ခုဒ္ဒကနိကာယ
ဇာတက-အဋ္ဌကထာ
(ဒုတိယော ဘာဂေါ)
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၂။ ဒုကနိပါတ
၁။ ဒဠှဝဂ္ဂ
֍ * မြန်[၁၅၁] ၁။ ရာဇောဝါဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒဠှံ ဒဠှဿ ခိပတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ရာဇောဝါဒံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော တေသကုဏဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၁၇။၁ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ဧကသ္မိံ ပန ဒိဝသေ ကောသလရာဇာ ဧကံ အဂတိဂတံ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယံ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ ဘုတ္တပါတရာသော အလ္လဟတ္ထောဝ အလင်္ကတရထံ အဘိရုယှ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဖုလ္လပဒုမသဿိရိကေသု ပါဒေသု နိပတိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ ကုတော နု တွံ, မဟာရာဇ, အာဂစ္ဆသိ ဒိဝါ ဒိဝဿာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, အဇ္ဇ ဧကံ အဂတိဂတံ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယံ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနန္တော ဩကာသံ အလဘိတွာ ဣဒါနိ တံ တီရေတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ အလ္လဟတ္ထောဝ တုမှာကံ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတောမှီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘မဟာရာဇ, ဓမ္မေန သမေန အဍ္ဍဝိနိစ္ဆယံ နာမ ကုသလံ, သဂ္ဂမဂ္ဂေါ ဧသ။ အနစ္ဆရိယံ ခေါ ပနေတံ, ယံ တုမှေ မာဒိသဿ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ သန္တိကာ ဩဝါဒံ လဘမာနာ ဓမ္မေန သမေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနေယျာထ။ ဧတဒေဝ အစ္ဆရိယံ, ယံ ပုဗ္ဗေ ရာဇာနော အသဗ္ဗညူနမ္ပိ ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ သုတွာ ဓမ္မေန
သမေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနန္တာ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရယမာနာ အဂမိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ လဒ္ဓဂဗ္ဘပရိဟာရော သောတ္ထိနာ မာတုကုစ္ဆိမှာ နိက္ခမိ။ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ပနဿ ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော’’တွေဝ နာမံ အကံသု။ သော အနုပုဗ္ဗေန ဝယပ္ပတ္တော သောဠသဝဿကာလေ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ဆန္ဒာဒိဝသေန အဂန္တွာ ဝိနိစ္ဆယံ အနုသာသိ။ တသ္မိံ ဧဝံ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ အမစ္စာပိ ဓမ္မေနေဝ ဝေါဟာရံ ဝိနိစ္ဆိနိံသု။ ဝေါဟာရေသု ဓမ္မေန ဝိနိစ္ဆယမာနေသု ကူဋဍ္ဍကာရကာ နာမ နာဟေသုံ, တေသံ အဘာဝါ အဍ္ဍတ္ထာယ ရာဇင်္ဂဏေ ဥပရဝေါ ပစ္ဆိဇ္ဇိ။ အမစ္စာ ဒိဝသမ္ပိ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ကဉ္စိ ဝိနိစ္ဆယတ္ထာယ အာဂစ္ဆန္တံ အဒိသွာ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကမန္တိ, ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗဘာဝံ ပါပုဏိ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘မယိ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တာ နာမ နတ္ထိ, ဥပရဝေါ ပစ္ဆိဇ္ဇိ, ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗဘာဝံ ပတ္တံ, ဣဒါနိ မယာ အတ္တနော အဂုဏံ ပရိယေသိတုံ ဝဋ္ဋတိ ‘အယံ နာမ မေ အဂုဏော’တိ သုတွာ တံ ပဟာယ ဂုဏေသုယေဝ ဝတ္တိဿာမီ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ ကောစိ အဂုဏဝါဒီ’’တိ ပရိဂ္ဂဏှန္တော အန္တောဝဠဉ္ဇကာနံ အန္တရေ ကဉ္စိ အဂုဏဝါဒိံ အဒိသွာ အတ္တနော ဂုဏကထမေဝ သုတွာ ‘‘ဧတေ မယှံ ဘယေနာပိ အဂုဏံ အဝတွာ ဂုဏမေဝ ဝဒေယျု’’န္တိ ဗဟိဝဠဉ္ဇနကေ ပရိဂ္ဂဏှန္တော တတ္ထာပိ အဒိသွာ အန္တောနဂရေ ပရိဂ္ဂဏှိ။ ဗဟိနဂရေ စတူသု ဒွါရေသု စတုဂါမကေ ပရိဂ္ဂဏှိ။ တတ္ထာပိ ကဉ္စိ အဂုဏဝါဒိံ အဒိသွာ အတ္တနော ဂုဏကထမေဝ သုတွာ ‘‘ဇနပဒံ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ အမစ္စေ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ရထံ အာရုယှ သာရထိမေဝ ဂဟေတွာ အညာတကဝေသေန နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဇနပဒံ ပရိဂ္ဂဏှမာနော ယာဝ ပစ္စန္တဘူမိံ ဂန္တွာ ကဉ္စိ အဂုဏဝါဒိံ အဒိသွာ အတ္တနော ဂုဏကထမေဝ သုတွာ ပစ္စန္တသီမတော မဟာမဂ္ဂေန နဂရာဘိမုခေါယေဝ နိဝတ္တိ။
တသ္မိံ ပန ကာလေ ဗလ္လိကော နာမ ကောသလရာဇာပိ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော အဂုဏကထံ ဂဝေသန္တော ဟုတွာ အန္တောဝဠဉ္ဇကာဒီသု အဂုဏဝါဒိံ အဒိသွာ အတ္တနော ဂုဏကထမေဝ သုတွာ ဇနပဒံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော တံ ပဒေသံ အဂမာသိ။ တေ ဥဘောပိ ဧကသ္မိံ နိန္နဋ္ဌာနေ သကဋမဂ္ဂေ အဘိမုခါ အဟေသုံ, ရထဿ ဥက္ကမနဋ္ဌာနံ နတ္ထိ။ အထ ဗလ္လိကရညော သာရထိ ဗာရာဏသိရညော သာရထိံ ‘‘တဝ ရထံ ဥက္ကမာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သောပိ ‘‘အမ္ဘော သာရထိ, တဝ ရထံ ဥက္ကမာပေဟိ, ဣမသ္မိံ ရထေ ဗာရာဏသိရဇ္ဇသာမိကော ဗြဟ္မဒတ္တမဟာရာဇာ နိသိန္နော’’တိ အာဟ။ ဣတရောပိ နံ ‘‘အမ္ဘော သာရထိ, ဣမသ္မိံ ရထေ ကောသလရဇ္ဇသာမိကော ဗလ္လိကမဟာရာဇာ နိသိန္နော, တဝ ရထံ ဥက္ကမာပေတွာ အမှာကံ ရညော ရထဿ ဩကာသံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ဗာရာဏသိရညော သာရထိ ‘‘အယမ္ပိ ကိရ ရာဇာယေဝ, ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေန္တော ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ ဝယံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒဟရဿ ရထံ ဥက္ကမာပေတွာ မဟလ္လကဿ ဩကာသံ ဒါပေဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ တံ သာရထိံ ကောသလရညော ဝယံ ပုစ္ဆိတွာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဥဘိန္နမ္ပိ သမာနဝယဘာဝံ ဉတွာ ရဇ္ဇပရိမာဏံ ဗလံ ဓနံ ယသံ ဇာတိံ ဂေါတ္တံ ကုလပဒေသန္တိ သဗ္ဗံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဥဘောပိ တိယောဇနသတိကဿ ရဇ္ဇဿ သာမိနော သမာနဗလဓနယသဇာတိဂေါတ္တကုလပဒေသာ’’တိ ဉတွာ ‘‘သီလဝန္တဿ ဩကာသံ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဘော သာရထိ, တုမှာကံ ရညော သီလာစာရော ကီဒိသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘အယဉ္စ အယဉ္စ အမှာကံ ရညော သီလာစာရော’’တိ အတ္တနော ရညော အဂုဏမေဝ ဂုဏတော ပကာသေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒဠှံ ဒဠှဿ ခိပတိ, ဗလ္လိကော မုဒုနာ မုဒုံ၊
သာဓုမ္ပိ သာဓုနာ ဇေတိ, အသာဓုမ္ပိ အသာဓုနာ၊
ဧတာဒိသော အယံ ရာဇာ, မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထီ’’တိ။
တတ္ထ ဒဠှံ ဒဠှဿ ခိပတီတိ ယော ဒဠှော ဟောတိ ဗလဝဒဠှေန ပဟာရေန ဝါ ဝစနေန ဝါ ဇိနိတဗ္ဗော, တဿ ဒဠှမေဝ ပဟာရံ ဝါ ဝစနံ ဝါ ခိပတိ။ ဧဝံ ဒဠှောဝ ဟုတွာ တံ ဇိနာတီတိ ဒဿေတိ။ ဗလ္လိကောတိ တဿ ရညော နာမံ။ မုဒုနာ မုဒုန္တိ မုဒုပုဂ္ဂလံ သယမ္ပိ မုဒု ဟုတွာ မုဒုနာဝ ဥပါယေန ဇိနာတိ။ သာဓုမ္ပိ သာဓုနာ ဇေတီတိ ယေ သာဓူ သပ္ပုရိသာ, တေ သယမ္ပိ သာဓု ဟုတွာ
သာဓုနာဝ ဥပါယေန ဇိနာတိ။ အသာဓုမ္ပိ အသာဓုနာတိ ယေ ပန အသာဓူ, တေ သယမ္ပိ အသာဓု ဟုတွာ အသာဓုနာဝ ဥပါယေန ဇိနာတီတိ ဒဿေတိ။ ဧတာဒိသော အယံ ရာဇာတိ အယံ အမှာကံ ကောသလရာဇာ သီလာစာရေန ဧဝရူပေါ။ မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထီတိ အတ္တနော ရထံ မဂ္ဂါ ဥက္ကမာပေတွာ ဥယျာဟိ, ဥပ္ပထေန ယာဟိ, အမှာကံ ရညော မဂ္ဂံ ဒေဟီတိ ဝဒတိ။
အထ နံ ဗာရာဏသိရညော သာရထိ ‘‘အမ္ဘော, ကိံ ပန တယာ အတ္တနော ရညော ဂုဏကထာ ကထိတာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယဒိ ပန ဧတေ ဂုဏာတိ ဝဒသိ, အဂုဏာ ပန ကီဒိသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဧတေ တာဝ အဂုဏာ ဟောန္တု, တုမှာကံ ပန ရညော ကီဒိသော ဂုဏော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အက္ကောဓေန ဇိနေ ကောဓံ, အသာဓုံ သာဓုနာ ဇိနေ၊
ဇိနေ ကဒရိယံ ဒါနေန, သစ္စေနာလိကဝါဒိနံ၊
ဧတာဒိသော အယံ ရာဇာ, မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထီ’’တိ။
တတ္ထ ဧတာဒိသောတိ ဧတေဟိ ‘‘အက္ကောဓေန ဇိနေ ကောဓ’’န္တိအာဒိဝသေန ဝုတ္တေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတော။ အယဉှိ ကုဒ္ဓံ ပုဂ္ဂလံ သယံ အက္ကောဓော ဟုတွာ အက္ကောဓေန ဇိနာတိ, အသာဓုံ ပန သယံ သာဓု ဟုတွာ သာဓုနာဝ ဥပါယေန ဇိနာတိ, ကဒရိယံ ထဒ္ဓမစ္ဆရိံ သယံ ဒါယကော ဟုတွာ ဒါနေန ဇိနာတိ။ သစ္စေနာလိကဝါဒိနန္တိ မုသာဝါဒိံ သယံ သစ္စဝါဒီ ဟုတွာ သစ္စေန ဇိနာတိ။ မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထီတိ, သမ္မ သာရထိ, မဂ္ဂတော အပဂစ္ဆ။ ဧဝံဝိဓသီလာစာရဂုဏယုတ္တဿ အမှာကံ ရညော မဂ္ဂံ ဒေဟိ, အမှာကံ ရာဇာ မဂ္ဂဿ အနုစ္ဆဝိကောတိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ ဗလ္လိကရာဇာ စ သာရထိ စ ဥဘောပိ ရထာ ဩတရိတွာ အဿေ မောစေတွာ ရထံ အပနေတွာ ဗာရာဏသိရညော မဂ္ဂံ အဒံသု။ ဗာရာဏသိရာဇာ ဗလ္လိကရညော ‘‘ရညာ နာမ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။ ဗလ္လိကရာဇာပိ တဿ ဩဝါဒံ ဂဟေတွာ ဇနပဒံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အတ္တနော အဂုဏဝါဒိံ အဒိသွာဝ သကနဂရံ ဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရမေဝ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ကောသလရာဇဿ ဩဝါဒတ္ထာယ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗလ္လိကရညော သာရထိ မောဂ္ဂလ္လာနော အဟောသိ, ဗလ္လိကရာဇာ အာနန္ဒော, ဗာရာဏသိရညော သာရထိ သာရိပုတ္တော, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရာဇောဝါဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၅၂] ၂။ သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသမေက္ခိတကမ္မန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တော ဝေသာလိဝါသိကံ ဧကံ နှာပိတပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ကိရ ပိတာ ရာဇူနံ ရာဇောရောဓာနံ ရာဇကုမာရာနံ ရာဇကုမာရိကာနဉ္စ မဿုကရဏကေသသဏ္ဌပနအဋ္ဌပဒဋ္ဌပနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ သဒ္ဓေါ ပသန္နော တိသရဏဂတော သမာဒိန္နပဉ္စသီလော, အန္တရန္တရေ သတ္ထု ဓမ္မံ သုဏန္တော ကာလံ ဝီတိနာမေတိ။ သော ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ ရာဇနိဝေသနေ ကမ္မံ ကာတုံ ဂစ္ဆန္တော အတ္တနော ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ဂတော။ သော တတ္ထ ဧကံ ဒေဝစ္ဆရာပဋိဘာဂံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ လိစ္ဆဝိကုမာရိကံ ဒိသွာ ကိလေသဝသေန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ပိတရာ သဒ္ဓိံ ရာဇနိဝေသနာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ဧတံ ကုမာရိကံ လဘမာနော ဇီဝိဿာမိ, အလဘမာနဿ မေ ဧတ္ထေဝ မရဏ’’န္တိ အာဟာရုပစ္ဆေဒံ ကတွာ မဉ္စကံ ပရိဿဇိတွာ နိပဇ္ဇိ။
အထ နံ ပိတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တာတ, အဝတ္ထုမှိ ဆန္ဒရာဂံ မာ ကရိ, ဟီနဇစ္စော တွံ နှာပိတပုတ္တော, လိစ္ဆဝိကုမာရိကာ ခတ္တိယဓီတာ ဇာတိသမ္ပန္နာ, န သာ တုယှံ အနုစ္ဆဝိကာ, အညံ တေ ဇာတိဂေါတ္တေဟိ သဒိသံ ကုမာရိကံ အာနေဿာမီ’’တိ အာဟ။ သော ပိတု ကထံ န ဂဏှိ။ အထ နံ မာတာ ဘာတာ ဘဂိနီ စူဠပိတာ စူဠမာတာတိ သဗ္ဗေပိ ဉာတကာ စေဝ မိတ္တသုဟဇ္ဇာ စ သန္နိပတိတွာ သညာပေန္တာပိ သညာပေတုံ နာသက္ခိံသု။ သော တတ္ထေဝ သုဿိတွာ ပရိသုဿိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ အထဿ ပိတာ သရီရကိစ္စပေတကိစ္စာနိ ကတွာ တနုသောကော ‘‘သတ္ထာရံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဗဟုံ ဂန္ဓမာလာဝိလေပနံ ဂဟေတွာ မဟာဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဥပါသက, ဗဟူနိ ဒိဝသာနိ န ဒိဿသီ’’တိ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဥပါသက, ဣဒါနေဝ တဝ ပုတ္တော
အဝတ္ထုသ္မိံ ဆန္ဒရာဂံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဝိနာသံ ပါပုဏိ, ပုဗ္ဗေပိ ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ သီဟယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဆ ကနိဋ္ဌဘာတရော ဧကာ စ ဘဂိနီ အဟောသိ, သဗ္ဗေပိ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝသန္တိ။ တဿာ ပန ဂုဟာယ အဝိဒူရေ ရဇတပဗ္ဗတေ ဧကာ ဖလိကဂုဟာ အတ္ထိ, တတ္ထေကော သိင်္ဂါလော ဝသတိ။ အပရဘာဂေ သီဟာနံ မာတာပိတရော ကာလမကံသု။ တေ ဘဂိနိံ သီဟပေါတိကံ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဌပေတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကမိတွာ မံသံ အာဟရိတွာ တဿာ ဒေန္တိ။ သော သိင်္ဂါလော တံ သီဟပေါတိကံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အဟောသိ။ တဿာ ပန မာတာပိတူနံ ဓရမာနကာလေ ဩကာသံ နာလတ္ထ, သော သတ္တန္နမ္ပိ တေသံ ဂေါစရာယ ပက္ကန္တကာလေ ဖလိကဂုဟာယ ဩတရိတွာ ကဉ္စနဂုဟာယ ဒွါရံ ဂန္တွာ သီဟပေါတိကာယ ပုရတော လောကာမိသပဋိသံယုတ္တံ ဧဝရူပံ ရဟဿကထံ ကထေသိ – ‘‘သီဟပေါတိကေ, အဟမ္ပိ စတုပ္ပဒေါ, တွမ္ပိ စတုပ္ပဒါ, တွံ မေ ပဇာပတီ ဟောဟိ, အဟံ တေ ပတိ ဘဝိဿာမိ, တေ မယံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဝသိဿာမ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ မံ ကိလေသဝသေန သင်္ဂဏှာဟီ’’တိ။ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ သိင်္ဂါလော စတုပ္ပဒါနံ အန္တရေ ဟီနော ပဋိကုဋ္ဌော စဏ္ဍာလသဒိသော, မယံ ဥတ္တမရာဇကုလသမ္မတာ, ဧသ ခေါ မယာ သဒ္ဓိံ အသဗ္ဘိံ အနနုစ္ဆဝိကံ ကထံ ကထေတိ, အဟံ ဧဝရူပံ ကထံ သုတွာ ဇီဝိတေန ကိံ ကရိဿာမိ, နာသာဝါတံ သန္နိရုဇ္ဈိတွာ မရိဿာမီ’’တိ။ အထဿာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယှံ ဧဝမေဝ မရဏံ အယုတ္တံ, ဘာတိကာ တာဝ မေ အာဂစ္ဆန္တု, တေသံ ကထေတွာ မရိဿာမီ’’တိ။ သိင်္ဂါလောပိ တဿာ သန္တိကာ ပဋိဝစနံ အလဘိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဧသာ မယှံ ကုဇ္ဈတီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ဖလိကဂုဟာယံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိ။
အထေကော သီဟပေါတကော မဟိံသဝါရဏာဒီသု အညတရံ ဝဓိတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ဘဂိနိယာ ဘာဂံ အာဟရိတွာ ‘‘အမ္မ, မံသံ ခါဒဿူ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘာတိက, နာဟံ မံသံ ခါဒါမိ, မရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? သာ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကဟံ သော သိင်္ဂါလော’’တိ စ ဝုတ္တေ ဖလိကဂုဟာယံ နိပန္နံ သိင်္ဂါလံ ‘‘အာကာသေ နိပန္နော’’တိ မညမာနာ ‘‘ဘာတိက, ကိံ န ပဿသိ, ဧသော ရဇတပဗ္ဗတေ အာကာသေ နိပန္နော’’တိ။ သီဟပေါတကော တဿ ဖလိကဂုဟာယံ နိပန္နဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘အာကာသေ နိပန္နော’’တိ
သညီ ဟုတွာ ‘‘မာရေဿာမိ န’’န္တိ သီဟဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ ဖလိကဂုဟံ ဟဒယေနေဝ ပဟရိ။ သော ဟဒယေန ဖလိတေန တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ပတိ။ အထာပရော အာဂစ္ဆိ, သာ တဿပိ တထေဝ ကထေသိ။ သောပိ တထေဝ ကတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ပတိ။
ဧဝံ ဆသုပိ ဘာတိကေသု မတေသု သဗ္ဗပစ္ဆာ ဗောဓိသတ္တော အာဂစ္ဆိ။ သာ တဿပိ တံ ကာရဏံ အာရောစေတွာ ‘‘ဣဒါနိ သော ကုဟိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧသော ရဇတပဗ္ဗတမတ္ထကေ အာကာသေ နိပန္နော’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘သိင်္ဂါလာနံ အာကာသေ ပတိဋ္ဌာ နာမ နတ္ထိ, ဖလိကဂုဟာယံ နိပန္နကော ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော ပဗ္ဗတပါဒံ ဩတရိတွာ ဆ ဘာတိကေ မတေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ အတ္တနော ဗာလတာယ ပရိဂ္ဂဏှနပညာယ အဘာဝေန ဖလိကဂုဟဘာဝံ အဇာနိတွာ ဟဒယေန ပဟရိတွာ မတာ ဘဝိဿန္တိ, အသမေက္ခိတွာ အတိတုရိတံ ကရောန္တာနံ ကမ္မံ နာမ ဧဝရူပံ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသမေက္ခိတကမ္မန္တံ, တုရိတာဘိနိပါတိနံ၊
သာနိ ကမ္မာနိ တပ္ပေန္တိ, ဥဏှံဝဇ္ဈောဟိတံ မုခေ’’တိ။
တတ္ထ အသမေက္ခိတကမ္မန္တံ, တုရိတာဘိနိပါတိနန္တိ ယော ပုဂ္ဂလော ယံ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ဟောတိ, တတ္ထ ဒေါသံ အသမေက္ခိတွာ အနုပဓာရေတွာ တုရိတော ဟုတွာ ဝေဂေနေဝ တံ ကမ္မံ ကာတုံ အဘိနိပတတိ ပက္ခန္ဒတိ ပဋိပဇ္ဇတိ, တံ အသမေက္ခိတကမ္မန္တံ တုရိတာဘိနိပါတိနံ ဧဝံ သာနိ ကမ္မာနိ တပ္ပေန္တိ, သောစေန္တိ ကိလမေန္တိ။ ယထာ ကိံ? ဥဏှံဝဇ္ဈောဟိတံ မုခေတိ, ယထာ ဘုဉ္ဇန္တေန ‘‘ဣဒံ သီတလံ ဣဒံ ဥဏှ’’န္တိ အနုပဓာရေတွာ ဥဏှံ အဇ္ဈောဟရဏီယံ မုခေ အဇ္ဈောဟရိတံ ဌပိတံ မုခမ္ပိ ကဏ္ဌမ္ပိ ကုစ္ဆိမ္ပိ ဒဟတိ သောစေတိ ကိလမေတိ, ဧဝံ တထာရူပံ ပုဂ္ဂလံ သာနိ ကမ္မာနိ တပ္ပေန္တိ။
ဣတိ သော သီဟော ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ‘‘မမ ဘာတိကာ အနုပါယကုသလတာယ ‘သိင်္ဂါလံ မာရေဿာမာ’တိ အတိဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ သယံ မတာ, အဟံ ပန ဧဝရူပံ အကတွာ သိင်္ဂါလဿ ဖလိကဂုဟာယံ နိပန္နဿေဝ ဟဒယံ ဖာလေဿာမီ’’တိ သိင်္ဂါလဿ အာရောဟနဩရောဟနမဂ္ဂံ သလ္လက္ခေတွာ တဒဘိမုခေါ ဟုတွာ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိ, ပထဝိယာ သဒ္ဓိံ အာကာသံ ဧကနိန္နာဒံ အဟောသိ။ သိင်္ဂါလဿ ဖလိကဂုဟာယံ နိပန္နဿေဝ သီတတသိတဿ ဟဒယံ ဖလိ, သော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ သော သိင်္ဂါလော သီဟနာဒံ သုတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သီဟော စ သီဟနာဒေန, ဒဒ္ဒရံ အဘိနာဒယိ၊
သုတွာ သီဟဿ နိဂ္ဃေါသံ, သိင်္ဂါလော ဒဒ္ဒရေ ဝသံ၊
ဘီတော သန္တာသမာပါဒိ, ဟဒယဉ္စဿ အပ္ဖလီ’’တိ။
တတ္ထ သီဟောတိ စတ္တာရော သီဟာ – တိဏသီဟော, ပဏ္ဍုသီဟော, ကာဠသီဟော, သုရတ္တဟတ္ထပါဒေါ ကေသရသီဟောတိ။ တေသု ကေသရသီဟော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ ဒဒ္ဒရံ အဘိနာဒယီတိ တေန အသနိပါတသဒ္ဒသဒိသေန ဘေရဝတရေန သီဟနာဒေန တံ ရဇတပဗ္ဗတံ အဘိနာဒယိ ဧကနိန္နာဒံ အကာသိ။ ဒဒ္ဒရေ ဝသန္တိ ဖလိကမိဿကေ ရဇတပဗ္ဗတေ ဝသန္တော။ ဘီတော သန္တာသမာပါဒီတိ မရဏဘယေန ဘီတော စိတ္တုတြာသံ အာပါဒိ။ ဟဒယဉ္စဿ အပ္ဖလီတိ တေန စဿ ဘယေန ဟဒယံ ဖလီတိ။
ဧဝံ သီဟော သိင်္ဂါလံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဘာတရော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ တေသံ မတဘာဝံ ဘဂိနိယာ အာစိက္ခိတွာ တံ သမဿာသေတွာ ယာဝဇီဝံ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝသိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော နှာပိတပုတ္တော အဟောသိ, သီဟပေါတိကာ လိစ္ဆဝိကုမာရိကာ, ဆ ကနိဋ္ဌဘာတရော အညတရထေရာ အဟေသုံ, ဇေဋ္ဌဘာတိကသီဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၅၃] ၃။ သူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ
စတုပ္ပဒေါ အဟံ, သမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ မဟလ္လကတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ဒိဝသေ ရတ္တိံ ဓမ္မဿဝနေ ဝတ္တမာနေ သတ္ထရိ ဂန္ဓကုဋိဒွါရေ ရမဏီယေ သောပါနဖလကေ ဌတွာ ဘိက္ခုသံဃဿ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိဋ္ဌေ ဓမ္မသေနာပတိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ပရိဝေဏံ အဂမာသိ။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနောပိ ပရိဝေဏမေဝ
ဂန္တွာ မုဟုတ္တံ ဝိဿမိတွာ ထေရဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ, ပုစ္ဆိတပုစ္ဆိတံ ဓမ္မသေနာပတိ ဂဂနတလေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပါကဋမကာသိ။ စတဿောပိ ပရိသာ ဓမ္မံ သုဏမာနာ နိသီဒိံသု။ တတ္ထေကော မဟလ္လကတ္ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဣမိဿာ ပရိသာယ မဇ္ဈေ သာရိပုတ္တံ အာလုဠေန္တော ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမိ, အယံ မေ ပရိသာ ‘ဗဟုဿုတော အယ’န္တိ ဉတွာ သက္ကာရသမ္မာနံ ကရိဿတီ’’တိ ပရိသန္တရာ ဥဋ္ဌာယ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ ဌတွာ ‘‘အာဝုသော သာရိပုတ္တ, မယမ္ပိ တံ ဧကံ ပဉှံ ပုစ္ဆာမ, အမှာကမ္ပိ ဩကာသံ ကရောဟိ, ဒေဟိ မေ ဝိနိစ္ဆယံ အာဝေဓိကာယ ဝါ နိဝေဓိကာယ ဝါ နိဂ္ဂဟေ ဝါ ပဂ္ဂဟေ ဝါ ဝိသေသေ ဝါ ပဋိဝိသေသေ ဝါ’’တိ အာဟ။ ထေရော တံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ မဟလ္လကော ဣစ္ဆာစာရေ ဌိတော တုစ္ဆော န ကိဉ္စိ ဇာနာတီ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ အကထေတွာဝ လဇ္ဇမာနော ဗီဇနိံ ဌပေတွာ အာသနာ ဩတရိတွာ ပရိဝေဏံ ပါဝိသိ, မောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရောပိ အတ္တနော ပရိဝေဏမေဝ အဂမာသိ။
မနုဿာ ဥဋ္ဌာယ ‘‘ဂဏှထေတံ တုစ္ဆမဟလ္လကံ, မဓုရဓမ္မဿဝနံ နော သောတုံ န အဒါသီ’’တိ အနုဗန္ဓိံသု။ သော ပလာယန္တော ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဘိန္နပဒရာယ ဝစ္စကုဋိယာ ပတိတွာ ဂူထမက္ခိတော အဋ္ဌာသိ။ မနုဿာ တံ ဒိသွာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟုတွာ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမံသု။ သတ္ထာ တေ ဒိသွာ ‘‘ကိံ ဥပါသကာ အဝေလာယ အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ, မနုဿာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ ဥပါသကာ ဣဒါနေဝေသ မဟလ္လကော ဥပ္ပိလာဝိတော ဟုတွာ အတ္တနော ဗလံ အဇာနိတွာ မဟာဗလေဟိ သဒ္ဓိံ ပယောဇေတွာ ဂူထမက္ခိတော ဇာတော, ပုဗ္ဗေပေသ ဥပ္ပိလာဝိတော ဟုတွာ အတ္တနော ဗလံ အဇာနိတွာ မဟာဗလေဟိ သဒ္ဓိံ ပယောဇေတွာ ဂူထမက္ခိတော အဟောသီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သီဟော ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ပဗ္ဗတဂုဟာယ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿာ အဝိဒူရေ ဧကံ သရံ နိဿာယ ဗဟူ သူကရာ နိဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တမေဝ သရံ နိဿာယ တာပသာပိ ပဏ္ဏသာလာသု ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ အထေကဒိဝသံ သီဟော မဟိံသဝါရဏာဒီသု အညတရံ ဝဓိတွာ ယာဝဒတ္ထံ မံသံ ခါဒိတွာ တံ သရံ ဩတရိတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဥတ္တရိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဧကော ထူလသူကရော တံ သရံ နိဿာယ ဂေါစရံ ဂဏှာတိ။ သီဟော တံ ဒိသွာ ‘‘အညံ
ဧကဒိဝသံ ဣမံ ခါဒိဿာမိ, မံ ခေါ ပန ဒိသွာ ပုန န အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ တဿ အနာဂမနဘယေန သရတော ဥတ္တရိတွာ ဧကေန ပဿေန ဂန္တုံ အာရဘိ။ သူကရော ဩလောကေတွာ ‘‘ဧသ မံ ဒိသွာ မမ ဘယေန ဥပဂန္တုံ အသက္ကောန္တော ဘယေန ပလာယတိ, အဇ္ဇ မယာ ဣမိနာ သီဟေန သဒ္ဓိံ ပယောဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ တံ ယုဒ္ဓတ္ထာယ အဝှယန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘စတုပ္ပဒေါ အဟံ သမ္မ, တွမ္ပိ သမ္မ စတုပ္ပဒေါ၊
ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု, ကိံ နု ဘီတော ပလာယသီ’’တိ။
သီဟော တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘သမ္မ သူကရ, အဇ္ဇ အမှာကံ တယာ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမော နတ္ထိ, ဣတော ပန သတ္တမေ ဒိဝသေ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ သင်္ဂါမော ဟောတူ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သူကရော ‘‘သီဟေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေဿာမီ’’တိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော တံ ပဝတ္တိံ ဉာတကာနံ အာရောစေသိ။ တေ တဿ ကထံ သုတွာ ဘီတတသိတာ ‘‘ဣဒါနိ တွံ သဗ္ဗေပိ အမှေ နာသေဿသိ, အတ္တနော ဗလံ အဇာနိတွာ သီဟေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမံ ကတ္တုကာမောတိ, သီဟော အာဂန္တွာ သဗ္ဗေပိ အမှေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿတိ, သာဟသိကကမ္မံ မာ ကရီ’’တိ အာဟံသု။ သောပိ ဘီတတသိတော ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သူကရာ ‘‘သမ္မ, တွံ ဧတေသံ တာပသာနံ ဥစ္စာရဘူမိံ ဂန္တွာ ပူတိဂူထေ သတ္တ ဒိဝသာနိ သရီရံ ပရိဝဋ္ဋေတွာ သုက္ခာပေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သရီရံ ဥဿာဝဗိန္ဒူဟိ တေမေတွာ သီဟဿ အာဂမနတော ပုရိမတရံ ဂန္တွာ ဝါတယောဂံ ဉတွာ ဥပရိဝါတေ တိဋ္ဌ, သုစိဇာတိကော သီဟော တဝ သရီရဂန္ဓံ ဃာယိတွာ တုယှံ ဇယံ ဒတွာ ဂမိဿတီ’’တိ အာဟံသု။ သော တထာ ကတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ တတ္ထ အဋ္ဌာသိ။ သီဟော တဿ သရီရဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဂူထမက္ခိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သမ္မ သူကရ, သုန္ဒရော တေ လေသော စိန္တိတော, သစေ တွံ ဂူထမက္ခိတော နာဘဝိဿ, ဣဓေဝ တံ ဇီဝိတက္ခယံ အပါပေဿံ, ဣဒါနိ ပန တေ သရီရံ နေဝ မုခေန ဍံသိတုံ, န ပါဒေန ပဟရိတုံ သက္ကာ, ဇယံ တေ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသုစိ ပူတိလောမောသိ, ဒုဂ္ဂန္ဓော ဝါသိ သူကရ၊
သစေ ယုဇ္ဇိတုကာမောသိ, ဇယံ သမ္မ ဒဒါမိ တေ’’တိ။
တတ္ထ ပူတိလောမောတိ မီဠှမက္ခိတတ္တာ ဒုဂ္ဂန္ဓလောမော။ ဒုဂ္ဂန္ဓော ဝါသီတိ အနိဋ္ဌဇေဂုစ္ဆပဋိကူလဂန္ဓော ဟုတွာ ဝါယသိ။ ဇယံ, သမ္မ, ဒဒါမိ တေတိ ‘‘တုယှံ ဇယံ ဒေမိ, အဟံ ပရာဇိတော, ဂစ္ဆ တွ’’န္တိ ဝတွာ သီဟော တတောဝ နိဝတ္တိတွာ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ သရေ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ပဗ္ဗတဂုဟမေဝ ဂတော။ သူကရောပိ ‘‘သီဟော မေ ဇိတော’’တိ ဉာတကာနံ အာရောစေသိ။ တေ ဘီတတသိတာ ‘‘ပုန ဧကဒိဝသံ အာဂစ္ဆန္တော သီဟော သဗ္ဗေဝ အမှေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿတီ’’တိ ပလာယိတွာ အညတ္ထ အဂမံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သူကရော မဟလ္လကော အဟောသိ, သီဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၅၄] ၄။ ဥရဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣဓူရဂါနံ ပဝရော ပဝိဋ္ဌောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သေဏိဘဏ္ဍနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောသလရညော ကိရ သေဝကာ သေဏိပမုခါ ဒွေ မဟာမတ္တာ အညမညံ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ကလဟံ ကရောန္တိ, တေသံ ဝေရိဘာဝေါ သကလနဂရေ ပါကဋော ဇာတော။ တေ နေဝ ရာဇာ, န ဉာတိမိတ္တာ သမဂ္ဂေ ကာတုံ သက္ခိံသု။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ ပစ္စူသသမယေ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော တေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ ပုနဒိဝသေ ဧကကောဝ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ တေသု ဧကဿ ဂေဟဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ သော နိက္ခမိတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သတ္ထာရံ အန္တောနိဝေသနံ ပဝေသေတွာ အာသနံ ပညပေတွာ နိသီဒါပေသိ။ သတ္ထာ နိသီဒိတွာ တဿ မေတ္တာဘာဝနာယ အာနိသံသံ ကထေတွာ ကလ္လစိတ္တတံ ဉတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သော သစ္စပရိယောသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။
သတ္ထာ တဿ သောတာပန္နဘာဝံ ဉတွာ တမေဝ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ဥဋ္ဌာယ ဣတရဿ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ သောပိ နိက္ခမိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ပဝိသထ, ဘန္တေ’’တိ ဃရံ ပဝေသေတွာ နိသီဒါပေသိ။ ဣတရောပိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံယေဝ ပါဝိသိ။ သတ္ထာ တဿ ဧကာဒသ မေတ္တာနိသံသေ ဝဏ္ဏေတွာ ကလ္လစိတ္တတံ ဉတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သောပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ဣတိ တေ ဥဘောပိ
သောတာပန္နာ ဟုတွာ အညမညံ အစ္စယံ ဒဿေတွာ ခမာပေတွာ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဧကဇ္ဈာသယာ အဟေသုံ။ တံ ဒိဝသညေဝ စ ဘဂဝတော သမ္မုခါဝ ဧကတော ဘုဉ္ဇိံသု။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ တေ ဗဟူနိ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာနိ စေဝ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနိ စ အာဒါယ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံယေဝ နိက္ခမိံသု။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃေန ဝတ္တေ ဒဿိတေ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။
ဘိက္ခူ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ သတ္ထု ဂုဏကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, သတ္ထာ အဒန္တဒမကော, ယေ နာမ ဒွေ မဟာမတ္တေ စိရံ ဝါယမမာနောပိ နေဝ ရာဇာ သမဂ္ဂေ ကာတုံ သက္ခိ, န ဉာတိမိတ္တာဒယော သက္ခိံသု, တေ ဧကဒိဝသေနေဝ တထာဂတေန ဒမိတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝါဟံ ဣမေ ဒွေ ဇနေ သမဂ္ဂေ အကာသိံ, ပုဗ္ဗေပေတေ မယာ သမဂ္ဂါ ကတာယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိယံ ဥဿဝေ ဃောသိတေ မဟာသမဇ္ဇံ အဟောသိ။ ဗဟူ မနုဿာ စေဝ ဒေဝနာဂသုပဏ္ဏာဒယော စ သမဇ္ဇဒဿနတ္ထံ သန္နိပတိံသု။ တတြေကသ္မိံ ဌာနေ ဧကော နာဂေါ စ သုပဏ္ဏော စ သမဇ္ဇံ ပဿမာနာ ဧကတော အဋ္ဌံသု။ နာဂေါ သုပဏ္ဏဿ သုပဏ္ဏဘာဝံ အဇာနန္တော အံသေ ဟတ္ထံ ဌပေသိ။ သုပဏ္ဏော ‘‘ကေန မေ အံသေ ဟတ္ထော ဌပိတော’’တိ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော နာဂံ သဉ္ဇာနိ။ နာဂေါပိ ဩလောကေန္တော သုပဏ္ဏံ သဉ္ဇာနိတွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော နဂရာ နိက္ခမိတွာ နဒီပိဋ္ဌေန ပလာယိ။ သုပဏ္ဏောပိ ‘‘တံ ဂဟေဿာမီ’’တိ အနုဗန္ဓိ။ တသ္မိံ သမယေ ဗောဓိသတ္တော တာပသော ဟုတွာ တဿာ နဒိယာ တီရေ ပဏ္ဏသာလာယ ဝသမာနော ဒိဝါ ဒရထပဋိပ္ပဿမ္ဘနတ္ထံ ဥဒကသာဋိကံ နိဝါသေတွာ ဝက္ကလံ ဗဟိ ဌပေတွာ နဒိံ ဩတရိတွာ နှာယတိ။ နာဂေါ ‘‘ဣမံ ပဗ္ဗဇိတံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိဿာမီ’’တိ ပကတိဝဏ္ဏံ ဝိဇဟိတွာ မဏိက္ခန္ဓဝဏ္ဏံ မာပေတွာ ဝက္ကလန္တရံ ပါဝိသိ။ သုပဏ္ဏော အနုဗန္ဓမာနော တံ တတ္ထ ပဝိဋ္ဌံ ဒိသွာ ဝက္ကလေ ဂရုဘာဝေန အဂ္ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘန္တေ, အဟံ ဆာတော, တုမှာကံ ဝက္ကလံ ဂဏှထ, ဣမံ နာဂံ ခါဒိဿာမီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေတုံ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣဓူရဂါနံ ပဝရော ပဝိဋ္ဌော, သေလဿ ဝဏ္ဏေန ပမောက္ခမိစ္ဆံ၊
ဗြဟ္မဉ္စ ဝဏ္ဏံ အပစာယမာနော, ဗုဘုက္ခိတော နော ဝိတရာမိ ဘောတ္တု’’န္တိ။
တတ္ထ ဣဓူရဂါနံ ပဝရော ပဝိဋ္ဌောတိ ဣမသ္မိံ ဝက္ကလေ ဥရဂါနံ ပဝရော နာဂရာဇာ ပဝိဋ္ဌော။ သေလဿ ဝဏ္ဏေနာတိ မဏိဝဏ္ဏေန, မဏိက္ခန္ဓော ဟုတွာ ပဝိဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ပမောက္ခမိစ္ဆန္တိ မမ သန္တိကာ မောက္ခံ ဣစ္ဆမာနော။ ဗြဟ္မဉ္စ ဝဏ္ဏံ အပစာယမာနောတိ အဟံ ပန တုမှာကံ ဗြဟ္မဝဏ္ဏံ သေဋ္ဌဝဏ္ဏံ ပူဇေန္တော ဂရုံ ကရောန္တော။ ဗုဘုက္ခိတော နော ဝိတရာမိ ဘောတ္တုန္တိ ဧတံ နာဂံ ဝက္ကလန္တရံ ပဝိဋ္ဌံ ဆာတောပိ သမာနော ဘက္ခိတုံ န သက္ကောမီတိ။
ဗောဓိသတ္တော ဥဒကေ ဌိတောယေဝ သုပဏ္ဏရာဇဿ ထုတိံ ကတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သော ဗြဟ္မဂုတ္တော စိရမေဝ ဇီဝ, ဒိဗျာ စ တေ ပါတုဘဝန္တု ဘက္ခာ၊
ယော ဗြဟ္မဝဏ္ဏံ အပစာယမာနော, ဗုဘုက္ခိတော နော ဝိတရာသိ ဘောတ္တု’’န္တိ။
တတ္ထ သော ဗြဟ္မဂုတ္တောတိ သော တွံ ဗြဟ္မဂေါပိတော ဗြဟ္မရက္ခိတော ဟုတွာ။ ဒိဗျာ စ တေ ပါတုဘဝန္တု ဘက္ခာတိ ဒေဝတာနံ ပရိဘောဂါရဟာ ဘက္ခာ စ တဝ ပါတုဘဝန္တု, မာ ပါဏာတိပါတံ ကတွာ နာဂမံသခါဒကော အဟောသိ။
ဣတိ ဗောဓိသတ္တော ဥဒကေ ဌိတောဝ အနုမောဒနံ ကတွာ ဥတ္တရိတွာ ဝက္ကလံ နိဝါသေတွာ တေ ဥဘောပိ ဂဟေတွာ အဿမပဒံ ဂန္တွာ မေတ္တာဘာဝနာယ ဝဏ္ဏံ ကထေတွာ ဒွေပိ ဇနေ သမဂ္ဂေ အကာသိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ သုခံ ဝသိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ နာဂေါ စ သုပဏ္ဏော စ ဣမေ ဒွေ မဟာမတ္တာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥရဂဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၅၅] ၅။ ဘဂ္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဇီဝ ဝဿသတံ ဘဂ္ဂါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနသမီပေ ပသေနဒိကောသလေန ရညာ ကာရိတေ ရာဇကာရာမေ ဝိဟရန္တော အတ္တနော ခိပိတကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ဒိဝသေ သတ္ထာ ရာဇကာရာမေ စတုပရိသမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ခိပိ။ ဘိက္ခူ ‘‘ဇီဝတု, ဘန္တေ ဘဂဝါ, ဇီဝတု, သုဂတော’’တိ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ အကံသု, တေန သဒ္ဒေန ဓမ္မကထာယ အန္တရာယော အဟောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ခိပိတေ ‘ဇီဝါ’တိ ဝုတ္တော တပ္ပစ္စယာ ဇီဝေယျ ဝါ မရေယျ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ခိပိတေ ‘ဇီဝါ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော, ယော ဝဒေယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (စူဠဝ။ ၂၈၈)။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ဘိက္ခူနံ ခိပိတေ ‘‘ဇီဝထ, ဘန္တေ’’တိ ဝဒန္တိ, ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာလပန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ‘ဇီဝထ, ဘန္တေ’တိ ဝုစ္စမာနာ နာလပိဿန္တီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဂိဟီ, ဘိက္ခဝေ, မင်္ဂလိကာ, အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိဟီနံ ‘‘ဇီဝထ, ဘန္တေ’’တိ ဝုစ္စမာနေန ‘‘စိရံ ဇီဝါ’’တိ ဝတ္တုန္တိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဘန္တေ, ဇီဝပဋိဇီဝံ နာမ ကဒါ ဥပ္ပန္န’’န္တိ? သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဇီဝပဋိဇီဝံ နာမ ပေါရာဏကာလေ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ပိတာ ဝေါဟာရံ ကတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, သော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကံ ဗောဓိသတ္တံ မဏိကဘဏ္ဍံ ဥက္ခိပါပေတွာ ဂါမနိဂမာဒီသု စရန္တော ဗာရာဏသိံ ပတွာ ဒေါဝါရိကဿ ဃရေ ဘတ္တံ ပစာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ နိဝါသဋ္ဌာနံ အလဘန္တော ‘‘အဝေလာယ အာဂတာ အာဂန္တုကာ ကတ္ထ ဝသန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ မနုဿာ ‘‘ဗဟိနဂရေ ဧကာ သာလာ အတ္ထိ, သာ ပန အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ။ သစေ ဣစ္ဆထ, တတ္ထ ဝသထာ’’တိ အာဟံသု။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧထ, တာတ, ဂစ္ဆာမ, မာ ယက္ခဿ ဘာယိတ္ထ, အဟံ တံ ဒမေတွာ တုမှာကံ ပါဒေသု ပါတေဿာမီ’’တိ ပိတရံ ဂဟေတွာ တတ္ထ ဂတော။ အထဿ ပိတာ ဖလကေ နိပဇ္ဇိ, သယံ ပိတု ပါဒေ သမ္ဗာဟန္တော နိသီဒိ။ တတ္ထ အဓိဝတ္ထော ယက္ခော ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဝေဿဝဏံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ တံ သာလံ လဘန္တော ‘‘ဣမံ သာလံ ပဝိဋ္ဌမနုဿေသု ယော ခိပိတေ ‘ဇီဝါ’တိ ဝဒတိ, ယော စ ‘ဇီဝါ’တိ ဝုတ္တေ ‘ပဋိဇီဝါ’တိ ဝဒတိ, တေ
ဇီဝပဋိဇီဝဘာဏိနော ဌပေတွာ အဝသေသေ ခါဒေယျာသီ’’တိ လဘိ။ သော ပိဋ္ဌိဝံသထူဏာယ ဝသတိ။ သော ‘‘ဗောဓိသတ္တဿ ပိတရံ ခိပါပေဿာမီ’’တိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန သုခုမစုဏ္ဏံ ဝိဿဇ္ဇေသိ, စုဏ္ဏော အာဂန္တွာ တဿ နာသပုဋေ ပါဝိသိ။ သော ဖလကေ နိပန္နကောဝ ခိပိ, ဗောဓိသတ္တော န ‘‘ဇီဝါ’’တိ အာဟ။ ယက္ခော တံ ခါဒိတုံ ထူဏာယ ဩတရတိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဩတရန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ မေ ပိတာ ခိပါပိတော ဘဝိဿတိ, အယံ သော ခိပိတေ ‘ဇီဝါ’တိ အဝဒန္တံ ခါဒကယက္ခော ဘဝိဿတီ’’တိ ပိတရံ အာရဗ္ဘ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဇီဝ ဝဿသတံ ဘဂ္ဂ, အပရာနိ စ ဝီသတိံ၊
မာ မံ ပိသာစာ ခါဒန္တု, ဇီဝ တွံ သရဒေါသတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဘဂ္ဂါတိ ပိတရံ နာမေနာလပတိ။ အပရာနိ စ ဝီသတိန္တိ အပရာနိ စ ဝီသတိ ဝဿာနိ ဇီဝ။ မာ မံ ပိသာစာ ခါဒန္တူတိ မံ ပိသာစာ မာ ခါဒန္တု။ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတန္တိ တွံ ပန ဝီသုတ္တရံ ဝဿသတံ ဇီဝါတိ။ သရဒေါသတဉှိ ဂဏိယမာနံ ဝဿသတမေဝ ဟောတိ, တံ ပုရိမေဟိ ဝီသာယ သဒ္ဓိံ ဝီသုတ္တရံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။
ယက္ခော ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣမံ တာဝ မာဏဝံ ‘ဇီဝါ’တိ ဝုတ္တတ္တာ ခါဒိတုံ န သက္ကာ, ပိတရံ ပနဿ ခါဒိဿာမီ’’တိ ပိတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ သော ‘ပဋိဇီဝါ’တိ အဘဏန္တာနံ ခါဒကယက္ခော ဘဝိဿတိ, ပဋိဇီဝံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော ပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘တွမ္ပိ ဝဿသတံ ဇီဝံ, အပရာနိ စ ဝီသတိံ၊
ဝိသံ ပိသာစာ ခါဒန္တု, ဇီဝ တွံ သရဒေါသတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဝိသံ ပိသာစာ ခါဒန္တူတိ ပိသာစာ ဟလာဟလဝိသံ ခါဒန္တု။
ယက္ခော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဥဘောပိ မေ န သက္ကာ ခါဒိတု’’န္တိ ပဋိနိဝတ္တိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘော ယက္ခ, ကသ္မာ တွံ ဣမံ သာလံ ပဝိဋ္ဌမနုဿေ ခါဒသီ’’တိ? ‘‘ဒွါဒသ ဝဿာနိ ဝေဿဝဏံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ လဒ္ဓတ္တာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန သဗ္ဗေဝ ခါဒိတုံ လဘသီ’’တိ? ‘‘ဇီဝပဋိဇီဝဘာဏိနော ဌပေတွာ အဝသေသေ ခါဒါမီ’’တိ။ ‘‘ယက္ခ, တွံ ပုဗ္ဗေပိ အကုသလံ ကတွာ
ကက္ခဠော ဖရုသော ပရဝိဟိံသကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော, ဣဒါနိပိ တာဒိသံ ကမ္မံ ကတွာ တမော တမပရာယဏော ဘဝိဿတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝိရမဿူ’’တိ တံ ယက္ခံ ဒမေတွာ နိရယဘယေန တဇ္ဇေတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ယက္ခံ ပေသနကာရကံ ဝိယ အကာသိ။
ပုနဒိဝသေ သဉ္စရန္တာ မနုဿာ ယက္ခံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တေန စဿ ဒမိတဘာဝံ ဉတွာ ရညော အာရောစေသုံ – ‘‘ဒေဝ, ဧကော မာဏဝေါ တံ ယက္ခံ ဒမေတွာ ပေသနကာရကံ ဝိယ ကတွာ ဌိတော’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ သေနာပတိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ, ပိတု စဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ သော ယက္ခံ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟကံ ကတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဇီဝပဋိဇီဝံ နာမ တသ္မိံ ကာလေ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ယက္ခော အင်္ဂုလိမာလော အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပိတာ ကဿပေါ, ပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဘဂ္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၅၆] ၆။ အလီနစိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
အလီနစိတ္တံ နိဿာယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဧကာဒသနိပါတေ သံဝရဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၁။၉၇ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သော ပန ဘိက္ခု သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဝီရိယံ ဩဿဇီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘နနု တွံ, ဘိက္ခု, ပုဗ္ဗေ ဝီရိယံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ မံသပေသိသဒိသဿ ဒဟရကုမာရဿ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ အဒါသိ, ဣဒါနိ ကသ္မာ ဧဝရူပေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီရိယံ ဩဿဇသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ ဝဍ္ဎကီဂါမော အဟောသိ, တတ္ထ ပဉ္စသတာ ဝဍ္ဎကီ ဝသန္တိ။ တေ
နာဝါယ ဥပရိသောတံ ဂန္တွာ အရညေ ဂေဟသမ္ဘာရဒါရူနိ ကောဋ္ဋေတွာ တတ္ထေဝ ဧကဘူမိကဒွိဘူမိကာဒိဘေဒေ ဂေဟသမ္ဘာရေ သဇ္ဇေတွာ ထမ္ဘတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗဒါရူသု သညံ ကတွာ နဒီတီရံ နေတွာ နာဝံ အာရောပေတွာ အနုသောတေန နဂရံ အာဂန္တွာ ယေ ယာဒိသာနိ ဂေဟာနိ အာကင်္ခန္တိ, တေသံ တာဒိသာနိ ကတွာ ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ပုန တတ္ထေဝ ဂန္တွာ ဂေဟသမ္ဘာရေ အာဟရန္တိ။ ဧဝံ တေသံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တာနံ ဧကသ္မိံ ကာလေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ ဒါရူနိ ကောဋ္ဋေန္တာနံ အဝိဒူရေ ဧကော ဟတ္ထီ ခဒိရခါဏုကံ အက္ကမိ။ တဿ သော ခါဏုကော ပါဒံ ဝိဇ္ဈိ, ဗလဝဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ, ပါဒေါ ဥဒ္ဓုမာယိတွာ ပုဗ္ဗံ ဂဏှိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော တေသံ ဒါရုကောဋ္ဋနသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဣမေ ဝဍ္ဎကီ နိဿာယ မယှံ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီ’’တိ မညမာနော တီဟိ ပါဒေဟိ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ နိပဇ္ဇိ, ဝဍ္ဎကီ တံ ဥဒ္ဓုမာတပါဒံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ပါဒေ ခါဏုကံ ဒိသွာ တိခိဏဝါသိယာ ခါဏုကဿ သမန္တတော ဩဓိံ ဒတွာ ရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတွာ အာကဍ္ဎန္တာ ခါဏုံ နီဟရိတွာ ပုဗ္ဗံ မောစေတွာ ဥဏှောဒကေန ဓောဝိတွာ တဒနုရူပေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ မက္ခေတွာ နစိရဿေဝ ဝဏံ ဖာသုကံ ကရိံသု။
ဟတ္ထီ အရောဂေါ ဟုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယာ ဣမေ ဝဍ္ဎကီ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ, ဣဒါနိ တေသံ မယာ ဥပကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဝဍ္ဎကီဟိ သဒ္ဓိံ ရုက္ခေ နီဟရတိ, တစ္ဆေန္တာနံ ပရိဝတ္တေတွာ ဒေတိ, ဝါသိအာဒီနိ ဥပသံဟရတိ, သောဏ္ဍာယ ဝေဌေတွာ ကာဠသုတ္တကောဋိယံ ဂဏှာတိ။ ဝဍ္ဎကီပိဿ ဘောဇနဝေလာယ ဧကေကံ ပိဏ္ဍံ ဒေန္တာ ပဉ္စ ပိဏ္ဍသတာနိ ဒေန္တိ။ တဿ ပန ဟတ္ထိဿ ပုတ္တော သဗ္ဗသေတော ဟတ္ထာဇာနီယပေါတကော အတ္ထိ, တေနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ဧတရဟိ မဟလ္လကော။ ဣဒါနိ မယာ ဣမေသံ ဝဍ္ဎကီနံ ကမ္မကရဏတ္တာယ ပုတ္တံ ဒတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော ဝဍ္ဎကီနံ အနာစိက္ခိတွာဝ အရညံ ပဝိသိတွာ ပုတ္တံ အာနေတွာ ‘‘အယံ ဟတ္ထိပေါတကော မမ ပုတ္တော, တုမှေဟိ မယှံ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, အဟံ ဝေါ ဝေဇ္ဇဝေတနတ္ထာယ ဣမံ ဒမ္မိ, အယံ တုမှာကံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကမ္မာနိ ကရိဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ, ပုတ္တက, ယံ မယာ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ, တံ တွံ ကရောဟီ’’တိ ပုတ္တံ ဩဝဒိတွာ ဝဍ္ဎကီနံ ဒတွာ သယံ အရညံ ပါဝိသိ။
တတော ပဋ္ဌာယ ဟတ္ထိပေါတကော ဝဍ္ဎကီနံ ဝစနကရော ဩဝါဒက္ခမော ဟုတွာ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ တေပိ တံ ပဉ္စဟိ ပိဏ္ဍသတေဟိ ပေါသေန္တိ,
သော ကမ္မံ ကတွာ နဒိံ ဩတရိတွာ နှတွာ ကီဠိတွာ အာဂစ္ဆတိ, ဝဍ္ဎကီဒါရကာပိ တံ သောဏ္ဍာဒီသု ဂဟေတွာ ဥဒကေပိ ထလေပိ တေန သဒ္ဓိံ ကီဠန္တိ။ အာဇာနီယာ ပန ဟတ္ထိနောပိ အဿာပိ ပုရိသာပိ ဥဒကေ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ န ကရောန္တိ, တသ္မာ သောပိ ဥဒကေ ဥစ္စာရပဿာဝံ အကတွာ ဗဟိနဒီတီရေယေဝ ကရောတိ။ အထေကသ္မိံ ဒိဝသေ ဥပရိနဒိယာ ဒေဝေါ ဝဿိ, အထ သုက္ခံ ဟတ္ထိလဏ္ဍံ ဥဒကေန နဒိံ ဩတရိတွာ ဂစ္ဆန္တံ ဗာရာဏသီနဂရတိတ္ထေ ဧကသ္မိံ ဂုမ္ဗေ လဂ္ဂေတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ ရညော ဟတ္ထိဂေါပကာ ‘‘ဟတ္ထီ နှာပေဿာမာ’’တိ ပဉ္စ ဟတ္ထိသတာနိ နယိံသု။ အာဇာနီယလဏ္ဍဿ ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဧကောပိ ဟတ္ထီ နဒိံ ဩတရိတုံ န ဥဿဟိ။ သဗ္ဗေပိ နင်္ဂုဋ္ဌံ ဥက္ခိပိတွာ ပလာယိတုံ အာရဘိံသု, ဟတ္ထိဂေါပကာ ဟတ္ထာစရိယာနံ အာရောစေသုံ။ တေ ‘‘ဥဒကေ ပရိပန္ထေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥဒကံ သောဓာပေတွာ တသ္မိံ ဂုမ္ဗေ တံ အာဇာနီယလဏ္ဍံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒမေတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ဉတွာ စာဋိံ အာဟရာပေတွာ ဥဒကဿ ပူရေတွာ တံ တတ္ထ မဒ္ဒိတွာ ဟတ္ထီနံ သရီရေ သိဉ္စာပေသုံ, သရီရာနိ သုဂန္ဓာနိ အဟေသုံ။ တသ္မိံ ကာလေ တေ နဒိံ ဩတရိတွာ နှာယိံသု။
ဟတ္ထာစရိယာ ရညော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘တံ ဟတ္ထာဇာနီယံ ပရိယေသိတွာ အာနေတုံ ဝဋ္ဋတိ, ဒေဝါ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ နာဝါသံဃာဋေဟိ နဒိံ ပက္ခန္ဒိတွာ ဥဒ္ဓံဂါမီဟိ နာဝါသံဃာဋေဟိ ဝဍ္ဎကီနံ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္ပာပုဏိ။ ဟတ္ထိပေါတကော နဒိယံ ကီဠန္တော ဘေရိသဒ္ဒံ သုတွာ ဂန္တွာ ဝဍ္ဎကီနံ သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ ဝဍ္ဎကီ ရညော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ‘‘ဒေဝ, သစေ ဒါရူဟိ အတ္ထော, ကိံ ကာရဏာ အာဂတတ္ထ, ကိံ ပေသေတွာ အာဟရာပေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘နာဟံ, ဘဏေ, ဒါရူနံ အတ္ထာယ အာဂတော, ဣမဿ ပန ဟတ္ထိဿ အတ္ထာယ အာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘ဂါဟာပေတွာ ဂစ္ဆထ, ဒေဝါ’’တိ။ ဟတ္ထိပေါတကော ဂန္တုံ န ဣစ္ဆိ။ ‘‘ကိံ ကာရာပေတိ, ဘဏေ, ဟတ္ထီ’’တိ? ‘‘ဝဍ္ဎကီနံ ပေါသာဝနိကံ အာဟရာပေတိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘဏေ’’တိ ရာဇာ ဟတ္ထိဿ စတုန္နံ ပါဒါနံ သောဏ္ဍာယ နင်္ဂုဋ္ဌဿ စ သန္တိကေ သတသဟဿသတသဟဿကဟာပဏေ ဌပါပေသိ။ ဟတ္ထီ ဧတ္တကေနာပိ အဂန္တွာ သဗ္ဗဝဍ္ဎကီနံ ဒုဿယုဂေသု ဝဍ္ဎကီဘရိယာနံ နိဝါသနသာဋကေသု ဒိန္နေသု သဒ္ဓိံကီဠိတာနံ ဒါရကာနဉ္စ ဒါရကပရိဟာရေ ကတေ နိဝတ္တိတွာ ဝဍ္ဎကီ စ ဣတ္ထိယော စ ဒါရကေ စ ဩလောကေတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ အဂမာသိ။
ရာဇာ တံ အာဒါယ နဂရံ ဂန္တွာ နဂရဉ္စ ဟတ္ထိသာလဉ္စ အလင်္ကာရာပေတွာ ဟတ္ထိံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကာရေတွာ ဟတ္ထိသာလံ ပဝေသေတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ အဘိသေကံ ဒတွာ ဩပဝယှံ ကတွာ အတ္တနော သဟာယဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇံ ဟတ္ထိဿ ဒတွာ အတ္တနာ သမာနပရိဟာရံ အကာသိ။ ဟတ္ထိဿ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ရညော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတမေဝ အဟောသိ။ ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿာ ဂဗ္ဘပရိပါကကာလေ ရာဇာ ကာလမကာသိ။ ဟတ္ထီ ပန သစေ ရညော ကာလကတဘာဝံ ဇာနေယျ, တတ္ထေဝဿ ဟဒယံ ဖလေယျ, တသ္မာ ဟတ္ထိံ ရညော ကာလကတဘာဝံ အဇာနာပေတွာဝ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ရညော ပန ကာလကတဘာဝံ သုတွာ ‘‘တုစ္ဆံ ကိရ ရဇ္ဇ’’န္တိ အနန္တရသာမန္တကောသလရာဇာ မဟတိယာ သေနာယ အာဂန္တွာ နဂရံ ပရိဝါရေသိ။ နဂရဝါသိနော ဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ ကောသလရညော သာသနံ ပဟိဏိံသု – ‘‘အမှာကံ ရညော အဂ္ဂမဟေသီ ပရိပုဏ္ဏဂဗ္ဘာ ‘ဣတော ကိရ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိဿတီ’တိ အင်္ဂဝိဇ္ဇာပါဌကာ အာဟံသု။ သစေ သာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိဿတိ, မယံ သတ္တမေ ဒိဝသေ ယုဒ္ဓံ ဒဿာမ, န ရဇ္ဇံ, ဧတ္တကံ ကာလံ အာဂမေထာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
ဒေဝီ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ပန မဟာဇနဿ အလီနစိတ္တံ ပဂ္ဂဏှန္တော ဇာတောတိ ‘‘အလီနစိတ္တကုမာရော’’တွေဝဿ နာမံ အကံသု။ ဇာတဒိဝသတောယေဝ ပနဿ ပဋ္ဌာယ နာဂရာ ကောသလရညာ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိံသု။ နိန္နာယကတ္တာ သင်္ဂါမဿ မဟန္တမ္ပိ ဗလံ ယုဇ္ဈမာနံ ထောကံ ထောကံ ဩသက္ကတိ။ အမစ္စာ ဒေဝိယာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘မယံ ဧဝံ ဩသက္ကမာနေ ဗလေ ပရာဇယဘာဝဿ ဘာယာမ, အမှာကံ ပန ရညော ကာလကတဘာဝံ, ပုတ္တဿ ဇာတဘာဝံ, ကောသလရညော အာဂန္တွာ ယုဇ္ဈာနဘာဝဉ္စ ရညော သဟာယကော မင်္ဂလဟတ္ထီ န ဇာနာတိ, ဇာနာပေမ န’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုတ္တံ အလင်္ကရိတွာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ အမစ္စဂဏပရိဝုတာ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဟတ္ထိဿ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ‘‘သာမိ, သဟာယော တေ ကာလကတော, မယံ တုယှံ ဟဒယဖာလနဘယေန နာရောစယိမှ, အယံ တေ သဟာယဿ ပုတ္တော, ကောသလရာဇာ အာဂန္တွာ
နဂရံ ပရိဝါရေတွာ တဝ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈတိ, ဗလံ ဩသက္ကတိ, တဝ ပုတ္တံ တွညေဝ ဝါ မာရေဟိ, ရဇ္ဇံ ဝါဿ ဂဏှိတွာ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။
တသ္မိံ ကာလေ ဟတ္ထီ ဗောဓိသတ္တံ သောဏ္ဍာယ ပရာမသိတွာ ဥက္ခိပိတွာ ကုမ္ဘေ ဌပေတွာ ရောဒိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဩတာရေတွာ ဒေဝိယာ ဟတ္ထေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ‘‘ကောသလရာဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဟတ္ထိသာလတော နိက္ခမိ။ အထဿ အမစ္စာ ဝမ္မံ ပဋိမုဉ္စိတွာ အလင်္ကရိတွာ နဂရဒွါရံ အဝါပုရိတွာ တံ ပရိဝါရေတွာ နိက္ခမိံသု။ ဟတ္ထီ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ကောဉ္စနာဒံ ကတွာ မဟာဇနံ သန္တာသေတွာ ပလာပေတွာ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ ကောသလရာဇာနံ စူဠာယ ဂဟေတွာ အာနေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒမူလေ နိပဇ္ဇာပေတွာ မာရဏတ္ထာယဿ ဥဋ္ဌိတေ ဝါရေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ, ‘ကုမာရော ဒဟရော’တိ သညံ မာ ကရီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဗောဓိသတ္တဿ ဟတ္ထဂတမေဝ ဇာတံ, အညော ပဋိသတ္တု နာမ ဥဋ္ဌဟိတုံ သမတ္ထော နာဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော သတ္တဝဿိကကာလေ အဘိသေကံ ကတွာ အလီနစိတ္တရာဇာ နာမ ဟုတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘အလီနစိတ္တံ နိဿာယ, ပဟဋ္ဌာ မဟတီ စမူ၊
ကောသလံ သေနာသန္တုဋ္ဌံ, ဇီဝဂ္ဂါဟံ အဂါဟယိ။
‘‘ဧဝံ နိဿယသမ္ပန္နော, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော၊
ဘာဝယံ ကုသလံ ဓမ္မံ, ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ၊
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယ’’န္တိ။
တတ္ထ အလီနစိတ္တံ နိဿာယာတိ အလီနစိတ္တံ ရာဇကုမာရံ နိဿာယ။ ပဟဋ္ဌာ မဟတီ စမူတိ ‘‘ပဝေဏီရဇ္ဇံ နော ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတွာ မဟတီ သေနာ။ ကောသလံ သေနာသန္တုဋ္ဌန္တိ ကောသလရာဇာနံ သေန ရဇ္ဇေန အသန္တုဋ္ဌံ ပရရဇ္ဇလောဘေန အာဂတံ။ ဇီဝဂ္ဂါဟံ အဂါဟယီတိ အမာရေတွာဝ သာ စမူ တံ ရာဇာနံ ဟတ္ထိနာ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဏှာပေသိ။ ဧဝံ နိဿယသမ္ပန္နောတိ ယထာ သာ စမူ, ဧဝံ အညောပိ ကုလပုတ္တော နိဿယသမ္ပန္နော
ကလျာဏမိတ္တံ ဗုဒ္ဓံ ဝါ ဗုဒ္ဓသာဝကံ ဝါ နိဿယံ လဘိတွာ။ ဘိက္ခူတိ ပရိသုဒ္ဓါဓိဝစနမေတံ။ အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော စတုဒေါသာပဂတေန ဝီရိယေန သမန္နာဂတော။ ဘာဝယံ ကုသလံ ဓမ္မန္တိ ကုသလံ နိရဝဇ္ဇံ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယသင်္ခါတံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော။ ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမဿ နိဗ္ဗာနဿ ပါပုဏနတ္ထာယ တံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော။ ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယန္တိ ဧဝံ ဝိပဿနတော ပဋ္ဌာယ ဣမံ ကုသလံ ဓမ္မံ ဘာဝေန္တော သော ကလျာဏမိတ္တုပနိဿယသမ္ပန္နော ဘိက္ခု အနုပုဗ္ဗေန ဝိပဿနာဉာဏာနိ စ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂဖလာနိ စ ပါပုဏန္တော ပရိယောသာနေ ဒသန္နမ္ပိ သံယောဇနာနံ ခယန္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယသင်္ခါတံ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယသ္မာ ဝါ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မ သဗ္ဗသံယောဇနာနိ ခီယန္တိ, တသ္မာ တမ္ပိ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယမေဝ, ဧဝံ အနုပုဗ္ဗေန နိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ ပါပုဏာတီတိ အတ္ထော။
ဣတိ ဘဂဝါ အမတမဟာနိဗ္ဗာနေန ဓမ္မဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတွာ ဥတ္တရိပိ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ မာတာ မဟာမာယာ, ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ အဟောသိ, ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဒိန္နဟတ္ထီ အယံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု, ဟတ္ထိဿ ပိတာ သာရိပုတ္တော, သာမန္တကောသလရာဇာ မောဂ္ဂလ္လာနော, အလီနစိတ္တကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အလီနစိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၅၇] ၇။ ဂုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေန ကာမံ ပဏာမေတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒတ္ထေရဿ သာဋကသဟဿလာဘံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ထေရဿ ကောသလရညော အန္တေပုရေ ဓမ္မဝါစနဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ မဟာသာရဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၉၂) အာဂတမေဝ။ ဣတိ ထေရေ ရညော အန္တေပုရေ ဓမ္မံ ဝါစေန္တေ ရညော သဟဿဂ္ဃနိကာနံ သာဋကာနံ သဟဿံ အာဟရိယိတ္ထ။ ရာဇာ တတော ပဉ္စ သာဋကသတာနိ ပဉ္စန္နံ ဒေဝီသတာနံ အဒါသိ။ တာ သဗ္ဗာပိ တေ သာဋကေ ဌပေတွာ ပုနဒိဝသေ အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဒတွာ သယံ ပုရာဏသာဋကေယေဝ ပါရုပိတွာ ရညော ပါတရာသဋ္ဌာနံ အဂမံသု။
ရာဇာ ‘‘မယာ တုမှာကံ သဟဿဂ္ဃနိကာ သာဋကာ ဒါပိတာ, ကသ္မာ တုမှေ တေ အပါရုပိတွာဝ အာဂတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, အမှေဟိ တေ အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဒိန္နာ’’တိ။ ‘‘အာနန္ဒတ္ထေရေန သဗ္ဗေ ဂဟိတာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန တိစီဝရံ အနုညာတံ, အာနန္ဒတ္ထေရော ဒုဿဝဏိဇ္ဇံ မညေ ကရိဿတိ, အတိဗဟူ တေန သာဋကာ ဂဟိတာ’’တိ ထေရဿ ကုဇ္ဈိတွာ ဘုတ္တပါတရာသော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ထေရဿ ပရိဝေဏံ ပဝိသိတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နော ပုစ္ဆိ – ‘‘အပိ, ဘန္တေ, အမှာကံ ဃရေ ဣတ္ထိယော တုမှာကံ သန္တိကေ ဓမ္မံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ ဝါ သုဏန္တိ ဝါ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ဂဟေတဗ္ဗယုတ္တကံ ဂဏှန္တိ, သောတဗ္ဗယုတ္တကံ သုဏန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တာ သုဏန္တိယေဝ, ဥဒါဟု တုမှာကံ နိဝါသနံ ဝါ ပါရုပနံ ဝါ ဒဒန္တီ’’တိ? ‘‘တာ အဇ္ဇ, မဟာရာဇ, သဟဿဂ္ဃနိကာနိ ပဉ္စ သာဋကသတာနိ အဒံသူ’’တိ။ ‘‘တုမှေဟိ ဂဟိတာနိ တာနိ, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘နနု, ဘန္တေ, သတ္ထာရာ တိစီဝရမေဝ အနုညာတ’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဧကဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရမေဝ ပရိဘောဂသီသေန အနုညာတံ, ပဋိဂ္ဂဟဏံ ပန အဝါရိတံ, တသ္မာ မယာပိ အညေသံ ဇိဏ္ဏစီဝရိကာနံ ဒါတုံ တေ သာဋကာ ပဋိဂ္ဂဟိတာ’’တိ။ ‘‘တေ ပန ဘိက္ခူ တုမှာကံ သန္တိကာ သာဋကေ လဘိတွာ ပေါရာဏစီဝရာနိ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ပေါရာဏသံဃာဋိံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ပေါရာဏဥတ္တရာသင်္ဂံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘အန္တရဝါသကံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘ပေါရာဏအန္တရဝါသကံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ပစ္စတ္ထရဏံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘ပေါရာဏပစ္စတ္ထရဏံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ဘုမ္မတ္ထရဏံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘ပေါရာဏဘုမ္မတ္ထရဏံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ပါဒပုဉ္ဆနံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘ပေါရာဏပါဒပုဉ္ဆနံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ, သဒ္ဓါဒေယျံ နာမ ဝိနိပါတေတုံ န လဗ္ဘတိ, တသ္မာ ပေါရာဏပါဒပုဉ္ဆနံ ဝါသိယာ ကောဋ္ဋေတွာ မတ္တိကာယ မက္ခေတွာ သေနာသနေသု မတ္တိကာလေပနံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, တုမှာကံ ဒိန္နံ ယာဝ ပါဒပုဉ္ဆနာပိ နဿိတုံ န လဗ္ဘတီ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, အမှာကံ ဒိန္နံ နဿိတုံ န လဗ္ဘတိ, ပရိဘောဂမေဝ ဟောတီ’’တိ။
ရာဇာ တုဋ္ဌော သောမနဿပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဣတရာနိပိ ဂေဟေ ဌပိတာနိ ပဉ္စ သာဋကသတာနိ အာဟရာပေတွာ ထေရဿ ဒတွာ အနုမောဒနံ သုတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ ထေရော ပဌမလဒ္ဓါနိ ပဉ္စ သာဋကသတာနိ ဇိဏ္ဏစီဝရိကာနံ ဘိက္ခူနံ အဒါသိ။ ထေရဿ ပန ပဉ္စမတ္တာနိ
သဒ္ဓိဝိဟာရိကသတာနိ, တေသု ဧကော ဒဟရဘိက္ခု ထေရဿ ဗဟူပကာရော ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇတိ, ပါနီယပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌပေတိ, ဒန္တကဋ္ဌံ မုခေါဒကံ နှာနောဒကံ ဒေတိ, ဝစ္စကုဋိဇန္တာဃရသေနာသနာနိ ပဋိဇဂ္ဂတိ, ဟတ္ထပရိကမ္မပါဒပရိကမ္မပိဋ္ဌိပရိကမ္မာဒီနိ ကရောတိ။ ထေရော ပစ္ဆာ လဒ္ဓါနိ ပဉ္စ သာဋကသတာနိ ‘‘အယံ မေ ဗဟူပကာရော’’တိ ယုတ္တဝသေန သဗ္ဗာနိ တဿေဝ အဒါသိ။ သောပိ သဗ္ဗေ တေ သာဋကေ ဘာဇေတွာ အတ္တနော သမာနုပဇ္ဈာယာနံ အဒါသိ။
ဧဝံ သဗ္ဗေပိ တေ လဒ္ဓသာဋကာ ဘိက္ခူ သာဋကေ ဆိန္ဒိတွာ ရဇိတွာ ကဏိကာရပုပ္ဖဝဏ္ဏာနိ ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ, သောတာပန္နဿ အရိယသာဝကဿ မုခေါလောကနဒါနံ နာမ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကာနံ မုခေါလောကနဒါနံ နာမ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယေန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကတ္ထေရေန သဟဿဂ္ဃနိကာနံ သာဋကာနံ ပဉ္စ သတာနိ ဧကဿေဝ ဒဟရဘိက္ခုနော ဒိန္နာနိ, သော ပန အတ္တနာ လဒ္ဓေ ဘာဇေတွာ အမှာကံ အဒါသီ’’တိ။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော မုခေါလောကနဘိက္ခံ ဒေတိ, သော ပနဿ ဘိက္ခု ဗဟူပကာရော, တသ္မာ အတ္တနော ဥပကာရဿ ဥပကာရဝသေန ဂုဏဝသေန ယုတ္တဝသေန ‘ဥပကာရဿ နာမ ပစ္စုပကာရော ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ ကတညုကတဝေဒိဘာဝေန အဒါသိ။ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ဟိ အတ္တနော ဥပကာရာနညေဝ ပစ္စုပကာရံ ကရိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သီဟော ဟုတွာ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ ဝသတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဂုဟာယ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗတပါဒံ ဩလောကေသိ, တံ ပန ပဗ္ဗတပါဒံ ပရိက္ခိပိတွာ မဟာသရော အဟောသိ။ တဿ ဧကသ္မိံ ဥန္နတဋ္ဌာနေ ဥပရိထဒ္ဓကဒ္ဒမပိဋ္ဌေ မုဒူနိ ဟရိတတိဏာနိ ဇာယိံသု။ သသကာ စေဝ ဟရိဏာဒယော စ သလ္လဟုကမိဂါ ကဒ္ဒမမတ္ထကေ ဝိစရန္တာ တာနိ ခါဒန္တိ။ တံ ဒိဝသမ္ပိ ဧကော မိဂေါ တာနိ ခါဒန္တော ဝိစရတိ။ သီဟော ‘‘တံ မိဂံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗတမတ္ထကာ ဥပ္ပတိတွာ သီဟဝေဂေန ပက္ခန္ဒိ, မိဂေါ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဝိရဝန္တော ပလာယိ။ သီဟော ဝေဂံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ကလလပိဋ္ဌေ
နိပတိတွာ ဩသီဒိတွာ ဥဂ္ဂန္တုံ အသက္ကောန္တော စတ္တာရော ပါဒါ ထမ္ဘာ ဝိယ ဩသီဒိတွာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရော အဋ္ဌာသိ။
အထ နံ ဧကော သိင်္ဂါလော ဂေါစရပ္ပသုတော တံ ဒိသွာ ဘယေန ပလာယိ။ သီဟော တံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘ဘော သိင်္ဂါလ, မာ ပလာယိ, အဟံ ကလလေ လဂ္ဂေါ, ဇီဝိတံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သိင်္ဂါလော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အဟံ တံ ဥဒ္ဓရေယျံ, ဥဒ္ဓဋော ပန မံ ခါဒေယျာသီတိ ဘာယာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မာ ဘာယိ, နာဟံ တံ ခါဒိဿာမိ, မဟန္တံ ပန တေ ဂုဏံ ကရိဿာမိ, ဧကေနုပါယေန မံ ဥဒ္ဓရာဟီ’’တိ။ သိင်္ဂါလော တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ စတုန္နံ ပါဒါနံ သမန္တာ ကလလေ အပနေတွာ စတုန္နမ္ပိ ပါဒါနံ စတဿော မာတိကာ ခဏိတွာ ဥဒကာဘိမုခံ အကာသိ, ဥဒကံ ပဝိသိတွာ ကလလံ မုဒုံ အကာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သိင်္ဂါလော သီဟဿ ဥဒရန္တရံ အတ္တနော သီသံ ပဝေသေတွာ ‘‘ဝါယာမံ ကရောဟိ, သာမီ’’တိ ဥစ္စာသဒ္ဒံ ကရောန္တော သီသေန ဥဒရံ ပဟရိ။ သီဟော ဝေဂံ ဇနေတွာ ကလလာ ဥဂ္ဂန္တွာ ပက္ခန္ဒိတွာ ထလေ အဋ္ဌာသိ။ သော မုဟုတ္တံ ဝိဿမိတွာ သရံ ဩရုယှ ကဒ္ဒမံ ဓောဝိတွာ နှာယိတွာ ဒရထံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတွာ ဧကံ မဟိံသံ ဝဓိတွာ ဒါဌာဟိ ဩဝိဇ္ဈိတွာ မံသံ ဥဗ္ဗတ္တေတွာ ‘‘ခါဒ, သမ္မာ’’တိ သိင်္ဂါလဿ ပုရတော ဌပေတွာ တေန ခါဒိတေ ပစ္ဆာ အတ္တနာ ခါဒိ။ ပုန သိင်္ဂါလော ဧကံ မံသပေသိံ ဍံသိတွာ ဂဏှိ။ ‘‘ဣဒံ ကိမတ္ထာယ, သမ္မာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘တုမှာကံ ဒါသီ အတ္ထိ, တဿာ ဘာဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။ သီဟော ‘‘ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ သယမ္ပိ သီဟိယာ အတ္ထာယ မံသံ ဂဏှိတွာ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, အမှာကံ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ဌတွာ သခိယာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂမိဿာမာ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ မံသံ ခါဒါပေတွာ သိင်္ဂါလဉ္စ သိင်္ဂါလိဉ္စ အဿာသေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣဒါနိ အဟံ တုမှေ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ နေတွာ ဂုဟာယ ဒွါရေ အညိဿာ ဂုဟာယ ဝသာပေသိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ ဂေါစရာယ ဂစ္ဆန္တာ သီဟိဉ္စ သိင်္ဂါလိဉ္စ ဌပေတွာ သိင်္ဂါလေန သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ နာနာမိဂေ ဝဓိတွာ ဥဘောပိ တတ္ထေဝ မံသံ ခါဒိတွာ ဣတရာသမ္ပိ ဒွိန္နံ အာဟရိတွာ ဒေန္တိ။
ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ သီဟီ ဒွေ ပုတ္တေ ဝိဇာယိ, သိင်္ဂါလီပိ ဒွေ ပုတ္တေ ဝိဇာယိ။ တေ သဗ္ဗေပိ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိံသု။ အထေကဒိဝသံ သီဟိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ သီဟော သိင်္ဂါလဉ္စ သိင်္ဂါလိဉ္စ သိင်္ဂါလပေါတကေ စ အတိဝိယ ပိယာယတိ, နူနမဿ သိင်္ဂါလိယာ သဒ္ဓိံ သန္ထဝေါ အတ္ထိ, တသ္မာ ဧဝံ သိနေဟံ ကရောတိ, ယံနူနာဟံ ဣမံ ပီဠေတွာ တဇ္ဇေတွာ ဣတော
ပလာပေယျ’’န္တိ။ သာ သီဟဿ သိင်္ဂါလံ ဂဟေတွာ ဂေါစရာယ ဂတကာလေ သိင်္ဂါလိံ ပီဠေသိ တဇ္ဇေသိ ‘‘ကိံကာရဏာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝသတိ, န ပလာယသီ’’တိ? ပုတ္တာပိဿာ သိင်္ဂါလိပုတ္တေ တထေဝ တဇ္ဇယိံသု။ သိင်္ဂါလီ တမတ္ထံ သိင်္ဂါလဿ ကထေတွာ ‘‘သီဟဿ ဝစနေန ဧတာယ ဧဝံ ကတဘာဝမ္ပိ န ဇာနာမ, စိရံ ဝသိမှာ, နာသာပေယျာပိ နော, အမှာကံ ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ သိင်္ဂါလော တဿာ ဝစနံ သုတွာ သီဟံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘သာမိ, စိရံ အမှေဟိ တုမှာကံ သန္တိကေ နိဝုတ္ထံ, အတိစိရံ ဝသန္တာ နာမ အပ္ပိယာ ဟောန္တိ, အမှာကံ ဂေါစရာယ ပက္ကန္တကာလေ သီဟီ သိင်္ဂါလိံ ဝိဟေဌေတိ ‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကသ္မာ ဝသထ, ပလာယထာ’တိ တဇ္ဇေတိ, သီဟပေါတကာပိ သိင်္ဂါလပေါတကေ တဇ္ဇေန္တိ။ ယော နာမ ယဿ အတ္တနော သန္တိကေ ဝါသံ န ရောစေတိ, တေန သော ‘ယာဟီ’တိ နီဟရိတဗ္ဗောဝ, ဝိဟေဌနံ နာမ ကိမတ္ထိယ’’န္တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေန ကာမံ ပဏာမေတိ, ဓမ္မော ဗလဝတံ မိဂီ၊
ဥန္နဒန္တီ ဝိဇာနာဟိ, ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။
တတ္ထ ယေန ကာမံ ပဏာမေတိ, ဓမ္မော ဗလဝတန္တိ ဗလဝါ နာမ ဣဿရော အတ္တနော သေဝကံ ယေန ဒိသာဘာဂေန ဣစ္ဆတိ, တေန ဒိသာဘာဂေန သော ပဏာမေတိ နီဟရတိ။ ဧသ ဓမ္မော ဗလဝတံ အယံ ဣဿရာနံ သဘာဝေါ ပဝေဏိဓမ္မောဝ, တသ္မာ သစေ အမှာကံ ဝါသံ န ရောစေထ, ဥဇုကမေဝ နော နီဟရထ, ဝိဟေဌနေန ကော အတ္ထောတိ ဒီပေန္တော ဧဝမာဟ။ မိဂီတိ သီဟံ အာလပတိ။ သော ဟိ မိဂရာဇတာယ မိဂါ အဿ အတ္ထီတိ မိဂီ။ ဥန္နဒန္တီတိပိ တမေဝ အာလပတိ။ သော ဟိ ဥန္နတာနံ ဒန္တာနံ အတ္ထိတာယ ဥန္နတာ ဒန္တာ အဿ အတ္ထီတိ ဥန္နဒန္တီ။ ‘‘ဥန္နတဒန္တီ’’တိပိ ပါဌောယေဝ။ ဝိဇာနာဟီတိ ‘‘ဧသ ဣဿရာနံ ဓမ္မော’’တိ ဧဝံ ဇာနာဟိ။ ဇာတံ သရဏတော ဘယန္တိ အမှာကံ တုမှေ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန သရဏံ, တုမှာကညေဝ သန္တိကာ ဘယံ ဇာတံ, တသ္မာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂမိဿာမာတိ ဒီပေတိ။
အပရော နယော – တဝ မိဂီ သီဟီ ဥန္နဒန္တီမမ ပုတ္တဒါရံ တဇ္ဇေန္တီ ယေန ကာမံ ပဏာမေတိ, ယေန ယေနာကာရေန ဣစ္ဆတိ, တေန ပဏာမေတိ ပဝတ္တတိ, ဝိဟေဌေတိပိ ပလာပေတိပိ, ဧဝံ တွံ ဝိဇာနာဟိ, တတ္ထ ကိံ သက္ကာ အမှေဟိ ကာတုံ။ ဓမ္မော ဗလဝတံ ဧသ ဗလဝန္တာနံ သဘာဝေါ, ဣဒါနိ မယံ ဂမိဿာမ။ ကသ္မာ? ဇာတံ သရဏတော ဘယန္တိ။
တဿ ဝစနံ သုတွာ သီဟော သီဟိံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ, အသုကသ္မိံ နာမ ကာလေ မမ ဂေါစရတ္ထာယ ဂန္တွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဣမိနာ သိင်္ဂါလေန ဣမာယ စ သိင်္ဂါလိယာ သဒ္ဓိံ အာဂတဘာဝံ သရသီ’’တိ။ ‘‘အာမ, သရာမီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာသိ ပန မယှံ သတ္တာဟံ အနာဂမနဿ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, အဟံ ‘ဧကံ မိဂံ ဂဏှိဿာမီ’တိ ဝိရဇ္ဈိတွာ ကလလေ လဂ္ဂေါ, တတော နိက္ခမိတုံ အသက္ကောန္တော သတ္တာဟံ နိရာဟာရော အဋ္ဌာသိံ, သွာဟံ ဣမံ သိင်္ဂါလံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိံ, အယံ မေ ဇီဝိတဒါယကော သဟာယော။ မိတ္တဓမ္မေ ဌာတုံ သမတ္ထော ဟိ မိတ္တော ဒုဗ္ဗလော နာမ နတ္ထိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ မယှံ သဟာယဿ စ သဟာယိကာယ စ ပုတ္တကာနဉ္စ ဧဝရူပံ အဝမာနံ မာ အကာသီ’’တိ ဝတွာ သီဟော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပိ စေပိ ဒုဗ္ဗလော မိတ္တော, မိတ္တဓမ္မေသု တိဋ္ဌတိ၊
သော ဉာတကော စ ဗန္ဓု စ, သော မိတ္တော သော စ မေ သခါ၊
ဒါဌိနိ မာတိမညိတ္ထော, သိင်္ဂါလော မမ ပါဏဒေါ’’တိ။
တတ္ထ အပိ စေပီတိ ဧကော အပိသဒ္ဒေါ အနုဂ္ဂဟတ္ထော, ဧကော သမ္ဘာဝနတ္ထော။ တတြာယံ ယောဇနာ – ဒုဗ္ဗလောပိ စေ မိတ္တော မိတ္တဓမ္မေသု အပိ တိဋ္ဌတိ, သစေ ဌာတုံ သက္ကောတိ, သော ဉာတကော စ ဗန္ဓု စ, သော မေတ္တစိတ္တတာယ မိတ္တော, သော စ မေ သဟာယဋ္ဌေန သခါ။ ဒါဌိနိ မာတိမညိတ္ထောတိ, ဘဒ္ဒေ, ဒါဌာသမ္ပန္နေ သီဟိ မာ မယှံ သဟာယံ ဝါ သဟာယိံ ဝါ အတိမညိ, အယဉှိ သိင်္ဂါလော မမ ပါဏဒေါတိ။
သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ သိင်္ဂါလိံ ခမာပေတွာ တတော ပဋ္ဌာယ သပုတ္တာယ တာယ သဒ္ဓိံ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိ။ သီဟပေါတကာပိ သိင်္ဂါလပေါတကေဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠမာနာ သမ္မောဒမာနာ မာတာပိတူနံ အတိက္ကန္တကာလေပိ မိတ္တဘာဝံ အဘိန္ဒိတွာ သမ္မောဒမာနာ ဝသိံသု။ တေသံ ကိရ သတ္တကုလပရိဝဋ္ဋေ အဘိဇ္ဇမာနာ မေတ္တိ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော အာနန္ဒော အဟောသိ, သီဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၅၈] ၈။ သုဟနုဇာတကဝဏ္ဏနာ
နယိဒံ ဝိသမသီလေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ စဏ္ဍဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ ဇေတဝနေပိ ဧကော ဘိက္ခု စဏ္ဍော အဟောသိ ဖရုသော သာဟသိကော ဇနပဒေပိ။ အထေကဒိဝသံ ဇာနပဒေါ ဘိက္ခု ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဇေတဝနံ အဂမာသိ, သာမဏေရာ စေဝ ဒဟရဘိက္ခူ စ တဿ စဏ္ဍဘာဝံ ဇာနန္တိ။ ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ စဏ္ဍာနံ ကလဟံ ပဿိဿာမာ’’တိ ကုတူဟလေန တံ ဘိက္ခုံ ဇေတဝနဝါသိကဿ ပရိဝေဏံ ပဟိဏိံသု။ တေ ဥဘောပိ စဏ္ဍာ အညမညံ ဒိသွာဝ ပိယသံဝါသံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု, ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌိသမ္ဗာဟနာဒီနိ အကံသု။ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, စဏ္ဍာ ဘိက္ခူ အညေသံ ဥပရိ စဏ္ဍာ ဖရုသာ သာဟသိကာ, အညမညံ ပန ဥဘောပိ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ပိယသံဝါသာ ဇာတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေတေ အညေသံ စဏ္ဍာ ဖရုသာ သာဟသိကာ, အညမညံ ပန သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ပိယသံဝါသာ စ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ သဗ္ဗတ္ထသာဓကော အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အမစ္စော အဟောသိ။ သော ပန ရာဇာ ထောကံ ဓနလောဘပကတိကော, တဿ မဟာသောဏော နာမ ကူဋအဿော အတ္ထိ။ အထ ဥတ္တရာပထကာ အဿဝါဏိဇာ ပဉ္စ အဿသတာနိ အာနေသုံ, အဿာနံ အာဂတဘာဝံ ရညော အာရောစေသုံ။ တတော ပုဗ္ဗေ ပန ဗောဓိသတ္တော အဿေ အဂ္ဃါပေတွာ မူလံ အပရိဟာပေတွာ ဒါပေသိ။ ရာဇာ တံ ပရိဟာယမာနော အညံ အမစ္စံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ, အဿေ အဂ္ဃါပေဟိ, အဂ္ဃါပေန္တော စ ပဌမံ မဟာသောဏံ ယထာ တေသံ အဿာနံ အန္တရံ ပဝိသတိ, တထာ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အဿေ ဍံသာပေတွာ ဝဏိတေ ကာရာပေတွာ ဒုဗ္ဗလကာလေ မူလံ ဟာပေတွာ အဿေ အဂ္ဃါပေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကာသိ။
အဿဝါဏိဇာ အနတ္တမနာ ဟုတွာ တေန ကတကိရိယံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကိံ ပန တုမှာကံ နဂရေ ကူဋအဿော နတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ သာမိ, သုဟနု နာမ ကူဋအဿော စဏ္ဍော ဖရုသော’’တိ။
‘‘တေန ဟိ ပုန အာဂစ္ဆန္တာ တံ အဿံ အာနေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပုန အာဂစ္ဆန္တာ တံ ကူဋဿံ ဂါဟာပေတွာ အာဂစ္ဆိံသု။ ရာဇာ ‘‘အဿဝါဏိဇာ အာဂတာ’’တိ သုတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ အဿေ ဩလောကေတွာ မဟာသောဏံ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ အဿဝါဏိဇာပိ မဟာသောဏံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ သုဟနုံ ဝိဿဇ္ဇာပေသုံ။ တေ အညမညံ ပတွာ သရီရာနိ လေဟန္တာ သမ္မောဒမာနာ အဋ္ဌံသု။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ပဿသိ ဣမေ ဒွေ ကူဋဿာ အညေသံ စဏ္ဍာ ဖရုသာ သာဟသိကာ, အညေ အဿေ ဍံသိတွာ ဂေလညံ ပါပေန္တိ, ဣဒါနိ အညမညံ ပန သရီရံ လေဟန္တာ သမ္မောဒမာနာ အဋ္ဌံသု, ကိံ နာမေတ’’န္တိ? ဗောဓိသတ္တော ‘‘နယိမေ, မဟာရာဇ, ဝိသမသီလာ, သမသီလာ သမဓာတုကာ စ ဧတေ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘နယိဒံ ဝိသမသီလေန, သောဏေန သုဟနူ သဟ၊
သုဟနူပိ တာဒိသောယေဝ, ယော သောဏဿ သဂေါစရော။
‘‘ပက္ခန္ဒိနာ ပဂဗ္ဘေန, နိစ္စံ သန္ဒာနခါဒိနာ၊
သမေတိ ပါပံ ပါပေန, သမေတိ အသတာ အသ’’န္တိ။
တတ္ထ နယိဒံ ဝိသမသီလေန, သောဏေန သုဟနူ သဟာတိ ယံ ဣဒံ သုဟနု ကူဋဿော သောဏေန သဒ္ဓိံ ပေမံ ကရောတိ, ဣဒံ န အတ္တနော ဝိသမသီလေန, အထ ခေါ အတ္တနော သမသီလေနေဝ သဒ္ဓိံ ကရောတိ။ ဥဘောပိ ဟေတေ အတ္တနော အနာစာရတာယ ဒုဿီလတာယ သမသီလာ သမဓာတုကာ။ သုဟနူပိ တာဒိသောယေဝ, ယော သောဏဿ သဂေါစရောတိ ယာဒိသော သောဏော, သုဟနုပိ တာဒိသောယေဝ, ယော သောဏဿ သဂေါစရော ယံဂေါစရော သောဏော, သောပိ တံဂေါစရောယေဝ။ ယထေဝ ဟိ သောဏော အဿဂေါစရော အဿေ ဍံသေန္တောဝ စရတိ, တထာ သုဟနုပိ။ ဣမိနာ နေသံ သမာနဂေါစရတံ ဒဿေတိ။
တေ ပန အာစာရဂေါစရေ ဧကတော ကတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ပက္ခန္ဒိနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပက္ခန္ဒိနာတိ အဿာနံ ဥပရိ ပက္ခန္ဒနသီလေန ပက္ခန္ဒနဂေါစရေန။ ပဂဗ္ဘေနာတိ ကာယပါဂဗ္ဘိယာဒိသမန္နာဂတေန ဒုဿီလေန။ နိစ္စံ သန္ဒာနခါဒိနာတိ သဒါ အတ္တနော ဗန္ဓနယောတ္တံ ခါဒနသီလေန ခါဒနဂေါစရေန စ။ သမေတိ ပါပံ ပါပေနာတိ ဧတေသု အညတရေန ပါပေန သဒ္ဓိံ
အညတရဿ ပါပံ ဒုဿီလျံ သမေတိ။ အသတာ အသန္တိ ဧတေသု အညတရေန အသတာ အနာစာရဂေါစရသမ္ပန္နေန သဟ ဣတရဿ အသံ အသာဓုကမ္မံ သမေတိ, ဂူထာဒီနိ ဝိယ ဂူထာဒီဟိ ဧကတော သံသန္ဒတိ သဒိသံ နိဗ္ဗိသေသမေဝ ဟောတီတိ။
ဧဝံ ဝတွာ စ ပန ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, ရညာ နာမ အတိလုဒ္ဓေန န ဘဝိတဗ္ဗံ, ပရဿ သန္တကံ နာမ နာသေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ရာဇာနံ ဩဝဒိတွာ အဿေ အဂ္ဃါပေတွာ ဘူတမေဝ မူလံ ဒါပေသိ။ အဿဝါဏိဇာ ယထာသဘာဝမေဝ မူလံ လဘိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ အဂမံသု။ ရာဇာပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒွေ အဿာ ဣမေ ဒွေ ဒုဋ္ဌဘိက္ခူ အဟေသုံ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုဟနုဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၅၉] ၉။ မောရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥဒေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ သတ္ထု သန္တိကံ နီတော ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိံ ဒိသွာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တသရီရံ မာတုဂါမံ ဩလောကေတွာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု မာတုဂါမော နာမ ကသ္မာ တုမှာဒိသာနံ စိတ္တံ နာလုဠေဿတိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနမ္ပိ ဟိ မာတုဂါမဿ သဒ္ဒံ သုတွာ သတ္တ ဝဿသတာနိ အသမုဒါစိဏ္ဏကိလေသာ ဩကာသံ လဘိတွာ ခဏေနေဝ သမုဒါစရိံသု။ ဝိသုဒ္ဓါပိ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ, ဥတ္တမယသသမင်္ဂိနောပိ အာယသကျံ ပါပုဏန္တိ, ပဂေဝ အပရိသုဒ္ဓါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မောရယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ အဏ္ဍကာလေပိ ကဏိကာရမကုဠဝဏ္ဏအဏ္ဍကောသော ဟုတွာ အဏ္ဍံ ဘိန္ဒိတွာ နိက္ခန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပက္ခာနံ အန္တရေ သုရတ္တရာဇိဝိရာဇိတော, သော
အတ္တနော ဇီဝိတံ ရက္ခန္တော တိဿော ပဗ္ဗတရာဇိယော အတိက္ကမ္မ စတုတ္ထာယ ပဗ္ဗတရာဇိယာ ဧကသ္မိံ ဒဏ္ဍကဟိရညပဗ္ဗတတလေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ နိသိန္နော သူရိယံ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ဂေါစရဘူမိယံ ရက္ခာဝရဏတ္ထာယ ဗြဟ္မမန္တံ ဗန္ဓန္တော ‘‘ဥဒေတယ’’န္တိအာဒိမာဟ။
‘‘ဥဒေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ,
ဟရိဿဝဏ္ဏော ပထဝိပ္ပဘာသော၊
တံ တံ နမဿာမိ ဟရိဿဝဏ္ဏံ ပထဝိပ္ပဘာသံ,
တယာဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမု ဒိဝသ’’န္တိ။
တတ္ထ ဥဒေတီတိ ပါစီနလောကဓာတုတော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ စက္ခုမာတိ သကလစက္ကဝါဠဝါသီနံ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ စက္ခုပဋိလာဘကရဏေန ယံ တေန တေသံ ဒိန္နံ စက္ခု, တေန စက္ခုနာ စက္ခုမာ။ ဧကရာဇာတိ သကလစက္ကဝါဠေ အာလောကကရာနံ အန္တရေ သေဋ္ဌဝိသိဋ္ဌဋ္ဌေန ဧကရာဇာ။ ဟရိဿဝဏ္ဏောတိ ဟရိသမာနဝဏ္ဏော, သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောတိ အတ္ထော။ ပထဝိပ္ပဘာသောတိ ပထဝိယာ ပဘာသော။ တံ တံ နမဿာမီတိ တသ္မာ တံ ဧဝရူပံ ဘဝန္တံ နမဿာမိ ဝန္ဒာမိ။ တယာဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမု ဒိဝသန္တိ တယာ အဇ္ဇ ရက္ခိတာ ဂေါပိတာ ဟုတွာ ဣမံ ဒိဝသံ စတုဣရိယာပထဝိဟာရေန သုခံ ဝိဟရေယျာမ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ သူရိယံ နမဿိတွာ ဒုတိယဂါထာယ အတီတေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဗုဒ္ဓေ စေဝ ဗုဒ္ဓဂုဏေ စ နမဿတိ။
‘‘ယေ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဒဂူ သဗ္ဗဓမ္မေ, တေ မေ နမော တေ စ မံ ပါလယန္တု၊
နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ, နမော ဝိမုတ္တာနံ နမော ဝိမုတ္တိယာ၊
ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ, မောရော စရတိ ဧသနာ’’တိ။
တတ္ထ ယေ ဗြာဟ္မဏာတိ ယေ ဗာဟိတပါပါ ဝိသုဒ္ဓိဗြာဟ္မဏာ။ ဝေဒဂူတိ ဝေဒါနံ ပါရံ ဂတာတိပိ ဝေဒဂူ, ဝေဒေဟိ ပါရံ ဂတာတိပိ ဝေဒဂူ။ ဣဓ ပန သဗ္ဗေ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မေ ဝိဒိတေ ပါကဋေ ကတွာ ဂတာတိ ဝေဒဂူ။
တေနေဝါဟ ‘‘သဗ္ဗဓမ္မေ’’တိ။ သဗ္ဗေ ခန္ဓာယတနဓာတုဓမ္မေ သလက္ခဏသာမညလက္ခဏဝသေန အတ္တနော ဉာဏဿ ဝိဒိတေ ပါကဋေ ကတွာ ဂတာ, တိဏ္ဏံ မာရာနံ မတ္ထကံ မဒ္ဒိတွာ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဥန္နာဒေတွာ ဗောဓိတလေ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတွာ သံသာရံ ဝါ အတိက္ကန္တာတိ အတ္ထော။ တေ မေ နမောတိ တေ မမ ဣမံ နမက္ကာရံ ပဋိစ္ဆန္တု။ တေ စ မံ ပါလယန္တူတိ ဧဝံ မယာ နမဿိတာ စ တေ ဘဂဝန္တော မံ ပါလေန္တု ရက္ခန္တု ဂေါပေန္တု။ နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ, နမော ဝိမုတ္တာနံ နမော ဝိမုတ္တိယာတိ အယံ မမ နမက္ကာရော အတီတာနံ ပရိနိဗ္ဗုတာနံ ဗုဒ္ဓါနံ အတ္ထု, တေသညေဝ စတူသု စ မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ဉာဏသင်္ခါတာယ ဗောဓိယာ အတ္ထု, တထာ တေသညေဝ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တာနံ အတ္ထု, ယာ စ နေသံ တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိ နိဿရဏဝိမုတ္တီတိ ပဉ္စဝိဓာ ဝိမုတ္တိ, တဿာ နေသံ ဝိမုတ္တိယာပိ အယံ မယှံ နမက္ကာရော အတ္ထူတိ။ ‘‘ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ, မောရော စရတိ ဧသနာ’’တိ ဣဒံ ပန ပဒဒွယံ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ အာဟ။ တဿတ္ထော – ဘိက္ခဝေ, သော မောရော ဣမံ ပရိတ္တံ ဣမံ ရက္ခံ ကတွာ အတ္တနော ဂေါစရဘူမိယံ ပုပ္ဖဖလာဒီနံ အတ္ထာယ နာနပ္ပကာရာယ ဧသနာယ စရတိ။
ဧဝံ ဒိဝသံ စရိတွာ သာယံ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ နိသီဒိတွာ အတ္ထင်္ဂတံ သူရိယံ ဩလောကေန္တော ဗုဒ္ဓဂုဏေ အာဝဇ္ဇေတွာ နိဝါသဋ္ဌာနေ ရက္ခာဝရဏတ္ထာယ ပုန ဗြဟ္မမန္တံ ဗန္ဓန္တော ‘‘အပေတယ’’န္တိအာဒိမာဟ။
‘‘အပေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ, ဟရိဿဝဏ္ဏော ပထဝိပ္ပဘာသော၊
တံ တံ နမဿာမိ ဟရိဿဝဏ္ဏံ ပထဝိပ္ပဘာသံ, တယာဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမု ရတ္တိံ။
‘‘ယေ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဒဂူ သဗ္ဗဓမ္မေ, တေ မေ နမော တေ စ မံ ပါလယန္တု၊
နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ, နမော ဝိမုတ္တာနံ နမော ဝိမုတ္တိယာ၊
ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ, မောရော ဝါသမကပ္ပယီ’’တိ။
တတ္ထ အပေတီတိ အပယာတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ, မောရော ဝါသမကပ္ပယီတိ ဣဒမ္ပိ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ အာဟ။ တဿတ္ထော –
ဘိက္ခဝေ, သော မောရော ဣမံ ပရိတ္တံ ဣမံ ရက္ခံ ကတွာ အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနေ ဝါသံ ကပ္ပယိတ္ထ, တဿ ရတ္တိံ ဝါ ဒိဝါ ဝါ ဣမဿ ပရိတ္တဿာနုဘာဝေန နေဝ ဘယံ, န လောမဟံသော အဟောသိ။
အထေကော ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရေ နေသာဒဂါမဝါသီ နေသာဒေါ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝိစရန္တော တသ္မိံ ဒဏ္ဍကဟိရညပဗ္ဗတမတ္ထကေ နိသိန္နံ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ အာဂန္တွာ ပုတ္တဿ အာရောစေသိ။ အထေကဒိဝသံ ခေမာ နာမ ဗာရာဏသိရညော ဒေဝီ သုပိနေန သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ မောရံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသွာ ပဗုဒ္ဓကာလေ ရညော အာရောစေသိ – ‘‘အဟံ, ဒေဝ, သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဿ မောရဿ ဓမ္မံ သောတုကာမာ’’တိ။ ရာဇာ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ အမစ္စာ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ ဇာနိဿန္တီ’’တိ အာဟံသု။ ဗြာဟ္မဏာ တံ သုတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ မောရာ နာမ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကတ္ထ ဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နေသာဒါ ဇာနိဿန္တီ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ နေသာဒေ သန္နိပါတေတွာ ပုစ္ဆိ။ အထ သော နေသာဒပုတ္တော ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ဒဏ္ဍကဟိရညပဗ္ဗတော နာမ အတ္ထိ, တတ္ထ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော ဝသတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ တံ မောရံ အမာရေတွာ ဗန္ဓိတွာဝ အာနေဟီ’’တိ။ နေသာဒေါ ဂန္တွာ တဿ ဂေါစရဘူမိယံ ပါသေ ဩဍ္ဍေသိ။ မောရေန အက္ကန္တဋ္ဌာနေပိ ပါသော န သဉ္စရတိ။ နေသာဒေါ ဂဏှိတုံ အသက္ကောန္တော သတ္တ ဝဿာနိ ဝိစရိတွာ တတ္ထေဝ ကာလမကာသိ။ ခေမာပိ ဒေဝီ ပတ္ထိတံ အလဘမာနာ ကာလမကာသိ။
ရာဇာ ‘‘မောရံ မေ နိဿာယ ဒေဝီ ကာလကတာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဟိမဝန္တပဒေသေ ဒဏ္ဍကဟိရညပဗ္ဗတော နာမ အတ္ထိ, တတ္ထ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော ဝသတိ, ယေ တဿ မံသံ ခါဒန္တိ, တေ အဇရာ အမရာ ဟောန္တီ’’တိ အက္ခရံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခါပေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ မဉ္ဇူသာယ နိက္ခိပါပေသိ။ တသ္မိံ ကာလကတေ အညော ရာဇာ ရဇ္ဇံ ပတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ ဝါစေတွာ ‘‘အဇရော အမရော ဘဝိဿာမီ’’တိ အညံ နေသာဒံ ပေသေသိ။ သောပိ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တော တတ္ထေဝ ကာလမကာသိ။ ဧတေနေဝ နိယာမေန ဆ ရာဇပရိဝဋ္ဋာ ဂတာ။ အထ သတ္တမော ရာဇာ ရဇ္ဇံ ပတွာ ဧကံ နေသာဒံ ပဟိဏိ။ သော ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တေန အက္ကန္တဋ္ဌာနေပိ ပါသဿ အသဉ္စရဏဘာဝံ, အတ္တနော ပရိတ္တံ ကတွာ ဂေါစရဘူမိဂမနဘာဝဉ္စဿ ဉတွာ ပစ္စန္တံ ဩတရိတွာ ဧကံ မောရိံ ဂဟေတွာ ယထာ ဟတ္ထတာဠသဒ္ဒေန နစ္စတိ, အစ္ဆရာသဒ္ဒေန စ ဝဿတိ, ဧဝံ သိက္ခာပေတွာ တံ အာဒါယ ဂန္တွာ မောရေန
ပရိတ္တေ အကတေ ပါတောယေဝ ပါသယဋ္ဌိယော ရောပေတွာ ပါသေ ဩဍ္ဍေတွာ မောရိံ ဝဿာပေသိ။ မောရော ဝိသဘာဂံ မာတုဂါမသဒ္ဒံ သုတွာ ကိလေသာတုရော ဟုတွာ ပရိတ္တံ ကာတုံ အသက္ကုဏိတွာ ဂန္တွာ ပါသေ ဗဇ္ဈိ။ အထ နံ နေသာဒေါ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိရညော အဒါသိ။
ရာဇာ တဿ ရူပသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ တုဋ္ဌမာနသော အာသနံ ဒါပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ကသ္မာ မံ ဂဏှာပေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ယေ ကိရ တဝ မံသံ ခါဒန္တိ, တေ အဇရာ အမရာ ဟောန္တိ, သွာဟံ တဝ မံသံ ခါဒိတွာ အဇရော အမရော ဟောတုကာမော တံ ဂဏှာပေသိ’’န္တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, မမ တာဝ မံသံ ခါဒန္တာ အဇရာ အမရာ ဟောန္တု, အဟံ ပန မရိဿာမီ’’တိ? ‘‘အာမ, မရိဿသီ’’တိ။ ‘‘မယိ မရန္တေ ပန မမ မံသမေဝ ခါဒိတွာ ကိန္တိ ကတွာ န မရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘တွံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော, တသ္မာ ကိရ တဝ မံသံ ခါဒကာ အဇရာ အမရာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, အဟံ ပန န အကာရဏာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဇာတော, ပုဗ္ဗေ ပနာဟံ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတွာ သယမ္ပိ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိံ, သကလစက္ကဝါဠဝါသိနောပိ ရက္ခာပေသိံ, သွာဟံ ကာလံ ကရိတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တော, တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စုတော အညဿ အကုသလဿ နိဿန္ဒေန မောရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာပိ ပေါရာဏသီလာနုဘာဝေန သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဇာတော’’တိ။ ‘‘‘တွံ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတွာ သီလံ ရက္ခိတွာ သီလဖလေန သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဇာတော’တိ ကထမိဒံ အမှေဟိ သဒ္ဓါတဗ္ဗံ။ အတ္ထိ နော ကောစိ သက္ခီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကော နာမာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ, အဟံ စက္ကဝတ္တိကာလေ ရတနမယေ ရထေ နိသီဒိတွာ အာကာသေ ဝိစရိံ, သော မေ ရထော မင်္ဂလပေါက္ခရဏိယာ အန္တောဘူမိယံ နိဒဟာပိတော, တံ မင်္ဂလပေါက္ခရဏိတော ဥက္ခိပါပေဟိ, သော မေ သက္ခိ ဘဝိဿတီ’’တိ။
ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပေါက္ခရဏိတော ဥဒကံ ဟရာပေတွာ ရထံ နီဟရာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သဒ္ဒဟိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, ဌပေတွာ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ အဝသေသာ သဗ္ဗေ သင်္ခတဓမ္မာ ဟုတွာ အဘာဝိနော အနိစ္စာ ခယဝယဓမ္မာယေဝါ’’တိ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ရာဇာနံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ရာဇာ ပသန္နော ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေန ပူဇေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရံ အကာသိ။ သော ရဇ္ဇံ တဿေဝ ပဋိနိယျာဒေတွာ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ ဩဝဒိတွာ
အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဒဏ္ဍကဟိရညပဗ္ဗတမေဝ အဂမာသိ။ ရာဇာပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, သုဝဏ္ဏမောရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မောရဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၆၀] ၁၀။ ဝိနီလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧဝမေဝ နူန ရာဇာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ သုဂတာလယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တေ ဟိ ဂယာသီသဂတာနံ ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ သုဂတာလယံ ဒဿေတွာ နိပန္နေ ဥဘောပိ ထေရာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အတ္တနော နိဿိတကေ အာဒါယ ဝေဠုဝနံ အဂမိံသု။ တေ သတ္ထာရာ ‘‘သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တော တုမှေ ဒိသွာ ကိံ အကာသီ’’တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘ဘန္တေ, သုဂတာလယံ ဒဿေတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏီ’’တိ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မမ အနုကိရိယံ ကရောန္တော ဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ပါပုဏိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ထေရေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလာယံ ဝိဒေဟရာဇေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တဒါ ဧကဿ သုဝဏ္ဏဟံသရာဇဿ ဂေါစရဘူမိယံ ကာကိယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသော အဟောသိ။ သာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ သော နေဝ မာတုပတိရူပကော အဟောသိ, န ပိတု။ အထဿ ဝိနီလကဓာတုကတ္တာ ‘‘ဝိနီလကော’’တွေဝ နာမံ အကံသု။ ဟံသရာဇာ အဘိဏှံ ဂန္တွာ ပုတ္တံ ပဿတိ။ အပရေ ပနဿ ဒွေ ဟံသပေါတကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။ တေ ပိတရံ အဘိဏှံ မနုဿပထံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တာတ, တုမှေ ကသ္မာ အဘိဏှံ မနုဿပထံ ဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘တာတာ, ဧကာယ မေ ကာကိယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသမနွာယ ဧကော ပုတ္တော ဇာတော, ‘ဝိနီလကော’တိဿ နာမံ, တမဟံ ဒဋ္ဌုံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ
ပနေတေ ဝသန္တီ’’တိ? ‘‘ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလာယ အဝိဒူရေ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ဧကသ္မိံ တာလဂ္ဂေ ဝသန္တီ’’တိ။ ‘‘တာတ, မနုဿပထော နာမ သာသင်္ကော သပ္ပဋိဘယော, တုမှေ မာ ဂစ္ဆထ, မယံ ဂန္တွာ တံ အာနေဿာမာ’’တိ ဒွေ ဟံသပေါတကာ ပိတရာ အာစိက္ခိတသညာယ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဝိနီလကံ ဧကသ္မိံ ဒဏ္ဍကေ နိသီဒါပေတွာ မုခတုဏ္ဍကေန ဒဏ္ဍကောဋိယံ ဍံသိတွာ မိထိလာနဂရမတ္ထကေန ပါယိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဝိဒေဟရာဇာ သဗ္ဗသေတစတုသိန္ဓဝယုတ္တရထဝရေ နိသီဒိတွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။ ဝိနီလကော တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ ဝိဒေဟရညာ ကိံ နာနာကာရဏံ, ဧသ စတုသိန္ဓဝယုတ္တရထေ နိသီဒိတွာ နဂရံ အနုသဉ္စရတိ, အဟံ ပန ဟံသယုတ္တရထေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ သော အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝမေဝ နူန ရာဇာနံ, ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ၊
အဿာ ဝဟန္တိ အာဇညာ, ယထာ ဟံသာ ဝိနီလက’’န္တိ။
တတ္ထ ဧဝမေဝါတိ ဧဝံ ဧဝ, နူနာတိ ပရိဝိတက္ကေ နိပါတော။ ဧကံသေပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဝေဒေဟန္တိ ဝိဒေဟရဋ္ဌသာမိကံ။ မိထိလဂ္ဂဟန္တိ မိထိလဂေဟံ, မိထိလာယံ ဃရံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝသမာနန္တိ အတ္ထော။ အာဇညာတိ ကာရဏာကာရဏာဇာနနကာ။ ယထာ ဟံသာ ဝိနီလကန္တိ ယထာ ဣမေ ဟံသာ မံ ဝိနီလကံ ဝဟန္တိ, ဧဝမေဝ ဝဟန္တီတိ။
ဟံသပေါတကာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဣဓေဝ နံ ပါတေတွာ ဂမိဿာမာ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာပိ ‘‘ဧဝံ ကတေ ပိတာ နော ကိံ ဝက္ခတီ’’တိ ဂရဟဘယေန ပိတု သန္တိကံ နေတွာ တေန ကတကိရိယံ ပိတု အာစိက္ခိံသု။ အထ နံ ပိတာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ကိံ တွံ မမ ပုတ္တေဟိ အဓိကတရောသိ, ယော မမ ပုတ္တေ အဘိဘဝိတွာ ရထေ ယုတ္တသိန္ဓဝေ ဝိယ ကရောသိ, အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသိ။ ဣမံ ဌာနံ တဝ အဂေါစရော, အတ္တနော မာတု ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ တဇ္ဇေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝိနီလ ဒုဂ္ဂံ ဘဇသိ, အဘူမိံ တာတ သေဝသိ၊
ဂါမန္တကာနိ သေဝဿု, ဧတံ မာတာလယံ တဝါ’’တိ။
တတ္ထ ဝိနီလာတိ တံ နာမေနာလပတိ။ ဒုဂ္ဂံ ဘဇသီတိ ဣမေသံ ဝသေန ဂိရိဒုဂ္ဂံ ဘဇသိ။ အဘူမိံ, တာတ, သေဝသီတိ, တာတ, ဂိရိဝိသမံ နာမ တဝ
အဘူမိ, တံ သေဝသိ ဥပဂစ္ဆသိ။ ဧတံ မာတာလယံ တဝါတိ ဧတံ ဂါမန္တံ ဥက္ကာရဋ္ဌာနံ အာမကသုသာနဋ္ဌာနဉ္စ တဝ မာတု အာလယံ ဂေဟံ ဝသနဋ္ဌာနံ, တတ္ထ ဂစ္ဆာဟီတိ။ ဧဝံ တံ တဇ္ဇေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, နံ မိထိလနဂရဿ ဥက္ကာရဘူမိယညေဝ ဩတာရေတွာ ဧထာ’’တိ ပုတ္တေ အာဏာပေသိ, တေ တထာ အကံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝိနီလကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဒွေ ဟံသပေါတကာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ အဟေသုံ, ပိတာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဝိဒေဟရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိနီလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဒဠှဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ရာဇောဝါဒဉ္စ သိင်္ဂါလံ, သူကရံ ဥရဂံ ဘဂ္ဂံ၊
အလီနစိတ္တဂုဏဉ္စ, သုဟနု မောရဝိနီလံ။
၂။ သန္ထဝဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၆၁] ၁။ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
န သန္ထဝံ ကာပုရိသေန ကယိရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒုဗ္ဗစဇာတိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု နဝကနိပါတေ ဂိဇ္ဈဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၉။၁ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ တွံ, ဘိက္ခု, ဒုဗ္ဗစတာယ ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ မတ္တဟတ္ထိပါဒေဟိ သဉ္စုဏ္ဏိတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စန္နံ ဣသိသတာနံ ဂဏသတ္ထာ ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ တေသု တာပသေသု ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တော နာမေကော
တာပသော အဟောသိ ဒုဗ္ဗစော အနောဝါဒကော။ သော ဧကံ ဟတ္ထိပေါတကံ ပေါသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော သုတွာ တံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဟတ္ထိပေါတကံ ပေါသေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သစ္စံ, အာစရိယ, မတမာတိကံ ဧကံ ဟတ္ထိပေါတကံ ပေါသေမီ’’တိ။ ‘‘ဟတ္ထိနော နာမ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တာ ပေါသကေယေဝ မာရေန္တိ, မာ တံ ပေါသေဟီ’’တိ။ ‘‘တေန ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောမိ အာစရိယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပညာယိဿသီ’’တိ။ သော တေန ပေါသိယမာနော အပရဘာဂေ မဟာသရီရော အဟောသိ။
အထေကသ္မိံ ကာလေ တေ ဣသယော ဝနမူလဖလာဖလတ္ထာယ ဒူရံ ဂန္တွာ တတ္ထေဝ ကတိပါဟံ ဝသိံသု။ ဟတ္ထီပိ အဂ္ဂဒက္ခိဏဝါတေ ပဘိန္နမဒေါ ဟုတွာ တဿ ပဏ္ဏသာလံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ပါနီယဃဋံ ဘိန္ဒိတွာ ပါသာဏဖလကံ ခိပိတွာ အာလမ္ဗနဖလကံ လုဉ္စိတွာ ‘‘တံ တာပသံ မာရေတွာဝ ဂမိဿာမီ’’တိ ဧကံ ဂဟနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ တဿ အာဂမနမဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တော တဿ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗေသံ ပုရတောဝ အာဂစ္ဆန္တော တံ ဒိသွာ ပကတိသညာယေဝဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ အထ နံ သော ဟတ္ထီ ဂဟနဋ္ဌာနာ နိက္ခမိတွာ သောဏ္ဍာယ ပရာမသိတွာ ဘူမိယံ ပါတေတွာ သီသံ ပါဒေန အက္ကမိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မဒ္ဒိတွာ ကောဉ္စနာဒံ ကတွာ အရညံ ပါဝိသိ။ သေသတာပသာ တံ ပဝတ္တိံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကာပုရိသေဟိ နာမ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ န ကာတဗ္ဗော’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘န သန္ထဝံ ကာပုရိသေန ကယိရာ, အရိယော အနရိယေန ပဇာနမတ္ထံ၊
စိရာနုဝုတ္ထောပိ ကရောတိ ပါပံ, ဂဇော ယထာ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တံ။
‘‘ယံ တွေဝ ဇညာ သဒိသော မမန္တိ, သီလေန ပညာယ သုတေန စာပိ၊
တေနေဝ မေတ္တိံ ကယိရာထ သဒ္ဓိံ, သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော’’တိ။
တတ္ထ န သန္ထဝံ ကာပုရိသေန ကယိရာတိ ကုစ္ဆိတေန ကောဓပုရိသေန သဒ္ဓိံ တဏှာသန္ထဝံ ဝါ မိတ္တသန္ထဝံ ဝါ န ကယိရာထ။ အရိယော အနရိယေန
ပဇာနမတ္ထန္တိ အရိယောတိ စတ္တာရော အရိယာ အာစာရအရိယော လိင်္ဂအရိယော ဒဿနအရိယော ပဋိဝေဓအရိယောတိ။ တေသု အာစာရအရိယော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ သော ပဇာနမတ္ထံ အတ္ထံ ပဇာနန္တော အတ္ထာနတ္ထကုသလော အာစာရေ ဌိတော အရိယပုဂ္ဂလော အနရိယေန နိလ္လဇ္ဇေန ဒုဿီလေန သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ န ကရေယျာတိ အတ္ထော။ ကိံ ကာရဏာ? စိရာနုဝုတ္ထောပိ ကရောတိ ပါပန္တိ, ယသ္မာ အနရိယော စိရံ ဧကတော အနုဝုတ္ထောပိ တံ ဧကတော နိဝါသံ အဂဏေတွာ ကရောတိ ပါပံ လာမကကမ္မံ ကရောတိယေဝ။ ယထာ ကိံ? ဂဇော ယထာ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တန္တိ, ယထာ သော ဂဇော ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တံ မာရေန္တော ပါပံ အကာသီတိ အတ္ထော။ ယံ တွေဝ ဇညာ သဒိသော မမန္တိအာဒီသု ယံ တွေဝ ပုဂ္ဂလံ ‘‘အယံ မမ သီလာဒီဟိ သဒိသော’’တိ ဇာနေယျ, တေနေဝ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကယိရာထ, သပ္ပုရိသေန သဒ္ဓိံ သမာဂမော သုခါဝဟောတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အနောဝါဒကေန နာမ န ဘဝိတဗ္ဗံ, သုသိက္ခိတေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣသိဂဏံ ဩဝဒိတွာ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တော အယံ ဒုဗ္ဗစော အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၆၂] ၂။ သန္ထဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
န သန္ထဝသ္မာ ပရမတ္ထိ ပါပိယောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အဂ္ဂိဇုဟနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ နင်္ဂုဋ္ဌဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၁၄၄ အာဒယော) ကထိတသဒိသမေဝ။ ဘိက္ခူ တေ အဂ္ဂိံ ဇုဟန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဘန္တေ, ဇဋိလာ နာနပ္ပကာရံ မိစ္ဆာတပံ ကရောန္တိ, အတ္ထိ နု ခေါ ဧတ္ထ ဝုဍ္ဎီ’’တိ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧတ္ထကာစိ ဝုဍ္ဎိ နာမ အတ္ထိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ အဂ္ဂိဇုဟနေ ဝုဍ္ဎိ အတ္ထီတိ သညာယ စိရံ အဂ္ဂိံ ဇုဟိတွာ တသ္မိံ ကမ္မေ အဝုဍ္ဎိမေဝ
ဒိသွာ အဂ္ဂိံ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေတွာ သာခါဒီဟိ ပေါထေတွာ ပုန နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ မာတာပိတရော တဿ ဇာတဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ တံ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသေ ဌိတံ အာဟံသု – ‘‘ကိံ, တာတ, ဇာတဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ အရညေ အဂ္ဂိံ ပရိစရိဿသိ, ဥဒါဟု တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဃရာဝါသံ ဝသိဿသီ’’တိ။ သော ‘‘န မေ ဃရာဝါသေန အတ္ထော, အရညေ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော ဘဝိဿာမီ’’တိ ဇာတဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ပဏ္ဏသာလာယ ဝါသံ ကပ္ပေတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရိ။ သော ဧကဒိဝသံ နိမန္တိတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သပ္ပိနာ ပါယာသံ လဘိတွာ ‘‘ဣမံ ပါယာသံ မဟာဗြဟ္မုနော ယဇိဿာမီ’’တိ တံ ပါယာသံ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ‘‘အဂ္ဂိံ တာဝ ဘဝန္တံ သပ္ပိယုတ္တံ ပါယာသံ ပါယေမီ’’တိ ပါယာသံ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိပိ။ ဗဟုသိနေဟေ ပါယာသေ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တမတ္တေယေဝ အဂ္ဂိ ဇလိတွာ ပစ္စုဂ္ဂတာဟိ အစ္စီဟိ ပဏ္ဏသာလံ ဈာပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဘီတတသိတော ပလာယိတွာ ဗဟိ ဌတွာ ‘‘ကာပုရိသေဟိ နာမ သန္ထဝေါ န ကာတဗ္ဗော, ဣဒါနိ မေ ဣမိနာ အဂ္ဂိနာ ကိစ္ဆေန ကတာ ပဏ္ဏသာလာ ဈာပိတာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န သန္ထဝသ္မာ ပရမတ္ထိ ပါပိယော, ယော သန္ထဝေါ ကာပုရိသေန ဟောတိ၊
သန္တပ္ပိတော သပ္ပိနာ ပါယသေန, ကိစ္ဆာကတံ ပဏ္ဏကုဋိံ အဒယှီ’’တိ။
တတ္ထ န သန္ထဝသ္မာတိ တဏှာသန္ထဝါပိ စ မိတ္တသန္ထဝါပိ စာတိ ဒုဝိဓာပိ ဧတသ္မာ သန္ထဝါ ပရံ ဥတ္တရိ အညံ ပါပတရံ နတ္ထိ, လာမကတရံ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယော သန္ထဝေါ ကာပုရိသေနာတိ ယော ပါပကေန ကာပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဒုဝိဓောပိ သန္ထဝေါ, တတော ပါပတရံ အညံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? သန္တပ္ပိတော …ပေ…အဒယှီတိ, ယသ္မာ သပ္ပိနာ စ ပါယာသေန စ သန္တပ္ပိတောပိ အယံ အဂ္ဂိ မယာ ကိစ္ဆေန ကတံ ပဏ္ဏသာလံ ဈာပေသီတိ အတ္ထော။
သော ဧဝံ ဝတွာ ‘‘န မေ တယာ မိတ္တဒုဗ္ဘိနာ အတ္ထော’’တိ တံ အဂ္ဂိံ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေတွာ သာခါဟိ ပေါထေတွာ အန္တောဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဧကံ သာမမိဂိံ သီဟဿ စ ဗျဂ္ဃဿ စ ဒီပိနော စ မုခံ လေဟန္တိံ
ဒိသွာ ‘‘သပ္ပုရိသေဟိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝါ ပရံ သေယျော နာမ နတ္ထီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န သန္ထဝသ္မာ ပရမတ္ထိ သေယျော, ယော သန္ထဝေါ သပ္ပုရိသေန ဟောတိ၊
သီဟဿ ဗျဂ္ဃဿ စ ဒီပိနော စ, သာမာ မုခံ လေဟတိ သန္ထဝေနာ’’တိ။
တတ္ထ သာမာ မုခံ လေဟတိ သန္ထဝေနာတိ သာမာ နာမ မိဂီ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ သန္ထဝေန သိနေဟေန မုခံ လေဟတီတိ။
ဧဝံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော အန္တောဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တေန သမယေန တာပသော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သန္ထဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၆၃] ၃။ သုသီမဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာဠာ မိဂါ သေတဒန္တာ တဝီမေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဆန္ဒကဒါနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ကဒါစိ ဧကမေဝ ကုလံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒါနံ ဒေတိ, ကဒါစိ အညတိတ္ထိယာနံ ဒေတိ, ကဒါစိ ဂဏဗန္ဓနေန ဗဟူ ဧကတော ဟုတွာ ဒေန္တိ, ကဒါစိ ဝီထိသဘာဂေန, ကဒါစိ သကလနဂရဝါသိနော ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ ဒါနံ ဒေန္တိ။ ဣမသ္မိံ ပန ကာလေ သကလနဂရဝါသိနော ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ သဗ္ဗပရိက္ခာရဒါနံ သဇ္ဇေတွာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဟုတွာ ဧကစ္စေ ‘‘ဣမံ သဗ္ဗပရိက္ခာရဒါနံ အညတိတ္ထိယာနံ ဒဿာမာ’’တိ အာဟံသု, ဧကစ္စေ ‘‘ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿာ’’တိ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ကထာယ ဝတ္တမာနာယ အညတိတ္ထိယသာဝကေဟိ အညတိတ္ထိယာနညေဝ, ဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ ‘‘‘ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿေဝါ’တိ ဝုတ္တေ သမ္ဗဟုလံ ကရိသာမာ’’တိ သမ္ဗဟုလာယ ကထာယ ‘‘ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒန္တာယေဝ ဗဟုကာ ဇာတာ, တေသညေဝ ကထာ
ပတိဋ္ဌာသိ။ အညတိတ္ထိယသာဝကာ ဗုဒ္ဓါနံ ဒါတဗ္ဗဒါနဿ အန္တရာယံ ကာတုံ နာသက္ခိံသု။ နာဂရာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သဗ္ဗပရိက္ခာရေ အဒံသု။ သတ္ထာ အနုမောဒနံ ကတွာ မဟာဇနံ မဂ္ဂဖလေဟိ ပဗောဓေတွာ ဇေတဝနဝိဟာရမေဝ ဂန္တွာ ဘိက္ခုသံဃေန ဝတ္တေ ဒဿိတေ ဂန္ဓကုဋိပ္ပမုခေ ဌတွာ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။
သာယနှသမယေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အညတိတ္ထိယသာဝကာ ဗုဒ္ဓါနံ ဒါတဗ္ဗဒါနဿ အန္တရာယကရဏတ္ထာယ ဝါယမန္တာပိ အန္တရာယံ ကာတုံ နာသက္ခိံသု, တံ သဗ္ဗပရိက္ခာရဒါနံ ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ပါဒမူလံ အာဂတံ, အဟော ဗုဒ္ဓဗလံ နာမ မဟန္တ’’န္တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧတေ အညတိတ္ထိယသာဝကာ ဣဒါနေဝ မယှံ ဒါတဗ္ဗဒါနဿ အန္တရာယကရဏတ္ထာယ ဝါယမန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝါယမိံသု, သော ပန ပရိက္ခာရော သဗ္ဗကာလေပိ မမေဝ ပါဒမူလံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ သုသီမော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတဿ ဗြာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, တဿ သောဠသဝဿိကကာလေ ပိတာ ကာလမကာသိ။ သော ပန ဓရမာနကာလေ ရညော ဟတ္ထိမင်္ဂလကာရကော အဟောသိ။ ဟတ္ထီနံ မင်္ဂလကရဏဋ္ဌာနေ အာဘတဥပကရဏဘဏ္ဍဉ္စ ဟတ္ထာလင်္ကာရဉ္စ သဗ္ဗံ သောယေဝ အလတ္ထ။ ဧဝမဿ ဧကေကသ္မိံ မင်္ဂလေ ကောဋိမတ္တံ ဓနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အထ တသ္မိံ ကာလေ ဟတ္ထိမင်္ဂလဆဏော သမ္ပာပုဏိ။ သေသာ ဗြာဟ္မဏာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဟတ္ထိမင်္ဂလဆဏော သမ္ပတ္တော, မင်္ဂလံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပုရောဟိတဗြာဟ္မဏဿ ပန ပုတ္တော အတိဒဟရော, နေဝ တယော ဝေဒေ ဇာနာတိ, န ဟတ္ထိသုတ္တံ, မယံ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကရိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ ပုရောဟိတပုတ္တဿ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကာတုံ အဒတွာ ‘‘ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကတွာ မယံ ဓနံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဝိစရန္တိ။ အထ ‘‘စတုတ္ထေ ဒိဝသေ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ မာတာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ဟတ္ထိမင်္ဂလကရဏံ နာမ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ အမှာကံ ဝံသော, ဝံသော စ နော ဩသက္ကိဿတိ, ဓနာ စ ပရိဟာယိဿာမာ’’တိ အနုသောစမာနာ ပရောဒိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကသ္မာ, အမ္မ, ရောဒသီ’’တိ ဝတွာ တံ ကာရဏံ သုတွာ ‘‘နနု, အမ္မ, အဟံ မင်္ဂလံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ, တွံ နေဝ တယော ဝေဒေ ဇာနာသိ, န ဟတ္ထိသုတ္တံ, ကထံ မင်္ဂလံ ကရိဿသီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, ကဒါ ပန ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကရိဿတီ’’တိ? ‘‘ဣတော စတုတ္ထေ ဒိဝသေ, တာတာ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, တယော ပန ဝေဒေ ပဂုဏေ ကတွာ ဟတ္ထိသုတ္တံ ဇာနနကအာစရိယော ကဟံ ဝသတီ’’တိ? ‘‘တာတ, ဧဝရူပေါ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဣတော ဝီသယောဇနသတမတ္ထကေ ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ဝသတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, အမှာကံ ဝံသံ န နာသေဿာမိ, အဟံ သွေ ဧကဒိဝသေနေဝ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ဧကရတ္တေနေဝ တယော ဝေဒေ စ ဟတ္ထိသုတ္တဉ္စ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပုနဒိဝသေ အာဂန္တွာ စတုတ္ထေ ဒိဝသေ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကရိဿာမိ, မာ ရောဒီ’’တိ မာတရံ သမဿာသေတွာ ပုနဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တော ပါတောဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဧကကောဝ နိက္ခမိတွာ ဧကဒိဝသေနေဝ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
အထ နံ အာစရိယော ‘‘ကုတော အာဂတောသိ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗာရာဏသိတော, အာစရိယာ’’တိ။ ‘‘ကေနတ္ထေနာ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ သန္တိကေ တယော ဝေဒေ စ ဟတ္ထိသုတ္တဉ္စ ဥဂ္ဂဏှနတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, တာတ, ဥဂ္ဂဏှာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အာစရိယ, မယှံ ကမ္မံ အစ္စာယိက’’န္တိ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘အဟံ ဧကဒိဝသေနေဝ ဝီသယောဇနသတံ အာဂတော, အဇ္ဇေဝေကရတ္တိံ မယှမေဝ ဩကာသံ ကရောထ, ဣတော တတိယဒိဝသေ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ဘဝိဿတိ, အဟံ ဧကေနေဝ ဥဒ္ဒေသမဂ္ဂေန သဗ္ဗံ ဥဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာစရိယံ ဩကာသံ ကာရေတွာ အာစရိယဿ ဘုတ္တကာလေ သယံ ဘုဉ္ဇိတွာ အာစရိယဿ ပါဒေ ဓောဝိတွာ သဟဿတ္ထဝိကံ ပုရတော ဌပေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ပရိယတ္တိံ ပဋ္ဌပေတွာ အရုဏေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ တယော ဝေဒေ စ ဟတ္ထိသုတ္တဉ္စ နိဋ္ဌပေတွာ ‘‘အညောပိ အတ္ထိ, အာစရိယာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘နတ္ထိ တာတ, သဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာစရိယ, ဣမသ္မိံ ဂန္ထေ ဧတ္တကံ ပဒပစ္စာဘဋ္ဌံ, ဧတ္တကံ သဇ္ဈာယသမ္မောဟဋ္ဌာနံ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှေ အန္တေဝါသိကေ ဧဝံ ဝါစေယျာထာ’’တိ အာစရိယဿ သိပ္ပံ သောဓေတွာ ပါတောဝ ဘုဉ္ဇိတွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဧကဒိဝသေနေဝ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂန္တွာ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဥဂ္ဂဟိတံ တေ, တာတ, သိပ္ပ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာမ, အမ္မာ’’တိ ဝတွာ မာတရံ ပရိတောသေသိ။
ပုနဒိဝသေ ဟတ္ထိမင်္ဂလဆဏော ပဋိယာဒိယိတ္ထ။ သတမတ္တေ ဟတ္ထိသောဏ္ဍာလင်္ကာရေ စ သုဝဏ္ဏဒ္ဓဇေ ဟေမဇာလသဉ္ဆန္နေ ကတွာ ဌပေသုံ, ရာဇင်္ဂဏံ အလင်္ကရိံသု။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘မယံ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကရိဿာမ, မယံ ကရိဿာမာ’’တိ မဏ္ဍိတပသာဓိတာ အဋ္ဌံသု။ သုသီမောပိ ရာဇာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဥပကရဏဘဏ္ဍံ ဂါဟာပေတွာ မင်္ဂလဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ကုမာရပရိဟာရေန အလင်္ကတော အတ္တနော ပရိသာယ ပုရက္ခတပရိဝါရိတော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ, မဟာရာဇ, တုမှေ အမှာကံ ဝံသဉ္စ အတ္တနော ဝံသဉ္စ နာသေတွာ ‘အညေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကာရေတွာ ဟတ္ထာလင်္ကာရဉ္စ ဥပကရဏာနိ စ တေသံ ဒဿာမာ’တိ အဝစုတ္ထာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာဠာ မိဂါ သေတဒန္တာ တဝီမေ, ပရောသတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ၊
တေ တေ ဒဒါမီတိ သုသီမ ဗြူသိ, အနုဿရံ ပေတ္တိပိတာမဟာန’’န္တိ။
တတ္ထ တေ တေ ဒဒါမီတိ သုသီမ ဗြူသီတိ တေ ဧတေ တဝ သန္တကေ ‘‘ကာဠာ မိဂါ သေတဒန္တာ’’တိ ဧဝံ ဂတေ ပရောသတံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတေ ဟတ္ထီ အညေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒဒါမီတိ သစ္စံ ကိရ, ဘော သုသီမ, ဧဝံ ဗြူသီတိ အတ္ထော။ အနုဿရံ ပေတ္တိပိတာမဟာနန္တိ အမှာကဉ္စ အတ္တနော စ ဝံသေ ပိတုပိတာမဟာနံ အာစိဏ္ဏံ သရန္တောယေဝ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မဟာရာဇ, ယာဝ သတ္တမကုလပရိဝဋ္ဋာ တုမှာကံ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ အမှာကံ ပေတ္တိပိတာမဟာ စ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကရောန္တိ, သော တွံ ဧဝံ အနုဿရန္တောပိ အမှာကဉ္စ အတ္တနော စ ဝံသံ နာသေတွာ သစ္စံ ကိရ ဧဝံ ဗြူသီတိ။
သုသီမော ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာဠာ မိဂါ သေတဒန္တာ မမီမေ, ပရောသတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ၊
တေ တေ ဒဒါမီတိ ဝဒါမိ မာဏဝ, အနုဿရံ ပေတ္တိပိတာမဟာန’’န္တိ။
တတ္ထ တေ တေ ဒဒါမီတိ တေ ဧတေ ဟတ္ထီ အညေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒဒါမီတိ သစ္စမေဝ မာဏဝ ဝဒါမိ, နေဝ ဟတ္ထီ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒဒါမီတိ အတ္ထော။ အနုဿရန္တိ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ ကိရိယံ အနုဿရာမိယေဝ, နော နာနုဿရာမိ, အမှာကံ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ တုမှာကံ ပေတ္တိပိတာမဟာ ကရောန္တီတိ ပန အနုဿရန္တောပိ ဧဝံ ဝဒါမိယေဝါတိ အဓိပ္ပါယေနေဝမာဟ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာရာဇ, အမှာကဉ္စ အတ္တနော စ ဝံသံ အနုဿရန္တောယေဝ ကသ္မာ မံ ဌပေတွာ အညေဟိ ဟတ္ထိမင်္ဂလံ ကာရာပေထာ’’တိ။ ‘‘တွံ ကိရ, တာတ, တယော ဝေဒေ ဟတ္ထိသုတ္တဉ္စ န ဇာနာသီ’’တိ မယှံ အာရောစေသုံ, တေနာဟံ အညေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ကာရာပေမီတိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ဧတ္တကေသု ဗြာဟ္မဏေသု ဧကဗြာဟ္မဏောပိ တီသု ဝေဒေသု ဝါ ဟတ္ထိသုတ္တေသု ဝါ ဧကဒေသမ္ပိ ယဒိ မယာ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ သမတ္တော အတ္ထိ, ဥဋ္ဌဟတု, တယောပိ ဝေဒေ ဟတ္ထိသုတ္တဉ္စ သဒ္ဓိံ ဟတ္ထိမင်္ဂလကရဏေန မံ ဌပေတွာ အညော သကလဇမ္ဗုဒီပေပိ ဇာနန္တော နာမ နတ္ထီ’’တိ သီဟနာဒံ နဒိ။ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ တဿ ပဋိသတ္တု ဟုတွာ ဥဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ။ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ကုလဝံသံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ မင်္ဂလံ ကတွာ ဗဟုံ ဓနံ အာဒါယ အတ္တနော နိဝေသနံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ မာတာ မဟာမာယာ အဟောသိ, ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ, သုသီမော ရာဇာ အာနန္ဒော, ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော သာရိပုတ္တော, မာဏဝေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုသီမဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၆၄] ၄။ ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ မာတုပေါသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု သာမဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၂၉၆ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဂိဟီ ပေါသေသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ ပန တေ ဟောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘မာတာပိတရော မေ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တိ တဿ သာဓုကာရံ ဒတွာ ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဘိက္ခုံ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ဂုဏဝသေန အညာတကာနမ္ပိ ဥပကာရံ အကံသု, ဣမဿ ပန မာတာပိတူနံ ဥပကာရကရဏံ ဘာရောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတေ ဂိဇ္ဈယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မာတာပိတရော ပေါသေတိ။ အထေကသ္မိံ ကာလေ မဟတီ ဝါတဝုဋ္ဌိ အဟောသိ။ ဂိဇ္ဈာ ဝါတဝုဋ္ဌိံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တာ သီတဘယေန ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပါကာရသမီပေ စ ပရိခါသမီပေ စ သီတေန ကမ္ပမာနာ နိသီဒိံသု။ တဒါ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ နဂရာ နိက္ခမိတွာ နှာယိတုံ ဂစ္ဆန္တော တေ ဂိဇ္ဈေ ကိလမန္တေ ဒိသွာ ဧကသ္မိံ အနောဝဿကဋ္ဌာနေ သန္နိပါတေတွာ အဂ္ဂိံ ကာရာပေတွာ ဂေါသုသာနံ ပေသေတွာ ဂေါမံသံ အာဟရာပေတွာ တေသံ ဒါပေတွာ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ ဂိဇ္ဈာ ဝူပသန္တာယ ဝါတဝုဋ္ဌိယာ ကလ္လသရီရာ ဟုတွာ ပဗ္ဗတမေဝ အဂမံသု။ တေ တတ္ထေဝ သန္နိပတိတွာ ဧဝံ မန္တယိံသု – ‘‘ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနာ အမှာကံ ဥပကာရော ကတော, ကတူပကာရဿ စ နာမ ပစ္စုပကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှေသု ယော ယံ ဝတ္ထံ ဝါ အာဘရဏံ ဝါ လဘတိ, တေန တံ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ အာကာသင်္ဂဏေ ပါတေတဗ္ဗ’’န္တိ။
တတော ပဋ္ဌာယ ဂိဇ္ဈာ မနုဿာနံ ဝတ္ထာဘရဏာနိ အာတပေ သုက္ခာပေန္တာနံ ပမာဒံ ဩလောကေတွာ သေနာ ဝိယ မံသပေသိံ သဟသာ ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿ ဂေဟေ အာကာသင်္ဂဏေ ပါတေန္တိ။ သော ဂိဇ္ဈာနံ အာဟရဏဘာဝံ ဉတွာ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဝိသုံယေဝ ဌပေသိ။ ‘‘ဂိဇ္ဈာ နဂရံ ဝိလုမ္ပန္တီ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ဧကံ ဂိဇ္ဈမ္ပိ တာဝ ဂဏှထ, သဗ္ဗံ အာဟရာပေဿာမီ’’တိ တတ္ထ တတ္ထ ပါသေ စေဝ ဇာလာနိ စ ဩဍ္ဍာပေသိ။
မာတုပေါသကဂိဇ္ဈော ပါသေ ဗဇ္ဈိ, တံ ဂဟေတွာ ‘‘ရညော ဒဿေဿာမာ’’တိ နေန္တိ။ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော တေ မနုဿေ ဂိဇ္ဈံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ‘‘မာ ဣမံ ဂိဇ္ဈံ ဗာဓယိံသူ’’တိ သဒ္ဓိညေဝ အဂမာသိ။ ဂိဇ္ဈံ ရညော ဒဿေသုံ။ အထ နံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘တုမှေ နဂရံ ဝိလုမ္ပိတွာ ဝတ္ထာဒီနိ ဂဏှထာ’’တိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကဿ တာနိ ဒိန္နာနီ’’တိ? ‘‘ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘အမှာကံ တေန ဇီဝိတံ ဒွိန္နံ, ဥပကာရဿ နာမ ပစ္စုပကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ အဒမှာ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ဂိဇ္ဈာ ကိရ ယောဇနသတမတ္ထကေ ဌတွာ ကုဏပံ ပဿန္တိ, ကသ္မာ တွံ အတ္တနော ဩဍ္ဍိတံ ပါသံ န ပဿသီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတံ, ကုဏပါနိ အဝေက္ခတိ၊
ကသ္မာ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ, အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈသီ’’တိ။
တတ္ထ ယန္တိ နိပါတမတ္တံ, နူတိ နာမတ္ထေ နိပါတော။ ဂိဇ္ဈော နာမ ယောဇနသတံ အတိက္ကမိတွာ ဌိတာနိ ကုဏပါနိ အဝေက္ခတိ, ပဿတီတိ အတ္ထော။ အာသဇ္ဇာပီတိ အာသာဒေတွာပိ, သမ္ပာပုဏိတွာပီတိ အတ္ထော။ ‘‘တွံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဩဍ္ဍိတံ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ ပတွာပိ ကသ္မာ န ဗုဇ္ဈသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။
ဂိဇ္ဈော တဿ ဝစနံ သုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဒါ ပရာဘဝေါ ဟောတိ, ပေါသော ဇီဝိတသင်္ခယေ၊
အထ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ, အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈတီ’’တိ။
တတ္ထ ပရာဘဝေါတိ ဝိနာသော။ ပေါသောတိ သတ္တော။
ဂိဇ္ဈဿ ဝစနံ သုတွာ ရာဇာ သေဋ္ဌိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, မဟာသေဋ္ဌိ, ဂိဇ္ဈေဟိ တုမှာကံ ဂေဟေ ဝတ္ထာဒီနိ အာဘတာနီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကဟံ တာနီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ, မယာ တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝိသုံ ဌပိတာနိ, ယံ ယေသံ သန္တကံ, တံ တေသံ ဒဿာမိ, ဣမံ ဂိဇ္ဈံ ဝိဿဇ္ဇေထာ’’တိ ဂိဇ္ဈံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ မဟာသေဋ္ဌိံ သဗ္ဗေသံ သန္တကာနိ ဒါပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ မာတုပေါသကဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ
ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ သာရိပုတ္တော, မာတုပေါသကဂိဇ္ဈော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၆၅] ၅။ နကုလဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဒ္ဓိံ ကတွာ အမိတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သေဏိဘဏ္ဍနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဥရဂဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၂။၇-၈) ကထိတသဒိသမေဝ။ ဣဓာပိ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ဒွေ မဟာမတ္တာ ဣဒါနေဝ မယာ သမဂ္ဂါ ကတာ, ပုဗ္ဗေပါဟံ ဣမေ သမဂ္ဂေ အကာသိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဝနမူလဖလာဟာရော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿ စင်္ကမနကောဋိယံ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကေ နကုလော, တဿေဝ သန္တိကေ ဧကသ္မိံ ရုက္ခဗိလေ သပ္ပေါ စ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တေ ဥဘောပိ အဟိနကုလာ နိစ္စကာလံ ကလဟံ ကရောန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော တေသံ ကလဟေ အာဒီနဝဉ္စ မေတ္တာဘာဝနာယ စ အာနိသံသံ ကထေတွာ ‘‘ကလဟံ နာမ အကတွာ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဥဘောပိ တေ သမဂ္ဂေ အကာသိ။ အထ သပ္ပဿ ဗဟိနိက္ခန္တကာလေ နကုလော စင်္ကမနကောဋိယံ ဝမ္မိကဿ ဗိလဒွါရေ သီသံ နီဟရိတွာ မုခံ ဝိဝရိတွာ နိပန္နော အဿသန္တော ပဿသန္တော နိဒ္ဒံ ဥပဂဉ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ တထာ နိဒ္ဒါယမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တေ နိဿာယ ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သန္ဓိံ ကတွာ အမိတ္တေန, အဏ္ဍဇေန ဇလာဗုဇ၊
ဝိဝရိယ ဒါဌံ သေသိ, ကုတော တေ ဘယမာဂတ’’န္တိ။
တတ္ထ သန္ဓိံ ကတွာတိ မိတ္တဘာဝံ ကရိတွာ။ အဏ္ဍဇေနာတိ အဏ္ဍကောသေ နိဗ္ဗတ္တေန နာဂေန။ ဇလာဗုဇာတိ နကုလံ အာလပတိ။ သော ဟိ ဇလာဗုမှိ ဇာတတ္တာ ‘‘ဇလာဗုဇော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဝရိယာတိ ဝိဝရိတွာ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တေန ဝုတ္တော နကုလော ‘‘အယျ, ပစ္စာမိတ္တော နာမ န အဝဇာနိတဗ္ဗော အာသင်္ကိတဗ္ဗောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သင်္ကေထေဝ အမိတ္တသ္မိံ, မိတ္တသ္မိမ္ပိ န ဝိဿသေ၊
အဘယာ ဘယမုပ္ပန္နံ, အပိ မူလာနိ ကန္တတီ’’တိ။
တတ္ထ အဘယာ ဘယမုပ္ပန္နန္တိ န ဣတော တေ ဘယမုပ္ပန္နန္တိ အဘယော, ကော သော? မိတ္တော။ ယဉှိ မိတ္တသ္မိမ္ပိ ဝိဿာသေ သတိ တတော ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တံ မူလာနိပိ ကန္တတိ, မိတ္တဿ သဗ္ဗရန္ဓာနံ ဝိဒိတတ္တာ မူလဃစ္စာယ သံဝတ္တတီတိ အတ္ထော။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာ ဘာယိ, ယထာ သပ္ပေါ တယိ န ဒုဗ္ဘတိ, ဧဝမဟံ ကရိဿာမိ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ တသ္မိံ အာသင်္ကံ မာ ကရီ’’တိ ဩဝဒိတွာ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။ တေပိ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သပ္ပေါ စ နကုလော စ ဣမေ ဒွေ မဟာမတ္တာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နကုလဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၆၆] ၆။ ဥပသာဠကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥပသာဠကနာမာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥပသာဠကံ နာမ သုသာနသုဒ္ဓိကံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ အဍ္ဎော အဟောသိ မဟဒ္ဓနော, ဒိဋ္ဌိဂတိကတ္တာ ပန ဓုရဝိဟာရေ ဝသန္တာနမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ သင်္ဂဟံ နာမ န အကာသိ။ ပုတ္တော ပနဿ ပဏ္ဍိတော အဟောသိ ဉာဏသမ္ပန္နော။ သော မဟလ္လကကာလေ ပုတ္တံ အာဟ – ‘‘မာ ခေါ မံ, တာတ, အညဿ ဝသလဿ ဈာပိတသုသာနေ ဈာပေဟိ, ဧကသ္မိံ ပန အနုစ္ဆိဋ္ဌသုသာနေယေဝ
မံ ဈာပေယျာသီ’’တိ။ ‘‘တာတ, အဟံ တုမှာကံ ဈာပေတဗ္ဗယုတ္တကံ ဌာနံ န ဇာနာမိ, သာဓု ဝတ မံ အာဒါယ ဂန္တွာ ‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ မံ ဈာပေယျာသီ’တိ တုမှေဝ အာစိက္ခထာ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘သာဓု, တာတာ’’တိ တံ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဂိဇ္ဈကူဋမတ္ထကံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘တာတ, ဣဒံ အညဿ ဝသလဿ အဈာပိတဋ္ဌာနံ, ဧတ္ထ မံ ဈာပေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗတာ ဩတရိတုံ အာရဘိ။
သတ္ထာ ပန တံ ဒိဝသံ ပစ္စူသကာလေ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော တေသံ ပိတာပုတ္တာနံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယံ အဒ္ဒသ။ တသ္မာ မဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ဌိတလုဒ္ဒကော ဝိယ ပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ တေသံ ပဗ္ဗတမတ္ထကာ ဩတရန္တာနံ အာဂမယမာနော နိသီဒိ, တေ ဩတရန္တာ သတ္ထာရံ အဒ္ဒသံသု။ သတ္ထာ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ‘‘ကဟံ ဂမိဿထ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ မာဏဝေါ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ ဧဟိ, တဝ ပိတရာ အာစိက္ခိတဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဥဘော ပိတာပုတ္တေ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရုယှ ‘‘ကတရံ ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ မာဏဝေါ ‘‘ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ပဗ္ဗတာနံ အန္တရံ အာစိက္ခိ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, မာဏဝ, တဝ ပိတာ ဣဒါနေဝ သုသာနသုဒ္ဓိကော, ပုဗ္ဗေပိ သုသာနသုဒ္ဓိကောဝ, န စေသ ဣဒါနေဝ ‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ မံ ဈာပေယျာသီ’တိ တဝ အာစိက္ခတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ အတ္တနော ဈာပိတဘာဝံ အာစိက္ခီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဣမသ္မိညေဝ ရာဇဂဟေ အယမေဝ ဥပသာဠကော ဗြာဟ္မဏော အယမေဝဿ ပုတ္တော အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပရိပုဏ္ဏသိပ္ပေါ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝိဟာသိ။ တဒါ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာဝ နိယာမေန ပုတ္တံ ဝတွာ ပုတ္တေန ‘‘တုမှေယေဝ မေ တထာရူပံ ဌာနံ အာစိက္ခထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒမေဝ ဌာန’’န္တိ အာစိက္ခိတွာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ဩတရန္တော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ တဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိ။ ဗောဓိသတ္တော ဣမိနာဝ နိယာမေန ပုစ္ဆိတွာ မာဏဝဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဧဟိ, တဝ ပိတရာ အာစိက္ခိတဋ္ဌာနဿ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘာဝံ ဝါ အနုစ္ဆိဋ္ဌဘာဝံ ဝါ ဇာနိဿာမာ’’တိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရုယှ ‘‘ဣဒံ တိဏ္ဏံ ပဗ္ဗတာနံ
အန္တရံ အနုစ္ဆိဋ္ဌဋ္ဌာန’’န္တိ မာဏဝေန ဝုတ္တေ ‘‘မာဏဝ, ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဈာပိတကာနံ ပမာဏံ နတ္ထိ, တဝေဝ ပိတာ ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဗြာဟ္မဏကုလေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥပသာဠကောယေဝ နာမ ဟုတွာ ဣမသ္မိံယေဝ ပဗ္ဗတန္တရေ စုဒ္ဒသ ဇာတိသဟဿာနိ ဈာပိတော။ ပထဝိယဉှိ အဈာပိတဋ္ဌာနံ ဝါ အသုသာနဋ္ဌာနံ ဝါ သီသာနံ အနိဝေသိတဋ္ဌာနံ ဝါ လဒ္ဓုံ န သက္ကာ’’တိ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘ဥပသာဠကနာမာနိ, သဟဿာနိ စတုဒ္ဒသ၊
အသ္မိံ ပဒေသေ ဒဍ္ဎာနိ, နတ္ထိ လောကေ အနာမတံ။
‘‘ယမှိ သစ္စဉ္စ ဓမ္မော စ, အဟိံသာ သံယမော ဒမော၊
ဧတံ အရိယာ သေဝန္တိ, ဧတံ လောကေ အနာမတ’’န္တိ။
တတ္ထ အနာမတန္တိ မတဋ္ဌာနံ။ တဉှိ ဥပစာရဝသေန ‘‘အမတ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, တံ ပဋိသေဓေန္တော ‘‘အနာမတ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘အနမတ’’န္တိပိ ပါဌော, လောကသ္မိဉှိ အနမတဋ္ဌာနံ အသုသာနံ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယမှိ သစ္စဉ္စ ဓမ္မော စာတိ ယသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ စတုသစ္စဝတ္ထုကံ ပုဗ္ဗဘာဂသစ္စဉာဏဉ္စ လောကုတ္တရဓမ္မော စ အတ္ထိ။ အဟိံသာတိ ပရေသံ အဝိဟေသာ အဝိဟေဌနာ။ သံယမောတိ သီလသံယမော။ ဒမောတိ ဣန္ဒြိယဒမနံ။ ဣဒဉ္စ ဂုဏဇာတံ ယမှိ ပုဂ္ဂလေ အတ္ထိ, ဧတံ အရိယာ သေဝန္တီတိ, အရိယာ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ဗုဒ္ဓသာဝကာ စ ဧတံ ဌာနံ သေဝန္တိ, ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသင်္ကမန္တိ ဘဇန္တီတိ အတ္ထော။ ဧတံ လောကေ အနာမတန္တိ ဧတံ ဂုဏဇာတံ လောကေ အမတဘာဝသာဓနတော အနာမတံ နာမ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ပိတာပုတ္တာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥဘော ပိတာပုတ္တာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ ‘‘တဒါ ပိတာပုတ္တာဝ ဧတရဟိ ပိတာပုတ္တာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥပသာဠကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၆၇] ၇။ သမိဒ္ဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဘုတွာ ဘိက္ခသိ ဘိက္ခူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ တပေါဒါရာမေ ဝိဟရန္တော သမိဒ္ဓိထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဓာနံ ပဒဟိတွာ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ နှတွာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ အတ္တဘာဝံ သုက္ခာပယမာနော အန္တရဝါသကံ နိဝါသေတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ သုပရိကမ္မကတာ ဝိယ သုဝဏ္ဏပဋိမာ။ အတ္တဘာဝသမိဒ္ဓိယာယေဝ ဟိဿ ‘‘သမိဒ္ဓီ’’တိ နာမံ အဟောသိ။ အထဿ သရီရသောဘဂ္ဂံ ဒိသွာ ဧကာ ဒေဝဓီတာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ထေရံ ဧဝမာဟ – ‘‘တွံ ခေါသိ, ဘိက္ခု, ဒဟရော ယုဝါ သုသု ကာဠကေသော ဘဒြေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော, ဧဝရူပဿ တဝ ကာမေ အပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကော အတ္ထော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ, ကာမေ တာဝ ပရိဘုဉ္ဇဿု, ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရိဿသီ’’တိ။ အထ နံ ထေရော အာဟ – ‘‘ဒေဝဓီတေ, ‘အသုကသ္မိံ နာမ ဝယေ ဌိတော မရိဿာမီ’တိ မမ မရဏကာလံ န ဇာနာမိ, ဧသ မေ ကာလော ပဋိစ္ဆန္နော, တသ္မာ တရုဏကာလေယေဝ သမဏဓမ္မံ ကတွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သာ ထေရဿ သန္တိကာ ပဋိသန္ထာရံ အလဘိတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။ ထေရော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, သမိဒ္ဓိ, တွညေဝ ဧတရဟိ ဒေဝဓီတာယ ပလောဘိတော, ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဓီတရော ပဗ္ဗဇိတေ ပလောဘိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ကာသိဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧကံ ဇာတဿရံ နိဿာယ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော သဗ္ဗရတ္တိံ ပဓာနံ ပဒဟိတွာ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ နှတွာ ဧကံ ဝက္ကလံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ သရီရံ ဝေါဒကံ ကရောန္တော အဋ္ဌာသိ။ အထဿ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝံ ဩလောကေတွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဧကာ ဒေဝဓီတာ ဗောဓိသတ္တံ ပလောဘယမာနာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဘုတွာ ဘိက္ခသိ ဘိက္ခု, န ဟိ ဘုတွာန ဘိက္ခသိ၊
ဘုတွာန ဘိက္ခု ဘိက္ခဿု, မာ တံ ကာလော ဥပစ္စဂါ’’တိ။
တတ္ထ အဘုတွာ ဘိက္ခသိ ဘိက္ခူတိ ဘိက္ခု တွံ ဒဟရကာလေ ကိလေသကာမဝသေန ဝတ္ထုကာမေ အဘုတွာဝ ဘိက္ခာယ စရသိ။ န ဟိ ဘုတွာန ဘိက္ခသီတိ နနု နာမ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ဘုတွာ ဘိက္ခာယ စရိတဗ္ဗံ, ကာမေ အဘုတွာဝ ဘိက္ခာစရိယံ ဥပဂတောသိ။ ဘုတွာန ဘိက္ခု ဘိက္ခဿူတိ ဘိက္ခု ဒဟရကာလေ တာဝ ကာမေ ဘုဉ္ဇိတွာ ပစ္ဆာ မဟလ္လကကာလေ ဘိက္ခဿု။ မာ တံ ကာလော ဥပစ္စဂါတိ အယံ ကာမေ ဘုဉ္ဇနကာလော ဒဟရကာလော, တံ မာ အတိက္ကမတူတိ။
ဗောဓိသတ္တော ဒေဝတာယ ဝစနံ သုတွာ အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ ပကာသေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာလံ ဝေါဟံ န ဇာနာမိ, ဆန္နော ကာလော န ဒိဿတိ၊
တသ္မာ အဘုတွာ ဘိက္ခာမိ, မာ မံ ကာလော ဥပစ္စဂါ’’တိ။
တတ္ထ ကာလံ ဝေါဟံ န ဇာနာမီတိ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ။ အဟံ ပန ‘‘ပဌမဝယေ ဝါ မယာ မရိတဗ္ဗံ မဇ္ဈိမဝယေ ဝါ ပစ္ဆိမဝယေ ဝါ’’တိ ဧဝံ အတ္တနော မရဏကာလံ န ဇာနာမိ။ ပဏ္ဍိတေန ဟိ ပုဂ္ဂလေန –
‘‘ဇီဝိတံ ဗျာဓိ ကာလော စ, ဒေဟနိက္ခေပနံ ဂတိ၊
ပဉ္စေတေ ဇီဝလောကသ္မိံ, အနိမိတ္တာ န နာယရေ’’တိ။
ဆန္နော ကာလော န ဒိဿတီတိ ယသ္မာ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဝယကာလေ ဟေမန္တာဒိဥတုကာလေ ဝါ မယာ မရိတဗ္ဗ’’န္တိ မယှမ္ပေသ ဆန္နော ဟုတွာ ကာလော န ဒိဿတိ, သုပ္ပဋိစ္ဆန္နော ဟုတွာ ဌိတော န ပညာယတိ။ တသ္မာ အဘုတွာ ဘိက္ခာမီတိ တေန ကာရဏေန ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အဘုတွာ ဘိက္ခာမိ။ မာ မံ ကာလော ဥပစ္စဂါတိ မံ သမဏဓမ္မကရဏကာလော မာ အတိက္ကမတူတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ကာရဏေန ဒဟရောဝ သမာနော ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောမီတိ။ ဒေဝဓီတာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒေဝဓီတာ အယံ ဒေဝဓီတာ အဟောသိ, အဟမေဝ တေန သမယေန တာပသော အဟောသိ’’န္တိ။
သမိဒ္ဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၆၈] ၈။ သကုဏဂ္ဃိဇာတကဝဏ္ဏနာ
သေနော ဗလသာ ပတမာနောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အတ္တဇ္ဈာသယံ သကုဏောဝါဒသုတ္တံ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၂) အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ သတ္ထာ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ဂေါစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၂) ဣမံ သံယုတ္တမဟာဝဂ္ဂေ သုတ္တန္တံ ကထေန္တော ‘‘တုမှေ တာဝ တိဋ္ဌထ, ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနဂတာပိ သကံ ပေတ္တိကဝိသယံ ပဟာယ အဂေါစရေ စရန္တာ ပစ္စာမိတ္တာနံ ဟတ္ထပထံ ဂန္တွာပိ အတ္တနော ပညာသမ္ပတ္တိယာ ဥပါယကောသလ္လေန ပစ္စာမိတ္တာနံ ဟတ္ထာ မုစ္စိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော လာပသကုဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နင်္ဂလကဋ္ဌကရဏေ လေဍ္ဍုဋ္ဌာနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ‘‘သကဝိသယေ ဂေါစရဂဟဏံ ပဟာယ ပရဝိသယေ ဂေါစရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အဋဝိပရိယန္တံ အဂမာသိ။ အထ နံ တတ္ထ ဂေါစရံ ဂဏှန္တံ ဒိသွာ သကုဏဂ္ဃိ သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တာ အဂ္ဂဟေသိ။ သော သကုဏဂ္ဃိယာ ဟရိယမာနော ဧဝံ ပရိဒေဝသိ – ‘‘မယမေဝမှ အလက္ခိကာ, မယံ အပ္ပပုညာ, ယေ မယံ အဂေါစရေ စရိမှ ပရဝိသယေ, သစေဇ္ဇ မယံ ဂေါစရေ စရေယျာမ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ, န မျာယံ သကုဏဂ္ဃိ အလံ အဘဝိဿ ယဒိဒံ ယုဒ္ဓါယာ’’တိ။ ‘‘ကော ပန, တေ လာပ, ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော’’တိ? ‘‘ယဒိဒံ နင်္ဂလကဋ္ဌကရဏံ လေဍ္ဍုဋ္ဌာန’’န္တိ။ အထ နံ သကုဏဂ္ဃိ သကေ ဗလေ အပတ္ထဒ္ဓါ အမုဉ္စိ – ‘‘ဂစ္ဆ ခေါ, တွံ လာပ, တတြပိ မေ ဂန္တွာ န မောက္ခသီ’’တိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ မဟန္တံ လေဍ္ဍုံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘ဧဟိ ခေါ ဒါနိ သကုဏဂ္ဃီ’’တိ သေနံ အဝှယန္တော အဋ္ဌာသိ။ သကုဏဂ္ဃိ သကေ ဗလေ အပတ္ထဒ္ဓါ ဥဘော ပက္ခေ သန္နယှ လာပသကုဏံ သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တာ။ ယဒါ ပန တံ လာပေါ ‘‘ဗဟုအာဂတာ ခေါ မျာယံ သကုဏဂ္ဃီ’’တိ အညာသိ, အထ ပရိဝတ္တိတွာ တဿေဝ လေဍ္ဍုဿ အန္တရံ ပစ္စာပါဒိ။ သကုဏဂ္ဃိ ဝေဂံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ တတ္ထေဝ ဥရံ ပစ္စတာဠေသိ။ ဧဝံ သာ ဘိန္နေန ဟဒယေန နိက္ခန္တေဟိ အက္ခီဟိ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ ဒဿေတွာ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာပိ အဂေါစရေ စရန္တာ သပတ္တဟတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ, ဂေါစရေ ပန သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ စရန္တာ သပတ္တေ နိဂ္ဂဏှန္တိ, တသ္မာ တုမှေပိ မာ အဂေါစရေ စရထ ပရဝိသယေ။
အဂေါစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရတံ ပရဝိသယေ လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ, လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ။ ကော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော? ယဒိဒံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ…ပေ… အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော’’တိ ဝတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သေနော ဗလသာ ပတမာနော, လာပံ ဂေါစရဌာယိနံ၊
သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တောဝ, မရဏံ တေနုပါဂမီ’’တိ။
တတ္ထ ဗလသာ ပတမာနောတိ ‘‘လာပံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဗလေန ထာမေန ပတမာနော။ ဂေါစရဌာယိနန္တိ သကဝိသယာ နိက္ခမိတွာ ဂေါစရတ္ထာယ အဋဝိပရိယန္တေ ဌိတံ။ အဇ္ဈပ္ပတ္တောတိ သမ္ပတ္တော။ မရဏံ တေနုပါဂမီတိ တေန ကာရဏေန မရဏံ ပတ္တော။
တသ္မိံ ပန မရဏံ ပတ္တေ လာပေါ နိက္ခမိတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌာ ဝတ မေ ပစ္စာမိတ္တဿ ပိဋ္ဌီ’’တိ တဿ ဟဒယေ ဌတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သောဟံ နယေန သမ္ပန္နော, ပေတ္တိကေ ဂေါစရေ ရတော၊
အပေတသတ္တု မောဒါမိ, သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော’’တိ။
တတ္ထ နယေနာတိ ဥပါယေန။ အတ္ထမတ္တနောတိ အတ္တနော အရောဂဘာဝသင်္ခါတံ ဝုဍ္ဎိံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ ဘိက္ခူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ သေနော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, လာပေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သကုဏဂ္ဃိဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၆၉] ၉။ အရကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မေတ္တသုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သတ္ထာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓါယ ဧကာဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ။ ကတမေ ဧကာဒသ? သုခံ သုပတိ, သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ, န ပါပကံ သုပိနံ ပဿတိ, မနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, အမနုဿာနံ ပိယော ဟောတိ, ဒေဝတာ ရက္ခန္တိ, နာဿ အဂ္ဂိ ဝါ ဝိသံ ဝါ သတ္ထံ ဝါ ကမတိ, တုဝဋံ စိတ္တံ သမာဓိယတိ, မုခဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသီဒတိ, အသမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတိ, ဥတ္တရိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဗြဟ္မလောကူပဂေါ ဟောတိ။ မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ…ပေ… သုသမာရဒ္ဓါယ ဣမေ ဧကာဒသာနိသံသာ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၁။၁၅)။ ဣမေ ဧကာဒသာနိသံသေ ဂဟေတွာ ဌိတံ မေတ္တာဘာဝနံ ဝဏ္ဏေတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ နာမ သဗ္ဗသတ္တေသု ဩဒိဿကာနောဒိဿကဝသေန မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ဟိတောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော, အဟိတောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော, မဇ္ဈတ္တောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သဗ္ဗသတ္တေသု ဩဒိဿကာနောဒိဿကဝသေန မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, စတူသု ဗြဟ္မဝိဟာရေသု ကမ္မံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ ဧဝံ ကရောန္တော ဟိ မဂ္ဂံ ဝါ ဖလံ ဝါ အလဘန္တောပိ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ သတ္တ ဝဿာနိ မေတ္တံ ဘာဝေတွာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ ဗြဟ္မလောကသ္မိံယေဝ ဝသိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ စတုန္နံ ဗြဟ္မဝိဟာရာနံ လာဘီ အရကော နာမ သတ္ထာ ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ, တဿ မဟာ ပရိဝါရော အဟောသိ။ သော ဣသိဂဏံ ဩဝဒန္တော ‘‘ပဗ္ဗဇိတေန နာမ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ မေတ္တစိတ္တဉှိ နာမေတံ အပ္ပနာပ္ပတ္တံ ဗြဟ္မလောကပရာယဏတံ သာဓေတီ’’တိ မေတ္တာယ အာနိသံသံ ပကာသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေန, သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပတိ၊
ဥဒ္ဓံ အဓော စ တိရိယံ, အပ္ပမာဏေန သဗ္ဗသော။
‘‘အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တံ, ပရိပုဏ္ဏံ သုဘာဝိတံ၊
ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ, န တံ တတြာဝသိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေန, သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပတီတိ ခတ္တိယာဒီသု ဝါ သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ယော ကောစိ အပ္ပမာဏေန မေတ္တေန စိတ္တေန သကလံ သတ္တလောကံ အနုကမ္ပတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ ပထဝိတော ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနဗြဟ္မလောကာ။ အဓောတိ ပထဝိယာ ဟေဋ္ဌာ ဥဿဒေ မဟာနိရယေ။ တိရိယန္တိ မနုဿလောကေ, ယတ္တကာနိ စက္ကဝါဠာနိ စ တေသု သဗ္ဗေသု ဧတ္တကေ ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တာ သဗ္ဗေ သတ္တာ အဝေရာ ဟောန္တု, အဗျာပဇ္ဈာ အနီဃာ, သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူတိ ဧဝံ ဘာဝိတေန မေတ္တေန စိတ္တေနာတိ အတ္ထော။ အပ္ပမာဏေနာတိ အပ္ပမာဏသတ္တာနံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏတ္တာ အပ္ပမာဏေန။ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗာကာရေန, ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗသုဂတိဒုဂ္ဂတိဝသေနာတိ အတ္ထော။
အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တန္တိ အပ္ပမာဏံ ကတွာ ဘာဝိတံ သဗ္ဗသတ္တေသု ဟိတစိတ္တံ။ ပရိပုဏ္ဏန္တိ အဝိကလံ။ သုဘာဝိတန္တိ သုဝဍ္ဎိတံ, အပ္ပနာစိတ္တဿေတံ နာမံ။ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မန္တိ ယံ ‘‘အပ္ပမာဏံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏ’’န္တိ ဧဝံ အာရမ္မဏတ္တိကဝသေန စ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တိဝသေန စ အဝဍ္ဎိတွာ ကတံ ပရိတ္တံ ကာမာဝစရကမ္မံ။ န တံ တတြာဝသိဿတီတိ တံ ပရိတ္တံ ကမ္မံ ယံ တံ ‘‘အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တ’’န္တိ သင်္ခဂတံ ရူပါဝစရကမ္မံ, တတြ န အဝသိဿတိ။ ယထာ နာမ မဟောဃေန အဇ္ဈောတ္ထဋံ ပရိတ္တောဒကံ ဩဃဿ အဗ္ဘန္တရေ တေန အသံဟီရမာနံ နာဝသိဿတိ န တိဋ္ဌတိ, အထ ခေါ မဟောဃောဝ တံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ, ဧဝမေဝ တံ ပရိတ္တကမ္မံ တဿ မဟဂ္ဂတကမ္မဿ အဗ္ဘန္တရေ တေန မဟဂ္ဂတကမ္မေန အစ္ဆိန္ဒိတွာ အဂ္ဂဟိတဝိပါကောကာသံ ဟုတွာ န အဝသိဿတိ န တိဋ္ဌတိ, န သက္ကောတိ အတ္တနော ဝိပါကံ ဒါတုံ, အထ ခေါ မဟဂ္ဂတကမ္မမေဝ တံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ ဝိပါကံ ဒေတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အန္တေဝါသိကာနံ မေတ္တာဘာဝနာယ အာနိသံသံ ကထေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ န ဣမံ လောကံ ပုန အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, အရကော ပန သတ္ထာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အရကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၇၀] ၁၀။ ကကဏ္ဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာယံ ပုရေ ဥဏ္ဏမတီတိ ဣဒံ ကကဏ္ဋကဇာတကံ မဟာဥမင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။
ကကဏ္ဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
သန္ထဝဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဉ္စ, သန္ထဝံ သုသီမံ ဂိဇ္ဈံ၊
နကုလံ ဥပသာဠကံ, သမိဒ္ဓိ စ သကုဏဂ္ဃိ၊
အရကဉ္စ ကကဏ္ဋကံ။
၃။ ကလျာဏဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၇၁] ၁။ ကလျာဏဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကလျာဏဓမ္မောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဗဓိရသဿုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော သဒ္ဓေါ ပသန္နော တိသရဏဂတော ပဉ္စသီလေန သမန္နာဂတော။ သော ဧကဒိဝသံ ဗဟူနိ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇာနိ စေဝ ပုပ္ဖဂန္ဓဝတ္ထာဒီနိ စ ဂဟေတွာ ‘‘ဇေတဝနေ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သောဿာမီ’’တိ အဂမာသိ။ တဿ တတ္ထ ဂတကာလေ သဿု ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဂဟေတွာ ဓီတရံ ဒဋ္ဌုကာမာ တံ ဂေဟံ အဂမာသိ, သာ စ ထောကံ ဗဓိရဓာတုကာ ဟောတိ။ သာ ဓီတရာ သဒ္ဓိံ
ဘုတ္တဘောဇနာ ဘတ္တသမ္မဒံ ဝိနောဒယမာနာ ဓီတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ, အမ္မ, ဘတ္တာ တေ သမ္မောဒမာနော အဝိဝဒမာနော ပိယသံဝါသံ ဝသတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ, အမ္မ, ကထေထ ယာဒိသော တုမှာကံ ဇာမာတာ သီလေန စေဝ အာစာရသမ္ပဒါယ စ, တာဒိသော ပဗ္ဗဇိတောပိ ဒုလ္လဘော’’တိ။ ဥပါသိကာ ဓီတု ဝစနံ သာဓုကံ အသလ္လက္ခေတွာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ပဒမေဝ ဂဟေတွာ ‘‘အမ္မ, ကသ္မာ တေ ဘတ္တာ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ မဟာသဒ္ဒံ အကာသိ။ တံ သုတွာ သကလဂေဟဝါသိနော ‘‘အမှာကံ ကိရ ကုဋုမ္ဗိကော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ဝိရဝိံသု။ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဒွါရေန သဉ္စရန္တာ ‘‘ကိံ နာမ ကိရေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ဣမသ္မိံ ကိရ ဂေဟေ ကုဋုမ္ဗိကော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ။ သောပိ ခေါ ကုဋုမ္ဗိကော ဒသဗလဿ ဓမ္မံ သုတွာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ နဂရံ ပါဝိသိ။
အထ နံ အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ဧကော ပုရိသော ဒိသွာ ‘‘သမ္မ, တွံ ကိရ ပဗ္ဗဇိတောတိ တဝ ဂေဟေ ပုတ္တဒါရပရိဇနော ပရိဒေဝတီ’’တိ အာဟ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ အပဗ္ဗဇိတမေဝ ကိရ မံ ‘ပဗ္ဗဇိတော’တိ ဝဒတိ, ဥပ္ပန္နော ခေါ ပန မေ ကလျာဏသဒ္ဒေါ န အန္တရဓာပေတဗ္ဗော, အဇ္ဇေဝ မယာ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တတောဝ နိဝတ္တိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဥပါသက, ဣဒါနေဝ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ ကတွာ ဂန္တွာ ဣဒါနေဝ ပစ္စာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ကလျာဏသဒ္ဒေါ နာမ ဥပ္ပန္နော န အန္တရဓာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတုကာမော ဟုတွာ အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ သော ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိတွာ သမ္မာ ပဋိပန္နော နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ ဣဒံ ကိရ ကာရဏံ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋံ ဇာတံ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော ‘ဥပ္ပန္နော ကလျာဏသဒ္ဒေါ န အန္တရဓာပေတဗ္ဗော’တိ ပဗ္ဗဇိတွာ ဣဒါနိ အရဟတ္တံ ပတ္တော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ‘ဥပ္ပန္နော ကလျာဏသဒ္ဒေါ ဝိရာဓေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’တိ ပဗ္ဗဇိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ ပါပုဏိ။ သော ဧကဒိဝသံ နိဝေသနာ နိက္ခမိတွာ ရာဇုပဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ အထဿ သဿု ‘‘ဓီတရံ ပဿိဿာမီ’’တိ တံ ဂေဟံ အဂမာသိ, သာ ထောကံ ဗဓိရဓာတုကာတိ
သဗ္ဗံ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုသဒိသမေဝ။ တံ ပန ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အတ္တနော ဃရံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဧကော ပုရိသော ‘‘တုမှေ ကိရ ပဗ္ဗဇိတာတိ တုမှာကံ ဂေဟေ မဟာပရိဒေဝေါ ပဝတ္တတီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဥပ္ပန္နော ကလျာဏသဒ္ဒေါ နာမ န အန္တရဓာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တတောဝ နိဝတ္တိတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ, မဟာသေဋ္ဌိ, ဣဒါနေဝ ဂန္တွာ ပုန အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒေဝ, ဂေဟဇနော ကိရ မံ အပဗ္ဗဇိတမေဝ ‘ပဗ္ဗဇိတော’တိ ဝတွာ ပရိဒေဝတိ, ဥပ္ပန္နော ခေါ ပန ကလျာဏသဒ္ဒေါ န အန္တရဓာပေတဗ္ဗော, ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ မေ အနုဇာနာဟီ’’တိ ဧတမတ္ထံ ပကာသေတုံ ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘ကလျာဏဓမ္မောတိ ယဒါ ဇနိန္ဒ, လောကေ သမညံ အနုပါပုဏာတိ၊
တသ္မာ န ဟိယျေထ နရော သပညော, ဟိရိယာပိ သန္တော ဃုရမာဒိယန္တိ။
‘‘သာယံ သမညာ ဣဓ မဇ္ဇ ပတ္တာ, ကလျာဏဓမ္မောတိ ဇနိန္ဒ လောကေ၊
တာဟံ သမေက္ခံ ဣဓ ပဗ္ဗဇိဿံ, န ဟိ မတ္ထိ ဆန္ဒော ဣဓ ကာမဘောဂေ’’တိ။
တတ္ထ ကလျာဏဓမ္မောတိ သုန္ဒရဓမ္မော။ သမညံ အနုပါပုဏာတီတိ ယဒါ သီလဝါ ကလျာဏဓမ္မော ပဗ္ဗဇိတောတိ ဣဒံ ပညတ္တိဝေါဟာရံ ပါပုဏာတိ။ တသ္မာ န ဟိယျေထာတိ တတော သာမညတော န ပရိဟာယေထ။ ဟိရိယာပိ သန္တော ဓုရမာဒိယန္တီတိ, မဟာရာဇ, သပ္ပုရိသာ နာမ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌိတာယ ဟိရိယာ ဗဟိဒ္ဓသမုဋ္ဌိတေန ဩတ္တပ္ပေနပိ ဧတံ ပဗ္ဗဇိတဓုရံ ဂဏှန္တိ။ ဣဓ မဇ္ဇ ပတ္တာတိ ဣဓ မယာ အဇ္ဇ ပတ္တာ။ တာဟံ သမေက္ခန္တိ တံ အဟံ ဂုဏဝသေန လဒ္ဓသမညံ သမေက္ခန္တော ပဿန္တော။ န ဟိ မတ္ထိ ဆန္ဒောတိ န ဟိ မေ အတ္ထိ ဆန္ဒော။ ဣဓ ကာမဘောဂေတိ ဣမသ္မိံ လောကေ ကိလေသကာမဝတ္ထုကာမပရိဘောဂေဟိ။
ဗောဓိသတ္တော ဧဝံ ဝတွာ ရာဇာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေတွာ ဟိမဝန္တပဒေသံ ဂန္တွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကလျာဏဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၇၂] ၂။ ဒဒ္ဒရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကော နု သဒ္ဒေန မဟတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဗဟူ ဗဟုဿုတာ ဘိက္ခူ မနောသိလာတလေ နဒမာနာ တရုဏသီဟာ ဝိယ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တာ ဝိယ သံဃမဇ္ဈေ သရဘာဏံ ဘဏန္တိ။ ကောကာလိကော တေသု သရဘာဏံ ဘဏန္တေသု အတ္တနော တုစ္ဆဘာဝံ အဇာနိတွာဝ ‘‘အဟမ္ပိ သရဘာဏံ ဘဏိဿာမီ’’တိ ဘိက္ခူနံ အန္တရံ ပဝိသိတွာ ‘‘အမှာကံ သရဘာဏံ န ပါပေန္တိ။ သစေ အမှာကမ္ပိ ပါပေယျုံ, မယမ္ပိ ဘဏေယျာမာ’’တိ ဘိက္ခုသံဃဿ နာမံ အဂ္ဂဟေတွာဝ တတ္ထ တတ္ထ ကထေန္တော အာဟိဏ္ဍတိ။ တဿ သာ ကထာ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋာ ဇာတာ။ ဘိက္ခူ ‘‘ဝီမံသိဿာမ တာဝ န’’န္တိ သညာယ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဝုသော ကောကာလိက, အဇ္ဇ သံဃဿ သရဘာဏံ ဘဏာဟီ’’တိ။ သော အတ္တနော ဗလံ အဇာနိတွာဝ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘အဇ္ဇ သရဘာဏံ ဘဏိဿာမီ’’တိ အတ္တနော သပ္ပါယံ ယာဂုံ ပိဝိ, ခဇ္ဇကံ ခါဒိ, သပ္ပါယေနေဝ သူပေန ဘုဉ္ဇိ။
သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ဓမ္မဿဝနကာလေ ဃောသိတေ ဘိက္ခုသံဃော သန္နိပတိ။ သော ကဏ္ဋကုရဏ္ဍကဝဏ္ဏံ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ ကဏိကာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ သံဃမဇ္ဈံ ပဝိသိတွာ ထေရေ ဝန္ဒိတွာ အလင်္ကတရတနမဏ္ဍပေ ပညတ္တဝရဓမ္မာသနံ အဘိရုဟိတွာ စိတြဗီဇနိံ ဂဟေတွာ ‘‘သရဘာဏံ ဘဏိဿာမီ’’တိ နိသီဒိ, တာဝဒေဝဿ သရီရာ သေဒါ မုစ္စိံသု, သာရဇ္ဇံ ဩက္ကမိ, ပုဗ္ဗဂါထာယ ပဌမံ ပဒံ ဥဒါဟရိတွာ အနန္တရံ န ပဿိ။ သော ကမ္ပမာနော အာသနာ ဩရုယှ လဇ္ဇိတော သံဃမဇ္ဈတော အပက္ကမ္မ အတ္တနော ပရိဝေဏံ အဂမာသိ။ အညော ဗဟုဿုတော ဘိက္ခု သရဘာဏံ ဘဏိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခူ တဿ တုစ္ဆဘာဝံ ဇာနိံသု။
အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ပဌမံ ကောကာလိကဿ တုစ္ဆဘာဝေါ ဒုဇ္ဇာနော, ဣဒါနိ ပနေသ သယံ နဒိတွာ ပါကဋော ဇာတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ နဒိတွာ ပါကဋော ဇာတော, ပုဗ္ဗေပိ နဒိတွာ ပါကဋော အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ သီဟယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗဟူနံ သီဟာနံ ရာဇာ အဟောသိ။ သော အနေကသီဟပရိဝါရော ရဇတဂုဟာယံ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿ အဝိဒူရေ ဧကိဿာယ ဂုဟာယ ဧကော သိင်္ဂါလောပိ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ ဒေဝေ ဝဿိတွာ ဝိဂတေ သဗ္ဗေ သီဟာ သီဟရာဇဿေဝ ဂုဟဒွါရေ သန္နိပတိတွာ သီဟနာဒံ နဒန္တာ သီဟကီဠံ ကီဠိံသု။ တေသံ ဧဝံ နဒိတွာ ကီဠနကာလေ သောပိ သိင်္ဂါလော နဒတိ။ သီဟာ တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ သိင်္ဂါလော အမှေဟိ သဒ္ဓိံ နဒတီ’’တိ လဇ္ဇိတာ တုဏှီ အဟေသုံ။ တေသံ တုဏှီဘူတကာလေ ဗောဓိသတ္တဿ ပုတ္တော သီဟပေါတကော ‘‘တာတ, ဣမေ သီဟာ နဒိတွာ သီဟကီဠံ ကီဠန္တာ ဧတဿ သဒ္ဒံ သုတွာ လဇ္ဇာယ တုဏှီ ဇာတာ, ကော နာမေသ အတ္တနော သဒ္ဒေန အတ္တာနံ ဇာနာပေတီ’’တိ ပိတရံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကော နု သဒ္ဒေန မဟတာ, အဘိနာဒေတိ ဒဒ္ဒရံ၊
တံ သီဟာ နပ္ပဋိနဒန္တိ, ကော နာမေသော မိဂါဓိဘူ’’တိ။
တတ္ထ အဘိနာဒေတိ ဒဒ္ဒရန္တိ ဒဒ္ဒရံ ရဇတပဗ္ဗတံ ဧကနာဒံ ကရောတိ။ မိဂါဓိဘူတိ ပိတရံ အာလပတိ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – မိဂါဓိဘူ မိဂဇေဋ္ဌက သီဟရာဇ ပုစ္ဆာမိ တံ ‘‘ကော နာမေသော’’တိ။
အထဿ ဝစနံ သုတွာ ပိတာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဓမော မိဂဇာတာနံ, သိင်္ဂါလော တာတ ဝဿတိ၊
ဇာတိမဿ ဇိဂုစ္ဆန္တာ, တုဏှီ သီဟာ သမစ္စရေ’’တိ။
တတ္ထ သမစ္စရေတိ သန္တိ ဥပသဂ္ဂမတ္တံ, အစ္စန္တီတိ အတ္ထော, တုဏှီ ဟုတွာ နိသီဒန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘သမစ္ဆရေ’’တိ လိခန္တိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ အတ္တနော နာဒေန အတ္တာနံ ပါကဋံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ကောကာလိကော အဟောသိ, သီဟပေါတကော ရာဟုလော, သီဟရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒဒ္ဒရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၇၃] ၃။ မက္ကဋဇာတကဝဏ္ဏနာ
တာတမာဏဝကော ဧသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပကိဏ္ဏကနိပါတေ ဥဒ္ဒါလကဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၄။၆၂ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, နာယံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ကုဟကော, ပုဗ္ဗေပိ မက္ကဋော ဟုတွာ အဂ္ဂိဿ ကာရဏာ ကောဟညံ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ကာသိဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေသိ။ အထဿ ဗြာဟ္မဏီ ဧကံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ ပုတ္တဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ကာလမကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿာ ပေတကိစ္စံ ကတွာ ‘‘ကိံ မေ ဒါနိ ဃရာဝါသေန, ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အဿုမုခံ ဉာတိမိတ္တဝဂ္ဂံ ပဟာယ ပုတ္တံ အာဒါယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ ဝနမူလဖလာဟာရော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဝဿာနကာလေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ သာရဒါရူနိ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ဝိသိဗ္ဗန္တော ဖလကတ္ထရေ နိပဇ္ဇိ, ပုတ္တောပိဿ တာပသကုမာရကော ပိတု ပါဒေ သမ္ဗာဟန္တောဝ နိသီဒိ။
အထေကော ဝနမက္ကဋော သီတေန ပီဠိယမာနော တဿ ပဏ္ဏသာလာယ တံ အဂ္ဂိံ ဒိသွာ ‘‘သစာဟံ ဧတ္ထ ပဝိသိဿာမိ, ‘မက္ကဋော မက္ကဋော’တိ မံ ပေါထေတွာ နီဟရိဿန္တိ, အဂ္ဂိံ ဝိသိဗ္ဗေတုံ န လဘိဿာမိ, အတ္ထိ ဒါနိ မေ ဥပါယော, တာပသဝေသံ ဂဟေတွာ ကောဟညံ ကတွာ ပဝိသိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧကဿ မတတာပသဿ ဝက္ကလာနိ နိဝါသေတွာ ပစ္ဆိဉ္စ
အင်္ကုသယဋ္ဌိဉ္စ ဂဟေတွာ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ ဧကံ တာလရုက္ခံ နိဿာယ သံကုဋိတော အဋ္ဌာသိ။ တာပသကုမာရကော တံ ဒိသွာ မက္ကဋဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘ဧကော မဟလ္လကတာပသော သီတေန ပီဠိတော အဂ္ဂိံ ဝိသိဗ္ဗေတုံ အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ ပိတု တာပသဿ ကထေတွာ ‘‘ဧတံ ပဏ္ဏသာလံ ပဝေသေတွာ ဝိသိဗ္ဗာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ပိတရံ အာလပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တာတ မာဏဝကော ဧသော, တာလမူလံ အပဿိတော၊
အဂါရကဉ္စိဒံ အတ္ထိ, ဟန္ဒ ဒေမဿဂါရက’’န္တိ။
တတ္ထ မာဏဝကောတိ သတ္တာဓိဝစနံ။ တေန ‘‘တာတ, ဧသော ဧကော မာဏဝကော သတ္တော ဧကော တာပသော’’တိ ဒီပေတိ။ တာလမူလံ အပဿိတောတိ တာလက္ခန္ဓံ နိဿာယ ဌိတော။ အဂါရကဉ္စိဒံ အတ္ထီတိ ဣဒဉ္စ အမှာကံ ပဗ္ဗဇိတာဂါရံ အတ္ထိ, ပဏ္ဏသာလံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ ဒေမဿဂါရကန္တိ ဧတဿ ဧကမန္တေ ဝသနတ္ထာယ အဂါရကံ ဒေမ။
ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ ဌတွာ ဩလောကေန္တော တဿ မက္ကဋဘာဝံ ဉတွာ ‘‘တာတ, မနုဿာနံ နာမ န ဧဝရူပံ မုခံ ဟောတိ, မက္ကဋော ဧသ, နယိဓ ပက္ကောသိတဗ္ဗော’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ ခေါ တွံ တာတ ပက္ကောသိ, ဒူသေယျ နော အဂါရကံ၊
နေတာဒိသံ မုခံ ဟောတိ, ဗြာဟ္မဏဿ သုသီလိနော’’တိ။
တတ္ထ ဒူသေယျ နော အဂါရကန္တိ အယဉှိ ဣဓ ပဝိဋ္ဌော သမာနော ဣမံ ကိစ္ဆေန ကတံ ပဏ္ဏသာလံ အဂ္ဂိနာ ဝါ ဈာပေန္တော ဥစ္စာရာဒီနိ ဝါ ကရောန္တော ဒူသေယျ။ နေတာဒိသန္တိ ‘‘ဧတာဒိသံ ဗြာဟ္မဏဿ သုသီလိနော မုခံ န ဟောတိ, မက္ကဋော ဧသော’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ဧကံ ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ ‘‘ကိံ ဧတ္ထ တိဋ္ဌသီ’’တိ ခိပိတွာ တံ ပလာပေသိ။ မက္ကဋော ဝက္ကလာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ဝနသဏ္ဍံ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တော စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မက္ကဋော အယံ ကုဟကဘိက္ခု အဟောသိ, တာပသကုမာရော ရာဟုလော, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မက္ကဋဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၇၄] ၄။ ဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတကဏ္ဏနာ
အဒမှ တေ ဝါရိ ပဟူတရူပန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ဒေဝဒတ္တဿ အကတညုမိတ္တဒုဗ္ဘိဘာဝံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘီ, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝရူပေါ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ကာသိဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေသိ။ တသ္မိံ ပန သမယေ ကာသိရဋ္ဌေ ဝတ္တနိမဟာမဂ္ဂေ ဧကော ဂမ္ဘီရော ဥဒပါနော ဟောတိ အနောတရဏီယော တိရစ္ဆာနာနံ, မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ပုညတ္ထိကာ မနုဿာ ဒီဃရဇ္ဇုကေန ဝါရကေန ဥဒကံ ဥဿိဉ္စိတွာ ဧကိဿာ ဒေါဏိယာ ပူရေတွာ တိရစ္ဆာနာနံ ပါနီယံ ဒေန္တိ။ တဿ သာမန္တတော မဟန္တံ အရညံ, တတ္ထ ဗဟူ မက္ကဋာ ဝသန္တိ။ အထ တသ္မိံ မဂ္ဂေ ဒွေ တီဏိ ဒိဝသာနိ မနုဿသဉ္စာရော ပစ္ဆိဇ္ဇိ, တိရစ္ဆာနာ ပါနီယံ န လဘိံသု။ ဧကော မက္ကဋော ပိပါသာတုရော ဟုတွာ ပါနီယံ ပရိယေသန္တော ဥဒပါနဿ သန္တိကေ ဝိစရတိ။ ဗောဓိသတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ တတ္ထ ဂစ္ဆန္တော ပါနီယံ ဥတ္တာရေတွာ ပိဝိတွာ ဟတ္ထပါဒေ ဓောဝိတွာ ဌိတော တံ မက္ကဋံ အဒ္ဒသ။ အထဿ ပိပါသိတဘာဝံ ဉတွာ ပါနီယံ ဥဿိဉ္စိတွာ ဒေါဏိယံ အာကိရိတွာ အဒါသိ, ဒတွာ စ ပန ‘‘ဝိဿမိဿာမီ’’တိ ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိပဇ္ဇိ။ မက္ကဋော ပါနီယံ ပိဝိတွာ အဝိဒူရေ နိသီဒိတွာ မုခမက္ကဋိကံ ကရောန္တော ဗောဓိသတ္တံ ဘိံသာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ တံ ကိရိယံ ဒိသွာ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌမက္ကဋ, အဟံ တဝ ပိပါသိတဿ ကိလန္တဿ ဗဟုံ ပါနီယံ အဒါသိံ, ဣဒါနိ တွံ မယှံ မုခမက္ကဋိကံ ကရောသိ, အဟော ပါပဇနဿ နာမ ကတော ဥပကာရော နိရတ္ထကော’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဒမှ တေ ဝါရိ ပဟူတရူပံ, ဃမ္မာဘိတတ္တဿ ပိပါသိတဿ၊
သော ဒါနိ ပိတွာန ကိရိင်္ကရောသိ, အသင်္ဂမော ပါပဇနေန သေယျော’’တိ။
တတ္ထ သော ဒါနိ ပိတွာန ကိရိင်္ကရောသီတိ သော ဣဒါနိ တွံ မယာ ဒိန္နပါနီယံ ပိဝိတွာ မုခမက္ကဋိကံ ကရောန္တော ‘‘ကိရိ ကိရီ’’တိ သဒ္ဒံ ကရောသိ။ အသင်္ဂမော ပါပဇနေန သေယျောတိ ပါပဇနေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂမော န သေယျော, အသင်္ဂမောဝ သေယျောတိ။
တံ သုတွာ သော မိတ္တဒုဗ္ဘီ မက္ကဋော ‘‘တွံ ‘ဧတ္တကေနဝေတံ နိဋ္ဌိတ’န္တိ သညံ ကရောသိ, ဣဒါနိ တေ သီသေ ဝစ္စံ ပါတေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကော တေ သုတော ဝါ ဒိဋ္ဌော ဝါ, သီလဝါ နာမ မက္ကဋော၊
ဣဒါနိ ခေါ တံ ဩဟစ္ဆံ, ဧသာ အသ္မာက ဓမ္မတာ’’တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဘော ဗြာဟ္မဏ, ‘‘မက္ကဋော ကတဂုဏဇာနနကော အာစာရသမ္ပန္နော သီလဝါ နာမ အတ္ထီ’’တိ ကဟံ တယာ သုတော ဝါ ဒိဋ္ဌော ဝါ, ဣဒါနိ ခေါ အဟံ တံ ဩဟစ္ဆံ ဝစ္စံ တေ သီသေ ကတွာ ပက္ကမိဿာမိ, အသ္မာကဉှိ မက္ကဋာနံ နာမ ဧသာ ဓမ္မတာ အယံ ဇာတိသဘာဝေါ, ယဒိဒံ ဥပကာရကဿ သီသေ ဝစ္စံ ကာတဗ္ဗန္တိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ဥဋ္ဌာယ ဂန္တုံ အာရဘိ။ မက္ကဋော တင်္ခဏညေဝ ဥပ္ပတိတွာ သာခါယံ နိသီဒိတွာ ဩလမ္ဗကံ ဩတရန္တော ဝိယ တဿ သီသေ ဝစ္စံ ပါတေတွာ ဝိရဝန္တော ဝနသဏ္ဍံ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တော နှတွာ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ မယာ ကတဂုဏံ န ဇာနာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မက္ကဋော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဗြာဟ္မဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၇၅] ၅။ အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗေသု ကိရ ဘူတေသူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတသဒိသမေဝ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ မဟာပရိဝါရော ဂဏသတ္ထာ ဟုတွာ ဟိမဝန္တေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ပဗ္ဗတာ ဩရုယှ ပစ္စန္တေ ဧကံ ဂါမံ နိဿာယ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝါသံ ဥပဂဉ္ဆိ။ အထေကော လောလမက္ကဋော ဣသိဂဏေ ဘိက္ခာစာရံ ဂတေ အဿမပဒံ အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလာ ဥတ္တိဏ္ဏာ ကရောတိ, ပါနီယဃဋေသု ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတိ, ကုဏ္ဍိကံ ဘိန္ဒတိ, အဂ္ဂိသာလာယံ ဝစ္စံ ကရောတိ။ တာပသာ ဝဿံ ဝသိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဟိမဝန္တော ပုပ္ဖဖလသမိဒ္ဓေါ ရမဏီယော, တတ္ထေဝ ဂမိဿာမာ’’တိ ပစ္စန္တဂါမဝါသိကေ အာပုစ္ဆိံသု။ မနုဿာ ‘‘သွေ, ဘန္တေ, မယံ ဘိက္ခံ ဂဟေတွာ အဿမပဒံ အာဂမိဿာမ, တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာဝ ဂမိဿထာ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပဟူတံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဂဟေတွာ တတ္ထ အဂမံသု။ တံ ဒိသွာ သော မက္ကဋော စိန္တေသိ – ‘‘ကောဟညံ ကတွာ မနုဿေ အာရာဓေတွာ မယှမ္ပိ ခါဒနီယဘောဇနီယံ အာဟရာပေဿာမီ’’တိ။ သော တာပသစရဏံ စရန္တော ဝိယ သီလဝါ ဝိယ စ ဟုတွာ တာပသာနံ အဝိဒူရေ သူရိယံ နမဿမာနော အဋ္ဌာသိ။ မနုဿာ တံ ဒိသွာ ‘‘သီလဝန္တာနံ သန္တိကေ ဝသန္တာ သီလဝန္တာ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဗ္ဗေသု ကိရ ဘူတေသု, သန္တိ သီလသမာဟိတာ၊
ပဿ သာခမိဂံ ဇမ္မံ, အာဒိစ္စမုပတိဋ္ဌတီ’’တိ။
တတ္ထ သန္တိ သီလသမာဟိတာတိ သီလေန သမန္နာဂတာ သံဝိဇ္ဇန္တိ, သီလဝန္တာ စ သမာဟိတာ စ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ သံဝိဇ္ဇန္တီတိပိ အတ္ထော။ ဇမ္မန္တိ လာမကံ။ အာဒိစ္စမုပတိဋ္ဌတီတိ သူရိယံ နမဿမာနော တိဋ္ဌတိ။
ဧဝံ တေ မနုဿေ တဿ ဂုဏံ ကထေန္တေ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တုမှေ ဣမဿ လောလမက္ကဋဿ သီလာစာရံ အဇာနိတွာ အဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ပသန္နာ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာဿ သီလံ ဝိဇာနာထ, အနညာယ ပသံသထ၊
အဂ္ဂိဟုတ္တဉ္စ ဥဟန္နံ, ဒွေ စ ဘိန္နာ ကမဏ္ဍလူ’’တိ။
တတ္ထ အနညာယာတိ အဇာနိတွာ။ ဥဟန္နန္တိ ဣမိနာ ပါပမက္ကဋေန ဦဟဒံ။ ကမဏ္ဍလူတိ ကုဏ္ဍိကာ။ ‘‘ဒွေ စ ကုဏ္ဍိကာ တေန ဘိန္နာ’’တိ ဧဝမဿ အဂုဏံ ကထေသိ။
မနုဿာ မက္ကဋဿ ကုဟကဘာဝံ ဉတွာ လေဍ္ဍုဉ္စ ယဋ္ဌိဉ္စ ဂဟေတွာ ပေါထေတွာ ပလာပေတွာ ဣသိဂဏဿ ဘိက္ခံ အဒံသု။ ဣသယောပိ ဟိမဝန္တမေဝ ဂန္တွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မက္ကဋော အယံ ကုဟကော ဘိက္ခု အဟောသိ, ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၇၆] ၆။ ကဠာယမုဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗာလော ဝတာယံ ဒုမသာခဂေါစရောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ဝဿကာလေ ကောသလရညော ပစ္စန္တော ကုပိ။ တတ္ထ ဌိတာ ယောဓာ ဒွေ တီဏိ ယုဒ္ဓါနိ ကတွာ ပစ္စတ္ထိကေ အဘိဘဝိတုံ အသက္ကောန္တာ ရညော သာသနံ ပေသေသုံ။ ရာဇာ အကာလေ ဝဿာနေယေဝ နိက္ခမိတွာ ဇေတဝနသမီပေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ အကာလေ နိက္ခန္တော, ကန္ဒရပဒရာဒယော ဥဒကပူရာ, ဒုဂ္ဂမော မဂ္ဂေါ, သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိဿာမိ, သော မံ ‘ကဟံ ဂစ္ဆသိ, မဟာရာဇာ’တိ ပုစ္ဆိဿတိ, အထာဟံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေဿာမိ, န ခေါ ပန မံ သတ္ထာ သမ္ပရာယိကေနေဝတ္ထေန အနုဂ္ဂဏှာတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေနာပိ အနုဂ္ဂဏှာတိယေဝ, တသ္မိံ သစေ မေ ဂမနေန အဝုဍ္ဎိ ဘဝိဿတိ, ‘အကာလော, မဟာရာဇာ’တိ ဝက္ခတိ။ သစေ ပန ဝုဍ္ဍိ ဘဝိဿတိ, တုဏှီ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘ဟန္ဒ ကုတော နု တွံ, မဟာရာဇ, အာဂစ္ဆသိ ဒိဝါ ဒိဝဿာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, အဟံ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတုံ နိက္ခန္တော ‘တုမှေ ဝန္ဒိတွာ ဂမိဿာမီ’တိ
အာဂတောမှီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ, မဟာရာဇ, ရာဇာနော သေနာယ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆမာနာယ ပဏ္ဍိတာနံ ကထံ သုတွာ အကာလေ အဗ္ဘုဂ္ဂမနံ နာမ န ဂမိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော သဗ္ဗတ္ထကအမစ္စော အဟောသိ။ အထ ရညော ပစ္စန္တေ ကုပိတေ ပစ္စန္တယောဓာ ပဏ္ဏံ ပေသေသုံ။ ရာဇာ ဝဿကာလေ နိက္ခမိတွာ ဥယျာနေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိ, ဗောဓိသတ္တော ရညော သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ အဿာနံ ကဠာယေ သေဒေတွာ အာဟရိတွာ ဒေါဏိယံ ပက္ခိပိံသု။ ဥယျာနေ မက္ကဋေသု ဧကော မက္ကဋော ရုက္ခာ ဩတရိတွာ တတော ကဠာယေ ဂဟေတွာ မုခံ ပူရေတွာ ဟတ္ထေဟိပိ ဂဟေတွာ ဥပ္ပတိတွာ ရုက္ခေ နိသီဒိတွာ ခါဒိတုံ အာရဘိ, အထဿ ခါဒမာနဿ ဟတ္ထကော ဧကော ကဠာယော ဘူမိယံ ပတိ။ သော မုခေန စ ဟတ္ထေဟိ စ ဂဟိတေ သဗ္ဗေ ကဠာယေ ဆဍ္ဍေတွာ ရုက္ခာ ဩရုယှ တမေဝ ကဠာယံ ဩလောကေန္တော တံ ကဠာယံ အဒိသွာဝ ပုန ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ အဍ္ဍေ သဟဿပရာဇိတော ဝိယ သောစမာနော ဒုမ္မုခေါ ရုက္ခသာခါယံ နိသီဒိ။ ရာဇာ မက္ကဋဿ ကိရိယံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဿထ, ကိံ နာမေတံ မက္ကဋေန ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, ဗဟုံ အနဝလောကေတွာ အပ္ပံ ဩလောကေတွာ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော ဗာလာ ဧဝရူပံ ကရောန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗာလော ဝတာယံ ဒုမသာခဂေါစရော, ပညာ ဇနိန္ဒ နယိမဿ ဝိဇ္ဇတိ၊
ကဠာယမုဋ္ဌိံ အဝကိရိယ ကေဝလံ, ဧကံ ကဠာယံ ပတိတံ ဂဝေသတီ’’တိ။
တတ္ထ ဒုမသာခဂေါစရောတိ မက္ကဋော။ သော ဟိ ဒုမသာခါသု ဂေါစရံ ဂဏှာတိ, သာဝ အဿ ဂေါစရော သဉ္စရဏဘူမိဘူတာ, တသ္မာ ‘‘ဒုမသာခဂေါစရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဇနိန္ဒာတိ ရာဇာနံ အာလပတိ။ ရာဇာ ဟိ ပရမိဿရဘာဝေန ဇနဿ ဣန္ဒောတိ ဇနိန္ဒော။ ကဠာယမုဋ္ဌိန္တိ စဏကမုဋ္ဌိံ။ ‘‘ကာဠရာဇမာသမုဋ္ဌိ’’န္တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ အဝကိရိယာတိ အဝကိရိတွာ။ ကေဝလန္တိ သဗ္ဗံ။ ဂဝေသတီတိ ဘူမိယံ ပတိတံ ဧကမေဝ ပရိယေသတိ။
ဧဝံ ဝတွာ ပုန ဗောဓိသတ္တော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ အာမန္တေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝမေဝ မယံ ရာဇ, ယေ စညေ အတိလောဘိနော၊
အပ္ပေန ဗဟုံ ဇိယျာမ, ကဠာယေနေဝ ဝါနရော’’တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – မဟာရာဇ, ဧဝမေဝ မယဉ္စ ယေ စညေ လောဘာဘိဘူတာ ဇနာ သဗ္ဗေပိ အပ္ပေန ဗဟုံ ဇိယျာမ။ မယဉှိ ဧတရဟိ အကာလေ ဝဿာနသမယေ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ အပ္ပကဿ အတ္ထဿ ကာရဏာ ဗဟုကာ အတ္ထာ ပရိဟာယာမ။ ကဠာယေနေဝ ဝါနရောတိ ယထာ အယံ ဝါနရော ဧကံ ကဠာယံ ပရိယေသမာနော တေနေကေန ကဠာယေန သဗ္ဗကဠာယေဟိ ပရိဟီနော, ဧဝံ မယမ္ပိ အကာလေန ကန္ဒရပဒရာဒီသု ပူရေသု ဂစ္ဆမာနာ အပ္ပမတ္တကံ အတ္ထံ ပရိယေသမာနာ ဗဟူဟိ ဟတ္ထိဝါဟနအဿဝါဟနာဒီဟိ စေဝ ဗလကာယေန စ ပရိဟာယိဿာမ။ တသ္မာ အကာလေ ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ရညော ဩဝါဒံ အဒါသိ။
ရာဇာ တဿ ကထံ သုတွာ တတော နိဝတ္တိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ ပါဝိသိ။ စောရာပိ ‘‘ရာဇာ ကိရ စောရမဒ္ဒနံ ကရိဿာမီတိ နဂရာ နိက္ခန္တော’’တိ သုတွာ ပစ္စန္တတော ပလာယိံသု။ ပစ္စုပ္ပန္နေပိ စောရာ ‘‘ကောသလရာဇာ ကိရ နိက္ခန္တော’’တိ သုတွာ ပလာယိံသု။ ရာဇာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ သာဝတ္ထိမေဝ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကဠာယမုဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၇၇] ၇။ တိန္ဒုကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓနုဟတ္ထကလာပေဟီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထာ ဟိ မဟာဗောဓိဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၁၈။၁၂၄ အာဒယော) ဝိယ ဥမင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) ဝိယ စ အတ္တနော ပညာယ ဝဏ္ဏံ ဝဏ္ဏိတံ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ တထာဂတော ပညဝါ, ပုဗ္ဗေပိ ပညဝါ ဥပါယကုသလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဝါနရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အသီတိသဟဿဝါနရဂဏပရိဝါရော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿာသန္နေ ဧကော ပစ္စန္တဂါမကော ကဒါစိ ဝသတိ, ကဒါစိ ဥဗ္ဗသတိ။ တဿ ပန ဂါမဿ မဇ္ဈေ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နော မဓုရဖလော ဧကော တိန္ဒုကရုက္ခော အတ္ထိ, ဝါနရဂဏော ဥဗ္ဗသိတကာလေ အာဂန္တွာ တဿ ဖလာနိ ခါဒတိ။ အထာပရသ္မိံ ဖလဝါရေ သော ဂါမော ပုန အာဝါသော အဟောသိ ဒဠှပရိက္ခိတ္တော ဒွါရယုတ္တော, သောပိ ရုက္ခော ဖလဘာရနမိတသာခေါ အဋ္ဌာသိ။ ဝါနရဂဏော စိန္တေသိ – ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ အသုကဂါမေ တိန္ဒုကဖလာနိ ခါဒါမ, ဖလိတော နု ခေါ သော ဧတရဟိ ရုက္ခော, ဥဒါဟု နော, အာဝသိတော သော ဂါမော, ဥဒါဟု နော’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန စိန္တေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ ဣမံ ပဝတ္တိံ ဇာနာဟီ’’တိ ဧကံ ဝါနရံ ပေသေသိ။ သော ဂန္တွာ ရုက္ခဿ စ ဖလိတဘာဝံ ဂါမဿ စ ဂါဠှဝါသဘာဝံ ဉတွာ အာဂန္တွာ ဝါနရာနံ အာရောစေသိ။
ဝါနရာ တဿ ဖလိတဘာဝံ သုတွာ ‘‘မဓုရာနိ တိန္ဒုကဖလာနိ ခါဒိဿာမာ’’တိ ဥဿာဟဇာတာ ဝါနရိန္ဒဿ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဝါနရိန္ဒော ‘‘ဂါမော အာဝါသော အနာဝါသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာဝါသော, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ န ဂန္တဗ္ဗံ။ မနုဿာ ဟိ ဗဟုမာယာ ဟောန္တီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ, မနုဿာနံ ပဋိသလ္လာနဝေလာယ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ခါဒိဿာမာ’’တိ ဗဟူ ဂန္တွာ ဝါနရိန္ဒံ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဟိမဝန္တာ ဩတရိတွာ တဿ ဂါမဿ အဝိဒူရေ မနုဿာနံ ပဋိသလ္လာနကာလံ အာဂမယမာနာ မဟာပါသာဏပိဋ္ဌေ သယိတွာ မဇ္ဈိမယာမေ မနုဿေသု နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တေသု ရုက္ခံ အာရုယှ ဖလာနိ ခါဒိံသု။ အထေကော ပုရိသော သရီရကိစ္စေန ဂေဟာ နိက္ခမိတွာ ဂါမမဇ္ဈဂတော ဝါနရေ ဒိသွာ မနုဿာနံ အာစိက္ခိ။ ဗဟူ မနုဿာ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ နာနာဝုဓဟတ္ထာ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီနိ အာဒါယ ‘‘ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဝါနရေ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ရုက္ခံ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။ အသီတိသဟဿဝါနရာ မနုဿေ ဒိသွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ‘‘နတ္ထိ နော အညံ ပဋိဿရဏံ အညတြ ဝါနရိန္ဒေနာ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘ဓနုဟတ္ထကလာပေဟိ, နေတ္တိံသဝရဓာရိဘိ၊
သမန္တာ ပရိကိဏ္ဏမှ, ကထံ မောက္ခော ဘဝိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ ဓနုဟတ္ထကလာပေဟီတိ ဓနုကလာပဟတ္ထေဟိ, ဓနူနိ စေဝ သရကလာပေ စ ဂဟေတွာ ဌိတေဟီတိ အတ္ထော။ နေတ္တိံသဝရဓာရိဘီတိ နေတ္တိံသာ ဝုစ္စန္တိ ခဂ္ဂါ, ဥတ္တမခဂ္ဂဓာရီဟီတိ အတ္ထော။ ပရိကိဏ္ဏမှာတိ ပရိဝါရိတမှ။ ကထန္တိ ကေန နု ခေါ ဥပါယေန အမှာကံ မောက္ခော ဘဝိဿတီတိ။
တေသံ ကထံ သုတွာ ဝါနရိန္ဒော ‘‘မာ ဘာယိတ္ထ, မနုဿာ နာမ ဗဟုကိစ္စာ, အဇ္ဇပိ မဇ္ဈိမယာမော ဝတ္တတိ, အပိ နာမ တေသံ ‘အမှေ မာရေဿာမာ’တိ ပရိဝါရိတာနံ ဣမဿ ကိစ္စဿ အန္တရာယကရံ အညံ ကိစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဝါနရေ သမဿာသေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပ္ပေဝ ဗဟုကိစ္စာနံ, အတ္ထော ဇာယေထ ကောစိ နံ၊
အတ္ထိ ရုက္ခဿ အစ္ဆိန္နံ, ခဇ္ဇထညေဝ တိန္ဒုက’’န္တိ။
