သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏံ
သဒ္ဒနီတိသုတ္တမာလာ
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၁-သန္ဓိကပ္ပ
ဣတော ပရံ ဥဒ္ဒေသာနုက္ကမေန သလက္ခဏောသန္ဓိနာမာဒိဘေဒေါ ဘဝိဿတိ။ ဧတ္ထ စ လက္ခဏန္တိသုတ္တံ ဝုစ္စတိ။ သုတ္တဿ ဟိ အနေကာနိ နာမာနိ "သုတ္တံ လက္ခဏံ ဝစနံ ယောဂေါ အာရမ္ဘောသတ္ထံ ဝါကျံ ယတန"န္တိ။
ယေ သန္ဓိနာမာဒိပဘေဒဒက္ခာ၊
ဟုတွာ ဝိသိဋ္ဌေ ပိဋကတ္တယသ္မိံ။
ကုဗ္ဗန္တိ ယောဂံ ပရမာနုဘာဝါ။
ဝိန္ဒန္တိ ကာမံ ဝိဝိဓတ္ထသာရံ။
ယေ တပ္ပဘေဒမှိ အကောဝိဒါ တေ၊
ယောဂံ ကရောန္တာပိ သဒါ မဟန္တံ
သမ္မူဠှဘာဝေန ပဒေသု ကာမံ၊
သာရံ န ဝိန္ဒုံ ပိဋကတ္တယသ္မိံ။
တသ္မာ အဟံ သောတုဟိတတ္ထမာဒေါ၊
သန္ဓိပ္ပဘေဒံဝ ပကာသယိဿံ။
သညာဝိဓာနာဒိဝိစိတြနီတိံ၊
ဓမ္မာနုရူပံ ကတသာဓုနီတိံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂။)(စာ-၂)တတ္ထ ယသ္မာ သန္ဓိကိစ္စံ နာမ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသုသဗ္ဗကမ္မိကအမစ္စော ဝိယ စ သဗ္ဗရာဇကိစ္စေသု သဗ္ဗတ္ထဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တသ္မာ သန္ဓိနာမကာရကသမာသာဒိပ္ပဘေဒေသုသန္ဓိပ္ပဘေဒံဝ ပဌမံ ပကာသယိဿာမိ။ ဧဝံ တံပကာသေန္တော စာဟံ ပဌမတရံ ဝဏ္ဏတ္တမုပဂတဿ သဒ္ဒဿုပ္ပတ္တိံယေဝ သညာဝိဓာနာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ပကာသေဿာမိ။ အာကာသာနိလပ္ပဘေဒေါဒေဟနိဿိတော စိတ္တဇသဒ္ဒေါယေဝ ဝဏ္ဏတ္တမုပဂတောသဒ္ဒေါ၊ ဧဝံဘူတော စေသ န သကလကာယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ကောစိ ဟိ သဒ္ဒေါ ဥရသိ, ကောစိ ကဏ္ဌေ, ကောစိ သိရသီတိ တီသု ဌာနေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ဝိသေသတော ပန ဘဂဝတော သဒ္ဒေါ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိစတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ပူရိတဒါနသီလာဒိပါရမီပုညေနပရိသောဓိတဝတ္ထုတ္တာ နာဘိတော ပဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌဟန္တောမဟာဗြဟ္မုနော သရော ဝိယ ပိတ္တသေမှာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓေါဝိသုဒ္ဓေါ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတော ဟုတွာ သမုဋ္ဌာတိ [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၂ ပိဋ္ဌေ ပဿိတဗ္ဗံ]။ ဧဝံ တီသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နော သော စိတ္တဇသဒ္ဒေါကဏ္ဌတာလုမုဒ္ဓဒန္တောဋ္ဌသင်္ခါတာနိ ပဉ္စ ဌာနာနိဃဋ္ဋေတွာ ဝဏ္ဏတ္တမုပဂစ္ဆတိ။ "ဣဒံ ဝက္ခာမီ"တိ ဟိ ဝိတက္ကယတော ဝိစာရယတော တေသုတေသု ဌာနေသု ဥပ္ပန္နာယ စိတ္တဇပထဝီဓာတုယာဥပါဒိန္နကပထဝီဓာတုဃဋ္ဋနေန သဒ္ဒေါ ဇာယတိ။ဧဝံ သော သဒ္ဒေါ ဒွိန္နံ ဓာတူနံ ဃဋ္ဋနဝသေန ပဉ္စဌာနာနိ ဃဋ္ဋေတွာ ဝဏ္ဏတ္တံ ပါပုဏာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ဣမသ္မိံ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ သုတ္တာနိ သဝုတ္တိကာနိစ အဝုတ္တိကာနိ စ ကတွာ ဝဒါမ။
၁။ အပ္ပဘုတေ, ကတာလီသ သဒ္ဒါ ဝဏ္ဏာ။ ဘဂဝတော ပါဝစနေ အကာရပ္ပဘုတီ ဧကစတ္တာလီသ သဒ္ဒါ ဝဏ္ဏာနာမ ဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? အ အာ ဣ ဤ ဥ ဦ ဧ ဩ၊ က ခ ဂ ဃ င၊ စ ဆ ဇ ဈ ဉ၊ ဋဌ ဍ ဎ ဏ၊ တ ထ ဒ ဓ န၊ ပ ဖ ဗ ဘ မ၊ ယ ရ ဝ သ ဟ ဠ အံ။ ဝဏ္ဏိယတိကထိယတိ အတ္ထော ဧတေဟီတိ ဝဏ္ဏာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃။)(စာ-၃)ဝဏ္ဏသညာယ ကိံ ပယောဇနံ? "ဟော ဓဿ ဝဏ္ဏသန္ဓိမှိ"ဣစ္စာဒီသု အသမ္မောဟော, ကိစ္စသိဒ္ဓိ စ။
၂။ အက္ခရာ စ တေ။ တေ အကာရပ္ပဘုတီ ဧကစတ္တာလီသသဒ္ဒါ အက္ခရာ စ နာမ ဘဝန္တိ။ အက္ခရာတိ ကေနဋ္ဌေန အက္ခရာ? အက္ခယဋ္ဌေန အက္ခရဋ္ဌေန စ။ ယဥှိ ခယံ ဂစ္ဆတိပရိဟာယတိ၊ တံ "ခယ"န္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ပန ခရံ ဟောတိထဒ္ဓံ၊ တံ "ခရ"န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣမေ ပန ဝဏ္ဏာ သင်္ခါရဝိကာရလက္ခဏနိဗ္ဗာနပညတ္တိသင်္ခါတေသုပဉ္စသု ဉေယျပထေသု ဝတ္တမာနာပိ နေဝ ခယံ ဂစ္ဆန္တိ, န ပရိဟာယန္တိ, ဥပရူပရိ ဒိဿန္တိ၊ အတိသုခုမဂမ္ဘီရသင်္ကေတေသုပရိဝတ္တမာနာပိ ခရတ္တံ ထဒ္ဓဘာဝံ န ဂစ္ဆန္တိ, အတိဝိယ မုဒု ဟုတွာ အတ္ထဝသေန န ခရန္တိ၊တသ္မာ "အက္ခရာ"တိ ဝုစ္စန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သာဓိပ္ပါယောဝိဂ္ဂဟော-- နက္ခရန္တီတိ အက္ခရာ၊ ပမာဏတော ဧကစတ္တာလီသမတ္တာယေဝဟုတွာ အနန္တမဘိဓေယျမ္ပိ ပတွာ န ခိယန္တီတိအတ္ထောတိ။ အက္ခရသညာယ ကိံ ပယောဇနံ? အက္ခရတော ကာရော၊ "အက္ခရာနံ သန္နိပါတံ၊ ဇညာ ပုဗ္ဗာပရာနိစာ"တိ [ခု ၁-၆၄] အာဒီသု အသမ္မောဟော ကိစ္စသိဒ္ဓိစ။ ဣတော ပရံ သင်္ခေပရုစိတ္တာ န သရသညာဒီသုပယောဇနံ ကထေဿာမ။
၃။ တတ္ထဋ္ဌာဒေါ သရာ။ တတ္ထ အက္ခရေသု အကာရပ္ပဘုတီသု အာဒေါ အဋ္ဌ အက္ခရာ သရာ နာမဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? အ အာ ဣ ဤ ဥ ဦ ဧ သြ။ သရန္တိ သုယျမာနတံ ဂစ္ဆန္တီတိ သရာ။ အတ္တသံသဋ္ဌာနိ ဝါ ဗျဉ္ဇနာနိသာရေန္တိ သုယျမာနတံ ဂမေန္တီတိပိ သရာ။ နေရုတ္တိကာ ပန ဝဒန္တိ "သယံ ရာဇန္တီတိ သရာ"တိ။
၄။ ဧကမတ္တာ အာဒိတတိယပဉ္စမာရဿာ။ တတ္ထ သရေသု အာဒိတတိယပဉ္စမာ ဧကမတ္တာသရာ ရဿာ နာမ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄။)(စာ-၄)ဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? အ ဣ ဥ။ မတ္တာသဒ္ဒေါ စေတ္ထ နိမ္မီသနုမ္မီသနသင်္ခါတံ ပရိတ္တကာလံဝဒတိ။ ယာဝ ဟိ ကလ္လသရီရော ဧကဝါရံ နိမ္မီသနုမ္မီသနံကရောတိ၊ ဧတ္တကံ ဧကမတ္တာနံ ရဿာနံ ပမာဏံ။ရဿေန ကာလေန ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ရဿာ။
၅။ အညေ ဒွိမတ္တာ ဒီဃာ။ တတ္ထ သရေသု ရဿေဟိ အညေ ဒွိမတ္တာ သရာ ဒီဃာနာမ ဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? အာ ဤ ဦ ဧ သြ။ ဒီဃေန ကာလေန ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဒီဃာ။ ဝုတ္တေဥှတံ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ "ဒီဃန္တိ ဒီဃေန ကာလေန ဝတ္တဗ္ဗော အာကာရာဒိ။ ရဿန္တိ တတော ဥပဍ္ဎကာလေန ဝတ္တဗ္ဗော အကာရာဒီ"တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၄-၂၄၇]။ အက္ခရာနဥှိ သဏ္ဌာနာဘာဝတော သဏ္ဌာနဝသေနဒီဃရဿတာ နုပလဗ္ဘတိ၊ ဥစ္စာရဏကာလဝသေန ပန လဗ္ဘတိ။
၆။ သေသာ အဍ္ဎမတ္တာ ဗျဉ္ဇနာ။ သရတော သေသာ ရဿသရတော အဍ္ဎမတ္တာ ကကာရာဒယော သဗ္ဗေ အက္ခရာ ဗျဉ္ဇနာ နာမဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? က ခ ဂ ဃ င၊ စ ဆ ဇ ဈ ဉ၊ ဋ ဌ ဍ ဎ ဏ၊ တ ထ ဒ ဓ န၊ ပ ဖ ဗဘ မ၊ ယ ရ လ ဝ သ ဟ ဠ အံ။ ကကာရာဒီသု အကာရော ဥစ္စာရဏတ္ထော၊ "ဓီ ဘူ ဂေါ"တိ အာဒီသု သရံ နိဿာယ, "ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ"တိအာဒီသု ပန သဿရံ ဝဏ္ဏသမုဒါယံ နိဿာယအတ္ထံ ဗျဉ္ဇယန္တိ ပါကဋံ ကရောန္တီတိ ဗျဉ္ဇနာ။ သဒ္ဓမ္မနေရုတ္တိကာ ပန "သရံ ဇနေန္တီတိ ဗျဉ္ဇနာနီ"တိ ဝဒန္တိ။ "သရေ အနုဂစ္ဆန္တီတိ ဗျဉ္ဇနာနီ"တိ ဝေဒဝိဒူ။
၇။ ကာဒိမန္တာ ဝဂ္ဂါ။ တေသံ ခေါ ဗျဉ္ဇနာနံ ကကာရာဒယော မကာရန္တာ ဝဂ္ဂါ နာမ ဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ? က ခ ဂ ဃ င၊ စ ဆ ဇ ဈ ဉ၊ ဋ ဋ္ဌ ဍ ဎ ဏ၊ တ ထ ဒ ဓ န၊ပ ဖ ဗ ဘ မ။ တတ္ထ ပဌမော ကဝဂ္ဂေါ၊ ဒုတိယော စဝဂ္ဂေါ၊ တတိယော ဋဝဂ္ဂေါ၊ စတုတ္ထော တဝဂ္ဂေါ၊ ပဉ္စမော ပဝဂ္ဂေါတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅။)(စာ-၅) ပဉ္စဝိဓာ ဝဂ္ဂါ။ ဝဂ္ဂန္တိပဉ္စပဉ္စဝိဘာဂေန ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဝဂ္ဂါ၊ ဝဂ္ဂိယန္တိ ဝါ ပဉ္စပဉ္စဝိဘာဂေနဣမေ ဌိတာတိ ဂမိယန္တိ ဉာယန္တီတိ ဝဂ္ဂါ၊ အပိစ သမူဟတ္ထော ဝဂ္ဂသဒ္ဒေါ၊ ဧဝံ သမူဟတ္ထေနပိ ဝဂ္ဂါ။
၈။ အံ ဣံ ဥမိတိ ယံ သရတောပရံ သုယျတိ၊ တံ နိဂ္ဂဟီတံ။ ယံ သဒ္ဒရူပံ အံ ဣံ ဥမိတိသရတော ပရံ ဟုတွာသုယျတိ၊ တံ နိဂ္ဂဟီတံ နာမ ဘဝတိ။ သေယျထိဒံ? "အဟံ ကေဝဋ္ဋဂါမသ္မိံ၊ အဟုံ ကေဝဋ္ဋဒါရကော"တိ [ခု ၃-၃၄၉] အာဒီသု ရဿတ္တယတော ပရံ ဗိန္ဒုနိဂ္ဂဟီတံ နာမာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တံ ပန သာသနိကပ္ပယောဂဝသေနရဿသရံ နိဿာယ ဂယှတိ ဥစ္စာရိယတီတိ နိဂ္ဂဟီတန္တိဝုစ္စတိ။ ကရဏာနိ ဝါ နိဂ္ဂဟေတွာ အဝိဝဋေနမုခေန သာနုနာသိကံ ကတွာ ဤရိတန္တိ နိဂ္ဂဟီတံ။ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ "နိဂ္ဂဟီတန္တိ ယံ ကရဏာနိ နိဂ္ဂဟေတွာအဝိဿဇ္ဇေတွာ အဝိဝဋေန မုခေန သာနုနာသိကံကတွာ ဝတ္တဗ္ဗ"န္တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၄-၂၄၇]။ ဧတ္ထ စ နိဂ္ဂဟီတန္တိ သာသနေ ဝေါဟာရော။ သဒ္ဒသတ္ထေ ပန ကံ "အနုသွရော"တိ ဝဒန္တိ။
(က) အ အာ အဝဏ္ဏော။
(ခ) ဣ ဤ ဣဝဏ္ဏော။
(ဂ) ဥ ဦ ဥဝဏ္ဏော။
(ဃ) တေ ဧဝ ယုဂဠာ သဝဏ္ဏာ။
(င) ဧကာရောကာရာ အသဝဏ္ဏာ။
(စ) သဝဏ္ဏာ သရူပေါ။
(ဆ) သဝဏ္ဏာဒီနံ သေသာ ဆ ဆ အသရူပါ။
(ဇ) ဧကာရဿ သတ္တ။
(ဈ) တထောကာရဿ။ ဧတ္ထ စ ဧကာရောကာရာ အတ္တနာ သမာနကရဏာနမဘာဝတော "အသဝဏ္ဏာ"တိ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆။)(စာ-၆)အညေဟိ အသမာနသုတိတ္တာ "အသရူပါ"တိ စ နာမံ လဘန္တိ၊ အဝဏ္ဏာဒယော ပန ယုဂဠဝသေန "သဝဏ္ဏာ"တိ စ, အညေ သရေ ဥပနိဓာယ "အသရူပါ"တိ စ နာမံ လဘန္တိ၊ သမာနကရဏတ္တာ ပန "အသဝဏ္ဏာ"တိ နာမံ န လဘန္တိ။ တတ္ထ သဝဏ္ဏာတိ သမာနကရဏာ၊ သမာနက္ခရုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနာတိဝုတ္တံ ဟောတိ။ အသဝဏ္ဏာတိ အသမာနကရဏာ၊ အသမာနက္ခရုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနာတိဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝဏ္ဏသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ကရဏဝါစကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာဟိ "ဝဏ္ဏ ဝဏ္ဏကြိယာဝိတ္ထာရဂုဏဝစနေသူ"တိ ဓာတု ဒိဿတိ။ ကရဏန္တိ စ ကဏ္ဌာဒိအက္ခရုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံဝုစ္စတိ။ တဥှိ ကရောန္တိ ဥစ္စာရေန္တိ ဧတ္ထ အက္ခရာနီတိကရဏန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဣတိ သမာနကရဏာ သဝဏ္ဏာ၊ အသမာနကရဏာအသဝဏ္ဏာ။ သရူပါတိ သမာနသုတိနော၊ အသရူပါတိ အသမာနသုတိနော။ ဧတ္ထ စ ရူပသဒ္ဒေန သုတိ ဝုတ္တာ၊ သုတီတိ စ သဝနံဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ သဒ္ဒဿေဝဟောတိ။ သုတောသဒ္ဒေါ အတ္ထံ ပကာသေတိ၊ ရူပသဒ္ဒေါ စ ပကာသနတ္ထော။ တထာ ဟိ "ရူပ ရူပကြိယာယ"န္တိ ဓာတု ဒိဿတိ၊ ရူပယတီတိ ရူပန္တိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၄၂] နိဗ္ဗစနဉ္စ၊ တသ္မာ ပကာသနတ္ထဝါစကေန ရူပသဒ္ဒေန သုတိဝုတ္တာ၊ ဣတိ သမာနသုတိနောသရူပါ၊ အသမာနသုတိနော အသရူပါတိ သန္နိဋ္ဌာနံ။
၉။ ဒီဃော ဂရု။ အာ၊ ဤ၊ ဦ၊ ဘူ၊ ဓီ၊ မာ။
၁၀။ သံယောဂပရော စ။ ဝတွာ၊ ဂန္တွာ၊ ယဿ နက္ခမတိ [ဝိ ၃-၁၃၂၊၁၄၄]။
၁၁။ အဿရဗျဉ္ဇနတော ပုဗ္ဗရဿောစ။ သုခံ၊ ဣသိံ၊ ဗုဒ္ဓမ် သရဏမ် ဂစ္ဆာမိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၂၅၁]။ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ [ခု ၁-၁]။
၁၂။ ရဿော လဟု။ အ၊ ဣ၊ ပဌတိ၊ ဝဒတု။
၁၃။ အသံယောဂပရော စ။ ယဿ န ခမတိ နု။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇။)(စာ-၇)၁၄။ ဝဂ္ဂေသု ပဌမတတိယံ သိထိလံ။ က စ ဋ တ ပါ စေဝ, ဂ ဇ ဍ ဒ ဗာ စ။
၁၅။ ဒုတိယစတုတ္ထံ ဓနိတံ။ ခ ဆ ဌ ထ ဖာ စေဝ, ဃ ဈ ဎ ဓ ဘာ စ။
၁၆။ သိထိလံ အဖုဋ္ဌံ, ဓနိတံ ဖုဋ္ဌံ။ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒုနောဝဂ္ဂါနံ ဖုဋ္ဌတ္တံ, ယရလဝါနံ ဤသကံ ဖုဋ္ဌတ္တံ ဝဒန္တိ။ သာသနိကာပန ဝဂ္ဂါနံယေဝ ဖုဋ္ဌတ္တဉ္စ အဖုဋ္ဌတ္တဉ္စ ဝဒန္တိ။ဧတ္ထ စ သာသနိကာနံ မတေန ဝဂ္ဂေသု ယံ အက္ခရံ သိထိလာကာရေနဌာနံ ဖုသတိ၊ တံ ဖုဋ္ဌမ္ပိ သမာနံ သိထိလာကာရေနဖုဋ္ဌတ္တာ အဖုဋ္ဌန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဧဝဥှိ သတိ န ကောစိတေသံ ဝိရောဓော။
၁၇။ ပဌမဒုတိယာနိသောစ အဃောသာ။ က ခ၊ စ ဆ၊ ဋ ဌ၊ တ ထ၊ ပ ဖ၊ သ။
၁၈။ တတိယစတုတ္ထပဉ္စမာယရလဝဟဠာ ဃောသဝန္တော။ ဂ ဃ င၊ ဇ ဈ ဉ၊ ဍ ဎ ဏ၊ ဒ ဓ န၊ ဗ ဘ မ၊ ယ ရ လ ဝ ဟ ဠ။သဒ္ဒသတ္ထဝိဒုနော နိဂ္ဂဟီတင်္ခါတဿ အနုသွရဿာပိဃောသဝန္တတ္တံ ဣစ္ဆန္တိ။ သာသနိကာ ပန တဿ ဃောသာဃောသဝိနိမုတ္တတ္တံယေဝ ဣစ္ဆန္တိ။
၁၉။ ပရပဒေန သမ္ဗန္ဓိတွာဝုတ္တံ သမ္ဗန္ဓံ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿာရာမေ [ဒီ ၁-၁၆၇]။ နာရဟတာယသ္မာ အမ္ဗဋ္ဌော [ဒီ ၁-၈၆]။
၂၀။ ပဒစ္ဆေဒံကတွာ ဝုတ္တံဝဝတ္ထိတံ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ [ဒီ ၁-၁၆၇]။ န အရဟတိ အာယသ္မာ အမ္ဗဋ္ဌော [ဒီ ၁-၈၆]။
၂၁။ ကရဏာနိ အနိဂ္ဂဟေတွာဝိဝဋေန မုခေန ဝတ္တဗ္ဗံ ဝိမုတ္တံ။ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ၊ ဓမ္မနိယာမတာ [အံ ၁-၂၈၉]။ ကုသလာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၁]။
ဣတိ မူလသညာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈။)(စာ-၈)အထ သိက္ခာ ဝိဓာနံ ဘဝတိ--
၂၂။ ကွစိ သညောဂပုဗ္ဗာဧကာရောကာရာ ရဿာဝ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ၊ သေယျော၊ ဩဋ္ဌော၊ သောတ္ထိ။ ကွစီတိကိံ? မဉ္စေ တွံ နိက္ခနံ ဝနေ [ခု ၆-၁၄၉]။ ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ [ခု ၅-၂]။ ကတ္ထစိ ကရဏံ ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ၊ဣဓ ပန ဌာနကရဏာနံ ဝိသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၂၃။ ဌာနကရဏပယတနေဟိ ဝဏ္ဏာနမုပ္ပတ္တိ။ ဌာနံ ကဏ္ဌာဒီနိ ပဉ္စ၊ နိဂ္ဂဟီတငဉဏနမာနံဝါ ဌာနဘူတာယ နာသိကာယ သဒ္ဓိံ ဆ၊ ဝဂ္ဂန္တယရလဝဠေဟိယုတ္တဟကာရဿ ဌာနဘူတေန ဥရေန သဒ္ဓိံ သတ္တ။
(က) ကရဏံ ဇိဝှါမဇ္ဈာဒိ။
(ခ) ပယတနံ သံဝုတာဒိကရဏဒိသေသော။
(ဂ) အဝဏ္ဏကဝဂ္ဂဟကာရာ ကဏ္ဌဇာ။
(ဃ) ဣဝဏ္ဏစဝဂ္ဂယကာရာ တာလုဇာ။
(င) ဥဝဏ္ဏပဝဂ္ဂါ ဩဋ္ဌဇာ။
(စ) ဋဝဂ္ဂရဠကာရာ မုဒ္ဓဇာ။
(ဆ) တဝဂ္ဂလသကာရာ ဒန္တဇာ။
(ဇ) ဧကာရော ကဏ္ဌတာလုဇော။
(ဈ) သြကာရော ကဏ္ဌောဋ္ဌဇော။
(ဉ) ဝကာရော ဒန္တောဋ္ဌဇော
(ဋ) နိဂ္ဂဟီတံ နာသိကဋ္ဌာနဇံ။
(ဌ) ဝဂ္ဂန္တာ သကဋ္ဌာနနာသိကဋ္ဌာနဇာ။
(ဍ) ယရလဝဠပဉ္စမေဟိ ယုတ္တော ဟကာရော ဥရသိဇော၊ကေဝလော ကဏ္ဌဇောဝ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉။)(စာ-၉)သာသနိကပ္ပယောဂတော၊ ပန ငကာရဝဇ္ဇိတော။
ဉဏနမေဟိ သံယုတ္တော၊ တထာ ယလဝဠေဟိဟော။
သာသနေ ဩရသော ဉေယျော၊ ကဏ္ဌဇောယေဝကေဝလော။
တဥှိ တဏှာ နှာသာ'သုမှ၊ မုယှတေ ဝုလှတေ တထာ။
အဝှိတော ရူဠှီ ဣစ္စေတေ၊ ပယောဂါဟောန္တိ သာသနေ။
(ဎ) ဇိဝှါမဇ္ဈံ တာလုဇာနံ ကရဏံ။
(ဏ) ဇိဝှေါပဂ္ဂံ မုဒ္ဓဇာနံ။
(တ) ဇိဝှဂ္ဂံ ဒန္တဇာနံ။
(ထ) သေသာ သကဋ္ဌာနကရဏာ။
(ဒ) သံဝုဋတ္တံ အကာရဿ။
(ဓ) ဝိဝဋတ္တံ အာကာရာဒီနံ သကာရဟကာရာနဉ္စ။
(န) သရာ နိဿယာ။
(ပ) ဗျဉ္ဇနာ နိဿိတာ။
(ဖ) ပဉ္စဋ္ဌာနက္ကမနိဿယာဒိတော အက္ခရက္ကမော။
ဧတ္ထေတံ ဝဒါမိ-
ပဉ္စန္နံ ခလု ဌာနာနံ၊ ပဋိပါဋိဝသေနစ။
နိဿယာဒိပ္ပဘေဒေဟိ၊ ပဝုတ္တောအက္ခရက္ကမော။
ဣတိ သိက္ခာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
အထ ဥပကရဏသညာဝိဓာနံ ဘဝတိ --
၂၄။ ပုဗ္ဗပရာဒီနိ သန္ဓိကြိယောပကရဏာနိ။ ပုဗ္ဗံ ပရံ လောပေါ အာဂမော သညောဂေါ ဝိယောဂေါပရနယနံ ဝိပရိယယော [ဝိပရိယာယော(ဗဟူသု)] ဝိကာရော ဝိပရီတော စ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀။)(စာ-၁၀) (က) ပဌမုစ္စာရိတံ ပုဗ္ဗံ။
(ခ) ပစ္ဆာ ဥစ္စာရိတံ ပရံ။
(ဂ) သတော ဝိနာသော လောပေါ။
(ဃ) ယဿ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ, သဒ္ဒေါ စ နပ္ပယုဇ္ဇတိ၊ သောပိ လောပေါ။
(င) အညတော ဝဏ္ဏာဂမနမာဂမော။
(စ) သရာနန္တရိကာနံ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဗျဉ္ဇနာနမေကတြသင်္ဂတိ သံယောဂေါ။
(ဆ) သရတော ဝိနိဗ္ဘောဂေါ ဝိယောဂေါ။
(ဇ) သရေန ဗျဉ္ဇနေန ဝါ ဧကီကရဏံ ပရနယနံ။
(ဈ) ဝဏ္ဏာနံ ဟေဋ္ဌုပရိယတာ ဝိပရိယယော။
(ဉ) ဝဏ္ဏန္တရတာ ဧကတော သံယောဂတာ စ ဝိကာရော။
(ဋ) ဗျဉ္ဇနာနံ သရညဗျဉ္ဇနတ္တံ သရဿ စညသရတ္တံ ဝိပရီတတာ။
၂၅။ သြဝါဝိပရီတော။ အထ ဝါ ဩကာရော ဝိပရီတသညော ဟောတိ အဝသဒ္ဒဿ ဝိပရီတတ္တာ။ သြဝဒတိ။
၂၆။ ဥဝဏ္ဏောစ။ ဥဝဏ္ဏော စ ဝိပရီတသညော ဟောတိ အဝသဒ္ဒေန သမ္ဘူတဿ သြကာရဿ ဝိပရီတတ္တာ၊ဥညာတံ၊ ဦဟတော ရဇော။
ဣတိ ဥပကရဏသညာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
အထ ပဒါဒီနံ သညာဝိဓာနံ ဘဝတိ--
၂၇။ ဝိဘတျန္တမဝိဘတျန္တံဝါ အတ္ထဇောတကံ ပဒံ။
စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ယံ ဝါကျံ၊ ပဒတောယေဝလဗ္ဘတိ။
ဂဇ္ဇံ ပဇ္ဇဉ္စ ဂေယျဉ္စ၊ ကစ္ဆဉ္စာတိတဒီရယေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁။)(စာ-၁၁)တတြ ယံ စုဏ္ဏိယေဟေဝ၊ပဒေဟိ မဘိသင်္ခတံ။
ဝေယျာကရဏသင်္ခါတံ၊ တံ ဂဇ္ဇန္တိ ပဝုစ္စတိ။
ဂါထာပဒေန ဗန္ဓေန၊ ယံ ဝါကျမဘိသင်္ခတံ။
သုဒ္ဓိကဂါထာမယိကံ၊ တံ ပဇ္ဇန္တိ ကထီယတိ။
ဂါထာဟိ စုဏ္ဏိယေဟေဝ၊ ပဒေဟိပိစ သင်္ခတံ။
မိဿိတွာ ယံ သဂါထတ္တာ၊ တံ ဂေယျန္တိ ပဝုစ္စတိ။
ဂဇ္ဇာဒီဟိ တု ယံ တီဟိ၊ ဝိမုတ္တံတံ သုမေဓသာ။
အဋ္ဌကထာဒိကံ သတ္ထ-ဝစနံ ကစ္ဆမဗြဝိ။
တေသု ဂဇ္ဇာဒိဘေဒေသု၊ ဂန္ထေသုပုဗ္ဗဝိညုဘိ။
သရဗျဉ္ဇနဝေါမိဿ-ဝသာ သန္ဓိ တိဓာ မတော။
သရဗျဉ္ဇနဝုတ္တာနံ၊ ဝသေနာတိတိဓာ မတော။
အပရေန နယေနာယံ၊ စတုဓာပိ ပကာသိတော။
သရသန္ဓိနိဂ္ဂဟီတ-သရဗျဉ္ဇနသန္ဓယော။
သာဓာရဏော စ သန္ဓီတိ၊ စတုဓေဝံပကာသိတော။
တေ စ ခေါ အဝိနာသေတွာ၊ ဝိနယဋ္ဌကထာယ ဟိ။
သိထိလာဒိ ဒသဝိဓံ၊ ဝုတ္တံ ဗျဉ္ဇနသမ္ပဒံ။
အက္ခရာဒိကေ ဒေါသေ၊ ဝိဝဇ္ဇေတွာယထာရဟံ။
ဒဿေတွာ သဒ္ဒသမ္ပတ္တိံ၊ အတ္ထသမ္ပတ္တိမေဝစ။
ဆန္ဒသမ္ပတျာလင်္ကာရ-သမ္ပတ္တိဉ္စ မနောရမံ။
ဆန္ဒောရက္ခာယ ဂါထာသု၊ စုဏ္ဏိယေသုပဒေသု စ။
သုခေနုစ္စာရဏတ္ထာယ၊ ပေါရာဏေဟိပကာသိတာ။
တိဝိဓဿပိ ဧတဿ၊ သန္ဓိနော ဇိနသာသနေ။
ပုဗ္ဗာပရဝိဘာဂါဒိ၊ ဥပကာရာယဝတ္တတိ။
ပုဗ္ဗာပရဝိဘာဂါဒိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တောမယာ ဣဓ။
အပိစေတ္ထ ဒွိဓာ စာပိ၊ သင်္ခေပါသန္ဓိ ဣစ္ဆိတော။
ပဒါနံ ပဒသန္ဓိ စ၊ ဝဏ္ဏာနံ ဝဏ္ဏသန္ဓိစ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂။)(စာ-၁၂)တေသု "တတြာယ"မိစ္စာဒိ၊ ပဒသန္ဓီတိ ဒီပယေ။
ဝဏ္ဏသန္ဓီတိ ဒီပေယျ၊ "သာဟု ခတျာ"တိ အာဒိကံ။
ပုဗ္ဗာပရပဒစ္ဆေဒါ၊ လဗ္ဘရေ ပဒသန္ဓိသု။
ပုဗ္ဗာပရတ္တမတ္တံဝ၊ လဗ္ဘတေ ဝဏ္ဏသန္ဓိသု။
ပုဗ္ဗာပရံ ဟိ ပဌမံ၊ သန္ဓိကိစ္စံကရေ ဗုဓော။
ပရေ သရမှိ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ပစ္ဆာ ကတွာသမာသယေ။
၂၈။ သရာ ဝိယောဇယေ ဗျဉ္ဇနံ၊တဉ္စဿ ပုဗ္ဗေ ဌပေယျ။ တတ္ထ သန္ဓိကတ္တုကာမော ယသ္မာ ဗျဉ္ဇနေန သရေပဋိစ္ဆန္နေ ကောသိယာ ပဋိစ္ဆန္နေ အသိမှိ အသိကိစ္စံန သိဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ တတြာယန္တိအာဒီသု ပဒသန္ဓိဝိသယေသု "တတြ အယ"န္တိအာဒိနာ ဆေဒံ ကတွာ "သာဟု ဧကသတံ ခတျာ" တျာဒီသု [ခု ၆-၂၀၄] ပန ဝဏ္ဏသန္ဓိဝိသယေသု "သာဓု ဧကသတံ ခတ္တိယာ"ဣတိအာဒီနိ ပဒရူပါနိ ပတိဋ္ဌာပေတွာသရတော ဗျဉ္ဇနံ ဝိယောဇယေ၊ တဉ္စ ဗျဉ္ဇနံ တဿသရဿ ပုဗ္ဗေ ဌပေယျ၊ တတြာယံ။
၂၉။ နေတဗ္ဗမဿရံ ပရက္ခရံနယေ။ အဿရံ ခေါ နေတဗ္ဗံ ဗျဉ္ဇနံ ပရက္ခရံနယေ။ သဟုပ္ပတ္တိ။ တတြာဘိရတိ မိစ္ဆေယျ [ခု ၁-၂၆]။ ဧတဒဝေါစ၊ နယိမေ ဘိက္ခူ။နေတဗ္ဗန္တိ ကိံ? အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိမံ [ခု ၁-၁၃]။ ဗုဒ္ဓမ် သရဏမ် ဂစ္ဆာမိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၂၅၁]။ ဧတ္ထ ပန နေတဗ္ဗံ န ဟောတိ။
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ သန္ဓိကပ္ပေ သညာပရိဘာသာဝိဓာနံနိဋ္ဌိတံ။
အထ သရသန္ဓိဝိဓာနံ ဘဝတိ-
သန္ဓိယန္တိ ဧတ္ထ ပဒါနိ အက္ခရာနိစာတိ သန္ဓိ၊ သံဟိတပဒံ၊ သရာနံ, သရေသု ဝါ သန္ဓိ သရသန္ဓိ။ ဧတ္ထ စ သရာဒေသလောပကရဏဝသေနသာဓိတော သန္ဓိ သရသန္ဓီတိ ဝုစ္စတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃။)(စာ-၁၃)၃၀။ သရာလောပံ ပပ္ပေါန္တိ သရေ။ သရာ ခေါ သရေ ပရေ လောပံ ပပ္ပေါန္တိ။ အယံဝုတ္တိ။ သရာ ခေါ ဧကောပိ ဒွေပိ တယောပိ သရေပရေ လောပံ ပပ္ပေါန္တိ၊ အယမဓိပ္ပါယဝိညာပိကာအနုဝုတ္တိ။ နသိ ရာဇဘဋော [ဝိ ၃-၁၃၀]။ ယဿာသဝါ၊ ယဿိန္ဒြိယာနိ [ခု ၁-၂၇]။ ယဿီဒိသာ၊ အဇ္ဇုပေါသထော [ဝိ ၃-၁၆၇]။ ဧကေနူနာနိ [ဝိ ၄-၁၄၈]။ ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာ [ခု ၅-၁၄]။ မမောဒနံ။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု အကာရလောပေါ။
သောတုကာမတ္ထ။ မာဝုသော ဧဝရူပမကာသိ [ဝိ ၁-၂၇၁]။ စာတုရိတ္ထိယော [ခု ၆-၁၅၆]။ သဗ္ဗီတိယော [ခု ၄-၃၂၀]။ တဒုဋ္ဌဟိ [ခု ၆-၆၉]။ နာဂနာသူရူ [ခု ၆-၆၇]။ ရဟောဂတာယ တဿေဝံ [ခု ၄-၂၀၇]။ အဝိဇ္ဇောဃော [ဒီ ၃-၁၉၂]။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု အာကာရလောပေါ။
လဘန္တတ္ထေ ပဒက္ခိဏေ [အံ ၁-၂၂၉]။ အဂ္ဂါဟိတော၊ တီဏိမာနိ၊အဓီရိတံ၊ ဣသုတ္တမော၊ ဥဒဓူမိယော၊ နော ဟေတံဘန္တေ [ဒီ ၁-၅၇]။ အဂ္ဂေါဘာသော။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဣကာရလောပေါ။
ဣတ္ထာယံ ပုရိသော ဣတိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၈]။ ခဏန္တာလုကလမ္ဗာနိ [ခု ၆-၃၆၈]။ မိဂီဝ [ခု ၆-၃၅၂]။ ဘိက္ခုနီရိတံ၊ ပိဝံဘာဂိရသောဒကံ [ခု ၆-၅၅]။ ရာဇီနူရူ၊ ကာမုကေသာ၊ ဘိက္ခုနောဝါဒေါ [ဝိ ၅-၃၆၆]။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဤကာရလောပေါ။
ဥစ္ဆဂ္ဂံ [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၁၆၇]။ ဓာတာယတနာနိ၊ ဓာတိန္ဒြိယာနိ၊ ဓာတီရိတာ၊မာတုပဋ္ဌာနံ၊ ဓီတူရူ။ အာနေန္တေတံ ပဘာဝတိံ [ခု ၆-၆၉]။ ဝိဇ္ဇောဘာသော။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဥကာရလောပေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄။)(စာ-၁၄)ဝါမူရဒ္ဒသသာမိကံ၊ ဇမ္ဗာဒီနိ၊ဇမ္ဗိဿရော ဇမ္ဗီရိတာ ဝါတေန၊ ဝဓူဒရံ သရဘူမိဝေဂေါ၊နာဂနာသူရေသာ၊ ဇမ္ဗောနတာ ဝါတေန။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဦကာရလောပေါ။
ပုတ္တ မတ္ထိ ဓနံ မတ္ထိ [ခု ၁-၂၂]။ ယံ မာသိ ပဒယဿိတံ [ခု ၅-၁၃၄]။ ယော မိဿရော [ခု ၆-၃၀၅]။ ဝစနံ မီရိတံ၊ ဂါထာမုဒီရိတာ၊ သောဘဏာ မူရူ၊ သုတံ မေတံ ဘောဂေါတမ [ဝိ ၁-၁။ ဒီ၁-၁၂၇]။ တေ'တေ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ၊လဒ္ဓေါ မောကာသော။ အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဧကာရလောပေါ။
ဥရဿ ဒုက္ခော ဘဝိဿတိ [ ဝိ ၂-၁၆၉]။ ဧသာဝုသော အာယသ္မာဥပနန္ဒော [ဝိ ၃-၃၀၇]။ တိဿိတ္ထိယော [ခု ၄-၂၉၁]။ စတဿီတိယော၊ နယိဓသတ္တူပလဗ္ဘတိ [သံ ၁-၁၃၇]။ စတူဿူမိယော။ တံ ကုတေတ္ထလဗ္ဘာ [ဝိ ၁-၁၂]။ စတ္တာရောဃာ သဝန္တိ တေ။အယံ အကာရာဒီသု ပရေသု ဩကာရလောပေါ။ ဧဝံ စတုသဋ္ဌိဝိဓောပုဗ္ဗဿရာနံ ဧကေသလောပနယော ဘဝတိ။
နာနာဒိသံ ယန္တိ၊ ဝိဿာသံ ဧယျပဏ္ဍိတော [ခု ၂-၃၀၅]။ သစေ ဥပ္ပါဒေါ ဟေယျ။ အယံ ဧကသ္မိံ သရေပရေ ဧကက္ခဏေ ဒွိန္နံ ပုဗ္ဗဿရာနံ လောပေါ။န မံ ပုန ဥပေယျာသိ [ခု- ၅-၂၆၈]။ အဇ္ဈေယျာသိ၊ အယံ ဧကသ္မိံသရေ ပရေ ဧကက္ခဏေ တိဏ္ဏံ ပုဗ္ဗဿရာနံ လောပေါ။ဣမေဟိ ဒွီဟိ နယေဟိသဒ္ဓိံ ဆသဋ္ဌိဝိဓော ပုဗ္ဗဿရလောပနယောဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမေဟိ ဆသဋ္ဌိယာ နယေဟိ ဝိနိမုတ္တောအညော ပါဠိယံ ဝိဇ္ဇမာနော ပုဗ္ဗဿရလောပနယောနာမ နတ္ထိ။ တတ္ထ နသိ ရာဇဘဋောတိ [ဝိ ၃-၁၃၀] န အသိ ရာဇဘဋောတိ ဆေဒေါ။ ယန္တီတိ ယာ အ အန္တီတိ ဝဏ္ဏဋ္ဌိတိ။ ဧတ္ထပဋိပါဋိယာ တယော သရာ လဗ္ဘန္တိ။ ဥပေယျာသီတိ ဥပ ဣအ ဧယျာသီတိ ဝဏ္ဏဋ္ဌိတိ။ဧတ္ထ ပဋိပါဋိယာ စတ္တာရော သရာ လဗ္ဘန္တိ။ တတြာယံဂါထာ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅။)(စာ-၁၅)"သရာ ယန္တိ သရေ လောပံ၊ ဧကော ဒွေပိ တယောပိဝါ။
ဓာတုသံသဋ္ဌသန္ဓိမှိ၊ သန္ဓာယ ကထိတံဣဒံ။
တသ္မာ ဝိညူဟိ ဝိညေယျံ၊ သောတူနံကင်္ခဓံသကံ။
နသိ ရာဇဘဋော ယန္တိ၊ ဧယျ ဟေယျနိဒဿနံ။
ဝေန္တိ လန္တိ ဒိသာ ဘန္တိ၊ ဝိညေယျံသန္တိ ပန္တိ စ။
အဇ္ဈေယျာသိ ဥပေယျာသိ၊ ဣစ္စာဒိစ နိဒဿန"န္တိ။
၃၁။ ပရော ဝါ အသရူပါ။ သရမှာ အသရူပါ ပရော သရော လောပံ ပပ္ပေါတိဝါ။ ဒီပေါ၊ ကဋိဋ္ဌိ၊ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ ယဿဒါနိ [ဝိ ၃-၂၆၆]။ သညာတိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၈]။ ဆာယာဝ [ခု ၁-၁၃]။ အဖလာ ဟောတိ'ကုဗ္ဗတော [ခု ၁-၂၀]။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။တတြ ဒီပေါတိ "ဒိ အာပေါ"တိ ဆေဒေါ၊ ဒွိဓာ အာပေါသန္ဒတိ ဧတ္ထာတိ ဒီပေါ။ ဝါတိ ကိံ? ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ [အံ ၁-၄၆၉]။
၃၂။ ပဿရာ သရူပေါ။ ပကာရဿ သရတော ပရော သရူပသရောလောပံ ပပ္ပေါတိ ဝါ။ ဥဒင်္ဂဏေ တတ္ထ ပပံ အဝိန္ဒုံ [ခု ၅-၁]။ ပ အာပန္တိဆေဒေါ။ နာလံကဗဠံ ပဒါတဝေ [ခု ၅-၇]။ ပ အာဒါတဝေတိ ဆေဒေါ။ ဝါတိ ကိံ? ပါဒါတဝေ။
၃၃။ ကွစိ ဣသ္မာ ဣတိဿိ။ ဣကာရတော ပရော သရူပေါ ဣတိသဒ္ဒဿ ဣကာရော ကွစိ လောပံ ပပ္ပေါတိ။ ဣတိ စ ဒန္တိစ [အဘိ ၄-၃၃၀]။ ဣဣတိ စာတိ ဆေဒေါ။ ကွစီတိ ကိံ? ဣ ဣတိ သဒ္ဒေါ။
၃၄။ လုတ္တေ အသဝဏ္ဏံ။ သရော ခေါ ပရော သရူပေ ဝါ အသရူပေ ဝါ ပုဗ္ဗသရေလုတ္တေ ကွစိ အသဝဏ္ဏံ ပပ္ပေါတိ။ ဌာနာသန္နဝသေန ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာနံယေဝ ဧကာရောကာရာ ဟောန္တိ။ ဗန္ဓုဿေဝ သမာဂမော၊အတေ'ဝ မေ အစ္ဆရိယံ [ခု ၆-၃၄၀]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆။)(စာ-၁၆)ဇိနေရိတနယော၊ ပတိတံမာလုတေရိတံ၊ သင်္ချံ နောပေတိ ဝေဒဂူ [ခု ၁-၃၉၅]။ ဥဒကောမိဝ ဇာတံ [ခု ၇-၁၄]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? တထူပမံ ဓမ္မဝရံ အဒေသယိ [ခု ၁-၇၊ ၃၁၄]။ ဝဇ္ဇေသိ ခေါ တွံ ဝါမူရုံ [ခု ၅-၉၀]။
၃၅။ သရေ ပုဗ္ဗော။ ပရသရေ လုတ္တေ ပုဗ္ဗော သရော ကွစိ အသဝဏ္ဏံပပ္ပေါတိ။ မုနေလယော၊ ရထေသဘော၊ သောတ္ထီ။မုနိ အာလယော၊ ရထီ ဥသဘော၊ သုဣတ္ထီတိ ဆေဒေါ။ရထော ဧတေသမတ္ထီတိ ရထိနော၊ ရထေ ဌိတယောဓာ၊ ဥသဘော ဝိယာတိ ဥသဘော၊ရထီနံ ရသဘော ရထေသဘော၊ ရထေ ဌိတာနံ ယောဓာနံဥသဘသဒိသောတိ အတ္ထော။ ကွစီတိ ကိံ? ဥစ္ဆုဝ။
၃၆။ ပုဗ္ဗသ္မိံ ဒီဃံ။ သရော ခေါ ပရော ပုဗ္ဗသ္မိံ သ ရေ လုတ္တေ ကွစိဒီဃံ ပပ္ပေါတိ။ ဌာနာသန္နဝသေန ရဿသရာနံ သဝဏ္ဏဒီဃတ္တံ။ဗုဒ္ဓါနုဿတိ။ သဒ္ဓီဓ [ခု ၁-၃၀၆]။ ဝူပသမော။ ကွစီတိ ကိံ? ဒေသေသိ။
၃၇။ န သံယောဂပုဗ္ဗော ဝိနာအကာရိက္ခေဟိ တဗ္ဘာဝံ။ သညောဂတော ပုဗ္ဗဘူတော ပရော သရော ပုဗ္ဗသရေလုတ္တေ အသဝဏ္ဏံ ဒီဃဉ္စ န ပပ္ပေါတိ အကာရဉ္စ ဣက္ခသဒ္ဒဉ္စ ဝဇ္ဇေတွာ။ လောကုတ္တရံ၊ ယဿိန္ဒြိယာနိ၊သဒ္ဓိန္ဒြိယံ။ ဝိနာ အကာရိက္ခေဟီတိ ကိံ? သညာဝါဿ ဝိမုယှတိ [ခု ၁-၉]။ ဥပေက္ခတိ။
၃၈။ ဣဝါ ပုဗ္ဗာကာရဿ လောပေါစိဿေ စ။ ဣဝသဒ္ဒတော ပုဗ္ဗဿ အာကာရဿ လောပေါ စ န ဟောတိ၊ တံလောပါဘာဝေနပရဿ ဣကာရဿ အသဝဏ္ဏေကာရော စ န ဟောတိ။ လတာဝ [ခု ၆-၁၂၉]။ ပတိနာဝ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇။)(စာ-၁၇)၃၉။ အဝဏ္ဏဿ စိတိမှာ။ ဣတိသဒ္ဒတော ပုဗ္ဗဿ အဝဏ္ဏဿ စ လောပေါ န ဟောတိ၊ ပရဿ စ ဣကာရဿ အသဝဏေ္ဏကာရော န ဟောတိ။ သုမေဓော သုဇာတောစာတိ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၄၅]။ သညာတိ၊ ရာဇာတိ။
၄၀။ ဟောတိ ကေသဉ္စိ မတေန။ သက္ကဋဂန္ထတော နယံ ဂဟေတွာ ဝဒန္တာနံ ကေသဉ္စိအာစရိယာနံ မတေန တံ အမှေဟိ ပဋိသိဒ္ဓဝိဓာနံဟောတိ၊ လတေဝ ဝါတာဘိဟတာ ပတိနေဝကာမိနီ၊စတ္တာရိ လောကုတ္တရာနိ စေတိ။ ကေနစိ ဂုဏေနေတိပဗ္ဗဇ္ဇေတိ။ ပါဠိယံ ပန ဤဒိသော နယော နတ္ထိ။
၄၁။ န မာ ဒါ ဝါ သ္မာ တြ ဏှာတွာဒီနံ သရလောပေ အယျညဂ္ဃဿုဿာနမကာရော ဒီဃံ။ န သဒ္ဒေါ မာသဒ္ဒေါ ဒါသဒ္ဒေါ ဝါသဒ္ဒေါ သ္မာသဒ္ဒေါ တြသဒ္ဒေါ ဏှာသဒ္ဒေါ တွာသဒ္ဒေါတိ ဣစ္စေဝမာဒိသဒ္ဒါနံ အဝယဝဘူတဿပုဗ္ဗသရဿ လောပေ ကတေ အယျ အည အဂ္ဃ အဿု အဿ ဣစ္စေတေသံအဝယဝဘူတော အကာရော သညောဂပုဗ္ဗတ္တေ သတိပိ ဒီဃမေဝ ပပ္ပေါတိ။နာယျော သော ဘိက္ခု မံ နိပ္ပါဋေသိ [ဝိ ၂-၁၇၃]။ နာညမညဿ ဒုက္ခမိစ္ဆေယျ [ခု ၁-၁၁၊ ၃၀၁]။ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ [ဝိ ၄-၃၀၃၊ သံ ၁-၂၁၃၊၂၁၄]။ နာဿုဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ [ဝိ ၁-၃၃၆]။ နာဿ စောရာ ပသဟန္တိ [ခု ၆-၁၅၀]။ မာယျော ဧဝရူပမကာသိ၊မာဿု ကုဇ္ဈိ ဘူမိပတိ [ခု ၅-၁၃၇]။ တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တိ [ခု ၅-၇]။ ကဒါဿု မံ အဿရထာ [ခု ၆-၁၆၆]။ တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ [ခု ၆-၁၆၁၊ ၁၆၈]။ သတ္ထဟာရကံ ဝါဿ ပရိယေသေယျ [ဝိ ၁-၉၀၊ ၉၂]။ တသ္မာဿ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာ [အဘိ-ဋ္ဌ ၃-၂၈၇]။ တတြာဿ ကရဏီယံ နတ္ထိ၊ ကတွာတြ၊ တဏှာဿဝိပ္ပဟီနာ။
၄၂။ သဿ ကွစန္တတ္ထာနံ။ သကာရဿ သရလောပေ ကတေ ကွစိ အန္တအတ္ထသဒ္ဒါနံ အကာရော ဒီဃံ ပပ္ပေါတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈။)(စာ-၁၈)သာန္တေဝါသိကော [သံ ၂-၃၄၉]။ သာတ္ထံ [ဝိ ၁-၁]။ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ [ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၂၉]။ ကွစီတိ ကိံ? ဝနန္တံ၊ သတ္ထော ဘဏ္ဍံ အာဒါယဂတော။
၄၃။ တေမေပဗ္ဗတျာဒီနမေဿယော ဝိနာ ယေကာရေန။ ယေကာရံ ဝဇ္ဇေတွာ တေမေပဗ္ဗတေ ဣစ္စာဒီနံ ပဒါနံ ဧကာရဿ သရေ ပရေ ကွစိ ယကာရာဒေသော ဟောတိ။ တျာဟံ ဧဝံ ဝဒေယျံ [မ ၁-၁၆]။ အဓိဂတော ခေါ မျာယံ ဓမ္မော [ဝိ ၃-၅]။ ပဗ္ဗတျာဟံ ဂန္ဓမာဒနေ [ခု ၆-၁၈၂]။ ကျာဟံ [ခု ၅-၁၃၂]။ ကျဿ ဗျပ္ပထယော အဿု [ခု ၁-၄၂၆]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? တေနာဂတာ၊ ပုတ္တာ မတ္ထိ [ခု ၁-၂၂]။ ဧတ္ထ သိယာ "ဝိနာ ယေကာရေနာတိ ကိမတ္ထံ၊ နနု ဝဇ္ဇေတဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ ဗဟူနိသန္တီ"တိ? သစ္စံ၊ ဣဒံ ပန ယေ ဂရူ ယေသဒ္ဒါဝယဝဿေကာရဿပိ ယကာရတ္တမိစ္ဆန္တိ "ယျဿာ"တိ, တေသံ ဝါဒေ တန္နိသေဓနတ္ထံ၊ ပါဠိအာဒီသုဟိ "ဥယျာန"န္တိ ဧတ္ထ ဝိယ ဥစ္စာရဏဝိသေသာဘာဝေတော "ယျဿာ"တိ ယကာရဒွယသညောဂသဟိတံ ပဒံ န အာဂတံ၊နိဿညောဂပဒမေဝ အာဂတံ၊ တထာ ဟိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယေဆက္ကနိပါတေ ဧဝံ ပါဌော ဒိဿတိ--
"သော ပါပကမ္မောဒုမ္မေဓော၊ဇာနံ ဒုက္ကဋမတ္တနော။
ဒလိဒ္ဒေါ ဣဏမာဒါယ၊ ဘုဉ္ဇမာနောဝိဟညတိ။
တတော အနုဝိစရန္တိ နံ၊ သင်္ကပ္ပမာနသာဒုခါ။
ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ၊ ယဿ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ"တိ [အံ ၂-၃၁၁]။
ဧတ္ထ နိဿညောဂပဒမေဝ အာဂတံ။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ "ယဿ ဝိပ္ပဋိသာရဇာတိ ယေ အဿ ဝိပ္ပဋိသာရတော ဇာတာ"တိ [အံ-ဋ္ဌ ၃-၁၁၅၊၁၁၆] ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ဥလ္လိင်္ဂပဒေပိ နိဿညောဂပဒမေဝအာဂတံ၊ တထာ တတ္ထ တတ္ထ သုတ္တပ္ပဒေသေ "ယဿ တေ ဟောန္တိ အနတ္ထကာမာ"တိ [ခု ၇-၁၀၃] စ "ယဿု မညာမိ သမဏေ"တိ [ဒီ ၂-၂၂၉] စ "အညံ ဣတော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉။)(စာ-၁၉)ယာဘိဝဒန္တိ ဓမ္မ"န္တိ [ခု ၁-၄၁၇] စ နိဿညောဂပဒမေဝ အာဂတံ၊ တတ္ထ ယဿူတိ ယေ အဿု၊ ယာဘိဝဒန္တီတိ ယေ အဘိဝဒန္တီတိ ဆေဒေါ။ဣတိ ဣမဿ ဝိသေသဿ ဒဿနတ္ထဉ္စ "ဝိနာ ယေကာရေနာ"တိ အဝေါစုမှာ။
၄၄။ က ခ တ ထ ဒ န ယ သ ဟာနံ ဝေါဒုဒန္တာနံ။ က ခ တ ထ ဒ န ယ သ ဟ ဣစ္စက္ခရဝန္တာနံ ပဒါနမန္တဘူတာနံ ဩကာရုကာရာနံ သရေ ပရေ ကွစိ ဝကာရာဒေသော ဟောတိ။ ယာဝတကွဿ ကာယော [ဒီ ၂-၁၅။ ဒီ ၃-၁၁၈။ မ ၂-၃၃၇]။ အဂမာ နု ခွိဓ [ဒီ ၁-၁၀၁]။ စကာပါထမာဂစ္ဆတိ၊သိတံ ပါတွာကာသိ [မ ၂-၂၆၂]။ ယတွာဓိကရဏံ [ဒီ ၁-၆၆]။ ဝတ္ထေတ္ထ ဝိဟိတံ နိစ္စံ၊ဒွါကာရေ [မ ၁-၂၂၅]။ အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျ [ခု ၅-၂၉]။ ယွာယံ [မ ၁-၂၉]။ သွာဿ ဟောတိ [သံ ၁-၄၃၂]။ သွာဂတံ တေ [ခု ၆-၃၃၁]။ ဗဝှါဗာဓော [သံ ၁-၉၄]။ လဝှက္ခရံ။ ကွစီတိ ကိံ? ကော အတ္ထော [ခု ၁-၃၂၀]။ အထ ခေါ ဧသ။ အန္တဂ္ဂဟဏံ ကိံ? သဝနီယံ။ ကခဣစ္စာဒိနာ သရူပုဒ္ဒေသေနဂဃစဆာဒီနံ လဝဠာနဉ္စ သြကာရုကာရာ ဝကာရတ္တံ နာပဇ္ဇန္တီတိသိဒ္ဓံ၊ တေန "မဟာယာဂေါ အာသိ၊ ယာဂုအတ္ထီ"တိအာဒီသု ဩကာရုကာရာနံ ဝကာရာဒေသော န ဟောတိ။
၄၅။ န ပရေပိ သရေ ဟေတုဓာတာဒီနမုဿပါဝစနေ စ။ ပါဝစနေ စ ပေါရာဏဋ္ဌကထာသုစ သရေ ပရေပိ ဟေတုဓာတုသဒ္ဒါဒီနံ ဥကာရဿ ဝကာရာဒေသော န ဟောတိ။ဟေတုတ္ထော၊ ဓာတုတ္ထော၊ ဟေတိန္ဒြိယာနိ၊ ခန္ဓာဓာတာယတနာနိ၊ဟေတုအတ္ထော၊ ကတ္တုအတ္ထော၊ ကတ္တုတ္ထောတိ ဣစ္စေဝမာဒီနိ။ကေသဉ္စိ မတေန ပန ဟေတွတ္ထော ဓာတွတ္ထော၊ ပဉ္စဓာတွာဒိနိယမာ[သစ္စသံခေပ၊ ၆၈-ဂါထာ]။ ကတွတ္ထော၊ အပိသုခလွဟာသေသိံ၊ အဿော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀။)(စာ-၂၀) ခလွာဘိဓာဝတိ၊ စိတြဂွါဒယော၊ ဘွာပါနလာနိလံ[သစ္စသံေခေပ၊ ၇-ဂါထာ]။ မဓွာသဝေါ[ဝိ ၂-၁၄၆။] ဣစ္စာဒီနိ ဘဝန္တိ။ သာသနံ ပန ပတွာ "မဓာသဝေါ"တိ ရူပမေဝ ဘဝတိ။
၄၆။ အတိပတီတီနံ တိ စံ။ အတိပတိဣတိသဒ္ဒါနံ တိကာရော သရေ ပရေ ကွစိ စကာရံ ပပ္ပေါတိ။ အစ္စန္တံ၊ ပစ္စက္ခံ၊ဣစ္စေတံ။ ကွစီတိ ကိံ? အတိဩဒါတံ ပတိဥတ္တရတိ၊ဣတိဿ မုဟုတ္တမ္ပိ[ဝိ ၂-၁၉၆]။
၄၇။ ဣတိဿ တိသဒ္ဒဗျဉ္ဇနောပိ။ ဣတိသဒ္ဒဿ တိသဒ္ဒဗျဉ္ဇနောပိ သရေ ပရေ ကွစိ စကာရံ ပပ္ပေါတိ။ ဧတ္ထ စ "တိသဒ္ဒဗျဉ္ဇနော"တိ တျကာရသညောဂေါ ဝုစ္စတိ။ ဣစ္စတြ။ ကွစီတိ ကိံ? သုတာ စ ပဏ္ဍိတာ တျမှ[ခု ၆-၉၅]။
၄၈။ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပေ နိစ္စမိကာရလောပေါ န ယတ္ထ စံ။ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပဝိသယေဂမျမာနေ ယတ္ထ ဣတိသဒ္ဒဿ တိသဒ္ဒဗျဉ္ဇနော စကာရံ န ပပ္ပေါတိ၊ တသ္မိံ ပယောဂေနိစ္စမေဝ ဣကာရလောပေါ ဟောတိ၊န ကဒါစိပိ ဣကာရော သရူပေန တိဋ္ဌတိ၊ဧသာ ဟိ မာဂဓဘာသာသင်္ခါတဿ ပါဝစနဿဓမ္မတာ၊ ယဒိဒံ ဣတိသဒ္ဒဿ ဣကာရေန သဒ္ဓိံ တျကာရသညောဂဿ အသမာဂမော၊ တသ္မာ "ဣတျတြာ"တိ စ ပဒံ ဗုဒ္ဓဝစနဋ္ဌကထာသု နတ္ထိ၊ ဣဒံ ပနနိယမသုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿိမာနိ ဥဒါဟရဏာနိ--သုတာ စ ပဏ္ဍိတာ တျမှ[ခု ၆-၉၅]။ သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျတ္ထ[ခု ၆-၉၅]။ ဉာတော သေနာပတိ တျာဟံ[ခု ၆-၉၀]။ ယံ ပဏ္ဍိတောတျေကေ ဝဒန္တိ လောကေ[ခု ၆-၂၇၇]။ မနုဿတ္တံ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိတျာဒိနာ ဝုတ္တာနိအဋ္ဌင်္ဂါနီတိ[ထေရီဂါထာ-ဋ္ဌ-၁]။ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာတျမှာတိ ပဏ္ဍိတာ ဣတိ အမှာတိအာဒိနာ ဆေဒံ ကတွာကတ္တဗ္ဗဝိဓိမှိ ကတေ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပေါ နာမသန္ဓိဝိသယော ဘဝတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁။)(စာ-၂၁) ၄၉။ ဧဝဿေကာရေ ဣတိဿညဿ စိဿ ဝေါ။ ဧဝသဒ္ဒဿ ဧကာရေ ပရေ ဣတိသဒ္ဒဿ အညဿ စ သဒ္ဒဿ ဣဿ ဝကာရော ဟောတိ ကွစိ။ ဣတွေဝ စောရော အသိမာဝုဓဉ္စ[မ ၂-၃၀၃]။ ဝိလပတွေဝ သော ဒိဇော[ခု ၅-၁၅၀]။ ဣသိဂိလိတွေဝ[မ ၃-၁၁၃]။ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၇]။ ကွစီတိ ကိံ? ဣစ္စေဝ။
၅၀။ ဧကသ္မာ ဣဓဿ ဓဿ ဒေါ နိစ္စံ။ ဧကသဒ္ဒသ္မာ ပရဿ ဣဓသဒ္ဒဿ ဧကာရဿ သရေ ပရေ နိစ္စံ ဒကာရာဒေသော ဟောတိ။ ဧကမိဒါဟံ ဘိက္ခဝေသမယံ[မ ၁-၄၀၁]။ ဧကသ္မာတိ ကိံ? ဧဝမိဓေကစ္စော[မ ၂-၁၁၂]။ ဣဓာဟံ ဘိက္ခဝေ ဘုတ္တာဝီ အဿံ[မ ၁-၁၆]။ ဧတ္ထ သိယာ "နနု စ ဘော အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တသံဝဏ္ဏနာယံ 'ဧကမိဒါဟန္တိ[ဒီ ၁-၈၆] ဧတ္ထ ဣဒါတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဧကံ အဟန္တိအတ္ထော'တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၈] ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သန္တေ ကသ္မာဧတ္ထ ဣဓသဒ္ဒဝသေန ဓကာရဿ ဒကာရာဒေသော ကထိတော"တိ? ဝုစ္စတေ -- ဧတ္ထ ဝိညူနံ ကောသလ္လဇနနတ္ထံ သဒ္ဒနိပ္ဖါဒနဗျာပါရမုပါဒါယ ဣဓသဒ္ဒဝသေန ဓကာရဿ ဒကာရာဒေသော ဝုတ္တော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန "ဧကမိဒါဟ"န္တိ ဝုတ္တကာလေ ဣဒသဒ္ဒဿ သဝနတော သဒ္ဒနိပ္ဖါဒနဗျာပါရမနပေက္ခိတွာအရိယဝေါဟာရဝသေန သုတိမတ္တမုပါဒါယ "ဣဒါတိ နိပါတမတ္တ"န္တိ ဝုတ္တံ။
၅၁။ ယမိဝဏ္ဏော နဝါ။ ပုဗ္ဗော ဣဝဏ္ဏော သရေပရေ ယကာရံ ပပ္ပေါတိ နဝါ။ ဗျာကာသိ။ဗျာကတော။ ဗျဉ္ဇနံ။ ဗျာကရဏံ။ ပဋိသန္ထာရဝုတျဿ[ခု ၁-၆၇]။ ဒါသျာဟံ ပရပေသိကာ အဟုံ[ခု ၅-၁၇၃]။ တတ္ထ ဗျာကာသီတိ ဝိ အာ အကာသီတိ ဆေဒေါ။ ဝီတိ စ အာတိ စဥပသဂ္ဂါ။ အကာသီတိ အာချာတိကံ။ ဣဒန္တု ဝိ အာ ဣစ္စုပသဂ္ဂဝသေန ကထေသီတိ အတ္ထပ္ပကာသနေသမတ္ထံ ဘဝတိ။ ဗျာကတောတိ ဧတ္ထ "ကတော"တိ ပဒံ ဝိယ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂။)(စာ-၂၂) ကထိတောတိ အတ္ထပ္ပကာသနေ။ ဧတ္ထ စ ပဋိပါဋိယာဌိတေသု တီသု သရေသု အသရူပဣကာရတော အာကာရဿ လောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နဝါတိ ကိံ? ဂစ္ဆာမဟံ[ခု ၄-၂၁၂]။ မုတ္တစာဂီ အနုဒ္ဓတော။တဿ ပုဋ္ဌော ဝိယာကာသိ[ခု ၆-၁၈၇]။ အက္ခရာနံ ဝိယဉ္ဇနံ[သံ ၁-၃၆]။
၅၂။ ဧဝဿေဿ ရိ ပုဗ္ဗော စရဿော။ သရမှာ ပရဿ ဧဝသဒ္ဒဿ ဧကာရဿ ရိကာရော ဟောတိ၊ ပုဗ္ဗောစ သရော ရဿော ဟောတိ နဝါ။ ယထရိဝ ဝသုဓာတလဉ္စသဗ္ဗံ။ တထရိဝ ဂုဏဝါ သုပူဇနီယော။ နဝါတိ ကသ္မာ? ယထာ ဧဝ၊ တထာ ဧဝ။
၅၃။ သရေ ပုထဿ ဂါဂမော ကွစိ။ ပုထဣစ္စေတဿ သရေ ပရေ ကွစိ ဂကာရာဂမော ဟောတိ။ ပုထဂေဝ၊ပုထဂယံ။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ပုထ ဧဝ။
၅၄။ ပါဿ စ တဒန္တောရဿော။ ပါသဒ္ဒဿ စ သရေ ပရေ ကွစိ ဂကာရာဂမော ဟောတိ၊ တဒန္တော သရောရဿော ဟောတိ။ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ[ခု ၅-၁၁၁။ ခု ၆-၄၅၊ ၄၆၊ ၅၁]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ပါ ဧဝ[ဝိ ၄-၄၇၆]။
၅၅။ သြဿု။ ဩကာရဿ ဥကာရော ဟောတိ သရေ ပရေ။ မနုညံ။
၅၆။ ယဝမဒနတရလဟာ ဝါ။ သရေ ပရေ ယကာရော ဝကာရော မကာရော ဒကာရော နကာရော တကာရော ရကာရော လကာရော ဟကာရော ဣမေ အာဂမာ ဟောန္တိဝါ။ နယိမဿ ဝိဇ္ဇာမယမတ္ထိ ကိဉ္စိ[ခု ၅-၇၄]။ ယထယိဒံ စိတ္တံ[အံ ၁-၄]။ တိဝင်္ဂိကံ[အဘိ ၁-၄၄]။ လဟုမေဿတိ[ခု ၁-၆၆]။ သမဏစလလော[ဒီ ၃-၁၉၄။ အံ ၁-၃၉၉]။ ဒုဘတော ဝနဝိကာသေ[ခု ၆-၃၁၈]။ သမ္မဒေဝ[ဒီ ၁-၁၆၆]။ အတ္တဒတ္ထံ[ခု ၁-၃၈]။ အဇ္ဇဒဂ္ဂေပါဏုပေတံ[ဒီ ၁-၈၀၊ ၁၀၃။ ခု ၁-၁၃၅]။ စိရံနာယတိ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃။)(စာ-၂၃) ဣတော နာယတိ။ ယသ္မာတိဟ ဘိက္ခဝေ။ တသ္မာတိဟဘိက္ခဝေ[မ ၁-၁၅]။ သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ[သံ ၁-၁၆။ ခု ၅-၄၉]။ အာရဂ္ဂေရိဝ သာသပေါ[ခု ၁-၇၁၊ ၃၇၆။ မ ၂-၄၁၀]။ ဆဠဘိညာ[ခု ၂-၂၀၄]။ သဠာယတနံ[ဝိ ၃-၁]။ သုဟုဇူ စ[ခု ၁-၁၀၊ ၃၀၀]။ သုဟုဋ္ဌိတံ[ခု ၁-၃၀၅။ အံ ၁-၂၉၉]။ ဟေဝတ္ထိ၊ ဟေဝံ နတ္ထိ[ဒီ ၁-၅၁]။ ဝါတိကသ္မာ? ဧဝံမဟိဒ္ဓိယာ ဧသာ[ခု ၁-၁၀]။
၅၇။ အဘိဿဗ္ဘော။ အဘိသဒ္ဒဿ သရေ ပရေ အဗ္ဘာဒေသော ဟောတိ။ အဗ္ဘုဒီရိတံ၊အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။
၅၈။ အဓိဿဇ္ဈော။ အဓိသဒ္ဒဿ သရေ ပရေ အဇ္ဈာဒေသော ဟောတိ။ အဇ္ဈာဂမာ၊ အဇ္ဈာဟရတိ။
၅၉။ တေ န ဝါ ဣဝဏ္ဏေ။ တေ စ ခေါ အဘိအဓိသဒ္ဒါ ဣဝဏ္ဏေ ပရေ အဗ္ဘောအဇ္ဈောဣတိ ဝုတ္တရူပါ န ဟောန္တိဝါ။ အဘိစ္ဆိတံ၊ အဓီရိတံ။ ဝါတိ ကသ္မာ? အဗ္ဘီရိတံ၊ အဇ္ဈိဏမုတ္တော။
၆၀။ တိ စ စံ။ အတိ ပတိ ဣတိသဒ္ဒါနံ တိကာရော စ ဣဝဏ္ဏေ ပရေ စန္တိ ဝုတ္တရူပေါ န ဟောတိ ဝါ။ အတီသိဂဏော။အတီရိတံ။ အတီတော။ ပတီတော။ ဣတီတိ။ ဣတီဒံ။
၆၁။ ဒွိန္နမာကာရိကာရာနမေတ္တံ တျာဒီသု။ အာဣတိ ဧတိ။ အယံ သော သာရထီ ဧတိ။ အာကာရိကာရာနန္တိ ကိံ? ပဋိစ္စ ပန ဧတသ္မာ ဖလမေတိ[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၂၇]။ တျာဒီသူတိ ကိံ? အတ္ထမေန္တမှိ သူရိယေ။
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ သရသန္ဓိဝိဓာနံနိဋ္ဌိတံ။
၆၂။ သရာ ပကတီ ဗျဉ္ဇနေ။ သရာ ခေါ ဗျဉ္ဇနေ ပရေ ပကတိရူပါနိ ဟောန္တိ။မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ[ခု ၁-၁၃။ ခု ၁၀-၁၁၂]။ ပမာဒေါ မစ္စုနော ပဒံ[ခု ၁-၁၆။ ခု ၁၀-၃၀]။ တိဏ္ဏော ပါရင်္ဂတော အဟု[ခု ၁-၇၂]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄။)(စာ-၂၄)၆၃။ ကွစိ သရေ။ သရာ ခေါ သရသ္မိံ ပရေ ကွစိ ပကတိရူပါနိဟောန္တိ။ ကော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ[သံ ၁-၁၃]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ကွိမံ ဇီဝိတမာဂမ္မ[ခု ၆-၁၅၂]။ အမ္ဗာယံ အဟုဝါ ပုရေ[ခု ၅-၄၈]။
သရာနံ ပကတိဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
အထ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိဝိဓာနံ ဘဝတိ --
ဗျဉ္ဇနာနံ, ဗျဉ္ဇနေသု ဝါ သန္ဓိ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ။ အပိစ ဗျဉ္ဇနာဒေသလောပကရဏဝသေနသာဓိတော သန္ဓိ ဗျဉ္ဇနသန္ဓီတိ ဝုစ္စတိ။
၆၄။ သရာ ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃံ။ သရာ ခေါ ဗျဉ္ဇနေ ပရေ ကွစိဒီဃံ ပပ္ပေါန္တိ။ သမ္မာ ဓမ္မံ ဝိပဿတော[ခု ၁-၆၇]။ ဧဝံ ဂါမေ မုနီ စရေ[ခု ၁-၂၀။ ခု ၁၀-၁၅၉]။ ခန္တီ ပရမံ တပေါ တိတိက္ခာ[ခု ၁-၄၁။ ဒီ ၂-၄၂။ ခု ၁၀-၃၇]။ တျာဿ ပဟီနာ။ သွာဿ ဟောတိ[သံ ၁-၄၃၂]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? တျဇ္ဇ၊ တျဿ၊ သွဿ။
၆၅။ ရဿံ။ သရာ ခေါ ဗျဉ္ဇနေ ပရေ ကွစိ ရဿံ ပပ္ပေါန္တိ။ဘောဝါဒိ နာမ သော ဟောတိ[ခု ၁-၇၈၊ ၃၇၆။ မ ၂-၄၁၀]။ ယထာဘာဝိ ဂုဏေန သော။ယံကိဉ္စိ ယိဋ္ဌံ ဝ ဟုတံ ဝ လောကေ[ခု ၁-၂၉]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? သမ္မာသမာဓိ။
၆၆။ လောပံ တတြာကာရောစ။ သရာ ခေါ ဗျဉ္ဇနေ ပရေ ကွစိ လောပံပပ္ပေါန္တိ၊ တတြ လုတ္တဋ္ဌာနေ အကာရာဂမော စ ဟောတိ။ သ သီလဝါ[ခု ၁-၂၅]။ ဧသ ဓမ္မော[ခု ၁-၁၄]။ ဧတ္ထ ပန သ ဧဝတ္ထော။ ဧသ အတ္ထော။ ဧသ အာဘောဂေါ၊ဧသ ဣဒါနီတိ ဥဒါဟရဏာနိ ယဒိ ဝုစ္စေယျုံ၊တာနိ သရသန္ဓိဝိသယာ ဘဝေယျုံ၊ တသ္မာ တာနိ ဣဓ န ဒဿိဘာနိ။ ဣမသ္မိဥှိဌာနေ ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တော သန္ဓိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅။)(စာ-၂၅) "ဗျဉ္ဇနသန္ဓီ"တိ အဓိပ္ပေတော ဗျဉ္ဇနာနံ, ဗျဉ္ဇနေသု ဝါ သန္ဓိ ဗျဉ္ဇနသန္ဓီတိ အတ္ထသမ္ဘဝတော။ ကွစီတိ ကသ္မာ? သော မုနိ၊ ဧသော ဓမ္မော။
၆၇။ ပရဿ ဒွိတ္တံ ဌာနေ။ သရမှာ ပရဿ ဗျဉ္ဇနဿ ဒွေဘာဝေါဟောတိ ဌာနေ။ ဣဓပ္ပမာဒေါ။ ပဗ္ဗဇ္ဇံ[ခု ၁-၃၄၀]။ ဌာနေတိ ကသ္မာ? ဣဓ မောဒတိ[ခု ၁-၁၅]။
၆၈။ ဝဂ္ဂေ ဃောသာဃောသာနံသဝဂ္ဂေ တတိယပဌမာ။ ဝဂ္ဂေ ခေါ ပုဗ္ဗေသံဗျဉ္ဇနာနံ ဃောသာဃောသဘူတာနံ သရမှာယထာသင်္ချံ သဝဂ္ဂေ တတိယပဌမက္ခရာ ဒွေဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိဌာနေ။ ပဂ္ဃရတိ။ ဧသေဝ စဇ္ဈာနပ္ဖလော။ ယတြဋ္ဌိတံနပ္ပသဟေယျ မစ္စု[ခု ၁-၃၂]။ ဝိဒ္ဓံသေတိ။ ဝိဗ္ဘမတိ။ ဌာနေတိ ကသ္မာ? ဒဠှံ ဂဏှာတိ ထာမသာ[ခု ၅-၁၅၈]။
ဣတော ပရံ ဗျဉ္ဇနသန္ဓီသု ဝဏ္ဏသန္ဓိဝိသယေပဒစ္ဆေဒေါ န လဗ္ဘတိ၊ ဝဏ္ဏာနံ ပုဗ္ဗပရမတ္တံယေဝလဗ္ဘတိ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ဃဋနာဘာဝတော။
၆၉။ သရလောပေါ ယ မ န ရာဒီသုဝါ။ ယကာရမကာရနကာရရကာရာဒီသု ပရေသု အနန္တရေဌိတာနံ ဝဏ္ဏာနံ သရလောပေါ ဟောတိ ဝါ ဌာနေ။အာရာမရုက္ခစေတျာနိ[ခု ၁-၄၁]။ အထေတ္ထေကသတံ ခတျာ[ခု ၆-၂၀၄]။ သြပုပ္ဖါနိ စ ပဒ္မါနိ စ[ခု ၆-၃၁၉]။ နိသ္နေဟမဘိကင်္ခါမိ[ခု ၅-၂၀၂]။ နာနာရတ္နေ စ မာဏိယေ[ခု ၆-၃၇၅]။ ကြိယစိတ္တာနိ ဝီသတိ[အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ-၆]။ က္လေသဝတ္ထုဝသာ ပန။ ဝါတိ ကသ္မာ? ခတ္တိယာနံ ဧကသတံ။ ပဒုမာနိ ပုပ္ဖန္တိ[ခု ၃-၁၇]။ ဌာနေတိ ကသ္မာ? သုပ္ပိယော ပရိဗ္ဗာဇကော[ဒီ ၁-၁]။
၇၀။ ယထာပါဝစနံ ဝိဓိ။ ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ပါဝစနာနုရူပေနေဝအာဒေသာဒိ ဝိဓိ ဘဝတိ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆။)(စာ-၂၆) ၇၁။ အနိမိတ္တောပိ ဝါ ဒီဃာဒိ။ ဒီဃာဒိဝိဓိ အနိမိတ္တောပိ ဘဝတိ ဝါ။ နဒီသတေဟိဝ သဟာ[ခု ၄-၂၀၈]။ အဘိလာပမတ္တဘေဒေါ ဧသ။ နစာပိ အပုနပ္ပုနံ[ခု ၅-၃၄]။ ဝါတိ ကသ္မာ? ဒုက္ခဇာတိ ပုနပ္ပုနံ[ခု ၁-၃၆]။ ဧတ္ထ သိယာ "နနု စ ဘော 'နဒီသတေဟိ ဝ သဟာ၊ ဂင်္ဂါပဉ္စဟိ သာဂရ'န္တိ[ခု ၄-၂၀၈] ပါဠိက္ကမဿ ဒဿနတော ဒုတိယပါဒေဗျဉ္ဇနေ ပရေ သဟသဒ္ဒဿ အကာရော ဒီဃံ ပပ္ပေါတိ၊အထ ကိမတ္ထံ အနိမိတ္တံ ဒီဃတ္တံ ဝုတ္တ"န္တိ? န ပါဝစနသ္မိဥှိ ပဌမပါဒဿဒုတိယပါဒေန သဒ္ဓိံ, တတိယပါဒဿ စ စတုတ္ထပါဒေန သဒ္ဓိံ သန္ဓိကိစ္စံဝါ သမာသကိစ္စံ ဝါ န လဗ္ဘတိ၊ ဌပေတွာ နိဂ္ဂဟီတမှာပရဿ လောပကာရဏာ သညောဂဗျဉ္ဇနဿ ဝိသညောဂဘာဝေသန္ဓိကိစ္စံ၊ တသ္မာ အနိမိတ္တဒီဃတ္တံ ဝုတ္တန္တိ။
၇၂။ ဟော ဓဿ ဝဏ္ဏသန္ဓိမှိ။ ယထာပါဝစနံ ဓကာရဿ ဟကာရော ဟောတိ ဝဏ္ဏသန္ဓိမှိ။သာဟု ဒဿနမရိယာနံ[ခု ၁-၄၄]။ ရုဟိရမဿဝေ[ခု ၅-၇၁]။ ယထာပါဝစနန္တိ ကိံ? ဒဓိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဓကာရဿ ဟကာရေ ကတေ ပယောဂေါ ပါဝစနာနုကူလောန သိယာ။ ဝါတိ ကသ္မာ? သာဓာဝုသော[မ ၁-၅၈]။ မံသမ္ပိ ရုဓိရမ္ပိ စ[ခု ၄-၃၉၂]။ ဣတော ပရံ သဗ္ဗလက္ခဏေသု "ယထာပါဝစန"န္တိ ဝတ္တတေ။ ကတ္ထစိ ပန "ဝါ"တိ ဝါ "ကွစီ"တိ ဝါ ယထာရဟံ ဝတ္တတေန ဝတ္တတေ စ။
၇၃။ တော ဒဿ။ တထာဂတော၊ သုဂတော၊ ကုသီတော။
၇၄။ ဋော တဿ။ ဒုက္ကဋံ၊ ပဟဋော။
၇၅။ ဓော တဿ ဂဗ္ဘောက္ကမနာသန္နေသတ္တေ။ ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ[မ ၁-၃၃၂]။ သတ္တေတိ ကိံ? မဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇။)(စာ-၂၇)၇၆။ တြော တ္တဿ။ အတြဇော၊ ခေတြဇော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၁၅၂]။ ဝတြဘူ၊ ဂေါတြဘူ။ယထာပါဝစနာဓိကာရတ္တာ "အတ္တဇံ အတ္တသမ္ဘဝံ ပုတ္တော မာသခေတ္တ"န္တိ စ အာဒီသု န ဟောတိ။
၇၇။ ကော ဂဿ။ ဟတ္ထူပကံ။ သီသူပကံ။ ကုလူပကော။ ခီရူပကော[ခု ၁-၁၇၂]။ ကွစိ ဟတ္ထူပဂံ ဣစ္စာဒီနိပိ ဘဝန္တိ။
၇၈။ လော ရဿ။ မဟာသာလော[ဒီ ၂-၁၂၁]။ ပလိပန္နော[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၄၆]။
၇၉။ ဇော ယဿ။ ဂဝဇော၊ ဂဝယော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၁၇၇] ဝါ။
၈၀။ ဗော ဝဿ။ သီလဗ္ဗတံ၊ နိဗ္ဗာနံ။
၈၁။ ကော ယဿ။ သကေ ပုရေ[ခု ၆-၃၂၅]။
၈၂။ ယော ဇဿ။ နိယံပုတ္တံ၊ နိဇံပုတ္တံ[ခု ၁-၁၁၊ ၃၀၀] ဝါ။
၈၃။ ကော တဿ။ နိယကော၊ နိယတော ဝါ။သုမိတ္တော နာမ နာမကော၊ သုမိတ္တော နာမ နာမတောဝါ။
၈၄။ စော တဿ။ ဘစ္စော၊ ဘတ္တော ဝါ။
၈၅။ ဖော ပဿ။ နိပ္ဖတ္တိ၊ အနန္တံ သဗ္ဗတောပဖံ[ဒီ ၁-၂၁၃]။
၈၆။ ဒြော ဒဿ။ ဣန္ဒြိယံ၊ ဒုဒြဒါမာ[ဝဇိရ-၁၂၃။ သာရတ္ထ ၂-၁၂၃။ ဝိမတိ ၁-၁၆၉]။ ဘဒြော၊ ဘဒ္ဒေါ ဝါ။
၈၇။ ဃော ခဿ။ နိဃဏ္ဍု[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀။ ဒီ-ဋီ ၁-၂၉၁]။
၈၈။ ဒေါ ဇဿ။ ပသေနဒီ[ဥဒါန-ဋ္ဌ ၉၂]။
၈၉။ ပညတ္တိပညာသာနံ ညဿ ဏ္ဏော။ ပဏ္ဏတ္တိ၊ ပညတ္တိ ဝါ။ ပဏ္ဏာသံ ပညာသံ [ဝိ ၁-၃၂၄] ဝါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈။)(စာ-၂၈)၉၀။ ပဉ္စဝီသတိယာ ပဉ္စဿ ပဏ္ဏော။ ပဏ္ဏဝီသတိ၊ ပဉ္စဝီသတိ ဝါ။
၉၁။ ဏော နဿ။ ပဏိဓာနံ၊ ပဏိဓိ။ ပဏိပါတော[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၀၆]။
၉၂။ ဏဿ စ နော။ တလုနော၊ တရုဏော ဝါ။ကလုနံ ပရိဒေဝယိ[ခု ၆-၃၅၁]၊ ကရုဏံ ဂိရမုဒီရယုံ[ခု ၄-၃၉၄]။
၉၃။ ဓော ဒဿ။ ကမ္မာသဓမ္မံ[ဒီ ၂-၄၇။ မ ၁-၇၀]။
၉၄။ ဝေါ ယဿ။ အာဝုဓံ၊ အာယုဓံ ဝါ။
၉၅။ အာယုဿ ယဿ ဝေါ ပဏ္ဏတ္တိယံ။ ဒီဃာဝုကုမာရော[ဝိ ၃-၄၈၉]။ ပဏ္ဏတ္တိယန္တိ ကိံ? ဒီဃာယုကော ဟောတု အယံကုမာရော[သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၃၂။ သံ-ဋ္ဌ ၁-၃၀၇]။
၉၆။ လဿ ဠော။ သီဟဠော၊ ဂရုဠော[သံ-ဋ္ဌ ၂-၉၃]။
၉၇။ ဒေါ ကဿ။ သဒတ္ထပသုတော[ခု ၁-၃၈]။
၉၈။ ပေါ မဿ။ စိရပ္ပဝါသိံ ပုရိသံ[ခု ၁-၄၅။ ခု ၂-၇၃]။ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဝိယ အင်္ကုသဂ္ဂဟော[ခု ၁-၆၀]။
၉၉။ ဝနပ္ပတိဿ ပဿ မော။ ဝနမ္ပတိ၊ ဝနပ္ပတိ[ခု ၅-၁၇၀။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၃-၃၇၇။] ဝါ။
(က) အထ ဝါ ပတိမှိ ဝနာကာရော အမံ။ ဝနမ္ပတိ။
၁၀၀။ ပေါ ဝိဿ ဝဿ စ။ ပစေဿတိ[ခု ၁-၁၉]၊ ဝိစေဿတိ[ခု ၁-၁၉] ဝါ။ ပစ္စပေက္ခနာ[ခု ၉-၇၀]၊ ပစ္စဝေက္ခနာ[ခု ၉-၇၀] ဝါ။
၁၀၁။ ဝေါ ပဿ။ ကာဝညံ[ခု ၃-၁၄၈]။
၁၀၂။ ဝုတ္တာဝုတ္တာနံ ဗျဉ္ဇနာနံ အညဗျဉ္ဇနတ္တမ္ပိ။ ဣမိနာ လက္ခဏေန သေသာနိ ဇလာဗုသန္နိသီဝသဒ္ဒါဒီနိ အနေကသတာနိဥဒါဟရဏာနိ သာဓေတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ ဇလာဗူတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉။)(စာ-၂၉) ဇရာယုသဒ္ဒံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ရကာရဿ လကာရေ ကတေ ယကာရဿ စ ဗကာရေ ကတေ "ဇလာဗူ"တိ ရူပံ သိဇ္ဈတိ။ ဇရံ ဇီရဏံ ဘေဒံ ယာတိဥပေတီတိ ဇလာဗု၊ ဂဗ္ဘသေယျသတ္တာနံ ပလိဝေဓနာသယော။ သန္နိသီဝသဒ္ဒေ ပန သန္နိသီဒသဒ္ဒံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ဒကာရဿ ဝကာရေ ကတေ "သန္နိသီဝေါ"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၉] ရူပံ သိဇ္ဈတိ။
၁၀၃။ ဧဠတော မုခဿ မူဂေါ။ ဧဠမူဂေါ[မ ၁-၂၅။ အံ ၂-၁၂၁။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၃-၃၂၆]။
(က) အထ ဝါ မုခဿ မူကော။ ဧဠမူကော၊ ဧဠမုခေါ[မ-ဋ္ဌ ၁-၁၂၁-၂] ဝါ။
၁၀၄။ တယဒယာနံ သညောဂေါစ္စယုဂဇ္ဇယုဂံ။ ဇစ္စန္ဓော။ ယဇ္ဇေဝံ။ ဟီနဇစ္စော။ န ဇစ္စာဝသလော ဟောတိ[ခု ၁-၂၉၉]။ ယထာဘစ္စံ။ ပဏ္ဍိစ္စံ။ကုက္ကုစ္စံ။ အာသနံ ဥဒကံ ပဇ္ဇံ[ဒီ ၂-၁၉၃]။ သောဟဇ္ဇံ။ ဝဇ္ဇံ။ ဒဇ္ဇံ။ နဇ္ဇော မညေသန္ဒန္တိ[အံ ၃-၁၉၆]၊ အထ "ဇာတိအန္ဓော၊ ယဒိ ဧဝံ၊ ဟီနဇာတိယော၊ပဏ္ဍိတိယံ၊ ပဏ္ဍိစ္စယံ၊ ကုက္ကုစ္စယံ၊ နဒိယော"တိ ရူပန္တရာနိပိ ဒိဿန္တိ။ ဣဓ န ဘဝတိ "ပုတ္တော တျာဟံ[ခု ၅-၂]၊ ပဋိသန္ထာရဝုတျဿ[ခု ၁-၆၇]၊ အထ ဝိဿာသတေ တျမှီ"တိ[ခု ၆-၂၉၀။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၁၉၆] အာဒီသု။
၁၀၅။ နဿ နိဂ္ဂဟီတံ တယာနမေကော စော။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၂၆]။
၁၀၆။ ထယဓယာနံ စ္ဆယုဂဇ္ဈယုဂံ။ ဘူတံ တစ္ဆံ[ဒီ ၁-၁၇၆။ မ ၁-၅၇]။ ယဒိ ဝါ တစ္ဆော၊ ယဒိ ဝါ အတစ္ဆော၊ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဒုမ္မေဇ္ဈံ၊ နာညတြ ဗောဇ္ဈာ တပသာ[သံ ၁-၅၂]၊ ဗောဇ္ဈာတိ ဗောဓိယာတိ ပဒဋ္ဌိတိ။ ဣဓန ဘဝတိ "တိဏလတာနိ သြသဓျော"တိ[ခု ၆-၃၅၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀။)(စာ-၃၀)၁၀၇။ တထာနံ ဋ္ဌယုဂံ။ အဋ္ဌကထာ၊ အတ္ထကထာ ဝါ။ ဒုက္ခဿ ပီဠနဋ္ဌော သင်္ခတဋ္ဌော[ခု ၉-၂၀၊ ၂၉၄။]၊ အန္နံ အန္နဋ္ဌိကဿ[ဒီ ၂-၁၄၇]။ အဋ္ဌိံ ကတွာ သုဏေယျ။ ကွစိ န ဘဝတိ "အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ၊ အတ္ထရသော"တိ။
၁၀၈။ ကယာနံ က္ကယုဂံ ဇ္ဇယုဂဉ္စ။ နေပက္ကံ။ မဟာနာမော သက္ကော[အံ ၁-၂၇]။ ဘိသက္ကဿ ဣဒန္တိ ဘေသဇ္ဇံ။ အထ "သကျာ[ခု ၁-၃၈၇] သာကိယာ"တိ ရူပန္တရာနိပိ ဒိဿန္တိ။
၁၀၉။ စယဇယာနံ စ္စယုဂဇ္ဇယုဂံ။ ပစ္စတိ၊ ပဝုစ္စတိ။ ပလုဇ္ဇတိ၊ ဘောဇ္ဇယာဂု[ဝိ ၃-၃၁၈]။
၁၁၀။ လယာနံ လ္လယုဂံ။ ဝိပရိ အာသော ဝိပလ္လာသော၊ဝိပရိ အတ္ထံ ဝိပလ္လတ္ထံ၊ ပတ္တကလ္လံ[ဝိ ၃-၁၃၂]။ ကောသလ္လံ[အဘိ ၁-၁၉]။ ကွစိ န ဘဝတိ၊ သုမင်္ဂလျံ။
၁၁၁။ ဝယာနံ ဗ္ဗယုဂံ။ ဝေဓဗ္ဗံ၊ ဝေဓဗျံ ဝါ။
၁၁၂။ သျော ဿယုဂံ။ ပေါရိဿံ၊ အထ "ပေါရိသိယ"န္တိ ရူပန္တရမ္ပိ ဒိဿတိ။ ကွစိ န ဘဝတိ၊ အာလသျံ။
၁၁၃။ ဂျော ဂ္ဂယုဂံ။ ဒေါဘဂ္ဂံ။ ကွစိ န ဘဝတိ။ သြဒဂျံ။
၁၁၄။ ပျော ပ္ပယုဂံ ပေါ စ။ အပ္ပေကစ္စေ[ဒီ ၁-၁၁၂]။ အပ္ပေကဒါ၊ သာရုပ္ပံ၊ ဒီပါ[ခု ၆-၅၇]၊ ဒီပိစမ္မပရိဝါရိတာတိ အတ္ထော။
၁၁၅။ ဃျော ဃော။ ဝေယျဂ္ဃါ[ခု ၆-၅၇]၊ ဗျဂ္ဃစမ္မပရိဝါရိတာတိ အတ္ထော။
၁၁၆။ ဋျော စ္စယုဂံ။ ဗျာဝဋဿ ဘာဝေါ ဝေယျာဝစ္စံ။ကွစိ န ဘဝတိ၊ ပါရိဘဋျံ[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၂၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁။)(စာ-၃၁) ၁၁၇။ နျော ညယုဂံ ဏျော စ။ အာနိအာယော အညာယော၊ အာကိဉ္စညံ[ခု ၁-၄၃၉]။ ဂေလညံ၊ သာမညံ။ ကွစိ န ဘဝတိ၊ အာဏဏျံ။
၁၁၈။ ဘျော ဗ္ဘယုဂံ။ သြသဗ္ဘံ။
၁၁၉။ မ္မယုဂံ မျော။ သြပမ္မံ။ သောခုမ္မံ။
၁၂၀။ တီသု ဗျဉ္ဇနေသွေကော သရူပေါ လောပံ။ မောစေသိ ဧကသတံ ခတျေ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁၅၅]။ အဂျာဂါရံ[ဝိ ၃-၁၄၅]။ သရူပေါတိ ကိံ? ဧဝမ္ပိ တိတ္ထျာ ပုထုသောဝဒန္တိ[ခု ၁-၄၁၇]။
၁၂၁။ မတန္တရေ ဥဒုနိတော ပရံ ဒွိဘာဝံ သဒိသတ္တေန။ အာစရိယာနံ မတန္တရေ ဥဒုနိဥပသဂ္ဂတော ပရံ ဗျဉ္ဇနံ သဒိသတ္တေနဒွိဘာဝံ ပပ္ပေါတိ။ ဥက္ကာသိ[မ ၂-၁၉၇]။ ဥတ္တာသော၊ ဒုမ္မနော၊ ဒုက္ကရံ၊ နိဿောကော၊နိက္ကင်္ခေါ။
၁၂၂။ ဖုဋ္ဌက္ခရသညောဂေ ပုဗ္ဗမဖုဋ္ဌတ္တံ။ ဥဋ္ဌိတော၊ ဥဂ္ဃါတိ၊ ဒုဗ္ဘာသိတံ[ဝိ ၅-၂၆၂]။ ဒုဗ္ဘိက္ခံ၊ နိဒ္ဓနော၊ နိဗ္ဘယံ။
၁၂၃။ အဖုဋ္ဌက္ခရသညောဂေ ပရံ ကွစိ ဖုဋ္ဌတ္တံ။ နိက္ခမတိ၊ အပိဓာနံ နိပ္ဖတတိ[ဝိ ၃-၂၉၅]။ နိတ္ထရဏတ္ထာယ[အံ ၁-၅၂၁]။ သောမှိ ဧတရဟိ ကန္တာရံ နိတ္ထိဏ္ဏော[ဒီ ၁-၆၉]။ ကွစီတိ ကိံ? တံ ဝေ နပ္ပသဟတီ မာရော[ခု ၁-၁၄]။ ဥတ္တရန္တိ မဟာနဒိံ[ခု ၄-၃၁၂]။
၁၂၄။ ဝိသဘာဂသညောဂေ ဧကော ဧကဿ သဘာဂတ္တံ။ ပရိဧသနာ၊ ပယျေသနာ။ နာဘိယောနဗ္ဘော။ သြသဗ္ဘံ။
၁၂၅။ ဇာတိယာ ဇစ္စော ကွစိ ဗျဉ္ဇနေ။ ဇာတိသဒ္ဒဿ ဇစ္စာဒေသော ဟောတိ ကွစိ ဗျဉ္ဖနေ ပရေ။ဇစ္စဗဓိရော၊ ဇာတိဗဓိရော ဝါ။ ဇစ္စဇဠော၊ ဇာတိဇဠောဝါ။ ဣဓ ဗျဉ္ဇနဂ္ဂဟဏံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂။)(စာ-၃၂) "ဇစ္စန္ဓော"တိ အာဒီသု သရပရတ္တာအနေန လက္ခဏေန ဇာတိသဒ္ဒဿ ဇစ္စာဒေသော န ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ ဣမသ္မိံ ပကရဏေကာနိစိ ဥဒါဟရဏာနိ ပုဗ္ဗလက္ခဏေန သိဒ္ဓါနိပိဝိဓိနာနတ္တဒဿနေန သောတူနံ ပရမကောသလ္လုပ္ပါဒနတ္ထဉ္စေဝပဇ္ဇုန္နဂတိကာနိပိ လက္ခဏာနိ ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထဉ္စဝုတ္တာနီတိ န ပုနရုတ္တိဒေါသော အဝဂန္တဗ္ဗော။ယသ္မာ စ နီတိ နာမ နာနပ္ပကာရေန ကထိတာယေဝ သောဘတိ၊အယဉ္စ သာသနေ သဒ္ဓမ္မနီတိ၊ တသ္မာပိ နာနပ္ပကာရေနကထိတာတိ န ပုနရုတ္တိဒေါသော။
၁၂၆။ အဝဿော။ အဝဣစ္စေတဿ သြကာရာဒေသော ဟောတိ ကွစိ ဗျဉ္ဇနေပရေ။ အန္ဓကာရေန ဩနဒ္ဓါ[ခု ၁-၃၅]။ ဩဝဒတိ၊ ဩသာနံ၊ ဝေါသာနံ။ ကွစီတိ ကိံ? အဝသုဿတု[မ ၂-၁၄၆။ သံ ၁-၂၆၆၊ ၄၆၄။ အံ ၁-၅၂။ အံ ၃-၃၃]။ အဝသာနံ။ ဗျဉ္ဇနေတိ ကိံ? အဝယာဂမနံ၊ အဝေက္ခတိ။
၁၂၇။ ဧဝံခွန္တရေ ဝိယဿ ဗျာ။ ဧဝံသဒ္ဒခေါသဒ္ဒါနမန္တရေ ဌိတဿ ဝိယသဒ္ဒဿ ဗျာဒေသော ဟောတိ။ ဧဝံ ဗျာ ခေါ အဟံဘန္တေ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ[မ ၁-၁၈၄။ ဝိ ၂-၁၇၆။ ဝိ ၄-၆၉]။ ဧဝံ ဗျာ ခေါတိ ဧဝံ ဝိယ ခေါ[မ-ဋ္ဌ ၂-၁၀]။
၁၂၈။ ဝါစာယ ဗျော ပထေ။ ဝါစာသဒ္ဒဿ ဗျော ဟောတိ ပထသဒ္ဒေ ပရေ။ ဗျပ္ပထော။ ဗျပ္ပထောတိ ဝစနပထော[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၆၁]။ ဝါစာ ဧဝ အညေသမ္ပိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိမာပဇ္ဇန္တာနံပထဘူတတ္တာ ဗျပ္ပထောတိ ဝုစ္စတိ။
၁၂၉။ ဥ ဗျဉ္ဇနေ ပုထဿန္တော။ ပုထဣစ္စေတဿ အန္တော သရော ဗျဉ္ဇနေပရေ ဥကာရော ဟောတိ။ ပုထုဇ္ဇနော[ဒီ ၁-၃]။ ပုထုဘူတာ[ဒီ ၂-၈၉]။ ဗျဉ္ဇနေတိ ကိံ? ပုထ အယံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃။)(စာ-၃၃) ၁၃၀။ ကွစောကာရာဂမော။ ကွစိ ဩကာရာဂမော ဟောတိ ဗျဉ္ဇနေပရေ။ ပရောသဟဿံ ဘိက္ခုသံဃံ[သံ ၁-၁၉၄]။ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတံ[ခု ၅-၃၇]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ဧထ ပဿထိမံ လောကံ[ခု ၁-၃၉]။ အန္ဓီဘူတော အယံ လောကော[ခု ၁-၃၉]။ အာစရိယာ ပန သြကာရေန သဟာပိ ဂကာရာဂမံ ဣစ္ဆန္တိ၊တေ "အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ သာဝတ္ထိယံပိဏ္ဍာယ စရိတု"န္တိ[ဒီ ၁-၁၆၇] ဥဒါဟရန္တိ။ အယံ ပန အသ္မာကံ ရုစိ။ ပဂေါသဒ္ဒေါ ပါတောသဒ္ဒေန သမာနတ္ထော နိပါတောတိဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာစရိယာ "အတိပ္ပဂေါတိ အတိဝိယ ပါတောတိ အတ္ထော"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၁]။
၁၃၁။ နပုံသကေ တံသဒ္ဒါဒီနံနိဂ္ဂဟီတံ ဗျဉ္ဇနေ နိဿရံ တကာရံ သော စ သဿရံဒကာရံ ကွစိ ဂါထာယံ။ ယဒိစ္ဆသေ တွံ တဒတေ သမိဇ္ဈတု[ခု ၅-၃၁၆]။ န ဗြာဟ္မဏဿေတဒကိဉ္စိ သေယျော[ခု ၁-၆၉]။ ဧတ္ထ ဟိ "တံ တေ"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၄-၄၀၅] ဆေဒေါ၊ "ဧတံ ကိဉ္စီ"တိ[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၃၉၉] စ။ ကွစီတိ ကိံ? န တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ[ခု ၅-၁၆]။ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ[ခု ၁-၁၆၊ ၃၁၉]။
၁၃၂။ အဓိဿ ဇ္ဈော။ အဓိဣစ္စေတဿ ဗျဉ္ဇနေ ပရေ ကွစိ အဇ္ဈာဒေသော ဟောတိ၊ သော စ ခေါ ဂါထာယံဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဂါရံ အဇ္ဈ သော ဝသိ[ခု ၄-၃၂၈]။ အဓိ သော အာဝသီတိ ဆေဒေါ။ တတ္ထ အဇ္ဈသဒ္ဒံ အာဝသိသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓိတွာ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော "သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတီ"တိ[ဒီ ၃-၁၁၇။ မ ၂-၃၃၅] ပါဠိဒဿနတော။ ဝိစိတြနယဥှိဘဂဝတော ပါဝစနံ။
၁၃၃။ အဒ္ဓေါ ဘူမယေ ပရေ။ အဓိဣစ္စေတဿ ဘူဓာတုမယေ ပရေ ကွစိ အဒ္ဓါဒေသော ဟောတိ။ အဒ္ဓဘူတော[သံ ၂-၂၅၂]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄။)(စာ-၃၄) အဒ္ဓဘဝတိ၊ စက္ခုံ ဘိက္ခဝေ အဒ္ဓဘူတံ[သံ ၂-၂၅၂]။ ကိံသု သဗ္ဗံ အဒ္ဓဘဝိ[သံ ၁-၃၆]။ နာမံ သဗ္ဗံ အဒ္ဓဘဝိ[သံ ၁-၃၆]။ ကွစီတိ ကိံ? အဓိဘူတော။ အဓိဘဝတိ။
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိဝိဓာနံနိဋ္ဌိတံ။
အထ ဝေါမိဿသန္ဓိဝိဓာနံ ဘဝတိ --
မိဿီဘူတာနံ သရဗျဉ္ဇနာဒီနံသန္ဓိ ဝေါမိဿသန္ဓိ၊ တထာ ဟိ သရဗျဉ္ဇနနိဂ္ဂဟီတာဒေသ လောပကရဏဝသေနသာဓိတော သန္ဓိ "ဝေါမိဿသန္ဓီ"တိ ဝုစ္စတိ။ သော ဧဝ သရဗျဉ္ဇနနိဂ္ဂဟီတာဒေသလောပဝိပရီတာဒိဝသေနအနေကသင်္ဂဟတ္တာ "သာဓာရဏသန္ဓီ"တိ စ ဝုစ္စတိ။ တထာ သော ဧဝ ဂါထာသု ဆန္ဒာနုရက္ခဏတ္ထံဝုတ္တိအနုရက္ခဏတ္ထဉ္စ စုဏ္ဏိယပဒေသု သုခုစ္စာရဏတ္ထံလောပါဂမာဒိဝသေန သာဓိတတ္တာ "ဝုတ္တသန္ဓီ"တိ စ ဝုစ္စတိ။ ကိဉ္စာပိ တေ တိဝိဓာ သန္ဓယောနာမတော ဝိသုံ ဝုတ္တာ၊ တထာပိ သရသန္ဓိဗျဉ္ဇနသန္ဓီသုယေဝသင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၁၃၄။ ဧကာရော အကာရံ ဣကာရံ ဝါ ဂါထံ ပတွာ။ ဧကာရော အကာရံ ပပ္ပေါတိ၊ ဣကာရံ ဝါ ကွစိ ဂါထံ ပတွာ။ အကရမှသတေ ကိစ္စံ[ခု ၅-၉၇]။ ဩက္ကန္တာမသိ ဘူတာနိ[ခု ၆-၃၅၅]။ ဣဓ ဟေမန္တဂိမှိသု[ခု ၁-၅၄]။ ကွစီတိ ကိမတ္ထံ? ဂါထာယမ္ပိ ကတ္ထစိ ဝိသယေ ဧကာရော အကာရံ န ပပ္ပေါတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ ဂါထန္တိ ကိံ? ဟေမန္တဂိမှေသု[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၂၆၉]။
၁၃၅။ သညုတ္တော ဗျဉ္ဇနော ဝိသညောဂေါ။ သညုတ္တော ဗျဉ္ဇနောဂါထံ ပတွာ ကွစိ ဝိသညောဂေါ ဟောတိ။ ပုတ္တာနဥှိဝဓော ဒုခေါ[ခု ၆-၃၅၄]။ ဝိဝိဒံ ဝိန္ဒတေ ဒုခံ[ခု ၂-၃၂၂]။ နိရယမှိ အပစ္စိသံ[ခု ၆-၁၅၂]။ ဂါထန္တိ ကိံ? ဒုက္ခာ ဝေဒနာ[အဘိ ၂-၃]။ ကွစီတိ ကိံ? န ဒုက္ခံ အဟိနာ ဒဋ္ဌံ[ခု ၆-၃၃၄]။ အဟံ ပုရေ သံယမိဿံ[ခု ၂-၁၅၂]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅။)(စာ-၃၅) ၁၃၆။ အသညောဂေါ သသညောဂေါ စ။ အသညောဂေါ ဗျဉ္ဇနော ဂါထံ ပတွာ ကွစိ သသညောဂေါဟောတိ။ ဓမ္မော ပါပေတိ သုဂ္ဂတိံ[ခု ၅-၃၅၇]။ ဂါထန္တိ ကိံ? သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နော[မ ၁-၂၇]။ ကွစီတိ ကိံ? ဣတော ဘော သုဂတိံ ဂစ္ဆ[ခု ၁-၂၄၈]။
၁၃၇။ ကွစိ သရေ ဗျဉ္ဇနေဝါ ပဋိ ပတိဿ။ ပတိဣစ္စေတဿ သရေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ပရေကွစိ ပဋိအာဒေသော ဟောတိ။ ပဋဂ္ဂိဒါတဗ္ဗော[ဝိ ၄-၂၇၉]။ ပဋိဟညတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ပတိလီယတိ[အံ ၂-၄၃၄]။ ပတိရူပဒေသဝါသောစ[ခု ၁-၄၊ ၃၁၉]။
၁၃၈။ နိဂ္ဂဟီတံ ဝဂ္ဂေ ဝဂ္ဂန္တံဝါ။ နိဂ္ဂဟီတံ ဝဂ္ဂက္ခရေ ပရေ ယထာသကံဝဂ္ဂန္တံ ဝါ ပပ္ပေါတိ။ ဒီပင်္ကရော[ခု ၄-၃၀၉]။ ဓမ္မဉ္စရေ သုစရိတံ[ခု ၁-၃၉]။ လောကဿ သဏ္ဌိတိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၁]။ တန္နိစ္စုတံ။ သံဃသမ္မတော။ ဝါတိ ကသ္မာ? န တံ ကမ္မံ ကတံ သာဓု[ခု ၁-၂၃]။
၁၃၉။ လေ လကာရံ။ နိဂ္ဂဟီတင်္ခေါ လကာရေ ပရေ လကာရံ ပပ္ပေါတိ ဝါ။ အသလ္လီနံ[ဝိ-၁-၄] ပဋိသလ္လီနော၊ ပဋိသလ္လာနော၊သလ္လက္ခဏာ၊ ပုလ္လိင်္ဂံ။ ဝါတိ ကသ္မာ? အာမိသံ လဘတိ။
၁၄၀။ ဉ မေဟေ။ ဧကာရဟကာရေ ပရေ နိဂ္ဂဟီတင်္ခေါ ဉကာရံ ပပ္ပေါတိ ဝါ။ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ[မ ၁-၃၁၈]။ တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ[ဒီ ၁-၃၇]။ ဧဝဥှိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ သိက္ခိတဗ္ဗံ[မ ၁-၁၇၈]။ တဥှိ တဿ မုသာ ဟောတိ[ခု ၁-၃၉၆]။ သဥှိတော။ ဝါတိ ကသ္မာ? ဧဝမေဝ တွမ္ပိ[ခု ၁-၄၅၁]။ ဧဝမေတမဘိညာယ[ခု ၁-၄၄၇]။ ဧဝံ ဟောတိ သုဘာသိတံ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။ ပမာဏရဟိတံ ဟိတံ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁၁]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆။)(စာ-၃၆) ၁၄၁။ ယေ သဟ။ နိဂ္ဂဟီတင်္ခေါ ယကာရေ ပရေ သဟ ယကာရေန ဉကာရံ ပပ္ပေါတိ ဝါ။ သညောဇနံ၊ သညောဂေါ၊သညုတ္တံ။ ဝါတိ ကသ္မာ? သံယောဂေါ၊ သံယုတ္တံ။
၁၄၂။ နပုံသကေ ယတေတေဟိ ဒေါ သရေ ပါယေန။ နပုံသကလိင်္ဂေ ဝတ္တမာနေဟိ ယ တ ဧတ ဣစ္စေတေဟိ ပရဿ နိဂ္ဂဟီတဿသရေ ပရေ ပါယေန ဒကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဗာဝရိယော ယဒဗြဝိ[ခု ၅-၆၀]။ တဒေဝါရမ္မဏံ၊ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ။ ဝါတိ ကသ္မာ? ယံ အဗြဝိ၊ ပါယေနာတိ ကိံ? ယမေတံ ဝါရိဇံ ပုပ္ဖံ[ခု ၅-၁၅၂]။
၁၄၃။ မော ဣတရေ။ ဣတရေ လိင်္ဂဒွယေ ဝတ္တမာနေဟိ ယ တ ဧတဣစ္စေတေဟိ ပရဿ နိဂ္ဂဟီတဿသရေ ပရေ မကာရာဒေသော ဟောတိ။ယမာဟု ဒေဝေသု သုဇမ္ပတီတိ[ခု ၅-၃၁၆]။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၂၇]။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ[ဝိ ၃-၂]။ တမဗြဝိ မဟာရာဇာ မဒ္ဒိံ[ခု ၆-၃၂၅]။ ဝါတိ ကသ္မာ? သုဓမ္မာတိ စ ယံ အာဟု[ခု ၆-၂၀၃]။
၁၄၄။ သမာသေ ဒေါ တိလိင်္ဂေ။ သမာသေ တိဝိဓလိင်္ဂေ ဝတ္တမာနေဟိ ယ တ ဧတဣစ္စေတေဟိ ပရဿ နိဂ္ဂဟီတဿသရေ ပရေ ဒကာရာဒေသော ဟောတိ။ယဿ သဒ္ဒဿ ပဒဿ ဝါ အနန္တရံ ယဒနန္တရံ၊ ယဿာ ဂါထာယအနန္တရံ ယဒနန္တရံ၊ ယံ အနန္တရန္တိ ဆေဒေါ၊ ဧဝံတဒနန္တရံ၊ ဧတဿ သဒ္ဒဿ ပဒဿ ဝါ အတ္ထော ဧတဒတ္ထော၊ဧတိဿာ ဂါထာယ အတ္ထော ဧတဒတ္ထော၊ ဧတံ အတ္ထောတိဆေဒေါ။
၁၄၅။ သေသတော မော ဒေါ စသရေ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေဟိ ယ တ ဧတဣစ္စေတေဟိ သေသတော သဒ္ဒတောပရဿ နိဂ္ဂဟီတဿ သရေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ပရေ မကာရာဒေသော ဟောတိ ဒကာရာဒေသော စ။ ဧဝမေတံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇။)(စာ-၃၇) အဘိညာယ[ခု ၁-၄၄၇]။ အဟမေဝ၊ တွမေဝ၊ ဗုဒ္ဓမ်သရဏမ် ဂစ္ဆာမိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၂၅၁]။ သဒ္ဒဟနာ၊ တဒ္ဓိတံ၊ ဝါတိ ကိံ? ဧဝါစာရာ ဘိက္ခုနိယော[ဝိ ၂-၃၁၄]။ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ[ခု ၁-၁]။
၁၄၆။ ကွစိ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ကွစိ နိဂ္ဂဟီတာဂမော ဟောတိ သရေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေဝါ ပရေ ကွစိ။ စက္ခုံ ဥဒပါဒိ[ဝိ ၃-၁၅]။ အဝံသိရော[ခု ၅-၂၃၀]။ ယာဝဉ္စိဒံ ဘိက္ခဝေ[သံ ၁-၃၈၇]။ တံသမ္ပယုတ္တော[အဘိ ၁-၂၀၅]။ အဏုံထူလာနိ သဗ္ဗသော[ခု ၁-၅၁]။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ[ခု ၁-၁၃]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ဣဓေဝ တာဝ အစ္ဆဿု[ခု ၆-၁၅၃]။ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတိ[ခု ၆-၈၂]။
၁၄၇။ လောပံ။ နိဂ္ဂဟီတင်္ခေါ သရေ ဝါ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ပရေ ကွစိလောပံ ပပ္ပေါတိ။ ဘိက္ခူနာသိ သမာဂမော[ခု ၄-၃၇၆]။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ[ဒီ ၁-၈၀၊၁၀၃။ ခု ၁-၁၃၅။]။ တာသာဟံ သန္တိကေ[ဝိ ၂-၃၀၃]။ ဝိဒူနဂ္ဂံ၊ သဗ္ဗဒဿာဝီ[မ ၂-၁၄၈]။ အရိယသစ္စာန ဒဿနံ[ခု ၁-၄၊ ၃၁၉]။ ဧတံ ဗုဒ္ဓါန သာသနံ[ခု ၁-၄၀]။ သန္တာ ဝါစာ စ ကမ္မ စ[ခု ၁-၂၇]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? အဟမေဝ နူန ဗာလော[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။။ တံ တေသံ မင်္ဂလမုတ္တမံ[ခု ၁-၄၊ ၃၁၉]။
၁၄၈။ ပရော သရော ဝါ။ နိဂ္ဂဟီတမှာ ပရော သရော လောပံပပ္ပေါတိ ဝါ။ အဘိနန္ဒုန္တိ[ဒီ ၁-၄၃]။ ဥတ္တတ္တံဝ၊ ဣဒမ္ပိ။ ဝါတိ ကသ္မာ? အဟမေဝ၊ ဧတဒဗြဝိ။
၁၄၉။ လုတ္တေ ဗျဉ္ဇနော ဝိသညောဂေါ။ နိဂ္ဂဟီတမှာ ပရသ္မိံသရေ လုတ္တေ ယဒိပိ ဗျဉ္ဇနော သညုတ္တော ဝိသညောဂေါဟောတိ။ ဧဝံသ တေ အာသဝါ[မ ၁-၁၃]။ ပုပ္ဖံသာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ[ဝိ ၁-၂၁]။ သစေ ဘုတ္တော ဘဝေယျာဟံ-သာဇီဝေါ ဂရဟိတော မမ[ခု ၁၁-၃၅၂၊ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၄၀။]။ ဣဒံ ပန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈။)(စာ-၃၈) ဌာနံ ပဌမပါဒေန ဒုတိယပါဒဿ သမ္ဗဇ္ဈနဋ္ဌာနံ၊တဉ္စ ခေါ နိဂ္ဂဟီတမှာ ပရဿ လောပကာရဏာ သညောဂဗျဉ္ဇနဿဝိသညောဂဘာဝကရဏေန သဒ္ဓိံ ကရဏဋ္ဌာနံ, န အက္ခရသင်္ကန္တိဝသေန၊ တေပိဋကေ ဟိ ဗုဒ္ဓဝစနေနိဂ္ဂဟီတမှာ ပရသရဿ လောပကာရဏာ သညောဂဗျဉ္ဇနဿဝိသညောဂဘာဝသဟိတံ ပါဠိပ္ပဒေသံ ဌပေတွာ နတ္ထိအညော ပါဠိပ္ပဒေသော။ ယတ္ထ ဂါထာနံ ပဌမပါဒဿဒုတိယပါဒေန, တတိယပါဒဿ စ စတုတ္ထပါဒေနသဒ္ဓိံ အက္ခရသင်္ကန္တိဝသေန ဝါ ပဒသင်္ကန္တိဝသေနဝါ သန္ဓိ သိယာ။ ကဝီနံ ပန သဒ္ဒရစနာဝိသယေ သောပဒေသော အတ္ထေဝ။ တံ ယထာ? "ယတ္ထပ္ပတိဋ္ဌိတဉ္စေတ-မေတံ ဝတွာ ဝိဓိန္တတော"တိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၄] စ, "ဥပက္ကမေန ဝါ ကေသ-ဉ္စုပစ္ဆေဒကကမ္မုနာ"တိ[သစ္စသံခေပ၊ ၆၂-ဂါထာ] စ, "သောတာပန္နာ စ သကဒါ-ဂါမိနော စာပိ ပုဂ္ဂလာ"တိ[အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ ၃၀] စ "နာမံ ဒွိဓာ စတုဓာ စ-နွတ္ထသာမညအာဒိတော။ ဝိဇ္ဇမာနာဝိဇ္ဇမာန-တ္တာဒိတော ဆဗ္ဗိဓံ မတ"န္တိ [ဂဝေသိတဗ္ဗံ] စ၊ အယံ အက္ခရသင်္ကန္တိပဒေသော။ဝဓာဒိပဉ္စရတန-တ္တယဿာ ဂုဏဝဏ္ဏနံ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]၊ အယံ ပဒသင်္ကန္တိပဒေသော။ ဒွေပိ ဧတာ သင်္ကန္တိယော ယထာ ပါဠိယံပဌမဒုတိယပါဒေသု တတိယစတုတ္ထပါဒေသု စ သမ္ဗန္ဓအာဒိအက္ခရောသမာသော န လဗ္ဘတိ၊ တထာ န လဗ္ဘတိ၊ တထာ န လဗ္ဘန္တီတိဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
ကေစိ ပနေတ္ထ ဝဒေယျုံ "နနု စ ဘော 'ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန၊ နေကကောဋိသတံ ဓန'န္တိ[ခု ၄-၃၀၈] ဧတ္ထ ပဌမဒုတိယပါဒါ သန္ဓိဝသေန သမ္ဗဇ္ဈန္တိ၊အထ ကိမတ္ထံ 'နတ္ထိ အညော ပါဠိပ္ပဒေသော'တိ အာဒိ ဝုတ္တ"န္တိ? တန္န, ပဌမပါဒေန ဒုတိယပါဒဿ အသမ္ဗဇ္ဈနတော။ဧတ္ထ ဟိ "စိန္တယိတွာနာနေကကောဋိသတ"န္တိ သန္ဓိကိစ္စေန ပယောဇနံ နတ္ထိ၊တသ္မာ ပဌမပါဒံ ပဟာယ "န ဧကကောဋိသတံ နေကကောဋိသတ"န္တိ သန္ဓိကိစ္စမေဝ ဣစ္ဆိတံ သမာသဝသေန၊ယထာ "န အရူပါဝစရာ ဓမ္မာ"တိ။ ဒွေ ပန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉။)(စာ-၃၉) ပါဒါ န သမ္ဗဇ္ဈန္တီတိ ကထံ ဉာယတီတိ စေ? ပါဌန္တရေန ဉာယတိ။ အတြိဒံ ပါဌန္တရံ-
နေကာနံ နာဂကောဋီနံ၊ ပရိဝါရေတွာနဟံတဒါ။ ဝဇ္ဇန္တော သဗ္ဗတူရိယေဟိ၊ လောကဇေဋ္ဌံ ဥပါဂမိန္တိ။[ခု ၄-၃၆၄]
နေကသဒ္ဒေါ ပနေတ္ထ အနုပပဒေါ ဟုတွာတိဋ္ဌတိ၊ တေန ဉာယတိ "ဒွေ ပဒါ န သမ္ဗဇ္ဈန္တီ"တိ။ ယထာ အလာဗုလာဗုသဒ္ဒါ ဝိသုံ ဝိသုံ သာသနေ ဒိဿန္တိ၊ တထာ အနေကနေကသဒ္ဒါ ဝိသုံ ဝိသုံ သာသနေဒိဿန္တိ "အနေကကောဋိသန္နိစယော[ခု ၄-၃၀၆] နေကကောဋိသတံ ဓန"န္တိ[ခု ၄-၃၀၈] အာဒီသု။ ဣတိ ပါဠိယံ အက္ခရသင်္ကန္တိ စ ပဒသင်္ကန္တိစ သဗ္ဗထာပိ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တာသု ဟိ သင်္ကန္တီသုပဒါနိ ဆိန္နဘိန္နာနိ ဟောန္တိ၊ ပဒေသု ဆိန္နဘိန္နေသုဇာတေသု အတ္ထော အပရိဗျတ္တော သိယာ၊ အတ္ထာဝဗောဓောပိဆိန္နဘိန္နော ဝိယ ဓမ္မံ သုဏန္တေ ဝေနေယျေ ပဋိဘာယေယျ၊တသ္မာ ဓမ္မိဿရေန ဘဂဝတာ ဒွေ သင်္ကန္တိယော ဝဇ္ဇေတွာသဗ္ဗသတ္တာနံ မူလဘာသာဘူတာယ မာဂဓိကာယ သဘာဝနိရုတ္တိယာတန္တိ ဌပိတာ၊ ဘဂဝတော သာဝကေဟိ အရိယေဟိပိတဒနုလောမေနေဝ တန္တိ ဌပိတာ။ ဒေဝတာဒီနံ ဘာသိတေသုယံ အပနေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တံ အပနယိံသု၊ သုဒ္ဓံပန ဗျဉ္ဇနံ ရောပယိံသု။
၁၅၀။ နိဂ္ဂဟီတပ္ပရော ဣကာရော အကာရံ ဥကာရဉ္စ မကာရေ။ တံ ဣမိနာပေတံ၊ တဒမိနာပေတံ[သံ ၁-၈၈]။ ဧဝံ ဣမံ၊ ဧဝုမံ။
၁၅၁။ အကာရော ဧကာရံ ဟကာရေ။ ကံ အဟံ၊ ကေဟံ ကဟံ။
၁၅၂။ သဟကဿ ကဿ ပတိမှိ နိဂ္ဂဟီတတ္တံ။ ဗြဟ္မာ သဟံပတိ[ဝိ ၃-၆]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀။)(စာ-၄၀)၁၅၃။ ဗျဉ္ဇနေ နိဂ္ဂဟီတမံ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ၊ တံ သာဓု[ခု ၅-၁၆]။
၁၅၄။ ပရိယာဒီနံ ရယာဒိဝဏ္ဏဿ ယရာဒီဟိ ဝိပရိယာယော။ ပရိယုဒါဟာသိ၊ ပယိရုဒါဟာသိ[ဒီ ၂-၁၇၉]။ အရိယဿ၊ အယိရဿ။ ကရိယာ၊ ကယိရာ။ဗဟုအာဗာဓော၊ ဗဝှါဗာဓော။ မသကာ၊ မကသာ။ နအဘိနေယျ၊ အနဘိနေယျ၊ အရိယာ၊ အယိရာ၊ အရိယသဒ္ဒေန သာမိပိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ အရိယော, အယိရော, သာမီတိ အတ္ထော။
၁၅၅။ သံသဒ္ဒေ ပရလောပေ ပုဗ္ဗော ဒီဃံ။ သံရတ္တော၊ သာရတ္တော[ဝိ ၁-၄၄]။ ဧဝံ သာရာဂေါ[အဘိ ၁-၂၁၅]။ သာရမ္ဘော[ဝိ ၁-၂၄၁]။ အဝိသာဟာရော။ သံသဒ္ဒေတိ ကိံ? အရိယသစ္စာန ဒဿနံ[ခု ၁-၄၊ ၃၁၉]။ ကိံ နုမာဝ သမဏိယော[ဝိ ၂-၃၀၃ အာဒီသု]။
၁၅၆။ ဝါသိဋ္ဌဿိကာရော ဧတ္တံ ပါဝစနေ။ ဝါသေဋ္ဌော[ဒီ ၁-၉၈]။
၁၅၇။ ဝဏ္ဏနိယမော ဆန္ဒော ဂရုလဟုနိယမော ဝုတ္တိ။
၁၅၈။ ဂါထာသု ဆန္ဒမဘေဒတ္ထမက္ခရလောပေါ။ အဒုဿ မေ ခေတ္တပါလဿ၊ ဒုဿ မေ ခေတ္တပါလဿ[ခု ၅-၁၀၁]။ စန္ဒောဝ ပတိတော ဆမာယံ၊ စန္ဒောဝပတိတော ဆမာ[ခု ၆-၁၇၉]။ ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဿဒေါမနဿံ၊ပုဗ္ဗေဝ စ သောမနဒေါမနဿံ[ခု ၁-၂၈၉]။ ဧဝမေဝ နူန ရာဇာနံ၊ ဧဝမေဝ နု ရာဇာနံ[ခု ၅-၃၉]။ ဣတိ အာဒိအန္တမဇ္ဈလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၁၅၉။ ဝုတ္တာနုရက္ခဏတ္ထံ ဝိပရီတတာ။ ဧတ္ထာစရိယာနံ မတံ ကထယာမ။ ကေစိဟိ အာစရိယာ "ဂါထာသု ဝုတ္တိအနုရက္ခဏတ္ထာယဂရုလဟူနံ နိယမဿ ပါလနတ္ထာယ ဝိပရီတတာ"တိ, ကေစိ ပန "ဂါထာဝတ္တသုတ္တန္တဝတ္တတရင်္ဂဝတ္တာဒီနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁။)(စာ-၄၁) ဝတ္တာနမနုရက္ခဏတ္ထာယ ဝဏ္ဏဝိကာရတာ ဟောတီ"တိ ဝဒန္တိ။ အကရမှသေ တေ ကိစ္စံ၊ အကရမှသတေ ကိစ္စံ[ခု ၅-၉၇]။ စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ[ခု ၁-၂၈၆]။ နပ္ပဇ္ဇဟေ ဝဏ္ဏဗလံ ပုရာဏံ[ခု ၅-၉၄]။
၁၆၀။ သုတ္တေ သုခုစ္စာရဏတ္ထမက္ခရလောပေါ ဝိပရီတတာ စ။ ဒွါသဋ္ဌိ ပဋိပဒါ၊ ဒွဋ္ဌိပဋိပဒါ[ဒီ ၁-၅၀]။ ဧဝံ ဒွန္တရကပ္ပါ[ဒီ ၁-၅၀]။ သယံ အဘိညာယ သစ္ဆိကတွာ၊ သယံ အဘိညာသစ္ဆိကတွာ[ဒီ ၁-၅၉]။ ပဋိသင်္ခါယ ယောနိသော၊ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော[မ ၁-၁၂။ အံ ၂-၃၄၁။ အံ ၃-၁၅ အာဒီသု။]။ သုဝဏ္ဏမယံ၊ သောဏ္ဏမယံ[ဝိ ၃-၅၀]။ နဝနီတံ၊ နောနီတံ[ဝိ ၁-၃၆၂။ ဝိ ၃-၁၃၃။ ခု ၂-၁၇၄။။ ဝိလပတိ ဧဝ သော ဒိဇော၊ ဝိလပတွေဝသော ဒိဇော[ခု ၅-၁၅၀]။ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၇]။ သုအာက္ခာတော၊ သွာက္ခာတော[ဝိ ၃-၂၆၊၂၈၊၅၄။]။ ဝနပ္ပဂုမ္ဗော၊ ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ[ခု ၁-၇၊၃၁၄]။ သုခံ၊ ဒုက္ခံ၊ ဇီဝေါ သုခေ၊ ဒုက္ခေ၊ဇီဝေ[ဒီ ၁-၅၃]။ ဇီဝေါ စ သတ္တ ဣမေ ကာယာ၊ ဇီဝေစ သတ္တိမေ ကာယာ[ခု ၆-၂၆၀]။ ကော ဂန္ဓဗ္ဗော၊ ကေ ဂန္ဓဗ္ဗေ[ခု ၆-၂၇၆]။ ဗာလာ စ ပဏ္ဍိတာ စ၊ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ[ဒီ ၁-၅၀]။ အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတာနိ၊ အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတေ[ဒီ ၁-၅၀]။ ဝိရတ္တာ ကောသိယာယနီ၊ ဝိရတ္တေ ကောသိယာယနေ[ခု ၅-၃၄]။ ဧသောသော ဧကော၊ ဧသေသေ ဧကေ[အဘိ ၄-၂၇]။ အထ ပနာစရိယာ "သောယျထိဒံ၊ သေယျထိဒ"န္တိ ဩကာရဿ ဧကာရတ္တမိစ္ဆန္တိ၊ ပါဌန္တရံတေဟိ ဒိဋ္ဌံ ဘဝိဿတိ၊ မယံ ပန န ပဿာမ၊ တထာ "သာ ဣတ္ထီ၊ သောတ္ထီ"တိ အာကာရဿ ဩကာရတ္တမိစ္ဆန္တိ၊ မယံပန "သာ ဣတ္ထီ"တိ အတ္ထဝန္တံ သောတ္ထီတိ ပဒံ န ပဿာမ၊ "သုန္ဒရိတ္ထီ"တိ အတ္ထဝန္တမေဝ သောတ္ထီတိ ပဒံ ပဿာမ။ အတြာယံ ပါဠိ "န စာပိ သောတ္ထိ ဘတ္တာရံ၊ ဣဿာစာရေနမညတီ"တိ[အံ ၂-၃၂]။ တတြာယံ သံဟိတာပဒစ္ဆေဒေါ "သုဣတ္ထိ၊ သောတ္ထီ"တိ။ တထာ အာစရိယာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂။)(စာ-၄၂) "ရတ္တညော၊ ရတ္တညူ"ဣတိ ဩကာရဿ ဦကာရတ္တမိစ္ဆန္တိ၊ မယံ တု "ကာလညူ သမယညူ စ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ"တိ[ခု ၆-၂၉၃] အာဒိ ပါဠိဒဿနတော တဿီလတ္ထေ ဦပစ္စယဝသေန "ရတ္တညူ သဗ္ဗညူ ကာလညူ"တိ ဦကာရန္တတံ ဣစ္ဆာမ။ အပိစ "ရတ္တညော, ဝံသညော"တိ[အံ ၂-၃၃၆] ဒဿနတော ပန "ရတ္တညော ဝံသညော"တိ ဩကာရန္တတ္တမ္ပိ ဣစ္ဆာမ။ "သဗ္ဗညူ"တိ ပဒေ အယံ နယော န လဗ္ဘတိ။
၁၆၁။ အပ္ပက္ခရာနံ ဗဟုတ္တမညထတ္တဉ္စ။ သရတိ၊ သုသရတိ။ သကေဟိ၊ သုဝကေဟိ[ခု ၆-၂၄၆]။ သွာမိ၊ သုဝါမိ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။]။ သွာမိနီ၊ သုဝါမိနီ[ခု ၅-၁၄၇]။ သတ္တော၊ သတ္တဝေါ။ မစ္စော၊ မာတိယော[သံ ၁-၆၇]။ ဒွေ၊ ဒုဝေ။ တဏှာ၊ တသိနာ[သံ ၃-၅၃-၄။]။ ပမှံ၊ ပခုမံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၂] ဣစ္စာဒီနိ။
၁၆၂။ ဗဟွက္ခရာနံ အပ္ပတ္တမညထတ္တဉ္စ။ အာစရိယံ အာစေရံ[ခု ၆-၃၆၀]။ ကာတိယာနော၊ ကစ္စာနော[ခု ၆-၂၉၄]။ ပဒုမာနိ၊ ပဒ္မါနိ[ခု ၆-၃၁၉] ဣစ္စာဒီနိ။
၁၆၃။ ကွစိ သရေ ဗျဉ္ဇနေဝါ ဩဒန္တာနံ နာမာနံ အကာရန္တတ္တံ ပကတိ။ သော ဧဝ အတ္ထော၊ သ ဧဝတ္ထော။ ဧဝံ သသီလဝါ[ခု ၁-၂၅]။ ဧသ အာဘောဂေါ၊ ဧသ ဓမ္မော[ခု ၁-၁၄]။ တုဝဉ္စ ဓနုသေခေါ စ၊ တုဝဉ္စ ဓနုသေခစ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။ ဧဝံ ကကုသန္ဓ ကောဏာဂမနော[ခု ၂-၂၉၃]။ ထေရ ဝါဒါနမုတ္တမောတိ[အဘိ-ဋ္ဌ ၃-၁၀၉]။ အဋ္ဌကထာသု ပန ဩကာရဿ အဒဿနေန ဝိဘတ္တိသုတိယာ အဘာဝတော "ကကုသန္ဓ"ဣတိ အဝိဘတ္တိကော နိဒ္ဒေသောတိ စ "ထေရ"ဣတိ အဝိဘတ္တိကော နိဒ္ဒေသောတိစ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ "သ ဧဝတ္ထော၊ ဧသ အာဘောဂေါ"တိ အာဒီသု သဧသသဒ္ဒါ အဝိဘတ္တိကာတိပိ ဝတ္တုံဝဋ္ဋတိ ပရိယာယေန၊ နိပ္ပရိယာယေန ပန "ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃။)(စာ-၄၃) ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသီ"တိ[ခု ၆-၄] ဧတ္ထ အာလပနတ္ထေ ဝတ္တမာနောလုတ္တဝိဘတ္တိကော ဟုတွာ သဝိဘတ္တိကော ရာဇသဒ္ဒေါ ဝိယ သဧသဣစ္စေတေ သဝိဘတ္တိကာယေဝ၊ တထာဟိ လုတ္တဝိဘတ္တိကေ ရာဇသဒ္ဒေ သဝိဘတ္တိကေ ဇာတေ သတိ ကထံ ဝိဘတ္တိဝိကာရဿ ဩကာရဿ အကာရဘာဝံ ဂတတ္တာ သဧသဣစ္စေတေ အဝိဘတ္တိကာ သိယုန္တိ။ဣတိ သဝိဘတ္တိကာယေဝ သဧသသဒ္ဒါ ဘဝန္တိ။ "တုဝဉ္စ ဓနုသေခ စာ"တိ အာဒီသု ပန "ဓနုသေခ ကကုသန္ဓ"ဣစ္စာဒယော အဝိဘတ္တိကာ ဝါ ဟောန္တိသဝိဘတ္တိကာ ဝါ။ ဧကန္တအဝိဘတ္တိကာ ပန သဒ္ဒါ "သီဒတီတိ သတ, အတ္ထီတိ အသာ"တိ ပဒါနိ ဘဝန္တိ၊ တသ္မာ "သတသ္မီတိ ဟောတီ"တိ[အံ ၁-၅၃၃] ဧတ္ထ "သတ အသ္မီ"တိ ဆေဒေါ ကာတဗ္ဗော၊ အနိစ္စော အသ္မီတိအတ္ထော။ "အသသ္မီတိ ဟောတီ"တိ[အံ ၁-၅၃၃] ဧတ္ထ "အသ အသ္မီ"တိ ဆေဒေါ၊ နိစ္စော အသ္မီတိ အတ္ထော။
၁၆၄။ ဝုတ္တိရက္ခဏေ မာဂမေ။ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ မကာရာဂမေ ပရေ ြသဒန္တာနံ နာမာနံ အကာရန္တတ္တံ ပကတိ။ မဂ္ဂမတ္ထိ ဂမကောန ဝိဇ္ဇတိ[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၈၄]။ ပစ္စယာကာရမေဝ စ[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၂၃။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၅၃]။ ဧသ မဂ္ဂံ။ မာဂမေတိ ကိံ? ဧသ မဂ္ဂေါ အဓမ္မဋ္ဌ[ခု ၅-၃၈၃]။
၁၆၅။ မာဒေသေ အကာရော ဒီဃံ။ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ မကာရာဒေသေ သတိ အကာရော ဒီဃံ ပပ္ပေါတိ။ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ[ခု ၆-၉၂]။ ဓမ္မော အရဟတာမိဝ[ဒီ ၂-၂၁၂]။ နဘံ တာရာစိတာမိဝ[ခု ၆-၃၄၀]။ မာဒေေသတိ ကိံ? ဗကော ကက္ကဋကာမိဝ[ခု ၅-၉]။
၁၆၆။ အပိစဿိလောပေါ ပဿ စတ္တံ။ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ အပိစသဒ္ဒဿ ဣကာရဿ လောပေါ ဟောတိ၊ ပကာရဿ စ စကာရတ္တံ။ အစ္စာယံ မဇ္ဈိမော ခဏ္ဍော[ခု ၅-၁၅၉]။ ဝုတ္တိရက္ခဏေတိ ကိံ? အပိစာယံ တပေါဒါ[ဝိ ၁-၁၄၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄။)(စာ-၄၄) ၁၆၇။ အတိစ္စဿ ဝါ တိလောပေါ။ အထ ဝါ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ အတိစ္စသဒ္ဒဿ တိကာရလောပေါ ဟောတိ။ အစ္စာယံ မဇ္ဈိမောခဏ္ဍော[ခု ၅-၁၅၉]။
၁၆၈။ ဌာနန္တရဂတိ နိဂ္ဂဟီတဿ။ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ အတ္တနိဿယံ ဆဍ္ဍေတွာ နိဂ္ဂဟီတဿဌာနန္တရဂမနံ ဟောတိ။ တေတံ အဿေ အယာစိသုံ[ခု ၆-၃၂၉]။ ယထာဘူတံ ဝိပဿိသုံ[ဒီ ၃-၁၅၉]။ ဣမသ္မိံ ပန ပကရဏေ ကာနိစိ လက္ခဏာနိအနိယမဝသေန ဝုတ္တာနိ၊ တေဟိ ဝိဝိဓာနိ ရူပါနိသိဇ္ဈန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အနိယမဝသေန ဝုတ္တတ္တာတတ္ထ တတ္ထ ပါဠိပ္ပဒေသေ သောတူနံ သမ္မောဟောသိယာ, ရူပါနဉ္စ အတိပ္ပသင်္ဂေါတိ တဒုဘယဝိဝဇ္ဇနတ္ထံအပ္ပမတ္တကံ နိယမံ ဝဒါမ၊ န ဧတ္ထ ပုနရုတ္တိဒေါသောအဝဂန္တဗ္ဗော။
၁၆၉။ ဣကာရော အကာရံ တန္နိမိတ္တံတကာရလောပေါ။ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိတ္ထ၊ဣမာ ဂါထာ အဘာသထ[ခု ၆-၃၃၇]။ ဥဒကေနာဘိသိဉ္စိတ္ထ၊ ဥဒကေနာဘိသိဉ္စထ[ခု ၆-၃၆၂]။
၁၇၀။ အကာရော ဧကာရံ ဌာနေ။ နဝစ္ဆန္နကေ ဒေါဏိ ဒိယျတိ[ခု ၅-၁၄၇]။
၁၇၁။ အကာရော ကွစိ သြကာရံ။ ပိတာ စုပဟတော မနော[ခု ၆-၃၃၁]။ ကွစီတိ ကိံ? ဥပဟတမနော။
၁၇၂။ ဥကာရော သြကာရံ။ သောတတ္ထော၊ သောတိန္တော။သောဝဏ္ဏမယံ[ဝိ ၃-၅၀]၊ သောတ္ထီ[အံ ၂-၃၂]။
၁၇၃။ ဂေဟဿေကာရော အကာရံဣကာရဉ္စ သမာသတဒ္ဓိတေသု။ ဂဟကူဋံ[ခု ၁-၃၆]။ ဂဟပတိ။ ဂဟဋ္ဌော။ ဂိဟီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅။)(စာ-၄၅) ၁၇၄။ ဧကာရော ဣကာရံ။ ဒုမ္မိဇ္ဈံ၊ ဒုမ္မေဇ္ဈံ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၆] ဝါ။
၁၇၅။ အကာရဉ္စေကာရာဂမေ။ ဟညယေဝါပိ ကောစိ နံ[ခု ၆-၂၆၀]။ ဟညေ ဧဝ ကောစိ နန္တိ ဆေဒေါ။
၁၇၆။ ဩကာရော အာကာရံ ဥကာရဉ္စ။ ဝိဝဋစ္ဆဒါ[ဒီ ၂-၁၄] အာရုဂျံ[မ ၂-၁၁၄]။ န တေနတ္ထံ အဗန္ဓိ သု[ခု ၅-၁၃၇]။ အဝှါယန္တု သုယုဒ္ဓေန[ခု ၆-၂၂၈]။ အပိနု ဟနုကာ သန္တာ[ခု ၅-၃၄]။ တတ္ထ ဝိဝဋစ္ဆဒါတိ ဝိဝဋစ္ဆဒေါ။ တထာ ဟိ မဟာပဒါနသုတ္တဋီကာယံ "ဝိဝဋစ္ဆဒါတိ ဩကာရဿ အာကာရံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော"တိ[ဒီ-ဋီ ၂-၃၆] ဝုတ္တံ။ အဗန္ဓိ သူတိ အဗန္ဓိသော၊ နိပါတမတ္တံဝါ သုကာရော။
၁၇၇။ ဥဿီ ဗျဉ္ဇနေ။ အာသီဝိသော[သံ-ဋ္ဌ ၃-၅၈]။
၁၇၈။ ယထာတထာတော အညတောဝါ ဧဝဿေကာရော ဣကာရံ။ ယထာ ဧဝ၊ ယထရိဝ။ တထာ ဧဝ၊ တထရိဝ။ ဘုသာမိဝ[ခု ၅-၈၆]။
၁၇၉။ သညောေဂ ဝါထဝါ အာဂမေ ဒီဃော ရဿံ။ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ[ခု ၅-၁၁၀။ ခု ၆-၄၅၊၄၆၊၅၁။]။ မယာ သမ္မ ဒက္ခာတာ[သံ ၃-၇၁-၂]။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညာ[ဒီ ၂-၂၅၁။ မ ၁-၉၀။]။
၁၈၀။ ပုဂ္ဂလဝါစိနော အာသဝဿသဿ ဒွိတ္တံ။ အာသဝေါ အဿဝေါ။ အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ[ခု ၆-၈၈]။ ယဉ္စေ ပုတ္တာ အနဿဝါ[သံ ၁-၁၇၈]။ ပုဂ္ဂလဝါစိနောတိ ကိံ? အာသဝါ ဓမ္မာ[အဘိ ၁-၅]။ ဣတိ ပုဂ္ဂလာဘိဓေယျ အာသဝသဒ္ဒေါ န ပဝတ္တတိ။ ဓမ္မာဘိဓေယျေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆။)(စာ-၄၆) စ အဿဝသဒ္ဒေါ န ပဝတ္တတီတိ။ သင်္ကေတနိရူဠှောဟိ အတ္ထေသု သဒ္ဒေါတိ။ အယံ နီတိ သာဓုကံ မနသိကာတဗ္ဗာ။
၁၈၁။ ပဋိပဒါယ ဒဿ ဗျဉ္ဇနေကွစိ လောပေါ။ ဧတ္ထ စ ပဋိပဒါသဒ္ဒဿာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိအတ္ထနိဒ္ဒေသော ဝိယ သဒ္ဒနိဒ္ဒေသောပိ ဘဝတိ။ယထာ "တုမှမှာကံ တယိမယီ"တိ၊ ဥစ္စာဝစာဟိ ပဋိပါ[ခု ၁-၃၉၀]။ ပဋိပံ ဝဒေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ[ခု ၁-၄၂၂]။ ပဋိပါယ၊ ပဋိပါသု။ ကွစီတိ ကိံ? မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ[သံ ၃-၃၆၉။ ခု ၉-၃၃၀။ ဝိ ၃-၁၄။]။
၁၈၂။ သကိဿ ဣဿာကာရော သဒါဂမေန အာဂါမိမှိ။ သကိံသဒ္ဒဿ ဣကာရဿ ဒကာရာဂမေန သဟ ပဝတ္တေ အာဂါမီသဒ္ဒေ ပရေ အကာရာဒေသော ဟောတိ။ သကဒါဂါမီ။
၁၈၃။ ပတိဿ ပစ္စော သရနိမိတ္တဿဝါ ဗျဉ္ဇနမိတ္တဿ ဝါ။ ဟီနေ ကုလေ ပစ္စာဇာတော[အံ ၁-၃၉၇]။ ပစ္စာဇာယတိ။ ဧတ္ထ စ ပစ္စာဇာတောတိ ပတိဇာတော[ဒီ-၏ ၁-၁၆၂]။ ဣတိ ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တေန ပတိသဒ္ဒေါ သနိမိတ္တော ဘဝတိ။အထ ဝါ ပစ္စာဇာတောတိ ပတိအာဇာတော၊ "သစေ ဧန္တိ မနုဿတ္တံ၊ အဍ္ဎေ အာဇာယရေ ကုလေ"တိ[သံ ၁-၃၂] ဒဿနတော ဧဝံ ဆေဒေါ ကတော၊ ဣတိ သရနိမိတ္တေန ပတိသဒ္ဒေါ သနိမိတ္တော ဘဝတိ။တတ္ထ ပုဗ္ဗပက္ခဝသေန ပစ္စသဒ္ဒါကာရဿ ဒီဃဘာဝေါ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ဣတရဝသေန သရသန္ဓိ။
၁၈၄။ ဝါစာသိလိဋ္ဌတ္တံ အန္တဂတာဒီနိ ပတန္တိ ပဒန္တေ။ သုတ္တန္တော[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၉]။ ကမ္မန္တော၊ ဝနန္တံ၊ ဗြဟ္မဇာလသုတ္တန္တံ၊ဂူထဂတံ၊ မုတ္တဂတံ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၅]။ ဒိသတာ၊ ဒေဝတာ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇။)(စာ-၄၇) ၁၈၅။ ယတ္ထ သန္ဓိတေ သရေ န ပဒံ သုခုစ္စာရဏီယံ၊န တတ္ထ သရာနံ သန္ဓိ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ[ဒီ ၂-၉၃]။ ယာဝ ဣမေ ဣဒံ ဗြဟ္မစရိယံ[ဒီ ၂-၈၉]။ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ[ခု ၁-၇၇]။
၁၈၆။ ယတ္ထ သန္ဓိတော သရောအတ္ထံ ဒူသေတိ၊ န တတ္ထ သန္ဓိ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော[ခု ၁-၁၀၅]။
၁၈၇။ ဒွီသု ပဒေသု န ဗျဉ္ဇနေသရာနံ သန္ဓိ။ အက္ကောစ္ဆိ မံ၊ အဝဓိ မံ။[ခု ၁-၁၃] ဣန္ဒြိယေသု သုတံဝုတံ[ခု ၁-၁၄]။ ဧတေ ဟံသာ ပက္ကမန္တိ[ခု ၅-၃၂၆]။ သြရောဓာ စ ကုမာရာ စ[ခု ၆-၁၅၁]။ နနု စ ဘော "သ သီလဝါ"တိ[ခု ၁-၂၅]အာဒီသု သရာ သန္ဓိယန္တီတိ? န သန္ဓိယန္တိ, ဩကာရဿ လောပဋ္ဌာနေ အကာရဿ အာဂတတ္တာ။ ယဇ္ဇေဝံ တေ ပယောဂါသန္ဓိပ္ပယောဂါ န ဟောန္တိ၊ အထ ကထံ သန္ဓိဝိသယေဝုတ္တာတိ? သစ္စံ၊ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တေသုသန္ဓိပ္ပယောဂေသု ပက္ခိတ္တတ္တာ သန္ဓိပ္ပယောဂါယေဝတေ ပယောဂါ ဘဝန္တိ၊ တသ္မာ သန္ဓိဝိသယေ ဝုတ္တာ။လောကသ္မိဥှိ ယေဘုယျဝသေန ဝေါဟာရော ဒိဿတိယထာ "အာနဂရာ ခဒိရဝန"န္တိ။
၁၈၈။ ဧကပဒန္တောဂဓေ ဗျဉ္ဇနေ သရာနံ ကွစိ သန္ဓိ။ အာရာမရုက္ခစေတျာနိ[ခု ၁-၄၁]။ စေတိယာနိ ဝန္ဒိံသု။
၁၈၉။ န သုဒ္ဓဿရလောပေါအာဒိဿာကာရေ သရန္တရေ ဝါ။ အာဒိသဒ္ဒဿ အာကာရေ ပရေ အညသ္မိံ ဝါ သရေ ပရေ ဗျဉ္ဇနသင်္ခါတဿနိဿိတဿ အဘာဝေန ဝိဂတနိဿိတာနံ သုဒ္ဓဿရာနံလောပေါ န ဟောတိ အတ္ထပ္ပကာသနေ အသမတ္ထတ္တာ၊အ အာဒိ ယေသန္တေ အအာဒယော။ ဧဝံ အာအာဒယော၊ဣအာဒယော၊ ဤဣံနံ တ္ထတ္ထံ၊ ဥ အာဂတော။ န သုဒ္ဓဿရလောပေါတိ ကိံ? အကာရာဒယော၊ ပဗ္ဗတာဒယော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈။)(စာ-၄၈) ဧတ္ထ ဟိ ပုဗ္ဗသရေ သတိပိ အာဒိသဒ္ဒဿ အာကာရေ ပရေ သန္တေပိ သနိဿိတတ္တာ သုဒ္ဓဿရဘာဝါဘာဝတော လောပံ ပပ္ပေါတိဧဝ။
၁၉၀။ ဥပပဒေ သုဒ္ဓါသုဒ္ဓါနံလောပေါ သန္တေပိ တသ္မိံ အညသ္မိံ ဝါ။ ဥပပဒေ သတိ သုဒ္ဓဿရာသုဒ္ဓဿရာနံ လောပေါ ဟောတိယေဝ တသ္မိံ အာဒိသဒ္ဒဿ အာကာရေ ပရေ သန္တေပိ အညသ္မိံ ဝါ သရေပရေ သန္တေပိ၊ အက္ခရာပိ အအာဒယော အက္ခရာပါဒယော။ က အ ဤသာ ကေသာ၊ ကောစ, အ စ, ဤသော စ, ကေသာတိ သမာသော။ ဧတ္ထ စ ကသဒ္ဒေန ဗြဟ္မာ ဝုတ္တော၊ အသဒ္ဒေန အဝိဏ္ဍု[ဂေဏှု (သီ)၊ ဝိဏှု (ဣ)]၊ ဤသသဒ္ဒေန ဣဿရော ဝုတ္တော။ ကိဉ္စာပိ ဧတေဟိဒွီဟိ လက္ခဏေဟိ ဒဿိတာ ဧတေ ပယောဂါ ပါဠိယံန သန္တိ၊ တထာပိ ပါဠိယာ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထံ ဧတေလောကိကပ္ပယောဂေ အဝေါစုမှ၊ အဋ္ဌာနေ ဣဒံ ကထိတန္တိန ဝတ္တဗ္ဗံ, နီတိဝသေန ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ။
၁၉၁။ သုဒ္ဓဿရမှာ ဣတိဿ ဣဿ လောပေါ။ ဣမသ္မိံ ဘဂဝတော ပါဝစနေ သုဒ္ဓဿရမှာ ပရဿ ဣတိသဒ္ဒဿ ဣကာရဿ လောပေါ ဟောတိ အတ္ထပ္ပကာသနေသမတ္ထတ္တာ။ ဣတိ စ ဒန္တိ စ ဒုတိ စ ခန္တိ စ ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ၊န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ[အဘိ ၄-၃၃၀]။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ "ဣ ဣတိ စာ"တိ ဆေဒံ ကတွာ ပရဣကာရေ လုတ္တေ ဣတိ စာတိ ပဒံ သိဇ္ဈတိ၊ ဧတ္ထ ဣကာရော ဤသကံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဥစ္စာရေတဗ္ဗော။ဧဝံ ဥစ္စာရေတဗ္ဗတ္တာ ဧတံ ပဒံ အတ္ထပ္ပကာသနေသမတ္ထံ ဘဝတိ၊ အအာဒယောတိအာဒီသု ပန အကာရေ လုတ္တေ "အာဒယော"တိ ပဒံ အကာရာဒယောတိအတ္ထပ္ပကာသနေ သမတ္ထံ န ဟောတိ၊ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာဥစ္စာရေတဗ္ဗဘာဝါဘာဝတော ဝိသေသကဘူတဿ အကာရဿ ဝိနဋ္ဌတ္တာ။ ဝိသေသကသ္မိဥှိနဋ္ဌေ ကော ဝိသေသိတဗ္ဗံ ဝိသေသေဿတိ၊ တသ္မာ အတ္ထပ္ပကာသနေသမတ္ထံ န ဟောတိ။ "ဣတိ စာ"တိ ပဒံ ပန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၉။)(စာ-၄၉) သမတ္ထံ ဘဝတိယေဝ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဥစ္စာရေတဗ္ဗတ္တာ။ကဝိသမယေ "ဣ ဣတီ"တိ ပဒမေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ပါဝစနေပန ဒုဝိဓောပိ နယော ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဧကာဓိပ္ပါယောပိသံဟိတာပဒစ္ဆေဒေါ ဘဝတိ၊ တတြ အယံ တတြာယံဣစ္စာဒိ။ ဒွါဓိပ္ပါယောပိ ဘဝတိ၊ သု အာဂတံ။သွာဂတံ[ခု ၅-၃၂၉] သု အာဂတံ သာဂတံ ဣစ္စာဒိ။ အထ ဝါ ဒု ဤဟိတိကာဒွီဟိတိကာ[ဝိ ၁-၇] ဣဒံ သမာနပဒစ္ဆေဒံအသမာနတ္ထံ ဧကပ္ပကာရံ ဒွါဓိပ္ပါယံ သံဟိတာပဒန္တိဝေဒိတဗ္ဗံ။
အပရော နယော အနတ္ထံ ဒဒါတီတိ အနတ္ထဒေါ၊ သော ဧဝ ဒကာရဿ တကာရံ ကတွာ အနတ္ထတော[ဝိ ၃-၁၉၁]။ အနတ္ထော အတော ဧတသ္မာ ပုရိသသ္မာတိဝါ အနတ္ထတော။ ဧဝမ္ပိ ဒွါဓိပ္ပါယံ သံဟိတာပဒံ ဘဝတိ။သာ အဟံ သာဟံ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဆေဒေါ။ အထ ဝါ သော အဟံ သာဟံ၊ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဆေဒေါ။ အပရောနယော၊ ဆ အသံ သာဟံ၊ သင်္ချာဝသေန ဆေဒေါ။ ဣစ္စေဝမာဒိ အဓိပ္ပါယတ္တယိကောသံဟိတာပဒစ္ဆေဒေါ။ စတုရာဓိပ္ပါယာဒယော ပနန သန္တိ။ ဧဝံ နာနာဓိပ္ပါယံ ဝိစိတြနယံ ဘဂဝတောပါဝစနံ။ အတြိမေ ပယောဂါ- သာဟံ ဝိစရိဿာမိ ဧကိကာ။ သာဟံ ဒါနိသက္ခိ ဇာနာမိ မုနိနော၊ ဒေသယတော ဓမ္မံ သုဂတဿ[သံ ၁-၂၇]။ အတ္ထိ နေသံ ဥသာမတ္တံ၊ အထ သာဟဿ ဇီဝိတန္တိ[ခု ၆-၁၇၆’။ ဧတ္ထ စ ဆ အဟာနိ ဆာဟန္တိ ဧဝံ သမာသသမ္ဘဝတော ဆ အဟံ သာဟန္တိ သဟပဒစ္ဆေဒသံဟိတာပဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ယထာဆ အာယတနံ သဠာယတနန္တိ။ ဣတိ သာဟန္တိ ပဒံ အဓိပ္ပါယတ္တယိကံ ဘဝတိ။ဤဒိသာနံ ပဒါနမတ္ထော ပယောဂါနုရူပတော အတ္ထပ္ပကရဏာဒိဝသေနယောဇေတဗ္ဗော။ တထာ? တတြာယမိစ္စာဒိ ဧကသန္ဓိဒွိသင်္ခေပံ သံဟိတာပဒံ။ "သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျမှ"[ခု ၆-၉၅] ဣစ္စာဒိ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပသံဟိတာပဒန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၀။)(စာ-၅၀) တထာ အတ္ထိပဒံ နောသန္ဓိပဒဉ္စေဝ သန္ဓိပဒဉ္စ။တံ ယထာ? ဥဘယတ္ထ ကလိဂ္ဂါဟော၊ ဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟော[မ ၂-၆၅] ဣစ္စာဒိ။ ဥဘယသ္မိံ လောကေ ကလိဂ္ဂါဟော, ဥဘယေသံ ဝါ အတ္ထာနံ ကလိဂ္ဂါဟော ဥဘယတ္ထကလိဂ္ဂါဟော၊ ပရာဇယဂ္ဂါဟောတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟောတိ ဧတ္ထာပိ။ ကဋဂ္ဂါဟောတိ ဇယဂ္ဂါဟော[မ-ဋ္ဌ ၃-၈၂]။ ဣမသ္မိံ ပန ပကရဏေ ဆန္ဒဝုတ္တိရက္ခဏာဒီသုယော ယော ပဘေဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ဂန္ထဝိတ္ထာရဘယေနန ဝဒါမ။ ယံ ပနေတ္ထ "ဆန္ဒာနုရက္ခဏတ္ထ"န္တိ စ "ဝုတ္တိရက္ခဏတ္ထ"န္တိ စ "သုခုစ္စာရဏတ္ထ"န္တိ စ ဝုတ္တံ၊ တံ လောကောပစာရမတ္တဝသေနဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ န ဟိ ဘဂဝါ ဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စရက္ခတိ၊ နာပိ သုခုစ္စာရဏတ္ထံ အက္ခရလောပါဒိကံကရောတိ။ ယော ဟိ သာသင်္ကော သဘယော၊ သော အညေသံပဏ္ဍိတာနံ သင်္ကာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကနိန္ဒာဘယေန ဆန္ဒဉ္စဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခတိ၊ သုခုစ္စာရဏတ္ထဉ္စ အက္ခရလောပါဒိကံကရောတိ။ ဘဂဝါ ပန နိရာသင်္ကော နိဗ္ဘယော၊ ဘဂဝတောပါဝစနေ ခလိတံ နတ္ထိ၊ သော ကထံ ပရပ္ပဝါဒံ ပဋိစ္စဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခိဿတိ၊ သုခုစ္စာရဏတ္ထဉ္စအက္ခရလောပါဒိကံ ကရိဿတိ။ ဝုတ္တေဥှတံ အဘိဓမ္မဋီကာယံ --
"ဘဂဝါ ပန ဝစနာနံ လဟုဂရုဘာဝံန ဂဏေတိ၊ ဗောဓနေယျာနံ ပန အဇ္ဈာသယာနုလောမတောဓမ္မသဘာဝံ အဝိလောမေန္တောဝ တထာ တထာ ဒေသနံနိယာမေတီတိ န ကတ္ထစိ အက္ခရာနံ ဗဟုတာ ဝါ အပ္ပတာဝါ စောဒေတဗ္ဗာ"တိ[မူ-ဋီ ၂၊၁၇၉]။
ဣစ္စေဝံ ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ယာ ယာ နီတိသာသနဿောပကာရာယ ယထာဗလံ အမှေဟိ ဌပိတာ၊ တာသဗ္ဗာပိ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သာသနေအာဒရံ ကတွာ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗာတိ။
ဝေါမိဿကသန္ဓိဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၁။)(စာ-၅၁)ဝိဝိဓနယဝိစိတ္တေ ပါဠိဓမ္မေပဋုတ္တံ၊ သရမသရပရသ္မိံ တီဟိ သန္ဓီဟိ ယုတ္တေ။
ဗဟုဝိဓနယသာရေ သန္ဓိကပ္ပမှိယောဂံ၊ ကရိယ သုမတိ ပေါသော အတ္ထသာရံလဘေတိ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေသန္ဓိကပ္ပေါ နာမ ဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၂-နာမကပ္ပ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ နာမကပ္ပံ ဟိတာဝဟံ။
သောတူနံ ပါဋဝတ္ထာယ၊ ပရမေ သောဂတေမတေ။
၁၉၂။ ဝိသဒတ္တာဒိသဟိတံလီနတ္ထဂမကံ နိပ္ဖန္နဝစနံ လိင်္ဂံ။ ဝိသဒဘာဝါဒိသဟိတံ လီနဿတ္ထဿ ဂမကံ နိပ္ဖန္နဝစနံလိင်္ဂံ နာမ ဘဝတိ။ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဘဂဝါ ဣစ္စာဒိ။ ဝုတ္တဥှိ-
"ရုက္ခောတိ ဝစနံ လိင်္ဂံ၊ လိင်္ဂတ္ထော တေန ဒီပိတော။ ဧဝံ လိင်္ဂဉ္စ လိင်္ဂတ္ထံ၊ ဉ တွာ ယောဇေယျ ပဏ္ဍိတော"တိ။
၁၉၃။ ဝိသဒံ ပုလ္လိင်္ဂံ။ ဝိသဒံ ဝစနံ ပုလ္လိင်္ဂံ နာမ ဘဝတိ။ ပုရိသော၊နပုံသကော၊ အာပေါ၊ မာတုဂါမော၊ ရာဇာ ဣစ္စာဒိ။
၁၉၄။ အဝိသဒမိတ္ထိလိင်္ဂံ။ ဒေဝတာ၊ ရတ္တိ၊ ဝီသတိ ဣစ္စာဒိ။
၁၉၅။ နေဝဝိသဒံ နာဝိသဒံနပုံသကလိင်္ဂံ။ စိတ္တံ၊ ရူပံ၊ ကလတ္တံ၊အက္ခံ ဣစ္စာဒိ။
၁၉၆။ ဓာတုပစ္စယဝိဘတ္တိဝဇ္ဇိတမတ္ထဝံလိင်္ဂံ။ ဓာတုပစ္စယဝိဘတ္တီဟိ ဝိဝဇ္ဇိတံအတ္ထဝန္တံ ပဋိစ္ဆန္နမင်္ဂံ နိပ္ဖန္နပဒါနံ ပဌမံဌပေတဗ္ဗရူပံ လိင်္ဂံ နာမ ဘဝတိ။ ပုရိသ၊ စိတ္တ၊မာလာ ဣစ္စာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၂။)(စာ-၅၂) ၁၉၇။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ စ။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ စ လိင်္ဂံ နာမ ဘဝန္တိ။ ပတိ၊အတ္ထိ၊ သက္ကာ ဣစ္စာဒယော။
၁၉၈။ သျာဒယော တျာဒယောစ ဝိဘတ္တိယော။ သျာဒယော တျာဒယော စသဒ္ဒါ ဝိဘတ္တိနာမကာ ဘဝန္တိ။ ကမ္မာဒိဝသေန ဧကတ္တာဒိဝသေနစ ဝိဝိဓာ ဘဇိယန္တီတိ ဝိဘတ္တိ။
၁၉၉။ သျာဒယော နာမေ တျာဒယောအာချာတေ။ သျာဒိကာ ဝိဘတ္တိယော နာမေဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တျာဒိကာ စ အာချာတေ။
၂၀၀။ သိ ယော အံ ယော နာ ဟိသ နံ သ္မာ ဟိ သ နံ သ္မိံ သု။ ယာ ဝိတတ္တိယော နာမေတိ ဝုတ္တာ၊ တာ သရူပတောသိ ယော အံ ယော နာ ဟိ သ နံ သ္မာ ဟိ သ နံ သ္မိံ သူတိစုဒ္ဒသ ဘဝန္တိ။ သိ ယော ဣတိ ဒွေ သဒ္ဒါ ပဌမာ ဝိဘတ္တိ နာမ။ အံ ယော ဣတိ ဒုတိယာ။ နာ ဟိ ဣတိ တတိယာ။ သ နံ ဣတိ စတုတ္ထီ။ သ္မာ ဟိ ဣတိ ပဉ္စမီ။ သ နံ ဣတိ ဆဋ္ဌီ။ သ္မိံ သု ဣတိ ဒွေ သတ္တမီ ဝိဘတ္တိ နာမ။
၂၀၁။ ဒွီသု ဒွီသု ပဌမံပဌမံ ဧကဝစနံ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ ဗဟုဝစနံ။
၂၀၂။ လီနင်္ဂတော တာ။ တာ ဝိဘတ္တိယော ဝုတ္တပ္ပကာရာ လီနင်္ဂဘူတသ္မာလိင်္ဂတော ပရာ ဟောန္တိ၊ န နိပ္ဖန္နလိင်္ဂမှာ, နိပ္ဖန္နဿ ပုန နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗာဘာဝတော။
၂၀၃။ ရူဠှာနုကရဏောပသဂ္ဂါဒိတောစ။ တာ ဝိဘတ္တိယော ရူဠှီသဒ္ဒတော, အနုကရဏသဒ္ဒတော, ဥပသဂ္ဂါဒိတော စ ပရာ ဟောန္တိ။ တထာဟိ ဝိဍုဍဘော[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၄-၁၅၄။]။ ယေဝါပနကော[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၇၆]။ ဒိသော၊ ရုစော၊ ကရောတိဿအဘိဿ ပတိဿ၊ စဏ္ဍောရဏံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၃။)(စာ-၅၃) ပတိ[ခု ၅-၂၂၆]။ နမော အတ္ထု[သံ ၁-၄၈]။ နမော ကရောဟိ[မ ၁-၁၉၆] ဣစ္စေဝမာဒယော သဝိဘတ္တိကာ ဘဝန္တိ။
၂၀၄။ အာမန္တနေ သိ ဂသညော။ အာမန္တနတ္ထေ သိသဒ္ဒေါ ဂသညော ဟောတိ။ ဘော ပုရိသ၊ဘောတိ အယျေ။
၂၀၅။ ဈလိဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ။ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ ယထာက္ကမံ ဈလသညာ ဟောန္တိ။ ဣသိနာ၊ ဒဏ္ဍိနော၊အဂ္ဂိနော၊ ဘိက္ခုနော၊ သယမ္ဘုနော၊ ဝါဒိနော။
၂၀၆။ ဣတ္ထိယံ ေတ ပေါ။ တေ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ ဣတ္ထိလိင်္ဂေဝတ္တဗ္ဗေ ပသညာ ဟောန္တိ။ ရတ္တိယာ၊ဣတ္ထိယာ၊ ဝီသတိယာ၊ နဝုတိယာ၊ ဓေနုယာ၊ ဝဓုယာ။
၂၀၇။ အာကာရော ဃော။ အာကာရော ဣတ္ထိယံ ဝတ္တဗ္ဗာယံ ဃသညော ဟောတိ။ သဒ္ဓါယ၊ ကညာယ။
၂၀၈။ ပုံနပုံသကေသု သေသာဂမော။ ပုံနပုံသကေသု ဝတ္တဗ္ဗေသု သကာရာဂမော ဟောတိ သေ ဝိဘတ္တိယံ။ ပုရိသဿ၊ အဂ္ဂိဿ၊ ဒဏ္ဍိဿ၊ဘိက္ခုဿ၊ သယမ္ဘုဿ၊ စိတ္တဿ။
၂၀၉။ သံသာသွေကဝစနေသု ထိယံ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝတ္တဗ္ဗေ သံသာသု ဧကဝစနေသု ဝိဘတ္တာဒေသေသု သကာရာဂမော ဟောတိ။ ယဿံ၊ ယဿာ။အမုဿံ၊ အမုသာ။
၂၁၀။ ဧတိမာဒီနမိ။ ဧတာ ဣမာဣစ္စေဝမာဒီနမန္တော သရော ဣကာရော ဟောတိ သံသာသု ဧကဝစနေသု ဝိဘတ္တာဒေသေသု။ဧတိဿံ၊ ဧတိဿာ၊ ဣမိဿံ၊ ဣမိဿာ၊ အညိဿံ၊ အညိဿာ၊အညတရိဿံ၊ အညတရိဿာ၊ အညတမိဿံ၊ အညတမိဿာ၊ဧကိဿံ၊ ဧကိဿာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၄။)(စာ-၅၄)၂၁၁။ တာယ ဝါ။ တာသဒ္ဒဿ အန္တော သရော ဣကာရော ဟောတိ ဝါ သံသာသု ဧကဝစနေသု ဝိဘတ္တာဒေသေသု။တိဿံ၊ တိဿာ။ တဿံ၊ တဿာ။
၂၁၂။ တေတိမာတော သဿ ဿာယ။ တာ ဧတာ ဣမာတော သဿ ဝိဘတ္တိဿ ဿာယာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ တိဿာယ၊ တိဿာ၊ဧတိဿာယ၊ ဧတိဿာ၊ ဣမိဿာယ ဣမိဿာ။
၂၁၃။ ရဿတ္တံ ဃော။ ဃော ရဿတ္တမာပဇ္ဇတေ သံသာသွေကဝစနေသု ဝိဘတ္တာဒေသေသု၊တဿံ၊ တဿာ၊ ယဿံ၊ ယဿာ၊ သဗ္ဗဿံ၊ သဗ္ဗဿာ။
၂၁၄။ ဒွါဒိတော ဒသန္တာနာဂမော နံမှိ။ ဒွိဣစ္စေဝမာဒိတော ဒသသဒ္ဒပရိယောသာနာ သင်္ချာသဒ္ဒတော နကာရာဂမော ဟောတိ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဒွိန္နံ။ တိန္နံ။စတုန္နံ။ ပဉ္စန္နံ။ ဆန္နံ။ သတ္တန္နံ။ အဋ္ဌန္နံ။နဝန္နံ။ ဒသန္နံ။ ဧကာဒသန္နံ။ အဋ္ဌာရသန္နံ။
၂၁၅။ တိစတုတော ထိယံ ဣဿမဿံ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ တိစတုသဒ္ဒတော ယထာက္ကမံ ဣဿံ အဿံ ဣစ္စေတေ အာဂမာ ဟောန္တိ။ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ။စတဿန္နံ ဣတ္ထီနံ။
၂၁၆။ ပတော သ္မိံသ္မာနံ အမာဝါ။ ပတော ပရေသံ သ္မိံသ္မာဣစ္စေတေသံ အံအာအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာက္ကမံ။မတျံ၊ မတိယံ၊ မတျာ၊ မတိယာ၊ ပထဗျံ၊ ပထဝိယံ၊ပထဗျာ၊ ပထဝိယာ။
၂၁၇။ နာသသ္မိံနမာ။ ပတော ပရေသံ နာသသ္မိံဣစ္စေတေသံ အာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ နိကတျာ သုခမေဓတိ[ခု ၅-၉]။ ရတျာ ရုစ္စတိ စန္ဒော၊ ရတျာ တိယာမံ၊ပထဗျာ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂီ[ခု ၆-၃၁၂]။ ဝါတိ ကိံ? မတိယာ ဥပေတော[ခု ၅-၁၁။]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၅။)(စာ-၅၅) ၂၁၈။ အာဒိတော အံသြ။ အာဒိဣစ္စေတသ္မာ သ္မိံဝစနဿ အံသြအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ အာဒိံ၊ အာဒေါ၊ အာဒိသ္မိံ၊အာဒိမှိ။
၂၁၉။ အညသ္မာ အာ စ။ အညသ္မာ သဒ္ဒတော သ္မိံဝစနဿ အံသြအာအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ ဟရန္တိယေ ဗလိံ[ခု ၁-၅၊၃၁၂]။ ဒိဝါ ဝါ ယဒိ ဝါ ရတ္တိံ[ခု ၆-၂၉၀]။ ဗာရာဏသိံ အဟု ရာဇာ[ခု ၅-၃၈၀]။ ဝါတိ ကိံ? ဗာရာဏသျံ မဟာရာဇ[ခု ၅-၈၈]၊ ဗာရာဏဿန္တိပိ ပါဌော။
၂၂၀။ သရေ ဈလာနမိယုဝါ။ သရေ ပရေ ဈလာနံ ဣယဥဝဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိဝါ။ တိယန္တံ၊ ပစ္ဆိယာဂါရေ၊ အဂ္ဂိယာဂါရေ၊ဘိက္ခုဝါသနေ။ ပုထုဝါသနေ။ သရေတိ ကိမတ္ထံ? တိမလံ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ၊ စက္ခာယတနံ။
၂၂၁။ ဣကာရဿ အယော ဏာနုဗန္ဓေ။ ဣကာရဿ အယာဒေသော ဟောတိ ဏာနုဗန္ဓေ သရေ ပရေ။ဝတ္ထုတ္တယံ၊ အတ္ထဒွယံ၊ အတ္ထဒယံ ဝါ။
၂၂၂။ ပဿ ယော။ ပသညဿ သရဿ ဝိဘတ္တာဒေသေ သရေပရေ ယကာရာဒေသော ဟောတိ။ နိကတျာ၊နိကတျံ၊ ပထဗျာ ပဗ္ဗတေ စေဝ[ခု ၄-၆]။ ပထဗျံ ဌိတော။
၂၂၃။ ပိတုဿုလောပေါ နာမှိနာဿ စ ယာ ဝါ။ ပိတုသဒ္ဒဿ ဥကာရဿ လောပေါ ဟောတိ နာမှိ ဝိဘတ္တိယံ၊ နာဝိဘတ္တိယာ စ ယာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ပိတျာ ကတံ၊ပိတရာ ကတံ ဝါ။ ဧတ္ထ စ "ပိတျာ"တိ ဣဒံ "ဟေတုယော ဇန္တုယော အဓိပတိယာ"တိ ရူပါနိ ဝိယ ဣတ္ထိလိင်္ဂရူပသဒိသံပုလ္လိင်္ဂရူပန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ "မတျာ စ ပိတျာ စ ကတံ သု သာဓူ"တိ[ခု ၆-၄၀] ပါဠိ စ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၆။)(စာ-၅၆)၂၂၄။ ဂေါဿာဝါဝါ ယောအံနာသသ္မာသ္မိံသုသု။ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အာဝအဝါဒေသာ ဟောန္တိ ယောအံနာသသ္မာသ္မိံသု ဣစ္စေတာသု ဝိဘတ္တီသု။ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘောန္တော ဂါဝေါ၊ဂဝေါ တိဋ္ဌထ။ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ ဂါဝံ၊ ဂဝံ ပဿတိ။ဂါဝေန၊ ဂဝေန။ ဂါဝဿ၊ ဂဝဿ ဒေတိ၊ သန္တကံ ဝါ၊ဂါဝါ၊ ဂဝါ အပေတိ။ ဂါဝေ၊ ဂဝေ။ ဂါဝေသု၊ ဂဝေသုပတိဋ္ဌိတံ။
၂၂၅။ အာဝေ ကတေ ယောနမီ။ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အာဝါဒေသေ ကတေ ယောနံ ဤကာရော ဟောတိ။ ဂါဝီ ဂစ္ဆန္တိ။ဇနော ဂါဝီ ပဿတိ။
၂၂၆။ အံမှာဝဿု ဝါ။ အာဝဣစ္စေတဿ ဂါဝါဒေသဿ အန္တသရဿ ဥကာရော ဟောတိ ဝါ အံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ဂါဝုံ၊ ဂါဝံ ဝါ။
၂၂၇။ ဂေါတော နမံ။ ဂေါသဒ္ဒတော နံဝစနဿ အံအာဒေသော ဟောတိ၊ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အဝါဒေသော ဟောတိ။ ဂဝဉ္စေတရမာနာနံ[ခု ၅-၁၁၀။ ခု ၆-၄၅၊၄၆၊၅၁။]။
၂၂၈။ ပတိမှာလုတ္တေ စ သမာသေ။ အလုတ္တေ စ သမာသေ ပတိမှိ ပရေ ဂေါသဒ္ဒတော နံဝစနဿ အံအာဒေသော ဟောတိ၊ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အဝါဒေသော ဟောတိ။ အာယသ္မာဂဝံပတိ[သံ ၃-၃၈၂]။ မုဟုတ္တဇာတောဝ ဂဝံပတီယထာ[မ-ဋ္ဌ ၁-၄၈]။ အလုတ္တေတိ ကိံ? ဂေါပတိ။
၂၂၉။ လုတ္တေ ဩ သရေ ဗျဉ္ဇနေစ။ လုတ္တေ သမာသေ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အဝါဒေသော ဟောတိ သရေပရေ ဗျဉ္ဇနေ စ။ ဂဝဿကံ၊ ဂဝေဠကံ၊ ဂဝါဇိနံ၊သဂဝစဏ္ဍော[အံ ၁-၄၂၃]။ ပရဂဝစဏ္ဍော[အံ ၁-၄၂၃]။ ဣဓ ကောစိ ဝဒေယျ "ဂဝပါနန္တိ ဧတ္ထ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၇။)(စာ-၅၇) ကထ"န္တိ? ဧတ္ထ ပန ဂေါဘိနိဗ္ဗတ္တံ ခီရံ ဂဝံ၊ ပါတဗ္ဗဋ္ဌေနပါနံ၊ ဂဝဉ္စ တံ ပါနဉ္စာတိ ဂဝပါနန္တိ ဘဝတိ။ "သကျပုင်္ဂဝေါ"တိ[ခု ၃-၂၅။] အာဒီသု ကထန္တိ? ဧတ္ထ ပန ပုင်္ဂဝသဒ္ဒေါ သေဋ္ဌဝါစကောတိ ဂဝသဒ္ဒဿ နိပ္ဖတ္တိ န စိန္တေတဗ္ဗာ။
၂၃၀။ ဂေါဿ သဗ္ဗဿ ဝါ နံမှိဂု။ ဂေါသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဂုအာဒေသော ဟောတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဂုန္နံ ဒေတိ၊ ဂုန္နံသိင်္ဂါနိ။
၂၃၁။ မတန္တရေ သုနံဟိသုဂေါဏ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဂေါသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဂေါဏာဒေသော ဟောတိ ဝါ သုနံဟိဣစ္စေတာသု ဝိဘတ္တီသု။ ဂေါဏေသု၊ ဂေါဏာနံ၊ဂေါဏေဟိ၊ ဂေါဏေဘိ။ ဝါတိ ကိံ? ဂေါသု၊ ဂေါနံ၊ ဂေါဟိ၊ ဂေါဘိ။
၂၃၂။ သျာဒိသေသာသု စ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဂေါသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဂေါဏာဒေသော ဟောတိ ဝါ သျာဒီသု သေသာသု စ ဝိဘတ္တီသု။ ဂေါဏော၊ဂေါဏာ။ ဘော ဂေါဏ၊ ဘဝန္တော ဂေါဏာ။ ဂေါဏံ၊ဂေါဏေ။ ဂေါဏေန။ ဂေါဏဿ။ ဂေါဏာ၊ ဂေါဏသ္မာ၊ဂေါဏမှာ။ ဂေါဏသ္မိံ၊ ဂေါဏမှိ။ ဝါတိ ကိံ? ဂေါ၊ ဂါဝေါ။
၂၃၃။ ဂုဏဓာတုတော န ဂေါဿဂေါဏော။ အမှာကံ ပန မတေ "ဂုဏ အာမန္တနေ"တိ ဓာတုဝသေန နိပ္ဖန္နတ္တာ ဂေါသဒ္ဒဿ ဂေါဏာဒေသော န ဣစ္ဆိတော။
၂၃၄။ ဥဝဏ္ဏန္တာနံ သ္မိံယောသုဥဝအဝဥရာ ကွစိ။ ဥဝဏ္ဏန္တာနံ လိင်္ဂါနံအန္တသရဿ သ္မိံယောဝစနေသု ကွစိ ဥဝအဝဥရာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဘုဝိ၊ ပသဝေါ၊ ပသူ၊ ဂရဝေါ၊ဂရူ၊ စတုရော၊ စတ္တာရော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၈။)(စာ-၅၈)၂၃၅။ ဈလပေဟိ နိဂ္ဂဟီတမံမာနံ။ ဣသိံ၊ မဟေသိံ၊ ဘိက္ခုံ၊ သယမ္ဘုံ၊ အဋ္ဌိံ၊ အာယုံ၊ရတ္တိံ၊ ဣတ္ထိံ၊ ယာဂုံ၊ ဝဓုံ၊ ပုလ္လိင်္ဂံ၊ ပုမ္ဘာဝေါ၊ပုင်္ကောကိလော။
၂၃၆။ အမာဒေသပစ္စယာဂမေသုကွစိ သရလောပေါ တေသံ ပကတိ စ။ ပုရိသံ၊ ပုရိသေ၊ ပါပံ၊ ပါပေ၊ ပါပိယော၊ပါပိဋ္ဌော၊ ပရောပဏ္ဏာသ ဓမ္မာ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၆]။ သရဒေါသတံ[ခု ၅-၃၇]။ အမာဒေသပစ္စယာဂမေသူတိ ကိံ? ရတ္တိယော၊ ဟေတုနာ။ ကွစီတိ ကိံ? ဘိက္ခုံ၊ သယမ္ဘုံ၊ ဓေနုံ၊ ယာဂု၊ ဘိက္ခုနီ၊ဂဟပတာနီ၊ သမ္မဒက္ခာတော[သံ ၃-၇၁-၂]။ ပကတိဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယေနသန္ဓိကိစ္စဉ္စ ဘဝတိ။ သေယျော၊ သေဋ္ဌော၊ ဇေယျော၊ဇေဋ္ဌော။
၂၃၇။ အမာဒေသေကဝစနယောဂေသွဃော ရဿံ။ ဣတ္ထိံ၊ ဝဓုံ၊ ဣတ္ထိယာ၊ ဝဓုယာ၊ ဣတ္ထိယော၊ ဝဓုယော၊ဘောတိ ဣတ္ထိ၊ ဘောတိ ဝဓု၊ သယမ္ဘုံ၊ ဒဏ္ဍိံ၊ သယမ္ဘုနာ၊ဒဏ္ဍိနာ၊ သယမ္ဘုမှာ၊ သယမ္ဘုမှိ၊ ဒဏ္ဍိနော၊ ဘောသယမ္ဘု၊ ဘော ဒဏ္ဍိ။
၂၃၈။ န လောပေတဗ္ဗေ ယောမှိ။ အဃော သရော လောပေတဗ္ဗေ ယောမှိ သတိ ရဿံ နာပဇ္ဇတိ။ သယမ္ဘူတိဋ္ဌန္တိ။ ဧဝံ ဒဏ္ဍီ၊ ဣတ္ထီ၊ ဝဓူ။ ဘော သယမ္ဘူတုမှေ တိဋ္ဌထ။
၂၃၉။ အနပုံသကာနိ သိမှိ။ အနပုံသကာနိ လိင်္ဂါနိ သိမှိ ရဿံ နာပဇ္ဇန္တိ၊ သာ ဣတ္ထီ၊သော ဒဏ္ဍီ၊ သော သယမ္ဘူ၊ သာ ဝဓူ၊ သာ ဘိက္ခုနီ။
၂၄၀။ နပုံသကာနိ ရဿံ။ နပုံသကာနိ လိင်္ဂါနိသိမှိ ရဿံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သုခကာရိ ဒါနံ၊ သုခကာရိသီလံ၊ သီဃယာယိ စိတ္တံ၊ ဂေါတြဘု စိတ္တံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၅၉။)(စာ-၅၉)၂၄၁။ ဥဘသ္မာ နမိန္နံ။ ဥဘိန္နံ။
၂၄၂။ မတန္တရေ ဒွိတော စ။ ဒွိန္နံ။
၂၄၃။ တိတော ဣဏ္ဏမိဏ္ဏန္နံ။ တိဣစ္စေတသ္မာ သင်္ချာသဒ္ဒတော နံဝစနဿ ဣဏ္ဏံ ဣဏ္ဏန္နံ ဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ။ တိဏ္ဏံ၊ တိဏ္ဏန္နံ။
၂၄၄။ နံမှိ ဒွိဿ ဒုဝိ။ ဒုဝိန္နံ။
၂၄၅။ ယောသု ဒီဃံ ကတလောပနိကာရေသု။ အဂ္ဂီ၊ ဘိက္ခူ၊ ရတ္တီ၊ ယာဂူ၊ အဋ္ဌီ၊ အဋ္ဌီနိ၊အာယူ၊ အာယူနိ၊ သဗ္ဗာနိ၊ ယာနိ၊ တာနိ၊ ကာနိ၊အမူနိ၊ ဣမာနိ။
၂၄၆။ သုနံဟိသု။ အဂ္ဂီသု၊ အဂ္ဂီနံ၊ အဂ္ဂီဟိ၊ ဘိက္ခူသု၊ဘိက္ခူနံ၊ ဘိက္ခူဟိ၊ ပုရိသာနံ။ ဣဓ ပန ဒီဃတ္တံန ဘဝတိ "သုခေတ္တေသု ဗြဟ္မစရိသူ"တိ[အံ ၁-၃၅၂] အာဒီသု ဝုတ္တိရက္ခဏတ္ထံ။
၂၄၇။ ပဉ္စာဒီနမန္တော အတ္တံယောသု စ။ ပဉ္စာဒီနံ သင်္ချာနံ အန္တော အတ္တမာပဇ္ဇတိ ယောမှိ သုနံဟိ ဣစ္စေတေသု။ ပဉ္စ ပုရိသာ၊ ပဉ္စ ပုရိသေ၊ပဉ္စ ဣတ္ထိယော၊ ပဉ္စ စိတ္တာနိ၊ ဆ၊ သတ္တ၊ အဋ္ဌ၊နဝ၊ ဒသ။ ပဉ္စသု၊ ပဉ္စန္နံ၊ ပဉ္စဟိ၊ဆသု၊ ဆန္နံ၊ ဆဟိ၊ သတ္တသု၊ သတ္တန္နံ၊ သတ္တဟိ၊အဋ္ဌသု၊ အဋ္ဌန္နံ၊ အဋ္ဌဟိ၊ နဝသု၊ နဝန္နံ၊ နဝဟိ၊ဒသသု၊ ဒသန္နံ၊ ဒသဟိ။ အန္တဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယေန ကွစိ ဗျဉ္ဇနေပရေ ဆသဒ္ဒဿန္တော ဒီဃမာပဇ္ဇတိ။ဆာရတ္တံ ဝိပ္ပဝသေယျ[ဝိ ၄-၁၀၄]။ ဆာပိ ပါစီနတော နိန္နာ ဝုတ္တာ[သံ ၃-၁၁၉။]။
၂၄၈။ ပတိဿိနီပစ္စယေ။ ပတိဿ အန္တော အတ္တမာပဇ္ဇတိ ဣနီပစ္စယေ ပရေ။ နကုလမာတာ ဂဟပတာနီ[အံ ၁-၂၈]။
၂၄၉။ န္တုဿ အံယောနာဟိသနံသုသ္မာသ္မိံသု။ န္တုပစ္စယဿ အန္တော အတ္တမာပဇ္ဇတိ အံယောနာဟိသနံသုသ္မာသ္မိံ ဣစ္စေတေသု ဝစနေသု။ အာယသ္မန္တံ၊ အာယသ္မန္တေ။ဂုဏဝန္တံ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၀။)(စာ-၆၀) ဂုဏဝန္တေ။ ဂုဏဝန္တေန၊ ဂုဏဝန္တေဟိ၊ ဂုဏဝန္တေဘိ။ သတိမန္တေန၊ သတိမန္တေဟိ၊ သတိမန္တေဘိ၊ဂုဏဝန္တဿ၊ သတိမန္တဿ၊ ဂုဏဝန္တာနံ၊ သတိမန္တာနံ၊ဂုဏဝန္တေသု၊ သတိမန္တေသု၊ ဂုဏဝန္တသ္မာ၊ ဂုဏဝန္တမှာ၊ဂုဏဝန္တာ၊ ဟိမဝန္တာ အာဂတမှ၊ ဂုဏဝန္တသ္မိံ၊ဂုဏဝန္တမှိ၊ ဂုဏဝန္တေ။ ဟိမဝန္တေ ဝသာမိ[ခု ၃-၆၃]။ ဂုဏဝန္တေသု။
၂၅၀။ နပုံသကေ ယောသု ယောနဉ္စိတ္တံ။ န္တုပစ္စယဿ နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ အန္တော အတ္တမာပဇ္ဇတိ ယောသု ဝစနေသု၊ ယောနဉ္စ ဣကာရတ္တံ ဟောတိ။ ဂုဏဝန္တိ ကုလာနိ။
၂၅၁။ အံသေသု ဝါ သဗ္ဗဿ။ န္တုပစ္စယဿ သကလဿေဝ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ အံသဣစ္စေတေသု။ သတိမံ ဘိက္ခုံ၊ သတိမန္တံ ဘိက္ခုံဝါ။ ဗန္ဓုမဿ ရညော၊ ဗန္ဓုမတော ရညော ဝါ။
၂၅၂။ သိမှိ ကတ္ထစိ။ ကတ္ထစိ န္တုပစ္စယဿ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဧတ္ထ စ ကတ္ထစီတိ ဣမိနာ ဂါထာဝိသယော ဂဟေတဗ္ဗော။ဟိမဝန္တောဝ ပဗ္ဗတော[ခု ၁-၅၆၊ ခု ၁၀-၁၂။]။ ပုညဝန္တော ဇုတိန္ဓရော[ခု ၄-၃၆၄]။ ဂတိမန္တော သတိမန္တော၊ ဓိတိမန္တောစ သော ဣသိ[ခု ၂-၃၄၉]။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဟိမဝါ ပဗ္ဗတော[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၃၇]။
၂၅၃။ အဘိဓာတဗ္ဗေ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ အဘိဓာတဗ္ဗေ နိပ္ပဇ္ဇတေ၊ ဣစ္စေတံ အဓိကာရတ္ထံဝေဒိတဗ္ဗံ။
၂၅၄။ အဂ္ဂိမှိ အဂ္ဂိနီတိ ဂိနီတိ စ။ အဂ္ဂိမှိ အဘိဓာတဗ္ဗေ အဂ္ဂိနီတိ နိပ္ပဇ္ဇတေ, ဂိနီတိ စ နိပ္ပဇ္ဇတေ၊ "အဂ္ဂိနိ၊ အဂ္ဂိနီ, အဂ္ဂိနယော။ အဂ္ဂိနိ"န္တိ သဗ္ဗာ ဝိဘတ္တိယော ပရာ လဗ္ဘန္တိ။တထာ "ဂိနိ၊ ဂိနီ, ဂိနယော"တိ၊ ဥဘိန္နံ ပါဠိပ္ပဒေသော ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၁။)(စာ-၆၁)၂၅၅။ သတ္တေ သတ္တဝါတိ။ သတ္တေ အဘိဓာတဗ္ဗေ သတ္တဝဣတိ နိပ္ပဇ္ဇတေ၊ တွဉ္စ ဥတ္တမသတ္တဝေါ[ခု ၆-၈၉]။ သတ္တဝါ၊ သတ္တဝန္တိ သဗ္ဗာ ဝိဘတ္တိယောပရာ လဗ္ဘန္တိ။ သတ္တေတိ ကိံ? ရူပါဒီသု သတ္တော ဝိသတ္တောလဂ္ဂေါ[ခု ၇-၁၈]။
၂၅၆။ ဥဒကေ ဒကန္တိ ကန္တိစ။ ဥဒကေ အဘိဓာတဗ္ဗေ ဒကန္တိ နိပ္ပဇ္ဇတေ ကန္တိ စ။ ဒကံ၊ ဒကာနိ။ ကံ၊ ကာနိ၊သဗ္ဗာ ဝိဘတ္တိယော ပရာ လဗ္ဘန္တိ ထလဇာ ဒကဇာ ပုပ္ဖါ[ခု ၄-၃၁၃]။ အမ္ဗပက္ကံ ဒကံ သီတံ[ခု ၅-၁၀၁]။ ကန္တာရံ နိတ္ထိဏ္ဏော[ဒီ ၁-၆၉]။
၂၅၇။ ဥဒကဿ ကွစိ ကလောပေါစ။ ဥဒဓိ၊ မဟောဒဓိ၊ နီလောဒံ ဝနမဇ္ဈတော[ခု ၆-၂၂၂]။ ပမတ္တံ ဥဒဟာရိယံ[ခု ၆-၁၇၄]။ ဥဒကုမ္ဘောပိ ပူရတိ[ခု ၁-၃၁]။ ကွစီတိ ကိံ? တေသာဟံ ဥဒကာဟာရော[ခု ၆-၁၇၆]။ ဥဒကကုမ္ဘမာဒါယ[ခု ၆-၁၇၈]။ ဧတ္ထ ပန "ဥဒဓီ"တိအာဒီနိ စတ္တာရိ ကိဉ္စာပိသန္ဓိကပ္ပေ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ တထာပိ တိဏ္ဏံ က ဒက ဥဒကသဒ္ဒါနံ ပစ္စေကံ အာဝိဘာဝဒဿနတ္ထံ ဥဒကသဒ္ဒေ ကကာရလောပေါပိ ကတ္ထစိ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထဉ္စအာနီတာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၂၅၈။ မူဠှေ မုဒ္ဓါတိ။ မူဠှေ အဘိဓာတဗ္ဗေ မုဒ္ဓဣတိ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ မုဒ္ဓေါ၊ မုဒ္ဓါ။
၂၅၉။ ယောသွတ္တမကတရဿောဈော။ ယောသု အကတရဿော ဈော အတ္တမာပဇ္ဇတိ။ အဂ္ဂယော၊ မုနယော၊ ဣသယော။
၂၆၀။ လော စ ဝေဝေါသု။ အကတရဿော လော စ ဝေဝေါဣစ္စေတေသု အတ္တမာပဇ္ဇတိ။ ဒွေမေ ဘိက္ခဝေ အန္တာ[သံ ၃-၃၆၈။ ခု ၉-၃၃၀။ ဝိ ၃-၁၄။]။ အာဝုသော ဘိက္ခဝေတိ[သံ ၁-၄၆၂]။ သုဏောထ ဘိက္ခဝေါ မယှံ[ခု ၄-၃၄၇]။ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ "ဘိက္ခဝေါ"တိ[မ ၁-၁။ သံ ၁-၃၉၄။ အံ ၁-၁။]။ ဟေတဝေ၊ ဟေတဝေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၂။)(စာ-၆၂)၂၆၁။ မာတုလာဒီနမန္တော အာနော ဤပစ္စယေ။ မာတုလာနီ၊ အယျိကာနီ၊ ဝရုဏာနီ၊ သာကိယာနီ။ ဤပစ္စယေတိ ကိံ? ဘိက္ခုနီ၊ ဇာလိနီ၊ ဂဟပတာနီ။
၂၆၂။ နဒိယာ ဒိဿ ဇ္ဇာ ယောသုဝါ။ နဒီသဒ္ဒဿ ဒီကာရဿ ဇ္ဇာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ ယောသု၊ နဇ္ဇာယော သုပ္ပတိတ္ထာယော[ခု ၆-၂၈၃]။ နဇ္ဇာယောတိ နဒိယော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၁၇၇]။
၂၆၃။ ယောဟိ သဟ ဇ္ဇော။ နဒီသဒ္ဒဿ ဒီကာရဿ ယောဟိ သဟ ဇ္ဇောဣတိ အာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ နဇ္ဇော သန္ဒန္တိ[သံ ၂-၁၇၈]။ နဇ္ဇော ပဿတိ။ ဝါတိ ကိံ? နဒိယော သန္ဒန္တိ၊ နဒိယော ပဿတိ။
၂၆၄။ နာဒျေကဝစနေဟိ ဇ္ဇာသ္မိံ နာ ဇ္ဇဉ္စ။ နဒီသဒ္ဒဿ ဒီကာရဿ နာဒီဟိ ဧကဝစနေဟိ သဟ ဇ္ဇာဣတိအာဒေသော ဟောတိ ဝါ သ္မိံနာ သဟ ဇ္ဇမိတိ စ။ နဇ္ဇာ ကတံ၊ နဇ္ဇာ ပုပ္ဖံ ဒဒါတိ၊နဇ္ဇာ အပေတိ၊ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ[ဝိ ၃-၁။ ခု ၁-၇၇။]။ နဇ္ဇာ၊ နဇ္ဇံ ပတိဋ္ဌိတံ။ ဝါတိ ကိံ? နဒိယာ၊ နဒိယံ။
၂၆၅။ သဗ္ဗတော ဟိဿ ဘိ ဝါ။ သဗ္ဗတော လိင်္ဂတော ဟိဝစနဿ ဘိအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ပုရိသေဘိ၊ ပုရိသေဟိ၊ဣတ္ထီဘိ၊ ဣတ္ထီဟိ၊ စိတ္တေဘိ၊ စိတ္တေဟိ။
၂၆၆။ သ္မာသ္မိံနံ ယထာက္ကမံယထာရဟံ မှာမှိ။ သဗ္ဗတော လိင်္ဂတော သ္မာသ္မိံနံ မှာမှိအာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံယထာရဟံ။ ပုရိသမှာ၊ ပုရိသသ္မာ၊ ပုရိသမှိ၊ပုရိသသ္မိံ။ စိတ္တမှာ၊ စိတ္တသ္မာ၊ စိတ္တမှိ၊စိတ္တသ္မိံ။ ပါဠိနယဝသေန ဂါထာယံယေဝ ဧကစ္စတောဣတ္ထိလိင်္ဂတော မှာမှိ ဣစ္စေတေ ပရာ ဒိဿန္တိ "ကုသာဝတိမှိ နဂရေ[ခု ၄-၃၈၇]။ ယထာ ဗလာကယောနိမှီ"တိ[ခု ၃-၄၆]။ ကုသာဝတိယံ ဗလာကယောနိယန္တိအက္ခရဝိပလ္လာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၃။)(စာ-၆၃) ယထာရဟန္တိ ကိံ"? သတ္ထာရာ အပေတိ၊ သတ္ထရိ ပတိဋ္ဌိတံ။အပိစ "ယထာရဟ"န္တိ ဣဒံ ပါဠိနယဝသေန စုဏ္ဏိယပဒေသုဣတ္ထိလိင်္ဂတော မှာမှိသဒ္ဒါနံ အနုပလဗ္ဘနီယတမ္ပိ ဒဿေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၂၆၇။ ကတာကာရေဟိ န တိမေဟိ။ ကတာကာရေဟိ တဣမဣစ္စေတေဟိ သ္မာသ္မိံနံ မှာမှိဣစ္စေတေ အာဒေသာ န ဟောန္တိ။ အသ္မာ၊ အသ္မိံ။ ကတာကာရေဟီတိ ကိမတ္ထံ? တမှာ၊ တမှိ၊ ဣမမှာ၊ ဣမမှိ။
၂၆၈။ သုဟိသု လိင်္ဂါကာရောဧ။ သဗ္ဗေသု၊ ယေသု၊ တေသု၊ ကေသု၊ ပုရိသေသု၊ဣမေသု၊ ကုသလေသု၊ တုမှေသု၊ အမှေသု၊ သဗ္ဗေဟိ၊ယေဟိ။
၂၆၉။ သဗ္ဗကတရာဒယော သဗ္ဗနာမာနိ။ သဗ္ဗကတရဣစ္စာဒယော သဒ္ဒါ သဗ္ဗနာမာနိဘဝန္တိ။ တေသံ သရူပံ သဗ္ဗထာပိ ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတံ။
၂၇၀။ သဗ္ဗနာမာနံ ပန နံမှိ။ သဗ္ဗနာမာနံ ပန အကာရော နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ ဧတ္တမာပဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗေသံ၊ သဗ္ဗေသာနံ၊ကတရေသံ၊ ကတရေသာနံ။
၂၇၁။ အတော နာယေန။ သဗ္ဗေန၊ ယေန၊ တေန၊ ကေန၊ အနေန၊ ပုရိသေန၊ရူပေန။
၂၇၂။ သိဿ ဩ။ အကာရတော သိဝစနဿ သြကာရော ဟောတိ။ သဗ္ဗော၊ ယော၊ သော၊ ကော၊အမုကော၊ ပုရိသော။
၂၇၃။ သော ဝါ ဌာနေ။ အကာရတော နာဝစနဿ သောအာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဌာနေ။ အတ္ထသော၊ ဗျဉ္ဇနသော၊အက္ခရသော၊ သုတ္တသော[အံ ၂-၂၀၇]။ ပဒေသော၊ ယသသော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၄။)(စာ-၆၄) ဥပါယသော။ ဝါတိ ကိံ? အတ္ထေန၊ ဗျဉ္ဇနေန။ ဌာနေတိ ကိံ? ပုရိသေန၊ စိတ္တေန။
၂၇၄။ ဒီဃောရတော သ္မာဿ။ ဒီဃဩရသဒ္ဒေဟိ သ္မာဝစနဿ သော ဟောတိ ဝါ။ ဒီဃသော[ဝိ ၁-၂၂၃။ ဝိ ၂-၂၂၁။]။ ဒီဃမှာ၊ သြရသော၊သြရမှာ။
၂၇၅။ ယောနံ နိနဉ္စာဧ။ အကာရတော ပရေသံ ပဌမာဒုတိယာယောနံ ယထာက္ကမံ အာဧအာဒေသာ ဟောန္တိ၊ တထာ ပဌမာဒုတိယာနိနံ အာဧအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ပုရိသေပဿတိ၊ ရူပါ တိဋ္ဌန္တိ၊ ရူပေ ပဿတိ။ ဝါတိ ကိံ? ရူပါနိ တိဋ္ဌန္တိ၊ ရူပါနိ ပဿန္တိ။
၂၇၆။ သ္မာသ္မိံနံ။ အကာရတော သ္မာသ္မိံနံ အာဧအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာက္ကမံ။ပုရိသာ အပေတိ၊ ပုရိသသ္မာ ဝါ။ ပုရိသေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ပုရိသသ္မိံ ဝါ။
၂၇၇။ တိလိင်္ဂတော ဌာနေသိယောနမေ။ တီဟိ ဣတ္ထိပုရိသနပုံသကလိင်္ဂေဟိပရေသံ သိယောဝစနာနံ ဧကာရာဒေသော ဟောတိဝါ ဌာနေ။ ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ ယထ ဖုဿိတဂ္ဂေ[ခု ၁-၇၊၃၁၄။]။ ကေ စ ဆဝေ ပါထိကပုတ္တေ[ဒီ ၃-၂၀]။ ကေ ပဏ္ဍိတေ သဗ္ဗကာမဒဒေ[ခု ၆-၂၇၆]။ ဒီဃရတ္တံ ဘတ္တာ မေ ဘဝိဿတိ[ခု ၆-၂၇၆]။ တတော ဝါတာတပေ ဃောရေ၊ သဉ္ဇာတေ ပဋိဟညတိ[ဝိ ၄-၂၉၂၊၃၁၄။]။ ဝိဟာရေ န ပဋိဟညတီတိ အတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။ရောဟိတာ နဠပေ သိင်္ဂု[ခု ၆-၃၄၆]။ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တိ[ဒီ ၁-၅၀၊၅၁။]။ ဣမာနိ ပဒါနိ ပုလ္လိင်္ဂါနံ ဧကဝစနဗဟုဝစနဝသေနဝုတ္တာနိ။ သုခေ ဒုက္ခေ[ဒီ ၁-၅၃။] အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတေ[ဒီ ၁-၅၀]။ ဣမာနိ နပုံသကာနံ ဧကဝစနဗဟုဝစနဝသေန။ဝိရတ္တေ ကောသိယာယနေ[ခု ၅-၃၄]။ ဣမာနိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၅။)(စာ-၆၅) ဣတ္ထိလိင်္ဂါနံ ဧကဝစနဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ဝါတိ ကိံ? ဝနပ္ပဂုမ္ဗော။ သုခံ၊ ဒုက္ခံ။ ဝိရတ္တာ ကောသိယာယနီ။ ဌာနေတိ ကိံ? ရာဇာ၊ အတ္တာ၊ ကညာ၊ ဗြာဟ္မဏီ။
၂၇၈။ ဆေဒနာဒီသု ယံ ပယောဇနံသော တဒတ္ထော။ ဆေဒနကြိယာဒီသု ယံ ဝတ္ထုပယောဇနံ ဟောတိ၊ သော တဒတ္ထော နာမ ဘဝတိ။
၂၇၉။ တဒတ္ထေ စတုတ္ထေကဝစနဿာယောအတ္ထဉ္စ။ တဒတ္ထေ ဝတ္တမာနဿ အကာရတော စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသော ဟောတိ အတ္ထံ ဣစ္စာဒေသော စ။ ဧတ္တကာ ရုက္ခာဆိဇ္ဇန္တု ယူပတ္ထာယ[ဒီ ၁-၁၃၄]။ ဧတ္ထ ရုက္ခစ္ဆေဒနကြိယာယ ယူပေါ ပယောဇနံ။အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ[အံ ၁-၂၁]။ အတ္ထတ္ထံ။ ဟိတတ္ထံ။ သုခတ္ထံ။ ကိမတ္ထံ။တဒတ္ထံ။ ပတ္တမက္ခနတေလာဒိအတ္ထံ။ မမာပိ ပုညောဒယဗုဒ္ဓိအတ္ထံ[ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ ၂။]။
၂၈၀။ ကွစိ ဒုတိယာတတိယာပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီနမတ္ထေပုန္နပုံသကေဟိ စတုတ္ထေကဝစနံ တဿ စာယော။
၂၈၁။ န တယော သဗ္ဗနာမတော။ သဗ္ဗနာမတော သ္မာသ္မိံသာနံ န ဘဝန္တိ တယော အာဧအာယာဒေသာ။ သဗ္ဗသ္မာ၊ သဗ္ဗသ္မိံ၊ သဗ္ဗဿ။ ယသ္မာ၊ ယသ္မိံ၊ယဿ။ တသ္မာ၊ တသ္မိံ၊ တဿ။ ဣမသ္မာ၊ ဣမသ္မိံ၊ ဣမဿ။အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၂၈၂။ အထဝေကစ္စေဟိ သ္မာသ္မိံနမာဧဘဝန္တိ။ တာနိ ရူပါနိ အပ္ပကတမာနိ၊သဗ္ဗေ ဣစ္စာဒီနိ သတ္တမီသဟိတရူပါနိ တတ္ထ တတ္ထနိဒ္ဒေသပါဠိအာဒီသု ဒိဿန္တိ။ ယမကမဟာထေရေန ပန "သဗ္ဗေ သဗ္ဗာ" တိအာဒိနာ သတ္တမီပဉ္စမီရူပါနိ ကထိတာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၆။)(စာ-၆၆)၂၈၃။ ဃတော နာဒီနမေကဝစနာနမာယော။ ကညာယ ကတံ။ ကညာယ ဒေတိ။ ကညာယ အပေတိ။ ကညာယပရိဂ္ဂဟော။ ကညာယ ပတိဋ္ဌိတံ။
၂၈၄။ ပသ္မာ ယာ။ ရတ္တိယာ။ ဣတ္ထိယာ။ ဒေဝိယာ။ ဓေနုယာ။ ဝဓုယာ။
၂၈၅။ သခတော ဂဿာဝဏ္ဏော။ ဘော သခ၊ ဘော သခါ။ တတြာယံ ပါဠိ "ဟရေ သခါ ကိဿ နု မံ ဇဟာသီ"တိ[ခု ၅-၁၄၈]။
၂၈၆။ ဣဝဏ္ဏေကာရတ္တံ မတန္တရေ။ အာစရိယာနံ မတန္တရေ သခသဒ္ဒသော ဂဿ ဣကာရဤကာရဧကာရာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဘောသခိ၊ ဘော သခီ၊ ဘော သခေ။
၂၈၇။ ဗြဟ္မမုနာဒိတောဧ ဝါ။ ဗြဟ္မမုနိအာဒိတော ဂဿ ဧကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဓမ္မံ ပဏီတံ မနုဇေသုဗြဟ္မေ[ဒီ ၂-၃၄။ မ ၁-၂၂၆။ မ ၂-၂၉၃။ သံ ၁-၁၄၀။ ဝိ ၃-၁၀။]။ ဧသ သေလော မဟာဗြဟ္မေ[ခု ၆-၃၃၉]။ ကပ္ပံ တိဋ္ဌ မဟာမုနေ[ခု ၄-၂၁၂။]။ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ[ခု ၅-၂၈၉]။ အင်္ဂါရိနောဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ[ခု ၂-၃၀၀] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝါတိ ကိံ? ပုစ္ဆာမိ တံ မဟာဗြဟ္မ။
၂၈၈။ ဃတော နိစ္စံ ဧ။ ဃတော ဂဿ နိစ္စံ ဧကာရော ဟောတိ။ ဧဟိ ဗာလေ ခမာပေဟိ[ခု ၆-၇၂]။ ဘောတိ အယျေ။ ဘောတိ ကညေ။ ဘောတိခရာဒိယေ[ခု ၅-၄။]။
၂၈၉။ သမာသေ မာတာဒိတောစ။ သမာသဝိသယေ မာတုအာဒိတော ဂဿ ဧကာရော ဟောတိ ဝါ။ အစ္ဆရိယံ နန္ဒမာတေ၊ အဗ္ဘုတံနန္ဒမာတေ[အံ ၂-၄၄၆]။ ဘောတိ သေဋ္ဌိဓီတေ။ဘောတိ ရာဇဓီတေ။ သမာသေတိ ကိံ? ဘောတိ မာတာ၊ ဘောတိ ဓီတာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၇။)(စာ-၆၇)၂၉၀။ နေဝမ္မာဒိတော။ အမ္မာဒိတော ဂဿ နေဝ ဧကာရတ္တံ ဟောတိ။ ဘောတိ အမ္မာ။ ဘောတိအန္နာ။ ဘောတိ တာတာ။
၂၉၁။ ရဿာ လတော ယွာလပနဿဝေဝေါ။ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခဝေါ၊ ဟေတဝေ၊ဟေတဝေါ၊ ဇန္တဝေ၊ ဇန္တဝေါ။
၂၉၂။ ဈလေဟိ ဝါ သဿ နော။ အဂ္ဂိနော၊ အဂ္ဂိဿ။ ဒဏ္ဍိနော၊ ဒဏ္ဍိဿ။ ဘိက္ခုနော၊ဘိက္ခုဿ။ သယမ္ဘုနော၊ သယမ္ဘုဿ။
၂၉၃။ ဃပတော စ ယောနံ လုတ္တိ။ ဃပဈလေဟိ ယောနံ လုတ္တိ ဘဝတိ ဝါ။ ကညာ၊ ကညာယော။ ရတ္တီ၊ရတ္တိယော။ ဣတ္ထီ၊ ဣတ္ထိယော။ ဝဓူ၊ ဝဓုယော။ယာဂူ၊ ယာဂုယော။ အမူ၊ အမုယော။ အဂ္ဂီ၊ အဂ္ဂယော။ဘိက္ခူ၊ ဘိက္ခဝေါ။ သယမ္ဘူ၊ သယမ္ဘုဝေါ။ အဋ္ဌီ၊အဋ္ဌီနိ။ အာယူ၊ အာယူနိ။
၂၉၄။ လတော ယထာသမ္ဘဝံ ဝေါနော စ။ လတော ယောနံ ဝေါနောအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာသမ္ဘဝံ။ဘိက္ခဝေါ၊ ဘိက္ခူ။ သယမ္ဘုဝေါ၊ သယမ္ဘူ။ ဟေတဝေါ၊ဟေတူ၊ ဟေတုယော။ ဇန္တဝေါ၊ ဇန္တုနော၊ ဇန္တူ၊ဇန္တုယော။ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏမဝဓာရဏတ္ထံ။အမူ ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ၊ အမူ ပုရိသေ ပဿထ။
၂၉၅။ အမှဿ သဝိဘတ္တိကဿမမံ သေ။ အမှသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ မမံ အာဒေသော ဟောတိ သဝိဘတ္တိယံ။မမံ ဒီယတေ၊ မမံ ပရိဂ္ဂဟော။
