလ ဂန္ဓေ, ဣနော, ဠတ္တံ။ ပုသ ဝုဍ္ဎိမှိ, ခရော, ဝုဍ္ဎိ, သဿ ကော, ပေါက္ခရေ ဇလေ ဇာတန္တိ ဝါ ပေါက္ခရံ။ မုဠာလတောပိ ဥဂ္ဂန္တွာ ပုပ္ဖတိ မုဠာလပုပ္ဖံ။ ကံ ဇလံ အလယတိ ဘူသယတီတိ ကမလံ, အလ ဘူသနေ။ ဘိသတောပိ ဥဂ္ဂန္တွာ ပုပ္ဖတီတိ ဘိသပုပ္ဖံ။ ကုသေ ဇလေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကုသေသယံ, ရော, အလုတ္တသမာသော။ တာမရသမ္ပိ, တာမရံ ဇလံ, ‘‘တာမရံ ဃတမဏ္ဏော စေ’’တိ တန္တတန္တရံ, တတြ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ တာမရသံ, ရော။
֍ * ၆၈၆။ သိတံ သေတံ ကမလံ ‘‘ပုဏ္ဍရီက’’န္တျုစ္စတေ, ပုဍိ ခဏ္ဍနေ, မုဍိရိတျေကေ, ဣကော, အရာဂမော စ, မဿ ပေါ, ဣဿီကာရော စ, ပုဏ္ဍရီကံ။ ရတ္တံ တု ကမလံ ‘‘ကောကနဒံ, ကောကာသကော’’တိ စောစ္စတေ။ ကောကေ နာဒယတီတိ ကောကနာဒံ, ဏော။ ရတ္တုပ္ပလေ စ, ‘‘ကောကနဒံ, ကောကနုဒ’’န္တိပိ ပါဌော, ကေ ကနတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဝါ ကောကနဒံ, ဘူဝါဒိ, ဒေါ, အဿော။ ကန ဒိတ္တိကန္တိဂတီသု, ကေ ကာသတီတိ ကောကာသကော, ဏွု, ကာသ ဒိတ္တိယံ။
ဒွယံ ကေသရေ, ကေ ဇာယတီတိ ကိ, ကမလာဒိ, တသ္မိံ ဇာယတိ, ဇလတီတိ ဝါ ကိဉ္ဇက္ခော, ခေါ, နဿ, လဿ ဝါ ကော, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ကေ သရတီတိ, အ, သတ္တမိယာ အလောပေါ, ဒွယမနိတ္ထီ။ ဒွယံ ပဒ္မာဒိဒဏ္ဍေ။ ဒဏ္ဍသဒိသတာယ ဒဏ္ဍော။ နလ ဂန္ဓေ, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၂။)֍ * ၆၈၇။ ဒွယံ မုဠာလေ။ ဝိသ ပေရဏေ, ဝဿ ဘော, ဘိသံ, ဘာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ, အာကာရဿိ။ မူလေ ဇာယတီတိ မုဠာလော, အညတ္ထေ အလော, ရဿာဒိ, ဠတ္တဉ္စ, မူလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ, အလော, သေသံ ပုဗ္ဗသဒိသံ, ဒွယံပျနိတ္ထီ။
ဒွယံ ကဏ္ဏိကာယံ။ ဗီဇဿ ကောသော အာကရော ဗီဇကောသော။ ကဏ္ဏေ ကရီယတီတိ ကဏ္ဏိကာ, ကဏ္ဏာလင်္ကာရော, တံသဒိသသဏ္ဌာနတာယ ကဏ္ဏိကာ, ပဒုမာဒီနံ သမူဟေ ဂဟနေ ဝနေတျတ္ထော။ သဏ ဒါနေ, ဍော, သဏ္ဍံ, ‘‘သဏ္ဍံ ပဒ္ဓါဒိသံဃာတေ, ဂေါပတိမှိ ပုမေ ဘဝေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၃။)֍ * ၆၈၈။ ဒွယံ ပဒ္မကုမုဒါဒိသာမညေ, တထာ ဟိ ပဒ္မံ မဟောပ္ပလံ သိတောပ္ပလမုစ္စတေ, ‘‘ကုဝလယံ ဥပ္ပလဉ္စ, နီလမိန္ဒီဝရန္တိ ဟိ’’ဣတိ ဗျာဍိ, ‘‘ဥပ္ပလဉ္စ ကုဝလယံ, နီလမိန္ဒီဝရံ မတ’’န္တိ ဘာဂုရိ စ, ‘‘ရောမော သိတိ စ နီလော, ကုဝလယမိန္ဒီဝရဉ္စ နီလမ္ဗုဇ’’န္တိ တု ဝရရုစိ။ ‘‘ကုဝလယဒလသာမောပျင်္ဂဒဓိတိ ပရိဓူ သရ’’န္တိ မာလဓိ, မာဓဝေါ စ, တတြ ပုဗ္ဗကမတမိဟ နိဿီယတေ။ ယဒျေဝံ ကထမုပ္ပလသဒ္ဒေန နီလုပ္ပလာဒီသွေဝ ဗုဒ္ဓိ, န ပန မဟောပ္ပလာဒိမှီတိ? ဝုစ္စတေ – သာမညေပိ ဓညတ္တေ ယထာ ဓညသဒ္ဒေန ကလမာဒီသွေဝ ဗုဒ္ဓိ, န ပန မုဂ္ဂါဒီသု, ဧဝမိဟာပိ။ ဥပုဗ္ဗော ပါ ပါနေ, အလော, ဒွိတ္တံ, ဥဒကေ ပ္လဝတီတိ ဝါ ဥပ္ပလံ, ယဒါဒိ။ ကုယာ ပထဝိယာ ဝလယံ ဣဝ သောဘာကရတ္တာ ကုဝလယံ။
ဒွယံ နီလုပ္ပလေ။ နီလဝဏ္ဏေ, အ, နီလံ, ဣန္ဒတီတိ ဣန္ဒီ, နဒါဒိ, ဣန္ဒီ လက္ခီ, တဿာ ဝရံ ဣန္ဒီဝရံ, ဣန္ဒ ပရမိဿရိယေ ဝါ, ဤရော။
အသ္မိံ နီလုပ္ပလေ သေတေ ကုမုဒံ နာမ။ ကုယံ မောဒတေ ကုမုဒံ, ဏော။ အဿ ပဒုမာဒိနော ကန္ဒော သာလူကမုစ္စတေ။ ကံ သုခံ ဒဒါတီတိ ကန္ဒော, ကန္ဒ အဝှာနေ ဝါ ရောဒနေ စ။ သလ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု, ဥကော, ဒီဃော, သာလူကံ။
֍ * ၆၈၉။ တိကံ ရတ္တာရတ္တသာမညေ။ ကမလတော အညတရသ္မိံ ဇလကုသုမေ, န တု ရတ္တေယေဝ, သုဂန္ဓေန ယုတ္တံ သောဂန္ဓိကံ။ ကဿ ဟာရံ ဣဝ သောဘာကရတ္တာ ကလ္လဟာရံ, လာဂမော, ဒွိတ္တဉ္စ။ ဒကံ သီတလံ ကရောတီတိ ဒကသီတလိကံ။
ဒွယံ သေဝါလေ။ ဥဒကံ သေဝတီတိ သေဝါလော, အလော, ဝကာရာဂမော, ဣဿေ စ။ နီလတီတိ နီလိကာ, နီလ ဝဏ္ဏေ, ဣကော, နီလဝဏ္ဏယောဂတော ဝါ နီလိကာ, သေဝလောပိ, ဒွယံ ပဒ္မယုတ္တေ ဒေသေ, ပဒ္မသမူဟေ စ။ နဠိနီ စ ပင်္ကဇိနီ ဝိသိနီ စ သရောဇိနီ ပဒ္မိနီတိ ပရိယာယာ။ ‘‘ပဒ္မသဏ္ဍံ တဒါကရေ’’တိ ဟိ ပရိယာယံ ရတနမာလာယံ မာဓဝေါ, ဝိသံ သမံ, တဗ္ဗန္တတာယ ဝိသိနီ, ဣနော, နဒါဒိ။ အမ္ဗုဇယောဂတော, အမ္ဗုဇာနံ သမူဟတော ဝါ အမ္ဗုဇိနီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၄။)֍ * ၆၉၀။ တိလဗီဇာဒယော သေဝါလော နာမ။ တတြ တိလဗီဇပ္ပမာဏံ ဇလသဏ္ဌိတံ နီလာဒိဝဏ္ဏယုတ္တံ တိလဗီဇံ နာမ။ သင်္ခေါ နာမ သပတ္တော အပ္ပကဏ္ဍော ဥခါပိဓာနာဒိပ္ပမာဏော သမူလော ဧကော သေဝါလဝိသေသော။ ပဏကော နာမ ဘမရသဏ္ဌာနော နီလဝဏ္ဏော ဧကော သေဝါလဝိသေသော, ပဏ သင်္ခါတေ, ဏွု, ပဏကော။
ပါတာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
ဣတိ သကလဗျာကရဏမဟာဝနာသင်္ဂဉာဏစာရိနာ ကဝိကုဉ္ဇရကေသရိနာ ဓီမတာ သိရိမဟာစတုရင်္ဂဗလေန မဟာမစ္စေန ဝိရစိတာယံ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဝဏ္ဏနာယံ ဘူကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
၃. သာမညကဏ္ဍ
၁. ဝိသေသျာဓီနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၅။)֍ * ၆၉၁။ ဣဟ ဝက္ခမာနေ သာမညကဏ္ဍေ သာင်္ဂေါပါင်္ဂေဟိ အင်္ဂဥပါင်္ဂဒွယသဟိတေဟိ ဝိသေသျာဓီနေဟိ ဝိသေသျာယတ္တေဟိ ဝိသေသနသဒ္ဒေဟိ သောဘနာဒီဟိ သံကိဏ္ဏေဟိ အညမညဝိဇာတိယတ္ထေဟိ ဒဗ္ဗကြိယာဂုဏာဒီဟိ အနေကတ္ထေဟိ သမယဝဏ္ဏာဒီဟိ အဗျယေဟိ စိရဿမာဒီဟိ စ ကမာ ကမတော ဝဂ္ဂါ ကထျန္တေ, တေ စ ပုဗ္ဗဝဂ္ဂသန္နိဿယာ, တထာ ဟိ သောဘနာဒယော ဒေဝမနုဿာဒီသု ဝိသေသနဘာဝေန သမ္ဗန္ဓာ, ကြိယာဒယော တု တဒါဓာရတာယ, သမယာဒယော ဝါစကတာယ, စိရဿမာဒယော တံကြိယာဝိသေသနဘာဝေန, တတောယေဝ သာဓာရဏတ္တာ သာမညကဏ္ဍမိဒံ။
֍ * ၆၉၂။ ဣဟ သတ္ထေ ဘိယျော ရူပန္တရာ လိင်္ဂဝိနိစ္ဆယော, သော အတြာပိ ဝဂ္ဂေ ဘိယျော ရူပန္တရာယေဝါတိ ဝိပ္ပဋိပတ္တိနိရာသတ္ထံ ဗျာပကနျာယမာဟ ‘‘ဂုဏိ’’စ္စာဒိနာ။ တဿတ္ထော – ဝိသေသနဘူတာ သဗ္ဗေ ဂုဏသဒ္ဒါ, ဒဗ္ဗသဒ္ဒါ, ကြိယာသဒ္ဒါ စ ဝိသေသျာဓီနဘာဝေန ဟေတုနာယေဝ, န ဘိယျော ရူပန္တရာပိ ဝိသေသနသဒ္ဒေန သမလိင်္ဂိနော သိယုန္တိ, ယထာ – သောဘနာ ဣတ္ထီ, သောဘနော ပုရိသော, သောဘနံ စိတ္တံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၆။)֍ * ၆၉၃-၆၉၆။ သုဘန္တံ သောဘနေ။ သုဘ သောဘနေ, ယု။ ရုစ ဒိတ္တိယံ, ဣရော။ သာဓ သံသိဒ္ဓိယံ, ဥ။ မနံ တောသေတီတိ မနုညံ။ ဉာ ပရိမာဏတောသနနိသာမနေသု, အန္တဿုကာရော, မနံ အာ ဘုသော တောသေတီတိ ဝါ မနုညံ, တဒါ ‘‘မနော အည’’န္တိ ဆေဒေါ, အာလောပေါ။ စရ ဂတိဘက္ခနေသု, ဏွု, စရတိ စိတ္တမေတ္ထာတိ စာရု။ သုဋ္ဌု ဒရီယတေ သုန္ဒရံ, ဒရ ဒါရဏေ။ ဝဂ္ဂ ဂမနေ, ဥ, ဝဂ္ဂု။ မနော ရမတိ အသ္မိံ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, တော။ ဟရတိ စိတ္တံ ဟာရီ, ဏီ။ မန ဉာဏေ, ဇု, မနော ဇဝတိ ယသ္မိံ ဝါ မဉ္ဇု, နလောပေါ။ ပိယသီလယုတ္တတာယ ပေသလံ, ပိယဿ ပေ, ဤဿတ္တံ။ ဘဒိ ကလျာဏေ, ဒေါ။ ဝါ ဂတိယံ, မော။ ကလ သင်္ချာနေ, ယာဏော။ မနံ အပ္ပေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ မနာပံ, မနော အပ္ပောတိ ယသ္မိန္တိ ဝါ မနာပံ, အာပ ပါပုဏနေ, အပါဒိပုဗ္ဗော စ။ လဘိတဗ္ဗန္တိ လဒ္ဓံ, တော, သကတ္ထေ ကော။ သုဘတီတိ သုဘံ, သုန္ဒရေန သဘာဝေန ဘဝတီတိ ဝါ သုဘံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၇။)ပုင်္ဂဝန္တံ ဥတ္တမေ, ဥဗ္ဘုတော အတျတ္ထံ ဥတ္တမော, ဥဘသဒ္ဒတော ဥဗ္ဘုတတ္ထတော ဝိသေသတ္ထေ တမော, ဥဂ္ဂတတမတ္တာ ဝါ ဥတ္တမော။ ဝရ ပတ္ထနာယံ, ပဝရော။ ဣဋ္ဌပစ္စယေ ဝုဍ္ဎဿ ဇာဒေသော, ဇေဋ္ဌော။ ပကဋ္ဌံ မုခံ အာရမ္ဘော အဿ ပမုခေါ။ နတ္ထိ ဥတ္တရော ဥတ္တမော ယသ္မာ အနုတ္တရော။ ပမုခေါ စ အနုတ္တရော စာတိ ဒွန္ဒော။ အပါဒိပုဗ္ဗေ ဝရော။ မုခမိဝ မုချော, ဣဝတ္ထေ ယော။ ပဒဓာတီတိ ပဓာနံ, ယု။ ပမုခဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ ပါမောက္ခော, ဥဘယတြာပိ ဝုဍ္ဎိ။ ပကဋ္ဌံ ရာတီတိ ပရံ, ဏော။ ‘‘အဂ္ဂ’’န္တိ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ အဂ္ဂညံ, ‘‘အဂ္ဂ’’န္တိ ပမာနိတဗ္ဗန္တိ ဝါ အဂ္ဂညံ။ ဥတ္တရော ဥတ္တမသဒိသော။ ပဓာနဘာဝံ နီတံ ပဏီတံ, နီ နယေ, ကမ္မနိ ဏော။ ပရံ ပစ္စနီကံ မာရေတီတိ ပရမံ, ပကဋ္ဌဘာဝေ ရမတီတိဝါ ပရမံ, ဏော။ ဣယိဋ္ဌေသု ပသတ္ထဿ, ဝုဍ္ဎဿ စ သော, သေယျော, သေဋ္ဌော စ, ‘‘ကွစာသဝဏ္ဏံ လုတ္တေ’’တိ ဣဿေ။ ဂါမံ နေတီတိ ဂါမဏိ, ‘‘တဿီလာဒီသု ဏီ တွာဝီ စာ’’တိ ဏီ, ရဿော, ဂါမဏိ။ သန္တတမတာယ သတ္တမော, သန္တတော တမော, သန္တဿ စ သော။ ဝိသေသီယတေတိ ဝိသိဋ္ဌော, သိသ ဝိသေသနေ, တော။ အရ ဂမနေ, ဏျော, ဣကာရာဂမော, အရိယော။ နတ္ထိ အဂ္ဂေါ ယသ္မာ နာဂေါ, ဒီဃာဒိ, ဂလောပေါ စ။ ဣ ဂတိယံ, ဏွု, ဣဿေ, အလောပေါ စ, ဧကော, သဒိသရဟိတတာယ ဝါ ဧကီဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ ဧကော, ကော။ ဥဿာပေတိ ပစ္စနီကေတိ ဥသဘော, ဥသ ဒါဟေ, အဘော။ အဇ ဂမနေ, အ, ဇဿ ဂေါ, ဒွိတ္တံ, အဂ္ဂေါ။ မုစ မောစနေ, ဟီနမဇ္ဈိမဘာဝေဟိ မုစ္စတီတိ မောက္ခော, တော, တဿ ခေါ။ မောက္ခ မောစနေ ဝါ, အ။ ပဓာနဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ပုင်္ဂဝေါ, ယဒါဒိ, ပုက္ခလောပျတြ, ပုသ ဝုဍ္ဎိမှိ, အလော, သဿ ခေါ, အသရူပဒွိတ္တံ။ ဧတေ စုတ္တမာဒယော သမာသဂါပိ အသမာသဂါပိ ဥတ္တမတ္ထဝါစကာ။ အမရကောသေ ပန နာဂေါသဘပုင်္ဂဝါနံ သမာသဂတ္တေယေဝ ဥတ္တမတ္ထဝါစကတာ ဝုတ္တာ, ဝုတ္တဉ္စ –
‘‘ဥတ္တရသ္မိံ ပဒေ ဗျဂ္ဃ-ပုင်္ဂဝေါ’သဘကုဉ္ဇရာ။
သီဟသဒ္ဒူလနာဂါဒျာ၊ ပုမေ သေဋ္ဌတ္ထဂေါစရာ’’တိ [အမရ ၂၁.၅၉]။
တဿတ္ထော – ဗျဂ္ဃာဒယော ကမ္မဓာရယသမာသေ သတိ ဥတ္တရပဒီဘူတာ သေဋ္ဌတ္ထဝိသယာ ပုဗ္ဗပဒဿ သေဋ္ဌတ္ထဝါစကာ ပုလ္လိင်္ဂါ စ ဘဝန္တိ, ယထာ ‘‘ပုရိသဗျဂ္ဃော, မုနိပုင်္ဂဝေါ’’ဣစ္စာဒိ။ သီဟာဒယော, အာဒိနာ ဝရာဟပုဏ္ဍရီကဓောရယှသောဝီရာဒယော စ သမာသဂါ ကမ္မဓာရယသမာသေ ဥတ္တရပဒဘူတာ သေဋ္ဌတ္ထဝါစကာ ပုမေဝ ဘဝန္တိ, ယထာ ‘‘သကျသီဟော, ကဝိကုဉ္ဇရော, ပုရိသသဒ္ဒူလော, ပုရိသဝရာဟော’’ဣစ္စာဒိ။
֍ * ၆၉၇။ စိတ္တဿ, အက္ခိနော စ ပီတိဇနကံ ဝတ္ထု အဗျာသေကံ, အသေစနဉ္စ နာမ, န ဗျာသိဉ္စန္တိ နက္ခရန္တိ နယနမနာနိ ယသ္မာတိ အဗျာသေကံ, အသေစနဉ္စ, န ဗျာသိဉ္စန္တိ စ ယသ္မိံ အာဂန္တုကဘူတာနိ အညရသာနီတိ ဝါ အဗျာသေကံ, အသေစနဉ္စ။ ဏော, ယု စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၈။)ဆက္ကံ ဣဋ္ဌေ ဝတ္ထုမှိ။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ, ဧသိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဣဋ္ဌံ, ဣသု ဣစ္ဆာယံ, ဣသ ဂဝေသနေ စ, တော။ သုဘတ္တံ ဂစ္ဆတီတိ သုဘဂံ, ကွိ။ ဟဒယေ သာဓု, ဟဒယဿ ဝါ ပိယန္တိ ဟဇ္ဇံ, ဏော, ဒန္တဿ လောပေါ, ဒျဿ ဇ္ဇော။ ဒယိတဗ္ဗံ အာဒါတဗ္ဗန္တိ ဒယိတံ, တော။ ဝလ္လ သံဝရဏေ, ကမ္မနိ အဘော။ ပိယာယိတဗ္ဗန္တိ ပိယံ,ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ဏျော, ရဿာဒိ။
֍ * ၆၉၈။ တိကံ တုစ္ဆေ။ တုစ ဝိနာသေ, ဆော။ ရိစ ဝိယောဇနသမ္ဗဇ္ဈနေသု, သမ္ဗဇ္ဈနံ မိဿနံ, တော, သကတ္ထေ ကော။ သုနဿ ဟိတံ သုညံ, ယော, နျဿ ညော, သုန ဂတိယံ ဝါ, ယော။ ဒွယံ အသာရေ။ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ, ဥ, ဂု ဝါ။ ပုဗ္ဗတြ ဂေါန္တော, အဿေ, ဖေဂ္ဂု။
တိကံ ပဝိတ္တေ။ မေဓ ဟိံသာသင်္ဂမေသု, မေဓီယတေ သင်္ဂမီယတေ မေဇ္ဈံ, ဏျော, ဈဿ ဈော, အသရူပဒွိတ္တံ။ ပု ပဝနေ, တော, ဒီဃာဒိ။ ဝုဍ္ဎာဝါဒေသော, ဣကာရာဂမော စ။ ဒွယံ အဝိရဒ္ဓေ။ န ဝိရဇ္ဈတီတိ အဝိရဒ္ဓါ, ရဓ ဟိံသာပရာဓာပဂမနေသု, တော။ ‘‘ဓဎဘဟေဟိ ဓဎာ စေ’’တိ တဿ ဓော။ ပဏ ဗျဝဟာရထုတီသု, ဏွု, ဝိရဒ္ဓဝေါဟာရေန န ပဏာမေတီတိ အပဏ္ဏကော။
֍ * ၆၉၉-၇၀၁။ ဒွယံ ဇာတျာစာရာဒိနာ အနိန္ဒိတေ။ ဥပုဗ္ဗော, ပပုဗ္ဗော စ ကသ ဝိလေခနေ, ဟိံသာယဉ္စ, တော, ‘‘သာဒိသန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟံသာဒီဟိ ဋ္ဌော’’တိ သဟာဒိဗျဉ္ဇနေန တဿ ဋ္ဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၅၉။)ဂါရယှန္တံ ဇာတျာစာရာဒိနာ နိန္ဒိတေ။ နိဟီယတေတိ နိဟီနော, ဟာ စာဂေ, ဣနော, ဒီဃော။ အပါဒိပုဗ္ဗေ ဟီနော။ လမ နိန္ဒာယံ, ဏွု, လာမကော။ ကိဋ ဂတိယံ, ပတိ နိပုဗ္ဗော တု နိန္ဒာယံ, ဌော, ပတိကိဋ္ဌံ, နိကိဋ္ဌဉ္စ။ ဣတ္တရသဒ္ဒေါ လာမကတ္ထဝါစကော ပါဋိပဒိကော, ‘‘ဇာတျာစာရာဒီဟိ နိဟီနောယ’’န္တိ အဝဒိတဗ္ဗောတိ အဝဇ္ဇော, တဗ္ဘာဝတ္ထော စေတ္ထ အကာရော။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဏျော, ဒျဿ ဇ္ဇော။ ကုစ္ဆာ သဉ္ဇာတာ အဿ ကုစ္ဆိတော။ အဓောဘာဂေ ဇာတော အဓမော, ဩဿတ္တံ။ ဥမ နိန္ဒာယံ, ကမ္မေ အ, သကတ္ထေ ကော, ဥဿော, ဩမကော။ ဂရဟိတဗ္ဗောတိ ဂါရယှော, ဂရဟ နိန္ဒာယံ, ဏျော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။
ဒွယံ မလယုတ္တေ။ မလယုတ္တတာယ မလီနော, ဣနော, ဒီဃော။ အဿတ္ထျတ္ထေ ဤ, မသပစ္စယေ မလီမသော, ကစ္စရံ, မလဒူသိတမ္ပိ, ကုစ္ဆိတံ စရတီတိ ကစ္စရံ။
တိပါဒံ ဝိပုလေ။ ဗြဟ ဝုဒ္ဓိယံ, ရာဇာဒိ, ဗြဟာ။ မဟ ပူဇာယံ, အန္တော။ ပုလ မဟတ္တေ, ဝိပုလံ။ သလ ဂမနေ, ဝိသာလံ, ဏော။ ပထ သင်္ချာနေ, ဥလော, အဿု, ပုထုလံ, ဥမှိ ပုထု။ ဂရ သေစနေ, ဥ, ဂရု။ အရ ဂမနေ, ဥ, အဿု, ဥရု။ တနု ဝိတ္ထာရေ, တော, ဣဏ္ဏာဒေသော, တဿ ထော, အဿိ, အသရူပဒွိတ္တံ, ဝိတ္ထိဏ္ဏံ။
ဝဌရန္တံ ထူလေ။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု, ဣနော။ ထူလ ပရိဗြူဟနေ, အ။ ပီဓာတုတော ဤဝရော, ပီဝရံ။ လပစ္စယေ ထုလ္လံ, ရဿာဒိ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဝဒတီတိ ဝဌရံ, အရော, ဒဿ ဌော။ ထူလမုပစိတမံသဝိပုလာယတမံသာဒိ။
ဒွယံ သန္နိစိတေ။ အာနိပုဗ္ဗော စိ စယေ, ကမ္မေ တော, အာစိတံ, နိစိတဉ္စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၀။)֍ * ၇၀၂။ သိလောကော သဗ္ဗသ္မိံ။ သရတီတိ သဗ္ဗံ, ဝေါ, ရဿ စ ဝေါ။ သံပုဗ္ဗော အသု ခေပနေ, တော, သမတ္တံ, အထ ဝါ သမ တိမ ဝေကလ္လဗျေ, တော, သမတ္တံ။ န ခိယတီတိ အခိလံ, လော, အခိလံ, နိခိလဉ္စ တထာ။ သက သတ္တိယံ, အလော, ကလာဘိ အဝယဝေဟိ သဟ ဝတ္တတေတိ ဝါ သကလံ။ သေသတော အဝသိဋ္ဌတော နိဂ္ဂတံ နိဿေသံ။ ကသ ဂမနေ, ဣနော, ဏတ္တံ, ကသိဏံ။ န သေသံ အဝသိဋ္ဌံ အသေသံ။ အဂ္ဂေန သိခရေန သင်္ဂတံ သမဂ္ဂံ။ ကတေ သမာသေ ပုဗ္ဗနိပါတော အဘိဓာနာ။ ဦန ပရိဟာနေ, န ဦနံ အသ္မိံ အနူနကံ, ကော။
֍ * ၇၀၃။ ဗဟုလန္တံ ဗဟုတ္တေ, ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ ဘူရိ, ဘူ သတ္တာယံ, ရိ, ဘူရိ, ဒီဃာဒိ, ရဿန္တော, ဤမှိ ဘူရီ, မေဓာ။ ပဟု သတ္တိယံ, တော, ဥကာရာဂမော, ပပုဗ္ဗော ဟူ သတ္တာယံ ဝါ, ရဿော။ ပစိ ဝိတ္ထာရေ, ဥရော, ပစုရံ။ ဘီ ဘယေ, ဘာယတိ ယသ္မာတိ ဘိယျော, ဒွိတ္တံ။ သမ္ပဟောတီတိ သမ္ပဟုလံ, လော။ ဗဟ ဝုဍ္ဎိယံ, ဥ, ဗဟု။ ယေဘုယျသဒ္ဒေါ ဗဟုလတ္ထဝါစကော ပါဋိပဒိကော။ ဗဟူ အတ္ထေ လာဘီတိ ဗဟုလံ။
ဒွယံ ဗဟိဂတေ။ ဗဟိ ဇာတံ ဗာဟိရံ, ဣရဏ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၁။)֍ * ၇၀၄-၇၀၆။ ယေသံ ပဒတ္ထာနံ မတ္တံ ပမာဏံ သတာဒိတော ပရံ အဓိကံ ဘဝတိ, တေ ပရောသတာဒီ။ အာဒိနာ ပရောသဟဿာဒိ။ သတတော ပရော ပရောသတံ။ သဟဿတော ပရော ပရောသဟဿံ, ပရဿ ပုဗ္ဗနိပါတော အဘိဓာနာ ပရသဒ္ဒါ ဩကာရာဂမော။ ပဇ္ဇံ အပ္ပေ။ ပရိတော အတ္တံ ခဏ္ဍိတံ ပရိတ္တံ။ သုခ တကြိယာယံ, တကြိယာ သုခနံ, ဥမော။ သုစ သောစနေ ဝါ။ ခုဒ ပိပါသာယံ, ဒေါ, ခုဒ္ဒံ။ ထုစ ပသာဒေ, ဏော။ အလ ဘူသနပရိယတ္တိနိဝါရဏေသု, ပေါ, လဿ ပေါ, အပ္ပံ။ ကိသ တနုကရဏေ, ဏော။ တနု ဝိတ္ထာရေ။ စိ စယေ, ဥလော, ဒွိတ္တံ, စုလ္လံ, နီစေ ပန စုလ္လော။ မာ မာနေ, ဆဒါဒီဟိ တော။ ရဿာဒိ, မတ္တာ, ဣတ္ထိယံ။ လိသ အပ္ပီဘာဝေ, အ။ လူ ဆေဒနေ, လုယတေတိ လဝေါ, အ။ အဏ ဂတျတ္ထော, ဥ။ ကဏ သဒ္ဒေ, အ, ကဏော။ လဝါဒီဟိ သဟ ကဏော ပုမေ, ဝုတ္တဉ္စ အမရကောသေ ‘‘ပုမေ လဝလေသကဏာဏဝေါ’’တိ [အမရ ၂၁.၆၂]။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၂။)ဉတ္တန္တံ သမီပေ။ သင်္ဂတာ အာပေါ ယသ္မိံ သမီပံ, အာဿီ။ ပါဒိတော ယဒါဒိနာ ကဋော, နိကဋော, နတ္ထိ ကဋော အာဝရဏံ ဧတဿာတိ ဝါ နိကဋော။ သဒသ္မာ တော, အာသန္နော။ ကဏ္ဌံ သမီပံ ဥပဂတံ ဥပကဋ္ဌော။ ‘‘ကဏ္ဌော ဂလေ သန္နိဋ္ဌာနေ, သဒ္ဒေ မဒနပါဒပေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော, ဣဓ ပန ကဏ္ဌဿ ကဋ္ဌာဒေသော, ဏလောပေါ ဝါ။ အဘျာသီဒတီတိ အဘျာသော။ ‘‘အဘျာသော တု သမီပမှိ, ပုမာ အဘျသနေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၁.၆၇] ရဘသော။ သဟ အန္တေန သန္တိကံ, သကတ္ထေ ဣကော။ ဝိဒူရပဋိပက္ခတ္တာ အဝိဒူရံ။ သင်္ဂတံ အန္တံ သာမန္တံ, သသဒ္ဒဿ ဒီဃော, နိဂ္ဂဟီတဿ မော, သံ နိပုဗ္ဗောပိ ကဋ္ဌသဒ္ဒေါ သမီပတ္ထောယေဝါတိ ဒဿနတ္ထံ ဥဒါဟဋံ, ကသ ဝိလေခနေ ဝါ, တော, သန္နိကဋ္ဌံ။ အန္တိကဘာဝံ ဥပဂတံ ဥပန္တိကံ။ သဟ ကာသေန ဝတ္တတေ သကာသံ, ကာသ ဒိတ္တိယံ။ အန္တယောဂါ အန္တိကံ, ဣကော။ ဉာယတေတိ ဉတ္တံ, တော, သကာသသဒ္ဒေန သနိဍသဒေသသဝိဓသမရိယာဒသဝေသာပိ ဂယှန္တိ။ သဟ နိဍေန, သဟ ဒေသေန, သဟ ဝိဓာယ, သဟ မရိယာဒါယ, သဟ ဝေသေန ဝတ္တတေတိ ဝိဂ္ဂဟော, ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ္တံ, ရူဠှီသဒ္ဒါ ပန ဧတေ။
ဒွယံ ဒူရမတ္တေ။ ဒုက္ခေန အရတိ ယံ ဒူရံ။ ဝိပပုဗ္ဗော ကဋ္ဌသဒ္ဒေါ ဒူရေ, သကတ္ထေ ကော, ဝိပ္ပကဋ္ဌကံ။
֍ * ၇၀၇။ တိကံ ဃနေ, နတ္ထိ အန္တရံ ဆိဒ္ဒံ ယဿ။ ဟနတိသ္မာ အ, ဟဿ ဃော စ, ဃနံ။ သမု ဥပသမေ, ဒေါ, သန္ဒံ။ ပါဒေါ ဝိရဠေ။ ဝိရမတီတိ ဝိရဠံ, အ, ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ပိယော လဝေါ အပ္ပော ယသ္မိံ ပေလဝံ, ပိယဿ ပေ, ပိလိ ဂမနေ ဝါ, အဝေါ။ တနု အပ္ပာဒီသုပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၃။)ဒွယံ ဒီဃေ။ ယတ အာယတနေ, အာယတံ။ ဣ ဂမနေ ဝါ, တော, ဘူဝါဒိ, ဣဿေ, ဧ အယ, ဒီဃာဒိ။ ဒိ ခယေ, ဃော, ဒီဃာဒိ။ တိကံ ဝဋ္ဋလေ။ နိဂ္ဂတံ တလံ အသ္မာတိ နိတ္တလံ။ ဝဋ္ဋ ဝဋ္ဋနေ, ဝဋ္ဋံ, လတာဒိ။ ဥလပစ္စယေ ဝဋ္ဋုလံ။
֍ * ၇၀၈။ ဥစ္ဆိတန္တံ ဥန္နတေ။ စိ စယေ, ဥစ္စိနောတီတိ ဥစ္စော, အ။ ဥန္နမတီတိ ဥန္နတော။ တုဇ ဟိံသာယံ, ဖလနေ စ, အ, တုင်္ဂေါ။ ဥဂ္ဂတံ အဂ္ဂံ အဿ ဥဒဂ္ဂေါ။ ဥဒ္ဓံ သိတော ဥစ္ဆိတော, သိ သေဝါယံ, တော, သဿ ဆော, အသရူပဒွိတ္တံ, ဥစ္ဆိတော။ ပံသုပိ, ပကဋ္ဌော အံသု ဒိတ္တိ ယဿ ပံသု။
တိကံ ဝါမနေ။ ဥဒ္ဓံ န အဉ္စတီတိ နီစော, အဉ္စ ဂမနေ, ဏော, အကာရဉကာရာနံ လောပေါ, နိသဒ္ဒေါ အတြ နိသေဓေ။ ရသ သဒ္ဒေ, သော, ရဿော။ ဝါ ဂမနေ, မနော, ဝါမနော။
တိကံ ဥဇုမှိ။ န ဇိမှံ ကုဋိလံ အဇိမှံ။ တသ္မိံ အဝင်္ကတာယ ပကဋ္ဌော ဂုဏော ယဿ ပဂုဏော။ အဇ ဂမနေ, ဥ, အဿု, ဥဇု။
֍ * ၇၀၉။ ဆက္ကံ ဝင်္ကေ။ အလဓာတုမှာ အရော, ဠတ္တံ။ ဝေလ ဂမနေ, တော, ဒွိတ္တာဒိ, ဝိရူပေန ဣလယတီတိ ဝါ ဝေလ္လိတံ, တော, ဣလ ဂမနေ။ ဝင်္က ကောဋိလျေ, အ။ ကုဋ ဆေဒနေ, ဣလော, ကုဋ ကောဋိလျေ ဝါ။ ဟာ စာဂေ, ကတ္တရိ မော, ဒွိတ္တံ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယာဒိ, ဇိမှံ။ ကုဉ္စ ကောဋိလျေ, တော။ ဝက္ကမ္ပိ, ဝက္က ဂမနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၄။)ပဉ္စကံ ဓုဝေ။ ဓု ဂတိထေရိယေသု, အ, ဥဝါဒေသော။ သဿတေ နိစ္စေ ဘဝေါ သဿတော။ နိစ္စော ဝုတ္တော [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ]။ သဒါ ကာလေ ဘဝေါ သဒါတနော။ သနသဒ္ဒေါ နိစ္စတ္ထော သတ္တမျန္တော နိပါတော, သနံသဒ္ဒေါ ဝါ [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ], တတြ ဘဝေါ သနန္တနော, ဥဘယတြာပိ ဘဝတ္ထေ တနော, ပုဗ္ဗေ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။
֍ * ၇၁၀။ ဧကေနေဝ ဘာဝါဒိရူပေန ကာလဿ ဗျာပကော နိဗ္ဗာနာကာသာဒိကူဋဋ္ဌောတိ ပကာသိတော။ မာယာနိစ္စလယန္တာဒီသု ကူဋံ ဝက္ခတိ [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ]။ နိစ္စလော တိဋ္ဌတီတိ ကူဋဋ္ဌော, ပဗ္ဗတော, ကူဋဋ္ဌော ဝိယ သဒါ တိဋ္ဌတီတိ ကူဋဋ္ဌော။
ဒွယံ လဟုကေ။ လင်္ဃ ဂတိ သောသနေသု, ဥ, ဃဿ ဟတ္တံ, နိဂ္ဂဟီတလောပေါ, လဟု, လဃုပိ။ သံပုဗ္ဗေ, သတ္ထိကကပစ္စယေ စ သလ္လဟုကံ။ တိကံ သင်္ချာတေ။ ချာ ကထနေ။ ဂဏ သင်္ချာနေ။ မာ ပရိမာဏေ, သဗ္ဗတြ တော။