တတ္ထ နန္တိ နိပါတမတ္တံ, အပ္ပေဝ ဗဟုကိစ္စာနံ မနုဿာနံ အညော ကောစိ အတ္ထော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထော။ အတ္ထိ ရုက္ခဿ အစ္ဆိန္နန္တိ ဣမဿ ရုက္ခဿ ဖလာနံ အာကဍ္ဎနပရိကဍ္ဎနဝသေန အစ္ဆိန္နံ ဗဟု ဌာနံ အတ္ထိ။ ခဇ္ဇထညေဝ တိန္ဒုကန္တိ တိန္ဒုကဖလံ ခဇ္ဇထညေဝ။ တုမှေ ဟိ ယာဝတကေန ဝေါ အတ္ထော အတ္ထိ, တတ္တကံ ခါဒထ, အမှာကံ ပဟရဏကာလံ ဇာနိဿာမာတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ကပိဂဏံ သမဿာသေသိ။ ဧတ္တကဉှိ အဿာသံ အလဘမာနာ သဗ္ဗေပိ တေ ဖလိတေန ဟဒယေန ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏေယျုံ။ မဟာသတ္တော ပန ဧဝံ ဝါနရဂဏံ အဿာသေတွာ ‘‘သဗ္ဗေ ဝါနရေ သမာနေထာ’’တိ အာဟ။ သမာနေန္တာ တဿ ဘာဂိနေယျံ သေနကံ နာမ ဝါနရံ အဒိသွာ ‘‘သေနကော နာဂတော’’တိ အာရောစေသုံ။ ‘‘သစေ သေနကော နာဂတော, တုမှေ မာ ဘာယိတ္ထ, ဣဒါနိ ဝေါ သော သောတ္ထိံ ကရိဿတီ’’တိ။ သေနကောပိ ခေါ ဝါနရဂဏဿ ဂမနကာလေ နိဒ္ဒါယိတွာ ပစ္ဆာ ပဗုဒ္ဓေါ ကဉ္စိ အဒိသွာ ပဒါနုပဒိကော ဟုတွာ အာဂစ္ဆန္တော မနုဿေ ဒိသွာ ‘‘ဝါနရဂဏဿ ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဉတွာ ဧကသ္မိံ ပရိယန္တေ ဂေဟေ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ သုတ္တံ ကန္တန္တိယာ မဟလ္လကိတ္ထိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ခေတ္တံ ဂစ္ဆန္တော ဂါမဒါရကော ဝိယ ဧကံ ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ ဥပရိဝါတေ ဌတွာ ဂါမံ ပဒီပေသိ။ မနုဿာ မက္ကဋေ ဆဍ္ဍေတွာ အဂ္ဂိံ နိဗ္ဗာပေတုံ အဂမံသု။ ဝါနရာ ပလာယန္တာ သေနကဿတ္ထာယ ဧကေကံ ဖလံ ဂဟေတွာ ပလာယိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဘာဂိနေယျော သေနကော မဟာနာမော သက္ကော အဟောသိ, ဝါနရဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဝါနရိန္ဒော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိန္ဒုကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၇၈] ၈။ ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဇနိတ္တံ မေ ဘဝိတ္တံ မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အဟိဝါတကရောဂမုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဧကသ္မိံ ကုလေ အဟိဝါတကရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ မာတာပိတရော ပုတ္တံ အာဟံသု – ‘‘တာတ, မာ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဝသ, ဘိတ္တိံ ဘိန္ဒိတွာ ပလာယိတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဂန္တွာ ဇီဝိတံ ရက္ခ, ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ မဟာနိဓာနံ အတ္ထိ, တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ သုခေန ဇီဝေယျာသီ’’တိ။ ပုတ္တော တေသံ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဘိတ္တိံ ဘိန္ဒိတွာ ပလာယိတွာ အတ္တနော ရောဂေ ဝူပသန္တေ အာဂန္တွာ မဟာနိဓာနံ ဥဒ္ဓရိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဃရာဝါသံ ဝသိ။ သော ဧကဒိဝသံ သပ္ပိတေလာဒီနိ စေဝ ဝတ္ထစ္ဆာဒနာဒီနိ စ ဂါဟာပေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘တုမှာကံ ဂေဟေ အဟိဝါတကရောဂေါ ဥပ္ပန္နောတိ အဿုမှ, ကိန္တိ ကတွာ မုတ္တောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ, သော တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ခေါ, ဥပါသက, ဘယေ ဥပ္ပန္နေ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ အာလယံ ကတွာ အညတ္ထ အဂတာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိံသု, အနာလယံ ပန ကတွာ အညတ္ထ ဂတာ ဇီဝိတံ လဘိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိဂါမကေ ကုမ္ဘကာရကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ကုမ္ဘကာရကမ္မံ ကတွာ ပုတ္တဒါရံ ပေါသေသိ။ တဒါ ပန ဗာရာဏသိယံ မဟာနဒိယာ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓေါ မဟာဇာတဿရော အဟောသိ။ သော ဗဟုဥဒကကာလေ နဒိယာ သဒ္ဓိံ ဧကောဒကော ဟောတိ, ဥဒကေ မန္ဒီဘူတေ ဝိသုံ ဟောတိ။ မစ္ဆကစ္ဆပါ ပန ‘‘ဣမသ္မိံ သံဝစ္ဆရေ သုဝုဋ္ဌိကာ ဘဝိဿတိ, ဣမသ္မိံ သံဝစ္ဆရေ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိကာ’’တိ ဇာနန္တိ။ အထ တသ္မိံ သရေ နိဗ္ဗတ္တမစ္ဆကစ္ဆပါ ‘‘ဣမသ္မိံ သံဝစ္ဆရေ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိကာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဥဒကဿ ဧကာဗဒ္ဓကာလေယေဝ တမှာ သရာ
နိက္ခမိတွာ နဒိံ အဂမိံသု။ ဧကော ပန ကစ္ဆပေါ ‘‘ဣဒံ မေ ဇာတဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎိတဋ္ဌာနံ, မာတာပိတူဟိ ဝသိတဋ္ဌာနံ, န သက္ကောမိ ဣမံ ဇဟိတု’’န္တိ နဒိံ န အဂမာသိ။ အထ နိဒါဃသမယေ တတ္ထ ဥဒကံ ဆိဇ္ဇိ, သော ကစ္ဆပေါ ဗောဓိသတ္တဿ မတ္တိကဂဟဏဋ္ဌာနေ ဘူမိံ ခဏိတွာ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မတ္တိကံ ဂဟေဿာမီ’’တိ တတ္ထ ဂန္တွာ မဟာကုဒ္ဒါလေန ဘူမိံ ခဏန္တော ကစ္ဆပဿ ပိဋ္ဌိံ ဘိန္ဒိတွာ မတ္တိကပိဏ္ဍံ ဝိယ ကုဒ္ဒါလေနေဝ နံ ဥဒ္ဓရိတွာ ထလေ ပါတေသိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ ‘‘ဝသနဋ္ဌာနေ အာလယံ ဇဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဧဝံ ဝိနာသံ ပါပုဏိ’’န္တိ ဝတွာ ပရိဒေဝမာနော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဇနိတ္တံ မေ ဘဝိတ္တံ မေ, ဣတိ ပင်္ကေ အဝဿယိံ၊
တံ မံ ပင်္ကော အဇ္ဈဘဝိ, ယထာ ဒုဗ္ဗလကံ တထာ၊
တံ တံ ဝဒါမိ ဘဂ္ဂဝ, သုဏောဟိ ဝစနံ မမ။
‘‘ဂါမေ ဝါ ယဒိ ဝါရညေ, သုခံ ယတြာဓိဂစ္ဆတိ၊
တံ ဇနိတ္တံ ဘဝိတ္တဉ္စ, ပုရိသဿ ပဇာနတော၊
ယမှိ ဇီဝေ တမှိ ဂစ္ဆေ, န နိကေတဟတော သိယာ’’တိ။
တတ္ထ ဇနိတ္တံ မေ ဘဝိတ္တံ မေတိ ဣဒံ မမ ဇာတဋ္ဌာနံ, ဣဒံ မမ ဝဍ္ဎိတဋ္ဌာနံ။ ဣတိ ပင်္ကေ အဝဿယိန္တိ ဣမိနာ ကာရဏေနာဟံ ဣမသ္မိံ ကဒ္ဒမေ အဝဿယိံ နိပဇ္ဇိံ, ဝါသံ ကပ္ပေသိန္တိ အတ္ထော။ အဇ္ဈဘဝီတိ အဓိအဘဝိ ဝိနာသံ ပါပေသိ။ ဘဂ္ဂဝါတိ ကုမ္ဘကာရံ အာလပတိ။ ကုမ္ဘကာရာနဉှိ နာမဂေါတ္တပညတ္တိ ဧသာ, ယဒိဒံ ဘဂ္ဂဝါတိ။ သုခန္တိ ကာယိကစေတသိကဿာဒံ။ တံ ဇနိတ္တံ ဘဝိတ္တဉ္စာတိ တံ ဇာတဋ္ဌာနဉ္စ ဝဍ္ဎိတဋ္ဌာနဉ္စ။ ‘‘ဇာနိတ္တံ ဘာဝိတ္တ’’န္တိ ဒီဃဝသေနပိ ပါဌော, သောယေဝတ္ထော။ ပဇာနတောတိ အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ ဇာနန္တဿ။ န နိကေတဟတော သိယာတိ နိကေတေ အာလယံ ကတွာ အညတ္ထ အဂန္တွာ နိကေတေန ဟတော, ဧဝရူပံ မရဏဒုက္ခံ ပါပိတော န ဘဝေယျာတိ။
ဧဝံ သော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တော ကာလမကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဂဟေတွာ သကလဂါမဝါသိနော သန္နိပါတာပေတွာ တေ မနုဿေ ဩဝဒန္တော ဧဝမာဟ – ‘‘ပဿထ ဣမံ ကစ္ဆပံ, အယံ အညေသံ မစ္ဆကစ္ဆပါနံ မဟာနဒိံ ဂမနကာလေ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ အာလယံ ဆိန္ဒိတုံ
အသက္ကောန္တော တေဟိ သဒ္ဓိံ အဂန္တွာ မမ မတ္တိကဂဟဏဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိ။ အထဿာဟံ မတ္တိကံ ဂဏှန္တော မဟာကုဒ္ဒါလေန ပိဋ္ဌိံ ဘိန္ဒိတွာ မတ္တိကပိဏ္ဍံ ဝိယ နံ ထလေ ပါတေသိံ, အယံ အတ္တနာ ကတကမ္မံ သရိတွာ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိတွာ ကာလမကာသိ။ ဧဝမေသ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ အာလယံ ကတွာ မရဏံ ပတ္တော, တုမှေပိ မာ ဣမိနာ ကစ္ဆပေန သဒိသာ အဟုဝတ္ထ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ‘မယှံ ရူပံ မယှံ သဒ္ဒေါ မယှံ ဂန္ဓော မယှံ ရသော မယှံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗော မယှံ ပုတ္တော မယှံ ဓီတာ မယှံ ဒါသဒါသိပရိစ္ဆေဒေါ မယှံ ဟိရညသုဝဏ္ဏ’န္တိ တဏှာဝသေန ဥပဘောဂဝသေန မာ ဂဏှိတ္ထ, ဧကကောဝေသ သတ္တော တီသု ဘဝေသု ပရိဝတ္တတီ’’တိ။ ဧဝံ ဗုဒ္ဓလီလာယ မဟာဇနဿ ဩဝါဒမဒါသိ, သော ဩဝါဒေါ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ပတ္ထရိတွာ သဋ္ဌိမတ္တာနိ ဝဿသဟဿာနိ အဋ္ဌာသိ။ မဟာဇနော ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ, ဗောဓိသတ္တောပိ တထေဝ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ကုလပုတ္တော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ ‘‘တဒါ ကစ္ဆပေါ အာနန္ဒော အဟောသိ, ကုမ္ဘကာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၇၉] ၉။ သတဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
တဉ္စ အပ္ပန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကဝီသတိဝိဓံ အနေသနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ကာလေ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဝေဇ္ဇကမ္မေန ဒူတကမ္မေန ပဟိဏကမ္မေန ဇင်္ဃပေသနိကေန ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍေနာတိ ဧဝရူပါယ ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသုံ။ သာ သာကေတဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၂။၁၇၃-၁၇၄) အာဝိဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ တေသံ တထာ ဇီဝိကကပ္ပနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဧတရဟိ ခေါ ဗဟူ ဘိက္ခူ အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တိ, တေ ပန ဧဝံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ ယက္ခတ္တဘာဝါ ပေတတ္တဘာဝါ န မုစ္စိဿန္တိ, ဓုရဂေါဏာ ဟုတွာဝ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ, နိရယေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိဿန္တိ, ဧတေသံ ဟိတတ္ထာယ
သုခတ္ထာယ အတ္တဇ္ဈာသယံ သကပဋိဘာနံ ဧကံ ဓမ္မဒေသနံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧကဝီသတိဝိဓာယ အနေသနာယ ပစ္စယာ ဥပ္ပါဒေတဗ္ဗာ။ အနေသနာယ ဟိ ဥပ္ပန္နော ပိဏ္ဍပါတော အာဒိတ္တလောဟဂုဠသဒိသော ဟလာဟလဝိသူပမော။ အနေသနာ ဟိ နာမေသာ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ ဂရဟိတဗ္ဗာ ပဋိကုဋ္ဌာ။ အနေသနာယ ဥပ္ပန္နံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ဟိ ဟာသော ဝါ သောမနဿံ ဝါ နတ္ထိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နော ဟိ ပိဏ္ဍပါတော မမ သာသနေ စဏ္ဍာလဿ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘောဇနသဒိသော, တဿ ပရိဘောဂေါ သတဓမ္မမာဏဝဿ စဏ္ဍာလုစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တပရိဘောဂေါ ဝိယ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော စဏ္ဍာလယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ပါထေယျတဏ္ဍုလေ စ ဘတ္တပုဋဉ္စ ဂဟေတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ဧကော မာဏဝေါ အတ္ထိ သတဓမ္မော နာမ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ သောပိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တဏ္ဍုလေ စ ဘတ္တပုဋဉ္စ အဂဟေတွာဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ, တေ ဥဘောပိ မဟာမဂ္ဂေ သမာဂစ္ဆိံသု။ မာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တံ ‘‘ကိံဇာတိကောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘အဟံ စဏ္ဍာလော’’တိ ဝတွာ ‘‘တွံ ကိံဇာတိကောသီ’’တိ မာဏဝံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏော အဟ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု ဂစ္ဆာမာ’’တိ တေ ဥဘောပိ မဂ္ဂံ အဂမံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပါတရာသဝေလာယ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ ဘတ္တပုဋံ မောစေတွာ ‘‘မာဏဝ, ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘နတ္ထိ, အရေ စဏ္ဍာလ, မမ ဘတ္တေန အတ္ထော’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ပုဋကဘတ္တံ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ အကတွာဝ အတ္တနော ယာပနမတ္တံ အညသ္မိံ ပဏ္ဏေ ပက္ခိပိတွာ ပုဋကဘတ္တံ ဗန္ဓိတွာ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေါ တဏ္ဍုလေ စ သေသဘတ္တဉ္စ အာဒါယ ‘‘ဂစ္ဆာမ, မာဏဝါ’’တိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။
တေ သကလဒိဝသံ ဂန္တွာ သာယံ ဥဘောပိ ဧကသ္မိံ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ နှတွာ ပစ္စုတ္တရိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဖာသုကဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တပုဋံ မောစေတွာ မာဏဝံ အနာပုစ္ဆိတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ အာရဘိ။ မာဏဝေါ သကလဒိဝသံ မဂ္ဂဂမနေန ကိလန္တော ဆာတဇ္ဈတ္တော ‘‘သစေ မေ ဘတ္တံ ဒဿတိ, ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဣတရော ကိဉ္စိ အဝတွာ ဘုဉ္ဇတေဝ။ မာဏဝေါ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ စဏ္ဍာလော မယှံ အဝတွာဝ သဗ္ဗံ
ဘုဉ္ဇတိ နိပ္ပီဠေတွာပိ တံ ဂဟေတွာ ဥပရိ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တံ ဆဍ္ဍေတွာ သေသံ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တထာ ကတွာ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိ။ အထဿ ဘုတ္တမတ္တဿေဝ ‘‘မယာ အတ္တနော ဇာတိဂေါတ္တကုလပဒေသာနံ အနနုစ္ဆဝိကံ ကတံ, စဏ္ဍာလဿ နာမ မေ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တံ ဘုတ္တ’’န္တိ ဗလဝဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ, တာဝဒေဝဿ သလောဟိတံ ဘတ္တံ မုခတော ဥဂ္ဂစ္ဆိ။ သော ‘‘အပ္ပမတ္တကဿ ဝတ မေ ကာရဏာ အနနုစ္ဆဝိကံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဥပ္ပန္နဗလဝသောကတာယ ပရိဒေဝမာနော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တဉ္စ အပ္ပဉ္စ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ, တဉ္စ ကိစ္ဆေန နော အဒါ၊
သောဟံ ဗြာဟ္မဏဇာတိကော, ယံ ဘုတ္တံ တမ္ပိ ဥဂ္ဂတ’’န္တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယံ မယာ ဘုတ္တံ, တံ အပ္ပဉ္စ ဥစ္ဆိဋ္ဌဉ္စ, တဉ္စ သော စဏ္ဍာလော န အတ္တနော ရုစိယာ မံ အဒါသိ, အထ ခေါ နိပ္ပီဠိယမာနော ကိစ္ဆေန ကသိရေန အဒါသိ, သောဟံ ပရိသုဒ္ဓဗြာဟ္မဏဇာတိကော, တေနေဝ မေ ယံ ဘုတ္တံ, တမ္ပိ သဒ္ဓိံ လောဟိတေန ဥဂ္ဂတန္တိ။
ဧဝံ မာဏဝေါ ပရိဒေဝိတွာ ‘‘ကိံ ဒါနိ မေ ဧဝရူပံ အနနုစ္ဆဝိကံ ကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိတေနာ’’တိ အရညံ ပဝိသိတွာ ကဿစိ အတ္တာနံ အဒဿေတွာဝ အနာထမရဏံ ပတ္တော။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ ဒဿေတွာ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သတဓမ္မမာဏဝဿ တံ စဏ္ဍာလုစ္ဆိဋ္ဌကံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော အယုတ္တဘောဇနဿ ဘုတ္တတ္တာ နေဝ ဟာသော, န သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ, ဧဝမေဝ ယော ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော တထာလဒ္ဓပစ္စယံ ပရိဘုဉ္ဇတိ, တဿ ဗုဒ္ဓပဋိကုဋ္ဌဂရဟိတဇီဝိတဘာဝတော နေဝ ဟာသော, န သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝံ ဓမ္မံ နိရံကတွာ, ယော အဓမ္မေန ဇီဝတိ၊
သတဓမ္မောဝ လာဘေန, လဒ္ဓေနပိ န နန္ဒတီ’’တိ။
တတ္ထ ဓမ္မန္တိ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလဓမ္မံ။ နိရံကတွာတိ နီဟရိတွာ ဆဍ္ဍေတွာ။ အဓမ္မေနာတိ ဧကဝီသတိယာ အနေသနသင်္ခါတေန မိစ္ဆာဇီဝေန။ သတဓမ္မောတိ တဿ နာမံ, ‘‘သန္တဓမ္မော’’တိပိ ပါဌော။ န နန္ဒတီတိ ယထာ သတဓမ္မော မာဏဝေါ ‘‘စဏ္ဍာလုစ္ဆိဋ္ဌကံ မေ လဒ္ဓ’’န္တိ တေန လာဘေန
န နန္ဒတိ, ဧဝံ ဣမသ္မိမ္ပိ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ကုလပုတ္တော အနေသနာယ လဒ္ဓလာဘံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော န နန္ဒတိ န တုဿတိ, ‘‘ဗုဒ္ဓဂရဟိတဇီဝိကာယ ဇီဝါမီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ဟောတိ။ တသ္မာ အနေသနာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တဿ သတဓမ္မမာဏဝဿေဝ အရညံ ပဝိသိတွာ အနာထမရဏံ မရိတုံ ဝရန္တိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒေသေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ ဘိက္ခူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ မာဏဝေါ အာနန္ဒော အဟောသိ, အဟမေဝ စဏ္ဍာလပုတ္တော အဟောသိ’’န္တိ။
သတဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၈၀] ၁၀။ ဒုဒ္ဒဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒမာနာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဂဏဒါနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဒွေ သဟာယကာ ကုဋုမ္ဗိယပုတ္တာ ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ သဗ္ဗပရိက္ခာရဒါနံ သဇ္ဇေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ သတ္တာဟံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သဗ္ဗပရိက္ခာရေ အဒံသု။ တေသု ဂဏဇေဋ္ဌကော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဒါနေ ဗဟုဒါယကာပိ အတ္ထိ အပ္ပဒါယကာပိ, တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ‘ဣဒံ ဒါနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတူ’’’တိ ဒါနံ နိယျာဒေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တုမှေဟိ ခေါ ဥပါသကာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒါနံ ဒတွာ ဧဝံ နိယျာဒေန္တေဟိ မဟာကမ္မံ ကတံ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ဒါနံ ဒတွာ ဧဝမေဝ နိယျာဒိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဃရာဝါသံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဂဏသတ္ထာ ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဇနပဒစာရိကံ စရမာနော ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဒွါရဂါမေ သပရိဝါရော ဘိက္ခာယ စရိ။ မနုဿာ ဘိက္ခံ အဒံသု။ ပုနဒိဝသေ ဗာရာဏသိယံ စရိ, မနုဿာ သမ္ပိယာယမာနာ ဘိက္ခံ ဒတွာ ဂဏဗန္ဓနေန
ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ ဒါနံ သဇ္ဇေတွာ ဣသိဂဏဿ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံသု။ ဒါနပရိယောသာနေ ဂဏဇေဋ္ဌကော ဧဝမေဝ ဝတွာ ဣမိနာဝ နိယာမေန ဒါနံ နိယျာဒေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အာဝုသော, စိတ္တပ္ပသာဒေ သတိ အပ္ပကံ နာမ ဒါနံ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ အနုမောဒနံ ကရောန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒမာနာနံ, ဒုက္ကရံ ကမ္မ ကုဗ္ဗတံ၊
အသန္တော နာနုကုဗ္ဗန္တိ, သတံ ဓမ္မော ဒုရန္နယော။
‘‘တသ္မာ သတဉ္စ အသတံ, နာနာ ဟောတိ ဣတော ဂတိ၊
အသန္တော နိရယံ ယန္တိ, သန္တော သဂ္ဂပရာယဏာ’’တိ။
တတ္ထ ဒုဒ္ဒဒန္တိ ဒါနံ နာမ လောဘဒေါသဝသိကေဟိ အပဏ္ဍိတေဟိ ဒါတုံ န သက္ကာ, တသ္မာ ‘‘ဒုဒ္ဒဒ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တံ ဒဒမာနာနံ။ ဒုက္ကရံ ကမ္မ ကုဗ္ဗတန္တိ တဒေဝ ဒါနကမ္မံ သဗ္ဗေဟိ ကာတုံ န သက္ကာတိ ဒုက္ကရံ။ တံ ကုရုမာနာနံ။ အသန္တောတိ အပဏ္ဍိတာ ဗာလာ။ နာနုကုဗ္ဗန္တီတိ တံ ကမ္မံ နာနုကရောန္တိ။ သတံ ဓမ္မောတိ ပဏ္ဍိတာနံ သဘာဝေါ။ ဒါနံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဒုရန္နယောတိ ဖလသမ္ဗန္ဓဝသေန ဒုဇ္ဇာနော, ဧဝရူပဿ ဒါနဿ ဧဝရူပေါ ဖလဝိပါကော ဟောတီတိ ဒုရနုဗောဓော။ အပိစ ဒုရန္နယောတိ ဒုရဓိဂမော, အပဏ္ဍိတေဟိ ဒါနံ ဒတွာ ဒါနဖလံ နာမ လဒ္ဓုံ န သက္ကာတိပိ အတ္ထော။ နာနာ ဟောတိ ဣတော ဂတီတိ ဣတော စဝိတွာ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တာနံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ နာနာ ဟောတိ။ အသန္တော နိရယံ ယန္တီတိ အပဏ္ဍိတာ ဒုဿီလာ ဒါနံ အဒတွာ သီလံ အရက္ခိတွာ နိရယံ ဂစ္ဆန္တိ။ သန္တော သဂ္ဂပရာယဏာတိ ပဏ္ဍိတာ ပန ဒါနံ ဒတွာ သီလံ ရက္ခိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကရိတွာ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေတွာ သဂ္ဂပရာယဏာ ဟောန္တိ, မဟန္တံ သဂ္ဂသုခသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အနုမောဒနံ ကတွာ စတ္တာရော ဝဿိကေ မာသေ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ဝဿာတိက္ကမေ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုဒ္ဒဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကလျာဏဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကလျာဏဓမ္မံ ဒဒ္ဒရံ, မက္ကဋိ ဒုဗ္ဘိမက္ကဋံ၊
အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဉ္စေဝ, ကဠာယမုဋ္ဌိ တိန္ဒုကံ၊
ကစ္ဆပံ သတဓမ္မဉ္စ, ဒုဒ္ဒဒန္တိ စ တေ ဒသ။
၄။ အသဒိသဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၈၁] ၁။ အသဒိသဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓနုဂ္ဂဟော အသဒိသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဘဂဝတော မဟာနိက္ခမပါရမိံ ဝဏ္ဏေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော, ပုဗ္ဗေပိ သေတစ္ဆတ္တံ ပဟာယ နိက္ခန္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, တဿ သောတ္ထိနာ ဇာတဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘အသဒိသကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ အထဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ အညော ပုညဝါ သတ္တော ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, တဿ သောတ္ထိနာ ဇာတဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ တေသု ဗောဓိသတ္တော သောဠသဝဿကာလေ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ တယော ဝေဒေ အဋ္ဌာရသ စ သိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တေသု ဣဿာသသိပ္ပေ အသဒိသော ဟုတွာ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂမိ။ ရာဇာ ကာလံ ကရောန္တော ‘‘အသဒိသကုမာရဿ ရဇ္ဇံ ဒတွာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဩပရဇ္ဇံ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ ကာလမကာသိ။ တသ္မိံ ကာလကတေ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ရဇ္ဇေ ဒီယမာနေ ‘‘န မယှံ ရဇ္ဇေနတ္ထော’’တိ ပဋိက္ခိပိ, ဗြဟ္မဒတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မယှံ ရဇ္ဇေန အတ္ထော နတ္ထီ’’တိ ကိဉ္စိပိ န ဣစ္ဆိ, ကနိဋ္ဌေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ပကတိယာ ဝသနာကာရေနေဝ ဝသိ။ ရာဇပါဒမူလိကာ
‘‘အသဒိသကုမာရော ရဇ္ဇံ ပတ္ထေတီ’’တိ ဝတွာ ရညော သန္တိကေ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဘိန္ဒိံသု။ သောပိ တေသံ ဝစနံ ဂဟေတွာ ပရိဘိန္နစိတ္တော ‘‘ဘာတရံ မေ ဂဏှထာ’’တိ မနုဿေ ပယောဇေသိ။
အထေကော ဗောဓိသတ္တဿ အတ္ထစရကော တံ ကာရဏံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ကနိဋ္ဌဘာတိကဿ ကုဇ္ဈိတွာ နဂရာ နိက္ခမိတွာ အညံ ရဋ္ဌံ ဂန္တွာ ‘‘ဧကော ဓနုဂ္ဂဟော အာဂန္တွာ ရာဇဒွါရေ ဌိတော’’တိ ရညော အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိတ္တကံ ဘောဂံ ဣစ္ဆသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧကသံဝစ္ဆရေန သတသဟဿ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ အထ နံ အာဂန္တွာ သမီပေ ဌိတံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တွံ ဓနဂ္ဂဟောသီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု မံ ဥပဋ္ဌဟဿူ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟိ။ တဿ ပရိဗ္ဗယံ ဒီယမာနံ ဒိသွာ ‘‘အတိဗဟုံ လဘတီ’’တိ ပေါရာဏကဓနုဂ္ဂဟာ ဥဇ္ဈာယိံသု။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋသမီပေ သာဏိပါကာရံ ပရိက္ခိပါပေတွာ အမ္ဗရုက္ခမူလေ မဟာသယနေ နိပန္နော ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော ရုက္ခဂ္ဂေ ဧကံ အမ္ဗပိဏ္ဍိံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ န သက္ကာ အဘိရုဟိတွာ ဂဏှိတု’’န္တိ ဓနုဂ္ဂဟေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣမံ အမ္ဗပိဏ္ဍိံ သရေန ဆိန္ဒိတွာ ပါတေတုံ သက္ခိဿထာ’’တိ အာဟ။ န တံ, ဒေဝ, အမှာကံ ဂရု, ဒေဝေန ပန နော ဗဟုဝါရေ ကမ္မံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ, အဓုနာဂတော ဓနုဂ္ဂဟော အမှေဟိ ဗဟုတရံ လဘတိ, တံ ပါတာပေထာတိ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သက္ခိဿသိ, တာတ, ဧတံ ပါတေတု’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ဧကံ ဩကာသံ လဘမာနော သက္ခိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကတရောကာသ’’န္တိ? ‘‘တုမှာကံ သယနဿ အန္တောကာသ’’န္တိ။ ရာဇာ သယနံ ဟရာပေတွာ ဩကာသံ ကာရေသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ဟတ္ထေ ဓနု နတ္ထိ, နိဝါသနန္တရေ ဓနုံ သန္နယှိတွာ ဝိစရတိ, တသ္မာ ‘‘သာဏိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သာဏိံ အာဟရာပေတွာ ပရိက္ခိပါပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော အန္တောသာဏိံ ပဝိသိတွာ ဥပရိနိဝတ္ထံ သေတဝတ္ထံ ဟရိတွာ ဧကံ ရတ္တပဋံ နိဝါသေတွာ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ဧကံ ရတ္တပဋံ ဥဒရေ ဗန္ဓိတွာ ပသိဗ္ဗကတော သန္ဓိယုတ္တံ ခဂ္ဂံ နီဟရိတွာ ဝါမပဿေ သန္နယှိတွာ သုဝဏ္ဏကဉ္စုကံ ပဋိမုဉ္စိတွာ စာပနာဠိံ ပိဋ္ဌိယံ သန္နယှိတွာ သန္ဓိယုတ္တမေဏ္ဍကမဟာဓနုံ အာဒါယ ပဝါဠဝဏ္ဏံ ဇိယံ အာရောပေတွာ ဥဏှီသံ သီသေ ပဋိမုဉ္စိတွာ တိခိဏခုရပ္ပံ နခေဟိ ပရိဝတ္တယမာနော သာဏိံ ဒွိဓာ ကတွာ ပထဝိံ ဖာလေတွာ အလင်္ကတနာဂကုမာရော ဝိယ နိက္ခမိတွာ သရခိပနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ခုရပ္ပံ သန္နယှိတွာ ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘ကိံ, မဟာရာဇ, ဧတံ အမ္ဗပိဏ္ဍိံ ဥဒ္ဓံ အာရောဟနကဏ္ဍေန ပါတေမိ,
ဥဒါဟု အဓော ဩရောဟနကဏ္ဍေနာ’’တိ။ ‘‘တာတ, ဗဟူ မယာ အာရောဟနကဏ္ဍေန ပါတေန္တာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩရောဟနကဏ္ဍေန ပန ပါတေန္တာ မယာ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩရောဟနကဏ္ဍေန ပါတေဟီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, ဣဒံ ကဏ္ဍံ ဒူရံ အာရောဟိဿတိ, ယာဝ စာတုမဟာရာဇိကဘဝနံ, တာဝ ဂန္တွာ သယံ ဩရောဟိဿတိ, ယာဝဿ ဩရောဟနံ, တာဝ တုမှေဟိ အဓိဝါသေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
အထ နံ ပုန အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, ဣဒံ ကဏ္ဍံ ပန အာရောဟမာနံ အမ္ဗပိဏ္ဍိဝဏ္ဋံ ယာဝမဇ္ဈံ ကန္တမာနံ အာရောဟိဿတိ, ဩရောဟမာနံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဣတော ဝါ ဧတ္တော ဝါ အဂန္တွာ ဥဇုညေဝ ပတိတွာ အမ္ဗပိဏ္ဍိံ ဂဟေတွာ ဩတရိဿတိ, ပဿ, မဟာရာဇာ’’တိ ဝေဂံ ဇနေတွာ ကဏ္ဍံ ခိပိ။ တံ ကဏ္ဍံ အမ္ဗပိဏ္ဍိဝဏ္ဋံ ယာဝမဇ္ဈံ ကန္တမာနံ အဘိရုဟိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣဒါနိ တံ ကဏ္ဍံ ယာဝ စာတုမဟာရာဇိကဘဝနံ ဂတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ပဌမံ ခိတ္တကဏ္ဍတော အဓိကတရံ ဝေဂံ ဇနေတွာ အညံ ကဏ္ဍံ ခိပိ, တံ ဂန္တွာ ပုရိမကဏ္ဍပုင်္ခေ ပဟရိတွာ နိဝတ္တိတွာ သယံ တာဝတိံသဘဝနံ အဘိရုဟိ။ တတ္ထ နံ ဒေဝတာ အဂ္ဂဟေသုံ, နိဝတ္တနကဏ္ဍဿ ဝါတဆိန္နသဒ္ဒေါ အသနိသဒ္ဒေါ ဝိယ အဟောသိ။ မဟာဇနေန ‘‘ကိံ ဧသော သဒ္ဒေါ’’တိ ဝုတ္တေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘နိဝတ္တနကဏ္ဍဿ သဒ္ဒေါ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော အတ္တနော သရီရေ ကဏ္ဍဿ ပတနဘာဝံ ဉတွာ ဘီတတသိတံ မဟာဇနံ ‘‘မာ ဘာယိတ္ထာ’’တိ သမဿာသေတွာ ‘‘ကဏ္ဍဿ ဘူမိယံ ပတိတုံ န ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ ကဏ္ဍံ ဩတရမာနံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဣတော ဝါ ဧတ္တော ဝါ အဂန္တွာ ဥဇုညေဝ ပတိတွာ အမ္ဗပိဏ္ဍိံ ဆိန္ဒိ။ ဗောဓိသတ္တော အမ္ဗပိဏ္ဍိယာ စ ကဏ္ဍဿ စ ဘူမိယံ ပတိတုံ အဒတွာ အာကာသေယေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဧကေန ဟတ္ထေန အမ္ဗပိဏ္ဍိံ, ဧကေန ဟတ္ထေန ကဏ္ဍံ အဂ္ဂဟေသိ။ မဟာဇနော တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ‘‘န နော ဧဝရူပံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ’’န္တိ မဟာပုရိသံ ပသံသတိ ဥန္နဒတိ အပ္ဖေါဋေတိ အင်္ဂုလိယော ဝိဓူနတိ, စေလုက္ခေပသဟဿာနိ ပဝတ္တေတိ။ ရာဇပရိသာယ တုဋ္ဌပဟဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တဿ ဒိန္နဓနံ ကောဋိမတ္တံ အဟောသိ။ ရာဇာပိဿ ဓနဝဿံ ဝဿေန္တော ဝိယ ဗဟုံ ဓနံ မဟန္တဉ္စ ယသံ အဒါသိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တေ တေန ရညာ သက္ကတေ ဂရုကတေ တတ္ထ ဝသန္တေ ‘‘အသဒိသကုမာရော ကိရ ဗာရာဏသိယံ နတ္ထီ’’တိ သတ္တ ရာဇာနော အာဂန္တွာ
ဗာရာဏသိနဂရံ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ ရညော ပဏ္ဏံ ပေသေသုံ။ ရာဇာ မရဏဘယဘီတော ‘‘ကုဟိံ မေ ဘာတာ ဝသတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဧကံ သာမန္တရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟတီ’’တိ သုတွာ ‘‘မမ ဘာတိကေ အနာဂစ္ဆန္တေ မယှံ ဇီဝိတံ နတ္ထိ, ဂစ္ဆထ တဿ မမ ဝစနေန ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ခမာပေတွာ ဂဏှိတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ ဒူတေ ပါဟေသိ။ တေ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂန္တွာ ရာဇာနံ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ သမဿာသေတွာ ကဏ္ဍေ အက္ခရာနိ ဆိန္ဒိတွာ ‘‘အဟံ အသဒိသကုမာရော အာဂတော, အညံ ဧကကဏ္ဍံ ခိပန္တော သဗ္ဗေသံ ဝေါ ဇီဝိတံ ဟရိဿာမိ, ဇီဝိတေန အတ္ထိကာ ပလာယန္တူ’’တိ အဋ္ဋာလကေ ဌတွာ သတ္တန္နံ ရာဇူနံ ဘုဉ္ဇန္တာနံ ကဉ္စနပါတိမကုလေယေဝ ကဏ္ဍံ ပါတေသိ။ တေ အက္ခရာနိ ဒိသွာ မရဏဘယဘီတာ သဗ္ဗေဝ ပလာယိံသု။ ဧဝံ မဟာသတ္တော ခုဒ္ဒကမက္ခိကာယ ပိဝနမတ္တမ္ပိ လောဟိတံ အနုပ္ပါဒေတွာ သတ္တ ရာဇာနော ပလာပေတွာ ကနိဋ္ဌဘာတရံ အပလောကေတွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, အသဒိသကုမာရော သတ္တ ရာဇာနော ပလာပေတွာ ဝိဇိတသင်္ဂါမော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဓနုဂ္ဂဟော အသဒိသော, ရာဇပုတ္တော မဟဗ္ဗလော၊
ဒူရေပါတီ အက္ခဏဝေဓီ, မဟာကာယပ္ပဒါလနော။
‘‘သဗ္ဗာမိတ္တေ ရဏံ ကတွာ, န စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယိ၊
ဘာတရံ သောတ္ထိံ ကတွာန, သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမီ’’တိ။
တတ္ထ အသဒိသောတိ န ကေဝလံ နာမေနေဝ, ဗလဝီရိယပညာဟိပိ အသဒိသောဝ။ မဟဗ္ဗလောတိ ကာယဗလေနပိ ပညာဗလေနပိ မဟဗ္ဗလော။ ဒူရေပါတီတိ ယာဝ စာတုမဟာရာဇိကဘဝနာ တာဝတိံသဘဝနာ စ ကဏ္ဍံ ပေသေတုံ သမတ္ထတာယ ဒူရေပါတီ။ အက္ခဏဝေဓီတိ အဝိရာဓိတဝေဓီ။ အထ ဝါ အက္ခဏာ ဝုစ္စတိ ဝိဇ္ဇု, ယာဝ ဧကာ ဝိဇ္ဇု နိစ္ဆရတိ, တာဝ တေနောဘာသေန
သတ္တဋ္ဌ ဝါရေ ကဏ္ဍာနိ ဂဟေတွာ ဝိဇ္ဈတီတိ အက္ခဏဝေဓီ။ မဟာကာယပ္ပဒါလနောတိ မဟန္တေ ကာယေ ပဒါလေတိ။ စမ္မကာယော, ဒါရုကာယော, လောဟကာယော, အယောကာယော, ဝါလိကကာယော, ဥဒကကာယော, ဖလကကာယောတိ ဣမေ သတ္တ မဟာကာယာ နာမ။ တတ္ထ အညော စမ္မကာယပဒါလနော မဟိံသစမ္မံ ဝိနိဝိဇ္ဈတိ, သော ပန သတမ္ပိ မဟိံသစမ္မာနံ ဝိနိဝိဇ္ဈတိယေဝ။ အညော အဋ္ဌင်္ဂုလဗဟလံ ဥဒုမ္ဗရပဒရံ, စတုရင်္ဂုလဗဟလံ အသနပဒရံ ဝိနိဝိဇ္ဈတိ, သော ပန ဖလကသတမ္ပိ ဧကတော ဗဒ္ဓံ ဝိနိဝိဇ္ဈတိ, တထာ ဒွင်္ဂုလဗဟလံ တမ္ဗလောဟပဋ္ဋံ, အင်္ဂုလဗဟလံ အယပဋ္ဋံ။ ဝါလိကသကဋဿ ဗဒရသကဋဿ ပလာလသကဋဿ ဝါ ပစ္ဆာဘာဂေန ကဏ္ဍံ ပဝေသေတွာ ပုရေဘာဂေန အတိပါတေတိ, ပကတိယာ ဥဒကေ စတုဥသဘဋ္ဌာနံ ကဏ္ဍံ ပေသေတိ, ထလေ အဋ္ဌဥသဘန္တိ ဧဝံ ဣမေသံ သတ္တန္နံ မဟာကာယာနံ ပဒါလနတော မဟာကာယပ္ပဒါလနော။ သဗ္ဗာမိတ္တေတိ သဗ္ဗေ အမိတ္တေ။ ရဏံ ကတွာတိ ယုဒ္ဓံ ကတွာ ပလာပေသီတိ အတ္ထော။ န စ ကဉ္စိ ဝိဟေဌယီတိ ဧကမ္ပိ န ဝိဟေဌေသိ။ အဝိဟေဌယန္တောယေဝ ပန တေဟိ သဒ္ဓိံ ကဏ္ဍပေသနေနေဝ ရဏံ ကတွာ။ သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမီတိ သီလသံယမံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂတော။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကနိဋ္ဌဘာတာ အာနန္ဒော အဟောသိ, အသဒိသကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသဒိသဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၈၂] ၂။ သင်္ဂါမာဝစရဇာတကဝဏ္ဏနာ
သင်္ဂါမာဝစရော သူရောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော နန္ဒတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထရိ ဟိ ပဌမဂမနေန ကပိလပုရံ ဂန္တွာ ကနိဋ္ဌဘာတိကံ နန္ဒရာဇကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ကပိလပုရာ နိက္ခမ္မ အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မာ နန္ဒော ဘဂဝတော ပတ္တံ အာဒါယ တထာဂတေန သဒ္ဓိံ ဂေဟာ နိက္ခမနကာလေ ‘‘နန္ဒကုမာရော ကိရ သတ္ထာရာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ သုတွာ အဍ္ဎုလ္လိခိတေဟိ ကေသေဟိ ဝါတပါနန္တရေန ဩလောကေတွာ ‘‘တုဝဋံ ခေါ, အယျပုတ္တ, အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဣဒံ ဇနပဒကလျာဏိယာ ဝုတ္တဝစနံ အနုဿရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတော အနဘိရတော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော
ဓမနိသန္ထတဂတ္တော အဟောသိ။ သတ္ထာ တဿ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ‘‘ယံနူနာဟံ နန္ဒံ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ တဿ ဝသနပရိဝေဏံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသိန္နော ‘‘ကစ္စိ, နန္ဒ, ဣမသ္မိံ သာသနေ အဘိရမသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, ဇနပဒကလျာဏိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ နာဘိရမာမီ’’တိ။ ‘‘ဟိမဝန္တစာရိကံ ဂတပုဗ္ဗောသိ နန္ဒာ’’တိ? ‘‘န ဂတပုဗ္ဗော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘နတ္ထိ မေ, ဘန္တေ, ဣဒ္ဓိ, ကတာဟံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘အဟံ တံ, နန္ဒ, မမ ဣဒ္ဓိဗလေန နေဿာမီ’’တိ ထေရံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကသ္မိံ ဈာမခေတ္တေ ဈာမခါဏုကေ နိသိန္နံ ဆိန္နကဏ္ဏနာသနင်္ဂုဋ္ဌံ ဈာမလောမံ ဆိန္နဆဝိံ စမ္မမတ္တံ လောဟိတပလိဂုဏ္ဌိတံ ဧကံ ပလုဋ္ဌမက္ကဋိံ ဒဿေသိ – ‘‘ပဿသိ, နန္ဒ, ဧတံ မက္ကဋိ’’န္တိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု ပစ္စက္ခံ ကရောဟီ’’တိ။
အထ နံ ဂဟေတွာ သဋ္ဌိယောဇနိကံ မနောသိလာတလံ, အနောတတ္တဒဟာဒယော သတ္တ မဟာသရေ, ပဉ္စ မဟာနဒိယော, သုဝဏ္ဏပဗ္ဗတရဇတပဗ္ဗတမဏိပဗ္ဗတပဋိမဏ္ဍိတံ အနေကသတရာမဏေယျကံ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတဉ္စ ဒဿေတွာ ‘‘တာဝတိံသဘဝနံ တေ, နန္ဒ, ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘န, ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဟိ, နန္ဒ, တာဝတိံသဘဝနံ တေ ဒဿယိဿာမီ’’တိ တတ္ထ နေတွာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနေ နိသီဒိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝသံဃေန သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အဍ္ဎတိယကောဋိသင်္ခါ တဿ ပရိစာရိကာ ပဉ္စသတာ ကကုဋပါဒါ ဒေဝစ္ဆရာယောပိ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ တာ ပဉ္စသတာ အစ္ဆရာ ကိလေသဝသေန ပုနပ္ပုနံ ဩလောကာပေသိ။ ‘‘ပဿသိ, နန္ဒ, ဣမာ ကကုဋပါဒိနိယော အစ္ဆရာယော’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧတာ သောဘန္တိ, ဥဒါဟု ဇနပဒကလျာဏီ’’တိ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဇနပဒကလျာဏိံ ဥပနိဓာယ သာ ပလုဋ္ဌမက္ကဋီ, ဧဝမေဝ ဣမာ ဥပနိဓာယ ဇနပဒကလျာဏီ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿသိ နန္ဒာ’’တိ? ‘‘ကိံ ကမ္မံ ကတွာ, ဘန္တေ, ဣမာ အစ္ဆရာ လဘန္တီ’’တိ? ‘‘သမဏဓမ္မံ ကတွာ’’တိ။ ‘‘သစေ မေ, ဘန္တေ, ဣမာသံ ပဋိလာဘတ္ထာယ ဘဂဝါ ပါဋိဘောဂေါ ဟောတိ, အဟံ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကရောဟိ, နန္ဒ, အဟံ တေ ပါဋိဘောဂေါ’’တိ။ ဧဝံ ထေရော ဒေဝသံဃဿ မဇ္ဈေ တထာဂတံ ပါဋိဘောဂံ ဂဟေတွာ ‘‘မာ, ဘန္တေ, အတိပပဉ္စံ ကရောထ, ဧထ ဂစ္ဆာမ, အဟံ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။
သတ္ထာ တံ အာဒါယ ဇေတဝနမေဝ ပစ္စာဂမိ။ ထေရော သမဏဓမ္မံ ကာတုံ အာရဘိ။
သတ္ထာ ဓမ္မသေနာပတိံ အာမန္တေတွာ ‘‘သာရိပုတ္တ, မယှံ ကနိဋ္ဌဘာတာ နန္ဒော တာဝတိံသဒေဝလောကေ ဒေဝသံဃဿ မဇ္ဈေ ဒေဝစ္ဆရာနံ ကာရဏာ မံ ပါဋိဘောဂံ အဂ္ဂဟေသီ’’တိ တဿ အာစိက္ခိ။ ဧတေနုပါယေန မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ မဟာကဿပတ္ထေရဿ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရဿ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကအာနန္ဒတ္ထေရဿာတိ အသီတိယာ မဟာသာဝကာနံ ယေဘုယျေန စ သေသဘိက္ခူနံ အာစိက္ခိ။ ဓမ္မသေနာပတိ သာရိပုတ္တတ္ထေရော နန္ဒတ္ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, အာဝုသော နန္ဒ, တာဝတိံသဒေဝလောကေ ဒေဝသံဃဿ မဇ္ဈေ ‘ဒေဝစ္ဆရာ လဘန္တော သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ ဒသဗလံ ပါဋိဘောဂံ ဂဏှီ’’တိ ဝတွာ ‘‘နနု ဧဝံ သန္တေ တဝ ဗြဟ္မစရိယဝါသော မာတုဂါမသန္နိဿိတော ကိလေသသန္နိဿိတော, တဿ တေ ဣတ္ထီနံ အတ္ထာယ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တဿ ဘတိယာ ကမ္မံ ကရောန္တေန ကမ္မကာရကေန သဒ္ဓိံ ကိံ နာနာကရဏ’’န္တိ ထေရံ လဇ္ဇာပေသိ နိတ္တေဇံ အကာသိ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗေပိ အသီတိမဟာသာဝကာ အဝသေသဘိက္ခူ စ တံ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ လဇ္ဇာပယိံသု။
သော ‘‘အယုတ္တံ ဝတ မေ ကတ’’န္တိ ဟိရိယာ စ ဩတ္တပ္ပေန စ ဝီရိယံ ဒဠှံ ပဂ္ဂဏှိတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ပဋိဿဝံ မုဉ္စာမီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာပိ ‘‘ယဒါ တွံ, နန္ဒ, အရဟတ္တံ ပတ္တော, တဒါယေဝါဟံ ပဋိဿဝါ မုတ္တော’’တိ အာဟ။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘ယာဝ ဩဝါဒက္ခမော စာယံ, အာဝုသော, နန္ဒတ္ထေရော ဧကောဝါဒေနေဝ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ သမဏဓမ္မံ ကတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ နန္ဒော ဩဝါဒက္ခမောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထာစရိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဟတ္ထာစရိယသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဧကံ ဗာရာဏသိရညော သပတ္တရာဇာနံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော တဿ မင်္ဂလဟတ္ထိံ သုသိက္ခိတံ ကတွာ သိက္ခာပေသိ။ သော ရာဇာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဂဟေတွာ မင်္ဂလဟတ္ထိံ အာရုယှ မဟတိယာ သေနာယ
ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ ရညော ပဏ္ဏံ ပေသေသိ။ ဗြဟ္မဒတ္တော ‘‘ယုဒ္ဓံ ဒဿာမီ’’တိ ပါကာရဒွါရဋ္ဋာလကဂေါပုရေသု ဗလကာယံ အာရောပေတွာ ယုဒ္ဓံ အဒါသိ။ သပတ္တရာဇာ မင်္ဂလဟတ္ထိံ ဝမ္မေန ဆာဒေတွာ သယမ္ပိ ဝမ္မံ ပဋိမုဉ္စိတွာ ဟတ္တိက္ခန္ဓဝရဂတော တိခိဏံ အင်္ကုသံ အာဒါယ ‘‘နဂရံ ဘိန္ဒိတွာ ပစ္စာမိတ္တံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတံ ကရိဿာမီ’’တိ ဟတ္ထိံ နဂရာဘိမုခံ ပေသေသိ။ သော ဥဏှကလလာနိ စေဝ ယန္တပါသာဏေ စ နာနပ္ပကာရာနိ စ ပဟရဏာနိ ဝိဿဇ္ဇေန္တေ ဒိသွာ မရဏဘယဘီတော ဥပသင်္ကမိတုံ အသက္ကောန္တော ပဋိက္ကမိ။ အထ နံ ဟတ္ထာစရိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တာတ, တွံ သူရော သင်္ဂါမာဝစရော, ဧဝရူပေ ဌာနေ ပဋိက္ကမနံ နာမ တုယှံ နာနုစ္ဆဝိက’’န္တိ ဝတွာ ဟတ္ထိံ ဩဝဒန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘သင်္ဂါမာဝစရော သူရော, ဗလဝါ ဣတိ ဝိဿုတော၊
ကိံ နု တောရဏမာသဇ္ဇ, ပဋိက္ကမသိ ကုဉ္ဇရ။
‘‘ဩမဒ္ဒ ခိပ္ပံ ပလိဃံ, ဧသိကာနိ စ အဗ္ဗဟ၊
တောရဏာနိ စ မဒ္ဒိတွာ, ခိပ္ပံ ပဝိသ ကုဉ္ဇရာ’’တိ။
တတ္ထ ဣတိ ဝိဿုတောတိ, တာတ, တွံ ပဝတ္တသမ္ပဟာရံ သင်္ဂါမံ မဒ္ဒိတွာ အဝစရဏတော သင်္ဂါမာဝစရော, ထိရဟဒယတာယ သူရော, ထာမသမ္ပတ္တိယာ ဗလဝါတိ ဧဝံ ဝိဿုတော ပညာတော ပါကဋော။ တောရဏမာသဇ္ဇာတိ နဂရဒွါရသင်္ခါတံ တောရဏံ ပတွာ။ ပဋိက္ကမသီတိ ကိံ နု ခေါ ဩသက္ကသိ, ကေန ကာရဏေန နိဝတ္တသီတိ ဝဒတိ။ ဩမဒ္ဒါတိ အဝမဒ္ဒ အဓော ပါတယ။ ဧသိကာနိ စ အဗ္ဗဟာတိ နဂရဒွါရေ သောဠသရတနံ အဋ္ဌရတနံ ဘူမိယံ ပဝေသေတွာ နိစ္စလံ ကတွာ နိခါတာ ဧသိကတ္ထမ္ဘာ ဟောန္တိ, တေ ခိပ္ပံ ဥဒ္ဓရ လုဉ္စာဟီတိ အာဏာပေတိ။ တောရဏာနိ စ မဒ္ဒိတွာတိ နဂရဒွါရဿ ပိဋ္ဌသံဃာဋေ မဒ္ဒိတွာ။ ခိပ္ပံ ပဝိသာတိ သီဃံ နဂရံ ပဝိသ။ ကုဉ္ဇရာတိ နာဂံ အာလပတိ။
တံ သုတွာ နာဂေါ ဗောဓိသတ္တဿ ဧကောဝါဒေနေဝ နိဝတ္တိတွာ ဧသိကတ္ထမ္ဘေ သောဏ္ဍာယ ပလိဝေဌေတွာ အဟိစ္ဆတ္တကာနိ ဝိယ လုဉ္စိတွာ တောရဏံ မဒ္ဒိတွာ ပလိဃံ ဩတာရေတွာ နဂရဒွါရံ ဘိန္ဒိတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဟတ္ထီ နန္ဒော အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ဟတ္ထာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သင်္ဂါမာဝစရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၈၃] ၃။ ဝါလောဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝါလောဒကံ အပ္ပရသံ နိဟီနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပဉ္စသတေ ဝိဃာသာဒေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ပဉ္စသတာ ဥပါသကာ ဃရာဝါသပလိဗောဓံ ပုတ္တဒါရဿ နိယျာဒေတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တာ ဧကတောဝ ဝိစရန္တိ။ တေသု ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ဧကောပိ ပုထုဇ္ဇနော နာမ နတ္ထိ, သတ္ထာရံ နိမန္တေန္တာပိ တေ ဥပါသကေ အန္တောကရိတွာဝ နိမန္တေန္တိ။ တေသံ ပန ဒန္တကဋ္ဌမုခေါဒကဝတ္ထဂန္ဓမာလဒါယကာ ပဉ္စသတာ စူဠုပဋ္ဌာကာ ဝိဃာသာဒါ ဟုတွာ ဝသန္တိ။ တေ ဘုတ္တပါတရာသာ နိဒ္ဒါယိတွာ ဥဋ္ဌာယ အစိရဝတိံ ဂန္တွာ နဒီတီရေ ဥန္နဒန္တာ မလ္လယုဒ္ဓံ ယုဇ္ဈန္တိ။ တေ ပန ပဉ္စသတာ ဥပါသကာ အပ္ပသဒ္ဒါ အပ္ပနိဂ္ဃေါသာ ပဋိသလ္လာနမနုယုဉ္ဇန္တိ။ သတ္ထာ တေသံ ဝိဃာသာဒါနံ ဥစ္စာသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ ဧသော, အာနန္ဒ, သဒ္ဒေါ’’တိ ထေရံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဝိဃာသာဒသဒ္ဒေါ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ခေါ, အာနန္ဒ, ဣမေ ဝိဃာသာဒါ ဣဒါနေဝ ဝိဃာသံ ခါဒိတွာ ဥန္နဒန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ ဥန္နဒန္တိယေဝ, ဣမေပိ ဥပါသကာ န ဣဒါနေဝ သန္နိသိန္နာ, ပုဗ္ဗေပိ သန္နိသိန္နာယေဝါ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ရညော အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ အထေကသ္မိံ ကာလေ သော ရာဇာ ‘‘ပစ္စန္တော ကုပိတော’’တိ သုတွာ ပဉ္စသတေ သိန္ဓဝေ ကပ္ပါပေတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဂန္တွာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ ဗာရာဏသိမေဝ ပစ္စာဂန္တွာ ‘‘သိန္ဓဝါ ကိလန္တာ အလ္လရသမေဝ နေသံ မုဒ္ဒိကပါနံ ဒေထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ သိန္ဓဝါ ဂန္ဓပါနံ ပိဝိတွာ အဿသာလံ ဂန္တွာ အတ္တနော အတ္တနော ဌာနေသု အဋ္ဌံသု။ တေသံ
ပန ဒိန္နာဝသိဋ္ဌကံ အပ္ပရသံ ဗဟုကသဋံ အဟောသိ။ မနုဿာ ‘‘ဣဒံ ကိံ ကရောမာ’’တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆိံသု။ ရာဇာ ဥဒကေန မဒ္ဒိတွာ မကစိပိလောတိကာဟိ ပရိဿာဝေတွာ ‘‘ယေ ဂဒြဘာ သိန္ဓဝါနံ နိဝါပံ ပဟိံသု, တေသံ ဒါပေထာ’’တိ ဒါပေသိ။ ဂဒြဘာ ကသဋဥဒကံ ပိဝိတွာ မတ္တာ ဟုတွာ ဝိရဝန္တာ ရာဇင်္ဂဏေ ဝိစရိံသု။ ရာဇာ မဟာဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ရာဇင်္ဂဏံ ဩလောကယမာနော သမီပေ ဌိတံ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဿ, ဣမေ ဂဒြဘာ ကသဋောဒကံ ပိဝိတွာ မတ္တာ ဟုတွာ ဝိရဝန္တာ ဥပ္ပတန္တာ ဝိစရန္တိ, သိန္ဓဝကုလေ ဇာတသိန္ဓဝါ ပန ဂန္ဓပါနံ ပိဝိတွာ နိဿဒ္ဒါ သန္နိသိန္နာ န ဥပ္ပိလဝန္တိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝါလောဒကံ အပ္ပရသံ နိဟီနံ, ပိတွာ မဒေါ ဇာယတိ ဂဒြဘာနံ၊
ဣမဉ္စ ပိတွာန ရသံ ပဏီတံ, မဒေါ န သဉ္ဇာယတိ သိန္ဓဝါန’’န္တိ။
တတ္ထ ဝါလောဒကန္တိ မကစိဝါလေဟိ ပရိဿာဝိတဥဒကံ။ ‘‘ဝါလုဒက’’န္တိပိ ပါဌော။ နိဟီနန္တိ နိဟီနရသဘာဝေန နိဟီနံ။ န သဉ္ဇာယတီတိ သိန္ဓဝါနံ မဒေါ န ဇာယတိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏန္တိ ပုစ္ဆိ။
အထဿ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဗောဓိသတ္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပ္ပံ ပိဝိတွာန နိဟီနဇစ္စော, သော မဇ္ဇတီ တေန ဇနိန္ဒ ပုဋ္ဌော၊
ဓောရယှသီလီ စ ကုလမှိ ဇာတော, န မဇ္ဇတီ အဂ္ဂရသံ ပိဝိတွာ’’တိ။
တတ္ထ တေန ဇနိန္ဒ ပုဋ္ဌောတိ ဇနိန္ဒ ဥတ္တမရာဇ ယော နိဟီနဇစ္စော, တေန နိဟီနဇစ္စဘာဝေန ပုဋ္ဌော မဇ္ဇတိ ပမဇ္ဇတိ။ ဓောရယှသီလီတိ ဓောရယှသီလော ဓုရဝဟနကအာစာရေန သမ္ပန္နော ဇာတိသိန္ဓဝေါ။ အဂ္ဂရသန္တိ သဗ္ဗပဌမံ ဂဟိတံ မုဒ္ဒိကရသံ ပိဝိတွာပိ န မဇ္ဇတိ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂဒြဘေ ရာဇင်္ဂဏာ နီဟရာပေတွာ တဿေဝ ဩဝါဒေ ဌိတော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ
ပဉ္စသတာ ဂဒြဘာ ဣမေ ဝိဃာသာဒါ အဟေသုံ, ပဉ္စသတာ သိန္ဓဝါ ဣမေ ဥပါသကာ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝါလောဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၈၄] ၄။ ဂိရိဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒူသိတော ဂိရိဒတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဝိပက္ခသေဝိံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ မဟိဠာမုခဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၂၆) ကထိတမေဝ။ သတ္ထာ ပန ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဝိပက္ခံ သေဝတိ, ပုဗ္ဗေပေသ ဝိပက္ခသေဝကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ သာမရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ ရညော ပန ပဏ္ဍဝေါ နာမ မင်္ဂလဿော, တဿ ဂိရိဒတ္တော နာမ အဿဗန္ဓော, သော ခဉ္ဇော အဟောသိ။ အဿော မုခရဇ္ဇုကေ ဂဟေတွာ တံ ပုရတော ပုရတော ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘မံ ဧသ သိက္ခာပေတီ’’တိ သညာယ တဿ အနုသိက္ခန္တော ခဉ္ဇော အဟောသိ။ တဿ အဿဿ ခဉ္ဇဘာဝံ ရညော အာရောစေသုံ, ရာဇာ ဝေဇ္ဇေ ပေသေသိ။ တေ ဂန္တွာ အဿဿ သရီရေ ရောဂံ အပဿန္တာ ‘‘ရောဂမဿ န ပဿာမာ’’တိ ရညော ကထယိံသု။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ ဝယဿ, ဧတ္ထ ကာရဏံ ဇာနာဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ ခဉ္ဇအဿဗန္ဓသံသဂ္ဂေန တဿ ခဉ္ဇဘူတဘာဝံ ဉတွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘သံသဂ္ဂဒေါသေန နာမ ဧဝံ ဟောတီ’’တိ ဒဿေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –-
‘‘ဒူသိတော ဂိရိဒတ္တေန, ဟယော သာမဿ ပဏ္ဍဝေါ၊
ပေါရာဏံ ပကတိံ ဟိတွာ, တဿေဝါနုဝိဓိယျတီ’’တိ။
တတ္ထ ဟယော သာမဿာတိ သာမဿ ရညော မင်္ဂလဿော။ ပေါရာဏံ ပကတိံ ဟိတွာတိ အတ္တနော ပေါရာဏပကတိံ သိင်္ဂါရဘာဝံ ပဟာယ။ အနုဝိဓိယျတီတိ အနုသိက္ခတိ။
အထ နံ ရာဇာ ‘‘ဣဒါနိ ဝယဿ ကိံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သုန္ဒရံ အဿဗန္ဓံ လဘိတွာ ယထာ ပေါရာဏော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သစေ စ တနုဇော ပေါသော, သိခရာကာရကပ္ပိတော၊
အာနနေ နံ ဂဟေတွာန, မဏ္ဍလေ ပရိဝတ္တယေ၊
ခိပ္ပမေဝ ပဟန္တွာန, တဿေဝါနုဝိဓိယျတီ’’တိ။
တတ္ထ တနုဇောတိ တဿ အနုဇော။ အနုရူပံ ဇာတော ဟိ အနုဇော, တဿ အနုဇော တနုဇော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သစေ ဟိ, မဟာရာဇ, တဿ သိင်္ဂါရဿ အာစာရသမ္ပန္နဿ အဿဿ အနုရူပံ ဇာတော သိင်္ဂါရော အာစာရသမ္ပန္နော ပေါသော။ သိခရာကာရကပ္ပိတောတိ သိခရေန သုန္ဒရေန အာကာရေန ကပ္ပိတကေသမဿု တံ အဿံ အာနနေ ဂဟေတွာ အဿမဏ္ဍလေ ပရိဝတ္တေယျ, ခိပ္ပမေဝေသ တံ ခဉ္ဇဘာဝံ ပဟာယ ‘‘အယံ သိင်္ဂါရော အာစာရသမ္ပန္နော အဿဂေါပကော မံ သိက္ခာပေတီ’’တိ သညာယ ခိပ္ပမေဝ တဿ အနုဝိဓိယျတိ အနုသိက္ခိဿတိ, ပကတိဘာဝေယေဝ ဌဿတီတိ အတ္ထော။ ရာဇာ တထာ ကာရေသိ, အဿော ပကတိဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ ‘‘တိရစ္ဆာနာနမ္ပိ နာမ အာသယံ ဇာနိဿတီ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဂိရိဒတ္တော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, အဿော ဝိပက္ခသေဝကော ဘိက္ခု, ရာဇာ အာနန္ဒော, အမစ္စပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂိရိဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၈၅] ၅။ အနဘိရတိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထောဒကေ အာဝိလေ အပ္ပသန္နေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဗြာဟ္မဏကုမာရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဧကော ဗြာဟ္မဏကုမာရော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဗဟူ ခတ္တိယကုမာရေ စ ဗြာဟ္မဏကုမာရေ စ မန္တေ ဝါစေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေတွာ
ဝတ္ထာလင်္ကာရဒါသဒါသိခေတ္တဝတ္ထုဂေါမဟိံသပုတ္တဒါရာဒီနံ အတ္ထာယ စိန္တယမာနော ရာဂဒေါသမောဟဝသိကော ဟုတွာ အာဝိလစိတ္တော အဟောသိ, မန္တေ ပဋိပါဋိယာ ပရိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိ, ဣတော စိတော စ မန္တာ န ပဋိဘံသု။ သော ဧကဒိဝသံ ဗဟုံ ဂန္ဓမာလာဒိံ ဂဟေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ, မာဏဝ, မန္တေ ဝါစေသိ, ပဂုဏာ တေ မန္တာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, မန္တာ ပဂုဏာ အဟေသုံ, ဃရာဝါသဿ ပန ဂဟိတကာလတော ပဋ္ဌာယ စိတ္တံ မေ အာဝိလံ ဇာတံ, တေန မေ မန္တာ န ပဂုဏာ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, မာဏဝ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ တေ စိတ္တဿ အနာဝိလကာလေ တဝ မန္တာ ပဂုဏာ အဟေသုံ, ရာဂါဒီဟိ ပန အာဝိလကာလေ တဝ မန္တာ န ပဋိဘံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ မန္တေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ဗာရာဏသိယံ ဗဟူ ခတ္တိယကုမာရေ စ ဗြာဟ္မဏကုမာရေ စ မန္တေ ဝါစေသိ။ တဿ သန္တိကေ ဧကော ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ တယော ဝေဒေ ပဂုဏေ အကာသိ, ဧကပဒေပိ နိက္ကင်္ခေါ ပိဋ္ဌိအာစရိယော ဟုတွာ မန္တေ ဝါစေသိ။ သော အပရေန သမယေန ဃရာဝါသံ ဂဟေတွာ ဃရာဝါသစိန္တာယ အာဝိလစိတ္တော မန္တေ ပရိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ အာစရိယော အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတံ ‘‘ကိံ, မာဏဝ, ပဂုဏာ တေ မန္တာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဃရာဝါသဂဟိတကာလတော ပဋ္ဌာယ မေ စိတ္တံ အာဝိလံ ဇာတံ, မန္တေ ပရိဝတ္တေတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တာတ, အာဝိလေ စိတ္တမှိ ပဂုဏာပိ မန္တာ န ပဋိဘန္တိ, အနာဝိလေ ပန စိတ္တေ အပ္ပဋိဘာဏံ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘ယထောဒကေ အာဝိလေ အပ္ပသန္နေ, န ပဿတိ သိပ္ပိကသမ္ဗုကဉ္စ၊
သက္ခရံ ဝါလုကံ မစ္ဆဂုမ္ဗံ, ဧဝံ အာဝိလမှိ စိတ္တေ၊
န သော ပဿတိ အတ္တဒတ္ထံ ပရတ္ထံ။
‘‘ယထောဒကေ အစ္ဆေ ဝိပ္ပသန္နေ, သော ပဿတိ သိပ္ပိကသမ္ဗုကဉ္စ၊
သက္ခရံ ဝါလုကံ မစ္ဆဂုမ္ဗံ, ဧဝံ အနာဝိလမှိ စိတ္တေ၊
သော ပဿတိ အတ္ထဒတ္ထံ ပရတ္ထ’’န္တိ။
တတ္ထ အာဝိလေတိ ကဒ္ဒမာလုဠိတေ။ အပ္ပသန္နေတိ တာယေဝ အာဝိလတာယ အဝိပ္ပသန္နေ။ သိပ္ပိကသမ္ဗုကဉ္စာတိ သိပ္ပိကဉ္စ သမ္ဗုကဉ္စ။ မစ္ဆဂုမ္ဗန္တိ မစ္ဆဃဋံ။ ဧဝံ အာဝိလမှီတိ ဧဝမေဝ ရာဂါဒီဟိ အာဝိလေ စိတ္တေ။ အတ္တဒတ္ထံ ပရတ္ထန္တိ နေဝ အတ္တဒတ္ထံ န ပရတ္ထံ ပဿတီတိ အတ္ထော။ သော ပဿတီတိ ဧဝမေဝ အနာဝိလေ စိတ္တေ သော ပုရိသော အတ္တဒတ္ထံ ပရတ္ထဉ္စ ပဿတီတိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗြာဟ္မဏကုမာရော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ မာဏဝေါ အယမေဝ မာဏဝေါ အဟောသိ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အနဘိရတိဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၈၆] ၆။ ဒဓိဝါဟနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝဏ္ဏဂန္ဓရသူပေတောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဝိပက္ခသေဝိံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတမေဝ။ သတ္ထာ ပန ‘‘ဘိက္ခဝေ, အသာဓုသန္နိဝါသော နာမ ပါပေါ အနတ္ထကရော, တတ္ထ မနုဿဘူတာနံ တာဝ ပါပသန္နိဝါသဿ အနတ္ထကရတာယ ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗေ ပန အသာတေန အမဓုရေန နိမ္ဗရုက္ခေန သဒ္ဓိံ သန္နိဝါသမာဂမ္မ မဓုရရသော ဒိဗ္ဗရသပဋိဘာဂေါ အစေတနော အမ္ဗရုက္ခောပိ အမဓုရော တိတ္တကော ဇာတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ကာသိရဋ္ဌေ စတ္တာရော ဘာတရော ဗြာဟ္မဏာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ပဋိပါဋိယာ ပဏ္ဏသာလာ ကတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တေသံ ဇေဋ္ဌကဘာတာ ကာလံ ကတွာ သက္ကတ္တံ ပါပုဏိ။ သော တံ ကာရဏံ ဉတွာ အန္တရန္တရာ သတ္တဋ္ဌဒိဝသစ္စယေန
တေသံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ဧကဒိဝသံ ဇေဋ္ဌကတာပသံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ – ‘‘ဘန္တေ, ကေန တေ အတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ပဏ္ဍုရောဂေါ တာပသော ‘‘အဂ္ဂိနာ မေ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ သော တံ သုတွာ တဿ ဝါသိဖရသုကံ အဒါသိ။ ဝါသိဖရသုကော နာမ ဒဏ္ဍေ ပဝေသနဝသေန ဝါသိပိ ဟောတိ ဖရသုပိ။ တာပသော ‘‘ကော မေ ဣမံ အာဒါယ ဒါရူနိ အာဟရိဿတီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သက္ကော ဧဝမာဟ – ‘‘ယဒါ တေ, ဘန္တေ, ဒါရူဟိ အတ္ထော, ဣမံ ဖရသုံ ဟတ္ထေန ပဟရိတွာ ‘ဒါရူနိ မေ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ကရောဟီ’တိ ဝဒေယျာသိ, ဒါရူနိ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ ဒဿတီ’’တိ။ တဿ ဝါသိဖရသုကံ ဒတွာ ဒုတိယမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ကေန တေ အတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိ။ တဿ ပဏ္ဏသာလာယ ဟတ္ထိမဂ္ဂေါ ဟောတိ, သော ဟတ္ထီဟိ ဥပဒ္ဒုတော ‘‘ဟတ္ထီနံ မေ ဝသေန ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တေ ပလာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သက္ကော တဿ ဧကံ ဘေရိံ ဥပနာမေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ တလေ ပဟဋေ တုမှာကံ ပစ္စာမိတ္တာ ပလာယိဿန္တိ, ဣမသ္မိံ တလေ ပဟဋေ မေတ္တစိတ္တာ ဟုတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ပရိဝါရေဿန္တီ’’တိ ဝတွာ တံ ဘေရိံ ဒတွာ ကနိဋ္ဌဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ, ကေန တေ အတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သောပိ ပဏ္ဍုရောဂဓာတုကောဝ, တသ္မာ ‘‘ဒဓိနာ မေ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ သက္ကော တဿ ဧကံ ဒဓိဃဋံ ဒတွာ ‘‘သစေ တုမှေ ဣစ္ဆမာနာ ဣမံ အာသိဉ္စေယျာထ, မဟာနဒီ ဟုတွာ မဟောဃံ ပဝတ္တေတွာ တုမှာကံ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဒါတုံ သမတ္ထောပိ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဝါသိဖရသုကော ဇေဋ္ဌဘာတိကဿ အဂ္ဂိံ ကရောတိ, ဣတရေန ဘေရိတလေ ပဟဋေ ဟတ္ထီ ပလာယန္တိ, ကနိဋ္ဌော ဒဓိံ ပရိဘုဉ္ဇတိ။
တသ္မိံ ကာလေ ဧကော သူကရော ဧကသ္မိံ ပုရာဏဂါမဋ္ဌာနေ စရန္တော အာနုဘာဝသမ္ပန္နံ ဧကံ မဏိက္ခန္ဓံ အဒ္ဒသ။ သော တံ မဏိက္ခန္ဓံ မုခေန ဍံသိတွာ တဿာနုဘာဝေန အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ သမုဒ္ဒဿ မဇ္ဈေ ဧကံ ဒီပကံ ဂန္တွာ ‘‘ဧတ္ထ ဒါနိ မယာ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩတရိတွာ ဖာသုကဋ္ဌာနေ ဧကဿ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ မဏိက္ခန္ဓံ ပုရတော ဌပေတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ အထေကော ကာသိရဋ္ဌဝါသီ မနုဿော ‘‘နိရုပကာရော ဧသ အမှာက’’န္တိ မာတာပိတူဟိ ဂေဟာ နိက္ကဍ္ဎိတော ဧကံ ပဋ္ဋနဂါမံ ဂန္တွာ နာဝိကာနံ ကမ္မကာရော ဟုတွာ နာဝံ
အာရုယှ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဘိန္နာယ နာဝါယ ဖလကေ နိပန္နော တံ ဒီပကံ ပတွာ ဖလာဖလာနိ ပရိယေသန္တော တံ သူကရံ နိဒ္ဒါယန္တံ ဒိသွာ သဏိကံ ဂန္တွာ မဏိက္ခန္ဓံ ဂဏှိတွာ တဿ အာနုဘာဝေန အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခေ နိသီဒိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ သူကရော ဣမဿ မဏိက္ခန္ဓဿ အာနုဘာဝေန အာကာသစာရိကော ဟုတွာ ဣဓ ဝသတိ မညေ, မယာ ပဌမမေဝ ဣမံ သူကရံ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ပစ္ဆာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော ဧကံ ဒဏ္ဍကံ ဘဉ္ဇိတွာ တဿ သီသေ ပါတေတိ။ သူကရော ပဗုဇ္ဈိတွာ မဏိံ အပဿန္တော ဣတော စိတော စ ကမ္ပမာနော ဝိဓာဝတိ, ရုက္ခေ နိသိန္နပုရိသော ဟသိ။ သူကရော ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ တံ ရုက္ခံ သီသေန ပဟရိတွာ တတ္ထေဝ မတော။
သော ပုရိသော ဩတရိတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ တဿ မံသံ ပစိတွာ ခါဒိတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဟိမဝန္တမတ္ထကေန ဂစ္ဆန္တော အဿမပဒံ ဒိသွာ ဇေဋ္ဌဘာတိကဿ တာပသဿ အဿမေ ဩတရိတွာ ဒွီဟတီဟံ ဝသိတွာ တာပသဿ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ အကာသိ, ဝါသိဖရသုကဿ အာနုဘာဝဉ္စ ပဿိ။ သော ‘‘ဣမံ မယာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ မဏိက္ခန္ဓဿ အာနုဘာဝံ တာပသဿ ဒဿေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ မဏိံ ဂဟေတွာ ဝါသိဖရသုကံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ တာပသော အာကာသေန စရိတုကာမော တံ ဂဟေတွာ ဝါသိဖရသုကံ အဒါသိ။ သော တံ ဂဟေတွာ ထောကံ ဂန္တွာ ဝါသိဖရသုကံ ပဟရိတွာ ‘‘ဝါသိဖရသုက တာပသဿ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ မဏိက္ခန္ဓံ မေ အာဟရာ’’တိ အာဟ။ သော ဂန္တွာ တာပသဿ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ မဏိက္ခန္ဓံ အာဟရိ။ သော ဝါသိဖရသုကံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မဇ္ဈိမတာပသဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ဘေရိယာ အာနုဘာဝံ ဒိသွာ မဏိက္ခန္ဓံ ဒတွာ ဘေရိံ ဂဏှိတွာ ပုရိမနယေနေဝ တဿပိ သီသံ ဆိန္ဒာပေတွာ ကနိဋ္ဌံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဒဓိဃဋဿ အာနုဘာဝံ ဒိသွာ မဏိက္ခန္ဓံ ဒတွာ ဒဓိဃဋံ ဂဟေတွာ ပုရိမနယေနေဝ တဿ သီသံ ဆိန္ဒာပေတွာ မဏိက္ခန္ဓဉ္စ ဝါသိဖရသုကဉ္စ ဘေရိဉ္စ ဒဓိဃဋဉ္စ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရေ ဌတွာ ဗာရာဏသိရညော ‘‘ယုဒ္ဓံ ဝါ မေ ဒေတု ရဇ္ဇံ ဝါ’’တိ ဧကဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထေ ပဏ္ဏံ ပါဟေသိ။
ရာဇာ သာသနံ သုတွာဝ ‘‘စောရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိ။ သော ဧကံ ဘေရိတလံ ပဟရိ, စတုရင်္ဂိနီ သေနာ ပရိဝါရေသိ။ ရညော အဝတ္ထရဏဘာဝံ ဉတွာ ဒဓိဃဋံ ဝိဿဇ္ဇေသိ, မဟာနဒီ ပဝတ္တိ။ မဟာဇနော ဒဓိမှိ ဩသီဒိတွာ နိက္ခမိတုံ နာသက္ခိ။ ဝါသိဖရသုကံ ပဟရိတွာ ‘‘ရညော သီသံ
အာဟရာ’’တိ အာဟ, ဝါသိဖရသုကော ဂန္တွာ ရညော သီသံ အာဟရိတွာ ပါဒမူလေ နိက္ခိပိ။ ဧကောပိ အာဝုဓံ ဥက္ခိပိတုံ နာသက္ခိ။ သော မဟန္တေန ဗလေန ပရိဝုတော နဂရံ ပဝိသိတွာ အဘိသေကံ ကာရေတွာ ဒဓိဝါဟနော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။
တဿေကဒိဝသံ မဟာနဒိယံ ဇာလကရဏ္ဍကေ ကီဠန္တဿ ကဏ္ဏမုဏ္ဍဒဟတော ဒေဝပရိဘောဂံ ဧကံ အမ္ဗပက္ကံ အာဂန္တွာ ဇာလေ လဂ္ဂိ, ဇာလံ ဥက္ခိပန္တာ တံ ဒိသွာ ရညော အဒံသု။ တံ မဟန္တံ ဃဋပ္ပမာဏံ ပရိမဏ္ဍလံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိဿ ဖလံ နာမေတ’’န္တိ ဝနစရကေ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အမ္ဗဖလ’’န္တိ သုတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တဿ အဋ္ဌိံ အတ္တနော ဥယျာနေ ရောပါပေတွာ ခီရောဒကေန သိဉ္စာပေသိ။ ရုက္ခော နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတိယေ သံဝစ္ဆရေ ဖလံ အဒါသိ။ အမ္ဗဿ သက္ကာရော မဟာ အဟောသိ, ခီရောဒကေန သိဉ္စန္တိ, ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကံ ဒေန္တိ, မာလာဒါမာနိ ပရိက္ခိပန္တိ, ဂန္ဓတေလေန ဒီပံ ဇာလေန္တိ, ပရိက္ခေပေါ ပနဿ ပဋသာဏိယာ အဟောသိ။ ဖလာနိ မဓုရာနိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာနိ အဟေသုံ။ ဒဓိဝါဟနရာဇာ အညေသံ ရာဇူနံ အမ္ဗဖလံ ပေသေန္တော အဋ္ဌိတော ရုက္ခနိဗ္ဗတ္တနဘယေန အင်္ကုရနိဗ္ဗတ္တနဋ္ဌာနံ မဏ္ဍူကကဏ္ဋကေန ဝိဇ္ဈိတွာ ပေသေသိ။ တေသံ အမ္ဗံ ခါဒိတွာ အဋ္ဌိ ရောပိတံ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ တေ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တာ တံ ကာရဏံ ဇာနိံသု။
အထေကော ရာဇာ ဥယျာနပါလံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘ဒဓိဝါဟနဿ အမ္ဗဖလာနံ ရသံ နာသေတွာ တိတ္တကဘာဝံ ကာတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ ပေသေသိ။ သော ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ‘‘ဧကော ဥယျာနပါလော အာဂတော’’တိ ရညော အာရောစာပေတွာ တေန ပက္ကောသာပိတော ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘တွံ ဥယျာနပါလော’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝံ ဝဏ္ဏေသိ။ ရာဇာ ‘‘ဂစ္ဆ အမှာကံ ဥယျာနပါလဿ သန္တိကေ ဟောဟီ’’တိ အာဟ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ ဒွေ ဇနာ ဥယျာနံ ပဋိဇဂ္ဂန္တိ။ အဓုနာဂတော ဥယျာနပါလော အကာလပုပ္ဖါနိ သုဋ္ဌု ပုပ္ဖါပေန္တော အကာလဖလာနိ ဂဏှာပေန္တော ဥယျာနံ ရမဏီယံ အကာသိ။ ရာဇာ တဿ ပသီဒိတွာ ပေါရာဏကဥယျာနပါလံ နီဟရိတွာ တဿေဝ ဥယျာနံ အဒါသိ။ သော ဥယျာနဿ အတ္တနော ဟတ္ထဂတဘာဝံ ဉတွာ အမ္ဗရုက္ခံ ပရိဝါရေတွာ နိမ္ဗေ စ ဖဂ္ဂဝဝလ္လိယော စ ရောပေသိ, အနုပုဗ္ဗေန နိမ္ဗာ ဝဍ္ဎိံသု, မူလေဟိ မူလာနိ, သာခါဟိ စ သာခါ သံသဋ္ဌာ ဩနဒ္ဓဝိနဒ္ဓါ အဟေသုံ။ တေန အသာတအမဓုရသံသဂ္ဂေန
တာဝမဓုရဖလော အမ္ဗော တိတ္တကော ဇာတော နိမ္ဗပဏ္ဏသဒိသရသော, အမ္ဗဖလာနံ တိတ္တကဘာဝံ ဉတွာ ဥယျာနပါလော ပလာယိ။
ဒဓိဝါဟနော ဥယျာနံ ဂန္တွာ အမ္ဗဖလံ ခါဒန္တော မုခေ ပဝိဋ္ဌံ အမ္ဗရသံ နိမ္ဗကသဋံ ဝိယ အဇ္ဈောဟရိတုံ အသက္ကောန္တော ကက္ကာရေတွာ နိဋ္ဌုဘိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အမစ္စော အဟောသိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတ, ဣမဿ ရုက္ခဿ ပေါရာဏကပရိဟာရတော ပရိဟီနံ နတ္ထိ, ဧဝံ သန္တေပိဿ ဖလံ တိတ္တကံ ဇာတံ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝဏ္ဏဂန္ဓရသူပေတော, အမ္ဗောယံ အဟုဝါ ပုရေ၊
တမေဝ ပူဇံ လဘမာနော, ကေနမ္ဗော ကဋုကပ္ဖလော’’တိ။
အထဿ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဗောဓိသတ္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုစိမန္ဒပရိဝါရော, အမ္ဗော တေ ဒဓိဝါဟန၊
မူလံ မူလေန သံသဋ္ဌံ, သာခါ သာခါ နိသေဝရေ၊
အသာတသန္နိဝါသေန, တေနမ္ဗော ကဋုကပ္ဖလော’’တိ။
တတ္ထ ပုစိမန္ဒပရိဝါရောတိ နိမ္ဗရုက္ခပရိဝါရော။ သာခါ သာခါ နိသေဝရေတိ ပုစိမန္ဒဿ သာခါယော အမ္ဗရုက္ခဿ သာခါယော နိသေဝန္တိ။ အသာတသန္နိဝါသေနာတိ အမဓုရေဟိ ပုစိမန္ဒေဟိ သဒ္ဓိံ သန္နိဝါသေန။ တေနာတိ တေန ကာရဏေန အယံ အမ္ဗော ကဋုကပ္ဖလော အသာတဖလော တိတ္တကဖလော ဇာတောတိ။
ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ သဗ္ဗေပိ ပုစိမန္ဒေ စ ဖဂ္ဂဝဝလ္လိယော စ ဆိန္ဒာပေတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရာပေတွာ သမန္တာ အမဓုရပံသုံ ဟရာပေတွာ မဓုရပံသုံ ပက္ခိပါပေတွာ ခီရောဒကသက္ခရောဒကဂန္ဓောဒကေဟိ အမ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂါပေသိ။ သော မဓုရသံသဂ္ဂေန ပုန မဓုရောဝ အဟောသိ။ ရာဇာ ပကတိဥယျာနပါလဿေဝ ဥယျာနံ နိယျာဒေတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဟမေဝ ပဏ္ဍိတာမစ္စော အဟောသိ’’န္တိ။
ဒဓိဝါဟနဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၈၇] ၇။ စတုမဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥစ္စေ ဝိဋဘိမာရုယှာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ မဟလ္လကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသံ ကိရ ဒွီသု အဂ္ဂသာဝကေသု အညမညံ ပဉှပုစ္ဆနဝိဿဇ္ဇနကထာယ နိသိန္နေသု ဧကော မဟလ္လကော ဘိက္ခု တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ တတိယော ဟုတွာ နိသီဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယမ္ပိ တုမှေ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမ, တုမှေပိ အတ္တနော ကင်္ခံ အမှေ ပုစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ ထေရာ တံ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကမိံသု။ ထေရာနံ ဓမ္မံ သောတုံ နိသိန္နပရိသာ သမာဂမဿ ဘိန္နကာလေ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ အကာလေ အာဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ကာရဏံ အာရောစယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဧတံ ဇိဂုစ္ဆိတွာ အကထေတွာ ပက္ကမန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ ပက္ကမိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညာယတနေ ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ။ အထ ဒွေ ဟံသပေါတကာ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတာ နိက္ခမိတွာ တသ္မိံ ရုက္ခေ နိသီဒိတွာ ဂေါစရာယ ဂန္တွာ နိဝတ္တန္တာပိ တသ္မိံယေဝ ဝိဿမိတွာ စိတ္တကူဋံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ တေသံ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော အဟောသိ။ ဂစ္ဆန္တာ စ အာဂစ္ဆန္တာ စ အညမညံ သမ္မောဒိတွာ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ ပက္ကမိံသု။ အထေကဒိဝသံ တေသု ရုက္ခဂ္ဂေ နိသီဒိတွာ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တေသု ဧကော သိင်္ဂါလော တဿ ရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ ဌတွာ တေဟိ ဟံသပေါတကေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥစ္စေ ဝိဋဘိမာရုယှ, မန္တယဝှေါ ရဟောဂတာ၊
နီစေ ဩရုယှ မန္တဝှေါ, မိဂရာဇာပိ သောဿတီ’’တိ။
တတ္ထ ဥစ္စေ ဝိဋဘိမာရုယှာတိ ပကတိယာ စ ဥစ္စေ ဣမသ္မိံ ရုက္ခေ ဥစ္စတရံ ဧကံ ဝိဋပံ အဘိရုဟိတွာ။ မန္တယဝှေါတိ မန္တေထ ကထေထ။ နီစေ ဩရုယှာတိ ဩတရိတွာ နီစေ ဌာနေ ဌတွာ မန္တေထ။ မိဂရာဇာပိ သောဿတီတိ အတ္တာနံ မိဂရာဇာနံ ကတွာ အာဟ။ ဟံသပေါတကာ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဥဋ္ဌာယ စိတ္တကူဋမေဝ ဂတာ။
တေသံ ဂတကာလေ ဗောဓိသတ္တော သိင်္ဂါလဿ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ သုဝဏ္ဏော သုဝဏ္ဏေန, ဒေဝေါ ဒေဝေန မန္တယေ၊
ကိံ တေတ္ထ စတုမဋ္ဌဿ, ဗိလံ ပဝိသ ဇမ္ဗုကာ’’တိ။
တတ္ထ သုဝဏ္ဏောတိ သုန္ဒရဝဏ္ဏော။ သုဝဏ္ဏေနာတိ ဒုတိယေန ဟံသပေါတကေန။ ဒေဝေါ ဒေဝေနာတိ တေယေဝ ဒွေ ဒေဝေ ကတွာ ကထေတိ။ စတုမဋ္ဌဿာတိ သရီရေန ဇာတိယာ သရေန ဂုဏေနာတိ ဣမေဟိ စတူဟိ မဋ္ဌဿ သုဒ္ဓဿာတိ အက္ခရတ္ထော။ အသုဒ္ဓံယေဝ ပန တံ ပသံသာဝစနေန နိန္ဒန္တော ဧဝမာဟ, စတူဟိ လာမကဿ ကိံ တေ ဧတ္ထ သိင်္ဂါလဿာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပါယော။ ‘‘ဗိလံ ပဝိသာ’’တိ ဣဒံ ဗောဓိသတ္တော ဘေရဝါရမ္မဏံ ဒဿေတွာ တံ ပလာပေန္တော အာဟ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော မဟလ္လကော အဟောသိ, ဒွေ ဟံသပေါတကာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
စတုမဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၈၈] ၈။ သီဟကောတ္ထုဇာတကဝဏ္ဏနာ
သီဟင်္ဂုလီ သီဟနခေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသံ ကိရ ကောကာလိကော အညေသု ဗဟုဿုတေသု ဓမ္မံ ကထေန္တေသု သယမ္ပိ ကထေတုကာမော အဟောသီတိ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တံ ပန ပဝတ္တိံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ အတ္တနော သဒ္ဒေန ပါကဋော ဇာတော, ပုဗ္ဗေပိ ပါကဋော အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ သီဟော ဟုတွာ ဧကာယ သိင်္ဂါလိယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တံ ပဋိလဘိ။ သော အင်္ဂုလီဟိ နခေဟိ ကေသရေန ဝဏ္ဏေန သဏ္ဌာနေနာတိ ဣမေဟိ အာကာရေဟိ ပိတုသဒိသော အဟောသိ, သဒ္ဒေန မာတုသဒိသော။ အထေကဒိဝသံ ဒေဝေ ဝဿိတွာ ဝိဂတေ သီဟေသု နဒိတွာ သီဟကီဠံ ကီဠန္တေသု သောပိ တေသံ အန္တရေ နဒိတုကာမော ဟုတွာ သိင်္ဂါလိကံ နာဒံ နဒိ။ အထဿ သဒ္ဒံ သုတွာ သီဟာ တုဏှီ အဟေသုံ။ တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ အပရော ဗောဓိသတ္တဿ သဇာတိပုတ္တော ‘‘တာတ, အယံ သီဟော ဝဏ္ဏာဒီဟိ
အမှေဟိ သမာနော, သဒ္ဒေါ ပနဿ အညာဒိသော, ကော နာမေသော’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သီဟင်္ဂုလီ သီဟနခေါ, သီဟပါဒပတိဋ္ဌိတော၊
သော သီဟော သီဟသံဃမှိ, ဧကော နဒတိ အညထာ’’တိ။
တတ္ထ သီဟပါဒပတိဋ္ဌိတောတိ သီဟပါဒေဟေဝ ပတိဋ္ဌိတော။ ဧကော နဒတိ အညထာတိ ဧကောဝ အဝသေသသီဟေဟိ အသဒိသေန သိင်္ဂါလသဒ္ဒေန နဒန္တော အညထာ နဒတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တာတ, ဧသ တဝ ဘာတာ သိင်္ဂါလိယာ ပုတ္တော, ရူပေန မယာ သဒိသော, သဒ္ဒေန မာတရာ သဒိသော’’တိ ဝတွာ သိင်္ဂါလိပုတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣဓ ဝသန္တော အပ္ပသဒ္ဒေါ ဝသ, သစေ ပုန နဒိဿသိ, သိင်္ဂါလဘာဝံ တေ ဇာနိဿန္တီ’’တိ ဩဝဒန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ တွံ နဒိ ရာဇပုတ္တ, အပ္ပသဒ္ဒေါ ဝနေ ဝသ၊
သရေန ခေါ တံ ဇာနေယျုံ, န ဟိ တေ ပေတ္တိကော သရော’’တိ။
တတ္ထ ရာဇပုတ္တာတိ သီဟဿ မိဂရညော ပုတ္တ။ ဣမဉ္စ ပန ဩဝါဒံ သုတွာ ပုန သော နဒိတုံ နာမ န ဥဿဟိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ကောကာလိကော အဟောသိ, သဇာတိပုတ္တော ရာဟုလော, မိဂရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီဟကောတ္ထုဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၈၉] ၉။ သီဟစမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
နေတံ သီဟဿ နဒိတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကညေဝ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဣမသ္မိံ ကာလေ သရဘညံ ဘဏိတုကာမော အဟောသိ။ သတ္ထာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကဿကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကသိကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဧကော ဝါဏိဇော ဂဒြဘဘာရကေန ဝေါဟာရံ ကရောန္တော ဝိစရတိ။ သော ဂတဂတဋ္ဌာနေ ဂဒြဘဿ ပိဋ္ဌိတော ဘဏ္ဍိကံ ဩတာရေတွာ ဂဒြဘံ သီဟစမ္မေန ပါရုပိတွာ သာလိယဝခေတ္တေသု ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ခေတ္တရက္ခကာ တံ ဒိသွာ ‘‘သီဟော’’တိ သညာယ ဥပသင်္ကမိတုံ န သက္ကောန္တိ။ အထေကဒိဝသံ သော ဝါဏိဇော ဧကသ္မိံ ဂါမဒွါရေ နိဝါသံ ဂဟေတွာ ပါတရာသံ ပစာပေန္တော တတော ဂဒြဘံ သီဟစမ္မံ ပါရုပိတွာ ယဝခေတ္တေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ခေတ္တရက္ခကာ ‘‘သီဟော’’တိ သညာယ တံ ဥပသင်္ကမိတုံ အသက္ကောန္တာ ဂေဟံ ဂန္တွာ အာရောစေသုံ။ သကလဂါမဝါသိနော အာဝုဓာနိ ဂဟေတွာ သင်္ခေ ဓမေန္တာ ဘေရိယော ဝါဒေန္တာ ခေတ္တသမီပံ ဂန္တွာ ဥန္နဒိံသု, ဂဒြဘော မရဏဘယဘီတော ဂဒြဘရဝံ ရဝိ။ အထဿ ဂဒြဘဘာဝံ ဉတွာ ဗောဓိသတ္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နေတံ သီဟဿ နဒိတံ, န ဗျဂ္ဃဿ န ဒီပိနော၊
ပါရုတော သီဟစမ္မေန, ဇမ္မော နဒတိ ဂဒြဘော’’တိ။
တတ္ထ ဇမ္မောတိ လာမကော။ ဂါမဝါသိနောပိ တဿ ဂဒြဘဘာဝံ ဉတွာ တံ အဋ္ဌီနိ ဘဉ္ဇန္တာ ပေါထေတွာ သီဟစမ္မံ အာဒါယ အဂမံသု။
အထ သော ဝါဏိဇော အာဂန္တွာ တံ ဗျသနဘာဝပ္ပတ္တံ ဂဒြဘံ ဒိသွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘စိရမ္ပိ ခေါ တံ ခါဒေယျ, ဂဒြဘော ဟရိတံ ယဝံ၊
ပါရုတော သီဟစမ္မေန, ရဝမာနောဝ ဒူသယီ’’တိ။
တတ္ထ တန္တိ နိပါတမတ္တံ, အယံ ဂဒြဘော အတ္တနော ဂဒြဘဘာဝံ အဇာနာပေတွာ သီဟစမ္မေန ပါရုတော စိရမ္ပိ ကာလံ ဟရိတံ ယဝံ ခါဒေယျာတိ အတ္ထော။ ရဝမာနောဝ ဒူသယီတိ အတ္တနော ပန ဂဒြဘရဝံ ရဝမာနောဝေသ အတ္တာနံ ဒူသယိ, နတ္ထေတ္ထ သီဟစမ္မဿ ဒေါသောတိ။ တသ္မိံ ဧဝံ ကထေန္တေယေဝ ဂဒြဘော တတ္ထေဝ နိပန္နော မရိ, ဝါဏိဇောပိ တံ ပဟာယ ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝါဏိဇော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဂဒြဘော ကောကာလိကော, ပဏ္ဍိတကဿကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီဟစမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၉၀] ၁၀။ သီလာနိသံသဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပဿ သဒ္ဓါယ သီလဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သဒ္ဓံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သဒ္ဓေါ ပသန္နော အရိယသာဝကော ဧကဒိဝသံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆန္တော သာယံ အစိရဝတိနဒီတီရံ ဂန္တွာ နာဝိကေ နာဝံ တီရေ ဌပေတွာ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ဂတေ တိတ္ထေ နာဝံ အဒိသွာ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဂဟေတွာ နဒိံ ဩတရိ, ပါဒါ ဥဒကမှိ န ဩသီဒိံသု။ သော ပထဝီတလေ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ ဝေမဇ္ဈံ ဂတကာလေ ဝီစိံ ပဿိ။ အထဿ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏာ ပီတိ မန္ဒာ ဇာတာ, ပါဒါ ဩသီဒိတုံ အာရဘိံသု, သော ပုန ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဒဠှံ ကတွာ ဥဒကပိဋ္ဌေနေဝ ဂန္တွာ ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ဥပါသက, ကစ္စိ မဂ္ဂံ အာဂစ္ဆန္တော အပ္ပကိလမထေန အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဂဟေတွာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ပတိဋ္ဌံ လဘိတွာ ပထဝိံ မဒ္ဒန္တော ဝိယ အာဂတောမှီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ခေါ ပန, ဥပါသက, တွညေဝ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရိတွာ ပတိဋ္ဌံ လဒ္ဓေါ, ပုဗ္ဗေပိ ဥပါသကာ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ နာဝါယ ဘိန္နာယ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တာ ပတိဋ္ဌံ လဘိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ သောတာပန္နော အရိယသာဝကော ဧကေန နှာပိတကုဋုမ္ဗိကေန သဒ္ဓိံ နာဝံ အဘိရုဟိ, တဿ နှာပိတဿ ဘရိယာ ‘‘အယျ, ဣမဿ သုခဒုက္ခံ တဝ ဘာရော’’တိ နှာပိတံ တဿ ဥပါသကဿ ဟတ္ထေ နိက္ခိပိ။ အထ သာ နာဝါ သတ္တမေ ဒိဝသေ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဘိန္နာ, တေပိ ဒွေ ဇနာ ဧကသ္မိံ ဖလကေ နိပန္နာ ဧကံ ဒီပကံ ပါပုဏိံသု။ တတ္ထ သော နှာပိတော သကုဏေ မာရေတွာ ပစိတွာ ခါဒန္တော ဥပါသကဿပိ ဒေတိ။ ဥပါသကော ‘‘အလံ မယှ’’န္တိ န ခါဒတိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ အမှာကံ ဌပေတွာ တီဏိ သရဏာနိ အညာ ပတိဋ္ဌာ နတ္ထီ’’တိ။ သော တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရိ။ အထဿာနုသရန္တဿ တသ္မိံ ဒီပကေ နိဗ္ဗတ္တော နာဂရာဇာ အတ္တနော သရီရံ မဟာနာဝံ ကတွာ မာပေသိ, သမုဒ္ဒဒေဝတာ နိယာမကော အဟောသိ, နာဝါ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပူရယိတ္ထ, တယော ကူပကာ ဣန္ဒနီလမဏိမယာ အဟေသုံ, သုဝဏ္ဏမယော လင်္ကာရော, ရဇတမယာနိ ယောတ္တာနိ, သုဝဏ္ဏမယာနိ ယဋ္ဌိဖိယာနိ။
သမုဒ္ဒဒေဝတာ နာဝါယ ဌတွာ ‘‘အတ္ထိ ဇမ္ဗုဒီပဂမိကာ’’တိ ဃောသေသိ။ ဥပါသကော ‘‘မယံ ဂမိဿာမာ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ ဧဟိ, နာဝံ အဘိရုဟာတိ။ သော နာဝံ အဘိရုဟိတွာ နှာပိတံ ပက္ကောသိ, သမုဒ္ဒဒေဝတာ – ‘‘တုယှညေဝ လဗ္ဘတိ, န ဧတဿာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘ဧတဿ သီလဂုဏာစာရော နတ္ထိ, တံ ကာရဏံ။ အဟဉှိ တုယှံ နာဝံ အာဟရိံ, န ဧတဿာ’’တိ။ ‘‘ဟောတု, အဟံ အတ္တနာ ဒိန္နဒါနေန ရက္ခိတသီလေန ဘာဝိတဘာဝနာယ ဧတဿ ပတ္တိံ ဒမ္မီ’’တိ။ နှာပိတော ‘‘အနုမောဒါမိ, သာမီ’’တိ အာဟ။ ဒေဝတာ ‘‘ဣဒါနိ ဂဏှိဿာမီ’’တိ တမ္ပိ အာရောပေတွာ ဥဘောပိ ဇနေ သမုဒ္ဒါ နိက္ခာမေတွာ နဒိယာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဒွိန္နမ္ပိ တေသံ ဂေဟေ ဓနံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတေဟေဝ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ နာမ ကာတဗ္ဗော။ သစေ ဟိ ဣမဿ နှာပိတဿ ဣမိနာ ဥပါသကေန သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ နာဘဝိဿ, သမုဒ္ဒမဇ္ဈေယေဝ နဿိဿာ’’တိ ပဏ္ဍိတသံသဂ္ဂဂုဏံ ကထယမာနာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ပဿ သဒ္ဓါယ သီလဿ, စာဂဿ စ အယံ ဖလံ၊
နာဂေါ နာဝါယ ဝဏ္ဏေန, သဒ္ဓံ ဝဟတုပါသကံ။
‘‘သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ, သဗ္ဘိ ကုဗ္ဗေထ သန္ထဝံ၊
သတဉှိ သန္နိဝါသေန, သောတ္ထိံ ဂစ္ဆတိ နှာပိတော’’တိ။
တတ္ထ ပဿာတိ ကဉ္စိ အနိယမေတွာ ပဿထာတိ အာလပတိ။ သဒ္ဓါယာတိ လောကိယလောကုတ္တရာယ သဒ္ဓါယ။ သီလေပိ ဧသေဝ နယော။ စာဂဿာတိ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂဿ စေဝ ကိလေသပရိစ္စာဂဿ စ။ အယံ ဖလန္တိ ဣဒံ ဖလံ, ဂုဏံ အာနိသံသန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ စာဂဿ စ ဖလံ ပဿ, အယံ နာဂေါ နာဝါယ ဝဏ္ဏေနာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နာဝါယ ဝဏ္ဏေနာတိ နာဝါယ သဏ္ဌာနေန။ သဒ္ဓန္တိ တီသု ရတနေသု ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓံ။ သဗ္ဘိရေဝါတိ ပဏ္ဍိတေဟိယေဝ။ သမာသေထာတိ ဧကတော အာဝသေယျ, ဥပဝသေယျာတိ အတ္ထော။ ကုဗ္ဗေထာတိ ကရေယျ။ သန္ထဝန္တိ မိတ္တသန္ထဝံ။ တဏှာသန္ထဝေါ ပန ကေနစိပိ သဒ္ဓိံ န ကာတဗ္ဗော။ နှာပိတောတိ နှာပိတကုဋုမ္ဗိကော။ ‘‘နဟာပိတော’’တိပိ ပါဌော။
ဧဝံ သမုဒ္ဒဒေဝတာ အာကာသေ ဌတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဩဝဒိတွာ နာဂရာဇာနံ ဂဏှိတွာ အတ္တနော ဝိမာနမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သကဒါဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ သောတာပန္နဥပါသကော ပရိနိဗ္ဗာယိ, နာဂရာဇာ သာရိပုတ္တော အဟောသိ, သမုဒ္ဒဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီလာနိသံသဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အသဒိသဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အသဒိသဉ္စ သင်္ဂါမံ, ဝါလောဒကံ ဂိရိဒတ္တံ၊
နဘိရတိ ဒဓိဝါဟံ, စတုမဋ္ဌံ သီဟကောဋ္ဌံ၊
သီဟစမ္မံ သီလာနိသံသံ။
၅။ ရုဟကဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၉၁] ၁။ ရုဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပိ ရုဟက ဆိန္နာပီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု အဋ္ဌကနိပါတေ ဣန္ဒြိယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၈။၆၀ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘အယံ တေ ဘိက္ခု ဣတ္ထီ အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တေ ဧသာ သရာဇိကာယ ပရိသာယ မဇ္ဈေ လဇ္ဇာပေတွာ ဂေဟာ နိက္ခမနာကာရံ ကာရေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ ရုဟကော နာမ ပုရောဟိတော အဟောသိ, တဿ ပုရာဏီ နာမ ဗြာဟ္မဏီ ဘရိယာ။ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏဿ အဿဘဏ္ဍကေန အလင်္ကရိတွာ အဿံ အဒါသိ။ သော တံ အဿံ အာရုယှ ရညော ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ အလင်္ကတအဿဿ ပိဋ္ဌေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆန္တံ အာဂစ္ဆန္တဉ္စ ဒိသွာ တဟိံ တဟိံ ဌိတာ မနုဿာ
‘‘အဟော အဿဿ ရူပံ, အဟော အဿော သောဘတီ’’တိ အဿမေဝ ပသံသန္တိ။ သော ဂေဟံ အာဂန္တွာ ပါသာဒံ အဘိရုယှ ဘရိယံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘဒ္ဒေ, အမှာကံ အဿော အတိဝိယ သောဘတိ, ဥဘောသု ပဿေသု ဌိတာ မနုဿာ အမှာကံ အဿမေဝ ဝဏ္ဏေန္တီ’’တိ။ သာ ပန ဗြာဟ္မဏီ ထောကံ ဆိန္နိကာ ဓုတ္တိကဓာတုကာ, တေန နံ ဧဝမာဟ – ‘‘အယျ, တွံ အဿဿ သောဘနကာရဏံ န ဇာနာသိ, အယံ အဿော အတ္တနော အလင်္ကတံ အဿဘဏ္ဍကံ နိဿာယ သောဘတိ, သစေ တွမ္ပိ အဿော ဝိယ သောဘိတုကာမော အဿဘဏ္ဍကံ ပိဠန္ဓိတွာ အန္တရဝီထိံ ဩရုယှ အဿော ဝိယ ပါဒေ ကောဋ္ဋယမာနော ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပဿ, ရာဇာပိ တံ ဝဏ္ဏယိဿတိ, မနုဿာပိ တညေဝ ဝဏ္ဏယိဿန္တီ’’တိ။
သော ဥမ္မတ္တကဇာတိကော ဗြာဟ္မဏော တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန သာ မံ ဝဒတီ’’တိ အဇာနိတွာ တထာသညီ ဟုတွာ တထာ အကာသိ။ ယေ ယေ ပဿန္တိ, တေ တေ ပရိဟာသံ ကရောန္တာ ‘‘သောဘတိ အာစရိယော’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ ပန နံ ‘‘ကိံ, အာစရိယ, ပိတ္တံ တေ ကုပိတံ, ဥမ္မတ္တကောသိ ဇာတော’’တိအာဒီနိ ဝတွာ လဇ္ဇာပေသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အယုတ္တံ မယာ ကတ’’န္တိ လဇ္ဇိတော ဗြာဟ္မဏိယာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘တာယမှိ သရာဇိကာယ ပရိသာယ အန္တရေ လဇ္ဇာပိတော, ပေါထေတွာ တံ နိက္ကဍ္ဎိဿာမီ’’တိ ဂေဟံ အဂမာသိ။ ဓုတ္တိကဗြာဟ္မဏီ တဿ ကုဇ္ဈိတွာ အာဂမနဘာဝံ ဉတွာ ပုရေတရညေဝ စူဠဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ စတူဟပဉ္စာဟံ တတ္ထေဝ အဟောသိ။ ရာဇာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ပုရောဟိတံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အာစရိယ, မာတုဂါမဿ နာမ ဒေါသော ဟောတိယေဝ, ဗြာဟ္မဏိယာ ခမိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ခမာပနတ္ထာယ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပိ ရုဟက ဆိန္နာပိ, ဇိယာ သန္ဓီယတေ ပုန၊
သန္ဓီယဿု ပုရာဏိယာ, မာ ကောဓဿ ဝသံ ဂမီ’’တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဘော ရုဟက, နနု ဆိန္နာပိ ဓနုဇိယာ ပုန သန္ဓီယတိ ဃဋီယတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ပုရာဏိယာ သဒ္ဓိံ သန္ဓီယဿု, ကောဓဿ ဝသံ မာ ဂမီတိ။
တံ သုတွာ ရုဟကော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝိဇ္ဇမာနေသု ဝါကေသု, ဝိဇ္ဇမာနေသု ကာရိသု၊
အညံ ဇိယံ ကရိဿာမိ, အလညေဝ ပုရာဏိယာ’’တိ။
တဿတ္ထော – မဟာရာဇ, ဓနုကာရမုဒုဝါကေသု စ ဇိယကာရကေသု စ မနုဿေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု အညံ ဇိယံ ကရိဿာမိ, ဣမာယ ဆိန္နာယ ပုရာဏိယာ ဇိယာယ အလံ, နတ္ထိ မေ ကောစိ အတ္ထောတိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တံ နီဟရိတွာ အညံ ဗြာဟ္မဏိံ အာနေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ, ဗြာဟ္မဏီ, ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, ရုဟကော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရုဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၉၂] ၂။ သိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣတ္ထီ သိယာ ရူပဝတီတိ ဣဒံ သိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတကံ မဟာဥမင်္ဂဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။
သိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၉၃] ၃။ စူဠပဒုမဇာတကဝဏ္ဏနာ
အယမေဝ သာ အဟမပိ သော အနညောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဥမ္မာဒန္တီဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၀။၅၇ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သော ပန ဘိက္ခု သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကေန ပန တွံ ဥက္ကဏ္ဌာပိတော’’တိ
ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ကိလေသာနုဝတ္တကော ဟုတွာ ဥက္ကဏ္ဌိတောမှီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု, မာတုဂါမော နာမ အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ဗဟုမာယာ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ အတ္တနော ဒက္ခိဏဇာဏုလောဟိတံ ပါယေတွာ ယာဝဇီဝိတဒါနမ္ပိ ဒတွာ မာတုဂါမဿ စိတ္တံ န လဘိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ, နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စဿ ‘‘ပဒုမကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ တဿ အပရေန ဆ ကနိဋ္ဌဘာတိကာ အဟေသုံ။ တေ သတ္တပိ ဇနာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တာ ဃရာဝါသံ ဂဟေတွာ ရညော သဟာယာ ဝိယ ဝိစရန္တိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ရာဇင်္ဂဏံ ဩလောကေန္တော ဌိတော တေ မဟာပရိဝါရေန ရာဇုပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ မံ ဝဓိတွာ ရဇ္ဇမ္ပိ ဂဏှေယျု’’န္တိ အာသင်္ကံ ဥပ္ပါဒေတွာ တေ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘တာတာ, တုမှေ ဣမသ္မိံ နဂရေ ဝသိတုံ န လဘထ, အညတ္ထ ဂန္တွာ မမ အစ္စယေန အာဂန္တွာ ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ တေ ပိတု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဃရာနိ ဂန္တွာ ပဇာပတိယော အာဒါယ ‘‘ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ ဂန္တွာ ဇီဝိဿာမာ’’တိ နဂရာ နိက္ခမိတွာ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကံ ကန္တာရံ ပတွာ အန္နပါနံ အလဘမာနာ ခုဒံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တာ ‘‘မယံ ဇီဝမာနာ ဣတ္ထိယော လဘိဿာမာ’’တိ ကနိဋ္ဌဿ ဘရိယံ မာရေတွာ တေရသ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ မံသံ ခါဒိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော စ ဘရိယာယ စ လဒ္ဓကောဋ္ဌာသေသု ဧကံ ဌပေတွာ ဧကံ ဒွေပိ ခါဒိံသု။ ဧဝံ ဆ ဒိဝသေ ဆ ဣတ္ထိယော မာရေတွာ မံသံ ခါဒိံသု။
ဗောဓိသတ္တော ပန ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကေကံ ဌပေတွာ ဆ ကောဋ္ဌာသေ ဌပေသိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ ‘‘ဗောဓိသတ္တဿ ဘရိယံ မာရေဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ဗောဓိသတ္တော တေ ဆ ကောဋ္ဌာသေ တေသံ ဒတွာ ‘‘အဇ္ဇ တာဝ ဣမေ ဆ ကောဋ္ဌာသေ ခါဒထ, သွေ ဇာနိဿာမာ’’တိ ဝတွာ တေသံ မံသံ ခါဒိတွာ နိဒ္ဒါယနကာလေ ဘရိယံ ဂဟေတွာ ပလာယိ။ သာ ထောကံ ဂန္တွာ ‘‘ဂန္တုံ န သက္ကောမိ, သာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ခန္ဓေနာဒါယ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ ကန္တာရာ နိက္ခမိ။ သာ သူရိယေ ဥဂ္ဂတေ ‘‘ပိပါသိတာမှိ, သာမီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဥဒကံ နတ္ထိ, ဘဒ္ဒေ’’တိ ဝတွာ ပုနပ္ပုနံ ကထိတေ
ခဂ္ဂေန ဒက္ခိဏဇာဏုကံ ပဟရိတွာ – ‘‘ဘဒ္ဒေ, ပါနီယံ နတ္ထိ, ဣဒံ ပန မေ ဒက္ခိဏဇာဏုလောဟိတံ ပိဝမာနာ နိသီဒါဟီ’’တိ အာဟ။ သာ တထာ အကာသိ။ တေ အနုပုဗ္ဗေန မဟာဂင်္ဂံ ပတွာ ပိဝိတွာ စ နှတွာ စ ဖလာဖလံ ခါဒိတွာ ဖာသုကဋ္ဌာနေ ဝိဿမိတွာ ဧကသ္မိံ ဂင်္ဂါနိဝတ္တနေ အဿမပဒံ မာပေတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။
အထေကဒိဝသံ ဥပရိဂင်္ဂါယ ရာဇာပရာဓိကံ စောရံ ဟတ္ထပါဒေ စ ကဏ္ဏနာသဉ္စ ဆိန္ဒိတွာ ဧကသ္မိံ အမ္ဗဏကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ မဟာဂင်္ဂါယ ပဝါဟေသုံ။ သော မဟန္တံ အဋ္ဋဿရံ ကရောန္တော တံ ဌာနံ ပါပုဏိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ကရုဏံ ပရိဒေဝိတသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဒုက္ခပ္ပတ္တော သတ္တော မယိ ဌိတေ မာ နဿီ’’တိ ဂင်္ဂါတီရံ ဂန္တွာ တံ ဥတ္တာရေတွာ အဿမပဒံ အာနေတွာ ကာသာဝဓောဝနလေပနာဒီဟိ ဝဏပဋိကမ္မံ အကာသိ။ ဘရိယာ ပနဿ ‘‘ဧဝရူပံ နာမ ဒုဿီလံ ကုဏ္ဌံ ဂင်္ဂါယ အာဝါဟေတွာ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ဝိစရတီ’’တိ ဝတွာ တံ ကုဏ္ဌံ ဇိဂုစ္ဆမာနာ နိဋ္ဌုဘန္တီ ဝိစရတိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဝဏေသု သံဝိရုဠှေသု ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ တံ အဿမပဒေယေဝ ဌပေတွာ အဋဝိတော ဖလာဖလာနိ အာဟရိတွာ တဉ္စ ဘရိယဉ္စ ပေါသေသိ။ တေသု ဧဝံ ဝသန္တေသု သာ ဣတ္ထီ ဧတသ္မိံ ကုဏ္ဌေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ တေန သဒ္ဓိံ အနာစာရံ စရိတွာ ဧကေနုပါယေန ဗောဓိသတ္တံ မာရေတုကာမာ ဟုတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘သာမိ, အဟံ တုမှာကံ အံသေ နိသီဒိတွာ ကန္တာရာ နိက္ခမမာနာ ဧကံ ပဗ္ဗတံ ဩလောကေတွာ အယျေ ပဗ္ဗတမှိ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတေ ‘သစေ အဟံ သာမိကေန သဒ္ဓိံ အရောဂါ ဇီဝိတံ လဘိဿာမိ, ဗလိကမ္မံ တေ ကရိဿာမီ’တိ အာယာစိံ, သာ မံ ဣဒါနိ ဥတ္တာသေတိ, ကရောမဿာ ဗလိကမ္မ’’န္တိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ မာယံ အဇာနန္တော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဗလိကမ္မံ သဇ္ဇေတွာ တာယ ဗလိဘာဇနံ ဂါဟာပေတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အဘိရုဟိ။ အထ နံ သာ ဧဝမာဟ – ‘‘သာမိ, ဒေဝတာယပိ တွညေဝ ဥတ္တမဒေဝတာ, ပဌမံ တာဝ တံ ဝနပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝန္ဒိတွာ ပစ္ဆာ ဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သာ ဗောဓိသတ္တံ ပပါတာဘိမုခံ ဌပေတွာ ဝနပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝန္ဒိတုကာမာ ဝိယ ဟုတွာ ပိဋ္ဌိပဿေ ဌတွာ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိတွာ ပပါတေ ပါတေတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌာ မေ ပစ္စာမိတ္တဿ ပိဋ္ဌီ’’တိ တုဋ္ဌမာနသာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟိတွာ ကုဏ္ဌဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ပပါတာနုသာရေန ပဗ္ဗတာ ပတန္တော ဥဒုမ္ဗရရုက္ခမတ္ထကေ ဧကသ္မိံ အကဏ္ဋကေ ပတ္တသဉ္ဆန္နေ ဂုမ္ဗေ လဂ္ဂိ, ဟေဋ္ဌာပဗ္ဗတံ ပန ဩရောဟိတုံ န သက္ကာ။ သော ဥဒုမ္ဗရဖလာနိ ခါဒိတွာ သာခန္တရေ နိသီဒိ။ အထေကော မဟာသရီရော ဂေါဓရာဇာ ဟေဋ္ဌာပဗ္ဗတပါဒတော အဘိရုဟိတွာ တသ္မိံ ဥဒုမ္ဗရဖလာနိ ခါဒတိ။ သော တံ ဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ပလာယိ, ပုနဒိဝသေ အာဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ပဿေ ဖလာနိ ခါဒိတွာ ပက္ကာမိ။ သော ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ အာဂစ္ဆန္တော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတွာ ‘‘တွံ ဣမံ ဌာနံ ကေန ကာရဏေန အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ မာ ဘာယီ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တံ အတ္တနော ပိဋ္ဌိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဩတာရေတွာ အရညတော နိက္ခမိတွာ မဟာမဂ္ဂေ ဌပေတွာ ‘‘တွံ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဥယျောဇေတွာ အရညမေဝ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဧကံ ဂါမကံ ဂန္တွာ တတ္ထေဝ ဝသန္တော ပိတု ကာလကတဘာဝံ သုတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ကုလသန္တကေ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ပဒုမရာဇာ နာမ ဟုတွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော စတူသု နဂရဒွါရေသု နဂရမဇ္ဈေ နိဝေသနဒွါရေတိ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ ဒေဝသိကံ ဆ သတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဒါနံ အဒါသိ။
သာပိ ခေါ ဣတ္ထီ တံ ကုဏ္ဌံ ခန္ဓေ နိသီဒါပေတွာ အရညာ နိက္ခမိတွာ မနုဿပထေ ဘိက္ခံ စရမာနာ ယာဂုဘတ္တံ သံဟရိတွာ တံ ကုဏ္ဌံ ပေါသေသိ။ မနုဿာ ‘‘အယံ တေ ကိံ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိယမာနာ ‘‘အဟံ ဧတဿ မာတုလဓီတာ, ပိတုစ္ဆာပုတ္တော မေ ဧသော, ဧတဿေဝ မံ အဒံသု, သာဟံ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တမ္ပိ အတ္တနော သာမိကံ ဥက္ခိပိတွာ ပရိဟရန္တီ ဘိက္ခံ စရိတွာ ပေါသေမီ’’တိ။ မနုဿာ ‘‘အယံ ပတိဗ္ဗတာ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ ဗဟုတရံ ယာဂုဘတ္တံ အဒံသု။ အပရေ ပန ဇနာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘တွံ မာ ဧဝံ ဝိစရိ, ပဒုမရာဇာ ဗာရာဏသိယံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, သကလဇမ္ဗုဒီပံ သင်္ခေါဘေတွာ ဒါနံ ဒေတိ, သော တံ ဒိသွာ တုဿိဿတိ, တုဋ္ဌော တေ ဗဟုံ ဓနံ ဒဿတိ, တဝ သာမိကံ ဣဓေဝ နိသီဒါပေတွာ ဂစ္ဆာ’’တိ ထိရံ ကတွာ ဝေတ္တပစ္ဆိံ အဒံသု။ သာ အနာစာရာ တံ ကုဏ္ဌံ ဝေတ္တပစ္ဆိယံ နိသီဒါပေတွာ ပစ္ဆိံ ဥက္ခိပိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဒါနသာလာသု ဘုဉ္ဇမာနာ ဝိစရတိ။ ဗောဓိသတ္တော အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော ဒါနဂ္ဂံ ဂန္တွာ အဋ္ဌန္နံ ဝါ ဒသန္နံ ဝါ သဟတ္ထာ ဒါနံ ဒတွာ ပုန ဂေဟံ
ဂစ္ဆတိ။ သာ အနာစာရာ တံ ကုဏ္ဌံ ပစ္ဆိယံ နိသီဒါပေတွာ ပစ္ဆိံ ဥက္ခိပိတွာ တဿ ဂမနမဂ္ဂေ အဋ္ဌာသိ။
ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧကာ, ဒေဝ, ပတိဗ္ဗတာ’’တိ။ အထ နံ ပက္ကောသာပေတွာ သဉ္ဇာနိတွာ ကုဏ္ဌံ ပစ္ဆိယာ နီဟရာပေတွာ ‘‘အယံ တေ ကိံ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ ‘‘ပိတုစ္ဆာပုတ္တော မေ, ဒေဝ, ကုလဒတ္တိကော သာမိကော’’တိ အာဟ။ မနုဿာ တံ အန္တရံ အဇာနန္တာ ‘‘အဟော ပတိဗ္ဗတာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ တံ အနာစာရိတ္ထိံ ဝဏ္ဏယိံသု။ ပုန ရာဇာ ‘‘အယံ တေ ကုဏ္ဌော ကုလဒတ္တိကော သာမိကော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ ရာဇာနံ အသဉ္ဇာနန္တီ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ သူရာ ဟုတွာ ကထေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကိံ ဧသ ဗာရာဏသိရညော ပုတ္တော, နနု တွံ ပဒုမကုမာရဿ ဘရိယာ အသုကရညော ဓီတာ, အသုကာ နာမ မမ ဇာဏုလောဟိတံ ပိဝိတွာ ဣမသ္မိံ ကုဏ္ဌေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ မံ ပပါတေ ပါတေသိ။ သာ ဣဒါနိ တွံ နလာဋေန မစ္စုံ ဂဟေတွာ မံ ‘မတော’တိ မညမာနာ ဣမံ ဌာနံ အာဂတာ, နနု အဟံ ဇီဝါမီ’’တိ ဝတွာ အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘော, အမစ္စာ နနု စာဟံ တုမှေဟိ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ကထေသိံ ‘မမ ကနိဋ္ဌဘာတိကာ ဆ ဣတ္ထိယော မာရေတွာ မံသံ ခါဒိံသု, အဟံ ပန မယှံ ဘရိယံ အရောဂံ ကတွာ ဂင်္ဂါတီရံ နေတွာ အဿမပဒေ ဝသန္တော ဧကံ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တံ ကုဏ္ဌံ ဥတ္တာရေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိံ။ သာ ဣတ္ထီ ဧတသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ မံ ပဗ္ဗတပါဒေ ပါတေသိ။ အဟံ အတ္တနော မေတ္တစိတ္တတာယ ဇီဝိတံ လဘိ’န္တိ။ ယာယ အဟံ ပဗ္ဗတာ ပါတိတော, န သာ အညာ, ဧသာ ဒုဿီလာ, သောပိ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တော ကုဏ္ဌော န အညော, အယမေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အယမေဝ သာ အဟမပိ သော အနညော, အယမေဝ သော ဟတ္ထစ္ဆိန္နော အနညော၊
ယမာဟ ‘ကောမာရပတီ မမ’န္တိ, ဝဇ္ဈိတ္ထိယော နတ္ထိ ဣတ္ထီသု သစ္စံ။
‘‘ဣမဉ္စ ဇမ္မံ မုသလေန ဟန္တွာ, လုဒ္ဒံ ဆဝံ ပရဒါရူပသေဝိံ၊
ဣမိဿာ စ နံ ပါပပတိဗ္ဗတာယ, ဇီဝန္တိယာ ဆိန္ဒထ ကဏ္ဏနာသ’’န္တိ။
တတ္ထ ယမာဟ ကောမာရပတီ မမန္တိ ယံ ဧသာ ‘‘အယံ မေ, ကောမာရပတိ, ကုလဒတ္တိကော သာမိကော’’တိ အာဟ, အယမေဝ သော, န အညော။
‘‘ယမာဟု, ကောမာရပတီ’’တိပိ ပါဌော။ အယမေဝ ဟိ ပေါတ္ထကေသု လိခိတော, တဿာပိ အယမေဝတ္ထော, ဝစနဝိပလ္လာသော ပနေတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယဉှိ ရညာ ဝုတ္တံ, တဒေဝ ဣဓ အာဂတံ။ ဝဇ္ဈိတ္ထိယောတိ ဣတ္ထိယော နာမ ဝဇ္ဈာ ဝဓိတဗ္ဗာ ဧဝ။ နတ္ထိ ဣတ္ထီသု သစ္စန္တိ ဧတာသု သဘာဝေါ နာမေကော နတ္ထိ။ ‘‘ဣမဉ္စ ဇမ္မ’’န္တိအာဒိ ဒွိန္နမ္ပိ တေသံ ဒဏ္ဍာဏာပနဝသေန ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဇမ္မန္တိ လာမကံ။ မုသလေန ဟန္တွာတိ မုသလေန ဟနိတွာ ပေါထေတွာ အဋ္ဌီနိ ဘဉ္ဇိတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကတွာ။ လုဒ္ဒန္တိ ဒါရုဏံ။ ဆဝန္တိ ဂုဏာဘာဝေန နိဇ္ဇီဝံ မတသဒိသံ။ ဣမိဿာ စ နန္တိ ဧတ္ထ နန္တိ နိပါတမတ္တံ, ဣမိဿာ စ ပါပပတိဗ္ဗတာယ အနာစာရာယ ဒုဿီလာယ ဇီဝန္တိယာဝ ကဏ္ဏနာသံ ဆိန္ဒထာတိ အတ္ထော။
ဗောဓိသတ္တော ကောဓံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဧဝံ တေသံ ဒဏ္ဍံ အာဏာပေတွာပိ န တထာ ကာရေသိ။ ကောပံ ပန မန္ဒံ ကတွာ ယထာ သာ ပစ္ဆိံ သီသတော ဩရောပေတုံ န သက္ကောတိ, ဧဝံ ဂါဠှတရံ ဗန္ဓာပေတွာ ကုဏ္ဌံ တတ္ထ ပက္ခိပါပေတွာ အတ္တနော ဝိဇိတာ နီဟရာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဆ ဘာတရော အညတရာ ထေရာ အဟေသုံ, ဘရိယာ စိဉ္စမာဏဝိကာ, ကုဏ္ဌော ဒေဝဒတ္တော, ဂေါဓရာဇာ အာနန္ဒော, ပဒုမရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
စူဠပဒုမဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၉၄] ၄။ မဏိစောရဇာတကဝဏ္ဏနာ
န သန္တိ ဒေဝါ ပဝသန္တိ နူနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဝဓာယ ပရိသက္ကန္တံ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ဝဓာယ ပရိသက္ကတီ’’တိ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိယေဝ, ပရိသက္ကန္တောပိ ပန မံ ဝဓိတုံ နာသက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ ဂါမကေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထဿ
ဝယပ္ပတ္တဿ ဗာရာဏသိတော ကုလဓီတရံ အာနေသုံ, သာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ အဟောသိ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ဒေဝစ္ဆရာ ဝိယ ပုပ္ဖလတာ ဝိယ လဠမာနာ မတ္တကိန္နရီ ဝိယ စ သုဇာတာတိ နာမေန ပတိဗ္ဗတာ သီလာစာရသမ္ပန္နာ ဝတ္တသမ္ပန္နာ။ နိစ္စကာလမ္ပိဿာ ပတိဝတ္တံ သဿုဝတ္တံ သသုရဝတ္တဉ္စ ကတမေဝ ဟောတိ, သာ ဗောဓိသတ္တဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ။ ဣတိ ဥဘောပိ တေ သမ္မောဒမာနာ ဧကစိတ္တာ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိံသု။
အထေကဒိဝသံ သုဇာတာ ‘‘မာတာပိတရော ဒဋ္ဌုကာမာမှီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ ‘‘သာဓု, ဘဒ္ဒေ, မဂ္ဂပါထေယျံ ပဟောနကံ ပဋိယာဒေဟီ’’တိ ခဇ္ဇဝိကတိံ ပစာပေတွာ ခဇ္ဇကာဒီနိ ယာနကေ ဌပေတွာ ယာနကံ ပါဇေန္တော ယာနကဿ ပုရတော အဟောသိ, ဣတရာ ပစ္ဆတော။ တေ နဂရသမီပံ ဂန္တွာ ယာနကံ မောစေတွာ နှတွာ ဘုဉ္ဇိံသု။ ပုန ဗောဓိသတ္တော ယာနကံ ယောဇေတွာ ပုရတော နိသီဒိ, သုဇာတာ ဝတ္ထာနိ ပရိဝတ္တေတွာ အလင်္ကရိတွာ ပစ္ဆတော နိသီဒိ။ ယာနကဿ အန္တောနဂရံ ပဝိဋ္ဌကာလေ ဗာရာဏသိရာဇာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော တံ ပဒေသံ အဂမာသိ။ သုဇာတာ ဩတရိတွာ ယာနကဿ ပစ္ဆတော ပဒသာ ပါယာသိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ တဿာ ရူပသမ္ပတ္တိယာ အာကဍ္ဎိယမာနလောစနော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ဧကံ အမစ္စံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ တွံ ဧတိဿာ သဿာမိကဘာဝံ ဝါ အဿာမိကဘာဝံ ဝါ ဇာနာဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ တဿာ သဿာမိကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သဿာမိကာ ကိရ, ဒေဝ, ယာနကေ နိသိန္နော ပုရိသော ဧတိဿာ သာမိကော’’တိ အာဟ။
ရာဇာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တံ ဝိနောဒေတုံ အသက္ကောန္တော ကိလေသာတုရော ဟုတွာ ‘‘ဧကေန နံ ဥပါယေန မာရာပေတွာ ဣတ္ထိံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧကံ ပုရိသံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘော, ဣမံ စူဠာမဏိံ ဝီထိံ ဂစ္ဆန္တော ဝိယ ဟုတွာ ဧတဿ ပုရိသဿ ယာနကေ ပက္ခိပိတွာ ဧဟီ’’တိ စူဠာမဏိံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ တံ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ယာနကေ ဌပေတွာ ‘‘ဌပိတော မေ, ဒေဝါ’’တိ အာဂန္တွာ အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘စူဠာမဏိ မေ နဋ္ဌော’’တိ အာဟ, မနုဿာ ဧကကောလာဟလံ အကံသု။ ရာဇာ ‘‘သဗ္ဗဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ သဉ္စာရံ ဆိန္ဒိတွာ စောရံ ပရိယေသထာ’’တိ အာဟ, ရာဇပုရိသာ တထာ အကံသု, နဂရံ ဧကသင်္ခေါဘံ အဟောသိ။ ဣတရော ပုရိသော မနုဿေ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘော, ယာနကံ ဌပေဟိ, ရညော
စူဠာမဏိ နဋ္ဌော, ယာနကံ သောဓေဿာမီ’’တိ ယာနကံ သောဓေန္တော အတ္တနာ ဌပိတမဏိံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဂဟေတွာ ‘‘မဏိစောရော’’တိ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ပေါထေတွာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ နေတွာ ‘‘အယံ မဏိစောရော’’တိ ရညော ဒဿေသိ။ ရာဇာပိ ‘‘သီသမဿ ဆိန္ဒထာ’’တိ အာဏာပေသိ။
အထ နံ ရာဇပုရိသာ စတုက္ကေ စတုက္ကေ ကသာဟိ တာဠေန္တာ ဒက္ခိဏဒွါရေန နဂရာ နိက္ခမာပေသုံ။ သုဇာတာပိ ယာနကံ ပဟာယ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပရိဒေဝမာနာ ‘‘သာမိ, မံ နိဿာယ ဣမံ ဒုက္ခံ ပတ္တောသီ’’တိ ပရိဒေဝမာနာ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အဂမာသိ။ ရာဇပုရိသာ ‘‘သီသမဿ ဆိန္ဒိဿာမာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဥတ္တာနံ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ တံ ဒိသွာ သုဇာတာ အတ္တနော သီလဂုဏံ အာဝဇ္ဇေတွာ ‘‘နတ္ထိ ဝတ မညေ ဣမသ္မိံ လောကေ သီလဝန္တာနံ ဝိဟေဌကေ ပါပသာဟသိကမနုဿေ နိသေဓေတုံ သမတ္ထာ ဒေဝတာ နာမာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န သန္တိ ဒေဝါ ပဝသန္တိ နူန, န ဟိ နူန သန္တိ ဣဓ လောကပါလာ၊
သဟသာ ကရောန္တာနမသညတာနံ, န ဟိ နူန သန္တိ ပဋိသေဓိတာရော’’တိ။
တတ္ထ န သန္တိ, ဒေဝါတိ ဣမသ္မိံ လောကေ သီလဝန္တာနံ ဩလောကနကာ ပါပါနဉ္စ နိသေဓကာ န သန္တိ နူန ဒေဝါ။ ပဝသန္တိ နူနာတိ ဧဝရူပေသု ဝါ ကိစ္စေသု ဥပ္ပန္နေသု နူန ပဝသန္တိ ပဝါသံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣဓ, လောကပါလာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ လောကပါလသမ္မတာ သမဏဗြာဟ္မဏာပိ သီလဝန္တာနံ အနုဂ္ဂါဟကာ န ဟိ နူန သန္တိ။ သဟသာ ကရောန္တာနမသညတာနန္တိ သဟသာ အဝီမံသိတွာ သာဟသိကံ ဒါရုဏံ ကမ္မံ ကရောန္တာနံ ဒုဿီလာနံ။ ပဋိသေဓိတာရောတိ ဧဝရူပံ ကမ္မံ မာ ကရိတ္ထ, န လဗ္ဘာ ဧတံ ကာတုန္တိ ပဋိသေဓေန္တာ နတ္ထီတိ အတ္ထော။
ဧဝံ တာယ သီလသမ္ပန္နာယ ပရိဒေဝမာနာယ သက္ကဿ ဒေဝရညော နိသိန္နာသနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ, သက္ကော ‘‘ကော နု ခေါ မံ သက္ကတ္တတော စာဝေတုကာမော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ဣမံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရာဇာ အတိဖရုသကမ္မံ ကရောတိ, သီလသမ္ပန္နံ သုဇာတံ ကိလမေတိ, ဂန္တုံ ဒါနိ မေ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒေဝလောကာ ဩရုယှ အတ္တနော အာနုဘာဝေန
ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသိန္နံ တံ ပါပရာဇာနံ ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩတာရေတွာ ဓမ္မဂဏ္ဍိကာယ ဥတ္တာနံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥက္ခိပိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ ရာဇဝေသံ ဂါဟာပေတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ နိသီဒါပေသိ။ ရာဇပုရိသာ ဖရသုံ ဥက္ခိပိတွာ သီသံ ဆိန္ဒန္တာ ရညော သီသံ ဆိန္ဒိံသု, ဆိန္နကာလေယေဝ စဿ ရညော သီသဘာဝံ ဇာနိံသု။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒိဿမာနကသရီရေနေဝ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ရာဇာဘိသေကံ ကတွာ သုဇာတာယ စ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ ဒါပေသိ။ အမစ္စာ စေဝ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယော စ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ဒိသွာ ‘‘အဓမ္မိကရာဇာ မာရိတော, ဣဒါနိ အမှေဟိ သက္ကဒတ္တိကော ဓမ္မိကရာဇာ လဒ္ဓေါ’’တိ သောမနဿပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။
သက္ကောပိ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘အယံ ဝေါ သက္ကဒတ္တိကော ရာဇာ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေဿတိ။ သစေ ဟိ ရာဇာ အဓမ္မိကော ဟောတိ, ဒေဝေါ အကာလေ ဝဿတိ, ကာလေ န ဝဿတိ, ဆာတဘယံ ရောဂဘယံ သတ္ထဘယန္တိ ဣမာနိ တီဏိ ဘယာနိ ဥပဂတာနေဝ ဟောန္တီ’’တိ ဩဝဒန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အကာလေ ဝဿတီ တဿ, ကာလေ တဿ န ဝဿတိ၊
သဂ္ဂါ စ စဝတိ ဌာနာ, နနု သော တာဝတာ ဟတော’’တိ။
တတ္ထ အကာလေတိ အဓမ္မိကရညော ရဇ္ဇေ အယုတ္တကာလေ သဿာနံ ပက္ကကာလေ ဝါ လာယနမဒ္ဒနာဒိကာလေ ဝါ ဒေဝေါ ဝဿတိ။ ကာလေတိ ယုတ္တပယုတ္တကာလေ ဝပနကာလေ တရုဏသဿကာလေ ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏကာလေ စ န ဝဿတိ။ သဂ္ဂါ စ စဝတိ ဌာနာတိ သဂ္ဂသင်္ခါတာ ဌာနာ ဒေဝလောကာ စဝတီတိ အတ္ထော။ အဓမ္မိကရာဇာ ဟိ အပ္ပဋိလာဘဝသေန ဒေဝလောကာ စဝတိ နာမ, သဂ္ဂေပိ ဝါ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော အဓမ္မိကရာဇာ တတော စဝတီတိပိ အတ္ထော။ နနု သော တာဝတာ ဟတောတိ နနု သော အဓမ္မိကော ရာဇာ ဧတ္တကေန ဟတော ဟောတိ။ အထ ဝါ ဧကံသဝါစီ ဧတ္ထ နု-ကာရော, နေသော ဧကံသေန ဧတ္တာဝတာ ဟတော, အဋ္ဌသု ပန မဟာနိရယေသု သောဠသသု စ ဥဿဒနိရယေသု ဒီဃရတ္တံ သော ဟညိဿတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။
ဧဝံ သက္ကော မဟာဇနဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ အတ္တနော ဒေဝဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဓမ္မိကရာဇာ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သက္ကော အနုရုဒ္ဓေါ, သုဇာတာ ရာဟုလမာတာ, သက္ကဒတ္တိယရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဏိစောရဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၉၅] ၅။ ပဗ္ဗတူပတ္ထရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပဗ္ဗတူပတ္ထရေ ရမ္မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောသလရညော ကိရ ဧကော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဿိ။ ရာဇာပိ ပရိဝီမံသမာနော တံ တထတော ဉတွာ ‘‘သတ္ထု အာရောစေဿာမီ’’တိ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ အန္တေပုရေ ဧကော အမစ္စော ပဒုဿိ, တဿ ကိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဥပကာရကော တေ, မဟာရာဇ, သော စ အမစ္စော သာ စ ဣတ္ထီ ပိယာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အတိဝိယ ဥပကာရကော သကလံ ရာဇကုလံ သန္ဓာရေတိ, သာပိ မေ ဣတ္ထီ ပိယာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မဟာရာဇ, ‘အတ္တနော ဥပကာရကေသု သေဝကေသု ပိယာသု စ ဣတ္ထီသု ဒုဗ္ဘိတုံ န သက္ကာ’တိ ပုဗ္ဗေပိ ရာဇာနော ပဏ္ဍိတာနံ ကထံ သုတွာ မဇ္ဈတ္တာဝ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ အထဿ ရညော ဧကော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဿိ။ ရာဇာ နံ တထတော ဉတွာ ‘‘အမစ္စောပိ မေ ဗဟူပကာရော, အယံ ဣတ္ထီပိ မေ ပိယာ, ဒွေပိ ဣမေ နာသေတုံ န သက္ကာ, ပဏ္ဍိတာမစ္စံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ သစေ သဟိတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ, သဟိဿာမိ, နော စေ, န သဟိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ အာသနံ ဒတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတ, ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ပုစ္ဆထ, မဟာရာဇ, ဝိဿဇ္ဇေဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပဗ္ဗတူပတ္ထရေ ရမ္မေ, ဇာတာ ပေါက္ခရဏီ သိဝါ၊
တံ သိင်္ဂါလော အပါပါယိ, ဇာနံ သီဟေန ရက္ခိတ’’န္တိ။
တတ္ထ ပဗ္ဗတူပတ္ထရေ ရမ္မေတိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတပါဒေ ပတ္ထရိတွာ ဌိတေ အင်္ဂဏဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ ဇာတာ ပေါက္ခရဏီ သိဝါတိ သိဝါ သီတလာ မဓုရောဒကာ ပေါက္ခရဏီ နိဗ္ဗတ္တာ, အပိစ ခေါ ပေါက္ခရသဉ္ဆန္နာ နဒီပိ ပေါက္ခရဏီယေဝ။ အပါပါယီတိ အပ-ဣတိ ဥပသဂ္ဂေါ, အပါယီတိ အတ္ထော။ ဇာနံ သီဟေန ရက္ခိတန္တိ သာ ပေါက္ခရဏီ သီဟပရိဘောဂါ သီဟေန ရက္ခိတာ, သောပိ နံ သိင်္ဂါလော ‘‘သီဟေန ရက္ခိတာ အယ’’န္တိ ဇာနန္တောဝ အပါယိ။ တံ ကိံ မညတိ, ဗာလော သိင်္ဂါလော သီဟဿ အဘာယိတွာ ပိဝေယျ ဧဝရူပံ ပေါက္ခရဏိန္တိ အယမေတ္ထာဓိပ္ပါယော။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘အဒ္ဓါ ဧတဿ အန္တေပုရေ ဧကော အမစ္စော ပဒုဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပိဝန္တိ စေ မဟာရာဇ, သာပဒါနိ မဟာနဒိံ၊
န တေန အနဒီ ဟောတိ, ခမဿု ယဒိ တေ ပိယာ’’တိ။
တတ္ထ သာပဒါနီတိ န ကေဝလံ သိင်္ဂါလောဝ, အဝသေသာနိ သုနခပသဒဗိဠာရမိဂါဒီနိ သဗ္ဗသာပဒါနိ တံ ပေါက္ခရသဉ္ဆန္နတ္တာ ‘‘ပေါက္ခရဏီ’’တိ လဒ္ဓနာမံ နဒိံ ပိဝန္တိ စေ။ န တေန အနဒီ ဟောတီတိ နဒိယဉှိ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါပိ အဟိမစ္ဆာပိ သဗ္ဗေ ပိပါသိတာ ပါနီယံ ပိဝန္တိ, န သာ တေန ကာရဏေန အနဒီ နာမ ဟောတိ, နာပိ ဥစ္ဆိဋ္ဌနဒီ။ ကသ္မာ? သဗ္ဗေသံ သာဓာရဏတ္တာ။ ယထာ နဒီ ယေန ကေနစိ ပီတာ န ဒုဿတိ, ဧဝံ ဣတ္ထီပိ ကိလေသဝသေန သာမိကံ အတိက္ကမိတွာ အညေန သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ဂတာ နေဝ အနိတ္ထီ ဟောတိ။ ကသ္မာ? သဗ္ဗေသံ သာဓာရဏဘာဝေန။ နာပိ ဥစ္ဆိဋ္ဌိတ္ထီ။ ကသ္မာ? ဩဒကန္တိကတာယ သုဒ္ဓဘာဝေန။ ခမဿု ယဒိ တေ ပိယာတိ ယဒိ ပန တေ သာ ဣတ္ထီ ပိယာ, သော စ အမစ္စော ဗဟူပကာရော, တေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ ခမဿု မဇ္ဈတ္တဘာဝေန တိဋ္ဌာဟီတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ရညော ဩဝါဒံ အဒါသိ။ ရာဇာ တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ‘‘ပုန ဧဝရူပံ ပါပကမ္မံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ ဥဘိန္နမ္ပိ ခမိ။ တတော
ပဋ္ဌာယ တေ ဩရမိံသု။ ရာဇာပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။ ကောသလရာဇာပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ တေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ ခမိတွာ မဇ္ဈတ္တော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပဗ္ဗတူပတ္ထရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၉၆] ၆။ ဝလာဟကဿဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေ န ကာဟန္တိ ဩဝါဒန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘိက္ခု သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧကံ အလင်္ကတံ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ကိလေသဝသေနာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဣတ္ထိယော နာမေတာ ဘိက္ခု အတ္တနော ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ စေဝ ဣတ္ထိကုတ္တဝိလာသေဟိ စ ပုရိသေ ပလောဘေတွာ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ ဝသံ ဥပဂတဘာဝံ ဉတွာ သီလဝိနာသဉ္စေဝ ဓနဝိနာသဉ္စ ပါပနဋ္ဌေန ‘ယက္ခိနိယော’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ပုဗ္ဗေပိ ဟိ ယက္ခိနိယော ဣတ္ထိကုတ္တေန ဧကံ ပုရိသသတ္ထံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝါဏိဇေ ပလောဘေတွာ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ ပုန အညေ ပုရိသေ ဒိသွာ တေ သဗ္ဗေပိ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဥဘောဟိ ဟနုကပဿေဟိ လောဟိတေန ပဂ္ဃရန္တေန မုခံ ပူရာပေတွာ ခါဒိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ သိရီသဝတ္ထု နာမ ယက္ခနဂရံ အဟောသိ, တတ္ထ ယက္ခိနိယော ဝသိံသု။ တာ ဘိန္နနာဝါနံ ဝါဏိဇာနံ အာဂတကာလေ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဂါဟာပေတွာ ဒါသိဂဏပရိဝုတာ ဒါရကေ အင်္ကေနာဒါယ ဝါဏိဇေ ဥပသင်္ကမန္တိ။ တေသံ ‘‘မနုဿာဝါသံ အာဂတမှာ’’တိ သဉ္ဇာနနတ္ထံ တတ္ထ တတ္ထ ကသိဂေါရက္ခာဒီနိ ကရောန္တေ မနုဿေ ဂေါဂဏေ သုနခေတိ ဧဝမာဒီနိ ဒဿေန္တိ, ဝါဏိဇာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဣမံ ယာဂုံ ပိဝထ, ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇထ, ခါဒနီယံ ခါဒထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဝါဏိဇာ အဇာနန္တာ တာဟိ ဒိန္နံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အထ တေသံ ခါဒိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ပိဝိတွာ
ဝိဿမိတကာလေ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တိ, ‘‘တုမှေ ကတ္ထ ဝါသိကာ, ကုတော အာဂတာ, ကဟံ ဂစ္ဆိဿထ, ကေန ကမ္မေန ဣဓာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆန္တိ။ ‘‘ဘိန္နနာဝါ ဟုတွာ ဣဓာဂတမှာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု, အယျာ, အမှာကမ္ပိ သာမိကာနံ နာဝံ အဘိရုဟိတွာ ဂတာနံ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ အတိက္ကန္တာနိ, တေ မတာ ဘဝိဿန္တိ၊ တုမှေပိ ဝါဏိဇာယေဝ, မယံ တုမှာကံ ပါဒပရိစာရိကာ ဘဝိဿာမာ’’တိ ဝတွာ တေ ဝါဏိဇေ ဣတ္ထိကုတ္တဟာဝဘာဝဝိလာသေဟိ ပလောဘေတွာ ယက္ခနဂရံ နေတွာ သစေ ပဌမဂဟိတာ မနုဿာ အတ္ထိ, တေ ဒေဝသင်္ခလိကာယ ဗန္ဓိတွာ ကာရဏဃရေ ပက္ခိပန္တိ, အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဘိန္နနာဝေ မနုဿေ အလဘန္တိယော ပန ပရတော ကလျာဏိံ ဩရတော နာဂဒီပန္တိ ဧဝံ သမုဒ္ဒတီရံ အနုသဉ္စရန္တိ။ အယံ တာသံ ဓမ္မတာ။
အထေကဒိဝသံ ပဉ္စသတာ ဘိန္နနာဝါ ဝါဏိဇာ တာသံ နဂရသမီပေ ဥတ္တရိံသု။ တာ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပလောဘေတွာ ယက္ခနဂရံ နေတွာ ပဌမံ ဂဟိတေ မနုဿေ ဒေဝသင်္ခလိကာယ ဗန္ဓိတွာ ကာရဏဃရေ ပက္ခိပိတွာ ဇေဋ္ဌယက္ခိနီ ဇေဋ္ဌကဝါဏိဇံ, သေသာ သေသေတိ တာ ပဉ္စသတာ ယက္ခိနိယော တေ ပဉ္စသတေ ဝါဏိဇေ အတ္တနော သာမိကေ အကံသု။ အထ သာ ဇေဋ္ဌယက္ခိနီ ရတ္တိဘာဂေ ဝါဏိဇေ နိဒ္ဒံ ဥပဂတေ ဥဋ္ဌာယ ဂန္တွာ ကာရဏဃရေ မနုဿေ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ အာဂစ္ဆတိ, သေသာပိ တထေဝ ကရောန္တိ။ ဇေဋ္ဌယက္ခိနိယာ မနုဿမံသံ ခါဒိတွာ အာဂတကာလေ သရီရံ သီတလံ ဟောတိ။ ဇေဋ္ဌဝါဏိဇော ပရိဂ္ဂဏှန္တော တဿာ ယက္ခိနိဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမာ ပဉ္စသတာ ယက္ခိနိယော ဘဝိဿန္တိ, အမှေဟိ ပလာယိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ မုခဓောဝနတ္ထာယ ဂန္တွာ သေသဝါဏိဇာနံ အာရောစေသိ – ‘‘ဣမာ ယက္ခိနိယော, န မနုဿိတ္ထိယော, အညေသံ ဘိန္နနာဝါနံ အာဂတကာလေ တေ သာမိကေ ကတွာ အမှေပိ ခါဒိဿန္တိ, ဧထ ဣတော ပလာယိဿာမာ’’တိ တေသု ပဉ္စသတေသု အဍ္ဎတေယျသတာ ‘‘န မယံ ဧတာ ဝိဇဟိတုံ သက္ခိဿာမ, တုမှေ ဂစ္ဆထ, မယံ န ပလာယိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ ဇေဋ္ဌဝါဏိဇော အတ္တနော ဝစနကာရေ အဍ္ဎတေယျသတေ ဂဟေတွာ တာသံ ဘီတော ပလာယိ။
တသ္မိံ ပန ကာလေ ဗောဓိသတ္တော ဝလာဟကဿယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ, သဗ္ဗသေတော ကာဠသီသော မုဉ္ဇကေသော ဣဒ္ဓိမာ ဝေဟာသင်္ဂမော အဟောသိ။
သော ဟိမဝန္တတော အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပံ ဂန္တွာ တတ္ထ တမ္ဗပဏ္ဏိသရေ ပလ္လလေ သယံဇာတသာလိံ ခါဒိတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တော စ ‘‘ဇနပဒံ ဂန္တုကာမာ အတ္ထီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ကရုဏာပရိဘာဝိတံ မာနုသိံ ဝါစံ ဘာသတိ။ တေ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ‘‘သာမိ, မယံ ဇနပဒံ ဂမိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ တေန ဟိ မယှံ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟထာတိ။ အပ္ပေကစ္စေ အဘိရုဟိံသု, တေသု ဧကစ္စေ ဝါလဓိံ ဂဏှိံသု, ဧကစ္စေ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌံသုယေဝ။ ဗောဓိသတ္တော အန္တမသော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဌိတေ သဗ္ဗေပိ တေ အဍ္ဎတေယျသတေ ဝါဏိဇေ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဇနပဒံ နေတွာ သကသကဋ္ဌာနေသု ပတိဋ္ဌပေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ အာဂမာသိ။ တာပိ ခေါ ယက္ခိနိယော အညေသံ အာဂတကာလေ တတ္ထ ဩဟီနကေ အဍ္ဎတေယျသတေ မနုဿေ ဝဓိတွာ ခါဒိံသု။
သတ္ထာ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ယထာ တေ ယက္ခိနီနံ ဝသံ ဂတာ ဝါဏိဇာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာ, ဝလာဟကဿရာဇဿ ဝစနကရာ ဝါဏိဇာ သကသကဋ္ဌာနေသု ပတိဋ္ဌိတာ, ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓါနံ ဩဝါဒံ အကရောန္တာ ဘိက္ခူပိ ဘိက္ခုနိယောပိ ဥပါသကာပိ ဥပါသိကာယောပိ စတူသု အပါယေသု ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကရဏဋ္ဌာနာဒီသု မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိ။ ဩဝါဒကရာ ပန တိဿော ကုလသမ္ပတ္တိယော စ ဆ ကာမသဂ္ဂေ ဝီသတိ ဗြဟ္မလောကေတိ ဣမာနိ စ ဌာနာနိ ပတွာ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကတွာ မဟန္တံ သုခံ အနုဘဝန္တီ’’တိ ဝတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယေ န ကာဟန္တိ ဩဝါဒံ, နရာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ၊
ဗျသနံ တေ ဂမိဿန္တိ, ရက္ခသီဟိဝ ဝါဏိဇာ။
‘‘ယေ စ ကာဟန္တိ ဩဝါဒံ, နရာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ၊
သောတ္ထိံ ပါရံ ဂမိဿန္တိ, ဝလာဟေနေဝ ဝါဏိဇာ’’တိ။
တတ္ထ ယေ န ကာဟန္တီတိ ယေ န ကရိဿန္တိ။ ဗျသနံ တေ ဂမိဿန္တီတိ တေ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏိဿန္တိ။ ရက္ခသီဟိဝ ဝါဏိဇာတိ ရက္ခသီဟိ ပလောဘိတဝါဏိဇာ ဝိယ။ သောတ္ထိံ ပါရံ ဂမိဿန္တီတိ အနန္တရာယေန နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏိဿန္တိ။ ဝလာဟေနေဝ ဝါဏိဇာတိ ဝလာဟေနေဝ
‘‘အာဂစ္ဆထာ’’တိ ဝုတ္တာ တဿ ဝစနကရာ ဝါဏိဇာ ဝိယ။ ယထာ ဟိ တေ သမုဒ္ဒပါရံ ဂန္တွာ သကသကဋ္ဌာနံ အဂမံသု, ဧဝံ ဗုဒ္ဓါနံ ဩဝါဒကရာ သံသာရပါရံ နိဗ္ဗာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ အမတမဟာနိဗ္ဗာနေန ဓမ္မဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ, အညေပိ ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလသကဒါဂါမိဖလအနာဂါမိဖလအရဟတ္တဖလာနိ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ ဝလာဟကဿရာဇဿ ဝစနကရာ အဍ္ဎတေယျသတာ ဝါဏိဇာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, ဝလာဟကဿရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝလာဟကဿဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၉၇] ၇။ မိတ္တာမိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
န နံ ဥမှယတေ ဒိသွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အညတရော ဘိက္ခု ‘‘မယာ ဂဟိတေ မယှံ ဥပဇ္ဈာယော န ကုဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဥပဇ္ဈာယေန ဌပိတံ ဝိဿာသေန ဧကံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဥပါဟနတ္ထဝိကံ ကတွာ ပစ္ဆာ ဥပဇ္ဈာယံ အာပုစ္ဆိ။ အထ တံ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘ကိံကာရဏာ ဂဏှီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မယာ ဂဟိတေ န ကုဇ္ဈိဿတီတိ တုမှာကံ ဝိဿာသေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကော မယာ သဒ္ဓိံ တုယှံ ဝိဿာသော နာမာ’’တိ ဝတွာ ကုဒ္ဓေါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပဟရိ။ တဿ သာ ကိရိယာ ဘိက္ခူသု ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော ကိရ ဒဟရော ဥပဇ္ဈာယဿ ဝိဿာသေန ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ဥပါဟနတ္ထဝိကံ အကာသိ။ အထ နံ ဥပဇ္ဈာယော ‘ကော မယာ သဒ္ဓိံ တုယှံ ဝိဿာသော နာမာ’တိ ဝတွာ ကုဒ္ဓေါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပဟရီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ ဘိက္ခု အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကေန သဒ္ဓိံ အဝိဿာသိကော, ပုဗ္ဗေပိ အဝိဿာသိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ
အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဂဏသတ္ထာ ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ ဣသိဂဏေ ဧကော တာပသော ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ အကတွာ ဧကံ မတမာတိကံ ဟတ္ထိပေါတကံ ပဋိဇဂ္ဂိ။ အထ နံ သော ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မာရေတွာ အရညံ ပါဝိသိ။ တဿ သရီရကိစ္စံ ကတွာ ဣသိဂဏော ဗောဓိသတ္တံ ပရိဝါရေတွာ – ‘‘ဘန္တေ, ကေန နု ကော ကာရဏေန မိတ္တဘာဝေါ ဝါ အမိတ္တဘာဝေါ ဝါ သက္ကာ ဇာနိတု’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ကာရဏေနာ’’တိ အာစိက္ခန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘န နံ ဥမှယတေ ဒိသွာ, န စ နံ ပဋိနန္ဒတိ၊
စက္ခူနိ စဿ န ဒဒါတိ, ပဋိလောမဉ္စ ဝတ္တတိ။
‘‘ဧတေ ဘဝန္တိ အာကာရာ, အမိတ္တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတာ၊
ယေဟိ အမိတ္တံ ဇာနေယျ, ဒိသွာ သုတွာ စ ပဏ္ဍိတော’’တိ။
တတ္ထ န နံ ဥမှယတေ ဒိသွာတိ ယော ဟိ ယဿ အမိတ္တော ဟောတိ, သော တံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ န ဥမှယတေ, ဟသိတံ န ကရောတိ, ပဟဋ္ဌာကာရံ န ဒဿေတိ။ န စ နံ ပဋိနန္ဒတီတိ တဿ ဝစနံ သုတွာပိ တံ ပုဂ္ဂလံ န ပဋိနန္ဒတိ, သာဓု သုဘာသိတန္တိ န စာနုမောဒတိ။ စက္ခူနိ စဿ န ဒဒါတီတိ စက္ခုနာ စက္ခုံ အာဟစ္စ ပဋိမုခေါ ဟုတွာ န ဩလောကေတိ, အညတော စက္ခူနိ ဟရတိ။ ပဋိလောမဉ္စ ဝတ္တတီတိ တဿ ကာယကမ္မမ္ပိ ဝစီကမ္မမ္ပိ န ရောစေတိ, ပဋိလောမဂါဟံ ဂဏှာတိ ပစ္စနီကဂါဟံ။ အာကာရာတိ ကာရဏာနိ။ ယေဟိ အမိတ္တန္တိ ယေဟိ ကာရဏေဟိ တာနိ ကာရဏာနိ ဒိသွာ သုတွာ စ ပဏ္ဍိတော ပုဂ္ဂလော ‘‘အယံ မေ အမိတ္တော’’တိ ဇာနေယျ, တတော ဝိပရီတေဟိ ပန မိတ္တဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗောတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော မိတ္တာမိတ္တဘာဝကာရဏာနိ အာစိက္ခိတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဟတ္ထိပေါသကတာပသော သဒ္ဓိဝိဟာရိကော အဟောသိ, ဟတ္ထီ ဥပဇ္ဈာယော, ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မိတ္တာမိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၉၈] ၈။ ရာဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပဝါသာ အာဂတော တာတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧကံ အလင်္ကတဣတ္ထိံ ဒိသွာ ကိလေသဝသေနာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘မာတုဂါမော နာမ ဘိက္ခု န သက္ကာ ရက္ခိတုံ, ပုဗ္ဗေပိ ဒေါဝါရိကေ ဌပေတွာ ရက္ခန္တာပိ ရက္ခိတုံ န သက္ခိံသု, ကိံ တေ ဣတ္ထိယာ, လဒ္ဓါပိ သာ ရက္ခိတုံ န သက္ကာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သုဝယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ, ‘‘ရာဓော’’တိဿ နာမံ, ကနိဋ္ဌဘာတာ ပနဿ ပေါဋ္ဌပါဒေါ နာမ။ တေ ဥဘောပိ တရုဏကာလေယေဝ ဧကော လုဒ္ဒကော ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိယံ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသိ, ဗြာဟ္မဏော တေ ပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိ။ ဗြာဟ္မဏဿ ပန ဗြာဟ္မဏီ အရက္ခိတာ ဒုဿီလာ။ သော ဝေါဟာရကရဏတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော တေ သုဝပေါတကေ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတာ, အဟံ ဝေါဟာရကရဏတ္ထာယ ဂစ္ဆာမိ, ကာလေ ဝါ ဝိကာလေ ဝါ တုမှာကံ မာတု ကရဏကမ္မံ ဩလောကေယျာထ, အညဿ ပုရိသဿ ဂမနဘာဝံ ဝါ အဂမနဘာဝံ ဝါ ဇာနေယျာထာ’’တိ ဗြာဟ္မဏိံ သုဝပေါတကာနံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ အဂမာသိ။ သာ တဿ နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယ အနာစာရံ စရိ, ရတ္တိမ္ပိ ဒိဝါပိ အာဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ပမာဏံ နတ္ထိ။
တံ ဒိသွာ ပေါဋ္ဌပါဒေါ ရာဓံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဗြာဟ္မဏော ဣမံ ဗြာဟ္မဏိံ အမှာကံ နိယျာဒေတွာ ဂတော, အယဉ္စ ပါပကမ္မံ ကရောတိ, ဝဒါမိ န’’န္တိ။ ရာဓော ‘‘မာ ဝဒါဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘အမ္မ, ကိံကာရဏာ ပါပကမ္မံ ကရောသီ’’တိ အာဟ။ သာ တံ မာရေတုကာမာ ဟုတွာ ‘‘တာတ, တွံ နာမ မယှံ ပုတ္တော, ဣတော ပဋ္ဌာယ န ကရိဿာမိ, ဧဟိ, တာတ, တာဝါ’’တိ ပိယာယမာနာ ဝိယ ပက္ကောသိတွာ အာဂတံ ဂဟေတွာ ‘‘တွံ မံ ဩဝဒသိ, အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသီ’’တိ ဂီဝံ ပရိဝတ္တေတွာ မာရေတွာ ဥဒ္ဓနန္တရေသု ပက္ခိပိ။ ဗြာဟ္မဏော အာဂန္တွာ ဝိဿမိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ‘‘ကိံ, တာတ ရာဓ, မာတာ တေ အနာစာရံ ကရောတိ, န ကရောတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပဝါသာ အာဂတော တာတ, ဣဒါနိ နစိရာဂတော၊
ကစ္စိန္နု တာတ တေ မာတာ, န အညမုပသေဝတီ’’တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ, တာတ ရာဓ, ပဝါသာ အာဂတော, သော စမှိ ဣဒါနေဝ အာဂတော နစိရာဂတော, တေန ပဝတ္တိံ အဇာနန္တော တံ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိ နု တေ, တာတ, မာတာ အညံ ပုရိသံ န ဥပသေဝတီ’’တိ။
ရာဓော ‘‘တာတ, ပဏ္ဍိတာ နာမ ဘူတံ ဝါ အဘူတံ ဝါ အနိယျာနိကံ နာမ န ကထေသု’’န္တိ ဉာပေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န ခေါ ပနေတံ သုဘဏံ, ဂိရံ သစ္စုပသံဟိတံ၊
သယေထ ပေါဋ္ဌပါဒေါဝ, မုမ္မုရေ ဥပကူထိတော’’တိ။
တတ္ထ ဂိရန္တိ ဝစနံ။ တဉှိ ယထာ ဣဒါနိ ဂိရာ, ဧဝံ တဒါ ‘‘ဂိရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, သော သုဝပေါတကော လိင်္ဂံ အနာဒိယိတွာ ဧဝမာဟ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော – တာတ, ပဏ္ဍိတေန နာမ သစ္စုပသံဟိတံ ယထာဘူတံ အတ္ထယုတ္တံ သဘာဝဝစနမ္ပိ အနိယျာနိကံ န သုဘဏံ။ အနိယျာနိကဉ္စ သစ္စံ ဘဏန္တော သယေထ ပေါဋ္ဌပါဒေါဝ, မုမ္မုရေ ဥပကူထိတော, ယထာ ပေါဋ္ဌပါဒေါ ကုက္ကုဠေ ဈာမော သယတိ, ဧဝံ သယေယျာတိ။ ‘‘ဥပကူဓိတော’’တိပိ ပါဌော, အယမေဝတ္ထော။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မယာပိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝသိတုံ န သက္ကာ’’တိ ဗြာဟ္မဏံ အာပုစ္ဆိတွာ အရညမေဝ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ပေါဋ္ဌပါဒေါ အာနန္ဒော အဟောသိ, ရာဓော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရာဓဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၉၉] ၉။ ဂဟပတိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥဘယံ မေ န ခမတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတမေဝ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကထေန္တော စ ‘‘မာတုဂါမော နာမ အရက္ခိတော, ပါပကမ္မံ ကတွာ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန သာမိကံ ဝဉ္စေတိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ဂဏှိ။ တဿ ဘရိယာ ဒုဿီလာ ဂါမဘောဇကေန သဒ္ဓိံ အနာစာရံ စရတိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဉတွာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော စရတိ။ တဒါ ပန အန္တောဝဿေ ဗီဇေသု နီဟဋေသု ဆာတကံ အဟောသိ, သဿာနံ ဂဗ္ဘဂဟဏကာလော ဇာတော။ သကလဂါမဝါသိနော ‘‘ဣတော မာသဒွယေန သဿာနိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဝီဟိံ ဒဿာမာ’’တိ ဧကတော ဟုတွာ ဂါမဘောဇကဿ ဟတ္ထတော ဧကံ ဇရဂေါဏံ ဂဟေတွာ မံသံ ခါဒိံသု။
အထေကဒိဝသံ ဂါမဘာဇကော ခဏံ ဩလောကေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဗဟိဂတဝေလာယံ ဂေဟံ ပါဝိသိ။ တေသံ သုခနိပန္နက္ခဏေယေဝ ဗောဓိသတ္တော ဂါမဒွါရေန ပဝိသိတွာ ဂေဟာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ သာ ဣတ္ထီ ဂါမဒွါရာဘိမုခီ တံ ဒိသွာ ‘‘ကော နု ခေါ ဧသော’’တိ ဥမ္မာရေ ဌတွာ ဩလောကေန္တီ ‘‘သောယေဝါ’’တိ ဉတွာ ဂါမဘောဇကဿ အာစိက္ခိ, ဂါမဘောဇကော ဘီတော ပကမ္ပိ။ အထ နံ သာ ‘‘မာ ဘာယိ, အတ္ထေကော ဥပါယော, အမှေဟိ တဝ ဟတ္ထတော ဂေါဏမံသံ ခါဒိတံ, တွံ မံသမူလံ သောဓေန္တော ဝိယ ဟောဟိ, အဟံ ကောဋ္ဌံ အာရုယှ ကောဋ္ဌဒွါရေ ဌတွာ ‘ဝီဟိ နတ္ထီ’တိ ဝက္ခာမိ။ တွံ ဂေဟမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘အမှာကံ ဃရေ ဒါရကာ ဆာတာ, မံသမူလံ မေ ဒေဟီ’တိ ပုနပ္ပုနံ စောဒေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ကောဋ္ဌံ အာရုယှ ကောဋ္ဌဒွါရေ နိသီဒိ။ ဣတရော ဂေဟမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘မံသမူလံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒတိ။ သာ ကောဋ္ဌဒွါရေ နိသိန္နာ ‘‘ကောဋ္ဌေ ဝီဟိ နတ္ထိ, သဿေ ဥဒ္ဓရန္တေ ဒဿာမိ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။
ဗောဓိသတ္တော ဂေဟံ ပဝိသိတွာ တေသံ ကိရိယံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာယ ပါပါယ ကတဥပါယော ဧသ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဂါမဘောဇကံ အာမန္တေတွာ ‘‘သော ဂါမဘောဇက အမှေ တဝ ဇရဂေါဏဿ မံသံ ခါဒန္တာ ‘ဣတော မာသဒွယေန ဝီဟိံ ဒဿာမာ’တိ ခါဒိမှ, တွံ အဍ္ဎမာသမ္ပိ အနတိက္ကမိတွာ
ဣဒါနေဝ ကသ္မာ အာဟရာပေသိ, န တွံ ဣမိနာ ကာရဏေန အာဂတော, အညေန ကာရဏေန အာဂတော ဘဝိဿသိ, မယှံ တဝ ကိရိယာ န ရုစ္စတိ, အယမ္ပိ အနာစာရာ ပါပဓမ္မာ ကောဋ္ဌေ ဝီဟီနံ အဘာဝံ ဇာနာတိ, သာ ဒါနိ ကောဋ္ဌံ အာရုယှ ‘ဝီဟိ နတ္ထီ’တိ ဝဒတိ, တွမ္ပိ ‘ဒေဟီ’တိ ဝဒတိ, ဥဘိန္နမ္ပိ ဝေါ ကရဏံ မယှံ န ရုစ္စတီ’’တိ ဧတမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဥဘယံ မေ န ခမတိ, ဥဘယံ မေ န ရုစ္စတိ၊
ယာစာယံ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏာ, နဒဿံ ဣတိ ဘာသတိ။
‘‘တံ တံ ဂါမပတိ ဗြူမိ, ကဒရေ အပ္ပသ္မိ ဇီဝိတေ၊
ဒွေ မာသေ သင်္ဂရံ ကတွာ, မံသံ ဇရဂ္ဂဝံ ကိသံ၊
အပ္ပတ္တကာလေ စောဒေသိ, တမ္ပိ မယှံ န ရုစ္စတီ’’တိ။
တတ္ထ တံ တံ ဂါမပတိ ဗြူမီတိ, အမ္ဘော ဂါမဇေဋ္ဌက, တေန ကာရဏေန တံ ဝဒါမိ။ ကဒရေ အပ္ပသ္မိ ဇီဝိတေတိ အမှာကံ ဇီဝိတံ နာမ ကဒရဉ္စေဝ ထဒ္ဓံ လူခံ ကသိရံ အပ္ပဉ္စ မန္ဒံ ပရိတ္တံ, တသ္မိံ နော ဧဝရူပေ ဇီဝိတေ ဝတ္တမာနေ။ ဒွေ မာသေ သင်္ဂရံ ကတွာ, မံသံ ဇရဂ္ဂဝံ ကိသန္တိ အမှာကံ မံသံ ဂဏှန္တာနံ ဇရဂ္ဂဝံ ကိသံ ဒုဗ္ဗလံ ဇရဂေါဏံ ဒဒမာနော တွံ ‘‘ဒွီဟိ မာသေဟိ မူလံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ဒွေ မာသေ သင်္ဂရံ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ။ အပ္ပတ္တကာလေ စောဒေသီတိ တသ္မိံ ကာလေ အသမ္ပတ္တေ အန္တရာဝ စောဒေသိ။ တမ္ပိ မယှံ န ရုစ္စတီတိ ယာ စာယံ ပါပဓမ္မာ ဒုဿီလာ အန္တောကောဋ္ဌေ ဝီဟီနံ နတ္ထိဘာဝံ ဇာနမာနာဝ အဇာနန္တီ ဝိယ ဟုတွာ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏာ ကောဋ္ဌဒွါရေ ဌတွာ န ဒဿံ ဣတိ ဘာသတိ, ယဉ္စ တွံ အကာလေ စောဒေသိ, တမ္ပီတိ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ မမ နေဝ ခမတိ န ရုစ္စတီတိ။
ဧဝံ သော ကထေန္တောဝ ဂါမဘောဇကံ စူဠာယ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎိတွာ ဂေဟမဇ္ဈေ ပါတေတွာ ‘‘ဂါမဘောဇကောမှီတိ ပရဿ ရက္ခိတဂေါပိတဘဏ္ဍေ အပရဇ္ဈသီ’’တိအာဒီဟိ ပရိဘာသိတွာ ပေါထေတွာ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဂီဝါယ ဂဟေတွာ ဂေဟာ နိက္ကဍ္ဎိတွာ တမ္ပိ ဒုဋ္ဌဣတ္ထိံ ကေသေသု ဂဟေတွာ ကောဋ္ဌာ ဩတာရေတွာ နိပ္ပေါထေတွာ ‘‘သစေ ပုန ဧဝရူပံ ကရောသိ, ဇာနိဿသီ’’တိ သန္တဇ္ဇေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဂါမဘောဇကော တံ ဂေဟံ ဩလောကေတုမ္ပိ န ဝိသဟိ, သာပိ ပါပါ ပုန မနသာပိ အတိစရိတုံ နာသက္ခိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဂါမဘောဇကော ဒေဝဒတ္တော, နိဂ္ဂဟကာရကော ဂဟပတိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂဟပတိဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၀၀] ၁၀။ သာဓုသီလဇာတကဝဏ္ဏနာ
သရီရဒဗျန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ကိရ စတဿော ဓီတရော အဟေသုံ။ တာ စတ္တာရော ဇနာ ပတ္ထေန္တိ, တေသု ဧကော အဘိရူပေါ သရီရသမ္ပန္နော, ဧကော ဝယပ္ပတ္တော မဟလ္လကော, ဧကော ဇာတိသမ္ပန္နော, ဧကော သီလဝါ။ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘ဓီတရော နိဝေသေန္တေန ပတိဋ္ဌာပေန္တေန ကဿ နု ခေါ ဒါတဗ္ဗာ, ကိံ ရူပသမ္ပန္နဿ, ဥဒါဟု ဝယပ္ပတ္တဿ, ဇာတိသမ္ပန္နသီလဝန္တာနံ အညတရဿာ’’တိ။ သော စိန္တေန္တောပိ အဇာနိတွာ ‘‘ဣမံ ကာရဏံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဇာနိဿတိ, တံ ပုစ္ဆိတွာ ဧတေသံ အန္တရေ အနုစ္ဆဝိကဿ ဒဿာမီ’’တိ ဂန္ဓမာလာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမေသု စတူသု ဇနေသု ကဿ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာ ဧတံ ပဉှံ ကထယိံသု, ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ ပန သလ္လက္ခေတုံ န သက္ကောသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အာဂန္တွာ ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အဟောသိ။ အထေကဿ ဗြာဟ္မဏဿ စတဿော ဓီတရော အဟေသုံ, တာ ဧဝမေဝ စတ္တာရော ဇနာ ပတ္ထယိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ကဿ နု ခေါ ဒါတဗ္ဗာ’’တိ အဇာနန္တော ‘‘အာစရိယံ ပုစ္ဆိတွာ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကဿ ဒဿာမီ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သရီရဒဗျံ ဝုဍ္ဎဗျံ, သောဇစ္စံ သာဓုသီလိယံ၊
ဗြာဟ္မဏံ တေဝ ပုစ္ဆာမ, ကန္နု တေသံ ဝနိမှသေ’’တိ။
တတ္ထ ‘‘သရီရဒဗျ’’န္တိအာဒီဟိ တေသံ စတုန္နံ ဝိဇ္ဇမာနေ ဂုဏေ ပကာသေတိ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပါယော – ဓီတရော မေ စတ္တာရော ဇနာ ပတ္ထေန္တိ, တေသု ဧကဿ သရီရဒဗျမတ္ထိ, သရီရသမ္ပဒါ အဘိရူပဘာဝေါ သံဝိဇ္ဇတိ။ ဧကဿ ဝုဍ္ဎဗျံ ဝုဍ္ဎိဘာဝေါ မဟလ္လကတာ အတ္ထိ။ ဧကဿ သောဇစ္စံ သုဇာတိတာ ဇာတိသမ္ပဒါ အတ္ထိ။ ‘‘သုဇစ္စ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဧကဿ သာဓုသီလိယံ သုန္ဒရသီလဘာဝေါ သီလသမ္ပဒါ အတ္ထိ။ ဗြာဟ္မဏံ တေဝ ပုစ္ဆာမာတိ တေသု အသုကဿ နာမေတာ ဒါတဗ္ဗာတိ အဇာနန္တာ မယံ ဘဝန္တံ ဗြာဟ္မဏညေဝ ပုစ္ဆာမ။ ကန္နု တေသံ ဝနိမှသေတိ တေသံ စတုန္နံ ဇနာနံ ကံ ဝနိမှသေ, ကံ ဣစ္ဆာမ, ကဿ တာ ကုမာရိကာ ဒဒါမာတိ ပုစ္ဆတိ။
တံ သုတွာ အာစရိယော ‘‘ရူပသမ္ပဒါဒီသု ဝိဇ္ဇမာနာသုပိ ဝိပန္နသီလော ဂါရယှော, တသ္မာ တံ နပ္ပမာဏံ, အမှာကံ သီလဝန္တဘာဝေါ ရုစ္စတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အတ္ထော အတ္ထိ သရီရသ္မိံ, ဝုဍ္ဎဗျဿ နမော ကရေ၊
အတ္ထော အတ္ထိ သုဇာတသ္မိံ, သီလံ အသ္မာက ရုစ္စတီ’’တိ။
တတ္ထ အတ္ထော အတ္ထိ သရီရသ္မိန္တိ ရူပသမ္ပန္နေ သရီရေပိ အတ္ထော ဝိသေသော ဝုဒ္ဓိ အတ္ထိယေဝ, ‘‘နတ္ထီ’’တိ န ဝဒါမိ။ ဝုဍ္ဎဗျဿ နမော ကရေတိ ဝုဍ္ဎဘာဝဿ ပန နမက္ကာရမေဝ ကရောမိ။ ဝုဍ္ဎဘာဝေါ ဟိ ဝန္ဒနမာနနံ လဘတိ။ အတ္ထော အတ္ထိ သုဇာတသ္မိန္တိ သုဇာတေပိ ပုရိသေ ဝုဍ္ဎိ အတ္ထိ, ဇာတိသမ္ပတ္တိပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာယေဝ။ သီလံ အသ္မာက ရုစ္စတီတိ အမှာကံ ပန သီလမေဝ ရုစ္စတိ။ သီလဝါ ဟိ အာစာရသမ္ပန္နော သရီရဒဗျဝိရဟိတောပိ ပုဇ္ဇော ပါသံသောတိ။ ဗြာဟ္မဏော တဿ ဝစနံ သုတွာ သီလဝန္တဿေဝ ဓီတရော အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – သစ္စပရိယောသာနေ ဗြာဟ္မဏော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော အယမေဝ ဗြာဟ္မဏော အဟောသိ, ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာဓုသီလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ရုဟကဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ရုဟကံ သိရိကာဠကံ, ပဒုမံ မဏိစောရကံ၊
ပဗ္ဗတူပတ္ထရဝလာဟံ, မိတ္တာမိတ္တဉ္စ ရာဓဉ္စ၊
ဂဟပတိ သာဓုသီလံ။
၆။ နတံဒဠှဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၀၁] ၁။ ဗန္ဓနာဂါရဇာတကဝဏ္ဏနာ
န တံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဗန္ဓနာဂါရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ ကိရ ကာလေ ဗဟူ သန္ဓိစ္ဆေဒကပန္ထဃာတကစောရေ အာနေတွာ ကောသလရညော ဒဿေသုံ။ တေ ရာဇာ အဒ္ဒုဗန္ဓနရဇ္ဇုဗန္ဓနသင်္ခလိကဗန္ဓနေဟိ ဗန္ဓာပေသိ။ တိံသမတ္တာ ဇာနပဒါ ဘိက္ခူ သတ္ထာရံ ဒဋ္ဌုကာမာ အာဂန္တွာ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ ပုနဒိဝသေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာ ဗန္ဓနာဂါရံ ဂန္တွာ တေ စောရေ ဒိသွာ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ သာယနှသမယေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, အဇ္ဇ အမှေဟိ ပိဏ္ဍာယ စရန္တေဟိ ဗန္ဓနာဂါရေ ဗဟူ စောရာ အဒ္ဒုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗဒ္ဓါ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝန္တာ ဒိဋ္ဌာ, တေ တာနိ ဗန္ဓနာနိ ဆိန္ဒိတွာ ပလာယိတုံ န သက္ကောန္တိ, အတ္ထိ နု ခေါ တေဟိ ဗန္ဓနေဟိ ထိရတရံ နာမ အညံ ဗန္ဓန’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ကိံ ဗန္ဓနာနိ နာမေတာနိ, ယံ ပနေတံ ဓနဓညပုတ္တဒါရာဒီသု တဏှာသင်္ခါတံ ကိလေသဗန္ဓနံ, ဧတံ ဧတေဟိ ဗန္ဓနေဟိ သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန ထိရတရံ, ဧဝံ မဟန္တမ္ပိ ပနေတံ ဒုစ္ဆိန္ဒနိယံ ဗန္ဓနံ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ဆိန္ဒိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဒုဂ္ဂတဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တဿ ဝယပ္ပတ္တဿ ပိတာ ကာလမကာသိ။ သော ဘတိံ ကတွာ မာတရံ ပေါသေသိ, အထဿ မာတာ အနိစ္ဆမာနဿေဝ ဧကံ ကုလဓီတရံ ဂေဟေ ကတွာ အပရဘာဂေ ကာလမကာသိ။ ဘရိယာယပိဿ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌာသိ။ သော ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘ဘဒ္ဒေ, တွံ ဘတိံ ကတွာ ဇီဝါဟိ, အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ
အာဟ။ သာပိ ‘‘ဂဗ္ဘော မေ ပတိဋ္ဌိတော, မယိ ဝိဇာတာယ ဒါရကံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိဿသီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တဿာ ဝိဇာတကာလေ ‘‘ဘဒ္ဒေ, တွံ သောတ္ထိနာ ဝိဇာတာ, ဣဒါနာဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အာပုစ္ဆိ။ အထ နံ သာ ‘‘ပုတ္တကဿ တာဝ ထနပါနတော အပဂမနကာလံ အာဂမေဟီ’’တိ ဝတွာ ပုန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။
သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမံ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဂန္တုံ န သက္ကာ, ဣမိဿာ အနာစိက္ခိတွာဝ ပလာယိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သော တဿာ အနာစိက္ခိတွာ ရတ္ထိဘာဂေ ဥဋ္ဌာယ ပလာယိ။ အထ နံ နဂရဂုတ္တိကာ အဂ္ဂဟေသုံ။ သော ‘‘အဟံ, သာမိ, မာတုပေါသကော နာမ, ဝိဿဇ္ဇေထ မ’’န္တိ တေဟိ အတ္တာနံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသိတွာ အဂ္ဂဒွါရေနေဝ နိက္ခမိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဝိဟာသိ။ သော တတ္ထ ဝသန္တော ‘‘ဧဝရူပမ္ပိ နာမ မေ ဒုစ္ဆိန္ဒနိယံ ပုတ္တဒါရဗန္ဓနံ ကိလေသဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတ’’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘န တံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ, ယဒါယသံ ဒါရုဇပဗ္ဗဇဉ္စ၊
သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု, ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။
‘‘ဧတံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ, ဩဟာရိနံ သီထိလံ ဒုပ္ပမုဉ္စံ၊
ဧတမ္ပိ ဆေတွာန ဝဇန္တိ ဓီရာ, အနပေက္ခိနော ကာမသုခံ ပဟာယာ’’တိ။
တတ္ထ ဓီရာတိ ဓိတိမန္တာ, ဓိက္ကတပါပါတိ ဓီရာ။ အထ ဝါ ဓီ ဝုစ္စတိ ပညာ, တာယ ပညာယ သမန္နာဂတာတိ ဓီရာ, ဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓသာဝကာ ဗောဓိသတ္တာ စ ဣမေ ဓီရာ နာမ။ ယဒါယသန္တိအာဒီသု ယံ သင်္ခလိကသင်္ခါတံ အယသာ နိဗ္ဗတ္တံ အာယသံ, ယံ အဒ္ဒုဗန္ဓနသင်္ခါတံ ဒါရုဇံ, ယဉ္စ ပဗ္ဗဇတိဏေဟိ ဝါ အညေဟိ ဝါ ဝါကာဒီဟိ ရဇ္ဇုံ ကတွာ ကတရဇ္ဇုဗန္ဓနံ, တံ အာယသာဒိံ ဆိန္ဒိတုံ သက္ကုဏေယျဘာဝေန ဓီရာ ဒဠှံ ထိရန္တိ နာဟု န ကထေန္တိ။ သာရတ္တရတ္တာတိ သာရတ္တာ ဟုတွာ ရတ္တာ, ဗလဝရာဂရတ္တာတိ အတ္ထော။ မဏိကုဏ္ဍလေသူတိ မဏီသု စ ကုဏ္ဍလေသု စ, မဏိယုတ္တေသု ဝါ ကုဏ္ဍလေသု။
ဧတံ ဒဠှန္တိ ယေ မဏိကုဏ္ဍလေသု သာရတ္တရတ္တာ, တေသံ ယော စ သာရာဂေါ, ယာ စ တေသံ ပုတ္တဒါရေသု အပေက္ခာ တဏှာ, ဧတံ ကိလေသမယံ ဗန္ဓနံ ဒဠှံ ထိရန္တိ ဓီရာ အာဟု။ ဩဟာရိနန္တိ အာကဍ္ဎိတွာ စတူသု အပါယေသု ပါတနတော အဝဟရတိ ဟေဋ္ဌာ ဟရတီတိ ဩဟာရိနံ။ သိထိလန္တိ ဗန္ဓနဋ္ဌာနေ ဆဝိစမ္မမံသာနိ န ဆိန္ဒတိ, လောဟိတံ န နီဟရတိ, ဗန္ဓနဘာဝမ္ပိ န ဇာနာပေတိ, ထလပထဇလပထာဒီသု ကမ္မာနိ ကာတုံ ဒေတီတိ သိထိလံ။ ဒုပ္ပမုဉ္စန္တိ တဏှာလောဘဝသေန ဟိ ဧကဝါရမ္ပိ ဥပ္ပန္နံ ကိလေသဗန္ဓနံ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနတော ကစ္ဆပေါ ဝိယ ဒုမ္မောစယံ ဟောတီတိ ဒုပ္ပမုဉ္စံ။ ဧတမ္ပိ ဆေတွာနာတိ ဧတံ ဧဝံ ဒဠှမ္ပိ ကိလေသဗန္ဓနံ ဉာဏခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိတွာ အယဒါမာနိ ဆိန္ဒိတွာ မတ္တဝရဝါရဏာ ဝိယ ပဉ္ဇရေ ဆိန္ဒိတွာ သီဟပေါတကာ ဝိယ စ ဓီရာ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေ ဥက္ကာရဘူမိံ ဝိယ ဇိဂုစ္ဆမာနာ အနပေက္ခိနော ဟုတွာ ကာမသုခံ ပဟာယ ဝဇန္တိ ပက္ကမန္တိ, ပက္ကမိတွာ စ ပန ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေန္တီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ မာတာ မဟာမာယာ အဟောသိ, ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ, ဘရိယာ ရာဟုလမာတာ, ပုတ္တော ရာဟုလော, ပုတ္တဒါရံ ပဟာယ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတော ပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗန္ဓနာဂါရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၀၂] ၂။ ကေဠိသီလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာယသ္မန္တံ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရာယသ္မာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပါကဋော အဟောသိ ပညာတော မဓုရဿရော မဓုရဓမ္မကထိကော ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော မဟာခီဏာသဝေါ အသီတိယာ မဟာထေရာနံ
အန္တရော ပမာဏေန ဩမကော လကုဏ္ဍကော သာမဏေရော ဝိယ, ခုဒ္ဒကော ကီဠနတ္ထာယ ကတော ဝိယ။ တသ္မိံ ဧကဒိဝသံ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ ဇေတဝနကောဋ္ဌကံ ဂတေ ဇနပဒါ တိံသမတ္တာ ဘိက္ခူ ‘‘ဒသဗလံ ဝန္ဒိဿာမာ’’တိ ဇေတဝနံ ပဝိသန္တာ ဝိဟာရကောဋ္ဌကေ ထေရံ ဒိသွာ ‘‘သာမဏေရော ဧသော’’တိ သညာယ ထေရံ စီဝရကဏ္ဏေ ဂဏှန္တာ ဟတ္ထေ ဂဏှန္တာ သီသံ ဂဏှန္တာ နာသာယ ပရာမသန္တာ ကဏ္ဏေသု ဂဟေတွာ စာလေတွာ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ ကတွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိတွာ သတ္ထာရာ မဓုရပဋိသန္ထာရေ ကတေ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဘန္တေ, လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယတ္ထေရော ကိရ နာမေကော တုမှာကံ သာဝကော မဓုရဓမ္မကထိကော အတ္ထိ, ကဟံ သော ဣဒါနီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒဋ္ဌုကာမတ္ထာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ, တုမှေ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဒိသွာ စီဝရကဏ္ဏာဒီသု ဂဏှန္တာ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ ကတွာ အာဂတာ, ဧသ သော’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ဧဝရူပေါ ပတ္ထိတပတ္ထနော အဘိနီဟာရသမ္ပန္နော သာဝကော ကိံကာရဏာ အပ္ပေသက္ခော ဇာတော’’တိ? သတ္ထာ ‘‘အတ္တနာ ကတပါပကမ္မံ နိဿာယာ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သက္ကော ဒေဝရာဇာ အဟောသိ။ တဒါ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဇိဏ္ဏံ ဇရာပ္ပတ္တံ ဟတ္ထိံ ဝါ အဿံ ဝါ ဂေါဏံ ဝါ ဒဿေတုံ န သက္ကာ, ကေဠိသီလော ဟုတွာ တထာရူပံ ဒိသွာဝ အနုဗန္ဓာပေတိ, ဇိဏ္ဏသကဋမ္ပိ ဒိသွာ ဘိန္ဒာပေတိ, ဇိဏ္ဏမာတုဂါမေ ဒိသွာ ပက္ကောသာပေတွာ ဥဒရေ ပဟရာပေတွာ ပါတာပေတွာ ပုန ဥဋ္ဌာပေတွာ ဘာယာပေတိ, ဇိဏ္ဏပုရိသေ ဒိသွာ လင်္ဃကေ ဝိယ ဘူမိယံ သံပရိဝတ္တကာဒိကီဠံ ကီဠာပေတိ, အပဿန္တော ‘‘အသုကဃရေ ကိရ မဟလ္လကော အတ္ထီ’’တိ သုတွာပိ ပက္ကောသာပေတွာ ကီဠတိ။ မနုဿာ လဇ္ဇန္တာ အတ္တနော မာတာပိတရော တိရောရဋ္ဌာနိ ပေသေန္တိ, မာတုပဋ္ဌာနဓမ္မော ပိတုပဋ္ဌာနဓမ္မော ပစ္ဆိဇ္ဇိ, ရာဇသေဝကာပိ ကေဠိသီလာဝ အဟေသုံ။ မတမတာ စတ္တာရော အပါယေ ပူရေန္တိ, ဒေဝပရိသာ ပရိဟာယတိ။
သက္ကော အဘိနဝေ ဒေဝပုတ္တေ အပဿန္တော ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဒမေဿာမိ န’’န္တိ မဟလ္လကဝဏ္ဏံ အဘိနိမ္မိနိတွာ ဇိဏ္ဏယာနကေ ဒွေ တက္ကစာဋိယော အာရောပေတွာ ဒွေ
ဇရဂေါဏေ ယောဇေတွာ ဧကသ္မိံ ဆဏဒိဝသေ အလင်္ကတဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ဗြဟ္မဒတ္တေ အလင်္ကတနဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တေ ပိလောတိကနိဝတ္ထော တံ ယာနကံ ပါဇေန္တော ရညော အဘိမုခေါ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဇိဏ္ဏယာနကံ ဒိသွာ ‘‘ဧတံ ယာနကံ အပနေထာ’’တိ ဝဒတိ။ မနုဿာ ‘‘ကဟံ, ဒေဝ, န ပဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ သက္ကော အတ္တနော အာနုဘာဝေန ရညောယေဝ ဒဿေသိ။ အထ နံ ဗဟုသမ္ပတ္တေ တသ္မိံ တဿ ဥပရိဘာဂေန ပါဇေန္တော ရညော မတ္ထကေ ဧကံ စာဋိံ ဘိန္ဒိတွာ နိဝတ္တာပေန္တော ဒုတိယံ ဘိန္ဒိ။ အထဿ သီသတော ပဋ္ဌာယ ဣတော စိတော စ တက္ကံ ပဂ္ဃရတိ, သော တေန အဋ္ဋီယတိ ဟရာယတိ ဇိဂုစ္ဆတိ။ အထဿ တံ ဥပဒ္ဒုတဘာဝံ ဉတွာ သက္ကော ယာနကံ အန္တရဓာပေတွာ သက္ကတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ဝဇိရဟတ္ထော အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ပါပ အဓမ္မိကရာဇ, ကိံ တွံ မဟလ္လကော န ဘဝိဿသိ, တဝ သရီရံ ဇရာ န ပဟရိဿတိ, ကေဠိသီလော ဟုတွာ ဝုဍ္ဎေ ဝိဟေဌနကမ္မံ ကရောသိ, ဧကကံ တံ နိဿာယ ဧတံ ကမ္မံ ကတွာ မတမတာ အပါယေ ပရိပူရေန္တိ, မနုဿာ မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိတုံ န လဘန္တိ။ သစေ ဣမမှာ ကမ္မာ န ဝိရမိဿသိ, ဝဇိရေန တေ သီသံ ပဒါလေဿာမိ, မာ ဣတော ပဋ္ဌာယေတံ ကမ္မံ အကတ္ထာ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ မာတာပိတူနံ ဂုဏံ ကထေတွာ ဝုဍ္ဎာပစာယိကကမ္မဿ အာနိသံသံ ပကာသေတွာ ဩဝဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ ရာဇာ တတော ပဋ္ဌာယ တထာရူပံ ကမ္မံ ကာတုံ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပါဒေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, ဟတ္ထယော ပသဒါ မိဂါ၊
သဗ္ဗေ သီဟဿ ဘာယန္တိ, နတ္ထိ ကာယသ္မိ တုလျတာ။
‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု, ဒဟရော စေပိ ပညဝါ၊
သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ, နေဝ ဗာလော သရီရဝါ’’တိ။
တတ္ထ ပသဒါ မိဂါတိ ပသဒသင်္ခါတာ မိဂါ, ပသဒါ မိဂါ စ အဝသေသာ မိဂါ စာတိပိ အတ္ထော။ ‘‘ပသဒမိဂါ’’တိပိ ပါဌော, ပသဒါ မိဂါတိ အတ္ထော။ နတ္ထိ ကာယသ္မိ တုလျတာတိ သရီရေ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ယဒိ ဘဝေယျ, မဟာသရီရာ ဟတ္ထိနော စေဝ ပသဒမိဂါ စ သီဟံ မာရေယျုံ, သီဟော
ဟံသာဒယော ခုဒ္ဒကသရီရေယေဝ မာရေယျ, ခုဒ္ဒကာယေဝ သီဟဿ ဘာယေယျုံ, န မဟန္တာ။ ယသ္မာ ပနေတံ နတ္ထိ, တသ္မာ သဗ္ဗေပိ တေ သီဟဿ ဘာယန္တိ။ သရီရဝါတိ ဗာလော မဟာသရီရောပိ မဟာ နာမ န ဟောတိ, တသ္မာ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော သရီရေန ခုဒ္ဒကောပိ မာ တံ ဉာဏေနပိ ခုဒ္ဒကောတိ မညိတ္ထာတိ အတ္ထော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ တေသု ဘိက္ခူသု ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော အဟောသိ, သော တာယ ကေဠိသီလတာယ ပရေသံ ကေဠိနိဿယော ဇာတော, သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကေဠိသီလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၀၃] ၃။ ခန္ဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝိရူပက္ခေဟိ မေ မေတ္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ ကိရ ဇန္တာဃရဒွါရေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တံ ပူတိရုက္ခန္တရာ နိက္ခမိတွာ ဧကော သပ္ပေါ ပါဒင်္ဂုလိယံ ဍံသိ, သော တတ္ထေဝ မတော။ တဿ မတဘာဝေါ သကလဝိဟာရေ ပါကဋော အဟောသိ။ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော ကိရ ဘိက္ခု ဇန္တာဃရဒွါရေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တော သပ္ပေန ဒဋ္ဌော တတ္ထေဝ မတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သစေ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတ္တာရိ အဟိရာဇကုလာနိ အာရဗ္ဘ မေတ္တံ အဘာဝယိဿ, န နံ သပ္ပေါ ဍံသေယျ။ ပေါရာဏကတာပသာပိ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ စတူသု အဟိရာဇကုလေသု မေတ္တံ ဘာဝေတွာ တာနိ အဟိရာဇကုလာနိ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကဘယတော မုစ္စိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧကသ္မိံ ဂင်္ဂါနိဝတ္တနေ အဿမပဒံ မာပေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဣသိဂဏပရိဝုတော ဝိဟာသိ။ တဒါ ဂင်္ဂါတီရေ နာနပ္ပကာရာ ဒီဃဇာတိကာ ဣသီနံ ပရိပန္ထံ ကရောန္တိ, ယေဘုယျေန ဣသယော ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏန္တိ။ တာပသာ တမတ္ထံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗေ တာပသေ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘သစေ တုမှေ စတူသု အဟိရာဇကုလေသု မေတ္တံ ဘာဝေယျာထ, န ဝေါ သပ္ပါ ဍံသေယျုံ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ စတူသု အဟိရာဇကုလေသု ဧဝံ မေတ္တံ ဘာဝေထာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝိရူပက္ခေဟိ မေ မေတ္တံ, မေတ္တံ ဧရာပထေဟိ မေ၊
ဆဗျာပုတ္တေဟိ မေ မေတ္တံ, မေတ္တံ ကဏှာဂေါတမကေဟိ စာ’’တိ။
တတ္ထ ဝိရူပက္ခေဟိ မေ မေတ္တန္တိ ဝိရူပက္ခနာဂရာဇကုလေဟိ သဒ္ဓိံ မယှံ မေတ္တံ။ ဧရာပထာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတာနိပိ ဟိ ဧရာပထနာဂရာဇကုလံ ဆဗျာပုတ္တနာဂရာဇကုလံ ကဏှာဂေါတမကနာဂရာဇကုလန္တိ နာဂရာဇကုလာနေဝ။
ဧဝံ စတ္တာရိ နာဂရာဇကုလာနိ ဒဿေတွာ ‘‘သစေ တုမှေ ဧတေသု မေတ္တံ ဘာဝေတုံ သက္ခိဿထ, ဒီဃဇာတိကာ ဝေါ န ဍံသိဿန္တိ န ဝိဟေဌေဿန္တီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပါဒကေဟိ မေ မေတ္တံ, မေတ္တံ ဒွိပါဒကေဟိ မေ၊
စတုပ္ပဒေဟိ မေ မေတ္တံ, မေတ္တံ ဗဟုပ္ပဒေဟိ မေ’’တိ။
တတ္ထ ပဌမပဒေန ဩဒိဿကံ ကတွာ သဗ္ဗေသု အပါဒကေသု ဒီဃဇာတိကေသု စေဝ မစ္ဆေသု စ မေတ္တာဘာဝနာ ဒဿိတာ, ဒုတိယပဒေန မနုဿေသု စေဝ ပက္ခိဇာတေသု စ, တတိယပဒေန ဟတ္ထိအဿာဒီသု သဗ္ဗစတုပ္ပဒေသု, စတုတ္ထပဒေန ဝိစ္ဆိကသတပဒိဥစ္စာလိင်္ဂပါဏကမက္ကဋကာဒီသု။
ဧဝံ သရူပေန မေတ္တာဘာဝနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အာယာစနဝသေန ဒဿေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ မံ အပါဒကော ဟိံသိ, မာ မံ ဟိံသိ ဒွိပါဒကော၊
မာ မံ စတုပ္ပဒေါ ဟိံသိ, မာ မံ ဟိံသိ ဗဟုပ္ပဒေါ’’တိ။
တတ္ထ မာ မန္တိ ဧတေသု အပါဒကာဒီသု ကောစိ ဧကောပိ မာ မံ ဟိံသတု, မာ ဝိဟေဌေတူတိ ဧဝံ အာယာစန္တာ မေတ္တံ ဘာဝေထာတိ အတ္ထော။
ဣဒါနိ အနောဒိဿကဝသေန မေတ္တာဘာဝနံ ဒဿေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ, သဗ္ဗေ ဘူတာ စ ကေဝလာ၊
သဗ္ဗေ ဘဒြာနိ ပဿန္တု, မာ ကဉ္စိ ပါပမာဂမာ’’တိ။
တတ္ထ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ဝဋ္ဋေ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အာသတ္တာ ဝိသတ္တာ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာတိ သတ္တာ, အဿာသပဿာသပဝတ္တနသင်္ခါတေန ပါဏနဝသေန ပါဏာ, ဘူတဘာဝိတနိဗ္ဗတ္တနဝသေန ဘူတာတိ ဧဝံ ဝစနမတ္တဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဝိသေသေန ပန သဗ္ဗာနိပေတာနိ ပဒါနိ သဗ္ဗသတ္တသင်္ဂါဟကာနေဝ။ ကေဝလာတိ သကလာ။ ဣဒံ သဗ္ဗသဒ္ဒဿေဝ ဟိ ပရိယာယဝစနံ။ ဘဒြာနိ ပဿန္တူတိ သဗ္ဗေပေတေ သတ္တာ ဘဒြာနိ သာဓူနိ ကလျာဏာနေဝ ပဿန္တု။ မာ ကဉ္စိ ပါပမာဂမာတိ ဧတေသု ကဉ္စိ ဧကံ သတ္တမ္ပိ ပါပံ လာမကံ ဒုက္ခံ မာ အာဂမာ, မာ အာဂစ္ဆတု မာ ပါပုဏာတု, သဗ္ဗေ အဝေရာ အဗျာပဇ္ဇာ သုခီ နိဒ္ဒုက္ခာ ဟောန္တူတိ။
ဧဝံ ‘‘သဗ္ဗသတ္တေသု အနောဒိဿကဝသေန မေတ္တံ ဘာဝေထာ’’တိ ဝတွာ ပုန တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရာပေတုံ –
‘‘အပ္ပမာဏော ဗုဒ္ဓေါ, အပ္ပမာဏော ဓမ္မော၊
အပ္ပမာဏော သံဃော’’တိ အာဟ။
တတ္ထ ပမာဏကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန ဂုဏာနဉ္စ ပမာဏာဘာဝေန ဗုဒ္ဓရတနံ အပ္ပမာဏံ။ ဓမ္မောတိ နဝဝိဓော လောကုတ္တရဓမ္မော။ တဿပိ ပမာဏံ ကာတုံ န သက္ကာတိ အပ္ပမာဏော။ တေန အပ္ပမာဏေန ဓမ္မေန သမန္နာဂတတ္တာ သံဃောပိ အပ္ပမာဏော။
ဣတိ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရထာ’’တိ ဝတွာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ အပ္ပမာဏဂုဏတံ ဒဿေတွာ သပ္ပမာဏေ သတ္တေ ဒဿေတုံ –
‘‘ပမာဏဝန္တာနိ သရီသပါနိ, အဟိ ဝိစ္ဆိက သတပဒီ၊
ဥဏ္ဏနာဘိ သရဗူ မူသိကာ’’တိ အာဟ။
တတ္ထ သရီသပါနီတိ သပ္ပဒီဃဇာတိကာနံ နာမံ။ တေ ဟိ သရန္တာ ဂစ္ဆန္တိ, သိရေန ဝါ သပန္တီတိ သရီသပါ။ ‘‘အဟီ’’တိအာဒိ တေသံ သရူပတော နိဒဿနံ။ တတ္ထ ဥဏ္ဏနာဘီတိ မက္ကဋကော။ တဿ ဟိ နာဘိတော ဥဏ္ဏာသဒိသံ သုတ္တံ နိက္ခမတိ, တသ္မာ ‘‘ဥဏ္ဏနာဘီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သရဗူတိ ဃရဂေါဠိကာ။
ဣတိ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ယသ္မာ ဧတေသံ အန္တောရာဂါဒယော ပမာဏကရာ ဓမ္မာ အတ္ထိ, တသ္မာ တာနိ သရီသပါဒီနိ ပမာဏဝန္တာနီ’’တိ ဒဿေတွာ ‘‘အပ္ပမာဏာနံ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ အာနုဘာဝေန ဣမေ ပမာဏဝန္တာ သတ္တာ ရတ္တိန္ဒိဝံ ပရိတ္တကမ္မံ ကရောန္တူတိ ဧဝံ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ အနုဿရထာ’’တိ ဝတွာ တတော ဥတ္တရိ ကတ္တဗ္ဗံ ဒဿေတုံ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကတာ မေ ရက္ခာ ကတာ မေ ပရိတ္တာ, ပဋိက္ကမန္တု ဘူတာနိ၊
သောဟံ နမော ဘဂဝတော, နမော သတ္တန္နံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါန’’န္တိ။
တတ္ထ ကတာ မေ ရက္ခာတိ မယာ ရတနတ္တယဂုဏေ အနုဿရန္တေန အတ္တနော ရက္ခာ ဂုတ္တိ ကတာ။ ကတာ မေ ပရိတ္တာတိ ပရိတ္တာဏမ္ပိ မေ အတ္တနော ကတံ။ ပဋိက္ကမန္တု ဘူတာနီတိ မယိ အဟိတဇ္ဈာသယာနိ ဘူတာနိ ပဋိက္ကမန္တု အပဂစ္ဆန္တု။ သောဟံ နမော ဘဂဝတောတိ သော အဟံ ဧဝံ ကတပရိတ္တော အတီတဿ ပရိနိဗ္ဗုတဿ သဗ္ဗဿပိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော နမော ကရောမိ။ နမော သတ္တန္နံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနန္တိ ဝိသေသေန ပန အတီတေ ပဋိပါဋိယာ ပရိနိဗ္ဗုတာနံ သတ္တန္နံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ နမော ကရောမီတိ။
ဧဝံ ‘‘နမက္ကာရံ ကရောန္တာပိ သတ္တ ဗုဒ္ဓေ အနုဿရထာ’’တိ ဗောဓိသတ္တော ဣသိဂဏဿ ဣမံ ပရိတ္တံ ဗန္ဓိတွာ အဒါသိ။ အာဒိတော ပန ပဋ္ဌာယ ဒွီဟိ ဂါထာဟိ စတူသု အဟိရာဇကုလေသု မေတ္တာယ ဒီပိတတ္တာ ဩဒိဿကာနောဒိဿကဝသေန ဝါ ဒွိန္နံ မေတ္တာဘာဝနာနံ ဒီပိတတ္တာ ဣဒံ ပရိတ္တံ ဣဓ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ, အညံ ဝါ ကာရဏံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဣသိဂဏော ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ မေတ္တံ ဘာဝေသိ, ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရိ။
ဧဝမေတေသု ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုဿရန္တေသုယေဝ သဗ္ဗေ ဒီဃဇာတိကာ ပဋိက္ကမိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ခန္ဓဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၀၄] ၄။ ဝီရကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပိ ဝီရက ပဿေသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သုဂတာလယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တဿ ပရိသံ ဂဟေတွာ အာဂတေသု ဟိ ထေရေသု သတ္ထာ ‘‘သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တော တုမှေ ဒိသွာ ကိံ အကာသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သုဂတာလယံ, ဘန္တေ, ဒဿေသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မမ အနုကိရိယံ ကရောန္တော ဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ဝိနာသံ ပါပုဏီ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဥဒကကာကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဧကံ သရံ ဥပနိဿာယ ဝသိ, ‘‘ဝီရကော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ တဒါ ကာသိရဋ္ဌေ ဒုဗ္ဘိက္ခံ အဟောသိ, မနုဿာ ကာကဘတ္တံ ဝါ ဒါတုံ ယက္ခနာဂဗလိကမ္မံ ဝါ ကာတုံ နာသက္ခိံသု။ ဆာတကရဋ္ဌတော ကာကာ ယေဘုယျေန အရညံ ပဝိသိံသု။ တတ္ထေကော ဗာရာဏသိဝါသီ သဝိဋ္ဌကော နာမ ကာကော ကာကိံ အာဒါယ ဝီရကဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တံ သရံ နိဿာယ ဧကမန္တေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ တသ္မိံ သရေ ဂေါစရံ ဂဏှန္တော ဝီရကံ သရံ ဩတရိတွာ မစ္ဆေ ခါဒိတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ သရီရံ သုက္ခာပေန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ဥဒကကာကံ နိဿာယ သက္ကာ ဗဟူ မစ္ဆေ လဒ္ဓုံ, ဣမံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ, သမ္မာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣစ္ဆာမိ တံ သာမိ ဥပဋ္ဌဟိတု’’န္တိ ဝတွာ ‘‘သာဓူ’’တိ တေန သမ္ပဋိစ္ဆိတော တတော ပဋ္ဌာယ ဥပဋ္ဌာသိ။ ဝီရကောပိ တတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ယာပနမတ္တံ ခါဒိတွာ မစ္ဆေ ဥဒ္ဓရိတွာ သဝိဋ္ဌကဿ ဒေတိ။ သောပိ အတ္တနော ယာပနမတ္တံ ခါဒိတွာ သေသံ ကာကိယာ ဒေတိ။
တဿ အပရဘာဂေ မာနော ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘‘အယမ္ပိ ဥဒကကာကော ကာဠကော, အဟမ္ပိ ကာဠကော, အက္ခိတုဏ္ဍပါဒေဟိပိ ဧတဿ စ မယှဉ္စ နာနာကရဏံ နတ္ထိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣမိနာ ဂဟိတမစ္ဆေဟိ မယှံ ကမ္မံ နတ္ထိ, အဟမေဝ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ သော ဝီရကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သမ္မ, ဣတော ပဋ္ဌာယ အဟမေဝ သရံ ဩတရိတွာ မစ္ဆေ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န တွံ, သမ္မ, ဥဒကံ ဩတရိတွာ မစ္ဆေ ဂဏှနကကုလေ နိဗ္ဗတ္တော, မာ နဿီ’’တိ တေန ဝါရိယမာနောပိ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ သရံ ဩရုယှ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ ဥမ္မုဇ္ဇမာနော သေဝါလံ ဆိန္ဒိတွာ နိက္ခမိတုံ နာသက္ခိ, သေဝါလန္တရေ လဂ္ဂိ, အဂ္ဂတုဏ္ဍမေဝ ပညာယိ။ သော နိရဿာသော အန္တောဥဒကေယေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ အထဿ ဘရိယာ အာဂမနံ အပဿမာနာ တံ ပဝတ္တိံ ဇာနနတ္ထံ ဝီရကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သာမိ, သဝိဋ္ဌကော န ပညာယတိ, ကဟံ နု ခေါ သော’’တိ ပုစ္ဆမာနာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပိ ဝီရက ပဿေသိ, သကုဏံ မဉ္ဇုဘာဏကံ၊
မယူရဂီဝသင်္ကာသံ, ပတိံ မယှံ သဝိဋ္ဌက’’န္တိ။
တတ္ထ အပိ, ဝီရက, ပဿေသီတိ, သာမိ ဝီရက, အပိ ပဿသိ။ မဉ္ဇုဘာဏကန္တိ မဉ္ဇုဘာဏိနံ။ သာ ဟိ ရာဂဝသေန ‘‘မဓုရဿရော မေ ပတီ’’တိ မညတိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ မယူရဂီဝသင်္ကာသန္တိ မောရဂီဝသမာနဝဏ္ဏံ။
တံ သုတွာ ဝီရကော ‘‘အာမ, ဇာနာမိ တေ သာမိကဿ ဂတဋ္ဌာန’’န္တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥဒကထလစရဿ ပက္ခိနော, နိစ္စံ အာမကမစ္ဆဘောဇိနော၊
တဿာနုကရံ သဝိဋ္ဌကော, သေဝါလေ ပလိဂုဏ္ဌိတော မတော’’တိ။
တတ္ထ ဥဒကထလစရဿာတိ ဥဒကေ စ ထလေ စ စရိတုံ သမတ္ထဿ။ ပက္ခိနောတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တဿာနုကရန္တိ တဿ အနုကရောန္တော။ သေဝါလေ ပလိဂုဏ္ဌိတော မတောတိ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ သေဝါလံ ဆိန္ဒိတွာ နိက္ခမိတုံ အသက္ကောန္တော သေဝါလပရိယောနဒ္ဓေါ အန္တောဥဒကေယေဝ မတော, ပဿ, ဧတဿ တုဏ္ဍံ ဒိဿတီတိ။ တံ သုတွာ ကာကီ ပရိဒေဝိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သဝိဋ္ဌကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဝီရကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝီရကဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၀၅] ၅။ ဂင်္ဂေယျဇာတကဝဏ္ဏနာ
သောဘတိ မစ္ဆော ဂင်္ဂေယျောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ ဒဟရဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ သာဝတ္ထိဝါသိနော ကုလပုတ္တာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အသုဘဘာဝနံ အနုနုယုဉ္ဇိတွာ ရူပပသံသကာ ဟုတွာ ရူပံ ဥပလာဠေန္တာ ဝိစရိံသု။ တေ ဧကဒိဝသံ ‘‘တွံ န သောဘသိ, အဟံ သောဘာမီ’’တိ ရူပံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နဝိဝါဒါ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ဧကံ မဟလ္လကတ္ထေရံ ဒိသွာ ‘‘ဧသော အမှာကံ သောဘနဘာဝံ ဝါ အသောဘနဘာဝံ ဝါ ဇာနိဿတီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ကော အမှေသု သောဘနော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော ‘‘အာဝုသော, တုမှေဟိ အဟမေဝ သောဘနတရော’’တိ အာဟ။ ဒဟရာ ‘‘အယံ မဟလ္လကော အမှေဟိ ပုစ္ဆိတံ အကထေတွာ အပုစ္ဆိတံ ကထေတီ’’တိ တံ ပရိဘာသိတွာ ပက္ကမိံသု။ သာ တေသံ ကိရိယာ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော မဟလ္လကော ထေရော ကိရ တေ ရူပနိဿိတကေ ဒဟရေ လဇ္ဇာပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ဒွေ ဒဟရာ ဣဒါနေဝ ရူပပသံသကာ, ပုဗ္ဗေပေတေ ရူပမေဝ ဥပလာဠေန္တာ ဝိစရိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂင်္ဂါတီရေ ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ။ တဒါ ဂင်္ဂါယမုနာနံ သမာဂမဋ္ဌာနေ ဂင်္ဂေယျော စ ယာမုနေယျော စ ဒွေ မစ္ဆာ ‘‘အဟံ သောဘာမိ, တွံ န သောဘသီ’’တိ ရူပံ နိဿာယ ဝိဝဒမာနာ အဝိဒူရေ ဂင်္ဂါတီရေ ကစ္ဆပံ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘ဧသော အမှာကံ သောဘနဘာဝံ ဝါ အသောဘနဘာဝံ ဝါ ဇာနိဿတီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, သမ္မ ကစ္ဆပ, ဂင်္ဂေယျော သောဘတိ, ဥဒါဟု ယာမုနေယျော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ကစ္ဆပေါ ‘‘ဂင်္ဂေယျောပိ
သောဘတိ, ယာမုနေယျောပိ သောဘတိ, တုမှေဟိ ပန ဒွီဟိ အဟမေဝ အတိရေကတရံ သောဘာမီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သောဘတိ မစ္ဆော ဂင်္ဂေယျော, အထော သောဘတိ ယာမုနော၊
စတုပ္ပဒေါယံ ပုရိသော, နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော၊
ဤသကာယတဂီဝေါ စ, သဗ္ဗေဝ အတိရောစတီ’’တိ။
တတ္ထ စတုပ္ပဒေါယန္တိ စတုပ္ပဒေါ အယံ။ ပုရိသောတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလောတိ သုဇာတော နိဂြောဓော ဝိယ ပရိမဏ္ဍလော။ ဤသကာယတဂီဝေါတိ ရထီသာ ဝိယ အာယတဂီဝေါ။ သဗ္ဗေဝ အတိရောစတီတိ ဧဝံ သဏ္ဌာနသမ္ပန္နော ကစ္ဆပေါ သဗ္ဗေဝ အတိရောစတိ, အဟမေဝ သဗ္ဗေ တုမှေ အတိက္ကမိတွာ သောဘာမီတိ ဝဒတိ။
မစ္ဆာ တဿ ကထံ ဟုတွာ ‘‘အမ္ဘော! ပါပကစ္ဆပ အမှေဟိ ပုစ္ဆိတံ အကထေတွာ အညမေဝ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ ပုစ္ဆိတော န တံ အက္ခာသိ, အညံ အက္ခာသိ ပုစ္ဆိတော၊
အတ္ထပ္ပသံသကော ပေါသော, နာယံ အသ္မာက ရုစ္စတီ’’တိ။
တတ္ထ အတ္တပ္ပသံသကောတိ အတ္တာနံ ပသံသနသီလော အတ္တုက္ကံသကော ပေါသော။ နာယံ အသ္မာက ရုစ္စတီတိ အယံ ပါပကစ္ဆပေါ အမှာကံ န ရုစ္စတိ န ခမတီတိ ကစ္ဆပဿ ဥပရိ ဥဒကံ ခိပိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂမိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒွေ မစ္ဆာ ဒွေ ဒဟရဘိက္ခူ အဟေသုံ, ကစ္ဆပေါ မဟလ္လကော, ဣမဿ ကာရဏဿ ပစ္စက္ခကာရိကာ ဂင်္ဂါတီရေ နိဗ္ဗတ္တရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂင်္ဂေယျဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၀၆] ၆။ ကုရုင်္ဂမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣင်္ဃ ဝဋ္ဋမယံ ပါသန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ဝဓာယ ပရိသက္ကတီ’’တိ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကုရုင်္ဂမိဂေါ ဟုတွာ အရညေ ဧကဿ သရဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဂုမ္ဗေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿေဝ သရဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ရုက္ခဂ္ဂေ သတပတ္တော, သရသ္မိံ ပန ကစ္ဆပေါ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဧဝံ တေ တယောပိ သဟာယကာ အညမညံ ပိယသံဝါသံ ဝသိံသု။ အထေကော မိဂလုဒ္ဒကော အရညေ စရန္တော ပါနီယတိတ္ထေ ဗောဓိသတ္တဿ ပဒဝလဉ္ဇံ ဒိသွာ လောဟနိဂဠသဒိသံ ဝဋ္ဋမယံ ပါသံ ဩဍ္ဍေတွာ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပါနီယံ ပါတုံ အာဂတော ပဌမယာမေယေဝ ပါသေ ဗဇ္ဈိတွာ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ။ တဿ တေန သဒ္ဒေန ရုက္ခဂ္ဂတော သတပတ္တော ဥဒကတော စ ကစ္ဆပေါ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ မန္တယိံသု။ အထ သတပတ္တော ကစ္ဆပံ အာမန္တေတွာ ‘‘သမ္မ, တဝ ဒန္တာ အတ္ထိ, တွံ ဣမံ ပါသံ ဆိန္ဒ, အဟံ ဂန္တွာ ယထာ သော နာဂစ္ဆတိ, တထာ ကရိဿာမိ, ဧဝံ အမှေဟိ ဒွီဟိပိ ကတပရက္ကမေန သဟာယော နော ဇီဝိတံ လဘိဿတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣင်္ဃ ဝဋ္ဋမယံ ပါသံ, ဆိန္ဒ ဒန္တေဟိ ကစ္ဆပ၊
အဟံ တထာ ကရိဿာမိ, ယထာ နေဟိတိ လုဒ္ဒကော’’တိ။
အထ ကစ္ဆပေါ စမ္မဝရတ္တံ ခါဒိတုံ အာရဘိ, သတပတ္တော လုဒ္ဒကဿ ဝသနဂါမံ ဂတော အဝိဒူရေ ရုက္ခေ နိသီဒိ။ လုဒ္ဒကော ပစ္စူသကာလေယေဝ သတ္တိံ ဂဟေတွာ နိက္ခမိ။ သကုဏော တဿ နိက္ခမနဘာဝံ ဉတွာ ဝဿိတွာ ပက္ခေ ပပ္ဖေါဋေတွာ တံ ပုရိမဒွါရေန နိက္ခမန္တံ မုခေ ပဟရိ။ လုဒ္ဒေါ ‘‘ကာဠကဏ္ဏိနာ သကုဏေနမှိ ပဟဋော’’တိ နိဝတ္တိတွာ ထောကံ သယိတွာ ပုန သတ္တိံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာသိ။ သကုဏော ‘‘အယံ ပဌမံ ပုရိမဒွါရေန နိက္ခန္တော ဣဒါနိ ပစ္ဆိမဒွါရေန နိက္ခမိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဂန္တွာ ပစ္ဆိမဂေဟေ နိသီဒိ။ လုဒ္ဒေါပိ ‘‘ပုရိမဒွါရေန မေ နိက္ခန္တေန ကာဠကဏ္ဏီ သကုဏော ဒိဋ္ဌော, ဣဒါနိ ပစ္ဆိမဒွါရေန နိက္ခမိဿာမီ’’တိ ပစ္ဆိမဒွါရေန နိက္ခမိ, သကုဏော ပုန ဝဿိတွာ ဂန္တွာ မုခေ ပဟရိ။ လုဒ္ဒေါ ‘‘ပုနပိ ကာဠကဏ္ဏီသကုဏေန ပဟဋော, န ဒါနိ မေ ဧသ နိက္ခမိတုံ ဒေတီ’’တိ နိဝတ္တိတွာ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ သယိတွာ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ သတ္တိံ ဂဟေတွာ နိက္ခမိ။ သကုဏော ဝေဂေန ဂန္တွာ ‘‘လုဒ္ဒေါ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ကထေသိ။
တသ္မိံ ခဏေ ကစ္ဆပေန ဧကမေဝ စမ္မဝဒ္ဓံ ဌပေတွာ သေသဝရတ္တာ ခါဒိတာ ဟောန္တိ။ ဒန္တာ ပနဿ ပတနာကာရပ္ပတ္တာ ဇာတာ, မုခတော လောဟိတံ ပဂ္ဃရတိ။ ဗောဓိသတ္တော လုဒ္ဒပုတ္တံ သတ္တိံ ဂဟေတွာ အသနိဝေဂေန အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တံ ဝဒ္ဓံ ဆိန္ဒိတွာ ဝနံ ပါဝိသိ, သကုဏော ရုက္ခဂ္ဂေ နိသီဒိ, ကစ္ဆပေါ ပန ဒုဗ္ဗလတ္တာ တတ္ထေဝ နိပဇ္ဇိ။ လုဒ္ဒေါ ကစ္ဆပံ ဂဟေတွာ ပသိဗ္ဗကေ ပက္ခိပိတွာ ဧကသ္မိံ ခါဏုကေ လဂ္ဂေသိ။ ဗောဓိသတ္တော နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော ကစ္ဆပဿ ဂဟိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သဟာယဿ ဇီဝိတဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ဒုဗ္ဗလော ဝိယ ဟုတွာ လုဒ္ဒဿ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သော ‘‘ဒုဗ္ဗလော ဧသ ဘဝိဿတိ, မာရေဿာမိ န’’န္တိ သတ္တိံ အာဒါယ အနုဗန္ဓိ။ ဗောဓိသတ္တော နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ဂစ္ဆန္တော တံ အာဒါယ အရညံ ပါဝိသိ, ဒူရံ ဂတဘာဝံ ဉတွာ ပဒံ ဝဉ္စေတွာ အညေန မဂ္ဂေန ဝါတဝေဂေန ဂန္တွာ သိင်္ဂေန ပသိဗ္ဗကံ ဥက္ခိပိတွာ ဘူမိယံ ပါတေတွာ ဖာလေတွာ ကစ္ဆပံ နီဟရိ။ သတပတ္တောပိ ရုက္ခာ ဩတရိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒွိန္နမ္ပိ ဩဝါဒံ ဒဒမာနော ‘‘အဟံ တုမှေ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိံ, တုမှေဟိ သဟာယကဿ ကတ္တဗ္ဗံ မယှံ ကတံ, ဣဒါနိ လုဒ္ဒေါ အာဂန္တွာ တုမှေ ဂဏှေယျ, တသ္မာ, သမ္မ သတပတ္တ, တွံ အတ္တနော ပုတ္တကေ ဂဟေတွာ အညတ္ထ ယာဟိ, တွမ္ပိ, သမ္မ ကစ္ဆပ, ဥဒကံ ပဝိသာဟီ’’တိ အာဟ။ တေ တထာ အကံသု။
သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကစ္ဆပေါ ပါဝိသီ ဝါရိံ, ကုရုင်္ဂေါ ပါဝိသီ ဝနံ၊
သတပတ္တော ဒုမဂ္ဂမှာ, ဒူရေ ပုတ္တေ အပါနယီ’’တိ။
တတ္ထ အပါနယီတိ အာနယိ, ဂဟေတွာ အဂမာသီတိ အတ္ထော၊
လုဒ္ဒေါပိ တံ ဌာနံ အာဂန္တွာ ကဉ္စိ အပဿိတွာ ဆိန္နပသိဗ္ဗကံ ဂဟေတွာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော အတ္တနော ဂေဟံ အဂမာသိ။ တေ တယောပိ သဟာယာ ယာဝဇီဝံ ဝိဿာသံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ လုဒ္ဒကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သတပတ္တော သာရိပုတ္တော, ကစ္ဆပေါ မောဂ္ဂလ္လာနော, ကုရုင်္ဂမိဂေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုရုင်္ဂမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၀၇] ၇။ အဿကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အယမဿကရာဇေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘိက္ခု သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကေန ဥက္ကဏ္ဌာပိတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န ဣဒါနေဝ တဿာ ဘိက္ခု ဣတ္ထိယာ တယိ သိနေဟော အတ္ထိ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ တံ နိဿာယ မဟာဒုက္ခံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ပါဋလိနဂရေ အဿကော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ ဥပရီ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ အတိက္ကန္တာ မာနုသဝဏ္ဏံ, အပတ္တာ ဒိဗ္ဗဝဏ္ဏံ။ သာ ကာလမကာသိ, တဿာ ကာလကိရိယာယ ရာဇာ သောကာဘိဘူတော အဟောသိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော။ သော တဿာ သရီရံ ဒေါဏိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ တေလကလလံ ပက္ခိပါပေတွာ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ ဌပါပေတွာ နိရာဟာရော ရောဒမာနော ပရိဒေဝမာနော နိပဇ္ဇိ။ မာတာပိတရော အဝသေသဉာတကာ မိတ္တာမစ္စဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယောပိ ‘‘မာ သောစိ, မဟာရာဇ, အနိစ္စာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ သညာပေတုံ နာသက္ခိံသု။ တဿ ဝိလပန္တဿေဝ သတ္တ ဒိဝသာ အတိက္ကန္တာ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စာဘိညအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ တာပသော ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝိဟရန္တော အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဇမ္ဗုဒီပံ ဩလောကေန္တော တံ ရာဇာနံ တထာ ပရိဒေဝမာနံ ဒိသွာ ‘‘ဧတဿ မယာ အဝဿယေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ရညော ဥယျာနေ ဩတရိတွာ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ ကဉ္စနပဋိမာ ဝိယ နိသီဒိ။
အထေကော ပါဋလိနဂရဝါသီ ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ ဥယျာနံ ဂတော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ ဗောဓိသတ္တော တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ, မာဏဝ, ရာဇာ ဓမ္မိကော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ဓမ္မိကော ရာဇာ, ဘရိယာ ပနဿ ကာလကတာ, သော တဿာ သရီရံ ဒေါဏိယံ ပက္ခိပါပေတွာ ဝိလပမာနော နိပန္နော, အဇ္ဇ သတ္တမော ဒိဝသော, ကိဿ တုမှေ ရာဇာနံ ဧဝရူပါ ဒုက္ခာ န မောစေထ, ယုတ္တံ နု ခေါ တုမှာဒိသေသု သီလဝန္တေသု သံဝိဇ္ဇမာနေသု ရညော ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတု’’န္တိ။ ‘‘န ခေါ
အဟံ, မာဏဝ, ရာဇာနံ ဇာနာမိ, သစေ ပန သော အာဂန္တွာ မံ ပုစ္ဆေယျ, အဟမေဝဿ တဿာ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိတွာ ရညော သန္တိကေယေဝ တံ ကထာပေယျ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ယာဝ ရာဇာနံ အာနေမိ, တာဝ ဣမေဝ နိသီဒထာ’’တိ မာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘တဿ ဒိဗ္ဗစက္ခုကဿ သန္တိကံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။
ရာဇာ ‘‘ဥပရိံ ကိရ ဒဋ္ဌုံ လဘိဿာမီ’’တိ တုဋ္ဌမာနသော ရထံ အဘိရုဟိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ ဒေဝိယာ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ ဇာနာထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ? ‘‘သာ ခေါ, မဟာရာဇ, ရူပသ္မိံယေဝ မတ္တာ ပမာဒမာဂမ္မ ကလျာဏကမ္မံ အကတွာ ဣမသ္မိံယေဝ ဥယျာနေ ဂေါမယပါဏကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ။ ‘‘နာဟံ သဒ္ဒဟာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တေ ဒဿေတွာ ကထာပေမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု ကထာပေထာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော အာနုဘာဝေန ‘‘ဥဘောပိ ဂေါမယပိဏ္ဍံ ဝဋ္ဋယမာနာ ရညော ပုရတော အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ တေသံ အာဂမနံ အကာသိ။ တေ တထေဝ အာဂမိံသု။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဒဿေန္တော ‘‘အယံ တေ, မဟာရာဇ, ဥပရိဒေဝီ, တံ ဇဟိတွာ ဂေါမယပါဏကဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဂစ္ဆတိ, ပဿထ န’’န္တိ အာဟ။ ဘန္တေ ‘‘‘ဥပရီ နာမ ဂေါမယပါဏကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’တိ န သဒ္ဒဟာမဟ’’န္တိ။ ‘‘ကထာပေမိ နံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကထာပေထ, ဘန္တေ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော အာနုဘာဝေန တံ ကထာပေန္တော ‘‘ဥပရီ’’တိ အာဟ။ သာ မနုဿဘာသာယ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ‘‘တွံ အတီတဘဝေ ကာ နာမ အဟောသီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, အဿကရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဥပရီ နာမ အဟောသိ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ ဣဒါနိ အဿကရာဇာ ပိယော, ဥဒါဟု ဂေါမယပါဏကော’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, သော မယှံ ပုရိမဇာတိယာ သာမိကော, တဒါ အဟံ ဣမသ္မိံ ဥယျာနေ တေန သဒ္ဓိံ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗေ အနုဘဝမာနာ ဝိစရိံ။ ဣဒါနိ ပန မေ ဘဝသင်္ခေပဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ သော ကိံ ဟောတိ, အဟဉှိ ဣဒါနိ အဿကရာဇာနံ မာရေတွာ တဿ ဂလလောဟိတေန မယှံ သာမိကဿ ဂေါမယပါဏကဿ ပါဒေ မက္ခေယျ’’န္တိ ဝတွာ ပရိသမဇ္ဈေ မနုဿဘာသာယ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အယမဿကရာဇေန, ဒေသော ဝိစရိတော မယာ၊
အနုကာမယ ကာမေန, ပိယေန ပတိနာ သဟ။
‘‘နဝေန သုခဒုက္ခေန, ပေါရာဏံ အပိဓီယတိ၊
တသ္မာ အဿကရညာဝ, ကီဋော ပိယတရော မမာ’’တိ။
တတ္ထ အယမဿကရာဇေန, ဒေသော ဝိစရိတော မယာတိ အယံ ရမဏီယော ဥယျာနပဒေသော ပုဗ္ဗေ မယာ အဿကရာဇေန သဒ္ဓိံ ဝိစရိတော။ အနုကာမယ ကာမေနာတိ အနူတိ နိပါတမတ္တံ, မယာ တံ ကာမယမာနာယ တေန မံ ကာမယမာနေန သဟာတိ အတ္ထော။ ပိယေနာတိ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ပိယေန။ နဝေန သုခဒုက္ခေန, ပေါရာဏံ အပိဓီယတီတိ, ဘန္တေ, နဝေန ဟိ သုခေန ပေါရာဏံ သုခံ, နဝေန စ ဒုက္ခေန ပေါရာဏံ ဒုက္ခံ ပိဓီယတိ ပဋိစ္ဆာဒီယတိ, ဧသာ လောကဿ ဓမ္မတာတိ ဒီပေတိ။ တသ္မာ အဿကရညာဝ, ကီဋော ပိယတရော မမာတိ ယသ္မာ နဝေန ပေါရာဏံ ပိဓီယတိ, တသ္မာ မမ အဿကရာဇတော သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန ကီဋောဝ ပိယတရောတိ။
တံ သုတွာ အဿကရာဇာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ တတ္ထ ဌိတောဝ ကုဏပံ နီဟရာပေတွာ သီသံ နှတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ရာဇာနံ ဩဝဒိတွာ နိဿောကံ ကတွာ ဟိမဝန္တမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဥပရီ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, အဿကရာဇာ ဥက္ကဏ္ဌိတော ဘိက္ခု, မာဏဝေါ သာရိပုတ္တော, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အဿကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၀၈] ၈။ သုသုမာရဇာတကဝဏ္ဏနာ
အလံ မေတေဟိ အမ္ဗေဟီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ဝဓာယ ပရိသက္ကတီ’’တိ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝ, သန္တာသမတ္တမ္ပိ ပန ကာတုံ န သက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဗောဓိသတ္တော ကပိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော မဟာသရီရော သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဂင်္ဂါနိဝတ္တနေ အရညာယတနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ ဂင်္ဂါယ ဧကော သုသုမာရော ဝသိ။ အထဿ ဘရိယာ ဗောဓိသတ္တဿ သရီရံ ဒိသွာ တဿ ဟဒယမံသေ ဒေါဟဠံ ဥပ္ပါဒေတွာ သုသုမာရံ အာဟ – ‘‘အဟံ သာမိ, ဧတဿ ကပိရာဇဿ ဟဒယမံသံ ခါဒိတုကာမာ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, မယံ ဇလဂေါစရာ, ဧသော ထလဂေါစရော, ကိန္တိ နံ ဂဏှိတုံ သက္ခိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ဂဏှ, သစေ န လဘိဿာမိ, မရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မာ သောစိ, အတ္ထေကော ဥပါယော, ခါဒါပေဿာမိ တံ တဿ ဟဒယမံသ’’န္တိ သုသုမာရိံ သမဿာသေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဂင်္ဂါယ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ နိသိန္နကာလေ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဝါနရိန္ဒ, ဣမသ္မိံ ပဒေသေ ကသာယဖလာနိ ခါဒန္တော ကိံ တွံ နိဝိဋ္ဌဋ္ဌာနေယေဝ စရသိ, ပါရဂင်္ဂါယ အမ္ဗလဗုဇာဒီနံ မဓုရဖလာနံ အန္တော နတ္ထိ, ကိံ တေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဖလာဖလံ ခါဒိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ကုမ္ဘီလရာဇ, ဂင်္ဂါ မဟောဒကာ ဝိတ္ထိဏ္ဏာ, ကထံ တတ္ထ ဂမိဿာမီ’’တိ? ‘‘သစေ ဣစ္ဆသိ, အဟံ တံ မမ ပိဋ္ဌိံ အာရောပေတွာ နေဿာမီ’’တိ။ သော သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧဟိ ပိဋ္ဌိံ မေ အဘိရူဟာ’’တိ စ ဝုတ္တေ တံ အဘိရုဟိ။ သုသုမာရော ထောကံ နေတွာ ဥဒကေ ဩသီဒါပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘သမ္မ, ဥဒကေ မံ ဩသီဒါပေသိ, ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘နာဟံ တံ ဓမ္မသုဓမ္မတာယ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာမိ, ဘရိယာယ ပန မေ တဝ ဟဒယမံသေ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော, တမဟံ တဝ ဟဒယံ ခါဒါပေတုကာမော’’တိ။ ‘‘သမ္မ, ကထေန္တေန တေ သုန္ဒရံ ကတံ။ သစေ ဟိ အမှာကံ ဥဒရေ ဟဒယံ ဘဝေယျ, သာခဂ္ဂေသု စရန္တာနံ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန တုမှေ ဌပေထာ’’တိ?