၂၉၆။ ယောမှိ ပဌမေ မယံ။ အမှသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ မယံအာဒေသော ဟောတိ ယောမှိ ပဌမေ။ မယံ ဂစ္ဆာမ။ အမှဿာတိ ကိမတ္ထံ? ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ။ ယောမှီတိ ကိမတ္ထံ? အဟံ ဂစ္ဆာမိ။ ပဌမေတိ ကိမတ္ထံ? အမှာကံ ပဿသိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၈။)(စာ-၆၈) ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ဝန္တုမန္တုပစ္စယာနံ ဝကာရမကာရံ ဒေသတော[ဝကာရမကာရေ သရတော(သီ)] ဝိယောဇေတွာ သုခုစ္စာရဏတ္ထံ အကာရံ ဂဟေတွာ အန္တုပစ္စယောတိ ဝေါဟာရော ကရိယတိ။ပစ္စယာဝယဝေါ ဟိ ပစ္စယောတိ နာမံ လဘတိ။ တဿစ ပယောဂါနုရူပါတော အာဒေသော ဝိဓိယျတိ။
၂၉၇။ န္တုဿ န္တော အာ စ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ န္တောဣစ္စာဒေသော ဟောတိ အာ စ ယောမှိ ပဌမေ။ ဂုဏဝန္တော တိဋ္ဌန္တိ။ သတိမန္တောတိဋ္ဌန္တိ။ သတိမာ တိဋ္ဌန္တိ။ စက္ခုမာ အန္ဓိကာဟောန္တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၂၉၅။]။
၂၉၈။ သေ ဝါ န္တဿ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ န္တဿဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ သေ ဝိဘတ္တိယံ။ သီလဝန္တဿ[ခု ၁-၂၉]။ သီလဝတော ဝါ။
၂၉၉။ သိမှာ နိစ္စံ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အာအာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဂုဏဝါ၊ ပညဝါ၊သတိမာ၊ ဓိတိမာ။
၃၀၀။ နပုံသကေ အံ ဝါ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အံ ဟောတိ ဝါ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ။ဂုဏဝံ စိတ္တံ တိဋ္ဌတိ၊ ရုစိမံ ပုပ္ဖံ[ခု ၁-၂၀။]။ ဝါတိ ကသ္မာ? ဝဏ္ဏဝန္တံ အဂန္ဓကံ[ခု ၁-၂၀။]။
၃၀၁။ မတန္တရေ ဂေ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အံ ဟောတိ ဂေ ပရေ အာစရိယာနံ မတန္တရေ။ ဘော ဂုဏဝံ။ သာသနသ္မိဥှိသာနုသာရံ အာလပနံ နတ္ထိ၊ "ယဿသိ နံ ပညဝန္တံ ဝိသယှာ"တိ[ခု ၅-၉၄။] ဧတ္ထ ပန ဝုတ္တိအနုရက္ခဏတ္ထံ ပညဝန္တသဒ္ဒတော အနုသာရာဂမော ကတော၊ နန္တိ ပဒပူရဏေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၆၉။)(စာ-၆၉) နိပါတပဒံ၊ ဘော ယသဿိ ပညဝန္တ ဣတိ အတ္ထော၊တသ္မာ "ဘော ဂုဏဝ"န္တိ ဧတ္ထာပိ အနုသာရာဂမေန န ဘဝိတဗ္ဗံ။
၃၀၂။ အဝဏ္ဏော ယထာရဟံ။ အသ္မာကံ မတေ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အအာသင်္ခါတော အဝဏ္ဏော ဟောတိ ဂေ ပရေ ယထာရဟံ။ ဘော ဂုဏဝ၊ ဘော ဂုဏဝါ။ဘော သတိမ၊ ဘော သတိမာ။ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ စက္ခုမ[သံ ၁-၁၂၂]။ ဧဝံ ဇာနာဟိ ပါပိမ[ခု ၂-၃၈၆]။ တဂ္ဃ ဘဂဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ[သံ ၃-၇၂]။ ကထံ နု ဘဂဝါ တုယှံ[သံ ၁-၁၂၂]။ အာယသ္မာ တိဿ။
၃၀၃။ နာသ္မိံသေသု ဝါ တာတိတော။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ တာတိတော အာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ နာသ္မိံသဣစ္စေတေသု ယထာက္ကမံ။ ဂုဏဝတာ၊ ဂုဏဝန္တေန၊ဂုဏဝတိ၊ ဂုဏဝန္တသ္မိံ၊ ဂုဏဝတော၊ ဂုဏဝန္တဿ။သတိမတာ၊ သတိမန္တေန၊ သတိမတိ၊ သတိမန္တသ္မိံ၊သတိမတော၊ သတိမန္တဿ။
၃၀၄။ တံ နံမှိ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ တံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဂုဏဝတံ၊ ဂုဏဝန္တာနံ။သတိမတံ၊ သတိမန္တာနံ။
၃၀၅။ ဣဒဿိမံ သိမှိ နပုံသကေ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ ဣမံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ။ဣမံ စိတ္တံ တိဋ္ဌတိ၊ ဣဒံ စိတ္တံ တိဋ္ဌတိ ဝါ။
၃၀၆။ အယမနပုံသကဿ နိစ္စံ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ အနပုံသကဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အယံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ။အယံ ပုရိသော၊ အယံ ဣတ္ထီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၀။)(စာ-၇၀)၃၀၇။ ယောအံနာဒီသု စ တေလိင်္ဂိကဿိမော ဝါ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ တိလိင်္ဂေ နိယုတ္တဿ သဗ္ဗဿေဝ ဣမဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ ယောအံနာဒီသု ပရေသု။ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ သဝိဘတ္တိဂ္ဂဟဏနိဝတ္တနတ္ထံ။ဣမေ ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဣမေ ပုရိသေ ပဿထ။ ဣမံပုရိသံ၊ ဣမံ ဣတ္ထိံ၊ ဣမံ စိတ္တံ ပဿတိ၊ ဣဒံစိတ္တံ ပဿတိ ဝါ။ ဣမာ ဂါထာယော၊ ဣမာယ၊ ဣမာဟိ၊ဣမိဿာယ၊ ဣမိဿံ၊ ဣမာသံ၊ ဣမာသု၊ ဣမဿ၊ ဣမေသံ၊ဣမသ္မာ၊ ဣမေဟိ၊ ဣမသ္မိံ၊ ဣမေသု။
၃၀၈။ အမုဿာဒုမံသိသုနပုံသကေ။ အမုသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ အဒုံ ဟောတိ အံသိသု နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ။ အဒုံပုပ္ဖံ ပဿတိ၊ အဒုံ ပုပ္ဖံ ဝိရောစတိ။
၃၀၉။ ဣတ္ထိပုမနပုံသကသင်္ချံ။ ဣတ္ထိပုမနပုံသကသင်္ချံဣစ္စေတံ အဓိကာရတ္ထံဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ ဝုတ္တိ၊ အယံ ပနာဓိပ္ပါယဝိညာပိကာအနုဝုတ္တိ၊ ဣတ္ထိပုမနပုံသကဝါစကတ္တာ ဣတ္ထိပုမနပုံသကသင်္ခါတံသင်္ချာသဒ္ဒရူပံ ဣဒါနိ အမှေဟိ ဝုစ္စတေ၊ ဧတ္ထဝစနေ ဣတ္ထိပုမနပုံသကသဒ္ဒေါ စ သင်္ချာသဒ္ဒေါစ ဒွေပိ ဝတ္တန္တီတိ။
၃၁၀။ ယောသု ဒွိန္နံ ဒွေဒုဝေ။ ဒွိန္နံ သင်္ချာနံ ဣတ္ထိပုမနပုံသကေ ဝတ္တမာနာနံသဝိဘတ္တိကာနံ ဒွေဒုဝေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ယောသု။ ဒွေ ဣတ္ထိယော၊ ဒွေ ဓမ္မာ၊ဒွေ ရူပါနိ၊ ဒွေ နပုံသကာ၊ ဒုဝေ ကညာယော၊ဒုဝေ သမဏာ၊ ဒုဝေ စိတ္တာနိ။
၃၁၁။ တိစတုန္နံ တိဿောစတဿော တယော စတ္တာရော တီဏိ စတ္တာရိ။ တိစတုန္နံ သင်္ချာနံ ဣတ္ထိပုမနပုံသကေဝတ္တမာနာနံ သဝိဘတ္တိကာနံ တိဿော စတဿော တယော စတ္တာရော တီဏိ စတ္တာရိဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ယောဣစ္စေတေသု။ တိဿော ဝေဒနာ[ဒီ ၃-၁၈၁]၊ စတဿော ဒိသာ။ တယော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၁။)(စာ-၇၁) ဇနာ[ခု ၅-၁၉၆]၊ တယော ဇနေ၊ စတ္တာရောပုရိသာ၊ စတ္တာရော ပုရိသေ။ တီဏိ အာယတနာနိ၊စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ[ခု ၁-၃]။
၃၁၂။ ဥဘူဘယတော ယောနေမာ။ ဣတ္ထိပုမနပုံသကေ ဝတ္တမာနေဟိ ဥဘဥဘယဣစ္စေတေဟိ သဗ္ဗနာမေဟိပရေသံ ယောနံ ဩကာရာဒေသော ဟောတိ။ ဥဘော ကုမာရာ[ခု ၆-၃၇၃]။ ဥဘော ကုမာရေ[ခု ၆-၃၅၁]။ ဥဘော ဣတ္ထိယော၊ ဥဘော ပါဒါနိ[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၄၆]။ ဥဘယော ဒေဝမာနုသာ[သံ ၁-၂၉]။ ဥဘယော ဣတ္ထိယော၊ ဥဘယော စိတ္တာနိ။
၃၁၃။ သုဟိသု အန္တော စ။ ဥဘသဒ္ဒဿ အန္တော စ ဩကာရော ဟောတိ သုဟိသု။ ဥဘောသု အန္တေသု[ခု ၁-၄၀၀]။ ဥဘောသု ပုရိသေသု၊ ဥဘောသု ဣတ္ထီသု၊ဥဘောသု ပဿေသု၊ ဥဘောသု စိတ္တေသု၊ ဥဘောဟိဟတ္ထေဟိ[ခု ၃-၆၃]။ ဥဘောဟိ ဗာဟာဟိ၊ ဥဘောဟိစိတ္တေဟိ။ အာစရိယာ ပန "ဥဘေဟိ ဥဘေဘိ ဥဘေသူ"တိပိ ရူပါနိ ဣစ္ဆန္တိ၊ တေသံ သိဒ္ဓိန ဒုက္ကရာ။
၃၁၄။ ရာဇဿ သဝိဘတ္တိကဿသေ ရညော ရာဇိနော။ ပဏ္ဏာကာရံ ရညော အဒါသိ၊ ရညော ရဋ္ဌံ၊ ရာဇိနောရုစ္စတိ ဓမ္မစရိယာ၊ ရာဇိနော သန္တကံ။
၃၁၅။ နံ မှိ ရညံ ဝါ။ ရညံ၊ ရာဇူနံ။
၃၁၆။ နာမှိ ရညာ ရာဇိနာ။ တေန ရညာ၊ သဗ္ဗဒတ္တေန ရာဇိနာ[ခု ၅-၂၃၆]။
၃၁၇။ သ္မိံမှိ ရညေရာဇိနိ။ ရညေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ရာဇိနိ ပတိဋ္ဌိတံ။
၃၁၈။ တုမှာမှဿ တယိ မယိ။ တယိ၊ မယိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၂။)(စာ-၇၂)၃၁၉။ အဟမဟကံ သိမှိ။ သဗ္ဗဿ အမှသဒ္ဒဿ သဝိဘတ္တိကဿ အဟံအဟကံ ဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ အဟကံဂစ္ဆာမိ၊ အဟကဉ္စ စိတ္တဝသာနုဘာသိတံ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။]။
၃၂၀။ ဣတရဿ တုဝံ တွံ။ ဣတရဿာတိ တုမှသဒ္ဒံ နိဒ္ဒိသတိ။ တုဝံ သတ္ထာ[ခု ၁-၃၆၂]။ တွံ သေနာပတိ။
၃၂၁။ တဝမမ တုယှံမယှဉ္စသေ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ တဝ မမဣစ္စတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာသင်္ချံ သေ ဝိဘတ္တိယံ တုယှံမယှံဣစ္စာဒေသာ စ။ တဝ၊ မမ၊တုယှံ၊ မယှံ။
၃၂၂။ အံမှိ တံမံ တဝံမမဉ္စ။ တံ၊ မံ၊ တဝံ၊ မမံ။
၃၂၃။ တယာ မယာ နာသ္မိံ။ တယာ၊ မယာ။
၃၂၄။ တုမှဿံမှိ တုဝံတွံ။ သဗ္ဗဿ တုမှသဒ္ဒဿ သဝိဘတ္တိကဿ တုဝံတွံဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိယထာသင်္ချံ အံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ကလိင်္ဂရဿတုဝံ မညေ၊ ကဋ္ဌဿ တွံ မညေ၊ အဟံ တွံ မာရေဿာမီတိအဋ္ဌကထာပယောဂေါ။
၃၂၅။ ပဒသ္မာ ဒုတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသုဝေါနော နဝါ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာပရေသံ ဝေါနောအာဒေသာ ဟောန္တိ နဝါ ယထာသင်္ချံ ဒုတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီဝိဘတ္တီသု၊ ပဟာယ ဝေါဂမိဿာမိ[ခု ၄-၂၆၅]။ မာ နော အဇ္ဇဝိကန္တိံသု[ခု ၆-၉၃]။ ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိ[မ ၃-၈၆]။ သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေန[ဒီ ၂-၁၈၈]။ တုဋ္ဌောသ္မိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ပကတိယာ[ခု ၆-၈၉]။ သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော[မ ၁-၂၆၆။ ဝိ ၃-၄၉၇။]။ နဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဧသော အမှာကံ သတ္ထာ။ တုမှမှာကမီတိ ကိမတ္ထံ? ဧတေ ဣသယော ပဿသိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၃။)(စာ-၇၃) ပဒသ္မာတိ ကိမတ္ထံ? တုမှာကံ သတ္ထာ။ ဒုတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသူတိ ကိမတ္ထံ? ဂစ္ဆထ တုမှေ။
၃၂၆။ ပစ္ဆိမာနမေကဝစနေနဝါ တေမေ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာပရေသံ တေမေအာဒေသာ ဟောန္တိ နဝါယထာသင်္ချံ စတုတ္ထီဆဋ္ဌီနံ ဧကဝစနေ။ ဒဒါမိ တေဂါမဝရာနိ ပဉ္စ[ခု ၅-၂၂၉]။ ဒဒါဟိ မေ ဂါမဝရံ[ခု ၅-၂၂၇]။ ဣဒံ တေ ရဋ္ဌံ[ခု ၆-၆၆၊ ၁၃၈။]။ အယံ မေ ပုတ္တော။
၃၂၇။ န ဒုတိယေကဝစနေ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာ ပရေသံ တေမေ အာဒေသာ န ဟောန္တိ ဒုတိယေကဝစနေပရေ။ ပဿေယျ တံ ဝဿသတံ အာရောဂျံ[ခု ၅-၃၅၀။ ခု ၆-၁၄၂။]။ သော မံ ဗြဝီတိ။
၃၂၈။ တတိယေကဝစနေ ဝါ။ တတိယေကဝစနေ ပရေ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာပရေသံ တေမေအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါယထာသင်္ချံ။ ကတံ တေ ပါပံ၊ ကတံ တယာ ပါပံ။ ကတံမေ ပါပံ၊ ကတံ မယာ ပါပံ။
၃၂၉။ ဝေါနော ဗဟုဝစနေ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာ ပရေသံ ဝေါနော အာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာသင်္ချံတတိယာဗဟုဝစနေ ပရေ။ ကတံ ဝေါ ကမ္မံ။ ကတံ နောကမ္မံ။
၃၃၀။ ယောမှိ ပဌမေ စ။ သဗ္ဗေသံ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သဝိဘတ္တိကာနံ ပဒသ္မာပရေသံ ဝေါနော အာဒေသာ ဟောန္တိ ယောမှိ ပဌမေ ပရေ။ ဂါမံ ဝေါ ဂစ္ဆေယျာထ၊ဂါမံ နော ဂစ္ဆေယျာမ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၄။)(စာ-၇၄)၃၃၁။ ပုမန္တဿာ သိမှိ ဝါ။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ သဝိဘတ္တိကဿ အာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ပုမာ တိဋ္ဌတိ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒါ[ခု ၃-၄၆]။
၃၃၂။ မဃဝါဒီနံ နိစ္စံ။ မဃဝသဒ္ဒါဒီနမန္တဿ သဝိဘတ္တိကဿနိစ္စံ အာအာဒေသော ဟောတိ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ မဃဝါ၊ ယုဝါ။
၃၃၃။ မတန္တရေ ပုမဿ အမာလပနေကဝစနေ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ပုမသဒ္ဒန္တဿ သဝိဘတ္တိကဿ အံ ဟောတိ အာလပနေကဝစနေ ပရေ။ ဟေပုမံ။
၃၃၄။ သမာသေ စ ဝိဘာသာ။ သမာသေ စ ပုမသဒ္ဒန္တဿ အံ ဟောတိ ဝိဘာသာ။ ဣတ္ထိပုမန္နပုံသကသမူဟော။ ဝိဘာသာတိ ကိမတ္ထံ? ဣတ္ထိပုမနပုံသကာ။
၃၃၅။ အာနော ယောသု။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ သဝိဘတ္တိကဿ အာနောအာဒေသော ဟောတိ ယောသု ဝိဘတ္တီသု။ ပုမာနော၊ ဟေ ပုမာနော။
၃၃၆။ သ္မိံမှာနေ ဝါ။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ သဝိဘတ္တိကဿ အာေနအာဒေသော ဟောတိ ဝါ သ္မိံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ပုမာနေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ပုမေ ဝါ။
၃၃၇။ ဟိဝိဘတ္တိယံ။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ ဟိဝိဘတ္တိယံ အာနေအာဒေသော ဟောတိ။ပုမာနေဟိ၊ပုမာနေဘိ။ ပုန ဝိဘတ္တိဂ္ဂဟဏံ ကိမတ္ထံ? သဝိဘတ္တိဂ္ဂဟဏနိဝတ္တနတ္ထံ။
၃၃၈။ သသ္မာသု ပုမကမ္မထာမာနမု။ ပုမကမ္မထာမာနမန္တဿ ဥကာရာဒေသော ဟောတိဝါ သသ္မာသု ဝိဘတ္တီသု။ ပုမုနော၊ပုမဿ။ ပုမုနာ အပေတိ၊ ပုမသ္မာ ဝါ။ ကမ္မုနော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၅။)(စာ-၇၅) ကမ္မဿ။ ကမ္မုနာ နိဿဋံ၊ ကမ္မသ္မာ ဝါ။ ထာမုနော။ထာမဿ။ ထာမုနာ နိဿဋံ၊ ထာမသ္မာ ဝါ။
၃၃၉။ အာ ဝါ သုသ္မိံ။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ သုဝိဘတ္တိယံ အာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ပုမာသု၊ ပုမေသု ဝါ။
၃၄၀။ နာမှိစ။ ပုမသဒ္ဒန္တဿ အာဥအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ နာမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ပုမာနာ ကတံ၊ ပုမုနာ၊ပုမေန ဝါ။
၃၄၁။ ကမ္မန္တဿ အကာရုကာရာ။ ကမ္မသဒ္ဒန္တဿ အကာရဥကာရာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ နာမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ကမ္မနာ ကတံ ဖလံ၊ ကမ္မုနာ၊ ကမ္မေန ဝါ။
၃၄၂။ ကွစိ ယုဝါဒီနမာ သုနာသု။ ယုဝါဒီနမန္တဿ အာအာဒေသော ဟောတိ ဝါ ကွစိ သုနာဣစ္စေတာသု ဝိဘတ္တီသု။ ယုဝါသု။ယုဝါနာ ကတံ၊ ယုဝေန ဝါ။ မဃဝါသု။ မဃဝါနာကတံ၊ မဃဝေန ဝါ။
၃၄၃။ သဗ္ဗာသွာန။ ယုဝါဒီနမန္တဿ အာနအာဒေသော ဟောတိ ဝါ သဗ္ဗာသု ဝိဘတ္တီသု။ယုဝါနော တိဋ္ဌတိ၊ ယုဝါနာ တိဋ္ဌန္တိ။ ယုဝါနံ၊ယုဝံ ပဿတိ။ ယုဝါနေ၊ ယုဝေ ပဿတိ။ သေသံ ပရိပုဏ္ဏံကာတဗ္ဗံ။ မဃဝါနော တိဋ္ဌတိ၊ မဃဝါ တိဋ္ဌတိ။ မဃဝါနာတိဋ္ဌန္တိ။ မဃဝါနံ၊ မဃဝံ ပဿထ။ မဃဝါနေ၊ မဃဝေပဿတိ။ သေသံ ပရိပုဏ္ဏံ ကာတဗ္ဗံ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ "မဃဝါ၊ မဃဝန္တော"တိ အယမ္ပိ နယော လဗ္ဘတိ။
၃၄၄။ တုမှမှေဟိ နမာကံ။ တုမှအမှေဟိ နံဝစနဿ အာကံ ဟောတိ။ တုမှာကံ၊ အမှာကံ။
၃၄၅။ အံအာနဉ္စ အပ္ပဌမောယော။ တေဟိ တုမှအမှေဟိ ယော အပ္ပဌမော အာကံအံအာနဉ္စ ဟောတိ။ တုမှာကံ ပဿာမိ၊တုမှေ ပဿာမိ ဝါ။ အမှာကံ ပဿသိ၊ အမှေ ပဿသိဝါ။ ဧဝံ တုမှံ၊ တုမှာနံ။ အမှံ၊ အမှာနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၆။)(စာ-၇၆)၃၄၆။ မတန္တရေ သဿ ဝါ အံ။ ဂရူနံ မတန္တရေ တုမှအမှသဒ္ဒေဟိ သဿ ဝိဘတ္တိယာ အံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ တုမှံ ဒီယတေ၊တဝ ဒီယတေ။ တုမှံ ပရိဂ္ဂဟော၊ တဝ ပရိဂ္ဂဟော။အမှံ၊ မမ။
၃၄၇။ သဗ္ဗနာမကာရတော ယောပဌမော ဧ။ သဗ္ဗေ၊ ယေ၊ တေ၊ ကေ၊ ဣမေ၊ တုမှေ၊ကထံ အမှေ ကရောမသေ[ခု ၆-၂၂၁]။
၃၄၈။ ဒွန္ဒေ ဌိတာ ဝါ။ ဒွန္ဒေ သမာသေ ဌိတာ သဗ္ဗနာမကာရတော ယော ပဌမော ဧတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ ကတရကတမေ၊ ကတရကတမာဝါ။
၃၄၉။ နာညော သဗ္ဗနာမဝိဓိ။ လ ဒွန္ဒေ သမာသေ ဌိတာ သဗ္ဗနာမကာရတော ပရဿ ယောဝစနဿ ဌပေတွာ ဧတ္တံ အညော သဗ္ဗနာမဝိဓိ ကာတဗ္ဗောန ဟောတိ။ ပုဗ္ဗာပရာနံ၊ ပုဗ္ဗုတ္တရာနံ၊ အဓုတ္တရာနံ။
၃၅၀။ တတိယာတပ္ပုရိသေ စ။ တတိယာတပ္ပုရိသေ စ သမာသေအညော သဗ္ဗနာမဝိဓိ ကာတဗ္ဗော န ဟောတိ။ မာသပုဗ္ဗာယဣတ္ထိယာ၊ မာသပုဗ္ဗာနံ ပုရိသာနံ၊ ဣတ္ထီနံဝါ။
၃၅၁။ ဗဟုဗ္ဗီဟိသ္မိဉ္စ။ ဗဟုဗ္ဗီဟိသ္မိဉ္စ သမာသေ အညော သဗ္ဗနာမဝိဓိကာတဗ္ဗော န ဟောတိ။ ပိယပုဗ္ဗာယ ဣတ္ထိယာ၊ ပိယပုဗ္ဗာနံဣတ္ထီနံ၊ ပုရိသာနံ ဝါ။
၃၅၂။ ဟောတိ ဒိသာသဗ္ဗနာမာနံ။ ဒိသာဝါစကာနံ သဗ္ဗနာမာနံ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိသမာသေ သဗ္ဗနာမဝိဓိ ဟောတိယေဝ။ ဒက္ခိဏပုဗ္ဗဿံ၊ဒက္ခိဏပုဗ္ဗဿာ။ ဥတ္တရပုဗ္ဗဿံ၊ ဥတ္တရပုဗ္ဗဿာ။
၃၅၃။ သဗ္ဗနာမတော နံ သံသာနံ။ ကတမေသံ၊ ကတမေသာနံ။ ကတမာသံ၊ ကတမာသာနံ။သဗ္ဗေသံ၊ သဗ္ဗေသာနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၇။)(စာ-၇၇) သဗ္ဗာသံ၊ သဗ္ဗာသာနံ။ ယေသံ၊ ယေသာနံ။ ယာသံ၊ယာသာနံ။ တေသံ၊ တေသာနံ။ တာသံ၊ တာသာနံ။ကေသံ၊ ကေသာနံ။ ကာသံ၊ ကာသာနံ။ ဣမေသံ၊ ဣမေသာနံ။ဣမာသံ၊ ဣမာသာနံ။ အမူသံ၊ အမူသာနံ။
၃၅၄။ ရာဇဿ သုနံဟိသု ရာဇု။ ရာဇူသု၊ ရာဇူနံ၊ ရာဇူဟိ၊ ရာဇူဘိ။
၃၅၅။ ကွစိ သမာသုတ္တရပဒတ္ထေ။ ရာဇာဒယော ပုရိသနယာ။ သမာသဝိသယေ ဥတ္တရပဒတ္ထေဝတ္တမာနာ ရာဇသဒ္ဒါဒယော ကွစိ ပုရိသနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ မဟာရာဇော၊ စတ္တာရောမဟာရာဇာ[ဒီ ၂-၂၀၆။ ဒီ ၃-၁၅၈။]။ မဟာရာဇံ၊ မဟာရာဇေ။ မဟာရာဇေန၊သိဝိရာဇေန ပေသိတော[ခု ၆-၃၁၅]။ မဟာရာဇေဟိ၊ မဟာရာဇေဘိ။ မဟာရာဇဿ၊ဓမ္မရာဇဿ သတ္ထုနော[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။]။ မဟာရာဇာနံ။ မဟာရာဇာ၊ မဟာရာဇသ္မာ၊ မဟာရာဇမှာ၊မဟာရာဇေဟိ၊ မဟာရာဇေဘိ။ မဟာရာဇဿ၊ မဟာရာဇာနံ။ဥဘိန္နံ ဒေဝရာဇာနံ၊ သင်္ဂါမော ပစ္စုပဋ္ဌိတော[ခု ၃-၁၆၂]။ နိက္ခမန္တေ မဟာရာဇေ[ခု ၆-၃၂၂]။ မဟာရာဇသ္မိံ၊ မဟာရာဇမှိ၊ မဟာရာဇေသု။ ဘော မဟာရာဇ၊ ဘဝန္တောမဟာရာဇာ။ ဧဝံ "သဗ္ဗသခေါ ဘာဝိတတ္တော"တိ[ခု ၂ ၃၁၄။]အာဒီသု။ အသမာသေပိ စတုတ္ထီဆဋ္ဌီဝသေန "ရာဇာန"မိတိ ဉေယျံ "အာရာဓယတိ ရာဇာန"န္တိ[ခု ၆-၂၉၄ ပါဠိဒဿနတော။ ကွစီတိ ကိံ? မဟာရာဇူသု၊ မဟာရာဇူနံ၊ မဟာရာဇူဟိ။
၃၅၆။ ဣဒဿေ သဗ္ဗဿ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဧကာရော ဟောတိ ဝါ သုနံဟိဣစ္စေတေသု။ ဣဒံသဒ္ဒဿ ပကတိဘာဝေါ "ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ"တိ[ဒီ ၂-၃၁] ပါဠိဝသေန ဝိညာယတိ။ ဣမေသံ ပစ္စယာတိ ဟိဣဒပ္ပစ္စယာ၊ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဧဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၅၅]။ ဧသု၊ ဣမေသု၊ ဧသံ၊ ဣမေသံ၊ဧဟိ၊ ဣမေဟိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၈။)(စာ-၇၈)၃၅၇။ နာမှိ အနိမိ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ အနဣမိအာဒေသာ ဟောန္တိ နာမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အနေန၊ ဣမိနာ။
၃၅၈။ သိမှာယမနပုံသကဿ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ အနပုံသကဿ အယံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အယံ ပုရိသော၊အယံ ဣတ္ထီ၊ အယံ မာတုဂါမော၊ အယံ ဩရောဓော၊အယံ ဂရူနံ ဒါရော၊ အယံ အာပေါ၊ အယံ နပုံသကော။
၃၅၉။ အမုနောမော သံ။ အမုသဒ္ဒဿ အနပုံသကဿ မကာရော သကာရမာပဇ္ဇတိ ဝါ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အသု ရာဇာ၊ အမုကော ရာဇာ၊အသု ဣတ္ထီ၊ အမုကာ ဣတ္ထီ။
၃၆၀။ တေတတေသံ။ ဧတတဣစ္စေတေသံ အနပုံသကာနံ တကာရော သကာရံ အာပဇ္ဇတိ သိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဧသော ပုရိသော၊ဧသာ ဣတ္ထီ၊ သော ပုရိသော၊ သာ ဣတ္ထီ။
၃၆၁။ နတ္တံ တဿ ဝါ သဗ္ဗလိင်္ဂေသု။ သဗ္ဗနာမဿ တကာရဿ နတ္တံ ဟောတိ ဝါ သဗ္ဗလိင်္ဂေသု။နံ၊ တံ၊ နေ၊ တေ၊ နေန၊ တေန၊ နေသု၊ တေသု၊ နမှိ၊တမှိ၊ နာယ၊ တာယ၊ နာဟိ၊ တာဟိ၊ နာဘိ၊ တာဘိ။ဣဓ သာသနယုတ္တိယာ ပဒတော ပရဿေဝ တကာရဿ နကာရာဒေသော အဝဂန္တဗ္ဗော "န နံ ဥမှယတေ ဒိသွာ၊ န စ နံ ပဋိနန္ဒတီ"တိ[ခု ၅-၅၁] အာဒိဒဿနတော။
၃၆၂။ အတ္တံ သသ္မာသ္မိံသံသာသု။ သဗ္ဗနာမဿ တကာရဿ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ သသ္မာသ္မိံ သံသာဣစ္စေတေသု သဗ္ဗသ္မိံ လိင်္ဂေ။ အဿ၊ တဿ၊ အသ္မာ၊တသ္မာ၊ အသ္မိံ၊ တသ္မိံ၊ အဿံ၊ တဿံ၊ အဿာ၊ တဿာ ဣတ္ထိယာကတံ၊ အဿာ၊ တဿာ ဣတ္ထိယာ ဒေတိ။ အဿာ၊ တဿာ ဣတ္ထိယာအပေတိ။ အဿာ၊ တဿာ ဣတ္ထိယာ ပရိဂ္ဂဟော၊ အဿာ၊တဿာ ဣတ္ထိယာ ပတိဋ္ဌိတံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၇၉။)(စာ-၇၉)၃၆၃။ ဣဒံသဒ္ဒဿ စ။ သဗ္ဗသ္မိံ လိင်္ဂေ ဣဒံသဒ္ဒဿ စ သဗ္ဗဿေဝ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ သသ္မာသ္မိံသံသာဣစ္စေတေသု။ အဿ၊ ဣမဿ၊အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ[ခု ၁-၃၀၇]။ ဣမသ္မာ၊ အသ္မိံ လောကသ္မိံ ဒေဝတေ[ခု ၆-၁၅၉]။ ဣမသ္မိံ၊ အဿံ၊ ဣမိဿံ၊ အဿာ၊ ဣမိဿာကညာယ ကတံ၊ အဿာ၊ ဣမိဿာ ကညာယ ရုစ္စတိ အလင်္ကာရော။အဿာ၊ ဣမိဿာ ကညာယ နိဿဋံ။ အဿာ၊ ဣမိဿာ ကညာယ သန္တကံ။ အဿာ၊ ဣမိဿာကညာယ ပတိဋ္ဌိတံ။
၃၆၄။ သဗ္ဗနာမတော ကကာရာဂမောယထာတန္တိ။ အမုကော၊ အသုကော၊ အမုကံ၊အသုကံ၊ အမုကာ၊ အသုကာ။ ယထာတန္တီတိ ကိံ? ယော သော ဘဂဝါ[ခု ၈-၂၁၅]။ ယာ ဣတ္ထီ၊ သာ ဣတ္ထီ။
၃၆၅။ ဃပေဟိ သ္မိံသာနံ သံသာ။ သဗ္ဗနာမေဟိ ဃပသညေဟိ ပရေသံ သ္မိံသဣစ္စေတေသံ သံသာအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာက္ကမံ။ သဗ္ဗဿံ၊ သဗ္ဗာယံပတိဋ္ဌိတံ။ သဗ္ဗဿာ၊ သဗ္ဗာယ ဒေတိ၊ ပရိဂ္ဂဟောဝါ၊ ဧဝံ ဣမိဿံ၊ ဣမာယံ၊ ဣမိဿာ၊ ဣမာယ။ အမုဿံ၊အမုယံ၊ အမုဿာ၊ အမုယာ။
၃၆၆။ နာသ္မာသ္မိံဣစ္စေတာနိသေဝ။ သဗ္ဗနာမေဟိ ဃပသညေဟိ ပရာနိ နာသ္မာသ္မိံ ဣစ္စေတာနိ ဝစနာနိ သဝစနံ ဣဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ သဗ္ဗဿာ ဣတ္ထိယာကတံ။ သဗ္ဗဿာ ဣတ္ထိယာ အပေတိ။ သဗ္ဗဿာ ဣတ္ထိယာပတိဋ္ဌိတံ။ တဿာ ကုမာရိကာယ သဒ္ဓိံ[ဝိ ၁-၂၈၅]။ ကဿာဟံ ကေန ဟာယာမိ[ဝိ ၁-၁၉၃။]။ တဿာ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ[ဝိ ၁-၂၅]။ အညတရိဿာ ဣတ္ထိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောဟောတိ[ဝိ ၁-၄၆]။ ဣဓာတိ ဣမိဿာ ဒိဋ္ဌိယာ[ခု ၇-၃၁]။ ယံ ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ[မ ၃-၁၁၀။ အံ ၁-၂၉။ အဘိ ၂-၃၄၉။]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၀။)(စာ-၈၀)၃၆၇။ ထိယံ တော သံ နံမှိ ဝါ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေဟိ သဗ္ဗနာမိကော တကာရော သကာရမာပဇ္ဇတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အဘိက္ကမော သာနံ ပညာယတိ[သံ ၃-၇၂]။ ဝါတိ ကိံ? တာသံ။
၃၆၈။ အာ စ တိလိင်္ဂေ။ တိလိင်္ဂေ သဗ္ဗနာမိကော တကာရော အာကာရတ္တဉ္စ အာပဇ္ဇတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အာသံ ဣတ္ထီနံ၊တာသံ ဝါ၊ အာသံ ပုရိသာနံ၊ အာသံ စိတ္တာနံ၊တေသံ ဝါ။ အတြိမာ ပါဠိယော၊ နာသံ ကုဇ္ဈန္တိပဏ္ဍိတာ[ခု ၅-၁၆။]။ သဗ္ဗာသံ သောကာ နဿန္တိ[ခု ၆-၃၃၄]။ နေဝါသံ ကေသာ ဒိဿန္တိ၊ ဟတ္ထပါဒါစ ဇာလိနောတိ[ခု ၆-၃၅၉]။ တတ္ထ နာသန္တိ န အာသန္တိ ဆေဒေါ။ သဗ္ဗာသန္တိသဗ္ဗေ အာသန္တိ ဆေဒေါ။ အာသန္တိ စေတ္ထ တေသံ ဒွိန္နံ ဇနာနန္တိအတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ပုလ္လိင်္ဂနယေ ဒိဋ္ဌေယေဝ နပုံသကနယောပိတံသမာနဂတိကတ္တာ ဒိဋ္ဌော နာမ ဟောတီတိ "အာသံ စိတ္တာန"န္တိ ဝုတ္တံ။ ကတ္ထစိ ပန ပေါတ္ထကေ "သဗ္ဗေသံ သောကာ ဝိနဿန္တီ"တိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ တတ္ထ "သဗ္ဗေ ဧသ"န္တိ ဆေဒေါ, "သုတံ မေတံ ဘော ဂေါတမာ"တိ[ဒီ ၁-၁၂၇] ဧတ္ထ ဝိယ။
၃၆၉။ မတန္တရေ ဃပေဟိ သ္မိံနာယယာ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဃပသညေဟိ သဗ္ဗနာမေဟိ သ္မိံဝစနဿ နေဝ အာယယာ အာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဧတိဿံ၊ ဧတာယံ၊ဣမိဿံ၊ ဣမာယံ၊ အမုဿံ၊ အမုယံ။
၃၇၀။ ဟောန္တေဝ။ အသ္မာကံ မတေ ပန တေ အာဒေသာ ဟောန္တိယေဝ။ဧတာယ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ဣမာယ ပတိဋ္ဌိတံ၊ အမုယာ ပတိဋ္ဌိတံ။
၃၇၁။ မနဝစာဒယော မနောဂဏာ။ မနဝစဣစ္စေဝမာဒယော သဒ္ဒါ မနောဂဏာ နာမ ဘဝန္တိ။ တေသံ သရူပံဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတံ။
၃၇၂။ ဗိလပဒါဒယော မနောဂဏာဒိကာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၁။)(စာ-၈၁)၃၇၃။ မနောဂဏာဒီဟိ ဝါ သ္မိံနော ဣ နာသ္မာနမာ။ မနသိ၊ မနသ္မိံ။ ဝစသိ၊ ဝစသ္မိံ။ အယသိ၊ အယသ္မိံ။အယသာ ကတံ၊ အယေန ဝါ၊ အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ[ခု ၁-၄၈]။ အယသ္မာ ဝါ။ ဧဝံ မနသာ[ခု ၁-၁၃]။ ဝစသာ[အံ ၁-၅၀၄]။ ဝယသာ[ဒီ ၂-၁၂၅။ ခု ၆-၈၅။]။ သဗ္ဗော မနောဂဏော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။ဗိလသိ၊ ဗိလသ္မိံ၊ ပဒသိ၊ ပဒသ္မိံ၊ ဗိလသာ၊ ဗိလေန၊ပဒသာ၊ ပဒေန၊ မုခသာ၊ ဝေဂသာ[ခု ၅-၃]။ ရသသာ[ခု ၅-၁၅၇]။ အာယုသာ[ခု ၁-၁၁၊ ၃၀၁။]။ အာယုနာ။ ဧဝံ အညေပိ မနောဂဏာဒိကာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ။ မနောဂဏာဒီဟီတိ ကိံ? ပုရိသသ္မိံ၊ ပုရိသေန၊ ပုရိသသ္မာ၊စိတ္တသ္မိံ၊ စိတ္တေန၊ စိတ္တသ္မာ။ ကညာယံ၊ ကညာယ။
၃၇၄။ ဩ သဿ။ မနောဂဏာဒီဟိ သဿ ဩကာရော ဟောတိ ဝါ။ မနသော၊မနဿ။ တပသော၊ တပဿ။ ဗိလသော၊ ဗိလဿ။
၃၇၅။ တဒန္တော ဝိဘတ္တိလောပေ။ တေသံ မနောဂဏာဒီနမန္တော ဩတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ ဝိဘတ္တိလောပေ ကတေ။မနောမယံ[ဒီ ၁-၇၃]။ အယောမယံ[ခု ၁-၃၈၃]။ တေဇောဓာတု[အဘိ ၁-၁၇၀]။ တပေါဓနော၊ သိရောရုဟော၊ အာပေါကသိဏံ၊ဝါယောကသိဏံ[အဘိ ၁-၅၅]။ ဝါတိ ကိံ? အယသလာကံ။
၃၇၆။ မနောဂဏတော သရေ သာဂမော။ မနောဂဏတော ဝိဘတ္တဒေသေ ဝါ ပစ္စယေ ဝါ သရေပရေ သကာရာဂမော ဟောတိ ဝါ။ မနသာ၊ဝစသာ။ မနသိ၊ ဝစသိ။ အဗျဂ္ဂမနသော နရော[အံ ၁-၁၃၀]။ ထိရစေတသံ ကုလံ။ သဒ္ဓေယျဝစသာ ဥပါသိကာ[ဝိ ၁-၂၈၆]။ မာနသိကံ၊ ဝါစသိကံ[အဘိ ၂-၂၅၅]။ ဝါတိ ကိံ? မနော၊ မနာ၊ မနံ၊ မနေ။ မနေန။ မနအာယတနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၂။)(စာ-၈၂)၃၇၇။ အံဝစနဿော။ မနောဂဏတော အံဝစနဿ ဩကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။အဒါနေ ကုရုတေ မနော၁။ ကဿပဿ ဝစော သုတွာ၂။ တပေါ ဣဓ ကြုဗ္ဗသိ၃။ ယသော လဒ္ဓါ န မဇ္ဇေယျ၄။ ဝါတိ ကိံ? ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓော၅။ မနံ အညာသိ။ မနောဂဏတောတိ ကိံ? ဗိလံ ပဝိသ ဇမ္ဗုက၆။ စိတ္တမညာသိ။ ကညံ ပဿတိ။
၃၇၈။ သန္တဿ သော ဘေ အန္တေဗော။ သန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သကာရာဒေသော ဟောတိ ဘကာရေ၊ အန္တေ ပန ဗကာရာဂမော ဟောတိ။ သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ[သံ ၁-၁၆၊၁၇၊၅၅၊၅၆။ ခု ၅-၄၉။ ခု ၆-၁၃၆၊၁၄၁။]။ သဗ္ဘူတော၊ သဗ္ဘာဝေါ။
၃၇၉။ ကာရာဒီသု စ။ သန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သကာရာဒေသော ဟောတိ ကာရသဒ္ဒါဒီသု စ ပရေသု။ သက္ကာရော၊သက္ကတော၊ သက္ကတွာ။
၃၈၀။ သျာဒီသု သဗ္ဘိ။ သန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သျာဒီသု သဗ္ဗာသု ဝိဘတ္တီသု သဗ္ဘိ အာဒေသော ဟောတိ။ သဗ္ဘိ၊ သဗ္ဘီ၊သဗ္ဘယော။ သဗ္ဘိန္တိ သေသံ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ဣမသ္မိံ ဌာနေ "သဗ္ဘီဟိ သဒ္ဓိံ[သံ-ဋ္ဌ ၁-၁၂၇]။ ဗဟုပေတံ အသဗ္ဘိ ဇာတဝေဒ[ခု ၅-၃၃]။ အသဗ္ဘိရူပေါ ပုရိသော"တိ[ခု ၆-၂၀၅] ဧဝမာဒီဟိ ပဒေဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ သဗ္ဘိသဒ္ဒဿ ဝိဇ္ဇမာနတာ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗာ။
၃၈၁။ သဒဘိဒိတောထဝါ သဗ္ဘီတိသိဒ္ဓိ။ အထ ဝါ သဒဘိဒိဓာတုဝသေန သဗ္ဘီတိ ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဘိနိဗ္ဗာနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၃။)(စာ-၈၃) ၃၈၂။ ပညတ္တိယံ သန္တဿ န္တော သိမှိ။ ပညတ္တိယံ ဝတ္တမာနဿ သန္တသဒ္ဒဿ န္တသဒ္ဒေါ အမာပဇ္ဇတိ သိမှိ။ သံ၊ သပ္ပုရိသော။ သိမှီတိ ကိံ? သန္တော သပ္ပုရိသော လောကေ[ခု ၅-၂]။ ပညတ္တိယန္တိ ကိံ? သန္တော ဒန္တော နိယတော ဗြဟ္မစာရီ[ခု ၁-၃၄]။
၃၈၃။ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ ဝါ။ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ န္တသဒ္ဒေါ အမာပဇ္ဇတိ သိမှိ ဝါ။ ဂစ္ဆံ၊ ဂစ္ဆန္တော၊ မဟံ၊ မဟန္တောဣစ္စာဒိ။ ဂစ္ဆန္တာဒီနမိတိ ကိံ? အန္တော၊ ဒန္တော၊ ဝန္တော။
၃၈၄။ ထိယမ္ပိ ဝါ။ အပရေန ပါဠိနယေန ဣတ္ထိလိင်္ဂေပိ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ န္တသဒ္ဒေါ အံ အာပဇ္ဇတိ ဝါ သိမှိ။ သာ ဂစ္ဆံ ဂစ္ဆန္တီ။ သာ ဇာနံ ဧဝမာဟ နဇာနာမီတိ၊ ပဿံ ဧဝမာဟ န ပဿာမီတိ။ ထိယန္တိ ကိံ? ဂစ္ဆန္တံ ကုလံ၊ ဇာနန္တံ စိတ္တံ။
၃၈၅။ အထ ဝါ ပုမေ ယောပဌမေ။ အပရေန ပါဠိနယေန ပုလ္လိင်္ဂေ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ န္တသဒ္ဒေါ အံ အာပဇ္ဇတိ ဝါ ယောမှိ ပဌမေ။ ယေ ဂစ္ဆံ၊ စက္ခုံ လစ္ဆာမ နော ဘဝံ[ခု ၄-၅၆]။ အပိနု တုမှေ အာယသ္မန္တော။ပ။ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရထာတိ[ဒီ ၁-၁၇၉]။ အနေန လက္ခဏေန "တေ ဂစ္ဆန္တော ဘဝန္တော"တိအာဒီနိ ပဋိသိဒ္ဓါနိ ဘဝန္တိ။
၃၈၆။ သသ္မိံနာနံသု န္တုဝ။ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ န္တသဒ္ဒေါ န္တုပစ္စယောဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော သသ္မိံနာနမိစ္စေတေသု။ ဂစ္ဆတော မဟတော၊ဂစ္ဆတိ၊ မဟတိ၊ ဂစ္ဆတာ၊ မဟတာ၊ ဂစ္ဆတံ၊ မဟတံ။
၃၈၇။ အရဟန္တာဒီနဉ္စ ယောပဌမေ။ အရဟန္တသဒ္ဒါဒီနဉ္စ န္တသဒ္ဒေါ န္တုပစ္စယောဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ယော ပဌမေ ဝါ။ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ[ခု ၁-၂၇။ ခု ၂-၃၄၄]။ သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ[ခု ၅-၂]။ ဘဝန္တော အာဂစ္ဆန္တု။ ဝါတိ ကိံ? မယဉ္စမှ အနရဟန္တာ[ဝိ ၁-၁၄၃]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၄။)(စာ-၈၄) အနေန စ လက္ခဏေန "တေ ဂစ္ဆန္တော၊ ဘဝန္တော ဂစ္ဆန္တော"တိ အာဒီနိ ပဋိသိဒ္ဓါနိ ဘဝန္တိ။
၃၈၈။ သန္တဿ န္တော အတ္တမံမှိ ဝါ။ သံ ဘဇတိ ယဒိဝါအသံ[ခု ၅-၃၂၉]။ ဝါတိ ကိံ? သန္တံ၊ အသန္တံ။
၃၈၉။ အာယသ္မန္တုတော နိစ္စံ ယွာဒွီသု။ ဘဂဝတော ပညတ္တဝိနယဝေါဟာရဝသေနဒွီသု ဘိက္ခူသု ဝတ္တဗ္ဗေသု အာယသ္မန္တုသဒ္ဒတော ပရော ယော ပဌမော အာ ဟောတိ နိစ္စံ။ သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ[ဝိ ၃-၁၆၇]။ ပဌမောတိ ကိံ? အာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမိ[ဝိ ၂-၂၇၂]။ ဒွီသူတိ ကိံ? ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ ခေါ အာယသ္မန္တောနိဒါနံ[ဝိ ၂-၂၇၂]။ အနေန လက္ခဏေန အနေနစ မူလောဒါဟရဏေန "ဂုဏဝန္တာ, သတိမန္တာ"တိအာဒီနိ ပဋိသိဒ္ဓါနိ ဘဝန္တိ။ ယထာပန ပါဠိယံ "အနရဟန္တာ"တိ ပဒဿ ဒဿနေန "အရဟန္တာ"တိ ပဒံ ဂဟေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊န တထာ "အာယသ္မန္တာ"တိပဒဿ ဒဿနေန "ဂုဏဝန္တာ, သတိမန္တာ"တိအာဒီနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိဟောန္တိ တာဒိသာနံ ပါဠိယံ အနာဂတတ္တာ။ ယထာစ ပန "အာယသ္မန္တော, အရဟန္တော"တိ ပဒါနိ ပါဠိယံ ဒိဿန္တိ၊ န တထာ "ဂစ္ဆန္တော, မဟန္တော, စရန္တော"တိအာဒီနိ ဗဟုဝစနန္တပဒါနိ ဒိဿန္တိ။ယထာ စ "သန္တော, အယျော"တိ ပဒါနိ ပါဠိယံ ဧကဝစနဗဟုဝစနဝသေန ဒိဿန္တိ၊န တထာ "ဂစ္ဆန္တော, မဟန္တော, စရန္တော" တိအာဒီသု အနေကပဒသဟဿေသုဧကမ္ပိ ပဒံ ဗဟုဝစနဝသေန န ဒိဿတိ။
၃၉၀။ ဗြဟ္မတ္တသခရာဇာဒိတော သျာ။ ဗြဟ္မာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ အတ္တာ၊အာတုမာ၊ သခါ၊ ရာဇာ၊ သာ၊ ပုမာ၊ ရဟာ၊ ဒဠှမ္မော၊ပစ္စက္ခဓမ္မာ၊ ဝိဝဋစ္ဆဒါ၊ ဝတ္တဟာ၊ ယုဝါ၊ မဃဝါ၊အဒ္ဓါ၊ မုဒ္ဓါ။ ဣမာနိ ပဒါနိ ကာသုစိ ဝိဘတ္တီသုအညမညံ သမသမာနိ ဘဝန္တိ၊ ကာသုစိ ဝိသဒိသာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၅။)(စာ-၈၅)၃၉၁။ ယော ဝါ ပဌမော။ ဗြဟ္မဣစ္စေဝမာဒိတော ယော ပဌမော အာ ဟောတိ ဝါ။ ဗြဟ္မာ တိဋ္ဌန္တိ။ အတ္တာတိဋ္ဌန္တိ၊ နေတာဒိသာ သခါ ဟောန္တိ[ခု ၅-၁၅၆]။ စတ္တာရော မဟာရာဇာ[ဒီ ၂-၂၀၆။ ဒီ ၃-၁၅၈]။ သေသံ နေတဗ္ဗံ။ ဝါတိ ကိံ? ဗြဟ္မာနော တိဋ္ဌန္တိ။
၃၉၂။ အာနော ယောနံ။ ဗြဟ္မဣစ္စေဝမာဒိတော ယောနံ အာနောအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဗြဟ္မာနော ဂစ္ဆန္တိ၊ဗြဟ္မာနော ပဿတိ။ ဧဝံ အတ္တာနော၊ သခါနော၊ရာဇာနော၊ သာနော။ ဝါတိ ကိံ? သခါယော တိဋ္ဌန္တိ၊ သခါယောပဿတိ၊ သာနေ ပဿတိ။
၃၉၃။ အမာနံ။ ဗြဟ္မာဒိတော အံဝစနဿ အာနံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဗြဟ္မာနံ၊ ဗြဟ္မံ၊အတ္တာနံ အတ္တံ၊ သခါနံ သခံ၊ ရာဇာနံ၊ ရာဇံ။ ဝါတိ ကိံ? သခါရံ ပဿတိ။
၃၉၄။ အာယောနော သခတော ယောနံ။ သခါယော၊ သခိနော တိဋ္ဌန္တိ၊သခါယော၊ သခိနော ပဿတိ။
၃၉၅။ ရဟတော ယောပဌမဿ နော အန္တော စိကာရော။ ရဟိနော တိဋ္ဌန္တိ၊ ဘောန္တော ရဟိနော တိဋ္ဌထ။
၃၉၆။ နာမှိ ရဟဒဠှဓမ္မာနံ။ ရဟဒဠှဓမ္မဣစ္စေတေသမန္တော ဣကာရော ဟောတိ နာမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ရဟိနာ ကတံ၊ ဒဠှဓမ္မိနာကတံ။ နာမှီတိ ကိံ? ရဟာ အပေတိ။
၃၉၇။ ဝတ္တဟာဒိတော ဣတရဿာနေ။ ဝတ္တဟာဒိတော ဣတရဿ ယောအပဌမဿ အာနေအာဒေသော ဟောတိ။ ဝတ္တဟာနေ ပဿတိ။ဧဝံ ရဟာနေ၊ ဒဠှဓမ္မာနေ၊ ဝိဝဋစ္ဆဒါနေ၊ သာနေ၊ဝုတ္တသိရာနေ၊ အဒ္ဓါနေ၊ မုဒ္ဓါနေ ပဿတိ။
၃၉၈။ ဝတ္တဟရဟဒ္ဓသာတော သ္မိမာနေ။ ဝတ္တဟရဟအဒ္ဓသာဣစ္စေဝမာဒိတော သ္မိံဝစနဿ အာနေအာဒေသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၆။)(စာ-၈၆) ဟောတိ။ ဝတ္တဟာနေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ဧဝံ ရဟာနေ၊အဒ္ဓါနေ၊ သာနေ။
၃၉၉။ တဒန္တော သုသ္မိမာနံ။ တေသံ ဝတ္တဟရဟအဒ္ဓသာဣစ္စေတေသမန္တော အာနတ္တမာပဇ္ဇတိ သုသ္မိံ ဝိဘတ္တိယံ။ ဝတ္တဟာနေသု၊ ရဟာနေသု၊အဒ္ဓါနေသု၊ သာနေသု။
၄၀၀။ ဝုတ္တသိရာဒီနံ ဟိသ္မိံ။ ဝုတ္တသိရာဒီနမန္တော အာနတ္တမာပဇ္ဇတိ ဟိသ္မိံ ဝိဘတ္တိယံ။ ဝုတ္တသိရာနေဟိ၊ဝတ္တဟာနေဟိ၊ အဒ္ဓါနေဟိ။
၄၀၁။ ရဟဿိနံ။ ရဟသဒ္ဒဿန္တော ဣနတ္တမာပဇ္ဇတိ ဟိသ္မိံ ဝိဘတ္တိယံ။ ရဟိနေဟိ။
၄၀၂။ သသ္မိံ ဝတ္တဟဿိ။ ဝတ္တဟသဒ္ဒဿန္တော ဣကာရော ဟောတိ သသ္မိံ ဝိဘတ္တိယံ။ ဝတ္တဟိနော ဒဒါတိ။ဝတ္တဟိနော ဒေဝရဇ္ဇံ။
၄၀၃။ အဒ္ဓဿု နာသ္မာသေသု။ အဒ္ဓသဒ္ဒဿန္တော ဥကာရော ဟောတိ နာသ္မာသဝိဘတ္တီသု၊ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ[မ ၁-၁၁၆။ အံ ၃-၄၈၀။]။ အဒ္ဓုနာ ပဋိနိဿဋံ။အဒ္ဓုနော ရုစ္စတိ။ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန[မ ၃-၂၂၂]။
၄၀၄။ အဒ္ဓမုဒ္ဓကမ္မစမ္မဃမ္မာဒိတော ဝါ သ္မိံ နိ။ အဒ္ဓနိ၊ အဒ္ဓါနေ။ မုဒ္ဓနိ၊ မုဒ္ဓါနေ။ ကမ္မနိ၊ကမ္မသ္မိံ။ စမ္မနိ၊ စမ္မသ္မိံ၊ ဃမ္မနိ၊ ဃမ္မသ္မိံ။ဝေသ္မနိ၊ ဝေသ္မသ္မိံ။
၄၀၅။ ဗြဟ္မတ္တတော နိစ္စံ။ ဗြဟ္မအတ္တဣစ္စေတေဟိ သ္မိံဝစနဿ နိအာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ။ ဗြဟ္မနိ။ အတ္တနိ။
၄၀၆။ သသျာဒိတော ဝါ။ သသီဣစ္စေဝမာဒိတော ဤကာရန္တတော သ္မိံဝစနဿ နိအာဒေသော ဟောတိ ဝါ၊ သမုပဂစ္ဆတိ သသိနိဂဂနာတလံ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။]။ ဒဏ္ဍိနိ။ ဘောဂိနိ၊ ဝါတိ ကိံ? သသိမှိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၇။)(စာ-၈၇)၄၀၇။ သခန္တဿိတ္တံ နောနာနံသေသု။ သခိနော။ သခိနာ။သခီနံ။ သခိဿ။
၄၀၈။ အာရော ဟိမှိ။ သခန္တဿ အာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဟိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ သခါရေဟိ။ သခေဟိ။
၄၀၉။ အံသုနံသု။ သခန္တဿ အာရော ဟောတိ ဝါ အံသုနံဣစ္စေတေသု။ သခါရံ၊ သခံ။သခါရေသု၊ သခေသု။ သခါရာနံ၊ သခီနံ။
၄၁၀။ ဗြဟ္မဿုတ္တံ သနံနာသု။ ဗြဟ္မသဒ္ဒဿ အန္တော ဥတ္တမာပဇ္ဇတိ သနံနာဣစ္စေတေသု။ ဗြဟ္မုနော၊ ဗြဟ္မူနံ၊ဗြဟ္မုနာ။
၄၁၁။ သတ္ထုပိတာဒီနမာသိယောသု တံလောပေါ စ။ သတ္ထုပိတုအာဒီနမန္တော အာတ္တမာပဇ္ဇတိ သိယောဣစ္စေတေသု၊ တေသံ သိယောနံ လောပေါ စ ဟောတိ။ သတ္ထာတိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ပိတာ၊ မာတာ၊ ဘာတာ၊ ကတ္တာ၊ ဝတ္တာ။သတ္ထာ တိဋ္ဌန္တိ။ ပိတာ တိဋ္ဌန္တိ။ အဝိတက္ကိတာမစ္စုမုပဗ္ဗဇန္တိ[ခု ၅-၂၇၂]။ ဘဝန္တော သတ္ထာ။ ဘဝန္တော ပိတာ။ ဘောတိယောမာတာ။
၄၁၂။ ယွာဒီသွာရော ဝါ။ သတ္ထုပိတုအာဒီနမန္တော ယောအံအာဒီသု ဝစနေသု အာရတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ သတ္ထာရော။ ပိတရော။ မာတရော။သတ္ထာရံ။ ပိတရံ။ မာတရံ။ ဝတ္တာရံ။ ဂန္တာရံ။သတ္ထာရာ။ သတ္ထာရေဟိ။ သတ္ထာရာနံ။ ဝါတိ ကိံ? အဝိတက္ကိတာ မစ္စုမုပဗ္ဗဇန္တိ[ခု ၅-၂၇၂]။ တိဏ္ဏန္နံ သတ္ထူနံ[အံ ၁-၂၈၁]။
၄၁၃။ ပိတာဒီနံ သမာသေသျာဒီသု။ သမာသဝိသယေ သျာဒီသု ပရေသု ပိတာဒီနမန္တော အာရတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ ဣမိနာ ပုရိသေနဧကမာတရော အယံ ပုရိသော။ နိမ္မာတာပိတရောပုရိသော။ နိမ္မာတာပိတရံ ပုရိသံ။ ဧကပိတရာတေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၈။)(စာ-၈၈) ဇနာ။ ဧကမာတရာ။ ဧကဓီတရော ပုရိသော။ အဿမဏီဟောတိ အသကျဓီတရော[ဝိ ၂-၂၇၇၊၂၈၁၊၂၈၄၊၂၈၆]။
၄၁၄။ သတ္ထာဒီနံ တောမှိ။ သတ္ထုအာဒီနမန္တော အာရတ္တမာပဇ္ဇတိ တောမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ သတ္ထာရတော အပေတိ။ဧဝံ ဝတ္တာရတော။ ဂန္တာရတော။ အတြာယံ ပါဠိ "သတ္ထာရတော သတ္ထာရံ ဂစ္ဆတီ"တိ[ခု ၇-၇၁]။
၄၁၅။ သမာသဂတနာမေ ကွစိ။ သတ္ထုအာဒီနမန္တော အာရတ္တမာပဇ္ဇတိ သမာသဂတနာမေ ပရေ ကွစိ။ ဟေတုသတ္ထာရဒဿနံ[ခု ၄-၃၁၁]။ အမာတာပိတရသံဝဍ္ဎော[ခု ၅-၂၈]။ သတ္ထာရနိဒ္ဒေသော။ ကတ္တာရနိဒ္ဒေသော။ ကွစီတိ ကိံ? သတ္ထုဒဿနံ။ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော[ဥဒါန-ဋ္ဌ-၁၃]။
၄၁၆။ နံမှိ။ သတ္ထုပိတုအာဒီနမန္တော အာရတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ သတ္ထာရာနံ။ ပိတရာနံ။ ဘာတရာနံ။သတ္ထူနံ။ ပိတူနံ။ ဘာတူနံ။
၄၁၇။ အာတ္တဉ္စ။ သတ္ထုပိတုအာဒီနမန္တော အာတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ နံမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ သတ္ထာနံ။ ပိတာနံ။ ဘာတာနံ။ဓီတာနံ။ ကတ္တာနံ။
၄၁၈။ ဥ သမှိ သလုတ္တိ စ။ သတ္ထုပိတုအာဒီနမန္တဿ ဥတ္တံ ဟောတိ ဝါ သမှိ ဝိဘတ္တိယံ၊ တဿ စ သဿ လုတ္တိ ဟောတိ။ သတ္ထု၊ သတ္ထုဿ၊သတ္ထုနော။ ပိတု၊ ပိတုဿ၊ ပိတုနော။ ဘာတု၊ဘာတုဿ၊ ဘာတုနော။ ယာယ မာတုဘတော ပေါသော[အံ ၂-၄၇၂]။ မာတုယာ၊ ဗုဒ္ဓမာတုဿ သက္ကာရံ၊ ကရောတုသုဂတောရသော[ခု ၄-၂၁၉]။ ဤဒိသီ ပါဠိ အပ္ပကာ။မန္ဓာတု၊ မန္ဓာတုဿ၊ မန္ဓာတုနော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၈၉။)(စာ-၈၉)၄၁၉။ မန္ဓာတုဿတ္တံ သမာသေ။ သမာသဝိသယေ မန္ဓာတုဿ အန္တော အတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ မန္ဓာတဇာတကံ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၂၈၁]။ သဗ္ဗညုမန္ဓာတသုသီဟနာဒေါ။ ဝါတိ ကိံ? မန္ဓာတုမဟာရာဇာ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၂၈၄]။
၄၂၀။ မာတာဒီနမာ နိစ္စံ။ မာတုအာဒီနမန္တဿ အာကာရတ္တံ ဟောတိ သမာသေ နိစ္စံ။ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနံ[ခု ၁-၄၊၃၁၉]။ မာတာပိတရော၊ မာတာဓီတရော၊ မာတာပုတ္တာ။အဒူသကာ ပိတာပုတ္တာ[ခု ၆-၁၇၇]။ ဓီတာဘာတရော၊ မာတာ ပိတာ ဘာတာ ဘဂိနီအာဒယော။
၄၂၁။ အာရာ ယောနမော။ အာရာဒေသတော ယောနံ သြကာရော ဟောတိ။ သတ္ထာရော တိဋ္ဌန္တိ။ ဘောန္တောသတ္ထာရော တုမှေ ဓမ္မံ ဒေသေထ။ ပိတရော။ မာတရော။ဝတ္တာရော။ ဂန္တာရော။
၄၂၂။ သ္မိမိ။ အာရာဒေသတော သ္မိံဝစနဿ ဣကာရော ဟောတိ။ သတ္ထရိ၊ ပိတရိ၊ ဓီတရိ။
၄၂၃။ နာဿာ။ အာရာဒေသတော နာဝစနဿ အာအာဒေသော ဟောတိ။ သတ္ထာရာ၊ ပိတရာ၊ မာတရာ။
၄၂၄။ အာရော ရဿမိမှိ။ အာရာဒေသော ရဿမာပဇ္ဇတိ ဣကာရေ ပရေ။ သတ္ထရိ၊ ပိတရိ၊ မာတရိ။
၄၂၅။ အသိသ္မိံ ပိတာဒီနမာ။ ပိတုအာဒီနမာရာဒေသော ရဿမာပဇ္ဇတိ အသိသ္မိံ ဝိဘတ္တိယံ။ပိတရာ။ မာတရာ။ ဘာတရာ။ ဓီတရာ။ ပိတရော။အရောဂါ မယှ မာတရော[ခု ၆-၁၅၅]။
၄၂၆။ ဂန္တာဒီနံ နာရောဝါ အံမှိ။ ဂန္တုအာဒီနမန္တဿ အာရတ္တံ န ဟောတိ ဝါ အံမှိ ဝစနေ။ ဂန္တံ၊ ဂန္တာရံ ဝါ၊ ရမယန္တေဝအာဂန္တံ[ခု ၆-၃၃၉]။ အာဂန္တာရံ ဝါ။ ဝတ္တံ၊ဝတ္တာရံ ဝါ။ ဂန္တာဒီနန္တိ ကိံ? သတ္ထာရံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၀။)(စာ-၉၀)၄၂၇။ မာတာဒီနမန္တဿိ တောဘရာဒီသု။ မာတုအာဒီနမန္တဿ ဣကာရော ဟောတိ တောပစ္စယေ ဘရသဒ္ဒါဒီသု စ ပရေသု။ မာတိတော။ပိတိတော။ ဘာတိတော။ ဓီတိတော။ ဒုဟိတိတော။မာတာပေတ္တိဘရော စဿံ[သံ ၁-၂၃၀]။ မာတိပက္ခော၊ ပိတိပက္ခော။ မာတိသညာ၊ပိတိသညာ။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၄၂၈။ သမာသေ မာတုဓီတူနမေဂေ။ သမာသဝိသယေ မာတုဓီတုဣစ္စေတေသမန္တဿ ဧကာရော ဟောတိ ဂေ ပရေ။ ဘောတိ တိဿမာတေ။ ဘောတိဖုဿမာတေ။ ဘောတိ သေဋ္ဌိဓီတေ။ ဘောတိ ရာဇဒုဟိတေ။အဋ္ဌဟိ ခေါ နကုလမာတေ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော မာတုဂါမော[အံ ၃-၉၅]။ သမာသေတိ ကိံ? ဟေ မာတ။ ဟေ ဓီတ။
၄၂၉။ အာ စ နာသသ္မာသ္မိံသု။ သမာသဝိသယေ မာတုဓီတုဣစ္စေတေသမန္တဿ အာ စ ဟောတိ ဝါ နာသသ္မာသ္မိံဣစ္စေတာသု ဝိဘတ္တီသု။ ရာဇမာတာယ။ ရာဇဓီတာယ။သေဋ္ဌိဓီတာယ။ သမာသေတိ ကိံ? မာတု။ မာတုယာ။ မတျာ။ ဝါတိ ကိံ? ရာဇမာတုယာ။ သေဋ္ဌိဓီတုယာ။
၄၃၀။ နေတ္တုတော သ္မိမေ။ နေတ္တုတော သ္မိံဝစနဿ ဧတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ[ခု ၅-၁၁၀။ ခု ၆-၄၆၊ ၅၁။ အံ ၁-၃၈၇]။ ဝါတိ ကိံ? နေတ္တရိ။
၄၃၁။ နိသာတော စ။ နိသာသဒ္ဒတော စ သ္မိံဝစနဿ ဧတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ နိသေ အဂ္ဂီဝ ဘာသတိ[ခု ၅-၃၂၇]။ ဝါတိ ကိံ? နိသာယံ။
၄၃၂။ ကတ္တာဒိတေ ဂဿ စ။ ကတ္တုအာဒိတော ဂဿ စ ဧတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ ဥဋ္ဌေဟိ ကတ္တေ[ခု ၆-၃၁၅]။ ဧဟိ ခတ္တေ။ ဝါတိ ကိံ? ဘော ကတ္တ။ ဟေ ခတ္တ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၁။)(စာ-၉၁)၄၃၃။ ပိတုဘာတာဒိတော သာဂမော သသ္မိံ။ ပိတုဿ။ ဘာတုဿ။ သတ္ထုဿ။ ဝတ္တုဿ။ ပိတုဘာတာဒိတောတိ ကိံ? ဓီတုယာ။ ပါဠိယဥှိ ဣတ္ထိလိင်္ဂေသု သကာရော သရူပေန န တိဋ္ဌတိ ဌပေတွာ "မာတုဿာ"တိ ပဒံ။ မာတုဿာတိ ဝါ အက္ခရဝိပလ္လာသော၊ တေန မာတုယာတိယောဇေတဗ္ဗံ။
၄၃၄။ ဓီတုယာ အတ္တမံမှိ။ အံမှိ ဝစနေ ဓီတုသဒ္ဒဿ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ ကဏှာဇိနံ ဓီတံ[ခု ၄-၃၉၅]။ ဓီတရံ ဝါ။
၄၃၅။ တယာတယိနံ တော တွတ္တံ။ တယာတယိဣစ္စေတေသံ တကာရော တွတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ တွယာ၊ တယာ။ တွယိ၊ တယိ။တွယိ ဂဓိတစိတ္တောသ္မိ[ဒီ ၂-၂၁၃]။
၄၃၆။ တာသုတမှိနံ တျတ္တံ။ တာသုတမှိဣစ္စေတေသံ တကာရော တျတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ တျမှိပုရိသမှိ။ တျမှိ စိတ္တမှိ။ တျာသု ဣတ္ထီသု။ကထံ နု ဝိဿသေ တျမှိ[ခု ၅-၃၉၁]။ အထ ဝိဿသတေ တျမှိ[ခု ၆-၂၉၀]။ ခိဍ္ဍာပဏိဟိတာ တျာသု[ခု ၆-၉၃]။ ရတိတျာသု ပတိဋ္ဌိတာ။ ဝါတိ ကိံ? တမှိ၊ တာသု။
၄၃၇။ တံသဒ္ဒဿ တုမှတ္ထဿတျံ။ တုမှသဒ္ဒတ္ထဝါစကဿ တံသဒ္ဒဿ တျံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။အာတုရော တျာနု ပုစ္ဆာမိ[ခု ၆-၁၇၅]။ ဝါတိ ကိံ? တံ အနုပုစ္ဆာမိ။
၄၃၈။ အမှာကမမှေသုနံမှော သ္မတ္တံ။ အမှာကံအမှေသုဣစ္စေတေသံ မှကာရော သ္မတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ အသ္မာကံ။ အမှာကံ။ အသ္မေသု။အမှေသု။ ဝုတ္တိရက္ခဏဋ္ဌာနေ ပန "အသ္မိသု"ဣတိ ဒိဿတိ ဧကာရဿ ဣကာရာဒေသဝသေန "ဣဓ ဟေမန္တဂိမှိသူ"တိ[ခု ၁-၅၄] ပဒေ ဝိယ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၂။)(စာ-၉၂)၄၃၉။ အတ္တန္တော အနတ္တံ ဟိမှိ။ အတ္တနေဟိ၊ အတ္တနေဘိ။
၄၄၀။ တမှာ သဿ နော။ တမှာ အတ္တတော သဿ ဝိဘတ္တိဿ နော ဟောတိ။ အတ္တနော။
၄၄၁။ သ္မာဿ နာ။ အတ္တတော သ္မာဝစနဿ နာ ဟောတိ။ အတ္တနာ နိဿဋံ။
၄၄၂။ ဈလေဟိ စ။ ဈလေဟိ စ သ္မာဝစနဿ နာ ဟောတိ။ အဂ္ဂိနာ အပေတိ။ ဧဝံ ဒဏ္ဍိနာ၊ သယမ္ဘုနာ။
၄၄၃။ ဃပေဟိ သ္မိံ ယံ ဝါ။ ကညာယံ၊ ကညာယ။ ရတ္တိယံ၊ ရတ္တိယာ။ ဣတ္ထိယံ၊ဣတ္ထိယာ။ ယာဂုယံ၊ ယာဂုယာ။ ဝဓုယံ၊ ဝဓုယာ။
၄၄၄။ နပုံသကေဟိ ယောနံ နိ။ အဋ္ဌီနိ၊ အဋ္ဌီ။ အာယူနိ၊ အာယူ။
၄၄၅။ နိစ္စမတော။ အကာရန္တေဟိ နပုံသကလိင်္ဂေဟိ ယောနံ နိစ္စံ နိ ဟောတိ။ ယာနိ စိတ္တာနိ တိဋ္ဌန္တိ။ယာနိ ကုလာနိ ပဿတိ။ တာနိ၊ တာနိ။ ကာနိ၊ ကာနိ။ဘယာနိ၊ ဘယာနိ။ ရူပါနိ၊ ရူပါနိ။ ရူပါ သဒ္ဒါရသာ ဂန္ဓာ[ဝိ ၃-၂၈။ ခု ၁-၃၉၇]။ "ရူပေ စ သဒ္ဒေ စ အထော ရသေ စာ"တိ[ဝိ ၃-၄၆] အာဒီသု ပန "ရူပါ ရူပေ"တိအာဒီနိ နိနံ အာဧအာဒေသဝသေန သိဒ္ဓါနိ။ ဣဒံ လက္ခဏံ နိစ္စဘာဝဒီပကံဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၄၄၆။ သိနော အံ။ အကာရန္တေဟိ နပုံသကလိင်္ဂေဟိ သိဝစနဿ အံအာဒေသော ဟောတိ။ သဗ္ဗံ၊ ဣဒံ၊ ယံ၊ တံ၊ ကံ၊ရူပံ။
၄၄၇။ သေသေဟိ လောပံ ဂေါ သိ စ။ "သိနော အံ၊ သိဿဩ" ဣစ္စေဝမာဒီဟိ သုတ္တေဟိ ယာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိဥဒါဟရဏာနိ၊ တတော သေသေဟိ ပရော ဂေါ လောပံ ပပ္ပေါတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၃။)(စာ-၉၃)သိဝစနဉ္စ။ ဘဒ္ဒေ ဖုဿတိ၊ ဘောတိ ဣတ္ထိ၊ သာ ဣတ္ထီ၊ ဘော ဒဏ္ဍိ၊ သော ဒဏ္ဍီ၊ ဘော သတ္ထ၊သော သတ္ထာ။ ဘော ရာဇ၊ သော ရာဇာ။ သေသေဟီတိ ကိံ? ပုရိသော ဂစ္ဆတိ။ ဂေါ သိ စာတိ ကိံ? ဣတ္ထိယာ၊ သတ္ထုဿ။
၄၄၈။ သဗ္ဗာသမာချာတဝဇ္ဇိတောပသဂ္ဂနိပါတာဒီဟိ စ ယထာရဟ။ံနာမာချာတောပသဂ္ဂ နိပါတသင်္ခါတေသု စတူသုပဒေသု အာချာတဝဇ္ဇိတေဟိ ဥပသဂ္ဂနိပါတာဒီဟိစ ပရာသံ သဗ္ဗာသံ ဝိဘတ္တီနံ ဧကဝစနဗဟုဝစနိကာနံပဌမာဒုတိယာ တတိယာစတုတ္ထီပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီနံယထာရဟံ လောပေါဟောတိ။ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ အသင်္ချာသဒ္ဒတ္တာဥပသဂ္ဂနိပါတေဟိ ဗဟုဝစနလောပံ န ဣစ္ဆန္တိ၊သာသနိကာ ပန ဣစ္ဆန္တိ။ တထာဟိ သာသနေ အသင်္ချာသဒ္ဒတောပိဗဟုဝစနလောပေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော ဟောတိ အတ္ထဿ ဂရုံကတွာ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ အတ္ထဝသေန ဟိ ဝိဘတ္တုပ္ပတ္တိဘဝတိ၊ ယထာ "အတ္ထိယာ နဝ၊ နတ္ထိယာနဝါ" တိ[အဘိ ဂ-၆၀] ။ တသ္မာ "အတ္ထိယာ ဘာဝေါ အတ္ထိတာ၊ နတ္ထိယာ ဘာဝေါနတ္ထိတာ" တိ နိဗ္ဗစနကရဏေ ဝိရောဓောန ကာတဗ္ဗော။
တတြိမာနိ ဥဒါဟရဏာနိ၊ သေယုထိဒံ? သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊ သတ္တော ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန၊ပါတော နေသံ အဒိဿထ[ခု ၆-၃၆၃] ။ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ သာရိပုတ္တော။အယံ ဘိက္ခု အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝါဣစ္စေဝမာဒီသု ပဌမေကဝစနဿ လောပေါ။ ဧတ္ထ ဟိ ပတိသဒ္ဒံ ပဋိစ္စဥဂ္ဂမနတ္ထဿ ကမ္မဘာဝေါ၊ ပတိသဒ္ဒေါ စ သက္ကသဒ္ဒတ္ထံ အပေက္ခတိ၊ တေန တတော ပစ္စတ္တေကဝစနံဘဝတိ၊ ပစ္ဆာ တဿ လောပေါ၊ ဧသ နယော ယထာရဟံ နေတဗ္ဗော၊ "ဣမေ ဘိက္ခူ အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝန္တော၊သာဓု ဗုဒ္ဓရက္ခိတဓမ္မရက္ခိတာ မာတရံ အနု" ဣစ္စေဝမာဒီသု ပဌမာဗဟုဝစနဿ လောပေါ။ဧဝံ ဗျာသပဒေသု ဧကစ္စေဟိ ဥပသဂ္ဂေဟိ ပရောဧကစ္စာ ဝိဘတ္တိယော လောပံ ပါပုဏန္တိ, န သဗ္ဗာ။ အာယသ္မတာ ပန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၄။)(စာ-၉၄) မဟာကစ္စာယနေန နိရုတ္တိပိဋကေ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝီသတိယာ ဥပသဂ္ဂါနံ အဝိဘတ္တိကတ္တိဝုတ္တံ၊ နိပါတေသု ပန ဧကစ္စာနံ သဝိဘတ္တိကတ္တံ, ဧကစ္စာနံ အဝိဘတ္တိကတ္တံ၊ မယံ ပန ဗျာသပဒေသုဧကစ္စာနံ ဥပသဂ္ဂါနံ သဝိသတ္တိကတ္တံ, ဧကစ္စာနံ အဝိဘတ္တိကတ္တံ "ပဘဝတိ ပရာဘဝတီ”တိ အာဒီသု သဗ္ဗေသုပိကြိယာပဒေသု သဗ္ဗထာ အဝိဘတ္တိကတ္တံ ဣစ္ဆာမ။သမာသပဒေသု ပန သဗ္ဗထာ ဝိဘတ္တိကတ္တံ ဣစ္ဆာမ၊နိပါတေသု ပန ယထာဝုတ္တမေဝ နယံ ဣစ္ဆာမ၊ ပကာရေနဇာနနာ ပဇာနနာတိ[အဘိ ဋ္ဌ ၁-၁၉၁] တတိယေကဝစနဿ လောပေါ၊ ဥဒ္ဓံ ခိတ္တာနိ ဥက္ခိတ္တာနံ၊အန္တော ခိတ္တာနိ ပက္ခိတ္တာနံ၊ သတ္တမိယာ ဧကဝစနဿလောပေါ။ ဣမိနာ နယေန ဝိတ္ထာရော ကာတဗ္ဗော။အတ္ထိ ဓနံ၊ အတ္ထိ ဓနာနိ၊ ပုတ္တာ မတ္ထိ၊ ဓနာမတ္ထိ[ခု ၁-၂၂] ။ ရညာ ပစ္စာမိတ္တေ ဇေတုံသက္ကာ၊ သတ္တံဝေါ ဇေတုံ သက္ကာ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ ပုမုနာလဗ္ဘာ[ခု ၆-၁၇၆၊၃၅၂]။ ဣမာနိ ဒုက္ခာနိ ပုမုနာလဗ္ဘာ။ ဧဟိ အာဝုသော၊ ဧထ အာဝုသော၊ ဧဟိ ဘန္တေ၊ဧထ ဘန္တေ၊ ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု[ခု ၆-၁၅၃]။ မာ သမ္မ ဧဝံ အဝစုတ္ထ[ခု-၆-၃၆၇]။ အယံ နိပါတတော ပဌမေကဝစနပုထုဝစနာနံလောပေါ။ နမောအတ္ထု၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿ[ခု-၁-၁၉၆]။ အယံ ပဌမာဒုတိယာနံဧကဝစနဿ လောပေါ။ ဧဝံ ဗျာသဝသေန။ သမာသဝသေနပန အတ္ထိ ခီရံ ဧတိဿာတိ အတ္ထိခီရာ၊ ဗြာဟ္မဏီတိ သိလောပေါ။ကိန္တိ မေ သာဝကာ သဒ္ဒါယ ဝဍ္ဎေယျုံ၊ တတိယေကဝစနဿလောပေါ၊ဒါနာနိ ဒါတုံ[အံ-၂-၂၈]။ ဒါတုကာမော ယဿ သောယံ ဒါတုကာမော၊စတုတ္ထေကဝစနဿ လောပေါ။ ဣမိနာ နယေန ဝိတ္ထာရောကာတဗ္ဗော။ သမဏော စ ဗြာဟ္မဏော စ၊ သမဏာ စ ဗြာဟ္မဏာစ၊ သမဏဉ္စ ဗြာဟ္မဏဉ္စ။ပ။ သမဏေသု စ ဗြာဟ္မဏေသုစ၊ အယံ ဗျာသော။ ဧတ္ထ စ သဒ္ဒတော ပဌမဒုတိယာဒီနံဧကဝစနဗဟုဝစနိကာနံ သဗ္ဗာသံ ဝိသတ္တီနံ လောပေါဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေန ဝုတ္တံ "ယထာရဟ" န္တိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၅။)(စာ-၉၅)ဧတ္ထ သိယာ "နနု စ ဘော အာချာတဝိသယေ သျာဒီနမုပ္ပတ္တိယေဝနတ္ထိ၊ အထ ကသ္မာ 'အာချာတဝဇ္ဇိတောပသဂ္ဂနိပါတာဒီဟီ'တိ ဝုတ္တ"န္တိ? သစ္စံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ကဿစိ ဗုဒ္ဓိသိယာ "အာချာတပဒတောပိ သျာဒိဝိဘတ္တုပ္ပတ္တိဟောတိ၊ 'ကရောတိဿ, ဂစ္ဆတိနော, ဟောတိဿာ"တိ စ ရူပါနံ ဒဿနတော"တိ တန္နိသေဓနတ္ထံ ဝဇ္ဇိတဝစနံ ဝုတ္တံ။ "ကရောတိ ဓာတု, ဂစ္ဆတိ ဓာတူ" တိအာဒီသု ဟိ ကရောတိ စသာ ဓာတုစာတိ ကရောတိဓာတူတိအာဒီဟိ ရူဠှီသဒ္ဒေဟိပိဝိဘတ္တိလောပေါ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ "အတ္ထီတိ အသ၊ သီဒတီတိ သတ"[အဘိ-ဋ္ဌ-၂-၄၉၆]ဣစ္စေတေဟိ နာမပဒေဟိ စ ဝိဘတ္တိလောပေါစ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထဉ္စ "နိပါတာဒီဟီ"တိ အာဒိဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဝီသတိယာဥပသဂ္ဂါနံ သရူပဉ္စ နိပါတာနံ သရူပဉ္စ ဝတ္တဗ္ဗမ္ပိသမာနံ ဥပရိ စတုန္နံ ပဒါနံ ဝိဘာဂေ အာဝိ ဘဝိဿတီတိဣဓ န ဒဿိတံ။
၄၄၉။ ပုမဿ သမာသေ လိင်္ဂါဒီသု။ သမာသဝိသယေ ပုမသဒ္ဒဿန္တော လောပမာပဇ္ဇတိ လိင်္ဂါဒီသုပရေသု။ ပုလ္လိင်္ဂံ။ ပုမ္ဘာဝေါ။ ပုင်္ကောကိလော။
၄၅၀။ အံ ယ မိ ဝဏ္ဏာ ပါ ဝါ။ ဣဝဏ္ဏာ ပသညတော အံဝစနဿ ယံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဗောဓိယံ၊ဗောဓိံ။ ဒါသိယံ၊ ဒါသိံ၊ ဣတ္ထိယံ၊ ဣတ္ထိံ။ ဗုဇ္ဈဿုဇိနဗောဓိယံ[ခု-၄-၃၂၀]။ ဃရေ ဇာတံဝ ဒါသိယံ[ခု-၆-၃၅၅]။
၄၅၁။ ဈမှာ နံ ကတရဿာ။ ကတရဿသာ ဈမှာ အံ ဝစနဿ နံ ဟောတိ ဝါ။ ယံ ပဿေ ဝဇ္ဇဒဿိနံ[ခု ၁-၂၄]။ ဝဇ္ဇဒဿိံ၊ ဝေရိနံ[ခု ၁-၁၂၃]။ ဒဏ္ဍိနံ။ ဘောဂိနံ။
၄၅၂။ ယောနံ တမှာ နော။ တမှာ ကတရဿာ ဈမှာ ယောနံ နော ဟောတိ ဝါ။ ဒဏ္ဍိနော၊ဒဏ္ဍီ၊ ဘောဂိနော၊ ဘောဂီ၊ ဟေ ဒဏ္ဍိနော၊ ဟေ ဘောဂိနော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၆။)(စာ-၉၆) ၄၅၃။ ဝဇ္ဇဒသျာဒီနမိနော အံယောသ္မိံသူသု။ အပရေန နယေန ဝဇ္ဇဒဿီ ဣစ္စေဝမာဒီနမန္တော အံ ယော သ္မိံ သု ဣစ္စေတေသု ဣနတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ ဝဇ္ဇဒဿိနံ ပဿတိ။ယံ ပဿေ ဝဇ္ဇဒဿိနံ[ခု ၁-၂၄]။ ဝဇ္ဇဒဿိနေ ပဿတိ။ ဝဇ္ဇဒဿိနေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ဝဇ္ဇဒဿိနေသု ပတိတံ၊ ပါဏိနံ ပဿတိ။ ပါဏိနေပဿတိ။ အဓိဝတ္တန္တိ ပါဏိနေ[သံ ၁-၁၀၂]။ ပါဏိနေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ပါဏိနေသု ပတိဋ္ဌိတံ၊ယသဿိနံ ပဿတိ၊ ယသဿိနေ ပဿတိ၊ ယသဿိနေ ပတိဋ္ဌိတံ။မာတင်္ဂသ္မိံ ယသဿိနေ[ခု ၆-၆၁]။ ယသဿိနေသု ပတိဋ္ဌိတံ၊ ဝေရိနံ၊ ဝေရိနေပဿတိ။ ဝေရိနေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ဝေရိနေသု အဝေရိနော[ခု-၁-၄၂]။ ဒဏ္ဍိနံ၊ ဒဏ္ဍိနေ ပဿတိ၊ဒဏ္ဍိနေ၊ ဒဏ္ဍိနေသု ပတိဋ္ဌိတံ။ ဘောဂိနံ၊ ဘောဂိနေပဿတိ၊ ဘောဂိနေ၊ ဘောဂိနေသု ပတိဋ္ဌိတံ၊ ဣမိနာနယေန ပုလ္လိင်္ဂေ အနေကသတာနိ "သိခီ ကရီ" တိအာဒီနိ ဤကာရန္တပဒါနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ပဇ္ဇုန္နဂတိကမိဒံ လက္ခဏံ။ ဝါတိ ကိံ? ဝဇ္ဇဒဿိံ၊ ဝဇ္ဇဒဿိနော ပဿတိ။ ဝဇ္ဇဒဿိမှိ၊ဝဇ္ဇဒဿီသု ပတိဋ္ဌိတံ။
၄၅၄။ ပုဏ္ဏမာတော သ္မိံနော အာယေ ဂါထာယံ ။ ဂါထာဝိသယေ ပုဏ္ဏမာသဒ္ဒတော သ္မိံဝစနဿ အာယေဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ပုဏ္ဏမာယေဥပေါသထေ[ခု-၄-၃၉၂]။ ပုဏ္ဏမာယေ ယထာ စန္ဒော[ခု-၄-၃၂၀]။ ဂါထာယန္တိ ကိံ? ဝိသာခါပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ[ဥဒါန-ဋ္ဌ-၄၆]။
၄၅၅။ လဇ္ဇိတော တဗ္ဗဿ သဝိဘတ္တိကဿ တာယေ။ ဂါထာယံ လဇ္ဇိသဒ္ဒတော ပရဿ တဗ္ဗသဒ္ဒဿ သဝိဘတ္တိကဿ တာယေဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ လဇ္ဇိသဒ္ဒေန အလဇ္ဇိသဒ္ဒေါပိ ဂဟိတော။ အလဇ္ဇိတာယေလဇ္ဇန္တိ၊ လဇ္ဇိတာယေ န လဇ္ဇရေ[ခု-၁-၅၈]။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ အလဇ္ဇိတဗ္ဗလဇ္ဇိတဗ္ဗသဒ္ဒေဟိ သ္မိံ ဝစနံ ကတွာ တဿ တာယေအာဒေသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၇။)(စာ-၉၇) ကာတဗ္ဗော။ တတ္ထ အလဇ္ဇိတာယေတိ အလဇ္ဇိတဗ္ဗေ။ လဇ္ဇိတာယေတိ လဇ္ဇိတဗ္ဗေ။
၄၅၆။ ကိဿ ဝေ က။ ကိံ သဒ္ဒဿ ဝ ပစ္စယေ ပရေ က ဣတိ ရူပံ ဟောတိ။ ကွ နစ္စံ။ ကွ ဂီတံ[ဒီ-၃-၁၄၈]။ ကွ ဂတောသိ တွံ ဒေဝါနံပိယတိဿ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။
၄၅၇။ ထံ ဟံသျာဒီသု စ။ ကိံ သဒ္ဒဿ ထံဟံပစ္စယေသု သျာဒီသု ဝစနေသု ပရေသု ကဣတိ ရူပံ ဟောတိ။ ကထံ ဇာနေမု တံမယံ[ခု-၅-၁၄၂။ ခု-၆-၁၄၉]။ ကဟံ မံ ဒက္ခိဿတိ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ[ခု-၁-၄၇]။ ကေ တုမှေ။ ကံ တွံ အတ္ထဝသံဉတွာ[ခု-၆-၁၅၉]။ ကာ ဣတ္ထီ။ ကော ပကာရော ကထံ၊ ကံ ပကာရံ ကထံ၊ကေန ပကာရေန ကထံ ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ "ကော ပကာရော, ကံ ပကာရ" န္တိအာဒီနိ ကထံသဒ္ဒဿ အတ္ထဝါကျဝသေန ဥဒါဟရဏဝသေန စ ဂဟိတာနိ, န ကေဝလံ အတ္ထဝါကျဝသေန၊ ဧတ္ထ ဟိ "ကော ပကာရော ကထ" န္တိ အာဒိနာ ဝါကျေန ဧကက္ခဏေယေဝ ဒွေဒွေ ပယောဂါ ဒဿိတာ။ တထာ ဟိ ဧကေနောဒကဃဋေနအမ္ဗသေစနယတိနှာပနာဒိ ဘဝတိ။ အတြာယံ ပါဠိ "အမ္ဗော စ သိတ္တော သမဏော စ နှာပိတော။မယာ စ ပုညံ ပသုတံ အနပ္ပက" န္တိ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။ ဂရူ ပန ယထာ ဧကေနောဒကဃဋေန အမ္ဗသေစနဂရုသိနနာနိဘဝန္တီတိ ဥပမံ အာဟရန္တိ။
၄၅၈။ နပုံသကေ အံသိသု ဝါ။ ကိံ သဒ္ဒဿ နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ အံသိဣစ္စေတေသု ကဣတိ ရူပံ ဟောတိ ဝါ။ ကံစိတ္တံ။ကံ ရူပံ။ ကိံ စိတ္တံ၊ ကိံ ရူပံ။
၄၅၉။ ကော ဣတိ သမာသေ နာမေ။ သမာသဝိသယေ ကိံ သဒ္ဒဿ နာမသဒ္ဒေ ပရေ ကောဣတိ ရူပံ ဟောတိ ဝါ။ ကောနာမောပုရိသော။ ကိံနာမော ဝါ။ ကောနာမာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၈။)(စာ-၉၈) ဣတ္ထီ၊ ကိံနာမာ ဝါ။ ကောနာမံ ကုလံ၊ ကိံနာမံဝါ။ ကောနာမော တေ ဥပဇ္ဈာယော[ဝိ-၃-၁၃၁]။ သမာသေတိ ကိံ? ကာ နာမ အယံ ဣတ္ထီ။ နာမေတိ ကိံ? ကိံ ဂေါတ္တော တွံ။ ကိံ ပုရိသော။ ကံကုလံ။
၄၆၀။ ကု ဟိံ ဟံ ဟိဉ္စိ ဟိဉ္စနံ ြတတောထဒါစနံဒါသု။ ကိံ သဒ္ဒဿ ကု ဟောတိ ဟိံ ဟံဟိဉ္စိဟိဉ္စနံ တြတောထ ဒါစနံဒါ ဣစ္စေတေသု။ ကုဟိံ၊ ကုဟံ၊ကုဟိဉ္စိ၊ ကုဟိဉ္စနံ၊ ကုတြ၊ ကုတော၊ ကုတ္ထ၊ကုဒါစနံ၊ ကုဒါ။
၄၆၁။ သဗ္ဗဿေတဿတ္တံ တောထေသု ဝါ။ သဗ္ဗဿ ဧတသဒ္ဒဿ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ တောထေသု ပစ္စယေသု။ အတော၊ အတ္ထ။ ဧတ္တော၊ဧတ္ထ။
၄၆၂။ နိစ္စံ တြေ။ သဗ္ဗဿ ဧတသဒ္ဒဿ အကာရော ဟောတိ နိစ္စံ တြေပစ္စယေ ပရေ။ အတြ။
၄၆၃။ ဣဒဿိ ထံဒါနိဟတောဓေသု။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဣကာရော ဟောတိ ထံဒါနိဟတော ဓဣစ္စေတေသု။ ဣတ္ထံ၊ဣဒါနိ၊ ဣဟ၊ ဣတော၊ ဣဓ။
၄၆၄။ ဓုနာမှတ္တံ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ အတ္တံ ဟောတိ ဓုနာမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ အဓုနာ။
၄၆၅။ ရဟိမှေတ။ ဣဒံသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဧတာဒေသော ဟောတိ ရဟိမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ ဧတရဟိ။
၄၆၆။ အဝဏ္ဏန္တိတ္ထိယာ အာပစ္စယော။ အဝဏ္ဏန္တာ ဣတ္ထိလိင်္ဂတော အာပစ္စယော ဟောတိ။ ကညာ၊ သဒ္ဓါ၊ သာလာ၊သဗ္ဗာ၊ ယာ၊ သာ၊ ကာ၊ ကတရာ၊ သဗ္ဗညုတာ၊ ဇနတာ၊ဒေဝတာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၉၉။)(စာ-၉၉) ၄၆၇။ ဤ နဒါဒီဟိ ဝါ။ နဒါဒီဟိ ဝါ အနဒါဒီဟိ ဝါ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေဟိ ဤ ပစ္စယော ဟောတိ။ နဒီ၊ မဟီ၊ ကုမာရီတရုဏီ၊ သခီ၊ ဣတ္ထီ၊ ယက္ခီ၊ နာဂီ။
၄၆၈။ ဏဝဏိကဏန္တုဏေယျေဟိ ။ ဏဝဏိကဏန္တုဏေယျဣစ္စေတေဟိ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေဟိ ဤပစ္စယော ဟောတိ။ မာဏဝီ၊ ပဏ္ဍဝီ၊ နာဝိကီ၊ဂေါတမီ၊ ဂုဏဝတီ၊ သတိမတီ၊ ဝေနတေယျီ၊ ကောန္တေယျီ။
၄၆၉။ ပတျာဒိဘိက္ခာဒိရာဇာဒီဒန္တေဟိ ဣနီ။ ပတိအာဒီဟိ စ ဘိက္ခုအာဒီဟိ စ ရာဇာဒီဟိ ဤကာရန္တေဟိ စ ဣနီပစ္စယော ဟောတိ။ ဂဟပတာနီ၊ ဣသိနီ၊ကပိနီ၊ ကိမိနီ၊ အရိနီ၊ ဘိက္ခုနီ၊ ပရစိတ္တဝိဒုနီ၊ဥတုနီ၊ ရာဇိနီ၊ ယက္ခိနီ၊ နာဂိနီ၊ ခတ္တိယာနီ၊သာကိယာနီ၊ အရညာနီ၊ ပေါက္ခရဏီ၊ သီဟိနီ၊တာပသိနီ၊ ဒဏ္ဍိနီ၊ ဘောဂိနီ၊ သုခိနီ၊ သိခိနီ၊ဟတ္ထိနီ၊ မေဓာဝိနီ၊ တပဿိနီ၊ ပိယဘာဏိနီ၊အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၄၇၀။ ဣဒ္ဓိမန္တုတော စ။ ဣတ္ထိယံဝတ္တမာနာ ဣဒ္ဓိမန္တုသဒ္ဒတော စ ဣနီပစ္စယော ဟောတိ။ ဣဒ္ဓိမန္တနီ၊ဣဒ္ဓိမန္တိနိယော။
၄၇၁။ န္တုဿ တော ဤကာရေ။ န္တုပစ္စယဿ သဗ္ဗဿေဝ တကာရော ဟောတိ ဤကာရေ ပရေ။ ဂုဏဝတီ၊ သတိမတီ၊ စက္ခုမတီ၊ဘိက္ခုနီ၊ ဘာဝိတိန္ဒြိယာ[ခု-၂-၄၀၀]။ ဣတ္ထီ သိယာ ရူပဝတီ[ခု-၅-၅၀]။ ဣဒ္ဓိမတီ၊ မဟတီ နင်္ဂလသီသာ[သံ-၁-၁၀၅]။ ဂုရူ ပန ဝိကပ္ပေန န္တုပစ္စယဿ တကာရတ္တမိစ္ဆန္တိ၊ တေသံ မတေ "ဂုဏဝတီ၊ ဂုဏဝန္တီ၊ ကုလဝတီ၊ ကုလဝန္တီ၊သတိမတီ၊ သတိမန္တီ၊ မဟတီ၊ မဟန္တီ"တိအာဒီနိ ရူပါနိ ဘဝန္တိ၊ တေသု ဂုဏဝန္တီပကာရာနိသာသနေ အပ္ပသိဒ္ဓါနိ။
၄၇၂။ ဘဝန္တဿ ဘောတ။ ဘဝန္တဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘောတဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဤကာရေ ဣတ္ထိဂတေ ပရေ။ ဘောတိ အယျေ၊ဘောတိ ကညေ၊ ဘောတိ ခရာဒိယေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၀။)(စာ-၁၀၀) ၄၇၃။ ဘော ဂေ။ ဘဝန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘော ဟောတိ ဂေ ပရေ။ ဘော ပုရိသ၊ဘော အဂ္ဂိ။
၄၇၄။ အထဝေကဗဟွတ္ထေသု ဘော နိပါတော။ အထ ဝါ ဧကဗဟွတ္ထေသု ဘောဣတိ နိပါတော ပတတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ဘော ပုရိသ တွံ ပတိဋ္ဌ၊ ဘော ပုရိသာ တုမှေ ပတိဋ္ဌထ၊ဘော စိတ္တ၊ ဘော စိတ္တာနိ။ ဧဝံ သော ပုရိသ ဇာနာဟိ[ခု-၁-၄၉]။ သော တေ ပုရိသေ အာဟ "ဘော တုမှေ မံ မာရေန္တာ ရညော ဒဿေတွာဝမာရေထာ"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ-၁-၄၆၄]။ ဘော ယက္ခာ၊ ဘောဓုတ္တာ။ ဥမ္မုဇ္ဇ ဘောပုထုသိလေ[သံ-၂-၄၉၉]။ ဂစ္ဆထ ဘော ဃရဏိယော[ခု-၆-၂၄၇]။ ဓမ္မာလပနေ ဘောသဒ္ဒေါ ဧကဝစနန္တော "အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံဝတ ဘော" တိ[ဒီ-၂-၁၀၇၊ ဝိ-၂-၃၀]။
၄၇၅။ မတန္တရေ အကာရပိတာဒီနမာ။ ဂရူနံ မတန္တရေ အကာရော စ ပိတာဒီနမန္တော စ အာကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ ဂေ ပရေ။ ဘော ပုရိသာ တွံ တိဋ္ဌ၊ ဘော ပိတာ၊ ဘောဘာတာ၊ ဘောတိ မာတာ၊ ဘော သတ္ထာ ဣစ္စာဒိ။
၄၇၆။ သော ရဿံ ဝါ။ ဂရူနံ မတန္တရေ သောအာဒေသဘူတော အာကာရော ရဿမာပဇ္ဇတိ ဝါ ဂေ ပရေ။ ဘောရာဇ၊ ဘော ရာဇာ၊ ဘောအတ္တ၊ ဘော အတ္တာ၊ ဘော သတ္ထ၊ ဘော သတ္ထာ ဣစ္စာဒီနိမတန္တရေဧကဝစနဝသေန ဝုတ္တာနိ။
၄၇၇။ ပဈလာ နိစ္စံ။ ပဈလဣစ္စေတေ ဝဏ္ဏာ နိစ္စံ ရဿမာပဇ္ဇန္တိ ဂေ ပရေ။ ဘောတိ ဣတ္ထိ၊ ဘောတိ ဝဓု၊ဖုဿတိ ဝရဝဏ္ဏာဘေ[ခု-၆-၃၁၂]၊ ဘော ဒဏ္ဍိ၊ သယမ္ဘု။
၄၇၈။ ရာဇာဒိသတ္ထာဒိတော ဂဿတ္တံ။ ရာဇာဒိတော သတ္ထုအာဒိတော စ ဂဿ အတ္တံ ဟောတိ နိစ္စံ။ ဓမ္မဉ္စရ မဟာရာဇ[ခု-၆-၄]။ န ရာဇ ကပဏော ဟောမိ[ခု-၆-၅၃]။ ဘော အတ္တ၊ ဘော သတ္ထ၊ ဘောပိတ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၁။)(စာ-၁၀၁) ၄၇၉။ ဗြဟ္မာဒိကတ္တာဒိတော ဝါ။ ြဗဟ္မာဒိတော ကတ္တုအာဒိတော စ ဂဿ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ ဘော ဗြဟ္မ၊ ဘော သခ၊ ဘော ကတ္တ၊ဘော ခတ္တ၊ ဝါတိ ကိံ? ဓမ္မံ ပဏီတံ မနုဇေသု ဗြဟ္မေ[ဒီ-၂-၃၄၊ မ-၁၂၆၆၊ မ-၂-၂၉၃၊ သံ-၁-၁၄၀၊ ဝိ-၃-၁၀]။ ပရိဗ္ဗဇ မဟာဗြဟ္မေ[ခု-၅-၉၇]။ ဟရေ သခါ ကိဿ နု မံ ဇဟာသိ[ခု-၅-၁၄၈]။ ဥဋ္ဌေဟိ ကတ္တေ[ခု-၆-၃၁၅]။ တေန ဟိ ခတ္တေ[ဒီ-၁-၁၀၅]။ ခတ္တာတိ စေတ္ထ သဗ္ဗကမ္မိကော အမစ္စော။ ကတ္တာတိ စ ခတ္တာတိ စ ဥဘယမ္ပေတံ အနတ္ထန္တရံ။
၄၈၀။ မတန္တရေ ဘဝန္တဿ ဘောန္တဘန္တေဘောန္တော ဘဒ္ဒေ ဂေ ဂလောပေါ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဘဝန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘောန္တဘန္တေဘောန္တော ဘဒ္ဒေ ဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ဂေ ပရေ၊ ဂဿ စ လောပေါ ဟောတိ။ ဘောန္တ၊ ဘန္တေ၊ဘောန္တော၊ ဘဒ္ဒေ။
၄၈၁။ ဘောန္တီတိ အပ္ပသိဒ္ဓံ။ ဣမသ္မိံ ဘဂဝတောပါဝ စနေ တေသု စတူသု ရူပေသု ဘောန္တဣတိ ရူပံ အပ္ပသိဒ္ဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၄၈၂။ ဘန္တေဘဒ္ဒေတိ ဧကပုထုဝစနန္တမဗျယံ ။ ဘန္တေ,ဘဒ္ဒေတိ ပဒဒွယံ "အာဝုသော" တိ ပဒံ ဝိယ ဧကဝစနန္တံ ပုထုဝစနန္တဉ္စ အဗျယံဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဟိ ဘန္တေ[ဝိ-၄-၂၄]။ သော တေ ဘိက္ခူ ခမာပေသိ "ခမထ ဘန္တေ" တိ။ တွံ ဘဒ္ဒေ မဟေသိ၊ ဘဒ္ဒေ တုမှေ ဂစ္ဆထ။
၄၈၃။ အယျတော အာလပနေကဝစနဗဟုဝစနာနမောဝါ။ အယျသဒ္ဒတော ပရေသံ အာလပနေကဝစနဗဟုဝစနာနံ ဩကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဘော အယျောတွံ ဂစ္ဆ၊ ဘဝန္တော အယျော တုမှေ ဂစ္ဆထ၊ မာယျောဧဝရူပ မကာသိ၊ ဧထယျော ရာဇဝသတိံ[ခု-၆-၂၉၀]။ ဝါတိ ကိံ? ဘော အယျ၊ ဘဝန္တော အယျာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၂။)(စာ-၁၀၂) ၄၈၄။ သဝိဘတ္တိကဿ ဘောန္တော ပစ္စတ္တာလပနတ္ထေ ယောသု။ ဘဝန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ ဘောန္တောဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါပစ္စတ္တာလပနတ္ထေ ဝတ္တ မာနာသု ယောသု ဝိဘတ္တီသု၊ အပ္ပသဒ္ဒါဘောန္တောဟောန္တု[ဒီ-၁-၁၆၇]။ ဧဝံ ပစ္စတ္တဝစနတ္ထေ၊ မာ ဘောန္တောသဒ္ဒမကတ္ထ[ဒီ-၁-၁၆၇]။ ဣမံ ဘောန္တော နိသာမေထ[ခု-၁-၃၄၀]။ ဧဝံ အာလပနတ္ထေ၊ ဝါတိ ကိံ? ဧတေ ဘဝန္တော အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဘဝန္တော တုမှေဧထ။
၄၈၅။ နာသ္မာသေသု ဘောတာဘောတော။ ဘဝန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သဝိဘတ္တိကဿ ဘောတာဘောတောဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ နာသ္မာသဣစ္စေတာသု ဝိဘတ္တီသု။ ဘောတာဂေါတမေန[ဝိ-၁-၇]။ ဘောတာ နိဿရတိ။ ကစ္စိ နု ဘောတောကုသလံ[ခု-၅-၃၂၇၊ ခု-၆-၇၇]။ ဘောတော ပရိဂ္ဂဟော။ ဝါတိ ကိံ? ဘဝန္တေန၊ ဘဝတာ၊ ဘဝန္တဿ၊ ဘဝတော။
၄၈၆။ မတန္တရေ ဝဿောဘာဝေါ ကွစိ ယောသု။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဘဝန္တသဒ္ဒဿ ဝကာရဿ ဩဘာဝေါ ဟောတိ ကွစိ ယောသု။ ဘောန္တော တုမှေ တိဋ္ဌထ၊ ဘောန္တောပဿတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ဘဝန္တာ ဣမာနိ တီဏိ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိစေ၊ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။
၄၈၇။ ဘဒ္ဒန္တဿ ဝါ ဘဒန္တေ ဂေ။ ဘဒ္ဒန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘဒန္တေဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဂေ ပရေ။ အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ[ခု-၂-၃၀၀]။ ပဉ္စ ပဏ္ဍိတာ မယံ ဘဒန္တေ[ခု-၅-၃၂၂]။ ဝါတိ ကိံ? ဟေ သဒ္ဒန္တေ။
၄၈၈။ မတန္တရေ ဘဒန္တဘန္တေ ယောသု စ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဘဒ္ဒန္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘဒန္တဘန္တေဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ ကွစိ ဂေ ပရေ ယောသု စ၊ ဘဒန္တ၊ ဘန္တေ။ ကွစီတိ ကိံ? ဘဒ္ဒန္တ၊ ဘဒ္ဒန္တာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၃။)(စာ-၁၀၃) ၄၈၉။ သဒ္ဒနိဒ္ဒေသောဝ အတ္ထနိဒ္ဒေသော။ ကွစိ အတ္ထဿ နိဒ္ဒေသော သဒ္ဒဿ နိဒ္ဒေသောဝိယ ပေါရာဏေဟိ ကတော။ သေယျထိဒံ? ဘဂဝါတိ ဝစနံ သေဋ္ဌံ[ဒီ-ဋ္ဌ-၁၊ ၃၄။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၃]။ ဝုစ္စတီတိ ဝစနံ၊ အတ္ထော[ဝိသုဒ္ဓိ ဋီ ၁-၂၅၁]။ ဘဂဝါတိ အတ္ထော၊ သေဋ္ဌောတိအတ္ထော[ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၂၅၁]။ ကွစီတိ ကိံ? တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဒေဝိန္ဒောဧတဒဗြဝိ[ခု ၆-၃၆၆]။
၄၉၀။ အတ္ထနိဒ္ဒေသောဝ သဒ္ဒနိဒ္ဒေသော။ ကွစိ သဒ္ဒဿ နိဒ္ဒေသော အတ္ထနိဒ္ဒေသော ဝိယအက္ခရစိန္တကေဟိ ကတော, န အဓုနာ အမှေဟေဝ။ ယထာ "တုမှမှာကံ တယိမယီ" တိ။
၄၉၁။ အမှတုမှာနံ တောမှိ မမတဝ။ သဗ္ဗေသံ အမှတုမှ သဒ္ဒါနံ တောမှိ ပစ္စယေ ပရေ နိစ္စံ မမတဝဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ။ မမတော အပေတိ၊တဝတော အပေတိ၊ မမတော ဥတ္တရိတရော နတ္ထိ။ တဝတောအယံ အဓိကော။ တဝတော အယံ ဟီနော။ အတြာယံ ပါဠိ "ဣဒ္ဓိယာ ဣတ္ထိမာပေတိ၊ မမတောပိသုရူပိနိ" န္တိ[ခု ၄-၂၅၅]။ ဧတ္ထ စ "မမတော" တိ ပါဠိဂတိဒဿနေန အဒိဋ္ဌဿပိ "တဝတော" တိ ပဒဿ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ဒိဋ္ဌေန နယေန အဒိဋ္ဌဿပိ တဂ္ဂတိကဿ နယဿနယညူဟိ ဝိညူဟိ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ တောမှီတိ ကိံ? မယာ အပေတိ၊ တယာ အပေတိ၊ မယာ အဓိကောနတ္ထိ၊ တယာ အယံ ဟီနော။
၄၉၂။ တွာဒယော ဧကဗဝှတ္ထေသု ဝိဘတ္တိသညာ။ တောအာဒယော ပစ္စယော ဒါစနံပရိယန္တာ ဧကတ္ထေ စ ဗဟွတ္ထေ စယထာရဟံ ဝတ္တမာနာ ဝိဘတ္တိသညာ ဘဝန္တိ။ သဗ္ဗတော၊ယတော၊ တတော၊ ကုတော၊ အတော၊ ဣတော၊ သဗ္ဗဒါ၊ယဒါ၊ တဒါ၊ ဣဓ၊ ဣဒါနိ ဣစ္စေဝမာဒီနိ။
၄၉၃။ တတိယာပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီယတ္ထေသုတော ကွစိ။ အနိစ္စတော၊ ဒုက္ခတော၊ ရောဂတော၊ ဣစ္စာဒီနိတတိယတ္ထေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၄။)(စာ-၁၀၄) ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကောတိစ[ဒီ ၁-၁၁၃]။ နာဿုဓ ကောစိ ဘောဂါနံ ဥပဃာတောအာဂစ္ဆတိ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အဂ္ဂိတောဝါတိ[အံ ၂-၁၅၂] စ ဣစ္စာဒီနိ ပဉ္စမီယတ္ထေ၊န စာဟမေတံ ဣစ္ဆာမိ၊ ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာ[ခု ၆-၂၀၃]။ ဧဝံ ဆဋ္ဌီယတ္ထေ။ ပရဿ ဒါနပစ္စယာတိအတ္ထော။ ဧကတော၊ ပုရိတော၊ ပစ္ဆတော၊ ပဿတော၊ပိဋ္ဌိတော၊ ပါဒတော၊ သီသတော၊ မူလတော၊ ဟေဋ္ဌတော၊ဣစ္စာဒီနိ သတ္တမီယတ္ထေ။ သဗ္ဗတော၊ ကတရတော၊ယတော၊ တတော၊ ဣစ္စာဒီနိ ယထာရဟံ တတိယာပဉ္စမီသတ္တမီယတ္ထေသုဝတ္တန္တိ။ ကွစီတိ ကိံ? သဗ္ဗေန၊ သဗ္ဗသ္မာ၊ သဗ္ဗသ္မိံ။
၄၉၄။ သတ္တမိယာ တြထ သဗ္ဗနာမတော။ သဗ္ဗတြ၊ သဗ္ဗတ္ထ၊ သဗ္ဗသ္မိံဝါ၊ ယတြ၊ ယတ္ထ၊ တတြ၊ တတ္ထ၊ အမုတြ၊ အမုတ္ထ။
၄၉၅။ ယမှာ ပဌမတေ္ထ။ တြထပစ္စယာ ပဌမာယ ဝိဘတ္တိယာ အတ္ထေ ယသဒ္ဒတော ပရာ ဟောန္တိ ကွစိ၊ ယတြဟိ နာမ သာဝကောပိ[သံ ၁-၄၅၂။ ဝိ ၁-၁၄၅]။ ယတ္ထ ဧတာဒိသော သတ္ထာ[ဒီ ၂-၁၂၉]။ ကွစီတိ ကိံ? ယော ဟိ နာမ၊ ယော ဧတာဒိသော။
၄၉၆။ ဣတိနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ တော။ ဣတိသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ ပဌမတ္ထေကွစိ တောပစ္စယော ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌိစရိတာရူပံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တိ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။ သုဘတော နံ မညတိ ဗာလော[ခု ၁-၃၀၈]။ အနိစ္စတော ဝိပဿန္တိ[အဘိ ၈-၁၃၄]။ တတ္ထ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆန္တီတိ အတ္တာတိ ဂဏှန္တိ။ဧသ နယော ဣတရတြာပိ။
၄၉၇။ ယတေဟိ ပစ္စတ္တဝစနဿ တော နိဒါနာဒီသု။ နိဒါနသဒ္ဒါဒီသု ပရေသု ယတသဒ္ဒေဟိ ပရဿ ပစ္စတ္တဝစနဿ ကွစိ တောအာဒေသော ဟောတိ။ ယတောနိဒါနံ[ခု ၁-၃၂၁]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၅။)(စာ-၁၀၅) သော တတောနိဒါနံ[မ ၁-၁၈၆]။ ယတွာဓိကရဏမေနံ[ဒီ ၁-၆၆။ မ ၁-၃၃၆၊၃၄၀။ မ ၃-၁၃၊၅၃။ အဘိ ၁-၂၆၁]။ ကွစီတိ ကိံ? ယံနိဒါနံ။
၄၉၈။ ကိံ သဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ သ္မိံ သေသု။ ကိသ္မိံ မေ သိဝယော ကုဒ္ဓါ[ခု ၆-၃၁၅]။ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော[ခု ၆-၃၀၃]။
၄၉၉။ သတ္တမိယာ ဝ ကိံမှာ။ ကိံ သဒ္ဒတော ဝပစ္စယော ဟောတိ ကွစိ သတ္တမျတ္ထေ။ကွ နစ္စံ၊ ကွ ဂီတံ[ဒီ ၃-၁၄၈]။ ကွ ဂတောသိ တွံ ဒေဝါနံပိယတိဿ။
၅၀၀။ ဟိံ ဟံဟိဉ္စနံဟိဉ္စိ။ ကုဟိံ၊ ကုဟံ၊ ကုဟိဉ္စနံ၊ ကုဟိဉ္စိ။ "ကိသ္မိံ မေ သိဝယော ကုဒ္ဓါ" တိ[ခု ၆-၃၁၅] ဧတ္ထ န ဟောတိ။
၅၀၁။ တတော ဟိံ ဟံ။ တတိံ၊ တဟံ၊ တသ္မိံ ဝါ။
၅၀၂။ သဗ္ဗသ္မာ ဓိ။ သဗ္ဗဓိ၊ သဗ္ဗသ္မိံ ဝါ။
၅၀၃။ ဣဒတော ဟဓာ။ ဣဟ၊ ဣဓ၊ ဣမသ္မိံ ဝါ။
၅၀၄။ ယသ္မာ ဟိံ။ ယဟိံ ၊ ယသ္မိံ၊ ယေသု ဝါ။
၅၀၅။ ကိံ သဗ္ဗညေကယကုဟိ ကာလေ ဒါဒါစနံ။
ကာလေ ဝတ္တဗ္ဗေ ကွစိ သတ္တမီယတ္ထေ ကိံ သဗ္ဗ အည ဧက ယ ကုဣစ္စေတေဟိ သဒ္ဒေဟိ ဒါဒါစနံဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ယထာရဟံ၊ကဒါ၊ သဗ္ဗဒါ၊ အညဒါ၊ ဧကဒါ၊ ယဒါ၊ ကုဒါ၊ ကုဒါစနံ၊မာ ဝေါ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ၊ အဒ္ဒသာမ ကုဒါစနံ[ခု ၅-၈၀]။ တံ ကုဒါဿု ဘဝိဿတိ[ခု ၆-၁၆၁]။
၅၀၆။ တမှာ ဒါဒါနိ။ တဒါ၊ တဒါနိ။
၅၀၇။ ဣဒတော ရဟိဓုနာဒါနိ။ ဧတရဟိ၊ အဓုနာ၊ ဣဒါနိ၊ ကေစိ ပန ဂရု "ယဒါ တဒါ သဒါ ဣဒါနီ"တိ ဣမေဟိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၆။)(စာ-၁၀၆) စတူဟိ ပဒေဟိ သဒ္ဓိံ ပစ္စေကံ "ကာလေ" တိ ပဒံ ယောဇေတွာ ဝဒန္တိ "ယဒါ ကာလေ" တိ အာဒိနာ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ဒါဒါနိပစ္စယာနံ ကာလဝါစကတ္တာ, "ယသ္မိံ ကာလေ"တိ ဝုတ္တသဒိသတာပဇ္ဇနတော စ သာဋ္ဌကထေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ တာဒိသဿ နယဿ အဒဿနတော စ။ ဝေဝစနနယော ပန အာဟစ္စဘာသိတေ ဒိဿတိ "အပ္ပံ ဝဿသတံ အာယု၊ ဣဒါနေတရဟိ ဝိဇ္ဇတီ"တိ[ခု ၄-၃၈၁]။ တထာ "ယသ္မာ တသ္မာ" တိ ပဒေဟိပိ သဒ္ဓိံ ပစ္စေကံ "ကာရဏာ" တိ ပဒံ ယောဇေတွာ ဝဒန္တိ "ယသ္မာ ကာရဏာ"တိ အာဒီနိ၊ တမ္ပိ န ဂဟေတဗ္ဗံ, "ယသ္မာ တသ္မာ ကသ္မာ"တိ နိပါတပဒေဟေဝ ကာရဏတ္ထဿ ပကာသိတတ္တာ, ပါဠိယံ ပေါရာဏဋ္ဌကထာဒီသု စ တာဒိသဿ နယဿ လောကဝေါဟာရဝသေန အာဂတဿ အဒဿနတော စ။ တသ္မာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ တာဒိသဿ ဒဿနံ ဝိညူနံ အပ္ပမာဏံ။ ဧဝဥှိ အဋ္ဌကထာဒီသု ဒိဿတိ "ယသ္မာတိ ယံကာရဏာ၊ ယသ္မာတိ ယေန ကာရဏေန၊ တသ္မာတိ တံကာရဏာ၊ တသ္မာတိ တေန ကာရဏေန၊ ကသ္မာတိ ကိံ ကာရဏာ၊ ကသ္မာတိ ကေန ကာရဏေန" ဣတိဝါ။ "ကိံ ကာရဏံ" ဣစ္စပိ နေတ္တိအာဒီသုဒိဿတိ "တတ္ထ ကိံကာရဏံ ယံ တဏှာစရိတောဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာဘိညာယ ခိပ္ပါယိညာယစ နိယျတီ"တိ။ ယဒါ ပန ပရမတ္ထဝိသယေအဝိဇ္ဇာဒိကာရဏံ ကထေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တဒါ တသ္မာကာရဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တတော ဟေတုတောတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဟိ ဣမမေဝတ္ထံ သန္ဓာယ "တသ္မာ ကာရဏာ"တိ ဝုတ္တိဋ္ဌာနမ္ပိ ဒိဿတိ၊ တံ ဌာနမ္ပိမယံ န ဒဿေမ။ ယေ ယေ ဝိစက္ခဏာ ဝိညုဇာတိကာ နယဂ္ဂဟဏေပဋိဗလာ၊ တေ တေ တံ ဌာနံ ပရိယေသန္တု။ ဣတိ လောကဝေါဟာရဝိသယေ "ယသ္မာ ကာရဏာ" တိအာဒီနိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ပရမတ္ထဝိသယေပန ဝုတ္တပ္ပကာရမတ္ထံ ပဋိစ္စ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အယံနီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၇။)(စာ-၁၀၇) ၅၀၈။ သဗ္ဗဿ ဒါမှိ သော ဝါ။ သဗ္ဗဣစ္စေတဿ သကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဒါမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ သဒါ ရမတိ ပဏ္ဍိတော[ခု ၁-၂၄]။ ဝါတိကိံ? သဗ္ဗဒါ သီလသမ္ပန္နော[သံ ၁-၅၁]။ အတြိဒံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကတ္ထစိ ပရိတ္တပေါတ္ထကေ "သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန, သဗ္ဗဓမ္မာနုဘာဝေန, သဗ္ဗသံဃာနုဘာဝေန သဗ္ဗဒါ သဒါ သောတ္ထိဘဝန္တု တေ"တိ ပါဌော ဒိဿတိ၊ သောအယုတ္တော။ န ဟိ "သဗ္ဗဒါ" တိ ပဒေန သဒ္ဓိံ "သဒါ" တိ ပဒံ "သဒါ" တိ ပဒေန စ "သဗ္ဗဒါ"တိ ပဒံ သမာဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ "သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ" တိ ပဒမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။
ဧတ္ထ သိယာ "နနု စ ဘော ယထာ 'အပ္ပံ ဝဿသတံ အာယု၊ ဣဒါနေတရဟိ ဝိဇ္ဇတီ' တိ[ခု ၄-၃၈၁] ပါဠိယံ ဣဒါနိ ဧတရဟိသဒ္ဒါနံ သမာနတ္ထနမ္ပိဝေဝစနဘာဝေန သမာဂမော ဒိဿတိ၊ တထာ သဗ္ဗဒါသဒါသဒ္ဒါနမ္ပိ ဝေဝစနဘာဝေနသမာဂမော ဟောတိယေဝါ"တိ? တန္န, တာဒိသဿ နယဿ အာစရိယေဟိ ဝိစာရိတပေါတ္ထကေသုအယုတ္တိတော, ဂါထာပါဒဿ စ အဓိကက္ခရတ္တာ။
ဧတ္ထ ပန ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။တတ္ထ ဟိ ဒါသဒ္ဒဝဇ္ဇိတော ကေဝလော သဗ္ဗသဒ္ဒေါ ပေယျာလနယဝသေန ဝုတ္တောတိဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ပေါရာဏပေါတ္ထကေ "သဗ္ဗသံဃာနုဘာဝေန သဗ္ဗ သဒါ သောတ္ထိဘဝန္တု တေ" တိ ဝိဂတဒါသဒ္ဒေါ သဗ္ဗသဒ္ဒေါ ဒိဿတိ။ ဧဝံဘူတေန သဗ္ဗသဒ္ဒပေယျာလေန "ယံကိဉ္စိ ရတနံ လောကေ" တိအာဒိပဒဝတီနံ တိဏ္ဏံ ဂါထာနံ စတုတ္ထပါဒဋ္ဌာနေ "သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ" တိ ပဒံ ဝိယ "ဘဝတု သဗ္ဗမင်္ဂလ" န္တိ ဂါထာ တိဓာ ကတွာ "သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနုဘာဝေနာ" တိအာဒီသု ပဒေသု ဧကေကဿ ပါဒဿ အဝသာနေစတုတ္ထပါဒဋ္ဌာနေ "သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ" တိ ပဒံ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ "သဗ္ဗ သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ" တိပါဌံ ဝဒိံသု ဂရူ။ တထာ ဟိ ဧတ္ထ အဝိဘတ္တိကေန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၈။)(စာ-၁၀၈) သဗ္ဗသဒ္ဒေန ပေယျာလနယော နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊တေန "သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ"တိ ဣဒံ ပဒံ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဉာယတိ။ယေ ပန ဧဝရူပံ နယံ အစိန္တေတွာ ဧတ္ထ အက္ခရံ ပတိတန္တိမညမာနာ ဒါသဒ္ဒံ ပက္ခိပိတွာ "သဗ္ဗဒါ သဒါ သောတ္ထိ ဘဝန္တု တေ"တိ ပဌန္တိ၊ တေသံ သော ပါဌော န ဂဟေတဗ္ဗော၊ယထာ ဝိတ္ထာရိတနယောယေဝ ပါဌော ဥစ္စာရေတဗ္ဗော။
တတ္ထ ပေယျာလနယောတိ ဝိတ္ထာရနယော။ ဧတ္ထ ဌတွာ တိဝိဓော ပေယျာလနယောဝတ္တဗ္ဗော အာဒိဉ္စေဝ အဝသာနဉ္စ ပဒက္ခရံ ဂဟေတွာမဇ္ဈေ မုဉ္စိတွာ ဣတိသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ပေယျာလော စ အာဒိသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ပေယျာလောစ သဗ္ဗသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော ပေယျာလောစာတိ။ ဧတ္ထ ပန သောတူနံ သုခဂ္ဂဟဏတ္တံ ပယောဂံရစယိတွာ ဒဿေဿာမ၊ သေယျထိဒံ? ယော ပဋိသန္ဓိပညာယ ပညဝါ အာတာပီ နိပကောဟုတွာ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ သမာဓိဉ္စေဝ ဝိပဿနဉ္စဘာဝေတိ၊ သော တဏှာဇဋံ ဆိန္ဒိတွာ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တောဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ "သီလေ ပတိဋ္ဌာယ။ပ။ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ" န္တိ[သံ ၁-၁၃]။ ဧတ္ထ အာဟသဒ္ဒေါ ဣတိသဒ္ဒေန သဟ ယောဇေတဗ္ဗော "ဣတိအာဟာ"တိ၊ အယံ မဇ္ဈေ မုဉ္စိတွာ အာဒိအန္တဉ္စ ဂဟေတွာ ဣတိသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော ပေယျာလော နာမ။ ယတ္ထ ပန ဧဝံ အနိဒ္ဒိသိတွာတေနာဟ ဘဂဝါ "သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ"တိ အာဒိ။ ဧဝံ ပစ္စတ္တဝစနယုတ္တေန အာဒိသဒ္ဒေန ဝိတ္ထာရနယော ဒဿိတော၊အယံ အာဒိသဒ္ဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော ပေယျာလော နာမ။ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒမတ္တဿ အဘာဝတော အာဟသဒ္ဒေါ ဣတိသဒ္ဒေန သဟ သမ္ဗန္ဓံ န လဘတိ "ဣတိ အာဟာ"တိ၊ တထာ အာဟသဒ္ဒေါ အာဒိသဒ္ဒဿ ဥပယောဂဝသေန အဝုတ္တတ္တာ ဣတိ အာဒိသဒ္ဒေန သဟာပိ သမ္ဗန္ဓံ န လဘတိ "ဣတိအာဒိမာဟာ" တိ၊ တသ္မာ "တေနာဟ ဘဂဝါ" တိ ပဒံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ "သီလေ ပတိဋ္ဌာယာတိအာဒီ"တိ အာဒိသဒ္ဒေန သဟ ဣတိသဒ္ဒေန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၀၉။)(စာ-၁၀၉) ပကာသေတဗ္ဗာ "သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ" န္တိ ပဒပရိယောသာနာ ဂါထာ ပရိပုဏ္ဏံကတွာ ဒဿိတာ ဘဝတိ။ သဗ္ဗသဒ္ဒပေယျာလော ပန ဝုတ္တောယေဝ။
မဇ္ဈေပေယျာလကော စေဝံ၊ အာဒိပေယျာလမေဝစ။ သဗ္ဗပေယျာလကော စာတိ၊ ပေယျာလာ တိဝိဓာသိယုံ။ အယမ္ပိ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၅၀၉။ အဝဏ္ဏော ယမှိ လောပံ။ အဝဏ္ဏော ယပစ္စယေ ပရေ လောပမာပဇ္ဇတိ၊ ဗာဟုဿစ္စံ၊ပဏ္ဍိစ္စံ၊ ဝေပုလ္လံ၊ က ာရုညံ၊ ကောသလ္လံ၊ သာမညံ၊သောဟဇ္ဇံ။
၅၁၀။ ပသ္တဿ သတ္ထော နိစ္စံ။ ပသ္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သတ္ထာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ၊ အယံ ဝုတ္တိ၊ အယံ ပနာဓိပ္ပါယဝိညာပိကာ အနုဝုတ္တိ၊ "သံသ ပသံသနေ" တိ ဓာတုတော ပရဿ ကမ္မနိ ဝိဟိတဿ တပစ္စယဿ ဝသေန သမ္ဘူတဿ ပသ္တသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သတ္ထာ- ဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ။သံသိယတိ ပသံသိယတိ သော ဇနေတီတိ သတ္ထော၊ ဧဝံ ပသတ္ထော။ ဧတ္ထ စ "သတ္ထော ပသတ္ထော"တိ ဣမာနိ "တက္ကော ဝိဘတ္တော"တိ[အဘိ ၁-၁၈] ပဒါနိဝိယ "စာရော ဝိစာရော"တိ[အဘိ ၁-၁၈] ပဒါနိ ဝိယ စ အနုပသဂ္ဂသောပသဂ္ဂမတ္တေန သဝိသေသာနိ၊အတ္ထတော ပန နိန္နာနာကရဏာနီတိ အဝဂန္တဗ္ဗံ။ ပသ္တဿာတိ ကိံ? ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနဠီကတာ[အံ ၁-၃၄၈]။ ဥဒ္ဓတ္တေ အရုဏေ[ဝိ ၃-၄၀၁။ အံ ၃-၄၄။ ခု ၁-၁၃၈]။
၅၁၁။ သတ္ထဿ သော တမေ။ သတ္ထသဒ္ဒဿ ပသတ္ထဝါစကဿ သကာရာဒေသော ဟောတိ တမပစ္စယေ ပရေ။ အယဉ္စ သတ္ထော အယဉ္စသတ္ထော၊ အယမိမေသံ ဝိသေသေန သတ္ထောတိ သတ္တမော၊ ပသတ္ထတရောတိ အတ္ထော။ တထာဟိ သတ္တမသဒ္ဒေါ အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေနသင်္ချာပူရဏတ္ထေ သာဓုဇနေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၀။)(စာ-၁၁၀) စ ဒိဿတိ။ သတ္တမံ ဣသိသတ္တမော[အဘိ-ဋ္ဌ ၃-၃၄၁]။ ဧတ္ထ စ သတ္တမန္တိ သင်္ချာ ပူရဏတ္ထဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ ဣသိသတ္တမောတိ ဣဒံ ပန သင်္ချာ ပူရဏတ္ထဝသေနစေဝ ပသတ္ထကရပုဂ္ဂလသင်္ခါတသာဓုဇနဝသေန စ ဝုတ္တန္တိဝတ္တဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ပဋ္ဌာနံ နာမ ပကရဏံ ဓမ္မသင်္ဂဏီအာဒီနိဥပါဒါယ သတ္တမံ ဟောတိ။ သကျသီဟောပိ ဘဂဝါဝိပဿီအာဒယော ဥပါဒါယ သတ္တမော ဟောတိ၊ ပသတ္ထတရပုဂ္ဂလဘာဝေနပန သတ္တမောတိ ဝုစ္စတိ။ တထာဟိ အဘိဓမ္မဋီကာယံ ဣဒံ ဝုတ္တံ "ဣသိသတ္တမောတိ စတုသစ္စာဝဗောဓဂတိယာ ဣသယောတိ သင်္ခံ ဂတာနံသတံ ပသတ္ထာနံ ဣသီနံ အတိသယေန သတ္ထော ပသတ္ထောတိအတ္ထော။ ဝိပဿီအာဒယော စ ဥပါဒါယ ဘဂဝါ သတ္တမောတိဝုတ္တော"တိ[မူလဋီ ၃-၁၆၆။ (သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၈၄ ပိဋ္ဌေပိ]။ ဧတ္ထ စ "စတုသစ္စာဝဗောဓဂတိယာ"တိ ဣဒံ သဒ္ဒသတ္ထနယေန "ဣသ ဂတိယ" န္တိ ဓာတုအတ္ထံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ။ ဣဒံပနေတ္ထ နိဗ္ဗစနံ ဘဝတိ- ဣသီနံ သတ္တမော, ဣသီသု ဝါ သတ္တမောတိ၊ အထဝါ သပရသန္တာနေသုသီလာဒိဂုဏာနံ ဧသနဋ္ဌေန ဣသယော၊ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ။ ဣသိ စသတ္တမော စာတိ ဣသိသတ္တမောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၅၁၂။ ပသတ္ထဿ ဣယိဋ္ဌေသု။ ပသတ္ထသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သကာရာဒေသော ဟောတိ ဣယဣဋ္ဌဣစ္စေတေသု ပစ္စယေသု။ သေယျော၊သေဋ္ဌော။
၅၁၃။ ဇော ဝုဍ္ဎဿ။ ဇေယျော၊ ဇေဋ္ဌော။
၅၁၄။ နေဒန္တိကဿ။ နေဒိယော၊ နေဒိဋ္ဌော။
၅၁၅။ သာဓော ဗာဠှဿ။ သာဓိယော၊ သာဓိဋ္ဌော။
၅၁၆။ ခုဒ္ဒကဿ ကဏော။ ကဏိယော၊ ကဏိဋ္ဌော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၁။)(စာ-၁၁၁) ၅၁၇။ မတန္တရေ ယုဝဿ စ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ယုဝသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ကဏာဒေသော ဟောတိ ဣယဣဋ္ဌဣစ္စေတေသု ပစ္စယေသု၊ ကဏိယော၊ကဏိဋ္ဌော။
၅၁၈။ လုတ္တိ ဝန္တုမန္တုဝီနံ။ ဝန္တုမန္တုဝီဣစ္စေတေသံ ပစ္စယာနံ လုတ္တိ ဟောတိ ဣယဣဋ္ဌဣစ္စေတေသု ပစ္စယေသု ဂုဧိယော၊ဂုဏိဋ္ဌော၊ သတိယော၊ သတိဋ္ဌော၊ မေဓိယော၊ မေဓိဋ္ဌော။
၅၁၉။ နိဒါနေ ကိဿ ကုတော သမာသေ။ သမာသေ ဝတ္တမာနဿ ကိံ သဒ္ဒဿ နိဒါနသဒ္ဒေ ပရေ ကုတောအာဒေသော ဟောတိ။ ကိံ နိဒါနံ ဧတေသံ ဓမ္မာနန္တိကုတော နိဒါနာ။
၅၂၀။ ဣဒဿ ဣတော။ သမာသေ ဝတ္တမာနဿ ဣဒံသဒ္ဒဿ နိဒါနသဒ္ဒေ ပရေ ဣတော ဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ အယံ အတ္တဘာဝေါ နိဒါနံဧတေသန္တိ ဣတောနိဒါနာ။
၅၂၁။ ဣတ္ထဉ္စ နာမေ။ နာမသဒ္ဒေ ပရေ သမာသေ ဝတ္တမာနဿ ဣဒံသဒ္ဒဿ ဣတ္ထံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဣဒံ နာမံ ဧတဿာတိ ဣတ္ထန္နာမော။ ဧဝံနာမောတိ အတ္ထော။ "ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ပုဠိနထုပိယောထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာ"တိ[ခု ၄-၈၁] အာဒီသု ပန ဣမိနာ ပကာရေန ဣတ္ထန္တိ ပကာရတ္ထေ ထံပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၅၂၂။ ကွစိ ကွဿ ကော ဣတိ။ ကွစိ ဝိသယေ ကွသဒ္ဒဿ ကောဣတိ အာဒေသော ဟောတိ။ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇ၊ ကော နု တေ ရထမဏ္ဍလံ[ခု ၆-၃၃၀]။ ကွစီတိ ကိံ? ကွ နစ္စံ။
၅၂၃။ သောဿ သု။ သောဣစ္စေတဿ သုဣတိ အာဒေသော ဟောတိ ကွစိ။ မိဂေါဝဇာတရူပေန၊ န တေနတ္ထံ အဗန္ဓိ သု[ခု ၅-၁၃၇]။ ကွစီတိ ကိံ? ဧဝံ သော နိဟတော သေတိ[ခု ၅-၁၁]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၂။)(စာ-၁၁၂) ၅၂၄။ နောဿ နု အမှတေ္ထ။ အမှာကန္တိ အတ္ထေ ဝတ္တမာနဿ နောဣစ္စေတဿ နုဣတိ အာဒေသော ဟောတိ ကွစိ၊ အပိနု အနုကာ သန္တာ[ခု ၅-၃၄]။ ကွစီတိ ကိံ? အပိနော။ နောတိ ကိံ? သာနိ မံသာနိ။
၅၂၅။ ကိတကေ အန္တတော သိဿု ဝါ။ ကိတကေ ပရိယာပန္နတော အန္တပစ္စယတော ပရဿ သိဝစနဿ ဥကာရော ဟောတိ ဝါ။ အဝှါယန္တု သုယုဒ္ဓေန[ခု ၆-၂၂၈]။ ဝါတိ ကိံ? အဝှါယန္တော အဋ္ဌာသိ။
၅၂၆။ အာစရိယဿာစေရော။ အာစရိယသဒ္ဒဿ အာစေရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ အာစေရော၊အာစရိယော ဝါ။ အာစေရမိဝ မာဏဝေါ[ခု ၆-၃၆၀]။ ဉတွာ အာစေရကံ မတံ။
၅၂၇။ သံသဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတံ မတ္တမီကာရေ သရော ဒီဃံ မေ။ သံသဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတံ ဤကာရေ အတ္ထိအတ္ထဝတိပစ္စယေ ပရေ မကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ၊ မကာရေ စ ပရေ သရော ဒီဃံ ပပ္ပေါတိ၊သံ အဿ အတ္ထီတိ သာမီ၊ ဣဿရာဓိဝစနမေတံ။ ရဿတ္တေသာမိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝတ္တဗ္ဗေ သာမိနီတိ ဣနီပစ္စယဝသေန သိဇ္ဈတိ။
၅၂၈။ ကေ ကတ္တဉ္စ။ သံသဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတံ အတ္ထိ အတ္ထဝတိကပစ္စယေ ပရေ ကကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ။ အရိယဓန သင်္ခါတံဗဟုဝိဓံ သံ အဿ ဘဂဝတော အတ္ထိ သော ဘဂဝါ သက္ကော။ ကေတိ ကိံ? သကျာ ဝတ ဘော ကုမာရာ[ဒီ ၁-၈၇]။
၅၂၉။ သာမီသာမိနီနမာကာရော ဥဝါ မေ။ သာမီ သာမိနီဣစ္စေတေသံ အာကာရော မကာရေ ပရေ ဥဝါဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ သုဝါမီ၊သုဝါမိနီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၃။)(စာ-၁၁၃) ၅၃၀။ သကဿဿုဝ။ သကသဒ္ဒဿ အကာရဿ ဥဝအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ သုဝကံ၊ သကံ ဝါ၊ ဧသောခဏ္ဍတာလော၊ ယဇတံ သုဝကေဟိ ပုတ္တေဟိ[ခု ၆-၂၄၆]။ သုဝကေဟီတိ သတေဟိ။
၅၃၁။ ဇန္တုဝါစီသတ္တဿဝေါ။ ဇန္တုဝါစကဿ သတ္တသဒ္ဒဿ အကာရော အဝါဒေသော ဟောတိ ဝါ။ သတ္တဝေါ။ သတ္တောဝါ၊ တွဉ္စ ဥတ္တမသတ္တဝေါ[ခု ၆-၈၉]။
၅၃၂။ စန္ဒဿ စန္ဒရော အာဘာယ ဂါထာယံ။ ဂါထာဝိသယေ စန္ဒသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ စန္ဒရဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ အာဘာသဒ္ဒေ ပရေ။ အတိဘောန္တိ န တဿာဘာ၊စန္ဒရာဘာ သတာရကာ[ခု ၃-၈၀]။ ဧတ္ထ စ စန္ဒရာဘာတိ စန္ဒာဘာ၊ စန္ဒာဘာတိ စ ဣဒံ သက္ကဋဘာသာဘာဝံ ပတွာ ဒကာရရကာရသညောဂဝသေန တိဋ္ဌတိ၊ မာဂဓဘာသတ္တံ ပနပတွာ စန္ဒရာဘာတိ ဝိသုံ တိဋ္ဌတိ၊ ဧတ္ထ ရကာရော အာဂမောတိ စေ? န၊ သာသနေ ဗဟိဒ္ဓါ စ ပသိဒ္ဓပဒ္မသဒ္ဒတော ဝိသုံ ပဒုမသဒ္ဒဝစနံ ဝိယ။ ဗဟိဒ္ဓါ စ ပသိဒ္ဓစန္ဒြသဒ္ဒတော ဝိသုံ စန္ဒရဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ "အာဘာသဒ္ဒေ ပရေ" တိ ဝစနံ ပနေတ္ထ သညာပနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊တသ္မိံ အသန္တေပိ သတ္တဝသဒ္ဒဿ ဝိယ စန္ဒရသဒ္ဒဿ ကေဝလဿာပိ ဌိတဘာဝေါ ယုဇ္ဇတေဝ။ ဂါထာယန္တိ အယမဓိကာရော ဟေဋ္ဌိမသုတ္တေသုစ ဥပရိမသုတ္တေသု စ သီဟဂတိဝသေန ဝတ္တတီတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၅၃၃။ ရတနဿ ရတ္နော။ ရတနသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ရတ္နာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဂါထာယံ။ နာနာရတ္နေစ မာဏိယေ[ခု ၆-၃၇၅]။ အယံ တာဝ ပါဠိပ္ပဒေသော။အယံ ပန အဋ္ဌကထာပဒေသော အရိန္ဒမံ နာမ နရာဓိပဿ၊တေနေဝ တံ ဝုစ္စတိ စက္ကရတ္နန္တိ။ ကတ္ထစိ အဋ္ဌကထာပေါတ္ထကေတေနေဝ တံ ဝုစ္စတိ "စက္ကရတန" န္တိ ဝိသုံ တကာရနကာရာ ဌိတာ။ ကေစိ စ တထာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၄။)(စာ-၁၁၄) ပဌန္တိ။ ယထာ ပနပါဠိအာဒီသု "ဩပုပ္ဖါနိ စ ပဒ္မါနိ[ခု ၆-၃၁၉]၊ ဥဒ္ဓသ္တေအရုဏေ[ဝိ ၃-၄၀၁။ အံ ၃-၄၄။ ခု ၁-၁၃၈]၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနဠီကတာ[အံ ၁-၃၄၈]၊ အသ္နာထ ခါဒထာ"တိ[ဒီ ၂-၁၄၀။ ခု ၄-၃၀၆] ဒကာရမကာရာနံ, သကာရတကာရာနံ သကာရနကာရာနဉ္စ သညောဂေါ ဒိဿတိ၊တထာ "နာနာရတ္နေ စ မာဏိယေ"တိ အာဒီသုပိ တကာရနကာရသညောဂေါ ဒိဿတိ။ ဝါတိ ကိံ? ရတနာနိ ပဝတ္တယိံ သု။
၅၃၄။ မေရယဿ မဇ္ဈာကာရော ဧတ္တံ။ မေရယသဒ္ဒဿ မဇ္ဈေ အကာရော ဧတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ ဂါထာယံ။ သုရာမေရေယ ပါနာနိ၊ယော နရော အနုယုဉ္ဇတိ[ခု ၁-၄၉]။
၅၃၅။ ဟေတာဓိပတိတော သ္မိံနော ယာပစ္စယဝစနေ။ ဟေတုယာ တီဏိ၊ အဓိပတိယာသတ္တ၊ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိကိံ? ဟေတုသ္မိံ၊ အဓိပတိသ္မိံ။
၅၃၆။ အတ္ထိနတ္ထိတော ပစ္စယဝစနေ ဝါ နိစ္စံ သဿစ။
အတ္ထိနတ္ထိသဒ္ဒတော သဿ စ သ္မိံနော စ နိစ္စံ ယာအာဒေသေသာ ဟောတိ ပစ္စယဝစနေ ဝါအပစ္စယဝစနေ ဝါ။ အတ္ထိယာ ဘာဝေါ အတ္ထိတာ။ နတ္ထိယာ ဘာဝေါ နတ္ထိတာ။ အတ္ထိယာ နဝ။ နတ္ထိယာ နဝ၊ဧတ္ထ စ "အတ္ထိတာ အတ္ထိတ္တ" န္တိ အာဒိဒဿနသာမတ္ထိယေန "အတ္ထိယာ နဝါ" တိအာဒိသတ္တမီပယောဂဒဿနသာမတ္ထိယေနစ "အတ္ထိယာ ဘာဝေါ" တိအာဒိ ဆဋ္ဌီပယော- ဂေါပိ သမတ္ထိတော ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၅၃၇။ ဣတ္ထိယမုပါသကာဒိကဿိကော နိစ္စံ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဥပါသကသဒ္ဒါဒီနံ အကဿ ဣကာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ။ ဥပါသိကာ၊ အဂ္ဂသာဝိကာ၊မာဏဝိကာ၊ ဒါရိကာ ဣစ္စာဒီနိ၊ ဣတ္ထိယန္တိ ကိံ? ဥပါသကော၊ အဂ္ဂသာဝကော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၅။)(စာ-၁၁၅)၅၃၈။ သညာယံ ယထာရုတမေဝ။ သညာယံ ဝတ္တဗ္ဗာယံ အာဂမေသု အာဂတံ ယထာရုတမေဝရူပံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ န တတ္ထ ဣကာဒေသဝိဓာနံ ကာတဗ္ဗံ။ သာဠိကော၊သာဠိကာ၊ သေဖာလိကာ၊ နဝမာလိကာ၊ မလ္လိကာ၊ဧသိကာ၊ မာနိကာ ဣစ္စာဒီနိ။
၅၃၉။ တူရိယဿ တူရော။ တူရိယသဒ္ဒဿ အတ္တနော သမာနလေသေန တူရာဒေသော ဟောတိ။ တူရံ၊ တူရိယံဝါ။ ဒေဝတူရာပိ ဝဇ္ဇယုံ[ခု ၃-၃၅]။
၅၄၀။ သူရိယဿ သူရ။ သူရော၊ သူရိယော၊ ဝါ၊ဥဿူရော ဇာတော၊ စန္ဒသူရသဟဿာနိ[ခု ၄-၂၁၃]။
၅၄၁။ ဗျ ဂ္ဃဿ ဝ ဂ္ဃ။ ဝဂ္ဃေါ၊ ဗျဂ္ဃေါဝါ၊ ဥဘိန္နမေတေသံပဒါနံ ဝိအဂ္ဃေါတိ ဆေဒေါ။ အဂ္ဃေါတိ စေတ္ထ အာသဒ္ဒေါ ဘုသတ္ထေ ဥပသဂ္ဂပဒံ၊ သညောဂပရတ္တာပန ရဿော ဇာတော။ ဝိဝိဓေ သတ္တေ အာဃာတေတီတိ ဝဂ္ဃေါ၊ ဧဝံ ဗျဂေ္ဃါ။
၅၄၂။ အမှတုမှန္တုရာဇဗြဟ္မတ္တသခသတ္ထုပိတာဒိတောသ္မာ နာဝ။ အမှတုမှန္တုရာဇ ဗြဟ္မအတ္တသခပိတုဣစ္စေဝ မာဒိတော သ္မာဝစနံ နာဝစနမိဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မယာအပေတိ။ ဧဝံ တယာ၊ ဂုဏဝတာ၊ ရညာ၊ ဗြဟ္မုနာ။အတ္တနာ၊ သခိနာ။ ကော သတ္ထာရာသဒိသော အတ္ထိ၊ပုတ္တောပိတရာ သိပ္ပံ ဂဏှာတိ၊ မာတရာ အန္တရဓာယတိ၊ဘာတရာ၊ ဓီတရာ။
၅၄၃။ အမှဿ မံ သမာသေ။ ဧတေ ဂါမဏိ မံဒီပါမံလေဏာ မံပဋိသရဏာ[သံ ၂-၅၀၁]။ မမုဒ္ဒေသိကော ဘိက္ခုသံဃော[ဒီ ၂-၈၅]။ မံမုခံ။
၅၄၄။ တုမှဿ တွံ။ တွမုခံ ကမလေနေဝ တုလျံ[ကာဗျဒါသ၊ ၂၊ ၁၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၆။)(စာ-၁၃၆) ၅၄၅။ တုမှမှာကံ တမာယောဂေ ယဿ ဒွိတ္တံ။ တုမှအမှသဒ္ဒါနံ သမာသေ ဝတ္တမာနာနံ တကာရမကာရာဒေသာ ဟောန္တိ ယောဂသဒ္ဒေ ပရေ၊ ယကာရဿ စ ဒွေဘာဝေါ ဟောတိ။ တယျောဂေါ၊မယျောဂေါ။
၅၄၆။ ဝန္တုဿ တုလောပေါနော နိဂ္ဂဟီတံ မူလာဒီသု။ ဝန္တုသဒ္ဒဿ သမာသေ ဝတ္တမာနဿ တုကာရလောပေါ ဟောတိ သညောဂါဒိဘူတော နကာရော နိဂ္ဂဟီတံ ဟောတိ မူလသဒ္ဒါဒီသု ပရေသု။ ဘဂဝံမူလကာဘန္တေ ဓမ္မာ၊ ဘဂဝံပဋိသရဏာ[အံ ၃-၈]။ ဣမိနာ နယေန "ဘဂဝံပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော၊ မဃဝံပဓာနောဒေဝဂဏော" တိအာဒိနာ ဝုတ္တာနိပိပယောဂါနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ အပိစ "သတိမံပဋိသရဏာ"တိ အာဒိနာ မန္တုပစ္စယဝသေနပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိတဂ္ဂတိကတ္တာ။ ဝန္တုဿာတိ ဟိ ကထာသီသမတ္တံ ဝုတ္တံ၊တသ္မာ ဝန္တုမန္တုသဒ္ဒါနံ သမာသေ ဝတ္တမာနာနံ တုကာရလောပေါ ဟောတိ၊ သညောဂါဒိဘူတော နကာရော နိဂ္ဂဟီတံ ဟောတိ မူလသဒ္ဒါဒီသု ပရေသူတိ အနုဝုတ္တိဝေဒိတဗ္ဗာ။
နမန္တိ ယာနိ အတ္ထေသု၊ အတ္ထေ နာမေန္တိစတ္တနိ။
ပဒေသု တေသု နာမေသု၊ ဓီရာ နာမေန္တုမာနသံ။
မာနသံ တေသု နာမေန္တာ၊ ဉတွာ ပါဠိနယုတ္တမံ။
နာမဓမ္မေသု ဝိန္ဒေယျုံ၊ နာမနာမံသုနိမ္မလံ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေနာမကပ္ပေါ နာမ ဧကဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၇။)(စာ-၁၁၇) ၃-ကာရကကပ္ပ
ဣတော ပရံ သသမ္ဗန္ဓံ၊ ဝိဘတ္တိပ္ပဘဝံဆဓာ။
ကာရကံ ဝိဘဇိတွာန၊ ပဝက္ခာမိသုဏာထ မေ။
၅၄၇။ ကြိယာနိမိတ္တံ ကာရကံ။ ယံ သာဓနသဘာဝတ္တာ မုချဝသေန ဝါ ဥပစာရဝသေနဝါ ကြိယာဘိနိပ္ဖတ္တိယာ နိမိတ္တံ၊ တံ ဝတ္ထုကာရကံ နာမ ဘဝတိ၊ မုချောပစာရဝသေန ဟိ ကြိယံကရောတီတိ ကာရကံ၊ တံ ဆဗ္ဗိဓံ ကတ္တုကမ္မကရဏသမ္ပဒါနာပါဒါနောကာသဝသေန၊ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓလက္ခဏံ ကာရကံ။
၅၄၈။ ယော ကုရုတေ ယော ဝါ ဇာယတိ၊ သော ကတ္တာ။
ယော အတ္တပ္ပဓာနော ဟုတွာ ဂမနပစနာဒိကံကြိယံ ကုရုတေ ယော ဝါ ဇာယတိ၊ သော ကာရကော ကတ္တာ နာမ ဘဝတိ၊ ဝါသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပနတ္ထော၊ တေန အညောပိအတ္ထော ယော ဇေတဗ္ဗော။ ကြိယံ ကရောတီတိ ကတ္တာ။ သော တိဝိဓော သုဒ္ဓကတ္တာ ဟေတုကတ္တာကမ္မကတ္တာတိ။ တတ္ထ ယော သယမေဝ ကြိယံ ကရောတိ၊သော သုဒ္ဓကတ္တာ နာမ။ တံ ယထာ? ပုရိသော မဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ၊သူဒေါ ဘတ္တံ ပစတိ၊ ပုတ္တော ဇာယတိ၊ ဗုဒ္ဓေနဇိတော မာရော၊ ဥပဂုတ္တေန ဗဒ္ဓေါ မာရော။ ယောအညံ ကမ္မနိ ယောဇေတိ၊ သော ဟေတုကတ္တာ နာမ။ သော ဟိ ပရဿ ကြိယာယကာရဏဘာဝေန ဟိနောတိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ ဟေတု၊ဟေတု စ သော ကတ္တာ စာတိ အတ္ထေန ဟေတုကတ္တာ။ ယညဒတ္တောဒေဝဒတ္တံ ဂမယတိ။ ယော ပန ပရဿ ကြိယံ ပဋိစ္စကမ္မဘူတောပိ သုကရတ္တာ သယမေဝ သိဇ္ဈန္တော ဝိယဟောတိ၊ သော ကမ္မကတ္တာ နာမ ကမ္မဉ္စ တံ ကတ္တာ စာတိ အတ္ထေန၊ သယမေဝကဋော ကရိယတိ၊ သယမေဝ ပစိယတိ ဩဒနောတိ၊ ဧဝံတိဝိဓာ ဘဝန္တိ ကတ္တာရော အပိစ အဘိဟိတကတ္တာအနဘိဟိတကတ္တာ စာတိ ဣမေ ဒွေ, တေ စ တယောတိ ကတ္တူနံ ပဉ္စဝိဓတ္တမပိဣစ္ဆန္တိ ဂရူ။ တတ္ထ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၈။)(စာ-၁၁၈) ပုရိသော မဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ၊ အယံ အဘိဟိတကတ္တာ အာချာတေန ကထိတတ္တာ။သူဒေန ပစိယတိ ဩဒနော၊ အဟိနာ ဒဋ္ဌော နရော၊အယံ အနဘိဟိတကတ္တာ အာချာတေန ကိတေန ဝါ အကထိတတ္တာ၊ အဘိနိပ္ဖါဒနလက္ခဏံ ကတ္တုကာရကံ။ ကတ္တာဣစ္စနေန ကွတ္ထော? ကတ္တရိ ပဌမာ တတိယာ စ။
၅၄၉။ အသန္တံ သန္တံဝ ကပ္ပိယတိ၊ တဉ္စ။ ယံ အသန္တံ သန္တံ ဝိယ ဗုဒ္ဓိယာပရိကပ္ပိယတိ၊ တဉ္စ ကတ္တုသညံ ဘဝတိ၊ သညောဂေါဇာယတိ၊ အဘာဝေါ ဟောတိ။ သသဝိသာဏံ တိဋ္ဌတိ။ဥဒုမ္ဗရပုပ္ဖံ ဝိကသတိ။ ဝဉ္ဈာပုတ္တော ဓာဝတိ။
၅၅၀။ ယော ကာရေတိ ယော ဝါ ဥဋ္ဌာပယတိ၊ သော ဟေတု။ ဣဓာပိ ဝါသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပနတ္တော၊ တေန အညေပိ အတ္ထာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ဧဝမုတ္တရတြာပိ၊ ပုရိသော ပုရိသံ ကမ္မံ ကာရေတိ၊အာသနာ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ပါသာဏံ ဥဋ္ဌာပယတိ။
၅၅၁။ ယံ ကုရုတေ ယံ ဝါ ပဿတိ၊ တံ ကမ္မံ။ ကရိယတေ တံ ကရိယာယ ပါပုဏိယတေတိ ကမ္မံ၊ ကြိယာပတ္တိလက္ခဏံ ကမ္မကာရကံ၊တံ တိဝိဓံ နိပ္ဖတ္တနီယာဒိဝသေန၊ သတ္တဝိဓမပိကေစိ ဣစ္ဆန္တိ ဣစ္ဆိတာဒိဝသေန။ တတ္ထ ရထံ ကရောတိ၊သုခံ ဇနယတိ၊ ပုတ္တံ ဝိဇာယတိ၊ အလဒ္ဓံ ပတ္ထေတိ၊ဣဒံ နိပ္ဖတ္တနီယံ နာမ။ ကဋ္ဌမင်္ဂါရံ ကရောတိ၊ သုဝဏ္ဏံ ကေယူရံကဋကံ ဝါ ကရောတိ။ ဝီဟယော လုနာတိ၊ ဣဒံ ဝိကရဏီယံ နာမ။ တံ ဒုဝိဓံ ပရိစ္စတ္တကာရဏံ အပရိစ္စတ္တကာရဏန္တိ။ တတ္ထ ပရိစ္စတ္တကာရဏံ နာမ ယံ ကာရဏဿ ဝိနာသေနသမ္ဘူတံ။ အပရိစ္စတ္တကာရဏံ နာမ ယတ္ထ ကာရဏဘူတေ ဝတ္ထုမှိ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝဂုဏန္တရုပ္ပတ္တိယာ ဝေါဟာရဘေဒေါ ဒိဿတိ၊ ဥဘယံပနေတံ ယထာဒဿိတပ္ပယောဂဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ နိဝေသနံပဝိသတိ၊ အာဒိစ္စံ နမဿတိ၊ ရူပံ ပဿတိ၊ ဓမ္မံသုဏာတိ၊ ပဏ္ဍိတေ ပယိရုပါသတိ၊ မနသာပါဋလိပုတ္တံဂစ္ဆတိ၊ ဣဒံ ပါပနီယံ နာမ။ တထာ ဟိ "နိဝေသနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၁၉။)(စာ-၁၁၉) ပဝိသတီ" တိအာဒီသု နိဝေသနာဒီနံကြိယာယ န ကောစိ ဝိသေသော ကရိယတိ အညဝတ သမ္ပတ္တိမတ္တာ။
"ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ" ဣစ္စာဒီသု ဘတ္တာဒိ ဣစ္ဆိတကမ္မံ နာမ။ "ဝိသံ ဂိလတိ" ဤစ္စာဒီသု ဝိသံ အနိစ္ဆိတကမ္မံ နာမ။ "ဂါမ ဂစ္ဆန္တော ရုက္ခမူလမုပသင်္ကမတိ" ဣစ္စာဒီသု ရုက္ခမူလာဒိ နေဝိစ္ဆိတနာနိစ္ဆိတကမ္မံ နာမ။ "အဇံ ဂါမံ နယတိ၊ ယညဒတ္တံကမ္ဗလံ ယာစတိ ဗြာဟ္မဏော၊ သမိဒ္ဓံ ဓနံ ဘိက္ခတိ၊ရာဇာနံ ဧတဒဗြဝိ" ဣစ္စာဒီသု အဇာဒယော ကထိတတမ္မံ နာမ၊ ဂါမာဒယော အကထိတကမ္မံ နာမ။ တထာ ဟိ "အဇံ ဂါမံ နယတီ" တိ ဧတ္ထ အဇော ကထိတကမ္မံ ဒွိကမ္မိကာယ နယနကြိယာယပတ္တုမိစ္ဆိတတရတ္တာ၊ ဂါမော ပန အပ္ပဓာနတ္တာ အကထိတကမ္မံ။ ဧသ နယော ဣတရေသုပိ။ "ပုရိသော ပုရိသံ ကမ္မံ ကာရေတိ" ဣစ္စာဒီသု ပန အာဏတ္တပုရိသာဒယော ကတ္တုကမ္မံ နာမ ကတ္တာ စ သော ကမ္မဉ္စာတိအတ္ထေန။
"မယာ ဣဇ္ဇတေ ဗုဒ္ဓေါ၊ ယညဒတ္တောကမ္ဗလံ ယာစိယတေ ဗြာဟ္မဏေန၊ နာဂေါ မဏိံ ယာစိတောဗြာဟ္မဏေန"[ခု ၅-၇၂။ ဝိ ၁-၂၂၂] ဣစ္စေဝမာဒီသု ဗုဒ္ဓါဒယော အဘိဟိတကမ္မံ နာမ အာချာတေန ပစ္စယေနဝါ ကထိကတ္တာ။ "ဆတ္တံ ကရောတိ၊ ဃဋံကရောတိ" ဣစ္စာဒီသု ဆတ္တာဒယော အနဘိဟိတကမ္မံ နာမ အာချာတေန အကထိတတ္တာ။
၅၅၂။ ယေန ကုရုတေ, ယေန ဝါ ပဿတိ၊ တမ္ပိ ကရဏံ။
ကရိယတိ ကြိယံ ဇနေတိ အနေန ကတ္တုနောဥပကရဏဘူတေန ဝတ္ထုနာတိ ကရဏံ၊ ဧတ္ထ စ သတိပိသဗ္ဗကာရကာနံ ကြိယာသာဓကတ္တေ "ယေန ကုရုတေ" တိအာဒိံ ဝိသေသေတွာ ဝစနံ ကတ္တူပကရဏဘူတေသုသာဓနေသု သာဓကတမဿေဝ ဂဟဏတ္ထံ၊ ကြိယာသမ္ဘာရလက္ခဏံကရဏကာရကံ၊ တံ ဒုဝိဓံ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝသေန၊စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ သောတေန
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၀။)(စာ-၁၂၀) သဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ မနဿ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ[ဒီ ၂-၂၆၉]။ ဟတ္ထေန ကမ္မံ ကရောတိ၊ ပရသုနာ ရုက္ခံဆိန္ဒတိ။
၅၅၃။ ယဿ ဒါတုကာမော ယဿ ဝါ ရုစ္စတိ၊ တံ သမ္ပဒါနံ။ ယဿ ဝါ ဒါတုကာမော, ယဿ ဝါ ရုစ္စတိ, ယဿ ဝါ ခမတိ, ယဿ ဝါ ဓာရယတေ၊ တံ ကာရကံ သမ္ပဒါနသညံ ဟောတိ၊သမဏဿ ဒါနံ ဒါတုကာမော၊ သမဏဿ စီဝရံ ဒဒါတိ၊တဿ ပုရိသဿ ဘတ္တံ ရုစ္စတိ၊ ဂမနံ မယှံ ရုစ္စတိ[ခု ၆-၃၄၉]။ မာ အာယသ္မန္တာနမ္ပိ သံဃဘေဒေါ ရုစ္စိတ္ထ[ဝိ ၁-၂၆၈]။ ဒေဝဒတ္တဿ သုဝဏ္ဏစ္ဆတ္တံ ဓာရယတေ ယညဒတ္တော။သမ္မာ ပကာရေန အဿ ဒဒါတီတိ သမ္ပဒါနံ၊ ပဋိဂ္ဂါဟကော၊ ပဋိဂ္ဂဟဏလက္ခဏံသမ္ပဒါနကာရကံ။ တံ ပနေတံ သမ္ပဒါနံ တိဝိဓံဟောတိ အနိရာကရဏဇ္ဈေသနာနုမတိဝသေန၊ တထာဟိကိဉ္စိ ဒီယမာနဿ အနိရာကရဏေန သမ္ပဒါနသညံ လဘတိ၊ယထာ "ဗုဒ္ဓဿ ပုပ္ဖံ ဒဒါတိ၊ ရုက္ခဿဇလံ ဒဒါတီ"တိ။ ကိဉ္စိ အဇ္ဈေသနေနယာစကာနံ ဘောဇနံ ဒဒါတီတိ၊ ကိဉ္စိ အနုမတိယာနာရာယနဿ ဗလိံ ဒဒါတိ၊ ဘိက္ခုဿ ဘတ္တံ ဒဒါတီတိ၊ဧတ္ထ စ သာာသနေ ယုတ္တိတော ရောစနတ္ထေ သမ္ပဒါနဝစနဉ္စဥပယောဂဝစနဉ္စ ဒိဿတိ, "သမဏဿ ရောစတေ သစ္စံ၊ တဿ တေ သဂ္ဂကာမဿ၊ဧကတ္တမုပရောစိတံ[ခု ၆-၁၇၃]။ ကိဿဿု ဧကဓမ္မဿ၊ ဝဓံ ရောစေသိ ဂေါတမ[သံ ၁-၄၄]။ ပုရိသဿ ဝဓံ န ရောစေယျံ[ခု ၆-၃၆၅]။ ကိံ နု ဇာတိံ န ရောစေသီ"တိ[သံ ၁-၁၃၃] အာဒီသု၊ ရုစ္စနတ္ထေ ပန သမ္ပဒါနဝစနမေဝ ဒိဿတိ "န မေ ရုစ္စတိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဥလူကဿာဘိသေစန" န္တိ[ခု ၆-၇၉] အာဒီသု။ တသ္မာ အယံ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၅၅၄။ သိလာဃဟနုဌာသပဓာရပိဟကုဓဒုဟိဿာဿုယျရာဓိက္ခပစ္စာသုဏ အနုပတိဂိဏပုဗ္ဗကတ္တာ ရောစနတ္ထ တဒတ္ထတုမတ္ထလမတ္ထမညာနာဒရပ္ပါဏိနိ နယနဂတျတ္ထကမ္မနိ အာသီသတ္ထသမ္မုတိတတိယတ္ထာဒီသု စ။ သိလာဃ ဟနု ဌာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၁။)(စာ-၁၂၁)သပဓာရပိဟကုဓဒုဟဣဿဣစ္စေတေသံဓာတူနံ ပယောဂေ စ ဥဿုယျတ္ထာနဉ္စ ပယောဂေ ရာဓိက္ခပယောဂေစ ပစ္စာသုဏ အနုပတိဂိဏာနံ ပုဗ္ဗကတ္တရိ စ အာရောစနတ္ထယောဂေတဒတ္ထေ တုမတ္ထေ အလမတ္ထပ္ပယောဂေ စ မညတိပ္ပယောဂေအနာဒရေ အပ္ပါဏိနိ စ နယနဂတျတ္ထာနံ ကမ္မနိ စ အာသီသတ္ထပ္ပယောဂေစ သမ္မုတိပ္ပယောဂေ စ တတိယတ္ထာဒီသု စ တံ ကာရကံသမ္ပဒါနသညံ ဟောတိ။ ဧတ္ထာဒိသဒ္ဒေန ပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီနမတ္ထောစ သာရတ္ထော စ ဗဟုဝိဓော အက္ခရပ္ပယောဂေါ စ ဂဟိတော၊ဧတေသုပိ စတုတ္ထီ ဝိဘတ္တိ ဘဝတိ။
သိလာဃပယောဂေ တာဝ- ဗုဒ္ဓဿ သိလာဃတေ၊ သကံ ဥပဇ္ဈာယဿသိလာဃတေ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧတ္ထ စ သိလာဃတေတိ ကတ္ထတိ ထောမေတီတိ အတ္ထော။
ဟနုပယောဂေ- ဟနုတေ မယှမေဝ၊ ဟနုတေ တုယှမေဝ ဣစ္စေဝမာဒိ။ဧတ္ထ စ ဟနုတေတိ အပဏယတိ၊ အပလပတိအလ္လာပသလ္လာပံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။
ဌာပယောဂေ- ဥပတိဋ္ဌေယျ သကျပုတ္တာနံ ဝဍ္ဎကီ ဣစ္စေဝမာဒိ။ဧတ္ထ စ ဥပဋ္ဌာနံ နာမ ဥပဂမနံ သဒ္ဒတ္ထဝသေန သင်္ကေတတ္ထဝသေနပန ဥပဋ္ဌဟနန္တိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ ဂရု "အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မီ"တိ[ခု ၆-၂၃] ဥပဂန္တွာ ဌိတော အသ္မီတိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ သဒ္ဒတ္ထဝသေနသင်္ကေတတ္ထဝသေန ပန "မာတာပိတုဥပဋ္ဌာန" န္တိ[ခု ၁-၄၊ ၃၁၉] အာဒီသု ဝိယ ဥပဋ္ဌဟနံ အဓိပ္ပေတံ။
သပပယောဂေ- သပထမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ ကရောမိ[ခု ၆-၁၃၆]။ မယှံ သပတေ၊ တုယှံ သပတေတိ။ ဧတ္ထစ သပတေတိ သပထံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ သပထဉ္စ နာမ ပရေသံ တောသာပနတ္ထံသစ္စကရဏံ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၂။)(စာ-၁၂၂)"အလင်္ကတာ သုဝသနာ၊
မာလိနီ စန္ဒနုဿဒါ။
ဧကိကာ သယနေ သေတု၊
ယာ တေ အမ္ဗေ အဝါဟရီ"တိ[ခု ၅-၁၁၆]
အာဒီသု ဝိယ။ "ပုရိသော အတ္တနော ဝေရိံ သပတီ" တိ အာဒီသု ပန ပရေသံ တောသာပနတ္ထံသစ္စကရဏံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ တာဒိသေသု ဌာနေသုသမ္ပဒါနသညာ န ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
ဓာရယတိပ္ပယောဂေ- ဣဓ ဂဟပတိ ကုလပုတ္တော န ကဿစိ ကိဉ္စိဓာရေတိ အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ[အံ ၁-၃၈၁]။ သုဝဏ္ဏံ တေ ဓာရယတေ။ တဿ ရညော မယံနာဂံ ဓာရယာမ။ တတ္ထ ဓာရယတေတိ ဣဏဝသေန ဂဏှာတိ၊ ဣဏံ ကတွာဂဏှာတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဓနိကောယေဝ သမ္ပဒါနံ။
ဝိဟပ္ပယောဂေ- ဒေဝါပိ တေသံ ပိဟယန္တိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါနံသတီမတံ[ခု ၁-၄၀]။ ဗုဒ္ဓဿ အညတိတ္ထိယာ ပိဟယန္တိ။ဒေဝါ ဒဿနကာမာ တေ[ခု ၆-၁၈၆] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဣတော ဣစ္ဆာမိ ဘဒန္တဿာတိဣဒံ ပန သရိစ္ဆာယောဂေ ကမ္မနိ ဆဋ္ဌိယန္တံ ပဒန္တိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
ကုဓဒုဟဣဿဥဿုယျတ္ထာနံ ပယောဂေ- ကုဇ္ဈတိ ဒေဝဒတ္တဿ၊ တဿ ကုဇ္ဈ မဟာဝီရ[ခု ၅-၉၉]။ ယဒိ ဟန္တဿ ကုပ္ပေယျံ[ခု ၄-၄၀၁၊၄၀၃]။ ဒုဟယတိ ဒိသာနံ မေဃော၊ ယော မိတ္တာနံန ဒုဗ္ဘတိ[ခု ၆-၁၅၀]။ ကေစိ ပန "န ဒုဟတီ"တိ ပဌန္တိ၊ တိတ္ထိယာ ဣဿယန္တိ သမဏာနံ၊ ဒေဝါန ဣဿန္တိ ပုရိသပရက္ကမဿ[ခု ၅-၉၃]။ အညတိတ္ထိယာ သမဏာနံ ဥဿုယျန္တိ လာဘဂေဓေန၊ဒုဇ္ဇနာ ဂုဏဝန္တာနံ ဥဿုယျန္တိ ဂုဏသမိဒ္ဒိယာ၊ကာ ဥဿုယာ ဝိဇာနတံ[ဝိ ၃-၅၅]။ ဒုတိယာ စ၊ ဗြာဟ္မဏော ဝဿကာရံ ဗြာဟ္မဏံဥဿုယတိ[မ-ဋ္ဌ ၄-၄၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၃။)(စာ-၁၂၃) ရာဓဣက္ခဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ ပယောဂေယဿ ဝိပုစ္ဆနံ ကမ္မဝိချာပနတ္ထံ။ တံ ကာရကံသမ္ပဒါနသညံ ဟောတိ၊ တတ္ထ စ ဒုတိယာ၊ အာရာဓောဟံရညော၊ အာရာဓောဟံ ရာဇာနံ၊ ကျာဟံ အယျာနံအပရဇ္ဈာမိ[ဝိ ၁-၂၄၈၊ ဝိ ၄-၁၉၆]၊ ကျာဟံ အယျေ အပရဇ္ဈာမိ၊အာယသ္မတော ဥပါလိဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော ဥပတိဿော[ဂဝေသိတဗ္ဗံ]၊ အာယသ္မန္တံ ဥပါလိံ ဝါ။ စက္ခုံ ဇနဿ ဒဿနာယတံ ဝိယ မညေ[မ ၂-၃၂၃]။
သုဏောတိဿ ဓာတုဿ ပစ္စာယောဂေ ယောဂေ ယော ဧတဿကမ္မုနော ကတ္တာ၊ သော သမ္ပဒါနသညော ဟောတိ။တံ ယထာ? ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ဘိက္ခဝေါတိ၊ဘဒန္တေတိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ[အံ ၁-၁]။ ဧတ္ထ စ ဘဂဝါ အာမန္တနကြိယာဝသေန ကမ္မဘူတာနံဘိက္ခူနံ ကတ္တာ ဟုတွာ ပစ္ဆာ သဝနကြိယာဝသေနသမ္ပဒါနံ ဟောတိ။ ဧဝံ အက္ခရစိန္တကာနံ မတဝသေနအတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာဂမိကာ ပန ဘဂဝတော ဝစနံပစ္စဿောသုန္တိ ဆဋ္ဌီပယောဂမိစ္ဆန္တိ။
သုဏောတိဿ ဓာတုဿ ပယောဂေ ဒွီသု ကမ္မေသု ယံ ကမ္မံပုဗ္ဗံ ကထိတကမ္မတ္တာ၊ တဿ ကမ္မုနော ပုဗ္ဗဿ ယောကတ္တာ၊ သော သမ္ပဒါနသညော ဟောတိ။ တံ ယထာ? ဘိက္ခု ဇနံ ဓမ္မံ သာဝေတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနောဇနော အနုဂိဏာတိ။ တဿ ဘိက္ခုနော ဇနော ပတိဂိဏာတိ။သာဓုကာရဒါနာဒိနာ တံ ဥဿာဟယတီတိ အတ္ထော။ဧတ္ထ စ ဇနန္တိ အကထိတကမ္မံ။ ဓမ္မန္တိ ကထိတကမ္မံ၊ ဘိက္ခု ပန သဝနကြိယာဝသေန ကမ္မဘူတဿကတ္တာ ဟုတွာ အနုဂါယနပဋိဂါယန ကြိယာဝသေနသမ္ပဒါနံ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
အာရောစနတ္ထေ- အာရောစေမိ ခေါ တေ မဟာရာဇ ပဋိဝေဒေမိခေါ တေ မဟာရာဇ[သံ ၁-၁၀၁]။ အာမန္တနတ္ထေ ဒုတိယာယေဝ, န စတုတ္ထီ၊ ဟန္ဒ ဒါနိ ဘိက္ခဝေ အာမန္တယာမိဝေါ[ဒီ ၂-၁၂၈]။ အာမန္တယဿု ဝေါ ပုတ္တေ[ခု ၆-၃၅၀] ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၄။)(စာ-၁၂၄) တဒတေ္ထ- ဦနဿ ပါရိပူရိယာ[ဝိ ၁-၃၀၄]။ ဗုဒ္ဓဿ အတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇာမိ။အတ္ထာယ ဝတ မေ ဘဒ္ဒါ၊ သုဏိသာ ဃရမာဂတာ[ဓမ္မပဒ ဋ္ဌ ၁-၂၅၇]။
တုမတ္ထေ- လောကာနုကမ္ပာယ[မ-၁-၂၆။ အံ ၁-၂၁။ ခု ၁-၂၄၈]၊ လောကံ အနုကမ္ပိတုန္တိ အတ္ထော။ ဘိက္ခူနံဖာသုဝိဟာရာယ[ဝိ ၁-၂၄။ ဝိ ၅-၂]၊ ဖာသုဝိဟရိတုန္တိ အတ္ထော။
အလမတ္ထပယောဂေ စ သမ္ပဒါနသညာ။ ဧတ္ထ စ အလံသဒ္ဒဿ အတ္ထော အရဟပဋိက္ခေပါ။ တတ္ထ အရဟတ္ထေ- အလံ မေ ဗုဒ္ဓေါ၊ အလံ မေ ရဇ္ဇံ၊ အလံဘိက္ခု ပတ္တဿ၊ အလံ မလ္လော မလ္လဿ၊ အရဟတိ မလ္လောမလ္လဿ။ ပဋိက္ခေပေ အလံ တေ ဣဓ ဝါသေန[ဝိ ၁-၂၈၀]။ အလံ မေ ဟိရညသုဝဏ္ဏေန၊ ကိံ တေ ဇဋာဟိဒုမ္မေဓ[ခု ၅-၇၀။ ခု ၆-၃၂၊၁၀၆]။
မညတိပ္ပယောဂေ အနာဒရေ အပ္ပါဏိနိ- ကဋ္ဌဿ တုဝံ မညေ၊ ကလိင်္ဂရဿတုဝံ မညေ။ အနာဒရေတိ ကိမတ္ထံ? သုဝဏ္ဏံ တံ မညေ။ အပ္ပါဏိနီတိ ကိမတ္ထံ? ဂဒြဘံ တုဝံ မညေ။
နယနဂတျတ္ထကမ္မနိ- ယော မံ ဂဟေတွာန ဒကာယ နေတိ[ခု ၅-၁၄၉]။ ဂါမဿ ပါဒေန ဂတော၊ အပ္ပေါ သဂ္ဂါယဂစ္ဆတိ[ခု ၁-၃၉]။ သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ[ခု ၁-၄၀]။ မူလာယ ပဋိကဿေယျ[ဝိ ၄-၁၁၄၊၁၁၆]။ ကဿ ဂတိယန္တိ ဓာတု၊ ပဋိကဿေယျာတိ အာကဍ္ဎေယျ၊ဘိက္ခုံ အာပတ္တိမူလံ အာနေယျာတိ အတ္ထော၊ ဒုတိယာစ၊ ဒကံ နေတိ၊ ဂါမံ ပါဒေန ဂတော၊ အပ္ပေါ သဂ္ဂံဂစ္ဆတိ၊ မူလံ ပဋိကဿေယျ။
အာသီသတ္ထေ စ- အာယသ္မတော ဒီဃာယု ဟောတု၊ ဘဒ္ဒံဘဝတော ဟောတု၊ ကုသလံ ဘဝတော ဟောတု၊ သွာဂတံဘဝတော ဟောတု ဣစ္စေဝမာဒိ။
သမ္မုတိပ္ပယောဂေ- သာဓု သမ္မုတိ မေ တဿ ဘဂဝတော ဒဿနာယ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၅။)(စာ-၁၂၅) တတိယတ္ထေ- အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယ[ခု ၅-၁၀၇]၊ မယံ ဓနဉ္စယေန ရညာ အသက္ကတာ ဘဝါမာတိအတ္ထော။
အာဒိသဒ္ဒေန ပဉ္စမိယတေ္ထ စ၊ ဘိယျောသော မတ္တာယ[ဝိ ၄-၃၄၆။ သံ ဋ္ဌ ၁-၂၉၇။ သုတ္တနိပါတ ဋ္ဌ ၁-၂၂၀]။ အယဥှိ "ဘိယျောသော မတ္တာယာ" တိ ပယောဂေါ ပဉ္စမီပယောဂေါ "ယော စ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယျောန မညတီ"တိ[ဒီ ၃-၁၅၀] ပယောဂေါ ဝိယ။ တတ္ထ ဘိယျောသောတိ ဣဒံ ဘိယျောသဒ္ဒေန အတိရေကတ္ထဝါစကေနနိပါတေန သမာနတ္ထံ နိပါတပဒံ "အဟံ ဘိက္ခဝေ ယာဝဒေ အာကင်္ခါမိ ဝိဝိစ္စေဝကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ" တိ[သံ ၁-၄၁၂] ဧတ္ထ ယာဝဒေဝသဒ္ဒေန သမာနတ္ထံ ယာဝဒေတိ နိပါတပဒံ ဝိယ။ န စေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ "ဘိယျောသောတိ နိပါတပဒံ နာမ အတ္ထီတိအာစရိယေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ" န္တိ၊ အာစရိယေဟိ နိပါတာ နာမာတိအနိဒ္ဒိဋ္ဌာနမ္ပိ ဗဟူနံ နိပါတာနံ သာသနေ ဒိဿနတော၊ "မံ ကတေ သက္က ကဿစီ" တိ[ခု ၅-၂၀၃] ဧတ္ထ ဟိ မန္တိ အမှတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံသဗ္ဗနာမိကပဒံ၊ ကတေတိ နိပါတပဒံ၊ တသ္မာ သံသယံ အကတွာ ဘိယျောသော မတ္တာယာတိ ဧတ္ထ မတ္တတော ဘိယျောတိအတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော "တိဏာ ဘိယျော" တိ ဧတ္ထ တိဏတော ဘိယျောတိ အတ္ထော ဝိယ။ ဣမမတ္ထံယေဝသန္ဓာယ ပေါရာဏာ "ဘိယျောသော မတ္တာယာတိ အတိရေကပ္ပမာဏေနာ"တိ[သံ-ဋ္ဌ ၁-၆၃] တတိယာဝိဘတ္တိဝသေန အတ္ထံ ကထယိံသု။ပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ဟိ ကတ္ထစိ တတိယာယ သမာနတ္တာ "မတ္တာသုခပရိစ္စာဂါ"တိ[ခု ၁-၅၅] ဧတ္ထ ဝိယ။ အပ္ပမတ္တိကဿ သုခဿ ပရိစ္စာဂေနာတိဟိ အတ္ထော။
ကေစိ ပနေတ္ထ ဝဒေယျုံ "မတ္တာ သုခပရိစ္စာဂါ" တိ အာဒီသု ယသ္မာ မတ္တာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ၊ တသ္မာ 'ဘိယျောသော မတ္တာယာ' တိ ဧတ္ထပိ 'မတ္တာယာ'တိ ဣဒံ ဣတ္ထိလိင်္ဂတတိယေကဝစနန္တံ၊တေနေဝ ဟိ အတိရေကပ္ပမာဏေနာတိ ဝိဝရဏံ ကတ" န္တိ၊ တန္န၊ ကိဉ္စာပိ "မတ္တာ သုခပရိစ္စာဂါ" တိအာဒီသု မတ္တာသဒ္ဒေါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၆။)(စာ-၁၂၆) ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ၊ တထာပိ "မတ္တ" န္တိ နပုံသကလိင်္ဂမ္ပိဗဟူသု ဌာနေသု ဒိဿတိ၊ တသ္မာ နပုံသကလိင်္ဂတော မတ္တသဒ္ဒတော စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသေ ကတေ "မတ္တာယာ"တိ ရူပံ ဘဝတိ၊ တဉ္စ "ဘိယျောသော"တိ နိပါတပဒယောဂတော ပဉ္စမိယတ္ထေ "စတုတ္ထီ"တိ ဝိညာယတိ။
ကေစိ ပန "ဘိယျောသော မတ္တာယာ"တိ ဧတ္ထ "သော ပုဂ္ဂလော မတ္တာယ မဒနတာယ ဘိယျော"တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ၊ တံ သာသနေ ပဟာရဒါနသဒိသံအတိဝိယ န ယုဇ္ဇတိ၊ ဆဋ္ဌီယတ္ထေစ မဟာဂဏာယ[မဟတော ဂဏာယ (သီ၊ဣ)] ဘတ္တာ မေ[ခု ၆-၉၁]။ သတ္တမိယတ္ထေ စ တုယှဉ္စဿ အာဝိကရောမိ၊တဿ မေ သက္ကော ပါတုရဟောသိ။ သာရတ္ထေစ ဝတ္တဗ္ဗေစတုတ္ထီ ဝိဘတ္တိ ဘဝတိ၊ သာရတ္ထောနာမ ဥတ္တမတ္ထော, စိန္တာပနတ္ထော ဝါ။ ဒေသေတု ဘန္တေ ဘဂဝါဓမ္မံ ဘိက္ခူနံ၊ တေသံ ဖာသု ဧတဿ ပဟိဏေယျ၊ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ၊ တထာ တေသံ ဗျာကရိဿာမိ၊ကပ္ပတိ သမဏာနံ အာယောဂေါ၊ အမှာကံ မဏိနာအတ္ထော၊ ဗဟူပကာရာ ဘန္တေ မဟာပဇာပတိဂေါတမီဘဂဝတော[မ ၃-၂၉၆၊ အံ ၃-၁၀၃၊ ဝိ ၄-၄၄၄]။ ဗဟူပကာရာ ဘိက္ခဝေ မာတာပိတရော ပုတ္တာနံ[အံ ၁-၁၃၁၊ ခု ၁-၂၆၉] ဣစ္စေဝမာဒိ။
တထာ အာဒိသဒ္ဒေန ဗဟူသု အက္ခရပ္ပယောဂေသု စတုတ္ထိယာပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံ ယထာ? ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ[ခု ၆-၅၅၊၂၆၄။ မ ၁-၂၀၃] ။ ဓမ္မံ ဝေါ ဒေသေဿာမိ[မ ၁-၈၆]။ ကော အတ္ထော သုပနေန တေ[ခု ၅-၂၂၃]။ ကိမတ္ထော မေ ဗုဒ္ဓေန၊ ကထိနဿ ဒုဿံ။အာဂန္တုကဿ ဘတ္တံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
"တတိယတ္ထာဒီသု စာ"တိ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ အဝုတ္တတ္ထသမုစ္စယတ္ထဉ္စေဝ သမ္ပဒါနဂ္ဂဟဏတ္ထဉ္စ၊ ကစ္စာယနေ ပန "သတ္တမျတ္ထေသု စာ"တိ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ ဝိကပ္ပနတ္ထဝါဂ္ဂဟဏာနုကဍ္ဎနတ္ထမေဝ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၇။)(စာ-၁၂၇) ဧတ္ထ ပန ဌတွာ ကိဉ္စိ ဝဒါမ။ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူနံမတဝသေန ဟိ "ရဇကဿ ဝတ္ထံ ဒဒါတိ၊ ယညဒတ္တောဒေဝဒတ္တဿ ဣဏံ ဒဒါတီ"တိ အာဒီသု သမ္ပဒါနသညာယ န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သဒ္ဒသတ္ထေသုဟိ "ယဿ သမ္မာပူဇာဗုဒ္ဓိယာ အနုဂ္ဂဟဗုဒ္ဓိယာဝါ ဒီယတေ၊ တံသမ္ပဒါန" န္တိ[ကာတန္တရ၊၂၊၄၊၁၀] ဝုတ္တံ။ ရဇကဿ ဝတ္ထဒါနဉ္စေဝဒေဝဒတ္တဿ ဣဏဒါနဉ္စ ပူဇာဝသေန ဝါ အနုဂ္ဂဟဝသေနဝါ န ဟောတိ၊ အစ္စန္တဝစနဉ္စ န ဟောတိ၊ တသ္မာ "သမ္မာ ပကာရေန အဿ ဒဒါတီတိ သမ္ပဒါန" န္တိ အတ္ထေန ဝိရောဓနတော သမ္ပဒါနသညာန ဟောတီတိ တေသံ လဒ္ဓိ၊ တေနေဝ "ရဇကာယ ဒေဝဒတ္တာယာ"တိ စ စတုတ္ထီဝိဘတ္တိ တေဟိ န ဝိဟိတာ၊ဆဋ္ဌီယေဝ ဝိဟိတာ "ရဇကာဿာ"တိအာဒိနာတိ။
ဧတ္ထ အသ္မာကံ ဝိနိစ္ဆယော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော- ယဒိ ရဇကသဒ္ဒေါ ဝတ္ထသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓနီယောသိယာ၊ ရဇကဿ ဝတ္ထံ အညဿ ကဿစိ ဒဒါတီတိ အတ္ထောသိယာ၊ ရဇကော စ သာမီ သိယာ၊ ယဒိ ပန ဓောဝါပနတ္ထာယဝတ္ထံ ရဇကဿ ဒဒါတီတိ ဒါနေန ရဇကော သမ္ဗန္ဓနီယောသိယာ၊ သော ရဇကော ကထံ သမ္ပဒါနံ နာမ န သိယာ, ဒါနကြိယာယ ပဋိဂ္ဂါဟကဘာဝေ ဌိတတ္တာ၊တထာ ဟိ "ယဿ ဒါတုကာမော" တိ စ အစိတ္တိံ ကတွာ အသက္ကတွာ "ဘိက္ခုဿ ဘတ္တံ အဒါသီ"တိ စ အာဒီသုပိ ဒါတုကာမတာမတ္တေနဝါ အသက္ကစ္စဒါနမတ္တေန ဝါ ယော ဒါနံ ဂဏှိဿတိ၊ယော စ ဒါနံ ဂဏှာတိ၊ တေ သဗ္ဗေ သမ္ပဒါနာ ဟောန္တိယေဝသာသနယုတ္တိဝသေန။
အပိစ သာသနေ "အတ္ထာယ ဟိတာယာ" တိ တဒတ္ထပ္ပယောဂံ ဌပေတွာ "ဒကာယ နေတိ၊ သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ၊ အသက္ကတာစသ္မ ဓနဉ္စယာယ၊ ဘိယျောသော မတ္တာယ၊ ဂဏာယ ဘတ္တာ" တိ ပယောဂေသု ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသနယဉ္စဌပေတွာ နမောယောဂဒါနယောဂါဒီသု စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသော န လဗ္ဘတိ။ တေန သင်္ဂီတိတ္တယာရူဠှေပါဝစနေ "ဗုဒ္ဓါယ ဒေတိ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၈။)(စာ-၁၂၈) နမော ဗုဒ္ဓါယာ" တိအာဒီနိ ပဒါနိ န သန္တိ။ "ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌဿ' ဒါသာဟံ၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿာ"တိ[ခု ၃-၃၃၁] ဧဝရူပါနိယေဝ အာယာဒေသရဟိတာနိ ပဒါနိ ဒိဿန္တိ။ တသ္မာ ယံ အဋ္ဌသာလိနိယာ အာဂတံ "ဧကော ပုရိသော ကိလိဋ္ဌဝတ္ထံ ရဇကဿ အဒါသီ" တိ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၈၆] ပဒံ၊ တတ္ထ ရဇကဿာတိ စတုတ္ထိယာဘဝိတဗ္ဗံ စတုတ္ထီဆဋ္ဌီနံ သဗ္ဗပ္ပကာရေန သနံဝိဘတ္တီနံ ရူပတော ဌိတဋ္ဌာနေ သဒိသတ္တာတထာဟိ "အဂ္ဂဿ ဒါတာမေဓာဝီ" တိ[ခု ၁-၂၅၅၊ အံ ၁-၃၄၄၊ အံ ၂-၃၀] ဣမိဿာ ပါဠိယာ အတ္ထံ ဝဒန္တေဟိဂရူဟိ "အဂ္ဂဿ ဒါတာတိ အဂ္ဂဿ ရတနတ္တယဿ ဒါတာ၊အထ ဝါ အဂ္ဂဿ ဒေယျဓမ္မဿ ဒါတာ" တိ စတုတ္ထီ ဆဋ္ဌီနမတ္ထော ဝုတ္တော၊ ဣတိသဒ္ဒသတ္ထယုတ္တိတော ရဇကော သာမီ ဟောတု ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိဝသေနဝုတ္တတ္တာ၊ သာသနယုတ္တိတော ပန သမ္ပဒါနံ ဟောတုစတုတ္ထီဆဋ္ဌီနံ အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ, ကတ္ထစိ ကတ္ထစိ ဌာနေ ယေဘုယျေန ပါဠိနယသဒ္ဒသတ္ထနယာနံအညမညံ အစ္စန္တဝိရုဒ္ဓတ္တာ စ။ တထာ ဟိ သဒ္ဒသတ္ထေ အာပသဒ္ဒေါ ဗဟုဝစနန္တံ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ၊ဘဂဝတာ အာဟစ္စဘာသိတေ ပုလ္လိင်္ဂံ ဧကဝစနန္တံ၊တထာ သဒ္ဒသတ္ထေ ဒါရသဒ္ဒေါ ဗဟုဝစနန္တံ ပုလ္လိင်္ဂံ၊ ပါဝစနေ ဝစနဒွယယုတ္တံပုလ္လိင်္ဂံ။ သဒ္ဒသတ္ထေ ဓာတုသဒ္ဒေါ ဧကန္တပုလ္လိင်္ဂံ၊ ပါဝစနေဧကန္တဣတ္ထိလိင်္ဂံ၊ ဧဝ မာဒယော အညမညံ ဝိရုဒ္ဓသဒ္ဒဂတိယောဒိဿန္တိ။
ကိဉ္စ ဘိယျော သဒ္ဒသတ္ထေ "ဒေဝဒတ္တာယာ" တိ စတုတ္ထီ၊ တံ "ဒေဝဒတ္တာယာ"တိ ပဒံ ပါဠိနယံ ပတွာ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသဝသေနတတိယာပဉ္စမီဆဋ္ဌီနမတ္ထေ စတုတ္ထီ သိယာ၊ န သုဒ္ဓစတုတ္ထီ "ယညဒတ္တော ဒေဝဒတ္တာယ အသက္ကတော" တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗတ္တာ "အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယာ" တိအာဒီသု ဝိယ။ ကိဉ္စ ဘိယျော "ဂုဏော အဿ အတ္ထီတိ ဂုဏဝါ" တိ ဧတ္ထ သဒ္ဒသတ္ထနယေန "အဿာ" တိပဒံ ဆဋ္ဌိယန္တံ ဘဝတိ၊ပါဠိနယေ အဋ္ဌကထာနယေ စ ဩလောကိယမာနေ အတ္ထိသဒ္ဒယောဂတော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၂၉။)(စာ-၁၂၉) စတုတ္ထိယန္တံယေဝ ဘဝတိ။ ကထံ? "ဥဒေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ[ခု ၅-၃၈] ။
အာသာဝတီ နာမ လတာ၊ ဇာတာ စိတ္တလတာဝနေ။
တဿာ ဝဿသဟဿေန၊ ဧကံ နိဗ္ဗတ္တတေဖလံ။
တံ ဒေဝါ ပယိရုပါသန္တီ"တိ[ခု ၅-၁၄၀]။
ဣမာ ဒွေ ပါဠိယော "အဿာ"တိ ပဒဿ စတုတ္ထိယန္တတ္တံသာခေန္တိ။ တတ္ထ စက္ခုမာတိ သကလစက္ကဝါဠဝါသီနံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေတွာစက္ခုပဋိလာဘကရဏေန ယံ တေန တေသံ ဒွိန္နံ စက္ခု၊တေန စက္ခုမာ သူရိယော။
အတြိဒံ နိဗ္ဗစနံ- စက္ခု ဧတဿ အတ္ထီတိ စက္ခုမာ၊ စက္ခူတိ စ ကဿ စက္ခု? အာလောကဒဿနသမတ္ထံမဟာဇနဿ စက္ခု၊ တံ မဟာဇနဿ စက္ခု ဧတဿ သူရိယဿအတ္ထိ တေန ဒိန္နတ္တာတိ အတ္ထဝသေန သူရိယော သမ္ပဒါနံဘဝတိ၊ န သာမီ, ဒွိန္နံ သာမီနံ ဧတ္ထအနိစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ၊ တထာ အာသာ ဧတိဿာ အတ္ထီတိ အာသာဝတီ၊ ဧဝံနာမိကာ လတာ။ အာသာတိ စ ကဿ အာသာ? ဒေဝါနံ အာသာ၊ သာ ဒေဝါနံ အာသာ ဧတိဿာလတာယ အတ္ထိ, တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိအတ္ထဝသေန လတာ သမ္ပဒါနံ ဘဝတိ၊ န သာမီ, ဒွိန္နံ သာမီနံ ဧတ္ထာပိ အနိစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ။ဧဝမာဒိကေ ပါဠိနယေ အဋ္ဌကထာနယေ စ ဥပပရိက္ခိယမာနေယထာဝုတ္တော အတ္ထောယေဝ ပါသံသော၊ ကိံ သဒ္ဒသတ္ထနယောကရိဿတိ။ အထ ဝါ "ရဇကဿ ဝတ္ထံ ဒဒါတီ"တိ ဧတ္ထ သဒ္ဒသတ္ထနယေန ဆဋ္ဌီ ဟောတု၊ ရဇကဿ ဟတ္ထေဝတ္ထံ ဒဒါတီတိ အတ္ထမေဝ မယံ ဂဏှာမ ဝစနသေသနယဿပိဒဿနတော။ ဧဝဉ္စ သတိ ဥဘိန္နံ နယာနံ န ကောစိဝိရောဓော။
၅၅၅။ ယတော အပေတိ, ယတော ဝါ အာဂစ္ဆတိ၊ တဒပါဒါနံ။ ယတော ဝါ အပေတိ, ယတော ဝါ အာဂစ္ဆတိ၊ တံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၀။)(စာ-၁၃၀) ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ အပေစ္စ ဣတောအာဒဒါတီတိ အပါဒါနံ၊ ဣတော ဝတ္ထုတော ကာယဝသေန စိတ္တဝသေန ဝါအာဂန္တွာ အညံ ဂဏှာတီတိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန "အပနေတွာ ဣတော အာဒဒါတီတိ အပါဒါန"န္တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ မတေဣတော အတ္တာနံ စိတ္တံ ဝါ အပနေတွာတိ အတ္ထော၊အယမ္ပိ သညာ သမ္ပဒါနသညာ ဝိယ အနွတ္ထတော ရူဠှီတောစ ကတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တံ ပန အပါဒါနံ ဒုဝိဓံ ကာယသံယောဂပုဗ္ဗကစိတ္တသံယောဂပုဗ္ဗကာပဂမဝသေန၊တထာ စလာဝဓိနိစ္စလာဝဓိဝသေန။ အထ ဝါ တံ ပနတိဝိဓံ စလာဝဓိနိစ္စလာဝဓိနေဝစလာဝဓိနနိစ္စလာဝဓိဝသေန၊တထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယဥပ္ပတ္တိဝိသယအနုမေယျဝိသယဝသေန။တံ သဗ္ဗပ္ပဘေဒံ ဥပရိ ဧကတော ပကာသေဿာမ။ ဂါမာအပေန္တိ မုနယော။ နဂရာ နိဂ္ဂတော ရာဇာ။ ဘူမိတောနိဂ္ဂတော ရသော။ ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ ဩတရတိ။ ဂေဟာနိက္ခမတိ။ သာဝတ္ထိတော အာဂစ္ဆတိ။ အပါဒါနမိစ္စနေနကွတ္ထော? အပါဒါနေ ပဉ္စမီ။
၅၅၆။ ဘယာဒျုပ္ပတ္တိ ဟေတု။ ယံ ဘယာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိယာဟေတု ဟောတိ၊ တဉ္စ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။စောရာ ဘယံ ဇာယတိ။ ကာမတော ဇာယတေ ဘယံ[ခု ၁-၄၅]။ တဏှာယ ဇာယတိ သောကော[ခု ၁-၄၅]။