֍ * ၇၁၁။ တိကံ တိခိဏေ။ တိဇ နိသာနေ, ဟော, ဝဏ္ဏဝိကာရော, တိဏှံ။ တိဇ နိသာနေ, ဣနော, ဇဿ ခေါ, ဏတ္တံ, တိခိဏံ။ တိဇတောယေဝ ဝေါ, ဇဿ ဝေါ, ဗတ္တံ, တိဗ္ဗံ။ တိကံ စဏ္ဍေ။ စဏ္ဍ ကောပေ, စဏ္ဍံ။ ဥဇ္ဇ ဗလပါလနေသု, အ, ဇ္ဇဿ ဂ္ဂေါ, ဥဂ္ဂံ။ ခရ ဝိနာသေ, အ, ခရံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၅။)စတုက္ကံ ဇင်္ဂမေ။ ဂမု ဂမနေ, ဒွိတ္တာဒိ, ဇင်္ဂမံ။ စရ ဂမနေ, အ, စရံ။ တသတိ စလတီတိ တသံ, တသ ဥဗ္ဗေဂေ, ဥဗ္ဗေဂေါ ဘယံ, စလနဉ္စ။ စရဘိသ္မာ စရော, မဇ္ဈေ ဒီဃော, စရာစရံ, အဗ္ဘာသန္တေ ဝါ ရာဂမော, စရာစရံ, သဗ္ဗတြ အပစ္စယော။ ဣင်္ဂမ္ပိ, ဣင်္ဂတီတိ ဣင်္ဂေါ, ဣင်္ဂ ဂမနေ။
֍ * ၇၁၂-၇၁၃။ ဒွယံ စလနမတ္တေ။ ကမ္ပ စလနေ။ စလ ကမ္ပနေ, သဗ္ဗတြ ကတ္တရိ ယု။
ဒွယံ အဓိကေ။ အတိရိစ္စတီတိ အတိရိတ္တော, ရိစ ဝိယောဇနသမ္ပဋိစ္ဆနဂတီသု, တော, ဘုဇာဒိ။ အဓိ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ အဓိကော, ဣ ဂမနေ, ကော။
ဇင်္ဂမာ ပါဏိတော အညော ထာဝရော နာမ, တိဋ္ဌတီတိ ထာဝရော, ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ဝရော, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ထာဝရော, ဌာဝရောပီတျေကေ။
စတုက္ကံ လောလေ။ လောလ ဥမ္မာဒနေ။ စလ ကမ္ပနေ, ဒွိတ္တာဒိ, စဉ္စလံ။ တရ ပ္လဝနတရဏေသု, တရံ လာတီတိ တရလံ, ဧတေ စလနမတ္တေပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၆။)စတုက္ကံ ပုရာဏေ။ ပုရေ ဘဝေါ ပုရာဏော, ယဒါဒိနာ နပစ္စယော, ဏတ္တံ။ ပုရာ ဘဝေါ ပုရာတနော, တနပစ္စယော။ သနံသဒ္ဒေါ ဣဟ သတ္တမျန္တော ပုရာဏတ္ထေ နိပါတော။ တတြ ဘဝေါ သနန္တနော, ပုဗ္ဗေ ဝိယ သနံသဒ္ဒေါ ဝါ, တတြာပိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ စိရံသဒ္ဒေါ နိပါတော သတ္တမျန္တော ပုရာဏတ္ထော ဣဟ ဂယှတေ, တတြ ဘဝေါ စိရန္တနော။ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ စိရကာလာဒီသု။
စတုက္ကံ အဘိနဝေ။ ပတိတော အဂ္ဂေါ ယဿ ပစ္စဂ္ဃော, ဂဿ ဃော, ဗဟုကော ဝါ အဂ္ဃော ယဿ ပစ္စဂ္ဃော, အနေကတ္ထတ္တာ ဟိ ဥပသဂ္ဂနိပါတာနံ ဗဟုကတ္ထော ဧတ္ထ ပတိသဒ္ဒေါ။ နဝသဒ္ဒါသကတ္ထေ တနော, နဝဿ နုဘာဝေါ စ။ နဝေါ ဧဝ အဘိနဝေါ, နု ထုတိယံ, အ, နဝေါ။
֍ * ၇၁၄-၇၁၅။ ပဉ္စကံ ကက္ခဠေ။ ကန္တတီတိ ကုရူရံ, ဦရော, ကန္တဿ စ ကုရာဒေသော, ကရ ဟိံသာယံ ဝါ, ဦရော, အဿု။ ကဌ ကိစ္ဆဇီဝနေ, မုဒ္ဓဇဒုတိယန္တော ဓာတု, ဣနော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယေ ကထိနန္တိပိ။ ဒလ ဝိဒါရဏေ, ဟော, ဠတ္တံ, ဗဟ ဝုဒ္ဓိမှိ ဝါ, ဗဿ ဒေါ, ဠန္တော စ, ဒဠှံ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ ဝါ, အ, ဠန္တော စ။ နိဋ္ဌာတီတိ နိဋ္ဌုရံ, ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ဥရော။ ကက္ခ ဟသနေ, အလော, ဠတ္တံ။ ကဌောရံ, ဇရဌံ, မုတ္တိမံ, မုတ္တမ္ပိ, ကဌ ကိစ္ဆဇီဝနေ, ဩရော။ ဇရ ဇီရဏေ, ဘူဝါဒိ, ဌော။ မုတ္တိ ကထိနျံ, တံယောဂါ မုတ္တိမံ။ အပစ္စယေ မုတ္တံ။
သတ္တကံ အန္တေ။ အမ ဂမနေ, တော, အန္တော, အနိတ္ထီ။ ပရိပုဗ္ဗော ပရိယန္တော။ ပပုဗ္ဗော ပန္တော။ ပစ္ဆာ ဘဝေါ ပစ္ဆိမော။ အန္တေ ဘဝေါ အန္တိမော, ဣမော။ ဇဃနေ သာဓု ဇိဃညံ, ယော, အဿိ။ စရတိသ္မာ ဣမော။ စရိမံ, စရသဒ္ဒါ ဝါ ဣမော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၇။)စတုက္ကံ ပဌမေ။ ပုဗ္ဗ ပူရဏေ, အ။ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌေပိ ဝုတ္တံ။ ပဌ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, အမော, ပထ သင်္ချာနေ ဝါ, အမော, ဝဏ္ဏဝိကာရော, ပဌမံ, ပထမန္တိပိ။ အာဒီယတေ ပဌမံ ဂဏှီယတေတိ အာဒိ, ဣ, ပုမေ, သောသဒ္ဒေါ အာဒိဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တဇောတကော, ပုရိမံ, ပုရတ္ထာပိ, ဘဝတ္ထေ ဣမတ္ထာ။
ဒွယံ အနုစ္ဆဝိကေ။ ပဋိဂ္ဂဟိတော ရူပေါ ပတိရူပေါ။ ဆဝိယာ အနုရူပံ အနုစ္ဆဝိကံ, သကတ္ထေ ကော။
ဒွယံ နိရတ္ထကေ။ မူဟ ဝေစိတ္တေ, အ, ဟဿ ဃော။ နတ္ထိ အတ္ထော ယဿ, သကတ္ထေ ကော။
֍ * ၇၁၆။ ဒွယံ ပါကဋေ။ ဝိသိဋ္ဌော အတ္တာ ယဿ ဗျတ္တံ။ ပုဋ ပကာသနေ, ပုဋ ဝိကာသနေ ဝါ။
တိကံ မုဒုမှိ။ မုဒ မောဒနေ, ဥ, မုဒ သံသဂ္ဂေ ဝါ။ သောဘနံ ကုမာရံ ကန္တိ ယဿ။ ကု သဒ္ဒေ, အလော, မန္တော စ။
ဒွယံ ဣန္ဒြိယဂ္ဂယှေ။ အက္ခံ ဣန္ဒြိယံ ပတိဂတံ နိဿိတံ, အက္ခေန ဝါ ပတိဂတံ ပစ္စက္ခံ, ကတေ သမာသေ ပတိသဒ္ဒဿ ပုဗ္ဗနိပါတော အဘိဓာနတော။ ဣန္ဒြိယံ စက္ခာဒိကံ, တေန ဂယှံ ဣန္ဒြိယဂ္ဂယှံ။
ဒွယံ အပစ္စက္ခေ။ ပစ္စက္ခဝိပရီတံ အပစ္စက္ခံ, ပရမာဏွာဒိ။ ဣန္ဒြိယံ အတိက္ကန္တံ အတိန္ဒြိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၈။)֍ * ၇၁၇။ စတုက္ကံ အညတ္ထေ။ ဣတရသဒ္ဒေါ ပါဋိပဒိကော အညတ္ထဝါစကော, ဣဒံသဒ္ဒါ ဝါ တရော အညတ္ထေ, ဒံလောပေါ စ။ အညသဒ္ဒါ သကတ္ထေ တရော။ ဧကော သေဋ္ဌေပိ ဝုတ္တော။ အညသဒ္ဒေါ ပါဋိပဒိကော ဘိန္နတ္ထော, န ဉာယတေတိ ဝါ အညော။
တိကံ နာနပ္ပကာရေ။ ဗဟဝေါ ဝိဓာ ပကာရာ အဿ ဗဟုဝိဓော။ ဝိစိတ္တာ ဝိဓာ ယဿ ဝိဝိဓော။
ဒွယံ အနိဝါရိတေ။ နတ္ထိ ဗာဓော နိသေဓော ယဿ အဗာဓံ။ နတ္ထိ အဂ္ဂဠံ အဿ။
֍ * ၇၁၈။ စတုက္ကံ အသဟာယေ။ အသဟာယတ္ထေ ဧကတော အာကီ, စ္စော, ကော စ, ဧကာကီ, ဧကစ္စော။ အညတ္ထေပိ ဧကကော ဝုတ္တော။ သမာ တုလျတ္ထာ။
အနေကသမ္ဗန္ဓိနိ သာဓာရဏာဒိဒွယံ။ သဟ အာဓာရဏေန ဝတ္တတီတိ သာဓာရဏံ, ယဒါဒိ, ထိယံ သာဓာရဏီ, သာဓာရဏာ စ။ သမာနမေဝ သာမညံ, ယော, သာမညာ ဣတ္ထိယံ။
ဒွယံ အပ္ပာဝကာသေ။ သမ္ဗာဓတေ အသ္မိံ, ရော။ သံသဒ္ဒါ ကဋော, ယဒါဒိ, သင်္ကဋံ, သဟ အာဝရဏေန ဝတ္တတီတိ ဝါ သင်္ကဋံ, သဟတ္ထော သံသဒ္ဒေါ။
֍ * ၇၁၉။ ဝါမံ ကဠေဝရံ ဝါမကာယော သဗျံ နာမ။ ‘‘သဗျံ ဝါမေ စ ဒက္ခိဏေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၁.၈၄] ဟိ အဇယော, သဝ ဂတိယံ, ယော။ ဒက္ခိဏံ ကဠေဝရံ အပသဗျံ, သဗျတော အပဂတံ အပသဗျံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၆၉။)ဒွယံ ဝိပရီတေ။ ပဋိကူလတိ အာဝရတီတိ ပဋိကူလံ, ကူလ အာဝရဏေ။ အပသဗျံ ဒက္ခိဏေပိ ဝုတ္တံ။
ဒုရဓိဂမန္တော ပထံ ဂဟနံ, ယထာ – ဂဟနမေတံ သတ္ထံ, ဒုဗ္ဗိဝေကမိစ္စတ္ထော။ ဂစ္ဆန္တံ ဟန္တီတိ ဂဟနံ, ဂဟဏမ္ပိ, ယဒါဒိ။ ကလ ဂမနေ, ဣလော, ကလိံ လာတီတိ ဝါ ကလိလံ။
֍ * ၇၂၀-၇၂၁။ ဒွယံ ဗဟုပ္ပကာရေ။ ဥစ္စဉ္စ တံ အဝစဉ္စေတိ ဥစ္စာဝစံ, ကမ္မဓာရယော။ ဗဟဝေါ ဘေဒါ အဿ။
တိကံ ဇနာဒိနိရန္တရဂတေ။ သင်္က သင်္ကာယံ, တော။ ကိရ ပက္ခေပဝိက္ခိပနေသု, တော, ဣဏ္ဏာဒေသော။ သင်္က သင်္ကာယံ, ဥလော, သင်္ကုလံ, သံပုဗ္ဗော ကုလ သန္တာနေ ဝါ, ရော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၀။)သိလောကော ဆေကေ။ ကတော အဘျာသိတော ဟတ္ထော ပဒတ္ထော ယေန ကတဟတ္ထော။ ကုသ သိလေသနေ, အလော။ ပကဋ္ဌာ ဝီဏာ အဿ။ အဘိဇာနာတိ အဘိညော။ သိက္ခ ဝိဇ္ဇောပါဒါနေ, တော။ ပုဏ ကမ္မနိ သုဘေ, ရော။ ပဋ ဂမနေ, ဥ။ ဆိဒိ ဒွိဓာကရဏေ, ကတ္တရိ အ, ဒဿ ကော။ စတ ယာစနေ, ဥရော။ ဒလ ဒိတ္တိယံ, ခေါ, လဿ ကော, ဒက္ခ ဝုဍ္ဎိယံ ဝါ, အ, ဒက္ခ ဝုဍ္ဎိဟိံသာဂတိသီဃေသု ဝါ။ ပိသ ဟိံသာဗလဒါနနိကေတနေသု, အလော, ပေသလော။ ကတမုခေါ, ကတီပိ, ကတသဒ္ဒေါ အဘျာသိတတ္ထော, ကတံ အဗျာသိတံ မုခံ ဥပါယော အနေနာတိ ကတမုခေါ။ ကတံ အဿတ္ထီတိ ကတီ။
သတ္တကံ ဗာလေ။ ဗလ ပါဏနေ, ဗလတီတိ ဗာလော, အဿာသိတပဿာသိတမတ္တေန ဇီဝတိ, န ပညာဇီဝိတေနာတျတ္ထော။ ဒါ ကုစ္ဆာယံ ဂတိယံ ဝါ, တု, ဒွိတ္တံ, ရဿာဒိ။ ဇလ ဓညေ, အ, ဠတ္တံ။ မူဟ ဝေစိတ္တေ, လော, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော, မူဠှော။ မန္ဒ ဇဠတ္တေ။ ဗာလျယောဂါ ဗာလိသော, ဣသော။ အညော, ယထာဇာတောပိ, န ဇာနာတီတိ အညော။ ယာဒိသော ဇာတော ဝိဝေကော ယထာဇာတော။
֍ * ၇၂၂။ တိကံ ဘာဂျသမ္ပန္နေ။ ပုညံ, သုကတဉ္စ ယသ္မိံ အတ္ထိ ပုညဝါ, သုကတီ, ဝန္တု, ဤ စ။ ဓနံ ဂဟဏံ လဒ္ဓါတိ ဓညော, ယော။ ဒွယံ မဟာဝီရိယေ။ မဟာဓိတိ မဟာဝီရိယော။ ဒွယံ မဟိစ္ဆေ။ မဟာသယောပိ။
ဒွယံ ဗဟုလဟဒယေ, ပသတ္ထဟဒယေ စ။ ဟဒယံ ဗဟုလံ, ပသတ္ထဉ္စ ယဿ ဟဒယီ, ဟဒယာလု စ, တဗ္ဗဟုလေ ဤ, အာလု စ, သုဟဒယောပိ။
֍ * ၇၂၃။ ဒွယံ ဟဋ္ဌစိတ္တေ။ ‘‘ဟာသမနော ဝိကုဗ္ဗာနော, ပမာနော ဟဋ္ဌမာနသော’’တိ [အမရ ၂၁.၇] အမရသီဟော။ ဒွယံ ဒုမ္မနေ။ ဒုဋ္ဌံ, ဒုက္ခိတံ ဝါ မနော ယဿ။ ဝိရူပံ မနော ယဿ။ အန္တမနောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၁။)စတုက္ကံ ဗဟုပ္ပဒေ။ ယာစကာနံ ဝဒံ ဝစနံ ဇာနာတီတိ ဝဒါနိယော, ဝဒညူ စ, ဣယော, ရူ စ, ပုဗ္ဗတြညဿ နာဒေသော, မဇ္ဈဒီဃော စ။ ဒါနေ သောဏ္ဍော ပသုတော။ သောဏ္ဍသဒ္ဒေါတြ မဇ္ဇမဒေတျေကေ, ထူလလက္ခောပျတြ, ဒါနတ္ထံ ထူလံ လက္ခံ အဿ။
֍ * ၇၂၄။ သိလောကော ပါကဋမတ္တေ။ ချာ ပကာသနေ, တော။ ပတိပုဗ္ဗော ဣ ဂမနေ, တော။ အဘိမုခံ ဧတီတိ ပတီတော။ ဉာ အဝဗောဓနေ, တော, ပညာတော, အဘိညာတော စ။ ပထ ချာနေ။ သု ဂတိဗုဒ္ဓီသု, တော, သုတော, ဝိဿုတော စ, သု သဝနေ ဝါ, ကမ္မေ တော။ ဝိဒ ဉာဏေ, ဝိဒိတော။ သိဓု သံရာဓေ, တော, သိဓ သံသိဒ္ဓိယံ ဝါ။ ကဋ ဂတိယံ, ဒဿနံ ကဋတီတိ ပါကဋော, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃော။
֍ * ၇၂၅။ တိပါဒံ ဣဿရေ။ ဤသ ဣဿရိယေ, ဤသတီတိ ဣဿရော, အရော, ရဿာဒိ, ဒွိတ္တံ။ နီ နယေ, ဏွု, နာယကော။ သံ ဓနံ အဿတ္ထီတိ သာမီ, ဒီဃာဒိ, ရဿန္တေ သာမိပိ။ ပါ ရက္ခဏေ,တိ, ရဿာဒိ, ပတိ။ အဓိပုဗ္ဗေ အဓိပတိ။ ဤသ ဣဿရိယေ, အ, ဤသော။ ပဘဝတီတိ ပဘု, ဥ, ပဘူပိ။ အယ ဂမနေ, ယော, အယျော။ အဓိပါတီတိ အဓိပေါ, ရော။ အဓိဘဝတီတိ အဓိဘူ, ကွိ။ နီ နယေ, ရိတု, နေတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၂။)တိကံ ဗဟုဓနေ။ ဣဘံ အရဟတီတိ ဣဗ္ဘော, ဝေါ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ဈေ စိန္တာယံ, အ, အဇ္ဈာယတိ ဓနံ အဍ္ဎော, ဈဿ ဎော, အသရူပဒွိတ္တံ, ရဿာဒိ စ။ ဓနာ အတိသယေ ဤ, ဓနီ။
֍ * ၇၂၆။ ဒွယံ ဒက္ခိဏေယျေ။ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အရဟတီတိ ဒါနာရဟော, ဒက္ခ ဝုဒ္ဓိယံ, သီဃတ္ထေ စ, ဒက္ခန္တိ ဘောဂသမ္ပဒါဒီဟိ ယာယ, သာ ဒက္ခိဏာ, ဣဏော, တံ အရဟတီတိ ဒက္ခိဏေယျော။
ဒွယံ သ္နေဟဝတိ။ သိနိဟ ပီတိယံ, ဓော, ဟဿ ဒေါ, သိနိဒ္ဓါ, ဝစ္ဆော သိနေဟော ယဿတ္ထိ ဝစ္ဆလော, လော။
ပမာဏိကော ပရိက္ခကော, ပရိက္ခတေ အဝဓာရယတေ ပမာဏေဟိ အတ္ထန္တိ ပရိက္ခကော, ဣက္ခ ဒဿနင်္ကေသု, ဏွု။ ကာရဏံ ဇာနာတီတိ ကာရဏိကော, ဣကော။
ဒွယံ အာသတ္တေ။ သန္ဇ သင်္ဂေ, တော။ တံ တံ ဝတ္ထု ပရံ ပဓာနံ အဿ တပ္ပရော။
֍ * ၇၂၇။ တိကံ ကာရုဏိကေ။ ကရုဏာ သီလံ အဿ ကာရုဏိကော။ ဒယာ ကရုဏာ ယဿတ္ထိ ဒယာလု, အာလု။ ဒုက္ခိတေသု သုဋ္ဌု ရမတီတိ သူရတော, ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၃။)ဣဋ္ဌတ္ထေ အဘိမတပ္ပယောဇနေ ဥယျုတော ပုဂ္ဂလော ဥဿုကော နာမ, ဥဋ္ဌာနံ သုဋ္ဌု ကာယတီတိ ဥဿုကော, ဟသာဒျနုဋ္ဌေယံ။
ယော အာလသျာဝသာဒီဟိ အနုတိဋ္ဌတိ, သော ဒီဃသုတ္တော, ဒီဃဉ္စ တံ သုတ္တဉ္စ, တမိဝ စရတီတိ ဒီဃသုတ္တံ, ဒီဃသုတ္တပရိယန္တိကံ ကာရိယံ ကရောတီတိ ဒီဃသုတ္တော။ စိရေန ကြိယာနုဋ္ဌာနံ အဿ။
֍ * ၇၂၈။ ဒွယံ ပရာယတ္တေ, ပရသ္မိံ, ပရေန ဝါ အဓီနော ပရာဓီနော, အဈန္တာ သကတ္ထေ ဣနော ယဒါဒိနာ။ ပရတန္တော, ပရဝါ, အတ္တဝါပိ [နာထဝါ (အမရ ၂၁.၂၆], တန္တယတီတိ တန္တော, တန္တ ကုဋုမ္ဗဓာရဏေ, အ, ပရော တန္တော နိယာမကော ယဿ။ ပရော သေဋ္ဌော နာယကော, အတ္တာ စ အတ္ထီတိ ပရဝါ, အတ္တဝါ စ, ဝန္တု။
အာယတ္တတာမတ္တေ စတုက္ကံ။ ယတ ပယတနေ, အာပုဗ္ဗော အဝသီဘာဝေ, တော။ အန္တေန သမီပေန သဟာတိ သန္တကော, သကတ္ထေ ကော။ ပရိဂ္ဂယှတေ ‘‘သက’’န္တိ ကရီယတေတိ ပရိဂ္ဂဟော။ အဓိဂတော ဣနော ပဘူ ယေနာတိ အဓီနော။
သေန အတ္တနာ ဤရိတံ သီလံ အဿာတိ သေရီ, တသ္မိံ သေရိနိ စ သစ္ဆန္ဒော ဝတ္တတိ, သဿ အတ္တနော ဆန္ဒော ယဿတ္ထီတိ သစ္ဆန္ဒော, အ။ သဝသော, သယံဝသီ, နိရဝဂ္ဂဟောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၄။)֍ * ၇၂၉။ ဂုဏဒေါသေ အနိသမ္မ အနုပပရိက္ခိတွာ ယော ကရောတိ, သော ဇမ္မော, ဇမ အဒနေ, မော။
ဒွယံ အတိတဏှေ။ လုဘ လောဘေ, အ, ဒွိတ္တံ, ဘဿ ပေါ, လောလုပေါ, လောလုဘောပိ။
တိကံ လုဒ္ဓေ။ ဂိဓ အဘိကင်္ခါယံ, တော။ လုဘ ဂိဒ္ဓိယံ, တော။ လောလ ဥမ္မာဒနေ, အ, လောလော။ အထ မဟာတဏှာတိတဏှဂိဒ္ဓါနံ ကော ဘေဒေါ? မဟာတဏှော နာနာရမ္မဏံ ဣစ္ဆတိ, အတိတဏှော ဧကသ္မိမ္ပိ အာရမ္မဏေ အနေကဝါရံ, အဓိကဉ္စ တသတိ, ဂိဒ္ဓါ ပန ဥဘယထာပီတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။
ယော ကြိယာသု မန္ဒော, သော ကုဏ္ဌော, ကုဏ္ဌ ပဋိဃာတေ, အာလသျေ စ, အ။
֍ * ၇၃၀။ ပဉ္စကံ ကာမကေ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ, စုရာဒိ, ရိတု, ကာမယိတာ, ကာရိတလောပေ ကမိတာ။ ယုမှိ ကာမနော, ကမနောပိ။ ဏီပစ္စယေ ကာမီ, ဏုကပစ္စယေ ကာမုကော, အနုကော, အဘိကောပျတြ, အနုကာမယတေ အနုကော, ကွိ။ အဘိကာမယတေ အဘိကော, ကွိ။ အတိကောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၅။)ဒွယံ မတ္တေ။ သုဏ္ဍာ သုရာ, တတြ ကုသလော သောဏ္ဍော, ပါနာဂါရံ ဝါ သုဏ္ဍာ, တတြ ဘဝေါ, ဌိတံ ဝါ သောဏ္ဍော။ မဒ ဥမ္မာဒေ, တော။ ဥက္ကဋော, ခိဝေါပိ, မဒေန ဥဒ္ဓတော ဥက္ကဋော, ယဒါဒိနာ ဥတော ကဋော မတ္တတ္ထေ [ပါဏိနိ ၅.၂.၂၉]။ ခိဝ မဒေ, အ။
တိကံ ဝစနကာရိနိ။ ပဝတ္တိနိဝတ္တီသု ဝိဓာတုံ သကျော ဝိဓေယျော, ဣယျော။ အာဒေသိတံ, အာဒရေန ဝါ သုဏောတီတိ အဿဝေါ, ရဿာဒိ, အ။ သုန္ဒရံ ဝစော အာစရိယာဒီနံ ဧတသ္မိံ ဟေတုဘူတေတိ သုဗ္ဗစော။ ဝိနယဂ္ဂါဟီပိ, ဝိနယံ ဝိဓိပဋိသေဓဝစနံ ဂဟေတုံ သီလော ဝိနယဂ္ဂါဟီ။
֍ * ၇၃၁။ တင်္ခဏုပ္ပတ္တိဉာဏံ ပဋိဘာ, တာယ ယုတ္တော ပဂဗ္ဘော, သီဃမေဝ ဂဗ္ဘတီတိ ပဂဗ္ဘော, ဂဗ္ဘ ဓာရဏေ။
တိကံ ဘီရုကေ။ ဘီ ဘယံ သီလော ယဿ ဘီသီလော။ ဘာယတီတိ ဘီရု, ဘီ ဘယေ, ရု။ ရုကပစ္စယေ ဘီရုကော, သကတ္ထေ ဝါ ကော။
ဒွယံ အသူရေ။ န ဝီရော သူရော အဝီရော။ ကုစ္ဆိတတရတ္တာ ကာတရော, ကုဿ ကာဒေသော။
ဒွယံ ဟိံသာသီလေ, ဟနနသီလော ဟိံသာသီလော, ဃာတုကော, ဥကော, ဟနဿ ဃာတော။ သရာရု, ဟိံသောပိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၆။)֍ * ၇၃၂။ တိကံ ကောဓယုတ္တေ။ ကုဓ ကောပေ, ကုဇ္ဈနသီလော ကောဓနော, ယု။ ဒုသ ဒေါသေ, ဒေါသနော, ပဋိဃော, ယု။ ကုပ ကောပေ, ကုပတီတိ ကောပီ, ဏီ။ အမရိသနောပိ, နတ္ထိ မရိသနံ ခမာ အဿ အမရိသနော, မရိသ အသဟနေ။
ဒွယံ အဓိကကောဓယုတ္တေ။ စဏ္ဍတေတိ စဏ္ဍော, အ, စဏ္ဍ ကောပေ။ အတိရေကံ ကုဇ္ဈတီတိ အစ္စန္တကောဓနော။ အစ္စန္တကောပနောပိ, တဒါ ကုပတော ယု။
ပဉ္စကံ ခန္တိယုတ္တေ။ သဟ ခမနေ, ယု။ ခမု သဟနေ, ယု။ တုမှိ ခန္တာ, သတ္ထာဒိ။ တိတိက္ခာ ယဿတ္ထီတိ တိတိက္ခဝါ။ မန္တုမှိ ခန္တိမာ, သဝိဘတ္တိဿ န္တုဿ အာ။
֍ * ၇၃၃။ ဒွယံ သဒ္ဓါယုတ္တေ။ ဟိ ပဒပူရဏေ။ သဒ္ဓါ ယဿတ္ထီတိ သဒ္ဓါလု။ သဒ္ဓါ ရတနတ္တယာဒီသု ပသာဒေါ, တဏှာ, အာဒရော စ။ ဒွယံ ဓဇယုတ္တေ။ စိဟနေ စ ပဋာကာယံ, ဓဇော သောဖေ စ သောဏ္ဍိကေ, သောဖော ပုလ္လိင်္ဂံ။
ဒွယံ နိဒ္ဒါသီလေ။ နိဒ္ဒါ ဧဝ သီလံ ယဿ သော နိဒ္ဒါသီလော။ ဒွယံ ပဘာယုတ္တေ။ ဘာ ဒိတ္တိမှိ, သရပစ္စယော, ရဿာဒိ, ဒွိတ္တဉ္စ, ဘဿရော, ဘာသာ ရတိ ယဿာတိ ဝါ ဘဿရော, ရဿာဒိ ဧဝ။ သဿ ဒွိတ္တာဘာဝေ ဘာသုရော, အဿု, ဘာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ, ဥရော, အထ ဝါ ဒွယံ ဗဟုကထာယုတ္တေ, ဘာသာသု သဗ္ဗာသု ဗဟူသု ကထာသု ရမတီတိ ဘဿရော, ကွိ, ဘာသတီတိ ဝါ ဘဿရော, အရော, ရဿာဒိ, ဒွိတ္တဉ္စ, ဘာသာသု ရမတီတိ ဝါ ဘာသရော, ကွိ, မဇ္ဈရဿော, ဘာသတီတိ ဝါ ဘာသရော, အရော, ဣမသ္မိံ ပက္ခေ အဿုတ္တာဘာဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၇။)֍ * ၇၃၄။ တိကံ နဂ္ဂေ။ န ဂစ္ဆတီတိ နဂ္ဂေါ, ဒွိတ္တံ, လဂ္ဂ သင်္ဂေ ဝါ, နတ္တံ, နဇိ လဇိ ဗိလေ ဝါ, ဏော, ဇဿ ဂေါ, ဒွိတ္တံ။ ဒိသာ ဧဝ အမ္ဗရံ ဝတ္ထံ ဧတဿ, န ပကတိဝတ္ထန္တိ ဒိဂမ္ဗရော။ သဿ ဂေါ။ နတ္ထိ ဝတ္ထံ ဧတဿ, အထ ဝါ ဒိဂမ္ဗရာ ဝတ္ထာ, အညတိတ္ထိကော အဝတ္ထော စာတိ ဧတေ ဒွေ နဂ္ဂေါ နာမ, နဂ္ဂါ နာမာတိ ဝါ, ‘‘တေ ဣတ္ထိချာ ပေါ, သတ္တ ပကရဏာနိ အဘိဓမ္မော နာမာ’’တျာဒီသု ဝိယ သညာသညီသဒ္ဒါနံ ဝစနဘေဒဿာပိ သမ္ဘဝတော။ နဂ္ဂေါ စ နဂ္ဂေါ စ နဂ္ဂါ, ပုရိမသ္မိံ ပက္ခေ ပန သာမညတာယ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသော။
ဒွယံ ဘက္ခကေ။ ဃသ အဒနေ, မရော, ဃသ္မရော။ ဘက္ခ အဒနေ, ဏွု။
ဝတ္တုံ သောတုဉ္စ အကုသလော, ဝစနေ သဝနေ စ အကုသလော ဧဠမူဂေါ နာမ, ဧဠော ဗဓိရော, မူဂေါ အဝစနော, ကမ္မဓာရယော, သဌေပိ ဧဠမူဂေါ။
֍ * ၇၃၅။ မုခရာဒယော တယော အပ္ပိယဝါဒိနိ။ ဝါဈာဝါဈေသု မုခံ အဿတ္ထိ, နိန္ဒာယံ ရော။ နိန္ဒိတံ မုခံ ယဿ ဒုမ္မုခေါ။ အဗဒ္ဓံ အနဂ္ဂဠံ မုခံ ယဿ အဗဒ္ဓမုခေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၈။)ဗဟု စ ဂါရယှဉ္စ ဝစော ယဿ သော ဝါစာလော နာမ။ ကုစ္ဆိတာ ဝါစာ အဿ သန္တီတိ ဝါစာလော, နိန္ဒာယံ လော။
ဒွယံ သုဝစနေ။ ဝဒတီတိ ဝတ္တာ, ပသံသာယံ တု။ ဝဒတီတိ ဝဒေါ။ သော ပဒပူရဏေ။
֍ * ၇၃၆။ တိကံ အတ္တနိယေ။ နေတဗ္ဗောတိ နိယော, နိယော ဧဝ နိဇော, နီ နယေ, ဏျော, ယဿ ဇော, သမီပေ ဇာယတီတိ ဝါ နိဇော။ သဿ အတ္တနော အယံ သကော, ဣဒမတ္ထေ ကော, သော ဧဝ ဝါ သကော, သဿာယံ သကော, ဏော။ အတ္တနိ ဇာတော အတ္တနိယော, အနိယော။
တိကံ အစ္ဆရိယေ။ ဝိပုဗ္ဗော မဟ ပူဇာယံ, ဘူဝါဒိ, ဏျော, မန္တလောပေါ, ဝိမှယော။ အာပုဗ္ဗော စရ ဂတိဘက္ခနေသု, အ, စရဿ စ္ဆရိယော, ရဿာဒိ စ, အစ္ဆရိယော။ န ဘဝိတ္ထာတိ အဗ္ဘုတော, အသရူပဒွိတ္တံ, ရဿော စ, အဘူတောပိ [သဒ္ဒနီတိပဒမာလာယံ ၃၄၀.၁ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။
သောကာဒီဟိ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာပဋိပတ္တိသုညော ဝိဟတ္ထော, ဗျာကုလော စ။ ဝိက္ခိတ္တော ဟတ္ထော ယဿ ဝိဟတ္ထော။ ကုလ သင်္ချာနေ ဝိအာပုဗ္ဗော။
ကတသန္နာဟော ဝဓုဒျတော ဟန္တုမုဒျတော ဥယျုတော အာတတာယီ နာမ။ ‘‘ဝဓုယျုတ္တော’’တိပိ ပါဌော။ အာပုဗ္ဗော တာ ပါလနေ, ဏီ, ဒွိတ္တံ, အာကာရန္တာနမာယော, အာတတာယီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၇၉။)֍ * ၇၃၇။ သီသစ္ဆေဇ္ဇမှိ သီသစ္ဆေဒါရဟေ ဝဇ္ဈော။ ဟန္တဗ္ဗောတိ ဝဇ္ဈော, ဟန ဟိံသာယံ, ဏျော, ဟနဿ ဝဓော, ဈဿ ဈော။ အသရူပဒွိတ္တံ, ဝဇ္ဈော။
တိကံ ဝက္ကာသယေ။ နိကန္တတီတိ နိကတော, ကန္တ ဆေဒနေ, အ, နလောပေါ။ သဌ ကေတဝေ, အ။ နတ္ထိ ဥဇုတာ ယဿ အနုဇု။
တိကံ ဘေဒကာရကေ။ သူစ ပေသုညေ, ဏွု။ ပိသိ သဉ္စုဏ္ဏနေ, ပိသိ အဝယဝေ ဝါ, ပိသတီတိ ပိသုဏော, ယဒါဒိနာ ဥနော, ဏတ္တံ။ ကဏ္ဏေ ဇပတီတိ, အလုတ္တသမာသော, အရုစိတဗ္ဗရောစကေပိ ကဏ္ဏေဇပေါ။
ဒွယံ ပဟရဏသီလေ။ ဓုဗ္ဗီ ဟိံသာယံ, တော, ဘုဇာဒိ။ ဝဉ္စယတေ ဝိပ္ပလပတေတိ ဝဉ္စကော, ဝဉ္စ ဂမနေ။
֍ * ၇၃၈။ အရိယာသာမညေန စ ဗာလပုရိသဿ လက္ခဏမာဟ။ ဟိ ပဒပူရဏေ။ ယော ပုရိသော ယော ဇနော, ဇနပရိယာယော စေတ္ထ ပုရိသသဒ္ဒေါ ‘‘ဒွေ မဟာပုရိသာ အဘိနိက္ခန္တာ’’တျာဒီသု ဝိယ, အနိသမ္မ အနုပပရိက္ခိတွာ ဝဓဗန္ဓနာဒိကိစ္စံ ကရောတိ, သော ခလု ဧကန္တတော ‘‘စပလော’’တိ ဝိညေယျော, ကသ္မာ? အဝိနိစ္ဆိတကာရိတ္တာ သမ္မာ အဝိနိစ္ဆိတဿ ကာရိယဿ ကရဏသီလတ္တာ။ စပ ကက္ကရဏေ, စပ သန္တာနေ ဝါ, အလော, စပလော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၀။)֍ * ၇၃၉။ စတုက္ကံ ကဒရိယေ။ ကုစ္ဆိတံ ဒဒါတီတိ ခုဒ္ဒေါ, ဒေါ, ကဿ ခေါ, အဒါနသီလတာယ သမ္ပရာယေသု ခုဒ္ဒံ ဗုဘုက္ခိဿာမီတိ ဝါ ခုဒ္ဒေါ, ခုဒ ဗုဘုက္ခာယံ, ဒေါ အနာဂတတ္ထေ။ ပရာနုပဘောဂေန အတ္ထသဉ္စယသီလတ္တာ ကုစ္ဆိတော အရိယော အတ္ထပတိ ကဒရိယော, အဒါယကတ္တာ ကုစ္ဆိတံ ဌာနံ အရတီတိ ဝါ ကဒရိယော, ဣယော။ ဒါနာဒီသု နမနာဘာဝေန ထဒ္ဓေန မစ္ဆေရယုတ္တစိတ္တေန သဟိတတာယ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ, ဤ။ ကုစ္ဆိတော ပဏော ယဿ ကပဏော, ကိပစာနော, မိတပ္ပစောပိ။ ကုစ္ဆိတံ ပစာနောတိ ဒုတိယာသမာသော။ မိတံ ပစတီတိ မိတပ္ပစော, ဏော။