ဗောဓိသတ္တော အဝိဒူရေ ဧကံ ဥဒုမ္ဗရံ ပက္ကဖလပိဏ္ဍိသဉ္ဆန္နံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဿေတာနိ အမှာကံ ဟဒယာနိ ဧတသ္မိံ ဥဒုမ္ဗရေ ဩလမ္ဗန္တီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သစေ မေ ဟဒယံ ဒဿသိ, အဟံ တံ န မာရေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မံ ဧတ္ထ နေဟိ, အဟံ တေ ရုက္ခေ ဩလမ္ဗန္တံ ဒဿာမီ’’တိ။ သော တံ အာဒါယ တတ္ထ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပိဋ္ဌိတော ဥပ္ပတိတွာ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခေ နိသီဒိတွာ ‘‘သမ္မ, ဗာလ သုသုမာရ, ‘ဣမေသံ သတ္တာနံ ဟဒယံ နာမ ရုက္ခဂ္ဂေ ဟောတီ’တိ သညီ အဟောသိ, ဗာလောသိ, အဟံ တံ ဝဉ္စေသိံ, တဝ ဖလာဖလံ တဝေဝ ဟောတု, သရီရမေဝ ပန တေ မဟန္တံ ပညာ ပန နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အလံ မေတေဟိ အမ္ဗေဟိ, ဇမ္ဗူဟိ ပနသေဟိ စ၊
ယာနိ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ, ဝရံ မယှံ ဥဒုမ္ဗရော။
‘‘မဟတီ ဝတ တေ ဗောန္ဒိ, န စ ပညာ တဒူပိကာ၊
သုသုမာရ ဝဉ္စိတော မေသိ, ဂစ္ဆ ဒါနိ ယထာသုခ’’န္တိ။
တတ္ထ အလံ မေတေဟီတိ ယာနိ တယာ ဒီပကေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, ဧတေဟိ မယှံ အလံ။ ဝရံ မယှံ ဥဒုမ္ဗရောတိ မယှံ အယမေဝ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခော ဝရံ။ ဗောန္ဒီတိ သရီရံ။ တဒူပိကာတိ ပညာ ပန တေ တဒူပိကာ တဿ သရီရဿ အနုစ္ဆဝိကာ နတ္ထိ။ ဂစ္ဆ ဒါနိ ယထာသုခန္တိ ဣဒါနိ ယထာသုခံ ဂစ္ဆ, နတ္ထိ တေ ဟဒယမံသဂဟဏူပါယောတိ အတ္ထော။ သုသုမာရော သဟဿံ ပရာဇိတော ဝိယ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ပဇ္ဈာယန္တောဝ အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သုသုမာရော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သုသုမာရီ စိဉ္စမာဏဝိကာ, ကပိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုသုမာရဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၀၉] ၉။ ကုက္ကုဋဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒိဋ္ဌာ မယာ ဝနေ ရုက္ခာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဓမ္မသေနာပတိသာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဒဟရဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ အတ္တနော သရီရဿ ဂုတ္တိကမ္မေ ဆေကော အဟောသိ။ ‘‘သရီရဿ မေ န သုခံ ဘဝေယျာ’’တိ ဘယေန အတိသီတံ အစ္စုဏှံ ပရိဘောဂံ န ကရောတိ, ‘‘သီတုဏှေဟိ သရီရံ ကိလမေယျာ’’တိ ဘယေန ဗဟိ န နိက္ခမတိ, အတိကိလိန္နဥတ္တဏ္ဍုလာဒီနိ န ဘုဉ္ဇတိ။ တဿ သာ သရီရဂုတ္တိကုသလတာ သံဃမဇ္ဈေ ပါကဋာ ဇာတာ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော ဒဟရော ကိရ ဘိက္ခု သရီရဂုတ္တိကမ္မေ ဆေကော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဒဟရော ဣဒါနေဝ သရီရဂုတ္တိကမ္မေ ဆေကော, ပုဗ္ဗေပိ ဆေကောဝ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညာယတနေ ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ။ အထေကော သကုဏလုဒ္ဒကော ဧကံ ဒီပကကုက္ကုဋမာဒါယ ဝါလရဇ္ဇုဉ္စ ယဋ္ဌိဉ္စ ဂဟေတွာ အရညေ ကုက္ကုဋေ ဗန္ဓန္တော ဧကံ ပလာယိတွာ အရညံ ပဝိဋ္ဌံ ပေါရာဏကုက္ကုဋံ ဗန္ဓိတုံ အာရဘိ။ သော ဝါလပါသေ ကုသလတာယ အတ္တာနံ ဗန္ဓိတုံ န ဒေတိ, ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ နိလီယတိ။ လုဒ္ဒကော အတ္တာနံ သာခါပလ္လဝေဟိ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပုနပ္ပုနံ ယဋ္ဌိဉ္စ ပါသဉ္စ ဩဍ္ဍေတိ။ ကုက္ကုဋော တံ လဇ္ဇာပေတုကာမော မာနုသိံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ ဝနေ ရုက္ခာ, အဿကဏ္ဏာ ဝိဘီဋကာ၊
န တာနိ ဧဝံ သက္ကန္တိ, ယထာ တွံ ရုက္ခ သက္ကသီ’’တိ။
တဿတ္ထော – သမ္မ လုဒ္ဒက, မယာ ဣမသ္မိံ ဝနေ ဇာတာ ဗဟူ အဿကဏ္ဏာ စ ဝိဘီဋကာ စ ရုက္ခာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, တာနိ ပန ရုက္ခာနိ ယထာ တွံ သက္ကသိ သင်္ကမသိ ဣတော စိတော စ ဝိစရသိ, ဧဝံ န သက္ကန္တိ န သင်္ကမန္တိ န ဝိစရန္တီတိ။
ဧဝံ ဝတွာ စ ပန သော ကုက္ကုဋော ပလာယိတွာ အညတ္ထ အဂမာသိ။ တဿ ပလာယိတွာ ဂတကာလေ လုဒ္ဒကော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပေါရာဏကုက္ကုဋော အယံ, ဘေတွာ ပဉ္ဇရမာဂတော၊
ကုသလော ဝါလပါသာနံ, အပက္ကမတိ ဘာသတီ’’တိ။
တတ္ထ ကုသလော ဝါလပါသာနန္တိ ဝါလမယေသု ပါသေသု ကုသလော အတ္တာနံ ဗန္ဓိတုံ အဒတွာ အပက္ကမတိ စေဝ ဘာသတိ စ, ဘာသိတွာ စ ပန ပလာတောတိ ဧဝံ ဝတွာ လုဒ္ဒကော အရညေ စရိတွာ ယထာလဒ္ဓမာဒါယ ဂေဟမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ လုဒ္ဒကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ကုက္ကုဋော ကာယဂုတ္တိကုသလော ဒဟရဘိက္ခု, တဿ ပန ကာရဏဿ ပစ္စက္ခကာရိကာ ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုက္ကုဋဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၁၀] ၁၀။ ကန္ဒဂလကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အမ္ဘော ကော နာမယံ ရုက္ခောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော သုဂတာလယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ‘‘ဒေဝဒတ္တော သုဂတာလယံ အကာသီ’’တိ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မယှံ အနုကိရိယံ ကရောန္တော ဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ပါပုဏိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ရုက္ခကောဋ္ဋကသကုဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ, ‘‘ခဒိရဝနိယော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ခဒိရဝနေယေဝ ဂေါစရံ ဂဏှိ, တဿေကော ကန္ဒဂလကော နာမ သဟာယော အဟောသိ, သော သိမ္ဗလိပါလိဘဒ္ဒကဝနေ ဂေါစရံ ဂဏှာတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ခဒိရဝနိယဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ခဒိရဝနိယော ‘‘သဟာယော မေ အာဂတော’’တိ ကန္ဒဂလကံ ဂဟေတွာ ခဒိရဝနံ ပဝိသိတွာ ခဒိရခန္ဓံ တုဏ္ဍေန ပဟရိတွာ ရုက္ခတော ပါဏကေ နီဟရိတွာ အဒါသိ။ ကန္ဒဂလကော ဒိန္နေ ဒိန္နေ မဓုရပူဝေ ဝိယ ဆိန္ဒိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ခါဒိ။ တဿ ခါဒန္တဿေဝ မာနော ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘‘အယမ္ပိ ရုက္ခကောဋ္ဋကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော, အဟမ္ပိ, ကိံ မေ ဧတေန ဒိန္နဂေါစရေန, သယမေဝ ခဒိရဝနေ
ဂေါစရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ သော ခဒိရဝနိယံ အာဟ – ‘‘သမ္မ, မာ တွံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိ, အဟမေဝ ခဒိရဝနေ ဂေါစရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။
အထ နံ သော ‘‘ဟန္ဒ တွံ သမ္မ, သိမ္ဗလိပါလိဘဒ္ဒကာဒိဝနေ နိဿာရေ ဂေါစရဂ္ဂဟဏကုလေ ဇာတော, ခဒိရာ နာမ ဇာတသာရာ ထဒ္ဓါ, မာ တေ ဧတံ ရုစ္စီ’’တိ အာဟ။ ကန္ဒဂလကော ‘‘ကိံ ဒါနာဟံ န ရုက္ခကောဋ္ဋကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ တဿ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ခဒိရရုက္ခံ တုဏ္ဍေန ပဟရိ။ တာဝဒေဝဿ တုဏ္ဍံ ဘိဇ္ဇိ, အက္ခီနိ နိက္ခမနာကာရပ္ပတ္တာနိ ဇာတာနိ, သီသံ ဖလိတံ။ သော ခန္ဓေ ပတိဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ဘူမိယံ ပတိတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အမ္ဘော ကော နာမယံ ရုက္ခော, သိန္နပတ္တော သကဏ္ဋကော၊
ယတ္ထ ဧကပ္ပဟာရေန, ဥတ္တမင်္ဂံ ဝိဘိဇ္ဇိတ’’န္တိ။
တတ္ထ အမ္ဘော ကော နာမယံ ရုက္ခောတိ, ဘော ခဒိရဝနိယ, ကော နာမ အယံ ရုက္ခော။ ‘‘ကော နာမ သော’’တိပိ ပါဌော။ သိန္နပတ္တောတိ သုခုမပတ္တော။ ယတ္ထ ဧကပ္ပဟာရေနာတိ ယသ္မိံ ရုက္ခေ ဧကေနေဝ ပဟာရေန။ ဥတ္တမင်္ဂံ ဝိဘိဇ္ဇိတန္တိ သီသံ ဘိန္နံ, န ကေဝလဉ္စ သီသံ, တုဏ္ဍမ္ပိ ဘိန္နံ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တတာယ ခဒိရရုက္ခံ ‘‘ကိံ ရုက္ခော နာမေသော’’တိ ဇာနိတုံ အသက္ကောန္တော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဣမာယ ဂါထာယ ဝိပ္ပလပိ။
တံ ဝစနံ သုတွာ ခဒိရဝနိယော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အစာရိ ဝတာယံ ဝိတုဒံ ဝနာနိ, ကဋ္ဌင်္ဂရုက္ခေသု အသာရကေသု၊
အထာသဒါ ခဒိရံ ဇာတသာရံ, ယတ္ထဗ္ဘိဒါ ဂရုဠော ဥတ္တမင်္ဂ’’န္တိ။
တတ္ထ အစာရိ ဝတာယန္တိ အစရိ ဝတ အယံ။ ဝိတုဒံ ဝနာနီတိ နိဿာရသိမ္ဗလိပါလိဘဒ္ဒကဝနာနိ ဝိတုဒန္တော ဝိဇ္ဈန္တော။ ကဋ္ဌင်္ဂရုက္ခေသူတိ ဝနကဋ္ဌကောဋ္ဌာသေသု ရုက္ခေသု။ အသာရကေသူတိ နိဿာရေသု ပါလိဘဒ္ဒကသိမ္ဗလိအာဒီသု။ အထာသဒါ ခဒိရံ ဇာတသာရန္တိ အထ ပေါတကကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာတသာရံ ခဒိရံ သမ္ပာပုဏိ။ ယတ္ထဗ္ဘိဒါ ဂရုဠော ဥတ္တမင်္ဂန္တိ ယတ္ထဗ္ဘိဒါတိ ယသ္မိံ ခဒိရေ အဘိန္ဒိ ပဒါလယိ။ ဂရုဠောတိ သကုဏော။ သဗ္ဗသကုဏာနဉှေတံ သဂါရဝသပ္ပတိဿ ဝစနံ။
ဣတိ နံ ခဒိရဝနိယော ဝတွာ ‘‘ဘော ကန္ဒဂလက, ယတ္ထ တွံ ဥတ္တမင်္ဂံ အဘိန္ဒိ, ခဒိရော နာမေသော သာရရုက္ခော’’တိ အာဟ။ သော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကန္ဒဂလကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ခဒိရဝနိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကန္ဒဂလကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
နတံဒဠှဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဗန္ဓနာဂါရံ ကေဠိသီလံ, ခဏ္ဍံ ဝီရကဂင်္ဂေယျံ၊
ကုရုင်္ဂမဿကဉ္စေဝ, သုသုမာရဉ္စ ကုက္ကုဋံ၊
ကန္ဒဂလကန္တိ တေ ဒသ။
၇။ ဗီရဏထမ္ဘဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၁၁] ၁။ သောမဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
အကာသိ ယောဂ္ဂန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လာဠုဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ အန္တရေ ဧကဝစနမ္ပိ သမ္ပာဒေတွာ ကထေသုံ န သက္ကောတိ, သာရဇ္ဇဗဟုလော ‘‘အညံ ကထေဿာမီ’’တိ အညမေဝ ကထေသိ။ တဿ တံ ပဝတ္တိံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, လာဠုဒါယီ ဣဒါနေဝ သာရဇ္ဇဗဟုလော, ပုဗ္ဗေပိ သာရဇ္ဇဗဟုလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ အညတရသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပုန ဂေဟံ အာဂန္တွာ မာတာပိတူနံ ဒုဂ္ဂတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ပရိဟီနကုလတော သေဋ္ဌိကုလံ ပတိဋ္ဌပေဿာမီ’’တိ မာတာပိတရော
အာပုစ္ဆိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ရညာ ပိယော အဟောသိ မနာပေါ။ အထဿ ပိတုနော ‘‘ဒွီဟိယေဝ ဂေါဏေဟိ ကသိံ ကတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တဿ ဧကော ဂေါဏော မတော။ သော ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တာတ, ဧကော ဂေါဏော မတော, ကသိကမ္မံ န ပဝတ္တတိ, ရာဇာနံ ဧကံ ဂေါဏံ ယာစာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ, နစိရဿေဝ မေ ရာဇာ ဒိဋ္ဌော, ဣဒါနေဝ ဂေါဏံ ယာစိတုံ န ယုတ္တံ, တုမှေ ယာစထာ’’တိ။ ‘‘တာတ, တွံ မယှံ သာရဇ္ဇဗဟုလဘာဝံ န ဇာနာသိ, အဟဉှိ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ သမ္မုခေ ကထံ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောမိ။ သစေ အဟံ ရညော သန္တိကံ ဂေါဏံ ယာစိတုံ ဂမိဿာမိ, ဣမမ္ပိ ဒတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ, ယံ ဟောတိ, တံ ဟောတု, န သက္ကာ မယာ ရာဇာနံ ယာစိတုံ, အပိစ ခေါ ပနာဟံ တုမှေ ယောဂ္ဂံ ကာရေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ သာဓု မံ ယောဂ္ဂံ ကာရေဟီ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော ပိတရံ အာဒါယ ဗီရဏတ္ထမ္ဘကသုသာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ တတ္ထ တိဏကလာပေ ဗန္ဓိတွာ ‘‘အယံ ရာဇာ, အယံ ဥပရာဇာ, အယံ သေနာပတီ’’တိ နာမာနိ ကတွာ ပဋိပါဋိယာ ပိတု ဒဿေတွာ ‘‘တာတ, တွံ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘ဇယတု, မဟာရာဇာ’တိ ဧဝံ ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ဂေါဏံ ယာစေယျာသီ’’တိ ဂါထံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ –
‘‘ဒွေ မေ ဂေါဏာ မဟာရာဇ, ယေဟိ ခေတ္တံ ကသာမသေ၊
တေသု ဧကော မတော ဒေဝ, ဒုတိယံ ဒေဟိ ခတ္တိယာ’’တိ။
ဗြာဟ္မဏော ဧကေန သံဝစ္ဆရေန ဣမံ ဂါထံ ပဂုဏံ ကတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘တာတ, သောမဒတ္တ, ဂါထာ မေ ပဂုဏာ ဇာတာ, ဣဒါနိ အဟံ ယဿ ကဿစိ သန္တိကေ ဝတ္တုံ သက္ကောမိ, မံ ရညော သန္တိကံ နေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, တာတာ’’တိ တထာရူပံ ပဏ္ဏာကာရံ ဂါဟာပေတွာ ပိတရံ ရညော သန္တိကံ နေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဇယတု, မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ ပဏ္ဏာကာရံ အဒါသိ။ ရာဇာ ‘‘အယံ တေ သောမဒတ္တ ဗြာဟ္မဏော ကိံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပိတာ မေ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကေနဋ္ဌေနာဂတော’’တိ? တသ္မိံ ခဏေ ဗြာဟ္မဏော ဂေါဏယာစနတ္ထာယ ဂါထံ ဝဒန္တော –
‘‘ဒွေ မေ ဂေါဏာ မဟာရာဇ, ယေဟိ ခေတ္တံ ကသာမသေ၊
တေသု ဧကော မတော ဒေဝ, ဒုတိယံ ဂဏှ ခတ္တိယာ’’တိ။ – အာဟ၊
ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေန ဝိရဇ္ဈိတွာ ကထိတဘာဝံ ဉတွာ သိတံ ကတွာ ‘‘သောမဒတ္တ, တုမှာကံ ဂေဟေ ဗဟူ မညေ ဂေါဏာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှေဟိ
ဒိန္နာ ဘဝိဿန္တိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ တုဿိတွာ ဗြာဟ္မဏဿ သောဠသ ဂေါဏေ အလင်္ကာရဘဏ္ဍကေ နိဝါသနဂါမဉ္စဿ ဗြဟ္မဒေယျံ ဒတွာ မဟန္တေန ယသေန ဗြာဟ္မဏံ ဥယျောဇေသိ။ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတသိန္ဓဝယုတ္တံ ရထံ အဘိရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဂါမံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပိတရာ သဒ္ဓိံ ရထေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆန္တော ‘‘တာတ, အဟံ တုမှေ သကလသံဝစ္ဆရံ ယောဂ္ဂံ ကာရေသိံ, သန္နိဋ္ဌာနကာလေ ပန တုမှာကံ ဂေါဏံ ရညော အဒတ္ထာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အကာသိ ယောဂ္ဂံ ဓုဝမပ္ပမတ္တော, သံဝစ္ဆရံ ဗီရဏထမ္ဘကသ္မိံ၊
ဗျာကာသိ သညံ ပရိသံ ဝိဂယှ, န နိယျမော တာယတိ အပ္ပပည’’န္တိ။
တတ္ထ အကာသိ ယောဂ္ဂံ ဓုဝမပ္ပမတ္တော, သံဝစ္ဆရံ ဗီရဏထမ္ဘကသ္မိန္တိ, တာတ, တွံ နိစ္စံ အပ္ပမတ္တော ဗီရဏတ္ထမ္ဘမယေ သုသာနေ ယောဂ္ဂံ အကာသိ။ ဗျာကာသိ သညံ ပရိသံ ဝိဂယှာတိ အထ စ ပန ပရိသံ ဝိဂါဟိတွာ တံ သညံ ဝိအကာသိ ဝိကာရံ အာပါဒေသိ, ပရိဝတ္တေသီတိ အတ္ထော။ န နိယျမော တာယတိ အပ္ပပညန္တိ အပ္ပဟညံ နာမ ပုဂ္ဂလံ နိယျမော ယောဂ္ဂါစိဏ္ဏံ စရဏံ န တာယတိ န ရက္ခတီတိ။
အထဿ ဝစနံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒွယံ ယာစနကော တာတ, သောမဒတ္တ နိဂစ္ဆတိ၊
အလာဘံ ဓနလာဘံ ဝါ, ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ယာစနာ’’တိ။
တတ္ထ ဧဝံဓမ္မာ ဟိ ယာစနာတိ ယာစနာ ဟိ ဧဝံသဘာဝါတိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, လာဠုဒါယီ ဣဒါနေဝ သာရဇ္ဇဗဟုလော, ပုဗ္ဗေပိ သာရဇ္ဇဗဟုလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော, သောမဒတ္တဿ ပိတာ လာဠုဒါယီ အဟောသိ, သောမဒတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သောမဒတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၁၂] ၂။ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
အညော ဥပရိမော ဝဏ္ဏောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘိက္ခု သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကော တံ ဥက္ကဏ္ဌာပေသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု အယံ တေ ဣတ္ထီ အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ အတ္တနော ဇာရဿ ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ ဘောဇေသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဘိက္ခံ စရိတွာ ဇီဝိကကပ္ပကေ ကပဏေ နဋကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဒုဂ္ဂတော ဒုရူပကော ဟုတွာ ဘိက္ခံ စရိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဧကဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဗြာဟ္မဏီ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ အတိစာရံ စရတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏေ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဗဟိ ဂတေ တဿာ ဇာရော တံ ခဏံ ဩလောကေတွာ တံ ဂေဟံ ပါဝိသိ။ သာ တေန သဒ္ဓိံ အတိစရိတွာ ‘‘မုဟုတ္တံ အစ္ဆ, ဘုဉ္ဇိတွာဝ ဂမိဿသီ’’တိ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ သူပဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ ဥဏှဘတ္တံ ဝဍ္ဎေတွာ ‘‘တွံ ဘုဉ္ဇာ’’တိ တဿ ဒတွာ သယံ ဗြာဟ္မဏဿ အာဂမနံ ဩလောကယမာနာ ဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏိယာ ဇာရဿ ဘုဉ္ဇနဋ္ဌာနေ ပိဏ္ဍံ ပစ္စာသီသန္တော အဋ္ဌာသိ။
တသ္မိံ ခဏေ ဗြာဟ္မဏော ဂေဟာဘိမုခေါ အာဂစ္ဆတိ။ ဗြာဟ္မဏီ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဝေဂေန ပဝိသိတွာ ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ, ဗြာဟ္မဏော အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဇာရံ ကောဋ္ဌေ ဩတာရေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ပဝိသိတွာ နိသိန္နကာလေ ဖလကံ ဥပနေတွာ ဟတ္ထဓောဝနံ ဒတွာ ဣတရေန ဘုတ္တာဝသိဋ္ဌဿ သီတဘတ္တဿ ဥပရိ ဥဏှဘတ္တံ ဝဍ္ဎေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသိ။ သော ဘတ္တေ ဟတ္ထံ ဩတာရေတွာ ဥပရိ ဥဏှံ ဟေဋ္ဌာ စ ဘတ္တံ သီတလံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမိနာ အညဿ ဘုတ္တာဓိကေန ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဗြာဟ္မဏိံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အညော ဥပရိမော ဝဏ္ဏော, အညော ဝဏ္ဏော စ ဟေဋ္ဌိမော၊
ဗြာဟ္မဏီ တွေဝ ပုစ္ဆာမိ, ကိံ ဟေဋ္ဌာ ကိဉ္စ ဥပ္ပရီ’’တိ။
တတ္ထ ဝဏ္ဏောတိ အာကာရော။ အယဉှိ ဥပရိမဿ ဥဏှဘာဝံ ဟေဋ္ဌိမဿ စ သီတဘာဝံ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။ ကိံ ဟေဋ္ဌာ ကိဉ္စ ဥပ္ပရီတိ
ဝုဍ္ဎိတဘတ္တေန နာမ ဥပရိ သီတလေန, ဟေဋ္ဌာ ဥဏှေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ဣဒဉ္စ ပန န တာဒိသံ, တေန တံ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကေန ကာရဏေန ဥပရိ ဘတ္တံ ဥဏှံ, ဟေဋ္ဌိမံ သီတလ’’န္တိ။
ဗြာဟ္မဏီ အတ္တနာ ကတကမ္မဿ ဥတ္တာနဘာဝဘယေန ဗြာဟ္မဏေ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တေပိ တုဏှီယေဝ အဟောသိ။ တသ္မိံ ခဏေ နဋပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကောဋ္ဌေ နိသီဒါပိတပါပပုရိသေန ဇာရေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ဣမိနာ ဂေဟဿာမိကေန, ဗြာဟ္မဏီ ပန အတ္တနာ ကတကမ္မဿ ပါကဋဘာဝဘယေန ကိဉ္စိ န ကထေတိ, ဟန္ဒာဟံ ဣမိဿာ ကတကမ္မံ ပကာသေတွာ ဇာရဿ ကောဋ္ဌကေ နိသီဒါပိတဘာဝံ ဗြာဟ္မဏဿ ကထေမီ’’တိ။ သော ဗြာဟ္မဏဿ ဂေဟာ နိက္ခန္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ဣတရဿ ဂေဟပဝေသနံ အတိစရဏံ အဂ္ဂဘတ္တဘုဉ္ဇနံ ဗြာဟ္မဏိယာ ဒွါရေ ဌတွာ မဂ္ဂံ ဩလောကနံ ဣတရဿ ကောဋ္ဌေ ဩတာရိတဘာဝန္တိ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဟံ နဋောသ္မိ ဘဒ္ဒန္တေ, ဘိက္ခကောသ္မိ ဣဓာဂတော၊
အယဉှိ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏော, အယံ သော ယံ ဂဝေသသီ’’တိ။
တတ္ထ အဟံ နဋောသ္မိ, ဘဒ္ဒန္တေတိ, သာမိ, အဟံ နဋဇာတိကော။ ဘိက္ခကောသ္မိ ဣဓာဂတောတိ သွာဟံ ဣမံ ဌာနံ ဘိက္ခကော ဘိက္ခံ ပရိယေသမာနော အာဂတောသ္မိ။ အယဉှိ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏောတိ အယံ ပန ဧတိဿာ ဇာရော ဣမံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တော တဝ ဘယေန ကောဋ္ဌံ ဩတိဏ္ဏော။ အယံ သော ယံ ဂဝေသသီတိ ယံ တွံ ကဿ နု ခေါ ဣမိနာ ဥစ္ဆိဋ္ဌကေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဂဝေသသိ, အယံ သော။ စူဠာယ နံ ဂဟေတွာ ကောဋ္ဌာ နီဟရိတွာ ယထာ န ပုနေဝရူပံ ပါပံ ကရောတိ, တထာ အဿ သတိံ ဇနေဟီတိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဗြာဟ္မဏော ဥဘောပိ တေ ယထာ နံ န ပုနေဝရူပံ ပါပံ ကရောန္တိ, တဇ္ဇနပေါထနေဟိ တထာ သိက္ခာပေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏီ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, ဗြာဟ္မဏော ဥက္ကဏ္ဌိတော ဘိက္ခု, နဋပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၁၃] ၃။ ဘရုဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣသီနမန္တရံ ကတွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဘဂဝတော ဟိ ဘိက္ခုသံဃဿ စ လာဘသက္ကာရော မဟာ အဟောသိ။ ယထာဟ –
‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ ခေါ သက္ကတော ဟောတိ…ပေ… ပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ…ပေ… ပရိက္ခာရာန’’န္တိ (ဥဒါ။ ၁၄)။
တေ ဧဝံ ပရိဟီနလာဘသက္ကာရာ အဟောရတ္တံ ဂုဠှသန္နိပါတံ ကတွာ မန္တယန္တိ ‘‘သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥပ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ မယံ ဟတလာဘသက္ကာရာ ဇာတာ, သမဏော ဂေါတမော လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ဇာတော, ကေန နု ခေါ ကာရဏေနဿ ဧသာ သမ္ပတ္တီ’’တိ။ တတြေကေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘သမဏော ဂေါတမော သကလဇမ္ဗုဒီပဿ ဥတ္တမဋ္ဌာနေ ဘူမိသီသေ ဝသတိ။ တေနဿ လာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ, သေသာ ‘‘အတ္ထေတံ ကာရဏံ, မယမ္ပိ ဇေတဝနပိဋ္ဌေ တိတ္ထိယာရာမံ ကာရေမု, ဧဝံ လာဘိနော ဘဝိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ တေ သဗ္ဗေပိ ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ‘‘သစေပိ မယံ ရညော အနာရောစေတွာ အာရာမံ ကာရေဿာမ, ဘိက္ခူ ဝါရေဿန္တိ, လဉ္ဇံ လဘိတွာ အဘိဇ္ဇနကော နာမ နတ္ထိ, တသ္မာ ရညော လဉ္ဇံ ဒတွာ အာရာမဋ္ဌာနံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ သမ္မန္တေတွာ ဥပဋ္ဌာကေ ယာစိတွာ ရညော သတသဟဿံ ဒတွာ ‘‘မဟာရာဇ, မယံ ဇေတဝနပိဋ္ဌိယံ တိတ္ထိယာရာမံ ကရိဿာမ, သစေ ဘိက္ခူ ‘ကာတုံ န ဒဿာမာ’တိ တုမှာကံ အာရောစေန္တိ, နေသံ ပဋိဝစနံ န ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ အာဟံသု။ ရာဇာ လဉ္ဇလောဘေန ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
တိတ္ထိယာ ရာဇာနံ သင်္ဂဏှိတွာ ဝဍ္ဎကိံ ပက္ကောသာပေတွာ ကမ္မံ ပဋ္ဌပေသုံ, မဟာသဒ္ဒေါ အဟောသိ။ သတ္ထာ ‘‘ကေ ပနေတေ, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အညတိတ္ထိယာ, ဘန္တေ, ဇေတဝနပိဋ္ဌိယံ တိတ္ထိယာရာမံ ကာရေန္တိ, တတ္ထေသော သဒ္ဒေါ’’တိ။ ‘‘အာနန္ဒ, နေတံ ဌာနံ တိတ္ထိယာရာမဿ အနုစ္ဆဝိကံ, တိတ္ထိယာ ဥစ္စာသဒ္ဒကာမာ, န သက္ကာ တေဟိ
သဒ္ဓိံ ဝသိတု’’န္တိ ဝတွာ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, ရညော အာစိက္ခိတွာ တိတ္ထိယာရာမကရဏံ နိဝါရေထာ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခုသံဃော ဂန္တွာ ရညော နိဝေသနဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ သံဃဿ အာဂတဘာဝံ သုတွာပိ ‘‘တိတ္ထိယာရာမံ နိဿာယ အာဂတာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ လဉ္ဇဿ ဂဟိတတ္တာ ‘‘ရာဇာ ဂေဟေ နတ္ထီ’’တိ ဝဒါပေသိ။ ဘိက္ခူ ဂန္တွာ သတ္ထု အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘လဉ္ဇံ နိဿာယ ဧဝံ ကရောတီ’’တိ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ ပေသေသိ။ ရာဇာ တေသမ္ပိ အာဂတဘာဝံ သုတွာ တထေဝ ဝဒါပေသိ။ တေပိ အာဂန္တွာ သတ္ထု အာရာစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န ဣဒါနိ, သာရိပုတ္တ, ရာဇာ ဂေဟေ နိသီဒိတုံ လဘိဿတိ, ဗဟိ နိက္ခမိဿတီ’’တိ ပုနဒိဝသေ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ရညော နိဝေသနဒွါရံ အဂမာသိ။ ရာဇာ သုတွာ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သတ္ထာရံ ပဝေသေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သံဃဿ ယာဂုခဇ္ဇကံ ဒတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ရညော ဧကံ ပရိယာယဓမ္မဒေသနံ အာရဘန္တော ‘‘မဟာရာဇ, ပေါရာဏကရာဇာနော လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ သီလဝန္တေ အညမညံ ကလဟံ ကာရေတွာ အတ္တနော ရဋ္ဌဿ အဿာမိနော ဟုတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဘရုရဋ္ဌေ ဘရုရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စာဘိညော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ဂဏသတ္ထာ တာပသော ဟုတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ပဉ္စသတတာပသပရိဝုတော ဟိမဝန္တာ ဩတရိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဘရုနဂရံ ပတွာ တတ္ထ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဥတ္တရဒွါရေ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နဿ ဝဋရုက္ခဿ မူလေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ တတ္ထေဝ ရုက္ခမူလေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဧဝံ တသ္မိံ ဣသိဂဏေ တတ္ထ ဝသန္တေ အဍ္ဎမာသစ္စယေန အညော ဂဏသတ္ထာ ပဉ္စသတပရိဝါရော အာဂန္တွာ နဂရေ ဘိက္ခာယ စရိတွာ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဒက္ခိဏဒွါရေ တာဒိသဿေဝ ဝဋရုက္ခဿ မူလေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ တတ္ထ ရုက္ခမူလေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဣတိ တေ ဒွေပိ ဣသိဂဏာ တတ္ထ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ဟိမဝန္တမေဝ အဂမံသု။
တေသံ ဂတကာလေ ဒက္ခိဏဒွါရေ ဝဋရုက္ခော သုက္ခော။ ပုနဝါရေ တေသု အာဂစ္ဆန္တေသု ဒက္ခိဏဒွါရေ ဝဋရုက္ခဝါသိနော ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အတ္တနော
ဝဋရုက္ခဿ သုက္ခဘာဝံ ဉတွာ ဘိက္ခာယ စရိတွာ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဥတ္တရဒွါရေ ဝဋရုက္ခမူလံ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ ဣတရေ ပန ဣသယော ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ နဂရေ ဘိက္ခာယ စရိတွာ အတ္တနော ရုက္ခမူလမေဝ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တေ ‘‘န သော တုမှာကံ ရုက္ခော, အမှာကံ ရုက္ခော’’တိ ရုက္ခံ နိဿာယ အညမညံ ကလဟံ ကရိံသု, ကလဟော မဟာ အဟောသိ။ ဧကေ ‘‘အမှာကံ ပဌမံ ဝသိတဋ္ဌာနံ တုမှေ န လဘိဿထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဧကေ ‘‘မယံ ဣမသ္မိံ ဝါရေ ပဌမတရံ ဣဓာဂတာ, တုမှေ န လဘိဿထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဣတိ တေ ‘‘မယံ သာမိနော, မယံ သာမိနော’’တိ ကလဟံ ကရောန္တာ ရုက္ခမူလဿတ္ထာယ ရာဇကုလံ အဂမံသု။ ရာဇာ ပဌမံ ဝုတ္ထဣသိဂဏညေဝ သာမိကံ အကာသိ။ ဣတရေ ‘‘န ဒါနိ မယံ ဣမေဟိ ပရာဇိတာတိ အတ္တာနံ ဝဒါပေဿာမာ’’တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဩလောကေတွာ ဧကံ စက္ကဝတ္တိပရိဘောဂံ ရထပဉ္ဇရံ ဒိသွာ အာဟရိတွာ ရညော လဉ္ဇံ ဒတွာ ‘‘မဟာရာဇ, အမှေပိ သာမိကေ ကရောဟီ’’တိ အာဟံသု။
ရာဇာ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ‘‘ဒွေပိ ဂဏာ ဝသန္တူ’’တိ ဒွေပိ သာမိကေ အကာသိ။ ဣတရေ ဣသယော တဿ ရထပဉ္ဇရဿ ရထစက္ကာနိ နီဟရိတွာ လဉ္ဇံ ဒတွာ ‘‘မဟာရာဇ, အမှေယေဝ သာမိကေ ကရောဟီ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ တထာ အကာသိ။ ဣသိဂဏာ ‘‘အမှေဟိ ဝတ္ထုကာမေ စ ကိလေသကာမေ စ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတေဟိ ရုက္ခမူလဿ ကာရဏာ ကလဟံ ကရောန္တေဟိ လဉ္ဇံ ဒဒန္တေဟိ အယုတ္တံ ကတ’’န္တိ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟုတွာ ဝေဂေန ပလာယိတွာ ဟိမဝန္တမေဝ အဂမံသု။ သကလဘရုရဋ္ဌဝါသိနော ဒေဝတာ ဧကတော ဟုတွာ ‘‘သီလဝန္တေ ကလဟံ ကရောန္တေန ရညာ အယုတ္တံ ကတ’’န္တိ ဘရုရညော ကုဇ္ဈိတွာ တိယောဇနသတိကံ ဘရုရဋ္ဌံ သမုဒ္ဒံ ဥဗ္ဗတ္တေတွာ အရဋ္ဌမကံသု။ ဣတိ ဧကံ ဘရုရာဇာနံ နိဿာယ သကလရဋ္ဌဝါသိနောပိ ဝိနာသံ ပတ္တာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဣသီနမန္တရံ ကတွာ, ဘရုရာဇာတိ မေ သုတံ၊
ဥစ္ဆိန္နော သဟ ရဋ္ဌေဟိ, သ ရာဇာ ဝိဘဝင်္ဂတော။
‘‘တသ္မာ ဟိ ဆန္ဒာဂမနံ, နပ္ပသံသန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊
အဒုဋ္ဌစိတ္တော ဘာသေယျ, ဂိရံ သစ္စုပသံဟိတ’’န္တိ။
တတ္ထ အန္တရံ ကတွာတိ ဆန္ဒာဂတိဝသေန ဝိဝရံ ကတွာ။ ဘရုရာဇာတိ ဘရုရဋ္ဌေ ရာဇာ။ ဣတိ မေ သုတန္တိ ဣတိ မယာ ပုဗ္ဗေ ဧတံ သုတံ။ တသ္မာ ဟိ ဆန္ဒာဂမနန္တိ ယသ္မာ ဟိ ဆန္ဒာဂမနံ ဂန္တွာ ဘရုရာဇာ သဟ ရဋ္ဌေန ဥစ္ဆိန္နော, တသ္မာ ဆန္ဒာဂမနံ ပဏ္ဍိတာ နပ္ပသံသန္တိ။ အဒုဋ္ဌစိတ္တောတိ ကိလေသေဟိ အဒူသိတစိတ္တော ဟုတွာ။ ဘာသေယျ ဂိရံ သစ္စုပသံဟိတန္တိ သဘာဝနိဿိတံ အတ္ထနိဿိတံ ကာရဏနိဿိတမေဝ ဂိရံ ဘာသေယျ။ ယေ ဟိ တတ္ထ ဘရုရညော လဉ္ဇံ ဂဏှန္တဿ အယုတ္တံ ဧတန္တိ ပဋိက္ကောသန္တာ သစ္စုပသံဟိတံ ဂိရံ ဘာသိံသု, တေသံ ဌိတဋ္ဌာနံ နာဠိကေရဒီပေ အဇ္ဇာပိ ဒီပကသဟဿံ ပညာယတီတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဆန္ဒဝသိကေန နာမ န ဘဝိတဗ္ဗံ, ဒွေ ပဗ္ဗဇိတဂဏေ ကလဟံ ကာရေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘အဟံ တေန သမယေန ဇေဋ္ဌကဣသိ အဟောသိ’’န္တိ, ရာဇာ တထာဂတဿ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဂတကာလေ မနုဿေ ပေသေတွာ တိတ္ထိယာရာမံ ဝိဒ္ဓံသာပေသိ, တိတ္ထိယာ အပ္ပတိဋ္ဌာ အဟေသုံ။
ဘရုဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၁၄] ၄။ ပုဏ္ဏနဒီဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပုဏ္ဏံ နဒိန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ဒိဝသေ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ တထာဂတဿ ပညံ အာရဗ္ဘ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော ဂမ္ဘီရပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဥပါယပညာယ သမန္နာဂတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ပညဝါ ဥပါယကုသလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပုရောဟိတကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ပုရောဟိတဋ္ဌာနံ လဘိတွာ ဗာရာဏသိရညော
အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ရာဇာ ပရိဘေဒကာနံ ကထံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ကုဒ္ဓေါ ‘‘မာ မမ သန္တိကေ ဝသီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဗာရာဏသိတော ပဗ္ဗာဇေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တဒါရံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ ကာသိကဂါမကေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အပရဘာဂေ ရာဇာ တဿ ဂုဏံ သရိတွာ ‘‘မယှံ ကဉ္စိ ပေသေတွာ အာစရိယံ ပက္ကောသိတုံ န ယုတ္တံ, ဧကံ ပန ဂါထံ ဗန္ဓိတွာ ပဏ္ဏံ လိခိတွာ ကာကမံသံ ပစာပေတွာ ပဏ္ဏဉ္စ မံသဉ္စ သေတဝတ္ထေန ပလိဝေဌေတွာ ရာဇမုဒ္ဒိကာယ လဉ္ဆေတွာ ပေသေဿာမိ။ ယဒိ ပဏ္ဍိတော ဘဝိဿတိ, ပဏ္ဏံ ဝါစေတွာ ကာကမံသဘာဝံ ဉတွာ အာဂမိဿတိ, နော စေ, နာဂမိဿတီ’’တိ ‘‘ပုဏ္ဏံ နဒိ’’န္တိ ဣမံ ဂါထံ ပဏ္ဏေ လိခိ –
‘‘ပုဏ္ဏံ နဒိံ ယေန စ ပေယျမာဟု, ဇာတံ ယဝံ ယေန စ ဂုယှမာဟု၊
ဒူရံ ဂတံ ယေန စ အဝှယန္တိ, သော တျာဂတော ဟန္ဒ စ ဘုဉ္ဇ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။
တတ္ထ ပုဏ္ဏံ နဒိံ ယေန စ ပေယျမာဟူတိ ကာကပေယျာ နဒီဟိ ဝဒန္တာ ယေန ပုဏ္ဏံ နဒိံ ကာကပေယျမာဟု, န ဟိ အပုဏ္ဏာ နဒီ ‘‘ကာကပေယျာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယဒါပိ နဒီတီရေ ဌတွာ ဂီဝံ ပသာရေတွာ ကာကေန ပါတုံ သက္ကာ ဟောတိ, တဒါ နံ ‘‘ကာကပေယျာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဇာတံ ယဝံ ယေန စ ဂုယှမာဟူတိ ယဝန္တိ ဒေသနာသီသမတ္တံ, ဣဓ ပန သဗ္ဗမ္ပိ ဇာတံ ဥဂ္ဂတံ သမ္ပန္နတရုဏသဿံ အဓိပ္ပေတံ။ တဉှိ ယဒါ အန္တော ပဝိဋ္ဌကာကံ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ သက္ကောတိ, တဒါ ဂုယှတီတိ ဂုယှံ။ ကိံ ဂုယှတိ? ကာကံ။ ဣတိ ကာကဿ ဂုယှံ ကာကဂုယှန္တိ တံ ဝဒမာနာ ကာကေန ဂုယှဝစနဿ ကာရဏဘူတေန ‘‘ဂုယှ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယေန စ ဂုယှမာဟူ’’တိ။ ဒူရံ ဂတံ ယေန စ အဝှယန္တီတိ ဒူရံ ဂတံ ဝိပ္ပဝုတ္ထံ ပိယပုဂ္ဂလံ ယံ အာဂန္တွာ နိသိန္နံ ဒိသွာ သစေ ဣတ္ထန္နာမော အာဂစ္ဆတိ, ဝဿ ကာကာတိ ဝါ ဝဿန္တညေဝ ဝါ သုတွာ ‘‘ယထာ ကာကော ဝဿတိ, ဣတ္ထန္နာမော အာဂမိဿတီ’’တိ ဧဝံ ဝဒန္တာ ယေန စ အဝှယန္တိ ကထေန္တိ မန္တေန္တိ, ဥဒါဟရန္တီတိ အတ္ထော။ သော တျာဂတောတိ သော တေ အာနီတော။ ဟန္ဒ စ ဘုဉ္ဇ, ဗြာဟ္မဏာတိ ဂဏှ, ဗြာဟ္မဏ, ဘုဉ္ဇဿု နံ, ခါဒ ဣဒံ ကာကမံသန္တိ အတ္ထော။
ဣတိ ရာဇာ ဣမံ ဂါထံ ပဏ္ဏေ လိခိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပေသေသိ။ သော ပဏ္ဏံ ဝါစေတွာ ‘‘ရာဇာ မံ ဒဋ္ဌုကာမော’’တိ ဉတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယတော မံ သရတီ ရာဇာ, ဝါယသမ္ပိ ပဟေတဝေ၊
ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, အသတီယေဝ ပါပိယာ’’တိ။
တတ္ထ ယတော မံ သရတီ ရာဇာ, ဝါယသမ္ပိ ပဟေတဝေတိ ယဒါ ရာဇာ ဝါယသမံသံ လဘိတွာ တမ္ပိ ပဟေတုံ မံ သရတိ။ ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စာတိ ယဒါ ပနဿ ဧတေ ဟံသာဒယော ဥပနီတာ ဘဝိဿန္တိ, ဧကာနိ ဟံသမံသာဒီနိ လစ္ဆတိ, တဒါ မံ ကသ္မာ န သရိဿတီတိ အတ္ထော? အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဟံသကောဉ္စမယူရာန’’န္တိ ပါဌော။ သော သုန္ဒရတရာ, ဣမေသံ ဟံသာဒီနံ မံသံ လဘိတွာ ကသ္မာ မံ န သရိဿတိ, သရိဿတိယေဝါတိ အတ္ထော။ အသတီယေဝ ပါပိယာတိ ယံ ဝါ တံ ဝါ လဘိတွာ သရဏံ နာမ သုန္ဒရံ, လောကသ္မိံ ပန အသတိယေဝ ပါပိယာ, အသတိကရဏံယေဝ ဟီနံ လာမကံ, တဉ္စ အမှာကံ ရညော နတ္ထိ။ သရတိ မံ ရာဇာ, အာဂမနံ မေ ပစ္စာသီသတိ, တသ္မာ ဂမိဿာမီတိ ယာနံ ယောဇာပေတွာ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပဿိ, ရာဇာ တုဿိတွာ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပုဏ္ဏနဒီဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၁၅] ၅။ ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဝဓီ ဝတ အတ္တာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု မဟာတက္ကာရိဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၀၄ အာဒယော) အာဝိ-ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ ဝါစာယ ဟတော, ပုဗ္ဗေပိ ဝါစာယ ဟတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ သော ပန ရာဇာ ဗဟုဘာဏီ အဟောသိ, တသ္မိံ ကထေန္တေ
အညေသံ ဝစနဿ ဩကာသော နာမ နတ္ထိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ တံ ဗဟုဘာဏိတံ ဝါရေတုကာမော ဧကံ ဥပါယံ ဥပဓာရေန္တော ဝိစရတိ။ တသ္မိဉ္စ ကာလေ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧကသ္မိံ သရေ ကစ္ဆပေါ ဝသတိ, ဒွေ ဟံသပေါတကာ ဂေါစရာယ စရန္တာ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ အကံသု။ တေ ဒဠှဝိဿာသိကာ ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ ကစ္ဆပံ အာဟံသု – ‘‘သမ္မ ကစ္ဆပ, အမှာကံ ဟိမဝန္တေ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတတလေ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝသနဋ္ဌာနံ ရမဏီယော ပဒေသော, ဂစ္ဆသိ အမှာကံ သဒ္ဓိ’’န္တိ။ ‘‘အဟံ ကိန္တိ ကတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ? ‘‘မယံ တံ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမ, သစေ တွံ မုခံ ရက္ခိတုံ သက္ခိဿသိ, ကဿစိ ကိဉ္စိ န ကထေဿသီ’’တိ။ ‘‘ရက္ခိဿာမိ, သာမိ, ဂဟေတွာ မံ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ဧကံ ဒဏ္ဍကံ ကစ္ဆပေန ဍံသာပေတွာ သယံ တဿ ဥဘော ကောဋိယော ဍံသိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိံသု။ တံ တထာ ဟံသေဟိ နီယမာနံ ဂါမဒါရကာ ဒိသွာ ‘‘ဒွေ ဟံသာ ကစ္ဆပံ ဒဏ္ဍကေန ဟရန္တီ’’တိ အာဟံသု။
ကစ္ဆပေါ ‘‘ယဒိ မံ သဟာယကာ နေန္တိ, တုမှာကံ ဧတ္ထ ကိံ ဒုဋ္ဌစေဋကာ’’တိ ဝတ္တုကာမော ဟံသာနံ သီဃဝေဂတာယ ဗာရာဏသိနဂရေ ရာဇနိဝေသနဿ ဥပရိဘာဂံ သမ္ပတ္တကာလေ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနတော ဒဏ္ဍကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အာကာသင်္ဂဏေ ပတိတွာ ဒွေဘာဂေါ အဟောသိ, ‘‘ကစ္ဆပေါ အာကာသတော ပတိတွာ ဒွေဓာ ဘိန္နော’’တိ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာဒါယ အမစ္စဂဏပရိဝုတော တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ကစ္ဆပံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ပဏ္ဍိတ, ကိန္တိ ကတွာ ဧသ ပတိတော’’တိ? ဗောဓိသတ္တော ‘‘စိရပဋိကင်္ခေါဟံ ရာဇာနံ ဩဝဒိတုကာမော ဥပါယံ ဥပဓာရေန္တော စရာမိ, ဣမိနာ ကစ္ဆပေန ဟံသေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော ကတော ဘဝိဿတိ, တေဟိ ဣမံ ‘ဟိမဝန္တံ နေဿာမာ’တိ ဒဏ္ဍကံ ဍံသာပေတွာ အာကာသံ ပက္ခန္တေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ, အထ ဣမိနာ ကဿစိ ဝစနံ သုတွာ အရက္ခိတမုခတာယ ကိဉ္စိ ဝတ္တုကာမေန ဒဏ္ဍကာ ဝိဿဋ္ဌော ဘဝိဿတိ, ဧဝံ အာကာသတော ပတိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘အာမ မဟာရာဇ, အတိမုခရာ နာမ အပရိယန္တဝစနာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အဝဓီ ဝတ အတ္တာနံ, ကစ္ဆပေါ ဗျာဟရံ ဂိရံ၊
သုဂ္ဂဟီတသ္မိံ ကဋ္ဌသ္မိံ, ဝါစာယ သကိယာဝဓိ။
‘‘ဧတမ္ပိ ဒိသွာ နရဝီရိယသေဋ္ဌ, ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ၊
ပဿသိ ဗဟုဘာဏေန, ကစ္ဆပံ ဗျသနံ ဂတ’’န္တိ။
တတ္ထ အဝဓီ ဝတာတိ ဃာတေသိ ဝတ။ ဗျာဟရန္တိ ဗျာဟရန္တော။ သုဂ္ဂဟီတသ္မိံ ကဋ္ဌသ္မိန္တိ မုခေန သုဋ္ဌု ဍံသိတွာ ဂဟိတေ ဒဏ္ဍကေ။ ဝါစာယ သကိယာဝဓီတိ အတိမုခရတာယ အကာလေ ဝါစံ နိစ္ဆာရေန္တော ဒဋ္ဌဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တာယ သကာယ ဝါစာယ အတ္တာနံ အဝဓိ ဃာတေသိ။ ဧဝမေသ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော, န အညထာတိ။ ဧတမ္ပိ ဒိသွာတိ ဧတမ္ပိ ကာရဏံ ဒိသွာ။ နရဝီရိယသေဋ္ဌာတိ နရေသု ဝီရိယေန သေဋ္ဌ ဥတ္တမဝီရိယ ရာဇဝရ။ ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလန္တိ သစ္စာဒိပဋိသံယုတ္တံ ကုသလမေဝ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော မုဉ္စေယျ နိစ္ဆာရေယျ, တမ္ပိ ဟိတံ ကာလယုတ္တံ, န အတိဝေလံ, အတိက္ကန္တကာလံ အပရိယန္တဝါစံ န ဘာသေယျ။ ပဿသီတိ နနု ပစ္စက္ခတော ပဿသိ။ ဗဟုဘာဏေနာတိ ဗဟုဘဏနေန။ ကစ္ဆပံ ဗျသနံ ဂတန္တိ ဧတံ ကစ္ဆပံ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တန္တိ။
ရာဇာ ‘‘မံ သန္ဓာယ ဘာသတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘အမှေ သန္ဓာယ ကထေသိ, ပဏ္ဍိတာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, တွံ ဝါ ဟောဟိ အညော ဝါ, ယော ကောစိ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ဘာသန္တော ဧဝရူပံ ဗျသနံ ပါပုဏာတီ’’တိ ပါကဋံ ကတွာ ကထေသိ။ ရာဇာ တတော ပဋ္ဌာယ ဝိရမိတွာ မန္ဒဘာဏီ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကစ္ဆပေါ ကောကာလိကော အဟောသိ, ဒွေ ဟံသပေါတကာ ဒွေ မဟာထေရာ, ရာဇာ အာနန္ဒော, အမစ္စပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၁၆] ၆။ မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ
န မာယမဂ္ဂိ တပတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကေန ဥက္ကဏ္ဌာပိတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အယံ တေ ဘိက္ခု ဣတ္ထီ အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ နိဿာယ သူလေန
ဝိဇ္ဈိတွာ အင်္ဂါရေသု ပစိတွာ ခါဒိတဗ္ဗတံ ပတ္တော ပဏ္ဍိတေ နိဿာယ ဇီဝိတံ အလတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ကေဝဋ္ဋာ ဇာလေ လဂ္ဂံ မစ္ဆံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဥဏှဝါလုကာပိဋ္ဌေ ဌပေတွာ ‘‘အင်္ဂါရေသု နံ ပစိတွာ ခါဒိဿာမာ’’တိ သူလံ တစ္ဆိံသု။ မစ္ဆော မစ္ဆိံ အာရဗ္ဘ ပရိဒေဝမာနော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘န မာယမဂ္ဂိ တပတိ, န သူလော သာဓုတစ္ဆိတော၊
ယဉ္စ မံ မညတေ မစ္ဆီ, အညံ သော ရတိယာ ဂတော။
‘‘သော မံ ဒဟတိ ရာဂဂ္ဂိ, စိတ္တံ စူပတပေတိ မံ၊
ဇာလိနော မုဉ္စထာယိရာ မံ, န ကာမေ ဟညတေ ကွစီ’’တိ။
တတ္ထ န မာယမဂ္ဂိ တပတီတိ န မံ အယံ အဂ္ဂိ တပတိ, န တာပံ ဇနေတိ, န သောစယတီတိ အတ္ထော။ န သူလောတိ အယံ သူလောပိ သာဓုတစ္ဆိတော မံ န တပတိ, န မေ သောကံ ဥပ္ပါဒေတိ။ ယဉ္စ မံ မညတေတိ ယံ ပန မံ မစ္ဆီ ဧဝံ မညတိ ‘‘အညံ မစ္ဆိံ သော ပဉ္စကာမဂုဏရတိယာ ဂတော’’တိ, တဒေဝ မံ တပတိ သောစယတိ။ သော မံ ဒဟတီတိ ယော ပနေသ ရာဂဂ္ဂိ, သော မံ ဒဟတိ ဈာပေတိ။ စိတ္တံ စူပတပေတိ မန္တိ ရာဂသမ္ပယုတ္တကံ မမ စိတ္တမေဝ စ မံ ဥပတာပေတိ ကိလမေတိ ဝိဟေဌေတိ။ ဇာလိနောတိ ကေဝဋ္ဋေ အာလပတိ။ တေ ဟိ ဇာလဿ အတ္ထိတာယ ‘‘ဇာလိနော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ မုဉ္စထာယိရာ မန္တိ မုဉ္စထ မံ သာမိနောတိ ယာစတိ။ န ကာမေ ဟညတေ ကွစီတိ ကာမေ ပတိဋ္ဌိတော ကာမေန နီယမာနော သတ္တော န ကွစိ ဟညတိ။ န ဟိ တံ တုမှာဒိသာ ဟနိတုံ အနုစ္ဆဝိကာတိ ပရိဒေဝတိ။ အထ ဝါ ကာမေတိ ဟေတုဝစနေ ဘုမ္မံ, ကာမဟေတု မစ္ဆိံ အနုဗန္ဓမာနော နာမ န ကွစိ တုမှာဒိသေဟိ ဟညတီတိ ပရိဒေဝတိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗောဓိသတ္တော နဒီတီရံ ဂတော တဿ မစ္ဆဿ ပရိဒေဝိတသဒ္ဒံ သုတွာ ကေဝဋ္ဋေ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ မစ္ဆံ မောစေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ
ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ မစ္ဆီ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, မစ္ဆော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု, ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၁၇] ၇။ သေဂ္ဂုဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗော လောကောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ပဏ္ဏိကဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဧကကနိပါတေ ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဣဓာပိ သတ္ထာ တံ ‘‘ကိံ, ဥပါသက, စိရဿံ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ပဏ္ဏိကဥပါသကော ‘‘ဓီတာ မေ, ဘန္တေ, နိစ္စံ ပဟံသိတမုခီ, တမဟံ ဝီမံသိတွာ ဧကဿ ကုလဒါရကဿ အဒါသိံ, တတ္ထ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာယ တုမှာကံ ဒဿနာယ အာဂန္တုံ ဩကာသံ န လဘိ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဥပါသက, ဣဒါနေဝေသာ သီလဝတီ, ပုဗ္ဗေပိ သီလဝတီ, တွဉ္စ န ဣဒါနေဝေတံ ဝီမံသသိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝီမံသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ။ တဒါ အယမေဝ ပဏ္ဏိကဥပါသကော ‘‘ဓီတရံ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ အရညံ နေတွာ ကိလေသဝသေန ဣစ္ဆန္တော ဝိယ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ အထ နံ ပရိဒေဝမာနံ ပဌမဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
‘‘သဗ္ဗော လောကော အတ္တမနော အဟောသိ, အကောဝိဒါ ဂါမဓမ္မဿ သေဂ္ဂု၊
ကောမာရိ ကော နာမ တဝဇ္ဇ ဓမ္မော, ယံ တွံ ဂဟိတာ ပဝနေ ပရောဒသီ’’တိ။
တတ္ထ သဗ္ဗော လောကော အတ္တမနော အဟောသီတိ, အမ္မ, သကလောပိ သတ္တလောကော ဧတိဿာ ကာမသေဝနာယ အတ္တမနော ဇာတော။ အကောဝိဒါ ဂါမဓမ္မဿ သေဂ္ဂူတိ သေဂ္ဂူတိ တဿာ နာမံ။ တေန တွံ ပန, အမ္မ, သေဂ္ဂု အကောဝိဒါ ဂါမဓမ္မဿ, ဣမသ္မိံ ဂါမဓမ္မေ ဝသလဓမ္မေ အကုသလာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကောမာရိ ကော နာမ တဝဇ္ဇ ဓမ္မောတိ, အမ္မ, ကုမာရိ ကော နာမေသ တဝ အဇ္ဇ သဘာဝေါ။ ယံ တွံ ဂဟိတာ ပဝနေ ပရောဒသီတိ တွံ မယာ ဣမသ္မိံ ပဝနေ သန္ထဝဝသေန ဟတ္ထေ ဂဟိတာ
ပရောဒသိ န သမ္ပဋိစ္ဆသိ, ကော ဧသ တဝ သဘာဝေါ, ကိံ ကုမာရိကာယေဝ တွန္တိ ပုစ္ဆတိ။
တံ သုတွာ ကုမာရိကာ ‘‘အာမ, တာတ, ကုမာရိကာယေဝါဟံ, နာဟံ မေထုနဓမ္မံ နာမ ဇာနာမီ’’တိ ဝတွာ ပရိဒေဝမာနာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ တာဏံ, သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ ကရောတိ၊
သာ ကဿ ကန္ဒာမိ ဝနဿ မဇ္ဈေ, ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတီ’’တိ။
သာ ဟေဋ္ဌာ ကထိတာယေဝ။ ဣတိ သော ပဏ္ဏိကော တဒါ ဓီတရံ ဝီမံသိတွာ ဂေဟံ နေတွာ ကုလဒါရကဿ ဒတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ပဏ္ဏိကဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဓီတာ ဓီတာယေဝ, ပိတာ ပိတာယေဝ အဟောသိ, တဿ ကာရဏဿ ပစ္စက္ခကာရိကာ ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သေဂ္ဂုဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၁၈] ၈။ ကူဋဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဌဿ သာဌေယျမိဒန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကူဋဝါဏိဇံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသိနော ဟိ ကူဋဝါဏိဇော စ ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော စ ဒွေ ဝါဏိဇာ မိတ္တိကာ ဟုတွာ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ဘဏ္ဍဿ ပူရာပေတွာ ပုဗ္ဗန္တတော အပရန္တံ ဝိစရမာနာ ဝေါဟာရံ ကတွာ ဗဟုံ လာဘံ လဘိတွာ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂမိံသု။ ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော ကူဋဝါဏိဇံ အာဟ – ‘‘သမ္မ, ဘဏ္ဍံ ဘာဇေမာ’’တိ။ ကူဋဝါဏိဇော ‘‘အယံ ဒီဃရတ္တံ ဒုက္ခသေယျာယ ဒုဗ္ဘောဇနေန ကိလန္တော အတ္တနော ဃရေ နာနဂ္ဂရသံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ အဇီရကေန မရိဿတိ, အထ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဘဏ္ဍံ မယှမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘နက္ခတ္တံ န မနာပံ, ဒိဝသော န မနာပေါ, သွေ
ဇာနိဿာမိ, ပုနဒိဝသေ ဇာနိဿာမီ’’တိ ကာလံ ခေပေတိ။ အထ နံ ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော နိပ္ပီဠေတွာ ဘာဇာပေတွာ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ‘‘ကဒါ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဍ္ဎမာသမတ္တော မေ, ဘန္တေ, အာဂတဿာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အထ ကသ္မာ ဧဝံ ပပဉ္စံ ကတွာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ အာဂတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဥပါသက, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ ကူဋဝါဏိဇောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တဿ ဝိနိစ္ဆယာမစ္စော အဟောသိ။ တဒါ ဂါမဝါသီ စ နဂရဝါသီ စ ဒွေ ဝါဏိဇာ မိတ္တာ အဟေသုံ။ ဂါမဝါသီ နဂရဝါသိဿ သန္တိကေ ပဉ္စ ဖာလသတာနိ ဌပေသိ။ သော တေ ဖာလေ ဝိက္ကိဏိတွာ မူလံ ဂဟေတွာ ဖာလာနံ ဌပိတဋ္ဌာနေ မူသိကဝစ္စံ အာကိရိတွာ ဌပေသိ။ အပရဘာဂေ ဂါမဝါသီ အာဂန္တွာ ‘‘ဖာလေ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ကူဋဝါဏိဇော ‘‘ဖာလာ တေ မူသိကာဟိ ခါဒိတာ’’တိ မူသိကဝစ္စံ ဒဿေသိ။ ဣတရော ‘‘ခါဒိတာဝ ဟောန္တု, မူသိကာဟိ ခါဒိတေ ကိံ သက္ကာ ကာတု’’န္တိ နှာနတ္ထာယ တဿ ပုတ္တံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တော ဧကဿ သဟာယကဿ ဂေဟေ ‘‘ဣမဿ ကတ္ထစိ ဂန္တုံ မာ အဒတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အန္တောဂဗ္ဘေ နိသီဒါပေတွာ သယံ နှာယိတွာ ကူဋဝါဏိဇဿ ဂေဟံ အဂမာသိ။ သော ‘‘ပုတ္တော မေ ကဟ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘သမ္မ, တဝ ပုတ္တံ တီရေ ဌပေတွာ မမ ဥဒကေ နိမုဂ္ဂကာလေ ဧကော ကုလလော အာဂန္တွာ တဝ ပုတ္တံ နခပဉ္ဇရေန ဂဟေတွာ အာကာသံ ပက္ခန္တော, အဟံ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ဝိရဝိတွာ ဝါယမန္တောပိ မောစေတုံ နာသက္ခိ’’န္တိ။ ‘‘တွံ မုသာ ဘဏသိ, ကုလလာ ဒါရကေ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ သမတ္ထာ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ, ဟောတု, အယုတ္တေပိ ဟောန္တေ အဟံ ကိံ ကရောမိ, ကုလလေနေဝ တေ ပုတ္တော နီတော’’တိ။ သော တံ သန္တဇ္ဇေတွာ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌစောရ မနုဿမာရက, ဣဒါနိ တံ ဝိနိစ္ဆယံ ဂန္တွာ ကဍ္ဎာပေဿာမီ’’တိ နိက္ခမိ။ သော ‘‘မမ ရုစ္စနကမေဝ ကရောသီ’’တိ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။
ကူဋဝါဏိဇော ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘အယံ, သာမိ, မမ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ နှာယိတုံ ဂတော, ‘ကဟံ မေ ပုတ္တော’တိ ဝုတ္တေ ‘ကုလလေန ဟဋော’တိ အာဟ,
ဝိနိစ္ဆိနထ မေ အဍ္ဍ’’န္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သစ္စံ ဘဏေ’’တိ ဣတရံ ပုစ္ဆိ။ သော အာဟ – ‘‘အာမ, သာမိ, အဟံ တံ အာဒါယ ဂတော, သေနေန ပဟဋဘာဝေါ သစ္စမေဝ, သာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန လောကေ ကုလလာ နာမ ဒါရကေ ဟရန္တီ’’တိ? ‘‘သာမိ, အဟမ္ပိ တုမှေ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကုလလာ ဒါရကေ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဂန္တုံ န သက္ကောန္တိ, မူသိကာ ပန အယဖာလေ ခါဒန္တီ’’တိ။ ‘‘ဣဒံ ကိံ နာမာ’’တိ? ‘‘သာမိ, မယာ ဧတဿ ဃရေ ပဉ္စ ဖာလသတာနိ ဌပိတာနိ, သွာယံ ‘ဖာလာ တေ မူသိကာဟိ ခါဒိတာ’တိ ဝတွာ ‘ဣဒံ တေ ဖာလေ ခါဒိတမူသိကာနံ ဝစ္စ’န္တိ ဝစ္စံ ဒဿေတိ, သာမိ, မူသိကာ စေ ဖာလေ ခါဒန္တိ, ကုလလာပိ ဒါရကေ ဟရိဿန္တိ။ သစေ န ခါဒန္တိ, သေနာပိ တံ န ဟရိဿန္တိ။ ဧသော ပန ‘ဖာလာ တေ မူသိကာဟိ ခါဒိတာ’တိ ဝဒတိ, တေသံ ခါဒိတဘာဝံ ဝါ အခါဒိတဘာဝံ ဝါ ဇာနာထ, အဍ္ဍံ မေ ဝိနိစ္ဆိနထာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သဌဿ ပဋိသာဌေယျံ ကတွာ ဇိနိဿာမီတိ ဣမိနာ စိန္တိတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘သုဋ္ဌု တေ စိန္တိတ’’န္တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘သဌဿ သာဌေယျမိံဒ သုစိန္တိတံ, ပစ္စောဍ္ဍိတံ ပဋိကူဋဿ ကူဋံ၊
ဖာလံ စေ ခါဒေယျုံ မူသိကာ, ကသ္မာ ကုမာရံ ကုလလာ န ဟရေယျုံ။
‘‘ကူဋဿ ဟိ သန္တိ ကူဋကူဋာ, ဘဝတိ စာပိ နိကတိနော နိကတျာ၊
ဒေဟိ ပုတ္တနဋ္ဌ ဖာလနဋ္ဌဿ ဖာလံ, မာ တေ ပုတ္တမဟာသိ ဖာလနဋ္ဌော’’တိ။
တတ္ထ သဌဿာတိ သဌဘာဝေန ကေရာဋိကေန ‘‘ဧကံ ဥပါယံ ကတွာ ပရသန္တကံ ခါဒိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သဌဿ။ သာဌေယျမိဒံ သုစိန္တိတန္တိ ဣဒံ ပဋိသာဌေယျံ စိန္တေန္တေန တယာ သုဋ္ဌု စိန္တိတံ။ ပစ္စောဍ္ဍိတံ ပဋိကူဋဿ ကူဋန္တိ ကူဋဿ ပုဂ္ဂလဿ တယာ ပဋိကူဋံ သုဋ္ဌု ပစ္စောဍ္ဍိတံ, ပဋိဘာဂံ ကတွာ ဩဍ္ဍိတသဒိသမေဝ ကတန္တိ အတ္ထော။ ဖာလံ စေ ခါဒေယျုံ မူသိကာတိ ယဒိ မူသိကာ ဖာလံ ခါဒေယျုံ။ ကသ္မာ ကုမာရံ ကုလလာ န ဟရေယျုန္တိ မူသိကာသု ဖာလေ ခါဒန္တီသု ကုလလာ ကိံ ကာရဏာ ကုမာရံ နော ဟရေယျုံ။
ကူဋဿ ဟိ သန္တိ ကူဋကူဋာတိ တွံ ‘‘အဟမေဝ မူသိကာဟိ ဖာလေ ခါဒါပိတပုရိသော ကူဋော’’တိ မညသိ, တာဒိသဿ ပန ကူဋဿ ဣမသ္မိံ လောကေ ဗဟူ ကူဋာ သန္တိ, ကူဋဿ ကူဋာတိ ကူဋပဋိကူဋာနံ ဧတံ နာမံ, ကူဋဿ ပဋိကူဋာ နာမ သန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘဝတိ စာပိ နိကတိနော နိကတျာတိ နိကတိနော နေကတိကဿ ဝဉ္စနကပုဂ္ဂလဿ နိကတျာ အပရော နိကတိကာရကော ဝဉ္စနကပုရိသော ဘဝတိယေဝ။ ဒေဟိ ပုတ္တနဋ္ဌ ဖာလနဋ္ဌဿ ဖာလန္တိ အမ္ဘော နဋ္ဌပုတ္တ ပုရိသ, ဧတဿ နဋ္ဌဖာလဿ ဖာလံ ဒေဟိ။ မာ တေ ပုတ္တမဟာသိ ဖာလနဋ္ဌောတိ သစေ ဟိဿ ဖာလံ န ဒဿသိ, ပုတ္တံ တေ ဟရိဿတိ, တံ တေ ဧသ မာ ဟရတု, ဖာလမဿ ဒေဟီတိ။ ‘‘ဒေမိ, သာမိ, သစေ မေ ပုတ္တံ ဒေတီ’’တိ။ ‘‘ဒေမိ, သာမိ, သစေ မေ ဖာလေ ဒေတီ’’တိ။ ဧဝံ နဋ္ဌပုတ္တော ပုတ္တံ, နဋ္ဌဖာလော စ ဖာလံ ပဋိလဘိတွာ ဥဘောပိ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကူဋဝါဏိဇော ဣဒါနိ ကူဋဝါဏိဇောဝ, ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော ပဏ္ဍိတဝါဏိဇောယေဝ, ဝိနိစ္ဆယာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကူဋဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၁၉] ၉။ ဂရဟိတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟိရညံ မေ သုဝဏ္ဏံ မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အနဘိရတိယာ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧတဿ ဟိ ပစ္စေကံ ဂဟိတံ အာရမ္မဏံ နာမ နတ္ထိ, အနဘိရတိဝါသံ ဝသန္တံ ပန တံ သတ္ထု သန္တိကံ အာနေသုံ။ သော သတ္ထာရာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိလေသဝသေနာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အယံ, ဘိက္ခု, ကိလေသော နာမ ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနေဟိပိ ဂရဟိတော, တွံ ဧဝရူပေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတော ကသ္မာ တိရစ္ဆာနေဟိပိ ဂရဟိတကိလေသဝသေန ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါနရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တမေနံ ဧကော ဝနစရကော
ဂဟေတွာ အာနေတွာ ရညော အဒါသိ။ သော စိရံ ရာဇဂေဟေ ဝသမာနော ဝတ္တသမ္ပန္နော အဟောသိ, မနုဿလောကေ ဝတ္တမာနံ ကိရိယံ ယေဘုယျေန အညာသိ။ ရာဇာ တဿ ဝတ္တေ ပသီဒိတွာ ဝနစရကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣမံ ဝါနရံ ဂဟိတဋ္ဌာနေယေဝ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ အာဏာပေသိ, သော တထာ အကာသိ။ ဝါနရဂဏော ဗောဓိသတ္တဿ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ တဿ ဒဿနတ္ထာယ မဟန္တေ ပါသာဏပိဋ္ဌေ သန္နိပတိတွာ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒနီယံ ကထံ ကတွာ ‘‘သမ္မ, ကဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဝုတ္ထောသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဗာရာဏသိယံ ရာဇနိဝေသနေ’’တိ။ ‘‘အထ ကထံ မုတ္တောသီ’’တိ? ‘‘ရာဇာ မံ ကေဠိမက္ကဋံ ကတွာ မမ ဝတ္တေ ပသန္နော မံ ဝိဿဇ္ဇေသီ’’တိ။
အထ နံ တေ ဝါနရာ ‘‘မနုဿလောကေ ဝတ္တမာနကိရိယံ နာမ တုမှေ ဇာနိဿထ, အမှာကမ္ပိ တာဝ ကထေထ, သောတုကာမမှာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘မာ မံ မနုဿာနံ ကိရိယံ ပုစ္ဆထာ’’တိ။ ‘‘ကထေထ သောတုကာမမှာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ‘‘မနုဿာ နာမ ခတ္တိယာပိ ဗြာဟ္မဏာပိ ‘မယှံ မယှ’န္တိ ဝဒန္တိ, ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စတံ န ဇာနန္တိ, သုဏာထ ဒါနိ တေသံ အန္ဓဗာလာနံ ကာရဏ’’န္တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဟိရညံ မေ သုဝဏ္ဏံ မေ, ဧသာ ရတ္တိံ ဒိဝါ ကထာ၊
ဒုမ္မေဓာနံ မနုဿာနံ, အရိယဓမ္မံ အပဿတံ။
‘‘ဒွေ ဒွေ ဂဟပတယော ဂေဟေ, ဧကော တတ္ထ အမဿုကော၊
လမ္ဗတ္ထနော ဝေဏိကတော, အထော အင်္ကိတကဏ္ဏကော၊
ကီတော ဓနေန ဗဟုနာ, သော တံ ဝိတုဒတေ ဇန’’န္တိ။
တတ္ထ ဟိရညံ မေ သုဝဏ္ဏံ မေတိ ဒေသနာသီသမတ္တမေတံ, ဣမိနာ ပန ပဒဒွယေန ဒသဝိဓမ္ပိ ရတနံ သဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏံ ခေတ္တဝတ္ထုံ ဒွိပဒစတုပ္ပဒဉ္စ သဗ္ဗံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ မေ ဣဒံ မေ’’တိ အာဟ။ ဧသာ ရတ္တိံ ဒိဝါ ကထာတိ ဧသာ မနုဿာနံ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ နိစ္စကာလံ ကထာ။ အညံ ပန တေ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ အနိစ္စာ’’တိ ဝါ ‘‘ဟုတွာ န ဘဝန္တီ’’တိ ဝါ န ဇာနန္တိ, ဧဝမေဝ ပရိဒေဝန္တာ ဝိစရန္တိ။ ဒုမ္မေဓာနန္တိ အပ္ပပညာနံ။ အရိယဓမ္မံ အပဿတန္တိ အရိယာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဓမ္မံ, အရိယံ ဝါ နိဒ္ဒေါသံ နဝဝိဓံ လောကုတ္တရဓမ္မံ အပဿန္တာနံ ဧသာဝ ကထာ။ အညာ ပန ‘‘အနိစ္စံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ’’တိ တေသံ ကထာ နာမ နတ္ထိ။
ဂဟပတယောတိ ဂေဟေ အဓိပတိဘူတာ။ ဧကော တတ္ထာတိ တေသု ဒွီသု ဃရသာမိကေသု ‘‘ဧကော’’တိ မာတုဂါမံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တတ္ထ ဝေဏိကတောတိ ကတဝေဏီ, နာနပ္ပကာရေန သဏ္ဌာပိတကေသကလာပေါတိ အတ္ထော။ အထော အင်္ကိတကဏ္ဏကောတိ အထ သွေဝ ဝိဒ္ဓကဏ္ဏော ဆိဒ္ဒကဏ္ဏောတိ လမ္ဗကဏ္ဏတံ သန္ဓာယာဟ။ ကီတော ဓနေန ဗဟုနာတိ သော ပနေသ အမဿုကော လမ္ဗတ္ထနော ဝေဏိကတော အင်္ကိတကဏ္ဏော မာတာပိတူနံ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ကီတော, မဏ္ဍေတွာ ပသာဓေတွာ ယာနံ အာရောပေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဃရံ အာနီတော။ သော တံ ဝိတုဒတေ ဇနန္တိ သော ဂဟပတိ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ တသ္မိံ ဂေဟေ ဒါသကမ္မကရာဒိဘေဒံ ဇနံ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌဒါသ ဒုဋ္ဌဒါသိ, ဣမံ န ကရောသီ’’တိ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒတိ, သာမိကော ဝိယ ဟုတွာ မဟာဇနံ ဝိစာရေတိ။ ဧဝံ တာဝ ‘‘မနုဿလောကေ အတိဝိယ အယုတ္တ’’န္တိ မနုဿလောကံ ဂရဟိ။
တံ သုတွာ သဗ္ဗေ ဝါနရာ ‘‘မာ ကထေထ, မာ ကထေထ, အသောတဗ္ဗယုတ္တကံ အဿုမှာ’’တိ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ကဏ္ဏေ ဒဠှံ ပိဒဟိံသု။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ အမှေဟိ ဣဒံ အယုတ္တံ သုတ’’န္တိ တံ ဌာနမ္ပိ ဂရဟိတွာ အညတ္ထ အဂမံသု။ သော ပိဋ္ဌိပါသာဏော ဂရဟိတပိဋ္ဌိပါသာဏောယေဝ ကိရ နာမ ဇာတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဝါနရဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, ဝါနရိန္ဒော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂရဟိတဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၂၀] ၁၀။ ဓမ္မဓဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
သုခံ ဇီဝိတရူပေါသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကိယေဝ, သန္တာသမတ္တမ္ပိ ပန ကာတုံ နာသက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ယသပါဏိ နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ကာဠကော နာမဿ သေနာပတိ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿေဝ ပုရောဟိတော အဟောသိ နာမေန ဓမ္မဓဇော နာမ, ရညော ပန သီသပ္ပသာဓနကပ္ပကော ဆတ္တပါဏိ နာမ။ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, သေနာပတိ ပနဿ ဝိနိစ္ဆယံ ကရောန္တော လဉ္ဇံ ခါဒတိ ပရပိဋ္ဌိမံသိကော, လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ အဿာမိကေ သာမိကေ ကရောတိ။ အထေကဒိဝသံ ဝိနိစ္ဆယေ ပရာဇိတော မနုဿော ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တော ဝိနိစ္ဆယာ နိက္ခန္တော ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တံ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ တဿ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘တုမှာဒိသေသု နာမ, သာမိ, ရညော အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသန္တေသု ကာဠကသေနာပတိ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ အဿာမိကေ သာမိကေ ကရောတီ’’တိ အတ္တနော ပရာဇိတဘာဝံ ဗောဓိသတ္တဿ ကထေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ကာရုညံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ဧဟိ ဘဏေ, အဍ္ဍံ တေ ဝိနိစ္ဆိနိဿာမီ’’တိ တံ ဂဟေတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ မဟာဇနော သန္နိပတိ, ဗောဓိသတ္တော တံ အဍ္ဍံ ပဋိဝိနိစ္ဆိနိတွာ သာမိကညေဝ သာမိကံ အကာသိ။
မဟာဇနော သာဓုကာရံ အဒါသိ, သော သဒ္ဒေါ မဟာ အဟောသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, ဓမ္မဓဇပဏ္ဍိတေန ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆိတော အဍ္ဍော သုဝိနိစ္ဆိတော, တတြေသ သာဓုကာရသဒ္ဒေါ’’တိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အဍ္ဍော ကိရ တေ အာစရိယ ဝိနိစ္ဆိတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ကာဠကေန ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆိတံ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ တုမှေဝ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနထ, မယှဉ္စ ကဏ္ဏသုခံ ဘဝိဿတိ လောကဿ စ ဝုဍ္ဎီ’’တိ ဝတွာ အနိစ္ဆန္တမ္ပိ တံ ‘‘သတ္တာနုဒ္ဒယာယ ဝိနိစ္ဆယေ နိသီဒထာ’’တိ ယာစိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တော ဝိနိစ္ဆယေ နိသီဒတိ, သာမိကေယေဝ သာမိကေ ကရောတိ။
ကာဠကော တတော ပဋ္ဌာယ လဉ္ဇံ အလဘန္တော လာဘတော ပရိဟာယိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဓမ္မဓဇပဏ္ဍိတော တဝ ရဇ္ဇံ ပတ္ထေတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ရညော အန္တရေ ပရိဘိန္ဒိ။ ရာဇာ အသဒ္ဒဟန္တော ‘‘မာ ဧဝံ အဝစာ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုန တေန ‘‘သစေ မေ န သဒ္ဒဟထ, တဿာဂမနကာလေ ဝါတပါနေန ဩလောကေထ။ အထာနေန သကလနဂရဿ အတ္တနော ဟတ္ထေ ကတဘာဝံ ပဿိဿထာ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာ တဿ အဍ္ဍကာရကပရိသံ ဒိသွာ ‘‘ဧတဿေဝ ပရိသာ’’တိ သညာယ ဘိဇ္ဇိတွာ ‘‘ကိံ
ကရောမ သေနာပတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, ဧတံ မာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ဩဠာရိကဒေါသံ အပဿန္တာ ကထံ မာရေဿာမာ’’တိ? ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ။ ‘‘ကတရူပါယော’’တိ။ ‘‘အသယှမဿ ကမ္မံ အာရောပေတွာ တံ ကာတုံ အသက္ကောန္တံ တံ တေန ဒေါသေန မာရေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန အသယှကမ္မ’’န္တိ? ‘‘မဟာရာဇ, ဥယျာနံ နာမ သာရဘူမိယံ ရောပိတံ ပဋိဇဂ္ဂိယမာနံ တီဟိ စတူဟိ သံဝစ္ဆရေဟိ ဖလံ ဒေတိ။ တုမှေ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘သွေ ဥယျာနံ ကီဠိဿာမ, ဥယျာနံ မေ မာပေဟီ’တိ ဝဒထ, သော မာပေတုံ န သက္ခိဿတိ။ အထ နံ တသ္မိံ ဒေါသေ မာရေဿာမာ’’တိ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတ, မယှံ ပုရာဏဥယျာနေ စိရံ ကီဠိမှ, ဣဒါနိ နဝဥယျာနေ ကီဠိတုကာမမှ, သွေ ကီဠိဿာမ, ဥယျာနံ နော မာပေဟိ, သစေ မာပေတုံ န သက္ခိဿသိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကာဠကေန လဉ္ဇံ အလဘမာနေန ရာဇာ အန္တရေ ပရိဘိန္နော ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘သက္ကောန္တော ဇာနိဿာမိ, မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ စိန္တယမာနော သယနေ နိပဇ္ဇိ, သက္ကဿ ဘဝနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော ဗောဓိသတ္တဿ စိတ္တံ ဉတွာ ဝေဂေနာဂန္တွာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ကိံ စိန္တေသိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ? ‘‘သက္ကောဟမသ္မီ’’တိ။ ‘‘ရာဇာ မံ ‘ဥယျာနံ မာပေဟီ’တိ အာဟ, တံ စိန္တေမီ’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတ, မာ စိန္တယိ, အဟံ တေ နန္ဒနဝနစိတ္တလတာဝနသဒိသံ ဥယျာနံ မာပေဿာမိ, ကတရသ္မိံ ဌာနေ မာပေမီ’’တိ? ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ မာပေဟီ’’တိ။ သက္ကော မာပေတွာ ဒေဝပုရမေဝ ဂတော။
ပုနဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တော ဥယျာနံ ပစ္စက္ခတော ဒိသွာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ – ‘‘နိဋ္ဌိတံ တေ, မဟာရာဇ, ဥယျာနံ, ကီဠဿူ’’တိ။ ရာဇာ ဂန္တွာ အဋ္ဌာရသဟတ္ထေန မနောသိလာဝဏ္ဏေန ပါကာရေန ပရိက္ခိတ္တံ ဒွါရဋ္ဋာလကသမ္ပန္နံ ပုပ္ဖဖလဘာရဘရိတနာနာရုက္ခပဋိမဏ္ဍိတံ ဥယျာနံ ဒိသွာ ကာဠကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ပဏ္ဍိတေန အမှာကံ ဝစနံ ကတံ, ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, ဧကရတ္တေန ဥယျာနံ မာပေတုံ သက္ကောန္တော ရဇ္ဇံ ဂဟေတုံ ကိံ န သက္ကောတီ’’တိ? ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ? ‘‘အပရမ္ပိ နံ အသယှကမ္မံ ကာရေမာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကမ္မံ နာမာ’’တိ? ‘‘သတ္တရတနမယံ ပေါက္ခရဏိံ မာပေမာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘အာစရိယ, ဥယျာနံ တာဝ တေ
မာပိတံ, ဧတဿ ပန အနုစ္ဆဝိကံ သတ္တရတနမယံ ပေါက္ခရဏိံ မာပေဟိ။ သစေ မာပေတုံ န သက္ခိဿသိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓု, မဟာရာဇ, သက္ကောန္တော မာပေဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထဿ သက္ကော ပေါက္ခရဏိံ မာပေသိ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ သတတိတ္ထံ သဟဿဝင်္ကံ ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နံ နန္ဒနပေါက္ခရဏိသဒိသံ။
ပုနဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တော တမ္ပိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ရညော အာရောစေသိ – ‘‘မာပိတာ, ဒေဝ, ပေါက္ခရဏီ’’တိ။ ရာဇာ တမ္ပိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ ကာဠကံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဥယျာနဿ အနုစ္ဆဝိကံ ဂေဟံ မာပေတုံ အာဏာပေဟိ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဣဒါနိ, အာစရိယ, ဣမဿ ဥယျာနဿ စေဝ ပေါက္ခရဏိယာ စ အနုစ္ဆဝိကံ သဗ္ဗဒန္တမယံ ဂေဟံ မာပေဟိ, နော စေ မာပေဿသိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ အထဿ သက္ကော ဂေဟမ္ပိ မာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပုနဒိဝသေ တမ္ပိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တမ္ပိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ ကာဠကံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဂေဟဿ အနုစ္ဆဝိကံ မဏိံ မာပေတုံ အာဏာပေဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတ, ဣမဿ ဒန္တမယဂေဟဿ အနုစ္ဆဝိကံ မဏိံ မာပေဟိ, မဏိအာလောကေန ဝိစရိဿာမ။ သစေ မာပေတုံ န သက္ကောသိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ အထဿ သက္ကော မဏိမ္ပိ မာပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော ပုနဒိဝသေ တံ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တမ္ပိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ ကာဠကံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ, ဓမ္မဓဇဗြာဟ္မဏဿ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဒါယိကာ ဒေဝတာ အတ္ထိ မညေ, ဣဒါနိ ယံ ဒေဝတာပိ မာပေတုံ န သက္ကောတိ, တံ အာဏာပေဟိ။ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ နာမ မနုဿံ ဒေဝတာပိ မာပေတုံ န သက္ကောတိ, တသ္မာ ‘စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ မေ ဥယျာနပါလံ မာပေဟီ’တိ တံ ဝဒါဟီ’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘အာစရိယ, တယာ အမှာကံ ဥယျာနံ, ပေါက္ခရဏီ, ဒန္တမယပါသာဒေါ, တဿ အာလောကကရဏတ္ထာယ မဏိရတနဉ္စ မာပိတံ, ဣဒါနိ မေ ဥယျာနရက္ခကံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥယျာနပါလံ မာပေဟိ, နော စေ မာပေဿသိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဟောတု, လဘမာနော ဇာနိဿာမီ’’တိ ဂေဟံ ဂန္တွာ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ နိပန္နော ပစ္စူသကာလေ ပဗုဇ္ဈိတွာ သယနပီဌေ နိသိန္နော စိန္တေသိ – ‘‘သက္ကော ဒေဝရာဇာ ယံ အတ္တနာ သက္ကာ မာပေတုံ, တံ မာပေသိ, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ပန ဥယျာနပါလံ န သက္ကာ မာပေတုံ, ဧဝံ
သန္တေ ပရေသံ ဟတ္ထေ မရဏတော အရညေ အနာထမရဏမေဝ ဝရတရ’’န္တိ။ သော ကဿစိ အနာရောစေတွာ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ အဂ္ဂဒွါရေနေဝ နဂရာ နိက္ခမိတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ သတံ ဓမ္မံ အာဝဇ္ဇမာနော နိသီဒိ။
သက္ကော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဝနစရကော ဝိယ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, တွံ သုခုမာလော, အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗဒုက္ခရူပေါ ဝိယ ဣမံ အရညံ ပဝိသိတွာ ကိံ ကရောန္တော နိသိန္နောသီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သုခံ ဇီဝိတရူပေါသိ, ရဋ္ဌာ ဝိဝနမာဂတော၊
သော ဧကကော ရုက္ခမူလေ, ကပဏော ဝိယ ဈာယသီ’’တိ။
တတ္ထ သုခံ ဇီဝိတရူပေါသီတိ တွံ သုခေန ဇီဝိတသဒိသော သုခေဓိတော သုခပရိဟတော ဝိယ။ ရဋ္ဌာတိ အာကိဏ္ဏမနုဿဋ္ဌာနာ။ ဝိဝနမာဂတောတိ နိရုဒကဋ္ဌာနံ အရညံ ပဝိဋ္ဌော။ ရုက္ခမူလေတိ ရုက္ခသမီပေ။ ကပဏော ဝိယ ဈာယသီတိ ကပဏော ဝိယ ဧကကော နိသိန္နော ဈာယသိ ပဇ္ဈာယသိ, ကိံ နာမေတံ စိန္တေသီတိ ပုစ္ဆိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သုခံ ဇီဝိတရူပေါသ္မိ, ရဋ္ဌာ ဝိဝနမာဂတော၊
သော ဧကကော ရုက္ခမူလေ, ကပဏော ဝိယ ဈာယာမိ၊
သတံ ဓမ္မံ အနုဿရ’’န္တိ။
တတ္ထ သတံ ဓမ္မံ အနုဿရန္တိ, သမ္မ, သစ္စမေတံ, အဟံ သုခံ ဇီဝိတရူပေါ ရဋ္ဌာ စ ဝိဝနမာဂတော, သောဟံ ဧကကောဝ ဣမသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိတွာ ကပဏော ဝိယ ဈာယာမိ။ ယံ ပန ဝဒေသိ ‘‘ကိံ နာမေတံ စိန္တေသီ’’တိ, တံ တေ ပဝေဒေမိ ‘‘သတံ ဓမ္မ’’န္တိ။ အဟဉှိ သတံ ဓမ္မံ အနုဿရန္တော ဣဓ နိသိန္နော။ သတံ ဓမ္မန္တိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ သတံ သပ္ပုရိသာနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဓမ္မံ။ လာဘော အလာဘော ယသော အယသော နိန္ဒာ ပသံသာ သုခံ ဒုက္ခန္တိ အယဉှိ အဋ္ဌဝိဓော လောကဓမ္မော။ ဣမိနာ ပန အဗ္ဘာဟတာ သန္တော န ကမ္ပန္တိ န ပဝေဓေန္တိ, အယမေတ္ထ အကမ္ပနသင်္ခါတော သတံ ဓမ္မော ဣမံ အနုဿရန္တော နိသိန္နောမှီတိ ဒီပေတိ။
အထ နံ သက္ကော ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကသ္မာ နိသိန္နောသီ’’တိ။ ‘‘ရာဇာ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥယျာနပါလံ အာဟရာပေတိ, တာဒိသံ န သက္ကောမိ လဒ္ဓုံ, သောဟံ ‘ကိံ မေ ပရဿ ဟတ္ထေ မရဏေန, အရညံ ပဝိသိတွာ အနာထမရဏံ မရိဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ ဣဓာဂန္တွာ နိသိန္နော’’တိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, အဟံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ, မယာ တေ ဥယျာနာဒီနိ မာပိတာနိ, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥယျာနပါလံ မာပေတုံ န သက္ကာ, တုမှာကံ ရညော သီသပ္ပသာဓနကပ္ပကော ဆတ္တပါဏိ နာမ, သော စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေန ဥယျာနပါလေန အတ္ထေ သတိ ဧတံ ကပ္ပကံ ဥယျာနပါလံ ကာတုံ ဝဒေဟီ’’တိ။ ဣတိ သက္ကော ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ သမဿာသေတွာ အတ္တနော ဒေဝပုရမေဝ ဂတော။
ဗောဓိသတ္တော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘုတ္တပါတရာသော ရာဇဒွါရံ ဂန္တွာ ဆတ္တပါဏိမ္ပိ တတ္ထေဝ ဒိသွာ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘တွံ ကိရ, သမ္မ ဆတ္တပါဏိ, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကော တေ မယှံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတဘာဝံ အာစိက္ခီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သက္ကော, ဒေဝရာဇာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ အာစိက္ခီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိ။ သော ‘‘အာမ, အဟံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထေ ဂဟေတွာဝ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အယံ, မဟာရာဇ, ဆတ္တပါဏိ, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော, စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေန ဥယျာနပါလေန အတ္ထေ သတိ ဣမံ ဥယျာနပါလံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘တွံ ကိရ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကတမေဟိ စတုရင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတောသီ’’တိ?
‘‘အနုသူယကော အဟံ ဒေဝ, အမဇ္ဇပါယကော အဟံ၊
နိသ္နေဟကော အဟံ ဒေဝ, အက္ကောဓနံ အဓိဋ္ဌိတော’’တိ။
‘‘မယှဉှိ, မဟာရာဇ, ဥသူယာ နာမ နတ္ထိ, မဇ္ဇံ မေ န ပိဝိတပုဗ္ဗံ, ပရေသု မေ သ္နေဟော ဝါ ကောဓော ဝါ န ဘူတပူဗ္ဗော။ ဣမေဟိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတောမှီ’’တိ။
အထ နံ ရာဇာ, ဘော ဆတ္တပါဏိ, ‘‘အနုသူယကောသ္မီ’’တိ ဝဒသီတိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝ, အနုသူယကောမှီ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာရမ္မဏံ ဒိသွာ အနုသူယကော ဇာတောသီ’’တိ? ‘‘သုဏာဟိ ဒေဝါ’’တိ အတ္တနော အနုသူယကကာရဏံ ကထေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣတ္ထိယာ ကာရဏာ ရာဇ, ဗန္ဓာပေသိံ ပုရောဟိတံ၊
သော မံ အတ္ထေ နိဝေဒေသိ, တသ္မာဟံ အနုသူယကော’’တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ, ဒေဝ, ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံယေဝ ဗာရာဏသိနဂရေ တာဒိသောဝ ရာဇာ ဟုတွာ ဣတ္ထိယာ ကာရဏာ ပုရောဟိတံ ဗန္ဓာပေသိံ။
‘‘အဗဒ္ဓါ တတ္ထ ဗဇ္ဈန္တိ, ယတ္ထ ဗာလာ ပဘာသရေ၊
ဗဒ္ဓါပိ တတ္ထ မုစ္စန္တိ, ယတ္ထ ဓီရာ ပဘာသရေ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၁၂၀) –
ဣမသ္မိဉှိ ဇာတကေ အာဂတနယေနေဝ ဧကသ္မိံ ကာလေ အယံ ဆတ္တပါဏိ ရာဇာ ဟုတွာ စတုသဋ္ဌိယာ ပါဒမူလိကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ပဒုဿိတွာ ဗောဓိသတ္တံ အတ္တနော မနောရထံ အပူရေန္တံ နာသေတုကာမာယ ဒေဝိယာ ပရိဘိန္နော ဗန္ဓာပေသိ။ တဒါ နံ ဗန္ဓိတွာ အာနီတော ဗောဓိသတ္တော ယထာဘူတံ ဒေဝိယာ ဒေါသံ အာရောပေတွာ သယံ မုတ္တော ရညာ ဗန္ဓာပိတေ သဗ္ဗေပိ တေ ပါဒမူလိကေ မောစေတွာ ‘‘ဧတေသဉ္စ ဒေဝိယာ စ အပရာဓံ ခမထ, မဟာရာဇာ’’တိ ဩဝဒိ။ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရတော ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ သန္ဓာယာဟ –
‘‘ဣတ္ထိယာ ကာရဏာ ရာဇ, ဗန္ဓာပေသိံ ပုရောဟိတံ၊
သော မံ အတ္ထေ နိဝေဒေသိ, တသ္မာဟံ အနုသူယကော’’တိ။
တဒါ ပန သောဟံ စိန္တေသိံ – ‘‘အဟံ သောဠသ သဟဿဣတ္ထိယော ပဟာယ ဧတံ ဧကမေဝ ကိလေသဝသေန သင်္ဂဏှန္တောပိ သန္တပ္ပေတုံ နာသက္ခိံ, ဧဝံ ဒုပ္ပူရဏီယာနံ ဣတ္ထီနံ ကုဇ္ဈနံ နာမ နိဝတ္ထဝတ္ထေ ကိလိဿန္တေ ‘ကသ္မာ ကိလိဿသီ’တိ ကုဇ္ဈနသဒိသံ ဟောတိ, ဘုတ္တဘတ္တေ ဂူထဘာဝံ အာပဇ္ဇန္တေ ‘ကသ္မာ ဧတံ သဘာဝံ အာပဇ္ဇသီ’တိ ကုဇ္ဈနသဒိသံ ဟောတိ။ ‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ယာဝ အရဟတ္တံ န ပါပုဏာမိ, တာဝ ကိလေသံ နိဿာယ မယိ ဥသူယာ မာ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’’’တိ အဓိဋ္ဌဟိံ။ တတော ပဋ္ဌာယ အနုသူယကော ဇာတော။ ဣဒံ သန္ဓာယ – ‘‘တသ္မာဟံ အနုသူယကော’’တိ အာဟ။
အထ နံ ရာဇာ ‘‘သမ္မ ဆတ္တပါဏိ, ကိံ အာရမ္မဏံ ဒိသွာ အမဇ္ဇပေါ ဇာတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တံ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မတ္တော အဟံ မဟာရာဇ, ပုတ္တမံသာနိ ခါဒယိံ၊
တဿ သောကေနဟံ ဖုဋ္ဌော, မဇ္ဇပါနံ ဝိဝဇ္ဇယိ’’န္တိ။
အဟံ, မဟာရာဇ, ပုဗ္ဗေ တာဒိသော ဗာရာဏသိရာဇာ ဟုတွာ မဇ္ဇေန ဝိနာ ဝတ္တိတုံ နာသက္ခိံ, အမံသကဘတ္တမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတုံ နာသက္ခိံ။ နဂရေ ဥပေါသထဒိဝသေသု မာဃာတော ဟောတိ, ဘတ္တကာရကော ပက္ခဿ တေရသိယညေဝ မံသံ ဂဟေတွာ ဌပေသိ, တံ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ သုနခါ ခါဒိံသု။ ဘတ္တကာရကော ဥပေါသထဒိဝသေ မံသံ အလဘိတွာ ရညော နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ပစိတွာ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ ဥပနာမေတုံ အသက္ကောန္တော ဒေဝိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝိ, အဇ္ဇ မေ မံသံ န လဒ္ဓံ, အမံသကဘောဇနံ နာမ ဥပနာမေတုံ န သက္ကောမိ, ကိန္တိ ကရောမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ, မယှံ ပုတ္တော ရညာ ပိယော မနာပေါ, ပုတ္တံ မေ ဒိသွာ ရာဇာ တမေဝ စုမ္ဗန္တော ပရိဿဇန္တော အတ္တနော အတ္ထိဘာဝမ္ပိ န ဇာနာတိ, အဟံ ပုတ္တံ မဏ္ဍေတွာ ရညော ဦရုမှိ နိသီဒါပေယျံ, ရညော ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ကီဠနကာလေ တွံ ဘတ္တံ ဥပနေယျာသီ’’တိ။ သာ ဧဝံ ဝတွာ အတ္တနော ပုတ္တံ အလင်္ကတာဘရဏံ မဏ္ဍေတွာ ရညော ဦရုမှိ နိသီဒါပေသိ။ ရညော ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ကီဠနကာလေ ဘတ္တကာရကော ဘတ္တံ ဥပနာမေသိ။ ရာဇာ သုရာမဒမတ္တော ပါတိယံ မံသံ အဒိသွာ ‘‘မံသံ ကဟ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဇ္ဇ, ဒေဝ, ဥပေါသထဒိဝသံ မာဃာတတာယ မံသံ န လဒ္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယှံ မံသံ နာမ ဒုလ္လဘ’’န္တိ ဝတွာ ဦရုမှိ နိသိန္နဿ ပိယပုတ္တဿ ဂီဝံ ဝဋ္ဋေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဘတ္တကာရကဿ ပုရတော ခိပိတွာ ‘‘ဝေဂေန သမ္ပာဒေတွာ အာဟရာ’’တိ အာဟ။ ဘတ္တကာရကော တထာ အကာသိ, ရာဇာ ပုတ္တမံသေန ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိ။ ရညော ဘယေန ဧကောပိ ကန္ဒိတုံ ဝါ ရောဒိတုံ ဝါ ကထေတုံ ဝါ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။
ရာဇာ ဘုဉ္ဇိတွာ သယနပိဋ္ဌေ နိဒ္ဒံ ဥပဂန္တွာ ပစ္စူသကာလေ ပဗုဇ္ဈိတွာ ဝိဂတမဒေါ ‘‘ပုတ္တံ မေ အာနေထာ’’တိ အာဟ။ တသ္မိံ ကာလေ ဒေဝီ ကန္ဒမာနာ ပါဒမူလေ ပတိ။ ‘‘ကိံ, ဘဒ္ဒေ’’တိ စ ဝုတ္တေ, ‘‘ဒေဝ, ဟိယျော တေ ပုတ္တံ မာရေတွာ ပုတ္တမံသေန ဘတ္တံ ဘုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ ပုတ္တသောကေန ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ ‘‘ဣဒံ မေ ဒုက္ခံ သုရာပါနံ နိဿာယ ဥပ္ပန္န’’န္တိ သုရာပါနေ ဒေါသံ ဒိသွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အရဟတ္တံ န ပါပုဏာမိ, တာဝ ဧဝရူပံ
ဝိနာသကာရကံ သုရံ နာမ န ပိဝိဿာမီ’’တိ ပံသုံ ဂဟေတွာ မုခံ ပုဉ္ဆိတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ မဇ္ဇံ နာမ န ပိဝိံ။ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ – ‘‘မတ္တော အဟံ, မဟာရာဇာ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ။
အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကိံ ပန, သမ္မ ဆတ္တပါဏိ, အာရမ္မဏံ ဒိသွာ နိသ္နေဟော ဇာတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တံ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကိတဝါသော နာမဟံ ရာဇ, ပုတ္တော ပစ္စေကဗောဓိ မေ၊
ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ စဝိတော, နိသ္နေဟော တဿ ကာရဏာ’’တိ။
မဟာရာဇ, ပုဗ္ဗေ အဟံ ဗာရာဏသိယံယေဝ ကိတဝါသော နာမ ရာဇာ။ တဿ မေ ပုတ္တော ဝိဇာယိ။ လက္ခဏပါဌကာ တံ ဒိသွာ ‘‘မဟာရာဇ, အယံ ကုမာရော ပါနီယံ အလဘိတွာ မရိဿတီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ဒုဋ္ဌကုမာရော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ရာဇာ ကုမာရံ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ကတွာ ဝိစရိ, ပါနီယံ အလဘိတွာ မရဏဘယေန စဿ စတူသု ဒွါရေသု အန္တောနဂရေသု စ တတ္ထ တတ္ထ ပေါက္ခရဏိယော ကာရေသိ, စတုက္ကာဒီသု မဏ္ဍပေ ကာရေတွာ ပါနီယစာဋိယော ဌပါပေသိ။ သော ဧကဒိဝသေ အလင်္ကတပဋိယတ္တော ပါတောဝ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ပဿိ။ မဟာဇနောပိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ တမေဝ ဝန္ဒတိ ပသံသတိ, အဉ္ဇလိဉ္စဿ ပဂ္ဂဏှာတိ။
ကုမာရော စိန္တေသိ – ‘‘မာဒိသေန သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တာ ဣမံ မုဏ္ဍကံ ဝန္ဒန္တိ ပသံသန္တိ, အဉ္ဇလိဉ္စဿ ပဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ။ သော ကုပိတော ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘လဒ္ဓံ တေ, သမဏ, ဘတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘အာမ, ကုမာရာ’’တိ ဝုတ္တေ တဿ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ပါတေတွာ သဒ္ဓိံ ဘတ္တေန မဒ္ဒိတွာ ပါဒပ္ပဟာရေန စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ အကာသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ‘‘နဋ္ဌော ဝတာယံ သတ္တော’’တိ တဿ မုခံ ဩလောကေသိ။ ကုမာရော ‘‘အဟံ, သမဏ, ကိတဝါသရညော ပုတ္တော, နာမေန ဒုဋ္ဌကုမာရော နာမ, တွံ မေ ကုဒ္ဓေါ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေန္တော ကိံ ကရိဿသီ’’တိ အာဟ။
ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ဆိန္နဘတ္တော ဟုတွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဥတ္တရဟိမဝန္တေ နန္ဒနမူလပဗ္ဘာရမေဝ ဂတော။ ကုမာရဿာပိ တင်္ခဏညေဝ ပါပကမ္မံ ပရိပစ္စိ။ သော ‘‘ဍယှာမိ ဍယှာမီ’’တိ သမုဂ္ဂတသရီရဍာဟော တတ္ထေဝ ပတိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ ယတ္တကံ ပါနီယံ, တတ္တကံ ပါနီယံ သဗ္ဗံ ဆိဇ္ဇိ, မာတိကာ သုဿိံသု, တတ္ထေဝ
ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ပုတ္တသောကေန အဘိဘူတော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မေ သောကော ပိယဝတ္ထုတော ဥပ္ပဇ္ဇိ, သစေ မေ သ္နေဟော နာဘဝိဿ, သောကော န ဥပ္ပဇ္ဇိဿ, ဣတော ဒါနိ မေ ပဋ္ဌာယ သဝိညာဏကေ ဝါ အဝိညာဏကေ ဝါ ကိသ္မိဉ္စိ ဝတ္ထုသ္မိံ သ္နေဟော နာမ မာ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ, တတော ပဋ္ဌာယ သ္နေဟော နာမ နတ္ထိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ကိတဝါသော နာမာဟ’’န္တိ ဂါထမာဟ။
တတ္ထ ပုတ္တော ပစ္စေကဗောဓိ မေ။ ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ စဝိတောတိ မမ ပုတ္တော ပစ္စေကဗောဓိပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ စဝိတောတိ အတ္ထော။ နိသ္နေဟော တဿ ကာရဏာတိ တဒါ ဥပ္ပန္နသ္နေဟဝတ္ထုဿ ကာရဏာ အဟံ နိသ္နေဟော ဇာတောတိ အတ္ထော။
အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကိံ ပန, သမ္မ, အာရမ္မဏံ ဒိသွာ နိက္ကောဓော ဇာတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တံ ကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အရကော ဟုတွာ မေတ္တစိတ္တံ, သတ္တ ဝဿာနိ ဘာဝယိံ၊
သတ္တ ကပ္ပေ ဗြဟ္မလောကေ, တသ္မာ အက္ကောဓနော အဟ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ, မဟာရာဇ, အရကော နာမ တာပသော ဟုတွာ သတ္တ ဝဿာနိ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတွာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ ဗြဟ္မလောကေ ဝသိံ, တသ္မာ အဟံ ဒီဃရတ္တံ မေတ္တာဘာဝနာယ အာစိဏ္ဏပရိစိဏ္ဏတ္တာ အက္ကောဓနော ဇာတောတိ။
ဧဝံ ဆတ္တပါဏိနာ အတ္တနော စတူသု အင်္ဂေသု ကထိတေသု ရာဇာ ပရိသာယ ဣင်္ဂိတသညံ အဒါသိ။ တင်္ခဏညေဝ အမစ္စာ စ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယော စ ဥဋ္ဌဟိတွာ ‘‘အရေ လဉ္ဇခါဒက ဒုဋ္ဌစောရ, တွံ လဉ္ဇံ အလဘိတွာ ပဏ္ဍိတံ ဥပဝဒိတွာ မာရေတုကာမော ဇာတော’’တိ ကာဠကံ သေနာပတိံ ဟတ္ထပါဒေသု ဂဟေတွာ ရာဇနိဝေသနာ ဩတာရေတွာ ဂဟိတဂဟိတေဟေဝ ပါသာဏမုဂ္ဂရေဟိ သီသံ ဘိန္ဒိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ပါဒေသု ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တာ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေသုံ။ တတော ပဋ္ဌာယ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကာဠကသေနာပတိ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဆတ္တပါဏိကပ္ပကော သာရိပုတ္တော, သက္ကော အနုရုဒ္ဓေါ, ဓမ္မဓဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဓမ္မဓဇဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဗီရဏထမ္ဘဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သောမဒတ္တဉ္စ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ, ကုရု ပုဏ္ဏနဒီပိ စ၊
ကစ္ဆပမစ္ဆသေဂ္ဂု စ, ကူဋဝါဏိဇဂရဟိ၊
ဓမ္မဓဇန္တိ တေ ဒသ။
၈။ ကာသာဝဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၂၁] ၁။ ကာသာဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
အနိက္ကသာဝေါ ကာသာဝန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပန ရာဇဂဟေ သမုဋ္ဌိတံ။ ဧကသ္မိံ သမယေ ဓမ္မသေနာပတိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရတိ။ ဒေဝဒတ္တောပိ အတ္တနော အနုရူပါယ ဒုဿီလပရိသာယ ပရိဝုတော ဂယာသီသေ ဝိဟရတိ။ တသ္မိံ သမယေ ရာဇဂဟဝါသိနော ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ ဒါနံ သဇ္ဇယိံသု။ အထေကော ဝေါဟာရတ္ထာယ အာဂတဝါဏိဇော ဣမံ သာဋကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘‘မမ္ပိ ပတ္တိကံ ကရောထာ’’တိ မဟဂ္ဃံ ဂန္ဓကာသာဝံ အဒါသိ။ နာဂရာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံသု, သဗ္ဗံ ဆန္ဒကေန သင်္ကဍ္ဎိတံ ကဟာပဏေဟေဝ နိဋ္ဌာသိ။ သော သာဋကော အတိရေကော အဟောသိ။ မဟာဇနော သန္နိပတိတွာ ‘‘အယံ ဂန္ဓကာသာဝသာဋကော အတိရေကော။ ကဿ နံ ဒေမ, ကိံ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ, ဥဒါဟု ဒေဝဒတ္တဿာ’’တိ မန္တယိံသု။
တတ္ထေကေ ‘‘သာရိပုတ္တတ္ထေရဿာ’’တိ အာဟံသု။ အပရေ ‘‘သာရိပုတ္တတ္ထေရော ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ယထာရုစိ ပက္ကမိဿတိ, ဒေဝဒတ္တတ္ထေရော ပန နိဗဒ္ဓံ အမှာကံ နဂရမေဝ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတိ, မင်္ဂလာမင်္ဂလေသု အယမေဝ
အမှာကံ အဝဿယော, ဒေဝဒတ္တဿ ဒဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ သမ္ဗဟုလိကံ ကရောန္တေသုပိ ‘‘ဒေဝဒတ္တဿ ဒဿာမာ’’တိ ဝတ္တာရော ဗဟုတရာ အဟေသုံ, အထ နံ ဒေဝဒတ္တဿ အဒံသု။ ဒေဝဒတ္တော တဿ ဒသာ ဆိန္ဒာပေတွာ ဩဝဋ္ဋိကံ သိဗ္ဗာပေတွာ ရဇာပေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋဝဏ္ဏံ ကတွာ ပါရုပိ။ တသ္မိံ ကာလေ တိံသမတ္တာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ကတပဋိသန္ထာရာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, အတ္တနော အနနုစ္ဆဝိကံ အရဟဒ္ဓဇံ ပါရုပီ’’တိ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အတ္တနော အနနုရူပံ အရဟဒ္ဓဇံ ပရိဒဟတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိဒဟိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဟတ္ထိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော အသီတိသဟဿမတ္တဝါရဏပရိဝါရော ယူထပတိ ဟုတွာ အရညာယတနေ ဝသတိ။ အထေကော ဒုဂ္ဂတမနုဿော ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တော ဒန္တကာရဝီထိယံ ဒန္တကာရေ ဒန္တဝလယာဒီနိ ကရောန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဟတ္ထိဒန္တေ လဘိတွာ ဂဏှိဿထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ‘‘အာမ ဂဏှိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ သော အာဝုဓံ အာဒါယ ကာသာဝဝတ္ထဝသနော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဝေသံ ဂဏှိတွာ ပဋိသီသကံ ပဋိမုဉ္စိတွာ ဟတ္ထိဝီထိယံ ဌတွာ အာဝုဓေန ဟတ္ထိံ မာရေတွာ ဒန္တေ အာဒါယ ဗာရာဏသိယံ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ဗောဓိသတ္တဿ ပရိဝါရဟတ္ထီနံ သဗ္ဗပစ္ဆိမံ ဟတ္ထိံ မာရေတုံ အာရဘိ။ ဟတ္ထိနော ဒေဝသိကံ ဟတ္ထီသု ပရိဟာယန္တေသု ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဟတ္ထိနော ပရိဟာယန္တီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။
ဗောဓိသတ္တော ပရိဂ္ဂဏှန္တော ‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓဝေသံ ဂဟေတွာ ဟတ္ထိဝီထိပရိယန္တေ ဧကော ပုရိသော တိဋ္ဌတိ, ကစ္စိ နု ခေါ သော မာရေတိ, ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ ဧကဒိဝသံ ဟတ္ထီ ပုရတော ကတွာ သယံ ပစ္ဆတော အဟောသိ။ သော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ အာဝုဓံ အာဒါယ ပက္ခန္ဒိ။ ဗောဓိသတ္တော နိဝတ္တိတွာ ဌိတော ‘‘ဘူမိယံ ပေါထေတွာ မာရေဿာမိ န’’န္တိ သောဏ္ဍံ ပသာရေတွာ တေန ပရိဒဟိတာနိ ကာသာဝါနိ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ အရဟဒ္ဓဇံ မယာ ဂရုံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သောဏ္ဍံ ပဋိသံဟရိတွာ ‘‘အမ္ဘော ပုရိသ, နနု ဧသ အရဟဒ္ဓဇော အနနုစ္ဆဝိကော တုယှံ, ကသ္မာ ဧတံ ပရိဒဟသီ’’တိ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အနိက္ကသာဝေါ ကာသာဝံ, ယော ဝတ္ထံ ပရိဒဟိဿတိ၊
အပေတော ဒမသစ္စေန, န သော ကာသာဝမရဟတိ။
‘‘ယော စ ဝန္တကသာဝဿ, သီလေသု သုသမာဟိတော၊
ဥပေတော ဒမသစ္စေန, သ ဝေ ကာသာဝမရဟတီ’’တိ။
တတ္ထ အနိက္ကသာဝေါတိ ကသာဝေါ ဝုစ္စတိ ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော မက္ခော ပဠာသော ဣဿာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယျံ ထမ္ဘော သာရမ္ဘော မာနော အတိမာနော မဒေါ ပမာဒေါ, သဗ္ဗေ အကုသလာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗံ ဘဝဂါမိကမ္မံ ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿံ, ဧသော ကသာဝေါ နာမ။ သော ယဿ ပုဂ္ဂလဿ အပ္ပဟီနော သန္တာနတော အနိဿဋ္ဌော အနိက္ခန္တော, သော အနိက္ကသာဝေါ နာမ။ ကာသာဝန္တိ ကသာယရသပီတံ အရဟဒ္ဓဇဘူတံ။ ယော ဝတ္ထံ ပရိဒဟိဿတီတိ ယော ဧဝရူပေါ ဟုတွာ ဧဝရူပံ ဝတ္ထံ ပရိဒဟိဿတိ နိဝါသေတိ စေဝ ပါရုပတိ စ။ အပေတော ဒမသစ္စေနာတိ ဣန္ဒြိယဒမသင်္ခါတေန ဒမေန စ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတေန စ ပရမတ္ထသစ္စေန အပေတော ပရိဝဇ္ဇိတော။ နိဿက္ကတ္ထေ ဝါ ကရဏဝစနံ, ဧတသ္မာ ဒမသစ္စာ အပေတောတိ အတ္ထော။ ‘‘သစ္စ’’န္တိ စေတ္ထ ဝစီသစ္စံ စတုသစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ န သော ကာသာဝမရဟတီတိ သော ပုဂ္ဂလော အနိက္ကသာဝတ္တာ အရဟဒ္ဓဇံ ကာသာဝံ န အရဟတိ အနနုစ္ဆဝိကော ဧတဿ။
ယော စ ဝန္တကသာဝဿာတိ ယော ပန ပုဂ္ဂလော ယထာဝုတ္တဿေဝ ကသာဝဿ ဝန္တတ္တာ ဝန္တကသာဝေါ အဿ။ သီလေသု သုသမာဟိတောတိ မဂ္ဂသီလေသု စေဝ ဖလသီလေသု စ သမ္မာ အာဟိတော, အာနေတွာ ဌပိတော ဝိယ တေသု ပတိဋ္ဌိတော။ တေဟိ သီလေဟိ သမင်္ဂီဘူတဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဥပေတောတိ သမန္နာဂတော။ ဒမသစ္စေနာတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ဒမေန စ သစ္စေန စ။ သ ဝေ ကာသာဝမရဟတီတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဣမံ အရဟဒ္ဓဇံ ကာသာဝံ အရဟတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရိသဿ ဣမံ ကာရဏံ ကထေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ဣဓ အာဂမိ, အာဂစ္ဆသိ စေ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’’တိ တဇ္ဇေတွာ ပလာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဟတ္ထိမာရကပုရိသော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ယူထပတိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာသာဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၂၂] ၂။ စူဠနန္ဒိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣဒံ တဒါစရိယဝစောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော နာမ ကက္ခဠော ဖရုသော သာဟသိကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ အဘိမာရေ ပယောဇေသိ, သိလံ ပဝိဇ္ဈိ, နာဠာဂိရိံ ပယောဇေသိ, ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယမတ္တမ္ပိဿ တထာဂတေ နတ္ထီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော ကက္ခဠော ဖရုသော နိက္ကာရုဏိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ မဟာနန္ဒိယော နာမ ဝါနရော အဟောသိ, ကနိဋ္ဌဘာတိကော ပနဿ စူဠနန္ဒိယော နာမ။ တေ ဥဘောပိ အသီတိသဟဿဝါနရပရိဝါရာ ဟိမဝန္တပဒေသေ အန္ဓမာတရံ ပဋိဇဂ္ဂန္တာ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တေ မာတရံ သယနဂုမ္ဗေ ဌပေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ မဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ မာတုယာ ပေသေန္တိ။ အာဟရဏကဝါနရာ တဿာ န ဒေန္တိ, သာ ခုဒါပီဠိတာ အဋ္ဌိစမ္မာဝသေသာ ကိသာ အဟောသိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ – ‘‘မယံ, အမ္မ, တုမှာကံ မဓုရဖလာဖလာနိ ပေသေမ, တုမှေ ကသ္မာ မိလာယထာ’’တိ။ ‘‘တာတ, နာဟံ လဘာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘မယိ ယူထံ ပရိဟရန္တေ မာတာ မေ နဿိဿတိ, ယူထံ ပဟာယ မာတရံယေဝ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ။ သော စူဠနန္ဒိယံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘တာတ, တွံ ယူထံ ပရိဟရ, အဟံ မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ အာဟ။ သောပိ နံ ‘‘ဘာတိက, မယှံ ယူထပရိဟရဏေန ကမ္မံ နတ္ထိ, အဟမ္ပိ မာတရမေဝ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဣတိ တေ ဥဘောပိ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟုတွာ ယူထံ ပဟာယ မာတရံ ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တာ ဩရုယှ ပစ္စန္တေ နိဂြောဓရုက္ခေ ဝါသံ ကပ္ပေတွာ မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂိံသု။
အထေကော ဗာရာဏသိဝါသီ ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ တက္ကသိလာယံ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ‘‘ဂမိဿာမီ’’တိ အာစရိယံ အာပုစ္ဆိ။ အာစရိယော အင်္ဂဝိဇ္ဇာနုဘာဝေန တဿ ကက္ခဠဖရုသသာဟသိကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘တာတ, တွံ ကက္ခဠော ဖရုသော သာဟသိကော, ဧဝရူပါနံ န သဗ္ဗကာလံ ဧကသဒိသမေဝ ဣဇ္ဈတိ, မဟာဝိနာသံ မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏိဿသိ, မာ တွံ ကက္ခဠော ဟောဟိ, ပစ္ဆာနုတာပနကာရဏံ ကမ္မံ မာ
ကရီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဃရာဝါသံ ဂဟေတွာ အညေဟိ သိပ္ပေဟိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ဓနုကောဋိံ နိဿာယ ဇီဝိဿာမိ, လုဒ္ဒကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေဿာမီ’’တိ ဗာရာဏသိတော နိက္ခမိတွာ ပစ္စန္တဂါမကေ ဝသန္တော ဓနုကလာပသန္နဒ္ဓေါ အရညံ ပဝိသိတွာ နာနာမိဂေ မာရေတွာ မံသဝိက္ကယေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ အရညေ ကိဉ္စိ အလဘိတွာ အာဂစ္ဆန္တော အင်္ဂဏပရိယန္တေ ဌိတံ နိဂြောဓရုက္ခံ ဒိသွာ ‘‘အပိ နာမေတ္ထ ကိဉ္စိ ဘဝေယျာ’’တိ နိဂြောဓရုက္ခာဘိမုခေါ ပါယာသိ။
တသ္မိံ ခဏေ ဥဘောပိ တေ ဘာတရော မာတရံ ဖလာနိ ခါဒါပေတွာ ပုရတော ကတွာ ဝိဋပဗ္ဘန္တရေ နိသိန္နာ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နော မာတရံ ကရိဿတီ’’တိ သာခန္တရေ နိလီယိံသု။ သောပိ ခေါ သာဟသိကပုရိသော ရုက္ခမူလံ အာဂန္တွာ တံ တေသံ မာတရံ ဇရာဒုဗ္ဗလံ အန္ဓံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ မေ တုစ္ဆဟတ္ထဂမနေန ဣမံ မက္ကဋိံ ဝိဇ္ဈိတွာ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော တဿာ ဝိဇ္ဈနတ္ထာယ ဓနုံ ဂဏှိ။ တံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တာတ စူဠနန္ဒိယ, ဧသော မေ ပုရိသော မာတရံ ဝိဇ္ဈိတုကာမော, အဟမဿာ ဇီဝိတဒါနံ ဒဿာမိ, တွံ မမစ္စယေန မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂေယျာသီ’’တိ ဝတွာ သာခန္တရာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, မာ မေ မာတရံ ဝိဇ္ဈိ, ဧသာ အန္ဓာ ဇရာဒုဗ္ဗလာ, အဟမဿာ ဇီဝိတဒါနံ ဒေမိ, တွံ ဧတံ အမာရေတွာ မံ မာရေဟီ’’တိ တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ သရဿ အာသန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိ။ သော နိက္ကရုဏော ဗောဓိသတ္တံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပါတေတွာ မာတရမ္ပိဿ ဝိဇ္ဈိတုံ ပုန ဓနုံ သန္နယှိ။ တံ ဒိသွာ စူဠနန္ဒိယော ‘‘အယံ မေ မာတရံ ဝိဇ္ဈိတုကာမော, ဧကဒိဝသမ္ပိ ခေါ မေ မာတာ ဇီဝမာနာ လဒ္ဓဇီဝိတာယေဝ နာမ ဟောတိ, ဇီဝိတဒါနမဿာ ဒဿာမီ’’တိ သာခန္တရာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, မာ မေ မာတရံ ဝိဇ္ဈိ, အဟမဿာ ဇီဝိတဒါနံ ဒမ္မိ, တွံ မံ ဝိဇ္ဈိတွာ အမှေ ဒွေ ဘာတိကေ ဂဟေတွာ အမှာကံ မာတု ဇီဝိတဒါနံ ဒေဟီ’’တိ တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ သရဿ အာသန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိ။ သော တမ္ပိ ဝိဇ္ဈိတွာ ပါတေတွာ ‘‘အယံ မက္ကဋီ ဃရေ ဒါရကာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ မာတရမ္ပိ တေသံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပါတေတွာ တယောပိ ကာဇေနာဒါယ ဂေဟာဘိမုခေါ ပါယာသိ။
အထဿ ပါပပုရိသဿ ဂေဟေ အသနိ ပတိတွာ ဘရိယဉ္စ ဒွေ ဒါရကေ စ ဂေဟေနေဝ သဒ္ဓိံ ဈာပေသိ, ပိဋ္ဌိဝံသထူဏမတ္တံ အဝသိဿိ။ အထဿ နံ ဂါမဒွါရေယေဝ ဧကော ပုရိသော ဒိသွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သော
ပုတ္တဒါရသောကေန အဘိဘူတော တသ္မိံယေဝ ဌာနေ မံသကာဇဉ္ဇ ဓနုဉ္စ ဆဍ္ဍေတွာ ဝတ္ထံ ပဟာယ နဂ္ဂေါ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပရိဒေဝမာနော ဂန္တွာ ဃရံ ပါဝိသိ။ အထဿ သာ ထူဏာ ဘိဇ္ဇိတွာ သီသေ ပတိတွာ သီသံ ဘိန္ဒိ, ပထဝီ ဝိဝရံ အဒါသိ, အဝီစိတော ဇာလာ ဥဋ္ဌဟိ။ သော ပထဝိယာ ဂိလိယမာနော အာစရိယဿ ဩဝါဒံ သရိတွာ ‘‘ဣမံ ဝတ ကာရဏံ ဒိသွာ ပါရာသရိယဗြာဟ္မဏော မယှံ ဩဝါဒမဒါသီ’’တိ ပရိဒေဝမာနော ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘ဣဒံ တဒါစရိယဝစော, ပါရာသရိယော ယဒဗြဝိ၊
မာသု တွံ အကရိ ပါပံ, ယံ တွံ ပစ္ဆာ ကတံ တပေ။
‘‘ယာနိ ကရောတိ ပုရိသော, တာနိ အတ္တနိ ပဿတိ၊
ကလျာဏကာရီ ကလျာဏံ, ပါပကာရီ စ ပါပကံ၊
ယာဒိသံ ဝပတေ ဗီဇံ, တာဒိသံ ဟရတေ ဖလ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – ယံ ပါရာသရိယော ဗြာဟ္မဏော အဗြဝိ – ‘‘မာသု တွံ ပါပံ အကရီ, ယံ ကတံ ပစ္ဆာ တွညေဝ တပေယျာ’’တိ, ဣဒံ တံ အာစရိယဿ ဝစနံ။ ယာနိ ကာယဝစီမနောဒွါရေဟိ ကမ္မာနိ ပုရိသော ကရောတိ, တေသံ ဝိပါကံ ပဋိလဘန္တော တာနိယေဝ အတ္တနိ ပဿတိ။ ကလျာဏကမ္မကာရီ ကလျာဏံ ဖလမနုဘောတိ, ပါပကာရီ စ ပါပကမေဝ ဟီနံ လာမကံ အနိဋ္ဌဖလံ အနုဘောတိ။ လောကသ္မိမ္ပိ ဟိ ယာဒိသံ ဝပတေ ဗီဇံ, တာဒိသံ ဟရတေ ဖလံ, ဗီဇာနုရူပံ ဗီဇာနုစ္ဆဝိကမေဝ ဖလံ ဟရတိ ဂဏှာတိ အနုဘဝတီတိ။ ဣတိ သော ပရိဒေဝန္တော ပထဝိံ ပဝိသိတွာ အဝီစိမဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ကက္ခဠော ဖရုသော နိက္ကာရုဏိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ လုဒ္ဒကပုရိသော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော သာရိပုတ္တော, စူဠနန္ဒိယော အာနန္ဒော, မာတာ မဟာပဇာပတိဂေါတမီ, မဟာနန္ဒိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
စူဠနန္ဒိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၂၃] ၃။ ပုဋဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
နမေ နမန္တဿ ဘဇေ ဘဇန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိနဂရဝါသီ ကိရေကော ကုဋုမ္ဗိကော ဧကေန ဇနပဒကုဋုမ္ဗိကေန သဒ္ဓိံ ဝေါဟာရံ အကာသိ။ သော အတ္တနော ဘရိယံ အာဒါယ တဿ ဓာရဏကဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဓာရဏကော ‘‘ဒါတုံ န သက္ကောမီ’’တိ န ကိဉ္စိ အဒါသိ, ဣတရော ကုဇ္ဈိတွာ ဘတ္တံ အဘုဉ္ဇိတွာဝ နိက္ခမိ။ အထ နံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဆာတဇ္ဈတ္တံ ဒိသွာ မဂ္ဂပဋိပန္နာ ပုရိသာ ‘‘ဘရိယာယပိ ဒတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဘတ္တပုဋံ အဒံသု။ သော တံ ဂဟေတွာ တဿာ အဒါတုကာမော ဟုတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဣဒံ စောရာနံ တိဋ္ဌနဋ္ဌာနံ, တွံ ပုရတော ယာဟီ’’တိ ဥယျောဇေတွာ သဗ္ဗံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ တုစ္ဆပုဋံ ဒဿေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, အဘတ္တကံ တုစ္ဆပုဋမေဝ အဒံသူ’’တိ အာဟ။ သာ တေန ဧကကေနေဝ ဘုတ္တဘာဝံ ဉတွာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ တေ ဥဘောပိ ဇေတဝနပိဋ္ဌိဝိဟာရေန ဂစ္ဆန္တာ ‘‘ပါနီယံ ပိဝိဿာမာ’’တိ ဇေတဝနံ ပဝိသိံသု။
သတ္ထာပိ တေသညေဝ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော မဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ဌိတလုဒ္ဒကော ဝိယ ဂန္ဓကုဋိဆာယာယ နိသီဒိ, တေ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ, ဥပါသိကေ, အယံ တေ ဘတ္တာ ဟိတကာမော သသ္နေဟော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, အဟံ ဧတဿ သသ္နေဟာ, အယံ ပန မယှံ နိသ္နေဟော, တိဋ္ဌန္တု အညေပိ ဒိဝသာ, အဇ္ဇေဝေသ အန္တရာမဂ္ဂေ ပုဋဘတ္တံ လဘိတွာ မယှံ အဒတွာ အတ္တနာဝ ဘုဉ္ဇီ’’တိ။ ‘‘ဥပါသိကေ, နိစ္စကာလမ္ပိ တွံ ဧတဿ ဟိတကာမာ သသ္နေဟာ, အယံ ပန နိသ္နေဟောဝ။ ယဒါ ပန ပဏ္ဍိတေ နိဿာယ တဝ ဂုဏေ ဇာနာတိ, တဒါ တေ သဗ္ဗိဿရိယံ နိယျာဒေတီ’’တိ ဝတွာ တာယ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ အထ ရာဇာ ‘‘ပဒုဗ္ဘေယျာပိ မေ အယ’’န္တိ အတ္တနော ပုတ္တံ အာသင်္ကန္တော နီဟရိ။ သော အတ္တနော ဘရိယံ ဂဟေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ ဧကသ္မိံ ကာသိကဂါမကေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော အပရဘာဂေ ပိတု
ကာလကတဘာဝံ သုတွာ ‘‘ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ‘‘ဘရိယာယပိ ဒတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဘတ္တပုဋံ လဘိတွာ တဿာ အဒတွာ သယမေဝ တံ ဘုဉ္ဇိ။ သာ ‘‘ကက္ခဠော ဝတာယံ ပုရိသော’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ သော ဗာရာဏသိယံ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ တံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ‘‘ဧတ္တကမေဝ ဧတိဿာ အလ’’န္တိ န အညံ သက္ကာရံ ဝါ သမ္မာနံ ဝါ ကရောတိ, ‘‘ကထံ ယာပေသီ’’တိပိ နံ န ပုစ္ဆတိ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဒေဝီ ရညော ဗဟူပကာရာ သသ္နေဟာ, ရာဇာ ပနေတံ ကိသ္မိဉ္စိ န မညတိ, သက္ကာရသမ္မာနမဿာ ကာရေဿာမီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပစာရံ ကတွာ ဧကမန္တံ ဌတွာ ‘‘ကိံ, တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကထံ သမုဋ္ဌာပေတုံ မယံ, ဒေဝိ, တုမှေ ဥပဋ္ဌဟာမ, ကိံ နာမ မဟလ္လကာနံ ပိတူနံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဝါ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ဝါ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ, အဟံ အတ္တနာဝ ကိဉ္စိ န လဘာမိ, တုမှာကံ ကိံ ဒဿာမိ, နနု လဘနကာလေ အဒါသိံ, ဣဒါနိ ပန မေ ရာဇာ န ကိဉ္စိ ဒေတိ။ တိဋ္ဌတု အညံ ဒါနံ, ရဇ္ဇံ ဂဏှိတုံ အာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဘတ္တပုဋံ လဘိတွာ ဘတ္တမတ္တမ္ပိ မေ အဒတွာ အတ္တနာဝ ဘုဉ္ဇီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, အမ္မ, ရညော သန္တိကေ ဧဝံ ကထေတုံ သက္ခိဿထာ’’တိ? ‘‘သက္ခိဿာမိ, တာတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အဇ္ဇေဝ မမ ရညော သန္တိကေ ဌိတကာလေ မယိ ပုစ္ဆန္တေ ဧဝံ ကထေထ အဇ္ဇေဝ ဝေါ ဂုဏံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ပုရိမတရံ ဂန္တွာ ရညော သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ သာပိ ဂန္တွာ ရညော သမီပေ အဋ္ဌာသိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အမ္မ, တုမှေ အတိဝိယ ကက္ခဠာ, ကိံ နာမ ပိတူနံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဝါ ဘတ္တပိဏ္ဍမတ္တံ ဝါ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ, အဟမေဝ ရညော သန္တိကာ ကိဉ္စိ န လဘာမိ, တုမှာကံ ကိံ ဒဿာမီ’’တိ? ‘‘နနု အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ တေ လဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘တာတ, ကိသ္မိဉ္စိ သမ္မာနေ အသတိ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ ကိံ ကရိဿတိ, ဣဒါနိ မေ တုမှာကံ ရာဇာ ကိံ ဒဿတိ, သော အန္တရာမဂ္ဂေ ဘတ္တပုဋံ လဘိတွာ တတော ကိဉ္စိ အဒတွာ သယမေဝ ဘုဉ္ဇီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧဝံ ကိရ, မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ရာဇာ အဓိဝါသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ‘‘တေန ဟိ, အမ္မ, ရညော အပ္ပိယကာလတော ပဋ္ဌာယ ကိံ တုမှာကံ ဣဓ ဝါသေန။ လောကသ္မိဉှိ အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ စ ဒုက္ခော, တုမှာကံ ဣဓ ဝါသေ သတိ ရညော အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါဝ
ဒုက္ခံ ဘဝိဿတိ, ဣမေ သတ္တာ နာမ ဘဇန္တေ ဘဇန္တိ, အဘဇနဘာဝံ ဉတွာ အညတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ, မဟန္တော လောကသန္နိဝါသော’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘နမေ နမန္တဿ ဘဇေ ဘဇန္တံ, ကိစ္စာနုကုဗ္ဗဿ ကရေယျ ကိစ္စံ၊
နာနတ္ထကာမဿ ကရေယျ အတ္ထံ, အသမ္ဘဇန္တမ္ပိ န သမ္ဘဇေယျ။
‘‘စဇေ စဇန္တံ ဝနထံ န ကယိရာ, အပေတစိတ္တေန န သမ္ဘဇေယျ၊
ဒိဇော ဒုမံ ခီဏဖလန္တိ ဉတွာ, အညံ သမေက္ခေယျ မဟာ ဟိ လောကော’’တိ။
တတ္ထ နမေ နမန္တဿ ဘဇေ ဘဇန္တန္တိ ယော အတ္တနော နမတိ, တဿေဝ ပဋိနမေယျ။ ယော စ ဘဇတိ, တမေဝ ဘဇေယျ။ ကိစ္စာနုကုဗ္ဗဿ ကရေယျ ကိစ္စန္တိ အတ္တနော ဥပ္ပန္နကိစ္စံ အနုကုဗ္ဗန္တဿေဝ တဿပိ ဥပ္ပန္နကိစ္စံ ပဋိကရေယျ။ စဇေ စဇန္တံ ဝနထံ န ကယိရာတိ အတ္တာနံ ဇဟန္တံ ဇဟေယျေဝ, တသ္မိံ တဏှာသင်္ခါတံ ဝနထံ န ကရေယျ။ အပေတစိတ္တေနာတိ ဝိဂတစိတ္တေန ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တေန။ န သမ္ဘဇေယျာတိ တထာရူပေန သဒ္ဓိံ န သမာဂစ္ဆေယျ။ ဒိဇော ဒုမန္တိ ယထာ သကုဏော ပုဗ္ဗေ ဖလိတမ္ပိ ရုက္ခံ ဖလေ ခီဏေ ‘‘ခီဏဖလော အယ’’န္တိ ဉတွာ တံ ဆဍ္ဍေတွာ အညံ သမေက္ခတိ ပရိယေသတိ, ဧဝံ အညံ သမေက္ခေယျ။ မဟာ ဟိ ဧသ လောကော, အထ တုမှေ သသ္နေဟံ ဧကံ ပုရိသံ လဘိဿထာတိ။
တံ သုတွာ ဗာရာဏသိရာဇာ ဒေဝိယာ သဗ္ဗိဿရိယံ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဝသိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဒွေ ဇယမ္ပတိကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာ ဣမေ ဒွေ ဇယမ္ပတိကာ အဟေသုံ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပုဋဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၂၄] ၄။ ကုမ္ဘိလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။
‘‘ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာ, ဝါနရိန္ဒ ယထာ တဝ၊
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ, ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတိ။
‘‘ယဿ စေတေ န ဝိဇ္ဇန္တိ, ဂုဏာ ပရမဘဒ္ဒကာ၊
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ, ဒိဋ္ဌံ သော နာတိဝတ္တတီ’’တိ။
တတ္ထ ဂုဏာ ပရမဘဒ္ဒကာတိ ယဿ ဧတေ ပရမဘဒ္ဒကာ စတ္တာရော ရာသဋ္ဌေန ပိဏ္ဍဋ္ဌေန ဂုဏာ န ဝိဇ္ဇန္တိ, သော ပစ္စာမိတ္တံ အတိက္ကမိတုံ န သက္ကောတီတိ။ သေသမေတ္ထ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ကုမ္ဘိလဇာတကေ ဝုတ္တနယမေဝ သဒ္ဓိံ သမောဓာနေနာတိ။
ကုမ္ဘိလဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၂၅] ၅။ ခန္တိဝဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
အတ္ထိ မေ ပုရိသော, ဒေဝါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ကိရေကော ဗဟူပကာရော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဿိ။ ရာဇာ ‘‘ဥပကာရကော မေ’’တိ ဉတွာပိ အဓိဝါသေတွာ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ပေါရာဏကရာဇာနောပိ, မဟာရာဇ, ဧဝံ အဓိဝါသေသုံယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော အမစ္စော တဿ အန္တေပုရေ ပဒုဿိ, အမစ္စဿာပိ သေဝကော တဿ ဂေဟေ ပဒုဿိ။ သော တဿ အပရာဓံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော တံ အာဒါယ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, ဧကော မေ ဥပဋ္ဌာကော သဗ္ဗကိစ္စကာရကော, သော မယှံ ဂေဟေ ပဒုဿိ, တဿ ကိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အတ္ထိ မေ ပုရိသော ဒေဝ, သဗ္ဗကိစ္စေသု ဗျာဝဋော၊
တဿ စေကောပရာဓတ္ထိ, တတ္ထ တွံ ကိန္တိ မညသီ’’တိ။
တတ္ထ တဿ စေကောပရာဓတ္ထီတိ တဿ စ ပုရိသဿ ဧကော အပရာဓော အတ္ထိ။ တတ္ထ တွံ ကိန္တိ မညသီတိ တတ္ထ တဿ ပုရိသဿ အပရာဓေ တွံ ‘‘ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ မညသိ, ယထာ တေ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တဒနုရူပမဿ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီတိ ဒီပေတိ။
တံ သုတွာ ရာဇာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အမှာကမ္ပတ္ထိ ပုရိသော, ဧဒိသော ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊
ဒုလ္လဘော အင်္ဂသမ္ပန္နော, ခန္တိရသ္မာက ရုစ္စတီ’’တိ။
တဿတ္ထော – အမှာကမ္ပိ ရာဇူနံ သတံ ဧဒိသော ဗဟူပကာရော အဂါရေ ဒုဿနကပုရိသော အတ္ထိ, သော စ ခေါ ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ, ဣဒါနိပိ ဣဓေဝ သံဝိဇ္ဇတိ, မယံ ရာဇာနောပိ သမာနာ တဿ ဗဟူပကာရတံ သန္ဓာယ အဓိဝါသေမ, တုယှံ ပန အရညောပိ သတော အဓိဝါသနဘာရော ဇာတော။ အင်္ဂသမ္ပန္နော ဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂုဏကောဋ္ဌာသေဟိ သမန္နာဂတော ပုရိသော နာမ ဒုလ္လဘော, တေန ကာရဏေန အသ္မာကံ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု အဓိဝါသနခန္တိယေဝ ရုစ္စတီတိ။
အမစ္စော အတ္တာနံ သန္ဓာယ ရညော ဝုတ္တဘာဝံ ဉတွာ တတော ပဋ္ဌာယ အန္တေပုရေ ပဒုဿိတုံ န ဝိသဟိ, သောပိဿ သေဝကော ရညော အာရောစိတဘာဝံ ဉတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ကမ္မံ ကာတုံ န ဝိသဟိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဟမေဝ ဗာရာဏသိရာဇာ အဟောသိ’’န္တိ။ သောပိ အမစ္စော ရညော သတ္ထု ကထိတဘာဝံ ဉတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ကမ္မံ ကာတုံ နာသက္ခီတိ။
ခန္တိဝဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၂၆] ၆။ ကောသိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာလေ နိက္ခမနာ သာဓူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောသလရာဇာ ပစ္စန္တဝူပသမနတ္ထာယ အကာလေ နိက္ခမိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။
သတ္ထာ ပန အတီတံ အာဟရိတွာ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, အတီတေ ဗာရာဏသိရာဇာ အကာလေ နိက္ခမိတွာ ဥယျာနေ ခန္ဓာဝါရံ နိဝေသယိ။ တသ္မိံ
ကာလေ ဧကော ဥလူကသကုဏော ဝေဠုဂုမ္ဗံ ပဝိသိတွာ နိလီယိ။ ကာကသေနာ အာဂန္တွာ ‘နိက္ခန္တမေဝ တံ ဂဏှိဿာမာ’’’တိ ပရိဝါရေသိ။ သော သူရိယတ္ထင်္ဂမနံ အနောလောကေတွာ အကာလေယေဝ နိက္ခမိတွာ ပလာယိတုံ အာရဘိ။ အထ နံ ကာကာ ပရိဝါရေတွာ တုဏ္ဍေဟိ ကောဋ္ဋေန္တာ ပရိပါတေသုံ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ပဏ္ဍိတ, ဣမေ ကာကာ ကောသိယံ ပရိပါတေန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အကာလေ, မဟာရာဇ, အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ခမန္တာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပဋိလဘန္တိယေဝ, တသ္မာ အကာလေ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ခမိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘ကာလေ နိက္ခမနာ သာဓု, နာကာလေ သာဓု နိက္ခမော၊
အကာလေန ဟိ နိက္ခမ္မ, ဧကကမ္ပိ ဗဟုဇ္ဇနော၊
န ကိဉ္စိ အတ္ထံ ဇောတေတိ, ဓင်္ကသေနာဝ ကောသိယံ။
‘‘ဓီရော စ ဝိဓိဝိဓာနညူ, ပရေသံ ဝိဝရာနုဂူ၊
သဗ္ဗာမိတ္တေ ဝသီကတွာ, ကောသိယောဝ သုခီ သိယာ’’တိ။
တတ္ထ ကာလေ နိက္ခမနာ သာဓူတိ, မဟာရာဇ, နိက္ခမနာ နာမ နိက္ခမနံ ဝါ ပရက္ကမနံ ဝါ ယုတ္တပယုတ္တကာလေ သာဓု။ နာကာလေ သာဓု နိက္ခမောတိ အကာလေ ပန အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော အညတ္ထ ဂန္တုံ နိက္ခမော နာမ နိက္ခမနံ ဝါ ပရက္ကမနံ ဝါ န သာဓု။ ‘‘အကာလေန ဟီ’’တိအာဒီသု စတူသု ပဒေသု ပဌမေန သဒ္ဓိံ တတိယံ, ဒုတိယေန စတုတ္ထံ ယောဇေတွာ ဧဝံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော ဟိ ကောစိ ပုရိသော အကာလေန နိက္ခမိတွာ ဝါ ပရက္ကမိတွာ ဝါ န ကိဉ္စိ အတ္ထံ ဇောတေတိ, အတ္တနော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဝုဍ္ဎိံ ဥပ္ပါဒေတုံ န သက္ကောတိ, အထ ခေါ ဧကကမ္ပိ ဗဟုဇ္ဇနော ဗဟုပိ သော ပစ္စတ္ထိကဇနော ဧတံ အကာလေ နိက္ခမန္တံ ဝါ ပရက္ကမန္တံ ဝါ ဧကကံ ပရိဝါရေတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပေတိ။ တတြာယံ ဥပမာ – ဓင်္ကသေနာဝ ကောသိယံ, ယထာ အယံ ဓင်္ကသေနာ ဣမံ အကာလေ နိက္ခမန္တဉ္စ ပရက္ကမန္တဉ္စ ကောသိယံ တုဏ္ဍေဟိ ဝိတုဒန္တိ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တိ, တထာ တသ္မာ တိရစ္ဆာနဂတေ အာဒိံ ကတွာ ကေနစိ အကာလေ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော န နိက္ခမိတဗ္ဗံ န ပရက္ကမိတဗ္ဗန္တိ။
ဒုတိယဂါထာယ ဓီရောတိ ပဏ္ဍိတော။ ဝိဓီတိ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတေဟိ ဌပိတပဝေဏီ။ ဝိဓာနန္တိ ကောဋ္ဌာသော ဝါ သံဝိဒဟနံ ဝါ။ ဝိဝရာနုဂူတိ ဝိဝရံ အနုဂစ္ဆန္တော ဇာနန္တော။ သဗ္ဗာမိတ္တေတိ သဗ္ဗေ အမိတ္တေ။ ဝသီကတွာတိ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ။ ကောသိယောဝါတိ ဣမမှာ ဗာလကောသိယာ အညော ပဏ္ဍိတကောသိယော ဝိယ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယော စ ခေါ ပဏ္ဍိတော ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ နိက္ခမိတဗ္ဗံ ပရက္ကမိတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ န နိက္ခမိတဗ္ဗံ န ပရက္ကမိတဗ္ဗ’’န္တိ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတေဟိ ဌပိတဿ ပဝေဏိသင်္ခါတဿ ဝိဓိနော ကောဋ္ဌာသသင်္ခါတံ ဝိဓာနံ ဝါ တဿ ဝါ ဝိဓိနော ဝိဓာနံ သံဝိဒဟနံ အနုဋ္ဌာနံ ဇာနာတိ, သော ဝိဓိဝိဓာနညူ ပရေသံ အတ္တနော ပစ္စာမိတ္တာနံ ဝိဝရံ ဉတွာ ယထာ နာမ ပဏ္ဍိတော ကောသိယော ရတ္တိသင်္ခါတေ အတ္တနော ကာလေ နိက္ခမိတွာ စ ပရက္ကမိတွာ စ တတ္ထ တတ္ထ သယိတာနညေဝ ကာကာနံ သီသာနိ ဆိန္ဒမာနော တေ သဗ္ဗေ အမိတ္တေ ဝသီကတွာ သုခီ သိယာ, ဧဝံ ဓီရောပိ ကာလေ နိက္ခမိတွာ ပရက္ကမိတွာ အတ္တနော ပစ္စာမိတ္တေ ဝသီကတွာ သုခီ နိဒ္ဒုက္ခော ဘဝေယျာတိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ နိဝတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကောသိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၂၇] ၇။ ဂူထပါဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
သူရော သူရေန သင်္ဂမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ ကိရ ကာလေ ဇေတဝနတော တိဂါဝုတဍ္ဎယောဇနမတ္တေ ဧကော နိဂမဂါမော, တတ္ထ ဗဟူနိ သလာကဘတ္တပက္ခိယဘတ္တာနိ အတ္ထိ။ တတြေကော ပဉှပုစ္ဆကော ကောဏ္ဍော ဝသတိ။ သော သလာကဘတ္တပက္ခိယဘတ္တာနံ အတ္ထာယ အာဂတေ ဒဟရေ စ သာမဏေရေ စ ‘‘ကေ ခါဒန္တိ, ကေ ပိဝန္တိ, ကေ ဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ကထေတုံ အသက္ကောန္တေ လဇ္ဇာပေသိ။ တေ တဿ ဘယေန သလာကဘတ္တပက္ခိယဘတ္တတ္ထာယ တံ ဂါမံ န ဂစ္ဆန္တိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ဘိက္ခု သလာကဂ္ဂံ ဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ, အသုကဂါမေ သလာကဘတ္တံ ဝါ ပက္ခိယဘတ္တံ ဝါ အတ္ထီ’’တိ
ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အတ္ထာဝုသော, တတ္ထ ပနေကော ကောဏ္ဍော ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, တံ ကထေတုံ အသက္ကောန္တေ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ, တဿ ဘယေန ကောစိ ဂန္တုံ န သက္ကောတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, တတ္ထ ဘတ္တာနိ မယှံ ပါပေထ, အဟံ တံ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တုမှေ ဒိသွာ ပလာယနကံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တဿ တတ္ထ ဘတ္တာနိ ပါပေသုံ။
သော တတ္ထ ဂန္တွာ ဂါမဒွါရေ စီဝရံ ပါရုပိ။ တံ ဒိသွာ ကောဏ္ဍော စဏ္ဍမေဏ္ဍကော ဝိယ ဝေဂေန ဥပဂန္တွာ ‘‘ပဉှံ မေ, သမဏ, ကထေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥပါသက, ဂါမေ စရိတွာ ယာဂုံ အာဒါယ အာသနသာလံ တာဝ မေ အာဂန္တုံ ဒေဟီ’’တိ။ သော ယာဂုံ အာဒါယ အာသနသာလံ အာဂတေပိ တသ္မိံ တထေဝ အာဟ။ သောပိ နံ ဘိက္ခု ‘‘ယာဂုံ တာဝ မေ ပါတုံ ဒေဟိ, အာသနသာလံ တာဝ သမ္မဇ္ဇိတုံ ဒေဟိ, သလာကဘတ္တံ တာဝ မေ အာဟရိတုံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ သလာကဘတ္တံ အာဟရိတွာ တမေဝ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ‘‘ဧဟိ, ပဉှံ တေ ကထေဿာမီ’’တိ ဗဟိဂါမံ နေတွာ စီဝရံ သံဟရိတွာ အံသေ ဌပေတွာ တဿ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ တတြာပိ နံ သော ‘‘သမဏ, ပဉှံ မေ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ‘‘ကထေမိ တေ ပဉှ’’န္တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ပါတေတွာ အဋ္ဌီနိ သံစုဏ္ဏေန္တော ဝိယ ပေါထေတွာ ဂူထံ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ဣမံ ဂါမံ အာဂတံ ကဉ္စိ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတကာလေ ဇာနိဿာမီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ ပက္ကာမိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခူ ဒိသွာဝ ပလာယတိ။ အပရဘာဂေ တဿ ဘိက္ခုနော သာ ကိရိယာ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကဘိက္ခု ကိရ ကောဏ္ဍဿ မုခေ ဂူထံ ပက္ခိပိတွာ ဂတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ တံ မီဠှေန အာသာဒေတိ, ပုဗ္ဗေပိ အာသာဒေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ အင်္ဂမဂဓဝါသိနော အညမညဿ ရဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကဒိဝသံ ဒွိန္နံ ရဋ္ဌာနံ သီမန္တရေ ဧကံ သရံ နိဿာယ ဝသိတွာ သုရံ ပိဝိတွာ မစ္ဆမံသံ ခါဒိတွာ ပါတောဝ ယာနာနိ ယောဇေတွာ ပက္ကမိံသု။ တေသံ ဂတကာလေ ဧကော ဂူထခါဒကော ပါဏကော ဂူထဂန္ဓေန အာဂန္တွာ တေသံ ပီတဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍိတံ သုရံ ဒိသွာ ပိပါသာယ ပိဝိတွာ မတ္တော ဟုတွာ ဂူထပုဉ္ဇံ အဘိရုဟိ,
အလ္လဂူထံ တသ္မိံ အာရုဠှေ ထောကံ ဩနမိ။ သော ‘‘ပထဝီ မံ ဓာရေတုံ န သက္ကောတီ’’တိ ဝိရဝိ။ တသ္မိညေဝ ခဏေ ဧကော မတ္တဝရဝါရဏော တံ ပဒေသံ ပတွာ ဂူထဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဇိဂုစ္ဆန္တော ပဋိက္ကမိ။ သော တံ ဒိသွာ ‘‘ဧသ မမ ဘယေန ပလာယတီ’’တိ သညီ ဟုတွာ ‘‘ဣမိနာ မေ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တံ အဝှယန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သူရော သူရေန သင်္ဂမ္မ, ဝိက္ကန္တေန ပဟာရိနာ၊
ဧဟိ နာဂ နိဝတ္တဿု, ကိံ နု ဘီတော ပလာယသိ၊
ပဿန္တု အင်္ဂမဂဓာ, မမ တုယှဉ္စ ဝိက္ကမ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – တွံ သူရော မယာ သူရေန သဒ္ဓိံ သမာဂန္တွာ ဝီရိယဝိက္ကမေန ဝိက္ကန္တေန ပဟာရဒါနသမတ္ထတာယ ပဟာရိနာ ကိံကာရဏာ အသင်္ဂါမေတွာဝ ဂစ္ဆသိ, နနု နာမ ဧကသမ္ပဟာရောပိ ဒါတဗ္ဗော သိယာ, တသ္မာ ဧဟိ နာဂ နိဝတ္တဿု, ဧတ္တကေနေဝ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဟုတွာ ကိံ နု ဘီတော ပလာယသိ, ဣမေ ဣမံ သီမံ အန္တရံ ကတွာ ဝသန္တာ ပဿန္တု, အင်္ဂမဂဓာ မမ တုယှဉ္စ ဝိက္ကမံ ဥဘိန္နမ္ပိ အမှာကံ ပရက္ကမံ ပဿန္တူတိ။
သော ဟတ္ထီ ကဏ္ဏံ ဒတွာ တဿ ဝစနံ သုတွာ နိဝတ္တိတွာ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ အပသာဒေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န တံ ပါဒါ ဝဓိဿာမိ, န ဒန္တေဟိ န သောဏ္ဍိယာ၊
မီဠှေန တံ ဝဓိဿာမိ, ပူတိ ဟညတု ပူတိနာ’’တိ။
တဿတ္ထော – န တံ ပါဒါဒီဟိ ဝဓိဿာမိ, တုယှံ ပန အနုစ္ဆဝိကေန မီဠှေန တံ ဝဓိဿာမီတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ပူတိဂူထပါဏကော ပူတိနာဝ ဟညတူ’’တိ တဿ မတ္ထကေ မဟန္တံ လဏ္ဍံ ပါတေတွာ ဥဒကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တတ္ထေဝ တံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ကောဉ္စနာဒံ နဒန္တော အရညမေဝ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဂူထပါဏကော ကောဏ္ဍော အဟောသိ, ဝါရဏော သော ဘိက္ခု, တံ ကာရဏံ ပစ္စက္ခတော ဒိသွာ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိဝုတ္ထဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂူထပါဏဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၂၈] ၈။ ကာမနီတဇာတကဝဏ္ဏနာ
တယော ဂိရိန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကာမနီတဗြာဟ္မဏံ နာမ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ အတီတဉ္စ ဒွါဒသကနိပါတေ ကာမဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၂။၃၇ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ တေသု ပန ဒွီသု ရာဇပုတ္တေသု ဇေဋ္ဌကော အာဂန္တွာ ဗာရာဏသိယံ ရာဇာ အဟောသိ, ကနိဋ္ဌော ဥပရာဇာ။ တေသု ရာဇာ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု အတိတ္တော ဓနလောလော အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ ဇမ္ဗုဒီပံ ဩလောကေန္တော တဿ ရညော ဒွီသုပိ ကာမေသု အတိတ္တဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမံ ရာဇာနံ နိဂ္ဂဏှိတွာ လဇ္ဇာပေဿာမီ’’တိ ဗြာဟ္မဏမာဏဝဝဏ္ဏေန အာဂန္တွာ ရာဇာနံ ပဿိ, ရညာ စ ‘‘ကေနတ္ထေန အာဂတောသိ မာဏဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ, မဟာရာဇ, တီဏိ နဂရာနိ ပဿာမိ ခေမာနိ သုဘိက္ခာနိ ပဟူတဟတ္ထိအဿရထပတ္တီနိ ဟိရညသုဝဏ္ဏာလင်္ကာရဘရိတာနိ, သက္ကာ စ ပန တာနိ အပ္ပကေနေဝ ဗလေန ဂဏှိတုံ, အဟံ တေ တာနိ ဂဟေတွာ ဒါတုံ အာဂတော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဒါ ဂစ္ဆာမ, မာဏဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သွေ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ, ပါတောဝ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, မဟာရာဇ, ဝေဂေန ဗလံ သဇ္ဇေဟီ’’တိ ဝတွာ သက္ကော သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။
ရာဇာ ပုနဒိဝသေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ဗလသဇ္ဇံ ကာရေတွာ အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ ဟိယျော ဧကော ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ ‘‘ဥတ္တရပဉ္စာလေ ဣန္ဒပတ္တေ ကေကကေတိ ဣမေသု တီသု နဂရေသု ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ, တံ မာဏဝံ အာဒါယ တီသု နဂရေသု ရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမ, ဝေဂေန နံ ပက္ကောသထာတိ။ ‘‘ကတ္ထဿ, ဒေဝ, နိဝါသော ဒါပိတော’’တိ? ‘‘န မေ တဿ နိဝါသဂေဟံ ဒါပိတ’’န္တိ။ ‘‘နိဝါသပရိဗ္ဗယော ပန ဒိန္နော’’တိ? ‘‘သောပိ န ဒိန္နော’’တိ။ အထ ‘‘ကဟံ နံ ပဿိဿာမာ’’တိ? ‘‘နဂရဝီထီသု ဩလောကေထာ’’တိ။ တေ ဩလောကေန္တာ အဒိသွာ ‘‘န ပဿာမ, မဟာရာဇာ’’တိ အာဟံသု။ ရညော မာဏဝံ အပဿန္တဿ ‘‘ဧဝံ မဟန္တာ နာမ ဣဿရိယာ ပရိဟီနောမှီ’’တိ မဟာသောကော ဥဒပါဒိ, ဟဒယဝတ္ထု ဥဏှံ အဟောသိ, ဝတ္ထုလောဟိတံ ကုပ္ပိ, လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ ဥဒပါဒိ, ဝေဇ္ဇာ တိကိစ္ဆိတုံ နာသက္ခိံသု။
တတော တီဟစတူဟစ္စယေန သက္ကော အာဝဇ္ဇမာနော တဿ တံ အာဗာဓံ ဉတွာ ‘‘တိကိစ္ဆိဿာမိ န’’န္တိ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန အာဂန္တွာ ဒွါရေ ဌတွာ
‘‘ဝေဇ္ဇဗြာဟ္မဏော တုမှာကံ တိကိစ္ဆနတ္ထာယ အာဂတော’’တိ အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘မဟန္တမဟန္တာ ရာဇဝေဇ္ဇာ မံ တိကိစ္ဆိတုံ နာသက္ခိံသု, ပရိဗ္ဗယမဿ ဒါပေတွာ ဥယျောဇေထာ’’တိ အာဟ။ သက္ကော တံ သုတွာ ‘‘မယှံ နေဝ နိဝါသပရိဗ္ဗယေန အတ္ထော, ဝေဇ္ဇလာဘမ္ပိ န ဂဏှိဿာမိ, တိကိစ္ဆိဿာမိ နံ, ပုန ရာဇာ မံ ပဿတူ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ အာဂစ္ဆတူ’’တိ အာဟ။ သက္ကော ပဝိသိတွာ ဇယာပေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ, ရာဇာ ‘‘တွံ မံ တိကိစ္ဆသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တိကိစ္ဆဿူ’’တိ။ ‘‘သာဓု, မဟာရာဇ, ဗျာဓိနော မေ လက္ခဏံ ကထေထ, ကေန ကာရဏေန ဥပ္ပန္နော, ကိံ ခါဒိတံ ဝါ ပီတံ ဝါ နိဿာယ, ဥဒါဟု ဒိဋ္ဌံ ဝါ သုတံ ဝါ’’တိ? ‘‘တာတ, မယှံ ဗျာဓိ သုတံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ သုတ’’န္တိ။ ‘‘တာတ ဧကော မာဏဝေါ အာဂန္တွာ မယှံ ‘တီသု နဂရေသု ရဇ္ဇံ ဂဏှိတွာ ဒဿာမီ’တိ အာဟ, အဟံ တဿ နိဝါသဋ္ဌာနံ ဝါ နိဝါသပရိဗ္ဗယံ ဝါ န ဒါပေသိံ, သော မယှံ ကုဇ္ဈိတွာ အညဿ ရညော သန္တိကံ ဂတော ဘဝိဿတိ။ အထ မေ ‘ဧဝံ မဟန္တာ နာမ ဣဿရိယာ ပရိဟီနောမှီ’တိ စိန္တေန္တဿ အယံ ဗျာဓိ ဥပ္ပန္နော။ သစေ သက္ကောသိ တွံ မေ ကာမစိတ္တံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နံ ဗျာဓိံ တိကိစ္ဆိတုံ, တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ ဧတမတ္ထံ ပကာသေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တယော ဂိရိံ အန္တရံ ကာမယာမိ, ပဉ္စာလာ ကုရုယော ကေကကေ စ၊
တတုတ္တရိံ ဗြာဟ္မဏ ကာမယာမိ, တိကိစ္ဆ မံ ဗြာဟ္မဏ ကာမနီတ’’န္တိ။
တတ္ထ တယော ဂိရိန္တိ တယော ဂိရီ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ယထာ ‘‘သုဒဿနဿ ဂိရိနော, ဒွါရဉှေတံ ပကာသတီ’’တိ ဧတ္ထ သုဒဿနံ ဒေဝနဂရံ ယုဇ္ဈိတွာ ဒုဂ္ဂဏှတာယ ဒုစ္စလနတာယ ‘‘သုဒဿနဂိရီ’’တိ ဝုတ္တံ, ဧဝမိဓာပိ တီဏိ နဂရာနိ ‘‘တယော ဂိရိ’’န္တိ အဓိပ္ပေတာနိ။ တသ္မာ အယမေတ္ထ အတ္ထော – တီဏိ စ နဂရာနိ တေသဉ္စ အန္တရံ တိဝိဓမ္ပိ ရဋ္ဌံ ကာမယာမိ။ ‘‘ပဉ္စာလာ ကုရုယော ကေကကေ စာ’’တိ ဣမာနိ တေသံ ရဋ္ဌာနံ နာမာနိ။ တေသု ပဉ္စာလာတိ ဥတ္တရပဉ္စာလာ, တတ္ထ ကပိလံ နာမ နဂရံ။ ကုရုယောတိ ကုရုရဋ္ဌံ, တတ္ထ ဣန္ဒပတ္တံ နာမ နဂရံ။ ကေကကေ စာတိ ပစ္စတ္တေ ဥပယောဂဝစနံ, တေန ကေကကရဋ္ဌံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ကေကကရာဇဓာနီယေဝ နဂရံ။ တတုတ္တရိန္တိ
တံ အဟံ ဣတော ပဋိလဒ္ဓါ ဗာရာဏသိရဇ္ဇာ တတုတ္တရိံ တိဝိဓံ ရဇ္ဇံ ကာမယာမိ။ တိကိစ္ဆ မံ, ဗြာဟ္မဏ, ကာမနီတန္တိ ဣမေဟိ ဝတ္ထုကာမေဟိ စ ကိလေသကာမေဟိ စ နီတံ ဟတံ ပဟတံ သစေ သက္ကောသိ, တိကိစ္ဆ မံ ဗြာဟ္မဏာတိ။
အထ နံ သက္ကော ‘‘မဟာရာဇ, တွံ မူလောသဓာဒီဟိ အတေကိစ္ဆော။ ဉာဏောသဓေနေဝ တိကိစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကဏှာဟိဒဋ္ဌဿ ကရောန္တိ ဟေကေ, အမနုဿပဝိဋ္ဌဿ ကရောန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊
န ကာမနီတဿ ကရောတိ ကောစိ, ဩက္ကန္တသုက္ကဿ ဟိ ကာ တိကိစ္ဆာ’’တိ။
တတ္ထ ကဏှာဟိဒဋ္ဌဿ ကရောန္တိ ဟေကေတိ ဧကစ္စေ ဟိ တိကိစ္ဆကာ ဃောရဝိသေန ကာဠသပ္ပေန ဒဋ္ဌဿ မန္တေဟိ စေဝ ဩသဓေဟိ စ တိကိစ္ဆံ ကရောန္တိ။ အမနုဿပဝိဋ္ဌဿ ကရောန္တိ ပဏ္ဍိတာတိ အပရေ ပဏ္ဍိတာ ဘူတဝေဇ္ဇာ ဘူတယက္ခာဒီဟိ အမနုဿေဟိ ပဝိဋ္ဌဿ အဘိဘူတဿ ဂဟိတဿ ဗလိကမ္မပရိတ္တကရဏဩသဓပရိဘာဝိတာဒီဟိ တိကိစ္ဆံ ကရောန္တိ။ န ကာမနီတဿ ကရောတိ ကောစီတိ ကာမေဟိ ပန နီတဿ ကာမဝသိကဿ ပုဂ္ဂလဿ အညတြ ပဏ္ဍိတေဟိ အညော ကောစိ တိကိစ္ဆံ န ကရောတိ, ကရောန္တောပိ ကာတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ကိံကာရဏာ? ဩက္ကန္တသုက္ကဿ ဟိ ကာ တိကိစ္ဆာတိ, ဩက္ကန္တသုက္ကဿ အဝက္ကန္တဿ ကုသလဓမ္မမရိယာဒံ အတိက္ကန္တဿ အကုသလဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတဿ ပုဂ္ဂလဿ မန္တောသဓာဒီဟိ ကာ နာမ တိကိစ္ဆာ, န သက္ကာ ဩသဓေဟိ တိကိစ္ဆိတုန္တိ။
ဣတိဿ မဟာသတ္တော ဣမံ ကာရဏံ ဒဿေတွာ ဥတ္တရိ ဧဝမာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, သစေ တွံ တာနိ တီဏိ ရဇ္ဇာနိ လစ္ဆသိ, အပိ နု ခေါ ဣမေသု စတူသု နဂရေသု ရဇ္ဇံ ကရောန္တော ဧကပ္ပဟာရေနေဝ စတ္တာရိ သာဋကယုဂါနိ ပရိဒဟေယျာသိ, စတူသု ဝါ သုဝဏ္ဏပါတီသု ဘုဉ္ဇေယျာသိ, စတူသု ဝါ သယနေသု သယေယျာသိ, မဟာရာဇ, တဏှာဝသိကေန နာမ ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, တဏှာ ဟိ နာမေသာ ဝိပတ္တိမူလာ။ သာ ဝဍ္ဎမာနာ ယော တံ ဝဍ္ဎေတိ, တံ ပုဂ္ဂလံ အဋ္ဌသု မဟာနိရယေသု သောဠသသု ဥဿဒနိရယေသု နာနပ္ပကာရဘေဒေသု စ အဝသေသေသု အပါယေသု ခိပတီ’’တိ။ ဧဝံ ရာဇာနံ နိရယာဒိဘယေန တဇ္ဇေတွာ မဟာသတ္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ရာဇာပိဿ ဓမ္မံ သုတွာ ဝိဂတသောကော ဟုတွာ တာဝဒေဝ နိဗျာဓိတံ ပါပုဏိ။ သက္ကောပိဿ ဩဝါဒံ
ဒတွာ သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ သောပိ တတော ပဋ္ဌာယ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ ကာမနီတဗြာဟ္မဏော အဟောသိ, သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာမနီတဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၂၉] ၉။ ပလာယိတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဂဇဂ္ဂမေဃေဟီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပလာယိတပရိဗ္ဗာဇကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ဝါဒတ္ထာယ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဝိစရိတွာ ကဉ္စိ ပဋိဝါဒိံ အလဘိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကောစိ မယာ သဒ္ဓိံ ဝါဒံ ကာတုံ သမတ္ထော’’တိ မနုဿေ ပုစ္ဆိ။ မနုဿာ ‘‘တာဒိသာနံ သဟဿေနပိ သဒ္ဓိံ ဝါဒံ ကာတုံ သမတ္ထော သဗ္ဗညူ ဒွိပဒါနံ အဂ္ဂေါ မဟာဂေါတမော ဓမ္မိဿရော ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနော, သကလေပိ ဇမ္ဗုဒီပေ ဥပ္ပန္နော ပရပ္ပဝါဒေါ တံ ဘဂဝန္တံ အတိက္ကမိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ဝေလန္တံ ပတွာ သမုဒ္ဒဦမိယော ဝိယ ဟိ သဗ္ဗဝါဒါ တဿ ပါဒမူလံ ပတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ ဟောန္တီ’’တိ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ကထေသုံ။ ပရိဗ္ဗာဇကော ‘‘ကဟံ ပန သော ဧတရဟီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဇေတဝနေ’’တိ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိဿ ဝါဒံ အာရောပေဿာမီ’’တိ မဟာဇနပရိဝုတော ဇေတဝနံ ဂစ္ဆန္တော ဇေတေန ရာဇကုမာရေန နဝကောဋိဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကာရိတံ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကံ ဒိသွာ ‘‘အယံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဝသနပါသာဒေါ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒွါရကောဋ္ဌကော အယ’’န္တိ သုတွာ ‘‘ဒွါရကောဋ္ဌကော တာဝ ဧဝရူပေါ, ဝသနဂေဟံ ကီဒိသံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဂန္ဓကုဋိ နာမ အပ္ပမေယျာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဝရူပေန သမဏေန သဒ္ဓိံ ကော ဝါဒံ ကရိဿတီ’’တိ တတောဝ ပလာယိ။ မနုဿာ ဥန္နာဒိနော ဟုတွာ ဇေတဝနံ ပဝိသိတွာ သတ္ထာရာ ‘‘ကိံ အကာလေ အာဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တာ တံ ပဝတ္တိံ ကထယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ ဥပါသကာ ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ မမ ဝသနဋ္ဌာနဿ ဒွါရကောဋ္ဌကံ ဒိသွာ ပလာယတေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ဗောဓိသတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော။ သော ‘‘တက္ကသိလံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ မဟန္တေန ဗလကာယေန ဂန္တွာ နဂရတော အဝိဒူရေ ဌတွာ ‘‘ဣမိနာ နိယာမေန ဟတ္ထီ ပေသေထ, ဣမိနာ အဿေ, ဣမိနာ ရထေ, ဣမိနာ ပတ္တီ, ဧဝံ ဓာဝိတွာ အာဝုဓေဟိ ပဟရထ, ဧဝံ ဃနဝဿဝလာဟကာ ဝိယ သရဝဿံ ဝဿထာ’’တိ တေနံ ဝိစာရေန္တော ဣမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘ဂဇဂ္ဂမေဃေဟိ ဟယဂ္ဂမာလိဘိ, ရထူမိဇာတေဟိ သရာဘိဝဿေဘိ၊
ထရုဂ္ဂဟာဝဋ္ဋဒဠှပ္ပဟာရိဘိ, ပရိဝါရိတာ တက္ကသိလာ သမန္တတော။
‘‘အဘိဓာဝထ စူပဓာဝထ စ, ဝိဝိဓာ ဝိနာဒိတာ ဝဒန္တိဘိ၊
ဝတ္တတဇ္ဇ တုမုလော ဃောသော ယထာ, ဝိဇ္ဇုလတာ ဇလဓရဿ ဂဇ္ဇတော’’တိ။
တတ္ထ ဂဇဂ္ဂမေဃေဟီတိ အဂ္ဂဂဇမေဃေဟိ, ကောဉ္စနာဒံ ဂဇ္ဇန္တေဟိ မတ္တဝရဝါရဏဝလာဟကေဟီတိ အတ္ထော။ ဟယဂ္ဂမာလိဘီတိ အဂ္ဂဟယမာလီဟိ, ဝရသိန္ဓဝဝလာဟကကုလေဟိ အဿာနီကေဟီတိ အတ္ထော။ ရထူမိဇာတေဟီတိ သဉ္ဇာတဦမိဝေဂေဟိ သာဂရသလိလေဟိ ဝိယ သဉ္ဇာတရထူမီဟိ, ရထာနီကေဟီတိ အတ္ထော။ သရာဘိဝဿေဘီတိ တေဟိယေဝ ရထာနီကေဟိ ဃနဝဿမေဃော ဝိယ သရဝဿံ ဝဿန္တေဟိ။ ထရုဂ္ဂဟာဝဋ္ဋဒဠှပ္ပဟာရိဘီတိ ထရုဂ္ဂဟေဟိ အာဝဋ္ဋဒဠှပ္ပဟာရီဟိ, ဣတော စိတော စ အာဝတ္တိတွာ ပရိဝတ္တိတွာ ဒဠှံ ပဟရန္တေဟိ ဂဟိတခဂ္ဂရတနထရုဒဏ္ဍေဟိ ပတ္တိယောဓေဟိ စာတိ အတ္ထော။ ပရိဝါရိတာ တက္ကသိလာ သမန္တတောတိ ယထာ အယံ တက္ကသိလာ ပရိဝါရိတာ ဟောတိ, သီဃံ တထာ ကရောထာတိ အတ္ထော။
အဘိဓာဝထ စူပဓာဝထ စာတိ ဝေဂေန ဓာဝထ စေဝ ဥပဓာဝထ စ။ ဝိဝိဓာ ဝိနာဒိတာ ဝဒန္တိဘီတိ ဝရဝါရဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဝိဓာ ဝိနဒိတာ ဘဝထ, သေလိတဂဇ္ဇိတဝါဒိတေဟိ နာနာဝိရဝါ ဟောထာတိ အတ္ထော။ ဝတ္တတဇ္ဇ တုမုလော ဃောသောတိ ဝတ္တတု အဇ္ဇ တုမုလော မဟန္တော အသနိသဒ္ဒသဒိသော ဃောသော။ ယထာ ဝိဇ္ဇုလတာ ဇလဓရဿ ဂဇ္ဇတောတိ ယထာ
ဂဇ္ဇန္တဿ ဇလဓရဿ မုခတော နိဂ္ဂတာ ဝိဇ္ဇုလတာ စရန္တိ, ဧဝံ ဝိစရန္တာ နဂရံ ပရိဝါရေတွာ ရဇ္ဇံ ဂဏှထာတိ ဝဒတိ။
ဣတိ သော ရာဇာ ဂဇ္ဇိတွာ သေနံ ဝိစာရေတွာ နဂရဒွါရသမီပံ ဂန္တွာ ဒွါရကောဋ္ဌကံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ရညော ဝသနဂေဟ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အယံ နဂရဒွါရကောဋ္ဌကော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နဂရဒွါရကောဋ္ဌကော တာဝ ဧဝရူပေါ, ရညော နိဝေသနံ ကီဒိသံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝေဇယန္တပါသာဒသဒိသ’’န္တိ သုတွာ ‘‘ဧဝံ ယသသမ္ပန္နေန ရညာ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတုံ န သက္ခိဿာမာ’’တိ ဒွါရကောဋ္ဌကံ ဒိသွာဝ နိဝတ္တိတွာ ပလာယိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ ပလာယိတပရိဗ္ဗာဇကော အဟောသိ, တက္ကသိလရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပလာယိတဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၃၀] ၁၀။ ဒုတိယပလာယိတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓဇမပရိမိတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ပလာယိတပရိဗ္ဗာဇကမေဝ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဝတ္ထုသ္မိံ သော ပရိဗ္ဗာဇကော ဇေတဝနံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သတ္ထာ မဟာဇနပရိဝုတော အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသိန္နော မနောသိလာတလေ သီဟနာဒံ နဒန္တော သီဟပေါတကော ဝိယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ပရိဗ္ဗာဇကော ဒသဗလဿ ဗြဟ္မသရီရပဋိဘာဂံ ရူပံ ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကံ မုခံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋသဒိသံ နလာဋဉ္စ ဒိသွာ ‘‘ကော ဧဝရူပံ ပုရိသုတ္တမံ ဇိနိတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ နိဝတ္တိတွာ ပရိသန္တရံ ပဝိသိတွာ ပလာယိ။ မဟာဇနော တံ အနုဗန္ဓိတွာ နိဝတ္တိတွာ သတ္ထုဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န သော ပရိဗ္ဗာဇကော ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ မမ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ မုခံ ဒိသွာ ပလာတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, တက္ကသိလာယံ ဧကော ဂန္ဓာရရာဇာ။ သော ‘‘ဗာရာဏသိံ ဂဟေဿာမီ’’တိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ အာဂန္တွာ နဂရံ ပရိဝါရေတွာ နဂရဒွါရေ ဌိတော အတ္တနော ဗလဝါဟနံ ဩလောကေတွာ ‘‘ကော ဧတ္တကံ ဗလဝါဟနံ ဇိနိတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ အတ္တနော သေနံ သံဝဏ္ဏေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဓဇမပရိမိတံ အနန္တပါရံ, ဒုပ္ပသဟံ ဓင်္ကေဟိ သာဂရံဝ၊
ဂိရိမိဝ အနိလေန ဒုပ္ပသယှော, ဒုပ္ပသဟော အဟမဇ္ဇ တာဒိသေနာ’’တိ။
တတ္ထ ဓဇမပရိမိတန္တိ ဣဒံ တာဝ မေ ရထေသု မောရဆဒေ ဌပေတွာ ဥဿာပိတဓဇမေဝ အပရိမိတံ ဗဟုံ အနေကသတသင်္ချံ။ အနန္တပါရန္တိ ဗလဝါဟနမ္ပိ မေ ‘‘ဧတ္တကာ ဟတ္ထီ ဧတ္တကာ အဿာ ဧတ္တကာ ရထာ ဧတ္တကာ ပတ္တီ’’တိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒရဟိတံ အနန္တပါရံ။ ဒုပ္ပသဟန္တိ န သက္ကာ ပဋိသတ္တူဟိ သဟိတုံ အဘိဘဝိတုံ။ ယထာ ကိံ? ဓင်္ကေဟိ သာဂရံဝ, ယထာ သာဂရော ဗဟူဟိ ကာကေဟိ ဝေဂဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဝါ အတိက္ကမနဝသေန ဝါ ဒုပ္ပသဟော, ဧဝံ ဒုပ္ပသဟံ။ ဂိရိမိဝ အနိလေန ဒုပ္ပသယှောတိ အပိစ မေ အယံ ဗလကာယော ယထာ ပဗ္ဗတော ဝါတေန အကမ္ပနီယတော ဒုပ္ပသဟော, တထာ အညေန ဗလကာယေန ဒုပ္ပသဟော။ ဒုပ္ပသဟော အဟမဇ္ဇ တာဒိသေနာတိ သွာဟံ ဣမိနာ ဗလေန သမန္နာဂတော အဇ္ဇ တာဒိသေန ဒုပ္ပသဟောတိ အဋ္ဋာလကေ ဌိတံ ဗောဓိသတ္တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။
အထဿ သော ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကံ အတ္တနော မုခံ ဒဿေတွာ ‘‘ဗာလ, မာ ဝိပ္ပလပသိ, ဣဒါနိ တေ ဗလဝါဟနံ မတ္တဝါရဏော ဝိယ နဠဝနံ ဝိဒ္ဓံသေဿာမီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ ဗာလိယံ ဝိလပိ န ဟိဿ တာဒိသံ, ဝိဍယှသေ န ဟိ လဘသေ နိသေဓကံ၊
အာသဇ္ဇသိ ဂဇမိဝ ဧကစာရိနံ, ယော တံ ပဒါ နဠမိဝ ပေါထယိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ မာ ဗာလိယံ ဝိလပီတိ မာ အတ္တနော ဗာလဘာဝံ ဝိပ္ပလပသိ။ န ဟိဿ တာဒိသန္တိ န ဟိ အဿ တာဒိသော, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တာဒိသော ‘‘အနန္တပါရံ မေ ဗလဝါဟန’’န္တိ ဧဝရူပံ တက္ကေန္တော ရဇ္ဇဉ္စ ဂဟေတုံ သမတ္ထော နာမ န ဟိ အဿ, န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝိဍယှသေတိ တွံ ဗာလ, ကေဝလံ ရာဂဒေါသမောဟမာနပရိဠာဟေန ဝိဍယှသိယေဝ။ န ဟိ လဘသေ နိသေဓကန္တိ မာဒိသံ ပန ပသယှ အဘိဘဝိတွာ နိသေဓကံ န တာဝ လဘသိ,
အဇ္ဇ တံ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ပလာပေဿာမိ။ အာသဇ္ဇသီတိ ဥပဂစ္ဆသိ။ ဂဇမိဝ ဧကစာရိနန္တိ ဧကစာရိနံ မတ္တဝရဝါရဏံ ဝိယ။ ယော တံ ပဒါ နဠမိဝ ပေါထယိဿတီတိ ယော တံ ယထာ နာမ မတ္တဝရဝါရဏော ပါဒါ နဠံ ပေါထေတိ သံစုဏ္ဏေတိ, ဧဝံ ပေါထယိဿတိ, တံ တွံ အာသဇ္ဇသီတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယာဟ။
ဧဝံ တဇ္ဇေန္တဿ ပနဿ ကထံ သုတွာ ဂန္ဓာရရာဇာ ဥလ္လောကေန္တော ကဉ္စနပဋ္ဋသဒိသံ မဟာနလာဋံ ဒိသွာ အတ္တနော ဂဟဏဘီတော နိဝတ္တိတွာ ပလာယန္တော သကနဂရမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဂန္ဓာရရာဇာ ပလာယိတပရိဗ္ဗာဇကော အဟောသိ, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုတိယပလာယိတဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကာသာဝဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကာသာဝံ စူဠနန္ဒိယံ, ပုဋဘတ္တဉ္စ ကုမ္ဘိလံ၊
ခန္တိဝဏ္ဏံ ကောသိယဉ္စ, ဂူထပါဏံ ကာမနီတံ၊
ပလာယိတဒွယမ္ပိ စ။
၉။ ဥပါဟနဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၃၁] ၁။ ဥပါဟနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထာပိ ကီတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဓမ္မသဘာယဉှိ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော အာစရိယံ ပစ္စက္ခာယ တထာဂတဿ ပဋိပက္ခော ပဋိသတ္တု ဟုတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ,
ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အာစရိယံ ပစ္စက္ခာယ မမ ပဋိပက္ခော ဟုတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထာစရိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဟတ္ထိသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။ အထေကော ကာသိဂါမကော မာဏဝကော အာဂန္တွာ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိ။ ဗောဓိသတ္တာ နာမ သိပ္ပံ ဝါစေန္တာ အာစရိယမုဋ္ဌိံ န ကရောန္တိ, အတ္တနော ဇာနနနိယာမေန နိရဝသေသံ သိက္ခာပေန္တိ။ တသ္မာ သော မာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တဿ ဇာနနသိပ္ပံ နိရဝသေသမုဂ္ဂဏှိတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘အာစရိယ, အဟံ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓု, တာတာ’’တိ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ – ‘‘မဟာရာဇ, မမ အန္တေဝါသိကော တုမှေ ဥပဋ္ဌာတုံ ဣစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဥပဋ္ဌာတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိဿ ပရိဗ္ဗယံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ အန္တေဝါသိကော တုမှေဟိ သမကံ န လစ္ဆတိ, တုမှေသု သတံ လဘန္တေသု ပဏ္ဏာသံ လစ္ဆတိ, ဒွေ လဘန္တေသု ဧကံ လစ္ဆတီ’’တိ။ သော ဂေဟံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ အန္တေဝါသိကဿ အာရောစေသိ။ အန္တေဝါသိကော ‘‘အဟံ, အာစရိယ, တုမှေဟိ သမံ သိပ္ပံ ဇာနာမိ။ သစေ သမကညေဝ ပရိဗ္ဗယံ လဘိဿာမိ, ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ။ နော စေ, န ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘သစေ သော တုမှေဟိ သမပ္ပကာရော, တုမှေဟိ သမကညေဝ သိပ္ပံ ဒဿေတုံ သက္ကောန္တော သမကံ လဘိဿတီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ တဿ အာရောစေတွာ တေန ‘‘သာဓု ဒဿေဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ သွေ သိပ္ပံ ဒဿေထာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဒဿေဿာမ, နဂရေ ဘေရိံ စရာပေထာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သွေ ကိရ အာစရိယော စ အန္တေဝါသိကော စ ဥဘော ဟတ္ထိသိပ္ပံ ဒဿေဿန္တိ, ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ဒဋ္ဌုကာမာ ပဿန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။
အာစရိယော ‘‘န မေ အန္တေဝါသိကော ဥပါယကောသလ္လံ ဇာနာတီ’’တိ ဧကံ ဟတ္ထိံ ဂဟေတွာ ဧကရတ္တေနေဝ ဝိလောမံ သိက္ခာပေသိ။ သော တံ ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိ ဝုတ္တေ ဩသက္ကိတုံ, ‘‘ဩသက္ကာ’’တိ ဝုတ္တေ ဂန္တုံ, ‘‘တိဋ္ဌာ’’တိ ဝုတ္တေ နိပဇ္ဇိတုံ, ‘‘နိပဇ္ဇာ’’တိ ဝုတ္တေ ဌာတုံ, ‘‘ဂဏှာ’’တိ ဝုတ္တေ ဌပေတုံ, ‘‘ဌပေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဂဏှိတုံ သိက္ခာပေတွာ ပုနဒိဝသေ တံ ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ရာဇင်္ဂဏံ အဂမာသိ။ အန္တေဝါသိကောပိ ဧကံ မနာပံ ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိ။ မဟာဇနော သန္နိပတိ။ ဥဘောပိ သမကံ သိပ္ပံ ဒဿေသုံ။ ပုန ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော
ဟတ္ထိံ ဝိလောမံ ကာရေသိ, သော ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိ ဝုတ္တေ ဩသက္ကိ, ‘‘ဩသက္ကာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုရတော ဓာဝိ, ‘‘တိဋ္ဌာ’’တိ ဝုတ္တေ နိပဇ္ဇိ, ‘‘နိပဇ္ဇာ’’တိ ဝုတ္တေ အဋ္ဌာသိ, ‘‘ဂဏှာ’’တိ ဝုတ္တေ နိက္ခိပိ, ‘‘နိက္ခိပါ’’တိ ဝုတ္တေ ဂဏှိ။ မဟာဇနော ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌအန္တေဝါသိက, တွံ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ သာရမ္ဘံ ကရောသိ, အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသိ, ‘အာစရိယေန သမကံ ဇာနာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောသီ’’တိ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပဟရိတွာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထိမှာ ဩရုယှ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, သိပ္ပံ နာမ အတ္တနော သုခတ္ထာယ ဂဏှန္တိ, ဧကစ္စဿ ပန ဂဟိတသိပ္ပံ ဒုက္ကဋဥပါဟနာ ဝိယ ဝိနာသမေဝ အာဝဟတီ’’တိ ဝတွာ ဣဒံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘ယထာပိ ကီတာ ပုရိသဿုပါဟနာ, သုခဿ အတ္ထာယ ဒုခံ ဥဒဗ္ဗဟေ၊
ဃမ္မာဘိတတ္တာ တလသာ ပပီဠိတာ, တဿေဝ ပါဒေ ပုရိသဿ ခါဒရေ။
‘‘ဧဝမေဝ ယော ဒုက္ကုလီနော အနရိယော, တမ္မာက ဝိဇ္ဇဉ္စ သုတဉ္စ အာဒိယ၊
တမေဝ သော တတ္ထ သုတေန ခါဒတိ, အနရိယော ဝုစ္စတိ ပါနဒူပမော’’တိ။
တတ္ထ ဥဒဗ္ဗဟေတိ ဥဒဗ္ဗဟေယျ။ ဃမ္မာဘိတတ္တာ တလသာ ပပီဠိတာတိ ဃမ္မေန အဘိတတ္တာ ပါဒတလေန စ ပီဠိတာ။ တဿေဝါတိ ယေန တာ သုခတ္ထာယ ကိဏိတွာ ပါဒေသု ပဋိမုက္ကာ ဒုက္ကဋူပါဟနာ, တဿေဝ။ ခါဒရေတိ ဝဏံ ကရောန္တာ ပါဒေ ခါဒန္တိ။
ဒုက္ကုလီနောတိ ဒုဇ္ဇာတိကော အကုလပုတ္တော။ အနရိယောတိ ဟိရောတ္တပ္ပဝဇ္ဇိတော အသပ္ပုရိသော။ တမ္မာက ဝိဇ္ဇဉ္စ သုတဉ္စ အာဒိယာတိ ဧတ္ထ တံ တံ မနတီတိ ‘‘တမ္မော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ တမ္မာကော, တံ တံ သိပ္ပံ အာသေဝတိ ပရိဝတ္တေတီတိ အတ္ထော, အာစရိယဿေတံ နာမံ။ တသ္မာ တမ္မာကာ, ဂါထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ပနဿ ရဿဘာဝေါ ကတော။ ဝိဇ္ဇန္တိ အဋ္ဌာရသသု
ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေသု ယံကိဉ္စိ။ သုတန္တိ ယံကိဉ္စိ သုတပရိယတ္တိ။ အာဒိယာတိအာဒိယိတွာ။ တမေဝ သော တတ္ထ သုတေန ခါဒတီတိ တမေဝါတိ အတ္တာနမေဝ။ သောတိ ယော ဒုက္ကုလီနော အနရိယော အာစရိယမှာ ဝိဇ္ဇဉ္စ သုတဉ္စ အာဒိယတိ, သော။ တတ္ထ သုတေန ခါဒတီတိ တဿ သန္တိကေ သုတေန သော အတ္တာနမေဝ ခါဒတီတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘တေနေဝ သော တတ္ထ သုတေန ခါဒတီ’’တိပိ ပါဌော။ တဿာပိ သော တေန တတ္ထ သုတေန အတ္တာနမေဝ ခါဒတီတိ အယမေဝ အတ္ထော။ အနရိယော ဝုစ္စတိ ပါနဒူပမောတိ ဣတိ အနရိယော ဒုပါဟနူပမော ဒုက္ကဋူပါဟနူပမော ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ ဒုက္ကဋူပါဟနာ ပုရိသံ ခါဒန္တိ, ဧဝမေသ သုတေန ခါဒန္တော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ခါဒတိ။ အထ ဝါ ပါနာယ ဒုတောတိ ပါနဒု, ဥပါဟနူပတာပိတဿ ဥပါဟနာယ ခါဒိတပါဒဿေတံ နာမံ။ တသ္မာ ယော သော အတ္တာနံ သုတေန ခါဒတိ, သော တေန သုတေန ခါဒိတတ္တာ ‘‘အနရိယော’’တိ ဝုစ္စတိ ပါနဒူပမော, ဥပါဟနူပတာပိတပါဒသဒိသောတိ ဝုစ္စတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အန္တေဝါသိကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥပါဟနဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၃၂] ၂။ ဝီဏာထူဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧကစိန္တိတောယမတ္ထောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကုမာရိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရေကာ သာဝတ္ထိယံ သေဋ္ဌိဓီတာ အတ္တနော ဂေဟေ ဥသဘရာဇဿ သက္ကာရံ ကယိရမာနံ ဒိသွာ ဓာတိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ, ကော နာမေသ ဧဝံ သက္ကာရံ လဘတီ’’တိ။ ‘‘ဥသဘရာဇာ နာမ, အမ္မာ’’တိ။ ပုန သာ ဧကဒိဝသံ ပါသာဒေ ဌတွာ အန္တရဝီထိံ ဩလောကေန္တီ ဧကံ ခုဇ္ဇံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဂုန္နံ အန္တရေ ဇေဋ္ဌကဿ ပိဋ္ဌိယံ ကကုဓံ ဟောတိ, မနုဿဇေဋ္ဌကဿပိ တေန ဘဝိတဗ္ဗံ, အယံ မနုဿေသု ပုရိသူသဘော ဘဝိဿတိ, ဧတဿ မယာ ပါဒပရိစာရိကာယ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သာ ဒါသိံ
ပေသေတွာ ‘‘သေဋ္ဌိဓီတာ တယာ သဒ္ဓိံ ဂန္တုကာမာ, အသုကဋ္ဌာနံ ကိရ ဂန္တွာ တိဋ္ဌာ’’တိ တဿ အာရောစေတွာ သာရဘဏ္ဍကံ အာဒါယ အညာတကဝေသေန ပါသာဒါ ဩတရိတွာ တေန သဒ္ဓိံ ပလာယိ။ အပရဘာဂေ တံ ကမ္မံ နဂရေ စ ဘိက္ခုသံဃေ စ ပါကဋံ ဇာတံ။ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကာ ကိရ သေဋ္ဌိဓီတာ ခုဇ္ဇေန သဒ္ဓိံ ပလာတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသာ ခုဇ္ဇံ ကာမေတိ, ပုဗ္ဗေပိ ကာမေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ နိဂမဂါမေ သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ ဝသန္တော ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎမာနော အတ္တနော ပုတ္တဿ ဗာရာဏသီသေဋ္ဌိဿ ဓီတရံ ဝါရေတွာ ဒိဝသံ ဌပေသိ။ သေဋ္ဌိဓီတာ အတ္တနော ဂေဟေ ဥသဘဿ သက္ကာရသမ္မာနံ ဒိသွာ ‘‘ကော နာမေသော’’တိ ဓာတိံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဥသဘော’’တိ သုတွာ အန္တရဝီထိယာ ဂစ္ဆန္တံ ဧကံ ခုဇ္ဇံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ပုရိသူသဘော ဘဝိဿတီ’’တိ သာရဘဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ပလာယိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ‘‘သေဋ္ဌိဓီတရံ ဂေဟံ အာနေဿာမီ’’တိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဗာရာဏသိံ ဂစ္ဆန္တော တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တေ ဥဘောပိ သဗ္ဗရတ္တိံ မဂ္ဂံ အဂမံသု။ အထ ခုဇ္ဇဿ သဗ္ဗရတ္တိံ သီတာသိဟတဿ အရုဏောဒယေ သရီရေ ဝါတော ကုပ္ပိ, မဟန္တာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ။ သော မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဝီဏာဒဏ္ဍကော ဝိယ သံကုဋိတော နိပဇ္ဇိ, သေဋ္ဌိဓီတာပိဿ ပါဒမူလေ နိသီဒိ။ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိဓီတရံ ခုဇ္ဇဿ ပါဒမူလေ နိသိန္နံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ သေဋ္ဌိဓီတာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧကစိန္တိတောယမတ္ထော, ဗာလော အပရိဏာယကော၊
န ဟိ ခုဇ္ဇေန ဝါမေန, ဘောတိ သင်္ဂန္တုမရဟသီ’’တိ။
တတ္ထ ဧကစိန္တိတောယမတ္ထောတိ အမ္မ, ယံ တွံ အတ္ထံ စိန္တေတွာ ဣမိနာ ခုဇ္ဇေန သဒ္ဓိံ ပလာတာ, အယံ တယာ ဧကိကာယ ဧဝ စိန္တိတော ဘဝိဿတိ။ ဗာလော အပရိဏာယကောတိ အယံ ခုဇ္ဇော ဗာလော, ဒုပ္ပညဘာဝေန မဟလ္လကောပိ ဗာလောဝ, အညသ္မိံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တေ အသတိ ဂန္တုံ အသမတ္ထတာယ အပရိဏာယကော။ န ဟိ ခုဇ္ဇေန ဝါမေန, ဘောတိ
သင်္ဂန္တုမရဟသီတိ ဣမိနာ ဟိ ခုဇ္ဇေန ဝါမနတ္တာ ဝါမေန ဘောတိ တွံ မဟာကုလေ ဇာတာ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ သင်္ဂန္တုံ သဟ ဂန္တုံ နာရဟသီတိ။
အထဿ တံ ဝစနံ သုတွာ သေဋ္ဌိဓီတာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုရိသူသဘံ မညမာနာ, အဟံ ခုဇ္ဇမကာမယိံ၊
သောယံ သံကုဋိတော သေတိ, ဆိန္နတန္တိ ယထာ ထုဏာ’’တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ, အယျ, ဧကံ ဥသဘံ ဒိသွာ ‘‘ဂုန္နံ ဇေဋ္ဌကဿ ပိဋ္ဌိယံ ကကုဓံ ဟောတိ, ဣမဿပိ တံ အတ္ထိ, ဣမိနာပိ ပုရိသူသဘေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝမဟံ ခုဇ္ဇံ ပုရိသူသဘံ မညမာနာ အကာမယိံ။ သောယံ ယထာ နာမ ဆိန္နတန္တိ သဒေါဏိကော ဝီဏာဒဏ္ဍကော, ဧဝံ သံကုဋိတော သေတီတိ။
ဗောဓိသတ္တော တဿာ အညာတကဝေသေန နိက္ခန္တဘာဝမေဝ ဉတွာ တံ နှာပေတွာ အလင်္ကရိတွာ ရထံ အာရောပေတွာ ဂေဟမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အယမေဝ သေဋ္ဌိဓီတာ အဟောသိ, ဗာရာဏသီသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝီဏာထူဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၃၃] ၃။ ဝိကဏ္ဏကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာမံ ယဟိံ ဣစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဓမ္မသဘံ အာနီတော ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ သတ္ထာရာ ပုဋ္ဌော ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကသ္မာ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကာမဂုဏကာရဏာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကာမဂုဏာ နာမေတေ ဘိက္ခု ဝိကဏ္ဏကသလ္လသဒိသာ, သကိံ ဟဒယေ ပတိဋ္ဌံ လဘမာနာ ဝိကဏ္ဏကံ ဝိယ ဝိဒ္ဓံ သုံသုမာရံ မရဏမေဝ ပါပေန္တီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဧကဒိဝသံ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပေါက္ခရဏီတီရံ သမ္ပာပုဏိ။ နစ္စဂီတာသု ကုသလာ
နစ္စဂီတာနိ ပယောဇေသုံ, ပေါက္ခရဏိယံ မစ္ဆကစ္ဆပါ ဂီတသဒ္ဒလောလတာယ သန္နိပတိတွာ ရညာဝ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တိ။ ရာဇာ တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏံ မစ္ဆဃဋံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣမေ မစ္ဆာ မယာ သဒ္ဓိံယေဝ စရန္တီ’’တိ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ အမစ္စာ ‘‘ဧတေ, ဒေဝ, ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘ဧတေ ကိရ မံ ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ တုဿိတွာ တေသံ နိစ္စဘတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဒေဝသိကံ တဏ္ဍုလမ္ဗဏံ ပါစေသိ။ မစ္ဆာ ဘတ္တဝေလာယ ဧကစ္စေ အာဂစ္ဆန္တိ, ဧကစ္စေ နာဂစ္ဆန္တိ, ဘတ္တံ နဿတိ။ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ သတ္တဝေလာယ ဘေရိံ ပဟရိတွာ ဘေရိသညာယ မစ္ဆေသု သန္နိပတိတေသု ဘတ္တံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဘတ္တကမ္မိကော ဘေရိံ ပဟရာပေတွာ သန္နိပတိတာနံ မစ္ဆာနံ ဘတ္တံ ဒေတိ။ တေပိ ဘေရိသညာယ သန္နိပတိတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။
တေသု ဧဝံ သန္နိပတိတွာ ဘုဉ္ဇန္တေသု ဧကော သုံသုမာရော အာဂန္တွာ မစ္ဆေ ခါဒိ။ ဘတ္တကမ္မိကော ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘သုံသုမာရံ မစ္ဆာနံ ခါဒနကာလေ ဝိကဏ္ဏကေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဂန္တွာ နာဝါယ ဌတွာ မစ္ဆေ ခါဒိတုံ အာဂတံ သုံသုမာရံ ဝိကဏ္ဏကေန ပဟရိ, တံ တဿ အန္တောပိဋ္ဌိံ ပါဝိသိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ တံ ဂဟေတွာဝ ပလာယိ။ ဘတ္တကမ္မိကော တဿ ဝိဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ တံ အာလပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာမံ ယဟိံ ဣစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ, ဝိဒ္ဓေါသိ မမ္မမှိ ဝိကဏ္ဏကေန၊
ဟတောသိ ဘတ္တေန သုဝါဒိတေန, လောလော စ မစ္ဆေ အနုဗန္ဓမာနော’’တိ။
တတ္ထ ကာမန္တိ ဧကံသေန။ ယဟိံ ဣစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆာတိ ယသ္မိံ ဣစ္ဆသိ, တသ္မိံ ဂစ္ဆ။ မမ္မမှီတိ မမ္မဋ္ဌာနေ။ ဝိကဏ္ဏကေနာတိ ဝိကဏ္ဏကသလ္လေန။ ဟတောသိ ဘတ္တေန သုဝါဒိတေန, လောလော စ မစ္ဆေ အနုဗန္ဓမာနောတိ တွံ ဘေရိဝါဒိတသညာယ ဘတ္တေ ဒီယမာနေ လောလော ဟုတွာ ခါဒနတ္ထာယ မစ္ဆေ အနုဗန္ဓမာနော တေန သဝါဒိတေန ဘတ္တေန ဟတော, ဂတဋ္ဌာနေပိ တေ ဇီဝိတံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ သော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။