၅၅၇။ ယတော ပစတိ ဝိဇ္ဇောတတိ ဝါ။ ယတော နီဟရိတွာ ပစတိ, ယတော ဝါ နိက္ခမ္မ ဝိဇ္ဇောတတိ၊ တမ္ပိကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ကုသူလတော ပစတိ။ဝလာဟကာ ဝိဇ္ဇောတတိ စန္ဒော။
၅၅၈။ ပရာဒိပုဗ္ဗဇိဓာတာဒိပ္ပယောဂေ။ ယထာရဟံ ပရာဣစ္စာဒိဥပသဂ္ဂပုဗ္ဗာနံ ဇိဓာတာဒီနံ ပယောဂေ စ တံ ကာရကံအပါဒါနသညံ ဟောတိ။ တထာ ဟိ ဇိဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ပရာပုဗ္ဗဿ ပယောဂေယော အသဟော၊ သော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၁။)(စာ-၁၃၁) အပါဒါနသညော ဟောတိ။ တံ ယထာ? ဗုဒ္ဓသ္မာ ပရာဇေန္တိ အညတိတ္ထိယာ။ ဘူဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ပပုဗ္ဗဿ ပယောဂေ ယတော အစ္ဆိန္နပ္ပဘဝေါ၊သော အပါဒါနသညော ဟောတိ။ တံ ယထာ? ဟိမဝတာ ပဘဝန္တိ ပဉ္စ မဟာနဒိယော[မ-ဋ္ဌ ၃-၂၆၊ အံ-ဋ္ဌ ၃-၂၂၀]။ အနောတတ္တမှာ မဟာသရာပဘဝန္တိ။ အစိရဝတိယာ ပဘဝန္တိ ကုန္နဒိယော။
၅၅၉။ အညာဒိနာမပ္ပယောဂေ။ အညသဒ္ဒါဒီနံ နာမာနံ ပယောဂေစ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ တတော ကမ္မတောအညံ ကမ္မံ၊ တတော ပရံ။
၅၆၀။ ဝဇ္ဇနတ္ထာပပရိယောဂေ။ ဝဇ္ဇနတ္ထေဟိ အပပရိဣစ္စေတေဟိ ယောဂေ စ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံဟောတိ။ အပသာလာယ အာယန္တိ ဝါဏိဇာ။ ဥပရိပဗ္ဗတာဒေဝေါ ဝဿတိ။ ဧတ္ထ စ သုဒ္ဓနာမာနံ ဥပသဂ္ဂေဟိယောဂေါ ဥပသဂ္ဂယောဂေါ နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗော၊န ဂုဏနာမာနံ ဥပသဂ္ဂေဟိ ယောဂေါ။ တထာ ဟိ "ဥဘတော သုဇာတော ပုတ္တော"တိ[ဒီ ၁-၁၁၃] အာဒီသု ဥပသဂ္ဂေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဥပသဂ္ဂယောဂေါနာမ န ဘဝတိ။
၅၆၁။ ဥဒ္ဓံသမန္တတ္ထုပရိယောဂေ။ ဥဣစ္စုပသဂ္ဂေန ပရိဣစ္စုပသဂ္ဂေန စာတိ ဒွီဟိ ဥပသဂ္ဂေဟိယထာက္ကမံ ဥဒ္ဓံ သမန္တတောတိ အတ္ထဝန္တေဟိ ပယောဂေစ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ဥပရိပဗ္ဗတာဒေဝေါ ဝဿတိ၊ ပဗ္ဗတဿ ဥဒ္ဓံ သမန္တတော ဒေဝေါဝဿတီတိ အတ္ထော။ အတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော- ဥဣတိ စ ပရီတိ စ ဥပသဂ္ဂဒွယံ ဝုတ္တံ၊ ဥပရီတိ နိပါတပဒမ္ပိ အတ္ထိ။ ယဒိ ပန "ဥပရိပဗ္ဗတာ ဒေဝေါ"တိ ဧတ္ထ "ဥပရီ"တိ နိပါတပဒံ သိယာ၊ "ပဗ္ဗတာ"တိ အဝတွာ "ပဗ္ဗတဿာ"တိ ဝါ "ပဗ္ဗတေ"တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ဧဝံ အဝစနေန ဝိညာယတိ "ဥပရီတိ ဣဒံ ဥပသဂ္ဂဒွယဝသေနဝုတ္တ"န္တိ။ ဥဒ္ဓံ သမန္တတ္ထုပရီတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၂။)(စာ-၁၃၂) ကိမတ္ထံ? "ဝိဝိဓာနိ ဖလဇာတာနိ၊အသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ"တိ[ခု ၆-၃၆၁] ဧတ္ထ ဥပရိသဒ္ဒေါ နိပါတတ္တာ ဥဒ္ဓန္တိ အတ္ထမတ္တမေဝဒီပေတိ၊ န ဥဒ္ဓံ သမန္တတောတိ အတ္ထန္တိ ဉာပနတ္ထံ။
၅၆၂။ မရိယာဒါဘိဝိဓတ္ထအာယာဝယောဂေ။ မရိယာဒါဘိဝိဓိအတ္ထေန အာဣစ္စုပသဂ္ဂေန ယာဝဣတိနိပါတေန စ ယောဂေ တံ ကာရကံအပါဒါနသညံ ဟောတိ။ အာပဗ္ဗတာ ခေတ္တံ။ အာနဂရာခဒိရဝနံ။ အာဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ယာဝ စေတုတ္တရနဂရာ မဂ္ဂံ အလင်္ကရိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၃၈၄]။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါအဗ္ဘုဂ္ဂဉ္ဆိ[ဝိ ၁-၂၁]။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ ဧကကောလာဟလံဇာတံ။ ဧတ္ထ စ အာပဗ္ဗတာတိ အာဒယော ပယောဂါ သဒ္ဒသတ္ထနယဝသေန ဝုတ္တာ၊ ယာဝ စေတုတ္တရနဂရာတိအာဒယော ပန ပါဠိနယဝသေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
၅၆၃။ ပတိနိဓိပတိဒါနတ္ထပတိယောဂေ။ ပတိနိဓိပတိဒါနတ္ထေန ပတိဣစ္စုပသဂ္ဂေန ယောဂေ စ တံ ကာရကံအပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ သာရိပုတ္တောဓမ္မဒေသနာယ အာလပတိ တေမာသံ၊ ဃတမဿ တေလသ္မာပတိ ဒဒါတိ၊ ဥပ္ပလမဿ ပဒုမသ္မာ ပတိ ဒဒါတိ၊ကနကမဿ ဟိရညသ္မာ ပတိ ဒဒါတိ။
၅၆၄။ ဝိသုံပုထယောဂေ။ ဝိသုံပုထဣစ္စေတေဟိ နိပါတေဟိ ယောဂေ စ တံ ကာရကံအပါဒါနသညံ ဟောတိ။ တေဟိ ဝိသုံ၊ တတော ဝိသုံ၊အရိယေဟိ ပုထဂေဝါယံ ဇနော။
၅၆၅။ အညတြယောဂေ ပဉ္စမီ တတိယာ စ။ အညတြဣစ္စေတေန နိပါတေန ယောဂေပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ တတိယာ စ။ နာညတြ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂါ၊သောတ္ထိံ ပဿာမိ ပါဏိနံ[သံ ၁-၅၂]။ အညတြ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒါ လောကဿ သစ္စာဘိသမယောနတ္ထိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယျ အညတြ တထာဂတေန[အံ ၂-၃၀၇]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၃။)(စာ-၁၃၃) ၅၆၆။ ရိတေဝိနာယောဂေ ဒုတိယာ စ။ ရိတေဝိနာဣစ္စေတေဟိ နိပါတေဟိ ယောဂေ ပဉ္စမီ တတိယာဒုတိယာ စ ဟောတိ။ ရိတေ သဒ္ဓမ္မာ ကုတော သုခံဘဝတိ၊ ရိတေ သဒ္ဓမ္မံ၊ ရိတေ သဒ္ဓမ္မေန ဝါ။ ဝိနာသဒ္ဓမ္မာ နတ္ထညော ကောစိ နာထော လောကေ ဝိဇ္ဇတိ၊ဝိနာ သဒ္ဓမ္မံ၊ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မေန ဝါ။ ဝိနာ ဗုဒ္ဓမှာ၊ဝိနာ ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိနာ ဗုဒ္ဓေန ဝါ။
၅၆၇။ ပဘုတျာဒျတ္ထေ တဒတ္ထပ္ပယောဂေ စ။ ပဘုတိအာဒိအတ္ထေ စ တဒတ္ထပ္ပယောဂေစ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ယတောဟံ ဘဂိနိအရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတော[မ ၂-၃၁၆]။ ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိဝိညုတံ[ခု ၆-၁၇၅]။ ယတော ပဘုတိ။ ယတောပဋ္ဌာယ။ တတော ပဋ္ဌာယ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ။ အဇ္ဇတော ပဋ္ဌာယ။
၅၆၈။ ကာရကကြိယာနံ မဇ္ဈဋ္ဌာ ကာလဒ္ဓါ စ။ အတ္ထယောဇနက္ကမဝသေန ပန ဒွိန္နံ အပါဒါနကမ္မကာရကာနံဝါ ပုဗ္ဗာပရကြိယာနံ ဝါ မဇ္ဈေ ဌိတာ ကာလဒ္ဓါစ အပါဒါနသညာ ဟောန္တိ။ ပက္ခသ္မာ ဝိဇ္ဈတိ မိဂံ၊ကောသာ ဝိဇ္ဈတိ ကုဉ္ဇရံ၊ မာသသ္မာ ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။တတြ လုဒ္ဒကော ဣတော ပက္ခသ္မာ မိဂံ ဝိဇ္ဈတီတိအတ္ထယောဇနက္ကမော ကာရကဝသေန၊ ကြိယာဝသေန ပနလုဒ္ဒကော အဇ္ဇ မိဂံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပက္ခသ္မာ ဝိဇ္ဈတီတိ။ဧသ နယော ဣတရတြာပိ။
၅၆၉။ ရက္ခဏတ္ထာနမိစ္ဆိတမနိစ္ဆိတဉ္စ။ ရက္ခဏတ္ထာနံ ဓာတူနံ ပယောဂေ ယံ ဣစ္ဆိတံ, ယဉ္စ အနိစ္ဆိတံ, တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ကာကေရက္ခန္တိ တဏ္ဍုလာ၊ ဥစ္ဆူဟိ ဂဇေ ရက္ခန္တိ၊ မန္တိနောမန္တေန ဒါရကေဟိ ပိသာစေ ရက္ခန္တိ၊ ယဝါ ပဋိသေဓေန္တိဂါဝေါ၊ နာနာရောဂတော ဝါ နာနာဥပဒ္ဒဝတော ဝါအာရက္ခံ ဂဏှန္တု၊ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ မာနသံနိဝါရေတိ။ ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယေ[ခု ၁-၃၀]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၄။)(စာ-၁၃၄) ၅၇၀။ ယဿာဒဿနမိစ္ဆမန္တရဓာယတိ ။ ယဿ အဒဿနမိစ္ဆန္တော ကောစိ အန္တရဓာယတိ၊တတ္ထ တတ္ထ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဘယေန နိလီယတိ၊ တံကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ ဥပဇ္ဈာယာ အန္တရဓာယတိသိဿော။ မာတရာ စ ပိတရာ စ အန္တရဓာယတိ ပုတ္တော။ဣဒံ လက္ခဏံ ဘယေန အန္တရဓာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ဣဒ္ဓိယာ အဒဿနဂမနသင်္ခါတေ အန္တရဓာနေ ပန သတ္တမီဝိဘတ္တိဟောတိ၊ တဿ စ လက္ခဏံ ဥပရိ ဘဝိဿတိ။
၅၇၁။ ဒူရန္တိကဒ္ဓကာလနိမ္မာနတွာလောပဒိသာယောဂဝိဘတ္တာရပ္ပယောဂသုဒ္ဓပ္ပမောစနဟေတု ဝိဝိတ္တပ္ပမာဏပုဗ္ဗာဒိယောဂ ဗန္ဓနဂုဏဝစန ပဥှ ကထန ထောကကိစ္ဆ ကတိပယာကတ္တူသုစ။ ဒူရတ္ထေ အန္တိကတ္ထေ အဒ္ဓနိမ္မာနေ ကာလနိမ္မာနေတွာလောပေ ဒိသာယောဂေ ဝိဘတ္တေ အာရပ္ပယောဂေသုဒ္ဓတ္ထေ ပမောစနေ ဟေတုတ္ထေ ဝိဝိတ္တတ္ထေ ပမာဏေပုဗ္ဗာဒိယောဂေ ဗန္ဓနေ ဂုဏဝစနေ ပေဥှ ကထနေထောကေ ကိစ္ဆေ ကတိပယေ အကတ္တရိ စ ဣစ္စေတေသွတ္ထေသုပယောဂေသု စ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။
ဒူရတ္ထပ္ပယောဂေ တာဝ- ကိံ ဝ ဒူရော ဣတော နဠကာရဂါမော၊တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ[ခု ၆-၁၃၇]။ ဂါမတော နာတိဒူရေ၊ အာရကာ တေ မောဃပုရိသာဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ။ အာရကာ တေဟိ ဘဂဝါ။ ဒူရတေ္ထ- ဒူရတောဝါ ဂမ္မ၊ ဒူရတောဝ နမဿန္တိ[ဒီ ၃-၁၆၀]။ အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ[ဒီ ၁-၁၆၇]။ ဒူရတ္ထပ္ပယောဂေ ဒုတိယာ စ တတိယာ စ၊ ဒူရံ ဂါမံ အာဂတော၊ဒူရေန ဂါမေန အာဂတော၊ ဒူရတော ဂါမာ အာဂတောတိအတ္ထော။ ဒူရံ ဂါမေန ဝါ။ အာရကာသဒ္ဒယောဂေ ဒုတိယာ စ တတိယာ စ ဆဋ္ဌီ စ။ အာရကာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ။အနေန ဓမ္မဝိနယေန၊ အာရကာ မန္ဒဗုဒ္ဓီနံ[ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၂၂၈၊ သာရတ္ထ ၁-၂၂၉] ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၅။)(စာ-၁၃၅) အန္တိကတ္တပ္ပယောဂေ- အန္တိကံ ဂါမာ၊ အာသန္နံ ဂါမာ၊ သမီပံဂါမာ၊ ဂါမဿ သမီပန္တိ အတ္ထော။ ယထာသမ္ဘဝံ ဒုတိယာစ တတိယာ စ ဆဋ္ဌီ စ။ အန္တိကံ ဂါမံ၊ အန္တိကံ ဂါမေန၊အာသန္နံ ဂါမံ၊ အာသန္နံ ဂါမေန၊ သမီပံ သဒ္ဓမ္မံ၊သမီပံ သဒ္ဓမ္မေန။ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ[သံ ၁-၃၀]။ အာရကာ စ ဝိဇာနကံ[ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၂၂၈။ သာရတ္ထ ၁-၂၂၉]။ ဧတ္ထ ပန အာရကာသဒ္ဒေါ သမီပဝါစကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ဘဂဝါ ဟိ ဝိဇာနတံ သန္တိကေတိ အတ္ထော။
အဒ္ဓကာလနိမ္မာနေ- ဣတော မဓုရာယ စတူသု ယောဇနေသု သင်္ကဿံ၊ရာဇဂဟတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္ထကေ သာဝတ္ထိ၊ဣတော ခေါ ဘိက္ခဝေ ဧကနဝုတိကပ္ပေ[ဒီ ၂-၂]။ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ[ဒီ ၂-၈၉။ ခု ၁-၁၅၅] ဣစ္စေဝမာဒိ။
တွာလောပေ ကမ္မာဓိကရဏေသု- ပါသာဒါ သင်္ကမေယျ၊ ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ သင်္ကမေယျ[သံ ၁-၉၆]။ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟေယျ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧတ္ထစ တွာလောပေါ နာမ အတ္ထသမ္ဘဝေပိ သတိ တွာပစ္စယန္တဿသဒ္ဒဿ အဝိဇ္ဇမာနတာ။တထာ ဟိ ပါသာဒါ သင်္ကမေယျာတိ ဧတ္ထ ပါသာဒမဘိရူဟိတွာ တမှာ ပါသာဒါအညံ ပါသာဒံ သင်္ကမေယျာတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ သင်္ကမေယျာတိ ဧတ္ထာပိ။ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟေယျာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ကမ္မာဓိကရဏေသု ပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ဘဝတိ၊ ကမ္မာဓိကရဏဘူတာနိယေဝဝတ္ထူနိ တွာလောပဝိသယေ အပါဒါနံနာမ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။
ဒိသာယောဂေ စ ပဉ္စမီ ဘဝတိ။ တတ္ထ ဒိသာ စ ဒိသာယောဂေါစ ဒိသာယောဂေါ သရူပေကသေသနယေန၊ တသ္မိံ ဒိသာယောဂေ။ ဧတ္ထ စ ဒိသာဝစနေန ဒိသတ္ထော ဂဟိတော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၆။)(စာ-၁၃၆) ဒိသာယောဂဝစနေန ဒိသတ္ထဝါစီဟိ ယောဂေါ။တတ္ထ ဒိသတ္ထဝါစီဟိ ယောဂေ တာဝ- ဣတော သာ ပုရိမာ ဒိသာ[ဒီ ၃-၁၆၀]။ ဣတော သာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ[ဒီ ၃-၁၆၀]။ ဣတော သာ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ[ဒီ ၃-၁၆၁]။ ဣတော သာ ဥတ္တရာ ဒိသာ[ဒီ ၃-၁၆၃]။ အဝီစိတော ဥပရိ ဘဝဂ္ဂမန္တရေ၊ ဥဒ္ဓံပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ[ဒီ ၂-၂၃၃။ မ ၁-၇၂]။ယတော ခေမံ တတော ဘယံ[ခု ၅-၁၉၃]။ ယတော အဿောသုံ ဘဂဝန္တံ။ ဒိသတ္ထေ ပုရတ္ထိမတော ဒက္ခိဏတောတိအာဒိ။ဧတ္ထ ပန သတ္တမိယတ္ထေ တောပစ္စယော ဘဝိဿတိ။
ဝိဘတ္တေ ပဉ္စမီ ဘဝတိ ဆဋ္ဌီ စ။ ဧတ္ထ ဝိဘတ္တံ နာမ သယံ ဝိဘတ္တဿေဝ တဒညတောဂုဏေန ဝိဘဇနံ။ ယတော ပဏီတတရော ဝါ ဝိသိဋ္ဌတရောဝါ နတ္ထိ၊ မာဓုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိ အဘိရူပတရာ၊အတ္ထဒန္တော တတော ဝရံ[ခု ၁-၅၉]။ ဆန္နဝုတီနံ ပါသဏ္ဍာနံ ဓမ္မာနံ ပဝရံ ယဒိဒံသုဂတဝိနယော ဣစ္စေဝမာဒိ။
အာရတိပ္ပယောဂေ-ဂါမမ္မော ဝသလဓမ္မာ အသဒ္ဓမ္မာ အာရတိဝိရတိ ပဋိဝိရတိ၊ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ[ခု ၁-၁] ဣစ္စေဝမာဒိ။
သုဒ္ဓတ္ထပ္ပယောဂေ-လောဘနိယေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဒ္ဓေါ အသံသဋ္ဌောဣစ္စေဝမာဒိ။
ပမောစနတ္ထပ္ပယောဂေ- ပရိမုတ္တော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ[သံ ၂-၂၆]။ မုတ္တောသ္မိ မာရဗန္ဓနာ၊ န တေ မုစ္စန္တိမစ္စုနာ၊ မောက္ခန္တိ မာရဗန္ဓနာ[ခု ၁-၁၈] ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဟေတုအတေ္ထ- ကသ္မာ ဟေတုနာ၊ ကသ္မာ နု တုမှံဒဟရာ န မီယရေ[ခု ၅-၂၁၄]။ ကသ္မာ ဣဓေဝ မရဏံ ဘဝိဿတိ၊ယသ္မာ အနိယတာ ကေစိ၊ ယသ္မာတိဟ ဘိက္ခဝေ[သံ ၁-၄၂၄]။ တသ္မာတိဟ ဘိက္ခဝေ[သံ ၁-၄၂၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၇။)(စာ-၁၃၇) ယံကာရဏာ၊ တံကာရဏာ၊ ကိံ ကာရဏာ အမ္မ တုဝံပမဇ္ဇသိ။ အညေဟိ ပန လက္ခဏေဟိ ဟေတုတ္ထေ ပဌမာစ တတိယာ စ ဆဋ္ဌီ စ ဘဝတိ၊ တာ စ ခေါ ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓေဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ န ပန "ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဟေတု, ကော ပစ္စယော မဟတော ဘူမိစာလဿ ပါတုဘာဝါယာ"တိ[ဒီ ၂-၉၀။ အံ ၃-၁၃၂] အာဒီသု ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓရဟိတေသုပယောဂေသု-န အတ္တဟေတု အလိကံ ဘဏေတိ[ခု ၆-၉]။ ကိံ နု ဇာတိံ န ရောစေသိ[သံ ၁-၁၃၃။ ခု ၂-၄၀၀]။ ယဉ္စ ပုတ္တေ န ပဿာမိ[ခု ၆-၃၅၉]။ တံ တံ ဂေါတမ ပုစ္ဆာမိ[သံ ၁-၁၃]။ ကေန ကာရဏေန ဝဒေသိ၊ ယေန ကာရဏေန၊တေန ကာရဏေန၊ အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ ကေန ဝါ ပနဟေတုနာ။ အနုပ္ပတ္တော ဗြဟာရညံ[ခု ၆-၃၄၉]။ သဒ္ဓါယ တရတိ သြဃံ[သံ ၁-၂၁၇]။ ဧတ္ထ စ သဒ္ဓါယာတိ အယံသဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထောတိ ဂရူဟိ ဝုတ္တံ။ကေန ကဿပ ဗာလဿ၊ ဒဿနံ နာဘိကင်္ခသိ[ခု ၅-၂၆၇]။ ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ[အံ ၁-၄၇၈]။ တေန နိမိတ္တေန၊ တေန ဝုတ္တံ၊ တံ ကိဿဟေတု[မ ၁-၁]။ ကိဿ တုမှေ ကိလမထ။
ဝိဝေစနပ္ပယောဂေ- ဝိဝိတ္တော ပါပကာ ဓမ္မာ၊ ဝိဝိစ္စေဝကာမေဟိ, ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ[ဒီ ၁-၆၉] ဣစ္စေဝမာဒိ။
ပမာဏတ္ထေ-အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ ယောဇနံ၊ဂမ္ဘီရတော ပုထုလတော စ ယောဇနံ စန္ဒဘာဂါယပမာဏံ[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၃၅၅]၊ ပရိက္ခေပတော နဝသဘယောဇနပရိမာဏောမဇ္ဈိမဒေသော၊ ဒီဃတော နဝဝိဒတ္တိယော သုဂတဝိဒတ္ထိယာပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ[ဝိ ၂-၂၅၅]။ တတိယာ စ၊ ယောဇနံ အာယာမေန၊ ယောဇနံဝိတ္ထာရေန၊ ယောဇနံ ဥဗ္ဗေဓေန သာသပရာသိ[သံ ၁-၃၉၀]။
ပုဗ္ဗာဒိယောဂေ ပဌမတ္တဝါစကေန ပုဗ္ဗသဒ္ဒေန ယောဂေါ ပုဗ္ဗယောဂေါ။ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗာဒိဂ္ဂဟဏံ အဒိသတ္ထဝုတ္တီနံ ပုဗ္ဗာဒီနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၈။)(စာ-၁၃၈) ဂဟဏတ္ထံ။ တထာ ဟိ ဝိသုံ ဒိသာယောဂေါ ဂဟိတော။ပုဗ္ဗေဝ မေ ဘိက္ခဝေ သမ္ဗောဓာ[အံ ၁-၂၆၁]။ ဣတော ပုဗ္ဗေ နာဟောသိ၊ တတော ပရံပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ[ဝိ ၃-၂၈၇။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၅၈]။ တတော အပရေန သမယေန[ဝိ ၁-၁၁၆]။ တတော ဥတ္တရိ[ဝိ ၁-၃၁၆။ ဝိ ၂-၁၀၈] ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဗန္ဓနတ္ထပ္ပယောဂေ ဗန္ဓနဟေတုမှိ ဣဏေ၊ သတသ္မာ ဗဒ္ဓေါ နရောရညာ၊ တတိယာ စ၊ သတေန ဗဒ္ဓေါ နရော ရညာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဂုဏဝစနေ- ပညာယ ဝိမုတ္တိ မနော၊ ဣဿရိယာယ ဇနံရက္ခတိ ရာဇာ၊ သီလတော နံ ပသံသန္တိ[အံ ၁-၃၁၃]။
ပဥှကထနေသု- ကုတောသိ တွံ၊ ကုတော ဘဝံ ပါဋလိပုတ္တတော။ဧတ္ထ စ ကထနံ နာမ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ ယံပန ကစ္စာယပ္ပကရဏေ "ပေဥှ တွာလောပေ ကမ္မာဓိကရဏေသူ"တိ အာရဘိတွာ "အဘိဓမ္မံ သုတွာ အဘိဓမ္မာ ပုစ္ဆန္တိ၊အဘိဓမ္မံ အဘိဓမ္မေန ဝါ၊ ဝိနယံ သုတွာ ဝိနယာပုစ္ဆန္တိ၊ ဝိနယံ ဝိနယေန ဝါ။ ဧဝံ သုတ္တာ၊ဂေယျာ၊ ဝေယျာကရဏာ၊ ဂါထာယ၊ ဥဒါနာ၊ ဣတိဝုတ္တကာ၊ဇာတကာ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မာ၊ ဝေဒလ္လာ ဣစ္စေဝမာဒီ"တိ စ ဝုတ္တံ၊ တထာ "ကထနေ တွာလောပေ ကမ္မာဓိကရဏေသူ"တိ အာရတိတွာ "အဘိဓမ္မံ သုတွာ အဘိဓမ္မာ ကထယန္တိ၊အဘိဓမ္မံ အဘိဓမ္မေန ဝါ၊ ဝိနယံ သုတွာ ဝိနယာကထယန္တိ၊ ဝိနယံ ဝိနယေန ဝါ၊ ဧဝံ သုတ္တာ၊ ဂေယျာ၊ဝေယျာကရဏာ၊ ဂါထာယ၊ ဥဒါနာ၊ ဣတိဝုတ္တကာ၊ဇာတကာ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မာ၊ ဝေဒလ္လာ ဣစ္စေစမာဒီ"တိ စ ဝုတ္တံ၊ တထာ "ကထနေ တွာလောပေ ကမ္မာဓိကရဏေသူ"တိ အာရတိတွာ "အဘိဓမ္မံ သုတွာ အဘိဓမ္မာ ကထယန္တိ၊အဘိဓမ္မံ အဘိဓမ္မေန ဝါ၊ ဝိနယံ သုတွာ ဝိနယာကထယန္တိ၊ ဝိနယံ ဝိနသေန ဝါ၊ ဧဝံ သုတ္တာ၊ ဂေယျာ၊ဝေယျာကရဏာ၊ ဂါထာယ၊ ဥဒါနာ၊ ဣတိဝုတ္တကာ၊ဇာတကာ၊ အဗ္ဘုတဓမ္မာ၊ ဝေဒလ္လာ ဣစ္စေဝမာဒီ"တိ စ ဝုတ္ထံ၊ တံ တွာလောပေယေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ "ပေဥှ"တိ စ "ကထနေ"တိ စ တွာလောပရဟိတပ္ပယောဂဝသေန ဝိသုံဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဓ ပန ဝိသုံ ဝုတ္တံ။
ထောကတ္ထာဒီသု အပ္ပတ္ထဝစနေ ပဉ္စမီ တတိယာ စ။ ယဒါ ဟိ ဓမ္မမတ္တံအဓိပ္ပေတံ, န ဒဗ္ဗံ၊ တဒါ ထောကာဒီနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၃၉။)(စာ-၁၃၉) အသတွဝစနတာ။ ယဒါ ပန "ထောကေန ဝိသေန မတော"တိအာဒိနာ ဒဗ္ဗမဓိပ္ပေတံ၊ တဒါ တေသံသတွဝစနတာ။ထောကာ မုစ္စတိ၊ အပ္ပမတ္တကာ မုစ္စတိ၊ ကိစ္ဆာလဒ္ဓေါပိယော ပုတ္တော[ခု ၆-၁၇၉]။ ကတိပယာ မုတ္တော၊ ထောကေန၊အပ္ပမတ္တကေန၊ ကိစ္ဆေန၊ ကတိပယေန ဣစ္စေဝမာဒိ။
အကတ္တရိ အကာရကေ ဉာပကဟေတုမှိ- ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခုဝိညာဏံ[ဒီ ၃-၁၁၉] ဣစ္စေဝမာဒိ။ အာဒိသဒ္ဒေန ယေ အမှေဟိ အနုပဒိဋ္ဌာအပါဒါနပ္ပယောဂါ၊ တေ ပယောဂဝိစက္ခဏေဟိ ယောဇေတဗ္ဗာ။
ဣဒါနိ တေသမပါဒါနာနံ ကာယသညောဂပုဗ္ဗကာဒိဝသေနပဘေဒံ ကထယာမ။ "ဂါမာ အပေန္တိ မုနယော"တိ အာဒီသု ဟိ ကာယသညောဂပုဗ္ဗကဿ အပဂမနဿဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဂါမာဒိအပါဒါနံ ကာယသညောဂပုဗ္ဗကံ နာမ။ "ပါဏာတိပါတာ ဝိရမတီ"တိအာဒီသု ပန စိတ္တသညောဂပုဗ္ဗကဿအပဂမနဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ပါဏာတိပါတာဒိအပါဒါနံ စိတ္တသညောဂပုဗ္ဗကံ နာမ။ တထာ "ဓာဝတာ ဟတ္ထိမှာ ပတိတောအင်္ကုသဂ္ဂဟော"တိအာဒီသု ဟတ္ထိအာဒိအပါဒါနံစလမရိယာဒဘူတတ္တာ စလာဝဓိ နာမ "စလဉ္စ တံ အဝဓိစာ"တိ အတ္ထေန။ "ပဗ္ဗတာ ဩတရန္တိ ဝနစရာ"တိ အာဒီသု ပဗ္ဗတာဒိအပါဒါနံ နိစ္စလမရိယာဒဘူတတ္တာ နိစ္စလာဝဓိ နာမ "နိစ္စလဉ္စ တံ အဝဓိ စာ"တိ အတ္ထေန၊ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ပကာရေဟိဝိနိမုတ္တံ "ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ သာရိပုတ္တော၊ကာမတော ဇာယတေ ဘယ"န္တိ[ခု ၁-၄၅] စ အာဒီသု ဗုဒ္ဓါဒိအပါဒါနံ နေဝစလာဝဓိ နနိစ္စလာဝဓိ နာမ အဝဓိဘာဝေန အဂ္ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ဧဝံ အပါဒါနံဒုဝိဓံ တိဝိဓဉ္စ ဘဝတိ ပုန တံတိဝိဓဉ္စ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယာဒိဝသေန။ တတ္ထ "ဂါမာ အပဂစ္ဆတီ"တိအာဒိ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ နာမ အပါဒါနဝိသယဿ ကြိယာဝိသေသဿ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ကုသူလတော ပစ္စတိ၊ အဘိဓမ္မာ ကထယတိ၊ ဝလာဟကာဝိဇ္ဇောတတီတိ ဥပ္ပတ္တိဝိသယံ နာမ။ ဝလာဟကာ နိက္ခမ္မ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၀။)(စာ-၁၄၀) ဝိဇ္ဇောတတီတိအာဒိနာ ဥပါတေယျော ဧတ္ထ ကြိယာဝိသေသော။မာဓုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိ အဘိရူပတရာတိ အနုမေယျဝိသယံ နာမ။ မာဓုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိဥက္ကံသိယန္တိ ကေနစိ ဂုဏေနာတိ အနုမေယျောဧတ္ထ ကြိယာဝိသေသော။ ဥပ္ပတ္တိဝိသယော ဝိယ နနိယတော ကောစီတိ အယမဿ ဥပ္ပတ္တိဝိသယတော ဘေဒေါတိ။
၅၇၂။ ယော အာဓာရော၊ တမောကာသံ။ ယော ကတ္တုကမ္မသမဝေတာနံနိသဇ္ဇပစနာဒိကြိယာနံ အာဓာရကဋ္ဌေန အာဓာရော၊တံ ကာရကံ သြကာသသညံ ဟောတိ။ ဘုသော ကြိယံဓာရေတီတိ အာဓာရော၊ သော ဧဝ တာသံ ကြိယာနံ ပတိဋ္ဌာနတ္ထေန သြကာသတ္တာ "သြကာသံ နာမာ"တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ "ကဋေ နိသီဒတိ ဒေဝဒတ္ထော"တိ ဧတ္ထ ကဋော ဒေဝဒတ္တံ ဓာရယန္တော တံသမဝေတံ အာသနကြိယံ ဓာရေတိ၊ "ထာလိယံ သြဒနံ ပစတီ"တိ ဧတ္ထ ထာလီ တဏ္ဍုလံ ဓာရယန္တီ သံ သမဝေတမ္ပိပစနကြိယံ ဓာရေတိ။ ယဇ္ဇေဝံ ကတ္တုကမ္မာနမေဝပဓာနဝသေန ကြိယာဓာရသမ္ဘဝတော တေသမေဝ ဩကာသသညာယဘဝိတဗ္ဗန္တိ? န ဘဝိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ပဋိလဒ္ဓဝိသေသနာမတ္တာ၊ တသ္မာ ပရမ္ပရာယပိကြိယာဓာရကံ ကဋာဒိကံယေဝ ဩကာသသညံ လဘတီတိအဝဂန္တဗ္ဗံ။
သောယမောကာသော စတုဗ္ဗိဓော ဗျာပိကောဩပသိလေသိကော သာမီပိကော ဝေသယိကောတိ။ တတ္ထ ဗျာပိကော နာမ သကလောပိ အာဓာရဘူတောအတ္ထော အာဓေယျေန ပတ္ထဋော ဟောတိ၊ တံ ယထာ? တိလေသု တေလံ၊ ဥစ္ဆူသု ရသော၊ ဒဓိမှိသပ္ပီတိ။ ဩပသိလေသိကောနာမ ပစ္စေကသိဒ္ဓါနံ ဘာဝါနံ ယတ္ထ ဥပသိလေသောဥပဂမော ဟောတိ။ တံ ယထာ? ကဋေ နိသီဒတီတိ။ သာမီပိကော နာမ ယတ္ထသမီပေ သာမီပိကဝေါဟာရံ ကတွာ အာဓာရဘာဝေါဝိကပ္ပိယတိ။ တံ ယထာ? သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ[အံ ၁-၁]။ ဂင်္ဂါယံ ဝဇောတိ။ ပတဉ္စလိနာပိ ဝုတ္တံ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၁။)(စာ-၁၄၁) "စတူဟိပကာရေဟိ အတတ္ထ သောတိ ဘဝတိ၊ ကတ္ထစိတံ ဌာနဝသေန မဉ္စာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တီတိ။ ကတ္ထစိသမီပဝသေန ဂင်္ဂါယ ဃောသော၊ ကုရူသု ဝသတီတိ။ကတ္ထစိ တံသဟစရဘာဝေန ယဋ္ဌိံ ပဝေသယ၊ ကုန္တေ ပဝေသယာတိ။ကတ္ထစိ တံကြိယာစရဏေန အဗြဟ္မဒတ္တေ ဗြဟ္မဒတ္တောယမိတိ[မဟာဘာဿ ၄၊ ၁၊ ၄၈]။
ဝေသယိကော နာမ ယတ္ထ အညတ္ထာဘာဝဝသေန ဒေသန္တရာဝစ္ဆေဒဝသေနဝါ အာဓာရပရိကပ္ပေါ၊ တံ ယထာ? ဘူမီသု မနုဿာ၊ ဇလေသု မစ္ဆာ၊ အာကာသေသကုဏာတိ။ သဗ္ဗောပိ စာယံ ပဓာနဝသေန ဝါ ပရိကပ္ပိတဝသေနဝါ ကြိယာယ ပတိဋ္ဌာ ဘဝတီတိ "ဩကာသော"တိ ဝုတ္တော။
ယံ ပနေတ္ထ ဝုတ္တံ "ကတ္တုကမ္မသမဝေတာနံ ကြိယာနံ အာဓာရော"တိ၊ တံ "ဘိယျော ခဂ္ဂမှိ သြဘာသော"တိ ဧတ္ထ ကထံ ယုဇ္ဇတီတိ စေ? ယုဇ္ဇတေဝ။ တထာ ဟိ "ဘူမီသု မနုဿာ"တိ ဧတသ္မိံ ပယောဂေ "ဝသန္တီ"တိ ကတ္တုသမဝေတာ ဝသနကြိယာ အဝိဇ္ဇမာနာပိဝစနသေသနယေန အာဟရိတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ ဧဝမေတံ "ဘိယျော ခဂ္ဂမှိ ဩဘာသော"တိ ဧတ္ထာပိ "အဟောသီ"တိ ကတ္တုသမဝေတာ ကြိယာအဝိဇ္ဇမာနာပိ ဝစနသေသနယေန အာဟရိတဗ္ဗာဝ ဟောတိ။လောကေ ဟိ ကတ္ထစိ ကတ္ထစိ ဝေါဟာရဝိသယေ သေသံကတွာ ဝါစံ ဘဏတိ၊ တထာ ဟိ ကောစိ ဧကဂေဟေ ပဋိယတ္တံခီရံ ပါယေတုကာမော "တွံ ဂေဟံ ပဝိသ၊ ပဝိသိတွာ ခီရံ ပိဝါ"တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝစနသေသံ ကတွာ "ပပိသ၊ ခီရ"န္တိ အာဟ၊ သာသနေပိ ဒိဿတိ "ယေသံ အယျာနံ သူစိယာ အတ္ထော အဟံ သူစိယာ"တိ စ, "ယဿ ပေဥှန အတ္ထော၊သော မံ ပေဥှန အဟံ ဝေယျာကရဏေနာ"တိ စ၊ တသ္မာ ဧတ္ထ သံသယော န ကာတဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၂။)(စာ-၁၄၂) ၅၃၇။ ယတ္ထိဒ္ဓိယန္တရဓာယတိ။ ယသ္မိ ဌာနေ ကောစိ ဣဒ္ဓိယာ အန္တရဓာယတိ၊တံ ဌာနဘူတံ ကာရကံ ဩကာသသညံ ဟောတိ။ သာ ဒေဝတာအန္တရဟိတာ၊ ပဗ္ဗတေ ဂန္ဓမာဒနေ[ခု ၆-၁၈၂]။ ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော ဘဂဝါ[အံ ၁-၆၆]။ တတော သော ဒုမ္မနော ယက္ခော၊ တတ္ထေဝန္တရဓာယထ[ခု ၁-၃၄၃]။ အပ္ပေကစ္စေ မံ အဘိဝါဒေတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိံသု[ဒီ ၃-၁၇၄]။ အာဓာရလက္ခဏံ ဩကာသကာရကံ။ ဣတိ ဆကာရကံပကာသိတံ ဟောတိ။
ဣဒါနိ သမာနဝိသယံ ကာရကဆက္ကံဝုစ္စတေ- ယော ယတ္ထ ယေန ယံ ဝါ ကရောတိ၊တာနိ ကတ္တုဩကာသကရဏကမ္မာနိ။ ပုရိသော အရညေ ဟတ္ထေန ကမ္မံ ကရောတိ။ သဗ္ဗတ္ထကတ္တာ နေတဗ္ဗော။ ယံ ယဿ ယတ္ထ ဝါ ဒေတိ၊ တာနိ ကမ္မသမ္ပဒါနောကာသာနိ၊ ဒါနံ ဘိက္ခုဿ အဒါသိ၊ ဒါနံ ဘိက္ခုမှိဒေတိ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ[ခု ၁-၃၀၇]။ ယတော ယတ္ထ ဇာယတိ၊ တာနိ အပါဒါနောကာသာနိ၊ ယသ္မာ သော ဇာယတေ ဂိနိ[ခု ၅-၂၀၈]။ စောရာ ဘယံ ဇာယတိ၊ ယတ္ထ သော ဇာယတီဓီရော[ခု ၁-၄၂]။ ယံ ယတ္ထ ယတော ဝါ ဂဏှာတိ၊တာနိ ကမ္မောကာသာပါဒါနာနိ၊ ဗြာဟ္မဏံ ဟတ္ထေ ဂဏှာတိ မဒ္ဒိံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာန[ခု ၆-၃၈၄]။ နာဂံ ဂဟေတွာ သောဏ္ဍာယ[ခု ၄-၃၈၇၊ ၃၉၃]။ အာစရိယဿသန္တိကေ သိပ္ပံ ဂဏှာတိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၃၀၃]။ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိသိက္ခံ ဂဏှာတိ။ ဂရူ ပန သတ္တမီဝိသယေ "ပုရိသဿ ဗာဟာသု ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿမုဒ္ဓနိ စုမ္ဗိတွာ"တိ ဥဒါဟရိတွာ ကမ္မနိ သတ္တမီဝိဘတ္တုပ္ပတ္တိံဝဒန္တိ။ တံ "မဒ္ဒိံ ဟတ္ထေဂဟေတွာနာ"တိအာဒိကာယ ပါဠိယာ ဒဿနတော "ပုရိသံ ဗောဓိသတ္တ"န္တိ စ ဝိဘတ္တိံ ဝိပရိဏာမေတွာ ဌာနေယေဝသတ္တမီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတိ သမာသတော သမာနဝိသယံကာရကဆက္ကံ ပကာသိတံ ဟောတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၃။)(စာ-၁၄၃) ၅၇၄။ န ဆဋ္ဌီဝိဟိတတ္ထော ကာရကော ယထာမန္တနံ။ ယထာ အာမန္တနသင်္ခါတော အတ္ထော ကာရကသညောန ဟောတိ၊ တထာ ဆဋ္ဌိယာ ဝိဟိတော အတ္ထော ကာရကသညောန ဟောတိ။
၅၇၅။ ယဿ သံ ယဿ ဝါ ပတိ၊ တံ သာမိ။
ယဿ အတ္ထဇာတဿဓနံ ယဿ ဝါ ပတိ, ယဿ ဝါ သာမိ, ယဿ ဝါ သမူဟော, ယဿ ဝါ အဝယဝေါ၊ တံ အတ္ထဇာတံ သာမိသညံ ဟောတိ။ဣဓာပိ ဝါသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပနတ္ထော၊တေန အညေပိ အတ္ထာ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ရညော ဓနံ၊ ရညောပုရိသော၊ ပုရိသဿ ရာဇာ၊ ရညော ရဋ္ဌံ၊ ရဋ္ဌဿ သာမိ၊အမ္ဗဝနဿ အဝိဒူရေ၊ ဓညာနံ ရာသိ၊ ရုက္ခဿ သာခါ၊သုဝဏ္ဏဿ ဝိကတိ၊ ဘဋ္ဌဓညာနံ သတ္တု ဣစ္စေဝမာဒီနိဘဝန္တိ။ ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓာဘာဝါ နေသာ ကာရကတာသမ္ဘဝတိ။ သာမိဘာဝေါ ဟိ ကြိယာကာရကဘာဝဿ ဖလဘာဝေနဂဟိတော။ တထာ ဟိ "ရညော ပုရိသော"တိ ဝုတ္တေ ယသ္မာ ရာဇာဒဒါတိ၊ ပုရိသော စပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ တသ္မာ "ရာဇပုရိသော"တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆဘာဝေန ဝါ သန္တကဘာဝေနဝါ သာမိဘာဝေန ဝါ သမီပသမူဟာဝယဝါဒိဘာဝေနဝါ ယော ကောစိ ယဿ အာယတ္တော၊ တဿ သဗ္ဗဿ သော သမ္ဗန္ဓာကာရဘူတောအတ္ထော သာမီ နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗော၊ တသ္မာ ဓနသမ္ဗန္ဓေဆဋ္ဌီ၊ သာမိသမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊ သမီပသမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊သမူဟသမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊ အဝယဝသမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊ ဝိကာရသမ္ဗန္ဓေဆဋ္ဌီတိအာဒိကာ ဆဋ္ဌီ သာမိဆဋ္ဌီယေဝ နာမ ဟောတီတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ သာမိဆဋ္ဌီတိ အနွတ္ထဝသေန ဝါ ရူဠှီဝသေနဝါ သာမီတိ သင်္ခံ ဂတေ အတ္ထေ ဝိဟိတာ ဆဋ္ဌီ သာမိဆဋ္ဌီတိအတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ "ဆဋ္ဌီ သာမိမှီ"တိ။
ဧတ္ထာဟ "ရညော ပုရိသောတိအာဒီသု ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓာဘာဝါသာမိနော ကာရကဘာဝေါ မာ ဟောတု၊ "ပိတုဿ သရတိ၊ ပိတုဿ ဣစ္ဆတိ၊ ရဇ္ဇဿသရိဿတိ၊ ရညော သမ္မတော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၄။)(စာ-၁၄၄) မာ ဘိက္ခဝေ ပုညာနံ ဘာယိတ္ထ[အံ ၂-၄၆၅။ ခု ၁-၂၀၅]။ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံဥပါဒါယာ"တိ[အဘိ ၁-၁၄၅] စ အာဒီသု ပန ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓဿဝိဇ္ဇမာနတ္တာ သာမိနာ ကာရကေန ဘဝိတဗ္ဗ"န္တိ? တန္န, သုဒ္ဓါယ ဆဋ္ဌိယာ အဘာဝတော။ န ဟေတ္ထ ဆဋ္ဌီသုဒ္ဓါ ကမ္မာဒိအတ္ထေသု ဝတ္တနတော။ တထာ ဟိ "ပိတရံ သရတိ၊ သစေ ဘာယထ ဒုက္ခံ ဝေါ[ခု ၁-၁၃၇]။ ရညာ သမ္မတော"တိအာဒယောပိ ပယောဂါ ဒိဿန္တိ။ တသ္မာတာဒိသေသု ဌာနေသု ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓေ သတိပိကမ္မာဒိအတ္ထေသု ဝတ္တနတော သာမိနော ကာရကတာန ဘဝတိ။ ဧဝံ ဟောတု၊ ယထာ "အပ္ပေါ သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတီ"တိ[ခု ၁-၃၉] ဧတ္ထ အပ္ပေါ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီတိ ကမ္မတ္ထေ ဝိဇ္ဇမာနေပိကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓဿူပလဗ္ဘနတော သမ္ပဒါနဿ ကာရကဘာဝေါဟောတိယေဝ၊ တထာ ဣဓာပိ သာမိနော ကာရကဘာဝေါဟောတူတိ? သစ္စံ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပေါရာဏေဟိဣဒံ ဌာနံ န ဝိစာရိတံ။ ကာရကာနဥှိ ဆဗ္ဗိဓတ္တမေဝတေဟိ ဝုတ္တံ၊ မယံ ပန သာသနေ ယုတ္တိံ ပဋိသရဏံကတွာ အတ္ထဉ္စ ဂရုံ ကတွာ တထာရူပဿ သာမိနောကာရကဘာဝေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ မညာမ။ ကေဝလံ ပနပေါရာဏေဟိ အဝုတ္တတ္တာ န ဝဒါမ၊ သုဋ္ဌု ဝိစာရေတဗ္ဗံ။
၅၇၆။ ယံ အာလပတိ၊ တဒါမန္တနံ။ ယံ ဝတ္ထုံ အာလပတိ အဘိမုခံ ကရောတိ၊ တံအာမန္တနသညံ ဟောတိ။ ဘော မဟာရာဇ၊ ဘော ပုရိသ၊ဘော ဒေဝဒတ္တ။ အာမန္တိယတေ တန္တိ အာမန္တနံ၊ အာမန္တနဉ္စ နာမ ပဂေဝ လဒ္ဓသရူပဿအဘိမုခီကရဏံ၊ ကတာဘိမုခေါ တု ပစ္ဆာ ကြိယာယယောဇိယတိ "ဂစ္ဆ ဘုဉ္ဇာ"တိ၊ တသ္မာ အာမန္တနသမယေ ကြိယာယောဂါဘာဝတောနေတံ ကာရကဝေါဟာရံ လဘတိ။ ယံ ပန ဣဒါနိ ဝိဓာတဗ္ဗံန တတ္ထ အာမန္တနဝေါဟာရော၊ ကထဥှိ နာမ အဝိဇ္ဇမာနံအာမန္တိယတိ။ တထာ ဟိ ဗုဒ္ဓတ္တပ္ပတ္တေယေဝ ဘဂဝတိ "ဗုဒ္ဓ"ဣတိ အာမန္တနဝေါဟာရော ဒိဿတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၅။)(စာ-၁၄၅) "နမော တေ ဗုဒ္ဓ ဝီရတ္ထူ"တိ[သံ ၁-၄၈]၊ န အဗုဒ္ဓဘူတေ ဗောဓိသတ္တေ။ရဇ္ဇာဘိသေကံ ပတ္တေယေဝ စ ပုဂ္ဂလမှိ "ရာဇ"ဣတိ အာမန္တနဝေါဟာရောဒိဿတိ "ဓမ္မဉ္စရ မဟာရာဇာ"တိ[ခု ၆-၄]။ န အရာဇဘူတေ။ တသ္မာ တွံရာဇာ ဘဝါတိ ဣဒါနိ ဝိဓာတဗ္ဗေ ဝတ္ထုမှိ တံအာမန္တနံ နတ္ထိ။ ယဉ္စ ပန ဣဒါနိ အဝိဓာတဗ္ဗံသဘာဝေနေဝ အဝိဇ္ဇမာနံ၊ တံ အာမန္တိယတု "ဘော အဘာဝ၊ ဘော သသဝိသာဏ၊ ဘော ဝဉ္ဈာပုတ္တာ"တိ၊ န စ တံ ပမာဏံ။
၅၇၇။ လိင်္ဂတ္ထေပဌမာ။ လိင်္ဂတ္ထာဘိဓာနမတ္တေ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ပုရိသော၊ ပုရိသာ၊ ဣတ္ထီ၊ ကုလံ၊ ပထဝီဓာတု၊အာပေါဓာတု၊ ဖဿော၊ ဝေဒနာ၊ နိဗ္ဗာနံ၊ ဒေါဏော၊ခါရီ၊ အာဠကံ၊ ဧကော၊ ဒွေ။ ပ ပရာဣစ္စေဝမာဒယော သဗ္ဗေ ဥပသဂ္ဂါ ယောဇေတဗ္ဗာ။ အတ္ထိသက္ကာ လဗ္ဘာ ဟ အဟဣစ္စေဝမာဒယော ကေစိ နိပါတာ စ။ ဒိဝါ ဘိယျော နမောဣစ္စေတေ ပန ပဌမတ္ထေ ဒုတိယတ္ထေပိဝတ္တန္တိ၊ စ ဝါ ပနာဒယော ပဌမာဒီနံ သတ္တန္နမ္ပိ အတ္ထေ ဝတ္တန္တိ။ဧတ္ထ စ ဝိသဒါဝိသဒေါဘယရဟိတာကာရဝန္တေန တိဝိဓလိင်္ဂေနအဘိဟိတဿ ဣတ္ထိပုရိသာဒိကက္ခဠဖုသနာဒိအတ္ထဿတေဟိ တီဟာကာရေဟိ ဝိနိမုတ္တာနံ ဥပသဂ္ဂါဒီနံပကာရာဒိအတ္ထဿ စ လီနဿ ဂမနတော လိင်္ဂနတော ဝါသဒ္ဒေါယေဝ လိဂၤန္တိ အဓိပ္ပေတော။ လိင်္ဂတ္ထော နာမ ပဗန္ဓဝိသေသာကာရေနပဝတ္တမာနေ ရူပါဒယော ဥပါဒါယ ပညာပိယမာနောတဒညာနညဘာဝေန အနိဗ္ဗစနီယော သမူဟသန္တာနာဒိဘေဒေါဥပါဒါပညတ္တိသင်္ခါတော ဃဋပဋာဒိဝေါဟာရတ္ထောစ ပထဝီဖဿာဒီနံ သဘာဝဓမ္မာနံ ကာလဒေသာဒိဘေဒဘိန္နာနံဝိဇာတိယဝိနိဝတ္တော သဇာတိယသာဓာရဏော ယထာသင်္ကေတမာရောပသိဒ္ဓေါတဇ္ဇာပညတ္တိသင်္ခါတော ကက္ခဠတ္တာဒိသာမညာကာရောစ၊ သော ပန ကမ္မာဒိသံသဋ္ဌော သုဒ္ဓေါ စာတိ ဒုတိဓော။တတ္ထ ကမ္မာဒီသု ဒုတိယာဒီနံ ဝိဓိယမာနတ္တာကမ္မာဒိသံသဂ္ဂရဟိတော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၆။)(စာ-၁၄၆) လိင်္ဂသင်္ချာပရိမာဏယုတ္တော တဗ္ဗိနိမုတ္တုပသဂ္ဂါဒိပဒတ္ထဘူတောစ သုဒ္ဓေါ သဒ္ဒတ္ထော ဣဓ လိင်္ဂတ္ထောနာမ။ ယော ပန အာချာတကိတတဒ္ဓိတသမာသေဟိဝုတ္တော ကမ္မာဒိသံသဋ္ဌော အတ္ထော၊ သောပိ ဒုတိယာဒီနံပုန အတ္တနာ ဝတ္တဗ္ဗဿ အတ္ထဝိသေသဿာဘာဝေန အဝိသယတ္တာစ လိင်္ဂတ္ထမတ္တဿ သမ္ဘဝတော စ ပဌမာယေဝ ဝိသယောတိဝေဒိတဗ္ဗော။ အတြိဒံ ဝဒါမ-
"ပဌမာဝုပသဂ္ဂတ္ထေ၊ ကေသဉ္စတ္ထေနိပါတိနံ။
ကမ္မာဒျတ္ထေ စ ဝိဟိတေ၊ သုဒ္ဓေလိင်္ဂါဒိကေပိ စာ"တိ။
၅၇၈။ အာလပနေ စ။ အာလပနတ္ထာဓိကေ လိင်္ဂတ္ထာဘိဓာနမတ္တေစ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဘော ပုရိသ၊ ဘော ပုရိသာ။ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု[ခု ၅-၃၆]၊ ဩကာသံ ကမ္မ ဇာနာထ[ခု ၆-၃၃၁]။ ဝိက္ကမ ရေ မဟာမိဂ[ခု ၅-၁၂၆]။ ဟရေ သခါ ကိဿ နု မံ ဇဟာသိ[ခု ၅-၁၄၈]။ အရေ ဒုဋ္ဌစောရ[ဇာတက ဋ္ဌ ၆-၁၇၃]။ ဟန္ဒ ဇေ ဣမံ ဂဏှ၊ မာ ဘောတိကုပိတာ အဟု[ခု ၆-၃၃၅] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၅၇၉။ ဟေတုမှိ။ ဟေတုမှိ စ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ န အတ္တဟေတုအလိကံ ဘဏန္တိ[ခု ၆-၉]။ ကိံ နု ဇာတိံ န ရောစေသိ[သံ ၁-၁၃၃] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၅၈၀။ ကမ္မတ္ထေဒုတိယာ။ ရထံ ကရောတိ။ ဂါဝံ ဒုဟတိ။
၅၈၁။ ကာလဒ္ဓါနမစ္စန္တသံယောဂေ။ ကာလဒ္ဓါနံ ဒဗ္ဗဂုဏကြိယာဟိ အစ္စန္တသံယောဂေတေဟိ ကာလဒ္ဓါနဝါစီဟိ လိင်္ဂေဟိ ဒုတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ ကာလေ- သတ္တာဟံ ဂဝပါနံ၊ မာသံ မံသောဒနံ။သရဒံ ရမဏီယာ နဒီ၊ သဗ္ဗကာလံ ရမဏီယံ နန္ဒနံ၊မာသံ သဇ္ဈာယတိ၊ မာသမဓီတေ၊ တယော မာသေ အဘိဓမ္မံဒေသေသိ။ အဒ္ဓနိ- ယောဇနံ ဝနရာဇိ၊ ယောဇနံ ဒီဃော ပဗ္ဗတော၊ကောသံ သဇ္ဈာယတိ၊ ယောဇနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၇။)(စာ-၁၄၇) ကလဟံ ကရောန္တော ဂစ္ဆတိ။ အစ္စန္တသံယောဂေတိ ကိံ? မာသေ မာသေ ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေ ယောဇနေဝိဟာရံ ပတိဋ္ဌာပေသိ[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၂၇၄။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ ၁၃၆။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၆၆]။
၅၈၂။ အနွာဒိဓိရာဒယော ကမ္မပ္ပဝစနီယာ။ အနုအာဒယော ဥပသဂ္ဂါ ဓိအာဒယော နိပါတာ စ ကမ္မပ္ပဝစနီယသညာဟောန္တိ။ ကမ္မံ ပဝစနီယံ ယေသန္တေ ကမ္မပ္ပဝစနီယာ။
၅၈၃။ လက္ခဏသဟတ္ထေ ဟီနေ စာနု။ တတ္ထ အနုသဒ္ဒေါ လက္ခဏေ သဟတ္ထေ ဟီနေ စ ကမ္မပ္ပဝစနီယသညောဟောတိ။ ပဗ္ဗဇိတမနုပဗ္ဗဇိံသု[ဒီ ၂-၂၅]။ နဒိမနွာဝသိတာ ဗာရာဏသီ။ အနု သာရိပုတ္တံပညဝါ။
၅၈၄။ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနဘာဂဝိစ္ဆာသု စ ပတိပရာနု။ ပတိပရိအနုဣစ္စေတေ လက္ခဏေ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ ဘာဂေ ဝိစ္ဆာယဉ္စကမ္မပ္ပဝစနီယသညာ ဟောန္တိ။ လက္ခဏေ- သူရိယဿုဂ္ဂမနံ ပတိ၊ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျုံ[ခု ၆-၃၆၅]။ ရုက္ခံပတိဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ရုက္ခံပရိ၊ ရုက္ခံ အနု။ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ-သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ ပတိ၊ မာတရံပရိ၊ မာတရံ အနု။ ဘာဂေ- ယဒေတ္ထ မံ ပတိ သိယာ၊ မံ ပရိ၊ တံ ဒီယတု။ ဝိစ္ဆာယောဂေ- အတ္ထမတ္ထံ ပတိ သဒ္ဒေါ နိဝိသတိ။ ရုက္ခံရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံပရိ၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံ အနု။
၅၈၅။ လက္ခဏဝိစ္ဆိတ္ထမ္ဘူတေသွဘိ။ အဘိသဒ္ဒေါလက္ခဏေ ဝိစ္ဆာယံဣတ္ထမ္ဘူတေ စ ကမ္မပ္ပဝစနီယသညော ဟောတိ။ တံခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါအဗ္ဘုဂ္ဂတော[ဒီ ၁-၄၆]။ ရုက္ခံ ရုက္ခံ အဘိ ဝိဇ္ဇောတတေစန္ဒော။ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ အဘိ။ နိပါတေ- ဓိ ဗြာဟ္မဏဿ ဟန္တာရံ[ခု ၁-၆၉]။ ဓိရတ္ထု ကဏ္ဍိနံ သလ္လံ[ခု ၅-၄]။ ဓိရတ္ထု တံ ဝိသဝန္တံ[ခု ၅-၁၆] ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၈။)(စာ-၁၄၈) ၅၈၆။ ကမ္မပ္ပဝစနီယယုတေ္တ။ ကမ္မပ္ပဝစနီယတ္ထေဟိ နိပါတောပသဂ္ဂေဟိယုတ္တေ ပယောဂေ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဥဒါဟရဏာနိယထာဒဿိတာနေဝ။
၅၈၇။ ဂတိဗုဒ္ဓိဘုဇပဌဟရကရသယာဒီနံ ကာရိတေ ဝါ။ ဂတိဗုဒ္ဓိဘုဇပဌဟရကရသယာဒီနံပယောဂေ ကာရိတေ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဝါ။ပုရိသော ပုရိသံ ဂါမံ ဂမယတိ၊ ပုရိသော ပုရိသေနဝါ။ ဧဝံ ဗောဓယတိ၊ ဘောဇယတိ၊ ပါဌယတိ၊ ဟာရယတိ၊ကာရယတိ၊ သယာပယတိ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ကာရိတေ။
၅၈၈။ ကွစိ ဆဋ္ဌီနမတ္ထေအန္တရာဒိယောဂေ။ ဆဋ္ဌီနမတ္ထေ အန္တရာဒီဟိ ယောဂေ သတိ ကွစိ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊အန္တရာ အဘိတော ပရိတော ပတိ ပဋိဘာတိယောဂေစာယံ။ အန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နောဟောတိ[ဒီ ၁-၁]။ သဒ္ဒသတ္ထေ ပန "အန္တရာ နဒိဉ္စ ဂါမဉ္စာ"တိ ဧကောယေဝ အန္တရာသဒ္ဒေါ ပယုဇ္ဇတိ။ အဘိတော ဂါမံဝသတိ။ ပရိတော ဂါမံ ဝသတိ။ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ။အပိဿု မံ အဂ္ဂိဝေဿန တိဿော ဥပမာယော ပဋိဘံသု[မ ၁-၃၀၇]။
၅၈၉။ တတိယာသတ္တမီနဉ္စ။ တတိယာသတ္တမီနမတ္ထေ စ ကွစိ ဒုတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ သစေ မံ သမဏော ဂေါတမော အာလပိဿတိ[သံ ၁-၁၇၉]။ တွဉ္စ မံ နာဘိဘာသသိ[ခု ၆-၃၅၉]။ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မံ ကုတော သုခံ၊ ဥပါယမန္တရေနန အတ္ထသိဒ္ဓိ၊ ဧဝံ တတိယတ္ထေ။ သတ္တမိယတ္ထေ ပနကာလဒိသာသု ဥပါနွဇ္ဈာဝသဿ ပယောဂေ အဓိသိဋ္ဌာဝသာနံပယောဂေ တပ္ပါနစရေသု စ ဒုတိယာ။ ကာလေ- ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ[ဝိ ၁-၇]။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ[ဒီ ၁-၁]။ ကိဉ္စိ ကာလံ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော[ပဋ္ဌာန ၁-၇]။ ဣမံ ရတ္တိံ စတ္တာရော မဟာရာဇာ[ဒီ ၃-၁၆၆]။ ပုရိမံ ဒိသံ ဓတရဋ္ဌော[ဒီ ၂-၂၀၆]။ ဥပါဒိပုဗ္ဗဿ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၄၉။)(စာ-၁၄၉) ဝသဓာတုဿ ပယောဂေ ဂါမံ ဥပဝသတိ၊ ဂါမံအနုဝသတိ၊ ဝိဟာရံ အဓိဝသတိ၊ ဂါမံ အာဝသတိ၊အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ[ဒီ ၁-၈၃]။ အဓိပုဗ္ဗာနံ သိဌာဝသဓာတူနံ ပယောဂေ ပထဝိံ အဓိသေဿတိ[ခု ၁-၁၉]။ ဂါမံ အဓိတိဋ္ဌတိ၊ ဂါမံ အဇ္ဈာဝသတိ။ တပ္ပါနစရေသု နဒိံ ပိဝတိ၊ ဂါမံ စရတိ ဣစ္စာဒိ။
၅၉၀။ ဘာဝနပုံသကေ ဒုတိယေကဝစနံ။ ဘာဝနပုံသကသင်္ခါတေ ကြိယာဝိသေသနေ ဒုတိယေကဝစနံဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ဘာဝနပုံသကန္တိ သာသနေ ဝေါဟာရော၊ ကြိယာဝိသေသနန္တိ သဒ္ဒသတ္ထေ။ ဧတ္ထပန ကိဉ္စာပိ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ-
"ကြိယာဝိသေသနာနံ ဟိ၊ကမ္မတ္ထေ ကတ္တုသဏ္ဌိတိ။
ဉာယသိဒ္ဓါ ယတော တသ္မာ၊ န တဒတ္ထံဝိသုံ ဝိဓီ"တိ-
ဝုတ္တံ၊ တထာပိ ပယောဂေသု သောတူနမသမ္မောဟတ္ထလက္ခဏံဝိဓာတဗ္ဗန္တိ အယမာရမ္ဘော ကတော။ ကြိယာယ အသတွဘူတာယအဗျတ္တလိင်္ဂတ္တာ အဘေဒကသင်္ချတ္တာ သာဓေတဗ္ဗရူပတ္တာစ တဗ္ဗိသေသနမပိ နပုံသကံ ဧကဝစနန္တံ ဒုတိယန္တံပယုဇ္ဇတေ၊ ဝိသမံ စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဟရန္တိ[အံ ၁-၃၈၆]။ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ[ခု ၁-၄၊၃၁၈]။ တံ သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ[မ ၁-၁] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတ္ထ ဝိသမန္တိ ဝိသမေနာကာရေန။ ဧကမန္တန္တိ ဧကောကာသံ၊ ဧကပဿန္တိ အတ္ထော၊ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဥပယောဂဝစနံ။
၅၉၁။ ကရဏေ တတိယာ။ အဂ္ဂိနာ ကုဋိံ ဈာပေတိ။ဓနုနာ ဝိဇ္ဈတိ။
၅၉၂။ သဟာဒိယောဂေ စ။ သဟ သဒ္ဓိံ သမံ နာနာဝိနာ အလမိစ္စေဝမာဒီဟိ ယောဂေ တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ တတ္ထ သဟသဒ္ဒေန ယောဂေါ ကြိယာဂုဏဒဗ္ဗသမဝါယေ သမ္ဘဝတိ၊ယထာ ဝိတက္ကေန သဟ ဝတ္တတိ[ဝိ ဋ္ဌ ၁-၁၁၅။ အဘိ ဋ္ဌ ၁-၂၁၀]။ ပုတ္တေန သဟ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၀။)(စာ-၁၅၀) ထူလော၊ အန္တေဝါသိကသဒ္ဓိဝိဟာရိကေဟိ သဟအာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ လာဘော။ နိသီဒိ ဘဂဝါ သဒ္ဓိံဘိက္ခုသံဃေန[ဝိ ၃-၄၉]။ သဟဿေန သမံ မိတာ[သံ ၁-၁၈]။ သဗ္ဗေဟိ မေ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါဝိနာဘာဝေါ[ဒီ ၂-၁၁၉]။ သံဃော ဝိနာပိ ဂဂ္ဂေနဥပေါသထံ ကရေယျ[ဝိ ၃-၁၆၆]။ အလန္တေ ဣဓ ဝါသေန[ဝိ ၁-၂၈၀]။ ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန၊ ပုရိသေန ထာမဒဿိနာ[ခု ၄-၃၁၀]။ ကိန္တေဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ[ခု ၁-၇၀။ ခု ၅-၃၂၊၁၀၆]။ ကိန္တေ ဝက္ကလိ ဣမိနာ ပူတိကာယေန ဒိဋ္ဌေန[သံ ၂-၉၈] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၅၉၃။ သဟတ္ထေ။ သဟတ္ထေ စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဒေဝဒတ္တောရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ကောကာလိကေန ပစ္ဆာသမဏေန၊ဒုက္ခော ဗာလေဟိ သံဝါသော[ခု ၁-၄၄]။
၅၉၄။ ကတ္တရိ ပဌမာ တတိယာ စ။ အာချာတာဘိဟိတေ ကတ္တရိ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ကိတာချာတေဟိ အနဘိဟိတေ ကတ္တရိ တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဘဂဝတာ ဓမ္မောဒေသိယတိ၊ အဟိ နရံ ဒံသတိ၊ အဟိနာ ဒဋ္ဌော နရော။
၅၉၅။ ဒုတိယတ္ထေ တတိယာ။ ဒုတိယတ္ထေ တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ တိလေဟိ ခေတ္တေ ဝပ္ပတိ၊ သံဝိဘဇေထနော ရဇ္ဇေန[ဒီ ၂-၁၈၈]။ ဧတ္ထ စ တိလေဟီတိ တိလာနိ၊ အထ ဝါ ဟီတိ နိပါတမတ္တံ၊ တိလေတိ ဥပယောဂဝစနန္တံ၊ "စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏ"န္တိ[မ ၁-၁၅၈၊၃၂၆။ မ ၃-၃၂၈၊၃၃၂။ သံ ၂-၂၆၁။ အဘိ ၄-၂၄၈] ဧတ္ထ "ရူပေ"တိ ပဒံ ဝိယ။
၅၉၆။ ပဉ္စမိယတေ္ထ။ ပဉ္စမိယတ္ထေ စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန[ဝိ ၄-၂၄၈]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၁။)(စာ-၁၅၁) ပထဗျာ ဧကရဇ္ဇေန၊ သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ။
သဗ္ဗလောကာဓိပစ္စေန၊ သောတာပတ္တိဖလံဝရန္တိ[ခု ၁-၄၀]။
၅၉၇။ ပစ္စတ္တေ။ ပစ္စတ္တေ စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ မဏိနာမေ အတ္ထော[ဝိ ၁-၂၂၁]။ ဂရူ ပန "အတ္တနာဝ အတ္တာနံသမ္မန္နီ"တိ[ဝိ ဋ္ဌ ၁-၁၁] ပယောဂမပိ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ ဟိဘိက္ခု ကတ္တာ ဘဝတိ၊ တသ္မာ "အတ္တနာဝါ"တိ ဣဒံ ဝိသေသနံ ဘဝတိ၊ တဉ္စ ပရေဟိ သမ္မန္နနံနိဝတ္တေတိ။ ယထာ ပန "အတ္တနာ စ ပါဏာတိပါတီ ဟောတိ၊ ပရေ စ ပါဏာတိပါတေသမာဒပေတီ"တိ[အံ ၁-၃၀၂] ဧတ္ထ ပုဂ္ဂလော အတ္တာ စ ပါဏာတိပါတီဟောတီတိ ပဌမာယတ္ထော နုပပဇ္ဇတိ၊ ပုဂ္ဂလောသယဉ္စ ပါဏာတိပါတီ ဟောတီတိ တတိယာယတ္ထောယေဝူပပဇ္ဇတိ၊တထာ "အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သမ္မန္နီ"တိ ဧတ္ထ ဘိက္ခု အတ္တာဝ အတ္တာနံ သမ္မန္နီတိပဌမာယတ္ထော နုပပဇ္ဇတိ၊ ဘိက္ခု သယမေဝ အတ္တာနံသမ္မန္နီတိ တတိယာယတ္ထောယေဝူပပဇ္ဇတိ။ အယံပန သယံသဒ္ဒေါ တတိယာယတ္ထေ ဝတ္တတိ၊ အတ္တနာသဒ္ဒဿ စ သယံသဒ္ဒေန သမာနတ္ထတာ အတိဝိယ သာသနေပသိဒ္ဓါ၊ တသ္မာ အတ္တနာ-သဒ္ဒေါ တတိယတ္ထေဝ တတိယာဝစနန္တော ဟုတွာသမ္မန္နနံ ဝိသေသေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အပရော နယော အတ္တနာတိ အယံ သဒ္ဒေါ ဝိဘတျန္တပဋိရူပကောအဗျယသဒ္ဒေါတိ။
၅၉၈။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ။ ဣမံ ပကာရံ ပတ္တော ပုဂ္ဂလောတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗဿဣတ္ထမ္ဘူတဿ လက္ခဏေ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သာဘိန္နေန သီသေန ပဂ္ဃရန္တေန လောဟိတေန ပဋိဝိသကာနံဥဇ္ဈာပေသိ[မ ၁-၁၇၇]။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန ပတ္တေနအညံ နဝံ ပတ္တံ စေတာပေယျ[ဝိ ၁-၃၅၆]။ တတ္ထ ဘိန္နေန သီသေနာတိ ဘိန္နသီသာ ဟုတွာ၊ဧသ နယော ဣတရတြာပိ။ ဣတိ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဒွီသုသမာနာဓိကရဏပဒေသု ဌိတေသု
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၂။)(စာ-၁၅၂) ဣတ္ထမ္ဘုတလက္ခဏံ ဘဝတိ။ ဘဒ္ဒသတ္ထေ ပန ဝိနာသမာနာဓိကရဏပဒံ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏံ ဝဒန္တိ။ တိဒဏ္ဍကေန ပရိဗ္ဗာဇကမဒက္ခီတိ တိဒဏ္ဍကေန ဥပလက္ခိတံ ပရိဗ္ဗာဇကမဒက္ခီတိအတ္ထော။ ဧဝံ "သေတစ္ဆတ္တေန ရာဇာနမဒက္ခီ"တိ ဧတ္ထာပိ။
၅၉၉။ ကြိယာပဝဂေ္ဂ။ ကြိယာယ အာသုံ ပရိနိဋ္ဌာပနံ ြကိယာပဝဂ္ဂေါ၊ တသ္မိံ တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ ဧကာဟေနေဝ ဗာရာဏသိံ ပါယာသိ၊ နဝဟိမာသေဟိ ဝိဟာရံ နိဋ္ဌာပေသိ။
၆၀၀။ ပုဗ္ဗသဒိသသမူနကလဟနိပုဏမိဿကသခိလာဒိယောဂေ။ ပုဗ္ဗသဒိသဣစ္စေဝမာဒီဟိ ယောဂေ စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။မာသေန ပုဗ္ဗော၊ ပိတရာ သဒိသော၊ မာတရာ သမော၊ကဟာပဏေနူနော၊ အသိနာ ကလဟော၊ ဝါစာယ ကလဟော၊အာစာရေန နိပုဏော၊ ဝါစာယ နိပုဏော၊ ဂုဠေနမိဿကော၊ တိလေန မိဿကော၊ ဝါစာယ သခိလော ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၀၁။ ဟေတုတ္ထပ္ပယောဂေ။ ဟေတုတ္ထေ စ ဟေတုတ္ထပ္ပယောဂေ စ တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ။ အန္နေန ဝသတိ၊ သဒ္ဓါယ တရတိ ဩဃံ[သံ ၁-၂၁၇။ ခု ၁-၃၀၆]။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ[ခု ၁-၃၊ ၃၁၈။ ဝိ ၁-၁]။ န ဇစ္စာ ဝသလော ဟောတိ[ခု ၁-၂၉၉]။ သတေန ဗဒ္ဓေါ နရော၊ ဧဝံ ဟေတုတေ္ထ။ ကေန နိမိတ္တေန၊ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ကေန ဟေတုနာ[ခု ၆-၃၄၉]။ ကေနဋ္ဌေန[အဘိ ဋ္ဌ ၁-၃]။ ကေန ပစ္စယေန၊ ဧဝံ ဟေတုတ္ထပ္ပယောဂေ။
၆၀၂။ သတ္တမိယတေ္ထ။ သတ္တမိယတ္ထေ စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ကာလဒ္ဓါနဒိသာဒေသာဒီသု စာယံ။ တေန သမယေန[ဝိ ၁-၁]။ တေန ကာလေန[ခု ၃-၄၁]။ ကာလေန ဓမ္မသဝနံ[ခု ၁-၄၊၃၁၈]။ သော ဝေါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၃။)(စာ-၁၅၃) မမစ္စယေန သတ္ထာ[ဒီ ၂-၁၂၇။ ခု ၁၁-၁၀၆]။ မာသေန ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေနဓာဝတိ၊ ဒက္ခိဏေန ဝိရူဠှကော[ဒီ ၂-၂၀၆]။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၀၃။ ယေနင်္ဂဝိကာရော။ ယေန ဗျာဓိမတာ အင်္ဂေန အင်္ဂိနော ဝိကာရောလက္ခိယတိ၊ တတ္ထ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ အက္ခိနာကာဏော၊ ဟတ္ထေန ကုဏီ၊ ပါဒေန ခဉ္ဇော၊ ပိဋ္ဌိယာခုဇ္ဇော။
၆၀၄။ ဝိသေသနေ ပကတိအာဒီသု စ။ ဝိသေသိယတိ ဝိသေသိတဗ္ဗမနေနာတိ ဝိသေသနံ၊ ဂေါတ္တာဒိ၊ တသ္မိံ ဂေါတ္တနာမဇာတိသိပ္ပဝယောဂုဏာလင်္ကာရသင်္ခါတေဝိသေသနတ္ထေ ပကတိအာဒီသု စ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ဂေါတ္တေန ဂေါတမော နာထော[ခု ၃-၂၅]။ သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ ဝိဿုတောပညဝါ စ သော[ခု ၃-၂၅]။ ဇာတိယာ ခတ္တိယော ဗုဒ္ဓေါ[ဒီ ၂-၄၄]။ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော[ခု ၁၁-၃၈၂။ သံ ဋ္ဌ ၁-၁၁၄]။ သိပ္ပေန နဠကာရော သော၊ဧကူနတိံ သော ဝယသာ သုဘဒ္ဒ[ဒီ ၂-၁၂၅]။ ဝိဇ္ဇာယ သာဓု၊ တပသာ ဥတ္တမော၊ သုဝဏ္ဏေနအဘိရူပေါ၊ ယေဟိ အလင်္ကာရေဟိ မဒ္ဒီ အသောဘထ[ခု ၆-၃၅၇]။ ပကတိယာ အဘိရူပေါ၊ ယေဘုယျေန စမ္ပေယျကာဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယောပသင်္ကမိံသု[ဒီ ၁-၁၀၅]။ ဝိသမေန ဓာဝတိ၊ ဒွိဒေါဏေန ဓညံကိဏာတိ၊ သဟဿေန အဿကေ ဝိက္ကိဏာတိ ဣစ္စာဒိ။
၆၀၅။ သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ။ ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒေတိ၊ဒါတာ ဟောတိ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ[အံ ၁-၅၂၄]။
၆၀၆။ နမောသောတ္ထိသွာဂတာဒိယောဂေ စ။ နာမော သောတ္ထိသွာဂတံဣစ္စာဒီဟိ ယောဂေစ စတုတ္ထီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ နမော တေ ဗုဒ္ဓ ဝီရတ္ထု[သံ ၁-၄၈]။ နမော ကရောဟိ နာဂဿ[မ ၁-၁၉၆]။ သောတ္ထိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၄။)(စာ-၁၅၄) ပဇာနံ[ဒီ ၁-၉၀]။ သဗ္ဗသတ္တာနံ သုဝတ္ထိဟောတု၊ သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ[ခု ၅-၃၂၉]။ သွာဂတံ ဝတ မေ အာသိ[သံ ၁-၁၉၈။ ခု ၂-၂၇၁၊၃၇၃]။
၆၀၇။ အပါဒါနေ ပဉ္စမီ။ ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယေ[ခု ၁-၃၀]။ အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာ[ခု ၁-၃၉]။ ဘယာ မုစ္စတိ သော နရော။
၆၀၈။ ကာရဏတ္ထေ စ။ ကာရဏတ္ထေ စ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိဟောတိ။ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံယထာဘူတမဒဿနာ[ဒီ ၂-၇၇]။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ[ခု ၁-၇၇]။
၆၀၉။ ဆဋ္ဌီ သာမိမှိ။ အနွတ္ထဝသေန ဝါ ရူဠှိဝသေနဝါ သာမီတိ သင်္ခံ ဂတေ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ရညော ဓနံ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော[သံ ၁-၂၂၀]။ အမ္ဗဝနဿ အဝိဒူရေ၊ ရာသိ သုဝဏ္ဏဿ၊အညေပိ ဆဋ္ဌီပယောဂါ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ယဿ သံ, ယဿ ဝါ ပတိ၊ တံ သာမီတိ ဧတ္ထ ဝိကပ္ပနတ္ထေန ဝါသဒ္ဒေန သဗ္ဗေသမ္ပိ ဆဋ္ဌီပယောဂါနံဂဟိတတ္တာ။
၆၁၀။ ကြိယာကာရကဇာတေ အဿေဒမိတိဘာဝဟေတုမှိ။ အထ ဝါ ကြိယာကာရကတော ဇာတေ အဿ ဣဒန္တိဘာဝဟေတုဘူတေ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ရညောပုရိသော၊ ဒေဝါနံ ရာဇာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၁၁။ ဘာဝဟေတုမတေ္တ။ အဿ ဣဒန္တိ ဘာဝဟေတုမတ္တေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိဟောတိ။ ဘိက္ခုနော ပဋိဝီသံ၊ ဘိက္ခုနော မုခံ၊ပဗ္ဗတကူဋဿ ဆာယာ။ ကုဝေရဿ ဗလိ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၁၂။ သမ္ဗန္ဓသမ္ဗန္ဓီသမ္ဗန္ဓေသု။ သုဒ္ဓသမ္ဗန္ဓေ စ သမ္ဗန္ဓီဘာဝမုပဂတေ သမ္ဗန္ဓေစ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ရညော ပုရောဟိတဿ ဒါသော။ရညော ပုတ္တဿ ဃရံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၅။)(စာ-၁၅၅) အဟံ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ သာကိယာနံ ပုရုတ္တမေ။
သုဒ္ဓေါဒနဿ ပုတ္တဿ၊ ကဏ္ဋကော သဟဇောအဟုံ[ခု ၂-၁၁၀]။
၆၁၃။ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗာနံ ဝါ သမ္ဗန္ဓနံ သမ္ဗန္ဓော ။ အထ ဝါ ဝိသေသနဿဝိသေသိတဗ္ဗဿ စ ဒွိန္နံ အညမညံ သမ္ဗန္ဓနံ သမ္ဗန္ဓောနာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၆၁၄။ သမ္ဗန္ဓဒွယာဓာရေ။ သမ္ဗန္ဓဒွယာဓာရေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ရညောပုရိသေန ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၁၅။ ဘာဂဝိသိဋ္ဌတေ္ထ။ ဘာဂေန ဝိသေသိတေ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ[မ ၁-၁၁၃]။ ဝဿာနံ တတိယေ မာသေ။ ကပ္ပဿ တတိယောဘာဂေါ။
၆၁၆။ အဘေဒေ ဘေဒေါပစာရေ။ သိလာပုတ္တဿ သရီရံ။ ပါသာဏသာရံ ခဏသိ၊ကဏိကာရဿ ဒါရုနာ[ခု ၆-၆၇]။
၆၁၇။ ဆဝသီသတော တက္ကတဘာဇနေ။ ဆဝသီသဿ ပတ္တော[ဝိ ၄-၂၅၄]။
၆၁၈။ ဝိသိလေသေ။ သန္ဓိနော မောက္ခော။
၆၁၉။ ရုဇတိယောဂေ ။ ဒေဝဒတ္တဿ ရုဇတိ။
၆၂၀။ ပရိမာဏဂဏနယောဂေ။ တိလာနံ မုဋ္ဌိ။ သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထိ[ခု ၅-၂၇]။
၆၂၁။ အဗျယဒိသာယောဂေ။ ဝသလဿ ကတွာ။ တဿ ပုရတော ပါတုရဟောသိ[သံ ၁-၁၃၉]။ တဿ ပစ္ဆတော။ အာရကာဝ ဝိဇာနတံ[ဝိသုဒ္ဓိ ဋီ ၁၂၂၈။ သာရတ္ထ ၁-၂၂၉]။ နဂရဿ ဒက္ခိဏတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၆။)(စာ-၁၅၆) ၆၂၂။ ပဒယောဂေ။ ပမာဒေါ မစ္စုနော ပဒံ[ခု ၁-၁၆]။ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ပဒံ သီလံ။
၆၂၃။ ဘာဝတ္ထယောဂေ။ ပညာယ ပဋုဘာဝေါ။ ရူပဿ လဟုတာ[အဘိ ၁-၁၅၆]။
၆၂၄။ ဟေတုယောဂေ။ ဗုဒ္ဓဿ ဟေတု ဝသတိ။ ဧကဿ ကာရဏာ မယှံ၊ ဟိံသေယျဗဟုကော ဇနော[ခု ၆-၃၃၂]။
၆၂၅။ ဥဇ္ဈာပနာဒိယောဂေ။ မဟာသေနာပတီနံ ဥဇ္ဈာပေတဗ္ဗံ ဝိက္ကန္ဒိတဗ္ဗံဝိရဝိတဗ္ဗံ[ဒီ ၃-၁၆၅]။ ပဋိဝိသကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ[မ ၁-၁၇၇]။ ကွစိ န ဘဝတိ။ ဥဇ္ဈာပေတွာန ဘူတာနိ၊တမှာ ဌာနာ အပက္ကမီတိ[ခု ၆-၂၂၆]။
၆၂၆။ ဘာဝသာဓနာဒိယောဂေ။ ရူပဿ ဥပစယော[အဘိ ၁-၁၅၆]။ ခန္ဓာနံ ဇီရဏံ ဘေဒေါ[အဘိ ၂-၂၀၄။ ဒီ ၂-၂၄၄]။ တေသံ တေသံ သတ္တာနံစုတိ[အဘိ ၂-၂၀၄။ ဒီ ၂-၂၄၄]။ နတ္ထိ နာသာယ ရူဟနာ[ခု ၅-၇၅]။ ဓာတူနံ ဂမနံ။ အဉ္ဇနာနံ ခယော[ဓမ္မပဒ ဋ္ဌ ၁-၂၉၇]။ အစ္ဆရိယော ဂေါဏာနံ ဒေါဟောအဂေါပါလကေန။ အစ္ဆရိယော အရဇကေန ဝတ္ထာနံ ရာဂေါ။သာဓု ခလု ပယသော ပါနံ ယညဒတ္တေန။ ရာဂါဒီနံခယော နိဗ္ဗာနံ[သံ ၂-၄၄၇]။ ကာမာနမေတံ နိဿရဏံယဒိဒံ နေက္ခမ္မံ[ခု ၁-၂၃၇]။ ဗီဇာနံ အဘိသင်္ခါရော။ အရိယဓမ္မဿပဋိလာဘော။ ပုညာနံ အဘိသန္ဒော[အံ ဋ္ဌ ၂-၃၀၉]။ အဂ္ဂိနော ဟောမော။ သိက္ခာပဒါနံ ပညတ္တိဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၂၇။ ယုဏွုတုပစ္စယာနံ ကမ္မနိ။ မောဟော ဉေယျဿာဝရဏော။ဝဏဿာာရောပနံ တေလံ။ ရုက္ခဿ ဆေဒနော ပရသု။ပါဒဿ ဥက္ခိပနံ။ အဝိသံဝါဒကော လောကဿ[ဒီ ၁-၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၇။)(စာ-၁၅၇) ပထဝိယာ ကဿကော။ ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ[ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၂၃၇]။ သဟသာ ကမ္မဿ ကတ္တာရော ဣစ္စာဒိ။
၆၂၈။ ဘီရုတာယောဂေ ဒုတိယာတတိယာယော စ။ ဘီရုတာယောဂေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ ဒုတိယာတတိယာဝိဘတ္တိယောစ။ ဣဒံ ပန လက္ခဏံ ပါဠိနယာယေဝါနုကူလံ ကတွာပဉ္စမိပဋိသေဓနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဂရူ ပန ဘယပ္ပယောဂေ ပဉ္စမိံယေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ ယတ္ထဟိ ပဉ္စမီ န ဒိဿတိ၊ တတ္ထ ပယောဂေ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသဝသေနပဉ္စမိယတ္ထံ ဘဏန္တိ။ မာ ဘိက္ခဝေ ပုညာနံ ဘာယိတ္ထ[ခု ၁-၂၀၅။ အံ ၂-၄၆၅။ ခု ၁၀-၁၅၇]။ ဘီတော စတုန္နံ အာသီဝိသာနံ[သံ ၂-၃၈၁]။ မုသာဝါဒဿ ဩတ္တပ္ပံ[သံ ၁-၁၅၇]။ သဗ္ဗေ တသန္တိ ဒဏ္ဍဿ၊ သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော[ခု ၁-၃၂]။ ဘာယထ ဒုက္ခန္တံ။ နာဟံ ဘာယာမိ အာဝုသော[ခု ၄-၂၃၅]။ န မံ ကောစိ ဥတ္တသတိ[ခု ၄-၄၁၈]။ ဩတ္တပ္ပတိ ဩတ္တပ္ပိတဗ္ဗေန[အဘိ ၁-၂၃]။ ဧဝံ ဘီရုတာယောဂေ ဆဋ္ဌီဒုတိယာတတိယာယော ဘဝန္တိ။ အတြိဒံဝုစ္စတိ-
"ဆဋ္ဌီ စ ဘီရုတာယောဂေ၊ ဒုတိယာ တတိယာပိစ။
တီဏေဝ ပါဠိယံ ဟောတိ၊ န တု သမ္ဘောတိပဉ္စမီ"တိ။
ပါဠိယန္တိ ကိမတ္ထံ? "စောရာ ဘယံ ဇာယတီ"တိ အာဒီသု အပါဠိပ္ပဒေသေသု ပဉ္စမီဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ ဧတ္ထာဟ "နနု စ ဘော ပါဠိယမ္ပိ 'ယတော ခေမံ တတော ဘယ'န္တိ[ခု ၅-၁၉၃] ဘီရုတာယောဂေ ပဉ္စမီပယောဂေါ ဒိဿတီ"တိ? တန္န, ဥပါတတ္ထဝိသယတ္တာ[ဥပါတ္တဝိသယတ္တာ (သီ၊ဣ)] တဿ ပယောဂဿ။ တတ္ထ ဟိ ဥပ္ပန္နန္တိ အဇ္ဈာဟရိတွာယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ဇာတံ သရဏတော ဘယံ[ခု ၅-၁၉၃]။ တံဝဏ္ဏဝိသယာ အညာ တာဒိသီ ပါဠိ ဒိဿတိ။အပိစ "စောရာ ဘယံ ဇာယတီ"တိ ဧတ္ထာပိ ဇာယတိသဒ္ဒဝသေနေဝ ပဉ္စမီ အဝဿံ လဗ္ဘတီတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၈။)(စာ-၁၅၈) ၆၂၉။ အာဂမိဋ္ဌာနိတော စ။ ပုထဿ ဂါဂမော၊ ဩ အဝဿာတိစ နိဒဿနံ။
၆၃၀။ ဩကာသေ သတ္တမီ။ ဂမ္ဘီရေ ဂါဓမေဓတိ[သံ ၁-၁၇၈]။ ပါပသ္မိံ ရမတီ မနော[ခု ၁-၃၀]။ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ ကုလပုတ္တော၊ကံသပါတိယံ ဘုဉ္ဇတိ။
၆၃၁။ သာမိဿရာဓိပတိဒါယာဒသက္ခိပတိဘူပသုတကုသလာဒီဟိ။ သာမိဣဿရအဓိပတိ ဒါယာဒသက္ခိပတိဘူပသုတကုသလဣစ္စေဝမာဒီဟိပယောဂေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ သတ္တမီ စ။ ဂေါဏာနံသာမိ၊ ဂေါဏေသု သာမိ၊ ဧဝံ ဣဿရော အဓိပတိဒါယာဒေါ သက္ခိ ပတိဘူ ပသုတော ကုသလော၊ အတ္ထာနံကောဝိဒေါ၊ အတ္ထေသု ကောဝိဒေါ၊ အမစ္စေ တာတဇာနာဟိ၊ ဓီရေ အတ္ထဿ ကောဝိဒေ[ခု ၆-၂]။
၆၃၂။ ဥဗ္ဗာဟနေ စ။ ဥဗ္ဗာဟနသင်္ခါတေ နိဒ္ဓါရဏေဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ သတ္တမီ စ။ ဧတ္ထ စ ဥဗ္ဗာဟနန္တိ သာသနေ ဝေါဟာရော၊ နိဒ္ဓါရဏန္တိ သဒ္ဒသတ္ထေ။ တတ္ထုဗ္ဗာဟနံနာမ ဇာတိဂုဏကြိယာဟိ ရာသိတော ဥဒ္ဓရိတွာနီဟရဏံ၊ နိဒ္ဓါရဏံ နာမ တေဟိ ဧဝ ဇာတိအာဒီဟိ သမုဒါယတော ဧကဿပုထက္ကရဏံ နီဟရိတွာ ဓာရဏံ၊ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံဗျဉ္ဇနမတ္တေန နာနံ၊ အတ္ထတော ပန နိန္နာနာကရဏံ။တသ္မိံ နိဒ္ဓါရဏေ ဂမ္မမာနေ သမုဒါယဝါစိလိင်္ဂမှာဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ သတ္တမီ စ။ မနုဿာနံ ခတ္တိယောသူရတမော၊ မနုဿေသု ခတ္တိယော သူရတမော၊ ကဏှာဂါဝီနံ သမ္ပန္နခီရတမာ၊ ကဏှာဂါဝီသု သမ္ပန္နခီရတမာ၊သာမာ နာရီနံ ဒဿနီယတမာ၊ သာမာ နာရီသု ဒဿနီယတမာ၊ပထိကာနံ ဓာဝန္တော သီဃတမော၊ ပထိကေသု ဓာဝန္တောသီဃတမော ဣစ္စေဝမာဒိ။ ယေဘုယျေန ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါ၊ "အဓိပတိပစ္စယေ သဟဇာတာဓိပတိ နာမဓမ္မေကဒေသော"တိ ဣဒံ ဧကဝစနန္တံ သတ္တမီနိဒ္ဓါရဏံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၅၉။)(စာ-၁၅၉) ၆၃၃။ အနာဒရမှိ စ။ အနာဒရမှိ စ ဂမျမာနေ ဘာဝဝတာလိင်္ဂမှာ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ သတ္တမီ စ။ ရုဒတောဒါရကဿ ပဗ္ဗဇိ၊ ရုဒန္တသ္မိံ ဒါရကေ ပဗ္ဗဇိ၊ အာကောဋယန္တောတေ နေတိ၊ သိဝိရာဇဿ ပေက္ခတော[ခု ၆-၃၅၁]။ မစ္စု ဂစ္ဆတိ အာဒါယ၊ ပေက္ခမာနေ မဟာဇနေ။
၆၃၄။ ကွစိ တတိယာသတ္တမိယတေ္ထ ဆဋ္ဌီ။ ဧတ္ထာယံ နိယမော၊ ကတ္တရိ ကိတပ္ပစ္စယယောဂေ ဗုဒ္ဓဃောသဿ ကတံ၊ ဗုဒ္ဓဃောသေန ဝါ၊ ဧဝံကစ္စာယနဿ ကတံ၊ ကစ္စာယနေန ဝါ၊ ရညော သမ္မတော၊ရညာ ဝါ၊ ဧဝံ ရညော ပူဇိတော၊ ရညော သက္ကတော၊ရညော အပစိတော၊ ရညော မာနိတော[ဒီ ၁-၁၀၇]။ အမတံ တေသံ ဘိက္ခဝေ အပရိဘုတ္တံ၊ယေသံ ကာယဂတာသတိ အပရိဘုတ္တာ[အံ ၁-၄၇]။ ဂရူ ပန "ကတာ မေ ကလျာဏာ အနေကရူပါ"တိ[ခု ၆-၁၄၃] ဧတ္ထာပိ တတိယတ္ထေ ဆဋ္ဌိမိစ္ဆန္တိ၊ တမ္ပိ "တဒါ ဟိ ပကတံ ကမ္မံ၊ မမ တုယှဉ္စ မာရိသာ"တိ[ခု ၅-၁၀၀] ဒဿနတော ယုဇ္ဇတေဝ။
၆၃၅။ တတိယတ္ထေ ဝါ တတိယာ။ တထာဟိဒွါဓိပ္ပါယိကောပိ ပယောဂေါ ဒိဿတိ။ယထာ "အဂ္ဂဿ ဒါတာ မေဓာဝီ"တိ[အံ ၁-၃၄၄။ အံ ၂-၃၀။ ခု ၁-၂၅၅။]။
၆၃၆။ ယဇဿ ကရဏေ။ ဃတဿ အဂ္င်္ဂံ ယဇတိ၊ ဃတေနဝါ၊ ဧဝံ ပုပ္ဖဿ ဗုဒ္ဓံ ယဇတိ။
၆၃၇။ ပူရိတတ္ထယောဂေ။ ပူရတိ ဓီရော ပုညဿ[ခု ၁-၃၁]။ ပုညေနာတိ အတ္ထော။ ပတ္တံ သြဒနဿ ပူရေတွာ၊ဣမမေဝ ကာယံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ[ဒီ ၂-၂၃၃]။
၆၃၈။ တုလျတ္ထကိ'မလမာဒိယောဂေ။ ပိတုဿ တုလျော၊ ပိတရာ တုလျော ဝါ။ မာတုယာသဒိသော၊ မာတရာ သဒိသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၀။)(စာ-၁၆၀) ဝါ။ ကိံ တဿ စတုမဋ္ဌဿ[ခု ၅-၄၈]၊ ကိံ တေန စတုမဋ္ဌေနာတိ အတ္ထော။ အလံတဿ စတုမဋ္ဌဿ၊ အဿမော သုကတော မယှံ[ခု ၄-၃၀၈]။ ဧဝံ တတိယတ္ထေ ဆဋ္ဌီ ဘဝတိ။
၆၃၉။ သတ္တမိယတေ္ထ ကုသလာဒိယောဂေ။ ကုသလာ နစ္စဂီတဿ၊ သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော[ခု ၆-၁၅၆]၊ ကုသုလော တွံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ[မ ၂-၅၈]။ ကုသလော မဂ္ဂဿ၊ ကုသလော အမဂ္ဂဿ[အံ ၁-၃၄၆]။ သန္တိ ဟိ ဘန္တေ ဥဠာရာ ယက္ခာ ဘဂဝတောပသန္နာ[ဒီ ၃-၁၅၈]။ ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ၊ဒိဝသေ တိက္ခတ္တုံ ဝါ၊ မာသဿ တိက္ခတ္တုံ၊ ကုတောနု တွံ မဟာရာဇ အာဂစ္ဆသိ ဒိဝါ ဒိဝဿာတိ[သံ ၁-၉၀၊၉၂] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧဝံ သတ္တမိယတ္ထေဆဋ္ဌီ ဘဝတိ။
၆၄၀။ ဒုတိယာပဉ္စမီနဉ္စ။ ဒုတိယာပဉ္စမီနဉ္စအတ္ထေ ကွစိ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိဟောတိ။ တတ္ထ ကမ္မနိ ကိတကယောဂေ- တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော[မ ၂-၁၃၃]။ သဟသာကမ္မဿ ကတ္တာရော၊ အမတဿ ဒါတာ[မ ၁-၁၅၇]။ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ပသာဒေါ[အဘိ ၁-၁၅၇] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တထာ သရိစ္ဆာဒီနံ ကမ္မနိ-မာတု သရတိ၊ မာတရံ သရတိ၊န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနံ ကမ္မပ္ပစ္စယာ[ခု ၁-၈။ ခု ၂-၁၂၉]။ ပုတ္တဿ ဣစ္ဆတိ၊ ပုတ္တမိစ္ဆတိ။
ကရောတိဿ ပတိယတနေ စ။ ပတိယတနံ အဘိသင်္ခါရော။ ဥဒကဿ ပတိကုရုတေ၊ဥဒကံ ပတိကုရုတေ၊ ပဏ္ဍဿ ပတိကုရုတေ၊ ကဏ္ဍံ ပတိကုရုတေ၊ဧဝံ ဒုတိယတ္ထေ ဆဋ္ဌီ ဘဝတိ။
ပဉ္စမိယတေ္ထ ဝိဘတ္တေ ပရိဟာနိယောဂေ စ။ ဆန္နဝုတီနံ ပါသဏ္ဍာနံ ဓမ္မာနံ ပဝရံယဒိဒံ သုဂတဝိနယော၊ ဆန္နဝုတီဟိ ပါသဏ္ဍေဟိဓမ္မေဟိ ပဝရောတိ အတ္ထော။ "ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၁။)(စာ-၁၆၁) ပါသဏ္ဍာ"တိ[သံ ၁-၁၃၅]ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ အဿဝနတာ ဓမ္မဿပရိဟာယန္တိ[ဒီ ၂-၃၂။ မ ၁-၂၂၄။ မ ၂-၂၉၂။ သံ ၁-၁၃၉။ ဝိ ၃-၆]။ ဣဓ န ဘဝတိ "ယဒိဟံ တဿ ကုပ္ပေယျံ ။ပ။ ပရိဟာ ယိဿာမိသီလတော"တိ[ခု ၄-၄၀၁]။ ဧဝံ ပဉ္စမိယတ္ထေ ဆဋ္ဌီ ဘဝတိ။
ဂရူ ပန ပဉ္စမိယတ္ထေ ဘယတ္ထယောဂေပိဆဋ္ဌိမိစ္ဆန္တိ၊ ကိံ နု ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ[မ ၁-၃၁၃]။ သဗ္ဗေတသန္တိ ဒဏ္ဍဿ၊ သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော[ခု ၁-၃၂]။ ဘီတော စတုန္နံ အာသီဝိသာနံ[သံ ၂-၃၈၁]။ ဣစ္စာဒိ။ တတ္ထ တဿ သုခဿာတိ တသ္မာ သုခါတိ အတ္ထော။ အတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော- ယထာ ပရိဟာနိယောဂေ ဆဋ္ဌီပဉ္စမီနံ ဝသေနပါဠိယံ ဒွေ ပယောဂါ ဒိဿန္တိ "ဓမ္မဿ" ပရိဟာယန္တိ။ ပရိဟာယိဿာမိသီလတော"တိ၊ န တထာ ဘယတ္ထယောဂေ ဒွေပယောဂါ ဒိဿန္တိ။ "ဇာတံ သရဏတော ဘယ"န္တိ [ခု ၅-၁၉၃] အာဒီသု ပန ဇာတသဒ္ဒါဒိယောဂေန "သရဏတော"တိအာဒီနိ ပဉ္စမိယန္တာနိဘဝန္တိ, န ဘယတ္ထယောဂဝသေန။ "ယတော ခေမံ တထာ ဘယ"န္တိ [ခု ၅-၁၉၃] အတြာပိ "ဥပ္ပန္န"န္တိ အဇ္ဈာဟာရဝသေန "တတော"တိ ပဉ္စမိယန္တံ ပဒံဘဝတိ, န ဘယတ္ထယောဂဝသေန။ တသ္မာ ဟေဋ္ဌာဝိသုံ လက္ခဏံ ဌပိတံ။ ကွစီတိ ကိံ? ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ [အံ ၂-၄၂၂]။ ကာလေန ဓမ္မီကထံ ဘာသိတာ ဟောတိ [မ ၁-၂၃၇]။ ပရေသံ ပုညာနိ အနုမောဒိတာ။ ဗုဇ္ဈိတာသစ္စာနိ [ခု ၇-၃၆၃။ ခု ၈-၁၉၇။ ခု ၉-၁၇၂]။ ကဋံ ကာရကော။ ပသဝေါ ဃာတကော။ တထာနိဋ္ဌာဒီသု -- သုခကာမီ ဝိဟာရံ ကတော။ရထံ ကတဝန္တော၊ ရထံ ကတာဝီ။ ဟတ္ထိသ္မိမ္ပိ ကတာဝီ [မ ၂-၂၅၇]။ ကဋံ ကတ္တာ။ ကဋံ ကရောန္တော၊ ကဋံ ကရာနော၊ကဋံ ကုရုမာနော ဣစ္စာဒိ။
၆၄၁။ ကမ္မကရဏနိမိတ္တတ္ထေသုသတ္တမီ။ သုန္ဒရာ အာဝုသော ဣမေ အာဇီဝကာဘိက္ခူသု အဘိဝါဒေန္တိ [ဝိ ၁-၃၁၃]။ ဧဝံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၂။)(စာ-၁၆၂) ကမ္မတ္ထေ။ ဟတ္ထေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ [ဝိ ၃-၁၂၅]။ ပတ္တေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ။ ပထေသု ဂစ္ဆန္တိ၊ဧဝံ ကရဏတ္ထေ စ။ အဇိနမှိ ဟညတေ ဒီပိ၊ ကုဉ္ဇရောဒန္တေသု ဟညတေ [ခု ၆-၁၇၂]။ ဧဝံ နိမိတ္တတ္ထေ။
၆၄၂။ သမ္ပဒါနေ စ။ သမ္ပဒါနေ စ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သံသေဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ [ခု ၂-၄၉]။ သံဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ၊သံဃေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ [မ ၃-၂၉၆]။
၆၄၃။ ပဉ္စမိယတ္ထေ စ။ ပဉ္စမိယတ္ထေ စ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ကဒလီသုဂဇေ ရက္ခန္တိ။
၆၄၄။ ကာလဘာဝေသု စ။ ကာလတ္ထေသု စ ဘာဝလက္ခဏေ ဘာဝေ စ လိင်္ဂမှာသတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ကာလော နာမ ခဏလယမုဟုတ္တပုဗ္ဗဏှာဒိကောသမယော၊ တတ္ထ ဒသစ္ဆရပ္ပမာဏော ကာလော ခဏော နာမ၊ တေန ခဏေန ဒသခဏော ကာလော လယော နာမ၊ တေန လယေန ဒသလယော ကာလော ခဏလယော နာမ၊ တေန ဒသဂုဏော မုဟုတ္တော နာမ။ မုဟုတ္တေန ဒသဂုဏော ခဏမုဟုတ္တော နာမာဘိ အယံ ဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘာဝေါ နာမ ကြိယာ၊ သာ "ဓာတွတ္ထော"တိပိ ဝုစ္စတိ။ သာ စေတ္ထ ကြိယန္တရောပလက္ခဏာဝအဓိပ္ပေတာ။ တေသု ကာလေ -- ပုဗ္ဗဏှသမယေ ဂတော၊ သာယနှသမယေ အာဂတော။အကာလေ ဝဿတိ တဿ၊ ကာလေ တဿ န ဝဿတိ [ခု ၅-၅၁၊ ၁၈၁]။ ဖုဿမာသမှာ တီသု မာသေသု ဝိသာခမာသော။ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ [ခု ၄-၁၂၁]။
ဘာဝေ -- ဘိက္ခူသု ဘောဇိယမာနေသု ဂတော။ဘုတ္တေသု အာဂတော။ ဂေါသု ဒုယှမာနာသု ဂတော။ဒုဒ္ဓါသု အာဂတော ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတြ ဘိက္ခူသူတိ ဘာဝသတ္တမီ။ ကထံ ဘာဝသတ္တမီနာမ ဘဝတီတိ စေ? ဘာဝဝသေန လဒ္ဓါ သတ္တမီ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၃။)(စာ-၁၆၃) ဘာဝသတ္တမီတိ အတ္ထဝသေန။ ဧတ္ထ ဘာဝေါတိ ကြိယာ။ ယဿ ဟိ ဘာဝေန ဘာဝလက္ခဏံဘဝတိ၊ တသ္မိံ သတ္တမီ ဘဝတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ -- ယဿ ကြိယာယ အညဿ ကြိယာယ လက္ခဏံ သလ္လက္ခဏံဇာနနံ ဘဝတိ၊ တသ္မိံ ပဌမကြိယာဝတိ ပုဂ္ဂလေသတ္တမီဝိဘတ္တိ ဥပလဗ္ဘတီတိ။ တဒတ္ထဇောတကမိဒံသုတ္တံ။ "အထ ခေါ မာရော ပါပိမာ အစိရပက္ကန္တေအာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီ"တိ [ဒီ ၂-၈၇။ သံ ၃-၂၂၈။ ခု ၁-၁၅၃။] တတ္ထ မာရဿ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမနကြိယာအာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဘဂဝတော သန္တိကာ ပက္ကမနကြိယာယလက္ခိယတိ၊ တသ္မာ တသ္မိံ ပက္ကမနကြိယာဝတိ အာယသ္မန္တေအာနန္ဒေ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဘဝတိ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေယေဘုယျဝသေန သမာနာဓိကရဏဘူတေ ဘာဝဝါစကပဒေဝိဇ္ဇမာနေယေဝ သမာနာဓိကရဏပဒဝတိ ပဒေ ဘာဝသတ္တမီတိဝေါဟာရော ပဝတ္တတိ။ ဂရူ ပန ကတ္ထစိ ဌာနေ သမာနာဓိကရဏဘူတံဘာဝဝါစကပဒံ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ အာဟရိတွာ သမာနာဓိကရဏံပဒံ ကတွာ တတ္ထ ဘာဝသတ္တမီတိ ဝေါဟရန္တိ။ တထာဟိ တေ "သတိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၃။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၂၁။], ဂမ္မမာနေ, ဝတ္တဗ္ဗေ"တိ စ အာဒီနိ ယထာရဟမဇ္ဈာဟရန္တိ။
တတ္ထ သိယာ "ယဒိ ဘိက္ခူသု ဘောဇိယမာနေသူ'တိ ဧတ္ထ 'ဘိက္ခူသူ'တိ အယံ ဘာဝဝသေန လဒ္ဓါသတ္တမီတိ ဘာဝသတ္တမီ နာမ သိယာ၊ 'ဘောဇိယမာနေသူ'တိ ဧသာ ပန ကတရာ နာမ သတ္တမီ သိယာ၊ ကတရေနစ လက္ခဏေန သာဓေတဗ္ဗာ"တိ? တုလျာဓိကရဏသတ္တမီ နာမ၊ ဧသာအနေနေဝ စ လက္ခဏေန သာဓေတဗ္ဗာတိ။ နနု ဧသာယေဝဘာဝေ ဝတ္တမာနာ သတ္တမီ ဘာဝသတ္တမီတိ အနွတ္ထဝသေနဝတ္တဗ္ဗာတိ? သစ္စံ၊ တထာပိ ဘာဝသတ္တမီတိဝေါဟာရော တာဒိသေသု ပေါရာဏေဟိ န အာရောပိတော၊ဣတရတြ ပနာရောပိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၄။)(စာ-၁၆၄) ယထာ ပန "ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံဝန္ဒာမ ဂေါတမ"န္တိ [ဒီ ၃-၁၆၀။] ဧတ္ထ ဗုဒ္ဓန္တိ "ကမ္မတ္ထေ ဒုတိယာ"တိ အနေန သိဒ္ဓံ၊ "ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ ဂေါတမ"န္တိ စ အနေနေဝ၊ တထာ ဘာဝသတ္တမီဝိသယေပိဝုတ္တပ္ပကာရေနေဝ လက္ခဏေန သမာနာဓိကရဏပဒေသုတိဘတ္တုပ္ပတ္တိ သိဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ယထာ "ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာမဂေါတမ"န္တိအာဒီသု ဒွေ ကမ္မာနိ, တီဏိ ကမ္မာနိ, စတ္တာရိ ကမ္မာနီတိအာဒိနာ ဗဟူနိ ကမ္မာနိန ဣစ္ဆိတာနိ၊ ဧကမေဝ ကမ္မမိစ္ဆိတံ, ဗဟူဟိ ပဒေဟိ ဧကဿေဝတ္ထဿ ကထိတတ္တာ၊ဧဝမေဝ "ဘိက္ခူသု ဘောဇိယမာနေသု, အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ အာနန္ဒေ"တိ စ အာဒီသုပိ ဒွေ ဘာဝသတ္တမိယော, တိဿော ဘာဝသတ္တမိယော, စတဿော ဘာဝသတ္တမိယောတိအာဒိနာ ဗဟူဘာဝသတ္တမိယော န ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ ဧကာယေဝ ဘာဝသတ္တမီဣစ္ဆနီယာ, ဗဟူဟိ ပဒေဟိ ဧကဿေဝတ္ထဿကထိတတ္တာ၊ ဧသ နယော သမာနာဓိကရဏသမ္ပဒါနာဒီသူတိနိဋ္ဌမေတ္ထာဝဂန္တဗ္ဗံ။
၆၄၅။ ဥပါဓိယောဂေ အဓိကိဿရဝစနေ။ ယသ္မာ ဥပအဓိဣစ္စေတေ အဓိကိဿရဝစနေ ဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဥပအဓီနံ ယောဂေ ဂမ္မမာနေ အဓိကဝစနေစ ဣဿရဝစနေ စ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ "ဣဿရဝစန"န္တိ ဣဒံ ဒွိဓာ ဂဟိတံ ဣဿရဿ ဝစနံ ဥဒီရဏန္တိ ဣဿရဝစနံ, ဣဿရဝစနံ ယဿ ဝတ္ထုနော တံ ဣဿရဝစနန္တိ စ။တေ နိဿရပရိဒီပကဝစနေ ယဿ ကဿစိ အယမိဿရောတိဝဒန္တိ၊ တံဒီပကဝစနေ စ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ဥပ ခါရိယံ ဒေါဏော၊ ခါရိယာ ဒေါဏော အဓိကောတိအတ္ထော။ ဥပ နိက္ခေ ကဟာပဏံ၊ နိက္ခဿ ကဟာပဏံအဓိကန္တိ အတ္ထော။ အဓိ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ၊ဗြဟ္မဒတ္တိဿရာ ပဉ္စာလာတိ အတ္ထော။ အဓိ နစ္စေဂေါတမီ၊ နစ္စိဿရာ ဂေါတမီတိ အတ္ထော။ အဓိဒေဝေသု ဗုဒ္ဓေါ၊ သမ္မုတိဒေဝါဒိဒေဝိဿရောဗုဒ္ဓေါတိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန ဂရူ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၅။)(စာ-၁၆၅) အဓိသဒ္ဒဿ အဓိကတ္ထတံ ဂဟေတွာ တိဝိဓေဟိပိဒေဝေဟိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေါ အဓိကောတိ အတ္ထောတိအတ္ထံ ဝဒန္တိ။
ဧတ္ထ သိယာ "အဓိ ဗြဟ္မဒတ္တေ'တိ, 'အဓိ ဒေဝေသူ'တိ စ ဣဒံ ကိံ သမာသပဒံ၊ ဥဒါဟု ဗျာသပဒ"န္တိ? ဗျာသပဒန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။တထာ ဟိ ယဒိ သမာသပဒံ သိယာ၊ "ဣဿရဘူတေ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ"တိ စ "ဣဿရဘူတေသု ဒေဝေသုဗုဒ္ဓေါ"တိ စ အနိစ္ဆိတတ္ထာပတ္တိသိယာ၊ တသ္မာ ဗျာသဝသေန "ဂေါသု ဣဿရော"တိ ဧတ္ထ ဝိယ "ဣဿရာ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ၊ ဣဿရော ဒေဝေသုဗုဒ္ဓေါ"တိ အတ္ထော အဝဂန္တဗ္ဗော၊ဧသ နယော "အဓိ နစ္စေ ဂေါတမီ"တိ ဧတ္ထာပိ။ "ဥပ ခါရိယံ ဒေါဏော"တိအာဒီသု ပန "အဓိကော ခါရိယာ ဒေါဏော"တိ ဆဋ္ဌိယတ္ထယောဇနာဝသေန အတ္ထော အဝဂန္တဗ္ဗော။
၆၄၆။ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတေသု တတိယာစ။ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတတ္ထေသု တတိယာဝိဘတ္တိဟောတိ သတ္တမီ စ။ ဧတ္ထ စ ဥဿုက္ကသဒ္ဒေါ သေဟတ္ထဝါစကော၊ မဏ္ဍိတသဒ္ဒေါ ပသန္နဝါစကော၊ ဉာဏေနဥဿုက္ကော၊ ဉာဏသ္မိံ ဝါ ဥဿုက္ကော၊ ဉာဏေန ပသီဒိတော၊ဉာဏသ္မိံ ဝါ ပသီဒိတော သပ္ပုရိသော။ ဧတ္ထ ပနကိဉ္စာပိ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတတ္ထေသု ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဝိဘတ္တိယောန ဟောန္တိ၊ အညသ္မိံယေဝတ္ထေ ဟောန္တိ၊ တထာပိအညသ္မိံ အတ္ထေ တာသံ ဥပ္ပတ္တိ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတတ္ထဟေတုယေဝဟောတီတိ တေ အတ္ထေ ပဓာနေ ကတွာ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတေသူတိဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဧသ နယော အညတြာပိ ဤဒိသေသုဌာနေသု။
၆၄၇။ အက္ခာတရိ ဥပယောဂေပဉ္စမီ။ အက္ခာတာတိ ပဋိပါဒယိတာ၊ ဥပယောဂေါတိ သီလာဒီနိ သမာဒိယိတွာဂဏှမာနံ နိယမပုဗ္ဗကံ ဝိဇ္ဇာဂဟဏံ။
ဥဋ္ဌာနဉ္စ ဥပဋ္ဌာနံ၊ ဥဿူသာ ပါရိစရိယံ။ သက္ကစ္စံ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏံ၊ နိယမောတိ ပဝုစ္စတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၆။)(စာ-၁၆) ဥပယောဂေ ဂမ္မမာနေ အက္ခာတရိ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိဟောတိ၊ အတ္ထေ အသမ္ဘဝတော သဒ္ဒေ ဝုတ္တဝိဓာနံဟောတီတိ ဝစနတော တံဝါစကသဒ္ဒတော ပဉ္စမီဝိဘတ္တိဘဝတိ၊ ဥပဇ္ဈာယာ အဓီတေ။ ဥပဇ္ဈာယာ သုဏောတိ။ယမှာ ဓမ္မံ ဝိဇာနေယျ [ခု ၁-၆၉။ ခု ၅-၂၅၈]။ ဥပယောဂေတိ ကိံ? နာဋကဿ သုဏောတိ။ မုခမတ္တဒီပနိယံ ပန "ဧတာနိ ဥဒါဟရဏာနိ အပါဒါနဂ္ဂဟဏေနစေဝ ဒိသာယောဂဂ္ဂဟဏေန စ သိဇ္ဈန္တီ"တိ ဝုတ္တံ။ သိဇ္ဈန္တု ဝါ မာ ဝါ၊ မယံပန လက္ခဏာနံ ပဇ္ဇုန္နဂတိကဘာဝဝိညာပနတ္ထဉ္စေဝဝေါဟာရဘေဒေသု နာနပ္ပကာရတော သောတူနံ ကောသလ္လဇနနတ္ထဉ္စဝိတ္ထာရတော လက္ခဏာနိ ဒဿေမ၊ တသ္မာ တတ္ထ တတ္ထပုနရုတ္တိဒေါသော ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သာသနတ္ထာယဟိ မဟတီ ဥဿောဠှီ ဣဓ ကတာတိ။
၆၄၈။ ယံတံကိံယောဂေ ကာရဏတောကွစိ။ ယံတံကိံဣစ္စေတေသံ ယောဂေ ကာရဏသဒ္ဒတော ကွစိ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိဟောတိ။ ယံကာရဏာ၊ တံကာရဏာ၊ ကိံကာရဏာ မေန ကရောသိ ဒုက္ခံ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၂၁၇]။ ကွစီတိ ကသ္မာ? ကိံ ကာရဏံ။
၆၄၉။ ကာရဏတ္ထေ ဟေတုကိံယတေဟိပဌမာ။ ကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနေဟိ ဟေတုကိံယတဣစ္စေတေဟိကွစိ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ န အတ္တဟေတူ အလိကံဘဏာတိ [ခု ၆-၉]။ ကိံကာရဏံ ဘဂဝန္တံ နိန္ဒာမ၊ကိံ နု ဇာတိံ န ရောစေသိ [သံ ၁-၁၃၃။ ခု ၂-၄၀၀]။ ယဉ္စ ပုတ္တေ န ပဿာမိ [ခု ၆-၃၅၉]။ တံ တံ ဂေါတမ ပုစ္ဆာမိ [သံ ၁-၁၃]။ ဧတ္ထ စ တသ္မာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆာမီတိ အတ္ထက္ကမဝသေနသာမညတော နိဒ္ဒိဋ္ဌာနမ္ပိ တံတံသဒ္ဒါနံ ယထာက္ကမံဒူရတ္ထအမှတ္ထဝါစကတာ ဝိညာယတိ။ တတ္ထ ကေစိ "ကိံ ကာရဏ"န္တိ ပဒံ ဒုတိယာဝစနန္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုတ္တံ, "န အတ္တဟေတူ အလိကံ ဘဏာတီ"တိ [ခု ၆-၉။] ပဌမာယ ဒဿနတောတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၇။)(စာ-၁၆၇) ၆၅၀။ ကိံသ္မာ ဆဋ္ဌီ။ ကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနာ ကိံသဒ္ဒတော ကွစိ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိဟောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု [မ ၁-၁]။ ကိဿ တုမှေ ကိလမထ။ ကွစီတိ ကိံ? ကေန ကာရဏေန အာဂတောသိ။ ကသ္မာ ဝဒေသိ။
၆၅၁။ ဟေတုတော ဆဋ္ဌိယာ လောပေါတိကေစိ။ ကေစိ ဂရူ သဒ္ဒသတ္ထေ ကာရဏတ္ထဝါစကဟေတုသဒ္ဒတော ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိံ ဒိသွာ တတ္ထတံ မတံ ရောစေန္တာ သာသနသ္မိံ ကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနာ ဟေတုသဒ္ဒတော ဆဋ္ဌိယာ လောပေါ ဟောတီတိဣစ္ဆန္တိ၊ "အန္နဿ ဟေတုဿ ဝသတီ"တိ တေသံ လဒ္ဓိ၊ ဧဝံ "ဗုဒ္ဒဿ ဟေတု၊ တံ ကိဿ ဟေတူ"တိ ဧတ္ထာပိ ဆဋ္ဌိယာ လောပေါ။ ဧဝဉ္စ သတိသာဋ္ဌကထေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ ကတ္ထစိ သုတ္တပ္ပဒေသေ ဟေတုသဒ္ဒတော ဆဋ္ဌိယာ အလောပေါပိသိယာ၊ တာဒိသော ပယောဂေါ န ကတ္ထစိပိ ဒိဿတိ။အဋ္ဌကထာစရိယေဟိပိ "ကိဿ ဟေတူတိ ကိဿ ဟေတုဿာ"တိ ဆဋ္ဌီဝသေန ပါဠိဝိဝရဏံ ဝုစ္စေယျ။န စ တေဟိ တထာ ဝုစ္စိတ္ထ၊ တသ္မာ "အန္နဿ ဟေတု ဝသတီ"တိ အာဒီသု "အန္နဿ ကာရဏာ ဝသတီ"တိအာဒိနာ အတ္ထော သမ္ပဋိပါဒေတဗ္ဗော။
၆၅၂။ ယထာတန္တိ ဆဋ္ဌီပဌမာနံပါဠိ။ ပါဠိသဒ္ဒေါ ပဋိပါဋိဝါစကော။ ကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနာနံဆဋ္ဌီပဌမာနံ ပဋိပါဋိ တန္တိအနုရူပံ ဟောတိ၊တံ ကိဿ ဟေတု။ တန္တိ ပဒပူရဏေ နိပါတပဒံ၊ ကိဿ ဟေတူတိ ကေန ကာရဏေန၊ ကသ္မာတိ ဝါ ပဉ္စမီဝသေန ဝိဝရဏမ္ပိကာတဗ္ဗံ။
၆၅၃။ ပဌမာပဉ္စမီနံ။ ကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနာနံ ပဌမာပဉ္စမီနံ ပဋိပါဋိတန္တိအနုရူပံ ဟောတိ။ ယံကာရဏာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၈။)(စာ-၁၆၈) ၆၅၄။ တဗ္ဗိပရီတာနဉ္စ။ တာသံ ပဌမာပဉ္စမီနံ ဝိပရီတဝသေန ဌိတာနံကာရဏတ္ထေ ဝတ္တမာနာနံ ပဋိပါဋိ တန္တိအနုရူပံဟောတိ။ သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျမရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ [မ ၁-၁၈၆။ အံ ၂-၄၉၆။ ဝိ ၁-၂၄။] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၅၅။ ယံကာရဏိစ္စာဒိ နိပါတသမုဒါယောတိဝါ။ ပါဠိနယာနံ ဒုဇ္ဇာနတ္တာ အပရေနနယေန ယံကာရဏာဣစ္စာဒိပဒံ နိပါတသမုဒါယောတိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ၊တသ္မာ န တတ္ထ ပဌမာတိ ဝါ ပဉ္စမီတိ ဝါ ဆဋ္ဌီတိ ဝါဝိဘတ္တိဝိစာရဏာ ကာတဗ္ဗာ။ ယံကာရဏာ။ ကိံကာရဏာ။ကိဿဟေတု၊ တတောနိဒါနံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၅၆။ ယေဘုယျေနိစ္စာဒယောဝိဘတျန္တပတိရူပကာ။ ယေဘုယျေနဣစ္စေဝမာဒယော သဒ္ဒါ ဝိဘတျန္တပတိရူပကာနိပါတာဗျယာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယေဘုယျေန သတ္တာအပါယေသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ အန္တရေန ယမကသာလာနံ [ဒီ ၂-၁၁၃]။ အန္တရေန ပရောပဒေသာ၊ သာမံယေဝ သစ္စာနိအဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၅၇။ သဟသဒ္ဓိံယောဂေ တတိယတ္ထေကွစိ ပဉ္စမီ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ သဟပရိနိဗ္ဗာနာ ဗြဟ္မာ သဟံပတိ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ [ဒီ ၂-၁၂၈]။ သဟ ဝစနာ စ ပန ဘဂဝတော သုပ္ပဝါသာ ကောလိယဓီတာအရောဂါ အရောဂံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ [ခု ၁-၉၄]။ သဒ္ဓိံ သာဝကသံဃတော၊ ဣဓေဝ ပရိနိဗ္ဗိဿံ [ခု ၄-၃၈၁]။ ဧတ္ထ စ တောပစ္စယော ပဂေဝ ပဋိလဒ္ဓဝိဘတ္တိသညတ္တာသညာဝသေန ပဉ္စမီဝိဘတ္တီတိ ဝုတ္တော။ တတ္ထ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာတိ ပရိနိဗ္ဗာနေနသဟေဝ။ သဟ ဝစနာတိ ဝစနေန သဟေဝါတိ အတ္ထော။ ဤဒိသေသု ဟိဌာနေသု ဝိဝစ္ဆေဒဖလတ္တာ ဧဝ သဒ္ဒေါ အဝုတ္တောပိအဇ္ဈာဟရိတွာဝ ယောဇေတဗ္ဗော။ ကွစီတိ ကိံ? မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ [ဒီ ၁-၁]။ ပုတ္တေဟိ သဟ သမ္မတိ [ခု ၆-၃၃၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၆၉။)(စာ-၁၆၉) ၆၅၈။ သဟယောဂေ တတိယတ္ထေ သတ္တမီ။ သဟ သစ္စေ ကတေ မယှံ [ခု ၄-၄၁၅]။ မမ သစ္စကြိယာယ သဟေဝါတိ အတ္ထော။ဧတ္ထ ဟိ ကရဏံ ကတံ၊ ကြိယာ၊ "ဘိက္ခုဿ ကာလင်္ကတေ သံဃော ပတ္တစီဝရဿသာမီ"တိ[ဝိ ၃-၄၁၉။] ဧတ္ထ ဝိယ။
၆၅၉။ ပဌမတ္ထေ တတိယာသတ္တမိယော။ မဏိနာ မေ အတ္ထော [ဝိ ၁-၂၂၁]။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ သီလသ္မိံ [ဒီ ၁-၅၉]။
၆၆၀။ တတိယတ္ထေ ပဌမာ။ အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ [ဒီ ၂-၁၈၁]။ အနာဂါရေဟိ စူဘယံ [ခု ၁-၇၁၊ ၃၇၆]။ ဧတ္ထ စ ဥဘယန္တိ ဥဘယေဟိ၊ ဝိဘတ္တိဝစနဝိပလ္လာသောယံ။တထာ ဟိ ထေရဂါထာသု "အပ္ပိစ္ဆော စေဝ သန္တုဋ္ဌော"တိ [ခု ၂-၃၀၅။] ဥပသေနတ္ထေရဂါထာယံ "ကရဏေတိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစန"န္တိ ဝုတ္တံ။
၆၆၁။ တတိယတ္ထေ သတ္တမီ။ မဏိမှိ ပဿ နိမ္မိတံ [ခု ၆-၂၈၁၊ ၂၈၄]၊ မဏိနာ နိမ္မိတန္တိ အတ္ထော။ ခီယေထကပ္ပေါ စိရဒီဃမန္တရေ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၅၇။ ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၆၁။ မ-ဋ္ဌ ၃-၂၈၉။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၃၀၅။ ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၂၆၃။ စရိယာပိဋက-ဋ္ဌ-၉၊ ၃၂၄။ အပဒါန-ဋ္ဌ ၂-၉၁။]၊ စိရဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေနာတိ အတ္ထော။
၆၆၂။ သမယေ ကရဏောပယောဂဘုမ္မဝစနာနိပိဋကက္ကမေန။ ဝိနယပိဋကာဒီနံ တိဏ္ဏံပိဋကာနံ ကမေန သမယေ ကရဏဝစနံ ဥပယောဂဝစနံဘုမ္မဝစနဉ္စ ဟောတိ။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါဝေရဉ္ဇာယံ ဝိဟရတိ နဠေရုပုစိမန္ဒမူလေ [ဝိ ၁-၁]။ ဣဒံ ဝိနယေ ကရဏဝစနံ။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါအန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နောဟောတိ [ဒီ ၁-၁]။ ဣဒံ သုတ္တေ ဥပယောဂဝစနံ။ယသ္မိံ သမယေ ကာမာဝစရံ ကုသလံ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံဟောတိ [အဘိ ၁-၁၇]။ ဣဒံ အဘိဓမ္မေ ဘုမ္မဝစနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၀။)(စာ-၁၇၀) ဧတ္ထာဟ "ကသ္မာ တီသု ပိဋကေသု သမယဿကရဏဝစနာဒိဝသေန ဝိသဒိသနိဒ္ဒေသော ကတော"တိ? ပကာသေတဗ္ဗဿ တဿ တဿ အတ္ထဝိသေသဿသမ္ဘဝတော။ ကထံ? ဝိနယေ တာဝ ဟေတုအတ္ထောစ ကရဏတ္ထော စ သမ္ဘဝတိ။ ယော ဟိ သော သိက္ခာပဒပညတ္တိသမယောသာရိပုတ္တာဒီဟိပိ ဒုဗ္ဗိညေယျော၊ တေန သမယေနဟေတုဘူတေန ကရဏဘူတေန စ သိက္ခာပဒါနိ ပညာပယန္တောသိက္ခာပဒပညတ္တိဟေတုဉ္စ အပေက္ခမာနော ဘဂဝါတတ္ထ တတ္ထ ဝိဟာသိ၊ တသ္မာ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ ဝိနယေကရဏဝစနေန နိဒ္ဒေသော ကတော။ သုတ္တန္တေ စ အစ္စန္တသံယောဂတ္ထောသမ္ဘဝတိ။ ယဥှိ သမယံ ဘဂဝါ ဗြဟ္မဇာလာဒီနိသုတ္တန္တာနိ ဒေသေသိ၊ အစ္စန္တမေဝ တံ သမယံ ကရုဏာဝိဟာရေနဝိဟာသိ၊ တသ္မာ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ တတ္ထ ဥပယောဂနိဒ္ဒေသောကတော။ အဘိဓမ္မေ ပန အဓိကရဏတ္ထော ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏတ္ထောစ သမ္ဘဝတိ။ အဓိကရဏဥှိ ကာလတ္ထော စ သမူဟတ္ထောစ သမယော တတ္ထ ဝုတ္တာနံ ဖဿာဒိဓမ္မာနံ ခဏသမဝါယဟေတုသင်္ခါတဿစ သမယဿ ဘာဝေန တေသံ ဘာဝေါ လက္ခိယတိ၊ တသ္မာတဒတ္ထဇောတနတ္ထံ တတ္ထ ဘုမ္မဝစနေန နိဒ္ဒေသောကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဟောတိ စေတ္ထ -
"တံ တံ အတ္ထမပေက္ခိတွာ၊သမယော ဝိနယာဒိသု။ ကရဏေနုပယောဂေန၊ ဘုမ္မေန စ ပကာသိတော"တိ။
ပေါရာဏာ ပန ဝဏ္ဏယန္တိ "တံ သမယန္တိ ဝါ တသ္မိံ သမယေတိ ဝါ တေနသမယေနာတိ ဝါ အဘိလာပမတ္တဘေဒေါ ဧသ၊ သဗ္ဗတ္ထဘုမ္မမေဝ အတ္ထော"တိ၊ တသ္မာ တေသံ လဒ္ဓိယာ "တေန သမယေနာ"တိ [ဝိ ၁-၁။] ဝုတ္တေပိ တသ္မိံ သမယေတိ အတ္ထော၊ "ဧကံ သမယ"န္တိ [ဒီ ၁-၁။] ဝုတ္တေပိ ဧကသ္မိံ သမယေတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၁။)(စာ-၁၇၁) ဧတ္ထ ဌတွာ ကရဏဘေဒံ ဝဒါမ -- ယထာ ဟိ လောဘာဒယော အလောဘာဒယော စဟေတုဟေတူ နာမ ဘဝန္တိ၊ တတော အညေ ပစ္စယဘူတာဓမ္မာ ပစ္စယဟေတူ နာမ ဘဝန္တိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၄၂]။ ဧဝမေတံ ကရဏေ ပဝတ္တံကရဏဝစနံ ကရဏကရဏံ နာမ ဟောတိ။ ကတ္တာဒီသု ပဝတ္တဉ္စ ကတ္တုကရဏံ, ဟေတုကရဏန္တိအာဒိကံ နာမံ ဣမသ္မိံပကရဏေ လဗ္ဘတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဉ တွာ ပုနဥဒါဟရဏေန သဒ္ဓိံ တံ နာမံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ [ဒီ ၂-၂၆၉]။ ဣဒံ ကရဏကရဏံ။ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော [ဒီ ၂-၈၀]။ ဣဒံ ကတ္တုကရဏံ။ သာရိပုတ္တောတိ နာမေန ဝိဿုတော [ခု ၃-၂၅]။ ဣဒံ ဝိသေသနကရဏံ။ အန္နေန ဝသတိ [ဥဒါန-ဋ္ဌ-၂၁]။ ဣဒံ ဟေတုကရဏံ၊ ဘိန္နေန သီသေန အာဂတော [မ ၁-၁၇၇]။ ဣဒံ ဣတ္ထမ္ဘူတကရဏံ။ ဘုဉ္ဇ ပုတ္တေဟိ ခတ္တိယ [ခု ၆-၃၆၀]။ ဣဒံ သဟတ္ထကရဏံ။ မဏိနာ မေ အတ္ထော [ဝိ ၁-၂၂၁]။ ဣဒံ ပစ္စတ္တကရဏံ။ သံဝိဘဇေထ နော ရဇ္ဇေန [ဒီ ၂-၁၈၈]။ ဣဒံ ကမ္မကရဏံ။ သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန [ဝိ ၄-၂၈၄]။ ဣဒံ နိဿက္ကကရဏံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန [ဝိ ၁-၁]။ ဣဒံ ဘုမ္မကရဏံ။ ပကတိယာ အဘိရူပေါ၊ ယေဘုယျေန စမ္ပေယျကာဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ [ဒီ ၁-၁၀၅]။ ဣစ္စေဝမာဒိ တဒညကရဏံ။ ဧဝံ ဧကာဒသဝိဓံ ကရဏံ ဘဝတိ။တံ ပန တဒညကရဏံ ဘေဒိတံ အနေကဝိဓံ ဟောတိ၊နိပါတယောဂကရဏံ ပဋိက္ခေပကရဏံ ကုစ္ဆိတင်္ဂကရဏံကြိယာပဝဂ္ဂကရဏံ ကာလဒ္ဓါနကရဏံ မဏ္ဍိတုဿုက္ကကရဏံသဟာဒိယောဂကရဏံ ပုဗ္ဗသဒိသသမူနကလဟနိပုဏမိဿကသခိလာဒိယောဂကရဏံအယောဂကရဏန္တိ ဧဝမနေကဝိဓံ တဒညကရဏံ ဟောတီတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၆၆၃။ သင်္ချာလိင်္ဂတ္ထာဝိကရဏတ္ထမုပ္ပတ္တိဝိဘတ္တီနံ။ သင်္ချာဝိကရဏတ္ထံ လိင်္ဂတ္ထာဝိကရဏတ္ထဉ္စဝိဘတ္တီနမုပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ ပုရိသော တိဋ္ဌတိ၊ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ။ ဧကံ၊ ဒွေ၊ တီဏိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၂။)(စာ-၁၇၂) ၆၆၄။ ဧကမှိ ဧကဝစနံ။ ဧကမှိ အတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗေဧကဝစနံ ဟောတိ။ ဣတ္ထီ၊ ပုရိသော၊ စိတ္တံ။
၆၆၅။ ဧကမှိ ဝိယ ဗဟုမှိပိ။ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ဝိယ ဗဟုမှိပိ အတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗေဧကဝစနံ ဟောတိ။ သာ သေနာ မဟတီ အာသိ [ခု ၆-၃၇၁]။ ဗဟုဇ္ဇနော ပသန္နောသိ [ခု ၆-၃၁၁]။ မဟာဇနော၊ ဘိက္ခုသံဃော၊ မစ္ဆဃဋာဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၆၆။ ဗဟုမှိ ဗဟုဝစနံ။ ဗဟုမှိ အတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗဟုဝစနံ ဟောတိ။ဣတ္ထိယော၊ ပုရိသာ၊ စိတ္တာနိ။
၆၆၇။ ဗဟုမှိ ဝိယ ဧကမှိပိ။ ဗဟုမှိ အတ္ထေ ဝိယ ဧကမှိပိ အတ္ထေ ဗဟုဝစနံဟောတိ၊ အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၄။] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၆၈။ သမုဒါယဇာတိနိဿယေကတ္တလက္ခဏေသွေကဝစနံ။ သမုဒါယေ ဇာတိယံ နိဿယဝသေနောပစာရိတနိဿိတေဧကတ္တလက္ခဏေ စ ဧကဝစနံ ဟောတိ။ သမုဒါယေ တာဝ -- ဒေဝသံဃော၊ သဗ္ဗော ဇနော ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဇာတိယံ -- သဉ္စိစ္စ ပါဏော ဇီဝိတာ န ဝေါရောပေတဗ္ဗော [ဝိ ၃-၁၃၄]။ သဿော သမ္ပန္နော ဣစ္စေဝမာဒိ။ နိဿယဝသေနောပစာရိတနိဿိတေ -- သာဝတ္ထိ သဒ္ဓါ အဟောသိ ပသန္နာ၊ အယံဘန္တေ နာဠန္ဒာ ဣဒ္ဓါ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ အာကိဏ္ဏမနုဿာဘဂဝတိ အဘိပ္ပသန္နာ [ဒီ ၁-၂၀၅။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ သာဝတ္ထိဝါသိနောသဒ္ဓါ ပသန္နာ အဟေသုန္တိအာဒိနာ အတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။ ဧကတ္တလက္ခဏေ -- ကုသလာကုသလံ၊ သမထဝိပဿနံ၊ တိလက္ခဏံ၊ စုတူပပါတော၊အာဂတိဂတိ [မ ၃-၃၁၀။ သံ ၂-၂၈၄။ ခု ၁-၁၇၉။] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၆၉။ ဗဟုမှိ သမုဒါယေဗဟုဝစနံ။ ဗဟူသု သမုဒါယေသု ဗဟုဝစနံ ဟောတိ။ ပူဇိတာဉာတိသံဃေဟိ [ခု ၆-၇၀]။ ဒေဝကာယာ သမာဂတာ [ဒီ ၂-၂၀၃]။ သဋ္ဌေတေ ဒေဝနိကာယာ [ဒီ ၂-၂၀၉။] ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၃။)(စာ-၁၇၃) ၆၇၀။ ကွစိ ဇာတိအတ္တဂရူသု စ။ ဇာတိအတ္တဂရူသု စ ကွစိ ဗဟုဝစနံ ဟောတိ။သမိဒ္ဓါ ယဝါ၊ သမိဒ္ဓေါ ယဝေါ။ သမ္ပန္နာ ဝီဟယော၊သမ္ပန္နော ဝီဟိ။ အမှာကံ ပကတိ [ခု ၁-၁၀၈]။ မမ ပကတိ။ အဗ္ဘာဂတာနာ'သနကံ အဒါသိံ [ခု ၂-၂]။ အဟံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတဿ ဘိက္ခုနောအာသနံ အဒါသိန္တိ အတ္ထော။
၆၇၁။ အပရိစ္ဆေဒမာတိကာနုသန္ဓိနယပုစ္ဆာနုသန္ဓိနယပုစ္ဆာသဘာဂပုထုစိတ္တသမာယောဂ-ပုထုအာရမ္မဏတန္နိဝါသတံပုတ္တေကာဘိဓာနတန္နိဿိတာပေက္ခာရမ္မဏကိစ္စဘေဒေသုစ။ အပရိစ္ဆေဒေ မာတိကာနုသန္ဓိနယေပုစ္ဆာနုသန္ဓိနယေ ပုစ္ဆာသဘာဂေ ပုထုစိတ္တသမာယောဂေပုထုအာရမ္မဏေ တန္နိဝါသေ တံပုတ္တေ ဧကာဘိဓာနေတန္နိဿိတာပေက္ခေ အာရမ္မဏဘေဒေ ကိစ္စဘေဒေ စဗဟုဝစနံ ဟောတိ။ အပရိစ္ဆေဒေ တာဝ -- အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ၊ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၄]။ အနိယမိတသင်္ချာဝသေန ဗဟုဝစနံဝါ ဧတံ။ မာတိကာနုသန္ဓိနယေ -- ကတမေ ဓမ္မာ အပ္ပစ္စယာ [အဘိ ၁-၂၁၉။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ပုစ္ဆာနုသန္ဓိနယေ -- ဣမေ ဓမ္မာ အပ္ပစ္စယာ [အဘိ ၁-၂၁၉။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ပုစ္ဆာသဘာဂေ -- ကတမေ ဓမ္မာ နောပရာမာသာ၊ တေ ဓမ္မေ ဌပေတွာအဝသေသာ ကုသလာကုသလာဗျာကတာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၂၃၇။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ပုထုစိတ္တသမာယောဂေ ပုထုအာရမ္မဏေ -- အတ္ထိ ဘိက္ခေဝ အညေဝ ဓမ္မာ ဂမ္ဘီရာ ဒုဒ္ဒသာ [ဒီ ၁-၁၁။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တန္နိဝါသေ -- သက္ကေသု ဝိဟရတိ [ဒီ ၂-၂၀၃။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တံပုတ္တေ -- သန္တိ ပုတ္တာ ဝိဒေဟာနံ [ခု ၆-၁၇၂။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧကာဘိဓာနေ -- ဂစ္ဆထ တုမှေ သာရိပုတ္တာ [ဝိ ၁-၂၇၆။] ဧထ ဗျဂါ္ဃ နိဝတ္တဝှေါ [ခု ၅-၈၀။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တန္နိဿိတာပေက္ခေ -- မဉ္စာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တိ ဣစ္စေဝမာဒိ။ အာရမ္မဏဘေဒေ -- စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ [အဘိ ၂-၂၁၀]။ ကိစ္စဘေဒေ -- စတ္တာရာ သမ္မပ္ပဓာနာတိ [အဘိ ၂-၂၁၆။ ခု ၇-၃၆၂။ ခု ၈-၂၁၁]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၄။)(စာ-၁၇၄) ၆၇၂။ လိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနကာလပုရိသက္ခရာနံဝိပလ္လာသော။ ဣမသ္မိံ ပါဝစနေ ကတ္ထစိလိင်္ဂဝိပလ္လာသော ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသော ဝစနဝိပလ္လာသောကာလဝိပလ္လာသော ပုရိသဝိပလ္လာသော အက္ခရဝိပလ္လာသောတိဆဗ္ဗိဓော ဝိပလ္လာသော ဘဝတိ။ တတ္ထ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော တာဝ -- သိဝိပုတ္တာနိ စာဝှယ [ခု ၆-၃၆၀]။ ဧဝံ ဓမ္မာနိ သုတွာန၊ ဝိပ္ပသီဒန္တိပဏ္ဍိတာ [သံံ ၁-၂၄၀။ ခု ၁-၂၅။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသော အနေကေဟိ လက္ခဏေဟိ ဝိဘာဝိတောဝ။ ဧဝံ သန္တေပိသမ္မုယှိတဗ္ဗဋ္ဌာနေ သောတူနမသမ္မောဟတ္ထံ ပုနဝိသေသတော ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသံ ကထယာမ။ သေယျထိဒံ? အယံ ပုရိသော မမ အတ္ထကာမော၊ ယော မံဂဟေတွာန ဒကာယ နေတိ [ခု ၅-၁၄၉]။ အပ္ပေါ သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ [ခု ၁-၃၉]။ အယံ ဒုတိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ ဒကံ နေတိ၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော သမ္ပဋိပါဒေတဗ္ဗော။အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယာတိ [ခု ၅-၁၀၇]။ အယံ တတိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ ဓနဉ္စယေနာတိ အတ္ထော။
ပုညာယ သုဂတိံ ယန္တိ၊ စာဂါယ ဝိပုလံဓနံ။ အယမ္ပိ တတိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ ပုညေန စာဂေနာတိ အတ္ထော။ သော စ ခေါ ပုညေနဟေတုဘူတေန၊ စာဂေန ဟေတုဘူတေနာတိ ဟေတုတ္ထဝသေနေဝဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ စ ပုညာယာတိ ဣဒံ နပုံသကရူပံ, န ဣတ္ထိလိင်္ဂရူပံ၊ စာဂါယာတိ ဣဒံ ပန ပုလ္လိင်္ဂရူပံ။ဂရူ ပန "ပုညာယ စာဂါယာ"တိ ဣဒံ ပဒဒွယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂအာပစ္စယန္တံ ပဉ္စမိယန္တဉ္စ ဣစ္ဆန္တိ။ဧဝဥှိ သတိ "ဒကာယ နေတိ, အပ္ပေါ သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ, အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယာ"တိ ဧတ္ထာပိ "ဒကာယ သဂ္ဂါယ ဓနဉ္စယာယာ"တိ ပဒတ္တယမ္ပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ အာပစ္စယန္တံ သိယာ။ န ဟေတံ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ, န စ အာပစ္စယန္တံ သိယာ၊ အထ ခေါ ယထာက္ကမံ နပုံသကလိင်္ဂပုလ္လိင်္ဂံစတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသေန သမ္ဘူတရူပံ သောတူနံ အတိဝိမှာပနကရံသဒ္ဒသတ္ထေဟိ အသာဓာရဏံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၅။)(စာ-၁၇၅) သာသနေ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတရူပံ။ တထာ ဟိ သဒ္ဒသတ္ထနယနိဿိတံ "နမော ဗုဒ္ဒါယာ"တိ စတုတ္ထီရူပံ သာသနံ ပတွာ "နမော ဗုဒ္ဓဿာ"တိ [ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၂၈၄-၅။] ရူပမေဝ ဘဝတိ၊ အဋ္ဌကထာစရိယာပိ ပါဠိအနုရူပံဧတာဒိသံ ရူပမေဝ သဒ္ဒရစနာဝိသယေ ဌပေန္တိ၊ "နမော ဗုဒ္ဒါယာ"တိ ရူပသဒိသံ ပန ရူပံ သာသနသ္မိံ တဒတ္ထတုမတ္ထဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသေယေဝဒိဿတိ, နဒါနနမောယောဂါဒီသူတိအယမတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘာဝိတောဝ။
ဝိရမထာယသ္မန္တော မမ ဝစနာယ [ဝိ ၁-၂၇၁။]။ အယံ ပဉ္စမိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ မမ ဝစနတောတိ အတ္ထော။ "ဘိယျောသော မတ္တာယာ"တိ [ဝိ ၄-၃၄၆။ သံ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၃။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀။] ဧတ္ထ ပန မတ္တသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါဝ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသဝသေနစတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသဝသေန စ ပဉ္စမိယတ္ထေ စတုတ္ထီ။ ယဒိ "မတ္တာ သုခပရိစ္စာဂါ"တိ [ခု ၁-၅၅။] ဧတ္ထ ဝိယ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ၊ တဒါ ပဉ္စမိယတ္ထေယေဝပဉ္စမီတိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမကိစ္စံ နတ္ထိ။ "မတ္တာယာ"တိ ဧတဿ ပဉ္စမိယတ္ထတာ "တိဏာ ဘိယျော န မညတီ"တိ [ဒီ ၃-၁၅၁။] ဧတ္ထ ဝိယ ဘိယျသဒ္ဒယောဂတော ပါကဋာဝ၊ ဘိယျောသော မတ္တာယ၊မတ္တတော ဘိယျောတိ အတ္ထော။ ဣတိ ပဉ္စမိယတ္ထံဉတွာ တတိယတ္ထဝသေန အတ္ထော သမ္ပဋိပါဒေတဗ္ဗော "အတိရေကပ္ပမာဏေနာ"တိ။ မဟာဂဏာယ ဘတ္တာ မေ [ခု ၆-၉၁]။ အယံ ဆဋ္ဌိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ ဂဏဿ ဘတ္တာတိ အတ္ထော။ "ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဟေတု, ကော ပစ္စယော ဘဂဝတော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာ"တိ [မ ၂-၂၆၂။] အယံ သတ္တမိယတ္ထေ စတုတ္ထီ၊ သိတဿ ပါတုကရဏေတိ အတ္ထော၊ ဆဋ္ဌိယတ္ထေ ဝါ စတုတ္ထီ၊ သိတပါတုကမ္မဿ ကော ဟေတု ကော ပစ္စယောတိအတ္ထော။ သာ နုန ကပဏာ အမ္မာ၊ စိရရတ္တာယ ရုစ္စတိ [ခု ၆-၁၇၆]။ အယံ အစ္စန္တသံယောဂဒုတိယတ္ထေ၊စတုတ္ထီ စိရရတ္တံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၆။)(စာ-၁၇၆) စိရကာလန္တိ ဟိ အတ္ထော။ ဣတိ ပုန္နပုံသကလိင်္ဂဝသေနစတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတော ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသော ဝိသေသတောဒဋ္ဌဗ္ဗော။ "မာ ဣတိ ကိရာယ [အံ ၁-၁၈၉]။ သမမေဿန္တိ စိရာယ သုဗ္ဗတာ [အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ-၃၉]။ စိရဿံ ဝတ ပဿာမီ"တိ [သံ ၁-၁။ ခု ၅-၁၅၃၊ ၃၅၀။] အာဒီသု ပန ကိရာယာတိ အာဒီနိ ဝိဘတျန္တပတိရူပကာနိအဗျယပဒါနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ၊ န ဟေတေသု ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသနယောစိန္တေတဗ္ဗော ကိရစိရသဒ္ဒါနံ အဗျတ္တလိင်္ဂတ္တာ။
ဝစနဝိပလ္လာသော ယထာ --
နဂါ နဂဂ္ဂေသု သုသံဝိရူဠှာ၊ ဥဒဂ္ဂမေဃေန နဝေန သိတ္တာ။
ဝိဝေကကာမဿ အရညသညိနော၊ ဇနေတိ ဘိယျော ဥသဘဿ ကလျတံ [ခု ၂-၂၄၃]။
ဇနေတီတိ ဇနေန္တိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဧတ္ထေကေ ဝဒေယျုံ "ယဒိ ဇနေန္တီတိ ဗဟုဝစနပါဌန္တရံဒိဿတိ၊ တဒေဝ ပမာဏံ ကတွာ ဇနေန္တိ ဘိယျောဥသဘဿ ကလျတန္တိ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ [ထေရဂါထာ-ဋ္ဌ ၁-၂၇၇။] ဝတ္တဗ္ဗ"န္တိ? သစ္စံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ "ဇနေတီ"တိ ဧကဝစနပါဌန္တရဿပိ ဒဿနတော ဒုဇ္ဇာနတ္တာစ ပါဠိနယဿ သဒ္ဓမ္မေ ဂါရဝဝသေန ဣဒံ အယုတ္တန္တိအဝတွာ "ဇနေန္တီ"တိ ဝစနဝိပလ္လာသနယော အဋ္ဌကထာစရိယေဟိဒဿိတော။ နဇ္ဇော စ အနုပရိယာတိ၊ နာနာပုပ္ဖဒုမာယုတာ [ခု ၆-၁၉၈]။ အယမ္ပိ ဝစနဝိပလ္လာသော။ တတ္ထ နဇ္ဇောတိ ဧကာ နဒီ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၁၅၂]။
ကာလဝိပလ္လာသော -- ဆဗ္ဗဿာနိ နာမ မုဂ္ဂယူသကုလတ္ထယူသကလာယယူသဟရေဏုယူသာဒီနံပသဋပသဋမတ္တေန ယာပေဿတိ [မ-ဋ္ဌ ၁-၃၀၈။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတ္ထ ယာပေဿတိ နာမာတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၇။)(စာ-၁၇၇) နာမသဒ္ဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော၊ နာမသဒ္ဒယောဂေန ဟိ အနာဂတဿ ဝိယ ပယောဂေါ၊ယာပေသိ ဣစ္စေဝတ္ထော၊ ပုရိသဝိပလ္လာသော -- ပုတ္တံ လဘေထ ဝရဒံ [ခု ၆-၃၁၂။] ဣစ္စာဒိ။ တတ္ထ လဘေထာတိ လဘေယျံ။ အပရော နယော၊ မာတွံ ဘာယိ မဟာရာဇ [ခု ၆-၂၁၂။] ဣစ္စာဒိ ဝိဘတ္တိပုရိသဝိပလ္လာသော၊မာ ဘာယဿူတိ ဟိ အတ္ထော။
အက္ခရဝိပလ္လာသော ပါဠိယံ ဂါထာသုယေဝ လဗ္ဘတိ, န စုဏ္ဏိယပဒေသု၊ သော စ ခေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေဣဝဏ္ဏဝိသယေယေဝ၊ အဋ္ဌကထာသု ပန ကတ္ထစိ စုဏ္ဏိယပဒေသုပိလဗ္ဘတိ။ အတြာယံ ပါဠိ --
"ယထာ ဗလာကယောနိမှိ၊ နဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒါ"တိ [ခု ၃-၄၆။] စ။ "ကုသာဝတိမှိ နဂရေ၊ ယဒါ အာသိ မဟီပတီ"တိ [ခု ၄-၃၈၇။] စ။
တတ္ထ ဗလာကယောနိမှီတိ ဗလာကယောနိယံ။ ကုသာဝတိမှီတိ ကုသာဝတိယံ။ မှိကာရော ဟိ ပုံနပုံသကလိင်္ဂေသွေဝဒိဿတိ စုဏ္ဏိယပဒေသု စ ဂါထာသု စ၊ တထာ ယံကာရော ဣတ္ထိလိင်္ဂေယေဝ။ "ယထာ ဗလာကယောနိမှီ"တိအာဒီသု အယံ မှိကာရော ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဒိဿတိ၊ ကိံနု ခေါ ကာရဏန္တိ စိန္တာယံ စုဏ္ဏိယပဒပါဠီသုအဒဿနတော အက္ခရဝိပလ္လာသေ မှိကာရော ဝတ္တတီတိ အယမတ္ထော ဝိညာယတိသာသနယုတ္တိဝသေန။ အဋ္ဌကထာသု ပန "ဒွိဓာ သန္ဓိမှိ ဝတ္တတီ"တိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၅၂။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၈၄။] ဂါထံ ဝတွာ စုဏ္ဏိယပဒဋ္ဌာနေပိ "သန္ဓိမှီ"တိ မှိကာရပါဌော ဒိဿတိ။ အတြိမာနိလက္ခဏာနိ --
၆၇၃။ ဂါထာသု ဣတ္ထိယံ မှိကာရော။ ပါဠိယဉ္စေဝ အဋ္ဌကထာသု စ ဂါထာဝိသယေ ဣတ္ထိလိင်္ဂဋ္ဌာနေ မှိကာရော ဒဿတိ။ ကုသာဝတိမှိနဂရေ၊ ဒွိဓာ သန္ဓိမှိ ဝတ္တတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၈။)(စာ-၁၇၈) ၆၇၄။ ကွစိ အဋ္ဌကထာသု စုဏ္ဏိယပဒေ။ အဋ္ဌကထာသု ကွစိ စုဏ္ဏိယပဒေ ဣတ္ထိလိင်္ဂဋ္ဌာနေ မှိကာရော ဒိဿတိ။ သန္ဓိမှိ၊ပဋိသန္ဓိမှိ။ ကွစီတိ ကိ? သန္ဓိယံ၊ ပဋိသန္ဓိယံ။ သုဂတိယံ၊ဒုဂ္ဂတိယံ။
ဣတိ ဝုတ္တံ သသမ္ဗန္ဓံ၊ သဝိဘတ္တာဒိနိစ္ဆယံ။
ကာရကံ ဧတ္ထ ယုဉ္ဇန္တု၊ ကာရကာ ပရိယတ္တိယာ။
ယုဉ္ဇတိ ယော ဣဓ ဉာဏီ၊ ကုသလော သဒ္ဒေသု ဘဝတိ သတ္ထေသုစ။
ပါဝစနမှိ တဒုဘယေ၊ ကုသလာကုသလာဝ သနန္တနာ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေကာရကဝိဘာဂေါ နာမ ဗာဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၄-သမာသကပ္ပ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ သမာသေန ဟိတာဝဟံ။
သမာသမတ္ထသဒ္ဒါနံ၊ သမာသပရိဒီပနံ။
တတ္ထ ဒုဝိဓံ သမသနံ သဒ္ဒသမသနံ အတ္ထသမသနဉ္စ။ တေသု သဒ္ဒသမသနံ လုတ္တသမာသေ လဗ္ဘတိ "သမဏဗြာဟ္မဏာ"တိအာဒီသု။ အတ္ထသမသနံ အလုတ္တသမာသေ "ဒူရေနိဒါနံ၊ ဂဝံပတိ၊ ဥရသိလောမော၊ဒေဝါနံပိယတိဿော"တိအာဒီသု၊ တဒုဘယမ္ပိ ဝါ လုတ္တသမာသေ လဗ္ဘတိ "သဟာယော တေ မဟာရာဇ၊ မဟာရာဇာ မရုပ္ပိယော"တိ [မဟာဝံသ ၁၇၊ ၁၁။] အာဒီသု။ ဧတ္ထ စ မရုပ္ပိယောတိ ဒေဝါနံပိယတိဿော။
၆၇၅။ နာမောပသဂ္ဂနိပါတာနံယုတ္တတ္ထော သမာသော။ တေသံ နာမောပသဂ္ဂနိပါတာနံ ပယုဇ္ဇမာနပဒတ္ထာနံယော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၇၉။)(စာ-၁၇၉) ယုတ္တတ္ထော၊ သော သမာသသညော ဟောတိ။ ကထိနဿဒုဿံ ကထိနဒုဿံ [ဝိ ၃-၃၅၂။] ဣစ္စာဒိ။ နာမောပသဂ္ဂနိပါတာနန္တိ ကိမတ္ထံ? "ဒေဝဒတ္တော ပစတီ"တိအာဒီသု အာချာတေန သမာသော န ဟောတီတိဒဿနတ္ထံ။ ယုတ္တတ္ထောတိ ကိမတ္ထံ? "ဘဋော ရညော၊ ပုတ္တောဒေဝဒတ္တဿာ"တိအာဒီသု အညမညာနပေက္ခေသု, "ဗကဿ သေတာနိ ပတ္တာနီ"တိအာဒီသု အညသာပေက္ခေသု အယုတ္တတ္ထတာယသမာသော န ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ သမာသဣစ္စနေန ကွတ္ထော? သမာသန္တဂတာနမန္တော ကွစတ္တံ။
ဧတ္ထ စာချာတဂ္ဂဟဏံ ကသ္မာ န ကတံ၊နနု အာချာတသ္မိမ္ပိ သမာသော ဒိဿတိ "ယော နံ ပါတိ ရက္ခတိ၊ တံ မောက္ခေတိအာပါယိကာဒီဟိ ဒုက္ခေဟိ မောစေတီတိ ပါတိမောက္ခော"တိ [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၁၆။ ကင်္ခါ-ဋ္ဌ-၈၄။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၂၀၁။] သနိဗ္ဗစနဿ ပဒဿ ဒဿနတောတိ? တန္န, တသ္မိဥှိ နိဗ္ဗစနေ "ပါတိမောက္ခော"တိ ပဒံ တဒ္ဓိတဝသေန သိဇ္ဈတိ၊ န သမာသဝသေန "ဧဟိပဿိကော"တိ [ဒီ ၂-၈၀။] ပဒမိဝါတိ။ နနု စ ဘော "ဧဟိပဿိကော"တိ ဧတ္ထ "ဧဟိ ပဿာတိ ဣမံ ဝိဓိံ အရဟတီ"တိ [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၉။] အတ္ထေ တဒ္ဓိတော ဏိကပစ္စယော ဒိဿတိ "ပါတိမောက္ခော"တိ ဧတ္ထ ပန တဒ္ဓိတော ပစ္စယော န ဒိဿတီတိ? ဒိဿတိ ဧဝ "ပါတိမောက္ခော"တိ ဧတ္ထ သကတ္ထေ ဏပစ္စယော ဘဝတီတိ။ နနု စ ဘော ဏပစ္စယော အပစ္စေယေဝ ဒိဿတီတိ? န အပစ္စေယေဝ, "တေန ရတ္တ"မိစ္စာဒီသွတ္ထေသုပိဒိဿနတော။ "ဏ ရာဂါ တဿေဒမညတ္ထေသုစာ"တိ ဟိ လက္ခဏံ ဝုတ္တန္တိ။ ဧဝံ ဟောတု၊နနု စ ဘော "အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယ"န္တိ [အဘိ ၁-၇၂။ အဘိ ၂-၁၂၈။ ဒီ ၃-၁၈၃။] ဧတ္ထ အာချာတေန သမာသောဒိဿတီတိ? သစ္စံ၊ ကိဉ္စာပိ ဧတ္ထ အာချာတပဒံဒိဿတိ၊ တထာပိ ဣတိသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓတ္တာ တံ ပဒံ နိပါတပက္ခိကံဟုတွာ သမာသပဒတ္တမုပဂစ္ဆတီတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၀။)(စာ-၁၈၀)၆၇၆။ ကွစိ ဝိဘတ္တိလောပံ။ တေသံ ယုတ္တတ္ထာနံ သမာသာရဟာနံ နာမောပသဂ္ဂနိပါတာနံဝိဘတ္တိယော ကွစိ လောပမာပဇ္ဇန္တိ။ ကထိနဒုဿံ၊အာဂန္တုကဘတ္တံ၊ ပဘင်္ကရော [သံ ၁-၄၉။ ခု ၁-၄၃၀]။
၆၇၇။ သမာသတဒ္ဓိတာချာတကိတကာနံပစ္စယ ပဒက္ခရာဂမာ စ။ န ကေဝလံ ဝိဘတ္တိယောယေဝ၊ အထ ခေါ သမာသတဒ္ဓိတာချာတကိတကာနံပစ္စယပဒက္ခရာဂမာ စ ကွစိ လောပမာပဇ္ဇန္တိ။ ဝသိဋ္ဌဿအပစ္စံ ဝါသိဋ္ဌော၊ ဝိနတာယ အပစ္စံ ဝေနတေယျော၊ဟိမဝန္တပဿံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၆၇၈။ န ပဒါနံ ဝိပ္ပကတေနုတ္တရေနသမာသော။ ပဒါနံ ဝိပ္ပကတဝစနဘူတေနဥတ္တရပဒေန သဟ သမာသော န ဟောတိ။ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော၊ဓမ္မံ သုဏမာနော၊ ဓမ္မံ စရန္တော ဣစ္စာဒိ။ ဝိပ္ပကတေနာတိ ကိံ? အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော [ဒီ ၁-၁]။ ဂုဏမဟန္တော။ ဧတ္ထ စ ဂစ္ဆန္တာဒီနံဝိပ္ပကတဝစနတာ "ဂစ္ဆန္တော သော ဘာရဒွါဇော၊ အဒ္ဒသ အဇ္ဇုကံဣသိ"န္တိ [ခု ၆-၃၄၂။] အာဒိကာဟိ ပါဠီဟိ ဝိညာယတိ။
၆၇၉။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိစ။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိ စ ဝိပ္ပကတဝစနဘူတေဟိ ဥတ္တရပဒေဟိသဟ ပဒါနံ သမာသော န ဟောတိ။ အကတွာ၊ သင်္ဂါမံဩတရိတွာန၊ သီဟနာဒံ နဒီကုသော [ခု ၆-၇၃]။ ဒါနာနိ ဒါတုံ [အံ ၂-၂၈။] ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရပဒေဟီတိ ကိံ? ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ၊ ဥပါဒါယရူပံ၊ဂန္တုကာမော၊ ဒါတုကာမော။
၆၈၀။ အာနတတဝန္တုတာဝီဟိစ။ အာန တ တဝန္တု တာဝီပစ္စယန္တေဟိ စ သဟ ပဒါနံ သမာသော န ဟောတိ။ရထံ ကုဗ္ဗာနော၊ ကမ္မံ ကရာနော၊ ဩဒနံ ဘုတ္တော၊ဘတ္တံ ဘုတ္တဝါ၊ ဘတ္တံ ဘုတ္တာဝီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၁။)(စာ-၁၈၁) ၆၈၁။ အသုခုစ္စာရဏေ အဝိဒိတတ္ထေ စဝါကျမေဝ။ ယတ္ထ သမာသေ ကယိရမာနေပဒံ သုခုစ္စာရဏံ န ဘဝတိ၊ အတ္ထော စ ဝိဒိတောန ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဌာနေ ဝါကျမေဝ ဟောတိ, န သမာသော။ ကာကေဟိ ပါတဗ္ဗာ [ဂဝေသိတဗ္ဗံ]။ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ [အဘိ ၁-၂]။ ပုဏ္ဏော မန္တာဏိပုတ္တော [အံ ၁-၂၄။] ဣစ္စာဒိ။
၆၈၂။ ဥပပဒေ ဓာတုမယာနံနိစ္စံ သမာသော။ ဥပပဒေ ဌိတာနံ ဓာတုမယာနံပဒါနံ ပုဗ္ဗပဒေဟိ သဟ နိစ္စံ သမာသော ဟောတိ။ကမ္မံ ကရောတီတိ ကမ္မကာရော။ အတ္တတော ဇာတောအတ္တဇော ဣစ္စာဒိ။
၆၈၃။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိစ ပုဗ္ဗေဟိ။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိ စ ပုဗ္ဗပဒေဟိ သဟပဒါနံ နိစ္စံ သမာသော ဟောတိ။ မဟာဘူတာနိဥပါဒါယ ပဝတ္တံ ရူပံ ဥပါဒါယရူပံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၃၉]။ ဥပါဒါရူပံ ဝါ ယကာရလောပဝသေန။ အညမညံ ပဋိစ္စ သဟိတေဓမ္မေ ဥပ္ပါဒေတီတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ [ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၅၁]။ ကဋတ္တာ ကတကာရဏာ ပဝတ္တံရူပံ ကဋတ္တာရူပံ၊ ကမ္မဇရူပံ ဝုစ္စတိ။ အညာနိပိယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၆၈၄။ ဣတိနာ စ။ ဣတိသဒ္ဒေန စ ပုဗ္ဗပဒဘူတေနသဟ ပဒါနံ သမာသော ဟောတိ။ အနညာတညဿာမီတိဧဝံ ပဋိပန္နဿ ပဝတ္တံ ဣန္ဒြိယံ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ဇောတိပါလော ဣတိ နာမံ ဇောတိပါလောတိနာမံ [မ ၂-၂၃၇။] ဣစ္စာဒိ။
၆၈၅။ လုတ္တီတိနာချာတေနစ။ လုတ္တဣတိသဒ္ဒေန အာချာတေန ပုဗ္ဗပဒဘူတေန သဟ ပဒါနံသမာသော ဟောတိ။ ဧဟိဥပသမ္ပဒါ ဣစ္စာဒိ။ "ဧဟိသာဂတဝါဒီ"တိ [ဝိ ၁-၂၇၅။] ဧတ္ထ ပန သာဂတသဒ္ဒေနေဝ သဟ သမာသော, န ဧဟိသဒ္ဒေန။ ဧဟိသဒ္ဒေါ ဟိ ဝါကျာဝယဝေ ဝတ္တတိ ဧဟိသာဂတံဣတိ ဝဒနသီလောတိ ဧဟိသာဂတဝါဒီတိ သမာသော။ လုတ္တီတိနာချာတေနာတိ ကိံ? ဒေဝဒတ္တော ဂတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၂။)(စာ-၁၈၂) ၆၈၆။ အလုတ္တဝိဘတ္တိကေန ပဒါနဉ္စ။ အလုတ္တဝိဘတ္တိကေန ပဒေန သဟ ပဒါနံ သမာသောဟောတိ။ ဒေဝါနံပိယတိဿော၊ မနသိကာရော၊ ကဏ္ဌေကာဠော [ကာသိကာ၊ ၆၊ ၃၊ ၁၂]။ ကုတောဇော [ခု ၁-၃၂၀]။ တတောဇော [သံ ၂-၇၉]။ ဣတောဇော [ခု ၁-၃၂၀]။ ဣတောနိဒါနော [ခု ၁-၃၂၀]။ ဝနေဇော။ "ယံ ဝနေဇော ဝနေဇဿ၊ ဝဉ္စေယျ ကပိနော ကပီ"တိ [ခု ၅-၉၁။] ပါဠိ။
၆၈၇။ ရူဠီနာမေဟိ စ။ ရူဠှီနာမေဟိ စ သဟ ပဒါနံ သမာသော ဟောတိ။ယေဝါပနကဓမ္မော၊ ယေဝါပနကဓမ္မာ။ ယံဝါပနကရူပံ၊ဂစ္ဆတိဓာတု၊ ပစတိဓာတု၊ ကရောတိဓာတု၊ဂမိဓာတု၊ ဂမုဓာတု၊ ကရဓာတု၊ သိဝိဘတ္တိ၊အာပစ္စယော ဣစ္စာဒိ။
၆၈၈။ အယုတ္တတ္ထော ယုတ္တတ္ထောဝဝိသေသနီယဝိသေသနေ။ သဒ္ဒန္တရိကဝသေန ယော အယုတ္တတ္ထော၊ သော ဝိသေသနီယဿဝိသေသနေ သတိ ယုတ္တတ္ထော ဣဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သေယျထာပိဘိက္ခဝေ နိက္ခံ ဇမ္ဗောနဒံ ဒက္ခကမ္မာရပုတ္တဥက္ကာမုခသုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ။ပ။ တပတေ ဘာသတေ ဝိရောစတိ စ [မ ၃-၁၄၃။] ဧတ္ထာယံ သမာသဝိဓိ၊ သုကုသလေနသမ္မာ ပဟဋ္ဌံ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ၊ ဥက္ကာမုခေ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံဥက္ကာမုခသုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ၊ ဒက္ခော ကမ္မရပုတ္တောဒက္ခကမ္မာရပုတ္တော၊ ဒက္ခကမ္မာရပုတ္တေန ဥက္ကာမုခသုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံဒက္ခကမ္မာရပုတ္တဥက္ကာမုခသုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ၊ဒက္ခေန သုကုသလေန ကမ္မာရပုတ္တေန ဥက္ကာမုခေပစိတွာ သမ္ပဟဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ပန သမာသဘာဝေနဧကပဒတ္တေပိ အတ္ထဝသေန အန္တရန္တရာ ဥဒ္ဓရိတွာဥဒ္ဓရိတွာ ပဒယောဇနာ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ကတာတိဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိစိတြနယဥှိ သတ္ထု ပါဝစနံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၃။)(စာ-၁၈၃) ၆၈၉။ သတွာသတွမတိစ္စ ဘာဝနိသေဓေစ။ သတွံ ဝုစ္စတိ ဒဗ္ဗံ၊ အသတွံ ဝုစ္စတိ အဒဗ္ဗံ၊ ဘာဝေါ ဝုစ္စတိ ကြိယာ၊ တီသု ပဒေသု ပဌမဒုတိယပဒါနံဝသေန ယော အယုတ္တတ္ထော၊ သော သတွံ ဝါ အသတွံဝါ အတိက္ကမိတွာ ဘာဝနိသေဓေ သတိ ယုတ္တတ္ထောဣဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အသူရိယပဿာနိ မုခါနိ၊ အစန္ဒမုလ္လောကိကာနိမုခါနိ၊ အသဒ္ဓဘောဇိ၊ အလဝဏဘောဇိ၊ အပုနဂေယျာဂါထာ [မဟာဘာဿ၊ ၂၊ ၁၊ ၁။ (မူလဋီ ၂-၆၇။ သာရတ္ထ ၁-၃၅၂။ အံ-ဋီ ၂-၂၈။ အံ-ဋီ ၃-၂၁၆-ပိဋ္ဌေသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ)]။
၆၉၀။ အန္တရိကသာပေက္ခဿအဂမကတ္တာ နာနန္တရေန သမာသော။ တီသု ပဒေသု အန္တရိကဿ သာပေက္ခပဒဿ အတ္တနာဉာပေတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ အဂမကတ္တာ အနန္တရပဒေန သဟ သမာသောန ဟောတိ။ ဒေဝဒတ္တဿ ကဏှာ ဒန္တာ၊ ဗကဿ သေတာနိပတ္တာနိ။
၆၉၁။ ဒွီဟိ သမပဒေဟိ ဝိသိဋ္ဌေကတ္ထေဂမကတ္တာ သမာသော နိစ္စံ။ ပုန သမာသဂ္ဂဟဏံ ပဋိသေဓဿ နိဝတ္တနတ္ထံ၊ တီသု ပဒေသုဒွီဟိ သဒိသပဒေဟိ ဝိသေသိတေ ဧကသ္မိံ အတ္ထေဝတ္တဗ္ဗေ အန္တရိကဿာပိ သတော သာပေက္ခပဒဿ အတ္တနာဉာပေတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ ဂမကတ္တာ အနန္တရပဒေန သဟ သမာသောနိစ္စံ။ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝေါ၊ ရာဇူနံ ရာဇတေဇော။အတြ ပနာယံ ပါဠိ "အပ္ပမာဏော ဥဠာရော ဩဘာသော လောကေ ပါတုရဟောတိအတိက္ကမ္မေဝ ဒေဝါနံ ဒေဝါနုဘာဝ"န္တိ [ဝိ ၃-၁၇]။
၆၉၂။ ကွစာနန္တရိကဿုတ္တရေန။ တီသု ပဒေသု အနန္တရိကဿ သာပေက္ခသဒ္ဒဿ ဂမကတ္တာဥတ္တရပဒေန သဟ ကွစိ သမာသော ဟောတိ။ ရညော ဒါသိပုတ္တော၊ရညော ဒါသိယာ ပုတ္တော ဝါ။ တတ္ထ သမာသောတိ သမသနံသမာသော၊ ပဒသင်္ခေပေါ။ အထ ဝါ သမသိယတိ သဒ္ဒဝသေနဝါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၄။)(စာ-၁၈၄) အတ္ထဝသေန ဝါ ဝိဘတ္တိလောပံ ကတွာ ဝါ အကတွာဝါ ဧကပဒတ္တကရဏေန သင်္ခိပိယတီတိ သမာသော၊ သမဿိတပဒံ။နာနာပဒါနမေကပဒတ္တုပဂမနံ သမာသလက္ခဏံ။ ကေစိ ပန "ဘိန္နတ္ထာနမေကတ္ထိဘာဝေါ သမာသလက္ခဏ"န္တိ ဝဒန္တိ၊ သော စ သမာသော ကိစ္စဝသေနလုတ္တသမာသော အလုတ္တသမာသောတိ ဒုဝိဓော၊ တထာသဘာဝတော နိစ္စသမာသော အနိစ္စသမာသောတိ ဒုဝိဓော။သညာဝသေန အဗျယီဘာဝေါ ကမ္မဓာရယော ဒိဂု တပ္ပုရိသောဗဟုဗ္ဗီဟိ ဒွန္ဒော စာတိ ဆဗ္ဗိဓော။ ပဘေဒဝသေနသတ္တဝီသတိဝိဓော အဋ္ဌဝီသတိဝိဓော ဘဝတိ။ တေသံပန သမာသာနံ ဒွေ ပယောဇနာနိ ဧကပဒတ္တမေကဝိဘတ္တိတာစာတိ။
၆၉၃။ ဝိဘတ္တိလောပေ သရန္တဿလိင်္ဂဿ ပကတိ။ ဗျာသပဒါနံ ဝိဘတ္တိလောပေကတေ သရန္တဿ လိင်္ဂဿ ပကတိရူပံ ဟောတိ။ စက္ခုသောတံ၊ရာဇပုတ္တော။ ဣမေသံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၅၅။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပကတိရူပံနာမ လုတ္တသရဿ ပုနာနယနဝသေန စ ကတိမာဒေသဿ ဣဒံသဒ္ဒဿ ပုန အတ္တနော ပကတိယံ ဌိတဘာဝေနစ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၆၉၄။ ကွစိ ဗျဉ္ဇနန္တဿ။ ဝိဘတ္တိလောပေ ကတေ ဗျဉ္ဇနန္တဿ လိင်္ဂဿ ကွစိပကတိရူပံ ဟောတိ။ ကော သမုဒယော ဧတဿာတိ ကိံသမုဒယော [ခု ၇-၁၉၈]။ ကွစီတိ ကိံ? ကောနာမောယံ ဘန္တေ ဓမ္မပရိယာယော [မ ၁-၁၆၁]။ ဧတ္ထ စ ကိံ နာမံ ဧတဿာတိ ကောနာမောတိဝိဂ္ဂဟော။ ဧတ္ထ တု ကိံသဒ္ဒဿ ကောဣစ္စာဒေသဝသေန ပကတိရူပံန ဘဝတိ။ အတြာယံ အတ္ထုဒ္ဓါရော -- ကော ဣတိသဒ္ဒေါ "ကော ပုရိသော"တိအာဒီသု ပစ္စတ္တဝစနတ္ထေ ပုစ္ဆာသဗ္ဗနာမံဟုတွာ ဝတ္တတိ။ "ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇာ"တိ [ခု ၆-၃၃၀။] အာဒီသု ကွသဒ္ဒတ္ထဝသေန သတ္တမီယတ္ထေ ပုစ္ဆာသဗ္ဗနာမံဟုတွာ ဝတ္တတိ။ "ကောနာမော တေ ဥပဇ္ဈာယော"တိ [ဝိ ၃-၁၃၁။] အာဒီသု သမာသပဒါဝယဝဘာဝေန ပုစ္ဆတ္ထောဟုတွာ ဝတ္တတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၅။)(စာ-၁၈၅) ၆၉၅။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ အဗျယာ။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ ဝိနာ ဧကစ္စံ သန္ဓိကိစ္စံသမာသကိစ္စံ တဒ္ဓိတကိစ္စဉ္စ သဗ္ဗေသုပိ လိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနေသုအဝိတထတ္တာ ဝိနာသာဘာဝေန အဗျယသညာ ဟောန္တိ။တေသံ သရူပဝိတ္ထာရော ပဒဝိဘာဂေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ဣမာနိ ပနတေသံ သန္ဓိကိစ္စာဒီသု ဗျယီဘာဝဂမနေ ပယောဂါနိ၊သေယျထိဒံ? စက္ခုံ ဘိက္ခဝေ အဒ္ဓဘူတံ [သံ ၂-၂၅၂]။ နာမံ သဗ္ဗံ အဒ္ဓဘဝိ [သံ ၁-၃၆]။ အဂါရံ အဇ္ဈ သော ဝသိ [ခု ၄-၃၃၀]။ ဩဝဒေတိ မဟာမုနိ [ခု ၄-၃၂၁]။ ကဒန္နံ၊ ကာပုရိသော၊ ပါတယာဂု၊ပါတရာသော၊ အာဝုသဝါဒေါ၊ အာဝုသောဝါဒေါ၊အာဘိဓမ္မိကော၊ မုသာဝါဒိနော ဣဒန္တိ မောသဝဇ္ဇံ၊ မုသာဝါဒေါတိ အတ္ထောဣစ္စေဝမာဒီနိ။
ဗျယော တီသု စ လိင်္ဂေသု၊ သဗ္ဗာသုစ ဝိဘတ္တိသု။ ယေသံ နတ္ထိ ပဒါနန္တု၊ တာနိ ဝုစ္စန္တိ အဗျယာ [ကာသိကာ၊ ၁၊ ၁၊ ၃၇]။
၆၉၆။ အဗျယပုဗ္ဗကော အဗျယီဘာဝေါ။ အဗျယပုရေစရော အဗျယပ္ပဓာနော သမာသောအဗျယီဘာဝသမာသော ဟောတိ။ အဗျယာနံ အတ္ထံ ဘာဝေတိဝိဘာဝေတိ ပကာသေတီတိ အဗျယီဘာဝေါ။ အယဥှိ သမာသော ယသ္မာ "ဥပနဂရ"န္တိအာဒီသု နဂရသဒ္ဒါဒီဟိ ယုတ္တာနံ အဗျယသညာနံ ဥပသဂ္ဂနိပါတာနံအတ္ထံ ဝိဘာဝယတိ၊ တသ္မာ "အဗျယီဘာဝေါ"တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ ဥပနဂရန္တိ ပဒဿ နဂရသမီပန္တိ အတ္ထောဟောတိ။ "သယံကတံ မက္ကဋကောဝ ဇာလ"န္တိ [ခု ၁-၆၃။] ဧတ္ထ ပန ပဒပဋိပါဋိယာ အတ္ထဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာအဗျယတ္ထဝိဘာဝနာ နတ္ထီတိ သယံကတန္တိ သမာသောအဗျယီဘာဝေါ န ဟောတိ။ တထာ ဟိ အဗျယတ္ထပဓာနောအဗျယီဘာဝေါ။ ကေစိ ပန "အဗျယတ္ထပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ အနဗျယံ အဗျယံဘဝတီတိ အဗျယီဘာဝေါ"တိပိ ဝဒန္တိ၊ အယံ ပန အသ္မာကံ ရုစိ -- အဗျယတ္ထပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ အနဗျယမ္ပိပဒံ ဧကဒေသေန အဗျယံ ဘဝတိ ဧတ္ထာတိ အဗျယီဘာဝေါတိ။ဧတ္ထ စ ဧကဒေသဂ္ဂဟဏံ "ကောယံ မဇ္ဈေသမုဒ္ဒသ္မိ"န္တိ [ခု ၆-၁၅၉။] ဣမံ ပါဠိံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၆။)(စာ-၁၈၆) သမတ္ထေတိ၊ သမုဒ္ဒဿ မဇ္ဈေ မဇ္ဈေသမုဒ္ဒံ၊ တသ္မိံမဇ္ဈေသမုဒ္ဒသ္မိန္တိ ဟိ ဝိဂ္ဂဟော၊ အတ္ထော ပနသမုဒ္ဒဿ မဇ္ဈေ ဣစ္စေဝ ယောဇေတဗ္ဗော။
ဣဒါနိ သောတူနမသမ္မောဟတ္ထံ သဝိနိစ္ဆယာနိအဗျယတ္ထဇောတကာနိ ဥဒါဟရဏာနိ ကထယာမ၊ နဂရဿသမီပံ ဥပနဂရံ။ အညပဒေန ဝိဂ္ဂဟောယံ၊ ဥပသဒ္ဒတော ပဌမေကဝစနံ၊ နဂရသဒ္ဒတော ဆဋ္ဌေကဝစနံ၊ ဝိဘတ္တီသုလုတ္တာသု ပဒန္တေ ပဌမေကဝစနံ ဘဝတိ။ ကေသဉ္စိဂရူနံ မတေန နဂရသဒ္ဒသမီပသဒ္ဒေဟိ ယထာက္ကမံဆဋ္ဌီပဌမေကဝစနာနိ ဘဝန္တိ၊ တတော ဝိဘတ္တိလောပေကတေ "နဂရသမီပ"ဣတိ ပဒံ ဘဝတိ၊ တတော သမီပသဒ္ဒဿ ဌာနေ သမီပတ္ထဝါစကော ဥပဣတိ ဥပသဂ္ဂေါ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ "နဂရဥပ"ဣတိ ဌိတဿ ပဒဿ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန ဝဏ္ဏပရိယာယောဒိသာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
အဘာဝေ -- ဒရထဿ အဘာဝေါ နိဒ္ဒရထံ၊ မသကာနံ အဘာဝေါနိမ္မသကံ။ ဧတ္ထ စ နတ္ထိ ဒရထော ဧတဿာတိ နိဒ္ဒရထော၊ပုရိသော။ နတ္ထိ မသကာ ဧတ္ထာတိ နိမ္မသကံ၊ ဌာနန္တိအညပဒတ္ထသမာသောပိ လဗ္ဘတိ။ နိဒ္ဒရော ဟောတိနိပ္ပါပေါ [ခု ၁-၄၃]။ နိမ္မလော ဓမ္မော၊ နိမ္မက္ခိကံမဓုပဋလန္တိ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၂၈၀။] အညပဒတ္ထဝိသယဿ ဒဿနတော။ ကေစိ ပန မက္ခိကာနံအဘာဝေါ နိမ္မက္ခိကံ၊ မဓုပဋလန္တိ ဧဝံ အဘာဝဝစနမတ္တေနပိဒဗ္ဗဝါစကတ္တမိစ္ဆန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ။ ယထာ ဟိ "သမဏဿ ဘာဝေါ သာမည"န္တိ [ဥဒါန-ဋ္ဌ ၂၃၆။] ဘာဝဝစနေန သမဏော န ဝုစ္စတိ၊ တထာအဘာဝဝစနေနပိ တံ တံ ဒဗ္ဗံ န ဝုစ္စတိ။
ပစ္ဆာအတ္ထေ -- ရထဿ ပစ္ဆာ အနုရထံ၊ ဧဝံ အနုဝါတံ။ ယောဂျတာယံ -- ရူပဿ ယောဂ္ဂံ အနုရူပံ၊ ရူပယောဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ ဝိစ္ဆာယံ -- အတ္တာနံ အတ္တာနံ ပတိ ပစ္စတ္တံ၊ အဒ္ဓမာသံအဒ္ဓမာသံ အနု အနွဒ္ဓမာသံ၊ ဧဝံ အနုသရံ၊ ဣဒံအက္ခရစိန္တကာနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၇။)(စာ-၁၈၇) မတံ၊ အဋ္ဌကထာစရိယာနံ မတဝသေန ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ပတိ ပတိ အတ္တာနံ ပစ္စတ္တံ၊ အနု အနု အဒ္ဓမာသံအနွဒ္ဓမာသံ [ဝိ ၂-၁၉၀]။ အနု အနု ဃရံ အနုဃရံ၊ ဃရပဋိပါဋီတိဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနုပုဗ္ဗိယံ -- ဇေဋ္ဌာနံ အနုပုဗ္ဗော အနုဇေဋ္ဌံ။ ပဋိလောမေ -- သောတဿ ပဋိလောမံ ပဋိသောတံ။ ဧတ္ထ စ နိဝတ္တိတွာဥဒ္ဓါဘိမုခတာ ပဋိလောမန္တိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ ပတိဣတိ အယမုပသဂ္ဂေါ နိဝတ္တနတ္ထေဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ပဋိပထံ၊ ပဋိသောတံ။
အဓိကစ္စ ပဝတ္တိယံ -- အတ္တာနံ အဓိကစ္စ ပဝတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၈၈]၊ စက္ခာဒိ။ စိတ္တမဓိကစ္စ ပဝတ္တံ ဓမ္မဇာတံအဓိစိတ္တံ။ သာမညနိဒ္ဒေသောပိ သမာဓိယေဝ ဝုစ္စတိသင်္ကေတဝသေန အတ္ထဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ, "သာမညဇောတနာ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတီ"တိ [သာမညစောဒနာ တု ဝိသေသေသွဝတိဋ္ဌန္တေ (မဟာဘာဿ၊ ၄၊ ၁၊ ၉၂)။] ဝစနတော စ။ အထ ဝါ အဓိကံစိတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိ ကမ္မဓာရယသမာသဝသေနပိ သမာဓိယေဝ ဝုစ္စတိစိတ္တသီသေန တဿေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ၊ တိဿော ဟိ သိက္ခာအဓိသီလံ အဓိစိတ္တံ အဓိပညန္တိ။ ကေစိ ပန ဂရူအဓိစိတ္တန္တိ ဣဒံ သမာဓိံ သန္ဓာယ ဝုစ္စမာနံအဗျယီဘာဝေါ န ဘဝတိ။ ယဒိ အဗျယီဘာဝေါ ဘဝေယျ။စိတ္တမဓိကစ္စ ပဝတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိ ပဒစ္ဆေဒေါဘဝေယျ။ ဧဝဉ္စ သတိ အဓိကစ္စတ္ထမေဝ စိတ္တသဒ္ဒဿ အတ္ထော န ဘဝတိ၊ အဓိစိတ္တသုတ္တာဒီသု စိတ္တသီသေနသမာဓိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ သော အဓိကံ စိတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ အဗျယီဘာဝံ ကတွာ သာဓေတုကာမေနအတ္ထော ဂဝေသိတဗ္ဗောတိ အညဿ အတ္ထဿ ဂဝေသနံ ဣစ္ဆန္တိ။