အဒ္ဓံ ဒလိဒ္ဒေ။ နတ္ထိ ကိဉ္စနံ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဓနံ ယဿ အကိဉ္စနော။ ဒလိဒ္ဒ ဒုဂ္ဂတိယံ, အ, ဒလ ဝိဒါရဏေ ဝါ, ဣဒေါ, ဒွိတ္တံ။ ဒီန ဒုဂ္ဂတဘာဝေ, ဒီနော, ဒိ ခယေ ဝါ, ဤနော။ နတ္ထိ ဓနံ အဿ။ နိန္ဒိတံ ဂမနံ အဿ ဒုဂ္ဂတော။
֍ * ၇၄၀။ ယံ ကမ္မံ ‘‘ဣဒမဟံ ဥပ္ပာဒေဿာမီ’’တိ အသမ္ဘာဝိတံ အစိန္တိတမေဝ ဟုတွာ သမ္ပတ္တံ, တံ ‘‘ကာကတာလီယ’’န္တျုစ္စတေ။ တာလဿ ဣဒံ ဖလံ တာလံ, ကာကော စ တာလဉ္စ ကာကတာလာနိ, တေဟိ သဒိသံ ကမ္မံ ကာကတာလိယံ, ကာကဿ, တာလဖလဿ ဥဍ္ဍနပတနသဒိသံ ကမ္မန္တျတ္ထော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၁။)စတုက္ကံ ယာစကေ။ ယာစနံ ကရောတီတိ ယာစနကော, ယာစတီတိ ဝါ, ယာစ ယာစနေ, ယု။ သကတ္ထေ ကော။ အတ္ထ ယာစနာယံ, အတ္ထနံ အတ္ထော, သော အဿတ္ထီတိ အတ္ထီ။ ဏွု, ယာစကော။ ‘‘မာဒိသဿ ဓနံ ဒတွာ ရာဇာ သဂ္ဂံ ဂမိဿတီ’’တျာဒိနာ ဒါနဖလံ ဝဏ္ဏေတွာ ဝကတိ ယာစတီတိ ဝနိဗ္ဗကော, ဝဏ္ဏဿ ဝနိ, ဝက အာဒါနေ, အာဒါနမေတ္ထ ယာစနမေဝ။
֍ * ၇၄၁။ ကိဉ္စိဒူနကန္တံ ပတိပါဒေန နာမံ။ ပက္ခိသပ္ပမစ္ဆာဒယော အဏ္ဍတော ဇာတတ္တာ အဏ္ဍဇာ။ နရာဒယော ပန ဂဗ္ဘာသယသင်္ခါတဇလာဗုတော, တတြ ဝါ ဇာတတ္တာ ဇလာဗုဇာ။ ကိမိ စ ဍံသာ စ အာဒိနာ မကသမင်္ဂုရာဒယော စ သေဒဇာ, သေဒကာရဏတ္တာ ဥသ္မာ သေဒေါ, တတော ဇာတာ သေဒဇာ။ ဒေဝေါ စ အာဒိနာ ဗြဟ္မနေရယိကာဒယော စ ဩပပါတိကာ, ဥပဂန္တွာ ပတတီတိ ဥပပါတီ, ဏီ, သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာဒိကော အတ္တဘာဝေါ, သော ယေသမတ္ထိ, တေ ဩပပါတိကာ။
֍ * ၇၄၂။ ဇဏ္ဏုမတ္တေ ဇဏ္ဏုပ္ပမာဏယုတ္တေ ဥဒကာဒိမှိ ဇဏ္ဏုတဂ္ဃော, ဇဏ္ဏုပ္ပမာဏော ဇဏ္ဏုတဂ္ဃော, ပမာဏတ္ထေ တဂ္ဃော, ဇဏ္ဏုပ္ပမာဏော ဇဏ္ဏုမတ္တော, ပမာဏတ္ထေ မတ္တော [မောဂ္ဂလ္လာနေ ၄.၄၇ သုတ္တေ ပဿိတဗ္ဗံ], တသ္မိံ။
ကိဉ္စိဒူနကေ အပ္ပမတ္တကယုတ္တေ ကပ္ပော [ပါဏိနိ ၅.၄.၆၇], ဦနဿ အပ္ပကတာယ ကပ္ပီယတိ ဧကာဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇတီတိ ကပ္ပော, ကပ္ပ ပရိစ္ဆေဒနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၂။)စတုက္ကံ ပရိယာပန္နေ။ အန္တော ဂစ္ဆတီတိ အန္တဂ္ဂတံ, ‘‘လောပဉ္စ တတြာကာရော’’တိ ဩလောပေ အအာဂမော, ဒွိတ္တံ။ အန္တောဂတမ္ပိ။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အာပန္နံ ဂဟိတံ ပရိယာပန္နံ။ ဂါဓ ပတိဋ္ဌာယံ, အန္တော ဩဂါဓတီတိ အန္တောဂဓံ, ရဿော, ဩဂါဓတီတိ ဩဂဓံ။
֍ * ၇၄၃။ ဒွယံ သာဓိတေ။ ရာဓ သာဓ သိဒ္ဓိယံ, ကမ္မနိ တော။
ဒွယံ ကုထိတေ။ ပစ ပါကေ, အတီတေ ကတ္တရိ တော, တဿ က္ကော, စလောပေါ။ ကုထ နိပ္ပက္ကေ, တော။
အာပဒံ ဗျသနံ ပတ္တော အာပန္နော နာမ, အတိပီဠနံ အာပဇ္ဇတီတိ အာပန္နော, ‘‘အာ တုကောဓမုဒါဋ္ဋီသူ’’တိ ဟိ ဧကက္ခရကောသော [ဧကက္ခရကောသ ၁၄ ဂါထာ] ။ ပဒ ဂမနေ, ‘‘အာပန္နော စ ဝိပတ္တိမှိ, ပတ္တေ စ ဝါစ္စလိင်္ဂိကော’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။
ဒွယံ ပရေသမဝသဂတေ။ နတ္ထိ ဝသော အာယတ္တော ပရေသံ ဧတသ္မိံ သေရီဘူတေတိ ဝိဝသော, အဝသော စ။
֍ * ၇၄၄။ ဆက္ကံ ခိတ္တေ။ နုဒ ပေရဏေ, နုဒ ခေပေ ဝါ, တော, တဿ ဣန္နော။ အနိန္နာဒေသေ ဘုဇာဒိ, နုတ္တော။ နုတောပိ။ အသု ခေပနေ, တော, ဘုဇာဒိ, အတ္တော။ ခိပ ပေရဏေ, တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၃။)ဤရ ဂတိယံ, ကမ္ပနေ စ, ဣတော, ဤရိတော။ အာပုဗ္ဗော ဝိဓ ပေရဏေ, တော, အာဝိဒ္ဓါ။
စတုက္ကံ ကမ္ပိတေ။ ကမ္ပ စလနေ, ဓူ ဝိဓုနနေ, ကမ္ပနေ စ။ ဓူတော, အာဓူတော, စလ ကမ္ပနေ, စလိတော။ ဝေလ္လိတော, ပေခိတောပိ။ ဝေလ္လ စလနတ္ထော။ ပေခ ဂတျတ္ထော, ပေခိတော။
ဒွယံ နိသိတေ။ နိသိ နိသာနေ။ တိဇ နိသာနေ, နိသာနံ တိက္ခကရဏံ, ဥဘယတြာပိ ကမ္မနိ တော။
֍ * ၇၄၅-၇၄၆။ တိကံ ပတ္တဗ္ဗေ။ ပတ ဂမနေ, တဗ္ဗော။ ဂမု ဂတိယံ, ဏျော, မျဿ မ္မော ဝါ, ဂမ္မံ, ဂမျံ, ဒျဿ ဇ္ဇော, အာပဇ္ဇံ။
ဒွယံ ပရိဏတေ။ ပစိနော အနေကတ္ထတ္တာ ဣဟ ပရိဏတတ္ထော။ နမု နမနေ, ဘူဝါဒိ, ကတ္တရိ တော, သမာ ဒွေ တုလျတ္ထာ။
ပဉ္စကံ ဝေဌိတေ။ ဝေဌ ဝေဌနေ။ ဝလမိဝ ဝလယံ, ကုဏ္ဍလာကာရံ ဝလယံ ကတံ ဝလယိတံ, နာမဓာတု, ကာရိတန္တာ တော။ ရုဓ အာဝရဏေ, ရုဒ္ဓံ။ သံပုဗ္ဗော ဝု သံဝရဏေ, သံဝုတံ။ သမန္တတော ဝုတံ အာဝုတံ, ဝု သံဝရဏေ, သဗ္ဗတြ ကမ္မနိ တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၄။)ဒွယံ ပရိခါဒိနာ ပရိက္ခိတ္တေ။ ပရိ သမန္တတော ကရီယတေတိ ပရိက္ခိတ္တံ, ပရိက္ခတမ္ပိ။ ဝု သံဝရဏေ, နိဝုတံ။
တိကံ ဝိတ္ထတေ။ သရ ဂတိယံ, တော, တဿ ဋော, ရလောပေါ, ဝိသဋံ။ တနု ဝိတ္ထာရေ, တော, တဿ တော, နလောပေါ, ဝိတ္ထတံ, တတံ။
ဒွယံ လေပနီယေ။ လိပ လေပနေ, ဒိဟ ဥပလေပနေ, ဥဘယတြာပိ ကမ္မနိ တော။
ဒွယံ ဂုဠှေ။ ဂုဟ သံဝရဏေ, ဠော, ဂုဠှော။ ဂုပ ဂေါပနေ, ဂုတ္တော။
ဒွယံ ပေါသနီယေ။ ပုသ ပေါသနေ, တော, သတာနံ ဋ္ဌော, ဋ္ဌာဘာဝေ ပေါသိတော။
֍ * ၇၄၇။ ဒွယံ သလဇ္ဇေ။ လဇ္ဇ ပီဠေ, ပီဠော လဇ္ဇာဝ။ ဟီဠ နိန္ဒာလဇ္ဇာသု, ဟီဠိတော။
ဒွယံ သဒ္ဒေ။ သန ဓန သဒ္ဒေ, သနိတံ, ဓနိတံ။
ပဉ္စကံ ဗန္ဓနီယေ။ သန္ဒနံ ဗန္ဓနံ, တံယောဂါ ဝန္တု။ သန္ဒာနဝန္တံ ကတံ သန္ဒာနိတံ, နာမဓာတုမှာ တော, ဝန္တုလောပေါ။ သန္ဒာနံ သဇ္ဇာ, တမဿာတိ ဝါ, ဣတော။ သိ ဗန္ဓနေ, တော။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ, ဗဒ္ဓါ။ ကီလ ဗန္ဓနေ။ ယမု ဥပရမေ, သံပုဗ္ဗော ဗန္ဓနေ, သဗ္ဗတြ ကမ္မနိ တော။ မူတံ, ဥဒ္ဒိတံ, သဒ္ဒိတမ္ပိ။ မူ ဗန္ဓနေ။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ။ ဥ သံပုဗ္ဗော ဗန္ဓနေ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဥဒ္ဒါနန္တု စ ဗန္ဓန’’န္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၅။)֍ * ၇၄၈။ တိကံ သိဒ္ဓေ။ သိဓ သံသိဒ္ဓိမှိ။ ပဒ ဂမနေ, နိပုဗ္ဗော သိဒ္ဓိယံ။ ဝတ္တ ဝတ္တနေ, ဝတ္တနံပျတြ သိဇ္ဈနံ နိပုဗ္ဗတ္တာ။
တိကံ ဝိဒါရိတေ။ ဒရ ဘိဒ ဝိဒါရဏေ, ဣန္နာဒေသော။ ဘိန္နံ။ အနိန္နာဒေသေ တု ဘေဒိတံ။
ဒွယံ တိဏာဒီဟိ ဆာဒနီယေ။ ဆဒ သံဝရဏေ, တော, တဿ သဓာတွန္တဿ အန္နာဒေသော။
တိကံ ဆိန္ဒိတေ။ ဝိဓ ဝေဓနေ။ ဆိဒ္ဒ ကဏ္ဏဘေဒေ, စုရာဒိ။ ဝိဓ ဝေဓနေ, သဗ္ဗတြ ကမ္မေ တော, အပရဒွယေ စ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတော။
֍ * ၇၄၉။ တိကံ အာနီတေ။ ဟရ ဟရဏေ, ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု, အာပုဗ္ဗော နီ နယေ။
ဒွယံ ဒမယုတ္တေ။ ဒမု ဒမနေ, ကတ္တရိ တော။ ပက္ကမာဒီဟိ န္တော။ အန္တာဒေသေ ဒမိတော။ ကမ္မသာဓနောပျယံ။
ဒွယံ သန္တေ။ သမု ဥပသမေ, ကတ္တရိတော။ အန္တာဒေသေ သမိတော, ကမ္မသာဓနောပျယံ။
ဒွယံ ပုဏ္ဏေ။ ပူရ ပူရဏေ, တရာဒီဟိ ဣဏ္ဏော, ဒွီသုပိ ကတ္တုကမ္မသာဓနာနိ လဗ္ဘန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၆။)֍ * ၇၅၀။ တိပါဒံ ပူဇိတေ။ စာယ ပူဇာနိသာမနေသု။ မဟ ပူဇာယံ, ပူဇ ပူဇနေ, အရဟ ပူဇာယံ, အရဟိတော။ အစ္စ ပူဇာယံ။ မာန ပူဇာယံ။ စိ စယေ, အပပုဗ္ဗော ပူဇနေ။ နမဿိတောပိ, နမဿဓာတု ပူဇာယံ။
ဒွယံ တစ္ဆိတေ ဒါရုအာဒိမှိ။ တစ္ဆ တနုကရဏေ, တနုကရီယတေတိ တနူကတော, ဒီဃော။
֍ * ၇၅၁။ ဒွယံ အဂ္ဂိအာဒီဟိ တတ္တေ။ တပ ဓူပ သန္တာပေ။
ဒွယံ ရာဇာဒီနံ သန္တိကေ ဘဇနာဒိဝသေန ဥပဂတေ။ စရ ဂတျတ္ထော, ဥပစရိတော။ အာသ ဥပဝေသနေ, ဥပါသိတော။
အဒ္ဓံ စုတေ။ ဘသ အဓောပတနေ, တော။ ဂဠ သေစနေ, ဂဠိတံ။ ပဒ ဂမနေ, ပန္နံ။ စု စဝနေ, စု ဂမနေ ဝါ။ ဓံသု အဝသံသနေ, ဂတိယဉ္စ။ ကန္နမ္ပိ, ကန္န ဂတိသောသနေသု။
֍ * ၇၅၂။ တုဋ္ဌန္တံ ပမုဒိတေ, ပီ တပ္ပနကန္တီသု။ မုဒ ဟာသေ။ ဟသ ဟံသနေ, ဟသ အလိကေ ဝါ။ မဒ ဟာသေ, မတ္တော။ တုသ ပီတိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၇။)စတုက္ကံ ဆိန္နေ။ ကန္တ ဆေဒနေ။ ဆိဒိ ဒွိဓာကရဏေ။ လူ ဆေဒနေ, ဏော, ယု ဝါ။ ဒါ လဝနေ, တု, ဒါ အဝခဏ္ဍနေ ဝါ။ ဆာတမ္ပိ။ ဆော ဆေဒနေ, ဩဿာကာရော။
တိကံ ပသတ္ထေ။ သဌ ထုတိယံ, တော။ ဝဏ္ဏ ဝဏ္ဏကြိယာဝိတ္ထာရဂုဏဝစနေသု။ ထု အဘိတ္ထဝေ။ ဤဍိတော, ပဏိတောပိ, ဤဍ ထုတိမှိ။ ပဏ ဗျဝဟာရေ, ထုတိမှိ စ, ပဏိတော။
֍ * ၇၅၃။ ပဉ္စကံ အလ္လေ, တိမ အဒ္ဒဘာဝေ နိစ္စလေပိ, ပက္ကမာဒီဟိ န္တော။ အလ္လ က္လေဒနေ, လော, အလ္လံ။ အဒ္ဒ ဂတိမှိ, ယာစနေ စ, အာပုဗ္ဗော ဒါ အဝခဏ္ဍနေ ဝါ, ဒေါ, အဒ္ဒံ။ ကိလိဒ အဒ္ဒဘာဝေ, ဣန္နာဒေသော။ ဥန္ဒ က္လေဒနေ, ဣန္နော, ဥန္နော ဝါ, သာဒ္ဒမ္ပိ။ အဒ္ဒဂုဏယုတ္တံ အဒ္ဒံ, တေန သဟ ဝတ္တတေ သာဒ္ဒံ။
စတုက္ကံ ဂဝေသိတေ။ မဂ္ဂ အနွေသနေ, စုရာဒိ။ ဧသ ဂတိယံ, ဘူဝါဒိ။ ဂဝေသ မဂ္ဂနေ, စုရာဒိ။
ဒွယံ လဒ္ဓေ။ လဘ ပတ္တိယံ။ ပပုဗ္ဗော အာပ ဗျာပနေ, တော, ဘုဇာဒိ, အာလောပေါ, ပတ္တံ။ ဘာဝိတံ, အာသာဒိတံ, ဝိဘူတဉ္စ။
֍ * ၇၅၄။ ပါလိတန္တံ ရက္ခနီယေ, ရက္ခ ပါလနေ။ ဂုပ ဂေါပနေ, ဘုဇာဒိ။ တာ ပါလနေ, တာတံ။ အာယာဂမေ ဂေါပါယိတံ။ အဝ ရက္ခဏေ, အဝိတံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၈။)စတုက္ကံ စတ္တေ။ သဇ ဝိဿဂ္ဂေ။ စဇ ဟာနိယံ။ ဟာ စာဂေ, ဣနော, ဒီဃာဒိ, ဟီနော။ ဥဈ ဥဿဂ္ဂေ, သမုဇ္ဈိတံ။ ဓူတမ္ပိ, ဓူ ကမ္ပနေ။
֍ * ၇၅၅။ ပဇ္ဇံ ဘာသိတေ။ ဘာသ ဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ။ လပ ဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဝစ ဘာသနေ, ဝုတ္တံ။ အဘိပုဗ္ဗော ဓာ ဓာရဏေ, တော, ဓာတိဿ ဟိ, ဟိ ဂမနေ ဝါ, အဘိဟိတံ။ ချာ ကထနေ။ ဇပ္ပ ဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ။ ဤရ ခေပဂတိဝစနကမ္ပနေသု, ဥဒီရိတံ။ ကထ ဝါကျပဗန္ဓေ။ ဂဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ။ ဘဏ ဘဏနေ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, တော, ဝဿု, ဥဒိတံ။
֍ * ၇၅၆။ စတုက္ကံ အဝမာနိတေ။ ဉာ အဝဗောဓနေ။ ဂဏ သင်္ချာနေ။ ဘူ သတ္တာယံ။ မာန ပူဇာယံ, မန ဉာဏေ ဝါ, အဝပရိပုဗ္ဗာ ဧတေ ပရိဘူတေ။ ဟေဋ္ဌာ ကတွာ ဉာယတိ, ဂဏီယတိ, မညတီတိ အဝညိတော, အဝဂဏိတော, အဝမာနိတော စ။ ပရိဘဝီယတိ အဝမာနံ ကရီယတီတိ ပရိဘူတော။
စတုက္ကံ ဆာတေ။ ဃသ အဒနေ, ဆော, ဒွိတ္တံ။ ဇိဃစ္ဆာ သဉ္ဇာတာ ယဿ ဇိဃစ္ဆိတော။ ခုဒ ပိပါသာယံ။ ဆာဒ ဘက္ခနေ။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု, ခေါ, ဒွိတ္တာဒိ, ဗုဘုက္ခာ သဉ္ဇာတာ ယဿ ဗုဘုက္ခိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၈၉။)֍ * ၇၅၇။ ဆက္ကံ ဉာတေ။ ဗုဓ ဉာ အဝဂမနေ။ ပဒ ဂမနေ, တော, တဿ အန္နော, ပဋိပန္နံ။ ဝိဒ ဉာဏေ။ ဂတိ ဗုဈတ္ထော။ အဝဂတံ။ မန ဉာဏေ, တော, မတံ။
အဒ္ဓံ ဂိလိတေ။ ဂလ အဒနေ, အဿိ, ဂိလိတော။ ခါဒ ဘက္ခနေ။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု။ ဘက္ခ အဒနေ။ အဓိအဝပုဗ္ဗော ဟရ ဟရဏေ, တော, တဿ ဋော, ရလောပေါ, အဇ္ဈောဟဋော။ အသ ဘက္ခနေ, အသိတော။ ဇပ္ပိတော, ဂသိတောပိ, ဇပ္ပ အဒနေ။ ဂသ အဒနေ။
ဝိသေသျာဓီနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၂. သံကိဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၀။)֍ * ၇၅၈။ ပုဗ္ဗသ္မိံ ကဏ္ဍဒွယေ ဗုဒ္ဓါဒီနိ နာမာနိ သမာနတ္ထာနိ ပကရဏေန နိဗဒ္ဓါနိ, အသ္မိမ္ပိ ကဏ္ဍေ သောဘနာဒီနိ ဝိသေသနနာမာနိ, သမယာဒီနျနေကတ္ထာနိ, စိရဿမာဒီနိ စ အဗျယာနိ ပကရဏေနေဝ နိဗဒ္ဓါနိ, ဣဒါနိ ပန ပုဗ္ဗဝဂ္ဂေသု ဝိတ္ထာရဘယာ ယေ န နိဗဒ္ဓါ, တံသင်္ဂဟတ္ထံ, တံသမယာနုပါလနတ္ထဉ္စ သံကိဏ္ဏမာရဘတေ ‘‘ဉေ ယျ’’မိစ္စာဒိနာ။ တဿတ္ထော – ဣဟာပိ သံကိဏ္ဏဝဂ္ဂေပိ ကွာပိ ကတ္ထစိ ကြိယာဒီသု ပစ္စယတ္ထဝသေန အာပစ္စယာဒီနံ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိဘာဝဇောတကဿ သဘာဝဿ ဝသေန လိင်္ဂံ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိကံ ဉေယျန္တိ။ စကာရေန ဘိယျော ရူပန္တရာဒိပရိဂ္ဂဟောပိ။ ဣဟာတိ စ ဥပလက္ခဏံ, ဝဂ္ဂန္တရေသုပိ ပစ္စယတ္ထဝသေန လိင်္ဂါဒိနိစ္ဆယသမ္ဘဝတော။
ကတ္တဗ္ဗတော ကြိယာ, ကရ ကရဏေ, ဏျော, ဣကာရာဂမော, အဿိ, ဝဏ္ဏဝိပရိယယေ ကြိယာ, ကြိယမ္ပိ, ရိရိယပစ္စယေ ကိရိယံ, ကိရိယာပိ။ ရမ္မပစ္စယေ ကမ္မံ။
တိကံ စိတ္တောပသမေ။ သမု ဥပသမေ,တိ, သန္တိ။ ထမှိ သမထော။ အမှိ သမော။
တိကံ ကာယောပသမေ။ ဒမု ဥပသမေ။ ထမှိ ဒမထော။ တိမှိ ဒန္တိ။ စိတ္တောပသမေပျေတေ။
သုဒ္ဓကမ္မနိ ဝတ္တံ ဘဝတိ။ ဝတ္တ ဝတ္တနေ, ဝတ္တ သမာဒါနေ ဝါ ဝတ္တံ, အသီတိမဟာဝတ္တာဒိ။
အာသင်္ဂဝစနံ အာသတ္တဝစနံ သဒ္ဒသရူပံ ပရာယဏံ နာမ ဝုတ္တံ, တဉ္စ တီသု။ ပရံ အာယနံ အာယတ္တော တာဏံ ပရာယဏံ, ကမ္မာသတ္တော ဣစ္စတ္ထော, သာကလျဝစနေ တု ပါရာယဏံ, ပါရံ ပရိယန္တံ အယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ကဿစိ အနေနာတိ ပါရာယဏံ, ယု, ဏတ္တံ, ယထာ – နာမပါရာယဏံ, ဓာတုပါရာယဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၁။)֍ * ၇၅၉။ တိကံ ဒွိဓာဘာဝေ။ ဘိဒိ ဒွိဓာကရဏေ, ဏော။ ဒရ ဝိဒါရဏေ။ ဖုဋ ဝိကသနေ, ဖုဋ ဘေဒနေ ဝါ, ယု။
ဒွယံ တပ္ပနေ။ တပ ပီဏနေ, ယု။ ပီ တပ္ပနေ, ယု, ကိယာဒိ, နဿ ဏတ္တံ။ အဝနမ္ပိ, အဝ ပါလနေ, ဒိတ္တိယဉ္စ အနေကတ္ထတ္တာ။
ဒွယံ သာပေ။ ကုသ အဝှာနေ, ဘေဒနေ စ, ယု။ သန္ဇ သင်္ဂေ, အဘိသင်္ဂေါ။
တိကံ ယာစနာယံ။ ဘိက္ခ ယာစနေ, ယု။ ယာစ ယာစနေ။ အတ္ထ ယာစနေ။ အဒ္ဒနောပျတြ, အဒ္ဒ ဂတိမှိ, ယာစနေ စ။
֍ * ၇၆၀။ နိမိတ္တရဟိတံ ယဒိစ္ဆာ နာမ, ယာ ယာ ဣစ္ဆာ အဓိပ္ပာယော ယဒိစ္ဆာ နာမ။ သေရိတာပိ။
တိကံ အာပုစ္ဆနေ, အာပုစ္ဆနဉ္စ ဂမနာဂမနာဒိသမယေ သုဟဇ္ဇ ဗန္ဓဝါဒီနမာလိင်္ဂန စုမ္ဗနသွာဂတပိယဝစနာရောဂျပုစ္ဆနဂမနာနုညာဒိနာ အာနန္ဒနံ။ ပုစ္ဆ ပုစ္ဆနေ, အာပုစ္ဆနံ။ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ, အာနန္ဒနံ။ သဘာဇ ပီတိဒဿနေသု, သဘာဇ ပီတိဝစနေသု ဝါ, စုရာဒိ, ယု, သဘာဇနံ။
ဒွယံ နယေ။ ဉာယန္တိ ယေနာတိ ဉာယော, အာကာရန္တာနမာယော။ နျာယောပိ, နိဿေသတော အယတိ ယေန နျာယော။ နီ နယေ, အယာဒေသော, နယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၂။)ဒွယံ ဝုဒ္ဓိမှိ။ ဖာ ဝုဒ္ဓိမှိ, ဖာယ ဝုဒ္ဓိယံ ဝါ, ယလောပေါ,တိ, ဖာတိ, နာရိယံ။ ဝဒ္ဓ ဝဒ္ဓနေ,တိ, ဒလောပေါ, ဓဎဘဟေဟိ ဓဎာ စ, အဿု, ဝုဒ္ဓိ, ဝုဍ္ဎိပိ။
֍ * ၇၆၁။ ကိလမ ဟာသက္ခယေ, ထော, ကိလမထော။ ယုမှိ ကိလမနံ။ သူ ပါဏိပသဝေ, ပသဝနံ ပသဝေါ, တိမှိ ပသူတိ။
ကသ ဂတိယံ ဟိံသာယဉ္စ, နိဂ္ဂဟီတာဂမော, ဥက္ကံသော, ကသ ဝိလေခနေ ဝါ။ အတိသယော ဝုတ္တော။ ဘုသာဒယော ပမာဏာတိသယဝသေန ဝုတ္တာ, ဥက္ကံသော ဂုဏာတိသယဝသေန ဝုတ္တော, အတိသယော ပန ဥဘယဝသေနာတိ ဥဘယတြ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ဘေဒေါ။ တိကံ ဇယနေ။ ဇယနံ ဇယော, ယု, ဇယနံ။ တိမှိ ဇိတိ, နာရီ။
֍ * ၇၆၂။ ဗန္ဓနန္တာနိ ဒွေ ဒွေ နာမာနိ။ ဝသ ကန္တိယံ။ ကမု ကန္တိယံ,တိ။ ဝိဓ ဝေဓနေ, ဗျထနေ စ အနေကတ္ထတ္တာ, အ, ဣကာရဿ ယာဒေသော, ဗျဓော, ဝေဓော။ ဂဟ ဥပါဒါနေ နိဗန္ဓနေ စ, ဂဟော, ဂါဟော စ။ ဝရ အာဝရဏေ, ဝရော။ ဝု သံဝရဏေ,တိ, ဝုတိ။ ပစ ပါကေ, ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ, အ။ ပစနံ ပါကော, ဏော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၃။)ဒွယံ အာဟွာနေ။ ဟု ဒါနာဒနဟဗျပ္ပဒါနေသု, ဏော, ဟဝေါ။ တိမှိ ဟုတိ။ ဒွယံ အနုဘဝနေ။ ဝိဒ ဉာဏေ, ဏော, ဝေဒေါ။ ဝိဒ ဝေဒနာချာနနိဝါသေသု, စုရာဒိ, ယု, ဝေဒနံ, ဝါကာရော ဝေဒနာသဒ္ဒဿ နပုံသကတ္တာပေက္ခော။
֍ * ၇၆၃။ ဒွယံ ဓနာဒိဇာနိယံ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ, ယု, ဇီရဏံ, အဿီ။ ဟာ စာဂေ, ယု, နဒါဒိ, ရဿော, ဟဿ ဇော, ဇာနိ။ တာ ပါလနေ, ယု, ဏတ္တံ။ ဒွယံ ပမာဏေ။ မာ မာနေ,တိ, ပမိတိ။ အမှိ ပမာ။
ဒွယံ သံယောဂေ။ သိလိသ အာလိင်္ဂနေ။ သံပုဗ္ဗော ဓာ ဓာရဏေ, ဣ, သန္ဓနံ သန္ဓိ။ ဒွယံ ခယေ။ ခိ ခယေ, ဏော, ဣဿေ, ဧ အယ, ခယော။ စိ စယေ, အပပုဗ္ဗော ခယေ။ ဒွယံ သဒ္ဒေ။ ရု သဒ္ဒေ, ဏော, ဝုဒ္ဓျာဒေသော။ ရဏ သဒ္ဒေ။ အ, ရဏော။
֍ * ၇၆၄။ ဂဒ ဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဏော, အ စ, နိဂါဒေါ, နိဂဒေါ စ။ ဒွယံ မဒေ။ မဒ ဥမ္မာဒေ, မာဒေါ, မဒေါ စ။ သိ ဗန္ဓနေ,တိ, သိတိ။
တိကံ အာကာရေ။ အာကရဏံ အာကာရော, အနေကတ္ထတ္တာ မုခဝင်္ကာဒျင်္ဂဝိကာရော ဝါ, ဣင်္ဂတိ ဇာနာတီတိ ဝါ ယေန အာကာရော။ ဣင်္ဂ ဂမနတ္ထော, တော, အ စ, ဣင်္ဂိတံ, ဣင်္ဂေါ စ။ အတ္ထဿ ဓနဿ အပဂမော ဝိနာသော ဗျယော နာမ။ ဗျယ စိတ္တသမုဿဂ္ဂေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၄။)֍ * ၇၆၅။ ဒွယံ အန္တရာယေ။ စုတိပဋိသန္ဓီနမန္တရေ အယတီတိ အန္တရာယော။ ပဋိပက္ခဝသေန ဦဟတိ ပဝတ္တတီတိ ပစ္စူဟော, အထ ဝါ ကာရိယသိဒ္ဓိ အန္တရံ ဗျဝဓာနံ အယတိ ဂမယတီတိ အန္တရာယော။ ပစ္စူဟန္တိ ဝိနိဟန္တီတိ ပစ္စူဟော။
ဝိကရဏံ အညထာ ဘဝနန္တိ ဝိကာရော, ဝိကတိ စ, ကရ ကရဏေ, ဏော,တိ စ။
ဒွယံ သဘာဝဝိဂမေ။ သိလိသ အာလိင်္ဂနေ, ပဝိပုဗ္ဗော တံသဘာဝဝိဂမေ, ဝိဂတော ဓုရော သဒိသဘာဝေါ ယသ္မာတိ ဝိဓုရော, ‘‘ဝိဓုရံ ပဝိသိလေသေ, က္လိဝဉ္စ ဝိကလေ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၂.၂၀] ရဘသော။ ဝိဓ ဝိဓာနေ ဝါ, ဥရော။ ဒွယံ အာသနေ။ ဝိသ ပဝေသနေ, ဥပဝေသနံ။ အာသ ဥပဝေသနေ, အာသနံ။
֍ * ၇၆၆။ တိပါဒံ အဓိပ္ပာယေ။ စိတ္တမဓျာဂန္တွာ သယတီတိ အဇ္ဈာသယော။ အနမိပုဗ္ဗေ အာသယော။ အဓိပယတိ စိတ္တေတိ အဓိပ္ပာယော, ဏော, ပယ ဂမနေ။ စိတ္တေ အဘိသန္ဓာယတီတိ အဘိသန္ဓိ, ဒွီသု။ ဘဝတိ စိတ္တေတိ ဘာဝေါ, ဏော။ အဓိမုစ္စနံ စိတ္တေ အဓိဋ္ဌာနံ အဓိမုတ္တိ, နာရီ။ ဆန္ဒော တဏှာယမ္ပိ ဝုတ္တော။
ဒွယံ အာဒီနဝေ။ ဒေါသော ပဋိဃေ ဝုတ္တော။ အာ ဘုသော ဒီနံ ဝါယတိ ဂမယတီတိ အာဒီနဝေါ, ဒီန ဒုဂ္ဂတဘာဝေ, ဝေါ, ဝီ ဂမနေ စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၅။)֍ * ၇၆၇။ ဒွယံ အာနိသံသေ။ သံသ ဟိံသာထုတီသု, အာနိသံသော အမုချဖလေ, မုချဖလေ စ, တထာ ဂုဏော။ ဂုဏ ပကာသနေ, ပကာသေတိ ကာရဏန္တိ ဂုဏော, ဂဏ သင်္ချာနေ ဝါ, အဿု, ဂုဏော။ ဒွယံ မဇ္ဈေ။ မဇ သုဒ္ဓိယံ, ဈော။ ဝိပုဗ္ဗေ ဝေမဇ္ဈံ။
ဒွယံ တရုဏသူရိယဋ္ဌာနေ။ အဟဿ မဇ္ဈော မဇ္ဈဟော, သော ဧဝ မဇ္ဈနှိကော, ဟဿ နှော [မောဂ္ဂလ္လာန ၃.၁၁၀ သုတ္တံ ပဿိတဗ္ဗံ]။ အဟဿ မဇ္ဈော မဇ္ဈနှော, မဇ္ဈန္တောပိ။ ဒွယံ နာနတ္တာယံ။ ဝိဂတာ မတ္တာ သဒိသပ္ပမာဏံ ဧတေန ဟေတုဘူတေန ဝေမတ္တံ။ နာနမေဝ နာနတာ, နာနသဒ္ဒေါ ပုန္နပုံသကေ, အဗျယေ တု နာနာ။
֍ * ၇၆၈။ ဒွယံ နိဒ္ဒါပဋိက္ခေပေ။ ဇာဂရ နိဒ္ဒက္ခယေ, ဇာဂရမေဝ ဇာဂရိယော။ ဒွယံ ဇလာဒီနမဝိစ္ဆန္နာယံ သန္တတိယံ။ ဝဟတိသ္မာ ဏော, ပဝါဟော။ ဝတု အာဝတ္တနေ,တိ, ပဝတ္တိ။
တိကံ ဝိတ္ထာရေ။ အသု ခေပနေ, ဏော, ဗျာသော။ ပပုဗ္ဗော ပဉ္စ ဝိတ္ထာရေ။ ထရ သန္ထရဏေ, ပါဒိပုဗ္ဗော စ ဝိတ္ထာရေ။ တိကံ သံယမေ။ ယမု ဥပရမေ, ဏော, ယာမော။ ဣတရေသု အ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၆။)֍ * ၇၆၉။ ဒွယံ ဂတ္တာနံ မဒ္ဒနေ။ ‘‘သမ္ဗာဟနော’င်္ဂမဒ္ဒကော’’တိ ဝေါပါလိတော, သံပုဗ္ဗော ဝါဟ ပယတနေ, မဒ္ဒနေ ဝါ, ယု။ မဒ္ဒ မဒ္ဒနေ။ ဒွယံ နာနာရမ္မဏာဒီသု ဝိသပ္ပနေ။ သရ ဂမနေ, ဏ။ သပ္ပ ဂမနေ, ယု, ဝိသပ္ပနံ။
ဒွယံ ပရိစယေ။ ထု အဘိတ္ထဝေ။ စိ စယေ။ တိကံ သင်္ဂမေ။ မိလ သိလေသနေ, ဏော, သကတ္ထေ ကော, မေလကော။ သန္ဇ သင်္ဂေ, ဏော။ သံပုဗ္ဗာ ဂမိတော အ။
֍ * ၇၇၀။ သန္နိကဋ္ဌမှိ သမီပေ သန္နိဓိသဒ္ဒေါ, သန္နိဓာနံ သန္နိဓိ, ပုမေ, ဌပနေပျယံ။ နသ အဒဿနေ, ဏော။ ဒိသ ပေက္ခနေ, ယု, ဒိဿာဒေသော, ဣဿတ္တံ။
တိကံ ဓညာဒီနံ လဝနေ။ လူ ဆေဒနေ, အ။ ဏမှိ အဘိလာဝေါ။ ယုမှိ လဝနံ။ ဒွယံ ခဏပ္ပတ္တိယံ။ ပပုဗ္ဗော ထု အဘိတ္ထဝေ။ သရ ဂမနေ, အဝသရော။ သမာတိ ဒွေ တုလျတ္ထာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၇။)֍ * ၇၇၁။ စတုက္ကံ ပရိယောသာနေ။ သာ တနုကရဏေ, ယု, ဩသာနံ။ ပရိပုဗ္ဗော ပရိယောသာနံ။ ဥက္ကံသာတိသယာ ပကဋ္ဌေပျုတ္တာ။
ဒွယံ သဏ္ဌာနေ။ ဝိသ ပဝေသနေ, သန္နိဝေသော။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, ယု, သဏ္ဌာနံ။ ဒွယံ အဗ္ဘန္တရဝါစကံ ပါဋိပဒိကံ။ အထ ဝါ အဘိ ဗန္ဓနေ, အရော, ဓာတွတ္ထာနုဝတ္တကော အဘိ, အဗ္ဘန္တရံ။ အဗ္ဘာဘာဝေ အန္တရံ။