သတ္ထာ ဣမံ ကာရဏံ ဒဿေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝမ္ပိ လောကာမိသံ ဩပတန္တော, ဝိဟညတီ စိတ္တဝသာနုဝတ္တီ၊
သော ဟညတီ ဉာတိသခါန မဇ္ဈေ, မစ္ဆာနုဂေါ သောရိဝ သုံသုမာရော’’တိ။
တတ္ထ လောကာမိသန္တိ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ တေ ဟိ လောကော ဣဋ္ဌတော ကန္တတော မနာပတော ဂဏှာတိ, တသ္မာ ‘‘လောကာမိသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဩပတန္တောတိ တံ လောကာမိသံ အနုပတန္တော ကိလေသဝသေန စိတ္တဝသာနုဝတ္တီ ပုဂ္ဂလော ဝိဟညတိ ကိလမတိ, သော ဟညတီတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဉာတီနဉ္စ သခါနဉ္စ မဇ္ဈေ သော ဝိကဏ္ဏကေန ဝိဒ္ဓေါ မစ္ဆာနုဂေါ သုံသုမာရော ဝိယ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ မနာပါတိ ဂဟေတွာ ဟညတိ ကိလမတိ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏာတိယေဝါတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ သုံသုမာရော ဒေဝဒတ္တော, မစ္ဆာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိကဏ္ဏကဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၃၄] ၄။ အသိတာဘူဇာတကဝဏ္ဏနာ
တွမေဝ ဒါနိမကရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကုမာရိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကသ္မိံ ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဥပဋ္ဌာကကုလေ ဧကာ ကုမာရိကာ အဘိရူပါ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ, သာ ဝယပ္ပတ္တာ သမာနဇာတိကံ ကုလံ အဂမာသိ။ သာမိကော တံ ကိသ္မိဉ္စိ အမညမာနော အညတ္ထ စိတ္တဝသေန စရတိ။ သာ တဿ တံ အတ္တနိ အနာဒရတံ အဂဏေတွာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ နိမန္တေတွာ ဒါနံ ဒတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တီ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ မဂ္ဂဖလသုခေန ဝီတိနာမယမာနာ ‘‘သာမိကောပိ မံ န ဣစ္ဆတိ, ဃရာဝါသေန မေ ကမ္မံ နတ္ထိ, ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ
စိန္တေတွာ မာတာပိတူနံ အာစိက္ခိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တဿာ သာ ကိရိယာ ဘိက္ခူသု ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကကုလဿ ဓီတာ အတ္ထဂဝေသိကာ သာမိကဿ အနိစ္ဆဘာဝံ ဉတွာ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဓမ္မံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ ပုန မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာ, ဧဝံ အတ္ထဂဝေသိကာ, အာဝုသော သာ ကုမာရိကာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသာ ကုလဓီတာ အတ္ထဂဝေသိကာ, ပုဗ္ဗေပိ အတ္ထဂဝေသိကာယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ အတ္တနော ပုတ္တဿ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရဿ ပရိဝါရသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နာသင်္ကော ပုတ္တံ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော အသိတာဘုံ နာမ အတ္တနော ဒေဝိံ အာဒါယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ မစ္ဆမံသဖလာဖလာနိ ခါဒန္တော ပဏ္ဏသာလာယ နိဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကံ ကိန္နရိံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ‘‘ဣမံ ပဇာပတိံ ကရိဿာမီ’’တိ အသိတာဘုံ အဂဏေတွာ တဿာ အနုပဒံ အဂမာသိ။ သာ တံ ကိန္နရိံ အနုဗန္ဓမာနံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မံ အဂဏေတွာ ကိန္နရိံ အနုဗန္ဓတိ, ကိံ မေ ဣမိနာ’’တိ ဝိရတ္တစိတ္တာ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ကသိဏပရိကမ္မံ ကထာပေတွာ ကသိဏံ ဩလောကေန္တီ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ အာဂန္တွာ အတ္တနော ပဏ္ဏသာလာယ ဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ဗြဟ္မဒတ္တောပိ ကိန္နရိံ အနုဗန္ဓန္တော ဝိစရိတွာ တဿာ ဂတမဂ္ဂမ္ပိ အဒိသွာ ဆိန္နာသော ဟုတွာ ပဏ္ဏသာလာဘိမုခေါဝ အာဂတော။ အသိတာဘူ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ မဏိဝဏ္ဏေ ဂဂနတလေ ဌိတာ ‘‘အယျပုတ္တ, တံ နိဿာယ မယာ ဣဒံ ဈာနသုခံ လဒ္ဓ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တွမေဝ ဒါနိမကရ, ယံ ကာမော ဗျဂမာ တယိ၊
သောယံ အပ္ပဋိသန္ဓိကော, ခရဆိန္နံဝ ရေနုက’’န္တိ။
တတ္ထ တွမေဝ ဒါနိမကရာတိ, အယျပုတ္တ, မံ ပဟာယ ကိန္နရိံ အနုဗန္ဓန္တော တွညေဝ ဣဒါနိ ဣဒံ အကရ။ ယံ ကာမော ဗျဂမာ တယီတိ ယံ မမ တယိ ကာမော ဝိဂတော ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ပဟီနော, ယဿ ပဟီနတ္တာ အဟံ ဣမံ ဝိသေသံ ပတ္တာတိ ဒီပေတိ။ သောယံ အပ္ပဋိသန္ဓိကောတိ သော ပန ကာမော ဣဒါနိ အပ္ပဋိသန္ဓိကော ဇာတော, န သက္ကာ ပဋိသန္ဓိတုံ။ ခရဆိန္နံဝ ရေနုကန္တိ ခရော ဝုစ္စတိ ကကစော, ရေနုကံ ဝုစ္စတိ ဟတ္ထိဒန္တော။ ယထာ ကကစေန ဆိန္နော ဟတ္ထိဒန္တော အပ္ပဋိသန္ဓိကော ဟောတိ, န ပုန ပုရိမနယေန အလ္လီယတိ, ဧဝံ ပုန မယှံ တယာ သဒ္ဓိံ စိတ္တဿ ဃဋနံ နာမ နတ္ထီတိ ဝတွာ တဿ ပဿန္တဿေဝ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ အဂမာသိ။
သော တဿာ ဂတကာလေ ပရိဒေဝမာနော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အတြိစ္ဆံ အတိလောဘေန, အတိလောဘမဒေန စ၊
ဧဝံ ဟာယတိ အတ္ထမှာ, အဟံဝ အသိတာဘုယာ’’တိ။
တတ္ထ အတြိစ္ဆံ အတိလောဘေနာတိ အတြိစ္ဆာ ဝုစ္စတိ အတြ အတြ ဣစ္ဆာသင်္ခါတာ အပရိယန္တတဏှာ, အတိလောဘော ဝုစ္စတိ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တလောဘော။ အတိလောဘမဒေန စာတိ ပုရိသမဒံ ဥပ္ပါဒနတော အတိလောဘမဒေါ နာမ ဇာယတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အတြိစ္ဆာဝသေန အတြိစ္ဆမာနော ပုဂ္ဂလော အတိလောဘေန စ အတိလောဘမဒေန စ ယထာ အဟံ အသိတာဘုယာ ရာဇဓီတာယ ပရိဟီနော, ဧဝံ အတ္ထာ ဟာယတီတိ။
ဣတိ သော ဣမာယ ဂါထာယ ပရိဒေဝိတွာ အရညေ ဧကကောဝ ဝသိတွာ ပိတု အစ္စယေန ဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ဂဏှိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇပုတ္တော စ ရာဇဓီတာ စ ဣမေ ဒွေ ဇနာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသိတာဘူဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၃၅] ၅။ ဝစ္ဆနခဇာတကဝဏ္ဏနာ
သုခါ ဃရာ ဝစ္ဆနခါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ရောဇမလ္လံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဂိဟိသဟာယော။ သော ဧကဒိဝသံ အာဂမနတ္ထာယ ထေရဿ သာသနံ ပါဟေသိ, ထေရော သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆိတွာ အဂမာသိ။ သော ထေရံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘောဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ထေရေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ထေရံ ဂိဟိဘောဂေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ နိမန္တေန္တော ‘‘ဘန္တေ အာနန္ဒ, မမ ဂေဟေ ပဟူတံ သဝိညာဏကအဝိညာဏကရတနံ, ဣဒံ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ တုယှံ ဒမ္မိ, ဧဟိ ဥဘော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသာမာ’’တိ။ ထေရော တဿ ကာမဂုဏေသု အာဒီနဝံ ကထေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, အာနန္ဒ, ရောဇော’’တိ သတ္ထာရာ ပုစ္ဆိတော ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိမဿ ကထေသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, မံ ရောဇော ဃရာဝါသေန နိမန္တေသိ, အထဿာဟံ ဃရာဝါသေ စေဝ ကာမဂုဏေသု စ အာဒီနဝံ ကထေသိ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, အာနန္ဒ, ရောဇော မလ္လော ဣဒါနေဝ ပဗ္ဗဇိတေ ဃရာဝါသေန နိမန္တေသိ, ပုဗ္ဗေပိ နိမန္တေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ နိဂမဂါမေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဗာရာဏသိံ ပါဝိသိ။ အထဿ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ အာစာရဝိဟာရေ ပသီဒိတွာ ဂေဟံ နေတွာ ဘောဇေတွာ ဥယျာနေ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဟေတွာ တံ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ဥယျာနေ ဝသာပေသိ။ တေ အညမညံ ဥပ္ပန္နသိနေဟာ အဟေသုံ။
အထေကဒိဝသံ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ဗောဓိသတ္တေ ပေမဝိဿာသဝသေန ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ ဒုက္ခာ, မမ သဟာယံ ဝစ္ဆနခပရိဗ္ဗာဇကံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတွာ သဗ္ဗံ ဝိဘဝံ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ တဿ ဒတွာ ဒွေပိ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသိဿာမာ’’တိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ တေန သဒ္ဓိံ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ဘန္တေ ဝစ္ဆနခ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ ဒုက္ခာ, သုခေါ ဃရာဝါသော, ဧဟိ ဥဘော သမဂ္ဂါ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇန္တာ ဝသာမာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သုခါ ဃရာ ဝစ္ဆနခ, သဟိရညာ သဘောဇနာ၊
ယတ္ထ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စ, သယေယျာထ အနုဿုကော’’တိ။
တတ္ထ သဟိရညာတိ သတ္တရတနသမ္ပန္နာ။ သဘောဇနာတိ ဗဟုခါဒနီယဘောဇနီယာ။ ယတ္ထ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စာတိ ယေသု သဟိရညဘောဇနေသု ဃရေသု နာနဂ္ဂရသာနိ ဘောဇနာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ နာနာပါနာနိ စ ပိဝိတွာ။ သယေယျာထ အနုဿုကောတိ ယေသု အလင်္ကတသိရိသယနပိဋ္ဌေ အနုဿုကော ဟုတွာ သယေယျာသိ, တေ ဃရာ နာမ အတိဝိယ သုခါတိ။
အထဿ တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, တွံ အညာဏတာယ ကာမဂိဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဃရာဝါသဿ ဂုဏံ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စ အဂုဏံ ကထေသိ, ဃရာဝါသဿ တေ အဂုဏံ ကထေဿာမိ, သုဏာဟိ ဒါနီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဃရာ နာနီဟမာနဿ, ဃရာ နာဘဏတော မုသာ၊
ဃရာ နာဒိန္နဒဏ္ဍဿ, ပရေသံ အနိကုဗ္ဗတော၊
ဧဝံ ဆိဒ္ဒံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ, ကော ဃရံ ပဋိပဇ္ဇတီ’’တိ။
တတ္ထ ဃရာ နာနီဟမာနဿာတိ နိစ္စကာလံ ကသိဂေါရက္ခာဒိကရဏေန အနီဟမာနဿ အဝါယမန္တဿ ဃရာ နာမ နတ္ထိ, ဃရာဝါသော န ပတိဋ္ဌာတီတိ အတ္ထော။ ဃရာ နာဘဏတော မုသာတိ ခေတ္တဝတ္ထုဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီနံ အတ္ထာယ အမုသာဘဏတောပိ ဃရာ နာမ နတ္ထိ။ ဃရာ နာဒိန္နဒဏ္ဍဿ, ပရေသံ အနိကုဗ္ဗတောတိ နာဒိန္နဒဏ္ဍဿာတိ အဂ္ဂဟိတဒဏ္ဍဿ, နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍဿ ပရေသံ အနိကုဗ္ဗတော ဃရာ နာမ နတ္ထိ။ ယော ပန အာဒိန္နဒဏ္ဍော ဟုတွာ ပရေသံ ဒါသကမ္မကရာဒီနံ တသ္မိံ တသ္မိံ အပရာဓေ အပရာဓာနုရူပံ ဝဓဗန္ဓနဆေဒနတာဠနာဒိဝသေန ကရောတိ, တဿေဝ ဃရာဝါသော သဏ္ဌဟတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဆိဒ္ဒံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ, ကော ဃရံ ပဋိပဇ္ဇတီတိ တံ ဒါနိ ဧဝံ ဧတေသံ ဤဟနာဒီနံ အကရဏေ သတိ တာယ တာယ ပရိဟာနိယာ ဆိဒ္ဒံ ကရဏေပိ သတိ နိစ္စမေဝ ကာတဗ္ဗတော ဒုရဘိသမ္ဘဝံ ဒုရာရာဓနီယံ, နိစ္စံ ကရောန္တဿပိ ဝါ ဒုရဘိသမ္ဘဝမေဝ ဒုပ္ပူရံ ဃရာဝါသံ ‘‘အဟံ နိပ္ပရိတဿော ဟုတွာ အဇ္ဈာဝသိဿာမီ’’တိ ကော ပဋိပဇ္ဇတီတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ဃရာဝါသဿ ဒေါသံ ကထေတွာ ဥယျာနမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ရောဇော မလ္လော အဟောသိ, ဝစ္ဆနခပရိဗ္ဗာဇကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝစ္ဆနခဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
ဘဒ္ဒကော ဝတယံ ပက္ခီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ အာနေတွာ ဒဿိတံ ဒိသွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧကသ္မိံ သရေ မစ္ဆော ဟုတွာ မဟာပရိဝါရော ဝသိ။ အထေကော ဗကော ‘‘မစ္ဆေ ခါဒိဿာမီ’’တိ သရဿ အာသန္နဋ္ဌာနေ သီသံ ပါတေတွာ ပက္ခေ ပသာရေတွာ မန္ဒမန္ဒော မစ္ဆေ ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ တေသံ ပမာဒံ အာဂမယမာနော။ တသ္မိံ ခဏေ ဗောဓိသတ္တော မစ္ဆဂဏပရိဝုတော ဂေါစရံ ဂဏှန္တော တံ ဌာနံ ပါပုဏိ။ မစ္ဆဂဏော တံ ဗကံ ပဿိတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဘဒ္ဒကော ဝတယံ ပက္ခီ, ဒိဇော ကုမုဒသန္နိဘော၊
ဝူပသန္တေဟိ ပက္ခေဟိ, မန္ဒမန္ဒောဝ ဈာယတီ’’တိ။
တတ္ထ မန္ဒမန္ဒောဝ ဈာယတီတိ အဗလဗလော ဝိယ ဟုတွာ ကိဉ္စိ အဇာနန္တော ဝိယ ဧကကောဝ ဈာယတီတိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ဩလောကေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာဿ သီလံ ဝိဇာနာထ, အနညာယ ပသံသထ၊
အမှေ ဒိဇော န ပါလေတိ, တေန ပက္ခီ န ဖန္ဒတီ’’တိ။
တတ္ထ အနညာယာတိ အဇာနိတွာ။ အမှေ ဒိဇော န ပါလေတီတိ ဧသ ဒိဇော အမှေ န ရက္ခတိ န ဂေါပါယတိ, ‘‘ကတရံ နု ခေါ ဧတေသု ကဗဠံ ကရိဿာမီ’’တိ ဥပဓာရေတိ။ တေန ပက္ခီ န ဖန္ဒတီတိ တေနာယံ သကုဏော န
ဖန္ဒတိ န စလတီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ မစ္ဆဂဏော ဥဒကံ ခေါဘေတွာ ဗကံ ပလာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗကော ကုဟကော ဘိက္ခု အဟောသိ, မစ္ဆရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၃၇] ၇။ သာကေတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကော နု ခေါ ဘဂဝါ ဟေတူတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာကေတံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တော သာကေတံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပနေတ္ထ အတီတမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ ဟေဋ္ဌာ ဧကကနိပါတေ (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။သာကေတဇာတကဝဏ္ဏနာ) ကထိတမေဝ။ တထာဂတဿ ပန ဝိဟာရံ ဂတကာလေ ဘိက္ခူ ‘‘သိနေဟော နာမေသ, ဘန္တေ, ကထံ ပတိဋ္ဌာတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘ကော နု ခေါ ဘဂဝါ ဟေတု, ဧကစ္စေ ဣဓ ပုဂ္ဂလေ၊
အတီဝ ဟဒယံ နိဗ္ဗာတိ, စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒတီ’’တိ။
တဿတ္ထော – ကော နု ခေါ ဟေတု, ယေန ဣဓေကစ္စေ ပုဂ္ဂလေ ဒိဋ္ဌမတ္တေယေဝ ဟဒယံ အတိဝိယ နိဗ္ဗာတိ, သုဝါသိတဿ သီတဿ ဥဒကဿ ဃဋသဟဿေန ပရိသိတ္တံ ဝိယ သီတလံ ဟောတိ, ဧကစ္စေ န နိဗ္ဗာတိ။ ဧကစ္စေ ဒိဋ္ဌမတ္တေယေဝ စိတ္တံ ပသီဒတိ, မုဒု ဟောတိ, ပေမဝသေန အလ္လီယတိ, ဧကစ္စေ န အလ္လီယတီတိ။
အထ နေသံ သတ္ထာ ပေမကာရဏံ ဒဿေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုဗ္ဗေဝ သန္နိဝါသေန, ပစ္စုပ္ပန္နဟိတေန ဝါ၊
ဧဝံ တံ ဇာယတေ ပေမံ, ဥပ္ပလံဝ ယထောဒကေ’’တိ။
တဿတ္ထော – ဘိက္ခဝေ, ပေမံ နာမေတံ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ဇာယတိ, ပုရိမဘဝေ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ပုတ္တော ဝါ ဓီတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ ပတိ ဝါ ဘရိယာ ဝါ သဟာယော ဝါ မိတ္တော ဝါ ဟုတွာ ယော ယေန
သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေ ဝုတ္ထပုဗ္ဗော, တဿ ဣမိနာ ပုဗ္ဗေဝ သန္နိဝါသေန ဘဝန္တရေပိ အနုဗန္ဓန္တော သော သိနေဟော န ဝိဇဟတိ။ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ကတေန ပစ္စုပ္ပန္နဟိတေန ဝါ ဧဝံ တံ ဇာယတေ ပေမံ, ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပေမံ နာမ ဇာယတိ။ ယထာ ကိံ? ဥပ္ပလံဝ ယထောဒကေတိ။ ဝါ-ကာရဿ ရဿတ္တံ ကတံ။ သမုစ္စယတ္ထေ စေသ ဝုတ္တော, တသ္မာ ဥပ္ပလဉ္စ သေသံ ဇလဇပုပ္ဖဉ္စ ယထာ ဥဒကေ ဇာယမာနံ ဒွေ ကာရဏာနိ နိဿာယ ဇာယတိ ဥဒကဉ္စေဝ ကလလဉ္စ, တထာ ဧတေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ ပေမံ ဇာယတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော စ ဗြာဟ္မဏီ စ ဣမေ ဒွေ ဇနာ အဟေသုံ, ပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာကေတဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၃၈] ၈။ ဧကပဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣင်္ဃ ဧကပဒံ, တာတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသီ ကိရေသ ကုဋုမ္ဗိကော, အထဿ ဧကဒိဝသံ အင်္ကေ နိသိန္နော ပုတ္တော အတ္ထဿ ဒွါရံ နာမ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ဗုဒ္ဓဝိသယော ဧသ ပဉှော, န တံ အညော ကထေတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, အယံ မေ ဒါရကော ဦရုမှိ နိသိန္နော အတ္ထဿ ဒွါရံ နာမ ပဉှံ ပုစ္ဆိ, အဟံ တံ အဇာနန္တော ဣဓာဂတော, ကထေထ, ဘန္တေ, ဣမံ ပဉှ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဥပါသက, အယံ ဒါရကော ဣဒါနေဝ အတ္ထဂဝေသကော, ပုဗ္ဗေပိ အတ္ထဂဝေသကောဝ ဟုတွာ ဣမံ ပဉှံ ပဏ္ဍိတေ ပုစ္ဆိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိဿ ကထေသုံ, ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ ပန န သလ္လက္ခေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဘိ။ အထဿ ပုတ္တော ဒဟရော ကုမာရော ဦရုမှိ နိသီဒိတွာ ‘‘တာတ, မယှံ ဧကပဒံ အနေကတ္ထနိဿိတံ ဧကံ ကာရဏံ ကထေထာ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣင်္ဃ ဧကပဒံ တာတ, အနေကတ္ထပဒဿိတံ၊
ကိဉ္စိ သင်္ဂါဟိကံ ဗြူသိ, ယေနတ္ထေ သာဓယေမသေ’’တိ။
တတ္ထ ဣင်္ဃာတိ ယာစနတ္ထေ စောဒနတ္ထေ ဝါ နိပါတော။ ဧကပဒန္တိ ဧကံ ကာရဏပဒံ, ဧကံ ကာရဏူပသဉှိတံ ဝါ ဗျဉ္ဇနပဒံ။ အနေကတ္ထပဒဿိတန္တိ အနေကာနိ အတ္ထပဒါနိ ကာရဏပဒါနိ နိဿိတံ။ ကိဉ္စိ သင်္ဂါဟိကံ ဗြူသီတိ ကိဉ္စိ ဧကပဒံ ဗဟူနံ ပဒါနံ သင်္ဂါဟိကံ ဗြူဟိ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ယေနတ္ထေ သာဓယေမသေတိ ယေန ဧကေန ပဒေန အနေကတ္ထနိဿိတေန မယံ အတ္တနော ဝုဍ္ဎိံ သာဓေယျာမ, တံ မေ ကထေဟီတိ ပုစ္ဆိ။
အထဿ ပိတာ ကထေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒက္ခေယျေကပဒံ တာတ, အနေကတ္ထပဒဿိတံ၊
တဉ္စ သီလေန သညုတ္တံ, ခန္တိယာ ဥပပါဒိတံ၊
အလံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ, အမိတ္တာနံ ဒုခါယ စာ’’တိ။
တတ္ထ ဒက္ခေယျေကပဒန္တိ ဒက္ခေယျံ ဧကပဒံ။ ဒက္ခေယျံ နာမ လာဘုပ္ပါဒကဿ ဆေကဿ ကုသလဿ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ ဝီရိယံ။ အနေကတ္ထပဒဿိတန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဝီရိယံ အနေကေဟိ အတ္ထပဒေဟိ နိဿိတံ။ ကတရေဟီတိ? သီလာဒီဟိ။ တေနေဝ ‘‘တဉ္စ သီလေန သညုတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – တဉ္စ ပနေတံ ဝီရိယံ အာစာရသီလသမ္ပယုတ္တံ အဓိဝါသနခန္တိယာ ဥပေတံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ အမိတ္တာနဉ္စ ဒုက္ခာယ အလံ သမတ္ထံ။ ကော ဟိ နာမ လာဘုပ္ပါဒကဉာဏသမ္ပယုတ္တကုသလဝီရိယသမန္နာဂတော အာစာရခန္တိသမ္ပန္နော မိတ္တေ သုခါပေတုံ, အမိတ္တေ ဝါ ဒုက္ခာပေတုံ န သက္ကောတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တဿ ပဉှံ ကထေသိ။ သောပိ ပိတု ကထိတနယေနေဝ အတ္တနော အတ္ထံ သာဓေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ပိတာပုတ္တာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ။ ‘‘တဒါ ပုတ္တော အယမေဝ ပုတ္တော အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဧကပဒဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၃၉] ၉။ ဟရိတမဏ္ဍူကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အာသီဝိသမ္ပိ မံ သန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အဇာတသတ္တုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောသလရာဇဿ ဟိ ပိတာ မဟာကောသလော ဗိမ္ဗိသာရရညော ဓီတရံ ဒဒမာနော ဓီတု နှာနမူလံ ကာသိဂါမကံ နာမ အဒါသိ။ သာ အဇာတသတ္တုနာ ပိတုဃာတကကမ္မေ ကတေ ရညော သိနေဟေန နစိရဿေဝ ကာလမကာသိ။ အဇာတသတ္တု မာတရိ ကာလကတာယပိ တံ ဂါမံ ဘုဉ္ဇတေဝ။ ကောသလရာဇာ ‘‘ပိတုဃာတကဿ စောရဿ မမ ကုလသန္တကံ ဂါမံ န ဒဿာမီ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈတိ။ ကဒါစိ မာတုလဿ ဇယော ဟောတိ, ကဒါစိ ဘာဂိနေယျဿ။ ယဒါ ပန အဇာတသတ္တု ဇိနာတိ, တဒါ သောမနဿပ္ပတ္တော ရထေ ဓဇံ ဥဿာပေတွာ မဟန္တေန ယသေန နဂရံ ပဝိသတိ။ ယဒါ ပန ပရာဇယတိ, တဒါ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာဝ ပဝိသတိ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အဇာတသတ္တု မာတုလံ ဇိနိတွာ တုဿတိ, ပရာဇိတော ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ ဇိနိတွာ တုဿတိ, ပရာဇိတော ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော နီလမဏ္ဍူကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ မနုဿာ နဒီကန္ဒရာဒီသု တတ္ထ တတ္ထ မစ္ဆေ ဂဟဏတ္ထာယ ကုမီနာနိ ဩဍ္ဍေသုံ။ ဧကသ္မိံ ကုမီနေ ဗဟူ မစ္ဆာ ပဝိသိံသု။ အထေကော ဥဒကာသီဝိသော မစ္ဆေ ခါဒန္တော တံ ကုမီနံ ပါဝိသိ, ဗဟူ မစ္ဆာ ဧကတော ဟုတွာ တံ ခါဒန္တာ ဧကလောဟိတံ အကံသု။ သော ပဋိသရဏံ အပဿန္တော မရဏဘယတဇ္ဇိတော ကုမီနမုခေန နိက္ခမိတွာ ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဥဒကပရိယန္တေ နိပဇ္ဇိ။ နီလမဏ္ဍူကောပိ တသ္မိံ ခဏေ ဥပ္ပတိတွာ ကုမီနသူလမတ္ထကေ နိပန္နော ဟောတိ။ အာသီဝိသော ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အလဘန္တော တတ္ထ နိပန္နံ တံ ဒိသွာ ‘‘သမ္မ နီလမဏ္ဍူက, ဣမေသံ မစ္ဆာနံ ကိရိယာ ရုစ္စတိ တုယှ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အာသီဝိသမ္ပိ မံ သန္တံ, ပဝိဋ္ဌံ ကုမိနာမုခံ၊
ရုစ္စတေ ဟရိတာမာတာ, ယံ မံ ခါဒန္တိ မစ္ဆကာ’’တိ။
တတ္ထ အာသီဝိသမ္ပိ မံ သန္တန္တိ မံ အာဂတဝိသံ သမာနံ။ ရုစ္စတေ ဟရိတာမာတာ, ယံ မံ ခါဒန္တိ မစ္ဆကာတိ ဧတံ တဝ ရုစ္စတိ ဟရိတမဏ္ဍူကပုတ္တာတိ ဝဒတိ။
အထ နံ ဟရိတမဏ္ဍူကော ‘‘အာမ, သမ္မ, ရုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘သစေ တွမ္ပိ တဝ ပဒေသံ အာဂတေ မစ္ဆေ ခါဒသိ, မစ္ဆာပိ အတ္တနော ပဒေသံ အာဂတံ တံ ခါဒန္တိ, အတ္တနော ဝိသယေ ပဒေသေ ဂေါစရဘူမိယံ အဗလဝါ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝိလုမ္ပတေဝ ပုရိသော, ယာဝဿ ဥပကပ္ပတိ၊
ယဒါ စညေ ဝိလုမ္ပန္တိ, သော ဝိလုတ္တော ဝိလုမ္ပတီ’’တိ။
တတ္ထ ဝိလုမ္ပတေဝ ပုရိသော, ယာဝဿ ဥပကပ္ပတီတိ ယာဝ အဿ ပုရိသဿ ဣဿရိယံ ဥပကပ္ပတိ ဣဇ္ဈတိ ပဝတ္တတိ, တာဝ သော အညံ ဝိလုမ္ပတိယေဝ။ ‘‘ယာဝ သော ဥပကပ္ပတီ’’တိပိ ပါဌော, ယတ္တကံ ကာလံ သော ပုရိသော သက္ကောတိ ဝိလုမ္ပိတုန္တိ အတ္ထော။ ယဒါ စညေ ဝိလုမ္ပန္တီတိ ယဒါ စ အညေ ဣဿရာ ဟုတွာ ဝိလုမ္ပန္တိ။ သော ဝိလုတ္တော ဝိလုမ္ပတီတိ အထ သော ဝိလုမ္ပကော အညေဟိ ဝိလုမ္ပတိ။ ‘‘ဝိလုမ္ပတေ’’တိပိ ပါဌော, အယမေဝတ္ထော။ ‘‘ဝိလုမ္ပန’’န္တိပိ ပဌန္တိ, တဿတ္ထော န သမေတိ။ ဧဝံ ‘‘ဝိလုမ္ပကော ပုန ဝိလုမ္ပံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တေန အဍ္ဍေ ဝိနိစ္ဆိတေ ဥဒကာသီဝိသဿ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ပစ္စာမိတ္တံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ မစ္ဆဂဏာ ကုမီနမုခါ နိက္ခမိတွာ တတ္ထေဝ နံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ပက္ကမုံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဥဒကာသီဝိသော အဇာတသတ္တု အဟောသိ, နီလမဏ္ဍူကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဟရိတမဏ္ဍူကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၄၀] ၁၀။ မဟာပိင်္ဂလဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗော ဇနောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တေ သတ္ထရိ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ နဝမာသစ္စယေန ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ပထဝိယံ နိမုဂ္ဂေ ဇေတဝနဝါသိနော စ သကလရဋ္ဌဝါသိနော စ ‘‘ဗုဒ္ဓပဋိကဏ္ဋကော ဒေဝဒတ္တော ပထဝိယာ ဂိလိတော, နိဟတပစ္စာမိတ္တော
ဒါနိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဇာတော’’တိ တုဋ္ဌဟဋ္ဌာ အဟေသုံ။ တေသံ ကထံ သုတွာ ပရမ္ပရဃောသေန သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော ယက္ခဘူတဒေဝဂဏာ စ တုဋ္ဌဟဋ္ဌာ ဧဝ အဟေသုံ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တေ ပထဝိယံ နိမုဂ္ဂေ ‘ဗုဒ္ဓပဋိကဏ္ဋကော ဒေဝဒတ္တော ပထဝိယာ ဂိလိတော’တိ မဟာဇနော အတ္တမနော ဇာတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တေ မတေ မဟာဇနော တုဿတိ စေဝ ဟသတိ စ, ပုဗ္ဗေပိ တုဿိ စေဝ ဟသိ စာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ မဟာပိင်္ဂလော နာမ ရာဇာ အဓမ္မေန ဝိသမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ဆန္ဒာဒိဝသေန ပါပကမ္မာနိ ကရောန္တော ဒဏ္ဍဗလိဇင်္ဃကဟာပဏာဒိဂ္ဂဟဏေန ဥစ္ဆုယန္တေ ဥစ္ဆုံ ဝိယ မဟာဇနံ ပီဠေသိ ကက္ခဠော ဖရုသော သာဟသိကော, ပရေသု အနုဒ္ဒယာမတ္တမ္ပိ နာမဿ နတ္ထိ, ဂေဟေ ဣတ္ထီနမ္ပိ ပုတ္တဓီတာနမ္ပိ အမစ္စဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒီနမ္ပိ အပ္ပိယော အမနာပေါ, အက္ခိမှိ ပတိတရဇံ ဝိယ, ဘတ္တပိဏ္ဍေ သက္ခရာ ဝိယ, ပဏှိံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပဝိဋ္ဌကဏ္ဋကော ဝိယ စ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မဟာပိင်္ဂလဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ မဟာပိင်္ဂလော ဒီဃရတ္တံ ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ကာလမကာသိ။ တသ္မိံ ကာလကတေ သကလဗာရာဏသိဝါသိနော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ မဟာဟသိတံ ဟသိတွာ ဒါရူနံ သကဋသဟဿေန မဟာပိင်္ဂလံ ဈာပေတွာ အနေကေဟိ ဃဋသဟဿေဟိ အာဠာဟနံ နိဗ္ဗာပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတွာ ‘‘ဓမ္မိကော နော ရာဇာ လဒ္ဓေါ’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ နဂရေ ဥဿဝဘေရိံ စရာပေတွာ သမုဿိတဓဇပဋာကံ နဂရံ အလင်္ကရိတွာ ဒွါရေ ဒွါရေ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏလာဇကုသုမမဏ္ဍိတတလေသု အလင်္ကတမဏ္ဍပေသု နိသီဒိတွာ ခါဒိံသု စေဝ ပိဝိံသု စ။
ဗောဓိသတ္တောပိ အလင်္ကတေ မဟာတလေ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တဿ ပလ္လင်္ကဝရဿ မဇ္ဈေ မဟာယသံ အနုဘဝန္တော နိသီဒိ။ အမစ္စာ စ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိရဋ္ဌိကဒေါဝါရိကာဒယော စ ရာဇာနံ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။ အထေကော ဒေါဝါရိကော နာတိဒူရေ ဌတွာ အဿသန္တော ပဿသန္တော ပရောဒိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ‘‘သမ္မ ဒေါဝါရိက, မမ ပိတရိ ကာလကတေ သဗ္ဗေ တုဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဥဿဝံ ကီဠန္တာ ဝိစရန္တိ, တွံ ပန ရောဒမာနော
ဌိတော, ကိံ နု ခေါ မမ ပိတာ တဝေဝ ပိယော အဟောသိ မနာပေါ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဗ္ဗော ဇနော ဟိံသိတော ပိင်္ဂလေန, တသ္မိံ မတေ ပစ္စယာ ဝေဒယန္တိ၊
ပိယော နု တေ အာသိ အကဏှနေတ္တော, ကသ္မာ နု တွံ ရောဒသိ ဒွါရပါလာ’’တိ။
တတ္ထ ဟိံသိတောတိ နာနပ္ပကာရေဟိ ဒဏ္ဍဗလိအာဒီဟိ ပီဠိတော။ ပိင်္ဂလေနာတိ ပိင်္ဂလက္ခေန။ တဿ ကိရ ဒွေပိ အက္ခီနိ နိဗ္ဗိဒ္ဓပိင်္ဂလာနိ ဗိဠာရက္ခိဝဏ္ဏာနိ အဟေသုံ, တေနေဝဿ ‘‘ပိင်္ဂလော’’တိ နာမံ အကံသု။ ပစ္စယာ ဝေဒယန္တီတိ ပီတိယော ပဝေဒယန္တိ။ အကဏှနေတ္တောတိ ပိင်္ဂလနေတ္တော။ ကသ္မာ နု တွန္တိ ကေန နု ကာရဏေန တွံ ရောဒသိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကသ္မာ တုဝ’’န္တိ ပါဌော။
သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘နာဟံ, မဟာရာဇ, ‘မဟာပိင်္ဂလော မတော’တိ သောကေန ရောဒါမိ, သီသဿ မေ သုခံ ဇာတံ။ ပိင်္ဂလရာဇာ ဟိ ပါသာဒါ ဩတရန္တော စ အာရောဟန္တော စ ကမ္မာရမုဋ္ဌိကာယ ပဟရန္တော ဝိယ မယှံ သီသေ အဋ္ဌဋ္ဌ ခဋကေ ဒေတိ, သော ပရလောကံ ဂန္တွာပိ မမ သီသေ ဒဒမာနော ဝိယ နိရယပါလာနမ္ပိ ယမဿပိ သီလေ ခဋကေ ဒဿတိ, အထ နံ တေ ‘အတိဝိယ အယံ အမှေ ဗာဓတီ’တိ ပုန ဣဓေဝ အာနေတွာ ဝိဿဇ္ဇေယျုံ, အထ မေ သော ပုနပိ သီသေ ခဋကေ ဒဒေယျာတိ ဘယေနာဟံ ရောဒါမီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န မေ ပိယော အာသိ အကဏှနေတ္တော, ဘာယာမိ ပစ္စာဂမနာယ တဿ၊
ဣတော ဂတော ဟိံသေယျ မစ္စုရာဇံ, သော ဟိံသိတော အာနေယျ ပုန ဣဓာ’’တိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သော ရာဇာ ဒါရူနံ ဝါဟသဟဿေန ဒဍ္ဎော ဥဒကဃဋသတေဟိ သိတ္တော, သာပိဿ အာဠာဟနဘူမိ သမန္တတော ခတာ, ပကတိယာပိ စ ပရလောကံ ဂတာ နာမ အညတ္ထ ဂတိဝသာ ပုန တေနေဝ သရီရေန နာဂစ္ဆန္တိ, မာ တွံ ဘာယီ’’တိ တံ သမဿာသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒဍ္ဎော ဝါဟသဟဿေဟိ, သိတ္တော ဃဋသတေဟိ သော၊
ပရိက္ခတာ စ သာ ဘူမိ, မာ ဘာယိ နာဂမိဿတီ’’တိ။
တတော ပဋ္ဌာယ ဒေါဝါရိကော အဿာသံ ပဋိလဘိ။ ဗောဓိသတ္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟာပိင်္ဂလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟာပိင်္ဂလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဥပါဟနဝဂ္ဂေါ နဝမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥပါဟနံ ဝီဏာထူဏံ, ဝိကဏ္ဏကံ အသိတာဘု၊
ဝစ္ဆနခံ ဗကဉ္စေဝ, သာကေတဉ္စ ဧကပဒံ၊
ဟရိတမာတု ပိင်္ဂလံ။
၁၀။ သိင်္ဂါလဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၄၁] ၁။ သဗ္ဗဒါဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
သိင်္ဂါလော မာနတ္ထဒ္ဓေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တော အဇာတသတ္တုံ ပသာဒေတွာ ဥပ္ပါဒိတံ လာဘသက္ကာရံ စိရဋ္ဌိတိကံ ကာတုံ နာသက္ခိ, နာဠာဂိရိပယောဇနေ ပါဋိဟာရိယဿ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ တဿ သော လာဘသက္ကာရော အန္တရဓာယိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော လာဘသက္ကာရံ ဥပ္ပါဒေတွာ စိရဋ္ဌိတိကံ ကာတုံ နာသက္ခီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အတ္တနော ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရံ အန္တရဓာပေတိ, ပုဗ္ဗေပိ အန္တရဓာပေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတော အဟောသိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ အဋ္ဌာရသန္နဉ္စ သိပ္ပါနံ ပါရံ ဂတော။ သော ပထဝီဇယမန္တံ နာမ ဇာနာတိ။ ပထဝီဇယမန္တောတိ အာဝဋ္ဋနမန္တော ဝုစ္စတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တံ မန္တံ သဇ္ဈာယိဿာမီ’’တိ ဧကသ္မိံ အင်္ဂဏဋ္ဌာနေ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ နိသီဒိတွာ သဇ္ဈာယမကာသိ။ တံ ကိရ မန္တံ အညဝိဟိတံ ဓိတိဝိရဟိတံ သာဝေတုံ န သက္ကာ, တသ္မာ နံ သော တထာရူပေ ဌာနေ သဇ္ဈာယတိ။ အထဿ သဇ္ဈာယနကာလေ ဧကော သိင်္ဂါလော ဧကသ္မိံ ဗိလေ နိပန္နော တံ မန္တံ သုတွာဝ ပဂုဏမကာသိ။ သော ကိရ အနန္တရာတီတေ အတ္တဘာဝေ ပဂုဏပထဝီဇယမန္တော ဧကော ဗြာဟ္မဏော အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော သဇ္ဈာယံ ကတွာ ဥဋ္ဌာယ ‘‘ပဂုဏော ဝတ မေ အယံ မန္တော’’တိ အာဟ။ သိင်္ဂါလော ဗိလာ နိက္ခမိတွာ ‘‘အမ္ဘော ဗြာဟ္မဏ, အယံ မန္တော တယာပိ မမေဝ ပဂုဏတရော’’တိ ဝတွာ ပလာယိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အယံ သိင်္ဂါလော မဟန္တံ အကုသလံ ကရိဿတီ’’တိ ‘‘ဂဏှထ ဂဏှထာ’’တိ ထောကံ အနုဗန္ဓိ။ သိင်္ဂါလော ပလာယိတွာ အရညံ ပါဝိသိ။
သော ဂန္တွာ ဧကံ သိင်္ဂါလိံ ထောကံ သရီရေ ဍံသိ, ‘‘ကိံ, သာမီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘မယှံ ဇာနာသိ န ဇာနာသီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘အာမ, ဇာနာမီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သော ပထဝီဇယမန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ အနေကာနိ သိင်္ဂါလသတာနိ အာဏာပေတွာ သဗ္ဗေပိ ဟတ္ထိအဿသီဟဗျဂ္ဃသူကရမိဂါဒယော စတုပ္ပဒေ အတ္တနော သန္တိကေ အကာသိ။ ကတွာ စ ပန သဗ္ဗဒါဌော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဧကံ သိင်္ဂါလိံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ ဒွိန္နံ ဟတ္ထီနံ ပိဋ္ဌေ သီဟော တိဋ္ဌတိ, သီဟပိဋ္ဌေ သဗ္ဗဒါဌော သိင်္ဂါလော ရာဇာ သိင်္ဂါလိယာ အဂ္ဂမဟေသိယာ သဒ္ဓိံ နိသီဒတိ, မဟန္တော ယသော အဟောသိ။ သော ယသမဟန္တေန ပမဇ္ဇိတွာ မာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ သဗ္ဗစတုပ္ပဒပရိဝုတော ဗာရာဏသိယာ အဝိဒူရဋ္ဌာနံ သမ္ပာပုဏိ, ပရိသာ ဒွါဒသယောဇနာ အဟောသိ။ သော အဝိဒူရေ ဌိတောယေဝ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု, ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ ရညော သာသနံ ပေသေသိ။ ဗာရာဏသိဝါသိနော ဘီတတသိတာ နဂရဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ အဋ္ဌံသု။
ဗောဓိသတ္တော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မာ ဘာယိ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗဒါဌသိင်္ဂါလေန သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓံ မမ ဘာရော, ဌပေတွာ မံ အညော တေန သဒ္ဓိံ
ယုဇ္ဈိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထီ’’တိ ရာဇာနဉ္စ နာဂရေ စ သမဿာသေတွာ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ နု ခေါ သဗ္ဗဒါဌော ရဇ္ဇံ ဂဟေဿတိ, ပုစ္ဆိဿာမိ တာဝ န’’န္တိ ဒွါရဋ္ဋာလကံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘သမ္မ သဗ္ဗဒါဌ, ကိန္တိ ကတွာ ဣမံ ရဇ္ဇံ ဂဏှိဿသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သီဟနာဒံ နဒါပေတွာ မဟာဇနံ သဒ္ဒေန သန္တာသေတွာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အတ္ထေတ’’န္တိ ဉတွာ အဋ္ဋာလကာ ဩရုယှ ‘‘သကလဒွါဒသယောဇနိကဗာရာဏသိနဂရဝါသိနော ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒါနိ မာသပိဋ္ဌေန လဉ္ဇန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။ မဟာဇနော ဘေရိယာ အာဏံ သုတွာ အန္တမသော ဗိဠာလေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗစတုပ္ပဒါနဉ္စေဝ အတ္တနော စ ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒါနိ ယထာ ပရဿ သဒ္ဒံ သောတုံ န သက္ကာ, ဧဝံ မာသပိဋ္ဌေန လဉ္ဇိ။
အထ ဗောဓိသတ္တော ပုန အဋ္ဋာလကံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘သဗ္ဗဒါဌာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ? ‘‘ဣမံ ရဇ္ဇံ ကိန္တိ ကတွာ ဂဏှိဿသီ’’တိ? ‘‘သီဟနာဒံ နဒါပေတွာ မနုဿေ တာသေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သီဟနာဒံ နဒါပေတုံ န သက္ခိဿသိ။ ဇာတိသမ္ပန္နာ ဟိ သုရတ္တဟတ္ထပါဒါ ကေသရသီဟရာဇာနော တာဒိသဿ ဇရသိင်္ဂါလဿ အာဏံ န ကရိဿန္တီ’’တိ။ သိင်္ဂါလော မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဟုတွာ ‘‘အညေ တာဝ သီဟာ တိဋ္ဌန္တု, ယဿာဟံ ပိဋ္ဌေ နိသိန္နော, တညေဝ နဒါပေဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ နဒါပေဟိ, ယဒိ သက္ကောသီ’’တိ။ သော ယသ္မိံ သီဟေ နိသိန္နော, တဿ ‘‘နဒါဟီ’’တိ ပါဒေန သညံ အဒါသိ။ သီဟော ဟတ္ထိကုမ္ဘေ မုခံ ဥပ္ပီဠေတွာ တိက္ခတ္တုံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သီဟနာဒံ နဒိ။ ဟတ္ထီ သန္တာသပ္ပတ္တာ ဟုတွာ သိင်္ဂါလံ ပါဒမူလေ ပါတေတွာ ပါဒေနဿ သီသံ အက္ကမိတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ အကံသု, သဗ္ဗဒါဌော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။ တေပိ ဟတ္ထီ သီဟနာဒံ သုတွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ အညမညံ ဩဝိဇ္ဈိတွာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိံသု, ဌပေတွာ သီဟေ သေသာပိ မိဂသူကရာဒယော သသဗိဠာရပရိယောသာနာ သဗ္ဗေ စတုပ္ပါဒါ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိံသု။ သီဟာ ပလာယိတွာ အရညံ ပဝိသိံသု, ဒွါဒသယောဇနိကော မံသရာသိ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော အဋ္ဋာလကာ ဩတရိတွာ နဂရဒွါရာနိ ဝိဝရာပေတွာ ‘‘သဗ္ဗေ အတ္တနော ကဏ္ဏေသု မာသပိဋ္ဌံ အပနေတွာ မံသတ္ထိကာ မံသံ အာဟရန္တူ’’တိ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေသိ။ မနုဿာ အလ္လမံသံ ခါဒိတွာ သေသံ သုက္ခာပေတွာ ဝလ္လူရမကံသု။ တသ္မိံ ကိရ ကာလေ ဝလ္လူရကရဏံ ဥဒပါဒီတိ ဝဒန္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဣမာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ –
‘‘သိင်္ဂါလော မာနတ္ထဒ္ဓေါ စ, ပရိဝါရေန အတ္ထိကော၊
ပါပုဏိ မဟတိံ ဘူမိံ, ရာဇာသိ သဗ္ဗဒါဌိနံ။
‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု, ယော ဟောတိ ပရိဝါရဝါ၊
သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ, သိင်္ဂါလော ဝိယ ဒါဌိန’’န္တိ။
တတ္ထ မာနတ္ထဒ္ဓေါတိ ပရိဝါရံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နေန မာနေန ထဒ္ဓေါ။ ပရိဝါရေန အတ္ထိကောတိ ဥတ္တရိမ္ပိ ပရိဝါရေန အတ္ထိကော ဟုတွာ။ မဟတိံ ဘူမိန္တိ မဟန္တံ သမ္ပတ္တိံ။ ရာဇာသိ သဗ္ဗဒါဌိနန္တိ သဗ္ဗေသံ ဒါဌီနံ ရာဇာ အာသိ။ သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတီတိ သော ပရိဝါရသမ္ပန္နော ပုရိသော တေသု ပရိဝါရေသု မဟာ နာမ ဟောတိ။ သိင်္ဂါလော ဝိယ ဒါဌိနန္တိ ယထာ သိင်္ဂါလော ဒါဌီနံ မဟာ အဟောသိ, ဧဝံ မဟာ ဟောတိ, အထ သော သိင်္ဂါလော ဝိယ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိတွာ တံ ပရိဝါရံ နိဿာယ ဝိနာသံ ပါပုဏာတီတိ။
‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ရာဇာ သာရိပုတ္တော, ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သဗ္ဗဒါဌဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၄၂] ၂။ သုနခဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗာလော ဝတာယံ သုနခေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အမ္ဗဏကောဋ္ဌကေ အာသနသာလာယ ဘတ္တဘုဉ္ဇနသုနခံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ ကိရ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပါနီယဟာရကာ ဂဟေတွာ တတ္ထ ပေါသေသုံ။ သော အပရဘာဂေ တတ္ထ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တော ထူလသရီရော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ဂါမဝါသီ ပုရိသော တံ ဌာနံ ပတ္တော သုနခံ ဒိသွာ ပါနီယဟာရကာနံ ဥတ္တရိသာဋကဉ္စ ကဟာပဏဉ္စ ဒတွာ ဂဒ္ဒူလေန ဗန္ဓိတွာ တံ အာဒါယ ပက္ကာမိ။ သော ဂဟေတွာ နီယမာနော န ဝဿိ, ဒိန္နံ ဒိန္နံ ခါဒန္တော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အဂမာသိ။ အထ သော ပုရိသော ‘‘အယံ ဣဒါနိ မံ ပိယာယတီ’’တိ ဂဒ္ဒူလံ မောစေသိ, သော ဝိဿဋ္ဌမတ္တော
ဧကဝေဂေန အာသနသာလမေဝ ဂတော။ ဘိက္ခူ တံ ဒိသွာ တေန ဂတကာရဏံ ဇာနိတွာ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အာသနသာလာယ သုနခေါ ဗန္ဓနမောက္ခကုသလော ဝိဿဋ္ဌမတ္တောဝ ပုန အာဂတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော သုနခေါ ဣဒါနေဝ ဗန္ဓနမောက္ခကုသလော, ပုဗ္ဗေပိ ကုသလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝါသံ အဂ္ဂဟေသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ ဧကဿ မနုဿဿ သုနခေါ အဟောသိ, သော ပိဏ္ဍိဘတ္တံ လဘန္တော ထူလသရီရော ဇာတော။ အထေကော ဂါမဝါသီ ဗာရာဏသိံ အာဂတော တံ သုနခံ ဒိသွာ တဿ မနုဿဿ ဥတ္တရိသာဋကဉ္စ ကဟာပဏဉ္စ ဒတွာ သုနခံ ဂဟေတွာ စမ္မယောတ္တေန ဗန္ဓိတွာ ယောတ္တကောဋိယံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော အဋဝိမုခေ ဧကံ သာလံ ပဝိသိတွာ သုနခံ ဗန္ဓိတွာ ဖလကေ နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗောဓိသတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အဋဝိံ ပဋိပန္နော တံ သုနခံ ယောတ္တေန ဗန္ဓိတွာ ဌပိတံ ဒိသွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗာလော ဝတာယံ သုနခေါ, ယော ဝရတ္တံ န ခါဒတိ၊
ဗန္ဓနာ စ ပမုဉ္စေယျ, အသိတော စ ဃရံ ဝဇေ’’တိ။
တတ္ထ ပမုဉ္စေယျာတိ ပမောစေယျ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အသိတော စ ဃရံ ဝဇေတိ အသိတော သုဟိတော ဟုတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆေယျ။
တံ သုတွာ သုနခေါ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဋ္ဌိတံ မေ မနသ္မိံ မေ, အထော မေ ဟဒယေ ကတံ၊
ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ, ယာဝ ပဿုပတူ ဇနော’’တိ။
တတ္ထ အဋ္ဌိတံ မေ မနသ္မိံ မေတိ ယံ တုမှေ ကထေထ, တံ မယာ အဓိဋ္ဌိတမေဝ, မနသ္မိံယေဝ မေ ဧတံ။ အထော မေ ဟဒယေ ကတန္တိ အထ စ ပန မေ တုမှာကံ ဝစနံ ဟဒယေ ကတမေဝ။ ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမီတိ ကာလံ ပဋိမာနေမိ။ ယာဝ ပဿုပတူ ဇနောတိ ယာဝါယံ မဟာဇနော ပသုပတု နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတု, တာဝါဟံ ကာလံ
ပဋိမာနေမိ။ ဣတရထာ ဟိ ‘‘အယံ သုနခေါ ပလာယတီ’’တိ ရဝေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, တသ္မာ ရတ္တိဘာဂေ သဗ္ဗေသံ သုတ္တကာလေ စမ္မယောတ္တံ ခါဒိတွာ ပလာယိဿာမီတိ။ သော ဧဝံ ဝတွာ မဟာဇနေ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တေ ယောတ္တံ ခါဒိတွာ သုဟိတော ဟုတွာ ပလာယိတွာ အတ္တနော သာမိကာနံ ဃရမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သုနခေါဝ ဧတရဟိ သုနခေါ, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုနခဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၄၃] ၃။ ဂုတ္တိလဇာတကဝဏ္ဏနာ
သတ္တတန္တိံ သုမဓုရန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဘိက္ခူ ဒေဝဒတ္တံ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ တုယှံ အာစရိယော, တွံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ နိဿာယ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဏှိ, စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဥပ္ပါဒေသိ, အာစရိယဿ နာမ ပဋိသတ္တုနာ ဘဝိတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ။ ဒေဝဒတ္တော ‘‘ကိံ ပန မေ, အာဝုသော, သမဏော ဂေါတမော အာစရိယော, နနု မယာ အတ္တနော ဗလေနေဝ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟိတာနိ, စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဥပ္ပါဒိတာနီ’’တိ အာစရိယံ ပစ္စက္ခာသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော အာစရိယံ ပစ္စက္ခာယ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဋိသတ္တု ဟုတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အာစရိယံ ပစ္စက္ခာယ မမ ပဋိသတ္တု ဟုတွာ ဝိနာသံ ပါပုဏာတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂန္ဓဗ္ဗကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ‘‘ဂုတ္တိလကုမာရော’’တိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဂန္ဓဗ္ဗသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗော နာမ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂဂန္ဓဗ္ဗော အဟောသိ။ သော ဒါရာဘရဏံ အကတွာ အန္ဓေ မာတာပိတရော ပေါသေသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိဝါသိနော ဝါဏိဇာ ဝဏိဇ္ဇာယ ဥဇ္ဇေနိနဂရံ
ဂန္တွာ ဥဿဝေ ဃုဋ္ဌေ ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ ဗဟုံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဉ္စ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒီနိ စ အာဒါယ ကီဠနဋ္ဌာနေ သန္နိပတိတွာ ‘‘ဝေတနံ ဒတွာ ဧကံ ဂန္ဓဗ္ဗံ အာနေထာ’’တိ အာဟံသု။ တေန စ သမယေန ဥဇ္ဇေနိယံ မူသိလော နာမ ဇေဋ္ဌဂန္ဓဗ္ဗော ဟောတိ, တေ တံ ပက္ကောသာပေတွာ အတ္တနော ဂန္ဓဗ္ဗံ ကာရေသုံ။
မူသိလော ဝီဏံ ဝါဒန္တော ဝီဏံ ဥတ္တမမုစ္ဆနာယ မုစ္ဆိတွာ ဝါဒေသိ။ တေသံ ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗဿ ဂန္ဓဗ္ဗေ ဇာတပရိစယာနံ တဿ ဂန္ဓဗ္ဗံ ကိလဉ္ဇကဏ္ဍူဝနံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာသိ, ဧကောပိ ပဟဋ္ဌာကာရံ န ဒဿေသိ။ မူသိလော တေသု တုဋ္ဌာကာရံ အဒဿေန္တေသု ‘‘အတိခရံ ကတွာ ဝါဒေမိ မညေ’’တိ မဇ္ဈိမမုစ္ဆနာယ မုစ္ဆိတွာ မဇ္ဈိမသရေန ဝါဒေသိ, တေ တတ္ထပိ မဇ္ဈတ္တာဝ အဟေသုံ။ အထ သော ‘‘ဣမေ န ကိဉ္စိ ဇာနန္တိ မညေ’’တိ သယမ္ပိ အဇာနနကော ဝိယ ဟုတွာ တန္တိယော သိထိလေ ဝါဒေသိ, တေ တတ္ထပိ န ကိဉ္စိ အာဟံသု။ အထ နေ မူသိလော ‘‘အမ္ဘော ဝါဏိဇာ, ကိံ နု ခေါ မယိ ဝီဏံ ဝါဒေန္တေ တုမှေ န တုဿထာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ ဝီဏံ ဝါဒေသိ, မယဉှိ ‘အယံ ဝီဏံ မုစ္ဆေတီ’တိ သညံ အကရိမှာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တုမှေ မယာ ဥတ္တရိတရံ အာစရိယံ ဇာနာထ, ဥဒါဟု အတ္တနော အဇာနနဘာဝေန န တုဿထာ’’တိ။ ဝါဏိဇာ ‘‘ဗာရာဏသိယံ ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗဿ ဝီဏာသဒ္ဒံ သုတပုဗ္ဗာနံ တဝ ဝီဏာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထီနံ ဒါရကေ တောသာပနသဒ္ဒေါ ဝိယ ဟောတီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘တေန ဟိ, ဟန္ဒ, တုမှေဟိ ဒိန္နပရိဗ္ဗယံ ပဋိဂ္ဂဏှထ, န မယှံ ဧတေနတ္ထော, အပိစ ခေါ ပန ဗာရာဏသိံ ဂစ္ဆန္တာ မံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂမနကာလေ တံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ တဿ ‘‘ဧတံ ဂုတ္တိလဿ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ အာစိက္ခိတွာ သကသကနိဝေသနံ အဂမိံသု။
မူသိလော ဗောဓိသတ္တဿ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ လဂ္ဂေတွာ ဌပိတံ ဗောဓိသတ္တဿ ဇာတိဝီဏံ ဒိသွာ ဂဟေတွာ ဝါဒေသိ, အထ ဗောဓိသတ္တဿ မာတာပိတရော အန္ဓဘာဝေန တံ အပဿန္တာ ‘‘မူသိကာ မညေ ဝီဏံ ခါဒန္တီ’’တိ သညာယ ‘‘သုသူ’’တိ အာဟံသု။ တသ္မိံ ကာလေ မူသိလော ဝီဏံ ဌပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကုတော အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတုံ ဥဇ္ဇေနိတော အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကဟံ အာစရိယော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဝိပ္ပဝုတ္ထော, တာတ, အဇ္ဇ အာဂမိဿတီ’’တိ သုတွာ တတ္ထေဝ နိသီဒိတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဂတံ
ဒိသွာ တေန ကတပဋိသန္ထာရော အတ္တနော အာဂတကာရဏံ အာရောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော အင်္ဂဝိဇ္ဇာပါဌကော, သော တဿ အသပ္ပုရိသဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆ တာတ, နတ္ထိ တဝ သိပ္ပ’’န္တိ ပဋိက္ခိပိ။ သော ဗောဓိသတ္တဿ မာတာပိတူနံ ပါဒေ ဂဟေတွာ ဥပကာရံ ကရောန္တော တေ အာရာဓေတွာ ‘‘သိပ္ပံ မေ ဒါပေထာ’’တိ ယာစိ။ ဗောဓိသတ္တော မာတာပိတူဟိ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော တေ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တော သိပ္ပံ အဒါသိ။ သော ဗောဓိသတ္တေနေဝ သဒ္ဓိံ ရာဇနိဝေသနံ ဂစ္ဆတိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ ‘‘ကော ဧသ, အာစရိယာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မယှံ အန္တေဝါသိကော, မဟာရာဇာ’’တိ။ သော အနုက္ကမေန ရညော ဝိဿာသိကော အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော အာစရိယမုဋ္ဌိံ အကတွာ အတ္တနော ဇာနနနိယာမေန သဗ္ဗံ သိပ္ပံ သိက္ခာပေတွာ ‘‘နိဋ္ဌိတံ တေ, တာတ, သိပ္ပ’’န္တိ အာဟ။
သော စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ သိပ္ပံ ပဂုဏံ, ဣဒဉ္စ ဗာရာဏသိနဂရံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂနဂရံ, အာစရိယောပိ မဟလ္လကော, ဣဓေဝ မယာ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော အာစရိယံ အာဟ – ‘‘အာစရိယ အဟံ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ အာစရိယော ‘‘သာဓု, တာတ, ရညော အာရောစေဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ‘‘အမှာကံ အန္တေဝါသိကော ဒေဝံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဣစ္ဆတိ, ဒေယျဓမ္မမဿ ဇာနာထာ’’တိ ရညော အာရောစေတွာ ရညာ ‘‘တုမှာကံ ဒေယျဓမ္မတော ဥပဍ္ဎံ လဘိဿတီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ပဝတ္တိံ မူသိလဿ အာရောစေသိ။ မူသိလော ‘‘အဟံ တုမှေဟိ သမကညေဝ လဘန္တော ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ, န အလဘန္တော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘နနု အဟံ တုမှာကံ ဇာနနသိပ္ပံ သဗ္ဗံ ဇာနာမီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဇာနာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ ကသ္မာ မယှံ ဥပဍ္ဎံ ဒေတီ’’တိ? ဗောဓိသတ္တော ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘ယဒိ ဧဝံ တုမှေဟိ သမကံ သိပ္ပံ ဒဿေတုံ သက္ကောန္တော သမကံ လဘိဿတီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ရညော ဝစနံ တဿ အာရောစေတွာ တေန ‘‘သာဓု ဒဿေဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ရညော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘သာဓု ဒဿေတု, ကတရဒိဝသံ သာကစ္ဆာ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ဟောတု, မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။
ရာဇာ မူသိလံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ သာကစ္ဆံ ကရိဿသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာစရိယေန သဒ္ဓိံ ဝိဂ္ဂဟော နာမ န ဝဋ္ဋတိ, မာ ကရီ’’တိ ဝါရိယမာနောပိ ‘‘အလံ, မဟာရာဇ, ဟောတုယေဝ မေ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ သတ္တမေ ဒိဝသေ သာကစ္ဆာ,
ကတရဿ ဇာနိဘာဝံ ဇာနိဿာမာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘ဣတော ကိရ သတ္တမေ ဒိဝသေ အာစရိယဂုတ္တိလော စ အန္တေဝါသိကမူသိလော စ ရာဇဒွါရေ အညမညံ သာကစ္ဆံ ကတွာ သိပ္ပံ ဒဿေဿန္တိ, နာဂရာ သန္နိပတိတွာ သိပ္ပံ ပဿန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မူသိလော ဒဟရော တရုဏော, အဟံ မဟလ္လကော ပရိဟီနထာမော, မဟလ္လကဿ ကိရိယာ နာမ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ အန္တေဝါသိကေ နာမ ပရာဇိတေပိ ဝိသေသော နတ္ထိ, အန္တေဝါသိကဿ ပန ဇယေ သတိ ပတ္တဗ္ဗလဇ္ဇတော အရညံ ပဝိသိတွာ မရဏံ ဝရတရ’’န္တိ။ သော အရညံ ပဝိသိတွာ မရဏဘယေန နိဝတ္တတိ, လဇ္ဇာဘယေန ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမဿ ဂမနာဂမနံ ကရောန္တဿေဝ ဆ ဒိဝသာ အတိက္ကန္တာ, တိဏာနိ မတာနိ, ဇင်္ဃမဂ္ဂေါ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကဿ ဘဝနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇမာနော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗော အန္တေဝါသိကဿ ဘယေန အရညေ မဟာဒုက္ခံ အနုဘောတိ, ဧတဿ မယာ အဝဿယေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပုရတော ဌတွာ ‘‘အာစရိယ, ကသ္မာ အရညံ ပဝိဋ္ဌောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သက္ကောဟမသ္မီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အဟံ ခေါ, ဒေဝရာဇ, အန္တေဝါသိကတော ပရာဇယဘယေန အရညံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သတ္တတန္တိံ သုမဓုရံ, ရာမဏေယျံ အဝါစယိံ၊
သော မံ ရင်္ဂမှိ အဝှေတိ, သရဏံ မေ ဟောတိ ကောသိယာ’’တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ, ဒေဝရာဇ, မူသိလံ နာမ အန္တေဝါသိကံ သတ္တတန္တိံ သုမဓုရံ ရာမဏေယျံ ဝီဏံ အတ္တနော ဇာနနနိယာမေန သိက္ခာပေသိံ, သော မံ ဣဒါနိ ရင်္ဂမဏ္ဍလေ ပက္ကောသတိ, တဿ မေ တွံ, ကောသိယဂေါတ္တ, သရဏံ ဟောဟီတိ။
သက္ကော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘မာ ဘာယိ, အဟံ တေ တာဏဉ္စ လေဏဉ္စာ’’တိ ဝတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဟံ တံ သရဏံ သမ္မ, အဟမာစရိယပူဇကော၊
န တံ ဇယိဿတိ သိဿော, သိဿမာစရိယ ဇေဿသီ’’တိ။
တတ္ထ အဟံ တံ သရဏန္တိ အဟံ သရဏံ အဝဿယော ပတိဋ္ဌာ ဟုတွာ တံ တာယိဿာမိ။ သမ္မာတိ ပိယဝစနမေတံ။ သိဿမာစရိယ, ဇေဿသီတိ, အာစရိယ, တွံ ဝီဏံ ဝါဒယမာနော သိဿံ ဇိနိဿသိ။ အပိစ တွံ ဝီဏံ ဝါဒေန္တော ဧကံ တန္တိံ ဆိန္ဒိတွာ ဆ ဝါဒေယျာသိ, ဝီဏာယ တေ ပကတိသဒ္ဒေါ ဘဝိဿတိ။ မူသိလောပိ တန္တိံ ဆိန္ဒိဿတိ, အထဿ ဝီဏာယ သဒ္ဒေါ န ဘဝိဿတိ။ တသ္မိံ ခဏေ သော ပရာဇယံ ပါပုဏိဿတိ။ အထဿ ပရာဇယဘာဝံ ဉတွာ ဒုတိယမ္ပိ တတိယမ္ပိ စတုတ္ထမ္ပိ ပဉ္စမမ္ပိ သတ္တမမ္ပိ တန္တိံ ဆိန္ဒိတွာ သုဒ္ဓဒဏ္ဍကမေဝ ဝါဒေယျာသိ, ဆိန္နတန္တိကောဋီဟိ သရော နိက္ခမိတွာ သကလံ ဒွါဒသယောဇနိကံ ဗာရာဏသိနဂရံ ဆာဒေတွာ ဌဿတီတိ။
ဧဝံ ဝတွာ သက္ကော ဗောဓိသတ္တဿ တိဿော ပါသကဃဋိကာ ဒတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဝီဏာသဒ္ဒေနေဝ ပန သကလနဂရေ ဆာဒိတေ ဣတော ဧကံ ပါသကဃဋိကံ အာကာသေ ခိပေယျာသိ, အထ တေ ပုရတော ဩတရိတွာ တီဏိ အစ္ဆရာသတာနိ နစ္စိဿန္တိ။ တာသံ နစ္စနကာလေ စ ဒုတိယံ ခိပေယျာသိ, အထာပရာနိပိ တီဏိ သတာနိ ဩတရိတွာ တဝ ဝီဏာဓုရေ နစ္စိဿန္တိ။ တတော တတိယံ ခိပေယျာသိ, အထာပရာနိ တီဏိ သတာနိ ဩတရိတွာ ရင်္ဂမဏ္ဍလေ နစ္စိဿန္တိ။ အဟမ္ပိ တေ သန္တိကံ အာဂမိဿာမိ, ဂစ္ဆ မာ ဘာယီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ အဿာသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယေ ဂေဟံ အဂမာသိ။ နာဂရာ ရာဇဒွါရသမီပေ မဏ္ဍပံ ကတွာ ရညော အာသနံ ပညပေသုံ။ ရာဇာ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ အလင်္ကတမဏ္ဍပေ ပလ္လင်္ကမဇ္ဈေ နိသီဒိ, ဒွါဒသသဟဿာ အလင်္ကတိတ္ထိယော အမစ္စဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယော စ ရာဇာနံ ပရိဝါရယိံသု, သဗ္ဗေ နာဂရာ သန္နိပတိံသု, ရာဇင်္ဂဏေ စက္ကာတိစက္ကေ မဉ္စာတိမဉ္စေ ဗန္ဓိံသု။
ဗောဓိသတ္တောပိ နှာတာနုလိတ္တော နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝီဏံ ဂါဟာပေတွာ အတ္တနော ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ သက္ကော အဒိဿမာနကာယေန အာဂန္တွာ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ, ဗောဓိသတ္တောယေဝ နံ ပဿတိ။ မူသိလောပိ အာဂန္တွာ အတ္တနော အာသနေ နိသီဒိ။ မဟာဇနော ပရိဝါရေသိ, အာဒိတောဝ ဒွေပိ သမသမံ ဝါဒယိံသု။ မဟာဇနော ဒွိန္နမ္ပိ ဝါဒိတေန တုဋ္ဌော ဥက္ကုဋ္ဌိသဟဿာနိ ပဝတ္တေသိ။ သက္ကော အာကာသေ ဌတွာ ဗောဓိသတ္တညေဝ သာဝေန္တော ‘‘ဧကံ တန္တိံ ဆိန္ဒာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တန္တိံ ဆိန္ဒိ, သာ ဆိန္နာပိ ဆိန္နကောဋိယာ သရံ မုဉ္စတေဝ, ဒေဝဂန္ဓဗ္ဗံ ဝိယ ဝတ္တတိ။ မူသိလောပိ တန္တိံ ဆိန္ဒိ, တတော သဒ္ဒေါ န နိက္ခမိ။ အာစရိယော ဒုတိယမ္ပိ
ဆိန္ဒိ …ပေ… သတ္တမမ္ပိ ဆိန္ဒိ။ သုဒ္ဓဒဏ္ဍကံ ဝါဒေန္တဿ သဒ္ဒေါ နဂရံ ဆာဒေတွာ အဋ္ဌာသိ။ စေလုက္ခေပသဟဿာနိ စေဝ ဥက္ကုဋ္ဌိသဟဿာနိ စ ပဝတ္တယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဧကံ ပါသကံ အာကာသေ ခိပိ, တီဏိ အစ္ဆရာသတာနိ ဩတရိတွာ နစ္စိံသု။ ဧဝံ ဒုတိယေ စ တတိယေ စ ခိတ္တေ တီဏိ တီဏိ အစ္ဆရာသတာနိ ဩတရိတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ နစ္စိံသု။
တသ္မိံ ခဏေ ရာဇာ မဟာဇနဿ ဣင်္ဂိတသညံ အဒါသိ, မဟာဇနော ဥဋ္ဌာယ ‘‘တွံ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ ဝိရုဇ္ဈိတွာ ‘သမကာရံ ကရောမီ’တိ ဝါယမသိ, အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသီ’’တိ မူသိလံ တဇ္ဇေတွာ ဂဟိတဂဟိတေဟေဝ ပါသာဏဒဏ္ဍာဒီဟိ သံစုဏ္ဏေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ပါဒေ ဂဟေတွာ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌစိတ္တော ဃနဝဿံ ဝဿာပေန္တော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဿ ဗဟုံ ဓနံ အဒါသိ, တထာ နာဂရာ။ သက္ကော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘အဟံ တေ, ပဏ္ဍိတ, သဟဿယုတ္တံ အာဇညရထံ ဂါဟာပေတွာ ပစ္ဆာ မာတလိံ ပေသေဿာမိ, တွံ သဟဿယုတ္တံ ဝေဇယန္တရထဝရံ အဘိရုယှ ဒေဝလောကံ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။
အထ နံ ဂန္တွာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ နိသိန္နံ ‘‘ကဟံ ဂတာတ္ထ, မဟာရာဇာ’’တိ ဒေဝဓီတရော ပုစ္ဆိံသု။ သက္ကော တာသံ တံ ကာရဏံ ဝိတ္ထာရေန ကထေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သီလဉ္စ ဂုဏဉ္စ ဝဏ္ဏေသိ။ ဒေဝဓီတရော ‘‘မဟာရာဇ, မယမ္ပိ အာစရိယံ ဒဋ္ဌုကာမာ, ဣဓ နံ အာနေဟီ’’တိ အာဟံသု။ သက္ကော မာတလိံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, ဒေဝစ္ဆရာ ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗံ ဒဋ္ဌုကာမာ, ဂစ္ဆ နံ ဝေဇယန္တရထေ နိသီဒါပေတွာ အာနေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ အာနေသိ။ သက္ကော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိတွာ ‘‘ဒေဝကညာ ကိရ တေ, အာစရိယ, ဂန္ဓဗ္ဗံ သောတုကာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘မယံ မဟာရာဇ, ဂန္ဓဗ္ဗာ နာမ သိပ္ပံ နိဿာယ ဇီဝါမ, မူလံ လဘန္တာ ဝါဒေယျာမာ’’တိ။ ‘‘ဝါဒေဟိ, အဟံ တေ မူလံ ဒဿာမီ’’တိ။ ‘‘န မယှံ အညေန မူလေနတ္ထော, ဣမာ ပန ဒေဝဓီတရော အတ္တနော အတ္တနော ကလျာဏကမ္မံ ကထေန္တု, ဧဝါဟံ ဝါဒေဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ဒေဝဓီတရော အာဟံသု – ‘‘အမှေဟိ ကတံ ကလျာဏကမ္မံ ပစ္ဆာ တုမှာကံ ကထေဿာမ, ဂန္ဓဗ္ဗံ ကရောဟိ အာစရိယာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော သတ္တာဟံ ဒေဝတာနံ ဂန္ဓဗ္ဗံ အကာသိ, တံ ဒိဗ္ဗဂန္ဓဗ္ဗံ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝဓီတာနံ ကလျာဏကမ္မံ ပုစ္ဆိ။ ဧကံ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ဧကဿ ဘိက္ခုနော
ဥတ္တမဝတ္ထံ ဒတွာ သက္ကဿ ပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တံ အစ္ဆရာသဟဿပရိဝါရံ ဥတ္တမဝတ္ထဒေဝကညံ ‘‘တွံ ပုရိမဘဝေ ကိံ ကမ္မံ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တဿ ပုစ္ဆနာကာရော စ ဝိဿဇ္ဇနာ စ ဝိမာနဝတ္ထုမှိ အာဂတမေဝ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ –
‘‘အဘိက္ကန္တေန ဝဏ္ဏေန, ယာ တွံ တိဋ္ဌသိ ဒေဝတေ၊
ဩဘာသေန္တီ ဒိသာ သဗ္ဗာ, ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။
‘‘ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော, ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ, ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ, မနုဿဘူတာ ကိမကာသိ ပုညံ၊
ကေနာသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ, ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
‘‘ဝတ္ထုတ္တမဒါယိကာ နာရီ, ပဝရာ ဟောတိ နရေသု နာရီသု၊
ဧဝံ ပိယရူပဒါယိကာ မနာပံ, ဒိဗ္ဗံ သာ လဘတေ ဥပေစ္စ ဌာနံ။
‘‘တဿာ မေ ပဿ ဝိမာနံ, အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီဟမသ္မိ၊
အစ္ဆရာသဟဿဿာဟံ, ပဝရာ ပဿ ပုညာနံ ဝိပါကံ။
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော, တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂါ, ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။ (ဝိ။ ဝ။ ၃၂၉-၃၃၁, ၃၃၃-၃၃၆)၊
အပရာ ပိဏ္ဍာယ စရမာနဿ ဘိက္ခုနော ပူဇနတ္ထာယ ပုပ္ဖါနိ အဒါသိ, အပရာ ‘‘စေတိယေ ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကံ ဒေထာ’’တိ ဂန္ဓေ အဒါသိ, အပရာ မဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ အဒါသိ, အပရာ ဥစ္ဆုရသံ အဒါသိ, အပရာ ကဿပဒသဗလဿ စေတိယေ ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကံ အဒါသိ, အပရာ မဂ္ဂပဋိပန္နာနံ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ကုလဂေဟေ ဝါသံ ဥပဂတာနံ သန္တိကေ ဓမ္မံ အဿောသိ, အပရာ နာဝါယ ဥပကဋ္ဌာယ ဝေလာယ ဘုတ္တဿ ဘိက္ခုနော ဥဒကေ ဌတွာ ဥဒကံ အဒါသိ, အပရာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသမာနာ အက္ကောဓနာ ဟုတွာ သဿုသသုရဝတ္တံ အကာသိ, အပရာ အတ္တနော လဒ္ဓကောဋ္ဌာသတောပိ သံဝိဘာဂံ
ကတွာဝ ပရိဘုဉ္ဇိ, သီလဝတီ စ အဟောသိ, အပရာ ပရဂေဟေ ဒါသီ ဟုတွာ နိက္ကောဓနာ နိမ္မာနာ အတ္တနော လဒ္ဓကောဋ္ဌာသတော သံဝိဘာဂံ ကတွာ ဒေဝရညော ပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ (ဝိ။ ဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၈-၃၃၆)။ ဧဝံ သဗ္ဗာပိ ဂုတ္တိလဝိမာနဝတ္ထုသ္မိံ အာဂတာ ဆတ္တိံသ ဒေဝဓီတာ ယံ ယံ ကမ္မံ ကတွာ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာ, သဗ္ဗံ ဗောဓိသတ္တော ပုစ္ဆိ။ တာပိဿ အတ္တနော ကတကမ္မံ ဂါထာဟိယေဝ ကထေသုံ။ တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, သွာဟံ ဣဓာဂန္တွာ အပ္ပမတ္တကေနပိ ကမ္မေန ပဋိလဒ္ဓဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယော အဿောသိံ။ ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ကုသလကမ္မာနေဝ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –
‘‘သွာဂတံ ဝတ မေ အဇ္ဇ, သုပ္ပဘာတံ သုဟုဋ္ဌိတံ၊
ယံ အဒ္ဒသာမိ ဒေဝတာယော, အစ္ဆရာကာမဝဏ္ဏိယော။
‘‘ဣမာသာဟံ ဓမ္မံ သုတွာ, ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊
ဒါနေန သမစရိယာယ, သံယမေန ဒမေန စ၊
သွာဟံ တတ္ထ ဂမိဿာမိ, ယတ္ထ ဂန္တွာ န သောစရေ’’တိ။ (ဝိ။ ဝ။ ၆၁၇-၆၁၈)၊
အထ နံ သတ္တာဟစ္စယေန ဒေဝရာဇာ မာတလိသင်္ဂါဟကံ အာဏာပေတွာ ရထေ နိသီဒါပေတွာ ဗာရာဏသိမေဝ ပေသေသိ။ သော ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဒေဝလောကေ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံ မနုဿာနံ အာစိက္ခိ။ တတော ပဋ္ဌာယ မနုဿာ သဥဿာဟာ ပုညာနိ ကာတုံ မညိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မူသိလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သက္ကော အနုရုဒ္ဓေါ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ဂုတ္တိလဂန္ဓဗ္ဗော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂုတ္တိလဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၄၄] ၄။ ဝိဂတိစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ ပဿတိ န တံ ဣစ္ဆတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ပလာယိကံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပဋိဝါဒံ အလဘိတွာ သာဝတ္ထိံ အာဂန္တွာ ‘‘ကော မယာ သဒ္ဓိံ ဝါဒံ ကာတုံ သမတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ သုတွာ မဟာဇနပရိဝုတော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ စတုပရိသမဇ္ဈေ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ အထဿ သတ္ထာ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘‘ဧကံ နာမ ကိ’’န္တိ ပဉှံ ပုစ္ဆိ, သော တံ ကထေတုံ အသက္ကောန္တော ဥဋ္ဌာယ ပလာယိ။ နိသိန္နပရိသာ ‘‘ဧကပဒေနေဝ ဝေါ, ဘန္တေ, ပရိဗ္ဗာဇကော နိဂ္ဂဟိတော’’တိ အာဟံသု။ သတ္ထာ ‘‘နာဟံ, ဥပါသကာ, ဣဒါနေဝေတံ ဧကပဒေနေဝ နိဂ္ဂဏှာမိ, ပုဗ္ဗေပိ နိဂ္ဂဏှိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒီဃရတ္တံ ဟိမဝန္တေ ဝသိ။ သော ပဗ္ဗတာ ဩရုယှ ဧကံ နိဂမဂါမံ နိဿာယ ဂင်္ဂါနိဝတ္တနေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အထေကော ပရိဗ္ဗာဇကော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပဋိဝါဒံ အလဘိတွာ တံ နိဂမံ ပတွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကောစိ မယာ သဒ္ဓိံ ဝါဒံ ကာတုံ သမတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အတ္ထီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ အာနုဘာဝံ သုတွာ မဟာဇနပရိဝုတော တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ နိသီဒိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဝဏ္ဏဂန္ဓပရိဘာဝိတံ ဂင်္ဂါပါနီယံ ပိဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ပရိဗ္ဗာဇကော ဝါဒေန ဩတ္ထရန္တော ‘‘ကာ ဂင်္ဂါ, ဝါလုကာ ဂင်္ဂါ, ဥဒကံ ဂင်္ဂါ, ဩရိမတီရံ ဂင်္ဂါ, ပါရိမတီရံ ဂင်္ဂါ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တွံ ပန, ပရိဗ္ဗာဇက, ဌပေတွာ ဥဒကံ ဝါလုကံ ဩရိမတီရံ ပါရိမတီရဉ္စ ကဟံ ဂင်္ဂံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ ပရိဗ္ဗာဇကော အပ္ပဋိဘာနော ဟုတွာ ဥဋ္ဌာယ ပလာယိ။ တသ္မိံ ပလာတေ ဗောဓိသတ္တော နိသိန္နပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယံ ပဿတိ န တံ ဣစ္ဆတိ, ယဉ္စ န ပဿတိ တံ ကိရိစ္ဆတိ၊
မညာမိ စိရံ စရိဿတိ, န ဟိ တံ လစ္ဆတိ ယံ သ ဣစ္ဆတိ။
‘‘ယံ လဘတိ န တေန တုဿတိ, ယဉ္စ ပတ္ထေတိ လဒ္ဓံ ဟီဠေတိ၊
ဣစ္ဆာ ဟိ အနန္တဂေါစရာ, ဝိဂတိစ္ဆာန နမော ကရောမသေ’’တိ။
တတ္ထ ယံ ပဿတီတိ ယံ ဥဒကာဒိံ ပဿတိ, တံ ဂင်္ဂါတိ န ဣစ္ဆတိ။ ယဉ္စ န ပဿတီတိ ယဉ္စ ဥဒကာဒိဝိနိမုတ္တံ ဂင်္ဂံ န ပဿတိ, တံ ကိရိစ္ဆတိ။ မညာမိ စိရံ စရိဿတီတိ အဟံ ဧဝံ မညာမိ – အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော ဧဝရူပံ ဂင်္ဂံ ပရိယေသန္တော စိရံ စရိဿတိ။ ယထာ ဝါ ဥဒကာဒိဝိနိမုတ္တံ ဂင်္ဂံ, ဧဝံ ရူပါဒိဝိနိမုတ္တံ အတ္တာနမ္ပိ ပရိယေသန္တော သံသာရေ စိရံ စရိဿတိ။ န ဟိ တံ လစ္ဆတီတိ စိရံ စရန္တောပိ ယံ တံ ဧဝရူပံ ဂင်္ဂံ ဝါ အတ္တာနံ ဝါ ဣစ္ဆတိ, တံ န လစ္ဆတိ။ ယံ လဘတီတိ ယံ ဥဒကံ ဝါ ရူပါဒိံ ဝါ လဘတိ, တေန န တုဿတိ။ ယဉ္စ ပတ္ထေတိ လဒ္ဓံ ဟီဠေတီတိ ဧဝံ လဒ္ဓေန အတုဿန္တော ယံ ယံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေတိ, တံ တံ လဘိတွာ ‘‘ကိံ ဧတာယာ’’တိ ဟီဠေတိ အဝမညတိ။ ဣစ္ဆာ ဟိ အနန္တဂေါစရာတိ လဒ္ဓံ ဟီဠေတွာ အညမညံ အာရမ္မဏံ ဣစ္ဆနတော အယံ ဣစ္ဆာ နာမ တဏှာ အနန္တဂေါစရာ။ ဝိဂတိစ္ဆာန နမော ကရောမသေတိ တသ္မာ ယေ ဝိဂတိစ္ဆာ ဗုဒ္ဓါဒယော, တေသံ မယံ နမက္ကာရံ ကရောမာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပရိဗ္ဗာဇကော ဧတရဟိ ပရိဗ္ဗာဇကော အဟောသိ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိဂတိစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၄၅] ၅။ မူလပရိယာယဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာလော ဃသတိ ဘူတာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဥက္ကဋ္ဌံ နိဿာယ သုဘဂဝနေ ဝိဟရန္တော မူလပရိယာယသုတ္တန္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ကိရ ပဉ္စသတာ ဗြာဟ္မဏာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ မာနမဒမတ္တာ ဟုတွာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ တီဏေဝ ပိဋကာနိ ဇာနာတိ, မယမ္ပိ တာနိ ဇာနာမ, ဧဝံ သန္တေ ကိံ တဿ အမှေဟိ နာနာကရဏ’’န္တိ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆန္တိ, ပဋိပက္ခာ ဟုတွာ စရန္တိ။
အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ တေသု အာဂန္တွာ အတ္တနော သန္တိကေ နိသိန္နေသု အဋ္ဌဟိ ဘူမီဟိ ပဋိမဏ္ဍေတွာ မူလပရိယာယသုတ္တန္တံ ကထေသိ, တေ န ကိဉ္စိ သလ္လက္ခေသုံ။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယံ အမှေဟိ သဒိသာ ပဏ္ဍိတာ
နတ္ထီ’တိ မာနံ ကရောမ, ဣဒါနိ ပန န ကိဉ္စိ ဇာနာမ, ဗုဒ္ဓေဟိ သဒိသော ပဏ္ဍိတော နာမ နတ္ထိ, အဟော ဗုဒ္ဓဂုဏာ နာမာ’’တိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ နိဟတမာနာ ဟုတွာ ဥဒ္ဓဋဒါဌာ ဝိယ သပ္ပါ နိဗ္ဗိသေဝနာ ဇာတာ။ သတ္ထာ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ဝေသာလိံ ဂန္တွာ ဂေါတမကစေတိယေ ဂေါတမကသုတ္တန္တံ နာမ ကထေသိ, ဒသသဟဿိလောကဓာတု ကမ္ပိ, တံ သုတွာ တေ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ မူလပရိယာယသုတ္တန္တပရိယောသာနေ ပန သတ္ထရိ ဥက္ကဋ္ဌာယံ ဝိဟရန္တေယေဝ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အဟော ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝေါ, တေ နာမ ဗြာဟ္မဏပဗ္ဗဇိတာ တထာ မာနမဒမတ္တာ ဘဂဝတာ မူလပရိယာယဒေသနာယ နိဟတမာနာ ကတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပါဟံ ဣမေ ဧဝံ မာနပဂ္ဂဟိတသိရေ ဝိစရန္တေ နိဟတမာနေ အကာသိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝါစေသိ။ တေ ပဉ္စသတာပိ နိဋ္ဌိတသိပ္ပါ သိပ္ပေ အနုယောဂံ ဒတွာ ‘‘ယတ္တကံ မယံ ဇာနာမ, အာစရိယောပိ တတ္တကမေဝ, ဝိသေသော နတ္ထီ’’တိ မာနတ္ထဒ္ဓါ ဟုတွာ အာစရိယဿ သန္တိကံ န ဂစ္ဆန္တိ, ဝတ္တပဋိဝတ္တံ န ကရောန္တိ။ တေ ဧကဒိဝသံ အာစရိယေ ဗဒရိရုက္ခမူလေ နိသိန္နေ တံ ဝမ္ဘေတုကာမာ ဗဒရိရုက္ခံ နခေန အာကောဋေတွာ ‘‘နိဿာရောဝါယံ ရုက္ခော’’တိ အာဟံသု။ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဝမ္ဘနဘာဝံ ဉတွာ အန္တေဝါသိကေ ‘‘ဧကံ ဝေါ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တေ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ‘‘ဝဒေထ, ကထေဿာမာ’’တိ။ အာစရိယော ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာလော ဃသတိ ဘူတာနိ, သဗ္ဗာနေဝ သဟတ္တနာ၊
ယော စ ကာလဃသော ဘူတော, သ ဘူတပစနိံ ပစီ’’တိ။
တတ္ထ ကာလောတိ ပုရေဘတ္တကာလောပိ ပစ္ဆာဘတ္တကာလောပီတိ ဧဝမာဒိ။ ဘူတာနီတိ သတ္တာဓိဝစနမေတံ, န ကာလော ဘူတာနံ စမ္မမံသာဒီနိ လုဉ္စိတွာ ခါဒတိ, အပိစ ခေါ နေသံ အာယုဝဏ္ဏဗလာနိ ခေပေန္တော
ယောဗ္ဗညံ မဒ္ဒန္တော အာရောဂျံ ဝိနာသေန္တော ဃသတိ ခါဒတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဃသန္တော စ န ကိဉ္စိ ဝဇ္ဇေတိ, သဗ္ဗာနေဝ ဃသတိ။ န ကေဝလဉ္စ ဘူတာနေဝ, အပိစ ခေါ သဟတ္တနာ အတ္တာနမ္ပိ ဃသတိ, ပုရေဘတ္တကာလော ပစ္ဆာဘတ္တကာလံ န ပါပုဏာတိ။ ဧသ နယော ပစ္ဆာဘတ္တကာလာဒီသု။ ယော စ ကာလဃသော ဘူတောတိ ခီဏာသဝဿေတံ အဓိဝစနံ။ သော ဟိ အရိယမဂ္ဂေန အာယတိံ ပဋိသန္ဓိကာလံ ခေပေတွာ ခါဒိတွာ ဌိတတ္တာ ‘‘ကာလဃသော ဘူတော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သ ဘူတပစနိံ ပစီတိ သော ယာယံ တဏှာ အပါယေသု ဘူတေ ပစတိ, တံ ဉာဏဂ္ဂိနာ ပစိ ဒဟိ ဘသ္မမကာသိ, တေန ‘‘ဘူတပစနိံ ပစီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပဇနိ’’န္တိပိ ပါဌော, ဇနိကံ နိဗ္ဗတ္တကိန္တိ အတ္ထော။
ဣမံ ပဉှံ သုတွာ မာဏဝေသု ဧကောပိ ဇာနိတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ အထ နေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာ ခေါ တုမှေ ‘အယံ ပဉှော တီသု ဝေဒေသု အတ္ထီ’တိ သညံ အကတ္ထ, တုမှေ ‘ယမဟံ ဇာနာမိ, တံ သဗ္ဗံ ဇာနာမာ’တိ မညမာနာ မံ ဗဒရိရုက္ခသဒိသံ ကရောထ, မမ တုမှေဟိ အညာတဿ ဗဟုနော ဇာနနဘာဝံ န ဇာနာထ, ဂစ္ဆထ သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ဒမ္မိ, ဧတ္တကေန ကာလေန ဣမံ ပဉှံ စိန္တေထာ’’တိ။ တေ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သတ္တာဟံ စိန္တေတွာပိ ပဉှဿ နေဝ အန္တံ, န ကောဋိံ ပဿိံသု။ တေ သတ္တမဒိဝသေ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိတွာ ‘‘ကိံ, ဘဒြမုခါ, ဇာနိတ္ထ ပဉှ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ ဝဒိံသု။ အထ ဗောဓိသတ္တော တေ ဂရဟမာနော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗဟူနိ နရသီသာနိ, လောမသာနိ ဗြဟာနိ စ၊
ဂီဝါသု ပဋိမုက္ကာနိ, ကောစိဒေဝေတ္ထ ကဏ္ဏဝါ’’တိ။
တဿတ္ထော – ဗဟူနိ နရာနံ သီသာနိ ဒိဿန္တိ, သဗ္ဗာနိ စ တာနိ လောမသာနိ, သဗ္ဗာနိ မဟန္တာနိ ဂီဝါသုယေဝ ဌပိတာနိ, န တာလဖလံ ဝိယ ဟတ္ထေန ဂဟိတာနိ, နတ္ထိ တေသံ ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ နာနာကရဏံ။ ဧတ္ထ ပန ကောစိဒေဝ ကဏ္ဏဝါတိ အတ္တာနံ သန္ဓာယာဟ။ ကဏ္ဏဝါတိ ပညဝါ, ကဏ္ဏဆိဒ္ဒံ ပန န ကဿစိ နတ္ထိ။ ဣတိ တေ မာဏဝကေ ‘‘ကဏ္ဏဆိဒ္ဒမတ္တမေဝ တုမှာကံ ဗာလာနံ အတ္ထိ, န ပညာ’’တိ ဂရဟိတွာ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေ သုတွာ –
‘‘အဟော အာစရိယာ နာမ မဟန္တာ’’တိ ခမာပေတွာ နိဟတမာနာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပဋ္ဌဟိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပဉ္စသတာ မာဏဝကာ ဣမေ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မူလပရိယာယဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၄၆] ၆။ ဗာလောဝါဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟန္တွာ ဆေတွာ ဝဓိတွာ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တော သီဟသေနာပတိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂန္တွာ နိမန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ သမံသကဘတ္တံ အဒါသိ။ နိဂဏ္ဌာ တံ သုတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ တထာဂတံ ဝိဟေဌေတုကာမာ ‘‘သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ အက္ကောသိံသု။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ‘သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ဘုဉ္ဇတီ’တိ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ အက္ကောသန္တော အာဟိဏ္ဍတီ’’တိ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဣဒါနေဝ မံ ဥဒ္ဒိဿကတမံသခါဒနေန ဂရဟတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဂရဟိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဟိမဝန္တတော ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ နဂရံ ဘိက္ခာယ ပါဝိသိ။ အထေကော ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘တာပသံ ဝိဟေဌေဿာမီ’’တိ ဃရံ ပဝေသေတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒါပေတွာ မစ္ဆမံသေန ပရိဝိသိတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ‘‘ဣမံ မံသံ တုမှေယေဝ ဥဒ္ဒိဿ ပါဏေ မာရေတွာ ကတံ, ဣဒံ အကုသလံ မာ အမှာကမေဝ, တုမှာကမ္ပိ ဟောတူ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဟန္တွာ ဆေတွာ ဝဓိတွာ စ, ဒေတိ ဒါနံ အသညတော၊
ဧဒိသံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနော, သ ပါပေန ဥပလိပ္ပတီ’’တိ။
တတ္ထ ဟန္တွာတိ ပဟရိတွာ။ ဆေတွာတိ ကိလမေတွာ။ ဝဓိတွာတိ မာရေတွာ။ ဒေတိ ဒါနံ အသညတောတိ အသညတော ဒုဿီလော ဧဝံ ကတွာ ဒါနံ ဒေတိ။ ဧဒိသံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနော, သ ပါပေန ဥပလိပ္ပတီတိ ဧဒိသံ ဥဒ္ဒိဿကတဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနော သော သမဏောပိ ပါပေန ဥပလိပ္ပတိ သံယုဇ္ဇတိယေဝါတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုတ္တဒါရမ္ပိ စေ ဟန္တွာ, ဒေတိ ဒါနံ အသညတော၊
ဘုဉ္ဇမာနောပိ သပ္ပညော, န ပါပေန ဥပလိပ္ပတီ’’တိ။
တတ္ထ ဘုဉ္ဇမာနောပိ သပ္ပညောတိ တိဋ္ဌတု အညံ မံသံ, ပုတ္တဒါရံ ဝဓိတွာပိ ဒုဿီလေန ဒိန္နံ သပ္ပညော ခန္တိမေတ္တာဒိဂုဏသမ္ပန္နော တံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ပါပေန န ဥပလိပ္ပတီတိ။ ဧဝမဿ ဗောဓိသတ္တော ဓမ္မံ ကထေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကုဋုမ္ဗိကော နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော အဟောသိ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗာလောဝါဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၄၇] ၇။ ပါဒဉ္ဇလိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဒ္ဓါ ပါဒဉ္ဇလီ သဗ္ဗေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လာဠုဒါယီထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ဒိဝသေ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ပဉှံ ဝိနိစ္ဆိနန္တိ, ဘိက္ခူ ပဉှံ သုဏန္တာ ထေရေ ပသံသန္တိ။ လာဠုဒါယီထေရော ပန ပရိသန္တရေ နိသိန္နော ‘‘ဧတေ အမှေဟိ သမံ ကိံ ဇာနန္တီ’’တိ ဩဋ္ဌံ ဘဉ္ဇိ။ တံ ဒိသွာ ထေရာ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကမိံသု, ပရိသာ ဘိဇ္ဇိ။ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော လာဠုဒါယီ, ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ ဂရဟိတွာ ဩဋ္ဌံ ဘဉ္ဇီ’’တိ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ လာဠုဒါယီ ဌပေတွာ ဩဋ္ဌဘဉ္ဇနံ တတော ဥတ္တရိ အညံ န ဇာနာတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အမစ္စော အဟောသိ။ ရညော ပါဒဉ္ဇလီ နာမ ပုတ္တော လာလော ဒန္ဓပရိသက္ကနော အဟောသိ။ အပရဘာဂေ ရာဇာ ကာလမကာသိ။ အမစ္စာ ရညော မတကိစ္စာနိ ကတွာ ‘‘တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိဿာမာ’’တိ မန္တယမာနာ ရာဇပုတ္တံ ပါဒဉ္ဇလိံ အာဟံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘အယံ ကုမာရော လာလော ဒန္ဓပရိသက္ကနော, ပရိဂ္ဂဟေတွာ နံ အဘိသိဉ္စိဿာမာ’’တိ အာဟ။ အမစ္စာ ဝိနိစ္ဆယံ သဇ္ဇေတွာ ကုမာရံ သမီပေ နိသီဒါပေတွာ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနန္တာ န သမ္မာ ဝိနိစ္ဆိနိံသု။ တေ အဿာမိကံ သာမိကံ ကတွာ ကုမာရံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကီဒိသံ, ကုမာရ, သုဋ္ဌု အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိမှာ’’တိ။ သော ဩဋ္ဌံ ဘဉ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ပဏ္ဍိတော ဝတ မညေ ကုမာရော, အသမ္မာဝိနိစ္ဆိတဘာဝေါ တေန ဉာတော ဘဝိဿတီ’’တိ မညမာနော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဒ္ဓါ ပါဒဉ္ဇလီ သဗ္ဗေ, ပညာယ အတိရောစတိ၊
တထာ ဟိ ဩဋ္ဌံ ဘဉ္ဇတိ, ဥတ္တရိံ နူန ပဿတီ’’တိ။
တဿတ္ထော – ဧကံသေန ပါဒဉ္ဇလိကုမာရော သဗ္ဗေ အမှေ ပညာယ အတိရောစတိ။ တထာ ဟိ ဩဋ္ဌံ ဘဉ္ဇတိ, နူန ဥတ္တရိံ အညံ ကာရဏံ ပဿတီတိ။
တေ အပရသ္မိမ္ပိ ဒိဝသေ ဝိနိစ္ဆယံ သဇ္ဇေတွာ အညံ အဍ္ဍံ သုဋ္ဌု ဝိနိစ္ဆိနိတွာ ‘‘ကီဒိသံ, ဒေဝ, သုဋ္ဌု ဝိနိစ္ဆိနိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော ပုနပိ ဩဋ္ဌမေဝ ဘဉ္ဇိ။ အထဿ အန္ဓဗာလဘာဝံ ဉတွာ ဗောဓိသတ္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာယံ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ, အတ္ထာနတ္ထဉ္စ ဗုဇ္ဈတိ၊
အညတြ ဩဋ္ဌနိဗ္ဘောဂါ, နာယံ ဇာနာတိ ကိဉ္စန’’န္တိ။
အမစ္စာ ပါဒဉ္ဇလိကုမာရဿ လာလဘာဝံ ဉတွာ ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပါဒဉ္ဇလီ လာဠုဒါယီ အဟောသိ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပါဒဉ္ဇလိဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၄၈] ၈။ ကိံသုကောပမဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗေဟိ ကိံသုကော ဒိဋ္ဌောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကိံသုကောပမသုတ္တန္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ စတ္တာရော ဟိ ဘိက္ခူ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစိံသု, သတ္ထာ တေသံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ တေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ အဂမိံသု။ တေသု ဧကော ဆ ဖဿာယတနာနိ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ, ဧကော ပဉ္စက္ခန္ဓေ, ဧကော စတ္တာရော မဟာဘူတေ, ဧကော အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော။ တေ အတ္တနော အတ္တနော အဓိဂတဝိသေသံ သတ္ထု အာရောစေသုံ။ အထေကဿ ဘိက္ခုနော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ဣမေသံ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ နာနာ, နိဗ္ဗာနံ ဧကံ, ကထံ သဗ္ဗေဟိ အရဟတ္တံ ပတ္တ’’န္တိ။ သော သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ တေ, ဘိက္ခု, ကိံသုကဒိဋ္ဌဘာတိကေဟိ နာနတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဣဒံ နော, ဘန္တေ, ကာရဏံ ကထေထာ’’တိ ဘိက္ခူဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ စတ္တာရော ပုတ္တာ အဟေသုံ။ တေ ဧကဒိဝသံ သာရထိံ ပက္ကောသေတွာ ‘‘မယံ, သမ္မ, ကိံသုကံ ဒဋ္ဌုကာမာ, ကိံသုကရုက္ခံ နော ဒဿေဟီ’’တိ အာဟံသု။ သာရထိ ‘‘သာဓု, ဒဿေဿာမီ’’တိ ဝတွာ စတုန္နမ္ပိ ဧကတော အဒဿေတွာ ဇေဋ္ဌရာဇပုတ္တံ တာဝ ရထေ နိသီဒါပေတွာ အရညံ နေတွာ ‘‘အယံ ကိံသုကော’’တိ ခါဏုကကာလေ ကိံသုကံ ဒဿေသိ။ အပရဿ ဗဟလပလာသကာလေ, အပရဿ ပုပ္ဖိတကာလေ, အပရဿ ဖလိတကာလေ။ အပရဘာဂေ စတ္တာရောပိ ဘာတရော ဧကတော နိသိန္နာ ‘‘ကိံသုကော နာမ ကီဒိသော’’တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ တတော ဧကော ‘‘သေယျာထာပိ ဈာမထူဏော’’တိ အာဟ။ ဒုတိယော ‘‘သေယျထာပိ နိဂြောဓရုက္ခော’’တိ, တတိယော ‘‘သေယျထာပိ မံသပေသီ’’တိ, စတုတ္ထော ‘‘သေယျထာပိ သိရီသော’’တိ။ တေ အညမညဿ ကထာယ အပရိတုဋ္ဌာ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, ကိံသုကော နာမ ကီဒိသော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘တုမှေဟိ ကိံ ကထိတ’’န္တိ ဝုတ္တေ အတ္တနာ ကထိတနီဟာရံ ရညော ကထေသုံ။ ရာဇာ ‘‘စတူဟိပိ တုမှေဟိ ကိံသုကော ဒိဋ္ဌော, ကေဝလံ ဝေါ ကိံသုကဿ ဒဿေန္တော သာရထိ ‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ကိံသုကော ကီဒိသော, ဣမသ္မိံ ကီဒိသော’တိ ဝိဘဇိတွာ န ပုစ္ဆိတော, တေန ဝေါ ကင်္ခါ ဥပ္ပန္နာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဗ္ဗေဟိ ကိံသုကော ဒိဋ္ဌော, ကိံ နွေတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆထ၊
န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု, သာရထီ ပရိပုစ္ဆိတော’’တိ။
တတ္ထ န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု, သာရထီ ပရိပုစ္ဆိတောတိ သဗ္ဗေဟိ ဝေါ ကိံသုကော ဒိဋ္ဌော, ကိံ နု တုမှေ ဧတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆထ, သဗ္ဗေသု ဌာနေသု ကိံသုကောဝေသော, တုမှေဟိ ပန န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု သာရထိ ပရိပုစ္ဆိတော, တေန ဝေါ ကင်္ခါ ဥပ္ပန္နာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ကာရဏံ ဒဿေတွာ ‘‘ယထာ, ဘိက္ခု, တေ စတ္တာရော ဘာတိကာ ဝိဘာဂံ ကတွာ အပုစ္ဆိတတ္တာ ကိံသုကေ ကင်္ခံ ဥပ္ပါဒေသုံ, ဧဝံ တွမ္ပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မေ ကင်္ခံ ဥပ္ပါဒေသီ’’တိ ဝတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝံ သဗ္ဗေဟိ ဉာဏေဟိ, ယေသံ ဓမ္မာ အဇာနိတာ၊
တေ ဝေ ဓမ္မေသု ကင်္ခန္တိ, ကိံသုကသ္မိံဝ ဘာတရော’’တိ။
တဿတ္ထော – ယထာ တေ ဘာတရော သဗ္ဗေသု ဌာနေသု ကိံသုကဿ အဒိဋ္ဌတ္တာ ကင်္ခိံသု, ဧဝံ သဗ္ဗေဟိ ဝိပဿနာဉာဏေဟိ ယေသံ သဗ္ဗေ ဆဖဿာယတနခန္ဓဘူတဓာတုဘေဒါ ဓမ္မာ အဇာနိတာ, သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ အနဓိဂတတ္တာ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, တေ ဝေ တေသု ဖဿာယတနာဒိဓမ္မေသု ကင်္ခန္တိ ယထာ ဧကသ္မိံယေဝ ကိံသုကသ္မိံ စတ္တာရော ဘာတရောတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကိံသုကောပမဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၄၉] ၉။ သာလကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧကပုတ္တကော ဘဝိဿသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ မဟာထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရေကံ ကုမာရကံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ပီဠေန္တော တတ္ထ ဝိဟရတိ။ သာမဏေရော ပီဠံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဥပ္ပဗ္ဗဇိ။ ထေရော ဂန္တွာ တံ ဥပလာပေတိ ‘‘ကုမာရ, တဝ စီဝရံ တဝေဝ ဘဝိဿတိ ပတ္တောပိ, မမ သန္တကံ ပတ္တစီဝရမ္ပိ တဝေဝ ဘဝိဿတိ, ဧဟိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ သော ‘‘နာဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝတွာပိ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော
ပဗ္ဗဇိ။ အထ နံ ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ပုန ထေရော ဝိဟေဌေသိ။ သော ပီဠံ အသဟန္တော ပုန ဥပ္ပဗ္ဗဇိတွာ အနေကဝါရံ ယာစန္တေပိ တသ္မိံ ‘‘တွံ နေဝ မံ သဟသိ, န ဝိနာ ဝတ္တိတုံ သက္ကောသိ, ဂစ္ဆ န ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ န ပဗ္ဗဇိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, သုဟဒယော ဝတ သော ဒါရကော မဟာထေရဿ အာသယံ ဉတွာ န ပဗ္ဗဇီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ သုဟဒယော, ပုဗ္ဗေပိ သုဟဒယောဝ, ဧကဝါရံ ဧတဿ ဒေါသံ ဒိသွာ န ပုန ဥပဂစ္ဆီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကုဋုမ္ဗိကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဓညဝိက္ကယေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ အညတရောပိ အဟိတုဏ္ဍိကော ဧကံ မက္ကဋံ သိက္ခာပေတွာ ဩသဓံ ဂါဟာပေတွာ တေန သပ္ပံ ကီဠာပေန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ သော ဗာရာဏသိယံ ဥဿဝေ ဃုဋ္ဌေ ဥဿဝံ ကီဠိတုကာမော ‘‘ဣမံ မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ တံ မက္ကဋံ တဿ ဓညဝါဏိဇဿ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ဥဿဝံ ကီဠိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ မက္ကဋော’’တိ ပုစ္ဆိ။ မက္ကဋော သာမိကဿ သဒ္ဒံ သုတွာဝ ဓညာပဏတော ဝေဂေန နိက္ခမိ။ အထ နံ သော ဝေဠုပေသိကာယ ပိဋ္ဌိယံ ပေါထေတွာ အာဒါယ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဧကမန္တေ ဗန္ဓိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ မက္ကဋော တဿ နိဒ္ဒါယနဘာဝံ ဉတွာ အတ္တနော ဗန္ဓနံ မောစေတွာ ပလာယိတွာ အမ္ဗရုက္ခံ အာရုယှ အမ္ဗပက္ကံ ခါဒိတွာ အဋ္ဌိံ အဟိတုဏ္ဍိကဿ သရီရေ ပါတေသိ။ သော ပဗုဇ္ဈိတွာ ဥလ္လောကေန္တော တံ ဒိသွာ ‘‘မဓုရဝစနေန နံ ဝဉ္စေတွာ ရုက္ခာ ဩတာရေတွာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ တံ ဥပလာပေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧကပုတ္တကော ဘဝိဿသိ, တွဉ္စ နော ဟေဿသိ ဣဿရော ကုလေ၊
ဩရောဟ ဒုမသ္မာ သာလက, ဧဟိ ဒါနိ ဃရကံ ဝဇေမသေ’’တိ။
တဿတ္ထော – တွံ မယှံ ဧကပုတ္တကော ဘဝိဿသိ, ကုလေ စ မေ ဘောဂါနံ ဣဿရော, ဧတမှာ ရုက္ခာ ဩတရ, ဧဟိ အမှာကံ ဃရံ ဂမိဿာမ။ သာလကာတိ နာမေန အာလပန္တော အာဟ။
တံ သုတွာ မက္ကဋော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နနု မံ သုဟဒယောတိ မညသိ, ယဉ္စ မံ ဟနသိ ဝေဠုယဋ္ဌိယာ၊
ပက္ကမ္ဗဝနေ ရမာမသေ, ဂစ္ဆ တွံ ဃရကံ ယထာသုခ’’န္တိ။
တတ္ထ နနု မံ သုဟဒယောတိ မညသီတိ နနု တွံ မံ ‘‘သုဟဒယော’’တိ မညသိ, ‘‘သုဟဒယော အယ’’န္တိ မညသီတိ အတ္ထော။ ယဉ္စ မံ ဟနသိ ဝေဠုယဋ္ဌိယာတိ ယံ မံ ဧဝံ အတိမညသိ, ယဉ္စ ဝေဠုပေသိကာယ ဟနသိ, တေနာဟံ နာဂစ္ဆာမီတိ ဒီပေတိ။ အထ နံ ‘‘မယံ ဣမသ္မိံ ပက္ကမ္ဗဝနေ ရမာမသေ, ဂစ္ဆ တွံ ဃရကံ ယထာသုခ’’န္တိ ဝတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဝနံ ပါဝိသိ။ အဟိတုဏ္ဍိကောပိ အနတ္တမနော အတ္တနော ဂေဟံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မက္ကဋော သာမဏေရော အဟောသိ, အဟိတုဏ္ဍိကော မဟာထေရော, ဓညဝါဏိဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာလကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၅၀] ၁၀။ ကပိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အယံ ဣသီ ဥပသမသံယမေ ရတောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဟိ ကုဟကဘာဝေါ ဘိက္ခူသု ပါကဋော ဇာတော။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော ဘိက္ခု နိယျာနိကေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုဟကဝတ္တံ ပူရေတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧသ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ကုဟကောယေဝ, အဂ္ဂိမတ္တဿ ကာရဏာ မက္ကဋော ဟုတွာ ကောဟညမကာသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပုတ္တဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ဗြာဟ္မဏိယာ မတာယ ပုတ္တံ အင်္ကေနာဒါယ
ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တမ္ပိ ပုတ္တံ တာပသကုမာရကံ ကတွာ ပဏ္ဏသာလာယ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဝဿာရတ္တသမယေ အစ္ဆိန္နဓာရေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဧကော မက္ကဋော သီတပီဠိတော ဒန္တေ ခါဒန္တော ကမ္ပန္တော ဝိစရတိ။ ဗောဓိသတ္တော မဟန္တေ ဒါရုက္ခန္ဓေ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ, ပုတ္တကောပိဿ ပါဒေ ပရိမဇ္ဇမာနော နိသီဒိ။ သော မက္ကဋော ဧကဿ မတတာပသဿ သန္တကာနိ ဝက္ကလာနိ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ အဇိနစမ္မံ အံသေ ကတွာ ကာဇကမဏ္ဍလုံ အာဒါယ ဣသိဝေသေနာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ အဂ္ဂိဿ ကာရဏာ ကုဟကကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ။ တာပသကုမာရကော တံ ဒိသွာ ‘‘တာတ, တာပသော ဧကော သီတပီဠိတော ကမ္ပမာနော တိဋ္ဌတိ, ဣဓ နံ ပက္ကောသထ, ဝိသိဗ္ဗေဿတီ’’တိ ပိတရံ အာယာစန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အယံ ဣသီ ဥပသမသံယမေ ရတော, သ တိဋ္ဌတိ သိသိရဘယေန အဋ္ဋိတော၊
ဟန္ဒ အယံ ပဝိသတုမံ အဂါရကံ, ဝိနေတု သီတံ ဒရထဉ္စ ကေဝလ’’န္တိ။
တတ္ထ ဥပသမသံယမေ ရတောတိ ရာဂါဒိကိလေသဥပသမေ စ သီလသံယမေ စ ရတော။ သ တိဋ္ဌတီတိ သော တိဋ္ဌတိ။ သိသိရဘယေနာတိ ဝါတဝုဋ္ဌိဇနိတဿ သိသိရဿ ဘယေန။ အဋ္ဋိတောတိ ပီဠိတော။ ပဝိသတုမန္တိ ပဝိသတု ဣမံ။ ကေဝလန္တိ သကလံ အနဝသေသံ။
ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယ ဩလောကေန္တော မက္ကဋဘာဝံ ဉတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာယံ ဣသီ ဥပသမသံယမေ ရတော, ကပီ အယံ ဒုမဝရသာခဂေါစရော၊
သော ဒူသကော ရောသကော စာပိ ဇမ္မော, သစေ ဝဇေမမ္ပိ ဒူသေယျဂါရ’’န္တိ။
တတ္ထ ဒုမဝရသာခဂေါစရောတိ ဒုမဝရာနံ သာခဂေါစရော။ သော ဒူသကော ရောသကော စာပိ ဇမ္မောတိ သော ဧဝံ ဂတဂတဋ္ဌာနဿ ဒူသနတော ဒူသကော, ဃဋ္ဋနတာယ ရောသကော, လာမကဘာဝေန ဇမ္မော။ သစေ ဝဇေတိ ယဒိ ဣမံ ပဏ္ဏသာလံ ဝဇေ ပဝိသေယျ, သဗ္ဗံ ဥစ္စာရပဿာဝကရဏေန စ အဂ္ဂိဒါနေန စ ဒူသေယျာတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ တံ သန္တာသေတွာ ပလာပေသိ။ သော ဥပ္ပတိတွာ ဝနံ ပက္ခန္တော တထာ ပက္ခန္တောဝ အဟောသိ, န ပုန တံ ဌာနံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တာပသကုမာရဿ ကသိဏပရိကမ္မံ အာစိက္ခိ, သောပိ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေသိ။ တေ ဥဘောပိ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပေါရာဏတော ပဋ္ဌာယပေသ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ မက္ကဋော ကုဟကဘိက္ခု အဟောသိ, ပုတ္တော ရာဟုလော, ပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကပိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
သိင်္ဂါလဝဂ္ဂေါ ဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သဗ္ဗဒါဌီ စ သုနခေါ, ဂုတ္တိလော ဝိဂတိစ္ဆာ စ၊
မူလပရိယာယံ ဗာလောဝါဒံ, ပါဒဉ္ဇလိ ကိံ သုကောပမံ၊
သာလကံ ကပိ တေ ဒသ။
အထ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –
ဒဠှဝဂ္ဂေါ စ သန္ထဝေါ, ကလျာဏဓမ္မာသဒိသော၊
ရူဟကော ဒဠှဝဂ္ဂေါ စ, ဗီရဏထမ္ဘကာသာဝေါ၊
ဥပါဟနော သိင်္ဂါလော စ, ဒသဝဂ္ဂါ ဒုကေ သိယုံ။
ဒုကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
၃။ တိကနိပါတော
၁။ သင်္ကပ္ပဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၅၁] ၁။ သင်္ကပ္ပရာဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
သင်္ကပ္ပရာဂဓောတေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိနဂရဝါသီ ကိရေကော ကုလပုတ္တော သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နကာမရာဂေါ အနဘိရတော ဝိစရိ။ တမေနံ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဒယော ဒိသွာ အနဘိရတိကာရဏံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဗ္ဘမိတုကာမဘာဝမဿ ဉတွာ ‘‘အာဝုသော, သတ္ထာ နာမ ကာမရာဂါဒိကိလေသပီဠိတာနံ ကိလေသေ ဟာရေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ဒေတိ, ဧဟိ တံ သတ္ထု သန္တိကံ နေဿာမာ’’တိ အာဒါယ အဂမံသု။ သတ္ထာရာ စ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္ဆမာနကညေဝ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ အာဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဣတ္ထိယော နာမေတာ, ဘိက္ခု, ပုဗ္ဗေ ဈာနဗလေန ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသာနံ ဝိသုဒ္ဓသတ္တာနမ္ပိ သံကိလေသံ ဥပ္ပါဒေသုံ, တာဒိသံ တုစ္ဆပုဂ္ဂလံ ကိံကာရဏာ န သံကိလေသိဿန္တိ, ဝိသုဒ္ဓါပိ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ, ဥတ္တမယသသမင်္ဂိနောပိ အာယသကျံ ပါပုဏန္တိ, ပဂေဝ အပရိသုဒ္ဓါ။ သိနေရုကမ္ပနကဝါတော ပုရာဏပဏ္ဏကသဋံ ကိံ န ကမ္ပေဿတိ, ဗောဓိတလေ နိသီဒိတွာ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနကသတ္တံ အယံ ကိလေသော အာလောဠေသိ, တာဒိသံ ကိံ န အာလောဠေဿတီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အသီတိကောဋိဝိဘဝေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂန္တွာ ကတဒါရပရိဂ္ဂဟော မာတာပိတူနံ အစ္စယေန တေသံ မတကိစ္စာနိ ကတွာ ဟိရညောလောကနကမ္မံ ကရောန္တော ‘‘ဣဒံ ဓနံ ပညာယတိ, ယေဟိ ပနေတံ သမ္ဘတံ,
တေ န ပညာယန္တီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော သံဝေဂပ္ပတ္တော အဟောသိ, သရီရာ သေဒါ မုစ္စိံသု။ သော ဃရာဝါသေ စိရံ ဝသန္တော မဟာဒါနံ ဒတွာ ကာမေ ပဟာယ အဿုမုခံ ဉာတိသံဃံ ပရိစ္စဇိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ရမဏီယေ ပဒေသေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဝနမူလဖလာဒီဟိ ယာပေန္တော နစိရဿေဝ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော စိရံ ဝသိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မနုဿပထံ ဂန္တွာ လောဏမ္ဗိလံ ဥပသေဝိဿာမိ, ဧဝံ မေ သရီရဉ္စေဝ ထိရံ ဘဝိဿတိ, ဇင်္ဃဝိဟာရော စ ကတော ဘဝိဿတိ, ယေ စ မာဒိသဿ သီလသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခံ ဝါ ဒဿန္တိ, အဘိဝါဒနာဒီနိ ဝါ ကရိဿန္တိ, တေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေဿန္တီ’’တိ။
သော ဟိမဝန္တာ ဩတရိတွာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ဗာရာဏသိံ ပတွာ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ ဝသနဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော ရာဇုယျာနံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပံ, ဧတ္ထ ဝသိဿာမေ’’တိ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နော ဈာနသုခေန ရတ္တိံ ခေပေတွာ ပုနဒိဝသေ ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနော ပုဗ္ဗဏှသမယေ ဇဋာဇိနဝက္ကလာနိ သဏ္ဌပေတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ အာဒါယ သန္တိန္ဒြိယော သန္တမာနသော ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ယုဂမတ္တဒဿနော ဟုတွာ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နာယ အတ္တနော ရူပသိရိယာ လောကဿ လောစနာနိ အာကဍ္ဎေန္တော နဂရံ ပဝိသိတွာ ဘိက္ခာယ စရန္တော ရညော နိဝေသနဒွါရံ ပါပုဏိ။ ရာဇာ မဟာတလေ စင်္ကမန္တော ဝါတပါနန္တရေန ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ဣရိယာပထသ္မိညေဝ ပသီဒိတွာ ‘‘သစေ သန္တဓမ္မော နာမ အတ္ထိ, ဣမဿ တေန အဗ္ဘန္တရေ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, တံ တာပသံ အာနေဟီ’’တိ ဧကံ အမစ္စံ အာဏာပေသိ။ သော ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ ‘‘ရာဇာ, ဘန္တေ, တံ ပက္ကောသတီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာပုည, အမှေ ရာဇာ န ဇာနာတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ယာဝါဟံ အာဂစ္ဆာမိ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောထာ’’တိ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘အမှာကံ ကုလူပကတာပသော နတ္ထိ, ဂစ္ဆ, နံ အာနေဟီ’’တိ သယမ္ပိ ဝါတပါနေန ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဝန္ဒန္တော ‘‘ဣတော ဧထ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော အမစ္စဿ ဟတ္ထေ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဒတွာ မဟာတလံ အဘိရုဟိ။
အထ နံ ရာဇာ ဝန္ဒိတွာ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော သမ္ပာဒိတေဟိ ယာဂုခဇ္ဇကဘတ္တေဟိ ပရိဝိသိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စံ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ ပဉှဗျာကရဏေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသီဒိတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, တုမှေ
ကတ္ထဝါသိကာ, ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဟိမဝန္တဝါသိကာ မယံ, မဟာရာဇ, ဟိမဝန္တတော အာဂတာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုန ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဝဿာရတ္တကာလေ, မဟာရာဇ, နိဗဒ္ဓဝါသော နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ရာဇုယျာနေ ဝသထ, တုမှေ စ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ န ကိလမိဿထ, အဟဉ္စ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ ပုညံ ပါပုဏိဿာမီ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ဘုတ္တပါတရာသော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ စင်္ကမံ မာပေတွာ သေသာနိပိ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာဒီနိ သမ္ပာဒေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ပဋိယာဒေတွာ ‘‘သုခေန ဝသထ, ဘန္တေ’’တိ ဥယျာနပါလံ သမ္ပဋိစ္ဆာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တတော ပဋ္ဌာယ ဒွါဒသ သံဝစ္ဆရာနိ တတ္ထေဝ ဝသိ။
အထေကဒိဝသံ ရညော ပစ္စန္တော ကုပိတော။ သော တဿ ဝူပသမနတ္ထာယ ဂန္တုကာမော ဒေဝိံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, တယာ နဂရေ ဩဟီယိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ နိဿာယ ကထေထ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သီလဝန္တံ တာပသံ, ဘဒ္ဒေ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ, နာဟံ တသ္မိံ ပမဇ္ဇိဿာမိ, အမှာကံ အယျဿ ပဋိဇဂ္ဂနံ မမ ဘာရော, တုမှေ နိရာသင်္ကာ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ ရာဇာ နိက္ခမိတွာ ဂတော, ဒေဝီပိ ဗောဓိသတ္တံ တထေဝ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဗောဓိသတ္တော ပန ရညော ဂတကာလေ နိဗဒ္ဓဝေလာယံ အာဂန္တွာ အတ္တနော ရုစိတာယ ဝေလာယ ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကရောတိ။
အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တေ အတိစိရာယန္တေ ဒေဝီ သဗ္ဗံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပဋိယာဒေတွာ နှတွာ အလင်္ကရိတွာ နီစမဉ္စကံ ပညာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာဂမနံ ဩလောကယမာနာ မဋ္ဌသာဋကံ သိထိလံ ကတွာ နိဝါသေတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ဘိက္ခာဘာဇနံ အာဒါယ အာကာသေနာဂန္တွာ မဟာဝါတပါနဒွါရံ ပါပုဏိ။ တဿ ဝက္ကလသဒ္ဒံ သုတွာ သဟသာ ဥဋ္ဌဟမာနာယ ဒေဝိယာ သရီရာ မဋ္ဌသာဋကော ဘဿိတ္ထ, ဗောဓိသတ္တော ဝိသဘာဂါရမ္မဏံ ဒိသွာ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ သုဘဝသေန ဩလောကေသိ။ အထဿ ဈာနဗလေန သန္နိသိန္နောပိ ကိလေသော ကရဏ္ဍကေ ပက္ခိတ္တအာသီဝိသော ဝိယ ဖဏံ ကတွာ ဥဋ္ဌဟိ, ခီရရုက္ခဿ ဝါသိယာ အာကောဋိတကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ကိလေသုပ္ပါဒနေန သဟေဝ ဈာနင်္ဂါနိ ပရိဟာယိံသု, ဣန္ဒြိယာနိ အပရိပုဏ္ဏာနိ အဟေသုံ, သယံ ပက္ခစ္ဆိန္နကာကော ဝိယ အဟောသိ။ သော ပုဗ္ဗေ ဝိယ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စံ ကာတုံ
နာသက္ခိ, နိသီဒါပိယမာနောပိ န နိသီဒိ။ အထဿ ဒေဝီ သဗ္ဗံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဘိက္ခာဘာဇနေယေဝ ပက္ခိပိ။ ယထာ စ ပုဗ္ဗေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ သီဟပဉ္ဇရေန နိက္ခမိတွာ အာကာသေနေဝ ဂစ္ဆတိ, ဧဝံ တံ ဒိဝသံ ဂန္တုံ နာသက္ခိ။ ဘတ္တံ ပန ဂဟေတွာ မဟာနိဿေဏိယာ ဩတရိတွာ ဥယျာနံ အဂမာသိ။ ဒေဝီပိ အဿ အတ္တနိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတံ အညာသိ။ သော ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဘတ္တံ အဘုဉ္ဇိတွာဝ ဟေဋ္ဌာမဉ္စကေ နိက္ခိပိတွာ ‘‘ဒေဝိယာ ဧဝရူပါ ဟတ္ထသောဘာ ပါဒသောဘာ, ဧဝရူပံ ကဋိပရိယောသာနံ, ဧဝရူပံ ဦရုလက္ခဏ’’န္တိအာဒီနိ ဝိပ္ပလပန္တော သတ္တာဟံ နိပဇ္ဇိ, ဘတ္တံ ပူတိကံ အဟောသိ နီလမက္ခိကာပရိပုဏ္ဏံ။
အထ ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ ပစ္စာဂတော အလင်္ကတပဋိယတ္တံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ရာဇနိဝေသနံ အဂန္တွာဝ ‘‘ဗောဓိသတ္တံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဥက္လာပံ အဿမပဒံ ဒိသွာ ‘‘ပက္ကန္တော ဘဝိဿတီ’’တိ ပဏ္ဏသာလာယ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ အန္တောပဝိဋ္ဌော တံ နိပန္နကံ ဒိသွာ ‘‘ကေနစိ အဖာသုကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပူတိဘတ္တံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဋိဇဂ္ဂါပေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ကိံ တေ အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဝိဒ္ဓေါသ္မိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘မမ ပစ္စာမိတ္တေဟိ မယိ ဩကာသံ အလဘန္တေဟိ ‘မမာယနဋ္ဌာနမဿ ဒုဗ္ဗလံ ကရိဿာမာ’တိ အာဂန္တွာ ဧသ ဝိဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ သရီရံ ပရိဝတ္တေတွာ ဝိဒ္ဓဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော ဝိဒ္ဓဋ္ဌာနံ အဒိသွာ ‘‘ကတ္ထ ဝိဒ္ဓေါသိ, ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘နာဟံ, မဟာရာဇ, အညေန ဝိဒ္ဓေါ, အဟံ ပန အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဟဒယေ ဝိဇ္ဈိ’’န္တိ ဝတွာ ဥဋ္ဌာယ နိသီဒိတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘သင်္ကပ္ပရာဂဓောတေန, ဝိတက္ကနိသိတေန စ၊
နာလင်္ကတေန ဘဒြေန, ဥသုကာရာကတေန စ။
‘‘န ကဏ္ဏာယတမုတ္တေန, နာပိ မောရူပသေဝိနာ၊
တေနမှိ ဟဒယေ ဝိဒ္ဓေါ, သဗ္ဗင်္ဂပရိဒါဟိနာ။
‘‘အာဝေဓဉ္စ န ပဿာမိ, ယတော ရုဟိရမဿဝေ၊
ယာဝ အယောနိသော စိတ္တံ, သယံ မေ ဒုက္ခမာဘတ’’န္တိ။
တတ္ထ သင်္ကပ္ပရာဂဓောတေနာတိ ကာမဝိတက္ကသမ္ပယုတ္တရာဂဓောတေန။ ဝိတက္ကနိသိတေန စာတိ တေနေဝ ရာဂေါဒကေန ဝိတက္ကပါသာဏေ နိသိတေန။ နာလင်္ကတေန ဘဒြေနာတိ နေဝ အလင်္ကတေန ဘဒြေန, အနလင်္ကတေန ဗီဘစ္ဆေနာတိ အတ္ထော။ ဥသုကာရာကတေန စာတိ ဥသုကာရေဟိပိ အကတေန။ န ကဏ္ဏာယတမုတ္တေနာတိ ယာဝ ဒက္ခိဏကဏ္ဏစူဠကံ အာကဍ္ဎိတွာ အမုတ္တကေန။ နာပိ မောရူပသေဝိနာတိ မောရပတ္တဂိဇ္ဈပတ္တာဒီဟိ အကတူပသေဝနေန။ တေနမှိ ဟဒယေ ဝိဒ္ဓေါတိ တေန ကိလေသကဏ္ဍေနာဟံ ဟဒယေ ဝိဒ္ဓေါ အမှိ။ သဗ္ဗင်္ဂပရိဒါဟိနာတိ သဗ္ဗာနိ အင်္ဂါနိ ပရိဒဟနသမတ္ထေန။ မဟာရာဇ, တေန ဟိ ကိလေသကဏ္ဍေန ဟဒယေ ဝိဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ မမ အဂ္ဂိ ပဒိတ္တာနိဝ သဗ္ဗာနိ အင်္ဂါနိ ဍယှန္တီတိ ဒဿေတိ။
အာဝေဓဉ္စ န ပဿာမီတိ ဝိဒ္ဓဋ္ဌာနေ ဝဏဉ္စ န ပဿာမိ။ ယတော ရုဟိရမဿဝေတိ ယတော မေ အာဝေဓတော လောဟိတံ ပဂ္ဃရေယျ, တံ န ပဿာမီတိ အတ္ထော။ ယာဝ အယောနိသော စိတ္တန္တိ ဧတ္ထ ယာဝါတိ ဒဠှတ္ထေ နိပါတော, အတိဝိယ ဒဠှံ ကတွာ အယောနိသော စိတ္တံ ဝဍ္ဎိတန္တိ အတ္ထော။ သယံ မေ ဒုက္ခမာဘတန္တိ အတ္တနာဝ မယာ အတ္တနော ဒုက္ခံ အာနီတန္တိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ရာဇာနံ ပဏ္ဏသာလတော ဗဟိ ကတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ နဋ္ဌံ ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ ပဏ္ဏသာလာယ နိက္ခမိတွာ အာကာသေ နိသိန္နော ရာဇာနံ ဩဝဒိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, အဟံ ဟိမဝန္တမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န သက္ကာ, ဘန္တေ, ဂန္တု’’န္တိ ဝုစ္စမာနောပိ ‘‘မဟာရာဇ, မယာ ဣဓ ဝသန္တေန ဧဝရူပေါ ဝိပ္ပကာရော ပတ္တော, ဣဒါနိ န သက္ကာ ဣဓ ဝသိတု’’န္တိ ရညော ယာစန္တဿေဝ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သင်္ကပ္ပရာဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၅၂] ၂။ တိလမုဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဇ္ဇာပိ မေ တံ မနသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကောဓနံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အညတရော ကိရ, ဘိက္ခု, ကောဓနော အဟောသိ ဥပါယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော ကုပ္ပိ အဘိသဇ္ဇိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတွာကာသိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု ကောဓနော ဥပါယာသဗဟုလော ဥဒ္ဓနေ ပက္ခိတ္တလောဏံ ဝိယ တဋတဋာယန္တော ဝိစရတိ, ဧဝရူပေ နိက္ကောဓနေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကောဓမတ္တမ္ပိ နိဂ္ဂဏှိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ။ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပေသေတွာ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ကောဓနော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ အယံ ကောဓနော အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ ပုတ္တော ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော နာမ အဟောသိ။ ပေါရာဏကရာဇာနော စ အတ္တနော ပုတ္တေ ‘‘ဧဝံ ဧတေ နိဟတမာနဒပ္ပါ သီတုဏှက္ခမာ လောကစာရိတ္တညူ စ ဘဝိဿန္တီ’’တိ အတ္တနော နဂရေ ဒိသာပါမောက္ခအာစရိယေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတ္ထာယ ဒူရေ တိရောရဋ္ဌံ ပေသေန္တိ, တသ္မာ သောပိ ရာဇာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကံ ပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဧကပဋလိကဥပါဟနာ စ ပဏ္ဏစ္ဆတ္တဉ္စ ကဟာပဏသဟဿဉ္စ ဒတွာ ‘‘တာတ, တက္ကသိလံ ဂန္တွာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာ’’တိ ပေသေသိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန တက္ကသိလံ ပတွာ အာစရိယဿ ဂေဟံ ပုစ္ဆိတွာ အာစရိယေ မာဏဝကာနံ သိပ္ပံ ဝါစေတွာ ဥဋ္ဌာယ ဃရဒွါရေ စင်္ကမန္တေ ဂေဟံ ဂန္တွာ ယသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော အာစရိယံ အဒ္ဒသ, တတ္ထေဝ ဥပါဟနာ ဩမုဉ္စိတွာ ဆတ္တဉ္စ အပနေတွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော တဿ ကိလန္တဘာဝံ ဉတွာ အာဂန္တုကသင်္ဂဟံ ကာရေသိ။ ကုမာရော ဘုတ္တဘောဇနော ထောကံ ဝိဿမိတွာ အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ, ‘‘ကုတော အာဂတောသိ, တာတာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ဗာရာဏသိတော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဿ ပုတ္တောသီ’’တိ? ‘‘ဗာရာဏသိရညော’’တိ။ ‘‘ကေနတ္ထေနာဂတောသီ’’တိ? ‘‘သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ အာစရိယဘာဂေါ အာဘတော, ဥဒါဟု ဓမ္မန္တေဝါသိကော ဟောတုကာမောသီ’’တိ? သော ‘‘အာစရိယဘာဂေါ
မေ အာဘတော’’တိ ဝတွာ အာစရိယဿ ပါဒမူလေ သဟဿတ္ထဝိကံ ဌပေတွာ ဝန္ဒိ။
ဓမ္မန္တေဝါသိကာ ဒိဝါ အာစရိယဿ ကမ္မံ ကတွာ ရတ္တိံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ, အာစရိယဘာဂဒါယကာ ဂေဟေ ဇေဋ္ဌပုတ္တာ ဝိယ ဟုတွာ သိပ္ပမေဝ ဥဂ္ဂဏှန္တိ။ တသ္မာ သောပိ အာစရိယော သလ္လဟုကေန သုဘနက္ခတ္တေန ကုမာရဿ သိပ္ပံ ပဋ္ဌပေသိ။ ကုမာရောပိ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဧကဒိဝသံ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ နှာယိတုံ အဂမာသိ။ အထေကာ မဟလ္လိကာ ဣတ္ထီ တိလာနိ သေတေ ကတွာ ပတ္ထရိတွာ ရက္ခမာနာ နိသီဒိ။ ကုမာရော သေတတိလေ ဒိသွာ ခါဒိတုကာမော ဟုတွာ ဧကံ တိလမုဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ခါဒိ, မဟလ္လိကာ ‘‘တဏှာလုကော ဧသော’’တိ ကိဉ္စိ အဝတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ သော ပုနဒိဝသေပိ တာယ ဝေလာယ တထေဝ အကာသိ, သာပိ နံ န ကိဉ္စိ အာဟ။ ဣတရော တတိယဒိဝသေပိ တထေဝါကာသိ, တဒါ မဟလ္လိကာ ‘‘ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အတ္တနော အန္တေဝါသိကေဟိ မံ ဝိလုမ္ပာပေတီ’’တိ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒိ။ အာစရိယော နိဝတ္တိတွာ ‘‘ကိံ ဧတံ, အမ္မာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာမိ, အန္တေဝါသိကော တေ မယာ ကတာနံ သေတတိလာနံ အဇ္ဇေကံ မုဋ္ဌိံ ခါဒိ, ဟိယျော ဧကံ, ပရေ ဧကံ, နနု ဧဝံ ခါဒန္တော မမ သန္တကံ သဗ္ဗံ နာသေဿတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, မာ ရောဒိ, မူလံ တေ ဒါပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘န မေ, သာမိ, မူလေနတ္ထော, ယထာ ပနေသ ကုမာရော ပုန ဧဝံ န ကရောတိ, တထာ တံ သိက္ခာပေဟီ’’တိ။ အာစရိယော ‘‘တေန ဟိ ပဿ, အမ္မာ’’တိ ဒွီဟိ မာဏဝေဟိ တံ ကုမာရံ ဒွီသု ဟတ္ထေသု ဂါဟာပေတွာ ဝေဠုပေသိကံ ဂဟေတွာ ‘‘ပုန ဧဝရူပံ မာ အကာသီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိ။ ကုမာရော အာစရိယဿ ကုဇ္ဈိတွာ ရတ္တာနိ အက္ခီနိ ကတွာ ပါဒပိဋ္ဌိတော ယာဝ ကေသမတ္ထကာ ဩလောကေသိ။ သောပိဿ ကုဇ္ဈိတွာ ဩလောကိတဘာဝံ အညာသိ။ ကုမာရော သိပ္ပံ နိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘အနုယောဂံ ဒတွာ မာရာပေတဗ္ဗော ဧသ မယာ’’တိ တေန ကတဒေါသံ ဟဒယေ ဌပေတွာ ဂမနကာလေ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ယဒါဟံ, အာစရိယ, ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ပတွာ တုမှာကံ သန္တိကံ ပေသေဿာမိ, တဒါ တုမှေ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ သသိနေဟော ဝိယ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။
သော ဗာရာဏသိံ ပတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ သိပ္ပံ ဒဿေသိ။ ရာဇာ ‘‘ဇီဝမာနေန မေ ပုတ္တော ဒိဋ္ဌော, ဇီဝမာနောဝဿ ရဇ္ဇသိရိံ ပဿာမီ’’တိ ပုတ္တံ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော ရဇ္ဇသိရိံ အနုဘဝမာနော အာစရိယေန
ကတဒေါသံ သရိတွာ ဥပ္ပန္နကောဓော ‘‘မာရာပေဿာမိ န’’န္တိ ပက္ကောသနတ္ထာယ အာစရိယဿ ဒူတံ ပါဟေသိ။ အာစရိယော ‘‘တရုဏကာလေ နံ သညာပေတုံ န သက္ခိဿာမီ’’တိ အဂန္တွာ တဿ ရညော မဇ္ဈိမဝယကာလေ ‘‘ဣဒါနိ နံ သညာပေတုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ရာဇဒွါရေ ဌတွာ ‘‘တက္ကသိလာစရိယော အာဂတော’’တိ အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဗြာဟ္မဏံ ပက္ကောသာပေတွာ တံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတံ ဒိသွာဝ ကောဓံ ဥပ္ပါဒေတွာ ရတ္တာနိ အက္ခီနိ ကတွာ အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘော, အဇ္ဇာပိ မေ အာစရိယေန ပဟဋဋ္ဌာနံ ရုဇ္ဇတိ, အာစရိယော နလာဋေန မစ္စုံ အာဒါယ ‘မရိဿာမီ’တိ အာဂတော, အဇ္ဇဿ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အဇ္ဇာပိ မေ တံ မနသိ, ယံ မံ တွံ တိလမုဋ္ဌိယာ၊
ဗာဟာယ မံ ဂဟေတွာန, လဋ္ဌိယာ အနုတာဠယိ။
‘‘နနု ဇီဝိတေ န ရမသိ, ယေနာသိ ဗြာဟ္မဏာဂတော၊
ယံ မံ ဗာဟာ ဂဟေတွာန, တိက္ခတ္တုံ အနုတာဠယီ’’တိ။
တတ္ထ ယံ မံ ဗာဟာယ မန္တိ ဒွီသု ပဒေသု ဥပယောဂဝစနံ အနုတာဠနဂဟဏာပေက္ခံ။ ယံ မံ တွံ တိလမုဋ္ဌိယာ ကာရဏာ အနုတာဠယိ, အနုတာဠေန္တော စ မံ ဗာဟာယ ဂဟေတွာ အနုတာဠယိ, တံ အနုတာဠနံ အဇ္ဇာပိ မေ မနသီတိ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော။ နနု ဇီဝိတေ န ရမသီတိ မညေ တွံ အတ္တနော ဇီဝိတမှိ နာဘိရမသိ။ ယေနာသိ ဗြာဟ္မဏာဂတောတိ ယသ္မာ ဗြာဟ္မဏ ဣဓ မမ သန္တိကံ အာဂတောသိ။ ယံ မံ ဗာဟာ ဂဟေတွာနာတိ ယံ မမ ဗာဟာ ဂဟေတွာ, ယံ မံ ဗာဟာယ ဂဟေတွာတိပိ အတ္ထော။ တိက္ခတ္တုံ အနုတာဠယီတိ တယော ဝါရေ ဝေဠုလဋ္ဌိယာ တာဠေသိ, အဇ္ဇ ဒါနိ တဿ ဖလံ ဝိန္ဒာဟီတိ နံ မရဏေန သန္တဇ္ဇေန္တော ဧဝမာဟ။
တံ သုတွာ အာစရိယော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အရိယော အနရိယံ ကုဗ္ဗန္တံ, ယော ဒဏ္ဍေန နိသေဓတိ၊
သာသနံ တံ န တံ ဝေရံ, ဣတိ နံ ပဏ္ဍိတာ ဝိဒူ’’တိ။
တတ္ထ အရိယောတိ သုန္ဒရာဓိဝစနမေတံ။ သော ပန အရိယော စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ အာစာရအရိယော ဒဿနအရိယော လိင်္ဂအရိယော ပဋိဝေဓအရိယောတိ။ တတ္ထ မနုဿော ဝါ ဟောတု တိရစ္ဆာနော ဝါ, အရိယာစာရေ ဌိတော အာစာရအရိယော နာမ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –
‘‘အရိယဝတ္တသိ ဝက္ကင်္ဂ, ယော ပိဏ္ဍမပစာယတိ၊
စဇာမိ တေ တံ ဘတ္တာရံ, ဂစ္ဆထူဘော ယထာသုခ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၁၀၆)၊
ရူပေန ပန ဣရိယာပထေန စ ပါသာဒိကေန ဒဿနီယေန သမန္နာဂတော ဒဿနအရိယော နာမ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –
‘‘အရိယာဝကာသောသိ ပသန္နနေတ္တော, မညေ ဘဝံ ပဗ္ဗဇိတော ကုလမှာ၊
ကထံ နု စိတ္တာနိ ပဟာယ ဘောဂေ, ပဗ္ဗဇိ နိက္ခမ္မ ဃရာ သပညာ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၁၇။၁၄၃)၊
နိဝါသနပါရုပနလိင်္ဂဂ္ဂဟဏေန ပန သမဏသဒိသော ဟုတွာ ဝိစရန္တော ဒုဿီလောပိ လိင်္ဂအရိယော နာမ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –
‘‘ဆဒနံ ကတွာန သုဗ္ဗတာနံ, ပက္ခန္ဒီ ကုလဒူသကော ပဂဗ္ဘော၊
မာယာဝီ အသညတော ပလာပေါ, ပတိရူပေန စရံ သ မဂ္ဂဒူသီ’’တိ။
ဗုဒ္ဓါဒယော ပန ပဋိဝေဓအရိယာ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အရိယာ ဝုစ္စန္တိ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ဗုဒ္ဓသာဝကာ စာ’’တိ။ တေသု ဣဓ အာစာရအရိယောဝ အဓိပ္ပေတော။
အနရိယန္တိ ဒုဿီလံ ပါပဓမ္မံ။ ကုဗ္ဗန္တန္တိ ပါဏာတိပါတာဒိကံ ပဉ္စဝိဓဒုဿီလျကမ္မံ ကရောန္တံ, ဧကမေဝ ဝါ ဧတံ အတ္ထပဒံ, အနရိယံ ဟီနံ လာမကံ ပဉ္စဝေရဘယကမ္မံ ကရောန္တံ ပုဂ္ဂလံ။ ယောတိ ခတ္တိယာဒီသု ယော ကောစိ။ ဒဏ္ဍေနာတိ ယေန ကေနစိ ပဟရဏကေန။ နိသေဓတီတိ ‘‘မာ ပုန ဧဝရူပံ ကရီ’’တိ ပဟရန္တော နိဝါရေတိ။ သာသနံ တံ န တံ ဝေရန္တိ တံ, မဟာရာဇ, အကတ္တဗ္ဗံ ကရောန္တေ ပုတ္တဓီတရော ဝါ အန္တေဝါသိကေ ဝါ ဧဝံ ပဟရိတွာ နိသေဓနံ နာမ ဣမသ္မိံ လောကေ သာသနံ အနုသိဋ္ဌိ ဩဝါဒေါ, န ဝေရံ။ ဣတိ နံ
ပဏ္ဍိတာ ဝိဒူတိ ဧဝမေတံ ပဏ္ဍိတာ ဇာနန္တိ။ တသ္မာ, မဟာရာဇ, တွမ္ပိ ဧဝံ ဇာန, န ဧဝရူပေ ဌာနေ ဝေရံ ကာတုံ အရဟသိ။ သစေ ဟိ တွံ, မဟာရာဇ, မယာ ဧဝံ သိက္ခာပိတော နာဘဝိဿ, အထ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ပူဝသက္ခလိအာဒီနိ စေဝ ဖလာဖလာဒီနိ စ ဟရန္တော စောရကမ္မေသု ပလုဒ္ဓေါ အနုပုဗ္ဗေန သန္ဓိစ္ဆေဒနပန္ထဒူဟနဂါမဃာတကာဒီနိ ကတွာ ‘‘ရာဇာပရာဓိကော စောရော’’တိ သဟောဍ္ဎံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿိတော ‘‘ဂစ္ဆထဿ ဒေါသာနုရူပံ ဒဏ္ဍံ ဥပနေထာ’’တိ ဒဏ္ဍဘယံ ပါပုဏိဿ, ကုတော တေ ဧဝရူပါ သမ္ပတ္တိ အဘဝိဿ, နနု မံ နိဿာယ ဣဒံ ဣဿရိယံ တယာ လဒ္ဓန္တိ ဧဝံ အာစရိယော ရာဇာနံ သညာပေသိ။ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ အမစ္စာပိဿ ကထံ သုတွာ ‘‘သစ္စံ, ဒေဝ, ဣဒံ ဣဿရိယံ တုမှာကံ အာစရိယဿေဝ သန္တက’’န္တိ အာဟံသု။
တသ္မိံ ခဏေ ရာဇာ အာစရိယဿ ဂုဏံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘သဗ္ဗိဿရိယံ တေ, အာစရိယ, ဒမ္မိ, ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ အာစရိယော ‘‘န မေ, မဟာရာဇ, ရဇ္ဇေနတ္ထော’’တိ ပဋိက္ခိပိ။ ရာဇာ တက္ကသိလံ ပေသေတွာ အာစရိယဿ ပုတ္တဒါရံ အာဟရာပေတွာ မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဒတွာ တမေဝ ပုရောဟိတံ ကတွာ ပိတုဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ တဿောဝါဒေ ဌိတော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကောဓနော ဘိက္ခု အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ, ဗဟူ ဇနာ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိနော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ ကောဓနော ဘိက္ခု အဟောသိ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိလမုဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၅၃] ၃။ မဏိကဏ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
မမန္နပါနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ အာဠဝိံ နိဿာယ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ ဝိဟရန္တော ကုဋိကာရသိက္ခာပဒံ (ပါရာ။ ၃၄၂) အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အာဠဝကာ ဟိ ဘိက္ခူ သညာစိကာယ ကုဋိယော ကာရယမာနာ ယာစနဗဟုလာ ဝိညတ္တိဗဟုလာ ဝိဟရိံသု ‘‘ပုရိသံ ဒေထ, ပုရိသတ္ထကရံ ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ။
မနုဿာ ဥပဒ္ဒုတာ ယာစနာယ ဥပဒ္ဒုတာ ဝိညတ္တိယာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ဥဗ္ဗိဇ္ဇိံသုပိ ဥတ္တသိံသုပိ ပလာယိံသုပိ။ အထာယသ္မာ မဟာကဿပေါ အာဠဝိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ, မနုဿာ ထေရမ္ပိ ဒိသွာ တထေဝ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ပုဗ္ဗာယံ, အာဝုသော, အာဠဝီ သုလဘပိဏ္ဍာ, ဣဒါနိ ကသ္မာ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍာ ဇာတာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ကာရဏံ သုတွာ ဘဂဝတိ အာဠဝိံ အာဂန္တွာ အဂ္ဂါဠဝစေတိယေ ဝိဟရန္တေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ဧတသ္မိံ ကာရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သညာစိကာယ ကုဋိယော ကာရေထာ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ တေ ဘိက္ခူ ဂရဟိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ယာစနာ နာမေသာ သတ္တရတနပရိပုဏ္ဏေ နာဂဘဝနေ ဝသန္တာနံ နာဂါနမ္ပိ အမနာပါ, ပဂေဝ မနုဿာနံ, ယေသံ ဧကံ ကဟာပဏကံ ဥပ္ပါဒေန္တာနံ ပါသာဏတော မံသံ ဥပ္ပါဋနကာလော ဝိယ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ အညောပိ ပုညဝါ သတ္တော တဿ မာတု ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေ ဥဘောပိ ဘာတရော ဝယပ္ပတ္တာ မာတာပိတူနံ ကာလကိရိယာယ သံဝိဂ္ဂဟဒယာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဝသိံသု။ တေသု ဇေဋ္ဌဿ ဥပရိဂင်္ဂါယ ပဏ္ဏသာလာ အဟောသိ, ကနိဋ္ဌဿ အဓောဂင်္ဂါယ။ အထေကဒိဝသံ မဏိကဏ္ဌော နာမ နာဂရာဇာ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ မာဏဝကဝေသေန ဝိစရန္တော ကနိဋ္ဌဿ အဿမံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, တေ အညမညံ သမ္မောဒနီယကထံ ကထေတွာ ဝိဿာသိကာ အဟေသုံ, ဝိနာ ဝတ္တိတုံ နာသက္ခိံသု။ မဏိကဏ္ဌော အဘိဏှံ ကနိဋ္ဌတာပသဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ကထာသလ္လာပေန နိသီဒိတွာ ဂမနကာလေ တာပသေ သိနေဟေန အတ္တဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ ဘောဂေဟိ တာပသံ ပရိက္ခိပန္တော ပရိဿဇိတွာ ဥပရိမုဒ္ဓနိ မဟန္တံ ဖဏံ ဓာရေတွာ ထောကံ ဝသိတွာ တံ သိနေဟံ ဝိနောဒေတွာ သရီရံ ဝိနိဝေဌေတွာ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆတိ။ တာပသော တဿ ဘယေန ကိသော အဟောသိ လူခေါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော ဓမနိသန္ထတဂတ္တော။
သော ဧကဒိဝသံ ဘာတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ အထ နံ သော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိဿ, တွံ ဘော, ကိသော လူခေါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော ဓမနိသန္ထတဂတ္တော’’တိ။ သော တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ကိံ ပန, တွံ ဘော, တဿ နာဂရာဇဿ အာဂမနံ ဣစ္ဆသိ, န ဣစ္ဆသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘န ဣစ္ဆာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သော ပန နာဂရာဇာ တဝ သန္တိကံ အာဂစ္ဆန္တော ကိံ ပိဠန္ဓနံ ပိဠန္ဓိတွာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မဏိရတန’’န္တိ အာဟ။ တေန ဟိ တွံ တသ္မိံ နာဂရာဇေ တဝ သန္တိကံ အာဂန္တွာ အနိသိန္နေယေဝ ‘‘မဏိံ မေ ဒေဟီ’’တိ ယာစ, ဧဝံ သော နာဂေါ တံ ဘောဂေဟိ အပရိက္ခိပိတွာဝ ဂမိဿတိ။ ပုနဒိဝသေ အဿမပဒဒွါရေ ဌတွာ အာဂစ္ဆန္တမေဝ နံ ယာစေယျာသိ, တတိယဒိဝသေ ဂင်္ဂါတီရေ ဌတွာ ဥဒကာ ဥမ္မုဇ္ဇန္တမေဝ နံ ယာစေယျာသိ, ဧဝံ သော တဝ သန္တိကံ ပုန န အာဂမိဿတီတိ။
တာပသော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ အတ္တနော ပဏ္ဏသာလံ ဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ နာဂရာဇာနံ အာဂန္တွာ ဌိတမတ္တမေဝ ‘‘ဧတံ အတ္တနော ပိဠန္ဓနမဏိံ မေ ဒေဟီ’’တိ ယာစိ, သော အနိသီဒိတွာဝ ပလာယိ။ အထ နံ ဒုတိယဒိဝသေ အဿမပဒဒွါရေ ဌတွာ အာဂစ္ဆန္တမေဝ ‘‘ဟိယျော မေ မဏိရတနံ နာဒါသိ, အဇ္ဇ ဒါနံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ နာဂေါ အဿမပဒံ အပဝိသိတွာဝ ပလာယိ။ တတိယဒိဝသေ ဥဒကတော ဥမ္မုဇ္ဇန္တမေဝ နံ ‘‘အဇ္ဇ မေ တတိယော ဒိဝသော ယာစန္တဿ, ဒေဟိ ဒါနိ မေ ဧတံ မဏိရတန’’န္တိ အာဟ။ နာဂရာဇာ ဥဒကေ ဌတွာဝ တာပသံ ပဋိက္ခိပန္တော ဒွေ ဂါထာ အာဟ –
‘‘မမန္နပါနံ ဝိပုလံ ဥဠာရံ, ဥပ္ပဇ္ဇတီမဿ မဏိဿ ဟေတု၊
တံ တေ န ဒဿံ အတိယာစကောသိ, န စာပိ တေ အဿမမာဂမိဿံ။
‘‘သုသူ ယထာ သက္ခရဓောတပါဏီ, တာသေသိမံ သေလံ ယာစမာနော၊
တံ တေ န ဒဿံ အတိယာစကောသိ, န စာပိ တေ အဿမမာဂမိဿ’’န္တိ။
တတ္ထ မမန္နပါနန္တိ မမ ယာဂုဘတ္တာဒိဒိဗ္ဗဘောဇနံ အဋ္ဌပါနကဘေဒဉ္စ ဒိဗ္ဗပါနံ။ ဝိပုလန္တိ ဗဟု။ ဥဠာရန္တိ သေဋ္ဌံ ပဏီတံ။ တံ တေတိ တံ မဏိံ တုယှံ။
အတိယာစကောသီတိ ကာလဉ္စ ပမာဏဉ္စ အတိက္ကမိတွာ အဇ္ဇ တီဏိ ဒိဝသာနိ မယှံ ပိယံ မနာပံ မဏိရတနံ ယာစမာနော အတိက္ကမ္မ ယာစကောသိ။ န စာပိ တေတိ န ကေဝလံ န ဒဿံ, အဿမမ္ပိ တေ နာဂမိဿံ။ သုသူ ယထာတိ ယထာ နာမ ယုဝါ တရုဏမနုဿော။ သက္ခရဓောတပါဏီတိ သက္ခရာယ ဓောတပါဏိ, တေလေန ပါသာဏေ ဓောတအသိဟတ္ထော။ တာသေသိမံ သေလံ ယာစမာနောတိ ဣမံ မဏိံ ယာစန္တော တွံ ကဉ္စနထရုခဂ္ဂံ အဗ္ဗာဟိတွာ ‘‘သီသံ တေ ဆိန္ဒာမီ’’တိ ဝဒန္တော တရုဏပုရိသော ဝိယ မံ တာသေသိ။
ဧဝံ ဝတွာ သော နာဂရာဇာ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇိတွာ အတ္တနော နာဂဘဝနမေဝ ဂန္တွာ န ပစ္စာဂဉ္ဆိ။ အထ သော တာပသော တဿ ဒဿနီယဿ နာဂရာဇဿ အဒဿနေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ကိသော အဟောသိ လူခေါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော ဓမနိသန္ထတဂတ္တော။ အထ ဇေဋ္ဌတာပသော ‘‘ကနိဋ္ဌဿ ပဝတ္တိံ ဇာနိဿာမီ’’တိ တဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ တံ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပဏ္ဍုရောဂိနံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော, တွံ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပဏ္ဍုရောဂီ ဇာတော’’တိ ဝတွာ ‘‘တဿ ဒဿနီယဿ နာဂရာဇဿ အဒဿနေနာ’’တိ သုတွာ ‘‘အယံ တာပသော နာဂရာဇာနံ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န တံ ယာစေ ယဿ ပိယံ ဇိဂီသေ, ဒေဿော ဟောတိ အတိယာစနာယ၊
နာဂေါ မဏိံ ယာစိတော ဗြာဟ္မဏေန, အဒဿနံယေဝ တဒဇ္ဈဂမာ’’တိ။
တတ္ထ န တံ ယာစေတိ တံ ဘဏ္ဍံ န ယာစေယျ။ ယဿ ပိယံ ဇိဂီသေတိ ယံ ဘဏ္ဍံ အဿ ပုဂ္ဂလဿ ပိယန္တိ ဇာနေယျ။ ဒေဿော ဟောတီတိ အပ္ပိယော ဟောတိ။ အတိယာစနာယာတိ ပမာဏံ အတိက္ကမိတွာ ဝရဘဏ္ဍံ ယာစန္တော တာယ အတိယာစနာယ။ အဒဿနံယေဝ တဒဇ္ဈဂမာတိ တတော ပဋ္ဌာယ အဒဿနမေဝ ဂတောတိ။
ဧဝံ ပန တံ ဝတွာ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ မာ သောစီ’’တိ သမဿာသေတွာ ဇေဋ္ဌဘာတာ အတ္တနော အဿမမေဝ ဂတော။ အထာပရဘာဂေ တေ ဒွေပိ ဘာတရော အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တရတနပရိပုဏ္ဏေ နာဂဘဝနေ ဝသန္တာနံ နာဂါနမ္ပိ ယာစနာ နာမ အမနာပါ, ကိမင်္ဂံ ပန မနုဿာန’’န္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကနိဋ္ဌော အာနန္ဒော အဟောသိ, ဇေဋ္ဌော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဏိကဏ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၅၄] ၄။ ကုဏ္ဍကကုစ္ဆိသိန္ဓဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဘုတွာ တိဏပရိဃာသန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဝသိတွာ စာရိကံ စရိတွာ ပုန ပစ္စာဂတေ မနုဿာ ‘‘အာဂန္တုကသက္ကာရံ ကရိဿာမာ’’တိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒဒန္တိ။ ဝိဟာရေ ဧကံ ဓမ္မဃောသကဘိက္ခုံ ဌပေသုံ, သော ယေ ယေ အာဂန္တွာ ယတ္တကေ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆန္တိ, တေသံ တေသံ ဘိက္ခူ ဝိစာရေတွာ ဒေတိ။
အထေကာ ဒုဂ္ဂတမဟလ္လိကာ ဣတ္ထီ ဧကမေဝ ပဋိဝီသံ သဇ္ဇေတွာ တေသံ တေသံ မနုဿာနံ ဘိက္ခူသု ဝိစာရေတွာ ဒိန္နေသု ဥဿူရေ ဓမ္မဃောသကဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ‘‘မယှံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘မယာ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ ဝိစာရေတွာ ဒိန္နာ, သာရိပုတ္တတ္ထေရော ပန ဝိဟာရေယေဝ, တွံ တဿ ဘိက္ခံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တာ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌတွာ ထေရဿ အာဂတကာလေ ဝန္ဒိတွာ ဟတ္ထတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဃရံ နေတွာ နိသီဒါပေသိ။ ‘‘ဧကာယ ကိရ မဟလ္လိကာယ ဓမ္မသေနာပတိ အတ္တနော ဃရေ နိသီဒါပိတော’’တိ ဗဟူနိ သဒ္ဓါနိ ကုလာနိ အဿောသုံ။ တေသု ရာဇာ ပဿေနဒီ ကောသလော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ တဿာ သာဋကေန စေဝ သဟဿတ္ထဝိကာယ စ သဒ္ဓိံ ဘတ္တဘာဇနာနိ ပဟိဏိ ‘‘မယှံ အယျံ ပရိဝိသမာနာ ဣမံ သာဋကံ နိဝါသေတွာ ဣမေ ကဟာပဏေ ဝဠဉ္ဇေတွာ ထေရံ ပရိဝိသတူ’’တိ။ ယထာ စ ရာဇာ, ဧဝံ အနာထပိဏ္ဍိကော စူဠအနာထပိဏ္ဍိကော ဝိသာခါ စ မဟာဥပါသိကာ ပဟိဏိ။ အညာနိပိ ပန ကုလာနိ ဧကသတဒွိသတာဒိဝသေန အတ္တနော အတ္တနော ဗလာနုရူပေန ကဟာပဏေ ပဟိဏိံသု။ ဧဝံ ဧကာဟေနေဝ သာ မဟလ္လိကာ သတသဟဿမတ္တံ လဘိ။ ထေရော ပန တာယ ဒိန္နယာဂုမေဝ
ပိဝိတွာ တာယ ကတခဇ္ဇကမေဝ ပက္ကဘတ္တမေဝ စ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ တံ မဟလ္လိကံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဝိဟာရမေဝ အဂမာသိ။
ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ထေရဿ ဂုဏကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဓမ္မသေနာပတိ မဟလ္လိကဂဟပတာနိံ ဒုဂ္ဂတဘာဝတော မောစေသိ, ပတိဋ္ဌာ အဟောသိ။ တာယ ဒိန္နမာဟာရံ အဇိဂုစ္ဆန္တော ပရိဘုဉ္ဇီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဣဒါနေဝ ဧတိဿာ မဟလ္လိကာယ အဝဿယော ဇာတော, န စ ဣဒါနေဝ တာယ ဒိန္နံ အာဟာရံ အဇိဂုစ္ဆန္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိဘုဉ္ဇိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥတ္တရာပထေ အဿဝါဏိဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဥတ္တရာပထဇနပဒတော ပဉ္စသတာ အဿဝါဏိဇာ အဿေ ဗာရာဏသိံ အာနေတွာ ဝိက္ကိဏန္တိ။ အညတရောပိ အဿဝါဏိဇော ပဉ္စအဿသတာနိ အာဒါယ ဗာရာဏသိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ စ ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ ဧကော နိဂမဂါမော အတ္ထိ, တတ္ထ ပုဗ္ဗေ မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿ မဟန္တံ နိဝေသနံ, တံ ပန ကုလံ အနုက္ကမေန ပရိက္ခယံ ဂတံ, ဧကာဝ မဟလ္လိကာ အဝသိဋ္ဌာ, သာ တသ္မိံ နိဝေသနေ ဝသတိ။ အထ သော အဿဝါဏိဇော တံ နိဂမဂါမံ ပတွာ ‘‘ဝေတနံ ဒဿာမီ’’တိ တဿာ နိဝေသနေ နိဝါသံ ဂဏှိတွာ အဿေ ဧကမန္တေ ဌပေသိ။ တံဒိဝသမေဝဿ ဧကိဿာ အာဇာနီယာဝဠဝါယ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ သော ဒွေ တယော ဒိဝသေ ဝသိတွာ အဿေ ဗလံ ဂါဟာပေတွာ ‘‘ရာဇာနံ ပဿိဿာမီ’’တိ အဿေ အာဒါယ ပါယာသိ။ အထ နံ မဟလ္လိကာ ‘‘ဂေဟဝေတနံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သာဓု, အမ္မ, ဒေမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တာတ, ဝေတနံ မေ ဒဒမာနော ဣမမ္ပိ အဿပေါတကံ ဝေတနတော ခဏ္ဍေတွာ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ဝါဏိဇော တထာ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သာ တသ္မိံ အဿပေါတကေ ပုတ္တသိနေဟံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ အဝဿာဝနဈာမကဘတ္တဝိဃာသတိဏာနိ ဒတွာ တံ ပဋိဇဂ္ဂိ။
အထာပရဘာဂေ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စ အဿသတာနိ အာဒါယ အာဂစ္ဆန္တော တသ္မိံ ဂေဟေ နိဝါသံ ဂဏှိ။ ကုဏ္ဍကခါဒကဿ သိန္ဓဝပေါတကဿ ဌိတဋ္ဌာနတော ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဧကအဿောပိ ဂေဟံ ပဝိသိတုံ နာသက္ခိ။ ဗောဓိသတ္တော မဟလ္လိကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ, ကစ္စိ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ အဿော
အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တာတ, အညော အဿော နာမ နတ္ထိ, အဟံ ပန ပုတ္တံ ကတွာ ဧကံ အဿပေါတကံ ပဋိဇဂ္ဂါမိ, သော ဧတ္ထ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ သော, အမ္မာ’’တိ? ‘‘စရိတုံ ဂတော, တာတာ’’တိ။ ‘‘ကာယ ဝေလာယ အာဂမိဿတိ, အမ္မာ’’တိ? ‘‘သာယနှေ, တာတာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ အာဂမနံ ပဋိမာနေန္တော အဿေ ဗဟိ ဌပေတွာဝ နိသီဒိ။ သိန္ဓဝပေါတကောပိ ဝိစရိတွာ ကာလေယေဝ အာဂမိ။ ဗောဓိသတ္တော ကုဏ္ဍကကုစ္ဆိသိန္ဓဝပေါတကံ ဒိသွာ လက္ခဏာနိ သမာနေတွာ ‘‘အယံ သိန္ဓဝေါ အနဂ္ဃေါ, မဟလ္လိကာယ မူလံ ဒတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေသိ။ သိန္ဓဝပေါတကောပိ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေယေဝ ဌိတော။ တသ္မိံ ခဏေ တေ အဿာ ဂေဟံ ပဝိသိတုံ သက္ခိံသု။
ဗောဓိသတ္တော ဒွီဟတီဟံ ဝသိတွာ အဿေ သန္တပ္ပေတွာ ဂစ္ဆန္တော ‘‘အမ္မ, ဣမံ အဿပေါတကံ မူလံ ဂဟေတွာ မယှံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ ဝဒေသိ, တာတ, ပုတ္တံ ဝိက္ကိဏန္တာ နာမ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, တွံ ဧတံ ကိံ ခါဒါပေတွာ ပဋိဇဂ္ဂသီ’’တိ? ‘‘ဩဒနကဉ္ဇိကဉ္စ ဈာမကဘတ္တဉ္စ ဝိဃာသတိဏဉ္စ ခါဒါပေတွာ ကုဏ္ဍကယာဂုဉ္စ ပါယေတွာ ပဋိဇဂ္ဂါမိ, တာတာ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, အဟံ ဧတံ လဘိတွာ ပိဏ္ဍရသဘောဇနံ ဘောဇေဿာမိ, ဌိတဋ္ဌာနေ စေလဝိတာနံ ပသာရေတွာ အတ္ထရဏပိဋ္ဌေ ဌပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ, ဧဝံ သန္တေ မမ ပုတ္တော စ သုခံ အနုဘဝတု, တံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာ’’တိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော တဿ စတုန္နံ ပါဒါနံ နင်္ဂုဋ္ဌဿ မုခဿ စ မူလံ ဧကေကံ ကတွာ ဆ သဟဿတ္ထဝိကာယော ဌပေတွာ မဟလ္လိကံ နဝဝတ္ထံ နိဝါသာပေတွာ သိန္ဓဝပေါတကဿ ပုရတော ဌပေသိ။ သော အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ မာတရံ ဩလောကေတွာ အဿူနိ ပဝတ္တေသိ။ သာပိ တဿ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိတွာ အာဟ – ‘‘မယာ ပုတ္တပေါသာဝနိကံ လဒ္ဓံ, တွံ, တာတ, ဂစ္ဆာဟီ’’တိ, တဒါ သော အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တော ပုနဒိဝသေ အဿပေါတကဿ ပိဏ္ဍရသဘောဇနံ သဇ္ဇေတွာ ‘‘ဝီမံသိဿာမိ တာဝ နံ, ဇာနာတိ နု ခေါ အတ္တနော ဗလံ, ဥဒါဟု န ဇာနာတီ’’တိ ဒေါဏိယံ ကုဏ္ဍကယာဂုံ အာကိရာပေတွာ ဒါပေသိ။ သော ‘‘နာဟံ ဣမံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ တံ ယာဂုံ ပါယိတုံ န ဣစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဝီမံသနဝသေန ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဘုတွာ တိဏပရိဃာသံ, ဘုတွာ အာစာမကုဏ္ဍကံ၊
ဧတံ တေ ဘောဇနံ အာသိ, ကသ္မာ ဒါနိ န ဘုဉ္ဇသီ’’တိ။
တတ္ထ ဘုတွာ တိဏပရိဃာသန္တိ တွံ ပုဗ္ဗေ မဟလ္လိကာယ ဒိန္နံ တေသံ တေသံ ခါဒိတာဝသေသံ ဝိဃာသတိဏသင်္ခါတံ ပရိဃာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝဍ္ဎိတော။ ဘုတွာ အာစာမကုဏ္ဍကန္တိ ဧတ္ထ အာစာမော ဝုစ္စတိ ဩဒနာဝသေသံ။ ကုဏ္ဍကန္တိ ကုဏ္ဍကမေဝ။ ဧတဉ္စ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝဍ္ဎိတောသီတိ ဒီပေတိ။ ဧတံ တေတိ ဧတံ တဝ ပုဗ္ဗေ ဘောဇနံ အာသိ။ ကသ္မာ ဒါနိ န ဘုဉ္ဇသီတိ မယာပိ တေ တမေဝ ဒိန္နံ, တွံ တံ ကသ္မာ ဣဒါနိ န ဘုဉ္ဇသီတိ။
တံ သုတွာ သိန္ဓဝပေါတကော ဣတရာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယတ္ထ ပေါသံ န ဇာနန္တိ, ဇာတိယာ ဝိနယေန ဝါ၊
ဗဟု တတ္ထ မဟာဗြဟ္မေ, အပိ အာစာမကုဏ္ဍကံ။
‘‘တွဉ္စ ခေါမံ ပဇာနာသိ, ယာဒိသာယံ ဟယုတ္တမော၊
ဇာနန္တော ဇာနမာဂမ္မ, န တေ ဘက္ခာမိ ကုဏ္ဍက’’န္တိ။
တတ္ထ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ။ ပေါသန္တိ သတ္တံ။ ဇာတိယာ ဝိနယေန ဝါတိ ‘‘ဇာတိသမ္ပန္နော ဝါ ဧသော, န ဝါ, အာစာရယုတ္တော ဝါ, န ဝါ’’တိ ဧဝံ န ဇာနန္တိ။ မဟာဗြဟ္မေတိ ဂရုကာလပနေန အာလပန္တော အာဟ။ ယာဒိသာယန္တိ ယာဒိသော အယံ, အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဇာနန္တော ဇာနမာဂမ္မာတိ အဟံ အတ္တနော ဗလံ ဇာနန္တော ဇာနန္တမေဝ တံ အာဂမ္မ ပဋိစ္စ တဝ သန္တိကေ ကုဏ္ဍကံ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿာမိ။ န ဟိ တွံ ကုဏ္ဍကံ ဘောဇာပေတုကာမတာယ ဆ သဟဿာနိ ဒတွာ မံ ဂဏှီတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တံ ဝီမံသနတ္ထာယ တံ မယာ ကတံ, မာ ကုဇ္ဈီ’’တိ တံ သမဿာသေတွာ သုဘောဇနံ ဘောဇေတွာ အာဒါယ ရာဇင်္ဂဏံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ပဿေ ပဉ္စ အဿသတာနိ ဌပေတွာ ဧကသ္မိံ ပဿေ ဝိစိတ္တသာဏိံ ပရိက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာ အတ္ထရဏံ ပတ္ထရိတွာ ဥပရိ စေလဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ သိန္ဓဝပေါတကံ ဌပေသိ။
ရာဇာ အာဂန္တွာ အဿေ ဩလောကေန္တော ‘‘အယံ အဿော ကသ္မာ ဝိသုံ ဌပိတော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, အယံ သိန္ဓဝေါ ဣမေ အဿေ ဝိသုံ အကတော မောစေဿတီ’’တိ သုတွာ ‘‘သောဘနော, ဘော, သိန္ဓဝေါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိဿ ဇဝံ
ပဿိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ အဿံ ကပ္ပေတွာ အဘိရုဟိတွာ ‘‘ပဿ, မဟာရာဇာ’’တိ မနုဿေ ဥဿာရေတွာ ရာဇင်္ဂဏေ အဿံ ပါဟေသိ။ သဗ္ဗံ ရာဇင်္ဂဏံ နိရန္တရံ အဿပန္တီဟိ ပရိက္ခိတ္တမိဝါဟောသိ။ ပုန ဗောဓိသတ္တော ‘‘ပဿ, မဟာရာဇ, သိန္ဓဝပေါတကဿ ဝေဂ’’န္တိ ဝိဿဇ္ဇေသိ, ဧကပုရိသောပိ နံ န အဒ္ဒသ။ ပုန ရတ္ထပဋံ ဥဒရေ ပရိက္ခိပိတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ, ရတ္တပဋမေဝ ပဿိံသု။ အထ နံ အန္တောနဂရေ ဧကိဿာ ဥယျာနပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ဝိဿဇ္ဇေသိ, တတ္ထဿ ဥဒကပိဋ္ဌေ ဓာဝတော ခုရဂ္ဂါနိပိ န တေမိံသု။ ပုနဝါရံ ပဒုမိနိပတ္တာနံ ဥပရိ ဓာဝန္တော ဧကပဏ္ဏမ္ပိ န ဥဒကေ ဩသီဒါပေသိ။ ဧဝမဿ ဇဝသမ္ပန္နံ ဒဿေတွာ ဩရုယှ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ဟတ္ထတလံ ဥပနာမေသိ, အဿော ဥပဂန္တွာ စတ္တာရော ပါဒေ ဧကတော ကတွာ ဟတ္ထတလေ အဋ္ဌာသိ။ အထ မဟာသတ္တော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, ဣမဿ အဿပေါတကဿ သဗ္ဗာကာရေန ဝေဂေ ဒဿိယမာနေ သမုဒ္ဒပရိယန္တော နပ္ပဟောတီ’’တိ။ ရာဇာ တုဿိတွာ မဟာသတ္တဿ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇံ အဒါသိ။ သိန္ဓဝပေါတကမ္ပိ အဘိသိဉ္စိတွာ မင်္ဂလအဿံ အကာသိ။
သော ရညော ပိယော အဟောသိ မနာပေါ, သက္ကာရောပိဿ မဟာ အဟောသိ။ တဿ ဟိ ဝသနဋ္ဌာနံ ရညော အလင်္ကတပဋိယတ္တော ဝါသဃရဂဗ္ဘော ဝိယ အဟောသိ, စတုဇာတိဂန္ဓေဟိ ဘူမိလေပနံ အကံသု, ဂန္ဓဒါမမာလာဒါမာနိ ဩသာရယိံသု, ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကခစိတံ စေလဝိတာနံ အဟောသိ, သမန္တတော စိတြသာဏိ ပရိက္ခိတ္တာ အဟောသိ, နိစ္စံ ဂန္ဓတေလပဒီပါ ဈာယိံသု, ဥစ္စာရပဿာဝဋ္ဌာနေပိဿ သုဝဏ္ဏကဋာဟံ ဌပယိံသု, နိစ္စံ ရာဇာရဟဘောဇနမေဝ ဘုဉ္ဇိ။ တဿ ပန အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ရညော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတမေဝ အဟောသိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပန္နာ သကဒါဂါမိနော အနာဂါမိနော အရဟန္တော စ အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ မဟလ္လိကာ အယမေဝ မဟလ္လိကာ အဟောသိ, သိန္ဓဝေါ သာရိပုတ္တော, ရာဇာ အာနန္ဒော, အဿဝါဏိဇ္ဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုဏ္ဍကကုစ္ဆိသိန္ဓဝဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၅၅] ၅။ သုကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယာဝ သော မတ္တမညာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အတိဗဟုံ ဘုဉ္ဇိတွာ အဇီရဏေန ကာလကတံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ ကိရ ဧဝံ ကာလကတေ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ တဿ အဂုဏကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု အတ္တနော ကုစ္ဆိပ္ပမာဏံ အဇာနိတွာ အတိဗဟုံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇီရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ကာလကတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ အတိဘောဇနပစ္စယေနေဝ မတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ သုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အနေကာနံ သုကသဟဿာနံ သမုဒ္ဒါနုဂတေ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝသန္တာနံ ရာဇာ အဟောသိ။ တဿေကော ပုတ္တော အဟောသိ, တသ္မိံ ဗလပ္ပတ္တေ ဗောဓိသတ္တော ဒုဗ္ဗလစက္ခုကော အဟောသိ။ သုကာနံ ကိရ သီဃော ဝေဂေါ ဟောတိ, တေန တေသံ မဟလ္လကကာလေ ပဌမံ စက္ခုမေဝ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ပုတ္တော မာတာပိတရော ကုလာဝကေ ဌပေတွာ ဂေါစရံ အာဟရိတွာ ပေါသေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဂေါစရဘူမိံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌိတော သမုဒ္ဒံ ဩလောကေန္တော ဧကံ ဒီပကံ ပဿိ။ တသ္မိံ ပန သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ မဓုရဖလံ အမ္ဗဝနံ အတ္ထိ။ သော ပုနဒိဝသေ ဂေါစရဝေလာယ ဥပ္ပတိတွာ တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ ဩတရိတွာ အမ္ဗရသံ ပိဝိတွာ အမ္ဗပက္ကံ အာဒါယ အာဂန္တွာ မာတာပိတူနံ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ခါဒန္တော ရသံ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘တာတ, နနု ဣမံ အသုကဒီပကေ အမ္ဗပက္က’’န္တိ ဝတွာ ‘‘အာမ, တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တာတ, ဧတံ ဒီပကံ ဂစ္ဆန္တာ နာမ သုကာ ဒီဃမာယုံ ပါလေန္တာ နာမ နတ္ထိ, မာ ခေါ တွံ ပုန တံ ဒီပကံ အဂမာသီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ အဂမာသိယေဝ။
အထေကဒိဝသံ ဗဟုံ အမ္ဗရသံ ပိဝိတွာ မာတာပိတူနံ အတ္ထာယ အမ္ဗပက္ကံ အာဒါယ သမုဒ္ဒမတ္ထကေနာဂစ္ဆန္တော အတိဓာတတာယ ကိလန္တကာယော နိဒ္ဒါယာဘိဘူတော, သော နိဒ္ဒါယန္တောပိ အာဂစ္ဆတေဝ, တုဏ္ဍေန ပနဿ ဂဟိတံ အမ္ဗပက္ကံ ပတိ။ သော အနုက္ကမေန အာဂမနဝီထိံ ဇဟိတွာ ဩသီဒန္တော ဥဒကပိဋ္ဌေနေဝ အာဂစ္ဆန္တော ဥဒကေ ပတိ။ အထ နံ ဧကော မစ္ဆော
ဂဟေတွာ ခါဒိ။ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ အာဂမနဝေလာယ အနာဂစ္ဆန္တေယေဝ ‘‘သမုဒ္ဒေ ပတိတွာ မတော ဘဝိဿတီ’’တိ အညာသိ။ အထဿ မာတာပိတရောပိ အာဟာရံ အလဘမာနာ သုဿိတွာ မရိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယာဝ သော မတ္တမညာသိ, ဘောဇနသ္မိံ ဝိဟင်္ဂမော၊
တာဝ အဒ္ဓါနမာပါဒိ, မာတရဉ္စ အပေါသယိ။
‘‘ယတော စ ခေါ ဗဟုတရံ, ဘောဇနံ အဇ္ဈဝါဟရိ၊
တတော တတ္ထေဝ သံသီဒိ, အမတ္တညူ ဟိ သော အဟု။
‘‘တသ္မာ မတ္တညုတာ သာဓု, ဘောဇနသ္မိံ အဂိဒ္ဓတာ၊
အမတ္တညူ ဟိ သီဒန္တိ, မတ္တညူ စ န သီဒရေ’’တိ။
တတ္ထ ယာဝ သောတိ ယာဝ သော ဝိဟင်္ဂမော ဘောဇနေ မတ္တမညာသိ။ တာဝ အဒ္ဓါနမာပါဒီတိ တတ္ထကံ ကာလံ ဇီဝိတအဒ္ဓါနံ အာပါဒိ, အာယုံ ဝိန္ဒိ။ မာတရဉ္စာတိ ဒေသနာသီသမေတံ, မာတာပိတရော စ အပေါသယီတိ အတ္ထော။ ယတော စ ခေါတိ ယသ္မိဉ္စ ခေါ ကာလေ။ ဘောဇနံ အဇ္ဈဝါဟရီတိ အမ္ဗရသံ အဇ္ဈောဟရိ။ တတောတိ တသ္မိံ ကာလေ။ တတ္ထေဝ သံသီဒီတိ တသ္မိံ သမုဒ္ဒေယေဝ ဩသီဒိ နိမုဇ္ဇိ, မစ္ဆဘောဇနတံ အာပဇ္ဇိ။
တသ္မာ မတ္တညုတာ သာဓူတိ ယသ္မာ ဘောဇနေ အမတ္တညူ သုကော သမုဒ္ဒေ ဩသီဒိတွာ မတော, တသ္မာ ဘောဇနသ္မိံ အဂိဒ္ဓိတာသင်္ခါတော မတ္တညုဘာဝေါ သာဓု, ပမာဏဇာနနံ သုန္ဒရန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ, နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ…ပေ… ဖာသုဝိဟာရော စာ’’တိ။
‘‘အလ္လံ သုက္ခဉ္စ ဘုဉ္ဇန္တော, န ဗာဠှံ သုဟိတော သိယာ၊
ဦနုဒရော မိတာဟာရော, သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။
‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ, အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊
အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ, ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော။ (ထေရဂါ။ ၉၈၂-၉၈၃)၊
‘‘မနုဇဿ သဒါ သတီမတော, မတ္တံ ဇာနတော လဒ္ဓဘောဇနေ၊
တနူ တဿ ဘဝန္တိ ဝေဒနာ, သဏိကံ ဇီရတိ အာယုံ ပါလယ’’န္တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၄) –
ဧဝံ ဝဏ္ဏိတာ မတ္တညုတာပိ သာဓု။
‘‘ကန္တာရေ ပုတ္တမံသံဝ, အက္ခဿဗ္ဘဉ္ဇနံ ယထာ၊
ဧဝံ အာဟရိ အာဟရံ, ယာပနတ္ထမမုစ္ဆိတော’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၉) –
ဧဝံ ဝဏ္ဏိတာ အဂိဒ္ဓိတာပိ သာဓု။ ပါဠိယံ ပန ‘‘အဂိဒ္ဓိမာ’’တိ လိခိတံ, တတော အယံ အဋ္ဌကထာပါဌောဝ သုန္ဒရတရော။ အမတ္တညူ ဟိ သီဒန္တီတိ ဘောဇနေ ပမာဏံ အဇာနန္တာ ဟိ ရသတဏှာဝသေန ပါပကမ္မံ ကတွာ စတူသု အပါယေသု သီဒန္တိ။ မတ္တညူ စ န သီဒရေတိ ယေ ပန ဘောဇနေ ပမာဏံ ဇာနန္တိ, တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မေပိ သမ္ပရာယေပိ န သီဒန္တီတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပန္နာပိ သကဒါဂါမိနောပိ အနာဂါမိနောပိ အရဟန္တောပိ အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ သုကရာဇပုတ္တော ဘောဇနေ အမတ္တညူ ဘိက္ခု အဟောသိ, သုကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၅၆] ၆။ ဇရူဒပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဇရူဒပါနံ ခဏမာနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာဝတ္ထိဝါသိနော ဝါဏိဇေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ သကဋာနိ ပူရေတွာ ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂမနကာလေ တထာဂတံ နိမန္တေတွာ သရဏာနိ ဂဟေတွာ သီလေသု ပတိဋ္ဌာယ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘မယံ, ဘန္တေ, ဝေါဟာရတ္ထာယ ဒီဃမဂ္ဂံ ဂမိဿာမ, ဘဏ္ဍံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သိဒ္ဓိပ္ပတ္တာ သောတ္ထိနာ ပစ္စာဂန္တွာ ပန တုမှေ ဝန္ဒိဿာမာ’’တိ ဝတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ တေ ကန္တာရမဂ္ဂေ ပုရာဏဥဒပါနံ ဒိသွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဥဒပါနေ ပါနီယံ နတ္ထိ, မယဉ္စ ပိပါသိတာ, ခဏိဿာမ န’’န္တိ ခဏန္တာ ပဋိပါဋိယာ ဗဟုံ အယံ…ပေ… ဝေဠုရိယံ လဘိံသု။ တေ တေနေဝ သန္တုဋ္ဌာ ဟုတွာ တေသံ ရတနာနံ
သကဋာနိ ပူရေတွာ သောတ္ထိနာ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂမိံသု။ တေ အာဘတံ ဓနံ ပဋိသာမေတွာ မယံ ‘‘သိဒ္ဓိပ္ပတ္တာ ဘတ္တံ ဒဿာမာ’’တိ တထာဂတံ နိမန္တေတွာ ဒါနံ ဒတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ အတ္တနော ဓနဿ လဒ္ဓါကာရံ သတ္ထု အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘တုမှေ ခေါ ဥပါသကာ တေန ဓနေန သန္တုဋ္ဌာ ဟုတွာ ပမာဏညုတာယ ဓနဉ္စ ဇီဝိတဉ္စ အလဘိတ္ထ, ပေါရာဏကာ ပန အသန္တုဋ္ဌာ အမတ္တညုနော ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ ဇီဝိက္ခယံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဝါဏိဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထဝါဟဇေဋ္ဌကော အဟောသိ။ သော ဗာရာဏသိယံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ သကဋာနိ ပူရေတွာ ဗဟူ ဝါဏိဇေ အာဒါယ တမေဝ ကန္တာရံ ပဋိပန္နော တမေဝ ဥဒပါနံ အဒ္ဒသ။ တတ္ထ တေ ဝါဏိဇာ ‘‘ပါနီယံ ပိဝိဿာမာ’’တိ တံ ဥဒပါနံ ခဏန္တာ ပဋိပါဋိယာ ဗဟူနိ အယာဒီနိ လဘိံသု။ တေ ဗဟုမ္ပိ ရတနံ လဘိတွာ တေန အသန္တုဋ္ဌာ ‘‘အညမ္ပိ ဧတ္ထ ဣတော သုန္ဒရတရံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဘိယျောသောမတ္တာယ တံ ခဏိံသုယေဝ။ အထ ဗောဓိသတ္တော တေ အာဟ – ‘‘ဘော ဝါဏိဇာ, လောဘော နာမေသ ဝိနာသမူလံ, အမှေဟိ ဗဟု ဓနံ လဒ္ဓံ, ဧတ္တကေနေဝ သန္တုဋ္ဌာ ဟောထ, မာ အတိခဏထာ’’တိ။ တေ တေန နိဝါရိယမာနာပိ ခဏိံသုယေဝ။ သော စ ဥဒပါနော နာဂပရိဂ္ဂဟိတော, အထဿ ဟေဋ္ဌာ ဝသနကနာဂရာဇာ အတ္တနော ဝိမာနေ ဘိဇ္ဇန္တေ လေဍ္ဍူသူ စ ပံသူသု စ ပတမာနေသု ကုဒ္ဓေါ ဌပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ အဝသေသေ သဗ္ဗေပိ နာသိကဝါတေန ပဟရိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ နာဂဘဝနာ နိက္ခမ္မ သကဋာနိ ယောဇေတွာ သဗ္ဗရတနာနံ ပူရေတွာ ဗောဓိသတ္တံ သုခယာနကေ နိသီဒါပေတွာ နာဂမာဏဝကေဟိ သဒ္ဓိံ သကဋာနိ ယောဇာပေန္တော ဗောဓိသတ္တံ ဗာရာဏသိံ နေတွာ ဃရံ ပဝေသေတွာ တံ ပဋိသာမေတွာ အတ္တနော နာဂဘဝနမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဥန္နင်္ဂလံ ကတွာ ဒါနံ ဒတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဇရူဒပါနံ ခဏမာနာ, ဝါဏိဇာ ဥဒကတ္ထိကာ၊
အဇ္ဈဂမုံ အယသံ လောဟံ, တိပုသီသဉ္စ ဝါဏိဇာ၊
ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ, မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။
‘‘တေ စ တေန အသန္တုဋ္ဌာ, ဘိယျော ဘိယျော အခါဏိသုံ၊
တေ တတ္ထာသီဝိသော ဃောရော, တေဇဿီ တေဇသာ ဟနိ။
‘‘တသ္မာ ခဏေ နာတိခဏေ, အတိခါတဉှိ ပါပကံ၊
ခါတေန စ ဓနံ လဒ္ဓံ, အတိခါတေန နာသိတ’’န္တိ။
တတ္ထ အယသန္တိ ကာဠလောဟံ။ လောဟန္တိ တမ္ဗလောဟံ။ မုတ္တာတိ မုတ္တာယော။ တေ စ တေန အသန္တုဋ္ဌာတိ တေ စ ဝါဏိဇာ တေန ဓနေန အသန္တုဋ္ဌာ။ တေ တတ္ထာတိ တေ ဝါဏိဇာ တသ္မိံ ဥဒပါနေ။ တေဇဿီတိ ဝိသတေဇေန သမန္နာဂတော။ တေဇသာ ဟနီတိ ဝိသတေဇေန ဃာတေသိ။ အတိခါတေန နာသိတန္တိ အတိခဏေန တဉ္စ ဓနံ ဇီဝိတဉ္စ နာသိတံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ နာဂရာဇာ သာရိပုတ္တော အဟောသိ, သတ္ထဝါဟဇေဋ္ဌကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဇရူဒပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၅၇] ၇။ ဂါမဏိစန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာယံ ဃရာနံ ကုသလောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပသံသနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဓမ္မသဘာယဉှိ ဘိက္ခူ ဒသဗလဿ ပညံ ပသံသန္တာ နိသီဒိံသု – ‘‘အာဝုသော, တထာဂတော မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော သဒေဝကံ လောကံ ပညာယ အတိက္ကမတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ပညဝါယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဇနသန္ဓော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ မုခံ
သုပရိမဇ္ဇိတကဉ္စနာဒါသတလံ ဝိယ ပရိသုဒ္ဓံ အဟောသိ အတိသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ, တေနဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘အာဒါသမုခမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ တံ သတ္တဝဿဗ္ဘန္တရေယေဝ ပန ပိတာ တယော ဝေဒေ စ သဗ္ဗဉ္စ လောကေ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ သိက္ခာပေတွာ တဿ သတ္တဝဿိကကာလေ ကာလမကာသိ။ အမစ္စာ မဟန္တေန သက္ကာရေန ရညော သရီရကိစ္စံ ကတွာ မတကဒါနံ ဒတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ‘‘ကုမာရော အတိဒဟရော, န သက္ကာ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတုံ, ဝီမံသိတွာ နံ အဘိသိဉ္စိဿာမာ’’တိ ဧကဒိဝသံ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ သဇ္ဇေတွာ ပလ္လင်္ကံ ပညပေတွာ ကုမာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ, ဒေဝ, ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု။ ကုမာရော ‘‘သာဓူ’’တိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဂန္တွာ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိ။
တဿ နိသိန္နကာလေ အမစ္စာ ဧကံ ဒွီဟိ ပါဒေဟိ ဝိစရဏမက္ကဋံ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယဝေသံ ဂါဟာပေတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ နေတွာ ‘‘ဒေဝ, အယံ ပုရိသော ပိတု မဟာရာဇဿ ကာလေ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော ပဂုဏဝိဇ္ဇော အန္တောဘူမိယံ သတ္တရတနဋ္ဌာနေ ဂုဏဒေါသံ ပဿတိ, ဧတေနေဝ ဂဟိတံ ရာဇကုလာနံ ဂေဟဋ္ဌာနံ ဟောတိ, ဣမံ ဒေဝေါ သင်္ဂဏှိတွာ ဌာနန္တရေ ဌပေတူ’’တိ အာဟံသု။ ကုမာရော တံ ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိစ ဩလောကေတွာ ‘‘နာယံ မနုဿော, မက္ကဋော ဧသော’’တိ ဉတွာ ‘‘မက္ကဋာ နာမ ကတံ ကတံ ဝိဒ္ဓံသေတုံ ဇာနန္တိ, အကတံ ပန ကာတုံ ဝါ ဝိစာရေတုံ ဝါ န ဇာနန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ အမစ္စာနံ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာယံ ဃရာနံ ကုသလော, လောလော အယံ ဝလီမုခေါ၊
ကတံ ကတံ ခေါ ဒူသေယျ, ဧဝံ ဓမ္မမိဒံ ကုလ’’န္တိ။
တတ္ထ နာယံ ဃရာနံ ကုသလောတိ အယံ သတ္တော န ဃရာနံ ကုသလော, ဃရာနိ ဝိစာရေတုံ ဝါ ကာတုံ ဝါ ဆေကော န ဟောတိ။ လောလောတိ လောလဇာတိကော။ ဝလီမုခေါတိ ဝလိယော မုခေ အဿာတိ ဝလီမုခေါ။ ဧဝံ ဓမ္မမိဒံကုလန္တိ ဣဒံ မက္ကဋကုလံ နာမ ကတံ ကတံ ဒူသေတဗ္ဗံ ဝိနာသေတဗ္ဗန္တိ ဧဝံ သဘာဝန္တိ။
အထာမစ္စာ ‘‘ဧဝံ ဘဝိဿတိ, ဒေဝါ’’တိ တံ အပနေတွာ ဧကာဟဒွီဟစ္စယေန ပုန တမေဝ အလင်္ကရိတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အာနေတွာ ‘‘အယံ, ဒေဝ, ပိတု မဟာရာဇဿ ကာလေ ဝိနိစ္ဆယာမစ္စော, ဝိနိစ္ဆယသုတ္တမဿ သုပဝတ္တိတံ,
ဣမံ သင်္ဂဏှိတွာ ဝိနိစ္ဆယကမ္မံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု။ ကုမာရော တံ ဩလောကေတွာ ‘‘စိတ္တဝတော မနုဿဿ လောမံ နာမ ဧဝရူပံ န ဟောတိ, အယံ နိစိတ္တကော ဝါနရော ဝိနိစ္ဆယကမ္မံ ကာတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နယိဒံ စိတ္တဝတော လောမံ, နာယံ အဿာသိကော မိဂေါ၊
သိဋ္ဌံ မေ ဇနသန္ဓေန, နာယံ ကိဉ္စိ ဝိဇာနတီ’’တိ။
တတ္ထ နယိဒံ စိတ္တဝတော လောမန္တိ ယံ ဣဒံ ဧတဿ သရီရေ ဖရုသလောမံ, ဣဒံ ဝိစာရဏပညာယ သမ္ပယုတ္တစိတ္တဝတော န ဟောတိ။ ပါကတိကစိတ္တေန ပန အစိတ္တကော နာမ တိရစ္ဆာနဂတော နတ္ထိ။ နာယံ အဿာသိကောတိ အယံ အဝဿယော ဝါ ဟုတွာ အနုသာသနိံ ဝါ ဒတွာ အညံ အဿာသေတုံ အသမတ္ထတာယ န အဿာသိကော။ မိဂေါတိ မက္ကဋံ အာဟ။ သိဋ္ဌံ မေ ဇနသန္ဓေနာတိ မယှံ ပိတရာ ဇနသန္ဓေန ဧတံ သိဋ္ဌံ ကထိတံ, ‘‘မက္ကဋော နာမ ကာရဏာကာရဏံ န ဇာနာတီ’’တိ ဧဝံ အနုသာသနီ ဒိန္နာတိ ဒီပေတိ။ နာယံ ကိဉ္စိ ဝိဇာနတီတိ တသ္မာ အယံ ဝါနရော န ကိဉ္စိ ဇာနာတီတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘နာယံ ကိဉ္စိ န ဒူသယေ’’တိ လိခိတံ, တံ အဋ္ဌကထာယံ နတ္ထိ။
အမစ္စာ ဣမမ္ပိ ဂါထံ သုတွာ ‘‘ဧဝံ ဘဝိဿတိ, ဒေဝါ’’တိ တံ အပနေတွာ ပုနပိ ဧကဒိဝသံ တမေဝ အလင်္ကရိတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ အာနေတွာ ‘‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော ပိတု မဟာရာဇဿ ကာလေ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနကာရကော, ကုလေဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မကာရကော, ဣမံ သင်္ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟံသု။ ကုမာရော တံ ဩလောကေတွာ ‘‘မက္ကဋာ နာမ စလစိတ္တာ, ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကာတုံ န သမတ္ထာ’’တိ စိန္တေတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န မာတရံ ပိတရံ ဝါ, ဘာတရံ ဘဂိနိံ သကံ၊
ဘရေယျ တာဒိသော ပေါသော, သိဋ္ဌံ ဒသရထေန မေ’’တိ။
တတ္ထ ဘာတရံ ဘဂိနိံ သကန္တိ အတ္တနော ဘာတရံ ဝါ ဘဂိနိံ ဝါ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘သခ’’န္တိ လိခိတံ, တံ ပန အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သကန္တိ ဝုတ္တေ သကဘာတိကဘဂိနိယော လဗ္ဘန္တိ, သခန္တိ ဝုတ္တေ သဟာယကော လဗ္ဘတီ’’တိ ဝိစာရိတမေဝ။ ဘရေယျာတိ ပေါသေယျ။ တာဒိသော ပေါသောတိ ယာဒိသော ဧသ ဒိဿတိ, တာဒိသော မက္ကဋဇာတိကော သတ္တော န ဘရေယျ။ သိဋ္ဌံ ဒသရထေန
မေတိ ဧဝံ မေ ပိတရာ အနုသိဋ္ဌံ။ ပိတာ ဟိဿ ဇနံ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ သန္ဒဟနတော ‘‘ဇနသန္ဓော’’တိ ဝုစ္စတိ, ဒသဟိ ရထေဟိ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ အတ္တနော ဧကေနေဝ ရထေန ကရဏတော ‘‘ဒသရထော’’တိ။ တဿ သန္တိကာ ဧဝရူပဿ ဩဝါဒဿ သုတတ္တာ ဧဝမာဟ။
အမစ္စာ ‘‘ဧဝံ ဘဝိဿတိ, ဒေဝါ’’တိ မက္ကဋံ အပနေတွာ ‘‘ပဏ္ဍိတော ကုမာရော, သက္ခိဿတိ ရဇ္ဇံ ကာရေတု’’န္တိ ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတွာ ‘‘အာဒါသမုခရညော အာဏာ’’တိ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေသုံ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, ပဏ္ဍိတဘာဝေါပိဿ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ပတ္ထရိတွာ ဂတော။
ပဏ္ဍိတဘာဝဒီပနတ္ထံ ပနဿ ဣမာနိ စုဒ္ဒသ ဝတ္ထူနိ အာဘတာနိ –
‘‘ဂေါဏော ပုတ္တော ဟယော စေဝ, နဠကာရော ဂါမဘောဇကော၊
ဂဏိကာ တရုဏီ သပ္ပေါ, မိဂေါ တိတ္တိရဒေဝတာ၊
နာဂေါ တပဿိနော စေဝ, အထော ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ’’တိ။