ဧတ္ထ ကိံ အညဿ အတ္ထဿ ဂဝေသနေန စိတ္တမဓိကစ္စပဝတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိ နိဗ္ဗစနဿေဝ အညေနာကာရေနသမာဓိဿ ဒီပနတော။ တထာ ဟိ "စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယ"န္တိ [သံ ၁-၁၃၊ ၁၆၇။ ခု ၁၀-၁၉၇။ ခု ၁၁-၃၃။] ဣမိဿာ ပါဠိယာ အတ္ထံဝဒန္တေဟိ ဂရူဟိ သမာဓိဉ္စေဝ ဝိပဿနဉ္စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၈။)(စာ-၁၈၈) ဘာဝယမာနော။ စိတ္တသီသေန ဟေတ္ထ သမာဓိ နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိအတ္ထသံဝဏ္ဏနာ ကထာ၊ ဋီကာကာရကော [ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၁၄။] ပန စိတ္တသဒ္ဒဿ သမာဓိဝါစကတ္တံယေဝ ဣစ္ဆန္တော "စိန္တေတိ အာရမ္မဏံ ဥပနိဇ္ဈာယတီတိစိတ္တံ၊ သမာဓီ"တိအာဒီနိ စတ္တာရိ နိဗ္ဗစနာနိ ဝတွာ ဝိနာပိပရောပဒေသေနဿ စိတ္တပရိယာယော လဗ္ဘတေဝ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန စိတ္တသဒ္ဒေါ ဝိညာဏေ နိရူဠှောတိကတွာ ဝုတ္တံ "စိတ္တသီသေန ဟေတ္ထ သမာဓိနိဒ္ဒိဋ္ဌော"တိ အာဟ။ တထာ ဟိ ဂရူ "ဘဂဝါတိ ဝစနံ သေဋ္ဌ"န္တိ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၃၄။ မ-ဋ္ဌ ၁-၁၁။ အံ-ဋ္ဌ ၁-၁၀။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၃။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၅။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၉၁။ ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၅၁။] ဧတ္ထာပိ ဝစနသဒ္ဒေန ဝစနံ ဂဟေတွာ ပုန အတ္ထောဂဟိတော၊ ဝုစ္စတီတိ ဝစနံ၊ အတ္ထော။ ဘဂဝါတိ အတ္ထော သေဋ္ဌောတိအတ္ထံ ဝဒန္တိ [ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၂၅၁]။ ဧဝံ ဉတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဒွါဓိပ္ပါယိကာဒိဝသေနဂဟေတဗ္ဗေသု ပါဌေသု ဝိဝါဒေါ န ကာတဗ္ဗော။ယော ယော ယုဇ္ဇတိ၊ သော သော အတ္ထော နယညူဟိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ကစ္စာယနေ ပန စိတ္တမဓိကစ္စ ပဝတ္တန္တိဓမ္မာ အဓိစိတ္တန္တိ ဗဟုဝစနဿ ဝစနံ သသမ္ပယုတ္တံသမာဓိံ သန္ဓာယ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
မရိယာဒါဘိဝိဓီသု -- အာပါဏကောဋိယာ အာပါဏကောဋိယံ၊ ကပစ္စယဿ ယကာရာဒေသော။ အာကောမာရာ ယသော ကစ္စာယနဿအာကောမာရံ။ သမိဒ္ဓိယံ -- ဘိက္ခာနံ သမိဒ္ဓိ သုဘိက္ခံ။ အသမိဒ္ဓိယံ -- ဘိက္ခာနံ အသမိဒ္ဓိ ဒုဗ္ဘိက္ခံ။ သမီပတ္ထေ -- နဒိယာ အာသန္နံ အနုနဒံ။ဂင်္ဂါယ သမီပံ ဥပဂင်္ဂံ။ မဏိကာယ သမီပံ ဥပမဏိကံ။ဝဓုယာ သမီပံ ဥပဝဓု။ ဂုန္နံ သမီပံ ဥပဂု။ အဓိကတတ္ထေ -- ဣတ္ထီသု ဧကံ အဓိကစ္စ ကထာ ပဝတ္တတိ သာ ကထာအဓိတ္ထိ [ကာသိကာ၊ ၁၁၊ ၁၊၆။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၄၄။ အံ-ဋီ ၁-၂၆၆]။ ဧဝံ အဓိကုမာရိ၊ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ဧဝံ ဥပသဂ္ဂပုဗ္ဗကော အဗျယီဘာဝသမာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၈၉။)(စာ-၁၈၉) နိပါတပုဗ္ဗကော ယထာ? ပဋိပါဋိဝိစ္ဆာသု -- ဝုဍ္ဎာနံ ပဋိပါဋိ ယထာဝုဍ္ဎံ။ ယေ ယေဝုဍ္ဎာ ယထာဝုဍ္ဎံ၊ ဧဝံ ယထာဘိရူပံ။ ကေစိ ပန "ယထာသဒ္ဒေါ အသဒိသဘာဝေအဗျယီဘာဝသညော ဟောတိ။ ယေ ယေ ဝုဍ္ဎာ ယထာဝုဍ္ဎံ၊ယေ ယေ အဘိရူပါ ယထာဘိရူပံ။ အသဒိသေတိ ကိံ? ယထာ ဒေဝဒတ္တော ယထာ ယညဒတ္တော"တိ ဝဒန္တိ။ တထာ ကေစိ "ဝုဒ္ဓါနံ ယာဒိသော အနုက္ကမော၊ တာဒိသောယထာဝုဍ္ဎန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာတိ ဟိ အယံ နိပါတော သဒိသတ္ထေပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ဝုဍ္ဎပဋိပါဋီတိ ဝုစ္စတီ"တိ ဝဒန္တိ။ မယံ ပန ယထာသဒ္ဒေါ ပဋိပါဋိဝါစကောတိ စ ယံသဗ္ဗနာမတ္ထဝါစကောဝိစ္ဆာယံ ပဝတ္တသဒ္ဒေါတိ စ ဝဒါမ။ ပဒတ္ထာနတိက္ကမေ -- ကမံ အနတိက္ကမ္မ ပဝတ္တနံ ယထာက္ကမံ၊ ဧဝံ ယထာသတ္တိ၊ယထာဗလံ [ခု ၄-၂၄၄]။ တထာ ဟိ ယထာဗလံ ကရောတီတိ ဗလံ အနတိက္ကမိတွာကရောတီတိ အတ္ထော။ ပရိစ္ဆေဒေ -- ဇီဝဿ ယတ္တကော ပရိစ္ဆေဒေါ ယာဝဇီဝံ၊ဧဝံ ယာဝတာယုကံ။ ပရဘာဂေ -- ပဗ္ဗတဿ တိရော တိရောပဗ္ဗတံ၊ ဧဝံ တိရောပါကာရံ။တိရောကုဋ္ဋံ [ဒီ ၁-၇၄]။ ပါသာဒဿ အန္တော အန္တောပါသာဒံ၊ ဧဝံ အန္တောနဂရံ။အန္တောဝဿံ။ နဂရတော ဗဟိ ဗဟိနဂရံ။ ပါသာဒဿဥပရိ ဥပရိပါသာဒံ။ မဉ္စဿ ဟေဋ္ဌာ ဟေဋ္ဌာမဉ္စံ၊ဧဝံ ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ။ ဘတ္တဿ ပုရေ ပုရေဘတ္တံ။ဧဝံ ပစ္ဆာဘတ္တံ။ သာကလ္လတ္ထေ -- မက္ခိကာယ ဘဟ သမက္ခိကံ။ ဧဝံ သတိဏံ။တတ္ထ သမက္ခိကံ အဇ္ဈောဟရတိ၊ န ကိဉ္စိ ပရိဝဇ္ဇေတီတိအတ္ထော။ ဧဝံ "သတိဏံ အဇ္ဈောဟရတီ"တိ ဧတ္ထာပိ။ ဂင်္ဂါယ ဩရံ ဩရဂင်္ဂံ၊ သမုဒ္ဒဿမဇ္ဈေ မဇ္ဈေသမုဒ္ဒံ။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ဧဝံ နိပါတပုဗ္ဗကော အဗျယီဘာဝသမာသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၆၉၇။ တံသဒိသော စ။ တဂ္ဂတိကတ္တာ တေန အဗျယီဘာဝသမာသေန သဒိသောစ သမာသော အဗျယီဘာဝသညော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၀။)(စာ-၁၉၀) ဟောတိ။ တိဋ္ဌဂု၊ ဝဟဂု။ ခလေယဝံ ဣစ္စာဒိ။ အဗျယီဘာဝဣစ္စနေန ကွတ္ထော? အကာရန္တော အဗျယီဘာဝါ ဝိဘတ္တီနမံ။
၆၉၈။ နပုံသကောဝ သော။ သော အဗျယီဘာဝသမာသော နပုံသကလိင်္ဂေါဝဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဓိကုမာရိ။ ဥပဂင်္ဂံ။ မဇ္ဈေသမုဒ္ဒံ။ဥပဂု။
၆၉၉။ ဧကတ္တံ ဒိဂုဿ။ ဒိဂုဿ သမာသဿ ဧကတ္တံ ဟောတိ နပုံသကလိင်္ဂတ္ထဉ္စ။တယော လောကာ တိလောကံ။ တိနယနံ။ စတုဒ္ဒိသံ။ဒသဒိသံ။ ပဉ္စိန္ဒြိယံ။
၇၀၀။ ဒွန္ဒေ ပါဏိတူရိယယောဂ္ဂသေနင်္ဂခုဒ္ဒဇန္တုကဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓဝိသဘာဂတ္ထာဒီနဉ္စ။ ဒွန္ဒသမာသေ ပါဏိတူရိယယောဂ္ဂသေနင်္ဂခုဒ္ဒဇန္တုကဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓဝိသဘာဂတ္ထာဒီနဉ္စဧကတ္တံ ဟောတိ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဉ္စ။ စက္ခု စ သောတဉ္စစက္ခုသောတံ။ မုခနာသိကံ၊ ဆဝိမံသလောဟိတံ၊ဧဝံ ပါဏိယင်္ဂတ္ထေ။ သင်္ခပဏဝံ၊ ဂီတဝါဒိတံ၊ ဒဒ္ဒရိဒိန္ဒိမံ၊ဧဝံ တူရိယင်္ဂတ္ထေ။ ဖာလပါစနံ [သံ ၁-၁၇၅။ ခု ၁-၂၉၁]၊ ယုဂနင်္ဂလံ [သံ ၁-၁၇၅။ ခု ၁-၂၉၁]။ ဧဝံ ယောဂ္ဂင်္ဂတ္ထေ။ အသိစမ္မံ [မ ၁-၁၂၁]။ ဓနုကလာပံ၊ ဟတ္ထိအဿရထပတ္တိကံ၊ ဧဝံ သေနင်္ဂတ္ထေ။ ဍံသမကသံ၊ ကုန္ထကိပိလ္လိကံ [ခု ၁-၃၇၄။ ဝိ ၃-၁၃၄]။ ကီဋသရီသပံ၊ ဧဝံ ခုဒ္ဒဇန္တုကတ္ထေ။ အဟိနကုလံ၊ ဗိဠာရမူသိကံ၊ ကာကောလူကံ၊ကုသလာကုသလံ၊ ဧဝံ ဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓတ္ထေ။ သီလဉ္စ ပညာဏဉ္စ သီလပညာဏံ။ "တထာ ဟိ ဘန္တေ ဘဂဝတော သီလပညာဏံ [အံ ၂-၂၆]။ သာဓု ပညာဏဝါ နရော"တိ [ခု ၆-၄၅။] စ ဒွေ ပါဠိယော ပညာဏသဒ္ဒဿ အတ္ထိဘာဝေ နိဒဿနာနိ ဘဝန္တိ။ သမထဝိပဿနံ၊ဝိဇ္ဇာစရဏံ [ခု ၁-၃၂၃]။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ သာဝကယုဂံ [ဒီ ၂-၄၅။ သံ ၁-၃၉၈]။ ဧဝံ ဝိဝိဓဝိသဘာဂတ္ထေ။ အာဒိသဒ္ဒေန ဒါသိဒါသံ၊ ဣတ္ထိပုမံ၊ပတ္တစီဝရံ၊ တိကစတုက္ကံ၊ ဝေဏရထကာရံ၊ သာကုဏိကမာဂဝိကံ၊ဒီဃမဇ္ဈိမံ ဣစ္စေဝမာဒီနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၁။)(စာ-၁၉၁) ၇၀၁။ ရုက္ခတိဏပသုဓနဓညဇနပဒါဒီနဉ္စဝိဘာသာ။ ရုက္ခတိဏပသုဓနဓညဇနပဒဣစ္စေဝမာဒီနံ ဝိဘာသာ ဧကတ္တဉ္စ ဟောတိ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဉ္စဒွန္ဒေ သမာသေ။ အဿတ္ထကပိတ္ထနံ၊ အဿတ္ထကပိတ္ထနာဝါ။ ဥသီရဗီရဏံ၊ ဥသီရဗီရဏာ ဝါ။ အဇေဠကံ၊အဇေဠကာ ဝါ၊ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာ ဝါ။သာလိယဝံ၊ သာလိယဝါ ဝါ။ ကာသိကောသလံ၊ ကာသိကောသလာဝါ။ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ၊ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇာ ဝါ။ ဟီနပဏီတံ၊ဟီနပဏီတာ ဝါ။ ကဏှသုက္ကံ၊ ကဏှသုက္ကာ ဝါ။
၇၀၂။ ဒွေ ပဒါနိ သမသိယန္တိတုလျာဓိကရဏာနိ၊ သော ကမ္မဓာရယော။ ယသ္မိံ ပယောဂေ တုလျာဓိကရဏာနိ ဒွေ ပဒါနိသမသိယန္တိ၊ တသ္မိံ ပယောဂေ သော သမာသော ကမ္မဓာရယသညောဟောတိ။ ဘိန္နပဝတ္တိနိမိတ္တာနံ ဒွိန္နံ ပဒါနံဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗဘာဝေန ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ပဝတ္တိ တုလျာဓိကရဏတာ။ ကမ္မမိဝ ဒွယံ ဓာရေတီတိ ကမ္မဓာရယော၊ ယထာ ကမ္မံ ကြိယဉ္စ ပယောဇနဉ္စဒွယံ ဓာရယတိ ကမ္မေ သတိ ကြိယာယ ပယောဇနဿ စသမ္ဘဝတော၊ တထာ အယံ သမာသော ဧကဿ အတ္ထဿ ဒွေ နာမာနိဓာရယတိ အသ္မိံ သမာသေ သတိ ဧကတ္ထဇောတကဿ နာမဒွယဿသမ္ဘဝတော၊ ဣတိ "ကမ္မမိဝ ဒွယံ ဓာရေတီတိ ကမ္မဓာရယော"တိ ဝုစ္စတိ။ သော နဝဝိဓော ဝိသေသနပုဗ္ဗပဒေါဝိသေသနုတ္တရပဒေါ ဝိသေသနောဘယပဒေါ ဥပမာနုတ္တရပဒေါသမ္ဘာဝနာပုဗ္ဗပဒေါ အဝဓာရဏပုဗ္ဗပဒေါ နနိပါတပုဗ္ဗပဒေါ ကုပုဗ္ဗပဒေါ ပါဒိပုဗ္ဗပဒေါ စာတိ။
တတ္ထ ဝိသေသနပုဗ္ဗပဒေါ တာဝ -- မဟာပုရိသော၊ နီလုပ္ပလံဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝိသေသနုတ္တရပဒေါ ယထာ? သာရိပုတ္တတ္ထေရော၊ ဗုဒ္ဓဃောသာစရိယော [ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-၁]။ အာစရိယဂုတ္တိလောတိ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၂၃၀။] ဝါ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၂။)(စာ-၁၉၂) မဟောသဓပဏ္ဍိတော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၁၇၉။] သတ္တဝိသေသော ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝိသေသနောဘယပဒေါ ယထာ? ဂိလာနော စ သော ဝုဋ္ဌိတော စာတိဂိလာနဝုဋ္ဌိတော [အံ ၁-၂၂၀]၊ ဂိလာနော ဟုတွာ ဂေလညာ ဝုဋ္ဌိတောတိအတ္ထော၊ သိတ္တဉ္စ တံ သမ္မဋ္ဌဉ္စာတိ သိတ္တသမ္မဋ္ဌံ၊ဌာနံ၊ ဧဝံ အန္ဓဗဓိရော၊ ခဉ္ဇခုဇ္ဇော ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဥပမာနုတ္တရပဒေါ ယထာ? သီဟော ဝိယ သီဟော၊ ဗုဒ္ဓေါစ သော သီဟော စာတိ ဗုဒ္ဓသီဟော ဣစ္စေဝမာဒိ။ သမ္ဘာဝနာပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ? ဓမ္မောတိ ဗုဒ္ဓိ ဓမ္မဗုဒ္ဓိ၊ဧဝံ ဓမ္မသညာ ဣစ္စေဝမာဒိ။ အဝဓာရဏပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ? ဗုဒ္ဓေါ ဧဝ ဝရော ဗုဒ္ဓဝရော၊ဗုဒ္ဓေါ စ သော ဝရော စာတိ ဗုဒ္ဓဝရောတိ ဝိသေသနုတ္တရပဒေါပိဘဝတိ။ ပဇ္ဇောတော ဝိယာတိ ပဇ္ဇောတော၊ ပညာဧဝ ပဇ္ဇောတော ပညာပဇ္ဇောတော [အဘိ ၁-၂၀]။ ဧဝံ ပညာပါသာဒေါ [အဘိ ၁-၂၀]။ ဓနယိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဓနံ ဝိယာတိဓနံ၊ သဒ္ဓါ ဧဝ ဓနံ သဒ္ဓါဓနံ [အံ ၂-၃၉၈၊ ၄၀၀]။ ဓနယိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဓနံ ဝိယာတိဓနံ၊ သဒ္ဓါ ဧဝ ဓနံ သဒ္ဓါဓနံ [အံ ၂-၃၉၈၊ ၄၀၀]။ ဧဝံ သီလဓနံ [အံ ၂-၃၉၈၊ ၄၀၀။] ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဂရူ ပန "စက္ခု ဧဝ ဣန္ဒြိယံ စက္ခုန္ဒြိယ"န္တိ သာဝဓာရဏံ နိဗ္ဗစနံ ဝဒန္တိ၊ တံသောတာဒီနံ အညေသံ ဣန္ဒြိယဘာဝနိသေဓနံ ကတံဝိယ ဟောတီတိ၊ နနု စ သော "သဒ္ဓါ ဧဝ ဓနံ သဒ္ဒါဓန"န္တိအာဒီသုပိ အယမေဝ ဒေါသောတိ? န ဒေါသော၊ သဒ္ဓါ ဧဝ အရိယာနံ ဓနံ, န ဟိရညသုဝဏ္ဏဝတ္ထာဒိကံ၊ သီလမေဝ အရိယာနံဓနံ, န ဟိရညသုဝဏ္ဏဝတ္ထာဒိကန္တိ လောကိယမဟာဇနေနသမ္မတဿ ဓနဿ အဝဓာရဏေန နိသေဓိတတ္တာတိ။
နနိပါတပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ? န ဗြာဟ္မဏော အဗြာဟ္မဏော၊ဧဝံ အမနုဿော၊ အလောဘော၊ အမိတ္တော၊ အကုသလာဓမ္မာ [အဘိ ၁-၁]။ အဗျာကတာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၁]။ အပုနဂေယျာ ဂါထာ၊ အသူရိယပဿာ ရာဇဒါရာ၊အစန္ဒမုလ္လောကိကာနိ မုခါနိ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ကုပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ? ကုစ္ဆိတာ ဒိဋ္ဌိ ကုဒိဋ္ဌိ၊ ဧဝံကဒန္နံ၊ ကာပုရိသော၊ အပ္ပကံ လဝဏံ ကာလဝဏံဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧတ္ထ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၃။)(စာ-၁၉၃) နိစ္စသမာသတ္တာ အသပဒဝိဂ္ဂဟော၊ ပါဒိပုဗ္ဗပဒေါ စ နိစ္စသမာသောဝ၊ပဓာနံ ဝစနံ ပါဝစနံ၊ ဘုသံ ဝဍ္ဎံ ပဝဍ္ဎံ၊ သရီရံ၊သမံ, သမ္မာ ဝါ အာဓာနံ သမာဓာနံ၊ ဝိဝိဓာမတိ ဝိမတိ၊ ဝိဝိဓော ကပ္ပေါ ဝိကပ္ပေါ၊ ဝိသိဋ္ဌောဝါ ကပ္ပေါ ဝိကပ္ပေါ၊ အတိရေကော အဓိကော ဝါဓမ္မော အဘိဓမ္မောတိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃။] ဓမ္မာတိရေကဓမ္မဝိသေသဋ္ဌေန ဟိ "အဘိဓမ္မော"တိ ဝုစ္စတိ၊ အတိရေကော ဒေဝေါ အတိဒေဝေါ၊ဧဝံ အဓိဒေဝေါ [ခု ၁-၄၅၀]။ အဓိသီလံ၊ သောဘနောပုရိသော သပ္ပုရိသောတိ။
ဧတ္ထ စ သံသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ဧဝံ အတ္ထော ဝုစ္စတိ။ဧတ္ထ ဟိ နိဂ္ဂဟီတံ ပကာရေ ပရေ ပကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ "စိရပ္ပဝါသိံ [ခု ၁-၄၅]၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဝိယ အင်္ကုသဂ္ဂဟော"တိ [ခု ၁-၆၀။] ပါဌေသု ဝိယ။ ယထာ ပန "သဒ္ဓါ သဒ္ဒဟနာ"တိ [အဘိ ၁-၁၉။] အာဒီသု နိဂ္ဂဟီတံ ဓကာရဒကာရေသု ပရေသု ဒကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ "သပ္ပုရိသော"တိ ဧတ္ထာပိ နိဂ္ဂဟီတံ ပကာရေ ပကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ အထ ဝါ သန္တော ပုရိသော သပ္ပုရိသော၊သန္တစိတ္တော ပုရိသောတိ ဂုဏလိင်္ဂဝသေန အတ္ထောယုဇ္ဇတိ "သန္တော ဒန္တော နိယတော ဗြဟ္မစာရီ"တိ [ခု ၁-၃၄။] ဧကဝစနပါဌဿ ဒဿနတော။ အဘိဓေယျလိင်္ဂဝသေနပန အတ္ထကထနံ န ယုဇ္ဇတိ "သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ [ခု ၅-၂]။ သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တီ"တိ [သံ ၁-၇၁။ ခု ၁-၃၆။ ခု ၆-၁၃၆၊ ၁၄၁။] ဗဟုဝစနပါဌဿ ဒဿနတော။ သောဘနံ ကတံ သုကတံ၊သုဋ္ဌု ဝါ ကတံ သုကတံ၊ အသောဘနံ ကတံ ဒုက္ကဋံ၊ဒုဋ္ဌု ဝါ ကတံ ဒုက္ကဋံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဣဒါနိ ဒွါဓိပ္ပါယိကမ္ပိ သမာသံဝဒါမ၊ သီတဉ္စ တံ ဥဏှဉ္စာတိ သီတုဏှံ၊ ဘတ္တံ၊အထ ဝါ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ သီတုဏှံ၊ "သီတံ ဥဏှံ ပဋိဟနတီ"တိ [ဝိ ၄-၂၄၁။] ဧတ္ထ ဝိယ သီတဂုဏော ဥဏှဂုဏောစ။ "ကတာကတ" [ခု ၁-၂၀။] မိစ္စာဒီသုပိ ကမ္မဓာရယဒွန္ဒဝသေနဝိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၄။)(စာ-၁၉၄) ကုစ္ဆိတာ ဒါရာ ကုဒါရာ၊ ဧဝံ ကုပုတ္တာ၊ကုဒါသာ၊ ဒုပုတ္တာ။ အထ ဝါ ကုစ္ဆိတာ ဒါရာ ယေသန္တေကုဒါရာ ဣစ္စေဝမာဒိ။ အပ္ပကံ လဝဏံ ကာလဝဏံ၊ဧဝံ ကာပုပ္ဖံ၊ အထ ဝါ အပ္ပကံ လဝဏံ ဧတ္ထာတိ ကာလဝဏံ၊ဗျဉ္ဇနံ။ အပ္ပကံ ပုပ္ဖံ ဧတ္ထာတိ ကာပုပ္ဖံ၊ဝနံ။ ဣမသ္မိံ သမာသေ ယော ယော ပုဗ္ဗပက္ခော၊ သောသော အဓိပ္ပေတော။ "ပကာရော၊ ပရာဘဝေါ၊ ဝိဟာရော၊ အာဟာရော၊ဥပဟာရော"ဣစ္စေဝမာဒယောပိ ကမ္မဓာရယသမာသာဘဝန္တိ။ ဂရူ ပန အညေပိ ဥဒါဟရိံသု၊ တံ ယထာ? ဒိဋ္ဌော ပုဗ္ဗန္တိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော တထာဂတံ၊ဧဝံ သုတပုဗ္ဗော ဓမ္မံ၊ ဂတပုဗ္ဗော သဂ္ဂံ၊ ကမ္မနိ -- ဒိဋ္ဌာ ပုဗ္ဗန္တိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ ဒေဝါ တေနဧဝံ သုတပုဗ္ဗာ၊ ဂတပုဗ္ဗာ ဒိသာတိ။ ဣမေသံပန တုလျာဓိကရဏတ္တံ န ဒိဿတိ၊ ကေနိမေ ကာရဏေနကမ္မဓာရယသမာသာ ဟောန္တီတိ ကာရဏံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။
၇၀၃။ သင်္ချာပုဗ္ဗော ဒိဂု။ သင်္ချာပုဗ္ဗော ကမ္မဓာရယသမာသော ဒိဂုသညောဟောတိ။ ဒွေ ဂါဝေါ ဒိဂု၊ ဒိဂုသဒိသတ္တာ အယံ သမာသော "ဒိဂူ"တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ဒိဂုသဒ္ဒေါ သင်္ချာပုဗ္ဗော စေဝ ဟောတိနပုံသကေကဝစနော စ၊ ဧဝမေဝ အယမ္ပိ သမာသောသင်္ချာပုဗ္ဗော စေဝ ဟောတိ ယေဘုယျေန နပုံသကေကဝစနောစ၊ တသ္မာ ဒိဂုသဒိသတ္တာ "ဒိဂူ"တိ ဝုစ္စတိ။ ယေဘုယျေနာတိ ကိမတ္ထံ? တိဘဝေါ ခါယတေ တဒါ"တိ [သစ္စသံခေပေ၊ ၃၃၈-ဂါထာ။] "ဗုဒ္ဓံ နမိတွာ တိဘဝေသု အဂ္ဂံ"န္တိ စ ကဝိသမယေ ပုလ္လိင်္ဂေကဝစနနပုံသကလိင်္ဂဗဟုဝစနောစ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ အထ ဝါ ဒွီဟိ လက္ခဏေဟိဂတော အဝဂတော ဉာတောတိ ဒိဂု။ ဒိဂုနော ဟိ ဒွေ လက္ခဏာနိသင်္ချာပုဗ္ဗတာ ဧကံ လက္ခဏံ, နပုံသကေကဝစနတာ ဧကန္တိ၊ ဣမိနာ ယံလက္ခဏဒွယေန ဂတောတိ "ဒိဂူ"တိ ဝုစ္စတိ။ ဒွီဟိ ဝါ လက္ခဏေဟိဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ ဒိဂု၊ ပုဗ္ဗပဒတ္ထပ္ပဓာနောဒိဂု၊ သော ဒုဝိဓော သမာဟာရာသမာဟာရဒိဂုဝသေန။တတ္ထ သမာဟာရဒိဂု တာဝ --
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၅။)(စာ-၁၉၅) စတ္တာရိ သစ္စာနိ သမာဟဋာနိ စတုသစ္စံ [မူလဋီ ၂-၁]။ ဧဝံ ဒွိပဒံ၊ တိမလံ၊ တိဒဏ္ဍံ၊ တိဖလံ၊ တိကဋုကံ၊ စတုဒ္ဒိသံ၊ပဉ္စိန္ဒြိယံ၊ ပဉ္စဂဝံ၊ သတ္တ ဂေါဒါဝရိယောသမာဟဋာ သတ္တဂေါဒါဝရံ ဣစ္စာဒိ။ အသမာဟာရဒိဂု ယထာ? ဧကပုဂ္ဂလော၊ တိဘဝါ၊ စတုဒ္ဒိသာ၊ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠာနိဣစ္စာဒိ။
၇၀၄။ အမာဒယော သမသိယန္တိပရပဒေဘိ၊ သော တပ္ပုရိသော။ အမာဒယော သဒ္ဒါ ယတ္ထ ပရပဒေဟိ သဒ္ဓိံ သမသိယန္တိ၊တသ္မိံ ပယောဂေ သော သမာသော တပ္ပုရိသသညော ဟောတိ။တဿ ပုရိသော တပ္ပုရိသော၊ တပ္ပုရိသသဒိသတ္တာ အယမ္ပိ သမာသော "တပ္ပုရိသော"တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ တပ္ပုရိသသဒ္ဒေါ ဂုဏမတိဝတ္တော၊ တထာသကလောပါယံ သမာသော ဂုဏမတိဝတ္တော။ တသ္မာ "တပ္ပုရိသော"တိ ဝုစ္စတိ၊ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနော ဟိတပ္ပုရိသော၊ သော စ ဒုတိယာတပ္ပုရိသာဒိဝသေနဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ ဘူမိံ ဂတော ဘူမိဂတော [သံ ၁-၁၀၂]။ ဧဝံ အရညဂတော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၆၂။] ဣစ္စာဒိ။ ကတ္ထစိ ဒုတိယာန ဘဝတိ၊ သရဏံ ဣတိ ဂတော သရဏဂတော [ခု ၁-၄၂]။ "ဣဓ မဟာနာမ အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓံ သရဏံဂတာ ဟောတီ"တိ [သံ ၃-၃၄၄။] ဧတ္ထ ဟိ ဗုဒ္ဓန္တိ ကမ္မနိဒ္ဒေသော။ သရဏံ ဂတောတိ သရဏံ ဣတိ ဂတော သရဏံဂတောတိ ဣတိသဒ္ဒလောပဝသေန "သရဏ"န္တိ ပဒံ ပစ္စတ္တဝစနံဟောတိ။ တေန ဟိ ဣတိသဒ္ဒေန သဟ ဂတသဒ္ဒေါ သမသိယတိ။ ယဒိ ပနေတ္ထ "သရဏ"န္တိ ပဒံ ပစ္စတ္တဝစနံဘဝတိ၊ ကထံ? "ဥပဂစ္ဆုံ သရဏံ တဿ၊ ဒီပင်္ကရဿသတ္ထုနော"တိ [ခု ၄-၃၂၁။] စ, "သဒ္ဓါ မာတာ ပိတာ မယှံ၊ ဗုဒ္ဓဿ သရဏံ ဂတာ"တိ [ခု ၄-၈၀။] စ ဥပယောဂဝစနံ ဒိဿတီတိ? န ဥပယောဂဝစနံ၊ "ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ"တိ [ခု ၁-၁။] အာဒီသု ဝိယ ဣတိသဒ္ဒလောပဝိသယေ ပစ္စတ္တဝစနမေဝ။ဝိဘတ္တိဝိပရိဏတဝသေန ဟိ တံ ဒီပင်္ကရံ သတ္ထာရံသရဏန္တိ ဥပဂစ္ဆုံ၊ ဗုဒ္ဓွံ သရဏန္တိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၆။)(စာ-၁၉၆) ဂတာတိ အတ္ထော။ "ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ [ခု ၂-၄၀၇၊ ၄၁၂။] ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ"တိ [ဒီ ၂-၂၀၄။ သံ ၁-၂၅။] အာဒီသု ဟိ သတိပိ သကမ္မကဓာတုဝိသယေ "သရဏ"န္တိ ပဒဿ ပစ္စတ္တဝစနတာ "သမ္ဗုဒ္ဓေါ ပဋိဇာနာတီ"တိ [ခု ၁-၃၆၈။] အာဒီသု ဣတိသဒ္ဒလောပဿ ဒဿနတော, အာစရိယေဟိ ဝုတ္တဝစနတော စ ဝိညာယတိဓမ္မနိဿိတော၊ ဘဝါတီတော၊ ပမာဏာတိက္ကန္တံ၊သုခပ္ပတ္တော၊ သောတာပန္နော နိရောဓသမာပန္နော၊မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော၊ ရထာရူဠှော၊ သဗ္ဗရတ္တိသောဘနော၊မုဟုတ္တသုခံ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဥပပဒသမာသေ နိစ္စမေဝ သမာသဝိဓိ, န ဝါကျံ။ တံ ယထာ? ကမ္မံ ကရောတီတိ ကမ္မကာရော၊ ဧဝံ ကုမ္ဘကာရော၊အတ္ထကာမော၊ ဓမ္မဓရော၊ ဓမ္မံ စရဏသီလော ဓမ္မစာရီ၊အထ ဝါ ဓမ္မံ စရိတုံ သီလမဿာတိ ဓမ္မစာရီ ဣစ္စာဒိ။ဒုတိယာတပ္ပုရိသောယံ။
ဣဿရကတံ၊ သလ္လဝိဒ္ဓေါ၊ ဂုဠေနသံသဋ္ဌော ဩဒနော ဂုဠောဒနော၊ ဧဝံ ခီရောဒနော၊အဿေန ယုတ္တော ရထော အဿရထော [ခု ၆-၁၆၄]။ ဧဝံ အာဇညရထော [မ ၂-၂၆၆-၇]။ မဂ္ဂေန သမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံမဂ္ဂစိတ္တံ၊ ဇမ္ဗူယာ ပညာတော ဒီပေါ ဇမ္ဗုဒီပေါ၊တုမှေန ယောဂေါ တယျောဂေါ၊ ဧဝံ မယျောဂေါ၊ဧကေန အဓိကာ ဒသ ဧကာဒသ ဣစ္စာဒိ။ အယံ တတိယာတပ္ပုရိသော။
ကထိနဿ ဒုဿံ ကထိနဒုဿံ [ဝိ ၃-၃၅၂]၊ ကထိနာယ ဒုဿန္တိ အတ္ထော၊ကထိနစီဝရတ္ထာယ ပဋိယတ္တံ, အာဘဋံ ဝါ ဒုဿန္တိ အဓိပ္ပါယော။ စီဝရာယဒုဿံ စီဝရဒုဿံ။ ဧဝံ စီဝရမူလျံ၊ သံဃဘတ္တံ [ဝိ ၃-၁၃၃]။ ပါသာဒဒဗ္ဗံ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေကထိနာယ ဒုဿန္တိ အာဒိဝါကျဿ ယုတ္တိ၊ ဓမ္မာယဝိနယော ဓမ္မဝိနယော [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၁၂]။ အနဝဇ္ဇဓမ္မတ္ထေဥှသ ဝိနယော၊ န ဘဝဘောဂါဒိအတ္ထန္တိအဋ္ဌကထာစရိယာနံ တဒတ္ထဝသေန နိဗ္ဗစနံ သာဓေတိ။ဣဒါနိ တဒတ္ထဿ ပါကဋီကရဏတ္ထံ ဗဟုဝစနေကဝစနဝသေနဝတ္တဗ္ဗေ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီစတုတ္ထီဝသေန ကထယာမ။ တထာဟိ အာဂန္တုကာနံ ဘတ္တံ အာဂန္တုကဘတ္တံ [ဝိ ၃-၁၃၃]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၇။)(စာ-၁၉၇) ယာဂုယာ ဘတ္တံ ယာဂုဘတ္တန္တိ စတုတ္ထီဝသေနေသအတ္ထော၊ ဧဝံ အာဂန္တုကာနံ အတ္ထာယ ဘတ္တံ အာဂန္တုကဘတ္တံ၊ယာဂုယာ အတ္ထာယ တဏ္ဍုလာ ယာဂုတဏ္ဍုလာတိ ယထာက္ကမံဆဋ္ဌီစတုတ္ထီဝသေနေဝ ဧကေကဿ သမာသပဒဿ အတ္ထောဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဧဝံ "ဘတ္တတဏ္ဍုလာ၊ ဂမိကဘတ္တ"န္တိအာဒီသုပိ။ အယံ စတုတ္ထီတပ္ပုရိသော။
မေထုနသ္မာ အပေတော မေထုနာပေတော၊ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော [ဒီ ၂-၁]။ ရာဇတော ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ရာဇဘယံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၄၈၄]။ ဧဝံ စောရဘယံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၄၈၄။] ဣစ္စာဒိ။ ရာဇတောတိ စ ဟေတုအတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ၊ဧသ နယော ဣတရတြာပိ။ တထာ ဟိ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိဟေတုအတ္ထံ စေတသိ သန္နိဓာယ ဣစ္စတ္ထဝိဝရဏံ ကတံ။ဇာတိဘယန္တိ ဇာတိံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၄၈၄]။ ဧသ နယော ရာဇဘယာဒီသုပီတိ စ။ အတ္တာနုဝါဒဘယန္တိအတ္တာနံ အနုဝဒန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယံ, ပရာနုဝါဒဘယန္တိ ပရဿ အနုဝါဒတော ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယန္တိ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၄၈၄။] စ ဧဝံ အာစရိယေဟိ ကတေ ဝိဝရဏေ ဥပ္ပဇ္ဇနကသဒ္ဒေန ဘယပ္ပယောဂေ အပါဒါနဿဝိသယော ဥပါတေယျော ကြိယာဝိသေသော တေဟိ အာစရိယာသဘေဟိဒဿိတောတိ၊ မယမ္ပိ "ရာဇတော ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ရာဇဘယ"န္တိ ဝဒါမ၊ ရာဇာနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံဘယန္တိ အတ္ထော၊ ဧသ နယော စောရဘယာဒီသုပိ။အယံ ပဉ္စမီတပ္ပုရိသော။
ရညော ပုတ္တော ရာဇပုတ္တော၊ ဧဝံရာဇပုရိသော။ ရညော ဒါသော ရာဇဒါသော၊ ရာဇဒါသဿပုတ္တော ရာဇဒါသပုတ္တော၊ ဧဝံ "ရာဇဒါသပုတ္တဓနံ"ဣစ္စာဒိ ကေဝလသမ္ဗန္ဓဝသေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ "အာစရိယပူဇကော၊ မရဏဿတိ"ဣစ္စာဒိ ကမ္မသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "ကာယလဟုတာ"ဣစ္စာဒိ ဘာဝသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "ဗုဒ္ဓရူပံ၊ ဓညရာသိ"ဣစ္စာဒိ တံနိဿိတသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "ရုက္ခသာခါ ရုက္ခမူလံ"ဣစ္စာဒိ အဝယဝသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "အယောပတ္တော၊ သုဝဏ္ဏကဋာဟံ"ဣစ္စာဒိ ဝိကာရသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "တေလကုမ္ဘော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၈။)(စာ-၁၉၈) သပ္ပိကုမ္ဘော [ခု ၅-၃၆၁။] ဣစ္ဆာဒိ တတြဋ္ဌကသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "သသဝိသာဏံ၊ ဥဒုမ္ဗရပုပ္ဖံ၊ ဝဉ္ဈာပုတ္တော"ဣစ္စာဒိ တဒ္ဓမ္မသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "ခံပုပ္ဖံ နတ္ထိယာ ဘာဝေါ"ဣစ္စာဒိ အသဘာဝမတ္တသမ္ဗန္ဓဝသေန၊ "အတ္ထိယာ ဘာဝေါ"ဣစ္စာဒိ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထသမ္ဗန္ဓဝသေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ဧတ္ထ စ အဋ္ဌကထာနယေန ရာဇဝိဓေယျော ပုရိသောရာဇပုရိသောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ "ဥပါဒါနဝိဓေယျာ ခန္ဓာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ယထာ ရာဇပုရိသော"တိ [ပဋိသံ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၃]။ သတ္ထုနော ဒဿနံ သတ္ထာရဒဿနံ [ခု ၄-၃၁၁]။ ကတ္တုနော နိဒ္ဒေသော ကတ္တာရနိဒ္ဒေသော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၉။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၈၇။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၁၃]။ ဧဝံ သတ္ထာရနိဒ္ဒေသော။ သကျဿ ဘဂဝတောဓီတာ သကျဓီတရာ [ဝိ ၂-၂၇၇]။ မာတာပိတူသု သံဝဍ္ဎော မာတာပိတရသံဝဍ္ဎော [ခု ၅-၂၈]။ မာတာပိတူနံ သန္တိကေ သံဝဍ္ဎောတိအတ္ထော။ ဒုက္ကရမဂ္ဂေါ နာမ ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသော သမတ္တော။
ကာယဿ ပုဗ္ဗံ ပုရိမော ဘာဂေါ ပုဗ္ဗကာယော၊ဧဝံ ပစ္ဆာကာယော။ အယံ ဥတ္တရပဒဿ ပုဗ္ဗနိပါတဘာဝေနဝုတ္တော ဒုရာဇာနမဂ္ဂေါ နာမ ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသောတိဝေဒိတဗ္ဗော၊ အဒက္ခီတိ ဒိဋ္ဌော၊ ကိံ ဒိဋ္ဌော? ဣတ္ထိံ ဝါ ပုရိသံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဓမ္မဇာတံအတ္ထဇာတံ ဝါ၊ ကဒါ ဒိဋ္ဌောတိ? ပုဗ္ဗေ၊ ဣတိ ဣမံ အတ္ထသမ္ဗန္ဓံ ဉတွာ "ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော တထာဂတ"န္တိ အာဒိဒဿနတော ဧဝံ သမာသဝိဂ္ဂဟောကာတဗ္ဗော "ပုဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော"တိအာဒိနာ။ တထာဂတံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော အယံပုရိသော၊ တထာဂတံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ အယံ ဣတ္ထီ၊ တထာဂတံဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဣဒံ ကုလံ။ ဧတ္ထ စ ဒိဋ္ဌသဒ္ဒေါ "တဿ ဒိန္နော မယာ ပုတ္တော"တိ [ခု ၆-၃၆၂။] အာဒီသု ဒိန္နသဒ္ဒေါ ဝိယ ယေဘုယျေန ကမ္မနိဝတ္တတိ။ အပ္ပေကဒါ ပန "ဒါနံ ဒိန္နော ဒေဝဒတ္တော"တိ ဧတ္ထ ဒိန္နသဒ္ဒေါ ဝိယ ကတ္တရိပိ ဝတ္တတိ။ တထာ ဟေသ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၁၉၉။)(စာ-၁၉၉)"ယေဟိ ထေရေဟိ သင်္ဂီတာ၊ သင်္ဂီတေသု စ ဝိဿုတာ။
သဗ္ဗကာမီ စ သာဠှော စ၊ ရေဝတောခုဇ္ဇသောဘိတော။
ယသော စ သာဏသမ္ဘူတော၊ ဧတေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ။
ထေရာ အာနန္ဒထေရဿ၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာတထာဂတ"န္တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၂၇။]
ဧတ္ထ ကတ္တရိ ဒိဿတိ၊ ဧဝံ ဓမ္မံ သုတပုဗ္ဗော၊သဂ္ဂံ ဂတပုဗ္ဗော။ ကမ္မနိ -- ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ ဒေဝါ ပုရိသေန၊ သုတပုဗ္ဗောဓမ္မော တေန၊ ဂတပုဗ္ဗာ ဒိသာ တေန။ ဧတ္ထ စ "သစိတ္တမနုရက္ခေ၊ ပတ္ထယာနော ဒိသံအဂတပုဗ္ဗ"န္တိ [ခု ၅-၂၂။] အာဟစ္စဘာသိတေန ဂတသဒ္ဒဿ ကမ္မနိ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ဒုရာဇာနမဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသော သမတ္တော။
ရူပေ သညာ ရူပသညာ [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၂၂]။ ဧဝံ သံသာရဒုက္ခံ၊ဝနပုပ္ဖံ၊ အာတပသုက္ခံ၊ အင်္ဂါရပက္ကံ၊ စာရကဗဒ္ဓေါဣစ္စေဝမာဒိ။ သတ္တမီတပ္ပုရိသောယံ။
၇၀၅။ ဣတိလောပေ ပဌမာ ပဌမာယ။ ဣတိသဒ္ဒဿ လောပဋ္ဌာနေ ပဌမာဝိဘတ္တိယန္တံပဒံ ပဌမာဝိဘတ္တိယန္တေန သမသိယတိ၊ သောပိ သမာသောတပ္ပုရိသသညော ဟောတိ။ သော ဗုဒ္ဓံ သရဏဂတော။အတြာယံ သမာသပဒစ္ဆေဒေါ "သရဏံ ဣတိ ဂတော"တိ။ ဗုဒ္ဓံ "အယံ ဘဂဝါ မမ သရဏ"န္တိ ဂတော၊ ဘဇိ သေဝိ ဗုဇ္ဈီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ယထာ "အာဇညေန ယုတ္တော ရထော အာဇညရထော"တိ [မ ၂-၂၆၆-၇။] စ "ပူတိမုတ္တေန ပရိဘာဝိတံ ဘေသဇ္ဇံပူတိမုတ္တဘေသဇ္ဇ"န္တိ [ဝိ ၃-၁၃၃။ ခု ၁-၂၆၅။] စ ဥတ္တရပဒလောပေန တတိယာတပ္ပုရိသောဘဝတိ၊ ဧဝံ "သရဏံ ဣတိ ဂတော သရဏဂတော"တိ ဥတ္တရပဒလောပေန ပဌမာတပ္ပုရိသောဘဝတိ။ န ဟေတ္ထ ဒုတိယာတပ္ပုရိသာဝကာသော ဝိဇ္ဇတိ "အဇံ ဂါမံ နေတီ"တိအာဒီသု အသမာနာဓိကရဏဋ္ဌာနေသုဝိယ ဒွိကမ္မိကဿ ပယောဂဿ အနိစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ စ, "ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ"တိ ဧတ္ထ "ဗုဒ္ဓေါ မေ သရဏ"န္တိ ဧဝံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၀။)(စာ-၂၀၀) သမာနာဓိကရဏဘာဝေန အနဓိပ္ပေတဿ ဥတ္တရပဒဿကမ္မဝါစကဘာဝေန အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ အနဓိပ္ပေတတ္တာစာတိ။
၇၀၆။ မတန္တရေ ပဌမာ ဆဋ္ဌိယာစ။ ပုန ပဌမဂ္ဂဟဏံ ဣတိလောပဂ္ဂဟဏဿ နိဝတ္တနတ္ထံ။ ဂရူနံမတန္တရေ ပဌမန္တပဒံ ဆဋ္ဌိယန္တေန သမသိယတိ၊ သောသမာသော တပ္ပုရိသသညော ဟောတိ။ အဍ္ဎံ ဝိပ္ပလိယာအဍ္ဎပိပ္ပလိ၊ အဍ္ဎံ ကောသာတကိယာ အဍ္ဎကောသာတကီ၊ပုဗ္ဗံ ကာယဿ ပုဗ္ဗကာယော။ အယံ ပဌမာတပ္ပုရိသော။ကေစေတ္ထ ဝဒေယျုံ "ယဇ္ဇေဝရူပေါ ပဌမာတပ္ပုရိသော သိယာ၊ 'သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝကော'တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၇။] အယမ္ပိ ပဌမာတပ္ပုရိသောသိယာ"တိ? န သိယာ၊ အညပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ ပန ဗဟုဗ္ဗီဟိယေဝဘဝတိ, န တပ္ပုရိသော။ ဧတ္ထ ဟိ အညပဒတ္ထောပဓာနော "သဟ ဒေဝေဟိ ယော လောကောသောယံ သဒေဝကော"တိ။ ဧတ္ထ "အဍ္ဎပိပ္ပလီ"တိအာဒီသု ပိပ္ပလိယာ အဍ္ဎံ အဍ္ဎပိပ္ပလီတိအာဒိနာဂဟဏေ သတိ ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသော ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။နနွေဝံ သတိ "သဒေဝကော လောကော"တိ အယမ္ပိ "ဒေဝေဟိ သဟ သဒေဝကော"တိ ဂဟဏေ သတိ တတိယာတပ္ပုရိသော သိယာတိ? န သိယာ။ အယဥှိ ဒေဝေဟိ သဟ ယော လောကောသောယံ သဒေဝကောတိ ဧဝံ အညပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ ဗဟုဗ္ဗီဟိယေဝဘဝတိ, န တပ္ပုရိသော။ တထာ "ပါသာဒဿ အန္တော အန္တောပါသာဒံ၊ နဂရဿသမီပံ ဥပနဂရံ"ဣစ္စာဒိပိ အဗျယတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ အဗျယီဘာဝေါဘဝတိ, န တပ္ပုရိသော။
၇၀၇။ တေ စုဘော။ တေ စ ဥဘော ဒိဂုကမ္မဓာရယသမာသာ တပ္ပုရိသသညာဟောန္တိ။ အပဉ္စဝဿံ၊ အသတ္တဂေါဒါဝရံ၊ အပဉ္စပုလိ၊အဗြာဟ္မဏော၊ အဝသလော၊ အသကျဓီတရာ [ဝိ ၂-၂၇၇]၊ မာတာပိတရသံဝဍ္ဎော [ခု ၅-၂၈]။ ဧတ္ထစ "န သကျဓီတရာ အသကျဓီတရာ"တိ ဝါ "န သကျဓီတာ အသကျဓီတရာ"တိ ဝါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၁။)(စာ-၂၀၁) နိဗ္ဗစနီယံ။ ဣမေ စ သမာသကမ္မဓာရယဘာဝေ ဒိဂုဘာဝေဌိတာယေဝ နဿ ပဒဿ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနတာ ဇောတကဘာဝေနတပ္ပုရိသေကဒေသတ္တာ "တပ္ပုရိသာ"တိ ဝုတ္တာ၊ န "ရာဇပူဇိတော"တိအာဒယော ဝိယ ဂုဏာတိဝတ္တနဝသေန။ကေစိ ပန ဣမံ သမာသံ ဥဘယတပ္ပုရိသောတိ နာမံ ကတွာ ဣမိနာသဒ္ဓိံ ဒုတိယာတပ္ပုရိသာဒယော သတ္တ တပ္ပုရိသေဣစ္ဆန္တိ။ ဣဓ ဧကေကဿ သမာသဿ ဥဘယတပ္ပုရိသဘာဝါဘာဝတောတံ နာမံ နုပပဇ္ဇတိ၊ အယံ ပန အသ္မာကံ ရုစိ -- သင်္ခေပတော သုဒ္ဓတပ္ပုရိသော ကမ္မဓာရယတပ္ပုရိသောဒိဂုတပ္ပုရိသောတိ တယော တပ္ပုရိသာ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ပဌမာတပ္ပုရိသော ဒုတိယာတပ္ပုရိသာဒယောဆ စာတိ သတ္တ တပ္ပုရိသာ ဘဝန္တိ။ တပ္ပုရိသဣစ္စနေန ကွတ္ထော? နဿတ္တံ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသု။
၇၀၈။ ဗဟုဗ္ဗီဟညပဒတ္ထေ။ သမသိယမာနပဒတော အညေသံ ပဌမာဒိဝိဘတ္တိယန္တာနံပဒါနမတ္ထေ နာမာနိ သမသိယန္တိ၊ သော သမာသောဗဟုဗ္ဗီဟိသညော ဟောတိ။ ဗဟဝေါ ဝီဟယော ယဿာတိ ဗဟုဗ္ဗီဟိ၊ ဗဟုဗ္ဗီဟိသဒိသတ္တာအယမ္ပိ သမာသော "ဗဟုဗ္ဗီဟီ"တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ဗဟုဗ္ဗီဟိသဒ္ဒေါ ဂုဏိနိ ဌိတော၊တထာ သကလောပါယံ သမာသော ဂုဏိနိ ဌိတော၊ တေနဗဟုဗ္ဗီဟိသဒိသတ္တာ "ဗဟုဗ္ဗီဟီ"တိ ဝုစ္စတိ။ အညပဒတ္ထပဓာနောတိ ဗဟုဗ္ဗီဟိ။ သောစ နဝဝိဓော ဒွိပဒေါ ဘိန္နာဓိကရဏော တိပဒေါ နနိပါတပုဗ္ဗပဒေါ သဟပုဗ္ဗပဒေါ ဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ သင်္ချောဘယပဒေါဒိသန္တရာဠတ္ထော ဗျတိဟာရလက္ခဏာ စာတိ။
တတ္ထ ဒွိပဒေါ ဗဟုဗ္ဗီဟိ ကမ္မာဒီသု ဆသု ဝိဘတ္တိယတ္ထေသုဘဝတိ။ တေသု ကမ္မတ္ထေ တာဝ -- အာဂတာ သမဏာ ဣမံ သံဃာရာမံသောယံ အာဂတသမဏော၊ သံဃာရာမော၊ ဧဝံ အာဂတသမဏာသာဝတ္ထိ၊ အာဂတသမဏံ ဇေတဝနံ၊ အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏောယံဗဟုဗ္ဗီဟိ။ တထာ ဟိ ဒုဝိဓော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၂။)(စာ-၂၀၂) ဗဟုဗ္ဗီဟိ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏောစာတိ။ တေသု ယတ္ထ အဝယဝေန ဝိဂ္ဂဟော သမုဒယောသမာသတ္ထော၊ သော တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော နာမ၊ ယထာ "လမ္ဗကဏ္ဏော"တိ, ယထာ စ "သမလာ အကုသလာ ဓမ္မာ"တိ။ ယတ္ထ ပန သမုဒါယေန ဝိဂ္ဂဟော သမုဒါယောသမာသတ္ထော၊ သော အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော နာမ။ ယထာ "ပဗ္ဗတာဒီနိ ခေတ္တာနီ"တိ, ယထာ စ "ဗဟုဓနော"တိ, ယထာစ "အမလော လောကုတ္တရဓမ္မော"တိ။ အပရော နယော -- ယတ္ထ ဝိသေသနဘူတော အတ္ထော အညပဒတ္ထေနသဒ္ဓိံ ဂယှတိ၊ သော တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော၊ ယထာ "လမ္ဗကဏ္ဏမာနယာ"တိ, ယထာ စ "သမလေ အကုသလေ ဓမ္မေ ပဇဟတီ"တိ။ ယတ္ထ ပန အညပဒတ္ထော ဝိသေသနတ္ထပရိစ္စာဂေနကေဝလော ဂယှတိ၊ သော အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော၊ ယထာ "ပဗ္ဗတာဒီနိ ခေတ္တာနိ ကဿတီ"တိ, ယထာ စ "ဗဟုဓနမာနယာ"တိ, ယထာ စ "အမလံ လောကုတ္တရဓမ္မံ သစ္ဆာကာသီ"တိ။
ကေစိ ပန နိမ္မလဘာဝေန သဟ ဇာနိတဗ္ဗောလောကုတ္တရဓမ္မောတိ မညမာနော "ဓမ္မမမလ"န္တိ ဧတ္ထ "အမလ"န္တိ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏောတိ ဝဒန္တိ၊တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ရာဂါဒိမလာနံ လောကုတ္တရဓမ္မဿအဝယဝဘာဝါဘာဝတော။ သစေ ပန နိမ္မလဘာဝေန သဟဝတ္တတီတိ သနိမ္မလဘာဝေါ လောကုတ္တရဓမ္မောတိပယောဂေါ သိယာ၊ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ဇိတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ အနေန သမဏေန သောယံ ဇိတိန္ဒြိယော [ဝိမာန-ဋ္ဌ-၂၆၁]၊ သမဏော၊ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏောယံ ဗဟုဗ္ဗီဟိအဝယဝဘူတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ သဟေဝ သမဏသင်္ခါတဿဒဗ္ဗဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ၊ ဣန္ဒြိယာဒယော ဓမ္မေ ဥပါဒါယ "သမဏော" ဣစ္စာဒိ ပညတ္တိ ဟောတိ။ သုခေါ သံဝါသောဧတေနာတိ သုခသံဝါသော [ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၁၇၆]၊ ဓီရော။ ဒိန္နသုင်္ကော ရာဇာ။ နိဂ္ဂတဇနော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၃။)(စာ-၂၀၃) ဂါမော။ ဆိန္နဟတ္ထော ပုရိသော ဟတ္ထစ္ဆိန္နောဝါ။ သမ္ပန္နသဿော ဇနပဒေါ။ အညေပိ ဒုတိယာဒိအတ္ထေသုဗဟုဗ္ဗီဟိ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဣတိ သမာသတော ဒွိပဒေါဗဟုဗ္ဗီဟိ ဝိဘာဝိတော။
ဘိန္နာဓိကရဏော ယထာ? ဧကရတ္တိံ ဝါသော အဿာတိ ဧကရတ္တိဝါသော [သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၈]။ သမာနေန သဒ္ဓိံ ဝါသော အဿာတိ သမာနဝါသော [သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၆]၊ ပုရိသော။ ဥဘတော ဗျဉ္ဇနမဿ အတ္ထီတိဥဘတောဗျဉ္ဇနကော [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၃၈၆]။ ခဏေ ကိစ္စံ ယဿ လောကဿသော ခဏကိစ္စော [အံ-ဋ္ဌ ၃-၂၂၄]။ "ဩကာသေ သတိယေဝ ယဿ ကိစ္စံဟောတီ"တိ ပါဠိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန အဓိပ္ပါယတ္ထဝသေန "ခဏေ ကိစ္စာနိ ကရောတီတိ ခဏကိစ္စော၊ဩကာသံ လဘိတွာဝ ကိစ္စာနိ ကရောတီတိ အတ္ထော"တိ [အံ-ဋ္ဌ ၃-၂၂၄။] ဝုတ္တံ။ ဆတ္တံ ပါဏိမှိအဿာတိ ဆတ္တပါဏိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၁၆၇]၊ ပုရိသော။ ဒါနေ အဇ္ဈာသယောအဿာတိ ဒါနဇ္ဈာသယော ဣစ္စာဒိ။
တိပဒေါ ယထာ? ပရက္ကမေန အဓိဂတာ သမ္ပဒါ ယေဟိတေ ဘဝန္တိ ပရက္ကမာဓိဂတသမ္ပဒါ၊ မဟာပုရိသာ။ဧဝံ ဓမ္မာဓိဂတဘောဂေါ။ ဩဏိတော ပတ္တတော ပါဏိယေန သောယံ ဩဏိတပတ္တပါဏိ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၄၈]။ သီဟဿ ပုဗ္ဗဒ္ဓံ ဝိယ ကာယော အဿာတိ သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၃၉]။ မတ္တာ ဗဟဝေါ မာတင်္ဂါ အသ္မိန္တိ မတ္တဗဟုမာတင်္ဂံ၊ဝနံ ဣစ္စာဒိ။
နနိပါတပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ? နတ္ထိ ဧတဿ သမောတိ အသမော၊ဘဂဝါ။ နတ္ထိ သံဝါသော ဧတေနာတိ အသံဝါသော [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၄]။ န ဝိဇ္ဇတေ ဗုဒ္ဓိ ဧတ္ထာတိ အဗုဒ္ဓိကော [ခု ၄-၃၈၇]၊ ဇနပဒေါ ဣစ္စေဝမာဒိ။
သဟပုဗ္ဗပဒေါ ပဌမာယတ္ထေ လဗ္ဘတိ၊ တံ ယထာ? သဟ ဟေတုနာ ယော ဝတ္တတိ သော သဟေတုကော [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၈၉]၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၄။)(စာ-၂၀၄) သဟေတုဝါတိ ပါဠိ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန "သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံသဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿ"န္တိ [ဝိ ၁-၁။] ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဂရူဟိ လောကသဒ္ဒါဒိကံ အပေက္ခိတွာ လိင်္ဂံအပါကဋန္တိ ယံတံသဒ္ဒါ န ယောဇိတာ။ တထာ ဟိ "သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝက"န္တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၇။] အာဒိကံ ယံတံသဒ္ဒဝဇ္ဇိတံ နိဗ္ဗစနမေဝ တေဟိအဘိသင်္ခတံ။ ယသ္မာ ပန သဟသဒ္ဒေါ အသတွဝါစကတ္တာ လိင်္ဂံ ဇောတေတုံန သက္ကောတိ၊ တသ္မာ မယံ လိင်္ဂဿာဝိကရဏေန သောတူနံနိက္ကင်္ခဘာဝတ္ထံ ယံတံသဒ္ဒေန ယောဇေတွာ နိစ္ဆယံ ဝဒါမ၊ သဟ ဒေဝေဟိယော လောကော သော သဒေဝကော၊ ဧဝံ သမာရကော ဣစ္စာဒိ။သဟ သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ ယာ ပဇာ သာ သဿမဏဗြာဟ္မဏီ၊ပဇာ။ အပရော နယော -- သဟ ဒေဝေန ယာ ပထဝီ သာ သဒေဝိကာ [ခု ၄-၃၀၀]၊ ကာ သာ? ပထဝီတိ အတ္ထော။ ဧဝံသရာဇိကာ ပရိသာ၊ သရာဇိကာ မဟာဒေဝီ၊ သဟ မူလေနယော ဥဒ္ဓဋော သော သမူလုဒ္ဓဋော၊ ရုက္ခော၊ သဟမစ္ဆေရေန ယံ စိတ္တံ တံ သမစ္ဆေရံ၊ ဣမာနိ သဟသဒ္ဒဿ သာဒေသဝသေန ဝါ ဟကာရလောပဝသေန ဝါ ဉာတဗ္ဗာနိ။ သရူပတော ဌိတဘာဝေနပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သဟ ဩဍ္ဎေန ယော စောရောသော သဟောဍ္ဎော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၁၇၅]။ သဟ မစ္ဆေရေန ယေ ပရိဒေဝသောကာတေ သဟမစ္ဆရာ [သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၂၆၆။] ဣစ္စေဝမာဒိ။
ဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ ပဌမာယတ္ထေ ဆဋ္ဌိယတ္ထေ စ လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဥပမာနောပမေယျဘာဝပသိဒ္ဓတ္ထံ ဣဝဝိယသဒ္ဒါပိ ပယုဇ္ဇန္တိ။ ကာယဗျာမာနံသမပ္ပမာဏတာယ နိဂြောဓော ဣဝ ပရိမဏ္ဍလော ယောရာဇကုမာရော သောယံ နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၀]။ သင်္ခေါ ဝိယ ပဏ္ဍရံ ယံ ဝတ္ထံ တံ သင်္ခပဏ္ဍရံ၊ဝတ္ထံ။ ကာကော ဝိယ သူရော အယန္တိ ကာကသူရော [ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၂၂၄]။ ဣဓ အဓိပ္ပါယန္တရမ္ပိ ဘဝတိ "ကာကတော သူရော ကာကသူရော"တိ၊ ဣမသ္မိံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၅။)(စာ-၂၀၅) ပနတ္ထေ ပဉ္စမီတပ္ပုရိသော ဘဝတိ။ စက္ခု ဣဝဘူတော အယံ ပရမတ္ထဒဿနတောတိ စက္ခုဘူတော [မ-ဋ္ဌ ၁-၃၈၈]၊ ဘဂဝါ။ အဓိပ္ပါယန္တရမ္ပိဘဝတိ ပညာမယံ စက္ခုံ ဘူတော ပတ္တောတိ စက္ခုဘူတော။ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ ဒုတိယာတပ္ပုရိသော ဘဝတိ။ ဧဝံဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ ပဌမာယတ္ထေ လဗ္ဘတိ၊ ဆဋ္ဌိယတ္ထေသုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿ သောယံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၃၈]၊ ဘဂဝါ။ ဧဝံ နာဂဂတိ၊ သီဟဂတိ၊ နာဂဝိက္ကမော၊သီဟဟနု [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၁]။ ဧဏိဿ ဝိယ အဿ ဇင်္ဃာတိ ဧဏိဇင်္ဃော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၃၈]။ ဧဝံ ဥသဘက္ခန္ဓော [ခု ၄-၃၄၈]။ ဗြဟ္မုနော ဝိယ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတောသရော အဿာတိ ဗြဟ္မဿရော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၂]။ ဧဝံ ဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ ဆဋ္ဌိယတ္ထေ လဗ္ဘတိ။
သင်္ချောဘယပဒေါ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ ဒိဿတိ၊ တံ ယထာ? ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ပတ္တာ ဒွိတ္တိပတ္တာ၊ဒွီဟံ ဝါ တီဟံ ဝါ ဒွီဟတီဟံ။ ဆ ဝါ ပဉ္စ ဝါ ဝါစာဆပ္ပဉ္စဝါစာ [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၁၆]။ ဧဝံ သတ္တဋ္ဌမာသာ၊ ဧကယောဇနဒွိယောဇနာနိ။ဧဝံ သင်္ချောဘယပဒေါ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ ဒိဿတိ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝါသဒ္ဒတ္ထောယေဝ အညပဒတ္ထော နာမ၊ တသ္မာအယံ သမာသော အညပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ ဗဟုဗ္ဗီဟိ နာမဘဝတိ။
ဒိသန္တရာဠတ္ထော ယထာ? ပုဗ္ဗဿာ စ ဒက္ခိဏဿာ စ ဒိသာယယဒန္တရာဠံ သာယံ ပုဗ္ဗဒက္ခိဏာ၊ ဝိဒိသာ။ ဧဝံပုဗ္ဗုတ္တရာ၊ အပရဒက္ခိဏာ၊ ပစ္ဆိမုတ္တရာ။
ဗျတိဟာရလက္ခဏော ယထာ? ကေသေသု စ ကေသေသု စ ဂဟေတွာဣဒံ ယုဒ္ဓံ ပဝတ္တတီတိ ကေသာကေသီ။ ဒဏ္ဍေဟိ ဒဏ္ဍေဟိပဟရိတွာ ဣဒံ ယုဒ္ဓံ ပဝတ္တတီတိ ဒဏ္ဍာဒဏ္ဍီ။ အယံပဌမာဝိဘတ္တိယတ္ထေ ဗဟုဗ္ဗီဟိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၆။)(စာ-၂၀၆) ဣဒါနိ ပါဝစနေ ဝိညူနံ ပရမကောသလ္လဇနနတ္ထံဘိန္နာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိနာ သဒ္ဓိံ ဒွန္ဒကမ္မဓာရယာဒိဂဗ္ဘေတုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟယော ကထယာမ -- သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလဝါယုတောယာဟာရာ၊ တာပသာ။ ပဏ္ဏဉ္စ ပုပ္ဖဉ္စ ဖလဉ္စ ပဏ္ဏပုပ္ဖဖလာနိ၊သယမေဝ ပတိတာနိ သယံပတိတာနိ၊ သယံပတိတာနိစ တာနိ ပဏ္ဏပုပ္ဖဖလာနိ စာတိ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလာနိ၊ဝါယု စ တောယဉ္စ ဝါယုတောယာနိ၊ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလာနိစ ဝါယုတောယာနိ စ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလဝါယုတောယာနိ၊တာနိယေဝ အာဟာရာ ယေသံ တေ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလဝါယုတောယာဟာရာ။အယံ ပန ဒွန္ဒကမ္မဓာရယဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။အထ ဝါ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလဝါယုတောယေဟိ အာဟာရာယေသံ တေ သယံပတိတပဏ္ဏပုပ္ဖဖလဝါယုတောယာဟာရာ။အယံ ဘိန္နာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။
နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတသာနု။ နာနာပကာရာ ဒုမာ နာနာဒုမာ၊ နာနာဒုမေဟိပတိတာနိ နာနာဒုမပတိတာနိ၊ နာနာဒုမပတိတာနိစ တာနိ ပုပ္ဖါနိ စာတိ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖါနိ၊တေဟိ ဝါသိတာ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတာ၊နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတာ သာနူ ယဿ ပဗ္ဗတဿသောယံ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတသာနု၊ ပဗ္ဗတော။အယံ ကမ္မဓာရယတပ္ပုရိသဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။အထ ဝါ ဝါသိတာ သာနူ ဝါသိတသာနူ။ သာပေက္ခတ္တေသတိပိ ဂမကတ္တာ သမာသော၊ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖေဟိဝါသိတသာနူ ယဿ သောယံ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတသာနု။အယံ ဘိန္နာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။
ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒုစုမ္ဗိတကူဋော။ ဗျာလမ္ဗော အမ္ဗုဓရော ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရော၊တဿ ဗိန္ဒူနိ ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒူနိ၊ တေဟိစုမ္ဗိတော ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒုစုမ္ဗိတော၊တာဒိသော ကူဋော ယဿ သောယံ ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒုစုမ္ဗိတကူဋော။အယံ ကမ္မဓာရယတပ္ပုရိသဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။အထ ဝါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၇။)(စာ-၂၀၇) စုမ္ဗိတော ကူဋော စုမ္ဗိတကူဋော၊ သာပေက္ခတ္တေသတိပိ ဂမကတ္တာ သမာသော၊ ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒူဟိစုမ္ဗိတကူဋော ယဿ သောယံ ဗျာလမ္ဗမ္ဗုဓရဗိန္ဒုစုမ္ဗိတကူဋော။အယံ ဘိန္နာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။
အမိတဗလပရက္ကမဇုတိ။ န မိတာ အမိတာ၊ ဗလဉ္စ ပရက္ကမော စ ဇုတိ စ ဗလပရက္ကမဇုတိယော၊အမိတာ ဗလပရက္ကမဇုတိယော ယဿ သောယံ အမိတဗလပရက္ကမဇုတိ။အယံ ကမ္မဓာရယဒွန္ဒဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။ဣတော ပရံ ဣမိနာ နယေန သမာသပဒေသု သမာသဝိဂ္ဂဟောကာတဗ္ဗော။
ပီနောရက္ခံသဗာဟု။ အယံ ဒွန္ဒဂဗ္ဘောတုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။ ပီနဂဏ္ဍဝဒနထနူရုဇဃနာ၊ဣတ္ထီ။ အယမ္ပိ ဒွန္ဒဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။ပဝရသုရာသုရဂရုဠမနုဇဘုဇဂဂန္ဓဗ္ဗမကုဋကူဋစုမ္ဗိတသေလသံဃဋ္ဋိတစရဏော၊တထာဂတော။ အယံ ဒွန္ဒကမ္မဓာရယတပ္ပုရိသဂဗ္ဘောတုလျာဓိကရဏဗဟုဗ္ဗီဟိ။ အမိတဃနသရီရော၊အမိတဗလပရက္ကမပ္ပတ္တော၊ မတ္တဘမရဂဏစုမ္ဗိတဝိကသိတပုပ္ဖေါ၊နာနာရုက္ခတိဏပတိတပုပ္ဖေါပသောဘိတကန္ဒရော၊နာနာမုသလဖာလပဗ္ဗတတရုကလိင်္ဂရသရဓနုဂဒါသိတောမရဟတ္ထာ၊မာရကိင်္ကာရာ ဣစ္စေဝမာဒိ။ သဗ္ဗမ္ပေတံ နယာနုသာရေနဝိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။
နဿ အန္တောတိ အနန္တံ၊ အာကာသံ အနန္တံအာကာသာနန္တံ၊ အာကာသာနန္တမေဝ အာကာသာနဉ္စံ၊တံ အာကာသာနဉ္စံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန အာယတနမဿ သသမ္ပယုတ္တဿဈာနဿ ဒေဝါနံ ဒေဝါယတနမိဝါတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၁၅။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၄၉]၊ အယံ ဗဟုဗ္ဗီဟိကမ္မဓာရယဂဗ္ဘော ဗဟုဗ္ဗီဟိ။ဧတ္ထ ယထာ ဘိသကျမေဝ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဧဝံ အာကာသာနန္တမေဝအာကာသာနဉ္စံ သညောဂပရဿ တကာရဿ စကာရံ ကတွာ [ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၃၉၉]။ နာဿ အန္တော အနန္တံ၊ အနန္တမေဝ အာနဉ္စံ၊ဝိညာဏံ အာနဉ္စံ ဝိညာဏာနဉ္စန္တိ အဝတွာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၈။)(စာ-၂၀၈) "ဝိညာဏဉ္စ"န္တိ ဝုတ္တံ၊ အယေဥှတ္ထရူဠှီသဒ္ဒေါတိ။ တံ ဝိညာဏဉ္စံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေနအာယတနမဿ သသမ္ပယုတ္တဿ ဈာနဿ ဒေဝါနံ ဒေဝါယတနမိဝါတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၂၆။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၅၀။]၊ အယမ္ပိ ဗဟုဗ္ဗီဟိကမ္မဓာရယဂဗ္ဘောဗဟုဗ္ဗီဟိ။ ဧတ္ထ စ "ရူဠှီသဒ္ဒေါ"တိ ဣမိနာ "ဝိညာဏာနဉ္စ"န္တိ ဣမဿ ပဒဿ အတ္ထေ ဝိညာဏဉ္စသဒ္ဒေါ နိရူဠှောတိ ဒဿေတိ၊ယထာဝုတ္တံ ဝါ ဝိညာဏံ ဒုတိယာရုပ္ပဇ္ဈာနေနအဉ္စိယတိ ဝုတ္တာကာရေန အာလမ္ဗိယတီတိ ဝိညာဏဉ္စန္တိဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော [ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၁-၄၀၁]။
သတ္တာဟံ ပရိနိဗ္ဗုတဿ ယဿ ဘဂဝတောသောယံ သတ္တာဟပရိနိဗ္ဗုတော [ဝိ ၄-၄၀၀]၊ ဘဂဝါ။ အယံ ဗာဟိရတ္ထော နာမ ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသော။ ဧတ္ထ ဟိ ဥတ္တရပဒံ သမသိယမာနပဒတော အညေန ပဒေနသမာနာဓိကရဏံ ဘဝတိ၊ အညပဒဉ္စ တဒုတ္တရပဒံ အာကဍ္ဎိတွာဝတ္တတိ သမာနာဓိကရဏဘာဝေန တေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗဇ္ဈတီတိအယံသမာသော "ဗာဟိရတ္ထော"တိ ဝုစ္စတိ၊ အညထာဘူတော အဗာဟိရတ္ထော နာမ ဗဟုဗ္ဗီဟိ။ အထ ဝါသဗ္ဗောပိ ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသော ဗာဟိရတ္ထော နာမ အညပဒတ္ထေန ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ၊ဒွန္ဒာဒယော ပန အဗာဟိရတ္ထာ နာမ ဗဟိ အနိက္ခန္တတ္ထတ္တာ။ အစိရံ ပရိနိဗ္ဗုတဿယဿ သောယံ အစိရပရိနိဗ္ဗုတော [ဒီ ၁-၁၈၈။ ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၃၁၇။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၇၉]။ ဧဝံ အစိရပဗ္ဗဇိတော [ဝိ ၃-၅၂]။ အထ ဝါ ယထာ "ဌိတဝါ"တိ ဧတ္ထ ဌာနံ "ဌိတ"န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တထာ ဣဓာပိပဗ္ဗဇနံ "ပဗ္ဗဇိတ"န္တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ အစိရံ ပဗ္ဗဇိတံယဿ သောယံ အစိရပဗ္ဗဇိတောတိ ဝိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ အပက္ကမီတိ ပက္ကန္တော၊ ပုရိသော၊အစိရံ ပက္ကန္တဿ ယဿ သောယံ အစိရပက္ကန္တော [မ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၃။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၁၉၅]။ အထ ဝါ "ဣဒံ နေသံ ပဒက္ကန္တံ၊ နာဂါနမိဝပဗ္ဗတေ"တိ[ခု ၆-၃၅၈။] ဧတ္ထ ပန ပဒက္ကမနံ "ပဒက္ကန္တ"န္တိ ဘာဝတ္ထေ ပဝတ္တပဒက္ကန္တပဒံ ဝိယ ပက္ကမနံ "ပက္ကန္တ"န္တိ ဘာဝတ္ထံ ဟဒယေ ကတွာ အစိရံ ပက္ကန္တံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၀၉။)(စာ-၂၀၉) ယဿ သောယံ အစိရပက္ကန္တောတိပိ သမာသော ကာတဗ္ဗော။ဧဝံ အစိရပက္ကန္တသဒ္ဒေါ ဗာဟိရတ္ထသမာသောပိ ဟောတိ အဗာဟိရတ္ထသမာသောပိ။ဧသ နယော အညတြာပိ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗော။
ဣတ္ထံ နာမံ ယဿ သောယံ ဣတ္ထန္နာမော၊ ဧဝံနာမကော ပုရိသောတိအတ္ထော။ ဣတ္ထန္နာမံ ယဿာ သာယံ ဣတ္ထန္နာမာ၊ ဧဝံနာမိကာဣတ္ထီတိ အတ္ထော။ တထာ ဣတ္ထန္နာမံ ကုလံ၊ ဧဝံနာမံ ဧတဿာတိ ဧဝံနာမော၊ ဧဝံနာမကော ဝါ၊ဧဝံဂေါတ္တော၊ ဧဝံဝဏ္ဏော၊ ဧဝမာဟာရော၊ ဧဝမာယုပရိယန္တော [ဒီ ၁-၇၇]။ ဧဝါစာရော၊ ဧဝံသိလောကော၊ ယထာန္နောပုရိသော၊ ယထာန္နာ ဒေဝတာ[ခု ၅-၂၅]၊ မာတုဒေဝတာ ပုရိသော၊ တံတံဝိဓောသီလဝါ၊ တထာဝိဓော သီလဝါ၊ သရူပေါ၊ ယထာရူပေါ၊တထာရူပေါ၊ ဧဝရူပေါ။ တထော အာဂတော ယဿ သောယံ တထာဂတော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၅၉။ မ-ဋ္ဌ ၁-၄၇။ အံ-ဋ္ဌ ၁-၈၀။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၁၁၃။ ဣတိဝုတ္တက-ဋ္ဌ-၁၁၁။ ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၁၈။ ထေရဂါထာ-ဋ္ဌ ၁-၄၂။ မဟာနိဒ္ဒေသ-ဋ္ဌ-၁၅၃]။ ဧဝံ သုဂတော။ ဧဝံ အညေပိ ယောဇေတဗ္ဗာ။ဧကော မာသော အဘိသိတ္တဿ အဿာတိ ဧကမာသာဘိသိတ္တော။ မာသော ဂတာယ အဿာ အာသာဠှိယာ သာ မာသဂတာ [ဝိ ၄-၃၁၈]။ အာသာဠှီ၊ မာသော ဇာတဿ ယဿ သောယံမာသဇာတော၊ ဧဝံ သံဝစ္ဆရဇာတော။ ဗာဟိရတ္ထဗဟုဗ္ဗီဟိတောသေသာ သဗ္ဗေပိ ဗဟုဗ္ဗီဟယော အဗာဟိရတ္ထာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
ဆန္ဒော ဇာတော ယဿ သောယံ ဆန္ဒဇာတော[ခု ၁-၃၉၉။ ခု ၇-၃]။ ဧဝံ ဥဿုက္ကဇာတော၊ ပီတိသောမနဿဇာတော[ခု ၁-၃၅၈၊ ၃၆၁]။ သဉ္ဇာတပီတိသောမနဿော။ဟတ္ထာ ဆိန္နာ ယဿ သောယံ ဟတ္ထစ္ဆိန္နော[ဝိ ၃-၁၂၆]၊ ဆိန္နဟတ္ထော ဝါ။ ဘဂဝတောဟိ ပါဝစနေ ယေဘုယျေန ဆိန္နဇာတဣစ္စာဒီနိ သမာသံ ပတွာ ဥတ္တရပဒါနိဘဝန္တိ၊ ပရိပုဏ္ဏနိပ္ဖန္နဣစ္စာဒီနိ နိစ္စမေဝ ပုဗ္ဗပဒါနိ ဘဝန္တိ။ယထာ ဟိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၀။)(စာ-၂၁၀) "ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿော[ဝိ ၃-၁၃၀]၊ နိပ္ဖန္နသင်္ကပ္ပေါ"တိအာဒီနိ ဒိဿန္တိ။ အဍ္ဎံ အဋ္ဌန္နံ ပူရဏံယေသန္တိ အဍ္ဎဋ္ဌမာနိ။ အဍ္ဎဋ္ဌမာနိ ရတနာနိ ပမာဏံ ဧတဿာတိ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနော [သံ ၁-၄၁၇]၊ ဟတ္ထီ။ အယံ ဒုက္ကရမဂ္ဂေါ နာမ ဗဟုဗ္ဗီဟိ။တထာ "ဘိက္ခု အတ္တစတုတ္ထော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယပဝိသတီ"တိ[အံ ၂-၃၁။] အတြ အတ္တာ စတုတ္ထော ယဿဘိက္ခုဿ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိန္တိ အတ္တစတုတ္ထော။ အထ ဝါ အတ္တာ စတုန္နံပူရဏော ယဿ သောယံ အတ္တစတုတ္ထော၊ အယမ္ပိ ဒုက္ကရမဂ္ဂေါယေဝ။အညေပိ ယောဇေတဗ္ဗာ။
အဟံ ဒီပေါ ဧတေသန္တိ မံဒီပါ[သံ ၂-၅၀၁]။ အယံ ဒုရာဇာနမဂ္ဂေါ နာမ ဗဟုဗ္ဗီဟိ။တထာ အဟံ လေဏံ ဧတေသန္တိ မံလေဏာ[သံ ၂-၅၀၁]။ အဟံ ပဋိသရဏံ ဧတေသန္တိ မံပဋိသရဏာ [သံ ၂-၅၀၁]။ အဟံ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဥဒ္ဒေသော ဧတဿာတိ မမုဒ္ဒေသိကော[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၁၃၈]၊ ဘိက္ခုသံဃော။ ဘဂဝါ မူလမေတေသန္တိ ဘဂဝံမူလကာ [မ-ဋ္ဌ ၁-၂၇၃]၊ ဓမ္မာ။ ဧဝံ ဘဂဝံပဋိသရဏာ [မ-ဋ္ဌ ၁-၂၇၃]၊ မာတာ စ ပိတာ စ မာတာပိတရော၊နတ္ထိ မာတာပိတရော ဧတဿာတိ နိမ္မာတာပိတရော [ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၃၂၅]၊ ပုရိသော၊ နိမ္မာတာပိတရာဒါရိကာ။ ဧတေန ပုရိသေန သဟ ဧကော ပိတာ ဧတဿာတိ ဧကပိတရော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၂၉၅]၊ ပုရိသော။ ဧကပိတရာဣတ္ထီ။ ဧကော ကတ္တာ ဧတဿာတိ ဧကကတ္တာရံ၊ ကမ္မံ။ဧဝံ ဗဟုကတ္တာရံ။ ဒွေ သတ္ထာရော ဧတဿာတိ ဒွိသတ္ထာရော၊ ပုရိသော။ ဒွိသတ္ထာရာဣတ္ထီ၊ ဒွိသတ္ထာရံ ကုလံ။ သတ္ထာရံ ဂရု ဧတဿာတိ သတ္ထာဂရု၊ လုတ္တသမာသောယံ၊ "သတ္ထာဂရု ဓမ္မဂရူ"တိ[အံ ၂-၂၉၁။] ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ နနွိဓ ဘော "ဂဝံပတီ"တိအာဒယော ဝိယ အလုတ္တသမာသောတိ စေ? န, "မာတာပိတရော"တိအာဒီနံ ဝိယ လုတ္တသမာသတ္တာ။ နနုစ ဘော "သတ္ထုဂရူ"တိ ပါဌေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ? န, အညထာ အတ္ထဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာတိ။ဒုရာဇာနမဂ္ဂေါ ဗဟုဗ္ဗီဟိ သမတ္တော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၁။)(စာ-၂၁၁) ဣဒါနိ ဝိညူနံ ပရမကောသလ္လဇနနတ္ထံ ဒွက္ခရော ဗဟုဗ္ဗီဟိ ဝုစ္စတေ။ သုန္ဒရာဓီ ယဿ သောယံ သုဓီ၊ သုန္ဒရာ ဓီ သုဓီတိ နိဗ္ဗစနေ သတိ ကမ္မဓာရယောဘဝတိ၊ ဒွါဓိပ္ပါယာဒယောပိ ဟိ သမာသာ ဘဝန္တိ။သုန္ဒရံ ဒံ ယဿ သောယံ သုဒေါ။ ကလျာဏဘရိယောတိ အတ္ထော။ကုစ္ဆိတံ ဂရဟိတံ ဒမဿာတိ ကုဒေါ၊ သုန္ဒရံ သမဿာတိ သုသော၊ သုန္ဒရဓနောတိ အတ္ထော။ ကုစ္ဆိတံသမဿာတိ ကုသော၊ ကံ ဝုစ္စတိ သုခံ[ဒီ-ဋီ ၁-၂]၊ တပ္ပဋိပက္ခတ္တာ န ကံ အကံ၊ဒုက္ခန္တိ အတ္ထော၊ နတ္ထိ အကံ ဒုက္ခံ ဧတ္ထာတိ နာကော၊ သဂ္ဂေါ။ အညေပိ ဒွက္ခရာဗဟုဗ္ဗီဟယော ယောဇေတဗ္ဗာ။ အက္ခရတ္တယိကာ ပန "သုဒါရော ကုဒါရော"တိအာဒယော ဘဝန္တိ။ စတုရက္ခရာဒယော သုဝိဒိတာ။ ပါဒက္ခရပါရိပူရိယာဝုတ္တော မဇ္ဈေ ဝေကာရောပိ ဗဟုဗ္ဗီဟိ ဒိဿတိ "ဝုဋ္ဌိဝေပရမာ သရာ"တိ[သံ ၁-၆]။ ဝုဋ္ဌိ ပရမံ ပမာဏံ ဧတေသန္တိ ဝုဋ္ဌိဝေပရမာတိ သမာသော။ မဇ္ဈေ ဧဝကာရောပိ ဒိဿတိ။ ဧသော ဧဝ ပရမောဧတဿာတိ ဧတာဝပရမော၊ "ယောပိ ပါရံ ဂတော ဘိက္ခု၊ ဧတာဝပရမောသိယာ"တိ[သံ ၁-၃၁။ ခု ၂-၃၆၅။] ပါဠိ ဒိဿတိ။
ဂဟေတွာ သာသနာဒီဟိ၊ နယံ သာသနဗုဒ္ဓိယာ။ ဗဟုဗ္ဗီဟိသမာသောယံ၊ ဗဟုဓာ မေ ပပဉ္စိတော။
ဗဟုဗ္ဗီဟိဣစ္စနေန ကွတ္ထော? ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ စ။
၇၀၉။ နာနာနာမာနမေကဝိဘတ္တိကာနံသမုစ္စယော ဒွန္ဒော။ လိင်္ဂဝသေန ဝါ သင်္ချာဝသေန ဝါ အနေကေသံ ပဒါနံအဋ္ဌသု ဝိဘတ္တီသု ဧကာယ ဝိဘတ္တိယာ ယုတ္တာနံယော သမုစ္စယော ဝိဘတ္တိလောပဝသေန ဧကတ္တဘာဝေါ၊သော ဒွန္ဒသညော ဟောတိ။ နိရုတ္တိပိဋကေ စေတံ ဝုတ္တံ "ကထံ ဒွန္ဒော ဘဝတိ? ဒွန္ဒော နာမ ဒွိန္နံ ပဒါနံဧကဝိဘတ္တိကာနံ နာနာလိင်္ဂါနံ ပုဗ္ဗပဒမပ္ပက္ခရံဥတ္တရပဒံ တုလျံ ဝါ ဗဟွက္ခရံ ဝါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၂။)(စာ-၂၁၂) ဧကတ္တသမောဓာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဒွန္ဒော"တိ၊ ဧတ္ထ စ ဣတရီတရယောဂသမာဟာရသင်္ခါတေယေဝ စသဒ္ဒတ္ထေ ဂဟေတွာ ဝိဘတ္တိလောပဝသေနဧကတ္တဘာဝေါ "သမုစ္စယော"တိ ဝုတ္တော။ တထာ ဟိ သမုစ္စယော နာမ သမ္ပိဏ္ဍနံ။ သော ပနအတ္ထဝသေန ကေဝလသမုစ္စယော အနွာစယော ဣတရီတရယောဂေါသမာဟောရော စာတိ စတုဗ္ဗိဓော။ တတ္ထ ကေဝလသမုစ္စယေ အနွာစယေ စ သမာသော န ဘဝတိ ကြိယာသာပေက္ခတာယ နာမာနံအညမညံ အယုတ္တတ္ထဘာဝတော။ ယထာ? စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ၊ ပစ္စယံ သယနာသနံ[ခု ၂-၂၉၃။] အဒါသိ၊ ဒါနဉ္စ ဒေဟိ၊သီလဉ္စ ရက္ခာဟိ။
ဣတရီတရယောဂေ သမာဟာရေ စ သမာသော ဘဝတိ တတ္ထ နာမာနံ အညမညံ ယုတ္တတ္ထဘာဝတော။ယသ္မာ ဧကဿ ပဒဿ ဒွန္ဒော နာမ နတ္ထိ၊ ဒွိန္နံ ဝါဗဟူနံ ဝါ ဟောတိ၊ တသ္မာ သော ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေနဒွိန္နံ ပဒါနံ ဝိဘတ္တိယောဂဝသေန အဒွယဘာဝေါဧကတ္တူပဂမနံ ဒွန္ဒော။ ဒွေ ဒွေ ပဒါနိ ဧကတောသမောဓာနမေတ္ထ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒွန္ဒော၊ သော ဥဘယပဒတ္ထပ္ပဓာနော။ နနု စ ဥဘယပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တေ သတိ ကထမေကတ္ထဘာဝေါသိယာတိ? ဝုစ္စတေ၊ သဒိသာဒိအတ္ထေပိသဒ္ဒပ္ပဝတ္တိသမ္ဘဝေန ပဒါနမေကက္ခဏေယေဝ အတ္ထဒွယဒီပကတ္တာ၊တဉ္စ ဒွန္ဒဝိသယမေဝ တေသမတ္ထဒွယဒီပနံ။ ယထာ ဟိ ဘူသဒေ္ဒါ အနုဘဝါဘိဘဝါဒိကေ အတ္ထေ အနွာဘိအာဒိဥပသဂ္ဂသဟိတောယေဝ ဒီပေတိ, န ကေဝလော၊ ဧဝံ "ဂဝဿက"န္တိအာဒီသု ဂဝါဒီနံ အဿာဒိသဒ္ဒန္တရသဟိတာနမေဝ အတ္ထဒွယဒီပနံ, န ကေဝလာနန္တိ ဒွန္ဒဝိသယမေဝ, န သဗ္ဗတ္ထာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သာရိပုတ္တော စမောဂ္ဂလ္လာနော စ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ[ဝိ ၃-၅၀]။ ယတ္ထ ပန ယုဂသဒ္ဒံ အပေက္ခိတွာ ပယောဂမာရဘတိ၊တတ္ထ "သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ နာမသာဝကယုဂ"န္တိ[ဒီ ၂-၄၃။ သံ ၁-၃၉၈။] ဣစ္စေဝမာဒယော ပယောဂါ ဘဝန္တိ။သမဏော စ ဗြာဟ္မဏော စ သမဏဗြာဟ္မဏာ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၉၅]။ သမဏာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၃။)(စာ-၂၁၃) သမဏော စ ဗြာဟ္မဏာ စာတိ ဝါ သမဏာ စ ဗြာဟ္မဏောစာတိ ဝါ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။ ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသုစတ္တာရိ စတ္တာရိ နိဗ္ဗစနာနိ ကာတဗ္ဗာနိ အတ္ထယုတ္တိဝသေန။စက္ခု စ သောတဉ္စ စက္ခုသောတံ။ ဒွန္ဒဣစ္စနေန ကွတ္ထော? ဒွန္ဒဋ္ဌာ ဝါ။
၇၁၀။ မဟန္တမဟိတာနံ မဟာတုလျာဓိကရဏေ ပဒေ။ မဟန္တမဟိတသဒ္ဒါနံ မဟာ ဟောတိ တုလျာဓိကရဏေ ပဒေ။သီလာဒီဟိ ဂုဏေဟိ မဟန္တော စ သော ပုရိသောစာတိ မဟာပုရိသော၊ ဇနေဟိ မဟိတော စ သော ပုရိသော စာတိ မဟာပုရိသော။သဗ္ဗာသံ ဥဗ္ဗရီနံ ဇေဋ္ဌိကဘာဝေန မဟတီ စ သာ ဒေဝီစာတိ မဟာဒေဝီ၊ မဟိတာ ဝါ ဇနေဟိ ပူဇိတာ ဒေဝီတိပိ မဟာဒေဝီ။မဟတော သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဋိလာဘဟေတုတ္တာ မဟတီစ သာ ဗောဓိ စာတိ ဝါ ဇနေဟိ မဟိတာ ပူဇိတာ ဗောဓီတိဝါ မဟာဗောဓိ [မဟာဗောဓိဝံသ၊ ၃]။ အာကရမဟန္တတာယ မဟန္တဉ္စ တံ ပဒုမဝနဉ္စာတိမဟာပဒုမဝနံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၇၁၁။ တပ္ပုရိသေ စ။ တပ္ပုရိသေပိ တေသံ မဟန္တမဟိတသဒ္ဒါနံ မဟာဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ သုတမဟာနုရူပေနမဟတော မဟိတဿ ဝါ ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိ မဟာဗောဓိ၊မဟန္တေ သဗ္ဗညုတညာဏေ သတ္တော လဂ္ဂေါ မဟာသတ္တော၊ မဟန္တော စ သော သတ္တောစာတိ မဟာသတ္တောတိ နိဗ္ဗစနေ ပန ကမ္မဓာရယသမာသောဟောတိ။
၇၁၂။ မဟတော မဟန္တဿ မဟာ။ ပုန မဟန္တဂ္ဂဟဏံ တပ္ပုရိသတုလျာဓိကရဏဂ္ဂဟဏနိဝတ္တနတ္ထံ၊ မဟန္တသဒ္ဒဿ ဗျာသဋ္ဌာနေပိ မဟာဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ မဟာ တေ ဥပါသကပရိစ္စာဂေါ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၄-၂၃၇]။ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ နာမမဟာ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၂၈၀]။ သေနာ ပဒိဿတေ မဟာ [ခု ၆-၂၁၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၄။)(စာ-၂၁၄) ၇၁၃။ ကွစိ မဟ သမာသေ။ သမာသေ ဝတ္တမာနဿ မဟန္တသဒ္ဒဿ ကွစိ မဟဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ မဟဗ္ဗလော ပုရိသော၊မဟပ္ဖလံ သီလံ၊ မဟဒ္ဓနာ ဣတ္ထီ၊ မဟဗ္ဘယံ[ခု ၁-၃၉၅]။ ကွစီတိ ကိံ? မဟာဖလံ၊ မဟာဗလံ၊ မဟာဓနံ၊မဟာဗလော ပုရိသော၊ မဟာဓနော ဂဟပတိ။
၇၁၄။ ထိယံ တုလျာဓိကရဏေစေ ဘာသိတပုံနပုံသကာ ယထာရဟံ ပုံနပုံသကာဝ။ ဣဓ သာသနယုတ္တိကာ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေ တုလျာဓိကရဏေပုဗ္ဗပဒေ သတိ ဣတ္ထိဝါစကော သဒ္ဒေါ သစေ ဘာသိတပုမောစ ဘာသိတနပုံသကော စ သိယာ၊ သော ယထာရဟံ ပုမာဣဝ, နပုံသကော ဣဝ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သုခါပဋိပဒါ ယဿ မဂ္ဂဿ သောယံ သုခပဋိပဒေါ၊ မဂ္ဂေါ။ ဧဝံ ဒုက္ခပဋိပဒေါ။အပိစ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ အဿာတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ၊ပထဝီကသိဏံ ဈာနံ။ ဧဝံ ဒန္ဓာဘိညံ သုခပဋိပဒံ၊ဒုက္ခာ ဇီဝိကာ ယဿ သောယံ ဒုက္ခဇီဝိကော၊ ဒီဃာဇင်္ဃာ ယဿ ပုရိသဿ သောယံ ဒီဃဇင်္ဃော၊ ပုရိသော။ဒီဃာ ဇင်္ဃာ ယဿ ကုလဿ တဒိဒံ ဒီဃဇင်္ဃံ၊ ကုလံ။ဧဝံ ကလျာဏဘရိယော ပုရိသော၊ ကလျာဏဘရိယာပုရိသာ၊ ကလျာဏဘရိယံ ကုလံ၊ ကလျာဏဘရိယာနိကုလာနီတိ၊ မဟတီ ပညာ ယဿ သောယံ မဟာပညော။အထ ဝါ ပါဝစနေ "သေနာ ပဒိဿတေ မဟာ"တိ [ခု ၆-၂၁၉။] ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေ မဟာဣတိ ပဒဿ ဒဿနတော မဟာ ပညာ ယဿ သောယံ မဟာပညောတိနိဗ္ဗစနီယံ။ ဧဝံ မဟာပညံ ကုလံ။
ဣတ္ထိဝါစကော တိ ကိံ? ပညာဓနော ပုရိသော၊ ပညာရတနောပုရိသော၊ သဒ္ဓါဓနံ ကုလံ။ ဧတ္ထ စ သတိပိ ဣတ္ထိယံဝတ္တမာနေ တုလျာဓိကရဏဘူတေ ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒါနံဘာသိတပုံနပုံသကတ္တေ စ သတိပိ ဧတေသံ ဣတ္ထိဘာဝါဘာဝတောပုံနပုံသကဘာဝါတိဒေသော န ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၅။)(စာ-၂၁၅) ဥတ္တရပဒါနံ ဘာသိတပုံနပုံသကတာ အညပဒသန္နိဓာနဝသေနေဝဉာယတိ။
ဘာသိတပုံနပုံသကာတိ ကိံ? ဒီဃဇင်္ဃာ ဣတ္ထီ၊ ပဟူတပညာနာရီ။ ဧတ္ထ ပန သတိပိ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေ တုလျာဓိကရဏဘူတေပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒါနံ ဣတ္ထိတ္တေ စ သတိပိ တေသံဘာသိတပုံနပုံသကဘာဝါဘာဝတော ပုံနပုံသကဘာဝါတိဒေသောန ဟောတိ။ ဧတ္ထုတ္တရပဒါနံ အဘာသိတပုံနပုံသကတာအညပဒသန္နိဓာနဝသေနေဝ ဉာယတိ။
ယထာရဟန္တိ ကိံ? ဗဟုနဒိကော ဇနပဒေါ၊ ဗဟုဒါသိကောပုရိသော၊ ဗဟုကုမာရိကံ ကုလံ၊ ဗဟုနဒိကာရာဇဓာနီ။ ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ဗဟုဗ္ဗီဟိ ဝိယ အညပဒတ္ထေဘာသိတော ပုမာ ယဿံ ဣတ္ထိယံ သာ ဘာသိတပုမာ၊ဘာသိတော နပုံသကော ယဿံ ဣတ္ထိယံ သာ ဘာသိတနပုံသကာတိအတ္ထော ဂဟိတော။ တတ္ထ ထီတိ ဣတ္ထိဝါစကသဒ္ဒမာဟ၊အညထာ "ဘာသိတပုံနပုံသကာ"တိ ဧဝံ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ ဣမသ္မိဉ္စ ပကရဏေပရပဒေ ဣတ္ထိပစ္စယာဘာဝေါ အဓိပ္ပေတော။
၇၁၅။ မတန္တရေ ဣတ္ထိယံ ဘာသိတပုမိတ္ထိပုမာဝ စေတိ ပုဗ္ဗပဒေ။ ဧကစ္စာနံ ဂရူနံ မတန္တရေ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေတုလျာဓိကရဏေ ပဒေ ပရေ ပုဗ္ဗေ ဘာသိတပုမာဣတ္ထိဝါစကော သဒ္ဒေါ အတ္ထိ စေ၊ သော ပုမာ ဣဝဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ပုဗ္ဗပဒေ ဣတ္ထိပစ္စယာဘာဝေါ။ ဒီဃဇင်္ဃောပုရိသော။ ဣတ္ထိယမိတိ ကိံ? ခမာဓနော။ ဧတ္ထ သတိပိဥတ္တရပဒဿ တုလျာဓိကရဏဘာဝေ တဿ ဣတ္ထိယံ အဝတ္တမာနတ္တာ, ပုဗ္ဗပဒဿ စ ပုဗ္ဗေ အဘာသိတပုမတ္တာ ပုမ္ဘာဝါတိဒေသောန ဟောတီတိ ဒွယင်္ဂဝိကလံ ပစ္စုဒါဟရဏံ ဘဝတိ၊ပစ္စုဒါဟရဏေန နာမ ဧကင်္ဂဝိကလေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဘာသိတပုမာတိ ကိံ? သဒ္ဓါဓုရော၊ သဒ္ဓါပကတိကော၊ ပညာပကတိကော၊ပညာဝိသုဒ္ဓိကော။ တုလျာဓိကရဏေဣစ္စေဝ၊ သမဏိဘတ္တိကော၊ ကုမာရိဘတ္တိကော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၆။)(စာ-၂၁၆) ကုမာရိဘတ္တိ။ ပုဗ္ဗပဒဿေဝါယံ ပုမ္ဘာဝါတိဒေသော၊ တေနဣဓ န ဘဝတိ -- ဗဟုဒါသိကော ပုရိသော၊ဗဟုကုမာရိကံ ကုလံ ဧဝမေကေ ဝဒန္တိ။
၇၁၆။ ကမ္မဓာရယေ စ ပုဗ္ဗေဘာသိတပုမာ ပုမာဝ။ ကမ္မဓာရယေ စ သမာသေ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေ တုလျာဓိကရဏေဥတ္တရပဒေ သတိ ဣတ္ထီ သစေ ပုဗ္ဗေ ဘာသိတပုမာဣဒါနိ ဣတ္ထိဝါစိကာ၊ သာ ပုမာ ဣဝ ယထာရဟံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ဗြာဟ္မဏီ စ သာ ဒါရိကာ စာတိ ဗြာဟ္မဏဒါရိကာ၊ဧဝံ ဝေဿဒါရိကာ၊ သုဒ္ဒဒါရိကာ၊ ခတ္တိယာ စသာ ကညာ စာတိ ခတ္တိယကညာ ဣစ္စာဒိ။ ဣတ္ထိယန္တိ ကိံ? ပညာရတနံ၊ သမဏီပဒုမံ။ ဘာသိတပုမာတိ ကိံ? ဂင်္ဂါနဒီ၊ တဏှာနဒီ[အဘိ ၁-၂၁၆။ ခု ၇-၇။]။ ဧတ္ထ သတိပိ ကမ္မဓာရယတ္တေ ဣတ္ထိယံဝတ္တမာနေ တုလျာဓိကရဏေ ဥတ္တရပဒေ စ သတိပိ ဂင်္ဂါဒိသဒ္ဒါနံ နိယတိတ္ထိဝါစကတ္တာ ဘာသိတသဒ္ဒဿ စ နိယတပုမတ္တာဘာဝတောပုဗ္ဗပဒေ ဣတ္ထိပစ္စယဿ နိဝတ္တိ န ဟောတိ။ ကစ္စာယနေပန ဘာသိတပုမာတိ ကိံ၊ ခတ္တိယဗန္ဓုဒါရိကာတိ ဥတ္တရပဒေ ဣတ္ထိပစ္စယဿအနိဝတ္တိ ဝုတ္တာ။ ယထာရဟန္တိ ကိံ? စန္ဒာဒေဝီ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၃-၁၆၅။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၂၊ ၃၊ ၅။]၊ နန္ဒာဒေဝီ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၂၈၂]။ ဧတ္ထ ပန သတိပိ ကမ္မဓာရယတ္တေ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေတုလျာဓိကရဏေ ဥတ္တရပဒေ စ သတိပိ "စန္ဒကုမာရော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၇၃။], နန္ဒကုမာရော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၈၃။], နန္ဒတ္ထေရော"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၈၃။] ဧဝံ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တမာနာနံ စန္ဒသဒ္ဒါဒီနံ ဒဿနတော "စန္ဒာဒေဝီ"တိအာဒီသု စန္ဒာဒီနံ သဒ္ဒါနံ အနိယတိတ္ထိဝါစကတ္တေ သန္တေပိသာသနာနုရူပဝသေန "ယထာရဟ"န္တိ ဝစနတော "စန္ဒာဒေဝီ"တိအာဒီသု ပုဗ္ဗပဒေ ဣတ္ထိပစ္စယဿ နိဝတ္တိန ဟောတိ၊ ကတ္ထစိ ပန ဣတ္ထိပစ္စယဿ နိဝတ္တိ ဟောတိ "နန္ဒာဒေဝီ"တိ စ, "စန္ဒာဒေဝီ"တိ စ၊ ကတ္ထစိ န ဟောတိ "နန္ဒဒေဝီ"တိ စ, "စန္ဒဒေဝီ"တိ စ။ တေနာဝေါစုမှ "ယထာရဟ"န္တိ။ အထ ဝါ "နန္ဒာဒေဝီ စန္ဒာဒေဝီ"တိ စ ဣဒံ န သမာသေ, ဗျာသေယေဝ ဣဒံ။ တထာ ဟိ ပါဝစနေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၇။)(စာ-၂၁၇) ဗဟူသု ပါဠိပ္ပဒေသေသု "ပဌမံ ဈာနံ, ဒုတိယံ ဈာန"န္တိ[အဘိ ၁-၄၄။ အဘိ ၂-၂၅၃-၄။] အာဒီနိ "ပဌမဿ ဈာနဿ, ဒုတိယဿ ဈာနဿာ"တိ[အဘိ ၂-၂၆၇။] အာဒီနိ စ အသမာသပဒါနိ ဒိဿန္တိ၊အပ္ပေကဒါ "ပဌမဇ္ဈာနံ ဒုတိယဇ္ဈာန"န္တိအာဒီနိ ဒိဿန္တိ၊ တသ္မာ "နန္ဒာ ဒေဝီ, စန္ဒာ ဒေဝီ"တိအာဒီနိ ဗျာသပဒါနီတိဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ဧတေသဥှိ ဗျာသပဒတ္တံ --
"စေ မေ ဟတ္ထေ စ ပါဒေ စ၊ ကဏ္ဏနာသဉ္စဆေဒသိ။
ဧဝံ နန္ဒာယ ဒေဝိယာ၊ ဝေဒေဟောဆေဒယိဿတီ"တိ[ခု ၆-၂၁၆။]
ဧဝမာဒီဟိ ဂါထာဟိ စုဏ္ဏိယပဒေဟိစ အတိဝိယ ပါကဋံ၊ တတြ ဗျာသပဒတ္တေ အယံ ပဒမာလာ -- နန္ဒာ ဒေဝီ, နန္ဒံ ဒေဝိံ, နန္ဒာယ ဒေဝိယာ, နန္ဒာယံ ဒေဝိယန္တိ။ သမာသပဒတ္တေ ပန -- နန္ဒာဒေဝီ, နန္ဒာဒေဝိံ, နန္ဒာဒေဝိယာ, နန္ဒာဒေဝိယန္တိ စ, နန္ဒဒေဝီ, နန္ဒဒေဝိံ, နန္ဒဒေဝိယာ, နန္ဒဒေဝိယန္တိ စ ဘဝတိ။ ဧတာသု တီသုပဌမပဒမာလာ စ တတိယပဒမာလာ စ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗာဘဝန္တိ ယေဘုယျေန ပါဠိနယာနုကူလတ္တာ။ ဣမသ္မိံပန ပကရဏေ ဣမသ္မိံ သမာသေ ဘာသိတော ပုမာ ယဿာဣတ္ထိယာ သာ ဘာသိတပုမာတိ အတ္ထော ဂဟိတော။
အတြာယံ အဓိပ္ပါယော -- ယဿာ ဣတ္ထိယာ သမ္ဗန္ဓဘူတာယ သမ္ဗန္ဓီဘူတောပုမာ အက္ခရစိန္တကေဟိ ဘာသိတော လောကိယမဟာဇနေဟိဝါ။ ကထံ ဘာသိတော အက္ခရစိန္တကေဟီတိ စေ? "ဗြာဟ္မဏီ, ခတ္တိယီ, ခတ္တိယာ, ဝေဿီ, သုဒ္ဒီ, စဏ္ဍာလီ"တိ ဧဝမာဒိတော ပဌမတရံ "ဗြာဟ္မဏော ခတ္တိယော ဝေဿော"တိ[ခု ၅-၁၂၈။] အာဒိနာ ပုမာ ဘာသိတော၊ တတောပစ္ဆာ တေ သဝိဘတ္တိကေ သဒ္ဒေ အဝိဘတ္တိကေ ကတွာ "ခတ္တိယ ဗြာဟ္မဏ ဝေဿ"ဣစ္စာဒိနာ ပကတိရူပေ ဌပေတွာ "ခတ္တိယဿ ဘရိယာ ခတ္တိယာ၊ ဗြာဟ္မဏဿဘရိယာ ဗြာဟ္မဏီ"တိ ဧဝမာဒိကံ အတ္ထံ စေတသိ သန္နိဓာယ အာပစ္စယံ ဤပစ္စယဉ္စ ယထာသမ္ဘဝံ ကတွာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၈။)(စာ-၂၁၈) "ခတ္တိယာ ခတ္တိယီ ဗြာဟ္မဏီ ဝေဿီ"တိအာဒိနာ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေါ ပဋိပါဒိတော၊ဧဝံ အက္ခရစိန္တကေဟိ ပဌမံ ပုမာ ဘာသိတော။
ကထံ ပန လောကိယမဟာဇနေဟိ ပဌမံပုမာ ဘာသိတောတိ စေ? ပဌမကပ္ပိကကာလေ ကပ္ပါဒိမှိ ပုရိသလိင်္ဂဉ္စဣတ္ထိလိင်္ဂဉ္စ နတ္ထိ၊ တထာ ဟိ "ပုရေ ပုရတ္ထ ကာ ကဿ ဘရိယာ၊ မနော မနုဿံအဇနေသိ ပုဗ္ဗေ"တိ[ခု ၆-၂၃၉။] ဝုတ္တံ၊ အနုက္ကမေန ပန တေသံ မနုဿာနံ အညမညံဥပနိဇ္ဈာယန္တာနံ ဣတ္ထိပုရိသလိင်္ဂေသု ဧကဒိဝသေယေဝပါတုဘူတေသု "ဣတ္ထီ"တိ စ "ပုရိသော"တိ စ ဝေါဟာရော ပဝတ္တတိ၊ တေသု စ လိင်္ဂေသုပဌမံ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဥပ္ပန္နံ၊ တတော ပုရိသလိင်္ဂံဥပ္ပန္နန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ဟံသဇာတကေ "မဟာဘူတိတ္ထိယော နာမ၊ လောကသ္မိံ ဥဒပဇ္ဇိသု"န္တိ[ခု ၆-၉၃။] ဣမသ္မိံ ဌာနေ အဋ္ဌကထာယံ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၃၉၁။] ဣတ္ထိလိင်္ဂဿ ပဌမံ ပါတုဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ဧဝံသန္တေပိ အနုက္ကမေန ကမ္မနာနတ္တံ ပဋိစ္စ မဟာဇနေနပညတ္တေသု ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာဒိစတူသု ဝဏ္ဏေသုခတ္တိယံ ပဋိစ္စ ခတ္တိယာ ပညတ္တာ၊ ဗြာဟ္မဏာဒယောပဋိစ္စ ဗြာဟ္မဏီအာဒိကာ ပညတ္တာတိ။ ဧဝံ "ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏီ"တိအာဒီနံ သဒ္ဒါနံ ပုဗ္ဗေဘာသိတပုမတ္တံဟောတီတိ လောကိယမဟာဇနေဟိ ပဌမံ ပုမာ ဘာသိတောတိပိဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဧဝဥှိ ကာရဏဒွယံ သန္ဓာယ "ကမ္မဓာရယေ စ ပုဗ္ဗေ ဘာသိတပုမာ ပုမာဝါ"တိ ပုဗ္ဗသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဣဒံ လက္ခဏမဝေါစုမှ၊ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဣဒမ္ပိ ဥပလက္ခဏီယံ "ဒါရကော ဒါရိကာ"ဣစ္စေတေသု ဒါရိကာသဒ္ဒေါ နိယတိတ္ထိဝါစကော၊န "ဒါသီ, ဒါသော, ဒေါဝါရိကော ပုရိသော, ဒေါဝါရိကာ ဣတ္ထီ"တိအာဒီသု ဒါသီသဒ္ဒါဒယော ဝိယ အနိယတိတ္ထိဝါစကောပုဗ္ဗေ ဘာသိတပုမတ္တာ ဒါသီသဒ္ဒါဒီနံ, ပုဗ္ဗေ အဘာသိတတ္တာ စ ကုမာရိကာသဒ္ဒဿာတိ။ အတြ ဒွိန္နံသုတ္တာနံ နာနတ္တံ ဝဒါမ ပရမ္ပရာဘတဝိနိစ္ဆယနိစ္ဆယညူဟိ ဝိညူဟိလဒ္ဓံ ဥပဒေသံ နိဿာယ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၁၉။)(စာ-၂၁၉) အာရဗ္ဘညပဒါနေဝ၊ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ ဘာသိတံ။ ဥတ္တရေ ဣတ္ထိလိင်္ဂမှိ၊ ဘာသိတတ္တံ ပုမာဒိနော။
ကမ္မဓာရယသညေ စ၊ ပုဗ္ဗေ ဘာသိတတံပတိ။ ပုမာနော ဣတ္ထိယာ ပုဗ္ဗ-ပဒေ ကိစ္စံ ကရေ ဗုဓော။
၇၁၇။ နဿတ္တံ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသု။ နဿ သဒ္ဒဿ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသုဥတ္တရပဒေ အတ္တံ ဟောတိ။ အဗြာဟ္မဏော၊အနုတ္တရော[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၂]။
၇၁၈။ သရေ အန်။ နဿ ပဒဿ သဗ္ဗဿေဝ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသု သရေပရေ အန် ဟောတိ။ န အဿော အနဿော၊အနန္တံ ဉာဏံ[ခု ၃-၁၈၅]။
၇၁၉။ ကုဿ ကဒ်။ ကုဣစ္စေတဿ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသုပရေ သရေ ကဒ် ဟောတိ။ ဇိဂုစ္ဆံ အန္နံ ကဒန္နံ၊ ဇိဂုစ္ဆံအသနံ ကဒသနံ၊ ကုစ္ဆိတံ အန္နံ ဧတဿာတိ ကဒန္နော၊ဧဝံ ကဒသနော။ သရေတိ ကိံ? ကုဒါရာ ဇနာ။
၇၂၀။ အပ္ပတ္ထေ ကာ။ ကုဣစ္စေတဿ ကာ ဟောတိ အပ္ပတ္ထေ။ ကာလဝဏံ၊ ကာပုပ္ဖံ။
၇၂၁။ ကွစိ ကုစ္ဆိတတ္ထေစ။ ကုဣစ္စေတဿ ကုစ္ဆိတတ္ထေ ကွစိ ကာ ဟောတိ။ ကာပုရိသော, ကုပုရိသော ဝါ။
၇၂၂။ သမာသန္တဂတာနမန္တောအဝဏ္ဏိကာရုကာရတ္တံ။ သမာသန္တဂတာနံ နာမာနံ အန္တော ကွစိ အကာရအာကာရဣကာရဥကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗေသံ သခါ သဗ္ဗသခေါ[ခု ၂-၃၁၄]။ သဗ္ဗေ ဝါ မနုဿာ သခိနော ဧတဿာတိပိသဗ္ဗသခေါ၊ ဒေဝါနံ ရာဇာ ဒေဝရာဇော[ခု ၆-၁၉၅]။ ဧဝံ ဒေဝသခေါ။ ဘာဝိတောအတ္တာ ယေန သောယံ ဘာဝိတတ္တော[ထေရဂါထာ-ဋ္ဌ ၁-၈]၊ ဘာဝိတစိတ္တောတိ အတ္ထော။ န
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၀။)(စာ-၂၂၀) အာဂု ပါပမဿာတိ နာဂေါ၊ အာဂုံ ပါပံ န ကရောတီတိအဓိပ္ပါယော[ခု ၇-၁၅၅]။ နာဂေါတိ စေတ္ထ အရဟာတိ ဝုစ္စတိ။ စတ္တာရိ သစ္စာနိသမာဟဋာနိ စတုသစ္စံ[မူလ-ဋီ ၂-၁]။ ပဉ္စာဟံ၊ ပဉ္စဂဝံ၊ ဆတ္တုပါဟနံ၊ ဥပသရဒံ၊ဝိသာလာနိ အက္ခီနိ ယဿ သောယံ ဝိသာလက္ခော။ဝိရူပံ မုခံ ယဿ သောယံ ဝိမုခေါ။ ပစ္စက္ခာဓမ္မာ ယဿ သောယံ ပစ္စက္ခဓမ္မာ။ သုရဘိနော ဂန္ဓောသုရဘိဂန္ဓိ။ သုန္ဒရော ဂန္ဓော သုဂန္ဓိ။ ကုစ္ဆိတောဂန္ဓော ဒုဂ္ဂန္ဓိ။ ပူတိနော ဂန္ဓော ပူတိဂန္ဓိ။ရတ္တိယာ အဍ္ဎံ အဍ္ဎရတ္တံ။ ရတ္တိယာ ပုဗ္ဗံ ပုဗ္ဗရတ္တံ။ရတ္တိယာ ပစ္ဆာ အပရရတ္တံ။ ဒီဃာ ရတ္တိ ဒီဃရတ္တံ။စိတြာ ဂါဝေါ ယဿ ကုလဿ တံ ကုလံ စိတြဂု။ တိဋ္ဌန္တိဂါဝေါ အသ္မိံ ဌာနေ ကာလေ ဝါ တိဋ္ဌဂု။ ဒွေ ဂါဝေါဒိဂု။
၇၂၃။ တေဟိ ကပစ္စယော။ တေဟိ သမာသန္တဂတေဟိ နာမေဟိ အပစ္စယော ကပစ္စယော စ ပရာ ဟောန္တိ။ ပဉ္စ ဂါဝေါ သမာဟဋာပဉ္စဂဝံ။ အနတီတသတ္ထုကံ ပါဝစနံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၃၅။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၅]။ ဗဟုကတ္တုကော ဒေသော။ အဘိက္ခုကောအာဝါသော [ဝိ ၂-၄၀၅]။ သဟေတုကော [အဘိ ၁-၄။] ဣစ္စာဒိ။
၇၂၄။ ထိယမီကာရူကာရာနဒီ။ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနာ ဤကာရဦကာရာ နဒီသညာ ဟောန္တိ။ ဗဟုဒါသိကော ပုရိသော၊ဗဟုဝဓုကံ ကုလံ။
၇၂၅။ နဒီတော ကော။ နဒီသညေဟိ ပဒေဟိ ကပစ္စယော ဟောတိ။ ဗဟုနဒိကော ဇနပဒေါ။ ဗဟုဇမ္ဗုကံဝနံ။
၇၂၆။ ယေသု ယဿ လောပေါ၊တဒဘာဝေ တဗ္ဘာဝေါ။ ယေသု အာပစ္စယာဒီသု ပစ္စယေသု ပရေသု ယဿသရဿ လောပေါ ဟောတိ၊ တေသံ ပစ္စယာနမဘာဝေနတဿ သရဿ ပုန ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ။ ဒီဃဇင်္ဃော၊ဗြာဟ္မဏဒါရိကာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၁။)(စာ-၂၂၁) ၇၂၇။ ပုံနပုံသကတ္တာတိဒေသေ အကာရောကေ ဣကာရံ။ ပုံနပုံသကဘာဝါတိဒေသေဝိသယေ အကာရော ဣကာရံ ပပ္ပေါတိ ကပစ္စယေ ပရေ။ ဗဟုဒါသိကော ပုရိသော။ဗဟုဒါသိကံ ကုလံ။ ဗဟုနဒိကော ဇနပဒေါ။ ဗဟုနဒိကံနဂရံ။
၇၂၈။ အနာတိဒေသေ ဤကာရူကာရာရဿံ။ အတိဒေသရဟိတေ ဝိသယေ ကပစ္စယေ ပရေ ဤကာရဦကာရာ ရဿံ ပပ္ပေါန္တိ သုခုစ္စာရဏတ္ထံ။ ဗဟုနဒိကာရာဇဓာနီ။ ဗဟုဒါသိကာ ဣတ္ထီ။ ဗဟုဇမ္ဗုကာ ရာဇဓာနီ။
၇၂၉။ အာကာရီကာရဝိဝဇ္ဇိတ္ထိန ပုံနပုံသကာဝ။ အာကာရန္တဤကာရန္တဝဇ္ဇိတော ဣတ္ထိဝါစကော သဒ္ဒေါ "ဘာသိတော ပုမာ ယဿံ ဣတ္ထိယ"န္တိအာဒိနာ အတ္ထေန ဘာသိတပုမာဒိတ္တေပိသတိ ပုမာဝ နပုံသကော ဣဝ စ န ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဗဟူ ဇမ္ဗူယသ္မိံ ဇနပဒေ သောယံ ဗဟုဇမ္ဗုကော။ ဧဝံ ဗဟုဇမ္ဗုကံနဂရံ။ ဗဟုဝဓုကံ ကုလံ။ ဗဟုစမုကော ရာဇာ။
၇၃၀။ အဗျယီဘာဝေ န ပုမာဝိတ္ထီ။ အဗျယီဘာဝေ သမာသေ ဣတ္ထီ ဘာသိတပုမတ္တေပိပုမာ ဣဝ န ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, တဿ အဗျယလက္ခဏတ္တာ အနဘိဓေယျလိင်္ဂဝစနတ္တာစ။ လောဟိတာ ဂင်္ဂါ ယသ္မိံ ဒေသေ လောဟိတဂင်္ဂါဣစ္စာဒိ။
၇၃၁။ ဇာယာယ ကွစိ တုဒံဇာနိပတိမှိ။ ဇာယာသဒ္ဒဿ ကွစိ တုဒံဇာနိဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ပတိသဒ္ဒေ ပရေ။ ဇာယာ စ ပတိ စ တုဒံပတိ၊ဧဝံ ဇာနိပတိ[အံ ၁-၃၆၉၊ ၃၇၁]။ ဇာယံပတိကာ။
၇၃၂။ အာ ဓနွာဒိတော။ သမာသန္တဂတေဟိ ဓနုသဒ္ဒါဒီဟိ ကွစိ အာပစ္စယော ဟောတိ။ ကဏ္ဍိဝေါ ဓနု အဿာတိ ကဏ္ဍိဝဓနွာ။ဧဝံ ပစ္စက္ခဓမ္မာ။ ဝိဝဋစ္ဆဒါ။ ကွစီတိ ကိံ? ကဏ္ဍိဝဓနု။ ပစ္စက္ခဓမ္မော။ ဝိဝဋစ္ဆဒေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၂။)(စာ-၂၂၂) ၇၃၃။ အကာရန္တာဗျယီဘာဝါ ဝိဘတ္တီနမံ။ တသ္မာ အကာရန္တာ အဗျယီဘာဝါပရာသံ ဝိဘတ္တီနံ ကွစိ အံ ဟောတိ။ ယထာဝုဍ္ဎံ၊ ဥပကုမ္ဘံ။ ကွစီတိ ကိံ? ကောယံ မဇ္ဈေသမုဒ္ဒသ္မိံ[ခု ၆-၁၅၉]။
၇၃၄။ သရော နိစ္စံ နပုံသကေရဿော။ နပုံသကလိင်္ဂေ ဝတ္တမာနဿ အဗျယီဘာဝသမာသဿသရော ရဿော ဟောတိ နိစ္စံ။ အဓိတ္ထိ[ကာသိကာ၊ ၂၊ ၁၊ ၆]။ အဓိကုမာရိ။
၇၃၅။ လောပညသ္မာ။ အညသ္မာ အဗျယီဘာဝသမာသာ အနကာရန္တာ ပရာသံဝိဘတ္တီနံ လောပေါ ဟောတိ။ အဓိတ္ထိ၊ အဓိကုမာရိ၊ဥပဝဓု။
ဣဒါနိ တထာဂတသာသနေ သောတူနံပရမကောသလ္လဇနနတ္ထံ --
သညာ သုတ္တဿ ဝုတ္တဿ၊ တိဏ္ဏမေတေသမေဝစ။ ဝိပုလတ္ထံ ပယောဂါနံ၊ ဝက္ခာမိ သဒ္ဒသတ္ထတော။
သဒ္ဒသတ္ထေ ဟိ ဝိဘတျတ္ထေ သမီပတ္ထေသမိဒ္ဓတ္ထေ ဝိဒ္ဓိယံ သဗ္ဗဒါ အတ္တာဘာဝေ, ဝိဇ္ဇမာနဿ အစ္စယေ, ဥဘယာကာရဝိနိမုတ္တဿ ပစ္စယဝေကလ္လတောသမ္ပတိ အနုပလဒ္ဓိယံ, သဒ္ဒပါတုဘာဝေ, ပစ္ဆာတ္ထေ ယထာတ္ထေ အနုပုဗ္ဗတ္ထေ အပုဗ္ဗာစရိမတ္ထေသဒိသတ္ထေ သမ္ပန္နတ္ထေ သာကလျေ အန္တဝစနေ, သဒိသတ္ထဝဇ္ဇိတေသု အညေသု အတ္ထေသု ယထာသဒ္ဒဿ, အဝဓာရဏတ္ထေ ယာဝသဒ္ဒဿ, မတ္တတ္ထေ ဝတ္တမာနေန ပတိနာ သဟ နာမဿ တတိယေကဝစနန္တာနံ အက္ခသလာကသဒ္ဒါနံ ဧကဒွိတိစတူသုသင်္ချာနဉ္စ ဣဒံ ဝုတ္တံ၊ န တထာ ယထာပုဗ္ဗေတိအတ္ထေ ဝတ္တမာနေန ပရိနာ သဟ အက္ခာဒိကီဠာယံ အပပရိဗဟိဥဒိစ္စာဒိသဒ္ဒါနံ ပဉ္စမိယန္တေန သဟ အာဣစ္စေတဿ မရိယာဒါဘိဝိဓိမှိ, လက္ခဏဝါစကေန သဟ အဘိပတိဣစ္စေတေသမာဘိမုချေ, အနုသဒ္ဒဿ သမီပတ္ထေ, တဿေဝါယာမတ္ထေ,
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၃။)(စာ-၂၂၃) တိဋ္ဌဂွါဒီနံ အညပဒတ္ထေ ဌာနေ ကာလေဝါ, ဆဋ္ဌိယန္တေန သဟ ပါရေမဇ္ဈေသဒ္ဒါနံ, ဝံသဝါစကေန သင်္ချာသဒ္ဒါနံ, တေသံ ဝါ နဒီဝါစကေဟိ သဒ္ဓိံ, အညပဒတ္ထေ သညာယံ နဒီဝါစကာနံ ဝိသုံဝိသုံ အဗျယီဘာဝသမာသော ဝုတ္တော။
တတ္ထ စ ဝိဘတျတ္ထေ -- ဣတ္ထီသု အဓိ အဓိတ္ထိ ဣစ္စာဒိ။ သမီပတ္ထေ -- ကုမ္ဘဿ သမီပံ ဥပကုမ္ဘံ ဣစ္စာဒိ။ သမိဒ္ဓတ္ထေ -- မဂဓာနံ သမိဒ္ဓိ သုမဂဓံ ဣစ္စာဒိ။ ဝိဒ္ဓိယံ -- ဣဒ္ဓိယာ ဝိယုတ္တောဝိဒ္ဓိယံ။ သဒ္ဓိကာနံ ဒုဿဒ္ဓိယံ၊ ဒုဗ္ဘောဇနံဣစ္စာဒိ။ အတ္တာဘာဝေ -- အဘာဝေါ မက္ခိကာနံ နိမ္မက္ခိကံ။နိဒ္ဒရထံ ဣစ္စာဒိ။ ဝိဇ္ဇမာနဿ အစ္စယေ -- အတီတော ဟိမော နိဟိမံ ဣစ္စာဒိ။
ဥဘယာကာရဝိနိမုတ္တဿ ပစ္စယဝေကလ္လတောသမ္ပတိ အနုပလဒ္ဓိယံ -- သမ္ပတိ ကောသုမ္ဘမစ္ဆာဒနံ နတ္ထိ အဘိကောသုမ္ဘံဣစ္စာဒိ။ သဒ္ဒပါတုဘာဝေ -- သဒ္ဒေါ ပါတုဘူတော ကစ္စာယနဿ ယဿံကထာယံ သာ ကထာ ဣတိ ကစ္စာယနံ ဣစ္စာဒိ။ ဣတိသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဝုတ္တပ္ပကာရတ္ထံ ဇောတေတိ။ ပစ္ဆာတ္ထေ -- ရထာနံ အနုပစ္ဆာ အနုရထံ ဣစ္စာဒိ။ ယထာတ္ထေ -- ယထာရူပံ အနုရူပံ ဣစ္စာဒိ။ အနုပုဗ္ဗေ -- ဇေဋ္ဌာနံ အနုပုဗ္ဗော အနုဇေဋ္ဌံ ဣစ္စာဒိ။ အပုဗ္ဗာစရိမေ -- ဧကက္ခဏေ သဟ စက္ကေန ဓာရယံ သစက္ကံ ဣစ္စာဒိ။ သဒိသတ္ထေ -- သဒိသော ရူပေန သရူပံ ဣစ္စာဒိ။
သမ္ပန္နတ္ထေ -- သမ္ပန္နံ ခေတ္တံ သခေတ္တံ ဣစ္စာဒိ။ဧတ္ထ ဟိ သဟသဒ္ဒေါ သမ္ပန္နတ္ထော။ သာကလျေ -- သမက္ခိကံ ဣစ္စာဒိ။ ကလာသဒ္ဒေါ စေတ္ထ အဝယဝဝါစကော၊ သဟကလာဟီတိ သကလံ၊ သာဝယဝန္တိ အတ္ထော၊ တဿ ဘာဝေါ သာကလျံ၊ တသ္မိံသာကလျေ။ မက္ခိကာဟိ သာကလျံ အန္နံ သမက္ခိကံ၊ကသိဏတ္ထော ဝါ သာကလျသဒ္ဒေါ။ တဒါ ကသိဏံ မက္ခိကာမိဿကမန္နံ "သမက္ခိက"န္တိ ဝုစ္စတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၄။)(စာ-၂၂၄) အန္တဝစနေ -- သောဏာဒိမဓီတေ ဣစ္စာဒိ၊ ဥဏာဒျန္တမဓီတေတိ အတ္ထော။
သဒိသတ္ထဝဇ္ဇိတေသွညတ္ထေသု ယထာသဒ္ဒဿ -- ယေ ယေ ဝုဍ္ဎာ ယထာဝုဍ္ဎံ ဣစ္စာဒိ။ဝိစ္ဆာဝစနော ဟိ ဧတ္ထ ယထာသဒ္ဒေါ။
ယာဝသဒ္ဒဿာဝဓာရဏေ -- ဇီဝဿ ယတ္တကော ပရိစ္ဆေဒေါ ယာဝဇီဝံဣစ္စာဒိ။
မတ္တတ္ထေ ဝတ္တမာနေန ပတိနာ သဟနာမဿ အတ္ထေ -- ကိဉ္စိမတ္တံ သာကံ သာကပတိ[ကာသိကာ၊ ၂၊ ၁၊ ၉]။ ဧဝံ သူပပတိ ဣစ္စာဒိ။
တတိယေကဝစနန္တာနံ အက္ခသလာကသဒ္ဒါနံဧကဒွိတိစတုသင်္ချာသဒ္ဒါနဉ္စ ဣဒံ ဝုတ္တံ၊ နတထာ ယထာ ပုဗ္ဗေတိ အတ္ထေ ဝတ္တမာနေန ပရိနာ သဟအက္ခာဒိကီဠာယံ -- အက္ခေနေဒံ ဝုတ္တံ၊ န တထာ ယထာ ပုဗ္ဗေအက္ခပရိ။ သလာကာယေဒံ ဝုတ္တံ၊ န တထာ ယထာ ပုဗ္ဗေသလာကာပရိ။ ဧကေန ဒွီဟိ တီဟိ စတူဟိ န တထာဝုတ္တံ ယထာ ပုဗ္ဗေ ဧကပရိဒွိပရိတိပရိစတုပရိဣစ္စာဒိ။
ပဉ္စမိယန္တေန သဟ အပပရိဗဟိဥဒိစ္စဣစ္စာဒီနံ -- အပပါဋလိပုတ္တာ ဝုဋ္ဌော ဒေဝေါ အပပါဋလိပုတ္တံ၊ပရိပါဋလိပုတ္တံ၊ ဗဟိပါဋလိပုတ္တံ၊ ဥဒိစ္စပါဋလိပုတ္တံဣစ္စာဒိ။
အာဣစ္စေတဿ မရိယာဒါဘိဝိဓိမှိ -- အာပါဋလိပုတ္တာ ဝုဋ္ဌော ဒေဝေါအာပါဋလိပုတ္တံ။ အာကုမာရာ ယသော ကစ္စာယနဿအာကုမာရံ ဣစ္စာဒိ။
လက္ခဏဝါစကေန သဟ အဘိပတိဣစ္စေတေသမာဘိမုချေ -- အဂ္ဂိံ အဘိမုခါ သလဘာ ပတန္တိအဗ္ဘဂ္ဂိ၊ ပစ္စဂ္ဂိ ဣစ္စာဒိ။
အနုသဒ္ဒဿ သမီပတ္ထေ -- ဝနဿ သမီပံ အနုဝနံ ဣစ္စာဒိ။
တဿေဝါယာမတ္ထေ -- အနုဂတာ ဂင်္ဂံ အနုဂင်္ဂံ၊ ဗာရာဏသီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၅။)(စာ-၂၂၅) တိဋ္ဌဂွါဒီနံ အညပဒတ္ထေ ဌာနေ ကာလေ ဝါ -- တိဋ္ဌန္တိ ဂါဝေါ အသ္မိံ ဌာနေ ကာလေ ဝါတိဋ္ဌဂု။ ဝဟန္တိ ဂါဝေါ အသ္မိံ ဌာနေ ကာလေ ဝါ ဝဟဂု။ခလေ ယဝံ အသ္မိံ ကာလေ ခလေယဝံ ဣစ္စာဒိ။
ဆဋ္ဌိယန္တေန သဟ ပါရေမဇ္ဈေသဒ္ဒါနံ -- ပါရေ ဂင်္ဂါယ ပါရေဂင်္ဂံ။ မဇ္ဈေ ဂင်္ဂါယမဇ္ဈေဂင်္ဂံ ဣစ္စာဒိ။
ဝံသဝါစကေန သင်္ချာသဒ္ဒါနံ -- တယော ကောသလဝံသာ အဿာ ပရမ္ပရာယာတိတိကောသလံ ဣစ္စာဒိ။
တေသဉ္စ နဒီဝါစကေဟိ သဒ္ဓိံ -- သတ္တ ဂေါဒါဝရိယော သမာဟဋာ သတ္တဂေါဒါဝရံဣစ္စာဒိ။
အညပဒတ္ထေ သညာယံ နဒီဝါစကာနံ -- ဥမ္မတ္တာ ဂင်္ဂါ ယသ္မိံ ဒေသေ ဥမ္မတ္တဂင်္ဂံ၊တုဏှီဂင်္ဂံ၊ လောဟိတဂင်္ဂံ ဣစ္စာဒိ။
၇၃၆။ မာတာဒီနမာ ဒွန္ဒေပိတာဒီသု။ မာတုဣစ္စေဝမာဒီနမန္တော အာ ဟောတိ ဒွန္ဒေ ပိတုဣစ္စာဒီသု။ ပုနဝစနံ တပ္ပုရိသေ အာကာရပဋိသေဓနတ္ထံ။ မာတာ စ ပိတာစ မာတာပိတရော။ ဧဝံ မာတာဘာတရော။ မာတာဓီတရော။ပိတာဘာတရော။ ပိတာဓီတရော။ ဘာတာမာတရော။ဘာတာပိတရော။ ဘာတာဓီတရော။ ဓီတာမာတရော။ဓီတာပိတရော။ ဓီတာဘာတရော။ မာတာပုတ္တာ။မာတာဘဂိနီ။ ပိတာပုတ္တာ။ ပိတာဘဂိနီ။ မာတာပိတာဘာတာဓီတရော။မာတာပိတာဓီတာပုတ္တာ။ မာတာပိတာဘာတာဓီတာ။ဓီတာဘဂိနိယောတိ အတ္ထပဒါနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ဧဝံ ဒွန္ဒေ မာတုအာဒီနမန္တော ပိတုအာဒီသု အတ္တမာပဇ္ဇတိ။ တထာ ဟိ မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တန္တအဋ္ဌကထာယံ "မာတာပိတာဘာတာဘဂိနီအာဒိကေဟီ"တိ သဒ္ဒရစနာ ဒိဿတိ။ ဒွန္ဒေတိ ကိံ? ပိတုနော ဘာတာ ပိတုဘာတာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၆။)(စာ-၂၂၆) ၇၃၇။ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ စ သရူပါနံပဒါနမေကသေသော။ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ စ ဒွန္ဒေစ သရူပါနံ ပဒါနံ ဧကသေသော ဟောတိ။ သုဝဏ္ဏဿဝဏ္ဏော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏောယဿ ဘဂဝတော သောယံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၃၈]။ ဧဝံ ဗြဟ္မဿရော[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၄၂။] ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ ပန "သုဝဏ္ဏဿ ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿာ"တိ ဝိဂ္ဂဟေ ဧကသေသကိစ္စံ နတ္ထိ။ အဓိပ္ပါယန္တရေနပန ဟောတေဝ၊ ဧဝံ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ ဧကသေသော။ဒွန္ဒေ ပန နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပံ[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၆၃]။ စိတ္တော စ သေနော စ စိတ္တသေနော စ စိတ္တသေနောတိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၂၈၁။] ဘဝတိ။
၇၃၈။ သမာသေ တဒ္ဓိတန္တေ။ တဒ္ဓိတပစ္စယန္တေ သမာသေ သရူပါနံ ပဒါနံဧကသေသော ဟောတိ။ ဗြဟ္မဿ ဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏောဧတဿ အတ္ထီတိ ဗြဟ္မဝဏ္ဏီ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၂၅၁]။
၇၃၉။ အက္ခရာနံ။ ဒွန္ဒေ သရူပါနမက္ခရာနံ ဧကသေသော ဟောတိ။ဒေဝတ္တဉ္စ မနုဿတ္တဉ္စ ဒေဝမနုဿတ္တံ။ ဧဝံ နာဂသုပဏ္ဏတာ၊ဣတ္ထိပုမ္ဘာဝေါ။ ဧတ္ထာပိ "ဒေဝေါ စ မနုဿော စ ဒေဝမနုဿာ၊ ဒေဝမနုဿာနံဘာဝေါ ဒေဝမနုဿတ္တ"န္တိအာဒိနာ ဝိဂ္ဂဟေ ကတေ ဧကသေသကိစ္စံ နတ္ထိ၊အဓိပ္ပါယန္တရေန ပန ဟောတေဝ။
၇၄၀။ ပုရိသာတိ ဒွန္ဒောတိဧကေန။ ပုရိသော စ ပုရိသော စ ပုရိသပုရိသာတိဝတ္တဗ္ဗေ သရူပေကသေသံ ကတွာ ဂဟိတံ ပဒံ ဧကစ္စေအက္ခရစိန္တကာ ဝိဗ္ဘန္တဗုဒ္ဓိနော "ဒွန္ဒသမာသော"တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ, ဝိသဒိသနာနာပဒသမုဒါယသရူပတ္တာဘာဝတောတိ။
၇၄၁။ ပုရိသောတိ သမာသောသကမတေ။ ကတေကသေသံ "ပုရိသာ"တိ ဗဟုဝစနန္တပဒံ "သမာသပဒ"န္တိ အဂ္ဂဟေတွာ အဓိပ္ပါယန္တရေန "ပုရိသော"တိ ဧကဝစနန္တပဒမေဝ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၇။)(စာ-၂၂၇) သမာသော ဟောတိ အသ္မာကံ မတေတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ပုရိ သေတီတိ ပုရိသော[နိရုတ္တိ၊ ၁၊ ၁၃]၊ ဥစ္စေ ဌာနေ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ယထာဟိ ဝနေ ဇာယတီတိ ဝနေဇောတိ[ခု ၅-၉၁။] သမာသော ဘဝတိ၊ ဧဝံ ပုရိသေတီတိ ပုရိသောတိ သမာသော ဘဝတိ။ ယထာ စ "ဥရဂေါ ပါဒပေါ အတြဇော ကုတောဇောဣတောဇော"တိအာဒီနိ သမာသပဒါနိဟောန္တိ။ တထာ "ပုရိသော"တိ ဧတမ္ပိ သမာသပဒံ ဟောတိ။ ယထာ "မိဂါ သီဟာ"တိအာဒီနိ သမာသပဒါနိ န ဟောန္တိ၊ တထာ "ပုရိသာ ဣတ္ထိယော"တိအာဒီနိ ကတေကသေသပဒါနိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေနပန အဓိပ္ပါယန္တရေန ဝိဂ္ဂဟေ ကတေ "ပုရိသော ပုရိသာ"တိ ဧကဝစနဗဟုဝစနန္တပဒါနိ သမာသာဧဝ ဘဝန္တိ။ တာနိယေဝ "အတ္တနော ကုလံ ပူရေတီတိ ပုရိသော၊ ပူရေန္တီတိပုရိသာ"တိ ဝိဂ္ဂဟေ သမာသာ န ဘဝန္တီတိ။အတြိဒံ ဝုစ္စတိ --
"ပုရိသော"တိ ပဒဉ္စေဝ၊ "ပုရိသာ"တိ ပဒဉ္စုဘော။ သမာသာ စာသမာသာ စ၊ နိဗ္ဗစနဝိသေသတော။
၇၄၂။ သဠာယတနေ ဝိရူပသရူပါနံ။ သဠာယတနသဒ္ဒေ အာဓာရဘူတေ ဝိရူပသရူပါနံ ပဒါနမက္ခရာနဉ္စ ဧကသေသော ဟောတိ။ သဠာယတနဉ္စဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနံ။
သဠာယတနသဒ္ဒန္တံ၊ ဝိဝဇ္ဇေတွာနသဗ္ဗသော။ အညေသု စ သမာသေသု၊ တဒ္ဓိတန္တပဒေသု စ။ ဝိရူပါနမေကသေသော၊ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော န ဟောတီတိ။
၇၄၃။ နဒိယံ ခုဒ္ဒဿ ကုန်။ နဒီသဒ္ဒေ ပရေ ခုဒ္ဒဿ ကုန်အာဒေသော ဟောတိ။ ခုဒ္ဒါ စ သာ နဒီ စာတိ ကုန္နဒီ[သံ ၁-၂၆၉။ သံ-ဋ္ဌ ၂-၅၁]။
၇၄၄။ ခု ခုဒ္ဒါယ ပိပါသာယံ။ ပိပါသာသဒ္ဒေ ပရေ ခုဒ္ဒါသဒ္ဒဿ ခုအာဒေသော ဟောတိ။ ခုပ္ပိပါသာဘိဘူတော[ပေတဝတ္ထု-ဋ္ဌ-၇၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၈။)(စာ-၂၂၈) ၇၄၅။ ကွစိ သမာနဿ သော။ သိင်္ဂီနိက္ခေန သမာနော ဝဏ္ဏော အဿာတိ သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော[ဝိ ၃-၄၉။ ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၂၅၄]။ ဟရိနာ သမာနော ဝဏ္ဏောအဿာတိ ဟရိဿဝဏ္ဏော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၃၀]။ ဂေါတမဂေါတ္တတ္တာ သမာနောအာဒိစ္စဿ သူရိယဿ ဗန္ဓုနာ ဗန္ဓု ဧတဿာတိ သာဒိစ္စဗန္ဓု၊ဗုဒ္ဓေါ စ သော သာဒိစ္စဗန္ဓု စာတိ ဗုဒ္ဓသာဒိစ္စဗန္ဓု။အယဉ္စတ္ထော "နာကာသိံ သတ္ထုဝစနံ၊ဗုဒ္ဓသာဒိစ္စဗန္ဓုနော"တိ ဣမိဿာ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာဝသေန[ဝိမာန-ဋ္ဌ-၁၀၅။] ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ သမာသော နာမေနအတိဒုက္ကရဒုရာဇာနမဂ္ဂေါ နာမာတိ ဝတ္တဗ္ဗော။ကောသိယဂေါတ္တတ္တာ ဣန္ဒဿ ဂေါတ္တေန သမာနံ ဂေါတ္တံဧတဿာတိ ဣန္ဒသဂေါတ္တော၊ ဥလူကော။ "ယာ သာ ဣန္ဒသဂေါတ္တဿ၊ ဥလူကဿ ပဝဿတော"တိ[ခု ၆-၃၂၁။] ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ဂဇော ယထာ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တံ[ခု ၅-၄၀]။
၇၄၆။ သဟဿ ဟဿ စ လောပေါ ဝါ။ ကွစိ သဟသဒ္ဒဿ သာဒေသော ဟောတိ၊ အထ ဝါ ဟကာရဿ လောပေါ။ သဒေဝကော၊ သဓနော [ခု ၆-၆၆]။ ဒီပင်္ကရော ဣတိ သဟ နာမေန ဝတ္တတိ ယောဘဂဝါ သော ဒီပင်္ကရသနာမကော[ခု ၄-၃၂၁]။ ဧဝံ ကုမာရော စန္ဒသဝှယော [ခု ၄-၃၈၉]။ ဗြာဟ္မဏော သင်္ခသဝှယော [ခု ၄-၃၈၆]။ အဋ္ဌကထာစရိယာ ပန စန္ဒသဝှယောတိ စန္ဒသဒ္ဒေန အဝှါတဗ္ဗောတိ သံဝဏ္ဏယိံသု[စရိယာပိဋက-ဋ္ဌ-၅၉]။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သဒ္ဒသဒ္ဒဿ ဒ္ဒကာရလောပေါ ဝုတ္တော ဝိယ ဟောတိ၊ ဧဝမ္ပိသလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ အယံ ပန အသ္မာကံ ခန္တိ -- အဝှါတဗ္ဗန္တိ အဝှယံ၊ နာမံ၊ စန္ဒောဣတိ သဟ အဝှယေန ဝတ္တတိ ယော ကုမာရော သော စန္ဒသဝှယောတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ပရိဒေဝသောကာ သဟမစ္ဆရာ စ [ခု ၁-၄၁၃]။ သဟောဍ္ဎံ စောရံ[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၁၇၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၂၉။)(စာ-၂၂၉) ၇၄၇။ သမာသဂတနာမမဇ္ဈေ ဝေ တော စ နိပတန္တိဌာနေ။ သမာသဂတာနံ နာမာနံ မဇ္ဈေ ဝေကာရော စ တကာရော စ နိပတန္တိ ဌာနေ။ ဝုဋ္ဌိဝေပရမာသရာ [သံ ၁-၆]။ ကုဟိံ ဝင်္ကတပဗ္ဗတော[ခု ၄-၃၉၄]။ ဆဠင်္ဂတမန္တံ ဗျာကရိံသု[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၆၆။ မ-ဋ္ဌ ၂-၉၂]။ အတ္ထိအတ္ထေ သကတ္ထေ ဝါ တကာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဌာနေတိ ကိံ? အာရောဂျပရမာ လာဘာ[ခု ၁-၄၃]။ သိနေရုပဗ္ဗတုတ္တမော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၀]။
၇၄၈။ ဒိန္နသဒ္ဒဿ ဒတ္တောသမာသေ။ ဒိန္နသဒ္ဒဿ ဒတ္တာဒေသော ဟောတိ ကွစိ သမာသေ။ ဗုဒ္ဓေန ဒိန္နောဗုဒ္ဓဒတ္တော။ ပရဒတ္တုပဇီဝီ[ခု ၁-၃၁၀]။ ကွစီတိ ကိံ? ဓမ္မဒိန္နာ ဘိက္ခုနီ[အံ ၁-၂၆]။ ဒိန္နာဒါယီ၊ ဒိန္နပါဋိကင်္ခီ[ဒီ ၁-၄၊ ၆၀။ မ ၁-၂၃၆]။ သမာသေတိ ကိံ? ဒါနံ ဒိန္နံ[ခု ၃-၅]။ သာသနသ္မိဥှိ ဗျာသဝသေန ဝိသုံဌိတော ဂုဏဘူတော ဒတ္တသဒ္ဒေါ နတ္ထိ၊ သက္ကဋဘာသာယံ ပန အတ္ထေဝ "ဒတ္တံ ယေနပိ အပါဒါနံ ဒတ္တ"မိတိ။ သာသနေ စ ဗျာသဝသေန ဝိသုံ ဌိတော ဒတ္တသဒ္ဒေါ ဝိဇ္ဇမာနောပိ ဂုဏဘူတောန ဟောတိ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန ဌိတတ္တာ။ တံ ယထာ? ဘူရိဒတ္တဿ ဒတ္တောတိ နာမံ။
၇၄၉။ နိစ္စံ သက္ကာဒိတောဒတ္တိယော။ သက္ကသဒ္ဒါဒိတော ပရဿ ဒိန္နသဒ္ဒဿ နိစ္စံ ဒတ္တိယာဒေသော ဟောတိ သမာသေ။ သက္ကဒတ္တိယေ အဿမေဝသိံသု[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၃၆၀]။ ဗြဟ္မဒတ္တိယံ စီဝရံ။ ဒေဝဒတ္တိယံ[ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၆၁။] ပံသုကူလစီဝရံ။ တတ္ထ သက္ကေန ဒိန္နံ သက္ကဒတ္တိယန္တိသမာသော။ ဧသ နယော ဣတရတြာပိ။ ကေစိ ပန သက္ကဋဘာသာယံကတပရိစယာ သက္ကဋဘာသာယံ သံဝဍ္ဎာ သာသနိကာ ပါဠိနယံအနောလောကေတွာ "ဗြဟ္မဒတ္တံ စီဝရံ, ဒေဝဒတ္တော ပတ္တော"တိ သဒ္ဒရစနံ ကုဗ္ဗိံသု၊ တံ သာသနံ ပတွာ နယုဇ္ဇတိ တာဒိသဿ ဂုဏသဒ္ဒဿ သာသနေ အဘာဝတော, အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ စ ဆဍ္ဍနတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၀။)(စာ-၂၃၀) ၇၅၀။ ဒွိဒိတိနမိဿေ။ ဒွိဒိတိဣစ္စေတေသံ ဣကာရဿ ကွစိ ဧကာရော ဟောတိ သမာသေ။ ဒွေဘာဝေါ၊ မနသောအဒွေဇ္ဈော[ခု ၅-၉၃။] တေစတ္တာလီသံ။ ဒွေစတ္တာလီသံ။ကဉ္စနဝဏ္ဏာ ဒွိပိဉ္ဆာ ဒွိပက္ခာ ယဿ ဟံသရာဇဿသောယံ ကဉ္စနဒေပိဉ္ဆော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၃၆၃]။ ကွစီတိ ကိံ? ဒွိဘာဝေါ။ ဒွိရတ္တံ။ တိရတ္တံ။ တိစတ္တာလီသံ။ဒွိစတ္တာလီသံ။
သဒ္ဒနီတဉ္ဇနံ ဧတံ၊ ဉာဏစက္ခုဝိသောဓနံ။
မောဟက္ခိပဋလုဒ္ဓါရိံ၊ အနုယုဉ္ဇေသဒါ သတောတိ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ သမာသကပ္ပေါ နာမ တေဝီသတိမောပရိစ္ဆေဒေါ။
၅-တဒ္ဓိတကပ္ပ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ သောတာရာနံဟိတာဝဟံ။
တဒ္ဓိတသဝှယံ ကပ္ပံ၊ တံ သုဏာထသမာဟိတာ။
တဒ္ဓိတန္တိ အပစ္စာဒိအတ္ထေသု ပဝတ္တာနံ ဏာဒိပစ္စယာနံ နာမံ။ ပရိကပ္ပါဒိဝသေနနိပ္ဖါဒေတဗ္ဗဿ ဝိဓိနောပိ နာမံ။ ဧဝဥှိ သတိပုရိသော စ ပုရိသော စ ပုရိသာတိ စ, ဒသ စ ဒသ စ ဝီသတီတိ စ, စတူဟိ အဓိကာ ဒသ စုဒ္ဒသာတိ စ, အဍ္ဎေန စတုတ္ထော အဍ္ဎုဍ္ဎောတိ စ အာဒီနိပစ္စယရဟိတပဒါနိပိ တဒ္ဓိတပဒါနီတိ ဂဟေတဗ္ဗာနိဟောန္တိ, နာညထာ။ ကေစိ ပန "တဒ္ဓိတန္တိ ဏာဒိပစ္စယဿေဝ နာမန္တိ ဂဟေတွာ 'ပုရိသာ'တိ ကတေကသေသပဒံ ပစ္စယရဟိတတ္တာ န တဒ္ဓိတပဒံ၊သုဒ္ဓနာမပဒံယေဝါ" တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ, ပစ္စယရဟိတဿာပိ သတော ပရိကပ္ပဝသေနာပိအတ္ထဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ ပုရိသာတိ ပဒဿ ဟိ ဗဟုပုရိသဝါစကတ္တံဉာပေတုံ ပုရိသော စ ပုရိသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၁။)(စာ-၂၃၁)စ ပုရိသာတိ ဧကသေသံပရိကပ္ပေတွာ ဧကသေသဉ္စ ကတွာ ဗဟုဝစနန္တတာ ကတာ၊ဧသော ဝိဓိ "တဒ္ဓိတ"န္တိ ဝုစ္စတိ။ အယဉ္စ ဝိဓိ အနိယမော။ဧဝဥှိ ပရိကပ္ပံ အကတွာ "ပူရေန္တီတိ ပုရိသာ"တိ ဂဟဏေ တံ ပဒံ ဣသပစ္စယပရတ္တာ ကိတန္တံနာမ ဘဝတိ၊ တဒေဝပဒံ "ပုရိ သေန္တီတိ ပုရိသာ"တိ ဂဟဏေ ဥပပဒသမာသံ ဘဝတိ၊ ဣတိ အဓိပ္ပါယန္တရေန "ပုရိသာ"တိ ပဒဿ ဗဟုပုရိသဝါစကတ္တံ ဉာပေတုံ ဗုဒ္ဓိယာပရိကပ္ပေတွာ ကတေကသေသံ "ပုရိသာ"တိ ပဒံ တဒ္ဓိတံယေဝ ဘဝတိ, န သုဒ္ဓနာမံ။ တသ္မာ တဒ္ဓိတန္တိ အပစ္စာဒိအတ္ထေသုပဝတ္တာနံ ဏာဒိပစ္စယာနံ နာမံပရိကပ္ပါဒိဝသေန နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗဿ ဝိဓိနောပိနာမံ၊ ကပ္ပေါ ပန တဒါဓာရတ္တာ "တဒ္ဓိတ"န္တိ ပဝုစ္စတိ။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော -- ပစ္စယာယတ္တတ္တာ သဒ္ဒတ္ထာဓိဂမဿ တေသံအပစ္စာဒိအတ္ထာနံ ဟိတံ အနုကူလန္တိ တဒ္ဓိတံ။ ဂေါတ္တာဒိဝါစကသဒ္ဒတောဝါ ဘဝိတဗ္ဗတ္တာ တေသံ ဝသိဋ္ဌသဒ္ဒါဒီနံ သဒ္ဒဂဏာနံ ဟိတံ အနုကူလန္တိ တဒ္ဓိတံ၊ ဏာဒိပစ္စယော။ အထ ဝါအတ္ထာဓိဂမာယ ပဋိပန္နာနံ တဒတ္ထသာဓကတ္တာ တေသံသဝနုဂ္ဂဟဏဓာရဏာဘိယုတ္တာနံ ကုလပုတ္တာနံဟိတံ အနုကူလန္တိ တဒ္ဓိတံ၊ ဏာဒိပစ္စယော စေဝ တတ္ထ တတ္ထ ဧကသေသလောပါဒေသာဒိကတ္တဗ္ဗဝိဓိစ။
၇၅၁။ အာယော ဝုဒ္ဓီ။ အာကာရဧကာရဩကာရာ ဝုဒ္ဓိသညာ ဘဝန္တိ။ ဝုဒ္ဓိဣစ္စနေန ကွတ္ထော? အယုဝဏ္ဏာနမာယော ဝုဒ္ဓိ အဝုဒ္ဓိ စ။
၇၅၂။ အပစ္စေ ဏော။ ဏပစ္စယော ဟောတိ တဿ အပစ္စမိစ္စေတသ္မိံအတ္ထေ။ ဧတ္ထ စ အပစ္စန္တိ ကုလံ ဝုစ္စတိ။ ဝသိဋ္ဌဿ အပစ္စံ ဝါသိဋ္ဌော။သာသနာနုရူပဝသေန ပန ဣကာရဿ ဧကာရတ္တေ ကတေ ဝါသေဋ္ဌောတိ နိစ္စံ ဘဝတိ။ဧတ္ထ ပန "ဝါသေဋ္ဌော"တိ ဝုတ္တေ ဝသိဋ္ဌဿ ပုတ္တော ဝါ နတ္တာ ဝါပနတ္တာဒယော ဝါ တဗ္ဗံသေ ဇာတာ သဗ္ဗေ ပုရိသာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၂။)(စာ-၂၃၂) လဗ္ဘန္တိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝါသေဋ္ဌသဒ္ဒတော ဤပစ္စယံ ကတွာ ဝါသေဋ္ဌီတိ ဘဝတိ။ ဧတ္ထပန "ဝါသေဋ္ဌီ"တိ စ ဝုတ္တေ ဝသိဋ္ဌဿ ဘရိယာ ဝါ ဓီတာ ဝါတဗ္ဗံသေ ဇာတာ သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော လဗ္ဘန္တိ။ ကုလသဒ္ဒေပန အပေက္ခိတေ "ဝါသေဋ္ဌ"န္တိ ဘဝတိ။ "ဝိရူပက္ခံ အဟိရာဇကုလ"န္တိ [အံ ၁-၃၈၄။] အာဒီနိ ဝိယ "ကာဠာဝကဉ္စ ဂင်္ဂေယျ"န္တိ[မ-ဋ္ဌ ၁-၃၃၁။ သံ-ဋ္ဌ ၂-၄၁။ အံ-ဋ္ဌ ၃-၂၉၃။ အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၈၀။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၃၆၄။ ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၆၁။ ပဋိသံ-ဋ္ဌ ၂-၂၃၀။] အာဒီနိ ဝိယ စ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ဘာရဒွါဇဿ အပစ္စံ ဘာရဒွါဇော။ ဧဝံ ဂေါတမော။ဝါသုဒေဝဿ အပစ္စံ ဝါသုဒေဝေါ။ ဧဝံ ဗာလဒေဝေါ။ဝေသာမိတ္တော ဣစ္စာဒိ။
၇၅၃။ မနုတော ဥဿုသဏ်။ မနုသဒ္ဒတော ဥဿဥသဏ်ဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ တဿအပစ္စမိစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ။ မနုနော အပစ္စံ မနုဿော။ဧဝံ မာနုသော။ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗပဒံ မနော ဥဿော ဥဿန္နောဧတဿာတိ အတ္ထေ သတိ သမာသပဒံ ဘဝတိ။ တေနာဟုအဋ္ဌကထာစရိယာ "မနဿ ဥဿန္နတ္တာ မနုဿာ"တိ[ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၁၀၃]။ ဟိတာဟိတံ မနတိ ဇာနာတီတိ အတ္ထဝသေနပန ကိတန္တပဒံ ဘဝတိ။
၇၅၄။ ကစ္စာဒိတော ဏာနဏာယနာ။ ကစ္စာဒိဂေါတ္တဂဏတော ဏာနဏာယနပစ္စယာ ဟောန္တိတဿ အပစ္စမိစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ။ ကစ္စဿ အပစ္စံ ကစ္စာနော။ဧဝံ ကစ္စာယနော။ အညထာပိ ဘဝတိ ကာတိယာနော။ဣတ္ထိယံ ပန ဝတ္တဗ္ဗာယံ "ကစ္စာနာ ကစ္စာယနီ ကာတိယာနီ"တိ စ ဘဝတိ။ မောဂ္ဂလ္လာယ နာမ ဗြာဟ္မဏိယာအပစ္စံ မောဂ္ဂလ္လာနော။ ဧဝံ မောဂ္ဂလ္လာယနော။ဝစ္ဆာနော။ ဝစ္ဆာယနော။ သာကဋာနော။ သာကဋာယနော။ကဏှာနော။ ကဏှာယနော။ အဂ္ဂိဝေဿာနော။ အဂ္ဂိဝေဿာယနောဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၃။)(စာ-၂၃၃) အဂ္ဂိဝေဿနဣစ္စပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ "အပိဿု မံ အဂ္ဂိဝေဿန တိဿော ဥပမာယောပဋိဘံသူ"တိ [မ ၁-၃၀၄။] ပါဠိဒဿနတော။
၇၅၅။ ကတ္တိကာဒိတော ဏေယျော။ ကတ္တိကာယ အပစ္စံ ကတ္တိကေယျော၊ ဧဝံ ဝေနတေယျောဣစ္စာဒိ။
၇၅၆။ ဒက္ခာဒိတော ယထာသမ္ဘဝံဏိဏိကဏိယာ။ ဒက္ခဿ အပစ္စံ ဒက္ခိ၊ ဧဝံဒေါဏိ။ ဝါသဝိ။ သကျပုတ္တိ။ ဇေနဒတ္တိ။ အနုရုဒ္ဓိ။နာဋပုတ္တိကော။ နာဋပုတ္တိယော။ ဇေနဒတ္တိကော။ဇေနဒတ္တိယော။ သကျပုတ္တိကော။ သကျပုတ္တိယောဣစ္စာဒိ။
၇၅၇။ ဥပကွာဒိတော ဏဝေါ။ ဥပကုဿ အပစ္စံ ဩပကဝေါ၊ ဧဝံ မာဏဝေါ၊ ဘဂ္ဂဝေါဣစ္စာဒိ။
၇၅၈။ ဝိဓဝါဒိတော ဏေရော။ ဝိဓဝါဣစ္စာဒိတော သဒ္ဒဂဏတော ဏေရပစ္စယော ဟောတိ တဿ အပစ္စမိစ္စေတသ္မိံအတ္ထေ။ ဝိဓဝါယ မတပတိကာယ အပစ္စံ ဝေဓဝေရော။သမဏဿ အပစ္စံ သာမဏေရော ဣစ္စာဒိ။
၇၅၉။ အတ္ထိကေ စ။ အသဒ္ဓမ္မသေဝနာဓိပ္ပါယေန ဝိဓဝါဒီဟိ အတ္ထိကေဇနေ အဘိဓာတဗ္ဗေ ဝိဓဝါဒိတော ဏေရပစ္စယော ဟောတိ။ ဝိဓဝါယ အတ္ထိကော ဝေဓဝေရော။ဧဝံ ကညေရော။ ဝေသိယေရော။ ဧတ္ထ စ "သုက္ကစ္ဆဝီ ဝေဓဝေရာ"တိ [ခု ၆-၃၂၇။] ပါဠိယေဝ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌကထာယ နိဒဿနံ။
၇၆၀။ ယံဘာဝေ ယတော ပက္ခန္ဒတိ၊ယတ္ထ ဘဝတိ ဝဍ္ဎတိစ္စာဒီသုပိ ဏေယျော။ ဏေယျပစ္စယော န ကေဝလံ အပစ္စတ္ထေယေဝ၊ အထ ခေါ ယံဘာဝေယတော ပက္ခန္ဒတိ, ယတ္ထ ဘဝတိ, ယတ္ထ ဝဍ္ဎတိဣစ္စာဒီသုပိ အတ္ထေသု ဟောတိယေဝ။သုစိ နော ဘာဝေါ သောစေယျံ။ ပဗ္ဗတေ ဘဝေါ မိဂေါပဗ္ဗတေယျော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၄။)(စာ-၂၃၄) ပဗ္ဗတတော ပက္ခန္ဒာ နဒီ ပဗ္ဗတေယျာ [အံ ၂-၅၇]။ ကိမီနံ ကောသေ ဘဝံ သုတ္တံ ကေသေယျံ[ဝိ ၁-၃၆၉]။ ဧဝံ ဗာရာဏသေယျံ ဝတ္ထံ [ဒီ ၂-၉၃]။ ကုလေ သံဝဍ္ဎော သုနခေါ ကောလေယျော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၁၉၂]။ ဝိနေတဗ္ဗော ဝေနေယျော ဣစ္စာဒိ။
၇၆၁။ ဝိဒိတပရိယာပန္နသမ္မတေသုဏိယဏိကာ။ လောကေ ဝိဒိတံ ပရိယာပန္နံ, လောကေန သမ္မတံ ဝါ လောကိယံ [အဘိ ၁-၁၃။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၉၀]။ ဧဝံ လောကိကံ။
၇၆၂။ ဘာဝေ စ ဏိယော။ အလသဿ ဘာဝေါ အာလသိယံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၇၇။] ဒက္ခဿ ဘာဝေါ ဒက္ခိယံ၊ ဧဝံ သူရိယံ။
"ယဿေတေ စ တယော ဓမ္မာ၊ ဝါနရိန္ဒယထာ တဝ။
ဒက္ခိယံ သူရိယံ ပညာ၊ ဒိဋ္ဌံ သောအတိဝတ္တတီ"တိ[ခု ၅-၁၄။]
ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ ဝီရဿ ဘာဝေါ ဝီရိယံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၃]။ ရဿတ္တေ ကတေ ဝိရိယံ။ ဣဿရဿ ဘာဝေါ ဣဿရိယံ [ခု ၁-၂၃]။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၇၆၃။ ဣန္ဒတော လိင်္ဂသိဋ္ဌဒေသိတဒိဋ္ဌဇုဋ္ဌိဿရိယတ္ထေစ။ လိင်္ဂတ္ထေ သိဋ္ဌတ္ထေ ဒေသိတတ္ထေ ဒိဋ္ဌတ္ထေဇုဋ္ဌတ္ထေ ဣဿရိယတ္ထေ စ ဝတ္တဗ္ဗေ ဣန္ဒသဒ္ဒတော ဏိယပစ္စယော ဟောတိ။ "ဣန္ဒြိယာနီ"တိ ဧတ္ထ [ပါဏိနိ၊ ၅၊ ၂၊ ၉၃။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၂၂။ ပဋိသံ-ဋ္ဌ ၁-၈၁။ အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၁၁၉။] ဟိ ဣန္ဒော ဝုစ္စတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပရမိဿရိယဘာဝတော, ကုသလာကုသလဉ္စ ကမ္မံ ကမ္မေသု ကဿစိ ဣဿရိယာဘာဝတော၊တသ္မာ ကမ္မသဉ္ဇနိတာနိ စက္ခာဒီနိ ဣဒံ ကုသလာကုသလံကမ္မံ ဥပလိင်္ဂေန္တိ, တေန စ သိဒ္ဓါနီတိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ သဗ္ဗာနေဝ ပန ဗာဝီသတိန္ဒြိယာနိဣန္ဒေန ဘဂဝတာ ယထာဘူတတော ဒေသိတာနီတိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တထာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၅။)(စာ-၂၃၅) ဣန္ဒေန ဘဂဝတာ ဒိဋ္ဌာနီတိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ တေနေဝ စ ဣန္ဒေန ဘဂဝတာကာနိစိ ဂေါစရာသေဝနာယ, ကာနိစိ ဘာဝနာသေဝနာယ ဇုဋ္ဌာနီတိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ အာဓိပစ္စသင်္ခါတေန ဣန္ဒြိယဋ္ဌေနာပိ ဣန္ဒြိယာနိ။ အပိစ ဣန္ဒန္တီတိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ အတြ ပနိဒမ္ပိ ဥပလက္ခဏီယံ။ "ဣန္ဒဿ ဘာဝေါ ဣန္ဒိယ"န္တိ ဝိဂ္ဂဟေ "ဣန္ဒိယ"န္တိ ပဒံ သက္ကတ္တညေဝ ဝဒတိ၊ တဒေဝ ပဒံ ဒကာရဿ ဒြကာရေ ကတေ စက္ခာဒီနိယေဝ ဝဒတိ။ သင်္ကေတနိရုဠှောဟိ သဒ္ဒေါ အတ္ထေသူတိ။
၇၆၄။ ယတ္ထ ဇာတော, ဝသတိ, ယံ အဓီတေ, ယေန သံသဋ္ဌံ, ကတံ, တရတိ စရတိ ဝဟတိ သန္နိဓာနနိယောဂသိပ္ပဘဏ္ဍဇီဝိကတ္ထာဒီသုစ ဏိကော။ ဏိကပစ္စယော န ကေဝလံ အပစ္စဝိဒိတပရိယာပန္နတ္ထေသုယေဝ၊အထ ခေါ ယတ္ထ ဇာတော, ယတ္ထ ဝသတိ, ယံ အဓိတေ, ယေန သံသဋ္ဌံ, ယေန ကတံ, ယေန တရတိ, ယေန စရတိ, ယေန ဝဟတိ, ယမှိ သန္နိဓာနော, ယတ္ထ နိယုတ္တော, ယဒဿ သိပ္ပံ, ယဒဿ ဘဏ္ဍံ, ယာ အဿ ဇီဝိကာ ဣစ္စေဝမာဒီသုအတ္ထေသု ဟောတိယေဝ။ ရာဇဂဟေ ဇာတော ရာဇဂဟိကော [သံ ၁-၆၇]။ ရာဇဂဟေ ဝသတီတိ ဝါ ရာဇဂဟိကော။ဧဝံ မာဂဓိကော။ သာဝတ္ထိကော။ ကာပိလဝတ္ထိကောဣစ္စာဒိ။ ဝိနယမဓီတေ ဝေနယိကော [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၃၆]။ ဧဝံ သုတ္တန္တိကော။ အာဘိဓမ္မိကော။ ဝေယျာကရဏိကော။ တိလေန သံသဋ္ဌံ ဘောဇနံ တေလိကံ။ဧဝံ ဂေါဠိကံ။ ဃာတိကံ။ ကာယေန ကတံ ကမ္မံ ကာယိကံ။ဧဝံ ဝါစသိကံ။ မာနသိကံ။ နာဝါယ တရတီတိ နာဝိကော။ဧဝံ ဩဠုမ္ပိကော။ သကဋေန စရတီတိ သာကဋိကော။ဧဝံ ပါဒိကော။ သီသေန ဝဟတီတိ သီသိကော။ ဧဝံအံသိကော။ ခန္ဓိကော။ ဟတ္ထိကော။ အင်္ဂုလိကော။သရီရေ သန္နိဓာနာ ဝေဒနာ သာရီရိကာ [မ ၁-၁၃]။ ဧဝံ မာနသိကာ။ ဒွါရေ နိယုတ္တောဒေါဝါရိကော။ ဧဝံ ဘဏ္ဍာဂါရိကော။ နာဂရိကော။နာဝကမ္မိကော။ ဝီဏာ အဿ သိပ္ပန္တိ ဝေဏိကော။ဧဝံ ပါဏဝိကော။ မောဒိင်္ဂိကော။ ဝံသိကော။ ဂန္ဓောအဿ ဘဏ္ဍံ ဂန္ဓိကော [ခု ၃-၄၁၂]။ ဧဝံ တေလိကော [ခု ၃-၄၁၂]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၆။)(စာ-၂၃၆) ဂေါဠိကော။ ဥရဗ္ဘံ ဟန္တွာ ဇီဝတီတိ ဩရဗ္ဘိကော [မ ၁-၆]။ ဧဝံ မာဂဝိကော [အံ ၂-၂၆၇။ အဘိ ၃-၁၆၄]။ သောကရိကော [မ ၁-၆။]။ သာကုဏိကော [အံ ၂-၂၆၇။ အဘိ ၃-၁၆၄]။
"ဝိစိတြာ ဟိ တဒ္ဓိတဝုတ္တီ"တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၆။] ဝစနတော ပန အာဒိသဒ္ဒေန အညေသုပိ အတ္ထေသု ဏိကပစ္စယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? ဝိနေတဗ္ဗောတိ ဝေနယိကော၊ ဝိနယံ ဝိနယာယဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ဝေနယိကော။ အင်္ဂမဂဓေဟိအာဂတော, တတ္ထ ဝါ ဣဿရောတိ အင်္ဂမာဂဓိကော။ ဇာလေန ဟတောဇာလိကော။ သုတ္တေန ဗဒ္ဓေါ သုတ္တိကော။ စာပေါအဿ အာဝုဓော စာပိကော။ ဧဝံ တောမရိကော၊ မုဂ္ဂရိကော၊မောသလိကော။ ဝါတော အဿ အာဗာဓော ဝါတိကော။ဧဝံ သေမှိကော။ ပိတ္တိကော။ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နောဗုဒ္ဓိကော။ ဧဝံ ဓမ္မိကော။ သံဃိကော။ ဗုဒ္ဓဿသန္တကံ ဗုဒ္ဓိကံ၊ ဧဝံ ဓမ္မိကံ၊ သံဃိကံ ဓနံ၊သံဃိကော ဝိဟာရော။ ဝတ္ထေန ကီတံ ဘဏ္ဍံ ဝတ္ထိကံ။ဧဝံ ကုဗ္ဘိကံ၊ ဖာလိကံ၊ ကိင်္ကဏိကံ၊ သောဝဏ္ဏိကံ။ကုမ္ဘော အဿ ပရိမာဏံ ကုမ္ဘိကံ။ ကုမ္ဘဿ ရာသိကုမ္ဘိကော။ ကုမ္ဘမရဟတီတိ ကုမ္ဘိကော။ အက္ခေနဒိဗ္ဗတီတိ အက္ခိကော။ ဧဝံ သာလာကိကော။ ဓမ္မံအနုဝတ္တတီတိ ဓမ္မိကော။ ကိလေသူပသမံ အာဝဟတီတိဥပသမိကော။ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနံ ကရောတီတိပရိနိဗ္ဗာယိကော၊ ဓမ္မော။
အတ္တနော သန္တာနေ ရာဂါဒီနံ အဘာဝံကရောန္တေန သာမံ ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ အရိယမဂ္ဂေါ။ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန သယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊နဝဝိဓော လောကုတ္တရဓမ္မော။ အထ ဝါ ပသတ္ထာ ဒိဋ္ဌိသန္ဒိဋ္ဌိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိယာ ကိလေသေ ဇယတီတိ သန္ဒိဋ္ဌိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၉]။ ယထာ ရထေန ဇယတီတိ ရထိကော။အထ ဝါ ဒိဋ္ဌန္တိ ဒဿနံ ဝုစ္စတိ၊ ဒိဋ္ဌမေဝ သန္ဒိဋ္ဌံ၊သန္ဒဿနန္တိ အတ္ထော၊ သန္ဒိဋ္ဌံ အရဟတီတိ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ယထာ ဝတ္ထမရဟတီတိ ဝတ္ထိကော။ အတ္တနော ဖလဒါနံသန္ဓာယ နာဿ ကာလောတိ အကာလော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၇။)(စာ-၂၃၇) အကာလောယေဝ အကာလိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၉။]၊ သကတ္ထေ ဏိကပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အထ ဝါ အတ္တနောဖလပဒါနေ ပကဋ္ဌော ကာလော ပတ္တော အဿာတိ ကာလိကော။ကော သော? လောကိယော ကုသလဓမ္မော။အယံ ပန သမနန္တရဖလတ္တာ န ကာလိကော အကာလိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၉]။ ကော သော? မဂ္ဂဓမ္မော။ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ "အကာလိကော"တိ ပဒံ သမာသပဒံ ဘဝတိ။ ဧဟိပဿဝိဓိံ အရဟတီတိဧဟိပဿိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၉]။ ဧဟိ ပဿ ဣမံ ဓမ္မန္တိဧဝံပဝတ္တံ ဧဟိပဿဝိဓိံ အရဟတီတိ အတ္ထော။ ဥပနယနံဥပနယော၊ ဘာဝနာဝသေန အတ္တနော စိတ္တေန ဥပနယနံအရဟတီတိ ဩပနသိကော၊ ဩပနယိကောဝ ဩပနေယျိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၁၁]၊ သင်္ခတော လောကုတ္တရဓမ္မော။အတ္တနော စိတ္တေန ဥပနယနံ သစ္ဆိကြိယာဝသေန အလ္လီယနံအရဟတီတိ ဤပနေယျိကော၊ အသင်္ခတော လောကုတ္တရဓမ္မော။အထ ဝါ နိဗ္ဗာနံ ဥပနေတီတိ ဥပနေယျော၊ အရိယမဂ္ဂေါ။သစ္ဆိကာတဗ္ဗတံ ဥပနေတဗ္ဗော ဥပနေယျော၊ ဖလနိဗ္ဗာနဓမ္မော။ဥပနေယျောဝ ဩပနေယျိကာ။
ပံသုကူလဿ ဓာရဏံ ပံသုကူလံ၊ပံသုကူလံ သီလမဿာတိ ပံသုကူလိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၅၇]။ ဧဝံ တေစီဝရိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၅၇]။ ပိဏ္ဍပါတံ ဥဉ္ဆတီတိ ပိဏ္ဍပါတိကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၅၈]။ ပိဏ္ဍာယ ဝါ ပတိတုံ ဝတမေတဿာတိပိဏ္ဍပါတီ၊ သော ဧဝ ပိဏ္ဍပါတိကော၊ သကတ္ထေ ဏိကပစ္စယော။ ဧဟိဘဒန္တာတိ ဝုတ္တေပိန အာဂစ္ဆတီတိ န ဧဟိဘဒန္တိကော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၂]။ တေနဟိ တိဋ္ဌဘဒန္တာတိဝုတ္တေပိ န တိဋ္ဌတီတိ န တိဋ္ဌဘဒန္တိကော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၂]။ အန္တရာယံ ကရောတီတိအန္တရာယိကော [ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၁၃၈]။ အနာထာနံ ပိဏ္ဍံ ဒဒါတီတိ အနာထပိဏ္ဍိကော [မ-ဋ္ဌ ၁-၆၂]။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၇၆၅။ တေန ရတ္တံ တဿေဒမညတ္ထေသုစ ဏော။ ကသာဝေန ရတ္တံ ဝတ္ထံ ကာသာဝံ၊ဧဝံ ကောသုမ္ဘံ၊ ဟာလိဒ္ဒံ ဣစ္စာဒိ။ သူကရဿဣဒံ မံသံ သောကရံ။ ဧဝံ မာဟိံသံ [မဟာဝံသ၊ ၂၅၊ ၃၆။]
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၈။)(စာ-၂၃၈) ဣစ္စာဒိ။ ကပိလဝတ္ထုသမီပေ ဇာတံ ဝနံ ကာပိလဝတ္ထဝံ [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၂၇၈]။ ဥဒုမ္ဗရဿ အဝိဒူရေဝိမာနံ ဩဒုမ္ဗရံ။ ဝိဒိသာယ အဝိဒူရေ ဘဝေါဝေဒိသော။ မဓုရာယ ဇာတော မဓုရော။ ဗုဒ္ဓေါအဿ ဒေဝတာ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဧဝံ ဘဒ္ဒေါ၊ မာရော၊ မာဟိန္ဒောဣစ္စာဒိ၊ သံဝစ္ဆရံ အဝေစ္စ အဓီတေ သံဝစ္ဆရော၊ဧဝံ မောဟုတ္တော၊ အင်္ဂဝိဇ္ဇော [မဟာဘာဿ၊ ၄၊ ၂၊ ၆၀။] ဣစ္စာဒိ။ ဝသာဒါနံ ဝိသယော ဒေသောဝါသာဒေါ။ ဧဝံ ကုမ္ဘော၊ အာတိသာရော။ ဥဒုမ္ဗရာအသ္မိံ ပဒေသေ သန္တိ သော ဩဒုမ္ဗရော။ သာဂရဿ [သဂရဿ(သီ၊ဣ)] ရညော ပုတ္တေဟိ သာဂရေဟိ ခတောတိသာဂရော၊ ပုရတ္ထိမော သမုဒ္ဒပ္ပဒေသော၊ တံသမ္ဗန္ဓိတာယသကလောပိ သမုဒ္ဒပ္ပဒေသော သာဂရောတွေဝ နာမံလဘတီတိ လောကိယာနံ ကထာ ဧသာ။ မဓုရာ အဿ နိဝါသောမာဓုရော၊ မဓုရာယ ဝါ ဣဿရော မာဓုရော။ နိဂမဇနပဒေသုဇာတာ မနုဿာ နေဂမဇာနပဒါ၊ ဧဝံ ပေါရိမဇာနပဒါဣစ္စာဒိ။
၇၆၆။ သုဝဏ္ဏတော တံရာသတ္ထေဏယော။ သုဝဏ္ဏာနံ အယံ ရာသိ သောဝဏ္ဏယော။ "မညေ သောဝဏ္ဏယော ရာသီ"တိ [ခု ၅-၁၀။] ဟိ ပါဠိ။
၇၆၇။ ဇာတိနိယုတ္တတ္ထေသုဣမိယာ။ ပစ္ဆာ ဇာတော ပစ္ဆိမော၊ ဧဝံအန္တိမော၊ ဥပရိမော၊ ဟေဋ္ဌိမော၊ ဂေါပ္ဖိမော။ဗောဓိသတ္တဇာတိယာ ဇာတော ဗောဓိသတ္တဇာတိယော၊ဧဝံ အဿဇာတိယော ဣစ္စာဒိ။ အန္တေ နိယုတ္တောအန္တိမော၊ ဧဝံ အန္တိယော၊ အညေန ပန လက္ခဏေန "အန္တိကော"ဣတိပိ ဘဝတိ။
၇၆၈။ တဒဿတ္ထီတိ ဣကော စ။ တဒဿတ္ထိဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ ဣမဣယဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ဣကော စ ပစ္စယော။ ပုတ္တော ယဿ အတ္ထိ, ယသ္မိံ ဝါ ဝိဇ္ဇတိ သော ပုတ္တိမော။ ဧဝံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၃၉။)(စာ-၂၃၉) ပုတ္တိယော၊ ပုတ္တိကော။ ဧတ္ထ စ အယမ္ပိ ဝိသေသောဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? "အဿမဏော ဟောတိ အသကျပုတ္တိယာ"တိ [ဝိ ၃-၁၃၄။] ဧတ္ထ ဟိ သကျပုတ္တဿ တထာဂတဿ ပုတ္တောတိ သကျပုတ္တိယောတိ အပစ္စတ္ထေ ဣယပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ "ယသဿိနိယော ရာဇပုတ္တိယော အာဂစ္ဆိံသူ"တိ [ခု ၅-၃၉၅။] ဧတ္ထ ပန ဤပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သမာနသုတိကာပိဟိ သဒ္ဒါ အသမာနပစ္စယာ အသမာနဝစနာ စ ဟောန္တိ။
၇၆၉။ နိယုတ္တတ္ထေ ကိယော။ ဇာတိယံ နိယုတ္တော ဇာတိကိယော၊ ဧဝံ အန္တကိယော၊ဇစ္စန္ဓကိယော။
၇၇၀။ သမူဟတ္ထေ ကဏ်ဏာ။ ရာဇပုတ္တာနံ သမူဟော ရာဇပုတ္တကော၊ ရာဇပုတ္တောဝါ။ ဧဝံ မာနုဿကော၊ မာနုဿော။ "မာနုဿကာ စ ဒိဗ္ဗာ စ၊ တူရိယာ ဝဇ္ဇန္တိတာဝဒေ"တိ [ခု ၄-၃၁၃။] ဧတ္ထ ပန မာနုဿကာတိ တဿေဒန္တိ အတ္ထေ ကဏ်ပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ မာယူရကော၊မာယူရော၊ မာဟိံသကော၊ သိက္ခာနံ သမူဟော သိက္ခော၊ကာပေါတော ဣစ္စာဒိ။
၇၇၁။ ဇနဗန္ဓုသဟာယာဒိတောတာ။ ဇနာနံ သမူဟော ဇနတာ [ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၂၂၁]။ ဧဝံ ဗန္ဓုတာ၊ သဟာယတာ၊ ဂါမတာ ဣစ္စာဒိ။
၇၇၂။ ဒေဝါဒိတော သကတ္ထေ။ ဒေဝသဒ္ဒါဒိတော တာပစ္စယောဟောတိ အတ္ထန္တရံ အနပေက္ခိတွာ သကတ္ထေ။ ဒေဝေါယေဝဒေဝတာ [ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၉၆။] ဣဒပ္ပစ္စယာ ဧဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ [ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၅၅]။ ဒိသာ ဧဝ ဒိသတာ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၄၃။] ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ "ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသဒိသတာ ဣမာယော"တိ [ခု ၁-၄၄၈။ ခု ၅-၃၇၁။] ပါဠိ နိဒဿနံ။
၇၇၃။ ဣယော တဒဿဋ္ဌာနမိစ္စတ္ထေ။ မဒနဿ ဌာနံ မဒနိယံ [ခု ၃-၁၉၊၇၄]။ ဧဝံ ဗန္ဓနိယံ၊ မုစ္စနိယံ၊ ရဇ္ဇနိယံ [ခု ၃-၁၉၊၇၄။] ဣစ္စာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၀။)(စာ-၂၄၀) ၇၇၄။ ဥပါဒါနာဒိတော ဣယော ဟိတတ္ထာဒီသု။ ဥပါဒါနသံဝဍ္ဎနေန ဥပါဒါနာနံ ဟိတံ, တေသံ ဝါ အာရမ္မဏန္တိ ဥပါဒါနိယ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၅]။ ဧဝံ ဩဃနိယာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၇]။ ယောဂနိယာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၇]။ အယောဂနိယာ ဓမ္မာ [အဘိ ၁-၇]။ ဥဒရေ ဘဝံ ဥဒရိယံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၂၃၀]။ ဝီရေ ဘဝံ ဝီရိယံ ဣစ္စာဒိ။
၇၇၅။ သရဟတ္ထေ ဤယေယျာ။ အရဟတီတိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ ဤယဧယျဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဒဿနံအရဟတီတိ ဒဿနီယံ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၅၁]၊ ရူပံ။ ဧဝံ ဒဿနေယျံ၊ဝန္ဒနီယော၊ ဝန္ဒနေယျော၊ နမဿနီယော၊ နမဿနေယျော [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁]။ ပူဇနီယော၊ ပူဇနေယျော။ဒက္ခိဏံ အရဟတီတိ ဒက္ခိဏေယျော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၁၃]။ ဧတ္ထ "အမရံ နာမ နဂရံ၊ ဒဿနေယျံ မနောရမ"န္တိ [ဝိ ၄-၃၀၆။] စ "ဝန္ဒိတွာ ဝန္ဒနေယျာန"န္တိ စ "ပူဇာ စ ပူဇနေယျာန"န္တိ [ခု ၁-၃၊၃၁၉။] စ ပါဠိအာဒီနိ နိဒဿနာနိ ဘဝန္တိ။
၇၇၆။ တဿေဒန္တိ ဏက ဏိယောစ။ တဿ ဣဒမိစ္စတ္ထေ ဏကပစ္စယော ဟောတိ ဏိယပစ္စယော စ။ မနုဿာနံ ဣဒန္တိ မနုဿကံ [အံ ၁-၂၁၃။]၊ ရဇ္ဇံ။ ကဝီနံ ဣဒန္တိ ကာဝိယံ [အံ ၁-၇၃။ အံ ၂-၉၂]။
၇၇၇။ အာယိတတ္တမုပမတ္ထေ။ ဓူမော ဝိယ ဒိဿတိ အဒုံ တယိဒံ ဓူမာယိတတ္တံ၊ဧဝံ တိမိရာယိတတ္တံ [သံ ၁-၁၂၂]။
၇၇၈။ တံဌာနနိဿိတတ္ထေလော။ တံဌာနတ္ထေ တန္နိဿိတတ္ထေ စ လပစ္စယော ဟောတိ။ ဒုဋ္ဌု ဋ္ဌာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၈၅]၊ ဝေဒဋ္ဌာနံ ဝေဒလ္လံ၊ဒုဋ္ဌု နိဿိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ ဝေဒံ နိဿိတံ ဝေဒလ္လံ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၁။)(စာ-၂၄၁) ၇၇၉။ တဗ္ဗဟုလေ အာလု။ အာလုပစ္စယော ဟောတိ တဗ္ဗဟုလတ္ထေ။အဘိဇ္ဈာ အဿ ပကတိ, အဘိဇ္ဈာဗဟုလော ဝါ အဘိဇ္ဈာလု [မ-ဋ္ဌ ၁-၁၁၉၊၁၉၂]။ ဧဝံ သီတာလု [ဝိ ၃-၄၀၁]။ ဒယာလု၊ ဓဇာ ဗဟူ ဧတ္ထ သန္တီတိ ဓဇာလု [ထေရဂါထာ-ဋ္ဌ ၁-၃၆၇။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၃၀၂။] ပါသာဒေါ။
၇၈၀။ ဏျတ္တတ္တနဗျတာ ဘာဝေ။ အလသဿ ဘာဝေါ အာလသျံ။ ဏိယပစ္စယဝသေန ပန အာလသိယန္တိ သိဇ္ဈတိ။အရောဂဿ ဘာဝေါ အာရောဂျံ [ဒီ ၁-၆၉]။ ဩကာရဿ ပန ဥကာရကရဏဝသေန အာရုဂျန္တိ သိဇ္ဈတိ။တထာ ဂါထာဝိသယေ အာရောဂျသဒ္ဒတော သကတ္ထေ ဏိယပစ္စယံ ကတွာ ဝိသဘာဂ သညောဂေ ဧကော ဧကဿ သဘာဂတ္တံပါပေတွာ အာရောဂ္ဂိယန္တိ သိဇ္ဈတိ။ တထာ ဟိ "အာယုံ အာရောဂ္ဂိယံ ဝဏ္ဏ"န္တိ [သံ ၁-၈၇။] ပါဠိ ဒိဿတိ။ ဣတိ သာသနေ "အာရောဂျံ, အာရုဂျံ, အာရောဂ္ဂိယ"န္တိ တယော ပါဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဏ္ဍိတဿဘာဝေါ ပဏ္ဍိစ္စံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၉၁။] ဣစ္စာဒိ။ ပံသုကူလိကဿ ဘာဝေါပံသုကူလိကတ္တံ [သံ ၁-၄၀]။ ဧဝံ အနောဒရိကတ္တံ [အံ ၂-၁၀၅။] ဣစ္စာဒိ။ ပုထုဇ္ဇနဿ ဘာဝေါ ပုထုဇ္ဇနတ္တနံ။ဒါသဿ ဘာဝေါ ဒါသဗျံ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၉၀။] ဒါသသဒ္ဒတော ဝါ ပန ဘာဝေ ဏိယပစ္စယံ ကတွာ မဇ္ဈေ ဝကာရာဂမဉ္စ ကတွာ ဒါသဝိယန္တိ သိဇ္ဈတိ။ ဒါသဝိယသဒ္ဒတော ဝါ "သရလောပေါယမနရာဒီသူ"တိ လက္ခဏေန ယကာရေ ပရေ ဝကာရဂတဿ ဣကာရဿ လောပံ ကတွာ ဒါသဗျန္တိ သိဇ္ဈတိ။ နိဒ္ဒါရာမဿဘာဝေါ နိဒ္ဒါရာမတာ [အံ ၂-၁၀၂]။ ကမ္မညဿ ဘာဝေါ ကမ္မညတာ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၉၅]။ ဧဝံ လဟုတာ [အဘိ ၁-၂၄။] ဣစ္စာဒိ။
၇၈၁။ ဝိသမာဒိတော ဏော။ ဝိသမဿ ဘာဝေါ ဝေသမံ [ဝိမာန-ဋ္ဌ-၉]။ ဧဝံ ပေါရောဟိစ္စံ [ဒီ ၂-၁၉၅]။ ဂါရဝေါ၊ ဂါရဝံ၊ မဒ္ဒဝေါ၊ မဒ္ဒဝံ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၂။)(စာ-၂၄၂) သောစံ။ ဏေယျပစ္စယဝသေန ပန သောစေယျန္တိ ဘဝတိ၊ "သောစေယျဉ္စာဓိဂစ္ဆတီ"တိ [ခု ၆-၂၉၀။] ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။
၇၈၂။ ရမဏီယာဒီဟိ ကဏ်။ ရမဏီယဿ ဘာဝေါ ရာမဏီယကံ၊ ဧဝံ မာနုညကံ၊ "ယတ္ထ အရဟန္တော ဝိဟရန္တိ၊ တံ ဘူမိရာမဏေယျက"န္တိ [ခု ၁-၂၇။] ဧတ္ထ ပန ရမိတဗ္ဗာတိ ရမဏီယာ၊ ရမဏီယာ ဧဝရာမဏေယျာတိ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ဘူမိရာမဏေယျာ၊ဧတ္ထ ဌာနေ ဘူမိရာမဏေယျကန္တိ သမာသန္တေ ကပစ္စယော ဝေဒိတဗ္ဗော။
၇၈၃။ တဿာဓုမှိ ဏျော။ တသ္မိံ သာဓုဣစ္စတ္ထေ ဏျပစ္စယော ဟောတိ။ ကမ္မနိ သာဓု ကမ္မညံ။
၇၈၄။ ပုရတော ဤ တဗ္ဘဝါဒီသု။ ပုရသဒ္ဒတော ဤပစ္စယော ဟောတိ တဗ္ဘဝါဒီသု အတ္ထေသု။ပုရေ ဘဝါ, ပုရဝဓူနံ ဝါ ဧသာတိ ပေါရီ၊ပုရေ သံဝဍ္ဎနာရီ ဝိယ သုကုမာရာတိပိ ပေါရီ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၇၄။] နဂရဝါသီနံ ကထာ။
၇၈၅။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ အ။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္ထေ အပစ္စယော ဟောတိ။ သံဃော အာဒိမှိ သေသေ စဣစ္ဆိတဗ္ဗော အဿာတိ သံဃာဒိသေသော [ဝိ-ဋ္ဌ ၂-၁၀၉။]၊ ဧဝံနာမကော အာပတ္တိကောဋ္ဌာသော။
၇၈၆။ တရတမာ ဝိသေသေ ဣသိကိယိဋ္ဌာစ။ တရ တမ ဣသိက ဣယ ဣဋ္ဌဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဝိသေသတ္ထေ ယထာရဟံ ဘဝန္တိ။အယဉ္စ ဝရော အယဉ္စ ဝရော၊ အယံ ပန ဣမေသံ ဝိသေသေနဝရောတိ ဝရတရော [ဒီ ၃-၁၃၀]။ ဧဝံ ဝရတမော။ သဗ္ဗေ ဣမေ ဥတ္တရာ အဓိကာ၊အယမိမေသံ ဝိသေသေန ဥတ္တရော အဓိကော ဥဂ္ဂတတရောစာတိ ဥတ္တရိတရော [ဒီ ၃-၁၂၇]၊ အကာရဿ ဣကာရတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဟီနတရော၊ ဟီနတမော၊ပဏီတကရော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၅၄။]၊ ပဏီတတမော၊ အဿ- တရော၊ သေဋ္ဌတရော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၁၈၂]။ ယေဘုယျေန တရတမာဒယော ပစ္စယာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၃။)(စာ-၂၄၃) ဂုဏသဒ္ဒတော ပရာ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗေ ဣမေ ပါပါ၊အယမိမေသံ ဝိသေသေန ပါပေါတိ ပါပတရော၊ ဧဝံပါပတမော၊ ပါပိသိကော၊ ပါပိယော၊ ပါပိဋ္ဌော၊ဧတေသု ပဉ္စသု တရတမာနံယေဝ ဝိသေသော ပညာယတိ၊ "ဣမဿ အဓိမုတ္တိ မုဒု ဣမဿ မုဒုတရာဣမဿ မုဒုတမာ"တိ အာဒိဝစနတော။