֍ * ၇၇၂။ တိကံ ပါဋိဟာရိယေ။ ဟိ ဂတိမှိ, ပဋိတော ဟိဿ ဟေရဏ ဟီရဏ, ပါဋိဟေရံ, ပါဋိဟီရံ။ ယဒါဒိနာ ဟာရိယဉ္စ, ပါဋိဟာရိယံ, အထ ဝါ ပဋိပက္ခေ ဟရတီတိ ပါဋိဟီရံ, ဏော, အဿီ။ ဧကာရာဒေသေ ပါဋိဟေရံ။ ဏျမှိ ပါဋိဟာရိယံ, ဝိဟတုပက္ကိလေသေန ပစ္စာဟရိတဗ္ဗံ ပဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ပါဋိဟီရန္တိအာဒိပိ ကာတဗ္ဗံ။
ဒွယံ ကတ္တဗ္ဗမတ္တေ။ ကရမှာ ရိစ္စ, ကိစ္စံ, အဝဿံ ကာတဗ္ဗေပိ။ အနီယပစ္စယေ ကရဏီယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၈။)ဒွယံ ပုပ္ဖာဒိနာ ဥဒကာဒီနံ ပရိဘာဝနေ။ သုန္ဒရံ ကရီယတေ ယေနာတိ သင်္ခါရော, ဏော, ခရာဒေသော။ ဝသ နိဝါသေ, ယု, ဝါသနာ, ကိလေသာဒီနံ သတ္တိဝိသေသေပိ။ သာ ဟိ ကုသလာပိ အတ္ထိ အကုသလာပိ အဗျာကတာပိ, တထာ ပဟာတဗ္ဗာပိ အတ္ထိ အပ္ပဟာတဗ္ဗာပိ။ တတ္ထ ယာ ကုသလာဗျာကတာ, န သာ ပဟာတဗ္ဗာ။ ယာ ပန အကုသလာ, သာ သုခုမတရတာယ ဘဂဝတောယေဝ အရိယမဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာ, နာညေသံ။ ဧဝံ သန္တေ အရိယာနမ္ပိ အပါယူပပတ္တိ သိယာတိ? န သိယာ, သဗ္ဗေသမေဝ အရိယာနံ အပါယူပပတ္တိဟေတုကာယ ဝါသနာယ ပဟီနတ္တာ။ ဒုဝိဓာ ဟိ အကုသလာ ဝါသနာ ကာယဝစီပယောဂဟေတုဘူတာ စ အပါယူပပတ္တိဟေတုဘူတာ စ။ တတ္ထ ပုရိမာ ဘဂဝတောယေဝ အရိယမဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာ, ဣတရာ သဗ္ဗေသမ္ပိ အရိယမဂ္ဂေနာတိ, တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓါဝ သဝါသနေ ကိလေသေ ပဇဟိတုံ သက္ကောန္တိ, နာညေ’’တိ, တံ ကာယဝစီပယောဂဟေတုဘူတံ ဝါသနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, နေတရန္တိ နိဋ္ဌမေတ္ထာဝဂန္တဗ္ဗံ။
֍ * ၇၇၃။ တိကံ ဓညာဒီနံ ပူတကရဏေ။ ပူ ပဝနေ, ယု။ အပစ္စယေ ပဝေါ။ ဏမှိ နိပ္ပာဝေါ။ ဒွယံ တသရေ။ တသ ဥဗ္ဗေဂေ, အရော။ သုတ္တေန ဝေဌနံ သုတ္တဝေဌနံ။
ဒွယံ ဒုဂ္ဂသဉ္စာရေ။ သင်္ကမျတေ ယေနာတိ သင်္ကမော။ သဉ္စရန္တိ အနေနာတိ သဉ္စာရော, ဒုဂ္ဂဿ သဉ္စာရော ဒုဂ္ဂသဉ္စာရော။ ဒွယံ ပဌမာရမ္ဘေ။ ပဌမံ ကမော ပက္ကမော, ဥပက္ကမော စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၄၉၉။)֍ * ၇၇၄။ တိကံ ပါဌေ။ ပဌ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ, ဏော, ပါဌော။ နိပုဗ္ဗေ နိပါဌော, အမှိ နိပဌော။ ဒွယံ အပဟရိတာဒိနော ဝတ္ထုနော အနွေသနေ။ စိ စယေ, စယနမတြ အနွေသနံ။ မဂ္ဂ အနွေသနေ, စုရာဒိ, ယု, ဧတေ ဒွေ အပုမေ, သံဝိက္ခနံပျတြ။
စတုက္ကံ အာလိင်္ဂနေ။ လိင်္ဂ ဂတျတ္ထော။ သန္ဇ သင်္ဂေ။ သိလိသ အာလိင်္ဂနေ။ ဂုဟ သံဝရဏေ, ယု, ပရိရမ္ဘောပျတြ။ ရမ္ဘ သဒ္ဒေ။
֍ * ၇၇၅။ စတုက္ကံ အာလောကနေ။ လောက ဒဿနေ။ ဈေ စိန္တာယံ။ ဣက္ခ ဒဿနင်္ကေသု။ ဒိသ ပေက္ခနေ, သဗ္ဗတြ ဘာဝေ ယု။
စတုက္ကံ နိရာကရဏေ။ ဒိသ ပေက္ခနေ။ အသု ခေပနေ, နိရသနံ။ ပတိ အာပုဗ္ဗော ခါကထနေ။ ကရ ကရဏေ, ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ,တိ။
֍ * ၇၇၆။ ပဉ္စကံ ဝိပရိယယေ။ ဝိပရိပုဗ္ဗော အသု ခေပနေ, ဏော, ဝိပလ္လာသော။ အညေန ပကာရေန ဘဝနံ အညထာဘာဝေါ။ ဝိပရိပုဗ္ဗော အယ ဂမနေ, ဝိပရိယယော။ အသု ခေပနေ, ဝိပရိယာသော။
တိကံ အတိက္ကမေ။ အတိက္ကမနံ အတိက္ကမော။ အတိက္ကမ္မ ပတနံ အတိပါတော။ အယ ဂမနေ, ဥပစ္စယော။
သံကိဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၃. အနေကတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၀။)֍ * ၇၇၇။ ဣဒါနိ သံကိဏ္ဏဝဂ္ဂတော အနန္တရံ ဂါထာတော, ဂါထာယ အဒ္ဓတော, ပါဒတော စာတိ ဣမေဟိ တီဟိ ပကာရေဟိ အနေကတ္ထေ နာနတ္ထေ သမယာဒိကေ သဒ္ဒေ ကမာ ကမတော ပဝက္ခာမိ။ ဧတ္ထ အနေကတ္ထဝဂ္ဂေ ဧကဿ ဘူတသဒ္ဒါဒိကဿ ယာ ပုနရုတ္တတာ, သာ ထီပုန္နပုံသကသင်္ခါတလိင်္ဂဝိသေသတ္ထံ ကတာ။
֍ * ၇၇၈။ သမဝါယတ္ထာဒိဝါစကေ ဗဟဝေါ သမယသဒ္ဒေ ဇာတိယာ သင်္ဂယှ ‘‘သမယော’’တိ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသော ကတော။ တတြ ‘‘ကာလဉ္စ သမယဉ္စ ဥပါဒါယာ’’တျာဒီသု [ဒီ. နိ. ၁.၄၄၇] သမဝါယေ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယံ။ ‘‘မဟာသမယော ပဝနသ္မိံ, ဒေဝကာယာ သမာဂတာ’’တျာဒီသု သမူဟေ။ ‘‘သမယောပိ ခေါ တေ ဘဒ္ဒါလိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ’’တျာဒီသု [မ. နိ. ၂.၁၃၅] ကာရဏေ။ ‘‘ဧကောယေဝ စ ခေါ ခဏော စ သမယော စာ’’တျာဒီသု [အ. နိ. ၈.၂၉] ခဏေ ဩကာသေ။ ‘‘အဘိသမယတ္ထော’’တျာဒီသု ပဋိဝေဓေ။ ‘‘ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ’’တျာဒီသု [ဒီ. နိ. ၁.၁] ကာလေ။ ‘‘သမ္မာ မာနာဘိသမယာ’’တျာဒီသု [မ. နိ. ၁.၂၈] ပဟာနေ။ ‘‘အတ္ထာဘိသမယာ ဓီရော’’တျာဒီသု လာဘေ [သံ. နိ. ၁.၁၂၉]။ ‘‘သမယပ္ပဝါဒကေ တိန္ဒုကာစိရေ’’တျာဒီသု [မ. နိ. ၂.၂၀၈] ဒိဋ္ဌိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၁။)တတ္ထ သဟကာရီကာရဏတာယ သန္နိဇ္ဈံ သမေတိ သမဝေတီတိ သမယော, သမဝါယော။ သမံ, သဟ ဝါ အဝယဝါနံ အယနံ ပဝတ္တိ အဝဋ္ဌာနန္တိ သမယော, သမူဟော, ယထာ – သမုဒါယောတိ အဝယဝသဟာဝတ္ထာနမေဝ ဟိ သမူဟောတိ။ အဝသေသပစ္စယာနံ သမာဂမေ ဧတိ ဖလံ ဧတသ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပဝတ္တတိ စာတိ သမယော, ကာရဏံ, ယထာ ‘‘သမုဒါယော’’တိ။ သမေတိသမာဂစ္ဆတိ ဧတ္ထ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ တဒါဓာရပုဂ္ဂလေဟီတိ သမယော, ခဏော။ အဘိမုခံ ဉာဏေန သမ္မာ ဧတဗ္ဗော အဝဂန္တဗ္ဗောတိ အဘိသမယော, ဓမ္မာနံ အဝိပရီတော သဘာဝေါ။ အဘိမုခဘာဝေန သမ္မာ ဧတိ ဂစ္ဆတိ ဗုဇ္ဈတီတိ အဘိသမယော, ဓမ္မာနံ အဝိပရီတသဘာဝါဝဗောဓော။ သမေတိ ဧတ္ထ, ဧတေန ဝါ သင်္ဂစ္ဆတိ သတ္တော, သဘာဝဓမ္မော ဝါ သဟဇာတာဒီဟိ, ဥပ္ပာဒါဒီဟိ ဝါတိ သမယော, ကာလော, ဓမ္မပ္ပဝတ္တိမတ္တတာယ အတ္ထတော အဘူတောပိ ဟိ ကာလော ဓမ္မပ္ပဝတ္တိယာ အဓိကရဏံ ဝိယ, ကရဏံ ဝိယ စ ပရိကပ္ပနာမတ္တသိဒ္ဓေန ရူပေန ဝေါဟရီယတီတိ။ သမဿ နိရောဓဿ ယာနံ, သမ္မာ ဝါ ယာနံ အပဂမောတိ သမယော, ပဟာနံ။ သမိတိ သင်္ဂတိ သမောဓာနန္တိ သမယော, ပဋိလာဘော, သမေတိ သမ္ဗန္ဓော ဧတိ အတ္တနော ဝိသယေ ပဝတ္တတိ, ဒဠှဂ္ဂဟဏဘာဝတော ဝါ သမ္ပယုတ္တာ အယန္တိ ပဝတ္တန္တိ သတ္တာ ယထာဘိနိဝေသံ ဧတေနာတိ သမယော, ဒိဋ္ဌိ။ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနေန ဟိ သတ္တာ အတိဝိယ ဗဇ္ဈန္တီတိ, ဧဝံ တသ္မိံ တသ္မိံ အတ္ထေ သမယသဒ္ဒဿ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သမယသဒ္ဒဿ အတ္ထုဒ္ဓါရေ အဘိသမယသဒ္ဒဿ ဥဒါဟရဏံ သောပသဂ္ဂေါ, အနုပသဂ္ဂေါ စ သမယသဒ္ဒေါ သမဝါယာဒျတ္ထဝါစကော ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ ဧဝံ သဗ္ဗတြ ဥဒါဟရဏံ တံတဒတ္ထာနုရူပနိဗ္ဗစနာဒယော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၂။)֍ * ၇၇၉။ သဏ္ဌာနံ ဒီဃရဿာဒိ။ ရူပံ ရူပါယတနံ, ဇာတိ ခတ္တိယာဒိကုလံ။ ဆဝိ ဗဟိစမ္မံ, ပမာဏံ မရိယာဒေါ။ အက္ခရံ အကာရာဒိ, ယသော ပရိဝါရော, ကိတ္တိ စ။ ဂုဏော သီလာဒိ, တပနိယေပိ ဝဏ္ဏော။
֍ * ၇၈၀။ ပါတိမောက္ခဿ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ ဝသေန ဒုဝိဓဿ ပါတိမောက္ခဿ ဥဒ္ဒေသေ ‘‘သံဃော ဥပေါသထံ ကရေယျာ’’တိ [မဟာဝ. ၁၃၄]။ ပဏ္ဏတ္တိယံ ‘‘ဥပေါသထော နာမ နာဂရာဇာ’’တိ [ဒီ. နိ. ၂.၂၄၆]။ ဥပဝါသော ဝုတ္တော။ အဋ္ဌင်္ဂေါ ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ’’အာဒိ။ ဥပေါသထဒိနံ ‘‘အဇ္ဇုပေါသထော ပန္နရသော’’တျာဒီသု [မဟာဝ. ၁၆၈]။
֍ * ၇၈၁-၇၈၂။ ရထင်္ဂံ စက္ကဒွယံ။ လက္ခဏံ စက္ကလက္ခဏံ။ ‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္က’’န္တျာဒီသု [သု. နိ. ၅၆၂] ဓမ္မစက္ကေ။ ဥရစက္ကံ နာမ ခုရစက္ကံ ‘‘စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ [ဇာ. ၁.၁.၁၀၄; ၁.၅.၁၀၀]။ ‘‘စတုစက္ကံ နဝဒွါရ’’န္တျာဒီသု [သံ. နိ. ၁.၂၉] ဣရိယာပထစက္ကေ။ ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတာနံ ဒေဝမနုဿာနံ စတုစက္ကံ ဝတ္တတီ’’တျာဒီသု [အ. နိ. ၄.၁၃၁] သမ္ပတ္တိစက္ကေ။ ‘‘ပိတရာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ အနုဝတ္တေတီ’’တျာဒီသု [အ. နိ. ၅.၁၃၂] စက္ကရတနေ။ မဏ္ဍလံ ‘‘အလာတစက္က’’န္တျာဒီသု ‘‘အသနိဝိစက္က’’န္တိ [ဒီ. နိ. ၃.၆၁; သံ. နိ. ၂.၁၆၂] စ။ ဗလံ ထာမော။ ကုလာလော ကုမ္ဘကာရော, တဿ ဘဏ္ဍေ ကုလာလစက္ကန္တိ။ အာဏာယံ ‘‘စက္ကံ ဝတ္တယတိ ပါဏီန’’န္တိ [ဇာ. ၁.၇.၁၄၉]။ အာယုဓေ စက္ကာကာရေ အာယုဓေ။ ဒါနံ ဒေယျဓမ္မော။ ရာသိ ခန္ဓော။ သဒ္ဓဂါထာပိ ဂါထာယေဝ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၃။)‘‘ဒဏ္ဍကာ စဏ္ဍဝုဋ္ဌျာဒိ၊ ပါဒေဟိ ဆဟိ တီဟိ တု။
ဂါထာတိ စ ပရတ္ထေဝံ၊ ဆန္ဒောသညာ ပကာသိတာ။
အနန္တရောဒိတံ စည-မေတံ သာမညနာမတော။
ဂါထာဣစ္စေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ မုနိန္ဒဝစနေ ပနာ’’တိ [ဝုတ္တောဒယ ၁၄-၁၅ ဂါထာ] ဟိ ဝုတ္တံ။
‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊
ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော။
ဣဒ္ဓိဇုတိဗလဝိရိယူပပတ္တိ၊
ဣဒဉ္စ တေ နာဂ မဟာဝိမာနံ။
အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုဿလောကေ၊
သဒ္ဓါ ဥဘော ဒါနပတီ အဟုမှ။
ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ၊
သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။
တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊
တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော။
ဣဒ္ဓိဇုတိဗလဝိရိယူပပတ္တိ၊
ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာန’’န္တိ [ဇာ. ၂.၂၂.၁၅၉၂၊ ၁၅၉၃၊ ၁၅၉၅]
ဣမသ္မိံ ဝိဓုရပဏ္ဍိတဇာတကေ ဒါနသ္မိံ အာဂတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၄။)‘‘တံ ခေါ ပန ပဉ္စသိခ ဗြဟ္မစရိယံ နေဝ နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ ယာဝဒေဝ ဗြဟ္မလောကူပပတ္တိယာ’’တိ [ဒီ. နိ. ၂.၃၂၉] ဣမသ္မိံ မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တေ အပ္ပမညာသု။ ‘‘တယိဒံ ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝဒေဝ မနုဿေသု သုပ္ပကာသိတ’’န္တိ [ဒီ. နိ. ၃.၁၇၄] ပါသာဒိကသုတ္တေ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟေ သကလသ္မိံ သာသနေ။ ‘‘ပရေ အဗြဟ္မစာရီ ဘဝိဿန္တိ, မယမေတ္ထ ဗြဟ္မစာရိနော ဘဝိဿာမာ’’တိ [မ. နိ. ၁.၈၃] ဣမသ္မိံ သလ္လေခသုတ္တေ မေထုနာ ဝိရတိယံ။
‘‘ကေန ပါဏိ ကာမဒဒေါ၊ ကေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ။
ကေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတိ။
တေန ပါဏိ ကာမဒဒေါ၊ တေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ။
တေန မေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတီ’’တိ [ပေ. ဝ. ၂၇၅]။ –
ဣမသ္မိံ အင်္ကုရပေတဝတ္ထုမှိ ဝေယျာဝစ္စေ။
‘‘မယဉ္စ ဘရိယာ နာတိက္ကမာမ၊
အမှေ စ ဘရိယာ နာတိက္ကမန္တိ။
အညတြ တာ ဗြဟ္မစရိယံ စရာမ၊
တသ္မာ ဟိ အမှံ ဒဟရာ န မိယျရေ’’တိ [ဇာ. ၁.၁၀.၉၇]။ –
မဟာဓမ္မပါလဇာတကေ သဒါရတုဋ္ဌိယံ။
‘‘ဧဝံ ခေါ တံ, ဘိက္ခဝေ, တိတ္တိရိယံ နာမ ဗြဟ္မစရိယံ အဟောသီ’’တိ [စူဠဝ. ၃၁၁] ဣမသ္မိံ တိတ္တိရဇာတကေ ပဉ္စသီလေ။
‘‘ဣဒံ ခေါ ပန ပဉ္စသိခ ဗြဟ္မစရိယံ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ။ပေ.။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ [ဒီ. နိ. ၂.၃၂၉] မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တေယေဝ အရိယမဂ္ဂေ။
‘‘ဟီနေန ဗြဟ္မစရိယေန၊ ခတ္တိယေ ဥပပဇ္ဇတိ။
မဇ္ဈိမေန စ ဒေဝတ္တံ၊ ဥတ္တမေန ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ [ဇာ. ၁.၈.၇၅]။ –
နိမိဇာတကေ အတ္တဒမနဝသေန ကတေ အဋ္ဌင်္ဂုပေါသထေ။
‘‘အဘိဇာနာမိ ခေါ ပနာဟံ, သာရိပုတ္တ, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ တပဿိ သုဒံ ဟောမီ’’တိ [မ. နိ. ၁.၁၅၅] လောမဟံသသုတ္တေ ဓိတိသင်္ခါတေ ဝီရိယေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၅။)֍ * ၇၈၄။ သဘာဝေါ အဝိပရီတတ္ထော။ ပရိယတ္တိ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗာ ဝိနယာဘိဓမ္မသုတ္တန္တာ။ ဉာယော ယုတ္တိ, သပ္ပဋိပဒါ ဝါ မဂ္ဂါဒယော။ ဉေယျေ သင်္ခါရဝိကာရလက္ခဏနိဗ္ဗာနပညတ္တိဝသေန ပဉ္စဝိဓေ ဉေယျေ။ နိဿတ္တတာ သတ္တသဘာဝဿ အဘာဝတာ။ အာပတ္တိယံ ‘‘ပါရာဇိကံ ဓမ္မ’’န္တိ။ ‘‘သဟ ဓမ္မေန နိဂ္ဂယှာ’’တျာဒီသု ကာရဏေ။ အာဒိနာ သမယညူပမာဟိံသာဒီသုပိ ဓမ္မော။
֍ * ၇၈၅။ ပယောဇနံ ဖလံ။ သဒ္ဒါဘိဓေယျေ သဒ္ဒတ္ထေ။ ဝုဍ္ဎိယံ ဝဍ္ဎနေ။ ဝတ္ထုမှိ ဒဗ္ဗေ။ နာသေ ဝိနာသေ။ ပစ္ဆိမပဗ္ဗတေ အတ္ထဂိရိမှိ။ နိဝတ္တိဝိသယုပ္ပတ္တိသဘာဝါဒီသုပိ။
֍ * ၇၈၆။ ယေဘုယျတာ ဗာဟုလျတာ။ အဗျာမိဿံ အသမ္မိဿံ။ ဝိသံယောဂေ ဝိပ္ပယောဂေ။ ဒဠှတ္ထေ ဒဠှသဒ္ဒဿ အတ္ထေ။ အနတိရေကေ အတိရေကာဘာဝေ။ အနဝသေသမှိ သဗ္ဗသ္မိံ, တံ ကေဝလဝစနံ တီသု လိင်္ဂေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၆။)֍ * ၇၈၇။ ပဋလံ ‘‘ဒိဂုဏံ သံဃာဋိံ ပါရုပိတွာ’’တျာဒီသု [မဟာဝ. ၃၄၈]။ ‘‘ဝယောဂုဏာ အနုပုဗ္ဗံ ဇဟန္တီ’’တိ [သံ. နိ. ၁.၄] ရာသိမှိ။ ‘‘သတဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာ’’တိ [မ. နိ. ၃.၃၇၉] အာနိသံသေ။ ဗန္ဓနံ ကာမဂုဏံ။ အပ္ပဓာနေ ဝိသေသနေ။ ဇိယာယ ဓနုနော။
֍ * ၇၈၈-၇၈၉။ ရုက္ခာဒေါ ဒုမာဒိမှိ။ ဝိဇ္ဇမာနေ ဘူတဂုဏေ။ အရဟန္တေ ‘‘ယော စ ကာလဃသော ဘူတော, သဘူတပစိနိံ ပစီ’’တိ [ဇာ. ၁.၂.၁၉၀]။ ခန္ဓပဉ္စကေ ‘‘ဘူတမိဒံ, သာရိပုတ္တ, သမနုပဿထာ’’တိ [မ. နိ. ၁.၄၀၁]။ သတ္တေ ပါဏိမှိ။ မဟာဘူတေ ပထဝါဒိကေ။ အမနုဿော ဒေဝရက္ခသာဒိ။ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထဝဇ္ဇိတေ ရုက္ခာဒေါ နာရိယံ န ဘဝတိ, ဝိဇ္ဇမာနတ္ထေ, ပန အတီတာဒီသု စ ဝါစ္စလိင်္ဂေါ။ ပတ္တေ သမ္ပတ္တေ။ သမေ တုလျတ္ထေ။
֍ * ၇၉၁။ ပဒပူရဏေ ‘‘သုတ္တန္တ ဝနန္တာ’’တျာဒီသု။ ဒေဟာဝယဝေ ‘‘အန္တံ အန္တဂုဏ’’န္တျာဒီသု [ခု. ပါ. ၃.ဒွတ္တိံသာကာရ]။ ဒေဟော စ အဝယဝေါ စာတိ ဧကေ။ ကောဋ္ဌာသေ ‘‘အယမေကော အန္တော’’တျာဒီသု [အ. နိ. ၆.၆၁]။ လာမကံ နိဟီနကံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၇။)֍ * ၇၉၂။ နိကာယော သဓမ္မီနံ ဂဏော။ သန္ဓိ ပဋိသန္ဓိ။ သာမညေ ဝိသေသာဓာရေ။ ပသူတိ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနံ, ကုလံ ခတ္တိယာဒိကုလံ။ ဘဝေါ ဘဝနကြိယာ။ ဝိသေသျော ဥပါဓိ, ယဿ ဝသေန ဘိန္နေသု သဗလာဒီသု အဘိန္နာ ဓီသဒ္ဒါ ဝတ္တန္တေ။ သုမနာယံ မာလတိယံ။ သင်္ခတလက္ခဏေ သင်္ခတဓမ္မာနံ လက္ခဏေ။
֍ * ၇၉၃။ ဘဝဘေဒေါ ကာမဘဝါဒိ။ ပတိဋ္ဌာယံ နိဿယေ။ နိဋ္ဌာ နိပ္ဖတ္တိ။ အဇ္ဈာသယော အဓိပ္ပာယော။ ဗုဒ္ဓိ ဉာဏံ။ ဝါသဋ္ဌာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ။ ဝိသရတ္တံ ဝိသရဏဘာဝေါ။ ‘‘ဝိသဒတ္ထေ’’တိပိ ပါဌော, တဒါ သဒဓာတုဿ ဝိသရဏတ္ထတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
֍ * ၇၉၄။ ဖလေ သောတာပတ္တာဒိကေ။ အနိစ္စာဒိအနုပဿနာ ဝိပဿနာ နာမ။ မဂ္ဂေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒိကေ။
֍ * ၇၉၅။ ကမ္မာရုဒ္ဓနံ ကမ္မာရာနံ ဥဒ္ဓနံ, ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာတိ။ အင်္ဂါရကပလ္လံ အင်္ဂါရာနံ ဘာဇနံ။ ဒီပိကာ နာမ မဓုစ္ဆိဋ္ဌာဒိမယာ ပဒီပကိစ္စကာရိကာ။ သုဝဏ္ဏကာရမူသာ မတ္တိကမယာ ဧကာ ဘာဇနဝိကတိ။ ဝါယုနော ဝေဂေ စ ဥက္ကာသဒ္ဒေါ, ယော ‘‘ဒေဝဒုဒြဘီ’’တိ ဝုတ္တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၈။)֍ * ၇၉၆။ ကေသောဟာရဏံ ကေသာနံ လဝနံ။ ဇီဝိတဝုတ္တိ ဇီဝိတဿ ဝတ္တနံ။ ဝပနံ ဗီဇဿ ဝပနံ။ ဝါပသမကရဏံ ဝပိတဿ ဗီဇဿ သမကရဏံ။ ပဝုတ္တဘာဝေါ ဗန္ဓနာ မုတ္တိ။
֍ * ၇၉၇-၇၉၈။ သုတော ဝိဿုတေ ပါကဋေ။ အဝဓာရိတေ ဥပလက္ခိတေ။ ဥပစိတေ ရာသီကတေ။ အနုယောဂေါ ပုစ္ဆာ။ ကိလိန္နေ တိန္တေ။ သောတဝိညေယျံ သဒ္ဒါယတနံ။ သတ္ထံ သဒ္ဒသတ္ထာဒိ, သုတနာမကော ဝါ ဧကော သတ္ထဝိသေသော။ ဧတေသု ဒွီသု အတ္ထေသု သုတံ နပုံသကံ။ ပုတ္တေ သုတော ပုလ္လိင်္ဂေါ, ရာဇိနိပိ သုတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၀၉။)֍ * ၇၉၉။ ယုဂေ ကတာဒိစတုက္ကေ။ လေသော အနုမာနဉာဏဝိသယော။ ပညတ္တိယံ ‘‘ကပ္ပတ္ထေရော’’တိ။ ပရမာယုမှိ ‘‘ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒတီ’’တိ။ အညတြ ကပ္ပာဒီသု ပုလ္လိင်္ဂေ။ သဒိသေ ပန တီသု လိင်္ဂေသု။ သမဏဝေါဟာရော ဝိနယာဂတော သမဏာနံ ဝေါဟာရော။ ကပ္ပဗိန္ဒု စီဝရေ ကတဗိန္ဒု။ သမန္တတ္တေ သမန္တဘာဝေ။ အန္တရကပ္ပော မဟာကပ္ပဿ အသီတိမော ဘာဂေါ။ အာဒိသဒ္ဒေန အသင်္ချေယျမဟာကပ္ပေ သင်္ဂဏှာတိ။ တက္ကေ ဝိတက္ကေ။ ဝိဓိ ဝိဓာနံ။
֍ * ၈၀၀။ ဝိရတိ ဝိရတိတ္တယံ။ သပထော အက္ကောသော။ တစ္ဆေ တထဘာဝေ။ အရိယသစ္စမှိ ဒုက္ခသစ္စာဒိကေ။ ဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။
֍ * ၈၀၁။ သဉ္ဇာတိဒေသော ‘‘ကမ္ဗောဇော အဿာယတန’’န္တိ။ ဝါသဋ္ဌာနံ နိဝါသဋ္ဌာနံ ‘‘ဒေဝါနံ ဒေဝါယတန’’န္တိ။ အာကရောတိ ယတ္ထ သုဝဏ္ဏရဇတာဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သမောသရဏဋ္ဌာနံ ဗဟူနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနံ။ ပဒပူရဏေ ‘‘ကမ္မာယတနံ, သိပ္ပာယတန’’န္တိ။
֍ * ၈၀၂။ ဝတ္ထံ အမ္ဗရံ။ အညော ယော သကော န ဟောတိ။ ဩဓိ မရိယာဒေါ။ ဘေဒေါ ဝိသေသော။ မနသိပိ စိတ္တေပိ။
֍ * ၈၀၃။ ဝိပါကေ ဣဋ္ဌဝိပါကေ ကုသလော။ အနဝဇ္ဇာဒီသု ဝါစ္စလိင်္ဂိကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၀။)֍ * ၈၀၄။ ဒြဝေါ မဓွာဒိ။ မဓုရာဒီသု ဆသု ရသေသု။ ပါရဒေါ သူတော။ သိင်္ဂါရာဒေါ နဝ နာဋျရသေ။ ရသရတ္တမံသမေဒဋ္ဌိသုက္ကဋ္ဌိမိဉ္ဇဝသေန သတ္တ ဓာတဝေါ, တဗ္ဘေဒေ။ ကိစ္စေ ဖဿာဒိဓမ္မာနံ သံဃဋ္ဋနာဒိကိစ္စေ။ သမ္ပတ္တိ တေသံယေဝ။
֍ * ၈၀၅။ ဗောဓိသဒ္ဒေါ ဉာဏဒွယေ နာရိယံ, ဗောဓိရာဇကုမာရာဒိပညတ္တိယံ ပုမေ။ အဿတ္ထရုက္ခေ ပုမိတ္ထိယံ။
֍ * ၈၀၆။ ယေန ကတ္တုဘူတေန ယော ကမ္မဘူတော နိစ္စသေဝိတော, တတ္ထာပိ ကမ္မဘူတေ။ ဝိသယော အနညထာဘာဝေါ။ ဇနပဒေ ကုရုအာဒိကေ။ ဂေါစရေ တဗ္ဗဟုလာစာရေ။
֍ * ၈၀၇။ သတ္တာယံ ဝိဇ္ဇမာနတာယံ။
֍ * ၈၀၈။ ဗန္ဓဝေ သော ပုမေ။ အတ္တနိ သံ နပုံသကေ။ ဓနသ္မိံ သော သံ အနိတ္ထိယံ။ သုနခေ သာ ပုမေ ဝုတ္တော။ အတ္တနိယေ သော တိလိင်္ဂိကော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၁။)֍ * ၈၀၉။ ဆဝိသမ္ပတ္တိယံ ဆဝိယာ သမ္ပတ္တိယံ။
֍ * ၈၁၀။ ဇာမာတာ ဓီတုသာမိကော။ မန္ဒပ္ပိယေ အပ္ပပိယေ ဝရံ အဗျယံ။
֍ * ၈၁၁။ မကုလေ အဝိကာသသမ္ပတ္တေ။ နေတ္တိံသာဒိပိဓာနေ ခဂ္ဂါဒီနံ ဂေဟေ။
֍ * ၈၁၂။ ပိတာမဟော ဗြဟ္မာ။ ပိတူသု မာတာပိတူသု။ တထာ ပက္ခန္တရေ။ တပသိ သီလေ။
֍ * ၈၁၃-၈၁၄။ မဇ္ဈဗန္ဓေ ဥရောဗန္ဓနေ။ ပကောဋ္ဌော ကပ္ပရဿာဓောဘာဂေါ။ ကစ္ဆဗန္ဓနံ အဓောမ္ဗရဿ ဒဠှဗန္ဓနံ။ မေခလာယဉ္စာတိ ကစ္ဆာ စတူသွတ္ထေသု။ ကစ္ဆော လတာဒီသု။ ကစ္ဆော ဗာဟုမူလမှိ ပရူဠှကစ္ဆနခလောမေ, ‘‘ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုဉ္စန္တီ’’တိ။ အနူပေါ ဗဟူဒကဒေသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၂။)֍ * ၈၁၅။ မာနံ တုလာပတ္ထင်္ဂုလီဟိ။ ပမာတရိ ပမာဏဿ ကတ္တရိ။
֍ * ၈၁၆။ ဒဗ္ဗံ ဓနံ။ အတ္တဘာဝေါ ပဉ္စက္ခန္ဓသမူဟော။ ပါဏော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ ဒဗ္ဗာဒီသု စတူသု သတ္တံ။ သတ္တာယံ ဝိဇ္ဇမာနတာယံ သတ္တာ။ ဇနေ သတ္တော။ သော သတ္တသဒ္ဒေါ, အာသတ္တေ လဂ္ဂိတေ တိလိင်္ဂိကော။
֍ * ၈၁၇။ သေမှာဒေါ တိဒေါသေ။ ရသရတ္တာဒိ ပုဗ္ဗေဝုတ္တော။ ပဘာဒိကေ ရူပဓာတုမှိ။ စက္ခာဒိကေ ဝိသယဓာတုမှိ။
֍ * ၈၁၈။ အမစ္စာဒိကာ သတ္တ ပကတိယော ဝုတ္တာ။ သတ္တာဒိသာမျဝတ္ထာ သတ္တရဇတမဘူတာနံ တိဏ္ဏံ ဂုဏာနံ သာမျဝတ္ထာ။ ပစ္စယာ ဏပစ္စယာဒိတော ပဌမေ ပဌမသဏ္ဌိတေ ကရောတျာဒိဓာတုမှိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၃။)֍ * ၈၁၉။ ပရိတ္တာဏံ ရက္ခဏံ။ ဝတ္ထုမှိ ဩကာသေ။ တလ္လဉ္ဆနံ ပါဒဿ ဌာနံ။