တတြာယံ အနုပုဗ္ဗီကထာ – ဗောဓိသတ္တသ္မိဉှိ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတေ ဧကော ဇနသန္ဓရညော ပါဒမူလိကော နာမေန ဂါမဏိစန္ဒော နာမ ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ ရဇ္ဇံ နာမ သမာနဝယေဟိ သဒ္ဓိံ သောဘတိ, အဟဉ္စ မဟလ္လကော, ဒဟရံ ကုမာရံ ဥပဋ္ဌာတုံ န သက္ခိဿာမိ, ဇနပဒေ ကသိကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိဿာမီ’’တိ, သော နဂရတော တိယောဇနမတ္တံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ကသိကမ္မတ္ထာယ ပနဿ ဂေါဏာပိ နတ္ထိ, သော ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဧကံ သဟာယကံ ဒွေ ဂေါဏေ ယာစိတွာ သဗ္ဗဒိဝသံ ကသိတွာ တိဏံ ခါဒါပေတွာ ဂေါဏေ သာမိကဿ နိယျာဒေတုံ ဂေဟံ အဂမာသိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ဂေဟမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ။ ဂေါဏာပိ ပရိစယေန ဂေဟံ ပဝိသိံသု, တေသု ပဝိသန္တေသု သာမိကော ထာလကံ ဥက္ခိပိ, ဘရိယာ ထာလကံ အပနေသိ။ ဂါမဏိစန္ဒော ‘‘ဘတ္တေန မံ နိမန္တေယျု’’န္တိ ဩလောကေန္တော ဂေါဏေ အနိယျာဒေတွာဝ ဂတော။ စောရာ ရတ္တိံ ဝဇံ ဘိန္ဒိတွာ တေယေဝ ဂေါဏေ ဟရိံသု။ ဂေါဏသာမိကော ပါတောဝ ဝဇံ ပဝိဋ္ဌော တေ ဂေါဏေ အဒိသွာ စောရေဟိ ဟဋဘာဝံ ဇာနန္တောပိ ‘‘ဂါမဏိစန္ဒဿ ဂီဝံ ကရိဿာမီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘော ဂေါဏေ, မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘နနု ဂေါဏာ ဂေဟံ ပဝိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ မယှံ နိယျာဒိတာ’’တိ? ‘‘န နိယျာဒိတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အယံ တေ ရာဇဒူတော,
ဧဟီ’’တိ အာဟ။ တေသု ဟိ ဇနပဒေသု ယံကိဉ္စိ သက္ခရံ ဝါ ကပါလခဏ္ဍံ ဝါ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘အယံ တေ ရာဇဒူတော, ဧဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ယော န ဂစ္ဆတိ, တဿ ရာဇာဏံ ကရောတိ, တသ္မာ သော ‘‘ရာဇဒူတော’’တိ သုတွာဝ နိက္ခမိ။
သော တေန သဒ္ဓိံ ရာဇကုလံ ဂစ္ဆန္တော ဧကံ သဟာယကဿ ဝသနဂါမံ ပတွာ ‘‘ဘော, အတိဆာတောမှိ, ယာဝ ဂါမံ ပဝိသိတွာ အာဟာရကိစ္စံ ကတွာ အာဂစ္ဆာမိ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ သဟာယဂေဟံ ပါဝိသိ။ သဟာယော ပနဿ ဂေဟေ နတ္ထိ, သဟာယိကာ ဒိသွာ ‘‘သာမိ, ပက္ကာဟာရော နတ္ထိ, မုဟုတ္တံ အဓိဝါသေဟိ, ဣဒါနေဝ ပစိတွာ ဒဿာမီ’’တိ နိဿေဏိယာ ဝေဂေန တဏ္ဍုလကောဋ္ဌကံ အဘိရုဟန္တီ ဘူမိယံ ပတိ, တင်္ခဏညေဝ တဿာ သတ္တမာသိကော ဂဗ္ဘော ပတိတော။ တသ္မိံ ခဏေ တဿာ သာမိကော အာဂန္တွာ တံ ဒိသွာ ‘‘တွံ မေ ဘရိယံ ပဟရိတွာ ဂဗ္ဘံ ပါတေသိ, အယံ တေ ရာဇဒူတော, ဧဟီ’’တိ တံ ဂဟေတွာ နိက္ခမိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဒွေ ဇနာ ဂါမဏိံ မဇ္ဈေ ကတွာ ဂစ္ဆန္တိ။
အထေကသ္မိံ ဂါမဒွါရေ ဧကော အဿဂေါပကော အဿံ နိဝတ္တေတုံ န သက္ကောတိ, အဿောပိ တေသံ သန္တိကေန ဂစ္ဆတိ။ အဿဂေါပကော ဂါမဏိစန္ဒံ ဒိသွာ ‘‘မာတုလ ဂါမဏိစန္ဒ, ဧတံ တာဝ အဿံ ကေနစိဒေဝ ပဟရိတွာ နိဝတ္တေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဧကံ ပါသာဏံ ဂဟေတွာ ခိပိ, ပါသာဏော အဿဿ ပါဒေ ပဟရိတွာ ဧရဏ္ဍဒဏ္ဍကံ ဝိယ ဘိန္ဒိ။ အထ နံ အဿဂေါပကော ‘‘တယာ မေ အဿဿ ပါဒေါ ဘိန္နော, အယံ တေ ရာဇဒူတော’’တိ ဝတွာ ဂဏှိ။
သော တီဟိ ဇနေဟိ နီယမာနော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေ မံ ရညော ဒဿေဿန္တိ, အဟံ ဂေါဏမူလမ္ပိ ဒါတုံ န သက္ကောမိ, ပဂေဝ ဂဗ္ဘပါတနဒဏ္ဍံ, အဿမူလံ ပန ကုတော လဘိဿာမိ, မတံ မေ သေယျော’’တိ။ သော ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ အဋဝိယံ မဂ္ဂသမီပေယေဝ ဧကံ ဧကတော ပပါတံ ပဗ္ဗတံ အဒ္ဒသ, တဿ ဆာယာယ ဒွေ ပိတာပုတ္တာ နဠကာရာ ဧကတော ကိလဉ္ဇံ စိနန္တိ။ ဂါမဏိစန္ဒော ‘‘ဘော, သရီရကိစ္စံ ကာတုကာမောမှိ, ထောကံ ဣဓေဝ ဟောထ, ယာဝ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ပပါတပဿေ ပတမာနော ပိတုနဠကာရဿ ပိဋ္ဌိယံ ပတိ, နဠကာရော ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ဂါမဏိ ဥဋ္ဌာယ အဋ္ဌာသိ။ နဠကာရပုတ္တော ‘‘တွံ မေ ပိတုဃာတကစောရော, အယံ တေ ရာဇဒူတော’’တိ ဝတွာ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဂုမ္ဗတော
နိက္ခမိ, ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ပိတုဃာတကစောရော မေ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဂါမဏိံ မဇ္ဈေ ကတွာ စတ္တာရော ဇနာ ပရိဝါရေတွာ နယိံသု။
အထာပရသ္မိံ ဂါမဒွါရေ ဧကော ဂါမဘောဇကော ဂါမဏိစန္ဒံ ဒိသွာ ‘‘မာတုလ ဂါမဏိစန္ဒ, ကဟံ ဂစ္ဆသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ရာဇာနံ ပဿိတု’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဒ္ဓါ တွံ ရာဇာနံ ပဿိဿသိ, အဟံ ရညော သာသနံ ဒါတုကာမော, ဟရိဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဟရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ပကတိယာ အဘိရူပေါ ဓနဝါ ယသသမ္ပန္နော အရောဂေါ, ဣဒါနိ ပနမှိ ဒုဂ္ဂတော စေဝ ပဏ္ဍုရောဂီ စ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆ, ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, သော တေ ကထေဿတိ, တဿ သာသနံ ပုန မယှံ ကထေယျာသီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
အထ နံ ပုရတော အညတရသ္မိံ ဂါမဒွါရေ ဧကာ ဂဏိကာ ဒိသွာ ‘‘မာတုလ ဂါမဏိစန္ဒ, ကဟံ ဂစ္ဆသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ရာဇာနံ ပဿိတု’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, မမ သာသနံ ဟရာ’’တိ ဝတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ပုဗ္ဗေ အဟံ ဗဟုံ ဘတိံ လဘာမိ, ဣဒါနိ ပန တမ္ဗုလမတ္တမ္ပိ န လဘာမိ, ကောစိ မေ သန္တိကံ အာဂတော နာမ နတ္ထိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆိတွာ ပစ္စာဂန္တွာ မယှံ ကထေယျာသီ’’တိ။
အထ နံ ပုရတော အညတရသ္မိံ ဂါမဒွါရေ ဧကာ တရုဏိတ္ထီ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဟံ နေဝ သာမိကဿ ဂေဟေ ဝသိတုံ သက္ကောမိ, န ကုလဂေဟေ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆိတွာ ပစ္စာဂန္တွာ မယှံ ကထေယျာသီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ တတော ပရဘာဂေ မဟာမဂ္ဂသမီပေ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကေ ဝသန္တော သပ္ပေါ ဒိသွာ ‘‘ဂါမဏိစန္ဒ, ကဟံ ယာသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရာဇာနံ ပဿိတု’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, သာသနံ မေ ဟရာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အဟံ ဂေါစရတ္ထာယ ဂမနကာလေ ဆာတဇ္ဈတ္တော မိလာတသရီရော ဝမ္မိကတော နိက္ခမန္တော သရီရေန ဗိလံ ပူရေတွာ သရီရံ ကဍ္ဎေန္တော ကိစ္ဆေန နိက္ခမာမိ, ဂေါစရံ စရိတွာ အာဂတော ပန သုဟိတော ထူလသရီရော ဟုတွာ ပဝိသန္တော ဗိလပဿာနိ အဖုသန္တော သဟသာဝ ပဝိသာမိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆိတွာ မယှံ ကထေယျာသီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ ပုရတော ဧကော မိဂေါ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဟံ အညတ္ထ တိဏံ ခါဒိတုံ န သက္ကောမိ, ဧကသ္မိံယေဝ ရုက္ခမူလေ သက္ကောမိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ တတော ပရဘာဂေ ဧကော တိတ္တိရော ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဟံ ဧကသ္မိံယေဝ ဝမ္မိကပါဒေ နိသီဒိတွာ ဝဿန္တော မနာပံ ကရိတွာ ဝဿိတုံ သက္ကောမိ, သေသဋ္ဌာနေသု နိသိန္နော န သက္ကောမိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ ပုရတော ဧကာ ရုက္ခဒေဝတာ ဒိသွာ ‘‘စန္ဒ, ကဟံ ယာသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရညော သန္တိက’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, အဟံ ပုဗ္ဗေ သက္ကာရပ္ပတ္တော အဟောသိံ, ဣဒါနိ ပန ပလ္လဝမုဋ္ဌိမတ္တမ္ပိ န လဘာမိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟ။
တတော အပရဘာဂေ ဧကော နာဂရာဇာ တံ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ သရေ ဥဒကံ ပသန္နံ မဏိဝဏ္ဏံ, ဣဒါနိ အာဝိလံ ပဏ္ဏကသေဝါလပရိယောနဒ္ဓံ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ ပုရတော နဂရဿ အာသန္နဋ္ဌာနေ ဧကသ္မိံ အာရာမေ ဝသန္တာ တာပသာ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရာဇာ ကိရ ပဏ္ဍိတော, ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ အာရာမေ ဖလာဖလာနိ မဓုရာနိ အဟေသုံ, ဣဒါနိ နိရောဇာနိ ကသဋာနိ ဇာတာနိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟံသု။
တတော နံ ပုရတော ဂန္တွာ နဂရဒွါရသမီပေ ဧကိဿံ သာလာယံ ဗြာဟ္မဏမာဏဝကာ ဒိသွာ ‘‘ကဟံ, ဘော စန္ဒ, ဂစ္ဆသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ရညော သန္တိက’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ နော သာသနံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆ, အမှာကဉှိ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ ပါကဋံ အဟောသိ, ဣဒါနိ ပန ဆိဒ္ဒဃဋေ ဥဒကံ ဝိယ န သဏ္ဌာတိ န ပညာယတိ, အန္ဓကာရော ဝိယ ဟောတိ, တတ္ထ ကိံ ကာရဏန္တိ ရာဇာနံ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အာဟံသု။
ဂါမဏိစန္ဒော ဣမာနိ ဒသ သာသနာနိ ဂဟေတွာ ရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ နိသိန္နော အဟောသိ။ ဂေါဏသာမိကော ဂါမဏိစန္ဒံ ဂဟေတွာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ။ ရာဇာ ဂါမဏိစန္ဒံ ဒိသွာ
သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘အယံ အမှာကံ ပိတု ဥပဋ္ဌာကော, အမှေ ဥက္ခိပိတွာ ပရိဟရိ, ကဟံ နု ခေါ ဧတ္တကံ ကာလံ ဝသီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အမ္ဘော ဂါမဏိစန္ဒ, ကဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဝသသိ, စိရကာလတော ပဋ္ဌာယ န ပညာယသိ, ကေနတ္ထေန အာဂတောသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဒေဝ, အမှာကံ ဒေဝဿ သဂ္ဂဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ကသိကမ္မံ ကတွာ ဇီဝါမိ, တတော မံ အယံ ပုရိသော ဂေါဏအဍ္ဍကာရဏာ ရာဇဒူတံ ဒဿေတွာ တုမှာကံ သန္တိကံ အာကဍ္ဎီ’’တိ။ ‘‘အနာကဍ္ဎိယမာနော နာဂစ္ဆေယျာသိ’’, ‘‘အာကဍ္ဎိတဘာဝေါယေဝ သောဘနော, ဣဒါနိ တံ ဒဋ္ဌုံ လဘာမိ, ကဟံ သော ပုရိသော’’တိ? ‘‘အယံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘော, အမှာကံ စန္ဒဿ ဒူတံ ဒဿေသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘အယံ မေ ဒေဝ ဒွေ ဂေါဏေ န ဒေတီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, စန္ဒာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝ, မယှမ္ပိ ဝစနံ သုဏာထာ’’တိ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ဂေါဏသာမိကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ, ဘော, တဝ ဂေဟံ ပဝိသန္တေ ဂေါဏေ အဒ္ဒသာ’’တိ။ ‘‘နာဒ္ဒသံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ, ဘော, မံ ‘အာဒါသမုခရာဇာ နာမာ’တိ ကထေန္တာနံ န သုတပုဗ္ဗံ တယာ, ဝိဿတ္ထော ကထေဟီ’’တိ? ‘‘အဒ္ဒသံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘော စန္ဒ, ဂေါဏာနံ အနိယျာဒိတတ္တာ ဂေါဏာ တဝ ဂီဝါ, အယံ ပန ပုရိသော ဒိသွာဝ ‘န ပဿာမီ’တိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ ဘဏိ, တသ္မာ တွညေဝ ကမ္မိကော ဟုတွာ ဣမဿ စ ပုရိသဿ ပဇာပတိယာယ စဿ အက္ခီနိ ဥပ္ပါဋေတွာ သယံ ဂေါဏမူလံ စတုဝီသတိ ကဟာပဏေ ဒေဟီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဂေါဏသာမိကံ ဗဟိ ကရိံသု။ သော ‘‘အက္ခီသု ဥပ္ပါဋိတေသု စတုဝီသတိကဟာပဏေဟိ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဂါမဏိစန္ဒဿ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘သာမိ စန္ဒ, ဂေါဏမူလကဟာပဏာ တုယှေဝ ဟောန္တု, ဣမေ စ ဂဏှာဟီ’’တိ အညေပိ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပလာယိ။
တတော ဒုတိယော အာဟ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, မမ ပဇာပတိံ ပဟရိတွာ ဂဗ္ဘံ ပါတေသီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ စန္ဒာ’’တိ? ‘‘သုဏောဟိ မဟာရာဇာ’’တိ စန္ဒော သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကိံ ပန တွံ ဧတဿ ပဇာပတိံ ပဟရိတွာ ဂဗ္ဘံ ပါတေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ပါတေမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အမ္ဘော သက္ခိဿသိ တွံ ဣမိနာ ဂဗ္ဘဿ ပါတိတဘာဝံ သာဓေတု’’န္တိ? ‘‘န သက္ကောမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောသီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ, ပုတ္တံ မေ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, အမ္ဘော စန္ဒ, တွံ ဧတဿ ပဇာပတိံ တဝ ဂေဟေ ကရိတွာ ယဒါ
ပုတ္တဝိဇာတာ ဟောတိ, တဒါ နံ နေတွာ ဧတဿေဝ ဒေဟီ’’တိ။ သောပိ ဂါမဏိစန္ဒဿ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘မာ မေ, သာမိ, ဂေဟံ, ဘိန္ဒီ’’တိ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပလာယိ။
အထ တတိယော အာဂန္တွာ ‘‘ဣမိနာ မေ, ဒေဝ, ပဟရိတွာ အဿဿ ပါဒေါ ဘိန္နော’’တိ အာဟ။ ‘‘သစ္စံ စန္ဒာ’’တိ။ ‘‘သုဏောဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ စန္ဒော တံ ပဝတ္တိံ ဝိတ္ထာရေန ကထေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ အဿဂေါပကံ အာဟ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ‘အဿံ ပဟရိတွာ နိဝတ္တေဟီ’တိ ကထေသီ’’တိ။ ‘‘န ကထေမိ, ဒေဝါ’’တိ။ သော ပုနဝါရေ ပုစ္ဆိတော ‘‘အာမ, ကထေမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ စန္ဒံ အာမန္တေတွာ ‘‘အမ္ဘော စန္ဒ, အယံ ကထေတွာဝ ‘န ကထေမီ’တိ မုသာဝါဒံ ဝဒတိ, တွံ ဧတဿ ဇိဝှံ ဆိန္ဒိတွာ အဿမူလံ အမှာကံ သန္တိကာ ဂဟေတွာ သဟဿံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ အဿဂေါပကော အပရေပိ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပလာယိ။
တတော နဠကာရပုတ္တော ‘‘အယံ မေ, ဒေဝ, ပိတုဃာတကစောရော’’တိ အာဟ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, စန္ဒာ’’တိ။ ‘‘သုဏောဟိ, ဒေဝါ’’တိ စန္ဒော တမ္ပိ ကာရဏံ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေသိ။ အထ ရာဇာ နဠကာရံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ မေ ပိတရံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘အမ္ဘော စန္ဒ, ဣမဿ ကိရ ပိတရံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, မတကံ ပန န သက္ကာ ပုန အာနေတုံ, တွံ ဣမဿ မာတရံ အာနေတွာ တဝ ဂေဟေ ကတွာ ဧတဿ ပိတာ ဟောဟီ’’တိ။ နဠကာရပုတ္တော ‘‘မာ မေ, သာမိ, မတဿ ပိတု ဂေဟံ ဘိန္ဒီ’’တိ ဂါမဏိစန္ဒဿ ကဟာပဏေ ဒတွာ ပလာယိ။
ဂါမဏိစန္ဒော အဍ္ဍေ ဇယံ ပတွာ တုဋ္ဌစိတ္တော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘အတ္ထိ, ဒေဝ, တုမှာကံ ကေဟိစိ သာသနံ ပဟိတံ, တံ ဝေါ ကထေမီ’’တိ။ ‘‘ကထေဟိ, စန္ဒာ’’တိ။ စန္ဒော ဗြာဟ္မဏမာဏဝကာနံ သာသနံ အာဒိံ ကတွာ ပဋိလောမက္ကမေန ဧကေကံ ကထံ ကထေသိ။ ရာဇာ ပဋိပါဋိယာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။
ကထံ? ပဌမံ တာဝ သာသနံ သုတွာ ‘‘ပုဗ္ဗေ တေသံ ဝသနဋ္ဌာနေ ဝေလံ ဇာနိတွာ ဝဿနကုက္ကုဋော အဟောသိ, တေသံ တေန သဒ္ဒေန ဥဋ္ဌာယ မန္တေ ဂဟေတွာ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တာနညေဝ အရုဏော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, တေန တေသံ ဂဟိတဂဟိတံ န နဿတိ။ ဣဒါနိ ပန နေသံ ဝသနဋ္ဌာနေ အဝေလာယ ဝဿနကကုက္ကုဋော အတ္ထိ, သော အတိရတ္တိံ ဝါ ဝဿတိ အတိပဘာတေ ဝါ, အတိရတ္တိံ ဝဿန္တဿ တဿ သဒ္ဒေန ဥဋ္ဌာယ မန္တေ ဂဟေတွာ
နိဒ္ဒါဘိဘူတာ သဇ္ဈာယံ အကတွာဝ ပုန သယန္တိ, အတိပဘာတေ ဝဿန္တဿ သဒ္ဒေန ဥဋ္ဌာယ သဇ္ဈာယိတုံ န လဘန္တိ, တေန တေသံ ဂဟိတဂဟိတံ န ပညာယတီ’’တိ အာဟ။
ဒုတိယံ သုတွာ ‘‘တေ ပုဗ္ဗေ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တာ ကသိဏပရိကမ္မေ ယုတ္တပယုတ္တာ အဟေသုံ။ ဣဒါနိ ပန သမဏဓမ္မံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အကတ္တဗ္ဗေသု ယုတ္တပယုတ္တာ အာရာမေ ဥပ္ပန္နာနိ ဖလာဖလာနိ ဥပဋ္ဌာကာနံ ဒတွာ ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တိ, တေန နေသံ ဖလာဖလာနိ န မဓုရာနိ ဇာတာနိ။ သစေ ပန တေ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ပုန သမဏဓမ္မေ ယုတ္တပယုတ္တာ ဘဝိဿန္တိ, ပုန တေသံ ဖလာဖလာနိ မဓုရာနိ ဘဝိဿန္တိ။ တေ တာပသာ ရာဇကုလာနံ ပဏ္ဍိတဘာဝံ န ဇာနန္တိ, သမဏဓမ္မံ တေသံ ကာတုံ ဝဒေဟီ’’တိ အာဟ။
တတိယံ သုတွာ ‘‘တေ နာဂရာဇာနော အညမညံ ကလဟံ ကရောန္တိ, တေန တံ ဥဒကံ အာဝိလံ ဇာတံ။ သစေ တေ ပုဗ္ဗေ ဝိယ သမဂ္ဂါ ဘဝိဿန္တိ, ပုန ပသန္နံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။
စတုတ္ထံ သုတွာ ‘‘သာ ရုက္ခဒေဝတာ ပုဗ္ဗေ အဋဝိယံ ပဋိပန္နေ မနုဿေ ရက္ခတိ, တသ္မာ နာနပ္ပကာရံ ဗလိကမ္မံ လဘတိ။ ဣဒါနိ ပန အာရက္ခံ န ကရောတိ, တသ္မာ ဗလိကမ္မံ န လဘတိ။ သစေ ပုဗ္ဗေ ဝိယ အာရက္ခံ ကရိဿတိ, ပုန လာဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ ဘဝိဿတိ။ သာ ရာဇူနံ အတ္ထိဘာဝံ န ဇာနာတိ, တသ္မာ အဋဝိအာရုဠှမနုဿာနံ အာရက္ခံ ကာတုံ ဝဒေဟီ’’တိ အာဟ။
ပဉ္စမံ သုတွာ ‘‘ယသ္မိံ ဝမ္မိကပါဒေ နိသီဒိတွာ သော တိတ္တိရော မနာပံ ဝဿတိ, တဿ ဟေဋ္ဌာ မဟန္တီ နိဓိကုမ္ဘိ အတ္ထိ, တံ ဥဒ္ဓရိတွာ တွံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။
ဆဋ္ဌံ သုတွာ ‘‘ယဿ ရုက္ခဿ မူလေ သော မိဂေါ တိဏာနိ ခါဒိတုံ သက္ကောတိ, တဿ ရုက္ခဿ ဥပရိ မဟန္တံ ဘမရမဓု အတ္ထိ, သော မဓုမက္ခိတေသု တိဏေသု ပလုဒ္ဓေါ အညာနိ ခါဒိတုံ န သက္ကောတိ, တွံ တံ မဓုပဋလံ ဟရိတွာ အဂ္ဂမဓုံ အမှာကံ ပဟိဏ, သေသံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ အာဟ။
သတ္တမံ သုတွာ ‘‘ယသ္မိံ ဝမ္မိကေ သော သပ္ပေါ ဝသတိ, တဿ ဟေဋ္ဌာ မဟန္တီ နိဓိကုမ္ဘိ အတ္ထိ, သော တံ ရက္ခမာနော ဝသန္တော နိက္ခမနကာလေ ဓနလောဘေန သရီရံ သိထိလံ ကတွာ လဂ္ဂန္တော နိက္ခမတိ, ဂေါစရံ
ဂဟေတွာ ဓနသိနေဟေန အလဂ္ဂန္တော ဝေဂေန သဟသာ ပဝိသတိ။ တံ နိဓိကုမ္ဘိံ ဥဒ္ဓရိတွာ တွံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။
အဋ္ဌမံ သုတွာ ‘‘တဿာ တရုဏိတ္ထိယာ သာမိကဿ စ မာတာပိတူနဉ္စ ဝသနဂါမာနံ အန္တရေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဇာရော အတ္ထိ။ သာ တံ သရိတွာ တသ္မိံ သိနေဟေန သာမိကဿ ဂေဟေ ဝသိတုံ အသက္ကောန္တီ ‘မာတာပိတရော ပဿိဿာမီ’တိ ဇာရဿ ဂေဟေ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ မာတာပိတူနံ ဂေဟံ ဂစ္ဆတိ, တတ္ထ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ပုန ဇာရံ သရိတွာ ‘သာမိကဿ ဂေဟံ ဂမိဿာမီ’တိ ပုန ဇာရဿေဝ ဂေဟံ ဂစ္ဆတိ။ တဿာ ဣတ္ထိယာ ရာဇူနံ အတ္ထိဘာဝံ အာစိက္ခိတွာ ‘သာမိကဿေဝ ကိရ ဂေဟေ ဝသတု။ သစေ တံ ရာဇာ ဂဏှာပေတိ, ဇီဝိတံ တေ နတ္ထိ, အပ္ပမာဒံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ တဿာ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။
နဝမံ သုတွာ ‘‘သာ ဂဏိကာ ပုဗ္ဗေ ဧကဿ ဟတ္ထတော ဘတိံ ဂဟေတွာ တံ အဇီရာပေတွာ အညဿ ဟတ္ထတော န ဂဏှာတိ, တေနဿာ ပုဗ္ဗေ ဗဟုံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဣဒါနိ ပန အတ္တနော ဓမ္မတံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဧကဿ ဟတ္ထတော ဂဟိတံ အဇီရာပေတွာဝ အညဿ ဟတ္ထတော ဂဏှာတိ, ပုရိမဿ ဩကာသံ အကတွာ ပစ္ဆိမဿ ကရောတိ, တေနဿာ ဘတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, န ကေစိ နံ ဥပသင်္ကမန္တိ။ သစေ အတ္တနော ဓမ္မေ ဌဿတိ, ပုဗ္ဗသဒိသာဝ ဘဝိဿတိ။ အတ္တနော ဓမ္မေ ဌာတုမဿာ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။
ဒသမံ သုတွာ ‘‘သော ဂါမဘောဇကော ပုဗ္ဗေ ဓမ္မေန သမေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိ, တေန မနုဿာနံ ပိယော အဟောသိ မနာပေါ, သမ္ပိယာယမာနာ စဿ မနုဿာ ဗဟုပဏ္ဏာကာရံ အာဟရိံသု, တေန အဘိရူပေါ ဓနဝါ ယသသမ္ပန္နော အဟောသိ။ ဣဒါနိ ပန လဉ္ဇဝိတ္တကော ဟုတွာ အဓမ္မေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနတိ, တေန ဒုဂ္ဂတော ကပဏော ဟုတွာ ပဏ္ဍုရောဂေန အဘိဘူတော။ သစေ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဓမ္မေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိဿတိ, ပုန ပုဗ္ဗသဒိသော ဘဝိဿတိ။ သော ရညော အတ္ထိဘာဝံ န ဇာနာတိ, ဓမ္မေန အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိတုမဿ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။
ဣတိ သော ဂါမဏိစန္ဒော ဣမာနိ ဧတ္တကာနိ သာသနာနိ ရညော အာရောစေသိ, ရာဇာ အတ္တနော ပညာယ သဗ္ဗာနိပိ တာနိ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေါ ဝိယ ဗျာကရိတွာ ဂါမဏိစန္ဒဿ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ တဿ ဝသနဂါမံ ဗြဟ္မဒေယျံ ကတွာ တဿေဝ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တေန
ဒိန္နသာသနံ ဗြာဟ္မဏမာဏဝကာနဉ္စ တာပသာနဉ္စ နာဂရာဇဿ စ ရုက္ခဒေဝတာယ စ အာရောစေတွာ တိတ္တိရဿ ဝသနဋ္ဌာနတော နိဓိံ ဂဟေတွာ မိဂဿ တိဏခါဒနဋ္ဌာနေ ရုက္ခတော ဘမရမဓုံ ဂဟေတွာ ရညော မဓုံ ပေသေတွာ သပ္ပဿ ဝသနဋ္ဌာနေ ဝမ္မိကံ ခဏိတွာ နိဓိံ ဂဟေတွာ တရုဏိတ္ထိယာ စ ဂဏိကာယ စ ဂါမဘောဇကဿ စ ရညော ကထိတနိယာမေနေဝ သာသနံ အာရောစေတွာ မဟန္တေန ယသေန အတ္တနော ဂါမကံ ဂန္တွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။ အာဒါသမုခရာဇာပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေန္တော ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ မဟာပညော, ပုဗ္ဗေပိ မဟာပညောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိအရဟန္တော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ ဂါမဏိစန္ဒော အာနန္ဒော အဟောသိ, အာဒါသမုခရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂါမဏိစန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၅၈] ၈။ မန္ဓာတုဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ဥက္ကဏ္ဌိ။ အထ နံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘံ အာနေတွာ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ သတ္ထု ဒဿေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကဒါ တွံ, ဘိက္ခု, အဂါရံ အဇ္ဈာဝသမာနော တဏှံ ပူရေတုံ သက္ခိဿသိ, ကာမတဏှာ ဟိ နာမေသာ သမုဒ္ဒေါ ဝိယ ဒုပ္ပူရာ, ပေါရာဏကရာဇာနော ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေတွာ မနုဿပရိဟာရေနေဝ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝလောကေ ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ တာဝတိံသဒေဝလောကေ ဆတ္တိံသာယ သက္ကာနဉ္စ ဝသနဋ္ဌာနေ ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေတွာပိ အတ္တနော ကာမတဏှံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တာဝ ကာလမကံသု, တွံ ပနေတံ တဏှံ ကဒါ ပူရေတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ပဌမကပ္ပိကေသု မဟာသမ္မတော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဿ ပုတ္တော ရောဇော နာမ, တဿ ပုတ္တော ဝရရောဇော နာမ, တဿ ပုတ္တော ကလျာဏော နာမ, တဿ
ပုတ္တော ဝရကလျာဏော နာမ, တဿ ပုတ္တော ဥပေါသထော နာမ, တဿ ပုတ္တော မန္ဓာတု နာမ အဟောသိ။ သော သတ္တဟိ ရတနေဟိ စတူဟိ စ ဣဒ္ဓီဟိ သမန္နာဂတော စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ ဝါမဟတ္ထံ သမဉ္ဇိတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန အပ္ဖေါဋိတကာလေ အာကာသာ ဒိဗ္ဗမေဃော ဝိယ ဇာဏုပ္ပမာဏံ သတ္တရတနဝဿံ ဝဿတိ, ဧဝရူပေါ အစ္ဆရိယမနုဿော အဟောသိ။ သော စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ ကုမာရကီဠံ ကီဠိ။ စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ ဩပရဇ္ဇံ ကာရေသိ, စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေသိ, အာယုပ္ပမာဏံ အသင်္ချေယျံ အဟောသိ။
သော ဧကဒိဝသံ ကာမတဏှံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတာကာရံ ဒဿေသိ။ အထာမစ္စာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဒေဝ, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘မယှံ ပုညဗလေ ဩလောကိယမာနေ ဣဒံ ရဇ္ဇံ ကိံ ကရိဿတိ, ကတရံ နု ခေါ ဌာနံ ရမဏီယ’’န္တိ? ‘‘ဒေဝလောကော, မဟာရာဇာ’’တိ။ သော စက္ကရတနံ အဗ္ဘုက္ကိရိတွာ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝလောကံ အဂမာသိ။ အထဿ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဒိဗ္ဗမာလာဂန္ဓဟတ္ထာ ဒေဝဂဏပရိဝုတာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ တံ အာဒါယ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝလောကံ ဂန္တွာ ဒေဝရဇ္ဇံ အဒံသု။ တဿ သကပရိသာယ ပရိဝါရိတဿေဝ တသ္မိံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တဿ ဒီဃော အဒ္ဓါ ဝီတိဝတ္တော။
သော တတ္ထာပိ တဏှံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတာကာရံ ဒဿေသိ, စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဒေဝ, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ဣမမှာ ဒေဝလောကာ ကတရံ ဌာနံ ရမဏီယ’’န္တိ။ ‘‘မယံ, ဒေဝ, ပရေသံ ဥပဋ္ဌာကပရိသာ, တာဝတိံသဒေဝလောကော ရမဏီယော’’တိ။ မန္ဓာတာ စက္ကရတနံ အဗ္ဘုက္ကိရိတွာ အတ္တနော ပရိသာယ ပရိဝုတော တာဝတိံသာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ အထဿ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒိဗ္ဗမာလာဂန္ဓဟတ္ထော ဒေဝဂဏပရိဝုတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘ဣတော ဧဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ရညော ဒေဝဂဏပရိဝုတဿ ဂမနကာလေ ပရိဏာယကရတနံ စက္ကရတနံ အာဒါယ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ မနုဿပထံ ဩတရိတွာ အတ္တနော နဂရမေဝ ပါဝိသိ။ သက္ကော မန္ဓာတုံ တာဝတိံသဘဝနံ နေတွာ ဒေဝတာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ အတ္တနော ဒေဝရဇ္ဇံ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဒွေ ရာဇာနော ရဇ္ဇံ ကာရေသုံ။ ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ သက္ကော သဋ္ဌိ စ ဝဿသတသဟဿာနိ တိဿော စ ဝဿကောဋိယော အာယုံ ခေပေတွာ စဝိ, အညော သက္ကော နိဗ္ဗတ္တိ။ သောပိ
ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေတွာ အာယုက္ခယေန စဝိ။ ဧတေနူပါယေန ဆတ္တိံသ သက္ကာ စဝိံသု, မန္ဓာတာ ပန မနုဿပရိဟာရေန ဒေဝရဇ္ဇံ ကာရေသိယေဝ။
တဿ ဧဝံ ကာလေ ဂစ္ဆန္တေ ဘိယျောသောမတ္တာယ ကာမတဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇိ, သော ‘‘ကိံ မေ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇေန, သက္ကံ မာရေတွာ ဧကရဇ္ဇမေဝ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ သက္ကံ မာရေတုံ နာမ န သက္ကာ, တဏှာ နာမေသာ ဝိပတ္တိမူလာ, တေနဿ အာယုသင်္ခါရော ပရိဟာယိ, ဇရာ သရီရံ ပဟရိ။ မနုဿသရီရဉ္စ နာမ ဒေဝလောကေ န ဘိဇ္ဇတိ, အထ သော ဒေဝလောကာ ဘဿိတွာ ဥယျာနေ ဩတရိ။ ဥယျာနပါလော တဿ အာဂတဘာဝံ ရာဇကုလေ နိဝေဒေသိ။ ရာဇကုလံ အာဂန္တွာ ဥယျာနေယေဝ သယနံ ပညပေသိ။ ရာဇာ အနုဋ္ဌာနသေယျာယ နိပဇ္ဇိ။ အမစ္စာ ‘‘ဒေဝ, တုမှာကံ ပရတော ကိန္တိ ကထေမာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘မမ ပရတော တုမှေ ဣမံ သာသနံ မဟာဇနဿ ကထေယျာထ – ‘မန္ဓာတုမဟာရာဇာ ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဒီဃရတ္တံ စာတုမဟာရာဇိကေသု ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဆတ္တိံသာယ သက္ကာနံ အာယုပ္ပမာဏေန ဒေဝလောကေ ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ တဏှံ အပူရေတွာ ကာလမကာသီ’’’တိ။ သော ဧဝံ ဝတွာ ကာလံ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာ, ပရိဟရန္တိ ဒိသာ ဘန္တိ ဝိရောစနာ၊
သဗ္ဗေဝ ဒါသာ မန္ဓာတု, ယေ ပါဏာ ပထဝိဿိတာ။
‘‘န ကဟာပဏဝဿေန, တိတ္တိ ကာမေသု ဝိဇ္ဇတိ၊
အပ္ပဿာဒါ ဒုခါ ကာမာ, ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။
‘‘အပိ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု, ရတိံ သော နာဓိဂစ္ဆတိ၊
တဏှက္ခယရတော ဟောတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော’’တိ။
တတ္ထ ယာဝတာတိ ပရိစ္ဆေဒဝစနံ။ ပရိဟရန္တီတိ ယတ္တကေန ပရိစ္ဆေဒေန သိနေရုံ ပရိဟရန္တိ။ ဒိသာ ဘန္တီတိ ဒသသု ဒိသာသု ဘာသန္တိ ပဘာသန္တိ။ ဝိရောစနာတိ အာလောကကရဏတာယ ဝိရောစနသဘာဝါ။ သဗ္ဗေဝ ဒါသာ မန္ဓာတု, ယေ ပါဏာ ပထဝိဿိတာတိ ဧတ္တကေ ပဒေသေ ယေ
ပထဝိနိဿိတာ ပါဏာ ဇနပဒဝါသိနော မနုဿာ, သဗ္ဗေဝ တေ ‘‘ဒါသာ မယံ ရညော မန္ဓာတုဿ, အယျကော နော ရာဇာ မန္ဓာတာ’’တိ ဧဝံ ဥပဂတတ္တာ ဘုဇိဿာပိ သမာနာ ဒါသာယေဝ။
န ကဟာပဏဝဿေနာတိ တေသံ ဒါသဘူတာနံ မနုဿာနံ အနုဂ္ဂဟာယ ယံ မန္ဓာတာ အပ္ဖေါဋေတွာ သတ္တရတနဝဿံ ဝဿာပေတိ, တံ ဣဓ ‘‘ကဟာပဏဝဿ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တိတ္တိ ကာမေသူတိ တေနာပိ ကဟာပဏဝဿေန ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု တိတ္တိ နာမ နတ္ထိ, ဧဝံ ဒုပ္ပူရာ ဧသာ တဏှာ။ အပ္ပဿာဒါ ဒုခါ ကာမာတိ သုပိနကူပမတ္တာ ကာမာ နာမ အပ္ပဿာဒါ ပရိတ္တသုခါ, ဒုက္ခမေဝ ပနေတ္ထ ဗဟုတရံ။ တံ ဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ္တပရိယာယေန ဒီပေတဗ္ဗံ။ ဣတိ ဝိညာယာတိ ဧဝံ ဇာနိတွာ။
ဒိဗ္ဗေသူတိ ဒေဝတာနံ ပရိဘောဂေသု ရူပါဒီသု။ ရတိံ သောတိ သော ဝိပဿကော ဘိက္ခု ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ နိမန္တိယမာနောပိ တေသု ရတိံ နာဓိဂစ္ဆတိ အာယသ္မာ သမိဒ္ဓိ ဝိယ။ တဏှက္ခယရတောတိ နိဗ္ဗာနရတော။ နိဗ္ဗာနဉှိ အာဂမ္မ တဏှာ ခီယတိ, တသ္မာ တံ ‘‘တဏှက္ခယော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ရတော ဟောတိ အဘိရတော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကောတိ ဗုဒ္ဓဿ သဝနန္တေ ဇာတော ဗဟုဿုတော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂလော။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ, အညေ ပန ဗဟူ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ မန္ဓာတုရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မန္ဓာတုဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၅၉] ၉။ တိရီဋဝစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ
နယိမဿ ဝိဇ္ဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ကောသလရညော မာတုဂါမာနံ ဟတ္ထတော ပဉ္စသတာနိ, ရညော ဟတ္ထတော ပဉ္စသတာနီတိ ဒုဿသဟဿပဋိလာဘဝတ္ထုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဒုကနိပါတေ ဂုဏဇာတကေ (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။ဂုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ တိရီဋဝစ္ဆကုမာရောတိ ကတနာမော အနုပုဗ္ဗေန ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသန္တော မာတာပိတူနံ ကာလကိရိယာယ သံဝိဂ္ဂဟဒယော ဟုတွာ နိက္ခမိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အရညာယတနေ ဝနမူလဖလာဟာရော ဟုတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တသ္မိံ တတ္ထ ဝသန္တေ ဗာရာဏသိရညော ပစ္စန္တော ကုပိ, သော တတ္ထ ဂန္တွာ ယုဒ္ဓေ ပရာဇိတော မရဏဘယဘီတော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော ဧကေန ပဿေန ပလာယိတွာ အရညေ ဝိစရန္တော ပုဗ္ဗဏှသမယေ တိရီဋဝစ္ဆဿ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂတကာလေ တဿ အဿမပဒံ ပါဝိသိ။ သော ‘‘တာပသာနံ ဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ ဟတ္ထိတော ဩတရိတွာ ဝါတာတပေန ကိလန္တော ပိပါသိတော ပါနီယဃဋံ ဩလောကေန္တော ကတ္ထစိ အဒိသွာ စင်္ကမနကောဋိယံ ဥဒပါနံ အဒ္ဒသ။ ဥဒကဥဿိဉ္စနတ္ထာယ ပန ရဇ္ဇုဃဋံ အဒိသွာ ပိပါသံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဟတ္ထိဿ ကုစ္ဆိယံ ဗဒ္ဓယောတ္တံ ဂဟေတွာ ဟတ္ထိံ ဥဒပါနတဋေ ဌပေတွာ တဿ ပါဒေ ယောတ္တံ ဗန္ဓိတွာ ယောတ္တေန ဥဒပါနံ ဩတရိတွာ ယောတ္တေ အပါပုဏန္တေ ဥတ္တရိတွာ ဥတ္တရသာဋကံ ယောတ္တကောဋိယာ သံဃာဋေတွာ ပုန ဩတရိ, တထာပိ နပ္ပဟောသိယေဝ။ သော အဂ္ဂပါဒေဟိ ဥဒကံ ဖုသိတွာ အတိပိပါသိတော ‘‘ပိပါသံ ဝိနောဒေတွာ မရဏမ္ပိ သုမရဏ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဥဒပါနေ ပတိတွာ ယာဝဒတ္ထံ ပိဝိတွာ ပစ္စုတ္တရိတုံ အသက္ကောန္တော တတ္ထေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဟတ္ထီပိ သုသိက္ခိတတ္တာ အညတ္ထ အဂန္တွာ ရာဇာနံ ဩလောကေန္တော တတ္ထေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော သာယနှသမယေ ဖလာဖလံ အာဟရိတွာ ဟတ္ထိံ ဒိသွာ ‘‘ရာဇာ အာဂတော ဘဝိဿတိ, ဝမ္မိတဟတ္ထီယေဝ ပန ပညာယတိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ သော ဟတ္ထိသမီပံ ဥပသင်္ကမိ။ ဟတ္ထီပိ တဿ ဥပသင်္ကမနဘာဝံ ဉတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဥဒပါနတဋံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဒိသွာ ‘‘မာ ဘာယိ, မဟာရာဇာ’’တိ သမဿာသေတွာ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ရာဇာနံ ဥတ္တာရေတွာ ကာယမဿ သမ္ဗာဟိတွာ တေလေန မက္ခေတွာ နှာပေတွာ ဖလာဖလာနိ ခါဒါပေတွာ ဟတ္ထိဿ သန္နာဟံ မောစေသိ။ ရာဇာ ဒွီဟတီဟံ ဝိဿမိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂမနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။ ရာဇဗလကာယော နဂရဿ အဝိဒူရေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ ဌိတော။ ရာဇာနံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပရိဝါရေသိ, ရာဇာ နဂရံ ပါဝိသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ အဍ္ဎမာသစ္စယေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ ဥယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခံ စရမာနော ရာဇဒွါရံ ဂတော။ ရာဇာ မဟာဝါတပါနံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ ရာဇင်္ဂဏံ ဩလောကယမာနော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ဝန္ဒိတွာ မဟာတလံ အာရောပေတွာ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတံ အာဟာရံ ဘောဇေတွာ သယမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥယျာနံ နေတွာ တတ္ထဿ စင်္ကမနာဒိပရိဝါရံ ဝသနဋ္ဌာနံ ကာရေတွာ သဗ္ဗေ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ဒတွာ ဥယျာနပါလံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တော ရာဇနိဝေသနေယေဝ ပရိဘုဉ္ဇိ, မဟာသက္ကာရသမ္မာနော အဟောသိ။
တံ အသဟမာနာ အမစ္စာ ‘‘ဧဝရူပံ သက္ကာရံ ဧကောပိ ယောဓော လဘမာနော ကိံ နာမ န ကရေယျာ’’တိ ဝတွာ ဥပရာဇာနံ ဥပဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, အမှာကံ ရာဇာ ဧကံ တာပသံ အတိဝိယ မမာယတိ, ကိံ နာမ တေန တသ္မိံ ဒိဋ္ဌံ, တုမှေပိ တာဝ ရညာ သဒ္ဓိံ မန္တေထာ’’တိ အာဟံသု။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နယိမဿ ဝိဇ္ဇာမယမတ္ထိ ကိဉ္စိ, န ဗန္ဓဝေါ နော ပန တေ သဟာယော၊
အထ ကေန ဝဏ္ဏေန တိရီဋဝစ္ဆော, တေဒဏ္ဍိကော ဘုဉ္ဇတိ အဂ္ဂပိဏ္ဍ’’န္တိ။
တတ္ထ နယိမဿ ဝိဇ္ဇာမယမတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ဣမဿ တာပသဿ ဝိဇ္ဇာမယံ ကိဉ္စိ ကမ္မံ နတ္ထိ။ န ဗန္ဓဝေါ တိပုတ္တဗန္ဓဝသိပ္ပဗန္ဓဝဂေါတ္တဗန္ဓဝဉာတိဗန္ဓဝေသု အညတရောပိ န ဟောတိ။ နော ပန တေ သဟာယောတိ သဟပံသုကီဠိကော သဟာယကောပိ တေ န ဟောတိ။ ကေန ဝဏ္ဏေနာတိ ကေန ကာရဏေန။ တိရီဋဝစ္ဆောတိ တဿ နာမံ။ တေဒဏ္ဍိကောတိ ကုဏ္ဍိကဌပနတ္ထာယ တိဒဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ စရန္တော။ အဂ္ဂပိဏ္ဍန္တိ ရသသမ္ပန္နံ ရာဇာရဟံ အဂ္ဂဘောဇနံ။
တံ သုတွာ ရာဇာ ပုတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, မမ ပစ္စန္တံ ဂန္တွာ ယုဒ္ဓပရာဇိတဿ ဒွီဟတီဟံ အနာဂတဘာဝံ သရသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သရာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တဒါ မယာ ဣမံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ’’န္တိ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ
‘‘တာတ, မယှံ ဇီဝိတဒါယကေ မမ သန္တိကံ အာဂတေ ရဇ္ဇံ ဒဒန္တောပိ အဟံ နေဝ ဧတေန ကတဂုဏာနုရူပံ ကာတုံ သက္ကောမီ’’တိ ဝတွာ ဣတရာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အာပါသု မေ ယုဒ္ဓပရာဇိတဿ, ဧကဿ ကတွာ ဝိဝနသ္မိ ဃောရေ၊
ပသာရယီ ကိစ္ဆဂတဿ ပါဏိံ, တေနူဒတာရိံ ဒုခသမ္ပရေတော။
‘‘ဧတဿ ကိစ္စေန ဣဓာနုပတ္တော, ဝေသာယိနော ဝိသယာ ဇီဝလောကေ၊
လာဘာရဟော တာတ တိရီဋဝစ္ဆော, ဒေထဿ ဘောဂံ ယဇထဉ္စ ယည’’န္တိ။
တတ္ထ အာပါသူတိ အာပဒါသု။ ဧကဿာတိ အဒုတိယဿ။ ကတွာတိ အနုကမ္ပံ ကရိတွာ ပေမံ ဥပ္ပါဒေတွာ။ ဝိဝနသ္မိန္တိ ပါနီယရဟိတေ အရညေ။ ဃောရေတိ ဒါရုဏေ။ ပသာရယီ ကိစ္ဆဂတဿ ပါဏိန္တိ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ကူပံ ဩတာရေတွာ ဒုက္ခဂတဿ မယှံ ဥတ္တာရဏတ္ထာယ ဝီရိယပဋိသံယုတ္တံ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တေနူဒတာရိံ ဒုခသမ္ပရေတောတိ တေန ကာရဏေနမှိ ဒုက္ခပရိဝါရိတောပိ တမှာ ကူပါ ဥတ္တိဏ္ဏော။
ဧတဿ ကိစ္စေန ဣဓာနုပတ္တောတိ အဟံ ဧတဿ တာပသဿ ကိစ္စေန, ဧတေန ကတဿ ကိစ္စဿာနုဘာဝေန ဣဓာနုပ္ပတ္တော။ ဝေသာယိနော ဝိသယာတိ ဝေသာယီ ဝုစ္စတိ ယမော, တဿ ဝိသယာ။ ဇီဝလောကေတိ မနုဿလောကေ။ အဟဉှိ ဣမသ္မိံ ဇီဝလောကေ ဌိတော ယမဝိသယံ မစ္စုဝိသယံ ပရလောကံ ဂတော နာမ အဟောသိံ, သောမှိ ဧတဿ ကာရဏာ တတော ပုန ဣဓာဂတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ လာဘာရဟောတိ လာဘံ အရဟော စတုပစ္စယလာဘဿ အနုစ္ဆဝိကော။ ဒေထဿ ဘောဂန္တိ ဧတေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ စတုပစ္စယသမဏပရိက္ခာရသင်္ခါတံ ဘောဂံ ဧတဿ ဒေထ။ ယဇထဉ္စ ယညန္တိ တွဉ္စ အမစ္စာ စ နာဂရာ စာတိ သဗ္ဗေပိ တုမှေ ဧတဿ ဘောဂဉ္စ ဒေထ, ယညဉ္စ ယဇထ။ တဿ ဟိ ဒီယမာနော ဒေယျဓမ္မော တေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ ဘောဂေါ ဟောတိ, ဣတရေသံ ဒါနယညတ္တာ ယညော။ တေနာဟ ‘‘ဒေထဿ ဘောဂံ ယဇထဉ္စ ယည’’န္တိ။
ဧဝံ ရညာ ဂဂနတလေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တေန ဝိယ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏေ ပကာသိတေ တဿ ဂုဏော သဗ္ဗတ္ထမေဝ ပါကဋော ဇာတော, အတိရေကတရော တဿ လာဘသက္ကာရော ဥဒပါဒိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဥပရာဇာ ဝါ အမစ္စာ ဝါ အညော ဝါ ကောစိ ကိဉ္စိ ရာဇာနံ ဝတ္တုံ န ဝိသဟိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ‘‘ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ဥပကာရဝသေန ကရိံသူ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိရီဋဝစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၆၀] ၁၀။ ဒူတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဿတ္ထာ ဒူရမာယန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ လောလဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု နဝကနိပါတေ စက္ကဝါကဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၉။၆၉ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေတွာ ‘‘န ခေါ, ဘိက္ခု, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ လောလော, လောလျကာရဏေနေဝ ပန အသိနာ သီသစ္ဆေဒနံ လဘီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုတ္တော ဟုတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဘောဇနသုဒ္ဓိကော အဟောသိ, တေနဿ ဘောဇနသုဒ္ဓိကရာဇာတွေဝ နာမံ ဇာတံ။ သော ကိရ တထာရူပေန ဝိဓာနေန ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ, ယထာဿ ဧကိဿာ ဘတ္တပါတိယာ သတသဟဿံ ဝယံ ဂစ္ဆတိ။ ဘုဉ္ဇန္တော ပန အန္တောဂေဟေ န ဘုဉ္ဇတိ, အတ္တနော ဘောဇနဝိဓာနံ ဩလောကေန္တံ မဟာဇနံ ပုညံ ကာရေတုကာမတာယ ရာဇဒွါရေ ရတနမဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဘောဇနဝေလာယ တံ အလင်္ကရာပေတွာ ကဉ္စနမယေ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ ခတ္တိယကညာဟိ
ပရိဝုတော သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏပါတိယာ သဗ္ဗရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ။ အထေကော လောလပုရိသော တဿ ဘောဇနဝိဓာနံ ဩလောကေတွာ တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုကာမော ဟုတွာ ပိပါသံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ ဂါဠှံ နိဝါသေတွာ ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဘော, အဟံ ဒူတော, ဒူတော’’တိ ဥစ္စာသဒ္ဒံ ကရောန္တော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ။ တေန စ သမယေန တသ္မိံ ဇနပဒေ ‘‘ဒူတောမှီ’’တိ ဝဒန္တံ န ဝါရေန္တိ, တသ္မာ မဟာဇနော ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇိတွာ ဩကာသံ အဒါသိ။ သော ဝေဂေန ဂန္တွာ ရညော ပါတိယာ ဧကံ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာ မုခေ ပက္ခိပိ, အထဿ ‘‘သီသံ ဆိန္ဒိဿာမီ’’တိ အသိဂါဟော အသိံ အဗ္ဗာဟေသိ, ရာဇာ ‘‘မာ ပဟရီ’’တိ နိဝါရေသိ, ‘‘မာ ဘာယိ, ဘုဉ္ဇဿူ’’တိ ဟတ္ထံ ဓောဝိတွာ နိသီဒိ။ ဘောဇနပရိယောသာနေ စဿ အတ္တနော ပိဝနပါနီယဉ္စေဝ တမ္ဗူလဉ္စ ဒါပေတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, တွံ ‘ဒူတောမှီ’တိ ဝဒသိ, ကဿ ဒူတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ အဟံ တဏှာဒူတော, ဥဒရဒူတော, တဏှာ မံ အာဏာပေတွာ ‘တွံ ဂစ္ဆာဟီ’တိ ဒူတံ ကတွာ ပေသေသီ’’တိ ဝတွာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယဿတ္ထာ ဒူရမာယန္တိ, အမိတ္တမပိ ယာစိတုံ၊
တဿူဒရဿဟံ ဒူတော, မာ မေ ကုဇ္ဈ ရထေသဘ။
‘‘ယဿ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ, ဝသမာယန္တိ မာဏဝါ၊
တဿူဒရဿဟံ ဒူတော, မာ မေ ကုဇ္ဈ ရထေသဘာ’’တိ။
တတ္ထ ယဿတ္ထာ ဒူရမာယန္တီတိ ယဿ အတ္ထာယ ဣမေ သတ္တာ တဏှာဝသိကာ ဟုတွာ ဒူရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ ရထေသဘာတိ ရထယောဓဇေဋ္ဌက။
ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သစ္စမေတံ, ဣမေ သတ္တာ ဥဒရဒူတာ တဏှာဝသေန ဝိစရန္တိ, တဏှာဝ ဣမေ သတ္တေ ဝိစာရေတိ, ယာဝ မနာပံ ဝတ ဣမိနာ ကထိတ’’န္တိ တဿ ပုရိသဿ တုဿိတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒဒါမိ တေ ဗြာဟ္မဏ ရောဟိဏီနံ, ဂဝံ သဟဿံ သဟ ပုင်္ဂဝေန၊
ဒူတော ဟိ ဒူတဿ ကထံ န ဒဇ္ဇံ, မယမ္ပိ တဿေဝ ဘဝါမ ဒူတာ’’တိ။
တတ္ထ ဗြာဟ္မဏာတိ အာလပနမတ္တမေတံ။ ရောဟိဏီနန္တိ ရတ္တဝဏ္ဏာနံ။ သဟ ပုင်္ဂဝေနာတိ ယူထပရိဏာယကေန ဥပဒ္ဒဝရက္ခကေန ဥသဘေန သဒ္ဓိံ။ မယမ္ပီတိ အဟဉ္စ အဝသေသာ စ သဗ္ဗေ သတ္တာ တဿေဝ ဥဒရဿ ဒူတာ ဘဝါမ, တသ္မာ အဟံ ဥဒရဒူတော သမာနော ဥဒရဒူတဿ တုယှံ ကသ္မာ န ဒဇ္ဇန္တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဣမိနာ ဝတ ပုရိသေန အဿုတပုဗ္ဗံ ကာရဏံ ကထိတ’’န္တိ တုဋ္ဌစိတ္တော တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော လောလဘိက္ခု သကဒါဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ, အညေပိ ဗဟူ သောတာပန္နာဒယော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ လောလပုရိသော ဧတရဟိ လောလဘိက္ခု အဟောသိ, ဘောဇနသုဒ္ဓိကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒူတဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
သင်္ကပ္ပဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သင်္ကပ္ပ တိလမုဋ္ဌိ စ, မဏိ စ သိန္ဓဝါသုကံ၊
ဇရူဒပါနံ ဂါမဏိ, မန္ဓာတာ တိရီဋဒူတန္တိ။
၂။ ပဒုမဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၆၁] ၁။ ပဒုမဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထာ ကေသာ စ မဿူ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒဗောဓိမှိ မာလာပူဇကာရကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ကာလိင်္ဂဗောဓိဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ သော ပန အာနန္ဒတ္ထေရေန ရောပိတတ္တာ ‘‘အာနန္ဒဗောဓီ’’တိ ဇာတော။ ထေရေန ဟိ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ဗောဓိဿ ရောပိတဘာဝေါ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပတ္ထရိ။ အထေကစ္စေ ဇနပဒဝါသိနော ဘိက္ခူ ‘‘အာနန္ဒဗောဓိမှိ မာလာပူဇံ ကရိဿာမာ’’တိ
ဇေတဝနံ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပုနဒိဝသေ သာဝတ္ထိံ ပဝိသိတွာ ဥပ္ပလဝီထိံ ဂန္တွာ မာလံ အလဘိတွာ အာဂန္တွာ အာနန္ဒတ္ထေရဿ အာရောစေသုံ – ‘‘အာဝုသော, မယံ ‘ဗောဓိမှိ မာလာပူဇံ ကရိဿာမာ’တိ ဥပ္ပလဝီထိံ ဂန္တွာ ဧကမာလမ္ပိ န လဘိမှာ’’တိ။ ထေရော ‘‘အဟံ ဝေါ, အာဝုသော, အာဟရိဿာမီ’’တိ ဥပ္ပလဝီထိံ ဂန္တွာ ဗဟူ နီလုပ္ပလကလာပေ ဥက္ခိပါပေတွာ အာဂမ္မ တေသံ ဒါပေသိ, တေ တာနိ ဂဟေတွာ ဗောဓိဿ ပူဇံ ကရိံသု။ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ထေရဿ ဂုဏကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဇာနပဒါ ဘိက္ခူ အပ္ပပုညာ ဥပ္ပလဝီထိံ ဂန္တွာ မာလံ န လဘိံသု, ထေရော ပန ဂန္တွာဝ အာဟရာပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဝတ္တုဆေကာ ကထာကုသလာ မာလံ လဘန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ လဘိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိပုတ္တော အဟောသိ။ အန္တောနဂရေ စ ဧကသ္မိံ သရေ ပဒုမာနိ ပုပ္ဖန္တိ။ ဧကော ဆိန္နနာသော ပုရိသော တံ သရံ ရက္ခတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗာရာဏသိယံ ဥဿဝေ ဃုဋ္ဌေ မာလံ ပိဠန္ဓိတွာ ဥဿဝံ ကီဠိတုကာမာ တယော သေဋ္ဌိပုတ္တာ ‘‘နာသစ္ဆိန္နဿ အဘူတေန ဝဏ္ဏံ ဝတွာ မာလံ ယာစိဿာမာ’’တိ တဿ ပဒုမာနိ ဘဉ္ဇနကာလေ သရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။
တေသု ဧကော တံ အာမန္တေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယထာ ကေသာ စ မဿူ စ, ဆိန္နံ ဆိန္နံ ဝိရူဟတိ၊
ဧဝံ ရုဟတု တေ နာသာ, ပဒုမံ ဒေဟိ ယာစိတော’’တိ။
သော တဿ ကုဇ္ဈိတွာ ပဒုမံ န အဒါသိ။
အထဿ ဒုတိယော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယထာ သာရဒိကံ ဗီဇံ, ခေတ္တေ ဝုတ္တံ ဝိရူဟတိ၊
ဧဝံ ရုဟတု တေ နာသာ, ပဒုမံ ဒေဟိ ယာစိတော’’တိ။
တတ္ထ သာရဒိကန္တိ သရဒသမယေ ဂဟေတွာ နိက္ခိတ္တံ သာရသမ္ပန္နံ ဗီဇံ။ သော တဿပိ ကုဇ္ဈိတွာ ပဒုမံ န အဒါသိ။
အထဿ တတိယော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥဘောပိ ပလပန္တေတေ, အပိ ပဒ္မါနိ ဒဿတိ၊
ဝဇ္ဇုံ ဝါ တေ န ဝါ ဝဇ္ဇုံ, နတ္ထိ နာသာယ ရူဟနာ၊
ဒေဟိ သမ္မ ပဒုမာနိ, အဟံ ယာစာမိ ယာစိတော’’တိ။
တတ္ထ ဥဘောပိ ပလပန္တေတေတိ ဧတေ ဒွေပိ မုသာ ဝဒန္တိ။ အပိ ပဒ္မါနီတိ ‘‘အပိ နာမ နော ပဒုမာနိ ဒဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ ဝဇ္ဇုံ ဝါ တေ န ဝါ ဝဇ္ဇုန္တိ ‘‘တဝ နာသာ ရုဟတူ’’တိ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ဝါ န ဝါ ဝဒေယျုံ, ဧတေသံ ဝစနံ အပ္ပမာဏံ, သဗ္ဗတ္ထာပိ နတ္ထိ နာသာယ ရုဟနာ, အဟံ ပန တေ နာသံ ပဋိစ္စ န ကိဉ္စိ ဝဒါမိ, ကေဝလံ ယာစာမိ, တဿ မေ ဒေဟိ, သမ္မ, ပဒုမာနိ ယာစိတောတိ။
တံ သုတွာ ပဒုမသရဂေါပကော ‘‘ဣမေဟိ ဒွီဟိ မုသာဝါဒေါ ကထိတော, တုမှေဟိ သဘာဝေါ ကထိတော, တုမှာကံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ပဒုမာနီ’’တိ မဟန္တံ ပဒုမကလာပံ အာဒါယ တဿ ဒတွာ အတ္တနော ပဒုမသရမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပဒုမလာဘီ သေဋ္ဌိပုတ္တော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပဒုမဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၆၂] ၂။ မုဒုပါဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပါဏိ စေ မုဒုကော စဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ အာနီတံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု, ဣတ္ထိယော နာမေတာ ကိလေသဝသေန ဂမနတော အရက္ခိယာ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ အတ္တနော ဓီတရံ ရက္ခိတုံ နာသက္ခိံသု, ပိတရာ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဌိတာဝ ပိတရံ အဇာနာပေတွာ ကိလေသဝသေန ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ပလာယီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။
သော ဓီတရဉ္စ ဘာဂိနေယျဉ္စ ဒွေပိ အန္တောနိဝေသနေ ပေါသေန္တော ဧကဒိဝသံ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ‘‘မမစ္စယေန မယှံ ဘာဂိနေယျော ရာဇာ ဘဝိဿတိ, ဓီတာပိ မေ တဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ အပရဘာဂေ ဘာဂိနေယျဿ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ပုန အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ‘‘မယှံ ဘာဂိနေယျဿ အညဿ ရညော ဓီတရံ အာနေဿာမ, မယှံ ဓီတရမ္ပိ အညသ္မိံ ရာဇကုလေ ဒဿာမ, ဧဝံ နော ဉာတကာ ဗဟုတရာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ အမစ္စာ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။
အထ ရာဇာ ဘာဂိနေယျဿ ဗဟိဂေဟံ ဒါပေသိ, အန္တော ပဝေသနံ နိဝါရေသိ။ တေ ပန အညမညံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟေသုံ။ ကုမာရော ‘‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန ရာဇဓီတရံ ဗဟိ နီဟရာပေယျ’’န္တိ စိန္တေန္တော ‘‘အတ္ထိ ဥပါယော’’တိ ဓာတိယာ လဉ္ဇံ ဒတွာ ‘‘ကိံ, အယျပုတ္တ, ကိစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အမ္မ, ကထံ နု ခေါ ရာဇဓီတရံ ဗဟိ ကာတုံ ဩကာသံ လဘေယျာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ရာဇဓီတာယ သဒ္ဓိံ ကထေတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, အမ္မာ’’တိ။ သာ ဂန္တွာ ‘‘ဧဟိ, အမ္မ, သီသေ တေ ဦကာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ တံ နီစပီဌကေ နိသီဒါပေတွာ သယံ ဥစ္စေ နိသီဒိတွာ တဿာ သီသံ အတ္တနော ဦရူသု ဌပေတွာ ဦကာ ဂဏှယမာနာ ရာဇဓီတာယ သီသံ နခေဟိ ဝိဇ္ဈိ။ ရာဇဓီတာ ‘‘နာယံ အတ္တနော နခေဟိ ဝိဇ္ဈတိ, ပိတုစ္ဆာပုတ္တဿ မေ ကုမာရဿ နခေဟိ ဝိဇ္ဈတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘အမ္မ, တွံ ကုမာရဿ သန္တိကံ အဂမာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေန သာသနံ ကထိတ’’န္တိ? ‘‘တဝ ဗဟိကရဏူပါယံ ပုစ္ဆတိ, အမ္မာ’’တိ။ ရာဇဓီတာ ‘‘ပဏ္ဍိတော ဟောန္တော ဇာနိဿတီ’’တိ ပဌမံ ဂါထံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘အမ္မ, ဣမံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ကုမာရဿ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။
‘‘ပါဏိ စေ မုဒုကော စဿ, နာဂေါ စဿ သုကာရိတော၊
အန္ဓကာရော စ ဝဿေယျ, အထ နူန တဒါ သိယာ’’တိ။
သာ တံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကုမာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အမ္မ, ရာဇဓီတာ ကိမာဟာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အယျပုတ္တ, အညံ ကိဉ္စိ အဝတွာ ဣမံ ဂါထံ ပဟိဏီ’’တိ တံ ဂါထံ ဥဒါဟာသိ။ ကုမာရော စ တဿတ္ထံ ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, အမ္မာ’’တိ တံ ဥယျောဇေသိ။
ဂါထာယတ္ထော – သစေ တေ ဧကိဿာ စူဠုပဋ္ဌာကာယ မမ ဟတ္ထော ဝိယ ဟတ္ထော မုဒု အဿ, ယဒိ စ တေ အာနေဉ္ဇကာရဏံ သုကာရိတော ဧကော ဟတ္ထီ အဿ, ယဒိ စ တံ ဒိဝသံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတော အတိဝိယ ဗဟလော အန္ဓကာရော အဿ, ဒေဝေါ စ ဝဿေယျ။ အထ နူန တဒါ
သိယာတိ တာဒိသေ ကာလေ ဣမေ စတ္တာရော ပစ္စယေ အာဂမ္မ ဧကံသေန တေ မနောရထဿ မတ္ထကဂမနံ သိယာတိ။
ကုမာရော ဧတမတ္ထံ တထတော ဉတွာ ဧကံ အဘိရူပံ မုဒုဟတ္ထံ စူဠုပဋ္ဌာကံ သဇ္ဇံ ကတွာ မင်္ဂလဟတ္ထိဂေါပကဿ လဉ္ဇံ ဒတွာ ဟတ္ထိံ အာနေဉ္ဇကာရဏံ ကာရေတွာ ကာလံ အာဂမေန္တော အစ္ဆိ။
အထေကသ္မိံ ကာဠပက္ခုပေါသထဒိဝသေ မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ ဃနကာဠမေဃော ဝဿိ။ သော ‘‘အယံ ဒါနိ ရာဇဓီတာယ ဝုတ္တဒိဝသော’’တိ ဝါရဏံ အဘိရုဟိတွာ မုဒုဟတ္ထကံ စူဠုပဋ္ဌာကံ ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ ဂန္တွာ ရာဇနိဝေသနဿ အာကာသင်္ဂဏာဘိမုခေ ဌာနေ ဟတ္ထိံ မဟာဘိတ္တိယံ အလ္လီယာပေတွာ ဝါတပါနသမီပေ တေမေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာပိ ဓီတရံ ရက္ခန္တော အညတ္ထ သယိတုံ န ဒေတိ, အတ္တနော သန္တိကေ စူဠသယနေ သယာပေတိ။ သာပိ ‘‘အဇ္ဇ ကုမာရော အာဂမိဿတီ’’တိ ဉတွာ နိဒ္ဒံ အနောက္ကမိတွာဝ နိပန္နာ ‘‘တာတ နှာယိတုကာမာမှီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘ဧဟိ, အမ္မာ’’တိ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဝါတပါနသမီပံ နေတွာ ‘‘နှာယာဟိ, အမ္မာ’’တိ ဥက္ခိပိတွာ ဝါတပါနဿ ဗဟိပဿေ ပမုခေ ဌပေတွာ ဧကသ္မိံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ သာ နှာယမာနာဝ ကုမာရဿ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ, သော တဿာ ဟတ္ထတော အာဘရဏာနိ ဩမုဉ္စိတွာ ဥပဋ္ဌာကာယ ဟတ္ထေ ပိဠန္ဓိတွာ တံ ဥက္ခိပိတွာ ရာဇဓီတရံ နိဿာယ ပမုခေ ဌပေသိ။ သာ တဿာ ဟတ္ထံ ဂဟေတွာ ပိတု ဟတ္ထေ ဌပေသိ, သော တဿာ ဟတ္ထံ ဂဟေတွာ ဓီတု ဟတ္ထံ မုဉ္စိ, သာ ဣတရသ္မာပိ ဟတ္ထာ အာဘရဏာနိ ဩမုဉ္စိတွာ တဿာ ဒုတိယဟတ္ထေ ပိဠန္ဓိတွာ ပိတု ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ကုမာရေန သဒ္ဓိံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ‘‘ဓီတာယေဝ မေ’’တိ သညာယ တံ ဒါရိကံ နှာနပရိယောသာနေ သိရိဂဗ္ဘေ သယာပေတွာ ဒွါရံ ပိဓာယ လဉ္ဆေတွာ အာရက္ခံ ဒတွာ အတ္တနော သယနံ ဂန္တွာ နိပဇ္ဇိ။
သော ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ တံ ဒါရိကံ ဒိသွာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သာ တဿာ ကုမာရေန သဒ္ဓိံ ဂတဘာဝံ ကထေသိ။ ရာဇာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ‘‘ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ စရန္တေနပိ မာတုဂါမံ ရက္ခိတုံ န သက္ကာ, ဧဝံ အရက္ခိယာ နာမိတ္ထိယော’’တိ စိန္တေတွာ ဣတရာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အနလာ မုဒုသမ္ဘာသာ, ဒုပ္ပူရာ တာ နဒီသမာ၊
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန, အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
‘‘ယံ ဧတာ ဥပသေဝန္တိ, ဆန္ဒသာ ဝါ ဓနေန ဝါ၊
ဇာတဝေဒေါဝ သံ ဌာနံ, ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ န’’န္တိ။
တတ္ထ အနလာ မုဒုသမ္ဘာသာတိ မုဒုဝစနေနပိ အသက္ကုဏေယျာ, နေဝ သက္ကာ သဏှဝါစာယ သင်္ဂဏှိတုန္တိ အတ္ထော။ ပုရိသေဟိ ဝါ ဧတာသံ န အလန္တိ အနလာ။ မုဒုသမ္ဘာသာတိ ဟဒယေ ထဒ္ဓေပိ သမ္ဘာသာဝ မုဒု ဧတာသန္တိ မုဒုသမ္ဘာသာ။ ဒုပ္ပူရာ တာ နဒီသမာတိ ယထာ နဒီ အာဂတာဂတဿ ဥဒကဿ သန္ဒနတော ဥဒကေန ဒုပ္ပူရာ, ဧဝံ အနုဘူတာနုဘူတေဟိ မေထုနာဒီဟိ အပရိတုဿနတော ဒုပ္ပူရာ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘တိဏ္ဏံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝါနော မာတုဂါမော ကာလံ ကရောတိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ? မေထုနသမာပတ္တိယာ စ ဝိဇာယနဿ စ အလင်္ကာရဿ စ။ ဣမေသံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အတိတ္တော အပ္ပဋိဝါနော မာတုဂါမော ကာလံ ကရောတီ’’တိ။
သီဒန္တီတိ အဋ္ဌသု မဟာနိရယေသု သောဠသသု ဥဿဒနိရယေသု နိမုဇ္ဇန္တိ။ နန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ဝိဒိတွာနာတိ ဧဝံ ဇာနိတွာ။ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေတိ ‘‘ဧတာ ဣတ္ထိယော နာမ မေထုနဓမ္မာဒီဟိ အတိတ္တာ ကာလံ ကတွာ ဧတေသု နိရယေသု သီဒန္တိ, ဧတာ ဧဝံ အတ္တနာ သီဒမာနာ ကဿညဿ သုခါယ ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဧဝံ ဉတွာ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ဒူရတောဝ တာ ပရိဝဇ္ဇယေတိ ဒီပေတိ။ ဆန္ဒသာ ဝါ ဓနေန ဝါတိ အတ္တနော ဝါ ဆန္ဒေန ရုစိယာ ပေမေန, ဘတိဝသေန လဒ္ဓဓနေန ဝါ ယံ ပုရိသံ ဧတာ ဣတ္ထိယော ဥပသေဝန္တိ ဘဇန္တိ။ ဇာတဝေဒေါတိ အဂ္ဂိ။ သော ဟိ ဇာတမတ္တောဝ ဝေဒိယတိ, ဝိဒိတော ပါကဋော ဟောတီတိ ဇာတဝေဒေါ။ သော ယထာ အတ္တနော ဌာနံ ကာရဏံ ဩကာသံ အနုဒဟတိ, ဧဝမေတာပိ ယံ ဥပသေဝန္တိ, တံ ပုရိသံ ဓနယသသီလပညာသမန္နာဂတမ္ပိ တေသံ သဗ္ဗေသံ ဓနာဒီနံ ဝိနာသနတော ပုန တာယ သမ္ပတ္တိယာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကံ ကုရုမာနာ ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ ဈာပေန္တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –
‘‘ဗလဝန္တော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ, ထာမဝန္တောပိ ဟာယရေ၊
စက္ခုမာ အန္ဓကာ ဟောန္တိ, မာတုဂါမဝသံ ဂတာ။
‘‘ဂုဏဝန္တော နိဂ္ဂုဏာ ဟောန္တိ, ပညဝန္တောပိ ဟာယရေ၊
ပမတ္တာ ဗန္ဓနေ သေန္တိ, မာတုဂါမဝသံ ဂတာ။
‘‘အဇ္ဈေနဉ္စ တပံ သီလံ, သစ္စံ စာဂံ သတိံ မတိံ၊
အစ္ဆိန္ဒန္တိ ပမတ္တဿ, ပန္ထဒူဘီဝ တက္ကရာ။
‘‘ယသံ ကိတ္တိံ ဓိတိံ သူရံ, ဗာဟုသစ္စံ ပဇာနနံ၊
ခေပယန္တိ ပမတ္တဿ, ကဋ္ဌပုဉ္ဇံဝ ပါဝကော’’တိ။
ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော ‘‘ဘာဂိနေယျောပိ မယာဝ ပေါသေတဗ္ဗော’’တိ မဟန္တေန သက္ကာရေန ဓီတရံ တဿေဝ ဒတွာ တံ ဩပရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌပေသိ။ သောပိ မာတုလဿ အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌဟိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသေနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မုဒုပါဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၆၃] ၃။ စူဠပလောဘနဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဘိဇ္ဇမာနေ ဝါရိသ္မိန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုမေဝ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ အာနီတံ ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု, ဣတ္ထိယော နာမေတာ ပေါရာဏကေ သုဒ္ဓသတ္တေပိ သံကိလေသေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ရာဇာ အပုတ္တကော ဟုတွာ အတ္တနော ဣတ္ထိယော ‘‘ပုတ္တပတ္ထနံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ တာ ပုတ္တေ ပတ္ထေန္တိ။ ဧဝံ အဒ္ဓါနေ ဂတေ ဗောဓိသတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ ဇာတမတ္တံ နှာပေတွာ ထညပါယနတ္ထာယ ဓာတိယာ အဒံသု။ သော ပါယမာနော ရောဒတိ, အထ နံ အညိဿာ အဒံသု။ မာတုဂါမဟတ္ထဂတော နေဝ တုဏှီ ဟောတိ။ အထ နံ ဧကဿ ပါဒမူလိကဿ အဒံသု, တေန ဂဟိတမတ္တောယေဝ တုဏှီ အဟောသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ
ပုရိသာဝ တံ ဂဟေတွာ စရန္တိ။ ထညံ ပါယေန္တာ ဒုဟိတွာ ဝါ ပါယေန္တိ, သာဏိအန္တရေန ဝါ ထနံ မုခေ ဌပေန္တိ။ တေနဿ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရောတိ နာမံ ကရိံသု။ တဿ အပရာပရံ ဝဒ္ဓမာနဿပိ မာတုဂါမံ နာမ ဒဿေတုံ န သက္ကာ။ တေနဿ ရာဇာ ဝိသုံယေဝ နိသဇ္ဇာဒိဋ္ဌာနာနိ ဈာနာဂါရဉ္စ ကာရေသိ။
သော တဿ သောဠသဝဿိကကာလေ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ အညော ပုတ္တော နတ္ထိ, အယံ ပန ကုမာရော ကာမေ န ပရိဘုဉ္ဇတိ, ရဇ္ဇမ္ပိ န ဣစ္ဆိဿတိ, ဒုလ္လဒ္ဓေါ ဝတ မေ ပုတ္တော’’တိ။ အထ နံ ဧကာ နစ္စဂီတဝါဒိတကုသလာ ပုရိသေ ပရိစရိတွာ အတ္တနော ဝသေ ကာတုံ ပဋိဗလာ တရုဏနာဋကိတ္ထီ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, ကိံ နု စိန္တေသီ’’တိ အာဟ, ရာဇာ တံ ကာရဏံ အာစိက္ခိ။ ‘‘ဟောတု, ဒေဝ, အဟံ တံ ပလောဘေတွာ ကာမရသံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစေ မေ ပုတ္တံ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရံ ပလောဘေတုံ သက္ကိဿသိ, သော ရာဇာ ဘဝိဿတိ, တွံ အဂ္ဂမဟေသီ’’တိ။ သာ ‘‘မမေသော ဘာရော, တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အာရက္ခမနုဿေ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘အဟံ ပစ္စူသသမယေ အာဂန္တွာ အယျပုတ္တဿ သယနဋ္ဌာနေ ဗဟိဈာနာဂါရေ ဌတွာ ဂါယိဿာမိ။ သစေ သော ကုဇ္ဈတိ, မယှံ ကထေယျာထ, အဟံ အပဂစ္ဆိဿာမိ။ သစေ သုဏာတိ, ဝဏ္ဏံ မေ ကထေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။
သာပိ ပစ္စူသကာလေ တသ္မိံ ပဒေသေ ဌတွာ တန္တိဿရေန ဂီတဿရံ, ဂီတဿရေန တန္တိဿရံ အနတိက္ကမိတွာ မဓုရေန သဒ္ဒေန ဂါယိ, ကုမာရော သုဏန္တောဝ နိပဇ္ဇိ, ပုနဒိဝသေ စ အာသန္နဋ္ဌာနေ ဌတွာ ဂါယိတုံ အာဏာပေသိ, ပုနဒိဝသေ ဈာနာဂါရေ ဌတွာ ဂါယိတုံ အာဏာပေသိ, ပုနဒိဝသေ အတ္တနော သမီပေ ဌတွာတိ ဧဝံ အနုက္ကမေနေဝ တဏှံ ဥပ္ပါဒေတွာ လောကဓမ္မံ သေဝိတွာ ကာမရသံ ဉတွာ ‘‘မာတုဂါမံ နာမ အညေသံ န ဒဿာမီ’’တိ အသိံ ဂဟေတွာ အန္တရဝီထိံ ဩတရိတွာ ပုရိသေ အနုဗန္ဓန္တော ဝိစရိ။ အထ နံ ရာဇာ ဂါဟာပေတွာ တာယ ကုမာရိကာယ သဒ္ဓိံ နဂရာ နီဟရာပေသိ။ ဥဘောပိ အရညံ ပဝိသိတွာ အဓောဂင်္ဂံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ပဿေ ဂင်္ဂံ, ဧကသ္မိံ သမုဒ္ဒံ ကတွာ ဥဘိန္နမန္တရေ အဿမပဒံ မာပေတွာ ဝါသံ ကပ္ပယိံသု။ ကုမာရိကာ ပဏ္ဏသာလာယံ နိသီဒိတွာ ကန္ဒမူလာဒီနိ ပစတိ, ဗောဓိသတ္တော အရညတော ဖလာဖလံ အာဟရတိ။
အထေကဒိဝသံ တသ္မိံ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂတေ သမုဒ္ဒဒီပကာ ဧကော တာပသော ဘိက္ခာစာရတ္ထာယ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ဓူမံ ဒိသွာ အဿမပဒေ ဩတရိ။ အထ နံ သာ ‘‘နိသီဒ, ယာဝ ပစ္စတီ’’တိ နိသီဒါပေတွာ ဣတ္ထိကုတ္တေန ပလောဘေတွာ ဈာနာ စာဝေတွာ ဗြဟ္မစရိယမဿ အန္တရဓာပေသိ။ သော ပက္ခစ္ဆိန္နကာကော ဝိယ ဟုတွာ တံ ဇဟိတုံ အသက္ကောန္တော သဗ္ဗဒိဝသံ တတ္ထေဝ ဌတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဝေဂေန သမုဒ္ဒါဘိမုခေါ ပလာယိ။ အထ နံ သော ‘‘ပစ္စာမိတ္တော မေ အယံ ဘဝိဿတီ’’တိ အသိံ ဂဟေတွာ အနုဗန္ဓိ။ တာပသော အာကာသေ ဥပ္ပတနာကာရံ ဒဿေတွာ သမုဒ္ဒေ ပတိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧသ တာပသော အာကာသေနာဂတော ဘဝိဿတိ, ဈာနဿ ပရိဟီနတ္တာ သမုဒ္ဒေ ပတိတော, မယာ ဒါနိဿ အဝဿယေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဝေလန္တေ ဌတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အဘိဇ္ဇမာနေ ဝါရိသ္မိံ, သယံ အာဂမ္မ ဣဒ္ဓိယာ၊
မိဿီဘာဝိတ္ထိယာ ဂန္တွာ, သံသီဒသိ မဟဏ္ဏဝေ။
‘‘အာဝဋ္ဋနီ မဟာမာယာ, ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနာ၊
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန, အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
‘‘ယံ ဧတာ ဥပသေဝန္တိ, ဆန္ဒသာ ဝါ ဓနေန ဝါ၊
ဇာတဝေဒေါဝ သံ ဌာနံ, ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ န’’န္တိ။
တတ္ထ အဘိဇ္ဇမာနေ ဝါရိသ္မိန္တိ ဣမသ္မိံ ဥဒကေ အစလမာနေ အကမ္ပမာနေ ဥဒကံ အနာမသိတွာ သယံ အာကာသေနေဝ ဣဒ္ဓိယာ အာဂန္တွာ။ မိဿီဘာဝိတ္ထိယာတိ လောကဓမ္မဝသေန ဣတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ မိဿီဘာဝံ။ အာဝဋ္ဋနီ မဟာမာယာတိ ဣတ္ထိယော နာမေတာ ကာမာဝဋ္ဋေန အာဝဋ္ဋနတော အာဝဋ္ဋနီ, အနန္တာဟိ ဣတ္ထိမာယာဟိ သမန္နာဂတတ္တာ မဟာမာယာ နာမ။ ဝုတ္တဉှေတံ –
‘‘မာယာ စေတာ မရီစီ စ, သောကော ရောဂေါ စုပဒ္ဒဝေါ၊
ခရာ စ ဗန္ဓနာ စေတာ, မစ္စုပါသော ဂုဟာသယော၊
တာသု ယော ဝိဿသေ ပေါသော, သော နရေသု နရာဓမော’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၁၁၈)၊
ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနာတိ သေဋ္ဌစရိယဿ မေထုနဝိရတိဗြဟ္မစရိယဿ ဝိကောပနာ။ သီဒန္တီတိ ဣတ္ထိယော နာမေတာ ဣသီနံ ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနေန အပါယေသု သီဒန္တိ။ သေသံ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။
ဧတံ ပန ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ တာပသော သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဌိတောယေဝ နဋ္ဌဇ္ဈာနံ ပုန ဥပ္ပါဒေတွာ အာကာသေန အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ တာပသော ဧဝံ ဘာရိကော သမာနော သိမ္ဗလိတူလံ ဝိယ အာကာသေန ဂတော, မယာပိ ဣမိနာ ဝိယ ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ အာကာသေန စရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော အဿမံ ဂန္တွာ တံ ဣတ္ထိံ မနုဿပထံ နေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, တွ’’န္တိ ဥယျောဇေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ မနုညေ ဘူမိဘာဂေ အဿမံ မာပေတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ အနိတ္ထိဂန္ဓကုမာရော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
စူဠပလောဘနဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၆၄] ၄။ မဟာပနာဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပနာဒေါ နာမ သော ရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဂင်္ဂါတီရေ နိသိန္နော ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရဿာနုဘာဝံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဝသိတွာ ‘‘ဘဒ္ဒဇိကုမာရဿ သင်္ဂဟံ ကရိဿာမီ’’တိ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော စာရိကံ စရမာနော ဘဒ္ဒိယနဂရံ ပတွာ ဇာတိယာဝနေ တယော မာသေ ဝသိ ကုမာရဿ ဉာဏပရိပါကံ အာဂမယမာနော။ ဘဒ္ဒဇိကုမာရော မဟာယသော အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိနော ဧကပုတ္တကော။ တဿ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကာ တယော ပါသာဒါ အဟေသုံ။ ဧကေကသ္မိံ စတ္တာရော စတ္တာရော မာသေ ဝသတိ။ ဧကသ္မိံ ဝသိတွာ နာဋကပရိဝုတော မဟန္တေန ယသေန အညံ ပါသာဒံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ ခဏေ ‘‘ကုမာရဿ ယသံ ပဿိဿာမာ’’တိ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိ, ပါသာဒန္တရေ စက္ကာတိစက္ကာနိ မဉ္စာတိမဉ္စာနိ ဗန္ဓန္တိ။
သတ္ထာ တယော မာသေ ဝသိတွာ ‘‘မယံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ နဂရဝါသီနံ အာရောစေသိ။ နာဂရာ ‘‘ဘန္တေ, သွေ ဂမိဿထာ’’တိ သတ္ထာရံ နိမန္တေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ နဂရမဇ္ဈေ မဏ္ဍပံ ကတွာ အလင်္ကရိတွာ အာသနာနိ ပညပေတွာ ကာလံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော တတ္ထ ဂန္တွာ နိသီဒိ, မနုဿာ မဟာဒါနံ အဒံသု။ သတ္ထာ နိဋ္ဌိတဘတ္တကိစ္စော မဓုရဿရေန အနုမောဒနံ အာရဘိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဘဒ္ဒဇိကုမာရောပိ ပါသာဒတော ပါသာဒံ ဂစ္ဆတိ, တဿ သမ္ပတ္တိဒဿနတ္ထာယ တံ ဒိဝသံ န ကောစိ အဂမာသိ, အတ္တနော မနုဿာဝ ပရိဝါရေသုံ။ သော မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘အညသ္မိံ ကာလေ မယိ ပါသာဒတော ပါသာဒံ ဂစ္ဆန္တေ သကလနဂရံ သင်္ခုဘတိ, စက္ကာတိစက္ကာနိ မဉ္စာတိမဉ္စာနိ ဗန္ဓန္တိ, အဇ္ဇ ပန ဌပေတွာ မယှံ မနုဿေ အညော ကောစိ နတ္ထိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ။ ‘‘သာမိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမံ ဘဒ္ဒိယနဂရံ ဥပနိဿာယ တယော မာသေ ဝသိတွာ အဇ္ဇေဝ ဂမိဿတိ, သော ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, သကလနဂရဝါသိနောပိ တဿ ဓမ္မကထံ သုဏန္တီ’’တိ။ သော ‘‘တေန ဟိ ဧထ, မယမ္ပိ သုဏိဿာမာ’’တိ သဗ္ဗာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတောဝ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုဏန္တော ဌိတောဝ သဗ္ဗကိလေသေ ခေပေတွာ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။
သတ္ထာ ဘဒ္ဒိယသေဋ္ဌိံ အာမန္တေတွာ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, ပုတ္တော တေ အလင်္ကတပဋိယတ္တောဝ ဓမ္မကထံ သုဏန္တော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော, တေနဿ အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝါ ဝဋ္ဋတိ ပရိနိဗ္ဗာယိတုံ ဝါ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ပုတ္တဿ ပရိနိဗ္ဗာနေန ကိစ္စံ နတ္ထိ, ပဗ္ဗာဇေထ နံ, ပဗ္ဗာဇေတွာ စ ပန နံ ဂဟေတွာ သွေ အမှာကံ ဂေဟံ ဥပသင်္ကမထာ’’တိ။ ဘဂဝါ နိမန္တနံ အဓိဝါသေတွာ ကုလပုတ္တံ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥပသမ္ပဒံ ဒါပေသိ။ တဿ မာတာပိတရော သတ္တာဟံ မဟာသက္ကာရံ ကရိံသု။ သတ္ထာ သတ္တာဟံ ဝသိတွာ ကုလပုတ္တမာဒါယ စာရိကံ စရန္တော ကောဋိဂါမံ ပါပုဏိ။ ကောဋိဂါမဝါသိနော မနုဿာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒံသု။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ အနုမောဒနံ အာရဘိ။ ကုလပုတ္တော အနုမောဒနကရဏကာလေ ဗဟိဂါမံ ဂန္တွာ ‘‘သတ္ထု အာဂတကာလေယေဝ ဥဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဂင်္ဂါတိတ္ထသမီပေ ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ နိသီဒိ။ မဟလ္လကတ္ထေရေသု အာဂစ္ဆန္တေသုပိ အနုဋ္ဌဟိတွာ သတ္ထု အာဂတကာလေယေဝ ဥဋ္ဌဟိ။ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ ပုရေ ဝိယ ပဗ္ဗဇိတွာ မဟာထေရေ အာဂစ္ဆန္တေပိ ဒိသွာ န ဥဋ္ဌဟတီ’’တိ ကုဇ္ဈိံသု။
ကောဋိဂါမဝါသိနော မနုဿာ နာဝါသံဃာတေ ဗန္ဓိံသု။ သတ္ထာ နာဝါသံဃာတေ ဌတွာ ‘‘ကဟံ, ဘဒ္ဒဇီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧသ, ဘန္တေ, ဣဓေဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကနာဝံ အဘိရုဟာ’’တိ။ ထေရောပိ ဥပ္ပတိတွာ ဧကနာဝါယ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဂင်္ဂါယ မဇ္ဈံ ဂတကာလေ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒဇိ, တယာ မဟာပနာဒရာဇကာလေ အဇ္ဈာဝုတ္ထပါသာဒေါ ကဟ’’န္တိ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိမုဂ္ဂေါ, ဘန္တေတိ။ ပုထုဇ္ဇနာ ဘိက္ခူ ‘‘ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရော အညံ ဗျာကရောတီ’’တိ အာဟံသု။ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ, ဘဒ္ဒဇိ, သဗြဟ္မစာရီနံ ကင်္ခံ ဆိန္ဒာ’’တိ အာဟ။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရော သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဣဒ္ဓိဗလေန ဂန္တွာ ပါသာဒထူပိကံ ပါဒင်္ဂုလိယာ ဂဟေတွာ ပဉ္စဝီသတိယောဇနံ ပါသာဒံ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိ။ ဥပ္ပတိတော စ ပန ဟေဋ္ဌာပါသာဒေ ဌိတာနံ ပါသာဒံ ဘိန္ဒိတွာ ပညာယိ။ သော ဧကယောဇနံ ဒွိယောဇနံ တိယောဇနန္တိ ယာဝ ဝီသတိယောဇနာ ဥဒကတော ပါသာဒံ ဥက္ခိပိ။ အထဿ ပုရိမဘဝေ ဉာတကာ ပါသာဒလောဘေန မစ္ဆကစ္ဆပနာဂမဏ္ဍူကာ ဟုတွာ တသ္မိံယေဝ ပါသာဒေ နိဗ္ဗတ္တာ ပါသာဒေ ဥဋ္ဌဟန္တေ ပရိဝတ္တိတွာ ပရိဝတ္တိတွာ ဥဒကေယေဝ ပတိံသု။ သတ္ထာ တေ ပတန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဉာတကာ တေ, ဘဒ္ဒဇိ, ကိလမန္တီ’’တိ အာဟ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနံ သုတွာ ပါသာဒံ ဝိဿဇ္ဇေသိ, ပါသာဒေါ ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိ, သတ္ထာ ပါရဂင်္ဂံ ဂတော။ အထဿ ဂင်္ဂါတီရေယေဝ အာသနံ ပညာပယိံသု, သော ပညတ္တေ ဝရဗုဒ္ဓါသနေ တရုဏသူရိယော ဝိယ ရသ္မိယော မုဉ္စန္တော နိသီဒိ။ အထ နံ ဘိက္ခူ ‘‘ကသ္မိံ ကာလေ, ဘန္တေ, အယံ ပါသာဒေါ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရေန အဇ္ဈာဝုတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ ‘‘မဟာပနာဒရာဇကာလေ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလာယံ သုရုစိ နာမ ရာဇာ အဟောသိ, ပုတ္တောပိ တဿ သုရုစိယေဝ, တဿ ပန ပုတ္တော မဟာပနာဒေါ နာမ အဟောသိ, တေ ဣမံ ပါသာဒံ ပဋိလဘိံသု။ ပဋိလာဘတ္ထာယ ပနဿ ဣဒံ ပုဗ္ဗကမ္မံ – ဒွေ ပိတာပုတ္တာ နဠေဟိ စ ဥဒုမ္ဗရဒါရူဟိ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဝသနပဏ္ဏသာလံ ကရိံသု။ ဣမသ္မိံ ဇာတကေ သဗ္ဗံ အတီတဝတ္ထု ပကိဏ္ဏကနိပါတေ သုရုစိဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၀၂ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ပနာဒေါ နာမ သော ရာဇာ, ယဿ ယူပေါ သုဝဏ္ဏယော၊
တိရိယံ သောဠသုဗ္ဗေဓော, ဥဒ္ဓမာဟု သဟဿဓာ။
‘‘သဟဿကဏ္ဍော သတဂေဏ္ဍု, ဓဇာလု ဟရိတာမယော၊
အနစ္စုံ တတ္ထ ဂန္ဓဗ္ဗာ, ဆ သဟဿာနိ သတ္တဓာ။
‘‘ဧဝမေတံ တဒါ အာသိ, ယထာ ဘာသသိ ဘဒ္ဒဇိ၊
သက္ကော အဟံ တဒါ အာသိံ, ဝေယျာဝစ္စကရော တဝါ’’တိ။
တတ္ထ ယူပေါတိ ပါသာဒေါ။ တိရိယံ သောဠသုဗ္ဗေဓောတိ ဝိတ္ထာရတော သောဠသကဏ္ဍပါတဝိတ္ထာရော အဟောသိ။ ဥဒ္ဓမာဟု သဟဿဓာတိ ဥဗ္ဗေဓေန သဟဿကဏ္ဍဂမနမတ္တံ ဥစ္စော အဟု, သဟဿကဏ္ဍဂမနဂဏနာယ ပဉ္စဝီသတိယောဇနပ္ပမာဏံ ဟောတိ။ ဝိတ္ထာရော ပနဿ အဋ္ဌယောဇနမတ္တော။
သဟဿကဏ္ဍော သတဂေဏ္ဍူတိ သော ပနေသ သဟဿကဏ္ဍုဗ္ဗေဓော ပါသာဒေါ သတဘူမိကော အဟောသိ။ ဓဇာလူတိ ဓဇသမ္ပန္နော။ ဟရိတာမယောတိ ဟရိတမဏိပရိက္ခိတ္တော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သမာလုဟရိတာမယော’’တိ ပါဌော, ဟရိတမဏိမယေဟိ ဒွါရကဝါဋဝါတပါနေဟိ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ သမာလူတိ ကိရ ဒွါရကဝါဋဝါတပါနာနံ နာမံ။ ဂန္ဓဗ္ဗာတိ နဋာ, ဆ သဟဿာနိ သတ္တဓာတိ ဆ ဂန္ဓဗ္ဗသဟဿာနိ သတ္တဓာ ဟုတွာ တဿ ပါသာဒဿ သတ္တသု ဌာနေသု ရညော ရတိဇနနတ္ထာယ နစ္စိံသူတိ အတ္ထော။ တေ ဧဝံ နစ္စန္တာပိ ရာဇာနံ ဟာသေတုံ နာသက္ခိံသု, အထ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒေဝနဋံ ပေသေတွာ သမဇ္ဇံ ကာရေသိ, တဒါ မဟာပနာဒေါ ဟသိ။
ယထာ ဘာသသိ, ဘဒ္ဒဇီတိ ဘဒ္ဒဇိတ္ထေရေန ဟိ ‘‘ဘဒ္ဒဇိ, တယာ မဟာပနာဒရာဇကာလေ အဇ္ဈာဝုတ္ထပါသာဒေါ ကဟ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိမုဂ္ဂေါ, ဘန္တေ’’တိ ဝဒန္တေန တသ္မိံ ကာလေ အတ္တနော အတ္ထာယ တဿ ပါသာဒဿ နိဗ္ဗတ္တဘာဝေါ စ မဟာပနာဒရာဇဘာဝေါ စ ဘာသိတော ဟောတိ။ တံ ဂဟေတွာ သတ္ထာ ‘‘ယထာ တွံ, ဘဒ္ဒဇိ, ဘာသသိ, တဒါ ဧတံ တထေဝ အဟောသိ, အဟံ တဒါ တဝ ကာယဝေယျာဝစ္စကရော သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အဟောသိ’’န္တိ အာဟ။ တသ္မိံ ခဏေ ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခူ နိက္ကင်္ခါ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟာပနာဒေါ ရာဇာ ဘဒ္ဒဇိ အဟောသိ, သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟာပနာဒဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၆၅] ၅။ ခုရပ္ပဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒိသွာ ခုရပ္ပေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဩဿဋ္ဌဝီရိယော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု, ကသ္မာ ဧဝံ တွံ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီရိယံ ဩဿဇိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနိယျာနိကဋ္ဌာနေပိ ဝီရိယံ ကရိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ အဋဝိအာရက္ခကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပဉ္စပုရိသသတပရိဝါရော အဋဝိအာရက္ခကေသု သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ အဋဝိမုခေ ဧကသ္မိံ ဂါမေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဘတိံ ဂဟေတွာ မနုဿေ အဋဝိံ အတိက္ကာမေတိ။ အထေကသ္မိံ ဒိဝသေ ဗာရာဏသေယျကော သတ္ထဝါဟပုတ္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ တံ ဂါမံ ပတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သမ္မ, သဟဿံ ဂဟေတွာ မံ အဋဝိံ အတိက္ကာမေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဟတ္ထတော သဟဿံ ဂဏှိ, ဘတိံ ဂဏှန္တောယေဝ တဿ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိ။ သော တံ အာဒါယ အဋဝိံ ပါဝိသိ, အဋဝိမဇ္ဈေ ပဉ္စသတာ စောရာ ဥဋ္ဌဟိံသု, စောရေ ဒိသွာဝ သေသပုရိသာ ဥရေန နိပဇ္ဇိံသု, အာရက္ခကဇေဋ္ဌကော ဧကောဝ နဒန္တော ဝဂ္ဂန္တော ပဟရိတွာ ပဉ္စသတေပိ စောရေ ပလာပေတွာ သတ္ထဝါဟပုတ္တံ သောတ္ထိနာ ကန္တာရံ တာရေသိ။
သတ္ထဝါဟပုတ္တော ပရကန္တာရေ သတ္ထံ နိဝေသေတွာ အာရက္ခကဇေဋ္ဌကံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘောဇေတွာ သယမ္ပိ ဘုတ္တပါတရာသော သုခနိသိန္နော တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ‘‘သမ္မ, တထာဒါရုဏာနံ စောရာနံ အာဝုဓာနိ ဂဟေတွာ အဝတ္ထရဏကာလေ ကေန နု ခေါ တေ ကာရဏေန စိတ္တုတြာသမတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒိသွာ ခုရပ္ပေ ဓနုဝေဂနုန္နေ, ခဂ္ဂေ ဂဟီတေ တိခိဏေ တေလဓောတေ၊
တသ္မိံ ဘယသ္မိံ မရဏေ ဝိယူဠှေ, ကသ္မာ နု တေ နာဟု ဆမ္ဘိတတ္တ’’န္တိ။
တတ္ထ ဓနုဝေဂနုန္နေတိ ဓနုဝေဂေန ဝိဿဋ္ဌေ။ ခဂ္ဂေ ဂဟီတေတိ ထရုဒဏ္ဍေဟိ သုဂဟိတေ ခဂ္ဂေ။ မရဏေ ဝိယူဠှေတိ မရဏေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ။ ကသ္မာ နု တေ နာဟူတိ ကေန နု ခေါ ကာရဏေန နာဟောသိ။ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ သရီရစလနံ။
တံ သုတွာ အာရက္ခကဇေဋ္ဌကော ဣတရာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –
‘‘ဒိသွာ ခုရပ္ပေ ဓနုဝေဂနုန္နေ, ခဂ္ဂေ ဂဟီတေ တိခိဏေ တေလဓောတေ၊
တသ္မိံ ဘယသ္မိံ မရဏေ ဝိယူဠှေ, ဝေဒံ အလတ္ထံ ဝိပုလံ ဥဠာရံ။
‘‘သော ဝေဒဇာတော အဇ္ဈဘဝိံ အမိတ္တေ, ပုဗ္ဗေဝ မေ ဇီဝိတမာသိ စတ္တံ၊
န ဟိ ဇီဝိတေ အာလယံ ကုဗ္ဗမာနော, သူရော ကယိရာ သူရကိစ္စံ ကဒါစီ’’တိ။
တတ္ထ ဝေဒံ အလတ္ထန္တိ တုဋ္ဌိဉ္စေဝ သောမနဿဉ္စ ပဋိလဘိံ။ ဝိပုလန္တိ ဗဟုံ။ ဥဠာရန္တိ ဥတ္တမံ။ အဇ္ဈဘဝိန္တိ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ အဘိဘဝိံ။ ပုဗ္ဗေဝ မေ ဇီဝိတမာသိ စတ္တန္တိ မယာ ပုဗ္ဗေဝ တဝ ဟတ္ထတော ဘတိံ ဂဏှန္တေနေဝ ဇီဝိတံ စတ္တမာသိ။ န ဟိ ဇီဝိတေ အာလယံ ကုဗ္ဗမာနောတိ ဇီဝိတသ္မိဉှိ နိကန္တိံ ကုရုမာနော ပုရိသကိစ္စံ ကဒါစိပိ န ကရောတိ။
ဧဝံ သော သရဝဿေ ဝဿန္တေ ဇီဝိတနိကန္တိယာ ဝိဿဋ္ဌတ္တာ အတ္တနာ သူရကိစ္စဿ ကတဘာဝံ ဉာပေတွာ သတ္ထဝါဟပုတ္တံ ဥယျောဇေတွာ သကဂါမမေဝ ပစ္စာဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ အာရက္ခကဇေဋ္ဌကော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ခုရပ္ပဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၆၆] ၆။ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေနာသိ ကိသိယာ ပဏ္ဍူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကာ အဘိရူပါ ဣတ္ထီ ဧကံ အဘိရူပံ ကုဋုမ္ဗိကံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟောသိ, သကလသရီရံ ဈာယမာနော ဝိယဿာ အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသဂ္ဂိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ နေဝ ကာယဿာဒံ လဘိ, န စိတ္တဿာဒံ, ဘတ္တမ္ပိဿာ န ရုစ္စိ, ကေဝလံ မဉ္စကအဋနိံ ဂဟေတွာ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ ဥပဋ္ဌာယိကာ စ သဟာယိကာ စ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ ကမ္ပမာနစိတ္တာ အဋနိံ ဂဟေတွာ နိပန္နာ, ကိံ တေ အဖာသုက’’န္တိ။ သာ ဧကံ ဒွေ ဝါရေ အကထေတွာ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ နံ တာ သမဿာသေတွာ ‘‘တွံ မာ စိန္တယိ, မယံ တံ အာနေဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဂန္တွာ ကုဋုမ္ဗိကေန သဒ္ဓိံ မန္တေသုံ, သော ပဋိက္ခိပိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော အဓိဝါသေသိ။ တာ ‘‘အသုကဒိဝသေ အသုကဝေလာယံ အာဂစ္ဆာ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ တဿာ အာရောစေသုံ။ သာ အတ္တနော သယနဂဗ္ဘံ သဇ္ဇေတွာ အတ္တာနံ အလင်္ကရိတွာ သယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နာ တသ္မိံ အာဂန္တွာ သယနေကဒေသေ နိသိန္နေ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဣမဿ ဂရုကံ အကတွာ ဣဒါနေဝ ဩကာသံ ကရိဿာမိ, ဣဿရိယံ မေ ပရိဟာယိဿတိ, အာဂတဒိဝသေယေဝ ဩကာသကရဏံ နာမ အကာရဏံ, အဇ္ဇ န မင်္ကုံ ကတွာ အညသ္မိံ ဒိဝသေ ဩကာသံ ကရိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ဟတ္ထဂဟဏာဒိဝသေန ကေဠိံ ကာတုံ အာရဒ္ဓံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘အပေဟိ အပေဟိ, န မေ တယာ အတ္ထော’’တိ နိဗ္ဘစ္ဆေသိ။ သော ဩသက္ကိတွာ လဇ္ဇိတော ဥဋ္ဌာယ အတ္တနော ဂေဟမေဝ ဂတော။
ဣတရာ ဣတ္ထိယော တာယ တထာ ကတဘာဝံ ဉတွာ ကုဋုမ္ဗိကေ နိက္ခန္တေ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘တွံ ဧတသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အာဟာရံ ပဋိက္ခိပိတွာ နိပဇ္ဇိ, အထ နံ မယံ ပုနပ္ပုနံ ယာစိတွာ အာနယိမှ, တဿ ကသ္မာ ဩကာသံ န အကာသီ’’တိ။ သာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဣတရာ ‘‘တေန ဟိ ပညာယိဿသီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကမိံသု။ ကုဋုမ္ဗိကော ပုန နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသိ။ သာ တံ အလဘမာနာ နိရာဟာရာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ကုဋုမ္ဗိကော တဿာ မတဘာဝံ ဉတွာ ဗဟုံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ အာဒါယ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ သတ္ထာရာ စ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဥပါသက, န ပညာယသီ’’တိ ပုစ္ဆိတေ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘သွာဟံ, ဘန္တေ, ဧတ္တကံ ကာလံ လဇ္ဇာယ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ နာဂတော’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ
‘‘န, ဥပါသက, ဣဒါနေဝေသာ ကိလေသဝသေန တံ ပက္ကောသာပေတွာ အာဂတကာလေ တံ ဩကာသံ အကတွာ လဇ္ဇာပေသိ, ပုဗ္ဗေပိ ပန ပဏ္ဍိတေသု ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ ပက္ကောသာပေတွာ အာဂတကာလေ ဩကာသံ အကတွာ ကိလမေတွာဝ ဥယျောဇေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သိန္ဓဝကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝေါ နာမ ဟုတွာ တဿ မင်္ဂလအဿော အဟောသိ။ အဿဂေါပကာ တံ နေတွာ ဂင်္ဂါယံ နှာပေန္တိ။ အထ နံ ဘဒ္ဒလီ နာမ ဂဒြဘီ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ ကိလေသဝသေန ကမ္ပမာနာ နေဝ တိဏံ ခါဒိ, န ဥဒကံ ပိဝိ, ပရိသုဿိတွာ ကိသာ အဋ္ဌိစမ္မမတ္တာ အဟောသိ။ အထ နံ ပုတ္တော ဂဒြဘပေါတကော မာတရံ ပရိသုဿမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ, အမ္မ, နေဝ တိဏံ ခါဒသိ, န ဥဒကံ ပိဝသိ, ပရိသုဿိတွာ တတ္ထ တတ္ထ ကမ္ပမာနာ နိပဇ္ဇသိ, ကိံ တေ အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သာ အကထေတွာ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနာ တမတ္ထံ ကထေသိ။ အထ နံ ပုတ္တော သမဿာသေတွာ ‘‘အမ္မ, မာ စိန္တယိ, အဟံ တံ အာနေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝဿ နှာယိတုံ အာဂတကာလေ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တာတ, မယှံ မာတာ တုမှေသု ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ နိရာဟာရာ သုဿိတွာ မရိဿတိ, ဇီဝိတဒါနမဿာ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာဓု, တာတ, ဒဿာမိ, အဿဂေါပကာ မံ နှာပေတွာ ထောကံ ဂင်္ဂါတီရေ ဝိစရဏတ္ထာယ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ, တွံ မာတရံ ဂဟေတွာ တံ ပဒေသံ ဧဟီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ မာတရံ အာနေတွာ တသ္မိံ ပဒေသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဧကမန္တံ ပဋိစ္ဆန္နော အဋ္ဌာသိ။
အဿဂေါပကာပိ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝံ တသ္မိံ ဌာနေ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ သော တံ ဂဒြဘိံ ဩလောကေတွာ ဥပသင်္ကမိ။ အထ သာ ဂဒြဘီ တသ္မိံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော သရီရံ ဥပသိင်္ဃမာနေ ‘‘သစာဟံ ဂရုံ အကတွာ အာဂတက္ခဏေယေဝဿ ဩကာသံ ကရိဿာမိ, ဧဝံ မေ ယသော စ ဣဿရိယဉ္စ ပရိဟာယိဿတိ, အနိစ္ဆမာနာ ဝိယ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ သိန္ဓဝဿ ဟေဋ္ဌာဟနုကေ ပါဒေန ပဟရိတွာ ပလာယိ, ဒန္တမူလမဿ ဘိဇ္ဇိတွာ ဂတကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝေါ ‘‘ကော မေ ဧတာယ အတ္ထော’’တိ လဇ္ဇိတော တတောဝ ပလာယိ။ သာ ဝိပ္ပဋိသာရိနီ ဟုတွာ တတ္ထေဝ ပတိတွာ သောစမာနာ နိပဇ္ဇိ။
အထ နံ ပုတ္တော ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေနာသိ ကိသိယာ ပဏ္ဍု, ယေန ဘတ္တံ န ရုစ္စတိ၊
အယံ သော အာဂတော ဘတ္တာ, ကသ္မာ ဒါနိ ပလာယသီ’’တိ။
တတ္ထ ယေနာတိ တသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ ယေန ကာရဏဘူတေန။
ပုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂဒြဘီ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သစေ ပနာဒိကေနေဝ, သန္ထဝေါ နာမ ဇာယတိ၊
ယသော ဟာယတိ ဣတ္ထီနံ, တသ္မာ တာတ ပလာယဟ’’န္တိ။
တတ္ထ အာဒိကေနေဝါတိအာဒိတောဝ ပဌမမေဝ။ သန္ထဝေါတိ မေထုနဓမ္မသံယောဂဝသေန မိတ္တသန္ထဝေါ။ ယသော ဟာယတိ ဣတ္ထီနန္တိ, တာတ, ဣတ္ထီနဉှိ ဂရုကံ အကတွာ အာဒိတောဝ သန္ထဝံ ကုရုမာနာနံ ယသော ဟာယတိ, ဣဿရိယဂဗ္ဗိတဘာဝေါ ပရိဟာယတီတိ။ ဧဝံ သာ ဣတ္ထီနံ သဘာဝံ ပုတ္တဿ ကထေသိ။
တတိယဂါထံ ပန သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ အာဟ –
‘‘ယသဿိနံ ကုလေ ဇာတံ, အာဂတံ ယာ န ဣစ္ဆတိ၊
သောစတိ စိရရတ္တာယ, ဝါတဂ္ဂမိဝ ဘဒ္ဒလီ’’တိ။
တတ္ထ ယသဿိနန္တိ ယသသမ္ပန္နံ။ ယာ န ဣစ္ဆတီတိ ယာ ဣတ္ထီ တထာရူပံ ပုရိသံ န ဣစ္ဆတိ။ စိရရတ္တာယာတိ စိရရတ္တံ, ဒီဃမဒ္ဓါနန္တိ အတ္ထော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကုဋုမ္ဗိကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဂဒြဘီ သာ ဣတ္ထီ အဟောသိ, ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၆၇] ၇။ ကက္ကဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သိင်္ဂီ မိဂေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဣတ္ထိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကော ကုဋုမ္ဗိကော အတ္တနော ဘရိယံ ဂဟေတွာ ဥဒ္ဓါရသောဓနတ္ထာယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဥဒ္ဓါရံ သောဓေတွာ အာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ စောရေဟိ ဂဟိတော။ ဘရိယာ ပနဿ အဘိရူပါ ပါသာဒိကာ ဒဿနီယာ, စောရဇေဋ္ဌကော တဿာ သိနေဟေန ကုဋုမ္ဗိကံ မာရေတုံ အာရဘိ။ သာ ပန ဣတ္ထီ သီလဝတီ အာစာရသမ္ပန္နာ ပတိဒေဝတာ, သာ စောရဇေဋ္ဌကဿ ပါဒေသု နိပတိတွာ ‘‘သာမိ, သစေ မယိ သိနေဟော အတ္ထိ, မာ မယှံ သာမိကံ မာရေဟိ။ သစေ မာရေသိ, အဟမ္ပိ ဝိသံ ဝါ ခါဒိတွာ နာသဝါတံ ဝါ သန္နိရုမ္ဘိတွာ မရိဿာမိ, တယာ ပန သဒ္ဓိံ န ဂမိဿာမိ, မာ မေ အကာရဏေန သာမိကံ မာရေဟီ’’တိ ယာစိတွာ တံ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ တေ ဥဘောပိ သောတ္ထိနာ သာဝတ္ထိံ ပတွာ ဇေတဝနပိဋ္ဌိဝိဟာရေန ဂစ္ဆန္တာ ‘‘ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိဿာမာ’’တိ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ တေ သတ္ထာရာ ‘‘ကဟံ ဂတတ္ထ, ဥပါသကာ’’တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘ဥဒ္ဓါရသောဓနတ္ထာယာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အန္တရာမဂ္ဂေ ပန အာရောဂျေန အာဂတတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ ကုဋုမ္ဗိကော အာဟ – ‘‘အန္တရာမဂ္ဂေ နော, ဘန္တေ, စောရာ ဂဏှိံသု, တတြေသာ မံ မာရိယမာနံ စောရဇေဋ္ဌကံ ယာစိတွာ မောစေသိ, ဣမံ နိဿာယ မယာ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဥပါသက, ဣဒါနေဝေတာယ ဧဝံ တုယှံ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာနမ္ပိ ဇီဝိတံ အဒါသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဟိမဝန္တေ မဟာဥဒကရဟဒေါ, တတ္ထ မဟာသုဝဏ္ဏကက္ကဋကော အဟောသိ။ သော တဿ နိဝါသဘာဝေန ‘‘ကုဠီရဒဟော’’တိ ပညာယိတ္ထ။ ကက္ကဋကော မဟာ အဟောသိ ခလမဏ္ဍလပ္ပမာဏော, ဟတ္ထီ ဂဟေတွာ ဝဓိတွာ ခါဒတိ။ ဟတ္ထီ တဿ ဘယေန တတ္ထ ဩတရိတွာ ဂေါစရံ ဂဏှိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ကုဠီရဒဟံ ဥပနိဿာယ ဝသမာနံ ဟတ္ထိယူထဇေဋ္ဌကံ ပဋိစ္စ ကရေဏုယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ အထဿ မာတာ ‘‘ဂဗ္ဘံ ရက္ခိဿာမီ’’တိ အညံ ပဗ္ဗတပ္ပဒေသံ ဂန္တွာ ဂဗ္ဘံ ရက္ခိတွာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ သော အနုက္ကမေန ဝိညုတံ
ပတ္တော မဟာသရီရော ထာမသမ္ပန္နော သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော အဉ္ဇနပဗ္ဗတော ဝိယ အဟောသိ။ သော ဧကာယ ကရေဏုယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေတွာ ‘‘ကက္ကဋကံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ဘရိယဉ္စ မာတရဉ္စ အာဒါယ တံ ဟတ္ထိယူထံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပိတရံ ပဿိတွာ ‘‘တာတ, အဟံ ကက္ကဋကံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ပိတာ ‘‘န သက္ခိဿသိ, တာတာ’’တိ ဝါရေတွာ ပုနပ္ပုနံ ဝဒန္တံ ‘‘တွညေဝ ဇာနိဿသီ’’တိ အာဟ။
သော ကုဠီရဒဟံ ဥပနိဿာယ ဝသန္တေ သဗ္ဗဝါရဏေ သန္နိပါတေတွာ သဗ္ဗေဟိ သဒ္ဓိံ ဒဟသမီပံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ သော ကက္ကဋကော ဩတရဏကာလေ ဂဏှာတိ, ဥဒါဟု ဂေါစရံ ဂဏှနကာလေ, ဥဒါဟု ဥတ္တရဏကာလေ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဥတ္တရဏကာလေ’’တိ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ တုမှေ ကုဠီရဒဟံ ဩတရိတွာ ယာဝဒတ္ထံ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ ပဌမံ ဥတ္တရထ, အဟံ ပစ္ဆတော ဘဝိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဝါရဏာ တထာ ကရိံသု။ ကုဠီရော ပစ္ဆတော ဥတ္တရန္တံ ဗောဓိသတ္တံ မဟာသဏ္ဍာသေန ကမ္မာရော လောဟသလာကံ ဝိယ အဠဒွယေန ပါဒေ ဒဠှံ ဂဏှိ, ကရေဏုကာ ဗောဓိသတ္တံ အဝိဇဟိတွာ သမီပေယေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော အာကဍ္ဎန္တော ကုဠီရံ စာလေတုံ နာသက္ခိ, ကုဠီရော ပန တံ အာကဍ္ဎန္တော အတ္တနော အဘိမုခံ ကရောတိ။ သော မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ, သဗ္ဗေ ဝါရဏာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ကောဉ္စနာဒံ ကတွာ မုတ္တကရီသံ စဇမာနာ ပလာယိံသု, ကရေဏုကာပိဿ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ ပလာယိတုံ အာရဘိ။
အထ နံ သော အတ္တနော ဗဒ္ဓဘာဝံ သညာပေတွာ တဿာ အပလာယနတ္ထံ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
֍ * မြန် ၄၉။ တတ္ထ သိင်္ဂီ မိဂေါတိ သိင်္ဂီ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မိဂေါ။ ဒွီဟိ အဠေဟိ သိင်္ဂကိစ္စံ သာဓေန္တေဟိ ယုတ္တတာယ သိင်္ဂီတိ အတ္ထော။ မိဂေါတိ ပန သဗ္ဗပါဏသင်္ဂါဟကဝသေန ဣဓ ကုဠီရော ဝုတ္တော။ အာယတစက္ခုနေတ္တောတိ ဧတ္ထ ဒဿနဋ္ဌေန စက္ခု, နယနဋ္ဌေန နေတ္တံ, အာယတာနိ စက္ခုသင်္ခါတာနိ
နေတ္တာနိ အဿာတိ အာယတစက္ခုနေတ္တော, ဒီဃအက္ခီတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌိမေဝဿ တစကိစ္စံ သာဓေတီတိ အဋ္ဌိတ္တစော။ တေနာဘိဘူတောတိ တေန မိဂေန အဘိဘူတော အဇ္ဈောတ္ထတော နိစ္စလံ ဂဟိတော ဟုတွာ။ ကပဏံ ရုဒါမီတိ ကာရုညပ္ပတ္တော ဟုတွာ ရုဒါမိ ဝိရဝါမိ။ မာ ဟေဝ မန္တိ မံ ဧဝရူပံ ဗျသနပ္ပတ္တံ အတ္တနော ပါဏသမံ ပိယသာမိကံ တွံ မာ ဟေဝ ဇဟီတိ။
အထ သာ ကရေဏုကာ နိဝတ္တိတွာ တံ အဿာသယမာနာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အယျ န တံ ဇဟိဿာမိ, ကုဉ္ဇရံ သဋ္ဌိဟာယနံ၊
ပထဗျာ စာတုရန္တာယ, သုပ္ပိယော ဟောသိ မေ တုဝ’’န္တိ။
တတ္ထ သဋ္ဌိဟာယနန္တိ ဇာတိယာ သဋ္ဌိဝဿကာလသ္မိဉှိ ကုဉ္ဇရာ ထာမေန ပရိဟာယန္တိ, သာ အဟံ ဧဝံ ထာမဟီနံ ဣမံ ဗျသနံ ပတ္တံ တံ န ဇဟိဿာမိ, မာ ဘာယိ, ဣမိဿာ ဟိ စတူသု ဒိသာသု သမုဒ္ဒံ ပတွာ ဌိတာယ စာတုရန္တာယ ပထဝိယာ တွံ မယှံ သုဋ္ဌု ပိယောတိ။
အထ နံ သန္ထမ္ဘေတွာ ‘‘အယျ, ဣဒါနိ တံ ကုဠီရေန သဒ္ဓိံ ထောကံ ကထာသလ္လာပံ လဘမာနာ ဝိဿဇ္ဇာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ကုဠီရံ ယာစမာနာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေ ကုဠီရာ သမုဒ္ဒသ္မိံ, ဂင်္ဂါယ ယမုနာယ စ၊
တေသံ တွံ ဝါရိဇော သေဋ္ဌော, မုဉ္စ ရောဒန္တိယာ ပတိ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – ယေ သမုဒ္ဒေ ဝါ ဂင်္ဂါယ ဝါ ယမုနာယ ဝါ ကုဠီရာ, သဗ္ဗေသံ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာ စ မဟန္တတ္တေန စ တွမေဝ သေဋ္ဌော ဥတ္တမော။ တေန တံ ယာစာမိ, မယှံ ရောဒမာနာယ သာမိကံ မုဉ္စာတိ။
ကုဠီရော တဿာ ကထယမာနာယ ဣတ္ထိသဒ္ဒေ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိယမာနသော ဟုတွာ ဝါရဏဿ ပါဒတော အဠေ ဝိနိဝေဌေန္တော ‘‘အယံ ဝိဿဋ္ဌော ဣဒံ နာမ ကရိဿတီ’’တိ န ကိဉ္စိ အညာသိ။ အထ နံ ဝါရဏော ပါဒံ ဥက္ခိပိတွာ ပိဋ္ဌိယံ အက္ကမိ, တာဝဒေဝ အဋ္ဌီနိ ဘိဇ္ဇိံသု။ ဝါရဏော တုဋ္ဌရဝံ ရဝိ, သဗ္ဗေ ဝါရဏာ သန္နိပတိတွာ ကုဠီရံ နီဟရိတွာ မဟီတလေ ဌပေတွာ မဒ္ဒန္တာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏမကံသု။ တဿ ဒွေ အဠာ သရီရတော ဘိဇ္ဇိတွာ ဧကမန္တေ ပတိံသု။ သော စ ကုဠီရဒဟော ဂင်္ဂါယ
ဧကာဗဒ္ဓေါ, ဂင်္ဂါယ ပူရဏကာလေ ဂင်္ဂေါဒကေန ပူရတိ, ဥဒကေ မန္ဒီဘူတေ ဒဟတော ဥဒကံ ဂင်္ဂံ ဩတရတိ။ အထ ဒွေပိ တေ အဠာ ဥပ္လဝိတွာ ဂင်္ဂါယ ဝုယှိံသု။ တေသု ဧကော သမုဒ္ဒံ ပါဝိသိ, ဧကံ ဒသဘာတိကရာဇာနော ဥဒကေ ကီဠမာနာ လဘိတွာ အာဠိင်္ဂံ နာမ မုဒိင်္ဂံ အကံသု။ သမုဒ္ဒံ ပန ပဝိဋ္ဌံ အသုရာ ဂဟေတွာ အာလမ္ဗရံ နာမ ဘေရိံ ကာရေသုံ။ တေ အပရဘာဂေ သက္ကေန သင်္ဂါမေ ပရာဇိတာ တံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု, အထ နံ သက္ကော အတ္တနော အတ္ထာယ ဂဏှာပေသိ။ ‘‘အာလမ္ဗရမေဃော ဝိယ ထနတီ’’တိ တံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥဘော ဇယမ္ပတိကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ ‘‘တဒါ ကရေဏုကာ အယံ ဥပါသိကာ အဟောသိ, ဝါရဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကက္ကဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၆၈] ၈။ အာရာမဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ဝေ သဗ္ဗသမေတာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပဒေ အညတရံ ဥယျာနပါလပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထာ ကိရ ဝုတ္ထဝဿော ဇေတဝနာ နိက္ခမိတွာ ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပဒေ စာရိကံ စရိ။ အထေကော ဥပါသကော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ဥယျာနေ နိသီဒါပေတွာ ယာဂုခဇ္ဇကေဟိ သန္တပ္ပေတွာ ‘‘အယျာ, ဥယျာနစာရိကံ စရိတုကာမာ ဣမိနာ ဥယျာနပါလေန သဒ္ဓိံ စရန္တူ’’တိ ဝတွာ ‘‘အယျာနံ ဖလာဖလာနိ ဒဒေယျာသီ’’တိ ဥယျာနပါလံ အာဏာပေသိ။ ဘိက္ခူ စရမာနာ ဧကံ ဆိဒ္ဒဋ္ဌာနံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ဌာနံ ဆိဒ္ဒံ ဝိရဠရုက္ခံ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ အထ နေသံ ဥယျာနပါလော အာစိက္ခိ – ‘‘ဧကော ကိရ ဥယျာနပါလပုတ္တော ဥပရောပကေသု ဥဒကံ အာသိဉ္စန္တော ‘မူလပ္ပမာဏေန အာသိဉ္စိဿာမီ’တိ ဥပ္ပါဋေတွာ မူလပ္ပမာဏေန ဥဒကံ အာသိဉ္စိ, တေန တံ ဌာနံ ဆိဒ္ဒံ ဇာတ’’န္တိ။ ဘိက္ခူ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ပုဗ္ဗေပိ သော ကုမာရကော အာရာမဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဝိဿသေနေ နာမ ရညေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဥဿဝေ ဃုဋ္ဌေ ဥယျာနပါလော ‘‘ဥဿဝံ ကီဠိဿာမီ’’တိ ဥယျာနဝါသိနော မက္ကဋေ အာဟ – ‘‘ဣဒံ ဥယျာနံ တုမှာကံ ဗဟူပကာရံ, အဟံ သတ္တာဟံ ဥဿဝံ ကီဠိဿာမိ, တုမှေ သတ္တ ဒိဝသေ ဥပရောပကေသု ဥဒကံ အာသိဉ္စထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ သော တေသံ စမ္မဃဋကေ ဒတွာ ပက္ကာမိ။ မက္ကဋာ ဥဒကံ အာသိဉ္စန္တာ ဥပရောပကေသု အာသိဉ္စိံသု။ အထ နေ မက္ကဋဇေဋ္ဌကော အာဟ – ‘‘အာဂမေထ တာဝ, ဥဒကံ နာမ သဗ္ဗကာလံ ဒုလ္လဘံ, တံ ရက္ခိတဗ္ဗံ, ဥပရောပကေ ဥပ္ပါဋေတွာ မူလပ္ပမာဏံ ဉတွာ ဒီဃမူလကေသု ဗဟုံ, ရဿမူလကေသု အပ္ပံ ဥဒကံ သိဉ္စိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ဧကစ္စေ ဥပရောပကေ ဥပ္ပါဋေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, ဧကစ္စေ တေ ရောပေတွာ ဥဒကံ သိဉ္စန္တိ။
တသ္မိံ ကာလေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဧကဿ ကုလဿ ပုတ္တော အဟောသိ, သော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ တေ မက္ကဋေ တထာ ကရောန္တေ ဒိသွာ ‘‘ကော တုမှေ ဧဝံ ကာရေတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဝါနရဇေဋ္ဌကော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဇေဋ္ဌကဿ တာဝ ဝေါ အယံ ပညာ, တုမှာကံ ပန ကီဒိသီ ဘဝိဿတီ’’တိ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမံ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ဝေ သဗ္ဗသမေတာနံ, အဟုဝါ သေဋ္ဌသမ္မတော၊
တဿာယံ ဧဒိသီ ပညာ, ကိမေဝ ဣတရာ ပဇာ’’တိ။
တတ္ထ သဗ္ဗသမေတာနန္တိ ဣမေသံ သဗ္ဗေသံ သမာနဇာတီနံ။ အဟုဝါတိ အဟောသိ။ ကိမေဝ ဣတရာ ပဇာတိ ယာ ဣတရာ ဧတေသု လာမိကာ ပဇာ, ကီဒိသာ နု ခေါ တဿာ ပညာတိ။
တဿ ကထံ သုတွာ ဝါနရာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ဗြဟ္မေ, အနညာယ ဝိနိန္ဒသိ၊
ကထံ မူလံ အဒိသွာန, ရုက္ခံ ဇညာ ပတိဋ္ဌိတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဗြဟ္မေတိ အာလပနမတ္တံ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – တွံ, ဘော ပုရိသ, ကာရဏာကာရဏံ အဇာနိတွာ ဧဝမေဝ အမှေ ဝိနိန္ဒသိ, ရုက္ခံ နာမ ‘‘ဂမ္ဘီရေ ပတိဋ္ဌိတော ဝါ ဧသ, န ဝါ’’တိ မူလံ အနုပ္ပါဋေတွာ ကထံ ဉာတုံ သက္ကာ, တေန မယံ ဥပ္ပါဋေတွာ မူလပ္ပမာဏေန ဥဒကံ အာသိဉ္စာမာတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာဟံ တုမှေ ဝိနိန္ဒာမိ, ယေ စညေ ဝါနရာ ဝနေ၊
ဝိဿသေနောဝ ဂါရယှော, ယဿတ္ထာ ရုက္ခရောပကာ’’တိ။
တတ္ထ ဝိဿသေနောဝ ဂါရယှောတိ ဗာရာဏသိရာဇာ ဝိဿသေနောယေဝ ဧတ္ထ ဂရဟိတဗ္ဗော။ ယဿတ္ထာ ရုက္ခရောပကာတိ ယဿတ္ထာယ တုမှာဒိသာ ရုက္ခရောပကာ ဇာတာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝါနရဇေဋ္ဌကော အာရာမဒူသကကုမာရော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အာရာမဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၆၉] ၉။ သုဇာတဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ဟိ ဝဏ္ဏေန သမ္ပန္နာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကဿ သုဏိသံ ဓနဉ္စယသေဋ္ဌိဓီတရံ ဝိသာခါယ ကနိဋ္ဌဘဂိနိံ သုဇာတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရ မဟန္တေန ယသေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဃရံ ပူရယမာနာ ပါဝိသိ, ‘‘မဟာကုလဿ ဓီတာ အဟ’’န္တိ မာနထဒ္ဓါ အဟောသိ ကောဓနာ စဏ္ဍီ ဖရုသာ, သဿုသသုရသာမိကဝတ္တာနိ န ကရောတိ, ဂေဟဇနံ တဇ္ဇေန္တီ ပဟရန္တီ စရတိ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထာ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ပရိဝုတော အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ နိသီဒိ။ မဟာသေဋ္ဌိ ဓမ္မံ သုဏန္တောဝ ဘဂဝန္တံ ဥပနိသီဒိ, တသ္မိံ ခဏေ သုဇာတာ ဒါသကမ္မကရေဟိ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကရောတိ။ သတ္ထာ ဓမ္မကထံ ဌပေတွာ ‘‘ကိံ သဒ္ဒေါ ဧသော’’တိ အာဟ။ ဧသာ, ဘန္တေ, ကုလသုဏှာ အဂါရဝါ, နေဝဿာ သဿုသသုရသာမိကဝတ္တံ အတ္ထိ, အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ အဟောရတ္တံ ကလဟံ ကုရုမာနာ ဝိစရတီတိ။ တေန ဟိ နံ ပက္ကောသထာတိ။ သာ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။
အထ နံ သတ္ထာ ‘‘သတ္တိမာ, သုဇာတေ, ပုရိသဿ ဘရိယာ, တာသံ တွံ ကတရာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, နာဟံ သံခိတ္တေန ကထိတဿ အတ္ထံ အာဇာနာမိ, ဝိတ္ထာရေန မေ ကထေထာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ ဩဟိတသောတာ သုဏောဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –
‘‘ပဒုဋ္ဌစိတ္တာ အဟိတာနုကမ္ပိနီ, အညေသု ရတ္တာ အတိမညတေ ပတိံ,
ဓနေန ကီတဿ ဝဓာယ ဥဿုကာ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
ဝဓကာ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၁]
‘‘ယံ ဣတ္ထိယာ ဝိန္ဒတိ သာမိကော ဓနံ, သိပ္ပံ ဝဏိဇ္ဇဉ္စ ကသိံ အဓိဋ္ဌဟံ,
အပ္ပမ္ပိ တဿ အပဟာတုမိစ္ဆတိ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
စောရီ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၂]
‘‘အကမ္မကာမာ အလသာ မဟဂ္ဃသာ, ဖရုသာ စ စဏ္ဍီ စ ဒုရုတ္တဝါဒိနီ,
ဥဋ္ဌာယကာနံ အဘိဘုယျ ဝတ္တတိ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
အယျာ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၃]
‘‘ယာ သဗ္ဗဒါ ဟောတိ ဟိတာနုကမ္ပိနီ, မာတာဝ ပုတ္တံ အနုရက္ခတေ ပတိံ,
တတော ဓနံ သမ္ဘတမဿ ရက္ခတိ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
မာတာ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၄]
‘‘ယထာပိ ဇေဋ္ဌာ ဘဂိနီ ကနိဋ္ဌကာ, သဂါရဝါ ဟောတိ သကမှိ သာဓိကေ,
ဟိရီမနာ ဘတ္တု ဝသာနုဝတ္တိနီ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
ဘဂိနီ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၅]
‘‘ယာစီဓ ဒိသွာန ပတိံ ပမောဒတိ, သခီ သခါရံဝ စိရဿမာဂတံ,
ကောလေယျကာ သီလဝတီ ပတိဗ္ဗတာ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
သခီ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ။ [ ၆]
‘‘အက္ကုဒ္ဓသန္တာ ဝဓဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ, အဒုဋ္ဌစိတ္တာ ပတိနော တိတိက္ခတိ,
အက္ကောဓနာ ဘတ္တု ဝသာနုဝတ္တိနီ၊ ယာ ဧဝရူပါ ပုရိသဿ ဘရိယာ,
ဒါသီ စ ဘရိယာတိ စ သာ ပဝုစ္စတိ’’။ (အ။ နိ။ ၇။၆၃)၊ [ ၇]
ဣမာ ခေါ, သုဇာတေ, ပုရိသဿ သတ္တ ဘရိယာ။ တာသု ဝဓကသမာ စောရီသမာ အယျသမာတိ ဣမာ တိဿော နိရယေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ, ဣတရာ စတဿော နိမ္မာနရတိဒေဝလောကေ။
‘‘ယာစီဓ ဘရိယာ ဝဓကာတိ ဝုစ္စတိ, စောရီတိ အယျာတိ စ ယာ ပဝုစ္စတိ၊
ဒုဿီလရူပါ ဖရုသာ အနာဒရာ, ကာယဿ ဘေဒါ နိရယံ ဝဇန္တိ တာ။
‘‘ယာစီဓ မာတာ ဘဂိနီ သခီတိ စ, ဒါသီတိ ဘရိယာတိ စ ယာ ပဝုစ္စတိ၊
သီလေ ဌိတတ္တာ စိရရတ္တသံဝုတာ, ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ ဝဇန္တိ တာ’’တိ။ (အ။ နိ။ ၇။၆၃)၊
ဧဝံ သတ္ထရိ ဣမာ သတ္တ ဘရိယာ ဒဿေန္တေယေဝ သုဇာတာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘သုဇာတေ, တွံ ဣမာသံ သတ္တန္နံ ဘရိယာနံ ကတရာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒါသိသမာ အဟံ, ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ ခမာပေသိ။ ဣတိ သတ္ထာ သုဇာတံ ဃရသုဏှံ ဧကောဝါဒေနေဝ ဒမေတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုသံဃေန ဝတ္တေ ဒဿိတေ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။ ဓမ္မသဘာယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခူ, သတ္ထု ဂုဏကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဧကောဝါဒေနေဝ သတ္ထာ သုဇာတံ ဃရသုဏှံ ဒမေတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ မယာ သုဇာတာ ဧကောဝါဒေနေဝ ဒမိတာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ
သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ မာတာ ကောဓနာ အဟောသိ စဏ္ဍာ ဖရုသာ အက္ကောသိကာ ပရိဘာသိကာ။ သော မာတု ဩဝါဒံ ဒါတုကာမောပိ ‘‘အဝတ္ထုကံ ကထေတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ တဿာ အနုသာသနတ္ထံ ဧကံ ဥပမံ ဩလောကေန္တော စရတိ။ အထေကဒိဝသံ ဥယျာနံ အဂမာသိ, မာတာပိ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံယေဝ အဂမာသိ။ အထ အန္တရာမဂ္ဂေ ကိကီ သကုဏော ဝိရဝိ, ဗောဓိသတ္တပရိသာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ကဏ္ဏေ ပိဒဟိတွာ ‘‘အမ္ဘော, စဏ္ဍဝါစေ ဖရုသဝါစေ မာ သဒ္ဒမကာသီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တေ ပန နာဋကပရိဝါရိတေ မာတရာ သဒ္ဓိံ ဥယျာနေ ဝိစရန္တေ ဧကသ္မိံ သုပုပ္ဖိတသာလရုက္ခေ နိလီနာ ဧကာ ကောကိလာ မဓုရေန သရေန ဝဿိ။ မဟာဇနော တဿာ သဒ္ဒေန သမ္မတ္တော ဟုတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ‘‘သဏှဝါစေ သခိလဝါစေ မုဒုဝါစေ ဝဿ ဝဿာ’’တိ ဂီဝံ ဥက္ခိပိတွာ ဩဟိတသောတော ဩလောကေန္တော အဋ္ဌာသိ။
အထ မဟာသတ္တော တာနိ ဒွေ ကာရဏာနိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ မာတရံ သညာပေတုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အမ္မ, အန္တရာမဂ္ဂေ ကိကီသဒ္ဒံ သုတွာ မဟာဇနော ‘မာ သဒ္ဒမကာသိ, မာ သဒ္ဒမကာသီ’တိ ကဏ္ဏေ ပိဒဟိ, ဖရုသဝါစာ နာမ န ကဿစိ ပိယာ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘န ဟိ ဝဏ္ဏေန သမ္ပန္နာ, မဉ္ဇုကာ ပိယဒဿနာ၊
ခရဝါစာ ပိယာ ဟောန္တိ, အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။
‘‘နနု ပဿသိမံ ကာဠိံ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ တိလကာဟတံ၊
ကောကိလံ သဏှဘာဏေန, ဗဟူနံ ပါဏိနံ ပိယံ။
‘‘တသ္မာ သခိလဝါစဿ, မန္တဘာဏီ အနုဒ္ဓတော၊
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒီပေတိ, မဓုရံ တဿ ဘာသိတ’’န္တိ။
တာသံ အယမတ္ထော – အမ္မ, ဣမေ သတ္တာ ပိယင်္ဂုသာမာဒိနာ သရီရဝဏ္ဏေန သမန္နာဂတာ ကထာနိဂ္ဃေါသဿ မဓုရတာယ မဉ္ဇုကာ, အဘိရူပတာယ ပိယဒဿနာ သမာနာပိ အန္တမသော မာတာပိတရောပိ အက္ကောသပရိဘာသာဒိဝသေန ပဝတ္တာယ ခရဝါစာယ သမန္နာဂတတ္တာ ခရဝါစာ ဣမသ္မိဉ္စ ပရသ္မိဉ္စ လောကေ ပိယာ နာမ န ဟောန္တိ အန္တရာမဂ္ဂေ ခရဝါစာ ကိကီ ဝိယ,
သဏှဘာဏိနော ပန မဋ္ဌာယ မဓုရာယ ဝါစာယ သမန္နာဂတာ ဝိရူပါပိ ပိယာ ဟောန္တိ။ တေန တံ ဝဒါမိ – နနု ပဿသိ တွံ ဣမံ ကာဠိံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ သရီရဝဏ္ဏတောပိ ကာဠတရေဟိ တိလကေဟိ အာဟတံ ကောကိလံ, ယာ ဧဝံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ သမာနာပိ သဏှဘာသနေန ဗဟူနံ ပိယာ ဇာတာ။ ဣတိ ယသ္မာ ခရဝါစော သတ္တော လောကေ မာတာပိတူနမ္ပိ အပ္ပိယော, တသ္မာ ဗဟုဇနဿ ပိယဘာဝံ ဣစ္ဆန္တော ပေါသော သခိလဝါစော သဏှမဋ္ဌမုဒုဝါစော အဿ။ ပညာသင်္ခါတာယ မန္တာယ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝစနတော မန္တဘာဏီ, ဝိနာ ဥဒ္ဓစ္စေန ပမာဏယုတ္တဿေဝ ကထနတော အနုဒ္ဓတော။ ယော ဟိ ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ပါဠိဉ္စ အတ္ထဉ္စ ဒီပေတိ, တဿ ဘာသိတံ ကာရဏသန္နိဿိတံ ကတွာ ပရံ အနက္ကောသေတွာ ကထိတတာယ မဓုရန္တိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ မာတု ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မာတရံ သညာပေသိ, သာ တတော ပဋ္ဌာယ အာစာရသမ္ပန္နာ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ မာတရံ ဧကောဝါဒေန နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိရညော မာတာ သုဇာတာ အဟောသိ, ရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုဇာတဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၇၀] ၁၀။ ဥလူကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗေဟိ ကိရ ဉာတီဟီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကာကောလူကကလဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ကာကာ ဒိဝါ ဥလူကေ ခါဒန္တိ, ဥလူကာ သူရိယတ္ထင်္ဂမနတော ပဋ္ဌာယ တတ္ထ တတ္ထ သယိတာနံ ကာကာနံ သီသာနိ ဆိန္ဒိတွာ တေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။ အထေကဿ ဘိက္ခုနော ဇေတဝနပစ္စန္တေ ဧကသ္မိံ ပရိဝေဏေ ဝသန္တဿ သမ္မဇ္ဇနကာလေ ရုက္ခတော ပတိတာနိ သတ္တဋ္ဌနာဠိမတ္တာနိပိ ဗဟုတရာနိပိ ကာကသီသာနိ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗာနိ ဟောန္တိ။ သော တမတ္ထံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အမုကဿ ကိရ ဘိက္ခုနော
ဝသနဋ္ဌာနေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧတ္တကာနိ နာမ ကာကသီသာနိ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗာနိ ဟောန္တီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ, ဘိက္ခူ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကဒါ ပဋ္ဌာယ ပန, ဘန္တေ, ကာကာနဉ္စ ဥလူကာနဉ္စ အညမညံ ဝေရံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု, သတ္ထာ ‘‘ပဌမကပ္ပိကကာလတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ပဌမကပ္ပိကာ မနုဿာ သန္နိပတိတွာ ဧကံ အဘိရူပံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အာစာရသမ္ပန္နံ သဗ္ဗာကာရပရိပုဏ္ဏံ ပုရိသံ ဂဟေတွာ ရာဇာနံ ကရိံသု, စတုပ္ပဒါပိ သန္နိပတိတွာ ဧကံ သီဟံ ရာဇာနံ အကံသု, မဟာသမုဒ္ဒေ မစ္ဆာ အာနန္ဒံ နာမ မစ္ဆံ ရာဇာနံ အကံသု။ တတော သကုဏဂဏာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧကသ္မိံ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ သန္နိပတိတွာ ‘‘မနုဿေသု ရာဇာ ပညာယတိ, တထာ စတုပ္ပဒေသု စေဝ မစ္ဆေသု စ။ အမှာကံ ပနန္တရေ ရာဇာ နာမ နတ္ထိ, အပ္ပတိဿဝါသော နာမ န ဝဋ္ဋတိ, အမှာကမ္ပိ ရာဇာနံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, ဧကံ ရာဇဋ္ဌာနေ ဌပေတဗ္ဗယုတ္တကံ ဇာနာထာ’’တိ။ တေ တာဒိသံ သကုဏံ ဩလောကယမာနာ ဧကံ ဥလူကံ ရောစေတွာ ‘‘အယံ နော ရုစ္စတီ’’တိ အာဟံသု။ အထေကော သကုဏော သဗ္ဗေသံ အဇ္ဈာသယဂ္ဂဟဏတ္ထံ တိက္ခတ္တုံ သာဝေသိ။ တဿ သာဝေန္တဿ ဒွေ သာဝနာ အဓိဝါသေတွာ တတိယသာဝနာယ ဧကော ကာကော ဥဋ္ဌာယ ‘‘တိဋ္ဌ တာဝေတဿ ဣမသ္မိံ ရာဇာဘိသေကကာလေ ဧဝရူပံ မုခံ ဘဝတိ, ကုဒ္ဓဿ ကီဒိသံ ဘဝိဿတိ, ဣမိနာ ဟိ ကုဒ္ဓေန ဩလောကိတာ မယံ တတ္တကပါလေ ပက္ခိတ္တလောဏံ ဝိယ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇိဿာမ, ဣမံ ရာဇာနံ ကာတုံ မယှံ န ရုစ္စတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေတုံ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဗ္ဗေဟိ ကိရ ဉာတီဟိ, ကောသိယော ဣဿရော ကတော၊
သစေ ဉာတီဟနုညာတော, ဘဏေယျာဟံ ဧကဝါစိက’’န္တိ။
တဿတ္ထော – ယာ ဧသာ သာဝနာ ဝတ္တတိ, တံ သုတွာ ဝဒါမိ။ သဗ္ဗေဟိ ကိရ ဣမေဟိ သမာဂတေဟိ ဉာတီဟိ အယံ ကောသိယော ရာဇာ ကတော။ သစေ ပနာဟံ ဉာတီဟိ အနုညာတော ဘဝေယျံ, ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ဧကဝါစိကံ ကိဉ္စိ ဘဏေယျန္တိ။
အထ နံ အနုဇာနန္တာ သကုဏာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘ဘဏ သမ္မ အနုညာတော, အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ကေဝလံ၊
သန္တိ ဟိ ဒဟရာ ပက္ခီ, ပညဝန္တော ဇုတိန္ဓရာ’’တိ။
တတ္ထ ဘဏ, သမ္မ, အနုညာတောတိ, သမ္မ, ဝါယသ တွံ အမှေဟိ သဗ္ဗေဟိ အနုညာတော, ယံ တေ ဘဏိတဗ္ဗံ, တံ ဘဏ။ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ကေဝလန္တိ ဘဏန္တော စ ကာရဏဉ္စေဝ ပဝေဏိအာဂတဉ္စ ဝစနံ အမုဉ္စိတွာ ဘဏ။ ပညဝန္တော ဇုတိန္ဓရာတိ ပညာသမ္ပန္နာ စေဝ ဉာဏောဘာသဓရာ စ ဒဟရာပိ ပက္ခိနော အတ္ထိယေဝ။
သော ဧဝံ အနုညာတော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န မေ ရုစ္စတိ ဘဒ္ဒံ ဝေါ, ဥလူကဿာဘိသေစနံ၊
အက္ကုဒ္ဓဿ မုခံ ပဿ, ကထံ ကုဒ္ဓေါ ကရိဿတီ’’တိ။
တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒံ တုမှာကံ ဟောတု, ယံ ပနေတံ တိက္ခတ္တုံ သာဝနဝါစာယ ဥလူကဿ အဘိသေစနံ ကရီယတိ, ဧတံ မယှံ န ရုစ္စတိ။ ဧတဿ ဟိ ဣဒါနိ တုဋ္ဌစိတ္တဿ အက္ကုဒ္ဓဿ မုခံ ပဿထ, ကုဒ္ဓေါ ပနာယံ ကထံ ကရိဿတီတိ န ဇာနာမိ, သဗ္ဗထာပိ ဧတံ မယှံ န ရုစ္စတီတိ။
သော ဧဝံ ဝတွာ ‘‘မယှံ န ရုစ္စတိ, မယှံ န ရုစ္စတီ’’တိ ဝိရဝန္တော အာကာသေ ဥပ္ပတိ, ဥလူကောပိ နံ ဥဋ္ဌာယ အနုဗန္ဓိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တေ အညမညံ ဝေရံ ဗန္ဓိံသု။ သကုဏာ သုဝဏ္ဏဟံသံ ရာဇာနံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟူ သောတာပန္နာဒယော အဟေသုံ။ ‘‘တဒါ ရဇ္ဇေ အဘိသိတ္တဟံသပေါတော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥလူကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ပဒုမဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပဒုမံ မုဒုပါဏီ စ, ပလောဘနံ ပနာဒကံ၊
ခုရပ္ပံ သိန္ဓဝဉ္စေဝ, ကက္ကဋာ, ရာမဒူသကံ၊
သုဇာတံ ဥလူကံ ဒသ။
၃။ ဥဒပါနဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၇၁] ၁။ ဥဒပါနဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အာရညိကဿ ဣသိနောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥဒပါနဒူသကသိင်္ဂါလံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သိင်္ဂါလော ဘိက္ခုသံဃဿ ပါနီယဥဒပါနံ ဥစ္စာရပဿာဝကရဏေန ဒူသေတွာ ပက္ကာမိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဥဒပါနသမီပံ အာဂတံ သာမဏေရာ လေဍ္ဍူဟိ ပဟရိတွာ ကိလမေသုံ, သော တတော ပဋ္ဌာယ တံ ဌာနံ ပုန နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသိ။ ဘိက္ခူ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဥဒပါနဒူသကသိင်္ဂါလော ကိရ သာမဏေရေဟိ ကိလမိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပုန နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ သိင်္ဂါလော ဥဒပါနဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဣဒမေဝ ဣသိပတနံ အယမေဝ ဥဒပါနော အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ကုလဃရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဣသိဂဏပရိဝုတော ဣသိပတနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ ဧကော သိင်္ဂါလော ဣဒမေဝ ဥဒပါနံ ဒူသေတွာ ပက္ကမတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ တာပသာ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဧကေနုပါယေန ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အာနယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော သိင်္ဂါလေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အာရညိကဿ ဣသိနော, စိရရတ္တတပဿိနော၊
ကိစ္ဆာကတံ ဥဒပါနံ, ကထံ သမ္မ အဝါဟယီ’’တိ။
တဿတ္ထော – အရညေ ဝသနတာယ အာရညိကဿ, ဧသိတဂုဏတ္တာ ဣသိနော, စိရရတ္တံ တပံ နိဿာယ ဝုတ္ထတ္တာ စိရရတ္တတပဿိနော ကိစ္ဆာကတံ ကိစ္ဆေန ဒုက္ခေန နိပ္ဖါဒိတံ ဥဒပါနံ ကထံ ကိမတ္ထာယ သမ္မ သိင်္ဂါလ, တွံ အဝါဟယိ မုတ္တကရီသေန အဇ္ဈောတ္ထရိ ဒူသေသိ, တံ ဝါ မုတ္တကရီသံ ဧတ္ထ အဝါဟယိ ပါတေသီတိ။
တံ သုတွာ သိင်္ဂါလော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧသ ဓမ္မော သိင်္ဂါလာနံ, ယံ ပိတွာ ဩဟဒါမသေ၊
ပိတုပိတာမဟံ ဓမ္မော, န တံ ဥဇ္ဈာတုမရဟသီ’’တိ။
တတ္ထ ဧသ ဓမ္မောတိ ဧသ သဘာဝေါ။ ယံ ပိတွာ ဩဟဒါမသေတိ, သမ္မ, ယံ မယံ ယတ္ထ ပါနီယံ ပိဝါမ, တမေဝ ဦဟဒါမပိ ဩမုတ္တေမပိ, ဧသ အမှာကံ သိင်္ဂါလာနံ ဓမ္မောတိ ဒဿေတိ။ ပိတုပိတာမဟန္တိ ပိတူနဉ္စ ပိတာမဟာနဉ္စ နော ဧသ ဓမ္မော။ န တံ ဥဇ္ဈာတုမရဟသီတိ တံ အမှာကံ ပဝေဏိအာဂတံ ဓမ္မံ သဘာဝံ တွံ ဥဇ္ဈာတုံ န အရဟသိ, န ယုတ္တံ တေ ဧတ္ထ ကုဇ္ဈိတုန္တိ။
အထဿ ဗောဓိသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေသံ ဝေါ ဧဒိသော ဓမ္မော, အဓမ္မော ပန ကီဒိသော၊
မာ ဝေါ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ, အဒ္ဒသာမ ကုဒါစန’’န္တိ။
တတ္ထ မာ ဝေါတိ တုမှာကံ ဓမ္မံ ဝါ အဓမ္မံ ဝါ န မယံ ကဒါစိ အဒ္ဒသာမာတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ ‘‘မာ ပုန အာဂစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပုန နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဥဒပါနဒူသကော အယမေဝ သိင်္ဂါလော အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥဒပါနဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၇၂] ၂။ ဗျဂ္ဃဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေန မိတ္တေန သံသဂ္ဂါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောကာလိကဝတ္ထု တေရသကနိပါတေ တက္ကာရိယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၀၄ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ ကောကာလိကော ပန ‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ ဂဟေတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ ကောကာလိကရဋ္ဌတော ဇေတဝနံ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ထေရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အာဝုသော, ကောကာလိကရဋ္ဌဝါသိနော မနုဿာ တုမှေ ပက္ကောသန္တိ, ဧထ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, အာဝုသော, န မယံ အာဂစ္ဆာမာ’’တိ။ သော ထေရေဟိ ပဋိက္ခိတ္တော သယမေဝ အဂမာသိ။ အထ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ကောကာလိကော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေဟိ
သဟာပိ ဝိနာပိ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောတိ, သံယောဂမ္ပိ န သဟတိ, ဝိယောဂမ္ပိ န သဟတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ကောကာလိကော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေဟိ နေဝ သဟ, န ဝိနာ ဝတ္တိတုံ သက္ကောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ အရညာယတနေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဝိမာနတော အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဝနပ္ပတိဇေဋ္ဌကေ အညာ ရုက္ခဒေဝတာ ဝသတိ။ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ သီဟော စ ဗျဂ္ဃေါ စ ဝသန္တိ။ တေသံ ဘယေန ကောစိ တတ္ထ န ခေတ္တံ ကရောတိ, န ရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ, နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ တေ ပန သီဟဗျဂ္ဃါ နာနပ္ပကာရေ မိဂေ ဝဓိတွာ ခါဒန္တိ, ခါဒိတာဝသေသံ တတ္ထေဝ ပဟာယ ဂစ္ဆန္တိ။ တေန သော ဝနသဏ္ဍော အသုစိကုဏပဂန္ဓော ဟောတိ။ အထ ဣတရာ ရုက္ခဒေဝတာ အန္ဓဗာလာ ကာရဏာကာရဏံ အဇာနမာနာ ဧကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘သမ္မ, ဧတေ နော သီဟဗျဂ္ဃေ နိဿာယ ဝနသဏ္ဍော အသုစိကုဏပဂန္ဓော ဇာတော, အဟံ ဧတေ ပလာပေမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သမ္မ, ဣမေ ဒွေ နိဿာယ အမှာကံ ဝိမာနာနိ ရက္ခိယန္တိ, ဧတေသု ပလာယန္တေသု ဝိမာနာနိ နော ဝိနဿိဿန္တိ, သီဟဗျဂ္ဃါနံ ပဒံ အပဿန္တာ မနုဿာ သဗ္ဗံ ဝနံ ဆိန္ဒိတွာ ဧကင်္ဂဏံ ကတွာ ခေတ္တာနိ ကရိဿန္တိ, မာ တေ ဧဝံ ရုစ္စီ’’တိ ဝတွာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယေန မိတ္တေန သံသဂ္ဂါ, ယောဂက္ခေမော ဝိဟိယျတိ၊
ပုဗ္ဗေဝဇ္ဈာဘဝံ တဿ, ရက္ခေ အက္ခီဝ ပဏ္ဍိတော။
‘‘ယေန မိတ္တေန သံသဂ္ဂါ, ယောဂက္ခေမော ပဝဍ္ဎတိ၊
ကရေယျတ္တသမံ ဝုတ္တိံ, သဗ္ဗကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော’’တိ။
တတ္ထ ယေန မိတ္တေန သံသဂ္ဂါတိ ယေန ပါပမိတ္တေန သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂဟေတု သံသဂ္ဂကာရဏာ, ယေန သဒ္ဓိံ ဒဿနသံသဂ္ဂေါ သဝနသံသဂ္ဂေါ ကာယသံသဂ္ဂေါ သမုလ္လပနသံသဂ္ဂေါ ပရိဘောဂသံသဂ္ဂေါတိ ဣမဿ ပဉ္စဝိဓဿ သံသဂ္ဂဿ ကတတ္တာတိ အတ္ထော။ ယောဂက္ခေမောတိ ကာယစိတ္တသုခံ။
တဉှိ ဒုက္ခယောဂတော ခေမတ္တာ ဣဓ ယောဂက္ခေမောတိ အဓိပ္ပေတံ။ ဝိဟိယျတီတိ ပရိဟာယတိ။ ပုဗ္ဗေဝဇ္ဈာဘဝံ တဿ, ရက္ခေ အက္ခီဝ ပဏ္ဍိတောတိ တဿ ပါပမိတ္တဿ အဇ္ဈာဘဝံ တေန အဘိဘဝိတဗ္ဗံ အတ္တနော လာဘယသဇီဝိတံ, ယထာ နံ သော န အဇ္ဈာဘဝတိ, တထာ ပဌမတရမေဝ အတ္တနော အက္ခီ ဝိယ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ရက္ခေယျ။
ဒုတိယဂါထာယ ယေနာတိ ယေန ကလျာဏမိတ္တေန သဟ သံသဂ္ဂကာရဏာ။ ယောဂက္ခေမော ပဝဍ္ဎတီတိ ကာယစိတ္တသုခံ ဝဍ္ဎတိ။ ကရေယျတ္တသမံ ဝုတ္တိန္တိ တဿ ကလျာဏမိတ္တဿ သဗ္ဗကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ယထာ အတ္တနော ဇီဝိတဝုတ္တိဉ္စ ဥပဘောဂပရိဘောဂဝုတ္တိဉ္စ ကရောတိ, ဧဝမေတံ သဗ္ဗံ ကရေယျ, အဓိကမ္ပိ ကရေယျ, ဟီနံ ပန န ကရေယျာတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တေန ကာရဏေ ကထိတေပိ သာ ဗာလဒေဝတာ အနုပဓာရေတွာ ဧကဒိဝသံ ဘေရဝရူပါရမ္မဏံ ဒဿေတွာ တေ သီဟဗျဂ္ဃေ ပလာပေသိ။ မနုဿာ တေသံ ပဒဝလဉ္ဇံ အဒိသွာ ‘‘သီဟဗျဂ္ဃါ အညံ ဝနသဏ္ဍံ ဂတာ’’တိ ဉတွာ ဝနသဏ္ဍဿ ဧကပဿံ ဆိန္ဒိံသု။ ဒေဝတာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အဟံ, သမ္မ, တဝ ဝစနံ အကတွာ တေ ပလာပေသိံ, ဣဒါနိ တေသံ ဂတဘာဝံ ဉတွာ မနုဿာ ဝနသဏ္ဍံ ဆိန္ဒန္တိ, ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဣဒါနိ တေ အသုကဝနသဏ္ဍေ နာမ ဝသန္တိ, ဂန္တွာ တေ အာနေဟီ’’တိ ဝုတ္တာ တတ္ထ ဂန္တွာ တေသံ ပုရတော ဌတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧထ ဗျဂ္ဃါ နိဝတ္တဝှေါ, ပစ္စုပေထ မဟာဝနံ၊
မာ ဝနံ ဆိန္ဒိ နိဗျဂ္ဃံ, ဗျဂ္ဃါ မာဟေသု နိဗ္ဗနာ’’တိ။
တတ္ထ ဗျဂ္ဃါတိ ဥဘောပိ တေ ဗျဂ္ဃနာမေနေဝါလပန္တီ အာဟ။ နိဝတ္တဝှေါတိ နိဝတ္တထ။ ပစ္စုပေထ မဟာဝနန္တိ တံ မဟာဝနံ ပစ္စုပေထ ပုန ဥပဂစ္ဆထ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ မာ ဝနံ ဆိန္ဒိ နိဗျဂ္ဃန္တိ အမှာကံ ဝသနကဝနသဏ္ဍံ ဣဒါနိ တုမှာကံ အဘာဝေန နိဗျဂ္ဃံ မနုဿာ မာ ဆိန္ဒိံသု။ ဗျဂ္ဃါ မာဟေသု နိဗ္ဗနာတိ တုမှာဒိသာ စ ဗျဂ္ဃရာဇာနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ ပလာယိတတ္တာ နိဗ္ဗနာ ဝသနဋ္ဌာနဘူတေန ဝနေန ဝိရဟိတာ မာ အဟေသုံ။ တေ ဧဝံ တာယ ဒေဝတာယ ယာစိယမာနာပိ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, န မယံ အာဂမိဿာမာ’’တိ ပဋိက္ခိပိံသုယေဝ။ ဒေဝတာ ဧကိကာဝ ဝနသဏ္ဍံ ပစ္စာဂဉ္ဆိ။ မနုဿာပိ ကတိပါဟေနေဝ သဗ္ဗံ ဝနံ ဆိန္ဒိတွာ ခေတ္တာနိ ကရိတွာ ကသိကမ္မံ ကရိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အပဏ္ဍိတာ ဒေဝတာ ကောကာလိကော အဟောသိ, သီဟော သာရိပုတ္တော, ဗျဂ္ဃေါ မောဂ္ဂလ္လာနော, ပဏ္ဍိတဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗျဂ္ဃဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၇၃] ၃။ ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကော နု ဥဒ္ဓိတဘတ္တောဝါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရာဇဿ ဒွိန္နံ မဟာမတ္တာနံ ကလဟဝူပသမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဒုကနိပါတေ ကထိတမေဝ။
အတီတေ ပန ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဂင်္ဂါတီရေ အဿမပဒံ မာပေတွာ တတ္ထ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဣမသ္မိံ ကိရ ဇာတကေ ဗောဓိသတ္တော ပရမမဇ္ဈတ္တော အဟောသိ, ဥပေက္ခာပါရမိံ ပူရေသိ။ တဿ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ နိသိန္နဿ ဧကော ပဂဗ္ဘော ဒုဿီလော မက္ကဋော အာဂန္တွာ ကဏ္ဏသောတေသု အင်္ဂဇာတေန သလာကပဝေသနကမ္မံ ကရောတိ, ဗောဓိသတ္တော အဝါရေတွာ မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ နိသီဒတိယေဝ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ကစ္ဆပေါ ဥဒကာ ဥတ္တရိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ မုခံ ဝိဝရိတွာ အာတပံ တပ္ပန္တော နိဒ္ဒါယတိ။ တံ ဒိသွာ သော လောလဝါနရော တဿ မုခေ သလာကပဝေသနကမ္မံ အကာသိ။ အထဿ ကစ္ဆပေါ ပဗုဇ္ဈိတွာ အင်္ဂဇာတံ သမုဂ္ဂေ ပက္ခိပန္တော ဝိယ ဍံသိ, ဗလဝဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဝေဒနံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ကော နု ခေါ မံ ဣမမှာ ဒုက္ခာ မောစေယျ, ကဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အညော မံ ဣမမှာ ဒုက္ခာ မောစေတုံ သမတ္ထော နတ္ထိ အညတြ တာပသေန, တဿေဝ သန္တိကံ မယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ကစ္ဆပံ ဒွီဟိ ဟတ္ထေဟိ ဥက္ခိပိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တေန ဒုဿီလမက္ကဋေန သဒ္ဓိံ ဒဝံ ကရောန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကော နု ဥဒ္ဓိတဘတ္တောဝ, ပူရဟတ္ထောဝ ဗြာဟ္မဏော၊
ကဟံ နု ဘိက္ခံ အစရိ, ကံ သဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမီ’’တိ။
တတ္ထ ကော နု ဥဒ္ဓိတဘတ္တောဝါတိ ကော နု ဧသ ဝဍ္ဎိတဘတ္တော ဝိယ, ဧကံ ဝဍ္ဎိတဘတ္တံ ဘတ္တပူရပါတိံ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ဝိယ ကော နု ဧသော အာဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ပူရဟတ္ထောဝ ဗြာဟ္မဏောတိ ကတ္တိကမာသေ ဝါစနကံ လဘိတွာ ပူရဟတ္ထော ဗြာဟ္မဏော ဝိယ စ ကော နု ခေါ ဧသောတိ ဝါနရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ကဟံ နု ဘိက္ခံ အစရီတိ, ဘော ဝါနရ, ကသ္မိံ ပဒေသေ အဇ္ဇ တွံ ဘိက္ခံ အစရိ။ ကံ သဒ္ဓံ ဥပသင်္ကမီတိ ကတရံ နာမ ပုဗ္ဗပေတေ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ သဒ္ဓဘတ္တံ, ကတရံ ဝါ သဒ္ဓံ ပုဂ္ဂလံ တွံ ဥပသင်္ကမိ, ကုတော တေ အယံ ဒေယျဓမ္မော လဒ္ဓေါတိ ဒီပေတိ။
တံ သုတွာ ဒုဿီလဝါနရော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဟံ ကပိသ္မိ ဒုမ္မေဓော, အနာမာသာနိ အာမသိံ၊
တွံ မံ မောစယ ဘဒ္ဒံ တေ, မုတ္တော ဂစ္ဆေယျ ပဗ္ဗတ’’န္တိ။
တတ္ထ အဟံ ကပိသ္မိ ဒုမ္မေဓောတိ ဘဒ္ဒံ တေ အဟံ အသ္မိ ဒုမ္မေဓော စပလစိတ္တော မက္ကဋော။ အနာမာသာနိ အာမသိန္တိ အနာမသိတဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ အာမသိံ။ တွံ မံ မောစယ ဘဒ္ဒံ တေတိ တွံ ဒယာလု အနုကမ္ပကော မံ ဣမမှာ ဒုက္ခာ မောစေဟိ, ဘဒ္ဒံ တေ ဟောတု။ မုတ္တော ဂစ္ဆေယျ ပဗ္ဗတန္တိ သောဟံ တဝါနုဘာဝေန ဣမမှာ ဗျသနာ မုတ္တော ပဗ္ဗတမေဝ ဂစ္ဆေယျံ, န တေ ပုန စက္ခုပထေ အတ္တာနံ ဒဿေယျန္တိ။
ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ ကာရုညေန ကစ္ဆပေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကစ္ဆပါ ကဿပါ ဟောန္တိ, ကောဏ္ဍညာ ဟောန္တိ မက္ကဋာ၊
မုဉ္စ ကဿပ ကောဏ္ဍညံ, ကတံ မေထုနကံ တယာ’’တိ။
တဿတ္ထော – ကစ္ဆပါ နာမ ကဿပဂေါတ္တာ ဟောန္တိ, မက္ကဋာ ကောဏ္ဍညဂေါတ္တာ, ကဿပကောဏ္ဍညာနဉ္စ အညမညံ အာဝါဟဝိဝါဟသမ္ဗန္ဓော အတ္ထိ။ အဒ္ဓါ တယိဒံ လောလေန ဒုဿီလမက္ကဋေန တယာ သဒ္ဓိံ, တယာ စ ဒုဿီလေန ဣမိနာ မက္ကဋေန သဒ္ဓိံ ဂေါတ္တသဒိသတာသင်္ခါတဿ
မေထုနဓမ္မဿ အနုစ္ဆဝိကံ ဒုဿီလျကမ္မသင်္ခါတမ္ပိ မေထုနကံ ကတံ, တသ္မာ မုဉ္စ, ကဿပ, ကောဏ္ဍညန္တိ။
ကစ္ဆပေါ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ကာရဏေန ပသန္နော ဝါနရဿ အင်္ဂဇာတံ မုဉ္စိ။ မက္ကဋော မုတ္တမတ္တောဝ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ပလာတော, ပုန တံ ဌာနံ နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသိ။ ကစ္ဆပေါပိ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တောပိ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကစ္ဆပဝါနရာ ဒွေ မဟာမတ္တာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကစ္ဆပဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၇၄] ၄။ လောလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာယံ ဗလာကာ သိခိနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ လောလဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဓမ္မသဘံ အာနီတံ သတ္ထာ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ လောလော, ပုဗ္ဗေပိ လောလောယေဝ, လောလတာယေဝ စ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော, တံ နိဿာယ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ ပရိဗာဟိရာ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနော မဟာနသေ ဘတ္တကာရကော ပုညတ္ထာယ နီဠပစ္ဆိံ ဌပေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ပါရာဝတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အထေကော လောလကာကော မဟာနသမတ္ထကေန ဂစ္ဆန္တော နာနပ္ပကာရံ မစ္ဆမံသဝိကတိံ ဒိသွာ ပိပါသာဘိဘူတော ‘‘ကံ နု ခေါ နိဿာယ သက္ကာ ဘဝေယျံ ဩကာသံ လဒ္ဓု’’န္တိ စိန္တေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ နိဿာယ သက္ကာ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ တဿ ဂေါစရာယ အရညဂမနကာလေ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မယံ ခေါ, ကာက, အညဂေါစရာ, တွမ္ပိ အညဂေါစရော, ကိံ နု ခေါ မံ အနုဗန္ဓသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှာကံ, သာမိ, ကိရိယာ မယှံ ရုစ္စတိ, အဟမ္ပိ တုမှေဟိ သမာနဂေါစရော ဟုတွာ တုမှေ
ဥပဋ္ဌာတုံ ဣစ္ဆာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ ဂေါစရဘူမိယံ ဧကဂေါစရံ စရန္တော ဝိယ ဩသက္ကိတွာ ဂေါမယရာသိံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ပါဏကေ ခါဒိတွာ ကုစ္ဆိပူရံ ကတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တုမှေ ဧတ္တကံ ကာလံ စရထေဝ, နနု ဘောဇနေ နာမ ပမာဏံ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတိ, ဧထ နာတိသာယမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တံ အာဒါယ ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ဘတ္တကာရကော ‘‘အမှာကံ ပါရာဝတော သဟာယံ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကာကဿာပိ ဧကံ ထုသပစ္ဆိံ ဌပေသိ။ ကာကောပိ စတူဟပဉ္စာဟံ တေနေဝ နီဟာရေန ဝသိ။
အထေကဒိဝသံ သေဋ္ဌိနော ဗဟုမစ္ဆမံသံ အာဟရိယိတ္ထ, ကာကော တံ ဒိသွာ လောဘာဘိဘူတော ပစ္စူသကာလတော ပဋ္ဌာယ နိတ္ထုနန္တော နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ ပုနဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ဂေါစရာယ ပက္ကမိဿာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှေ ဂစ္ဆထ, မယှံ အဇိဏ္ဏာသင်္ကာ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ, ကာကာနံ အဇီရကော နာမ နတ္ထိ, ဒီပဝဋ္ဋိမတ္တမေဝ ဟိ တုမှာကံ ကုစ္ဆိယံ ထောကံ တိဋ္ဌတိ, သေသံ အဇ္ဈောဟဋမတ္တမေဝ ဇီရတိ, မမ ဝစနံ ကရောဟိ, မာ ဧတံ မစ္ဆမံသံ ဒိသွာ ဧဝမကာသီ’’တိ။ ‘‘သာမိ, ကိံ နာမေတံ ကထေထ, အဇိဏ္ဏာသင်္ကာဝ မယှ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ တံ ဩဝဒိတွာ ဗောဓိသတ္တော ပက္ကာမိ။
ဘတ္တကာရကောပိ နာနာမစ္ဆမံသဝိကတိယော သမ္ပာဒေတွာ သရီရတော သေဒံ အပနေန္တော မဟာနသဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ကာကော ‘‘အယံ ဣဒါနိ ကာလော မံသံ ခါဒိတု’’န္တိ ဂန္တွာ ရသကရောဋိမတ္ထကေ နိသီဒိ။ ဘတ္တကာရကော ‘‘ကိရီ’’တိ သဒ္ဒံ သုတွာ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော ကာကံ ဒိသွာ ပဝိသိတွာ တံ ဂဟေတွာ သကလသရီရလောမံ လုဉ္စိတွာ မတ္ထကေ စူဠံ ဌပေတွာ သိင်္ဂီဝေရမရိစာဒီနိ ပိသိတွာ တက္ကေန အာလောဠေတွာ ‘‘တွံ အမှာကံ သေဋ္ဌိနော မစ္ဆမံသံ ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ ကရောသီ’’တိ သကလသရီရမဿ မက္ခေတွာ ခိပိတွာ နီဠပစ္ဆိယံ ပါတေသိ, ဗလဝဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တော ဂေါစရဘူမိတော အာဂန္တွာ တံ နိတ္ထုနန္တံ ဒိသွာ ဒဝံ ကရောန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာယံ ဗလာကာ သိခိနီ, စောရီ လင်္ဃိပိတာမဟာ၊
ဩရံ ဗလာကေ အာဂစ္ဆ, စဏ္ဍော မေ ဝါယသော သခါ’’တိ။
တတ္ထ ကာယံ ဗလာကာ သိခိနီတိ တံ ကာကံ တဿ ဗဟလတက္ကေန မက္ခိတသရီရသေတဝဏ္ဏတ္တာ မတ္ထကေ စ သိခါယ ဌပိတတ္တာ ‘‘ကာ ဧသာ ဗလာကာ သိခိနီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော အာလပတိ။ စောရီတိ ကုလဿ အနနုညာယ ကုလဃရံ, ကာကဿ ဝါ အရုစိယာ ပစ္ဆိံ ပဝိဋ္ဌတ္တာ ‘‘စောရီ’’တိ ဝဒတိ။ လင်္ဃိပိတာမဟာတိ လင်္ဃီ ဝုစ္စတိ အာကာသေ လင်္ဃနတော မေဃော, ဗလာကာ စ နာမ မေဃသဒ္ဒေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တီတိ မေဃသဒ္ဒေါ ဗလာကာနံ ပိတာ, မေဃော ပိတာမဟော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘လင်္ဃိပိတာမဟာ’’တိ။ ဩရံ ဗလာကေ အာဂစ္ဆာတိ, အမ္ဘော ဗလာကေ, ဣတော ဧဟိ။ စဏ္ဍော မေ ဝါ ယသော သခါတိ မယှံ သခါ ပစ္ဆိသာမိကော ဝါယသော စဏ္ဍော ဖရုသော, သော အာဂတော တံ ဒိသွာ ကဏယသဒိသေန တုဏ္ဍေန ကောဋ္ဋေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေယျ, တသ္မာ ယာဝ ဝါယသော နာဂစ္ဆတိ, တာဝ ပစ္ဆိတော ဩတရိတွာ ဣတော ဧဟိ, သီဃံ ပလာယဿူတိ ဝဒတိ။
တံ သုတွာ ကာကော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာဟံ ဗလာကာ သိခိနီ, အဟံ လောလောသ္မိ ဝါယသော၊
အကတွာ ဝစနံ တုယှံ, ပဿ လူနောသ္မိ အာဂတော’’တိ။
တတ္ထ အာဂတောတိ တွံ ဣဒါနိ ဂေါစရဘူမိတော အာဂတော, မံ လူနံ ပဿာတိ အတ္ထော။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုနပါပဇ္ဇသီ သမ္မ, သီလဉှိ တဝ တာဒိသံ၊
န ဟိ မာနုသကာ ဘောဂါ, သုဘုဉ္ဇာ ဟောန္တိ ပက္ခိနာ’’တိ။
တတ္ထ ပုနပါပဇ္ဇသီ သမ္မာတိ သမ္မ ဝါယသ, ပုနပိ တွံ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပဋိလဘိဿသေဝ, နတ္ထိ တေ ဧတ္တကေန မောက္ခော။ ကိံကာရဏာ? သီလဉှိ တဝ တာဒိသံ ပါပကံ, ယသ္မာ တဝ အာစာရသီလံ တာဒိသံ ဒုက္ခာဓိဂမဿေဝ အနုရူပံ။ န ဟိ မာနုသကာတိ မနုဿာ နာမ မဟာပုညာ, တိရစ္ဆာနဂတာနံ တထာရူပံ ပုညံ နတ္ထိ, တသ္မာ မာနုသကာ ဘောဂါ တိရစ္ဆာနဂတေန ပက္ခိနာ န ဘုဉ္ဇီယန္တီတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ မယာ ဧတ္ထ ဝသိတုံ န သက္ကာ’’တိ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ အဂမာသိ။ ကာကောပိ နိတ္ထုနန္တော တတ္ထေဝ ကာလမကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ လောလဘိက္ခု အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ လောလကာကော လောလဘိက္ခု အဟောသိ, ပါရာဝတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
လောလဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၇၅] ၅။ ရုစိရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာယံ ဗလာကာ ရုစိရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ လောလဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒွေပိ ဝတ္ထူနိ ပုရိမသဒိသာနေဝ ဂါထာပိ။
‘‘ကာယံ ဗလာကာ ရုစိရာ, ကာကနီဠသ္မိမစ္ဆတိ၊
စဏ္ဍော ကာကော သခါ မယှံ, ယဿ စေတံ ကုလာဝကံ။
‘‘နနု မံ သမ္မ ဇာနာသိ, ဒိဇ သာမာကဘောဇန၊
အကတွာ ဝစနံ တုယှံ, ပဿ လူနောသ္မိ အာဂတော။
‘‘ပုနပါပဇ္ဇသီ သမ္မ, သီလဉှိ တဝ တာဒိသံ၊
န ဟိ မာနုသကာ ဘောဂါ, သုဘုဉ္ဇာ ဟောန္တိ ပက္ခိနာ’’တိ။ –
ဂါထာ ဟိ ဧကန္တရိကာယေဝ။
တတ္ထ ‘‘ရုစိရာ’’တိ တက္ကမက္ခိတသရီရတာယ သေတဝဏ္ဏတံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ရုစိရာ ပိယဒဿနာ, ပဏ္ဍရာတိ အတ္ထော။ ကာကနီဠသ္မိန္တိ ကာကကုလာဝကေ။ ‘‘ကာကနိဍ္ဎသ္မိ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဒိဇာတိ ကာကော ပါရေဝတံ အာလပတိ။ သာမာကဘောဇနာတိ တိဏဗီဇဘောဇန။ သာမာကဂ္ဂဟဏေန ဟေတ္ထ သဗ္ဗမ္ပိ တိဏဗီဇံ ဂဟိတံ။ ဣဓာပိ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န ဣဒါနိ သက္ကာ ဣတော ပဋ္ဌာယ မယာ ဧတ္ထ ဝသိတု’’န္တိ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ လောလဘိက္ခု အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ လောလကာကော လောလဘိက္ခု အဟောသိ, ပါရာဝတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရုစိရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၇၆] ၆။ ကုရုဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
တဝ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဟံသဃာတကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသိနော ဒွေ သဟာယကာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒါ ယေဘုယျေန ဧကတော ဝိစရန္တိ။ တေ ဧကဒိဝသံ အစိရဝတိံ ဂန္တွာ နှတွာ ဝါလုကပုလိနေ အာတပံ တပ္ပမာနာ သာရဏီယကထံ ကထေန္တာ အဋ္ဌံသု, တသ္မိံ ခဏေ ဒွေ ဟံသာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တိ။ အထေကော ဒဟရဘိက္ခု သက္ခရံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧကဿ ဟံသပေါတကဿ အက္ခိံ ပဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ, ဣတရော ‘‘န သက္ခိဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တိဋ္ဌတု ဣမသ္မိံ ပဿေ အက္ခိ, ပရပဿေ အက္ခိံ ပဟရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဣဒမ္ပိ န သက္ခိဿသိယေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဥပဓာရေဟီ’’တိ တိယံသံ သက္ခရံ ဂဟေတွာ ဟံသဿ ပစ္ဆာဘာဂေ ခိပိ။ ဟံသော သက္ခရသဒ္ဒံ သုတွာ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေသိ, အထ နံ ဣတရော ဝဋ္ဋသက္ခရံ ဂဟေတွာ ပရပဿေ အက္ခိမှိ ပဟရိတွာ ဩရိမက္ခိနာ နိက္ခမာပေသိ။ ဟံသော ဝိရဝန္တော ပရိဝတ္တိတွာ တေသံ ပါဒမူလေယေဝ ပတိ။ တတ္ထ တတ္ထ ဌိတာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အာဂန္တွာ ‘‘အာဝုသော, ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အနနုစ္ဆဝိကံ ဝေါ ကတံ ပါဏာတိပါတံ ကရောန္တေဟီ’’တိ ဝတွာ တေ အာဒါယ တထာဂတဿ ဒဿေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ, ကိရ တယာ ဘိက္ခု ပါဏာတိပါတော ကတော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု, ကသ္မာ ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧဝမကာသိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ အဂါရမဇ္ဈေ သံကိလိဋ္ဌဝါသံ ဝသမာနာ အပ္ပမတ္တကေသုပိ ဌာနေသု ကုက္ကုစ္စံ ကရိံသု, တွံ ပန ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုက္ကုစ္စမတ္တမ္ပိ န အကာသိ, နနု နာမ ဘိက္ခုနာ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ သညတေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ကုရုရဋ္ဌေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ဓနဉ္စယေ ကောရဗျေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဝိညုတံ ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတရာ ဩပရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပိတော အပရဘာဂေ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ပတွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေန္တော ကုရုဓမ္မေ ဝတ္တိတ္ထ။ ကုရုဓမ္မော နာမ ပဉ္စ သီလာနိ, တာနိ ဗောဓိသတ္တော ပရိသုဒ္ဓါနိ ကတွာ ရက္ခိ။ ယထာ စ ဗောဓိသတ္တော, ဧဝမဿ မာတာ အဂ္ဂမဟေသီ ကနိဋ္ဌဘာတာ ဥပရာဇာ ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော ရဇ္ဇုဂါဟကော အမစ္စော သာရထိ သေဋ္ဌိ ဒေါဏမာပကော မဟာမတ္တော ဒေါဝါရိကော နဂရသောဘိနီ ဝဏ္ဏဒါသီတိ ဧဝမေတေ။
‘‘ရာဇာ မာတာ မဟေသီ စ, ဥပရာဇာ ပုရောဟိတော၊
ရဇ္ဇုကော သာရထိ သေဋ္ဌိ, ဒေါဏော ဒေါဝါရိကော တထာ၊
ဂဏိကေကာဒသ ဇနာ, ကုရုဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။
ဣတိ ဣမေ သဗ္ဗေပိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ကတွာ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိံသု။ ရာဇာ စတူသု နဂရဒွါရေသု စ နဂရမဇ္ဈေ စ နိဝေသနဒွါရေ စာတိ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ ဒေဝသိကံ ဆသတသဟဿံ ဓနံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဥန္နင်္ဂလံ ကတွာ ဒါနံ အဒါသိ, တဿ ပန ဒါနဇ္ဈာသယတာ ဒါနာဘိရတတာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ အဇ္ဈောတ္ထရိ။ တသ္မိံ ကာလေ ကာလိင်္ဂရဋ္ဌေ ဒန္တပုရနဂရေ ကာလိင်္ဂရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ ရဋ္ဌေ ဒေဝေါ န ဝဿိ, တသ္မိံ အဝဿန္တေ သကလရဋ္ဌေ ဆာတကံ ဇာတံ, အာဟာရဝိပတ္တိယာ စ မနုဿာနံ ရောဂေါ ဥဒပါဒိ, ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိဘယံ ဆာတကဘယံ ရောဂဘယန္တိ တီဏိ ဘယာနိ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု။ မနုဿာ နိဂ္ဂဟဏာ ဒါရကေ ဟတ္ထေသု ဂဟေတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တိ။
သကလရဋ္ဌဝါသိနော ဧကတော ဟုတွာ ဒန္တပုရံ ဂန္တွာ ရာဇဒွါရေ ဥက္ကုဋ္ဌိမကံသု။ ရာဇာ ဝါတပါနံ နိဿာယ ဌိတော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ ကာရဏာ ဧတေ ဝိရဝန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ, သကလရဋ္ဌေ တီဏိ ဘယာနိ ဥပ္ပန္နာနိ, ဒေဝေါ န ဝဿတိ, သဿာနိ န ဝိပန္နာနိ, ဆာတကံ ဇာတံ။ မနုဿာ ဒုဗ္ဘောဇနာ ရောဂါဘိဘူတာ နိဂ္ဂဟဏာ ပုတ္တေ ဟတ္ထေသု ဂဟေတွာ ဝိစရန္တိ, ဒေဝံ ဝဿာပေဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ပေါရာဏကရာဇာနော ဒေဝေ အဝဿန္တေ ကိံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘ပေါရာဏကရာဇာနော, မဟာရာဇ, ဒေဝေ အဝဿန္တေ ဒါနံ
ဒတွာ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ သမာဒိန္နသီလာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဒဗ္ဗသန္ထရေ သတ္တာဟံ နိပဇ္ဇန္တိ, တဒါ ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကာသိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဒေဝေါ န ဝဿိ။
ရာဇာ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ – ‘‘အဟံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အကာသိံ, ဒေဝေါ န ဝဿတိ, ကိန္တိ ကရောမာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ, ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ဓနဉ္စယဿ ကောရဗျရညော အဉ္ဇနဝဏ္ဏော နာမ မင်္ဂလဟတ္ထီ အတ္ထိ, တံ အာနေဿာမ, ဧဝံ သန္တေ ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ။ ‘‘သော ရာဇာ ဗလဝါဟနသမ္ပန္နော ဒုပ္ပသဟော, ကထမဿ ဟတ္ထိံ အာနေဿာမာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ, တေန သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓကိစ္စံ နတ္ထိ, ဒါနဇ္ဈာသယော ရာဇာ ဒါနာဘိရတော ယာစိတော သမာနော အလင်္ကတသီသမ္ပိ ဆိန္ဒိတွာ ပသာဒသမ္ပန္နာနိ အက္ခီနိပိ ဥပ္ပါဋေတွာ သကလရဇ္ဇမ္ပိ နိယျာဒေတွာ ဒဒေယျ, ဟတ္ထိမှိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ, အဝဿံ ယာစိတော ဒဿတီ’’တိ။ ‘‘ကေ ပန တံ ယာစိတုံ သမတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဗြာဟ္မဏာ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏဂါမတော အဋ္ဌ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ သက္ကာရသမ္မာနံ ကတွာ ဟတ္ထိံ ယာစနတ္ထာယ ပေသေသိ။ တေ ပရိဗ္ဗယံ အာဒါယ အဒ္ဓိကဝေသံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗတ္ထ ဧကရတ္တိဝါသေန တုရိတဂမနံ ဂန္တွာ ကတိပါဟံ နဂရဒွါရေ ဒါနသာလာသု ဘုဉ္ဇိတွာ သရီရံ သန္တပ္ပေတွာ ‘‘ကဒါ ရာဇာ ဒါနဂ္ဂံ အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ မနုဿာ ‘‘ပက္ခဿ တယော ဒိဝသေ စာတုဒ္ဒသေ ပန္နရသေ အဋ္ဌမိယဉ္စ အာဂစ္ဆတိ, သွေ ပန ပုဏ္ဏမီ, တသ္မာ သွေ အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ ဝဒိံသု။
ဗြာဟ္မဏာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ဂန္တွာ ပါစီနဒွါရေ အဋ္ဌံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပါတောဝ နှတွာ ဂတ္တာနုလိတ္တော သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော မဟန္တေန ပရိဝါရေန ပါစီနဒွါရေန ဒါနသာလံ ဂန္တွာ ဩတရိတွာ သတ္တဋ္ဌဇနာနံ သဟတ္ထာ ဘတ္တံ ဒတွာ ‘‘ဣမိနာဝ နီဟာရေန ဒေထာ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ဒက္ခိဏဒွါရံ အဂမာသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ပါစီနဒွါရေ အာရက္ခဿ ဗလဝတာယ ဩကာသံ အလဘိတွာ ဒက္ခိဏဒွါရမေဝ ဂန္တွာ ရာဇာနံ အာဂစ္ဆန္တံ ဩလောကယမာနာ ဒွါရတော နာတိဒူရေ ဥန္နတဋ္ဌာနေ ဌိတာ သမ္ပတ္တံ ရာဇာနံ ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဇယတု ဘဝံ, မဟာရာဇာ’’တိ ဇယာပေသုံ။ ရာဇာ ဝဇိရင်္ကုသေန ဝါရဏံ နိဝတ္တေတွာ တေသံ
သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘော ဗြာဟ္မဏာ, ကိံ ဣစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေန္တာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘တဝ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ, ဝိဒိတွာန ဇနာဓိပ၊
ဝဏ္ဏံ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန, ကာလိင်္ဂသ္မိံ နိမိမှသေ’’တိ။
တတ္ထ သဒ္ဓန္တိ ကမ္မဖလာနံ သဒ္ဒဟနဝသေန ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓံ။ သီလန္တိ သံဝရသီလံ အဝီတိက္ကမသီလံ။ ဝဏ္ဏန္တိ တဒါ တသ္မိံ ဒေသေ သုဝဏ္ဏံ ဝုစ္စတိ, ဒေသနာသီသမေဝ စေတံ။ ဣမိနာ ပန ပဒေန သဗ္ဗမ္ပိ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိဓနဓညံ သင်္ဂဟိတံ။ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေနာတိ အဉ္ဇနပုဉ္ဇသမာနဝဏ္ဏေန ဣမိနာ တဝ နာဂေန, ကာလိင်္ဂသ္မိန္တိ ကာလိင်္ဂရညော သန္တိကေ။ နိမိမှသေတိ ဝိနိမယဝသေန ဂဏှိမှ, ပရိဘောဂဝသေန ဝါ ဥဒရေ ပက္ခိပိမှာတိ အတ္ထော။ သေတိ နိပါတမတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မယဉှိ, ဇနာဓိပ, တဝ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ ဝိဒိတွာန ‘‘အဒ္ဓါ နော ဧဝံ သဒ္ဓါသီလသမ္ပန္နော ရာဇာ ယာစိတော အဉ္ဇနဝဏ္ဏံ နာဂံ ဒဿတီ’’တိ ဣမိနာ အတ္တနော သန္တကေန ဝိယ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန ကာလိင်္ဂရညော သန္တိကေ နာဂံ ဝေါ အာဟရိဿာမာတိ ဝတွာ ဗဟုဓနဓညံ နိမိမှသေ ပရိဝတ္တယိမှ စေဝ ဥဒရေ စ ပက္ခိပိမှ။ ဧဝံ တံ မယံ ဓာရယမာနာ ဣဓာဂတာ။ တတ္ထ ကတ္တဗ္ဗံ ဒေဝေါ ဇာနာတူတိ။
အပရော နယော – တဝ သဒ္ဓဉ္စ သီလဂုဏသင်္ခါတံ ဝဏ္ဏဉ္စ သုတွာ ‘‘ဥဠာရဂုဏော ရာဇာ ဇီဝိတမ္ပိ ယာစိတော ဒဒေယျ, ပဂေဝ တိရစ္ဆာနဂတံ နာဂ’’န္တိ ဧဝံ ကာလိင်္ဂဿ သန္တိကေ ဣမိနာ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန တဝ ဝဏ္ဏံ နိမိမှသေ နိမိမှ တုလယိမှ, တေနမှာ ဣဓာဂတာတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သစေ, ဝေါ ဗြာဟ္မဏာ, ဣမံ နာဂံ ပရိဝတ္တေတွာ ဓနံ ခါဒိတံ သုခါဒိတံ မာ စိန္တယိတ္ထ, ယထာလင်္ကတမေဝ ဝေါ နာဂံ ဒဿာမီ’’တိ သမဿာသေတွာ ဣတရာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အန္နဘစ္စာ စဘစ္စာ စ, ယောဓ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆတိ၊
သဗ္ဗေ တေ အပ္ပဋိက္ခိပ္ပါ, ပုဗ္ဗာစရိယဝစော ဣဒံ။
‘‘ဒဒါမိ ဝေါ ဗြာဟ္မဏာ နာဂမေတံ, ရာဇာရဟံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ယသဿိနံ၊
အလင်္ကတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နံ, သသာရထိံ ဂစ္ဆထ ယေနကာမ’’န္တိ။
တတ္ထ အန္နဘစ္စာ စဘစ္စာ စာတိ ပုရိသံ ဥပနိဿာယ ဇီဝမာနာ ယာဂုဘတ္တာဒိနာ အန္နေန ဘရိတဗ္ဗာတိ အန္နဘစ္စာ, ဣတရေ တထာ အဘရိတဗ္ဗတ္တာ အဘစ္စာ။ သန္ဓိဝသေန ပနေတ္ထ အကာရလောပေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္တာဝတာ အတ္တာနံ ဥပနိဿာယ စ အနုပနိဿာယ စ ဇီဝမာနဝသေန သဗ္ဗေပိ သတ္တာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။ ယောဓ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆတီတိ တေသု သတ္တေသု ဣဓ ဇီဝလောကေ ယော သတ္တော ယံ ပုရိသံ ကာယစိဒေဝ ပစ္စာသီသနာယ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆတိ။ သဗ္ဗေ တေ အပ္ပဋိက္ခိပ္ပါတိ တထာ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆန္တာ သစေပိ ဗဟူ ဟောန္တိ, တထာပိ တေန ပုရိသေန သဗ္ဗေ တေ အပ္ပဋိက္ခိပ္ပါ, ‘‘အပေထ, န ဝေါ ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ န ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗာစရိယဝစော ဣဒန္တိ ပုဗ္ဗာစရိယာ ဝုစ္စန္တိ မာတာပိတရော, ဣဒံ တေသံ ဝစနံ။ ဧဝမဟံ မာတာပိတူဟိ သိက္ခာပိတောတိ ဒီပေတိ။
ဒဒါမိ ဝေါ ဗြာဟ္မဏာ နာဂမေတန္တိ ယသ္မာ ဣဒံ အမှာကံ ပုဗ္ဗာစရိယဝစော, တသ္မာဟံ ဗြာဟ္မဏာ တုမှာကံ ဣမံ နာဂံ ဒဒါမိ။ ရာဇာရဟန္တိ ရညော အနုစ္ဆဝိကံ။ ရာဇဘောဂ္ဂန္တိ ရာဇပရိဘောဂံ။ ယသဿိနန္တိ ပရိဝါရသမ္ပန္နံ, တံ ကိရ ဟတ္ထိံ နိဿာယ ဟတ္ထိဂေါပကဟတ္ထိဝေဇ္ဇာဒီနိ ပဉ္စ ကုလသတာနိ ဇီဝန္တိ, တေဟိ သဒ္ဓိညေဝ ဝေါ ဒဒါမီတိ အတ္ထော။ အလင်္ကတန္တိ နာနာဝိဓေဟိ ဟတ္ထိအလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကတံ။ ဟေမဇာလာဘိဆန္နန္တိ သုဝဏ္ဏဇာလေန အဘိစ္ဆန္နံ။ သသာရထိန္တိ ယော ပနဿ သာရထိ ဟတ္ထိဂေါပကော အာစရိယော, တေန သဒ္ဓိံယေဝ ဒဒါမိ, တသ္မာ သသာရထိ ဟုတွာ တုမှေ သပရိဝါရံ ဣမံ နာဂံ ဂဟေတွာ ယေနကာမံ ဂစ္ဆထာတိ။
ဧဝံ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတောဝ မဟာသတ္တော ဝါစာယ ဒတွာ ပုန ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ ဩရုယှ ‘‘သစေ အနလင်္ကတဋ္ဌာနံ အတ္ထိ, အလင်္ကရိတွာ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ဥပဓာရေတွာ အနလင်္ကတဋ္ဌာနံ အဒိသွာ တဿ သောဏ္ဍံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဟတ္ထေသု ဌပေတွာ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရေန ပုပ္ဖဂန္ဓဝါသိတံ ဥဒကံ ပါတေတွာ အဒါသိ။ ဗြာဟ္မဏာ သပရိဝါရံ နာဂံ
သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသိန္နာ ဒန္တပုရံ ဂန္တွာ ဟတ္ထိံ ရညော အဒံသု, ဟတ္ထိမှိ အာဂတေပိ ဒေဝေါ န ဝဿတေဝ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ဥတ္တရိံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ဓနဉ္စယကောရဗျရာဇာ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခတိ, တေနဿ ရဋ္ဌေ အနွဍ္ဎမာသံ အနုဒသာဟံ ဒေဝေါ ဝဿတိ, ရညော ဂုဏာနုဘာဝေါ စေသ, ဣမဿ ပန တိရစ္ဆာနဂတဿ ဂုဏာ ဟောန္တာပိ ကိတ္တကာ ဘဝေယျု’’န္တိ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ ယထာလင်္ကတမေဝ သပရိဝါရံ ဟတ္ထိံ ပတိနေတွာ ရညော ဒတွာ ယံ သော ကုရုဓမ္မံ ရက္ခတိ, တံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိတွာ အာနေထာ’’တိ ဗြာဟ္မဏေ စ အမစ္စေ စ ပေသေသိ။ တေ ဂန္တွာ ရညော ဟတ္ထိံ နိယျာဒေတွာ ‘‘ဒေဝ, ဣမသ္မိံ ဟတ္ထိမှိ ဂတေပိ အမှာကံ ရဋ္ဌေ ဒေဝေါ န ဝဿတိ, တုမှေ ကိရ ကုရုဓမ္မံ နာမ ရက္ခထ, အမှာကမ္ပိ ရာဇာ တံ ရက္ခိတုကာမော ဣမသ္မိံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိတွာ အာနေထာ’’တိ ပေသေသိ။ ‘‘ဒေထ နော ကုရုဓမ္မ’’န္တိ။ ‘‘တာတာ, သစ္စာဟံ ဧတံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, ဣဒါနိ ပန မေ တတ္ထ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, န မေ သော ကုရုဓမ္မော စိတ္တံ အာရာဓေတိ, တသ္မာ တုမှာကံ ဒါတုံ န သက္ကာ’’တိ။
ကသ္မာ ပန တံ သီလံ ရာဇာနံ န အာရာဓေတီတိ? တဒါ ကိရ ရာဇူနံ တတိယေ တတိယေ သံဝစ္ဆရေ ကတ္တိကမာသေ ပဝတ္တော ဆဏော နာမ ဟောတိ, တံ ဆဏံ ကီဠန္တာ ရာဇာနော သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ဒေဝဝေသံ ဂဟေတွာ စိတ္တရာဇဿ နာမ ယက္ခဿ သန္တိကေ ဌတွာ စတုဒ္ဒိသာ ပုပ္ဖပဋိမဏ္ဍိတေ စိတ္တသရေ ခိပန္တိ။ အယမ္ပိ ရာဇာ တံ ခဏံ ကီဠန္တော ဧကိဿာ တဠာကပါဠိယာ စိတ္တရာဇဿ ယက္ခဿ သန္တိကေ ဌတွာ စတုဒ္ဒိသာ စိတ္တသရေ ခိပိတွာ တေသု သေသဒိသာဂတေ တယော သရေ ဒိသွာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ခိတ္တသရံ န အဒ္ဒသ။ ရညော ‘‘ကစ္စိ နု ခေါ မယာ ခိတ္တော သရော မစ္ဆသရီရေ ပတိတော’’တိ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ ပါဏာတိပါတကမ္မေန သီလဘေဒံ အာရဗ္ဘ, တသ္မာ သီလံ န အာရာဓေတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘တာတာ, မယှံ ကုရုဓမ္မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, မာတာ ပန မေ သုရက္ခိတံ ရက္ခတိ, တဿာ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, တုမှာကံ ‘ပါဏံ ဝဓိဿာမီ’တိ စေတနာ နတ္ထိ, တံ ဝိနာ ပါဏာတိပါတော နာမ န ဟောတိ, ဒေထ နော အတ္တနာ ရက္ခိတံ ကုရုဓမ္မ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ လိခထာ’’တိ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခါပေသိ – ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒါတဗ္ဗံ, ကာမေသု မိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗံ, မုသာ န
ဘဏိတဗ္ဗံ, မဇ္ဇံ န ပါတဗ္ဗ’’န္တိ လိခါပေတွာ စ ပန ‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, မာတု မေ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။
ဒူတာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝိ, တုမှေ ကိရ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခထ, တံ နော ဒေထာ’’တိ ဝဒိံသု။ ‘‘တာတာ, သစ္စာဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, ဣဒါနိ ပန မေ တတ္ထ ကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပန္နံ, န မေ သော ကုရုဓမ္မော အာရာဓေတိ တေန ဝေါ ဒါတုံ န သက္ကာ’’တိ။ တဿာ ကိရ ဒွေ ပုတ္တာ ဇေဋ္ဌော ရာဇာ, ကနိဋ္ဌော ဥပရာဇာ။ အထေကော ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ သတသဟဿဂ္ဃနကံ စန္ဒနသာရံ သဟဿဂ္ဃနကံ ကဉ္စနမာလံ ပေသေသိ။ သော ‘‘မာတရံ ပူဇေဿာမီ’’တိ တံ သဗ္ဗံ မာတု ပေသေသိ။ သာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ နေဝ စန္ဒနံ ဝိလိမ္ပာမိ, န မာလံ ဓာရေမိ, သုဏိသာနံ ဒဿာမီ’’တိ။ အထဿာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဇေဋ္ဌသုဏိသာ မေ ဣဿရာ, အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌိတာ, တဿာ သုဝဏ္ဏမာလံ ဒဿာမိ။ ကနိဋ္ဌသုဏိသာ ပန ဒုဂ္ဂတာ, တဿာ စန္ဒနသာရံ ဒဿာမီ’’တိ။ သာ ရညော ဒေဝိယာ သုဝဏ္ဏမာလံ ဒတွာ ဥပရာဇဘရိယာယ စန္ဒနသာရံ အဒါသိ, ဒတွာ စ ပနဿာ ‘‘အဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, ဧတာသံ ဒုဂ္ဂတာဒုဂ္ဂတဘာဝေါ မယှံ အပ္ပမာဏံ, ဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မမေဝ ပန ကာတုံ မယှံ အနုရူပံ, ကစ္စိ နု ခေါ မေ တဿ အကတတ္တာ သီလံ ဘိန္န’’န္တိ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘အတ္တနော သန္တကံ နာမ ယထာရုစိယာ ဒီယတိ, တုမှေ ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကုရုမာနာ ကိံ အညံ ပါပံ ကရိဿထ, သီလံ နာမ ဧဝရူပေန န ဘိဇ္ဇတိ, ဒေထ နော ကုရုဓမ္မ’’န္တိ ဝတွာ တဿာပိ သန္တိကေ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘တာတာ, ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, သုဏိသာ ပန မေ သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿာ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန အဂ္ဂမဟေသိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုရိမနယေနေဝ ကုရုဓမ္မံ ယာစိံသု။ သာပိ ပုရိမနယေနေဝ ဝတွာ ‘‘ဣဒါနိ မံ သီလံ နာရာဓေတိ, တေန ဝေါ ဒါတုံ န သက္ကာ’’တိ အာဟ။ သာ ကိရ ဧကဒိဝသံ သီဟပဉ္ဇရေ ဌိတာ ရညော နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တဿ ပစ္ဆတော ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသိန္နံ ဥပရာဇံ ဒိသွာ လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘သစာဟံ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကရေယျံ, ဘာတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတော မံ ဧသ သင်္ဂဏှေယျာ’’တိ စိန္တေသိ။ အထဿာ ‘‘အဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခမာနာ သသာမိကာ ဟုတွာ ကိလေသဝသေန အညံ ပုရိသံ ဩလောကေသိံ, သီလေန မေ ဘိန္နေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘အတိစာရော နာမ အယျေ စိတ္တုပ္ပါဒမတ္တေန