၇၈၇။ တဒဿတ္ထီတိ မာယာဒိတောဝီ။ တဒဿတ္ထိဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ မာယာသဒ္ဒါဒိတော ဝီပစ္စယော ဟောတိ။ မာယာ အဿ အတ္ထီတိမာယာဝီ [မ-ဋ္ဌ ၁-၁၉၃]။ ဧဝံ မေဓာဓီ [ဥဒါန-ဋ္ဌ-၃၈၂]။
၇၈၈။ သုမေဓာ သော။ သုမေဓာသဒ္ဒတော သပစ္စယော ဟောတိ တဒဿတ္ထိဣစ္စေတသ္မိံအတ္ထေ။ သုန္ဒရာ မေဓာ သုမေဓာ၊ သုမေဓာ ယဿ အတ္ထိ, ယသ္မိံ ဝါ ဝိဇ္ဇတိ သော သုမေဓသော [အံ ၁-၃၈၁]။ ဧဝံ ဘူရိမေဓသော [ခု ၁-၄၄၉]။ အာစရိယာ ပန သောပစ္စယံ ကတွာ "သုမေဓသော"တိ ပဒနိပ္ဖတ္တိမိစ္ဆန္တိ။ "ပဉ္စ ပဉ္စသော"တိ ဧတ္ထာပိ ပဉ္စ ပဉ္စ အက္ခရာ ဧတေသံ အတ္ထီတိပဉ္စပဉ္စသောတိ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ န ယုတ္တံ၊ ဣမသ္မိဥှိဂရူနံ မတေ "သုမေဓသော"တိ ဧကဝစနန္တံ ဟောတိ၊ "ပဉ္စပဉ္စသော"တိ ဗဟုဝစနန္တံဣတိ။ သောတိ အယံ ပစ္စယော ဧကတ္ထဗဟွတ္ထဝါစကောဟောတိ၊ အယဉ္စ နယော နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ တေပိဋကေဗုဒ္ဓဝစနေ န သုတပုဗ္ဗော၊ အယံ ပန အမှာကံ ခန္တိ -- "သုမေဓသော၊ သုမေဓသံ" ဣစ္စာဒိ စ "သူမေဓသာ [ဒီ ၂-၂၁၃။]၊ သုမေဓသာယော" ဣစ္စာဒိ စ, "သုမေဓသံ ကုလံ၊ သုမေဓသာနိ ကုလာနိ" ဣစ္စာဒိ စ၊ အယမေဝ နယော ပါဠိအနုကူလောတိဝေဒိတဗ္ဗောတိ။
၇၈၉။ သီ တပါဒီဟိ။ တပဿီ [သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၄၉]။ ယသဿီ [သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၁၂။သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၅၄၊၈၀၊၁၄၇]။ တေဇသီ [ခု ၅-၇၃]။ ဧတ္ထ စ ပုရိမေသု ဒွီသု သုခုစ္စာရဏတ္ထံ သဿ ဒွိတ္တံ၊ ပစ္ဆိမေ ပန သုဒ္ဓေါ သကာရော၊ သက္ကဋညုနော ပန ကေစိသာသနိကာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၄။)(စာ-၂၄၄) တတော နယံ ဂဟေတွာ "တေဇဿီ"တိ သကာရံ ဒွိဘာဝံ ကတွာ ပဌန္တိ၊ တထာပိ န ဒေါသော၊ ပါဠိပေါတ္ထကေသုပန "တေဇသီ"တိ နိဿညောဂပဒမေဝ အာဂတံ။
၇၉၀။ ဤဣကော ဒဏ္ဍာဒီဟိ။ ဒဏ္ဍဣစ္စာဒီဟိ ဤပစ္စယော ဟောတိ ဣကောစ။ ဒဏ္ဍော အဿ အတ္ထီတိ ဒဏ္ဍီ၊ ဧဝံ ဒဏ္ဍိကော၊ မာလီ၊ မာလိကော ဣစ္စာဒိ။
၇၉၁။ မဓွာဒီဟိ ရော။ မဓုရော၊ ကုဉ္ဇရော [ခု ၂-၅၊ ဝိမာန-ဋ္ဌ-၃၀။]၊ မုခရော၊ သရီရော ဣစ္စာဒိ။
၇၉၂။ ဂုဏာဒိတော ယထာတန္တိဝန္တု။ ဂုဏဝါ၊ ဂဏဝါ၊ ပညဝါ၊ ဝေဒနာဝါ၊သညာဝါ၊ ရသ္မိဝါ၊ ယသဿိဝါ [ခု ၅-၂၉၀]။ မဿုဝါ၊ ဧတ္ထ စ ယေဘုယျေန အကာရန္တတော ဝန္တုပစ္စယော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၇၉၃။ မန္တု သတျာဒိတော။ သတိမာ၊ ဇုတိမာ၊ အတ္ထဒဿိမာ [ခု ၆-၂၈၇။]။ ဓီမာ၊ စက္ခုမာ၊ အာယသ္မာ၊ ဂေါမာ။
၇၉၄။ စန္ဒာဒိတော ဣမန္တု။ စန္ဒဝိမာနသင်္ခါတော စန္ဒော အဿ အတ္ထီတိ စန္ဒိမာ၊စန္ဒဒေဝပုတ္တော၊ အထ ဝါ စန္ဒသင်္ခါတော ဒေဝပုတ္တောအသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ စန္ဒိမာ၊ စန္ဒဝိမာနံ "အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာ"တိ [ခု ၁-၆၈။] ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ ကေစိ ပန သက္ကဋဘာသတော နယံဂဟေတွာ "စန္ဒမာ"တိ ပဌန္တိ၊ တံ န ယုတ္တံ၊ ပုတ္တာ အဿ အတ္ထီတိပုတ္တိမာ၊ ဗဟုပုတ္တော၊ ဧတ္ထ ဣမန္တုပစ္စယော၊ ဘဂဝါတိ ပဒေ ဝန္တုပစ္စယော ဝိယ အတိသယတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, န အတ္ထိတာမတ္တေ၊ ပါပံ အဿ အတ္ထီတိ ပါပိမာ [ဒီ ၂-၈၇။]၊ ကာမဒေဝေါ၊ ဧတ္ထာပိ ဣမန္တုပစ္စယော အတိသယတ္ထေ။ ဧသနယောအညတြာပိ ယထာရဟံ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၅။)(စာ-၂၄၅) ၇၉၅။ သဒ္ဓါဒိတော ဏ။ သဒ္ဓါ ယဿ အတ္ထိ သော ပုရိသော သဒ္ဓေါ[သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၉]။ သဒ္ဓါ ယဿာ အတ္ထိ သာ ဣတ္ထီ သဒ္ဓါ။ သဒ္ဓါယဿ ကုလဿ အတ္ထီတိ သဒ္ဓံ။ ဧဝံ ပညာ၊ ပညာ၊ ပညံ။ဖလော အမ္ဗော အဖလော စ[ခု ၆-၁၇၂။] ဣစ္စာဒိ။
၇၉၆။ ပဗ္ဗာဒိတော တော။ ပဗ္ဗဣစ္စေဝမာဒိတော တောပစ္စယော ဟောတိ တဒဿ အတ္ထိဣစ္စေတသ္မိံအတ္ထေ။ ပဗ္ဗံ အဿ အတ္ထိ ပဗ္ဗတော၊ ဂိရိ။ ဝင်္ကံ သဏ္ဌာနံအဿ အတ္ထီတိ ဝင်္ကတော၊ ကော သော? ဝင်္ကော နာမ ပဗ္ဗတော၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံဝေဿန္တရဗောဓိသတ္တေန "အဝရုဒ္ဓသိ မံ ရာဇာ၊ ဝင်္ကံ ဂစ္ဆာမိ ပဗ္ဗတ"န္တိ [ခု ၆-၃၂၄။] ယဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဗုဒ္ဓဘူတေန ဘဂဝတာ။
"တေ တတ္ထ အမှေ ပဿိတွာ၊ ကရုဏံဂိရမုဒီရယုံ။
ဒုက္ခန္တေ ပဋိဝေဒေန္တိ၊ ဒူရေ ဝင်္ကတပဗ္ဗတော"တိ[ခု ၄-၃၉၄]။
သဒ္ဒသတ္ထေ ပန မရုသဒ္ဒတောပိ တော ပစ္စယော ဝိဟိတော၊မရု အဿ အတ္ထီတိ မရုတောတိ၊ သက္ကော ဒေဝရာဇာတိအတ္ထော။
၇၉၇။ မန္တုမှိ အာယုဿ ဥကာရောအသံ။ အာယု အဿ အတ္ထီတိ အာယသ္မာ၊ ဒီဃာယုကောတိအတ္ထော၊ ပိယသမုဒါစာရော ဧသ [ခု ၇-၁၀၈။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၄၉]။
၇၉၈။ တပ္ပကတန္တိ မယော။ တေန ဝတ္ထုနာ ပကတမိစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ မယပစ္စယော ဟောတိ။ သုဝဏ္ဏေန ပကတံသုဝဏ္ဏမယံ၊ ဧဝံ ရဇတမယံ ဣစ္စာဒိ။
၇၉၉။ တန္နိဗ္ဗတ္တတ္ထသကတ္ထေသုစ။ တတော နိဗ္ဗတ္တန္တိ အတ္ထေ စ သကတ္ထေ စ မယပစ္စယော ဟောတိ။ ဂေါဟိ နိဗ္ဗတ္တံဂေါမယံ၊ ဒါနမေဝ ဒါနမယံ [ဒီ ၃-၁၈၂။ ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၁၇၉။ အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၉၅။]၊ ဧဝံ သီလမယံ [ဒီ ၃-၁၈၂။ ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၁၇၉။ အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၉၅။] ဣစ္စာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၆။)(စာ-၂၄၆) ၈၀၀။ သူရတော အာ တေန ကတတ္ထေ ဒီဃောစ ရဿော။ သူရေန နာမ ဝနစရကေန ကတာ ပါနဇာတိသုရာ။
၈၀၁။ ဝရုဏတော ဤ ရဿော စဒီဃော။ ဝရုဏသဒ္ဒတော ဤပစ္စယော ဟောတိ တေန ကတန္တိ အတ္ထေ၊ရဿော စ သရော ဒီဃော ဟောတိ။ ဝရုဏေန နာမ ဒုဿီလတာပသေနကတာ ပါနဇာတိ ဝါရုဏီ၊ ကုမ္ဘဇာတကအဋ္ဌကထာယံ ပန "အာဒိကာလမုပါဒါယ သူရေနစ ဝရုဏေန စ ဒိဋ္ဌတ္တာ တဿ ပါနဿ 'သုရာ'တိ စ 'ဝါရုဏီ'တိ စ နာမံ ဇာတ"န္တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၂၃။] ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယာ သုရာ၊ သာ ဧဝ ဝါရုဏီ၊ယာ ဝါရုဏီ၊ သာ ဧဝ သုရာ၊ သူရဝရုဏေဟိ ဧကတောဟုတွာ ကတတ္တာ၊ ဧတရဟိ ပန သာ ပါနဇာတိ အညေဟိကတာပိ ပုရာဏပဏ္ဏတ္တိံ ပဋိစ္စ "သုရာ"တိ စ "ဝါရုဏီ"တိ စ ဝေါဟရိယတီတိ။
၈၀၂။ သင်္ချာပူရဏေ ပဉ္စသတ္တာဒိတောမော။ ပဉ္စန္နံ ပူရဏော ပဉ္စမော၊ ဧဝံသတ္တမော၊ အဋ္ဌမော၊ နဝမော ဣစ္စာဒိ။
၈၀၃။ ဆဋ္ဌတော စ သကတ္ထေ ဂါထာယံ။ ဂါထာဝိသယေ ပါဒက္ခရပါရိပူရိယာ မပစ္စယော သကတ္ထေ ဆဋ္ဌသဒ္ဒတော ပရော ဟောတိ။ ဆဋ္ဌမော သောပရာဘဝေါ [ခု ၁-၂၉၆]။ ဆဋ္ဌမံ ဘဒြမဓနဿ၊ အနဂါရဿဘိက္ခုနော[ခု ၆-၅၄]၊ တတ္ထ ဆဋ္ဌော ဧဝ ဆဋ္ဌမော။ ဂါထာယန္တိ ကိံ? ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ၊ ဆဋ္ဌာယတနံ။
၈၀၄။ ဆဿ သော ဝါ။ ဆဿ သကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ သင်္ချာပူရဏေ၊ဆန္နံ ပူရဏော သဋ္ဌော၊ ဆဋ္ဌော ဝါ။
၈၀၅။ ဧကာဒီဟိ ဒသန္တေ ဤ။ ဧကာဒသန္နံ ပူရဏီ ဧကာဒသီ၊ ဧဝံ ဒွါဒသီဣစ္စာဒိ။ ပူရဏေတိ ကိံ? ဧကာဒသ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၇။)(စာ-၂၄၇) ၈၀၆။ ဒသေ နိစ္စံ သော။ ဒသသဒ္ဒေ ပရေ ဆဿ သော ဟောတိ နိစ္စံ၊ ဆဟိ အဓိကာဒသ သောဠသ၊ ဆ စ ဒသ စ သောဠသာတိ ဂရူနံ မတေ ပနသမာသော ဘဝတိ။
၈၀၇။ အန္တေ နိဂ္ဂဟီတန္တိဂရူ။ တာသံ သင်္ချာနံ အန္တေ နိဂ္ဂဟီတာဂမောဟောတီတိ ဂရူ ဝဒန္တိ။ ဣမာနိ တေသံ ဥဒါဟရဏာနိ၊ဧကာဒသိံ။ "စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ၊ ယာစ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊ ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿ"န္တိ [အံ ၁-၁၄၂။ ခု ၂-၁၇]။ ဧတ္ထ ပန စာတုဒ္ဒသိန္တိ, ပဉ္စဒသိန္တိ စ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ [ဝိမာန-ဋ္ဌ-၆၄]။ န ဧတ္ထ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ "ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ"တိ ဣဒံ ပန ပစ္စတ္တဝစနံ၊ "ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊ တဉ္စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမိ"န္တိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံအာနေတဗ္ဗံ၊ အယမေတ္ထ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၈၀၈။ တျာဂမော ဝီသတိံ သေဟိ။ ဝီသတိ၊ တိံသတိ။
၈၀၉။ သင်္ချာယံ ဒရာနံ လော။ သင်္ချာယံ ဝတ္တမာနာနံ ဒကာရရကာရာနံ လကာရာဒေသော ဟောတိ။စတ္တာလီသံ။ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ [ဒီ ၁-၄၄]။ သောဠသ။
၈၁၀။ ဝီသတိဒသေသု ဗာ ဒွိဿ။ ဗာဝီသတိန္ဒြိယာနိ [အဘိ ၂-၁၂၈]။ ဗာရသ မနုဿာ။
၈၁၁။ ဒွိဿ ဒုဒိဒေါ။ ဒုရတ္တံ၊ ဒိရတ္တံ [ဝိ ၂-၂၈]။ ဒိဂုဏံ [ဝိ ၁-၄၀၂]။ ဒေါဟဠိနီ [ခု ၆-၂၇၉]။
၈၁၂။ ဧကာဒီဟိ ဝါ ဒသဿ ဒဿရော သင်္ချာနေ။ ဧကာရသ။ ဧကာဒသ။ ဗာရသ။ဒွါဒသ။ သင်္ချာနေတိ ကိံ? ဒွါဒသာယတနာနိ [အဘိ ၂-၆၉]။
၈၁၃။ အဋ္ဌာဒီဟိ စ။ အဋ္ဌာဒီဟိ စ ဒသသဒ္ဒဿ ဒကာရဿ ရကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ သင်္ချာနေ။ အဋ္ဌာရသ၊အဋ္ဌာဒသ။ အဋ္ဌာဒီဟီတိ ကိံ? ပဉ္စဒသ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၈။)(စာ-၂၄၈) ၈၁၄။ ပဉ္စတော ဒသဿ ဒဿ ရော ရမှိ ပဉ္စဿပန္နော နိစ္စံ။ ပဉ္စသဒ္ဒတော စ ဒသသဒ္ဒဿ ဒကာရဿ ရကာရာဒေသော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ရမှိ ပရေ ပဉ္စသဒ္ဒဿ ပန္နာဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ သင်္ချာနေ။ ပန္နရသ။
၈၁၅။ ဒွေကဋ္ဌာနံ ဝါ အာကာရော။ ဒွိဧကအဋ္ဌဣစ္စေတေသမန္တော အာကာရော ဟောတိ ဝါ သင်္ချာနေ။ ဒွါဒသ၊ဧကာဒသ၊ အဋ္ဌာရသ။ သင်္ချာနေတိ ကိံ? ဒွိဒန္တော၊ ဧကစ္ဆန္နော၊အဋ္ဌထမ္ဘော။
၈၁၆။ စတုစ္ဆတော တ္ထဋ္ဌာ။ စတုန္နံ ပူရဏော စတုတ္ထော။ ဆန္နံ ပူရဏောဆဋ္ဌော။
၈၁၇။ ဒွိတိတော တိယော။ ဒွိန္နံ ပူရဏော ဒုတိယော၊ တိဏ္ဏံ ပူရဏောတတိယော။
၈၁၈။ တိယေ ဒုတာ။ ဒုတိယော၊ တတိယော။
၈၁၉။ တေသမဍ္ဎူပပဒေန အဍ္ဎုဍ္ဎဒိဝဍ္ဎဒိယဍ္ဎဍ္ဎတိယာ။ တေသံ စတုတ္ထဒုတိယတတိယာနံ အဍ္ဎူပပဒါနံ အဍ္ဎုဍ္ဎဒိဝဍ္ဎဒိယဍ္ဎအဍ္ဎတိယာဒေသော ဟောန္တိ အဍ္ဎူပပဒေန သဟ နိပ္ဖဇ္ဇန္တေ။အဍ္ဎေန စတုတ္ထော အဍ္ဎုဍ္ဎော။ အဍ္ဎေန ဒုတိယော ဒိဝဍ္ဎော၊ဒိယဍ္ဎော။ အဍ္ဎေန တတိယော အဍ္ဎတိယော။
၈၂၀။ ဗဝှတ္တဉာပနိစ္ဆာယံသရူပါနမေကသေသော။ ပုရိသော စ ပုရိသော စ ပုရိသာ၊ ဣတ္ထီ စ ဣတ္ထီစ ဣတ္ထိယော။ ကုလဉ္စ ကုလဉ္စ ကုလာနိ၊ စိတ္တဉ္စစိတ္တဉ္စ စိတ္တာနိ၊ ဧဝံ မိဂိယော ဣစ္စာဒိ။ဧတ္ထ ပုရိသာတိ ဝုတ္တေ ဒွေ ပုရိသာ, တယော ပုရိသာ, စတ္တာရော ပုရိသာ, အနေကသတံ ပုရိသာတိ ပုရိသာနံ ဗဟုတ္တံဉာယတိ။ ဗဝှတ္တဉာပနိစ္ဆာယန္တိ ကိမတ္ထံ? "န မဟာရာဇာနံ ပုရိသကာနံ ပုရိသကာနံ အာဒိယန္တီ"တိ[ဒီ ၃-၁၆၄။] ဧတ္ထ သတိပိ ပဒါနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၄၉။)(စာ-၂၄၉) သရူပတ္တေ "ပုရိသော စ ပုရိသာစပုရိသာ"တိ ဧဝံ ပုရိသာနံ ဗဟုဘာဝဉာပနိစ္ဆာယအဘာဝတော ကေဝလံ လောကဝေါဟာရဝသေန ဝုတ္တတ္တာဧကသေသော န ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ တထာ ဟိ "ပုရိသော စ ပုရိသော စာတိ ပုရိသာ"တိ ဣဒံ ဗဟူနံ ပုရိသာနံ ဝါစကတ္တံဉာပေတုံ ဗုဒ္ဓိယာ ပရိကပ္ပိတံ၊ န သဘာဝတောဌိတာနံ သရူပါနံ ဧကသေသဝသေန ဝုတ္တံ၊ "ပူရေန္တီတိ စ ပုရိ သေန္တီတိ စ ပုရိသာ"တိ နိဗ္ဗစနေနေဝ ဗဝှတ္ထဿ ဝိဒိတတ္တာ။ သရူပါနန္တိ ကိံ? ဟတ္ထီ စ အဿော စ ရထော စ ပတ္တိ စ ဟတ္ထဿရထပတ္တိယော။
၈၂၁။ မတန္တရေ ဝိရူပေကသေသော။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဝိရူပါနံ ပဒါနမေကသေသောဟောတိ။ သာရိပုတ္တော စ မောဂ္ဂလ္လာနော စ သာရိပုတ္တာ[ဝိ ၁-၂၇၈။ ဝိ ၄-၂၈]။ ပိတာစ မာတာ စ ပိတရော [ပါဏိနိ၊ ၁၊ ၂၊ ၆၄-၁၊ ၂၊ ၇၃-သုတ္တာနိ ပဿိတဗ္ဗာနိ]။ ပုတ္တာ စ ဓီတာ စ ပုတ္တာ [ခု ၁-၂၂။ ခု ၆-၃၂၈]။ မိဂေါ စ မိဂီ စ မိဂါ [ခု ၅-၅၃]။ ဝင်္ကော စ ကုဋိလော စ ကုဋိလာ။ ဧတ္ထပန တံ ဝဒါမ -- ယဒိ "သာရိပုတ္တာ, ပိတရော"တိ အာဒီသု ပုလ္လိင်္ဂဝိသယေသု ဝိရူပေကသေသောဣစ္ဆိတဗ္ဗော သိယာ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝိသယေပိ ဣတ္ထီစ ပုရိသော စာတိ ဝိဂ္ဂယှ ဣတ္ထိယောတိ ဝိရူပေကသေသောကာတဗ္ဗော သိယာ။ တထာ မာတာ စ ပိတာ စ မာတရော၊ဓီတာ စ ပုတ္တော စ ဓီတရောတိ စ ဝိရူပေကသေသောကာတဗ္ဗော သိယာ၊ ဣတ္ထိယောတိ ဝါ မာတရောတိဝါ ဓီတရောတိ ဝါ ဝုတ္တေ ပုရိသာဒယောပိ သမဓိဂန္တဗ္ဗာသိယုံ၊ န စ ဝေယျာကရဏေဟိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝိသယေဝိရူပေကသေသော ကတော၊ ပုလ္လိင်္ဂဝိသယေယေဝကတော။ ဥဘယမ္ပေတံ န သမေတိ၊ ဒွီသု စ ဌာနေသုသမသမေနေဝ နယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တထာ စ န ဘဝတိ။ တေနဉာယတိ "ဝိရူပေကသေသော န ဣစ္ဆိတဗ္ဗော"တိ။
၈၂၂။ သမောဓာနိစ္ဆာယမေကတ္ထေဗဟုဝစနံ။ ယတ္ထ ယေန ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ ယံဝတ္ထုံ ဝတ္တုမိစ္ဆာတိ၊ တသ္မိံ ပယောဂေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၀။)(စာ-၂၅၀) တေန ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ တဿ ဝတ္ထုနော သမောဓာနိစ္ဆာယံသတိ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ဗဟုဝစနံ ဟောတိ ဝိနာပိ ဝိရူပေကသေသဝိဓိနာ။ယထာ ကိံ ဝိယ? အာယသ္မတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေနသဒ္ဓိံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ကီဋာဂိရိမှိပေသေ တုကာမဿ ဘဂဝတော ဗဟုဝစနဝသေန "သာရိပုတ္တာ"တိ အာမန္တနဝစနံ ဝိယ, တထာ သဉ္စယမဟာရာဇဿ သုဏိသာယ သဒ္ဓိံ ပုတ္တံအာဂတံ ဒိသွာ "ပုတ္တာ"တိ အာမန္တနဝစနံ ဝိယ စ, မနုဿာနံ သီဟေန သဒ္ဓိံ ဗျဂ္ဃံ ဝနတောနိက္ခမန္တံ ဒိသွာ "ဧထ, ဗျဂ္ဃါ"တိ အာမန္တနဝစနံ ဝိယ စ။ အတြာယံ ပါဠိ -- ဂစ္ဆထ တုမှေ သာရိပုတ္တာ[ဝိ ၁-၂၇၈]။ ကစ္စိ ဝေါ အနရုဒ္ဓါ ခမနီယံ[မ ၁-၂၆၆]။ ကစ္စိ ဝေါ ကုသလံ ပုတ္တာ[ခု ၆-၃၇၂]။ ဧထ ဗျဂ္ဃါ နိဝတ္တဝှေါ၊ ပစ္စုပေထမဟာဝနန္တိ [ခု ၅-၈၀]။
၈၂၃။ ဗြဟ္မိန္ဒ ဗုဒ္ဓ ပုရိသမာတုဂါမာဒိဝဇ္ဇိတပုလ္လိင်္ဂပုထုဝစနနိဒ္ဒေသေ ဂဟိတိတ္ထိယောပိ။ ဗြဟ္မဣန္ဒဗုဒ္ဓပုရိသမာတုဂါမဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဝဇ္ဇိတာနံ ပုလ္လိင်္ဂါနံ ပုထုဝစနေနနိဒ္ဒေသေ သတိ န ကေဝလံ ပုရိသာယေဝ ဂဟိတာ၊အထ ခေါ ဣတ္ထိယောပိ ဂဟိတာ ဘဝန္တိ ဝိနာပိ ဝိရူပေကသေသဝိဓိနာပဓာနဂ္ဂါဟေန အပ္ပဓာနဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ ပုရိသာဟိ ပဓာနာ, ပုရိသဘာဝေ ဌိတာနံယေဝမဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ လဒ္ဓဗျာကရဏတ္တာ, ပုရိသေသုယေဝ ဗြဟ္မတ္တာဒိဒဿနတောစ။ဣတ္ထိယော ပန အပ္ပဓာနာ, ဣတ္ထိဘာဝေ ဌိတေဟိ သတ္တေဟိ ဗုဒ္ဓဘာဝါယဗျာကရဏဿ အလဒ္ဓပုဗ္ဗတ္တာ, ဣတ္ထီသု ဗြဟ္မတ္တာဒီနမဒဿနတော စ။ တကြိမာနိပယောဂါနိ- "ပုတ္တာ ပိယာ မနုဿာနံ[သံ ၁-၃၄]။ ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ ဟတ္ထယောပသဒါ မိဂါ"[ခု ၅-၅၃။ သံ ၁-၄၆၇။] ဣစ္စေဝမာဒီနိ။ ဧတ္ထ စ "ပုတ္တာ"တိ ဣမိနာ ဓီတရောပိ ဂဟိတာ၊ "ဟံသာ"တိအာဒီဟိပိ ဟံသီအာဒယောပိဂဟိတာ။
ဗြဟ္မိန္ဒဗုဒ္ဓပုရိသမာတုဂါမာဒိဝဇ္ဇိတဣတိ ကိမတ္ထံ? "ဗြဟ္မာနော သက္ကာ ပုရိသာ ပုင်္ကောကိလာ"ဣစ္စာဒီသု ပုလ္လိင်္ဂေသု
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၁။)(စာ-၂၅) ပုထုဝစနေန နိဒ္ဒိဋ္ဌေသုပိ အဋ္ဌာနတ္တာ, ပုရိသပဒတ္ထာနံယေဝ ဂဟိတတ္တာ စ ဣတ္ထိယောန ဂဟိတာတိ ဒဿနတ္ထံ, တထာ "မာတုဂါမာ ဩရောဓာ"တိ ဧတေသု ပုလ္လိင်္ဂေသု ပုထုဝစနေနနိဒ္ဒိဋ္ဌေသုပိ ဣတ္ထိပဒတ္ထာနံယေဝ ဂဟိတတ္တာပုန ဣတ္ထိယော န ဂဟိတာတိ ဒဿနတ္ထဉ္စ။ ပုထုဝစနနိဒ္ဒေသေတိ ကိံ? သတ္တော ဟံသော ကောဉ္စော။ဧတ္ထ စ အယမ္ပိ နီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ "သတ္တော"တိ ဝါ "သတ္တာ"တိ ဝါ "လောကော"တိ ဝါ "လောကာ"တိ ဝါ "ပဇာ"တိ ဝါ "ပဇာယော"တိ ဝါ ဝုတ္တေ ဣတ္ထိပုရိသေ သမဓိဂစ္ဆန္တိတေသံ သတ္တဝါစကတ္တာ။ "နရော"တိ ဝုတ္တေ ကဒါစိ ပုရိသံသမဓိဂစ္ဆန္တိ၊ ကဒါစိ ဣတ္ထိပုရိသေ နရသဒ္ဒဿ ပုရိသဝါစကတ္တာ သတ္တဝါစကတ္တာစ။ "ဒေဝတာ ဝဋ္ဋကာ ဂေါဓာ"တိ စ ဝုတ္တေ ဣတ္ထိပုရိသေ သမဓိဂစ္ဆန္တိ ဒေဝတာဒိသဒ္ဒါနံ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေနပုမိတ္ထိဝါစကတ္တာ။ "သီဟော ဗျဂ္ဃေါ"တိ စ ဝုတ္တေ ပုရိသံ သမဓိဂစ္ဆန္တိ၊ "သီဟာ ဗျဂ္ဃါ"တိ စ ဝုတ္တေ ဣတ္ထိပုရိသေ သမဓိဂစ္ဆန္တိ။ "သီဟာ ဝါ သီဟိယောဝါ ဗျဂ္ဃါ ဝါ ဗျဂ္ဃိယောဝါ"တိ စ ဝုတ္တေ ဝိသုံ ဝိသုံ ဣတ္ထိပုရိသေသမဓိဂစ္ဆန္တီတိ။
၈၂၄။ ဂဏနေ ဒသဿ ဒွိတိစတုပဉ္စဆသတ္တဋ္ဌနဝကာနံဝီတိစတ္တာရပညာဆသတ္တာသနဝါယောသု၊ ယောနဉ္စီသမာသံဌိရိတီတုတိ။ ဂဏနေ ဒသဿ ဒွိကတိကစတုက္ကပဉ္စကဆက္ကသတ္တကအဋ္ဌကနဝကာနံသရူပါနံ ကတေကသေသာနံ ယထာသင်္ချံ ဝီတိစတ္တာရပညာဆသတ္တအသနဝဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ ယောသု၊ ယောနဉ္စ ဤသံအာသံဌိရိတိဤတိဥတိဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဝီသံ။ တိံသံ။ စတ္တာလီသံ။ပညာသံ။ ဆဋ္ဌိ။ သတ္တရိ။ သတ္တတိ။ အသီတိ။ နဝုတိ။ ဂဏနေတိ ကိံ? ဒသဒသကာ ပုရိသာ။ ဣမိနာ ပန လက္ခဏေန ဝီသမိစ္စာဒီနိ ဗဟုဝစနန္တာနိဘဝန္တိ အလိင်္ဂဘေဒါနိ စ။
၈၂၅။ အထ ဝီသတိံသတျာဒီနိနဝုတိပရိယန္တာနေကဝစနန္တာ နိတ္ထိလိင်္ဂါနိ။ အပရမ္ပိ သဒ္ဒဂတိံ ပဿထ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၂။)(စာ-၂၅၂) ဝီသတိံသတိဣစ္စာဒီနိ နဝုတိပရိယန္တာနိ ပဒါနိ ဧကဝစနန္တာနိဣတ္ထိလိင်္ဂါနီတိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ကထံ ပန ဝီသတိံသတိအာဒီနံ ဧကဝစနန္တတာ ဣတ္ထိလိင်္ဂတာစ ဉာယတီတိ? ပယောဂတော အဝိသဒါကာရဝေါဟာရဘာဝတောစ ဉာယတိ။ ဝီသ ဘိက္ခူ တိဋ္ဌန္တိ။ ဝီသံ ဘိက္ခူပဿတိ။ ဝီသာယ ဘိက္ခူဟိ ကတံ ကမ္မံ။ ပုရိသောဝီသာယ ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ ဝီသာယ ဘိက္ခူဟိ နိဿဋံ။ဝီသာယ ဘိက္ခူနံ သန္တကံ။ ဝီသာယံ ဘိက္ခူသုပတိဋ္ဌိတံ။ ဧဝံ ဝီသတိ၊ ဝီသတိံ၊ ဝီသတိယာ၊ဝီသတိယံ၊ တိံသတိ၊ တိံသံ၊ တိံသာယ၊ တိံသာယံ။စတ္တာလီသ၊ စတ္တာလီသံ၊ စတ္တာလီသာယ၊ စတ္တာလီသာယံ၊ပညာသ၊ ပညာသံ၊ ပညာသာယ၊ ပညာသာယံ။ သဋ္ဌိ၊ သဋ္ဌိံ၊သဋ္ဌိယာ၊ သဋ္ဌိယံ၊ သတ္တတိ၊ သတ္တတိံ၊ သတ္တတိယာ၊သတ္တတိယံ၊ အသီတိ၊ အသီတိံ၊ အသီတိယာ၊ အသီတိယံ၊နဝုတိ၊ နဝုတိံ၊ နဝုတိယာ၊ နဝုတိယံ၊ ပါဠိယံ ဟိ "ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံ သမ္ပိ ဇာတိယော"တိ[ဒီ ၁-၇၆။ ဝိ ၁-၅။ ခု ၁-၂၆၁။] အာဂတဋ္ဌာနေ ဝီသံ တိံ သံ ဣစ္စာဒီနိ ဒုတိယေကဝစနန္တာနီတိဂဟေတဗ္ဗာနိ။
၈၂၆။ စတူပပဒဿ တုလောပေါဥတ္တရပဒါဒိစဿ စုစော ကွစိ။ စတူပပဒဿ ဂဏနေ ပရိယာပန္နဿ တုလောပေါ ဟောတိ၊ ဥတ္တရပဒါဒိဿ စကာရဿ စုစော အာဒသော ဟောန္တိ ကွစိ။ စတူဟိ အဓိကာ ဒသစုဒ္ဒသ, စောဒ္ဒသ, စတုဒ္ဒသ။
၈၂၇။ စတ္တာလီသာယာဒိဝဏ္ဏဿစ။ စတ္တာလီသသဒ္ဒဿ ဂဏနေ ပရိယာပန္နဿအာဒိဝဏ္ဏဿ လောပေါ ဟောတိ ကွစိ၊ စုစောအာဒေသာ စ ဟောန္တိ။ တာလီသံ၊စတ္တာလီသံ၊ စုတ္တာလီသံ၊ စောတ္တာလီသံ။
၈၂၈။ စတုရာသီတိယာ တုလောပေါ, စဿ စု, ရဿ လော, ဒွိတ္တဉ္စ။ စတုရာသီတိ သဒ္ဒဿ ဂဏနေ ပရိယာပန္နဿ တုလောပေါ ဟောတိ၊ စကာရဿ စု ဟောတိ၊ ရဿ လော ဟောတိ ဒွိတ္တဉ္စ ကွစိ။ စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ [ခု ၇-၃၂]။ စတုရာသီတိသဟဿာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၃။)(စာ-၂၅၃) ၈၂၉။ ဒွါသဋ္ဌိယာ သလောပေါ အတ္တမာ။ ဒွါသဋ္ဌိသဒ္ဒဿ ကွစိ သကာရလောပေါ ဟောတိ၊ အာကာရော ပန အတ္တမာပဇ္ဇတိ။ ဒွဋ္ဌိ ပဋိပဒါ [ဒီ ၁-၅၀]။ ဒွါသဋ္ဌိ မနုဿာ။
၈၃၀။ မတန္တရေ ယဒနုပပန္နာနိပါတနာ သိဇ္ဈန္တိ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ယေ သဒ္ဒါ အနိဒ္ဒိဋ္ဌလက္ခဏာအက္ခရပဒဗျဉ္ဇနတော ဣတ္ထိပုမနပုံသကလိင်္ဂတောနာမူပသဂ္ဂနိပါတတော အဗျယီဘာဝါဒိသမာသတဒ္ဓိတတောဂဏနသင်္ချာကာလ ကာရကပယောဂသညာတော သန္ဓိပကတိဝုဒ္ဓိလောပါဂမဝိကာရဝိပရီတတောဝိတတ္တိဝိဘဇနတော၊ တေ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တီတိဝေဒိတဗ္ဗံ။
အက္ခရတော ပဒတော စ၊ အမှေဟိ ဗျဉ္ဇနာဒိတော။
သဒ္ဒါနံ လက္ခဏံ ဟေဋ္ဌာ၊ တတ္ထ တတ္ထဝိဘာဝိတံ။
ဣဒါနိပိ ဝိဘာဝိဿံ၊ ဝိဘာဝီနံဟိတာဝဟံ။
သာဒရော အာဒရံ ဤသံ၊ အကတွာန နိပါတနေ။
တထာဟိ ဟေဋ္ဌာ အမှေဟိ ယေသံ ကေသဉ္စိသဒ္ဒါနံ လက္ခဏံ "သရလောပေါ ယမနရာဒီသူ"တိအာဒိနယေန အက္ခရာဒိတော နိဒ္ဒိဋ္ဌံ "ခတျာ[ခု ၆-၂၀၄], ပဒ္ဓါနီ"တိ [ခု ၆-၃၁၉] အာဒီနိ စ ဥဒါဟရဏာနိ ဒဿိတာနိ။ ဣဒါနိပိဣမသ္မိမ္ပိ ဘဂဝတော ပါဝစနေ နာနာနိပုဏနယဝိစိတြေသုပဒေသု သောတူနံ နိက္ကင်္ခဘာဝတ္ထံ, အတ္ထဂ္ဂဟဏေ စ ပရမကောသလ္လဇနနတ္ထံ နိပါတနေအာဒရံ ဤသကံ အကတွာ ဝိဝိဓာနိ လက္ခဏာနိ ဒဿေဿာမ။ယသ္မာ ပနေတ္ထ ပဇ္ဇုန္နဂတိကာနိပိ လက္ခဏာနိ ဒိဿန္တိ၊တသ္မာ ပုနရုတ္တိဒေါသော အတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။
၈၃၁။ အနေကတ္ထေ ဒွါဒိတောကော။ သတဿ ဒွိကံ ဒွိသတံ။ သတဿ တိကံတိသတံ။ သတဿ စတုက္ကံ စတုသတံ။ သတဿ ပဉ္စကံ ပဉ္စသတံ။သတဿ ဆက္ကံ ဆသတံ။ သတဿ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၄။)(စာ-၂၅၄) သတ္တကံ သတ္တသတံ။ သတဿ အဋ္ဌကံ အဋ္ဌသတံ။ သတဿ နဝကံနဝသတံ။ သတဿ ဒသကံ ဒသသတံ၊ သဟဿံ ဟောတိ။
၈၃၂။ ဒသဒသကံ သတံ ဒသကာနံသတံ သဟဿံ ယောမှိ။ ဂဏနေ ပရိယာပန္နဿ ဒသဒသကဿ သတံ ဟောတိ၊ ဒသသတကဿ စ သဟဿံ ဟောတိ ယောမှိ။ သတံ၊ သဟဿံ။
၈၃၃။ ယာဝ တဒုတ္တရိ ဒသဂုဏိတံအဗ္ဗုဒတော ဝါ ဝီသတိဂုဏံ။ ယာဝ တာသံ သင်္ချာနံ ဒသာဒီနံ အသင်္ချေယျပရိယန္တာနံ ဒသဂုဏိတံ ကာတဗ္ဗံ၊ အထ ဝါ ပနပါဠိနယေန အဗ္ဗုဒပရိယောသာနေ ဝီသတိဂုဏံ ကတွာ နိရဗ္ဗုဒါဒိကာ သင်္ချာ ယာဝ အသင်္ချေယျာဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကထံ? ဒသဂဏနဿ ဒသဂုဏိတံ ကတွာ သတံ ဟောတိ၊ သတဿဒသဂုဏိတံ ကတွာ သဟဿံ ဟောတိ၊ သဟဿဿ ဒသဂုဏိတံကတွာ ဒသသဟဿံ ဟောတိ၊ ဒသသဟဿဿ ဒသဂုဏိတံ ကတွာသတသဟဿံ ဟောတိ၊ တံ လက္ခန္တိ ဝုစ္စတိ။
သတသဟဿဿ ဒသဂုဏိတံ ကတွာ ဒသသတသဟဿံဟောတိ၊ ဒသသတသဟဿဿ ဒသဂုဏိတံ ကတွာ ကောဋိဟောတိ၊ သတသဟဿာနံ သတံ ကောဋိ နာမာတိ အတ္ထော။ကောဋိသဟသဟဿာနံ သတံ ပကောဋိ၊ ပကောဋိသတသဟဿာနံသတံ ကောဋိပကောဋိ၊ ကောဋိပကောဋိသတ သဟဿာနံသတံ နဟုတံ၊ နဟုတသတသဟဿာနံ သတံ နိန္နဟုတံ၊နိန္နဟုတသတသဟဿာနံ သတံ အက္ခောဘဏီ၊ တထာ ဗိန္ဒု၊အဗ္ဗုဒံ၊ နိရဗ္ဗုဒံ၊ အဟဟံ၊ အဗဗံ၊ အဋဋံ၊သောဂန္ဓိကံ၊ ဥပ္ပလံ၊ ကုမုဒံ၊ ပဒုမံ၊ ပုဏ္ဍရီကံ၊ကထာနံ၊ မဟာကထာနံ၊ အသင်္ချေယျန္တိ။ ဣဒန္တုအာစရိယာနံ မတံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ၊ သာသနေ ပန "စတုနဝုတာဓိကဒွိယောဇနသတသဟဿဗလဟာ အယံ မဟာပထဝီ"တိ [ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၃၄၀] ဝစနတော "ဒုဝေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၅။)(စာ-၂၅၅) သတသဟဿာနိ၊ စတ္တာရိ နဟုတာနိ စာ"တိ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၁။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၃၆။ ဝိသုဒ္ဒိ ၁-၁၉၉] ဝစနတော စ ဒသသဟဿံ နဟုတန္တိပိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ --
ဧကံ ဒသသတဉ္စေဝ၊ သဟဿံ နဟုတမ္ပိစ။
လက္ခံ တထာ ဒသသတံ၊ သဟဿဉ္စ တတောပရံ။
ကောဋိပကောဋိ ဣစ္စာဒိ၊ ကမတောနိဒ္ဒိသေ ဝိဒူ။
နဟုတံ ပဉ္စမံ ဧဝံ၊ ဟောတေကာဒသမမ္ပိစ။
အပရော နယော -- ဧကံ၊ ဒသံ၊ သတံ၊ သဟဿံ၊ ဒသသဟဿံ၊ သတသဟဿံ၊ဒသသတသဟဿံ၊ ကောဋိ၊ ပကောဋိ၊ ကောဋိပကောဋိ၊နဟုတံ၊ နိန္နဟုတံ၊ အက္ခောဘဏီတိ ဧဝံ ဧကတောပဋ္ဌာယ ဂဏိယမာနာ အက္ခောဘဏီ တေနရသမံ ဌာနံဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။
"နဝနာဂသဟဿာနိ၊ နာဂေ နာဂေသတံ ရထာ။
ရထေ ရထေ သတံ အဿာ၊ အဿေ အဿေ သတံနရာ။
နရေ နရေ သတံ ကညာ၊ ဧကေကိဿံ သတိတ္ထိယော။
ဧသာ အက္ခောဘဏီ နာမ၊ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိဘာသိတာ"တိ [မဟာဝံသ၊ ၂၅၊ ၁၀၃။]
ဣမိနာ ပန ဝစနေန စုဒ္ဒသမံ ဌာနံဟုတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
အက္ခောဘဏီ စ ဗိန္ဒု စ၊ အဗ္ဗုဒဉ္စနိရဗ္ဗုဒံ။
အဟဟံ အဗဗဉ္စေဝ၊ အဋဋဉ္စ သုဂန္ဓိကံ။
ဥပ္ပလံ ကုမုဒဉ္စေဝ၊ ပဒုမံ ပုဏ္ဍရိကံကထာ။
ကထာနံ မဟာကထာနံ၊ အသင်္ချေယျန္တိဘာသိတော။
ကမော ကစ္စာယနေ ဧသော၊ ပါဠိယာသော ဝိရုဇ္ဈတိ။
ပါဠိယန္တု ကမော ဧဝံ၊ ဝေဒိတဗ္ဗောနိရဗ္ဗုဒါ။
အဗဗံ အဋဋံ အဟဟံ၊ ကုမုဒဉ္စ သုဂန္ဓိကံ။
ဥပ္ပလံ ပုဏ္ဍရီကဉ္စ၊ ပဒုမန္တိ ဇိနောဗြဝိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၆။)(စာ-၂၅၆) အထာ ဟိ ဗြဟ္မသံယုတ္တေ ဘဂဝတာ -- "သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ ဝီသတိအဗ္ဗုဒါ နိရယာ၊ ဧဝမေကော နိရဗ္ဗုဒေါ နိရယော"တိ [သံ ၁-၁၅၃။] အာဒိနာ ဝီသတိ အဗ္ဗုဒါနိ ဧကံ နိရဗ္ဗုဒံဝုတ္တံ၊ တထာ ဝီသတိ နိရဗ္ဗုဒါနိ ဧကံ အဗဗံ၊ဝီသတိ အဗဗာနိ ဧကံ အဋဋံ၊ ဝီသတိ အဋဋာနိ ဧကံအဟဟံ၊ ဝီသတိ အဟတာနိ ဧကံ ကုမုဒံ၊ ဝီသတိကုမုဒါနိ ဧကံ သောဂန္ဓိကံ၊ ဝီသတိ သောဂန္ဓိကာနိဧကံ ဥပ္ပလံ၊ ဝီသတိ ဥပ္ပလာနိ ဧကံ ပုဏ္ဍရီကံ၊ဝီသတိ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဧကံ ပဒုမန္တိ။
အဋ္ဌကထာယမ္ပိ[သံ-ဋ္ဌ ၁-၂၀၀။] ပါဠိယာ အဝိရောဓေန အတ္ထော ဂဟိတော။ ကထံ? ဝဿဂဏနာပိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ [သံ-ဋီ ၁-၂၄၈။]။ ယထေဝ ဟိ သတံ သတသဟဿာနိကောဋိ ဟောတိ၊ ဧဝံ သတံ သတသဟဿကောဋိယော ပကောဋိနာမ ဟောတိ၊ သတံ သတသဟဿပကောဋိယော ကောဋိပကောဋိနာမ၊ သတံ သတသဟဿကောဋိပကောဋိယော နဟုတံ၊သတံ သတသဟဿနဟုတာနိ နိန္နဟုတံ၊ သတံ သတသဟဿနိန္နဟုတာနိဧကံ အဗ္ဗုဒံ၊ တတော ဝီသတိဂုဏံ နိရဗ္ဗုဒံ၊ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထာပိ။ တေနာဝေါစုမှ "ပါဠိနယေန ပန အဗ္ဗုဒပရိယောသာနေဝီသတိဂုဏံ ကတွာ နိရဗ္ဗုဒါဒိကာ ယာဝ အသင်္ချေယျာဝေဒိတဗ္ဗာ"တိ။ ဧတ္ထ ပါဠိနယောယေဝသာရတော ပစ္စေတဗ္ဗော သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ အညာတဒုညာတာဒိဘာဝါဘာဝတော။
ဧတ္ထ သင်္ချာဂဏနာနံ နာနတ္တံ ဧတံဝေဒိတဗ္ဗံ- "မုဒ္ဓါ ဂဏနာ သင်္ချာန"န္တိ [ဒီ ၁-၁၀။] ပါဠိပ္ပဒေသေသု ဟိ မုဒ္ဓါတိ အင်္ဂုလိပဗ္ဗေသု သညံ ဌပေတွာကတာ ဟတ္ထမုဒ္ဓါ မုဒ္ဓါ နာမ ဂဏနာ၊ "ဣမသ္မိံ သဟဿ"န္တိ အာဒိနာ သညံ ကတွာ ဂဏနာတိ အတ္ထော။ ဂဏနာတိ အစ္ဆိန္ဒဂဏနာ၊ "ဧကံ ဒွေ"တိအာဒိနာ နဝန္တဝိဓိနာ နိရန္တရဂဏနာတိအတ္ထော။ သင်္ချာနန္တိ ပိဏ္ဍဂဏနာ။ သင်္ကလနပဒုပ္ပန္နာဒိနာ ပိဏ္ဍေတွာဂဏနာတိ အတ္ထော။ ယာယ ဟိ ခေတ္တံ ဩလောကေတွာဣဓ ဧတ္တကာ ဝီဟီ ဘဝိဿန္တိ၊ ရုက္ခံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၇။)(စာ-၂၅၇) ဩလောကေတွာ ဣဓ ဧတ္တကာနိ ဖလာနိ ဘဝိဿန္တိ၊အာကာသံ ဩလောကေတွာ ဣမေ အာကာသေ သကုဏာ ဧတ္တကာနာမ ဘဝိဿန္တီတိ ဇာနန္တီတိ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၉၀။]။
၈၃၄။ ဏဝတံ ဏော လောပံ။ ဏကာရဝန္တာနံ တေသံ ပစ္စယာနံ ဏော လောပမာပဇ္ဇတိ၊ ဂေါတမော၊ဝါသေဋ္ဌော၊ ဝေနတေယျော ဣစ္စာဒိ။
၈၃၅။ ဟီဠနာနုကမ္ပခုဒ္ဒကကုစ္ဆိတသကတ္ထေသုကော။ တတ္ထ ဟီဠနတ္ထေ -- မုဏ္ဍကော၊ သမဏကော [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၇။]၊ ဣတ္ထိကာ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၇၆။] ဣစ္စာဒိ။ အနုကမ္ပတ္ထေ -- ပုတ္တကော [ထေရီ-ဋ္ဌ-၂၇၅။]၊ ကုမာရကော ဣစ္စာဒိ။ ခုဒ္ဒကတ္ထေ -- ဂါမကော၊ ရထကော [ဒီ ၁-၆။ ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၈၃။]၊ ဓနုကံ [ဒီ ၁-၆။ ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၈၃။]၊ နင်္ဂလကံ ဣစ္စာဒိ။ ကုစ္ဆိတတ္ထေ -- ဥဒ္ဓုမာတကံ၊ ဝိနီလကံ [ဒီ ၂-၂၃၅။] ဣစ္စာဒိ။ သကတ္ထေ -- ဟီနကော၊ ပေါတကော ဣစ္စာဒိ။
၈၃၆။ ဧကာဒိတော ဝိဘာဂေဓာ။ ဧကေန ဝိဘာဂေန ဧကဓာ၊ ဒွီဟိ ဝိဘာဂေဟိဒွိဓာ၊ ဧဝံ ဒွေဓာ၊ ဒုဝိဓာ၊ တီဟိ ဝိဘာဂေဟိတိဓာ၊ တေဓာ ဝါ၊ ဧဝံ စတုဓာ၊ ပဉ္စဓာ ဣစ္စာဒိစ, ကတိဓာ၊ ဗဟုဓာတိ စ။
၈၃၇။ ဧကဒွီဟိ ဇ္ဈော။ ဧကဒွီဟိ ဇ္ဈပစ္စယော ဟောတိ ဝိဘာဂတ္ထေ၊ဧကဓာ ကရောတိ ဧကဇ္ဈံ၊ ဧကတော ကရောတီတိ အတ္ထော [မ-ဋ္ဌ ၂-၂၇၅။]။ ဒွိဓာ ကရောတိ ဒွိဇ္ဈံ၊န ဒွိဓာဝစနံ ဧတေသန္တိ အဒွိဇ္ဈဝစနာ၊ ဗုဒ္ဓါ [ခု ၄-၃၁၅။]။
၈၃၈။ အာကာရ ပကာရ ဝိဘာဂကေဝလတတိယတ္ထေသု သော။ အာကာရတ္ထေ ပကာရတ္ထေ ဝိဘာဂတ္ထေ တေဟိ အာကာရာဒီဟိဝဇ္ဇိတေ အသမ္မိဿေ တတိယတ္ထေ စ သောဣတိ ပစ္စယော ဟောတိ။ တေသု အာကာရတ္ထေ -- သဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗသော [ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၃၂၂။] ဣစ္စာဒိ။ ပကာရတ္ထေ -- ဗဟူဟိ ပကာရေဟိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၈။)(စာ-၂၅၈) ဗဟုသော ဣစ္စာဒိ။ ဝိဘာဂတ္ထေ -- သုတ္တဝိဘာဂေန သုတ္တသော [အံ-ဋ္ဌ ၃-၇၀။] ဣစ္စာဒိ။ ကေဝလတတိယတ္ထေ -- ဥပါယေန ဥပါယသော၊ ဟေတုနာ ဟေတုသော [အံ-ဋ္ဌ ၃-၁၃၆။]၊ တင်္ခဏေနေဝ ဌာနသော [ပေတ-ဋ္ဌ-၁၇]။ ဉာယေန ယောနိသော ဣစ္စာဒိ။
၈၃၉။ လဟုတော သကတ္ထေ သ။ ယာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနိ အပ္ပမတ္တကာနိ ဩရမတ္တကာနိလဟုသာနိ လဟုသမ္မတာနိ [အဘိ ၂-၂၅၆။]။ ဧတ္ထ စ လဟူနိ ဧဝ လဟုသာနိ၊ လဟုကာနီတိအတ္ထော [အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၃၂၇။]။ "လောမသာနိ ဗြဟာနိ စာ"တိ [ခု ၅-၆၈။] ဧတ္ထ ပန လောမာ သေန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိလောမသာနီတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။
၈၄၀။ ဒွိတော ဠှကော ဘာဝေ။ ဘာဝတ္ထေ ဒွိသဒ္ဒတော ဠှကပစ္စယော ဟောတိ၊ ဒွေဘာဝေါ ဒွေဠှကံ [မ-၃-၃၂။]၊ ဒွေဠှကဇာတော။
၈၄၁။ ပစ္စယတောပိ ပစ္စယော။ ပစ္စယတောပိ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၈၄၂။ နီယာတော ယုသ္မာ ဏိယော။ နီပုဗ္ဗာယ ယာဓာတုယာ ယော ယုပစ္စယော ပုဗ္ဗေ ပရော၊ တတော ဏိယပစ္စယော ဟောတိ။ နိယျာတီတိ နီယာနိယော [မူလဋီ ၁-၅၅။]။ သော ဧဝ နီကာရဂတဿ ဤကာရဿ ရဿတ္တံ, ယကာရဿ စ ဒွိတ္တံ ကတွာ ဒုတိယဿပန ယကာရဿ ကကာရံ ကတွာ "နိယျာနိကော"တိ ဘဝတိ။ တထာ ဟိ အဘိဓမ္မဋီကာယံ "နိယျာတီတိ နိယာနိယန္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဤကာရဿ ရဿတ္တံ, ယကာရဿ စ ကကာရံ ကတွာ 'နိယျာနိက'န္တိ ဝုတ္တ"န္တိ ဝတွာ "နိယျာတိ ဧတေနာတိ ဝါ နိယျာနံ၊ နိယျာနမေဝနိယျာနိကံ ဝေနယိကော ဝိယ၊ ဧတ္ထ 'နေယာနိက'န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဣကာရဿ ဧကာရတ္တံ အကတွာ ဝုတ္တ"န္တိ[မူလဋီ ၁-၅၅။] ဝုတ္တံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၅၉။)(စာ-၂၅၉) ၈၄၃။ တဝတော တဿေဒမိစ္စတ္ထေ ဣယော တဿရောစု။ တဿ ဣဒံ ဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ တဝသဒ္ဒတော ဣယပစ္စယော ဟောတိ၊ တကာရဿ သရော စ ဥကာရော ဟောတိ။ တဝ ဣဒံ သန္တကန္တိတုဝိယံ။ ဣမဿ ပန အတ္ထဿ ဇယဒိသဇာတကေ "န ကမ္မုနာ ဝါ ဝစသာ စ တာတ၊ အပရာဓိတောဟံတုဝိယံ သရာမီ"တိ[ခု ၅-၃၆၇။] ဂါထာ သာဓိကာ။ တတ္ထ အပရာဓိတောတိ အပရာဓံ ဣတောတိဆေဒေါ၊ တုဝိယန္တိ တဝ ဧသောတိ တုဝိယော၊ တံ တုဝိယံ။ "အပရာဓ"န္တိ ဣမိနာ တုလျာဓိကရဏံ။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာယံ "တုဝိယန္တိ တဝ သန္တက"န္တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၂၇]။ တဝ သန္တကန္တိ စ ဣမိနာ တုဝိယသဒ္ဒဿ တဒ္ဓိတန္တတ္တံ ဝိဘာဝေတိ၊ "သူကရဿ ဣဒံ မံသ"န္တိ ဝစနေန "သောကရ"န္တိ ပဒဿ တဒ္ဓိတန္တတ္တံဝိယ။ ယထာ ဟိ "သောကရံ မံသ"န္တိ ဝုတ္တေ သူကရမံသန္တိ အတ္ထော ဘဝတိ၊ဧဝမေဝံ "တုဝိယော အပရာဓော"တိ ဝုတ္တေ တဝ အပရာဓောတိ အတ္ထော ဘဝတိ။တတြာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော -- "တာတ အဟံ ဣတော ပုဗ္ဗေ တဝ ကမ္မတော ဝါ ဝစိတောဝါ ကိဉ္စိ မမ အပ္ပိယံ အပရာဓံ နဿရာမီ"တိ[ဇာတကဋ္ဌ ၅-၂၇-၈]။
၈၄၄။ သဗ္ဗနာမေဟိ ထာတတ္ထာပကာရဝစနေ။ သော ပကာရော တထာ၊ တံ ပကာရံတထာ၊ တေန ပကာရေန တထာ၊ ဧဝံ ယထာ၊ သဗ္ဗထာ၊ အညထာ၊ဣတရထာ၊ ဥဘယထာ၊ တေန ပကာရေန တတတ္ထာ၊ ဧဝံ ယတတ္ထာ၊အညတတ္ထာ။ ကေစိ ပန ဂရူ "သော ဝိယ ပကာရော တတတ္ထာ"တိအာဒိကံ နိဗ္ဗစနမိစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗမေတံမနသိ ကာတဗ္ဗံ။ တတ္ထာပစ္စယော ပါဝစနေ အပ္ပသိဒ္ဓေါ၊ တ္တယုဂပစ္စယော ပသိဒ္ဓေါ၊ တံ ယထာ တထာဘာဝေါတထတ္တံ၊ ဧဝံ အညထတ္တံ ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ "ဌိတဿ အညထတ္တံ ပညာယတိ[အံ ၁-၁၅၀]။ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇတီ"တိ[ဒီ ၁-၁၆၅။] စ အာဒီနိ နိဒဿနာနိ ဘဝန္တိ။ တတ္ထ တထတ္တာယာတိ တထဘာဝါယာတိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၆။] အတ္ထော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၀။)(စာ-၂၆၀) ၈၄၅။ ကိမိမေဟိ ထံ။ ကိံဣမဣစ္စေတေဟိ ထံပစ္စယော ဟောတိ ပကာရဝစနတ္ထေ။ ကောပကာရော ကထံ၊ ကံ ပကာရံ ကထံ၊ ကေန ပကာရေန ကထံ။ဧတ္ထ စ "ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ"န္တိ[ခု ၆-၁၄၉။] နိဒဿနံ၊ အယံ ပကာရော ဣတ္ထံ၊ ဣမံပကာရံ ဣတ္ထံ။ ဧတ္ထ စ "ဣမံ ပကာရံ ဘူတော ပတ္တော အာပန္နောတိ ဣတ္ထမ္ဘူတော"တိ[သာရတ္ထ ၁-၂၁၄။] နိဗ္ဗစနံ နိဒဿနံ။ ဣမိနာ ပကာရေနဣတ္ထံ။ ဧတ္ထ စ "ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာပုဠိနထူပိယော ထေရော ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိတ္ထာ"တိ[ခု ၄-၈၁။] နိဒဿနံ။ "ဣတ္ထန္နာမော[ဝိ ၃-၁၃၂။]၊ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော"တိ[ဝိ ၂-၁၇၈။] အာဒီသု ပန "တိဿော"တိ ဝါ "ဖုဿော"တိ ဝါ ဧဝံနာမံ ဧတဿာတိ ဣတ္ထန္နာမောတိ ဧဝံသဒ္ဒဿ ဣတ္ထမာဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နနု စ ဘော ဧဝံသဒ္ဒေါ အဗျယပဒံ။ ကထံ သော ဣတ္ထမိတိအာဒေသံ အရဟတီတိ? အရဟတိယေဝ၊ အဗျယဘူတာနံ အဓိအာဒီနံ အဇ္ဈာဒေသာဒိဒဿနတော တေသဉ္စ အဗျယဘာဝေါလိင်္ဂဝစနေဟိ အညထတ္တာဘာဝေါ, နာဒေသဝသေန။
၈၄၆။ ဧဝဿိတ္ထံ နာမေ။ ဧဝံသဒ္ဒဿ ဣတ္ထံအာဒေသော ဟောတိ နာမသဒ္ဒေ ပရေ။ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု။ နာမေတိ ကိံ? ဧဝံဂေါတ္တော[ဒီ ၁-၇၇]။
၈၄၇။ အသညောဂန္တာနံ သရာနံသဏေ ဝုဒ္ဓိ။ အသညောဂန္တာနံ သရာနံ ဝုဒ္ဓိဟောတိ သဏကာရပစ္စယေ ပရေ။ အဘိဓမ္မံအဓီတေ အာဘိဓမ္မိကော၊ ဝိနတာယ အပစ္စံ ဝေနတေယျောဣစ္စာဒိ။ အသညောဂန္တာနန္တိ ကိံ? ဘဂ္ဂဝေါ။
၈၄၈။ မာ ဝိအာကရဏာဒီသုယူနမာဂမော ဌာနေ။ ဝိအာကရဏသဂ္ဂါဒိသဒ္ဒါနံ ဣကာရုကာရာနံ မာ ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ၊ တတြေဝ ဝုဒ္ဓိအာဂမောဟောတိ စ ဌာနေ။ ဧတ္ထ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၁။)(စာ-၂၆၁) ဧကာရောကာရဝုဒ္ဓိအာဂမော။ ဝေယျာကရဏိကော[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀]။ သောဝဂ္ဂိကော ဣစ္စာဒိ။
၈၄၉။ နိပ္ပဇ္ဇတေ[နိပစ္စတေ(ဣ)]။ နိပ္ပဇ္ဇတေဣစ္စေတံ အဓိကာရတ္ထံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
၈၅၀။ ဗျာကရဏဿ သဏေ ဝိအာကရဏာတိ။ သဏကာရပစ္စယေ ပရေ ဗျာကရဏဿ သဒ္ဒဿ ဝိအာကရဏဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ဗျာကရဏံ ဇာနာတီတိ ဝေယျာကရဏော[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀]၊ ဧဝံ ဝေယျာကရဏိကော။
၈၅၁။ သဂ္ဂဿ သုအဂ္ဂါတိ။ သဂ္ဂသဒ္ဒဿ သဏေ ပစ္စယေ သုအဂ္ဂဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ရူပါဒီဟိ ပဉ္စဟိကာမဂုဏေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂေါတိ သဂ္ဂေါ၊ သဂ္ဂေ ဝိပါကဒါယကတ္တာ သဂ္ဂဿဟိတန္တိ သောဝဂ္ဂိကံ [ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၄၃။]၊ ဒါနံ။
၈၅၂။ နျာယဿ နိအာယာတိ။ နျာယသဒ္ဒဿ သဏေပစ္စယေ ပရေ နိအာယဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။နျာယမဓီတေ နေယျာယိကော။
၈၅၃။ ဗျာဝစ္ဆဿ ဝိအာဝစ္ဆာတိ။ ဗျာဝစ္ဆဿ သဒ္ဒဿ သဏေ ပစ္စယေ ဝိအာဝစ္ဆဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ဗျာဝစ္ဆဿ ပုတ္တောဝေယျာဝစ္ဆော။
၈၅၄။ ဒွါရဿ ဒုအရာတိ။ ဒွါရသဒ္ဒဿ သဏေ ပစ္စယေ ဒုအရဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ဒွေ ကဝါဋာ အရန္တိဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ဒွါရံ။ အထ ဝါ ပဝိသနဉ္စ နိက္ခမနဉ္စာတိဒွေ ကိစ္စာနိ အရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဒွါရံ၊ ဒွါရေနိယုတ္တော ဒေါဝါရိကော။
၈၅၅။ ဗျဂ္ဃဿ ဝိအဂ္ဃါတိ။ တစ္စမ္မဝါစိနော ဗျဂ္ဃသဒ္ဒဿ သဏေ ပစ္စယေ ဝိအဂ္ဃဣတိ ဗျာသရူပံ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ဗျဂ္ဃဿ ဣဒံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၂။)(စာ-၂၆၂) စမ္မန္တိ ဗျဂ္ဃံ၊ ဗျဂ္ဃေန ပရိဝါရိတာ ရထာဝေယဂ္ဃါ၊ ဗျဂ္ဃစမ္မပရိဝါရိတာတိ အတ္ထော [ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၆၅]။ တထာ ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ --
"ကဒါ သု မံ အဿရထာ၊ သန္နဒ္ဓါဥဿိတဒ္ဓဇာ။
ဒီပါ အထောပိ ဝေယျဂ္ဃါ၊ သဗ္ဗာလင်္ကာရဘူသိတာ။
ယန္တံ မံ နာနုယိဿန္တိ၊ တံ ကုဒါသု ဘဝိဿတီ"တိ[ခု ၆-၁၆၆]။
၈၅၆။ အညေသမညာနိပိ။ ဣတော အညေသံ သဒ္ဒါနံ အညာနိပိ ဗျာသရူပါနိနိပ္ပဇ္ဇန္တေ။
၈၅၇။ ဣသုသဘာဒီသု ယူနမာတ္တံရိ ဌာနေ။ ဣသိဥသဘဣစ္စာဒိသဒ္ဒါနံ ဣဥဣစ္စေတေသံ အာတ္တံ ဟောတိ၊ ရိကာရာဂမော စ ဌာနေ ဟောတိ သဏေ ပစ္စယေ။ "ဣသိနော ဘာဝေါ အာရိသံျ။ ဣဏဿ ဘာဝေါ အာဏျံ။ဥသဘဿ ဣဒံ ဌာနန္တိ အာသဘံ။ ဥဇုနော ဘာဝေါ အာဇ္ဇဝ"န္တိ စ ဣဒံ အက္ခရစိန္တကာနံ ရုစိဝသေနဝုတ္တံ။ သောဂတမတဝသေန ပန "ဥဇုနော ဘာဝေါ အဇ္ဇဝေါ"တိ အာကာရော ရဿတ္တမာပဇ္ဇတိ၊ သော စ သဒ္ဒပုလ္လိင်္ဂတ္တံယေဘုယျေန, "ဂါရဝေါ စ နိဝါတော စာ"တိ[ခု ၁-၄။] ဧတ္ထ ဂါရဝသဒ္ဒေါ ဝိယ။ တထာ ဟိ "အဇ္ဇဝေါ စ မဒ္ဒဝေါ စာ"တိ[အံ ၁-၉၃။ အဘိ ၁-၁၅။] ပါဠိ ဒိဿတိ၊ အပ္ပကဝသေန ပန "အဇ္ဇဝံ ဂါရဝံ မဒ္ဒဝ"န္တိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဒိဿတိ။
၈၅၈။ အာဒိမဇ္ဈုတ္တရသရာနံကွစိ ဒီဃရဿတ္တံ။ တတ္ထ အာဒိဒီဃော တာဝ -- ပါကာရော၊ နီဝါရော၊ ပါသာဒေါ ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေဒီဃော -- မဟာကရုဏာယ နိယုတ္တော, အာကရော ဝါ မဟာကာရုဏိကော[ဝဇိရ-ဋီ ၅၈]။ အင်္ဂမာဂဓိကော ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရဒီဃော -- အဉ္ဇနာ ဂိရီ၊ ကောဋရာ ဝနံ၊ တာလာဝတ္ထုကတာ[အံ ၂-၇၄။ ဝိ ၁-၄။] ဣစ္စာဒိ။ အယံ သဘာဝဒီဃတာ နာမ။ ဂန္ဓဗ္ဗာနံ အဓိပတိ [ဒီ ၂-၂၀၅။ ဒီ ၃-၁၆၀]။ ဒရိတော ပဗ္ဗတာတောဝါ[ခု ၆-၁၅၀]။ ပဠိနာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၃။)(စာ-၂၆၃) ဇမ္ဗုဒီပါတော၊ ဟံသရာဇာဝ အမ္ဗရေ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၅၄]။ အယံ ဆန္ဒဒီဃတာ နာမ။ နနု စ ဘော "ပဗ္ဗတာတော ဝါ"တိ အဝတွာ "ပဗ္ဗတမှာ"တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ "ဇမ္ဗုဒီပါတော"တိ အဝတွာ "ဇမ္ဗုဒီပမှာ"တိ စ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကသ္မာ ပန သဗ္ဗညုနာ ဘဂဝတာစ တံသာဝကေဟိ စ ဧဝံ န ဝုတ္တန္တိ? န စောဒေတဗ္ဗမေတံ, ပညာစက္ခုနာ ဂါထာဝိသယေ ပစုရဇနေနဧဒိသံ ဝေါဟာရဘေဒံ ဝတ္တုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ။လောကဝေါဟာရေသု ဟိ အတိဝိယ ကုသလော သတ္ထာ၊တဒနုဂါ စ သာဝကာ။ တသ္မာ ယံ တေဟိ ဝုတ္တံ၊ တံတထေဝ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ ဟောတီတိ။
နနု စ ဘော "ဒရိတော ပဗ္ဗတာတော ဝါ"တိ ဣဒံ ဗောဓိသတ္တေန ဝုတ္တံ, န ဘဂဝတာတိ? တန္န၊ အတ္ထော ဟိ ဗောဓိသတ္တေန ဝုတ္တော၊ တံပန ဂဟေတွာ ဗုဒ္ဓဘူတေန ဘဂဝတာ အတ္ထော စ ပါဠိစ ဝုတ္တာ။ တထာ ဟိ ဘဂဝတာ ဇာတကေသု သုနခသိင်္ဂါလာဒီဟိဝုတ္တံ ဝစနတ္ထံ ဂဟေတွာ ဂါထံ ဗန္ဓိတွာ "သုနခေါ ဂါထမာဟာ"တိအာဒိနာ ဒေသနာ ကတာ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၂၂၆]။ န ဟိ သုနခသိင်္ဂါလာဒီနံ ဂါထာဗန္ဓနေ သမတ္ထတာအတ္ထိ၊ တသ္မာ ဗောဓိသတ္တေန ဝုတ္တဝစနမ္ပိ ဘဂဝတာဝုတ္တဝစနမေဝ။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဘာသိတေ အပနေတဗ္ဗံနာမ နတ္ထိ။ န ဟိ တထာဂတာ ဧကဗျဉ္ဇနမ္ပိ နိရတ္ထကံဝဒန္တိ၊ သာဝကာနံ ပန ဒေဝတာဒီနဉ္စ ဘာသိတေအပနေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တံ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရာ အပနယိံ်သု။ပက္ခိပိတဗ္ဗံ ပန သဗ္ဗတ္ထာပိ အတ္ထိ၊ တသ္မာ ယံပက္ခိပိတုံ ယုတ္တံ၊ တံ ပက္ခိပိံသုယေဝ။ ကိံပန တန္တိ? "တေန သမယေနာ"တိ ဝါ, "တေန ခေါ ပန သမယေနာ"တိ ဝါ, "အထ ခေါ"တိ ဝါ, "ဧဝံ ဝုတ္တေ"တိ ဝါ, "ဧတဒဝေါစာ"တိ ဝါ ဧဝမာဒိကံ သမ္ဗန္ဓဝစနမတ္တံ။တတ္ထ အာဒိရဿော -- ပဂေဝ ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေရဿော -- သုမေဓသော ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရရဿော -- ဂေါတြဘု၊ သုခကာရိ ဒါနံ ဣစ္စာဒိ။ အယံ သဘာဝရဿတာ နာမ။ သုညာဂါရေ ဝ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၄။)(စာ-၂၆၄) ဘိက္ခဝေါ[သံ ၁-၂၂၂]။ ယံကိဉ္စိ ယိဋ္ဌံ ဝ ဟုတံဝ လောကေတိ[ခု ၁-၂၉၊ ၃၅]။ အယံ ဝုတ္တိရဿတာ နာမ။
၈၅၉။ တေသု ဝုဒ္ဓိလောပါဂမဝိကာရဝိပရီတာဒေသာစ။ တေသု အာဒိမဇ္ဈုတ္တရေသု ဇိနဝစနာနုပရောဓေနကွစိ ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ၊ ကွစိ လောပေါ ဟောတိ၊ကွစိ အာဂမော ဟောတိ၊ ကွစိ ဝိကာရော ဟောတိ၊ကွစိ ဝိပရီတော ဟောတိ၊ ကွစိ အာဒေသော ဟောတိ။တတ္ထ အာဒိဝုဒ္ဓိ တာဝ -- အာဘိဓမ္မိကော ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေဝုဒ္ဓိ -- သုခသေယျံ[ခု ၅-၉၆။] ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရဝုဒ္ဓိ -- ကာလိင်္ဂေါ [ခု ၅-၂၆၄။] ဣစ္စာဒိ။ အာဒိလောပေါ -- တာလီသံ ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေလောပေါ -- ကတ္တုကာမော ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရလောပေါ -- ဘိက္ခု ဣစ္စာဒိ။ အာဒိအာဂမော -- ဒုဘတော ဝနဝိကာသေ [ခု ၆-၃၁၈။] ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေအာဂမော -- သမဏမစလော [ဒီ ၃-၁၉၄။ အံ ၁-၃၉၉]။ ဧတဒတ္ထာ ကထာ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၇၈။] ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ သမဏမစလောတိ သမဏော စ သော အစလောစာတိ သမဏမစလော၊ သမဏာစလောတိ အတ္ထော[ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၂၀၈။ အံ-ဋ္ဌ ၂-၃၂၂]။
နနု စ ဘော မစလသဒ္ဒဿ စောရေ ဝတ္တနတော "သမဏမစလော"တိ ဣဒံ အသောဘနတ္ထံ ဝိယ ဒိဿတီတိ? တန္န, ဧတ္ထ မကာရဿ နိရတ္ထကတ္တာ အစလသဒ္ဒသမီပေ ဌိတမတ္တတ္တာ စ အစလသမဏသ္မိံယေဝ သမဏမစလသဒ္ဒဿ နိရူဠှတ္တာ စ။ တထာဟိ "သင်္ကေတဝစနံ သစ္စံ၊ လောကသမ္မုတိကာရဏ"န္တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၃၁၆။ သံ-ဋ္ဌ ၂-၇၂။ အံ-ဋ္ဌ ၁-၇၄။ ဣတိဝုတ္တက-ဋ္ဌ-၇၉။] ဝုတ္တံ၊ ဣဒဉ္စ လောကဝေါဟာရကုသလေနဘဂဝတာ ကတံ သင်္ကေတဝစနံ "သမဏမစလော"တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တမတ္တေယေဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုဝိဒိတသောဘနတ္ထံ၊ယထာ ပန "အဿဒ္ဓေါ အကတညူ စာ"တိ[ခု ၁-၂၇။] ဂါထာယံ အဿဒ္ဓအကတညု-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၅။)(စာ-၂၆၅) သန္ဓိစ္ဆေဒဟတာဝကာသဝန္တာသပဒါနိ သောဘနတ္ထာနိဘဝန္တိ၊ တထာ "သမဏမစလော"တိ ဣဒမ္ပိ သောဘနတ္ထမေဝ ဟောတိ, န အသောဘနတ္ထံ။
"ယံ သုဝဏ္ဏော သုဝဏ္ဏေန၊ဒေဝေါ ဒေဝေန မန္တယေ။
ကိံ တတ္ထ စတုမဋ္ဌဿ၊ ဗိလံ ပဝိသ ဇမ္ဗုကာ"တိ [ခု ၅-၄၈။]
ဣမသ္မိံ ပန ဇာတကေ စတုမဋ္ဌဿာတိ ဗျဉ္ဇနံ သောဘနံ, အက္ခရတ္ထော အသောဘနော နိန္ဒာဝစနတ္တာ။ ဥပသာလကဇာတကေ စ "နတ္ထိ လောကေ အနာမတ"န္တိ[ခု ၅-၄၁။] ဧတ္ထ န အမတံ အနာမတန္တိ အနာမတသဒ္ဒေန မတဋ္ဌာနဘူတဿ ဝစနတ္တာအမတမဟာနိဗ္ဗာနေ ဒိဗ္ဗာဟာရေ စ ပဝတ္တနဝသေနအမတန္တိ သောဘနဗျဉ္ဇနံ အသောဘနတ္ထံ ဇာတံ။ လောကသ္မိဥှိလောကိယာ အဝမင်္ဂလဘူတမ္ပိ အတ္ထံ ဝါ ဝစနံ ဝါမင်္ဂလဝစနပဋိသံယုတ္တံ ကတွာ ဝေါဟရန္တိ သုသာနေ "အမတ"န္တိ အယံ ပညတ္တိ ဝိယ, အင်္ဂါရဝါရေ "မင်္ဂလဝါရော"တိ သမ္မုတိ ဝိယ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
တတ္ထ ဥတ္တရအာဂမော -- ဝေဒလ္လမိစ္စာဒိ။ အာဒိဝိကာရော -- အာရိသျံ၊ အာသဘမိစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေဝိကာရော -- ဝရာရိသျမိစ္စာဒိ။ ဥတ္တရဝိကာရော -- ယာနိ တာနိ ဣစ္စာဒိ။ အာဒိဝိပရိတော -- ဥညာတံ၊ ဒဟရောတိ န ဥညာတဗ္ဗော[သံ ၁-၆၈။]။ ဦဟတော [ဥဟတော (သီ၊က)] ရဇော ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ ဥညာတန္တိ ပဌမံ အဝသဒ္ဒဿ ဩကာရာဒေသော ပစ္ဆာ ဩကာရဿ ဥကာရာဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဦဟတောတိ [ဥဟတောတိ(သီ၊က)] ဧတ္ထ ဩကာရဿ ဦကာရာဒေသော[ဥကာရာဒေသော(သီ၊က)]။ မဇ္ဈေဝိပရိတော -- သမူဟတော ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရဝိပရိတော -- ဒိဂု ဣစ္စာဒိ။ အာဒိအာဒေသော -- ယူနံ ဣစ္စာဒိ။ မဇ္ဈေအာဒေသော -- နျာယောဂေါ ဣစ္စာဒိ။ ဥတ္တရအာဒေသော -- သဗ္ဗသေယျော၊ သဗ္ဗသေဋ္ဌော၊ စိတ္တမိစ္စာဒိ။ဧတ္ထ ဂရူ[နျာသ၊ ၄၀၄-သုတ္တံ။] "အာဒေသော ပဌမာနိဒ္ဒိဋ္ဌော"တိ ဝဒန္တိ၊ ဝိကာရော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၆။)(စာ-၂၆၆) "ဒုတိယာနိဒ္ဒိဋ္ဌော"တိ, "ဝိပရိတော နာမ ဩကာရဿ ပေါရာဏိကာ သညာ"တိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ပန --
"အညဿ အညထာဘာဝေါ၊ သညောဂဿစ ဧကတာ။
သညောဂဘာဝေါ စေကဿ၊ ဝိကာရောတိပဝုစ္စတီ"တိ --
ဝဒန္တိ၊ အပရေ ပန --
"ရဿဘာဝေါ စ ဒီဃဿ၊ အထောရဿဿ ဒီဃတာ။
သညောဂဘာဝေါ စေကဿ၊ သညောဂဿ စဧကတာ။
ဗျဉ္ဇနာနံ သရတ္တဉ္စ၊ အညဗျဉ္ဇနတာပိစ။
သရဿ စညဿရတာ၊ ဝုစ္စတေ ဝိပရီတတာ"တိ --
ဝဒန္တိ။ ဧတေသံ တိဏ္ဏမာစရိယာနံတယော ဝါဒါ အညမညဝိရောဓမာပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ဝိသုံဝိသုံ သလ္လက္ခဏီယမိဒံ ဌာနံ။
၈၆၀။ အယုဝဏ္ဏာနမာယောဝုဒ္ဓီ အဝုဒ္ဓီ စ။ အကာရဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာနံ အာဧဩဝုဒ္ဓိယော ဟောန္တိ အဝုဒ္ဓိယောစ။ အာဘိဓမ္မိကော၊ ဝေနတေယျော၊ ဩဠုမ္ပိကော၊အဘိဓမ္မိကော၊ ဝိနတေယျော၊ ဥဠုမ္ပိကော ဣစ္စာဒိ။
၈၆၁။ ဝသိဋ္ဌာဒီသု သဏေ နိစ္စာဝုဒ္ဓိ။ ဝါသေဋ္ဌော၊ ဗာလဒေဝေါ ဣစ္စာဒိ။
၈၆၂။ ဝိနတာဒီသု အနိစ္စာ။ ဝိနတာဒီသု သဏကာရပစ္စယေပိ ပရေ ဝုဒ္ဓိ အနိစ္စာ။ ဝေနတေယျော၊ဝိနတေယျော၊ ကာရုညကော ဣစ္စာဒိ။
၈၆၃။ န ဝုဒ္ဓိ နီလာဒီသု။ နီလာဒီသု သဏကာရပစ္စယေပိ ပရေ ဝုဒ္ဓိ န ဟောတိ။ နီလဝတ္ထံအဿ ဘဏ္ဍံ နီလဝတ္ထိကော [ခု ၅-၁၁၅]၊ ဧဝံ ပီတဝတ္ထိကော။ နီလာဒီသူတိ ကိံ? ပေဋကောပဒေသော [ခု ၁၀-၁၆၇]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၇။)(စာ-၂၆၇) ၈၆၄။ ဝိစိတြာ တဒ္ဓိတဝုတ္တိ။ နာနာပစ္စယေသု ဧကသ္မိမ္ပိ သမာနေ ပစ္စယေနာနာအတ္ထေသု ဝတ္တနတော တဒ္ဓိတာနံ ဝုတ္တိ နာမဝိစိတြာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
မာဒိသာနံ အဝိသယော၊ ဂမ္ဘီရောတဒ္ဓိတော နယော။
တသ္မာ သဗ္ဗပ္ပကာရေန၊ န တံ သက္ကောမိဘာသိတုံ။
ပဋိသမ္ဘိဒပတ္တာနံ၊ အရဟန္တာနမေဝသော။
ဝိသယော ဟောတိ တံ တသ္မာ၊ သက္ကစ္စံသမ္ပဋိစ္ဆထ။
ဝိဝိဓနယဝိစိတြတဒ္ဓိတံ နာမကပ္ပံ။
သုဝိပုလသုခုမတ္ထံ သံသယစ္ဆေဒကာရိံ။
နရဝရဝစနတ္ထေ ပါဋဝံ ပတ္ထယာနော၊
အဝိကလသတိပညော ကော နု ပေါသောန သိက္ခေ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ တဒ္ဓိတကပ္ပေါ နာမ စတုဝီသတိမောပရိစ္ဆေဒေါ။
၆-အာချာတကပ္ပ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ သဒ္ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓဘာသိတေ။
ကောသလ္လတ္ထာယ သောတူနံ၊ ကပ္ပမာချာတသဝှယံ။
တတ္ထ ကြိယံ အက္ခာယတီတိ အာချာတံ၊ ကြိယာပဒံ။
၈၆၅။ ပုဗ္ဗာနိ ဝိဘတ္တီနံဆ ပရဿပဒါနိ။ ဝတ္တမာနာဒီနံ ဝိဘတ္တီနံယာနိ ယာနိ ပုဗ္ဗကာနိ ဆ ပဒါနိ၊ တာနိ တာနိပရဿပဒါနိ နာမ။ တိ အန္တိ၊ သိ ထ၊ မိ မ။
၈၆၆။ ပရာနိ အတ္တနောပဒါနိ။ တေ အန္တေ၊ သေ ဝှေ၊ ဧ မှေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၈။)(စာ-၂၆၈)၈၆၇။ ဒွေ ဒွေ ပဌမမဇ္ဈိမုတ္တမပုရိသာ။ တိ အန္တိဣတိ ပဌမပုရိသာ။ သိ ထဣတိ မဇ္ဈိမပုရိသာ။ မိ မဣတိ ဥတ္တမပုရိသာ၊ တထာ တေ အန္တေဣတိ ပဌမပုရိသာ။ သေ ဝှေဣတိ မဇ္ဈိမပုရိသာ။ ဧ မှေဣတိ ဥတ္တမပုရိသာ။ ဝတ္တမာနဝသေနေတံဝုတ္တံ။ သေသာသုပိ အယံ နယော နေတဗ္ဗော။
၈၆၈။ ဧကာဘိဓာနေ ပရောပုရိသော။ သော စ ပစတိ, တွဉ္စ ပစသိ, တုမှေ ပစထ။ အထ ဝါ တွဉ္စ ပစသိ, သော စ ပစတိ, တုမှေ ပစထ။ သော စ ပစတိ, တွဉ္စ ပစသိ, အဟဉ္စ ပစာမိ, မယံ ပစာမ။ အထ ဝါ အဟဉ္စ ပစာမိ, တွဉ္စ ပစသိ, သော စ ပစတိ မယံ ပစာမ။ ဧဝံ သေသာသု ဝိဘတ္တီသု ပရော ပုရိသော ယောဇေတဗ္ဗော။ ဧကာဘိဓာနေတိ ကိမတ္ထံ? "သော ပစတိ, တွံ ပစိဿသိ, အဟံ ပစိ"န္တိ ဧတ္ထ ဘိန္နကာလတ္တာ "မယံ ပစိမှာ"တိ န ဘဝတီတိ ဒဿနတ္ထံ။
၈၆၉။ နာမေ ပယုဇ္ဇမာနေပိတုလျာဓိကရဏေ ပဌမော။ သော ဂစ္ဆတိ၊ ပိသဒ္ဒေန အပ္ပယုဇ္ဇမာနေပိ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိဝါ[ခု ၁-၁၃]။ တုလျာဓိကရဏေတိ ကိံ? တေန ဟညသေ တွံ ဒေဝဒတ္တေန။
၈၇၀။ တုမှေ မဇ္ဈိမော။ တုမှေ ပယုဇ္ဇမာနေပိ အပ္ပယုဇ္ဇမာနေပိတုလျာဓိကရဏေ မဇ္ဈိမပုရိသော ဟောတိ။ တွံယာသိ၊ တုမှေ ယာထ၊ ယာသိ၊ ယာထ။ တုလျာဓိကရဏေတိ ကိံ? တယာ ပစိယတေ ဘတ္တံ။
၈၇၁။ အမှေ ဥတ္တမော။ အမှေ ပယုဇ္ဇမာနေပိ အပ္ပယုဇ္ဇမာနေပိ တုလျာဓိကရဏေဥတ္တမပုရိသော ဟောတိ။ အဟံ ယဇာမိ၊ မယံ ယဇာမ၊ယဇာမိ၊ ယဇာမ။ တုလျာဓိကရဏေတိ ကိံ? မယာ ဣဇ္ဇတေ ဗုဒ္ဓေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၆၉။)(စာ-၂၆၉) ၈၇၂။ ပစ္စုပ္ပန္နေ ကာလေ ဝတ္တမာနာ။ ကာလေတိ စေတ္ထ ကြိယာ အဓိပ္ပေတာ။ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ[ခု ၁-၃။ အံ ၁-၁]။
၈၇၃။ တံသမီပေ'တီတေ။ တဿ ပစ္စုပ္ပန္နဿ ကာလဿသမီပေ တဗ္ဗောဟာရူပစာရတော အတီတေ ကာလေ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိဟောတိ။ ကုတော နု တွံ ဘိက္ခု အာဂစ္ဆသိ[သံ ၁-၉၀]။ ဧတ္ထ စ အာဂန္တွာ နိသိန္နော သောဘိက္ခူတိ[သံ ၁-၉၀။] ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၈၇၄။ ယာဝပုရေပုရာယောဂေ'နာဂတေ။ ယာဝပုရေပုရာဣစ္စေတေသံ နိပါတာနံယောဂေ အနာဂတေ ကာလေ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ယာဝဒေဝ အနတ္ထာယ၊ ဉ တ္တံ ဗာလဿ ဇာယတိ[ခု ၁-၂၃]။ ပုရေ အဓမ္မော ဒိပ္ပတိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၆]။ ဒန္တေ ဣမေ ဆိန္ဒ ပုရာ မရာမိ[ခု ၅-၃၇၅]။ ပုရာ ဝဿတိ ဒေဝေါ။
၈၇၅။ ဧကံသာဝဿမ္ဘာဝိယာနိယမတ္ထေသု။ ဧကံသတ္ထေ အဝဿမ္ဘာဝိယတ္ထေ အနိယမတ္ထေ စ ဣစ္စေတေသွတ္ထေသုအနာဂတေ ကာလေ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဧကံသတ္ထေ တာဝ -- နိရယံ နူန ဂစ္ဆာမိ၊ နတ္ထိ မေ ဧတ္ထ သံသယော [ခု ၆-၁၇၇]။ အဝဿမ္ဘာဝိယတ္ထေ -- ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝါမဟံ[ခု ၄-၃၁၅]။ အနိယမတ္ထေ -- မနသာ စေ ပဒုဋ္ဌေန၊ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိဝါ[ခု ၁-၁၃]။ ဧတ္ထ ဟိ ကာလနိယမော နကတော ကာလသာမညေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝတ္တမာနဝစနဿ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ၊တေန "အဘာသိ ဝါ အကာသိ ဝါ ဘာသိဿတိဝါ ကရိဿတိ ဝါ"တိ အတ္ထောပိ ဝုတ္တောဟောတိ။
၈၇၆။ မတန္တရေ ကဒါကရဟီနံယောဂေ ဝါ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ကဒါကရဟိဣစ္စေတေသံ ယောဂေ အနာဂတေကာလေ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဝါ။ ကဒါ ဂစ္ဆတိ၊ကရဟိ ဂစ္ဆတိ။ ဝါတိ ကိံ? ကဒါ ဘန္တေ ဂမိဿတိ၊ ကရဟိဂမိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၀။)(စာ-၂၇၀) ၈၇၇။ နနုမှိ ပုဋ္ဌပဋိဝစနေတီတေ စ။ ဂရူနံ မတန္တရေ နနုသဒ္ဒူပပဒေ ပဥှပုဗ္ဗကေ ပုဋ္ဌပဋိဝစနေ အတီတေစ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ အကာသိ ကဋံ ဒေဝဒတ္တ၊နနု ကရောမိ ဘော။ ပုဋ္ဌပဋိဝစနေတိ ကိံ? အကာသိ ကဋံ ဒေဝဒတ္တော။
၈၇၈။ နနူသု စ ဝါ။ ဂရူနံ မတန္တရေ နသဒ္ဒေန နုသဒ္ဒေန စောပပဒေ ပုဋ္ဌပဋိဝစနေအတီတေ ဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဝါ။ အကာသိကဋံ ဒေဝဒတ္တ၊ န ကရောမိ ဘော၊ နာကာသိံ ဝါ၊ အဟံနု ကရောမိ၊ အဟံ နွကာသိံ။
၈၇၉။ အတ္ထပ္ပကာသနသမတ္ထေစ။ အတ္ထပ္ပကာသနသမတ္ထေ အတီတေ ကာလေ စဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဘယံ တဒါ န ဘဝတိ[ခု ၄-၃၁၄]၊ ဘယံ တဒါ နာဟောသီတိ အတ္ထော။သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ ပန ပဉ္စမီဝိသယေ အာသီသာယံ "ဇယန္တု သန္တော"တိ ဝတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနေ "ဇယန္တိ သန္တော"တိ ဝတ္တမာနာဝစနမိစ္ဆန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံသာသနဿ အနနုရူပတ္တာ။ န ဟိ သာသနေ "ဇယတူ"တိ ဝတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနေ "ဇယတီ"တိ ပဒံ ဒိဿတိ။ "ဇယတု ဘဝံ ဝေဿန္တရမဟာရာဇာ"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၂၅၁] ပန ဒိဿတိ၊ ယထာ စ မာယောဂေ မဇ္ဈိမပုရိသဋ္ဌာနေ ပဌမပုရိသောဟောတိ "မာ တွံ ဘာယိ မဟာရာဇာ"တိ[ခု ၆-၂၁၂]။ န တထာ အာသီသာယံ ပဉ္စမီဝိသယေ ဝတ္တမာနာဝစနံဒိဿတိ၊ တသ္မာ တံ ဝစနံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။
၈၈၀။ အာဏတျာသိဋ္ဌက္ကောသသပထယာစနဝိဓိနိမန္တနာမန္တနာဇ္ဈိဋ္ဌသမ္ပုစ္ဆနပတ္ထနာသုပဉ္စမီ။ အာဏတ္တိယံ အာသိဋ္ဌေ အက္ကောသေသပထေ ယာစနေ ဝိဓိမှိ နိမန္တနေ အာမန္တနေ အဇ္ဈိဋ္ဌေသမ္ပုစ္ဆနေ ပတ္ထနာယံ ဣစ္စေတေသွတ္ထေသု အနုတ္တကာလေပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ တတြ အာဏတ္တီတိ အာဏာပနံ အာဏတ္တိ၊ သာ ဧဝသဒ္ဒသတ္ထေ "နိယောဂေါ"တိ[ကာသိကာ၊ ၃၊ ၃၊ ၁၆၁။]
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၁။)(စာ-၂၇၁) နာမံ ဝုတ္တံ၊ နိယောဂေါ စ နာမ အနာဒရပုဗ္ဗကော သဒ္ဒသတ္ထေ အဓိပ္ပေတော၊ဣဓ ပန အနာဒရပုဗ္ဗကော ဝါ ဟောတု အာဒရပုဗ္ဗကောဝါ၊ ဥဘယထာပိ အာဏတ္တိလက္ခဏော နိယောဂေါ အဓိပ္ပေတော၊တိဿံ အာဏတ္တိယံ -- ဂါမံ ဂစ္ဆတု၊ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဟနန္တု ဝါ[ခု ၆-၃၁၆]။ ဝင်္ကေ ဝဿတု ပဗ္ဗတေ[ခု ၆-၃၁၄]။ ဓမ္မံ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ဒေသေဿာမိ၊တံ သုဏာထ [မ ၃-၃၂၇။] ဣစ္စာဒိ။ အာသီသနံ အာသိဋ္ဌံ၊ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဿ အတ္ထဇာတဿပတ္ထနာ၊ တသ္မိံ အာသိဋ္ဌေ -- သုခံ တေ ဟောတု၊ အရောဂါ သုခိတာဟောထ[အံ ၁-၂၉၉]။ ဒီဃာယုကော ဟောတုအယံ ကုမာရော[သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၂၃၂။] ဣစ္စာဒိ။ အက္ကောသနံ အက္ကောသော၊တသ္မိံ အက္ကောသေ -- စဏ္ဍာ မဟိံသီ တံ အနုဗန္ဓတု၊ စောရာတံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒန္တု[မ-ဋ္ဌ ၁-၂၀၄။] ဣစ္စာဒိ။
သပထေ -- ဧကိကာ သယနေ သေတု၊ ယာ တေ အမ္ဗေ အဝါဟရိ[ခု ၅-၁၁၆]။ အက္ခယံ ဟောတု တေ ဘယံ[သံ ၁-၂၂၉။] ဣစ္စာဒိ။ ယာစနေ -- ဒဒါဟိ ပဝရံ နာဂံ[ခု ၆-၃၁၃။] ဣစ္စာဒိ။ ဝိဓီတိ ကာတဗ္ဗောပဒေသော၊ တသ္မိံ ဝိဓိမှိ -- ပုညံ ကရောတု၊ ခေတ္တံကသတု၊ ဘတ္တံ ပစတု ဣစ္စာဒိ။ နိမန္တနံ အာဒရပုဗ္ဗကောနိယောဂေါ၊ တသ္မိံ နိမန္တနေ -- အဓိဝါသေတု မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ ဘတ္တံ[ဝိ ၃-၄၈]။ ဣဓ နိသီဒတု ဘဝံ[ခု ၆-၃၂။] ဣစ္စာဒိ။ အာမန္တနံ ကာမစာရကရဏံ၊တသ္မိံ အာမန္တနေ -- အာဂစ္ဆတု ဘဝံ[ဒီ ၁-၁၆၈။ မ ၃-၅၈]။ သိဝိရဋ္ဌေ ပသာသတု[ခု ၆-၃၆၉။] ဣစ္စာဒိ။ အဇ္ဈေသနံအဇ္ဈိဋ္ဌံ၊ နမက္ကာရပုဗ္ဗကော နိယောဂေါ၊ တသ္မိံ အဇ္ဈိဋ္ဌေ -- ဒေသေတု ဘဂဝါ ဓမ္မံ[ဝိ ၃-၆]။ ရဇ္ဇံ ကာရေထ နော ဥဘော[ခု ၆-၃၇၄။] ဣစ္စာဒိ။ သမ္ပုစ္ဆနံသမ္ပဓာရဏံ၊ တသ္မိံ သမ္ပုစ္ဆနေ -- ကိံ နု ခလု ဘော အဘိဓမ္မံ သုဏောမိ ဥဒါဟုဝိနယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ပတ္ထနာ နာမ သုန္ဒရဿ ဝါ အသုန္ဒရဿဝါ အာယတိံ ဥပလဘိတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ ပိဟနာ၊ တိဿံ ပတ္ထနာယံ --
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၂။)(စာ-၂၇၂) "ဘဂဝါ ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယံ မေ သတိ ပရိတဿနဇီဝိတံနာမ မာ ဟောတု၊ အယံ သုမနမာလာ ဝိယ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေပိယာဝ ဟောမီ"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၆၈။] ဝါ "ဣမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံသမတ္ထော ဟောမီ"တိ[ဂဝေသိတဗ္ဗံ။] ဝါ ဣစ္စာဒိ။
၈၈၁။ အနုမတိပရိကပ္ပဝိဓိနိမန္တနာဒီသုသတ္တမီ။ အနုမတိယံ ပရိကပ္ပေ ဝိဓိမှိနိမန္တနေ အာမန္တနေ အဇ္ဈိဋ္ဌေ သမ္ပုစ္ဆနေ ပတ္ထနာယံဣစ္စေတေသွတ္ထေသု သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ တတ္ထာနုမတိယံ တာဝ -- တဒါ ဧယျာသိ ခတ္တိယ[ခု ၆-၂၀၈]။ တွံ ဂစ္ဆေယျာသိ ဣစ္စာဒိ။ ပရိကပ္ပတ္ထေ -- ကိမဟံ ကရေယျာမိ၊ သစေပိ ဝါတော ဂိရိမာဝဟေယျ[ခု ၅-၃၄၀။] ဣစ္စာဒိ။ ဝိဓိမှိ -- ဂါမံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဘတ္တံပစေယျ ဣစ္စာဒိ။ နိမန္တနေ -- ဣဓ ဘဝံ ဘုဉ္ဇေယျ ဣစ္စာဒိ။ အာမန္တနေ -- ဣဓ ဘဝံ နိသီဒေယျ ဣစ္စာဒိ။ အဇ္ဈိဋ္ဌေ -- အဇ္ဈာပေယျ မာဏဝကံ ဣစ္စာဒိ။ သမ္ပုစ္ဆနေ -- ကိံ နု ခလု ဘော ဓမ္မမဇ္ဈေယျံ ဥဒါဟု ဝိနယန္တိဣစ္စာဒိ။ ပတ္ထနာယံ -- ဒဒေယျံ န ဝိကမ္ပေယျံ[ခု ၄-၃၉၀။ ခု ၆-၃၁၁]။ ပရဒါရံ န ဂစ္ဆေယျံ၊ သဒါရပသုတောသိယံ၊ ထီနံ ဝသံ န ဂစ္ဆေယျံ[ခု ၆-၃၆၅]။ အနိဝတ္တိ တတော အဿံ ဣစ္စာဒိ။
၈၈၂။ ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသုဒွေ။ ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသု ပဉ္စမီသတ္တမီဣစ္စေတာဒွေ ဝိဘတ္တိယော ဟောန္တိ။ ပေသနံ ပေသော။ တသ္မိံ ပေသေ -- ဘဝံ ခလု ကဋံ ကရောတု။ ဘဝံ ခလု ကဋံ ကရေယျ။ ကာမစာရမဗ္ဘနုဇာနနံအတိသဂ္ဂေါ၊ တသ္မိံ အတိသဂ္ဂေ -- ဘဝံ ခလု ပုညံ ကရောတု၊ ပုညာနိကယိရာထ သုခါဝဟာနိ[သံ ၁-၂။]ဣစ္စာဒိ။ ပတ္တကာလေ -- အယံ တေ သစ္စကာလော[ဝိ ၃-၁၃၁]၊ သစ္စံ ဝဒေယျာသိ။
၈၈၃။ ကာလသမယဝေလာသု ယမှိသတ္တမီ။ ယံသဒ္ဒူပပဒဝိသယေ ကာလသမယဝေလာသု သတ္တမီဝိဘတ္တိဟောတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၃။)(စာ-၂၇၃) ကာလော -- ယံ ဘုဉ္ဇေယျ ဘဝံ။ သမယော -- ယံ ဘုဉ္ဇေယျ ဘဝံ။ ဝေလာ -- ယံ ဘုဉ္ဇေယျ ဘဝံ။ဧတ္ထ ယံသဒ္ဒေါ နိပါတော။
၈၈၄။ အရဟသတ္တီသု စ။ အရဟေ သတ္တိယဉ္စ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ တေသွရဟေ -- ဘဝံ ခလု ကညံ ဂဟေယျ၊ ဘဝံဧတမရဟတိ။ သတ္တိယံ -- ဘဝံ ခလု ဘာရံ ဝဟေယျ၊ ဣဟ ဘဝံဝတ္တုံ သက္ကုဏေယျ၊ ကော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋံ[သံ ၁-၁၃]။ ဧတ္ထ စ ကော ဝိဇဋယေတိ ကော ဝိဇဋေတုံ သမတ္ထောတိအတ္ထော[သံ-ဋ္ဌ ၁-၄၈။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၁]။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၈၈၅။ အပ္ပစ္စက္ခေတီတေ ပရောက္ခာ။ သုပိနေ ကိလမာဟ[ကာသိကာ၊ ၃၊ ၂၊ ၁၁၅]၊ ဧဝံ ကိရ ပေါရာဏာ အာဟု။
၈၈၆။ ပစ္စက္ခေ ဝါ ဟိယျောပဘုတိဟိယျတ္တနီ။
ဟိယျောပဘုတိ အတီတေ ကာလေ ပစ္စက္ခေအပ္ပစ္စက္ခေ ဝါ ဟိယျတ္တနီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သောအဂမာ မဂ္ဂံ၊ တေ အဂမူ မဂ္ဂံ။
၈၈၇။ အဇ္ဇတနီ သမီပမှိ။ အဇ္ဇပ္ပဘုတိ အတီတေ ကာလေ ပစ္စက္ခေ အပ္ပစ္စက္ခေဝါ သမီပေ အဇ္ဇတနီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သော မဂ္ဂံအဂမီ၊ တေ မဂ္ဂံ အဂမုံ။
၈၈၈။ မာယောဂဋ္ဌာနေ တာ ပါယေန။ တာ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီဝိဘတ္တိယော ယေဘုယျေန မာသဒ္ဒယောဂဋ္ဌာနေ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဟိယျတ္တနီ တာဝ -- မာ နံ ကလလေ အက္ကမိတ္ထ[ခု ၄-၃၁၀]၊ ဘဂဝါတိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ခဏောဝေ မာ ဥပဇ္ဇဂါ[ခု ၁-၃၂၈]။ အတ္ထော တေ မာ ဥပဇ္ဇဂါ[ခု ၆-၃၂၀]။ ဗဟုဝစနိစ္ဆာယံ "အတ္ထာ မာ ဥပဇ္ဇဂူ"တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, "သဗ္ဗဒုက္ခံ ဥပဇ္ဇဂူ"တိ[အံ ၃-၂၇၅။] ဧတ္ထ ဝိယ။ ဣမာနိ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနိယော -- မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ[ခု ၆-၅၊ ၄၇၊ ၁၈၄]၊ တွန္တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။မာကတ္ထ ပါပကံ ကမ္မံ[ခု ၁-၁၃၇။ ခု ၁၀-၁၀၉]၊ တုမှေတိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။မာဟံ ကာကောဝ ဒုမ္မေဓော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၄။)(စာ-၂၇၄) ကာမာနံ ဝသမနွဂံ[ခု ၆-၅၇]။ ဣဓ ဟိယျတ္တနိယာ ပရဿပဒုတ္တမပုရိသေကဝစနန္တံဝါ အဇ္ဇတနိယာ အတ္တနောပဒုတ္တမပုရိသေကဝစနန္တံဝါ ဘဝတိ။ အယံ ပနဇ္ဇတနီ -- မာ ဝေါ ရုစ္စိတ္ထ ဂမနံ[ခု ၆-၃၃၁]။ ဇရာ ဓမ္မံ မာ ဇီရီတိ အလဗ္ဘနီယံဌာနံ။ မာ ဗျာဓယိ, မာ မီယိ, မာ ခီယိ, မာ နဿိ, မာ ဇီရိံသု, မာ နဿိံသု[အံ ၂-၄၇]။ အဟံ အဂမိံ၊ မယံ အဂမိမှ။ ကာမံ ဇနပဒေါမာသိ[ခု ၆-၃၁၄]။ အညာနိပိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာနိ။ပါဠိယဥှိ ဧတာ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနိယော အနေကသဟဿဓာ မာယောဂဋ္ဌာနေ သဉ္စရန္တိ။
၈၈၉။ အပ္ပိကာ ပါဠိယံ ပဉ္စမီ။ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ပါဠိယံ မာယောဂဋ္ဌာနေ အပ္ပိကာ, န ဗဟုတရာ၊ အဋ္ဌကထာဒီသု ပန ဗဟုတရာ။ကသ္မာ သာ ပါဠိယံ အပ္ပိကာတိ စေ? ကတ္ထစိ ပဒေသေ ပဉ္စမိယာ ဝတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနေ "မာ မဇ္ဈေ ဘင်္ဂေါ အဟောသီ"တိ[ဝိ ၃-၅၈၊ ၆၄၊ ၇၇၊ ၈၂။] ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီနံ ဝုတ္တတ္တာ။ကသ္မာ ပန သာ အဋ္ဌကထာဒီသု ဗဟုတရာတိ စေ? မာ ဝဒ၊ မာ ဂစ္ဆ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၁၆၈]၊ မာ ဝဒါဟိ၊ မာ ဂစ္ဆာဟိ၊ မာ ဘုဉ္ဇဿု၊ မာဟောတူ"တိအာဒိနာ အာဂတတ္တာ စေဝ "မာ ဇီရီ"တိ[အံ ၁-၄၉၁။ အံ ၂-၄၇။] အာဒီနံ "မာ ဇီရတူ"တိ[အံ-ဋ္ဌ ၂-၂၄။] အာဒိနာ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဝသေန အာဂတတ္တာစ။ တတြိမေ ပါဠိတော ပဉ္စမီပယောဂါ။ မာ တေဘဝန္တွန္တရာယာ[ခု ၄-၃၂၀]။ ဒါဌိနီ မာတိမညဝှေါ[ခု ၅-၃၈။] ဣစ္စာဒယော အပ္ပကတရာ။
၈၉၀။ ပရောက္ခာဝတ္တမာနာအပ္ပကတရာ။ ပရောက္ခာဝတ္တမာနာဝိဘတ္တိယော မာယောဂဋ္ဌာနေ အပ္ပကတရာ ဟောန္တိ။မာ ကိသိတ္ထော မယာ ဝိနာ[ခု ၆-၃၁၆]၊ တွန္တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အယံ ပရောက္ခာပယောဂေါ။ မာ ဒေဝ ပရိဒေဝေသိ[ခု ၆-၃၂၉]၊ တွန္တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အယံ ဝတ္တမာနာပယောဂေါ။ အညာနိပိ ပဒါနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၅။)(စာ-၂၇၅) ၈၉၁။ မတန္တရေ မာယောဂေ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီပဉ္စမိယောသဗ္ဗကာလေ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ယဒါ မာယောဂေါ။ တဒါ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီပဉ္စမီဝိဘတ္တိယောသဗ္ဗကာလေ ဟောန္တီတိ အာဂတာ။ တေသံ ဥဒါဟရဏာနိ -- မာ ဂမာ၊ မာ ဝစာ၊ မာ ဂမီ၊ မာ ဝစီ၊မာ ဂစ္ဆာဟိ၊ သော မာ ဘဝါ၊ မာ ဘဝိ၊ မာ တေ ဘဝန္တွန္တရာယာတိ။တေသံ မတေ "မာ ဂမာ"တိ ပဒဿ "မာ ဂစ္ဆတီ"တိပိ ဝတ္တမာနတ္ထောဟောတိ၊ "မာ ဂစ္ဆာ"တိပိ အတီတတ္ထော ဟောတိ၊ "မာ ဂစ္ဆိဿတီ"တိပိ အနာဂတတ္ထော ဟောတိ၊ "မာ ဂစ္ဆိဿာ"တိပိ ကာလာတိပတ္တိအတ္ထော ဟောတိ။ "မာ ဂစ္ဆာဟီ"တိ ပဒဿ "မာ ဂစ္ဆတိ, မာ ဂစ္ဆိ, မာ ဂစ္ဆိဿတိ, မာ ဂစ္ဆိဿာ"တိ ဝတ္တမာနာတီတာနာဂတကာလာတိပတ္တိအတ္ထောဟောတိ။ တထာ "မာ ဘဝတူ"တိ ပဒဿ "မာ ဘဝတိ, မာ ဘဝါ, မာ ဘဝိဿတိ, မာ ဘဝိဿာ"တိ ဝတ္တမာနာတီတာနာဂတကာလာတိပတ္တိအတ္ထောဟောတိ။ သဗ္ဗမေတံ အတ္ထကထနံ အဋ္ဌကထာဒီသု န ဒိဿတိ၊တထာပိ သုဋ္ဌု ဥပပရိက္ခိတွာ ယုတ္တဉ္စေ, ဂဟေတဗ္ဗံ။
ကေစိ ပန သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိအာဏတ္တီတိ ဝဒန္တိ၊ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ပန ပရိကပ္ပနာဝိဘတ္တီတိဝဒန္တိ၊ ဧဝံ ဝတွာ အနိဒ္ဒိဋ္ဌကာလိကာ ပစ္စယာတီသုပိ ကာလေသု ဘဝန္တီတိ အာဏတ္တိပရိကပ္ပနာကာလတ္တယေ ဘဝန္တီတိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ "ကရောတူ"တိ အာဏတ္တိဝိဘတ္တိယန္တဿ ပဒဿ "ကရောတီ"တိ ဝါ "အကာသီ"တိ ဝါ "ကရိဿတီ"တိ ဝါ အတ္ထဿ အဇောတကတ္တာ၊ "ကရေယျာ"တိ ပရိကပ္ပနာဝိဘတ္တိယန္တဿ ပဒဿပိ "ကရောတီ"တိ ဝါ "အကာသီ"တိ ဝါ "ကရိဿတီ"တိ ဝါ အတ္ထဿ အဇောတကတ္တာ၊ တသ္မာ တံ နဂဟေတဗ္ဗံ၊ "အနိဒ္ဒိဋ္ဌကာလိကာ ပစ္စယာတီသုပိ ကာလေသု ဘဝန္တီ"တိ ဝစနံ ပန ကိတန္တပဒေသု ယုဇ္ဇတိ, န ဤဒိသေ ဌာနေတိ နိဋ္ဌမေတ္ထာဝဂန္တဗ္ဗံ။
၈၉၂။ အနာဂတေ ဘဝိဿန္တီ။ သော ဂစ္ဆိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၆။)(စာ-၂၇၆) ၈၉၃။ ကထဥှိနာမယောဂေနာတီတေ'နာဂတဿေဝ ပယောဂေါ။ ကထဥှိနာမသဒ္ဒဿ ယောဂေန အတီတေ အနာဂတဿ ဣဝ ပယောဂေါဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ကထဥှိနာမာတိ နိန္ဒာဝစနေ အပဒိဿနတ္ထေ နိပါတသမုဒါယော၊ကထဥှိနာမ တွံ မောဃပုရိသ ဧဝံ သွာက္ခာတေဓမ္မဝိနယေ ဥဒရဿ ကာရဏာ ပဗ္ဗဇိဿသိ[ဝိ ၃-၇၃]၊ ဝိနယေ မဟာဝဂ္ဂေ ပါဠိ ဧသာ။ ကထဥှိနာမယောဂေနာတိ ကိမတ္ထံ? "ကထံ နု တွံ မာရိသဩဃမတရီ"တိ[သံ ၁-၁။] အာဒီသု ကထဥှိနာမဿ အဘာဝတော အတီတေ အနာဂတဿဝိယ ပယောဂေါ န ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ တဿ ပန ပါဠိယာအဋ္ဌကထာယံ ကထဥှိသဒ္ဒံ အဂ္ဂဟေတွာ နာမသဒ္ဒမေဝ ဂဟေတွာ "နာမယောဂေန အတီတေနာဂတဿ ဝိယ ပယောဂေါ"တိ ဝုတ္တံ၊ အမှေဟိ ပန ဒဠှီကရဏတ္ထံ "ကထဥှိနာမယောဂေနာ"တိ ဝုတ္တံ၊ တထာ ဟိ နာမသဒ္ဒယောဂေ နိယမော နတ္ထိ၊ ကထံနိယမော နတ္ထီတိ စေ? "တွမ္ပိ နာမ မံ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ မညသီ"တိ[ဝိ ၁-၂၇၁] ဧတ္ထာနာဂတဿ ဝိယ ပယောဂေါ န ဟောတိ။ "ဆဗ္ဗဿာနိ နာမ မုဂ္ဂယူသကုလတ္ထယူသဟရေဏုယူသာဒီနံပသဋပသဋမတ္တေန ယာပေဿတီ"တိ[မ-ဋ္ဌ ၁-၃၀၈။] ဣမိဿံ ပန စူဠသီဟနာဒသုတ္တဋ္ဌကထာယံ အနာဂတဿ ဝိယ ပယောဂေါ ဟောတိ။ တေနာဟ တဋ္ဋီကာယံ "ယာပေဿတိ နာမာတိ နာမသဒ္ဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော၊ နာမသဒ္ဒယောဂေန ဟိ အနာဂတဿ ဝိယပယောဂေါ၊ ယာပေသိဣစ္စေဝတ္ထော"တိ[မ-ဋီ ၂-၃]။ ဧတ္ထ စ ယဒိ အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနံသိယာ၊ အနာဂတဿ ဝိယ ပယောဂေါတိ ဋီကာကာရောန ဝဒေယျ၊ န ဟိ အဿော "အဿော ဝိယာ"တိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ အဿသဒိသံယေဝပန အနဿံ "အဿော ဝိယာ"တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။
၈၉၄။ မတန္တရေ တံကာလဝစနိစ္ဆာယမတီတေပိဘဝိဿန္တီ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဘဝိဿန္တီကာလဝစနိစ္ဆာယံသတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၇။)(စာ-၂၇၇) အတီတေပိ ဘဝိဿန္တီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ အနေကဇာတိသံသာရံ၊သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသံ[ခု ၁-၃၆]။ ဧတ္ထ ပန ယဒိ ဘဝိဿန္တီကာလဝစနိစ္ဆာယံသတိ အတီတတ္ထေ ဘဝိဿန္တီ ဟောတိ၊ အနာဂတတ္ထေယေဝတာယ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အနုပပန္နမိဒံ ဝစနံ ဟောတိ။ကေစိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ပရိဟရေယျုံ၊ န အနုပပန္နံ, ဥပပန္နမေဝေဒံ။ နနု ဝိမာနဝတ္ထုအဋ္ဌကထာယံ အာစရိယေဟိ --
"စတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒသိံ၊ ယာ စပက္ခဿ အဋ္ဌမီ။
ပါဋိဟာရိကပက္ခဉ္စ၊ အဋ္ဌင်္ဂံ သုသမာဟိတံ။
ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿံ၊ သဒါ သီလေသုသံဝုတာ"တိ[ခု ၂-၁၇။]
ဣမိဿာ ဥတ္တရာဝိမာနဝတ္ထုပါဠိယာ အတ္ထံ သံဝဏ္ဏန္တေဟိ "ဥပဝသိဿန္တိ ဥပဝသိံ။ အတီတတ္ထေ ဟိ ဣဒံအနာဂတဝစန"န္တိ[ဝိမာန-ဋ္ဌ-၆၅။] ဝုတ္တန္တိ? သစ္စံ ဝုတ္တံ၊ တထာပိ အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနံဝိယာတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ အနာဂတဝစနသဒိသတ္တာဟိ "အနာဂတဝစန"န္တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ ယထာ "သမိဒ္ဓံ ဒေဝနဂရ"န္တိ[ခု ၄-၃၀၆။] အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော -- ဣဒံ အမရဝတီနဂရံ ဝတ္ထာလင်္ကာရာဒီဟိသမိဒ္ဓံ ဒေဝနဂရသဒိသတ္တာ ဒေဝနဂရန္တိ။
အထ ဝါ အနာဂတဝစနန္တိ အနာဂတံ ဝစနံဝိယာတိ ဝိယသဒ္ဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော "သမိဒ္ဓံ ဒေဝနဂရ"န္တိ[ခု ၄-၃၀၆။] ဧတ္ထ ဝိယ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒေဝနဂရံ ဝိယသမိဒ္ဓန္တိ ဝိယသဒ္ဒလောပဝသေနာပိ အတ္ထော သမ္ဘဝတိ၊ တသ္မာ "သန္ဓာဝိဿံ, ဥပဝသိဿ"န္တိအာဒီသု သန္ဒေဟမကတွာ အတီတတ္ထေယေဝ ဣဒံအတီတဝစနံ, န အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနန္တိဂဟေတဗ္ဗံ။ န ဟိ လောကဝေါဟာရေသု သာတိသယံ ကုသလော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿီ ဘဂဝါအတီတတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗေ တဒ္ဒီပကံ အနာဂတဝစနံ ဝဒေယျ။အယမ္ပိ ပနေတ္ထ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၈။)(စာ-၂၇၈)ကထံ? အာစရိယာ ဟိ အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနန္တိဝဒမာနာ "သန္ဓာဝိဿံ, ဥပဝသိဿ"န္တိ ဤဒိသေသု ဿံသဒ္ဒဝိသယေသုယေဝ ဝဒန္တိ။ "သန္ဓာဝိဿတိ, သန္ဓာဝိဿန္တိ၊ ဥပဝသိဿတိ, ဥပဝသိဿန္တိ၊ သန္ဓာဝိဿံ, သန္ဓာဝိဿံသူ"တိအာဒီသု ပန န ဝဒန္တိ။ နနု ဤဒိသေသုပိဌာနေသု ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ဤဒိသေသု ဿံသဒ္ဒဝဇ္ဇိတေသု ပါဠိပ္ပဒေသေသုအတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနန္တိ န ဝုတ္တံ၊ တေန ဉာယတိ "အနေကဇာတိသံသာရံ၊ သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသ"န္တိအာဒီသု သန္ဓာဝိဿမိစ္စာဒီနိ အတီတတ္ထေ အတီတဝစနာနိ, န အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနာနီတိ။ အယမ္ပိပနေတ္ထ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
ကထံ? "သန္ဓာဝိဿံ, ဥပဝသိဿံ, အပစ္စိသ"န္တိ ဧဝံ သုတိဝန္တာနိ ပဒါနိ ပယောဂါနုရူပေနအတီတတ္ထေ အတီတဝစနာနိ ဘဝန္တိ၊ ကတ္ထစိ အနာဂတတ္ထေအနာဂတဝစနာနိ ဘဝန္တိ၊ န ပန အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနာနိဘဝန္တိ။ အယဉ္စတ္ထော သုတိသာမညဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ကထံ? "ဂစ္ဆံ"ဣတိ ဟိ သဒ္ဒေါ ကတ္ထစိ ကိတန္တော ဟောတိ, ကတ္ထစိ အာချာတံ။ အဘိသဒ္ဒေါ ကတ္ထစိ ဥပသဂ္ဂေါ ဟောတိ, ကတ္ထစိ အာချာတံ။ ပတိသဒ္ဒေါ ကတ္ထစိ ဥပသဂ္ဂေါ ဟောတိ, ကတ္ထစိ နာမိကံ, ကတ္ထစိ အချာတံ။ တေသံ ပယောဂါ ဟေဋ္ဌာပကာသိတာ။ ဧဝမေဝ "သန္ဓာဝိဿံ, ဥပဝသိဿံ, အပစ္စိသံ"ဣစ္စာဒီနိ ကတ္ထစိ ပယောဂါနုရူပေန အတီတတ္ထေအနာဂတဝစနာနိ ဘဝန္တိ၊ ကတ္ထစိ အနာဂတတ္ထေ အနာဂတဝစနာနိဘဝန္တိ။ ဧဝံ ဝိဘာဂဝန္တေသု သမာနသုတိကသဒ္ဒေသု "အနေကဇာတိသံသာရံ၊ သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသ"န္တိ ဧတ္ထ "သန္ဓာဝိဿ"န္တိ ပဒံ အတီတတ္ထေယေဝအတီတဝစနံ, န အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနံ။ဧသ နယော အညတြာပိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု။
အပိစ ယဒိ "သန္ဓာဝိဿံ, ဥပဝသိဿံ"ဣစ္စာဒီနိ အတီတတ္ထေယေဝအနာဂတဝစနာနိ သိယုံ၊ "အဟံ ပုရေ သညမိဿ"န္တိ[ခု ၂-၁၅၂။] ဧတ္ထ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၇၉။)(စာ-၂၇၉) ပုဗ္ဗကာလဝါစကဿ ပုရေသဒ္ဒဿ အတ္ထေန သဒ္ဓိံ "သညမိဿ"န္တိ အနာဂတတ္ထဝါစကဿ ပဒဿ အတ္ထော အသမ္ဗန္ဓနီယောဘဝေယျ။ တထာ ဟိ "အဟံ ပုဗ္ဗကာလေ ဒါနတော သညမိဿာမိ၊ သင်္ကောစမာပဇ္ဇိဿာမိ၊န ဒါနံ ဒဿာမီ"တိ အတ္ထော အယုတ္တောဟောတိ၊ တသ္မာ ဧဝမတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ "အဟံ ပုဗ္ဗကာလေ ဒါနတော သညမိံ၊ သင်္ကောစမာပဇ္ဇိံ၊ဒါနံ နာဒါသိ"န္တိ[ပေတ-ဋ္ဌ-၉၇။] အတီတတ္ထေ အတီတဝစနံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာစ "အဟံ ပုရေ သညမိဿ"န္တိ အတီတတ္ထေ အတီတဝစနံ ဘဝတိ၊ ဧဝမေဝ "အနေကဇာတိသံသာရံ၊ သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသ"န္တိအာဒီသုပိ "သန္ဓာဝိဿံ"ဣစ္စာဒိ အတီတတ္ထေယေဝ အတီတဝစနံ ဘဝတိ, န အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနန္တိ နိဋ္ဌမေတ္ထာဝဂန္တဗ္ဗံ။ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ ဣံဝစနဿ ဣဿံအာဒေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
အတီတေ'တီတဝစနံ၊ ကတကိစ္စဿ ဇန္တုနော။
"အနေကဇာတိသံသာရံ၊ သန္ဓာဝိဿ"န္တိအာဒိသု။
အာစရိယာ ပန သာသနေ ရူပနိပ္ဖါဒနလက္ခဏာနံနတ္ထိတာယ "ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿ"န္တိအာဒီသု "ဥပဝသိဿ"န္တိအာဒီနိ အနာဂတဝစနသဒိသတ္တာ အတီတတ္ထေအနာဂတဝစနာနီတိ ဝဒိံသု။ မယန္တု သာသနာနုရူပေန ဣံဝစနဿ ဣဿမာဒေသဝိဓာယကံ လက္ခဏံ ဝဒါမ။
၈၉၅။ ကြိယာတိပန္နေတီတေနာဂတေစ ကာလာတိပတ္တိ။ ဧတ္ထ စ ကြိယာအတိပတနံကြိယာတိပန္နံ၊ တံ ပန သာဓကသတ္တိဝိရဟေန ကြိယာယ အစ္စန္တာနုပ္ပတ္တီတိ။ ကိဉ္စာပေတ္ထကြိယာ အတီတသဒ္ဒေန စ အနာဂတသဒ္ဒေန စ န ဝေါဟရိတဗ္ဗာ၊ တထာပိတကြိယုပ္ပတ္တိပဋိဗဒ္ဓကတ္တုကြိယာကာလဘေဒေနအတီတဝေါဟာရော အနာဂတဝေါဟာရော စ လဗ္ဘတေဝါတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သော စေ ယာနံ အလဘိဿ၊ အဂစ္ဆိဿ။ ဧဝံအတီတေ။ စိရမ္ပိ ဘက္ခော အဘဝိဿ၊ သစေ န ဝိဝဒေမသေ[ခု ၅-၁၅၉]။ သစာဟံ န ဂမိဿံ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၀။)(စာ-၂၈၀) မဟာဇာနိကော အဘဝိဿံ[မ-ဋ္ဌ ၃-၂၂၉]။ ဧဝံ အနာဂတေ ကာလာတိပတ္တိ ဘဝတိ။
၈၉၆။ ဝတ္တမာနာ တိ အန္တိ, သိ ထ, မိ မ၊ တေ အန္တေ, သေ ဝှေ, ဧ မှေ။ ဝတ္တမာနာဣစ္စေသာ သညာ ဟောတိ တိ အန္တျာဒီနံ ဒွါဒသန္နံ ပဒါနံ။
၈၉၇။ ပဉ္စမီ တု အန္တု, ဟိ ထ, မိ မ၊ တံ အန္တံ, သု ဝှေါ, ဧ အာမသေ။
၈၉၈။ သတ္တမီ ဧယျ ဧယျုံ, ဧယျာသိ ဧယျာထ, ဧယျာမိ ဧယျာမ၊ ဧထ ဧရံ, ဧထော ဧယျာဝှေါ, ဧယျံ ဧယျာမှေ။
၈၉၉။ ပရောက္ခာ အ ဥ, ဧ တ္ထ, အံ မှ၊ တ္ထ ရေ, ထော ဝှေါ, ဣံ မှေ။
၉၀၀။ ဟိယျတ္တနီ အာ ဦ, ဩ တ္ထ, အံ မှာ၊ တ္ထ တ္ထုံ, သေ ဝှံ, ဣံ မှသေ။
၉၀၁။ အဇ္ဇတနီ ဤ ဥံ, ဩ တ္ထ, ဣံ မှာ၊ အာ ဦ, သေ ဝှံ, အံ မှေ။
၉၀၂။ ဘဝိဿန္တီ ဿတိ ဿန္တိ, ဿသိ ဿထ, ဿာမိ ဿာမ၊ ဿတေ ဿန္တေ, ဿသေ ဿဝှေ, ဿံ ဿာမှေ။
၉၀၃။ ကာလာတိပတ္တိ ဿာ ဿံသု, ဿေ ဿထ, ဿံ ဿာမှာ၊ ဿထ ဿိံသု, ဿသေ ဿဝှေ, ဿိံ ဿာမှသေ။
၉၀၄။ ဟိယျတ္တနီသတ္တမီပဉ္စမီဝတ္တမာနာသဗ္ဗဓာတုကံ။ တာ ဟိယျတ္တနီအာဒိကာစတဿော ဝိဘတ္တိယော သဗ္ဗဓာတုကသညာ ဟောန္တိ။ယေဘုယျေန သဗ္ဗဓာတူသု ဝတ္တတီတိ သဗ္ဗဓာတုကံ။ကိံ တံ? စတူဟိ နာမေဟိ သင်္ဂဟိတံ အာဦဣစ္စာဒိကံ အဋ္ဌစတ္တာလီသဝိဓံပဒံ၊ တဉ္စ ခေါ အတ္ထတော စတဿော ဝိဘတ္တိယောယေဝါတိဟိယျတ္တနီအာဒိကာ စတဿော ဝိဘတ္တိယော သဗ္ဗဓာတုကသညာဟောန္တီတိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၁။)(စာ-၂၈၁) ၉၀၅။ ဓာတုလိင်္ဂါနုကရဏေဟိ ပစ္စယာ။ ကရောတိ၊ ဂစ္ဆတိ၊ ကာရေတိ၊ ပဗ္ဗတာယတိ၊ဝါသေဋ္ဌော၊ ဒဒ္ဒဠှယတိ[ဒဒ္ဒလ္လယတိ(သီ)၊ ဒဒ္ဒုဘာယတိ(ဣ)]၊ စိစ္စိဋာယတိ[ဝိ ၃-၃၂၀။ သံ ၁-၁၇၁။ ခု ၁-၂၉၂။ အဘိ ၃-၁၄၁]။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၉၀၆။ တိဇာ ခန္တိယံ ခေါ။ တိတိက္ခတိ[ခု ၁-၅၉]။ ခန္တိယန္တိ ကိံ? တေဇတိ။
၉၀၇။ ဂုပါ ဆော နိန္ဒာယံ။ ဇိဂုစ္ဆတိ[ခု ၁-၃၁၀။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၆။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၉၃]။ နိန္ဒာယန္တိ ကိံ? ဂေါပတိ။
၉၀၈။ ကိတာ ဆ ရောဂါပနယနေ။ ရောဂါပနယနတ္ထေ ကိတဓာတုတော စ ဆပစ္စယော ဟောတိ။ တိကိစ္ဆတိ[ခု ၆-၁၈၃]။ ရောဂါပနယနေတိ ကိံ? ကေတတိ။
၉၀၉။ မာနတော သော ဝီမံသာယံ။ ဝီမံသတိ[ခု ၂-၃၁၈။ အံ ၂-၃၀၄]။ ဝီမံသာယန္တိ ကိံ? မာနေတိ။
၉၁၀။ တုမိစ္ဆတ္ထေသု ဘုဇဃသဟရသုပါဒိတောဝါ။ ဘုဇဃသဟရသုပါဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုတော တုမိစ္ဆတ္ထေသု ခဆသဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ဝါ။ ဘောတ္တုမိစ္ဆတိဗုဘုက္ခတိ၊ ဃသိတုမိစ္ဆတိ ဇိဃစ္ဆတိ[ခု ၁-၄၃]။ ဟရိတုမိစ္ဆတိ ဇိဂီသတိ[ခု ၅-၃၅၉။ ခု ၆-၄]။ သောတုမိစ္ဆတိ သုဿူသတိ[ဒီ ၁-၂၂၀။ သံ ၁-၂၁၉။ အံ ၁-၇၃။ ခု ၁-၃၀၇]။ ပါတုမိစ္ဆတိ ပိဝါသတိ။ဝိဇေတုမိစ္ဆတိ ဝိဇိဂီသတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဘောတ္တုမိစ္ဆတိ။ တုမိစ္ဆတ္ထေသူတိ ကိံ? ဘုဉ္ဇတိ။
၉၁၁။ အာယ နာမတော ကတ္တူပမာနာအာစာရတ္ထေ။ ကတ္တုနော ဥပမာနဘူတမှာနာမတော အာယပစ္စယော ဟောတိ အာစာရတ္ထေ။သံဃော ပဗ္ဗတော ဣဝ အတ္တာနမာစရတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၂။)(စာ-၂၈၂) ပဗ္ဗတာယတိ၊ ဧဝံ သမုဒ္ဒါယတိ၊ သဒ္ဒေါ စိစ္စိဋမိဝအတ္တာနမာစရတိ စိစ္စိဋာယတိ။ တဏှာယတိ[သံ ၁-၂၅၅]။ ဝတ္ထံ ဓူမော ဝိယ အတ္တာနမာစရတိဓူမာယတိ [ခု ၂-၁၃၀။ ဝိ ၃-၃၂၀]။
၉၁၂။ ဤယော စုပမာနာ။ နာမတော ဥပမာနာ အာစာရတ္ထေ ဤယပစ္စယော ဟောတိ။ အဆတ္တံ ဆတ္တမိဝအာစရတိ ဆတ္တီယတိ၊ အပုတ္တံ ပုတ္တမိဝ အာစရတိပုတ္တီယတိ, သိဿမာစရိယော။ ဥပမာနာတိ ကိံ? ဓမ္မမာစရတိ။ အာစာရတ္ထေတိ ကိံ? အဆတ္တံ ဆတ္တမိဝ ရက္ခတိ။
၉၁၃။ အတ္တိစ္ဆတ္ထေ နာမတော။ နာမတော အတ္တနော ဣစ္ဆတ္ထေ ဤယပစ္စယော ဟောတိ။ အတ္တနော ပတ္တမိစ္ဆတိပတ္တီယတိ၊ ဧဝံ ဝတ္ထီယတိ၊ ပရိက္ခာရီယတိ၊ စီဝရီယတိ၊ပဋီယတိ။ အတ္တိစ္ဆတ္ထေတိ ကိံ? အညဿ ပတ္တမိစ္ဆတိ။
၉၁၄။ ဏေဏယဏာပေဏာပယာဟေတွတ္ထေ ဓာတုတော၊ ကာရိတာ စ တေ။ သုဒ္ဓကတ္တုနော ပယောဇကေ ဟေတုသင်္ခါတေ အတ္ထေအဘိဓာတဗ္ဗေ ဏေဏယဏာပေဏာပယဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဓာတုတော ပရာ ဟောန္တိ၊ တေကာရိတသညာ စ။ ဧတ္ထ ကာရိတာတိ ကာရေတီတိ ကာရေတာ။ ကော သော? ဟေတုဘူတော ကတ္တာ၊ ကာရေတာ ဧဝ ကာရိတာ၊တဒ္ဒီပကတ္တာ ဏာဒယော ပစ္စယာ ကာရိတာ၊ ယထာ ခုဒ္ဒသိက္ခာပကရဏံ, ယထာ စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ အဋ္ဌကထာ။
၉၁၅။ ဏေဏယာ ဥဝဏ္ဏန္တေဟိ။ ဥဝဏ္ဏန္တေဟိ ဓာတူဟိ ဏေဏယပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ယော ကောစိ သုဏာတိ၊တမညော သုဏာဟိ သုဏာဟိ ဣစ္စေဝံ ဗြဝီတိ။ အထဝါ သုဏန္တံ ပယောဇယတိ၊ သာဝေတိ သာဝယတိ။ ယောကောစိ ဘဝတိ၊ တမညော ဘဝါဟိ ဘဝါဟိ ဣစ္စေဝံဗြဝီတိ။ ဘဝန္တံ ဝါ ပယောဇယတိ၊ ဘာဝေတိ၊ ဘာဝယတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၃။)(စာ-၂၈၃) ၉၁၆။ ဏာပေဏာပယာ ဒါဒန္တေဟိ။ ဒါပေတိ၊ ဒါပယတိ။
၉၁၇။ အနေကဿရတော စတုရောဒွေ ဝါ။ ကာရေတိ၊ ကာရယတိ။ ကာရာပေတိ၊ကာရာပယတိ။ ဩဘာသေတိ၊ ဩဘာသယတိ။
၉၁၈။ စုရာဒီဟိ ဏာပေဏာပယာ။ စုရာဒီဟိ ဓာတူဟိ ဟေတွတ္ထေ ဏာပေဏာပယဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊တေ ကာရိတသညာ စ။ စောရာပေတိ၊ စောရာပယတိ။စိန္တာပေတိ၊ စိန္တာပယတိ။ ဟေတွတ္ထေတိ ကိံ? စောရေတိ၊ စောရယတိ။ စိန္တေတိ၊ စိန္တယတိ။
၉၁၉။ ဓာတုရူပေ နာမတောဏယော စ။ ဓာတုယာ ရူပေ နိပ္ဖါဒေတဗ္ဗေ ကရောတိအတိက္ကမယတိဣစ္စာဒိကေ ပယုဇ္ဇိတဗ္ဗေ ဝါ သတိ နာမတော ဏယပစ္စယော ဟောတိ ကာရိတသညောစ။ ဟတ္ထိနာ အတိက္ကမတိ အတိဟတ္ထယတိ၊ ဝီဏာယဥပဂါယတိ ဥပဝီဏယတိ၊ ဒဠှံ ကရောတိ၊ ဝီရိယံဒဠှယတိ၊ ဧဝံ သမာနယတိ၊ အမိဿယတိ၊ ဝိသုဒ္ဓါဟောတိ ရတ္တိ ဝိသုဒ္ဓယတိ။ ကုသလံ ပုစ္ဆတိ ကုသလယတိ။
၉၂၀။ ကမ္မေ ယော ဘာဝေ စ။ ကရီယတေ၊ ဘုယျတေ။
၉၂၁။ ယဿ စဝဂ္ဂယဝတ္တံ သဓာတွန္တဿ။ ယပစ္စယဿ စဝဂ္ဂယကာရဝကာရတ္တံ ဟောတိ ဓာတူနံအန္တေန သဟ။ ဝုစ္စတေ၊ မဇ္ဇတေ၊ ဗုဇ္ဈတေ၊ ဟညတေ၊ကယျတေ၊ ဒိဗ္ဗတေ။
၉၂၂။ ဣဝဏ္ဏာဂမော တမှိဝါ။ တသ္မိံ ယပစ္စယေ ပရေ သဗ္ဗေဟိ ဓာတူဟိ ဣဝဏ္ဏာဂမောဟောတိ ဝါ။ ကရိယျတေ၊ ကရီယတေ။ ဂစ္ဆိယျတေ၊ဂစ္ဆီယတေ။ ဝါတိ ကိံ? ကယျတေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၄။)(စာ-၂၈၄) ၉၂၃။ ပုဗ္ဗရူပံ ယော။ သဗ္ဗေဟိ ဓာတူဟိ ယပစ္စယော ပုဗ္ဗရူပမာပဇ္ဇတေ ဝါ။ ဝုဍ္ဎတေ၊ဖလ္လတေ၊ ဒမ္မတေ၊ လဗ္ဘတေ၊ ဒိဿတေ။ ဝါတိ ကိံ? ဒမျတေ။
၉၂၄။ တထာ ကတ္တရိပိ။ ယထာ ဘာဝကမ္မေသု ယပစ္စယာဒေသော ဟောတိ၊ တထာ ကတ္တရိပိ ယပစ္စယဿာဒေသော ကာတဗ္ဗော။ ဗုဇ္ဈတိ၊ဝိဇ္ဈတိ။
၉၂၅။ ဘူဝါဒိတော အ။ ဘူဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုဂဏတော အပစ္စယော ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဘဝတိ၊ ပစတိဣစ္စာဒိ။
၉၂၆။ ရုဓာဒိတော စ မဇ္ဈေနိဂ္ဂဟီတံ။ ရုဓိဣစ္စေဝမာဒိတော စ ဓာတုဂဏတော အပစ္စယော ဟောတိ ကတ္တရိ၊ ဓာတူနံ မဇ္ဈေ နိဂ္ဂဟီတာဂမော ဟောတိ။ရုန္ဓတိ၊ ဆိန္ဒတိ၊ သုမ္ဘတိ။
၉၂၇။ ယထာရဟံ ဣဝဏ္ဏေကာရောကာရာစ။ ရုဓိဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုဂဏတော ယထာရဟံ ဣဝဏ္ဏဧကာရဩကာရပစ္စယာ ဟောန္တိ ကတ္တရိ၊ဓာတူနံ မဇ္ဈေ နိဂ္ဂဟီတာဂမော ဟောတိ။ ရုန္ဓိတိ၊ရုန္ဓီတိ၊ ရုန္ဓေတိ၊ သုမ္ဘောတိ ဣစ္စာဒိ။
၉၂၈။ ဒိဝါဒိတော ယော။ ဒိဗ္ဗတိ၊ သိဗ္ဗတိ၊ တာယတိ ဣစ္စာဒိ။
၉၂၉။ သွာဒီဟိ ဏုဏာဥဏာ။ သုဏောတိ၊ သုဏာတိ။ သံဝုဏောတိ၊ သံဝုဏာတိ။အာဝုဏောတိ၊ အာဝုဏာတိ။ သက္ကုဏောတိ၊ သက္ကုဏာတိ။ပါပုဏာတိ၊ စိနောတိ၊ စိနာတိ ဣစ္စာဒိ။
၉၃၀။ ကီယာဒိတော နာ။ ကိဏာတိ၊ ဇိနာတိ၊ မုနာတိ၊ လုနာတိ၊ ပုနာတိ၊ဝိစိနာတိ ဣစ္စာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၅။)(စာ-၂၈၅) ၉၃၁။ ဂဟာဒိတော ယထာရဟံ အာချာတတ္တေနာမတ္တေ စ ပ္ပဏှာ။ အာချာတတ္တေ စ နာမတ္တေစ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂဟဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုဂဏတောယထာရဟံ ပ္ပဏှာဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ကတ္တရိ။ ဃေပ္ပတိ၊ဂဏှာတိ။ ယောယံ သိက္ခတိ၊ တဿ တံ အတ္ထာယ ဟိတာယသုခါယ သိနောတိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ သိပ္ပံ။ဝါသိဖလံ တာပေတွာ ဥဒကံ ဝါ ခီရံ ဝါ ဥဏှာပေတိ, ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥဏှံ။ တဿတိ ပရိတဿတီတိတဏှာ။ ဇောတေတိ လောကဿ ပီတိံ သောမနဿဉ္စ ဥပ္ပါဒေတီတိဇုဏှော၊ သုက္ကပက္ခော။ ဇောတတိ သယံ နိပ္ပဘာပိသမာနာ စန္ဒတာရပ္ပဘာဝသေန ဒိဗ္ဗတိ ဝိရောစတိသပ္ပဘာ ဟောတီတိ ဇုဏှာ၊ ရတ္တိ။ သိယတိ သယံသုခုမဘာဝေန သုခုမမ္ပိ အန္တံ ကရောတိ နိပ္ဖတ္တိံပါပေတီတိ သဏှံ၊ သုခုမဉာဏံ။ အညာနိပိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာနိ။
၉၃၂။ တနာဒိတော ဩယိရာ။ တနောတိ၊ ကရောတိ၊ ကယိရတိ၊ ကုဗ္ဗတိ၊ ဇာဂရောတိ၊သက္ကောတိ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၉၃၃။ စုရာဒိတော ဏေဏယာ။ စောရေတိ၊ စောရယတိ၊ စိန္တေတိ၊ စိန္တယတိဣစ္စာဒိ။
၉၃၄။ ဘာဝကမ္မေသွတ္တနောပဒံ။ ဝုစ္စတေ၊ လဗ္ဘတေ ဣစ္စာဒိ။
၉၃၅။ ကတ္တရိ စ။ ကတ္တရိ စ အတ္တနောပဒံ ဟောတိ။ မညတေ၊ ရောစတေဣစ္စာဒိ။
၉၃၆။ ဓာတုပစ္စယေဟိ ဝိဘတ္တိယော။ ဓာတုနိဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ ပစ္စယေဟိ ခါဒိကာရိတန္တေဟိ ဝိဘတ္တိယော ဟောန္တိ။တိတိက္ခတိ၊ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ ဝီမံသတိ။ တဠာကံ သမုဒ္ဒမိဝအတ္တာနမာစရတိ သမုဒ္ဒါယတိ၊ ပတ္တီယတိ၊ ပါစယတိဣစ္စာဒိ။
၉၃၇။ ကတ္တရိ ပရဿပဒံ။ ကတ္တရိဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ ပရဿပဒံ ဟောတိ။ပစတိ၊ ပဌတိ ဣစ္စာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၆။)(စာ-၂၈၆) ၉၃၈။ ဘူဝါဒယော ဓာတဝေါ။ ဘူဣစ္စေဝမာဒယော ယေ သဒ္ဒဂဏာ၊တေ ဓာတုသညာ ဟောန္တိ။ ဘဝတိ၊ ဘောတိ၊ အဇ္ဈယတိ၊ရုန္ဓီယတိ၊ ဒိဗ္ဗတိ ဣစ္စာဒိ။
၉၃၉။ ကွစာဒိဝဏ္ဏဿေကဿရဿဒွိတ္တံ။ အာဒိဘူတဿ ဝဏ္ဏဿ ဧကသရဿ ကွစိဒွိတ္တံ ဟောတိ။ တိတိက္ခတိ၊ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ တိကိစ္ဆတိ၊ဝီမံသတိ၊ ဗုဘုက္ခတိ၊ ပိဝါသတိ၊ ဒဒ္ဒဠှတိ[ဒဒ္ဒလ္လတိ(သီ၊ဣ)]၊ ဒဒါတိ၊ ဇဟာတိ၊ စင်္ကမတိ၊စဉ္စလတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ကမ္ပတိ၊ စလတိ[ခု ၇-၂၇၄။ အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၈၁]။
၉၄၀။ ပုဗ္ဗောဗ္ဘာသော။ ဒွေဘူတဿ ဓာတုဿ ယော ပုဗ္ဗော၊ သော အဗ္ဘာသသညော ဟောတိ။ ဒဓာတိ၊ ဒဒါတိ၊ဗဘုဝ။
၉၄၁။ ရဿော။ အဗ္ဘာသေ ဝတ္တမာနော သရော ရဿော ဟောတိ။ ဒဒါတိ၊ဒဓာတိ၊ ဇဟာတိ။
၉၄၂။ ဒုတိယစတုတ္ထာနံပဌမတတိယာ။ အဗ္ဘာသဂတာနံ ဒုတိယစတုတ္ထာနံပဌမတတိယာ ဟောန္တိ။ စိစ္ဆေဒ၊ ဗုဘုက္ခတိ၊ ဗဘုဝ၊ဒဓာတိ။
၉၄၃။ ကဝဂ္ဂေါ စဝဂ္ဂတ္တံ။ အဗ္ဘာသေ ဝတ္တမာနော ကဝဂ္ဂေါ စဝဂ္ဂတ္တမာပဇ္ဇတေ။ စိကိစ္ဆတိ၊ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ဇိဃစ္ဆတိ၊ စင်္ကမတိ၊ ဇင်္ဂမတိ၊ စဉ္စလတိ၊ ဇဂမကိရ၊ ဘုဇင်္ဂေါ။
၉၄၄။ မာနကိတာနံ ဝတတ္တံဝါ။ မာနကိတဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ အဗ္ဘာသဂတာနံ ဝကာရတကာရတ္တံ ဟောတိ ဝါ ယထာက္ကမံ။ ဝီမံသတိ၊တိကိစ္ဆတိ။ ဝါတိ ကိံ? စိကိစ္ဆတိ။
၉၄၅။ ဟဿ ဇော။ ဟကာရဿ အဗ္ဘာသေ ဝတ္တမာနဿ ဇော ဟောတိ။ ဇဟာတိ၊ ဇုဟောတိ၊ ဇဟာရ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၇။)(စာ-၂၈၇) ၉၄၆။ အန္တဿိဝဏ္ဏာကာရော ဝါ။ အဗ္ဘာသန္တဿ ဣဝဏ္ဏော ဟောတိ ဝါ အကာရော စ။ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ ပိဝါသတိ၊ဝီမံသတိ၊ ဇိဃစ္ဆတိ၊ ဗဘုဝ၊ ဒဓာတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဗုဘုက္ခတိ။
၉၄၇။ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ အဗ္ဘာသဿ အန္တေ နိဂ္ဂဟီတာဂမော ဟောတိ ဝါ။စင်္ကမတိ၊ စဉ္စလတိ၊ ဇင်္ဂမတိ။ ဝါတိ ကိံ? ပိဝါသတိ၊ ဒဒ္ဒဠှတိ။
၉၄၈။ တတော ပါမာနာနံ ဝါမံသေသု။ တတော အဗ္ဘာသတော ပါမာနာနံ ဓာတူနံ ဝါမံဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ သေ ပစ္စယေ။ ပိဝါသတိ၊ ဝီမံသတိ။
၉၄၉။ ဌာပါနံ တိဋ္ဌပိဝါ။ ဌာပါဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ တိဋ္ဌပိဝဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါယထာက္ကမံ။ တိဋ္ဌတိ၊ ပိဝတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဌာတိ၊ ပါတိ။
၉၅၀။ ဉာဿ ဇာဇံနာ။ ဉာဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဇာဇံနာဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ဇာနာတိ၊ ဇာနေယျ၊ ဇာနိယာ၊ ဇညာ၊ နာယတိ၊အနိမိတ္တာ န နာယရေတိ [သံ-ဋ္ဌ ၁-၃၉။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၂-၅၂။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၂၈]။ ဝါတိ ကိံ? ဝိညာယတိ။
၉၅၁။ ပေက္ခနေ ဒိသဿ ပဿဒက္ခာ။ ပေက္ခနတ္ထေ ဒိသဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ပဿဒက္ခဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ရူပံ ပဿတိ၊ဒက္ခတိ။ အပေက္ခနေတိ ကိံ? ဓမ္မဒေဿီ ပရာဘဝေါ [ခု ၁-၂၉၅]။ ဝါတိ ကိံ? အဒ္ဒသ။ အာစရိယာ ပနေတ္ထ ဒိသဿ ဒိဿာဒေသမ္ပိ ဣစ္ဆန္တိ "ဒိဿတီ"တိ၊ မယန္တု ဧတံ ရူပံ ဒိဝါဒိဂဏေ အဝေါစုမှ၊ တထာ ဟိ ကေစိသကမ္မိကာ ဓာတဝေါ ဒိဝါဒိဂဏံ ပတွာ အကမ္မိကာ ဟောန္တိ, ယထာ "သုတ္တံ ဆိဇ္ဇတိ၊ တဠာကံဘိဇ္ဇတီ"တိ။ အယံ သကမ္မိကာ ဟိ ဒိသဓာတု ဒိဝါဒိဂဏံ ပတွာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၈။)(စာ-၂၈၈) အကမ္မိကာ ဟောတိ, ယထာ "တေ ကုမာရာ န ဒိဿရေ"တိ [ခု ၆-၃၆၁]။ ဧတ္ထ ဟိ န ဒိဿရေတိ န ပညာယန္တီတိ အတ္ထော။
၉၅၂။ ဗျဉ္ဇနန္တဿ စော ဆေ။ ဗျဉ္ဇနန္တဿ ဓာတုဿ စော ဟောတိ ဆပစ္စယေ ပရေ။ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ တိကိစ္ဆတိ၊ဇိဃစ္ဆတိ။
၉၅၃။ ခေ ကော။ ဗျဉ္ဇနန္တဿ ဓာတုဿ ကော ဟောတိ ခပစ္စယေ ပရေ။ တိတိက္ခတိ၊ ဗုဘုက္ခတိ။
၉၅၄။ ဂီ သေ ဟရဿ။ ဇိဂီသတိ။
၉၅၅။ ဇိဿ စ။ ဇိဓာတုဿ ဇိဂီအာဒေသော ဟောတိ သေ ပစ္စယေ ပရေ။ ဝိဇိဂီသတိ။
၉၅၆။ ဗြူဘူနံ ပရောက္ခာယမာဟဘုဝါ။ အာဟ၊ အာဟု၊ ဗဘုဝ၊ ဗဘုဝု။ ပရောက္ခာယမိတိ ကိံ? အဗြဝုံ။
၉၅၇။ ဂမိဿန္တော သဗ္ဗေသုစ္ဆော ဝါ။ ဂမုဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ အန္တော မကာရော စ္ဆော ဟောတိ ဝါ သဗ္ဗေသု ဝိဘတ္တိပစ္စယေသု။ဂစ္ဆတိ၊ ဂမေတိ။ ဂစ္ဆတု၊ ဂမေတု။ ဂစ္ဆေယျ၊ဂမေယျ။ အဂစ္ဆာ၊ အဂမာ။ အဂစ္ဆိ၊ အဂမိ။ ဂစ္ဆိဿတိ၊ဂမိဿတိ။ အဂစ္ဆိဿာ၊ အဂမိဿာ။ ဂစ္ဆိဿတိ၊ ဂမိဿတိ။ဂစ္ဆမာနော၊ ဂစ္ဆန္တော။ ဂမိဿာတိ ကိံ? ဣစ္ဆတိ။
၉၅၈။ ဝစဿာကာရော အဇ္ဇတနိယမော။ အဝေါစ၊ အဝေါစုံ။ အဇ္ဇတနိယန္တိ ကိံ? အဝစာ၊ အဝစူ။
၉၅၉။ ဒီဃမကာရော ဟိမိမမှေသု။ ဂစ္ဆာဟိ၊ ဂစ္ဆာမိ၊ ဂစ္ဆာမ၊ ဂစ္ဆာမှေ။
၉၆၀။ ဟိ စ ဝါ လောပံ။ ဂစ္ဆ၊ ဂစ္ဆာဟိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၈၉။)(စာ-၂၈၉) ၉၆၁။ ဟောတိဿရော ဘဝိဿန္တိ ယမေဟောဟေဿဿ စ။ ဟူဓာတုဿ သရော ဧဟဩဟဧတ္တမာပဇ္ဇတေ ဘဝိဿန္တိယံ ဝိဘတ္တိယံ၊ ဿဿ စ လောပေါ ဟောတိ ဝါ။ ဟေဟိတိ [ခု ၂-၃၆၁။ ခု ၄-၃၀၇]၊ ဟေဟိန္တိ။ ဟောဟိတိ[ခု ၂-၁၂၈]၊ ဟောဟိန္တိ။ ဟေတိ၊ ဟေန္တိ။ ဟေဟိဿတိ၊ဟေဟိဿန္တိ။ ဟောဟိဿတိ၊ ဟောဟိဿန္တိ။ ဟေဿတိ[ခု ၃-၃၅]၊ ဟေဿန္တိ။ ဟူတိ ကိံ? ဘဝိဿတိ။ ဘဝိဿန္တိယန္တိ ကိံ? ဟောန္တိ။
၉၆၂။ ကရဿ ကာဟော။ ကရဓာတုဿ ကာဟာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဘဝိဿန္တီဝိဘတ္တိယံ၊ ဿဿ စ လောပေါ ဟောတိ ဝါ။ ကာဟတိ၊ကာဟိတိ။ ကာဟသိ၊ ကာဟိသိ။ ကာဟာမိ၊ ကာဟာမ။ ဝါတိ ကိံ? ကရိဿတိ။
၉၆၃။ ဝစဟနတော ဿာမိဿာမာနံခါမိခါမာ။ ဝက္ခာမိ၊ ဝက္ခာမ။ ပဋိဟင်္ခါမိ[မ ၁-၁၂]၊ ပဋိဟင်္ခါမ။
၉၆၄။ ဝသလဘေဟိ ဆာမိဆာမ။ ဝသလဘဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ ဿာမိဿာမာနံ ဆာမိဆာမာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ဝစ္ဆာမိ[ဝိ ၃-၇၆]၊ ဝစ္ဆာမ။ လစ္ဆာမိ[ခု ၆-၃၁၂]၊ လစ္ဆာမ။ ဝါတိ ကိံ? ဝသိဿာမိ၊ လဘိဿာမိ။
၉၆၅။ ဝစန္တော ကော ခါမိခါမေသု။ ဝက္ခာမိ၊ ဝက္ခာမ။
၉၆၆။ ဝသလဘန္တော စော ဆာမိဆာမေသုဝါ။ ဝစ္ဆာမိ၊ လစ္ဆာမိ၊ ဝစ္ဆာမ၊ လစ္ဆာမ။ ဝါတိ ကိံ? ဝသိဿာမိ၊ လဘိဿာမိ။
၉၆၇။ ဟနန္တော နိဂ္ဂဟီတံခါမိခါမေသု။ ပဋိဟင်္ခါမိ၊ ပဋိဟင်္ခါမ။ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိ ကိံ? ပဋိဟနိဿာမိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၀။)(စာ-၂၉၀)၉၆၈။ ဝသလဘတော ဘဝိဿန္တီဿဿ ဆော စတ္တမန္တော ဆေ။ ဝစ္ဆတိ၊ ဝစ္ဆန္တိ၊ ဝစ္ဆသိ၊ ဝစ္ဆထ၊ ဝစ္ဆတေ။လစ္ဆတိ၊ လစ္ဆန္တိ၊ လစ္ဆသိ၊ လစ္ဆထ၊ လစ္ဆတေ။ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိ ကိံ? ဝသိဿတိ၊ လဘိဿတိ။
၉၆၉။ ဟနတော ခေါ နော နိဂ္ဂဟီတံခေ။ ဟနဓာတုတော ဘဝိဿန္တီဿဿ ခါဒေသော ဟောတိ ဝါ၊ တသ္မိံ ခေ ပရေ နကာရော နိဂ္ဂဟီတံ ဟောတိ။ ဟင်္ခတိ၊ ဟင်္ခန္တိ၊ပဋိဟင်္ခတိ၊ ပဋိဟင်္ခန္တိ၊ ပဋိဟင်္ခသိ၊ ပဋိဟင်္ခထဣစ္စာဒိ။ ဝါတိ ကိံ? ဟနိဿတိ၊ ပဋိဟနိဿတိ။ ဧတ္ထ ဟိ "ပဋိဟင်္ခါမီ"တိ ပါဠိဒဿနေနေဝ "ဟင်္ခတိ ပဋိဟင်္ခတီ"တိအာဒီနိပိ ပါဠိယံ အနာဂတာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ, ဒိဋ္ဌေန နယေန အဒိဋ္ဌဿပိ တာဒိသဿ နယဿဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ ဧတာနိ ဟိ "ဝက္ခတိ ဝက္ခန္တီ"တိအာဒီဟိ သဒိသာနိ။
၉၇၀။ ဝစသ္မာ ခန္တော ကတ္တံနိစ္စံ။ ဝစသ္မာ ဓာတုတော ဘဝိဿန္တီဿဿ ခါဒေသော ဟောတိ နိစ္စံ၊ တသ္မိံ ခေ ပရေ ဓာတုဿန္တော ဗျဉ္ဇနော ကကာရတ္တမာပဇ္ဇတေ။ ဝက္ခတိ၊ ဝက္ခန္တိ၊ဝက္ခသိ၊ ဝက္ခတေ၊ ဝက္ခန္တေ။
၉၇၁။ အထ ဝါ ဝစဿ ဝက္ခော ဝါဘဝိဿန္တိယံ ဝိဘတ္တိယံ။ အထ ဝါ ပါဠိနယေန ဝစဓာတုဿ ဝက္ခဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဘဝိဿန္တီဝိဘတ္တိယံ။ဝက္ခိဿတိ ဣစ္စာဒိ။ အတြာယံ အာဟစ္စပါဌော "ပဝက္ခိဿံ သုဏောဟိ မေ"တိ[ခု ၄-၃၈၅]။ အယံ ပန အဋ္ဌကထာပါဌော "ရာဇာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံကတွာ 'အာသနံ ဉ တွာ နိသီဒထာ'တိ ဝက္ခိဿတီ"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၆-၁၈၀]။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝိညာတသုဂတာဓိပ္ပါယေဟိအဋ္ဌကထာစရိယာသဘေဟိ ပါဝစနာနုရူပေနေဝ အဋ္ဌကထာသုသဒ္ဒရစနာ အဘိသင်္ခတာ။ တထာ ဟိ အတ္ထတော စ ဗျဉ္ဇနတောစ အဓိပ္ပါယတော စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၁။)(စာ-၂၉၁) ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မော ဝိနယော စ ဝုတ္တော၊
ယော တဿ ပုတ္တေဟိ တထေဝ ဉာတော။
သော ယေဟိ တေသံ မတိမစ္စဇန္တာ၊
ယသ္မာ ပုရေ အဋ္ဌကထာ အကံသု[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၃။ ဝိ-ဋ္ဌ ၂-၂၀၁]။
၉၇၂။ ဒါဒန္တဿ အံ မိမေသု။ ဒမ္မိ၊ ဒမ္မ။
၉၇၃။ ဓာတုဿ အသညောဂန္တဿကာရိတေ ဝုဒ္ဓိ။ ကာရေတိ၊ ကာရယတိ။ အသညောဂန္တဿာတိ ကိံ? စိန္တယတိ။
၉၇၄။ ဝိကပ္ပေန ဃဋာဒီနံ။ ဃဋာဒီနံ ဓာတူနံ အသညောဂန္တာနံဝုဒ္ဓိ ဟောတိ ဝိကပ္ပေန ကာရိတေ။ ဃာဋေတိ၊ဃဋေတိ၊ ဃာဋယတိ၊ ဃဋယတိ၊ ဃာဋာပေတိ၊ ဃဋာပေတိ၊ဃာဋာပယတိ၊ ဃဋာပယတိ၊ ဂါမေတိ၊ ဂမေတိ၊ ဂါမယတိ၊ဂမယတိ။ ဃဋာဒီနမိတိ ကိံ? ကာရေတိ။
၉၇၅။ အညေသုပိ။ ကာရိတပစ္စယတော အညေသုပိ ပစ္စယေသု သဗ္ဗေသံဓာတူနံ အသညောဂန္တာနံ ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ။ ဇယတိ၊ဟောတိ၊ ဘဝတိ၊ ဘောတိ။
၉၇၆။ ဝိကရဏဿ စ ဏုနော။ ဝိကရဏဘူတဿ စ ဏုနော ဝုဒ္ဓိ ဟောတိ။ အဘိသုဏောတိ၊ သံဝုဏောတိ။
၉၇၇။ ဂုဟဒုသဿရော ဒီဃံ။ ဂုဟဒုသဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံသရော ကွစိ ဒီဃတ္တမာပဇ္ဇတေ ကာရိတေ။ ဂူဟယတိ၊ဒူသယတိ။
၉၇၈။ ဝစဝသဝဟာဒိဝဿုတ္တံယေ စ။ ဝစဝသဝဟဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံ ဝကာရဿ ဥတ္တံ ဟောတိ ယပစ္စယေ ပရေ။ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ[ခု ၇-၄၃]။ အသိတော တာဒိ ဝုစ္စတေ သ ဗြဟ္မာ[ခု ၁-၃၅၈]။ ပဏ္ဍိတောတိ ပဝုစ္စတိ[သံ ၁-၈၇]။ ဝုဿတိ၊ ဝုယှတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၂။)(စာ-၂၉၂) ၉၇၉။ ဥမှိ ဝရာဂမော နိစ္စံ ပါဝစနေ။ ပါဝစနေ အာဒေသဘူတေ ဥကာရေ ပရေ နိစ္စံ ဝကာရရကာရာဂမော ဟောတိ၊ န ကေဝလော ဥကာရော တိဋ္ဌတိ။ ဝုစ္စတိ၊ ဝုစ္စတေ၊နိရုတ္တိ၊ နိရုတ္တံ[ခု ၁၀-၂၈]။ ဝုတ္တေဥှတံ[ခု ၁-၁၉၅]။ ပါဝစနေတိ ကိံ? ကိမတ္ထမိဒမုစ္စတေ၊ ဥတ္တသေ၊ဥတ္တတေ။
၉၈၀။ ဟဝိပရိယယော ယဿ လောဝါ။ ဝုဠှတိ၊ ဝုယှတိ။
၉၈၁။ ဂဟဿ ဃေ ပ္ပေ။ ဃေပ္ပတိ။
၉၈၂။ ဟလောပေါ ဏှာမှိ။ ဂဟဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဟကာရလောပေါ ဟောတိ ဏှာမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ ဂဏှာတိ။
၉၈၃။ ကရဿ ကာသဇ္ဇတနိယံ။ ကရဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ကာသာဒေသော ဟောတိ ဝါ အဇ္ဇတနိယံ ဝိဘတ္တိယံ။အကာသိ၊ အကာသုံ၊ အကရီ၊ အကရုံ။
၉၈၄။ ဟူဒါဗြူတော သာဂမောယထာရဟံ။ ဟူဒါဗြူဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ သကာရာဂမော ဟောတိ ယထာရဟံ အဇ္ဇတနိယံဝိဘတ္တိယံ။ သော ဘိက္ခု အရဟာ အဟောသိ။ အဟံရာဇာ အဟောသိံ[ဒီ ၂-၁၅၉]။ သော ဒါနံ အဒါသိ။ ဘိက္ခူနံပယိရုဒါဟာသိ[ဒီ ၂-၁၇၉]။ အဟံ ပယိရုဒါဟာသိံ။ဇာတော ကဏှော ပဗျာဟာသိ[ဒီ ၁-၈၇]။ အဟံ ပဗျာဟာသိံ။
၉၈၅။ ပဝိပရိဥဒတော ဗြူနောအာဟာ သေ။ ပဝိဣစ္စေတေဟိ ပရိဥဒဣစ္စေတေဟိ စ ဥပသဂ္ဂနိပါတသမုဒါယေဟိ ပရဿ ဗြူဓာတုဿ အာဟာဣစ္စာဒေသော ဟောတိ သကာရာဂမေ ပရေ ယထာရဟံ အဇ္ဇတနိယံဝိဘတ္တိယံ။ ပဗျာဟာသိ၊ ပယိရုဒါဟာသိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၃။)(စာ-၂၉၃) ၉၈၆။ ဥမံသု။ အာဟာဣစ္စာဒေသတော ပရာယ ဥံဝိဘတ္တိယာ အံသုဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ တေ ပဗျာဟံသု၊တေ ပယိရုဒါဟံသု။
၉၈၇။ အသတော မိမာနံ မှိမှန္တလုတ္တိစ။ အသဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ မိမဣစ္စေတာသံ ဝိဘတ္တီနံ မှိမှာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ဓာတုအန္တဿလောပေါ စ။ အမှိ၊ အမှ၊ အသ္မိ၊ အသ္မ[ခု ၁-၃၇၃]။
၉၈၈။ ထဿ တ္ထတ္တံ။ အသဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ထဿ ဝိဘတ္တိဿ တ္ထတ္တံ ဟောတိ ဓာတုအန္တဿ လောပေါ စ။တုမှေ အတ္ထ။
၉၈၉။ တိဿ တ္ထိတ္တံ။ အသဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ တိဿ ဝိဘတ္တိဿ တ္ထိတ္တံ ဟောတိ ဓာတုအန္တဿ လောပေါစ။ အတ္ထိ၊ "ပုတ္တာ မတ္ထိ ဓနာ မတ္ထီ"တိ[ခု ၁-၂၂] ဧတ္ထ ပန အတ္ထိသဒ္ဒေါ နိပါတော။ တေနေသ ဧကဝစနဗဟုဝစနကောဟောတိ။ "အတ္ထိ ခီရာ ဗြာဟ္မဏီ"တိ ဧတ္ထာပိ နိပါတောယေဝ။ တေနေဝ ဟိတေန ဥတ္တရပဒဿ သမာသော ဟောတိ။
၉၉၀။ သညိစ္ဆာယမာချာတံဘဝတိ နာမိကံ။ သညိစ္ဆာယံ သတိ အာချာတပဒံနာမိကပဒံ ဘဝတိ။ "အာချာတ"န္တိ နာမံ ပနဿ အန္တရဓာယတိ၊လဒ္ဓူပသမ္ပဒဿ ဘိက္ခုနော သာမဏေရဘာဝေါ ဝိယာတိနာမဗျပဒေသော။ သေယျထိဒံ? "အညာသိ ဝတ ဘော ကောဏ္ဍညော၊ အညာသိ ဝတဘော ကောဏ္ဍညော"တိ[ဝိ ၃-၁၇။] သတ္ထု ဥဒါနံ ပဋိစ္စုပ္ပန္နံ အာယသ္မတောကောဏ္ဍညဿ "အညာသိကောဏ္ဍညော"တိ နာမံ။ ဧတ္ထ ဟိ အာချာတဘာဝေါ အန္တရဓာယတိ၊တထာ "မာ ခလိ, မာ ခလီ"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၃၁။] ဝစနံ ပဋိစ္စုပ္ပန္နံ ဂေါသာလဿတိတ္ထိယဿ နာမံ။ ဧတ္ထာပိ အာချာတဘာဝေါ အန္တရဓာယတိ။တေန "မက္ခလိံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၄။)(စာ-၂၉၄) ဂေါသာလံ, မက္ခလိနာ ဂေါသာလေနာ"တိ[ဒီ ၁-၅၀။ မ ၂-၁၉၃။] အာဒိနာ ဝေါဟာရော ပဝတ္တတိ။ တထာ "ဣတိဟ အာသ, ဣတိဟ အာသာ"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၂၂၀။] ဧဝံ ပဝတ္တံ ဝစနမုပါဒါယ ပုရာဏကထာ "ဣတိဟာသ"န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထာပိ အာချာတတ္တံ ဝိဂစ္ဆတိ။တေနေဝ နာမိကာ ဝိဘတ္တိ လဗ္ဘတိ "လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စာ"တိ[ခု ၄-၃၀၇။] အာဒီသု။
၉၉၁။ တုဿ တ္ထုတ္တံ။ အသဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ တုဿ ဝိဘတ္တိဿ တ္ထုတ္တံ ဟောတိ ဓာတုအန္တဿ လောပေါစ။ နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ[ခု ၅-၃၈]။
၉၉၂။ သိဟီသု စ။ အသဿေဝ ဓာတုဿ သိဟိဝိဘတ္တီသု အန္တလောပေါ စ ဟောတိ။တွံ အသိ၊ တွံ အဟိ[အာဟိ(သီ၊ဣ)]။
၉၉၃။ တတော ဧယျုံမေယျာနံဣယုမိယာ။ တတော အသဓာတုတော ဧယျုံဧယျဣစ္စေတာသံ ဝိဘတ္တီနံ ယထာက္ကမံ ဣယုံဣယာဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ။တေ သိယုံ၊ သော သိယာ။ "သိယာ ကုသလာ, သိယာ အကုသလာ"တိ[အဘိ ၂-၅၉။] အာဒီသု ပန သိယာသဒ္ဒေါ အဗျယပဒန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၉၉၄။ ဧယျုမိယံသု ဧယျမိယံ။ တတော အသဓာတုတော ဧယျုံဣစ္စေတာယ ဝိဘတ္တိယာ ဣယံသုဣစ္စာဒေသော ဟောတိ၊ ဧယျံဣစ္စေတာယ စ ဝိဘတ္တိယာ ဣယံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဒွေ ဘိက္ခူအဘိဓမ္မေ နာနာဝါဒါ သိယံသု[မ ၃-၂၇]။ ဥမ္မာဒန္တျာ ရမိတွာန၊ ကာသိရာဇာတတော သိယံ[ခု ၆-၄၁]။
၉၉၅။ တဿ သေယျာယ အဿတ္တံ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿတ္တံ ဟောတိ။ သော ဧဝမဿ ဝစနီယော[ဝိ ၁-၂၆၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၅။)(စာ-၂၉၅) ၉၉၆။ သေယျုဿ အဿုတ္တံ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျုံဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿုတ္တံ ဟောတိ။ တေ ဧဝမဿု ဝစနီယာ[ဝိ ၁-၂၆၈]။
၉၉၇။ သေယျာသိဿ အဿတ္တံ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျာသိဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿတ္တံ ဟောတိ။ တွံ အဿ[ဝိ ၃-၄၂]။
၉၉၈။ သေယျာထဿ အဿထတ္တံ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျာထဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿထတ္တံ ဟောတိ။ တုမှေ အဿထ[ဒီ ၁-၃]။
၉၉၉။ သေယျာမိဿ'ဿံ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျာမိဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ တတ္ထ အဿံ မဟေသိယာ[ခု ၆-၃၁၂]။
၁၀၀၀။ သေယျာမဿ'ဿာမ။ တဿ အသဓာတုဿ ဧယျာမဝိဘတ္တိယာ သဟ အဿာမဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ မယံ အဿာမ[မ ၁-၃၁၉]။
၁၀၀၁။ အကာရဂမဿ ဒီဃတ္တမဇ္ဇတနိယံ။ သော အာသိ၊ တေ အာသိံသု။ တုမှေ အာသိတ္ထ၊အဟံ အာသိံ[ခု ၂-၇၃]။ မယံ အာသိမှ။
၁၀၀၂။ ဩဿိ စ။ အဇ္ဇတနိယံ အကာရာဂမဿ ဒီဃတ္တံ ဟောတိ၊ ဩဝိဘတ္တိယာ ဣကာရာဒေသော ဟောတိ။ တွံ အာသိ။
၁၀၀၃။ လဘတော ဤဣံနံ တ္ထတ္ထံ တဒန္တလောပေါ စ။ လဘဓာတုတော ဤဣံဣစ္စေတေသံ ဝိဘတ္တီနံ ယထာက္ကမံ တ္ထတ္ထံအာဒေသော ဟောတိ၊ တဿ ဓာတုဿန္တဿလောပေါ စ ဟောတိ။ သော အလတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇံ[ဝိ ၁-၁၇]။ အဟံ အလတ္ထံ[ခု ၁-၃၄၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၆။)(စာ-၂၉၆) ၁၀၀၄။ ကုပါ စ္ဆိ။ ကုပဓာတုတော ဤဝိဘတ္တိယာ စ္ဆိအာဒေသော ဟောတိ တဿန္တဿ လောပေါစ။ အက္ကောစ္ဆိ[ဝိ ၃-၄၉၆။ မ ၃-၁၉၂။ ခု ၁-၁၃။ ခု ၅-၁၃၃၊ ၁၈၈]။
၁၀၀၅။ ဒါဿ ဝါ ဒဇ္ဇော။ ဒဇ္ဇတိ၊ ဒဇ္ဇန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဝါတိ ကိံ? ဒေတိ၊ ဒဒါတိ။
၁၀၀၆။ ဝဇ္ဇော ဝဒဿ။ ဝဇ္ဇာမိ၊ ဝဇ္ဇေယျ။ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိကိံ? ဝဒါမိ၊ ဝဒေယျ။
၁၀၀၇။ ဒဇ္ဇမှာ ဧယျဿေအာ။ အာဒေသဘူတမှာ ဒဇ္ဇသဒ္ဒမှာ ဧယျဝိဘတ္တိယာ ဧကာရအာကာရာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ဒဇ္ဇေ၊ ဒဇ္ဇာ[ခု ၆-၂၈၇]၊ ဒဇ္ဇေယျ[ဝိ ၁-၃၇၂]။
၁၀၀၈။ ဧယျုမုံ။ အာဒေသဘူတမှာ ဒဇ္ဇသဒ္ဒမှာ ဧယျုံဝိဘတ္တိယာ ဥံအာဒေသော ဟောတိ။ တေပိ အတ္တမနာဒဇ္ဇုံ[ခု ၆-၁၅၁]။
၁၀၀၉။ ဧယျာမိဿံ။ အာဒေသဘူတမှာ ဒဇ္ဇသဒ္ဒမှာ ဧယျာမိဿ အံအာဒေသော ဟောတိ။ ဒဇ္ဇံ[ခု ၅-၃၈၄။]
၁၀၁၀။ ဝဇ္ဇမှေယျာသိဿာသိ။ အာဒေသဘူတမှာ ဝဇ္ဇသဒ္ဒမှာ ဧယျာသိဿ အာသိအာဒေသော ဟောတိ။ ဝဇ္ဇာသိ၊ဝဒေယျာသိ။
၁၀၁၁။ ဧမှာ အန္တိဿာကာရလောပေါ။ အာဒေသဘူတာ ဧကာရမှာ အန္တိဝိဘတ္တိယာ အကာရဿ လောပေါ ဟောတိ။ ဝဇ္ဇေန္တိ၊ ဝဒေန္တိ။
၁၀၁၂။ ဓာတေကာရဿာယော တျာဒီသု။ ဓာတူနံ ဧကာရဿ အာယာဒေသော ဟောတိ တျာဒီသု။ မိလာယတိ၊ ခါယတိ၊ ဈာယတိ၊ ဈာယန္တိ၊ဈာယသိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၇။)(စာ-၂၉၇) ၁၀၁၃။ ဂမိဿ ဃမ္မဂဂ ္ဃ။ ဃမ္မတိ၊ ဃမ္မတု၊ ဂဂ္ဃတိ၊ တတော တွံ ဘိက္ခုယေန ယေန ဂဂ္ဃသိ၊ ဖာသုံယေဝ ဂဂ္ဃသိ[အံ ၁-၁၂၂]။ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိ ကိံ? ဂစ္ဆတိ။
၁၀၁၄။ ဒါဓာမာဌာဟာပါမဟမထာဒီနံ ယမှိ ဤ။ ယမှိ ပစ္စယေ ဒါဓာမာဌာဟာပါမဟမထဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံ အန္တော သရော ဤကာရတ္တမာပဇ္ဇတိ။ ဒီယတိ၊ ဓီယတိ၊မီယတိ၊ ဌီယတိ၊ ဟီယတိ၊ ပီယတိ၊ မဟီယတိ၊မထီယတိ။
၁၀၁၅။ ယဇဿာဒိဿိ။ ယဇဓာတုဿ အာဒိဿ ဣကာရာဒေသော ဟောတိ ယပစ္စယေ ပရေ။ ဣဇ္ဇတေ မယာ ဗုဒ္ဓေါ။
၁၀၁၆။ ဥမိံသု သဗ္ဗေဟိ။ သဗ္ဗေဟိ ဓာတူဟိ ဥံဝိဘတ္တိယာ ဣံသွာဒေသော ဟောတိ။ ဥပသင်္ကမိံသု[ဒီ ၁-၂၂၃]၊ နိသီဒိံသု[ဒီ ၁-၂၂၃]။ "တေ တံ အဿေ အယာစိသု"န္တိ[ခု ၆-၃၂၉။] ဧတ္ထ ပန နိဂ္ဂဟီတဿ ဌာနန္တရဂမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊လက္ခဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတံ။
၁၀၁၇။ ဒိသတာသုံ။ ဒိသတော ဥံဝိဘတ္တိယာ အာသုံအာဒေသော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာသုံ[ခု ၃-၇၁]။
၁၀၁၈။ ဇရမရာနံ ဇီရဇိယျမိယျာ။ ဇီရတိ၊ ဇိယျတိ၊ မိယျတိ၊ မရတိ။
၁၀၁၉။ အသဿာဒိလောပေါ သဗ္ဗတ္ထ။ သဗ္ဗေသု ဝိဘတ္တိပစ္စယေသု အသဓာတုဿ အာဒိဿ လောပေါ ဟောတိ။ သန္တိ၊သန္တု၊ အဟိ၊ သိယာ၊ သိယုံ၊ သန္တော၊ သမာနော[ဒီ ၁-၈၆]။ ဝါဓိကာရတ္တာ ဝါတိ ကိံ? အသိ။
၁၀၂၀။ အသဗ္ဗဓာတုကေ ဘူ။ အသဿေဝ ဓာတုဿ ဘူအာဒေသော ဟောတိ ဝါ အသဗ္ဗဓာတုကေ။ဘဝိဿတိ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၈။)(စာ-၂၉၈) ဘဝိဿန္တိ၊ အဘဝိဿ၊ အဘဝိဿာ၊ အဘဝိဿံသု။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? အာသုံ။
၁၀၂၁။ ဉာတော ဧယျဿိယာဉာ ဝါ။ ဉာဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ပရာယ ဧယျဝိဘတ္တိယာ ဣယာဉာအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ဇာနိယာ [ခု ၁-၃၁၄]။ ဝိဇာနိယာ၊ ဇညာ။ ဝါတိ ကိံ? ဇာနေယျ။
၁၀၂၂။ နာဿ လောပေါ ယကာရတ္တံ။ ဉာဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ပရဿ နာပစ္စယဿ လောပေါ ဟောတိ ဝါ ယကာရတ္တဉ္စ။ ဇညာ၊ နာယတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဇာနာတိ။
၁၀၂၃။ ဧတ္တမကာရော လောပဉ္စ။ အကာရပစ္စယော ဧတ္တမာပဇ္ဇတေ ဝါ လောပဉ္စ။ ဝဇ္ဇေတိ၊ဝဒေတိ၊ ဝဇ္ဇေမိ၊ ဝဒါမိ။
၁၀၂၄။ ဥတ္တမောကာရော။ ဩကာရပစ္စယော ဥတ္တမာပဇ္ဇတေ ဝါ။ ကုရုတေ၊ ကရောတိ၊တနုတေ၊ တနောတိ။ ဩကာရောတိ ကိံ? ဟောတိ။
၁၀၂၅။ ကရဿာကာရော စ။ ကရဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ အကာရော စ ဥတ္တမာပဇ္ဇတေ ဝါ။ ကုရုတေ၊ ကရောတိ၊ ကုဗ္ဗတိ၊ကရီယတိ၊ ကရဿာတိ ကိံ? သရတိ၊ မရတိ။
၁၀၂၆။ ကု ကြု စောဿ ဝတ္တံ သဗ္ဗတ္ထ။ ပါဝစနနယေန ကရဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ကုအာဒေသော ကြုအာဒေသော စ ဟောတိ ဩကာရပစ္စယဿ စ ဝကာရတ္တံ သဗ္ဗတ္ထ ဝိဘတ္တိပစ္စယေသု။သီလဝန္တော န ကုဗ္ဗန္တိ၊ ဗာလော သီလာနိ ကုဗ္ဗတိ[ခု ၅-၁၁၂]။ တပေါ ဣဓ ကြုဗ္ဗသိ ဗြဟ္မပ္ပတ္တိယာ[သံ ၁-၁၈၃]။ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ ပကြုဗ္ဗမာနော [ခု ၅-၂၁၂]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၂၉၉။)(စာ-၂၉၉) ၁၀၂၇။ ဩ အဝ သရေ။ ဩကာရဿ ဓာတုအန္တဿ သရေ ပရေ အဝါဒေသော ဟောတိ။ စဝတိ၊ ဘဝတိ။ သရေတိ ကိမတ္ထံ? ဟောတိ။ ဩတိ ကိံ? ဇယတိ။
၁၀၂၈။ ဧ အယ။ ဧကာရဿ ဓာတုအန္တဿ သရေ ပရေ အယာဒေသော ဟောတိ။ နယတိ၊ ဇယတိ။ သရေတိ ကိံ? နေတိ။
၁၀၂၉။ ကာရိတေ တေ အာဝါယာ။ တေ ဩဧဣစ္စေတေ အာဝအာယအာဒေသာ ပါပုဏန္တိ ကာရိတေ။လာဝေတိ၊ နာယေတိ။
၁၀၃၀။ အသဗ္ဗဓာတုကေ ဣကာရာဂမော။ ဂမိဿတိ၊ ကရိဿတိ။ အသဗ္ဗဓာတုကေတိ ကိံ? အဂမာ၊ ဂစ္ဆေယျ၊ ဂစ္ဆတု၊ ဂစ္ဆတိ။
၁၀၃၁။ အတ္တနောပဒါနိ ကွစိ ပရဿပဒတ္တံ။ အတ္တနောပဒါနိ ကွစိ ပရဿပဒတ္တမာပဇ္ဇန္တိ။ကရီယတိ၊ လဗ္ဘတိ၊ ကရီယတေ၊ လဗ္ဘတေ။
၁၀၃၂။ အကာရာဂမော ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီကာလာတိပတ္တီသု။ ကွစိ အကာရာဂမော ဟောတိ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီကာလာတိပတ္တိဣစ္စေတာသုဝိဘတ္တီသု။ အဂမာ၊ အဂမီ၊ အဂမိဿာ။ ကွစီတိ ကိံ? ဂမာ၊ ဂမီ၊ ဂမိဿာ။
၁၀၃၃။ ဗြူတော ဤ တိမှိ။ ဗြူဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ဤကာရာဂမော ဟောတိ ကွစိ တိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ ဗြဝီတိ၊ ဗြူတိ။
၁၀၃၄။ ဓာတုဿန္တော လောပေါနေကဿရဿ။ အနေကဿရဿ ဓာတုယာ အန္တော ကွစိ လောပေါ ဟောတိ။ဂစ္ဆတိ၊ ဂစ္ဆန္တိ။ အနေကဿရဿာတိ ကိံ? ပါတိ၊ ယာတိ။ ကွစီတိ ကိံ? မဟီယတိ၊ မထီယတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၀။)(စာ-၃၀၀) ၁၀၃၅။ ဣသုယမာဒီနမန္တော စ္ဆော ဝါ။ ဣသုယမုဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနမန္တောစ္ဆော ဟောတိ ဝါ။ ဣစ္ဆတိ၊ နိယစ္ဆတိ၊ ဝစ္ဆတိ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဧသတိ၊ နိယမတိ၊ ဥပါသတိ။
၁၀၃၆။ တရကရာဒိတော ဥမံသု။ တရကရဣစ္စေဝမာဒိတော ဥံဝစနဿ အံသုအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဧတေန မဂ္ဂေန အတံသုပုဗ္ဗေ[သံ ၃-၁၄၆]။ အကံသု သတ္ထု ဝစနံ။ဝိဟံသု ဝိဟရန္တိ စ[သံ ၁-၁၄၂]။ ဝါတိ ကိံ? အတရိံသု၊ အကရိံသု၊ ဝိဟရိံသု။
၁၀၃၇။ က ကရဿ ဿံမှိ။ ကရဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ကဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဿံမှိ ဝစနေ။ အဟမပိ ပူဇံ ကဿံ[ခု ၂-၁၅၃]။ ဝါတိ ကိံ? ကရိဿံ။
၁၀၃၈။ ဝိဟရဿ ဟ။ ဝိပုဗ္ဗဿ ဟရဓာတုဿ ဟဣစ္စာဒေသော ဟောတိဝါ ဿတိမှိ ဝိဘတ္တိယံ။ အပ္ပမတ္တောဝိဟဿတိ[ဒီ ၂-၁၀၁။ သံ ၁-၁၅၈-၉]။ ဝါတိ ကိံ? ဝိဟရိဿတိ။
၁၀၃၉။ ဿလောပေါ ဿတျာဒီနံ။ ဿကာရလောပေါ ဟောတိ ဝါ ဿတိအာဒီနံ ဝိဘတ္တီနံ။ ဒက္ခတိ၊ ဒက္ခန္တိ။ယဒါ ဒက္ခသိ မာတင်္ဂံ[ခု ၆-၃၁၈]။ ဒက္ခိဿတိ၊ ဝိဘဇိံ၊ ဝိဘဇိဿိံ၊ ဝိကာသတိ၊ဝိကာသိဿတိ။
၁၀၄၀။ သီဒဿီကာရော ဏေ အာတ္တံ။ အာဒေသဘူတဿ သီဒသဒ္ဒဿ ဤကာရော ဏေ ပစ္စယေ အာတ္တမာပဇ္ဇတိ ဝါ။ နိသာဒေတိ၊ နိသီဒါပေတိဝါ။ အတြာယံ ပါဠိ "ဥစ္ဆင်္ဂေ မံ နိသာဒေတွာ၊ ပိတာ အတ္ထာနုသာသတီ"တိ[ခု ၆-၁၅၂]။ တတြ နိသာဒေတွာတိ နိသီဒါပေတွာ၊ "နိသီဒေတွာ"တိပိ ကတ္ထစိ၊ သောယေဝတ္ထော။ ဘူဝါဒိဂဏိကဿ ဓာတုဿ နိသီဒေတွာတိ ဧကာရသဟိတံ ဟေတုကတ္တုပဒံ ဘဝတိတဗ္ဗာစကတ္တာ၊ နိသီဒိတွာတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၁။)(စာ-၃၀၁) ပန ဣကာရာဂမသဟိတံ ရူပံ သုဒ္ဓကတ္တုပဒံဘဝတိ တဗ္ဗာစကတ္တာ။
၁၀၄၁။ ဝိဘတ္တိဿရော ရဿော။ ဝိဘတ္တိဘာဝေ ဌိတော သရော ရဿော ဟောတိ ဝါ။အဝေါစ၊ အဂစ္ဆိ ဣစ္စာဒိ။ ဝါတိ ကိံ? အဂမာ ရာဇဂဟံ ဗုဒ္ဓေါ[ခု ၁-၃၄၀]။
၁၀၄၂။ ဓာတုဿရော သညောဂေ။ ဓာတုဿရော ရဿော ဟောတိ သညောဂက္ခရေ ပရေ။အစ္ဆတိ။ သညောဂေတိ ကိံ? ဥပါသတိ။
၁၀၄၃။ ဝစဿ ဝဿာကာရော ဩ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီသု။ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ[သံ ၁-၂၂၂]။ သော အဝစာ၊ အဝစိ၊ တေ အဝေါစုံ။ အဟံအဝေါစံ၊ အဝစံ။
၁၀၄၄။ ဝစတော ဥ တ္ထမှေသု။ ဝစဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ဥကာရာဂမော ဟောတိ တ္ထမှေသု ဝိဘတ္တီသု။ တုမှေ အဝေါစုတ္ထ၊မယံ အဝေါစုမှ။
၁၀၄၅။ ရုဒဿ ဒဿ စော ဘဝိဿန္တိယံ သဿ စ ဆော။ စိရရတ္တာယ ရုစ္ဆတိ[ခု ၆-၁၇၆]။ ရုစ္ဆန္တိ၊ ရုစ္ဆသိ၊ ရောဒိဿတိဝါ။
၁၀၄၆။ အာနီတော ကုသာဒီနံ ဒွိတ္တံ ရဿာ စ တေ။ အာနီဣစ္စုပသဂ္ဂေဟိ ပရေသံ ကုသာဒီနံ ဓာတူနံ ဒွိတ္တံ ဟောတိ၊တေ စူပသဂ္ဂါ ရဿာ ဟောန္တိ။ အက္ကောသတိ၊ အက္ကောသသိ၊ နိယျာတိ၊နိယျာသိ။
၁၀၄၇။ ပဝိသဿ ပါဝေက္ခဇ္ဇတနိယံ။ ပါဝေက္ခိ အန္တေပုရံ သုရမ္မံ[ခု ၆-၂၈၈]။ ပါဝိသိ ဝါ။
၁၀၄၈။ ဟဝိပရိယယော ယေ။ ယပစ္စယေ ဟကာရဿ ဝိပရိယယော ဟောတိ။ ဝုယှတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၂။)(စာ-၃၀၂) ၁၀၄၉။ လော ဝါ ယဿ။ ဟကာရဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဌိတဿ ယပစ္စယဿ ဠော ဟောတိ ဝါ။ ဝုဠှတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဝုယှတိ။
၁၀၅၀။ ဝဟဿ ဝဿာကာရော ဥတ္တံ လယေသု။ အာဒေသဘူတေ လကာရေ စ ဟကာရဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဌိတေ ယပစ္စယေ စ ပရေ ဝဟဓာတုယာ ဝကာရဿ အကာရော ဥတ္တမာပဇ္ဇတိ။ ဝုဠှတိ၊ဝုယှတိ။
၁၀၅၁။ ဟူဿူကာရော ဟိယျတ္တနိယမုဝေါ။ ဟူဓာတုဿ ဦကာရော ဥဝါဒေသော ဟောတိ ဟိယျတ္တနိယံ ဝိဘတ္တိယံ။ အဟုဝါ။
၁၀၅၂။ အဇ္ဇတနိယာ ဤဿ လောပေါ။ ဟူဓာတုတော ပရာယ အဇ္ဇတနိယာ ဤဝိဘတ္တိယာ လောပေါ ဟောတိ။ အဟုရာဇာ[ခု ၆-၂၅၇]။
၁၀၅၃။ ဩဿိ။ ဟူဓာတုတော ပရာယ အဇ္ဇတနိယာ ဩဝိဘတ္တိယာ ဣကာရော ဟောတိ။ တွံ အဟောသိ[ဒီ ၁-၁၈၄]။
၁၀၅၄။ ဣံ ဥံ ကွစိ။ ဟူဓာတုတော ပရာယ အဇ္ဇတနိယာ ဣံဝိဘတ္တိယာ ဥံအာဒေသော ဟောတိ ကွစိ။ အဟံ ကေဝဋ္ဋဂါမသ္မိံ၊အဟုံ ကေဝဋ္ဋဒါရကော[ခု ၃-၃၄၉]။ ကွစီတိ ကိံ? အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ[ဒီ ၁-၁၈၅။ မ ၁-၁၀။ သံ ၁-၁၆၅။ ခု ၇-၃၂၉]။
၁၀၅၅။ သဏ္ဌာတော ဟာဂမော တမှိ ရဿော။ သံပုဗ္ဗသ္မာ ဌာဓာတုတော ဟကာရာဂမော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဟကာရာဂမေ ဓာတုဿန္တော ရဿော ဟောတိကွစိ။ သဏ္ဌဟတိ[မ ၂-၁၀၈]၊ သဏ္ဌာတိ ဝါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၃။)(စာ-၃၀၃) ၁၀၅၆။ ပတိဋ္ဌာတော ဟော စ။ ပတိပုဗ္ဗသ္မာ ဌာဓာတုတော စ ဟကာရာဂမော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဟကာရာဂမေ ဓာတုဿန္တော ရဿော ဟောတိကွစိ။ ပတိဋ္ဌဟတိ၊ ပတိဋ္ဌာတိ ဝါ။
၁၀၅၇။ ပိပဿ ပဿ ဝေါ ဝါ။ ပိဝတိ၊ ပိပတိ ဝါ။
၁၀၅၈။ ဟနဿ ဝဓော သဗ္ဗတ္ထ။ ဟနဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဝဓာဒေသော ဟောတိ ကွစိ သဗ္ဗတ္ထ ဝိဘတ္တိပစ္စယေသု။ဝဓတိ၊ ဝဓန္တိ။ ဝဓသိ ဣစ္စာဒိ သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။အတြာယံ ပါဠိ "အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာရောဒတီ"တိ[ဝိ ၂-၃၆၄။] စ "ဝဓတိ န ရောဒတီ"တိ[ဝိ ၂-၃၆၅။] စ "အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မ"န္တိ[မ ၃-၁၉၂။ ခု ၁-၁၃။ ခု ၅-၁၃၃၊ ၁၈၈။ ဝိ ၃-၄၉၆။] စ "အဟံ တံ အဝဓိံ သာမ"န္တိ[ခု ၆-၁၇၉။] စ ဗဟုဓာ ဒိဿတိ။
၁၀၅၉။ ဓာတော ပုဗ္ဗဿာပိနော နိစ္စမကာရလောပေါဓဿ စ ဟော အဗ္ဘာသဝိသယေ။ ဒွါရံ ပိဒဟတိ။ အဗ္ဘာသဝိသယေတိ ကိမတ္ထံ? အပိဓာနံ၊ အပိဓေတိ။ "အပိဓေတုံ မဟာသိန္ဓု"န္တိ[ခု ၅-၃၇၆။] အနဗ္ဘာသဝိသယတ္တာ ဝုတ္တဝိဓာနံန ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ။ "ဒွါရံ အပိဒဟိတွာ"တိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၂၄၃။] ဧတ္ထ ကထန္တိ စေ? ဧတ္ထ ပန အကာရော ပဋိသေဓနတ္ထေ နိပါတော, န ဥပသဂ္ဂါဝယဝေါ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဧကော အကာရော ပုဗ္ဗေယေဝ လုတ္တော အဒဿနံဂတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အယံ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၁၀၆၀။ ဘုဇတော ဿဿ ခေါ တမှိ ဇဿ ကော ဝါ။ ဘုဇဓာတုတော ပရဿ ဿဿ ဝိဘတ္တိယာ ခါဒေသော ဟောတိ၊ တသ္မိံ ခေ ဇဿ ကော ဟောတိ ဝါ။ ဘောက္ခတိ၊ဘောက္ခန္တိ။ ဝါတိ ကိံ? ဘုက္ခိဿတိ။ ဘောက္ခိဿန္တိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၄။)(စာ-၃၀၄) ၁၀၆၁။ သသညောဂန္တတ္တေကေ ပကတိယာ ဝုဒ္ဓီ။ ဧကစ္စေ ဓာတဝေါ ပကတိယာ သသညောဂန္တတ္တာ ဝုဒ္ဓိံပါပုဏန္တိ။ ဘောက္ခတိ။
၁၀၆၂။ န နိဂ္ဂဟီတာဂမာ။ ပကတိယာ အသညောဂန္တတ္တေပိ သတိ သနိဂ္ဂဟီတာဂမာဓာတဝေါ ဝုဒ္ဓိံ န ပါပုဏန္တိ။ မုဉ္စတိ၊ ပရိသင်္ကတိ။
၁၀၆၃။ ယမှိ အာဒါဿန္တော ဣတ္တံ။ ယမှိ ပစ္စယေ ပရေ အာပုဗ္ဗဿ ဒါဓာတုဿ အန္တော ဣကာရတ္တမာပဇ္ဇတေ။ ဓနံ အာဒိယတိ။ သီလံ သမာဒိယတိ[အဘိ ၈-၁၄၅]။
၁၀၆၄။ ဇနဿန္တော။ ဇနဓာတုဿ အန္တော ဗျဉ္ဇနော အာတ္တမာပဇ္ဇတိ ယမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ ဇာယတိ။
၁၀၆၅။ သကန္တဿ ခေါ ကကာရာဂမေနဇ္ဇတနာဒီသု။ သကဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ အန္တဗျဉ္ဇနဿ ခေါ ဟောတိ ကကာရာဂမေန သဟ အဇ္ဇတနာဒီသု။ အသက္ခိ[ဒီ ၁-၂၂၂]။ သက္ခိ၊ အသက္ခိံသု။ သက္ခိဿတိ၊သက္ခိဿန္တိ။ အသက္ခိဿာ၊ အသက္ခိဿံသု။
၁၀၆၆။ နာမှိ ကီဿ ရဿတ္တံ နော စ ဏော။ ကိဏာတိ။ ဝိက္ကိဏာတိ။
၁၀၆၇။ ယထာရဟံ ဓာတုတော သာဂမော ဝါ။ အဇေသိ ယက္ခော နရဝီရသေဋ္ဌံ[ခု ၆-၂၈၅]။
၁၀၆၈။ ကရဿ ရဿ ယော ယမှိ ကမ္မေ။ ကမ္မနိ ယပစ္စယေ ပရေ ကရဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ရကာရဿ ယကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ကယျတေ၊ ကရိယျတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၅။)(စာ-၃၀၅)၁၀၆၉။ ဉာဿန္တော ဧတ္တဉ္စ။ ကမ္မနိ ယပစ္စယေ ပရေ ဉာဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ အန္တော ဧတ္တမာပဇ္ဇတေ ဝါ။ ဓမ္မော ပုရိသေနဉေယျတိ၊ ဓမ္မာ ဉေယျန္တိ။ ဝါတိ ကိံ? ဉာယတိ၊ ဝိညာယတိ။ လက္ခဏေ စာနုကဍ္ဎိတဝိဓာနမုတ္တရတြ နာနုဝတ္တတိ၊ စာနုကဍ္ဎနေ အသတိ မဏ္ဍူကဂတိယာပိဝတ္တတိ။
၁၀၇၀။ ကွစိ ဧယျာမဿေမု။ ဧယျာမဝိဘတ္တိယာ ဧမုအာဒေသော ဟောတိ ကွစိ။ တယဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမုဒိဝသံ[ခု ၅-၃၈]။ ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ[ခု ၆-၁၄၉]။ န နော ဒက္ခေမု သမ္ဗုဒ္ဓံ ဣစ္စာဒိ။
၁၀၇၁။ တနာဒိတော ဩမု။ ပပ္ပေါမု[ခု ၅-၃၇၇]။
၁၀၇၂။ ဉာဓာတုယံ ယပုဗ္ဗတော ဿဿ ဟိ။ ဉာဓာတုဝိသယေ ယပစ္စယပုဗ္ဗကသ္မာ ဣကာရာဂမတော ဿဿ ဝိဘတ္တိယာ ဟိအာဒေသော ဟောတိ ကွစိ။ ပညာယိဟိတိ၊ပညာယိဟိန္တိ။
၁၀၇၃။ မာနန္တော ဣ နာမှိ နိစ္စံ။ မိနာတိ၊ မိနန္တိ။ နာမှီတိ ကိံ? မာနေတိ။ မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ[ခု ၆-၆၈]။ ဆာယာမေတဗ္ဗာ[ဝိ ၃-၁၃၃]။
၁၀၇၄။ ဓာတုဿန္တော ရဿော။ ဒီဃဿရဝတံ ဓာတူနမန္တော ရဿော ဟောတိ နာမှိ ပစ္စယေ ပရေ နိစ္စံ။ လုနာတိ၊မုနာတိ၊ ပုနာတိ၊ ဓုနာတိ။
၁၀၇၅။ သာဂမော ယထာရဟံ ဓာတုတော။ အကာသိ။ ယထာရဟန္တိ ကိံ? အကာ။
၁၀၇၆။ ဣဿေတ္တံ။ ဓာတုတော ပရဿ ဣကာရာဂမဿ ဧတ္တံ ဟောတိ ယထာရဟံ။ အဂ္ဂဟေသိ၊ အဂ္ဂဟေသုံ။ ယထာရဟန္တိ ကိံ? ကရိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၆။)(စာ-၃၀၆) ၁၀၇၇။ ကရောတိဿ ကဿန္တော ဥတ္တံ။ ကရဓာတုဿ ကကာရဿ အန္တော ဥတ္တမာပဇ္ဇတေ ယထာရဟံ။ ကုရုတေ။ ယထာရဟန္တိ ကိံ? ကရောတိ။
၁၀၇၈။ ကရဿ ရဿ လောပေါ ဥကာရေ ဥတော စုဿ ဗတ္တံ။ ကရဓာတုဿ ရကာရလောပေါ ဟောတိ ဥကာရေ ပရေ၊ ဥကာရတော စ ပရဿ ဥကာရဿ ဗကာရတ္တံ ဟောတိ။ ကုဗ္ဗတိ၊ ကုဗ္ဗန္တိ။ ကုဗ္ဗသိ ဣစ္စာဒိ။
၁၀၇၉။ ယိရေ စ။ ကရဓာတုဿ ရကာရဿ လောပေါ ဟောတိ ယိရပစ္စယေ ပရေ။ ကယိရတိ၊ ကယိရန္တိဣစ္စာဒိ။
၁၀၈၀။ မတန္တရေ ကမ္မေ ယရာနံ ဝိပရိယယော။ ဂရူနံ မတန္တရေ ကမ္မနိ ယရာနံ ဝိပရိယယော ဟောတိ။ ကယိရတိ။ကယိရတေ၊ တေန ကယိရန္တိ ဣစ္စာဒိ။
၁၀၈၁။ ယိရတော ဧယျဿ အာတ္တံ။ ကယိရာ။
၁၀၈၂။ ဧထဿာထ။ ယိရတော ဧထဝိဘတ္တိယာ အာထဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ကယိရာထ ဓီရောပုညာနိ[ခု ၆-၃၆၅]။ ယိရတောတိ ကိံ? သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ[သံ ၁-၁၆၊ ၁၇၊ ၅၅၊ ၅၆။ ခု ၆-၁၃၆၊ ၁၄၁]။
၁၀၈၃။ ဧယျုမုံ။ ယိရတော ဧယျုံဝိဘတ္တိယာ ဥံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ တေ ပုညံ ကယိရုံ။
၁၀၈၄။ ဧယျာသိဿာသိ။ ယိရတော ဧယျာသိဿ အာသိဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။တွံ ကယိရာသိ။
၁၀၈၅။ ဧယျာထဿာထ။ ယိရတော ဧယျာထဿ အာထဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ တုမှေကယိရာထ။
၁၀၈၆။ ဧယျာမိဿာမိ။ ယိရတော ဧယျာမိဝိဘတ္တိယာ အာမိဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ အဟံ ကယိရာမိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၇။)(စာ-၃၀၇) ၁၀၈၇။ ဧယျာမဿာမ။ ယိရတော ဧယျာမဝိဘတ္တိယာ အာမဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ မယံ ကယိရာမ။
၁၀၈၈။ သဗ္ဗာဟေယျာသေယျာမေယျာနမေ။ သဗ္ဗာဟိ ဓာတူဟိ ဧယျာသိဧယျာမိဧယျဣစ္စေတာသံ ဝိဘတ္တီနံ ဧတ္တံ ဟောတိ။ တွံ ပုညံ ကရေ၊ အဟံကရေ၊ သော ပုရိသော ကရေ၊ ဧဝံ ဘုဉ္ဇေ၊ ဂစ္ဆေ၊စရေ ဣစ္စာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။
၁၀၈၉။ ဟိယျတ္တနိယံ ကရဿတ္တံ ဝါ။ အကာ လောကေ သုဒုက္ကရံ[ခု ၅-၂၈၁]။ သဗ္ဗာရိဝိဇယံ အကာ[မဟာဗောဓိဝံသ၊ ၁၊ ၃]။ ဝါတိ ကိံ? အကရာ။
၁၀၉၀။ အဘိသင်္ကရဿ ခရော တျာဒီသု။ အဘိသံပုဗ္ဗဿ ကရဓာတုဿ ခရာဒေသော ဟောတိ တျာဒီသု ဝိဘတ္တီသု။ အဘိသင်္ခရောတိ၊ အဘိသင်္ခရောန္တိဣစ္စာဒိ။
၁၀၉၁။ ဂမိဿန္တော ကွစိ အဉ္ဆော အဇ္ဇတနိယံ။ သော အဂဉ္ဆိ၊ ဂဉ္ဆိ။ တေ အဂဉ္ဆိံသု။ ကွစီတိ ကိံ? အဂစ္ဆီ။
၁၀၉၂။ ဂမိမှာ သာဂမော စ။ အဂမာသိ။
၁၀၉၃။ ဥမံသု။ ဂမိမှာ ဥံဝိဘတ္တိယာ ကွစိ အံသုဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ အဂမံသု။
၁၀၉၄။ ဥအာဂမော တ္ထမှေသု။ တုမှေ ဂမုတ္ထ၊ မယံ ဂမုမှ။