֍ * ၈၂၀။ လောဟမုဂ္ဂရေ လောဟမယေ မုဂ္ဂရေ။ တာဠာဒိကေ သမ္မတာဠကံသတာဠာဒိကေ။ ကဌိနေ ကက္ခဠေ။
֍ * ၈၂၁။ မက္ခိကာ နီလမက္ခိကာဒိကာ။ တာသံ ဘေဒါ သဝိသာ မဓုကတာ ပိင်္ဂလမက္ခိကာ။ မဓုမှိ ခုဒ္ဒံ အပ္ပကာဒီသု စတူသွတ္ထေသု ဝတ္တမာနံ တီသု လိင်္ဂေသု။ အဓမော နိဟီနော။ ကပဏော ဧကစာရီ။
֍ * ၈၂၂။ တက္ကေ ဂေါရသဝိသေသေ။ မရဏလိင်္ဂေ မရဏဉာပကလက္ခဏေ။ အသုဘေ, သုဘေ စာတိ စတူသွတ္ထေသု အရိဋ္ဌံ။ အာသဝေါ မဇ္ဇဝိသေသော။ ဖေဏိလဒ္ဒုမော ‘‘ဗဍီ-ယौ-ခေါ’’။
֍ * ၈၂၃။ ဂေဟာနံ ဒါရုဗန္ဓပ္ပယောဇနံ ပီဌိကာ နာမ။ ပက္ခန္ဒဒွယဿ, ကဏ္ဏိကာဒီနဉ္စ နိဿယဘူတာ ပီဌိကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၄။)֍ * ၈၂၄။ မိတ္တာကာရေ အမိတ္တဿာပိ မိတ္တသဏ္ဌာနေ။ ဗလေ, ရာသိမှိ, ဝိပတ္တိယဉ္စ, ‘‘ဗလဿ ရာသီ’’တိပိ ဧကေ။
֍ * ၈၂၅။ ခန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓေ။ ဘဝေ ရူပဘဝေ။ နိမိတ္တမှိ ကာရဏေ။ ဝပု သရီရံ။
֍ * ၈၂၆။ ဝတ္ထုကိလေသကာမေသူတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု။ မဒနေ မာရဒေဝပုတ္တေ။ ရတေ မေထုနေ။ နိကာမေ ဣစ္ဆာရဟိတေ ကာမံ နပုံသကေ။ အနုညာယံ ကာမမဗျယံ ဘဝေ။
֍ * ၈၂၇။ ဝဇ္ဇဘဏ္ဍမုခေ ဝီဏာဒေါဏိမုခေ။ မာတင်္ဂဿ ဟတ္ထိနော ကရကောဋိ ဟတ္ထဂ္ဂံ။
֍ * ၈၂၈။ ရမ္ဘော သဌျံ, ကေတဝန္တျတ္ထော။ အသစ္စံ မုသာ။ အယောဃနံ ယေန ပဟရတိ။ ဂိရိသိင်္ဂမှိ ဂိရဂ္ဂေ။ သီရင်္ဂေ ဖာလင်္ဂေ။ ယန္တေ ကူဋယန္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၅။)֍ * ၈၃၀။ ပဋိဝါကျေ ပဋိဝစနေ။ ဥတ္တရာသင်္ဂေ ဥပရိဝတ္ထေ။ သေဋ္ဌာဒီသု ဥတ္တရော တီသု, ပရသ္မိံ ဥပရိသ္မိဉ္စ ဤရိတော။
֍ * ၈၃၁။ ဝိမုတ္တိ အရဟတ္တဖလံ မဂ္ဂနိဗ္ဗာနာနိပိ။
֍ * ၈၃၂။ သင်္ခတေ ပစ္စယာဘိသင်္ခတေ ဓမ္မေ။ ပုညာဘိသင်္ခါရော, အပုညာဘိသင်္ခါရော, အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရောတိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒိ။ ပယောဂေါ ဥဿာဟော။ ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရောတိ ကာယသင်္ခါရာဒိ။ အဘိသင်္ခရဏံ အဘိသင်္ခရဏကြိယာ။
֍ * ၈၃၄။ ပတိရူပေ ယုတ္တေ။ ဆာဒိတေ တိဏာဒီဟိ။ ရဟော သုညဋ္ဌာနံ။ ပညတ္တိယံ ဆန္နော ဘိက္ခု, ပညတ္တိယံယေဝ ပုမေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၆။)֍ * ၈၃၅။ ဗုဒ္ဓစက္ခု ဗုဒ္ဓါနံ စက္ခု။ သမန္တစက္ခု သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ ဓမ္မစက္ခု ဟေဋ္ဌာမဂ္ဂတ္တယေ ဉာဏံ။
֍ * ၈၃၆။ အဘိက္ကမော အဘိက္ကမနီယော။
֍ * ၈၃၇။ ဝေဝစနံ အဘိန္နတ္ထော သဒ္ဒေါ။ ပကာရသ္မိံ ဘေဒေ။ အဝသရော အဝကာသော။
֍ * ၈၃၈။ စိတ္တကမ္မံ စိတ္တကာရာနံ ကမ္မံ။ ဝိစိတ္တေ နာနာဝိဓေ။ ပညတ္တိယံ စိတ္တော ဓနုဓရောယေဝ။ စိတ္တမာသော ပုဏ္ဏေန္ဒုယုတ္တေန စိတ္တေန နက္ခတ္တေန လက္ခိတော မာသော။ တာရန္တရေ စိတ္တနက္ခတ္တေ။ ထိယံ နာရိယံ။
֍ * ၈၃၉။ သာမလေ နီလေ။ သယမတ္ထေ သယံသဒ္ဒဿ အတ္ထေ။ သာရိဝါ ဥပါသကာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၇။)֍ * ၈၄၀။ ‘‘ပုမေ’’တျာဒိနာ ပုဗ္ဗဒ္ဓေန ဂုရုသဒ္ဒဿ အတ္ထာ ဝုတ္တာ, အပရဒ္ဓေန ဂရုသဒ္ဒဿ, ‘‘ဧကဒေသေကတ္တမနညံဝေ’’တိ နျာယေန ဒွိန္နမ္ပိ ဧကတ္တမညမာနေန ဂါထာနေကတ္ထဝဂ္ဂေ ကထိတာ။ မဟန္တေ ဗဟုတ္တေ။ ဒုဇ္ဇရေ ဇီရာပေတုမသက္ကုဏေယျေ, ဒုက္ကရေ ဝါ။
֍ * ၈၄၁။ အစ္စိတေ ပူဇိတေ။ ခိန္နေ ကိလမထပ္ပတ္တေ။ သမိတေ ဥပသမိတေ။
ဂါထာနေကတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
֍ * ၈၄၂။ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝေါ, သမ္မုတိဒေဝေါ, ဥပပတ္တိဒေဝေါ စာတိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါဒိ။ နဘံ အာကာသော။
တရုဏာဒီသု တီသွတ္ထေသု မာဏဝေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၈။)֍ * ၈၄၃။ အာဒျတ္ထာဒီသု အဂ္ဂံ။ ဝရေ သေဋ္ဌေ တီသု။
ပစ္စနီကော သတ္တု။ အညေ အညတ္ထေ။ ပစ္ဆာဘာဂေ ‘‘ဓာတုလိင်္ဂေဟိ ပရာ ပစ္စယာ’’တိ။
֍ * ၈၄၄။ ယောနိ ဣတ္ထီနံ ယောနိမဂ္ဂေါ။ ကာမော ဣစ္ဆာ။ သိရီ ပညာ, ပုညော စ။ ဣဿရံ ပဘုတာ။ ဓမ္မော သီလာဒိ။ ဥယျာမော ဝီရိယံ။ ယသော ပရိဝါရော, ကိတ္တိ စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၁၉။)֍ * ၈၄၈။ ခန္ဓကောဋ္ဌာသော အဏ္ဍဇာဒိစတုက္ကံ။ ပဿာဝမဂ္ဂေါ ဣတ္ထီနံ ယောနိ။ သော ပုလ္လိင်္ဂေါ။ ကူလေ တီရေ။
֍ * ၈၄၉။ နာဂေါတုနာဂသဒ္ဒေါ တု။ ဥရဂေ သပ္ပေ, ဟတ္ထိနိ စ။
֍ * ၈၅၀။ သင်္ချာ ဂဏနာ။ ‘‘အညတ္ထေ’’တျေကေ ဝဒန္တိ။
֍ * ၈၅၁။ ဘေ နက္ခတ္တဝိသေသေ။ သန္တိကေ သမီပေ။ မူလမူလေ လောဘာဒိကေ။ ပါဘတေ မူလဓနေ။ အံသော သရီရာဝယဝေါ။ ပကဏ္ဍေ ရုက္ခာဒီနံ သရီရေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၀။)֍ * ၈၅၂။ ကမ္မေ ကြိယာယံ။ ဝိကောပနံ ဝိဒ္ဓံသနံ။
֍ * ၈၅၃။ ပစ္ဆာတာပေါ ဝိပ္ပဋိသာရော။ အနုဗန္ဓော ပုနပ္ပုနံ ပဝတ္တနံ။ ရာဂါဒေါ သတ္တကေ။ မာတင်္ဂဿ မုဒ္ဓနိ ပိဏ္ဍဒွယေ ကုမ္ဘော။
֍ * ၈၅၄။ ခဂ္ဂကောသေ ခဂ္ဂပိဓာနေ။ ပဋိစ္ဆဒေ သမန္တတော ဆာဒနေ။ သာရမ္ဘေ ကောလာဟလေ။
֍ * ၈၅၅။ ကာလဝိသေသော ဒသစ္ဆရကာလော။ နိဗျာပါရဋ္ဌိတိ အစိရဋ္ဌိတိ, အစိရဋ္ဌိတီတိ ဒသစ္ဆရတောပိ ဦနဋ္ဌိတိ။
ဥပ္ပတ္တိဘူမိ ဇာတိဘူမိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၁။)֍ * ၈၅၆။ ကဗဠီကာရာဟာရာဒီသု စတူသု။
֍ * ၈၅၇။ သဒ္ဓါယ အပရပ္ပစ္စယေ။ စီဝရာဒီသု စတူသု။ အာဓာရော နိဿယော။
ဒိဗ္ဗဝိဟာရော, အရိယဝိဟာရော, ဗြဟ္မဝိဟာရော စာတိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒိ။ သုဂတာလယေ ဘိက္ခူနမာဝါသေ။
֍ * ၈၅၈။ သမတ္တနေ နိဋ္ဌာယံ။ စကာရေန နိယမာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။
သင်္ဂေ လဂ္ဂေ။ ကာမာဒေါ စတုက္ကေ။
֍ * ၈၅၉။ သပ္ပဖဏင်္ဂေသူတိ သပ္ပဿ ဖဏေ, အင်္ဂေ စ သရီရေ။ ကောဋိလ္လေ ကုဋိလတာယ။ ဘုဉ္ဇနံ ဘောဇနကြိယာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၂။)ဘူမိဘာဂေ ရာဇင်္ဂဏာဒိမှိ။ ကိလေသေ သံကိလေသေ။ မလေ ရာဂါဒိကေ။
֍ * ၈၆၀။ ဓနာဒိဒပ္ပေတိ ဓနာဒိကေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နေ ဒပ္ပေ။
နိမိတ္တေ ကာရဏေ။ ဆလေ သဌျေ။
֍ * ၈၆၁။ သော ပုလ္လိင်္ဂေါ။ ပရမတ္တနိ ဒိဋ္ဌီနံ ဂါဟလဒ္ဓေ အတ္တနိ။ ထမ္ဘသ္မိံ ဂေဟာဒီနံ ထမ္ဘေ။ ဗလသဇ္ဇနံ ယုဒ္ဓကာလေ ဗလဿ သဇ္ဇနံ။
֍ * ၈၆၂။ ကုသူလော ဓညာဒီနံ ဂေဟံ။
သောပါနင်္ဂမှိ သောပါနသီသေ။
֍ * ၈၆၃။ နိယျာသေ သိလေသေ။ သေခရေ သီသေ။ နာဂဒန္တကေ ဘိတ္တိအာဒီသု ပဝေသိတေ နာဂဒန္တာကာရေ ဒဏ္ဍေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၃။)သိခဏ္ဍော ပိဉ္ဆံ။ တူဏီရေ ဥသုနိဓိမှိ။ နိကရေ သမူဟေ။
֍ * ၈၆၄။ သံယတကေသေသု ဗန္ဓိတကေသေသု။
ကမ္ဗု ဇလဇန္တုဝိသေသော။ နလာဋဋ္ဌိ နလာဋေ ဇာတဋ္ဌိ။ ဂေါပ္ဖကေ ပါဒဂဏ္ဌိမှိ။
֍ * ၈၆၅။ ကာလေ ပဉ္စဒသီဒိဝသပရိမာဏေ။ သာဓျေ ပတ္တသာဓနီယေ။ သခီ သဟာယော။ ဝါဇော ပတ္တံ။ ပင်္ဂုဠော ပီဌသမ္ပီ။
ဒေသေ ဒေသဝိသေသေ။ အဏ္ဏဝေ သမုဒ္ဒေ, ဧတေ ပုမေ။ သော သိန္ဓုသဒ္ဒေါ သရိတာယံ နဒိယံ ဘဝေ။
֍ * ၈၆၆။ ကရေဏုသဒ္ဒေါ ဂဇေ ဟတ္ထိမှိ, ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တတိ။ ဟတ္ထိနိယံ တု ဣတ္ထိယံ။
ရတနေ ရတနဝိသေသေ။ မဏိဝေဓော နာမ ယံ လောကေ ‘‘စိန’’ ဣတိ ဝုစ္စတိ။ ဣန္ဒဟေတိ ဣန္ဒာဝုဓော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၄။)֍ * ၈၆၇။ ကောဋိယံ အန္တေ။ ဝါဒိတ္တဝါဒနေ ဝီဏာဒိဝါဒိတ္တဝါဒနောပါယေ။
‘‘ကောဏော ဝဇ္ဇပ္ပဘေဒေ စ၊
ကောဏော သေလဂုဠေ ဣဇေ။
ဝီဏာဒိဝါဒနောပါယေ၊
ဧကဒေသေ ဂတဿ စေ’’တိ။ –
တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၁၂၅]။
֍ * ၈၆၈။ ဝဏိပ္ပထေ ဝါဏိဇာနံ ဝေါဟာရကမ္မပထေ။ ဝေဒေ ဝေဒဝိသေသေ, ဝါဏိဇေပိ နိဂမော။
ဝိဝါဒါဒေါ ‘‘ဝိဝါဒါဓိကရဏ’’ [ပါစိ. ၃၉၄] န္တျာဒီသု။ အာဓာရော ကာရကဝိသေသော, နိဿယော စ။ ကာရဏေ ‘‘ယတွာဓိကရဏမေန’’န္တိ [ဓ. သ. ၁၃၅၄]။
֍ * ၈၆၉။ ပသုမှိ ဂေါဏေ။ ဝသုဓာ ပထဝီ။ ဝါစာ ဝစနံ။ အာဒိနာ သဂ္ဂရံသိဝဇိရစန္ဒဇလာဒယော ဂဟိတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၅။)ဟရိတေ သုကပတ္တသဒိသေ ဝဏ္ဏဝိသေသေ။ ဝါသုဒေဝေ ကဏှေ။
ကဏ္ဏပူရော ကဏ္ဏာလင်္ကာရော။ သေခရေ အဂ္ဂေ။ ဧတေ ဒွိန္နမ္ပိ အတ္ထာ။
֍ * ၈၇၁။ ဝိဇ္ဇုယံ စဉ္စလာယံ။ ဣတ္ထိပုရိသေ ပုရိသိတ္ထိယံ။
ကောဏေ အဿေ။ သင်္ချာဝိသေသော ‘‘ကောဋိပကောဋီ’’တျာဒီသု။ ဥက္ကံသေ ပရိယောသာနေ။
֍ * ၈၇၂။ ဇာလာ အဂ္ဂိဇာလာ။ အဂ္ဂံ ကောဋိ။
နာရီ အာသီသဒ္ဒေါ သပ္ပဒါဌာယံ။ ဣဋ္ဌဿ ဝတ္ထုနော အာသီသနာယံ ပတ္ထနာယမ္ပိ ဣတ္ထီ ဧဝ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၆။)֍ * ၈၇၃။ ဝိလီနတေလေ ဝိသရဏတေလေ။ ဝသဂါ ဝသံ ဂစ္ဆန္တီ နာရီ။ ဝဉ္စျဂါဝီ အနဝစ္ဆာ သောရဘေယီ။
အဘိလာသေ ဣစ္ဆာယံ။ ကိရဏေ ရံသိမှိ။ အဘိသင်္ဂေ လဂ္ဂနေ။
֍ * ၈၇၄။ အံသေ ကောဋ္ဌာသေ။ သိပ္ပေ နာဋကသတ္ထာဂတေ။ စန္ဒဿ သောဠသမေ ဘာဂေ စ ကလာ။
֍ * ၈၇၅။ ဗီဇကောသေ ဝရာဋကေ။ ကဏ္ဏဘူသာယံ ကဏ္ဏာလင်္ကာရေ။
အာဂါမိကာလေ အနာဂတကာလေ။ ပဘာဝေါ ဒဏ္ဍတေဇော။ သံယမေပိ အာယတိ ဘဝေ။
֍ * ၈၇၆။ မေသာဒိလောမေ ဧဠကာဒီနံ လောမေ။ ဘူမဇ္ဈေ ဒွိန္နံ ဘူနံ မဇ္ဈေ ဇာတာယံ ရောမဓာတုယံ လောမေ။
နဋ္ဋကီ နာဋကိတ္ထီ။ မဒိရာ သုရာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၇။)֍ * ၈၇၇။ ကြိယစိတ္တေ ဝီသတိဝိဓေ ကြိယစိတ္တေ။ ကရဏေ ကရဏကြိယာယံ, ဧတေသု ဒွီသု အတ္ထေသု ကြိယံ။ ကမ္မနိ ကတ္တဗ္ဗေ ကြိယာ နာရီ။
သုဏိသာယံ ပုတ္တဿ ဘရိယာယံ။ ကညာယံ အနိဗ္ဗိဒ္ဓါယံ။ ဇာယာယံ ဘရိယာသာမညေ။
֍ * ၈၇၈။ ဣဿရိယံ ပဘုတာ။ အက္ခရာဝယဝေ ဂရုအက္ခရာနံ အဝယဝေ။
ပါဝစနေ ဗုဒ္ဓဝစနေ။ သိဒ္ဓေ သိဒ္ဓန္တေ။ တန္တေ သုတ္တမယေ။ သုပိတေ နိဒ္ဒါသီလေ။
֍ * ၈၇၉။ ရာဇလိင်္ဂံ ခဂ္ဂါဒိ။ ဥသဘင်္ဂေါ ဥသဘာဝယဝေါ။ ရုက္ခေ ရုက္ခဝိသေသေ။ နိမိတ္တံ ဂုယှင်္ဂံ။ စိဟနေ လက္ခဏေ။ ပဒေ ဝိဘတျန္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၈။)֍ * ၈၈၀။ ဝေါဟာရေ ဝါဏိဇကမ္မေ။ ကီဠာဒေါ ကီဠာဒိမှိ။ အာဒိနာ ဇုတိထုတိဂတျာဒယော သင်္ဂဟိတာ။
သရီရေ သရီရာဓိဒေဝေ။
֍ * ၈၈၁။ သုဿူသာယံ သောတုမိစ္ဆာယံ။ ဣဿာတျာသေ သရာဘျာသေ။ ဟိံသနေပိ ဥပါသနံ။
ဟေတိဘေဒေ အာဝုဓဘေဒေ။ သင်္ကု ခါဏုဝိသေသော။
֍ * ၈၈၂။ ဝီဏာဂုဏော ဝီဏာယဇိယာ။ တန္တံ တန္တသဒ္ဒေါ။ မုချံ ပဓာနံ။ သိဒ္ဓန္တံ ဥဒါဟရဏံ။ တန္တု သုတ္တံ။
ရထနင်္ဂလာဒီနံ အင်္ဂေ ရထာဒျင်္ဂေ။ ကပ္ပမှိ ကတာဒိကေ။
֍ * ၈၈၃။ ဣတ္ထိပုပ္ဖံ ဣတ္ထီနံ ဥတု။ ရေဏု ဓူလီ။ ပကတိဇေ ဂုဏေ တိဏ္ဏံ ဂုဏာနံ ဒုတိယေ ဂုဏေ။
နျာသပ္ပဏေ ဌပိတဿ ဓနဿ ဒါနေ။ ဒါနမှိ တဒညဿ ဒါနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၂၉။)֍ * ၈၈၄။ ဂုရု အာစရိယာဒိ။ ဥပါယော ဟေတု။ အဝတာရော ဩတရဏဋ္ဌာနံ။ ပူတမ္ဗု ပဝိတ္တဇလံ။ ဒိဋ္ဌိ ဗုဒ္ဓဒဿနာ အညဒဿနံ။ အာဂမေပိ တိတ္ထံ။
ဇောတိသဒ္ဒေါ နက္ခတ္တရံသီသု ပဏ္ဍကေ နပုံသကေ။ အဂ္ဂိမှိ တု သော ပုမာ။
֍ * ၈၈၅။ ‘‘ဣတိ သန္ဓိကပ္ပေ ပဌမော ကဏ္ဍော’’တျာဒီသု ဝဂ္ဂေ။ အဝသရေပိ, အဝသရော အဝကာသော။
အထ ဗာဟုဒွယဿ ဥဒ္ဓံ မာနေ။ သူရတ္တေ သူရဘာဝေ။
֍ * ၈၈၆။ ပေါရိသံ ပုရိသကာရော။ ဤဟာ ဝီရိယံ။ နိသိန္နာဒျုဂ္ဂမော နိသိန္နာဒိကော ဥဂ္ဂမော ဌာနံ။
အနိဿယမဟီဘာဂေ လောကနိဿယဘူတာနံ တရုပဗ္ဗတနဂရာဒီနံ အဘာဝတော အနိဿယသင်္ခါတေ သုညမဟီကောဋ္ဌာသေ။ ‘‘ဣရီဏံ ဦသရေ သုညေ’’တိ [မေဒိနီကောသ ၁၅.၃၆] ဟိ တိကဏ္ဍသေသော။ ဦသရေ ဦသဝတိ ဌာနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၀။)֍ * ၈၈၇။ သာဓနတ္ထာဒီသု အာရာဓနံ။ ရာဓနံပျတြ။ ‘‘ပတ္တိယံ သာဓနေ ဝုတ္တံ, ရာဓနံ တောသနေပိ စေ’’တိ တိကဏ္ဍသေသော။
သာနုမှိ ပဗ္ဗတဿ သမေ ဘူဘာဂေ။ ဝိသာဏေ မာတင်္ဂဒန္တေ, ပသူနံ သိင်္ဂေ စ။
֍ * ၈၈၈။ ဒိဋ္ဌံ ရူပါရမ္မဏံ။ အာဒိမဂ္ဂေါ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ။ ဉာဏံ သာမညံ။ အက္ခိ စက္ခု။ ဣက္ခနံ ဩလောကနံ။ လဒ္ဓိ ဂါဟော။
သုဝဏ္ဏော ပဉ္စဓရဏံ။ ပဉ္စသုဝဏ္ဏော နိက္ခော။ ပသာဓနံ အလင်္ကာရဝိသေသော။
֍ * ၈၈၉။ တိထိဘေဒေ ဟောရသတ္ထာဂတေ အနိဋ္ဌသမ္မတေ တိထိမှိ။ သာခါဒိဖဠုမှိ ရုက္ခသာခါဒီနံ ဂဏ္ဌိမှိ။ ပူရဏေပိ ပဗ္ဗံ။
ဗလဝါမုခေါ ယတြ ပ္လဝါဒယော သီဃသောတေန အာကဍ္ဎိတွာ ပဝေသိယန္တိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၁။)֍ * ၈၉၀။ ကာမဇေ တဏှာဇေ သုရာပါနာဒိကေ။ ဒေါသေ အပရာဓေ။ ကောပဇေ ဒဏ္ဍဖရုသာဒိကေ စ။ ဝိပတ္တိယံ ဝိနာသေ။
ဥပကရဏံ ကုလာလာဒီနံ ဒဏ္ဍစက္ကာဒိ။ သိဒ္ဓိ နိပ္ဖတ္တိ။ ကာရကော ကတ္တာဒိသတ္တဝိဓော။
֍ * ၈၉၁။ ဒါနသီလေ ဒါနပကတိကေ စ။ ဝဂ္ဂုဝါဒိနိ မဓုရဝါဒိနိ စ ဝဒညူ ဘဝေ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဥဿိတပရိယန္တော တီသု ဝုတ္တော။ အဘိသိတ္တေ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေ ရာဇိနိ။
֍ * ၈၉၂။ ဘာဂျဝိဟီနေ အပုညေ။ အပ္ပကေ အဗဟုကေ။ မူဠှေ ဗာလေ။ အပဋု အဆေကော။ ခလေ, ဇဂတိယဉ္စ မန္ဒော။ ဝုဒ္ဓိယုတ္တေ ဝဍ္ဎနယုတ္တေ။ သမုန္နဒ္ဓေ အနီစေ ဥဿိတံ တီသု ဘဝေ, ‘‘ဘာသိတ’’န္တိပိ ပါဌော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၂။)֍ * ၈၉၃။ ရထင်္ဂေ ရထာဝယဝေ။ သုဝဏ္ဏသ္မိံ ပလဿ စတုတ္ထဘာဂေ။ ပါသကေ စတုဝီသတိပ္ပမာဏေ, တိံသပ္ပမာဏေ ဝါ။ ဟတ္ထိဒန္တာဒိဝိကတိယံ တီသု အက္ခော။ စက္ခာဒိန္ဒြိယေ အက္ခံ။
သဿတေ နိစ္စေ။ တက္ကေ ဝိတက္ကေ။ နိစ္ဆိတေ ဝိနိစ္ဆိတေ။
֍ * ၈၉၄။ ဟရေ မဟိဿရေ သိဝေါ, ဘဒ္ဒေ ကလျာဏေ။ မောက္ခေ နိဗ္ဗာနေ စ သိဝံ။ ဇမ္ဗုကေ သိင်္ဂါလေ သိဝါ။
သတ္တိယံ ထာမေ။ ထူလတ္တေ ထူလဘာဝေ။
֍ * ၈၉၅။ သင်္ချာဘေဒေါ ဥပ္ပလပုဏ္ဍရီကာနံ မဇ္ဈေ ဂဏနာ။ နရကဘေဒေ ‘‘ပဒုမနိရယေ နိဗ္ဗတ္တော’’တျာဒီသု။ ဝါရိဇေ ကက္ကသနာဠေ ကမလေ။
ဒေဝဘေဒေတိ
‘‘အာပေါ ဓုဝေါ စ သောမော စ၊
ဓဝေါ စေဝါ’နိလော’နလော။
ပစ္စူသော စ ပဘာသော စ၊
အဋ္ဌေတေ ဝသဝေါ မတာ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁.၁၀]။ –
ကထိတေ ဒေဝဝိသေသေ။ ရတနေ ရတနသာမညေ, ဓနေ စ, ပဏ္ဍကံ နပုံသကံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၃။)֍ * ၈၉၆။ အတ္ထဂမနေ ဝိနာသဂမနေ။ အပဝဂ္ဂေ သဗ္ဗကိလေသာနံ ခယဟေတုဘူတေ ဝိရာဂဓမ္မေ။
သေတမ္ဗုဇေ သေတကမလေ။ ရုက္ခန္တရေ ‘‘ပုဏ္ဍရီက’’ဣတိ ချာတေ ဒုမဝိသေသေ, ဒွီသွတ္ထေသု ပုမေ။
‘‘ပုဏ္ဍရီကံ သိတမ္ဗောဇေ၊ သေတစ္ဆတ္တေ စ ဘေသဇ္ဇေ။
ကောသကာရန္တရေ ဗျဂ္ဃေ၊ သော ဒိသာဝါရဏဂ္ဂိသူ’’တိ။ –
နာနတ္ထသင်္ဂဟော။
֍ * ၈၉၇။ ဥပဟာရေ ပူဇာဒျတ္ထံ အာဘတေ ဝတ္ထုမှိ။ ကရသ္မိံ ခေတ္တာဒိသမ္ဘဝေ ရာဇဘာဂေ။ အသုရန္တရေ ဗလိနာမကေ အသုရေ။
သမ္ဘဝေ ဣတ္ထိပုရိသသမ္ဘဝေ အသုစိမှိ သုက္ကံ။ ဓဝလေ သေတေ သုက္ကော, ကုသလေ ပုညေ တီသု, ‘‘ပုညံ ဓမ္မမနိတ္ထိယ’’န္တိ ဧတ္ထ ဓမ္မသဒ္ဒဿ အနိတ္ထိဘာဝဿ ဝုတ္တတ္တာ သုက္ကသဒ္ဒေါ တီသု ဝုတ္တော။
֍ * ၈၉၈။ ဝိဘတ္တဗ္ဗဓနေ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓနေ။ ပိတူနံ ဓနေ ပေတာနံ မာတာပိတူနံ ပုတ္တေဟိ ဝိဘဇိတဗ္ဗဓနေ စ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၄။)ပဘုနော ပုဂ္ဂလဿ ဘာဝေါ ပဘုတ္တံ, တထာ အာယတ္တဿ ဘာဝေါ အာယတ္တတာ။ အာယတ္တော ပုဂ္ဂလော။ အဘိလာသော ဣစ္ဆာ။
֍ * ၈၉၉။ ဓနိမှိ သဒ္ဒမတ္တေ။ ယောဓသီဟနာဒမှိ ယောဓာနံ အဘီတနာဒေ စ သေဠနံ။
֍ * ၉၀၀။ အာဒျုပလဒ္ဓိယံ ပဌမသဉ္ဇာတေ ဝတ္ထုမှိ။
֍ * ၉၀၁။ သာဓကတမေ ကတ္တုတော အညေသံ ကြိယာသာဓကတမေ ကရဏကာရကေ, ကြိယာယံ, ဂတ္တေ သရီရေ စ။ ဣန္ဒြိယေ စက္ခာဒိကေ။
ကုဉ္စိကာယံ အပါပုရဏေ။ တူရိယင်္ဂေ သမ္မတာဠာဒိကေ။
֍ * ၉၀၂။ ဥပ္ပာဒေ ဇနနေ။ ဂဗ္ဘမောစနေ ပုတ္တဝိဇာယနေ။
အဿေ အဿမတ္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၅။)֍ * ၉၀၃။ ပုပ္ဖံဝိနာ ဖလဂ္ဂါဟိရုက္ခေ အဿတ္ထာဒေါ, ရုက္ခမတ္တေ စ ဝနပ္ပတိသဒ္ဒေါ။ အာဟတေ ဥပဋ္ဌာပိတေ ဝရာဟပုရိသာဒိရူပေ စ, ရဇတမတ္တေ စ ရူပိယံ။
֍ * ၉၀၄။ ကေသသဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗော ယဿ ပါသသဒ္ဒဿ သော ကေသပုဗ္ဗော။ စယေ သမူဟေ ဝတ္တတိ, ယထာ ‘‘ကေသပါသော’’တိ, ကေသကလာပေါတျတ္ထော။
အက္ခိမဇ္ဈေ ယာ ‘‘သူလာ’’တိ ဝုတ္တာ။ နက္ခတ္တေ သတ္တဝီသတိဝိဓေ, တဒညေသု စ တာရာ ဣတ္ထီ။ ဥစ္စတရဿရေ ဥစ္စတရေ သဒ္ဒေ တာရော။
֍ * ၉၀၅။ ပတ္တေ ဘာဇနသာမညေ, ဘုဉ္ဇနပတ္တေ စ။ လောဟဘေဒသ္မိံ အယောတမ္ဗာဒိမယေ ဘာဇနဝိသေသေ။ ဒေဟမဇ္ဈံ ဥဒရံ။
֍ * ၉၀၆။ ဝေသေ သဏ္ဌာနေ။ သိပ္ပသာလာ သိပ္ပီနံ သာလာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၆။)သမ္ပတ္တိ ဓနာဒိသမ္ပတ္တိ တိဝဂ္ဂသမ္ပတ္တိ စ။ လက္ခိယာ ကတပုညေဟိ သေဝိယတိ။ ဣတ္ထီ ဣတ္ထိဝိသေသော။ ဒေဝတာ သိရီနာမိကာ ဧကာ ဒေဝဓီတာ။
֍ * ၉၀၇။ ယုဝရာဇာ ပိတရိ ဒေဝင်္ဂတေ ရာဇဘာဝါရဟော ရာဇပုတ္တော။ ခန္ဒေ ဟရဿ ပုတ္တေ။ သုသု တရုဏော။
မဏိဘေဒေ ယော လောကေ ‘‘သန္တာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အင်္ကုရေ ရုက္ခာဒီနံ အင်္ကုရေ။
֍ * ၉၀၈။ ဝေတနံ ကမ္မကာရေဟိ လဘိတဗ္ဗဓနံ။ မူလံ မူလဓနံ။ ဝေါဟာရေ ဝါဏိဇကမ္မေ။
ဘာဇနန္တရံ ယေန ခေဠာဒျသုစိံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။
֍ * ၉၀၉။ အသုဘေ စ ကမ္မေ သုဘေ စ ကမ္မေ ဒွယေပိ ကမ္မေ စာတိ တီသွတ္ထေသု ဘာဂျံ ဝုတ္တံ။
တရုဘေဒေ အဿတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၇။)‘‘အယံ ပုမာ’’တိ ဇာနနဿ ကာရဏဘာဝေါ ပုမတ္တံ, တဒါဒိမှိ။
֍ * ၉၁၁။ အဇ္ဈာယေ ပရိစ္ဆေဒေ။ ဒိဝေ ဒေဝလောကေ။
֍ * ၉၁၂။ သပတ္တသ္မိံ အမိတ္တေ။ ရုက္ခင်္ဂေ ရုက္ခာဝယဝေ။
֍ * ၉၁၃။ မုချေ ပဓာနေ။ ဥပါယေ ဟေတုမှိ။ ဝဒနေ လပနေ။ အာဒိသ္မိံ ပဌမေ။
ဘဗ္ဗေ ဝိမုတ္တာရဟေ, ဘဝိတဗ္ဗေ စ။ ဂုဏာဓာရေ ဂုဏဿ နိဿယေ။ ဝိတ္တေ ဓနေ။ ဗုဓေ ပဏ္ဍိတေ။ ဒါရု ဒါရုက္ခန္ဓော။
֍ * ၉၁၄။ ပတ္ထာဒေါ ပတ္ထော, တုလာ, အင်္ဂုလီတိ ပတ္ထာဒိ။ ဝိဓာယ ဥန္နတိယံ။ ပရိဿမေ ခေဒေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၈။)֍ * ၉၁၅။ သရောရုဟေ ကမလေ။ ခဂန္တရေ ရုက္ခကိမိခါဒကသကုဏေ။ တူရိယန္တရေ ဝံသသင်္ခါဒိကေ။
֍ * ၉၁၆။ သံဝေဂေ ဥဗ္ဗေဂေ, ဝိမှယေ စ။
֍ * ၉၁၇။ တဒုပေတနိသာယ စန္ဒပ္ပဘာယ ယုတ္တရတ္တိယံ။
֍ * ၉၁၈။ မာသေ တတိယမာသေ။ အတိဝုဒ္ဓေ စ အတိပသတ္ထေ စ။
֍ * ၉၁၉။ နိဗန္ဓေ ဗလက္ကာရေ ‘‘ဗလဂ္ဂဟော’’တျာဒီသု။
မတ္တိကာဘေဒေါ နီလာဒိဝဏ္ဏယုတ္တကိတ္တိမမတ္တိကာ။ သိက္ကာယံ ဥဒကကုမ္ဘာဒိဝါဟိကေ။ နယနာမယေ စက္ခုရောဂဝိသေသေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၃၉။)֍ * ၉၂၀။ မဏ္ဍလေ ပရိမဏ္ဍလေ။ ဗိမ္ဗိကာ လတာဇာတိ, တဿာ ဖလေ စ ဗိမ္ဗံ။
֍ * ၉၂၂။ သန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ နိဘေ သဒိသေ။
စာပေ ဓနုမှိ ဣဿာသံ။ ဥသုနော သရဿ ခေပကမှိ ပေရကေ ဣဿာသော။
֍ * ၉၂၃။ ဗာလသဒ္ဒေါ တီသု။ ကုတြတ္ထေသု? အာဒိဝယသာ ပဌမဝယေန သမင်္ဂိနိ သမန္နာဂတေ စ။ အပဏ္ဍိတေ မူဠှေ စ။
သောဏိတေ လောဟိတေ။ တမ္ဗံ ဥဒုမ္ဗရံ။ အနုရတ္တော အနုရာဂယုတ္တော ပုဂ္ဂလော။ ရဉ္ဇိတံ ရင်္ဂရဉ္ဇိတံ။
֍ * ၉၂၄။ ဝိရဠေ နိရန္တရေ။ ကိသေ အထူလေ။ ဟိမေ တုဟိနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၀။)֍ * ၉၂၅။ ဂုဠဘေဒေါ ယော လောကေ ‘‘သက္ခရာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကဌလေ သိလာခဏ္ဍေ။
֍ * ၉၂၆။ တိခိဏေ တိက္ခေ။ ဗျတ္တေ ဆေကေ။ ရောဂမုတ္တေ နိရောဂေ။
ခတ္တိယေ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေ။ နရနာထေ တဒညသ္မိံ။ ပဘုမှိ ဣဿရေ။
֍ * ၉၂၇။ ဓညကရဏံ ဓညမဒ္ဒနဋ္ဌာနံ။ ကက္ကေ နဟာနစုဏ္ဏေ။ နီစေ အဓမေ။ သေတေပိ ခလော။
֍ * ၉၂၈။ ဗြဟ္မစာရီ စ ဂဟဋ္ဌော စ ဝါနပ္ပတ္ထော စ ဘိက္ခု စာတိ ဗြဟ္မစာရီဂဟဋ္ဌာဒိ, တပေါဓနေ ပိယသီလေ။
ကဌိနေ ကက္ခဠေ။ နိဒ္ဒယေ နိက္ကရုဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၁။)֍ * ၉၂၉။ ကနိဋ္ဌော စ ကနိယော စာတိ ဧတေ တီသု။ ကုတြတ္ထေသု? အတျပ္ပေ, အတိယုဝေပိ။
ဣဋ္ဌေ, နိဿာရေ စ အဂရုမှိ စာတိ ဧတေသွတ္ထေသု တီသု။