န ဟောတိ, တုမှေ ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကုရုမာနာ ဝီတိက္ကမံ ကိံကရိဿထ, န ဧတ္တကေန သီလံ ဘိဇ္ဇတိ, ဒေထ နော ကုရုဓမ္မ’’န္တိ ဝတွာ တဿာပိ သန္တိကေ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘တာတာ, ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ဥပရာဇာ ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန ဥပရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုရိမနယေနေဝ ကုရုဓမ္မံ ယာစိံသု။ သော ပန သာယံ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ရထေနေဝ ရာဇင်္ဂဏံ ပတွာ သစေ ရညော သန္တိကေ ဘုဉ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ သယိတုကာမော ဟောတိ, ရသ္မိယော စ ပတောဒဉ္စ အန္တောဓုရေ ဆဍ္ဍေတိ။ တာယ သညာယ ဇနော ပက္ကမိတွာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ဂန္တွာ တဿ နိက္ခမနံ ဩလောကေန္တောဝ တိဋ္ဌတိ။ သာရထိပိ ရထံ ဂေါပယိတွာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ တံ အာဒါယ ရာဇဒွါရေ တိဋ္ဌတိ။ သစေ တင်္ခဏညေဝ နိက္ခန္တုကာမော ဟောတိ, ရသ္မိယော စ ပတောဒဉ္စ အန္တောရထေယေဝ ဌပေတွာ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ မဟာဇနော တာယ သညာယ ‘‘ဣဒါနေဝ နိက္ခမိဿတီ’’တိ ရာဇဒွါရေယေဝ တိဋ္ဌတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဧဝံ ကတွာ ရာဇနိဝေသနံ ပါဝိသိ, ပဝိဋ္ဌမတ္တဿယေဝဿ ဒေဝေါ ပါဝဿိ။ ရာဇာ ‘‘ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ တဿ နိက္ခန္တုံ နာဒါသိ, သော တတ္ထေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ သယိ။ မဟာဇနော ‘‘ဣဒါနိ နိက္ခမိဿတီ’’တိ သဗ္ဗရတ္တိံ တေမေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဥပရာဇာ ဒုတိယဒိဝသေ နိက္ခမိတွာ တေမေတွာ ဌိတံ မဟာဇနံ ဒိသွာ ‘‘အဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခန္တော ဧတ္တကံ ဇနံ ကိလမေသိံ, သီလေန မေ ဘိန္နေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ, တေန တေသံ ဒူတာနံ ‘‘သစ္စာဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, ဣဒါနိ ပန မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ ဝတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘တုမှာကံ, ဒေဝ, ‘ဧတေ ကိလမန္တူ’တိ စိတ္တံ နတ္ထိ, အစေတနကံ ကမ္မံ န ဟောတိ, ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာနံ ကထံ တုမှာကံ ဝီတိက္ကမော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ပုရောဟိတော ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန ပုရောဟိတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သောပိ ဧကဒိဝသံ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ဧကေန ရညာ တဿ ရညော ပေသိတံ တရုဏရဝိဝဏ္ဏံ ရထံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဒိသွာ ‘‘ကဿာယံ ရထော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရညော အာဘတော’’တိ သုတွာ
‘‘အဟံ မဟလ္လကော, သစေ မေ ရာဇာ ဣမံ ရထံ ဒဒေယျ, သုခံ ဣမံ အာရုယှ ဝိစရေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂတော။ တဿ ဇယာပေတွာ ဌိတကာလေ ရညော ရထံ ဒဿေသုံ။ ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘အတိ ဝိယ သုန္ဒရော အယံ ရထော, အာစရိယဿ နံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ပုရောဟိတော န ဣစ္ဆိ, ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနောပိ န ဣစ္ဆိယေဝ။ ကိံကာရဏာ? ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ – ‘‘အဟံ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခန္တောဝ ပရသန္တကေ လောဘံ အကာသိံ, ဘိန္နေန မေ သီလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘တာတာ, ကုရုဓမ္မေ မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, န မံ သော ဓမ္မော အာရာဓေတိ, တသ္မာ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘အယျ, လောဘုပ္ပါဒမတ္တေန န သီလံ ဘိဇ္ဇတိ, တုမှေ ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာ ကိံ ဝီတိက္ကမံ ကရိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ရဇ္ဇုဂါဟကော အမစ္စော ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သောပိ ဧကဒိဝသံ ဇနပဒေ ခေတ္တံ မိနန္တော ရဇ္ဇုံ ဒဏ္ဍကေ ဗန္ဓိတွာ ဧကံ ကောဋိံ ခေတ္တသာမိကေန ဂဏှာပေတွာ ဧကံ အတ္တနာ အဂ္ဂဟေသိ, တေန ဂဟိတရဇ္ဇုကောဋိယာ ဗဒ္ဓဒဏ္ဍကော ဧကဿ ကက္ကဋကဿ ဗိလမဇ္ဈံ ပါပုဏိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ဒဏ္ဍကံ ဗိလေ ဩတာရေဿာမိ, အန္တောဗိလေ ကက္ကဋကော နဿိဿတိ။ သစေ ပန ပရတော ကရိဿာမိ, ရညော သန္တကံ နဿိဿတိ။ သစေ ဩရတော ကရိဿာမိ, ကုဋုမ္ဗိကဿ သန္တကံ နဿိဿတိ, ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဗိလေ ကက္ကဋကေန ဘဝိတဗ္ဗံ, သစေ ဘဝေယျ, ပညာယေယျ, ဧတ္ထေဝ နံ ဩတာရေဿာမီ’’တိ ဗိလေ ဒဏ္ဍကံ ဩတာရေသိ, ကက္ကဋကော ‘‘ကိရီ’’တိ သဒ္ဒမကာသိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဒဏ္ဍကော ကက္ကဋကပိဋ္ဌေ ဩတိဏ္ဏော ဘဝိဿတိ, ကက္ကဋကော မတော ဘဝိဿတိ, အဟဉ္စ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, တေန မေ သီလေန ဘိန္နေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာ မေ ကာရဏေန ကုရုဓမ္မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘တုမှာကံ ‘ကက္ကဋကော မရတူ’တိ စိတ္တံ နတ္ထိ, အစေတနကံ ကမ္မံ နာမ န ဟောတိ။ တုမှေ ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာ ကိံ ဝီတိက္ကမံ ကရိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, သာရထိ ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သော ဧကဒိဝသံ ရာဇာနံ ရထေန ဥယျာနံ နေသိ။ ရာဇာ တတ္ထ ဒိဝါ ကီဠိတွာ သာယံ နိက္ခမိတွာ ရထံ အဘိရုဟိ, တဿ နဂရံ အသမ္ပတ္တဿေဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာယ မေဃော ဥဋ္ဌဟိ။ သာရထိ ရညော တေမနဘယေန သိန္ဓဝါနံ ပတောဒသညမဒါသိ။ သိန္ဓဝါ ဇဝေန ပက္ခန္ဒိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ စ ပန တေ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တာပိ တတော အာဂစ္ဆန္တာပိ တံ ဌာနံ ပတွာ ဇဝေန ဂစ္ဆန္တိ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကိံ ကာရဏာ? တေသံ ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပရိဿယေန ဘဝိတဗ္ဗံ, တေန နော သာရထိ တဒါ ပတောဒသညံ အဒါသီ’’တိ။ သာရထိဿပိ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ရညော တေမနေ ဝါ အတေမနေ ဝါ မယှံ ဒေါသော နတ္ထိ, အဟံ ပန အဋ္ဌာနေ သုသိက္ခိတသိန္ဓဝါနံ ပတောဒသညံ အဒါသိံ, တေန ဣမေ ဣဒါနိ အပရာပရံ ဇဝန္တာ ကိလမန္တိ, အဟဉ္စ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, တေန မေ ဘိန္နေန သီလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာ ကာရဏေန ကုရုဓမ္မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘တုမှာကံ ‘သိန္ဓဝါ ကိလမန္တူ’တိ စိတ္တံ နတ္ထိ, အစေတနကံ ကမ္မံ နာမ န ဟောတိ, ဧတ္တကေနပိ စ တုမှေ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာ ကိံ ဝီတိက္ကမံ ကရိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, သေဋ္ဌိ ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သောပိ ဧကဒိဝသံ ဂဗ္ဘတော နိက္ခန္တသာလိသီသံ အတ္တနော သာလိခေတ္တံ ဂန္တွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ နိဝတ္တမာနော ‘‘ဝီဟိမာလံ ဗန္ဓာပေဿာမီ’’တိ ဧကံ သာလိသီသမုဋ္ဌိံ ဂါဟာပေတွာ ထူဏာယ ဗန္ဓာပေသိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမမှာ ကေဒါရာ မယာ ရညော ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော, အဒိန္နဘာဂတောယေဝ မေ ကေဒါရတော သာလိသီသမုဋ္ဌိ ဂါဟာပိတော, အဟဉ္စ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, တေန မေ ဘိန္နေန သီလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာ မေ ကာရဏေန ကုရုဓမ္မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘တုမှာကံ ထေယျစိတ္တံ နတ္ထိ, တေန ဝိနာ အဒိန္နာဒါနံ နာမ ပညာပေတုံ န သက္ကာ, ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာ တုမှေ ပရသန္တကံ
နာမ ကိံ ဂဏှိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ဒေါဏမာပကော ပန မဟာမတ္တော သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သော ကိရ ဧကဒိဝသံ ကောဋ္ဌာဂါရဒွါရေ နိသီဒိတွာ ရာဇဘာဂေ ဝီဟိံ မိနာပေန္တော အမိတဝီဟိရာသိတော ဝီဟိံ ဂဟေတွာ လက္ခံ ဌပေသိ, တသ္မိံ ခဏေ ဒေဝေါ ပါဝဿိ။ မဟာမတ္တော လက္ခာနိ ဂဏေတွာ ‘‘မိတဝီဟီ ဧတ္တကာ နာမ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ လက္ခဝီဟိံ သံကဍ္ဎိတွာ မိတရာသိမှိ ပက္ခိပိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ မယာ လက္ခဝီဟီ မိတဝီဟိရာသိမှိ ပက္ခိတ္တာ, ဥဒါဟု အမိတရာသိမှီ’’တိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ မေ မိတဝီဟိရာသိမှိ ပက္ခိတ္တာ အကာရဏေနေဝ ရညော သန္တကံ ဝဍ္ဎိတံ, ဂဟပတိကာနံ သန္တကံ နာသိတံ, အဟဉ္စ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, တေန မေ ဘိန္နေန သီလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာ မေ ကာရဏေန ကုရုဓမ္မေ ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘တုမှာကံ ထေယျစိတ္တံ နတ္ထိ, တေန ဝိနာ အဒိန္နာဒါနံ နာမ ပညာပေတုံ န သက္ကာ, ဧတ္တကေနပိ ကုက္ကုစ္စံ ကရောန္တာ ကိံ တုမှေ ပရဿ သန္တကံ ဂဏှိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ဒေါဝါရိကော ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သောပိ ဧကဒိဝသံ နဂရဒွါရံ ပိဓာနဝေလာယ တိက္ခတ္တုံ သဒ္ဒမနုဿာဝေသိ။ အထေကော ဒလိဒ္ဒမနုဿော အတ္တနော ကနိဋ္ဌဘဂိနိယာ သဒ္ဓိံ ဒါရုပဏ္ဏတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ နိဝတ္တန္တော တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ဘဂိနိံ အာဒါယ ဝေဂေန ဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ အထ နံ ဒေါဝါရိကော ‘‘တွံ နဂရေ ရညော အတ္ထိဘာဝံ ကိံ န ဇာနာသိ, ‘သကလဿေဝ ဣမဿ နဂရဿ ဒွါရံ ပိဓီယတီ’တိ န ဇာနာသိ, အတ္တနော မာတုဂါမံ ဂဟေတွာ အရညေ ကာမရတိကီဠံ ကီဠန္တော ဒိဝသံ ဝိစရသီ’’တိ အာဟ။ အထဿ ဣတရေန ‘‘န မေ, သာမိ, ဘရိယာ, ဘဂိနီ မေ ဧသာ’’တိ ဝုတ္တေ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာရဏံ ဝတ မေ ကတံ ဘဂိနိံ ဘရိယာတိ ကထေန္တေန, အဟဉ္စ ကုရုဓမ္မံ ရက္ခာမိ, တေန မေ ဘိန္နေန သီလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဧတမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာ မေ ကာရဏေန ကုရုဓမ္မေ
ကုက္ကုစ္စံ အတ္ထိ, တေန ဝေါ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘ဧတံ တုမှေဟိ တထာသညာယ ကထိတံ, ဧတ္ထ ဝေါ သီလဘေဒေါ နတ္ထိ, ဧတ္တကေနပိ စ တုမှေ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ကုရုဓမ္မေ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ နာမ ကိံ ကရိဿထာ’’တိ ဝတွာ တဿပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
‘‘ဧဝံ သန္တေပိ နေဝ မံ အာရာဓေတိ, ဝဏ္ဏဒါသီ ပန သုဋ္ဌု ရက္ခတိ, တဿ သန္တိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တာ စ ပန တမ္ပိ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိံသု။ သာ ပုရိမနယေနေဝ ပဋိက္ခိပိ။ ကိံကာရဏာ? သက္ကော ကိရ ဒေဝါနမိန္ဒော ‘‘တဿာ သီလံ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ မာဏဝကဝဏ္ဏေန အာဂန္တွာ ‘‘အဟံ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ သဟဿံ ဒတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂန္တွာ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ နာဂစ္ဆိ။ သာ အတ္တနော သီလဘေဒဘယေန တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ အညဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထတော တမ္ဗူလမတ္တမ္ပိ န ဂဏှိ, သာ အနုက္ကမေန ဒုဂ္ဂတာ ဟုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ သဟဿံ ဒတွာ ဂတပုရိသဿ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ အနာဂစ္ဆန္တဿ ဒုဂ္ဂတာ ဇာတာ, ဇီဝိတဝုတ္တိံ ဃဋေတုံ န သက္ကောမိ, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ မယာ ဝိနိစ္ဆယမဟာမတ္တာနံ အာရောစေတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သာ ဝိနိစ္ဆယံ ဂန္တွာ ‘‘သာမိ, ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဂတပုရိသဿ မေ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ, မတဘာဝမ္ပိဿ န ဇာနာမိ, ဇီဝိတံ ဃဋေတုံ န သက္ကောမိ, ကိံ ကရောမိ, သာမီ’’တိ အာဟ။ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ အနာဂစ္ဆန္တေ ကိံ ကရိဿသိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ပရိဗ္ဗယံ ဂဏှာတိ။ တဿာ လဒ္ဓဝိနိစ္ဆယာယ ဝိနိစ္ဆယတော နိက္ခမမာနာယ ဧဝ ဧကော ပုရိသော သဟဿဘဏ္ဍိကံ ဥပနာမေသိ။
တဿ ဂဟဏတ္ထာယ ဟတ္ထံ ပသာရဏကာလေ သက္ကော အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သာ ဒိသွာဝ ‘‘မယှံ သံဝစ္ဆရတ္တယမတ္ထကေ သဟဿဒါယကော ပုရိသော အာဂတော, တာတ, နတ္ထိ မေ တဝ ကဟာပဏေဟိ အတ္ထော’’တိ ဟတ္ထံ သမိဉ္ဇေသိ။ သက္ကော အတ္တနော သရီရညေဝ အဘိနိမ္မိနိတွာ တရုဏသူရိယော ဝိယ ဇလန္တော အာကာသေ အဋ္ဌာသိ, သကလနဂရံ သန္နိပတိ။ သက္ကော မဟာဇနမဇ္ဈေ ‘‘အဟံ ဧတိဿာ ဝီမံသနဝသေန သံဝစ္ဆရတ္တယမတ္ထကေ သဟဿံ အဒါသိံ, သီလံ ရက္ခန္တာ နာမ ဧဝရူပါ ဟုတွာ ရက္ခထာ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ တဿာ နိဝေသနံ သတ္တရတနေဟိ ပူရေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီ’’တိ တံ အနုသာသိတွာ ဒေဝလောကမေဝ အဂမာသိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန သာ ‘‘အဟံ ဂဟိတဘတိံ အဇီရာပေတွာဝ အညေန ဒီယမာနာယ ဘတိယာ ဟတ္ထံ ပသာရေသိံ, ဣမိနာ
ကာရဏေန မံ သီလံ နာရာဓေတိ, တေန ဝေါ ဒါတုံ န သက္ကာ’’တိ ပဋိက္ခိပိ။ အထ နံ ဒူတာ ‘‘ဟတ္ထပ္ပသာရဏမတ္တေန သီလဘေဒေါ နတ္ထိ, သီလံ နာမ ဧတံ ပရမဝိသုဒ္ဓိ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ တဿာပိ သန္တိကေ သီလံ ဂဟေတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိံသု။
ဣတိ ဣမေသံ ဧကာဒသန္နံ ဇနာနံ ရက္ခဏသီလံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခိတွာ ဒန္တပုရံ ဂန္တွာ ကာလိင်္ဂရညော သုဝဏ္ဏပဋ္ဋံ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ တသ္မိံ ကုရုဓမ္မေ ဝတ္တမာနော ပဉ္စ သီလာနိ ပူရေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သကလကာလိင်္ဂရဋ္ဌေ ဒေဝေါ ဝဿိ, တီဏိ ဘယာနိ ဝူပသန္တာနိ, ရဋ္ဌံ ခေမံ သုဘိက္ခံ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော ယာဝဇီဝံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သပရိဝါရော သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ‘‘သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော’’တိ။ ဇာတကသမောဓာနေ ပန –
‘‘ဂဏိကာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ, ပုဏ္ဏော ဒေါဝါရိကော တဒါ၊
ရဇ္ဇုဂါဟော ကစ္စာယနော, မောဂ္ဂလ္လာနော ဒေါဏမာပကော။
‘‘သာရိပုတ္တော တဒါ သေဋ္ဌိ, အနုရုဒ္ဓေါ စ သာရထိ၊
ဗြာဟ္မဏော ကဿပေါ ထေရော, ဥပရာဇာ နန္ဒပဏ္ဍိတော။
‘‘မဟေသီ ရာဟုလမာတာ, မာယာဒေဝီ ဇနေတ္တိယာ၊
ကုရုရာဇာ ဗောဓိသတ္တော, ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။
ကုရုဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၇၇] ၇။ ရောမကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝဿာနိ ပညာသ သမာဓိကာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဘဂဝတော ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဥတ္တာနမေဝ။
အတီတေ ပန ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပါရာဝတော ဟုတွာ ဗဟုပါရာဝတပရိဝုတော အရညေ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အညတရောပိ ခေါ တာပသော သီလသမ္ပန္နော တေသံ ပါရာဝတာနံ
ဝသနဋ္ဌာနတော အဝိဒူရေ ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ ဥပနိဿာယ အဿမပဒံ မာပေတွာ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော အန္တရန္တရာ တဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ သောတဗ္ဗယုတ္တကံ သုဏာတိ။ တာပသော တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ ပက္ကာမိ, အထညော ကူဋဇဋိလော အာဂန္တွာ တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပါရာဝတပရိဝုတော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ အဿမပဒေ ဝိစရိတွာ ဂိရိကန္ဒရသမီပေ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ သာယံ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။ ကူဋတာပသော တတ္ထ အတိရေကပဏ္ဏာသဝဿာနိ ဝသိ။
အထဿ ဧကဒိဝသံ ပစ္စန္တဂါမဝါသိနော မနုဿာ ပါရာဝတမံသံ အဘိသင်္ခရိတွာ အဒံသု။ သော တတ္ထ ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ ‘‘ကိံ မံသံ နာမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ပါရာဝတမံသ’’န္တိ သုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ အဿမပဒံ ဗဟူ ပါရာဝတာ အာဂစ္ဆန္တိ, တေ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တဏ္ဍုလသပ္ပိဒဓိခီရမရိစာဒီနိ အာဟရိတွာ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ မုဂ္ဂရံ စီဝရကဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပါရာဝတာနံ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော ပဏ္ဏသာလဒွါရေ နိသီဒိ။ ဗောဓိသတ္တော ပါရာဝတပရိဝုတော အာဂန္တွာ တဿ ကူဋဇဋိလဿ ဒုဋ္ဌကိရိယံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ ဒုဋ္ဌတာပသော အညေနာကာရေန နိသိန္နော, ကစ္စိ နု ခေါ အမှာကံ သမာနဇာတီနံ မံသံ ခါဒိ, ပရိဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ အနုဝါတေ ဌတွာ တဿ သရီရဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ‘‘အယံ အမှေ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတုကာမော, န တဿ သန္တိကံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပါရာဝတေ အာဒါယ ပဋိက္ကမိတွာ စရိ။ တာပသော တံ အနာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘မဓုရကထံ တေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေတွာ ဝိဿာသေန ဥပဂတေ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ဝဿာနိ ပညာသ သမာဓိကာနိ, ဝသိမှ သေလဿ ဂုဟာယ ရောမက၊
အသင်္ကမာနာ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တာ, ဟတ္ထတ္တမာယန္တိ မမဏ္ဍဇာ ပုရေ။
‘‘တေဒါနိ ဝက္ကင်္ဂ ကိမတ္ထမုဿုကာ, ဘဇန္တိ အညံ ဂိရိကန္ဒရံ ဒိဇာ၊
န နူန မညန္တိ မမံ ယထာ ပုရေ, စိရပ္ပဝုတ္ထာ အထ ဝါ န တေ ဣမေ’’တိ။
တတ္ထ သမာဓိကာနီတိ သမအဓိကာနိ။ ရောမကာတိ ရုမာယ ဥပ္ပန္န, သုဓောတပဝါဠေန သမာနဝဏ္ဏနေတ္တပါဒတာယ ဗောဓိသတ္တံ ပါရာဝတံ အာလပတိ။ အသင်္ကမာနာတိ ဧဝံ အတိရေကပညာသဝဿာနိ ဣမိဿာ ပဗ္ဗတဂုဟာယ ဝသန္တေသု အမှေသု ဧတေ အဏ္ဍဇာ ဧကဒိဝသမ္ပိ မယိ အာသင်္ကံ အကတွာ အဘိနိဗ္ဗုတစိတ္တာဝ ဟုတွာ ပုဗ္ဗေ မမ ဟတ္ထတ္တံ ဟတ္ထပ္ပသာရဏောကာသံ အာဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။
တေဒါနီတိ တေ ဣဒါနိ။ ဝက္ကင်္ဂါတိ ဗောဓိသတ္တံ အာလပတိ, သဗ္ဗေပိ ပန ပက္ခိနော ဥပ္ပတနကာလေ ဂီဝံ ဝက္ကံ ကတွာ ဥပ္ပတနတော ‘‘ဝက္ကင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ကိမတ္ထန္တိ ကိံကာရဏံ သမ္ပဿမာနာ? ဥဿုကာတိ ဥက္ကဏ္ဌိတရူပါ ဟုတွာ။ ဂိရိကန္ဒရန္တိ ဂိရိတော အညံ ပဗ္ဗတကန္ဒရံ။ ယထာ ပုရေတိ ယထာ ပုဗ္ဗေ ဧတေ ပက္ခိနော မံ ဂရုံ ကတွာ ပိယံ ကတွာ မညန္တိ, တထာ ဣဒါနိ န နူန မညန္တိ, ပုဗ္ဗေ ဣဓ နိဝုတ္ထတာပသော အညော, အယံ အညော, ဧဝံ မညေ ဧတေ မံ မညန္တီတိ ဒီပေတိ။ စိရပ္ပဝုတ္ထာ အထ ဝါ န တေ ဣမေတိ ကိံ နု ခေါ ဣမေ စိရံ ဝိပ္ပဝသိတွာ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန အာဂတတ္တာ မံ ‘‘သောယေဝ အယ’’န္တိ န သဉ္ဇာနန္တိ, ဥဒါဟု ယေ အမှေသု အဘိနိဗ္ဗုတစိတ္တာ, န တေ ဣမေ, အညေဝ အာဂန္တုကပက္ခိနော, ဣမေ ကေန မံ န ဥပသင်္ကမန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ပက္ကမိတွာ ဌိတောဝ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဇာနာမ တံ န မယံ သမ္ပမူဠှာ, သောယေဝ တွံ တေ မယမသ္မ နာညေ၊
စိတ္တဉ္စ တေ အသ္မိံ ဇနေ ပဒုဋ္ဌံ, အာဇီဝိကာ တေန တမုတ္တသာမာ’’တိ။
တတ္ထ န မယံ သမ္ပမူဠှာတိ မယံ မူဠှာ ပမတ္တာ န ဟောမ။ စိတ္တဉ္စ တေ အသ္မိံ ဇနေ ပဒုဋ္ဌန္တိ တွံ, သောယေဝ မယမ္ပိ တေယေဝ, န တံ သဉ္ဇာနာမ, အပိစ ခေါ ပန တဝ စိတ္တံ အသ္မိံ ဇနေ ပဒုဋ္ဌံ အမှေ မာရေတုံ ဥပ္ပန္နံ။ အာဇီဝိကာတိ အာဇီဝဟေတု ပဗ္ဗဇိတ ပဒုဋ္ဌတာပသ။ တေန တမုတ္တသာမာတိ တေန ကာရဏေန တံ ဥတ္တသာမ ဘာယာမ န ဥပသင်္ကမာမ။
ကူဋတာပသော ‘‘ဉာတော အဟံ ဣမေဟီ’’တိ မုဂ္ဂရံ ခိပိတွာ ဝိရဇ္ဈိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ တာဝ တွံ ဝိရဒ္ဓေါမှီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မံ တာဝ ဝိရဒ္ဓေါသိ, စတ္တာရော ပန အပါယေ န ဝိရဇ္ဈသိ။ သစေ ဣဓ ဝသိဿသိ, ဂါမဝါသီနံ ‘စောရော အယ’န္တိ အာစိက္ခိတွာ တံ ဂါဟာပေဿာမိ သီဃံ ပလာယဿူ’’တိ တံ တဇ္ဇေတွာ ပက္ကာမိ။ ကူဋဇဋိလော တတ္ထ ဝသိတုံ နာသက္ခိ, အညတ္ထ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကူဋတာပသော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပုရိမော သီလဝန္တတာပသော သာရိပုတ္တော, ပါရာဝတဇေဋ္ဌကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရောမကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၇၈] ၈။ မဟိံသရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကိမတ္ထမဘိသန္ဓာယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ လောလမက္ကဋံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဧကသ္မိံ ကုလေ ဧကော ပေါသာဝနိယလောလမက္ကဋော ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဧကဿ သီလဝန္တဿ ဟတ္ထိဿ ပိဋ္ဌိယံ နိသီဒိတွာ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကရောတိ, ပိဋ္ဌိယံ စင်္ကမတိ။ ဟတ္ထီ အတ္တနော သီလဝန္တတာယ ခန္တိသမ္ပဒါယ န ကိဉ္စိ ကရောတိ။ အထေကဒိဝသံ တဿ ဟတ္ထိဿ ဌာနေ အညော ဒုဋ္ဌဟတ္ထိပေါတော အဋ္ဌာသိ။ မက္ကဋော ‘‘သောယေဝ အယ’’န္တိ သညာယ ဒုဋ္ဌဟတ္ထိဿ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိ။ အထ နံ သော သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ဌပေတွာ ပါဒေန အက္ကမိတွာ သဉ္စုဏ္ဏေသိ။ သာ ပဝတ္တိ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, လောလမက္ကဋော ကိရ သီလဝန္တဟတ္ထိသညာယ ဒုဋ္ဌဟတ္ထိပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိ, အထ နံ သော ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ, လောလမက္ကဋော ဧဝံသီလော, ပေါရာဏတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံသီလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ မဟိံသယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ထာမသမ္ပန္နော
မဟာသရီရော ပဗ္ဗတပါဒပဗ္ဘာရဂိရိဒုဂ္ဂဝနဃဋေသု ဝိစရန္တော ဧကံ ဖာသုကံ ရုက္ခမူလံ ဒိသွာ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ ဒိဝါ တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ အဋ္ဌာသိ။ အထေကော လောလမက္ကဋော ရုက္ခာ ဩတရိတွာ တဿ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိတွာ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကတွာ သိင်္ဂေ ဂဏှိတွာ ဩလမ္ဗန္တော နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ဒေါလာယန္တောဝ ကီဠိ။ ဗောဓိသတ္တော ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပဒါယ တံ တဿ အနာစာရံ န မနသာကာသိ, မက္ကဋော ပုနပ္ပုနံ တထေဝ ကရိ။ အထေကဒိဝသံ တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ရုက္ခက္ခန္ဓေ ဌတွာ နံ ‘‘မဟိံသရာဇ ကသ္မာ ဣမဿ ဒုဋ္ဌမက္ကဋဿ အဝမာနံ သဟသိ, နိသေဓေဟိ န’’န္တိ ဝတွာ ဧတမတ္ထံ ပကာသေန္တီ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ကိမတ္ထမဘိသန္ဓာယ, လဟုစိတ္တဿ ဒုဗ္ဘိနော၊
သဗ္ဗကာမဒဒဿေဝ, ဣမံ ဒုက္ခံ တိတိက္ခသိ။
‘‘သိင်္ဂေန နိဟနာဟေတံ, ပဒသာ စ အဓိဋ္ဌဟ၊
ဘိယျော ဗာလာ ပကုဇ္ဈေယျုံ, နော စဿ ပဋိသေဓကော’’တိ။
တတ္ထ ကိမတ္ထမဘိသန္ဓာယာတိ ကိံ နု ခေါ ကာရဏံ ပဋိစ္စ ကိံ သမ္ပဿမာနော။ ဒုဗ္ဘိနောတိ မိတ္တဒုဗ္ဘိဿ။ သဗ္ဗကာမဒဒဿေဝါတိ သဗ္ဗကာမဒဒဿ သာမိကဿ ဣဝ။ တိတိက္ခသီတိ အဓိဝါသေသိ။ ပဒသာ စ အဓိဋ္ဌဟာတိ ပါဒေန စ နံ တိဏှခုရဂ္ဂေန ယထာ ဧတ္ထေဝ မရတိ, ဧဝံ အက္ကမ။ ဘိယျော ဗာလာတိ သစေ ဟိ ပဋိသေဓကော န ဘဝေယျ, ဗာလာ အညာဏသတ္တာ ပုနပ္ပုနံ ကုဇ္ဈေယျုံ ဃဋ္ဋေယျုံ ဝိဟေဌေယျုံ ဧဝါတိ ဒီပေတိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ရုက္ခဒေဝတေ, သစာဟံ ဣမိနာ ဇာတိဂေါတ္တဗလာဒီဟိ အဓိကော သမာနော ဣမဿ ဒေါသံ န သဟိဿာမိ, ကထံ မေ မနောရထော နိပ္ဖတ္တိံ ဂမိဿတိ။ အယံ ပန မံ ဝိယ အညမ္ပိ မညမာနော ဧဝံ အနာစာရံ ကရိဿတိ, တတော ယေသံ စဏ္ဍမဟိံသာနံ ဧသ ဧဝံ ကရိဿတိ, ဧတေယေဝ ဧတံ ဝဓိဿန္တိ။ သာ တဿ အညေဟိ မာရဏာ မယှံ ဒုက္ခတော စ ပါဏာတိပါတတော စ ဝိမုတ္တိ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘မမေဝါယံ မညမာနော, အညေပေဝံ ကရိဿတိ၊
တေ နံ တတ္ထ ဝဓိဿန္တိ, သာ မေ မုတ္တိ ဘဝိဿတီ’’တိ။
ကတိပါဟစ္စယေန ပန ဗောဓိသတ္တော အညတ္ထ ဂတော။ အညော စဏ္ဍမဟိံသော တတ္ထ အာဂန္တွာ အဋ္ဌာသိ။ ဒုဋ္ဌမက္ကဋော ‘‘သောယေဝ အယ’’န္တိ သညာယ တဿ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိတွာ တထေဝ အနာစာရံ စရိ။ အထ နံ သော ဝိဓုနန္တော ဘူမိယံ ပါတေတွာ သိင်္ဂေန ဟဒယေ ဝိဇ္ဈိတွာ ပါဒေဟိ မဒ္ဒိတွာ သဉ္စုဏ္ဏေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဋ္ဌမဟိံသော အယံ ဒုဋ္ဌဟတ္ထီ အဟောသိ, ဒုဋ္ဌမက္ကဋော ဧတရဟိ အယံ မက္ကဋော, သီလဝါ မဟိံသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟိံသရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၇၉] ၉။ သတပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထာ မာဏဝကော ပန္ထေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပဏ္ဍုကလောဟိတကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနဉှိ ဒွေ ဇနာ မေတ္တိယဘူမဇကာ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိံသု, ဒွေ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကာ ကီဋာဂိရိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိံသု, ပဏ္ဍုကလောဟိတကာ ဣမေ ပန ဒွေ သာဝတ္ထိံ ဥပနိဿာယ ဇေတဝနေ ဝိဟရိံသု။ တေ ဓမ္မေန နီဟဋံ အဓိကရဏံ ဥက္ကောဋေန္တိ။ ယေပိ တေသံ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာ ဟောန္တိ, တေသံ ဥပတ္ထမ္ဘာ ဟုတွာ ‘‘န, အာဝုသော, တုမှေ ဧတေဟိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ သီလေန ဝါ နိဟီနတရာ။ သစေ တုမှေ အတ္တနော ဂါဟံ ဝိဿဇ္ဇေထ, သုဋ္ဌုတရံ ဝေါ ဧတေ အဓိဘဝိဿန္တီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဂါဟံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ န ဒေန္တိ။ တေန ဘဏ္ဍနာနိ စေဝ ကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒါ စ ပဝတ္တန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ အထ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတာပေတွာ ပဏ္ဍုကလောဟိတကေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တနာပိ အဓိကရဏံ ဥက္ကောဋေထ, အညေသမ္ပိ ဂါဟံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ န ဒေထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဝံ သန္တေ, ဘိက္ခဝေ, တုမှာကံ ကိရိယာ သတပတ္တမာဏဝဿ ကိရိယာ ဝိယ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ ကာသိဂါမကေ ဧကသ္မိံ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီဟိ ဇီဝိကံ အကပ္ပေတွာ ပဉ္စသတမတ္တေ စောရေ ဂဟေတွာ တေသံ ဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ ပန္ထဒူဟနသန္ဓိစ္ဆေဒါဒီနိ ကရောန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော ဧကဿ ဇာနပဒဿ ကဟာပဏသဟဿံ ဒတွာ ပုန အဂ္ဂဟေတွာဝ ကာလမကာသိ။ အထဿ ဘရိယာ အပရဘာဂေ ဂိလာနာ မရဏမဉ္စေ နိပန္နာ ပုတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, ပိတာ တေ ဧကဿ သဟဿံ ဒတွာ အနာဟရာပေတွာဝ မတော, သစေ အဟမ္ပိ မရိဿာမိ, န သော တုယှံ ဒဿတိ, ဂစ္ဆ နံ မယိ ဇီဝန္တိယာ အာဟရာပေတွာ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ကဟာပဏေ လဘိ။ အထဿ မာတာ ကာလကိရိယံ ကတွာ ပုတ္တသိနေဟေန တဿ အာဂမနမဂ္ဂေ ဩပပါတိကသိင်္ဂါလီ ဟုတွာ နိဗ္ဗတိ။
တဒါ သော စောရဇေဋ္ဌကော မဂ္ဂပဋိပန္နေ ဝိလုမ္ပမာနော သပရိသော တသ္မိံ မဂ္ဂေ အဋ္ဌာသိ။ အထ သာ သိင်္ဂါလီ ပုတ္တေ အဋဝီမုခံ သမ္ပတ္တေ ‘‘တာတ, မာ အဋဝိံ အဘိရုဟိ, စောရာ ဧတ္ထ ဌိတာ, တေ တံ မာရေတွာ ကဟာပဏေ ဂဏှိဿန္တီ’’တိ ပုနပ္ပုနံ မဂ္ဂံ ဩစ္ဆိန္ဒမာနာ နိဝါရေတိ။ သော တံ ကာရဏံ အဇာနန္တော ‘‘အယံ ကာဠကဏ္ဏီ သိင်္ဂါလီ မယှံ မဂ္ဂံ ဩစ္ဆိန္ဒတီ’’တိ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ မာတရံ ပလာပေတွာ အဋဝိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ အထေကော သတပတ္တသကုဏော ‘‘ဣမဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထေ ကဟာပဏသဟဿံ အတ္ထိ, ဣမံ မာရေတွာ တံ ကဟာပဏံ ဂဏှထာ’’တိ ဝိရဝန္တော စောရာဘိမုခေါ ပက္ခန္ဒိ။ မာဏဝေါ တေန ကတကာရဏံ အဇာနန္တော ‘‘အယံ မင်္ဂလသကုဏော, ဣဒါနိ မေ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဝဿ, သာမိ, ဝဿ, သာမီ’’တိ ဝတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိ။
ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗရုတညူ တေသံ ဒွိန္နံ ကိရိယံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ဣမာယ သိင်္ဂါလိယာ ဧတဿ မာတရာ ဘဝိတဗ္ဗံ, တေန သာ ‘‘ဣမံ မာရေတွာ ကဟာပဏေ ဂဏှန္တီ’’တိ ဘယေန ဝါရေတိ။ ဣမိနာ ပန သတပတ္တေန ပစ္စာမိတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ, တေန သော ‘‘ဣမံ မာရေတွာ ကဟာပဏေ ဂဏှထာ’’တိ အမှာကံ အာရောစေသိ။ အယံ ပန ဧတမတ္ထံ အဇာနန္တော အတ္ထကာမံ မာတရံ တဇ္ဇေတွာ ပလာပေသိ, အနတ္ထကာမဿ သတပတ္တဿ ‘‘အတ္ထကာမော မေ’’တိ သညာယ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှာတိ, အဟော ဝတာယံ
ဗာလောတိ။ ဗောဓိသတ္တာနဉှိ ဧဝံ မဟာပုရိသာနမ္ပိ သတံ ပရသန္တကဂ္ဂဟဏံ ဝိသမပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဟောတိ, ‘‘နက္ခတ္တဒေါသေနာ’’တိပိ ဝဒန္တိ။
မာဏဝေါ အာဂန္တွာ စောရာနံ သီမန္တရံ ပါပုဏိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဂါဟာပေတွာ ‘‘ကတ္ထ ဝါသိကောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗာရာဏသိဝါသိကောမှီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ အဂမာသီ’’တိ? ‘‘ဧကသ္မိံ ဂါမကေ သဟဿံ လဒ္ဓဗ္ဗံ အတ္ထိ, တတ္ထ အဂမာသိ’’န္တိ။ ‘‘လဒ္ဓံ ပန တေ’’တိ? ‘‘အာမ, လဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ကေန တွံ ပေသိတောသီ’’တိ? ‘‘သာမိ, ပိတာ မေ မတော, မာတာပိ မေ ဂိလာနာ, သာ ‘မယိ မတာယ ဧသ န လဘိဿတီ’တိ မညမာနာ မံ ပေသေသီ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ တဝ မာတု ပဝတ္တိံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘မာတာ တေ တယိ နိက္ခန္တေ ကာလံ ကတွာ ပုတ္တသိနေဟေန သိင်္ဂါလီ ဟုတွာ တဝ မရဏဘယဘီတာ မဂ္ဂံ တေ ဩစ္ဆိန္ဒိတွာ တံ ဝါရေသိ, တံ တွံ တဇ္ဇေတွာ ပလာပေသိ, သတပတ္တသကုဏော ပန တေ ပစ္စာမိတ္တော။ သော ‘ဣမံ မာရေတွာ ကဟာပဏေ ဂဏှထာ’တိ အမှာကံ အာစိက္ခိ, တွံ အတ္တနော ဗာလတာယ အတ္ထကာမံ မာတရံ ‘အနတ္ထကာမာ မေ’တိ မညသိ, အနတ္ထကာမံ သတပတ္တံ ‘အတ္ထကာမော မေ’တိ။ တဿ တုမှာကံ ကတဂုဏော နာမ နတ္ထိ, မာတာ ပန တေ မဟာဂုဏာ, ကဟာပဏေ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘ယထာ မာဏဝကော ပန္ထေ, သိင်္ဂါလိံ ဝနဂေါစရိံ၊
အတ္ထကာမံ ပဝေဒေန္တိံ, အနတ္ထကာမာတိ မညတိ၊
အနတ္ထကာမံ သတပတ္တံ, အတ္ထကာမောတိ မညတိ။
‘‘ဧဝမေဝ ဣဓေကစ္စော, ပုဂ္ဂလော ဟောတိ တာဒိသော၊
ဟိတေဟိ ဝစနံ ဝုတ္တော, ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝါမတော။
‘‘ယေ စ ခေါ နံ ပသံသန္တိ, ဘယာ ဥက္ကံသယန္တိ ဝါ၊
တဉှိ သော မညတေ မိတ္တံ, သတပတ္တံဝ မာဏဝေါ’’တိ။
တတ္ထ ဟိတေဟီတိ ဟိတံ ဝုဍ္ဎိံ ဣစ္ဆမာနေဟိ။ ဝစနံ ဝုတ္တောတိ ဟိတသုခါဝဟံ ဩဝါဒါနုသာသနံ ဝုတ္တော။ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝါမတောတိ ဩဝါဒံ အဂဏှန္တော ‘‘အယံ မေ န အတ္ထာဝဟော ဟောတိ, အနတ္ထာဝဟော မေ အယ’’န္တိ ဂဏှန္တော ဝါမတော ပဋိဂ္ဂဏှာတိ နာမ။
ယေ စ ခေါ နန္တိ ယေ စ ခေါ တံ အတ္တနော ဂါဟံ ဂဟေတွာ ဌိတပုဂ္ဂလံ ‘‘အဓိကရဏံ ဂဟေတွာ ဌိတေဟိ နာမ တုမှာဒိသေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ဘယာ ဥက္ကံသယန္တိ ဝါတိ ဣမဿ ဂါဟဿ ဝိဿဋ္ဌပစ္စယာ တုမှာကံ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, မာ ဝိဿဇ္ဇယိတ္ထ, န ဧတေ ဗာဟုသစ္စကုလပရိဝါရာဒီဟိ တုမှေ သမ္ပာပုဏန္တီတိ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇနပစ္စယာ ဘယံ ဒဿေတွာ ဥက္ခိပန္တိ။ တဉှိ သော မညတေ မိတ္တန္တိ ယေ ဧဝရူပါ ဟောန္တိ, တေသု ယံကိဉ္စိ သော ဧကစ္စော ဗာလပုဂ္ဂလော အတ္တနော ဗာလတာယ မိတ္တံ မညတိ, ‘‘အယံ မေ အတ္ထကာမော မိတ္တော’’တိ မညတိ။ သတပတ္တံဝ မာဏဝေါတိ ယထာ အနတ္ထကာမညေဝ သတပတ္တံ သော မာဏဝေါ အတ္တနော ဗာလတာယ ‘‘အတ္ထကာမော မေ’’တိ မညတိ, ပဏ္ဍိတော ပန ဧဝရူပံ ‘‘အနုပ္ပိယဘာဏီ မိတ္တော’’တိ အဂဟေတွာ ဒူရတောဝ နံ ဝိဝဇ္ဇေတိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘အညဒတ္ထုဟရော မိတ္တော, ယော စ မိတ္တော ဝစီပရော၊
အနုပ္ပိယဉ္စ ယော အာဟ, အပါယေသု စ ယော သခါ။
‘‘ဧတေ အမိတ္တေ စတ္တာရော, ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော၊
အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ, မဂ္ဂံ ပဋိဘယံ ယထာ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၅၉)၊
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ စောရဇေဋ္ဌကော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သတပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၈၀] ၁၀။ ပုဋဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဒ္ဓါ ဟိ နူန မိဂရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ပုဋဒူသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကော အမစ္စော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ ဥယျာနေ နိသီဒါပေတွာ ဒါနံ ဒဒမာနော ‘‘အန္တရာဘတ္တေ ဥယျာနေ စရိတုကာမာ စရန္တူ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ ဥယျာနစာရိကံ စရိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဥယျာနပါလော ပတ္တသမ္ပန္နံ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ မဟန္တမဟန္တာနိ ပဏ္ဏာနိ ဂဟေတွာ ‘‘အယံ ပုပ္ဖါနံ ဘဝိဿတိ, အယံ ဖလာန’’န္တိ ပုဋေ ကတွာ ရုက္ခမူလေ ပါတေတိ။ တဿ ပုတ္တော ဒါရကော ပါတိတပါတိတံ ပုဋံ ဝိဒ္ဓံသေတိ။ ဘိက္ခူ တမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ ပုဋဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဧကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသမာနော ဧကဒိဝသံ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဥယျာနံ အဂမာသိ။ တတ္ထ ဗဟူ ဝါနရာ ဝသန္တိ။ ဥယျာနပါလော ဣမိနာဝ နိယာမေန ပတ္တပုဋေ ပါတေတိ, ဇေဋ္ဌဝါနရော ပါတိတပါတိတေ ဝိဒ္ဓံသေတိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဥယျာနပါလေန ပါတိတပါတိတံ ပုဋံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ မနာပတရံ ကာတုကာမော မညေ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဒ္ဓါ ဟိ နူန မိဂရာဇာ, ပုဋကမ္မဿ ကောဝိဒေါ၊
တထာ ဟိ ပုဋံ ဒူသေတိ, အညံ နူန ကရိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ မိဂရာဇာတိ မက္ကဋံ ဝဏ္ဏေန္တော ဝဒတိ။ ပုဋကမ္မဿာတိ မာလာပုဋကရဏဿ။ ကောဝိဒေါတိ ဆေကော။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – အယံ မိဂရာဇာ ဧကံသေန ပုဋကမ္မဿ ကောဝိဒေါ မညေ, တထာ ဟိ ပါတိတပါတိတံ ပုဋံ ဒူသေတိ, အညံ နူန တတော မနာပတရံ ကရိဿတီတိ။
တံ သုတွာ မက္ကဋော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘န မေ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ, ပုဋကမ္မဿ ကောဝိဒေါ၊
ကတံ ကတံ ခေါ ဒူသေမ, ဧဝံ ဓမ္မမိဒံ ကုလ’’န္တိ။
တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေသံ ဝေါ ဧဒိသော ဓမ္မော, အဓမ္မော ပန ကီဒိသော၊
မာ ဝေါ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ, အဒ္ဒသာမ ကုဒါစန’’န္တိ။
ဧဝံ ဝတွာ စ ပန ဝါနရဂဏံ ဂရဟိတွာ ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝါနရော ပုဋဒူသကဒါရကော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပုဋဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဥဒပါနဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဥဒပါနဝရံ ဝနဗျဂ္ဃ ကပိ, သိခိနီ စ ဗလာက ရုစိရဝရော၊
သုဇနာဓိပ ရောမက ဒူသ ပုန, သတပတ္တဝရော ပုဋကမ္မ ဒသာတိ။
၄။ အဗ္ဘန္တရဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၈၁] ၁။ အဗ္ဘန္တရဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဗ္ဘန္တရော နာမ ဒုမောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဗိမ္ဗာဒေဝီထေရိယာ အမ္ဗရသဒါနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဟိ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကေ ဝေသာလိယံ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တေ မဟာပဇာပတီ ဂေါတမီ ပဉ္စ သာကိယသတာနိ အာဒါယ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စေဝ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိ။ အပရဘာဂေ တာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခုနိယော နန္ဒကောဝါဒံ (မ။ နိ။ ၃။၃၉၈ အာဒယော) သုတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ သတ္ထရိ ပန သာဝတ္ထိံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တေ ရာဟုလမာတာ ဗိမ္ဗာဒေဝီ ‘‘သာမိကော မေ ပဗ္ဗဇိတွာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော, ပုတ္တောပိ မေ ပဗ္ဗဇိတွာ တဿေဝ သန္တိကေ ဝသတိ, အဟံ အဂါရမဇ္ဈေ ကိံကရိဿာမိ, အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိတွာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ပုတ္တဉ္စ နိဗဒ္ဓံ ပဿမာနာ ဝိဟရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဟိ သဒ္ဓိံ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ သတ္ထာရဉ္စ ပိယပုတ္တဉ္စ ပဿမာနာ ဧကသ္မိံ ဘိက္ခုနုပဿယေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ရာဟုလသာမဏေရော အာဂန္တွာ မာတရံ ပဿတိ။
အထေကဒိဝသံ ထေရိယာ ဥဒရဝါတော ကုပ္ပိ။ သာ ပုတ္တေ ဒဋ္ဌုံ အာဂတေ တဿ ဒဿနတ္ထာယ နိက္ခမိတုံ နာသက္ခိ, အညာဝ အာဂန္တွာ အဖာသုကဘာဝံ ကထယိံသု။ သော မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ တေ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တာတ, အဂါရမဇ္ဈေ မေ သက္ခရယောဇိတေ အမ္ဗရသေ ပီတေ ဥဒရဝါတော ဝူပသမ္မတိ, ဣဒါနိ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေမ, ကုတော တံ လဘိဿာမာ’’တိ။ သာမဏေရော ‘‘လဘန္တော အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ နိက္ခမိ။
တဿ ပနာယသ္မတော ဥပဇ္ဈာယော ဓမ္မသေနာပတိ, အာစရိယော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော, စူဠပိတာ အာနန္ဒတ္ထေရော, ပိတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ မဟာသမ္ပတ္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အညဿ သန္တိကံ အဂန္တွာ ဥပဇ္ဈာယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဒုမ္မုခါကာရော ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ထေရော ‘‘ကိံ နု ခေါ, ရာဟုလ, ဒုမ္မုခေါ ဝိယာသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မာတု မေ, ဘန္တေ, ထေရိယာ ဥဒရဝါတော ကုပိတော’’တိ။ ‘‘ကိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘သက္ခရယောဇိတေန ကိရ အမ္ဗရသေန ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု လဘိဿာမိ, မာ စိန္တယီ’’တိ။
သော ပုနဒိဝသေ တံ အာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပဝိသိတွာ သာမဏေရံ အာသနသာလာယံ နိသီဒါပေတွာ ရာဇဒွါရံ အဂမာသိ။ ကောသလရာဇာ ထေရံ ဒိသွာ နိသီဒါပေသိ, တင်္ခဏညေဝ ဥယျာနပါလော ပိဏ္ဍိပက္ကာနံ မဓုရအမ္ဗာနံ ဧကံ ပုဋံ အာဟရိ။ ရာဇာ အမ္ဗာနံ တစံ အပနေတွာ သက္ခရံ ပက္ခိပိတွာ သယမေဝ မဒ္ဒိတွာ ထေရဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ အဒါသိ။ ထေရော ရာဇနိဝေသနာ နိက္ခမိတွာ အာသနသာလံ ဂန္တွာ သာမဏေရဿ အဒါသိ ‘‘ဟရိတွာ မာတု တေ ဒေဟီ’’တိ။ သော ဟရိတွာ အဒါသိ, ထေရိယာ ပရိဘုတ္တမတ္တေဝ ဥဒရဝါတော ဝူပသမိ။ ရာဇာပိ မနုဿံ ပေသေသိ – ‘‘ထေရော ဣဓ နိသီဒိတွာ အမ္ဗရသံ န ပရိဘုဉ္ဇိ, ဂစ္ဆ ကဿစိ ဒိန္နဘာဝံ ဇာနာဟီ’’တိ။ သော ထေရေန သဒ္ဓိံယေဝ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ အာဂန္တွာ ရညော ကထေသိ။ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘သစေ သတ္ထာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိဿ, စက္ကဝတ္တိရာဇာ အဘဝိဿ, ရာဟုလသာမဏေရော ပရိဏာယကရတနံ, ထေရီ ဣတ္ထိရတနံ, သကလစက္ကဝါဠရဇ္ဇံ ဧတေသညေဝ အဘဝိဿ။ အမှေဟိ ဧတေ ဥပဋ္ဌဟန္တေဟိ စရိတဗ္ဗံ အဿ, ဣဒါနိ ပဗ္ဗဇိတွာ အမှေ ဥပနိဿာယ ဝသန္တေသု ဧတေသု န ယုတ္တံ အမှာကံ ပမဇ္ဇိတု’’န္တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ထေရိယာ နိဗဒ္ဓံ အမ္ဗရသံ ဒါပေသိ။ ထေရေန ဗိမ္ဗာဒေဝီထေရိယာ အမ္ဗရသဿ ဒိန္နဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, သာရိပုတ္တတ္ထေရော ကိရ ဗိမ္ဗာဒေဝီထေရိံ အမ္ဗရသေန သန္တပ္ပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ရာဟုလမာတာ သာရိပုတ္တေန အမ္ဗရသေန သန္တပ္ပိတာ, ပုဗ္ဗေပေသ ဧတံ သန္တပ္ပေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ သဏ္ဌပိတဃရာဝါသော မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဣသိဂဏပရိဝုတော ဂဏသတ္ထာ ဟုတွာ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ပဗ္ဗတပါဒါ ဩတရိတွာ စာရိကံ စရမာနော ဗာရာဏသိံ ပတွာ ဥယျာနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အထဿ ဣသိဂဏဿ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇမာနော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဣမေသံ တာပသာနံ အဝါသာယ ပရိသက္ကိဿာမိ, အထ တေ ဘိန္နာဝါသာ ဥပဒ္ဒုတာ စရမာနာ စိတ္တေကဂ္ဂတံ န လဘိဿန္တိ, ဧဝံ မေ ဖာသုကံ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကော နု ခေါ ဥပါယော’’တိ ဝီမံသန္တော ဣမံ ဥပါယံ အဒ္ဒသ – မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, သစေ တွံ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗပက္ကံ ခါဒေယျာသိ, ပုတ္တံ လဘိဿသိ, သော စက္ကဝတ္တိရာဇာ ဘဝိဿတီ’’တိ အာစိက္ခိဿာမိ။ ရာဇာ ဒေဝိယာ ကထံ သုတွာ အမ္ဗပက္ကတ္ထာယ ဥယျာနံ ပေသေဿတိ, အထာဟံ အမ္ဗာနိ အန္တရဓာပေဿာမိ, ရညော ဥယျာနေ အမ္ဗာနံ အဘာဝံ အာရောစေဿန္တိ, ‘‘ကေ တေ ခါဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တာပသာ ခါဒန္တီ’’တိ ဝက္ခန္တိ, တံ သုတွာ ရာဇာ တာပသေ ပေါထေတွာ နီဟရာပေဿတိ, ဧဝံ တေ ဥပဒ္ဒုတာ ဘဝိဿန္တီတိ။
သော မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အာကာသေ ဌိတော အတ္တနော ဒေဝရာဇဘာဝံ ဇာနာပေတွာ တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘အဗ္ဘန္တရော နာမ ဒုမော, ယဿ ဒိဗျမိဒံ ဖလံ၊
ဘုတွာ ဒေါဟဠိနီ နာရီ, စက္ကဝတ္တိံ ဝိဇာယတိ။
‘‘တွမ္ပိ ဘဒ္ဒေ မဟေသီသိ, သာ စာပိ ပတိနော ပိယာ၊
အာဟရိဿတိ တေ ရာဇာ, ဣဒံ အဗ္ဘန္တရံ ဖလ’’န္တိ။
တတ္ထ အဗ္ဘန္တရော နာမ ဒုမောတိ ဣမိနာ တာဝ ဂါမနိဂမဇနပဒပဗ္ဗတာဒီနံ အသုကဿ အဗ္ဘန္တရောတိ အဝတွာ ကေဝလံ ဧကံ အဗ္ဘန္တရံ
အမ္ဗရုက္ခံ ကထေသိ။ ယဿ ဒိဗျမိဒံ ဖလန္တိ ယဿ အမ္ဗရုက္ခဿ ဒေဝတာနံ ပရိဘောဂါရဟံ ဒိဗျံ ဖလံ။ ဣဒန္တိ ပန နိပါတမတ္တမေဝ။ ဒေါဟဠိနီတိ သဉ္ဇာတဒေါဟဠာ။ တွမ္ပိ, ဘဒ္ဒေ, မဟေသီသီတိ တွံ, သောဘနေ မဟေသီ, အသိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘မဟေသီ စာ’’တိပိ ပါဌော။ သာ စာပိ ပတိနော ပိယာတိ သောဠသန္နံ ဒေဝီသဟဿာနံ အဗ္ဘန္တရေ အဂ္ဂမဟေသီ စာပိ ပတိနော စာပိ ပိယာတိ အတ္ထော။ အာဟရိဿတိ တေ ရာဇာ, ဣဒံ အဗ္ဘန္တရံ ဖလန္တိ တဿာ တေ ပိယာယ အဂ္ဂမဟေသိယာ ဣဒံ မယာ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဖလံ ရာဇာ အာဟရာပေဿတိ, သာ တွံ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ စက္ကဝတ္တိဂဗ္ဘံ လဘိဿသီတိ။
ဧဝံ သက္ကော ဒေဝိယာ ဣမာ ဒွေ ဂါထာ ဝတွာ ‘‘တွံ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟိ, မာ ပပဉ္စံ အကာသိ, သွေ ရညော အာရောစေယျာသီ’’တိ တံ အနုသာသိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ သာ ပုနဒိဝသေ ဂိလာနာလယံ ဒဿေတွာ ပရိစာရိကာနံ သညံ ဒတွာ နိပဇ္ဇိ။ ရာဇာ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ သီဟာသနေ နိသိန္နော နာဋကာနိ ပဿန္တော ဒေဝိံ အဒိသွာ ‘‘ကဟံ, ဒေဝီ’’တိ ပရိစာရိကေ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဂိလာနာ, ဒေဝါ’’တိ။ သော တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ သယနပဿေ နိသီဒိတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တော ‘‘ကိံ တေ, ဘဒ္ဒေ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ အညံ အဖာသုကံ နာမ နတ္ထိ, ဒေါဟဠော မေ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ‘‘ကိံ ဣစ္ဆသိ, ဘဒ္ဒေ’’တိ? ‘‘အဗ္ဘန္တရအမ္ဗဖလံ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အဗ္ဘန္တရအမ္ဗော နာမ ကဟံ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘နာဟံ, ဒေဝ, အဗ္ဘန္တရအမ္ဗံ ဇာနာမိ, တဿ ပန မေ ဖလံ လဘမာနာယ ဇီဝိတံ အတ္ထိ, အလဘမာနာယ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အာဟရာပေဿာမိ, မာ စိန္တယီ’’တိ ရာဇာ ဒေဝိံ အဿာသေတွာ ဥဋ္ဌာယ ဂန္တွာ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဒေဝိယာ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗေ နာမ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော, ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ ဒွိန္နံ အမ္ဗာနံ အန္တရေ ဌိတော အမ္ဗော အဗ္ဘန္တရအမ္ဗော နာမ, ဥယျာနံ ပေသေတွာ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတအမ္ဗတော ဖလံ အာဟရာပေတွာ ဒေဝိယာ ဒါပေထာ’’တိ။
ရာဇာ ‘‘သာဓု, ဧဝရူပံ အမ္ဗံ အာဟရထာ’’တိ ဥယျာနံ ပေသေသိ။ သက္ကော အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဥယျာနေ အမ္ဗာနိ ခါဒိတသဒိသာနိ ကတွာ အန္တရဓာပေသိ။ အမ္ဗတ္ထာယ ဂတာ မနုဿာ သကလဥယျာနံ ဝိစရန္တာ ဧကံ အမ္ဗမ္ပိ အလဘိတွာ ဂန္တွာ ဥယျာနေ အမ္ဗာနံ အဘာဝံ ရညော ကထယိံသု။
‘‘ကေ အမ္ဗာနိ ခါဒန္တီ’’တိ? ‘‘တာပသာ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တာပသေ ဥယျာနတော ပေါထေတွာ နီဟရထာ’’တိ။ မနုဿာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ နီဟရိံသု။ သက္ကဿ မနောရထော မတ္ထကံ ပါပုဏိ။ ဒေဝီ အမ္ဗဖလတ္ထာယ နိဗဒ္ဓံ ကတွာ နိပဇ္ဇိယေဝ။ ရာဇာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အပဿန္တော အမစ္စေ စ ဗြာဟ္မဏေ စ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘အဗ္ဘန္တရအမ္ဗဿ အတ္ထိဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ အာဟံသု – ‘‘ဒေဝ, အဗ္ဘန္တရအမ္ဗော နာမ ဒေဝတာနံ ပရိဘောဂေါ, ‘ဟိမဝန္တေ ကဉ္စနဂုဟာယ အန္တော အတ္ထီ’တိ အယံ နော ပရမ္ပရာဂတော အနုဿဝေါ’’တိ။ ‘‘ကော ပန တတော အမ္ဗံ အာဟရိတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ? ‘‘န သက္ကာ တတ္ထ မနုဿဘူတေန ဂန္တုံ, ဧကံ သုဝပေါတကံ ပေသေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။
တေန စ သမယေန ရာဇကုလေ ဧကော သုဝပေါတကော မဟာသရီရော ကုမာရကာနံ ယာနကစက္ကနာဘိမတ္တော ထာမသမ္ပန္နော ပညဝါ ဥပါယကုသလော။ ရာဇာ တံ အာဟရာပေတွာ ‘‘တာတ သုဝပေါတက, အဟံ တဝ ဗဟူပကာရော, ကဉ္စနပဉ္ဇရေ ဝသသိ, သုဝဏ္ဏတဋ္ဋကေ မဓုလာဇေ ခါဒသိ, သက္ခရပါနကံ ပိဝသိ, တယာပိ အမှာကံ ဧကံ ကိစ္စံ နိတ္ထရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တာတ ဒေဝိယာ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗေ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော, သော စ အမ္ဗော ဟိမဝန္တေ ကဉ္စနပဗ္ဗတန္တရေ အတ္ထိ ဒေဝတာနံ ပရိဘောဂေါ, န သက္ကာ မနုဿဘူတေန တတ္ထ ဂန္တုံ, တယာ တတော အမ္ဗဖလံ အာဟရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဒေဝ, အာဟရိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ သုဝဏ္ဏတဋ္ဋကေ မဓုလာဇေ ခါဒါပေတွာ သက္ခရပါနကံ ပါယေတွာ သတပါကတေလေန တဿ ပက္ခန္တရာနိ မက္ခေတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ သီဟပဉ္ဇရေ ဌတွာ အာကာသေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သောပိ ရညော နိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ အာကာသေ ပက္ခန္ဒန္တော မနုဿပထံ အတိက္ကမ္မ ဟိမဝန္တေ ပဌမေ ပဗ္ဗတန္တရေ ဝသန္တာနံ သုကာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗော နာမ ကတ္ထ အတ္ထိ, ကထေထ မေ တံ ဌာန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မယံ န ဇာနာမ, ဒုတိယေ ပဗ္ဗတန္တရေ သုကာ ဇာနိဿန္တီ’’တိ။
သော တေသံ ဝစနံ သုတွာ တတော ဥပ္ပတိတွာ ဒုတိယံ ပဗ္ဗတန္တရံ အဂမာသိ, တထာ တတိယံ, စတုတ္ထံ, ပဉ္စမံ, ဆဋ္ဌံ အဂမာသိ။ တတ္ထပိ နံ သုကာ ‘‘န မယံ ဇာနာမ, သတ္တမပဗ္ဗတန္တရေ သုကာ ဇာနိဿန္တီ’’တိ အာဟံသု။ သော တတ္ထပိ ဂန္တွာ ‘‘အဗ္ဘန္တရအမ္ဗော နာမ ကတ္ထ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ နာမ ကဉ္စနပဗ္ဗတန္တရေ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အဟံ တဿ ဖလတ္ထာယ အာဂတော, မံ တတ္ထ နေတွာ တတော မေ ဖလံ ဒါပေထာ’’တိ။
သုကဂဏာ အာဟံသု – ‘‘သမ္မ, သော ဝေဿဝဏမဟာရာဇဿ ပရိဘောဂေါ, န သက္ကာ ဥပသင်္ကမိတုံ, သကလရုက္ခော မူလတော ပဋ္ဌာယ သတ္တဟိ လောဟဇာလေဟိ ပရိက္ခိတ္တော, သဟဿကုမ္ဘဏ္ဍရက္ခသာ ရက္ခန္တိ, တေဟိ ဒိဋ္ဌဿ ဇီဝိတံ နာမ နတ္ထိ, ကပ္ပုဋ္ဌာနဂ္ဂိအဝီစိမဟာနိရယသဒိသဋ္ဌာနံ, မာ တတ္ထ ပတ္ထနံ ကရီ’’တိ။ ‘‘သစေ တုမှေ န ဂစ္ဆထ, မယှံ ဌာနံ အာစိက္ခထာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အသုကေန စ အသုကေန စ ဌာနေန ယာဟီ’’တိ။ သော တေဟိ အာစိက္ခိတဝသေနေဝ သုဋ္ဌု မဂ္ဂံ ဥပဓာရေတွာ တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ဒိဝါ အတ္တာနံ အဒဿေတွာ မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ ရက္ခသာနံ နိဒ္ဒေါက္ကမနသမယေ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကေန မူလန္တရေန သဏိကံ အဘိရုဟိတုံ အာရဘိ။ လောဟဇာလံ ‘‘ကိရီ’’တိ သဒ္ဒမကာသိ။
ရက္ခသာ ပဗုဇ္ဈိတွာ သုကပေါတကံ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဗစောရောယ’’န္တိ ဂဟေတွာ ကမ္မကရဏံ သံဝိဒဟိံသု။ ဧကော ‘‘မုခေ ပက္ခိပိတွာ ဂိလိဿာမိ န’’န္တိ အာဟ, အပရော ‘‘ဟတ္ထေဟိ မဒ္ဒိတွာ ပုဉ္ဇိတွာ ဝိပ္ပကိရိဿာမိ န’’န္တိ, အပရော ‘‘ဒွေဓာ ဖာလေတွာ အင်္ဂါရေသု ပစိတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ။ သော တေသံ ကမ္မကရဏသံဝိဓာနံ သုတွာပိ အသန္တသိတွာဝ တေ ရက္ခသေ အာမန္တေတွာ ‘‘အမ္ဘော ရက္ခသာ, တုမှေ ကဿ မနုဿာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဝေဿဝဏမဟာရာဇဿာ’’တိ။ ‘‘အမ္ဘော, တုမှေပိ ဧကဿ ရညောဝ မနုဿာ, အဟမ္ပိ ရညောဝ မနုဿော, ဗာရာဏသိရာဇာ မံ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗဖလတ္ထာယ ပေသေသိ, သွာဟံ တတ္ထေဝ အတ္တနော ရညော ဇီဝိတံ ဒတွာ အာဂတော။ ယော ဟိ အတ္တနော မာတာပိတူနဉ္စေဝ သာမိကဿ စ အတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇတိ, သော ဒေဝလောကေယေဝ နိဗ္ဗတ္တတိ, တသ္မာ အဟမ္ပိ ဣမမှာ တိရစ္ဆာနယောနိယာ စဝိတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဝတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဘတ္တုရတ္ထေ ပရက္ကန္တော, ယံ ဌာနမဓိဂစ္ဆတိ၊
သူရော အတ္တပရိစ္စာဂီ, လဘမာနော ဘဝါမဟ’’န္တိ။
တတ္ထ ဘတ္တုရတ္ထေတိ ဘတ္တာ ဝုစ္စန္တိ ဘတ္တာဒီဟိ ဘရဏပေါသကာ ပိတာ မာတာ သာမိကော စ, ဣတိ တိဝိဓဿပေတဿ ဘတ္တု အတ္ထာယ။ ပရက္ကန္တောတိ ပရက္ကမံ ကရောန္တော ဝါယမန္တော။ ယံ ဌာနမဓိဂစ္ဆတီတိ ယံ သုခကာရဏံ ယသံ ဝါ လာဘံ ဝါ သဂ္ဂံ ဝါ အဓိဂစ္ဆတိ။ သူရောတိ အဘီရု ဝိက္ကမသမ္ပန္နော။
အတ္တပရိစ္စာဂီတိ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ နိရပေက္ခော ဟုတွာ တဿ တိဝိဓဿပိ ဘတ္တု အတ္ထာယ အတ္တာနံ ပရိစ္စဇန္တော။ လဘမာနော ဘဝါမဟန္တိ ယံ သော ဧဝရူပေါ သူရော ဒေဝသမ္ပတ္တိံ ဝါ မနုဿသမ္ပတ္တိံ ဝါ လဘတိ, အဟမ္ပိ တံ လဘမာနော ဘဝါမိ, တသ္မာ ဟာသောဝ မေ ဧတ္ထ, န တာသော, ကိံ မံ တုမှေ တာသေထာတိ။
ဧဝံ သော ဣမာယ ဂါထာယ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တေ တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တာ ‘‘ဓမ္မိကော ဧသ, န သက္ကာ မာရေတုံ, ဝိဿဇ္ဇေမ န’’န္တိ ဝတွာ သုကပေါတကံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘အမ္ဘော သုကပေါတက, မုတ္တောသိ, အမှာကံ ဟတ္ထတော သောတ္ထိနာ ဂစ္ဆာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘မယှံ အာဂမနံ မာ တုစ္ဆံ ကရောထ, ဒေထ မေ ဧကံ အမ္ဗဖလ’’န္တိ။ ‘‘သုကပေါတက, တုယှံ ဧကံ အမ္ဗဖလံ ဒါတုံ နာမ န ဘာရော, ဣမသ္မိံ ပန ရုက္ခေ အမ္ဗာနိ အင်္ကေတွာ ဂဟိတာနိ, ဧကသ္မိံ ဖလေ အသမေန္တေ အမှာကံ ဇီဝိတံ နတ္ထိ။ ဝေဿဝဏေန ဟိ ကုဇ္ဈိတွာ သကိံ ဩလောကိတေ တတ္တကပါလေ ပက္ခိတ္တတိလာ ဝိယ ကုမ္ဘဏ္ဍသဟဿံ ဘိဇ္ဇိတွာ ဝိပ္ပကိရီယတိ, တေန တေ ဒါတုံ န သက္ကောမ, လဘနဋ္ဌာနံ ပန အာစိက္ခိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယော ကောစိ ဒေတု, ဖလေနေဝ မေ အတ္ထော, လဘနဋ္ဌာနံ အာစိက္ခထာ’’တိ။ ‘‘ဧတဿ ကဉ္စနပဗ္ဗတဿ အန္တရေ ဇောတိရသော နာမ တာပသော အဂ္ဂိံ ဇုဟမာနော ကဉ္စနပတ္တိယာ နာမ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသတိ ဝေဿဝဏဿ ကုလူပကော, ဝေဿဝဏော တဿ နိဗဒ္ဓံ စတ္တာရိ အမ္ဗဖလာနိ ပေသေတိ, တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာ’’တိ။
သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာပသဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ တာပသော ‘‘ကုတော အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗာရာဏသိရညော သန္တိကာ’’တိ။ ‘‘ကိမတ္ထာယ အာဂတောသီ’’တိ? ‘‘သာမိ, အမှာကံ ရညော ဒေဝိယာ အဗ္ဘန္တရအမ္ဗပက္ကေ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော, တဒတ္ထံ အာဂတောမှိ, ရက္ခသာ ပန မေ သယံ အမ္ဗပက္ကံ အဒတွာ တုမှာကံ သန္တိကံ ပေသေသု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ နိသီဒ, လဘိဿသီ’’တိ။ အထဿ ဝေဿဝဏော စတ္တာရိ ဖလာနိ ပေသေသိ။ တာပသော တတော ဒွေ ပရိဘုဉ္ဇိ, ဧကံ သုဝပေါတကဿ ခါဒနတ္ထာယ အဒါသိ။ တေန တသ္မိံ ခါဒိတေ ဧကံ ဖလံ သိက္ကာယ ပက္ခိပိတွာ သုဝပေါတကဿ ဂီဝါယ ပဋိမုဉ္စိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဂစ္ဆာ’’တိ သုကပေါတကံ
ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော တံ အာဟရိတွာ ဒေဝိယာ အဒါသိ။ သာ တံ ခါဒိတွာ ဒေါဟဠံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေသိ, တတောနိဒါနံ ပနဿာ ပုတ္တော နာဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒေဝီ ရာဟုလမာတာ အဟောသိ, သုကော အာနန္ဒော, အမ္ဗပက္ကဒါယကော တာပသော သာရိပုတ္တော, ဥယျာနေ နိဝုတ္ထတာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အဗ္ဘန္တရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၈၂] ၂။ သေယျဇာတကဝဏ္ဏနာ
သေယျံသော သေယျသော ဟောတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကောသလရညော အမစ္စံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ရညော ဗဟူပကာရော သဗ္ဗကိစ္စနိပ္ဖါဒကော အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘ဗဟူပကာရော မေ အယ’’န္တိ တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ တံ အသဟမာနာ အညေ ရညော ပေသုညံ ဥပသံဟရိတွာ တံ ပရိဘိန္ဒိံသု။ ရာဇာ တေသံ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ဒေါသံ အနုပပရိက္ခိတွာဝ တံ သီလဝန္တံ နိဒ္ဒေါသံ သင်္ခလိကဗန္ဓနေန ဗန္ဓာပေတွာ ဗန္ဓနာဂါရေ ပက္ခိပါပေသိ။ သော တတ္ထ ဧကကော ဝသန္တော သီလသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ စိတ္တေကဂ္ဂတံ လဘိတွာ ဧကဂ္ဂစိတ္တော သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိ။ အထဿ ရာဇာ အပရဘာဂေ နိဒ္ဒေါသဘာဝံ ဉတွာ သင်္ခလိကဗန္ဓနံ ဘိန္ဒာပေတွာ ပုရိမယသတော မဟန္တတရံ ယသံ အဒါသိ။ သော ‘‘သတ္ထာရံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဗဟူနိ မာလာဂန္ဓာဒီနိ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တထာဂတံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ‘‘အနတ္ထော ကိရ တေ ဥပ္ပန္နောတိ အဿုမှာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ဥပ္ပန္နော, အဟံ ပန တေန အနတ္ထေန အတ္ထံ အကာသိံ, ဗန္ဓနာဂါရေ နိသီဒိတွာ သောတာပတ္တိဖလံ နိဗ္ဗတ္တေသိ’’န္တိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဥပါသက, တွညေဝ အနတ္ထေန အတ္ထံ အာဟရိ, ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာပိ အတ္တနော အနတ္ထေန အတ္ထံ အာဟရိံ သုယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ
သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ ဒါနံ ဒေတိ, ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခတိ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ။ အထဿေကော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဿိ။ ပါဒမူလိကာဒယော ဉတွာ ‘‘အသုကအမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဋ္ဌော’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ယထာသဘာဝတော ဉတွာ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘မာ မံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဥပဋ္ဌာဟီ’’တိ နိဗ္ဗိသယံ အကာသိ။ သော ဂန္တွာ အညတရံ သာမန္တရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟီတိ သဗ္ဗံ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ မဟာသီလဝဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၅၁) ကထိတသဒိသမေဝ။ ဣဓာပိ သော ရာဇာ တိက္ခတ္တုံ ဝီမံသိတွာ တဿ အမစ္စဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ရဇ္ဇသီမံ ပါပုဏိ။ ဗာရာဏသိရညော သတ္တသတမတ္တာ မဟာယောဓာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ဒေဝ, အသုကော နာမ ကိရ ရာဇာ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’တိ ဇနပဒံ ဘိန္ဒန္တော အာဂစ္ဆတိ, ဧတ္ထေဝ နံ ဂန္တွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘မယှံ ပရဝိဟိံသာယ လဒ္ဓေန ရဇ္ဇေန ကိစ္စံ နတ္ထိ, မာ ကိဉ္စိ ကရိတ္ထာ’’တိ?
စောရရာဇာ အာဂန္တွာ နဂရံ ပရိက္ခိပိ, ပုန အမစ္စာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, မာ ဧဝံ ကရိတ္ထ, ဂဏှိဿာမ န’’န္တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘န လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတုံ, နဂရဒွါရာနိ ဝိဝရထာ’’တိ ဝတွာ သယံ အမစ္စဂဏပရိဝုတော မဟာတလေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိ။ စောရရာဇာ စတူသု ဒွါရေသု မနုဿေ ပေါထေန္တော နဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒံ အဘိရုယှ အမစ္စပရိဝုတံ ရာဇာနံ ဂါဟာပေတွာ သင်္ခလိကာဟိ ဗန္ဓာပေတွာ ဗန္ဓနာဂါရေ ပက္ခိပါပေသိ။ ရာဇာ ဗန္ဓနာဂါရေ နိသိန္နောဝ စောရရာဇာနံ မေတ္တာယန္တော မေတ္တဇ္ဈာနံ ဥပ္ပါဒေသိ။ တဿ မေတ္တာနုဘာဝေန စောရရညော ကာယေ ဍာဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ, သကလသရီရံ ယမကဥက္ကာဟိ ဈာပိယမာနံ ဝိယ ဇာတံ။ သော မဟာဒုက္ခာဘိတုန္နော ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တုမှေ သီလဝန္တံ ရာဇာနံ ဗန္ဓနာဂါရေ ပက္ခိပေထ, တေန ဝေါ ဣဒံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပန္နံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ခမာပေတွာ ‘‘တုမှာကံ ရဇ္ဇံ တုမှာကမေဝ ဟောတူ’’တိ ရဇ္ဇံ တဿေဝ နိယျာဒေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှာကံ ပစ္စတ္ထိကော မေ ဘာရော ဟောတူ’’တိ ဝတွာ ပဒုဋ္ဌာမစ္စဿ ရာဇာဏံ ကာရေတွာ အတ္တနော နဂရမေဝ ဂတော။
ဗောဓိသတ္တော အလင်္ကတမဟာတလေ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပုရိမာ ဒွေဂါထာ အဝေါစ –
‘‘သေယျံသော သေယျသော ဟောတိ, ယော သေယျမုပသေဝတိ၊
ဧကေန သန္ဓိံ ကတွာန, သတံ ဝဇ္ဈေ အမောစယိံ။
‘‘တသ္မာ သဗ္ဗေန လောကေန, သန္ဓိံ ကတွာန ဧကတော၊
ပေစ္စ သဂ္ဂံ နိဂစ္ဆေယျ, ဣဒံ သုဏာထ ကာသိယာ’’တိ။
တတ္ထ သေယျံသော သေယျသော ဟောတိ, ယော သေယျမုပသေဝတီတိ အနဝဇ္ဇဥတ္တမဓမ္မသင်္ခါတော သေယျော အံသော ကောဋ္ဌာသော အဿာတိ သေယျံသော, ကုသလဓမ္မနိဿိတပုဂ္ဂလော။ ယော ပုနပ္ပုနံ တံ သေယျံ ကုသလဓမ္မဘာဝနံ ကုသလာဘိရတံ ဝါ ဥတ္တမပုဂ္ဂလမုပသေဝတိ, သော သေယျသော ဟောတိ ပါသံသတရော စေဝ ဥတ္တရိတရော စ ဟောတိ။ ဧကေန သန္ဓိံ ကတွာန, သတံ ဝဇ္ဈေ အမောစယိန္တိ တဒမိနာပိ စေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – အဟဉှိ သေယျံ မေတ္တာဘာဝနံ ဥပသေဝန္တော တာယ မေတ္တာဘာဝနာယ ဧကေန စောရရညာ သန္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ မေတ္တာဘာဝနံ ဘာဝေတွာ တုမှေ သတဇနေ ဝဇ္ဈေ အမောစယိံ။
ဒုတိယဂါထာယ အတ္ထော – ယသ္မာ အဟံ ဧကေန သဒ္ဓိံ ဧကတော မေတ္တာဘာဝနာယ သန္ဓိံ ကတွာ တုမှေ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တေ သတဇနေ မောစယိံ, တသ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗမေဝေတံ, တသ္မာ သဗ္ဗေန လောကေန သဒ္ဓိံ မေတ္တာဘာဝနာယ သန္ဓိံ ကတွာ ဧကတော ပုဂ္ဂလော ပေစ္စ ပရလောကေ သဂ္ဂံ နိဂစ္ဆေယျ။ မေတ္တာယ ဟိ ဥပစာရံ ကာမာဝစရေ ပဋိသန္ဓိံ ဒေတိ, အပ္ပနာ ဗြဟ္မလောကေ။ ဣဒံ မမ ဝစနံ သဗ္ဗေပိ တုမှေ ကာသိရဋ္ဌဝါသိနော သုဏာထာတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော မဟာဇနဿ မေတ္တာဘာဝနာယ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေတွာ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ သေတစ္ဆတ္တံ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ သတ္ထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣဒံ ဝတွာ မဟာရာဇာ, ကံသော ဗာရာဏသိဂ္ဂဟော၊
ဓနုံ ကဏ္ဍဉ္စ နိက္ခိပ္ပ, သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမီ’’တိ။
တတ္ထ မဟန္တော ရာဇာတိ မဟာရာဇာ။ ကံသောတိ တဿ နာမံ။ ဗာရာဏသိံ ဂဟေတွာ အဇ္ဈာဝသနတော ဗာရာဏသိဂ္ဂဟော။ သော ရာဇာ ဣဒံ ဝစနံ ဝတွာ ဓနုဉ္စ သရသင်္ခါတံ ကဏ္ဍဉ္စ နိက္ခိပ္ပ ဩဟာယ ဆဍ္ဍေတွာ
သီလသံယမံ ဥပဂတော ပဗ္ဗဇိတော, ပဗ္ဗဇိတွာ စ ပန ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပန္နောတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ စောရရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သေယျဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၈၃] ၃။ ဝဍ္ဎကီသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝရံ ဝရံ တွန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပသေနဒိရညော ပိတာ မဟာကောသလော ဗိမ္ဗိသာရရညော ဓီတရံ ဝေဒေဟိံ နာမ ကောသလဒေဝိံ ဒဒမာနော တဿာ နှာနစုဏ္ဏမူလံ သတသဟဿုဋ္ဌာနံ ကာသိဂါမံ အဒါသိ။ အဇာတသတ္တုနာ ပန ပိတရိ မာရိတေ ကောသလဒေဝီပိ သောကာဘိဘူတာ ကာလမကာသိ။ တတော ပသေနဒိ ကောသလရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘အဇာတသတ္တုနာ ပိတာ မာရိတော, ဘဂိနီပိ မေ သာမိကေ ကာလကတေ တေန သောကေန ကာလကတာ, ပိတုဃာတကဿ စောရဿ ကာသိဂါမံ န ဒဿာမီ’’တိ။ သော တံ အဇာတသတ္တုဿ န အဒါသိ။ တံ ဂါမံ နိဿာယ တေသံ ဒွိန္နမ္ပိ ကာလေန ကာလံ ယုဒ္ဓံ ဟောတိ, အဇာတသတ္တု တရုဏော သမတ္ထော, ပသေနဒိ မဟလ္လကောယေဝ။ သော အဘိက္ခဏံ ပရဇ္ဇတိ, မဟာကောသလဿာပိ မနုဿာ ယေဘုယျေန ပရာဇိတာ။ အထ ရာဇာ ‘‘မယံ အဘိဏှံ ပရဇ္ဇာမ, ကိံ နု ခေါ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, အယျာ နာမ မန္တစ္ဆေကာ ဟောန္တိ, ဇေတဝနဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ကထံ သောတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ တာယံ ဝေလာယံ ဘိက္ခူနံ ကထာသလ္လာပံ သုဏာထာ’’တိ စရပုရိသေ အာဏာပေသိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ တထာ အကံသု။
တသ္မိံ ပန ကာလေ ဒွေ မဟလ္လကတ္ထေရာ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသန္တိ ဒတ္တတ္ထေရော စ ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော စ။ တေသု ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော ပဌမယာမေပိ မဇ္ဈိမယာမေပိ နိဒ္ဒါယိတွာ ပစ္ဆိမယာမေ ပဗုဇ္ဈိတွာ ဥမ္မုက္ကာနိ
သောဓေတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ နိသိန္နကော အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, ဒတ္တတ္ထေရာ’’တိ။ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, တိဿတ္ထေရာ’’တိ? ‘‘ကိံ နိဒ္ဒါယသိ နော တွ’’န္တိ။ ‘‘အနိဒ္ဒါယန္တာ ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ? ‘‘ဥဋ္ဌာယ တာဝ နိသီဒထာ’’တိ။ သော ဥဋ္ဌာယ နိသိန္နော တံ ဒတ္တတ္ထေရံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ ဒတ္တတ္ထေရ, အယံ တေ လောလော မဟောဒရကောသလော စာဋိမတ္တံ ဘတ္တမေဝ ပူတိံ ကရောတိ, ယုဒ္ဓဝိစာရဏံ ပန ကိဉ္စိ န ဇာနာတိ, ပရာဇိတော ပရာဇိတောတွေဝ ဝဒါပေတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? တသ္မိံ ခဏေ တေ စရပုရိသာ တေသံ ကထံ သုဏန္တာ အဋ္ဌံသု။
ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော ယုဒ္ဓံ ဝိစာရေသိ – ‘‘ဘန္တေ, ယုဒ္ဓေါ နာမ တိဝိဓော – ပဒုမဗျူဟော, စက္ကဗျူဟော, သကဋဗျူဟောတိ။ အဇာတသတ္တုံ ဂဏှိတုကာမေန အသုကေ နာမ ပဗ္ဗတကုစ္ဆိသ္မိံ ဒွီသု ပဗ္ဗတဘိတ္တီသု မနုဿေ ဌပေတွာ ပုရတော ဒုဗ္ဗလဗလံ ဒဿေတွာ ပဗ္ဗတန္တရံ ပဝိဋ္ဌဘာဝံ ဇာနိတွာ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂံ ဩစ္ဆိန္ဒိတွာ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဥဘောသု ပဗ္ဗတဘိတ္တီသု ဝဂ္ဂိတွာ ဥန္နဒိတွာ ခိပေ ပတိတမစ္ဆံ ဝိယ အန္တောမုဋ္ဌိယံ ဝဋ္ဋပေါတကံ ဝိယ စ ကတွာ သက္ကာ အဿ တံ ဂဟေတု’’န္တိ။ စရပုရိသာ တံ သာသနံ ရညော အာရောစေသုံ။ တံ သုတွာ ရာဇာ သင်္ဂါမဘေရိံ စရာပေတွာ ဂန္တွာ သကဋဗျူဟံ ကတွာ အဇာတသတ္တုံ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂါဟာပေတွာ အတ္တနော ဓီတရံ ဝဇိရကုမာရိံ ဘာဂိနေယျဿ ဒတွာ ကာသိဂါမံ တဿာ နှာနမူလံ ကတွာ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သာ ပဝတ္တိ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋာ ဇာတာ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ကောသလရာဇာ ကိရ ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရဿ ဝိစာရဏာယ အဇာတသတ္တုံ ဇိနီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ဓနုဂ္ဂဟတိဿော ယုဒ္ဓဝိစာရဏာယ ဆေကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဗာရာဏသိံ နိဿာယ နိဝုတ္ထဝဍ္ဎကိဂါမကာ ဧကော ဝဍ္ဎကီ ထမ္ဘတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ အာဝါဋေ ပတိတံ သူကရပေါတကံ ဒိသွာ တံ ဃရံ နေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိ။ သော ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော မဟာသရီရော
ဝင်္ကဒါဌော အာစာရသမ္ပန္နော အဟောသိ, ဝဍ္ဎကိနာ ပေါသိတတ္တာ ပန ‘‘ဝဍ္ဎကီသူကရော’’တွေဝ ပညာယိ။ ဝဍ္ဎကိဿ ရုက္ခတစ္ဆနကာလေ တုဏ္ဍေန ရုက္ခံ ပရိဝတ္တေတိ, မုခေန ဍံသိတွာ ဝါသိဖရသုနိခါဒနမုဂ္ဂရေ အာဟရတိ, ကာလသုတ္တကောဋိယံ ဂဏှာတိ။ အထ သော ဝဍ္ဎကီ ‘‘ကောစိဒေဝ, နံ ခါဒေယျာ’’တိ ဘယေန နေတွာ အရညေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သောပိ အရညံ ပဝိသိတွာ ခေမံ ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော ဧကံ ပဗ္ဗတန္တရေ မဟန္တံ ဂိရိကန္ဒရံ အဒ္ဒသ သမ္ပန္နကန္ဒမူလဖလံ ဖာသုကံ ဝသနဋ္ဌာနံ အနေကသတသူကရသမာကိဏ္ဏံ။ တေ သူကရာ တံ ဒိသွာ တဿ သန္တိကံ အာဂမံသု။ သောပိ တေ အာဟ – ‘‘အဟံ တုမှေဝ ဩလောကေန္တော ဝိစရာမိ, အပိစ ဝေါ မယာ ဒိဋ္ဌာ, ဣဒဉ္စ ဌာနံ ရမဏီယံ, အဟမ္ပိ ဣဒါနိ ဣဓေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ဣဒံ ဌာနံ ရမဏီယံ, ပရိဿယော ပနေတ္ထ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘အဟမ္ပိ တုမှေ ဒိသွာ ဧတံ အညာသိံ, ဧဝံ ဂေါစရသမ္ပန္နေ ဌာနေ ဝသန္တာနံ ဝေါ သရီရေသု မံသလောဟိတံ နတ္ထိ, ကိံ ပန ဝေါ ဧတ္ထ ဘယ’’န္တိ? ‘‘ဧကော ဗျဂ္ဃေါ ပါတောဝ အာဂန္တွာ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌံယေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန သော နိဗဒ္ဓံ ဂဏှာတိ, ဥဒါဟု အန္တရန္တရာ’’တိ? ‘‘နိဗဒ္ဓံ ဂဏှာတီ’’တိ။ ‘‘ကတိ ပန တေ ဗျဂ္ဃါ’’တိ? ‘‘ဧကောယေဝါ’’တိ။ ‘‘ဧတ္တကာ တုမှေ ဧကဿ ယုဇ္ဈိတုံ န သက္ကောထာ’’တိ? ‘‘အာမ, န သက္ကောမာ’’တိ။ ‘‘အဟံ တံ ဂဏှိဿာမိ, ကေဝလံ တုမှေ မမ ဝစနံ ကရောထ, သော ဗျဂ္ဃေါ ကဟံ ဝသတီ’’တိ? ‘‘ဧတသ္မိံ ပဗ္ဗတေ’’တိ။
သော ရတ္တိညေဝ သူကရေ စရာပေတွာ ယုဒ္ဓံ ဝိစာရေန္တော ‘‘ယုဒ္ဓံ နာမ ပဒုမဗျူဟစက္ကဗျူဟသကဋဗျူဟဝသေန တိဝိဓံ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ပဒုမဗျူဟဝသေန ဝိစာရေသိ။ သော ဟိ ဘူမိသီသံ ဇာနာတိ။ တသ္မာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ယုဒ္ဓံ ဝိစာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သူကရပိလ္လကေ မာတရော စ တေသံ မဇ္ဈဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သော တာ အာဝိဇ္ဈိတွာ မဇ္ဈိမသူကရိယော, တာ အာဝိဇ္ဈိတွာ ပေါတကသူကရေ, တေ အာဝိဇ္ဈိတွာ ဇရသူကရေ, တေ အာဝိဇ္ဈိတွာ ဒီဃဒါဌသူကရေ, တေ အာဝိဇ္ဈိတွာ ယုဒ္ဓသမတ္ထေ ဗလဝတရသူကရေ ဒသ ဝီသ တိံသ ဇနေ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ဗလဂုမ္ဗံ ကတွာ ဌပေသိ။ အတ္တနော ဌိတဋ္ဌာနဿ ပုရတော ဧကံ ပရိမဏ္ဍလံ အာဝါဋံ ခဏာပေသိ, ပစ္ဆတော ဧကံ သုပ္ပသဏ္ဌာနံ အနုပုဗ္ဗနိန္နံ ပဗ္ဘာရသဒိသံ။ တဿ သဋ္ဌိသတ္တတိမတ္တေ ယောဓသူကရေ အာဒါယ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ‘‘မာ ဘာယိတ္ထာ’’တိ ကမ္မံ ဝိစာရတော အရုဏံ ဥဋ္ဌဟိ။
ဗျဂ္ဃေါ ဥဋ္ဌာယ ‘‘ကာလော’’တိ ဉတွာ ဂန္တွာ တေသံ သမ္မုခါ ဌိတေ ပဗ္ဗတတလေ ဌတွာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ သူကရေ ဩလောကေသိ။ ဝဍ္ဎကီသူကရော ‘‘ပဋိဩလောကေထ န’’န္တိ သူကရာနံ သညံ အဒါသိ, တေ ပဋိဩလောကေသုံ။ ဗျဂ္ဃေါ မုခံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ အဿောသိ, သူကရာပိ တထာ ကရိံသု။ ဗျဂ္ဃေါ မုတ္တံ ဆဍ္ဍေသိ, သူကရာပိ ဆဍ္ဍယိံသု။ ဣတိ ယံ ယံ သော ကရောတိ, တံ တံ တေ ပဋိကရိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ပုဗ္ဗေ သူကရာ မယာ ဩလောကိတကာလေ ပလာယန္တာ ပလာယိတုမ္ပိ န သက္ကောန္တိ, အဇ္ဇ အပလာယိတွာ မမ ပဋိသတ္တု ဟုတွာ မယာ ကတမေဝ ပဋိကရောန္တိ။ ဧတသ္မိံ ဘူမိသီသေ ဌိတော ဧကော တေသံ သံဝိဓာယကောပိ အတ္ထိ, အဇ္ဇ မယှံ ဂတဿ ဇယော န ပညာယတီ’’တိ။ သော နိဝတ္တိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ တေန ပန ဂဟိတမံသခါဒကော ဧကော ကူဋဇဋိလော အတ္ထိ, သော တံ တုစ္ဆဟတ္ထမေဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –
အသ္မိံ ပဒေသေ အဘိဘုယျ သူကရေ၊
သောဒါနိ ဧကော ဗျပဂမ္မ ဈာယသိ,
ဗလံ နု တေ ဗျဂ္ဃ န စဇ္ဇ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။
တတ္ထ ဝရံ ဝရံ တွံ နိဟနံ ပုရေ စရိ, အသ္မိံ ပဒေသေ အဘိဘုယျ သူကရေတိ အမ္ဘော ဗျဂ္ဃ, တွံ ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ ပဒေသေ သဗ္ဗသူကရေ အဘိဘဝိတွာ ဣမေသု သူကရေသု ဝရံ ဝရံ တွံ ဥတ္တမုတ္တမံ သူကရံ နိဟနန္တော ဝိစရိ။ သောဒါနိ ဧကော ဗျပဂမ္မ ဈာယသီတိ သော တွံ ဣဒါနိ အညတရံ သူကရံ အဂ္ဂဟေတွာ ဧကကောဝ အပဂန္တွာ ဈာယသိ ပဇ္ဈာယသိ။ ဗလံ နု တေ ဗျဂ္ဃ န စဇ္ဇ ဝိဇ္ဇတီတိ ကိံ နု တေ, အမ္ဘော ဗျဂ္ဃ, အဇ္ဇ ကာယဗလံ နတ္ထီတိ။
တံ သုတွာ ဗျဂ္ဃေါ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဣမေ သုဒံ ယန္တိ ဒိသောဒိသံ ပုရေ, ဘယဋ္ဋိတာ လေဏဂဝေသိနော ပုထူ၊
တေ ဒါနိ သင်္ဂမ္မ ဝသန္တိ ဧကတော, ယတ္ထဋ္ဌိတာ ဒုပ္ပသဟဇ္ဇမေ မယာ’’တိ။
တတ္ထ သုဒန္တိ နိပါတော။ အယံ ပန သင်္ခေပတ္ထော – ဣမေ သူကရာ ပုဗ္ဗေ မံ ဒိသွာ ဘယေန အဋ္ဋိတာ ပီဠိတာ အတ္တနော လေဏဂဝေသိနော ပုထူ ဝိသုံ ဝိသုံ ဟုတွာ ဒိသောဒိသံ ယန္တိ, တံ တံ ဒိသံ အဘိမုခါ ပလာယန္တိ, တေ ဒါနိ သဗ္ဗေပိ သမာဂန္တွာ ဧကတော ဝသန္တိ တိဋ္ဌန္တိ, တဉ္စ ဘူမိသီသံ ဥပဂတာ, ယတ္ထ ဌိတာ ဒုပ္ပသဟာ ဒုမ္မဒ္ဒယာ အဇ္ဇ ဣမေ မယာတိ။
အထဿ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော ကူဋဇဋိလော ‘‘မာ ဘာယိ, ဂစ္ဆ တယိ နဒိတွာ ပက္ခန္ဒန္တေ သဗ္ဗေပိ ဘီတာ ဘိဇ္ဇိတွာ ပလာယိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ ဗျဂ္ဃေါ တသ္မိံ ဥဿာဟံ ဇနေန္တေ သူရော ဟုတွာ ပုန ဂန္တွာ ပဗ္ဗတတလေ အဋ္ဌာသိ။ ဝဍ္ဎကီသူကရော ဒွိန္နံ အာဝါဋာနံ အန္တရေ အဋ္ဌာသိ။ သူကရာ ‘‘သာမိ, မဟာစောရော ပုနာဂတော’’တိ အာဟံသု။ ‘‘မာ ဘာယိတ္ထ, ဣဒါနိ တံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ ဗျဂ္ဃေါ နဒိတွာ ဝဍ္ဎကီသူကရဿ ဥပရိ ပတတိ, သူကရော တဿ အတ္တနော ဥပရိ ပတနကာလေ ပရိဝတ္တိတွာ ဝေဂေန ဥဇုကံ ခတအာဝါဋေ ပတိ။ ဗျဂ္ဃေါ ဝေဂံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဥပရိဘာဂေန ဂန္တွာ သုပ္ပမုခဿ တိရိယံ ခတအာဝါဋဿ အတိသမ္ဗာဓေ မုခဋ္ဌာနေ ပတိတွာ ပုဉ္ဇကတော ဝိယ အဟောသိ။ သူကရော အာဝါဋာ ဥတ္တရိတွာ အသနိဝေဂေန ဂန္တွာ ဗျဂ္ဃံ အန္တရသတ္ထိမှိ ဒါဌာယ ပဟရိတွာ ယာဝ ဝက္ကပဒေသာ ဖာလေတွာ ပဉ္စမဓုရမံသံ ဒါဌာယ ပလိဝေဌေတွာ ဗျဂ္ဃဿ မတ္ထကေ အာဝိဇ္ဈိတွာ ‘‘ဂဏှထ တုမှာကံ ပစ္စာမိတ္တ’’န္တိ ဥက္ခိပိတွာ ဗဟိအာဝါဋေ ဆဍ္ဍေသိ။ ပဌမံ အာဂတာ ဗျဂ္ဃမံသံ လဘိံသု, ပစ္ဆာ အာဂတာ ‘‘ဗျဂ္ဃမံသံ ကီဒိသံ ဟောတီ’’တိ တေသံ မုခံ ဥပသိင်္ဃန္တာ ဝိစရိံသု။
သူကရာ န တာဝ တုဿန္တိ။ ဝဍ္ဎကီသူကရော တေသံ ဣင်္ဃိတံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တုမှေ န တုဿထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ, ကိံ ဧတေန ဗျဂ္ဃေန ဃာတိတေန, အညော ပန ဗျဂ္ဃအာဏာပနသမတ္ထော ကူဋဇဋိလော အတ္ထိယေဝါ’’တိ။ ‘‘ကော နာမေသော’’တိ? ‘‘ဧကော ဒုဿီလတာပသော’’တိ။ ‘‘ဗျဂ္ဃေါပိ မယာ ဃာတိတော, သော မေ ကိံ ပဟောတိ, ဧထ ဂဏှိဿာမ န’’န္တိ သူကရဃဋာယ သဒ္ဓိံ ပါယာသိ။ ကူဋတာပသောပိ ဗျဂ္ဃေ စိရာယန္တေ ‘‘ကိံ နု ခေါ သူကရာ ဗျဂ္ဃံ ဂဏှိံသူ’’တိ ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တော တေ သူကရေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ အတ္တနော ပရိက္ခာရံ အာဒါယ ပလာယန္တော တေဟိ အနုဗန္ဓိတော ပရိက္ခာရံ ဆဍ္ဍေတွာ ဝေဂေန ဥဒုမ္ဗရရုက္ခံ အဘိရုဟိ။ သူကရာ ‘‘ဣဒါနိမှ, သာမိ, နဋ္ဌာ, တာပသော
ပလာယိတွာ ရုက္ခံ အဘိရုဟီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိံ ရုက္ခံ နာမာ’’တိ? ‘‘ဥဒုမ္ဗရရုက္ခ’’န္တိ။ သော ‘‘သူကရိယော ဥဒကံ အာဟရန္တု, သူကရပေါတကာ ပထဝိံ ခဏန္တု, ဒီဃဒါဌာ သူကရာ မူလာနိ ဆိန္ဒန္တု, သေသာ ပရိဝါရေတွာ အာရက္ခန္တူ’’တိ သံဝိဒဟိတွာ တေသု တထာ ကရောန္တေသု သယံ ဥဒုမ္ဗရဿ ဥဇုကံ ထူလမူလံ ဖရသုနာ ပဟရန္တော ဝိယ ဧကပ္ပဟာရမေဝ ကတွာ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခံ ပါတေသိ။ ပရိဝါရေတွာ ဌိတသူကရာ ကူဋဇဋိလံ ဘူမိယံ ပါတေတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကတွာ ယာဝ အဋ္ဌိတော ခါဒိတွာ ဝဍ္ဎကီသူကရံ ဥဒုမ္ဗရခန္ဓေယေဝ နိသီဒါပေတွာ ကူဋဇဋိလဿ ပရိဘောဂသင်္ခေန ဥဒကံ အာဟရိတွာ အဘိသိဉ္စိတွာ ရာဇာနံ ကရိံသု, ဧကဉ္စ တရုဏသူကရိံ တဿ အဂ္ဂမဟေသိံ အကံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ကိရ ယာဝဇ္ဇတနာ ရာဇာနော ဥဒုမ္ဗရဘဒ္ဒပီဌေ နိသီဒါပေတွာ တီဟိ သင်္ခေဟိ အဘိသိဉ္စန္တိ။
တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ဧကသ္မိံ ဝိဋပန္တရေ သူကရာနံ အဘိမုခါ ဟုတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘နမတ္ထု သံဃာန သမာဂတာနံ, ဒိသွာ သယံ သချ ဝဒါမိ အဗ္ဘုတံ၊
ဗျဂ္ဃံ မိဂါ ယတ္ထ ဇိနိံသု ဒါဌိနော, သာမဂ္ဂိယာ ဒါဌဗလေသု မုစ္စရေ’’တိ။
တတ္ထ နမတ္ထု သံဃာနန္တိ အယံ မမ နမက္ကာရော သမာဂတာနံ သူကရသံဃာနံ အတ္ထု။ ဒိသွာ သယံ သချ ဝဒါမိ အဗ္ဘုတန္တိ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ အဘူတပုဗ္ဗံ အဗ္ဘုတံ သချံ မိတ္တဘာဝံ သယံ ဒိသွာ ဝဒါမိ။ ဗျဂ္ဃံ မိဂါ ယတ္ထ ဇိနိံသု ဒါဌိနောတိ ယတြ ဟိ နာမ ဒါဌိနော သူကရမိဂါ ဗျဂ္ဃံ ဇိနိံသု, အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သာမဂ္ဂိယာ ဒါဌဗလေသု မုစ္စရေတိ ယာ သာ ဒါဌဗလေသု သူကရေသု သာမဂ္ဂီ ဧကဇ္ဈာသယတာ, တာယ တေသု သာမဂ္ဂိယာ တေ ဒါဌဗလာ ပစ္စာမိတ္တံ ဂဟေတွာ အဇ္ဇ မရဏဘယာ မုတ္တာတိ အတ္ထော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဓနုဂ္ဂဟတိဿော ဝဍ္ဎကီသူကရော အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝဍ္ဎကီသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၈၄] ၄။ သိရိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ ဥဿုကာ သံဃရန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သိရိစောရဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဣမသ္မိံ ဇာတကေ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ခဒိရင်္ဂါရဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၄၀) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဣဓာပိ ပန သာ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဃရေ စတုတ္ထေ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဝသနကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဒေဝတာ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောန္တီ စတုပညာသဟိရညကောဋိယော အာဟရိတွာ ကောဋ္ဌေ ပူရေတွာ သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ သဟာယိကာ အဟောသိ။ အထ နံ သော အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ နေသိ။ သတ္ထာ တဿာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, သာ ဓမ္မံ သုတွာ သောတာပန္နာ အဟောသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သေဋ္ဌိနော ယသော ယထာပေါရာဏောဝ ဇာတော။ အထေကော သာဝတ္ထိဝါသီ သိရိလက္ခဏညူ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကော ဒုဂ္ဂတော ဟုတွာ ပုန ဣဿရော ဇာတော, ယံနူနာဟံ တံ ဒဋ္ဌုကာမော ဝိယ ဂတွာ တဿ ဃရတော သိရိံ ထေနေတွာ အာဂစ္ဆေယျ’’န္တိ။ သော တဿ ဃရံ ဂန္တွာ တေန ကတသက္ကာရသမ္မာနော သာရဏီယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ သိရီ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ ဩလောကေသိ။ သေဋ္ဌိနော စ သဗ္ဗသေတော ဓောတသင်္ခပဋိဘာဂေါ ကုက္ကုဋော သုဝဏ္ဏပဉ္ဇရေ ပက္ခိပိတွာ ဌပိတော အတ္ထိ, တဿ စူဠာယ သိရီ ပတိဋ္ဌာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဩလောကယမာနော သိရိယာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ အာဟ – ‘‘အဟံ, မဟာသေဋ္ဌိ, ပဉ္စသတေ မာဏဝေ မန္တေ ဝါစေမိ, အကာလရဝိံ ဧကံ ကုက္ကုဋံ နိဿာယ တေ စ မယဉ္စ ကိလမာမ, အယဉ္စ ကိရ ကုက္ကုဋော ကာလရဝီ, ဣမဿတ္ထာယ အာဂတောမှိ, ဒေဟိ မေ ဧတံ ကုက္ကုဋ’’န္တိ။ ‘‘ဂဏှ, ဗြာဟ္မဏ, ဒေမိ တေ ကုက္ကုဋ’’န္တိ။ ‘‘ဒေမီ’’တိ စ ဝုတ္တက္ခဏေယေဝ သိရီ တဿ စူဠတော အပဂန္တွာ ဥဿီသကေ ဌပိတေ မဏိက္ခန္ဓေ ပတိဋ္ဌာသိ။
ဗြာဟ္မဏော သိရိယာ မဏိမှိ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ မဏိမ္ပိ ယာစိ။ ‘‘မဏိမ္ပိ ဒေမီ’’တိ ဝုတ္တက္ခဏေယေဝ သိရီ မဏိတော အပဂန္တွာ ဥဿီသကေ ဌပိတအာရက္ခယဋ္ဌိယံ ပတိဋ္ဌာသိ။ ဗြာဟ္မဏော သိရိယာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ တမ္ပိ ယာစိ။ ‘‘ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝုတ္တက္ခဏေယေဝ သိရီ ယဋ္ဌိတော အပဂန္တွာ ပုညလက္ခဏဒေဝိယာ နာမ သေဋ္ဌိနော အဂ္ဂမဟေသိယာ သီသေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သိရိစောရဗြာဟ္မဏော တတ္ထ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အဝိဿဇ္ဇိယဘဏ္ဍံ ဧတံ, ယာစိတုမ္ပိ န သက္ကာ’’တိ စိန္တေတွာ သေဋ္ဌိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ,
အဟံ တုမှာကံ ဂေဟေ ‘သိရိံ ထေနေတွာ ဂမိဿာမီ’တိ အာဂစ္ဆိံ, သိရီ ပန တေ ကုက္ကုဋဿ စူဠာယံ ပတိဋ္ဌိတာ အဟောသိ, တသ္မိံ မမ ဒိန္နေ တတော အပဂန္တွာ မဏိမှိ ပတိဋ္ဌဟိ, မဏိမှိ ဒိန္နေ အာရက္ခယဋ္ဌိယံ ပတိဋ္ဌဟိ, အာရက္ခယဋ္ဌိယာ ဒိန္နာယ တတော အပဂန္တွာ ပုညလက္ခဏဒေဝိယာ သီသေ ပတိဋ္ဌဟိ, ‘ဣဒံ ခေါ ပန အဝိဿဇ္ဇိယဘဏ္ဍ’န္တိ ဣမမ္ပိ မေ န ဂဟိတံ, န သက္ကာ တဝ သိရိံ ထေနေတုံ, တဝ သန္တကံ တဝေဝ ဟောတူ’’တိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ‘‘ဣမံ ကာရဏံ သတ္ထု ကထေဿာမီ’’တိ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော သဗ္ဗံ တထာဂတဿ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တံ သုတွာ ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, ဣဒါနေဝ အညေသံ သိရီ အညတ္ထ ဂစ္ဆတိ, ပုဗ္ဗေပိ အပ္ပပုညေဟိ ဥပ္ပါဒိတသိရီ ပန ပုညဝန္တာနံယေဝ ပါဒမူလံ ဂတာ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသန္တော မာတာပိတူနံ ကာလကိရိယာယ သံဝိဂ္ဂေါ နိက္ခမိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိရညော ဥယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခံ စရမာနော ဟတ္ထာစရိယဿ ဃရဒွါရံ အဂမာသိ။ သော တဿ အာစာရဝိဟာရေ ပသန္နော ဘိက္ခံ ဒတွာ ဥယျာနေ ဝသာပေတွာ နိစ္စံ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဧကော ကဋ္ဌဟာရကော အရညတော ဒါရူနိ အာဟရန္တော ဝေလာယ နဂရဒွါရံ ပါပုဏိတုံ နာသက္ခိ။ သာယံ ဧကသ္မိံ ဒေဝကုလေ ဒါရုကလာပံ ဥဿီသကေ ကတွာ နိပဇ္ဇိ, ဒေဝကုလေ ဝိဿဋ္ဌာ ဗဟူ ကုက္ကုဋာ တဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ရုက္ခေ သယိံသု။ တေသု ဥပရိသယိတကုက္ကုဋော ပစ္စူသကာလေ ဝစ္စံ ပါတေန္တော ဟေဋ္ဌာသယိတကုက္ကုဋဿ သရီရေ ပါတေသိ။ ‘‘ကေန မေ သရီရေ ဝစ္စံ ပါတိတ’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘မယာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘အနုပဓာရေတွာ’’တိ ဝတွာ ပုနပိ ပါတေသိ။ တတော ဥဘောပိ အညမညံ ကုဒ္ဓါ ‘‘ကိံ တေ ဗလံ, ကိံ တေ ဗလ’’န္တိ ကလဟံ ကရိံသု။ အထ ဟေဋ္ဌာသယိတကုက္ကုဋော အာဟ – ‘‘မံ မာရေတွာ အင်္ဂါရေ ပက္ကမံသံ ခါဒန္တော ပါတောဝ ကဟာပဏသဟဿံ လဘတီ’’တိ။ ဥပရိသယိတကုက္ကုဋော အာဟ – ‘‘အမ္ဘော, မာ တွံ ဧတ္တကေန ဂဇ္ဇိ, မမ ထူလမံသံ ခါဒန္တော ရာဇာ ဟောတိ,
ဗဟိမံသံ ခါဒန္တော ပုရိသော စေ, သေနာပတိဋ္ဌာနံ, ဣတ္ထီ စေ, အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ လဘတိ။ အဋ္ဌိမံသံ ပန မေ ခါဒန္တော ဂိဟီ စေ, ဘဏ္ဍာဂါရိကဋ္ဌာနံ, ပဗ္ဗဇိတော စေ, ရာဇကုလူပကဘာဝံ လဘတီ’’တိ။
ကဋ္ဌဟာရကော တေသံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ရဇ္ဇေ ပတ္တေ သဟဿေန ကိစ္စံ နတ္ထီ’’တိ သဏိကံ အဘိရုဟိတွာ ဥပရိသယိတကုက္ကုဋံ ဂဟေတွာ မာရေတွာ ဥစ္ဆင်္ဂေ ကတွာ ‘‘ရာဇာ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ဝိဝဋဒွါရေနေဝ နဂရံ ပဝိသိတွာ ကုက္ကုဋံ နိတ္တစံ ကတွာ ဥဒရံ သောဓေတွာ ‘‘ဣဒံ ကုက္ကုဋမံသံ သာဓုကံ သမ္ပာဒေဟီ’’တိ ပဇာပတိယာ အဒါသိ။ သာ ကုက္ကုဋမံသဉ္စ ဘတ္တဉ္စ သမ္ပာဒေတွာ ‘‘ဘုဉ္ဇ, သာမီ’’တိ တဿ ဥပနာမေသိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဧတံ မံသံ မဟာနုဘာဝံ, ဧတံ ခါဒိတွာ အဟံ ရာဇာ ဘဝိဿာမိ, တွံ အဂ္ဂမဟေသီ ဘဝိဿသိ, တံ ဘတ္တဉ္စ မံသဉ္စ အာဒါယ ဂင်္ဂါတီရံ ဂန္တွာ နှာယိတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ ဘတ္တဘာဇနံ တီရေ ဌပေတွာ နှာနတ္ထာယ ဩတရိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဝါတေန ခုဘိတံ ဥဒကံ အာဂန္တွာ ဘတ္တဘာဇနံ အာဒါယ အဂမာသိ။ တံ နဒီသောတေန ဝုယှမာနံ ဟေဋ္ဌာနဒိယံ ဟတ္ထိံ နှာပေန္တော ဧကော ဟတ္ထာစရိယော မဟာမတ္တော ဒိသွာ ဥက္ခိပါပေတွာ ဝိဝရာပေတွာ ‘‘ကိမေတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘတ္တဉ္စေဝ ကုက္ကုဋမံသဉ္စ သာမီ’’တိ။ သော တံ ပိဒဟာပေတွာ လဉ္ဆာပေတွာ ‘‘ယာဝ မယံ အာဂစ္ဆာမ, တာဝိမံ ဘတ္တံ မာ ဝိဝရာ’’တိ ဘရိယာယ ပေသေသိ။ သောပိ ခေါ ကဋ္ဌဟာရကော မုခတော ပဝိဋ္ဌေန ဝါလုကောဒကေန ဥဒ္ဓုမာတဥဒရော ပလာယိ။
အထေကော တဿ ဟတ္ထာစရိယဿ ကုလူပကော ဒိဗ္ဗစက္ခုကတာပသော ‘‘မယှံ ဥပဋ္ဌာကော ဟတ္ထိဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတိ, ကဒါ နု ခေါ သမ္ပတ္တိံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဥပဓာရေန္တော တံ ပုရိသံ ဒိသွာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ပုရေတရံ ဂန္တွာ ဟတ္ထာစရိယဿ နိဝေသနေ နိသီဒိ။ ဟတ္ထာစရိယော အာဂန္တွာ တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော တံ ဘတ္တဘာဇနံ အာဟရာပေတွာ ‘‘တာပသံ မံသောဒနေန ပရိဝိသထာ’’တိ အာဟ။ တာပသော ဘတ္တံ ဂဟေတွာ မံသေ ဒီယမာနေ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဣမံ မံသံ အဟံ ဝိစာရေမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝိစာရေထ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ထူလမံသာဒီနိ ဧကေကံ ကောဋ္ဌာသံ ကာရေတွာ ထူလမံသံ ဟတ္ထာစရိယဿ ဒါပေသိ, ဗဟိမံသံ တဿ ဘရိယာယ, အဋ္ဌိမံသံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဂစ္ဆန္တော ‘‘တွံ ဣတော တတိယဒိဝသေ ရာဇာ ဘဝိဿသိ, အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ တတိယဒိဝသေ ဧကော သာမန္တရာဇာ အာဂန္တွာ ဗာရာဏသိံ ပရိဝါရေသိ။
ဗာရာဏသိရာဇာ ဟတ္ထာစရိယံ ရာဇဝေသံ ဂါဟာပေတွာ ‘‘ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ယုဇ္ဈာ’’တိ အာဏာပေတွာ သယံ အညာတကဝေသေန သေနာယ ဝိစာရေန္တော ဧကေန မဟာဝေဂေန သရေန ဝိဒ္ဓေါ တင်္ခဏညေဝ မရိ။ တဿ မတဘာဝံ ဉတွာ ဟတ္ထာစရိယော ဗဟူ ကဟာပဏေ နီဟရာပေတွာ ‘‘ဓနတ္ထိကာ ပုရတော ဟုတွာ ယုဇ္ဈန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။ ဗလကာယော မုဟုတ္တေနေဝ သာမန္တရာဇာနံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ အမစ္စာ ရညော သရီရကိစ္စံ ကတွာ ‘‘ကံ ရာဇာနံ ကရောမာ’’တိ မန္တယမာနာ ‘‘အမှာကံ ရာဇာ ဇီဝမာနော အတ္တနော ဝေသံ ဟတ္ထာစရိယဿ အဒါသိ, အယမေဝ ယုဒ္ဓံ ကတွာ ရဇ္ဇံ ဂဏှိ, ဧတဿေဝ ရဇ္ဇံ ဒဿာမာ’’တိ တံ ရဇ္ဇေန အဘိသိဉ္စိံသု, ဘရိယမ္ပိဿ အဂ္ဂမဟေသိံ အကံသု။ ဗောဓိသတ္တော ရာဇကုလူပကော အဟောသိ။
သတ္ထာ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –
‘‘ယံ ဥဿုကာ သံဃရန္တိ, အလက္ခိကာ ဗဟုံ ဓနံ၊
သိပ္ပဝန္တော အသိပ္ပါ စ, လက္ခိဝါ တာနိ ဘုဉ္ဇတိ။
‘‘သဗ္ဗတ္ထ ကတပုညဿ, အတိစ္စညေဝ ပါဏိနော၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဗဟူ ဘောဂါ, အပ္ပနာယတနေသုပီ’’တိ။
တတ္ထ ယံ ဥဿုကာတိ ယံ ဓနသံဃရဏေ ဥဿုက္ကမာပန္နာ ဆန္ဒဇာတာ ကိစ္ဆေန ဗဟုံ ဓနံ သံဃရန္တိ။‘‘ယေ ဥဿုကာ’’တိပိ ပါဌော, ယေ ပုရိသာ ဓနသံဟရဏေ ဥဿုကာ ဟတ္ထိသိပ္ပါဒိဝသေန သိပ္ပဝန္တော အသိပ္ပါ စ အန္တမသော ဝေတနေန ကမ္မံ ကတွာ ဗဟုံ ဓနံ သံဃရန္တီတိ အတ္ထော။ လက္ခိဝါ တာနိ ဘုဉ္ဇတီတိ တာနိ ‘‘ဗဟုံ ဓန’’န္တိ ဝုတ္တာနိ ဓနာနိ ပုညဝါ ပုရိသော အတ္တနော ပုညဖလံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကိဉ္စိ ကမ္မံ အကတွာပိ ပရိဘုဉ္ဇတိ။
အတိစ္စညေဝ ပါဏိနောတိ အတိစ္စ အညေ ဧဝ ပါဏိနော။ ဧဝ-ကာရော ပုရိမပဒေန ယောဇေတဗ္ဗော, သဗ္ဗတ္ထေဝ ကတပုညဿ အညေ အကတပုညေ သတ္တေ အတိက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ အပ္ပနာယတနေသုပီတိ အပိ အနာယတနေသုပိ အရတနာကရေသု ရတနာနိ အသုဝဏ္ဏာယတနာဒီသု သုဝဏ္ဏာဒီနိ အဟတ္ထာယတနာဒီသု ဟတ္ထိအာဒယောတိ သဝိညာဏကအဝိညာဏကာ ဗဟူ ဘောဂါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ မုတ္တာမဏိအာဒီနံ အနာကရေ ဥပ္ပတ္တိယံ ဒုဋ္ဌဂါမဏိအဘယမဟာရာဇဿ ဝတ္ထု ကထေတဗ္ဗံ။
သတ္ထာ ပန ဣမာ ဂါထာ ဝတွာ ‘‘ဂဟပတိ, ဣမေသံ သတ္တာနံ ပုညသဒိသံ အညံ အာယတနံ နာမ နတ္ထိ, ပုညဝန္တာနဉှိ အနာကရေသု ရတနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ –
‘‘ဧသ ဒေဝမနုဿာနံ, သဗ္ဗကာမဒဒေါ နိဓိ၊
ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘သုဝဏ္ဏတာ သုသရတာ, သုသဏ္ဌာနာ သုရူပတာ၊
အာဓိပစ္စပရိဝါရော, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘ပဒေသရဇ္ဇံ ဣဿရိယံ, စက္ကဝတ္တိသုခံ ပိယံ၊
ဒေဝရဇ္ဇမ္ပိ ဒိဗ္ဗေသု, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘မာနုဿိကာ စ သမ္ပတ္တိ, ဒေဝလောကေ စ ယာ ရတိ၊
ယာ စ နိဗ္ဗာနသမ္ပတ္တိ, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘မိတ္တသမ္ပဒမာဂမ္မ, ယောနိသောဝ ပယုဉ္ဇတော၊
ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဝသီဘာဝေါ, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိမောက္ခာ စ, ယာ စ သာဝကပါရမီ၊
ပစ္စေကဗောဓိ ဗုဒ္ဓဘူမိ, သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတိ။
‘‘ဧဝံ မဟတ္ထိကာ ဧသာ, ယဒိဒံ ပုညသမ္ပဒါ၊
တသ္မာ ဓီရာ ပသံသန္တိ, ပဏ္ဍိတာ ကတပုညတ’’န္တိ။ (ခု။ ပါ။ ၈။၁၀-၁၆)၊
ဣဒါနိ ယေသု အနာထပိဏ္ဍိကဿ သိရီ ပတိဋ္ဌိတာ, တာနိ ရတနာနိ ဒဿေတုံ ‘‘ကုက္ကုဋော’’တိအာဒိမာဟ။
‘‘ကုက္ကုဋော မဏယော ဒဏ္ဍော, ထိယော စ ပုညလက္ခဏာ၊
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အပါပဿ, ကတပုညဿ ဇန္တုနော’’တိ။
တတ္ထ ဒဏ္ဍောတိ အာရက္ခယဋ္ဌိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ထိယောတိ သေဋ္ဌိဘရိယံ ပုညလက္ခဏဒေဝိံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ဂါထံ ဝတွာ စ ပန ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ကုလူပကတာပသော ပန အဟမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အဟောသိ’’န္တိ။
သိရိဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၈၅] ၅။ မဏိသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒရိယာ သတ္တ ဝဿာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သုန္ဒရီမာရဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတောတိ ဝတ္ထု ဥဒါနေ (ဥဒါ။ ၃၈) အာဂတမေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ – ဘဂဝတော ကိရ ဘိက္ခုသံဃဿ စ ပဉ္စန္နံ မဟာနဒီနံ မဟောဃသဒိသေ လာဘသက္ကာရေ ဥပ္ပန္နေ ဟတလာဘသက္ကာရာ အညတိတ္ထိယာ သူရိယုဂ္ဂမနကာလေ ခဇ္ဇောပနကာ ဝိယ နိပ္ပဘာ ဟုတွာ ဧကတော သန္နိပတိတွာ မန္တယိံသု – ‘‘မယံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥပ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟတလာဘသက္ကာရာ, န ကောစိ အမှာကံ အတ္ထိဘာဝမ္ပိ ဇာနာတိ, ကေန နု ခေါ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဝဏ္ဏံ ဥပ္ပါဒေတွာ လာဘသက္ကာရမဿ အန္တရဓာပေယျာမာ’’တိ။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုန္ဒရိယာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ သက္ကုဏိဿာမာ’’တိ။
တေ ဧကဒိဝသံ သုန္ဒရိံ တိတ္ထိယာရာမံ ပဝိသိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတံ နာလပိံသု။ သာ ပုနပ္ပုနံ သလ္လပန္တီပိ ပဋိဝစနံ အလဘိတွာ ‘‘အပိ နု, အယျာ, တုမှေ ကေနစိ ဝိဟေဌိတာတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကိံ, ဘဂိနိ, သမဏံ ဂေါတမံ အမှေ ဝိဟေဌေတွာ ဟတလာဘသက္ကာရေ ကတွာ ဝိစရန္တံ န ပဿသီ’’တိ။ သာ ဧဝမာဟ – ‘‘မယာ ဧတ္ထ ကိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? တွံ ခေါသိ, ဘဂိနိ, အဘိရူပါ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ, သမဏဿ ဂေါတမဿ အယသံ အာရောပေတွာ မဟာဇနံ တဝ ကထံ ဂါဟာပေတွာ ဟတလာဘသက္ကာရံ ကရောဟီ’’တိ? သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကန္တာ။ တတော ပဋ္ဌာယ မာလာဂန္ဓဝိလေပနကပ္ပူရကဋုကဖလာဒီနိ ဂဟေတွာ သာယံ မဟာဇနဿ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ နဂရံ ပဝိသနကာလေ ဇေတဝနာဘိမုခီ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘ကဟံ ဂစ္ဆသီ’’တိ စ ပုဋ္ဌာ ‘‘သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ, အဟဉှိ တေန သဒ္ဓိံ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝသာမီ’’တိ ဝတွာ အညတရသ္မိံ တိတ္ထိယာရာမေ ဝသိတွာ ပါတောဝ ဇေတဝနမဂ္ဂံ ဩတရိတွာ နဂရာဘိမုခီ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘ကိံ, သုန္ဒရိ, ကဟံ ဂတာသီ’’တိ စ ပုဋ္ဌာ ‘‘သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝသိတွာ တံ ကိလေသရတိယာ ရမာပေတွာ အာဂတာမှီ’’တိ ဝဒတိ။
အထ နံ ကတိပါဟစ္စယေန ဓုတ္တာနံ ကဟာပဏေ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ သုန္ဒရိံ မာရေတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဂန္ဓကုဋိယာ သမီပေ မာလာကစဝရန္တရေ
နိက္ခိပိတွာ ဧထာ’’တိ ဝဒိံသု, တေ တထာ အကံသု။ တတော တိတ္ထိယာ ‘‘သုန္ဒရိံ န ပဿာမာ’’တိ ကောလာဟလံ ကတွာ ရညော အာရောစေတွာ ‘‘ကဟံ ဝေါ အာသင်္ကာ’’တိ ဝုတ္တာ ‘‘ဣမေသု ဒိဝသေသု ဇေတဝနေ ဝသတိ, တတြဿာ ပဝတ္တိံ န ဇာနာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆထ, နံ ဝိစိနထာ’’တိ ရညာ အနုညာတာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကေ ဂဟေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဝိစိနန္တာ မာလာကစဝရန္တရေ ဒိသွာ မဉ္စကံ အာရောပေတွာ နဂရံ ပဝေသေတွာ ‘‘သမဏဿ ဂေါတမဿ သာဝကာ ‘သတ္ထာရာ ကတပါပကမ္မံ ပဋိစ္ဆာဒေဿာမာ’တိ သုန္ဒရိံ မာရေတွာ မာလာကစဝရန္တရေ နိက္ခိပိံသူ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ, ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆထ, နဂရံ အာဟိဏ္ဍထာ’’တိ အာဟ။ တေ နဂရဝီထီသု ‘‘ပဿထ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ကမ္မ’’န္တိအာဒီနိ ဝိရဝိတွာ ပုန ရညော နိဝေသနဒွါရံ အဂမံသု။
ရာဇာ သုန္ဒရိယာ သရီရံ အာမကသုသာနေ အဋ္ဋကံ အာရောပေတွာ ရက္ခာပေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသိနော ဌပေတွာ အရိယသာဝကေ သေသာ ယေဘုယျေန ‘‘ပဿထ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ကမ္မ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ အန္တောနဂရေ စ ဗဟိနဂရေ စ ဘိက္ခူ အက္ကောသန္တာ ပရိဘာသန္တာ ဝိစရန္တိ။ ဘိက္ခူ တံ ပဝတ္တိံ တထာဂတဿ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ တုမှေပိ တေ မနုဿေ ဧဝံ ပဋိစောဒေထာ’’တိ –
‘‘အဘူတဝါဒီ နိရယံ ဥပေတိ, ယော ဝါပိ ကတွာ န ကရောမိ စာဟ၊
ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ, နိဟီနကမ္မာ မနုဇာ ပရတ္ထာ’’တိ။ (ဥဒါ။ ၃၈) –
ဣမံ ဂါထမာဟ။
ရာဇာ ‘‘သုန္ဒရိယာ အညေဟိ မာရိတဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ ပုရိသေ ပေသေသိ။ တေပိ ခေါ ဓုတ္တာ တေဟိ ကဟာပဏေဟိ သုရံ ပိဝန္တာ အညမညံ ကလဟံ ကရောန္တိ။ တတ္ထေကော ဧဝမာဟ – ‘‘တွံ သုန္ဒရိံ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မာရေတွာ မာလာကစဝရန္တရေ နိက္ခိပိတွာ တတော လဒ္ဓကဟာပဏေဟိ သုရံ ပိဝသိ, ဟောတု ဟောတူ’’တိ။ ရာဇပုရိသာ တေ ဓုတ္တေ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေသုံ။ အထ တေ ရာဇာ ‘‘တုမှေဟိ မာရိတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကေဟိ မာရာပိတာ’’တိ? ‘‘အညတိတ္ထိယေဟိ, ဒေဝါ’’တိ။
ရာဇာ တိတ္ထိယေ ပက္ကောသာပေတွာ သုန္ဒရိံ ဥက္ခိပါပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ, ဧဝံ ဝဒန္တာ နဂရံ အာဟိဏ္ဍထ ‘အယံ သုန္ဒရီ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဝဏ္ဏံ အာရောပေတုကာမေဟိ အမှေဟိ မာရာပိတာ, နေဝ သမဏဿ ဂေါတမဿ, န ဂေါတမသာဝကာနံ ဒေါသော အတ္ထိ, အမှာကံယေဝ ဒေါသော’’’တိ အာဏာပေသိ။ တေ တထာ အကံသု။ ဗာလမဟာဇနော တဒါ သဒ္ဒဟိ, တိတ္ထိယာပိ ပုရိသဝဓဒဏ္ဍေန ပလိဗုဒ္ဓါ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓါနံ မဟန္တတရော လာဘသက္ကာရော အဟောသိ။
အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, တိတ္ထိယာ ‘ဗုဒ္ဓါနံ ကာဠကဘာဝံ ဥပ္ပါဒေဿာမာ’တိ သယံ ကာဠကာ ဇာတာ, ဗုဒ္ဓါနံ ပန မဟန္တတရော လာဘသက္ကာရော ဥဒပါဒီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သက္ကာ ဗုဒ္ဓါနံ သံကိလေသံ ဥပ္ပါဒေတုံ, ဗုဒ္ဓါနံ သံကိလိဋ္ဌဘာဝကရဏံ နာမ ဇာတိမဏိနော ကိလိဋ္ဌဘာဝကရဏသဒိသံ, ပုဗ္ဗေ ဇာတိမဏိံ ‘ကိလိဋ္ဌံ ကရိဿာမာ’တိ ဝါယမန္တာပိ နာသက္ခိံသု ကိလိဋ္ဌံ ကာတု’’န္တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ နိက္ခမိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ တိဿော ပဗ္ဗတရာဇိယော အတိက္ကမိတွာ တာပသော ဟုတွာ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသိ။ တဿာ အဝိဒူရေ မဏိဂုဟာ အဟောသိ, တတ္ထ တိံသမတ္တာ သူကရာ ဝသန္တိ, ဂုဟာယ အဝိဒူရေ ဧကော သီဟော စရတိ, တဿ မဏိမှိ ဆာယာ ပညာယတိ။ သူကရာ သီဟစ္ဆာယံ ဒိသွာ ဘီတာ ဥတြသ္တာ အပ္ပမံသလောဟိတာ အဟေသုံ။ တေ ‘‘ဣမဿ မဏိနော ဝိပ္ပသန္နတ္တာ အယံ ဆာယာ ပညာယတိ, ဣမံ မဏိံ သံကိလိဋ္ဌံ ဝိဝဏ္ဏံ ကရောမာ’’တိ စိန္တေတွာ အဝိဒူရေ ဧကံ သရံ ဂန္တွာ ကလလေ ပဝဋ္ဋေတွာ အာဂန္တွာ တံ မဏိံ ဃံသန္တိ။ သော သူကရလောမေဟိ ဃံသိယမာနော ဝိပ္ပသန္နတရော အဟောသိ။ သူကရာ ဥပါယံ အပဿန္တာ ‘‘ဣမဿ မဏိနော ဝိဝဏ္ဏကရဏူပါယံ တာပသံ ပုစ္ဆိဿာမာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ ဥဒါဟရိံသု –
‘‘ဒရိယာ သတ္တ ဝဿာနိ, တိံသမတ္တာ ဝသာမသေ၊
ဟညာမ မဏိနော အာဘံ, ဣတိ နော မန္တရံ အဟု။
‘‘ယာဝတာ မဏိံ ဃံသာမ, ဘိယျော ဝေါဒါယတေ မဏိ၊
ဣဒဉ္စဒါနိ ပုစ္ဆာမ, ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသီ’’တိ။
တတ္ထ ဒရိယာတိ မဏိဂုဟာယံ။ ဝသာမသေတိ ဝသာမ။ ဟညာမာတိ ဟနိဿာမ, မယမ္ပိ ဝိဝဏ္ဏံ ကရိဿာမ။ ဣဒဉ္စဒါနိ ပုစ္ဆာမာတိ ဣဒါနိ မယံ ‘‘ကေန ကာရဏေန အယံ မဏိ ကိလိဿမာနော ဝေါဒါယတေ’’တိ ဣဒံ တံ ပုစ္ဆာမ။ ‘‘ကိံ ကိစ္စံ ‘ဣဓ မညသီ’တိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ တွံ ဣမံ ကိစ္စံ ကိန္တိ မညသီ’’တိ။
အထ နေသံ အာစိက္ခန္တော ဗောဓိသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အယံ မဏိ ဝေဠုရိယော, အကာစော ဝိမလော သုဘော၊
နာဿ သက္ကာ သိရိံ ဟန္တုံ, အပက္ကမထ သူကရာ’’တိ။
တတ္ထ အကာစောတိ အကက္ကသော။ သုဘောတိ သောဘနော။ သိရိန္တိ ပဘံ။ အပက္ကမထာတိ ဣမဿ မဏိဿ ပဘာ နာသေတုံ န သက္ကာ, တုမှေ ပန ဣမံ မဏိဂုဟံ ပဟာယ အညတ္ထ ဂစ္ဆထာတိ။
တေ တဿ ကထံ သုတွာ တထာ အကံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ တာပသော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဏိသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၈၆] ၆။ သာလူကဇာတကဝဏ္ဏနာ
မာ သာလူကဿ ပိဟယီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ထုလ္လကုမာရိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ စူဠနာရဒကဿပဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၄၀ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ တံ ပန ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကော တံ ဥက္ကဏ္ဌာပေတီ’’တိ? ‘‘ထုလ္လကုမာရိကာ, ဘန္တေ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဧသာ တေ ဘိက္ခု အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတိဿာ ဝိဝါဟတ္ထာယ အာဂတပရိသာယ ဥတ္တရိဘင်္ဂေါ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ ဘိက္ခူဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာလောဟိတဂေါဏော နာမ အဟောသိ, ကနိဋ္ဌဘာတာ ပနဿ စူဠလောဟိတော နာမ။ ဥဘောပိ ဂေါဏာ ဂါမကေ ဧကသ္မိံ ကုလေ ကမ္မံ ကရောန္တိ။ တဿ ကုလဿ ဧကာ ဝယပ္ပတ္တာ ကုမာရိကာ အတ္ထိ, တံ အညကုလံ ဝါရေသိ။ အထ နံ ကုလံ ‘‘ဝိဝါဟကာလေ ဥတ္တရိဘင်္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ သာလူကံ နာမ သူကရံ ယာဂုဘတ္တေန ပဋိဇဂ္ဂိ, သော ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ သယတိ။ အထေကဒိဝသံ စူဠလောဟိတော ဘာတရံ အာဟ – ‘‘ဘာတိက, မယံ ဣမသ္မိံ ကုလေ ကမ္မံ ကရောမ, အမှေ နိဿာယ ဣမံ ကုလံ ဇီဝတိ, အထ စ ပနိမေ မနုဿာ အမှာကံ တိဏပလာလမတ္တံ ဒေန္တိ, ဣမံ သူကရံ ယာဂုဘတ္တေန ပေါသေန္တိ, ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ သယာပေန္တိ, ကိံ နာမေသ ဧတေသံ ကရိဿတီ’’တိ။ မဟာလောဟိတော ‘‘တာတ, မာ တွံ ဧတဿ ယာဂုဘတ္တံ ပတ္ထယ, ဧတိဿာ ကုမာရိကာယ ဝိဝါဟဒိဝသေ ဧတံ ဥတ္တရိဘင်္ဂံ ကာတုကာမာ ဧတေ မံသဿ ထူလဘာဝကရဏတ္ထံ ပေါသေန္တိ, ကတိပါဟစ္စယေန တံ ပဿိဿသိ ဟေဋ္ဌာမဉ္စတော နိက္ခာမေတွာ ဝဓိတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ အာဂန္တုကဘတ္တံ ကရိယမာန’’န္တိ ဝတွာ ပုရိမာ ဒွေ ဂါထာ သမုဋ္ဌာပေသိ –
‘‘မာ သာလူကဿ ပိဟယိ, အာတုရန္နာနိ ဘုဉ္ဇတိ၊
အပ္ပေါဿုက္ကော ဘုသံ ခါဒ, ဧတံ ဒီဃာယုလက္ခဏံ။
‘‘ဣဒါနိ သော ဣဓာဂန္တွာ, အတိထီ ယုတ္တသေဝကော၊
အထ ဒက္ခသိ သာလူကံ, သယန္တံ မုသလုတ္တရ’’န္တိ။
တတ္ထာယံ သင်္ခေပတ္ထော – တာတ, တွံ မာ သာလူကသူကရဘာဝံ ပတ္ထယိ, အယဉှိ အာတုရန္နာနိ မရဏဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇတိ, ယာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ နစိရဿေဝ မရဏံ ပါပုဏိဿတိ, တွံ ပန အပ္ပေါဿုက္ကော နိရာလယော ဟုတွာ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ဣမံ ပလာလမိဿကံ ဘုသံ ခါဒ, ဧတံ ဒီဃာယုဘာဝဿ လက္ခဏံ သဉ္ဇာနနနိမိတ္တံ။ ဣဒါနိ ကတိပါဟဿေဝ သော ဝေဝါဟိကပုရိသော မဟတိယာ ပရိသာယ ယုတ္တော ယုတ္တသေဝကော ဣဓ အတိထိ ဟုတွာ အာဂတော ဘဝိဿတိ, အထေတံ သာလူကံ မုသလသဒိသေန ဥတ္တရောဋ္ဌေန သမန္နာဂတတ္တာ မုသလုတ္တရံ မာရိတံ သယန္တံ ဒက္ခသီတိ။
တတော ကတိပါဟဿေဝ ဝေဝါဟိကေသု အာဂတေသု သာလူကံ မာရေတွာ ဥတ္တရိဘင်္ဂမကံသု။ ဥဘော ဂေါဏာ တံ တဿ ဝိပတ္တိံ ဒိသွာ
‘‘အမှာကံ ဘုသမေဝ ဝရ’’န္တိ စိန္တယိံသု။ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ တဒတ္ထဇောတိကံ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝိကန္တံ သူကရံ ဒိသွာ, သယန္တံ မုသလုတ္တရံ၊
ဇရဂ္ဂဝါ ဝိစိန္တေသုံ, ဝရမှာကံ ဘုသာမိဝါ’’တိ။
တတ္ထ ဘုသာမိဝါတိ ဘုသမေဝ အမှာကံ ဝရံ ဥတ္တမန္တိ အတ္ထော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ကုမာရိကာ ဧတရဟိ ထုလ္လကုမာရိကာ အဟောသိ, သာလူကော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု, စူဠလောဟိတော အာနန္ဒော, မဟာလောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာလူကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၈၇] ၇။ လာဘဂရဟဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာနုမ္မတ္တောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ထေရဿ ကိရ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ‘‘လာဘုပ္ပတ္တိပဋိပဒံ မေ, ဘန္တေ, ကထေထ, ကိံ ကရောန္တော စီဝရာဒီနံ လာဘီ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ထေရော ‘‘အာဝုသော, စတူဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ လာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အတ္တနော အဗ္ဘန္တရေ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဘိန္ဒိတွာ သာမညံ ပဟာယ အနုမ္မတ္တေနေဝ ဥမ္မတ္တေန ဝိယ ဘဝိတဗ္ဗံ, ပိသုဏဝါစာ ဝတ္တဗ္ဗာ, နဋသဒိသေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ဝိကိဏ္ဏဝါစေန ကုတူဟလေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမံ လာဘုပ္ပတ္တိပဋိပဒံ ကထေသိ။ သော တံ ပဋိပဒံ ဂရဟိတွာ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကန္တော။ ထေရော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိ။ သတ္ထာ ‘‘နေသော, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ လာဘံ ဂရဟတိ, ပုဗ္ဗေပေသ ဂရဟိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သောဠသဝဿိကကာလေယေဝ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ အဋ္ဌာရသန္နဉ္စ သိပ္ပါနံ ပရိယောသာနံ ပတွာ ဒိသာပါမောက္ခော
အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ ဝါစေသိ။ တတြေကော မာဏဝေါ သီလာစာရသမ္ပန္နော ဧကဒိဝသံ အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကထံ ဣမေသံ သတ္တာနံ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ လာဘုပ္ပတ္တိပဋိပဒံ ပုစ္ဆိ။ အာစရိယော ‘‘တာတ, ဣမေသံ သတ္တာနံ စတူဟိ ကာရဏေဟိ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာနုမ္မတ္တော နာပိသုဏော, နာနဋော နာကုတူဟလော၊
မူဠှေသု လဘတေ လာဘံ, ဧသာ တေ အနုသာသနီ’’တိ။
တတ္ထ နာနုမ္မတ္တောတိ န အနုမ္မတ္တော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဥမ္မတ္တကော နာမ ဣတ္ထိပုရိသဒါရိကဒါရကေ ဒိသွာ တေသံ ဝတ္ထာလင်္ကာရာဒီနိ ဝိလုမ္ပတိ, တတော တတော မစ္ဆမံသပူဝါဒီနိ ဗလက္ကာရေန ဂဟေတွာ ခါဒတိ, ဧဝမေဝ ယော ဂိဟိဘူတော အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓသမုဋ္ဌာနံ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဟာယ ကုသလာကုသလံ အဂဏေတွာ နိရယဘယံ အဘာယန္တော လောဘာဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော ကာမေသု ပမတ္တော သန္ဓိစ္ဆေဒါဒီနိ သာဟသိကကမ္မာနိ ကရောတိ, ပဗ္ဗဇိတောပိ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဟာယ ကုသလာကုသလံ အဂဏေတွာ နိရယဘယံ အဘာယန္တော သတ္ထာရာ ပညတ္တံ သိက္ခာပဒံ မဒ္ဒန္တော လောဘေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော စီဝရာဒိမတ္တံ နိဿာယ အတ္တနော သာမညံ ဝိဇဟိတွာ ပမတ္တော ဝေဇ္ဇကမ္မဒူတကမ္မာဒီနိ ကရောတိ, ဝေဠုဒါနာဒီနိ နိဿာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, အယံ အနုမ္မတ္တောပိ ဥမ္မတ္တသဒိသတ္တာ ဥမ္မတ္တော နာမ, ဧဝရူပဿ ခိပ္ပံ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန ဧဝံ အနုမ္မတ္တော လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော, ဧသ မူဠှေသု အပဏ္ဍိတေသု ပုရိသေသု လာဘံ န လဘတိ, တသ္မာ လာဘတ္ထိကေန ဥမ္မတ္တကေန ဝိယ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။
နာပိသုဏောတိ ဧတ္ထာပိ ယော ပိသုဏော ဟောတိ, ‘‘အသုကေန ဣဒံ နာမ ကတ’’န္တိ ရာဇကုလေ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ, သော အညေသံ ယသံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ အတ္တနော ဂဏှာတိ။ ရာဇာနောပိ နံ ‘‘အယံ အမှေသု သသသ္နေဟော’’တိ ဥစ္စေ ဌာနေ ဌပေန္တိ, အမစ္စာဒယောပိဿ ‘‘အယံ နော ရာဇကုလေ ပရိဘိန္ဒေယျာ’’တိ ဘယေန ဒါတဗ္ဗံ မညန္တိ, ဧဝံ ဧတရဟိ ပိသုဏဿ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန အပိသုဏော, သော မူဠှေသု လာဘံ န လဘတီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
နာနဋောတိ လာဘံ ဥပ္ပါဒေန္တေန နဋေန ဝိယ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယထာ နဋော ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဟာယ နစ္စဂီတဝါဒိတေဟိ ကီဠံ ကတွာ ဓနံ သံဟရတိ, ဧဝမေဝ
လာဘတ္ထိကေန ဟိရောတ္တပ္ပံ ဘိန္ဒိတွာ ဣတ္ထိပုရိသဒါရိကဒါရကာနံ သောဏ္ဍသဟာယေန ဝိယ နာနပ္ပကာရံ ကေဠိံ ကရောန္တေန ဝိစရိတဗ္ဗံ။ ယော ဧဝံ အနဋော, သော မူဠှေသု လာဘံ န လဘတိ။
နာကုတူဟလောတိ ကုတူဟလော နာမ ဝိပ္ပကိဏ္ဏဝါစော။ ရာဇာနော ဟိ အမစ္စေ ပုစ္ဆန္တိ – ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ ကိရ ‘မနုဿော မာရိတော, ဃရံ ဝိလုတ္တံ, ပရေသံ ဒါရာ ပဓံသိတာ’တိ သုယျတိ, ကေသံ နု ခေါ ဣဒံ ကမ္မ’’န္တိ။ တတ္ထ သေသေသု အကထေန္တေသုယေဝ ယော ဥဋ္ဌဟိတွာ ‘‘အသုကော စ အသုကော စ နာမာ’’တိ ဝဒတိ, အယံ ကုတူဟလော နာမ။ ရာဇာနော တဿ ဝစနေန တေ ပုရိသေ ပရိယေသိတွာ နိသေဓေတွာ ‘‘ဣမံ နိဿာယ နော နဂရံ နိစ္စောရံ ဇာတ’’န္တိ တဿ မဟန္တံ ယသံ ဒေန္တိ, သေသာပိ ဇနာ ‘‘အယံ နော ရာဇပုရိသေဟိ ပုဋ္ဌော သုယုတ္တဒုယုတ္တံ ကထေယျာ’’တိ ဘယေန တဿေဝ ဓနံ ဒေန္တိ, ဧဝံ ကုတူဟလဿ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယော ပန အကုတူဟလော, ဧသ န မူဠှေသု လဘတိ လာဘံ။ ဧသာ တေ အနုသာသနီတိ ဧသာ အမှာကံ သန္တိကာ တုယှံ လာဘာနုသိဋ္ဌီတိ။
အန္တေဝါသိကော အာစရိယဿ ကထံ သုတွာ လာဘံ ဂရဟန္တော –
‘‘ဓိရတ္ထု တံ ယသလာဘံ, ဓနလာဘဉ္စ ဗြာဟ္မဏ၊
ယာ ဝုတ္တိ ဝိနိပါတေန, အဓမ္မစရဏေန ဝါ။
‘‘အပိ စေ ပတ္တမာဒါယ, အနဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ၊
ဧသာဝ ဇီဝိကာ သေယျော, ယာ စာဓမ္မေန ဧသနာ’’တိ။ – ဂါထာဒွယမာဟ၊
တတ္ထ ယာ ဝုတ္တီတိ ယာ ဇီဝိတဝုတ္တိ။ ဝိနိပါတေနာတိ အတ္တနော ဝိနိပါတေန။ အဓမ္မစရဏေနာတိ အဓမ္မကိရိယာယ ဝိသမကိရိယာယ ဝဓဗန္ဓနဂရဟာဒီဟိ အတ္တာနံ ဝိနိပါတေတွာ အဓမ္မံ စရိတွာ ယာ ဝုတ္တိ, တဉ္စ ယသဓနလာဘဉ္စ သဗ္ဗံ ဓိရတ္ထု နိန္ဒာမိ ဂရဟာမိ, န မေ ဧတေနတ္ထောတိ အဓိပ္ပါယော။ ပတ္တမာဒါယာတိ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ။ အနဂါရော ပရိဗ္ဗဇေတိ အဂေဟော ပဗ္ဗဇိတော ဟုတွာ စရေယျ, န စ သပ္ပုရိသော ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝသေန အဓမ္မစရိယံ စရေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဧသာဝ ဇီဝိကာ သေယျော။
ယာ စာဓမ္မေန ဧသနာတိ, ယာ ဧသာ အဓမ္မေန ဇီဝိကပရိယေသနာ, တတော ဧသာ ပတ္တဟတ္ထဿ ပရကုလေသု ဘိက္ခာစရိယာဝ သေယျော, သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန သုန္ဒရတရောတိ ဒဿေတိ။
ဧဝံ မာဏဝေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေတွာ နိက္ခမိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဓမ္မေန ဘိက္ခံ ပရိယေသန္တော အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာဏဝေါ လာဘဂရဟီ ဘိက္ခု အဟောသိ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
လာဘဂရဟဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၈၈] ၈။ မစ္ဆုဒ္ဒါနဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဂ္ဃန္တိ မစ္ဆာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကူဋဝါဏိဇံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတမေဝ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကုဋုမ္ဗိကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေသိ။ ကနိဋ္ဌဘာတာပိဿ အတ္ထိ, တေသံ အပရဘာဂေ ပိတာ ကာလကတော။ တေ ဧကဒိဝသံ ‘‘ပိတု သန္တကံ ဝေါဟာရံ သာဓေဿာမာ’’တိ ဧကံ ဂါမံ ဂန္တွာ ကဟာပဏသဟဿံ လဘိတွာ အာဂစ္ဆန္တာ နဒီတိတ္ထေ နာဝံ ပဋိမာနေန္တာ ပုဋဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အတိရေကဘတ္တံ ဂင်္ဂါယ မစ္ဆာနံ ဒတွာ နဒီဒေဝတာယ ပတ္တိံ အဒါသိ။ ဒေဝတာ ပတ္တိံ အနုမောဒိတွာယေဝ ဒိဗ္ဗေန ယသေန ဝဍ္ဎိတွာ အတ္တနော ယသဝုဍ္ဎိံ အာဝဇ္ဇမာနာ တံ ကာရဏံ အညာသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဝါလိကာယံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ပတ္ထရိတွာ နိပန္နော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ, ကနိဋ္ဌဘာတာ ပနဿ ထောကံ စောရပကတိကော။ သော တေ ကဟာပဏေ ဗောဓိသတ္တဿ အဒတွာ သယမေဝ ဂဏှိတုကာမတာယ ကဟာပဏဘဏ္ဍိကသဒိသံ ဧကံ သက္ခရဘဏ္ဍိကံ ကတွာ ဒွေပိ ဘဏ္ဍိကာ ဧကတောဝ ဌပေသိ။ တေသံ နာဝံ အဘိရုဟိတွာ ဂင်္ဂါမဇ္ဈဂတာနံ ကနိဋ္ဌော နာဝံ ခေါဘေတွာ ‘‘သက္ခရဘဏ္ဍိကာ
ဥဒကေ ခိပိဿာမီ’’တိ သဟဿဘဏ္ဍိကံ ခိပိတွာ ‘‘ဘာတိက, သဟဿဘဏ္ဍိကာ ဥဒကေ ပတိတာ, ကိန္တိ ကရောမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥဒကေ ပတိတာယ ကိံ ကရိဿာမ, မာ စိန္တယီ’’တိ။ နဒီဒေဝတာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ဣမိနာ ဒိန္နပတ္တိံ အနုမောဒိတွာ ဒိဗ္ဗယသေန ဝဍ္ဎိတွာ ဧတဿ သန္တကံ ရက္ခိဿာမီ’’တိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန တံ ဘဏ္ဍိကံ ဧကံ မဟာမစ္ဆံ ဂိလာပေတွာ သယံ အာရက္ခံ ဂဏှိ။ သောပိ စောရော ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘ဘာတာ မေ ဝဉ္စိတော’’တိ ဘဏ္ဍိကံ မောစေန္တော သက္ခရာ ပဿိတွာ ဟဒယေန သုဿန္တေန မဉ္စဿ အဋနိံ ဥပဂူဟိတွာ နိပဇ္ဇိ။
တဒါ ကေဝဋ္ဋာ မစ္ဆဂဟဏတ္ထာယ ဇာလံ ခိပိံသု။ သော မစ္ဆော ဒေဝတာနုဘာဝေန ဇာလံ ပါဝိသိ။ ကေဝဋ္ဋာ တံ ဂဟေတွာ ဝိက္ကိဏိတုံ နဂရံ ပဝိဋ္ဌာ။ မနုဿာ မဟာမစ္ဆံ ဒိသွာ မူလံ ပုစ္ဆန္တိ။ ကေဝဋ္ဋာ ‘‘ကဟာပဏသဟဿဉ္စ သတ္တ စ မာသကေ ဒတွာ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ မနုဿာ ‘‘သဟဿဂ္ဃနကမစ္ဆောပိ နော ဒိဋ္ဌော’’တိ ပရိဟာသံ ကရောန္တိ။ ကေဝဋ္ဋာ မစ္ဆံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဃရဒွါရံ ဂန္တွာ ‘‘ဣမံ မစ္ဆံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိမဿ မူလ’’န္တိ? ‘‘သတ္တ မာသကေ ဒတွာ ဂဏှထာ’’တိ။ ‘‘အညေသံ ဒဒမာနာ ကထံ ဒေထာ’’တိ? ‘‘အညေသံ သဟဿေန စ သတ္တဟိ စ မာသကေဟိ ဒေမ, တုမှေ ပန သတ္တ မာသကေ ဒတွာ ဂဏှထာ’’တိ။ သော တေသံ သတ္တ မာသကေ ဒတွာ မစ္ဆံ ဘရိယာယ ပေသေသိ။ သာ မစ္ဆဿ ကုစ္ဆိံ ဖာလယမာနာ သဟဿဘဏ္ဍိကံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော လဉ္ဆံ ဒိသွာ သကသန္တကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဣမေ ကေဝဋ္ဋာ ဣမံ မစ္ဆံ အညေသံ ဒဒမာနာ သဟဿေန စေဝ သတ္တဟိ စ မာသကေဟိ ဒေန္တိ, အမှေ ပန ပတွာ သဟဿဿ အမှာကံ သန္တကတ္တာ သတ္တေဝ မာသကေ ဂဟေတွာ အဒံသု, ဣဒံ အန္တရံ အဇာနန္တံ န သက္ကာ ကဉ္စိ သဒ္ဒဟာပေတု’’န္တိ စိန္တေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဂ္ဃန္တိ မစ္ဆာ အဓိကံ သဟဿံ, န သော အတ္ထိ ယော ဣမံ သဒ္ဒဟေယျ၊
မယှဉ္စ အဿု ဣဓ သတ္တ မာသာ, အဟမ္ပိ တံ မစ္ဆုဒ္ဒါနံ ကိဏေယျ’’န္တိ။
တတ္ထ အဓိကန္တိ အညေဟိ ပုစ္ဆိတာ ကေဝဋ္ဋာ ‘‘သတ္တမာသာဓိကံ သဟဿံ အဂ္ဃန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ န သော အတ္ထိ ယော ဣမံ သဒ္ဒဟေယျာတိ သော ပုရိသော
န အတ္ထိ, ယော ဣမံ ကာရဏံ ပစ္စက္ခတော အဇာနန္တော မမ ဝစနေန သဒ္ဒဟေယျ, ဧတ္တကံ ဝါ မစ္ဆာ အဂ္ဃန္တီတိ ယော ဣမံ သဒ္ဒဟေယျ, သော နတ္ထိ, တသ္မာယေဝ တေ အညေဟိ န ဂဟိတာတိပိ အတ္ထော။ မယှဉ္စ အဿူတိ မယှံ ပန သတ္တ မာသကာ အဟေသုံ။ မစ္ဆုဒ္ဒါနန္တိ မစ္ဆဝဂ္ဂံ။ တေန ဟိ မစ္ဆေန သဒ္ဓိံ အညေပိ မစ္ဆာ ဧကတော ဗဒ္ဓါ တံ သကလမ္ပိ မစ္ဆုဒ္ဒါနံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဏေယျန္တိ ကိဏိံ, သတ္တေဝ မာသကေ ဒတွာ ဧတ္တကံ မစ္ဆဝဂ္ဂံ ဂဏှိန္တိ အတ္ထော။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဣဒံ စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ နိဿာယ မယာ ဧတေ ကဟာပဏာ လဒ္ဓါ’’တိ? တသ္မိံ ခဏေ နဒီဒေဝတာ အာကာသေ ဒိဿမာနရူပေန ဌတွာ ‘‘အဟံ, ဂင်္ဂါဒေဝတာ, တယာ မစ္ဆာနံ အတိရေကဘတ္တံ ဒတွာ မယှံ ပတ္တိ ဒိန္နာ, တေနာဟံ တဝ သန္တကံ ရက္ခန္တီ အာဂတာ’’တိ ဒီပယမာနာ ဂါထမာဟ –
‘‘မစ္ဆာနံ ဘောဇနံ ဒတွာ, မမ ဒက္ခိဏမာဒိသိ၊
တံ ဒက္ခိဏံ သရန္တိယာ, ကတံ အပစိတိံ တယာ’’တိ။
တတ္ထ ဒက္ခိဏန္တိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပတ္တိဒါနံ ဒက္ခိဏာ နာမ။ သရန္တိယာ ကတံ အပစိတိံ တယာတိ တံ တယာ မယှံ ကတံ အပစိတိံ သရန္တိယာ မယာ ဣဒံ တဝ ဓနံ ရက္ခိတန္တိ အတ္ထော။
ဣဒံ ဝတွာ စ ပန သာ ဒေဝတာ တဿ ကနိဋ္ဌေန ကတကူဋကမ္မံ သဗ္ဗံ ကထေတွာ ‘‘ဧသော ဣဒါနိ ဟဒယေန သုဿန္တေန နိပန္နော, ဒုဋ္ဌစိတ္တဿ ဝုဍ္ဎိ နာမ နတ္ထိ, အဟံ ပန ‘တဝ သန္တကံ မာ နဿီ’တိ ဓနံ တေ အာဟရိတွာ အဒါသိံ, ဣဒံ ကနိဋ္ဌစောရဿ အဒတွာ သဗ္ဗံ တွညေဝ ဂဏှာ’’တိ ဝတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပဒုဋ္ဌစိတ္တဿ န ဖာတိ ဟောတိ, န စာပိ တံ ဒေဝတာ ပူဇယန္တိ၊
ယော ဘာတရံ ပေတ္တိကံ သာပတေယျံ, အဝဉ္စယီ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ’’တိ။
တတ္ထ န ဖာတိ ဟောတီတိ ဧဝရူပဿ ပုဂ္ဂလဿ ဣဓလောကေ ဝါ ပရလောကေ ဝါ ဝုဍ္ဎိ နာမ န ဟောတိ။ န စာပိ တန္တိ တံ ပုဂ္ဂလံ တဿ သန္တကံ ရက္ခမာနာ ဒေဝတာ န ပူဇယန္တိ။
ဣတိ ဒေဝတာ မိတ္တဒုဗ္ဘိစောရဿ ကဟာပဏေ အဒါတုကာမာ ဧဝမာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘န သက္ကာ ဧဝံ ကာတု’’န္တိ တဿပိ ပဉ္စ ကဟာပဏသတာနိ ပေသေသိယေဝ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဝါဏိဇော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ကနိဋ္ဌဘာတာ ဣဒါနိ ကူဋဝါဏိဇော, ဇေဋ္ဌဘာတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မစ္ဆုဒ္ဒါနဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၈၉] ၉။ နာနာဆန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာနာဆန္ဒာ, မဟာရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ အဋ္ဌဝရလာဘံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဧကာဒသကနိပါတေ ဇုဏှဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၁။၁၃ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။
အတီတေ ပန ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ပါပုဏိ။ တဿ ဌာနတော အပနီတော ပိတု ပုရောဟိတော အတ္ထိ။ သော ဒုဂ္ဂတော ဟုတွာ ဧကသ္မိံ ဇရဂေဟေ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော အညာတကဝေသေန ရတ္တိဘာဂေ နဂရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဝိစရတိ။ တမေနံ ကတကမ္မစောရာ ဧကသ္မိံ သုရာပါနေ သုရံ ပိဝိတွာ အပရမ္ပိ ဃဋေနာဒါယ အတ္တနော ဂေဟံ ဂစ္ဆန္တာ အန္တရဝီထိယံ ဒိသွာ ‘‘အရေ ကောသိ တွ’’န္တိ ဝတွာ ပဟရိတွာ ဥတ္တရိသာဋကံ ဂဟေတွာ ဃဋံ ဥက္ခိပါပေတွာ တာသေန္တာ ဂစ္ဆိံသု။ သောပိ ခေါ ဗြာဟ္မဏော တသ္မိံ ခဏေ နိက္ခမိတွာ အန္တရဝီထိယံ ဌိတော နက္ခတ္တံ ဩလောကေန္တော ရညော အမိတ္တာနံ ဟတ္ထဂတဘာဝံ ဉတွာ ဗြာဟ္မဏိံ အာမန္တေသိ။ သာ ‘‘ကိံ, အယျာ’’တိ ဝတွာ ဝေဂေန တဿ သန္တိကံ အာဂတာ။ အထ နံ သော အာဟ – ‘‘ဘောတိ အမှာကံ ရာဇာ အမိတ္တာနံ ဝသံ ဂတော’’တိ။ ‘‘အယျ, ကိံ တေ ရညော သန္တိကေ ပဝတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ ဇာနိဿန္တီ’’တိ။
ရာဇာ ဗြာဟ္မဏဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ထောကံ ဂန္တွာ ဓုတ္တေ အာဟ – ‘‘ဒုဂ္ဂတောမှိ, သာမိ, ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဂဟေတွာ ဝိဿဇ္ဇေထ မ’’န္တိ။ တေ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တံ ကာရုညေန ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ သော တေသံ ဝသနဂေဟံ သလ္လက္ခေတွာ နိဝတ္တိ။ အထ ပေါရာဏကပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏောပိ ‘‘ဘောတိ, အမှာကံ ရာဇာ အမိတ္တဟတ္ထတော မုတ္တော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တမ္ပိ သုတွာ တမ္ပိ ဂေဟံ သလ္လက္ခေတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ သော ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိံ အာစရိယာ ရတ္တိံ နက္ခတ္တံ ဩလောကယိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ သောဘန’’န္တိ? ‘‘သောဘနံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကောစိ ဂါဟော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘နတ္ထိ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘အသုကဂေဟတော ဗြာဟ္မဏံ ပက္ကောသထာ’’တိ ပေါရာဏကပုရောဟိတံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိံ, အာစရိယ, ရတ္တိံ တေ နက္ခတ္တံ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ကောစိ ဂါဟော’’တိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, အဇ္ဇ ရတ္တိံ တုမှေ အမိတ္တဝသံ ဂန္တွာ မုဟုတ္တေနေဝ မုတ္တာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘နက္ခတ္တဇာနနကေန နာမ ဧဝရူပေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ သေသဗြာဟ္မဏေ နိက္ကဍ္ဎာပေတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, ပသန္နောသ္မိ တေ, ဝရံ တွံ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ ‘‘မဟာရာဇ, ပုတ္တဒါရေန သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ မန္တေတွာ ဧဟီ’’တိ။
သော ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏိဉ္စ ပုတ္တဉ္စ သုဏိသဉ္စ ဒါသိဉ္စ ပက္ကောသိတွာ ‘‘ရာဇာ မေ ဝရံ ဒဒါတိ, ကိံ ဂဏှာမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏီ ‘‘မယှံ ဓေနုသတံ အာနေဟီ’’တိ အာဟ, ပုတ္တော ဆတ္တမာဏဝေါ နာမ ‘‘မယှံ ကုမုဒဝဏ္ဏေဟိ စတူဟိ သိန္ဓဝေဟိ ယုတ္တံ အာဇညရထ’’န္တိ, သုဏိသာ ‘‘မယှံ မဏိကုဏ္ဍလံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရ’’န္တိ, ပုဏ္ဏာ နာမ ဒါသီ ‘‘မယှံ ဥဒုက္ခလမုသလဉ္စေဝ သုပ္ပဉ္စာ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ပန ဂါမဝရံ ဂဟေတုကာမော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုစ္ဆိတော တေ ပုတ္တဒါရော’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘အာမ, ဒေဝ, ပုစ္ဆိတော, အနေကစ္ဆန္ဒော’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထာဒွယမာဟ –
‘‘နာနာဆန္ဒာ မဟာရာဇ, ဧကာဂါရေ ဝသာမသေ၊
အဟံ ဂါမဝရံ ဣစ္ဆေ, ဗြာဟ္မဏီ စ ဂဝံ သတံ။
‘‘ပုတ္တော စ အာဇညရထံ, ကညာ စ မဏိကုဏ္ဍလံ၊
ယာ စေသာ ပုဏ္ဏိကာ ဇမ္မီ, ဥဒုက္ခလံဘိကင်္ခတီ’’တိ။
တတ္ထ ဣစ္ဆေတိ ဣစ္ဆာမိ။ ဂဝံ သတန္တိ ဓေနူနံ ဂုန္နံ သတံ။ ကညာတိ သုဏိသာ။ ယာ စေသာတိ ယာ ဧသာ အမှာကံ ဃရေ ပုဏ္ဏိကာ နာမ ဒါသီ, သာ ဇမ္မီ လာမိကာ သုပ္ပမုသလေဟိ သဒ္ဓိံ ဥဒုက္ခလံ အဘိကင်္ခတိ ဣစ္ဆတီတိ။
ရာဇာ ‘‘သဗ္ဗေသံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ဒေထာ’’တိ အာဏာပေန္တော –
‘‘ဗြာဟ္မဏဿ ဂါမဝရံ, ဗြာဟ္မဏိယာ ဂဝံ သတံ၊
ပုတ္တဿ အာဇညရထံ, ကညာယ မဏိကုဏ္ဍလံ၊
ယဉ္စေတံ ပုဏ္ဏိကံ ဇမ္မိံ, ပဋိပါဒေထုဒုက္ခလ’’န္တိ။ – ဂါထမာဟ၊
တတ္ထ ယဉ္စေတန္တိ ယဉ္စ ဧတံ ပုဏ္ဏိကန္တိ ဝဒတိ, တံ ဇမ္မိံ ဥဒုက္ခလံ ပဋိပါဒေထ သမ္ပဋိစ္ဆာပေထာတိ။
ဣတိ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေန ပတ္ထိတဉ္စ အညဉ္စ မဟန္တံ ယသံ ဒတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ အမှာကံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စေသု ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇာ’’တိ ဝတွာ ဗြာဟ္မဏံ အတ္တနော သန္တိကေ အကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော အဟောသိ, ရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နာနာဆန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၉၀] ၁၀။ သီလဝီမံသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သီလဝီမံသကဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပန ပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ အတီတမ္ပိ ဟေဋ္ဌာ ဧကကနိပါတေ သီလဝီမံသကဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၈၆) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ဣဓ ပန ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ ပုရောဟိတော သီလသမ္ပန္နော ‘‘အတ္တနော သီလံ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ ဟေရညိကဖလကတော ဒွေ ဒိဝသေ ဧကေကံ ကဟာပဏံ ဂဏှိ။ အထ နံ တတိယဒိဝသေ ‘‘စောရော’’တိ ဂဟေတွာ ရညော သန္တိကံ နယိံသု။ သော အန္တရာမဂ္ဂေ အဟိတုဏ္ဍိကေ သပ္ပံ ကီဠာပေန္တေ အဒ္ဒသ။ အထ နံ ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘ကသ္မာ ဧဝရူပံ အကာသီ’’တိ
ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အတ္တနော သီလံ ဝီမံသိတုကာမတာယာ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဂါထာ အဝေါစ –
‘‘သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏံ, သီလံ လောကေ အနုတ္တရံ၊
ပဿ ဃောရဝိသော နာဂေါ, သီလဝါတိ န ဟညတိ။
‘‘သောဟံ သီလံ သမာဒိဿံ, လောကေ အနုမတံ သိဝံ၊
အရိယဝုတ္တိသမာစာရော, ယေန ဝုစ္စတိ သီလဝါ။
‘‘ဉာတီနဉ္စ ပိယော ဟောတိ, မိတ္တေသု စ ဝိရောစတိ၊
ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ, ဥပပဇ္ဇတိ သီလဝါ’’တိ။
တတ္ထ သီလန္တိ အာစာရော။ ကိရာတိ အနုဿဝတ္ထေ နိပါတော။ ကလျာဏန္တိ သောဘနံ, ‘‘သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏ’’န္တိ ဧဝံ ပဏ္ဍိတာ ဝဒန္တီတိ အတ္ထော။ ပဿာတိ အတ္တာနမေဝ ဝဒတိ။ န ဟညတီတိ ပရမ္ပိ န ဝိဟေဌေတိ, ပရေဟိပိ န ဝိဟေဌီယတိ။ သမာဒိဿန္တိ သမာဒိယိဿာမိ။ အနုမတံ သိဝန္တိ ‘‘ခေမံ နိဗ္ဘယ’’န္တိ ဧဝံ ပဏ္ဍိတေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆိတံ။ ယေန ဝုစ္စတီတိ ယေန သီလေန သီလဝါ ပုရိသော အရိယာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ပဋိပတ္တိံ သမာစရန္တော ‘‘အရိယဝုတ္တိသမာစာရော’’တိ ဝုစ္စတိ, တမဟံ သမာဒိယိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဝိရောစတီတိ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ အဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဝိယ ဝိရောစတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တီဟိ ဂါထာဟိ သီလဿ ဝဏ္ဏံ ပကာသေန္တော ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မဟာရာဇ, မမ ဂေဟေ ပိတု သန္တကံ မာတု သန္တကံ အတ္တနာ ဥပ္ပါဒိတံ တယာ ဒိန္နဉ္စ ဗဟု ဓနံ အတ္ထိ, ပရိယန္တော နာမ န ပညာယတိ, အဟံ ပန သီလံ ဝီမံသန္တော ဟေရညိကဖလကတော ကဟာပဏေ ဂဏှိံ။ ဣဒါနိ မယာ ဣမသ္မိံ လောကေ ဇာတိဂေါတ္တကုလပဒေသာနံ လာမကဘာဝေါ, သီလဿေဝ စ ဇေဋ္ဌကဘာဝေါ ဉာတော, အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ မေ အနုဇာနာဟီ’’တိ အနုဇာနာပေတွာ ရညာ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနောပိ နိက္ခမ္မ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သီလဝီမံသကော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီလဝီမံသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အဗ္ဘန္တရဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဒုမ ကံသဝရုတ္တမဗျဂ္ဃမိဂါ, မဏယော မဏိ သာလုကမဝှယနော၊
အနုသာသနိယောပိ စ မစ္ဆဝရော, မဏိကုဏ္ဍလကေန ကိရေန ဒသာတိ။
၅။ ကုမ္ဘဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၉၁] ၁။ သုရာဃဋဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗကာမဒဒံ ကုမ္ဘန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဘာဂိနေယျံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ မာတာပိတူနံ သန္တကာ စတ္တာလီသ ဟိရညကောဋိယော ပါနဗျသနေန နာသေတွာ သေဋ္ဌိနော သန္တိကံ အဂမာသိ။ သောပိဿ ‘‘ဝေါဟာရံ ကရောဟီ’’တိ သဟဿံ အဒါသိ, တမ္ပိ နာသေတွာ ပုန အဂမာသိ။ ပုနဿ ပဉ္စ သတာနိ ဒါပေသိ, တာနိပိ နာသေတွာ ပုန အာဂတဿ ဒွေ ထူလသာဋကေ ဒါပေသိ။ တေပိ နာသေတွာ ပုန အာဂတံ ဂီဝါယံ ဂါဟာပေတွာ နီဟရာပေသိ။ သော အနာထော ဟုတွာ ပရကုဋ္ဋံ နိဿာယ ကာလမကာသိ, တမေနံ ကဍ္ဎိတွာ ဗဟိ ဆဍ္ဍေသုံ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ တံ ဘာဂိနေယျဿ ပဝတ္တိံ တထာဂတဿ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တွံ ဧတံ ကထံ သန္တပ္ပေဿသိ, ယမဟံ ပုဗ္ဗေ သဗ္ဗကာမဒဒံ ကုမ္ဘံ ဒတွာပိ သန္တပ္ပေတုံ နာသက္ခိ’’န္တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပိတု အစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဘိ။ တဿ ဂေဟေ
ဘူမိဂတမေဝ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ အဟောသိ, ပုတ္တော ပနဿ ဧကောယေဝ။ ဗောဓိသတ္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ကာလကတော သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထဿ ပုတ္တော ဝီထိံ အာဝရိတွာ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ မဟာဇနပရိဝုတော နိသီဒိတွာ သုရံ ပါတုံ အာရဘိ။ သော လင်္ဃနဓာဝနနစ္စဂီတာဒီနိ ကရောန္တာနံ သဟဿံ သဟဿံ ဒဒမာနော ဣတ္ထိသောဏ္ဍသုရာသောဏ္ဍမံသသောဏ္ဍာဒိဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ ‘‘ကွ ဂီတံ, ကွ နစ္စံ, ကွ ဝါဒိတ’’န္တိ သမဇ္ဇတ္ထိကော ပမတ္တော ဟုတွာ အာဟိဏ္ဍန္တော နစိရဿေဝ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂူပကရဏာနိ စ ဝိနာသေတွာ ဒုဂ္ဂတော ကပဏော ပိလောတိကံ နိဝါသေတွာ ဝိစရိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တဿ ဒုဂ္ဂတဘာဝံ ဉတွာ ပုတ္တပေမေန အာဂန္တွာ သဗ္ဗကာမဒဒံ ကုမ္ဘံ ဒတွာ ‘‘တာတ, ယထာ အယံ ကုမ္ဘော န ဘိဇ္ဇတိ, တထာ နံ ရက္ခ, ဣမသ္မိံ တေ သတိ ဓနဿ ပရိစ္ဆေဒေါ နာမ န ဘဝိဿတိ, အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ တတော ပဋ္ဌာယ သုရံ ပိဝန္တော ဝိစရိ။ အထေကဒိဝသံ မတ္တော တံ ကုမ္ဘံ အာကာသေ ခိပိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဧကဝါရံ ဝိရဇ္ဈိ, ကုမ္ဘော ဘူမိယံ ပတိတွာ ဘိဇ္ဇိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပုန ဒလိဒ္ဒေါ ဟုတွာ ပိလောတိကံ နိဝါသေတွာ ကပါလဟတ္ထော ဘိက္ခံ စရန္တော ပရကုဋ္ဋံ နိဿာယ ကာလမကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ –
‘‘သဗ္ဗကာမဒဒံ ကုမ္ဘံ, ကုဋံ လဒ္ဓါန ဓုတ္တကော၊
ယာဝ နံ အနုပါလေတိ, တာဝ သော သုခမေဓတိ။
‘‘ယဒါ မတ္တော စ ဒိတ္တော စ, ပမာဒါ ကုမ္ဘမဗ္ဘိဒါ၊
တဒါ နဂ္ဂေါ စ ပေါတ္ထော စ, ပစ္ဆာ ဗာလော ဝိဟညတိ။
‘‘ဧဝမေဝ ယော ဓနံ လဒ္ဓါ, ပမတ္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ၊
ပစ္ဆာ တပ္ပတိ ဒုမ္မေဓော, ကုဋံ ဘိတွာဝ ဓုတ္တကော’’တိ။ –
ဣမာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။
တတ္ထ သဗ္ဗကာမဒဒန္တိ သဗ္ဗေ ဝတ္ထုကာမေ ဒါတုံ သမတ္ထံ ကုမ္ဘံ။ ကုဋန္တိ ကုမ္ဘဝေဝစနံ။ ယာဝါတိ ယတ္တကံ ကာလံ။ အနုပါလေတီတိ ယော ကောစိ ဧဝရူပံ လဘိတွာ ယာဝ ရက္ခတိ, တာဝ သော သုခမေဓတီတိ အတ္ထော။
မတ္တော စ ဒိတ္တော စာတိ သုရာမဒေန မတ္တော ဒပ္ပေန ဒိတ္တော။ ပမာဒါ ကုမ္ဘမဗ္ဘိဒါတိ ပမာဒေန ကုမ္ဘံ ဘိန္ဒိ။ နဂ္ဂေါ စ ပေါတ္ထော စာတိ ကဒါစိ နဂ္ဂေါ, ကဒါစိ ပေါတ္ထကပိလောတိကာယ နိဝတ္ထတ္တာ ပေါတ္ထော။ ဧဝမေဝါတိ ဧဝံ ဧဝ။ ပမတ္တောတိ ပမာဒေန။ တပ္ပတီတိ သောစတိ။
‘‘တဒါ သုရာဃဋဘေဒကော ဓုတ္တော သေဋ္ဌိဘာဂိနေယျော အဟောသိ, သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုရာဃဋဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၉၂] ၂။ သုပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗာရာဏသျံ, မဟာရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဗိမ္ဗာဒေဝိယာ သာရိပုတ္တတ္ထေရေန ဒိန္နံ ရောဟိတမစ္ဆရသံ နဝသပ္ပိမိဿကံ သာလိဘတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတ အဗ္ဘန္တရဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၃။၉၁-၉၃) ဝတ္ထုသဒိသမေဝ။ တဒါပိ ဟိ ထေရိယာ ဥဒရဝါတော ကုပ္ပိ, ရာဟုလဘဒ္ဒေါ ထေရဿ အာစိက္ခိ။ ထေရော တံ အာသနသာလာယံ နိသီဒါပေတွာ ကောသလရညော နိဝေသနံ ဂန္တွာ ရောဟိတမစ္ဆရသံ နဝသပ္ပိမိဿကံ သာလိဘတ္တံ အာဟရိတွာ တဿ အဒါသိ။ သော အာဟရိတွာ မာတု ထေရိယာ အဒါသိ, တဿာ ဘုတ္တမတ္တာယ ဥဒရဝါတော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ရာဇာ ပုရိသေ ပေသေတွာ ပရိဂ္ဂဏှာပေတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ထေရိယာ တထာရူပံ ဘတ္တံ အဒါသိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော ဓမ္မသေနာပတိ, ထေရိံ ဧဝရူပေန နာမ ဘောဇနေန သန္တပ္ပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ သာရိပုတ္တော ရာဟုလမာတာယ ပတ္ထိတံ ဒေတိ, ပုဗ္ဗေပိ အဒါသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော အသီတိယာ ကာကသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌကော သုပတ္တော နာမ ကာကရာဇာ အဟောသိ, အဂ္ဂမဟေသီ ပနဿ သုဖဿာ နာမ ကာကီ အဟောသိ, သေနာပတိ သုမုခေါ နာမ။ သော အသီတိယာ ကာကသဟဿေဟိ ပရိဝုတော ဗာရာဏသိံ ဥပနိဿာယ ဝသိ။
သော ဧကဒိဝသံ သုဖဿံ အာဒါယ ဂေါစရံ ပရိယေသန္တော ဗာရာဏသိရညော မဟာနသမတ္ထကေန အဂမာသိ။ သူဒေါ ရညော နာနာမစ္ဆမံသဝိကတိပရိဝါရံ ဘောဇနံ သမ္ပာဒေတွာ ထောကံ ဘာဇနာနိ ဝိဝရိတွာ ဥသုမံ ပလာပေန္တော အဋ္ဌာသိ။ သုဖဿာ မစ္ဆမံသဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ရာဇဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုကာမာ ဟုတွာ တံ ဒိဝသံ အကထေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ‘‘ဧဟိ, ဘဒ္ဒေ, ဂေါစရာယ ဂမိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တာ ‘‘တုမှေ ဂစ္ဆထ, မယှံ ဧကော ဒေါဟဠော အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကီဒိသော ဒေါဟဠော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဗာရာဏသိရညော ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုကာမာမှိ, န ခေါ ပန သက္ကာ မယာ တံ လဒ္ဓုံ, တသ္မာ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိဿာမိ, ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တယမာနော နိသီဒိ။ သုမုခေါ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ, မဟာရာဇ, အနတ္တမနောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ, ရာဇာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သေနာပတိ ‘‘မာ စိန္တယိ, မဟာရာဇာ’’တိ တေ ဥဘောပိ အဿာသေတွာ ‘‘အဇ္ဇ တုမှေ ဣဓေဝ ဟောထ, မယံ ဘတ္တံ အာဟရိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။
သော ကာကေ သန္နိပါတေတွာ တံ ကာရဏံ ကထေတွာ ‘‘ဧထ ဘတ္တံ အာဟရိဿာမာ’’တိ ကာကေဟိ သဒ္ဓိံ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ မဟာနသဿ အဝိဒူရေ ကာကေ ဝဂ္ဂေ ဝဂ္ဂေ ကတွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ အာရက္ခတ္ထာယ ဌပေတွာ သယံ အဋ္ဌဟိ ကာကယောဓေဟိ သဒ္ဓိံ မဟာနသဆဒနေ နိသီဒိ ရညော ဘတ္တဟရဏကာလံ ဩလောကယမာနော။ တေ စ ကာကေ အာဟ – ‘‘အဟံ ရညော ဘတ္တေ ဟရိယမာနေ ဘာဇနာနိ ပါတေဿာမိ, ဘာဇနေသု ပတိတေသု မယှံ ဇီဝိတံ နတ္ထိ, တုမှေသု စတ္တာရော ဇနာ မုခပူရံ ဘတ္တံ, စတ္တာရော မစ္ဆမံသံ ဂဟေတွာ နေတွာ သုပတ္တံ သပဇာပတိကံ ကာကရာဇာနံ ဘောဇေထ, ‘ကဟံ သေနာပတီ’တိ ဝုတ္တေ ‘ပစ္ဆတော ဧဟိတီ’တိ ဝဒေယျာထာ’’တိ။ အထ သူဒေါ ရညော ဘောဇနဝိကတိံ သမ္ပာဒေတွာ ကာဇေန ဂဟေတွာ ရာဇကုလံ ပါယာသိ။ တဿ ရာဇင်္ဂဏံ ဂတကာလေ ကာကသေနာပတိ ကာကာနံ သညံ ဒတွာ သယံ ဥပ္ပတိတွာ ဘတ္တဟာရကဿ ဥရေ နိသီဒိတွာ နခပဉ္ဇရေန ပဟရိတွာ ကဏယဂ္ဂသဒိသေန တုဏ္ဍေန နာသဂ္ဂမဿ အဘိဟန္တွာ ဥဋ္ဌာယ ဒွီဟိ ပက္ခေဟိ မုခမဿ ပိဒဟိ။ ရာဇာ မဟာတလေ စင်္ကမန္တော မဟာဝါတပါနေန ဩလောကေတွာ တံ ကာကဿ ကိရိယံ ဒိသွာ ဘတ္တဟာရကဿ သဒ္ဒံ ဒတွာ ‘‘ဘော ဘတ္တကာရက, ဘာဇနာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ကာကမေဝ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ သော ဘာဇနာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ကာကံ ဒဠှံ ဂဏှိ။ ရာဇာပိ နံ ‘‘ဣတော ဧဟီ’’တိ အာဟ။
တသ္မိံ ခဏေ ကာကာ အာဂန္တွာ အတ္တနော ပဟောနကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေသံ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ဂဟေတွာ အဂမိံသု။ တတော သေသာ အာဂန္တွာ သေသံ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေပိ အဋ္ဌ ဇနာ ဂန္တွာ ရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဘောဇေသုံ, သုဖဿာယ ဒေါဟဠော ဝူပသမိ။ ဘတ္တဟာရကော ကာကံ ရညော ဥပနေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘော ကာက, တွံ မမဉ္စ န လဇ္ဇိ, ဘတ္တဟာရကဿ စ နာသံ ခဏ္ဍေသိ, ဘတ္တဘာဇနာနိ စ ဘိန္ဒိ, အတ္တနော စ ဇီဝိတံ န ရက္ခိ, ကသ္မာ ဧဝရူပံ ကမ္မမကာသီ’’တိ? ကာကော ‘‘မဟာရာဇ, အမှာကံ ရာဇာ ဗာရာဏသိံ ဥပနိဿာယ ဝသတိ, အဟမဿ သေနာပတိ, တဿ သုဖဿာ နာမ ဘရိယာ ဒေါဟဠိနီ တုမှာကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုကာမာ, ရာဇာ တဿာ ဒေါဟဠံ မယှံ အာစိက္ခိ။ အဟံ တတ္ထေဝ မမ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ အာဂတော, ဣဒါနိ မေ တဿာ ဘောဇနံ ပေသိတံ, မယှံ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော, ဣမိနာ ကာရဏေန မယာ ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဒီပေန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ။
‘‘ဗာရာဏသျံ မဟာရာဇ, ကာကရာဇာ နိဝါသကော၊
အသီတိယာ သဟဿေဟိ, သုပတ္တော ပရိဝါရိတော။
‘‘တဿ ဒေါဟဠိနီ ဘရိယာ, သုဖဿာ ဘက္ခိတုမိစ္ဆတိ၊
ရညော မဟာနသေ ပက္ကံ, ပစ္စဂ္ဃံ ရာဇဘောဇနံ။
‘‘တေသာဟံ ပဟိတော ဒူတော, ရညော စမှိ ဣဓာဂတော၊
ဘတ္တု အပစိတိံ ကုမ္မိ, နာသာယမကရံ ဝဏ’’န္တိ။
တတ္ထ ဗာရာဏသျန္တိ ဗာရာဏသိယံ။ နိဝါသကောတိ နိဗဒ္ဓဝသနကော။ ပက္ကန္တိ နာနပ္ပကာရေန သမ္ပာဒိတံ။ ကေစိ ‘‘သိဒ္ဓ’’န္တိ သဇ္ဈာယန္တိ။ ပစ္စဂ္ဃန္တိ အဗ္ဘုဏှံ အပါရိဝါသိကံ, မစ္ဆမံသဝိကတီသု ဝါ ပစ္စေကံ မဟဂ္ဃံ ဧတ္ထာတိ ပစ္စဂ္ဃံ။ တေသာဟံ ပဟိတော ဒူတော, ရညော စမှိ ဣဓာဂတောတိ တေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ အဟံ ဒူတော အာဏတ္တိကရော ရညော စ အမှိ ပဟိတော, တသ္မာ ဣဓ အာဂတောတိ အတ္ထော။ ဘတ္တု အပစိတိံ ကုမ္မီတိ သွာဟံ ဧဝံ အာဂတော အတ္တနော ဘတ္တု အပစိတိံ သက္ကာရသမ္မာနံ ကရောမိ။ နာသာယမကရံ ဝဏန္တိ, မဟာရာဇ, ဣမိနာ ကာရဏေန တုမှေ စ
အတ္တနော စ ဇီဝိတံ အဂဏေတွာ ဘတ္တဘာဇနံ ပါတာပေတုံ ဘတ္တဟာရကဿ နာသာယ မုခတုဏ္ဍကေန ဝဏံ အကာသိံ, မယာ အတ္တနော ရညော အပစိတိ ကတာ, ဣဒါနိ တုမှေ ယံ ဣစ္ဆထ, တံ ဒဏ္ဍံ ကရောထာတိ။
ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘မယံ တာဝ မနုဿဘူတာနံ မဟန္တံ ယသံ ဒတွာ အမှာကံ သုဟဇ္ဇေ ကာတုံ န သက္ကောမ, ဂါမာဒီနိ ဒဒမာနာပိ အမှာကံ ဇီဝိတဒါယကံ န လဘာမ, အယံ ကာကော သမာနော အတ္တနော ရညော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇတိ, အတိဝိယ သပ္ပုရိသော မဓုရဿရော ဓမ္မကထိကော’’တိ ဂုဏေသု ပသီဒိတွာ တံ သေတစ္ဆတ္တေန ပူဇေသိ။ သော အတ္တနာ လဒ္ဓေန သေတစ္ဆတ္တေန ရာဇာနမေဝ ပူဇေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏေ ကထေသိ။ ရာဇာ နံ ပက္ကောသာပေတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ဥဘိန္နမ္ပိ တေသံ အတ္တနော ဘောဇနနိယာမေန ဘတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ, သေသကာကာနံ ဒေဝသိကံ ဧကံ တဏ္ဍုလမ္ဗဏံ ပစာပေသိ, သယဉ္စ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဘယံ ဒတွာ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိ။ သုပတ္တကာကောဝါဒေါ ပန သတ္တ ဝဿသတာနိ ပဝတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, သုမုခေါ သေနာပတိ သာရိပုတ္တော, သုဖဿာ ရာဟုလမာတာ, သုပတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၉၃] ၃။ ကာယနိဗ္ဗိန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဖုဋ္ဌဿ မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ပုရိသံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကော ပုရိသော ပဏ္ဍုရောဂေန အဋ္ဋိတော ဝေဇ္ဇေဟိ ပဋိက္ခိတ္တော။ ပုတ္တဒါရောပိဿ ‘‘ကော ဣမံ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ သက္ကောတီ’’တိ စိန္တေသိ။ တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစာဟံ ဣမမှာ ရောဂါ ဝုဋ္ဌဟိဿာမိ, ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သော ကတိပါဟေနေဝ ကိဉ္စိ သပ္ပါယံ လဘိတွာ အရောဂေါ ဟုတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ သော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိတွာ နစိရဿေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ
ပဏ္ဍုရောဂီ ‘ဣမမှာ ရောဂါ ဝုဋ္ဌိတော ပဗ္ဗဇိဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ ပဗ္ဗဇိတော စေဝ အရဟတ္တဉ္စ ပတ္တော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယသန္နိသိန္နာ’’တိ။ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနိ အယမေဝ၊ ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာပိ ဧဝံ ဝတွာ ရောဂါ ဝုဋ္ဌာယ ပဗ္ဗဇိတွာ အတ္တနော ဝုဍ္ဎိမကံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တော ပဏ္ဍုရောဂီ အဟောသိ။ ဝေဇ္ဇာပိ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ နာသက္ခိံသု, ပုတ္တဒါရောပိဿ ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟောသိ။ သော ‘‘ဣမမှာ ရောဂါ ဝုဋ္ဌိတော ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ကိဉ္စိဒေဝ သပ္ပါယံ လဘိတွာ အရောဂေါ ဟုတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဈာနသုခေန ဝိဟရန္တော ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ဧဝရူပံ သုခံ နာမ နာလတ္ထ’’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘ဖုဋ္ဌဿ မေ အညတရေန ဗျာဓိနာ, ရောဂေန ဗာဠှံ ဒုခိတဿ ရုပ္ပတော၊
ပရိသုဿတိ ခိပ္ပမိဒံ ကဠေဝရံ, ပုပ္ဖံ ယထာ ပံသုနိ အာတပေ ကတံ။
‘‘အဇညံ ဇညသင်္ခါတံ, အသုစိံ သုစိသမ္မတံ၊
နာနာကုဏပပရိပူရံ, ဇညရူပံ အပဿတော။
‘‘ဓိရတ္ထုမံ အာတုရံ ပူတိကာယံ, ဇေဂုစ္ဆိယံ အဿုစိံ ဗျာဓိဓမ္မံ၊
ယတ္ထပ္ပမတ္တာ အဓိမုစ္ဆိတာ ပဇာ, ဟာပေန္တိ မဂ္ဂံ သုဂတူပပတ္တိယာ’’တိ။
တတ္ထ အညတရေနာတိ အဋ္ဌနဝုတိယာ ရောဂေသု ဧကေန ပဏ္ဍုရောဂဗျာဓိနာ။ ရောဂေနာတိ ရုဇ္ဇနသဘာဝတ္တာ ဧဝံလဒ္ဓနာမေန။ ရုပ္ပတောတိ ဃဋ္ဋိယမာနဿ ပီဠိယမာနဿ။ ပံသုနိ အာတပေ ကတန္တိ ယထာ အာတပေ တတ္တဝါလိကာယ ဌပိတံ သုခုမပုပ္ဖံ ပရိသုဿေယျ, ဧဝံ ပရိသုဿတီတိ အတ္ထော။
အဇညံ ဇညသင်္ခါတန္တိ ပဋိကူလံ အမနာပမေဝ ဗာလာနံ မနာပန္တိ သင်္ခံ ဂတံ။ နာနာကုဏပပရိပူရန္တိ ကေသာဒီဟိ ဒွတ္တိံသာယ ကုဏပေဟိ
ပရိပုဏ္ဏံ။ ဇညရူပံ အပဿတောတိ အပဿန္တဿ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနဿ မနာပံ သာဓုရူပံ ပရိဘောဂသဘာဝံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ, ‘‘အက္ခိမှာ အက္ခိဂူထကော’’တိအာဒိနာ နယေန ပကာသိတော အသုဘသဘာဝေါ ဗာလာနံ န ဥပဋ္ဌာတိ။
အာတုရန္တိ နိစ္စဂိလာနံ။ အဓိမုစ္ဆိတာတိ ကိလေသမုစ္ဆာယ အတိဝိယ မုစ္ဆိတာ။ ပဇာတိ အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာ။ ဟာပေန္တိ မဂ္ဂံ သုဂတူပပတ္တိယာတိ ဣမသ္မိံ ပူတိကာယေ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ဟုတွာ အပါယမဂ္ဂံ ပူရေန္တာ ဒေဝမနုဿဘေဒါယ သုဂတိဥပပတ္တိယာ မဂ္ဂံ ပရိဟာပေန္တိ။
ဣတိ မဟာသတ္တော နာနပ္ပကာရေန အသုစိဘာဝဉ္စ နိစ္စာတုရဘာဝဉ္စ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ကာယေ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ယာဝဇီဝံ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗဟုဇနာ သောတာပတ္တိဖလာဒီနိ ပါပုဏိံသု။ ‘‘တဒါ တာပသော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာယနိဗ္ဗိန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၉၄] ၄။ ဇမ္ဗုခါဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကောယံ ဗိန္ဒုဿရော ဝဂ္ဂူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တကောကာလိကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ ဒေဝဒတ္တေ ပရိဟီနလာဘသက္ကာရေ ကောကာလိကော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝဒတ္တတ္ထေရော နာမ မဟာသမ္မတပဝေဏိယာ ဩက္ကာကရာဇဝံသေ ဇာတော အသမ္ဘိန္နခတ္တိယဝံသေ ဝဍ္ဎိတော တိပိဋကဓရော ဈာနလာဘီ မဓုရကထော ဓမ္မကထိကော, ဒေထ ကရောထ ထေရဿာ’’တိ ဒေဝဒတ္တဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဒေဝဒတ္တောပိ ‘‘ကောကာလိကော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဗဟုဿုတော ဓမ္မကထိကော, ဒေထ ကရောထ ကောကာလိကဿာ’’တိ ကောကာလိကဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဣတိ တေ အညမညဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာ ကုလဃရေသု ဘုဉ္ဇန္တာ ဝိစရန္တိ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ
ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တကောကာလိကာ, အညမညဿ အဘူတဂုဏကထံ ကထေတွာ ဘုဉ္ဇန္တာ ဝိစရန္တီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ တေ အညမညဿ အဘူတဂုဏကထံ ကထေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ, ပုဗ္ဗေပေဝံ ဘုဉ္ဇိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ ဇမ္ဗုဝနသဏ္ဍေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတြေကော ကာကော ဇမ္ဗုသာခါယ နိသိန္နော ဇမ္ဗုပက္ကာနိ ခါဒတိ။ အထေကော သိင်္ဂါလော အာဂန္တွာ ဥဒ္ဓံ ဩလောကေန္တော ကာကံ ဒိသွာ ‘‘ယံနူနာဟံ ဣမဿ အဘူတဂုဏကထံ ကထေတွာ ဇမ္ဗူနိ ခါဒေယျ’’န္တိ တဿ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကောယံ ဗိန္ဒုဿရော ဝဂ္ဂု, သရဝန္တာနမုတ္တမော၊
အစ္စုတော ဇမ္ဗုသာခါယ, မောရစ္ဆာပေါဝ ကူဇတီ’’တိ။
တတ္ထ ဗိန္ဒုဿရောတိ ဗိန္ဒုနာ အဝိသာရေန ပိဏ္ဍိတေန သရေန သမန္နာဂတော။ ဝဂ္ဂူတိ မဓုရသဒ္ဒေါ။ အစ္စုတောတိ န စုတော သန္နိသိန္နော။ မောရစ္ဆာပေါဝ ကူဇတီတိ တရုဏမောရောဝ မနာပေန သဒ္ဒေန ‘‘ကော နာမေသော ကူဇတီ’’တိ ဝဒတိ။
အထ နံ ကာကော ပဋိပသံသန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကုလပုတ္တောဝ ဇာနာတိ, ကုလပုတ္တံ ပသံသိတုံ၊
ဗျဂ္ဃစ္ဆာပသရီဝဏ္ဏ, ဘုဉ္ဇ သမ္မ ဒဒါမိ တေ’’တိ။
တတ္ထ ဗျဂ္ဃစ္ဆာပသရီဝဏ္ဏာတိ တွံ အမှာကံ ဗျဂ္ဃပေါတကသမာနဝဏ္ဏောဝ ခါယသိ, တေန တံ ဝဒါမိ အမ္ဘော ဗျဂ္ဃစ္ဆာပသရီဝဏ္ဏ။ ဘုဉ္ဇ, သမ္မ, ဒဒါမိ တေတိ ဝယဿ ယာဝဒတ္ထံ ဇမ္ဗုပက္ကာနိ ခါဒ, အဟံ တေ ဒဒါမီတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဇမ္ဗုသာခံ စာလေတွာ ဖလာနိ ပါတေသိ။ အထ တသ္မိံ ဇမ္ဗုရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ တေ ဥဘောပိ အဘူတဂုဏကထံ ကထေတွာ ဇမ္ဗူနိ ခါဒန္တေ ဒိသွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘စိရဿံ ဝတ ပဿာမိ, မုသာဝါဒီ သမာဂတေ၊
ဝန္တာဒံ ကုဏပါဒဉ္စ, အညမညံ ပသံသကေ’’တိ။
တတ္ထ ဝန္တာဒန္တိ ပရေသံ ဝန္တဘတ္တခါဒကံ ကာကံ။ ကုဏပါဒဉ္စာတိ ကုဏပခါဒကံ သိင်္ဂါလဉ္စ။
ဣမဉ္စ ပန ဂါထံ ဝတွာ သာ ဒေဝတာ ဘေရဝရူပါရမ္မဏံ ဒဿေတွာ တေ တတော ပလာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ကာကော ကောကာလိကော, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဇမ္ဗုခါဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၉၅] ၅။ အန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥသဘဿေဝ တေ ခန္ဓောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော တေယေဝ ဒွေ ဇနေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ပုရိမသဒိသမေဝ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမူပစာရေ ဧရဏ္ဍရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ မတံ ဇရဂ္ဂဝံ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ဂါမဒွါရေ ဧရဏ္ဍဝနေ ဆဍ္ဍေသုံ။ ဧကော သိင်္ဂါလော အာဂန္တွာ တဿ မံသံ ခါဒိ။ ဧကော ကာကော အာဂန္တွာ ဧရဏ္ဍေ နိလီနော တံ ဒိသွာ ‘‘ယံနူနာဟံ ဧတဿ အဘူတဂုဏကထံ ကထေတွာ မံသံ ခါဒေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥသဘဿေဝ တေ ခန္ဓော, သီဟဿေဝ ဝိဇမ္ဘိတံ၊
မိဂရာဇ နမော တျတ္ထု, အပိ ကိဉ္စိ လဘာမသေ’’တိ။
တတ္ထ နမော တျတ္ထူတိ နမော တေ အတ္ထု။
တံ သုတွာ သိင်္ဂါလော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကုလပုတ္တောဝ ဇာနာတိ, ကုလပုတ္တံ ပသံသိတုံ၊
မယူရဂီဝသင်္ကာသ, ဣတော ပရိယာဟိ ဝါယသာ’’တိ။
တတ္ထ ဣတော ပရိယာဟီတိ ဧရဏ္ဍတော ဩတရိတွာ ဣတော ယေနာဟံ, တေနာဂန္တွာ မံသံ ခါဒါတိ ဝဒတိ။
တံ တေသံ ကိရိယံ ဒိသွာ ရုက္ခဒေဝတာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘မိဂါနံ သိင်္ဂါလော အန္တော, ပက္ခီနံ ပန ဝါယသော၊
ဧရဏ္ဍော အန္တော ရုက္ခာနံ, တယော အန္တာ သမာဂတာ’’တိ။
တတ္ထ အန္တောတိ ဟီနော လာမကော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ကာကော ကောကာလိကော, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၉၆] ၆။ သမုဒ္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကော နာယန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပနန္ဒတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ မဟဂ္ဃသော မဟာတဏှော အဟောသိ, သကဋပူရေဟိ ပစ္စယေဟိပိ သန္တပ္ပေတုံ န သက္ကာ။ ဝဿူပနာယိကကာလေ ဒွီသု တီသု ဝိဟာရေသု ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဥပါဟနေ ဌပေတိ, ဧကသ္မိံ ကတ္တရယဋ္ဌိံ, ဧကသ္မိံ ဥဒကတုမ္ဗံ။ ဧကသ္မိံ သယံ ဝသတိ, ဇနပဒဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပဏီတပရိက္ခာရေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ အရိယဝံသကထံ ကထေတွာ တေသံ ပံသုကူလာနိ ဂါဟာပေတွာ တေသံ စီဝရာနိ ဂဏှာတိ, မတ္တိကာပတ္တေ ဂါဟာပေတွာ မနာပမနာပေ ပတ္တေ ထာလကာနိ စ ဂဟေတွာ ယာနကံ ပူရေတွာ ဇေတဝနံ အာဂစ္ဆတိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော မဟဂ္ဃသော မဟိစ္ဆော အညေသံ ပဋိပတ္တိံ ကထေတွာ သမဏပရိက္ခာရေန ယာနကံ ပူရေတွာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အယုတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပနန္ဒေန ကတံ ပရေသံ အရိယဝံသကထံ ကထေန္တေန, ပဌမတရဉှိ အတ္တနာ အပ္ပိစ္ဆေန ဟုတွာ ပစ္ဆာ ပရေသံ အရိယဝံသံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။
‘‘အတ္တာနမေဝ ပဌမံ, ပတိရူပေ နိဝေသယေ၊
အထညမနုသာသေယျ, န ကိလိဿေယျ ပဏ္ဍိတော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၅၈) –
ဣမံ ဓမ္မပဒေ ဂါထံ ဒေသေတွာ ဥပနန္ဒံ ဂရဟိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဥပနန္ဒော မဟိစ္ဆော, ပုဗ္ဗေ မဟာသမုဒ္ဒေပိ ဥဒကံ ရက္ခိတဗ္ဗံ မညီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သမုဒ္ဒဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထေကော ကာကော သမုဒ္ဒဿ ဥပရိဘာဂေ ဝိစရန္တော ‘‘သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပမာဏေန ပိဝထ, ရက္ခန္တာ ပိဝထာ’’တိ မစ္ဆသံဃသကုဏသံဃေ ဝါရေန္တော ဝါရေန္တော စရတိ။ တံ ဒိသွာ သမုဒ္ဒဒေဝတာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကော နာယံ လောဏတောယသ္မိံ, သမန္တာ ပရိဓာဝတိ၊
မစ္ဆေ မကရေ စ ဝါရေတိ, ဦမီသု စ ဝိဟညတီ’’တိ။
တတ္ထ ကော နာယန္တိ ကော နု အယံ။
တံ သုတွာ သမုဒ္ဒကာကော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘အနန္တပါယီ သကုဏော, အတိတ္တောတိ ဒိသာသုတော၊
သမုဒ္ဒံ ပါတုမိစ္ဆာမိ, သာဂရံ သရိတံပတိ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – အဟံ အနန္တသာဂရံ ပါတုမိစ္ဆာမိ, တေနမှိ အနန္တပါယီ နာမ သကုဏော မဟတိယာပိ အပူရဏိယာ တဏှာယ သမန္နာဂတတ္တာ အတိတ္တောတိပိ အဟံ ဒိသာသု သုတော ဝိဿုတော ပါကဋော, သွာဟံ ဣမံ သကလသမုဒ္ဒံ သုန္ဒရာနံ ရတနာနံ အာကရတ္တာ သာဂရေန ဝါ ခတတ္တာ သာဂရံ သရိတာနံ ပတိဘာဝေန သရိတံပတိံ ပါတုမိစ္ဆာမီတိ။
တံ သုတွာ သမုဒ္ဒဒေဝတာ တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သော အယံ ဟာယတိ စေဝ, ပူရတေ စ မဟောဒဓိ၊
နာဿ နာယတိ ပီတန္တော, အပေယျော ကိရ သာဂရော’’တိ။
တတ္ထ သော အယံ ဟာယတိ စေဝါတိ ဥဒကဿ ဩသက္ကနဝေလာယ ဟာယတိ, နိက္ခမနဝေလာယ ပူရတိ။ နာဿ နာယတီတိ အဿ မဟာသမုဒ္ဒဿ သစေပိ နံ သကလလောကော ပိဝေယျ, တထာပိ ‘‘ဣတော ဧတ္တကံ နာမ ဥဒကံ ပီတ’’န္တိ ပရိယန္တော န ပညာယတိ။ အပေယျော ကိရာတိ ဧသော ကိရ သာဂရော န သက္ကာ ကေနစိ ဥဒကံ ခေပေတွာ ပါတုန္တိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သာ ဘေရဝရူပါရမ္မဏံ ဒဿေတွာ သမုဒ္ဒကာကံ ပလာပေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သမုဒ္ဒကာကော ဥပနန္ဒော အဟောသိ, ဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သမုဒ္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၉၇] ၇။ ကာမဝိလာပဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥစ္စေ သကုဏ ဍေမာနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ပုပ္ဖရတ္တဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၁၄၇) ကထိတံ, အတီတဝတ္ထု ဣန္ဒြိယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၈။၆၀ အာဒယော) အာဝိဘဝိဿတိ။ တံ ပန ပုရိသံ ဇီဝန္တံ သူလေ ဥတ္တာသေသုံ။ သော တတ္ထ နိသိန္နော အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဧကံ ကာကံ ဒိသွာ တာဝခရမ္ပိ တံ ဝေဒနံ အဂဏေတွာ ပိယဘရိယာယ သာသနံ ပေသေတုံ ကာကံ အာမန္တေန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ –
‘‘ဥစ္စေ သကုဏ ဍေမာန, ပတ္တယာန ဝိဟင်္ဂမ၊
ဝဇ္ဇာသိ ခေါ တွံ ဝါမူရုံ, စိရံ ခေါ သာ ကရိဿတိ။
‘‘ဣဒံ ခေါ သာ န ဇာနာတိ, အသိံ သတ္တိဉ္စ ဩဍ္ဍိတံ၊
သာ စဏ္ဍီ ကာဟတိ ကောဓံ, တံ မေ တပတိ နော ဣဒံ။
‘‘ဧသ ဥပ္ပလသန္နာဟော, နိက္ခဉ္စုဿီသကောဟိတံ၊
ကာသိကဉ္စ မုဒုံ ဝတ္ထံ, တပ္ပေတု ဓနိကာ ပိယာ’’တိ။
တတ္ထ ဍေမာနာတိ ဂစ္ဆမာန စရမာန။ ပတ္တယာနာတိ တမေဝါလပတိ, တထာ ဝိဟင်္ဂမာတိ။ သော ဟိ ပတ္တေဟိ ယာနံ ကတွာ ဂမနတော ပတ္တယာနော, အာကာသေ ဂမနတော ဝိဟင်္ဂမော။ ဝဇ္ဇာသီတိ ဝဒေယျာသိ။ ဝါမူရုန္တိ ကဒလိက္ခန္ဓသမာနဦရုံ, မမ သူလေ နိသိန္နဘာဝံ ဝဒေယျာသိ။ စိရံ ခေါ သာ ကရိဿတီတိ သာ ဣမံ ပဝတ္တိံ အဇာနမာနာ မမ အာဂမနံ စိရံ ကရိဿတိ, ‘‘စိရံ မေ ဂတဿ ပိယဿ န စ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဧဝံ စိန္တေဿတီတိ အတ္ထော။
အသိံ သတ္တိဉ္စာတိ အသိသမာနတာယ သတ္တိသမာနတာယ စ သူလမေဝ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တဉှိ တဿ ဥတ္တာသနတ္ထာယ ဩဍ္ဍိတံ ဌပိတံ။ စဏ္ဍီတိ ကောဓနာ။ ကာဟတိ ကောဓန္တိ ‘‘အတိစိရာယတီ’’တိ မယိ ကောဓံ ကရိဿတိ။ တံ မေ တပတီတိ တံ တဿာ ကုဇ္ဈနံ မံ တပတိ။ နော ဣဒန္တိ ဣဓ ပန ဣဒံ သူလံ မံ န တပတီတိ ဒီပေတိ။
‘‘ဧသ ဥပ္ပလသန္နာဟော’’တိအာဒီဟိ ဃရေ ဥဿီသကေ ဌပိတံ အတ္တနော ဘဏ္ဍံ အာစိက္ခတိ။ တတ္ထ ဥပ္ပလသန္နာဟောတိ ဥပ္ပလော စ သန္နာဟော စ ဥပ္ပလသန္နာဟော, ဥပ္ပလသဒိသော ကဏယော စ သန္နာဟကော စာတိ အတ္ထော။ နိက္ခဉ္စာတိ ပဉ္စဟိ သုဝဏ္ဏေဟိ ကတံ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ။ ကာသိကဉ္စ မုဒု ဝတ္ထန္တိ မုဒုံ ကာသိကသာဋကယုဂံ သန္ဓာယာဟ။ ဧတ္တကံ ကိရ တေန ဥဿီသကေ နိက္ခိတ္တံ။ တပ္ပေတု ဓနိကာ ပိယာတိ ဧတံ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာ သာ မမ ပိယာ ဓနတ္ထိကာ ဣမိနာ ဓနေန တပ္ပေတု ပူရေတု, သန္တုဋ္ဌာ ဟောတူတိ။