၁၀၉၅။ ဂမိဿ ဂတ္တံ ယထာတန္တိ။ တန္တိယာ အနုရူပတော ဂမုဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဂကာရတ္တံ ဟောတိ။ သော ဓနံ အဇ္ဈဂါ၊တေ အဇ္ဈဂု၊ သောပါဂါ သမိတိံ ဝနံ[ဒီ ၂-၂၀၇]။ ကမ္ပလဿတရာအာဂုံ [ဒီ ၂-၂၀၇]။
၁၀၉၆။ ဘဝိဿန္တိယံ ဆိဒဿ ဝါ ဆေစ္ဆော ဿေန။ ဘဝိဿန္တိယံ ဝိဘတ္တိယံ ဆိဒဓာတုဿ ဆေစ္ဆာဒေသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၈။)(စာ-၃၀၈) ဟောတိ ဝါ ဝိဘတ္တိယာ အဝယဝဘူတေန ဿကာရေန သဒ္ဓိံ။ ဆေစ္ဆတိ၊ ဆေစ္ဆန္တိ၊ဆေစ္ဆသိ။ ဝါတိ ကိံ? ဆိန္ဒိဿန္တိ။
၁၀၉၇။ ဘိဒဿ ဘေစ္ဆော။ ဘိဒဓာတုဿ စ ဘဝိဿန္တိယံ ဘေစ္ဆာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဝိဘတ္တိယာအဝယဝဘူတေန ဿကာရေန သဒ္ဓိံ။ ဘေစ္ဆတိ၊ ဘေစ္ဆန္တိ၊ အဝိဇ္ဇံဘေစ္ဆတိ[အံ ၁-၇]။
၁၀၉၈။ ဆိဒဘိဒါနမဇ္ဇတနိယဉ္စ။ ပုနပိ ဆိဒဘိဒဂ္ဂဟဏံ ဝိဘတ္တိယာ သဟ ဟောတီတိ အတ္ထဿ နိဝတ္တနတ္ထံ၊အဇ္ဇတနိယဉ္စ ဝိဘတ္တိယံ ဆိဒဘိဒဓာတူနံ ယထာက္ကမံ ဆေစ္ဆဘေစ္ဆဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိဝါ။ အစ္ဆေစ္ဆိ ကင်္ခံ[သံ ၁-၁၁]။ အစ္ဆေစ္ဆုံ ဝတ ဘော ရုက္ခံ[ခု ၆-၃၂၃]။ "အဘေစ္ဆီ၊ အဘေစ္ဆုံ။ အဘေစ္ဆော၊ အဘေစ္ဆိတ္ထ"ဣစ္စာဒိနာ စ "အစ္ဆေစ္ဆော အစ္ဆေစ္ဆိတ္ထ"ဣစ္စာဒိနာ စ သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝါတိ ကိံ? အစ္ဆိန္ဒိ၊ အဘိန္ဒိ။
၁၀၉၉။ ကွစိ ပုရိသဝိပလ္လာသော။ ကတ္ထစိ ပါဠိပ္ပဒေသေ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသာဒယောဝိယ ပုရိသဝိပလ္လာသော ဘဝတိ။ ပုတ္တံ လဘေထဝရဒံ[ခု ၆-၃၁၂]။
၁၁၀၀။ လူနီတော ကာရိတေသု ဏေဝ။ လူဓာတုတော စ နီဓာတုတော စ ကာရိတပစ္စယေသု ဏေပစ္စယောယေဝ ဘဝတိ။ လာဝေတိ၊ နာယေတိ။ဧတ္ထ စ လူနီတောတိ သီသမတ္တကထနံ၊ အညေပိ တာဒိသာ ဓာတဝေါမဂ္ဂိတဗ္ဗာ။
၁၁၀၁။ ပရိအဝသောတော ဏေ စ ဏာပေ စ။ ပရိအဝပုဗ္ဗသ္မာ "သော အန္တကမ္မနီ"တိ ဓာတုမှာ ဏေ စ ပစ္စယော ဏာပေပစ္စယော စ ဧကက္ခဏေယေဝ ဘဝန္တိ။တတြာယံ ပါဠိ -- "အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာပရိယောသာပေတိ၊ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ အတ္တနာဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာဝါပေတိ၊ အာပတ္တိသံဃာဒိသေသဿာ"တိ[ဝိ ၁-၂၃၆၊ ၂၄၃]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၀၉။)(စာ-၃၀၉) ဣမသ္မိံ ဌာနေ နီတိ ဟေဋ္ဌာ အမှေဟိ ဌပိတာ၊တမာယသ္မန္တော ဥပပရိက္ခန္တု။
၁၁၀၂။ သေကာရာဂမော အာချာတနာမေဟိ။ အာချာတတော စ နာမပဒတော စ ဝစနဿ သိလိဋ္ဌတ္ထံ သေကာရာဂမော ဟောတိ။
န နော ဝိဝါဟော နာဂေဟိ၊ ကတပုဗ္ဗောကုဒါစနံ။
တံ ဝိဝါဟံ အသံယုတ္တံ၊ ကထံ အမှေကရောမသေ[ခု ၆-၂၂၁]။
ဧဝံ အာချာတတော သေကာရာဂမော။ ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံဂတာသေ [ဒီ ၂-၂၀၄။ သံ ၁-၂၅]။ ဧဝံ နာမတော။ "အကရမှသ တေ ကိစ္စ"န္တိ[ခု ၅-၉၇။] ဧတ္ထ ပန ဝုတ္တိရက္ခဏတ္ထံ သေကာရဂတဿ ဧကာရဿ အကာရော ကတော။ "ဥက္ကန္တာမသိ ဘူတာနိ၊ ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စာ"တိ[ခု ၆-၃၅၅။] ဧတ္ထာပိ ပန ဝုတ္တိရက္ခဏတ္ထံ ဧကာရဿ ဣကာရော ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ လက္ခဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတံ။
၁၁၀၃။ ဂါထာယမတီတတ္ထေ ဣမိဿံ။ အတိက္ကန္တေ အတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဣံဝိဘတ္တိယာ ဣဿံအာဒေသော ဟောတိ ဝါ၊ သော စ ခေါဂါထာဝိသယေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဟံ ပုရေ သညမိဿံ[ခု ၂-၁၅၂]။ သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသံ[ခု ၁-၃၆]။ ဥပေါသထံ ဥပဝသိဿံ[ခု ၂-၁၇။ အံ ၁-၁၄၂]။ "နိရယမှိ အပစ္စိသ"န္တိ[ခု ၆-၁၅၂။] ဧတ္ထ ပန ဝုတ္တိရက္ခဏတ္ထံ ဧကဿ သကာရဿ လောပေါ ကတော။ ဂါထာယန္တိ ကိံ? အမုတြ ဥဒပါဒိံ[ဒီ ၁-၇၆]။ အတြာပါသိံ ဧဝံနာမော[ဒီ ၁-၇၇]။ အတီတတ္ထေတိ ကိံ? တံ ဝဇိဿံ အသင်္ခတံ[ခု ၄-၂၀၈]။ ဝါတိ ကိံ? နာကာသိံ သတ္ထု ဝစနံ[ခု ၂-၂၉]။
တတ္ထ ကေစိ ဂါထာပါဒေသု အဓိကက္ခရဘာဝံအနိစ္ဆမာနာ "ဥပေါသထံ ဥပဝသိ"န္တိ ပဌန္တိ၊ တံ န ယုတ္တံ ပါဝစနေ ဂါထာပါဒေသုအဓိကက္ခရာနံ ဦနက္ခရာနဉ္စ အတ္ထိဘာဝတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၀။)(စာ-၃၁၀) တထာ ဟိ "သ ကတ္တာ တရမာနောဝ၊ သိဝိရာဇေနပေသိတော"တိ[ခု ၆-၃၁၅။] စ, "ဣမေ နု မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ၊ ယေမေဇနာ အဓိမတ္တာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ၊ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာဝေဒယန္တီ"တိ[ခု ၆-၁၉၅။] စ, "သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံပညဉ္စ ဘာဝယ"န္တိ[သံ ၁-၁၃၊ ၁၆၇။ ခု ၁၀-၁၉၇။] စ ဦနာဓိကက္ခရပါဒါဂါထာယော ဒိဿန္တိ၊ တထာပိ န ကောစိ ပရမာဏုမတ္တောပိဒေါသော အတ္ထိ နိယျာနိကသာသနတ္တာ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓနေယျာနဉ္စ အဇ္ဈာသယာနုလောမေနပဝတ္တိတဓမ္မဒေသနတ္တာ။
ဝုတ္တေဥှတံ အဘိဓမ္မဋီကာယံ "ဘဂဝါ ပန ဝစနာနံ လဟုဂရုဘာဝံ န ဂဏေတိ၊ဗောဓနေယျာနံ ပန အဇ္ဈာသယာနုလောမတော ဓမ္မသဘာဝံအဝိလောမေန္တော တထာ တထာ ဒေသနံ နိယာမေတီတိန ကိဉ္စိ အက္ခရာနံ ဗဟုတာ ဝါ အပ္ပတာ ဝါ စောဒေတဗ္ဗာ"တိ[မူလဋီ ၃-၁၇၉]။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ တတ္ထ တတ္ထ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ "ဂါထာသု ဆန္ဒမဘေဒတ္ထမက္ခရလောပ"န္တိ စ "ဝုတ္တိအနုရက္ခဏတ္ထာယဝိပရီတတာပီ"တိ စ "ဆန္ဒာနုရက္ခဏတ္ထာယ သုခုစ္စာရဏတ္ထာယစာ"တိ စ ဝုတ္တန္တိ? သစ္စံ၊ ယတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝုတ္တိ စ ရက္ခိတဗ္ဗာဟောတိ၊ ကိံ တတ္ထ ဘဂဝါ ဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခတိ။ယတ္ထ ပန တဒုဘယံ ရက္ခိတဗ္ဗံ န ဟောတိ၊ န တတ္ထ ဘဂဝါဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ "ဘဂဝါ ပန ဝစနာနံ လဟုဂရုဘာဝံ န ဂဏေတီ"တိ[မူလဋီ ၃-၁၇၉] အာဒိ။ ဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခန္တောပိဟိ ဘဂဝါ န ကဗ္ဗကာရဏာဒယော ဝိယ သဗျာပါရတာဝသေနရက္ခတိ၊ အထ ခေါ အပရိမိတကာလေ အနေကေသု ဇာတိသတသဟဿေသုဗောဓိသတ္တကာလေ အက္ခရသမယေသု ကတပရိစယဝသေနပဒါနိ နိပ္ဖန္နာနေဝ ဟုတွာ သဿိရိကမုခပဒုမတောနိဂ္ဂစ္ဆန္တိ၊ တေသု ကာနိစိ ဆန္ဒောဝုတ္တီနံရက္ခဏသဒိသေနာကာရေန ပဝတ္တန္တိ၊ ကာနိစိ တထာန ပဝတ္တန္တိ။ ယာနိ ရက္ခဏသဒိသေနာကာရေန ပဝတ္တန္တိ၊တာနိ သန္ဓာယ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၁။)(စာ-၃၁၁) ဘဂဝါ ဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စ ရက္ခတီတိ ဝတ္တဗ္ဗော။ယာနိ တထာ န ပဝတ္တန္တိ၊ တာနိ သန္ဓာယ ဘဂဝါ ဆန္ဒဉ္စဝုတ္တိဉ္စ န ရက္ခတီတိပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ န ဟိ ဘဂဝါပရေသံ စောဒနာဟေတု သာသင်္ကော သပ္ပဋိဘယော။သာသင်္ကောယေဝ ဟိ သပ္ပဋိဘယော ဆန္ဒဉ္စ ဝုတ္တိဉ္စရက္ခတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၁၁၀၄။ အဇ္ဇတနိယမာတ္တမိံ ဝါ အံ ဝါ။ အဇ္ဇတနိယံ ဝိဘတ္တိယံ ဣံဝစနံ ဝါ အံဝစနံ ဝါ အာတ္တမာပဇ္ဇတိ။ တဏှာနံ ခယမဇ္ဈဂါ[ခု ၁-၃၆]၊ အဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထ ဟိ အဇ္ဈဂါတိ အဓိဂစ္ဆိန္တိ ဥတ္တမပုရိသပ္ပယောဂဝသေနအတ္ထော "ဥပါဂမိံ ရုက္ခမူလ"န္တိ[ခု ၄-၃၀၉။] ဧတ္ထ "ဥပါဂမိ"န္တိ ပဒဿ ဝိယ။ အထ ဝါ အဇ္ဈဂါတိ အဇ္ဈဂန္တိ ဥတ္တမပုရိသပ္ပယောဂဝသေနေဝအတ္ထော "ကာမာနံ ဝသမနွဂ"န္တိ[ခု ၆-၅၆။] ဧတ္ထ "အနွဂ"န္တိ ပဒဿ ဝိယ စ။ သဗ္ဗမေတံအတီတတ္ထဝသေန ဝုတ္တံ၊ အဟံ တဏှာက္ခယသင်္ခါတံအရဟတ္တဖလံ အဓိဂတောသ္မီတိ[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂-၈၁။] ဟိ အတ္ထော။
၁၁၀၅။ မတန္တရေ ကွစိ ဓာတုဝိဘတ္တိပစ္စယာနံ ဒီဃဝိပရီတာဒေသလောပါဂမာစ။ ဂရူနံ မတန္တရေ အနိပ္ဖန္နာနံ အညေသံပဒါနံ သာဓနတ္ထံ ကွစိ ဓာတုဝိဘတ္တိပစ္စယာနံဒီဃဝိပရီတာဒေသလောပါဂမဣစ္စေတာနိ ကာရိယာနိဇိနဝစနာနုရူပါနိ ကာတဗ္ဗာနီတိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာဧတံ လက္ခဏံ အနိပ္ဖန္နာနံ သာဓနတ္ထံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။
ဣစ္စေဝမစ္စန္တသုသေဝနီယေ၊ ဓမ္မေမုနိန္ဒေန သုဒေသိတေ စ။
ဝိညူနမိစ္ဆံ ပရမံ ပဋုတ္တံ၊ အာချာတမေတံဝိပုလံ အဘာသိံ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေအာချာတကပ္ပေါ နာမ ပဉ္စဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၂။)(စာ-၃၁၂)
၇-ကိတကပ္ပ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ ကိဗ္ဗိဓာနံဟိတက္ကရံ။
ကောသလ္လတ္ထာယ ဝိညူနံ၊ ပါဠိဓမ္မေသုဘာသိတေ။
၁၁၀၆။ ကမ္မာဒိမှိ ဓာတုတော ဏော။ ကမ္မာဒိမှိ ဓာတုတော ဏပစ္စယော ဟောတိ။ ကမ္မံ ကရောတီတိကမ္မကာရော၊ ဧဝံ မာလကာရော၊ ကုမ္ဘကာရော ဣစ္စာဒိ။
၁၁၀၇။ သညာယမနွာဂမော။ သညာယမဘိဓေယျာယံ ကမ္မာဒိမှိ ဓာတုတော အပစ္စယော ဟောတိ၊ နာမမှိ စ နုကာရာဂမော ဟောတိ။ အရိံ ဒမေတီတိအရိန္ဒမော၊ ဧဝံ ဝေဿန္တရော[ခု ၄-၃၉၂။] ဣစ္စာဒိ။
၁၁၀၈။ ပုရေ ဒဒါ စ ဣံ။ ပုရသဒ္ဒေ အာဒိမှိ ဒဒဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ အကာရပစ္စယော ဟောတိ၊ ပုရသဒ္ဒဿ အကာရဿ ဣံ စ ဟောတိ။ ပုရေ ဒါနံဒဒါတီတိ ပုရိန္ဒဒေါ[သံ ၁-၂၃၀]။
၁၁၀၉။ ဏွုတွာဝီ ဝါ သဗ္ဗာဟိ။ သဗ္ဗာဟိ ဓာတူဟိ ကမ္မာဒိမှိ ဝါ အကမ္မာဒိမှိဝါ အကာရဏွုတုအာဝီဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။တံ ကရောတီတိ တက္ကရော၊ ဟိတံ ကရောတီတိ ဟိတက္ကရော၊ဝိနေတိ တေန, တသ္မိံ ဝါတိ ဝိနယော[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၁၅]။ နိဿာယ နံ ဝသတီတိ နိဿယော။ ဏွုမှိ -- ရထံ ကရောတီတိ ရထကာရကော၊အန္နံ ဒဒါတီတိ အန္နဒါယကော၊ သတ္တေ ဝိနေတီတိဝိနာယကော[ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၄၈]။ ကရောတီတိ ကာရကော။ဒဒါတီတိ ဒါယကော၊ နေတီတိ နာယကော။ တုမှိ -- တဿ ကတ္တာ တက္ကတ္တာ၊ ဘောဇနဿဒါတာ ဘောဇနဒါတာ၊ ကရောတီတိ ကတ္တာ၊ သရတီတိသရိတာ။ အာဝိမှိ -- ဘယံ ပဿတီတိ ဘယပဿာဝီ ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၃။)(စာ-၃၁၃) ၁၁၁၀။ ဝိသရုဇပဒါဒီဟိ ဏော။ ပဝိသတီတိ ပဝေသော။ ရုဇတီတိ ရောဂေါ။ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဥပ္ပါဒေါ၊ ဖုသတီတိ ဖဿော [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၅၁]။ ဥစ္စတီတိ ဩကော၊ ဘဝတီတိဘာဝေါ၊ အယတီတိ အာယော၊ သမ္မာ ဗုဇ္ဈတီတိ သမ္ဗောဓော။
၁၁၁၁။ ဘာဝတ္ထေ စ။ ဘာဝေ အဘိဓာတဗ္ဗေ ဓာတူဟိ ဏပစ္စယော ဟောတိ။ ပစနံ ပါကော၊စဇနံ စာဂေါ၊ ဘဝနံ ဘာဝေါ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၁၂။ ကွိ သဗ္ဗတော။ သဗ္ဗဓာတူဟိ ကွိပစ္စယော ဟောတိ။ သမ္ဘဝတီတိ သမ္ဘူ၊ဧဝံ ဝိဘူ၊ အဘိဘူ။ ဘုဇန္တော ဂစ္ဆတီတိ ဘုဇဂေါ[ခု ၇-၆]။ သုဋ္ဌု ခဏတီတိ သင်္ခေါ။
၁၁၁၃။ ဓရာဒိတော ရမ္မော။ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ စတူသု အပါယေသုအပတမာနေ သတ္တေ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော၃[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၈၁။ ကင်္ခါအဘိနဝ-ဋီ-၁၂၀။ အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနီ-၇၂]။ ဓရတိ တေနာတိ ဝါ ဓမ္မော။ကရိယတေ တန္တိ ကမ္မံ။
၁၁၁၄။ တဿီလတဒ္ဓမ္မတဿာဓုကာရီသု ဏီတွာဝီ။ တဿီလော တဒ္ဓမ္မော တဿာဓုကာရီတိ ဧတေသု အတ္ထေသုဂမျမာနေသု သဗ္ဗဓာတုတော ဏီတုအာဝီဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ပိယံ ပသံသိတုံ သီလံ ယဿ ရညော သော ဟောတိ ရာဇာပိယပ္ပသံသီ။ ပိယံ ပသံသနသီလောတိ ဝါ ပိယပ္ပသံသီ၊ပိယံ ပသံသနဓမ္မောတိ ဝါ ပိယပ္ပသံသီ၊ ဝိယပ္ပသံသနေသာဓုကာရီတိ ဝါ ဝိယပ္ပသံသီ။ ဗြဟ္မံ စရိတုံသီလံ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ သော ဟောတိ ပုဂ္ဂလော ဗြဟ္မစာရီ၊ဗြဟ္မံ စရဏသီလောတိ ဝါ ဗြဟ္မစာရီ၊ ဗြဟ္မံစရဏဓမ္မောတိ ဝါ ဗြဟ္မစာရီ၊ ဗြဟ္မံ စရဏေ သာဓုကာရီတိဝါ ဗြဟ္မစာရီ။ ဧသ နယော အညတြာပိ ယထာရဟံ။ပသယှ ပဝတ္တိတုံ သီလံ ယဿ ရညော သော ဟောတိ ရာဇာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၄။)(စာ-၃၁၄) ပသယှပ္ပဝတ္တာ၊ အထ ဝါ ပသယှ ပဝတ္တိတုံ ကထေတုံသီလမဿာတိ ပသယှပ္ပဝတ္တာ။ ဘယံ ပဿိတုံ သီလံယဿ သမဏဿ သော ဟောတိ သမဏော ဘယဒဿာဝီ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၃။ မ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၀]။ မလ္လံ ကရဏသီလော မလ္လကာရီ၊ ဧဝံ ပါပကာရီ[သံ ၁-၂၂၉]။ သီဃယာယီ၊ တတြ ဣတ္ထိလိင်္ဂေဝတ္တဗ္ဗေ "ပိယပ္ပသံသိနီ, ဗြဟ္မစာရိနီ"တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နပုံသကေ ဝတ္တဗ္ဗေ "ပိယပ္ပသံသိ, ဗြဟ္မစာရီ"တိအာဒိနာ ရဿဝသေန ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကုလံ စိတ္တန္တိဝါ သမ္ဗန္ဓော၊ ဧသ နယော အညတြာပိ။
၁၁၁၅။ ဂမိတော ရော ဩဒန္တော။ ဂမုဓာတုတော ဩကာရန္တော ရောဣတိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဂစ္ဆတီတိဂေါ။
၁၁၁၆။ သုတော အာ။ သုဏာတီတိ သာ။
၁၁၁၇။ သဒ္ဒကုဓစလမဏ္ဍတ္ထရုစာဒိတော ယု။ သဒ္ဒကုဓစလမဏ္ဍတ္ထေဟိ စ ရုစာဒီဟိ စ ဓာတူဟိ ယုပစ္စယော ဟောတိ တဿီလာဒီသု အတ္ထေသု။ဃောသနသီလော, ဃောသနဓမ္မော, ဃောသနေ သာဓုကာရီတိ ဃောသနော၊ ဧဝံဘာသနော၊ ကောဓနော၊ ရောသနော၊ စလနော၊ ကမ္ပနော၊ဖန္ဒနော၊ မဏ္ဍနော၊ ဝိဘူသနော၊ ရောစနော၊ တေဇနော၊ဝဍ္ဎနော ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၁၈။ ပါရာဒိဂမိတော ရူ။ ပါရာဒီဟိ ဥပပဒေဟိ ပရသ္မာ ဂမိဓာတုမှာ ပရော ရူပစ္စယော ဟောတိ ဝါ တဿီလာဒီသု အတ္ထေသု။ဘဝပါရံ ဂန္တုံ သီလံ ယဿ ပုရိသဿ သော ဟောတိဘဝပါရဂူ[သံ ၂-၄၁၂]။ အန္တဂူ၊ ဝေဒဂူ[ခု ၁-၃၄၆]။ တဿီလာဒီသူတိ ကိံ? ပါရင်္ဂတော[ခု ၁-၂၃၅]။ ပါရာဒိဂမိတောတိ ကိံ? အနုဂါမီ[ခု ၁-၁၀]။
၁၁၁၉။ ဘိက္ခာဒီဟိ စ။ ဘိက္ခဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ ရူပစ္စယော ဟောတိ တဿီလာဒီသု အတ္ထေသု။ဘိက္ခနသီလော ဘိက္ခု[အဘိ ၂-၂၅၄]။ ဝိဇာနနသီလော ဝိညူ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၅။)(စာ-၃၁၅) ၁၁၂၀။ ဏုကော ဟနတျာဒီနံ။ ဟနတျာဒီနံ ဓာတူနမန္တေ ဏုကပစ္စယော ဟောတိ တဿီလာဒီသု အတ္ထေသု။အာဟနနသီလော အာဃာတုကော၊ ကရဏသီလော ကာရုကော။
၁၁၂၁။ အညတ္ထေသု စ ဏီ။ ဝုတ္တပ္ပကာရတ္ထေသုတတော အညေသု စ အတ္ထေသု ဏီပစ္စယော ဟောတိ။ ပဏ္ဍိတံ အတ္တာနံမညတီတိ ပဏ္ဍိတမာနီ[ခု ၁-၂၂]။ ဧဝံ ဗဟုဿုတမာနီ။ သတ္တဝေါ ဃာတေတီတိသတ္တုဃာတီ။ ဒီဃံ စိရကာလံ ဇီဝတီတိ ဒီဃဇီဝီ။ဓမ္မံ ဝဒတီတိ ဓမ္မဝါဒီ။ သီဟော ဝိယ နိဗ္ဘယံနဒတီတိ သီဟနာဒီ။ ဘူမိယံ သယတီတိ ဘူမိသာယီဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၂၂။ ပဒန္တေ နွာဂမော နိဂ္ဂဟီတံ။ ပဒန္တေ နုကာရာဂမော နိဂ္ဂဟီတမာပဇ္ဇတိ။ အရိံ ဒမေတီတိအရိန္ဒမော။ ဝေဿံ တရတီတိ ဝေဿန္တရော[ခု ၄-၃၉၂]၊ ရာဇာ။ ပဘံ ကရောတီတိ ပဘင်္ကရော[ခု ၁-၄၃၀]၊ ဘဂဝါ။
၁၁၂၃။ သမာဒိဟနတွညာယ ဝါ ရော ဟနဿ ဃော။ သံအာဒိပုဗ္ဗာယ ဟနဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ အညာယ ဝါ ဓာတုယာ ရပစ္စယော ဟောတိ ဟနဿ ဃော စ။ သမဂ္ဂံ ကမ္မံ သမုပဂစ္ဆတိ, သမ္မဒေဝ ကိလေသဒရထေ ဟန္တီတိ ဝါ သံဃော။ပဋိဟနတီတိ ပဋိဃော။ ဝိဝိဓေ သတ္တေ ဘုသောဟနတီတိ ဗျဂ္ဃေါ။ သမန္တတော နဂရဿ ဗာဟိရေ ခညတီတိပရိခါ။ အန္တံ ကရောတီတိ အန္တကော[သာရတ္ထ ၃-၂၀၀]။ သမာဒီတိ ကိံ? ဥပဃာတော။
၁၁၂၄။ ရမှိ ရန္တော ရာဒိ လောပံ။ ရမှိ ပစ္စယေ ပရေ သဗ္ဗော ဓာတုအန္တော ရကာရာဒိ လောပမာပဇ္ဇတိ။ အန္တကော၊ပါရဂူ၊ သတ္ထာ၊ ဒိဋ္ဌော ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၂၅။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ တဗ္ဗာနီယာ။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ တဗ္ဗအနီယဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ သဗ္ဗဓာတူဟိ။ ဘူယတေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၆။)(စာ-၃၁၆) အဘဝိတ္ထ ဘဝိဿတေ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဘဝနီယံ။ အသိတဗ္ဗံ၊အသနီယံ။ ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ပဇ္ဇနီယံ။ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ကရဏီယံ။ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဂမနီယံ။ ရမိတဗ္ဗံ၊ ရမဏီယံ။
၁၁၂၆။ ဏျော တေယျော စ။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ ဏျတေယျဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ယထာရဟံ ဓာတူဟိ။ကတ္တဗ္ဗံ ကာရိယံ။ စေတဗ္ဗံ စေယျံ။ နေတဗ္ဗံနေယျံ။ ဉာတဗ္ဗံ ဉာတေယျံ။ ပဿိတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌေယျံ[မ ၃-၁၇၁။ သံ ၁-၆၁။ သံ ၂-၃၁၆]။
၁၁၂၇။ ကရတော ရိစ္စ။ ကရဓာတုတော ရိစ္စပစ္စယော ဟောတိ ဘာဝေ ကမ္မေ စ။ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ။
၁၁၂၈။ ဘူတော ဏျဿဗ္ဗူကာရေန။ ဘူဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ဏျပစ္စယဿ ဦကာရေန သဟ အဗ္ဗာဒေသော ဟောတိ။ ဘဝိတဗ္ဗော ဘဗ္ဗော၊ ဘဝိတဗ္ဗံဘဗ္ဗံ။
၁၁၂၉။ ဝဒမဒဂမယုဇဂရဟာကာရာဒီဟိ ဇ္ဇမ္မဂ္ဂယှေယျာဂါရောဝါ။ ဝဒမဒဂမယုဇဂရဟအာကာရန္တာဒီဟိ ဓာတူဟိ ဏျပစ္စယဿ ယထာက္ကမံ ဇ္ဇမ္မဂ္ဂယှဧယျာဒေသာ ဟောန္တိ ဓာတွန္တေနသဟ၊ ဂရဟဿ စ ဂါရော ဟောတိ ဘာဝေ ကမ္မေ စ။ ဝတ္တဗ္ဗံဝဇ္ဇံ၊ မဒနီယံ မဇ္ဇံ၊ ဂမနီယံ ဂမ္မံ၊ ယောဇနီယံယောဂ္ဂံ၊ ဂရဟိတဗ္ဗံ ဂါရယှံ၊ ဒါတဗ္ဗံ ဒေယျံ၊ပါတဗ္ဗံ ပေယျံ၊ ဟာတဗ္ဗံ ဟေယျံ။ မာတဗ္ဗံ မေယျံ၊ဉာတဗ္ဗံ ဉေယျံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၃၀။ ကတ္တရိ စ တဗျော ယထာတန္တိ။ ဘာဝကမ္မေသု စေဝ ကတ္တရိ စ တဗျပစ္စယော ဟောတိ တန္တိယာ အနုရူပေန။ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇိံသု[မ ၁-၃၈၀]။ ဧတ္ထ စ ပါတဗျတန္တိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတန္တိ ဝါပရိဘုဉ္ဇနံ ကတန္တိ ဝါ အတ္ထော။ ပါသဒ္ဒေါ ပန ပရိဘောဂတ္ထော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၇။)(စာ-၃၁၇) ၁၁၃၁။ တေ ကိစ္စာ။ တေ ပစ္စယာ တဗ္ဗာဒယော ရိစ္စန္တာ ကိစ္စသညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကိစ္စသညာယ ကိံ ပယောဇနံ? ဘာဝကမ္မေသု ကိစ္စက္တက္ခတ္ထာ။
၁၁၃၂။ အညေ ကိတ်။ အညေ ပစ္စယာ ကိတ်ဣစ္စေဝ သညာ ဟောန္တိ။ ကိတ်သညာယ ကိံ ပယောဇနံ? ကတ္တရိ ကိတ်။
၁၁၃၃။ နန္ဒာဒိတော ယု။ နန္ဒာဒိတော ဓာတုတော ယုပစ္စယော ဟောတိ ဘာဝကမ္မေသု။ နန္ဒတေ နန္ဒနံ။ နန္ဒိတဗ္ဗံ ဝါ နန္ဒနံ။ဂဟဏီယံ ဂဟဏံ။ စရိတဗ္ဗံ စရဏံ။
၁၁၃၄။ ကတ္တုကရဏာဓိကရဏေသု စ။ ကတ္တုကရဏာဓိကရဏေသု စ ယုပစ္စယော ဟောတိ။ ကတ္တရိ တာဝ -- ရဇံ ဟရတီတိ ရဇောဟရဏံ [အံ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၉။ ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၁၅၆]။ ကရဏေ -- ကရောတိ တေနာတိ ကရဏံ။ အဓိကရဏေ -- တိဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထာတိ ဌာနံ။
၁၁၃၅။ ရဟာဒိတော အနဿ ဏော။ ရကာရဟကာရာဒိအန္တေဟိ ဓာတူဟိ အနာဒေသဿ ဏော ဟောတိ။ ကရောတိ တေနာတိ ကရဏံ။ ပူရတိ တေနာတိပူရဏံ။ ဂါဟော ဂဟဏံ။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၁၁၃၆။ န ဝနဂဟနာဒီသု။ ဝနဂဟနာဒီသု အနာဒေသဿ ဏော န ဟောတိ။ ဝနဂဟနံ၂[ဒီ-ဋ္ဌ ၃-၃၈]။ ဥဒကဂဟနံ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၄၇]။ ကလလဂဟနံ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၄၇] ဣစ္စာဒိ။ ဝနဂဟနာဒီသူတိ ကိံ? ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ။
၁၁၃၇။ ဏာဒယော တေကာလိကာ။ ဏာဒယော ပစ္စယာ ယုပစ္စယန္တာ တေကာလိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ယထာ? ကုမ္ဘံ ကရောတိ အကာသိ ကရိဿတီတိကုမ္ဘကာရော။ ကရောတိ အကာသိ ကရိဿတိ တေနာတိကရဏံ။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၈။)(စာ-၃၁၈) ၁၁၃၈။ သညာယမိ ဒါဓာဟိ။ သညာယမဘိဓေယျာယံ ဒါဓာဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ ဣပစ္စယော ဟောတိ။ အာဒိယတီတိ အာဒိ၊ဧဝံ ဥပါဒိ။ ဥဒကံ ဒဓာတီတိ ဥဒဓိ။မဟောဒကံ ဒဓာတီတိ မဟောဒဓိ၊ ဧဝံ ဇလဓိ။ ဝါလာနိဒဓာတိ တသ္မိန္တိ ဝါလဓိ။ သန္ဓိယတိ, သန္နိဓာတီတိ ဝါ သန္ဓိ။ နိဓီယတီတိနိဓိ။ ဧဝံ ဝိဓိယတိ, ဝိဒဓာတိ, ဝိဓာနံ ဝါ ဝိဓိ။ သမ္မာ, သမံ ဝါ စိတ္တံ အာဒဓာတီတိ သမာဓိ။
၁၁၃၉။ တိ ကိတ် စာသိဋ္ဌေ။ သညာယမဘိဓေယျာယံ သဗ္ဗဓာတူဟိ တိပစ္စယော ဟောတိ ကိတ်ပစ္စယော စ အာသိဋ္ဌေ။ ဇိနော ဇနံဗုဇ္ဈတူတိ ဇိနဗုဒ္ဓိ။ ဓနံ အဿ ဘဝတူတိ ဓနဘူတိ။ ကိတ်ပစ္စယေ -- ဘဝတူတိ ဘူတော။ ဓမ္မော ဧနံ ဒဒါတူတိဓမ္မဒိန္နော။ ဝဍ္ဎတူတိ ဝဍ္ဎမာနော၊ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၁၁၄၀။ ဣတ္ထိယံ ယထာတန္တိ မတိယဝေါ။ ဣတ္ထိယမဘိဓေယျာယံ သဗ္ဗဓာတူဟိ အကာရတိယုဣစ္စေတေ ပစ္စယာ တန္တိယာ အနုရူပေန ဟောန္တိ။ အပစ္စယေ တာဝ -- ဇီရတိ ဇီရဏံ ဝါ ဇရာ။ ပဋိသမ္ဘိဇ္ဇတီတိပဋိသမ္ဘိဒါ။ ပဋိပဇ္ဇတိ ဧတာယာတိ ပဋိပဒါ။ဧဝံ သမ္ပဒါ၊ အာပဒါ။ ဥပါဒိယတီတိ ဥပါဒါ။စိန္တနံ စိန္တာ။ ပတိဋ္ဌာနံ ပတိဋ္ဌာ။ သိက္ခနံသိက္ခိယတီတိ ဝါ သိက္ခာ၊ ဧဝံ ဘိက္ခာ။ သမ္ပတ္တိံအဘိမုခံ ဈာယတီတိ အဘိဇ္ဈာ[အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနီ-၁၇၄]။ ဝဇ္ဇာဝဇ္ဇဿ ဥပနိဇ္ဈာယနံဥပဇ္ဈာ[သာရတ္ထ ၃-၂၃၁]။ ဥပဇ္ဈာယဿ ဘာဝေါ၊ ယံသန္ဓာယ ဝုတ္တံ "ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတဗ္ဗော"တိ[ဝိ ၃-၁၃၀]။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တိပစ္စယေ -- မနတိ ဇာနာတီတိ မတိ၊မနနံ ဝါ မတိ။ သရဏံ သတိ။ ယုပစ္စယေ -- စေတယတီတိ စေတနာ။ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ။ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၁၉။)(စာ-၃၁၉) ၁၁၄၁။ ကရမှာ ရိရိယ [ရိရိယော(သီ)၊ ရိရိယာ(ဣ)]။ ကရဓာတုသ္မာ ဣတ္ထိယမနိတ္ထိယံဝါ အဘိဓေယျာယံ ရိရိယပစ္စယော ဟောတိ။ ကတ္တဗ္ဗာ ကိရိယာ။ ကရဏံကိရိယံ။
၁၁၄၂။ တတဝန္တုတာဝီတီတေ။ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုသိတော၊ ဝုသိတဝါ၊ ဝုသိတာဝီ။အဂ္ဂိံ ဟုတော၊ ဟုတဝါ၊ ဟုတာဝီ။ ဩဒနံ ဘုတ္တော၊ဘုတ္တဝါ၊ ဘုတ္တာဝီ။ တတ္ထ အဝသီတိ ဝုသိတော။အဟဝီတိ ဟုတော။ အဘုဉ္ဇီတိ ဘုတ္တော။ ဧသ နယောသေသေသုပိ။ တတြ ဝုသိတဝါတိ ဧဝံပကာရာနိ ဂုဏဝန္တသဒိသာနိ ပဒမာလာဝသေန။ဝုသိတာဝီတိ ဧဝံပကာရာနိ ပန ဒဏ္ဍီသဒိသာနိ။ ဣနီပစ္စယေ တာနိ "ဝုသိတာဝိနီ"တိအာဒီနိ ဘဝန္တိ။ နပုံသကေ ရဿတ္တဝသေန "ဝုသိတာဝိ"ဣစ္စာဒီနိ ဘဝန္တိ။
၁၁၄၃။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ တ။ ဘာဝေ စ ကမ္မေ စ အတီတေကာလေ တပစ္စယော ဟောတိ သဗ္ဗဓာတူဟိ။ ဘာဝေ တာဝ -- ဂါယနံ အဂါယိတ္ထာတိ ဝါ ဂီတံ။ နစ္စနံအနစ္စိတ္ထာတိ ဝါ နစ္စံ၊ ဧဝံ နဋ္ဋံ၊ ဟသနံ ဟသိတံ။ ကမ္မနိ -- အဘာသိယိတ္ထာတိ ဝါဘာသိတံ ပုရိသေန၊ ဧဝံ ဒေသိတံ၊ ကတံ၊ သိတံ၊သယိတံ။ အရုဇ္ဇိတ္ထာတိ ရောဒိတံ၊ ရုဏ္ဏံ ဝါဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၄၄။ ဗုဓဂမာဒီဟိ သဗ္ဗတ္ထ ကတ္တရိ။ ဗုဓဂမုဣစ္စေဝမာဒီဟိ ကတ္တရိ တပစ္စယော ဟောတိ သဗ္ဗကာလေ။ သဗ္ဗေ သင်္ခတာသင်္ခတသမ္မုတိဘေဒေ ဓမ္မေဗုဇ္ဈတိ အဗုဇ္ဈိ ဗုဇ္ဈိဿတီတိ ဗုဒ္ဓေါ[ခု ၇-၃၆၃။ ခု ၈-၁၉၇။ ခု ၉-၁၇၂]။ ဧဝံ သရဏင်္ဂတော၊ သမထင်္ဂတောဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၄၅။ ဇိသ္မာ ဣန။ ဇိဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ဣနပစ္စယော ဟောတိ သဗ္ဗကာလေ ကတ္တရိ။ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဇိနာတိ အဇိနိ ဇိနိဿတီတိဇိနော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၀။)(စာ-၃၂၀) ၁၁၄၆။ သုပသ္မာ ဘာဝေ စ။ သုပဣစ္စေတသ္မာ ဓာတုသ္မာ ဣနပစ္စယော ဟောတိ ကတ္တရိ ဘာဝေ စ။သုပတီတိ သုပိနော၊ သုပနံ ဝါ သုပိနော။
၁၁၄၇။ ဤသဒုသုတော ခေါ ဘာဝကမ္မေသု။ ဤသဒုသုတော ဥပပဒတော ပရေဟိဓာတူဟိ ခပစ္စယော ဟောတိ ဘာဝကမ္မေသု။ဤသံ သိယတိ ဘဝတာ ဤသဿယော။ ဒုက္ခေန သိယတိ ဘဝတာဒုဿယော။ သုခေန သိယတိ ဘဝတာ သုဿယော။ ဤသကံကရိယတီတိ ဤသက္ကရံ ကမ္မံ ဘဝတာ၊ ဒုက္ခေန ကရိယတီတိဒုက္ကရံ[ခု ၁-၁၅၀။ ဝိ ၄-၃၆၁။] ဟိတံ ဘဝတာ။ သုခေနကရိယတီတိ သုကရံ[ခု ၁-၁၅၀။ ဝိ ၄-၃၆၁။] ပါပံ ဗာလေန။ ဒုက္ခေန ဘရိယတီတိ ဒုဗ္ဘရော၊မဟိစ္ဆော။ သုခေန ဘရိယတီတိ သုဘရော[ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၂၀၅]၊ အပ္ပိစ္ဆော။ ဒုက္ခေန ရက္ခိတဗ္ဗန္တိဒုရက္ခံ[ခု ၁-၁၈]၊ စိတ္တံ။ ဒုက္ခေန ပဿိတဗ္ဗောတိဒုဒ္ဒသော [ဝိ ၃-၅]၊ ဓမ္မော။ သုခေန ဒဿိတဗ္ဗန္တိသုဒဿံ[ခု ၁-၄၉]၊ ပရဝဇ္ဇံ။ ဒုက္ခေန အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗောတိဒုရနုဗောဓော[ဝိ ၃-၅]၊ ဓမ္မော။ သုခေန ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ သုဗောဓံဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၄၈။ ဣစ္ဆတ္ထေသု တဝေတုံ ဝါ သမာနကတ္တုကေသု။ ဣစ္ဆတ္ထေသု သမာနကတ္တုကေသု ဓာတူသု သန္တေသုသဗ္ဗဓာတူဟိ တဝေတုံဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ဝါ သဗ္ဗကာလေ ကတ္တရိ။ပုညာနိ ကာတဝေ ဣစ္ဆတိ၊ သဒ္ဓမ္မံ သောတုမိစ္ဆတိ။
၁၁၄၉။ တုမရဟသက္ကာဒီသု။ အရဟသက္ကာဒီသု အတ္ထေသု သဗ္ဗဓာတူဟိ တုံပစ္စယော ဟောတိ။ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ[ခု ၁-၄၇။ အံ ၁-၃၁၃]။ သက္ကာ ဇေတုံ ဓနေန ဝါ[သံ ၁-၁၀၂]။ ဘဗ္ဗော နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ[အဘိ ၃-၁၁၆]။ အနုစ္ဆဝိကော ဘဝံ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ၊ဣဒံ ကာတုံ အနုရူပံ၊ ဒါတုံ ယုတ္တံ။ ဒါတုံဝတ္တုံ စ လဘတိ။ ဧဝံ ဝဋ္ဋတိ ဘာသိတုံ[အဘိဓမ္မာဝတာရ-၁၂၅]။ ဗန္ဓိတုံ န စ ကပ္ပတိ၊ကာလော ဘုဉ္ဇိတုံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၁။)(စာ-၃၂၁) ၁၁၅၀။ ပုဗ္ဗကာလေကကတ္တုကာနံ တုနတွာနတွာပါယေန။ ပုဗ္ဗကာလေ သမာနကတ္တုကာနံဓာတူနံ တုနတွာနတွာဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ယေဘုယျေန။ ကာတုနကမ္မံ ဂစ္ဆတိ။ အကာတုန ပုညံ ကိလိဿန္တိ သတ္တာ။သုတွာ ဓမ္မံ မောဒတိ၊ သုတွာ ဇာနိဿာမ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၄၁] ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၅၁။ ကဒါစိ သမာနေ စ။ သမာနကာလေ စ သမာနကတ္တုကာနံ ဓာတူနံ တုနတွာနတွာဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိကဒါစိ။ အန္ဓကာရံ နိဟန္တွာန၊ ဥဒိတောယံ ဒိဝါကရော[ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၂-၂၃၈-ပိဋ္ဌေပိ]။ ဧတ္ထ စ တွာနပ္ပယောဂဒဿနေနေဝ တုနတွာပယောဂါပိ ဒဿိတာဝ ဟောန္တိ။
၁၁၅၂။ အပရေ စ။ အပရကာလေ စ သမာနကတ္တုကာနံဓာတူနံ တုနတွာနတွာဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ကဒါစိ။ ဒွါရမာဝရိတွာပဝိသတိ။
၁၁၅၃။ အသမာနကတ္တရိပိ။ အသမာနကတ္တရိ ဓာတူဟိ တုနတွာနတွာဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိကဒါစိ။ သီဟံ ဒိသွာ ဘယံ ဟောတိ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာအာသဝါ ပရိက္ခီဏာ[မ ၂-၁၄၃]။
၁၁၅၄။ ပရပဒယောဂေ စ။ ပရပဒယောဂေပိ ဓာတူဟိ တွာဒယော ပစ္စယာ ဟောန္တိ ကဒါစိ။အပ္ပတွာ နဒိံ ပဗ္ဗတော၊ အတိက္ကမ္မ ပဗ္ဗတံ နဒီ။
၁၁၅၅။ လက္ခဏဟေတုအာဒိပ္ပယောဂေ စ။ လက္ခဏဟေတုအာဒိပ္ပယောဂေပိ ဓာတူဟိ တွာဒယော ပစ္စယာ ဟောန္တိ ကဒါစိ။ သီဟံဒိသွာ ဘယံ ဟောတိ။ ဃတံ ပိဝိတွာ ဗလံ ဇာယတေ၊ "ဓ"န္တိ ကတွာ ဒဏ္ဍော ပတိတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၂။)(စာ-၃၂၂) ၁၁၅၆။ ဗျတ္တယေ သဒ္ဒသိဒ္ဓပ္ပယောဂေစ။ ဗျတ္တယေ သဒ္ဒသိဒ္ဓပ္ပယောဂေပိ ဓာတူဟိ တွာဒယော ပစ္စယာ ဟောန္တိ ကဒါစိ။ဥပါဒါယရူပံ[အဘိ ၁-၁၄၅]။ နှတွာ ဂမနံ၊ ဘုတွာ သယနံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၅၇။ ဝတ္တမာနေ ဝိပ္ပကတဝစနေ မာနန္တာ။ ဝတ္တမာနေ ကာလေ ဝိပ္ပကတဝစနေ ဝတ္တဗ္ဗေ သဗ္ဗဓာတူဟိ မာနအန္တဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။သရမာနော ရောဒတိ။ ဂစ္ဆန္တော ဂဏှာတိ။ ဂစ္ဆန္တောသော ဘာရဒွါဇော၊ အဒ္ဒသ အစ္စုတံ ဣသိံ[ခု ၆-၃၄၂]။
၁၁၅၈။ အဝိပ္ပကတဝစနေ အနိယာမိတကာလေ အန္တော။ အဝိပ္ပကတဝစနေ ဝတ္တဗ္ဗေ အနိယာမိတကာလေဓာတုတော အန္တပစ္စယော ဟောတိ။ သော မဟန္တော ဟောတိ၊ မဟန္တောအဟောသိ၊ မဟန္တော ဘဝိဿတိ၊ မဟာ ဘဝတိ၊ မဟာအာသိ၊ မဟာ ဘဝိဿတိ။
၁၁၅၉။ သာသာဒိတော ရတ္ထု။ သဒေဝကံ လောကံ သာသတီတိ သတ္ထာ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၃။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၂]။
၁၁၆၀။ ပါဒိတော ရိတု။ ပါတိ ပုတ္တန္တိ ပိတာ။ပုတ္တံ ပိယာယတီတိ ဝါ ပိတာ။ ပုတ္တံ ပီနယတိတပ္ပေတီတိ ဝါ ပိတာ။ မာတာပိတူဟိ ဓာရိယတေတိဓီတာ။
၁၁၆၁။ မာနာဒီဟိ ရာတု။ ဓမ္မေန ပုတ္တံ မာနေတီတိ မာတာ၊ ပုဗ္ဗေ ဘာသတီတိဘာတာ။ ယေဘုယျေန ဟိ ဇေဋ္ဌကဘာတာ ဘာသတီတိ ဘာတာတိဝုတ္တော၊ တသ္မာ ဣတရော ပစ္ဆာ ဘာသတီတိ ဘာတာတိဝတ္တဗ္ဗော။
၁၁၆၂။ အာဂမိတော တုကော။ အာပုဗ္ဗသ္မာ ဂမိဓာတုတော တုကပစ္စယော ဟောတိ။ အာဂစ္ဆတီတိ အာဂန္တုကော[ဝိ ၄-၃၇၃]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၃။)(စာ-၃၂၃) ၁၁၆၃။ ဣကော ဘဗ္ဗေ။ ဂမုဣစ္စေတသ္မာ ဣကပစ္စယော ဟောတိ ဘဗ္ဗေ။ ဂမိဿတိ ဂန္တုံဘဗ္ဗောတိ ဂမိကော၊ ဘိက္ခု။
၁၁၆၄။ မတန္တရေ ပစ္စယာဒနိဋ္ဌာ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တိ။ ဂရူနံ မတန္တရေ သင်္ချာနာမသမာသတဒ္ဓိတာချာတကိတကေသု သပ္ပစ္စယာ ယေ သဒ္ဒါ အနိဋ္ဌင်္ဂတာ၊တေပိ နိပါတနာဝ သိဇ္ဈန္တီတိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ယေစ ပယောဂါ ဝေါဟာရူပဂါ သာဓုသဒ္ဒါ၊ တေ ဝုတ္တပ္ပကာရေဟိပစ္စယေဟိ အနိပ္ဖန္နာ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တီတိ စဝုတ္တံ၊ ဣဒမ္ပိ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။
၁၁၆၅။ ဂေ ဂီ တတိသု။ ဂေဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဂီအာဒေသော ဟောတိ တပစ္စယတိပစ္စယေသု။ ဂီတံ၊ ဂီတိ၊ သင်္ဂီတိ။
၁၁၆၆။ နတိမှာ တဿ သစ္စဋ္ဋန္တေန။ နတိဓာတုမှာ ပရဿ တပစ္စယဿ ဓာတုအန္တေန သဟ စ္စဋ္ဋာဒေသာ ဟောန္တိ။ နစ္စံ၊ နဋ္ဋံ။
၁၁၆၇။ ဣမသမာနာပရေဟိ ဇ္ဇဇ္ဇု။ ဣမသမာနအပရဣစ္စေတေဟိ ဇ္ဇဇ္ဇုဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဣမသ္မိံ ကာလေ အဇ္ဇ၊ဝတ္တမာနာဒိဝသေန သမာနကာလေ သဇ္ဇု၊ တသ္မိံ ခဏေ။တထာ ဟိ "န ဟိ ပါပံ ကတံ ကမ္မံ၊ သဇ္ဇုခီရံဝမုစ္စတီ"တိ[ခု ၁-၂၃။] ဧတ္ထ သဇ္ဇုခီရန္တိ တင်္ခဏံယေဝ ဓေနုယာ ထနေဟိနိက္ခန္တံ အဗ္ဘုဏှခီရန္တိ အတ္ထော[ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၁-၃၂၃]။ အပရသ္မိံ ကာလေ အပရဇ္ဇု၊ အနန္တရာတိက္ကန္တဒိဝသေ၊ဟိယျောတိ အတ္ထော၊ သုဝေ ဝါ။ တထာ ဟိ "ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တေ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာသာယံ ဝါ နိက္ခမတိ၊ အပရဇ္ဇု ဝါ ကာလေနာ"တိ[သံ ၁-၁၈၈။] ဧတ္ထ ပုနဒိဝသေ ပါတော ဝါတိ အတ္ထံဝဒန္တိ။
၁၁၆၈။ ဣမဿတ္တံ ဇ္ဇမှိ။ ဣမသဒ္ဒဿ ဇ္ဇမှိ ပရေ အတ္တံ ဟောတိ။ အဇ္ဇ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၄။)(စာ-၃၂၄) ၁၁၆၉။ သမာနဿ ဇ္ဇမှိ သော။ သမာနသဒ္ဒဿ ဇ္ဇမှိ သကာရာဒေသော ဟောတိ။ သဇ္ဇ။
၁၁၇၀။ သာသဒိသေဟိ ရိဋ္ဌော တဿ။ သာသဒိသဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ တကာရပစ္စယဿ ရိဋ္ဌာဒေသော ဟောတိ။ အနုသိဋ္ဌော သောမယာ[ဝိ ၃-၁၃၁]။ ဒိဋ္ဌံ မေ ရူပံ။
၁၁၇၁။ ဒိသတော ကိစ္စတဿ ရဋ္ဌော။ ဒိသဓာတုတော ပရဿ ကိစ္စတကာရဿ ရဋ္ဌဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဒဿနီယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
၁၁၇၂။ တုံတွာနံ ရဋ္ဌုံ။ ဒိသတော ပရေသံ တုံတွာဣစ္စေတေသံ ရဋ္ဌုံဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဘိက္ခုသံဃံ ဒဋ္ဌုံ ဝိဟာရံဂစ္ဆတိ၊ နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော[ခု ၁-၃၄၁]။ ဧတ္ထ စ ဒဋ္ဌုန္တိ ဒိသွာ၊ ဒဿနဟေတူတိ အတ္ထော။
၁၁၇၃။ တွာဿ ရဋ္ဌာ စ။ ဒိသတော ပရဿ တွာပစ္စယဿ ရဋ္ဌာဣစ္စာဒေသော ဟောတိ။ ဥမ္မာဒန္တိမဟံဒိဋ္ဌာ၊ အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလိံ[ခု ၆-၄၁]။ ဒိဋ္ဌာ အန္တံ ပတ္တောတိ ဒိဋ္ဌပ္ပတ္တော[အဘိ-ဋ္ဌ ၃-၄၃]၊ ပညာစက္ခုနာ ဒိသွာ သံသာရဿ အန္တံ နိဗ္ဗာနံပတ္တော အဓိဂတောတိ အတ္ထော။
၁၁၇၄။ ဒိသဿ ဝါ သလောပါဒေသေနိဿတ္တဉ္စ။ ဒိသဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ သကာရလောပေါ ဟောတိ၊ အာဒေသာဝယဝဘူတေန ရကာရေန သဒ္ဓိံ ဣကာရဿ စ အတ္တံ ဟောတိ။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဒဋ္ဌုံ။ ဝါတိ ကိံ? အဟံ ဒိဋ္ဌာ၊ ရူပံ ဒိဋ္ဌံ။
၁၁၇၅။ ဒိဋ္ဌဿိတ္တံ ပတ္တေ။ ပတ္တေ သဒ္ဒပရေ ဒိသွာတိ အတ္ထဝါစကဿ ဒိဋ္ဌာဣစ္စေတဿ သဒ္ဒဿ အာကာရဿ ဣကာရတ္တံ ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ ဒိဋ္ဌဿာတိ ကိံ? ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။ ဒိဋ္ဌိယာ ဝါ ပတ္တောတိဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၅။)(စာ-၃၂၅) ၁၁၇၆။ သဟာဒိနာ သန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟနာဒီဟိတဿ ဋ္ဌော။ သကာရန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟနဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ သဟာဒိဗျဉ္ဇနေန ဌာဒေသော ဟောတိ ဌာနေ။ တုဋ္ဌော၊ အဟိနာဒဋ္ဌော၊ မယာ ပုဋ္ဌော၊ ဘဋ္ဌော၊ ဟဋ္ဌော၊ ပဟဋ္ဌော၊ ယိဋ္ဌော၊ဇုဋ္ဌော၊ သံသဋ္ဌော၊ ပဝိဋ္ဌော၊ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၁၁၇၇။ ဥတ္ထော ဝသာ။ ဝသဣစ္စေတသ္မာ ဓာတုမှာ တပစ္စယဿ သဟ အာဒိဗျဉ္ဇနေန ဥတ္ထာဒေသော ဟောတိ ဌာနေ။ ဝဿံဝုတ္ထော[ဝိ ၁-၁၂]။
၁၁၇၈။ ဝသဿ ဝဿ ဝါ ဝု။ ဝသဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဝကာရဿ ဥကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ တပစ္စယေ ပရေ။ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ[ဒီ ၁-၇၉]။ ဥဋ္ဌော၊ ဝုဋ္ဌော ဝါ။
၁၁၇၉။ ဓဎဘဟေတိ ဓဎာ စ။ ဓဎဘဟဣစ္စေဝမန္တေဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ ယထာက္ကမံ ဓဎာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ[ဝိ ၁-၁]။ ဝုဍ္ဎော ဘိက္ခု[ဝိ ၄-၃၇၄]။ လဒ္ဓံ မေ ပတ္တစီဝရံ၊ အဂ္ဂိနာဒဍ္ဎံ ဝနံ။
၁၁၈၀။ ဘန္ဇသ္မာ ဂ္ဂေါ စ။ ဘန္ဇသ္မာ ဓာတုမှာ တပစ္စယဿ ဂ္ဂါဒေသော ဟောတိ သဟ အာဒိဗျဉ္ဇနေန။ ဘဂ္ဂေါ။
၁၁၈၁။ ဘုဇာဒီနမန္တော နော ဒွိတ္တဉ္စ။ ဘုဇဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံအန္တော နော ဟောတိ၊ တပစ္စယဿ စ ဒွိတ္တံ ဟောတိ။ ဘုတ္တော၊ဘုတ္တဝါ၊ ဘုတ္တာဝီ၊ စတ္တော၊ သတ္တော၊ ရတ္တော၊ယုတ္တော၊ ဝိဝိတ္တော။
၁၁၈၂။ ဝစဿ ဝဿု။ ဝစဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဝကာရဿ ဥကာရာဒေသော ဟောတိ၊ အန္တော စ စကာရော နော ဟောတိ၊ တပစ္စယဿ စ ဒွိဘာဝေါ ဟောတိ။ ဝုတ္တေဥှတံဘဂဝတာ၊ ဝုတ္တမရဟတာ[ခု ၁-၁၉၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၆။)(စာ-၃၂၆) ၁၁၈၃။ ဂုပါဒီနဉ္စ။ ဂုပဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံအန္တော စ ဗျဉ္ဇနော နော ဟောတိ၊ တပစ္စယဿ စ ဒွိဘာဝေါ ဟောတိ။ သုဂုတ္တော၊စိတ္တော၊ လိတ္တော၊ သန္တတ္တော၊ အာဒိတ္တော၊ ဝိဝိတ္တောဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၁၈၄။ တရာဒီဟိဏ္ဏော။ တရာဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ ဣဏ္ဏာဒေသော ဟောတိ၊ အန္တော စ နော ဟောတိ။ တိဏ္ဏောဟံတာရေယျံ[စရိယာ-ဋ္ဌ-၂၇၄]။ ဥတ္တိဏ္ဏော၊ သမ္ပုဏ္ဏော၊ ပရိပုဏ္ဏော၊ တုဏ္ဏော၊ပရိဇိဏ္ဏော၊ အာကိဏ္ဏော။
၁၁၈၅။ ဘိဒါဒီဟိ ဝါ ဣန္နန္နှီဏာ။ ဘိဒါဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ ဣန္နအန္နဤဏာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ၊ အန္တော စ နော ဟောတိ။ ဘိန္နော၊သမ္ဘိန္နော၊ ဆိန္နော၊ သဉ္ဆိန္နော၊ ဒိန္နော၊နိသိန္နော၊ ဆန္နော၊ အစ္ဆန္နော၊ ခိန္နော၊ ရုဏ္ဏော၊ခီဏာ ဇာတိ[ဒီ ၁-၇၉]။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဘိတ္တိ။
၁၁၈၆။ သုသပစသကေဟိ က္ခက္ကာ စ။ သုသပစသကဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ က္ခက္ကာဒေသာ ဟောန္တိ၊ အန္တော စ ဗျဉ္ဇနောနော ဟောတိ။ သုက္ခံ ကဋ္ဌံ[မ ၃-၉၅]။ ပက္ကံ ဖလံ၊ သက္ကောဟံ[ခု ၆-၃၆၅]။
၁၁၈၇။ ကမာဒီဟိ န္တော စ။ ကမုဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ န္တောအာဒေသော ဟောတိ၊ ဓာတုအန္တောစ နော ဟောတိ။ ပက္ကန္တော၊ ဝိဗ္ဘန္တော၊ သင်္ကန္တော၊သန္တော၊ ခန္တော၊ ဒန္တော၊ ဝန္တော။
၁၁၈၈။ ခမာဒီဟိ န္တိ စ။ ခမုဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ န္တိအာဒေသော ဟောတိ၊ ဓာတုအန္တောစ နော ဟောတိ။ ခန္တိ၊ ကန္တိ၊ သန္တိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၇။)(စာ-၃၂၇) ၁၁၈၉။ ဇနာဒီနမန္တဿာ တိမှိ စ။ ဇနဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံ အန္တဿဗျဉ္ဇနဿ အာတ္တံ ဟောတိ တပစ္စယေ တိမှိ စ။ အဇာယီတိ ဇာတော၊ ဇနနံ ဇာတိ။
၁၁၉၀။ ဂမခနဟနရမာဒီနမန္တော လောပံ။ ဂမခနဟနရမဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံ အန္တော ဗျဉ္ဇနော လောပမာပဇ္ဇတိ တပစ္စယေ တိမှိ စ။ သုဂတော၊ သုဂတိ၊ ခတံ၊ဥပဟတံ[အံ ၁-၈၉]။ သမဂ္ဂရတော[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၇၃]။ သမဂ္ဂရတိ၊ အဘိရတော၊ အဘိရတိ၊ မတော၊မတိ။
၁၁၉၁။ ဓာတွန္တရကာရော စ။ ဓာတူနံ အန္တဘူတော ရကာရော စ လောပမာပဇ္ဇတိ တပစ္စယေ တိမှိ စ။ ပကတော[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၂၈၅၊ ၂၉၈]၊ ပကတိ၊ သတော၊ သတိ။
၁၁၉၂။ ဌာပါနမန္တော ဣဝဏ္ဏော စ။ ဌာပါဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ အန္တော ဣဝဏ္ဏော ဟောတိ တပစ္စယေ တိမှိ စ။ ဌိတော၊ ဌိတိ၊ ယာဂုံ ပီတော၊ ယာဂုံပီတဿ ဘိက္ခုနော[ဝိ ၃-၅၈]။ ဓမ္မပီတိ သုခံ သေတိ[ခု ၁-၂၄]။
၁၁၉၃။ ဟန္တေဟိ ဟော ဟဿ ဠော ဝါ အဒဟနဟာနံ။ ဟကာရန္တေဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယဿ ဟကာရာဒေသော ဟောတိ၊ ဓာတုအန္တဿ စ ဠော ဝါ ဟောတိ အဒဟနဟာနံ။ အာရူဠှော၊ ဂါဠှော၊အဇ္ဈောဂါဠှော မဟဏ္ဏဝေ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၁။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၀]။ ဗာဠှော၊ မူဠှော။ အဒဟနဟာနမိတိ ကိံ? ဒဍ္ဎော၊ သန္နဒ္ဓေါ။
၁၁၉၄။ ရန္ဇဿ ဇော ဘာဝကတ္တုကရဏေသု ဏမှိ ဝါ။ ရန္ဇန္တိ သတ္တာ တေန, သယံ ဝါ ရဉ္ဇတိ, ရဉ္ဇနမတ္တမေဝ ဝါတိ ရာဂေါ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃၉၅]။ ဝါတိ ကိံ? ရဉ္ဇတီတိ ရင်္ဂေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၈။)(စာ-၃၂၈) ၁၁၉၅။ ဃာတော ဟနတိဿ။ ဟနဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ သဗ္ဗဿ ဃာတာဒေသော ဟောတိ ဏမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ ဥပဟနနံ ဥပဃာတောဘောဂါနံ[အံ ၂-၁၅၂]။ ဂါဝေါ ဟနတီတိ ဂေါဃာတကော[မ ၁-၇၃]။
၁၁၉၆။ သဗ္ဗတ္ထ ဝါ ဝဓော။ ဟနဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ သဗ္ဗဿ ဝဓာဒေသော ဟောတိ ဝါ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု။ဟနတီတိ ဝဓော၊ ဟနနံ ဝါ ဝဓော၊ ဧသ ဝဓော ခဏ္ဍဟာလဿ[ခု ၆-၂၅၆]။ ဝဓတီတိ ဝဓကော၊ အဝဓိ၊ အဟနိဝါ။
၁၁၉၇။ အာကာရန္တာနမာယော။ အာကာရန္တာနံ ဓာတူနံ အာယာဒေသော ဟောတိ ဏပစ္စယေ ပရေ။ ဒါနံ ဒဒါတီတိ ဒါနဒါယကော၊ဒါနဒါယီ၊ မဇ္ဇဒါယီ၊ နဂရယာယီ။
၁၁၉၈။ ပုရသမုပပရီဟိ ကရဿ ခခရာ ဝါ တပစ္စယေသုစ။ ပုရသံဥပပရိဣစ္စေတေဟိ ကရဓာတုဿ ခခရာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ တပစ္စယေ ဏမှိ စ။ ပုရက္ခတော၊ သင်္ခတော၊ ဥပက္ခဋော၊ပရိက္ခာရော၊ သင်္ခါရော။ ဝါတိ ကိံ? ဥပကာရော။
၁၁၉၉။ တဝေတုနာဒီသု ကာ။ တဝေတုနာဒီသု ပစ္စယေသု ကရဓာတုဿ ကာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ကာတဝေ၊ ကာတုံ၊ ကတ္တုံ ဝါ။ ကာတုန၊ ကတ္တုနဝါ။
၁၂၀၀။ ဂမခနဟနာဒီနံ တုံတဗ္ဗာဒီသု န။ ဂမခနဟနဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံအန္တဿ နကာရော ဟောတိ ဝါ တုံတဗ္ဗာဒီသု ပစ္စယေသု။ ဂန္တုံ၊ဂမိတုံ၊ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဂမိတဗ္ဗံ။ ခန္တုံ၊ ခနိတုံ၊ခန္တဗ္ဗံ၊ ခနိတဗ္ဗံ။ ဟန္တုံ၊ ဟနိတုံ၊ ဟန္တဗ္ဗံ၊ဟနိတဗ္ဗံ။ မန္တုံ၊ မနိတုံ၊ မန္တဗ္ဗံ၊ မနိတဗ္ဗံ။ဂန္တုန၊ ခန္တုန၊ ဟန္တုန၊ မန္တုန၊ ဂန္တွာန၊ ခန္တွာနကာသုံ၊ ရန္တွာ၊ ရမိတွာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၂၉။)(စာ-၃၂၉) ၁၂၀၁။ သဗ္ဗေဟိ တုနာဒီနံ ယော။ သဗ္ဗေဟိ ဓာတူဟိ တုနာဒီနံ ပစ္စယာနံ ယကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ အဘိဝန္ဒိယ၊အဘိဝန္ဒိတွာ။ ဩဟာယ၊ ဩဟိတွာ။ ဥပနီယ၊ ဥပနေတွာ။ပဿိယ၊ ပဿိတွာ။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ဥဒ္ဒိသိတွာ။ အာဒါယ၊အာဒိယိတွာ။
၁၂၀၂။ ယာနော စ။ သဗ္ဗေဟိ ဓာတူဟိ တုနာဒီနံ ပစ္စယာနံ ယာနဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ အနုဘဝိယာန[ခု ၂-၁၅၃]။ ခါဒိယာန ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝါတိ ကိံ? အနုဘဝိတုန၊ အနုဘဝိတွာ၊ အနုဘဝိတွာန၊အနုဘဝိယ၊ အနုဘုယျ။
၁၂၀၃။ ရစ္စံ စနရန္တာဒီဟိ။ စကာရနကာရရကာရန္တာဒီဟိ ဓာတူဟိ တုနာဒီနံ ပစ္စယာနံ ရစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ။ ဝိဝိစ္စေဝကာမေဟိ၊ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ[ဒီ ၁-၆၉။ အဘိ ၁-၄၄]။ အာဟစ္စ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၇-၄၆]။ ဥပဟစ္စ၊ ပဒက္ခိဏံ ကစ္စနိပစ္စ ပါဒေ[ခု ၄-၂၁၀]။ ဝါတိ ကိံ? အကာတုန ပုညံ၊ ဟန္တွာ၊ ကတွာ၊ နိပတိတွာ။
၁၂၀၄။ ဒိသာ သွာနသွာန္တလုတ္တိ စ။ ဒိသဓာတုယာ တုနာဒီနံ ပစ္စယာနံ သွာနသွာဒေသာ ဟောန္တိ အန္တလုတ္တိစ။ ဒိသွာန၊ ဒိသွာ။ ဝါတိ ကိံ? ဥမ္မာဒန္တိ မဟံ ဒိဋ္ဌာ[ခု ၆-၄၁]။ ဧတ္ထ စ ဒိဋ္ဌာတိ ဒိသွာ။
၁၂၀၅။ မဟဒဘေဟိ မ္မယှဇ္ဇဗ္ဘဒ္ဓါ စ။ မဟဒဘဣစ္စေဝမန္တေဟိ ဓာတူဟိ တုနာဒီနံ ပစ္စယာနံ မ္မယှဇ္ဇဗ္ဘဒ္ဓါဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ အန္တလုတ္တိစ။ အာဂမ္မ၊ အာဂန္တွာ။ ဩက္ကမ္မ၊ ဩက္ကမိတွာ။ နိက္ခမ္မ၊နိက္ခမိတွာ။ အဘိရမ္မ၊ အဘိရမိတွာ။ ပဂ္ဂယှ၊ပဂ္ဂဏှိတွာ၊ ပဂ္ဂဟေတွာ။ သန္နယှ၊ သန္နဟိတွာ။အာရူယှ၊ အာရူဟိတွာ။ ဩဂါယှ၊ ဩဂါဟေတွာ။ဥပ္ပဇ္ဇ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ၊ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ။အစ္ဆိဇ္ဇ၊ အစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ဆိဇ္ဇ၊ ဆိန္ဒိယ။ အာရဗ္ဘ၊အာရဒ္ဓ၊ အာရဘိတွာ။ ဥပလဒ္ဓါ၊ ဥပလဘိတွာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၀။)(စာ-၃၃၀) ၁၂၀၆။ ဓန္တေဟိ ဒ္ဓါဒ္ဓါနာ တွာတွာနာနဉ္စ။ ဓကာရန္တေဟိ ဓာတူဟိ တွာတွာနပစ္စယာနံ ယထာက္ကမံ ဒ္ဓါဒ္ဓါနဣစ္စာဒေသာ ဟောန္တိ အန္တလုတ္တိစ။ ကော မံ ဝိဒ္ဓါ နိလီယသိ[ခု ၆-၁၇၄]။ ဝိဒ္ဓါန။ ဗုဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓါန။ဧတ္ထ စ "ဝိဒ္ဓါန"ဣစ္စာဒိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ, "လဒ္ဓါန ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသ"န္တိ[ခု ၆-၁၂။] စ, "ကော မံ ဝိဒ္ဓါ နိလီယသီ"တိ စ ပယောဂဒဿနတော။
၁၂၀၇။ လဘသ္မာ တွာနဿ ဒ္ဓါန။ လဘသ္မာ ဓာတုတော တွာနပစ္စယဿ ဒ္ဓါနဣစ္စာဒေသော ဟောတိ ဝါ အန္တလုတ္တိစ။ ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓော[ခု ၅-၂၉]။
၁၂၀၈။ အက္ခရတော ကာရော။ အက္ခရတော ကာရပစ္စယော ဟောတိ။ အကာရော၊ အာကာရော ဣစ္စေဝမာဒိ, ကကာရော၊ ခကာရော ဣစ္စာဒိ စ။
၁၂၀၉။ န ဘာဝန္တရေန။ ဝတ္တုနော အဓိပ္ပါယန္တရေနအက္ခရတော ကာရပစ္စယော န ဟောတိ ကဒါစိ။ ကရဏံ ကာရော၊ ရဣတိ ကာရော ရကာရော၊ ရဣတိ ဥစ္စာရဏံ၊ ရသဒ္ဒေါတိ အတ္ထော၊ အကာရောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။
၁၂၁၀။ ယထာဂမမိကာရော။ ယထာဂမံ သဗ္ဗဓာတူဟိ သဗ္ဗပစ္စယေသု ဣကာရာဂမော ဟောတိ။ တေန ကမ္မံ ကာရိယံ၊ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဇနိတဗ္ဗံ၊ ဝိဒိတံ၊ ကရိတွာ၊ ဣစ္ဆိတံ၊ဂမိတဗ္ဗံ၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဟရိတွာ၊ ပစိတွာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၁၁။ ဒဓန္တတော ကွစိ ယော။ ဒကာရဓကာရန္တေဟိ ဓာတူဟိ ယထာဂမံ ယကာရာဂမော ဟောတိ ကွစိ တုနာဒီသု စ ပစ္စယေသု။ ဗုဒ္ဓေါ လောကေဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဓမ္မံ ဗုဇ္ဈိတွာ။ ဒဓန္တတောတိ ကိမတ္ထံ? လဘိတွာ။ ကွစီတိ ကိမတ္ထံ? ဥပ္ပါဒေတွာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၁။)(စာ-၃၃၁) ၁၂၁၂။ နိဂ္ဂဟီတံ နော သညောဂါဒိ။ နကာရော သညောဂါဒိဘူတော နိဂ္ဂဟီတတ္တမာပဇ္ဇတိ။ရင်္ဂေါ၊ ဘင်္ဂေါ၊ သင်္ဂေါ။
၁၂၁၃။ သဒဿ သီဒေါ။ သဒဓာတုဿ သီဒါဒေသော ဟောတိ။ နိသိန္နော၊ နိသီဒတိ။
၁၂၁၄။ သန္နိပုဗ္ဗဿ သိဝေါ။ သန္နိပုဗ္ဗဿ သဒဓာတုဿ သိဝါဒေသော ဟောတိ။ ဣဒါနိ ပက္ခီ သန္နိသိဝါ၊သန္နိသိဝေသု ပက္ခီသု[သံ ၁-၇]။
၁၂၁၅။ ယဇဿ သရဿ ဋ္ဌေ ဣ။ ယဇဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ သရဿ ဣကာရာဒေသော ဟောတိ ဋ္ဌေ ပရေ။ ယိဋ္ဌော၊ တံ မေ သုယိဋ္ဌံ[ခု ၆-၃၃၈]။ ဋ္ဌေတိ ကိမတ္ထံ? ယဇနံ။
၁၂၁၆။ ဟစတုတ္ထာနမန္တာနံ ဒေါ ဓေ။ ဟစတုတ္ထာနံ ဓာတွန္တာနံ ဒေါအာဒေသော ဟောတိ ဓေ ပရေ။ သန္နဒ္ဓေါ[သံ ၁-၄၇၁။ ခု ၁-၆၉]။ ကုဒ္ဓေါ၊ ယုဒ္ဓေါ၊ သိဒ္ဓေါ၊ လဒ္ဓေါ၊အာရဒ္ဓေါ။
၁၂၁၇။ ဍော ဎကာရေ။ ဟစတုတ္ထာနံ ဓာတွန္တာနံ ဍောအာဒေသော ဟောတိ ဎကာရေ ပရေ။ ဒဍ္ဎော၊ ဝုဍ္ဎော။ ဎကာရေတိ ကိမတ္ထံ? ဒါဟော။
၁၂၁၈။ မတန္တရေ ဂဟဿ ဃရ ဏေ ဝါ။ ဂရူနမတန္တရေ ဂဟဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဃရာဒေသော ဟောတိ ဝါ ဏပစ္စယေ ပရေတိ သဝုတ္တိကံ လက္ခဏမာဘတံ၊တေသံ ဣမာနိ ဥဒါဟရဏာနိ။ ကိမုဒါဟရဏာနိ? ဃရံ၊ ဃရာဏိ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဂါဟော။ ဣတိ ဧတ္ထ စ "ဃရ သေစနေ"တိ ဓာတုဝသေန ဃရသဒ္ဒေါ နိပ္ဖဇ္ဇတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၂။)(စာ-၃၃၂) ၁၂၁၉။ ဒဟဿ ဒေါ ဠတ္တံ။ ဒဟဓာတုဿ ဒကာရော ဠတ္တမာပဇ္ဇတေ ဏပစ္စယေ ပရေ ဝါ။ ပရိဠာဟော၊ ပရိဒါဟော ဝါ။
၁၂၂၀။ ဓာတွန္တဿ ကွိသ္မိံ လောပေါ။ ဘုဇဂေါ၊ သင်္ခေါ ဣစ္စာဒိ။
၁၂၂၁။ ဘုဇဿ ကွစိ လောပေါ တွာတွာနေသု။ ဘုတွာ၊ ဘုဉ္ဇိတွာ၊ ဘုတွာန၊ ဘုဉ္ဇိတွာန။
၁၂၂၂။ ဝိဒန္တေ ဦ။ လောကဝိဒူ။
၁၂၂၃။ နမကရာနမန္တာနံ နိယုတ္တတမှိ။ နကာရမကာရကကာရရကာရာနံ ဓာတွန္တာနံ နလောပေါ ဟောတိ ဣကာရယုတ္တေ တပစ္စယေ ပရေ။ ဟနိတုံ၊ ဂမိတုံ၊ အင်္ကိတော၊သင်္ကိတော၊ ရမိတော၊ သရိတော၊ ကရိတွာ။ ဣယုတ္တတမှီတိ ကိံ? ကတော၊ သတော၊ ဟတော။
၁၂၂၄။ စဇာ ဏွုမှိ ကဂတ္တဉ္စ။ စကာရဇကာရာ ကကာရဂကာရတ္တံ နာပဇ္ဇန္တိ ဏွုပစ္စယေ ပရေ။ ပါစကော။ ယာဇကော။
၁၂၂၅။ တတ္တံ ကရာဒီနမန္တဿ တုမှိ။ ကရဓာတုအာဒီနံ အန္တဿ ဗျဉ္ဇနဿ တကာရတ္တံ ဟောတိ တုပစ္စယေ ပရေ။ ကတ္တာ၊ ဝတ္တာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၂၆။ တုံတုနတဗ္ဗေသု ကရဿ ဝါ။ ကရဓာတုယာ အန္တဿ ရကာရဿ တကာရတ္တံ ဟောတိ ဝါ တုံတုနတဗ္ဗဣစ္စေတေသု ပစ္စယေသု။ကတ္တုံ၊ ကာတုံ။ ကတ္တုန၊ ကာတုန။ ကတ္တဗ္ဗံ၊ကာတဗ္ဗံ။
၁၂၂၇။ ဏာနုဗန္ဓော ကာရိတံဝ။ ဏကာရာနုဗန္ဓော ပစ္စယော ကာရိတံဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဝါ။ ဒါဟော၊ ဒေဟော၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၃။)(စာ-၃၃၃) ဒါယကော၊ နာယကော၊ ကာရီ၊ ဃာယီ၊ ဒါယီ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ? ဥပက္ခရော။
၁၂၂၈။ အနကာ ယုဏွူနံ။ ယုဏွုဣစ္စေတေသံ ပစ္စယာနံ အနအကဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ။ နန္ဒနံ၊ဘဝနံ၊ ဂဟဏံ၊ နဠကာရကော။
၁၂၂၉။ ကဂတ္တံ စဇာနံ။ စဇဣစ္စေတေသံ ဓာတွန္တာနံ ကကာရဂကာရာဒေသာ ဟောန္တိ ဏာနုဗန္ဓေ ပစ္စယေ ပရေ။ ပါကော။ ယာဂေါ။
၁၂၃၀။ ယထာသမ္ဘဝံ ဓာတူနမန္တက္ခရလောပေါ တုသ္မိံတသ္မိံ ပစ္စယေ။ ရထော။
၁၂၃၁။ ကတ္တရိ ကိတ်။ ကတ္တုကာရကေ ကိတ်ပစ္စယော ဟောတိ။ ကရောတီတိ ကာရု။ကာရုကော။ ကာရကော။ ပါစကော။ ကတ္တာ။ ဇနိတာ။ပစိတာ။ နေတာ။
၁၂၃၂။ ဘာဝကမ္မေသု ကိစ္စက္တက္ခတ္ထာ။ ဘာဝကမ္မဣစ္စေတေသု အတ္ထေသု ကိစ္စက္တက္ခတ္ထပစ္စယာဟောန္တိ။ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ သယိတဗ္ဗံ ဘဝတာ။ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ။ ဘောတ္တဗ္ဗော ဩဒနော။ အသိတဗ္ဗံဘောဇနံ ဘဝတာ။ အသိတံ သယိတံ ပစိတံ ဘဝတာ။အသိတံ ဘောဇနံ ဘဝတာ။ သယိတံ သယနံ ဘဝတာ။ ပစိတံဩဒနံ ဘဝတာ။ ကိဉ္စိဿယော၊ ဤသဿယော၊ ဒုဿယော၊သုဿယော ဘဝတာ။ ကိဉ္စိဿယော မဉ္စော။ ဤသဿယော။ဒုဿယော။ သုဿယော။
၁၂၃၃။ ကမ္မနိ ဒုတိယာယ က္တော။ ကမ္မဣစ္စေတသ္မိံ အတ္ထေ ဒုတိယာယံ ဝိဘတ္တိယံဝိဇ္ဇမာနာယံ ကတ္တရိ က္တပစ္စယော ဟောတိ။ ဒါနံ ဒိန္နော ဒေဝဒတ္တော။သီလံ ရက္ခိတော ဒေဝဒတ္တော။ ဘတ္တံ ဘုတ္တော ဒေဝဒတ္တော။ဂရုံ ဥပါသိတော ဒေဝဒတ္တော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၄။)(စာ-၃၃၄) ၁၂၃၄။ ချာဒိတော မန် အဒတော စ မဿတော ဝါ။ ခီဘီသုရုဟုဝါဓူဟိလူပီအဒဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ မန်ပစ္စယော ဟောတိ၊ အဒဓာတုတော စ မန်ပစ္စယော ဟောတိ၊ မဿ စ တော ဟောတိ ဝါ။ ခီယန္တိ ဧတ္ထ ဥပဒ္ဒဝူပသဂ္ဂါဒယောတိခေမော။ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘီမော။ သဝတိ အဘိသဝတီတိသောမော။ ရဝတိ ဂစ္ဆတီတိ ရောမော။ ဟုယတီတိဟောမော။ ဝါတိ ဂစ္ဆတိ ပဝါယတိ စာတိ ဝါမော။ဓုနာတီတိ ဓူမော။ ဟိနာတီတိ ဟေမော။ လုနာတီတိလောမော။ ပီနနံ ပေမော။ သုခဒုက္ခံ အဒတီတိအတ္တာ။
၁၂၃၅။ ဒီဃော အဒဿာဒိ မန် ပရေ ဒဿ တတ္တမုကာရာဂမောမဇ္ဈေ စ။ အဒဓာတုဿ အာဒိဘူတော သရော ဒီဃော ဟောတိ မန်ပစ္စယေ ပရေ၊ ဒဿ တကာရတ္တံ ဟောတိ၊ မဇ္ဈေ ပန ဥကာရာဂမော ဟောတိ ဝါ။ သုခဒုက္ခံအဒတီတိ အာတုမာ။
၁၂၃၆။ သမာဒိတော ထော မော စ။ သမဒမဒရဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ ထပစ္စယော ဟောတိ မပစ္စယော စ။ ကိလေသေ သမေတီတိ သမထော။ဒမနံ ဒမထော။ ဒရဏံ ဒရထော။ ရဟိယတိ ဥပါဒိယတီတိရထော။ သပနံ သပထော။ အာဝသန္တိ တသ္မိန္တိ အာဝသထော။ယဝတိ မိဿီဘဝတီတိ ယူထော။ ဒဝတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီတိဒုမော။ ဟိနောတီတိ ဟိမော။ သိယတိ ဗန္ဓိယတီတိသီမော၊ သီမာ။ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘီမော။ ဒါတိအဝခဏ္ဍံ ကရောတီတိ ဒါမော။ ယာတီတိ ယာမော။တိဋ္ဌန္တိ ဧတေနာတိ ထာမော။ ဣတော စိတော စ ဘသတီတိဘသ္မာ။ သက္ကောတီတိ သာမော။ တေဟိ တေဟိ ဂုဏေဟိဗြူဟတိ ဝဍ္ဎတီတိ ဗြဟ္မာ။ ဥသနံ ဒဟနံ ဥသ္မာ။အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။
၁၂၃၇။ အန္တက္ခရတော ပုဗ္ဗက္ခရမုပဓာ။ အန္တက္ခရတော ပုဗ္ဗက္ခရံ ဥပဓာသညံ ဘဝတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၅။)(စာ-၃၃၅) ၁၂၃၈။ ဂဟဿုပဓဿေတ္တံ အသမာသေ နိစ္စံ။ ဂဟဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ဥပဓဿ ဧတ္တံ ဟောတိ နိစ္စံ အသမာသဝိသယေ။တံ တံ ဝတ္ထုံ ဂဏှာတီတိ ဂေဟံ၊ "ဂေဟော"တိပိ ပုလ္လိင်္ဂမိစ္ဆန္တိ။ အသမာသေတိ ကိံ? ဂဟကာရံ ဂဝေသန္တော[ခု ၁-၃၀၆]။ ဂဟကာရက ဒိဋ္ဌောသိ[ခု ၁-၃၀၆]။ ဂဟဋ္ဌော၊ ဂဟကူဋံ၊ ရာဇဂဟံ။
၁၂၃၉။ မသုဿ သုဿ စ္ဆရစ္ဆေရာ။ မသုဣစ္စေတဿ ပါဋိပဒိကဿ သုဿ စ္ဆရစ္ဆေရာဒေသာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထ စ မသူတိ အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကော၊ နိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကောဝါ။ ဒုဝိဓော ဟိ ပါဋိပဒိကော နိပ္ဖန္နော စအနိပ္ဖန္နော စ။ တတ္ထ နိပ္ဖန္နော "ကာရကော ပါစကော"ဣစ္စာဒိ။ ဣတရော "ဃဋော ပဋော"ဣစ္စာဒိ။ တတ္ထ မသု မစ္ဆရေတိ ဒဿနတော "မဿတီတိ မစ္ဆေရော"တိ စ ဣစ္ဆန္တိ။
၁၂၄၀။ အာစရဿ စ္ဆရိယော စ ရဿော။ အာပုဗ္ဗဿ စရဓာတုဿ စ္ဆရစ္ဆေရာဒေသာ ဟောန္တိ စ္ဆရိယာဒေသော စ၊ အာကာရော ပန ရဿော ဟောတိ။ အာဘုသော စရိတဗ္ဗန္တိအစ္ဆရံ၊ ဧဝံ အစ္ဆေရံ၊ အစ္ဆရိယံ။ အထ ဝါ အစ္ဆရိယန္တိ အစ္ဆရာယ ယောဂ္ဂန္တိ အစ္ဆရိယံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၄၄]။ ဝိမှိတဟဒယေဟိ အစ္ဆရံ ပဟရိတုံ ယုတ္တန္တိပိအစ္ဆရိယန္တိ တဒ္ဓိတန္တပဒံ ဘဝတိ။
၁၂၄၁။ အလကလသလတော လော ယော စ။ အလ ပရိယတ္တိယံ၊ ကလ သင်္ချာနေ၊ သလ ဂတိယံ။ အလ္လံ၊ ကလ္လံ၊ သလ္လံ၊ အလျံ၊ကလျံ၊ သလျံ။
၁၂၄၂။ ကလသလတော ယာဏော လာဏော စ။ ကလျာဏံ၊ ပဋိသလျာဏံ၊ ကလ္လာဏော၊ ပဋိသလ္လာဏော။ယဒါ ပန "လီ သိလေသနေ"တိ ဓာတု၊ တဒါ ပဋိသလ္လိယနံပဋိသလ္လာနန္တိ ယုပစ္စယေန သိဒ္ဓံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၆။)(စာ-၃၃၆) ၁၂၄၃။ မထိဿ ထဿ လ္လလ္လကာ။ မထဣစ္စေတာယ ဓာတုယာ ထဿ လ္လာဒေသော စ လ္လကာဒေသော စ ဟောတိ။ မထ ဝိလောထနေ -- မလ္လော၊ မလ္လကော၊ မလ္လော ဧဝ မလ္လကောတိဝါ။
၁၂၄၄။ ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသု ကိစ္စာ။ ပေသနေ အတိသဂ္ဂေ ပတ္တကာလေ စ ဣစ္စေတေသွတ္ထေသု ကိစ္စပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထ စ ပေသနံ နာမ "ကတ္တဗ္ဗမိဒံ ဘဝတာ"တိ အနုယုတ္တဿ အဇ္ဈေသနံ။ အတိသဂ္ဂေါ နာမ "ကိမိဒံ မယာ ကတ္တဗ္ဗ"န္တိ ပုဋ္ဌဿ ဝါ "ဥပသမ္ပန္နေန ဘိက္ခုနာ သဉ္စိစ္စ ပါဏောဇီဝိတာ န ဝေါရောပေတဗ္ဗော"တိ[ဝိ ၃-၁၃၄။] အာဒိနာ နယေန ပဋိပတ္တိနိဒဿနမုခေနဝါ အနုညာ။ ပတ္တကာလော နာမ သမ္ပတ္တသမယော၊ တဿ အာရောစနေ စ ကိစ္စပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံဘဝတာ။ ကရဏီယံ ကိစ္စံ ဘဝတာ။ ဘောတဗ္ဗံ ဘောဇနံဘဝတာ။ ဘောဇနီယံ ဘောဇ္ဇံ ဘဝတာ။ အဇ္ဈယိတဗ္ဗံအဇ္ဈေယျံ ဘဝတာ။ အဇ္ဈယနီယံ အဇ္ဈေယျံ ဘဝတာ။
၁၂၄၅။ အဝဿကာဓမိဏေသု ဏီ စ။ အဝဿကအဓမိဏဣစ္စေတေသွတ္ထေသု ဏီပစ္စယော ဟောတိ ကိစ္စာ စ။ ကာရီသိ မေ ကမ္မံ အဝဿံ။ဟာရီသိ မေ ဘာရံ အဝဿံ။ ဧတ္ထ စ "အဝဿ"န္တိ ဝစနံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ "ကာရီသိ မေ ကမ္မံ၊ ဟာရီသိ မေ ဘာရ"န္တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သန္တေပိအဝဿကတ္ထမာဝိကာတုံ "အဝဿ"န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကာရီသီတိ အဝဿံ ကာတုံ ယုတ္တောသီတိအတ္ထော၊ ဟာရီသီတိ အဝဿံ ဟရိတုံ ယုတ္တောသီတိ၊ အဓမိဏေ ဒါယီသိ မေ သတံ ဣဏံ၊ ဓာရီသိမေ သဟဿံ ဣဏံ။ ဧတ္ထ စ ဒါယီသီတိ ဒါတုံ ယုတ္တောသိ။ ကတ္တဗ္ဗံမေ ဘဝတာ ကမ္မံ အဝဿံ။ ဒါတဗ္ဗံ မေ ဘဝတာ သတံ ဣဏံ။ဓာရိတဗ္ဗံ မေ ဘဝတာ သဟဿံ ဣဏံ၊ ကရဏီယံ ဘဝတာကိစ္စံ၊ အဝဿံ ကာရိယံ၊ ကယျံ ဘဝတာ ဝတ္တံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၇။)(စာ-၃၃၇) ၁၂၄၆။ အရဟသက္ကာဒီဟိ တုံ။ အရဟသက္ကဘဗ္ဗဣစ္စေဝမာဒီဟိ ယောဂေ သဗ္ဗဓာတူဟိ တုံပစ္စယော ဟောတိ။ အရဟာ ဘဝံ ဝတ္တုံ။သက္ကာ ဘဝံ ဇေတုံ။ ဘဗ္ဗော ဘဝံ အရဟတ္တဖလံ သစ္ဆိကာတုံ။အနုစ္ဆဝိကော ဘဝံ ဒူတေယျံ ဂန္တုံ။
၁၂၄၇။ ဝဇဣဇအဉ္ဇသဒ္ဒါဒိတော ဏျော။ သရဏာဒိဂဟဏတော ပဌမံယေဝ ဝဇိတဗ္ဗာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ဣဇနံ ဧဇာ။ သမဇ္ဇနံ သမဇ္ဇာ။ နိသီဒနံ နိသဇ္ဇာ။ဝိဇာနနံ, ဝေဒေတီတိ ဝါ ဝိဇ္ဇာ၊ ဝိသဇ္ဇနံဝိသဇ္ဇာ၊ နိပဇ္ဇနံ နိပဇ္ဇာ၊ ဟနနံ ဝဇ္ဈာ၊ ဟန္တဗ္ဗောဝဇ္ဈော၊ သယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ သေယျာ၊ စရဏံ စရိယာ၊သဒနံ သဇ္ဇာ။
၁၂၄၈။ သန္ဓာတော အ။ သံပုဗ္ဗာယ ဓာဓာတုယာ အပစ္စယော ဟောတိ။ သမ္မာ စိတ္တံ နိဓေတိဧတာယ, သယံ ဝါ သဒ္ဒဟတီတိ သဒ္ဓါ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၆၂]။
၁၂၄၉။ ဉာဒိတော စ။ ဉာဓာတာဒိတော စ အပစ္စယော ပရော ဟောတိ။ သညာ၊ ပညာ[အဘိ ၁-၁၇]။ ပဘာ၊ နိဘာ၊ ပုစ္ဆာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၅၀။ ရုဇာဒိတော ဆော။ ရုဇနံ ရုစ္ဆာ။ ရိစနံ ရိစ္ဆာ။ တိကိစ္ဆနံတိကိစ္ဆာ။ သင်္ကောစနံ သံကုစ္ဆာ။ မဒနံ အဘိက္ခဏံမဇ္ဇနန္တိ ဝါ မစ္ဆာ။ လဘနံ လစ္ဆာ။ ရဒီယတိ ဝိလေခီယတိပထိကေဟီတိ ရစ္ဆာ၊ မဂ္ဂေါ။ ရထဿ ဟိတာတိ ဝါရစ္ဆာ၊ မဟာမဂ္ဂေါ။ အဓောဂမနံ တိရစ္ဆာ။ သဟဂမနံသာဂစ္ဆာ၊ သံပုဗ္ဗဿ ဂမုဓာတုဿ ဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ ဒုရာသနံဒုဗ္ဘက္ခနံ ဒေါဘစ္ဆာ။ ဒုဋ္ဌု ရောသနံ ဒေါရုစ္ဆာ။မုဟနံ မုစ္ဆာ။ ကစနံ ဒိတ္တိ ကစ္ဆာ။ သဟ ကထနံသာကစ္ဆာ။ တုဒနံ တုစ္ဆာ။ ဝိသနံ ဝိစ္ဆာ။ တထံအဝိတထန္တိ တစ္ဆံ။ ဝိရူပံ ဂါယိတဗ္ဗန္တိ ဝိဂစ္ဆံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၈။)(စာ-၃၃၈) ၁၂၅၁။ တိရတော စ္ဆစ္ဆာနာ။ တိရဓာတုတော စ္ဆစ္ဆာနပစ္စယာ ဟောန္တိ။ တိရစ္ဆော၊တိရစ္ဆာ၊ တိရစ္ဆာနော၊ တိရစ္ဆာနာ၊ ဒုက္ခံ တိရစ္ဆေသုတိရစ္ဆာနဂတော[အဘိ-ဋ္ဌ ၂-၉၁။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၃၂]။
၁၂၅၂။ ပိသတော ဆိလ္လော။ ပိသနံ ပိစ္ဆိလ္လာ။
၁၂၅၃။ မုသတော တျုဋ္ဋု။ မုသဓာတုတော တျုဋ္ဋုဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ပါဏံ စဇတီတိ မစ္စု၊ ဧဝံ မဋ္ဋု။
၁၂၅၄။ အထ ဝါ မရတော ရတျ။ အပရေန အဋ္ဌကထာစရိယာနံ နယေန မရဓာတုတော ရတျပစ္စယော ဟောတိ။ မရိတဗ္ဗသဘာဝတာယမစ္စော၊ ဧဝံ ဇာတေန မစ္စေန၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံဗဟုံ[ခု ၁-၂၁]။ ဣဒမ္ပေတ္ထ သလ္လက္ခိတဗ္ဗံ။ "မစ္စာ"တိ ဝတ္တဗ္ဗဋ္ဌာနေ "မာတိယာ"တိ ပဒံ ဒိဿတိ "ကမ္မဗန္ဓူ ဟိ မာတိယာ"တိ[ခု ၆-၁၈၆]။
၁၂၅၅။ ဥဓူတော တျော။ ဥပုဗ္ဗာယ ဓူဓာတုယာ တျပစ္စယော ဟောတိ။ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဓူနနံ ဥဒ္ဓစ္စံ။
၁၂၅၆။ အထ ဝါ ဥဒ္ဓတတော ဘာဝေ ဏျော။ ဥဒ္ဓတဿ ဘာဝေါ ဥဒ္ဓစ္စံ[ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၉၉]။ တဒ္ဓိတန္တမေတံ ပဒံ။
၁၂၅၇။ ကုကရတော စ။ ကုပုဗ္ဗာယ ကရဓာတုယာ တျပစ္စယော ဟောတိ။ ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကရဏံကုက္ကုစ္စံ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၂၉၉။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၀၀]။
၁၂၅၈။ အထ ဝါ ကုကတတော ဘာဝေ ဏျော။ ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကုကတံ၊ ကုကတဿ ဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ။
၁၂၅၉။ အဇသဒတော ဇော။ အဇ ဂတိက္ခေပနေ အဇနံ အဇ္ဇာ။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု -- သဒနံ သဇ္ဇာ။
၁၂၆၀။ သတနတနိတိတော တျော။ သစ္စံ၊ နစ္စံ၊ နိစ္စံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၃၉။)(စာ-၃၃၉) ၁၂၆၁။ ကုကတဿ ကော ဒွိတ္တမဿုတ္တံ ဏျမှိ။ ကုကတဿ သဒ္ဒဿ ကကာရော ဒွိတ္တမာပဇ္ဇတေ၊ အကာရဿ စ ဥတ္တံ ဏျမှိ ပစ္စယေ။ ကုက္ကုစ္စံ။
၁၂၆၂။ ဆာဒီသု စော ဓာတွန္တော။ ဆာဒီသု ပစ္စယေသု ဓာတွန္တောဗျဉ္ဇနော စကာရော ဟောတိ။ မဒနံမစ္ဆာ၊ လဘနံ လစ္ဆာ၊ ရဒနံ ရစ္ဆာ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၆၃။ ဒျော ဇ္ဇယုဂံ။ ဒကာရယကာရသညောဂေါ ဇ္ဇကာရဒွယမာပဇ္ဇတေ။ သဒနံ သဇ္ဇာ။
၁၂၆၄။ မုသဿုကာရော အတ္တံ တျုဋ္ဋူသု။ မုသဓာတုဿ ဥကာရော တျုဋ္ဋုပစ္စယေသု ပရေသု အတ္တမာပဇ္ဇတေ။ မစ္စု၊ မဋ္ဋု။
၁၂၆၅။ ဓူဿူ စ တျမှိ။ ဓူဓာတုဿ ဦကာရော စ အတ္တမာပဇ္ဇတေ တျမှိ ပစ္စယေ ပရေ။ ဥဒ္ဓံ ဓူနနံ ဥဒ္ဓစ္စံ။
၁၂၆၆။ ယေဟိ ကွိ တေဟိ ဘူဓူဘာဒီဟိဿ လောပေါ။ ကွိပစ္စယော ယေဟိ ဓာတူဟိ ပရော ဟောတိ၊ တေဟိ ဘူဓူဘာဒီဟိ အဿ ကွိနော လောပေါ ဟောတိ။ ဝိဘူ၊ သယမ္ဘူ၊အဘိဘူ၊ သန္ဓု၊ ဥဒ္ဓု၊ ဝိဘာ၊ နိဘာ၊ ပဘာ၊ အာဘာ၊ဘုဇဂေါ၊ တုရင်္ဂေါ။ ယမု ဥပရမေ -- ဝိယော၊ မန ဉာဏေ -- သုမော၊ တနု ဝိတ္ထာရေ -- ပရိတော ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၆၇။ သစဇာနံ ကဂါ ဏာနုဗန္ဓေ ပရေ။ သစဇာနံ ဓာတူနံ သစဇာနမန္တာနံ ကဂါဒေသာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ ဏာနုဗန္ဓေ ပစ္စယေ ပရေ။ ဥစ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ -- ဥစနံ ဩကော၊ ပါကော၊ သေကော၊ သောကော၊ဝိဝေကော၊ စာဂေါ၊ ယောဂေါ၊ ဘောဂေါ၊ ရောဂေါ၊ရာဂေါ၊ ဘာဂေါ၊ ဘင်္ဂေါ၊ သင်္ဂေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၀။)(စာ-၃၄၀) ၁၂၆၈။ နုဒါဒီဟိ ယုဏွူနမနာနနာကာနနကာသကာရိတေဟိ စ။ နုဒသူဒဇနဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ ဖန္ဒစိတိအာဏဣစ္စေဝမာဒီဟိ သကာရိတေဟိ စ ယုဏွုပစ္စယာနံ အနအာနနအကအာနနကာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ ကတ္တရိ ဘာဝကရဏေသုစ။ ပနုဒတီတိ ပနူဒနော၊ ဧဝံ သူဒနော၊ ဇနနော၊သဝနော၊ လဝနော၊ ဟဝနော၊ ပဝနော၊ ဘဝနော၊ ဉာဏော၊အသနော၊ သမဏော၊ ဧဝံ ကတ္တရိ။ ဘာဝေ ပန -- ပနုဇ္ဇတေ ပနူဒနံ၊ သုဇ္ဇတေ သူဒနံ၊ ဇာယတေဇနနံ၊ သုယျတေ သဝနံ၊ လုယတေ လဝနံ၊ ဟုယတေဟဝနံ၊ ပုယတေ ပဝနံ၊ ဘူယတေ ဘဝနံ၊ ဉာယတေ ဉာဏံ၊အသတေ အသနံ။ သမတေ သမဏံ၊ သဉ္ဇာနိယတေ သဉ္ဇာနနံ၊ကုယတေ ကာယနံ။ ကာရိတေ စ -- ဖန္ဒာပယတေ ဖန္ဒာပနံ၊ စေတာပယတေစေတာပနံ၊ အာဏာပယတေ အာဏာပနံ၊ ဧဝံ ဘာဝေ။
ကရဏေ -- နုဒန္တိ အနေနာတိ နူဒနံ၊ သူဒနံ၊ဇနနံ၊ သဝနံ၊ လဝနံ၊ ဟဝနံ၊ ပဝနံ၊ ဘဝနံ၊ ဇာနနံ၊အသနံ၊ သမဏံ။ ပုန ကတ္တရိ -- နုဒတီတိ နုဒကော၊ သူဒတီတိ သူဒကော၊ဇနေတီတိ ဇနကော၊ သုဏောတီတိ သာဝကော၊ လုနာတီတိလာဝကော၊ ဇုဟောတီတိ ဟာဝကော၊ ပုနာတီတိ ပါဝကော၊ဘဝတီတိ ဘာဝကော၊ ဇာနာတီတိ ဇာနကော၊ အသတီတိအာသကော၊ ဥပါသတီတိ ဥပါသကော၊ သမတီတိ သမဏော၊ပုန ကာရိတေ ဝါ -- အာဏာပယတီတိ အာဏာပကော။ ဧဝံ ဖန္ဒာပကော၊စေတာပကော၊ သဉ္ဇာနနကော ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၆၉။ ဣယတမကိံဧသာနမန္တဿရော ဒိဃံ ကွစိ ဒုသဿ ဂုဏံဒေါ ရံ သက္ခီ စ။ ဣယတမကိံဧသဣစ္စေတေသံ သဗ္ဗနာမာနမန္တောသရော ဒီဃမာပဇ္ဇတေ၊ ကွစိ ဒုသဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ဥကာရော ဂုဏမာပဇ္ဇတေ၊ ဒကာရော ရကာရမာပဇ္ဇတေ၊ ဓာတုအန္တဿ စ သ က္ခ ဤ စာဒေသာ ဟောန္တိ ယထာသမ္ဘဝံ။ဧတ္ထ စ အာကာရာဒီနံ ဝုဒ္ဓီတိ ဂဟိတတ္တာ ဂုဏန္တိ ဣကာရာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ ဣဣတိအာဒိအက္ခရေန ဣမသဒ္ဒံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၁။)(စာ-၃၄၁) သင်္ဂဏှာတိ၊ မဣတိအာဒေသေကဒေသေန အမှသဒ္ဒံ၊ ဧဣတိ ဧတသဒ္ဒံ၊ သဣတိ သမာနသဒ္ဒံ။ ဣမမိဝ နံ ပဿတီတိ ဤဒိသော၊ယမိဝ နံ ပဿတီတိ ယာဒိသော။ ဧဝံ တာဒိသော၊မာဒိသော၊ ကီဒိသော၊ ဧဒိသော၊ သာဒိသော၊ ဤရိသော၊ယာရိသော၊ တာရိသော၊ မာရိသော၊ ကီရိသော၊ဧရိသော၊ သာရိသော၊ ဤဒိက္ခော၊ ယာဒိက္ခော၊တာဒိက္ခော၊ မာဒိက္ခော၊ ကီဒိက္ခော၊ ဧဒိက္ခော၊သာဒိက္ခော၊ ဤဒီ၊ ယာဒီ၊ တာဒီ၊ မာဒီ၊ ကီဒီ၊ဧဒီ၊ သာဒီ။ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏေန တေသမေဝ သဒ္ဒါနံ ဣယဣစ္စေဝမာဒီနံ အန္တော စ သရော ကွစိဒီဃတ္တမာဟု။ ဤဒိက္ခော၊ ယာဒိက္ခော၊ တာဒိက္ခော၊မာဒိက္ခော၊ ကီဒိက္ခော၊ ဧဒိက္ခော၊ သာဒိက္ခော၊ဣဒိသော၊ သဒိသော၊ သရိသော၊ သရိက္ခော။
၁၂၇၀။ ဘျာဒိတော မတိဗုဒ္ဓိပူဇာဒီဟိ စ က္တော။ ဘီသုပမိဒိဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ, မတျာဒိတော စ, ဗုဒ္ဓါဒိတော စ, ပူဇာဒိတော စ က္တပစ္စယော ဟောတိ။ ဘီတော၊ သုတ္တော၊ မိတ္တော၊ သမ္မတော၊ သင်္ကပ္ပိတော၊ သမ္ပာဒိတော၊အဝဓာရိတော၊ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဣတော၊ ဝိဒိတော၊ တက္ကိတော၊ပူဇိတော၊ အပစာယိတော၊ မာနိတော၊ အပစိတော၊ဝန္ဒိတော၊ သက္ကတော၊ ဂရုကတော။
၁၂၇၁။ ဝေပုသိဒဝဝမုတော ထု နိဗ္ဗတ္တတ္ထေ။ ဝေပနံ ဝေပေါ၊ တေန နိဗ္ဗတ္တော ဝေပထု။ သယနံသယော၊ တေန နိဗ္ဗတ္တော သယထု။ ဒဝနံ ဒဝေါ၊ တေနနိဗ္ဗတ္တော ဒဝထု။ ဝမနံ ဝမော၊ တေန နိဗ္ဗတ္တောဝမထု။
၁၂၇၂။ ဘူကုဒါတော တ္တိမော။ ဘူတိ ဘဝနံ၊ တေန နိဗ္ဗတ္တံ ဘောတ္တိမံ။ ကုတ္တိကရဏံ၊ တေန နိဗ္ဗတ္တံ ကုတ္တိမံ။ ဒါတိ ဒါနံ၊တေန နိဗ္ဗတ္တံ ဒတ္တိမံ။
၁၂၇၃။ ဟုတော ဏိမော။ အဝဟုတိ အဝဟနံ၊ တေနနိဗ္ဗတ္တံ ဩဟာဝိမံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၂။)(စာ-၃၄၂) ၁၂၇၄။ အညတောပိ တေ။ တေ ထုတ္တိမဏိမပစ္စယာ အညသ္မာပိ ဓာတုတော ဟောန္တိ၊ တေ မဂ္ဂိတဗ္ဗာ။တထာ ဟိ ကစ္စာယနပ္ပကရဏေ အာဒိဂ္ဂဟဏံ ကတံ "ဝေပုသိဒဝဝမုကုဒါဘူဟွာဒီဟိ ထုတ္တိမဏိမာနိဗ္ဗတ္တေ"တိ။
၁၂၇၅။ ကု ကရဿ တ္တိမေ။ ကရဣစ္စေတဿ ဓာတုဿ ကုအာဒေသော ဟောတိ တ္တိမပစ္စယေ ပရေ။ ကရဏေန နိဗ္ဗတ္တံကုတ္တိမံ။
၁၂၇၆။ ကုတ္တိတော ဝါ ဣမော။ အထ ဝါ ကုတ္တိသဒ္ဒတော ဣမပစ္စယော ဟောတိ။ ကရဏံ ကုတ္တိ၊ ကုတ္တိယာနိဗ္ဗတ္တံ ကုတ္တိမံ။ ဧတ္ထ စ "အာကပ္ပံ သရကုတ္တိံ ဝါ၊ န ရညာ သဒိသမာစရေ"တိ[ခု ၆-၂၉၁။] ပါဠိ နိဒဿနံ၊ အယံ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၁၂၇၇။ တဗ္ဘာဝကြိယာယမိမော။ တဗ္ဘာဝကြိယာယံ ဂမျမာနာယံ နိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကေဟိဝါ အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကေဟိ ဝါ ဣမပစ္စယော ဟောတိ။ အဏိမာ၊ မဟိမာ၊လဟိမာ [ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၆။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၅။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၉၂။ မဟာနိဒ္ဒေသ-ဋ္ဌ-၂၃၀။ ဝဇိရ-ဋီ-၄၁။ ယောဂဒဿနေ ဝိဘူတိပါဒေ၄၅-သုတ္တေ ပဿိတဗ္ဗံ]။ သက္ကဋဘာသာဝသေန ပန "လဃိမာ"တိ ဥစ္စာရိယတိ။ တတ္ထ ပရမာဏုနော ဝိယ ဣဒ္ဓိမန္တာနံအတ္တနော သရီရဿ အတိသုခုမဘာဝကရဏံ အဏိမာ၊ အဏုသဒိသဘာဝကြိယာ အဏိမာတိ နိဗ္ဗစနီယံ၊ မဟန္တဘာဝကြိယာ မဟိမာ၊ လဟုဘာဝကြိယာ လဟိမာ၊ သာ ဧဝ လဃိမာ၊ ဧတာနိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနိ။
၁၂၇၈။ အဟံ ပုဗ္ဗန္တိ ကြိယာယံ ဣကော။ "အဟံ ပုဗ္ဗံ ဂမိဿာမိ၊ အဟံ ပုဗ္ဗံဂမိဿာမီ"တိ ဝါ "အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ၊ အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ"တိ ဝါ ဧဝံ ပဝတ္တာယံ ကြိယာယံ ဂမျမာနာယံအဟံ အဟန္တိ သဒ္ဒတော ဣကပစ္စယော ဟောတိ။ အဟမဟမိကာ [ဝိမာန-ဋ္ဌ-၃၃၀-ပိဋ္ဌေ ပဿိတဗ္ဗံ]။ ဣတ္ထိလိင်္ဂမိဒံ ပဒံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၃။)(စာ-၃၄၃) ၁၂၇၉။ အဟောပုရိသတော ဒပ္ပနေဏိကော။ အဟင်္ကာရဒပ္ပနေ အဟောသဒ္ဒပုဗ္ဗသ္မာ ပုရိသသဒ္ဒတော ဏိကပစ္စယော ဟောတိ။ အဟောပုရိသိကာ၊ဣဒံ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ။
၁၂၈၀။ တမိဝ ပရိကပ္ပိတကီဠာဘဏ္ဍေ ပုတ္တာဒိတော လိကော။ တံ ဝတ္ထုံ ဣဝ ပရိကပ္ပိတေ ကီဠာဘဏ္ဍေ ဝတ္တဗ္ဗေ ပုတ္တသဒ္ဒါဒိတော လိကပစ္စယော ဟောတိ။ ပုတ္တလိကာ၊ ဓီတလိကာ[ပေတ-ဋ္ဌ-၁၅]၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနေတာနိ။
၁၂၈၁။ နမှိ အက္ကောသေ အာနိ။ အက္ကောသေ ဂမျမာနေ နမှိ နိပါတေ ဥပပဒေ သတိ အာနိပစ္စယော ဟောတိ သဗ္ဗဓာတူဟိ။ အဂမာနိ တေ ဇမ္မ ဒေသော၊ လာမက ပုရိသဒေသော တယာ န ဂန္တဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ အကရာနိ တေ ဇမ္မ ကမ္မံ။ လာမက ပုရိသဣဒံ ကမ္မံ တယာ န ကတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ န ဂမာနိ အဂမာနိ။ န ကရာနိ အကရာနီတိ ကမ္မဓာရယသမာသော။ ဧတ္ထစ အာနိပစ္စယဝန္တာနိ ပဒါနိ တီသုပိလိင်္ဂေသု ကတရာနိ လိင်္ဂါနိ၊ သတ္တသု ဝိဘတ္တီသုကတရာယ ဝိဘတ္တိယာ ယုတ္တာနိ၊ ဒွီသု ဝစနေသုကတရဝစနကာနီတိ စေ? တီသု တာဝ လိင်္ဂေသု အနိယတလိင်္ဂတ္တာ သဗ္ဗလိင်္ဂိကာနိ။သတ္တသု ဝိဘတ္တီသု ပဌမာယ ဧဝ ဝိဘတ္တိယာ ယုတ္တာနိ၊ဒွီသု ဝစနေသု ဧကဝစနန္တာနိ စေဝ ပုထုဝစနန္တာနိစ။ ကထံ? အဂမာနိ တေ ဇမ္မ ဒေသော။ အဂမာနိတေ ဇမ္မ နာနာဒေသာ။ အဂမာနိ တေ ဇမ္မ ရာဇာဓာနီ။အဂမာနိ တေ ဇမ္မ ရာဇဓာနိယော။ အဂမာနိ တေ ဇမ္မနဂရံ။ အဂမာနိ တေ ဇမ္မ နဂရာနိ။ အကရာနိ တေဇမ္မ ကမ္မံ။ အကရာနိ တေ ဇမ္မ ကမ္မာနိ။ အကရာနိတေ ဇမ္မ ဃဋော။ အကရာနိ တေ ဇမ္မ ဃဋာ။ အကရာနိတေ ဇမ္မ ကုမ္ဘီ။ အကရာနိ တေ ဇမ္မ ကုမ္ဘိယောတိ။ဣဒမ္ပိ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ။ အာနိပစ္စယဝန္တာနိ ပဒါနိ သေယျောအမိတ္တော[ခု ၅-၁၁]။ ဧသာဝ ပူဇနာ သေယျော[ခု ၁-၂၉]။ ဧကာဟံ ဇီဝိတံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၄။)(စာ-၃၄၄) သေယျော[ခု ၁-၂၉]။ ဧဝံ လိင်္ဂတ္တယာနုကူလော သေယျောဣတိ အယံ သဒ္ဒေါ ဝိယ လိင်္ဂတ္တယာနုကူလာနိအဗျယသဒိသာနိ ပဒါနီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ဧတေသံဝိဘတ္တိမာလာပိ နတ္ထိ၊ ဝစနေသု ရူပဘေဒေါပိနတ္ထိ။ အယံ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။ နမှီတိ ကိံ? ဝိပတ္တိ တေ။ အက္ကောသေတိ ကိံ? အဂတိ တေ။
၁၂၈၂။ ဧကာဒိတော ဝါရတ္ထေ က္ခတ္တုံ။ ဧကဒွိတိစတုဣစ္စေဝမာဒိတော ဂဏနတော က္ခတ္တုံပစ္စယော ဟောတိ ဝါရတ္ထေ။ ဧကောဝါရော ဧကက္ခတ္တုံ။ ဒွေ ဝါရာ ဒွိက္ခတ္တုံ။တယော ဝါရာ တိက္ခတ္တုံ။ စတ္တာရော ဝါရာ စတုက္ခတ္တုံဣစ္စေဝမာဒိ။ ဧတ္ထ စ "တိက္ခတ္တုံ ပုရိသေ ပေသေသီ"တိအာဒီသု တယော ဝါရေ ပေသေသီတိ ဥပယောဂဗဟုဝစနဝသေနအတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
၁၂၈၃။ ဓာတ္ထေ ဝါ ကွစိ က္ခတ္တုံ။ အထ ဝါ ဓာသဒ္ဒဿ အတ္ထေ ဧကာဒိတော ကွစိ က္ခတ္တုံပစ္စယော ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ဓာတ္ထော နာမ ဝိဘာဂတ္ထော၊ ဝိဘာဂတ္ထေ ဓာပစ္စယဿ ပဝတ္တနတော။ သဟဿက္ခတ္တုံအတ္တာနံ၊ နိမ္မိနိတွာန ပန္ထကော[ခု ၂-၃၀၄]။ ဧကက္ခတ္တုံ။ ဒွိက္ခတ္တုံဣစ္စေဝမာဒိ။ တတ္ထ သဟဿက္ခတ္တုန္တိ သဟဿဓာ အတ္တာနံ နိမ္မိနိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော[ထေရဂါထာ-ဋ္ဌ ၂-၁၉၅]။ တထာ ဟိ "ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောတီ"တိ[ဒီ ၁-၇၄။] ဓာသဒ္ဒပ္ပယောဂေါ ဒိဋ္ဌော။အတ္ထတော ပန သဟဿံ အတ္တာနံ နိမ္မိနိတွာတိ အတ္ထော။တထာ ဟိ "ဧကမေကာ ကုမာရိဝဏ္ဏာဒိဝသေနသတံ သတံ အတ္တဘာဝေ အဘိနိမ္မိနီ"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၉၁။] ဥပယောဂဝစနပ္ပယောဂေါ ဒိဿတိ။ အယမ္ပိ နီတိသာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။
၁၂၈၄။ မတန္တရေ ဧကာဒိတော သကိဿ က္ခတ္တုံ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဧကဒွိတိစတုပဉ္စဆသတ္တအဋ္ဌနဝဒသာဒိတော ဂဏနတော သကိဿ က္ခတ္တုံအာဒေသော ဟောတိ။ယထာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၅။)(စာ-၃၄၅) ဧကက္ခတ္တုံ ဒွိက္ခတ္တုန္တိအာဒိကံ ဝစနံ အာဂတံ။ဧကဿ သကိံ ဧကက္ခတ္တုန္တိ တပ္ပုရိသသမာသော ဝုတ္တော။ဣမိနာ နယေန ဒွိန္နံ သကိံ ဒွိက္ခတ္တုံ ။ပ။ ဒသန္နံသကိံ ဒသက္ခတ္တုန္တိ ဝိဂ္ဂဟော စ ဝုတ္တောယေဝ ဟောတိ။ဧတ္ထ စ "သကိံ ဒေဝ သုတသောမ၊ သဗ္ဘိ ဟောတိသမာဂမော"တိ[ခု ၆-၁၃၆။] စ "သမ္ပဝေဓေန္တိ ဝါတေန၊ သကိံ ပီတာဝ မာဏဝါ"တိ[ခု ၆-၃၃၉။] စ အာဒီသု သကိံသဒ္ဒေါ ဤသကတ္ထဝါစကော၊ အပ္ပမတ္တကတ္ထဝါစကော။ဧကဝါရန္တိ ဟိ တဿတ္ထော။ ယသ္မာ ပန ဧကဝါရန္တိအတ္ထော၊ တသ္မာ "ဧကဿ သကိ"န္တိ ဝုတ္တေ "ဧကဿ ဧကဝါရ"န္တိ အတ္ထော သိယာ။ "ဒသဿ သကိ"န္တိ ဝုတ္တေ ပန "ဒသဿ ဧကဝါရ"န္တိ အတ္ထော သိယာ။တထာ ဟိ သကိန္တိ ဧကဝါရံ၊ အသကိန္တိ အနေကဝါရန္တိ အတ္ထော၊ သုဋ္ဌုဝိစာရေတဗ္ဗမိဒံ ဌာနံ။
၁၂၈၅။ သုနဿုနဿောဏဝါနုဝါနူဏုနခုဏာနာ။ သုနဣစ္စေတဿ ပါဋိပဒိကဿ ဥနဿ ဩဏဝါနဥဝါနဦဏဥနခဥဏအာအာနာဒေသာ ဟောန္တိ။ သောဏော။ သွာနော။ သုဝါနော။သူဏော။ သုနခေါ။ သုဏော။ သာ။ သာနော။ ဧတ္ထစ နိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကဝသေန သုဏာတိ ဂစ္ဆတီတိသောဏော၊ ဧဝံ သွာနော ဣစ္စာဒိ။
၁၂၈၆။ သုဏောတိသ္မာ ဝါ ဩဏာဒယော။ အထ ဝါ သု သဝနေ ဣစ္စေတသ္မာ ဓာတုတော ဩဏဝါနဥဝါနဣစ္စာဒယော ပစ္စယောဟောန္တိ။ သာမိကဿ ဝစနံ သုဏာတီတိ သောဏော၊ဧဝံ သွာနော၊ သုဝါနော ဣစ္စာဒိ။
သုသွာဒေသော တရုဏဿ၊ ကတော နေဟကတေ သတိ။
ဣဟ ပဏ္ဍိတသဒ္ဒါဒိ၊ ဓီရယောဂါဒိကံ လဘေ။
နာနာပကတိဘာဝေန၊ သုသုတရုဏဝါဒယော။
ဌိတာ ဣစ္စေဝမန္တာနံ၊ န ဣဋ္ဌော တာဒိသော ဝိဓိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၆။)(စာ-၃၄၆) ၁၂၈၇။ ဥဝါနဥနဦနာ ဝါ ယုဝဿုဝဿ။ ယုဝဣစ္စေတဿ ပါဋိပဒိကဿ ဥဝဿ ဥဝါန ဥန ဦနာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ယုဝါနော၊ ယုနော၊ ယူနောတိဋ္ဌတိ။ ဝါတိ ကိံ? ဒဟရော ယုဝါ နာတိဗြဟာ[ခု ၆-၁၇၈]။
၁၂၈၈။ ဝတ္တမာနာတီတေသု ဏုယုတာ။ ကာရု၊ ဝါယု၊ ဘူတံ။
၁၂၈၉။ ဘဝိဿတိကာလေ ဏီဃိဏ် ဂမာဒိတော။ ဂမိတုံ သီလံ ပကတိ ယဿ သော ဟောတိ ဂါမီ၊ဧဝံ ဘာဇီ၊ ဒဿာဝီ၊ ပဋ္ဌာယီ။
၁၂၉၀။ ဏွုတု ကြိယာယံ ကရာဒိတော။ ကြိယာယံ ဂမျမာနာယံ ဓာတူဟိ ဏွုတုဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ဘဝိဿတိကာလေ။ကရိဿတီတိ ကာရကော ဝဇတိ၊ ဘုဉ္ဇိဿတီတိ ဘောတ္တာဝဇတိ။
၁၂၉၁။ ဘာဝဝစနေ စတုတ္ထီ။ ဘာဝသင်္ခါတာယ ကြိယာယ ဝစနေ သတိ ဘာဝဝါစကသဒ္ဒတောစတုတ္ထီဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဘဝိဿတိကာလေ။ ပစနံပါကော၊ ပါကာယ ဝဇတိ။ ဘောဇနံ ဘောဂေါ၊ ဘောဂါယဝဇတိ။ နစ္စနံ နစ္စံ၊ နစ္စာယ ဝဇတိ။
၁၂၉၂။ ကမ္မူပပဒေ ဏော။ ကမ္မနိ ဥပပဒေ ဏပစ္စယော ဟောတိ ဘဝိဿတိကာလေ။ နဂရံကရိဿတီတိ နဂရကာရော ဝဇတိ။ သာလိံ လာဝိဿတီတိသာလိလာဝေါ ဝဇတိ။ ဓညံ ဝပိဿတီတိ ဓညဝါပေါဝဇတိ။ ဘောဂံ ဒဿတီတိ ဘောဂဒါယော ဝဇတိ။ သိန္ဓုံပိဝိဿတီတိ သိန္ဓုပါယော ဝဇတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၇။)(စာ-၃၄၇) ၁၂၉၃။ သေသတ္ထေ ဿံန္တုမာနာနာ။ သေသတ္ထေ ဿံန္တုမာနအာနဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ဘဝိဿတိကာလေ ကမ္မနိဥပပဒေ။ ကမ္မံ ကရိဿတီတိ ကမ္မံ ကရိဿံ၊ ကမ္မံကရောန္တော၊ ကမ္မံ ကုရုမာနော၊ ကမ္မံ ကရာနောဝဇတိ။ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿတီတိ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿံ၊ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တော၊ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇမာနော။ ဘောဇနံဘုဉ္ဇာနော ဝဇတိ။ ခါဒနံ ခါဒိဿတီတိ ခါဒနံခါဒိဿံ၊ ခါဒနံ ခါဒန္တော၊ ခါဒနံ ခါဒမာနော၊ခါဒနံ ခါဒါနော ဝဇတိ။ မဂ္ဂံ စရိဿတီတိ မဂ္ဂံစရိဿံ၊ မဂ္ဂံ စရန္တော၊ မဂ္ဂံ စရမာနော၊ မဂ္ဂံစရာနော ဝဇတိ။ ဘိက္ခံ ဘိက္ခိဿတီတိ ဘိက္ခံဘိက္ခဿံ၊ ဘိက္ခံ ဘိက္ခန္တော၊ ဘိက္ခံ ဘိက္ခမာနော၊ဘိက္ခံ ဘိက္ခာနော ဝဇတိ။
၁၂၉၄။ အနိယတကာလေ ဂမာဒိတော ဏီ။ စတုမဂ္ဂသင်္ခါတံ သဗ္ဗောဓံ ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗောဓဂါမီ[မ-ဋ္ဌ ၂-၁၇၆]၊ ဓမ္မော။ ကာမေ ဘုဉ္ဇတီတိ ကာမဘောဂီ၊ ပုရိသော။
၁၂၉၅။ ဆဒါဒိတော တော။ ဆဒ စိန္တ သု နီ ဝိဒ ပဒ တနု ယတ ယတိ အဒ ယုဇ ဝတုမိဒ မာ ပု ကလ ဝရ ဝေပု ဂုပ ဒါ ဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ တပစ္စယော ဟောတိ။ ဆတ္တံ၊ စိတ္တံ၊ သုတ္တံ၊နေတ္တံ၊ ပဝိတ္တံ၊ ပတ္တံ၊ တန္တံံ၊ ယတ္တံ၊ ယန္တံ၊အတ္တံ၊ ယောတ္တံ၊ ဝတ္တံ၊ မိတ္တံ၊ မတ္တာ၊ ပုတ္တော၊ကလတ္တံ၊ ဝရတ္တံ၊ ဝေတ္တံ၊ ဂေါတ္တံ၊ ဒါတ္တံ။ပါဝစနသ္မိဥှိ န ကဒါစိပိ "ဆတြံ ဂေါတြံ"ဣစ္စာဒီနိ ဒိဿန္တိ၊ ဂေါတြဘူတိ ပဒေပန သမာသေ ဝတ္တမာနတ္တာ တကာရော တြကာရံ ပပ္ပေါတိ ဝါ "အတြဇော"တိ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၁-၁၅၂။] အာဒီသုပိ။
၁၂၉၆။ တြဏ် တိ စ ဂရူ။ ဂရူ ဆဒစိန္တဣစ္စေဝမာဒိတော တြဏ်ဣတိ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝဒန္တိ၊တေသံ မတေ ဆတြံ၊ စိတြံ၊ သောတြံ၊ နေတြံ၊ပဝိတြံ၊ ပတြံ၊ တန္တြံ၊ ယတြံ၊ ယန္တြံ၊ အတြံ၊ ယောတြံ၊ ဝတြံ၊ မိတြံ၊ မတြာ၊ပုတြော၊ ကလတြံ၊ ဝရတြံ၊ ဝေတြံ၊ ဂေါတြံ၊ဒါတြံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၈။)(စာ-၃၄၈) ၁၂၉၇။ ဝဒါဒိတော ဂဏေ ဏိတ္တော။ ဝဒိတာနံ ဂဏော ဝါဒိတ္တံ၊ ဧဝံ စာရိတ္တံ၊ဝါရိတ္တံ ဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၂၉၈။ မိဒါဒိတော တ္တိတိယော။ မေတ္တိ၊ ပတ္တိ၊ ရတ္တိ၊ တန္တိ၊ ဓာတိ။
၁၂၉၉။ ဥသုရန္ဇတော ဍ္ဎဋ္ဌာ။ ဥဍ္ဎော၊ ရဋ္ဌော၊ "ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတူ"တိ[ခု ၆-၃၁၄။] ဣမသ္မိံ ဌာနေ ရဋ္ဌသဒ္ဒေါ နပုံသကော။
၁၃၀၀။ မတန္တရေ ဒံသဿ ဒဍ္ဎော။ ဂရူနံ မတန္တရေ ဒံသဓာတုဿ ဒဍ္ဎာဒေသော ဟောတီတိ ဝစနံ အာဂတံ။ ဒဍ္ဎော၊ "ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ"တိ ဓာတုဝသေန ဒဍ္ဎသဒ္ဒပ္ပဝတ္တိယေဝ ပသိဒ္ဓါ, န ဒံသဓာတုဝသေန။
၁၃၀၁။ သူဝုအသတော ထော ဦဥအသာနမတော။ သူဝုအသဣစ္စေတေဟိ ဓာတူဟိ ထပစ္စယော ဟောတိ၊ တေသံ ဓာတူနံ ဦဥအသာနံ အတာဒေသော ဟောတိ။ သတ္ထံ၊ ဝတ္ထံ၊ အတ္ထော။
၁၃၀၂။ ရန္ဇုဒါဒိတော ဓဒိဒ္ဒကိရာ ကတ္ထစိ ဇဒလောပေါစ။ ရန္ဇ ဥဒိ ဣဒိဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ ဓ ဒ ဣဒ္ဒ က ဣရဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ကတ္ထစိ ဇဒလောပေါ စ။ ရန္ဓံ၊ သမုဒ္ဒေါ၊ဣန္ဒော၊ စန္ဒော၊ မန္ဒော၊ ခုဒ္ဒေါ၊ ဆိဒ္ဒေါ၊ရုဒ္ဒေါ၊ ဒလိဒ္ဒေါ၊ သုက္ကံ၊ ပက္ကံ၊ ဝဇိရံဣစ္စေဝမာဒိ။
၁၃၀၃။ ပဋိဟရတွိယာ ဟဿရော ဧကာရီကာရာကာရတ္တံ။ ပဋိပုဗ္ဗသ္မာ ဟရဓာတုတော အပစ္စယော စ ဣယပစ္စယော စ ဟောတိ၊ ဟကာရဿ သရော ဧကာရဤကာရအာကာရတ္တမာပဇ္ဇတေ။ ပဋိပက္ခေဟရတီတိ ပါဋိဟေရံ[ဥဒါန-ဋ္ဌ ၉]။ ဧဝံ ပါဋိဟီရံ[ဥဒါန-ဋ္ဌ ၉]။ ပါဋိဟာရိယံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၄၉။)(စာ-၃၄၉) ၁၃၀၄။ မတန္တရေ ပဋိတော ဟိဿ ဟေရဏ်ဟီရဏ်။ ဂရူနံ မတန္တရေ ပဋိဣစ္စေတသ္မာ ဟိဿ ဓာတုဿ ဟေရဏ်ဟီရဏ်အာဒေသာ ဟောန္တိ။ ပါဋိဟေရံ၊ပါဋိဟီရံ။
၁၃၀၅။ က ကဍာဒိတော။ ကဍိဃဍိစဍိဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုတော ကပစ္စယော ဟောတိ။ ကဏ္ဍော၊ ဃဏ္ဍော၊ ဝဏ္ဍော၊ကရဏ္ဍော၊ မဏ္ဍော၊ သဏ္ဍော[ဒီ ၁-၁၅၇]။ ကုဋ္ဌော၊ ဘဏ္ဍံ၊ ပဏ္ဍကော၊ ဒဏ္ဍော၊ရဏ္ဍော၊ ဝိတဏ္ဍော၊ ဣသိဏ္ဍော၊ စဏ္ဍော၊ ဂဏ္ဍော၊ အဏ္ဍော၊လဏ္ဍော၊ မေဏ္ဍော၊ ဧရဏ္ဍော၊ ခဏ္ဍော ဣစ္စေဝမာဒယောအညေပိ သဒ္ဒါ ဘဝန္တိ။
၁၃၀၆။ ခါဒတော စဿ ခန္ဓော။ ခါဒဣစ္စေဝမာဒိတော ဓာတုတော ကပစ္စယော ဟောတိ၊ အဿ စ ခါဒဓာတုဿ ခန္ဓာဒေသော ဟောတိ။ ဇာတိဇရာမရဏာဒီဟိသံသာရဒုက္ခေဟိ ခဇ္ဇတီတိ ခန္ဓော။
၁၃၀၇။ မတန္တရေ ခါဒါမဂမာနံ ခန္ဓန္ဓဂန္ဓာ။ ဂရူနံ မတန္တရေ ခါဒအမဂမဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ ခန္ဓအန္ဓဂန္ဓာဒေသာ ဟောန္တိ ကပစ္စယော စာတိ သဝုတ္တိကံ လက္ခဏမာဂတံ၊အတြိမာနိ ဥဒါဟရဏာနိ -- ခန္ဓော၊ အန္ဓော၊ ဂန္ဓော၊ ဧဝံ ခန္ဓကော၊အန္ဓကော၊ ဂန္ဓကောတိ။ ဧတေသု အန္ဓဂန္ဓသဒ္ဒါ "အန္ဓ ဒိဋ္ဌူပသံဟာရေ၊ ဂန္ဓ သူစနေ"တိ ဓာတုဝသေနာပိ သိဇ္ဈန္တိ။
၁၃၀၈။ ပဋာဒိတော အလံ။ ပဋ ကလ ကုသဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိပါဋိပဒိကေဟိ စ ဥတ္တရပဒေ အလပစ္စယော ဟောတိ။ ပဋေ အလမိတိ ပဋလံ၊ဧဝံ ကလလံ၊ ကုသလံ၊ ကဒလံ၊ ဘဂဏ္ဍလံ၊ မေခလံ၊ဝက္ကလံ၊ တက္ကလံ၊ ပလ္လလံ၊ သဒ္ဒလံ၊ မူလာလံ၊ဗိလာလံ၊ ဝိဓာလံ၊ စဏ္ဍာလော၊ ပဉ္စာလော၊ ဝါလံ၊ဝသလော၊ ပစလော၊ မစလော၊ မုသလော၊ ဂေါတ္ထုလော၊ပေါတ္ထုလော၊ ဗဟုလော၊ ဗဟုလံ၊ မင်္ဂလံ၊ ဗဟလံ၊ကမ္ဗလံ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၀။)(စာ-၃၅၀) သမ္ဗလံ၊ ဗိလာလံ၊ အဂ္ဂလံ ဣစ္စေဝမာဒယော အညေပိသဒ္ဒါ ဘဝန္တိ။
၁၃၀၉။ ပုထဿ ပုထုပဌာ။ ပုထဣစ္စေတဿ ပါဋိပဒိကဿ ပုထုပဌဣစ္စေတေ အာဒေသာ ဟောန္တိ။ပုထဝီ၊ ပဌမော၊ ပထဝီ ဝါ။
၁၃၁၀။ ဥဝဿုကာရော အတ္တံ။ အာဒေသဘူတဿ ဥဝဿ ဥကာရော အတ္တမာပဇ္ဇတိ။ ပုထဝီ။
၁၃၁၁။ ပုထဿုကာရော စ ထဿ ဓတ္တံ [ဌတ္တံ(သီ၊ဣ)]။ ပုထသဒ္ဒဿ ဥကာရော စ အတ္တမာပဇ္ဇတိ၊ ထကာရဿ ပန ဓကာရတ္တံ[ဌကာရတ္တံ(သီ၊ဣ)] ဟောတိ။ ပဓဝီ [ပဌဝီ(သီ၊ဣ)]။
၁၃၁၂။ ပဌတော အမော။ ပုထသဒ္ဒဿ အာဒေသဘူတသ္မာ ပဌသဒ္ဒတော အမပစ္စယော ဟောတိ။ ပဌမော သော ပရာဘဝေါ[ခု ၁-၂၉၅]။
၁၃၁၃။ သသာဒိတော တုဒဝေါ။ သသဒံသအဒဣစ္စေဝမာဒီဟိ ဓာတူဟိ တုဒုဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ သတ္တု၊ဒဒ္ဒု၊ အဒ္ဒု၊ မဒ္ဒု။
၁၃၁၄။ စိအာဒိတော ဤဝရော။ စီဝရံ၊ ပီဝရော၊ ပီဝရံ၊ ဧတ္ထ စ "ပီဝရော ကစ္ဆပေ ထူလေ"တိ အဘိဓာနံ ဉာတဗ္ဗံ။
၁၃၁၅။ ဣ မုနာဒိတော။ မုနိ၊ ယတိ၊ အဂ္ဂိ၊ပတိ၊ ကဝိ၊ သုစိ၊ ရုစိ၊ မဟာလိ၊ ဘဒ္ဒါလိ၊မဏိ။ ဧတ္ထ စ မဏီတိ ဝဇိရော မဟာနီလော ဣန္ဒနီလော ပရကဋော[မရကဋော(သီ၊ဣ)] ဝေဠုရိယော ပဒုမရာဂေါ ပုဿရာဂေါ ကက္ကေတနောပုလောကော ဝိမလော လောဟိတင်္ကော ဖလိကော ပဝါဠောဇောတိရသော ဂေါမုတ္တကော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၁။)(စာ-၃၅၁) ဂေါမေဒကော သောဂန္ဓိကော မုတ္တာ သင်္ခေါ အဉ္ဇနမူလောရာဇဝဋ္ဋော အမတံသုကော ပိယကော ဗြာဟ္မဏီ စာတိစတုဝီသတိ မဏိ နာမ[ဥဒါန-ဋ္ဌ-၉၁-၂]။
၁၃၁၆။ ဦရော ဝိဒါဒိတော။ ဝေဒူရော၊ ဗလ္လူရော၊ မသူရော၊ သိန္ဒူရော၊ဒူရော၊ ကူရော၊ ကပ္ပူရော၊ မယူရော၊ ဥန္ဒူရော၊ခဇ္ဇူရော၊ ကုရူရော။
၁၃၁၇။ ဏုနုတု ဟနာဒိတော။ ဟနု၊ ဇာဏု၊ ဘာဏု၊ ရေဏု၊ ခါဏု၊ အဏု၊ ဝေဏု၊ဓေနု၊ ဓာတု၊ သေတု၊ ကေတု၊ ဟေတု။
၁၃၁၈။ ကုဋာဒိတော ဌော။ ကုဋ္ဌော၊ ကောဋ္ဌော၊ ကဋ္ဌံ။
၁၃၁၉။ မနုပူရသုနကုသုဣလာဒိတော ဥဿ နုသိသာ။ မနုဿော၊ မာနုသော၊ ပုရိသော၊ သုဏိသာ၊ကရီသံ၊ သိရီသော၊ ဣလိသော၊ အလိသော၊ မဟိသော၊သီသံ၊ ကိသံ။
၁၃၂၀။ အရတော တု တမှိ အရဿု။ အရဓာတုတော တုပစ္စယော ဟောတိ၊ တသ္မိံ တုပစ္စယေ ပရေ အရဓာတုဿ ဥကာရာဒေသော ဟောတိ။ တံ တံ ပတ္တကိစ္စံ အရတိဝတ္တေတီတိ ဥတု။
၁၃၂၁။ ကရကိရေဟိ ရုဏော။ ကရောတီတိ ကရုဏာ၊ ကိံ ကရောတိ? သာဓူနံ ဟဒယကမ္ပနံ၊ ကိသ္မိံ သတိ? ပရဒုက္ခေ သတိ၊ ဣတိ ပရဒုက္ခေ သတိ သာဓူနံဟဒယကမ္ပနံ ကရောတီတိ ကရုဏာ၊ ကိရတိ ပရဒုက္ခံဝိက္ခိပတီတိပိ ကရုဏာ[သာရတ္ထ ၁-၉]။
၁၃၂၂။ ကရုဓိတော ဏော ဓလောပေါ ဏေ။ ကသဒ္ဒူပပဒသ္မာ ရုဓဓာတုတော ဏပစ္စယော ဟောတိ။ တသ္မိံ ဏပစ္စယေ ပရေ ဓကာရဿ ဗျဉ္ဇနဿ လောပေါ ဟောတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၂။)(စာ-၃၅၂) ဧတ္ထ စ အနုဗန္ဓေန ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ကံ ရုန္ဓတီတိကရုဏာ၊ ဧတ္ထ ကသဒ္ဒေါ သုခတ္ထဝါစကော။
၁၃၂၃။ ဓာတုသရဿတ္တံ။ ကိရတီတိ ကရုဏာ။
၁၃၂၄။ စရသ္မာ ဏကော ဘက္ခနေ။ စရဓာတုသ္မာ ဏကပစ္စယော ဟောတိ ဘက္ခနတ္ထေ။ အတ္တနိပဝေသိတေ သတ္တေ စရတိ ဘက္ခတီတိ စာရကော၊ စောရဗန္ဓနစာရကောစ သံသာရစာရကော စ၊ ဏွုပစ္စယေန သိဒ္ဓေပိ ပယောဂေ ဏကပစ္စယကရဏံ "ဒေသစာရကော၊ စာရိကဉ္စရမာနော"တိ[ဒီ ၁-၁၀၄။] စ အာဒီသု စရဓာတု ဂတိအတ္ထဝါစကော၊ သော န ဒုလ္လဘော၊အယမေဝ ဒုလ္လဘတရောတိ ဒဿနတ္ထံ။
၁၃၂၅။ မေဓရုဒ္ဒါနတော အ။ "မေသဒ္ဒေါ အာဒါနေ, ဓရ ဓာရဏေ"တိ ဧဝံ မစ္ဆုဒ္ဒါနံ ဝိယ ယံ ဟောတိ ဓာတုဒ္ဒါနံ၊တတော အပစ္စယော ဟောတိ။ သုခုမမ္ပိအတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ခိပ္ပံ မေတိ ဂဏှာတိ ဓာရေတိ စာတိမေဓာ။ တေနာဟ အဋ္ဌသာလိနိယံ "ခိပ္ပံ ဂဟဏဓာရဏဋ္ဌေန မေဓာ"တိ[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၉၂]။
၁၃၂၆။ မိဓုတော ဏ။ မိဓုဓာတုတော ဏပစ္စယော ဟောတိ။ သမ္မောဟံ မေဓတိဟိံသတိ ဝိနာသေတီတိ မေဓာ။
ခါဒဓာတုဝသာ ဝါပိ၊ ခနုဓာတုဝသေန ဝါ။
ခနိတော ဝါပိ ဓာတုမှာ၊ ဓာတော[ဓိတော(သီ၊က)] ခံပုဗ္ဗတောပိ ဝါ။
ခန္ဓသဒ္ဒဿ နိပ္ဖတ္တိံ၊ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူဝဒေ။
ဧဝမာဒိပ္ပကာရေဟိ၊ နာနာဗျုပ္ပတ္တိမေ ရုတာ။
ဟဋ္ဌာ တဿာ ဣမာနေသာ၊ လက္ခဏာနိ ဘဝန္တိတိ။
ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ကရဏဝိသေသလက္ခဏာနိဝတွာ ဣဒါနိ သာမညလက္ခဏာနိ စ ဝိသေသလက္ခဏာနိစ ဤသကံ ဝဒါမ။
၁၃၂၇။ ဌာနေ ဝဏ္ဏာဂမော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၃။)(စာ-၃၅၃) ၁၃၂၈။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။
၁၃၂၉။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိကာရော။
၁၃၃၀။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိနာသော။
၁၃၃၁။ ဌာနေ ဓာတူနမတ္ထာတိသယယောဂေါ။
၁၃၃၂။ ဌာနေ ရဿာနံ ဒီဃတ္တံ။
၁၃၃၃။ ဌာနေ ဒီဃာနံ ရဿတ္တံ။
၁၃၃၄။ ဌာနေ သရာနံ အညဿရတ္တံ။
၁၃၃၅။ ဌာနေ ဗျဉ္ဇနာနံ အညဗျဉ္ဇနတ္တံ။
"ပဗ္ဗာဇိတော[ခု ၆-၃၃၂] ပဗ္ဗဇိတော"၊ ဣစ္စာဒီသု ယထာက္ကမံ။
န ဒီဃော ရဿတံ ယာတိ၊ န ရဿော ယာတိ ဒီဃတံ။
"ဝကော ဗကော"တိအာဒိမှိ၊ န ဝဗာနံ ဗဝတ္တနံ။
န ယာတိ ယန္တိ စေ တေသံ၊ အတ္ထောဒုဋ္ဌော ဘဝေ ဟဝေ။
၁၃၃၆။ ဌာနေ သရာနံ ဗျဉ္ဇနတ္တံ။
၁၃၃၇။ ဌာနေ ဗျဉ္ဇနာနံ သရတ္တံ။ ဣမာနိ သာမညလက္ခဏာနိ၊ ဣဒါနိ ဝိသေသလက္ခဏာနိဘဝန္တိ။
၁၃၃၈။ ယထာရဟမိဝဏ္ဏာဂမော ဘူကရေသု။ ဘူဓာတုကရဓာတူသု ပရေသု နာမိကပဒတော ယထာရဟံ ဣကာရဤကာရာဂမော ဟောတိ။ သီတိဘူတော၊ ဗျန္တိဘူတော[အံ ၃-၅၉]။ ဗျန္တိကတော၊ ဗျန္တိံ အကာသိ၊ယာနိကတာ၊ ဗဟုလိကတာ[ဒီ ၂-၈၆]။ စိတ္တိကတံ[ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၁၄၃] ဣစ္စာဒိ။ ဧဝံ ဣကာရာဂမော။ အာစရိယာ ပန "ယာနိကတာ"တိ ဧတ္ထ ဤကာရဿ ရဿတ္တကရဏမိစ္ဆန္တိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၄။)(စာ-၃၅၄) တေသံ မတေ ဧကော ဤကာရာဂမောယေဝ၊ ဣကာရာဂမနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အသ္မာကံ ပန မတေ ယထာရဟံ ဣကာရဤကာရာဂမာနံ ဝုတ္တတ္တာ ရဿတ္တကရဏေန ကိစ္စံနတ္ထိ။ ဤကာရာဂမော ယထာ "သမ္မုခီဘူတော၊ ကဒ္ဒမီဘူတံ၊ ဧကောဒကီဘူတံ၊သရဏီဘူတံ၊ ဘသ္မီကတံ" ဣစ္စာဒိ၊ ဧဝံ ဤကာရာဂမော။
ယထာရဟန္တိ ကိံ? မနုဿဘူတော၊ ကမ္မကာရော။ဣဒံ ပနေတ္ထ သိက္ခေတဗ္ဗံ၊ ဝိဂတန္တော ဘူတောဗျန္တိဘူတော၊ ဗျန္တော ကတော ဗျန္တိကတော ပါပဓမ္မော၊ဗျန္တာ ဂတာ ဗျန္တိကတာ ကိလေသာ၊ ဗျန္တံ ကတံဗျန္တိကတံ တဏှာဝနံ၊ ဗျန္တာနိ ကတာနိ ဗျန္တိကတာနိအကုသလာနိ၊ ဗျန္တာ ကတာ ဗျန္တိကတာ တဏှာ၊ ကိလေသံဗျန္တံ အကာသိ, ဗျန္တိံ အကာသိ၊ ကိလေသေဗျန္တေ အကာသိ, ဗျန္တီ အကာသိ၊ ပါပံဗျန္တံ အကာသိ ဗျန္တိံ အကာသိ။ ပါပါနိ ဗျန္တာနိအကာသိ ဗျန္တီ အကာသိ။ တဏှာယော ဗျန္တာ အကာသိဗျန္တီ အကာသိ။ စိတ္တေ ကတံ စိတ္တီကတံ။ တထာဟိ "စိတ္တီကတဋ္ဌေန စေတိယ"န္တိ[ဒီ-ဋီ ၂-၁၄၈။] ဝုတ္တံ၊ ဂရုကတဋ္ဌေန ပူဇာရဟဋ္ဌေနာတိစ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒံ ပနေတ္ထ နိဗ္ဗစနံ၊ စေတေ, စေတသိ စိတ္တေ ကတံ ဌပိတန္တိ စေတိယံ၊စိတ္တီကတဋ္ဌေန ရတနန္တိ ဣဒံ ပန နိဗ္ဗစနတ္ထဝသေနဝုတ္တံ န ဟောတိ။ အထ ကိန္တိ စေ? လောကေ "ရတန"န္တိ သမ္မတဿ ဝတ္ထုနော ဂရုကာတဗ္ဗဘာဝေနဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ --
"စိတ္တီကတံ မဟဂ္ဃဉ္စ၊ အတုလံဒုလ္လဘဒဿနံ။
အနောမသတ္တပရိဘောဂံ၊ ရတနံ တေနဝုစ္စတီ"တိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၂-၃၅။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၁၄၃။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၂၇၆။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၁၇၂။ မဟာနိဒ္ဒေသ-ဋ္ဌ-၂၃၁]။
တတြ စိတ္တီကတဋ္ဌေန ရတနံ၊ မဟဂ္ဃဋ္ဌေနာပိရတနံ၊ အတုလဋ္ဌေနာပိ ရတနံ၊ ဒုလ္လဘဒဿနဋ္ဌေနာပိရတနံ၊ အနောမသတ္တပရိဘောဂဋ္ဌေနာပိ ရတနန္တိအဓိပ္ပါယော။ ဣဒံ ပနေတ္ထ နိဗ္ဗစနံ -- ယထာ "ဂတေနေတာ ပလောဘေန္တီ"တိအာဒီသု
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၅။)(စာ-၃၅၅) ဂမနံ ဂတန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမေဝ ရမဏံ ရတန္တိဝုစ္စတိ။ လောကဿ ရတံ ရမဏံ အဘိရတိံ ဇနေတီတိရတနံ ဇကာရလောပဝသေန။ တံ ရတနံသရူပတော လောကိယမဟာဇနေန သမ္မတံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိကဉ္စစက္ကဝတ္တိရညော ဥပ္ပန္နံ စက္ကရတနာဒိကဉ္စ သဗ္ဗုက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒဝသေနဗုဒ္ဓါဒိသရဏတ္တယဉ္စ ကတညူကတဝေဒိပုဂ္ဂလာဒိကဉ္စဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
ကေစိ ပန စိတ္တီကတဋ္ဌေနာတိ ဧတ္ထဝိစိတြကတဋ္ဌေနာတိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ, ဣဓ စိတ္တသဒ္ဒဿ ဟဒယဝါစကတ္တာ "စိတ္တီ ကတွာ သုဏာထ မေ"တိ[ခု ၄-၃၀၆။] အာဟစ္စပါဠိယံ ဝိယ၊ တသ္မာ ကေဟိစိဝုတ္တံ တံ အတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ "စိတ္တေ ကတံ စိတ္တီကတ"န္တိ အတ္ထောယေဝ ဂဟေတဗ္ဗော၊ တထာ ဟိဗုဒ္ဓါဒိရတနတ္တယေ ဥပ္ပန္နေ ဒေဝမနုဿာ အညတ္ထရတနသညမ္ပိ အနုပ္ပါဒေတွာ တမေဝ သာတိသယံ စိတ္တေကရောန္တိ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိပူဇေန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အယံ နီတိ အတီဝ သုခုမာ၊သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။ "ပဿ စိတ္တီကတံ ဗိမ္ဗံ၊ မဏိနာ ကုဏ္ဍလေနစာ"တိ[ခု ၂-၃၆၂။] အာဒီသု ပုဗ္ဗေ အဝိစိတြံ ဣဒါနိဝိစိတြံ ကတန္တိ စိတ္တီကတန္တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။အယံ နီတိ ပုရိမာ ဝိယ သုခုမာ၊ ဝါစာပိ စိတ္တီကာတဗ္ဗာဝ။
၁၃၃၉။ သညာယမုဒ္ဓမုခဿ ဓမလောပေါ ဥတော အကံ ခတောအလံ။ သညာယမဘိဓေယျာယံ ဥဒ္ဓ မုခသဒ္ဒဿ ဓကာရမကာရလောပေါ ဟောတိ၊ ဥကာရသ္မာ အကံအာဂမော ဟောတိ၊ ခကာရသ္မာ ပန အလပစ္စယော ဟောတိ။ ဥဒ္ဓံ မုခမဿာတိ ဥဒုက္ခလံ။ သညာယန္တိ ကိံ? ဥဒ္ဓမုခေါ ဟုတွာ နိသီဒိ။
၁၃၄၀။ ဝါရိဿ ဝေါ ဝါဟကေ ဝါဟကဿ ဝဿ လော။ သညာယမဘိဓေယျာယံ ဝါရိသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ ဝကာရာဒေသော ဟောတိ ဝါဟကသဒ္ဒေ ပရေ၊ တဿ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၆။)(စာ-၃၅၆) ဝါဟကသဒ္ဒဿ ဝကာရဿ လကာရာဒေသော ဟောတိ။ ဝါရိံ ဝဟတီတိ ဝါရိဝါဟကော၊သော ဧဝ အနေန လက္ခဏေန ဝလာဟကော။ ဝါဟကေတိ ကိံ? ယထာ ဝါရိဝဟော ပူရော[ခု ၆-၃၆၄]။
၁၃၄၁။ သယနေ ဆဝဿ သု ယဿ လောပေါ သဿရော ဒီဃံ။ သညာယမဘိဓေယျာယံ သယနသဒ္ဒေ ပရေ ဆဝသဒ္ဒဿ သဗ္ဗဿေဝ သုအာဒေသော ဟောတိ၊ သယနသဒ္ဒဿ ယကာရလောပေါ စ ဟောတိ၊ သကာရဿ သရော စ ဒီဃံ ပပ္ပေါတိ။ ဆဝါနံသယနံ ဆဝသယနံ၊ တဒေဝ အနေန လက္ခဏေန သုသာနံ။
၁၃၄၂။ ဗြူနော ဘိ သဒေ သဒဿ စ သော ဤပစ္စယေ။ သညာယမဘိဓေယျာယံ ဗြူဓာတုဿ သဗ္ဗဿေဝ ဘိအာဒေသော ဟောတိ သဒဓာတုမှိ ပရေ၊ သဒဓာတုဿ စ သကာရာဒေသော ဟောတိ ဤပစ္စယေ ပရေ။ ဗြူဝန္တော ဧတိဿံ သီဒန္တီတိဘိသီ။
၁၃၄၃။ ဗဟွက္ခရေသု သညိစ္ဆာယမိဋ္ဌဂ္ဂါဟော။ သညာယံ ဣစ္ဆာယံ သတိယာ ဗဟွက္ခရေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗာနံအက္ခရာနံ ဂဟဏံ ဟောတိ၊ ဣတရေ လောပမာပဇ္ဇန္တိ။တံ ယထာ? ဘဝေသု ဝန္တဂမနောတိ ဝါ ဘဝေသုဂမနံ ဝန္တောတိ ဝါ ဘဂဝါ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၅။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၄]။ မေဟနဿ ခဿ မာလာ မေခလာ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၇]။ ကေစိ ပနာစရိယာ "မေခ ကဋိဝိစိတ္တေ"တိ ဓာတုံ ဝဒန္တိ၊ တေသံ မတေ အလပစ္စယော ဟောတိ။ ဇီဝနဿ မူတော ဇီမူတော။သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ ပန "ပိသောဒရာဒီနိ ယထောပဒိဋ္ဌ"န္တိ[ပါဏိနိ၊ ၆၊ ၃၊ ၁၀၉။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၅။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၄။ မဟာနိဒ္ဒေသ-ဋ္ဌ-၂၂၉-ပိဋ္ဌေသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ။] ပရိဘာသာလက္ခဏံ ဝတွာ ပိသောဒရဝလာဟကမေခလဇီမူတသုသာနဥဒုက္ခလပိသာစဘိသိမယူရသဒ္ဒေအဝိဟိတလက္ခဏေ သာဓေတုံ "ဝဏ္ဏာဂမော"တိ[ကာသိကာ၊ ၆၊ ၃၊ ၁၀၉။] အာဒိနာ ပဉ္စဝိဓံ နိရုတ္တိံ ဝဒိံသု၊မူလဝိဘုဇာဒယော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၇။)(စာ-၃၅၇) သဒ္ဒေ စ သာဓေတုံ "မူလဝိဘုဇာဒီဟိ ဥပသင်္ချာန"န္တိ လက္ခဏံ[ပါဏိနိ၊ ၃၊ ၂၊ ၅ (ဝါတ္တိက)] ဝဒိံသု။ သာသနိကေသုပိ နိရုတ္တညုနောအာစရိယာ ပဉ္စဝိဓံ နိရုတ္တိံ အာဟံသု --
"ဝဏ္ဏာဂမော ဝဏ္ဏပရိယယောစ၊ ဒွေ စာပရေ ဝဏ္ဏဝိကာရနာသာ။
ဓာတူနမတ္ထာတိသယေန ယောဂေါ၊ တဒုစ္စတေ ပဉ္စဝိဓံ နိရုတ္တိ"န္တိ[ပါဏိနိ၊ ၆၊ ၃၊ ၁၀၉။ ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၅။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၄။ မဟာနိဒ္ဒေသ-ဋ္ဌ-၂၂၉-ပိဋ္ဌေသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။
၁၃၄၄။ ဒါတော က္ခိဏော။ ဒါဓာတုတော က္ခိဏပစ္စယော ဟောတိ။ ဒါတဗ္ဗာ ဒက္ခိဏာ။
၁၃၄၅။ ဒက္ခတော ဣဏော။ ဒက္ခဓာတုတော ဣဏပစ္စယော ဟောတိ။ ဒက္ခန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ ဒက္ခိဏာ၊ဣဓ အနိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ အညာနိပိ ဥဒါဟရဏာနိ ယထာဝုတ္တေဟိလက္ခဏေဟိ သာဓေတဗ္ဗာနိ။
၁၃၄၆။ ဘာဝဝါစကော ဏော ပုလ္လိင်္ဂေ။ ပဝိသနံ ပဝေသော၊ ဖုသနံ ဖဿော ဣစ္စာဒိ။
၁၃၄၇။ တော နပုံသကေ။ ဘာဝဝါစကော တပစ္စယော နပုံသကလိင်္ဂေ ဟောတိ။ ဂမနံဂတံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၈၁]။ သုပနံ သုတ္တံ။ အာသီသနံ အာသိဋ္ဌံ။ဗုဇ္ဈနံ ဗုဒ္ဓံ[ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၆]။ နိသီဒနံ နိသိန္နံ ဣစ္စာဒိ။
သဒ္ဒတ္ထေ သာသနေ သတ္ထု၊ သဗ္ဗဂုတ္တမကိတ္တိနော။
အကိစ္ဆတ္ထာယ သောတူနံ၊ ကိဗ္ဗိဓာနံ ပကာသိတံ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေကိဗ္ဗိဓာနကပ္ပေါ နာမ ဆဗ္ဗီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၈။)(စာ-၃၅၈) ၈-စတုပဒဝိဘာဂ
နာမပဒ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ စတုန္နန္တုဝိဘာဇနံ။
ဝါစောဂဓပဒါနန္တံ၊ သုဏာထ သုသမာဟိတာ။
တတ္ထ နာမိကပဒံ အာချာတပဒံ ဥပသဂ္ဂပဒံနိပါတပဒန္တိ စတ္တာရိ ဝါစောဂဓပဒါနိ နာမ ဟောန္တိ။ ဧတသ္မိဥှိ ပဒစတုက္ကေ တိပိဋကေဝုတ္တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝိမုတ္တိရသသာဓကာနိ[ခု ၁-၁၄၃။] ဝစနာနိ ဩဘာသန္တိ။ဧတေသု စတူသု နာမိကပဒန္တိ ဧတ္ထ --
ဟေဋ္ဌာ ကာရကဘာဝေန၊ ဒဿိတာနိ ကြိယံပတိ။
ပဒါနိ သသမာသာနိ၊ တဒ္ဓိတာနိ ကိတာနိ စ။
ရုဠှီနာမဉ္စ တံ သဗ္ဗံ၊ နာမမိစ္စေဝဘာသိတံ။
တတော အာချာတိကံ ဝုတ္တံ၊ တိကာလာဒိသမာယုတံ။
နာမံ အာချာတိကဉ္စေတံ၊ ဒုဝိဓံသမုဒီရိတံ။
ဧဝံ သန္တေပိ ဧတေသု၊ နာမေ ကိဉ္စိဝဒါမဟံ။
တတြ နာမန္တိ အတ္ထာဘိမုခံ နမတီတိ နာမံ၊ အတ္တနိစ အတ္ထံ နာမေတီတိ နာမံ၊ ဃဋပဋာဒိကော ယောကောစိ သဒ္ဒေါ။ သော ဟိ သယံ ဃဋပဋာဒိအတ္ထာဘိမုခံနမတိ, အတ္ထေ သတိ တဒဘိဓာနဿ သမ္ဘဝတော၊တံ တံ အတ္ထံ အတ္တနိ နာမေတိ, အသတိ အဘိဓာနေ အတ္ထာဝဗောဓနဿေဝ အသမ္ဘဝတော၊တဉ္စ နာမံ ဒုဝိဓံ အနွတ္ထရူဠှှီဝသေန။ တတ္ထ --
ဧကန္တေနေဝ အနွတ္ထံ၊ "လောကော ဗုဒ္ဓေါ"တိအာဒိကံ။
"ယေဝါပနော တေလပါယီ"၊ ဣစ္စာဒေကန္တရူဠှိကံ။
"သိရီဝဍ္ဎကော" ဣစ္စာဒိ၊ ဒါသာဒီသု ပဝတ္တိတော။
ရူဠှီ သိယာထဝါနွတ္ထံ၊ ဣဿရေစ ပဝတ္တိတော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၅၉။)(စာ-၃၅၉)အနွတ္ထန္တု သမာနမ္ပိ၊ ရူဠှီ ဂေါမဟိသာဒိကံ။
ဂတိဘူသယနာဒီနံ [အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၅-ပိဋ္ဌေ ပဿိတဗ္ဗံ။]၊ အညေသုပိ ပဝတ္တိတော။
တထာ နာမံ ဒုဝိဓံ နေရုတ္တိကယာဒိစ္ဆကဝသေန။တတ္ထ နေရုတ္တိကံ နာမ သညာသု ဓာတုရူပါနိ စေဝ ပစ္စယဉ္စ ကတွာတတော ပရံ ဝဏ္ဏာဂမာဒိကဉ္စ ကတွာ သဒ္ဒလက္ခဏေနသာဓိကံ နာမံ ဝုစ္စတိ။ ယာဒိစ္ဆကံ နာမ ယဒိစ္ဆာယ ကတမတ္တံ ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိဂတံနာမံ ဝုစ္စတိ။
တထာ တိဝိဓံ နာမံ အနွတ္ထကာရိမောပစာရီဝသေန။တတ္ထ အနွတ္ထံ နာမ နိဗ္ဗစနတ္ထသာပေက္ခနာမံဝုစ္စတိ။ ကာရိမံ နာမ ယဒိစ္ဆာကတသင်္ကေတံ နာမံ ဝုစ္စတိ။ ဩပစာရိမံ နာမ အတဗ္ဘူတဿ တဗ္ဘာဝဝေါဟာရောဝုစ္စတိ။
တထာ စတုဗ္ဗိဓံ နာမံ သမညာနာမံဂုဏနာမံ ကိတ္တိမနာမံ ဩပပါတိကနာမန္တိ။ တတ္ထပဌမကပ္ပိကေသု မဟာဇနေန သမ္မန္နိတွာ ဌပိတတ္တာ "မဟာသမ္မတော"တိ ရညော နာမံ သမညာနာမံ နာမ။ တထာ ဟိ တံ သမညာယဇနသမ္မုတိယာ ပဝတ္တနာမန္တိ သမညာနာမံ နာမ။ "ဓမ္မကထိကော, ပံသုကူလိကော, ဝိနယဓရော, တေပိဋကော, သဒ္ဓါ, သဒ္ဓေါ"တိ ဧဝရူပံ ဂုဏတော အာဂတံ နာမံ ဂုဏနာမံ နာမ။ "ဘဂဝါ, အရဟံ, သမ္မာသမ္မုဒ္ဓေါ"တိအာဒီနိ တထာဂတဿ အနေကာနိ နာမသတာနိဂုဏနာမာနိယေဝ။ ယံ ပန ဇာတဿ ကုမာရဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေဒက္ခိဏေယျာနံ သက္ကာရံ ကတွာ သမီပေ ဌိတဉာတကာကပ္ပေတွာ ပကပ္ပေတွာ "အယံ အသုကော နာမာ"တိ နာမံ ကရောန္တိ၊ ဣဒံ ကိတ္တိမနာမံ နာမ။ ယာ ပန ပုရိမပညတ္တိအပရပညတ္တိယံ ပတတိ၊ ပုရိမဝေါဟာရော ပစ္ဆိမဝေါဟာရေပတတိ၊ သေယျထိဒံ? ပုရိမကပ္ပေပိ စန္ဒော စန္ဒောယေဝ နာမ၊ ဧတရဟိပိစန္ဒောယေဝ၊ အတီတေပိ သူရိယော, သမုဒ္ဒေါ, ပထဝီ, ပဗ္ဗတောယေဝ နာမ၊ ဧတရဟိပိပဗ္ဗတောယေဝါတိ ဣဒံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၀။)(စာ-၃၆၀) ဩပပါတိကနာမံ နာမ၊ သယမေဝ ဥပပါတနသီလံနာမန္တိ အတ္ထော။
တထာ ပဉ္စဝိဓံ နာမံ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၉၅။ ဝိသုဒ္ဓိ ၁-၂၀၃-ပိဋ္ဌေသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ။] ယာဒိစ္ဆကံ, အာဝတ္ထိကံ, နေမိတ္တိကံ, လိင်္ဂိကံ, ရူဠှိကန္တိ။ တတ္ထ ယာဒိစ္ဆကံ နာမ ယဒိစ္ဆာယ ကတသင်္ကေတံနာမံ။ အာဝတ္ထိကံ နာမ "ဝစ္ဆော, ဒမ္မော, ဗလိဗဒ္ဒေါ"ဣစ္စာဒိကံ။ နေမိတ္တိကံ "သီလဝါ, ပညဝါ"ဣစ္စာဒိကံ။ လိင်္ဂိကံ "ဒဏ္ဍီ, ဆတ္တီ"တိအာဒိကံ၊ ရူဠှိကံ ပန လေသမတ္တေန ရူဠှီ "ဂေါမဟိံသော"ဣစ္စာဒိကံ။
ပုန ဆဗ္ဗိဓံ နာမံ နာမနာမံ ကိတကနာမံသမာသနာမံ တဒ္ဓိတနာမံ သဗ္ဗနာမံ အနုကရဏနာမန္တိ။တတ္ထ နာမနာမံ စတုဗ္ဗိဓံ သာမူဟိကပစ္စေကဝိကပ္ပပါဋိပက္ခိကဝသေန။တတြ "ဃဋော ပဋော"ဣစ္စာဒိ သာမူဟိကံ အနေကဒဗ္ဗသမုဒါယေ သမ္ဘူတနာမတ္တာ။ "ဝေဒနာ သညာ"ဣစ္စာဒိ ပစ္စေကနာမံ ဧကေကမေဝ ဓမ္မံ ပဋိစ္စ သမ္ဘူတနာမတ္တာ။ "ဒေသော ကာလော ဩကာသော"ဣစ္စာဒိ ဝိကပ္ပနာမံ အသဘာဝဓမ္မေ ဝိကပ္ပဝသေန သမ္ဘူတနာမတ္တာ။ "သီတံ ဥဏှ"မိစ္စာဒိ ပါဋိပက္ခိကံ အညမညပဋိပက္ခာနံ အတ္ထာနံ ဝသေန သမ္ဘူတနာမတ္တာ။ ကိတကနာမာဒီနိ စတ္တာရိ နာမာနိဟေဋ္ဌာ ဒဿိတာနိ။ အနုကရဏနာမံ နာမ "ယေဝါပနော, ယေဝါပနကော, သုဝတ္ထိဂါထာ, နတုမှာကဝဂ္ဂေါ"တိ[သံ ၁-၃၄။] ဧဝမာဒီနိ ဘဝန္တိ။
အပရော နယော -- တိဝိဓံ နာမံ ပုမိတ္ထိနပုံသကလိင်္ဂဝသေန၊ယထာ ရုက္ခော မာလာ ဓနံ၊ စတုဗ္ဗိဓံ သာမညဂုဏကြိယာယာဒိစ္ဆကဝသေန၊ယထာ ရုက္ခော နီလော ပါစကော သိရီဝဍ္ဎနောတိအာဒီနိ။အဋ္ဌဝိဓံ အဝဏ္ဏိဝဏ္ဏုဝဏ္ဏောကာရနိဂ္ဂဟီတန္တပကတိဝသေန၊သဗ္ဗမ္ပေတံ ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတံ။
အာချာတိကပဒမ္ပိ သဗ္ဗထာဝ ဝိဘတ္တံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၁။)(စာ-၃၆၁)ဥပသာရပဒ
ဣဒါနိ ဥပသဂ္ဂပဒံ ကထယာမ။ ဥပသဂ္ဂါ စ နာမ သဒ္ဒသတ္ထေ ဝေယျာကရဏေဟိ ပသဒ္ဒံ အာဒိံ ကတွာ ဌပိတာ[ပါဏိနိ၊ ၁၊ ၄၊ ၅၈။ ပါဒယောတိသုတ္တေ]။ သာသနေ ပန သာသနိကေသု ဧကစ္စေဟိပိဂရူဟိ ပသဒ္ဒံ အာဒိံ ကတွာ ဌပိတာ၊နေရုတ္တိကေဟိ ပန ဂရူဟိ သရာနံ နိဿယတ္တာ နိဿယဘူတံသုဒ္ဓဿရံ အာသဒ္ဒမေဝ အာဒိံ ကတွာအညေန ကမေန ဌပိတာ။ သေယျထိဒံ? အာ ဥ အတိ ပတိ ပ ပရိ အဝ ပရာ အဓိ အဘိ အနုဥပ အပ အပိ သံ ဝိ နိ နီ သု ဒု[နိရုတ္တ၊ ၁၊ ၃။]၊ ဧတေ ဝီသတိ ဥပသဂ္ဂါ။ တတ္ထ --
အာသဒ္ဒေါဘိမုခီဘာဝေ၊ဥဒ္ဓကမ္မေ တထေဝ စ။
မရိယာဒါဘိဝိဓီသု၊ ပရိဿဇနပတ္တိသု။
ဣစ္ဆာယံ အာဒိကမ္မေ စ၊ နိဝါသေဂဟဏေပိ စ။
အဝှါနေ စ သမီပါဒိ-အတ္ထေသုပိ ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ အဘိမုခီဘာဝေ -- အာဂစ္ဆတိ။ ဥဒ္ဓကမ္မေ -- အာရောဟတိ။ မရိယာဒါယံ -- အာပဗ္ဗတာ ခေတ္တံ။ အဘိဝိဓိမှိ -- အာကုမာရံ ယသော ကစ္စာနဿ။ ပရိဿဇနေ -- အာလိင်္ဂတိ။ ပတ္တိယံ -- အာပတ္တိံ အာပန္နော[ဝိ ၃-၂၃၃]။ ဣစ္ဆာယံ -- အာကင်္ခါ။ အာဒိကမ္မေ -- အာရမ္ဘော။ နိဝါသေ -- အာဝသထော[ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၇၆။] အာဝါသော။ ဂဟဏေ -- အာဒိယတိ။ အဝှါနေ -- အာမန္တေသိ[အံ ၁-၁]။ သမီပေ -- အာသန္နန္တိ။
ဥဂ္ဂတေ ဥဒ္ဓကမ္မေ စ၊ ပဓာနေ သမ္ဘဝေပိစ။
သရူပကထနေ စေဝ၊ အတ္ထလာဘေ စ သတ္တိယံ။
ဝိယောဂါဒီသု အတ္ထေသု၊ ဥသဒ္ဒေါ သမ္ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ ဥဂ္ဂတေ -- ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ ဥဒ္ဓကမ္မေ -- အာသနာ ဥဋ္ဌိတော၊ ဥက္ခေပေါ။ ပဓာနေ -- ဥတ္တမော၊ လောကုတ္တရော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၂။)(စာ-၃၆၂) သမ္ဘဝေ -- အယံ ဥဗ္ဘဝေါ၊ ဧသာ ယုတ္တီတိ အတ္ထော။ သရူပကထနေ -- ဥဒ္ဒိသတိ သုတ္တံ[ဝိ ၃-၁၄၀]။ အတ္ထလာဘေ -- ဥပ္ပန္နံ ဉာဏံ။ သတ္တိယံ -- ဥဿဟတိ ဂန္တုံ။ ဝိယောဂေ -- ဥဋ္ဌာပိတောတိ။
အတိသဒ္ဒေါ အတိက္ကန္တေ၊တထာတိက္ကမနေပိ စ။
အတိသယေ ဘုသတ္ထာဒိ-အတ္ထေသု စ ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ အတိက္ကန္တေ -- အစ္စန္တံ[ဇာတက-ဋ္ဌ ၅-၄၉၄]။ အတိက္ကမနေ -- အတိရောစတိ အမှေဟိ[ခု ၂-၁၆၀။]၊ အတီတော။ အတိသယေ -- အတိကုသလော။ ဘုသတ္ထေ -- အတိကောဓော၊ အတိဝုဋ္ဌီတိ[ဝိ-ဋ္ဌ ၃-၃၃၅။ ဇာတက-ဋ္ဌ ၄-၃၈၁]။
ပတိသဒ္ဒေါ ပဋိဂတေ၊ တထာပဋိနိဓိမှိ စ။
ပဋိဒါနေ နိသေဓေ စ၊ သာဒိသေ စနိဝတ္တနေ။
အာဒါနေ ပဋိကရဏေ၊ ပဋိစ္စေ ပဋိဗောဓနေ။
လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတက္ခာန-ဘာဂေသု ပဋိလောမကေ။
ဝိစ္ဆာဒီသု စ သမ္ဘောတိ၊ ဝိညူ ဣစ္စုပလက္ခယေ။
တတ္ထ ပဋိဂတေ -- ပစ္စက္ခံ။ ပဋိနိဓိမှိ -- အာစရိယတော ပတိ သိဿော။ ပဋိဒါနေ -- တေလတ္ထိကဿ ဃတံ ပဋိဒဒါတိ။ နိသေဓေ -- ပဋိသေဓေတိ။ သာဒိသေ -- ပတိရူပကံ[သံ-ဋ္ဌ ၂-၁၈၆]။ နိဝတ္တနေ -- ပဋိက္ကမတိ။ အာဒါနေ -- ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ပဋိကရဏေ -- ပဋိကာရော။ ပဋိစ္စေ -- ပစ္စယော။ ပဋိဗောဓနေ -- ပဋိဝေဓော[ခု ၉-၃၆၄]။ လက္ခဏေ -- ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု။ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ -- သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ ပတိ။ ဘာဂေ -- ယဒေတ္ထ မံ ပတိ သိယာ၊တံ ဒီယတု။ ပဋိလောမေ -- ပဋိသောတံ။ ဝိစ္ဆာယံ -- ရုက္ခံ ရုက္ခံ ပတိဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒောတိ။
ပကာရေ အဘိနိပ္ဖန္နေ၊ အန္တောဘာဝေစ တပ္ပရေ။
ပဓာနေ ဣဿရေ စေဝ၊ ဝိယောဂေ သန္ဒနေပိ စ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၃။)(စာ-၃၆၃)ဘုသတ္ထေ တိတ္တိယဉ္စေဝ၊ ပတ္ထနာယ မနာဝိလေ။ ဧဝမာဒီသု အတ္ထေသု၊ ပသဒ္ဒေါ သမ္ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ ပကာရေ -- ပညာ[အဘိ ၁-၁၉]။ အဘိနိပ္ဖန္နေ -- ပကတံ[ခု ၅-၁၀၀]။ အန္တောဘာဝေ -- ပက္ခိတ္တံ။ တပ္ပရေ -- ပါစရိယော။ ပဓာနေ -- ပဏီတံ။ ဣဿရေ -- ဒေသဿ ပဘူ။ ဝိယောဂေ -- ပဝါသီ။ သန္ဒနေ -- ဟိမဝတာ ဂင်္ဂါ ပဘဝတိ။ ဘုသတ္ထေ -- ပဝဒ္ဓကာယော[ခု ၄-၄၀၂]။ တိတ္တိယံ -- ပဟူတဝိတ္တော[ခု ၁-၂၉၆]။ ပတ္ထနာယံ -- ပဏိဓာနံ[မ-ဋ္ဌ ၄-၁၇၅]။ အနာဝိလေ -- ပသန္နမောဒကန္တိ[ဥဒါန-ဋ္ဌ-၃၆၃]။
ပရိ သမန္တတောဘာဝေ၊ ပရိစ္ဆေဒေစ ဝဇ္ဇနေ။
အာလိင်္ဂနေ နိဝသနေ၊ ပူဇာယံ ဘောဇနေပိစ။
တထာဝဇာနနေ ဒေါသ-က္ခာနေ စ လက္ခဏာဒိသု။
တတ္ထ သမန္တတောဘာဝေ -- ပရိဝုတော[ဝိမာန-ဋ္ဌ-၇၃]။ ပရိစ္ဆေဒေ -- ပရိညေယျံ[ခု ၉-၂၃]။ ဝဇ္ဇနေ -- ပရိဟရတိ[ဝိ ၁-၂၁၂။ အံ ၁-၃၀၉]။ အာလိင်္ဂနေ -- ပရိဿဇတိ။ နိဝသနေ -- ဝတ္ထံ ပရိဝသတိ။ ပူဇာယံ -- ပါရိစရိယာ[ဝိ ၁-၁၉၂]။ ဘောဇနေ -- ဘိက္ခုံ ပရိဝိသတိ။ အဝဇာနနေ -- ပရိဘဝတိ။ ဒေါသက္ခာနေ -- ပရိဘာသတိ။ လက္ခဏာဒီသု -- ရုက္ခံ ပရိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇုဣစ္စာဒိ။
အဓောဘာဝေ ဝိယောဂေ စ၊ ဒေသေ နိစ္ဆယသုဒ္ဓိသု။
ပရိဘဝေ ဇာနနေ စ၊ ထေယျာဒီသုစ ဒိဿတိ။
အဝဣစ္စူပသဂ္ဂေါတိ၊ ဝိညာတဗ္ဗံ ဝိဘာဝိနာ။
တတ္ထ အဓောဘာဝေ -- အဝကုဇ္ဇော[ဗုဒ္ဓဝံသ-ဋ္ဌ-၁၁၃။]၊ အဝက္ခိတ္တစက္ခု၊ ဩက္ခိတ္တစက္ခု[ခု ၁-၂၈၉။ သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၁-၁၀၄]။ ဝိယောဂေ -- ဩမုက္ကဥပါဟနော[ဝိ ၃-၂၇၅]၊ အဝကောကိလံ ဝနံ[မဟာဘာဿ၊ ၁၊ ၄၆၆]။ ဒေသေ -- အဝကာသော၊ ဩကာသော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၄။)(စာ-၃၆၄) နိစ္ဆယေ -- အဝဓာရဏံ။ သုဒ္ဓိယံ -- ဝေါဒါနံ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၉၀]။ ပရိဘဝေ -- အဝဇာနနံ၊ အဝမညတိ၊ ဒဟရောတိ န ဥညာတဗ္ဗော။ ဇာနနေ -- အဝဂစ္ဆတိ။ ထေယျေ -- အဝဟာရောတိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၇၀]။
ကလိဂ္ဂါဟေ စ ဂတိယံ၊ ဝိက္ကမေ ပရိဟာနိယံ။
အာမသနာဒိကေ စတ္ထေ၊ ပရာသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ ကလိဂ္ဂါဟေ -- ပရာဇိတော။ ဂတိယံ -- ပရာယဏံ။ ဝိက္ကမေ -- ပရက္ကမတိ။ ပရိဟာနိယံ -- ပရာဘဝေါ[ခု ၁-၂၉၆]။ အာမသနေ -- အင်္ဂဿ ပရာမသနန္တိ[ဝိ ၁-၁၇၃]။
အဓိကေ ဣဿရေ စေဝေါ-ပရိဘာဝေ စ နိစ္ဆယေ။
အဓိဋ္ဌာနေဓိဘဝနေ၊ တထာ အဇ္ဈယနေပိ စ။
ပါပုဏနာဒိကေ စတ္ထေ၊ အဓိသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ အဓိကေ -- အဓိသီလံ[ဝိ-ဋ္ဌ ၁-၂၀၈]။ ဣဿရေ -- အဓိဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ။ ဥပရိဘာဝေ -- အဓိရောဟတိ၊ အဓိသယတိ၊ အဓိဝစနံ။ နိစ္ဆယေ -- အဓိမောက္ခော[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၁၇၆]။ အဓိဋ္ဌာနေ -- ဘူမိကမ္မာဒိံ အဓိဋ္ဌာတိ။ အဓိဘဝနေ -- အဓိဘဝတိ။ အဇ္ဈယနေ -- ဗျာကရဏမဓီတေ။ ပါပုဏနေ -- ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတီတိ[ဒီ ၂-၇၃]။
ဝိသိဋ္ဌေဘိမုခီဘာဝေ၊ ဥဒ္ဓကမ္မေတထေဝ စ။
အဓိကတ္ထေ ကုလေ စာပိ၊ သာရုပ္ပေဝန္ဒနေပိ စ။
လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတက္ခာန-ဝိစ္ဆာဒီသု စ ဒိဿတိ။
အဘိဣစ္စုပသဂ္ဂေါတိ၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ သုဓီမတာ။
တတ္ထ ဝိသိဋ္ဌေ -- အဘိဓမ္မော[အဘိ-ဋ္ဌ ၁-၃]။ အဘိမုခီဘာဝေ -- အဘိမုခေါ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၃၈]၊ အဘိက္ကမတိ[ဒီ-ဋ္ဌ ၁-၁၃၈]။ ဥဒ္ဓကမ္မေ -- အဘိရူဟတိ။ အဓိကတ္ထေ -- အဘိဝဿတိ။ ကုလေ -- အဘိဇာတော။ သာရုပ္ပေ -- အဘိရူပေါ။ ဝန္ဒနေ -- အဘိဝါဒေတိ။ လက္ခဏေ -- ရုက္ခမဘိ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၅။)(စာ-၃၆၅)ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ- သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘိ။ ဝိစ္ဆာယံ-ရုက္ခံ ရုက္ခံ အဘိ ဝိဇ္ဇောတတေစန္ဒောတိ။
အနုသဒ္ဒေါ အနုဂတေ၊ အနုပစ္ဆိန္နေစ ဝတ္တတိ။
ပစ္ဆာဘုသတ္ထသာဒိသ- ဟီနေသု တတိယတ္ထကေ။
လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတက္ခာန- ဘာဂေသုပိ စ ဝတ္တတိ။
ဝိစ္ဆာဒီသု စ သမ္ဘောတိ၊ ဓီရောဣစ္စုပလက္ခယေ။
တတ္ထ အနုဂတေ- အနွေတိ။ အနုပစ္ဆိန္နေ- အနုသယော။ ပစ္ဆာတ္ထေ- အနုရထံ၊ ဘုသတ္ထေ-အနုရတ္တော။ သာဒိသေ- အနုရူပံ။ ဟီနေ- အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝါ။ တတိယတ္ထေ- နဒိမနွာဝသိတာ သေနာ။ လက္ခဏေ- ရုက္ခမနု ဝိဇ္ဇောတတေဝိဇ္ဇု ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ- သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမနု။ ဘာဂေ- ယဒေတ္ထ မမနု သိယာ၊ တံ ဒီယတု။ ဝိစ္ဆာယံ - ရုက္ခံ ရုက္ခံ အနုဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒောတိ။
ဥပသဒ္ဒေါ သမီပတ္ထေ၊ တထာဥပဂမေပိ စ။
သာဒိသေ အဓိကေ စေဝ၊ ယုတ္တိယံဥပပတ္တိယံ။
သညာယမုပရိဘာဝေ၊ တထာ အနသနေပိစ။
ဒေါသက္ခာနေ ပုဗ္ဗကမ္မေ၊ ဂယှာကာရေစ အစ္စနေ။
ဘုသတ္ထာဒီသု စတ္ထေသု၊ ဝတ္တတီတိဝိဘာဝယေ။
တတ္ထ သမီပတ္ထေ- ဥပနဂရံ။ ဥပဂမနေ- နိသိန္နံ ဝါ ဥပနိသီဒေယျ [ဝိ-၁၊ ၂၈၇] ။ သာဒိသေ- ဥပမာနံ၊ ဥပမာ။ အဓိကေ- ဥပခါရိယံ ဒေါဏော။ ယုတ္တိယံ- ဥပပတ္တိတော ဣက္ခတိ[ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁၅၅]။ ဥပပတ္တိယံ- သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ[ဒီ-၂၊ ၇၃]။ သညာယံ- ဥပဓာ၊ ဥပသဂ္ဂေါ။ ဥပရိဘာဝေ- ဥပသမ္ပန္နော [ဝိ-၃၊ ၁၂၄]။ အနသနေ- ဥပဝါသော။ ဒေါသက္ခာနေ- ပရံ ဥပဝဒတိ။ ပုဗ္ဗကမ္မေ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၆။)(စာ-၃၆၆) ဥပက္ကမော၊ ဥပကာရော။ ဂယှာကာရေ- သောစေယျပစ္စုပဋ္ဌာနံ[ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၉]။ အစ္စနေ- ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကော၊ မာတုပဋ္ဌာနံ။ ဘုသတ္ထေ- ဥပါဒါနံ [ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊၁၅၉၊၁၆၀၊၂၀၃]၊ ဥပါယာသော[ ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၁၃၅၊ ၁၅၉]၊ ဥပနိဿယောတိ[ ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၁၆၇]။
အပသဒ္ဒေါ အပဂတေ၊ ဂရဟာဝဇ္ဇနေသုစ။
ပဒုဿနေ ပူဇနာဒိ- အတ္ထေသုပိ စ ဒိဿတိ။
တတ္ထ အပဂတေ- အပဂတော။ ဂရဟာယံ-အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၄]။ ဝဇ္ဇနေ-အပသာလာယ အာယန္တိ ဝါဏိဇာ။ ပဒုဿနေ- အပရဇ္ဈတိ[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၂၄၈]။ ပူဇနာယံ-ဝုဒ္ဓါပစာယီတိ[ ခု-၁၊ ၃၂၇]။
အပိ သမ္ဘာဝနာပေက္ခာ- ပဥှသမုစ္စယေသု စ။
ဂရဟာဒီသု စတ္ထေသု၊ ဝတ္တတီတိပကာသယေ။
တတ္ထ သမ္ဘာဝနာယံ- အပိ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု၊ ရတိံသော နာဓိဂစ္ဆတိ။တဏှာက္ခယရတော ဟောတိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝကော[ ခု-၁၊ ၄၁]။ မေရုမ္ပိ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂစ္ဆေယျ၊ အပေက္ခာယံ-အယမ္ပိ ဓမ္မော အနိယတော[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၂၉၀]။ ပေဥှ- အပိ ဘန္တေ ဘိက္ခံ လဘိတ္ထ[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၂၇၅၊ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၂၉]။ သမုစ္စယေ- ဣတိပိ အရဟံ[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁၉၂။ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၈၄]။ အန္တမ္ပိ အန္တဂုဏမ္ပိအာဒါယ [ မ-၃၊ ၂၂၄]။ ဂရဟာယံ- အမှာကမ္ပိ ပဏ္ဍိတကာတိ[ ဒီ-၁၊ ၁၀၀]။
သမ္မာသမေသု သံသဒ္ဒေါ၊ သမောဓာနေစ သင်္ဂတေ။
သမန္တဘာဝေ သင်္ခေပေ၊ ဘုသတ္ထေ အပ္ပကေပိစ။
သဟတ္ထေ ပဘဝတ္ထေ စ၊ သင်္ဂဟာဘိမုခေသုစ။
သံသရဏေ ပိဓာနေ စ၊ သမိဒ္ဓါဒီသုဒိဿတိ။
တတ္ထ သမ္မာသမေသု- သမာဓိ[ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၈၂။ ဝိ-၁၊ ၁၁၈]။ သမောဓာနေ- သန္ဓိ[ ခု-၁၀၊ ၂၈]။ သင်္ဂတေ- သင်္ဂမော[ ခု-၅၊ ၄၀။ ခု-၆၊ ၁၃၆]။ သမန္တဘာဝေ- သံကိဏ္ဏာ၊
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၇။)(စာ-၃၆၇) သမုလ္လပနာ[ ခု-၇၊ ၃၀၃]။ သင်္ခေပေ- သမာသော[ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၇၇]။ ဘုသတ္ထေ- သာရတ္တော[ဝိ-၁၊ ၄၃]။ သာရဇ္ဇတိ[သံ-၂၊ ၂၄၄၊ အံ-၁၊ ၂၆၂]။ အပ္ပကေ-သမဂ္ဃေါ [ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၂၆၆]။ သဟတ္ထေ- သံဝါသော[ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၂၂၄]။ ပဘဝတ္ထေ- သမ္ဘဝေါ[အဘိ-၅၊၆]။ သင်္ဂဟေ- ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော[ ခု-၁၊ ၄၊ ၃၁၈]၊ ပုတ္တဒါရံ သင်္ဂဏှာတိ၊ အဘိမုခေ- သမ္မုခံ။ သံသရဏေ- သန္ဓာဝတိ [ဒီ-၁၊ ၁၂]။ ပိဓာနေ-သံဝုတံ[ဒီ-၃၊ ၄၀။ အံ-၁၊ ၇]။ သမိဒ္ဓိယံ-သမ္ပန္နောတိ[မ-၃၊ ၁၁၈။ အံ-၁၊ ၂၈။ အဘိ-၂၊ ၃၄၈။ ဝိ-၁၊ ၈။ ခု-၅၊ ၂၇၆]။
ဝိသေသေ ဝိဝိဓေ ဝီတိ၊ ဝိရုဒ္ဓေ ဝိဂတေပိ စ။
အာဒိကမ္မေ ဝိရူပတ္ထေ၊ ဝိယောဂါဒီသုဒိဿတိ။
တတ္ထ ဝိသေသေ- ဝိမုတ္တိ[ ဒီ-၁၊ ၁၆၄။ သံ-၃၊ ၁၈၁၊ ၃၇၁။ ဝိ-၃၊ ၁၆]၊ ဝိသိဋ္ဌော[ခု-၂၊ ၃၈။ ဝိမာနဋ္ဌ-၂]၊ ဝိဝိဓေ-ဝိမတိ[အဘိ-၁၊ ၁၀၂]၊ ဝိစိတြံ [ဝိမာနဋ္ဌ-၂]။ ဝိရုဒ္ဓေ-ဝိဝါဒေါ[ဒီ-၁၊ ၂၂၃။ အံ-၃၊ ၂၀၁။ ဝိ-၄၊ ၂၁၂]။ ဝိဂတေ- ဝိမလံ[ခု-၁၊ ၇၂]။ အာဒိကမ္မေ- ဝိပ္ပကတံ[ဝိ-၁၊ ၂၃၆]။ ဝိရူပတ္ထေ- ဝိရူပေါ[ခု-၁၊ ၂၈၇]။ ဝိယောဂေ- ဝိပ္ပယုတ္တောတိ[အဘိ-၃၊ ၄၃]။
နိဿေသေ နိဂ္ဂတေ စေဝ၊ တထာ အန္တောပဝေသနေ။
နီဟရဏေ အဘာဝေ စ၊ နိက္ခန္တေ စ နိသေဓနေ။
ဝိဘဇနေ ပါတုကမ္မေ၊ အဝသာနေဝဓာရဏေ။
ဥပဓာရဏဆေကေသု၊ ဥပမာဒီသု ဒိဿတိ။
နိသဒ္ဒေါ ဣတိ ဇာနေယျ၊အတ္ထုဒ္ဓါရတ္တိကော နရော။
တတ္ထ နိဿေသေ- နိရဝသေသံ ဒေတိ။ နိဂ္ဂတေ- နိက္ကိလေသော[ခု-၇၊ ၂၆၄။ ခု-၉၊ ၃၇၅]။ နိယျာတိ[ဒီ-၁၊ ၂၂၂]။ အန္တောပဝေသနေ- နိခါတော[ခု-၁၊ ၂၈၃]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၈။)(စာ-၃၆၈)နီဟရဏေ- နိဒ္ဓါရဏံ [ဗုဒ္ဓဝံသဋ္ဌ-၅၇]၊ နိရုတ္တိ[အဘိ-၁၊ ၁၄၊ ခု-၁၀၊ ၅]၊ အဘာဝေ- နိမ္မက္ခိကံ[ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၁၅၀]၊ နိက္ခန္တေ- နိဗ္ဗနော[ခု-၁၊ ၅၄၊ ၄၄၉]၊ နိဗ္ဗာနံ [အံ-၂၊ ၃၀၄၊ ခု-၁၊ ၄၁၊ ၄၃။ ခု-၂၊ ၇၀]၊ နိသေဓနေ- နိဝါရေတိ[အံ-၂၊ ၁၂၁]၊ ဝိဘဇနေ- နိဒ္ဒေသော[ခု-၁၀၊ ၅]၊ ပါတုကမ္မေ- နိမ္မိတံ[ဒီ-၁၊ ၁၈]။ အဝသာနေ- နိဋ္ဌိတံ [ဝိ-၁၊ ၁၂]၊ အဝဓာရဏေ- နိစ္ဆယော[ဒီ-၂၊ ၅၀။ အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၁၇၇]။ ဥပဓာရဏေ- နိသာမနံ[အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၂]၊ ဆေကေ- နိပုဏော[ဒီ-၂၊ ၃၂။ ဝိ-၃၊ ၈]၊ ဥပမာယံ- နိဒဿနန္တိ[ခု-၁၊ ၂၉၉]။
နီဟရဏေ အာဝရဏေ၊ နိဂမာဒီသုဒိဿတိ။
နီသဒ္ဒေါ ဣတိ ဇာနေယျ၊အတ္ထုဒ္ဓါရတ္ထိကော နရော။
တတ္ထ နီဟရဏေ- နီဟရတိ[ပေတဋ္ဌ-၂၃၇]၊ အာဝရဏေ- နီဝရဏံ[အဘိ-၁၊ ၂၃၂]။ နိဂ္ဂမနေ- နိယျာနိကံ မမ သာသနန္တိ[ဒီ-၁၊ ၂၂၂]။
သောဘနတ္ထေ သုခတ္ထေ စ၊ သုဋ္ဌုသမ္မာရတ္ထေသုစ။
သမိဒ္ဓိယာဒီသု စေဝ၊ သုသဒ္ဒေါ သမ္ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ သောဘနတ္ထေ- သုဂန္ဓော[အံ-၂၊ ၂၀၉]။ သုခတ္ထေ- သုကရော[ခု-၁၊ ၃၈]။ သုဋ္ဌုသမ္မာရတ္ထေသု- သုဋ္ဌု ဂတော သမ္မာ ဂတောတိပိ သုဂတော[ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁၉၇]။ သမိဒ္ဓိယံ- သုဘိက္ခန္တိ[ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၁၄၉]။
အသောဘနေ အဘာဝေ စ၊ ကုစ္ဆိတေ အသမိဒ္ဓိယံ။
ကိစ္ဆေ ဝိရူပတာဒိမှိ၊ ဒုသဒ္ဒေါ သမ္ပဝတ္တတိ။
တတ္ထ အသောဘနေ- ဒုဂ္ဂန္ဓော[ဒီ-၂၊ ၂၅၉။ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁၈၈]။ အဘာဝေ- ဒုဗ္ဘိက္ခံ[ဝိ-၁၊ ၇။ ဝိဋ္ဌ-၁၊၁၅၁]၊ ကုစ္ဆိတေ- ဒုဂ္ဂတိ[ဒီ-၂၊ ၇၃။(ဒုက္ကတံ-သိ-ဣ]။ အသမိဒ္ဓိယံ- ဒုဿဿံ။ ကိစ္ဆေ- ဒုက္ခံ[အဘိ-၂၊ ၁၀၄]၊ ဝိရူပတာယံ- ဒုဗ္ဗဏ္ဏော[မ-၃၊ ၂၀၇။ သံ-၁၊ ၉၄]။ ဒုမ္မုခေါတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၆၉။)(စာ-၃၆၉) ဧဝံ ဝီသတိ ဥပသဂ္ဂါ အနေကတ္ထာဟုတွာ နာမာချာတဝိသေသကာရကာ ဘဝန္တိ။
ဥပေစ္စ နာမဉ္စ အာချာတဉ္စ သဇန္တိလဂ္ဂန္တိ တေသံ အတ္ထံ ဝိသေသန္တီတိ ဥပသဂ္ဂါ။ ယဒိ ဧဝံ ကတ္ထစိ ဌာနေ ဥပသဂ္ဂမတ္တန္တိကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ? သစ္စံ, ဝိသေသိတဗ္ဗဿ အဘာဝေန တေသံ ဥပသဂ္ဂါနံနာမာချာတာနုဝတ္တနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ-
ဓာတွတ္ထံ ဗာဓတေ ကောစိ၊ ကောစိတမနုဝတ္တတိ။
တမေဝညော ဝိသေသေတိ၊ ဥပသဂ္ဂဂတီတိဓာ။
ပတိ ပရိ မနွဘီတိ၊ စတုရော ဩပသဂ္ဂိကာ။
အာဒိမှိပိ ပဒါနံ၊ ဝေ၊ အန္တေပိစ ပဝတ္တရေ။
သေသာ သောဠသ သဗ္ဗေပိ၊ အာဒိမှိယေဝဝတ္တရေ။
နေဝ ကဒါစိ တေ အန္တေ၊ ဣတိ နီတိံမနေ ကရေ။
အတြ ပဋိသေဝတိ[မ-၁၊ ၁၂]။ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော[ဝိ-၁၊ ၈]။ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ[ခု-၆၊ ၃၆၃]။ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ပရိဘုတ္တံ၊ ရုက္ခံ ပရိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ အနုဘဝတိ၊ အနု ဘူတံ၊ အနုသာရိပုတ္တံ ပညဝါ၊ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမနု၊ အဘိဘဝတိ၊ အဘိဘူတံ၊ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘိ၊ ဣမာနိ ဥဒါဟရဏာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ဥပသဂ္ဂဝိဘာဂေါယံ။
နိပါတပဒ
ဣဒါနိ နိပါတဝိဘာဝေါ ဝုစ္စတေ- သမုစ္စယဝိကပ္ပနပဋိသေဓပူရဏတ္ထံ အသတွဝါစကံ နေပါတိကံ။ ဧတ္ထ စ သတွံ ဝုစ္စတိဒဗ္ဗံ၊ တတော အညံ အသတွံ၊ သမုစ္စယာဒိယေဝ၊အသတွံ ဝဒတီတိ အသတွဝါစကံ။ အထ ဝါ သတွံ န ဝဒတီတိအသတွဝါစကံ၊ ယထာ "အစန္ဒမုလ္လောကိကာနိ မုခါနီ" တိ၊ နနု စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၀။)(စာ-၃၇၀) လက္ခဏေန နာမ အသာဓာရဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ယထာ "ကက္ခဠလက္ခဏာ ပထဝီဓာတူ"တိ[အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၃၆၈]၊ အသတွဝါစကတ္တန္တုအာချာတောပသဂ္ဂိကာနမ္ပိ အတ္ထီတိ ကထံ လက္ခဏံဘဝတိ၊ နာမမေဝဟိ သတွာဘိဓာနမုပဂတန္တိ? နာယံ နိယမော၊ ယံ သာဓာရဏမ္ပိ ယတ္ထဝိသေသနမ္ပိ လဘတိ၊ တံ လက္ခဏံ ဘဝတိယေဝ၊ ယထာ "ရုပ္ပနဋ္ဌေန ရူပ" န္တိ[အဘိဋ္ဌ-၂၊ ၃] ရုပ္ပနဉ္စနာမဝိရုဒ္ဓပစ္စယသန္နိပါတေန ဝိသဒိသုပ္ပတ္တိ၊တဉ္စ အရူပါနမ္ပိ ဝိဇ္ဇတေဝ၊ ရူပဓမ္မာနံ ပနရုပ္ပနံ သီတာဒိ သန္နိဓာနုပ္ပတ္တိယာ ပါကဋန္တိတဒေဝ ရုပ္ပနဋ္ဌေန ရူပန္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမေတ္ထာပိယံ ဝိသေသတော သတွံ န ဝဒတိ၊ တဒေဝ အသတွဝါစကန္တိနိပါတပဒမေဝ ဝုစ္စတိ၊ အာချာတိကပဒဥှိ သတွနိဿိတံ ကြိယံ ဝဒတိ၊ ဥပသဂ္ဂေါ စ တံ ဝိသေသေတီတိတေ ဥဘောပိ သတွဝါစိနော ဝိယ ဟောန္တိ။ နိပါတပဒံပန ဒဗ္ဗတော ဒူရဘူတံ သမုစ္စယာဒိံ ဝဒတီတိ တဒေဝအသတွဝါစကံ။
တတြ စဣတိ သမုစ္စယတ္ထေ- "အသမော စ သဟလိ စ နိကော စ အာကောဋကော စ ဝေဂဗ္ဘရိစ မာဏဝဂါမိယောစာ" တိ[သံ-၁၊ ၆၅] ဝါ "မိတ္တာမစ္စာ စ ဘတ္တာ စ၊ ပုတ္တဒါရာ စဗန္ဓဝါ"တိ[ခု-၆၊ ၈၅] ဝါ ဧဝံ သမုစ္စယတ္ထေ စသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ။ ဧတ္ထ သမုစ္စယော နာမ ရာသိကရဏံ၊ သဘာဝဘိန္နာနံအညမညံ သာပေက္ခကရဏံ ဝုစ္စတိ။ တထာ ဟိ "အသမော" တိ ဝုတ္တေ ဧဝံနာမကော ဒေဝပုတ္တောတိ ဝိညာယတိ "အသမော စာ"တိ ဝုတ္တေ ပန အညောပိ အတ္ထီတိ ဗုဒ္ဓိ ဇာယတိ။
တထာ စဣတိ အနွာစယေ ဣတရီတရယောဂေ သမာဟာရေ ဗျတိရေကေအဝဓာရဏာဒီသု စ ပဝတ္တတိ၊ တတြ အနွာစယေ- "ဘိက္ခဉ္စ ဒေဟိ၊ ဂဝဉ္စာနေဟီ" တိ ဝါ "ဒါနဉ္စ ဒေဟိ၊ သီလဉ္စ ရက္ခာဟီ"တိ ဝါ ဣတိ အနွာစယော ဘိန္နကြိယာဝိသယေဒဋ္ဌဗ္ဗော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၁။)(စာ-၃၇၁)ဣတရီတရယောဂေ-သမဏော စ တိဋ္ဌတိ၊ ဗြာဟ္မဏော စ တိဋ္ဌတိ၊သမဏဗြာဟ္မဏာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဣတိ ဣတရီတရယောဂေါသမာနကြိယာဝိသယေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
သမာဟာရေ- သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ သီတုဏှံ၊ ပတ္တော စ စီဝရဉ္စပတ္တစီဝရံ ဣတိ သမာဟာရော ဧကတ္တူပဂမေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ဣဒမ္ပိ ပနေတ္ထ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ အနွာစယော နာမဧကမတ္ထံ ပဓာနဝသေန ဂဟေတွာ "ယဒိ နာမ ဘဝေယျာ" တိ အညဿာပိ ကထနံ, ယထာ "ဘိက္ခဉ္စ ဒေဟိ၊ ဂဝဉ္စအာနေဟီ"တိ။ ဣတရီ တရယောဂေါ ဒွန္ဒသမာသေလဗ္ဘတိ၊ ယတ္ထ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါ ယထာ "သမဏဗြာဟ္မဏာ" တိ။ သမာဟာရောပိ တတ္ထေဝ၊ ယတ္ထ ဧကဝစနပ္ပယောဂေါ ယထာ "အဇေဠက" န္တိ။
ဗျတိရေကေ- "ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စာ" တိ[ခု-၁၊ ၄၂] ဂါထာယံ "ယော စာ" တိ ဧတ္ထ စသဒ္ဒေါ ဗျတိရေကတ္ထဝါစကော၊ သော စ စသဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တတ္ထာပေက္ခကော။ကထံ?