֍ * ၉၃၀။ အဓောဘာဂေ စ ဟီနေ စ။ ဒန္တစ္ဆဒေ ဒန္တာဝရဏေ။
ပါရိစရိယာယံ ဥပဋ္ဌာကေ။
֍ * ၉၃၁။ ရတနေ ဒွိဝိဒတ္ထိကေ။ ဂဏေ သမူဟေ ယထာ ‘‘ကေသဟတ္ထော’’တိ။ သောဏ္ဍာယ ကရိကရေ။ ဘန္တရံ တေရသမနက္ခတ္တံ။
အာဝါဋေ ကာသုယံ။ ဥဒပါနံ အန္ဓု, ယတြ ဇလံ ဃဋိယန္တေန ဥဒ္ဓရိတွာ ပိဝန္တိ။
֍ * ၉၃၂။ ပဌမံ ပမုခဉ္စာတိ ဣဒံ အဘိဓာနဒွယံ အာဒိမှိ ပဓာနေ ဝတ္တတိ။
ဝဇ္ဇဘေဒေါ ဥဘယတလံ တူရိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၂။)֍ * ၉၃၃။ ထိရံသော ထိရကောဋ္ဌာသော။
ခန္ဓဘာရော ခန္ဓေန ဝဟိတဗ္ဗော ဘာရော။ အာဒိနာ ကဋိဘာရာဒယော ဂဟိတာ။ ယသ္မာ ပလသတံ တုလာ, ဝီသတိတုလာ ဘာရော, တသ္မာ ‘‘ဒွိသဟဿပလေ’’တိ ဝုတ္တံ။
֍ * ၉၃၄။ မန္ဒိရေ ဂေဟေ။ ရောဂဘေဒေ ခယရောဂေ။ အပစယမှိ ဝိဒ္ဓံသနေ, ဝိနာသေ စ။
သာပဒေ ဗျဂ္ဃာဒိကေ ဒုဋ္ဌမိဂေ။ သပ္ပေ ဥရဂေ။ ကုရူရေ ကက္ခဠေ။
֍ * ၉၃၅။ သဇ္ဇဒုမေ အဿကဏ္ဏရုက္ခေ။ ရုက္ခေ ရုက္ခမတ္တေ။
သောတေ ကဏ္ဏေ။ ယဇနေ ပူဇနေ။ သုတိယံ သဝနကြိယာယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၃။)֍ * ၉၃၆။ ပေတော စ ပရေတောစာတိ ဣမေ မတေ ကာလင်္ကတေ စ ပေတယောနိဇေ ပေတယောနိသမ္ဘဝေ သိယုံ။
ချာတေ ပါကဋေ။ ဟဋ္ဌေ ပဟဋ္ဌေ။
ပက္ခေ သကုဏာဒီနံ ပက္ခေ။ ဒလေ ရုက္ခာဒီနံ ဆဒေ။ ဘာဇနေ လောဟမယာဒိကေ။ ‘‘သောဂတေ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဘာဇနေ’’တိ ဣမဿ ဝိသေသနံ။ သောဂတေ သုဂတဿ သန္တကေ ဘာဇနေတျတ္ထော။
֍ * ၉၃၈။ သုဋ္ဌုကတေ သမ္မာ ကတေ ကမ္မနိ။
အနုကမ္ပာယာရဟေ ဒုက္ခိတသတ္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၄။)အဉ္ဇသေ မဂ္ဂေ။ ဝိသိခါ ရစ္ဆာ။ ပန္တိယံ ပါဠိယံ။
֍ * ၉၄၁။ ဂဂနေ အာကာသေ။ ဗျသနေ ဝိပတ္တိယံ။
နေတ္တရောဂေ စက္ခုရောဂဝိသေသေ။ ဆဒိမှိ ဂေဟာဒီနံ ဆဒနေ။
֍ * ၉၄၂။ သံဃဋ္ဋနေ ဒွိန္နံ အန္တရဘူတေ။ ပုန သန္ဓီတိ ပဒပူရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အတိသန္တေ အတိသမိတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၅။)֍ * ၉၄၃။ ယာပနာ ယာပနကာရကော ကဗဠီကာရာဟာရရသော။ ဒိတ္တိ ဇလနံ။ ဗလံ ထာမော။
֍ * ၉၄၄။ ကုစ္ဆိ ဥဒရံ။ ဩဝရကော ဂေဟဝိသေသော။
ခဏ္ဍနေ ဆေဒနေ။ ဣတိဝုတ္တေ စ ကမ္မနီတိ ‘‘ဣတိ ဧဝံ မယာ ပုဗ္ဗေ စရိတ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ သုဘာသုဘကမ္မေ။ ‘‘အတိဝတ္တေ စ ကမ္မနီ’’တိပိ ပါဌော, အတီတကာလေ ပဝတ္တကမ္မနီတျတ္ထော။
֍ * ၉၄၅။ စိတ္တကေ နလာဋေ ကတကာဠာဒိဗိန္ဒုမှိ ရုက္ခဘေဒေ မရီစပ္ပမာဏမ္ဗိလရုက္ခေ, ယဿ ဖလေန အမ္ဗိလသူပံ ပစန္တိ။ တိလကာဠကေ တံတံသရီရာဝယဝေ သဉ္ဇာတတိလသဏ္ဌာနေ ကာဠကေ။
ဗောဓေ ဗုဇ္ဈနေ။ ပတ္တိ လာဘော, ပါပုဏဉ္စ။
֍ * ၉၄၆။ အာယုမှိ ဇီဝိတေ။ ဟဒယင်္ဂါနိလေ ဥရောဂမဝါတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၆။)ဝသေ အာယတ္တတာယံ။ ဝေဒေ စတုဗ္ဗိဓဝေဒေ။ ဣစ္ဆာ အာရမ္မဏိစ္ဆာ။
֍ * ၉၄၇။ သိရသဋ္ဌိမှိ သိရသော အဋ္ဌိမှိ။ ဃဋာဒိသကလေ ဃဋာဒိခဏ္ဍေ။
֍ * ၉၄၈။ ဝေဏွာဒိသာခါဇာလသ္မိန္တိ ဝေဏုအာဒီနဉ္စ အညမညသံသဂ္ဂေ သာခါသမူဟေ။ လဂ္ဂကေသေ တာပသာဒီနံ လဂ္ဂကေသေ။ အာလယေ တဏှာယံ။
ဝဓေ မာရဏေ။ ရက္ခိတသ္မိံ ကမ္မနိ, ကတ္တရိ စ။
֍ * ၉၄၉။ ထိယံ ဣတ္ထိယံ။ ပိယေ သာမိကေ။ မနုညေ မနသော တောသနဇနကေ။ ဂဝက္ခေ သီဟပဉ္ဇရေ။
֍ * ၉၅၀။ ကိံ သဒ္ဒေါ ပုစ္ဆနတ္ထာဒီသု သလိင်္ဂေါ။ ဝိကပ္ပတ္ထာဒီသု တု အဗျယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၇။)သသဒ္ဓေ သဒ္ဓါယ သဟိတေ။ နိဝါပေ ပေတာဒီနံ ကတ္တဗ္ဗပူဇာဒါနေ။ ပစ္စယေ သဒ္ဒဟနေ သဒ္ဓါ။
֍ * ၉၅၁။ အဋ္ဌိသ္မိံ ‘‘ပနသဗီဇံ တာလဗီဇ’’န္တျာဒီသု။ သုက္ကေ စ ဗိဇံ။
ပူယေ ပက္ကဝဏသဉ္ဇာတေ။ အဂ္ဂတော ပုရတော။ ဒိသာဒေါ သူရိယုဂ္ဂမနဒိသာယံ။ သာ ဟိ ဒိသာနံ အာဒိဘူတာ, ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝါ ဒိသာဝိသေသော။ အာဒိနာ ပုဗ္ဗဇာဒီနံ ဂဟဏံ။
֍ * ၉၅၂။ အာဂမနေ အသန္တုပ္ပတ္တိကြိယာယံ။ ဒီဃာဒိနိကာယသ္မိံ ဒီဃနိကာယမဇ္ဈိမနိကာယာဒိကေ။
֍ * ၉၅၃။ ဒေဝရုက္ခော သိရီသော။ သန္တတိယံ ဝံသေ။
ဥတ္တရဝိပရီတေ အသေဋ္ဌေ, ဣမသ္မိံ အတ္ထေ နကာရော ပဋိသေဓတ္ထော။ သေဋ္ဌေ ဥတ္တမေ။ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ပဋိသေဓတ္ထောဝ နကာရော။ ‘‘အနု ဥတ္တရ’’န္တိ ဆေဒေါ စ ဝိညေယျော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၈။)֍ * ၉၅၄။ သတ္တိသမ္ပတ္တိယံ ပဘာဝါဒီဟိ သတ္တီဟိ သမ္ပတ္တိယံ။ ကန္တိမတ္တေ ကမနီယမတ္တေ။ သူရဝီရိယေသုပိ ဝိက္ကမော။
ပဋိဗိမ္ဗေ ပတိရူပကေ။ ပဘာယံ အာလောကေ။
֍ * ၉၅၅။ ဃမ္မော နိဒါဃော စာတိ ဒွေ အဘိဓာနာနိ။ သေဒဇလေ ကာယတော မုတ္တေ။
ကန္တနေ ဆေဒနေ။ ဝိကပ္ပေ ဝိတက္ကေ။ သဇ္ဇနေ ဟတ္ထာဒီနံ သဇ္ဇနေ။
֍ * ၉၅၆။ ဒေသော ဒေသဝိသေသော။ အင်္ဂသဒ္ဒေါ ပုံဗဟုတ္တေ။ ‘‘ဗဟုမှီ’’တိပိ ပါဌော။ အင်္ဂသဒ္ဒေါ ဗဟုတ္တေ ဒေသေတျတ္ထော။ ဝပုမှိ သရီရေ အင်္ဂံ။ အဝယဝေ ဟေတုမှိ စ အင်္ဂံ။
‘‘အင်္ဂံ ဂတ္တန္တိကောပါယ-ပတိကေသွ’ပ္ပဓာနကေ။
အင်္ဂဒေသဝိသေသမှိ၊ အင်္ဂါ သမ္ဗောဓနေ’ဗျယ’’န္တိ။ –
နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
စေတိယဒုမေ ပူဇေတဗ္ဗဘူတေ ရုက္ခေ အဿတ္ထာဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၄၉။)֍ * ၉၅၇။ သာဓုပုရိသေ သပ္ပုရိသေ။ ကပ္ပနေ ဟတ္ထာဒီနံ ကပ္ပနေ။ ‘‘သဇ္ဇနေ သဇ္ဇနာ ကပ္ပနာယ’’န္တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။
သုပနေ နိဒ္ဒါယံ။ သုတ္တေ အဇာဂရိတေ။ ဝိညာဏေ သုတ္တဿ ဝိညာဏေ စိတ္တေ တံ သုပိနဝစနံ။ ဒဿနေ စ သုပိနံ။
֍ * ၉၅၈။ ပစ္စက္ခေ သမ္မုခေ။ သန္နိဓာနေ ပယောဂေ, ဝိဓာနေ စ။ ဘိယျောသဒ္ဒေါ ပဟူတရတ္ထေ သော ပုမာ။
֍ * ၉၅၉။ ဝိသလိတ္တသရေ ဝိသေန လေပိတသရေ ဒိဒ္ဓါ ပုမာ။ လိတ္တေ လေပိတဗ္ဗသာမညေ။
ဝါသေ ဝသနေ။ ဓူမာဒိသင်္ခါရေ ဂန္ဓစုဏ္ဏဓူမာဒိနာ အဘိသင်္ခါရေ။ သမ္ပဋိစ္ဆနေ ပဋိဂ္ဂဟဏေ။
မဓုစ္ဆိဋ္ဌေ မဒနေ, ယေန ဒီပမ္ပိ ဇာလေန္တိ။ ဩဒနသမ္ဘဝေ ဘုတ္တောဒနတော ပတိတေ လာမကသမ္မတေ ဩဒနဗိန္ဒုမှိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၀။)ဥပ္ပတ္တိယံ ဥဒ္ဓင်္ဂမနေ စ ဥဂ္ဂမနံ။
֍ * ၉၆၂။ လူခေ သမလေ, ကက္ခဠေ စ။ နိဋ္ဌုရဝါစာယံ အကဏ္ဏသုခဝစနေ။
အမ္ဗုဝေဂေ အမ္ဗုနော ဥဒကဿ ဝေဂေ သောတေ။
֍ * ၉၆၃။ တပ္ပရေ တပ္ပဓာနေ။ ကဝစေ ဥရစ္ဆဒေ။ ဝါရဝါဏေ စမ္မမယေ ယုဒ္ဓါလင်္ကာရေ စ။ နိမ္မောကေ သပ္ပာနံ ဇိဏ္ဏစမ္မနိ။
֍ * ၉၆၅။ ပဒါနေ ဒါနေ။ သေလေ ပဗ္ဗတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၁။)֍ * ၉၆၆။ လောဟေ ကာဠာယသေ သတ္ထံ။ သဉ္စယေ သမူဟေ သတ္ထော။ ယထာ ‘‘သကဋသတ္ထော’’တျာဒိ။ ဝတ္တနေ ပဝတ္တနေ။
֍ * ၉၆၈။ ကဏ္ဍေ ဝါဏေ။ ဝါပိမှိ ဒီဃိကာဒိကာယံ။ ဒုပ္ဖဿေ ဒုက္ခသမ္ဖဿေ။ ကကစေ ခရပတ္တေ။
֍ * ၉၆၉။ သုရာယ ကာဒမ္ဗရိယံ, ယာယ ပီတာယ မတ္တာ သတ္တာ အနာဂမနီယဝတ္ထူသုပိ ဂစ္ဆန္တိ။ ရထင်္ဂေ စက္ကေ။ ကာမုပဓိအာဒီသု စတူသု ဥပဓီသု စ ဥပဓိ, အနိတ္ထီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၂။)֍ * ၉၇၀။ ဒဗ္ဗေ ဓနာဒိကေ။ ဘူဘေဒေါ ဝတ္ထာဒိ။ မဟာရာဇေ စတူသု မဟာရာဇေသု ဧကသ္မိံ မဟာရာဇေ။ နရေ သတ္တေ။
֍ * ၉၇၁။ အာပဏေ ကယဝိက္ကယဋ္ဌာနေ။ သမ္ဘာရေ ဥပကရဏေ။ ‘‘ရထော သီလပရိက္ခာရော, ဈာနက္ခော စက္ကဝီရိယော’’တိ [သံ. နိ. ၅.၄] ဧတ္ထ အလင်္ကာရော ‘‘ပရိက္ခာရော’’တိ ဝုတ္တော။
֍ * ၉၇၂။ ဝေါဟာရသ္မိံ ရထသကဋာဒိဝေါဟာရေ။ ဥပဋ္ဌိတဂိရာ သဒ္ဒတော အတ္ထတော စ ပါကဋဂိရာ။
֍ * ၉၇၃။ ဝစနာဝယဝေတိ ဝါကျာဝယဝေ။ ဟေတုဒါဟရဏာဒိယုတ္တဿ သမ္ဗန္ဓတ္ထဿ ဝစနသမူဟဿ အဝယဝေ။ မူလေ လောဘာဒိကေ။ ကာရဏေ လောဘာဒိတော အညသ္မိံ ကာရဏေ။ ပါစာနလသ္မိံ ဥဒရဋ္ဌေ ဘုတ္တပါစနေ ကမ္မဇတေဇသ္မိံ။ ရောဂဘေဒေပိ ဂဟဏီ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၃။)֍ * ၉၇၄။ သံယမေ စက္ခာဒိန္ဒြိယသံယမေ။
֍ * ၉၇၅။ မုဒ္ဒိကဿ ရုက္ခဿ ရသေ စ။ ပုပ္ဖဿ သဗ္ဗဿ ပုပ္ဖဿ ရသေ စ။ ခုဒ္ဒေ မက္ခိကာကတေ စ မဓု ပုန္နပုံသကံ။
‘‘မဓု ခုဒ္ဒေ ဇလေ ခီရေ၊ မဇ္ဇေ ပုပ္ဖရသေ မဓု။
ရစ္ဆေ စိတ္တေ ဝသန္တေ စ၊ ဇီဝသာကေ မဓုဒ္ဒုမေ’’တိ။ –
နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
ဥလ္လောစေတိ သေယျာဒီနံ ဥပရိဘာဂေ ရဇောပါတနိဝါရဏတ္ထံ ဌပိတေ ဒုဿမယာဒိကေ။
֍ * ၉၇၆။ အပဝဂ္ဂေ နိဗ္ဗာနေ။ သုဓာယံ ဒေဝတာနံ ဘောဇနေ။
‘‘အမတံ ယညသေသသ္မိံ၊ ပီယူသေ သလိလေ ဃတေ။
အယာစိတေ စ မောက္ခေ စ၊ ဓနွန္တရိသုဓာသိသု။
အမတော အမတာ သိဝါ-ဂဠော ဈာမလကီသု စေ’’တိ [မေဒိနီကောသ ၁၆.၇၇-၈ ဂါထာယမ္ပိ]။
နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တံ။ မောဟေ အဝိဇ္ဇာယံ။ တိမိရေ အန္ဓကာရေ။ သင်္ချာ ဂဏနဝိသေသော။ ဂုဏေ တတိယေ ဂုဏေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၄။)֍ * ၉၇၇။ ခရေ ဖရုသေ။ အကာရိယေ အကတ္တဗ္ဗေ။ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ။ သုကတေ ကုသလေ ဓမ္မေ ပုညံ ပဏ္ဍကေ နပုံသကေ။ ပဝနေ ပူတေ။
֍ * ၉၇၈။ အသိနိဒ္ဓါ သုက္ခော။ သင်္ဂေ လဂ္ဂေ။
֍ * ၉၇၉။ လဉ္ဆနေ ပဋိဗိမ္ဗေ။ သီမာ မရိယာဒေါ။ ပကာရော တုလျော။
֍ * ၉၈၀။ မန္တနေ စတုက္ကဏ္ဏာဒိကေ။ ဗျသနေ ဘောဂဗျသနာဒိကေ။ ဝိပတ္တိယံ အနတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၅။)֍ * ၉၈၁။ ရံသိဘေဒေါ ပုဗ္ဗေ ဥဒယတော သူရိယဿ ရံသိဝိသေသော။ အဗျတ္တရာဂေ ကိဉ္စိရတ္တေ။ လောဟိတေ ရတ္တေ။
ပကတာနိဝတ္တေ ပကတိတော အနိဝတ္တနေ။ ‘‘ပကတိယဉ္စ အနိဝတ္တနေ စာ’’တိပိ အတ္ထော။ နဿနက္ခရေတိ ဝိနာသနက္ခရေ။ နဿ အဒဿနေ အက္ခရေ။
‘‘အနုဗန္ဓော ပကတျာဒေါ၊ ဒေါသုပ္ပာဒေ ဝိနဿရေ။
သုသုမုချာနုသာရေသု၊ ပကတဿာ’နုဝတ္တနေ’’တိ [အမရ ၂၃.၉၈ ဂါထာယမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။ –
နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။
֍ * ၉၈၂။ အဝတရဏေ ဩတရဏေ။ တိတ္ထသ္မိံ နဒျာဒီနံ တိတ္ထေ။ ဝိဝရေ ဝိဝရဏေ။ ဣင်္ဂိတေ သီသစလနာဒိကေ။
֍ * ၉၈၃။ ခတ္တာ ခတ္တိယတော သဉ္ဇာတေ သုဒ္ဒိတ္ထိတနယေ သုဒ္ဒိတ္ထိယာ ပုတ္တေ စ။ တိဗ္ဗမှိ အဓိမတ္တေ စ။ သော ဥဂ္ဂေါ။ အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော။ ဓိတိ ဝီရိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၆။)֍ * ၉၈၄။ ပဘာတေ ပစ္စူသေ။ နိရောဂေ ရောဂမုတ္တေ။ သဇ္ဇေ သင်္ဂတေ, အာဓာရေပိ စ။ ‘‘သဇ္ဇုတ္တော သန္နဒ္ဓေ သင်္ဂတေပိ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဒက္ခော ဆေကော။ ယုတ္တေပိ ကလ္လံ။ ကူဋစရိယာယံ သဌစရိယာယံ။
֍ * ၉၈၅။ ပက္ခိဘေဒေါ ပါရာဝတပ္ပမာဏော ပက္ခီ။ ယသ္မိံ ဂေဟေ ပလိနာ ပတိတေ အသုဘနိမိတ္တံ ကရောန္တိ။ ပါရာဝတေ ကလရဝေ။
သရဒဗ္ဘူတေ သရဒကာလေ သမ္ဘူတေ။ အပ္ပဂဗ္ဘေ ကာတရဝစနေ။
֍ * ၉၈၆။ ကဌိနေ ကက္ခဠေ။ သာဟသော ဗလက္ကာရော။ အပ္ပိယေ အမနာပေ။ စီရေ နန္တကေ, ဝါကေ စ စီရံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၇။)֍ * ၉၈၇။ မိဂဘေဒေ ကုက္ကုရပ္ပမာဏေ မိဂေ။ ပဋာကာယံ ဓဇေ။ မောစံ ပသိဒ္ဓံ, ကဒလီ ဤကာရန္တော။ ဒက္ခိဏာ ကမ္မဖလံ သဒ္ဒဟိတွာ ဒါတဗ္ဗံ ဒါနံ။
֍ * ၉၈၈။ ဥပ္ပာတေ ဘူတဝိကတိယံ။ ဝေဿာနရေ အဂ္ဂိမှိ။
֍ * ၉၈၉။ ပေါတဝါဟေ တလကဝါဟေ။ နိယန္တရိ ပါဇိတရိ။
֍ * ၉၉၁။ ဘာဇနေ ဝိလီဝမယာဒိကေ။ ပရိယတ္တိ ပရိယာပုဏနံ သိက္ခနံ, ပရိယာပုဏိတဗ္ဗာ ဝါ သိက္ခိတဗ္ဗာ။ ဇရာသိထိလစမ္မသ္မိံ ဇရာယ ကာရဏဘူတာယ သိထိလစမ္မနိ။ ဥဒရင်္ဂေ ဥဒရစမ္မရာဇိယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၈။)֍ * ၉၉၂။ ဝိဒါရိတာဒီသု တီသုပိ ဝါစ္စလိင်္ဂိကံ။ ဥပဇာပေ စတုတ္ထောပါယေ။
֍ * ၉၉၃။ ဂါမသန္ဒောဟေ ဂါမသမူဟေ။ ပရိဓိ ပရိဝေသော သူရိယာဒိဂေဟံ။ အာဂမေ ဗုဒ္ဓဝစနေ။ လေခေ ဝါစိတလေခေ။
֍ * ၉၉၄။ အယောမယဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော သူဈာဒိဝိဇ္ဈနံ။ ဂုဏုက္ကံသေ ဂုဏာတိသယေ။ ဝိဘဝေ ဘောဂေ။ သမ္ပတ္တိ, သမ္ပဒါတိ စ အဘိဓာနဒွယံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၅၉။)֍ * ၉၉၅။ ဘူ ပထဝီ။ ယောဂျာဒီသု တီသွတ္ထေသု တီသု။ ယောဂျေ အနုစ္ဆဝိကေ။ ယုတ္တေ သင်္ဂတေ။ အဒ္ဓါ အဒ္ဓသဒ္ဒေါ ဘာဂေ သမဘာဂေ, အသမဘာဂေ စ။ တတြ သမေ အဒ္ဓံ။ ဣတရတြ အဒ္ဓါ အဒ္ဓမ္ပိ, ပထေ မဂ္ဂေ အဒ္ဓါ ပုမေ။ ကာလေပိ အဒ္ဓါ ပုမေ။ ဧကံသေ နိစ္ဆယေ။ စတုရမ္ဗဏေ ကရီသံ ဝုတ္တံ။
֍ * ၉၉၆။ ဥသဘေ ဂဝသတဇေဋ္ဌကေ ဂဝေ။ သေဋ္ဌေသု စ ဥသဘော။ ဝီသယဋ္ဌိယံ ဥသဘံ။ တန္တိ ဗုဒ္ဓဝစနံ။ ပန္တိ အာဠိ။
֍ * ၉၉၇။ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ဣတ္ထိယာ အင်္ဂဇာတေ။ ကိလဉ္ဇေ ဝိလီဝမယေ။ သော ကဋသဒ္ဒေါ ကတေ တီသု။
‘‘ကဋော သောဏိကြိယာကာရေ၊
ကိလဉ္ဇေ’တိသယေ သိဝေ။
သမယေ ဂဇဂဏ္ဍေ စ၊
ကဋာ ဝိပ္ပလိယံ မတာ’’တိ [မေဒိနီကောသ ၁၁.၃]။ –
ဝေါပါလိတော။ ‘‘သမယေ စ ကြိယာကာရေ, ကိလဉ္ဇေ စ သရေ ကဋော’’တိ တိကဏ္ဍသေသော [တိကဏ္ဍသေသ ၃.၃.၉၃]။ မန္ဒိရာလိန္ဒဝတ္ထုနိ ဂေဟဿ အာလိန္ဒဘာဂေ ဝတ္ထုမှိ။
֍ * ၉၉၈။ မထိတေ ဂေါရသဝိသေသေ။ သူစိဖလေ အမ္ဗိလပတ္တဖလေ။ ဒုဒ္ဒသေတရေ ပဿိတုံ အဒုက္ကရေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၀။)֍ * ၉၉၉။ အန္တရီပံ ဇလမဇ္ဈထလံ။ ပဇ္ဇောတော ပဒီပေါ။ ဗန္ဓော သမ္ဗန္ဓော။ မိဟိတေ ဤသံဟသိတေ။
֍ * ၁၀၀၀။ ထိယံ ဣတ္ထိသာမညေ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေတိ ဝါ အတ္ထော။ ဒါရေ ဘရိယာယံ။ သုရေ ဒေဝတာယံ, ဒေဝတာဝိသေသေ ဝါ။ ဝါသုဒေဝေ နာရာယနေ။ အန္တကေ ဝသဝတ္တိနိ။ အသိတေ ကာဠဝဏ္ဏေ။
֍ * ၁၀၀၁။ ဥပဋ္ဌာနေ ပါရိစရိယာယံ, သေဝနေ စ။ အညရောပနေ အဘံသဘာဝဿ အညဿ တံသဘာဝရောပနေ။ သက္ကော သက္ကသဒ္ဒေါ။ ဣန္ဒေ ဒေဝရာဇေ သက္ကော။ ဇနပဒေ သက္ကာ။ သာကိယေ စ ခမေ တီသု။
֍ * ၁၀၀၂။ ဝဇ္ဇနတ္ထာဒီသု တီသု ပရိဟာရော။ ပဉှဝိဿဇ္ဇနေပိ ပရိဟာရော။ ဒွိဇေ ဗြာဟ္မဏေ။ ဝေဿေပိ အရိယော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၁။)֍ * ၁၀၀၃။ သုံသုမာရေ နက္ကေ။ ဥလူပိနိ စဏ္ဍမစ္ဆဝိသေသေ။ ဥဒ္ဒါလပါဒပေ သေလုရုက္ခေ, ယဿ ဖလာနိ အတိပိစ္ဆလာနိ။
֍ * ၁၀၀၄။ ပိယကေ ပီတသာလေ။ ကဏ္ဍေ သရေ။ ခိပနေ အသနံ။ အသု ခေပနေ။ ယုဂေ ရထယုဂါဒေါ။ ဝိကာရော ဝိကတိ။ အန္တိကေ သမီပေ။
֍ * ၁၀၀၅။ လဝိတ္တေ ဒါတ္တေ။ အဇ္ဈေသနာ သက္ကာရပုဗ္ဗိကာ အာယာစနာ။
֍ * ၁၀၀၆။ မကစိဝတ္ထေ ယံ လောကေ ‘‘စက္ကူ’’တိ ဝုစ္စတိ, ‘‘သာဏဝတ္ထ’’န္တိပိ ဧကေ။ ဂန္ထေ သဒ္ဒသတ္ထာဒိကေ။ လေပျာဒိကမ္မနိ စိတ္တကာရာဒီဟိ ကတရူပေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၂။)֍ * ၁၀၀၇။ ပုညဝတိ ပုဂ္ဂလေ။ ဘူသဏှကရဏိယံ သုဓာလေပကာနံ ဒါရုမယဟတ္ထေ။
֍ * ၁၀၀၈။ ပါယိတေ ပါတဗ္ဗေ, ‘‘ဝါယိတေ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဒယိတေ’’တိပိ ကွစိ ဒိဿတိ။
֍ * ၁၀၀၉။ လောဟိတာဒိမှိ ဝဏ္ဏဝိသေသေ။ ရဉ္ဇနေ ‘‘မုခရာဂေါ’’တျာဒီသု။ ပဝုဒ္ဓဒရိယံ မဟာဒရိယံ။
֍ * ၁၀၁၀။ ကသေရုဿ ဖလေ သကဏ္ဋကဿ ဖလေ။ မဂ္ဂသမာဂမေ စစ္စရေ။ ဗဟုလာယံ ‘‘ဖာလာတီ’’ဣတိ ချာတေ။ ဒေါသေ တု ဧဠမီရိတံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၃။)֍ * ၁၀၁၁။ အဓိကရဏေ အဓိကရဏကာရကေ။ ပတ္တာဓာရော ဘာဇနဿ အာဓာရော။ အာလဝါလကေ တရုသေကတ္ထံ တရုမူလဝိစိတေ သောဗ္ဘဇလာဓာရေ။ အဂဘေဒေါ ရုက္ခဘေဒေါ, သော စ မဟာသတ္တေန တေမိယရာဇကုမာရကာလေ ဘုတ္တရုက္ခော။ တတြ ကာရာ ဣတ္ထီ။ ကာရောပိ သက္ကာရေ, ဒွီသု။ ဗန္ဓနာလယေ ပန ကာရာယေဝ။
֍ * ၁၀၁၂။ မေဃပါသာဏေ ဃနောပလေ။ ကုဏ္ဍိကာယံ ဘိင်္ဂါရေ။ ပဒါတိသ္မိံ စတုတ္ထသေနင်္ဂေ။
֍ * ၁၀၁၃။ ဆိဒ္ဒါဒီနိ တီဏိ အဘိဓာနာနိ သုသိရေ စ ဒူသနေ အပရာဓေ စ တီသု သိယုံ။ မုစ္စိတေ မုစ္စိတဗ္ဗေ။
֍ * ၁၀၁၄။ ဟတ္ထိလိင်္ဂေ ဟတ္ထိသဏ္ဌာနသကုဏေ။ မဒေ နာဂမဒေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၄။)֍ * ၁၀၁၅။ အတ္ထင်္ဂမေ ဝိနာသေ။ နိဂမုဗ္ဘူတေ နိဂမေသဉ္ဇာတဝတ္ထုမှိ။ အာပဏောပဇီဝိနိ အာပဏေန ဇီဝိတဝုတ္တိယံ ကတ္တရိ။
֍ * ၁၀၁၆။ ဟရိတသ္မိံ သုကပတ္တဝဏ္ဏေ။ ပဏ္ဏေ ဆဒမတ္တေ။
֍ * ၁၀၁၇။ ဖလမှိ ရုက္ခာဒီနံ ဖလမတ္တေ။ တံ ပက္ကဝစနံ။ နာသမုခေ နာသာဘိမုခေ စ ပရိဏတေ စ တီသု။
အာဇီဝနေ ဇီဝိတဝုတ္တိယံ။ ပိဏ္ဍနေ ရာသိကရဏေ။ ဂေါဠကေ ဝဋ္ဋလေ။
֍ * ၁၀၁၈။ ပရိဗ္ဗယေ ဝေတနေ။ ကမ္မာဒိကေ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋကိလေသဝဋ္ဋေ။ ဝဋ္ဋလေ ဗုဗ္ဗုဠသဏ္ဌာနေ။ ပစ္စာဟာရေ ပဋိဝစနာဟာရေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၅။)֍ * ၁၀၁၉။ ဝိကတေ ဝိကတိယံ, ဝိရူပေ ဝါ။
֍ * ၁၀၂၀။ သဗျမှိ အဒက္ခိဏေ။ စာရု မနုညံ။ သရဗျေ သရေန ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗေ ဖလကာဒေါ။ စိဟနေ လက္ခဏေ။
֍ * ၁၀၂၁။ သမသိပ္ပီနံ သမာနသိပ္ပီနံ ဂဏေ သေဏီ ဣတ္ထီ။ အာဝဠိယံ ပန္တိယံ။ သုဓာယံ လေပေ။ ဓူလိယံ ရဇသိ။ ဝါသစုဏ္ဏကေ ဝါသယောဂ္ဂစုဏ္ဏေ။
֍ * ၁၀၂၂။ အတိပသတ္ထေ ပသတ္ထဿ ဇော, အတိဝုဍ္ဎေ ဝုဍ္ဎဿ။ တက္ကေ ဂေါရသဝိသေသေ။ ဟောတီတိ ကြိယာပဒံ။
֍ * ၁၀၂၃။ ပဏေ ဇူတကာရာဒီနံ ကမ္မနိ။ ကဏှေ ကာဠေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၆။)֍ * ၁၀၂၄။ သမ္ဘဝေ သုက္ကေ။ အမေဇ္ဈေ အပဝိတ္တေ။
֍ * ၁၀၂၅။ ဣက္ကေ ဗဟုလောမေ ကာဠမိဂေ။ ဗဠိသေ မစ္ဆဝေဓနေ။ သေလဘေဒေ ဝင်္ကနာမကေ ပဗ္ဗတေ။
֍ * ၁၀၂၆။ ကုဏပမှိ မတကာယေ။ အဒ္ဓမှိ သမဒ္ဓဘာဂေ, တေနာဟ ‘‘ပုရိသေ’’တိ, ‘‘ပုရိသေ’’တိ စ ယေဘုယျပ္ပဝတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, တေနာဟ ‘‘ဝါ ခဏ္ဍံ သကလံ ပုမေ’’တိ။
֍ * ၁၀၂၇။ သံဝရီမုခေ ရတ္တိယာ အာဒိမှိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၇။)֍ * ၁၀၃၀။ ဒေဝဘေဒေါ ကုမ္ဘဏ္ဍော နာမ ယက္ခော။ ဝလ္လိဇာတိယံ ယဿာ ဖလာနိ ဥက္ခလိပ္ပမာဏာနိ ဟောန္တိ။ စတုတ္ထံသေ စတုတ္ထဘူတေ ကောဋ္ဌာသေ။ ပဒေ စရဏေ။ ပစ္စန္တသေလေ ပဗ္ဗတပါဒေ။
֍ * ၁၀၃၁။ လောဟန္တရေ သေတလောဟေ။ ဗဟုမှိ ဗဟုဝစနေ။ ကမ္မာရဘဏ္ဍဘေဒေ ‘‘တူ’’ဣတိ ချာတေ။ ခဋကေ ကုဉ္စိကပါဏိမှိ။
֍ * ၁၀၃၂။ ဒေါဏိယံ ကဋ္ဌမယေ ဓညမာနိကေ။ အဓိဋ္ဌိတိယံ ဥပရိဋ္ဌာနေ။ ဌာနေ ဌာနမတ္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၈။)֍ * ၁၀၃၄။ ကောဋ္ဌာသဘေဒသ္မိံ ‘‘ဝက္ကံ ဟဒယ’’န္တျာဒီသု [မ. နိ. ၁.၁၁၀]။ ဝင်္ကေ ကုဋိလျေ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအာသဝက္ခယသင်္ခါတာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ, အာဒိနာ အဋ္ဌ ဝိဇ္ဇာ ဂဟိတာ။ ဗုဒ္ဓိယံ ဉာဏေ။
֍ * ၁၀၃၅။ အနာကုလေ အာကုလရဟိတေ။ သိလောကေ အနုဋ္ဌုဘာဒေါ။ အဒ္ဓေ ဘာဂေ။ တီသု ပဇ္ဇော ပဇ္ဇသဒ္ဒေါ။
֍ * ၁၀၃၆။ ရုက္ခဘေဒသ္မိံ ဥဒကပ္ပသာဒနဖလေ။ ကိတ္တိမေ ကရဏေန နိပ္ဖတ္တေ။ ဝိဓေယျေ ဝစနဂ္ဂါဟိနိ။ ပုဗ္ဗမှိ ပူယေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၆၉။)֍ * ၁၀၃၇။ လဒ္ဓတ္ထရက္ခဏေ လဒ္ဓဿ ဓနာဒိကဿ အတ္ထဿ ရက္ခဏေ။ နိယောဇနေ ပေသနေ။ ကာရိယေ ဖလေ။
֍ * ၁၀၃၈။ အဿာသပ္ပတ္တေ လဒ္ဓဿာသေ။ ဗောဓိဒုမေ အမှာကံ ဘဂဝတော ဗောဓိရုက္ခေ။ ကုရူရေ ကက္ခဠကာရကေ။ နေသာဒမှိ မိဂမစ္ဆာဒိလုဒ္ဒေ။
֍ * ၁၀၃၉။ လဂ္ဂသ္မိံ သင်္ဂေ။ မဇ္ဈမှိ ဥဒရေ။ ဘာဂေ အသမဒ္ဓဘာဂေ။ ဓနိမှိ မဟဒ္ဓနေ။
֍ * ၁၀၄၀။ ဂဟနေ သင်္ကရေ။ သသန္တာနေ အတ္တနော နိယကဇ္ဈတ္တသန္တာနေ။ ဝိသယဂေါစရာနံ ဝိသေသော ဝုတ္တော။
ဂါထာဒ္ဓဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၀။)֍ * ၁၀၄၁။ ဘုဝနေ ကာမဘဝါဒိကေ။ ဇနေ ပါဏိမှိ။ ယသေ ကိတ္တိယံ။ ပဇ္ဇေ အနုဋ္ဌုဘာဒေါ။ ရုက္ခေ ရုက္ခဘေဒေ။
֍ * ၁၀၄၂။ ဝဋော ဝဋရုက္ခော။ ဝါယသေ ကာကေ။ ဗကေ သေတပတ္တေ။ အဝသရော အဝကာသော။ အဟံ ဒိနံ။ ကုစေ နာရိထနေ။ အဗ္ဘေ မေဃေ။
֍ * ၁၀၄၃။ ဥစ္ဆင်္ဂေ ပလ္လင်္ကောပရိဘာဂေ။ လက္ခဏေ ဉာပကေ။
ဒိဋ္ဌောဘာသေသု ဒဿနေ, ဩဘာသေ စာတိ အတ္ထေသု။
֍ * ၁၀၄၄။ သူရံသူသု သူရိယေ, ကိရဏေ စ။ ဒမေ ဒမနေ။ မာနံ မာနဝိသေသော။ သာနု ပဗ္ဗတသာနု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၁။)֍ * ၁၀၄၅။ တာပေါ သူရိယသန္တာပေါ။ သပစေ စဏ္ဍာလေ, သံ သုနခံ ပစတီတိ သပစော။ ပသု စတုပ္ပဒေါ။ ကုရုင်္ဂေါ အဇိနယောနိ။ ဥလူကော ကောဋရသကုဏော။ ဣန္ဒော သက္ကော။ ‘‘မဟိန္ဒေ ဂုဂ္ဂုလုလူက-ပလဂ္ဂါဟေသု ကောသိယော’’တိ အမရသီဟော။