ဧဝံ သော ပရိဒေဝမာနောဝ ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု, သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဘရိယာ ဧတရဟိ ဘရိယာ အဟောသိ, ယေန ပန ဒေဝပုတ္တေန တံ ကာရဏံ ဒိဋ္ဌံ, သော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာမဝိလာပဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၉၈] ၈။ ဥဒုမ္ဗရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥဒုမ္ဗရာ စိမေ ပက္ကာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တဂါမကေ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ဝသတိ။ ရမဏီယော ဝိဟာရော ပိဋ္ဌိပါသာဏေ နိဝိဋ္ဌော, မန္ဒံ သမ္မဇ္ဇနဋ္ဌာနံ ဥဒကဖာသုကံ, ဂေါစရဂါမော နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ, သမ္ပိယာယမာနာ မနုဿာ ဘိက္ခံ ဒေန္တိ။ အထေကော ဘိက္ခု စာရိကံ စရမာနော တံ ဝိဟာရံ ပါပုဏိ။ နေဝါသိကော တဿ အာဂန္တုကဝတ္တံ ကတွာ ပုနဒိဝသေ တံ အာဒါယ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ မနုဿာ ပဏီတံ ဘိက္ခံ ဒတွာ သွာတနာယ နိမန္တယိံသု။ အာဂန္တုကော ကတိပါဟံ ဘုဉ္ဇိတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဧကေနုပါယေန ဣမံ ဘိက္ခုံ ဝဉ္စေတွာ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ဣမံ ဝိဟာရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ထေရူပဋ္ဌာနံ အာဂတံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနံ နာကာသီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ ဝိဟာရံ ပဋိဇဂ္ဂန္တော နတ္ထိ, တေနမှိ န ဂတပုဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘ယာဝ တွံ ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အာဂစ္ဆသိ, တာဝါဟံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ နေဝါသိကော ‘‘ယာဝ မမာဂမနာ ထေရေ မာ ပမဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ မနုဿာနံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။
တတော ပဋ္ဌာယ အာဂန္တုကော ‘‘တဿ နေဝါသိကဿ အယဉ္စ အယဉ္စ ဒေါသော’’တိ တေ မနုဿေ ပရိဘိန္ဒိ။ ဣတရောပိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပုနာဂတော, အထဿ သော သေနာသနံ န အဒါသိ။ သော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ပိဏ္ဍာယ ဂါမံ ပါဝိသိ, မနုဿာ သာမီစိမတ္တမ္ပိ န ကရိံသု။ သော ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ပုန ဇေတဝနံ ဂန္တွာ တံ ကာရဏံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ။ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အသုကော ကိရ ဘိက္ခု အသုကံ ဘိက္ခုံ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိတွာ သယံ တတ္ထ ဝသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ သော ဣမံ ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ကဍ္ဎိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတ္ထ ဝဿာနေ သတ္တသတ္တာဟံ ဒေဝေါ ဝဿိ။ အထေကော ရတ္တမုခခုဒ္ဒကမက္ကဋော ဧကိဿာ အနောဝဿိကာယ ပါသာဏဒရိယာ ဝသမာနော ဧကဒိဝသံ ဒရိဒွါရေ အတေမနဋ္ဌာနေ
သုခေန နိသီဒိ။ တတ္ထ ဧကော ကာဠမုခမဟာမက္ကဋော တိန္တော သီတေန ပီဠိယမာနော ဝိစရန္တော တံ တထာနိသိန္နံ ဒိသွာ ‘‘ဥပါယေန နံ နီဟရိတွာ ဧတ္ထ ဝသိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ကုစ္ဆိံ ဩလမ္ဗေတွာ သုဟိတာကာရံ ဒဿေတွာ တဿ ပုရတော ဌတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥဒုမ္ဗရာ စိမေ ပက္ကာ, နိဂြောဓာ စ ကပိတ္ထနာ၊
ဧဟိ နိက္ခမ ဘုဉ္ဇဿု, ကိံ ဇိဃစ္ဆာယ မိယျသီ’’တိ။
တတ္ထ ကပိတ္ထနာတိ ပိလက္ခာ။ ဧဟိ နိက္ခမာတိ ဧတေ ဥဒုမ္ဗရာဒယော ဖလဘာရနမိတာ, အဟမ္ပိ ခါဒိတွာ သုဟိတော အာဂတောသ္မိ, တွမ္ပိ ဂစ္ဆ ဘုဉ္ဇဿူတိ။
သောပိ တဿ ဝစနံ သုတွာ သဒ္ဒဟိတွာ ဖလာနိ ခါဒိတုကာမော နိက္ခမိတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရိတွာ ကိဉ္စိ အလဘန္တော ပုနာဂန္တွာ တံ အန္တောပါသာဏဒရိယံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နံ ဒိသွာ ‘‘ဝဉ္စေဿာမိ န’’န္တိ တဿ ပုရတော ဌတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝံ သော သုဟိတော ဟောတိ, ယော ဝုဍ္ဎမပစာယတိ၊
ယထာဟမဇ္ဇ သုဟိတော, ဒုမပက္ကာနိ မာသိတော’’တိ။
တတ္ထ ဒုမပက္ကာနိ မာသိတောတိ ဥဒုမ္ဗရာဒီနိ ရုက္ခဖလာနိ ခါဒိတွာ အသိတော ဓာတော သုဟိတော။
တံ သုတွာ မဟာမက္ကဋော တတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ ဝနေဇော ဝနေဇဿ, ဝဉ္စေယျ ကပိနော ကပိ၊
ဒဟရော ကပိ သဒ္ဓေယျ, န ဟိ ဇိဏ္ဏော ဇရာကပီ’’တိ။
တဿတ္ထော – ယံ ဝနေ ဇာတော ကပိ ဝနေ ဇာတဿ ကပိနော ဝဉ္စနံ ကရေယျ, တံ တယာ သဒိသော ဒဟရော ဝါနရော သဒ္ဒဟေယျ, မာဒိသော ပန ဇိဏ္ဏော ဇရာကပိ မဟလ္လကမက္ကဋော န ဟိ သဒ္ဒဟေယျ, သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဘဏန္တဿ တုမှာဒိသဿ န သဒ္ဒဟတိ။ ဣမသ္မိဉှိ ဟိမဝန္တပဒေသေ သဗ္ဗံ
ဖလာဖလံ ဝဿေန ကိလိန္နံ ပတိတံ, ပုန တဝ ဣဒံ ဌာနံ နတ္ထိ, ဂစ္ဆာတိ။ သော တတောဝ ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ခုဒ္ဒကမက္ကဋော နေဝါသိကော အဟောသိ, ကာဠမဟာမက္ကဋော အာဂန္တုကော, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥဒုမ္ဗရဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၂၉၉] ၉။ ကောမာရပုတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပုရေ တုဝန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ပုဗ္ဗာရာမေ ဝိဟရန္တော ကေဠိသီလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ဘိက္ခူ သတ္ထရိ ဥပရိပါသာဒေ ဝိဟရန္တေ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေ ဒိဋ္ဌသုတာဒီနိ ကထေန္တာ ကလဟဉ္စ ပရိဘာသဉ္စ ကရောန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဧတေ ဘိက္ခူ သံဝေဇေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကေန ပါသာဒထုပိကံ ပဟရိတွာ ယာဝ ဥဒကပရိယန္တာ ပါသာဒံ ကမ္ပေသိ။ တေ ဘိက္ခူ မရဏဘယဘီတာ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ အဋ္ဌံသူ။ တေသံ သော ကေဠိသီလဘာဝေါ ဘိက္ခူသု ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကေဠိသီလာ ဟုတွာ ဝိစရန္တိ, ‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’တိ ဝိပဿနာယ ကမ္မံ န ကရောန္တီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေတေ ကေဠိသီလကာယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ‘‘ကောမာရပုတ္တော’’တိ နံ သဉ္ဇာနိံသု။ သော အပရဘာဂေ နိက္ခမိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝသိ။ အထညေ ကေဠိသီလာ တာပသာ ဟိမဝန္တပဒေသေ အဿမံ မာပေတွာ ဝသိံသု, ကသိဏပရိကမ္မမတ္တမ္ပိ နေသံ နတ္ထိ, အရညတော ဖလာဖလာနိ အာဟရိတွာ ခါဒိတွာ ဟသမာနာ နာနပ္ပကာရာယ ကေဠိယာ ဝီတိနာမေန္တိ။ တေသံ သန္တိကေ ဧကော မက္ကဋော အတ္ထိ, သောပိ
ကေဠိသီလကောဝ မုခဝိကာရာဒီနိ ကရောန္တော တာပသာနံ နာနာဝိဓံ ကေဠိံ ဒဿေတိ။ တာပသာ တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ မနုဿပထံ အဂမံသု။ တေသံ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တော တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ, မက္ကဋော တေသံ ဝိယ တဿပိ ကေဠိံ ဒဿေသိ။
ဗောဓိသတ္တော အစ္ဆရံ ပဟရိတွာ ‘‘သုသိက္ခိတပဗ္ဗဇိတာနံ သန္တိကေ ဝသန္တေန နာမ အာစာရသမ္ပန္နေန ကာယာဒီဟိ သုသညတေန ဈာနေသု ယုတ္တေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ သီလဝါ အာစာရသမ္ပန္နော အဟောသိ, ဗောဓိသတ္တောပိ တတော အညတ္ထ အဂမာသိ။ အထ တေ တာပသာ လောဏမ္ဗိလံ သေဝိတွာ တံ ဌာနံ အဂမံသု။ မက္ကဋော ပုဗ္ဗေ ဝိယ တေသံ ကေဠိံ န ဒဿေသိ။ အထ နံ တာပသာ ‘‘ပုဗ္ဗေ, တွံ အာဝုသော, အမှာကံ ပုရတော ကေဠိံ အကာသိ, ဣဒါနိ န ကရောသိ, ကိံကာရဏာ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘ပုရေ တုဝံ သီလဝတံ သကာသေ, ဩက္ကန္တိကံ ကီဠသိ အဿမမှိ၊
ကရောဟရေ မက္ကဋိယာနိ မက္ကဋ, န တံ မယံ သီလဝတံ ရမာမာ’’တိ။
တတ္ထ သီလဝတံ သကာသေတိ ကေဠိသီလာနံ အမှာကံ သန္တိကေ။ ဩက္ကန္တိကန္တိ မိဂေါ ဝိယ ဩက္ကန္တိတွာ ကီဠသိ။ ကရောဟရေတိ ဧတ္ထ အရေတိ အာလပနံ။ မက္ကဋိယာနီတိ မုခမက္ကဋိကကီဠာသင်္ခါတာနိ မုခဝိကာရာနိ။ န တံ မယံ သီလဝတံ ရမာမာတိ ယံ ပုဗ္ဗေ တဝ ကေဠိသီလံ ကေဠိဝတံ, တံ မယံ ဧတရဟိ န ရမာမ, တွမ္ပိ နော န ရမာပေသိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏန္တိ။
တံ သုတွာ မက္ကဋော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –
‘‘သုတာ ဟိ မယှံ ပရမာ ဝိသုဒ္ဓိ, ကောမာရပုတ္တဿ ဗဟုဿုတဿ၊
မာ ဒါနိ မံ မညိ တုဝံ ယထာ ပုရေ, ဈာနာနုယုတ္တော ဝိဟရာမိ အာဝုသော’’တိ။
တတ္ထ မယှန္တိ ကရဏတ္ထေ သမ္ပဒါနံ။ ဝိသုဒ္ဓီတိ ဈာနဝိသုဒ္ဓိ။ ဗဟုဿုတဿာတိ ဗဟူနံ ကသိဏပရိကမ္မာနံ အဋ္ဌန္နဉ္စ သမာပတ္တီနံ သုတတ္တာ စေဝ ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ စ ဗဟုဿုတဿ။ တုဝန္တိ တေသု ဧကံ တာပသံ အာလပန္တော ဣဒါနိ မာ မံ တွံ ပုရေ ဝိယ သဉ္ဇာနိ, နာဟံ ပုရိမသဒိသော, အာစရိယော မေ လဒ္ဓေါတိ ဒီပေတိ။
တံ သုတွာ တာပသာ တတိယံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘သစေပိ သေလသ္မိ ဝပေယျ ဗီဇံ, ဒေဝေါ စ ဝဿေ န ဟိ တံ ဝိရူဠှေ၊
သုတာ ဟိ တေ သာ ပရမာ ဝိသုဒ္ဓိ, အာရာ တုဝံ မက္ကဋ ဈာနဘူမိယာ’’တိ။
တဿတ္ထော – သစေပိ ပါသာဏပိဋ္ဌေ ပဉ္စဝိဓံ ဗီဇံ ဝပေယျ, ဒေဝေါ စ သမ္မာ ဝဿေယျ, အခေတ္တတာယ တံ န ဝိရူဠှေယျ, ဧဝမေဝ တယာ ပရမာ ဈာနဝိသုဒ္ဓိ သုတာ, တွံ ပန တိရစ္ဆာနယောနိကတ္တာ အာရာ ဈာနဘူမိယာ ဒူရေ ဌိတော, န သက္ကာ တယာ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတုန္တိ မက္ကဋံ ဂရဟိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကေဠိသီလာ တာပသာ ဣမေ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, ကောမာရပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကောမာရပုတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၃၀၀] ၁၀။ ဝကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပရပါဏရောဓာ ဇီဝန္တောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏသန္ထတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဝိနယေ (ပါရာ။ ၅၆၅ အာဒယော) ဝိတ္ထာရတော အာဂတမေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ – အာယသ္မာ ဥပသေနော ဒုဝဿိကော ဧကဝဿိကေန သဒ္ဓိဝိဟာရိကေန သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထာရာ ဂရဟိတော ဝန္ဒိတွာ ပက္ကန္တော ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အရဟတ္တပ္ပတ္တော အပ္ပိစ္ဆတာဒိဂုဏယုတ္တော တေရသ ဓုတင်္ဂါနိ သမာဒါယ ပရိသမ္ပိ တေရသဓုတင်္ဂဓရံ ကတွာ ဘဂဝတိ တေမာသံ ပဋိသလ္လီနေ သပရိသော
သတ္ထာရံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထရိ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတေ တတ္ထ တတ္ထ ပံသုကူလာနိ ဆဍ္ဍေတွာ အတ္တနော ပတ္တစီဝရာနေဝ ဂဏှိံသု။ သတ္ထာ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သေနာသနစာရိကံ စရန္တော တတ္ထ တတ္ထ ပတိတာနိ ပံသုကူလာနိ ဒိသွာ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ နာမ ဘိက္ခူနံ ဓုတင်္ဂသမာဒါနံ န စိရဋ္ဌိတိကံ ဝကဿ ဥပေါသထကမ္မသဒိသံ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သက္ကော ဒေဝရာဇာ အဟောသိ။ အထေကော ဝကော ဂင်္ဂါတီရေ ပါသာဏပိဋ္ဌေ ဝသတိ, အထ ဂင်္ဂါယ မဟောဒကံ အာဂန္တွာ တံ ပါသာဏံ ပရိက္ခိပိ။ ဝကော အဘိရုဟိတွာ ပါသာဏပိဋ္ဌေ နိပဇ္ဇိ, နေဝဿ ဂေါစရော အတ္ထိ, န ဂေါစရာယ ဂမနမဂ္ဂေါ, ဥဒကမ္ပိ ဝဍ္ဎတေဝ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ နေဝ ဂေါစရော အတ္ထိ, န ဂေါစရာယ ဂမနမဂ္ဂေါ, နိက္ကမ္မဿ ပန နိပဇ္ဇနတော ဥပေါသထကမ္မံ ဝရ’’န္တိ မနသာဝ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ သီလာနိ သမာဒိယိတွာ နိပဇ္ဇိ။ တဒါ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အာဝဇ္ဇမာနော တဿ တံ ဒုဗ္ဗလသမာဒါနံ ဉတွာ ‘‘ဧတံ ဝကံ ဝိဟေဌေဿာမီ’’တိ ဧဠကရူပေန အာဂန္တွာ တဿ အဝိဒူရေ ဌတွာ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ဝကော တံ ဒိသွာ ‘‘အညသ္မိံ ဒိဝသေ ဥပေါသထကမ္မံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဥဋ္ဌာယ တံ ဂဏှိတုံ ပက္ခန္ဒိ။ ဧဠကောပိ ဣတော စိတော စ ပက္ခန္ဒိတွာ အတ္တာနံ ဂဟေတုံ နာဒါသိ။ ဝကော တံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တော နိဝတ္တိတွာ အာဂမ္မ ‘‘ဥပေါသထကမ္မံ တာဝ မေ န ဘိဇ္ဇတီ’’တိ တတ္ထေဝ ပုန နိပဇ္ဇိ။ သက္ကော သက္ကတ္တဘာဝေနေဝ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘တာဒိသဿ ဒုဗ္ဗလဇ္ဈာသယဿ ကိံ ဥပေါသထကမ္မေန, တွံ မမ သက္ကဘာဝံ အဇာနန္တော ဧဠကမံသံ ခါဒိတုကာမော အဟောသီ’’တိ တံ ဝိဟေဌေတွာ ဂရဟိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။
‘‘ပရပါဏရောဓာ ဇီဝန္တော, မံသလောဟိတဘောဇနော၊
ဝကော ဝတံ သမာဒါယ, ဥပပဇ္ဇိ ဥပေါသထံ။
‘‘တဿ သက္ကော ဝတညာယ, အဇရူပေနုပါဂမိ၊
ဝီတတပေါ အဇ္ဈပ္ပတ္တော, ဘဉ္ဇိ လောဟိတပေါ တပံ။
‘‘ဧဝမေဝ ဣဓေကစ္စေ, သမာဒါနမှိ ဒုဗ္ဗလာ၊
လဟုံ ကရောန္တိ အတ္တာနံ, ဝကောဝ အဇကာရဏာ’’တိ။ –
တိဿောပိ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာဝ။
တတ္ထ ဥပပဇ္ဇိ ဥပေါသထန္တိ ဥပေါသထဝါသံ ဥပဂတော။ ဝတညာယာတိ တဿ ဒုဗ္ဗလဝတံ အညာယ။ ဝီတတပေါ အဇ္ဈပ္ပတ္တောတိ ဝိဂတတပေါ ဟုတွာ ဥပဂတော, တံ ခါဒိတုံ ပက္ခန္ဒီတိ အတ္ထော။ လောဟိတပေါတိ လောဟိတပါယီ။ တပန္တိ တံ အတ္တနော သမာဒါနတပံ ဘိန္ဒိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သက္ကော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကုမ္ဘဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဝရကုမ္ဘ သုပတ္တ သိရိဝှယနော, သုစိသမ္မတ ဗိန္ဒုသရော စုသဘော၊
သရိတံပတိ စဏ္ဍိ ဇရာကပိနာ, အထ မက္ကဋိယာ ဝကကေန ဒသာတိ။
အထ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –
သင်္ကပ္ပေါ ပဒုမော စေဝ, ဥဒပါနေန တတိယံ၊
အဗ္ဘန္တရံ ဃဋဘေဒံ, တိကနိပါတမှိလင်္ကတန္တိ။
တိကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(ဒုတိယော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော။)
ငါးရာငါးဆယ်ဇာတ်ဝတ္ထု
မင်္ဂလာဘုံကျော် ညောင်ကန်ဆရာတော်
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
ဒုတိယတွဲ
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
ပါ*၁။ ရာဇောဝါဒဇာတ်
မင်းနှစ်ပါးဝါဒပြိုင်ပွဲ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒဠှံ ဒဠဿ ခိပ္ပတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရာဇောဝါဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကြီးအား ဆုံးမတော်မူခြင်းကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကောသလမင်းကြီးအား ဆုံးမတော်မူခြင်းသည် တေသကုဏဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား တနေ့သ၌ ကောသလမင်းကြီးသည် တခုသော အဂတိသို့လိုက်အပ်သော ဆုံးဖြတ်ခက် သောတရားကို တရားသဖြင့်ဆုံးဖြတ်၍ နံနက် စာ စားပြီးသော် စွတ်စိုသောလက်ရှိလျှက်သာလျှင် တန်ဆာဆင်အပ်သောရထားကိုစီး၍ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်သို့ သွား၍ ပွင့်သောပဒုမာကြာပန်းကဲ့သို့ တင့်တယ်ခြင်းရှိကုန်သော ခြေတော်တို့၌ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်သော အရပ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ ထိုကောသလမင်းကြီးကို မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးသည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ယခု အလွန်နေမြင့်မှသာလျှင် လာခဲ့တဲ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ယနေ့ အကျွန်ုပ်သည် တခုသော အဂတိသို့လိုက်အပ်သော ဆုံးဖြတ်ခက်သောတရားကို တရားသဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်းကြောင့် ယခုမှ အခွင့်ကိုရ၍ ထိုတရားကိုပြီးစေပြီးလျှင် နံနက်စာစား၍ စွတ်စိုသောလက်ရှိလျက်သာလျှင် အရှင်ဘုရားတို့အား ခစားရာအရပ်သို့ လာသည်ဖြစ်၏ဟု လျှောက်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး တရားနှင့်ညီစွာ တရားကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း မည် သည်ကား ကောင်း၏။ ဤတရားနှင့် ညီစွာ စီရင်ခြင်းသည် နတ်ရွာခရီးတည်း၊ မြတ်သောမင်းကြီးကဲ့သို့သော သဗ္ဗညူဘုရား၏အထံတော်မှ အဆုံး အမကိုရကုန်၍ သင်မင်းကြီးတို့သည် တရားနှင့်ညီစွာ တရားကို အကြင့်ကြောင့် ဆုံးဖြတ်ကုန်ရာ၏။ ထိုသို့ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည် စင်စစ်သဖြင့်အံ့ဘွယ် မရှိသေး၊ ရှေးမင်းတို့သည် အလုံးစုံသောတရားတို့ကို မသိကုန်သော်လည်း ပညာရှိတို့၏ စကားကိုနာရကုန်၍ တရားနှင့်ညီစွာ တရားကို ဆုံးဖြတ်ကုန်လျှက် လေးပါးကုန်သော မလားအပ်ကုန်သော ချစ်ခြင်းအစရှိသည်တို့သို့ လားခြင်းတို့ကို ကြဉ်ရှောင်ကုန်၍ မင်းကျင့်တရား ဆယ်ပါးတို့ကို မပျက်စေကုန်မူ၍ တရားသဖြင့် မင်းပြုကုန်၍ နတ်ပြည်၏ပြည့်ခြင်းကို ပြုကုန်လျက် အကြင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ထိုဖြစ်ဘူးခြင်းသည်သာလျှင်အံ့ဘွယ်ရှိ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ ထို့နောင် ထိုကောသလမင်းကြီးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မြတ်သောမင်းကြီး လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီး၏ ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေယူ၍ ပဋိသန္ဓေအစောင့် အရှောက် ကိုရ၍ ချမ်းသာစွာ အမိဝမ်းမှဖွား၏။ ထိုဘုရားလောင်းအားအမည်မှည့်သော နေ့၌ကား ဗြဟ္မဒတ်သတို့သားဟူသော အမည်ကိုသာလျှင် မှည့်ကုန်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်သတို့သားသည် အစဉ်သဖြင့် အရွယ်သို့ ရောက်၍ တဆဲ့ခြောက်နှစ်ရှိသောကာလ၌ တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ သွား၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောအတတ်တို့၏ အပြီးသို့ရောက်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌တည်၍ တရားနှင့်ညီစွာမင်းပြု၏။ ဆန္ဒ အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် မလားအပ်သောအရာသို့ မလားမူ၍ အဆုံးအဖြတ်ကို စီရင်ဆုံးဖြတ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ တရားသဖြင့်မင်းပြုသည်ရှိသော် အမတ်တို့သည်လည်း ဟုတ်မှန်သဖြင့်သာလျှင် တရားကိုဆုံးဖြတ်ကုန်၏။ တရားတို့ကို ဟုတ်မှန်သဖြင့် ဆုံးဖြတ်စီရင်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ကောက်ကျစ် တရားတွေ့တတ်ကုန်သော သူတို့မည်သည် မဖြစ်ကုန်၊ ထိုကောက်တကျစ် တရားတွေ့တတ်ကုန်သောသူတို့၏ မရှိခြင်းကြောင့် တရားတွေ့ခြင်းအကျိုးငှါ မင်းယင်ပြင်၌ ဘေးရန်သည်ပြတ်၏။ အမတ်တို့သည် တနေ့ပတ်လုံးလည်း တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌ နေကုန်၍ တစုံတယောက်သောသူကို တရားဆုံး ဖြတ်စိမ့်သောငှါ လာလတ်သည်ကို မမြင်ကုန်လျှင် ထ၍ ဖဲကြကုန်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သည် စွန့်အပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် တရားသဖြင့် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သို့ လာကုန်သော သူတို့မည်သည် မရှိကုန်၊ ဘေးရန်သည်လည်း ပြတ်၏။ ဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သည်လည်း စွန့်အပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ယခုအခါ၌ ငါသည် မိမိ၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ရှာခြင်းငှါသင့်၏။ ဤမည်သည်ကား ငါ၏ ကျေးဇူးမဲ့တည်း၊ ဤသို့ကြား၍ ထိုကျေးဇူးမဲ့ကိုပယ်၍ ဂုဏ်ကျေးဇူး၌သာလျှင် ကိုယ်ကိုဖြစ်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုကာလမှစ၍ ငါ၏ ကျေးဇူးပဲကို ပြောဆိုသော တစုံတယောက်သော သူတို့သည် ရှိသလောဟု စုံစမ်းသည်ရှိသော် နန်းတော်တွင်း၌ သုံးဆောင်စေပါးကုန်သောသူတို့၏အတွင်း၌ ကျေးဇူးမဲ့ကိုပြောဆိုသော တစုံတယောက်သောသူကို မမြင်မတွေ့၍ မိမိ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကိုသာလျှင်ကြား၍ ထိုသူတို့သည် ငါ့ကို ကြောက်ခြင်းကြောင့်လည်း ကျေးဇူးမဲ့ကို မဆိုကုန်မူ၍ ကျေးဇူးကိုသာလျှင် ဆိုကုန်ရာ၏ဟု ကြံ၍ နန်းတော်အပ၌ သုံးဆောင်စေပါးကုန်သောသူအပေါင်း၌ စုံစမ်းသည်ရှိသော် ထိုသူတို့၌လည်းမမြင်မတွေ့၍ မြို့တွင်း၌ စုံစမ်း၏။ မြို့ပ၌၎င်း မြို့တံခါးလေးမျက်နှာတို့၌၎င်း မြို့လေးမျက်နှာ ရွာ၌၎င်း စုံစမ်း၏။ ထိုအရပ်တို့၌လည်း ကျေးဇူးမဲ့ကိုပြောဆိုသော တစုံတယောက်သောသူကို မမြင်မတွေ့ မိမိ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကိုသာလျှင်ကြား၍ ဇနပုဒ်ကိုစုံစမ်းအံ့ဟု အမတ်တို့ကို ပြည်ကိုဆောင်နှင်းခဲ့ပြီးလျှင် ရထားစီး၍ ရထားထိန်းကိုသာယူ၍ မထင်ရှားသောအသွင်ဖြင့် မြို့မှထွက်ခဲ့၍ ဇနပုဒ်ကိုစုံစမ်းလျှက် အရပ်စွန်တိုင် အောင်သွား၍ ကျေးဇူးမဲ့ကိုပြောဆိုသော တစုံတယောက်သောသူကို မတွေ့မမြင်၍ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကိုသာလျှင် ကြား၍ အရပ်စွန် အပိုင်း အခြားမှ ခရီးမဖြင့် မြို့သို့ရှေးရှုသာလျှင် ပြန်ခဲ့၏။
ထိုကာလ၌ကား ဗလ္လိကအမည်ရှိသော ကောသလမင်းသည်လည်း တရားသဖြင့် မင်းပြုသည်ရှိသော် ကျေးဇူးမဲ့ကိုပြောဆိုသောသူကို ရှာသည်ဖြစ်၍ နန်းတော်တွင်း၌ စေပါးသုံး ဆောင်ကုန်သောသူအစရှိသည်တို့၌ မိမိ၏ ကျေးဇူးစကားကို သာလျှင်ကြား၍ ဇနပုဒ်ကို စုံစမ်း သည်ရှိသော် ထိုအရပ်သို့ရောက်၏။ ထိုမင်းနှစ်ပါးတို့သည်လည်း တခုသော ချိုင့်ဝမ်းရာလှည်း ကြောင်းခရီး၌ ရှေ့ဆိုင်မိကြကုန်၏။ ရထား၏ ရှောင်လွှဲစရာအရပ်သည် မရှိ၊ ထိုအခါ ဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းသည် ဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းကို အို ရထားထိန်း သင်၏ရထားကို ရှောင်လွှဲလော့ဟုဆို၏။ ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းသည်လည်း ဗလ္လိကမင်း၏ ရထား ထိန်းကို အို ရထားထိန်း သင်၏ရထားကို ရှောင် လွှဲလော့ ဤရထား၌ ဗာရာဏသီပြည့်ရှင်ဖြစ်သောဗြဟ္မဒတ်မင်းမြတ်သည် စီးတော်မူ၏ဟုဆို၏။ ဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းသည်လည်း ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းကို အို ရထား ထိန်း ဤရထား၌ ကောသလပြည့်ရှင်ဖြစ်သော ဗလ္လိကမင်းမြတ်သည် စီးတော်မူ၏။ သင်၏ ရထားကို ရှောင်လွဲ၍ ငါတို့မင်း၏ ရထားအား အခွင့်ကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းသည် ဤအရှင်သည်လည်း မင်းလျှင်ဖြစ်သတတ်၊ အသို့လျှင် ပြုအပ်သနည်းဟု ကြံ သည်ရှိသော် အရွယ်ကိုမေး၍ ငယ်သောမင်း၏ ရထားကို ရှောင်လွှဲစေ၍ ကြီးသောမင်းအားအခွင့်ကို ပေးစေအံ့၊ ဤအကြောင်းသည် ရှိ၏ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်းကိုပြု၍ ထိုကောသလမင်း၏ ရထားထိန်းကို ကောသလမင်း၏ အရွယ်ကိုမေး၍ညစုံစမ်းသည်ရှိသော် နှစ်ပါးကုန်သောမင်းတို့၏လည်း အရွယ်တူမျှကြကုန်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ပြည်ပမာဏကို၎င်း ဗိုလ်ပါကို၎င်း စည်း စိမ်ဥစ္စာကို၎င်း အခြွေအရံကို၎င်း ဇာတ်အနွယ်အမျိုးဟူသော ညွှန်ပြအပ်သောဂုဏ်ကို၎င်း၊ ဤသို့ အလုံးစုံကိုမေးဦး၍ မင်းနှစ်ပါးတို့သည်လည်း ယူဇနာသုံးရာနှင်နှင်ရှိသောပြည်၏ အရှင်ဖြစ်ကြကုန်၏။ တူသော ဗိုလ်ပါ ဥစ္စာ အခြွေအရံ ဇာတ် အနွယ် အမျိုးဟူသော ညွှန်ပြအပ်သောဂုဏ် ရှိကြကုန်၏ဟုသိ၍ သီလရှိသောသူအား အခွင့်ကိုပေးအံ့ဟုကြံ၍ အို ရထားထိန်း သင်ရှိမင်း၏ သီလ အကျင့်သည် အဘယ်သို့ သဘောရှိသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ထိုဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းသည် ဤသည်ကား ငါတို့မင်း၏ သီ လအကျင့်တည်းဟု မိမိမင်း၏ ကျေးဇူးမဲ့ကိုပင်လျှင် ကျေးဇူးဟူ၍ပြလိုရကား-
သာဓုမ္ပိ သာဓုနာ ဇေတိ၊ အသာဓုမ္ပိ အသာဓုနာ။
ဧတာဒိသော အယံ ရာဇာ၊ မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁။ အမ္ဘော သာရထိ၊ အို ရထားထိန်း။ နော၊ ငါတို့၏။ ဗလ္လိကော၊ ဗလ္လိကမင်းသည်။ ဒဠှဿ၊ ကြမ်းကြုတ် ခက်ထန်သောသူ၏။ ဥပရိ၊ အပေါ် ၌။ ဒဠှံ၊ ကြမ်းကြုတ် ခက်ထန်သောဒဏ်ကို။ ခိပ္ပတိ၊ တင်၏။ မုဒုံ၊ နူးညံ့သောသူကို။ မုဒုနာ၊ နူးညံ့သဖြင့်။ ဇေတိ၊ အောင်၏။ သာဓုမ္ပိ၊ ကောင်းသောသူကိုလည်း။ သာဓုနာ၊ ကောင်းသဖြင့်။ ဇေတိ၊ အောင်၏။ အသာဓုမ္ပိ၊ မကောင်းသောသူကိုလည်း။ အသာဓုနာ၊ မကောင်းသဖြင့်။ ဇေတိ၊ အောင်၏။ သာရထိ၊ ရထားထိန်း။ အယံ ရာဇာ၊ ဤငါတို့သခင် အရှင်ဗလ္လိကမင်းသည်။ ဧတာဒိသော၊ ဤသို့သဘော ရှိ၏။ တွံ၊ သင်သည်။ မဂ္ဂါ၊ ခရီးမှ။ ဥယျာဟိ၊ ဖဲလေလော့။
ထိုအခါ၌ ဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းကို ဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းသည် အို ရထား ထိန်း သင်သည် မိမိမင်း၏ ကျေးဇူးစကားကို ဆိုသလောဟုဆို၍ ဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းက ဟုတ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုအကျင့်တို့ကို ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဟူ၍ အကယ်၍ဆိုတုံအံ့၊ ကျေးဇူးမဲ့သည်ကား အသို့သဘောရှိလေတုံအံ့နည်းဟု ဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်းက ဆို၍ ထိုအကျင့်တို့သည် ကျေးဇူးမဲ့တို့သည် ဖြစ်စေဦး၊ သင်တို့မင်း၏ ကျေးဇူးသည်ကား အဘယ်သို့သဘောရှိသနည်းဟု ဗလ္လိကမင်း၏ ရထားထိန်းက ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား နာလောဟု ဆို၍-
ဇိနေ ကဒရိယံ ဒါနေန၊ သစ္စေနာလိကဝါဒနံ။
ဧတာဒိသော အယံ ရာဇာ၊ မဂ္ဂါ ဥယျာဟိ သာရထိ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂။ အမ္ဘော သာရထိ၊ အို ရထားထိန်း။ နော ရာဇာ၊ ဗာရာဏသီပြည်ကြီးသေဌ်နင်း တို့ရှင်မင်းသည်။ ကောဓံ၊ အမျက် ထွက်တတ်သော သူကို။ အက္ကောဗူန၊ မေတ္တာဖြင့်။ ဇိနေ၊ အောင်၏။ အသာဓု၊ မကောင်းသောသူကို။ သာဓုနာ၊ ကောင်းသဖြင့်။ ဇိနေ၊ အောင်၏။ ကဒရိယံ၊ စဉ်းလဲသော သူကို။ ဒါနေန၊ ပေးကမ်းသဖြင့်။ ဇိနေ၊ အောင်၏။ နာလိကဝါဒိနံ၊ မဟုတ်မမှန် ဘောက်ပြန် ယွင်း ချွတ် ဆိုလေ့ရှိသောသူကို။ သစ္စေန၊ အဟုတ်အမှန်ကိုဆိုသဖြင့်။ ဇိနေ၊ အောင်၏။ သာရထိ၊ ရထားထိန်း။ အယံ ရာဇာ၊ ဤငါတို့သခင် အရှင်မင်းမြတ်သည်။ ဧတာဒိသော၊ ဤသို့သဘော ရှိ၏။ တွံ၊ သည်။ မဂ္ဂါ၊ ခရီးမှ။ ဥယျာဟိ၊ ရှောင် လွှဲလေလော့။
ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် ဗလ္လိကမင်းသည်၎င်း ရထားထိန်း သည်၎င်း နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ရထားမှသက်ကုန်၍ မြင်းတို့ကိုချွတ်ပြီးလျှင် ရထားကိုဖယ်ကုန်၍ ဗာရာဏသီမင်းအား ခရီးကို ပေးကုန်၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည်လည်း ဗလ္လိကမင်းအား အဆွေ မင်းမည် သည်ကား ဤမည်သော ဤမည်သော အမှုကိုလျှင် ပြုခြင်းငှါ သင့်၏ဟု အဆုံးအမကိုပေးလိုက်ပြီးလျှင် ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ ဒါနအစရှိကုန်ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။ ဗလ္လိကမင်းသည်လည်း ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ အဆုံးအမကိုယူပြီးလျှင် ဇနပုဒ်ကို စုံစမ်း၍ မိမိ၏ ကျေးဇူးမဲ့ကိုဆိုသောသူကို မတွေ့မမြင်လျှင် မိမိမြို့သို့သွားလေ၍ ဒါန အစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏ အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကိုသာလျှင် ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလမင်းကြီးအား ဆုံးမတော်မူအံ့သောငှါ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ မြတ်သောကောသလမင်းကြီး ယခုအခါ မောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ ဗလ္လိကမင်း၏ရထားထိန်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗလ္လိကမင်းဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း၏ ရထားထိန်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်ကား ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်တော်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အရေးကြုံပြန်၊ ကိုယ်ကျင့်မှန်၊ ဧကန် အောင်နိုင်မှု
ရှေးဦးစွာသော ရာဇာဝါဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၂။ သိင်္ဂါလဇာတ်
မြေခွေး နှင့် ခြင်္သေ့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်အသမေက္ခိတ ကမ္မန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသိင်္ဂါလဇာတ်ကို ကူဋာဂါရကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဝေသာလီပြည်၌ နေသော တယောက်သော ဆတ္တာသည်သားကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုလုလင်ငယ်၏အဘသည် မင်းတို့၏၎င်း မင်းမောင်းမတို့၏၎င်း မင်း သားတို့၏၎င်း မင်းသမီးတို့၏၎င်း မုတ်ဆိတ်ကြင်စွယ်ကို ပြုပြင်ခြင်း ဆံကိုကောင်းစွာတည်စေခြင်းငှါ ထားသင့်ရာ၌ထားခြင်း အစရှိကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော ကိစ္စတို့ကို ပြု၏။ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရတနာသုံးပါးအား ကြည်ညို၏။ ရတနာသုံးပါးသို့ ဆည်းကပ်၏။ ပဉ္စသီလ ဆောက်တည်၏။ ကြိုးကြားကြိုးကြားသောကာလ၌ မြတ်စွာဘုရား၏တရားတော်ကိုနာလျက် ကာလကိုလွန်စေ၏။ ထိုဆတ္တာသည်ဒါယကာသည် တနေ့သ၌ မင်း၏နန်းတော်တွင်း အမှုကိုပြုအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် မိမိသားကိုခေါ်၍ သွား၏။ ထိုဆတ္တာသည်သားသည် ထိုမင်း၏နန်းတော်၌ နတ်သမီးနှင့်တူသော တန် ဆာဆင်ခြင်းနှင့်စပ်သော လိစ္ဆဝီမင်းသမီးကိုမြင်၍ညကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် စွန်းငြိသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အဘနှင့်တကွ မင်း၏ နန်းတော်မှ ထွက်ခဲ့၍ ထိုမင်းသမီးငယ်ကို ရမှသာလျှင် အသက်ရှင်အံ့၊ မရသည်ရှိသော် ဤအရပ်၌ပင်လျှင် ငါ့အား သေခြင်းသည်ဖြစ်စေဟု အစာ အာဟာရကိုဖြတ်လျှက် ညောင်စောင်းပေါင်ကိုဘက်၍ အိပ်၏။
ထိုအခါ ထိုလုလင်ကို အဘသည် ချဉ်းကပ်၍ ချစ်သား အရာမဟုတ်သည်၌ ပြင်းပြစွာသောတပ်စွန်းခြင်းကို မပြုလင့်၊ သင်ကား ဆတ္တာ သည်သား ဖြစ်၍ ယုတ်မာသော အမျိုးရှိသောသူ ဖြစ်ချေသည်တကား၊ လိစ္ဆဝီသတို့သမီးသည်ကား မင်းသမီးဖြစ်၍ အမျိုးနှင့်ပြည့်စုံပေ၏။ ထိုလိစ္ဆဝီမင်းသမီးသည် သင့်အား မထိုက်မလျော်ချေ၊ တပါးသောအမျိုးအနွယ်တို့ဖြင့် သင်နှင့်တူသော သတို့သမီးငယ်ကို သင့်ဘို့ဆောင်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုလုလင်ငယ်သည် အဘစကားကို မယူ၊ ထိုအခါ၌ ထိုလုလင်ကို အမိသည်၎င်း အစ်ကိုသည်၎င်း နှမသည်၎င်း ဘထွေးသည်၎င်း မိထွေးသည်၎င်း အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ဆွေမျိုးတို့သည်၎င်း အဆွေခင်ပွန်း နှလုံးအကျွမ်းဝင်ကုန်သော သူတို့သည်၎င်း စည်းဝေးကုန်၍ အမှတ်ပေးကုန်သော်လည်း မှတ်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုလုလင်သည် ထိုညောင်စောင်းပေါ်၌ သာလျှင် ခြောက်ကပ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုလုလင်၏အဘသည် သေသူတို့အား ပြုအပ်သောကိစ္စတို့ကိုပြု၍ စိုးရိမ်ခြင်းပွားလတ်သော် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးအံ့ဟု များစွာသော နံ့သာပန်း နံ့သာပျောင်းတို့ကိုယူ၍ မဟာဝုန် တောသို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကိုပူဇော်ရှိခိုးပြီးလျှင် တင့်အပ်လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၍ ဒါယကာသင်သည် အဘယ့်ကြောင့် များစွာသော နေ့တို့ပတ်လုံး မထင်လာတုံသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် ဒါယကာ သင်၏သားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အရာမဟုတ်သည်၌ ပြင်းပြစွာသော တပ်စွန်းခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဆတ္တာသည်ဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသေခအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် ခြင်္သေ့အမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထို ဘုရားလောင်း၏ညီငယ်တို့သည် ခြောက်စီးတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ နှမသည် တစီး ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသော ခြင်္သေ့တို့သည်လည်း ရွှေဂူ၌ နေကြကုန်၏။ ထိုရွှေဂူ၏အနီး၌ကား ငွေတောင်၌ တခုသော ဖလ်ဂူသည်ရှိ၏။ ထိုဖလ်ဂူ၌ တခုသောမြေခွေးသည် နေ၏။ နောက်အဘို့၌ ခြင်္သေ့တို့၏ အမိအဘတို့သည် သေကုန်၏။ ထိုခြင်္သေ့တို့သည် ခြင်္သေ့မငယ်ဖြစ်သောနှမကို ရွှေဂူ၌ ထားခဲ့၍ အစာရှာကုန်အံ့သောငှာ ဖဲကုန်၍ အသားကိုဆောင်ခဲ့ကုန်၍ ထိုနှမအား ပေးကုန်၏။ ထိုမြေခွေးသည် ထိုခြင်္သေ့မငယ်ကိုမြင်၍ ကြိုက်နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုခြင်္သေ့မငယ်၏ကား မိဘတို့၏ထင်ရှားရှိစဉ်ကာလ၌ ထိုမြေခွေးနှင့်အခွင့်ကို မရ၊ ထိုမြေခွေးသည် ထိုခုနစ်စီးကုန်သော ခြင်္သေ့တို့၏ အစာရှာအံ့သောငှါ သွားသောကာလ၌ ဖလ်ဂူမှသက်၍ ရွှေဂူ၏တံခါးသို့သွားပြီးလျှင် ခြင်္သေ့မငယ်၏ရှေ့မှ လောကာမိသဟုဆိုအပ်သော ကာမဂုဏ်ငါးပါးနှင့်စပ်သော ဤသို့သဘောရှိသောလျှို့ဝှက်အပ်သောစကားကို ဆို၏။ အဘယ်သို့ဆိုသနည်းဟူမူကား အရှင်ခြင်္သေ့မငယ် ငါသည်လည်း အခြေလေးချောင်းရှိသော သားတည်း၊ သင်သည်လည်း အခြေလေးချောင်းရှိသော သားမတည်း၊ သင်သည် ငါ၏ မယားဖြစ်ပါလော့၊ ငါသည် သင်၏ လင်ဖြစ်ပါအံ့၊ ထိုငါတို့သည် ညီညွတ်ကြကုန်၍ ဝမ်းမြောက်ကြကုန်၍ နေကြကုန်အံ့၊ သင်သည် ဤနေ့မှစ၍ ငါ့ကို ကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် ချီး မြှောက် ထောက်ပံ့ပါလော့ဟုဆို၏။
ထိုခြင်္သေ့မငယ်သည် မြေခွေးစကားကို ကြား၍ ကြံ၏။ အဘယ်သို့ကြံသနည်းဟူမူကား ဤမြေခွေးသည် အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သားတို့၏ဘောင်၌ ယုတ်၏။ စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိ၏။ ဒွန်းစဏ္ဏားမျိုးနှင့် တူ၏။ ငါတို့သည်ကား မြတ်သောမင်းမျိုးဟု သမုတ်အပ်ကုန်သော သားတို့တည်း၊ ဤမြေခွေးသည်လျှင် ငါနှင့်တကွ မလျောက်ပတ် မထိုက်တန်သောစကားကို ဆိုလာ၏။ ငါသည် ဤသို့သဘောရှိသော စကားကိုကြား၍ အသက်ရှင်ခြင်း၌ အဘယ်မူအံ့နည်း၊ နှာခေါင်းလေကိုအောင့်၍ သေတော့အံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုနောက်မှ ခြင်္သေ့မအား ဤသို့သောအကြံသည် တဖန် ဖြစ်ပြန်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်ပြန်သနည်းဟူမူကား ငါ့အား ဤသို့သာလျှင် သေခြင်းသည် မသင့်လှသေး၊ မောင်တို့သည် လာစေကုန်ဦး၊ ထိုမောင်တို့အားပြောဆို၍ သေအံ့ဟု အကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏။ မြေခွေးသည်လည်း ခြင်္သေ့မငယ်၏အထံမှ စကားတုံ့ကိုမရ၍ ယခုအခါ၌ ဤခြင်္သေ့မငယ်သည် ငါ့အား အမျက် ထွက်၏ဟု နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်၍ ဖလ်ဂူသို့ဝင်၍ အိပ်၏။
ထိုအခါ၌ ခြင်္သေ့ငယ်တစီးသည် ကျွဲ ဆင် အစရှိသည်တို့တွင် တခုခုကိုသတ်လျှက် အသားကိုစားပြီးလျှင် နှမဘို့ဆောင်ခဲ့၍ နှမငယ် အသားကိုစားလော့ဟု ဆို၏။ မောင်ချစ် အကျွန်ုပ်သည် အသားကို မစားပြီ၊ သေတော့အံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် နှမငယ် အဘယ်ကြောင့် သင်သည် သေလတ္တံ့နည်းဟုဆို၏။ ထိုခြင်္သေ့ မငယ်သည် ထိုမြေခွေး ဆိုလာသော အကြောင်းကို ကြား၏။ နှမငယ် ထိုမြေခွေးသည် ယခု အဘယ်မှာ နေသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ဖလ်ဂူ၌အိပ်သော မြေခွေးကို ကောင်းကင်၌ အိပ်လေသည် ထင် မှတ်၍ မောင်ချစ် အဘယ်ကြောင့် မောင်မမြင်သနည်း၊ ထိုမြေခွေးသည် ငွေတောင်ထိပ်ကောင်းကင်၌ အိပ်၏ဟု ဆို၏။ ခြင်္သေ့ငယ်သည် ထိုမြေခွေး၏ ဖလ်ဂူ၌အိပ်သည်၏အဖြစ်ကို မသိခြင်းကြောင့် ကောင်းကင်၌ အိပ်၏ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုမြေခွေးကို သတ်အံ့ဟု ခြင်္သေ့တို့၏အဟုန်ဖြင့် ပြေးလေ၍ ဖလ်ဂူကို ရင်ဖြင့်သာလျှင် တိုက်မိ၏။ ခြင်္သေ့သည် ရင်ကွဲလေ၍ ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၍ တောင်ခြေရင်း၌ ကျလေ၏။
ထို့နောက် တစီးသော ခြင်္သေ့သည်လာ၏။ ထိုခြင်္သေ့မငယ်သည် ထိုခြင်္သေ့အားလည်း ထိုရှေးအတူသာလျှင် ဆို၏။ ထိုခြင်္သေ့သည်လည်း ထိုရှေးအတူသာလျှင်ပြု၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၍ တောင်ခြေရင်း၌ ကျလေ၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် ခြောက်စီးကုန်သော မောင် ခြင်္သေ့တို့သည်လည်း သေကုန်သည်ရှိသော် အလုံးစုံကုန်သော ခြင်္သေ့ခြောက်စီးတို့၏ နောက်၌ ဘုရားလောင်းသည် လာ၏။ ထိုခြင်္သေ့မသည် ထိုဘုရားလောင်း ခြင်္သေ့အားလည်း ထို အကြောင်းကိုကြား၍ ယခုအခါ၌ ထိုမြေခွေးသည် အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် မောင်ကြီး ထိုမြေခွေးသည် ငွေတောင်ထိပ်ကောင်းကင်၌ အိပ်၏ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြေခွေးတို့၏ ကောင်းကင်၌ တည်ရာမည်သည်ကား မရှိ၊ ဖလ်ဂူ၌ အိပ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုကြ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် တောင်ခြေရင်းသို့သက်လေ၍ ခြောက်စီးကုန်သောညီတို့ သေကုန်သည်ကိုမြင်၍ ဤခြင်္သေ့တို့သည် မိမိမိမိတို့၏ မိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် စုံစမ်းဆင်ခြင်တတ်သောပညာ၏ မရှိခြင်းကြောင့် ဖလ်ဂူ၏အဖြစ်ကို မသိကုန်၍ ရင်ဖြင့်တိုက်မိ၍ သေကြကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ မဆင် ခြင်ကုန်မူ၍ အလွန်လျင်မြန်စွာ ပြုကုန်သောသူတို့၏ အမှုသည်သည်ကား ဤသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်တတ်၏ဟု ဆိုလို၍-
သာနိ ကမ္မာနိ တပ္ပေန္တိ၊ ဥဏှံဝဇ္ဈောဟိတံ မုခေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃။ မုခေ၊ ခံတွင်းသို့။ အဇ္ဈောဟိတံ၊ သွင်းအပ်သော။ ဥဏှံ၊ ပူသော အာဟာရသည်။ မုခါဒီနိ၊ ခံတွင်းအစရှိသည်တို့ကို။ တပ္ပတိ ဣဝ၊ လောင်သကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ ယာနိ အသမေက္ခိတကမ္မာနိ၊ အကြင် မဆင်မခြင် ပြုအပ်ကုန်သောအမှုတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တာနိ ကမ္မာနိ၊ ထိုမဆင်မခြင်ပြုအပ်ကုန်သောအမှုရှိသည်။ တုရိတာဘိနိပါတိနံ၊ လျင်မြန်စွာပြုလေ့ရှိသော။ အသမေက္ခိတကမ္မန္တံ၊ မဆင်မခြင် ရွက်ဆောင်တတ်သော အမှုရှင်ကို။ တပ္ပေန္တိ၊ လောင်စေတတ်ကုန်၏။
ဒါယကာ ထိုခြင်္သေ့သည် ဤဂါထာကိုဆို၍ ငါ့ညီတို့သည် အကြောင်း၌မလိမ္မာကုန်သည်ဖြစ်၍ မြေခွေးကိုသတ်ကုန်အံ့ဟု အလွန်လျင်မြန်စွာပြေးကုန်၍ မိမိတို့သည် သေကုန်၏။ ငါသည်တမူကား ဤသို့ ညီများအတူ မပြုမူ၍ မြေခွေး၏ ဖလ်ဂူ၌အိပ်စဉ်သာလျှင် နှလုံးကိုကွဲစေအံ့ဟု ကြံ၍ ထိုမြေခွေး၏ တက်ရာ, သက်ရာခရီးကို မှတ်ပြီးလျှင် ထိုခရီးသို့ရှေးရှူဖြစ်၍ သုံးကြိမ် ခြင်္သေ့သံကို ဟောက်၏။ မြေကြီးနှင့်တကွ ကောင်းကင်သည် တစပ်တည်း ပဲ့တင်ထပ်သည်ဖြစ်၏။ မြေခွေး၏ ဖလ်ဂူ၌အိပ်စဉ်သာလျှင် အလွန် ထိတ်လန့်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် နှလုံးသည် ကွဲ၏။ ထိုမြေခွေးသည် ထိုဖလ်ဂူတွင်း၌ သာလျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဤသို့လျှင် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ထိုမြေခွေးသည် ခြင်္သေ့သံကို ကြား၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု ဟောတော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
သုတွာ သီဟဿ နိဂ္ဃေါသံ၊ သိင်္ဂါလော ဒဒ္ဒရေ ဝသံ။
ဘီတော သန္တောသမာပါဒိ၊ ဟဒယဉ္စဿ အပ္ဖလိ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၄။ ဥပသကာ၊ ဒါယကာ။ သီဟော စ၊ သားအမျိုးကို အစိုးရခြင်းရှိသော ခြင်္သေ့မင်းသည်လည်း။ သီဟနာဒေန၊ မိုးကြိုးသံနှင့်တူသော ခြင်္သေ့သံဖြင့်။ ဒဒ္ဒရံ၊ ငွေတောင်ကို။ အဘိနာဒယိ၊ ပဲ့တင် သံ တစပ်ထည်းရှိသည်ကို ပြု၏။ ဒဒ္ဒရေ၊ ဖလ်နှင့်ရောသော ငွေတောင်ထိပ်၌။ ဝသံ- ဝသန္တာ၊ နေသော။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ သီဟဿ၊ ခြင်္သေ့မင်း၏။ နိဂ္ဃေါသံ၊ ပြင်းထန်စွာသော အသံကို။ သုတွာ၊ ကြား၍။ ဘီတော၊ ကြောက်၏။ သန္တောသံ၊ ထိတ်လန့်ခြင်းသို့။ အာပါဒိ၊ ရောက်၏။ ဘီတေန၊ အလွန်ကြောက်ခြင်းကြောင့်။ အဿ၊ ထိုမြေခွေး၏။ ဟဒယဉ္စ၊ နှလုံးသည်လည်း။ အပ္ဖလိ၊ ကွဲလေ၏။
ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့် ခြင်္သေ့မင်းသည် မြေခွေးကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ ညီခြောက်စီးတို့ကို တခုတည်းသောအရပ်၌ ဖုံးလွှမ်းခဲ့၍ ထိုညီတို့၏ သေသည်၏ အဖြစ်ကို နှမအားကြားပြီးလျှင် ထိုနှမငယ်ကို နှစ်သိမ့်စေ၍ အသက်ထက်ဆုံး ရွှေဂူ၌နေ၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ဒါယကာဆတ္တာသည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ဆတ္တာသည်၏သားသည် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ လိစ္ဆဝီမင်းသ္မီးငယ်သည်ထိုအခါ ခြင်္သေ့မငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မထင်ရှားကုန်သော မထေရ်တို့သည်
ထိုအခါ ခြောက်စီးကုန်သော ညီငယ် ခြင်္သေ့တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါအစ်ကိုကြီး ခြင်္သေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မဟုတ်အရာ၊ စွဲလမ်းရှာ၊ သေကာပျက်စီးမည်
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သိင်္ဂါလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၃။ သူကရဇာတ်
ဝက် နှင့် ခြင်္သေ့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် စတုပ္ပဒေါ အဟံ သမ္မ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသူကရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထေရ်အိုတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တနေ့သ၌ ညဉ့်အခါ တရားနာခြင်းသည် ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဂန္ဓကုဋိတံခါးဝယ် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော စောင်းတန်းပျဉ်၌ရပ်တော်မူ၍ ရဟန်းအပေါင်းအား ဘုရာတို့၏အဆုံးအမကို ပေးတော်မူ၍ ဂန္ဓကုဋိသို့ဝင်တော်မူသည်ရှိသော် ပညာကြောင့် ဘုရားပရိသတ်၏အကြီးဖြစ်တော်မူသော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ မိမိပရိဝုဏ်သို့ ကြွတော်မူ၏။ မောဂ္ဂလာန် မထေရ်မြတ်သည်လည်း ပရိဝုဏ်သို့ကြွတော်မူ၍ အပင်အပန်းဖြေတော်မူပြီးလျှင် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏အထံသို့ လာလတ်၍ ပြဿနာကို မေး၏။ မေးတိုင်းမေးတိုင်းသော ပြဿနာကို ဓမ္မသေနာပတိ ဖြစ်တော်မူသော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်မြတ်သည် ကောင်းကင်ပြင်၌ လကိုပေါ်စေဘိသကဲ့သို့ ဖြေ၍ ထင်ရှားသည်ကို ပြုတော်မူ၏။ ပရိသတ် လေးပါးတို့သည် တရားတော်ကိုနာကုန်လျှက် နေကြကုန်၏။ ထိုလေးပါးကုန်သော ပရိသတ်တို့တွင် မထေရ်အိုတပါးသည် ငါသည် တရားနာပရိသတ်တို့၏အလယ်၌ သာရိပုတ္တရာကိုနှောက်နှယ်လျှက် ပြသနာကိုအကယ်၍ မေးအံ့၊ ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် ဤပရိသတ်သည် ဤရဟန်းအိုကား အကြားအမြင်များသော ရဟန်းပေတည်းဟုသိလျှင် ကောင်းစွာ စီရင်၍ လှူဒါန်းခြင်း မြတ်နိုးတနာပြုခြင်းကိုပြုလတ္တံ့ ဟုကြံ၏။ ကြံပြီးလျှင်...
ပရိသတ်တို့၏ အကြားမှထ၍ မထေရ်သို့ကပ်၍ လျောက်ပတ်စွာ ရပ်လျက်ဆို၏။ အဘယ်သို့ ဆိုသနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ငါတို့သည်လည်း အရှင်ကို တခုသော ပြဿနာကို မေးကုန်အံ့၊ ငါတို့အားလည်း အခွင့်ကိုပြုလော့၊ ရှေးရှုခြင်း၌၎င်း အကြွင်းမဲ့ဖြေခြင်း၌၎င်း နှိပ်ခြင်း၌၎င်း ချီးမြှောက်ခြင်း၌၎င်း အထူးပြုခြင်း၌၎င်း တဖန် အထူးပြုခြင်း၌၎င်း အဆုံးအဖြတ်ကို ငါ့အား ပေးလော့ဟု ဆို၏။ သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်သည် ထိုရဟန်းအိုကို ကြည့်တော်မူ၍ ဤရဟန်းအိုသည် လောဘနိုင်ငံသို့လိုက်၍ ကျင့်ခြင်း၌ တည်၏။ အချည်းနှီးသာတကား၊ တစုံတခုကိုမျှ မသိဟု ထိုရဟန်းနှင့်တကွ မပြောဆိုမူ၍သာလျှင် ရှက်စနိုး၍ ယပ်ကိုချပြီးလျှင် နေရာမှသက်၍ ပရိဝုဏ်သို့ ဝင်တော်မူ၏။ မောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည်လည်း မိမိ၏ပရိဝုဏ်သို့သာလျှင် ကြွတော်မူလေ၏။ လူတို့သည် ထလတ်ကုန်၍ ဤရဟန်းအိုသည် ငါတို့အား သာယာစွာသောတရားကို နာစိမ့်သောငှာ နာခြင်းကို မပေး၊ ထိုအချည်းနှီးသော ရဟန်းအိုကို ဖမ်းကြကုန်ဟု လိုက်ကြကုန်၏။ ထိုရဟန်းအိုသည် ပြေးလေသည်ရှိသော် ကျောင်းစွန်၌ ပျက်သောပျဉ်ရှိသော ကျင်ကြီးတွင်းသို့ကျ၍ မစင်အလူးလူးလိမ်းကျံလျှက် တည်၏။ လူတို့သည် ထိုမစင်အလိမ်းလိမ်း ကပ်သော ရဟန်းအိုကိုမြင်ကုန်၍လျှင် နှလုံးမသာယာကုန်သည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ လာကြကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့ကိုမြင်တော်မူ၍ ဒါယကာတို့ အခါမဲ့၌ အဘယ့်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ လူတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့ ထိုရဟန်းအိုသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် လျှပ်ပေါ်သည်ဖြစ်၍ မိမိ၏အစွမ်းကို မသိ၍ အစွမ်းကြီးကုန်သောလူတို့နှင့်တကွ ပြိုင်ဆိုင်၍ မစင်အလိမ်းလိမ်း ကပ်သည်ကား မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုရဟန်းအိုသည် လျှပ်ပေါ် သည်ဖြစ်၍ မိမိ၏အစွမ်းကိုမသိလေ၍ အစွမ်းကြီးကုန်သောသူတို့နှင့်တကွ ပြိုင်ဆိုင်၍ မစင်အလိမ်းလိမ်းကပ်ဘူးလေပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ ထိုဒါယကာတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခြင်္သေ့ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ် တောင်ဂူ၌ နေခြင်းကိုပြု၏။ ထိုဂူ၏အနီး၌ တခုသောအိုင်ကိုမှီကုန်၍ များစွာကုန်သော ဝက်တို့သည် နေကုန်၏။ ထိုအိုင်ကိုသာလျှင်မှီကုန်၍ ရသေ့တို့သည်လည်း သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးသော သင်္ခမ်း၌ နေခြင်းကို ပြုကြကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ခြင်္သေ့သည် ကျွဲ ဆင် အစရှိသည်တို့တွင် တခုခုကိုသတ်၍ အလိုရှိတိုင်းအသားကိုစားပြီးလျှင် ထိုအိုင်သို့သက်၍ ရေကိုသောက်၍ တက်၏။ ထိုခဏ၌ လျှပ်ပေါ်သောဝက်တခုသည် ထိုအိုင်ကိုမှီ၍ အစာကိုယူ၏။ ခြင်္သေ့သည် ထိုဝက်ကိုမြင်လျှင် ယနေ့မှတပါးသော တနေ့သ၌ ဤဝက်ကိုစားအံ့၊ စင်စစ်သော်ကား ငါ့ကိုမြင်၍ ဤဝက်သည် တဖန်မလာရာဟု ကြံ၍ ထိုဝက်၏မလာအံ့သည်မှ စိုးသောကြောင့် ရေအိုင်မှတက်၍ နံပါးတဘက်ဖြင့်သွားအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ဝက်သည် ကြည့်မျှော်၍ ဤခြင်္သေ့သည် ငါ့ကိုမြင်၍ ငါမှကြောက်သောကြောင့် အနီးသို့သွားအံ့သောငှာ မဝံ့ရကား ပြေး၏။ ယနေ့ ငါသည် ဤခြင်္သေ့နှင့်တကွ စစ်ထိုးအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု ဦးခေါင်းကိုမော်၍ စစ်ထိုးအံ့သောငှာ ခေါ်လိုရကား-
ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တဿု၊ ကိန္နု ဘီတော ပလာယသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅။ သမ္မ၊ အချင်းခြင်္သေ့။ အဟံ၊ ငါသည်။ စတုပ္ပဒေါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သားတည်း။ သမ္မ၊ အချင်းခြင်္သေ့။ တွမ္ပိ၊ သင်သည်လည်း။ စတုပ္ပဒေါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သားတည်း။ သမ္မ၊ အချင်းခြင်္သေ့။ တွံ၊ သင်သည်။ ဘီတော၊ ငါမှကြောက်၍။ ပလာယသိ ကိန္နု၊ ပြေးသလော။ နိဝတ္တသု၊ ပြန်ခဲ့ဦးလော့။ ဧဟိ၊ လာဦးလော့။
ခြင်္သေ့သည် ထိုဝက်၏စကားကိုကြား၍ အချင်းဝက် ယနေ့ ငါတို့အား သင်နှင့်တကွ စစ်ထိုးခြင်းသည် မရှိသေး၊ ဤယနေ့မှကား ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဤအရပ်၌ သာလျှင် စစ်ထိုးခြင်းသည် ဖြစ်စေဟုဆို၍ ဖဲ၏။ ဝက်သည် ခြင်္သေ့နှင့်တကွ စစ်ထိုးရပေအံ့ဟု ရွှင်ရွှင်လန်းလန်း ထိုအကြောင်းကို အဆွေအမျိုးတို့အား ကြား၏။ ဆွေမျိုးတို့သည် ထိုဝက်၏စကားကို ကြားကုန်၍ အလွန်ကြောက်ကုန်ရကား ယခုအခါ၌ ဤဝက်သည် အလုံးစုံ ဖြစ်ကုန်သောငါတို့ကို ဖျက်ဆီးဘိ၏။ မိမိ၏အစွမ်းကိုမသိဘဲ ခြင်္သေ့နှင့်တကွ စစ်ထိုးခြင်းကို ပြုလိုဘိ၏။ ခြင်္သေ့သည် လာလတ်၍ အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သောငါတို့ကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေလတ္တံ့၊ ရုန့်ရင်းကြမ်းတန်းသောအမှုကို မပြုလင့်ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ထိုဝက်သည်လည်း အလွန်ကြောက်သည်ဖြစ်၍ ယခုအခါ၌ အသို့ပြုရပါအံ့နည်းဟု မေး၏။ ဝက်တို့သည် အချင်း သင်သည် ရသေ့တို့၏ ကျင်ကြီးစွန့်ရာမြေသို့သွား၍ ဟောင်ပုပ်သော မစင်၌ ခုနစ်ရက်တို့ပတ်လုံး ကိုယ်ကိုလူး၍ ခြောက်စေပြီးလျှင် ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ကိုယ်ကိုဆီးနှင်းပေါက်တို့ဖြင့်ဆွတ်၍ ခြင်္သေ့၏မလာမီကလျှင် သွား၍ လေသင့်ရာ အရပ်ကိုသိ၍ လေညာ၌ ရပ်လော့၊ စင်ကြယ်သောသဘောရှိသော ခြင်္သေ့သည် သင်၏ဟောင်ပုပ်သော မစင်ဖြင့်ထုံအပ်သော ကိုယ်နံ့၏နံခြင်းကြောင့် သင့်အား အောင်ခြင်းကို ပေး၍ သွားလတံဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုဝက်သည် ထိုအစီအရင်အတိုင်းပြု၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ထိုအရပ်၌ တည်၏။ ခြင်္သေ့သည် ထိုဝက်၏ ကိုယ်နံ့နံလာခြင်းကြောင့် မစင်လူးသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အချင်းဝက် သင်သည် အရေးကောင်းကို ကြံမိလေ၏။ သင်သည် အကယ်၍တည်း မစင်ပုပ်ကို မလူးအံ့၊ ဤအရပ်၌ပင်လျှင် သင်သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ ယခုမူကား သင်၏ကိုယ်ကို နှုတ်သီးဖြင့်လည်း ကိုက်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ခြေဖြင့်လည်း ကျောက်ကန်အံ့သောငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင့်အား အောင်ခြင်းကို ငါပေး၏ဟုဆိုလိုရကား-
သစေ ယုဇ္စျိတုကာမောသိ၊ ဇယံ သမ္မ ဒဒါမိ တေ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆။ သမ္မ သူကရ၊ အချင်း ဝက်ပုပ်။ တွံ၊ သင်သည်။ အသုစိပူတိလောမော၊ မစင်လူးခြင်းကြောင့် ပုပ်သောအမွေးရှိသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ဒုဂ္ဂန္ဓော၊ အလိုမရှိအပ် စက်ဆုပ်ရွံရှာအပ်သော အနံ့ရှိသည်ဖြစ်၍။ ဝါယိ၊ ပုပ်နံ့နံ၏။ ယုဇ္ဈိတုကာမောသိ၊ အကယ်၍ စစ်ထိုးလိုသည်ဖြစ်အံ့။ တေ၊ သင်အား။ ဇယံ၊ အောင်ခြင်းကို။ ဒဒါမိ၊ ငါပေး၏။
ဤသို့ဆို၍ ခြင်္သေ့သည် ထိုအရပ်မှသာလျှင်ပြန်၍ အစာကိုယူ၍ အိုင်၌ရေကိုသောက်၍ တောင်ဂူသို့သာလျှင် သွား၏။ ဝက်သည်လည်း ခြင်္သေ့ကို ငါအောင်ပြီဟု ဆွေမျိုးတို့ကို ကြားလေ၏။ ထိုဆွေမျိုးတို့သည် တဖန် တနေ့သ၌ လာလတ်၍ ခြင်္သေ့သည် အလုံးစုံသာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော ငါတို့ကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေလတ္တံ့ဟု လွန်စွာကြောက်ကုန်ရကား ပြေးကုန်၍ တရပ်တပါးသို့ သွားကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရဟန်းအိုသည် ထိုအခါဝက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခြင်္သေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဂုဏ်ကိုလွန်မက်၊ ဂုဏ်မတက်၊ ဝက်နှင့်ခြင်္သေ့ရှု
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သူကရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၄။ ဥရဂဇာတ်
ရသေ့, နဂါး, ဂဠုန်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဣဓူရဂါနံ ပဝရော ပဝိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဥရဂဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် စစ်သူကြီး နှစ်ယောက်တို့၏ ခိုက်ရန် ဖြစ်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်း၏ ခြေရင်း၌ မှီဝဲခစားကုန်သော စစ်သူကြီးဖြစ်ကုန်သော အမတ်ကြီးနှစ်ယောက်တို့သည် အချင်းချင်းတွေ့မြင်ကြရာအရပ်၌ ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုကုန်သတတ်၊ ထိုအမတ်ကြီးနှစ်ယောက်တို့၏ ရန်ဘက်၏အဖြစ်သည် မြို့အလုံး၌ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုအမတ်ကြီးနှစ်ယောက်တို့ကို ကောသလမင်းသည်၎င်း အဆွေအမျိုးမိတ်ခင်ပွန်းတို့သည်၎င်း၊ ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မိုးသောက်ထအခါ၌ ကျွတ်ထိုက်ကုန်သော အဆွေ အမျိုးတို့ကို ကြည့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုစစ်သူကြီးနှစ်ယောက်တို့၏ သောတာပတ္တိမဂ်၏ အကြောင်းဥပနိဿယဖြစ်သော ကုသိုလ်ကံကို မြင်တော်မူ၍ မိုးသောက်သောနေ့၌ ကိုယ်တော်တပါးတည်းသာလျှင် သာဝတ္ထိမြို့သို့ ဆွမ်းအလို့ငှာဝင်တော်မူ၍ ထိုနှစ်ယောက်သောစစ်သူကြီးတို့တွင် တယောက်သော စစ်သူကြီး၏အိမ်တံခါး၌ ရပ်တော်မူ၍ ထိုစစ်သူကြီးသည်ထွက်၍ သပိတ်တော်ကိုယူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို အိမ်တွင်းသို့ပင့်၍ နေရာကိုခင်း၍ နေတော်မူစေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် နေတော်မူ၍ ထိုစစ်သူကြီးအား မေတ္တာဘာဝနာ၏အကျိုးကို ဟောတော်မူ၍ ခံ့သောစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို သိတော်မူလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ ထိုစစ်သူကြီးသည် သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုစစ်သူကြီး၏ သောတာပန်ဖြစ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကို သိတော်မူ၍ ထိုစစ်သူကြီးကိုသာလျှင် သပိတ်တော်ကိုယူစေ၍ ထပြီးလျှင် တယောက်သော စစ်သူကြီး၏အိမ်တံခါးသို့ ကြွတော်မူ၍ ထိုစစ်သူကြီးသည်လည်းထွက်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးလျက် အရှင်ဘုရားတို့ ဝင်တော်မူလော့ဟုလျှောက်၍ အိမ်တွင်းသို့ဝင်၍ နေတော်မူစေ၏။ တယောက်သောစစ်သူကြီးသည်လည်း သပိတ်ကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် တကွသာလျင် ဝင်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုစစ်သူကြီးအား တဆယ့်တပါးကုန်သော မေတ္တာ၏အကျိုးအာနိသင်တို့ကို ဟောတော်မူ၍ ခံ့သောစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို သိတော်မူလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ထိုစစ်သူကြီးသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဤသို့လျှင် ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော စစ်သူကြီးတို့သည်လည်း သောတာပန်တို့ချည်း ဖြစ်ကုန်၍ အချင်းချင်း အပြစ်ကိုဖြေကုန်၍ ကန်တော့ကြကုန်၍ ညီညွတ်ကြကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ကြကုန်သည် ဆန္ဒတူကြကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုနေ့၌သာလျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ ရှေ့တော်မှောက်၌ အတူတကွ စားကြကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိစ္စကိုပြီးစေ၍ ကျောင်းတော်သို့ ကြွတော်မူ၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော စစ်သူကြီးတို့သည်လည်း များစွာကုန်သော ပန်း နံ့သာ, နံ့သာပျောင်းတို့ကို၎င်း၊ ထောပတ် ပျား တင်လဲ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ယူကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွသာလျှင် ထွက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားအား ရဟန်းအပေါင်းသည် ဝတ်ကိုပြုသည်ရှိသော် ဘုရားရှင်တို့၏ အဆုံးအမကို ပေးတော်မူ၍ ဂန္ဓကုဋီသို့ ဝင်တော်မူ၏။
ရဟန်းတို့သည် ညချမ်းအခါ တရားသဘင်၌ မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်စေကုန်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် မယဉ်ကျေးသေးသောသူတို့ကို ယဉ်ကျေးအောင်ဆုံးမတော်မူတတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ အမတ်ကြီးနှစ်ယောက်တို့ကို ရှည်မြင့်စွာနေကြကုန်သော်လည်း ကောသလမင်းသည် ညီညွတ်သည်တို့ကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်သာလျှင်တည်း၊ အဆွေအမျိုး မိတ်ခင်ပွန်းအစရှိသောသူတို့သည်လည်း မတတ်နိုင်ကြကုန်သလျှင်ကတည်း၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောစစ်သူကြီးတို့ကို တနေ့ခြင်းသာလျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဆုံးမတော်မူအပ်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရားသည် ဤနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြုတော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ငါသည် ညီညွတ်သင့်တင့်ကုန်သည်တို့ကို ပြုအပ်ကုန်သည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသတတ်၊ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ပွဲလမ်းသဘင်ကို ကြွေးကြော်သည်ရှိသော် ကြီးစွာသေ ပွဲလမ်းသဘင်သည် ဖြစ်၏။ များစွာကုန်သော လူတို့သည်၎င်း၊ နတ် နဂါး ဂဠုန်အစရှိသည်တို့သည်၎င်း၊ ပွဲသဘင်ကြည့်အံ့သောငှါ စည်းဝေးရောက်လာကြကုန်၏။ ထိုပွဲသဘင်ဝယ် တခုသောအရပ်၌ တခုသောနဂါးသည်၎င်း၊ တခုသောဂဠုန်သည်၎င်း၊ သဘင်ကိုကြည့်ကုန်လျက် အတူတကွ ရပ်ကြကုန်၏။ နဂါးသည် ဂဠုန်၏အဖြစ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ ဂဠုန်၏ပခုံး၌ လက်ကိုတင်၏။ ဂဠုန်သည် ငါ၏ပခုံး၌ ဘယ်သူလက်တင်သနည်းဟု ပြန်ကြည့်လတ်သော် နဂါးမှန်းသိ၏။ နဂါးသည်လည်းကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ဂဠုန်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ သေခြင်းမှအလွန်ကြောက်ရကား မြို့မှထွက်၍ မြစ်ဆိပ်သို့ပြေးလေ၏။ ဂဠုန်သည်လည်း ထိုနဂါးကိုဖမ်းအံ့ဟု လိုက်၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့ဖြစ်၍ ထိုမြစ်၏ကမ်းနားဝယ် သစ်ရွက်မိုးသောသင်္ခမ်း၌နေလျှက် နေပူခြင်းကိုငြိမ်းစိမ့်သောငှါ ရေသနုပ်ကိုဝတ်၍ လျှော်တေသင်္ကန်းကို ထားပြီးလျှင် မြစ်သို့သက်၍ ရေချိုး၏။ နဂါးသည် ဤရဟန်းကိုမှီ၍ အသက်ကိုရပါအံ့ဟု ပကတိအသွင်ကိုစွန့်ပြီးလျှင် ပတ္တမြားတုံးအသွင်ကိုဘန်ဆင်း၍ လျှော်တေသင်္ကန်းကြားသို့ ဝင်၏။ ဂဠုန်သည် လိုက်လာသည်ရှိသော် ထိုနဂါးကို မျှော်တေသင်္ကန်းကြားသို့ ဝင်သည်ကိုမြင်၍ လျှော်တေသင်္ကန်းအား ရိုသေလေးမြတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မယူမူ၍ ဘုရားလောင်းကို ခေါ်ပြီးလျှင် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မွတ်၏။ အရှင်ဘုရားတို့၏ သင်္ကန်းတော်ကို ယူကုန်လော့၊ ဤနဂါးကို စားအံ့၊ ဤသို့သောအနက်ကို ပြအံ့သောငှါ-
သေလဿ ဝဏ္ဏေန ပမောက္ခမိစ္ဆံ။
ဗြဟ္မဉ္စ ဝဏ္ဏံ အပစာယမာနော၊
ဗုဘုက္ခိတော နော ဝိတရာမိ ဘောတ္တုံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇။ ဘော ပဗ္ဗဇိတ၊ အို ရှင်ရဟန်း။ ဥရဂါနံ၊ နဂါးတို့၏။ ပဝရော၊ အထွတ်အမြတ်ဖြစ်သော နဂါးမင်းသည်။ ပမောက်ခံ၊ ငါမှလွတ်ခြင်းကို။ ဣစ္ဆံ၊ အလိုရှိသည်ဖြစ်၍။ သေလဿ၊ ပတ္တမြားတုံး၏။ ဝဏ္ဏေန၊ အသွင်ဖြင့်။ ဣဓ၊ ဤအရှင်ဘုရား၏ သင်္ကန်းတော်သို့။ ပဝိဋ္ဌော၊ ဝင်၏။ အဟံ၊ အကျန်ုပ်သည်။ တုမှာကံ၊ အရှင်ဘုရားတို့၏။ ဗြဟ္မဉ္စ၊ မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော။ ဝဏ္ဏံ၊ လျှော်တေသင်္ကန်းတော် အသွင်ကို။ အပစာယမာနော၊ အလေးဂရုပြုသည်ဖြစ်၍။ ဗုဘုက္ခိတော၊ အလွန်စားလိုလျှက်လည်း။ ဧတံ နာဂံ၊ ထိုနဂါးကို။ ဘောတ္တုံ၊ စားခြင်းငှာ။ နော ဝိတရာမိ၊ မဝံ့။
ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားအလောင်းသည် ရေ၌တည်လျက် သာလျှင် ဂဠုန်မင်းအား ချီးမွမ်းခြင်းကို ပြုလိုရကား-
ဒိဗျာ စ တေ ပါတုဘန္တု ဘက္ခာ။
ယော ဗြဟ္မဝဏ္ဏံ အပစာယမာနော၊
ဗုဘုက္ခိတော နော ဝိတရာသိ ဘောတ္တုံ။
ဟူသော နှစ်ခုဟို၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၈။ သုပဏ္ဏရာဇ၊ ဂဠုန်ငှက်မင်း။ ယော တွံ၊ အကြင်သင်သည်။ ဗြဟ္မဝဏ္ဏံ၊ မြတ်သော လျှော်တေသင်္ကန်းတော်အသွင်ကို။ အပစာယမာနော၊ အလေးဂရုပြုသည်ဖြစ်၍။ ဗုဘုက္ခိတော၊ အလွန်စားလိုလျှက်လည်း။ ဧတံ နာဂံ၊ ထိုနဂါးကို။ ဘောတ္တုံ၊ စားခြင်းငှါ။ နော ဝိတရာသိ၊ မဝံ့။ သော တွံ၊ ထိုသင်သည်။ ဗြဟ္မဂုတ္တော၊ မြတ်သောလျှော်တေသင်္ကန်းကို စောင့်ရှောက် သည်ဖြစ်၍။ စိရမေဝ၊ အခါမြင့်သာလျှင်။ ဇီဝ၊ အသက်ရှည်စေသော။ တေ၊ သင်အား။ ဒိဗျာ စ ဘက္ခာ၊ နတ်၌ သာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော အာဟာရတို့သည်။ ပါတုဘဝန္တု၊ ထင်ရှားဖြစ်စေကုန်သတည်း။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရေ၌သာလျှင် အနုမောဒနာပြ၍ ရေမှတက်၍ လျှော်တေသင်္ကန်းကိုဝတ်၍ ထိုနဂါး ဂဠုန် နှစ်ပါးစုံတို့ကိုလည်း ခေါ်၍ ကျောင်းသို့သွားပြီးလျှင် မေတ္တာဘာဝနာ၏အကျိုးကို ဟောတော်မူ၍ နဂါးဂဠုန်နှစ်ပါးစုံတို့ကိုလည်း ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြုတော်မူ၏။ ထိုနဂါးဂဠုန် နှစ်ပါးစုံတို့သည် ထိုအခါမှစ၍ ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာကြကုန်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာနေခြင်းဖြင့် နေကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ နှစ်ယောက်ကုန်သော ဤအမတ်ကြီးတို့သည် ထိုအခါနဂါးသည်၎င်း ဂဠုန်သည်၎င်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မေတ္တာ သက်ဝင်၊ ပြစ်ချက်စင်၊ ခင်မင် ပေါင်းသင်းပြု
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥရဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၅။ ဘဂ္ဂဇာတ်
ချေဆပ် မန္တန်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဇီဝံ ဝဿသတံ ဘဂ္ဂ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘဂ္ဂဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏ အနီး၌ ပသေနဒီကောသလမင်းကြီးသည် ဆောက်လုပ်အပ်သော ရာဇိကာရုံ၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကိုယ်တော်၏ချေတော်မူခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇိကာရုံတွင် ပရိသတ်လေးပါးတို့၏အလယ်၌ နေတော်မူ၍ တရားကိုဟောတော်မူစဉ် ချေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် သက်တော်ရှည်စေသော၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် သက်တော်ရှည်စေသောဟု အရပ်မျက်နှာကို ပြန့်နှံသည်၏အစွမ်းဖြင့် ကျယ်သောအသံ အုတ်အုတ်သဲသဲသောအသံကို ပြုကုန်၏။ ထိုအသံကြောင့် တရားဟောခြင်း၏အန္တရာယ်သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ စင်စစ်သဖြင့်လျှင် ချေသည်ရှိသော် အသက်ရှည်စေသောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကြောင့် ရှင်ရာသလော၊ သေရာသလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ထိုသို့ချေသည်ရှိသော် အသက်ရှည်စေသောဟု ဆိုခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ရှင်ခြင်း သေရခြင်း၏ ဖြစ်ခြင်းသည် မဖြစ်သင့်ဟု ရဟန်းတို့သည် လျှောက်ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုသို့တပြီးကား ချေသည်ရှိသော် အသက်ရှည်စေသောဟု မဆိုအပ်၊ အကြင် ရဟန်းသည် ဆိုငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်စေဟုမိန့်တော်မူ၏။
ထိုအခါ၌ လူတို့သည် ရဟန်းတို့အား ချေသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားတို့သည် သက်တော်ရှည်စေကုန်သတည်းဟု ဆိုကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် မအပ်ဟု ကုက္ကုစ္စဖြစ်ကြကုန်၍ အသက်ရှည်စေကုန်ဟု တုံ့၍မဆိုကုန်၊ လူတို့သည် အဘယ်ကြောင့်သာလျှင် သာကီဝင်မင်းသားဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့ အရှင်ဘုရားတို့သည် သက်တော်ရှည်စေ ကုန်သတည်းဟု ဆိုကုန်သည်ရှိသော် စကားမဆို နေကုန်ဘိသနည်းဟု ကဲ့ရဲ့ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ လူတို့သည် နှုတ်မင်္ဂလာစကားကို ချီးမွမ်းတတ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ လူတို့အား အသက်ရှည်စေဟု တုံ့၍ဆိုစိမ့်သောငှါ ခွင့်ပြုတော်မူ၏။ ရပာန်းတို့ လူတို့သည် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားသည် အသက်ရှည်စေသတည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကြာမြင့်စွာ အသက်ရှည်စေဟု တုံ့၍ဆိုအံ့သောငှါအပ်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား အသက်ရှည်စေဟူ၍ဆိုသော, စကားတုံ့၍ အသက်ရှည်စေဟူ၍ဆိုသော စကားမည်သည်ကား အဘယ်အခါ၌ ဖြစ်သနည်းဟု မြတ်စွာဘုရားကို မေးကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ရဟန်းတို့ အသက်ရှည်စေဟု ဆိုသော် စကားတုံ့၍ အသက်ရှည်စေဟုဆိုသော စကားမည်သည်ကား ရှေးကာလ၌ ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိကတိုင်းဝယ် တဦးသောပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏အဘသည် ကုန်သွယ်ခြင်းကိုပြု၍ အသက်မွေး၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် တဆယ့် ခြောက်နှစ်ရှိသော သားဘုရားလောင်းကို ရောင်းအပ်သောဘဏ္ဍာကိုထုပ်စေ၍ ရွာ နိဂုံး အစရှိသည်တို့၌သွားသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီသို့ရောက်၍ တံခါးစောင့်၏အိမ်၌ ထမင်းကိုချက်စေပြီးလျှင် ထမင်းစား၍ နေရာအရပ်ကို မရသည်ရှိသော် အခါမဲ့၌လာကုန်သော ဧည့်သည်တို့သည် အဘယ်အရပ်၌ နေကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုအခါ၌ ထိုပုဏ္ဏားကို လူတို့သည် မြို့ပ၌ ဇရပ်တဆောင်သည်ရှိ၏။ ထိုဇရပ်သည်ကား ဘီလူးစောင့်ရှောက်၏။ အကယ်၍ အလိုရှိကုန်အံ့၊ ထိုဇရပ်၌ နေကုန်လော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဘခင် လာကုန်လော့ သွားကြကုန်အံ့၊ ဘီလူးဘေးမှ မကြောက်ကုန်လင့်၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုဘီလူးကိုဆုံးမ၍ ဘခင်တို့၏ ခြေရင်းတို့၌ ဝပ်စေအံ့ဟု အဘကိုခေါ်၍ ထိုဇရပ်သို့ သွား၏။
ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်း၏အဘသည် အင်းပျဉ်၌ လျောင်း၏။ မိမိသည် အဘ၏ခြေတို့ကို ဆုပ်နယ်လျှက်နေ၏။ ထိုဇရပ်၌စောင့်သောဘီလူးသည် တဆယ့်နှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး ဝေဿဝဏ္ဏနတ်မင်းကိုခစား၍ ထိုဇရပ်ကိုရသည်ရှိသော် ဤဇရပ်သို့ဝင်ကုန်သောလူတို့တွင် အကြင်လူသည် ချေသည်ရှိသော် အသက်ရှည်စေသတည်းဟု ဆို၏။ အကြင်သူသည်လည်း အသက်ရှည် စေသတည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် တုံ့ပြန်၍ အသက်ရှည်စေသတည်းဟု ဆို၏။ ထိုအသက်ရှည်စေသ တည်းဟု ဆိုသောသူ, တုံ့၍ အသက်ရှည်စေကုန်သတည်းဟု ဆိုကုန်သော သူတို့ကိုထား၍ ကြွင်းသောသူတို့ကို စားလေလော့ ဤသို့ ဆုရ၏။ ထိုဘီလူးသည် ခေါင်အုပ်ဝါး၏ ဖွဲ့ရာလျောက်၌ နေ၏။ ထိုဘီလူးသည် ဘုရားလောင်း၏အဘကို ချေစေအံ့ဟူ၍ မိမိ၏ အာနုဘော်ဖြင့် သိမ်မွေ့သောအမှုန့်ကို လွှတ်၏။ အမှုန့်သည် လာလတ်၍ ပုဏ္ဏား၏နှာခေါင်းပေါက်၌ ဝင်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် အင်းပျဉ်ပေါ်၌ လျောင်းလျှက်သာ ချေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအဘကို အသက်ရှည်စေသောဟူ၍ ဆို၏။ ဘီလူးသည် ထိုပုဏ္ဏားကိုစားအံ့သောငှာ ခေါင်လျောက်မှ ဆင်း၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဘီလူးဆင်းသည်ကို မြင်၍ ဤဘီလူးသည် ငါ၏အဘကို ချေစေအပ်သည် ဖြစ်လတံ့၊ ဤဘီလူးသည် ချေသည်ရှိသော် အသက်ရှည်စေသောဟူ၍ မဆိုသောသူကို စားသောဘီလူးသည် ဖြစ်လတံ့ဟု နှလုံးပြု၍ အဘကိုရည်မှတ်၍-
မာ မံ ပိသာစာ ခါဒန္တု၊ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉။ ဘဂ္ဂ၊ ဘခင် ဘဂ္ဂ။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝဿသတံ၊ အနှစ်တရာ ပတ်လုံး၎င်း။ အပရာနိ၊ ထိုမှတပါးကုန်သော။ ဝီသတိ စ၊ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပတ်လုံး၎င်း။ ဇီဝ၊ အသက်ရှည်လော။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပိသာစာ၊ ဘီလူးတို့သည်။ မာ ခါဒန္တု၊ မစားစေကုန်သတည်း။ တွံ၊ သင်သည်လည်း။ သရဒေါသတံ၊ နှစ်ဆယ်အလွန်ရှိသော အနှစ်တရာပတ်လုံး။ ဇီဝ၊ အသက်ရှည်စေသော။
ဘီလူးသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ ဤလုလင်ကို ရှေးဦးစွာ အဘကို အသက်ရှည်စေသောဟူ၍ ဆိုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် စားအံ့သောငှါမတတ်ကောင်း၊ ထိုလုလင်၏ အဘကိုကား စားအံ့ဟု အဘထံသို့ သွား၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ထိုဘီလူးလာလတ်သည်ကို မြင်၍ ဤဘီလူးသည် အတုံ့ အသက်ရှည်စေသောဟူ၍ မဆိုကုန်သော သူတို့ကို စားတတ်သော ဘီလူးသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ တုံ့၍ အသက်ရှည်စေဟု ဆိုခြင်းကို ပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် သားကို အာရုံပြု၍-
ဝိသံ ပိသာစာ ခါဒန္တု၊ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀။ ပိယပုတ္တ၊ ချစ်စွာသောသား။ တမ္ပိ၊ သင်သည်လည်း။ ဝဿသတံ၊ အနှစ်တရာပတ်လုံး၎င်း။ အပရာနိ၊ တပါးကုန်သော။ ဝီသတိ၊ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပတ်လုံး၎င်း။ ဇီဝ၊ အသက်ရှည်လော။ ပိသာစာ၊ ဘီလူးတို့သည်။ ဝိသံ၊ လတ်လတ် လောလော သေစေတတ်သော အဆိပ်ကိုသာ။ ခါဒန္တု၊ စားရ လေစေကုန်သတည်း။ တွံ၊ သင်သည်။ သရဒေါသတံ၊ နှစ်ဆယ်အလွန်ရှိသော အနှစ်တရာတို့ပတ်လုံး။ ဇီဝ၊ အသက်ရှည်စေသော။
ထိုပုဏ္ဏား၏ စကားကိုကြား၍ သားအဘနှစ်ယောက်တို့ကိုလည်း ငါ မစားသင့်ပြီဟု ပြန်လေ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘီလူးကို ဘုရားလောင်းသည် အို ဘီလူး အဘယ်ကြောင့် ဤဇရပ်သို့ ဝင်လာကုန်သောသူတို့ကို သင် စားသနည်းဟု မေး၏။ အို လုလင် တဆယ့်နှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး ဝေဿဝဏ္ဏနတ်မင်းကိုခစား၍ ရသည်၏အဖြစ်ကြောင့် စား၏ဟုဆို၍ အလုံးစုံသော
သူကိုပင်လျှင် စားအံ့သောငှါ သင်ရသလောဟု မေးသည်ရှိသော် ထိုဘီလူးသည် အသက်ရှည်စေသောဟုဆိုသောသူ, တုံ့၍ အသက်ရှည်စေသောဟု ဆိုသောသူတို့ကိုထား၍ ကြွင်းကုန်သောသူတို့ကို ငါစားရ၏ဟု ဆို၏။ ဘီလူး သင်သည် ရှေး၌လည်း အကုသိုလ်ကို ပြုခြင်းကြောင့် ကြမ်းတန်း ရုန့်ရင်းသော သူတပါးကို ညှဉ်းဆဲတတ်သော ဘီလူး၏အဖြစ်အားဖြင့် ဖြစ်၏။ ယခုအခါ၌လည်း ထိုသို့သဘောရှိသော မကောင်းမှုကို ပြုပြန်၍ အမိုက်မှအမိုက်သို့ လားရသည်ပင်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ဤနေ့မှစ၍ ပါဏာတိပါတအစရှိသည်တို့မှ ကြဉ်ရှောင်လော့ဟု ဘီလူးကိုဆုံးမ၍ ငရဲဘေးဖြင့်ခြိမ်းချောက်၍ ပဉ္စသီတို့၌တည်စေ၍ ဘီလူးကို ကျွန်အမှုလုပ်ကိုကဲ့သို့ ပြု၏။ မိုးသောက်သောနေ့၌ လှည့်လည်လာကုန်သောလူတို့သည် ဘီလူးကိုမြင်ကုန်၍ ဘုရားလောင်းသည်လျှင် ထိုဘီလူးကို ဆုံးမသည်၏အဖြစ်ကို သိကုန်၍ မင်းအား ကြား လျှောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ကြားလျောက်ကုန်သနည်းဟူမူကား မြတ်သောမင်းကြီး လုလင်တယောက်သည် ထိုဘီလူးကိုဆုံးမ၍ ကျန်အမှုလုပ်ကိုကဲ့သို့ပြု၍တည်၏ဟု ကြားလောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို သေနာပတိအရာ၌ထား၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ အဘအားလည်း များစွာသောစည်းစိမ်ကို ပေး၏။ ထိုမင်းသည် ဘီလူးကို ဗလိ နတ်စာခံသောနတ်ကိုပြု၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌ တည်၍ ဒါန အစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အသက်ရှည်စေဟူ၍ဆိုခြင်း တုံ့၍ အသက်ရှည်စေဟူ၍ ဆိုခြင်းမည်သည်ကား ထိုကာလ၌ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အင်္ဂုလိမာလသည် ထိုအခါ ဘီလူး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကဿပသည် ထိုအခါ အဘ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသက်ရှည်စေ၊ ခွန်းတုံ့ချွေ၊ သက်နေ ရှည်ကြာမှု
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘဂ္ဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၆။ အလီနစိတ္တဇာတ်
ဆင်ဖြူတော်၏ အစွမ်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အလီနစိတ္တံ နိဿာယ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအလီနစိတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လုံ့လကိုလျော့သောရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် ဧကာဒသကနိပါတ် သံဝရဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုရဟန်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် လုံ့လကိုလျှော့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ရှေး၌လုံ့လကိုမလျှော့မူ၍ အသားတစ်နှင့်တူသော နုနယ်လှသောသူငယ်အား တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ဗာရာဏသီမြို့၌ မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ ပေးဘူးသည် မဟုတ်တုံလော့၊ ယခုအခါ အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ လုံ့လကိုလျှော့ဘိသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီမြို့မှ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ လက်သ္မားတို့၏ရွာသည် ရှိသည်ဖြစ်၏။ ထိုလက်သ္မားတို့၏ရွာ၌ ငါးရာကုန်သော လက်သ္မားတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုလက်သ္မားတို့သည် လှေဖြင့်မြစ်ညာသို့သွားကုန်၍ တောသို့ဝင်ကုန်၏။ အိမ်၏ အဆောက်အဦ သစ်တို့ကို ရွေကုန်၍ ထိုတောအရပ်၌သာလျှင် ဘုံတဆင့် နှစ်ဆင့် အစရှိသည်အပြားရှိကုန်သော အိမ်အဆောက်အဦးတို့ကို စီရင်ကုန်၍ တိုင်မှစ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသစ်တို့၌ အမှတ်ပြုကုန်၍ မြစ်နားသို့ ဆောင်ကုန်ပြီးလျှင် လှေသို့ တင်ကုန်၍ မြစ်၏အကြေဖြင့် မြို့သို့လာကုန်၍ အကြင်သူတို့သည် အကြင်သို့ သဘောရှိကုန်သောအိမ်တို့ကို အလိုရှိကုန်၏။ ထိုသူတို့ကို ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော အိမ်တို့ကိုပြုကုန်၍ အသပြာတို့ကိုယူကုန်ပြီးလျှင် တဖန်ထိုအရပ်သို့သာလျှင်သွားကုန်၍ အိပ်၏ အဆောက်အဦတို့ကို ဆောင်ကုန်၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် အသက်မွေးခြင်း ကိုပြုကုန်သော ထိုလက်သ္မားတို့သည် တရံရောအခါ တော၌ သစ်ခက်တပ်ကိုဆွဲကုန်၍ သစ်တို့ကိုရွေကုန်သော် ထိုလက်သ္မားတို့၏ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ ဆသ်တစီးသည် ရှားငုတ်ကိုနင်းမိ၍ ထိုရှားငုတ်သည် ထိုဆင်၏ခြေကို စူး၏။ သည်းစွာကုန်သော ဝေဒနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ခြေသည် ဖူးဖူးယောင်၍ ပြည်ကိုယူ၏။ ထိုဆင်သည် ဝေဒနာသို့ဆိုက်၍ ထိုလက်သ္မားတို့၏ သစ်ရွေသံကိုကြား၍ ဤလက်သ္မားတို့ကိုမှီ၍ ငါ့အား ချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အောက်မေ့၍ ခြေသုံးချောင်းတို့ဖြင့် လက်သ္မားတို့၏အထံသို့ သွားလေ၍ အနီး၌ ဝပ်၏။ လက်သ္မားတို့သည် ထိုဆင်ကို ဖူးဖူးယောင်သော ခြေရှိသည်ကိုမြင်ကုန်လျှင် ချဉ်းကပ်ကုန်၍ ခြေ၌ ရှားငုတ်ကိုမြင်ကုန်၍ ထက်လှစွာသောပဲကွပ်ဖြင့် ရှားငုတ်၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ အရစ်ကိုပြုကုန်ပြီးလျှင် ကြိုးဖြင့်ဖွဲ့၍ငင်ကုန်၍ ငုတ်ကိုနုတ်ပြီးလျှင် ပြည်ကိုယိုစေ၍ ရေနွေးဖြင့်ဆေးကုန်၍ ထိုအနာနှင့်သင့်လျော်ကုန်သော ဆေးတို့ဖြင့်လိမ်းကျံ၍ မကြာမြင့်မီသာလျှင် အနာကိုချမ်းသာသည်ကို ပြုကုန်၏။
ထိုဆင်သည် အနာကင်းသည်ဖြစ်၍ ငါသည် ဤလက်သ္မားတို့ကိုမှီ၍ အသက်ကို ရပေ၏။ ယခုအခါ၌ ထိုလက်သ္မားတို့အား ငါသည် ကျေးဇူးကိုပြုခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဆင်သည် ထိုနေ့မှစ၍ လက်သ္မားတို့နှင့်တကွ သစ်တို့ကိုထုတ်၏။ ရွေကုန်သော လက်သ္မားတို့အား လှန်၍ လှန်၍ ပေး၏။ ပဲခွပ်အစရှိသည်တို့ကို ဆောင်၏။ နှာမောင်းဖြင့်ပစ်၍ မည်းသောအဆင်းရှိသော တမျဉ်းကြိုးစွန်း၌ ကိုင်၏။ လက်သ္မားတို့သည်လည်း ထိုဆင်အား ထမင်းစားသောအခါ၌ တဆုပ်တဆုပ်စီသော ထမင်းဆုပ်ကို့ကိုပြုကုန်၍ ငါးရာကုန်သော ထမင်းဆုပ်တို့ကို ပေးကုန်၏။ ထိုဆင်အားကား အလုံးစုံဖြူသော ငယ်သေးသော ဆင်အာဇာနည်ဖြစ်သော သားသည် ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုဆင်အား ငါသည် ယခုအခါ၌ အိုမင်းပြီ၊ ယခုအခါ ငါသည် ဤလက်သ္မားတို့အား အမှုလုပ်စိမ့်သောငှါ သားကိုပေး၍ သွားအံ့သောငှာ သင့်၏။ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ကြံ၍ထိုဆင်သည် လက်သ္မားတို့အား မကြားမူ၍သာလျှင် တောသို့ဝင်၍ သားကိုဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ဤဆင်ငယ်သည်သားတည်း၊ သင်တို့သည်ကား အသက်ကို ပေးပေ၏။ ငါသည် သင်တို့အား ဆေးဘိုးအကျိုးငှာ ဤသားဆင်ငယ်ကို ပေး၏။ ဤဆင်ငယ်သည် ဤနေ့မှစ၍ သင်တို့၏အမှုတို့ကို ပြုလတ္တံ့ဟုဆို၍ ဤနေ့မှစ၍ကား ငါပြုအပ်သောအမှုကို သင်ပြုလော့ဟူ၍ သားကို ဆုံးမပြီးလျှင် လက်သ္မားတို့အားပေး၍ မိမိသည်တောသို့ ဝင်၏။
ထိုနေ့မှစ၍ ဆင်ငယ်သည် လက်သ္မားတို့၏စကားကို လိုက်နာသည်။ အဆုံးအမကို ခံသည်ဖြစ်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောအမှုတို့ကို ပြု၏။ ထိုလက်သ္မားတို့သည်လည်း ထိုဆင်ငယ်ကို ထမင်းဆုပ်ငါးရာတို့ဖြင့် မွေးကျွေးကုန်၏။ ထိုဆင်သည် အမှုလုပ်ပြီးလျှင် မြစ်သို့သက်ပြီး၍ ရေချိုး၍ကစား၍ လာ၏။ လက်သ္မားတို့၏ သားငယ်တို့သည်လည်း ထိုဆင်ကို နှာမောင်း အစရှိသည်တို့၌ဖက်ကုန်၍ ရေ၌၎င်း ကြည်း၌၎င်း ထိုဆင်ငယ်နှင့်တကွ ကစားကြကုန်၏။ စင်စစ်သဖြင့် အာဇာနည်ဖြစ်ကုန်သော ဆင်တို့သည်၎င်း မြင်းတို့သည်၎င်း ယောက်ျားတို့သည်၎င်း ရေ၌ ကျင်ကြီးကို၎င်း ကျင်ငယ်ကို၎င်း မစွန့်ကုန်၊ ထို့ကြောင့် ထိုဆင်ငယ်သည်လည်း ရေ၌ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်ကို မစွန့်မူ၍ မြစ်ကမ်းမှ အပ၌သာလျှင် စွန့်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မြစ်ညာ၌ မိုဃ်းရွာ၏။ ထိုသို့ရွာသည်ရှိသော် ဆင်ချေးခြောက်တို့သည် မိုယ်ရေကြောင့် မြစ်သို့သက်ကုန် မျောကုန်၏။ ဗာရာဏသီမြို့ထိပ်တွင် ချုံတခု၌ ငြိ၍တည်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း၏ ဆင်ထိန်းတို့သည် ဆင်တို့ကို ရေချိုးကုန်အံ့ဟု ဆင်ငါးရာတို့ကိုဆောင်ကြကုန်၏။ အာဇာနည်ဆင်၏ အနံ့နံခြင်းကြောင့် တစီးသောဆင်မျှသည်လည်း မြစ်သို့သက်အံ့သောငှ မဝံ့၊ အလုံးစုံသော ဆင်တို့သည်လည်း အမြီးကိုထောင်၍ ပြေးအံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ ဆင်ထိန်းတို့သည် ဆင်ဆရာတို့အား ကြားကုန်၏။ ထိုဆင်ဆရာတို့သည် ရေ၌ ဘေးရန်ရှိသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ရေကိုသုတ်သင်စေကုန်၍ ထိုချုံ၌ ထိုအာဇာနည်ဆင်ချေးကိုမြင်ကုန်၍ ဤဆင်ချေးသည်ကား ဤရေ၌ ဆင်တို့သည် မဆင်းဝံ့သောအကြောင်းတည်းဟု သိကုန်၍ ရေအိုးကိုဆောင်၍ ရေဖြင့်ပြည့်စေပြီးလျှင် ထိုဆင်ချေးကို ထိုရေ၌ဖျော်ကုန်၍ ဆင်တို့ကိုယ်တို့၌ သွန်စေကုန်၏။ ကိုယ်တို့သည် မွှေးကြိုင်ကုန်သည်ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုကာလ၌ ထိုဆင်တို့သည် မြစ်သို့သက်ကုန်၍ ရေချိုးကုန်၏
ဆင်ဆရာတို့သည် မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုဆင်အာဇာနည်ကိုရှာ၍ ဆောင်အံ့သောငှါ သင့်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် မြစ်သို့သွားလေ၍ အညာသို့ဆန်ကုန်သော် လှေဘောင်တို့ဖြင့်လက်သ္မားတို့၏ နေရာအရပ်သို့ ရောက်၏။ ဆင်သူငယ်သည် မြစ်၌ကစားစဉ် စည်သံကိုကြား၍ သွားလေ၍ လက်သ္မားတို့၏ အထံ၌ တည်၏။ လက်သ္မားတို့သည် မင်းအား ခရီးဦးကြိုပြုခြင်းကို ပြုကုန်၍ မြတ်သောမင်းကြီး သစ်တို့ဖြင့် အကယ်၍ အလိုတော်ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤသို့ အလိုတော်ရှိလတ်သော် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ကြွတော်မူလာသနည်း စေတော်မူ၍ တင်စိမ့်သောငှါ သင့်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ အချင်းတို့ သစ်တို့၏အကျိုးငှါ မလာ၊ ဤဆင်၏ အကျိုးငှာသာ လာ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မြတ်သော မင်းကြီး ယူတော်မူ၍ ကြွတော်မူလော့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ဆင်ငယ်သည် မလိုက်လို၊ အချင်းတို့ ဆင်ငယ်သည် အသို့ပြုစေလိုသနည်းဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဆင်သည် လက်သ္မားတို့အား မွေးကျေးဇူးကိုဆပ်စေလို၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဆင်၏ ခြေလေးချောင်းတို့၏၎င်း နှာမောင်း၏၎င်း အမြီး၏၎င်း အနီး၌ တသိန်း တသိန်းကုန်သော အသပြာတို့ကို ထားစေ၏။ ဆင်သည် ဤမျှလောက်သော ဥစ္စာကို ထားကာမျှဖြင့်လည်းမလိုက်မူ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော လက်သ္မားတို့အား ပုဆိုးအစုတို့ကို, လက်သ္မားတို့၏မယားတို့အား ဝတ်စရာအဝတ်တို့ကို ပေးကုန်သည် ရှိသော် ဤမျှဖြင့်လည်း မလိုက်မူ၍ မိမိနှင့်တကွ ကစားဘော်သူငယ်တို့အားလည်း ပေးကမ်းချီးမြှောက်ခြင်းကို ပြုသည်ရှိသော် လက်သ္မားတို့ကို၎င်း မိန်းမတို့ကို၎င်း သူငယ်တို့ကို၎င်း ပြန်၍ကြည့်ပြီးလျှင် မင်းနှင့်တကွ လိုက်လေ၏။
မင်းသည် ထိုဆင်ဖြူကိုယူ၍ မြို့သို့သွား၍ မြို့ကို၎င်း ဆင်တင်းကုပ်ကို၎င်း တန်ဆာဆင်စေ၍ ဆင်ကိုမှီ၍ လက်ျာရစ် လှည့်သည်ကို ပြုစေပြီးလျှင် ဆင်တင်းကုပ်သို့သွင်း၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ အဘိသိက် သွန်းပြီးလျှင် မင်္ဂလာဆင်တော်ပြု၍ မိမိ၏ အဆွေ ခင်ပွန်းအရာ၌ထား၍ ပြည်ထက်ဝက်ကို ဆင်အားပေး၍ မိမိနှင့် ပူဇော် သက္ကာရ အမျှခံစေသည်ကို ပြု၏။ ထိုဆင်ရောက်သော ကာလမှစ၍ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံး၌ မင်းအဖြစ်သည် ဗာရာဏသီမင်း၏ လက်သို့ ရောက်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဤသို့ အချိန်ကာလရှည်မြင့်လတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေ နေ၏။ ထိုမိဖုယား၏ ကိုယ်ဝန်ရသောကာလ၌ မင်းသည် သေလွန်၏။ မင်္ဂလာဆင်ဖြူသည်ကား မင်း၏သေလွန်သည်၏အဖြစ်ကို အကယ်၍သိငြားအံ့၊ ထိုတင်းကုပ်၌သာလျှင် မင်္ဂလာဆင်ဖြူ၏ နှလုံးသည် ကွဲလေရာ၏။ ထို့ကြောင့် မင်္ဂလာဆင်ကို မင်းသေလွန်သည်၏အဖြစ်ကို မသိစေကုန်မူ၍သာလျှင် လုပ်ကျွေးကြကုန်၏။ မင်းသေလွန်သည်၏အဖြစ်ကိုကားကြား၍ ဗာရာဏသီပြည်သည် အချည်းနှီးဖြစ်သတတ်ဟု အခြားမဲ့ဖြစ်သော မြို့အနီး၌နေသော ကောသလမင်းသည် များစွာသော စစ်သည်ဗိုလ်ပါဖြင့် လာလတ်၍ ဗာရာဏသီမြို့ကို ဝန်းရံ၏။ မြို့တံခါးတို့ကိုပိတ်ကုန်၍ ကောသလမင်းအား သတင်းစကားကို စေကုန်၏။ အဘယ်သို့ စေကုန်သနည်းဟူမူကား ငါတို့မင်း၏ မိဖုယားမြတ်သည် ပြည့်သောကိုယ်ဝန် ရှိ၏။ ဤနေ့မှ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ သားတော်ဖွားမြင်လတ္တံ့ဟု လက်ခြေအစရှိသော ကိုယ်အစိတ်ကိုကြည့်၍ ဤသူအား ဤသို့ဖြစ်လတ္တံ့စသည်ဖြင့် အကျိုးအပြစ်ကို ဟောစွမ်းနိုင်ကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့သည်ဆိုကုန်၏။ ထိုမိဖုယားမြတ်သည် အကယ်၍ သားဖွားမြင်သည် ဖြစ်အံ့၊ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ငါတို့ စစ်ထိုးကြကုန်အံ့၊ ပြည်ကို ငါတို့ မပေးကုန်အံ့၊ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ငံလင့်ကုန်ဦးဟု စေကုန်၏။ ကောသလမင်းသည်ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
မိဖုယားသည် ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ သားဖွားမြင်၏။ ထိုမင်းသား၏ အမည်မှည့်သောနေ့၌ကား အကြင်မင်းသားသည် လူများ၏ တွန့်တိုဆုတ်နစ်ခြင်းကင်း၍ ရဲတင်းသောစိတ်ကိုယူလျက် ဖွား၏။ ထို့ကြောင့် ထိုမင်းသားအား အလီနစိတ္တမင်းသားဟူသော အမည်ကိုသာလျှင် မည့်ကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ ဖွားသောနေ့မှ စ၍သာလျှင် ဗာရာဏသီမြိုသူတို့သည် ကောသလမင်းနှင့်တကွ စစ်ထိုးကြကုန်၏။ စစ်သည်အပေါင်း၏ အကြီးမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဗိုလ်ပါသည် များပါလျှက်လည်း စစ်ထိုးကြသည်ရှိသော် စဉ်းငယ် စဉ်းငယ် ဆုတ်နစ်၏။ အမတ်တို့သည် မိဖုယားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၍ ဤသို့ဗိုလ်ပါသည် ဆုတ်နစ်သည်ရှိသော် ရှုံးအံ့သည်မှ အကျွန်ုပ်တို့ ကြောက်ကုန်၏။ ငါတို့ မင်း၏ကား စုတေသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း၊ သားဖွားသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း၊ ကောသလမင်း၏ လာလတ်၍ စစ်ထိုးသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း မင်းမြတ်၏ အဆွေတော်ဖြစ်သော မင်္ဂလာဆင်တော်သည် မသိသေး၊ ထိုမင်္ဂလာ ဆင်တော်ကို သိစေကုန်အံ့ဟု ပန်ကြားကုန်၏။ မိဖုယားသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ သားတော်ကို တန်ဆာဆင်စေပြီးလျှင် ဘွဲ့ဖြူပုဆိုးအခင်း၌ အိပ်စေ၍ ပြာသာဒ်ထက်မှသက်၍ အမတ်အပေါင်းခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ ဆင်တင်းကုပ်သို့သွား၍ ဘုရားလောင်းကို ဆင်၏ ခြေရင်း၌အိပ်စေ၍ အရှင်သင်၏အဆွေတော်သည် သေလွန်ပြီ၊ သင်တို့အား နှလုံးကွဲအံ့သည်မှ စိုးသောကြောင့် ငါတို့မကြားကုန်။ ဤသူငယ်သည် သင့်အဆွေတော်၏ သားတော်တည်း၊ ကောသလမင်းသည် လာလတ်၍ မြို့ကိုဝန်းရံ၍ သင့်သားနှင့်တကွ စစ်ထိုး၏။ ငါတို့ဗိုလ်ပါသည် ဆုတ်နစ်၏။ သင့်သားကို သင်သည်သာလျှင် စောင့်ရှောက်ပါလော့ ထိုသင့်သားအား မင်းအဖြစ်ကိုလည်း ယူ၍ ပေးပါလော့ဟု ဆို၏။
ထိုကာလ၌ ဆင်သည် ဘုရားလောင်းကို နှာမောင်းဖြင့်သုံးသပ်ပြီးလျှင်ချီ၍ ဦးကင်း၌ထား၍ ငိုပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းကိုချ၍ မိဖုယား၏လက်၌အိပ်စေ၍ ကောသလမင်းကို ဖမ်းအံ့ဟူ၍ ဆင်တင်းကုပ်မှ ထွက်၏။ ထိုအခါ၌ အမတ်တို့သည် ချပ်မိန်ကိုဝတ်ကုန်၍ ဆင်အားတန်ဆာဆင်ကုန်၍ မြို့တံခါးကိုဘွင့်ကုန်၍ ထိုဆင်ကိုခြံရံ၍ ထွက်ကြကုန်၏။ ဆင်သည် မြို့မှထွက်၍ ကြိုးကြာသံနှင့်တူသော ဟည်းသံကိုပြု၍ လူများကိုထိတ်လန့်စေ၍ ပြေးစေပြီးလျှင် ဗိုလ်ထုကိုဖျက်ဆီး၍ ကောသလမင်းကို ဥယျာင်၌ ဆွဲ၍ ဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ဘုရားလောင်း၏ ခြေရင်း၌ဝပ်စေ၍ သတ်အံ့သောငှါ လာကုန်သောသူတို့ကို တားမြစ်၍ ဤနေ့မှစ၍ မမေ့မလျော့ ဖြစ်လေလော့၊ မင်းသားသည် ငယ်သေး၏ဟူသောအမှတ်ကို မပြုလေလင့်ဟု ဆုံးမ၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုနေ့မှစ၍ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံး၌ မင်းအဖြစ်သည် ဘုရားလောင်း၏လက်သို့ ရောက်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သော တပါးသော ဆန့်ကျင်ဘက် ရန်သူမည်သည်ကား မရှိ၊ ဘုရားလောင်းသည် ခုနစ်နှစ်မြောက်သောကာလ၌ အဘိသိက်သွန်းခြင်းကိုရ၍ အလီနစိတ္တမည်သောမင်းသည် ဖြစ်၍ တရားသဖြင့်မင်းပြု၍ အသက်၏ အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကိုပြည့်စေ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ကောသလံ သေနာ သန္တုဋ္ဌံ၊ ဇီဝဂ္ဂါဟံ အဂါဟယိ။-
ဘာဝယံ ကုသလံ ဓမ္မံ၊ ယောဂက္ခမဿ ပတ္တိယာ။
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ။
ဟူသော ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၁။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ မဟတီ၊ များစွာသော။ စမူ၊ ဗာရာဏသီစစ်သည် အပေါင်းသည်။ အလီနစိတ္တံ၊ အလီနစိတ္တ မင်းသားကို။ နိဿာယ၊ အမှီရ၍။ နော၊ ငါတို့သည်။ ပဝေဏိရံ၊ အနွယ်အဆက်ဖြစ်သော တိုင်းပြည်ကို။ လဒ္ဓံ၊ ရပေသတည်းဟူ၍။ ပဟဋ္ဌာ၊ ရွှင်ရွှင်လန်းလန်း။ အသန္တုဋ္ဌံ၊ ပြည်ဖြင့် မရောင့်ရဲသော။ သေနံ၊ စစ်အင်္ဂါရှိသော။ ကောသလံ၊ ကောသလမင်းကို။ ဇီဝဂ္ဂါဟံ၊ အရှင်ဖမ်းခြင်းကို။ အဂါဟယိ ယထာ၊ ဆင်ကိုဖမ်းစေသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ယောဂက္ခေမဿ၊ ယောဂတရားလေးပါးတို့မှ ကင်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သို့။ ပတ္တိယာ၊ ရောက်စိမ့်သောငှါ။ ကုသလံ၊ အပြစ်မရှိ ကောင်းကျိုးချမ်းသာကို ပေးခြင်းလက္ခဏာရှိသော။ ဓမ္မံ၊ သုံးဆယ့်ခုနှစ်ပါးသော ဗောဓိပက္ခိယတရားကို။ ဘာဝယံ - ဘာဝယန္တော၊ ပွားစေသော။ နိဿယသမ္ပန္နော၊ ကလျာဏမိတ္တတည်းဟူသော အမှီကောင်းနှင့် ပြည့်စုံသော။ အာရဒ္ဓဝီရိယော၊ အားထုတ်အပ်သော လေးပါးသော အပြစ်ကင်းသော ဝီရိယနှင့်ပြည့်စုံသော။ ဘိက္ခု၊ ဖြူစင်သော သီလရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အနုပုဗ္ဗေန၊ ဝိပဿနာပြုသည်မှစ၍ အစဉ်သဖြင့်။ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ၊ အလုံးစုံသော သံယောဇဉ်ဆယ်ပါးတို့၏ ကုန်ခြင်း၏ အဆုံး၌ဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့။ ပါပုဏေ၊ ရောက်ရာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သေခြင်းကင်းရာနိဗ္ဗာန်ဖြင့် ဓမ္မဒေသနာ၏ အထွတ်ကိုယူတော်မူ၍ အလွန်လည်း သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသောအဆုံး၌ လုံ့လကိုလျော့သော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ မဟာမာယာသည် ထိုအခါ မယ်တော် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ထိုအခါ ခမည်းတော် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ လုံ့လကိုလျော့သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ပေးတတ်သော ဆင်ဖြူ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဆင်ဖြူရတနာ၏အဘဖြစ်သော ဆင်ဖြူ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါမောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ မြိုနီးချင်း ကောသလမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အလီနစိတ္တမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီ။ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လုံ့လတန်ခိုး၊ ပြည်လုံးစိုး၊ အကျိုးကြီးလှဘိ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အလီနစိတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၇။ ဂုဏဇာတ်
မြေခွေး နှင့် ခြင်္သေ့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယေန ကာမံ ပဏာမေတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂုဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ ပုဆိုးတထောင်ရခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသသလမင်းကြီး၏ နန်းတော်တွင်း၌ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ တရားတော်ကို သင်စေသောဝတ္ထုသည် အောက် ဧကကနိပါတ် မဟာသာရဇာတ်၌ လာပြီးသလျှင်ကတည်း၊ ဤသို့မဟာသာရဇာတ်၌ လာသောနည်းဖြင့် အရှင်အာန္ဒာ မထေရ်သည် ကောသလမင်း၏ နန်းတော်တွင်း၌ တရားတော်ကို သင်စေသည်ရှိသော် ကောသလမင်းအား တထည်လျှင် အဘိုးတထောင်ထိုက်သော ပုဆိုးတထောင်ကို ဆက်လာကုန်၏။ ကောသလမင်းသည် ထိုတထောင်သောပုဆိုးမှ ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို ငါးရာကုန်သောမိဖုယားတို့အား ပေး၏။ ထိုအလုံးစုံကုန်သော မိဖုယားတို့သည်လည်း ထိုပုဆိုးတို့ကို ထားကုန်၍ နက်ဖြန်နေ့၌ အရှင်အနန္ဒာမထေရ်အားလှူကုန်၍ မိမိတို့သည် ပုဆိုးဟောင်းတို့ကိုသာလျှင် ဝတ်ရုံကုန်၍ ကောသလမင်း၏ နံနက်စာစားရာအရပ်သို့ လာကုန်၏။
ကောသလမင်းသည် မိဖုယားတို့ ငါသည် သင်တို့အား အဘိုးတထောင်ထိုက်ကုန်သော ပုဆိုးတို့ကို ပေးအပ်ကုန်သည်။ အဘယ့်ကြောင့် သင်တို့သည် ထိုပုဆိုးသစ်တို့ကို မရုံကုန်မူ၍သာလျှင် လာကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုပုဆိုးတို့ကို အကျွန်ုပ်တို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အား လှူအပ်ကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ကောသလမင်းသည် အာနန္ဒာမထေရ်သည် အလုံးစုံသောပုဆိုးတို့ကို ယူအပ်ကုန်သလောဟု မေး၏။ မိဖုယားတို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး ဟုတ်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားသည် သင်္ကန်းသုံးထည်ကို ခွင့်ပြုတော်မူအပ်၏။ အာနန္ဒာမထေရ်သည် ပုဆိုးကုန်သွယ်ခြင်းကို ပြုလတ္တံ့ဟု ထင်၏။ ထိုသို့ ပုဆိုးကုန်သွယ်ခြင်းကို ပြုလတ္တံ့သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အလွန်များစွာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အား အမျက်ထွက်၍ နံနက်စာစားပြီးသော် ကျောင်းသို့သွား၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ ပရိဝုဏ်သို့ဝင်ပြီးလျှင် မထေရ်ကိုရှိခိုး၍ ထိုင်လျှက် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏နန်းတော်၌ မင်းမိန်းမတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့၏အထံ၌ တရားတော်ကိုသင်မူလည်း သင်ကုန်သလော၊ နာမူလည်း နာကုန်သလောဟု မေး၏။
မြတ်သော မင်းကြီး ဟုတ်၏။ သင်အပ်သည်အား လျော်သောတရားကို သင်ကုန်၏။ နာအပ်သည်အား လျော်သောတရားကို နာကုန်၏။ ဤသို့ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် အရှင်ဘုရား တရားနာ သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ထိုမိန်းမတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့အား အဝတ်ကို၎င်း အာရုံကို၎င်း လှုကုန်သလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား မလှူကုန်သလောဟု မေး၏။ မြတ်သော မင်းကြီး ယနေ့ ထိုမိန်းမတို့သည် ငါ့အား အဘိုးတထောင်ထိုက်ကုန်သော ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို လှူကုန်၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် ယူအပ်ကုန်သလောဟု ကောသလမင်းသည် မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီးယူသည် ဟုတ်၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရားသည် သင်္ကန်းသုံးထည်ကိုသာလျှင် ခွင့်ပြုတော်မူအပ်သည် မဟုတ်လောဟု ကောသလမင်းသည် မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မြတ်စွာဘုရားသည် တပါးတပါးသောရဟန်းအား သင်္ကန်းသုံးထည်ကိုသာလျှင် သုံးဆောင်ခြင်းကို ခွင့်ပြုတော်မူအပ်သည် ဟုတ်၏။ ခံခြင်းကို တားမြစ်တော် မမူ၊ ထို့ကြောင့် ငါသည်လည်း တပါးကုန်သော သင်္ကန်းနွမ်းရိကုန်သော ရဟန်းတို့အား ပေးအံ့သောငှါ ထိုပုဆိုးတို့ကို ခံအပ်ကုန်၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ရဟန်းတို့သည်ကား အရှင်ဘုရားတို့၏အထံတော်မှ ပုဆိုးတို့ကိုရကုန်၍ သင်္ကန်းဟောင်းသုံးထည်တို့ကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဒုကုဋ်ဟောင်းဖြစ်သော သင်္ကန်းတို့ကို ကိုယ်ဝတ်ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ကိုယ်ဝတ်ဟောင်းကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု လျောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သင်းပိုင် ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား သင်းပိုင်ဟောင်းကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အိပ်ရာလွှမ်း ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အိပ်ရာလွှမ်းဟောင်းကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မြေအခင်း ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မြေအခင်းဟောင်းကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ခြေသုတ်ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ခြေသုတ်ဟောင်းကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သဒ္ဓါ၍လှူအပ်သော ပစ္စည်းမည်သည်ကို ပျက်စီးစိမ့်သောငှါမအပ်၊ ထို့ကြောင့် ခြေသုတ်ဟောင်းကို ပဲခွပ်ဖြင့် စင်း၍ မြေဖြင့်နယ်၍ ကျောင်းတို့၌ မြေကျဉ်လိမ်းကျံခြင်းကို ပြုကုန်လတ္တံ့ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့အားလှူအပ်သော သင်္ကန်းသည် ခြေသုတ်ဖြစ်သည်တိုင်အောင်လည်း ပျက်စီးအံ့သောငှါ မရဟု ကောသလမင်းသည် လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါတို့အား လှူအပ်သောသင်္ကန်းသည် ပျက်စီးအံ့သောငှါ မရသည် ဟုတ်၏။ အသုံးအဆောင်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရီသည် မိန့်တော်မူ၏။
ကောသလမင်းသည် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ခြင်းကိုရသည်ဖြစ်၍ ဤမှတပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော နန်းတော်၌ထားအပ်ကုန်သော ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကိုဆောင်စေ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အားလှူ၍ တရားအနုမောဒနာကိုပြုပြီးလျှင် မထေရ်ကိုရှိခိုး၍ လက်ျာရစ်လှည့်သည်ကို ပြု၍ ဖဲ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ရှေးဦးစွာရအပ်ကုန်သော ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို သင်္ကန်းနွမ်းကုန်သောရဟန်းတို့အား ပေး၏။ အာနန္ဒာမထေရ်အားကား ငါးရာကုန်သော အတူနေတပည့်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုငါးရာကုန်သော အတူနေတပည့်တို့တွင် ရဟန်းငယ်တပါးသည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အား ကျေးဇူးများ၏။ ပရိပုဏ်ကို တံမြက်လှည်း၏။ သောက်ရေသုံးဆောင်ရေကို တည်ထား၏။ ဒန်ပူမျက်သစ်ရေ ချိုးရေ ပေး၏။ ဝစ္စကုဋိ ဇရုံးအိမ် ကျောင်းတို့ကို သုတ်သင်၏။ လက်ကိုဆုပ်နယ်ခြင်း ခြေကိုဆုပ်နယ်ခြင်း ကျောက်ကိုဆုပ်နယ်ခြင်းတို့ကို ပြု၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် နောက်၌ရအပ်ကုန်သော အလုံးစုံကုန်သော ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို ဤရဟန်းငယ်သည် ကျေးဇူးများ၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ ထိုက်လျော်သည်၏အစွမ်းအားဖြင့် ထိုရဟန်းငယ်အားသာလျှင် ပေး၏။ ထိုရဟန်းငယ်သည် အလုံးစုံကုန်သောပုဆိုးတို့ကို ဝေ၍ မိမိနှင့် ဥပဇ္ဈာယ်တူဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့အား ပေး၏။
ဤသို့လျှင် ပုဆိုးကိုရကုန်သော အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုရဟန်းတို့သည် ပုဆိုးတို့ကိုဖြတ်ကုန် ဆိုးကုန်၍ မဟာလှေကားပန်းနှင့် တူကုန်သော သင်္ကန်းတို့ကိုဝတ်ကုန်၍၎င်း ရုံကုန်၍၎င်း မြတ်စွာဘုရားသို့ ကပ်ကုန်ပြီးလျှင် ရှိခိုးကူန်၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေကုန်လျက် အရှင်ဘုရား သောတာပန်ဖြစ်သော ဘုရားတပည့်အား မျက်နှာ ကြည့်၍ ပေးခြင်းမည်သည်ကား ရှိသလောဟု လျောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဘုရားတပည့်တို့အား မျက်နှာကြည့်၍ပေးခြင်းမည်သည် မရှိဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏ ဥပဇ္ဈာယ် တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်သော အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အဘိုးတထောင်ထိုက်ကုန်သော ငါးရာကုန်သောပုဆိုးတို့ကို ရဟန်းငယ်အားသာလျှင်ပေးအပ်၏။ ထိုရဟန်းသည်ကား မိမိသည်ရအပ်ကုန်သောပုဆိုးတို့ကိုဝေ၍ အကျွန်ုပ်တို့အား ပေး၏ဟု ရဟန်းတို့သည် လျောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အာနန္ဒာမထေရ်သည် မျက်နှာ ကြည့်၍ ထိုရဟန်းအား မပေး၊ ထိုရဟန်းငယ်သည်ကား ထိုအာနန္ဒာအား ကျေးဇူးများ၏။ ထို့ကြောင့် မိမိအား ကျေးဇူးပြုသောသူအား ကျေးဇူးပြုသည်၏အစွမ်းအားဖြင့် ထိုက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကျေးဇူးပြုခြင်းမည်သည်ကို ပြုခြင်းသင့်၏ဟု နှလုံးသွင်းခြင်းကိုပြု၍ သူပြုအပ်သောကျေးဇူးကို အောက်မေ့သည်၏ းအစွမ်းအားဖြင့်သိခြင်း သူပြုအပ်သောကျေးဇူးကို ဆပ်သောအားဖြင့်သိခြင်းရှိသည်၏အဖြစ်ဖြင့် ပေး၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း မိမိအား ကျေးဇူးပြုကုန်သောသူတို့အားသာလျှင် ကျေးဇူးတုံ့ကို ပြုကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခြင်္သေ့ဖြစ်၍ တောင်ဂူ၌နေ၏။ ထိုခြင်္သေ့သည် တနေ့သ၌ ဂူမှထွက်ပြီးလျှင် တောင်ထိပ်၌ ရပ်၍ တောင်ခြေရင်းကို ကြည့်၏။ ထိုတောင်ခြေရင်းကိုပတ်ရစ်၍ အိုင်ကြီးသည်ဖြစ်၏။ ထိုအိုင်ကြီး၏ တခုသောမြင့်ရာအရပ်၌ အထက်၌မာသော ညွှန်အပြင်ဝယ် နုကုန်စိမ်းညိုကုန်သော မြက်တို့သည် ပေါက်ရောက်ကုန်၏။ ယုန်ငယ်တို့သည်၎င်း မြေခွေး, ကြောင်အစရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်၎င်း ပေါ့ပါးကုန်သော သားတို့သည်၎င်း ညွန်ထိပ် အပြင်၌ လှည့်လည်လျက် စားကုန်၏။ ထိုနေ့၌ သမင်တခုသည် ထိုစိမ်းညိုကုန်သောမြက်နုတို့ကို စားလျက်သွား၏။ ခြင်္သေ့သည် ထိုသမင်ကို ဖမ်းအံ့ဟု တောင်ထိပ်မှခုန်၍ ခြင်္သေ့တို့၏ လျင်မြန်ခြင်းအဟုန်ဖြင့် ပြေး၏။ သမင်သည် သေဘေးမှကြောက်၍ မြည်လျှက်ပြေး၏။ ခြင်္သေ့သည် အဟုန်တန့်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ညွှန်အပြင်၌ကျ၍ နစ်လျှင် တက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ခြေလေးချောင်းတို့ကို တိုင်ကဲ့သို့ထောက်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အစာမစားရဘဲ တည်၏။
ထိုအခါ၌ ထိုခြင်္သေ့ကို အစာရှာသွားသော မြေခွေးတခုသည်မြင်၍ ကြောက်ခြင်းကြောင့် ပြေး၏။ ခြင်္သေ့သည် ထိုမြေခွေးကိုခေါ်၍ အိုမြေခွေး မပြေးလင့်၊ ငါသည် ညွန်၌နစ်၏။ ငါ့အား အသက်ကို ပေးလှည့်ပါလော့ဟု ဆို၏။ မြေခွေးသည် ထိုခြင်္သေ့၏ အထံသို့သွား၍ အိုခြင်္သေ့ ငါသည် သင့်ကို ညွန်မှထုတ်လိုပါ၏။ ထုတ်သော်တမူကား ငါ့ကို သင်စားရာ၏။ ထို့ကြောင့် ကြောက်ပေ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အိုမြေခွေး မကြောက်ပါလင့်၊ သင့်ကို ငါ မစားအံ့၊ စင်စစ်လျှင် သင့်အား များစွာသောကျေးဇူးကို ပြုပါအံ့၊ တခုသောအကြောင်းဖြင့် ငါ့ကို ညွန်ကထုက်ပါလော့ဟု ဆို၏။ မြေခွေးသည် ထိုခြင်္သေ့၏ ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ အခြေလေးချောင်းတို့၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ ညွန်တို့ကိုပယ်၍ အခြေလေးချောင်းတို့၏ တည်ရာအရပ်မှ မြောင်းလေးခုတို့ကိုလည်းယက်၍ ရေသို့ရှေးရှုသွယ်၏။ ရေကိုသွင်း၍ ညွန်ကိုပျော့အောင်ပြု၏။ ထိုခဏ၌ မြေခွေးသည် ခြင်္သေ့၏ဝမ်းအောက်သို့ဝင်၍ သခင် လုံ့လကိုပြုလော့ဟု ကျယ်သောအသံကိုပြုလျက် ဦးခေါင်းဖြင့်ဝမ်းကိုရွက်၏။ ခြင်္သေ့သည် အဟုန်ကိုဖြစ်စေ၍ ညွန်မှတက်ပြီးလျှင်ပြေး၍ ကုန်း၌တည်၏။ ထိုခြင်္သေ့သည် အတန်ငယ် အပင်အပန်း ဖြေ၍ အိုင်သို့ဆင်း၍ ညွန်ကိုဆေး၍ ရေချိုး၍ ပူပန်ခြင်းကိုငြိမ်းစေပြီးလျှင် တခုသော ကျွဲကိုသတ်၍ အစွယ်တို့ဖြင့်ထွင်၍ အသားကို ကောင်းသောမြေခွေး စားလော့ဟုဆို၍ မြေခွေး၏ ရှေ့မှာထား၍ ထိုမြေခွေးသည် စားပြီးသောနောက်မှ မိမိသည်စား၏။ တဖန် မြေခွေးသည် သားတစ်တတုံးကို ကိုက်၍ ချီ၏။ ကောင်းသောမြေခွေး ဤအမဲတုံးကို အဘယ်အကျိုးငှာ ချီသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် သခင် အရှင်တို့၏ ကျွန်မသည် ရှိ၏။ ထိုကျွန်မဘို့ ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုဆို၏။ ခြင်္သေ့သည် ချီလော့ဟုဆို၍ မိမိသည်လည်း ခြင်္သေ့မ၏အကျိုးငှါ အမဲကိုချီ၍ ကောင်းသော မြေခွေး လာလော့၊ ငါတို့၏ တောင်ထိပ်၌ တည်၍ အဆွေခင်ပွန်းမ၏နေရာအရပ်သို့ သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ထိုအရပ်သို့သွားပြီးလျှင် အမဲကိုစားစေ၍ မြေခွေးဖိုကို၎င်း မြေခွေးမကို၎င်း နှစ်သိမ့်စေ၍ ဤနေ့မှစ၍ ယခုအခါ၌ သင်တို့ကို လုပ်ကျွေးအံ့ဟု ဆို၍ မိမိနေရာအရပ်သို့ဆောင်၍ မိမိဂူ၏တံခါးနား ဂူတခု၌နေစေ၏။ ထိုခြင်္သေ့ မြေခွေးတို့သည် ထိုနေ့မှစ၍ အစာရှာအံ့သောငှသွားကုန်သည်ရှိသော် ခြင်္သေ့မကို၎င်း မြေခွေးမကို၎င်း ထားခဲ့ကုန်၍ မြေခွေးနှင့်တကွ သွားကြကုန်၍ အထူးထူးကုန်သော သားတို့ကိုသတ်၍ ခြင်္သေ့မြေခွေး နှစ်ဦးတို့သည်လည်း ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် အသားကိုစားကုန်၍ မိမိတို့မှတပါးကုန်သော ခြင်္သေ့မမြေခွေးမတို့အား ဆောင်ခဲ့ကုန်၍ပေးကုန်၏။ ဤသို့ ကာလရှည်မြင့်လတ်သော် ခြင်္သေ့မလည်း သားနှစ်ခုတို့ကို ဖွား၏။ မြေခွေးမလည်း သားနှစ်ခုတို့ကိုဖွား၏။ ထိုအလုံးစုံကုန်သော ခြင်္သေ့မြေခွေးတို့သည်လည်း အညီအညွတ် နေကြကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ခြင်္သေ့မအား ဤသို့သောအကြံသည်ဖြစ်၏။ အဘယ်သို့ဖြစ်သနည်းဟူမူကား ဤခြင်္သေ့သည် မြေခွေးဖိုကို၎င်း မြေခွေးမကို၎င်း မြေခွေးငယ်ကို၎င်း အလွန်လျှင်ချစ်ခင်မြတ်နိုး၏။ ဤခြင်္သေ့အား မြေခွေးမနှင့်တကွ စပ်ရှက်ရခြင်းရှိသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့စပ်ယှက်ရသောကြောင့်သာ ဤသို့သောချစ်ခြင်းကိုပြု၏။ အကယ်၍ကား ငါသည် ဤမြေခွေးမကို နှိပ်စက်ခြိမ်းချောက်၍ ဤအရပ်မှ ပြေးစေရမူကား ကောင်း၏ ဟု အကြံဖြစ်၏။ ထိုခြင်္သေ့မသည် ခြင်္သေ့မင်း၏ မြေခွေးဖိုကိုခေါ်၍ အစာရှာအံ့သောငှာ သွားသောကာလ၌ မြေခွေးမကို နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ၏။ ခြိမ်းချောက်မောင်းမဲ၏။ အသို့နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ ခြိမ်းချောက်မောင်းမဲသနည်း ဟူမူကား အဘယ့်ကြောင့် ဤအရပ်၌ နေလာဘိသနည်း၊ အဘယ့်ကြောင့် ဤအရပ်မှ မပြေးသေးသနည်း၊ ဤသို့နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ ခြိမ်းချောက် မောင်းမဲ၏။ ထိုခြင်္သေ့မ၏ သားတို့သည်လည်း မြေခွေးမ၏သားတို့ကို ထို အတူသာလျှင် ခြိမ်းချောက် မောင်းမဲကုန်၏။
မြေခွေးမသည် ထိုအကြောင်းကို မြေခွေးဖိုအား ပြောဆို၍ ခြင်္သေ့မင်း၏စကားဖြင့် ထိုခြင်္သေ့မ၏ ဤသို့ပြုသည်၏အဖြစ်ကိုလည်း ကြိုမသိကုန်၊ ငါတို့သည် ကြာမြင့်စွာ နေကုန်ပြီ၊ ထို့ကြောင့် ထိုခြင်္သေ့သည် ငါတို့ကို မချစ်အပ်ကုန်ပြီ။ ငါတို့၏ နေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုမြေခွေးဖိုသည် ထိုမြေခွေးမ၏ စကားကိုကြား၍ ခြင်္သေ့မင်းသို့ကပ်၍ သခင် အကျွန်ုပ်တို့သည် သင်တို့၏ အထံ၌ ကြာမြင့်စွာ နေပြီ၊ အလွန်ကြာမြင့်စွာ နေကုန်သောသူတို့မည်သည်ကို မုန်းကုန်သည်ဖြစ်တတ်ကုန်၏။ အကျွန်ုပ်တို့၏ အစာရှာသွားသောကာလ၌ ခြင်္သေ့မသည် မြေခွေးမကို ညှဉ်းဆဲ၏။ ဤအရပ်၌ နင်တို့ အဘယ့်ကြောင့် နေလာကုန်သနည်း အဘယ့်ကြောင့် နင်တို့ မပြေးကုန်သနည်းဟု ခြိမ်းချောက်၏။ ခြင်္သေ့ငယ်တို့သည်လည်း မြေခွေးမ၏သားငယ်တို့ကို ခြိမ်းချောက်၏။ အကြင်သူသည် မိမိ၏အထံ၌ အကြင်သူ၏ နေခြင်းကိုမနှစ်သက်၊ ထိုသူသည် ထိုမနှစ်သက်သောသူကို သွားလေလော့ဟူ၍ မနှင်ထုတ် ကောင်းသလော၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းမည်သည် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု ဆိုလိုရကား-
ဥန္နဒန္တီ ဝိဇာနာဟိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃။ ဥန္နဒန္တီ၊ အထက်သို့ကော့ညွတ်သော အစွယ်ရှိသော။ မိဂိ၊ သားများသေဌ်နင်း ခြင်္သေ့မင်း။ ဣဿရော၊ အစိုးရသောသူသည်။ အတ္တနော၊ မိမိကို။ သေဝကံ၊ မှီဝဲခစားသော သူကို။ ယေန၊ အကြင် အရပ်မျက်နှာ အဘို့ဖြင့်။ ကာမံ၊ သွားစေခြင်းငှါ အလိုရှိ၏။ တေန၊ ထိုအရပ်မျက်နှာအဘို့သို့။ ပဏာမေတိ၊ နှင်လိုက်၏။ ဧသော၊ ဤသို့ အလိုရှိရာ နှင်လိုက်ခြင်းသည်။ ဗလဝတံ၊ အစိုးရကုန်သော သူတို့၏။ ဓမ္မော၊ ထုံးစံသဘောတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝိဇာနာဟိ၊ သိလော့။ အမှာကံ၊ ငါတို့အား။ သရဏတော၊ ကိုးကွယ်ရာမှ။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ ဇာတံ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဝသနဋ္ဌာနမေဝ၊ နေရာအရပ်သို့သာလျှင်။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဂမိဿာမ၊ သွားကြကုန်တော့အံ့။
ခြင်္သေ့မင်းသည် ထိုမြေခွေး၏ စကားကိုကြား၍ ကောင်းသောခြင်္သေ့မ ဤမည်သောကာလ၌ ငါ၏အစာရှာအံ့သောငှါသွား၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဤမြေခွေးနှင့်၎င်း ဤမြေခွေးမနှင့်၎င်း တကွလာသည်၏အဖြစ်ကို သင်သည် အောက်မေ့မိ၏လောဟု ခြင်္သေ့မကို မေး၏။ အရှင်အောက်မေ့မိပါ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ငါမလာခြင်းအကြောင်းကို သင်သိ၏လောဟု ဆို၏။ အရှင်အကျွန်ုပ် မသိဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကောင်းသော ခြင်္သေ့မ ငါသည် သားတခုကိုဖမ်းအံ့ဟုသွားရာ ချော်၍ ညွန်၌ ကျွံနစ်၏။ ထိုညွန်မှထွက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အစာမစားရဘဲတည်ရ၏။ ထိုငါသည် ဤမြေခွေးကိုမှီ၍ အသက်ကိုရ၏။ ဤမြေခွေးသည် ငါ၏ အသက်ကိုပေးပေသော အဆွေ ခင်ပွန်းတည်း၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏တရား၌ တည်အံ့သောငှာ စွမ်းနိုင်သော မြေခွေးတည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အဆွေခင်ပွန်းသည် အားနည်းသောမည်သည် မရှိ၊ ဤနေ့မှစ၍ ငါ၏အဆွေခင်ပွန်းမြေခွေးအား၎င်း အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်သော မြေခွေးမအား၎င်း အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ သားငယ်တို့အား၎င်း ဤသို့အစရှိသော မထေမဲ့မြင်အမှုကို မပြုလင့်ဟုဆို၍ ခြင်္သေ့မင်းသည်-
သော ဉာတကော စ ဗန္ဓု စ၊
သော မိတ္တော သော စ မေ သခါ။
ဒါဌာနိ မာတိမညိတ္ထော၊ သိင်္ဂါလော မမ ပါ ပါဏဒေါ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂါထာကို ဆို၏။
၁၄။ ဒါဌာနိ၊ ခြင်္သေ့မ။ စေ၊ အကယ်၍။ ဒုဗ္ဗလောပိ၊ အားနည်းငြားသော်လည်း။ မိတ္တော၊ အဆွေခင်ပွန်းသည်။ မိတ္တဓမ္မေသု၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ တရားတို့၌။ အပိ တိဋ္ဌတိ၊ တည်ပေအံ့။ သော၊ ထိုသူသည်။ မေ၊ ငါ၏။ ဉာတကာ စ၊ အဆွေအမျိုးလည်းတော်၏။ ဗန္ဓု စ၊ အဆွေခင်ပွန်းလည်း ဖြစ်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ မိတ္တော စ၊ မိတ်လည်း ဖြစ်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ သခါ စ၊ အပေါင်းအဘော်လည်း ဖြစ်၏။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ မမ၊ ငါ့အား။ ပါဏာဒေါ၊ အသက်ကို ပေးပေ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ သဟာယံ စ၊ အပေါင်းအဘော်ဖြစ်သော မြေခွေးကို၎င်း။ သဟာယိံ စ၊ အပေါင်းအဘော်ဖြစ်သော မြေခွေးမကို၎င်း။ တွံ၊ သင်သည်။ မာ အတိမညိတ္ထော၊ မထေမဲ့မြင် မပြုလင့်။
ထိုခြင်္သေ့မသည် ခြင်္သေ့မင်း၏စကားကိုကြား၍ မြေခွေးမကိုလည်း သည်းခံစေ၍ ထိုနေ့မှစ၍ သားနှင့်တကွသော မြေခွေးမနှင့်တကွ အညီအညွတ်နေကြ၏။ ခြင်္သေ့ငယ်တို့သည်လည်း မြေခွေးငယ်တို့နှင့်တကွ ကစားကုန်လျက် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နေကုန်သည်ဖြစ်၍ မိဘတို့၏ လွန်သောကာလ၌လည်း ချစ်ခင်လေးမြတ်ကြကုန်၏။ အချစ်မပျက်ကုန်မူ၍ သာလျှင် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နေကြကုန်၏။ ထိုခြင်္သေ့ မြေခွေးတို့အား အမျိုးခုနစ်ဆက်တိုင်အောင် မပျက်သောချစ်ခြင်းသည်သာ ဖြစ်လာသတည်း။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန်ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခြင်္သေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူပြုသမျှ၊ ဂုဏ်ဂုဏ၊ မုချ အမှန်သိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂုဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၈။ သုဟနုဇာတ်
မြင်းစဉ်းလဲ နှစ်ကောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နယိဒံ ဝိသမသီလေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုဟနုဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကြမ်းကြုတ်ကုန်သော နှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအခါ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌လည်း တယောက်သော ရဟန်းသည် ကြမ်းကြုတ်ရုန့်ရင်း၏။ နိုင်ထက်ကလူမူတတ်၏။ ဇနပုဒ်၌လည်း တယောက်သော ရဟန်းသည် ကြမ်းကြုတ် ရုန့်ရင်း၏။ နိုင်ထက်ကလူမူတတ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဇနပုဒ်ရဟန်းသည် တစုံတခုသော အမှုကြောင့်သာလျှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၏။ သာမဏေတို့သည်၎င်း ရဟန်းငယ်တို့သည်၎င်း ထိုဇနပုဒ်နေရဟန်း၏ ကြမ်းကြုတ်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိကုန်၍ ထိုသာမဏေ, ရဟန်းငယ်တို့သည် ကြမ်းကြုတ်ကုန်သော ရဟန်းနှစ်ပါးတို့၏ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းကို မြင်ရကုန်အံ့ဟု အုတ်အုတ် ကျက်ကျက်အားဖြင့် ထိုဇနပုဒ်နေရဟန်းကို ဇေတဝန်ကျောင်းနေရဟန်း၏ ပရိဝုဏ်သို့ပို့ကြကုန်၏။ ကြမ်းကြုတ်ကုန်သော ထိုနှစ်ပါးကုန်သောရဟန်းတို့သည်လည်း အချင်းချင်းမြင်ကုန်၍လျှင် ချစ်ခင်ကြကုန်လျှက် နေကြကုန်၏။ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိကြကုန်၏။ လက်ကို ဆုပ်နယ်ခြင်း ခြေကိုဆုပ်နယ်ခြင်း ကျောက်ကိုဆုပ်နယ်ခြင်းအစရှိသည်တို့ကို ပြုကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်စေကုန်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်တို့ ကြမ်းကြုတ်သော ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် တပါးသူတို့၏အပေါ်၌သာ ကြမ်းကြုတ်ရုန့်ရင်းကုန်၏။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်ကုန်၏။ အချင်းချင်းမူကား ထိုနှစ်ပါးကုန်သောရဟန်းတို့သည် ညီညွတ်ကြကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာရှိကုန်သည် ချစ်လျှက် နေကြ ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းတို့သည် တပါးကုန်သောသူတို့၏ အပေါ်၌ သာလျှင် ကြမ်းကြုတ်ကုန်သည် ရုန့်ရင်းကုန်သည် နိုင်ထက်ကလူ မူတတ် ကုန်သည်ဖြစ်၍ အချင်းချင်းမူကား ညီညွတ်ကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာရှိကြကုန်သည် ချစ်ခင်လျက်နေကြကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် တပါးကုန်သောသူတို့၏ အပေါ်၌သာ ကြမ်းကြုတ်ရုန့်ရင်းကုန်သည်။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အချင်းချင်းမူကား ညီညွတ်ကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိကြကုန်သည် ချစ်ခင်လျက်နေကြကုန်သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ခပ်သိမ်း သောကိစ္စတို့ကို ပြီးစေတတ်သော အကျိုး အကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သောအမတ်သည် ဖြစ်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ် မင်းသည်ကား စဉ်းငယ် ဥစ္စာကိုမက်မောတတ်သောသဘောရှိ၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ် မင်းအား မဟာသောဏအမည်ရှိသော စဉ်းလဲသောမြင်းသည် ရှိ၏။ ထိုအခါ ဥတ္တရာပထ၌နေကုန်သော မြင်းကုန်သည်တို့သည် မြင်းငါးရာတို့ကို ဆောင်ခဲ့ကုန်၏။ မြင်းတို့လာသည်၏အဖြစ်ကို မင်းအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ထိုကာလမှရှေး၌ကား ဘုရားလောင်းသည် မြင်းတို့ကို အဘိုးပြတ်၍ အရင်းဥစ္စာကိုမလျှော့စေမူ၍ ပေးစေ၏။ မင်းသည် ထိုအဘိုးရင်းကို မလျော့စေသည်ရှိသော် တပါးသောအမတ်ကိုခေါ်စေ၍ အချင်းသင်သည် မြင်းတို့ကိုအဘိုးပြက်လော့၊ အဘိုးပြတ်သော်လည်း ရှေးဦးစွာ မဟာသောဏမြင်းကို အကြင် သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်လွှတ်သည်ရှိသော် ထိုဥတ္တရာပထမြင်းတို့၏ အတွင်းသို့ဝင်၏။ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့်လွှတ်လိုက်၍ မြင်းတို့ကိုကိုက်စေ၍ အနာကိုပြုစေ၍ အားနည်းသောကာလ၌ အဘိုးရင်းကိုလျော့၍ မြင်းတို့ကိုအဘိုးပြတ်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုအမတ်သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ထိုမင်းဆိုတိုင်း ပြု၏။ မြင်းကုန်သည်တို့သည် မနှစ်သက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် ပြုအပ်သော အမူ အရာကို ဘုရားလောင်းအား ကြားကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် သင်တို့၏မြို့၌ စဉ်းလဲသောမြင်းသည် မရှိသလောဟု မေး၏။ အရှင်သုဟနုအမည်ရှိသော ကြမ်းကြုတ်ရုန့်ရင်းသော စဉ်းလဲသောမြင်းသည် ရှိ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား တဖန် လာကုန်သည်ရှိသော် ထိုသုဟနုအမည်ရှိသောမြင်းကို ဆောင်ခဲ့ကြကုန်လော့ဟု ဘုရားလောင်းသည်ဆို၏။ ထိုမြင်းကုန်သည်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ တဖန် လာသည်ရှိသော် ထိုသုဟနုအမည်ရှိသော မြင်းစဉ်းလဲကိုယူခဲ့၍ လာကုန်၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မြင်းကုန်သည်တို့ လာကုန်၏ဟု ကြား၍ ခြင်္သေ့ခံသော လေသွန်တံခါးကို ဖွင့်လှစ်၍ မြင်းတို့ကိုကြည့်၍ မဟာသောဏမြင်းကို လွှတ်စေ၏။ မြင်းကုန်သည်တို့သည်လည်း မဟာသောဏမြင်း လာသည်ကိုမြင်ကုန်၍ သုဟနုမြင်းကို လွှတ်ကုန်၏။ ထိုမဟာသောဏမြင်း, သုဟနုမြင်းတို့သည် တစီးသည်တစီးသို့ ရောက်ကုန်၍ ကိုယ်တို့ကိုလျက်ကြကုန်လျက် ရပ်ကြကုန်၏။ ဗြဟ္မဒက်မင်းသည် နှစ်စီးကုန်သော ဤ မြင်းစဉ်းလဲတို့ကို သင်သည် မြင်၏လော၊ ဤမြင်းစဉ်းလဲ နှစ်စီးတို့သည် တပါးကုန်သောမြင်းတို့၏အပေါ်၌သာ ကြမ်းကြုတ် ရုန့်ရင်းကုန်၏။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်ကုန်၏။ တပါးကုန်သောမြင်းတို့ကို ကိုက်ကုန်၍ နာသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်စေတတ်ကုန်၏။ ယခုအခါ၌ အချင်းချင်းကား ကိုယ်ကိုလျက်ကြကုန်လျက် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်ကုန်၍ ရပ်ကြကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်မည်သော အကြောင်းကြောင့်တုံနည်းဟု ဘုရားလောင်းကို မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဤမြင်းနှစ်ပါးတို့သည် မညီမျှသောအလေ့ရှိကုန်သည်လည်း မဖြစ်ကုန်၊ မညီမျှသော သဘောရှိကုန်သည်လည်း မဖြစ်ကုန်၊ ထိုမြင်းနှစ်စီးတို့သည် တူမျှသော အလေ့ရှိကုန်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်၏။ တူမျှသော သဘောရှိကုန်သည်လည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟုဆိုလို၍ -
သုဟနူပိ တာဒိသောယေဝ၊ ယော သောဏဿ သဂေါစရော။-
သမေတိ ပါပံ ပါပေန၊ သမေတိ အသတာ အသံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာကို ဆို၏။
၁၅။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ သုဟနူ၊ သုဟနု မြင်းသည်။ သောဏေန၊ သောဏ မြင်းနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ယံ ဣဒံ ပေမံ၊ အကြင် ချစ်ခြင်းကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏။ တံ ဣဒံ ပေမံ၊ ထိုချစ်ခြင်းကို။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဝိသမသီလေန၊ မတူမျှသော အလေ့အားဖြင့်။ န ကရောတိ၊ မပြု။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ သောဏဿ၊ သောဏမြင်း၏။ ယော သဂေါစရော၊ အကြင်မြင်းတို့ကိုကိုက်လျက် ကျက်စားခြင်းအကျင့်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ သုဟနူပိ၊ သုဟနုမြင်းသည်လည်း။ တာဒိသော ယေဝ၊ ထိုသောဏမြင်းနှင့် တူသည်သာလျှင်တည်း။
၁၆။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ဧတေသု၊ ထိုမြင်းနှစ်စီးတို့တွင်။ အညတရေန၊ တစီးသောမြင်းနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ အညတရော၊ တစီးသောမြင်းသည်။ ပက္ခန္ဒိနာ၊ မြင်းတပါးတို့၏ အပေါ်သို့ ပြေးသွားခြင်းအလေ့အားဖြင့်၎င်း။ ပဂဗ္ဘေန၊ ကာယကံ၏ ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်ခြင်းအစရှိသည်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းဟုဆိုအပ်သော မကောင်းသောအလေ့အားဖြင့်၎င်း။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ သန္ဒာနခါဒိနာ၊ မိမိကို ချည်သောကြိုးကို ကိုက်တတ်သော အလေ့အားဖြင့်၎င်း။ သမေတိ၊ တူမျှ၏။ ပါပေန၊ ယုတ်မာသော မြင်းတစီးနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ပါပဿ၊ ယုတ်မာသော မြင်းတစီး၏။ ပါပံ၊ ယုတ်မာသောအလေ့သည်။ သမေတိ၊ တူမျှ၏။ အသတာ၊ သူတော်မဟုတ်သောသူနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ အသတော၊ သူတော်မဟုတ်သော သူ၏။ အသံ၊ မကောင်းသောအမှုသည်။ သမေတိ၊ တူမျှ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆိုပြီး၍ကား မြတ်သောမင်းကြီး မင်းမည်သည်ကား အလွန် မက်မောတတ်သည် မဖြစ်ရာ၊ သူတပါး၏ ဥစ္စာမည်သည်ကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါမအပ်ဟု ထိုမင်းကိုဆုံးမ၍ မြင်းတို့ကို အဘိုးပြတ်၍ မှန်သောအဘိုးကို ပေးစေ၏။ မြင်းကုန်သည်တို့သည် သဘောအား လျော်သည်သာဖြစ်သော အဘိုးကိုရကုန်၍ ရွှင်လန်းနှစ်သက်ကုန်လျက် သွားကြကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းအဆုံးအမ၌တည်၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဤရဟန်းကြမ်းနှစ်ယောက်တို့သည် ထိုအခါ မြင်းကြမ်းနှစ်စီးတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မသူတော်ချင်း၊ ပေါင်းဖက်လျင်း၊ ချဉ်ပြင်း ဆားနှယ်တွေ့
ရှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုဟနုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၉။ မောရဇာတ်
ရွှေဥဒေါင်း နှင့် ညွှတ်ကွင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသခင်သည် ဥဒေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမောရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော တယောက်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုငြီးငွေ့သောရဟန်းကို အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ ဆောင်အပ်သည်ဖြစ်၍ ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့၏ ဟူသည် မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၍ အဘယ်ကိုမြင်၍ ငြီးငွေ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား တယောက်သော တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့်စပ်သော မိန်းမကိုမြင်၍ ငြီးငွေ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်ဟု လျောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမမည်သည်ကား သင်တို့ကဲ့သို့သောသူ၏စိတ်ကို အဘယ့်ကြောင့် မလှုပ်ချောက်ချား စေနိုင်အံ့နည်း၊ လှုပ်ချောက်ချားစေနိုင်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရှေးပညာရှိတို့အား အနှစ်ခုနစ်ရာတို့ပတ်လုံး မဖြစ်ကုန်သောကိလေသာတို့သည် မိန်းမ၏အသံကိုကြားလတ်သော် အခွင့်ကို ရကုန်၍ တခဏခြင်းသာလျှင် ဖြစ်လာကုန်၏။ စင်ကြယ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့စင်လျက်လည်း ညစ်နွမ်းရကုန်သေး၏။ မြတ်သောဆန္ဒနှင့်ပြည့်စုံသော သူတို့စင်လျက်လည်း အကျော်အစောမဲ့ခြင်း၏အဖြစ်သို့ ရောက်ရကုန်သေး၏။ မစင်ကြယ်သောသူသည်ကား အဘယ်မှာဆိုဘွယ် ရှိအံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒေါင်းအမျိုး၌ ပဋိသန္ဓေကိုယူ၍ အဥဖြစ်သောကာလ၌လည်း မဟာလှေကားအငုံနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော ဥရှိသည်ဖြစ်၍ ဥခွံကိုခွဲ၍ပေါက်သည် ရှိသော် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၏။ ရှုချင်ဘွယ်ရှိ၏။ ကြည်ညိုဘွယ်ရှိ၏။ အတောင်ကြားတို့၌ နီနီတွေးတွေး ယုန်သွေး ဟင်္သပဒါးဆွတ်၍ ထားသကဲ့သို့ အခြားအရေးတို့ဖြင့် ထူး၍တင့်တယ်၏။ ထိုရွှေဥဒေါင်းသည် အသက်ကိုစောင့်ရှောက်လိုရကား တောင်ရေးသုံးခုတို့ကိုလွန်၍ လေးခုမြောက်ဖြစ်သောတောင်ရေး၏ တခုသော ဒဏ္ဍကရွှေတောင် အပြင်၌ နေခြင်းကိုပြု၏။
ထိုရွှေဥဒေါင်းသည် ညဉ့်၏လင်းလတ်သောအခါ ရွှေတောင်ထိပ်၌ နေလျက် တက်လတ်သောနေမင်းကိုကြည့်၍ မိမိ၏ ကျက်စားရာမြေ၌ အစောင့်အရှောက်အရံအတားအကျိုးငှါ မြတ်သောမန္တရားကို ဖွဲ့လိုရကား-
ဟရိဿဝဏ္ဏော ပထဝိပ္ပဘာသော။
တံ တံ နမဿာမိ ဟရိဿဝဏ္ဏံ ပထဝိပ္ပဘာသံ။
တယာဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမု ဒိဝသံ။
ဟူသော ဂါထာကို ရွတ်၏။
၁၇။ စက္ခုမာ၊ အလုံးစုံသောစကြဝဠာ၌ နေကုန်သောသူတို့အား မျက်စိအမြင်ကို ပေးတတ်ထသော။ ဧကရာဇာ၊ မြတ်သော မင်းဖြစ်ထသော။ ဟရိဿဝဏ္ဏော၊ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိထသော။ ပထဝိပ္ပဘာသော၊ မြေကြီးကို ထွန်းပစေတတ် ထသော။ အယံ ဘာဏုမာ၊ ဤနေမင်းသည်။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ဥဒေတိ၊ အရှေ့လောကဓာတ်မှ တက်လတ်၏။ တံ-တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဟရိဿဝဏ္ဏံ၊ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိထသော။ ပထဝိပ္ပဘာသံ၊ မြေကြီးကို ထွန်းပစေတတ်ထသော။ တံ၊ ထိုနေမင်းကို။ နမဿာမိ၊ ရှိခိုးပါ၏။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ တယာ၊ ရှင်နေမင်းသည်။ ဂုတ္တာ၊ စောင့်ရှောက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဣမံ-ဤဒိသံ၊ ဤသို့ သဘောရှိသော။ ဒိဝသံ၊ နေ့ပတ်လုံး။ ဝိဟရေမု၊ ချမ်းသာစွာ နေရပါလိုကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် နေမင်းကိုရှိခိုးပြီး၍ ဒုတိယဂါထာဖြင့် လွန်တော်မူလေကုန်ပြီးသော ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူကုန်ပြီးသော ဘုရားရှင်တို့ကို၎င်း ဘုရားရှင်တို့၏ ဂုဏ်တော်တို့ကို၎င်း ရှိခိုးလိုရကား-
ယေ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဒဂူ သဗ္ဗဓမ္မေ၊
တေ မေ နမော တေ စ မံ ပါလယန္တု။
နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ။
နမော ဝိမုတ္တာနံ နမော ဝိမုတ္တိယာ။
ဣမံ သော ပရိတ္တံကတွာ၊
မောရော စရတိ ဧသနာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်၏။
ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ၊ မောရော စရတိ ဧသနာ ဟူသော ဤနှစ်ပါဒကိုကား ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူပြီးမှ ဆက်၍ဟောတော်မူ၏။
ဗြာဟ္မဏာ၊ မကောင်းမှုကိုအပပြုတော်မူကုန်ပြီးထသော။ သဗ္ဗဓမ္မေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သောတရားတို့ကို။ ဝေဒဂူ၊ ဉာဏ်တော်အားဖြင့် ထင်ရှားသည်ကို ပြုတော်မူကုန်ပြီး၍ ဗောဓိအပြင်၌ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်သို့ ရောက်တော်မူကုန်ပြီးထသော။ ယေ-ယာဒိသာ၊ အကြင်သို့သဘော ရှိတော်မူကုန်ထသော။ ဘဂဝန္တာ၊ မြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိတော်မူကုန်၏။ တေ-တာဒိသာ၊ ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော။ ဘဂဝန္တာ၊ မြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော-နမကာရံ၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ပဋိစ္ဆန္တု စ၊ ခံလည်းခံတော်မူစေကုန်သတည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မယာ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ နမသိတာ၊ ရှိခိုးအပ်ကုန်သော။ တေ-တာဒိသာ၊ ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော။ ဘဂဝန္တာ၊ မြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ မံ၊ အကျွန်ုပ်ကို။ ပါလယန္တု စ၊ စောင့်လည်း စောင့်တော်မူစေကုန်သတည်း။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူကုန်ပြီးသော ဘုရားရှင်တို့အား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ တေသညေဝ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့၏ သာလျှင်။ ဗောဓိယာ၊ မဂ်လေးတန် ဖိုလ်လေးတန်တို့၌ ဉာဏ်ဟုဆိုအပ်သော ဗောဓိအား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဝိမုတ္တာနံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိအားဖြင့် ဝိမုတ္တိ ရှိတော်မူကုန်သော။ တေသညေဝ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့အားသာလျှင်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ နေသံ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့၏။ ဝိမုတ္တိယာ၊ ငါးပါးသော ဝိမုတ္တိအား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ သော မောရော၊ ထိုရွှေဥဒေါင်းမင်းသည်။ ဣမံ ပရိတ္တံ၊ ဤအရံအတားကို။ ကတ္တာ၊ ပြု၍။ ဧသနာ-ဧသနာယ၊ အပွင့်အသီးအစရှိသော အထူးထူး အပြားပြားသော အစာကိုရှာအံ့သောငှါ။ စရတိ၊ သွား၏။
ရဟန်းတို့ ထိုရွှေဥဒေါင်းမင်းသည် ဤသို့ တနေ့ပတ်လုံး ကျက်စား၍ ညအခါခါ တောင်ထိပ်၌နေ၍ ဝင်လေသောနေမင်းကိုကြည့်လျှက် ဘုရားရှင်တို့၏ ဂုဏ်တော်ကိုဆင်ခြင်၍ နေရာအရပ်၌ အစောင့်အရှောက် အရံအတားအကျိုးငှါ တဖန် မြတ်သောမန္တရားကို ပြန်လိုရကား-
ဟရိဿဝဏ္ဏော ပထဝိပ္ပဘာသော။
တံ တံ နမဿာမိ ဟရိဿဝဏ္ဏံ ပထဝိပ္ပဘာသံ။
တယာဇ္ဇ ဂုတ္တာ ဝိဟရေမု ရတ္တိံ။
ယေ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဒဂူ သဗ္ဗဓမ္မေ။
တေ မေ နမော တေ စ မံ ပါလာယန္တု။
နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ။
နမော ဝိမုတ္တာနံ နမော ဝိမုတ္တိယာ။
ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ၊
မောရော ဝါသမကပ္ပယိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်၏။
ဣမံ သော ပရိတ္တံ ကတွာ မောရော ဝါသ မကပ္ပယိဟူသော နှစ်ပါဒကိုလည်း ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူပြီးမှ ဆက်၍ဟောတော်မူ၏။
၁၈။ စက္ခုမာ၊ အလုံးစုံသော စကြဝဠာ၌နေကုန်သောသူတို့အား မျက်စိအမြင်ကိုပေးတတ်ထသော။ ဧကရာဇာ၊ မြတ်သောမင်းဖြစ်ထသော။ ဟရိဿဝဏ္ဏေ၊ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိထသော။ ပထဝိပ္ပဘာသော၊ မြေကြီးကို ထွန်းပစေတတ်ထသော။ အယံ ဘာဏုမာ၊ ဤနေမင်းသည်။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ အပေတိ၊ ဝင်၏။ တံ-တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဟရိဿဝဏ္ဏံ၊ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောညအဆင်းရှိသော။ ပထဝိပ္ပဘာသံ၊ မြေကြီးကို ထွန်းပစေတတ်သော။ တံ၊ ထိုအရှင်နေမင်းကို။ နမဿာမိ၊ ရှိခိုးပါ၏။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ တယာ၊ ရှင်နေမင်းသည်။ ဂုတ္တာ၊ စောင့်ရှောက်အပ်သည့် ဖြစ်၍။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ဣမံ၊ ဤသို့ သဘောရှိသော။ ရတ္တိံ၊ ညဉ့်ပတ်လုံး။ ဝိဟရေမု၊ ချမ်းသာစွာ နေရပါလိုကုန်၏။
ဗြာဟ္မဏာ၊ မကောင်းမှုကို အပပြုတော်မူကုန်ပြီးကသော။ သဗ္ဗဓမ္မေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သင်္ခတ အသင်္ခတ တရားတို့ကို။ ဝေဒဂူ၊ ဉာဏ်တော်အားဖြင့် ထင်ရှားသည်တို့ကို ပြုတော်မူကုန်၍ သံသရာကိုလွန်တော်မူကုန်ပြီးထသော။ ယေ ဘဂဝန္တာ၊ အကြင် မြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိတော်မူကုန်၏။ တေ ဘဂဝန္တာ၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားတို့သည်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ပဋိစ္ဆန္တု စ၊ ခံလည်း ခံတော်မူစေကုန်သတည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မယာ၊ ငါသည်။ နမဿိတာ၊ ရှိခိုးအပ်ကုန်သော။ တေ-တာဒိသာ၊ ထိုသို့ သဘောရှိကုန်သော။ ဘဂဝန္တာ၊ မြတ်စွာဘုရားရှိသည်။ မံ၊ အကျွန်ုပ်ကို။ ပါလယန္တု စ၊ စောင့်လည်း စောင့်တော်မူစေကုန်သတည်း။ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူကုန်ပြီးသော ဘုရားရှင်တို့အား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ တေသညဝ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့၏သာလျှင်။ ဗောဓိယာ၊ မဂ်လေးတန် ဗိုလ်လေးတန်တို့၌ ဉာဏ်ဟုဆိုအပ်သော ဗောဓိအား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဝိမုတ္တာနံ၊ အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိအားဖြင့် ဝိမုတ္တိရှိတော်မူကုန်သော။ တေသညဝ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့အားသာလျှင်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ နေသံ၊ ထိုဘုရားရှင်တို့၏။ ဝိမုတ္တိယာ၊ ငါးပါးသော ဝိမုတ္တိအား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ သော မောရော၊ ထိုရွှေဥဒေါင်းသည်။ ဣမံ ပရိတ္တံ၊ ဤအရံအတားကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ နိဝါသာနေ၊ နေရာအရပ်၌။ ဝါသံ၊ နေခြင်းကို။ အကပ္ပယိ၊ ပြု၏။
ထိုရွှေဥဒေါင်းအား ညဉ့်၌၎င်း နေ့၌၎င်း ဤသို့သဘောရှိသော ပရိတ်၏အာနုဘော်ကြောင့် ဘေးသည်လည်း မဖြစ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ကြက်သီးမွေးညှင်း ထခြင်းသည်လည်း မဖြစ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၏ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ မုဆိုးတို့၏ရွာ၌နေသော မုဆိုးတယောက်သည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ထိုဒဏ္ဍကရွှေတောင်ထိပ်၌နေသော ဘုရားလောင်း ရွှေဥဒေါင်းကိုမြင်လျှင် လာလတ်၍ သားအား ကြား၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဗာရာဏသီမင်း၏ ခေမာအမည်ရှိသော မိဖုယားသည် အိပ်မက်ဖြင့် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော ရွှေဥဒေါင်း တရားဟောသည်ကိုမြင်မက်၍ နိုးသောကာလ၌ မင်းကြီးအား လျှောက်၏။ အဘယ်သို့ ကြား လျှောက်သနည်းဟူမူကား မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော ဥဒေါင်း၏တရားကို နာလို၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် အမတ်တို့ကို မေး၏။ အမတ်တို့သည် အရှင်မင်းကြီး ပုဏ္ဏားတို့သည်သိကုန်လတ္တံ့ ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် ထိုစကားကိုကြားကုန်၍ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိကုန်သော ဥဒေါင်းတို့မည်သည်ရှိကုန်၏ဟု လျှောက်ကြကုန်၍ အဘယ်အရပ်၌ ရှိသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်မင်းကြီး မုဆိုးတို့သည် သိကုန်လတ္တံ့ဟု လျောက်ကုန်၏။ မင်းကြီးသည် မုဆိုးတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ မေး၏။ ထိုအခါ ထိုမုဆိုး၏သားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ဒဏ္ဍကအမည်ရှိသော ရွှေတောင်သည် ရှိ၏။ ထိုရွှေတောင်၌ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော ရွှေဥဒေါင်းသည်နေ၏ဟု လျှောက်၏။
အို မုဆိုး ထိုသို့တပြီးကား သင်သည် ထိုဥဒေါင်းကို မသတ်ဘဲ နှောင်ဖွဲ့၍သာလျှင် ဆောင်ခဲ့လော့ဟု ဆို၏။ ထိုမုဆိုးသည်သွား၍ ထိုရွှေဥဒေါင်း၏ကျက်စားရာမြေ၌ ကျော့ကွင်းတို့ကို ထောင်၏။ ဥဒေါင်းသည် နင်းရာအရပ်၌လည်း ကျော့ကွင်းသည်မရွေ့၊ မုဆိုးသည် ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ခုနစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး ထိုအရပ်၌သာလျှင်ကျက်စား၍ သေလေ၏။ ခေမာမိဖုယားသည်လည်း တောင့်တအပ်သော ရွှေဥဒေါင်းကို မရ၍ သေ၏။ မင်းသည် ဥဒေါင်းကိုမှီ၍ ငါ၏မိဖုယား သေလွန်ရ၏ဟု အမျက်ထွက်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ဒဏ္ဍကမည်သော ရွှေတောင်သည် ရှိ၏။ ထိုရွှေ တောင်၌ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော ဥဒေါင်းသည် နေ၏။ အကြင်သူတို့သည် ထိုရွှေဥဒေါင်း၏အသားကို စားရကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် မအိုသည် ဖြစ်ကုန်၏။ မသေသည် ဖြစ်ကုန်၏ဟု အက္ခရာကို ရွှေပြား၌ ရေးသားစေ၍ ရွှေတံတင်း၌ ထားစေ၏။ ထိုမင်းသည် စုတေသည်ရှိသော် တပါးသောမင်းသည် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ ရွှေပြား၌ ရေးထားသောအက္ခရာကို ဘတ်စေ၍ ငါသည် မအိုသည် မသေသည် ဖြစ်ရအံ့ဟု တပါးသောမုဆိုးကို စေလွှတ်၏။ ထိုမုဆိုးသည်လည်း သွားလေ၍ ဘုရားလောင်းကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင် သေလေ၏။ ထိုသို့သော နည်းဖြင့်သာလျှင် မင်းခြောက်ဆက် လဲသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။
ထိုအခါ ခုနစ်ဆက်မြောက်ဖြစ်သော မင်းသည် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်၍ မုဆိုးတယောက်ကို စေလိုက်၏။ ထိုမုဆိုးသည်သွားလေ၍ ဘုရားလောင်းသည် နင်းရာအရပ်၌လည်း ကျော့ကွင်း၏ မရွေ့သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ မိမိ၏အကျိုးငှာ အရံအတားကိုပြု၍ ထိုရွှေဥဒေါင်း၏ ကျက်စားရာမြေသို့ သွားခြင်းကိုလည်းသိ၍ အရပ်စွန်းသို့သက်ခဲ့၍ တခုသော ဥဒေါင်းမကို ဖမ်း၍ အကြင်သို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် သင်အပ်သည်ရှိသော် ဥဒေါင်းမသည် လက်ခုပ်တီးသံဖြင့် က၏။ လက်ဖျစ်တီးသံဖြင့်လည်း တွန်၏။ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် သင်ပြီးလျှင် ထိုဥဒေါင်းမကိုယူ၍ သွားလေ၍ ရွှေဥဒေါင်းသည်အရံအတားကိုမပြုမီ စောစောကလျှင် ကျော့ကွင်းကို ကျော့ကွင်းတံသို့တင်၍ ကျော့ကွင်းတို့ကိုထောင်၍ ဥဒေါင်းမကို တွန်စေ၏။ ရွှေဥဒေါင်းသည် သဘောမတူသော ဥဒေါင်းမ၏အသံကို ကြား၍ ကိလေသာဖြင့်ကြင်နာသည်ဖြစ်၍ ပရိတ်ကိုပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဘဲ သွားလေလျှင် ကျော့ကွင်း၌ မိ၏။ ထိုဘုရားလောင်းကို မုဆိုးသည် ဖမ်း၍ သွားပြီးလျှင် မင်းအား ဆက်၏။ မင်းသည် ထိုရွှေဥဒေါင်း၏ အဆင်း၏ပြည့်စုံခြင်းကိုမြင်၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေရာကို ပေးစေ၏။ ဘုရားအလောင်းသည် ခင်းအပ်သောနေရာ၌နေ၍ မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ့်ကြောင့် ငါ့ကို ဖမ်းစေသနည်းဟု မေး၏။ ရွှေဥဒေါင်း အကြင်သူသည် သင်၏ အသားကို စားရကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် မအိုကုန်သည် မသေကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏ဟု ငါကြားရ၏။ ထိုငါသည် သင်၏ အသားကိုစား၍ မအိုမသေဖြစ်လို၍ သင့်ကို ဖမ်းစေ၏ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါ၏အသားကို စားရကုန်သောသူတို့သည် မအိုကုန်သည် မသေကုန်သည် ဖြစ်စေကုန်ဦးတော့၊ ငါသည်မူကား သေရအံ့၊ ဤသို့ ငါသည် သေတတ်သောသဘောရှိလျှက် ငါ၏အသားကို စားကုန်သောသူတို့သည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် မသေကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော်-
ဥဒေါင်းမြတ် သင်သည် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်၏အသားကို စားရကုန်သောသူတို့သည် မအို မသေကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့ ဟုဆိုလေ၏။ မြတ်သော မင်းကြီး ငါသည် အကြောင်းမဲ့ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည် မဟုတ်၊ ရှေး၌ကား ငါသည် ဤမြို့၌သာလျှင် စကြဝတေးမင်းဖြစ်၍ မိမိသည်လည်း ပဉ္စသီတို့ကို စောင့်ခဲ့ဘူး၏။ အလုံးစုံသောစကြဝဠာ၌ နေကုန်သောသူတို့ကိုလည်း စောင့်စေဘူး၏။ ထိုငါသည် စုတေ၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ခဲ့ဘူး၏။ ထိုတာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ထိုတာဝတိံသာနတ်ပြည်မှ စုတေသည်ရှိသော် တပါးသောအကုသိုလ်၏အကျိုးဆက်ကြောင့် ဥဒေါင်းမျိုး၌ ဖြစ်သော်လည်း ရှေး၌ဆောက်တည်ခဲ့ဘူးသော သီလ၏ အာနုဘော်ကြောင့် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဥဒေါင်းမြတ် သင်သည် စကြဝတေး မင်းဖြစ်၍ သီလကို စောင့်ရှောက်၍ သီလ၏အာနုဘော်ကြောင့် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ သင်၏စကားကို အဘယ်သို့သော အကြောင်းကြောင့် ငါတို့သည် ယုံကြည်ရအံ့နည်း၊ တစုံတခုသော သက်သေရှိ၏လောဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ရှိ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အဘယ်မည်သော သက်သေနည်းဟုမေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါသည် စကြာဝတေးမင်း ဖြစ်သောကာလ၌ ရတနာဖြင့်ပြီးသောရထား၌စီး၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားဘူး၏။ ငါ၏ ထိုရတနာရထားကို မင်္ဂလာရေကန်၏ မြေအတွင်း၌ မြှုပ်စေခဲ့၏။ ထိုရတနာရထားကို မင်္ဂလာရေကန်မှ ဘော်စေလော့၊ ထိုရတနာရထားသည် ငါ၏သက်သေဖြစ်လတ္တံ့ ဟုဆိုသည်ရှိသော် မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ မင်္ဂလာရေကန်မှ ရေကိုပယ်စေပြီးလျှင် ရတနာရထားကို ဆောင်ခဲ့စေ၏။ မင်းသည် ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းအား ယုံကြည်၏။
ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး အမြိုက်ဖြစ်သော မဟာနိဗ္ဗာန်ကိုထား၍ ကြွင်းကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော သင်္ခတတရားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၍ အမြဲမတည်သော သဘောရှိကုန်၏။ မမြဲသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ကုန်တတ် ပျက်တတ်သော သဘောရှိကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏ဟု မင်းအား တရားဟော၍ မင်းကို ငါးပါးကုန်သောသီလတို့၌ တည်စေ၏။ မင်းသည် ကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို မင်းအဖြစ်ဖြင့် ပူဇော်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် မင်းအဖြစ်ကို ထိုမင်းအားသာလျှင် အပ်နှင်းပြီးလျှင် နှစ်ရက်သုံးရက်နေ၍ မြတ်သောမင်းကြီး မမေ့မလျော့ ဖြစ်ရစ်လော့ဟု ဆုံးမ၍ ကောင်းကင်၌ပျံ၍ ဒဏ္ဍကရွှေတောင်သို့ သွားလေ၏။ မင်းသည်လည်း ဘုရားလောင်းအဆုံးအမ၌တည်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသောအဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရွှေဥဒေါင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မနှင့်ဖက်က၊ မိုက်မှားကြ၊ လောက ထုံးဓလေ့
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မောရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဒဠှဝဂ်
၁၀။ ဝိနီလကဇာတ်
ဟင်္သာ ညီနောင်နှင့် ကျီးဟင်္သာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဧဝမေဝ နူန ရာဇာနံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝိနီလဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ ဘုရားအတုပြုခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဒေဝဒတ်သည် ဂယာသီသသို့ ရောက်လာကုန်သော နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့အား ဘုရားအသွင်ကိုပြ၍ အိပ်သည်ရှိသော် မထေရ်မြတ်နှစ်ပါးတို့သည်လည်း တရားကိုဟောကုန်၍ မိမိတို့၏တပည့်တို့ကိုယူကုန်၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့ လာခဲ့ကြကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလာန်တို့ ဒေဝဒတ်သည် သင်တို့ကိုမြင်၍ အသို့ပြုသနည်းဟု မြတ်စွာဘုရားသခင် မေးအပ်သည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရားအသွင်ကိုပြု၍ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရား၏အတုဖြစ်သော အမူအရာကိုပြု၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သည် မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သာရိပုတ္တရာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဝိဒေဟတိုင်း မိထိလာပြည်၌ ဝိဒေဟတိုင်းသူတို့ကိုအစိုးရသော မင်းသည် မင်းပြုသည် ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဝိဒေဟမင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းကုန်သောအတတ်တို့ကို သင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌တည်၏။ ထိုအခါ၌ တခုသောရွှေဟင်္သာမင်း၏ ကျက်စားရာမြေ၌ ကျီးမနှင့်တကွ ပေါင်းဘော်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုကျီးမသည် သားကိုဖွား၏။ ထိုငှက်ငယ်သည် အမိနှင့်လည်းမတူ အဘနှင့်လည်းမတူသလျှင်ကတည်း၊ ထိုအခါ၌ ထိုငှက်ငယ်အား မညို မရွှေသော သဘော ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဝိနီလကဟူသောအမည်ကိုသာလျှင် မှည့်ကုန်၏။ ရွှေဟင်္သာမင်းသည် မပြတ်လာ၍ သားကိုကြည့်၏။ ထိုရွှေဟင်္သာမင်းအားကား တပါးကုန်သော နှစ်ခုကုန်သော ဟင်္သာငယ် ဖြစ်ကုန်သော သားတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုဟင်္သာငှက်ငယ်တို့သည် အဘဖြစ်သော ရွှေဟင်္သာမင်းကို မပြတ် လူ့ပြည်လမ်းကို ပျံသွားလေသည်ကို မြင်ကုန်၍ မေးကုန်၏။ အဘယ်သို့ မေးကုန်သနည်းဟူမူကား ဘခင် သင်တို့သည် အဘယ့်ကြောင့် မပြတ်လူ့ပြည်လမ်းခရီးသို့ သွားကုန်သနည်းဟု မေးကုန်၏။
ချစ်သားတို့ ငါ့အား ကျီးမတခုနှင့်တကွ ပေါင်းဖော်ခြင်းကိုစွဲ၍ တခုသောသားသည် ဖြစ်၏။ ထိုသားအား ဝိနီလကဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ငါသည် ထိုဝိနီလကကို ကြည့်အံ့သောငှာသွား၏ဟု ဆို၏။ ဘခင် ထိုဝိနီလကသည် အဘယ်အရပ်၌လျှင် နေသနည်းဟုမေးကုန်၏။ ချစ်သားတို့ ဝိဒေဟတိုင်း မိထိလာပြည်၏ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ ဤအမည်ရှိသော တခုသောထန်းပင်ဖျား၌ နေ၏ဟုဆို၏။ ဘခင် လူတို့ကျက်စားရာ အရပ်မည်သည်ကား ရွံရှာဘွယ်ရှိ၏။ ဘေးဘျမ်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏။ သင်ဘခင်တို့သည် မသွားကုန်လင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည်သွားကုန်၍ ထိုဝိနီလကကို ဆောင်ကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၍ ဟင်္သာငှက်နှစ်ခုရှိသည် အဘဖြစ်သော ရွှေဟင်္သာမင်းကြားလိုက်သောအမှတ်ဖြင့် ထိုအရပ်သို့သွားကုန်၍ ထိုဝိနီလကကို တခုသောတုတ်တံ၌စီးစေ၍ နှုတ်သီးဖြင့် တုတ်တစွန်း၌ကိုက်၍ မိထိလာမြို့၏အပေါ် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ဆောင်ကုန်၏။ ထိုခဏ၌ ဝိဒေဟမင်းသည် အလုံးစုံသော သိန္ဓောမြင်းလေးစီးကသော မြတ်သောရထား၌စီး၍ မြို့ကိုလက်ျာရစ်လှည့်သည်ကိုပြု၏။ ဝိနီလကသည် ထိုဝိဒေဟမင်းကိုမြင်၍ ငါ့အား ဝိဒေဟမင်းနှင့် အဘယ်မှာ ထူးအံ့နည်း၊ ဤဝိဒေဟရာဇ်မင်းသည် သိန္ဓောမြင်းလေးစီးကသော ရထား၌စီး၍ မြို့ကိုလှည့်၏။ ငါသည်တမူကား ဟင်္သာကသောရထား၌စီး၍ သွားရအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံ၍ ကောင်းကင်ဖြင့် သွားလျက်-
အဿာ ဝဟန္တိ အာဇညာ၊ ယထာ ဟံသာ ဝိနီလကံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉။ နူန၊ ငါအကြံရှိသည်ကား။ တနည်းကား... နူန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ ဝေဒဟံ၊ ဝိဒေဟတိုင်း၏အရှင်ဖြစ်ထသော။ မိထိလဂ္ဂဟံ၊ မိထိလာပြည်၌ အိမ်ကိုသိမ်းပိုက်၍ နေထသော။ ရာဇာနံ၊ မင်းကို။ အာဇညာ၊ အကြောင်းဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို သိတတ်ကုန်သော။ အဿာ၊ မြင်းတို့သည်။ ဝဟန္တိ ယထာ၊ ဆောင်ကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ၊ ထို့အတူလျှင်။ ဝိနီလကံ၊ ဝိနီလက အမည်ရှိသော။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဣမေ ဟံသာ၊ ဤဟင်္သာမျိုး ညီနောင်တို့သည်။ ဝဟန္တိ၊ ဆောင်ကုန်၏။
ဟင်္သာငယ်ညီနောင်တို့သည် ထိုဝိနီလက၏စကားကိုကြားကုန်၍ အမျက်ထွက်၍ ဤအရပ်၌သာလျှင် ထိုဝိနီလကကိုချကုန်၍ သွားကုန်အံ့ဟု စိတ်ကိုဖြစ်စေကုန်၍ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ငါတို့အား အဘသည် အသို့ဆိုလတ္တံ့နည်းဟု ကဲ့ရဲအံ့သည်မှကြောက်သောကြောင့် အဘ၏ အထံသို့ဆောင်ကုန်၍ ထိုဝိနီလကသည် ပြုအပ်သောအမူအရာကို အဘအား ကြားကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဝိနီလကကို အဘသည် အမျက်ထွက်၍ သင်သည် ငါ၏သားတို့ထက် အလွန်မြတ်သလော၊ ငါ၏သားတို့ကို နှိပ်စက်၍ ရထား၌ကကုန်သော သိန္ဓောမြင်းတို့ကိုကဲ့သို့ ပြုဘိ၏။ မိမိ၏ ပမာဏကို မသိ။ ဤအရပ်သည် သင်၏ ကျက်စားရာ အရပ်မဟုတ်၊ သင့်အမိ၏ နေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွားလေလောဟု ခြိမ်းချောက်၍-
ဂါမန္တကာနိ သေဝဿု၊ ဧတံ မာတာလယံ တဝ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၀။ တာတ ဝိနီလ၊ အချင်း ဝိနီလက။ တွံ၊ သင်သည်။ ဣမေသံ၊ ဤဟင်္သာတို့၏။ ဝသေန၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဒုဂ္ဂံ၊ ရောက်နိုင်ခဲသော တောင်မြှောင် ချောက်ကြားအရပ်သို့။ ဘဇသိ၊ ရောက်လာ၏။ အဘူမိံ၊ သင်၏ အရာမဟုတ်သော မြေအရပ်ကို။ တွံ၊ သင်သည်။ သေဝသိ၊ မှီဝဲလာ၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ဂါမန္တကာနိ၊ ရွာစွန်ရွာနား အရပ်တို့ကို။ သေဝဿု၊ မှီဝဲလေလော့။ တွံ၊ သင်သည်။ ဧတံ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော။ တဝ၊ သင်၏။ မာတာလယံ၊ မစင်သောအကောင်ပုပ်စွန့်ပစ်ရာအရပ်ဖြစ်သော သင့်အမိကျီးမနေရာ အရပ်သို့။ ဂစ္ဆ၊ သွားလေလော့။
ဤသို့ ထိုဝိနီလကကိုခြိမ်းချောက်၍ ရွှေဟင်္သာငယ်တို့ သင်တို့သည် သွားကြကုန်၊ ထိုဝိနီလကကို မိထိလာမြို့၏ မစင်စွန့်ရာအရပ်၌သာလျှင် ချခဲ့၍ လာကြကုန်လောဟု သားတို့ကို စေလိုက်၏။ ထိုရွှေဟင်္သာငယ်တို့သည် ထိုအဘရွှေဟင်္သာမင်းဆိုတိုင်းသာလျှင် ပြုကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သာရိပုတ္တရာ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကျီးမသား ဝိနီလက ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ နှစ်ပါးကုန်သောအဂ္ဂသာဝကတို့သည် ထိုအခါ ရွှေဟင်္သာမျိုး ညီနောင်စုံတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ အဘဖြစ်သော ရွှေဟင်္သာမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဝိဒေဟမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မတူဘဲတု၊ ပျက်စီးမှု၊ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်တွေ့
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိနီလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၁။ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဇာတ်
ရသေ့နှင့် ဆင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န သန္တဝံ ကာပုရိသေန ကယိရာထ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆုံးမခက်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်း၏ဝတ္ထုသည် နဝကနိပါတ် ဂိဇ္ဈဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည်ကား ရှေး၌လည်း ဆုံးမခက်သော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပညာရှိတို့၏ စကားကိုနားမထောင်သောကြောင့် အမုန်ယစ်သောဆင်သည် ခြေတို့ဖြင့် မှုန့်မှုန့်ညက်ညက်ပြုအပ်လေပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ ကြီးခြင်းသို့ရောက်သည်ရှိသော် အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ပယ်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ငါးရာကုန်သောရသေ့တို့၏ ဂိုဏ်းဆရာကြီးဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေခြင်းကိုပြု၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရသေ့အပေါင်းတို့တွင် ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တအမည်ရှိသော တယောက်သောရသေ့သည် ဆုံးမခက်သည် အဆုံးအမကိုမခံယူသည် ဖြစ်၏။ ထိုဣန္ဒသာနဂေါတ္တရသေ့သည် ဆင်ငယ်တစီးကို မွေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုစကားကိုကြား၍ ထိုဣန္ဒသမာနဂေါတ္တရသေ့ကိုခေါ်စေ၍ ရသေ့ သင်သည်ဆင်ငယ်ကို မွေး၏ဟူ၍ ကြားရသည် မှန်သလောဟု မေး၏။ ဆရာ မှန်ပေ၏။ အမိသေသော ဆင်ငယ်တစီးကို မွေး၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရသေ့ ဆင်တို့မည်သည်ကား ကြီးခြင်းသို့ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် မွေးမြူသောအရှင်ကိုသာလျှင် သတ်တတ်ကုန်၏။ သင်သည် ထိုဆင်ငယ်ကို မမွေးလင့်ဟု ဆို၏။ ဆရာ ထိုဆင်ငယ်နှင့် ကင်း၍နေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား ထင်ရှားလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုဣန္ဒသမာနဂေါတ္တသည် မွေးအပ်သော ထိုဆင်ငယ်သည် နောက်အဘို့၌ ကြီးသောကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုသို့ ကြီးလတ်သည်ရှိသော် အခါတပါး၌ ရသေ့တို့သည် တော၌ဖြစ်သော သစ်မြစ် သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါ ဝေးသောအရပ်သို့ သွားကုန်၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင် နှစ်ရက် သုံးရက်နေကုန်၏။ ဆင်သည်လည်း ရှေးဦးစွာသော တောင်လေသည် လာသည်ရှိသော် မုန်ယို သည်ဖြစ်၍ ထိုဣန္ဒသမာနဂေါတ္တကျောင်းသို့ဝင်၍ ရေအိုးကိုခွဲ၍ ကျောက်ပျဉ်ကိုပစ်၍ တံကဲပျဉ်ကိုနုတ်၍ ထိုရသေ့ကိုသတ်၍သာလျှင် သွားအံ့ဟု တခုသော တောအရပ်သို့ဝင်၍ ထိုဣန္ဒသမာနဂေါတ္တရသေ့၏ လာလတ္တံ့သောခရီးကို ကြည့်လျှက် ရပ်၏။ ဣသမာနဂေါတ္တရသေ့သည် ထိုဆင်၏အကျိုးငှါ အစာကိုယူ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောရသေ့တို့၏ ရှေ့မှသာလျှင် လာလတ်သည်ရှိသော် ထိုဆင်ကိုမြင်၍ ပကတိသော အမှတ်ဖြင့်သာလျှင် ထိုဆင်၏အထံသို့ သွား၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဣန္ဒသမာနဂေါတ္တရသေ့ကို ထိုဆင်သည် တောအုပ်အရပ်မှထွက်၍ နှာမောင်းဖြင့်မြဲစွာကိုင်ပြီးလျှင် မြေ၌ပုတ်ခတ်၏။ ဦးခေါင်းကို ခြေဖြင့်နင်း၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေပြီးလျှင် ကြိုးကြာသံနှင့်တူသော မြည်ခြင်းကိုပြု၍ တောသို့ ဝင်လေ၏။ ကြွင်းကုန်သော ရသေ့တို့သည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားလောင်းအား ကြားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိသော ယောက်ျားနှင့်တကွ ပေါင်းဘော်ခြင်းကို မပြုအပ်ဟု ဆို၍-
အရိယော အနရိယေန ပဇာနုမတ္တံ။
စိရာ နုဝုတ္ထောပိ ကရောဟိ ပါပံ၊
ဂဇော ယထာ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တံ။-
သီလေန ပညာယ သုတေန စာပိ။
တေနေဝ မေတ္တိံ ကယိရာထ သဒ္ဓိံ၊
သုခေါ ဟဝေ သပ္ပုရိသေန သင်္ဂမော။
ဟူသော ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၂၁။ ဘောန္တော၊ အိုရသေ့တို့။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ပဇာနံ-ပဇာနန္တော၊ သိထသော။ အရိယော၊ ကောင်းသောအကျင့်၌ တည်သောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အနရိယေန၊ သူတော်မဟုတ်သော။ ကာပုရိသေန၊ စက်ဆုပ်ရွံရှာဘွယ်သောပုဂ္ဂိုလ်နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သန္ထဝံ၊ ပေါင်းဘော်ရခြင်းကို။ န ကယိရာ၊ မပြုရာ။ ကိံ ကရဏာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ န ကယိရာ၊ မပြုအပ်သနည်းဟူမူကား။ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တေန၊ ဣန္တသမာနဂေါတ္တ ရသေ့သည်။ ပေါသိယမာနော၊ မွေးအပ်သော။ ဂဇော၊ ဆင်သည်။ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တံ၊ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တ ရသေ့ကို။ မာရေန္တော၊ သတ်လျက်။ ပါပံ၊ ယုတ်မာသောအမှုကို။ အကာသိ ယထာ၊ ပြုသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ အနရိယော၊ အရိယာဟုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ အနုဝုတ္ထောပိ၊ အတူတကွနေသော်လည်း။ ပါပံ၊ ယုတ်မာသောအမှုကို။ ကရောတိ၊ ပြုတတ်၏။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ သန္ထဝံ၊ ပေါင်းဘော်ခြင်းကို။ န ကယိရာ၊ မပြုရာ။