"ဗဟုံ ဝေ သရဏံ ယန္တိ၊ ပဗ္ဗတာနိဝနာနိ စ။
အာရာမရုက္ခစေတျာနိ၊ မနုဿာသယတဇ္ဇိတာ။
နေတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ နေတံ သရဏမုတ္တမံ။
နေတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ"တိ[ခု-၁၊ ၄၁]
အယံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော အတ္ထော နာမ။တတော ပရံ-
"ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သံဃဉ္စသရဏံ ဂတော။
စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ သမ္မပ္ပညာယပဿတိ။
ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏမုတ္တမံ။
ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ"တိ[ခု-၁၊ ၄၂]
အယံ ပစ္ဆိမော အတ္ထော။ တတြ အတြစ အယမဓိပ္ပာယော ဗျတိရေကတ္ထဒီပနေ။ ကထံ? ယဒိ ပဗ္ဗတာဒိကံ ခေမံ သရဏံ န ဟောတိ၊ဥတ္တမံ သရဏံ န ဟောတိ၊ ဧတဉ္စ သရဏံ အာဂမ္မ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၂။)(စာ-၃၇၂) သဗ္ဗဒုက္ခာ န မုစ္စတိ၊ ကိံ နာမ ဝတ္ထု ခေမံသရဏံ ဟောတိ၊ ဥတ္တမံ သရဏံ ဟောတိ၊ ကိံ နာမ ဝတ္ထုံသရဏံ အာဂမ္မ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီတိ စေ? ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ။ပ။ ဧတံ သရဏ မာဂမ္မ၊သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ။ ဧတ္ထ ယော စာတိ ယော ပနာတိအတ္ထော။ ဧတ္ထဟိ ဗျတိရေကတ္ထဝါစကဿ စသဒ္ဒဿ အတ္ထော ပနသဒ္ဒတ္ထော ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ-
"န ဝေ ကဒရိယာ ဒေဝလောကံဝဇန္တိ၊
ဗာလာ ဟဝေ နပ္ပသံသန္တိ ဒါနံ။
ဓီရော စ ဒါနံ အနုမောဒမာနော၊
တေနေဝ သော ဟောတိ သုခီ ပရတ္ထာ"တိ[ခု-၁၊ ၄၀]
အာဒီသုပိ စသဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ အတ္ထံ အပေက္ခိတွာဗျတိရေကတ္ထဝါစကော ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဓီရော စာပိ ဓီရော ပနာတိ ပနသဒ္ဒတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဝဓာရဏာဒီသု စသဒ္ဒပ္ပယောဂေါ အာစရိယေ ပယိရုပါသိတွာဂဟေတဗ္ဗော။
ဝါဣတိ ဝိကပ္ပနတ္ထေ။ "ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏောဝါ ဝေဿော ဝါသုဒ္ဒေါ ဝါ"[မ-၂၊ ၉၂]ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဝါဣတိ သမုစ္စယတ္ထေ သဒိသတ္ထေဝဝတ္ထိတဝိဘာသာယဉ္စ။ တတ္ထ သမုစ္စယတ္ထေ- ပါဋလိပုတ္တဿ ခေါ အာနန္ဒ တယော အန္တရာယာဘဝိဿန္တိ အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ မိထုဘေဒါဝါ [ဝိ-၃၊ ၃၂၃]။ ဧတ္ထဟိ အဂ္ဂိနာ စ ဥဒကေနစ မိထုဘေဒေန စ နဿိဿတီတိ အတ္ထော။ သဒိသတ္ထေ- မဓု ဝါ မညတိ ဗာလော၊ယာဝ ပါပံ န ပစ္စတိ[ခု-၁၊၂၃]။ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသာယံ ဝါ သဒ္ဒပ္ပယောဂေါ အာစရိယေ ပယိရုပါသိတွာဂဟေတဗ္ဗော။
န နော မာ အ အလံ ဟလံ ဣစ္စေတေ ပဋိသေဓနတ္ထေ။ န ဝါဟံ ပဏ္ဏံ ဘုဉ္ဇာမိ၊န ဟေတံ မယှ ဘောဇနံ[ခု-၆၊ ၁၅၆]၊ သုဘာသိတံဝ ဘာသေယျ၊ နော စ ဒုဗ္ဘာသိတံဘဏေ။ မာဟံ ကာကောဝ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၃။)(စာ-၃၇၃) ဒုမ္မေဓော၊ ကာမာနံ ဝသမနွဂံ[ခု-၆၊ ၅၆]။ အညာတံ အသုတံ အဒိဋ္ဌံ အဝိဒိတံ အသစ္ဆိကတံအပဿိတံ ပညာယ[မ-၂၊ ၁၄၀]။ အလံ မေ ဗုဒ္ဓေနာတိဝဒတိ ဝညာပေတိ[ဝိ-၁၊ ၃၂။ ဓမ္မဋ္ဌ-၁၊ ၃၀၂]။ ဟလံ ဒါနိ ပကာသိတုံ[ဝိ-၃၊ ၇။ မ-၁၊ ၂၂၄]။
တေသု နဣတိ ဥပမာနေပိ ဝတ္တတိ။ ယံ န ကဉ္စနဒေပိဉ ္ဆ၊ အန္ဓေန တမသာကတံ[ခု-၆၊ ၈၃]။ ဧတ္ထ နသဒ္ဒံ ဂဟေတွာ ကတံ သဒ္ဒေန ယောဇေတွာ န ကတန္တိ ပဒဿ "ကတံ ဝိယာ"တိ အတ္ထော[ဇာတကဋ္ဌ-၅၊ ၃၆၃] ဘဝတိ။
နောဣတိ ပုစ္ဆာယမ္ပိ။ "အဘိဇာနာသိ နော တွံ မဟာရာဇ ဣမံ ပဥှံအညေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိတာ"တိ [ဒီ-၁၊ ၄၈] ဧတ္ထ အဘိဇာနာသိ နောတိ အဘိဇာနာသိ နု[ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၁၄၄]။ နောဣတိ အဝဓာရဏေပိ၊ န နော သမံ အတ္ထိ တထာဂတေန[ခု-၁၊ ၅၊ ၃၁၂]၊ သမံ ရတနံ နတ္ထေဝါတိ အတ္ထော။ အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေနပန နောသဒ္ဒေါ ပစ္စတ္တောပယောဂသမ္ပဒါနသာမိဝစနေသုပိဝတ္တတိ။ တဒါ သော နိပါတပဒံ န ဘဝတိ၊ သဗ္ဗနာမိကပဒမေဝဟောတိ။
မာသဒ္ဒေါ နာမိကပဒတ္တံပတွာ စန္ဒဝါစကော သိရီဝါစကော စ ဟောတိ။
အဣတိ ဝုဒ္ဓိတဗ္ဘာဝါဒီသုပိဒိဿတိ [ဝိသုဒ္ဓိဋီ-၂၊ ၂၆၄။ မဋီ-၁၊ ၆၀။ အံဋီ-၁၊ ၁၃၁။ အနုဋီ-၁၊ ၂၈-၉]၊ ဝုတ္တဉ္စ-
"ပဋိသေဓေ ဝုဒ္ဓိတဗ္ဘာဝေ၊အညတ္ထေ သဒိသေပိ စ။
ဝိရုဒ္ဓေ ဂရဟေ သုညေ၊ အကာရော ဝိရဟပ္ပကေ"တိ။
တတ္ထ ပဋိသေဓော ဝုတ္တောဝ။ "အသေက္ခာ ဓမ္မာ"တိ[အဘိ-၁၊ ၂]-အာဒီသု ဝုဒ္ဓိယံ။ "အနဝဇ္ဇမရိဋ္ဌ" န္တိ [ဝိ-၂၊ ၁၄၆။ ခု-၉၊ ၇၈။ သံဋ္ဌ-၁၊ ၂၄၉] အာဒီသု တဗ္ဘာဝေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၄။)(စာ-၃၇၄) "အဗျာကတာ ဓမ္မာ" တိ[အဘိ-၁၊ ၁] အာဒီသု အညတ္ထေ။ "အမနုဿော" တိ[ဒီ-၂၊ ၁၉၆] အာဒီသု သဒိသေ။ "အကုသလာ ဓမ္မာ" တိ[အဘိ-၁၊ ၁] အာဒီသု ဝိရုဒ္ဓေ။ "အရာဇာ" တိအာဒီသု ဂရဟေ။ "အဘာဝေါ" တိ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၃၃၀] အာဒီသု သုညေ။ "အပုတ္တကံ သာပတေယျ"န္တိ [ဝိ-၁၊ ၂၀] အာဒီသု ဝိရဟေ။ "အနုဒရာ ကညာ" တိ [ဝိသုဒ္ဓိဋီ-၂၊ ၂၆၄။ မဋီ-၁၊ ၆၀-ပိဋ္ဌေသုပိ] အာဒီသု အပ္ပကေ။ အပိစ အဣတိ ကတ္ထစိ နိပါတမတ္တမ္ပိ။ တထာ ဟိဂေါပါလ ဝိမာနဝတ္ထုမှိ "ခိပိံ အနန္တက" န္တိ [ခု-၂၊ ၁၀၈။ ဝိမာနဋ္ဌ-၂၉၂] ဣမသ္မိံ ပါဠိပ္ပဒေသေ အကာရော နိပါတမတ္တံ။ တတ္ထ ခိပိန္တိ ပဋိဂ္ဂဟာပနဝသေန သမဏဿ ဟတ္ထေခိပိံ အဒါသိံ။ အနန္တကန္တိ နန္တကံ ပိလောတိကံ။
အလံဣတိ ပရိယတ္တိဘူသနေသုစ။ အလမေတံ သဗ္ဗံ [ဝိ-၂၊ ၁၁၁]။ အလင်္ကာရောတိ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၅၅]။
ပူရဏတ္ထံ ဒုဝိဓံ အတ္ထပူရဏဉ္စ ပဒပူရဏဉ္စ။ တေသု အတ္ထပူရဏန္တိ ပဒန္တရေန ပကာသိတဿေဝတ္ထဿဇောတနဝသေန အဓိကဘာဝကရဏံ။ တထာ ဟိ "ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော သုဒ္ဒေါ"တိ [ခု-၅၊ ၁၂၈] ဝုတ္တေပိ "ခတ္တိယော စ ဗြာဟ္မဏော စ ဝေဿော စ သုဒ္ဒေါစာ"တိ အယမတ္တော ဝုတ္တောယေဝ ဟောတိ၊ဧသ နယော ယထာရဟံ နေတဗ္ဗော။ "ပဒန္တရေနာ"တိ ဣဒံ ပန န သဗ္ဗတ္ထကံ, အတ္ထိသက္ကာလဗ္ဘာ ဣစ္စေဝမာဒီသု အနုပပတ္တိတော။ ပဒပူရဏန္တိ အသတိပိ အတ္ထဝိသေသာဘိဓာနေဝါစာသိလိဋ္ဌတာယ ပဒဿ ပူရဏံ၊ နနု စ ဘဂဝတောပါရမိတာနုဘာဝေနေဝ နိရတ္ထကမေကမက္ခရမ္ပိမုခံ နာရောဟတိ၊ သကလဉ္စ သာသနံ ပဒေ ပဒေ စတုသဒ္ဒပ္ပကာသနန္တိဝုတ္တံ၊ ကထံ တဿ ပဒပူရဏဿ သမ္ဘဝေါတိ? သစ္စံ၊ ပဒပူရဏမ္ပိ ပဒန္တရာဘိဟိတဿအတ္ထဿ ဝိသေသနဝသေန အနန္တရာတီတံ အတ္ထံ ဝဒတိဧဝ၊ သော ပန ဝိနာပိ တေန ပဒန္တရေနေဝ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၅။)(စာ-၃၇၅) သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ ပဒပူရဏမိစ္စေဝ ဝုတ္တန္တိ။အထဝ ဝါ ဝေနေ ယျဇ္ဈာသယာနုရူပဝသေန ဘဂဝတောဒေသနာ ပဝတ္တတိ၊ ဝေနေယျာ စ အနာဒိမတိ သံသာရေလောကိယေသုယေဝ သဒ္ဒေသု ပရိဘာဝိတစိတ္တာ လောကေစ အသတိပိ အတ္ထဝိသေသာဝဗောဓေ ဝါစာသိလိဋ္ဌတာယသဒ္ဒပ္ပယောဂေါ ဒိဿတိ "လဗ္ဘတိ ဥပလဗ္ဘတိ၊ ခညတိ နိခညတိ၊ အာဂစ္ဆတိပစ္စာဂစ္ဆတီ"တိ။ တထာပရိစိတာနံတထာဝိဓေနေဝ သဒ္ဒပ္ပယောဂေန အတ္ထာဝဂမော သုခေါဟောတီတိ ပဒပူရဏပ္ပယောဂေါ နော န ယုဇ္ဇတိ။
တတြ ပဒပူရဏံ ဗဟုဝိဓံ အထ ခလု ဝတ ဝထ အထော အဿု ယဂ္ဃေ ဟိစရဟိ နံ စ ဝါ ဝေါ ပန ဟဝေ ကီဝ ဟတတော ယထာ သုဒံခေါ ဝေ ကဟံ ဧနံ သေယျထိဒံ အာနံ တံ ဣစ္စေဝမာဒီနိ၊တေသံ ပယောဂါနိ ဝက္ခာမ-
အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ [မ-၁၊ ၁၀၆]
သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာပဗ္ဗဇိတော [ဝိ-၁၊ ၁]။
အစ ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော[ဒီ-၂၊ ၉၀]။
တံ ဝထ ဇယသေနော ရာဇကုမာရော[မ-၃၊ ၁၇၀]။
အထော မံ အနုကမ္ပသိ[ခု-၅၊ ၁၅၂]။
နာဿု ဓ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတိ [ဝိ-၁၊ ၈၆။ သံ-၃၊ ၂၇၈]။
ယဂ္ဃေ မဟာရာဇ ဇာနေယျာသိ [မ-၂၊ ၂၅၉]။
သော ဟိ ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ၊ ပဿံ ပဿတိ[မ-၁၊ ၁၅၇]။
ကထံ စရဟိ မဟာပညော။
န နံ သုဇာတော သမဏော ဂေါတမော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၆။)(စာ-၃၇၆) ကိံ စ ဘိက္ခဝေ ရူပံ ဝဒေထ။
နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါတိ [ဝိ-၃၊ ၁၉]။ အယံ ဝါ သော မဟာနာဂေါ [မ-၁၊ ၂၃၆]။
ဧတေ ဝေါ သုခသမ္မတာ[ခု-၁၊ ၃၉၇]။
ကိံ ပန ဘဝံ ဂေါတမော ဒဟရော စေဝ ဇာတိယာ၊ နဝေါစ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ[သံ-၁၊ ၆၈]။
ဟဝေ တေ ဘောန္တော သမဏဗြာဟ္မဏာ[မ-၁၊ ၂၀]။
ယာဝ ကီဝဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူနံ[ဒီ-၂၊ ၆၅]။
မာ ဟ ပန မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ။
တတော စ မဃဝါ သက္ကော၊ အတ္ထဒဿီ ပုရိန္ဒဒေါ [ခု-၆၊ ၇]။
ယထာ ကထံ ပန ဘန္တေ ဘဂဝတိဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ။
တတြ သုဒံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ[ဒီ-၂၊ ၇၈]။
တတြ သု ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ[အံ-၁၊ ၁]။
သ ဝေ ဧတေန ယာနေန၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ[သံ-၁၊ ၃၀]။
ကဟံ ဧကပုတ္တက ကဟံ ဧကပုတ္တက [ဓမ္မပဒဋ္ဌ-၁၊ ၁၈]။
ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒြိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ [ဒီ-၁၊ ၆၆]။
သေယျထိဒံ? ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော[သံ-၂၊ ၄၈]။
ယဒါနံ မညတိ ဗာလော၊ ဘယာမျာယံ တိတိက္ခတိ[သံ-၁၊ ၂၂၃]။
တံ ကိဿဟေတု[မ-၁၊ ၁]။
တတ္ထ ယဒါနံ မညတီတိ ယံ အာ နံ မညတီတိ ပဒစ္ဆေဒေါ[သံဋ္ဌ-၁၊ ၃၁၃]။ အာတိ နိပါတမတ္တံ၊ ယသ္မာတံ မညတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၇။)(စာ-၃၇၇) ယဒိ အာသဒ္ဒေါ ဥပသဂ္ဂေါ ဘဝေယျ၊ဓာတုတော ပုဗ္ဗော သိယာ။
တတ္ထ ယေ တေ "အထ ခလု ဝတာ" တိအာဒိနာ ပဒပူရဏာ နိပါတာ ဒဿိတာ၊ တေသု အထဣတိ ကတ္ထစိ ပဥှာနန္တရိယာဝိစ္ဆိန္နာဓိကာရန္တရေသုပိ၊တတ္ထ ပေဥှ- အထ တွံ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ ကေန ဝါ ပန ဟေတုနာ၊ ကေနဝါ အတ္ထဇာတေန၊ အတ္တာနံ ပရိမောစယိ [ခု-၆၊ ၂၂၀]။ အနန္တရိယေ- အထ နံ အာဟ[ခု-၂၊ ၄၂၆]။ အဝိစ္ဆိန္နတ္ထေ- အထ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံအနုလောမပဋိလောမံ မနသာကာသိ [ဝိ-၃၊ ၁]။ အဓိကာရန္တရေ- အထ ပုဗ္ဗဿရလောပေါ၊ တတော ပရန္တိ အတ္ထောပိ။အထ ဒက္ခသိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ နိဂြောဓံ မဓုရပ္ဖလံ[ခု-၆၊ ၃၃၃]။
ခလုဣတိ အနုဿဝတ္တေပိ၊တထာ ဟိ "သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော"တိ[ဝိ-၁၊ ၁] ဣမိဿာ ပါဠိယာ အတ္ထံသံဝဏ္ဏေန္တေဟိ "ခလူတိ အနုဿဝတ္ထေ နိပါတော" တိ [ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၈၄] ဝုတ္တံ။ သမဏော ကိရဘော ဂေါတမောတိ အတ္ထော။ တထာ ခလုဣတိ ကတ္ထစိ ပဋိ သေဓာဝဓာရဏေသုပိ။တတ္ထ ပဋိသေဓေ- န ပစ္ဆာဘတ္တိကော ခလုပစ္ဆာဘတ္တိကော[ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၅၈]။ အဝဓာရဏေ- သာဓု ခလု ပယသောပါနံယညဒတ္တေန၊ ဧတ္ထ ဟိ သာဓု ခလူတိ သာဓု ဧဝါတိ အတ္ထော။
ဝတဣတိ ဧကံသခေဒါနုကမ္ပာသင်္ကပ္ပေသုပိ။တတ္ထေကံသေ အစ္ဆေရံ ဝတ လောကသ္မိံ၊ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိစက္ခဏာ[ခု-၆၊ ၁၈၄]။ ခေဒေ- ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော [ဒီ-၂၊ ၂၆]။ အနုကမ္ပာယံ -ကပဏော ဝတာယံ သမဏော၊ မုဏ္ဍော သင်္ဃာဋိပါရုတော။အမာတုကော အပိတုကော၊ ရုက္ခမူလမှိ ဈာယတိ[ခု-၆၊ ၅၃]။ သင်္ကပ္ပေ- အဟော ဝတာယံ နဿေယျာတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၈။)(စာ-၃၇၈) အထော ဣတိ အနွာဒေသေပိ။ သွာဂတန္တေမဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ [ခု-၅၊ ၃၂၉]။
ဟဝေ ဝေ ဣစ္စေတေ ဧကံသတ္ထေပိ။ ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘဝန္တိဓမ္မာ[ဝိ-၃၊ ၂။ ခု-၁၊ ၇၈]။ န ေဝ အနတ္ထကုသလေန၊ အတ္ထစရိယာ သုခါဝဟာ [ခု-၅၊ ၁၁]။ န ဝါဟံ ပဏ္ဏံ ဘုဉ္ဇာမိ [ခု-၅၊ ၁၅၆]။ န ဝါယံ ကုမာရကော မတ္တမညာသိ [သံ-၁၊ ၄၁၈]။ န ဝါယံ ဘဒ္ဒိကာ သုရာ [ခု-၅၊ ၁၃]။
ခေါ ဣတိ အဝဓာရဏတ္ထေပိ။တထာ ဟိ "အဿောသိ ခေါ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော"တိ[ဝိ-၁၊ ၁]ဣမိဿာ ပါဠိယာ အတ္ထံသံဝဏ္ဏေန္တေဟိ "ခေါဣတိ ပဒပူရဏတ္ထေ၊ အဝဓာရဏတ္ထေ ဝါ နိပါတော"တိ ဝုတ္တံ။ အဿောသိ ခေါတိ အေ၁သာသိ ဧဝါတိ[ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၈၃] အတ္ထော။
သေယျထိဒံဣတိ "သော ကတမော" တိ ဝါ, "တေ ကတမေ" တိ ဝါ, "သာ ကတမာ" တိ ဝါ, "တာ ကတမာ"တိ ဝါ, "တံ ကတမ" န္တိ ဝါ, "တာနိ ကတမာနီ" တိ ဝါ ဧဝံ လိင်္ဂဝစနဝသေန အနိယမိတေအတ္ထေပိ။
တုဣတိ ဧကံသေ ဝါ, ဝစနာလင်္ကာရေ ဝါ, ဝိသေသနိဝတ္တနေ ဝါ။ ဝေဒနာဒီသုပေကသ္မိံ၊ ခန္ဓသဒ္ဒေါ တု ရူဠှိယာ[သစ္စသံခေပ-၆ ဂါထာ]
ပနဣတိ ဝိသေသေ, ကတ္ထစိ ဝစနာလင်္ကာရေပိ။ တတ္ထ ဝိသေသေ- အဋ္ဌကထာယံပန ဝုတ္တံ "ခလူတိ ဧကော သကုဏော"တိ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၅၈]။ ဝစနာလင်္ကာရေ- အစ္စန္တသန္တာ ပန ယာ၊ အယံ နိဗ္ဗာနသမ္ပဒါ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၅၅]။ အညေပိ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ တတြာယံအတ္ထုဒ္ဓါရော-
ခလုသဒ္ဒေါ နိပါတတ္ထေ၊ပက္ခိဘေဒေ စ ဒိဿတိ။
နိပါတတ္ထမှိ တံသဒ္ဒေါ၊ ဥပယောဂေ စ ဒိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၇၉။)(စာ-၃၇၉)အဿုသဒ္ဒေါ နိပါတတ္ထေ၊ ဒိဋ္ဌော အဿုဇလေပိစ။
အာချာတတ္တဉ္စ ပတွာန၊ ပုထုဝစနကောဘဝေ။
နိပါတတ္ထေ စ ပစ္စတ္တေ၊ ဥပယောဂေတထေဝ စ။
သမ္ပဒါနေ စ သာမိမှိ၊ ဝေါသဒ္ဒေါ သမ္ပဝတ္တတိ။
အတ္ထပူရဏံ ဒုဝိဓံ ဝိဘတ္တိယုတ္တဉ္စ အဝိဘတ္တိယုတ္တဉ္စ။ အတ္ထိသက္ကာလဗ္ဘာ ဣစ္စေတေ ပဌမာယ။ အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ [အဘိ-၁၊ ၂၆၃။ မ-၁၊ ၃၅၈]။ သက္ကာ ဘိက္ခဝေ အကုသလံပဇဟိတုံ ကုသလံ ဘာဝေတုံ၊ လဗ္ဘာ ဘိက္ခဝေ ပထဝီကေတုံ ဝိက္ကေတုံ ဌာပေတုံ ဩစိနိတုံ ဝိစိနိတုံ။
ဒိဝါ ဘိယျော နမောဣစ္စေတေ ပဌမာယ စ ဒုတိယာယ စ။ ရတ္တိံ ယေဝ သမာနံဒိဝါတိ သဉ္ဇာနန္တိ [မ-၁၊ ၂၆]။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ၊ သုခါ ဘိယျော သောမနဿံ [ဒီ-၂၊ ၁၇၃]။ နမော တေ ဗုဒ္ဓဝီရတ္ထု ဝိပ္ပမုတ္တောသိသဗ္ဗဓိ [သံ-၁၊ ၄၈]၊ ဧဝံ ပဌမာယ၊ ဒိဝါယေဝ သမာနံရတ္တီတိ သဉ္ဇာနန္တိ [မ-၁၊ ၂၆]၊ ဘိယျော ပလ္လောမမာပါဒိံ၊ အရညေ ဝိဟာရာယ [မ-၁၊ ၂၁]၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿာတိ[မ-၁၊ ၁၉၆] ဧဝံ ဒုတိယာယ စ။
သဟ ဝိနာ သဒ္ဓိံ သယံ သမံ သာမံသမ္မာ မိစ္ဆာ သက္ခိ ပစ္စတ္တံ ကိန္တိ တော ဣစ္စေတေ တတိယာယ၊ သံဃော သဟ ဝါ ဂဂ္ဂေန, ဝိနာ ဝါ ဂဂ္ဂေန ဥပေါသထံ ကရေယျ [ဝိ-၃၊ ၁၆၆]။ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ [ဝိ-၁၊ ၁]။ သယံ အဘိညာယ ကမုဒ္ဒိသေယျံ [ဝိ-၃၊ ၁၂]။ သဟဿေန သမံ မိတာ။ သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ[အဘိ-၃၊ ၁၁၂]။ ယေ ဧဝံ ဇာနန္တိ၊ တေ သမ္မာ ဇာနန္တိ၊ယေ အညထာ ဇာနန္တိ၊ မိစ္ဆာ တေသံ ဉာဏံ၊ သာဟံဒါနိ သက္ခိ ဇာနာမိ၊ မုနိနော ဒေသယတော ဓမ္မံသုဂတဿ[သံ-၁၊ ၂၇]။ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ [ဒီ-၂၊ ၈၀]။ ကိန္တိ မေ သာဝကာ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎေယျုံ။အနိစ္စတော၊ ဒုက္ခတော၊ ရောဂတော၊ ဂဏ္ဍတော၊ သလ္လတော[မ-၂၊ ၉၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၀။)(စာ-၃၈၀) သော ဓာဣစ္စေတေ စ သုတ္တသော [အံ-၂၊ ၂၀၇]။ ပဒသော [ဝိ-၂၊ ၂၅]။ ဧကဓာ၊ ဒွိဓာ ဣစ္စာဒိ။
တုံဣတိ စတုတ္ထိယာ, တဝေ ဣတိ စ။ ဒါတုံ၊ ဝူပကာသာပေတုံ၊ဝိနောဒေတုံ၊ ဝိနောဒါပေတုံ၊ ဝိဝေစေတုံ၊ဝိဝေစာပေတုံ၊ ကာတဝေ၊ ဒါတဝေ။
တောဣတိ ပဉ္စမိယာ သောဣတိ စ။ မာတိတော စ ပိတိတော စသံသုဒ္ဓဂဟဏိကော [ဒီ-၁၊ ၁၀၆]။ နာဿုဓ ကောစိ ဘောဂါနံ ဥပဃာတောအာဂစ္ဆတိ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အဂ္ဂိတောဝါ ဥဒကတော ဝါ အပ္ပိယဒါယာဒတော ဝါ [အံ-၂၊ ၁၅၂]။ ဒီဃသော[ဝိ-၁၊ ၂၂၃။ ဝိ-၂၊ ၂၂၁]။ ဩရသော။
တော သတ္တမိယတ္ထေ တြထာဒိပစ္စယန္တာ စ။ ဧကတော၊ ပုရတော၊ပစ္ဆတော၊ ပဿတော၊ ပိဋ္ဌိတော၊ ပါဒတော၊ သီသတော၊အဂ္ဂတော၊ မူလတော၊ ယတြ၊ ယတ္ထ၊ ယဟိံ၊ တတြ၊ တတ္ထ၊တဟိံ၊ ကွ၊ ကုဟိံ၊ ကုဟံ၊ ကဟံ၊ ကုဟိဉ္စနံ။
ကောဣတိ သတ္တမိယတ္ထေ။ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇ၊ ကော နု တေ ရထမဏ္ဍလံ[ခု-၆၊ ၃၃၀]။
ကတ္ထစိ ကွစိ ကွစနိစ္စေတေ သတ္တမိယတ္ထေ ပဒေသဝါစကာ။
ယတ္ထကတ္ထစိဣတိ သတ္တမိယတ္ထေ အနဝသေသပရိယာဒါနဝစနံ။
ယတောကုတောစိဣတိ ပဉ္စမိယတ္ထေ အနဝသေသပရိယာဒါနဝစနံ။
သမန္တာသာမန္တာပရိတောအဘိတောသမန္တတောဧကဇ္ဈံ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယံ သမ္မုခါပရမ္မုခါ အာဝိ ရဟော တိရော ဥစ္စံ နီစံ အန္တောအန္တရာ အန္တံ အန္တရံ အဇ္ဈတ္တံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၁။)(စာ-၃၈၁) ဗဟိဒ္ဓါ ဗဟိရာ ဗာဟိရံ ဩရံ ပါရံ အာရာ အာရကာပစ္ဆာ ပုရေ ဟုရံ ပေစ္စ အပါစီနံ ဣစ္စေတေ သတ္တမိယာ။
သမ္ပတိ အာယတိံ အဇ္ဇု အပရဇ္ဇု သွေသုဝေဥတ္တရသုဝေဟိယျော ပရေ သဇ္ဇ သာယံ ပါတော ကာလံဒိဝါ ရတ္တိ နိစ္စံ သတတံ အဘိဏှံ အဘိက္ခဏံ မုဟုံမုဟုတ္တံ ဘူတပုဗ္ဗံ ပုရာ ယဒါ တဒါနိ ဧတရဟိအဓုနာ ဣဒါနိ ကဒါ ကုဒါစနံ သဗ္ဗဒါ သဒါ အညဒါဧကဒါ ဣစ္စေတေ ကာလ သတ္တမိယာ။
ယဒါကဒါစိဣတိ ကာလသတ္တမိယံ အနဝသေသပရိယာဒါနဝစနံ။
အာဝုသော အမ္ဘော ဟမ္ဘော ဟရေ အရေဟေဣစ္စေတေ ဧကဝစနပုထုဝစနဝသေန ပုရိသာနံအာမန္တနေ။
ဘဏေဣတိ ဧကဝစနပုထုဝစနဝသေနနီစပုရိသာနံ အာမန္တနေ။
ဇေဣတိ ဣဿရေဟိ ဧကဝစနပုထုဝစနဝသေနဒါသီနံ အာမန္တနေ။
ဘောဣတိ ဧကဝစနပုထုဝစနဝသေနပုရိသာနံ ဣတ္ထီနဉ္စ အာမန္တနေ။
ဘော ပုရိသ၊ ဘော ဓုတ္တာ၊ ဘော ယက္ခာ၊ဥမ္မုဇ္ဇ ဘော ပုထုသိလေ၊ ပရိပ္လဝ ဘော ပုထုသိလေ၊ဂစ္ဆထ ဘော ဃရဏိယောတိ သဗ္ဗာနေတာနိ ဝိဘတ္တိယုတ္တာနေဝ။
ဧတ္ထ ပန ဣဒံ ဝဒါမ- ဧဟိ သမ္မနိဝတ္တဿု[ခု-၅၊ ၃၆။ ခု-၆၊ ၁၅၃]။ မာ သမ္မာ ဧဝံ အဝစုတ္ထ[ခု-၆၊ ၃၆၇]။ ပုနရာယု စ မေ လဒ္ဓေါ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိမာရိသ [ဒီ-၂၊ ၂၂၇]။ သစေ မာရိသာ ဒေဝါနံ သင်္ဂါမဂတာနံဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသောဝါတိ [သံ-၁၊ ၂၂၀] စ။ ဧတ္ထ သမ္မ သမ္မာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၂။)(စာ-၃၈၂) မာရိသ မာရိသာတိ ပဌမာဝိဘတ္တိယုတ္တာနံဧကဝစနပုထု ဝစနန္တာနံ အာမန္တနပဒါနံ ဒိဋ္ဌတ္တာ, ဒုတိယာတတိယာဒိ ဝိဘတ္တိယုတ္တဘာဝေနတေသံ ပဒါနံ့ အဒိဋ္ဌတ္တာ စ တာနိ ပဒါနိ နိပါတပဒေသုသင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။
အဝိဘတ္တိယုတ္တံ ဗဟုဝိဓံ ဗဟူသု အတ္ထေသု ဝတ္တတိ။ အပ္ပေဝ အပ္ပေဝနာမ နုခေါဣစ္စေတေ သံသယတ္ထေ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝါ အဋ္ဌိကံဩဝဒေယျ [ခု-၁၊ ၄၃၈]။ အပ္ပေဝနာမ အယမာယသ္မာအနုလောမိကာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝမာနောအညမာရာဓေယျ၊ အဟံ နုခေါ သ္မိ၊ နော နုခေါသ္မိ၊ကိံ နုခေါသ္မိ၊ ကထံ နုခေါသ္မိ [မ-၁၊ ၁၀]။
အဒ္ဓါ အညဒတ္ထု တဂ္ဃဇာတု ကာမံသသက္ကံ ဇာတုစ္ဆေ ဣစ္စေတေ ဧကံသတ္ထေ၊ အဒ္ဓါအာဝုသော ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ၊ ပဿံ ပဿတိ[မ-၁၊ ၁၅၇]၊ အညဒတ္ထု မာဏဝကာနညေဝ သုတွာ[သံ-၂၊ ၃၃၅]။ တဂ္ဃ ဘဂဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ သုဂတ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ [သံ-၃၊ ၇၂] ဣဒဥှိ ဇာတု မေ ဒိဋ္ဌံ၊ နယိဒံ ဣတိဟီတိဟံ[သံ-၁၊ ၁၅၆]။ ကာမံ စဇာမ အသုရေသု ပါဏံ[သံ-၂၊ ၂၂၆]။ ဧဝရူပန္တေ ရာဟုလ ကာယေန ကမ္မံ သသက္ကံန စ ကရဏိယံ[မ-၂၊ ၇၉]။ န မိဂါဇိန ဇာတုစ္ဆေ၊အဟံ ကိဉ္စိ ကုဒါစနံ။ အဓမ္မေန ဇိနေ ဉာတိံ၊န စာပိ ဉာတယော မမံ[ခု-၆၊ ၁၇၁]။
ဧဝဣတိ အဝဋ္ဌာနတ္ထေ။ ပုဗ္ဗေဝမေ ဘိက္ခဝေ သမ္မောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝသတော ဧတဒဟောသိ[အံ-၁၊ ၂၆၁]။
ကစ္စိ နု နနုဣစ္စေတေ ပုစ္ဆနတ္ထေ။ ကစ္စိ ဘိက္ခဝေ ခမနီယံ၊ကစ္စိ ယာပနီယံ[မ-၃၊ ၁၉၃။ ဝိ-၃၊ ၂၂၁]။ ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဟေတုကော ပစ္စယော ဘဂဝတော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာတိ[မ-၂၊ ၂၆၂]။ နနု တွံ ဖဂ္ဂုန ကုလပုတ္တော သဒ္ဓါအဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော[မ-၁၊ ၁၇၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၃။)(စာ-၃၈၃) ကထံဣတိ ဥပါယပုစ္ဆနတ္ထေ။ ကထံ သု တရတိဩဃံ၊ ကထံ သု တရတိ အဏ္ဏဝံ [သံ-၁၊ ၅၁။ ၂၁၆။ ခု-၁၊ ၃၀၆]။
ကိံ သု ကိံ ဣစ္စေတေ ဝတ္ထုပုစ္ဆနတ္ထေ။ ကိံ သု ဆေတွာ သုခံသေတိ [သံ-၁၊ ၃၈]။ ကိံ သေဝမာနော လဘတီဓ ပညံ [ခု-၆၊ ၁၀]။
ဧဝံ ဣတ္ထံ ဣတိ ဣစ္စေတေ နိဒဿနတ္ထေ။ ဧဝမ္ပိ တေ မနော၊ ဣတ္ထမ္ပိတေ မနော၊ ဣတိပိ တေ စိတ္တံ [ဒီ-၁၊ ၂၀၇]။
ယာဝ တာဝ ယာဝတာ တာဝတာ ကိတ္တာဝတာဧတ္တာဝတာ ဣစ္စေတေ ပရိစ္ဆေဒတ္ထေ။ ယာဝဿကာယော ဌဿတိ တာဝ နံ ဒက္ခန္တိ ဒေဝမနုဿာ [ဒီ-၁၊ ၄၂]။ ယာဝတာ ဘိက္ခဝေ ကာသိကောသလာ [အံ-၃၊ ၃၀၃]။ တာဝတာ တွံ ဘဝိဿတိ ဣသိ ဝါ ဣသိတ္ထာယဝါ ပဋိပန္နော [ဒီ-၁၊ ၉၇]။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါဘန္တေ ဥပါသကော ဟောတီတိ [အံ-၃၊ ၅၆]။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ မဟာနာမ ဥပါသကော ဟောတီတိ [အံ-၃၊ ၅၇]။
ဧဝံ သာဟု လဟု ဩပါယိကံ ပတိရူပံအာမ အာမော-ဣစ္စေတေ သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထေ။ဧဝံ ဘန္တေတိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ [ဝိ-၄၊ ၃၅၆]။ သာဟူတိ ဝါ လဟူတိ ဝါ ဩပါယိကန္တိဝါ ပတိရူပန္တိဝါ [ဝိ-၃၊ ၅၇]။ အပါဝုသော အမှာကံ သတ္ထာရံ ဇာနာသီတိ၊အာမာဝုသော ဇာနာမိ။ အာမောတိ သော ပဋိဿုတွာ၊မာဓရော သုဝပဏ္ဍိတော[ခု-၆၊ ၂၀၆]။
ကိဉ္စာပိဣတိ အနုဂ္ဂဟတ္ထေ။ ကိဉ္စာပိ မေ ဘန္တေ ဘဂဝါသဒ္ဓါယိကော ပစ္စယိကော [ခု-၁၊ ၃၇၉]။ ကိဉ္စာပိ ဘိက္ခဝေ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ၊ကိဉ္စာပိ ဘိက္ခဝေ အရိယသာဝကော။ ကိဉ္စာပိ သောကမ္မ ကရောတိ ပါပကံ [ခု-၁၊ ၆။ ၃၁၄]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၄။)(စာ-၃၈၄) ကိဉ္စိဣတိ အနုဂ္ဂဟတ္ထေ ဂရဟတ္ထေ စ။အညေပိ ဒေဝေါ ပေါသေတိ၊ ကိဉ္စိ ဒေဝေါ သကံပဇံ [ခု-၅၊ ၂]။
ယထာ ယထာ ယထေဝ တထေဝ ဧဝံ ဧဝမေဝဧဝမေဝံ ဧဝမ္ပိ ယထာပိ သေယျထာပိ သေယျထာပိနာမဝိယ ဣဝ ယထရိဝ တထရိဝဣစ္စေတေ ပဋိဘာဂတ္ထေ။ နဂရံ ယထာ ပစ္စန္တံ၊ဂုတ္တံ သန္တရဗာဟိရံ [ခု-၁၊ ၅၈]။ တထူပမံ သပ္ပုရိသံ ဝဒါမိ [ခု-၁၊ ၆၊ ၃၁၃]။ ယထေဝ တျာဟံ ဝစနံ၊ အကရံ ဘဒ္ဒမတ္ထုတေ [ခု-၆၊ ၁၅၂]။ တထေဝ သဒ္ဓေါ သုတဝါ အဘိသင်္ခစ္စဘောဇနံ [သံ-၁၊ ၁၀၀]။ ဧဝံ ဝိဇိတသင်္ဂါမံ၊သတ္ထဝါဟံ အနုတ္တရံ [သံ-၁၊ ၁၉၃]။ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပမုဉ္စဿု သဒ္ဓံ [ခု-၁၊ ၄၅၁]။ ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေနဓမ္မော ပကာသိတော [ဝိ-၁၊ ၇]။ ဧဝမ္ပိ ယော ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တော [ခု-၁၊ ၃၂၆]။ ယထာပိ သေလာ ဝိပုလာ၊ နဘံ အာဟစ္စပဗ္ဗဘာ [သံ-၁၊ ၁၀၂]။ သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ မဟာရုက္ခော [သံ-၁၊ ၃၁၄]။ သေယျထာပိနာမ မဟတီ နင်္ဂလသီသာ [သံ-၁၊ ၁၀၅]။ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဝိယ အင်္ကုသဂ္ဂဟော [ခု-၁၊ ၆၀]။ တူလံ ဘဋ္ဌံဝ မာလုတော[သံ-၁၊ ၁၂၈]။ ယထရိဝ ဘောတာ ဂေါတမေန [ဒီ-၁၊ ၈၅]။ တထရိဝ ဘဂဝါတိ။
အဟော နာမဣစ္စေတေ ဂရဟတ္ထေ။ အဟော ဝတ ရေ အသ္မာကံ ပဏ္ဍိတကာ၊အဟော ဝတ ရေ အသ္မာကံ ဗဟုဿုတကာ၊ အဟော ဝတ ရေအသ္မာကံ တေဝိဇ္ဇကာ [ဒီ-၁၊ ၁၀၀]။ အတ္ထိနာမ တုမှေ အာနန္ဒ ထေရေ ဘိက္ခူဝိဟေဌိယမာနေ အဇ္ဈုပေက္ခိဿထ [အံ-၂၊ ၁၇၀]။ အတ္ထိ နာမ တာတရဋ္ဌပါလ အမှာကံ [မ-၂၊ ၂၅၁]။
အဟော နာမ သာဓုဣစ္စေတေ ပသံသနတ္ထေ။ အဟောဗုဒ္ဓေါ၊ အဟောဓမ္မော၊ အဟော သံဃော၊ အဟော ဓမ္မဿ သွာက္ခာတတာ၊အဟော သံဃဿ သုပ္ပဋိပန္နတာ၊ အဟော ဝတ နော သတ္ထုသမ္ပဒါ [ခု-၃၊ ၁၈၈]။ အဟော ဒါနံ ပရမဒါနံ၊ ကဿပေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၅။)(စာ-၃၈၅)သုပ္ပတိဋ္ဌိတံ [ခု-၁၊ ၁၁၁]။ ယတြ ဟိ နာမ သာဝကောပိ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကောဘဝိဿတိ ဧဝံမဟာနုဘာဝေါ။ သာဓု သာဓု သာရိပုတ္တအာနန္ဒောဝ သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ [သံ-၁၊ ၂၈၅]။
သာဓုဣတိ ယာစနသမ္ပဋိစ္ဆနေသု။ သာဓု မေ ဘန္တေဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတု၊ ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ ဟုတွာအာဇာနေယျန္တိ [အံ-၁၊ ၅၇၁]။ သာဓူတိ ဝတွာန ပဟူတကာမော၊ပက္ကမိ ယက္ခော ဝိဓူရေန သဒ္ဓိံ [ခု-၆၊ ၁၈၈]။
အဟောဣတိ ပတ္ထနတ္ထေ၊ အဟော ဝတ မံ အရညေ ဝသမာနံရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စေယျာတိ။
ဣင်္ဃ ဟန္ဒဣစ္စေတေ စောဒနတ္ထေ။ ဣင်္ဃ မေ တွံ အာနန္ဒ ပါနီယံအာဟရ၊ ပိပါသိတောသ္မိ အာနန္ဒ ပိဝိဿာမီတိ [ဒီ-၂၊ ၁၀၇]။ ဟန္ဒ ဒါနိ ဘိက္ခဝေ အာမန္တယာမိ ဝေါ၊ဝယဓမ္မာ သင်္ခါရာ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထာတိ [ဒီ-၂၊ ၁၂၈]။
ဧဝမေတံဣတိ အနုမောဒနတ္ထေ။ ဧဝမေတံ မဟာရာဇ၊ ဧဝမေတံမဟာရာဇ ဧဝမေတံ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗေ သတ္တာ မရဏဓမ္မာမရဏပရိယောသာနာ [သံ-၁၊ ၉၈]။
ကိရဣတိ အနုဿဝတ္ထေ အရုစိသူစနတ္ထေစ။ တတ္ထ အနုဿဝတ္ထေ-အဿောသိ ခေါ စိတ္တော ဂဟပတိ "နိဂဏ္ဌော ကိရ နာဋပုတ္တော မစ္ဆိကာသဏ္ဍံအနုပ္ပတ္တော"တိ [သံ-၂၊ ၄၈၇]။
အရုစိသူစနတ္ထေ-
ခဏဝတ္ထုပရိတ္တတ္တာ၊ အာပါတံ နဝဇန္တိ ယေ။
တေ ဓမ္မာရမ္မဏာ နာမ၊ ယေသံ ရူပါဒယောကိရ [အဘိဓမ္မာဝတာရ-၃၀၁ ဂါထာ]။
နူနဣတိ အနုမာနာနုဿရဏပရိဝိတက္ကနတ္ထေ။နူန ဟိ န သော ဓမ္မဝိနယော ဩရကော၊ န သာ ဩရကာပဗ္ဗဇ္ဇာတိ [ဝိ-၃၊ ၂၅]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၆။)(စာ-၃၈၆) ဧဝံ အနုမာနတ္ထေ။ သာ နူန'သာ ကပဏိယာ၊ အန္ဓာ အပရိဏာယိကာတိ[ခု-၅၊ ၂၂၆] ဧဝံ အနုဿရဏတ္ထေ၊ ယံနူနာဟံ အနုပခဇ္ဇဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျန္တိ [သံ-၂၊ ၉၂] ဧဝံ ပရိဝိတက္ကနတ္ထေ။
ကသ္မာ ဣတိ ကာရဏပုစ္ဆနတ္ထေ။ ကသ္မာ ဘဝံ ဝိဇနမရညနိဿိတော၊တပေါ ဣဓ ကြုဗ္ဗသိ ဗြဟ္မပတ္တိယာ [သံ-၁၊ ၁၈၃]။
ယသ္မာ တသ္မာ တထာဟိ တေနဣစ္စေတေ ကာရဏစ္ဆေဒနတ္ထေ။ ယသ္မာ စ ခေါ ဘိက္ခဝေရူပံ အနတ္တာ၊ တသ္မာ ရူပံ အာဗာဓာယ သံဝတ္တတိ [သံ-၂၊ ၅၅]။ တထာဟိ ပန မေ အယျပုတ္တာ ဘဂဝါ နိမန္တိတောသွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန [ဒီ-၂၊ ၈၂]။ သုညံ မေ အဂါရံ ပဝိသိတဗ္ဗံ အဟောသိ၊တေန ပါဝိသိန္တိ [မ-၂၊ ၁၈၈]။
ဓီရတ္ထုဣတိ ဂရဟတ္ထေ။ ဓီရတ္ထု ကဏ္ဍိနံ သလ္လံ [ခု-၅၊ ၄]။ ဓီရတ္ထုတံ ဝိသံ ဝန္တံ [ခု-၅၊ ၁၆]။ မတန္တရေ ဓီဣတိ ဂရဟတ္ထေ၊ ဓီ ဗြာဟ္မဏဿ ဟန္တာရံ [ခု-၁၊ ၆၉]။
ဟာဣတိ ဝိသာဒေ တဒါကာရနိဒဿနေစ။ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ [ဝိမာနဋ္ဌ-၃၀၄]။ ဧဝံ ဝိသာဒေ။ ဟာ စန္ဒ ဟာစန္ဒ [ဝိမာနဋ္ဌ-၃၀၄]။ ဧဝံ ဝိသာဒါကာရနိဒဿနေ။
တုဏှီဣတိ အဘာသနေ။ တုဏှီဘူတော ဥဒိက္ခေယျ [ခု-၆၊ ၂၉၂]။
သစ္ဆိဣတိ ပစ္စေက္ခေ။ အရဟတ္တဖလံ သစ္ဆိ အကာသိ [အံ-၃၊ ၁၀၃]။
ဒုဋ္ဌု ကုဣစ္စေတေ ကုစ္ဆိတတ္ထေ။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ [ဝိ-၁၊ ၁၈၇]။ ကုပုတ္တော။
ယထာဣတိ အတိဝိယာတိအတ္ထေယောဂ္ဂတာဝိစ္ဆာပဋိပါဋိပဒတ္ထာနတိဝတ္တိနိဒဿနေသု စ။ ယထာ အယံ နိမိရာဇာ၊ ပဏ္ဍိတော ကုသလတ္ထိကော[ခု-၆၊ ၁၈၆]။ ဧဝံ အတိဝိယာတိအတ္ထေ။ တထာ ဟိ ယထာ အယန္တိ အယံ နိမိရာဇာ ယထာ ပဏ္ဍိတော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၇။)(စာ-၃၈၇)အတိဝိယ ပဏ္ဍိတောတိအတ္ထော [ဇာတကဋ္ဌ-၆၊ ၁၂၈]။ ယထာနုရူပံ ဥပသံဟရတိ၊ဧဝံ ယောဂ္ဂတာယံ။ ယေ ယေ ဝုဍ္ဎာ ယထာဝုဍ္ဎံ၊ ဧဝံဝိစ္ဆာယံ။ ဝုဍ္ဎာနံ ပဋိပါဋိ ယထာဝုဍ္ဎံ၊ ဧဝံပဋိပါဋိယံ။ ယထာက္ကမံ၊ ဧဝံ ပဒတ္ထာနတိဝတ္တိယံ။ကော ဂဿ၊ ယထာ ကုလူပကော [အံ-၂၊ ၁၂၀]။ ဧဝံ နိဒဿနေ။
သာဓု သုဋ္ဌုဣစ္စေတေ သမ္ပဋိစ္ဆနာနုမောဒနတ္ထေသု။ သာဓုသုဋ္ဌု ဘန္တေ သံဝရိဿာမိ။ ဧဝံ သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထေ။သာဓု တေ ကတံ၊ သုဋ္ဌု တယာ ကတံ၊ ဧဝံ အနုမောဒနတ္ထေ။
သဟ သဒ္ဓိံ အမာဣစ္စေတေ သမကြိယာယ။ ဝေဒေဟောသဟ' မစ္စေဟိ၊ ဥမင်္ဂေန ဂမိဿတိ [ခု-၆၊ ၂၁၃]။ မယာ သဒ္ဓိံ ဂမိဿတိ၊ အမာဝါသီ ဒိဝသော။အမာဝါသိကာ ရတ္တိ။ သဗ္ဗကိစ္စေသု အမာ ဝတ္တတီတိအမစ္စော [ဒီဋီ-၁၊ ၃၂၅]။
သဟဣတိ သမ္ပန္နတ္ထေ စ။ သဟဝတ္ထေဟိ သောဘတိ [ခု-၂၊ ၃၂၅။ မ-၂၊ ၂၅၃]။ ဣဒံ ဗိမ္ဗံ ဝတ္ထေဟိသမ္ပန္နံ သောဘတိ၊ န နဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဟိ သဟသဒ္ဒေါ သမကြိယာယံ န ဝတ္တတိသမ္ပန္နတ္ထေယေဝ ဝတ္တတိ, "သမ္ပန္နံ ခေတ္တံ သခေတ္တ" န္တိ ဧတ္ထ ဝိယ။
ဝိနာ ရိတေ ရဟိတာဣစ္စေတေ ဝိပ္ပယောဂေ။ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မာ နတ္ထညောကောစိ လောကေ နာထော ဝိဇ္ဇတိ။ ရိတေ သဒ္ဓမ္မာကုတော သုခံ၊ ရဟိတာ မာတုဇာ။
အညတြဣတိ ပရိဝဇ္ဇနတ္ထေ။ အညတြ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒါ အဘိသမယောနတ္ထိ။
နာနာပုထုဣစ္စေတေ ဗဟုပ္ပကာရေ။ နာနာဖလဓရာ ဒုမာ [ခု-၆၊ ၃၄၃]။ယေန အန္နေန ယာပေန္တိ ပုထုသမဏဗြာဟ္မဏာ။
နာနံ ဣတိ အသဒိသတ္ထေ။ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ [ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၂၈၈]။
ပုထု ဝိသုံဣစ္စေတေ အသင်္ဃာတေ။ အရိယေဟိ ပုထု ဘူတောဇနော၊ ဝိသုံ ဘူတော ဇနော [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၅၉]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၈။)(စာ-၃၈၈) ကတေဣတိ ပဋိစ္စတ္ထေ။ န မနော ဝါ သရီရံ ဝါ၊ မံ ကတေ သက္က ကဿစိ၊ကဒါစိ ဥပဟညေထ၊ ဧတံ သက္ကဝရံ ဝရေ [ခု-၅၊ ၂၀၃]။ ဧတ္ထ ဟိ မံ ကတေတိ မံ ပဋိစ္စ၊ မမ ကာရဏာတိ အတ္ထော [ဇာတကဋ္ဌ-၄၊ ၁၄]။
မနံဣတိ ဤသကံ အပ္ပတ္တဘာဝေ၊မနံ ဝုဠှော အဟောသိ [ဝိ-၃၊ ၁၄၇]။
နုဣတိ ဧဝသဒ္ဒတ္ထေပိ။ မာရဒိဋ္ဌိဂတံ နု တေ [သံ-၁၊ ၁၃၇]။ နာမသဒ္ဒတ္ထေပိ ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတံ၊ ကုဏပါနိအဝေက္ခတိ[ခု-၅၊ ၄၁]။
ပုန ပုနော ပုနံဣစ္စေတေ အပဌမေ။ ပုန ဝဒါမိ၊ ပုနောပိ ဓမ္မံဒေသေသိ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ[ခု-၁၊ ၆၇]။ န ပုနော အမတာကာရံ၊ ပဿိဿာမိ မုခံတဝ [ခု-၄၊ ၂၁၇]။ နာဟံ ပုနံ န စ ပုနံ၊န စာပိ အပုနပ္ပုနံ။ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ ပဝေက္ခာမိ [ခု-၅၊ ၃၄]။ ဧတ္ထ စ အပုနပ္ပုနန္တိ အကာရော နိပါတမတ္တံ။
ပုနပ္ပုနံ ဣတိ အဘိဏှတ္ထေ။ ဒုက္ခာ ဇာတိ ပုနပ္ပုနံ [ခု-၁၊ ၃၆]။
စိရံ စိရဿံဣစ္စေတေ ဒီဃကာလေ။ စိရံ တွံ အနုတပ္ပိဿသိ[ခု-၅၊ ၂]။ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌန္တိ [ဒီ-၁၊ ၁၇]။ စိရဿံ ဝတ ပဿာမိ၊ ဗြာဟ္မဏံ ပရိနိဗ္ဗုတံ[သံ-၁၊ ၁]။
စေ ယဒိဣစ္စေတေ သင်္ကာဝတ္ထာနေ။ မဉ္စေ တွံ နိက္ခဏံဝနေ [ခု-၆၊ ၁၄၉]။ ယဒိမဿ လောကနာထဿ၊ ဝိရဇ္ဈိဿာမသာသနံ [ခု-၄၊ ၃၁၂]။
ဓုဝံ ဣတိ ထိရေကံသတ္ထေသု။ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော [ဒီ-၁၊ ၁၉]။ ဧဝံ ထိရတ္ထေ။ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝါမဟံ [ခု-၄၊ ၃၁၅] ။ ဧဝံ ဧကံသတ္ထေ။
သုဣတိ သီဃတ္ထေ။ လဟုံလဟုံ ဘုဉ္ဇတိ ဂစ္ဆတီတိ သုဒ္ဓေါ။
သောတ္ထိ သုဝတ္ထိဣစ္စေတေ အာသီသတ္ထေ။ သောတ္ထိ ဟောတု သဗ္ဗသတ္တာနံ[ဒီ-၁၊ ၉၀]။ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု [ခု-၁၊ ၅၊ ၃၁၃]။ ဧတ္ထေကေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၈၉။)(စာ-၃၈၉) ဝဒေယျုံ- "သောတ္ထိံ ပဿာမိ ပါဏိနံ [သံ-၁၊ ၅၂] ။ သောတ္ထိနာ'မှိ သမုဋ္ဌိတော"တိ [ခု-၆၊၁၈၃] ဧဝံ သောတ္ထိသဒ္ဒေါ အလုတ္တဝိဘတ္တိကောဟုတွာ ဥပယောဂကရဏဝစနဝသေန ဒွိပ္ပကာရော ဒိဋ္ဌော၊တဿ ဒွိပ္ပကာရတ္တေ ဒိဋ္ဌေယေဝ သုဝတ္ထိသဒ္ဒဿာပိ ဒွိပ္ပကာရတာ ဒိဋ္ဌာယေဝဟောတိ တဂ္ဂတိကတ္တာ တဿ။ ဧဝဉ္စ သတိ-
"သဒိသံ တီသု လိင်္ဂေသု၊သဗ္ဗာသု စ ဝိဘတ္တိသု။
ဝစနေသု စ သဗ္ဗေသု၊ ယံ န ဗျေတိတဒဗျယ"န္တိ။
ဝစနေန ဝိရုဇ္ဈနတော ဣမေသု နိပါတပဒေသုသင်္ဂဟော န ကာတဗ္ဗောတိ? သစ္စံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဧတေသံ သေသဝိဘတ္တိယောပဋိစ္စ ဝယော နတ္ထီတိ အဗျယတ္တာ နိပါတပဒေသုသင်္ဂဟောယေဝ ကာတဗ္ဗော၊ ဧသ နယော အညတြာပိ ဤဒိသေသုဌာနေသု။
ယဒိဣတိ ကတ္ထစိ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ။ ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ၊ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ၊ ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ၊ ယဒိဂဟပတိပရိသံ [ဒီ-၃၊ ၁၉၇] ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ ဟိ "ယဒိ ခတ္တိယပရိသ" န္တိအာဒီနံ "ခတ္တိယ ပရိသံ ဝါ" တိအာဒိနာ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ယဒိ သဒ္ဒဿ ဝါသဒ္ဒတ္ထတာ ကထံ ဝိညာယတီတိ စေ? ယသ္မာ ကတ္ထစိ ပါဠိပ္ပဒေသေ ယဒိသဒ္ဒေန သဒ္ဓိံ ဝါသဒ္ဒေါ သမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ "ယထာ ဣမဿ ဝစနံ၊ သစ္စံ ဝါ ယဒိ ဝါ မုသာ" တိ [ခု-၆၊ ၂၁၈ ] အာဒီသု၊ တသ္မာ ဝိညာယတိ။ သာသနသ္မိဥှိ ကေစိသမာနတ္ထာ သဒ္ဒါ ဧကတော သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တိ၊ယထာ "ဟတ္ထီ စ ကုဉ္ဇရော နာဂေါ"တိ [ခု-၆၊ ၃၆၇] စ "အပ္ပံ ဝဿသတံ အာယု၊ ဣဒါနေတရဟိဝိဇ္ဇတီ" တိ [ခု-၄၊ ၃၈၁] စ "တေန သမေယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ" တိ [ဝိ-၁၊ ၁] စ ဧဝံ ဧတာယ သာသနယုတ္တိစိန္တာယ ယဒိသဒ္ဒဿ ဝါသဒ္ဒတ္ထတာ ဝိညာယတိ။ အထ ဝါ ကိံ ယုတ္တိစိန္တာယ၊နနု ဝတ္ထသုတ္တသံဝဏ္ဏနာယံ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ "ယဒိ နီလကာယ။ပ။ ယဒိ ပီတကာယာ"တိ [မ-၁၊ ၄၃] အာဒီနံ "နီလကတ္ထာယ ဝါ" တိ [မဋ္ဌ-၁၊ ၁၇၁] အာဒိနာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၀။)(စာ-၃၉၀) အတ္ထော သံဝဏ္ဏိတော၊ တဒနုသာရေန "ယဒိ ခတ္တိယပရိယ" န္တိအာဒီနမ္ပိ ယဒိသဒ္ဒဿ ဝါသဒ္ဒတ္ထတာ ဝိညာယတိယေဝါတိ နိဋ္ဌမေတ္ထာဝဂန္တဗ္ဗံ။
ယဒီတိ ကတ္ထစိ ယဒါသဒ္ဒဿ အတ္ထေပိ။ ယဒိ ပဿန္တိ ပဝနေ၊ဒါရကာ ဖလိနေ ဒုမေ [ခု-၆၊ ၃၃၀]။
ကိသ္မိံ ဝိယဣတိ သဇ္ဇနာကာရနိဒဿနေ။ ကိသ္မိံ ဝိယ ရိတ္တဟတ္ထံဂန္တုံ [ဝိ-၂၊ ၁၀၆]။ ဧတ္ထ စ ကိသ္မိံ ဝိယာတိ လဇ္ဇနာကာရော ဝိယ၊ကိလေသော ဝိယ ဟောတီတိ အတ္ထော [ဝိဋ္ဌ-၃၊ ၈၆]။ (မှတ်ချက်-သဇ္ဇနာကာရ၌ လဇ္ဇနာကာရဟု ထင်ပါသည်၊နီတိအရှိအတိုင်းထားခဲ့သည်)
တုဣတိ ဧကံသတ္ထေ။ သေယျောအမိတ္တော မတိယာ ဥပေတော၊ န တွေဝ မိတ္တော မတိဝိပ္ပဟီနော [ခု-၅၊ ၁၁]။
ယဉ္စေဣတိ ပဋိသေဓတ္ထေ။ သေယျော အမိတ္တော မေဓာဝီ၊ယဉ္စေ ဗာလာနုကမ္ပကော [ခု-၅၊ ၁၁]။ ယဉ္စေ ပုတ္တာ အနဿဝါ [သံ-၁၊ ၁၇၉]။ ယဉ္စေ ဇီဝေ တယာ ဝိနာ [ခု-၆၊ ၃၁၇]။
ဓာဣတိ ဝိဘာဂတ္ထေ။ ဧကဓာ၊ဒွိဓာ၊ တိဓာ။
က္ခတ္တုံ ဝါရတ္ထေ။ ဧကက္ခတ္တုံ၊ ဒွိက္ခတ္တုံ၊ တိက္ခတ္တုံ။
ဝေ ဟန္ဒဣစ္စေတေ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ။ ဒဒန္တိ ဝေ ယထာသဒ္ဓံ၊ယတ္ထ ပသာဒနံ ဇနော [ခု-၁၊ ၄၉]။ ဟန္ဒ ဒါနိ အပါယာမိ [ခု-၆၊ ၂၂၅]။
ကိန္တုဣတိ အပ္ပမတ္တဝိသေသပုစ္ဆာယံ။ ကိန္တု ဝိပါကာနီတိနာနာကရဏံ။ နနုစဣတိ အစ္စန္တဝိရောဓေ။ နနု စ ဘော သဒ္ဒက္ကမာနုရူပေနအတ္ထေန ဘဝိတဗ္ဗံ။
ပန ဣတိ ဝိသေသဇောတနတ္ထေဝစနာလင်္ကာရေ စ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝုတ္တံ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၅၈]။ ဋီကာယံ ပန ဝုတ္တံ၊ ဧဝံဝိသေသဇောတနတ္ထေ။ ကသ္မာ ပနေတံ ဝုတ္တံ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁။]။ ဧဝံ ဝစနာလင်္ကာရေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၁။)(စာ-၃၉၁)ဣတိဟီတိ "ဧဝမေဝါ" တိ နိစ္ဆယကရဏတ္ထေ။ "သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံပညဉ္စ ဘာဝယံ။ အာတာပီ နိပကော ဘိက္ခု၊ သောဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ" န္တိ [သံ-၁၊ ၁၃] ဣတိ ဟိဒံ ဝုတ္တန္တိ [ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁]။ ဟိ တထာဟိဣစ္စေတေ ဒဠှီကရဏတ္ထေ။ ဝုတ္တဥှိ [ခု-၁၊ ၁၉၅။ အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၁၁၃၊ ၁၃၁။ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၁၄၁]။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ [အဘိဓမ္မတ္ထဝိဘာဝိနီ-၁၆၂]။
ဧဝဣတိ သပဋိယောဂိတာဒိဇောတနတ္ထေ။တထာ ဟိ-
အယောဂံ ယောဂမညေန၊ အစ္စန္တယောဂမေဝစ။
ဗျဝစ္ဆိန္ဒတိ ဝတ္ထုဿ၊ ဧဝသဒ္ဒေါ သ ကီဒိသော။
ဝိသေသနေန သဟိတော၊ ဝိသေသနိယကေနစ။
ကြိယာယ စ ကမေနဿ၊ ပယောဂါနိ ပဝုစ္စရေ။
အက္ကော တမောနုဒေါ ဧဝ၊ ဗုဒ္ဓေါဧဝ တမောနုဒေါ။
နီလံ သရောဇမတ္ထေဝ၊ ဉေယျမေတံပဒတ္တယံ။
ဣတော ပရံ သုဝိဒိတတ္တာ ပယောဂါနိန ဝက္ခာမ။
ကထဉ္စိဣတိ ကိစ္ဆတ္ထေ။
ဤသကမိတိ အပ္ပကေ။
သဏိကံဣတိ မန္ဒတ္ထေ။
ခိပ္ပံ အရံ လဟုံ အာသုံ တုဏ္ဏံအစိရံ တုဝဋံဣစ္စေတေ သီဃတ္ထေ။
မုသာ မိစ္ဆာ အလိကံဣစ္စေတေ အသစ္စေ။
အပိစခေါတိ စ အပိတုခလူတိ စ ယထာနာမာတိ စ တထာနာမာတိ စ ယထာဟီတိ စ တထာဟီတိ စ နိပါတသမုဒါယော။
ယထာစာတိ ပဋိဘာဂတ္ထေ သမုစ္စယော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၂။)(စာ-၃၉၂)တုန တွာန တွာပစ္စယန္တာ ဥဿုက္ကနတ္ထေ။ ဥဿုက္ကနတ္ထော နာမ ဥဿာဟော အတ္ထော။ယော ဟိ အတ္ထော ဧကေနေဝ ပဒေန အပရိသမတ္ထော ပဒန္တရတ္ထံအပေက္ခတိ၊ သော ဥဿုက္ကနတ္ထော၊ ယထာ "ဒိသွာ" တိ ဝုတ္တေ "ဧဝမာဟာ" တိဝါ "ဧဝမကာသီ" တိ ဝါ သမ္ဗန္ဓော ဟောတိ။ ပဿိတုန ပဿိတွာနပဿိတွာ, သုဏိတုန သုဏိတွာန သုဏိတွာ, သမ္ဖုဿ သမ္ဖုသိတွာ, လဘိတွာန လဘိတွာ လဒ္ဓါ လဒ္ဓါန, ဝိဇ္ဈိတွာ ဝိဇ္ဈိတွာန ဝိဒ္ဓါ ဝိဒ္ဓါန, ဗုဇ္ဈိတွာ ဗုဇ္ဈိတွာန ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါန, ဒိသွာ ဒိသွာန ဒိဋ္ဌာ ဒိဋ္ဌာန ဒဿေတွာ, သာဝေတွာ ဖုသာပေတွာ လဘာပေတွာ ဝိဇ္ဈာပေတွာဗောဓေတွာ, ဒတ္တုန ဒတွာ ဒတွာန ဒါပေတွာဥပါဒါယ, ဝိညာယ ဝိစေယျ ဝိနေယျ နိဟစ္စသမေစ္စ အာရဗ္ဘ အာဂမ္မ အာဂစ္ဆ အာပုစ္ဆ ကတွာ ကရိတွာကစ္စ အဓိကစ္စ ခါဒိတုန ခါဒိတွာန ခါဒိတွာခါဒိယ ခါဒိယာန ပရိဝိသိယ ပရိဝိသိယာန အနုဘဝိယအနုဘဝိယာန အဘိဝန္ဒိတုန အဘိဝန္ဒိတွာန အဘိဝန္ဒိယအဘိဝန္ဒိယာန။ အညေပိ ယောဇေတဗ္ဗာ။
တတြ သမုစ္စယဝိကပ္ပပဋိသေဓနတ္ထေသု စ ဝါ န နော အမာ အလံ ဟလံ ဣစ္စေတေသု အဋ္ဌသု နိပါတေသု အမာဣစ္စေတေ ပဒါဒိမှိယေဝ နိပတန္တိ, န ပဒမဇ္ဈေ, န ပဒါဝသာနေ၊ "အဒိဋ္ဌံ, အသုတံ [ခု-၁၊ ၄၄၈], မာ အကတ္ထာ"တိ [ခု-၁၊ ၁၃၇] အာဒီသု။
စ ဝါ ဣစ္စေတေ ပဒါဝသာနေစ ဒွိန္နံ သမာနာဓိကရဏပဒါနံ မဇ္ဈေ စ နိပတန္တိ, န ပဒါဒိမှိ၊ တံ ယထာ? သမဏော စ ဗြာဟ္မဏောစ၊ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏောဝါ၊ ဧသော စ သမဏော သာဓုရူပေါ၊ ဧသော စ ဗြာဟ္မဏောသာဓုရူပေါ၊ ဧသော ဝါ သမဏော သင်္ဂဟေတဗ္ဗော၊ဧသော ဝါ ဗြာဟ္မဏော သင်္ဂဟေ တဗ္ဗောတိ။
နနု စ ဘော "ဝါ ပရော အသရူပါ, ဝါ ဏပ္ပစ္စေ" တိအာဒီသု ဝါသဒ္ဒေါ ပဒါဒိမှိ ဒိဿတီတိ? သစ္စံ, ဤဒိသော ပန သဒ္ဒရစနာဝိသေသောအက္ခရသမယေ ဝေယျာကရဏာနံ မတံ ဂဟေတွာ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၃။)(စာ-၃၉၃)ပဋ္ဌပိတော၊ ဧကန္တတောမဂဘာသာသု စေဝ သက္ကဋဘာသာသု စ ဧဒိသီ သဒ္ဒဂတိနတ္ထိ၊ တသ္မာ အမှာကံ မတေ မဂဓဘာသာနုရူပေန "ပရော ဝါ အသရူပါ"တိ လက္ခဏံ ဌပိတန္တိ။ တထာပိ ဝဒေယျ "နနု စ ဘော ဝါသဒ္ဒေါ ပဒါဒိမှိပိ ဒိဿတိ၊ 'ဝါနရော' တိ ဧတ္ထ ဟိ နရေန သဒိသောတိ ဝါနရော" တိ? တန္န, သဒိသတ္ထဝါစကော ဟိ ဝါသဒ္ဒေါ ပဒန္တေယေဝ တိဋ္ဌတိ "မဓုံ ဝါ မညတိ ဗာလော" တိ [ခု-၁၊ ၂၃] ။ "ဝါနရော" တိ ဣဒံ တု 'နိမ္မက္ခိက "န္တိ ပဒံ ဝိယ အဗျယတ္ထပုဗ္ဗင်္ဂမံအဗျယီဘာဝသမာသပဒမ္ပိ န ဟောတိ၊ ဣတိ တသ္မာဥပ္ပထမနောတရိတွာ ဝါနံ ဝုစ္စတိ ဂမနံ၊ တံဧတဿ အတ္ထီတိန ဝါနရော၊ ယထာ "ကုဉ္ဇာ ဟနု အဿတ္ထီတိ ကုဉ္ဇရော" တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣတိ ယထာရဟံပဒါနမာဒိမှိ မဇ္ဈာဝသာနေသု စ နိပတန္တီတိနိပါတာ၊ စ ဝါဒယော အထ ခလု ဝတာဒယော စ။ ကတွာ ဝတွာဒယော ပန အဗျယတ္တာ နိပါတပဒေသု သင်္ဂဟံ ဂတတ္တာနိပါတာ။
န နော ဣစ္စောတေ ပဒါဒိမှိ စေဝ ပဒါဝသာနေ စ နိပတန္တိ, န ပဒမဇ္ဈေ။ တံ ယထာ? န ဝေ အနတ္ထကုသလေန၊ အတ္ထစရိယာ သုခါဝဟာ [ခု-၅၊ ၁၁]၊ နော ဟေတံ ဘန္တေ [ဒီ-၁၊ ၅၇]။ ပမတ္တော ပုရိသော ပုညကမ္မံ ကရောတိန။ ဧဝမ္ပိ မေ နော[ဒီ-၁၊ ၅၄] ဣစ္စာဒိ။
အလံ ဟလံ ဣစ္စေတေ ပဒါဒိမှိ စေဝ အဝသာနေ စ နိပတန္တိ, န ပဒမဇ္ဈေ။ အလံ ပုညာနိ ကာတုံ၊ ပုညာနိကာတုံ အလန္တိ ဝါ။ ဟလံ ဒါနိ ပကာသိတုံ [ဝိ-၃၊ ၅]။ ပကာသိတုံ လဟန္တိ ဝါ၊ ဣမသ္မိံ ပကရဏေအဋ္ဌကထာနုရူပေန ပိသဒ္ဒေါပိ နိပါတေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ အပိသဒ္ဒေါပိ စ နိပါတပက္ခိကော ကာတဗ္ဗော၊ယတ္ထ ကြိယာဝါစကပဒတော ပုဗ္ဗော န ဟောတိ။ တံယထာ? အပိ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု၊ ရတိံ သောနာဓိဂစ္ဆတိ[ခု-၁၊ ၄၁]။ ရာဇာပိ ဒေဝေါပိဣတိပိ သော ဘဂဝါတိ။ တေသု ပိသဒ္ဒေါ ပဒမဇ္ဈေ ပဒါဝသာနေ စ နိပတတိ၊ အပိသဒ္ဒေါ ပန ပဒါဒိမှိ ပဒမဇ္ဈေ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၄။)(စာ-၃၉၄) ပဒါဝသာနေ စ နိပတတိ၊ တိဋ္ဌတိပိ၊ နိသီဒတိပိ၊စင်္ကမတိပိ၊ နိပဇ္ဇတိပိ၊ အန္တရာပိ ဓာယတိ၊ပဒပူရဏေသုပိ အထ ခလု ဝတ ဝထာဒီနံ နိပါတာဒီနံ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗံ။
ဣဒါနိ ယထာရဟံ တေသံ နိပါတာနံအတ္ထုဒ္ဓါရံ ကတယာမ။ တတ္ထ ဧဝံသဒ္ဒေါ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၂၇-၈။ မဋ္ဌ-၁၊ ၄။သံဋ္ဌ-၁၊ ၃-၄။ အံဋ္ဌ-၁၊ ၃-၄။ ခုဒ္ဒကပါဌဋ္ဌ-၈၉။ ဥဒါနဋ္ဌ-၆။ ဒီဋီ-၁၊ ၃၄-၅။ မဋီ-၁၊ ၂၄။ သံဋီ-၁၊ ၂၁။ အံဋီ-၁၊ ၂၃။ နေတ္တိဋီ-၃၅။ သီဋီ(နဝ)-၁၊ ၁၄၄။ ] ဥပမူပဒေသသမ္ပဟံသနဂရဟဝစန သမ္ပဋိဂ္ဂဟာကာရနိဒဿနာဝဓာရဏာဒိအနေကတ္ထပ္ပဘေဒေါ။ တထာဟေသ "ဧဝံ ဇာတေန မစ္စေန၊ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ ဗဟု" န္တိ [ခု-၁၊ ၂၁] ဧဝ မာဒီသု ဥပမာယံအာဂတော။ "ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗံ၊ဧဝံ တေ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗ" န္တိ [အံ-၁၊ ၄၃၉] အာဒီသု ဥပဒေသေ။ "ဧဝမေတံ ဘဂဝါ၊ ဧဝမေတံသုဂတာ" တိ [အံ-၁၊ ၁၉၃] အာဒီသု သမ္ပဟံသနေ။ "ဧဝမေဝ ပနာယံ ဝသလီ ယသ္မိံ ဝါ တသ္မိံ ဝါတဿ မုဏ္ဍကဿ သမဏဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ" တိ [သံ-၁၊ ၁၆၂] အာဒီသု ဂရဟဏေ။ "ဧဝံ ဘန္တေတိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသု" န္တိ [မ-၁၊ ၁] အာဒီသု ဝစန သမ္ပဋိဂ္ဂဟေ။ "ဧဝံ ဗျာခေါ အဟံ ဘန္တေ ဘဂဝတာ ဓမ္မံဒေသိတံ အာဇာနာမီ" တိ [မ-၁၊ ၃၂၅။ ဝိ-၂၊ ၁၇၆] အာဒီသု အာကာရေ။ "ဧဟိ တွံ မာဏဝက, ယေန သမဏော အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမ၊ ဥပသင်္ကမိတွာမမ ဝစနေန သမဏံ အာနန္ဒံ အပ္ပါဗာမံ အပ္ပါတင်္ကံလဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ 'သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဝန္တံအာနန္ဒံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ'တိ၊ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ 'သာဓု ကိရ ဘဝံ အာနန္ဒော ယေန သုဘဿ မာဏဝဿတောဒေယျပုတ္တဿ နိဝေသနံ၊ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံဥပါဒါယာ'တိ" အာဒီသု[ဒီ-၁၊ ၁၈၈]နိဒဿနေ။ "တံ ကိံ မညထ ကာလာမာ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ ဝါ အကုသလာဝါတိ၊ အကုသလာ ဘန္တေ။ သာဝဇ္ဇာ ဝါ အနဝဇ္ဇာ ဝါတိ၊သာဝဇ္ဇာ ဘန္တေ။ ဝိညူဂရဟိတာ ဝါ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၅။)(စာ-၃၉၅) ဝိညူပသတ္ထာ ဝါတိ၊ ဝိညူဂရဟိတာ ဘန္တေ။ သမတ္တာသမာဒိန္နာအဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ နော ဝါ၊ ကထံ ဝေါဧတ္ထ ဟောတီတိ။ သမတ္တာ ဘန္တေ သမာဒိန္နာ အဟိတာယဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ၊ ဧဝံနော ဧတ္ထ ဟောတီ" တိ [အံ-၁၊ ၁၉၀] အာဒီသု အဝဓာရဏေ။ ဣစ္စေဝံ-
ဥပမာယံ ဥပဒေသေ၊ အာကာရေ သမ္ပဟံသနေ။
ဝစနသမ္ပဋိဂ္ဂဟေ၊ ဂရဟာယံ နိဒဿနေ။
အတ္ထေဝဓာရဏာဒိမှိ၊ ဧဝံသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ။
တတြ အန္တရာသဒ္ဒေါ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၃၅။ အံဋ္ဌ-၂၊ ၂၉၇-၈။ ဥဒါနဋ္ဌ-၉၇၊ ၁၄၆။ ဣတိဝုတ္တကဋ္ဌ-၂၆၀။ သုတ္တနိပါတဋ္ဌ-၁၊ ၁၈။ စရိယာဋ္ဌ-၁၆။ ဒီဋီ-၁၊ ၄၈။ သီဋီ(နဝ)-၁၊ ၁၀၀။ အံဋီ-၂၊ ၂၉၂။ သာရတ္ထ-၁၊ ၆၂] ကာရဏခဏစိတ္တဝေမဇ္ဈဝိဝရာဒီသု ဝတ္တတိ။ "တဒန္တရံ ကော ဇာနေယျ၊ အညတြ တထာဂတာ"တိ [အံ-၂၊ ၃၀၈။ အံ-၃၊ ၃၆၇] စ "ဇနာ သင်္ဂမ္မ မန္တေန္တိ၊ မဉ္စ တဉ္စ ကိမန္တရ" န္တိ [သံ-၁၊ ၂၀၃] စ အာဒီသု ကာရဏေ အန္တရာသဒ္ဒေါ။ "အဒ္ဒသ မံ ဘန္တေ အညတရာ ဣတ္ထီ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယဘာဇနံ ဓောဝန္တီ" တိ [မ-၂၊ ၁၁၂] အာဒီသု ခဏေ။ ယဿန္တရတောန သန္တိ ကောပါ" တိ [ခု-၁၊ ၁၀၀] အာဒီသု စိတ္တေ။ "အန္တရာ ဝေါသသာနမာပါဒီ" တိ [အံ-၃၊ ၃၈၂] အာဒီသု ဝေမဇ္ဈေ။ "အပိစာယံ တပေါဒါ ဒွိန္နံ မဟာနိရယာနံအန္တရိယာယ ဂစ္ဆတီ"တိ [ဝိ-၁၊ ၁၄၉] အာဒီသု ဝိဝရေ။ အညသ္မိံပန ဌာနေ ဝေမဇ္ဈေတိ အတ္ထော အဓိပ္ပေတော။ ဣစ္စေဝံ-
ကာရဏေ စေဝ စိတ္တေ စ၊ ခဏသ္မိံ ဝိဝရေပိစ။
ဝေမဇ္ဈာဒီသု အတ္ထေသု၊ အန္တရာတိ ရဝေါ ဂတော။
တတြ အဇ္ဈတ္တသဒ္ဒေါ [အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၈၈။ ဥဒါနဋ္ဌ-၃၃၉။ ဣတိဝုတ္တကဋ္ဌ-၃၂၈။ ပဋိသံဋ္ဌ-၁၊ ၃၁]။ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ နိယကဇ္ဈတ္တေအဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တေ ဝိသယဇ္ဈတ္တေတိ စတူသု အတ္ထေသုဒိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၆။)(စာ-၃၉၆) "တေနာနန္ဒ ဘိက္ခုနာ တသ္မိံယေဝ ပုရိမသ္မိံ သမာဓိနိမိတ္တေအဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတဗ္ဗံ [မ-၃၊ ၁၅၄]။ အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော"တိ [ခု-၁၊ ၆၅] အာဒီသု အယံ ဂေါစရဇ္ဈတ္တေ ဒိဿတိ။ "အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ [ဒီ-၁၊ ၇၀။ အဘိ-၁၊ ၄၄]။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသုဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတီ"တိ [ဒီ-၂၊ ၂၃၀] အာဒီသု နိယကဇ္ဈတ္တေ။ "ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနီ" တိ [မ-၃၊ ၂၅၈] အာဒီသု အဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တေ။ "အယံ ခေါ ပနာနန္ဒ ဝိဟာရော တထာဂတေနအဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ယဒိဒံ သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ အမနသိကာရာအဇ္ဈတ္တံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ" တိ [မ-၃၊ ၁၅၃] အာဒီသု ဝိသယဇ္ဈတ္တေ၊ ဣဿရိယဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ဖလသမာပတ္တိ ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ ဣဿရိယဋ္ဌာနံ နာမ။ဣစ္စေဝံ နိပါတပဒဝိဘတ္တိ သမတ္တာ။
ဣစ္ဆေ နရော သုပဋုတံ ပရိယတ္တိဓမ္မေ၊
ဝါစောဂဓေ စတုပဒေ ဝိပုလတ္ထသာရေ။
ယောဂံ ကရေယျ သတတံ ဗဟုဓာ ဝိဘတ္တေ
ယောဂံ ကရံ သုပဋုတံ သ နရောဓိဂစ္ဆေ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေဝါစောဂဓပဒဝိဘတ္တိ နာမ သတ္တဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
၉-ပါဠိနယာဒိသင်္ဂဟ
ဣတော ပရံ ပဝက္ခာမိ၊ ပါဠိနယာဒိသင်္ဂဟံ။
ပညာဝေပုလ္လကရဏံ၊ ပီတိပါမောဇ္ဇဝဍ္ဎနံ။
တတ္ထ ပါဠိနယော အဋ္ဌကထာနယော ဋီကာနယောပကရဏန္တရနယောတိ စတ္တာရော နယာ အဓိပ္ပေတာ၊တတြ ပါဠိနယောတိ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေ ပါဠိဂတိ။ အဋ္ဌကထာနယောတိ အဋ္ဌကထာသု အာဂတာ သဒ္ဒဂတိ။ ဋီကာနယောတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၇။)(စာ-၃၉၇) ဋီကာသု အာဂတာ သဒ္ဒဂတိ။ ပကရဏန္တရနယော တိ အညေသု ပကရဏေသုအာဂတာ သဒ္ဒဂတိ။ တတြ ပါဠိဂတိယံ ဗျဉ္ဇနဆက္ကအတ္ထဆက္ကေပဓာနေ ကတွာ အဋ္ဌကထာဋီကာဒီသု ပဝတ္တသဒ္ဒဂတိဝိနိစ္ဆယေနသဟ ယထာရဟံ ဂဟေတွာ ပါဠိနယာဒိ သင်္ဂဟံ ဒဿေဿာမ။
တတြ အက္ခရံ ပဒံ ဗျဉ္ဇနံ အာကာရောနိရုတ္တိ နိဒ္ဒေသောတိ ဆ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ [ခု-၁၀၊ ၅]။ သင်္ကာသနာ ပကာသနာ ဝိဝရဏံ ဝိဘဇနံဥတ္တာနီကရဏံ ပညတ္တီတိ ဆ အတ္ထပဒါနိ [ခု-၁၀၊ ၅]။ ဧတာနိယေဝ "ဗျဉ္ဇနဆက္ကံ, အတ္ထဆက္က" န္တိပိ ဝုစ္စန္တိ။ တတြ ဗျဉ္ဇနပဒေသု အက္ခရံ နာမ "ရူပံ အနိစ္စန္တိ ဝုစ္စမာနော ရူတိဩပါတေတီ"တိ [ဝိ-၂၊ ၂၅] ဝစနတော အတ္ထဇောတက ပဒန္တောဂဓမေကက္ခရမိဟအက္ခရန္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ "ယော ပုဗ္ဗေ"တိ[ခု-၅၊ ၁၇] ဧတ္ထ ယောကာရော ဝိယ အတ္ထဇောတကမေကက္ခရမတြအက္ခရန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ "သဋ္ဌိဝဿ သဟဿာနီ" တိ [ခု-၂၊ ၂၁၆] ဝတ္တုကာမေန ဝုတ္တံအာဒိအက္ခရမိဝ အပရိသမတ္တေ စ ပဒေ ဝဏ္ဏမက္ခရမိတိဂဟေတဗ္ဗံ [ပေတဋ္ဌ- ၂၆၄]။
"ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊နိရုတ္တိပဒကောဝိဒေါ။
အက္ခရာနံ သန္နိပါတံ၊ ဇညာ ပုဗ္ဗာပရာနိစာ" တိ[ခု-၁၊ ၆၄]
ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝိဘတ္တိယန္တံ အတ္ထဇောတကံအက္ခရပိဏ္ဍံ ပဒံ နာမ, "သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ"တိ [သံ-၁၊ ၁၃။ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၁] ဧတ္ထ "သီလေ" တိ ပဒံ ဝိယ အတ္ထသမ္ဗန္ဓောပဒေသပရိယောသာနောပဒသမူဟော ဗျဉ္ဇနံ နာမ, "စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ သတိပဋ္ဌာနာ"တိ [ဒီ-၂၊ ၂၃၁။ မ-၁၊ ၇၀] အာဒိ ဝိယ။ ဗျဉ္ဇနဝိဘာဂေါဝိဘာဂပ္ပကာရော အာကာရောနာမ, "ကတမေ စတ္တာရော၊ ဣဓ ဘိက္ခဝေဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတီ" တိ [ဒီ-၂၊ ၂၃၁။ မ-၁၊ ၇၀] အာဒီသုဝိယ။ အာကာရဝိဘာဝိတဿနိဗ္ဗစနံ နိရုတ္တိ နာမ, "ဖုသတီတိ ဖဿော [အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၁၅၁။ ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၉၅၊ ၁၅၉]၊ ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ" တိ [အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၁၅၂။ ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၉၀၊ ၁၅၉] အာဒိ ဝိယ။ နိဗ္ဗစနတ္ထဿ ဝိတ္ထာရော နိဿေသတောဒေသော
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၈။)(စာ-၃၉၈) နိဒ္ဒေသော နာမ, "သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ [အဘိ-၁၊ ၁]။ သုခယတီတိ သုခါ။ ဒုက္ခယတီတိ ဒုက္ခာ၊နေဝ ဒုက္ခယတိ န သုခယတီတိ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ" တိ [အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၈၄] အာဒိဝိယ၊ ဣမာနိ ဆ ဗျဉ္ဇနပဒါနိ။
အတ္ထပဒေသု သင်္ခေပေန ကာသနာ သင်္ကာသနာ [နေတ္တိဋ္ဌ-၃၂]။ တတ္ထ ကာသနာတိ ဒီပနာ၊ သင်္ခေပေန အတ္ထဒီပနာတိဝုတ္တံ ဟောတိ, "ဥပါဒိယမာနော ခေါဘိက္ခဝေ ဗဒ္ဓေါ မာရဿ၊ အနုပါဒိယမာနော မုတ္တောပါပိမတော" တိ [သံ-၂၊ ၆၁] အာဒိ ဝိယ။
ပဌမမေဝ ကာသနာ ပကာသနာ၊ ယတ္တကော အတ္ထော ပစ္ဆာ ကထေတဗ္ဗော၊တံ သဗ္ဗံ ပဌမဝစနေနေဝ ဒီပေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ, "သဗ္ဗံ ဘိက္ခဝေ အာဒိတ္တ" န္တိ [သံ-၂၊ ၂၅၁။ ဝိ-၃၊ ၄၄] အာဒိ ဝိယ။
သင်္ကာသနပကာသနဝသေန ဒီပိတတ္ထဿဝိတ္ထာရံ ပုန ဝစနဝသေန ဝိဝရိတွာ ပါကဋကရဏံ ဝိဝရဏံ နာမ, "ရူပံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဥပါဒိယမာနော ဗဒ္ဓေါမာရဿ၊ အနုပါဒိယမာနော မုတ္တော ပါပိမတော" တိ [သံ-၂၊ ၆၁] အာဒိ ဝိယ၊ "ကိဉ္စ ဘိက္ခဝေ သဗ္ဗံအာဒိတ္တံ၊ စက္ခု ဘိက္ခဝေ အာဒိတ္တံ၊ ရူပါ အာဒိတ္တာ"တိ [သံ-၂၊ ၂၅၁။ ဝိ-၃၊ ၄၄] အာဒိဝိယ။
ဝိဝရိတဗ္ဗမေဝ အနေကဘာဝတော ဗုဒ္ဓိသမ္မုခါကရဏံ ဝိဘဇနံ နာမ, "ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ရူပံ၊ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာစတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပ"န္တိ [သံ-၂၊ ၄၈] အာဒိ ဝိယ၊ "ကေန အာဒိတ္တံ၊ ရာဂဂ္ဂိနာဒေါသဂ္ဂိနာ မောဟဂ္ဂိနာ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေနသောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိဥပါယာသေဟိ အာဒိတ္တ" န္တိ [သံ-၂၊ ၂၅၁။ ဝိ-၃၊ ၄၄] အာဒိ ဝိယ။
ဝိဘဇိတတ္ထဿ ဝိတ္ထာရဏဝသေန ဥပမာယောပရောပရိယဇနနဝသေနစ သမ္ပဋိပါဒနံ့ ဥတ္တာနီကရဏံ နာမ, "တတ္ထ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၃၉၉။)(စာ-၃၉၉) ကတမေ စတ္တာရော မဟာဘူတာ၊ ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတူ" တိအာဒိ ဝိယ။
"သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ နဒီပဗ္ဗတေယျာ ဩဟာရိနီ ဒူရင်္ဂမာ သီဃသောတာ၊ တဿာဥဘယတော တီရေ ကာသာ စေပိ ဇာတာ အဿု၊ တေ နံ အဇ္ဈောလမ္ဗေယျုံ၊ကုသာ စေပိ ဇာတာ အဿု၊ တေ နံ အဇ္ဈောလမ္ဗေယျုံ၊ပဗ္ဗဇာ စေပိ ဇာတာ အဿု၊ တေ နံ အဇ္ဈောလမ္ဗေယျုံ၊ဗီရဏာ စေပိ ဇာတာ အဿု၊ တေ နံ အဇ္ဈောလမ္ဗေယျုံ၊ရုက္ခာ စေပိ ဇာတာ အဿု၊ တေ နံ အဇ္ဈောလမ္ဗေယျုံ၊တဿာ သော ပုရိသော သောတေန ဝုယှမာနော ကာသေစေပိ ဂဏှေယျ၊ တေ ပလုဇ္ဇေယျုံ၊ သော တတောနိဒါနံအနယဗျသနံ အာပဇ္ဇေယျ၊ ကုသေ စေပိ ဂဏှေယျ၊ပဗ္ဗဇေ စေပိ ဂဏှေယျ၊ ဗီရဏေ စေပိ ဂဏှေယျ၊ရုက္ခေ စေပိ ဂဏှေယျ၊ တေ ပလုဇ္ဇေယျုံ၊ သောတတောနိဒါနံ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝခေါဘိက္ခဝေ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီအရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတောသပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါသပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ၊ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ၊ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ၊ ရူပသ္မိံဝါ အတ္တာနံ၊ တဿ တံ ရူပံ ပလုဇ္ဇတိ၊ သော တတောနိဒါနံအနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဝေဒနံ သညံ သင်္ခါရေ ဝိညာဏံအတ္တတော သမနုပဿတိ၊ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ၊အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ၊တဿ တံ ဝိညာဏံ ပလုဇ္ဇတိ၊ သော တတောနိဒါနံအနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတီ"တိ [သံ-၂၊ ၁၁၂] အာဒိ ဝိယ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၀။)(စာ-၄၀၀) ပကာရေန ဉ တ္တိ ပညတ္တိ၊ အနေကပ္ပကာရေဟိ သောတူနံ တုဋ္ဌိသဉ္ဇနနဝသေနဗုဒ္ဓိနိဿိတကရဏေန စ အတ္ထဝိညာပနာတိ ဝုတ္တံဟောတိ။
"ယံ ကိဉ္စိ ရာဟုလ ရူပံ အဇ္ဈတ္တံပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရီဂတံ ဥပါဒိန္နံ။ သေယျထိဒံ? ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော၊ မံသံနှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ၊ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံပိဟကံ ပပ္ဖါသံ၊ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ၊ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရီဂတံဥပါဒိန္နံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ရာဟုလ အဇ္ဈတ္တိကာပထဝီဓာတု၊ ယာ စေဝ ခေါ အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတုယာစ ဗာဟိရာ။ ပထဝီဓာတုယေဝေသာ၊ နေတံ မမ၊ နေသောဟမသ္မိ၊န မေသော အတ္တာတိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဧဝမေတံယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာပထဝီ- ဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ပထဝီဓာတုယာစိတ္တံ ဝိရာဇေတီ"တိ [မ-၂၊ ၈၄] အာဒိ ဝိယ,
"တတ္ထ ကတမံ ရူပံ အတီတံ၊ယံ ရူပံ အတီတံ နိရုဒ္ဓံ ဝိပရိဏတံ အတ္ထင်္ဂတံအဗ္ဘတ္ထင်္ဂတံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝိဂတံ၊ အတီတံ အတီတံသေနသင်္ဂဟိတံ၊ စတ္တာရော စ မဟာ ဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံဥပါဒါယရူပံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ရူပံ အတီတံ။ တတ္ထကတမံ ရူပံ အနာဂတံ၊ ယံ ရူပံ အဇာတံ အဘူတံအသဉ္ဇာတံ အနိဗ္ဗတ္တံ အနဘိနိဗ္ဗတ္တံ အပါတုဘူတံအနုပ္ပန္နံ အသမုပ္ပန္နံ အနုဋ္ဌိတံ အသမုဋ္ဌိတံ၊အနာဂတံ အနာဂတံသေန သင်္ဂဟိတံ၊ စတ္တာရော စမဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ၊ဣဒံဝုစ္စတိ ရူပံ အနာဂတံ။ တတ္ထ ကတမံ ရူပံပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ယံ ရူပံ ဇာတံ ဘူတံ သဉ္ဇာတံ နိဗ္ဗတ္တံအဘိနိဗ္ဗတ္တံ ပါတုဘူတံ ဥပ္ပန္နံ သမုပ္ပန္နံဥဋ္ဌိတံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နံ ပစ္စုပ္ပန္နံသေန သင်္ဂဟိတံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၁။)(စာ-၄၀၁) စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံဥပါဒါယရူပံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ရူပံ ပစ္စုပ္ပန္နံ" န္တိ [အဘိ-၂၊ ၁-၂] အာဒိ ဝိယ စ။ ဣမာနိ ဆ အတ္ထပဒါနိ။
တတ္ထ ဘဂဝါ အက္ခရေတိ သင်္ကာသယတိ၊ပဒေဟိ ပကာသယတိ၊ ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝိဝရတိ၊ အာကာရေဟိဝိဘဇတိ၊ နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ၊ နိဒ္ဒေသေဟိပညာပယတိ[ခု-၁၀၊ ၉]။ အထ ဝါ အက္ခရေဟိ သင်္ကာသယိတွာပဒေဟိ ပကာသယတိ၊ ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝိဝရိတွာ အာကာရေဟိဝိဘဇတိ၊ နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနိံ ကတွာ နိဒ္ဒေသေဟိပညာပယတိ။ အထ ဝါ အက္ခရေဟိ အတ္ထဒွါရမုဂ္ဃါဋေတွာပဒေတိ ပကာသေန္တော ဝိနယတိ ဥဂ္ဃဋိတညုံ၊ ဗျဉ္ဇနေဟိဝိဝရိတွာ အာကာရေဟိ ဝိဘဇန္တော ဝိနယတိ ဝိပဉ္စိတညုံ၊နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနိံ ကတွာ နိဒ္ဒေသေဟိ ပညာပေန္တောဝိနယတိ နေယျံ၊ တတ္ထ တတ္ထ အနုရူပံ သလ္လက္ခေတွာတေသံ ဝေနေယျဗန္ဓဝါနံ အာသယာနုသယစရိယာဓိမုတ္တိဝသေနတံ တံ ဒေသနံ ဝဍ္ဎေတီတိ အဓိပ္ပါယော။ အတ္ထတောပနေတ္ထ ကတမံ ဗျဉ္ဇနဆက္ကံ၊ ကတမံ အတ္ထဆက္ကန္တိ? ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဓမ္မံ ဒေသယတော ယောအတ္ထာဝဂမဟေတုဘူတော သဝိညတ္တိကသဒ္ဒေါ၊ တံ ဗျဉ္ဇနဆက္ကံ၊ ယော တေန အဘိသမေတဗ္ဗောလက္ခဏရသာဒိသဟိတော ဓမ္မော၊ တံ အတ္ထဆက္ကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣစ္စေဝံ-
အက္ခရဉ္စ ပဒဉ္စေဝ၊ ဗျဉ္ဇနဉ္စ တထာပရော။
အာကာရော စ နိရုတ္တိ စ၊ နိဒ္ဒေသောစာတိမေ ဆ တု။
အာဟု ဗျဉ္ဇနဆက္ကန္တိ၊ ဗျဉ္ဇနတ္ထဝိဒူဝိဒူ။
သင်္ကာသနာ ပကာသနာ၊ ဝိဝရဏံ တတောပရံ။
ဝိဘဇနဉ္စ ဥတ္တာနီ-ကရဏဉ္စ တတောပရာ။
ပညတ္တိ စာတိ ဆယိမေ၊ အတ္ထဆက္ကန္တိအဗြဝုံ။
တတြ ဗျဉ္ဇနဆက္ကံ တု၊ ဗျဉ္ဇနပဒမီရိတံ။
အတ္ထဆက္ကံ အတ္ထပဒံ၊ ဧဝမ္ပိ ဥပလက္ခယေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၂။)(စာ-၄၀၂) ဣဒံ ပနေတ္ထ ဝဝတ္ထာနံ- ဗျဉ္ဇနဆက္ကေ အက္ခရံ နာမ "ရူပံ အနိစ္စ" န္တိ အာဒီသု အတ္ထဇောတကပဒန္တောဂဓော ရူဣစ္စာဒိ ဧကေကောယေဝ ဝဏ္ဏော စေဝ "ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ [ခု-၅၊ ၁၇]၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ"န္တိ [သံ-၁၊ ၁၃] အာဒီသု အတ္ထဇောတကော ယောကာရသောကာရာဒိကော ဧကော ဝဏ္ဏော စ "သဋ္ဌိဝဿသဟဿာနီ"တိအာဒိနာ ဧကေကံ ဂါထံ ဝတ္တုကာမေဟိဝုတ္တော သဣစ္စာဒိဝဏ္ဏောစ "အက္ခရ" န္တိ ဂဟေတဗ္ဗော။
အက္ခရစိန္တကာနံ မတေ ပန အက္ခရသညာဝိသယေ အကာရာဒယော ကကာရာဒယော စ ဝဏ္ဏာ "အက္ခရ" န္တိဂဟေတဗ္ဗာ၊ လောကိယမဟာဇနေနကတ္တဗ္ဗေ လောကိယမဟာဇနေန ကတသညာဝိသယေ "မဟာသမ္မတော’ တွေဝ ပဌမ အက္ခရံ ဥပနိဗ္ဗတ္တ" န္တိ [ဒီ-၃၊ ၇၇] အာဒီသု ပဒဘူတော အတ္ထဇောတကော ဝဏ္ဏသမုဒါယော "အက္ခရ" န္တိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဇာတကဋ္ဌကထာယမ္ပိ [ဇာတကဋ္ဌ-၂၊ ၉၈] "ကိံ တေ' တ္ထ စတုမဋ္ဌဿာ"တိ [ခု-၅၊ ၄၈] ဣမဿ ပါဠိပ္ပဒေသဿ ဗျဉ္ဇနံသောဘနံ, အက္ခရတ္ထော အသောဘနောတိအတ္ထသဝဏ္ဏံနာယံ ပဒဘူတော အတ္ထဇောတကော ဝဏ္ဏသမုဒါယောယေဝ "ဗျဉ္ဇန"န္တိ "အက္ခရ" န္တိ စ နာမေန ဝုတ္တောတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။တထာ ဗျဉ္ဇနဆက္ကေ ပဒံ နာမ "သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ"တိ ဧတ္ထ "သီလေ" တိ ပဒံ ဝိယ ဝိဘတ္တိယန္တံအတ္ထဇောတကံ အက္ခရပိဏ္ဍန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
နေရုတ္တိကာနံ မတေ ပန ဝိဘတ္တိယန္တောပိအဝိဘတ္တိယန္တောပိ အတ္ထဇောတကော အက္ခရသမူဟောတထာဝိဓံ ဧကမက္ခရဉ္စ ဥပသဂ္ဂါ စ နိပါတာ စ "ပဒံ နာမာ"တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
တထာ ဗျဉ္ဇနဆက္ကေ ဗျဉ္ဇနံ နာမ "စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ သတိပဋ္ဌာနာ" တိအာဒိ ဝိယ အတ္ထသမ္ဗန္ဓောပဒေသပရိယောသာနောပဒသမူဟောတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အက္ခရစိန္တကာနံ မတေပန ဗျဉ္ဇနသညာဝိသယေ အကာရာဒိသုဒ္ဓဿရဝဇ္ဇိတော သရရဟိတော ကကာရာဒိကော ဧကေကော ဝဏ္ဏော ဗျဉ္ဇနံနာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ တထာ ပါဝစနိကာနံ သဒ္ဓမ္မဝိဒူနံမတေ-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၃။)(စာ-၄၀၃)"သိထိလံ ဓနိတဉ္စ ဒီဃရဿံ၊
ဂရုကံ လဟုကဉ္စေဝ နိဂ္ဂဟိတံ။
သမ္ဗန္ဓဝဝတ္ထိတံ ဝိမုတ္တံ၊
ဒသဓာ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိယာ ပဘေဒေါ"တိ[ဝိဋ္ဌ-၄၊ ၂၄၇။ ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၁၅၉။ မဋ္ဌ-၂၊ ၁၀၇။ အံဋ္ဌ-၂၊ ၁၆၈]
ဧတ္ထ သဿရာနိပိ ကကာရာဒီနိ ဝဂ္ဂက္ခရာနိ စေဝ သရမယာ အကာရာဒယော စ ဝဏ္ဏာ သညောဂပဒါနိစ အသညောဂပဒါနိ စ အက္ခရာနိ ဗိန္ဒု စ သံဟိတာပဒဉ္စအသံဟိတာပဒဉ္စ ဝိဿဋ္ဌပ္ပယောဂေန ဝတ္တဗ္ဗပဒဉ္စသဗ္ဗမ္ပေတံ "ဗျဉ္ဇနံ နာမာ"တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
တထာ ဗျဉ္ဇနဆက္ကေ "ဖုသတီတိ ဖဿော"တိ အာဒိကံ နိဗ္ဗစနံ နိရုတ္တိ နာမ၊ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ "အဘိသင်္ခရောန္တီတိ ခေါ ဘိက္ခဝေ တသ္မာသင်္ခါရာ"တိ [သံ-၂၊ ၇၂]။ ဧဝံ နိဒ္ဓါရေတွာ သဟေတုံ ကတွာ ဝုစ္စမာနာအဘိလာပါ နိရုတ္တိ နာမ။ နိရုတ္တိပိဋကေ ပနသင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမံ နာမကမ္မံနာမဓေယျံ နိရုတ္တိ ဗျဉ္ဇနံ အဘိလာပေါ"တိ[အဘိ-၁၊ ၂၅၆] ဣမေဟိ ဒသဟိ ဝုတ္တာ ဓမ္မဇာတိ နိရုတ္တိ နာမ။သာ သရူပတော သဝိညတ္တိဝိကာရော သဒ္ဒေါယေဝ။အဋ္ဌကထာမဂ္ဂံ ပန သံဝဏ္ဏေန္တာနံ ကေသဉ္စိ အာစရိယာနံဝါဒေ နာမပညတ္တိ စေဝ ဥပါဒါပညတ္တိ စ အတ္ထဆက္ကေပညတ္တိ နာမ။ အနေကပ္ပကာရေဟိ သောတူနံ တုဋ္ဌိသဉ္ဇနနဝသေနဗုဒ္ဓိနိဿိတကရဏေန စ အတ္ထဝိဘာဝနာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ပညတ္တိဒုကေ ပန "သင်္ခါ သမညာ" ဣစ္စေဝမာဒီဟိ ယထာဝုတ္တေဟိဒသဟိ နာမေဟိ ဝုတ္တာ ဓမ္မဇာတိ ပညတ္တိ နာမ။သာပိ သရူပတော သဝိညတ္တိဝိကာရော သဗ္ဗော သဒ္ဒေါယေဝ၊အဋ္ဌကထာမဂ္ဂံ ပန သံဝဏ္ဏေန္တာနံ ကေသဉ္စိ အာစရိယာနံဝါဒေ နာမပညတ္တိ စေဝ ဥပါဒါပညတ္တိ စာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
ဝဝတ္ထာနမိဒံ ဉတွာ၊ မယာ ဧတ္ထ ပကာသိတံ။
ဝေါဟာရော သုဋ္ဌု ကာတဗ္ဗော၊ ဓီမတာန ယထာ တထာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၄။)(စာ-၄၀၄)ဓီရော ဗျဉ္ဇနဆက္ကေ စ၊ အတ္ထဆက္ကေ စ သဗ္ဗသော။
ကောသလ္လဉ္စ သမိစ္ဆန္တော၊ ဣမံ နီတိံမနေ ကရေ။
ကောသလ္လဉ္စ နာမေတံ ပဘေဒတော သောဠသဝိဓံဟောတိ။ ကထံ? သဒ္ဒကုသလတာ အက္ခရကုသလတာ သမုစ္စယကုသလတာ လိင်္ဂကုသလတာဝိဘတ္တိကုသလတာ ပုဗ္ဗာပရကုသလတာ သန္ဓိကုသလတာသမာသကုသလတာ ဗျာသကုသလတာ နိဗ္ဗစနကုသလတာအာယကုသလတာ အပါယကုသလတာ အာဒေသကုသလတာ ဂဟဏကုသလတာဓာရဏကုသလတာ သမ္ပဋိပါဒနကုသလတာတိ၊ ပါဠိယံပန တံသမင်္ဂိပုဂ္ဂလဝသေန ပဉ္စဝိဓံ ကောသလ္လံ အာဂတံ။ကထံ? အတ္ထကုသလော ဓမ္မကုသလော နိရုတ္တိကုသလောဗျဉ္ဇနကုသလော ပုဗ္ဗာပရကုသလောတိ [အံ-၂၊ ၁၇၇]။ တတ္ထ[အံဋ္ဌ-၃၊ ၆၀]ယော အဋ္ဌကထာယံ ဆေကော၊သော အတ္ထကုသလော၊ ပါဠိယံ ဆေကော ဓမ္မကုသလော။နိရုတ္တိဝစနေသု ဆေကော နိရုတ္တိကုသလော၊အက္ခရပ္ပဘေဒေ ဆေကော ဗျဉ္ဇနကုသလော၊ ဧဝံ အတ္ထကုသလတာဓမ္မကုသလတာ နိရုတ္တိကုသတာ ဗျဉ္ဇနကုသလတာပုဗ္ဗာပရကုသလာတိ ဣမံ ပဉ္စဝိဓံ ကောသလ္လံ ဣစ္ဆန္တောပိဣမံ နီတိံ မနသိ ကရေယျ။
ဣဒါနိ ပါဠိနယာဒိနိဿိတံ ဘဂဝတောသာသနေ တုလာဘူတံ သာသနိကာနံ ပရိယတ္တိဓရာနံဘိက္ခူနံ ဟိတာဝဟံ ပီတိပါမောဇ္ဇဝဍ္ဎနံ သတိဝေပုလ္လကရံပညာဝေပုလ္လကရံ နီတိံ သုဏာထ၊ ယော ပဌမပဒေ ဧဝကာရော၊ သော ယုတ္တဋ္ဌာနေ ဒုတိယပဒါဒီသုပိယောဇေတဗ္ဗော။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ၊ ဝိဝိစ္စအကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ [ဝိ-၁၊ ၅။ ဒီ-၁၊ ၉၂။ အဘိ-၁၊ ၄၄]၊ ဣဓေဝ သမဏော၊ ဣဓ ဒုတိယော၊ဣဓ တတိယော၊ ဣဓ စတုတ္ထော [အံ-၁၊ ၅၆၀] ဣစ္စေဝမာဒိ။
ပုလ္လိင်္ဂဝိသယေ ဧကသဒိသာတိအတ္ထေဝတ္တဗ္ဗေ ဧကာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တထာ ဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ "ပဉ္စာလော စ ဝိဒေဟော စ၊ ဥဘော ဧကာဘဝန္တု တေ"တိ [ခု-၆၊ ၂၀၄]၊ ဧတ္ထ ဟိ ဧကာ ဘဝန္တူတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၅။)(စာ-၄၀၅) ဂင်္ဂေါဒကံ ဝိယ ယမုနောဒကေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒတိ၊ဧကသဒိသာ ဟောန္တူတိ အတ္ထော [ဇာတကဋ္ဌ-၆၊ ၂၅၇]။ တထာ ပုလ္လိင်္ဂဝိသယေ ဧကသဒိသာတိ အတ္ထေဧကာတိ အဝတွာ ဧကေတိ ဝုတ္တေ ဧကစ္စေတိ အတ္ထောဟောတိ၊ ဧဝဉ္စ သတိ အတ္ထော ဒုဋ္ဌောတိ။
ပုရိသေန အတ္တာနံ ဩပမေယျဋ္ဌာနေဌပေတွာ ဥပမံ ဝဒန္တေန ပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဥပမာဝတ္တဗ္ဗာ။ တထာဟိ ပါဠိ ဒိဿတိ "နာဂေါဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝေါ" တိ [ခု-၃၊ ၁၂၂]။ ဣတ္ထိယာ အတ္တာနံဩပမေယျဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဥပမံ ဝဒန္တိယာ ယေဘုယျေနဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဥပမာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တထာ ဟိ ပါဠိဒိဿတိ-
"နာဂီဝ ဗန္ဓနံ ဆေတွာ၊ ဝိဟရာမိအနာသဝါ" တိ [ခု-၄၊ ၁၈၈] စ,
"သုကစ္ဆဝီ ဝေဓဝေရာ၊ ဒတွာသုဘဂမာနိနော။
အကာမာ ပရိကဍ္ဎန္တိ၊ ဥလူကညေဝ ဝါယသာ"တိ [ခု-၆၊ ၃၂၇] စ,
"ယထာ အာရညကံ နဂံ၊ ဒန္တိံအနွေတိ ဟတ္ထိနီ။
ဇေဿန္တံ ဂိရိဒုဂ္ဂေသု၊ သမေသုဝိသမေသု စ။
ဧဝန္တံ အနုဂစ္ဆာမိ၊ ပုတ္တေ အာဒါယပစ္ဆတော။
သုဘရာ တေ ဘဝိဿာမိ၊ န တေ ဟေဿာမိဒုဗ္ဘရာ"တိ [ခု-၆၊ ၃၁၇] စ။
ယေဘုယျေနာတိ ကိံ?
အဟံ ပတိဉ္စ ပုတ္တေစ၊ အာစေရမိဝမာဏဝေါ။
အနုဋ္ဌိတာ ဒိဝါရတ္တိံ၊ ဇဋိနီ ဗြဟ္မစာရိနီတိ [ခု-၆၊ ၃၆၀]။
အတ္ထသဘာဝံ အစိန္တေတွာ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝမတ္တံပန စိန္တေတွာ သမလိင်္ဂတာပေက္ခနေ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေနဥပမာ ဝတ္တဗ္ဗာ,
"တာဝ သာဒီနဝါနမ္ပိ၊ လက္ခဏေတိဋ္ဌတေ မတိ။
န ပဿေ ယာဝ သာ တီရံ၊ သာမုဒ္ဒသကုဏီယထာ"တိ [သစ္စသံခေပ-၃၄၆ ဂါထာ] ဧတ္ထ ဝိယ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၆။)(စာ-၄၀၆) ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝံ အစိန္တေတွာ အတ္ထသဘာဝမတ္တာပေက္ခနေပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဥပမာ ဝတ္တဗ္ဗာ,
"သုပရိညာတသင်္ခါရေ၊ သုသမ္မဋ္ဌတိလက္ခဏေ။
ဥပေက္ခန္တဿ တဿေဝ၊ သိခါပ္ပတ္တာဝိပဿနာ။
သင်္ခါရဓမ္မေ အာရဗ္ဘ၊ တာဝ ကာလံပဝတ္တတိ။
တီရဒဿီဝ သကုဏော၊ ယာဝ ပါရံ နပဿတီ"တိ[ပရမတ္ထဝိနိစ္ဆယ-၁၀၁၅ ဂါထာ]
ဧတ္ထ ဝိယ။
ပုလ္လိင်္ဂဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနမတ္ထာနံဣတ္ထိပဒတ္ထတ္တာ ကတ္ထစိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန တံနိဒ္ဒေသောကာတဗ္ဗော, "ဣဓ ဝိသာခေ မာတုဂါမောသုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ ဟောတိ၊ သင်္ဂဟိတပရိဇနာ၊ဘတ္တု မနာပံ စရတိ၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတိ" တိ [အံ-၃၊ ၉၇၊ ၉၉] အာဒီသု ဝိယ။ ကတ္ထစီတိ ကိံ? ဣဓ မလ္လိကေ ဧကစ္စော မာတုဂါမော ကောဓနောဟောတိ [အံ-၁၊ ၅၂၄]။
နပုံသကလိင်္ဂဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာနမတ္ထာနံပုရိသပဒတ္ထတ္ထာ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန တံနိဒ္ဒေသောကာတဗ္ဗော, "ပဉ္စပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသိနောအဟေသု န္တိ [မ-၃၊ ၁၁၃] ဧတ္ထ ဝိယ, "တံ ခေါ ပန ရညော စက္ကဝတ္တိဿပရိဏာယကရတနံ ဉာတာနံ ပဝေသေတာ အညာတာနံ နိဝါရေတာ"တိ ဧတ္ထ ဝိယ စ။
ပုလ္လိင်္ဂဝသေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနံပုရိသာနံ လိင်္ဂမတ္တာပေက္ခနေ ပုလ္လိင်္ဂေန စဣတ္ထိလိင်္ဂေန စ နိဒ္ဒေသော ကာတဗ္ဗော,
"အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမာသိဒေဝတေ
ကရောမိ တေ တံ ဝစနံ၊ တွံ သိ အာစရိယောမမာ" တိ [ခု-၂၊ ၁၁၅]
ဧတ္ထ ဝိယ။
လိင်္ဂတ္တယတော တံသမာနာဓိကရဏဘာဝေနသေယျော ဣတိ ယေဘုယျေန နိဒ္ဒေသော ကာတဗ္ဗော,
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၇။)(စာ-၄၀၇) "သေယျော အမိတ္တော မတိယာ ဥပေတော[ခု-၅၊ ၁၁]။
ဧသာဝ ပူဇနာ သေယျော [ခု-၁၊ ၂၉]။ ဧကာဟံ ဇီဝိတံ သေယျော"တိ [ခု-၁၊ ၂၉]
အာဒီသု ဝိယ။ ယေဘုယျေနာတိ ကိံ? ဣတ္ထီပိ ဟိ ဧကစ္စိယာ၊ သေယျာ ပေါသဇနာဓိပ[သံ-၁၊ ၈၆]။
"ပါနီယ"န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ "ပါနီ" တိ ပါဌော၊ ပီတဉ္စတေသံ ဘုသံ ဟောတိ ပါနိ [ခု-၆၊ ၁၉၀]။ "ခတ္တိယာ" တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗေ "ခတျာ" တိ အာဒိနာ နိဒ္ဒေသော။အထေတ္ထေကသတံ ခတျာ [ခု-၆၊ ၂၀၄]။ ဧဝမ္ပိ တိတ္ထျာ ပုထုသော ဝဒန္တိ [ခု-၁၊ ၄၁၇]။ ဩပုပ္ဖါနိ စ ပဒ္မါနိ [ခု-၆၊ ၃၁၉]။ နိသ္နေဟမဘိကင်္ခါမိ [ခု-၅၊ ၂၀၂] ဣစ္စေဝမာဒိ၊ "ဒိသွာ" တိ ဝတ္တဗ္ဗေ "ဒိဋ္ဌာ"တိ နိဒ္ဒေသော၊ ဥမ္မာဒန္တိမဟံ ဒိဋ္ဌာ [ခု-၆၊ ၄၁]။
အတ္ထိ ပဒံ ကတ္ထစိ ကြိယာပဒံ ဟောတိ၊ကတ္ထစိ နာမပဒံ။ ယေမေ ဗဒ္ဓစရာ အာသုံ၊ တေမေပုပ္ဖံ အဒုံ တဒါ [ခု-၃၊ ၂၁၉]။ နယိဒံ ဒုက္ခံ အဒုံ ဒုက္ခံ [ခု-၅၊ ၃၄]။ သ ဂစ္ဆံ န နိဝတ္တတိ [ခု-၅၊ ၁၅၈]။ ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝါဒကော[ခု-၆၊ ၁၅၄]။ ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတ္ထ အဒုန္တိ အဒံသု။ ပုန အဒုန္တိ တံ။
အတ္ထိ ပဒံ အလုတ္တဝိဘတ္တိကဉ္စေဝဟောတိ လုတ္တဝိဘတ္တိကဉ္စ။ ယထာ မနသိကာရော။မနသ္မိံ ကာရောတိ ဟိ မနသိကာရော။ ပုရိမမနတောဝိသဒိသံ မနံ ကရောတီတိပိ မနသိကာရော [ဝိသုဒ္ဓိ-၂၊ ၉၆]။
အတ္ထိ ပဒံ ဧကဝစနန္တမေဝ ဟောတိ, န ပုထုဝစနန္တံ။ ဂစ္ဆန္တော သော ဘာရဒွါဇော[ခု-၆၊ ၃၄၂]။ မဟန္တော စရန္တော ဣစ္စာဒိ။
အတ္ထိ ပဒံ ပုထုဝစနန္တမေဝ ဟောတိ, န ဧကဝစနန္တံ။ အာယသ္မန္တော အာယသ္မန္တာ။
အတ္ထိ ပဒံ ကတ္ထစိ ဧကဝစနန္တံ ဟောတိ၊ကတ္ထစိ ပုထုဝစနန္တံ။ ဟန္တိ ကုဒ္ဓေါ ပုထုဇ္ဇနော[အံ-၂၊ ၄၇၂]။ ဝိက္ကောသမာနာ တိဗ္ဗာဟိ၊ ဟန္တိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၈။)(စာ-၄၀၈) နေသံ ဝရံ ဝရံ [ခု-၆၊ ၃၇၂]။ ဇာနံ ပဿံ ဝိဟရာမိ၊ ဇာနံ အက္ခာသိဇာနတော [ခု-၆၊ ၁၈၅]။ အပိနု တုမှေ အာယသ္မန္တောဇာနံ ပဿံ ဝိဟရထာတိ[ဒီ-၁၊ ၁၇၇]။ ဝစနဝိပလ္လာသော ဝါ ဧတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
အတ္ထိ ပဒံ ကတ္ထစိ အတ္ထဝိသယေ ဧကဝစနန္တံဟောတိ၊ ကတ္ထစိ ပန အတ္ထဝိသယေ ပုထုဝစနန္တံ၊ဧသော နာနာသမ္ပတ္တီဟိ ဘဝန္တော ဝဍ္ဎန္တော အာဂစ္ဆတိ၊ဧသော ရာဇာ ဘဝန္တော သမ္ပတ္တီဟိ မောဒတိ။ ဧတေဘဝန္တော အာဂစ္ဆန္တု၊ သန္တော ဒန္တော နိယတောဗြဟ္မစာရီ [ခု-၁၊ ၃၄]။ သန္တော သပ္ပုရိသာလောကေ [ခု-၅၊ ၂]။
အတ္ထိ ပဒံ စုဏ္ဏိယပဒတ္တေ ပုထုဝစနန္တံဟုတွာ ဂါထံ ပတွာ ကွစိ ဧကဝစနန္တံ ဟောတိ။ရာဇာနော နာမ ပညဝန္တော ဟောန္တိ။
"အဟံ တေန သမယေန၊ နာဂရာဇာမဟိဒ္ဓိကော။
အတုလော နာမ နာမေန၊ ပုညဝန္တောဇုတိန္ဓရော" [ခု-၄၊ ၃၆၄]
ဣစ္စာဒိ။ ကွစီတိ ကိံ? ဣဒ္ဓိမန္တော ဇုတိမန္တော၊ ဝဏ္ဏဝန္တော ယသဿိနော [ဒီ-၂၊ ၂၀၅]။
ဧသ နယော အဝုတ္တေပိ၊ ဌာနေ ဉေယျောသုဓီမတာ။
သင်္ခေပေနေဝ ဝုတ္တောပိ၊ သက္ကာဉာတုံ ဝိဇာနတာ။
"ယံ ဗဟုံ ဓန" န္တိ ဝါ "ယံ ဝိဝိဓံ ဓန" န္တိ ဝါ ဧကဝစနဝသေန ဝတွာ "တာနိ ဓနာနီ" တိ ဝုတ္တေပိ န ကောစိ ဒေါသော၊ တထာ "ယော မဟာဇနော" တိ ဝတွာ "သာ မဟာဇနတာ" တိ ဝါ "တေ ဇနာ" တိ ဝါ ဝုတ္တေပိ, တထာ "ယာ ဇနာတာ" တိ ဝတွာ "တေ ဇနာ" တိ ဝုတ္တေပိ န ကောစိ ဒေါသော။အတြ ကိဉ္စိ ပါဠိပ္ပဒေသံ ဝဒါမ။
"ယံ ဥဿုက္ကာ သင်္ဃရန္တိ၊ အလက္ခိကာဗဟုံ ဓနံ။
သိပ္ပဝန္တော အသိပ္ပါ ဝါ၊ လက္ခိဝါတာနိ ဘုဉ္ဇတီ"တိ [ခု-၅၊ ၈၅]
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၀၉။)(စာ-၄၀၉) ဂါထာပဒေသု အရိယာရဟစရိယာဒိယောဂေ အဓိကက္ခရောပိ ပါဒေါ အနုပဝဇ္ဇော။သေယျထိဒံ?
တပေါ စ ဗြဟ္မစရိယဉ္စ၊ အရိယသစ္စာနဒဿနံ။
နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ စ၊ ဧတံ မင်္ဂလမုတ္တမံ[ခု-၁၊ ၄။ ၃၁၉]။
တဒေဝ မေ တွံ ဝစနံ၊ ယာစိတော ကတ္တုမရဟသိ[ခု-၆၊ ၁၅၂] ဣစ္စာဒိ။
နနု စ ဘော ပါဝစနဝိသယေ သဗ္ဗထာပိအဓိကက္ခရောပိ ပါဒေါ အနုပဝဇ္ဇောယေဝ၊ အထ ကိမတ္ထံဣဒံ ဝုတ္တံ? ပါဝစနသ္မိဥှိ "သီလေ ပဟိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံပညဉ္စ ဘာဝယ"န္တိ စ, "ဣမေ မစ္စာ ကိမကံသု ပါပံ [ခု-၆၊ ၁၉၄]။ ယေ မေ ဇနာ အဓိမတ္တာ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ၊ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒိယန္တီ"တိ [ခု-၆၊ ၁၉၅] စ ဧဝမာဒယော အစ္စန္တာဓိကက္ခရာပိ ပါဒါ အနုပဝဇ္ဇာပူဇာရဟာယေဝ ဟောန္တီတိ? သစ္စံ၊ ဣဒံ ပန ကဝိသမယေ သာသနိကာနံဂါထာပါဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ကဝိသမယေအရိယာဒိယောဂေ သာသနိကေဟိ ရစိတော အဓိကက္ခရောပိပါဒေါ အနုပဝဇ္ဇော ပူဇာရဟောဝ ဟောတိ။ တံယထာ? ခေတ္တံ ဇနာနံ ကုသလတ္တိကာနံ၊တမရိယသံဃံ သိရသာ နမာမိ [ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၁] ဣစ္စေဝမာဒိ။
"နာဂရုက္ခော" တိဝါ "သီဟဟနုတ္တ' မလဘီ"တိ ဝါ အာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗေယေဟိ အက္ခရေဟိ ပါဒေါ န ပူရတိ၊ တေ ဆဍ္ဍေတွာဝစနာလင်္ကာရတ္ထံ အညေ အဓိကက္ခရာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ယထာ "ဝါရဏဝှယနာ ရုက္ခာ [ခု-၆၊ ၃၄၄]။ ဒွိဒုဂ္ဂမဝရဟနုတ္တ'မလဘီ"တိ [ဒီ-၃၊ ၁၄၃]။
ကွစိ ဝစနာလင်္ကာရတ္ထံ အဘိဓာနန္တရပက္ခိပနမ္ပိဘဝတိ။ ဇလဇုတ္တရနာမိနော၊ ပဒုမုတ္တရနာမိနောတိအတ္ထော။
ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဘာဝေန ပသိဒ္ဓဿ နာမဿသာမညေန ဝစနံ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတီတိ ဉေယျံ။တံ ယထာ?