֍ * ၁၀၄၆။ မာဏဝေါ မစ္စော။ အတ္တာ သရီရာဓိပတိဒေဝတာ။ သိရေ ဥတ္တမင်္ဂေ။ တိပုမှိ ကာဠလောဟေ။
֍ * ၁၀၄၇။ ဗလိ ဘာဂဒေယျော။ ဟတ္ထော ပါဏိ။ အံသု ဘာ။ ဒန္တေ ရဒေ။ ဝိပ္ပေ ဗြာဟ္မဏေ။ အဏ္ဍဇေ အဏ္ဍသဉ္ဇာတေ။ ပဇ္ဇေ အနုဋ္ဌုဘာဒေါ။ အာနနံ မုခံ။ အာစာရော အသီတိမဟာဝတ္တာဒိ။ ဓညင်္ဂေ ဘိန္နတဏ္ဍုလေ။ သုခုမေ အဏုမှိ။ ‘‘လဝလေသကဏာဏဝေါ’’တိ ဟိ အမရသီဟေန သုခုမပရိယာယော ကဏော ဝုတ္တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၂။)֍ * ၁၀၄၈။ ထူဏာ ဂေဟာဒီနံ ပဓာနဒါရု။ ဇဠတ္တံ မူဠှတ္တံ။ ကုမ္မာသော မာသဝိကတိ။ ဗျဉ္ဇနံ တဒညဗျဉ္ဇနံ။ ဖောဋော နာမ ယသ္မိံ ပူယေ ဝိပရီတေ ဒုက္ခဝေဒနာ နတ္ထိ။ ကပေါလော နာမ မုခစူဠိကာနံ အန္တရဋ္ဌာနံ။ မူလျေ မူလဓနေ။
֍ * ၁၀၄၉။ ဘာသပက္ခီ စ ပက္ခီ စ ဘာသပက္ခိနော, တေသု, ‘‘သကုန္တော ပက္ခိဘေဒေပိ, ဘာသပက္ခိ ဝိဟင်္ဂမေ’’တိ ဟိ ‘‘ဘာသန္တံ သုန္ဒရာကာရေ, ဘာသန္တော ဘာသပက္ခိနီ’’တိ စ ဝေါပါလိတော။ ‘‘သကုန္တော ဘာသပက္ခိနီ’’တိပိ ပါဌော။ ဘာဂျေ သုဘာသုဘာဝဟေ ကမ္မနိ။ ဝိဓာနေ ကရဏေ။
֍ * ၁၀၅၀။ ယော အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပုန ဩတရိတွာ ဥဒကဗ္ဘန္တရေ မစ္ဆေ ဂဏှာတိ, သော နီလသကုဏော စာတကော နာမ။ ဧဏေ ဧဏီမိဂချာတေ။ သရော ကဏ္ဍော။ သေဒေ သေဒနေ, သိဒ ပါကေ။ ပါကော ပစနံ။ ဘိက္ခုဘေဒေ ‘‘ဂဏပူရကော’’တျာဒီသု။ စယေ သမူဟေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၃။)֍ * ၁၀၅၁။ ပုဉ္ဇေ ပိဏ္ဍေ။ မေသော ဥသဘော မေထုနံ ကက္ကဋော သီဟော ကညာ တုလာ ဝိစ္ဆိကော ဓနု မကရော ကုမ္ဘော မီနောတိ မေသာဒိ။ လောဏေ လဝဏုတ္တမေ။ သံဝဋ္ဋေ ဝိနာသကပ္ပေ။ ကမုကေ တမ္ဗူလဖလရုက္ခေ။
֍ * ၁၀၅၂။ အမတေ ဒေဝတာဘောဇနေ။ လေပေ သုဒ္ဓသက္ခရစုဏ္ဏာဒိမယေ။ သတ္ထေ ဒီဃဒဏ္ဍေ သတ္ထဝိသေသေ။ နဇ္ဇန္တရေတိ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီတိ ပဉ္စသု မဟာနဒီသု ပဉ္စမာယ မဟာနဒိယံ။ ဘုဝိ ပထဝိယံ။ ကြိယာ နာရီသိင်္ဂါရဘာဝဇာ ကြိယာ။ ဝိလာသော ပန တဒညဇော။ အတြဇေ ပုတ္တေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၄။)֍ * ၁၀၅၃။ ကုထော ဟတ္ထိပိဋ္ဌတ္ထရဏံ။ ဝေဏီ နာရီနံ ကေသကလာပေါ။ ‘‘ပဝေဏီ ဝေဏီ ကုထယော’’တိ ဟိ ဝေါပါလိတော။ ‘‘ပဝေဏီ ကုလဝေဏီသူ’’တိပိ ကွစိ ပါဌော။ ဝုတ္တိ ဘဝနံ။ ဝုတ္တာ ဝုတ္တန္တော။ ဝေတနေ ကမ္မေန လဒ္ဓဗ္ဗေ။ ဘရဏေ ပေါသနေ, ဓာရဏေ စ။
֍ * ၁၀၅၄။ မရိယာဒသဒ္ဒေါ ဒွီသု။ သတ္တာ ဝိဇ္ဇမာနတာ။ သမိဒ္ဓိ သမ္ပတ္တိ။ သောပ္ပေ နိဒ္ဒါယံ။ ဝုတ္တိ ဇီဝိတဝုတ္တိ။
֍ * ၁၀၅၅။ ကုစ္ဆာ ဂရဟာ။ အပဝါဒေါ အဝဏ္ဏဝါဒေါ, အဘူတာက္ခာနမ္ပိ။ ဓညေ ဓညဝိသေသေ, ယဿ သီသံ အင်္ဂုဋ္ဌပ္ပမာဏံ ဒီဃဉ္စ။ ပိယင်္ဂု ဂန္ဓဒဗ္ဗံ။ မောက္ခေ နိဗ္ဗာနေ။ သိဝေ ကလျာဏေ။
֍ * ၁၀၅၆။ ရဉ္ဇနေ ကာသာယာဒိရဉ္ဇနေ။ သူရတေ မေထုနေ။ ဝါသေ ဝသနကြိယာယံ။
֍ * ၁၀၅၇။ ပတ္ထေ မာနတုမ္ဗေ။ နာဠေ ဥပ္ပလာဒီနံ နာဠေ။ ပိပါသာယံ ပါတုမိစ္ဆာယံ။ ဝုတ္တိ ဘဝနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၅။)֍ * ၁၀၅၈။ ပါဏျင်္ဂေ သင်္ခနာဘိယံ။ စက္ကန္တေ စက္ကဿ အန္တေ။
‘‘နာဘိ ပါဏျင်္ဂင်္ဂေ ခေတ္တေ၊ စက္ကန္တစက္ကဝတ္တိသု။
နာဘိ ပဓာနေ ကတ္ထူရိ-မံသေ စ ကွစိ ကိတ္တိတော’’တိ။ –
ဝေါပါလိတော။
֍ * ၁၀၅၉။ အန္တရေတိ ဒွိန္နံ အန္တရေ။ ‘‘ဝီစိ သုခတရင်္ဂေသူ’’တိ ဝေါပါလိတော။ ထိရတ္တေ ထိရဘာဝေ။ ‘‘ဓီရတ္တေ’’တိပိ ပါဌော, သောယေဝတ္ထော။ သဝေ သဝနေ။
֍ * ၁၀၆၁။ ဝိတ္တေ ဓနေ။ အင်္ကော လက္ခဏံ။ ဗုဒ္ဓိ ဉာဏံ။ ခေ အာကာသေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၆။)֍ * ၁၀၆၂။ ဝတေ တိတ္ထိယသမာစာရေ။ အာဂုမှိ အပရာဓေ။ မဏိ သိလာဝိကတိ, မဏိသင်္ခါတော ဝါ ရတနဝိသေသော ဣဓ မဏိ နာမ။ ဟာယနေ သံဝစ္ဆရေ။ ဝုဋ္ဌိ ဝဿနံ။
֍ * ၁၀၆၃။ လိပိ အကာရာဒီနံ သန္နိဝေသဝိသေသော။ မောက္ခော နိဗ္ဗာနံ။ ရတေ သူရတေ။
֍ * ၁၀၆၄။ ပါပေ စ အသုဘေ စ ရိဋ္ဌံ။ အရိဋ္ဌံပျတြ, တဗ္ဘာဝေ တတြ အကာရော။ အပရာဓော အာဒီနဝေါ။ ကေတုမှိ ပဋာကာယံ။ စိဟနေ လက္ခဏေ။ ‘‘ဓဇော သောဏ္ဍိကလေသေသု, ပဋာကာယဉ္စ စိဟနေ’’တိ ဝေါပါလိတော။
֍ * ၁၀၆၅။ ဒွါရမတ္တေပိ ဗဟိဒွါရေပိ။ ဣတော ပရံ ယေ အနေကတ္ထာ ဝုစ္စန္တေ, တေ ဝါစ္စလိင်္ဂါ။ ဖုဋေ ပါကဋေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၇။)֍ * ၁၀၆၆။ အဇ္ဈက္ခေ အဓိကတေ။ ဇဠေ အညာဏေ။ လောလုပေ အတိတဏှေ။ စလေ ကမ္ပိတေ။
֍ * ၁၀၆၇။ ဝိကတေ ဝိရူပေ။ ကောမလံ အကဌိနံ။ အတိခိဏော ကုဏ္ဌော။
֍ * ၁၀၆၈။ သိတေ သေတေ။ သူစကော ပေသုညကာရကော။ အဟိ သပ္ပော။ သက္ကေ ခမေ။ ‘‘သတ္တေ’’တိ ပါဌေ ပန သတ္တိယုတ္တေတျတ္ထော။ သမ္ဗန္ဓေ အဝိပ္ပယောဂေ။ အခိလေ သကလေ။
֍ * ၁၀၆၉။ ကေဝလံ အသမ္မိဿံ။ အန္တော အဝသာနံ။ အဓမော နိဟီနော။ ပဏတော ဗုဒ္ဓါဒီသု နိန္နော။ နိန္နော ထလပဋိပက္ခော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၈။)֍ * ၁၀၇၀။ သုဒ္ဓေ အညေန အသမ္မိဿိတေ။ ပူတေ မေဇ္ဈေ။
֍ * ၁၀၇၁။ ဗျာပေ ဗျာပိတေ။ ဘာဝိနိ အနာဂတေ ဝတ္ထုမှိ။ ထေရေ ဇိဏ္ဏေ။
֍ * ၁၀၇၂။ ဗဟုသဒ္ဒေါ ‘‘ဧကသ္မိံ, ဒွီသု စ န ပဝတ္တတီ’’တျာဒီသုယေဝ ပဝတ္တတီတိ မညမာနော ‘‘တျာဒေါ’’တိ ဝဒတိ။ ‘‘ဧကဝစနံ, ဗဟုဝစန’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ပန ဒွီသုပိ ဗဟုသဒ္ဒေါ ဝတ္တတေဝ။ အာစရိယေန ဝါ ပရသမယဝစနာနိ မနသိ ကတွာ ‘‘တျာဒေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တိဝိဓဉှိ တတ္ထ ဝစနံ ဧကဝစနံ ဒွိဝစနံ ဗဟုဝစနန္တိ။ သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ ဟိ ဗျာကရဏဿ သဗ္ဗေသံ ဝါဒါ ကတ္ထစိ ကထီယန္တေ။
ဓီ ဝုစ္စတိ ပညာ, သာ ယဿ အတ္ထိ, သ ဓီရော, ဗုဓော။ ဓာနံ ဝါ ဓီ, သာ ယဿတ္ထီတိ သ ဓီရော, ဓိတိမန္တော။ ဓုတေ စလေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၇၉။)֍ * ၁၀၇၃။ ယာနေ ဟတ္ထာဒိယာနေ ယောဂ္ဂံ။ ခမေ ပန ယောဂ္ဂေါ။
֍ * ၁၀၇၄။ ဝုဍ္ဎေ အာယုဝုဍ္ဎေ။ ကုလဇေ ကုလီနေ။ ဝုဒ္ဓါ အာယုဝုဍ္ဎော။ ဥရု ပမာဏတော မဟန္တော။
֍ * ၁၀၇၅။ ဝုတ္တေ ဝတ္တဗ္ဗေ။ ဥဂ္ဂတေ ဥဒ္ဓံဂတေ။ အာဒိတ္တေ အဂျာဒီဟိ, ဂဗ္ဗိတေ သဉ္ဇာတမာနေ။
֍ * ၁၀၇၆။ ဝိဂတေ ဝိဂတရာဂေ။ ဝါယနေ ဝီတေ ပဋေ။ ဘဇ္ဇိတေ ဓညာဒိကေ။ ဘဇ္ဇ ပါကေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၀။)֍ * ၁၀၇၇။ စယေ သမူဟေ။ သမော တုလျော။ အရိ သတ္တု။ ‘‘သမာဒိသူ’’တိပိ ပါဌော။ ဝီရေ အကာတရေ သူရေ။ ရဝိသူရောတိ ရဝိသူရိယော ‘‘သူရော’’တိ ဝုတ္တော။ ကုဒ္ဓေ ကောဓသဟိတေ။ ဒူသိတေ အပ္ပိယေ။
֍ * ၁၀၇၈။ အရိမှိ သတ္တုမှိ ဒိဋ္ဌော။ ဣက္ခိတေပိ ဒိဋ္ဌော။ ပေါတေ ဗာလကေ။ ဝတေ ဧကန္တသာဓနေ ဝတကမ္မေ။
֍ * ၁၀၇၉။ သလာကာယံ ကုသာဝဟာရေ။ ဒဗ္ဗေ ဝရဟိသတိဏေ။ ခယေ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿီတိ။ သကုဏေပိ ဝယော ‘‘ဝိသယုတ္တန္နဘုတ္တာနံ, ဝယာနံ မရဏံ ဘဝေ’’တျာဒီသု။ ဂဗ္ဗော အဘိမာနော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၁။)֍ * ၁၀၈၀။ ဗိဠာလေ မဇ္ဇာရေ။ နကုလေ အဟိသတ္တုမှိ။ မန္ထနော ခီရမန္ထနဒဏ္ဍော။ သတ္တု တဏ္ဍုလဝိကတိခဇ္ဇဝိသေသော။ အဿာဒိလောမေ အဿာဒီနံ လောမေ။ ဃာတော မရဏံ။ ရာသိ ပုဉ္ဇော။
֍ * ၁၀၈၁။ ဂေါပဂါမေ ဂေါပါလာနံ ဂါမေ။ ရဝေ သဒ္ဒေ။ သာရထိ ပါဇိတာ။ ဝန္ဒီ ထုတိပါဌကော။
‘‘သာရထိမှိ တိစ္ဆကေ စ၊ ပသုတေ ဝေဒိတေပိ စ။
ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏိယာ ဇေပိ၊ ဝိသူတော ပါဒဝန္ဒိသူ’’တိ။ –
ဝေါပါလိတော။ ပုပ္ဖေ သုတ္တာဒိနာ အသင်္ခတေ။ တဒ္ဒါမေ ပုပ္ဖဒါမေ သုတ္တာဒိနာ သင်္ခတေ။ သကဋေ အနေ။ ဟယေ အဿေ။
֍ * ၁၀၈၂။ အစ္စနေ ပူဇာယံ။ ဘေ နက္ခတ္တေ။ နေတ္တမဇ္ဈေ ‘‘သူလာ’’တိ ချာတေ။ ဩဓိ မရိယာဒေါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၂။)֍ * ၁၀၈၃။ ပုဏ္ဏတာ ပရိပုဏ္ဏတာ။ အဝဇ္ဇံ ဒေါသော။ မနက္ကာရေပိ အာဘောဂေါ။ အာဠိသဒ္ဒေါ ဣတ္ထီ။ သခီ ဝယသာ။ သေတု ဇလဝါရဏော, နဒျာဒိမဂ္ဂေါ စ။ သတ္တေ သတ္တိယုတ္တေ, ထိရေတျတ္ထော။ ‘‘ဒဠှော ထူလေ ဘုသေ သတ္တေ, ပဂါဠှေပိ ဒဠှေ မတော’’တိ ဝေါပါလိတော။
֍ * ၁၀၈၄။ မောက္ခေ နိဗ္ဗာနေ, အရဟတ္တဖလေပိ။ သာမိနိ ပတိမှိ။ ဓာရကေတိ ဓာရေတီတိ ဓာရကော, တတ္ထ။ ပေါသကေပိ ဘတ္တာ။
֍ * ၁၀၈၅။ သိခါ စူဠာ။ ပိဉ္ဆံ ပုစ္ဆံ။ အတ္တနိ ‘‘သံဃိကံ ပုဂ္ဂလိက’’န္တျာဒီသု။ ခေပေ နိန္ဒာယံ။
֍ * ၁၀၈၆။ ရူပေ ဝဏ္ဏေ။ ကရီသေ ဂူထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၃။)֍ * ၁၀၈၇။ ခဏ္ဍေ သကလေ။ ပဏ္ဏေ ရုက္ခာဒီနံ ပဏ္ဏေ။ ကဏ္ဍေ သရေ။ သလာကာ ဝဏောပယုတ္တာ။ သုစိနော ဘာဝေါ သုစိတ္တံ, တသ္မိံ။ ဂတေ ဂမနကြိယာယံ။ ‘‘ဓာဝ ဂတိသုဒ္ဓိယ’’န္တိ ဟိ ဓာတုပါဌော။ ဟာဝေါ ဣတ္ထီနံ သိင်္ဂါရဘာဝဇကြိယာ။ အဝိဇ္ဇာယ အညာဏေ။ မုစ္ဆနေ ဝိသညိဘာဝေ။
֍ * ၁၀၈၈။ ဃမ္မဇလံ ကာယေ ဥဏှေန သဉ္ဇာတဇလံ။ ပါကေ ပစ္စနေ။ ဂေါဠေ ‘‘မု-ယီ’’ဣတိ ချာတေ မတ္တိကာဂုဠကေ။ ဥစ္ဆုမယေ ဥစ္ဆုရသသဉ္ဇာတေ။ မိတ္တေ ပိယမိတ္တေ, မိတ္တမတ္တေ ဝါ။ သဟာယေ အတ္ထစရေ။ ပဘူ အဓိပတိ။ သော ပုလ္လိင်္ဂေါ။
֍ * ၁၀၈၉။ ကုရူရေ ကက္ခဠကမ္မန္တေ။ ပရသ္မိံ ပရဋ္ဌာနေ, ပရလောကေ ဝါ။ အတြ ဌာနေ, လောကေ ဝါ။ အင်္ကော စိဟနံ။ အပရာဓေ နာဋကပရိစ္ဆေဒေပိ အင်္ကော။ အပဝါဒေါ လောကဂရဟာ။ ဒေသေ ဒေသဝိသေသေ။ ‘‘ဘဝေ ဇနပဒေါ ဒေသေ, ဇနေ ဇနပဒေပိ စေ’’တိ ဝေါပါလိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၄။)֍ * ၁၀၉၀။ ပဇ္ဇေ သိလောကေ။ ဝစီဘေဒေ ဗျတ္တဝါစာယံ။ အနွယေ သန္တာနေ။ သရူပသ္မိံ သမာနဘာဝေ။ အဓောဘာဂေ စ တလံ။
֍ * ၁၀၉၁။ ဝိလဂ္ဂေ ကာယမဇ္ဈေ။ ဝေမဇ္ဈေ မဇ္ဈသာမညေ။ ကုသုမံ ပသဝံ။ ဥတု ဣတ္ထိပုပ္ဖံ။ သုဗ္ဗတေ သုန္ဒရေ ဝတေ။
֍ * ၁၀၉၂။ ကောသေ လိင်္ဂပသိဗ္ဗကေ။ ဂဗ္ဘရေ ဂုဟာယံ။ ဗိလေ ကိပိလ္လိကာဒီနံ အာဝါသေ။ ဂဏ္ဍကေ ခဂ္ဂဝိသာဏေ။ ကဒမ္ဗေ ‘‘ထိန’’ဣတိ ချာတေ။ ဒုမေ ရုက္ခေ။ စယေ သမူဟေ။
֍ * ၁၀၉၃။ ဘေ နက္ခတ္တဘေဒေ။ ဓေနုယံ သိင်္ဂိနိယံ။ ယောနိယံ ဣတ္ထီနံ အင်္ဂဇာတေ။ သိရေ သီသေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၅။)֍ * ၁၀၉၄။ ဘောဂီသဒ္ဒေါ ဘောဂဝတိ ပုဂ္ဂလေ, ဥရဂေ စ။ သိဝေါ မဟိဿရော။ ဗလေ ထာမေ။ ပဘာဝေ တေဇသိ။ ‘‘ဝီရိယံ သုက္ကေ ပဘာဝေ, တေဇော သာမတ္ထိယေသွပီ’’တိ ဝေါပါလိတော။ တေဇသဒ္ဒေါ ပန တေသု စ ယထာဝုတ္တေသုပိ ဒွီသွတ္ထေသု, ဒိတ္တိယဉ္စ ဝတ္တတိ။
֍ * ၁၀၉၅။ သန္တတိ အာဓာရော။ ခဂ္ဂင်္ဂေ ခဂ္ဂဿ တိခိဏာဝယဝေ။ သူတေ သာရထိမှိ။ ပဋိဟာရေ ဝစနဟာရေ။ ‘‘ဝိဒ လာဘေ’’တိ ဓာတွတ္ထတော ဝိတ္တိ။ ပီဠာ ဝိဗာဓာ။
֍ * ၁၀၉၆။ ရဝေ သဒ္ဒေ။ ပလာသေ နိတ္တဏ္ဍုလဝီဟိမှိ။
֍ * ၁၀၉၇။ ရုက္ခေ အမ္ဗဋ္ဌရုက္ခေ။ ပရသမယေ ပန ဗာဓာ။ အဓိကပ္ပေမေ အတိသယပေမေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၆။)֍ * ၁၀၉၈။ ကေတုမှိ ဓဇေ။ လေချေ လိခိတဗ္ဗေ လေခေ။ ရာဇိယံ တု လေခါ။
֍ * ၁၀၉၉။ သတ္ထေ အာဝုဓဘေဒေ။ သတ္တေ ပါဏိမှိ။ စယေ သမူဟေ။
֍ * ၁၁၀၀။ အာဠိယံ နဒီမဂ္ဂေ, ဇလဓာရဏေ စ။
֍ * ၁၁၀၁။ သံသဒေ သဘာယေ။ အယနသဒ္ဒေါ ဂမနေ, ပထေ စ ဝတ္တတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၇။)֍ * ၁၁၀၂။ ရုက္ခန္တရေ ဂဏဒုမေ။ သူရေ သူရိယေ။ ကောဏေ ဝိဒိသာယံ။ ဟယေ တုရင်္ဂေ စ အဿော။ ခန္ဓေ ဘုဇသိရေ။ အစ္စိသဒ္ဒေါ ဇာလာယံ အဂ္ဂိဇာလာယံ။ အံသုမှိ တဿ, အညေသဉ္စ အံသုမှိ ဝတ္တတိ။ သော စ နော ပုမေ ပုလ္လိင်္ဂေ န ဝတ္တတိ။
֍ * ၁၁၀၃။ အဘာဝသဒ္ဒေါ နာသေ ဝိဇ္ဇမာနဿ နာသေ။ အသတ္တသဒ္ဒေါ အဝိဇ္ဇမာနတ္ထေ ဝတ္တတိ။ ဘုတ္တိ ဘုဉ္ဇနကြိယာ။ ပါဏေ အာယုမှိ ဇီဝံ။ ဇနေ ပါဏဝတိ ဇီဝေါ။
֍ * ၁၁၀၄။ ဆဒနေ ဂဟာဒီနံ ဆဒနေ။ ရာသိ ပုဉ္ဇော, သဟဓမ္မီနံ ဂဏော စ။
‘‘နိကာယော နိလယေ လက္ချေ၊ သံဟတာနံ သမုစ္စယေ။
ဧကတ္ထ ဘာဇိနိ ဝသေ၊ ပရမတ္တနိ ဝုစ္စတေ’’တိ။ –
ဝေါပါလိတော။ ယဇနေ ဒေဝပူဇာယံ။ အစ္စနေ ပူဇာမတ္တေ။ ဒိက္ခ မုဏ္ဍိယောပနယနနိယမဗ္ဗတာဒေသေသု။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၈။)֍ * ၁၁၀၅။ ကရဏံ ကာရော, သော ဧဝ ကာရိကာ, ကြိယာ, သကတ္ထေ ဏိကော။ ပဇ္ဇေပိ သောယေဝတ္ထော။ စိဟနေ လက္ခဏေ။ ထီရဇေ ဣတ္ထီနံ ဥတုမှိ။ ပုပ္ဖေ သုမနေ။ ဝါနရေ မက္ကဋေ။
֍ * ၁၁၀၆။ အဓရေ ဒန္တာဝရဏေ။ ခရဘေ ‘‘က-လ-အဥ’’ဣတိ ချာတေ။ လောဘပုဂ္ဂလေပိ လုဒ္ဓါ။ အာဝိလေ အနစ္ဆေ။
֍ * ၁၁၀၈။ ဟာသော စ ဂန္ဓော စ ဟာသဂန္ဓာ, တေသု။ ဂန္ဓောတြ ဒူရဂါမီ။ ကလျာဏေပိ စာရု။ ခလ စလနေ, သဉ္စယေ စ, တော, ခလိတော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၈၉။)֍ * ၁၁၀၉။ ဝက္ကလေ ရုက္ခတ္တစေ။ အဓိရောဟေ အာရောဟနကြိယာယံ။ ဝတ္ထန္တရံ ဝိစိတ္တရူပံ ဝတ္ထံ, ယံ စီနဒေသေ သဉ္ဇာတံ။
֍ * ၁၁၁၀။ ပဋိဟာရေ ‘‘ဍ-ဂါ’’ဣတိ ချာတေ။ မုခေ ဘတ္တာဒီနံ ပဝေသနဋ္ဌာနေ။ ပေတေ ပရလောကံ ဂတေ။ အပရဏ္ဏံ မုဂ္ဂါဒိ။ ကာလော တိံသရတ္တိဒိဝပရိစ္ဆိန္နော။
֍ * ၁၁၁၁။ ဒေါသေ ကောဓေ။ ဃာတေ မာရဏေ။ မိဂါဒေါ စတုပ္ပဒေ။ ဆဂလေ အဇေ။ အရူပေ ဖဿာဒိကေ။ အဝှယေ သညာယံ။ ဒရထေ ကာယစိတ္တသမ္ဘူတေ သန္တာပေ။ ဘီတိ ဘယံ။
֍ * ၁၁၁၂။ ဘာရေ ခန္ဓဘာရာဒိကေ။ သုဇာသဒ္ဒေါ ဒဗ္ဗိယံ ကဋစ္ဆုယံ, ဣန္ဒဇာယာယံ သက္ကဿ ဘရိယာယဉ္စ။ ဝိဟာယသေ အာကာသေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၀။)֍ * ၁၁၁၃။ မဏိကေ မဟတိ ဥဒကဘာဇနေ။ ရတနေ အသ္မဝိကာရေ ရတနသာမညေ။ သေလော စန္ဒနပဗ္ဗတော။ အာရာမေ ပုပ္ဖာရာမာဒိအာရာမေ။
‘‘မလယော ဒေသေ သေလင်္ဂပဗ္ဗတန္တရေ, မလယာတိဝုတာယဉ္စာ’’တိ ဝေါပါလိတော။ အင်္ကော စိဟနံ။
֍ * ၁၁၁၄။ သပ္ပိမှိ ဃတေ, တဒညေ ဟောတဗ္ဗေ စ ဟဝိ။
‘‘ရဟသိ စ ဝိစာရေ စ, ဝိဝေကော ဇလဒေါဏိယ’’န္တိ ဝေါပါလိတော။
‘‘ဝေဂေါ ဇဝေ ပဝါဟေ စ, မဟာကာလဖလေပိ စေ’’တိ [မေဒိနီကောသ ၃.၂၄] ဝေါပါလိတော။ ခိလေ အဏုခါဏုမှိ။ ကဏေ အပ္ပေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၁။)֍ * ၁၁၁၆။ နေတ္တန္တေ စက္ခုကောဏေ။ စိတ္တကေ တိလကေ။
‘‘အပါင်္ဂံ အင်္ဂဟီနေ စ, နေတ္တန္တေ တိလကေပိ စေ’’တိ [မေဒိနီကောသ ၃.၂၈] ဝေါပါလိတော။ မုတ္တာဂုဏေ သုတ္တဗန္ဓမုတ္တာယံ။ ဂဟဏံ ဂါဟော, တသ္မိံ။ မကုဠေ အပုပ္ဖိတေ။ ရသေ လောဏရသေ။
֍ * ၁၁၁၇။ အဂေါ, နဂေါ စာတိ ဒွေ အဘိဓာနာနိ သေလရုက္ခေသု ဝတ္တန္တိ။ သွပ္ပေ သုဋ္ဌု အပ္ပေ, အပ္ပတရေတျတ္ထော။ အဝဓာရဏေ ‘‘နမနမတ္တ’’န္တျာဒီသု။ အစ္စနေ ပူဇာယံ။
֍ * ၁၁၁၈။ ဆိဒ္ဒေ ဒေါသေ။ ဩတရဏံ ဇလတိတ္ထာဒီသု အဝတရဏံ။ အယျကေ ပိတုပိတရိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၂။)֍ * ၁၁၁၉။ ရုက္ခေ ခဂ္ဂဖလေ။ သုနေ သုနခေ။ ဂန္ဓေ အဓိဝါသနဂန္ဓေ။
֍ * ၁၁၂၀။ ကောဏေ အဿေ။ သဝနေ သောတေ။ ပန္တိယံ ဝီထိယံ။ ဘာဂျံ ပုညံ။ ဧကဒေသော တတိယဘာဂါဒိ။ အဇပါလကေ ပေါက္ခရေ။ ‘‘ကုဋ္ဌံ ရောဂေ သုဂန္ဓေ စာ’’တိ ဝေါပါလိတော။
֍ * ၁၁၂၁။ သေနာသနေ ဝိဟာရာဒိကေ။ သေနေ ပီဌာဒိကေ။ စုန္ဒဘဏ္ဍမှိ စုန္ဒာနံ ဥပကရဏေ။ ‘‘ဘမော’မ္ဗုနိဂ္ဂမေ ဘဏ္ဍိ, စုန္ဒာချေ သိပ္ပိယန္တကေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝေါပါလိတော။ အံသုသဒ္ဒေါ ဝတ္ထာဒီနံ လောမေ, ကရေ ကိရဏမတ္တေ စ။ အဗျယေ ပကာရာဒိကေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၃။)֍ * ၁၁၂၂။ ခဇ္ဇန္တရေ သူကရဝစ္စသဏ္ဌာနေ ဓညဝိကာရေ။ ဒိသေ ရိပုမှိ။ ပတိ ဓဝေါ။ အရိယော အဓိပတိ။
֍ * ၁၁၂၃။ ရာဂေ ကသာယာဒိကေ ရာဂေ။
‘‘ရင်္ဂေါ ဒါနေ ခလေ ရာဂေ, တစ္ဆေ ရင်္ဂံ တိပုမှိ စေ’’တိ ဝေါပါလိတော။ ပေယျေ ဥဒကာဒိကေ။ ပီတိယံ ပိဝနကြိယာယံ။ ‘‘ရက္ခဏေ ပီတိယံ ပါန’’န္တိ ဝေါပါလိတော။ ဣဏေ, ဥက္ခေပနေ စ ဥဒ္ဓါရော။ ဥမ္မာရေ ဒွါရုမ္မာရေ။ ဧဠကသဒ္ဒဿ အဇဿာပိ ဝါစကတ္တာ ‘‘ဧဠကော အဇေ’’တိ ဝုတ္တံ။
֍ * ၁၁၂၄။ ပဟရဏံ ပဟာရော, ပေါထနံ။ ပဟရတိ ဧတ္ထာတိ ပဟာရော, ယာမော, ဟာယနော သံဝစ္ဆရော။ ကုဏ္ဍိကာယံ ‘‘ကယာ’’ဣတိ ချာတာယံ။ အာဠှကေ စတုပတ္ထပ္ပမာဏေ။ ဘုသမှိ တဏ္ဍုလတ္တစေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၄။)֍ * ၁၁၂၅။ အာဝါဋေ ကူပေ။ စယေ သမူဟေ စ။ ကာသု သာ, ကာရဏေ, ရဟသိ စ ဥပနိသာ။
‘‘ဘဝေ ဥပနိသာ ဓမ္မေ, ဝေဒန္တေပိ ရဟသျမ္ပီ’’တိ ဝေါပါလိတော။ ပေါဋဂလေ ‘‘ဖော-ခါ’’ဣတိ ချာတေ။ ဂုဏေတရေ အဝဇ္ဇေ။
֍ * ၁၁၂၆။ ယုတ္တေ ‘‘အဋ္ဋံ ဝိနိစ္ဆိနာတီ’’တျာဒီသု။ အဋ္ဋာလေ ‘‘ဂေါပုရဋ္ဋေဟိ သံယုတ္တ’’မိစ္စာဒီသု။ အဋ္ဋိတေ ‘‘အဋ္ဋဿရံကရောတီ’’တျာဒီသု။ အဋ္ဋ အဘိယောဂေ, အဋ္ဋ အတိက္ကမဟိံသာသူတိ ဓာတွတ္ထော။ ကာနနေ ဝနေ။ ဥပ္ပတ္တိယံ ဇနနေ, ဝိဟာယသာဂမနေ စ။
֍ * ၁၁၂၇။ လာမကေ နိဟီနေ။ ခန္ဓေ ရူပါဒိကေ။ မူလံ မူလဓနံ။ ဥပဒါ ပဟေဏကံ။ အဝတ္ထာယံ, ပဋဿ အန္တေ စ ဒသာ။ ဃာတော မာရဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၅။)֍ * ၁၁၂၈။ ဂဗ္ဗေ မာနေ။ ဃဋနံ သိလေသကရဏံ။ ရာသိ ပုဉ္ဇော, ဧတေသု ဃဋသဒ္ဒေါ။ အဘိဟာရေ ပူဇာယံ။ ဗန္ဓနေ ‘‘ပါကာရစယော’’တျာဒီသု။
֍ * ၁၁၂၉။ ထောကေ အပ္ပကေ။ ဒါနေ, ဟာနိယဉ္စ စာဂေါ။ ဂီဝါ, ဂလော စာတိ ဒွေ အဘိဓာနာနိ ဣဏေ သိယုံ။ ‘‘ဣဏေ ဂီဝါ ဂလေပိ စာ’’တိပိ ပါဌော။ ဂလေ ကဏ္ဌေ။
֍ * ၁၁၃၀။ ဒဏ္ဍေပိ သာဟသံ။ ပဋေ ဝတ္ထဝိသေသေ ဘင်္ဂံ။ သာဏာဒိကေ မိဿိတွာ ကတဉှိ ဝတ္ထံ ‘‘ဘင်္ဂ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဆဝကေ ကဠေဝရေ။
֍ * ၁၁၃၁။ အနင်္ဂေ မာရေ။ ဒုမေ ကရဟာဋကေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၆။)‘‘မဒနော မာရဓုတ္တရ-ဝသန္တဒုမသိတ္ထကေ’’တိ ဝေါပါလိတော။ ပမာတရိ မာတုမာတရိ။ ဝေဌေ ဥဏှီသေ စ ဝေဌနံ။
֍ * ၁၁၃၂။ တဏ္ဍုလေယျေ တိလဖလသာကေ။ အယျေ သာမိနိ။ မုတ္တိ မုစ္စနံ။
֍ * ၁၁၃၃။ အင်္ကေ လက္ခဏေ။ အာကာရေ သီသစလနာဒိကေ။ ဝပ္ပေ ဝပ္ပနီယဗီဇေ။ တဋေ တီရေ စ ဝပ္ပော, ပါကာရမူလေ, နေတ္တဇလေ, ဥသုမေ စ ဝပ္ပော။ အနုညာယံ, ဝေါဟာရေ စ သမ္မုတိသဒ္ဒေါ။ အက္ခတသဒ္ဒေါ လာဇာသု ဓညဝိကတီသု နပုံသကေ။
֍ * ၁၁၃၄။ ယာဂေ ဒေဝပူဇာယံ, သဒါဒါနေ စ သတြံ။ သသု ဟိံသာယံ, တြဏ, သတြံ။ ဩသဓိမှိ, စန္ဒေ စ သောမော။
‘‘သောမော ကုဝေရေ ပိတုဒေဝတာယံ၊
ဝသုပ္ပဘေဒေ ဝသုဓာကရေ စ။
ဒိဗ္ဗောသဓိသာမလတာသမီရ-
ကပ္ပူရနီရေသု စ ဝါနရေ စာ’’တိ။ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၇။)ဝေါပါလိတော။ ယုဂဂေဟင်္ဂေတိ ပုဗ္ဗာပရာယာမဝသေန ထမ္ဘာနံ ဥပရိ ဌပိတေ ယုဂဘူတေ ဂေဟာဝယဝေ။ ဒက္ခိဏုတ္တရာယာမဝသေန ဌပိတေ ဂေဟင်္ဂေ သံဃာဋော။
ဂါထာပါဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
အနေကတ္ထဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၄. အဗျယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
֍ * ၁၁၃၆-၁၁၃၇။ စိရဿာဒယော စတ္တာရော စိရတ္ထကာ။ စိရာယ, စိရာ စာတြ။ သဟာဒယောပိ စတ္တာရော သဟတ္ထာ။ ပုနပ္ပုနမာဒယော ပဉ္စ ပုနပ္ပုနတ္ထာ။ ဝိနာဒယော ပဉ္စ ဝဇ္ဇနတ္ထာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၈။)֍ * ၁၁၃၈။ ဗလဝံ သုဋ္ဌု အတီဝ ကိမုတ သု အတိ ဧတေ ဆ အတိသယတ္ထေ။ ပသံသာယဉ္စ သုဋ္ဌု။ ပဉှေပိ ကိမုတ။ အာဟော ကိံ ကိမု ဥဒါဟု ကိမုတ ဥဒ ဧတေ ဆ ဝိကပ္ပေ ဝိတက္ကေ။ တတြ အာဟောသဒ္ဒေါ ဒီဃာဒိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌော အာဟော ဥဒါဟု စ, ဝိကပ္ပတ္ထေ ဝိဘာဝနေ’’တိ ဟိ ဘာဂုရိ။ ခါဏုရယမာဟော ပုရိသော။ ရုဒ္ဒေါ တု ရဿာဒိမာဟ ‘‘ဣဿရေပျဓိကေပိ စ, ဝိကပ္ပေဝိမှယေပျဟော’’တိ။ ကိမုသဒ္ဒေါ ရဿန္တော။ ကိမာယံ ခါဏု, ကိမု ပုရိသော။ ဥဒသဒ္ဒေါ ရဿာဒိ။ ဓူမောယမောဒ ကာပေါတံ, သမူဟတ္ထေ ဏော။ ကိဉ္စသဒ္ဒေါပိ ဝိကပ္ပေ။ ကိမုတသဒ္ဒေါ အတိသယေတိ ဝုတ္တော။
֍ * ၁၁၃၉။ ဘော အရေ အမ္ဘော ဟမ္ဘော ရေ ဇေ အင်္ဂ အာဝုသော ဟေ ဟရေ ဧတေ ဒသ အဝှာနေ။ ဟံ ဟောသဒ္ဒါပျတြ။ ကထံ ကိံသု နနု ကစ္စိ နု ကိံ ဧတေ ဆ သမာ သမာနတ္ထာ။
֍ * ၁၁၄၀။ အဓုနာ, ဧတရဟိ, ဣဒါနိ, သမ္ပတိ စာတိ စတ္တာရော ဣဒါနီတျတ္ထေ။ အညဒတ္ထု တဂ္ဃ သသက္ကံ အဒ္ဓါ ကာမံ ဇာတု ဝေ ဟဝေ ဧတေ အဋ္ဌ ဧကံသေ ဧကံသတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၅၉၉။)֍ * ၁၁၄၁။ ယာဝတာဒယော သတ္တ ပရိစ္ဆေဒဝါစကာ။ တတြ ယာဝတာ, ယာဝါတိ ဒွေ အနိယမပရိစ္ဆေဒတ္ထဝါစကာ။ တာဝတာ, တာဝ, ဧတ္တာဝတာတိ နိယမပရိစ္ဆေဒတ္ထဝါစကာ။ ကိတ္တာဝတာ, ကီဝေတိ ပရိစ္ဆေဒပုစ္ဆနတ္ထဝါစကာ။
֍ * ၁၁၄၂-၁၁၄၃။ ယထာ တထာ ယထေဝ ဧဝံ ယထာနာမ ယထာဟိ သေယျထာပိ ဧဝမေဝံ ဝါ တထေဝ ယထာပိ ဧဝမ္ပိ သေယျထာပိ နာမ ယထရိဝ ယထာ စ ဝိယ တထရိဝ ဣစ္စေတေ သတ္တရသ ပဋိဘာဂတ္ထေ သဒိသတ္ထေ ဘဝန္တိ။
֍ * ၁၁၄၄။ သံ, သာမံ, သယဉ္စေတိ တယော သယမိစ္စတ္ထေ။ အာမ သာဟု လဟု ဩပါယိကံ ပတိရူပံ သာဓု ဧဝံ ဧတေ သတ္တ သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထေ။ အာမန္တာပျတြ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၀။)֍ * ၁၁၄၅။ ယမာဒယော ဆ ကာရဏတ္ထေသိယုံ။ စနသဒ္ဒေါ, စိသဒ္ဒေါ စာတိ ဒွေ အသာကလျေ အသကလတ္ထေ။ ကဒါစနံ, ကဒါစီတျာဒိ ပယောဂေါ။ မုဓာသဒ္ဒေါ နိပ္ဖလေ ဖလရဟိတေ, နိပ္ပယောဇနေတျတ္ထော။ အမူလေပိ စ မုဓာ။
֍ * ၁၁၄၆။ ဇာတုသဒ္ဒေါ ဧကံသေပိ။ သဗ္ဗတော, သမန္တတော, ပရိတော, သမန္တာ စာတိ စတ္တာရော တုလျတ္ထာ။
֍ * ၁၁၄၇။ န အ နော မာ အလံ နဟိ ဣစ္စေတေ ဆ နိသေဓေ။ စေ, သစေ, ယဒီတိ တယော ယဒျတ္ထေ။ သဒ္ဓံသဒ္ဒေါ အနုကူလတ္ထေ။ နတ္တံ ဒေါသော စ ရဇနီယမိစ္စတ္ထေ။ ဒိဝါသဒ္ဒေါ အဟေ အဟနီတျတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၁။)֍ * ၁၁၄၈။ ဤသံ, ကိဉ္စိ, မနံ ဣစ္စေတေ အပ္ပတ္ထေ။ အတက္ကိတေ အဝိတက္ကိတေ။ ဗလက္ကာရေ တု သာဟသံ။ အဂ္ဂတော, ပုရတော စ ပုရေဣစ္စတ္ထေ။ ပေစ္စ အမုတြသဒ္ဒါ ဘဝန္တရေ။
֍ * ၁၁၄၉။ အဟော စ ဟိ စာတိ ဧတေ ဝိမှယေ။ ဝိကပ္ပေပိ အဟော။ သမ္မောဒေပိ ဟိ။ တုဏှီသဒ္ဒေါ မောနေ အဘာသနေ။ အာဝိ, ပါတု စ ပါကဋတ္ထေ။ သဇ္ဇု သပဒိသဒ္ဒါ တင်္ခဏေတျတ္ထေ။
֍ * ၁၁၅၀။ သုဒံ ခေါ အဿု ယဂ္ဃေ ဝေ ဟာဒယော ဟကာရာဒယော စ ပဒပူရဏေ သိယုံ။ အန္တရေန, အန္တရာ, အန္တော စာတိ ဧတေ အဗ္ဘန္တရေဣစ္စတ္ထေ။ အဝဿံ, နူန စ နိစ္ဆယတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၂။)֍ * ၁၁၅၁။ သံသဒ္ဒေါ ဒိဋ္ဌာသဒ္ဒေါ အာနန္ဒတ္ထေ။ သမုပဇော, သံပျတြ။ ကာမပ္ပဝေဒနေ ဣစ္ဆာယ အက္ခာနေ ကစ္စိ ဇီဝတိ တေ မာတာ, မမေဒမဘိမတမိစ္စတ္ထေ။ ဥသူယောပဂမေ ဥသူယာပုဗ္ဗကေ ဥပဂမေ။
‘‘ကာမာနုမတိယံ ကာမော,
ဥသူယောပဂမေပိ စာ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။
ဥသူယောပဂမာနုညာဏေပိစာယံ အတ္ထော ဒိဿတေ။
֍ * ၁၁၅၂-၁၁၅၃။ ယထာတ္တန္တိ သစ္စံ။ တထဿ အနတိက္ကမော ယထာတထံ, ယထာတ္ထေ အဗျယီဘာဝေါ။ တထသဒ္ဒေါယံ ဘူတပရိယာယော။ သဒါသဒ္ဒေါ, သနံသဒ္ဒေါ စာတိ နိစ္စေ။ သနသဒ္ဒေါပျတြ။ ပါယော, ဗာဟုလျဉ္စ သမာ။ ပဉ္စကံ ဗာဟျေ။ သဏိကံသဒ္ဒေါ အသီဃေ။
֍ * ၁၁၅၄။ သမ္မာ, သုဋ္ဌူတိ ဒွေ အဘိဓာနာနိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၃။)֍ * ၁၁၅၅။ သာယံ သာယေ သာယနှေ။ အတြာဟေတိ ဣမသ္မိံ အဟနိ အဇ္ဇသဒ္ဒေါ။
֍ * ၁၁၅၆။ ယတ္ထာဒယော တယော အနိယမဋ္ဌာနာဒိဝါစကာ။ တတ္ထာဒယော နိယမဋ္ဌာနာဒိဝါစကာ။
֍ * ၁၁၅၇။ သမ္မုခါ, အာဝိ, ပါတု စ သမာနတ္ထာ။
֍ * ၁၁၅၈။ အပ္ပေဝါဒယော တယော သံသယတ္ထမှိ။ ဣတိ ဣတ္ထံ ဧဝံသဒ္ဒါ နိဒဿနေ ဝတ္တန္တိ။ ကထဉ္စိသဒ္ဒေါ ကိစ္ဆတ္ထေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၄။)֍ * ၁၁၅၉။ ခေဒေါ ခိန္နတာ။ ပစ္စက္ခေ သစ္ဆိသဒ္ဒေါ။ ထိရေ, အဝဓာရဏေ စ ဓုဝံ။ တိရော တိရိယံသဒ္ဒါ သမာ။ ဒုဋ္ဌုကုသဒ္ဒါ ကုစ္ဆာယံ။
֍ * ၁၁၆၀။ အာသိဋ္ဌတ္ထမှိ သုဝတ္ထိ။ ဓိသဒ္ဒေါ နိန္ဒာယံ။ ကုဟိဉ္စနာဒယော သတ္တ ဌာနာဒိပုစ္ဆနတ္ထာ။
֍ * ၁၁၆၁။ ဣဟ ဣဓ အတြ ဧတ္ထ အတ္ထ ဧတေ ဩကာသတ္ထာဒိဝါစကာ။ သဗ္ဗသ္မိံ ကာလာဒိကေ သဗ္ဗတြာဒိဒွယံ။ ကိသ္မိံ ကာလေ ကဒါ။ ကသ္မိံ ကာလေ ကုဒါစနံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၅။)֍ * ၁၁၆၂-၁၁၆၃။ ဝိဘတျန္တနာမသရာချာတပတိရူပကေ အဗျယေ ဒဿေတွာ တဒညဘာဝေ အဗျယေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အာဒိကမ္မေ’’ဣစ္စာဒိ။ တတြ ဝိဘတျန္တပတိရူပကံ ယထာ – ‘‘စိရဿံ, စိရံ, စိရေနိ’’စ္စာဒိ။ နာမပတိရူပကံ ယထာ – ‘‘အာမ, သာဟု, လဟု, ဩပါယိက’’မိစ္စာဒိ။ သရပတိရူပကံ ယထာ – ‘‘အ’’ဣစ္စာဒိ။ အာချာတပတိရူပကံ ယထာ – ‘‘အတ္ထိ’’ဣစ္စာဒိ။
သမ္ဘဝေါ ပဘဝေါ။ ဥဒိဏ္ဏေ ပဝုဒ္ဓေ ဝဍ္ဎနေ။ တိသ ပီဏနေ,တိ, တိတ္တိ။ နိယောဂေ နိယောဇနေ။ အဂ္ဂေ ဥတ္တမေ။ တပ္ပရေ တပ္ပဓာနေ။ သင်္ဂေ လဂ္ဂနေ။ ပကာရေ သဒိသေ, ဘေဒေ ဝါ။ အန္တောဘာဝေ ပက္ခိတ္တေ။ ဝိယောဂေ ပဝါသေ။ အဝယဝေ ပဒေသေ။ ဓိတိယံ ဝီရိယေ ပဓာနေ။ ဧတေ စတ္ထာ ဓာတုသံယောဂတ္ထာ ဝါ နာမသံယောဂတ္ထာ ဝါ ဘဝန္တိ။ အသံယောဂဿ ပန နာမပဒဿ အတ္ထော ‘‘ပေါ သိယာ ပရမတ္ထသ္မိံ, ပါတု ဝါတေသု ပါ ဘဝေ’’တိ ဧကက္ခရကောသေ [ဧကက္ခရကောသ ၇၃ ဂါထာ] ဝုတ္တော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၆။)֍ * ၁၁၆၅-၁၁၆၇။ သနျာသေ နိက္ခိတ္တေ။ မောက္ခော နိဗ္ဗာနံ။ ရာသိ နိကရော။ ဂေဟေ နိလယေ။ အာဒေသော အာစိက္ခနံ။ ဥပမာယ သန္နိဘေ။ အစ္စယော အတိက္ကမော။ သာမီပျေ သမီပဘာဝေ။ ဥပရတိ ဥပသမော။ နီဟရဏံ အပနယနံ။ အာဝရဏံ နီဝရဏံ [အာဟရဏံ ဂဟဏံ (က.)]။
֍ * ၁၁၆၈။ ဥဒ္ဓကမ္မေ ဥယျာနေ။ ဝိယောဂေ ဥပ္ပာသိတေ။ အတ္ထလာဘော ဥပ္ပတ္တိ။ ပဗလတ္တေ မဟာဗဟလတ္တေ။ ဒက္ခဂ္ဂတာသူတိ ဒက္ခဘာဝေ, အဂ္ဂဘာဝေ စ။ သတ္တိယံ, မောက္ခေ နိဗ္ဗာနေ စ။
֍ * ၁၁၆၉။ ဒု စ အဘာဝေ ဒုဿီလော, ဒုပ္ပညော။ အသမိဒ္ဓိယံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ။ အနန္ဒနံ အမောဒနံ။
֍ * ၁၁၇၀။ သမန္တတ္တသမိဒ္ဓီသူတိ သမန္တဘာဝေ, သမိဒ္ဓိယဉ္စ။ သင်္ဂတေ သဟိတေ။ ဝိဓာနေ ကရဏေ။ ပဘဝေါ သမ္ဘဝေါ။ ပုနပ္ပုနကြိယာ ပုနပ္ပုနကရဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၇။)֍ * ၁၁၇၁-၁၁၇၂။ အတိသယော အတြ အဓိမတ္တံ။ ဘုသတ္ထော သမန္တတ္ထော, တေန သမန္တ ပရိယာယောပိ ဘုသသဒ္ဒေါ အတ္ထီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဿရိယော ပဘူတိ။ အစ္စယေ အတိက္ကမေ။ ကလဟေ ဝိဂ္ဂဟေ။ ဘာသေ ကထနေ, ‘‘ဘာသာယာ’’တိပိ ပါဌော။ ကုစ္ဆနေ ကုစ္ဆာယံ။ အနဘိမုခတ္ထေ ဝိမုခေါ။ မောဟော ဝိမတိ။ ပဓာနေ ဝိသိဋ္ဌေ။ ဒက္ခတာ ဆေကတာ။ ခေဒေ ပရိဿမေ။
֍ * ၁၁၇၃။ ဇာနနေ အဝဂတေ။ အဓောဘာဂေ အဝံသိရေ။ အနိစ္ဆယေ အနိဏ္ဏယေ။ ပရိဘဝေ အဝညာတေ။ ဒေသော စ ဗျာပနဉ္စ ဟာနိ စာတိ ဒွန္ဒော။ ဝစောကြိယာယ ဝစနကြိယာယံ။ ထေယျေ စောရိယေ။ အညာဏေ စ ပတ္တိအာဒိကေ စ။
֍ * ၁၁၇၄။ ပစ္ဆာတ္ထေ အနုစရော။ ဘုသတ္ထေ အနုဂ္ဂတော။ သဒိသေ အနုရူပေါ။ အနုဝတ္တိယံ အနွေတိ။ ဟီနေ အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝန္တော။ တတိယတ္ထေ နဒိမနွဝသိတာ ဗာရာဏသီ။ ဒေသေ, လက္ခဏေ, ဝိစ္ဆာယံ, ဣတ္ထမ္ဘူတေ, ဘာဂါဒိကေ စ အနု။ လက္ခဏေ ရုက္ခ’မနု ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော။ ဝိစ္ဆာယံ ရုက္ခံ ရုက္ခမနု တိဋ္ဌတိ။ ဣတ္ထမ္ဘူတေ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရ’မနု။ ဘာဂေ ယဒေတ္ထ မံ အနု သိယာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၈။)֍ * ၁၁၇၅။ အာလိင်္ဂနေ ပရိဿဇတိ။ ဒေါသက္ခာနေ ပရိဘာသေတွာ။ နိဝါသနေ ဝတ္ထံ ပရိဒဟိတွာ။ အဝညော ပရိဘဝေါ။ အာဓာရေ ဘောဇနေ သောကေ ဗျာပနေ။ တတွေ သဘာဝေ။ လက္ခဏာဒေါ လက္ခဏဝိစ္ဆာဣတ္ထမ္ဘူတဘာဂေ။
֍ * ၁၁၇၆။ ဝိသိဋ္ဌေ အဘိဓမ္မော။ ဥဒ္ဓကမ္မေ သာရုပ္ပေ ဝုဒ္ဓိယံ ပူဇာယံ အဓိကေ။ ကုလေ အဘိဇနော။ အသစ္စေ လက္ခဏာဒိမှိ စတုဗ္ဗိဓေ [‘အဘိရဘာဂေ (ပါ.၁.၄.၉၁)’ တိ အဘိဿ ဘာဂဝဇ္ဇိတေသု လက္ခဏာဒီသု ကမ္မပ္ပဝစနီယသညာ ဝုတ္တာ (ရူပသိဒ္ဓိ-ကာရကတဏ္ဍေ)]။
֍ * ၁၁၇၇။ အဓိကေ ဣဿရေ ပါဌေ ဥစ္စာရဏေ, အဓိဋ္ဌာနေ ပါပုဏနေ နိစ္ဆယေ ဥပရိဘာဂါဒိကေ ဘဋနေ ဘတ္တိယံ ဝိသေသနေ စ အဓိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၀၉။)֍ * ၁၁၇၈-၁၁၇၉။ ဝါမာဒါနေ ဣတိ ပါဌေ ဝါမေ ပဋိလောမေ, အာဒါနေ ဂဟဏေ။ ဝါစာဒါနေ ပစ္စဿောသိ။ ပဋိနိဓိမှိ မုချသဒိသေ ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ။ ပဋိဗာဓေ နိဝတ္တနေ။ ပဋိစ္စတ္ထေ ‘‘ပဋိစ္စာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထေ။ လက္ခဏာဒိကေ စတုဗ္ဗိဓေ။
֍ * ၁၁၈၀-၁၁၈၁။ သမီပေ အာဒိကမ္မနိ မရိယာဒေ ဥဒ္ဓကမ္မနိ ဣစ္ဆာယံ ဗန္ဓနေ အဘိဝိဓိမှိ စ အာ။ ကိစ္ဆေ ဤသတ္ထေ နိဝတ္တိယဉ္စ အပ္ပသာဒေ အာသီသနေ သရဏေ ဝါကျသရဏေ အာ ဧဝံ အနုဿရံ။ ပတိဋ္ဌာယံ, ဝိမှယာဒီသု စ အာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၀။)֍ * ၁၁၈၃။ သမ္ဘာဝနေ အပိ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု, ရတိံ သော နာဓိဂစ္ဆတိ [ဓ. ပ. ၁၈၇]။ သမ္ဘာဝနမဓိကတ္ထဝစနေန အညတြ သတ္တိယာ အဝိဃာတော။ သံဝရဏေ အပိဓာနံ။
֍ * ၁၁၈၄-၁၁၈၅။ အပဂတော အပေတော။ ဥပပတ္တိယံ ယုတ္တိယံ ဥပေက္ခာ။ အာဓိကျေ ဥပခါရိယံ ဒေါဏော။ ပုဗ္ဗကမ္မနိ ဗုဒ္ဓါပက္ကမံ ကိလေသစ္ဆေဒေါ။ ဂယှာကာရေ ပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ဥပရိတ္တေ ဥပရိဘာဝေ ဥပပန္နော။ အနသနေ ဥပဝါသော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၁။)֍ * ၁၁၈၆။ ဥပဒေသေ ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗံ, ဧဝံ တေ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ဝစနပဋိဂ္ဂါဟေ ဧဝံ ဟောတု။ ဣဒမတ္ထေ ဣဒံသဒ္ဒဿ အတ္ထေ။
֍ * ၁၁၈၇။ သမုစ္စယေ ကေဝလသမုစ္စယေ –
စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ။
အဒါသိ ဥဇုဘူတေသု၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ [ဇာ. ၂.၂၂.၅၅၁]။
သမာဟာရေ စက္ခု စ သောတဉ္စ စက္ခုသောတံ။ အနွာစယော ဧကံ ပဓာနဘာဝေန ဝတွာ ဣတရဿ အပ္ပဓာနဘာဝေန ဝစနံ, တသ္မိံ။ သီလံ ရက္ခာဟိ, ဒါနဉ္စ ဒေဟိ။ ဣတရီတရေ သမဏော စ ဗြာဟ္မဏော စ သမဏဗြာဟ္မဏာ။ တတြ ကေဝလသမုစ္စယော စ အနွာစယော စ သမာသေ နတ္ထိ, ဣတရဒွယံ သမာသေယေဝ။
֍ * ၁၁၈၈။ ပကာရော တုလျော, ဘေဒေါ စ။ ပဒတ္ထဿ ဝိပလ္လာသေ ဂေါတိ အယမာဟေတိ။ သမာပနေ ဣစ္ဆိတဿ ပဒဿ ပရိနိဋ္ဌာပနေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၂။)֍ * ၁၁၈၉။ ပဇ္ဇံ ဝါသဒ္ဒဿတ္ထေ။ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသာယံ ဝါ ပရော အသရူပါ။ ဝိအဝပုဗ္ဗော ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ, တော, ဌာတိဿ ထော, အသရူပဒွိတ္တဉ္စ။ ဝဝတ္ထိတာ နိယမိတာ ဝိဘာသာ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသာ။ အဝဿဂ္ဂေတိ အဝပုဗ္ဗော သဇ ဝိဿဇ္ဇနာလိင်္ဂနနိမ္မာနေသု။
֍ * ၁၁၉၀။ ဘူသနေ အလင်္ကာရေ။ ဝါရဏေ နိဝါရဏေ။ ပရိယတ္တိ ပရိယာပုဏနတာ, ယုတ္တတ္ထေပိ အလံ။ အထော အထသဒ္ဒါ အနန္တရာဒီသု စတူသု အတ္ထေသု သိယုံ။
֍ * ၁၁၉၁။ ပသံသာဒီသု တီသု။ သွီကာရေ ပဋိညာဏေ။ အာဒိနာ ပကာသတ္ထသမ္ဘာဗျာကောဓာဒိကေ စတ္ထေ နာမသဒ္ဒေါ။ အဝဓာရဏမေဝတ္ထော။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၃။)֍ * ၁၁၉၂။ အနုညာ အနုမတိ။ သန္တာနံ အနုနယော။ အာလပနံ သမ္ဗောဓနံ။ ဝတသဒ္ဒေါ ဧကံသေ ဒယာယံ ကရုဏာယံ ဟာသေ ပဟာသေ ခေဒေ ပရိဿမေ အာလပနေ ဝိမှယေ အစ္ဆရိယေ စ သိယာ။
֍ * ၁၁၉၃။ ဝါကျာရမ္ဘေ ‘‘ဟန္ဒ ဝဒါမိ တေ’’တိ။ ဝိသာဒေ ခေဒေ။ ယာဝ တာဝ တူတိ ယာဝတာဝသဒ္ဒါ သာကလျေ နိရဝသေသေ။ ယာဝဒတ္ထံ တာဝ ဂဟိတံ။ မာနေ ပမာဏေ။ ‘‘ယာဝ ပမာဏမရိယာဒါ-ဝဓာရဏတ္ထကံ မတ’’မိတိ ဘာဂုရိ။ အဝဓိမှိ ပရိစ္ဆိန္နေ။
֍ * ၁၁၉၄။ ပုရတ္ထာသဒ္ဒေါ ပါစိယံ ဒိသာယံ ဣစ္စတ္ထေ, ပုရတ္ထေ ဝက္ခမာနေ, အဂ္ဂတော သမုဒ္ဓေ ဣစ္စတ္ထေ စ ပဌမေပိ အာဒိမှိ ဝတ္တတိ။ ပဗန္ဓေ ဝါကျရစနာယံ ဝါကျပဗန္ဓေ ပုရာဏာဒိကေ။ စိရန္တရေ အတီတဘူတေ။ နိကဋေ သန္နိဟိတေ။ အာဂါမိကေ အနာဂတေ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၄။)֍ * ၁၁၉၅။ ခလုသဒ္ဒေါ နိသေဓေ ဝါကျာလင်္ကာရေ ဝါကျဘူသာယံ အဝဓာရဏေ ဧဝတ္ထေ, ပသိဒ္ဓိယဉ္စ ဝတ္တတိ။ အဘိတောသဒ္ဒေါ အာသန္နေ အဘိမုခေ ဥဘယတော ဣစ္စတ္ထေ, အာဒိနာ သီဃေ, သာကလျေ စ အတ္ထေ ဝတ္တတိ။ အာသန္နေ အဘိတောယံ နဒီ။ အဘိမုခေ အဘိတောဝ တာတာ။ ဥဘယတောဣစ္စတ္ထေ အဘိတော မဂ္ဂဿ။ သီဃေ အဘိတော အဓီယိတွာ။ သာကလျေ အဘိတော ဝနံ ဒဍ္ဎံ။
֍ * ၁၁၉၆။ ယဒျပိသဒ္ဒတ္ထေ အနုဂ္ဂဟဏဂရဟတ္ထေ။ ဧကံသတ္ထေ အဝိတထတ္ထေ။ အထော ပနသဒ္ဒေါ ဝိသေသသ္မိံ အတ္ထေ, ပဒပူရဏတ္ထေ စ သိယာ။
֍ * ၁၁၉၇။ ဟိသဒ္ဒေါ ကာရဏာဒီသု စတူသု အတ္ထေသု ဝတ္တတိ။ တုသဒ္ဒေါ ပန တတ္ထ စတူသု အတ္ထေသု မဇ္ဈေ ဟေတုဝဇ္ဇေ တိကေ အတ္ထေ ဝတ္တတိ။ ကုသဒ္ဒေါ ပါပေ ဤသတ္ထေ ကုစ္ဆနေ ဇိဂုစ္ဆာယဉ္စ။
֍ * ၁၁၉၈။ နုကာရော သံသယေ, ပဉှေ စ။ နာနာသဒ္ဒေါ အနေကတ္ထေ, ဝဇ္ဇနေ စ။ ကိံသဒ္ဒေါ ပုစ္ဆာယံ, ဇိဂုစ္ဆာယဉ္စ, အဗျယော။ တိလိင်္ဂေါ စ, နိယမေ တု တိလိင်္ဂေါဝ။ ဝါရိမှိ ဥဒကေ။ မုဒ္ဓနိ သီသေ စ, ကံ သုခေပိ, ဝုတ္တဉ္စ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ –
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၅။)‘‘ကော ဗြဟ္မတ္တာနီလက္ကေသု၊ သမာနေ သဗ္ဗနာမိကေ။
ပါဝကေ စ မယူရေ စ၊ သုခသီသဇလေသု က’’န္တိ။
֍ * ၁၁၉၉။ အမာသဒ္ဒေါ သဟတ္ထေ, သမီပတ္ထေ စ, အမာဝါသီ, အမာဂတော စ။ ပုနသဒ္ဒေါ ဘေဒေ ဝိသေသေ။ အပဌမေ ပုန ဒဒါတိ။ ကိရသဒ္ဒေါ အနုဿဝေ အနုက္ကမေန သဝနေ, အရုစိယဉ္စ။ ဥဒသဒ္ဒေါ အပျတ္ထေ ပဉှေ။ ဝိကပ္ပနေ အတ္ထန္တရဿ ဝိကပ္ပနေ စ။
֍ * ၁၂၀၀။ ပစ္ဆာသဒ္ဒေါ ပတီစိယံ ဒိသာယံ။ စရိမေ အနာဂတေ ကာလေ။ သာမိသဒ္ဒေါ တု အဒ္ဓေ ဘာဂေ, ဇိဂုစ္ဆနေ နိန္ဒာယဉ္စ။ အဒ္ဓေ ဘာဂေ သာမိ ဝုတ္တံ, ဇိဂုစ္ဆနေပိ တဒေဝ။ ပါတု ပကာသေ ပကာသနီယေ, သမ္ဘဝေ ဥပ္ပတ္တိယဉ္စ။ မိထောသဒ္ဒေါ အညောညေဣစ္စတ္ထေ, ရဟောဣစ္စတ္ထေ စ။
֍ * ၁၂၀၁။ ဟာသဒ္ဒေါ ခေဒေ, သောကေ, ဒုက္ခေ စ။ အဟဟသဒ္ဒေါ ခေဒေ, ဝိမှယေ အဗ္ဘုတေ စ။ ဓိသဒ္ဒေါ ဟိံသာပနေ, နိန္ဒာယဉ္စ။ တိရိယံ တိရောသဒ္ဒါ ပိဓာနေ ဝတ္တန္တိ။ တိရိယံ ကတွာ ကဏ္ဍင်္ဂတော, တိရောကတွာ ဝါ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၆။)֍ * ၁၂၀၂-၁၂၀၃။ သင်္ချာတာသင်္ချာတတ္ထာနံ ဥပသဂ္ဂနိပါတသင်္ချာတာနံ အဗျယာနံ ပသိဒ္ဓေ ပစုရပ္ပယောဂေ ဧကစ္စေ ဝါ ဒဿေတွာ တဒညေပိ သင်္ခေပနယေန ဒဿေတုမာဟ ‘‘တုနိ’’စ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ တုနာဒိသဒ္ဒေဟိ ဇ္ဇုပရိယန္တေဟိ တဒန္တာဝ ဂဟိတာ, န ဟိ ကေဝလာနံ ဧတေသံ အဗျယဘာဝေါ သမ္ဘဝတိ။ တဿတ္ထော – တုနပစ္စယန္တော စ တထာ တွာန တဝေ တွာ တုံ ဓာ သော ထာ က္ခတ္တုံ တော ထ တြ ဟိဉ္စနံ ဟိံ ဟံ ဓိ ဟ ယကာရတော ဟိံဓ ဓုနာ ရဟိ ဒါနိ, ကိံသ္မာ ဝေါ ဒါစနံ ဒါဇ္ဇထံ ထတ္တံ ဇ္ဈဇ္ဇုပစ္စယန္တော စ အဗျယီဘာဝသမာသော စ တုနာဒီနံ ယာဒေသန္တော စ အဗျယံ နာမ ဘဝေတိ။ ပယောဂေါ ယထာ – ‘‘ကာတုန, ကတွာန, ကာတဝေ, ကတွာ, ကာတုံ, သဗ္ဗဓာ, သဗ္ဗသော, သဗ္ဗထာ, စတုက္ခတ္တုံ, သဗ္ဗတော, သဗ္ဗတ္ထ, သဗ္ဗတြ, ကုဟိဉ္စနံ, ကုဟိံ, ကုဟံ, သဗ္ဗဓိ, ဣဟ, ယဟိံ, ဣဓ, အဓုနာ, ဧတရဟိ, ဣဒါနိ, ကွ, ကုဒါစနံ, ကဒါ, အဇ္ဇ, ကထံ, အညထတ္တံ, ဧကဇ္ဈံ, သဇ္ဇု, ဥပနဂရံ, အန္တောပါသာဒံ, အဘိဝန္ဒိယ’’ဣစ္စာဒိ။ ဣဒံ ပန သဗ္ဗေသမ္ပိ အဗျယာနံ သင်္ခေပလက္ခဏံ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၇။)‘‘သဒိသံ တီသု လိင်္ဂေသု၊ သဗ္ဗာသု စ ဝိဘတ္တိသု။
ဝစနေသု စ သဗ္ဗေသု၊ ယံ န ဗျေတိ တဒဗျယ’’န္တိ။
အဗျယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
ဣတိ သကလဗျာကရဏမဟာဝနာသင်္ဂဉာဏစာရိနာ ကဝိကုဉ္ဇရကေသရိနာ ဓီမတာ သိရိမဟာစတုရင်္ဂဗလေန မဟာမစ္စေန ဝိရစိတာယံ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဝဏ္ဏနာယံ သာမညကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
နိဂမနဝဏ္ဏနာ
၁။ ‘‘သဂ္ဂကဏ္ဍော စာ’’တျာဒိနာ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ကပါလတေလဝဋ္ဋိသဒိသေန ကဏ္ဍတ္တယေန သမင်္ဂိတာ ဒီပိတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၈။)၂။ ‘‘တိဒိဝေ’’တျာဒိနာ တောဋကေန တဿာ ပယောဇနံ ကထိတံ။ တဿတ္ထော – ယော နရော ကတ္တုဘူတော တိဒိဝေ ဒေဝလောကေ, ဗြဟ္မလောကေ စ မဟိယံ မနုဿလောကေ, ဘုဇဂါဝသထေ နာဂလောကေ စာတိ ဧတေသု တီသု ဌာနေသု သန္နိဟိတာနံ သကလတ္ထာနံ သဗ္ဗေသံ အဘိဓေယျာနံ သမဝှယဿ အဘိဓာနဿ ဒီပနိယံ ပကာသနိယံ ဣဟ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ သဝနဓာရဏာဒိနာ ကုသလော ဆေကော ဟောတိ, သ နရော မဟာမုနိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝစနေ သုတ္တာဘိဓမ္မဝိနယသင်္ခါတေ ဝစနေ ပဋု ဆေကော ဟောတိ, ပဋုတ္တာယေဝ မတိမာ နာမ ဟောတီတိ။
၃-၉။ ဣဒါနိ ယဿ ရညော ဝိဟာရေ ဝသိတွာ အယံ ဂန္ထော ဝိရစိတော, တဿ နာမဂုဏနိဝါသကရဏပ္ပကာရဝိဟာရဂုဏနာမာဒီနိ ဒဿေတွာ အတ္တနော စ နာမဂုဏေ ဒဿေတုံ သတ္တ ဂါထာ ဝုတ္တာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၁၉။)တတြ ဒုတိယာ ဘုဇင်္ဂပ္ပယာတံ နာမ။ တာသံ အယံ သမ္ဗန္ဓာဓိပ္ပာယာ အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ယော ပရက္ကမဘုဇော နာမ ဘူပါလော ရာဇာ ကာရေသိ, ရက္ခေသီတိ စ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ကိံဂုဏော သော ရာဇာ? ဂုဏဘူသနော သဒ္ဓါဒိဂုဏာလင်္ကာရဓရော။ တေဇဿီ တေဇောယုတ္တော။ ဇယီ အရိဇယေန ယုတ္တော။ ကေသရိဝိက္ကမော ကေသရသီဟော ဝိယ သူရဂုဏယုတ္တော, ဝီရိယဝါ စ။ သ ကတ္ထ နိဝါသီ? သော ရာဇာ လင်္ကာယမာသိ လင်္ကာနာမကေ ဒီပေ နိဝါသနသီလော။ စိရံ စိရကာလံ ဝိဘိန္နံ တိဓာ ဝိဘိန္နံ နိကာယတ္တယသ္မိံ နိကာယတ္တယံ ဘိက္ခုသံဃံ သမ္မာ နယေန ဟေတုနာ သမဂ္ဂေ သမဂ္ဂံ ကာရေသိ, ကာရိတန္တောယံ ကရောတီတိ ကမ္မိကော, တထာ သဒေဟံဝ အတ္တနော ကာယံ ဣဝ နိစ္စာဒရော ဟုတွာ ဒီဃကာလံ မဟဂ္ဃေဟိ စ ပစ္စယေဟိ တံ နိကာယတ္တယံ ရက္ခေသိ။
တထာ ယေန ရညာ ယထာ ကိတ္တိယာ အတ္တနော သဒ္ဓါဒိကိတ္တိယာ ကရဏဘူတာယ လင်္ကာ အတ္တနော နိဝါသနဋ္ဌာနဘူတာ ကမ္မဘူတာ သမ္ဗာဓီကတာ သင်္ကဋီကတာ အနောကာသီကတာ, တထာ ဝိဟာရေဟိ ဂါမေဟိ အာရာမေဟိ ခေတ္တေဟိ ဝါပီဟိ စ လင်္ကာ သမ္ဗာဓီကတာ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၂၀။)တထာ ယဿ ရညော သဗ္ဗကာမဒဒံ အညေဟိ အသာဓာရဏံ အနုဂ္ဂဟံ ပတွာ ပါပုဏနဟေတု အဟံ ဝိဗုဓဂေါစရံ ပဏ္ဍိတဝိသယံ ဂန္ထကာရတ္တံ ပတ္တော, တေန ရညာ ကာရိတေ ပါသာဒဂေါပုရာဒိဝိဘူသိတေ, သဂ္ဂကဏ္ဍေ ဒေဝလောကဿ ကဏ္ဍသဒိသေ, သတောယာသယသ္မိံ သာဒုသလိလာသယသမန္နာဂတေ, ပဋိဗိမ္ဗိတေ ဘဂဝတော နိဝါသနဋ္ဌာနဇေတဝနမဟာဝိဟာရဿ ပဋိဗိမ္ဗဘူတေ, သာဓုသမ္မတေ သာဓုဝိဟာရောတိ သမ္မတေ, သာဓူဟိ ဝါ သမ္မတေ သရောဂါမသမူဟမှိ သလိလာသယဘိက္ခာစာရယုတ္တဂါမသမူဟသမန္နာဂတေ မဟာဇေတဝနာချမှိ ဝိဟာရေ ဝသတာ နိဝါသံ ကုဗ္ဗတာ သန္တဝုတ္တိနာ သန္တစာရိနာ သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိကာမေန ဓီမတာ အတိသယဉာဏယုတ္တေန မောဂ္ဂလ္လာနေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒုတိယအဂ္ဂသာဝကဘူတဿ အာယသ္မတော ဣဒ္ဓိမတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ နာမဓေယျေန ထေရေန ဧသာ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ ရစိတာတိ။
(ဓာန်၊ဋီ၊၆၂၁။)နိဂမနကထာ
ဂုဏီသု ဝီဓိမ္ပိ တထာ ဝိဂါဟတေ။
ယထာ ဇလံ ဘောဇနမ္ပိ ဇန္တုဝါ၊
စတုပ္ပဒေါ ဝါပျစရော ကဏဏျပိ။
အသမ္ပဝေဒိဒဿနာယ ဘာသိတေ၊
ဂုဏော စ ဒေါသော စ သဒါ ဝိဝိဇ္ဇရေ။
တတော ဗုဓာ မေ နဝဓာနတာ ဘဝံ၊
ခမန္တု ဒေါသံ ဂုဏတံ နယန္တု ဝါ။
ယော သီဟသူရော သိတကုဉ္ဇရိန္ဒော၊
ရာဇာဓိရာဇာ အဟု တမ္ဗဒီပေ။
ဒုဗ္ဗာရနာဂါဒိဇိတော နရိန္ဒော၊
သုကန္တဘီမာဒိဂုဏောပပန္နော။
တန္နာမဓေယျော တဒနုဗ္ဗာဒဇာတော၊
သဒ္ဓါဒိယုတ္တော စတုသေတိဘိန္ဒော။
နာဂါဒိထာမော အတိဒုပ္ပသယှော၊
ဥဠာရပညော ဓိတိမာ ယသဿီ။
တေနာဟမစ္စန္တမနုဂ္ဂဟီတော၊
အနညသာဓာရဏသင်္ဂဟေန။
သင်္ခေပတောကာသိမိမံ ဝိသုဒ္ဓိ-
သံဝဏ္ဏနံ သောတုဟိတံ သုဗောဓံ။
ရာဇာ ပဇံ ရက္ခတု သပ္ပဇံဝ၊
ဓမ္မဉ္စ လောကာပိ သမာစရန္တု။
ပူရေန္တု အတ္ထာ သုပကပ္ပိတာ စ၊
ကာလေန ဒေဝေါပိ ပဝဿတူတိ။
အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဋီကာ နိဋ္ဌိတာ။