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၀။)(စာ-၄၁၀)"တိဿဒတ္တော စ မေဓာဝီ၊
ဝိနယေ စ ဝိသာရဒေါ။
တဿ သိဿော မဟာပညော၊
ပုပ္ဖနာမောတိ ဝိဿုတော"တိ [ဝိ-၅၊ ၃။ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၄၇]။
ဧတ္ထ ဟိဿ ပုဗ္ဗေ သုမနောတိ နာမံဝုတ္တံ၊ တံ "ပုဗ္ဗေ" တိ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ တဉ္စ နာမံ သုမနာယ နာမရာဇကုမာရိယာ "သုမနာ" တိ [အံ-၂၊ ၂၇] နာမံ ဝိယ သုမနပုပ္ဖနာမံ ဂဟေတွာပုဂ္ဂလေ အာရောပိတံ၊ န စိတ္တဿ နာမံ ဂဟေတွာပုဂ္ဂလေ အာရောပိတံ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ "ပုပ္ဖနာမောတိ ဝိဿုတော"တိ။
ယေသံ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနဝသေန ဝတ္တဗ္ဗေပိသတိ အတ္ထာဒိဘာဝေန ဧကတ္တာ တေသံ အတ္ထာနံ ယေဘုယျေနဧကဝစနေန နိဒ္ဒေသော ဒိဿတီတိ ဉေယျံ။ တံ ယထာ? ဓမ္မာတိ ရေကဓမ္မဝိသေသာ ဧဝ အတ္ထော ဓမ္မာတိရေကဓမ္မဝိသေသတ္ထော[မူလဋီ-၁၊ ၁၂]။ ဌပေတွာ ကမ္မပစ္စယံ အဝသေသေသု တေဝီသတိယာပစ္စယေသု အနေကေ ဓမ္မာ ဧကေကော ပစ္စယော ဟောန္တိ။သဗ္ဗေ မနုဿာ ယက္ခဘတ္တံ အဟေသုံ ဣစ္စေဝမာဒိ။ ယေဘုယျေနာတိ ကိံ? ပစ္စယာ ဟောန္တိ [အဘိဋ္ဌ-၂၊ ၁၅၇]။
ယံ နာမပဒံ လိင်္ဂံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊တံ နာမံ ပုဂ္ဂလာဒီသု ဝတ္တဗ္ဗေသု တတော လိင်္ဂတောအညတရလိင်္ဂံ ဟောတီတိ ေဥယျံ။ တံ ယထာ? ပဒုမော နာမ ဘဂဝါ [ခု-၄၊ ၃၃၈]။ ပဒုမာ နာမ ဣတ္ထီ[ခု-၄၊ ၃၆၀]။ ပဒုမော နာမ နိရယော[သံ-၁၊ ၁၅၄]။ စိတ္တော နာမ ဂဟပတိ[အံ-၁၊ ၂၇]။ စိတ္တာ နာမ ဣတ္ထီ ဣစ္စေဝမာဒိ။
အတ္ထိ ပဒံ "သမာသပဒ" န္တိပိ ဝတ္တဗ္ဗံ "အသမာသပဒ" န္တိပိ။ တံ ယထာ? သတ္ထုဒဿနံ၊ သတ္ထုသာသနံ၊ ကတ္တုနိဒ္ဒေသော၊ဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟော[မ-၂၊ ၆၆] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတ္ထ ဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟောတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော စေဝတ္ထော သမ္ပရာယိကော စာတိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၁။)(စာ-၄၁၁) ဥဘယော အတ္ထာ ဥဘယတ္ထာ။ ဥဘယတ္ထာနံ ကဋံ ဂါဟောဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟော၊ ဧဝံ သမာသပဒံ ဟောတိ။ ဧတ္ထစ ဥဘယောဣတိ သဒ္ဒေါ ဥဘောသဒ္ဒေါ ဝိယ ဗဟုဝစနန္တောယေဝဟောတိ၊ န ကတ္ထစိပိ ဧကဝစနန္တော၊ ဥဘယတ္ထဌာနေသုကဋဂ္ဂါဟော ဥဘယတ္ထကဋဂ္ဂါဟော၊ ဧဝံ အသမာသပဒံဟောတိ၊ ဧသ နယော ဥဘယတ္ထကလိဂ္ဂါဟောတိ[မ-၂၊ ၆၅]အာဒီသုပိ။
အတ္ထိ ပဒံ သမာသပဒံယေဝ ဟောတိ၊နကတ္ထစိပိ အသမာသပဒံ၊ တံ ယထာ? သတ္ထာရဒဿနံ[ခု-၄၊ ၃၁၁]။ ကတ္တာရနိဒ္ဒေသော၊ သတ္ထာရနိဒ္ဒေသော။အမာတာပိတရ သံဝဍ္ဎောတိ [ခု-၅၊ ၂၈]။
အတ္ထိ ပဒံ ပယောဂဝသေန အသမာသပဒံယေဝဟောတိ, န သမာသပဒံ။ တံ ယထာ? သတ္ထု သာသနဿ စ ဂုဏံ အာရောစေတိ။ ပိတုမာတု စ'ဟံ စတ္တော [ခု-၆၊ ၁၅၁]။ ယဒိ ဧတ္ထ ဧတံ သမာသပဒံ သိယာ၊ "မာတာပိတူန" န္တိ သိယာ ပါဌော။
အတ္ထိ ပဒံ မာဂဓိကာနံ မနုဿာနံအတ္ထဝန္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ နော အက္ခရစိန္တကာနံမနုဿာနံ အတ္ထဝန္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ ယထာ? ဧယျ ဧယျုံ ဧယျာသိ ဣစ္စာဒိ ဝိဘတ္တိဘူတပဒံ။
အတ္ထိ ပဒံ အက္ခရစိန္တကာနံ သင်္ကေတဝသေနအတ္ထဝန္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ မာဂဓိကာနံ ပန အညထာဂဟေတဗ္ဗတ္ထံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ ယထာ? သိဩ သော၊ အ စ ဣ စ ဥ စ အယု ဣစ္စာဒိ။
အတ္ထိ ပဒံ သံဟိတာပဒဉ္စေဝ ဟောတိအသံဟိတာပဒဉ္စ။ တံ ယထာ? အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ[ဝိ-၁၊ ၃၅] ဣစ္စာဒိ။
အတ္ထိ ပဒံ သတ္တိသမဝေတေန ဂဟေတဗ္ဗံဟောတိ၊ အတ္ထိ ပဒံ သတ္တိသမဝေတေန ဂဟေတဗ္ဗံန ဟောတိ။ တတ္ထ ပုရိမပက္ခေ "သေတော ဓာဝတီ?" တိ ပယောဂေါ။ ဧတ္ထာယမဓိပ္ပါယော-
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၂။)(စာ-၄၁၂) ကော ဣတော ဓာဝတိ? သေတော ဓာဝတိ၊ ကတရဝဏ္ဏော ဓာဝတိ? သေတော ဓာဝတိ၊ တတ္ထ သေတောတိ သာ ဣတောတိ ဆေဒေါ၊ သာ ဝုစ္စတိ သုနခေါ၊ သဗ္ဗထာပိ သေတောသာ ဣတော ဓာဝတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
အတ္ထိ ပဒံ ဧကာဓိပ္ပါယိကံ၊ အတ္ထိပဒံ ဒွါဓိပ္ပါယိကံ၊ အတ္ထိပဒံ အဓိပ္ပါယတ္တယိကံ၊အတ္ထိ ပဒံ စတုရာဓိပ္ပါယိကံ၊ အတ္ထိ ပဒံ ဗဝှါဓိပ္ပါယိကန္တိဉေယျံ။ တတ္ထ ဧကာဓိပ္ပါယိကံ နာမ သစက္ခုကော ဣစ္စာဒိ၊ တံ န ဒုလ္လဘံ၊ ဒွါဓိပ္ပါယိကံ ဟီနသမ္မတံ ဣစ္စာဒိ၊တတ္ထ ဟီနန္တိလောကသမ္မတံ၊ ဟီနသမ္မတံ၊ဟီနေဟိ ဝါ သတ္တေဟိ သမ္မတံ၊ ဂူထဘတ္တေဟိ ဂူထောဝိယာတိ ဟီနသမ္မတံ [အဘိဋ္ဌ-၂၊ ၈]။ ဧဝံ သာဓု သမ္မတော [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၁၃၁] ဣစ္စာဒိ။ အဓိပ္ပါယတ္တယိကံ ယထာ? ဒဿနပရိဏာယကဋ္ဌေန စက္ခုနာဘဝတီတိ စက္ခုဘူတော၊ အထ ဝါ စက္ခု ဝိယ ဘူတောတိစက္ခုဘူတော၊ ပညာစက္ခုံ ဘူတော ပတ္တောတိပိစက္ခုဘူတော[မဋ္ဌ-၁၊ ၃၈၀] ဣစ္စေဝမာဒိ။ စတုရာဓိပ္ပါယိကံ ယထာ? ဧကော အယနော ဧကာယနော၊ ဧကေနအယိတဗ္ဗော ဧကာယနော၊ ဧကဿ အယနော ဧကာယနော၊ဧကသ္မိံ အယနော ဧကာ ယနော [ဒီဋ္ဌ-၂၊ ၃၃၅။ မဋ္ဌ-၁၊ ၂၃၄] ဣစ္စေဝမာဒိ။ တတြာယံ ပါဠိ "ဧကာယနော အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေါ သတ္တာနံဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝါနံ သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒေါမနဿာနံအတ္ထင်္ဂမာယ ဉာယဿ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကိရိယာယ၊ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ"တိ [ဒီ-၂၊ ၂၃၁။ မ-၁၊ ၇၀]။ ဗဝှါဓိပ္ပါယိကံ ပန ပုထုဇ္ဇနော, ဘဂဝါ, တထာဂတော ဣစ္စာဒိ။ တတ္ထ-
ပုထူနံ ဇနနာဒီဟိ၊ ကာရဏေဟိပုထုဇ္ဇနော။
ပုထုဇ္ဇနန္တောဂဓတ္တာ ဝါ၊ ပုထုဝါယံ ဇနော ဣတိ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၅၉။ မဋ္ဌ-၁၊ ၂၁။ အံဋ္ဌ-၁၊ ၄၇။ အဘိဋ္ဌ-၁၊ ၃၀၃။ ဣတိဝုတ္တကဋ္ဌ-၇၈။ ပဋိသံဋ္ဌ-၂၊ ၅၁]။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၃။)(စာ-၄၁၃) သော ဟိ ပုထူနံ နာနပ္ပကာရာနံ ကိလေသာဒီနံဇနနာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ပုထုဇ္ဇနော။ ပုထု ကိလေသေဇနေန္တိ ယံ တာဝတာတိ ပုထုဇ္ဇနော။ ပုထု အဝိဟတသက္ကာယဒိဋ္ဌိကာ ပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထု သတ္ထာရာနံ မုခမုလ္လောကိကာတိပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထု သဗ္ဗဂတီဟိ အဝုဋ္ဌိတာတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ပုထု နာနာ အဘိသင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ပုထု နာနာဩဃေတီ ဝုယှန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထုနာနာသန္တာပေဟိ သန္တပန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထုနာနာ ပရိဠာဟေဟိ ဍယှန္တီတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထုကာမဂုဏေသု ရတ္တာ ဂိဒ္ဓါ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာလဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓါတိ ပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထုပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ အာဝုတာ နိဝုတာ ဩဝုဋာ ပိဟိတာပဋိစ္ဆန္နာ ပဋိကုဇ္ဇိတာတိ ပုထုဇ္ဇနာ [ခု-၇၊ ၁၁၃-၄]။ ပုထူနံ ဝါ ဂဏန ပထမတီတာနံအရိယဓမ္မပရမ္မုခါနံ ဇနာနံ အန္တောဂဓတ္တာတိပိပုထုဇ္ဇနာ၊ ပုထူဟိ အယံ ဝိသုံယေဝ သင်္ခံ ဂတောဝိသံသဋ္ဌော သီလသုတာဒိဂုဏယုတ္တေဟိ အရိယေဟိဇနေဟီတိပိ ပုထုဇ္ဇနော၊ သေသပဒေသု ပန အဋ္ဌကထာတန္တိံ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၅၉။ မဋ္ဌ-၁၊ ၄၇။ အံဋ္ဌ-၁၊ ၈၀။ ဝိသုဒ္ဓိ-၁၊ ၂၀၅။ ဝိဋ္ဌ-၁၊ ၉၄။ ဥဒါနဋ္ဌ-၁၁၃။ ဣတိဝုတ္တကဋ္ဌ-၁၁၁။ ထေရဂါထာဋ္ဌ-၁၊ ၄၂။ ဗုဒ္ဓဝံသဋ္ဌ-၁၈။ မဟာနိဒ္ဒေသဋ္ဌ-၁၅၃] ဩလောကေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမသ္မိံ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေယော ယော အညောပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝတ္တဗ္ဗော အတ္ထိ၊တံ တံ ဝတ္တုကာမာပိ မယံ ဂန္ထဝိတ္ထာရဘယေန နဝဒါမ။ အဝုတ္တောပိ သော သော နယော ဝုတ္တနယာနုသာရေနသက္ကာ ဝိညုနာ ဉာတုံ၊ တသ္မာ ပန သင်္ခေပမဂ္ဂေါ ဧတ္ထ ဒဿိတော။
ဣဒမ္ပေတ္ထ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ[ကထာဝတ္ထုအနုဋီကာတော ဂဟိတံ]။ တိဿော ကထာ- ဝါဒေါ ဇပ္ပေါ ဝိတဏ္ဍာတိ။ တေသု ယေနပမာဏတက္ကေဟိ [သမာနတက္ကေဟိ(ဗဟူသု)။ ပမာဏတက္ကသာဓနောပါလမ္ဘောသိဒ္ဓန ္တာဝိရုဒ္ဓေါ ပဉ္စာဝယဝေါပပန္နောပက္ခပတိပက္ခပရိဂ္ဂဟော ဝါဒေါ။ (နျာယဒဿနေ-၁၊ ၂၊ ၁-သုတ္တံ] ပက္ခပဋိပက္ခာနံ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၄။)(စာ-၄၁၄) ပတိဋ္ဌာပနပဋိက္ခေပါ ဟောန္တိ၊ သော ဝါဒေါ။၁ ဧကာဓိကရဏာဟိ အညမညဝိရုဒ္ဓါ ပက္ခပဋိပက္ခာ၊ယထာ? "ဟောတိ တထာဂတော ပရမ္မရဏာ၊န ဟောတိ တထာဂတော ပရမ္မရဏာ"တိ၂။ နာနာဓိကရဏာ ပနအညမညဝိရုဒ္ဓါပိ ပက္ခပဋိပက္ခာ နာမ န ဟောန္တိ။ယထာ? "အနိစ္စံ ရူပံ၊ နိစ္စံ နိဗ္ဗာန" န္တိ၁။ ယေန ဆလဇာတိနိဂ္ဂဟဋ္ဌာနေဟိ ပက္ခပဋိပက္ခာနံပတိဋ္ဌာပနပဋိက္ခေပါရမ္ဘော၊ သော ဇပ္ပေါ၃။ အာရမ္ဘမတ္တမေဝေတ္ထ, န အတ္ထသိဒ္ဓီတိ ဒဿနတ္ထံ အာရမ္ဘဂ္ဂဟဏံ။ယာယ ပန ဆလဇာတိနိဂ္ဂဟဋ္ဌာနေဟိ ပဋိပက္ခပဋိက္ခေပါယဝါယမန္တိ၊ သာ ဝိတဏ္ဍာ၄။ တတ္ထ အတ္ထဝိကပ္ပူပပတ္တိယာ ဝစနဝိဃာတော ဆလံ၅။ ယထာ? "နဝကမ္ဗလောယံ ပုရိသော၆။ ရာဇာ နော သက္ခီ" တိ ဧဝမာဒိ။ ဒူသနာဘာသာ ဇာတယော၊ ဥတ္တရပတိရူပကာတိ အတ္ထော၇။
၁။ ၁-ဧကာဓိကရဏဋ္ဌာ ဝိရုဒ္ဓါ ဓမ္မာ ပက္ခပဋိပက္ခာပစ္စနီကဘာဝတော၊ “အတ္ထိ အတ္ထာ နတ္ထိ အတ္ထာ”ဣတိ။ နာနာဓိကရဏာ ဝိရုဒ္ဓါနပက္ခပဋိပက္ခာ၊ယထာ “နိစ္စော အတ္တာ၊ အနိစ္စာ ဗုဒ္ဓိ”ဣတိ။ (နျာယဘာဿ-၁၊ ၂၊ ၁)
၂။ ဒီ-၁၊ ၂၆။
၃-ယထောအတ္တောပပန္နဆလဇာတိနိဂ္ဂဟဋ္ဌာနသာဓနောပါလမ္ဘောဇပ္ပေါ။
(နျာယဒဿနေ ၁၊၂၊၂-သုတ္တံ။) ၄-သ ပတိပက္ခဋ္ဌာပနာဟီနော ဝိတဏ္ဍာ။ (နျာယဒဿနေ ၁၊၂၊၃-သုတ္တံ)။ သ ဇပ္ပေါ ဝိတဏ္ဍာ ဘဝတိ၊ကိံဝိသေသနော? ပတိပက္ခဋ္ဌာပနာယ ဟီနော ... ပရပက္ခပတိသေဓေနေဝ ပဝတ္တတေ (တဗ္ဘာဿေ။)
၅-ဝစနဝိဃာတော' တ္ထဝိကပ္ပေါပပတ္တိယာ ဆလံ။ (နျာယဒဿနေ ၁၊၂၊၁၀-သုတ္တံ။)
၆-န စ ကပ္ပလောယံ ပုရိသော (က)။ "နဝကမ္ဗလကောယံ မာဏဝကော" ဣတိ ပယောဂေါ။ အတြ "နဝေါ ကမ္ဗလော အဿာ"တိ ဝတ္တုံ အဓိပ္ပါယော၊ ဝိဂ္ဂဟေ တုဝိသေသော, န သမာသေ။ တတြာယံ ဆလဝါဒီဝတ္တုံ အဓိပ္ပါယတော အဝိဝက္ခိတံ အညံ အတ္ထံ "နဝ ကမ္ဗလာ အဿာ"တိ တာဝ အဘိဟိတံ ဘဝတီတိ ကပ္ပယတိ၊ကပ္ပယိတွာ စာသမ္ဘဝေန ပတိသေဓေတိ "ဧကော အဿ ကမ္ဗလော၊ ကုတော နဝ ကမ္ဗလာ"ဣတိ။ ... "နဝကမ္ဗလကော" ဣတိ အနေကတ္ထဿာဘိဓာနံ "နဝေါ ကမ္ဗလော အဿ, နဝကမ္ဗလာ အဿာ"တိ။ (နျာယဘာဿ၊၁၊၂။၁၂။)
၇-ဒူသနာဘာသာ တု ဇာတယော။ (နျာယဗိန္ဒု၊ ၁၃၉-သုတ္တံ)။ ဒူသနာ ဣဝ အာဘာသန္တေဣတိ ဒူသနာဘာသာ။ ကေ တေ? ဇာတယော ဣတိ၊ ဇာတိသဒ္ဒေါ သာဒိဿ ဝစနော၊ဥတ္တရသဒိသာနိ ဇာတျုတ္တရာနိ။ (တဋ္ဋီကာ)
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၅။)(စာ-၄၁၅) ပဋိညာဟေတုဒိဋ္ဌန္တောပနယနိဂမလက္ခဏံ ပဉ္စာဝယဝံ ဝါကျံ။ တတြ သာဓနီယနိဒ္ဒေသော ပဋိညာ- "အဂ္ဂိ တတြ"။ သာဓနီယသာဓနနိဒ္ဒေသော ဟေတု- "ဓူမဘာဝတော"။ ယတ္ထ သာဓနီယသာဓနာနံ သဓမ္မကထနံ၊တံ ဒိဋ္ဌန္တော- "ယတ္ထ ဓူမော၊ တတြ အဂ္ဂိ၊ ယထာ မဟာနသေ"။ ဒိဋ္ဌဿ သဓမ္မဿ သဓမ္မိယဓမ္မေ ဥပနယနံ ဥပနယော- "ဓူမော စတြ"။ ပဋိညာယ ပုနဝစနံ နိဂမော- "တသ္မာ အဂ္ဂိ အတြ"။ သဗ္ဗမေတံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ- အဂ္ဂိ အတြ၊ ဓူမဘာဝတော။ ယတ္ထ ဓူမော၊တတြ အဂ္ဂိ၊ ယထာ မဟာနသေ။ ဓူမော စတြ။ တသ္မာအဂ္ဂိ တတြာတိ၁။
ဗာတ္တိံသ တန္တယုတ္တိယော၂ ဘဝန္တိ။ တံ ယထာ? အဓိကရဏံ ယောဂေါ ပဒတ္ထော ဟေတုတ္ထော ဥဒ္ဒေသောနိဒ္ဒေသော ဥပဒေသော အပဒေသော အတိဒေသော ပဋိဒေသောအပဝဂ္ဂေါ ဝါကျသေသော၃ အတ္ထာပတ္တိ ဝိပရိယယော ပသင်္ဂေါ၄ ဧကန္တော အနေကန္တော ပုဗ္ဗပက္ခော နိဏ္ဏယောအနုမတံ ဝိဓာနံ အနာဂတာပေက္ခနံ အတီတာပေက္ခနံသံသယော ဗျာချာနံ (အနညာ)၅ သကသညာ နိဗ္ဗစနံ နိယောဂေါ ဝိကပ္ပေါ သမုစ္စယောဦဟနီယန္တိ။
၁။ပဋိညာဟေတူဒါဟရဏောပနယနိဂမနာနျဝယဝါ (နျာယဒဿနေ၊၁၊၁၊၃၂၊ သုတ္တံ။) ပဋိညာဟေတူဒါဟရဏော ပနယနိဂမမနာနိပဉ္စာဝယဝါ၊ ပဗ္ဗတော အဂ္ဂိမာ ဣတိ ပဋိညာ။ ဓူမဝန္တတ္တာဣတိ ဟေတု။ ယော ယော ဓူမဝါ၊ သော အဂ္ဂိမာ၊ ယထာမဟာနသေ ဣတိ ဥဒါဟရဏံ၊ တထာ စာယံ ဣတိ ဥပနယော၊တသ္မာ တံ တထာ ဣတိ နိဂမနံ။ (တက္ကသင်္ဂဟေ အနုမာနာဓိကာရေ။) သုတ္တနိပါတ-ဋ္ဌ ၂-၁၂၄။ အဘိ-ဋ္ဌ၊ ၃-၃၄၄။ သံ-ဋ္ဌ ၁-၂၅၀။ ဝိသုဒ္ဓိ ၂-၁၆၄။ သံ-ဋီ ၁-၂၈၆။ ဝိသုဒ္ဓိ-ဋီ ၂-၂၆၇။ အနု-ဋီ ၃-၇၀-၁-ပိဋ္ဌေသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ။
၂-ဣမာ ဗာတ္တိံသတန္တယုတ္တိယောသုဿုတသံဟိတာယံ ဥတ္တရတန္တေ ပဉ္စသဋ္ဌိမအဓျာယေစ အတ္ထသတ္ထေ ပဉ္စဒသမာဓိကရဏေ အသီတျာဓိကသတိမေပကရဏေ စ အာဂတာ။ စရကသံဟိတာယံ ပန သိဒ္ဓိဋ္ဌာနေဒွါဒသမအဓျာယေ ပဉ္စတိံ သ ဆတ္တိံသ ဝါ တန္တယုတ္တိယောအာဂတာ။
၃-ဝါကျဒေသော (သီ၊က)၊ ဝါကျဒေါသော (ဣ) ၄-ပသဂ္ဂေါ (ဗဟူသု)
၅-( ) ဣမာယ အဓိကာယ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ယထာဝုတ္တေသု စတီသု ဂန္ထေသု သာ န ဒိဿတိ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၆။)(စာ-၄၁၆) (၁) တတ္ထ ယံ အဓိကိစ္စ ဝုစ္စတိ၊ တံ အဓိကရဏံ၁။
(၂) ပုဗ္ဗာပရဝသေန ဝုတ္တာနံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတာနံပဒါနံ ဧကီကရဏံ ယောဂါ၂။
(၃) သုတ္တပဒေသု ပုဗ္ဗာပရယောဂတော ယော အတ္ထောဝိဟိတော၊ သော ပဒတ္ထော၃။
(၄) ယံ ဝုတ္တတ္ထသာဓကံ၊ သော ဟေတုတ္ထော၄။
(၅) သမာသဝစနံ ဥဒ္ဒေသော၅။
(၆) ဝိတ္ထာရဝစနံ နိဒ္ဒေသော၆။
(၇) "ဧဝ" န္တိ ဥပဒေသော၇။
(၈) "အနေန ကာရဏေနာ"တိ အပဒေသော၈။
(၉) ပကတဿ အတိက္ကန္တေန သာဓနံ အတိဒေသော၉။
(၁၀) ပကတဿ အနာဂတေန အတ္ထသာဓနံ ပဋိဒေသော၁၀။
(၁၁) အဘိဗျာပေတွာ အပနယနံ အပဝဂ္ဂေါ၁၁။
(၁၂) ယေန ပဒေန အဝုတ္တေန ဝါကျပရိသမာပနံဘဝတိ၊ သော ဝါကျသေသော၁၂။
၁-ယံ အတ္ထိ အဓိကိစ္စဥစ္စတေ၊ တံ အဓိကရဏံ။ (သုဿုတသံဟိတာယံ ဝဏ္ဏနာ။ ဧဝမုတ္တရတြဒဿိတာပိ။)
၂-ယေန ဝါကျံ ယုဇ္ဇတေ၊သ ယောဂေါ၊ ... ဧဝံ ဒူရဋ္ဌာနမပိ ပဒါနံဧကီကရဏံ ယောဂေါ။
၃-ယော အတ္ထော အဘိဟိတောသုတ္တေ ပဒေဝါ၊ သ ပဒတ္ထော။
၄-ယံ အညံ ဥတ္တံ အညတ္ထသာဓကံဘဝတိ၊ သ ဟေတွတ္ထော။
၅-သမာသကထနံ ဥဒ္ဒေသော။၆-ဝိတ္ထာရဝစနံ နိဒ္ဒေသော။
၇- "ဧဝ" မိတိ ဥပဒေသော။ ၈-"အနေန ကာရဏေနာ" တိ အပဒေသော။
၉-ပကတဿာနာဂတေန သာဓနံအတိဒေသော။
၁၀-ပကတဿာတိက္ကန္တေန သာဓနံ ပဒေသော။
၁၁-အဘိဗျာပျ အပကဿနံ အပဝဂ္ဂေါ။
၁၂-ယေန ပဒေန အနုတ္တေန ဝါကျံ သမာပီယတေ၊ သဝါကျသေသော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၇။)(စာ-၄၁၇) (၁၃) ယဒကိတ္တိတံ အတ္ထတော အာပဇ္ဇတိ၊သာ အတ္ထာပတ္တိ၁။
(၁၄) ယံ ယတ္ထ ဝိဟိတံ၊ တတြ ယံ တဿ ပဋိလောမံ၊သော ဝိပရိယယော၂။
(၁၅) ပကရဏန္တရေန သမာနော အတ္ထော ပသင်္ဂေါ၃။
(၁၆) သဗ္ဗတ္ထ ယံ တထာ၊ သော ဧကန္တော၄။
(၁၇) ယော ပန ကတ္ထစိ အညထာ၊ သော အနေကန္တော၅။
(၁၈) သောတုနိဿန္ဒေဟမဘိဓီယတေ၊ သော ပုဗ္ဗပက္ခော၆။
(၁၉) တဿ ယံ ဥတ္တရံ၊ သော နိဏ္ဏယော၇။
(၂၀) ပရမတမပ္ပဋိသိဒ္ဓံ အနုမတံ၈။
(၂၁) ပကရဏာနုပုဗ္ဗံ ဝိဓာနံ၉။
(၂၂)"ဧဝံ ဝက္ခာမီ"တိ အနာဂတာပေက္ခနံ၁၀။
(၂၃) "ဣတိ ဝုတ္တ" န္တိ အတီတာပေက္ခနံ၁၁။
၁-ယံ အကိတ္တိတံ အတ္ထတောအာပဇ္ဇတေ၊ သာ အတ္ထာပတ္တိ။
၂-ယံ ယတြာဘိဟိတံ၊တဿ ပါတိလောမျံ (ပဋိလောမဘာဝေါ) ဝိပရိယယော၊
၃-ပကရဏန္တရေန သမာပနံပသင်္ဂေါ၊ ယံ ဝါ ပကရဏန္တရိတော ယော အတ္ထော အသကိံဥတ္တော သမာပီယတေ၊ သ ပသင်္ဂေါ။
၄-သဗ္ဗတြ ယံ အဝဓာရဏေနဥစ္စတေ၊ သ ဧကန္တော။
၅- "ကွစိ တထာ, ကွစိ အညထာ"တိ ယော၊ သော အနေကန္တော။
၆-အက္ခေပပုဗ္ဗကော ပေဥှာပုဗ္ဗပက္ခော။
၇-တဿုတ္တရံ နိဏ္ဏယော။
၈-ပရမတံ အပ္ပဋိသိဒ္ဓံအနုမတံ။
၉-ပကရဏာနုပုဗ္ဗာဘိဟိတံဝိဓာနံ။
၁၀- "ဧဝံ ဝက္ခတီ"တိ အနာဂတာဝေက္ခဏံ။
၁၁-ယံ ပုဗ္ဗံ ဥတ္တံ၊ တံ အတိက္ကန္တာဝေက္ခဏံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၈။)(စာ-၄၁၈) (၂၄) ဥဘယဟေတုဒဿနံ သံသယော၁။
(၂၅) သံဝဏ္ဏနာ ဗျာချာနံ၂။
(ဘူတာနံ ပဝတ္တာ အာရမ္ဘစိန္တာ အနညာ၃။)
(၂၆) သဿ သာဓာရဏာ သကသညာ၄။
(၂၇) လောကပ္ပတီတမုဒါဟရဏံ နိဗ္ဗစနံ၅။
(၂၈) ဒိဋ္ဌန္တသံယောဂေါ နိဒဿနံ၆။
(၂၉) "ဣဒမေဝါ"တိ နိယောဂေါ၇။
(၃၀)"ဣဒံ ဝါ" တိ ဝိကပ္ပေါ၈။
(၃၁) သင်္ခေပဝစနံ သမုစ္စယော၉။
(၃၂) ယဒနိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဗုဒ္ဓိယာ အဝဂမနီယံ၊ တံ ဦဟနီယန္တိ၁၀။
ဣမာ ဗာတ္တိံသ တန္တယုတ္တိယော။
ဣဒါနိ တတော တတော ဥဒ္ဓရိတွာ မတ္တာဘေဒဝသေနဝဏ္ဏဘေဒဝသေန ရူဠှီဘေဒဝသေနာတိ တိဝိဓာ သဒ္ဒဘေဒံကထယာမ။ တတြ မတ္တာဘေဒေါ တာဝ (နီတိ၊သုတ္တ၊၄၁၉။) -
၁-ဥဘယဟေတုဒဿနံ သံသယော။
၂-တတြာတိသယောပဝဏ္ဏနံဗျာချာနံ။
၃-တတြာတိသယောပဝဏ္ဏနံဗျာချာနံ၊ ယထာ ဣဟ ပဉ္စဝီသတိကော ပုရိသောအတြ ဗျာချာယတေ၊ အညေသွာယုဗ္ဗေဒေသု ဘူတာဒိပကတျာရဒ္ဓစိန္တာ။
၄-အညသတ္တာ'သာမညာ သသညာ။ ... လောကေ ပတိတံ ဥဒါဟရဏံ ဝါ။
၅-နိစ္ဆိတံ ဝစနံ နိဗ္ဗစနံ။
၆-ဒိဋ္ဌန္တေန အတ္ထော ပသာဓီယတေယတြ၊ တံ နိဒဿနံ။
၇-"ဣဒမေဝ ကတ္တဗ္ဗ" မိတိ နိယောဂေါ။
၈-"ဣဒံ ဝါ"တိ ဝိကပ္ပေါ။
၉- "ဣဒဉ္စိဒဉ္စာ"တိ သမုစ္စယော။
၁၀-ယံ အနိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဗုဒ္ဓိယာ အဝဂမျတေ၊ တံ ဦဟျံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၀။)(စာ-၄၁၉) အဂါရံ၊ အာဂါရံ။
အပဘာ၊ အာပဘာ။
အမရိသော၊ အာမရိသော။
အဂမော၊ အာဂမော။
အရာ၊ အာရာ။
အကုရော၊ အင်္ကုရော။
ဘလ္လုကော၊ ဘလ္လာကော။
ကလကော၊ ကောရကော။
ဇမ္ဗကော၊ ဇမ္ဗုကော။
သမ္ဗကော၊ သမ္ဗုကော။
ဇတုကော၊ ဇတုကာ။
မသုရော၊ မဿုရော။
ဝေဓနံ၊ ဝိဓနံ။
ဥသနံ၊ ဦသနံ။
ဥသရံ၊ ဦသရံ။
ဟရိတော၊ ဟာရိတော။
တုရဝေါ၊ တူရဝေါ။
ဗန္ဓုရံ၊ ဗန္ဓူရံ။
ပါဋိဟီရံ၊ ပါဋိဟေရံ၊ ပါဋိဟာရိယံ။
အဠိန္ဒော၊ အာဠိန္ဒော။
ပဃဏော၊ ပဃာဏော။
ကုဝရော၊ ကူဝရော၊ ကုဗ္ဗရော။
အနုတ္တမော၊ ဥတ္တမော။
အဟတံ၊ အနာဟတံ။
အနုဒါနော၊ ဥဒါနော။
ဥဒဂ္ဂေါ၊ အနုဒဂ္ဂေါ။
ဥဟံ၊ ဦဟံ။
ဂဏ္ဍိတော၊ ဂါဏ္ဍိတော၊
ဥဒ္ဒိကတံ၊ ဥဒိဿကတံ။
အလာဗု၊ အာလာဗု။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၁။)(စာ-၄၂၀) ဟလာဟလံ၊ ဟာလာဟလံ။
ဥဟနံ၊ ဦဟနံ။
ဍဟာလံ၊ ဍာဟာလံ။
သာမကော၊ သာမာကော။
စမရံ၊ စာမရံ။
ဣရိဏံ၊ ဤရိဏံ။
ကဿကော၊ ကသိကော။
သဟစရော၊ သဟာစရော။
ဖာဋိတံ၊ ဖဋိတံ။
တလော၊ တာလော။
ဇကာ၊ ဇယာ။
လဝဏံ၊ လောဏံ။
စဋု၊ စာဋု။
စမု၊ စမူ။
ဝဉ္စ၊ ဗျဉ္စ။
မဟိလာ၊ မာဟိလာ၊ မဟေလာ၊ မဟေလိကာ။
ဆေကော၊ ဆေကိကော။
ဆကလော၊ ဆကလကော။
အင်္ဂုလံ၊ အင်္ဂုလိ။
ဂုဂ္ဂုလော၊ ဂုဂ္ဂုလု။
ဟိင်္ဂုလော၊ ဟိင်္ဂုလိ။
မန္ဒိရံ၊ မန္ဒီရံ။
ဝိရိယံ၊ ဝီရိယံ။
ယူထကံ၊ ယောထကံ။
ကပိလံ၊ ကပီလံ။
ကဋကံ၊ ကုဋကံ၊ ပါကဋံ။
မိဟိနော၊ မိဟီနော။
မကုရော၊ မင်္ကုရော။
မကုလံ၊ မင်္ကုလံ။
မကုဋံ၊ မုကုဋံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၂။)(စာ-၄၂၁) မကုဋီ၊ မုကုဋီ။
ခလုကံ၊ ခလုင်္ကံ။
ဓာနံ၊ အဓာနံ။
မာရိသံ၊ မာရိဿံ။
ကဏိကာ၊ ကာဏိကာ။
ဗေလိ၊ ဗေလာ။
ဟေဒါမဏိ၊ ဟေဒါမိဏိ။
နိမေသော၊ နိမိသော။
တပုသံ၊ တပူသံ။
ဝါလိကာ၊ ဝါလုကာ။
ဓာတု၊ ဓာတာ။
သမာဒါပနံ၊ သမာဒပနံ။
အဝိသိ၊ အာဝိသိ။
စုဗုကော၊ စူဗုကော။
ယမလံ၊ ယာမလံ။
တန္တဝါယော၊ တန္တုဝါယော။
ဧသိကာ၊ ဣသိကာ၊ ဧသိကာ၊ ဤသိကာ။
နန္ဒိ၊ နန္ဒီ။
တလိ၊ တလီ။
ဝရုဋော၊ ဝါရုဋော။
အဟိတုဏ္ဍိကော၊ အာဟိတုဏ္ဍိကော။
ဘူတုကော၊ ဘောတုကော။
တိတ္တိရော၊ တိတ္တိရိ။
ကာကရိကော၊ ကာကာရိကော။
ဗရဋိ၊ ဗရဋာ။
ကရေဋော၊ ကရေဋု။
ကန္ဒရီ၊ ကန္ဒရာ။
ဝိသိဋ္ဌော၊ ဝိသေဋ္ဌော။
စိပိဋော၊ စိပုဋော။
တလိနီ၊ တလံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၃။)(စာ-၄၂၂) ကာမနော၊ ကာမိနော။
ဥဏ္ဏနာဘော၊ ဥဏ္ဏနာဘိ။
အရညံ၊ အရညာနီ။
သေဝါလံ၊ သိဝါလံ။
ဇလာယုကာ၊ ဇလောကာ၊ ဇလူကာ၊ ဇလာယုကော၊ဇလောကော၊ ဇလူကော၊ ဇလာယုကံ၊ ဇလောကံ၊ ဇလူကံ။
ကုရဏ္ဍော၊ ကူရဏ္ဍော။
တုရိ၊ တူရီ။
နာဠိကေရိ၊ နာဠိကေရော။
ကစ္စာယနော၊ ကစ္စာနော၊ ကာတိယာနော။
အက္ခောဘဏီ၊ အက္ခုဘိဏီ။ မတ္တာဘေဒေါယံ။အညောပိ မဂ္ဂိတဗ္ဗော။
ပါရတံ၊ ပါရဒံ။
တိကိကော၊ တိကိဂေါ။
ကရဉ္ဇော၊ ကရဇော။
ဥပယာနံ၊ ဥပါယနံ။
ပေတော၊ ပရေတော။
ဥဒကံ၊ ကံ၊ ဒကံ။
ကုဒါလော၊ ကုလာလော။
ဇရဓော၊ ဇရဓရော။
တာပိဉ္ဆံ၊ တိပိဉ္ဆံ။
သဇ္ဈာ၊ သန္ဓိ။
တူဏီရော၊ တိဏီရော။
ဝလ္လရီ၊ ဗျာသရီ။
ဘဂီနိ၊ ဘဂိနီ။
တရုဏီ၊ တလုနီ၊ တရုဏော၊ တလုနော။
ဝဿံ၊ ဝဿာနော။
ဟဿော၊ ဟာသော။
ဥလူကီ၊ ဥလုဝိနီ။
မဓော၊ မန္ဓော၊ မန္ဓာကော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၄။)(စာ-၄၂၃) ဒယံ၊ ဒွယံ။
ပတိဿာရော၊ ပတိဿာ။
ဝိကရော၊ ဝိကာရော။
မရန္တော၊ မကရန္တော။
ရဗိဍ္ဎော၊ ရဝိဍ္ဎော။
ကလိလံ၊ ကလလံ။
ကရပါလော၊ ကရပါလကော။
ဝနိယကော၊ ဝနိပကော၊ ဝနိဗကော၊ဝနိဗ္ဗကော။
ပါရာဝတော၊ ပါရေဝတော။
ပါဝကော၊ ပါဝဂေါ။
ကာစော၊ ကာဇော။
မသကာ၊ မကသာ။
ပစ္စဝေက္ခဏာ၊ ပစ္စပေက္ခဏာ။
သက္ကာ၊ သကျာ၊ သာကိယာ။
မောရော၊ မယူရော။
အဟင်္ကာရော၊ မမင်္ကာရော။ အဟီကာရော၊မမီကာရော။
အတုလျော၊ အတုလိယော။
ဂိဇ္ဈော၊ ဂဒ္ဓေါ။
ဗုဒ္ဓေါ၊ ဗဒ္ဓေါ။
လောကိယာ၊ လောကျာ။
နာရဂေါ၊ နာရင်္ဂေါ။
ဝိသံ၊ ဝိသကဏ္ဋကံ။
ကိသလံ၊ ကိသလယံ။
ဂုစ္ဆော၊ ဂုလစ္ဆော။
ဂေရုကံ၊ ဂဝေရုကံ။
ကဗ္ဗံ၊ ကာဝိယံ။
ဧဠှမူဂေါ၊ ဧဠမုခေါ။
တုရင်္ဂေါ၊ တုရင်္ဂမော။
ဂေါဒါ၊ ဂေါဒါဝရီ။
မဓုရာ၊ မာဓုရာ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၅။)(စာ-၄၂၄) တုဏာ၊ တူဏီ။
ဝါကာသဟော၊ ဝါတသဟော။
တန္တိ၊ တန္ဒိ။
ကမ္ဗလံ၊ ကာဗလံ။
ဝိဒိဍ္ဎာ၊ ဝိဒိဍ္ဎော။
အဠိ၊ အာဠိ။
ဂီဝံ၊ ဂေဝံ၊ ဂီဝေယျံ။
ခေါဋော၊ ခေါရော။
လလာယော၊ လုလာယော။
ကုဝလံ၊ ကုဝံ။
အာမဏ္ဍော၊ မဏ္ဍော။
အသနော၊ အာသနော။
ဂေါနာသော၊ ဂေါနသော။
ကုဏိ၊ ကူဏိ။
မတင်္ဂေါ၊ မာတင်္ဂေါ။
ကုဓော၊ ကုထော။
ဝိက္ကော၊ သိက္ကော၊ ဟတ္ထိပေါတော။
ဝိရိဉ္စော၊ ဝိရိဉ္ဇနော၊ ဗြဟ္မာ။
မာတုလုင်္ဂေါ၊ မာတုလိင်္ဂေါ။
ကာလော အယတိ၊ အာယတိ။
နိဇ္ဈရော၊ ဈရော၊ ဈရီ။
ဖလေ၊ ဖရုသကံ၊ ဖရုသံ။
မာဒနော၊ မာဓနော၊ နိစုလရုက္ခော။
ဟိဇ္ဇော၊ ဟိဇ္ဇကော။
ပုပ္ဖဝတိယာ နဂရံ၊ ပုပ္ဖဝတိယာနိဃရံ။
မဃဒေဝေါ၊ မာဃဒေဝေါ။
အလင်္ကတော၊ အာလင်္ကတော ဒါရကော။
အလင်္ကတာ၊ အာလင်္ကတာ နာရီ။
ကုမုဒံ၊ ကုမုဒီ။
သရဒါ၊ သရဒီ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၆။)(စာ-၄၂၅) နဂံ၊ နဂါ။ ဝဏ္ဏဘေဒေါယံ၊ အညောပိ မဂ္ဂိတဗ္ဗော။
ယေဝါပနော၊ ယေဝါပနကော၊ ရူဠှီဘေဒေါယံ၊အညောပိ မဂ္ဂိတဗ္ဗော။
အယမ္ပေတ္ထ သဒ္ဒဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ကထံ? ဂရုဣတိ မာဂဓိကာ ဘာသာ၊ "ဂါရဝံ ဟောတိ မေ တဒါ[ခု-၄၊ ၈၀]၊ ဂါရဝေါ စ နိဝါတော စာ"တိ[ခု-၁၊ ၄၊ ၃၁၉]ဒဿနတော, "ဂါရဝဗန္ဓတာ"တိ စ ဒဿနတော၃၊ တတြဂရူတိ ပါသာဏစ္ဆတ္တံ ဝိယ ဘာရိယဋ္ဌေနဂရု၊ အာစရိယော၊ ဘဂဝါ။ တထာ ဟိ ဘဂဝါတိ ဂရု၊ ဂရု ဟိ လောကေ ဘဂဝါတိ ဝုစ္စတိ [ဒီဋ္ဌ-၁၊ ၃၄။ ခုဒ္ဒကပါဌ-ဋ္ဌ-၉၁။ ဥဒါန-ဋ္ဌ-၂၂]။ ဂရုသဒ္ဒေါ မာတာပိတူသု အလဟုဒုဇ္ဇရာဒီသု စဉေယျော၊ တထာဟိ "ဣဒမာသနံ အတြ ဘဝံ နိသီဒတု၊ ဘဝဥှိ မေ အညတရောဂရူနံ [ခု-၆၊ ၂၀]။ ဂရုကော ဂရူဟိ ဟောတိ သေတော"တိ စ ပါဠိ ဒိဿတိ။ တတ္ထ ဂရူနန္တိ မာတာပိတူနံ[ဇာတကဋ္ဌ-၅၊ ၁၈၁]။ ဂုရုဣတိ ပန သက္ကဋဘာသာ, ပါဝစနေ အဒဿနတော၊ ဗောဓိဝံသေ ပန "ဂုရုစရဏပရိစရိယာဝသာနေ"တိ [ဗောဓိဝံသ-၄] စ ဧတ္ထ ဂုရု သဒ္ဒေါ လောကိယမဟာဇနေ ပသိဒ္ဓဘာဝေနသက္ကဋဘာသာတော နယံ ဂဟေတွာ အာစရိယေဟိ ဝုတ္တောတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
တထာ ရူဠီတိ စ နိရူဠှောဘိ စ ရူဠှောတိ စ မာဂဓိကာ ဘာသာ။ ရူဎီတိ စ ရူဎောတိ စ နိရူဎောတိ စ သက္ကဋဘာသာတော နယံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တဝစနံ။
ကိရိယာတိ မာဂဓိကာ ဘာသာ၊ "ကြိယာကြိယာပတ္တိဝိဘာဂဒေသကော"တိ [အဘိဓမ္မဝတာရ-၆၂ ဂါထာ] အာဒီသု ပန "ကြိယာ" တိ ပဒံ သက္ကဋ ဘာသာတောနယံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တဝစနံ ပါဝစနေ အဒဿနတော။
၃-ပါကတသဒ္ဒတ္ထေသု ပန ဂေါရဝ-သဒ္ဒေ ဩကာရဿ အာအာဒေသေသာ အဥအာဒေသော စ ဝိဟိတော၊ တထာ ဟိ တေသု "ဂါရဝံ၊ ဂဥရဝံ" ဣတိ သဒ္ဒဒွယံ ဥဒါဟရန္တိ၊ ပါကတပ္ပကာသေ၁၊၄၄-သုတ္တေ, ဟေမစန္ဒြဝိရစိတေ ပါကတဗျာကရဏေ ၁၊၁၆၃-သုတ္တေ စ ပဿိတဗ္ဗံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၇။)(စာ-၄၂၆) ကြုဗ္ဗတိ ကြုဗ္ဗန္တီတိအာဒီနိ စ ဂြိယတိ ဂြိယန္တီတိအာဒီနိ စ ပဒါနိ မာဂဓိကာ ဘာသာ ဧဝ၊ "တပေါ ဣဓ ကြုဗ္ဗတိ[သံ-၁၊ ၁၈၃] တတ္ထ သိက္ခာ န ဂြိယန္တီ" တိ [ခု-၁၊ ၄၂၄] ပါဠိဒဿနတော။
ကိလေသော က္လေသော သံကိလေသောသံက္လေသော သံကိလိဋ္ဌော သံက္လိဋ္ဌောတိ စ မာဂဓိကာ ဘာသာ သံက္လိဋ္ဌသဒ္ဒဿ ပါဝစနေ [သံ-၁၊ ၁၆၇] ဒိဿနတော။
တထာ ပဒုမာနိ ပဒ္မါနိ။သွာမိ သုဝါမိ သုဝါမိနီ သကာ သုဝကာ ပုတ္တာ။ ဝိဒ္ဓံသိတာ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝင်္ကဃသ္တောဝ သယတိ[ခု-၆၊ ၁၉၃]။ ဘသ္တော ဘသ္မာ။ သိနေဟော သ္နေဟော။ အသတိ အသ္နာတိ၊အဂ္ဂိ အဂ္ဂိနိ။ ရတနံ ရတ္နံ၊ ဣစ္စေဝမာဒီနိ မာဂဓိကာ ဘာသာ ဧဝ, ပါဝစနေ "နာနာရတ္နေ စ မာဏိယေ" တိအာဒိနာ အာဂတတ္တာ၊ န ပန သက္ကဋဘာသာတောနယံ ဂဟေတွာ ဧတာနိ ဝစနာနိ ဝုတ္တာနီတိ စိန္တေတဗ္ဗံ၊န ဟိ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ပညတ္တိ ကုသလော သဗ္ဗညူ သတ္ထာသက္ကဋဘာသာတော နယံ ဂဟေတွာ ဝါစံ ဘာသတိ၊ မာဂဓိကာယဧဝ ပန ဓမ္မနိရုတ္တိယာ ဝါစံ ဘာသတိ၊ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ပေါရာ ဏေဟိ-
"ဓမ္မော ဇိနေန မာဂဓနေ ဝိနာန ဝုတ္တော၊
နေရုတ္တိကာ စ မာဂဓံ ဝိဘဇန္တိတသ္မာ"တိ။
တထာ ဝုစ္စတိ ဣတိ မာဂဓိကာ ဘာသာ၊ ဥစ္စတေ ဥတ္တံ ဣတိ စ သက္ကဋဘာသာတောနယံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တဝစနံ၊ ဣစ္စေဝမာဒိ၊ အညောပိသဒ္ဒဘေဒေါ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။
ပရိယတ္တိသာသနေ အာဟရိတွာ ဝုတ္တာနံအမာဂဓိကာနံ အညေသံ သဒ္ဒါနံ ဝိသောဓနတ္ထံ အယမ္ပိပနေတ္ထ နီတိ သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗာ၊ ကထံ? "နာထတီတိ နာထော"တိအာဒီသု နာထတီတိအာဒီနိ ကြိယာပဒါနိစေဝ "ဘာသိတာ သော ဓနဉ္စယော" တိအာဒီနိ စ အဘိဓာနာနိ ပါဠိယံ အနာဂတာနိပိမာဂဓိကာ ဘာသာ ဧဝ၊ တာနိ ဟိ ပါဠိယံ အနာဂတတ္တာဧဝ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၈။)(စာ-၄၂၇) န ဒိဿန္တိ၊ န စ အဝတ္တဗ္ဗဘာဝေန၊ "ဥတ္တံ ဥစ္စတေ" တိအာဒီနိ ပန အဝတ္တဗ္ဗဘာဝေနေဝ န ဒိဿန္တီတိဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အယံ ပန ဇာနနာကာရော ပဋိသမ္ဘိဒပ္ပတ္တာနံမဟာခီဏာသဝါနံ ဝိသယော, န ပုထုဇ္ဇနာနံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပါဠိနယံနိဿာယ ဧတမာကာရံ ပုထုဇ္ဇနာပိ အပ္ပမတ္တကံ ဇာနန္တိယေဝ။
ယဿုတ္တရေ ပုလ္လိင်္ဂဝိသယေ သီဟဗျဂ္ဃုသဘကုဉ္ဇရနာဂ သဒ္ဒါဒယော တိဋ္ဌန္တိ၊ တံ ပဒံ သေဋ္ဌဝါစကံ [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ-၆၉၆ ဂါထာ၊ အမရကောသ-၃၊ ၁၊ ၅၉ ဂါထာ]၊ တံ ယထာ? သကျသီဟော, ပုရိသဗျဂ္ဃေါ, ဥရဂူသဘော, ဂဇကုဉ္ဇရော, ပုရိသနာဂေါ ဣစ္စေဝမာဒိ။
ပဝရဝရသဒ္ဒေသု ပဝရသဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗနိပါတီ၊ ဝရသဒ္ဒေါ ပစ္ဆာနိပါတီ၊ ပဝရရာဇာ၊ရာဇဝရော။ ဥတ္တမာဒယော ပုဗ္ဗုတ္တရေသု။ ဥတ္တမရာဇာ၊ ရာဇုတ္တမော၊သေဋ္ဌရာဇာ၊ ရာဇသေဋ္ဌော ဣစ္စာဒိ။
ရာဇသဒ္ဒတော စ ဟံသသဒ္ဒေါ။ ရာဇဟံသော ဟံသရာဇော။
ဣဒမ္ပိ ပနေတ္ထ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ ဧကေကတ္ထံဧကေကာဘိဓာနံ စာတုမဟာရာဇိကာ၊ ယာမာ၊ တုသိတာဣစ္စာဒိ၊ နာနတ္ထံ ဧကေကာဘိဓာနံ ဒဿေတုံ ဓမ္မသမယသဒ္ဒါဒီ နာနာဘိဓာနော ဧကေကတ္ထော- "တာဝတိံသာ တိဒသာ၊ သဗ္ဗညူ သုဂတော ဗုဒ္ဓေါ" ဣစ္စာဒိ စ "သက္ကော ဣန္ဒော ပုရိန္ဒဒေါ" ဣစ္စာဒိ စ ဘဝတိ။
ဧတ္ထ စ ဒုဝိဓော အတ္ထော နိဗ္ဗစနတ္ထော အဘိဓေယျတ္ထောတိ။ တတ္ထ နိဗ္ဗစနတ္ထော ဓာတွတ္ထဝသေန ဂဟေတဗ္ဗော၊ ယထာရာဇတိ ရဉ္ဇတီတိစ ရာဇာ၊ အဘိဓေယျတ္ထော ပန သင်္ကေတ ဝသေန ဂဟေတဗ္ဗော၊ ကထံ? ရာဇာ နာမ အဘိသေကပ္ပတ္တော ပထဝိဿရောသကလလောကဿ အတ္ထာနတ္ထာနုသာသကောတိ။
ယဒန္တရေန ယံ န ဘဝတိ၊ တသ္မိံ သတိတဒဝဿံ ဘဝတိ၊ တဒနန္တရိကံ။ ယထာ "ဃတတ္ထိကဿ ဃဋမာနယာ"တိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၂၉။)(စာ-၄၂၈) ဧတ္ထာယမတ္ထော အဓိပ္ပါယော စ။ "ဘော ပုရိသ တွံ သပ္ပိနာ အတ္ထိကဿ ဣမဿပုရိသဿ သပ္ပိံ အာနယာ"တိ ဧဝံ ကေနစိ ဝုတ္တော သော ပုရိသော သပ္ပိံအာနေန္တော ယတ္ထ သပ္ပိ ပက္ခိတ္တော၊ တေန ဃဋေနသဒ္ဓိံ သပ္ပိံ အာနေတိ၊ အထ ဝါ ပန တတော ဃဋတော အညသ္မိံဘာဇနေ ဝါ အန္တမသော ရုက္ခပတ္တေ ဝါ သပ္ပိံ ပက္ခိပိတွာတေန အာဓာရဘူတေန ဝတ္ထုနာ သပ္ပိံ အာနေတိ။ ဣတိအာဓေယျဘူတေ သပ္ပိမှိ အာနီတေယေဝ တံ အာဓာရဘူတံဃဋာဒိကဝတ္ထုံ အာနေဟီတိ အဝုတ္တမ္ပိ အာနီတံဟောတိ အနန္တရိယဘာဝတော။ ဣမံ ပနတ္ထံ သုဘသုတ္တဋီကာယံ ဝုတ္တဝစနေန ဒဿယိဿာမ။ ဝုတ္တဥှိ တတ္ထ "လောကိယာ အဘိညာ ပန သိဇ္ဈမာနာ ယသ္မာအဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု စုဒ္ဒသဝိဓေန စိတ္တပရိဒမနေနသိဇ္ဈန္တိ တသ္မာ အဘိညာသု ဒေသိယမာနာသု အရူပဇ္ဈာနာနိပိဒေသိတာနေဝ ဟောန္တိ အနန္တရိယ-ဘာဝတော"တိ [ဒီဋီ-၁၊ ၃၈၇]။ ဣစ္စေဝံ အမှေဟိဣမသ္မိံ ပကရဏေ ဟေဋ္ဌာ ဌပိတာယ မာတိကာယ အနုက္ကမေနဓာတုယော စ တံရူပါနိ စ သလက္ခဏော သန္ဓိနာမာဒိဘေဒေါ စ စတုန္နံ ပဒါနံ ဝိဘတ္တိ စ ပါဠိနယာဒယောစ အန္တရန္တရာ ဝုတ္တေဟိ အတ္ထသာဓကဝစနာဒီဟိ မဏ္ဍေတွာပကာသိတာ၊ ယာ စ ပန အမှေဟိ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံနီတိယော ဌပိတာ၊ သဗ္ဗာနေတာနိ ဘဂဝတော သာသနဿစိရဋ္ဌိတတ္ထံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗာနိဓာရေတဗ္ဗာနိ စ။
ယေ ဓီရာ သဒ္ဒနီတိ, ပ္ပကရဏပသုတာ, နိစ္စကာလံ ဘဝေယျုံ၊ တေ သာရေ ပါဠိဓမ္မေ, နိပုဏနယသုဘေ, အတ္ထသာရံ လဘေယျုံ။
တေ လဒ္ဓါနတ္ထသာရံ, သုဂတမတဝရေ, သုပ္ပတိဋ္ဌေ သုခါနံ၊ အစ္ဆမ္ဘီ သီဟဝုတ္တီ, ပရမမဝိတထံ, သီဟနာဒံ နဒေယျုံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၀။)(စာ-၄၂၉) ဣဒမတ္ထကရံ ကဝိပီတိကရံ၊
ဓုဝကင်္ခနုဒံ နိသိတာနိသိတံ။
ဝရသန္တိပဒံ ပိဟယံ သုဇနော၊
ဟိတယုတ္တမနော န သုဏေယျ နု ကော။
ဣဒံ သုနိဿာယ သုဓီမတံ မတံ၊
တံ တံ သုဝုတ္တေဟိ သမာဟိတံ ဟိတံ။
တထတ္ထသာရံ ပရိယေသတံ သတံ။
ဝိဒူ မနေ စေတသိကာကရေ ကရေ။
ဝိနယဉ္စာပိ သုတ္တန္တ-မဘိဓမ္မဉ္စ ဇာတကံ။
သာဋ္ဌကထံ နဝင်္ဂန္တု၊ ဩဂါဟေတွာနသာသနံ။
နာနာစရိယဝါဒေဟိ၊ မဏ္ဍေတွာ နိမ္မလေဟိဝေ။
သဒ္ဒနီတိသမညာတံ၊ ဣဒံ ပကရဏံကတံ။
မူလဂန္ဓေသု ကာဠာနု- သာရီ လောဟိတစန္ဒနံ။
သာရဂန္ဓေသု ပုပ္ဖေသု၊ ဝဿိကံဝိယ ဘော ဣဒံ။
နာနာပုပ္ဖဓရော ဟောတိ၊ ယထာ မဉ္ဇူသကောဒုမော။
နီတိမဉ္ဇူသကော နာနာ- နယပုပ္ဖဓရော တထာ။
ယထာ စ သာဂရော နာနာ- ရတနာနန္တု အာကရော။
တထေဝ နီတိ နီရဓိ၊ နယရတနသဉ္စယော။
ယထာ စ ဂဂနေ တာရာ၊ အနန္တာ အပရိမာဏကာ။
တထေဝ သဒ္ဒနီတိမှိ၊ နယာ အပရိမာဏကာ။
ယထာ ဓမ္မိကရာဇူနံ၊ အမစ္စာ စ ပုရောဟိတာ။
နီတိသတ္ထံ သုနိဿာယ၊ နိစ္ဆယန္တိ ဝိနိစ္ဆယံ။
တထေဝ ဓမ္မရာဇဿ၊ သတ္ထု ပါဝစနေဗုဓာ။
သဒ္ဒနီတိံ သုနိဿာယ၊ နိစ္ဆယန္တု ဝိနိစ္ဆယံ။
ယထာ ဥဒယမာဒိစ္စော၊ ဝိနောဒေသိမဟာတမံ။
မဟာတုဋ္ဌိံ မဟာပီတိံ၊ ဇနေန္တောသဗ္ဗဇန္တုနော။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၁။)(စာ-၄၃၀) သဒ္ဒနီတိ တထာဒေသော၊ သတ္ထု ပါဝစနေဂတံ။
သောတုကင်္ခံ ဝိနောဒေတု၊ ဇနေန္တီ တုဋ္ဌိမုတ္တမန္တိ။
ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ ပါဠိနယာဒိသင်္ဂဟော နာမ
အဋ္ဌဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။
နိဂမနကထာ
ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိ- ပဋိဝေဓာနမေဝ မေ။
အတ္ထာယ ရစိတံ ဧတံ၊ တသ္မာ သောတဗ္ဗမေဝိဒံ။
ပရိယတ္တိ နု ခေါ မူလံ၊ သာသနဿမဟေသိနော[အံဋ္ဌ-၁၊ ၇၁-၇၂ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။
ဥဒါဟု ပဋိပတ္တီတိ၊ ပရိယတ္တီတိဒီပယေ။
ဝုတ္တေဥှတံ ဘဂဝတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
ပဉ္စဝဿသဟဿာနိ၊ သာသနဋ္ဌိတိကာရိနာ။
"ယာဝ တိဋ္ဌန္တိ သုတ္တန္တာ၊ဝိနယော ယာဝ ဒိပ္ပတိ။
တာဝ ရက္ခန္တိ အာလောကံ၊ သူရိယေအဗ္ဘုဋ္ဌိတေ ယထာ။
သုတ္တန္တေသု အသန္တေသု၊ သမ္မုဋ္ဌေဝိနယမှိ စ။
တမော ဘဝိဿတိ လောကေ၊ သူရိယေအတ္ထင်္ဂတေ ယထာ။
သုတ္တန္တေ ရက္ခိတေ သန္တေ၊ ပဋိပတ္တိဟောတိ ရက္ခိတာ။
ပဋိပတ္တိယံ ဌိတော ဓီရော၊ ယောဂက္ခေမာန ဓံသတီ"တိ[အံဋ္ဌ-၁၊ ၇၁-၇၂ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။
ပရိယတ္တိယေဝ ဟိ သာသနဿ မူလံ၊ ပဋိဝေဓော[အံဋ္ဌ-၁၊ ၆၇။ အဘိဋ္ဌ-၂၊ ၄၁၂ ပိဋ္ဌေသု ပဿိတဗ္ဗံ] စ ပဋိပတ္တိ စ ဟောတိပိ န ဟောတိပိ။ဧကသ္မိံဥှိ ကာလေ ပဋိဝေဓဓရာ ဘိက္ခူ ဗဟူ ဟောန္တိ၊ "ဧသ ဘိက္ခု ပုထုဇ္ဇနော"တိ အင်္ဂုလိံ ပသာရေတွာ ဒဿေတဗ္ဗော ဟောတိ။ပဋိပတ္တိပူရကာတိ ကဒါစိ ဗဟူဟောန္တိ၊ ကဒါစိအပ္ပါ။ ဣတိ သာသနဿ စိရဋ္ဌိတိယာ ပရိယတ္တိ
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၂။)(စာ-၄၃၁) ပမာဏံ။ ပဏ္ဍိတော ဟိ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံသုတွာ ဒွေပိ ပူရေတိ၊ ယထာ ဟိ ဂုန္နံ သတေပိသဟဿေပိ ဝိဇ္ဇမာနေ ပဝေဏီပါလိကာယ ဓေနုယာအသတိ သော ဝံသော သာပဝေဏီ န ဃဋယတိ၊ ဧဝမေဝဓုတင်္ဂရောနံ ဘိက္ခူနံ သတေပိ သဟဿေပိ ဝိဇ္ဇမာနေပရိယတ္တိယာ အန္တရဟိတာယ ပဋိဝေဓော နာမ န ဟောတိ၊ယထာ ပန နိမိကုမ္ဘိယော ဇာနနတ္ထာယ ပါသာဏပိဋ္ဌေအက္ခရေသု ဌပိတေသု ယာဝ အက္ခရာနိ ဓရန္တိ၊ တာဝနိမိကုမ္ဘိယော နဋ္ဌာ နာမ န ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝပရိယတ္တိယာ ဓရမာနာယ သာသနံ အနန္တရဟိတံ နာမဟောတိ။ ယထာ စ မဟတော တဠာကဿ ပါဠိယာ ထိရာယဥဒကံန ဌဿတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဥဒကေ သတိ ပဒုမာဒီနိပုပ္ဖါနိ န ပုပ္ဖိဿန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝမေဝမဟာတဠာကဿ ထိရပါဠိသဒိသေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေသတိ ဥဒကသဒိသာ ပဋိပတ္တိပူရကာ ကုလပုတ္တာ နတ္ထီတိန ဝတ္တဗ္ဗာ။ တေသု သတိ ပဒုမာဒိပုပ္ဖသဒိသောပဋိဝေဓော နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဧကန္တတောပရိယတ္တိ ဧဝ ပမာဏံ၊ တသ္မာ အန္တမသော ဒွီသုပါတိမောက္ခေသု ဝတ္တမာနေသုပိ သာသနံ အနန္တရဟိတမေဝ၊ပရိယတ္တိယာ အန္တရဟိတာယ သုပ္ပဋိပန္နဿာပိ ဓမ္မာဘိသမယောနတ္ထိ၊ အနန္တရဟိတာယ ဧဝ ဓမ္မာဘိသမယော အတ္ထိ၊တသ္မာ သာသနတ္တယဿတ္ထာယ ဣဒံ ပကရဏံ မယာ ဝိရစိတံ။
ဣဒံ ဝိရစယန္တောဟံ၊ ယံ ပုညမလဘိံဝရံ။
တေနာယံ သကလော လောကော၊ ယာတုလောကုတ္တရံ သုခံ။
သာရီရိကေ ပရိဘောဂေ၊ စေတျေဥဒ္ဒိသကေပိ စ။
သဗ္ဗေ အာရက္ခကာ ဒေဝါ၊ သုခံ ယန္တုနဝံ နဝံ။
အာရက္ခဒေဝတာ မယှံ၊ ဉာတကာညာတကာစ မေ။
ဒါယကာပိ စ မေ သဗ္ဗေ၊ သုခံ ယန္တုနဝံ နဝံ။
မာတလိ လောကပါလာ စ၊ သက္ကော ဗြဟ္မာသဟံပတိ။
မေတ္တေယျော ဗောဓိသတ္တော စ၊ ရက္ခံဂဏှန္တု သာသနေ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၃။)(စာ-၄၃၂)မဟာထေရာဒယော ထေရာ၊ ဘိက္ခူ စ နဝမဇ္ဈိမာ။
ကတွာ သုဒ္ဓမကိစ္ဆေန၊ စိရံ ပါလေန္တုသာသနံ။
ရာဇာနောပိ စ ပါလေန္တု၊ ဓမ္မေနသကလံ မဟိံ။
သဗ္ဗတ္ထ သမယေ သမ္မာ၊ ဒေဝေါ စာပိပဝဿတု။
အဟံ တု ပရမံ ဗောဓိံ၊ ပါပုဏေယျမနာဂတေ။
တံ ပတွာ သကလေ သတ္တေ၊ မောစေယျံဘဝဗန္ဓနာ။
ပါကဋာ ခေ ရဝိန္ဒူဝ၊ ယဿ ကိတ္တိမဟီတလေ။
အဂ္ဂဝံသာစရိယေန၊ တေန ဝိရစိတံ ဣဒံ။
ဣတိ သမန္တဘဒ္ဒဿ မဟာအဂ္ဂပဏ္ဍိတဿသန္တိကေ ဂဟိတုပဇ္ဈေန တံသိဿဿ သမန္တဘဒ္ဒဿ အဂ္ဂပဏ္ဍိတဿဘာဂိနေယျေန ပဋိလဒ္ဓတံနာမဓေယျေန သုသမ္ပဒါယေနကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတနိရဝဇ္ဇဝစနေန အရိမဒ္ဒနပုရဝါသိနာ အဂ္ဂဝံသာစရိယေန ကတံ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။
ပမာဏတော ဣဒံ ပကရဏံ သတ္တတိယာဘာဏဝါရေဟိ သတ္တတုတ္တရေဟိ ဂါထာသတေဟိ စ နိဋ္ဌင်္ဂတံ။
သုတ္တမာလာ နိဋ္ဌိတာ။
သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၄။)[စာ-၁]သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ သုတ္တမာလာယ
သုတ္တပါဌော
သုတ္တင်္ကပိဋ္ဌင်္က
၁-သန္ဓိကပ္ပ
၁။ အပ္ပဘုတေ'ကတာလီသ သဒ္ဒါ ဝဏ္ဏာ ၂
၂။ အက္ခရာ စ တေ။ ၃
၃။ တတ္ထဋ္ဌာဒေါ သရာ။ ၃
၄။ ဧကမတ္တာ အာဒိတတိယပဉ္စမာ ရဿာ။ ၃
၅။ အညေ ဒွိမတ္တာ ဒီဃာ။ ၄
၆။ သေသာ အဍ္ဎမတ္တာ ဗျဉ္ဇနာ ၄
၇။ ကာဒိမန္တာ ဝဂ္ဂါ။ ၄
၈။ အံဣံဥမိတိ ယံ သရတော ပရံ သုယျတိ၊တံ နိဂ္ဂဟီတံ။ ၅
(က) အအာ အဝဏ္ဏော။ ၅
(ခ) ဣဤ ဣဝဏ္ဏော။ ၅
(ဂ) ဥဦ ဥဝဏ္ဏော။ ၅
(ဃ) တေ ဧဝ ယုဂဠာ သဝဏ္ဏာ ၅
(င) ဧကာရောကာရာ အသဝဏ္ဏာ။ ၅
(စ) သဝဏ္ဏာ သရူပါ။ ၅
(ဆ) အဝဏ္ဏာဒီနံ သေသာ ဆ ဆ အသရူပါ။ ၅
(ဇ) ဧကာရဿ သတ္တ။ ၅
(ဈ) တထောကာရဿ။ ၅
၉။ ဒီဃော ဂရု။ ၆
၁၀။ သံယောဂပရော စ။ ၆
၁၁။ အဿရဗျဉ္စနတော ပုဗ္ဗရဿောစ။ ၆
၁၂။ ရဿော လဟု။ ၆
၁၃။ အသံယောဂပရော စ။ ၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၅။)[စာ-၂]၁၄။ ဝဂ္ဂေသု ပဌမတတိယံသိထိလံ။ ၇
၁၅။ ဒုတိယစတုတ္ထံ ဓနိတံ။ ၇
၁၆။ သိထိလံ အဖုဋ္ဌံ, ဓနိတံ ဖုဋ္ဌံ။ ၇
၁၇။ ပဌမဒုတိယာနိ သော စ အဃောသာ။ ၇
၁၈။ တတိယစတုတ္ထပဉ္စမာ ယရလဝဟဠာဃောသဝန္တော။ ၇
၁၉။ ပရပဒေန သမ္ဗန္ဓိတွာ ဝုတ္တံသမ္ဗန္ဓံ။ ၇
၂၀။ ပဒစ္ဆေဒံ ကတွာ ဝုတ္တံ ဝဝတ္ထိတံ။ ၇
၂၁။ ကရဏာနိ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဝိဝဋေနမုခေန ဝတ္တဗ္ဗံ ဝိမုတ္တံ။ ၇
ဣတိ မူလသညာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
၂၂။ ကွစိ သညောဂပုဗ္ဗာ ဧကာရောကာရာရဿာဝ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ၈
၂၃။ ဌာနကရဏပယတနေဟိ ဝဏ္ဏာနမုပ္ပတ္တိ။ ၈
(က) ကရဏံ ဇိဝှါမဇ္ဈာဒိ။ ၈
(ခ) ပယတနံ သံဝုတာဒိကရဏဝိသေသော။ ၈
(ဂ) အဝဏ္ဏ ကဝဂ္ဂ ဟကာရာ ကဏ္ဌဇာ။ ၈
(ဃ) ဣဝဏ္ဏစဝဂ္ဂယကာရာ တာလုဇာ။ ၈
(င) ဥဝဏ္ဏပဝဂ္ဂါ သြဋ္ဌဇာ။ ၈
(စ) ဋဝဂ္ဂရဠကာရာ မုဒ္ဓဇာ။ ၈
(ဆ) တဝဂ္ဂလသကာရာ ဒန္တဇာ။ ၈
(ဇ) ဧကာရော ကဏ္ဌတာလုဇော။ ၈
(ဈ) ဩကာရော ကဏ္ဌောဋ္ဌဇော။ ၈
(ဉ) ဝကာရော ဒန္တောဋ္ဌဇော။ ၈
(ဋ) နိဂ္ဂဟီတံ နာသိကဋ္ဌာနဇံ။ ၈
(ဌ) ဝဂ္ဂန္တာ သကဋ္ဌာနနာသိကဋ္ဌာနဇာ။ ၈
(ဍ) ယရလဝဠပဉ္စမေဟိ ယုတ္တော ဟကာရော
ဥရသိဇော၊ ကေဝလော ကဏ္ဌဇောဝ။ ၈
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၆။)[စာ-၃] (ဎ) ဇိဝှါမဇ္ဈံ တာလုဇာနံကရဏံ။ ၉
(ဏ) ဇိဝှေါပဂ္ဂံ မုဒ္ဓဇာနံ။ ၉
(တ) ဇိဝှဂ္ဂံ ဒန္တဇာနံ။ ၉
(ထ) သေသာ သကဋ္ဌာနကရဏာ။ ၉
(ဒ) သံဝုဋတ္တံ အကာရဿ ၉
(ဓ) ဝိဝဋတ္တံ အာကာရာဒီနံ သကာရဟကာရာနဉ္စ။ ၉
(န) သရာ နိဿယာ။ ၉
(ပ) ဗျဉ္ဇနာ နိဿိတာ။ ၉
(ဖ) ပဉ္စဋ္ဌာနက္ကမနိဿယာဒိတော အက္ခရက္ကမော။ ၉
ဣတိ သိက္ခာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
၂၄။ ပုဗ္ဗပရာဒီနိ သန္ဓိကြိယောပကရဏာနိ။ ၉
(က) ပဌမုစ္စာရိတံ ပုဗ္ဗံ။ ၁၀
(ခ) ပစ္ဆာ ဥစ္စာရိတံ ပရံ။ ၁၀
(ဂ) သတော ဝိနာသော လောပေါ။ ၁၀
(ဃ) ယဿ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ, သဒ္ဒေါ စ နပ္ပယုဇ္ဇတိ၊
သောပိ လောပေါ။ ၁၀
(င) အညတော ဝဏ္ဏာဂမနမာဂမော။ ၁၀
(စ) သရာနန္တရိကာနံ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဗျဉ္ဇနာနမေကတြ
သင်္ဂတိ သံယောဂေါ ၁၀
(ဆ) သရတော ဝိနိဗ္ဘောဂေါ ဝိယောဂေါ။ ၁၀
(ဇ) သရေန ဗျဉ္ဇနေန ဝါ ဧကီကရဏံ ပရနယနံ။ ၁၀
(ဈ) ဝဏ္ဏနံ ဟေဋ္ဌုပရိယတာ ဝိပရိယယော။ ၁၀
(ဉ) ဝဏ္ဏန္တရတာ ဧကတော သံယောဂတာ စ ဝိကာရော။ ၁၀
(ဋ) ဗျဉ္ဇနာနံ သရညဗျဉ္ဇနတ္တံ သရဿ စညသရတ္တံ
ဝိပရီတကာ ၁၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၇။)[စာ-၄]၂၅။ သြ ဝါ ဝိပရီတော။ ၁၀
၂၆။ ဥဝဏ္ဏော စ။ ၁၀
ဣတိ ဥပကရဏသညာဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
၂၇။ ဝိဘတျန္တမဝိဘတျန္တံ ဝါ အတ္ထဇောတကံ ပဒံ။ ၁၀
၂၈။ သရာ ဝိယောဇယေ ဗျဉ္ဇနံ၊ တဉ္စဿ ပုဗ္ဗေ ဌပေယျ။ ၁၂
၂၉။ နေတဗ္ဗမဿရံ ပရက္ခရံ နယေ။ ၁၂
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ သန္ဓိကပ္ပေ သညာပရိဘာသာဝိဓာနံနိဋ္ဌိတံ။
၃၀။ သရာ လောပံ ပပ္ပေါန္တိ သရေ။ ၁၃
၃၁။ ပရော ဝါ အသရူပါ။ ၁၅
၃၂။ ပဿရာ သရူပေါ ၁၅
၃၃။ ကွစိ ဣသ္မာ ဣတိဿိ ၁၅
၃၄။ လုတ္တေ အသဝဏ္ဏံ ၁၅
၃၅။ သရေ ပုဗ္ဗော။ ၁၆
၃၆။ ပုဗ္ဗသ္မိံ ဒီဃံ။ ၁၆
၃၇။ န သံယောဂပုဗ္ဗော ဝိနာ အကာရိက္ခေဟိ တဗ္ဘာဝံ။ ၁၆
၃၈။ ဣဝါ ပုဗ္ဗာကာရဿ လောပေါ စိဿေ စ။ ၁၆
၃၉။ အဝဏ္ဏဿ စိတိမှာ။ ၁၇
၄၀။ ဟောတိ ကေသဉ္စိ မတေန။ ၁၇
၄၁။ နမာဒါဝါသ္မာတြဏှာတွာဒီနံ သရလောပေ
အယျညဂ္ဃဿုဿာနမကာရော ဒီဃံ။ ၁၇
၄၂။ သဿ ကွစန္တတ္ထာနံ။ ၁၇
၄၃။ တေမေပဗ္ဗတျာဒီနမေဿ ယော ဝိနာ ယေကာရေန။ ၁၈
၄၄။ ကခတထဒနယသဟာနံ ဝေါဒုဒန္တာနံ။ ၁၉
၄၅။ န ပရေပိ သရေ ဟေတုဓာတာဒီနမုဿ ပါဝစနေစ။ ၁၉
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၈။)[စာ-၅]၄၆။ အတိပတီတီနံ တိ စံ။ ၂၀
၄၇။ ဣတိဿ တိသဒ္ဒဗျဉ္စနောပိ။ ၂၀
၄၈။ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပေ နိစ္စမိကာရလောပေါန ယတ္ထ စံ။ ၂၀
၄၉။ ဧဝဿေကာရေ ဣတိဿညဿ စိဿ ဝေါ။ ၂၁
၅၀။ ဧကသ္မာ ဣဓဿ ဓဿ ဒေါ နိစ္စံ။ ၂၁
၅၁။ ယမိဝဏ္ဏော နဝါ။ ၂၁
၅၂။ ဧဝဿေဿ ရိ ပုဗ္ဗော စ ရဿော။ ၂၂
၅၃။ သရေ ပုထဿ ဂါဂမော ကွစိ။ ၂၂
၅၄။ ပါဿ စ တဒန္တော ရဿော။ ၂၂
၅၅။ သြဿု။ ၂၂
၅၆။ ယဝမဒနတရလဟာ ဝါ။ ၂၂
၅၇။ အဘိဿဗ္ဘော။ ၂၃
၅၈။ အဓိဿဇ္ဈော။ ၂၃
၅၉။ တေ န ဝါ ဣဝဏ္ဏေ။ ၂၃
၆၀။ တိ စ စံ။ ၂၃
၆၁။ ဒွိန္နမာကာရိကာရာနမေတ္တံ တျာဒီသု။ ၂၃
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ သရသန္ဓိဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
၆၂။ သရာ ပကတီ ဗျဉ္ဇနေ။ ၂၃
၆၃။ ကွစိ သရေ။ ၂၄
သရာနံ ပကတိဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
၆၄။ သရာ ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃံ ၂၄
၆၅။ ရဿံ။ ၂၄
၆၆။ လောပံ တတြာကာရော စ။ ၂၄
၆၇။ ပရဿ ဒွိတ္တံ ဌာနေ။ ၂၅
၆၈။ ဝဂ္ဂေ ဃောသာဃောသာနံ သဝဂ္ဂေ တတိယပဌမာ ၂၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၃၉။)[စာ-၆]၆၉။သရလောပေါ ယမနရာဒီသုဝါ။ ၂၅
၇၀။ ယထာပါဝစနံ ဝိဓိ။ ၂၅
၇၁။ အနိမိတ္တောပိ ဝါ ဒီဃာဒိ။ ၂၆
၇၂။ ဟော ဓဿ ဝဏ္ဏသန္ဓိမှိ။ ၂၆
၇၃။ တော ဒဿ။ ၂၆
၇၄။ ဋော တဿ။ ၂၆
၇၅။ ဓော တဿ ဂဗ္ဘောက္ကမနာသန္နေ သတ္တေ။ ၂၆
၇၆။ တြော တ္တဿ။ ၂၇
၇၇။ ကော ဂဿ။ ၂၇
၇၈။ လော ရဿ။ ၂၇
၇၉။ ဇော ယဿ။ ၂၇
၈၀။ ဗော ဝဿ။ ၂၇
၈၁။ ကော ယဿ။ ၂၇
၈၂။ ယော ဇဿ။ ၂၇
၈၃။ ကော တဿ။ ၂၇
၈၄။ စော တဿ။ ၂၇
၈၅။ ဖော ပဿ။ ၂၇
၈၆။ ဒြော ခဿ။ ၂၇
၈၇။ ဃော ခဿ။ ၂၇
၈၈။ ဒေါ ဇဿ။ ၂၇
၈၉။ ပညတ္တိပညာသာနံ ညဿ ဏ္ဏော။ ၂၇
၉၀။ ပဉ္စဝီသတိယာ ပဉ္စဿ ပဏ္ဏော။ ၂၈
၉၁။ ဏော နဿ။ ၂၈
၉၂။ ဏဿ စ နော။ ၂၈
၉၃။ ဓော ဒဿ။ ၂၈
၉၄။ ဝေါ ယဿ။ ၂၈
၉၅။ အာယုဿ ယဿ ဝေါ ပဏ္ဏတ္တိယံ။ ၂၈
၉၆။ လဿ ဠော။ ၂၈
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၀။)[စာ-၇]၉၇။ ဒေါ ကဿ။ ၂၈
၉၈။ ပေါ မဿ။ ၂၈
၉၉။ ဝနပ္ပတိဿ ပဿ မော။ ၂၈
(က) အထဝါ ပတိမှိ ဝနာကာရော အမံ။ ၂၈
၁၀၀။ ပေါ ဝိဿ ဝဿ စ။ ၂၈
၁၀၁။ ဝေါ ပဿ။ ၂၈
၁၀၂။ ဝုတ္တာဝုတ္တာနံ ဗျဉ္ဇနာနံ အညဗျဉ္ဇနတ္တမ္ပိ။ ၂၈
၁၀၃။ ဧဠတော မုခဿ မူဂေါ။ ၂၉
(က) အထဝါ မုခဿ မူကော။ ၂၉
၁၀၄။ တယဒယာနံ သညောဂေါ စ္စယုဂဇ္ဇယုဂံ။ ၂၉
၁၀၅။ နဿ နိဂ္ဂဟီတံ တယာနမေကော စော ၂၉
၁၀၆။ ထယဓယာနံ စ္ဆယုဂဇ္ဈယုဂံ ၂၉
၁၀၇။ တထာနံ ဋ္ဌယုဂံ။ ၃၀
၁၀၈။ ကယာနံ က္ကယုဂံ ဇ္ဇယုဂဉ္စ ၃၀
၁၀၉။ စယဇယာနံ စ္စယုဂဇ္ဇယုဂံ။ ၃၀
၁၁၀။ လယာနံ လ္လယုဂံ။ ၃၀
၁၁၁။ ဝယာနံ ဗ္ဗယုဂံ။ ၃၀
၁၁၂။ သျော ဿယုဂံ။ ၃၀
၁၁၃။ ဂျော ဂ္ဂယုဂံ။ ၃၀
၁၁၄။ ပျော ပ္ပယုဂံ ပေါ စ။ ၃၀
၁၁၅။ ဃျော ဃော [ဂ္ဃေျာ ဂ္ဃေါ?]။ ၃၀
၁၁၆။ ဋျော စ္စယုဂံ။ ၃၀
၁၁၇။ နျော ညယုဂံ ဏျော စ ၃၁
၁၁၈။ ဘျော ဗ္ဘယုဂံ။ ၃၁
၁၁၉။ မ္မယုဂံ မျော။ ၃၁
၁၂၀။ တီသု ဗျဉ္ဇနေသွေကော သရူပေါ လောပံ။ ၃၁
၁၂၁။ မတန္တရေ ဥဒုနိတော ပရံ ဒွိဘာဝံ သဒိသတ္တေန။ ၃၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၁။)[စာ-၈]၁၁၂။ ဖုဋ္ဌက္ခရသညောဂေ ပုဗ္ဗမဖုဋ္ဌတ္တံ ၃၁
၁၂၃။ အဖုဋ္ဌက္ခရသညောဂေ ပရံ ကွစိ ဖုဋ္ဌတ္တံ။ ၃၁
၁၂၄။ ဝိသဘာဂသညောဂေ ဧကော ဧကဿ သဘာဂတ္တံ။ ၃၁
၁၂၅။ ဇာတိယာ ဇစ္စော ကွစိ ဗျဉ္ဇနေ။ ၃၁
၁၂၆။ အဝဿော။ ၃၂
၁၂၇။ ဧဝံခွန္တရေ ဝိယဿ ဗျာ။ ၃၂
၁၂၈။ ဝါစာယ ဗျော ပထေ။ ၃၂
၁၂၉။ ဥ ဗျဉ္ဇနေ ပုထဿန္တော။ ၃၂
၁၃၀။ ကွစောကာရာဂမော။ ၃၃
၁၃၁။ နပုံသကေ တံသဒ္ဒါဒီနံ နိဂ္ဂဟီတံ ဗျဉ္ဇနေနိဿရံ တကာရံ
သော စ သဿရံ ဒကာရံကွစိ ဂါထာယံ။ ၃၃
၁၃၂။ အဓိဿ ဇ္ဈော ၃၃
၁၃၃။ အဒ္ဓေါ ဘူမယေ ပရေ။ ၃၃
ဣတိ သဒ္ဒနီတိယံ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိဝိဓာနံနိဋ္ဌိတံ။
၁၃၄။ ဧကာရော အကာရံ ဣကာရံ ဝါဂါထံ ပတွာ။ ၃၄
၁၃၅။ သညုတ္တော ဗျဉ္ဇနော ဝိသညောဂေါ။ ၃၄
၁၃၆။ အသညောဂေါ သသညောဂေါ စ။ ၃၅
၁၃၇။ ကွစိ သရေ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ပဋိ ပတိဿ။ ၃၅
၁၃၈။ နိဂ္ဂဟီတံ ဝဂ္ဂေ ဝဂ္ဂန္တံ ဝါ။ ၃၅
၁၃၉။ လေ လကာရံ။ ၃၅
၁၄၀။ ဉမေဟေ။ ၃၅
၁၄၁။ ယေ သဟ။ ၃၆
၁၄၂။ နပုံသကေ ယတေတေဟိ ဒေါ သရေ ပါယေန။ ၃၆
၁၄၃။ မော ဣတရေ။ ၃၆
၁၄၄။ သမာသေ ဒေါ တိလိင်္ဂေ။ ၃၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၂။)[စာ-၉]၁၄၅။ သေသတော မော ဒေါ စသရေ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ။ ၃၆
၁၄၆။ ကွစိ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ၃၇
၁၄၇။ လောပံ။ ၃၇
၁၄၈။ ပရော သရော ဝါ။ ၃၇
၁၄၉။ လုတ္တေ ဗျဉ္ဇနော ဝိသညောဂေါ။ ၃၇
၁၅၀။ နိဂ္ဂဟီတပ္ပရော ဣကာရော အကာရံ ဥကာရဉ္စ မကာရေ။ ၃၉
၁၅၁။ အကာရော ဧကာရံ ဟကာရေ။ ၃၉
၁၅၂။ သဟကဿ ကဿ ပတိမှိ နိဂ္ဂဟီတတ္တံ။ ၃၉
၁၅၃။ ဗျဉ္ဇနေ နိဂ္ဂဟီတမံ။ ၄၀
၁၅၄။ ပရိယာဒီနံ ရယာဒိဝဏ္ဏဿ ယရာဒီဟိ ဝိပရိယယော။ ၄၀
၁၅၅။ သံသဒ္ဒေ ပရလောပေ ပုဗ္ဗေ ဒီဃံ။ ၄၀
၁၅၆။ ဝါသိဋ္ဌဿိကာရော ဧတ္တံ ပါဝစနေ။ ၄၀
၁၅၇။ ဝဏ္ဏနိယမော ဆန္ဒော ဂရုလဟုနိယမော ဝုတ္တိ။ ၄၀
၁၅၈။ ဂါထာသု ဆန္ဒမဘေဒတ္ထမက္ခရလောပေါ။ ၄၀
၁၅၉။ ဝုတ္တာနုရက္ခဏတ္ထံ ဝိပရီတတာ။ ၄၀
၁၆၀။ သုတ္တေ သုခုစ္စာရဏတ္ထမက္ခရလောပေါ ဝိပရီတတာစ။ ၄၁
၁၆၁။ အပ္ပက္ခရာနံ ဗဟုတ္တမညထတ္တဉ္စ။ ၄၂
၁၆၂။ ဗဟွက္ခရာနံ အပ္ပတ္တမညထတ္တဉ္စ။ ၄၂
၁၆၃။ ကွစိ သရေ ဗျဉ္ဇနေ ဝါ ဩဒန္တာနံ နာမာနံ အကာရန္တတ္တံပကတိ။ ၄၂
၁၆၄။ ဝုတ္တိရက္ခဏေ မာဂမေ။ ၄၃
၁၆၅။ မာဒေသေ အကာရော ဒီဃံ။ ၄၃
၁၆၆။ အပိစဿိလောပေါ ပဿ စတ္တံ။ ၄၃
၁၆၇။ အတိစ္စဿ ဝါ တိလောပေါ။ ၄၄
၁၆၈။ ဌာနန္တရဂတိ နိဂ္ဂဟီတဿ။ ၄၄
၁၆၉။ ဣကာရော အကာရံ တန္နိမိတ္တံ တကာရလောပေါ ၄၄
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၃။)[စာ-၁၀] ၁၇၀။ အကာရော ဧကာရံ ဌာနေ။ ၄၄
၁၇၁။ အကာရော ကွစိ သြကာရံ။ ၄၄
၁၇၂။ ဥကာရော သြကာရံ။ ၄၄
၁၇၃။ ဂေဟဿေကာရော အကာရံ ဣကာရဉ္စ သမာသတဒ္ဓိတေသု။ ၄၄
၁၇၄။ ဧကာရော ဣကာရံ။ ၄၅
၁၇၅။ အကာရဉ္စေကာရာဂမေ။ ၄၅
၁၇၆။ ဩကာရော အာကာရံ ဥကာရဉ္စ။ ၄၅
၁၇၇။ ဥဿီ ဗျဉ္ဇနေ။ ၄၅
၁၇၈။ ယထာတထာတော အညတော ဝါ ဧဝဿေကာရော ဣကာရံ။ ၄၅
၁၇၉။ သညောဂေ ဝါထဝါ အာဂမေ ဒီဃော ရဿံ။ ၄၅
၁၈၀။ ပုဂ္ဂလဝါစိနော အာသဝဿ သဿ ဒွိတ္တံ။ ၄၅
၁၈၁။ ပဋိပဒါယ ဒဿ ဗျဉ္ဇနေ ကွစိ လောပေါ။ ၄၆
၁၈၂။ သကိဿ ဣဿာကာရော သဒါဂမေန အာဂါမိမှိ။ ၄၆
၁၈၃။ ပတိဿ ပစ္စော သရနိမိတ္တဿ ဝါ ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တဿဝါ။ ၄၆
၁၈၄။ ဝါစာသိလိဋ္ဌတ္ထံ အန္တဂတာဒီနိ ပတန္တိ ပဒန္တေ။ ၄၆
၁၈၅။ ယတ္ထ သန္ဓိတေ သရေ န ပဒံ သုခုစ္စာရဏီယံ၊န တတ္ထ သရာနံ သန္ဓိ။ ၄၇
၁၈၆။ ယတ္ထ သန္ဓိတော သရော အတ္ထံ ဒူသေတိ၊ န တတ္ထသန္ဓိ။ ၄၇
၁၈၇။ ဒွီသု ပဒေသု န ဗျဉ္ဇနေ သရာနံ သန္ဓိ။ ၄၇
၁၈၈။ ဧကပဒန္တောဂဓေ ဗျဉ္ဇနေ သရာနံ ကွစိ သန္ဓိ။ ၄၇
၁၈၉။ န သုဒ္ဓဿရလောပေါ အာဒိဿာကာရေ သရန္တရေ ဝါ။ ၄၇
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၄။)[စာ-၁၁]၁၉၀။ ဥပပဒေ သုဒ္ဓါသုဒ္ဓါနံလောပေါ သန္တေပိ တသ္မိံ အညသ္မိံ ဝါ။ ၄၈
၁၉၁။ သုဒ္ဓဿရမှာ ဣတိဿ ဣဿ လောပေါ။ ၄၈
ဝေါမိဿကသန္ဓိဝိဓာနံ နိဋ္ဌိတံ။
သန္ဓိကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။
၂-နာမကပ္ပ
၁၉၂။ ဝိသဒတ္တာဒိသဟိတံ လီနတ္ထဂမကံ နိပ္ဖန္နဝစနံလိင်္ဂံ။ ၅၁
၁၉၃။ ဝိသဒံ ပုလ္လိင်္ဂံ။ ၅၁
၁၉၄။ အဝိသဒမိတ္ထိလိင်္ဂံ။ ၅၁
၁၉၅။ နေဝဝိသဒံ နာဝိသဒံ နပုံသကလိင်္ဂံ။ ၅၁
၁၉၆။ ဓာတုပစ္စယဝိဘတ္တိဝဇ္ဇိတမတ္ထဝံ လိင်္ဂံ။ ၅၁
၁၉၇။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ စ။ ၅၂
၁၉၈။ သျာဒယော တျာဒယော စ ဝိဘတ္တိယော။ ၅၂
၁၉၉။ သျာဒယော နာမေ တျာဒယော အာချာတေ။ ၅၂
၂၀၀။ သိယောအံယောနာဟိသနံသ္မာဟိသနံသ္မိံသု။ ၅၂
၂၀၁။ ဒွီသု ဒွီသု ပဌမံ ပဌမံ ဧကဝစနံ, ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ ဗဟုဝစနံ။ ၅၂
၂၀၂။ လီနင်္ဂတော တာ။ ၅၂
၂၀၃။ ရူဠှာနုကရဏောပသဂ္ဂါဒိတော စ။ ၅၂
၂၀၄။ အာမန္တနေ သိ ဂသညော။ ၅၃
၂၀၅။ ဈလိဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ။ ၅၃
၂၀၆။ ဣတ္ထိယံ တေ ပေါ။ ၅၃
၂၀၇။ အာကာရော ဃော။ ၅၃
၂၀၈။ ပုံနပုံသကေသု သေ သာဂမော။ ၅၃
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၅။)[စာ-၁၂]၂၀၉။ သံသာသွေကဝစနေသုထိယံ။ ၅၃
၂၁၀။ ဧတိမာဒီနမိ။ ၅၃
၂၁၁။ တာယ ဝါ။ ၅၄
၂၁၂။ တေတိမာတော သဿ ဿာယ။ ၅၄
၂၁၃။ ရဿတ္တံ ဃော။ ၅၄
၂၁၄။ ဒွါဒိတော ဒသန္တာ နာဂမော နံမှိ။ ၅၄
၂၁၅။ တိစတုတော ထိယံ ဣဿမဿံ။ ၅၄
၂၁၆။ ပတော သ္မိံ သ္မာနံ အမာ ဝါ။ ၅၄
၂၁၇။ နာသသ္မိံ နမာ။ ၅၄
၂၁၈။ အာဒိတော အံသြ။ ၅၅
၂၁၉။ အညသ္မာ အာ စ။ ၅၅
၂၂၀။ သရေ ဈလာနမိယုဝါ။ ၅၅
၂၂၁။ ဣကာရဿ အယော ဏာနုဗန္ဓေ။ ၅၅
၂၂၂။ ပဿ ယော။ ၅၅
၂၂၃။ ပိတုဿုလောပေါ နာမှိ နာဿ စ ယာ ဝါ။ ၅၅
၂၂၄။ ဂေါဿာဝါဝါ ယောအံနာသသ္မာသ္မိံသုသု။ ၅၆
၂၂၅။ အာဝေ ကတေ ယောနမီ။ ၅၆
၂၂၆။ အံမှာဝဿု ဝါ။ ၅၆
၂၂၇။ ဂေါတော နမံ။ ၅၆
၂၂၈။ ပတိမှာလုတ္တေ စ သမာသေ။ ၅၆
၂၂၉။ လုတ္တေ သြ သရေ ဗျဉ္ဇနေ စ။ ၅၆
၂၃၀။ ဂေါဿ သဗ္ဗဿ ဝါ နံမှိ ဂု။ ၅၇
၂၃၁။ မတန္တရေ သုနံဟိသု ဂေါဏ။ ၅၇
၂၃၂။ သျာဒိသေသာသု စ။ ၅၇
၂၃၃။ ဂုဏဓာတုတော န ဂေါဿ ဂေါဏော။ ၅၇
၂၃၄။ ဥဝဏ္ဏန္တာနံ သ္မိံယောသု ဥဝအဝဥရာ ကွစိ။ ၅၇
၂၃၅။ ဈလပေဟိ နိဂ္ဂဟီတမံမာနံ။ ၅၈
၂၃၆။ အမာဒေသပစ္စယာဂမေသု ကွစိ သရလောပေါ တေသံပကတိ စ။ ၅၈
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၆။)[စာ-၁၃]၂၃၇။ အမာဒေသေကဝစနယောဂေသွဃောရဿံ။ ၅၈
၂၃၈။ န လောပေတဗ္ဗေ ယောမှိ။ ၅၈
၂၃၉။ အနပုံသကာနိ သိမှိ။ ၅၈
၂၄၀။ နပုံသကာနိ ရဿံ။ ၅၈
၂၄၁။ ဥဘသ္မာ နမိန္နံ။ ၅၉
၂၄၂။ မတန္တရေ ဒွိတော စ။ ၅၉
၂၄၃။ တိတော ဣဏ္ဏမိဏ္ဏန္နံ။ ၅၉
၂၄၄။ နံမှိ ဒွိဿ ဒုဝိ။ ၅၉
၂၄၅။ ယောသု ဒီဃံ ကဘလောပနိကာရေသု။ ၅၉
၂၄၆။ သုနံဟိသု။ ၅၉
၂၄၇။ ပဉ္စာဒီနမန္တော အတ္တံ ယောသု စ။ ၅၉
၂၄၈။ ပတိဿိနီပစ္စယေ။ ၅၉
၂၄၉။ န္တုဿ အံယောနာဟိသနံသုသ္မာသ္မိံသု။ ၅၉
၂၅၀။ နပုံသကေ ယောသု ယောနဉ္စိတ္တံ။ ၆၀
၂၅၁။ အံသေသု ဝါ သဗ္ဗဿ။ ၆၀
၂၅၂။ သိမှိ ကတ္ထစိ။ ၆၀
၂၅၃။ အဘိဓာတဗ္ဗေ နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ၆၀
၂၅၄။ အဂ္ဂိမှိ အဂ္ဂိနီတိ ဂိနီတိ စ။ ၆၀
၂၅၅။ သတ္တေ သတ္တဝါတိ။ ၆၁
၂၅၆။ ဥဒကေ ဒကန္တိ ကန္တိ စ။ ၆၁
၂၅၇။ ဥဒကဿ ကွစိ ကလောပေါ စ။ ၆၁
၂၅၈။ မူဠှေ မုဒ္ဓါတိ။ ၆၁
၂၅၉။ ယောသွတ္တမကတရဿော ဈော။ ၆၁
၂၆၀။ လော စ ဝေဝေါသု။ ၆၁
၂၆၁။ မာတုလာဒီနမန္တော အာနော ဤပစ္စယေ။ ၆၂
၂၆၂။ နဒိယာ ဒိဿ ဇ္ဇာ ယောသု ဝါ။ ၆၂
၂၆၃။ ယောဟိ သဟ ဇ္ဇော။ ၆၂
၂၆၄။ နာဒျေကဝစနေဟိ ဇ္ဇာ သ္မိံနာ ဇ္ဇဉ္စ။ ၆၂
၂၆၅။ သဗ္ဗတော ဟိဿ ဘိ ဝါ။ ၆၂
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၇။)[စာ-၁၄]၂၆၆။ သ္မာသ္မိံနံ ယထာက္ကမံယထာရဟံ မှာမှိ။ ၆၂
၂၆၇။ ကတာကာရေဟိ န တိမေဟိ။ ၆၃
၂၆၈။ သုဟိသု လိင်္ဂါကာရော ဧ။ ၆၃
၂၆၉။ သဗ္ဗကတရာဒယော သဗ္ဗနာမာနိ။ ၆၃
၂၇၀။ သဗ္ဗနာမာနံ ပန နံမှိ။ ၆၃
၂၇၁။ အတော နာယေန။ ၆၃
၂၇၂။ သိဿ သြ။ ၆၃
၂၇၃။ သော ဝါ ဌာနေ။ ၆၃
၂၇၄။ ဒီဃောရတော သ္မာဿ။ ၆၄
၂၇၅။ ယောနံ နိနဉ္စာဧ။ ၆၄
၂၇၆။ သ္မာသ္မိံနံ။ ၆၄
၂၇၇။ တိလိင်္ဂတော ဌာနေ သိယောနမေ။ ၆၄
၂၇၈။ ဆေဒနာဒီသု ယံ ပယောဇနံ၊ သော တဒတ္ထော။ ၆၅
၂၇၉။ တဒတ္ထေ စတုတ္ထေကဝစနဿာယော အတ္တဉ္စ။ ၆၅
၂၈၀။ ကွစိ ဒုတိယာတတိယာပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီနမတ္ထေ
ပုန္နပုံသကေဟိ စတုတ္ထေကဝစနံ တဿ စာယော။ ၆၅
၂၈၁။ န တယော သဗ္ဗနာမတော။ ၆၅
၂၈၂။ အထဝေကစ္စေဟိ သ္မာသ္မိံနမာဧ ဘဝန္တိ။ ၆၅
၂၈၃။ ဃတော နာဒီနမေကဝစနာနာမာယော။ ၆၆
၂၈၄။ ပသ္မာ ယာ။ ၆၆
၂၈၅။ သခတော ဂဿာဝဏ္ဏော။ ၆၆
၂၈၆။ ဣဝဏ္ဏေကာရတ္တံ မတန္တရေ။ ၆၆
၂၈၇။ ဗြဟ္မမုနာဒိတော ဧ ဝါ။ ၆၆
၂၈၈။ ဃတော နိစ္စံ ဧ။ ၆၆
၂၈၉။ သမာသေ မာတာဒိတော စ။ ၆၆
၂၉၀။ နေဝမ္မာဒိတော။ ၆၇
၂၉၁။ ရဿာ လတော ယွာလပနဿ ဝေဝေါ။ ၆၇
၂၉၂။ ဈလေဟိ ဝါ သဿ နော။ ၆၇
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၈။)[စာ-၁၅]၂၉၃။ ဃပတော စ ယောနံ လုတ္တိ။ ၆၇
၂၉၄။ လတော ယထာသမ္ဘဝံ ဝေါနော စ။ ၆၇
၂၉၅။ အမှဿ ဘဝိဘတ္တိကဿ မမံ သေ။ ၆၇
၂၉၆။ ယောမှိ ပဌမေ မယံ။ ၆၇
၂၉၇။ န္တုဿ န္တော အာ စ။ ၆၈
၂၉၈။ သေ ဝါ န္တဿ။ ၆၈
၂၉၉။ သိမှာ နိစ္စံ။ ၆၈
၃၀၀။ နပုံသကေ အံ ဝါ။ ၆၈
၃၀၁။ မတန္တရေ ဂေ။ ၆၈
၃၀၂။ အဝဏ္ဏော ယထာရဟံ။ ၆၉
၃၀၃။ နာသ္မိံသေသု ဝါ တာတိတော။ ၆၉
၃၀၄။ တံ နံမှိ။ ၆၉
၃၀၅။ ဣဒဿိမံ သိမှိ နပုံသကေ။ ၆၉
၃၀၆။ အယမနပုံသတဿ နိစ္စံ။ ၆၉
၃၀၇။ ယောအံနာဒီသု စ တေလိင်္ဂိကဿိမော ဝါ။ ၇၀
၃၀၈။ အမုဿာဒုမံသိသု နပုံသကေ။ ၇၀
၃၀၉။ ဣတ္ထိပုမနပုံသကသင်္ချံ။ ၇၀
၃၁၀။ ယောသု ဒွိန္နံ ဒွေဒုဝေ။ ၇၀
၃၁၁။ တိစတုန္နံ တိဿောစတဿောတယောစတ္တာရောတီဏိစတ္တာရိ။ ၇၀
၃၁၂။ ဥဘူဘယတော ယောနမော။ ၇၁
၃၁၃။ သုဟိသု အန္တော စ။ ၇၁
၃၁၄။ ရာဇဿ သဝိသတ္တိကဿ သေ ရညောရာဇိနော။ ၇၁
၃၁၅။ နံမှိ ရညံ ဝါ။ ၇၁
၃၁၆။ နာမှိ ရညာရာဇိနော။ ၇၁
၃၁၇။ သ္မိံမှိ ရညေရာဇိနိ။ ၇၁
၃၁၈။ တုမှာမှဿ ကယိမယိ။ ၇၁
၃၁၉။ အဟမဟကံ သိမှိ။ ၇၂
၃၂၀။ ဣတရဿ တုဝံတွံ။ ၇၂
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၄၉။)[စာ-၁၆]၃၂၁။ တဝမမ တုယှံမယှဉ္စသေ။ ၇၂
၃၂၂။ အံမှိ တံမံ တဝံမမဉ္စ။ ၇၂
၃၂၃။ တယာမယာ နာသ္မိံ။ ၇၂
၃၂၄။ တုမှဿံမှိ တုဝံတွံ။ ၇၂
၃၂၅။ ပဒသ္မာ ဒုတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသု ဝေါနော နဝါ။ ၇၂
၃၂၆။ ပစ္ဆိမာနမေကဝစနေ နဝါ တေမေ။ ၇၃
၃၂၇။ န ဒုတိယေကဝစနေ။ ၇၃
၃၂၈။ တတိယေကဝစနေ ဝါ။ ၇၃
၃၂၉။ ဝေါနော ဗဟုဝစနေ။ ၇၃
၃၃၀။ ယောမှိ ပဌမေ စ။ ၇၃
၃၃၁။ ပုမန္တဿာ သိမှိ ဝါ။ ၇၄
၃၃၂။ မဃဝါဒီနံ နိစ္စံ။ ၇၄
၃၃၃။ မတန္တရေ ပုမဿ အမာလပနေကဝစနေ။ ၇၄
၃၃၄။ သမာသေ စ ဝိဘာသာ။ ၇၄
၃၃၅။ အာနော ယောသု။ ၇၄
၃၃၆။ သ္မိံမှာနေ ဝါ။ ၇၄
၃၃၇။ ဟိဝိဘတ္တိယံ။ ၇၄
၃၃၈။ သသ္မာသု ပုမကမ္မထာမာနမု။ ၇၄
၃၃၉။ အာ ဝါ သုသ္မိံ။ ၇၅
၃၄၀။ နာမှိ စ။ ၇၅
၃၄၁။ ကမ္မန္တဿ အကာရုကာရာ။ ၇၅
၃၄၂။ ကွစိ ယုဝါဒီနမာ သုနာသု။ ၇၅
၃၄၃။ သဗ္ဗာသွာန။ ၇၅
၃၄၄။ တုမှမှေဟိ နမာကံ။ ၇၅
၃၄၅။ အံအာနဉ္စ အပ္ပဌမော ယော။ ၇၅
၃၄၆။ မတန္တရေ သဿ ဝါ အံ။ ၇၆
၃၄၇။ သဗ္ဗနာမကာရတော ယော ပဌမော ဧ။ ၇၆
၃၄၈။ ဒွန္တေ ဌိတာ ဝါ။ ၇၆
၃၄၉။ နာညော သဗ္ဗနာမဝိဓိ။ ၇၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၀။)[စာ-၁၇]၃၅၀။ တတိယာတပ္ပုရိသေစ။ ၇၆
၃၅၁။ ဗဟုဗ္ဗီဟိသ္မိဉ္စ။ ၇၆
၃၅၂။ ဟောတိ ဒိသာသဗ္ဗနာမာနံ။ ၇၆
၃၅၃။ သဗ္ဗနာမတော နံ သံသာနံ။ ၇၆
၃၅၄။ ရာဇဿ သုနံဟိသု ရာဇု။ ၇၇
၃၅၅။ ကွစိ သမာသုတ္တရပဒတ္ထေ ရာဇာဒယော ပုရိသနယာ။ ၇၇
၃၅၆။ ဣဒဿေ သဗ္ဗဿ။ ၇၇
၃၅၇။ နာမှိ အနိမိ။ ၇၈
၃၅၈။ သိမှာယမနပုံသကဿ။ ၇၈
၃၅၉။ အမုနော မော သံ။ ၇၈
၃၆၀။ တေတတေသံ။ ၇၈
၃၆၁။ နတ္တံ တဿ ဝါ သဗ္ဗလိင်္ဂေသု။ ၇၈
၃၆၂။ အတ္တံ သသ္မာသ္မိံ သံသာသု။ ၇၈
၃၆၃။ ဣဒံသဒ္ဒဿ စ။ ၇၉
၃၆၄။ သဗ္ဗနာမတော ကကာရာဂမော ယထာတန္တိ။ ၇၉
၃၆၅။ ဃပေဟိ သ္မိံသာနံ သံသာ။ ၇၉
၃၆၆။ နာသ္မာသ္မိံ ဣစ္စေတာနိ သေဝ။ ၇၉
၃၆၇။ ထိယံ တော သံ နံမှိ ဝါ။ ၈၀
၃၆၈။ အာ စ တိလိင်္ဂေ။ ၈၀
၃၆၉။ မတန္တရေ ဃပေဟိ သ္မိံ နာယယာ။ ၈၀
၃၇၀။ ဟောန္တေဝ။ ၈၀
၃၇၁။ မနဝစာဒယော မနောဂဏာ။ ၈၀
၃၇၂။ ဗိလပဒါဒယော မနောဂဏာဒိကာ။ ၈၀
၃၇၃။ မနောဂဏာဒီဟိ ဝါ သ္မိံ နော ဣနာသ္မာနမာ။ ၈၁
၃၇၄။ သြ သဿ။ ၈၁
၃၇၅။ တဒန္တော ဝိဘတ္တိလောပေ။ ၈၁
၃၇၆။ မနောဂဏတော သရေ သာဂမော။ ၈၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၁။)[စာ-၁၈]၃၇၇။ အံဝစနဿော။ ၈၂
၃၇၈။ သန္တဿ သော ဘေ အန္တော ဗော။ ၈၂
၃၇၉။ ကာရာဒီသု စ။ ၈၂
၃၈၀။ သျာဒီသု သဗ္ဘိ။ ၈၂
၃၈၁။ သဒဘိဒိတောထဝါ သဗ္ဘီတိ သိဒ္ဓိ။ ၈၂
၃၈၂။ ပညတ္တိယံ သန္တဿ န္တော သိမှိ။ ၈၃
၃၈၃။ ဂစ္ဆန္တာဒီနံ ဝါ။ ၈၃
၃၈၄။ ထိယမ္ပိ ဝါ။ ၈၃
၃၈၅။ အထ ဝါ ပုမေ ယောပဌမေ။ ၈၃
၃၈၆။ သသ္မိံနာနံသု န္တုဝ။ ၈၃
၃၈၇။ အရဟန္တာဒီနဉ္စ ယောပဌမေ။ ၈၃
၃၈၈။ သန္တဿ န္တော အတ္တမံမှိ ဝါ။ ၈၄။
၃၈၉။ အာယသ္မန္တုတော နိစ္စံ ယွာ ဒွီသု။ ၈၄
၃၉၀။ ဗြဟ္မတ္တသခရာဇာဒိတော သျာ။ ၈၄
၃၉၁။ ယော ဝါ ပဌမော။ ၈၅
၃၉၂။ အာနော ယောနံ။ ၈၅
၃၉၃။ အမာနံ။ ၈၅
၃၉၄။ အာယောနော သခတော ယောနံ။ ၈၅
၃၉၅။ ရဟတော ယောပဌမဿ နော အန္တော စိကာရော။ ၈၅
၃၉၆။ နာမှိ ရဟဒဠှဓမ္မာနံ။ ၈၅
၃၉၇။ ဝတ္တဟာဒိတော ဣတရဿာနေ။ ၈၅
၃၉၈။ ဝတ္တဟရဟဒ္ဓသာတော သ္မိမာနေ။ ၈၅
၃၉၉။ တဒန္တော သုသ္မိမာနံ။ ၈၆
၄၀၀။ ဝုတ္တသိရာဒီနံ ဟိသ္မိံ။ ၈၆
၄၀၁။ ရဟဿိနံ။ ၈၆
၄၀၂။ သသ္မိံ ဝတ္တဟဿိ။ ၈၆
၄၀၃။ အဒ္ဓဿု နာသ္မာသေသု။ ၈၆
၄၀၄။ အဒ္ဓမုဒ္ဓကမ္မစမ္မဃမ္မာဒိတော ဝါ သ္မိံ နိ။ ၈၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၂။)[စာ-၁၉]၄၀၅။ ဗြဟ္မတ္တတော နိစ္စံ။ ၈၆
၄၀၆။ သသျာဒိတော ဝါ။ ၈၆
၄၀၇။ သခန္တဿိတ္တံ နောနာနံသေသု။ ၈၇
၄၀၈။ အာရော ဟိမှိ။ ၈၇
၄၀၉။ အံသုနံသု။ ၈၇
၄၁၀။ ဗြဟ္မဿုတ္တံ သနံနာသု။ ၈၇
၄၁၁။ သတ္ထုပိတာဒီနမာ သိယောသု တံလောပေါ စ။ ၈၇
၄၁၂။ ယွာဒီသွာရော ဝါ။ ၈၇
၄၁၃။ ပိတာဒီနံ သမာသေ သျာဒီသု။ ၈၇
၄၁၄။ သတ္ထာဒီနံ တောမှိ။ ၈၈
၄၁၅။ သမာသဂတနာမေ ကွစိ။ ၈၈
၄၁၆။ နံမှိ။ ၈၈
၄၁၇။ အာတ္တဉ္စ။ ၈၈
၄၁၈။ ဥ သမှိ သလုတ္တိ စ။ ၈၈
၄၁၉။ မန္ဓာတုဿတ္တံ သမာသေ။ ၈၉
၄၂၀။ မာတာဒီနမာ နိစ္စံ။ ၈၉
၄၂၁။ အာရာ ယောနမော။ ၈၉
၄၂၂။ သ္မိမိ။ ၈၉
၄၂၃။ နာဿာ။ ၈၉
၄၂၄။ အာရော ရဿမိမှိ။ ၈၉
၄၂၅။ အသိသ္မိံ ပိတာဒီနမာ။ ၈၉
၄၂၆။ ဂန္တာဒီနံ နာရော ဝါ အံမှိ။ ၈၉
၄၂၇။ မာတာဒီနမန္တဿိ တောဘရာဒီသု။ ၉၀
၄၂၈။ သမာသေ မာတုဓီတူနမေ ဂေ။ ၉၀
၄၂၉။ အာ စ နာသသ္မာသ္မိံသု။ ၉၀
၄၃၀။ နေတ္တုတော သ္မိမေ။ ၉၀
၄၃၁။ နိသာတော စ။ ၉၀
၄၃၂။ ကတ္တာဒိတေ ဂဿ စ။ ၉၀
၄၃၃။ ပိတုဘာတာဒိတော သာဂမော သသ္မိံ။ ၉၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၃။)[စာ-၂၀]၄၃၄။ ဓီတုယာ အတ္တမံမှိ။ ၉၁
၄၃၅။ တယာတယိနံ တော တွတ္တံ။ ၉၁
၄၃၆။ တာသုတမှိနံ တျတ္တံ။ ၉၁
၄၃၇။ တံသဒ္ဒဿ တုမှတ္ထဿ တျံ။ ၉၁
၄၃၈။ အမှာကမမှေသုနံ မှော သ္မတ္တံ။ ၉၁
၄၃၉။ အတ္တန္တော အနတ္တံ ဟိမှိ။ ၉၂
၄၄၀။ တမှာ သဿ နော။ ၉၂
၄၄၁။ သ္မာဿ နာ။ ၉၂
၄၄၂။ ဈလေဟိ စ။ ၉၂
၄၄၃။ ဃပေဟိ သ္မိံ ယံ ဝါ။ ၉၂
၄၄၄။ နပုံသကေဟိ ယောနံ နိ။ ၉၂
၄၄၅။ နိစ္စမတော။ ၉၂
၄၄၆။ သိနော အံ။ ၉၂
၄၄၇။ သေသေဟိ လောပံ ဂေါ သိ စ။ ၉၂
၄၄၈။ သဗ္ဗာသမာချာတဝဇ္ဇိတောပသဂ္ဂနိပါတာဒီဟိစ ယထာရဟံ။ ၉၃
၄၄၉။ ပုမဿ သမာသေ လိင်္ဂါဒီသု။ ၉၅
၄၅၀။ အံ ယမိဝဏ္ဏာ ပါ ဝါ။ ၉၅
၄၅၁။ ဈမှာ နံ ကတရဿာ။ ၉၅
၄၅၂။ ယောနံ တမှာ နော။ ၉၅
၄၅၃။ ဝဇ္ဇဒသျာဒီနမိနော အံယောသ္မိံသူသု။ ၉၆
၄၅၄။ ပုဏ္ဏမာတော သ္မိံနော အာယေ ဂါထာယံ။ ၉၆
၄၅၅။ လဇ္ဇိတော တဗ္ဗဿ သဝိဘတ္တိကဿ တာယေ။ ၉၆
၄၅၆။ ကိဿ ဝေ က။ ၉၇
၄၅၇။ ထံဟံသျာဒီသု စ။ ၉၇
၄၅၈။ နပုံသကေ အံသိသု ဝါ။ ၉၇
၄၅၉။ ကောဣတိ သမာသေ နာမေ။ ၉၇
၄၆၀။ ကု ဟိံ ဟံ ဟိဉ္စိဟိဉ္စနံတြတောထဒါစနံဒါသု။ ၉၈
၄၆၁။ သဗ္ဗဿေတဿတ္တံ တောထေသု ဝါ။ ၉၈
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၄။)[စာ-၂၁]၄၆၂။ နိစ္စံ တြေ။ ၉၈
၄၆၃။ ဣဒဿိ ထံဒါနိဟတောဓေသု။ ၉၈
၄၆၄။ ဓုနာမှတ္တံ။ ၉၈
၄၆၅။ ရဟိမှေတ။ ၉၈
၄၆၆။ အဝဏ္ဏန္တိတ္ထိယာ အာပစ္စယော။ ၉၈
၄၆၇။ ဤ နဒါဒီဟိ ဝါ။ ၉၉
၄၆၈။ ဏဝဏိကဏန္တုဏေယျေဟိ။ ၉၉
၄၆၉။ ပတျာဒိဘိက္ခာဒိရာဇာဒီဒန္တေဟိ ဣနီ။ ၉၉
၄၇၀။ ဣဒ္ဓိမန္တုတော စ။ ၉၉
၄၇၁။ န္တုဿ တော ဤကာရေ။ ၉၉
၄၇၂။ ဘဝန္တဿ ဘောတ။ ၉၉
၄၇၃။ ဘော ဂေ။ ၁၀၀
၄၇၄။ အထဝေကဗဟွတ္ထေသု ဘော နိပါတော။ ၁၀၀
၄၇၅။ မတန္တရေ အကာရပိတာဒီနမာ။ ၁၀၀
၄၇၆။ သော ရဿံ ဝါ။ ၁၀၀
၄၇၇။ ပဈလာ နိစ္စံ။ ၁၀၀
၄၇၈။ ရာဇာဒိသတ္ထာဒိတော ဂဿတ္တံ။ ၁၀၀
၄၇၉။ ဗြဟ္မာဒိကတ္တာဒိတော ဝါ။ ၁၀၁
၄၈၀။ မတန္တရေ ဘဝန္တဿ ဘောန္တဘန္တေဘောန္တောဘဒ္ဒေဂေ ဂလောပေါ။ ၁၀၁
၄၈၁။ ဘောန္တီတိ အပ္ပသိဒ္ဓံ။ ၁၀၁
၄၈၂။ ဘန္တေဘဒ္ဒေတိ ဧကပုထုဝစနန္တမဗျယံ။ ၁၀၁
၄၈၃။ အယျတော အာလပနေကဝစနဗဟုဝစနာနမော ဝါ။ ၁၀၁
၄၈၄။ သဝိဘတ္တိကဿ ဘောန္တော ပစ္စတ္တာလပနတ္ထေ ယောသု။ ၁၀၂
၄၈၅။ နာသ္မာသေသု ဘောတာဘောတော။ ၁၀၂
၄၈၆။ မတန္တရေ ဝဿောဘာဝေါ ကွစိ ယောသု။ ၁၀၂
၃၈၇။ ဘဒ္ဒန္တဿ ဝါ ဘဒန္တေ ဂေ။ ၁၀၂
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၅။)[စာ-၂၂]၄၈၈။ မတန္တရေ ဘဒန္တဘန္တေယောသု စ။ ၁၀၂
၄၈၉။ သဒ္ဒနိဒ္ဒေသောဝ အတ္ထနိဒ္ဒေသော။ ၁၀၃
၄၉၀။ အတ္ထနိဒ္ဒေသောဝ သဒ္ဒနိဒ္ဒေသော။ ၁၀၃
၄၉၁။ အမှတုမှာနံ တောမှိ မမတဝ။ ၁၀၃
၄၉၂။ တွာဒယော ဧကဗဝှတ္ထေသု ဝိဘတ္တိသညာ။ ၁၀၃
၄၉၃။ တတိယာပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမိယတ္ထေသု တော ကွစိ။ ၁၀၃
၄၉၄။ သတ္တမိယာ တြထ သဗ္ဗနာမတော။ ၁၀၄
၄၉၅။ ယမှာ ပဌမတ္ထေ။ ၁၀၄
၄၉၆။ ဣတိနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ တော။ ၁၀၄
၄၉၇။ ယတေဟိ ပစ္စတ္တဝစနတော တော နိဒါနာဒီသု။ ၁၀၄
၄၉၈။ ကိံသဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ သ္မိံသေသု။ ၁၀၅
၄၉၉။ သတ္တမိယာ ဝ ကိံမှာ။ ၁၀၅
၅၀၀။ ဟိံဟံဟိဉ္စနံဟိဉ္စိ။ ၁၀၅
၅၀၁။ တတော ဟိံ ဟံ။ ၁၀၅
၅၀၂။ သဗ္ဗသ္မာ ဓိ။ ၁၀၅
၅၀၃။ ဣဒတော ဟဓာ။ ၁၀၅
၅၀၄။ ယသ္မာ ဟိံ။ ၁၀၅
၅၀၅။ ကိံသဗ္ဗညေကယကုဟိ ကာလေ ဒါဒါစနံ။ ၁၀၅
၅၀၆။ တမှာ ဒါဒါနိ။ ၁၀၅
၅၀၇။ ဣဒတော ရဟိဓုနာဒါနိ။ ၁၀၅
၅၀၈။ သဗ္ဗဿ ဒါမှိ သော ဝါ။ ၁၀၇
၅၀၉။ အဝဏ္ဏော ယမှိ လောပံ။ ၁၀၉
၅၁၀။ ပသ္တဿ သတ္ထော နိစ္စံ။ ၁၀၉
၅၁၁။ သတ္ထဿ သော တမေ။ ၁၀၉
၅၁၂။ ပသတ္ထဿ ဣယိဋ္ဌေသု။ ၁၁၀
၅၁၃။ ဇော ဝုဍ္ဎဿ။ ၁၁၀
၅၁၄။ နေဒန္တိကဿ။ ၁၁၀
၅၁၅။ သာဓော ဗာဠှဿ။ ၁၁၀
၅၁၆။ ခုဒ္ဒကဿ ကဏော။ ၁၁၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၆။)[စာ-၂၃]၅၁၇။ မတန္တရေ ယုဝဿ စ။ ၁၁၁
၅၁၈။ လုတ္တိ ဝန္တုမန္တုဝီနံ။ ၁၁၁
၅၁၉။ နိဒါနေ ကိဿ ကုတော သမာသေ။ ၁၁၁
၅၂၀။ ဣဒဿ ဣတော။ ၁၁၁
၅၂၁။ ဣတ္ထဉ္စ နာမေ။ ၁၁၁
၅၂၂။ ကွစိ ကွဿ ကော ဣတိ။ ၁၁၁
၅၂၃။ သောဿ သု။ ၁၁၁
၅၂၄။ နောဿ နု အမှတ္ထေ။ ၁၁၂
၅၂၅။ ကိတကေ အန္တတော သိဿု ဝါ။ ၁၁၂
၅၂၆။ အာစရိယဿာစေရော။ ၁၁၂
၅၂၇။ သံသဒ္ဒဿ နိဂ္ဂဟီတံ မတ္တမီကာရေ သရော ဒီဃံမေ။ ၁၁၂
၅၂၈။ ကေ ကတ္တဉ္စ။ ၁၁၂
၅၂၉။ သာမီသာမိနီနမာကာရော ဥဝါ မေ။ ၁၁၂
၅၃၀။ သကဿဿုဝ။ ၁၁၃
၅၃၁။ ဇန္တုဝါစီသတ္တဿဝေါ။ ၁၁၃
၅၃၂။ စန္ဒဿ စန္ဒရော အာဘာယ ဂါထာယံ။ ၁၁၃
၅၃၃။ ရတနဿ ရတ္နော။ ၁၁၃
၅၃၄။ မေရယဿ မဇ္ဈာကာရော ဧတ္တံ။ ၁၁၄
၅၃၅။ ဟေတာဓိပတိတော သ္မိံနော ယာပစ္စယဝစနေ။ ၁၁၄
၅၃၆။ အတ္ထိနတ္ထိတော ပစ္စယဝစနေ ဝါ နိစ္စံ သဿ စ။ ၁၁၄
၅၃၇။ ဣတ္ထိယမုပါသကာဒိကဿိကော နိစ္စံ။ ၁၁၄
၅၃၈။ သညာယံ ယထာရုတမေဝ။ ၁၁၅
၅၃၉။ တူရိယဿ တူရော။ ၁၁၅
၅၄၀။ သူရိယဿ သူရ။ ၁၁၅
၅၄၁။ ဗျဂ္ဃဿ ဝဂ္ဃ။ ၁၁၅
၅၄၂။ အမှတုမှန္တုရာဇဗြဟ္မတ္တသခသတ္ထုပိတာဒိတောသ္မာနာဝ။ ၁၁၅
၅၄၃။ အမှဿ မံ သမာသေ။ ၁၁၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၇။)[စာ-၂၄]၅၄၄။တုမှဿ တွံ။ ၁၁၅
၅၄၅။ တုမှမှာကံ တမာ ယောဂေ ယဿ ဒွိတ္တံ။ ၁၁၆
၅၄၆။ ဝန္တုဿ တုလောပေါ နော နိဂ္ဂဟီတံ မူလာဒီသု။ ၁၁၆
နာမကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။
၃-ကာရကကပ္ပ
၅၄၇။ ကြိယာနိမိတ္တံ ကာရကံ။ ၁၁၇
၅၄၈။ ယော ကုရုတေ, ယော ဝါ ဇာယတိ၊ သော ကတ္တာ။ ၁၁၇
၅၄၉။ အသန္တံ သန္တံဝ ကပ္ပိယတိ၊ တဉ္စ။ ၁၁၈
၅၅၀။ ယော ကာရေတိ, ယော ဝါ ဥဋ္ဌာပယတိ၊သော ဟေတု။ ၁၁၈
၅၅၁။ ယံ ကုရုတေ, ယံ ဝါ ပဿတိ၊ တံ ကမ္မံ။ ၁၁၈
၅၅၂။ ယေန ကုရုတေ, ယေန ဝါ ပဿတိ၊ တမ္ပိကရဏံ။ ၁၁၉
၅၅၃။ ယဿ ဒါတုကာမော, ယဿ ဝါ ရုစ္စတိ၊ တံ သမ္ပဒါနံ။ ၁၂၀ ၅၅၄။သိလာဃဟနုဌာသပဓာရပိဟကုဓဒုဟိဿာဿုယျရာဓိက္ခ-ပစ္စာသုဏအနုပတိဂိဏပုဗ္ဗကတ္တာရောစနတ္ထတဒတ္ထတုမတ္ထာလမတ္ထ-မညာနာဒရပ္ပါဏိနိနယနဂတျတ္ထကမ္မနိအာသီသတ္ထသမ္မုတိတတိယတ္ထာဒီသု စ။ ၁၂၀
၅၅၅။ ယတော အပေတိ, ယတော ဝါ အာဂစ္ဆတိ၊တဒပါဒါနံ။ ၁၂၉
၅၅၆။ ဘယာဒျုပ္ပတ္တိဟေတု။ ၁၃၀
၅၅၇။ ယတော ပစတိ, ဝိဇ္ဇောတတိ ဝါ။ ၁၃၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၈။)[စာ-၂၅]၅၅၈။ပရာဒိပုဗ္ဗဇိဓာတာဒိပ္ပယောဂေ။ ၁၃၀
၅၅၉။ အညာဒိနာမပ္ပယောဂေ။ ၁၃၁
၅၆၀။ ဝဇ္ဇနတ္ထာပပရိယောဂေ။ ၁၃၁
၅၆၁။ ဥဒ္ဓံသမန္တတ္ထုပရိယောဂေ။ ၁၃၁
၅၆၂။ မရိယာဒါဘိဝိဓတ္ထအာယာဝယောဂေ။ ၁၃၂
၅၆၃။ ပတိနိဓိပတိဒါနတ္ထပတိယောဂေ။ ၁၃၂
၅၆၄။ ဝိသုံပုထယောဂေ။ ၁၃၂
၅၆၅။ အညတြယောဂေ ပဉ္စမီ တတိယာ စ။ ၁၃၂
၅၆၆။ ရိတေဝိနာယောဂေ ဒုတိယာ စ။ ၁၃၃
၅၆၇။ ပဘုတျာဒျတ္ထေ တဒတ္ထပ္ပယောဂေ စ။ ၁၃၃
၅၆၈။ ကာရကကြိယာနံ မဇ္ဈဋ္ဌာ ကာလဒ္ဓါစ။ ၁၃၃
၅၆၉။ ရက္ခဏတ္ထာနမိစ္ဆိတမနိစ္ဆိတဉ္စ။ ၁၃၃
၅၇၀။ ယဿာဒဿနမိစ္ဆမန္တရဓာယတိ။ ၁၃၄
၅၇၁။ ဒူရန္တိကဒ္ဓကာလနိမ္မာနတွာလောပဒိသာယောဂဝိဘတ္တာရပ္ပယောဂ-
သုဒ္ဓပ္ပမောစနဟေတုဝိဝိတ္တပ္ပမာဏပုဗ္ဗာဒိယောဂဗန္ဓနဂုဏဝစန-
ပဥှကထနထောကကိစ္ဆကတိပယာကတ္တူသု စ။ ၁၃၄
၅၇၂။ ယော အာဓာရော၊ တမောကာသံ။ ၁၄၀
၅၇၃။ ယတ္ထိဒ္ဓိယန္တရဓာယတိ။ ၁၄၂
၅၇၄။ န ဆဋ္ဌီဝိဟိတတ္ထော ကာရကော ယထာမန္တနံ။ ၁၄၃
၅၇၅။ ယဿ သံ, ယဿ ဝါ ပတိ၊ တံ သာမိ။ ၁၄၃
၅၇၆။ ယံ အာလပတိ၊ တဒါမန္တနံ။ ၁၄၄
၅၇၇။ လိင်္ဂတ္ထေ ပဌမာ။ ၁၄၅
၅၇၈။ အာလပနေ စ။ ၁၄၆
၅၇၉။ ဟေတုမှိ။ ၁၄၆
၅၈၀။ ကမ္မတ္ထေ ဒုတိယာ။ ၁၄၆
၅၈၁။ ကာလဒ္ဓါနမစ္စန္တသံယောဂေ။ ၁၄၆
၅၈၂။ အနွာဒိဓိရာဒယော ကမ္မပ္ပဝစနီယာ။ ၁၄၇
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၅၉။)[စာ-၂၆]၅၈၃။ လက္ခဏသဟတ္ထေ ဟီနေစာနု။ ၁၄၇
၅၈၄။ ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနဘာဂဝိစ္ဆာသု စ ပတိပရာနု။ ၁၄၇
၅၈၅။ လက္ခဏဝိစ္ဆိတ္ထမ္ဘူတေသွဘိ။ ၁၄၇
၅၈၆။ ကမ္မပ္ပဝစနီယယုတ္တေ ၁၄၈
၅၈၇။ ဂတိဗုဒ္ဓိဘုဇပဌဟရကရသယာဒီနံ ကာရိတေဝါ။ ၁၄၈
၅၈၈။ ကွစိ ဆဋ္ဌီနမတ္ထေ အန္တရာဒိယောဂေ။ ၁၄၈
၅၈၉။ တတိယာသတ္တမီနဉ္စ။ ၁၄၈
၅၉၀။ ဘာဝနပုံသကေ ဒုတိယေကဝစနံ။ ၁၄၉
၅၉၁။ ကရဏေ တတိယာ။ ၁၄၉
၅၉၂။ သဟာဒိယောဂေ စ။ ၁၄၉
၅၉၃။ သဟတ္ထေ။ ၁၅၀
၅၉၄။ ကတ္တရိ ပဌမာ တတိယာ စ။ ၁၅၀
၅၉၅။ ဒုတိယတ္ထေ တတိယာ။ ၁၅၀
၅၉၆။ ပဉ္စမိယတ္ထေ။ ၁၅၀
၅၉၇။ ပစ္စတ္တေ။ ၁၅၁
၅၉၈။ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ။ ၁၅၁
၅၉၉။ ကြိယာပဝဂ္ဂေ။ ၁၅၂
၆၀၀။ ပုဗ္ဗသဒိသသမူနကလဟနိပုဏမိဿကသခိလာဒိယောဂေ။ ၁၅၂
၆၀၁။ ဟေတုတ္ထပ္ပယောဂေ။ ၁၅၂
၆၀၂။ သတ္တမိယတ္ထေ။ ၁၅၂
၆၀၃။ ယေနင်္ဂဝိကာရော။ ၁၅၃
၆၀၄။ ဝိသေသနေ ပကတိအာဒီသု စ။ ၁၅၃
၆၀၅။ သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ။ ၁၅၃
၆၀၆။ နမောသောတ္ထိသွာဂတာဒိယောဂေ စ။ ၁၅၃
၆၀၇။ အပါဒါနေ ပဉ္စမီ။ ၁၅၄
၆၀၈။ ကာရဏတ္ထေ စ။ ၁၅၄
၆၀၉။ ဆဋ္ဌီ သာမိမှိ။ ၁၅၄
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၀။)[စာ-၂၇]၆၁၀။ ကြိယာကာရကဇာတေအဿေဒမိတိဘာဝဟေတုမှိ ၁၅၄
၆၁၁။ ဘာဝဟေတုမတ္တေ။ ၁၅၄
၆၁၂။ သမ္ဗန္ဓသမ္ဗန္ဓီသမ္ဗန္ဓေသု။ ၁၅၄
၆၁၃။ ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗာနံ ဝါ သမ္ဗန္ဓနံ သမ္ဗန္ဓော။ ၁၅၅
၆၁၄။ သမ္ဗန္ဓဒွယာဓာရေ။ ၁၅၅
၆၁၅။ ဘာဂဝိသိဋ္ဌတ္ထေ။ ၁၅၅
၆၁၆။ အဘေဒေ ဘေဒေါပစာရေ။ ၁၅၅
၆၁၇။ ဆဝသီသတော တက္ကတဘာဇနေ။ ၁၅၅
၆၁၈။ ဝိသိလေသေ။ ၁၅၅
၆၁၉။ ရုဇတိယောဂေ။ ၁၅၅
၆၂၀။ ပရိမာဏဂဏနယောဂေ။ ၁၅၅
၆၂၁။ အဗျယဒိသာယောဂေ။ ၁၅၅
၆၂၂။ ပဒယောဂေ။ ၁၅၆
၆၂၃။ ဘာဝတ္ထယောဂေ။ ၁၅၆
၆၂၄။ ဟေတုယောဂေ။ ၁၅၆
၆၂၅။ ဥဇ္ဈာပနာဒိယောဂေ။ ၁၅၆
၆၂၆။ ဘာဝသာဓနာဒိယောဂေ။ ၁၅၆
၆၂၇။ ယုဏွုတုပစ္စယာနံ ကမ္မနိ။ ၁၅၆
၆၂၈။ ဘီရုတာယောဂေ ဒုတိယာတတိယာယော စ။ ၁၅၇
၆၂၉။ အာဂမိဋ္ဌာနိတော စ။ ၁၅၈
၆၃၀။ သြကာသေ သတ္တမီ။ ၁၅၈
၆၃၁။ သာမိဿရာဓိပတိဒါယာဒသက္ခိပတိဘူပသုတကုသလာဒီဟိ။ ၁၅၈
၆၃၂။ ဥဗ္ဗာဟနေ စ။ ၁၅၈
၆၃၃။ အနာဒရမှိ စ။ ၁၅၉
၆၃၄။ ကွစိ တတိယာသတ္တမိယတ္ထေ ဆဋ္ဌီ။ ၁၅၉
၆၃၅။ တတိယတ္ထေ ဝါ တတိယာ။ ၁၅၉
၅၃၆။ ယဇဿ ကရဏေ။ ၁၅၉
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၁။)[စာ-၂၈]၆၃၇။ ပူရိတတ္ထယောဂေ။ ၁၅၉
၆၃၈။ တုလျတ္ထကိ'မလမာဒိယောဂေ။ ၁၅၉
၆၃၉။ သတ္တမိယတ္ထေ ကုသလာဒိယောဂေ။ ၁၆၀
၆၄၀။ ဒုတိယာပဉ္စမီနဉ္စ။ ၁၆၀
၆၄၁။ ကမ္မကရဏနိမိတ္တတ္ထေသု သတ္တမီ။ ၁၆၁
၆၄၂။ သမ္ပဒါနေ စ။ ၁၆၂
၆၄၃။ ပဉ္စမိယတ္ထေ စ။ ၁၆၂
၆၄၄။ ကာလဘာဝေသု စ။ ၁၆၂
၆၄၅။ ဥပါဓိယောဂေ အဓိကိဿရဝစနေ။ ၁၆၄
၆၄၆။ ဥဿုက္ကမဏ္ဍိတေသု တတိယာ စ။ ၁၆၅
၆၄၇။ အက္ခာတရိ ဥပယောဂေ ပဉ္စမီ။ ၁၆၅
၆၄၈။ ယံတံကိံယောဂေ ကာရဏတော ကွစိ။ ၁၆၆
၆၄၉။ ကာရဏတ္ထေ ဟေတုကိံယတေဟိ ပဌမာ။ ၁၆၆
၆၅၀။ ကိံသ္မာ ဆဋ္ဌီ။ ၁၆၇
၆၅၁။ ဟေတုတော ဆဋ္ဌိယာ လောပေါတိ ကေစိ။ ၁၆၇
၆၅၂။ ယထာတန္တိ ဆဋ္ဌီပဌမာနံ ပါဠိ။ ၁၆၇
၆၅၃။ ပဌမာပဉ္စမီနံ။ ၁၆၇
၆၅၄။ တဗ္ဗိပရီတာနဉ္စ။ ၁၆၈
၆၅၅။ ယံကာရဏိစ္စာဒိ နိပါတသမုဒါယောတိ ဝါ။ ၁၆၈
၆၅၆။ ယေဘုယျေနိစ္စာဒယော ဝိဘတျန္တပတိရူပကာ။ ၁၆၈
၆၅၇။ သဟသဒ္ဓိံ ယောဂေ တတိယတ္ထေ ကွစိ ပဉ္စမီ။ ၁၆၈
၆၅၈။ သဟယောဂေ တတိယတ္ထေ သတ္တမီ။ ၁၆၉
၆၅၉။ ပဌမတ္ထေ တတိယာသတ္တမိယော။ ၁၆၉
၆၆၀။ တတိယတ္ထေ ပဌမာ။ ၁၆၉
၆၆၁။ တတိယတ္ထေ သတ္တမီ။ ၁၆၉
၆၆၂။ သမယေ ကရဏောပယောဂဘုမ္မဝစနာနိ ပိဋကက္ကမေန။ ၁၆၉
၆၆၃။ သင်္ချာလိင်္ဂတ္ထာဝိကရဏတ္ထမုပ္ပတ္တိ ဝိဘတ္တီနံ။ ၁၇၁
၆၆၄။ ဧကမှိ ဧကဝစနံ။ ၁၇၂
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၂။)[စာ-၂၉]၆၆၅။ ဧကမှိ ဝိယ ဗဟုမှိပိ။ ၁၇၂
၆၆၆။ ဗဟုမှိ ဗဟုဝစနံ။ ၁၇၂
၆၆၇။ ဗဟုမှိ ဝိယ ဧကမှိပိ။ ၁၇၂
၆၆၈။ သမုဒါယဇာတိနိဿယေကတ္တလက္ခဏေသွေကဝစနံ။ ၁၇၂
၆၆၉။ ဗဟုမှိ သမုဒါယေ ဗဟုဝစနံ။ ၁၇၂
၆၇၀။ ကွစိ ဇာတိအတ္တဂရူသု စ။ ၁၇၃
၆၇၁။ အပရိစ္ဆေဒမာတိကာနုသန္ဓိနယပုစ္ဆာနုသုန္ဓိနယပုစ္ဆာသဘာဂ
ပုထုစိတ္တသမာယောဂပုထုအာရမ္မဏတန္နိဝါသတံ-
ပုတ္တေကာဘိဓာနတန္နိဿိတာပေက္ခာရမ္မဏကိစ္စဘေဒေသုစ။ ၁၇၃
၆၇၂။ လိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနကာလပုရိသက္ခရာနံ ဝိပလ္လာသော။ ၁၇၄
၆၇၃။ ဂါထာသု ဣတ္ထိယံ မှိကာရော။ ၁၇၇
၆၇၄။ ကွစိ အဋ္ဌကထာသု စုဏ္ဏိယပဒေ။ ၁၇၈
ကာရကကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။
၄-သမာသကပ္ပ
၆၇၅။ နာမောပသဂ္ဂနိပါတာနံ ယုတ္တတ္ထော သမာသော။ ၁၇၈
၆၇၆။ ကွစိ ဝိဘတ္တိလောပံ။ ၁၈၀
၆၇၇။ သမာသတဒ္ဓိတာချာတကိတကာနံပစ္စယပဒက္ခရာဂမာစ။ ၁၈၀
၆၇၈။ န ပဒါနံ ဝိပ္ပကတေနုတ္တရေန သမာသော။ ၁၈၁
၆၇၉။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိ စ။ ၁၈၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၃။)[စာ-၃၀]၆၈၀။ အာနတတဝန္တုတာဝီဟိစ။ ၁၈၀
၆၈၁။ အသုခုစ္စာရဏေ အဝိဒိတတ္ထေ စ ဝါကျမေဝ။ ၁၈၁
၆၈၂။ ဥပပဒေ ဓာတုမယာနံ နိစ္စံ သမာသော။ ၁၈၁
၆၈၃။ တွာပစ္စယန္တာဒီဟိ စ ပုဗ္ဗေဟိ။ ၁၈၁
၆၈၄။ ဣတိနာ စ။ ၁၈၁
၆၈၅။ လုတ္တီတိနာချာတေန စ။ ၁၈၁
၆၈၆။ အလုတ္တဝိဘတ္တိကေန ပဒါနဉ္စ။ ၁၈၂
၆၈၇။ ရူဠှီနာမေဟိ စ။ ၁၈၂
၆၈၈။ အယုတ္တတ္ထော ယုတ္တတ္ထောဝ ဝိသေနီယဝိသေသနေ။ ၁၈၂
၆၈၉။ သတွာသတွမတိစ္စဘာဝနိသေဓေ စ။ ၁၈၃
၆၉၀။ အန္တရိကသာပေက္ခဿ အဂမကတ္တာ နာနန္တရေန သမာသော။ ၁၈၃
၆၉၁။ ဒွီဟိ သမပဒေဟိ ဝိသိဋ္ဌေကတ္ထေ ဂမကတ္တာ သမာသောနိစ္စံ။ ၁၈၃
၆၉၂။ ကွစာနန္တရိကဿုတ္တရေန။ ၁၈၃
၆၉၃။ ဝိဘတ္တိလောပေ သရန္တဿ လိင်္ဂဿ ပကတိ။ ၁၈၄
၆၉၄။ ကွစိ ဗျဉ္ဇနန္တဿ။ ၁၈၄
၆၉၅။ ဥပသဂ္ဂနိပါတာ အဗျယာ။ ၁၈၅
၆၉၆။ အဗျယပုဗ္ဗကော အဗျယီဘာဝေါ။ ၁၈၅
၆၉၇။ တံသဒိသော စ။ ၁၈၉
၆၉၈။ နပုံသကောဝ သော။ ၁၉၀
၆၉၉။ ဧကတ္တံ ဒိဂုဿ။ ၁၉၀
၇၀၀။ ဒွန္ဒေ ပါဏိတူရိယယောဂ္ဂသေနင်္ဂခုဒ္ဒဇန္တုကဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓ
ဝိသဘာဂတ္ထာဒီနဉ္စ။ ၁၉၀
၇၀၁။ ရုက္ခတိဏပသုဓနဓညဇနပဒါဒီနဉ္စ ဝိဘာသာ။ ၁၉၁
၇၀၂။ ဒွေပဒါနိ သမယိယန္တိ တုလျာဓိကရဏာနိ၊သော ကမ္မဓာရယော။ ၁၉၁
၇၀၃။ သင်္ချာပုဗ္ဗော ဒိဂု။ ၁၉၄
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၄။)[စာ-၃၁]၇၀၄။အမာဒယော သမသိယန္တိပရပဒေဘိ၊ သော တပ္ပုရိသော။ ၁၉၅
၇၀၅။ ဣတိလောပေ ပဌမာ ပဌမာယ။ ၁၉၉
၇၀၆။ မတန္တရေ ပဌမာ ဆဋ္ဌိယာ စ။ ၂၀၀
၇၀၇။ တေ စုဘော။ ၂၀၀
၇၀၈။ ဗဟုဗ္ဗီဟညပဒတ္ထေ။ ၂၀၁
၇၀၉။ နာနာနာမာနမေကဝိဘတ္တိကာနံ သမုစ္စယောဒွန္ဒော။ ၂၁၁
၇၁၀။ မဟန္တမဟိတာနံ မဟာ တုလျာဓိကရဏေ ပဒေ။ ၂၁၃
၇၁၁။ တပ္ပုရိသေ စ။ ၂၁၃
၇၁၂။ မဟတော မဟန္တဿ မဟာ။ ၂၁၃
၇၁၃။ ကွစိ မဟ သမာသေ။ ၂၁၄
၇၁၄။ ထိယံ တုလျာဓိကရဏေ စေ ဘာသိတ ပုံနပုံသကာ
ယထာရဟံ ပုံနပုံသကာဝ။ ၂၁၄
၇၁၅။ မတန္တရေ ဣတ္ထိယံ ဘာသိတပုမိတ္ထိ ပုမာဝ စေတိပုဗ္ဗပဒေ။ ၂၁၅
၇၁၆။ ကမ္မဓာရယေ စ ပုဗ္ဗေ ဘာသိတပုမာ ပုမာဝ။ ၂၁၆
၇၁၇။ နဿတ္တံ တပ္ပုရိသဗဟုဗ္ဗီဟီသု။ ၂၁၉
၇၁၈။ သရေ အန်။ ၂၁၉
၇၁၉။ ကုဿ ကဒ်။ ၂၁၉
၇၂၀။ အပ္ပတ္ထေ ကာ။ ၂၁၉
၇၂၁။ ကွစိ ကုစ္ဆိတတ္ထေ စ။ ၂၁၉
၇၂၂။ သမာသန္တဂတာနမန္တော အဝဏ္ဏိကာရုကာရတ္တံ။ ၂၁၉
၇၂၃။ တေဟိ ကပစ္စယော။ ၂၂၀
၇၂၄။ ထိယမီကာရူကာရာ နဒီ။ ၂၂၀
၇၂၅။ နဒီတော ကော။ ၂၂၀
၇၂၆။ ယေသု ယဿ လောပေါ၊ တဒဘာဝေ တဗ္ဘာဝေါ။ ၂၂၀
၇၂၇။ ပုန္နပုံသကတ္တာတိဒေသေ အကာရော ကေ ဣကာရံ ၂၂၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၅။)[စာ-၃၂]၇၂၈။အနာတိဒေသေ ဤကာရူကာရာရဿံ။ ၂၂၁
၇၂၉။ အာကာရီကာရဝိဝဇ္ဇိတ္ထိ န ပုန္နပုံသကာဝ။ ၂၂၁
၇၃၀။ အဗျယီဘာဝေ န ပုမာဝိတ္ထီ။ ၂၂၁
၇၃၁။ ဇာယာယ ကွစိ တုဒံဇာနိ ပတိမှိ။ ၂၂၁
၇၃၂။ အာ ဓနွာဒိတော။ ၂၂၁
၇၃၃။ အကာရန္တာဗျယီဘာဝါ ဝိဘတ္တီနမံ။ ၂၂၂
၇၃၄။ သရော နိစ္စံ နပုံသကေ ရဿော။ ၂၂၂
၇၃၅။ လောပညသ္မာ။ ၂၂၂
၇၃၆။ မာတာဒီနမာ ဒွန္ဒေ ပိတာဒီသု။ ၂၂၅
၇၃၇။ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ စ သရူပါနံ ပဒါနမေကသေသော။ ၂၂၆
၇၃၈။ သမာသေ တဒ္ဓိတန္တေ။ ၂၂၆
၇၃၉။ အက္ခရာနံ။ ၂၂၆
၇၄၀။ ပုရိသာတိ ဒွန္ဒောတိ ဧကေ န။ ၂၂၆
၇၄၁။ ပုရိသောတိ သမာသော သကမတေ။ ၂၂၆
၇၄၂။ သဠာယတနေ ဝိရူပသရူပါနံ။ ၂၂၇
၇၄၃။ နဒိယံ ခုဒ္ဒဿ ကုန်။ ၂၂၇
၇၄၄။ ခု ခုဒ္ဒါယ ပိပါသာယံ။ ၂၂၇
၇၄၅။ ကွစိ သမာနဿ သော။ ၂၂၈
၇၄၆။ သဟဿ ဟဿ စ လောပေါ ဝါ။ ၂၂၈
၇၄၇။ သမာသဂတနာမမဇ္ဈေ ဝေ တော စ နိပတန္တိ ဌာနေ။ ၂၂၉
၇၄၈။ ဒိန္နသဒ္ဒဿ ဒတ္တော သမာသေ။ ၂၂၉
၇၄၉။ နိစ္စံ သက္ကာဒိတော ဒတ္တိယော။ ၂၂၉
၇၅၀။ ဒွိဒိတိနမိဿေ။ ၂၃၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၆။)[စာ-၃၃]၇၅၁။အာယော ဝုဒ္ဓီ။ ၂၃၁
၇၅၂။ အပစ္စေ ဏော။ ၂၃၁
၇၅၃။ မနုတော ဥဿုသဏ်။ ၂၃၂
၇၅၄။ ကစ္စာဒိတော ဏာနဏာယနာ။ ၂၃၂
၇၅၅။ ကတ္တိကာဒိတော ဏေယျော။ ၂၃၃
၇၅၆။ ဒက္ခာဒိတော ယထာသမ္ဘဝံ ဏိဏိကဏိယာ။ ၂၃၃
၇၅၇။ ဥပကွာဒိတော ဏဝေါ။ ၂၃၃
၇၅၈။ ဝိဓဝါဒိတော ဏေရော။ ၂၃၃
၇၅၉။ အတ္ထိကေ စ။ ၂၃၃
၇၆၀။ ယံဘာဝေ ယတော ပက္ခန္ဒတိ၊ ယတ္ထ ဘဝတိ ဝဍ္ဎတိစ္စာဒီသုပိဏေယျော။ ၂၃၃
၇၆၁။ ဝိဒိတပရိယာပန္နသမ္မတေသု ဏိယဏိကာ။ ၂၃၄
၇၆၂။ ဘာဝေ စ ဏိယော။ ၂၃၄
၇၆၃။ ဣန္ဒတော လိင်္ဂသိဋ္ဌဒေသိတဒိဋ္ဌဇုဋ္ဌိဿရိယတ္ထေစ။ ၂၃၄
၇၆၄။ ယတ္ထ ဇာတော, ဝသတိ, ယံ အဓီတေ, ယေန သံသဋ္ဌံ, ကတံ,
တရတိ စရတိ ဝဟတိ သန္နိဓာန နိယောဂ
သိပ္ပဘဏ္ဍဇီဝိကတ္ထာဒီသု စ ဏိကော။ ၂၃၅
၇၆၅။ တေန ရတ္တံ, တဿေဒမညတ္ထေသု စ ဏော။ ၂၃၇
၇၆၆။ သုဝဏ္ဏတော တံရာသတ္ထေ ဏယော။ ၂၃၈
၇၆၇။ ဇာတိနိယုတ္တတ္ထေသု ဣမိယာ။ ၂၃၈
၇၆၈။ တဒဿတ္ထီတိ ဣကော စ။ ၂၃၈
၇၆၉။ နိယုတ္တတ္ထေ ကိယော။ ၂၃၉
၇၇၀။ သမူဟတ္ထေ ကဏ်ဏာ။ ၂၃၉
၇၇၁။ ဇနဗန္ဓုသဟာယာဒိတော တာ။ ၂၃၉
၇၇၂။ ဒေဝါဒိတော သကတ္ထေ။ ၂၃၉
၇၇၃။ ဣယော တဒဿဋ္ဌာနမိစ္စတ္ထေ။ ၂၃၉
၇၇၄။ ဥပါဒါနာဒိတော ဣယော ဟိတတ္ထာဒီသု။ ၂၄၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၇။)[စာ-၃၄]၇၇၅။အရဟတ္ထေ ဤယေယျာ။ ၂၄၀
၇၇၆။ တဿေဒန္တိ ဏကဏိယော စ။ ၂၄၀
၇၇၇။ အာယိတတ္တမုပမတ္ထေ။ ၂၄၀
၇၇၈။ တံဌာနနိဿိတတ္ထေ လော။ ၂၄၀
၇၇၉။ တဗ္ဗဟုလေ အာလု။ ၂၄၁
၇၈၀။ ဏျတ္တတ္တနဗျတာ ဘာဝေ။ ၂၄၁
၇၈၁။ ဝိသမာဒိတော ဏော။ ၂၄၁
၇၈၂။ ရမဏီယာဒီဟိ ကဏ်။ ၂၄၂
၇၈၃။ တဿာဓုမှိ ဏျော။ ၂၄၂
၇၈၄။ ပုရတော ဤ တဗ္ဘာဝါဒီသု။ ၂၄၂
၇၈၅။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ အ။ ၂၄၂
၇၈၆။ တရတမာ ဝိသေသေ ဣသိကိယိဋ္ဌာ စ။ ၂၄၂
၇၈၇။ တဒဿတ္ထီတိ မာယာဒိတော ဝီ။ ၂၄၃
၇၈၈။ သုမေဓာ သော။ ၂၄၃
၇၈၉။ သီ တပါဒီဟိ။ ၂၄၃
၇၉၀။ ဤဣကော ဒဏ္ဍာဒီဟိ။ ၂၄၄
၇၉၁။ မဓွာဒီဟိ ရော။ ၂၄၄
၇၉၂။ ဂုဏာဒိတော ယထာတန္တိ ဝန္တု။ ၂၄၄
၇၉၃။ မန္တုသတျာဒိတော။ ၂၄၄
၇၉၄။ စန္ဒာဒိတော ဣမန္တု။ ၂၄၄
၇၉၅။ သဒ္ဓါဒိတော ဏ။ ၂၄၅
၇၉၆။ ပဗ္ဗာဒိတော တော။ ၂၄၅
၇၉၇။ မန္တုမှိ အာယုဿ ဥကာရော အသံ။ ၂၄၅
၇၉၈။ တပ္ပကတန္တိ မယော။ ၂၄၅
၇၉၉။ တန္နိဗ္ဗတ္တတ္ထသကတ္ထေသု စ။ ၂၄၅
၈၀၀။ သူရတော အာ တေန ကတတ္ထေ ဒီဃော စ ရဿော။ ၂၄၆
၈၀၁။ ဝရုဏတော ဤ ရဿော စ ဒီဃော။ ၂၄၆
၈၀၂။ သင်္ချာပူရဏေ ပဉ္စသတ္တာဒိတော မော။ ၂၄၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၈။)[စာ-၃၅]၈၀၃။ဆဋ္ဌတော စ သကတ္ထေ ဂါထာယံ။ ၂၄၆
၈၀၄။ ဆဿ သော ဝါ။ ၂၄၆
၈၀၅။ ဧကာဒီဟိ ဒသန္တေ ဤ။ ၂၄၆
၈၀၆။ ဒသေ နိစ္စံ သော။ ၂၄၇
၈၀၇။ အန္တေ နိဂ္ဂဟီတန္တိ ဂရူ။ ၂၄၇
၈၀၈။ တျာဂမော ဝီသတိံ သေဟိ။ ၂၄၇
၈၀၉။ သင်္ချာယံ ဒရာနံ လော။ ၂၄၇
၈၁၀။ ဝီသတိဒသေသု ဗာ ဒွိဿ။ ၂၄၇
၈၁၁။ ဒွိဿ ဒုဒိဒေါ။ ၂၄၇
၈၁၂။ ဧကာဒီဟိ ဝါ ဒသဿ ဒဿ ရော သင်္ချာနေ။ ၂၄၇
၈၁၃။ အဋ္ဌာဒီဟိ စ။ ၂၄၇
၈၁၄။ ပဉ္စတော ဒသဿ ဒဿ ရော ရမှိ ပဉ္စဿ ပန္နော နိစ္စံ။ ၂၄၈
၈၁၅။ ဒွေကဋ္ဌာနံ ဝါ အာကာရော။ ၂၄၈
၈၁၆။ စတုစ္ဆတော တ္ထဋ္ဌာ။ ၂၄၈
၈၁၇။ ဒွိတိတော တိယော။ ၂၄၈
၈၁၈။ တိယေ ဒုတာ။ ၂၄၈
၈၁၉။ တေသမဍ္ဎူပပဒေန အဍ္ဎုဍ္ဎဒိဝဍ္ဎဒိယဍ္ဎဍ္ဎတိယာ။ ၂၄၈
၈၂၀။ ဗဝှတ္တဉာပနိစ္ဆာယံ သရူပါနမေကသေသော။ ၂၄၈။
၈၂၁။ မတန္တရေ ဝိရူပေကသေသော။ ၂၄၉
၈၂၂။ သမောဓာနိစ္ဆာယမေကတ္ထေ ဗဟုဝစနံ။ ၂၄၉
၈၂၃။ ဗြဟ္မိန္ဒဗုဒ္ဓပုရိသမာတုဂါမာဒိဝဇ္ဇိတပုလ္လိင်္ဂပုထုဝစနနိဒ္ဒေသေ
ဂဟိတိတ္ထိယောပိ။ ၂၅၀
၈၂၄။ ဂဏနေ ဒသဿ ဒွိတိစတုပဉ္စဆသတ္တဋ္ဌနဝကာနံ
ဝီတိစတ္တာရပညာဆသတ္တာသနဝါ ယောသု၊
ယောနဉ္စီသမာသံဌိရိတီတုတိ။ ၂၅၁
၈၂၅။ အထ ဝီသတိံ သတျာဒီနိ နဝုတိပရိယန္တာနေကဝစနန္တာနိတ္ထိလိင်္ဂါနိ။ ၂၅၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၆၉။)[စာ-၃၆]၈၂၆။စတူပပဒဿ တုလောပေါဥတ္တရပဒါဒိစဿ စု စော ကွစိ။ ၂၅၂
၈၂၇။ စတ္တာလီသာယာဒိဝဏ္ဏဿ စ။ ၂၅၂
၈၂၈။ စတုရာသီတိယာ တုလောပေါ, စဿ စု, ရဿ လော, ဒွိတ္တဉ္စ။ ၂၅၂
၈၂၉။ ဒွါသဋ္ဌိယာ သလောပေါ အတ္တမာ။ ၂၅၃
၈၃၀။ မတန္တရေ ယဒနုပပန္နာ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တိ။ ၂၅၃
၈၃၁။ အနေကတ္ထေ ဒွါဒိတော ကော။ ၂၅၃
၈၃၂။ ဒသဒသကံ သတံ ဒသကာနံ သတံ သဟဿံ ယောမှိ။ ၂၅၄
၈၃၃။ ယာဝ တဒုတ္တရိ ဒသဂုဏိတံ အဗ္ဗုဒတော ဝါ ဝီသတိဂုဏံ။ ၂၅၄
၈၃၄။ ဏဝတံ ဏော လောပံ။ ၂၅၇
၈၃၅။ ဟီဠနာနုကမ္ပခုဒ္ဒကကုစ္ဆိတသကတ္ထေသု ကော။ ၂၅၇
၈၃၆။ ဧကာဒိတော ဝိဘာဂေ ဓာ။ ၂၅၇
၈၃၇။ ဧကဒွီဟိ ဇ္ဈော။ ၂၅၇
၈၃၈။ အာကာရပကာရဝိဘာဂကေဝလတတိယတ္ထေသု သော။ ၂၅၇
၈၃၉။ လဟုတော သကတ္ထေ သ။ ၂၅၈
၈၄၀။ ဒွိတော ဠှကော ဘာဝေ။ ၂၅၈
၈၄၁။ ပစ္စယတောပိ ပစ္စယော။ ၂၅၈
၈၄၂။ နီယာတော ယုသ္မာ ဏိယော။ ၂၅၈
၈၄၃။ တဝတော တဿေဒမိစ္စတ္ထေ ဣယော တဿရော စု။ ၂၅၉
၈၄၄။ သဗ္ဗနာမေဟိ ထာတတ္ထာ ပကာရဝစနေ။ ၂၅၉
၈၄၅။ ကိမိမေဟိ ထံ။ ၂၆၀
၈၄၆။ ဧဝဿိတ္ထံ နာမေ။ ၂၆၀
၈၄၇။ အသညောဂန္တာနံ သရာနံ သဏေ ဝုဒ္ဓိ။ ၂၆၀
၈၄၈။ မာ ဝိအာကရဏာဒီသု ယူနမာဂမော ဌာနေ။ ၂၆၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၀။)[စာ-၃၇]၈၄၉။နိပ္ပဇ္ဇတေ။ ၂၆၁
၈၅၀။ ဗျာကရဏဿ သဏေ ဝိအာကရဏာတိ။ ၂၆၁
၈၅၁။ သဂ္ဂဿ သု အဂ္ဂါတိ။ ၂၆၁
၈၅၂။ နျာယဿ နိ အာယာတိ။ ၂၆၁
၈၅၃။ ဗျာဝစ္ဆဿ ဝိ အာဝစ္ဆာတိ။ ၂၆၁
၈၅၄။ ဒွါရဿ ဒု အရာတိ။ ၂၆၁
၈၅၅။ ဗျဂ္ဃဿ ဝိ အဂ္ဃါတိ။ ၂၆၁
၈၅၆။ အညေသမညာနိပိ။ ၂၆၂
၈၅၇။ ဣသုသဘာဒီသု ယူနမာတ္တံ ရိ ဌာနေ။ ၂၆၂
၈၅၈။ အာဒိမဇ္ဈုတ္တရသရာနံ ကွစိ ဒီဃရဿတ္တံ။ ၂၆၂
၈၅၉။ တေသု ဝုဒ္ဓိလောပါဂမဝိကာရဝိပရီတာဒေသာစ။ ၂၆၄
၈၆၀။ အယုဝဏ္ဏာနမာယော ဝုဒ္ဓီ အဝုဒ္ဓီ စ။ ၂၆၆
၈၆၁။ ဝသိဋ္ဌာဒီသု သဏေ နိစ္စာ ဝုဒ္ဓိ။ ၂၆၆
၈၆၂။ ဝိနတာဒီသု အနိစ္စာ။ ၂၆၆
၈၆၃။ န ဝုဒ္ဓိ နီလာဒီသု။ ၂၆၆
၈၆၄။ ဝိစိတြာ တဒ္ဓိတဝုတ္တိ။ ၂၆၇။
တဒ္ဓိတကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။
၆-အာချာတကပ္ပ
၈၆၅။ ပုဗ္ဗာနိ ဝိဘတ္တီနံ ဆ ပရဿပဒါနိ။ ၂၆၇
၈၆၆။ ပရာနိ အတ္တနော ပဒါနိ။ ၂၆၇
၈၆၇။ ဒွေ ဒွေ ပဌမမဇ္ဈိမုတ္တမပုရိသာ။ ၂၆၈
၈၆၈။ ဧကာဘိဓာနေ ပရော ပုရိသော။ ၂၆၈
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၁။)[စာ-၃၈]၈၆၉။နာမေ ပယုဇ္ဇမာနေပိတုလျာဓိကရဏေ ပဌမော။ ၂၆၈
၈၇၀။ တုမှေ မဇ္ဈိမော။ ၂၆၈
၈၇၁။ အမှေ ဥတ္တမော။ ၂၆၈
၈၇၂။ ပစ္စုပ္ပန္နေ ကာလေ ဝတ္တမာနာ။ ၂၆၉
၈၇၃။ တံသမီပေ'တီတေ။ ၂၆၉
၈၇၄။ ယာဝပုရေပုရာယောဂေ' နာဂတေ။ ၂၆၉
၈၇၅။ ဧကံသာဝဿမ္ဘာဝိယာနိယမတ္ထေသု။ ၂၆၉
၈၇၆။ မတန္တရေ ကဒါကရဟီနံ ယောဂေ ဝါ။ ၂၆၉
၈၇၇။ နနုမှိ ပုဋ္ဌပဋိဝစနေ'တီတေ စ။ ၂၇၀
၈၇၈။ နနူသု စ ဝါ။ ၂၇၀
၈၇၉။ အတ္ထပ္ပကာသနသမတ္ထေ စ။ ၂၇၀
၈၈၀။ အာဏတျာသိဋ္ဌက္ကောသသပထယာစနဝိဓိ
နိမန္တနာမန္တနာဇ္ဈိဋ္ဌသမ္ပုစ ္ဆနပတ္ထနာသုပဉ္စမီ။ ၂၇၀
၈၈၁။ အနုမတိပရိကပ္ပဝိဓိနိမန္တာနာဒီသု သတ္တမီ။ ၂၇၂
၈၈၂။ ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသု ဒွေ။ ၂၇၂
၈၈၃။ ကာလသမယဝေလာသု ယမှိ သတ္တမီ။ ၂၇၂
၈၈၄။ အရဟသတ္တီသု စ။ ၂၇၃
၈၈၅။ အပ္ပစ္စက္ခေတီတေ ပရောက္ခာ။ ၂၇၃
၈၈၆။ ပစ္စက္ခေ ဝါ ဟိယျောပဘုတိ ဟိယျတ္တနီ။ ၂၇၃
၈၈၇။ အဇ္ဇတနီ သမီပမှိ။ ၂၇၃
၈၈၈။ မာယောဂဋ္ဌာနေ တာ ပါယေန။ ၂၇၃
၈၈၉။ အပ္ပိကာ ပါဠိယံ ပဉ္စမီ။ ၂၇၄
၈၉၀။ ပရောက္ခာဝတ္တမာနာ အပ္ပကတရာ။ ၂၇၄
၈၉၁။ မတန္တရေ မာယောဂေ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီ ပဉ္စမိယောသဗ္ဗကာလေ။ ၂၇၅
၈၉၂။ အနာဂတေ ဘဝိဿန္တီ။ ၂၇၅
၈၉၃။ ကထဥှိနာမယောဂေနာတီတေ' နာဂတဿေဝ ပယောဂေါ။ ၂၇၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၂။)[စာ-၃၉]၈၉၄။မတန္တရေ တံကာလဝစနိစ္ဆာယမတီတေပိဘဝိဿန္တီ။ ၂၇၆
၈၉၅။ ကြိယာတိပန္နေတီတေနာဂတေ စ ကာလာတိပတ္တိ။ ၂၇၉
၈၉၆။ ဝတ္တမာနာ တိ အန္တိ, သိထ, မိမ၊ တေ အန္တေ, သေ ဝှေ, ဧ မှေ။ ၂၈၀
၈၉၇။ ပဉ္စမီ တု အန္တု, ဟိ ထ, မိ မ၊ တံ အန္တံ, သု ဝှေါ, ဧ အာမသေ။ ၂၈၀
၈၉၈။ သတ္တမီ ဧယျ ဧယျုံ, ဧယျာသိ ဧယျာထ, ဧယျာမိ ဧယျာမ၊
ဧထ ဧရံ, ဧထော ဧယျာဝှေါ, ဧယျံ ဧယျာမှေ။ ၂၈၀
၈၉၉။ ပရောက္ခာ အ ဥ, ဧ တ္ထ, အံ မှ၊ တ္ထ ရေ, ထော ဝှေါ, ဣံ မှေ။ ၂၈၀
၉၀၀။ ဟိယျတ္တနီ အာ ဦ, ဩ တ္ထ, အံ မှာ၊ တ္ထ တ္ထုံ, သေ ဝှံ, ဣံ မှသေ။ ၂၈၀
၉၀၁။ အဇ္ဇတနီ ဤ ဥုံ, ဩ တ္ထ, ဣံ မှာ၊ အာ ဦ, သေ ဝှံ, အံ မှေ။ ၂၈၀
၉၀၂။ ဘဝိဿန္တီ ဿတိ ဿန္တိ, ဿသိ ဿထ, ဿာမိ ဿာမ၊
ဿတေ ဿန္တေ, ဿသေ ဿဝှေ, ဿံ ဿာမှေ။ ၂၈၀
၉၀၃။ ကာလာတိပတ္တိ ဿာ ဿံသု, ဿေ ဿထ, ဿံ ဿာမှာ၊
ဿထ ဿိသု, ဿသေ ဿဝှေ, ဿိံ ဿာမှသေ။ ၂၈၀
၉၀၄။ ဟိယျတ္တနီသတ္တမီပဉ္စမီဝတ္တမာနာ သဗ္ဗဓာတုကံ။ ၂၈၀
၉၀၅။ ဓာတုလိင်္ဂါနုကရဏေဟိ ပစ္စယာ။ ၂၈၁
၉၀၆။ တိဇာ ခန္တိယံ ခေါ။ ၂၈၁
၀၉၇။ ဂုပါ ဆော နိန္ဒာယံ။ ၂၈၁
၉၀၈။ ကိတာ ဆ ရောဂါပနယနေ။ ၂၈၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၃။)[စာ-၄၀]၉၀၉။မာနတော သော ဝီမံသာယံ။ ၂၈၁
၉၁၀။ တုမိစ္ဆတ္ထေသု ဘုဇဃသဟရသုပါဒိတော ဝါ။ ၂၈၁
၉၁၁။ အာယ နာမတော ကတ္တူပမာနာ အာစာရတ္ထေ။ ၂၈၁
၉၁၂။ ဤယော စုပမာနာ။ ၂၈၂
၉၁၃။ အတ္တိစ္ဆတ္ထေ နာမတော။ ၂၈၂
၉၁၄။ ဏေဏယဏာပေဏာပယာ ဟေတွတ္ထေ ဓာတုတော၊ ကာရိတာ စ တေ။ ၂၈၂
၉၁၅။ ဏေဏယာ ဥဝဏ္ဏန္တေဟိ။ ၂၈၂
၉၁၆။ ဏာပေဏာပယာ ဒါဒန္တေဟိ။ ၂၈၃
၉၁၇။ အနေကဿရတော စတုရော ဒွေဝါ။ ၂၈၃
၉၁၈။ စုရာဒီဟိ ဏာပေဏာပယာ။ ၂၈၃
၉၁၉။ ဓာတုရူပေ နာမတော ဏယောစ။ ၂၈၃
၉၂၀။ ကမ္မေ ယော ဘာဝေ စ။ ၂၈၃
၉၂၁။ ယဿ စဝဂ္ဂယဝတ္တံ သဓာတွန္တဿ။ ၂၈၃
၉၂၂။ ဣဝဏ္ဏာဂမော တမှိ ဝါ။ ၂၈၃
၉၂၃။ ပုဗ္ဗရူပံ ယော။ ၂၈၄
၉၂၄။ တထာ ကတ္တရိပိ။ ၂၈၄
၉၂၅။ ဘူဝါဒိတော အ။ ၂၈၄
၉၂၆။ ရုဓာဒိတော စ မဇ္ဈေ နိဂ္ဂဟီတံ။ ၂၈၄
၉၂၇။ ယထာရဟံ ဣဝဏ္ဏေကာရောကာရာ စ။ ၂၈၄
၉၂၈။ ဒိဝါဒိတော ယော။ ၂၈၄
၉၂၉။ သွာဒီဟိ ဏုဏဥဏာ။ ၂၈၄
၉၃၀။ ကီယာဒိတော နာ။ ၂၈၄
၉၃၁။ ဂဟာဒိတော ယထာရဟံ အာချာတတ္တေ နာမတ္တေ စပ္ပဏှာ။ ၂၈၅
၉၃၂။ တနာဒိတော ဩယိရာ။ ၂၈၅
၉၃၃။ စုရာဒိတော ဏေဏယာ။ ၂၈၅
၉၃၄။ ဘာဝကမ္မေသွတ္တနောပဒံ။ ၂၈၅
၉၃၅။ ကတ္တရိ စ။ ၂၈၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၄။)[စာ-၄၁]၉၃၆။ဓာတုပစ္စယေဟိ ဝိဘတ္တိယော။ ၂၈၅
၉၃၇။ ကတ္တရိ ပရဿပဒံ။ ၂၈၅
၉၃၈။ ဘူဝါဒယော ဓာတဝေါ။ ၂၈၆
၉၃၉။ ကွစာဒိဝဏ္ဏဿေကဿရဿ ဒွိတ္တံ။ ၂၈၆
၉၄၀။ ပုဗ္ဗော ဗ္ဘာသော။ ၂၈၆
၉၄၁။ ရဿော။ ၂၈၆
၉၄၂။ ဒုတိယစတုတ္ထာနံ ပဌမတတိယာ။ ၂၈၆
၉၄၃။ ကဝဂ္ဂေါ စဝဂ္ဂတ္တံ။ ၂၈၆
၉၄၄။ မာနကိတာနံ ဝတတ္တံ ဝါ။ ၂၈၆
၉၄၅။ ဟဿ ဇော။ ၂၈၆
၉၄၆။ အန္တဿိဝဏ္ဏာကာရော ဝါ။ ၂၈၇
၉၄၇။ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ၂၈၇
၉၄၈။ တတော ပါမာနာနံ ဝါမံ သေသု။ ၂၈၇
၉၄၉။ ဌာပါနံ တိဋ္ဌပိဝါ။ ၂၈၇
၉၅၀။ ဉာဿ ဇာဇံနာ။ ၂၈၇
၉၅၁။ ပေက္ခနေ ဒိသဿ ပဿဒက္ခာ။ ၂၈၇
၉၅၂။ ဗျဉ္ဇနန္တဿ စော ဆေ။ ၂၈၈
၉၅၃။ ခေ ကော။ ၂၈၈
၉၅၄။ ဂီ သေ ဟရဿ။ ၂၈၈
၉၅၅။ ဇိဿ စ။ ၂၈၈
၉၅၆။ ဗြူဘူနံ ပရောက္ခာယမာဟဘုဝါ။ ၂၈၈
၉၅၇။ ဂမိဿန္တော သဗ္ဗေသု စ္ဆောဝါ။ ၂၈၈
၉၅၈။ ဝစဿာကာရော အဇ္ဇတနိယမော။ ၂၈၈
၉၅၉။ ဒီဃမကာရော ဟိမိမမှေသု။ ၂၈၈
၉၆၀။ ဟိ စ ဝါ လောပံ။ ၂၈၈
၉၆၁။ ဟောတိဿရော ဘဝိဿန္တိယမေဟောဟေ ဿဿစ။ ၂၈၉
၉၆၂။ ကရဿ ကာဟော။ ၂၈၉
၉၆၃။ ဝစဟနတော ဿာမိဿာမာနံ ခါမိခါမာ။ ၂၈၉
[စာ-၄၂]၉၆၄။ ဝသလဘေဟိ ဆာမိဆာမ။ ၂၈၉
၉၆၅။ ဝစန္တော ကော ခါမိခါမေသု။ ၂၈၉
၉၆၆။ ဝသလဘန္တော စော ဆာမိဆာမေသု ဝါ။ ၂၈၉
၉၆၇။ ဟနန္တော နိဂ္ဂဟီတံ ခါမိခါမေသု။ ၂၈၉
၉၆၈။ ဝသလဘတော ဘဝိဿန္တီဿဿ ဆော စတ္တမန္တော ဆေ။ ၂၉၀
၉၆၉။ ဟနတော ခေါ နော နိဂ္ဂဟီတံ ခေ။ ၂၉၀
၉၇၀။ ဝစသ္မာ ခန္တော ကတ္တံ နိစ္စံ။ ၂၉၀
၉၇၁။ အထဝါ ဝစဿ ဝက္ခော ဝါ ဘဝိဿန္တိယံ ဝိဘတ္တိယံ။ ၂၉၀
၉၇၂။ ဒါဒန္တဿ အံ မိမေသု။ ၂၉၁
၉၇၃။ ဓာတုဿ အသညောဂန္တဿ ကာရိတေ ဝုဒ္ဓိ။ ၂၉၁
၉၇၄။ ဝိကပ္ပေန ဃဋာဒီနံ။ ၂၉၁
၉၇၅။ အညေသုပိ။ ၂၉၁
၉၇၆။ ဝိကရဏဿ စ ဏုနော။ ၂၉၁
၉၇၇။ ဂုဟဒုသဿရော ဒီဃံ။ ၂၉၁
၉၇၈။ ဝစဝသဝဟာဒိဝဿုတ္တံ ယေ စ။ ၂၉၁
၉၇၉။ ဥမှိ ဝရာဂမော နိစ္စံ ပါဝစနေ။ ၂၉၂
၉၈၀။ ဟဝိပရိယယော ယဿ လောဝါ။ ၂၉၂
၉၈၁။ ဂဟဿ ဃေ ပ္ပေ။ ၂၉၂
၉၈၂။ ဟလောပေါ ဏှာမှိ။ ၂၉၂
၉၈၃။ ကရဿ ကာသဇ္ဇတနိယံ။ ၂၉၂
၉၈၄။ ဟူဒါဗြူတော သာဂမော ယထာရဟံ။ ၂၉၂
၉၈၅။ ပဝိပရိဥဒတော ဗြူနော အာဟာ သေ။ ၂၉၂
၉၈၆။ ဥမံသု။ ၂၉၃
၉၈၇။ အသတော မိမာနံ မှိမှန္တလုတ္တိစ။ ၂၉၃
၉၈၈။ ထဿ တ္ထတ္တံ။ ၂၉၃
၉၈၉။ တိဿ တ္ထိတ္တံ။ ၂၉၃
၉၉၀။ သညိစ္ဆာယမာချာတံ ဘဝတိ နာမိကံ။ ၂၉၃
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၅။)[စာ-၄၃]၉၉၁။ တုဿ တ္ထုတ္တံ။ ၂၉၄
၉၉၂။ သိဟီသု စ။ ၂၉၄
၉၉၃။ တတော ဧယျုမေယျာနံ ဣယုမိယာ။ ၂၉၄
၉၉၄။ ဧယျုမိယံသု ဧယျမိယံ။ ၂၉၄
၉၉၅။ တဿ သေယျာယ အဿတ္တံ။ ၂၉၄
၉၉၆။ သေယျုဿ အဿုတ္တံ။ ၂၉၅
၉၉၇။ သေယျာသိဿ အဿတ္တံ။ ၂၉၅
၉၉၈။ သေယျာထဿ အဿထတ္ထံ။ ၂၉၅
၉၉၉။ သေယျာမိဿ'ဿံ။ ၂၉၅
၁၀၀၀။ သေယျာမဿ'ဿာမ။ ၂၉၅
၁၀၀၁။ အကာရာဂမဿ ဒီဃတ္တမဇ္ဇတနိယံ။ ၂၉၅
၁၀၀၂။ ဩဿိ စ။ ၂၉၅
၁၀၀၃။ လဘတော ဤဣနံ တ္ထတ္ထံ တဒန္တလောပေါ စ။ ၂၉၅
၁၀၀၄။ ကုပါ စ္ဆိ။ ၂၉၆
၁၀၀၅။ ဒါဿ ဝါ ဒဇ္ဇော။ ၂၉၆
၁၀၀၆။ ဝဇ္ဇော ဝဒဿ။ ၂၉၆
၁၀၀၇။ ဒဇ္ဇမှာ ဧယျဿေအာ။ ၂၉၆
၁၀၀၈။ ဧယျုမုံ။ ၂၉၆
၁၀၀၉။ ဧယျာမိဿံ။ ၂၉၆
၁၀၁၀။ ဝဇ္ဇမှေယျာသိဿာသိ။ ၂၉၆
၁၀၁၁။ ဧမှာ အန္တိဿာကာရလောပေါ။ ၂၉၆
၁၀၁၂။ ဓာတေကာရဿာယော တျာဒီသု။ ၂၉၆
၁၀၁၃။ ဂမိဿ ဃမ္မဂဂ္ဃ။ ၂၉၇
၁၀၁၄။ ဒါဓာမာဌာဟာပါမဟမထာဒီနံ ယမှိ ဤ။ ၂၉၇
၁၀၁၅။ ယဇဿာဒိဿိ။ ၂၉၇
၁၀၁၆။ ဥမိံသု သဗ္ဗေဟိ။ ၂၉၇
၁၀၁၇။ ဒိသတာသုံ။ ၂၉၇
၁၀၁၈။ ဇရမရာနံ ဇီရဇိယျမိယျာ။ ၂၉၇
၁၀၁၉။ အသဿာဒိလောပေါ သဗ္ဗတ္ထ။ ၂၉၇
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၆။)[စာ-၄၄]၁၀၂၀။အသဗ္ဗဓာတုကေ ဘူ။ ၂၉၇
၁၀၂၁။ ဉာတော ဧယျဿိယာဉာ ဝါ။ ၂၉၈
၁၀၂၂။ နာဿ လောပေါ ယကာရတ္တံ။ ၂၉၈
၁၀၂၃။ ဧတ္တမကာရော လောပဉ္စ။ ၂၉၈
၁၀၂၄။ ဥတ္တမောကာရော။ ၂၉၈
၁၀၂၅။ ကရဿာကာရော စ။ ၂၉၈
၁၀၂၆။ ကု ကြု စောဿ ဝတ္တံ သဗ္ဗတ္ထ။ ၂၉၈
၁၀၂၇။ ဩ အဝ သရေ။ ၂၉၉
၁၀၂၈။ ဧ အယ။ ၂၉၉
၁၀၂၉။ ကာရိတေ တေ အာဝါယာ။ ၂၉၉
၁၀၃၀။ အသဗ္ဗဓာတုကေ ဣကာရာဂမော။ ၂၉၉
၁၀၃၁။ အတ္တနောပဒါနိ ကွစိ ပရဿပဒတ္တံ။ ၂၉၉
၁၀၃၂။ အကာရာဂမော ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီ ကာလာတိပတ္တီသု။ ၂၉၉
၁၀၃၃။ ဗြူတော ဤ တိမှိ။ ၂၉၉
၁၀၃၄။ ဓာတုဿန္တော လောပေါနေကဿရဿ။ ၂၉၉
၁၀၃၅။ ဣသုယမာဒီနမန္တော စ္ဆော ဝါ။ ၃၀၀
၁၀၃၆။ တရကရာဒိတော ဥမံသု။ ၃၀၀
၁၀၃၇။ က ကရဿ ဿံမှိ။ ၃၀၀
၁၀၃၈။ ဝိဟရဿ ဟ။ ၃၀၀
၁၀၃၉။ ဿလောပေါ ဿတျာဒီနံ။ ၃၀၀
၁၀၄၀။ သီဒဿီကာရော ဏေ အာတ္တံ။ ၃၀၁
၁၀၄၁။ ဝိဘတ္တိဿရော ရဿော။ ၃၀၁
၁၀၄၂။ ဓာတုဿရော သညောဂေ။ ၃၀၁
၁၀၄၃။ ဝစဿ ဝဿာကာရော ဩ ဟိယျတ္တနဇ္ဇတနီသု။ ၃၀၁
၁၀၄၄။ ဝစတော ဥ တ္ထမှေသု။ ၃၀၁
၁၀၄၅။ ရုဒဿ ဒဿ စော ဘဝိဿန္တိယံ သဿ စ ဆော။ ၃၀၁
၁၀၄၆။ အာနီတော ကုသာဒီနံ ဒွိတ္တံ ရဿာ စ တေ။ ၃၀၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၇။)[စာ-၄၅]၁၀၄၇။ပဝိသဿ ပါဝေက္ခဇ္ဇတနိယံ။ ၃၀၁
၁၀၄၈။ ဟဝိပရိယယော ယေ။ ၃၀၁
၁၀၄၉။ လော ဝါ ယဿ။ ၃၀၂
၁၀၅၀။ ဝဟဿ ဝဿာကာရော ဥတ္တံ လယေသု။ ၃၀၂
၁၀၅၁။ ဟူဿူကာရော ဟိယျတ္တနိယမုဝေါ။ ၃၀၂
၁၀၅၂။ အဇ္ဇတနိယာ ဤဿ လောပေါ။ ၃၀၂
၁၀၅၃။ ဩဿိ။ ၃၀၂
၁၀၅၄။ ဣံ ဥံ ကွစိ။ ၃၀၂
၁၀၅၅။ သဏ္ဌာတော ဟာဂမော တမှိ ရဿော။ ၃၀၂
၁၀၅၆။ ပတိဋ္ဌာတော ဟော စ။ ၃၀၃
၁၀၅၇။ ပိပဿ ပဿ ဝေါ ဝါ။ ၃၀၃
၁၀၅၈။ ဟနဿ ဝဓော သဗ္ဗတ္ထ။
၁၀၅၉။ ဓာတော ပုဗ္ဗဿာပိနော နိစ္စမကာရလောပေါဓဿ စ ဟော
အဗ္ဘာသဝိသယေ။ ၃၀၃
၁၀၆၀။ ဘုဇတော ဿဿ ခေါ တမှိ ဇဿ ကော ဝါ။ ၃၀၃
၁၀၆၁။ သသညောဂန္တတ္တေကေ ပကတိယာ ဝုဒ္ဓီ။ ၃၀၄
၁၀၆၂။ န နိဂ္ဂဟီတာဂမာ။ ၃၀၄
၁၀၆၃။ ယမှိ အာဒါဿန္တော ဣတ္တံ။ ၃၀၄
၁၀၆၄။ ဇနဿန္တော။ ၃၀၄
၁၀၆၅။ သကန္တဿ ခေါ ကကာရာဂမေနဇ္ဇတနာဒီသု။ ၃၀၄
၁၀၆၆။ နာမှိ ကီဿ ရဿတ္တံ နော စ ဏော။ ၃၀၄
၁၀၆၇။ ယထာရဟံ ဓာတုတော သာဂမော ဝါ။ ၃၀၄
၁၀၆၈။ ကရဿ ရဿ ယော ယမှိ ကမ္မေ။ ၃၀၄
၁၀၆၉။ ဉာဿန္တော ဧတ္တဉ္စ။ ၃၀၅
၁၀၇၀။ ကွစိ ဧယျာမဿေမု။ ၃၀၅
၁၀၇၁။ တနာဒိတော ဩမု။ ၃၀၅
၁၀၇၂။ ဉာဓာတုယံ ယပုဗ္ဗတော ဿဿ ဟိ။ ၃၀၅
၁၀၇၃။ မာနန္တော ဣ နာမှိ နိစ္စံ။ ၃၀၅
၁၀၇၄။ ဓာတုဿန္တော ရဿော။ ၃၀၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၈။)[စာ-၄၆]၁၀၇၅။သာဂမော ယထာရဟံဓာတုတော။ ၃၀၅
၁၀၇၆။ ဣဿေတ္တံ။ ၃၀၅
၁၀၇၇။ ကရောတိဿ ကဿန္တော ဥတ္တံ။
၁၀၇၈။ ကရဿ ရဿ လောပေါ ဥကာရေ ဥတော စုဿ ဗတ္တံ။ ၃၀၆
၁၀၇၉။ ယိရေ စ။ ၃၀၆
၁၀၈၀။ မတန္တရေ ကမ္မေ ယရာနံ ဝိပရိယယော။ ၃၀၆
၁၀၈၁။ ယိရတော ဧယျဿ အာတ္တံ။ ၃၀၆
၁၀၈၂။ ဧထဿာထ။ ၃၀၆
၁၀၈၃။ ဧယျုမုံ။ ၃၀၆
၁၀၈၄။ ဧယျာသိဿာသိ။ ၃၀၆
၁၀၈၅။ ဧယျာထဿာထ။ ၃၀၆
၁၀၈၆။ ဧယျာမိဿာမိ။ ၃၀၆
၁၀၈၇။ ဧယျာမဿာမ။ ၃၀၇
၁၀၈၈။ သဗ္ဗာဟေယျာသေယျာမေယျာနမေ။ ၃၀၇
၁၀၈၉။ ဟိယျတ္တနိယံ ကရဿတ္တံ ဝါ။ ၃၀၇
၁၀၉၀။ အဘိသင်္ကရဿ ခရော တျာဒီသု။ ၃၀၇
၁၀၉၁။ ဂမိဿန္တော ကွစိ အဉ္ဆော အဇ္ဇတနိယံ။ ၃၀၇
၁၀၉၂။ ဂမိမှာ သာဂမော စ။ ၃၀၇
၁၀၉၃။ ဥမံသု။ ၃၀၇
၁၀၉၄။ ဥအာဂမော တ္ထမှေသု။ ၃၀၇
၁၀၉၅။ ဂမိဿ ဂတ္တံ ယထာတန္တိ။ ၃၀၇
၁၀၉၆။ ဘဝိဿန္တိယံ ဆိဒဿ ဝါ ဆေစ္ဆော ဿေန။ ၃၀၇
၁၀၉၇။ ဘိဒဿ ဘေစ္ဆော။ ၃၀၈
၁၀၉၈။ ဆိဒဘိဒါနမဇ္ဇတနိယဉ္စ။ ၃၀၈
၁၀၉၉။ ကွစိ ပုရိသဝိပလ္လာသော။ ၃၀၈
၁၁၀၀။ လူနီတော ကာရိတေသု ဏေဝ။ ၃၀၈
၁၁၀၁။ ပရိအဝသောတော ဏေ စ ဏာပေ စ။ ၃၀၈
၁၁၀၂။ သေကာရာဂမော အာချာတနာမေဟိ။ ၃၀၉
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၇၉။)[စာ-၄၇]၁၁၀၃။ဂါထာယမတီတတ္ထေဣမိဿံ။ ၃၀၉
၁၁၀၄။ အဇ္ဇတနိယမာတ္တမိံ ဝါ အံ ဝါ။ ၃၁၁
၁၁၀၅။ မတန္တရေ ကွစိ ဓာတုဝိဘတ္တိပစ္စယာနံ ဒီဃဝိပရီတာဒေသလောပါဂမာစ။ ၃၁၁
အာချာတကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။
၇-ကိတကပ္ပ
၁၁၀၆။ ကမ္မာဒိမှိ ဓာတုတော ဏော။ ၃၁၂
၁၁၀၇။ သညာယမနွာဂမော။ ၃၁၂
၁၀၀၈။ ပုရေ ဒဒါ စ ဣံ။ ၃၁၂
၁၁၀၉။ ဏွုတွာဝီ ဝါ သဗ္ဗာဟိ။ ၃၁၂
၁၁၁၀။ ဝိသရုဇပဒါဒီဟိ ဏော။ ၃၁၃
၁၁၁၁။ ဘာဝတ္ထေ စ။ ၃၁၃
၁၁၁၂။ ကွိ သဗ္ဗတော။ ၃၁၃
၁၁၁၃။ ဓရာဒိတော ရမ္မော။ ၃၁၃
၁၁၁၄။ တဿီလတဒ္ဓမ္မတဿာဓုကာရီသု ဏီတွာဝီ။ ၃၁၃
၁၁၁၅။ ဂမိတော ရော ဩဒန္တော။ ၃၁၄
၁၁၁၆။ သုတော အာ။ ၃၁၄
၁၁၁၇။ သဒ္ဒကုဓစလမဏ္ဍတ္ထရုစာဒိတော ယု။ ၃၁၄
၁၁၁၈။ ပါရာဒိဂမိတော ရူ။ ၃၁၄
၁၁၁၉။ ဘိက္ခာဒီဟိ စ။ ၃၁၄
၁၁၂၀။ ဏုကော ဟနတျာဒီနံ။ ၃၁၅
၁၁၂၁။ အညတ္ထေသု စ ဏီ။ ၃၁၅
၁၁၂၂။ ပဒန္တေ နွာဂမော နိဂ္ဂဟီတံ။ ၃၁၅
၁၁၂၃။ သမာဒိဟနတွညာယ ဝါ ရော ဟနဿ ဃော။ ၃၁၅
၁၁၂၄။ ရမှိ ရန္တော ရာဒိ လောပံ။ ၃၁၅
၁၁၂၅။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ တဗ္ဗာနီယာ။ ၃၁၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၀။)[စာ-၄၈]၁၁၂၆။ဏျော တေယျောစ။ ၃၁၆
၁၁၂၇။ ကရတော ရိစ္စ။ ၃၁၆
၁၁၂၈။ ဘူတော ဏျဿဗ္ဗူကာရေန။ ၃၁၆
၁၁၂၉။ ဝဒမဒဂမယုဇဂရဟာကာရာဒီဟိ ဇ္ဇမ္မဂ္ဂယှေယျာဂါရော ဝါ။ ၃၁၆
၁၁၃၀။ ကတ္တရိ စ တဗျော ယထာတန္တိ။ ၃၁၆
၁၁၃၁။ တေ ကိစ္စာ။ ၃၁၇
၁၁၃၂။ အညေ ကိတ်။ ၃၁၇
၁၁၃၃။ နန္ဒာဒိတော ယု။ ၃၁၇
၁၁၃၄။ ကတ္တုကရဏာဓိကရဏေသု စ။ ၃၁၇
၁၁၃၅။ ရဟာဒိတော အနဿ ဏော။ ၃၁၇
၁၁၃၆။ န ဝနဂဟနာဒီသု စ။ ၃၁၇
၁၁၃၇။ ဏာဒယော တေကာလိကာ။ ၃၁၇
၁၁၃၈။ သညာယမိ ဒါဓာဟိ။ ၃၁၈
၁၁၃၉။ တိ ကိတ် စာသိဋ္ဌေ။ ၃၁၈
၁၁၄၀။ ဣတ္ထိယံ ယထာတန္တိ မတိယဝေါ။ ၃၁၈
၁၁၄၁။ ကရမှာ ရိရိယ။ ၃၁၉
၁၁၄၂။ တတဝန္တုတာဝီတီတေ။ ၃၁၉
၁၁၄၃။ ဘာဝေ ကမ္မေ စ တ။ ၃၁၉
၁၁၄၄။ ဗုဓဂမာဒီဟိ သဗ္ဗတ္ထ ကတ္တရိ။ ၃၁၉
၁၁၄၅။ ဇိသ္မာ ဣန။ ၃၁၉
၁၁၄၆။ သုပသ္မာ ဘာဝေ စ။ ၃၂၀
၁၁၄၇။ ဤသဒုသုတော ခေါ ဘဝကမ္မေသု။ ၃၂၀
၁၁၄၈။ ဣစ္ဆတ္ထေသု တဝေတုံ ဝါ သမာနကတ္တုကေသု။ ၃၂၀
၁၁၄၉။ တုမရဟသက္ကာဒီသု။ ၃၂၀
၁၁၅၀။ ပုဗ္ဗကာလေကကတ္တုကာနံ တုနတွာနတွာ ပါယေန။ ၃၂၁
၁၁၅၁။ ကဒါစိ သမာနေ စ။ ၃၂၁
၁၁၅၂။ အပရေ စ။ ၃၂၁
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၁။)[စာ-၄၉]၁၁၅၃။အသမာနကတ္တရိပိ။ ၃၂၁
၁၁၅၄။ ပရပဒယောဂေ စ။ ၃၂၁
၁၁၅၅။ လက္ခဏဟေတုအာဒိပ္ပယောဂေ စ။ ၃၂၁
၁၁၅၆။ ဗျတ္တယေ သဒ္ဒသိဒ္ဓပ္ပယောဂေ စ။ ၃၂၂
၁၁၅၇။ ဝတ္တမာနေ ဝိပ္ပကတဝစနေ မာနန္တာ။ ၃၂၂
၁၁၅၈။ အဝိပ္ပကတဝစနေ အနိယာမိတတကာလေ အန္တော။ ၃၂၂
၁၁၅၉။ သာသာဒိတော ရတ္ထု။ ၃၂၂
၁၁၆၀။ ပါဒိတော ရိတု။ ၃၂၂
၁၁၆၁။ မာနာဒီဟိ ရာတု။ ၃၂၂
၁၁၆၂။ အာဂမိတော တုကော။ ၃၂၂
၁၁၆၃။ ဣကော ဘဗ္ဗေ။ ၃၂၃
၁၁၆၄။ မတန္တရေ ပစ္စယာဒနိဋ္ဌာ နိပါတနာ သိဇ္ဈန္တိ။ ၃၂၃
၁၁၆၅။ ဂေ ဂီ တတိသု။ ၃၂၃
၁၁၆၆။ နတိမှာ တဿ သစ္စဋ္ဋန္တေန။ ၃၂၃
၁၁၆၇။ ဣမသမာနာပရေဟိ ဇ္ဇဇ္ဇု။ ၃၂၃
၁၁၆၈။ ဣမဿတ္တံ ဇ္ဇမှိ။ ၃၂၃
၁၁၆၉။ သမာနဿ ဇ္ဇမှိ သော။ ၃၂၄
၁၁၇၀။ သာသဒိသေဟိ ရိဋ္ဌော တဿ။ ၃၂၄
၁၁၇၁။ ဒိသတော ကိစ္စတဿ ရဋ္ဌော။ ၃၂၄
၁၁၇၂။ တုံတွာနံ ရဋ္ဌုံ။ ၃၂၄
၁၁၇၃။ တွာဿ ရဋ္ဌာ စ။ ၃၂၄
၁၁၇၄။ ဒိသဿ ဝါ သလောပါဒေသေနိဿတ္တဉ္စ။ ၃၂၄
၁၁၇၅။ ဒိဋ္ဌဿိတ္တံ ပတ္တေ။ ၃၂၄
၁၁၇၆။ သဟာဒိနာ သန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟနာဒီဟိ တဿ ဋ္ဌော။ ၃၂၅
၁၁၇၇။ ဥတ္ထော ဝသာ။ ၃၂၅
၁၁၇၈။ ဝသဿ ဝဿ ဝါ ဝု။ ၃၂၅
၁၁၇၉။ ဓဎဘဟေဟိ ဓဎာ စ။ ၃၂၅
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၂။)[စာ-၅၀]၁၁၈၀။ဘန္ဇသ္မာ ဂ္ဂေါ စ။ ၃၂၅
၁၁၈၁။ ဘုဇာဒီနမန္တော နော ဒွိတ္တဉ္စ။ ၃၂၅
၁၁၈၂။ ဝစဿ ဝဿု။ ၃၂၅
၁၁၈၃။ ဂုပါဒီနဉ္စ။ ၃၂၆
၁၁၈၄။ တရာဒီဟိဏ္ဏော။ ၃၂၆
၁၁၈၅။ ဘိဒါဒီဟိ ဝါ ဣန္နန္နီဏာ။ ၃၂၆
၁၁၈၆။ သုသပစသကေဟိ က္ခက္ကာ စ။ ၃၂၆
၁၁၈၇။ ကမာဒီဟိ န္တော စ။ ၃၂၆
၁၁၈၈။ ခမာဒီဟိ န္တိ စ။ ၃၂၆
၁၁၈၉။ ဇနာဒီနမန္တဿာ တိမှိ စ။ ၃၂၇
၁၁၉၀။ ဂမခနဟနရမာဒီနမန္တော လောပံ။ ၃၂၇
၁၁၉၁။ ဓာတွန္တရကာရော စ။ ၃၂၇
၁၁၉၂။ ဌာပါနမန္တော ဣဝဏ္ဏော စ။ ၃၂၇
၁၁၉၃။ ဟန္တေဟိ ဟော ဟဿ ဠော ဝါ အဒဟနဟာနံ။ ၃၂၇
၁၁၉၄။ ရန္ဇဿ ဇော ဘာဝကတ္တုကရဏေသု ဏမှိ ဝါ။ ၃၂၇
၁၁၉၅။ ဃာတော ဟနတိဿ။ ၃၂၈
၁၁၉၆။ သဗ္ဗတ္ထ ဝါ ဝဓော။ ၃၂၈
၁၁၉၇။ အာကာရန္တာနမာယော။ ၃၂၈
၁၁၉၈။ ပုရသမုပပရီဟိ ကရဿ ခခရာ ဝါ တပစ္စယေသုစ။ ၃၂၈
၁၁၉၉။ တဝေတုနာဒီသု ကာ။ ၃၂၈
၁၂၀၀။ ဂမခနဟနာဒီနံ တုံတဗ္ဗာဒီသု န။ ၃၂၈
၁၂၀၁။ သဗ္ဗေဟိ တုနာဒီနံ ယော။ ၃၂၉
၁၂၀၂။ ယာနော စ။ ၃၂၉
၁၂၀၃။ ရစ္စံ စနရန္တာဒီဟိ။ ၃၂၉
၁၂၀၄။ ဒိသာ သွာနသွာန္တလုတ္တိ စ။ ၃၂၉
၁၂၀၅။ မဟဒဘေဟိ မ္မယှဇ္ဇဗ္ဘဒ္ဓါ စ။ ၃၂၉
၁၂၀၆။ ဓန္တေဟိ ဒ္ဓါဒ္ဓါနာ တွာတွာနာနဉ္စ။ ၃၃၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၃။)[စာ-၅၁]၁၂၀၇။ လဘသ္မာ တွာနဿ ဒ္ဓါန။ ၃၃၀
၁၂၀၈။ အက္ခရတော ကာရော။ ၃၃၀
၁၂၀၉။ န ဘာဝန္တရေန။ ၃၃၀
၁၂၁၀။ ယထာဂမမိကာရော။ ၃၃၀
၁၂၁၁။ ဒဓန္တတော ကွစိ ယော။ ၃၃၀
၁၂၁၂။ နိဂ္ဂဟီတံ နော သညောဂါဒိ။ ၃၃၁
၁၂၁၃။ သဒဿ သီဒေါ။ ၃၃၁
၁၂၁၄။ သန္နိပုဗ္ဗဿ သိဝေါ။ ၃၃၁
၁၂၁၅။ ယဇဿ သရဿ ဋ္ဌေ ဣ။ ၃၃၁
၁၂၁၆။ ဟစတုတ္ထာနမန္တာနံ ဒေါ ဓေ။ ၃၃၁
၁၂၁၇။ ဍော ဎကာရေ။ ၃၃၁
၁၂၁၈။ မတန္တရေ ဂဟဿ ဃရ ဏေ ဝါ။ ၃၃၁
၁၂၁၉။ ဒဟဿ ဒေါ ဠတ္တံ။ ၃၃၂
၁၂၂၀။ ဓာတွန္တဿ ကွိသ္မိံ လောပေါ။ ၃၃၂
၁၂၂၁။ ဘုဇဿ ကွစိ လောပေါ တွာတွာနေသု။ ၃၃၂
၁၂၂၂။ ဝိဒန္တေ ဦ။ ၃၃၂
၁၂၂၃။ နမကရာနမန္တာနံ နိယုတ္တတမှိ။ ၃၃၂
၁၂၂၄။ စ ဇာ ဏွုမှိ ကဂတ္တဉ္စ။ ၃၃၂
၁၂၂၅။ တတ္တံ ကရာဒီနမန္တဿ တုမှိ။ ၃၃၂
၁၂၂၆။ တုံတုနတဗ္ဗေသု ကရဿ ဝါ။ ၃၃၂
၁၂၂၇။ ဏာနုဗန္ဓော ကာရိတံဝ။ ၃၃၂
၁၂၂၈။ အနကာ ယုဏွူနံ။ ၃၃၃
၁၂၂၉။ ကဂတ္တံ စဇာနံ။ ၃၃၃
၁၂၃၀။ ယထာသမ္ဘဝံ ဓာတုနမန္တက္ခရလောပေါ တသ္မိံ တသ္မိံပစ္စယေ။ ၃၃၃
၁၂၃၁။ ကတ္တရိ ကိတ်။ ၃၃၃
၁၂၃၂။ ဘာဝကမ္မေသု ကိစ္စက္တက္ခတ္ထာ။ ၃၃၃
၁၂၃၃။ ကမ္မနိ ဒုတိယာယ က္တော။ ၃၃၃
၁၂၃၄။ ချာဒိတော မန် အဒတော စ မဿ တော ဝါ။ ၃၃၄
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၄။)၁၂၃၅။ [စာ-၅၂]ဒီဃော အဒဿာဒိ မန် ပရေ ဒဿ တတ္တမုကာရာဂမောမဇ္ဈေ စ။ ၃၃၄
၁၂၃၆။ သမာဒိတော ထော မော စ။ ၃၃၄
၁၂၃၇။ အန္တက္ခရတော ပုဗ္ဗက္ခရမုပဓာ။ ၃၃၄
၁၂၃၈။ ဂဟဿုပဓဿေတ္တံ အသမာသေ နိစ္စံ။ ၃၃၅
၁၂၃၉။ မသုဿ သုဿ စ္ဆရစ္ဆေရာ။ ၃၃၅
၁၂၄၀။ အာစရဿ စ္ဆရိယော စ ရဿော။ ၃၃၅
၁၂၄၁။ အလကလသလတော လော ယော စ။ ၃၃၅
၁၂၄၂။ ကလသလတော ယာဏော လာဏော စ။ ၃၃၅
၁၂၄၃။ မထိဿ ထဿ လ္လလ္လကာ။ ၃၃၆
၁၂၄၄။ ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသု ကိစ္စာ။ ၃၃၆
၁၂၄၅။ အဝဿကာဓမိဏေသု ဏီ စ။ ၃၃၆
၁၂၄၆။ အရဟသက္ကာဒီဟိ တုံ။ ၃၃၇
၁၂၄၇။ ဝဇဣဇအဉ္ဖသဒ္ဒါဒိတော ဏျော။ ၃၃၇
၁၂၄၈။ သန္ဓာတော အ။ ၃၃၇
၁၂၄၉။ ဉာဒိတော စ။ ၃၃၇
၁၂၅၀။ ရုဇာဒိတော ဆော။ ၃၃၇
၁၂၅၁။ တိရတော စ္ဆစ္ဆနာ။ ၃၃၈
၁၂၅၂။ ပိသတော ဆိလ္လော။ ၃၃၈
၁၂၅၃။ မုသတော တျုဋ္ဋု။ ၃၃၈
၁၂၅၄။ အထဝါ မရတော ရတျ။ ၃၃၈
၁၂၅၅။ ဥဓူတော တျော။ ၃၃၈
၁၂၅၆။ အထဝါ ဥဒ္ဓတတော ဘာဝေ ဏျော။ ၃၃၈
၁၂၅၇။ ကုကရတော စ။ ၃၃၈
၁၂၅၈။ အထဝါ ကုကတတော ဘာဝေ ဏျော။ ၃၃၈
၁၂၅၉။ အဇသဒတော ဇော။ ၃၃၈
၁၂၆၀။ သတနတနိတိတော တျော။ ၃၃၈
၁၂၆၁။ ကုကတဿ ကော ဒွိတ္တမဿုတ္တံ ဏျမှိ။ ၃၃၉
၁၂၆၂။ ဆာဒီသု စော ဓာတွန္တော။ ၃၃၉
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၅။)[စာ-၅၃]၁၂၆၃။ ဒျော ဇ္ဇယုဂံ။ ၃၃၉
၁၂၆၄။ မုသဿုကာရော အတ္တံ တျုဋ္ဋူသု။ ၃၃၉
၁၂၆၅။ ဓူဿူ စ တျမှိ။ ၃၃၉
၁၂၆၆။ ယေဟိ ကွိ တေဟိ ဘူဓူဘာဒီဟိဿ လောပေါ။ ၃၃၉
၁၂၆၇။ သစဇာနံ ကဂါ ဏာနုဗန္ဓေ ပရေ။ ၃၃၉
၁၂၆၈။ နုဒါဒီဟိ ယုဏွူနမနာနနာကာနနကာ သကာရိတေဟိစ။ ၃၄၀
၁၂၆၉။ ဣယတမကိံ ဧသာနမန္တဿရော ဒီဃံ ကွစိ ဒုသဿဂုဏံ
ဒေါ ရံ သက္ခီစ။ ၃၄၀
၁၂၇၀။ ဘျာဒိတော မတိဗုဒ္ဓိပူဇာဒီဟိ စ က္တော။ ၃၄၁
၁၂၇၁။ ဝေပုသိဒဝဝမုတော ထု နိဗ္ဗတ္တတ္ထေ။ ၃၄၁
၁၂၇၂။ ဘူကုဒါတော တ္တိမော။ ၃၄၁
၁၂၇၃။ ဟုတော ဏိမော။ ၃၄၁
၁၂၇၄။ အညတောပိ တေ။ ၃၄၂
၁၂၇၅။ ကု ကရဿ တ္တိမေ။ ၃၄၂
၁၂၇၆။ ကုတ္တိတော ဝါ ဣမော။ ၃၄၂
၁၂၇၇။ တဗ္ဘာဝကြိယာယမိမော။ ၃၄၂
၁၂၇၈။ အဟံ ပုဗ္ဗန္တိ ကြိယာယံ ဣကော။ ၃၄၂
၁၂၇၉။ အဟောပုရိသတော ဒပ္ပနေ ဏိကော။ ၃၄၃
၁၂၈၀။ တမိဝ ပရိကပ္ပိတကီဠာဘဏ္ဍေ ပုတ္တာဒိတော လိကော။ ၃၄၃
၁၂၈၁။ နမှိ အက္ကောသေ အာနိ။ ၃၄၃
၁၂၈၂။ ဧကာဒိတော ဝါရတ္ထေ က္ခတ္တုံ။ ၃၄၄
၁၂၈၃။ ဓာတ္ထေ ဝါ ကွစိ က္ခတ္တုံ။ ၃၄၄
၁၂၈၄။ မတန္တရေ ဧကာဒိတော သကိဿ က္ခတ္တုံ။ ၃၄၄
၁၂၈၅။ သုနဿုနဿောဏဝါနုဝါနုဏုနခုဏာနာ။ ၃၄၅
၁၂၈၆။ သုဏောတိသ္မာ ဝါ ဩဏာဒယော။ ၃၄၅
၁၂၈၇။ ဥဝါနဥနဦနာ ဝါ ယုဝဿုဝဿ။ ၃၄၆
၁၂၈၈။ ဝတ္တမာနာတီတေသု ဏုယုတာ။ ၃၄၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၆။)[စာ-၅၄]၁၂၈၉။ဘဝိဿတိကာလေ ဏီဃိဏ်ဂမာဒိတော။ ၃၄၆
၁၂၉၀။ ဏွုတု ကြိယာယံ ကရာဒိတော။ ၃၄၆
၁၂၉၁။ ဘာဝဝစနေ စတုတ္ထီ။ ၃၄၆
၁၂၉၂။ ကမ္မူပပဒေ ဏော။ ၃၄၆
၁၂၉၃။ သေသတ္ထေ ဿံန္တုမာနာနာ။ ၃၄၇
၁၂၉၄။ အနိယတကာလေ ဂမာဒိတော ဏီ။ ၃၄၇
၁၂၉၅။ ဆဒါဒိတော တော။ ၃၄၇
၁၂၉၆။ တြဏ်တိ စ ဂရူ။ ၃၄၇
၁၂၉၇။ ဝဒါဒိတော ဂဏေ ဏိတ္တော။ ၃၄၈
၁၂၉၈။ မိဒါဒိတော တ္တိတိယော။ ၃၄၈
၁၂၉၉။ ဥသုရန္ဇတော ဍ္ဎဋ္ဌာ။ ၃၄၈
၁၃၀၀။ မတန္တရေ ဒံသဿ ဒဍ္ဎော။ ၃၄၈
၁၃၀၁။ သူဝုအသတော ထော ဦဥအသာနမတော။ ၃၄၈
၁၃၀၂။ ရန္ဇုဒါဒိတော ဓဒိဒ္ဒကိရာ ကတ္ထစိ ဇဒလောပေါစ။ ၃၄၈
၁၃၀၃။ ပဋိဟရတွိယာ ဟဿရော ဧကာရီကာရာကာရတ္တံ။ ၃၄၈
၁၃၀၄။ မတန္တရေ ပဋိတော ဟိဿ ဟေရဏ် ဟီရဏ်။ ၃၄၉
၁၃၀၅။ က ကဍာဒိတော။ ၃၄၉
၁၃၀၆။ ခါဒတော စဿ ခန္ဓော။ ၃၄၉
၁၃၀၇။ မတန္တရေ ခါဒါမဂမာနံ ခန္ဓန္ဓဂန္ဓာ။ ၃၄၉
၁၃၀၈။ ပဋာဒိတော အလံ။ ၃၄၉
၁၃၀၉။ ပုထဿ ပုထုပဌာ။ ၃၅၀
၁၃၁၀။ ဥဝဿုကာရော အတ္တံ။ ၃၅၀
၁၃၁၁။ ပုထဿုကာရော စ ထဿ ဓတ္တံ။ ၃၅၀
၁၃၁၂။ ပဌတော အမော။ ၃၅၀
၁၃၁၃။ သသာဒိတော တုဒဝေါ။ ၃၅၀
၁၃၁၄။ စိအာဒိတော ဤဝရော။ ၃၅၀
၁၃၁၅။ ဣ မုနာဒိတော။ ၃၅၀
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၇။)[စာ-၅၅]၁၃၁၆။ဦရော ဝိဒါဒိတော။ ၃၅၁
၁၃၁၇။ ဏုနုတု ဟနာဒိတော။ ၃၅၁
၁၃၁၈။ ကုဋာဒိတော ဌော။ ၃၅၁
၁၃၁၉။ မနုပူရသုနကုသုဣလာဒိတော ဥဿ နုသိသာ။ ၃၅၁
၁၃၂၀။ အရတော တု တမှိ အရဿု။ ၃၅၁
၁၃၂၁။ ကရကိရေဟိ ရုဏော။ ၃၅၁
၁၃၂၂။ ကရုဓိတော ဏော ဓလောပေါ ဏေ။ ၃၅၁
၁၃၂၃။ ဓာတုသရဿတ္တံ။ ၃၅၂
၁၃၂၄။ စရသ္မာ ဏကော ဘက္ခနေ။ ၃၅၂
၁၃၂၅။ မေဓရုဒ္ဒါနတော အ။ ၃၅၂
၁၃၂၆။ မိဓုတော ဏ။ ၃၅၂
၁၃၂၇။ ဌာနေ ဝဏ္ဏာဂမော။ ၃၅၂
၁၃၂၈။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ၃၅၃
၁၃၂၉။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ၃၅၃
၁၃၃၀။ ဌာနေ ဝဏ္ဏဝိနာသော။ ၃၅၃
၁၃၃၁။ ဌာနေ ဓာတူနမတ္ထာတိသယယောဂေါ။ ၃၅၃
၁၃၃၂။ ဌာနေ ရဿာနံ ဒီဃတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၃။ ဌာနေ ဒီဃာနံ ရဿတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၄။ ဌာနေ သရာနံ အညဿရတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၅။ ဌာနေ ဗျဉ္ဇနာနံ အညဗျဉ္ဇနတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၆။ ဌာနေ သရာနံ ဗျဉ္ဇနတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၇။ ဌာနေ ဗျဉ္ဇာနာနံ သရတ္တံ။ ၃၅၃
၁၃၃၈။ ယထာရဟမိဝဏ္ဏာဂမော ဘူကရေသု။ ၃၅၃
၁၃၃၉။ သညာယမုဒ္ဓမုခဿ ဓမလောပေါ ဥတော အကံ ခတောအလံ။ ၃၅၅
၁၃၄၀။ ဝါရိဿ ဝေါ ဝါဟကေ ဝါဟကဿ ဝဿ လော။ ၃၅၅
၁၃၄၁။ သယနေ ဆဝဿ သု ယဿ လောပေါ သဿရော ဒီဃံ။ ၃၅၆
(နီတိ၊သုတ္တ၊၄၈၈။)[စာ-၅၆]၁၃၄၂။ ဗြူနော ဘိ သဒေသဒဿ စ သော ဤပစ္စယေ။ ၃၅၆
၁၃၄၃။ ဗဟွက္ခရေသု သညိစ္ဆာယမိဋ္ဌဂ္ဂါဟော။ ၃၅၆
၁၃၄၄။ ဒါတော က္ခိဏော။ ၃၅၇
၁၃၄၅။ ဒက္ခတော ဣဏော။ ၃၅၇
၁၃၄၆။ ဘာဝဝါစကော ဏော ပုလ္လိင်္ဂေ။ ၃၅၇
၁၃၄၇။ တော နပုံသကေ။ ၃၅၇
ကိတကပ္ပော နိဋ္ဌိတော။