၂၂။ ယံတွေဝ ပုဂ္ဂလံ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာလျှင်။ အယံ ပုဂ္ဂလာ၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်သည်။ မမံ၊ ငါနှင့်။ သီလေန စာပိ၊ သီလအားဖြင့်၎င်း။ ပညာယ စာပိ၊ ပညာအားဖြင့်၎င်း။ သုတေန စာပိ၊ အကြားအမြင်အားဖြင့်၎င်း။ သဒိသော၊ တူ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဇညာ၊ သိရာ၏။ တေနေဝ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှင့်သာ။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေတ္တိံ၊ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို။ ကယိရာထ၊ ပြုရာ၏။ ကသ္မာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ တေနေဝ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှင့်သာလျှင်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေတ္တိံ၊ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို။ ကယိရာထ၊ ပြုရာသနည်းဟူမူကား။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ သပ္ပုရိသေန၊ သူတော်ကောင်းနှင့်။ သင်္ဂမော၊ ပေါင်းဘော်ရခြင်းသည်။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ သုခေါ၊ ချမ်းသာ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေနေဝ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှင့်သာလျှင်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေတ္တိံ၊ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို။ ကယိရာထ၊ ပြုရာ၏။
ဤဂါထာနှစ်ခုတို့၏အပေါင်းဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် အဆုံးအမကို မခံမယူသောမည်သည် မဖြစ်ရာ၊ ပညာရှိတို့အဆုံးမတိုင်း ကောင်းစွာကျင့်ရာ၏ဟု ရသေ့အပေါင်းကိုဆုံးမ၍ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တ၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိစ္စကိုပြု၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဤဆုံးမခက်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆုံးမခက်ခဲ ပျက်စီးမြဲ၊ သေပွဲနောက်ဆုံးတွေ့
ရှေးဦးစွာသော ဣန္ဒသမာနဂေါတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၂။ သန္ထဝဇာတ်
ရသေ့နှင့် မီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န သန္ထဝသ္မာ ပရမတ္ထိ ပါပိယော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသန္ထဝဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် မီးပူဇော်ခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ဟောတော်မူ၏။ ဤဝတ္ထုသည် အောက် ဧကကနိပါတ် နင်္ဂုဋ္ဌဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသည်သာလျှင်ကတည်း၊ ရဟန်းတို့သည် ထိုမိစ္ဆာအယူရှိကုန်သော ရသေ့တို့၏ မီးပူဇော်သည်တို့ကို မြင်ကုန်၍ အရှင်ဘုရား ရသေ့တို့သည် အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော မိစ္ဆာအကျင့်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုမိစ္ဆာအကျင့်၌ အစီးအပွားသည် ရှိသလောဟု မြတ်စွာဘုရားကို မေးလျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ မိစ္ဆာအကျင့်၌ တစုံတခုသော အစီးအပွားမည်သည် မရှိ၊ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း မီးပူဇော်ခြင်း၌ အစီးအပွားသည် ရှိ၏ဟူသော အမှတ်ဖြင့် ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး မီးကိုပူဇော်ကုန်၍ ထိုမီးပူဇော်ခြင်းအမှု၌ အစီးအပွားမဲ့ကိုသာလျှင် မြင်ကုန်၍ မီးကိုရေဖြင့်ငြိမ်းစေကုန်၍ သစ်ခက်အစရှိသည်တို့ဖြင့် ပုတ်ခတ်ကုန်၍ တဖန် ပြန်၍မျှလည်း မကြည့်ကြကုန်ဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ မိဘတို့သည် ထိုဘုရားလောင်း၏ ဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူကုန်၍ တဆယ့်ခြောက်နှစ်အရွယ်၌တည်သော ထိုဘုရားလောင်းကိုဆိုကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဆိုကုန်သနည်းဟူမူကား ချစ်သား ဖွားသောနေ့၌ မီးကို ယူ၍ တော၌ မီးကိုလုပ်ကျွေးလတ္တံ့ လော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကိုသင်၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ အိမ်ရာထောင်သော လူတို့ဘောင်၌ နေခြင်းကို ပြုလတ္တံ့လောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ငါ့အား အိမ်ရာထောင်သော လူတို့ဘောင်၌နေခြင်းဖြင့် အလိုမရှိ၊ ဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူ၍ တော၌ မီးကိုလုပ်ကျွေး၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားသည်ဖြစ်အံ့ဟု ဆို၍ ဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူ၍ မိဘတို့ကိုရှိခိုး၍ တောသို့ဝင်၍ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်း၌နေ၍ မီးကို လုပ်ကျွေး၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ ဆွမ်းဘိတ်ရာအရပ်သို့သွား၍ ထောပတ်နှင့်ရောနှောအပ်သော ဃနာကိုရခဲ့၍ ဤထောပတ်နှင့်ရောအပ်သော ဃနာကို ဗြဟ္မာကြီးအား လှူအံ့ဟု ထိုအနားကိုဆောင်၍ မီးကိုညှိ၍ အရှင်မီးမင်း ရှေးဦးစွာ အရှင့်ကို ထောပတ်နှင့်ယှဉ်သောဃနာကို သောက်စေအံ့ဟု ဆို၍ ဃနာကို မီး၌ထည့်၏။ များသော ထောပတ်စေးရှိသော ဃနာကို မီး၌ထည့်ကာမျှ၌သာလျှင် မီးသည်တောက်၍ အလွန်လျှင် အထက်သို့ တက်၏။ ထို့ကြောင့် သစ်ရွက်တို့ဖြင့်မိုးအပ်သောကျောင်းကို လောင်၏။ ရသေ့သည် အလွန်ထိတ်လန့်ရကား ပြေး၍ အပ၌ရပ်၍ စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိကုန်သော ယောက်ျားတို့နှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းမည်သည်ကိုမပြုအပ်၊ ယခုအခါ ငါသည် ငြိုငြင်သဖြင့်ဆောက်လုပ်အပ်သော သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကို ဤမီးသည် လောင်ခဲ့ပြီဟုဆို၍-
ယော သန္ထဝေါ ကာပုရိသေန ဟောတိ။
သန္တပ္ပိတော သပ္ပိနာ ပါယာသေန၊
ကိစ္ဆာကတံ ပဏ္ဏကုဋိံ အဒယှိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၃။ ကာပုရိသေန၊ စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိသော ယောက်ျားနှင့်။ ယော သန္ထဝေါ၊ အကြင် ပေါင်းဘော်ရခြင်းသည်။ ပါပိယော၊ အလွန်ယုတ်မာသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အသ္မာ သန္ထဝါ၊ ထိုစက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိသော ယောက်ျားနှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းအောက်။ ပရံ၊ အလွန် ယုတ်မာခြင်းမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သပ္ပိနာ စ၊ ထောပတ်ဖြင့်၎င်း။ ပါယာသေန စ၊ ဃနာဖြင့်၎င်း။ သန္တပ္ပိတော အပိ၊ ရောင့်ရဲစေပါလျှက်လည်း။ အယံ အဂ္ဂိ၊ ဤမီးသည်။ မယာ၊ ငါသည်။ ကိစ္ဆာကတံ၊ ငြိုငြင်သဖြင့် ပြုအပ်သော။ ပဏ္ဏကုဋိံ၊ သစ်ရွက်ဖြင့် မိုးအပ်သော ကျောင်းကို။ အဒယှိ၊ လောင်ခဲ့ပြီ။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆို၍ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောသင်ဖြင့် ငါ့အားအလိုမရှိဟု ထိုမီးကိုငြိမ်းစေ၍ သစ်ခက်ဖြင့်ပုတ်ခတ်၍ ဟိမဝန္တာ၏အတွင်းသို့ဝင်သည်ရှိသော် တခုသော ရွှေနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်အဖြစ်ကြောင့် သာမာအမည်ရှိသောသမင်မကို ခြင်္သေ့၏၎င်း ကျား၏၎င်း သစ်၏၎င်း မျက်နှာကိုလျှက်သည်ကိုမြင်၍ သူတော်ကောင်းတို့နှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းထက် မြတ်ခြင်းမည်သည် မရှိဟု ကြံ၍-
ယော သန္ထဝေါ သပ္ပုရိသေန ဟောတိ။
သီဟဿ ဗျဂ္ဃဿ စ ဒီပိနော စ၊
သာမာ မုခံ လေဟတိ သန္ထဝေန။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၄။ သပ္ပုရိသေန၊ သူတော်ကောင်းနှင့်။ ယော သန္ထဝေါ၊ အကြင်ပေါင်းဘော်ရခြင်းသည်။ သေယျော၊ မြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အသ္မာ သန္တဝါ၊ ထိုသူတော်ကောင်းတို့နှင့် ပေါင်းဘော်ရခြင်းထက် ပရံ၊ လွန်မြတ်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သာမာ၊ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော သမင်မသည်။ သန္ထဝေန၊ ချစ်ခြင်းကြောင့်။ သီဟဿ စ၊ ခြင်္သေ့၏၎င်း။ ဗျဂ္ဃဿ စ၊ ကျား၏၎င်း။ ဒီပိနော စ၊ သစ်၏၎င်း။ မုခံ၊ မျက်နှာကို။ လေဟတိ၊ လျှက်၏။
ဤသို့ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာ၏အတွင်းသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်ရှစ်ပါးတို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ အသက်၏အဆုံး၌ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတော်တရား၊ မလျော်ငြားဘဲ၊ အမှားကျင့်တွက်၊ အကျိုးပျက်၊ ဆိုးချက်နာလှပေ
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သန္ထဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၃။ သုသီမဇာတ်
ပုဏ္ဏား နှင့် မင်္ဂလာဆင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကာဠာ မိဂါ သေတဒန္တာ တဝီမေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုသီမဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် အလိုဆန္ဒကို ညှိညွတ်၍လှူခြင်း”ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိမြို့၌ ရံခါ တဦးသောအမျိုးသည်သာလျှင် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာအား အလှူကို လှူ၏။ ရံခါ သာသနာတော်မှ တပါးသော အယူရှိကုန်သောသူတို့အား လှူ၏။ ရံခါ ဂိုဏ်းဘွဲ့သောအားဖြင့် များစွာကုန်သောသူတို့သည် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၍ လူကုန်၏။ ရံခါ လမ်းအစဉ်အားဖြင့် လှူကုန်၏။ ရံခါ မြို့အလုံး၌ နေကုန်သောသူတို့သည် အလိုကို ညှိညွတ်၍ လှူကုန်၏။ ဤအခါ၌ကား မြို့အလုံး၌နေကုန်သော သူတို့သည် အလိုဆန္ဒကို ညှိညွတ်ကုန်၍ အလုံးစုံသော ပရိက္ခရာ အလှူ ဝတ္ထုကို စီရင်ကုန်၍ နှစ်စုတို့သည်ဖြစ်ကုန်၍ အချို့သောသူတို့သည် ဤ အလုံးစုံသော အလှူဝတ္ထုကို သာသနာတော်မှတပါးသော အယူရှိကုန်သောအရှင်တို့အား လှူကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ အချို့ကုန်သော သူတို့သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာတော်တို့အား လှူကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဤသို့စကားသည် အဖန်တလဲလဲ ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော် သာသနာတော်မှ တပါးသော အယူရှိကုန်သောသူတို့၏တပည့်တို့သည် သာသနာတော်မှ တပါးသော အယူရှိကုန်သော အရှင်တို့အားသာလျှင် ငါတို့သည် လှူကုန်အံ့၊ ဘုရားတပည့်တို့သည်လည်း ဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့အားသာလျှင် ငါတို့သည် လှူကုန်အံ့၊ ဤသို့ ဆိုအပ်ကုန်၏။ ထိုနှစ်ပါးကုန်သော စကားတို့တွင် အကြင်စကားကို များစွာဆိုကြကုန်၏။ များသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုစကားကို ငါတို့ လိုက်နာကုန်အံ့ဟု ပြည်သူအများဆိုလတ်သည်ရှိသော် ငါတို့သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာတော်အား လှူကုန်အံ့ဟုဆိုကုန်သော သူတို့သည်သာလျှင် များကုန်၏။ ထိုသူတို့၏ စကားသည်သာလျှင် တည်၏။ သာသနာတော်မှတပါးသော အယူရှိကုန်သောသူတို့၏ တပည့်တို့သည် ဘုရားအားလှူအပ်သောအလှူ၏ အန္တရာယ်ကိုပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မြို့သူတို့သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာတို့ကို ပင့်ဘိတ်ကုန်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အလှူကြီး ဖြစ်စေကုန်၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ အလုံးစုံကုန်သောပရိက္ခရာတို့ကို လှူကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အနုမောဒနာ ပြုတော်မူ၍ လူအများကို မဂ်ဖိုလ်တို့ဖြင့် မောဟတည်းဟူသော အိပ်ပျော်ခြင်းမှ နိုးစေတော်မူပြီးလျှင် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သာလျှင် ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းသံဃာသည် ဝတ်ပြုခြင်းကိုပြသည်ရှိသော် ဂန္ဓကုဋီဦး၌ရပ်တော်မူ၍ ဘုရားတို့၏ အဆုံးအမတော်ကို ပေးတော်မူ၍ ဂန္ဓကုဋီသို့ ဝင်တော်မူ၏။
ညချမ်းအခါ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ သာသနာတော်မှတပါးသော အယူရှိကုန်သောသူတို့၏ တပည့်တို့သည် ဘုရားတို့အား လှူအပ်သောအလှူ၏ အန္တရာယ်ကိုပြုအံ့သောငှါ လုံ့လပြုကုန်သော်လည်း အန္တရာယ်ကိုပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုအလုံးစုံသော ပရိက္ခရာအလှူကို မြို့သူတို့သည် ဘုရားတို့၏ခြေတော်ရင်းသို့သာလျှင် ဆောင်အပ်ကုန်၏။ ဘုရားတို့၏ အစွမ်းတော်မည်သည်ကားအံ့ဘွယ်သရဲ ရှိပေ၏။ ကြီးလှပေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုသာသနာတော်မှတပါးသော အယူရှိကုန်သောသူတို့၏တပည့်တို့သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ့အား လှူအပ်သောအလှူ၏ အန္တရာယ်ကိုပြုအံ့သောငှါ လုံ့လပြုသည်ကား မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုပရိက္ခရာသည်ကား ခပ်သိမ်းသောကာလ၌လည်း ငါ၏ခြေရင်းသို့သာလျှင် ရောက်လာရ၏ဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ သုသီမအမည်ရှိသောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသုသီမမင်း၏ ပုရောဟိတ်၏ ပုဏ္ဏေးမဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေကို ယူ၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ တဆယ့်ခြောက်နှစ်မြောက်သောကာလ၌ အဘသည် သေ၏။ ထိုပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏားသည်ကား ထင်ရှားရှိစဉ်ကာလ၌ မင်း၏ဆင်မင်္ဂလာအမှုကို ပြုတတ်သောသူသည် ဖြစ်၏။ ဆင်တို့၏ မင်္ဂလာပြုရာအရပ်၌ရောက်လာသော အဆောက်အဦဘဏ္ဍာကို၎င်း ဆင်တို့ကို မင်္ဂလာပြုခြင်းကို၎င်း အလုံးစုံကို ထိုပုဏ္ဏားသည်သာလျှင် ရ၏။ ဤသို့ ထိုပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏားအား တခုတခုသောမင်္ဂလာ၌ ကုဋအတိုင်း အရှည်ရှိသော ဥစ္စာသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုပုဏ္ဏားသည် သေလွန်သည်ရှိသော် မင်္ဂလာပွဲသည် ရောက်၏။ ကြွင်းကုန်သောပုဏ္ဏားတို့သည် မင်းသို့ကပ်ကုန်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဆင်မင်္ဂလာပွဲသည် ရောက်ပြီ၊ မင်္ဂလာကိုပြုခြင်းငှါ သင့်၏။ ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား၏ သားသည်ကား အလွန်ငယ်သေး၏။ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို မတတ်သေးသလျှင်ကတည်း၊ ဆင်၏ လက္ခဏာကို ပြသောကျမ်းကို မတတ်သေးသလျှင်ကတည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဆင်မင်္ဂလာအမှုကိုပြုကုန်အံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် ပုရောဟိတ်သားအား ဆင်မင်္ဂလာကို မပေးကုန်မူ၍ ဆင်မင်္ဂလာကိုပြုကုန်၍ ငါတို့သည် ဥစ္စာကိုယူကုန်အံ့ဟု ရွှင်လန်းနှစ်သက်ကုန်လျက် သွားကြကုန်၏။ ထိုအခါ လေးရက်မြောက်ဖြစ်သော နေ့၌ ဆင်မင်္ဂလာပွဲသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟုဆိုအပ်သောကာလ၌ ဘုရားလောင်း၏ အမိပုဏ္ဏေးမသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ဆင်မင်္ဂလာမှုကို ပြုခြင်းမည်သည်ကား အမျိုးခုနစ်ဆက် လည်သည်တိုင်အောင် ငါတို့အနွယ်တည်း၊ ငါတို့၏အနွယ်သည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ ငါတို့သည် ဥစ္စာမှလည်း ဆုတ်ယုတ်လတ္တံ့ဟု စိုးရိမ်သည်ဖြစ်၍ ငို၏။
ဘုရားလောင်းသည် မိခင် အဘယ့်ကြောင့် ငိုသနည်းဟုဆို၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ မိခင် အကျွန်ုပ်သည် မင်္ဂလာကိုပြုရအံ့သည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ ချစ်သား သင်သည် ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို မတတ်သည်သာတည်း၊ ဆင်၏လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်းကို မတတ်သည်သာတည်း၊ မင်္ဂလာကို အသို့ပြုလတ္တံ့နည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် မိခင် အဘယ်အခါ၌ကား ဆင်မင်္ဂလာကိုပြုလတ္တံ့နည်းဟု ဆို၏။ ချစ်သား ဤနေ့မှ လေးရက်မြောက်သောနေ့၌ ပြုလတ္တံ့ ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မိခင် ဗေဒင်သုံးပုံကို လေ့လာသည်တို့ကိုပြု၍ ဆင်၏လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်းကို တတ်သောဆရာသည်ကား အဘယ်အရပ်၌နေသနည်းဟုဆို၏။ ချစ်သား ဤသို့သဘောရှိသော ပညာအားဖြင့် အရပ်မျက်နှာ၌နေသောသူတို့ထက် ကြီးမြတ်သောဆရာသည် ဤအရပ်မှ ယူဇနာတရာ့နှစ်ဆယ်ထက်၌ ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ နေ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မိခင် ငါတို့၏အနွယ်ကို မပျက်စေအံ့၊ ကျွန်ုပ်သည် နက်ဖြန်တနေခြင်းဖြင့်သာလျှင် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ တညဉ့်ခြင်းဖြင့်သာလျှင် ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ဆင်၏လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်းကို၎င်းသင်ခဲ့၍ နောက်တနေ့၌လာလတ်၍ လေးရက်မြောက်သောနေ့၌ ဆင်မင်္ဂလာကိုပြုအံ့၊ သင်မိခင် မငိုလင့်ဟု အမိကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ဘုရားလောင်းသည် နံနက်စောစောကသာလျှင် စား၍ တယောက်အထီးတည်းသာလျှင်ထွက်၍ ဘုရားလောင်း၏ အာနုဘော်အားဖြင့် နတ်တို့၏မြေကိုချုံ့ခြင်းကြောင့် တနေ့ခြင်းဖြင့်သာလျှင် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ရောက်၍ ဆရာကိုရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေ၏။
ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို ဆရာသည် လုလင် သင်သည် အဘယ်အရပ်မှလာသနည်းဟု မေး၏။ ဆရာ ကျွန်ုပ်သည် ဗာရာဏသီမှလာ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အဘယ်ကိစ္စကြောင့် လာခဲ့သနည်းဟု မေး၏။ ဆရာ သင်တို့၏အထံ၌ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ဆင်၏လက္ခဏာကို ပြသောကျမ်းကို၎င်း သင်အံ့သောငှါ လာ၏ဟုဆိုသည်ရှိသော်၊ လုလင် ကောင်းပြီ သင်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆရာ အကျွန်ုပ်၏အမှုသည် အလွန်လျှင် နီး၏ဟု အလုံးစုံသော အကြောင်းကိုကြား၍ ကျွန်ုပ်သည် တနေ့ခြင်းဖြင့်သာလျှင် ယူဇနာတရာ့နှစ်ဆယ်ရှိသော ခရီးကိုလာ၏။ ယနေ့ပင်လျှင် တညဉ့်ပတ်လုံး ကျွန်ုပ်အား အခွင့်ကို ပြုကုန်လော့၊ ဤနေ့မှ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ ဆင်မင်္ဂလာအမှုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ကျွန်ုပ်သည် တကြိမ်တည်းသာလျှင်ဖြစ်သော ရွတ်ခြင်းအစဉ်ဖြင့် အလုံးစုံကိုသင်ပါအံ့ဟု ဆို၍ ဆရာကို အခွင့်ပြုစေ၍ ဆရာ၏စားစဉ်ကာလ၌ မိမိသည်စား၍ ဆရာ၏ခြေတို့ကို ဆေး၍ ဥစ္စာထောင်ထုပ်ကိုရှေ့မှထား၍ ရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေလျက် သင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၍ အရုဏ်တက်လတ်သော် ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ဆင်၏လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်းကို၎င်း မိမိပညာအာနုဘော်အားဖြင့်ပြီးစေ၍ ဆရာ ဤမှတပါးသည်လည်း ရှိသေးသလောဟု မေး၍ လုလင် မရှိပြီ၊ အလုံးစုံသည် အဆုံးသို့ရောက်ပြီဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆရာ ဤကျမ်း၌ ပျက်သောပုဒ်သည် ဤမျှအတိုင်းအရှည် ရှိ၏။ သရဇ္ဈာယ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် တွေဝေရာဌာနသည် ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိ၏။ ဤနေ့မှစ၍ တပည့်တို့ကို သင်သောကာလ ဤသို့ မသင်ကုန်လင့်ဟု ဆရာ၏အတတ်တို့ကိုသုတ်သင်ခဲ့၍ စောစောကလျှင်စား၍ ဆရာကိုရှိခိုး၍ တနေခြင်းဖြင့်သာလျှင် ဗာရာဏသီပြည်သို့ပြန်လာ၍ ချစ်သား သင်သည် အတတ်ကို သင်အပ်ပြီလောဟု မိခင်က မေးသည်ရှိသော် မိခင် သင်ခဲ့ပြီဟုဆို၍ အမိကို နှစ်သက်စေ၏။
နက်ဖြန်နေ့၌ ဆင်တို့၏မင်္ဂလာပွဲကို စီရင်အပ်၏။ တရာအတိုင်းအရှည် ရှိကုန်သော ဆင်တို့၏ နှာမောင်းတန်ဆာတို့ကို၎င်း ရွှေတံခွန်တို့ကို၎င်း ရွှေကွန်ယက်တို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသည်တို့ကိုပြုကုန်၍ ထားကုန်၏။ မင်းယင်ပြင်ကို တန်ဆာဆင်ကုန်၏။ တဖန်ပုဏ္ဏားတို့သည် ဆင်မင်္ဂလာကို ပြုရပေကုန်အံ့ဟု တန်ဆာတို့ဖြင့် ဆင်ယင်ကုန်လျှက် တည်ကုန်၏။ သုသီမမင်းသည်လည်း ခပ်သိမ်းကုန်သောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်လျှက် ဆင်အပေါင်းအား လျောက်ပတ်တင့်တယ်သော အဆောက်အဦဘဏ္ဍာတို့ကို ယူစေ၍ မင်္ဂလာပြုရာအရပ်သို့ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း သူငယ်အခြံအရံဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သည်ဖြစ်၍ မိမိ၏ပရိသတ်ဖြင့် ခြံရံအပ်သော အခြွေအရံရှိသည်ဖြစ်၍ မင်း၏အထံသို့သွား၍ မြတ်သောမင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့သည် အကျွန်ုပ်တို့၏၎င်း အရှင်မင်းကြီးတို့၏၎င်း အနွယ်ကိုဖျက်၍ တပါးကုန်သောပုဏ္ဏားတို့ကို ဆင်မင်္ဂလာကိုပြုစေ၍ ဆင်တို့၏ တန်ဆာတို့ကို၎င်း အဆောက် အဦတို့ကို၎င်း တပါးကုန်သောပုဏ္ဏားတို့အား ပေးအံ့ဟူ၍ ဆိုတော်မူကုန်သည်ဟု ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု ဆိုလို၍-
ပရောသတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ။
တေ တေ ဒဒါမီတိ သုသီမ ဗြူသိ၊
အနုဿရံ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၅။ သုသီမ၊ မင်းမြတ်သုသီမ။ တဝ၊ အရှင်မင်းမြတ်၏။ သန္တိကေ၊ အထံတော်၌။ ကာဠာ၊ မည်းညိုကုန်ထသော။ မိဂါ၊ သားမျိုးဖြစ်ကုန်ထသော။ သေတဒန္တာ၊ ဖြူစွာသော အစွယ်ရှိကုန်ထသော။ ပရောသတံ၊ တရာထက် လွန်ကုန်ထသော။ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ၊ ရွှေကွန်ယက်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်ကုန်ထသော။ ဣမေ၊ ဤဆင်တော်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ သုသီမ၊ မင်းမြတ်သုသီမ။ တွံ၊ အရှင်မင်းမြတ်သည်။ အမှာကဉ္စ၊ အကျွန်ုပ်တို့၏၎င်း။ အတ္တနောစ၊ ကိုယ်တော်၏၎င်း။ ဝံသေ၊ အနွယ်၌။ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ၊ အဘ အဘိုးတို့၏။ အာစိဏ္ဏံ၊ အလေ့ အကျင့်ကို။ အနုဿရံ၊ အောက်မေ့တော်မူနိုင်လျက်။ အမှာကဉ္စ၊ အကျွန်ုပ်တို့၏၎င်း။ အတ္တနော စ၊ ကိုယ်တော်၏၎င်း။ ဝံသံ၊ အနွယ်ကို။ နာသေတွာ၊ ဖျက်ဆီး၍။ တေတေ- တေ ဧတေ၊ ထိုဆင်တော်တို့ကို။ မင်္ဂလကရဏတ္ထာယ၊ မင်္ဂလာပြုစိမ့်သောငှာ။ မယာ၊ အကျွန်ုပ်မှ။ အညသံ၊ တပါးကုန်သော။ ဗြာဟ္မဏာနံ၊ ပုဏ္ဏားတို့အား။ ဒဒါမီတိ၊ ပေးအံ့ဟူ၍။ ဗြူသိ ကိရ၊ ဆိုတော်မူသည်ဟု ကြားရသည်ကား။ သစ္စံ၊ မှန်သလော။
သုသီမမင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကို ကြား၍-
ပရောသတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ။
တေ တေ ဒဒါမီတိ ဝဒါမိ မာဝဏ၊
အနုဿရံ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၆။ မာဏဝ၊ လုလင်။ မမ၊ ငါ၏။ သန္တိကေ၊ အထံ၌။ ကာဠာ၊ မည်းညိုသော အဆင်းရှိကုန်ထသော။ မိဂါ၊ သားမျိုးဖြစ်ကုန်ထသော။ သေတဒန္တာ၊ ဖြူသောအစွယ်ရှိကုန်ထသော။ ပရောသတံ၊ တရာထက် လွန်ကုန်ထသော။ ဟေမဇာလာဘိဆန္နာ၊ ရွှေကွန်ယက်ဖြင့် ကောင်းစွာဖုံးလွှမ်းအပ်ကုန်ထသော။ ဣမေ၊ ဤဆင်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပေတ္တိပိတာမဟာနံ၊ အဘအဘိုးတို့၏။ ကြိယံ၊ အမှုကို။ အနုဿရံ၊ အောက်မေ့လျက်။ တေတေ-တေ ဧတေ၊ ထိုဆင်တို့ကို။ တယာ၊ သင်မှ။ အညေသံ၊ တပါးကုန်သော။ ဗြာဟ္မဏာနံ၊ ပုဏ္ဏားတို့အား။ မင်္ဂလကရဏတ္ထာယ၊ မင်္ဂလာပြုစိမ့်သောငှါ။ ဒဒါမီတိ၊ ပေးအံ့ဟူ၍။ ဝဒါမိ၊ ဆိုသည်ကား။ သစ္စမေဝ၊ မှန်သလျှင်ကတည်း။
ထိုအခါ ထိုသုသီမမင်းကို ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့၏၎င်း ကိုယ်တော်၏၎င်း အနွယ်ကိုအောက်မေ့လျှက်သာလျှင် အဘယ့်ကြောင့် အကျွန်ုပ်ကိုထား၍ တပါးကုန်သောပုဏ္ဏားတို့ကို ဆင်မင်္ဂလာကို ပြုစေတော်မူကုန်အံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ အမောင်လုလင် သင်သည် ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ဆင်၏လက္ခဏာကို ပြသောကျမ်းကို၎င်း မတတ်သေးဟု ပုဏ္ဏားတို့သည် ငါ့အားလျှောက်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် တပါးကုန်သောပုဏ္ဏားတို့ကို ပြုစေအံ့ဟုဆိုသည်ရှိသော် မြတ်သောမင်းကြီး ထိုသို့တပြီးကား ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့တွင် ဗေဒင် သုံးပုံတို့၌၎င်း ဆင်၏လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်း၌၎င်း တစိတ်တဒေသကိုလည်း အကျွန်ုပ်နှင့်တကွ ပြောဆိုအံ့သောငှါစွမ်းနိုင်သော တယောက်သောပုဏ္ဏားသည် အကယ်၍ ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ထပါစေလော့၊ မြတ်သော မင်းကြီး ဆင်မင်္ဂလာပြုခြင်းနှင့်တကွ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ဆင်၏ လက္ခဏာကိုပြသော ကျမ်းကို၎င်း အကျွန်ုပ်ကိုထား၍ တပါးသော ဇမ္ဗူဒီပါကျွန်းအလုံး၌ တတ်သောသူမည်သည်ကားမရှိဟု ခြင်္သေ့ဟောက်သကဲ့သို့ ကြောက်ရွံ့မဲ့လျဉ်း ရဲတင်းသောစကားကို ဆို၏။ တယောက်သောပုဏ္ဏားသည်လည်း ထိဘုရားလောင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ရန်သူဖြစ်၍ ထအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ဘုရားလောင်းသည် မိမိအမျိုးအနွယ်ကိုတည်စေ၍ ဆင်မင်္ဂလာကိုပြု၍ များစွာသောဥစ္စာကိုယူ၍ မိမိ၏အိမ်သို့ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ မယ်တော်မဟာမာယာသည် ထိုအခါ အမိပုဏ္ဏေးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ခမည်းတော်သုဒ္ဓေါဒနမင်းမြတ်သည် ထိုအခါ အဘပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ သုသီမမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားလုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဣဿာတရား၊ စိတ်ဝယ်ထား၊ စီးပွားမတတ်လှ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုသီမဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၄။ ဂိဇ္ဈဇာတ်
မိဘလုပ်ကျွေးသော လင်းတ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂိဇ္ဈဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တပါးသောမိဘတို့ကို လုပ်ကျွေးသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် သုဝဏ္ဏသာမ ဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် လူတို့ကိုမွေးမြု၏ဟု ငါကြားတော်မူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် အဘယ်သူတို့ကို မွေးမြူသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မိဘတို့ကို မွေးမြူပါ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း ကောင်းစွ ကောင်းစွဟု ထိုရဟန်းအား ကောင်းချီးပေးတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို သင်တို့သည် မကဲ့ရဲ့ကြကုန်လင့်၊ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ကျေးဇူးကိုသိသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဆွေမတော်ကုန်သော သူတို့အားလည်း ကျေးဇူး ဆပ်ခြင်းကို ပြုကုန်၏။ မိဘတို့အား မွေးမြူခြင်းသည်ကား ဤရဟန်း၏ ဝန်ဖြစ်ပေသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည်ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ဝယ် လင်းတမျိုး၌ဖြစ်၍ မိဘတို့ကို မွေးမြု၏။ ထိုအခါ တပါးသောကာလ၌ သည်းထန်စွာသော လေနှင့်တကွသော မိုဃ်းရွာခြင်းသည် ဖြစ်၏။ လင်းတတို့သည် လေလာလျက် ရွာသောမိုဃ်းကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းခြင်းတည်းဟူသောဘေးကြောင့် ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွားကုန်၍ မြို့တံခါးတိုင်၏ အနီး၌၎င်း ကျုံး၏အနီး၌၎င်း ချမ်းအေးခြင်းကြောင့် တုန်ယင်ကုန်လျက် နေကြကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ဗာရာဏသီသူဌေးသည် မြို့မှထွက်၍ မြစ်သို့ ရေချိုးအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် ထိုလင်းတတို့ ပင်ပန်းကုန်သည်တို့ကိုမြင်၍ တခုသော မိုဃ်းမစုတ်ရာအရပ်၌ စည်းဝေးစေပြီးလျှင် မီးကိုညှိစေ၍ မိမိအား မှီဝဲခစားကုန်သောသူတို့ကို သုသာန်သို့စေလိုက်၍ နွားသားတို့ကိုဆောင်စေ၍ ထိုလင်းတတို့ကိုစားစေ၍ အစောင့်အရှောက်ကိုထား၏။ လင်းတတို့သည် လေနှင့်တကွ ရွာသောမိုဃ်းသည် ငြိမ်းလတ်သည်ရှိသော် ခံ့သောကိုယ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်သိုသာလျှင် ပျံကြကုန်၏။ ထိုလင်းတတို့သည် ထိုတောင်၌သာလျှင်စည်းဝေးကုန်၍ အချင်းတို့ ဗာရာဏသီ သူဌေးသည် ငါတို့အား ကျေးဇူးပြုအပ်၏။ ပြုဘူးသော ကျေးဇူးရှိပေသော သူအားလည်း ကျေးဇူးမည်သည်ကို ပြုခြင်းငှါ အပ်၏။ ထို့ကြောင့် ဤနေ့မှစ၍ သင်တို့တွင် အကြင်လင်းတသည် အကြင်အဝတ်ကို၎င်း အကြင်တန်ဆာကို၎င်း ရအံ့၊ ထိုလင်းတသည် ထိုအဝတ်တန်ဆာကို ဗာရာဏသီ သူဌေး၏ အိမ်အထက် ကောင်းကင်ပြင်၌ ချအပ်၏ဟု တိုင်ပင်ကုန်၏။
ထိုအခါမှစ၍ လင်းတတို့သည် လူတို့၏ အဝတ်တန်ဆာတို့ကို နေပူ၌လှန်းစဉ် မေ့လျော့ခြင်းကို ကြည့်ကုန်၍ စွန်တို့သည် သားတစ်ကို ထိုးယူချီကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူ အဆောတလျင်ချီကုန်၍ ဗာရာဏသီသူဌေး၏အိမ်အထက်ကောင်းကင်၌ ချကုန်၏။ ထိုဗာရာဏသီသူဌေးသည် လင်းတတို့၏ ဆောင်ခဲ့သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အလုံးစုံကုန်သော အဝတ်တန်ဆာတို့ကို အသီးအသီးသာလျှင်ထား၏။ ပြည်သူတို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး လင်းတတို့သည် မြို့ကိုဖျက်ဆီးကုန်၏ဟု မင်းအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် တခုသောလင်းတကို ဖမ်းကြကုန်ဦးလော့၊ အလုံးစုံသော ဝတ်စား တန်ဆာတို့ကို ဆောင်စေအံ့ဟုဆို၍ ထိုထိုအရပ်၌ ကွင်းတို့ကို၎င်း ကွန်တို့ကို၎င်း ထောင်စေ၏။ အမိအားလုပ်ကျွေးသောလင်းတကို မိ၏။ ထိုအမိအားလုပ်ကျွေးသော လင်းတကိုယူကုန်၍ မင်းအား ပြကုန်အံ့ဟု သွားကုန်၏။ ဗာရာဏသီသူဌေးသည်ကား မင်းခစားရာသို့သွားသည်ရှိသော် ထိုလူတို့ လင်းတကိုယူ၍ သွားကုန်သည်တို့ကိုမြင်၍ အချင်းတို့ ဤလင်းတကို မသတ်ပါကုန်လင့်ဟု ဆို၍ ထိုလင်းတကိုယူ၍ သွားကုန်သောသူတို့နှင့် အတူတကွသာလျှင် လိုက်၏။ လူတို့သည် လင်းတကို မင်းအား ပြကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုလင်းတကို မင်းသည် အိုလင်းတ သင်တို့သည် မြို့ကိုဖျက်ဆီးကုန်၍ အဝတ်အစရှိသည်တို့ကို ယူကုန်သလောဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ယူပေကုန်၏ဟု ဆို၏။ အို လင်းတ သင်တို့သည် ထိုဝတ်စား တန်ဆာတို့ကို အဘယ်သူအား ပေးအပ်ကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဗာရာဏသီသူဌေးအား ပေးကုန်၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်ကြောင့် ဗာရာဏသီသူဌေးအား ပေးအပ်ကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုဗာရာဏသီသူဌေးသည် အကျွန်ုပ်တို့အား အသက်ကို ပေးအပ်၏။ ကျေးဇူးရှိသောသူကို ကျေးဇူးတုံ့ပြုအံ့သောငှါ အပ်၏။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် ပေးကုန်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို မင်းသည် အို လင်းတ လင်းတတို့သည်ကား ယူဇနာတရာထက်၌တည်ကုန်၍ သားကောင်ကိုမြင်ကုန်လျက် အဘယ့်ကြောင့် သင်သည် မိမိအကျိုးငှါ ထောင်အပ်သော ကွင်းကို မမြင်သနည်းဟု ဆိုလိုရကား-
ကသ္မာ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ၊ အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္စျသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၇။ ဘော ဂိဇ္ဈ၊ အို လင်းတ။ ဂိဇ္ဈော နု-ဂိဇ္ဈော နာမ၊ လင်းတ မည်သည်ကား။ ယောဇနသတံ၊ ယူဇနာ တရာကို။ အတိက္ကမိတွာ၊ လွန်၍။ ဌိတာနိ၊ တည်ကုန်သော။ ကုဏပါနိ၊ သား ကောင်ပုပ်တို့ကို။ အဝေက္ခတိ၊ မြင်၏ဟူသတတ်။ တွံ၊ သင်သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ အတ္ထာယ၊ အကျိုးငှ။ ဩဍ္ဍိတံ၊ ထောင်အပ်သော။ ဇာလဉ္စ၊ ကွန်သို့၎င်း။ ပါသဉ္စ၊ ကျော့ကွင်းသို့၎င်း။ အာသဇ္ဇာပိ၊ ရောက်၍လည်း။ ကသ္မာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ န ဗုဇ္စျသိ၊ မသိဘိသနည်း။
လင်းတသည် ထိုမင်း၏ စကားကို ကြား၍-
အထ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ၊ အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္စျတိ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၈။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ ယော ပေါသော၊ အကြင်သတ္တဝါသည်။ ပရာဘဝေါ၊ ပျက်စီးလိုသည်။ ဇီဝိတသင်္ခယော၊ အသက်ကုန်လိုသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ သော ပေါသော၊ ထိုသတ္တဝါသည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ အတ္ထာယ၊ အကျိုးငှါ။ ဩဍ္ဍိတံ၊ ထောင်အပ်သော။ ဇာလဉ္စ၊ ကွန်သို့၎င်း။ ပါသဉ္စ၊ ကျော့ကွင်းသို့၎င်း။ အာသဇ္ဇာပိ၊ ရောက်၍လည်း။ န ဗုဇ္စျတိ၊ မသိ။
မင်းသည် လင်းတ၏စကားကိုကြား၍ သူဌေးကြီး လင်းတတို့သည် သင်၏အိမ်သို့ ပုဆိုးအဝတ်အစရှိသည်တို့ကို ဆောင်အပ်ကုန်၏ဟူသည် မှန်သလောဟု သူဌေးကို မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ သူဌေးကြီး ထိုအဝတ်တန်ဆာတို့ကို အဘယ်၌သင်ထားအပ်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အကြင် အထည်ဝတ်စာ တန်ဆာသည် အကြင်သူတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်၏။ ထိုဝတ်စားတန်ဆာကို ထိုဥစ္စာရှင်တို့အား ပေးအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ အကျွန်ုပ်သည် အလုံးစုံကုန်သော ဝတ်စားတန်ဆာတို့ကို အသီးအသီး ထားအပ်ကုန်၏ဟု လျောက်၏။ မင်းသည် ဤလင်းတကို လွှတ်ကုန်လော့ဟုဆို၍ လွှတ်စေ၍ သူဌေးကြီးကို ဥစ္စာတို့ကို အလုံးစုံကုန်သောဥစ္စာရှင်တို့အား ပေးစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဟောတော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ မိဘတို့ကို လုပ်ကျွေးသောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီ သူဌေးကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အမိကိုလုပ်ကျွေးသော လင်းတ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မိဘဟူက လုပ်ကျွေးရ၊ ဗုဒ္ဓ ချီးမွမ်းရှာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂိဇ္စျဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၅။ နကုလဇာတ်
ရန်ဘက် စစ်သူကြီးနှစ်ဦး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သန္ဓိံ ကတွာ အမိတ္တေနအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနကုလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အမတ်စစ်သူကြီးနှစ်ယောက်တို့၏ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤဝတ္ထုသည် အောက်ဥရဂဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသလျှင်ကတည်း၊ ဤနကုလဇာတ်၌လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ နှစ်ယောက်ကုန်သောအမတ်ကြီးတို့ကို ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါသည် ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြုအပ်ကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါသည် ဤအမတ်ကြီးတို့အား ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ရွာငယ်ဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ အလုံးစုံသောအတတ်တို့ကို သင်ပြီးလျှင် အိမ်ရာ ထောင်ခြင်းကိုပယ်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးသည်ရှိသော် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ တောသစ်မြစ်သစ်သီးဟူသောအာဟာရကို ဆောင်၍ယူအံ့သောငှါသွားသဖြင့် တောသစ်မြစ်သစ်သီးဟူသော အာဟာရရှိသည်ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ စင်္ကြံဝယ် တခုသောတောင်ပို့၌ မြွေပါသည် နေ၏။ ထိုတောင်ပို့၏ အနီး၌ သာလျှင် တခုသောသစ်ခေါင်း၌ မြွေသည်နေ၏။ ထိုနှစ်ခုကုန်သော မြွေ မြွေပါတို့သည်လည်း အခါခပ်သိမ်း ခိုက်ရန်ကို ပြုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမြွေ မြွေပါတို့အား ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်း၌ အပြစ်ကို၎င်း မေတ္တာကိုပွားစေခြင်း၌ အကျိုးကို၎င်း ဟော၍ ခိုက်ရန်မည်သည်ကို မပြုမူ၍ ညီညွတ်သင့်တင့်စွာနေခြင်းကို နေအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု ဆုံးမပြီး၍ ထိုနှစ်ခုကုန်သော မြွေ မြွေပါတို့ကိုလည်း ညီညွတ်သင့်တင့်သည်တို့ကို ပြု၏။ ထိုအခါ၌ မြွေအပသို့ထွက်သောကာလ၌ မြွေပါသည် စင်္ကြံဦးတောင်ပို့၏ တွင်းပေါက်ဝ၌ ဦးခေါင်းကိုထုတ်၍ ခံတွင်းကိုဘွင့်၍ ဝပ်လျက် ထွက်သက်ကိုဖြစ်စေလျှက် ဝင်သက်ကိုဖြစ်စေလျက် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမြွေပါကို ထိုအခြင်းဖြင့်ဝပ်၍ အိပ်သည်ကိုမြင်၍ မြွေပါ သင့်အား အဘယ်ကိုလျှင်မှီ၍ ဘေးသည် ဖြစ်သနည်းဟု မေးလိုရကား-
ဝိဝရိယ ဒါဌံ သေသိ၊ ကုတော တေ ဘယမာဂတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၉။ ဇလာဗု၊ မြွေပါ။ တွံ၊ သင်သည်။ အမိတ္တေန၊ ရန်သူဖြစ်သော။ အဏ္ဍဇေန၊ မြွေနှင့်။ သန္ဓိံ ကတွာ၊ ချစ်ကြသည်၏အဖြစ်ကိုပြု၍။ ဒါဌံ၊ အစွယ်ကို။ ဝိဝရိယ၊ ဘော်၍။ သေသိ၊ အိပ်၏။ တေ၊ သင်အား။ ကုတော၊ အဘယ်မှ။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ အာဂတံ၊ လာသနည်း။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မေးအပ်သောမြွေပါသည် အရှင်ရန်သူမည်သည်ကို မထေမဲ့မြင် မပြုအပ်၊ ရွံရှာအပ်သလျှင်ကတည်းဟု ဆိုလိုရကား-
အဘယာ ဘယမုပ္ပန္နံ၊ အပိ မူလာနိ ကန္တတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၀။ အယျ၊ ရှင်ရသေ့။ အမိတ္တသ္မိမ္ပိ၊ ရန်သူ၌၎င်း။ မိတ္တသ္မိမ္ပိ၊ အဆွေခင်ပွန်း၌၎င်း။ သင်္ကေထေဝ၊ ရွံရှာ အပ်သည်သာလျှင်တည်း။ န ဝိဿသေ၊ အကျွမ်းတဝင် မပြုရာ။ အဘယာ၊ အဆွေခင်ပွန်းမှ။ ဥပ္ပန္နံ၊ ဖြစ်သော။ ဘယံအပိ၊ ဘေးသည်လည်း။ မူလာနိ၊ အမြစ်အရင်းတို့ကို။ ကန္တတိ၊ ဖြတ်တတ်၏။
ထိုအခါ၌ ထိုမြွေပါကို ဘုရားလောင်းသည် မြွေပါ သင်သည် မကြောက်လင့်၊ အကြင်သို့သောအခြင်းအရာဖြင့် ပြုသည်ရှိသော် မြွေသည် သင်၌ မပြစ်မှား၊ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့် ငါသည်ပြုအံ့၊ သင်သည် ဤနေ့မှစ၍ ထိုမြွေ၌ ရွံရှာခြင်းကိုမပြုလင့်ဟု ဆုံးမ၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတရားလေးပါးတို့ကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။ ထိုမြွေ မြွေပါတို့သည်လည်း ကံအားလျော်စွာ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ နှစ်ယောက်ကုန်သော ဤအမတ်ကြီးတို့သည် ထိုအခါကာလ မြွေသည်၎င်း မြေ့ပါသည်၎င်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ညီညွတ်သင့်တင့်၊ ဘေးမဆင့်၊ အေးခွင့် လွန်သာယာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နကုလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၆။ ဥပသာဠကဇာတ်
မြေပုပ်လွတ်ရှာ ပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥပသာဠကနာမာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဥပသာဠကဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဥပသာဠကအမည်ရှိသော သူသေမချဘူးရာ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သော သင်္ချိုင်းကိုရှာသော ပုဏ္ဏားကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ကြယ်ဝသည် များသောဥစ္စာရှိသည် ဖြစ်သတတ်၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်ကား အနီးဖြစ်သောကျောင်း၌ နေကုန်သော မြတ်စွာဘုရားတို့အား ထောက်ပံ့ခြင်းမည်သည်ကို မပြုစဘူး၊ ထိုဥပသာဠကပုဏ္ဏား၏သားသည်ကား ပညာရှိသည် ဉာဏ်နှင့်ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၏။ ထိုဥပသာဠကပုဏ္ဏားသည် အိုမင်းသောကာလ၌ သားကို ချစ်သား သင်သည် ငါ့ကို တပါးသော သူယုတ်၏သင်္ဂြိုဟ်ရာသင်္ချိုင်း၌ မသင်္ဂြိုဟ်ရစ်လင့်၊ အထူးသဖြင့် တခုသော တယောက်သောသူအားလည်း မသင်္ဂြိုဟ်ဘူးသော သင်္ချိုင်း၌သာလျှင် ငါ့ကို သင်္ဂြိုဟ်ရစ်လော့ဟု ဆို၏။ ဘခင် အကျွန်ုပ်သည် သင်တို့အား သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်အား လျော်သောအရပ်ကိုမသိ၊ ဘခင် ကျွန်ုပ်သည် သင်ဘခင်ကို တောင်းပန်ပါ၏။ စင်စစ် ကျွန်ုပ်ကို ဆောင်၍သွားပြီးလျှင် ဤအရပ်၌ သင်္ဂြိုဟ်ရစ်လော့ဟု သင်ဘခင်တို့သည် ကြားခဲ့ကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ချစ်သား ကောင်းပြီဟု ထိုသားကိုယူ၍ မြို့မှထွက်၍ ဂိဇ္ဈကုဋ် တောင်ထိပ်သို့တက်ပြီးလျှင် ဤအရပ်၌ တပါးသောသူယုတ်၏ မသင်္ဂြိုဟ်ဘူးရာ ဖြစ်သောအရပ်တည်း၊ ဤအရပ်၌ သင်သည် သင်္ဂြိုဟ်ရစ်လော့ဟု ဆို၍ သားနှင့်တကွ တောင်မှဆင်းအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုနေ့မိုးသောက်ထကာလ၌ သစ္စာတရားကို သိစေအပ်ကုန်သော အဆွေအမျိုးတို့ကို ကြည့်တော်မူ၍ သားအဘဖြစ်ကုန်သော ထိုပုဏ္ဏားတို့၏ သောတာပတ္တိမဂ်၏ ဥပနိဿယကို မြင်တော်မူ၏။ ထို့ကြောင့် သမင်ကိုဖမ်းလို၍ သမင်လာလတ္တံ့သောလမ်း၌စောင့်သော သားမုဆိုးကဲ့သို့ ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ခြေရင်းသို့ကြွတော်မူ၍ တောင်ထိပ်မှ သက်ကုန်သော ထိုပုဏ္ဏားသားအဘတို့၏လာခြင်းကို မျှော်လင့်တော်မူလျှက် နေတော်မူ၏။ တောင်ထိပ်မှသက်ကြကုန်သော ထိုပုဏ္ဏားသားအဘတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် စကားစေ့စပ်ခြင်းကို ပြုတော်မူလိုရကား ပုဏ္ဏားတို့ သင်တို့သည် အဘယ်သို့ သွားကြချေကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ပုဏ္ဏား ထိုသို့တပြီးကား သင်၏အဘသည် ကြားအပ်သောအရပ်သို့ သွားကြကုန်အံ့ဟု နှစ်ယောက်ကုန်သော ပုဏ္ဏားသားအဘတို့ကို ခေါ်တော်မူ၍ တောင်ထိပ်သို့ တက်တော်မူ၍ ပုဏ္ဏား သင်၏ အဘသည် ကြားအပ်သောအရပ်သည် အဘယ်အရပ်နည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ပုဏ္ဏားလုလင်သည် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ် ၏အဘသည် ဤတောင်သုံးလုံးတို့၏အကြားကို ကြား၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လုလင် သင်၏အဘသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သူသေကိုမချဘူးရာ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သောသင်္ချိုင်းကို ရှာတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သူသေကိုမချဘူးရာ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သောသင်္ချိုင်းကို ရှာတတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤအရပ်၌ ငါ့ကို သင်္ဂြိုဟ်ရစ်လော့ဟု သင့်အားကြားသည်ကား မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤအရပ်၌သာလျှင် မိမိအား သင်္ဂြိုဟ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကို ကြားဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လုလင် လွန်လေပြီးသောအခါ ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌သာလျှင် ဤပုဏ္ဏားသည်သာလျှင် ဥပသာဠကအမည်ရှိသော ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူး၏။ ဤသားသည်သာလျှင် ထိုဥပသာဠကပုဏ္ဏား၏သား ဖြစ်ဘူး၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ဤမဂဓတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ ပြည့်စုံသောအတတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဈာန်ဖြင့်မွေ့လျော်ခြင်းကို မွေ့လျော်လျှက် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာနေ၏။ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးအပ်သော ကျောင်း၌နေ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုပုဏ္ဏားသည် ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့်သာလျှင် သားကိုဆို၍ သားသည် ဘခင် သင်ဘခင်တို့သည်သာလျှင် ထိုသို့သဘောရှိသောအရပ်ကို ကြားကုန်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် တောင်သုံးလုံးတို့၏အကြားဖြစ်သော ဤအရပ်ကိုသာလျှင်ကြား၍ သားနှင့်တကွ တောင်ထိပ်မှဆင်းသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ထိုဘုရားလောင်း၏ အထံသို့ကပ်၍ ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့်သာလျှင် မေးလတ်၍ လုလင်၏စကားကို ကြား၍ လုလင် လာလှည့် သင်၏အဘသည် ကြားအပ်သောအရပ်၌ သူသေကို သင်္ဂြိုဟ်ဘူးသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း သူသေကိုမသင်္ဂြိုဟ်ဘူးသေးသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း စုံစမ်းကြကုန်အံ့ဟုဆို၍ ထိုပုဏ္ဏား သားအဘတို့နှင့်တကွ တောင်ထိပ်သို့တက်၍ ရှင်ရသေ့ ဤတောင်သုံးလုံးတို့၏အကြားသည် တယောက်သောသူသေကိုမျှ မသင်္ဂြိုဟ်ဘူးရာ အရပ်တည်းဟု လုလင်သည်ဆိုသည်ရှိသော် လုလင် ဤအရပ်၌သာလျှင် သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်သောသူတို့၏ အတိုင်းအရှည်သည် မရှိ၊ သင်၏ အဘသည်သာလျှင် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌သာလျှင် ပုဏ္ဏားအမျိုး၌သာလျှင်ဖြစ်၍ ဥပသာဠက အမည်ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်၍ ဤတောင်သုံးလုံးတို့၏အကြား၌ ဘဝ တသောင်းလေးထောင်တို့ပတ်လုံး ဖုတ်ကြည်းသင်္ဂြိုဟ်သည်ကို ခံရဘူးလေပြီ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မြေ၌ မဖုတ်ကြည်းဘူးသော အရပ်ကို၎င်း သုသာန်မဟုတ်ရာအရပ်ကို၎င်း မသေဘူးရာအရပ်ကို၎င်း ရအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍-
အသ္မိံ ပဒေသေ ဒဍ္ဎာနိ၊ နတ္ထိ လောကေ အနာမတံ။-
ဧတံ အရိယာ သေဝန္တိ၊ ဧတံ လောကေ အနာမတံ။
ဟူသော ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၃၁။ မာဏဝ၊ လုလင်။ အသ္မိံ ပဒေသေ၊ ဤအရပ်၌။ ဥပသာဠကနာမာနိ၊ ဥပသာဠက အမည်ရှိကုန်သော။ စတုဒ္ဒသ သဟဿာနိ၊ တသောင်းလေးထောင်ကုန်သော သူတို့ကို။ ဒဍ္ဎာနိ၊ ဖုတ်ကြည်း သင်္ဂြိုဟ်အပ်ကုန်ပြီ။ လောကေ၊ လောက၌။ အနာမတံ-အနာမတဋ္ဌာနံ နာမ၊ မသေရာ အရပ်မည်သည်ကား။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
၃၂။ မာဏဝ၊ လုလင်။ ယမှိ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်၌။ သစ္စဉ္စ၊ လောကုတ္တရာတရား၏ ရှေ့အဘို့၌ဖြစ်သော သစ္စဉာဏ်လည်းကောင်း။ ဓမ္မောစ၊ လောကုတ္တရာတရားလည်းကောင်း။ အဟိံသာ စ၊ သူတပါးတို့အား မညှင်းဆဲခြင်းလည်းကောင်း။ သံသယော စ၊ ဝိရမိတဗ္ဗဝတ္ထုမှ စောင့်ရှောက်ခြင်းလည်းကောင်း။ ဒမော စ၊ ဣန္ဒြေတို့ကို ဆုံးမခြင်းလည်းကောင်း။ ဣဒံ ဂုဏဇာတံ၊ ဤဂုဏ်အပေါင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဧတံ ပုဂ္ဂလံ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ အရိယာ၊ အရိယာသူမြတ်တို့သည်။ သေဝန္တိ၊ မှီဝဲကုန်၏။ ဧတံ ဂုဏဇာတံ၊ ထိုဆိုအပ်ပြီးသော ဂုဏ်အပေါင်းသည်။ လောကေ၊ လောက၌။ အနာမတံ-အနာမတဋ္ဌာနံ နာမ၊ မသေရာအရပ်မည်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားသားအဖတို့အား တရားဟော၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတရား လေးပါးတို့ကိုပွားများစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြိးလျှင် သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ သားအဖနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား လုလင် ယ္ခုအခါ သားအဖနှစ်ယောက်တို့သည်သာလျှင် ထိုအခါ သားအဖနှစ်ယောက်တို့သည် ဖြစ်ဖူးကုန်ပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဖူးပြီ။ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
သင်္ချိုင်းလွတ်ရာ၊ မြေနေရာ၊ ဘယ်မှာမရှိမှတ်
ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥပသာဠကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၇။ သမိဒ္ဓိဇာတ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဘုတွာ ဘိက္ခသိ ဘိက္ခု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသမိဒ္ဓိဇာတ်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ကိုအမှီပြု၍ တပေါဒါရုံကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သမိဒ္ဓိမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ အရှင်သမိဒ္ဓိမထေရ်သည် တညဉ့်ပတ်လုံး လုံ့လကိုအားထုတ်၍ အရုဏ်တက်သောအခါ၌ ရေချိုး၍ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသောအဆင်းရှိသော အတ္တဘောကိုခြောက်စေပြီးလျှင် သင်းပိုင်ကိုဝတ်၍ ကိုယ်ဝတ်ကိုလက်ဖြင့်ကိုင်လျှက် ရပ၏။ ထိုမထေရ်အား ကောင်းစွာအပြေအပြစ်ပြုအပ်သော ရွှေဆင်းတုကဲ့သို့သော အတ္တဘော၏ပြည့်စုံခြင်းသည်လျှင် အကြင့်ကြောင့်ရှိ၏။ ထြိုကြောင့် သမိဒ္ဓိဟူသောအမည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုသမိဒ္ဓိမထေရ်၏ ကိုယ်၏တင့်တယ်ခြင်းကိုမြင်၍ တစ်ယောက်သောနတ်သမီးသည် တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မထေရ်ကို ရဟန်း သင်သည်လျှင် ငယ်၏။ နုနယ်၏။ မည်းညိုသောဆံ ရှိ၏။ ကောင်းသော အရွယ်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ အလွန် အဆင်းလှ၏။ ရှုချင်စဖွယ်ရှိ၏။ ကြည်ညိုဖွယ်ရှိ၏။ ဤသို့သဘောရှိသောသင့်အား ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့ကို မခံစားမူ၍ ရဟန်းပြုသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့ကို ရှေးဦးစွာ ခံစားဦးလော့။ နောက်မှ ရဟန်းပြု၍ တရားကိုကျင့်ရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ထိုနတ်သမီးကို မထေရ်သည် နတ်သမီး ငါသည် ဤမည်သောအရွယ်၌တည်၍ သေလတ္တံ့ဟု ငါ၏ သေလတ္တံ့သောကာလငို မသိ၊ ငါ့အား ဤသေလတ္တံ့သောကာလသည် ဖုံးလွှမ်း၏။ ထို့ကြောင့် ငယ်စဉ်ကာလ၌သာလျှင် ရဟန်းတရားကိုကျင့်၍ ဆင်းရဲ၏အဆုံးကိုပြအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုနတ်သမီးသည် မထေရ်၏အထံမှ အစေ့အစပ်ဖြစ်သောစကားကိုမရ၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင်ကွယ်၏။ မထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ချဉ်ကပ်၍ ထိုအကြောင်းကို လျှောင်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သမိဒ္ဓိ ယခုအခါ၌ သင့်ကိုသာလျှင် နတ်သမီးသည် ဖွားယောင်ူအပျသည် မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း နတ်သမီးတို့သည် ရဟန်းတို့ကို ဖြားယောင်းဖူးကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုသမိဒ္ဓိမထေရ်သည် တောင်ပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သမိဒ္ဓိ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ကာသိကရွာငယ်ဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သောအတတ်တို့၌ အပြီးသို့ရောက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးသည်ရှိသော် အဘိညာဏ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ တခုသော အလိုလိုဖြစ်သောအိုင်ကို အမှီပြု၍နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အလုံးစုံသောညဉ့်ပတ်လုံး လုံ့လကိုအားထုတ်၍ အရုဏ်တက်သောကာလ၌ ရေချိုး၍ တထည်သော လျှော်တေသင်္ကန်းကို ဝတ်၍ တထည်သော လျှော်တေသင်္ကန်းကိုလက်ဖြင့်ကိုင်၍ ကိုယ်ကို ရေမရှိသည်ကို ပြုလျက်ရပ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်း၏ အဆင်းအားဖြင့် တင့်တယ်သော မြတ်သောအဖြစ်သို့ရောက်သောကိုယ်တော်ကို ကြည့်မိ၍ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသော တယောက်သောနတ်သီးသည် ဘုရားလောင်းကို ဖြားယောင်းလိုရကား-
ဘုတွာန ဘိက္ခု ဘိက္ခဿု၊ မာ တံ ကာလော ဥပဇ္ဈဂါ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၃။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ဒဟရကာလေ၊ ငယ်သောကာလ၌။ ကိလေသကာမဝသေန၊ ကိလေသာကာမ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝတ္ထုကာမေ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ အဘုတွာ၊ မခံစားမူ၍။ ဘိက္ခသိ၊ ရဟန်းပြု၏။ ကိလေသ ကာမဝသေန၊ ကိလေသာကာမ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ ဝတ္ထုကာမေ၊ ဝတ္ထုကာမတို့ကို။ ဘုတွာန၊ ခံစား၍။ န ဟိ ဘိက္ခသိ၊ ရဟန်းမပြုသလျှင်ကတည်း။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ဒဟရကာလေ၊ ငယ်သောကာလ၌။ တာဝ၊ ရှေးဦးစွာ။ ကာမေ၊ ကာမတို့ကို။ ဘုတွာန၊ ခံစား၍။ ပစ္ဆာ၊ နောက်ဖြစ်သော။ မဟလ္လကကာလေ၊ အိုမင်းသောကာလ၌။ ဘိက္ခဿု၊ ရဟန်းပြုလော့။ တံ၊ သင့်ကို။ ကာလာ၊ ကာမချမ်းသာကို ခံစားရာဖြစ်သော ပျိုရွယ်သောကာလသည်။ မာ ဥပဇ္စျဂါ၊ မလွန်စေလင့်။
ဘုရားလောင်းသည် နတ်သ္မီး၏စကားကိုကြား၍ မိမိ၏အလိုကို ပြလိုရကား-
တသ္မာ အဘုတွာ ဘိက္ခာမိ၊ မာ မံ ကာလော ဥပဇ္ဈဂါ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၄။ ဒေဝမီတေ၊ နတ်သ္မီး။ အဟံ၊ ငါသည်။ ကာလံ၊ သေလတ္တံ့သော ကာလကို။ န ဇာနာမိ၊ မသိ။ မယှံ၊ ငါ့အား။ ဆန္နော၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သည်ဖြစ်၍။ ကာလံ၊ သေလတ္တံ့သော ကာလသည်။ န ဒိဿတိ၊ မထင်။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ပဉ္စကာမဂုဏေ၊ ငါးပါးကုန်သော ကာမဂုဏ်တို့ကို။ အဘုတွာ၊ မခံစားမူ၍။ မံ၊ ငါ့ကို။ ကာလော၊ ရဟန်းတရားကို ကျင့်ရာကာလသည်။ မာ ဥပဇ္ဈဂါ၊ မလွန်စေသတည်းဟု။ ဘိက္ခာမိ၊ ရဟန်း ပြု၏။
နတ်သမီးသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကို ကြား၍ ထိုအရပ်၌ သာလျှင် ကွယ်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား သမိဒ္ဓိ ယခုအခါ သင့်အား ဖြားယောင်းသော နတ်သီးသည် ထိုအခါ ငါ့အား ဖြားယောင်းဘူးသော နတ်သ္မီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရုပ်သွင်တင့်တယ်၊ ကာမနယ်၊ မြူဆွယ်မှားတတ်လှ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သမိဒ္ဓိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၈။ သကုဏဂ္ဃိဇာတ်
ဗီလုံး နှင့် သိမ်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သေနာ ဗလသာ ပတမာနော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသကုဏဂ္ဃိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မိမိအလို၏အစွမ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော သကုဏောဝါဒသုတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တနေ့သ၌ရဟန်းတို့ကို ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ အဘဥစ္စာဖြစ်သောအာရုံ၌သာလျှင် ကျက်စားကုန်လော့၊ ဤသို့အစရှိသော မဟာဝဂ္ဂသံယုတ်၌ ဤသုတ္တန်ကို ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ သင်တို့ကို ထားကုန်ဘိဦး၊ ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း အဘဥစ္စာဖြစ်သော မိမိအရာကိုစွန့်ကုန်၍ မကျက်စားသင့်သော အရာ၌ ကျက်စားကုန်သည်ရှိသော် ရန်သူတို့၏ လက်သို့ ရောက်ကုန်၏။ ရောက်ကုန်၍ မိမိပညာ၏ပြည့်စုံခြင်းအားဖြင့် အကြောင်း၌ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ရန်သူတို့၏လက်မှ လွတ်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗီလုံးငှက်မျိုး၌ဖြစ်၍ ထွန်တုံး၌ တပ်အပ်သော ထွန်သွားတို့ဖြင့်ထွန်ခြင်းကို ပြုရာဖြစ်သော မြေစိုင်ခဲရှိရာအရပ်၌ နေခြင်းကိုပြု၏။ ထိုဗီလုံးငှက်သည် တနေ့သောအခါဝယ် မိမိအရာ၌ အစာယူခြင်းကိုစွန့်၍ သူတပါးတို့၏အရာ၌ အစာကို ယူအံ့ဟူ၍ တောအုပ်၏အဆုံးသို့ သွား၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဗီလုံးငှက်ကို ထိုတောအုပ်၏အဆုံး၌ အစာကိုယူသည်ကိုမြင်၍ သိမ်းသည် အဆောတလျင် ပြေးလာ၍ ထိုးယူလေ၏။ ထိုဗီလုံးငှက်ကို သိမ်းသည် ဆောင်ယူလေသည်ရှိသော် ငါတို့သည်သာလျှင် ကြက်သရေမရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ငါတို့သည်သာလျှင် ဘုန်းမရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ငါတို့သည် သူတပါးတို့၏အရာဖြစ်သော မကျက်စားအပ်သောအရပ်၌ ကျက်စားမိကုန်၏။ ငါတို့သည် မိမိနေရာသို့ရောက်ကုန်၍ အဘဥစ္စာဖြစ်သော မိမိအရာဖြစ်သော ကျက်စားရာအရပ်၌ ကျက်စားရကုန်ငြားအံ့၊ သိမ်း၏ အကြင် ထိုးခြင်းသည်ရှိ၏။ ထိုကဲ့သို့ထိုးခြင်းငှါ ဤသိမ်းသည် စွမ်းနိုင်သည် မဖြစ်လေရာဟု ငိုကြွေးမြည်တမ်း၏။
ဤသို့ ငိုကြွေးမြည်တမ်းသည်ရှိသော် ဗီလုံးငှက် သင်၏ အဘဥစ္စာဖြစ်သော မိမိအရာဖြစ်သော ကျက်စားရာအရပ်သည် အဘယ်အရပ်နည်းဟု မေး၏။ သိမ်းငှက် ထွန်တုံး၌ တပ်အပ်သော ထွန်သွားဖြင့်ထွန်ခြင်းကို ပြုရာဖြစ်သော အကြင်မြေစိုင်ခဲရှိရာအရပ်သည် ရှိ၏။ ထိုအရပ်သည် ငါ၏ ကျက်စားရာ အရပ်တည်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဗီလုံးငှက်ကို သိမ်းသည် မိမိအစွမ်းကို ယုံသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဗီလုံးငှက် သင်သွားလော၊ သင်၏ ကျက်စားရာဖြစ်သော ထိုအရပ်သို့လည်းသွားလေ၍ ငါမှမလွတ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုဗီလုံးငှက်သည် ထိုမိမိကျက်စားရာအရပ်သို့ သွားလေ၍ ကြီးစွာသော မြေစိုင်ခဲပေါ်သို့တက်ပြီးလျှင် သိမ်းငှက် ယခုလာလော့ဟု သိမ်းကို ခေါ်လျက်ရပ်၏။ သိမ်းသည် မိမိ၏အစွမ်းကို ယုံသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အတောင်နှစ်ဘက်တို့ကိုဖြန့်၍ ဗီလုံးငှက်အထံသို့ လျင်မြန်စွာ ပြေးလာ၏။ အကြင်အခါ၌ကား ထိုသိမ်းကို ဗီလုံးငှက်သည် ငါ၏အထံသို့ ဤသိမ်းသည် လျင်မြန်စွာ လာသလျှင်ကတည်းဟု သိ၏။ ထိုအခါ၌ လှည့်လည်တုံ့ပြန်၍ ထိုမြေစိုင်ခဲ၏ အကြားသို့သာလျှင် ဝင်၏။ သိမ်းသည် အဟုန်ကိုတန့်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ထိုမြေစိုင်ခဲ၌သာလျှင် ရင်ကို တိုက်ကွဲစေ၏။ ဤသို့ ထိုသိမ်းသည် ရင်ကွဲလေ၍ မျက်စိနှစ်လုံးတို့သည် ထွက်ကုန်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ပြတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤသို့ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း မကျက်စားသင့်သောအရာ၌ ကျက်စားကုန်သည်ရှိသော် ရန်သူ့လက်သို့ ရောက်ကုန်၏။ အဘဥစ္စာဖြစ်သော မိမိအရာဖြစ်သော ကျက်စားသင့်သောအရာ၌ကား ကျက်စားကုန်သည်ရှိသော် ရန်သူကို နှိပ်နင်းနိုင်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့သည်လည်း သူတပါးတို့၏အရာဖြစ်သော မကျက်စားသင့်သောအရာ၌ မကျက်စားကြကုန်လင့်၊ ရဟန်းတို့ သူတပါးကို၏အရာဖြစ်သော မကျက်စားအပ်သောအရာ၌ ကျက်စားသည်ရှိသော် မာရ်သည် အခွင့်ကိုရ၏။ မာရ်သည် စွဲလမ်းရာကို ရ၏။ ရဟန်းတို့ သူတပါးတို့၏အရာဖြစ်သော ရဟန်းတို့မကျက်စားအပ်သောအရာသည် အဘယ်နည်းဟူမူကား အကြင် ငါးပါးကုန်သော ကာမဂုဏ်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုငါးပါးကုန်သောကာမဂုဏ်တို့သည် သူတပါးတို့၏အရာဖြစ်သော ရဟန်းတို့မကျက်စားအပ်သော အရာတည်း၊ ငါးပါးကုန်သော ကာမဂုဏ်တို့သည် အဘယ်သည်တို့နည်းဟူမူကား စက္ခုဝိညာဉ်စသည်ဖြင့် သိအပ်သော ရူပါရုံ အစရှိသည်တို့တည်း၊ ရဟန်းတို့ ကာမဂုဏ်ဖြစ်သော ဤအာရုံငါးပါးသည် သူတပါးတို့၏အရာဖြစ်သော ရဟန်းတို့မကျက်စားအပ်သော အရာတည်းဟု ဟောတော်မူ၍ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူပြီး၍-
သဟသာ အဇ္စျပ္ပတ္တောဝ၊ မရဏံ တေနုပါဂမိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၃၅။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဂေါစရဌာယိနံ၊ အစာရှာအံ့သောငှါ တောအုပ်၏ အစွန်း၌တည်ထသော။ လာပံ၊ ဗီလုံးငှက်သို့။ သေနော၊ သိမ်းသည်။ ဗလသာ၊ အစွမ်းအားဖြင့်။ ပတမာနော၊ ထိုးအံ့သောငှာ ကျလေသည်ရှိသော်။ သဟသာ၊ လျင်မြန်စွာ။ အဇ္စျပ္ပတ္တောဝ၊ ရောက်လေသလျှင်ကတည်း။ တေန ကာရဏေန၊ ထိုအကြောင်းကြောင့်။ သော သေနော၊ ထိုသိမ်းသည်။ မရဏံ၊ သေခြင်းသို့။ ဥပဂမိ၊ ရောက်လေ၏။
ထိုသိမ်းသည် သေခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဗီလုံးငှက်သည် မြေစိုင်ခဲအကြားမှထွက်၍ စင်စစ်လျှင် ငါသည် ရန်သူ၏ပျက်စီးခြင်းကို မြင်အပ်၏ဟု ထိုဗီလုံးငှက်၏ နှလုံး၌ထား၍ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ကျူးရင့်လိုရကား-
အပေတသတ္တု မောဒါမိ၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၃၆။ နယေန၊ ဘေးမှလွတ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဉာဏ်နှင့်။ သမ္ပန္နော၊ ပြည့်စုံသော။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ ပတ္တိကေ၊ အဘဥစ္စာဖြစ်သော။ ဂေါစရေ၊ ကျက်စားရာအရပ်၌။ ရတော၊ မွေ့လျော်သည်ရှိသော်။ အပေတသတ္တု၊ ရန်သူမှကင်းလွတ်သည်ဖြစ်၍။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ အတ္ထံ၊ ရောဂါကင်းသည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော အစီးအပွားကို။ သမ္ပဿံ၊ ကောင်းစွာ မြင်ရခြင်းကြောင့်။ မောဒါမိ၊ ဝမ်းမြောက်ရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သောရဟန်းတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်အစရှိသည်တို့သို့ ရောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ သိမ်း ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗီလုံးငှက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိဘနှစ်ပါး၊ ကျက်စားစဉ်လာ၊ စွန့်ပစ်ခွါ၊ ဘေးသာ ဖြစ်တတ်လှ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သကုဏဂ္ဃိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၉။ အရကဇာတ်
မေတ္တာ၏ အကျိုးများ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအရကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မေတ္တသုတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တပါးသောအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကိုခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ရိုသေစွာ မှီဝဲအပ်သော ပွားစေအပ်သော များစွာပြုအပ်သော က, သောယာဉ်ကိုကဲ့သို့ ပြုအပ်သော တည်ရာကဲ့သို့ ပြုအပ်သော ဆောက်တည်အပ်သော လေ့ကျက်အပ်သော ကောင်းစွာအားထုတ်အပ်သော မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သောစေတောဝိမုတို့ကြောင့် တဆယ့်တပါးကုန်သောအကျိုးတို့သည် မချွတ်ဖြစ်ကုန်၏။ မေတ္တာအကျိုး တဆယ့်တပါးဟူသည် အဘယ်တို့နည်းဟူမူကား ချမ်းသာစွာ အိပ်ရ၏။ ချမ်းသာစွာ နိုးရ၏။ ယုတ်မာသော အိပ်မက်ကို မမြင်မက်ရ၊ လူတို့သည် ချစ်မြတ်နိုး၏။ နတ်တို့သည် ချစ်ကုန်၏။ နတ်တို့သည် စောင့်ကုန်၏။ ထိုမေတ္တာကို ပွားစေသောသူအား မီးသည်လည်း မလောင်နိုင်၊ အဆိပ်သည်လည်း မသင့်နိုင်၊ လက်နက်သည်လည်း မစူးရှနိုင်၊ ပျံ့လွှင့်သောစိတ်သည် လျင်မြန်စွာသာလျှင် တည်ကြည်၏။ မျက်နှာအဆင်းသည် အထူးသဖြင့် ကြည်လင်၏။ မတွေမဝေ သေရ၏။ မေတ္တာသမာပတ်ထက် လွန်မြတ်သော မဂ်ဖိုလ်ကို ထိုးထွင်း၍မသိနိုင်သည်ရှိသော် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လားရ၏ ဤတဆယ့်တပါးတို့တည်း။
ရဟန်းကို ရိုသေစွာမှီဝဲအပ်သော များစွာပြုအပ်သော ပွားစေအပ်သော က, သောယာဉ်ကိုကဲ့သို့ပြုအပ်သော တည်ရာကိုကဲ့သို့ ပြုအပ်သော ဆောက်တည်အပ်သော လေ့ကျက်အပ်သော ကောင်းစွာအားထုတ်အပ်သော မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော စေတောဝိမုတို့ကြောင့် တဆယ့်တပါးကုန်သော ဤအကျိုးတို့သည် မချွတ်ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့ ဤတဆယ့်တပါးကုန်သော အကျိုးကိုယူ၍တည်သော မေတ္တာဘာဝနာကို ချီးမွမ်းတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ရဟန်းမည်သည်ကား ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့၌ ဩဒိဿက အနောဒိဿက၏ အစွမ်းအားဖြင့် မေတ္တာကိုပွားစေအပ်၏။ မိမိအစီးအပွားကို လိုသောသူကိုလည်း အစီးအပွားကို လိုသောစိတ်ဖြင့် နှံ့စေအပ်၏။ မိမိအစီးအပွားကို မလိုသောသူကိုလည်း အစီးအပွားကို လိုသောစိတ်ဖြင့် နှံ့စေအပ်၏။ မိမိအစီးအပွားကို လိုသည်လည်းမဟုတ် မလိုသည်လည်းမဟုတ် လျစ်လျူဖြစ်သောသူတို့ကိုလည်း အစီးအပွားကို လိုသောစိတ်ဖြင့် နှံ့စေအပ်၏။ ဤသို့ ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့၌ ဩဒိဿက အနောဒိဿက၏ အစွမ်းအားဖြင့် မေတ္တာကို ပွားစေအပ်၏။ ကရုဏာကို ပွားစေအပ်၏။ မုဒိတာကို ပွားစေအပ်၏။ ဥပေက္ခာကို ပွားစေအပ်၏။ လေးပါးကုန်သော ဗြဟ္မဝိဟာရတို့၌ အမှုကိုပြုအပ်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤသို့ပြုသော ရဟန်းသည် မဂ်ကို၎င်း ဖိုလ်ကို၎င်း မရသော်လည်း ဗြဟ္မာပြည်သို့လားရသည် ဖြစ်၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ခုနစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး မေတ္တာကိုပွားစေ၍ ခုနစ်ပါးကုန်သော သံဝဋ္ဋ ဝိဝဋ္ဋကပ်တို့ပတ်လုံး ဗြဟ္မာပြည်၌ သာလျှင်နေဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ တခုသောကပ်၌ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ကာမတို့ကိုပယ်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်း ပြု၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတရား လေးပါးတို့ကိုရသော အရကအမည်ရှိသောဆရာဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုအရကဆရာအား များသောအခြံအရံရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအရကဆရာသည် ရသေ့အပေါင်းကို ဆုံးမသည်ရှိသော် ရဟန်းမည်သည်ကား မေတ္တာကို ပွားစေအပ်၏။ ကရုဏာကိုစေအပ်၏။ မုဒိတာကို ပွားစေအပ်၏။ ဥပေက္ခာကို ပွားစေအပ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုမေတ္တာစိတ်မည်သည်ကား အပ္ပနာသို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဗြဟ္မာပြည်သို့လားရခြင်းကို ပြီးစေဟု မေတ္တာ၏ အကျိုးအာနိသင်ကို ပြလိုရကား-
ဥဒ္ဓံ အဓော စ တိရိယံ၊ အပ္ပမာဏေန သဗ္ဗသော။
ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ၊ န တံ တတြာဝသိဿတိ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၃၇။ ဘော ဣသိဂဏာ၊ အိုရသေ့အပေါင်းတို့။ ခတ္တိယာဒီသု ဝါ၊ မင်းအစရှိသည်တို့တွင်၎င်း။ သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဝါ၊ ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့တွင်၎င်း။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဥဒ္ဓံ၊ မြေအပြင်မှ နေဝသညာနာသညာယတန ဗြဟ္မာပြည်တိုင်အောင်သော အရပ်ဟုဆိုအပ်သော အထက်မျက်နှာသည်၎င်း။ အဓော၊ မြေအပြင်မှ ဥဿဒငရဲတိုင်အောင်သော အရပ်ဟုဆိုအပ်သော အောက်မျက်နှာသည်၎င်း။ တိရိယဉ္စ၊ လူတို့ပြည်၌ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော စကြဝဠာဟုဆိုအပ်ကုန်သော ဖီလာအရပ် မျက်နှာတို့သည်၎င်း။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ ဧတ္တကေ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော။ ဌာနေ၊ အရပ်၌။ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ အဝေရာ၊ ရန်မရှိကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။ အဗျာပဇ္ဇာ၊ ကြောင့်ကြခြင်း မရှိကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။ အနီဃာ၊ ဆင်းရဲခြင်းမရှိကုန်သည်။ ဟောန္တု၊ ဖြစ်စေကုန်သတည်း။ သုခီ၊ ချမ်းသာခြင်း ရှိကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ အတ္တာနံ၊ ကိုယ်ကို။ ပရိဟရန္တု၊ ဆောင်နိုင် စေကုန်သတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ သဗ္ဗသော-သဗ္ဗာကာရေန၊ ထက်အောက်ဖီလာ အရပ်မျက်နှာဟု ဆိုအပ်သော သုဂတိ ဒုဂ္ဂတိဖြစ်သော ခပ်သိမ်းသောအခြင်းအရာအားဖြင့်။ အပ္ပမာဏေန၊ အတိုင်းအရှည်မရှိသော။ မေတ္တေန၊ မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော။ စိတ္တေန၊ စိတ်ဖြင့်။ သဗ္ဗလောကံ၊ အလုံးစုံသော သတ္တလောကကို။ ဝေ၊ စင်စစ်။ အနုကမ္ပတိ၊ စောင့်ရှောက်၏။
၃၈။ တဿ၊ ထိုသူ၏။ အပ္ပမာဏံ၊ အတိုင်းအရှည်မရှိသောသတ္တဝါလျှင် အာရုံရှိသည်ကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ သုဘာဝိတံ၊ ကောင်းစွာ ပွားစေအပ်သော။ ပရိပုဏ္ဏံ၊ ပြည့်စုံစွာသော။ သဗ္ဗသတ္တေသု၊ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့၌။ ဟိတံ၊ အစီးအပွားကို အလိုရှိသော။ ယံ စိတ္တံ၊ အကြင် ရူပါဝစရစိတ်၌ ယှဉ်သောကံသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တတြ၊ ထိုရူပါဝစရကံ၌။ ပမာဏကတံ၊ အတိုင်းအရှည်အားဖြင့် ပြုအပ်သော။ ယံ ကမ္မံ၊ အကြင် ကာမာဝစရကံသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တံ ကမ္မံ၊ ထိုကာမာဝစရကံသည်။ န အဝသိဿတိ၊ လွှမ်းမိုး၍ မတည်နိုင်။ အထ ခေါ၊ စင်စစ်သော်ကား။ ရူပါဝစရကမ္မမေဝ၊ ရူပါဝစရကံသည်သာလျှင်။ ကာမာဝစရကမ္မံ၊ ကာမာဝစရကံကို။ အဝသိဿတိ၊ လွှမ်းမိုး၍ တည်နိုင်၏။
ဤ ဂါထာတို့ဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် တပည့်တို့အား မေတ္တာကို ပွားစေခြင်း၏အကျိုးကို ဟော၍ မယုတ်သောဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၍ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋ ခုနစ်ကပ်တို့ပတ်လုံး ဤလူ့ပြည်သို့တဖန် မလားမဖြစ်ကုန်။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အရကအမည်ရှိသော ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မေတ္တာတရား၊ ပြည့်တုံငြား၊ ကျိုးကား ဆယ့်တစ်ရ
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အရကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သန္ထဝဝဂ်
၁၀။ ကကဏ္ဋကဇာတ်
နာယံ ပုရေ ဥဏ္ဏမတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကကဏ္ဋကဇာတ်သည် မဟာဥမင်္ဂဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကကဏ္ဋကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၁။ ကလျာဏဓမ္မဇာတ်
သူဌေး နှင့် ဘုရင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကလျာဏဓမ္မော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကလျာဏဓမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော နားပင်းသော ယောက္ခမကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ သာဝတ္ထိမြို့၌ တယောက်သော သူကြွယ်သည် သဒ္ဓါခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ကြည်ညိုခြင်း ရှိ၏။ ရတနာသုံးပါးသို့ ဆည်းကပ်၏။ ငါးပါးသောသီလနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ထိုသူကြွယ်သည် တနေ့သ၌ များစွာကုန်သော ထောပတ်အစရှိကုန်သော ဆေးတို့ကို၎င်း ပန်းနံ့သာ, အဝတ်အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်ဝယ် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ တရားတော်ကိုနာအံ့သောငှါ သွား၏။ ထိုသူကြွယ်၏သွားသောကာလ၌ ယောက္ခမသည် ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုယူ၍ သ္မီးကိုမြင်ခြင်းငှာ အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုအိမ်သို့လာ၏။ ထိုယောက္ခမဖြစ်သော မိန်းမသည်လည်း အတန်ငယ်နားပင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုမိန်းမသည် သ္မီးနှင့်တကွ ထမင်းစားပြီး၍ ထမင်းဆီယစ်ခြင်းကို ဖျောက်လျှက် ချစ်သ္မီး သင့်လင်သည် သင်နှင့် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ချစ်ခင်လျက် နေခြင်းကို ပြု၏လောဟု မေးလေ၏။ မိခင် အသို့ဆိုကုန်ဘိသနည်း၊ သင် မိခင်တို့၏သမက်သည် သီလအားဖြင့်၎င်း အကျင့်၏ ပြည့်စုံခြင်းအားဖြင့်၎င်း အကြင်သို့ သဘောရှိ၏။ ထိုသို့သဘောရှိသည်ကို ရဟန်းဖြစ်သောသူသည်လည်း ရခဲစွတကားဟုဆိုသည်ရှိသော် ဒါယိကာမသည် သ္မီး၏စကားကို ကောင်းစွာမမှတ်နိုင်၍ ရဟန်းဟူသောအသံကိုသာလျှင်ယူ၍ ချစ်သ္မီး အဘယ့်ကြောင့် သင်၏လင်သည် ရဟန်းပြုလေသနည်းဟု ကျယ်စွာသော အသံကိုပြု၏။ ထိုအသံကိုကြား၍ အိမ်အလုံး၌ နေကုန်သောသူတို့သည် ငါတို့၏သူကြွယ်သည် ရဟန်းပြုသတတ်ဟု မြည်တမ်းကြကုန်၏။ ထိုအိမ်သူတို့၏အသံကို ကြားကုန်၍ တံခါးဖြင့်သွားကုန်သော သူတို့သည် အဘယ်မည်သောအကြောင်းကြောင့် ငိုကုန်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ဤအိမ်၌ သူကြွယ်သည် ရဟန်းပြုသတတ်ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ထိုသူကြွယ်သည်လည်း မြတ်စွာဘုရား၏တရားတော်ကို နာပြီးလျှင် ကျောင်းမှထွက်ခဲ့၍ မြို့သို့ဝင်လာ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုသူကြွယ်ကို ခရီးအကြား၌သာလျှင် တယောက်သော ယောက်ျားကိုမြင်၍ အဆွေ သင်သည် ရဟန်းပြုသတတ်ဟု သင်၏အိမ်၌ သားမယား အခြွေအရံတို့သည် ငိုကြွေးမြည်တမ်းကြကုန်၏ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ၌ ထိုသူကြွယ်အား ဤသောအကြံသည် ဖြစ်၏။ အဘယ်သို့ အကြံဖြစ်သနည်းဟူမူကား ရဟန်းမပြုသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ငါ့ကို ရဟန်းပြုသတတ်ဟု ဆို၏။ ကောင်းသောအသံသည် ဖြစ်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုကောင်းသောအသံကို မကွယ်စေအပ်၊ ယနေ့ပင်လျှင် ငါသည် ရဟန်း ပြုအံ့သောငှါသင့်၏ဟု ဤသို့အကြံဖြစ်၍ ထိုအကြံဖြစ်ပြီးသောနောက်မှ ပြန်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်သို့သွား၍ ဒါယကာ ယခုပင်လျှင် ငါဘုရားအား ခစားခြင်းကိုပြုပြီးလျှင် သွား၍ ယခုပင်လျှင် အဘယ်ကြောင့် ပြန်လာသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုလျောက်၍ အရှင်ဘုရား ဖြစ်သော ကောင်းသော အသံမည်သည်ကို ကွယ်စိမ့်သောငှါ မသင့်၊ ထို့ကြောင့် ရဟန်းပြုလိုသည်ဖြစ်၍ လာပါသည်ဟု လျှောက်၏။ ထိုဒါယကာသည် ရှင်အဖြစ်ကို၎င်း ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို၎င်းရ၍ ကောင်းစွာကျင့်သည်ဖြစ်၍ မကြာမြင့်မီသာလျှင် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ဤအကြောင်းသည် ရဟန်းသံဃာအပေါင်း၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်ဝယ် ရဟန်းတို့သည် စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်စေကုန်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော သူကြွယ်သည် ဖြစ်သော ကောင်းသောအသံကို မကွယ်စေအပ်ဟု ရဟန်း ပြု၍ ယခုအခါ၌ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ဖြစ်သော ကောင်းသောအသံကို ချွတ်ယွင်းစိမ့်သောငှါ မအပ်ဟု ရဟန်းပြုကုန်သည်သာလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အဘလွန်သဖြင့် သူဌေးအရာသို့ ရောက်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ အိမ်မှထွက်၍ မင်း၏အနီးဖြစ်သော အရပ်သို့သွား၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်း၏ ယောက္ခမသည် သ္မီးကိုကြည့်အံ့ဟူ၍ ထိုသ္မီး၏အိမ်သို့ သွားလေ၏။ ထိုဒါယိကာမသည် အတန်ငယ် နားပင်းသောသဘောရှိသည် ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသော စကားသည် ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုနှင့် တူသလျှင်ကတည်း၊ ထိုဘုရားလောင်းကိုကား မင်း၏အနီးဖြစ်သော အရပ်သို့သွား၍ မိမိ၏အိမ်သို့ လာလတ်သည်ကိုမြင်၍ ယောက်ျားတယောက်သည် ရှင်သူဌေးတို့ ရဟန်းပြုကုန်သတတ်ဟု သင်တို့၏အိမ်၌ သည်းစွာငိုကြွေးမြည်တမ်းခြင်းကို ငိုကြွေးမြည်တမ်းကြကုန်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဖြစ်သော ကောင်းသော အသံမည်သည်ကို ကွယ်စေခြင်းငှါမသင့်ဟု ထိုအရပ်မှပြန်ပြီး၍ မင်း၏ အထံတော်သို့သွား၍ သူဌေးကြီး ယခုပင်လျှင်သွား၍ အဘယ့်ကြောင့် လာပြန်သနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် မြတ်သော မင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့၏ အိမ်သူပေါင်းသည် အကျွန်ုပ်ကို ရဟန်းပြုသတတ်ဆို၍ ငိုကြွေးမြည်တမ်းကြကုန်၏။ စင်စစ်သဖြင့်လျှင် ဖြစ်သော ကောင်းသောအသံကို မကွယ်စေအပ်၊ ထို့ကြောင့် အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းပြုအံ့၊ ရဟန်းအဖြစ်ကို ခွင့်ပြုတော် မူပါလော့ဟု ထိုအကြောင်းကို ပြအံ့သောငှာ-
လောကေ သမညံ အနုပါပုဏာတိ။
တသ္မာ န ဟိယျေထ နရော သပညော၊
ဟိရိယာပိ သန္တော ဓုရမာဒိယန္တိ။
ကလျာဏဓမ္မောတိ ဇနိန္ဒ လောကေ။
တာဟံ သမေက္ခံ ဣဓ ပဗ္ဗဇိဿ၊
န ဟိ မတ္ထိ ဆန္ဒော ဣဓ ကာမဘောဂေ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၄၁။ ဇနိန္ဒ၊ လူတို့ကို အစိုးရသောမင်းမြတ်။ လောကေ၊ လောက၌။ ကလျာဏဓမ္မော၊ ကောင်းသော သဘောရှိသော သူသည်။ ယဒါ၊ အကြင် အခါ၌။ သမညံ၊ သီလရှိသော ကောင်းသော တရားရှိသော ရဟန်းဟူသောအမည်ပညတ်သို့။ အနုပါပုဏာတိ၊ ရောက်၏။ သပညော၊ ပညာရှိသော။ နရော၊ သူမြတ်သည်။ တသ္မာ၊ ထိုသီလရှိသော ကောင်းသောတရားရှိသောသူ ရဟန်းဟူသောအမည်ပညတ်မှ။ န ဟိယျေထ၊ မယုတ်စေရာ။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ သန္တော၊ သူတော်ကောင်းတို့မည်သည်ကား။ ဟိရိယာပိ၊ ဟိရီဖြင့်၎င်း။ ဩတ္တပ္ပေနပိ၊ ဩတ္တပ္ပဖြင့်၎င်း။ ဓုရံ၊ ရဟန်းအဖြစ်တည်းဟူသောဝန်ကို။ အာဒိယန္တိ၊ ယူကုန်၏။
၄၂။ ဇနိန္ဒ၊ လူတို့ကို အစိုးရသောမင်းမြတ်။ ဣဓ လောကေ၊ ဤလောက၌။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်သော။ သာယံ သမညာ၊ ထိုရဟန်းဟူသော အမည်နာမပညတ်သို့။ အဇ္ဇ၊ ယခုနေ့၌။ မယာ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပတ္တာ၊ ရောက်အပ်၏။ ကလျာဏဓမ္မော၊ ကောင်းသော အကျင့်ရှိသော။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တံ၊ ထိုဂုဏ်၏အစွမ်းဖြင့်ရအပ်သော အမည်နာမပညတ်ကို။ သမေက္ခံ၊ ကောင်းစွာရှုလျက်။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ပဗ္ဗဇိဿံ၊ ရဟန်းပြုအံ့။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ကာမဘောဂေ၊ ကိလေသာကာမဖြင့် ဝတ္ထုကာမတို့ကို ခံစားခြင်း၌။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ဆန္ဒာ၊ ဆန္ဒသည်။ န ဟိ အတ္ထိ၊ မရှိသလျှင်ကတည်း။
ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆို၍ မင်းကို ရဟန်းအဖြစ်ကို ခွင့်ပြုစေပြီးလျှင် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နိမိတ်ကောင်းက၊ ကောင်းကျိုးရ၊ မုချ ဖြစ်တတ်စွာ
ရှေးဦးစွာသော ကလျာဏဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၂။ ဒဒ္ဒရဇာတ်
ခြင်္သေ့ကိုတုသော မြေခွေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကော နု သဒ္ဒေန မဟတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒဒ္ဒရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောကာလိကကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုကာလ၌ အကြားအမြင်များကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဆေးဒန်းမြင်းသီလာအပြင်၌ ဟောက်ကုန်သော ခြင်္သေ့မျိုးတို့ကဲ့သို့၎င်း ကောင်းကင်ပြင်၌စီးသောမြစ်ကို အောက်သို့ စီးစေကုန်ဘိသကဲ့သို့၎င်း သဃာ့အလယ်၌ အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောကုန်၏။ ကောကာလိကသည် ထိုအကြားအမြင်များကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောကုန်သည်ရှိသော် မိမိအချည်းနှီး၏ အဖြစ်ကိုမသိမူ၍သာလျှင် ငါသည်လည်း အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောအံ့ဟု ရဟန်းတို့၏အလယ်သို့ဝင်၍ ငါတို့အား အသံဖြင့် ဟောအပ်သောတရားကို ရဟန်းတို့သည် မရောက်စေကုန်၊ ငါတို့အား အကယ်၍ ရောက်စေကုန်ငြားအံ့ ငါတို့သည်လည်း ဟောချင်ပါကုန်၏ဟု သင်္ဃာ၏အမည်ကိုမယူမူ၍ ထိုထိုအရပ်၌ဆိုလျက် လှည့်လည်၏။ ထိုကောကာလိက၏ ထိုစကားသည် ရဟန်းသင်္ဃာ၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုကောကာလိကကို စုံစမ်းကုန်ဦးအံ့ဟူသောအမှတ်ဖြင့် ဤသို့ဆိုကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဆိုကုန်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင် ကောကာလိက ယနေ့ ရဟန်းသင်္ဃာအား အသံဖြင့် ဟောအပ်သောတရားကို ဟောလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုကောကာလိကသည် မိမိ၏အစွမ်းကို မသိဘဲသာလျှင် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ယနေ့ အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောအံ့ဟု မိမိအားရောက်သော ယာဂုကို သောက်၏။ ခဲဘွယ်ကို ခဲ၏။ လျောက်ပတ်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော ဟင်းဖြင့်စား၏။
နေဝင်၍ တရားနာအံ့သောကာလကို ကြွေးကြော်သည်ရှိသော် ရဟန်း အပေါင်းသည် စည်းဝေး၏။ ထိုကောာလိကသည် လိပ်သရွှေပန်းအဆင်းနှင့်တူသော သင်းပိုင်ကိုဝတ်၍ မဟာလှေကားပန်းအဆင်းနှင့်တူသော သင်္ကန်းကိုရုံ၍ သင်္ဃာအလယ်သို့ဝင်၍ သီတင်းကြီးသောရဟန်းတို့ကို ရှိခိုး၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော ရတနာမဏ္ဍပ်၌ ခင်းအပ်သော ဓမ္မကထိကတို့၏နေရာသို့တက်၍ ဆန်းကြယ်သောယပ်ကိုကိုင်၍ အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောအံ့ဟူ၍ နေ၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် ကောကာလိက၏ကိုယ်မှ ချွေးတို့သည် ယိုကုန်၏။ ရွံရှာသည်၏ အဖြစ်သည်လည်း သက်ဝင်၏။ ဟောဦးစ၌ ပဌမပုဒ်ကိုဟော၍ ပဌမပုဒ်မှတပါးကို မမြင်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုကောကာလိကသည် တုန်လှုပ်လျက် နေရာမှသက်၍ ရှက်စနိုးသည်ဖြစ်၍ သင်္ဃာ့အလယ်မှဖဲ၍ မိမိ၏ ပရိဝုဏ်သို့ သွားလေ၏။ တပါးသော အကြား အမြင်များသောရဟန်းသည် အသံဖြင့်ဟောအပ်သော တရားကို ဟော၏။ ထိုအခါမှစ၍ ရဟန်းတို့သည် ထိုကောကာလိက၏ အချည်းနှီး၏အဖြစ်ကို သိကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်ဝယ် ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ရှေးဦးစွာသော ကောကာလိက၏ အချည်းနှီး၏ အဖြစ်ကို သိနိုင်ခဲ့၏။ ယခုအခါ၌ကား မိမိသည်မြွက်၍ ထိုကောကာလိက၏ ထိုအချည်း နှီး၏အဖြစ်သည် ထင်ရှား၏ဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ကောကာလိကသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤကဲ့သို့ဆို၍ မိမိ၏ အချည်းနှီးအဖြစ်သည် ထင်ရှားသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး ၌လည်း ဤကဲ့သို့ဆို၍ ထင်ရှားသည် ဖြစ်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်တို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် ခြင်္သေ့မျိုး၌ဖြစ်၍ များစွာကုန်သောခြင်္သေ့တို့၏ မင်းဖြစ်၏။ ထိုခြင်္သေ့မင်းသည် များစွာသောခြင်္သေ့အပေါင်းခြံရံလျက် ဂူ၌နေ၏။ ထိုဂူအနီး၌ တခုသော မြေခွေးသည်လည်း နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မိုဃ်းသည် ရွာ၍စဲသည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သောခြင်္သေ့တို့သည် ခြင်္သေ့မင်း၏ဂူတံခါး၌ စည်းဝေးကုန်၍ ခြင်္သေ့သံကိုဟောက်ကုန်လျက် ခြင်္သေ့တို့၏ ကစားမြူးထူးခြင်းဖြင့် မြူထူးကုန်၏။ ထိုခြင်္သေ့တို့၏ ဤသို့ဟောက်ကုန်၍ ကစားမြူထူးသောကာလ၌ ထိုမြေခွေးသည်လည်း ဟောင်၏။ ခြင်္သေ့တို့သည် ထိုမြေခွေး၏အသံကိုကြားကုန်၍ ဤမြေခွေးသည် ငါတို့နှင့်တကွ ဟောင်၏ဟု ရှက်စနိုးကုန်၍ ဆိတ်ဆိတ်နေကုန်၏။ ခြင်္သေ့တို့၏ ဆိတ်ဆိတ်နေသော ကာလ၌ ဘုရားလောင်း၏သားဖြစ်သော ခြင်္သေ့ငယ်သည် ဤခြင်္သေ့တို့သည် ဟောက်ကုန်၍ ခြင်္သေ့တို့၏ကစားမြူးထူးခြင်းဖြင့် ကစားမြူထူးကုန်စဉ် ထိုသတ္တဝါ၏အသံကို ကြားကုန်၍ ရှက်ခြင်းကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေသည် ဖြစ်ကုန်၏။ သားအမျိုးကိုအစိုးရသော ခြင်္သေ့မင်း အကြင်သတ္တဝါသည် မိမိ၏အသံဖြင့် မိမိကိုယ်ကို သိစေ၏။ ဤသတ္တဝါသည် အဘယ်မည်သော သတ္တဝါနည်းဟု အဘခြင်္သေ့မင်းကို မေးလိုရကား-
တံ သီဟာ နပ္ပဋိနဒန္တိ၊ ကော နာမေသော မိဂါဓိဘူ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၃။ မိဂါဓိဘူ၊ သားများသေဌ်နင်း ခြင်္သေ့မင်း။ ယော၊ အကြင်သတ္တဝါသည်။ မဟတာ၊ သည်းစွာသော။ သဗ္ဗေန၊ အသံဖြင့်။ ဒဒ္ဒရံ၊ ငွေတောင်ကို။ အဘိနာဒေတိ၊ ပဲ့တင်ထပ်စေ၏။ သော၊ ထိုသတ္တဝါသည်။ ကော နု၊ အဘယ်မည်သော သတ္တဝါနည်း။ ယဿ၊ အကြင်သတ္တဝါ၏။ တံ သဒ္ဒံ၊ ထိုအသံကို။ သီဟာ၊ ခြင်္သေ့တို့သည်။ နပ္ပဋိနဒန္တိ၊ အသံပြု၍ မဟောက်ကြကုန်။ ဧသော၊ ဤသတ္တဝါသည်။ ကော နာမ၊ အဘယ်မည်သော သတ္တဝါနည်း။
ထိုအခါ၌ ထိုခြင်္သေ့၏စကားကို ကြား၍ အဘခြင်္သေ့မင်းသည်-
ဇာတိမဿ ဇိဂုစ္ဆန္တော၊ တုဏှီ သီဟာ သမစ္စရေ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၄။ တာတ၊ ချစ်သား။ မိဂဇာတာနံ၊ သားမျိုးတို့တွင်။ အဓမ္မော၊ ယုတ်မာသော။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ ဝဿတိ၊ ဟောင်၏။ အဿ၊ ထိုမြေခွေး၏။ ဇာတိံ၊ အမျိုးကို။ ဇိဂုစ္ဆန္တော၊ ရွံရှာကုန်သည်ဖြစ်၍။ သီဟာ၊ ခြင်္သေ့တို့သည်။ တုဏှီ၊ ဆိတ်ဆိတ်ဖြစ်ကုန်၍။ သမစ္စရေ၊ နေကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကောကာလိကသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိကိုယ်ကို ထင်ရှားသည်ကို ပြုသည်ကား မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ ခြင်္သေ့ငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခြင်္သေ့မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မတူဘဲတု၊ ဝင့်ဝါမှု၊ လူထု စက်ဆုပ်ဘွယ်
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒဒ္ဒရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၃။ မက္ကဋဇာတ်
ရသေ့ နှင့် မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တာတ မာဏဝကော ဧသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မက္ကဋဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် ပကိဏ္ဏကနိပါတ် ဥဒ္ဒါလကဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ၌ကား မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မျောက်ဖြစ်၍ မီးဟူ သောအကြောင်းကြောင့်အံ့ဘွယ်၏အဖြစ်ကို ပြုဘူးသည်သာလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ကာသိကရွာဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အတတ်သင်၍ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်း၏ ပုဏ္ဏေးမသည် တယောက်သောသားကို ဖွား၍ သား၏ ရှေးရှုထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍ သွားနိုင်သောကာလ၌ ပုဏ္ဏေးမသည် သေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုပုဏ္ဏေးမ၏ သူသေကိစ္စကိုပြု၍ ငါ့အား အိမ်ရာထောင်ခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု သားကိုယူ၍ ရဟန်းပြုအံ့ဟု မျက်ရည်တို့ဖြင့်ပြည့်သောမျက်နှာရှိသော အမျိုးအဆွေအပေါင်းကိုစွန့်၍ သားကိုယူ၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အလိုလိုသာလျှင်ဖြစ်သော သစ်မြစ်သစ်သီးဟူသော အာဟာရရှိသည် ဖြစ်၍ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ မိုဃ်းတွင်းကာလဝယ် မုဃ်းရွာသည်ရှိသော် မြတ်ကုန်သောထင်းတို့ကို မီးညှိ၍လှုံလျက် သစ်ပျဉ်များ၏ အလယ်၌ အိပ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ သားဖြစ်သောရသေ့ငယ်သည်လည်း ခြေတို့ကိုဆုပ်နယ်လျှက်သာလျှင် နေ၏။
ထိုအခါ တခုသော တောမျောက်သည် အချမ်းဖြင့်နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုဘုရားလောင်း၏ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးသောကျောင်း၌ ထိုမီးကိုမြင်၍ ငါသည် ထိုကျောင်းသို့ အကယ်၍ဝင်အံ့၊ မျောက် မျောက်ဟူ၍ ငါ့ကို ရိုက်ကုန်၍ ထုတ်ကုန်လတ္တံ့၊ မီးကိုလှုံအံ့သောငှါ မရလတ္တံ့၊ ယခုအခါ၌ ငါ့အား အကြောင်းရှိ၏။ ရသေ့တို့၏အသွင်ကိုယူ၍ ရသေ့၏ အဖြစ်ကိုပြု၍ သွားအံ့ဟု ကြံ၍ တပါးသော သေလေပြီးသောရသေ့၏ သင်္ကန်းတို့ကိုဝတ်ရုံ၍ ခြင်းတောင်းကို၎င်း ချွန်းရိုးကို၎င်းကိုင်၍ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးသော ကျောင်းတံခါး၌ တခုသောထန်းပင်ကိုမှီ၍ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်လျှက် နေ၏။ ရသေ့ငယ်သည် ထိုမျောက်ကိုမြင်၍ မျောက်၏အဖြစ်ကိုမသိသည်ဖြစ်၍ တပါးသောရသေ့အိုသည် အချမ်းဖြင့်နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ မီးလှုံအံ့သောငှါ လာသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အောက်မေ့၍ အဘဖြစ်သော ရသေ့အားဆို၍ ထိုရသေ့အိုကို သစ်ရွက်ဖြင့် မိုးအပ်သောကျောင်းကို ဝင်စေ၍ မီးလှုံစေအံ့ဟု ကြံ၍ အဘကို ခေါ်လိုရကား-
အဂါရကဉ္စိဒံ အတ္ထိ၊ ဟန္ဒ ဒေမဿဂါရကံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၅။ တာတ၊ ဘခင်။ ဧသော မာဏဝကော၊ ဤရသေ့သည်။ တာလမူလံ၊ ထန်းတုံးကို။ အပဿိတော၊ မှီ၍နေ၏။ အမှာကံ၊ ငါတို့အား။ ဣဒဉ္စ အဂါရကံ၊ ဤမီးတင်းကုပ်သည်လည်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဟန္ဒ၊ ချမ်းခြင်းဟူသော ဘေးကြောင့်။ အာဂတဿ၊ လာသော။ အဿ၊ ထိုရသေ့အား။ အဂါရကံ၊ မီးတင်းကုပ်ကို။ ဒေမ၊ ပေးကုန်အံ့။
ဘုရားလောင်းသည် သား၏စကားကိုကြားလျှင် ထ၍ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးအပ်သော ကျောင်းတံခါး၌ရပ်၍ ကြည့်သည်ရှိသော် ထိုသတ္တဝါ၏ မျောက်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အမောင် လူတို့၏ မျက်နှာမည်သည်ကား ဤသို့ သဘောရှိသည်မဖြစ်၊ ဤသတ္တဝါသည် မျောက်တည်း၊ ကျောင်းတွင်းသို့ မခေါ်အပ်ဟုဆိုလိုရကား-
နေတာဒိသံ မုခံ ဟောတိ၊ ဗြာဟ္မဏဿ သုသီလိနော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၆။ တာတ၊ ချစ်သား။ သုသီလိနော၊ ကောင်းသော သီလရှိသော။ ဗြဟ္မဏဿ၊ ရသေ့၏။ မုခံ၊ မျက်နှာသည်။ ဧတာဒိသံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ ဧသော၊ ဤသတ္တဝါသည်။ မက္ကဋော၊ မျောက်တည်း။ အယံ၊ ဤမျောက်သည်။ ဣဓ၊ ဤကျောင်းတွင်းသို့။ ပဝိဋ္ဌော၊ ဝင်လာသည်ရှိသော်။ နော၊ ငါတို့၏။ အဂါရကံ၊ ကျောင်းကို။ ဒူသေယျ၊ ဖျက်ဆီးရာ၏။ တွံ၊ သင်သည်။ မာ ခေါ ပဏ္ဏာသိ၊ မခေါ်လင့်။
ဤသတ္တဝါသည် မျောက်တည်းဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် မီးစတခုကိုယူ၍ ဤအရပ်တွင်မနေလင့်ဟု ပစ်လိုက်၍ ထိုမျောက်ကို ပြေးစေ၏။ မျောက်သည် သင်္ကန်းတို့ကိုစွန့်၍ သစ်ပင်သို့တက်၍ တောအုပ်တွင်းသို့ ဝင်လေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဝိဟာရတရားလေးပါးတို့ကို ပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ မျောက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ သားရသေ့ငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ရသေ့သို့ယောင်၊ အသွင်ဆောင်၊ မျောက်လှောင်အံ့ဘွယ်ပြ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မက္ကဋဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၄။ ဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတ်
ပုဏ္ဏား နှင့် မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဒမှ တေ ဝါရိ ပဟူတရူပံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တနေ့သ၌ တရားသဘင်ဝယ် ရဟန်းတို့သည် ဒေဝဒတ်၏ ကျေးဇူးမသိတတ်သည်၏အဖြစ် အဆွေ ခင်ပွန်းပြစ်မှားတတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြောဆိုလျက် နေကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကျေးဇူးမသိတတ်သည် အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ကာသိကရွာဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အိမ်ရာ ထောင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုအခါ ကာသိကတိုင်း၌ ခရီးလမ်းမကြီး၏ အနီး၌ နက်သော တိရစ္ဆာန်တို့၏ဆင်းသက်၍သောက်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းသော တခုသာ ရေတွင်းသည် ဖြစ်၏။ ခရီးသွားကုန်သော ကောင်းမှုကိုအလိုရှိကုန်သော လူတို့သည် ကြိုးရှည်ဖြင့်ဖွဲ့သောအိုးဖြင့် ရေကိုငင်၍ တခုသောကျင်း၌ပြည့်စေ၍ တိရစ္ဆာန်တို့အား ရေကိုပေးကုန်၏။ ထိုရေတွင်း၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ ကြီးစွာသောတောသည် ရှိ၏။ ထိုတော၌ များစွာကုန်သော မျောက်တို့သည် နေကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုလမ်း၌ နှစ်ရက်သုံးရက်တို့ပတ်လုံး လူတို့၏ အသွားအလာလည်းပြတ်၍ တိရစ္ဆာန်တို့သည် ရေကို မရကုန်၊ မျောက်တခုသည် ရေငတ်ခြင်းနှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ရေကိုရှာလျက် ရေတွင်း၏ အနီး၌ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် တစုံတခုသောပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် ထိုလမ်းသို့သွား၍ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုရေတွင်း၌ ရေကိုငင်၍သောက်ပြီးလျှင် လက်ခြေကိုဆေး၍ ရပ်သည်ရှိသော် ထိုမျောက်ကိုမြင်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမျောက်၏ ရေငတ်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ရေကိုငင်၍ ကျင်း၌ လောင်း၍ ပေး၏။ ပေးပြီး၍ကား အပင်အပန်းဖြေအံ့ဟု တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ လျောင်း၏။ မျောက်သည် ရေကိုသောက်၍ မနီးမဝေးသောအရပ်၌နေ၍ နှုတ်သီးဖြင့် ဘောက်ပြန်သော ရှုဘွယ်ရှိသည်ကိုပြုလျှက် ဘုရားလောင်းကို ချောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမျောက်၏ အမူအရာကိုမြင်၍ ဟယ် ... ပျက်ချော်သောမျောက် ငါသည် ရေငတ်သည်ဖြစ်၍ ပင်ပန်းသောသင့်အား များစွာသောရေကို ပေး၏။ သင်သည် ယခုအခါ၌ ငါ့အား နှုတ်သီးဖြင့် ဘောက်ပြန်သော ရှုဘွယ်ရှိသည်ကိုပြုဘိ၏။ ယုတ်သောသူအား ပြုအပ်သော ကျေးဇူးပြုခြင်းမည်သည်ကား အကျိုးမဲ့တကားဟုဆိုလို၍-
ဃမ္မာဘိတတ္တဿ ပိပါသိတဿ။
သော ဒါနီ ပိတွာန ကိရိင်္ကရောသိ၊
အသင်္ဂမော ပါပဇနေန သေယျော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဂါထာကို ဆို၏။
၄၇။ ဟရေ ဒုဋ္ဌမက္ကဋက၊ ဟယ်... ပျက်ချော်သော မျောက်။ ဃမ္မာဘိတတ္တဿ၊ အပူနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍။ ပိပါသိတဿ၊ ရေငတ်သော။ တေ၊ သင့်အား။ ပဟူတရူပံ၊ များစွာသော။ ဝါရိ၊ ရေကို။ အဒမှ၊ ငါတို့ပေးကုန်၏။ သော၊ ထိုသင်သည်။ ဣဒါနိ၊ ယခု၌။ ပိတွာန၊ သောက်ပြီး၍။ ကိရိင်္ကရောသိ၊ ကိရိ ကိရိဟူသော အသံကိုပြု၏။ ပါပဇနေန၊ ယုတ်မာသောသူနှင့်။ အသင်္ဂမော၊ မပေါင်းဘော်ရခြင်းသည်သာလျှင်။ သေယျော၊ ကောင်းမြတ်၏။
ထိုအဆွေခင်ပွန်း ပြစ်မှားတတ်သောမျောက်သည် ထိုစကားကိုကြား၍ သင်သည် ဤမျှဖြင့်သာလျှင် ထိုပြစ်မှားသောအမှုကို ပြီးပြီဟူသော အမှတ်ကိုပြု၏။ ယခုအခါ၌ သင်၏ဦးခေါင်းပေါ်၌ မစင်ကိုချ၍ သွားအံ့ဟုဆိုလိုရကား-
ဣဒါနိ ခေါ တံ ဩဟစ္ဆံ၊ ဧသာ အသ္မာက ဓမ္မတာ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၈။ ဘော ဗြာဟ္မဏ၊ အို ပုဏ္ဏား။ သီလဝါ၊ သီလရှိသော။ မက္ကဋော နာမ၊ မျောက်မည်သည်ကား။ အတ္ထီတိ၊ ရှိ၏ဟူ၍။ တေ၊ သင်သည်။ ကော၊ အဘယ်မှာ။ သုတော ဝါ၊ ကြားမူလည်း ကြားဘူးပါသနည်း။ ဒိဋ္ဌော ဝါ၊ မြင်မူလည်း မြင်ဘူးပါသနည်း။ ဣဒါနိ ခေါ၊ ယခုအခါ၌သာလျှင်။ အဟံ၊ ငါသည်။ တံ၊ သင့်ဦးခေါင်းပေါ်ကို။ ဩဟစ္ဆံ၊ ကျင်ကြီးစွန့်လိုက်ရဦးအံ့။ ဧသာ၊ ဤသို့ ကျင်ကြီးကိုစွန့်ခြင်းသည်။ အသ္မာကံ၊ မျောက်မျိုးဖြစ်ရသော ငါတို့၏။ ဓမ္မတာ၊ သဘောတည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် ထ၍သွားအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ မျောက်သည် ထိုခဏ၌သာလျှင် ခုန်၍ သစ်ခက်၌ထိုင်ပြီးလျှင် တွဲလျားဆွဲလျက် သက်ဘိသကဲ့သိုပြု၍ ထိုဘုရားလောင်း ဦးခေါင်း၌ ကျင်ကြီးကိုချ၍ မြည်လျက် တောအုပ်သို့ ဝင်လေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရေချိုး၍ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ပြုအပ်သောကျေးဇူးကို မသိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါသည် ပြုအပ်သောကျေးဇူးကို မသိသည်သာလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မျောက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျေးဇူးရှိမှ၊ ကျေးစွတ်ရ၊ နှိုင်းဆ ဆင်ခြင်ရာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၅။ အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဇာတ်
ရသေ့ နှင့် မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗေသု ကိရ ဘူတေသု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသလျှင်တည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိကတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းကုန်သောအတတ်တို့ကိုသင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ များသောအခြံအရံရှိသော ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုဟိမဝန္တာ၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ တောင်မှသက်၍ အရပ်စွန်၌ တခုသော ရွာကိုမှီ၍ သစ်ရွက်ဖြင့် မိုးအပ်သောကျောင်း၌ နေ၏။ ထိုအခါ၌ တခုသော လျှပ်ပေါ်သော မျောက်သည် ရသေ့အပေါင်းတို့ ဆွမ်းခံအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော်ညရသေ့တို့၏ နေရာအရပ်သို့လာလတ်၍ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးအပ်သော ကျောင်း၏အပေါ်၌ မြူးခုန်ကစား ပြေးလွှားခြင်းတို့ကိုပြု၏။ သောက်ရေအိုး၌ ရေကိုစွန့်၏။ ကရားကို ခွဲ၏။ မီးတင်း ကုပ်၌ ကျင်ကြီးကို စွန့်၏။ ရသေ့တို့သည် မိုးဃ်းလပတ်လုံးနေကုန်၍ ယခုအခါဟိမဝန္တာ၌ အပွင့်အသီးနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိလေအံ့၊ ထိုဟိမဝန္တာသို့သာလျှင် သွားကြကုန်အံ့ဟု အရပ်စွန်၌နေသော ဒါယကာတို့ကို ပန်ကြားကုန်၏။ လူတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့ နက်ဖြန် အကျွန်ုပ်တို့သည် ဆွမ်းကိုယူကုန်၍ အရှင်မြတ်တို့၏ နေရာအရပ်သို့ လာပါကုန်အံ့၊ ထိုဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးတော်မူကုန်၍ ကြွတော်မူကုန်လော့ဟု လျောက်ကုန်၍ နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ များစွာသော ခဲဘွယ်ကို၎င်း ဘောဇဉ်ကို၎င်း ယူခဲ့ကုန်၍ ထိုကျောင်းသို့ လာကြကုန်၏။ ထိုမျောက်သည် ထိုခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုမြင်၍ ငါသည်အံ့ဘွယ်ပြုသည်၏အဖြစ်ကိုပြု၍ လူတို့ကိုနှစ်သက်စေ၍ ငါ့အားလည်း ခဲဘွယ်ကို၎င်း ဘောဇဉ်ကို၎င်း ပေးစေအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုမျောက်သည် ရသေ့တို့၏အကျင့်ကို ကျင့်သကဲ့သို့ဖြစ်၍ ရသေ့တို့၏ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ နေကိုရှိခိုးလျှက်သာလျှင် ရပ်၏။ လူတို့သည် ထိုမျောက်ကိုမြင်ကုန်၍ သီလရှိကုန်သော သူတို့၏အထံ၌ နေခြင်းကြောင့် သီလရှိသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၍-
ပဿ သာခမိဂံ ဇမ္မံ၊ အာဒိစ္စမုပတိဋ္ဌတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆိုကုန်၏။
၄၉။ သဗ္ဗေသု၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဘူတေသု၊ သတ္တဝါတို့၌။ သီလသမာဟိတာ၊ သီလနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ သန္တိ ကိရ၊ ရှိကုန်သတတ်။ ဇမ္မံ၊ ယုတ်မာသော။ သာခမိဂံ၊ မျောက်ကို။ ပဿ၊ ရှုလော့။ အယံ၊ ဤမျောက်သည်။ အာဒိစ္စံ၊ နေကို။ ဥပတိဋ္ဌတိ၊ ရှိခိုးလျှက်တည်၏။
ဤသို့ ထိုမျောက်၏ကျေးဇူးကိုဆိုကုန်သော ထိုလူတို့ကို ဘုရားလောင်းသည်မြင်၍ သင်တို့သည် ဤသို့ လျှပ်ပေါ်သောမျောက်၏ သီလအကျင့်ကိုမသိကုန်၍ အရာမဟုတ်သည်၌ သာလျှင် ကြည်ညိုကုန်၏ ဟု ဆို၍-
အဂ္ဂိဟုတ္တဉ္စ ဥဟန္နံ၊ ဒွေ စ ဘိန္နာ ကမဏ္ဍလူ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၀။ ဘောန္တော၊ အို ဒါယကာတို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အဿ၊ ထိုမျောက်ယုတ်မာ၏။ သီလံ၊ သီလကို။ န ဝိဇာနာထ၊ မသိကုန်။ အနညာယ၊ မသိကုန်၍။ ပသံသထ၊ ချီးမွမ်းကုန်၏။ ဣမိနာ ပါပမက္ကဋေန၊ ဤမျောက်ယုတ်မာသည်။ အမှာကံ၊ ငါရှိ၏။ အဂ္ဂိုဟုတ္တဉ္စ၊ မီးတင်းကုပ်ကိုလည်း။ ဥဟန္နံ၊ ကျင်ကြီးစွန့်အပ်၏။ ဒွေ ကမဏ္ဍလူ စ၊ ကရားနှစ်ခုတို့ကိုလည်း။ ဘိန္နာ၊ ခွဲအပ်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမျောက်၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ဆို၏။ လူတို့သည် မျောက်၏အံ့ဘွယ်ကိုဖြစ်စေသည်၏အဖြစ်ကို သိကုန်၍ ခဲကို၎င်း တုတ်လှံတံကို၎င်း ကိုင်ကုန်၍ ပစ်ခတ်ရိုက်ပုတ်ကုန်၍ ပြေးစေပြီးလျှင် ရသေ့အပေါင်းအား ဆွမ်းကိုလှူဒါန်းကုန်၏။ ရသေ့အပေါင်းတို့သည်လည်း ဟိမဝန္တာသို့သာလျှင်သွားကုန်၍ မယုတ်သော ဈာန်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ၌အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ မျောက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တနပ်စားဉာဏ်၊ အမှီဖန်၊ မျောက်ဟန် မပြုရာ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၆။ ကဠာယမုဋ္ဌိဇာတ်
ကုလားပဲတစေ့ နှင့် တဆုပ်ဆုံး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဗာလော ဝတာယံ ဒုမသာခ ဂေါစရောအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကဠာယမုဋ္ဌိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကြီးကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တပါးသောအခါ မိုဃ်းတွင်းကာလ၌ ကောသလမင်း၏ ပစ္စန္တရစ်သည် ပျက်၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်၌ တည်ကုန်သော သူရဲတို့သည် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်ကုန်သော စစ်ထိုးခြင်းတို့ကို ပြုကုန်၍ ရန်သူကိုနှိပ်နင်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မင်းအား သတင်းစကားကိုစေကုန်၏။ ကောသလမင်းသည် စစ်ထိုးသင့်သောအခါမဟုတ်သော မိုဃ်းတွင်းကာလ၌ပင်လျှင်ထွက်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏အနီး၌ သစ်ခက်တပ်ကိုဖွဲ့၍ ကြံ၏။ အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟူမူကား ငါသည်ကား စစ်ထိုးသင့်သောအခါမဟုတ်သည်၌ စစ်ထိုးအံ့သောငှါ ထွက်၏။ ချောင်းမြောင်းထုံးအိုင်တို့သည် ရေဖြင့်ပြည့်ကုန်၏။ လမ်းခရီးသည် သွားရန်ခဲယဉ်း၏။ မြတ်စွာဘုရားသို့ဆည်းကပ်အံ့၊ ထိုမြတ်စွားဘုရားသည် ငါ့ကို မြတ်သော မင်းကြီး သင်သည်အဘယ်အရပ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေးတော်မူလတ္တံ့၊ ထိုအခါ၌ ငါသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်အံ့၊ ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရားသည် တမလွန်ဘဝ၌ဖြစ်သော အကျိုးဖြင့်သာလျှင် ချီးမြှောက်တော်မူသည် မဟုတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်မျက်မှောက် ၌ဖြစ်သော အကျိုးဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်တော် မူပေသလျှင်ကတည်း၊ ထို့ကြောင့် စစ်ထိုးသွားခြင်း၌ ငါအား အစီးအပွားမရှိသည် အကယ်၍ဖြစ်လတ္တံ့၊ မြတ်သောမင်းကြီး အခါမဟုတ်သေးဟု မိန့်တော်မူလတ္တံ့၊ အစီးအပွားသည် အကယ်၍ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုကောသလမင်းသည် ဇေတဝန်ကျောင်းသို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ယခု သင်သည် နေမွန်းတည့်သောအခါ၌ အဘယ်အရပ်မှလာသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ကျွန်ုပ်သည် ပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်းစိမ့်သောငှာ ခွါထွက်ခဲ့၏။ အရှင်ဘုရားတို့ကို ရှိခိုး၍ သွားအံ့သောငှါ လာပါသည်ဟုလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ရှေး၌လည်း မင်းတို့သည် စစ်သည်ဗိုလ်ပါဖြင့် စစ်ထိုးအံ့သောငှါ ထွက်လတ်ကုန်သည်ရှိသော် ပညာရှိတို့၏စကားကို နာကုန်၍ စစ်ထိုးသင့်သောအခါ မဟုတ်သည်၌ စစ်ထိုးအံ့သောငှာ သွားခြင်းကို မသွားကုန်ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကောသလမင်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မြတ်သောမင်းကြီး လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အလုံးစုံသောအမှုကိစ္စကို ရွက်ဆောင်သော အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ပစ္စန္တရစ်သည် ပျက်သည်ရှိသော် ဗြဟ္မဒတ်မင်းအား ပစ္စန္တရစ်၌နေကုန်သော သူရဲတို့သည် ကျောက်စာကို ဆက်ကုန်၏။ မင်းသည် မိုဃ်းတွင်းကာလ၌ ထွက်၍ ဥယျာဉ်၌ သစ်ခက်တပ်ကိုဖွဲ့၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်း၏အထံ၌ တည်၏။ ထိုခဏ၌ မြင်းတို့၏အကျိုးငှာ ကုလားပဲတို့ကို ပြုတ်ပြီးလျှင် ဆောင်ခဲ့ကုန်၍ မြင်းစားခွက်၌ ထည့်ကုန်၏။ ဥယျာဉ်၌ မျောက်တို့တွင် တခုသော မျောက်သည် သစ်ပင်မှဆင်း၍ ထိုမြင်းတို့စားခွက်မှ ကုလားပဲတို့ကို ယူ၍ ခံတွင်းကို ပြည့်စေပြီးလျှင် လက်တို့ဖြင့်ယူ၍ ခုန်၍ သစ်ပင်၌ ထိုင်လျက် စားအံ့သော အားထုတ်၏။ ထိုအခါ၌ စားစဉ်ထိုမျောက်၏လက်မှ ကုလားပဲတစေ့သည် မြေ၌ကျ၏။ ထိုမျောက်သည် ခံတွင်းဖြင့်၎င်း လက်ဖြင့်၎င်း ယူအပ်ကုန်သော အလုံးစုံကုန်သော ကုလားပဲတို့ကိုစွန့်ပြီးလျှင် ဆင်းသက်၍ ထိုကျလေသော ကုလားပဲတစေ့ကိုသာလျှင် ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ထိုကျလေသော ကုလားပဲတစေ့ကို မမြင်၍သာလျှင် တဖန် သစ်ပင်သို့တက်၍ တရားတွေ့ရာ၌ တထောင်သောဥစ္စာမှ ရှုံးသောသူကဲ့သို့ စိုးရိမ်လျက် မျက်နှာမသာသည်ဖြစ်၍ သစ်ခက်၌ နေ၏။ မင်းသည် မျောက်၏ အမူအရာကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းကိုခေါ်၍ အိုအမတ် မျောက်သည်ပြုအပ်သော ထိုအမူအရာကို မြင်၏လော၊ အဘယ်မည်သောအမှုနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး များသည်ကို မကြည့်ကုန်မူ၍ အနည်းငယ်ကို ကြည့်ကုန်သော ပညာမရှိကုန်သော သူမိုက်တို့သည် ဤသို့ သဘောရှိသောအမှုကို ပြုကုန်မြဲသာလျှင်တည်း၊ ဤသို့ ဆို၍-
ပညာ ဇနိန္ဒ နယိမဿ ဝိဇ္ဇတိ၊
ကဠာယမုဋ္ဌိံ အဝကိရိယ ကေဝလံ၊
ဧကံ ကဠာယံ ပတိတံ ဂဝေသတိ။
ဟူသော ရှေးဦးသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၁။ ဇနိန္ဒ၊ လူတို့ကို အစိုးရတော်မူသော မင်းမြတ်။ အယံ ဒုမသာခဂေါစရော၊ ထိုသစ်ပင်၏အခက်တို့၌ ကျက်စားတတ်သော မျောက်သည်။ ဗာလော ဝတ၊ မိုက်စွတကား။ ဣမဿ၊ ဤမျောက်အား။ ပညာ၊ ပညာသည်။ ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အယံ ဒုမသာခဂေါစရော၊ ဤမျောက်သည်။ ကေဝလံ၊ အလုံးစုံသော။ ကဠာယမုဋ္ဌိံ၊ ကုလားပဲဆုပ်ကို။ အဝကိရိယ၊ ဖရိုမရဲကြဲလိုက်၍။ ပတိတံ၊ ကျလေသော။ ဧကံ ကဠာယံ၊ ကုလားပဲတစေ့ကို။ ဂဝေသတိ၊ ရှာ၏။
ဤသို့ဆိုပြီး၍ တဖန် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမျောက်ကို ဥပမာပြု၍ မင်းကိုသိစေလိုရကား-
အပ္ပေန ဗဟုံ ဇိယျာမ၊ ကဠာယျေနေဝ ဝါနရော။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၂။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ဝါနရော၊ မျောက်သည်။ ဧကံ ကဠာယံ၊ ကုလားပဲတစေ့ကို။ ပရိယေသမာနော၊ ရှာသည်ရှိသော်။ ကဠာယေန၊ ကုလားပဲတစေ့ကြောင့်။ သဗ္ဗကဠာယေဟိ၊ အလုံးစုံကုန်သော ကုလားပဲမှ။ ပရိဟီနော ဣဝ၊ ယုတ်သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ အတိလောဘိနော၊ အလွန်လောဘကြီးကုန်သော။ အညေ၊ တပါးကုန်သော။ ယေ ဇနာ စ၊ အကြင်သူတို့သည်၎င်း။ မယဉ္စ၊ ငါတို့သည်၎င်း။ အပ္ပေန၊ အနည်းငယ်သော အကျိုးကြောင့်။ ဗဟုံ၊ များစွာသော အကျိုးကို။ ဇိယျာမ၊ ဖျက်ဆီးကုန်လတ္တံ့။ (ကဠာယမုဋ္ဌိန္တိ စဏကမုဋ္ဌိံ၊ ၎င်း အဋ္ဌကထာ)။
မင်းသည် ထိုဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ ထိုဥယျာဉ်မှပြန်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့သာလျှင် ဝင်၏။ ခိုးသူတို့သည်လည်း မင်းသည် ခိုးသူကိုဆုံးမခြင်းကိုပြုအံ့ဟူ၍ မြို့မှထွက်သတတ်ဟု ကြားကုန်၍ ပစ္စန္တရစ်မှ ပြေးလေကုန်၏။ ပစ္စုပ္ပန်၌လည်း ခိုးသူတို့သည် ကောသလမင်းသည် ထွက်သတတ်ဟုကြားကုန်၍ ပြေးလေကုန်၏။ ကောသလမင်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဓမ္မဒေသနာတော်ကို နာရ၍ နေရာမှထပြီးလျှင် ရှိခိုးလျက် လက်ျာရစ်လှည့်သည်ကိုပြု၍ သာဝတ္ထိမြို့သို့သာလျှင် ဝင်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား မြတ်သောမင်းကြီး ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အနည်းငယ်မက်၊ အများပျက်၊ မှားချက်နာလှ လူ့ဗာလ
ခြောက်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဠာယမုဋ္ဌိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၇။ တိန္ဒုကဇာတ်
ဉာဏ်ကောင်းသောမျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတက်သောသဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓနုဟတ္ထကလာပေဟိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိန္ဒုကဇာတ်ကိုဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ပညာပါရမီကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မဟာဗောဓိဇာတ်၌ ကဲ့သို့၎င်း ဥမင်္ဂဇာတ်၌ကဲ့သို့၎င်း မိမိပညာ၏ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းသည်ကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရားသည် ပညာရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါဘုရားသည် ပညာရှိသည် သာလျှင်တည်း၊ အကြောင်း၌ လိမ္မာသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။ ( မဟာဗောဓိဇာတ် ပညာသနိပါတ်၊ ဥမင်္ဂဇာတ် မဟာနိပါတ်၌ ပါသည်။ )
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ ရှေးလွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီ ပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မျောက်အမျိုး၌ဖြစ်၍ ရှစ်သောင်းသော မျောက်တို့သည် ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုဟိမဝန္တာအရပ်၏အနီး၌ တခုသော ပစ္စန္တရစ်ရွာသည် ရံခါခါ လူနေ၏။ ရံခါ ပျက်စီး၏။ ထိုရွာ၏ အလယ် ၌ကား အခက်အခွနှင့်ပြည့်စုံသော ချိုမြိန်ကောင်းမြတ်သောအသီးရှိသော တည်တပင်သည် ရှိ၏။ မျောက်အပေါင်းသည် ရွာပျက်စီးသောကာလ၌ လလတ်၍ ထိုတည်ပင်၏အသီးတို့ကို စား၏။ ထို့နောင်မှ တပါးသော သီးသောအလှည့်၌ ထိုရွာသည် တဖန်နေသော လူရှိသည်ဖြစ်၏။ မြဲမြံလုံခြုံသော အရံအတားရှိ၏။ တံခါးနှင့်ယှဉ်၏။ ထိုတည်ပင်သည်လည်း အသီးလေးခြင်းကြောင့် ညွှတ်သောအခက်ရှိသည်ဖြစ်၍ တည်၏။ မျောက် အပေါင်းသည် ဤသို့ ကြံ၏။ အဘယ်သို့ကြံသနည်း ဟူမူကား ငါတို့သည် ရှေးအခါ ဤမည်သောရွာ၌ တည်သီးတို့ကို စားကြကုန်၏။ ထိုတည်ပင်သည် ယခုအခါ၌ အသီး သီးသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား အသီး မသီးသလော ထိုရွာသည်လည်း လူတို့နေသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား လူ မနေသလော၊ ဤသို့ ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ သွားချေ၊ ဤအကြောင်းကို စုံစမ်းချေဟု မျောက်တခုကို စေလိုက်၏။ ထိုမျောက်သည်သွား၍ တည်ပင်၏ အသီး သီးသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း ရွာ၌ဝင်၍ လူနေသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း သိလျှင် လာလတ်၍ မျောက်တို့အား ကြား၏။
မျောက်တို့သည် ထိုတည်ပင်၏ အသီး သီးသည်၏အဖြစ်ကို ကြားကုန်၍ ချိုကုန်သောတည်သီးတို့ကို စားကုန်အံ့ဟု အားထုတ်ခြင်း ဖြစ်ကုန်၍ မျောက်မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ မျောက်မင်းသည် ရွာ၌လူနေသလော မနေသလောဟု မေး၏။ အရှင်မျောက်မင်း လူနေ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား မသွားအပ်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ လူတို့သည် မာယာများကုန်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်မျောက်မင်း လူတိုအိပ်ပျော်ချိန်ဖြစ်သော သန်းခေါင်ယာမ်အခါ၌ စားကုန်အံ့ဟု များစွာကုန်သော မျောက်တို့သည် သွားကုန်၍ မျောက်မင်းကို ဝန်ခံစေကုန်၍ ဟိမဝန္တာမှ သက်ခဲ့ကုန်ပြီးလျှင် ထိုရွာ၏ မနီးမဝေးသော အရပ်၌ လူတို့၏ အိပ်ပျော်ချိန်ကာလကို ငံ့လင့်ကုန်လျက် ကျောက်ဖျာအပြင်၌ အိပ်ကြကုန်၍ သန်းခေါင်ယာမ်၌ လူတို့သည် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် တည်ပင်ကို တက်ကုန်၍ တည်သီးတို့ကို စားကြကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သောယောက်ျားသည် ကိုယ်၏ကိစ္စဖြင့် အိမ်မှထွက်၍ ရွာ၏အလည်သို့ သွားသည်ရှိသော် မျောက်တို့ကိုမြင်၍ ရွာနေသူ လူအပေါင်းတို့အား ပြောကြား၏။ များစွာကုန်သောလူတို့သည် လေးတောင့်ကိုဖွဲ့ကုန်လျက် အထူးထူးသော လက်နက်စွဲကိုင်လျက် ခဲအုတ် လှံတံ အစရှိသည်တို့ကို ယူကုန်၍ ညဉ့်သည် လင်းလတ်သည်ရှိသော် မျောက်တို့ကို ဖမ်းကုန်အံ့ဟု တည်ပင်ကိုဝန်းရံ၍ စောင့်ကုန်၏။ ရှစ်သောင်းကုန်သောမျောက်တို့သည် လူတို့ကိုမြင်ကုန်၍ သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား မျောက်မင်းကိုထား၍ ငါတို့အား တပါးသောကိုးကွယ်ရာသည် မရှိပြီဟု ထိုမျောက်မင်း၏ အထံသို့ သွားကုန်၍-
သမန္တာ ပရိကိဏ္ဏမှ၊ ကထံ မောက္ခော ဘဝိဿတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆိုကုန်၏။
၅၃။ ဝါနရိန္ဒ၊ မျောက်မင်း။ ဓနုဟတ္ထကလာပေဟိ၊ လေးတောင့်လက်စွဲကုန်ထသော။ နေတ္တိံသဝရဓာရိဘိ၊ မြတ်သော သန်လျက်ကို ဆောင်ကုန်သောသူတို့သည်။ သမန္တာ၊ ထက်ဝန်း ကျင်မှ။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့ကို။ ပရိကိဏ္ဏမှ၊ ဝန်းရံကုန်၏။ ကထံ-ကေန ကာရဏေန၊ အဘယ်သို့သော အကြောင်းဖြင့်။ အမှာကံ၊ အကျွန်ုပ်တို့အား။ မောက္ခော၊ သေဘေးမှလွတ်ခြင်းသည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်ပါအံ့နည်း။
ထိုမျောက်တို့၏စကားကိုကြား၍ မျောက်မင်းသည် မကြောက်ကြကုန်လင့်၊ လူတို့မည်သည်ကား များသောကိစ္စ ရှိကုန်၏။ ယခုလည်း မဇ္ဈိမယာမ်သည်ဖြစ်၏။ ငါတို့ကို သတ်ကုန်အံ့ဟူ၍ ဝန်းရံကုန်သော ထိုလူတို့အား ဝန်းရံခြင်းဟူသော ဤကိစ္စ၏အန္တရာယ်ကိုပြုတတ်သော တပါးသောကိစ္စသည် ဖြစ်ငြားအံ့လည်း မသိဟု မျောက်တို့ကို နှစ်သိမ့်စေလိုရကား-
အတ္ထိ ရုက္ခဿ အစ္ဆိန္နံ၊ ခဇ္ဇထညေဝ တိန္ဒုကံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၄။ ဘော ဝါနရဂဏာ၊ အိုပျောက်အပေါင်းတို့။ ဗဟုကိစ္စာနံ၊ များစွာသောကိစ္စရှိကုန်သော လူတို့အား။ အညာ၊ တပါးသော။ ကောစိ၊ တစုံတခုသော။ အတ္ထော၊ အမှုကိစ္စသည်။ အပ္ပေဝ ဇာယေထ၊ ဖြစ်ငြားအံ့လည်း မသိ။ ရုက္ခဿ၊ တည်ပင်၏။ အစ္ဆိန္နံ၊ မပြတ်သော အသီးသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တိန္ဒုကံ၊ တည်သီးကို။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ခဇ္ဇထညေဝ၊ အလိုရှိတိုင်း သာလျှင်စားကြကုန်။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မျောက်အပေါင်းကို သက်သာရာ ရစေ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤမျှလောက်သော နှစ်သိမ့်ခြင်းကို မရကုန်သည်ရှိသော် အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုမျောက်တို့သည် နှလုံးကွဲသဖြင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ရာ၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဤသို့ မျောက်အပေါင်းကို နှစ်သိမ့်စေ၍ အလုံးစုံကုန်သော မျောက်တို့ကို စုရုံးကုန်လော့ဟု ဆို၏။ စုရုံးကုန်သည်ရှိသော် ထိုမျောက်မင်း၏ တူဖြစ်သော သေနကအမည်ရှိသော မျောက်ကိုမမြင်ကုန်၍ သေနကသည်မလာဟု မျောက်မင်းအားကြားကုန်၏။ သေနကသည် အကယ်၍ မပါလာသည် ဖြစ်အံ့၊ သင်တို့သည် မကြောက်ကြကုန်လင့်၊ ယခုအခါ၌ သေနကသည် သင်တို့အား ချမ်းသာခြင်းကို ပြုလတ္တံ့ဟုဆို၏။ သေနကသည်လည်း မျောက်အပေါင်း၏ သွားသောကာလ၌ အိပ်ပျော်၍ နောက်မှနိုးလတ်သည်ရှိသော် တစုံတခုသော မျောက်ကိုမမြင်၍ ခြေရာသို့အစဉ်လျှောက်သော ခြေရာရှိသည်ဖြစ်၍ လာလတ်သော် လူတို့ကိုမြင်၍ မျောက်အပေါင်းအား ဘေးဖြစ်၏ဟုသိ၍ တခုသော အစွန်ဖြစ်သောအိမ်၌ မီးကိုထွန်း၍ ချည်ဝင့်သော မိန်းမအို၏အထံသို့သွား၍ လယ်သို့သွားသော ရွာသူသားငယ်ကဲ့သို့ တခုသော မီးစကိုယူ၍ လေညာ၌ရပ်၍ ရွာကို မီးတိုက်၏။ လူတို့သည် မျောက်တို့ကိုစွန့်ကုန်၍ မီးကိုငြိမ်းစိမ့်သောငှါ ပြေးကြကုန်၏။ မျောက်တို့သည် ပြေးကြကုန်သည်ရှိသော် သေနက၏အကျိုးငှါ တလုံးတလုံးစီသောတည်သီးကို ယူကုန်၍ ပြေးကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ သာကီဝင်မင်းမျိုးဖြစ်သော မဟာနာမ်သည် ထိုအခါ မျောက်မင်း၏တူဖြစ်သော သေနက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ မျောက်အပေါင်းတို့ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မျောက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အရေးကြုံတောင်း၊ ဉာဏ်ရည်ကောင်း၊ အပေါင်းချမ်းသာရ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တိန္ဒုကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၈။ ကစ္ဆပဇာတ်
အိုးထိန်းသည် နှင့် လိပ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဇနိတ္တံ မေ ဘဝိတ္တံ မေ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ကစ္ဆပဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ယဉ်းအနာမှလွတ်သော အမျိုးသားကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်ဝယ် တဦးသောအမျိုး၌ ယဉ်းအနာသည်ဖြစ်သတတ်၊ မိဘတို့သည် သားကို ချစ်သား ဤအိမ်၌ မနေလင့်၊ နံရံကိုဘောက်၍ ပြေး၍ အမှတ်မရှိသောအရပ်သို့သွား၍ အသက်ကို စောင့်လေလော့၊ နောက်မှလာလတ်၍ ဤမည်သောအရပ်၌ မြှုပ်၍ထားအပ်သော များစွာသောဥစ္စာသည် ရှိ၏။ ထိုဥစ္စာကို ထုတ်ဖော်၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ ချမ်းသာသဖြင့်အသက်မွေးရစ်လော့ဟု ဆိုကုန်၏။ သားသည် မိဘတို့၏စကားကိုဝန်ခံ၍ နံရံကိုဘောက်၍ ပြေးလေ၍ မိမိ၏အနာသည် ငြိမ်းလတ်သည်ရှိသော်လာလတ်၍ မြှုပ်ထားအပ်သော ဥစ္စာကို ထုတ်ဘော်ပြီးလျှင် ဥစ္စာကိုဖြစ်စ၍ အိမ်ရာထောင်သောလူတို့ဘောင်၌ နေ၏။ ထိုအမျိုးသားသည် တနေ့သ၌ ထောပတ်ဆီ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း အဝတ်အာရုံ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ယူခဲ့စေ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် နေလေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအမျိုးသားနှင့်တကွ စကားအစေ့အစပ်ကို ပြုတော်မူ၍ ဒါယကာ သင်တို့၏အိမ်၌ ယဉ်းအနာသည်ဖြစ်၏ဟု ငါတို့ ကြားဘူးကုန်၏။ သင်တို့သည် အသို့ပြု၍ လွတ်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုအမျိုးသားသည် ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ စင်စစ်လျှင် ရှေး၌လည်း ဘေးဖြစ်သည်ရှိသော် မိမိ၏နေရာအရပ်၌ တပ်စွန်းခြင်းကိုပြုကုန်၍ တပါးသောအရပ်သို့ မသွားကုန်သောသတ္တဝါတို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးကုန်၏။ မတပ်စွန်းခြင်းကိုပြုကုန်၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်ကား အသက်ကို ရဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော်ဘုရားလောင်းသည် ကာသိကရွာငယ်ဝယ် အိုးထိန်းသည် အမျိုး၌ဖြစ်၍ အိုးထိန်းတို့၏အမှုကိုပြု၍ သားမယားကိုမွေး၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ မြစ်ကြီးနှင့်တကွ တစပ်တည်းသော အလိုလိုဖြစ်သောအိုင်ကြီးသည် ရှိ၏။ ထိုအိုင်ကြီးသည် ရေများသောကာလ၌ မြစ်နှင့်တကွ ရေတစပ်တည်းရှိ၏။ ရေသည် နည်းလတ်သော် အသီးအခြား ဖြစ်၏။ ငါးလိပ်တို့သည်ကား ဤနှစ်၌ မိုဃ်းကောင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤနှစ်၌ မိုဏ်းခေါင်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု သိကုန်၍ အိုင်ရေ၏ မြစ်ရေနှင့် တစပ်တည်းရှိသောကာလ၌သာလျှင် အိုင်မှထွက်ကုန်၍ မြစ်သို့ သွားကုန်၏။ လိပ်တခုသည်ကား ဤအရပ်သည် ငါ၏ဖွားရာအရပ်တည်း၊ ကြီးမြင့်ရာအရပ်တည်း၊ မိဘတို့သည် နေသောအရပ်တည်း၊ ငါသည် ဤအရပ်ကို စွန့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု မြစ်သို့ မသွား၊ ထိုအခါ နွေကာလဝယ် အိုင်တို့၌ရေသည်ပြတ်၏။ ထိုလိပ်သည် ဘုရားလောင်း၏ မြေစိုင်ယူရာအရပ်၌ မြေကိုကျစ်၍ ဝပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြေစိုင်ကိုယူအံ့ဟူ၍ ထိုအရပ်သို့သွား၍ ပေါက်တူးကြီးဖြင့် မြေကိုပေါက်သည်ရှိသော် လိပ်၏ကျောက်ကုန်းကို ပေါက်မိ၍ မြေစိုင်ကိုကဲ့သို့ ပေါက်တူးနှင့်သာလျှင် ထိုလိပ်ကိုထုတ်၍ ကုန်း၌ကျစေ၏။ ထိုလိပ်သည် ဝေဒနာသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ နေရာအရပ်၌တပ်စွန်းခြင်းကို စွန့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဤသို့သောပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ရ၏ဟု ဆို၍ ငိုကြွေးလိုရကား-
တံ မံ ပင်္ကော အဇ္စျဘဝိ၊ ယထာ ဒုဗ္ဗလကံ တထာ။
တံ တံ ဝဒါမိ ဘဂ္ဂဝ၊ သုဏောဟိ ဝစနံ မမ။
တံ ဇနိတ္တံ ဘဝိတ္တဉ္စ၊ ပုရိသဿ ပဇာနတော။
ယမှိ ဇီဝေ တမှိ ဂစ္ဆေ၊ န နီကေတဟတော သိယာ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၅၅။ ဘဂ္ဂဝ၊ ဘဂ္ဂဝ။ ဣဒံ ဌာနံ၊ ဤအရပ်သည်။ မေ၊ ငါ၏။ ဇနိတ္တံ၊ ဖွားရာအရပ်တည်း။ ဣဒံ ဌာနံ၊ ဤအရပ်သည်။ မေ၊ ငါ၏။ ဘဝိတ္တံ၊ ဖြစ်ရာ အရပ်တည်း။ ဣတိ-ဣမိနာ ကာရဏေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့်။ ပင်္ကေ၊ ညွန်၌။ အဟံ၊ ငါသည်။ အဝဿယိံ၊ နေမိ၏။ တံ၊ ထိုငါ့ကို။ ပင်္ကော၊ ညွန်သည်။ ဒုဗ္ဗလကံ၊ အားနည်းသောသူကို။ အဇ္စျဘဝိ ယထာ၊ အားရှိသောသူသည် နှိပ်စက်သကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ အဇ္ဈဘဝိ၊ နှိပ်စက်၏။ ဘဂ္ဂဝ၊ ဘဂ္ဂဝ။ တွံ၊ သင်သည်။ မမ၊ ငါ၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ သုဏောဟိ၊ နာဦးလော။
၅၆။ ဂါမေ ဝါ၊ ရွာ၌၎င်း။ ယဒိ၊ ထိုမြို့။ အရညေ ဝါ၊ တော၌၎င်း။ ယတြ၊ အကြင်အရပ်၌။ သုခံ၊ ကိုယ်စိတ်နှစ်ပါး၌ဖြစ်သော ချမ်းသာခြင်းကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ တံ ဌာနံ၊ ထိုအရပ်သည်။ ပဇာနတော၊ အကျိုးရှိသည် မရှိသည် အကြောင်းဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကိုသိသော။ ပုရိသဿ၊ ယောက်ျား၏။ ဇနိတ္တဉ္စ၊ ဖွားရာအရပ်သည်၎င်း။ ဘဝိတ္တဉ္စ၊ ကြီးမြင့်ရာအရပ်သည်၎င်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ ယမှိ၊ အကြင်အရပ်၌။ ဇီဝေ၊ အသက်ရှင်ရာ၏။ တမှိ၊ ထိုအရပ်သို့။ ဂစ္ဆေ၊ သွားရာ၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဂစ္ဆတော၊ သွားသည်ရှိသော်။ နိကေတဟတော၊ နေရာအရပ် သတ်အပ်သည်။ န သိယာ၊ မဖြစ်ရာ။
ဤသို့ ထိုလိပ်သည် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ စကားပြောဆိုလျက်သေလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုလိပ်ကိုယူ၍ အလုံးစုံသော ရွာ၌နေကုန်သောသူတို့ကို စည်းဝေးပြီးလျှင် ထိုသူတို့ကိုဆုံးမလို၍ ဤသို့ ဆို၏။ အချင်းတို့ ဤလိပ်ကို သင်တို့သည် ရှုကြကုန်လော့၊ ဤလိပ်သည် တပါးကုန်သော ငါး, လိပ်တို့၏ မြစ်ကြီးသို့ သွားလေသောကာလ၌ မိမိ၏နေရာအရပ်၌ တပ်စွန်းခြင်းကို ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ထိုငါး လိပ်တို့နှင့်တကွ မသွားမူ၍ ငါ၏ မြေစိုင်ယူရာအရပ်သို့ ဝင်၍ နေ၏။ ထိုအခါ၌ ငါသည် မြေစိုင်ကိုယူသည်ရှိသော် ထိုလိပ်၏ကျောက်ကုန်းကို ပေါက်တူးဖြင့်ပေါက်မိ၍ မြေစိုင်ကိုကဲ့သို့ ကုန်း၌ကျစေ၏။ ဤလိပ်သည် မိမိ၏ ပြုအပ်သောအမှုကို အောက်မေ့၍ နှစ်ဂါထာတို့ဖြင့် ငိုကြွေး၍ သေ၏။ ဤသို့ ဤလိပ်သည် မိမိ၏နေရာအရပ်၌ တပ်စွန်းခြင်းကိုပြု၍ သေခြင်းသို့ ရောက်၏။ သင်တို့သည်လည်း ဤလိပ်နှင့်အတူပြုကုန်သည် မဖြစ်ကုန်လင့်၊ ဤနေ့မှစ၍ ငါ၏ရူပါရုံ ငါ၏သဒ္ဒါရုံ ငါ၏ဂန္ဓာရုံ ငါ၏ရသာရုံ ငါ၏ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ ငါ၏သား ငါ၏သ္မီး ငါ၏ကျွန်ယောက်ျား ငါ၏ကျွန်မိန်းမ အပိုင်းအခြားဖြင့်၎င်း ငါ၏ရွှေငွေဥစ္စာဟု တဏှာ၏အစွမ်းအားဖြင့်၎င်း၊ အသုံးအဆောင်၏ အစွမ်းအားဖြင့်၎င်း မယူကုန်လင့်၊ သတ္တဝါသည် တယောက်အထီးထီးသာလျှင် ဘဝသုံးပါးတို့၌ တပြောင်းပြန်ပြန် ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ဤသို့လျှင် ဘုရားကဲ့သို့သော တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် လူများအား အဆုံးအမကိုပေး၏။ ထိုအဆုံးအမသည် ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံးကိုပြန့်၍ ခြောက်သောင်းအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော နှစ်တို့ပတ်လုံးတည်၏။ လူများသည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထို့အတူသာလျှင် ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ထိုအမျိုးကောင်းသားသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ဒါယကာ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ လိပ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် သာလျှင် ထိုအခါ အိုးထိန်းသည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သေဘေးကြုံလာ၊ နေရင်းရွာ၊ စွန့်ခွါ ချမ်းသာရ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကစ္ဆပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၉။ သတဓမ္မဇာတ်
ဒွန်းစဏ္ဏား နှင့် ပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တဉ္စ အပ္ပဉ္စ ဥစ္ဆေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသတဓမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် နှစ်ဆယ့်တပါး အပြားရှိသော အနေသနကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တပါးသောကာလ၌ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဆေးကုခြင်းအမှုဖြင့်၎င်း တမန်သွားခြင်းအမှုဖြင့်၎င်း စေခိုင်းသူ၏ ထိုထိုအမှု၌ယှဉ်သဖြင့်၎င်း သလုံးမြင်းခေါင်းဖြင့် အစေအပါးခံသဖြင့်၎င်း ဆွမ်းတုံ့ပေးခြင်းဖြင့်၎င်း ဤသို့စသည်သဘောရှိသော နှစ်ဆယ့်တပါးအပြားရှိသော အနေသနဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုအနေသနသည် သာကေတဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့် အသက်မွေးခြင်းပြုသည်၏အဖြစ်ကိုသိတော်မူ၍ ယခုအခါ၌ များစွာကုန်သောရဟန်းတို့သည် အနေသနဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည်ကား ဤသို့သော အသက်မွေးခြင်းကို ပြုကုန်၍ ဘီလူး၏အဖြစ်မှ၎င်း ပြိတ္တာ၏အဖြစ်မှ၎င်း မလွတ်ကုန်လတ္တံ့၊ လှည်းဦး၌ က, အပ်ကုန်သော နွားတို့ကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၍သာလျှင် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ငရဲ၌ ပဋိသန္ဓေကို ယူကုန်လတ္တံ့။ ငါသည် ထိုရဟန်းတို့၏ အစီးအပွားအကျိုးငှါ ချမ်းသာခြင်းအကျိုးငှါ မိမိ၏အလိုအားဖြင့်ဖြစ်သော မိမိဉာဏ်အားသာလျှင်ထင်သော တပါးသောဓမ္မဒေသနာကို ဟောအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု နှလုံးပြုတော်မူ၍ ရဟန်းအပေါင်းကို စည်းဝေးစေပြီးလျှင် ရဟန်းတို့နှစ်ဆယ့်တပါး အပြားရှိသော အနေသနဖြင့် ပစ္စည်းတို့ကိုမဖြစ်စေအပ်ကုန်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အနေသနကြောင့်ဖြစ်သောဆွမ်းသည် ရဲရဲညိသောသံတွေခဲနှင့်တူ၏။ လတ်တလော သေစေတတ်သောအဆိပ်နှင့်တူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အနေသနမည်သည်ကား ဘုရား, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, သာဝကတို့သည် ကဲ့ရဲ့အပ်ကုန်၏။ အနေသနကြောင့်ဖြစ်သောဆွမ်းကို စားသောရဟန်းအား ရွှင်ခြင်းသည်၎င်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းသည်၎င်း မရှိ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤသို့ဖြစ်သောဆွမ်းသည် ငါ၏သာသနာတော်၌ ဒွန်းစဏ္ဍာ၏ စားကြွင်းဘောဇဉ်နှင့်တူ၏။ ထိုအနေသနကြောင့် ဖြစ်သောဆွမ်းကို သုံးဆောင်ခြင်းသည် သတဓမ္မလုလင်၏ ဒွန်းစဏ္ဏား၏ စားကြွင်းထမင်းကို သုံးဆောင်ခြင်းကဲ့သို့ ဖြစ်၏ဟု ဟောတော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဒွန်းစဏ္ဍာအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တစုံတခုသော ပြုဘွယ် ကိစ္စကြောင့် ရိက္ခာဆန်တို့ကို၎င်း ထမင်းထုပ်ကို၎င်းယူ၍ ခရီးသို့သွား၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ အမည်အားဖြင့် သတဓမ္မမည်သော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏ မဟာသာလအမျိုး၌ဖြစ်သော တယောက်သော လုလင်သည်ရှိ၏။ ထိုလုလင်သည်လည်း တစုံတခုသောပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် ဆန်တို့ကို၎င်း ထမင်းထုပ်ကို၎င်း မယူမူ၍သာလျှင် ခရီးသို့သွား၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ခရီးမ၌ ပေါင်းမိကြကုန်၏။ သတဓမ္မလုလင်သည် ဘုရားလောင်းကို အချင်း သင်သည် အဘယ်အမျိုး၌ ဖြစ်သောသူနည်းဟု မေး၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ငါသည် ဒွန်းစဏ္ဍာမျိုးတည်းဟု ဆို၍ သင်သည် အဘယ်အမျိုး၌ဖြစ်သော သူနည်းဟု လုလင်ကို မေး၏။ ထိုသတဓမ္မ လုလင်သည် ငါသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုးတည်းဟု ဆို၍ ကောင်းပြီ သွားကြကုန်အံ့ဟု ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ခရီးသို့ အတူသွားကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် နံနက်စာစားသောအခါ၌ ရေချမ်းသာရာအရပ်၌နေ၍ လက်တို့ကိုဆေး၍ ထမင်းထုပ်ကိုဖြေ၍ လုလင် ထမင်းစားလှည့်လောဟု ဆို၏။ ဟယ်... ဒွန်းစဏ္ဍာ ငါ့အား ထမင်းဖြင့် အလိုမရှိဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီဟု ထုပ်ခဲ့သောထမင်းကို စားကြွင်းကိုမပြုမူ၍သာလျှင် မိမိ၏ မျှလောက်ရုံမျှသော ထမင်းကို တခုသောဖက်၌ထည့်၍ ထုပ်ခဲ့သောထမင်းကိုတင်၍ သင့်အပ်သောအရပ်၌ထား၍ စား၍ ရေကိုသောက်၍ လက်ခြေဆေးပြီးလျှင် ဆန်တို့ကို၎င်း ကြွင်းသောထမင်းကို၎င်းယူ၍ လုလင်သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ခရီးသို့ သွား၏။
ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည်လည်း တနေ့ပတ်လုံးသွားကုန်၍ ညအခါတခုသော ရေချမ်းသာရာအရပ်၌ ရေချိုးကုန်၍ တက်ကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရေချမ်းသာရာအရပ်၌နေ၍ ထမင်းထုပ်ကို ဖြေပြီးလျှင် လုလင်ကိုမပန်ကြားဘဲသာလျှင် စား၏။ လုလင်သည် တနေ့ပတ်လုံး ခရီးကို သွားခြင်းကြောင့် ပင်ပန်းရကား ကိုယ်တွင်း၌ ဆာမွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၍ ငါ့အား ထမင်းကို အကယ်၍ပေးအံ့၊ စားအံ့ဟု ကြည့်လျက် ရပ်၏။ ဒွန်းစဏ္ဏားသည် တစုံတခုသောစကားကို မဆိုမူ၍သာလျှင် စား၏။ သတဓမ္မလုလင်သည် ကြံ၏။ အဘယ်သို့ကြသနည်းဟူမူကား ဤဒွန်းစဏ္ဏားသည် ငါအား စားလှည့်ဟု မခေါ်မူ၍သာလျှင် အလုံးစုံကိုစား၏။ ထိုဒွန်းစဏ္ဍားကို နှိပ်စက်ပြီးလျှင်ယူ၍ အပေါ်၌စားဆဲထမင်းကို စွန့်စေ၍ အကြွင်းကို စားခြင်းငှါသင့်၏ဟု ဤသို့ ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုသတဓမ္မလုလင်သည် ထိုသို့ကြံတိုင်းသာလျှင်ပြု၍ စားကြွင်းထမင်းကို စား၏။ ထိုအခါ၌ ထိုသတဓမ္မလုလင်အား စားစဉ်ပင်လျှင် ငါသည် မိမိ၏ဇာတ်အနွယ် အမျိုး အရပ်တို့အား မလျောက်ပတ်သော ဒွန်းစဏ္ဍား၏စားကြွင်းထမင်းကိုစင်လျက် စားအပ်၏ဟု အလွန် နှလုံးမသာယာခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် ထိုသတဓမ္မလုလင်အား သွေးနှင့်တကွသော ထမင်းသည် ခံတွင်းမှအန်၏။ ထိုသတဓမ္မလုလင်သည် စင်စစ်လျှင် ငါသည် အနည်းငယ်သော ထမင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ်သော အမှုကိုပြုအပ်၏ဟု အလွန်ဖြစ်သော စိုးရိမ်ခြင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငိုကြွေးလိုရကား-
သောဟံ ဗြာဟ္မဏဇာတိကော၊ ယံ ဘုတ္တံ တမ္ပိ ဥဂ္ဂတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၅၇။ မယာ၊ ငါသည်။ ယံ ဘတ္တံ၊ အကြင် ထမင်းကို။ ဘုတ္တံ၊ စားအပ်၏။ တံ ဘတ္တံ၊ ထိုထမင်းသည်။ အပ္ပဉ္စ၊ အနည်းငယ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဥဋ္ဌိဉ္စ၊ စားကြွင်းသည်သည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တဉ္စ၊ ထိုထမင်းကိုလည်း။ သော စဏ္ဍာလော၊ ထိုဒွန်းစဏ္ဏားသည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ရုစိယာ၊ အလိုအားဖြင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ နော အဒါ၊ မပေး။ ကိစ္ဆေန၊ ငြိုငြင်ဆင်းရဲခြင်းကြောင့်။ အဒံ၊ ပေး၏။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ ဗြာဟ္မဏဇာတိကော၊ စင်ကြယ်သော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်သော သူတည်း။ တေနေဝ၊ ထို့ကြောင့်လျှင်။ မယာ၊ ငါသည်။ ယံ ဘတ္တံ၊ အကြင်ထမင်းကို။ ဘုတ္တံ၊ စားအပ်၏။ တမ္ပိ၊ ထိုထမင်းကိုလည်း။ ဥဂ္ဂတံ၊ သွေးနှင့်တကွ အန်၏။
ဤသို့ သတဓမ္မလုလင်သည် ငိုကြွေး၍ ယခုအခါ ငါ့အား ဤသို့သဘောရှိသော မလျောက်ပတ်သောအမှုကိုပြု၍ အသက်ရှင်သဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု တောသို့ဝင်ပြီးလျှင် တစုံတယောက်သော သူအား မိမိကိုယ်ကိုမမြင်စေ၍သာလျှင် ကိုးကွယ်ရာမရှိသော သေခြင်းသို့ ရောက်လေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤလွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ပြတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ မိမိအား မလျောက်ပတ်သော ဘောဇဉ်ကို စားမိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် သတဓမ္မလုလင်အား ထိုဒွန်းစဏ္ဍာ၏ စားကြွင်းထမင်းကိုစား၍ ရွှင်ခြင်းသည် မဖြစ်သကဲ့သို့ နှလုံးသာယာသည်၏အဖြစ်သည် မဖြစ်သကဲ့သို့ ထို့အတူသာလျှင် သာသနာတော်၌ အကြင်ရဟန်းသည် အနေသနဖြင့် အသက်ကိုမွေးလျက် ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ရအပ်သောပစ္စည်းကိုသုံးဆောင်၏။ ဘုရားစက်ဆုပ်အပ် ကဲ့ရဲ့အပ်သော အသက်မွေးခြင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုရဟန်းအား ရွှင်ခြင်းသည် မဖြစ်သလျှင်ကတည်း၊ နှလုံးသာယာသည်၏အဖြစ်သည် မဖြစ်သလျင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
သတဓမ္မောဝ လာဘေန၊ လဒ္ဓေနပိ န နန္ဒတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၅၈။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ သတဓမ္မော၊ သတဓမ္မလုလင်သည်။ လဒ္ဓေန၊ နှိပ်စက်ခြင်းကြောင့် ရအပ်သော။ လာဘေန၊ ဒွန်းစဏ္ဏား၏ စားကြွင်းထမင်းဟူသောလာဘဖြင့်။ န နန္ဒတိ ဣဝ၊ ဝမ်းမမြောက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ ဣမသ္မိမ္ပိ သာသနေ၊ ဤသာသနာတော်၌လည်း။ ယော ပဗ္ဗဇိတော၊ အကြင်ရဟန်းသည်။ ဓမ္မံ၊ အာဇီဝ ပါရိသုဒ္ဓိသီလဟု ဆိုအပ်သော တရားကို။ နိရံကတွာ၊ အပပြု၍။ အဓမ္မန၊ နှစ်ဆယ့်တပါးကုန်သော အနေသနဟု ဆိုအပ်သောအဓမ္မဖြင့်။ ဇီဝတိ၊ အသက်မွေး၏။ သော ပဗ္ဗဇိတော၊ ထိုရဟန်းသည်။ န နန္ဒတိ၊ ဝမ်းမမြောက်နိုင်။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့လျှင် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဟောတော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သောရဟန်းတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်အစရှိသည်တို့သို့ ရောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ သတဓမ္မလုလင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဒွန်းစဏ္ဏား၏ သား ဖြစ်ဘူးပြီး ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မစားသင့်ရာ၊ စားတုံပ၊ ဒုက္ခာကြီးစွာကပ်
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သတဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကလျာဏဝဂ်
၁၀။ ဒုဒ္ဒဒဇာတ်
ရသေ့ နှင့် ဒါယကာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒမာနာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုဒ္ဒဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒါယကာအပေါင်းတို့၏အလှူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ သူကြွယ်သားဖြစ်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်း နှစ်ယောက်တို့သည် အလိုဆန္ဒကို တပေါင်းတည်းဆောင်ကုန်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော ပရိက္ခရာအလှူဝတ္ထုတို့ကို စီရင်ကုန်၍ ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသင်္ဃာတို့ကို ပင့်ဘိတ်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အလှူကြီးကို ဖြစ်စေကုန်၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ခပ်သိမ်းကုန်သော ပရိက္ခရာတို့ကို လှူကုန်၏။ ထိုဒါယကာတို့တွင် အပေါင်း၏အကြီးဖြစ်သော ဒါယကာသည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေလျက် အရှင်ဘုရား ဤအလှူ၌ များစွာလှူကုန်သောသူတို့သည်လည်း ရှိကုန်၏။ အနည်းငယ် လှူကုန်သော သူတို့သည်လည်း ရှိကုန်၏။ အလုံးစုံဖြစ်ကုန်သော ထိုသူတို့အား ဤအလှူသည် များစွာသော အကျိုးရှိသည် ဖြစ်စေသတည်းဟု အလှူ၏အကျိုးကိုအမျှပြု၍ ပေး၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသင်္ဃာတို့အား အလှူကိုလှူ၍ ဤသို့အလှူ၏အကျိုးကို အမျှပြုကုန်၍ ပေးကုန်သောသင်တို့သည်လျှင် မြတ်သောအမှုကို ပြုအပ်၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း အလှူကိုလှူကုန်၍ ဤအတူသာလျှင် အလှူ၏အကျိုးကို အမျှပြု၍ ပေးဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည်မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိကတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ အလုံးစုံကုန်သော အတတ်တို့ကို သင်ပြီးလျှင် အိမ်ရာထောင်ခြင်းကိုပယ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဇနပုဒ်သို့လှည့်လည်သွားခြင်းကို သွားသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ရောက်လျှင် မင်း၏ ဥယျာဉ်၌နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ တံခါး၏အနီးဖြစ်သောရွာ၌ အခြံအရံနှင့်တကွ ဆွမ်းခံအံ့သောငှာသွား၏။ လူတို့သည် ဆွမ်းကိုလှူကုန်၏။ သံဘက်နေ့၌ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဆွမ်းခံသွား၏။ လူတို့သည် မြတ်နိုးစုံမက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဆွမ်းကိုလှူကုန်၍ ဂိုဏ်းဖွဲ့သဖြင့် အလိုဆန္ဒကို တပေါင်းတည်းဆောင်ကုန်၍ အလှူဝတ္ထုတို့ကို စီရင်ကုန်၍ ရသေ့အပေါင်းတို့အား အမှုကြီးကို ဖြစ်စေကုန်၏။ အလှူ၏အဆုံး၌ အပေါင်း၏ အကြီးဖြစ်သော ဒါယကာသည် ဤအတူသာလျှင်ဆို၍ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် အလှူ၏အကျိုးကို အမျှပြု၍ပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဒါယကာ စိတ်ကြည်ညိုခြင်းရှိသည်ရှိသော် ဒါနသည် နည်းသောမည်သည် မရှိဟု ဆို၍ အနုမောဒနာပြုလိုရကား-
အသန္တော နာနုကုဗ္ဗန္တိ၊ သတံ ဓမ္မော ဒုရန္နယော။
အသန္တော နိရယံ ယန္တိ၊ သန္တော သဂ္ဂပရာယဏာ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၅၉။ အာဝုသော၊ ဒါယကာတို။ ဒုဒ္ဒဒံ၊ ပညာမရှိကုန်သောသူတို့သည် လှူနိုင်ခဲ သောဒါနကို။ ဒဒမာနာနံ၊ လှူကုန်သော။ ဒုက္ကရံ၊ ပညာမရှိကုန်သောသူတို့သည် ပြုနိုင်ခဲသောလှူခြင်းအမှုကို။ ကုဗ္ဗတံ၊ ပြုကုန်သော ပညာရှိ သူတော်ကောင်းတို့၏။ ကမ္မံ၊ လှူခြင်းအမှုကို။ အသန္တော၊ သူတော်ကောင်း မဟုတ်ကုန်သော သူမိုက်တို့သည်။ နာနုကုဗ္ဗန္တိ၊ မပြုကုန်။ သတံ၊ သူတော်ကောင်းတို့၏။ ဓမ္မော၊ အလှူပေးခြင်းဟူသော သဘောကို။ အပဏ္ဍိတေဟိ၊ ပညာ မရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ဒုရန္နယော၊ ဤသို့သော အလှူကြောင့် ဤသို့သော ကောင်းမှုအကျိုးကို ရ၏ဟူ၍ အကျိုးနှင့်စပ်သောအားဖြင့် သိနိုင်ခဲ၏။
၆၀။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ဣတော၊ ဤဘဝမှ။ ပရလောကံ၊ တမလွန်ဘဝသို့။ ဂစ္ဆန္တာနံ၊ လားကုန်သော။ သတဉ္စ၊ ပညာရှိ သူတော်ကောင်းတို့၏၎င်း။ အသတဉ္စ၊ ပညာရှိသူတော်ကောင်း မဟုတ်ကုန်သော သူတို့၏၎င်း။ ဂတိ၊ ပဋိသန္ဓေယူခြင်းသည်။ နာနာ၊ အထူးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အသတံ၊ ပညာမရှိသော သူတော်ကောင်း မဟုတ်ကုန်သောသူတို့သည်။ နိရယံ၊ ငရဲသို့။ ယန္တိ၊ လားရကုန်၏။ သန္တာ၊ ပညာရှိ သူတော်ကောင်းတို့သည်။ သဂ္ဂပရာယဏာ၊ နတ်ပြည်သို့လားရကုန်သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် အနုမောဒနာပြု၍ မိုဃ်းတွင်းလေးလပတ်လုံး ထိုဗာရာဏသီပြည်၌သာလျှင်နေ၍ မိုဃ်းလလွန်သည်ရှိသော် ဟိမဝန္တာအရပ်သို့သွား၍ ဈာန်ကိုဖြစ်စေ၍ မယုတ်သောဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ဒါယကာ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါရသေ့အပေါင်းတို့ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အနည်းအများ၊ လှူတုံငြား၊ စိတ်ထား ပဓာန
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုဒ္ဒဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၁။ အသဒိသဇာတ်
လေးဝိဇ္ဇာမင်းသား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓနုဂ္ဂဟော အသဒိသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သောဤအသဒိသဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မြတ်သောတောထွက်တော်မူခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မြတ်သော တောထွက်တော်မူခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် တောထွက်တော်မူသည်ကား မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထီးဖြူကိုစွန့်၍ တောထွက်တော်မူဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏မိဖုယားဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေကိုယူ၍ ချမ်းသာသဖြင့် ဖွားမြင်သော ထိုဘုရားလောင်းအား အမည်မှည့်သောနေ့၌ အသဒိသသတို့သား ဟူသောအမည်ကို မည်ကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ဘုရားလောင်း၏ ရှေးရှူပြေး၍ ထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍ သွားနိုင်သောကာလ၌ တယောက်သော ဘုန်းရှိသောသတ္တဝါသည် မိဖုယား၏ဝမ်း၌ပဋိသန္ဓေကိုယူ၏။ ချမ်းသာသဖြင့် ဖွားမြင်သော ထိုသတို့သားအား အမည်ကိုမည့်သောနေ့၌ ဗြဟ္မဒတ်ဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော မင်းသားတို့တွင် ဘုရားလောင်းသည် တဆယ့်ခြောက်နှစ် မြောက်သော ကာလ တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ ဒိသာ ပါမောက္ခဖြစ်သော ဆရာ၏အထံ၌ ဗေဒင်သုံးပုံကို၎င်း တဆယ့်ရှစ်ပါးကုန်သော အတတ်တို့ကို၎င်း သင်၍ လေးသမားတို့၏ အတတ်၌ အတုမရှိသည်ဖြစ်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပြန်လာ၏။ မင်းသည် သေလွန်သည်ရှိသော် အသဒိသမင်းသားအား မင်းအဖြစ်ကိုပေး၍ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသားအား အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ်ကို ပေးရစ်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၍ သေလွန်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသေလွန်၍ ဘုရားလောင်းသည် မိမိအား မင်းအဖြစ်ကိုပေးသည်ရှိသော် ငါ့အား မင်းအဖြစ်ဖြင့် အလိုမရှိဟု ပယ်၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသားကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက်သွန်းကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အကယ်၍ကား မင်းအဖြစ်ကို အလိုမရှိ၊ ထိုသို့အလိုမရှိသော်လည်း ညီသည် မင်းအဖြစ်ကိုပြုသည်ရှိသော် ပြကတေ့အားဖြင့် မင်း၏ အခြင်းအရာအားဖြင့်သာလျှင် နေ၏။ မင်း၏ခြေရင်း၌ မြဲစွဲကုန်သောသူတို့သည် အသဒိသမင်းသားသည် မင်းအဖြစ်ကို တောင့်တ၏။ ဤသို့ဆိုကုန်၍ မင်း၏အထံ၌ ဘုရားလောင်းကို ဖျက်ဆီးကုန်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည်လည်း ထိုမင်း၏ ခြေရင်း၌ မြဲစွဲကုန်သောသူတို့၏စကားကိုယူ၍ အချစ်ပျက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ငါ၏ နောင်တော်ကို ဖမ်းကြကုန်လော့ဟု လူတို့ကို စေ၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏အကျိုးစီးပွားကို ဆောင်ရွက်သော တယောက်သော ယောက်ျားသည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ညီငယ်အား အမျက်ထွက်သောကြောင့် မြို့မှထွက်၍ တပါးသောတိုင်းသို့သွား၍ တယောက်သော လေးသမားသည် လာ၍ မင်းအိမ်တံခါး၌တည်၏ဟု မင်းအားကြားစေ၏။ မင်းသည် အဘယ်မျှသောစည်းစိမ်ကို အလိုရှိသနည်းဟု မေး၏။ တနှစ်ဖြင့် တသိန်းသော ဥစ္စာကိုအလိုရှိ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကောင်းပြီ လာစေလော့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ လာ၍ အနီး၌တည်သော ထိုအသဒိသမင်းသားကို သင်သည် လေးသမားလောဟု မေး၏။ မင်းမြတ် ဟုတ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကောင်းပြီ ငါ့ကို ခစားလော့ဟုဆို၏။ ထိုအသဒိသမင်းသားသည် ထိုအခါမှစ၍ မင်းကို ခစား၏။ ထိုအသဒိသမင်းအား ပေးအပ်သောရိက္ခာကိုမြင်ကုန်၍ အလွန်များစွာရ၏ဟု လေးသမားဟောင်းတို့သည် ကဲ့ရဲ့ကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်းသည် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ မင်္ဂလာကျောက်ဖျာအနီး၌ တင်းတိမ်အရံကိုကာရံစေ၍ သရက်ပင်၏အရင်းဖြစ်သော မြတ်သောအိပ်ရာ၌ လျောင်းလျက် အထက်သို့ ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် သရက်ပင်ဖျား၌ တခုသော သရက်သီးခိုင်ကိုမြင်၍ ဤသရက်သီးခိုင်ကို တက်၍ယူအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု လေးသမားတို့ကိုခေါ်စေ၍ ဤသရက်သီးခိုင်ကို မြားဖြင့်ဖြတ်၍ ကျစိမ့်သောငှါ စွမ်းနိုင်ကုန်လတ္တံ့လောဟုဆို၏။ မင်းမြတ် ထိုသရက်သီးခိုင်ကို ကျစေခြင်းသည် အကျွန်ုပ်တို့အား ဝန်မလေး၊ အရှင်မင်းမြတ်သည်ကား အကြိမ်များစွာ အကျွန်ုပ်တို့၏အမှုကို မြင်ဘူးတော်မူ၏။ ယခု ရောက်သစ်စဖြစ်သော လေးသမားတော်သည် အကျွန်ုပ်တို့ထကျ များစွာသော ရိက္ခာကိုရ၏။ ထိုသရက်သီးခိုင်ကို ထိုလေးသမားတော်သစ်ကို ကြွေအောင်ပစ်စေတော်မူလော့ဟု လေးသမားဟောင်းတို့ လျှောက်ကြကုန်၏။
မင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုခေါ်စေ၍ အမောင် ထိုသရက်သီးခိုင်ကို ကြွေစိမ့်သောငှါ စွမ်းနိုင်လတ္တံ့ လောဟုမေး၏။ မင်းမြတ် တခုသောအရပ်ကို ရသည်ရှိသော် စွမ်းနိုင်ပါလတ္တံ့ ဟု ဘုရားလောင်းသည် လျှောက်၏။ အဘယ်အရပ်ကိုရသည်ရှိသော် စွမ်းနိုင်လတ္တံ့နည်းဟု မင်းသည် မေး၏။ မင်းမြတ် အရှင်မင်းမြတ်တို့၏ နေရာတော်၏ အတွင်းအရပ်ကို ရသည်ရှိသော် စွမ်းနိုင်လတ္တံ့ဟု ဘုရားလောင်းသည် လျှောက်၏။ မင်းသည်အိပ်ရာကို ဆောင်စေ၍ လေးပစ်ရာအရပ်ကိုပြုစေ၏။ ဘုရားလောင်းလက်၌ လေးသည် မရှိ၊ ဝတ်သောပုဆိုး၏အတွင်း၌ လေးကို ဖွဲ့၍သွား၏။ ထို့ကြောင့် တင်းတိမ်ကိုရခြင်းငှါ သင့်၏ဟုဆို၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု တင်းတိမ်ကို ဆောင်စေ၍ ရံစေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တင်းတိမ်တွင်းသို့ဝင်၍ အပေါ်၌ အမြဲဝတ်သော ဖြူသောအဝတ်ကိုပယ်၍ တထည်သော နီသောပုဆိုးကို ဝတ်၍ အောက်ပိုးကျိုက်၍ တထည်သော နီသောပုဆိုးကိုဝမ်း၌ဖွဲ့၍ အိမ်မှ အစပ်နှင့်ယှဉ်သော သန်လျက်ကိုထုတ်၍ လက်ဝဲနံပါးဖြင့်လွယ်၍ ရွှေသင်တိုင်းကိုဝတ်၍ လေးထည့်သောကျည်ကို နောက်မှလွယ်၍ အစပ်နှင့်ယှဉ်သော ဆိတ်ချိုလေးကြီးကိုယူ၍ သန္တာအဆင်းနှင့်တူသော ညှို့ကိုတင်၍ သင်းကျစ်ကို ဦးခေါင်း၌စွပ်၍ ထက်စွာသောစဉ်းသွားကို လက်သည်းတို့ဖြင့်ပွတ်လျက် တင်းတိမ်ကိုနှစ်ဖြာလှစ်၍ မြေကိုခွဲ၍ထွက်သော နဂါးလုလင်ကဲ့သို့ထွက်ပြီးလျှင် မြှားပစ်ရာအရပ်သို့သွား၍ စဉ်းသွားကို မြှား၌တပ်၍ မင်းကို မင်းမြတ် ထိုသရက်သီးခိုင်ကို အထက်သို့တက်သောဖြင့် ကျစေရအံ့လော။ ထိုသို့မဟုတ်မူကား အောက်သို့သက်သောမြားဖြင့် ကျစေရအံ့လောဟု လျောက်၏။ အမောင် တက်သောမြားဖြင့် ကျစေသည်ကို ငါမြင်ဘူးသည်ကားများ၏။ အောက်သို့ သက်သာမြှားဖြင့်သော်ကား ကျစေသည်ကို မမြင်စဘူးသေး၊ အောက်သို့သက်သော မြှားဖြင့် ကျစေလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် ဤမြှားသည် ဝေးသောအရပ်သို့ တက်လတ္တံ့၊ အကြင်မျှလောက် စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်သည် ရှိ၏။ ထိုမျှလောက်သွားလေ၍ ညအခါ၌ သက်လတ္တံ့၊ အကြင်မျှလောက် ထိုမြှား၏သက်ခြင်းသည် ရှိ၏။ ထိုမျှလောက် အရှင်မင်းမြတ်တို့သည် သည်းခံအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
ထို့နောင်မှ မင်းမြတ် ဤမြားသည်ကား တက်လတ်သည်ရှိသော် သရက်သီးခိုင်အညှာကို အလယ်တိုင်အောင်ဖြတ်လျက် တက်လတ္တံ့၊ သက်လတ်သည်ရှိသော်ကား ဆံခြည်ဖျားမျှလည်း ဤမှ၎င်း ထိုမှ၎င်း မရွေ့မူ၍ အပိုင်းအခြား၌ သာလျှင်ကျ၍ သရက်သီးခိုင်ကိုယူ၍ သက်လတ္တံ့၊ မင်းမြတ် ရှုတော်မူလော့ဟု တဖန် မင်းကိုဆို၏။ ဆိုပြီးသော် အဟုန်ကိုဖြစ်စေ၍ မြားကိုပစ်၏။ ထိုမြားသည် သရက်သီးခိုင်အညှာကို အလယ်တိုင်အောင်ဖြတ်လျက် တက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ယခုအခါ၌ မြှားသည် စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်တိုင်အောင် ရောက်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့သိ၍ ရှေးဦးစွာ ပစ်အပ်သောမြားထက် အထူးသဖြင့် လွန်စွာလျင်မြန်ခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ တစင်းသော မြှားကို ပစ်၏။ ထို့နောင်မှ ပစ်အပ်သောမြားသည် သွားလေ၍ ရှေးဦးစွာ ပစ်အပ်သောမြားကို မြားလွှာတောင့်ဖြင့်ခတ်၍ လည်စေ၍ မိမိသည် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်သို့ တက်လေ၏။ ထိုတာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ ထိုမြားကို နတ်တို့သည် ယူကုန်၏။ ပြန်လည်လာသောမြား၏ လေကိုဖြတ်သောအသံသည် မိုဃ်းကြိုးသံကဲ့သို့ဖြစ်၏။ လူများသည် ဤအသံသည်ကား အဘယ်အသံနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပြန်လည်လာသောမြား၏ အသံတည်းဟု ဆို၍ မိမိကိုယ်၌ မြား၏ကျအံ့သောဘေးဖြင့် အလွန်ထိတ်လန့်သော လူများကိုမြင်၍ မကြောက်ကုန်လင့်ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ မြှားအား မြေသို့ကျစိမ့်သောငှါ မပေးဟုဆို၏။ မြားသည် သက်လာသည်ရှိသော် တဆံခြည်ဖျား၎င်း ထိုမှဤမှ မရွေ့မူ၍ အပိုင်းအခြား၌သာလျှင်ကျ၍ သရက်သီးခိုင်ကို ဖြတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သရက်သီးခိုင်အား၎င်း မြှားအား၎င်း မြေသို့ကျစိမ့်သောငှာ မပေးမူ၍ ကောင်းကင်ပြင်၌သာလျှင်ခံလျက် လက်တဘက်ဖြင့် မြှားကို လက်တဘက်ဖြင့် သရက်သီးခိုင်ကို ယူ၏။ လူများသည် ထိုအံ့ဘွယ်သရဲကို မြင်၍ ငါတို့သည် ဤသို့သဘောရှိသောအတတ်ကို မမြင်စဘူးဟု ဘုရားလောင်းကို ချီးမွမ်းကုန်၏။ ကြီးစွာသော ရယ်ရွှင်ခြင်းကို ရယ်ရွှင်ကုန်၏။ ပဲ့တင်ထပ်စေကုန်၏။ လက်ပန်းပေါက် ခတ်ကုန်၏။ လက်ချောင်းတို့ကို ခါကုန်၏။ ပုဆိုးကို ပစ်လွှားခြင်း များစွာတို့ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မင်း၏ ပရိသတ်တို့သည် နှစ်သက်ရွှင်လန်းခြင်းကြောင့် ဘုရားလောင်းအား ပေးအပ်သော ဥစ္စာသည် ကုဋေအတိုင်းအရှည် ရှိသည်ဖြစ်၏။ မင်းသည်လည်း ထိုဘုရားလောင်းအား မိုဃ်းကြီးသည်းထန်စွာ ရွာဘိသကဲ့သို့ များစွာသော ဥစ္စာကို၎င်း များစွာသော အခြံအရံကို၎င်း ပေး၏။
ဤသို့ မင်းသည် အရိုအသေအလေးအမြတ် ပြုခြင်းကြောင့် ဘုရားလောင်းသည် ထိုပြည်၌နေသည်ရှိသော် အသဒိသမင်းသားသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ မရှိသတတ်ဟု ခုနစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့သည် လာလတ်ကုန်၍ ဗာရာဏသီပြည်ကို ခြံရံကုန်၍ ပြည်ကိုမူလည်း ပေးမည်လော စစ်ထိုးခြင်းကိုမူလည်း ပေးမည်လော၊ ဤသို့ ဗြဟ္မဒတ်မင်းအား အမှာစာကို သ, ကုန်၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ ငါ၏ နောင်တော်သည် အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟုမေး၍ တပါးသော ပြည်နီးချင်းမင်းကို ခစား၏။ ဤသို့ ကြား၍ ငါ၏ နောင်တော်သည် မလာသည်ရှိသော် ငါ့အား အသက်သည် မရှိလတ္တံ့၊ သွားကြကုန် ငါ၏စကားဖြင့် ထိုအသဒိသမင်းသား၏ ခြေတော်တို့ကို ရှိခိုးကုန်လျှက် ကန်တော့ ပင့်ဆောင်ကုန်၍ လာကြကုန်လော့ဟု တမန်တို့ကိုစေလိုက်၏။ ထိုတမန်တို့သည် သွားကုန်၍ ဘုရားလောင်းအား ထိုအကြောင်းကို လျောက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကိုပန်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ တဖန်ပြန်လည်၍ မင်းကို မကြောက်လင့်ဟုနှစ်သိမ့်စေ၍ ငါအသဒိသမင်းသားသည် လာပြီ၊ ဤမြားမှတပါး တစင်းသော မြားကိုပစ်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော မင်းတို့၏ အသက်ကို သေစေအံ့၊ အသက်ဖြင့်အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် ပြေးလေကုန်၊ ဤသို့အက္ခရာတို့ကို မြား၌ရေး၍ ပစ္စင်ပေါ်၌ရပ်၍ ခုနစ်ဦးကုန်သော မင်းတို့၏ စားကုန်စဉ် ရွှေခွက်၏အဖုံး၌သာလျှင် မြှားခုနစ်စင်းတို့ကို ကျစေ၏။ ထိုမင်းတို့သည် အက္ခရာတို့ကို မြင်ကုန်၍ သေဘေးမှ ကြောက်ကုန်၍ ပြေးလေကုန်၏။ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ယင်ငယ်သည် သောက်လောက်ရုံသော သွေးကိုလည်း မဖြစ်စေမူ၍ ခုနစ်ပြည်ထောင်ကုန်သော မင်းတို့ကိုပြေးစေ၍ ညီတော်ငယ်ကိုပန်၍ ကာမတို့ကိုပယ်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ အသက်၏အဆုံး၌ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤအသဒိသမင်းသားသည် ခုနစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့ကိုပြေးစ၍ အောင်မြင်ပြီးသော စစ်ပွဲရှိသည်ဖြစ်၍ ရသေ့ရဟန်းအဖြစ် ကပ်လေ၏ဟု ပြတော်မူလိုရကား ဘုရားအဖြစ်သို့ရောက်တော်မူပြီး၍-
ဒူရေပါတီ အက္ခဏဝေဓီ၊ မဟာကာယပ္ပဒါလနော။
ဘာတရံ သောတ္ထိံ ကတွာန၊ သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမိ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၆၁။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ မဟဗ္ဗလော၊ ကြီးသော ကိုယ်အား ဉာဏ်အား ရှိထသော။ ဒူရေပါတီ၊ ဝေးစွာသော စတုမဟာရာဇ် တာဝတိံသာတိုင်အောင်သောအရပ်သို့ မြားကိုရောက်စေနိုင်ထသော။ အက္ခဏဝေဓီ၊ မချွတ်မယွင်း ပစ်နိုင်ထသော။ တနည်း... အက္ခဏဝေဓီ၊ လျှပ်တပြက်၌ ခုနစ်ချက် ရှစ်ချက်မြှားတို့ကို ပစ်နိုင်ထသော။ မဟာကာယပ္ပဒါလနော၊ များစွာကုန်သော အစုအပေါင်းတို့ကို ထုတ်ချင်းထွင်းအောင် ပစ်နိုင်ထသော။ ရာဇပုတ္တော၊ မင်း၏သား ဖြစ်ထသော။ အသဒိသော၊ အသဒိသ အမည်ရှိထသော။ ဓနုဂ္ဂဟော၊ လေးသမားကျော်သည်။ သဗ္ဗာမိတ္တေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော ရန်သူတို့ကို။ ရဏံ ကတွာ၊ စစ်တိုက်ခြင်းကိုပြု၍။ ပလာပေသိ၊ ပြေးစေ၏။ ကဉ္စိ စ၊ တစုံတယောက်ကို မျှလည်း။ န ဝိသေဌယိ၊ မညှဉ်းဆဲ။ ဘာတရံ၊ ညီတော်ကို။ သောတ္ထိံ ကတွာန၊ ချမ်းသာခြင်းကို ပြု၍။ သံယမံ၊ သီလကို စောင့်ရှောက်သောရသေ့အဖြစ်သို့။ အဇ္စျုပါဂမိ၊ ကပ်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ညီငယ် ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ထိုမှတပါး ယခုအခါ၌ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အသဒိသမင်းသားဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
စည်းစိမ်မခင်၊ တောချောင်ဝင်၊ လူတွင် ကျင့်ခဲစွာ
ရှေးဦးစွာသော အသဒိသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၂။ သင်္ဂါမာဝစရဇာတ်
မင်းနန်ချွတ်ခဏ်း နှင့် ဆုံးမလွယ်သောဆင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်သင်္ဂါမာဝစရော သူရော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသင်္ဂါမာဝစရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် နန္ဒမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးဦးစွာ ကြွတော် မူခြင်းဖြင့် ကပိလဝတ်ပြည်တော်သို့ ကြွတော်မူ၍ ညီတော်ငယ်ဖြစ်သော နန္ဒမင်းသားကို ရဟန်းပြု၍ ကပိလဝတ်ပြည်မှ ထွက်တော်မူ၍ အစဉ်သဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်တော်မူ၍ နေတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်နန္ဒသည် မြတ်စွာဘုရား၏ သပိတ်တော်ကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့်တကွ နန်းတော်မှ ထွက်သောကာလ၌ နန္ဒမင်းသားသည် မြတ်စွာဘုရားနှင့် တကွ လိုက်လေ သတတ်ဟုကြား၍ ထက်ဝက်အားဖြင့် ဖြီးအပ်ကုန်ပြီးသော ဆံရှိကုန်လျက် လေသွန်ပြတင်းပေါက်ကြားဖြင့် မျှော်လိုက်၍ အရှင်သားတော် လျင်မြန်စွာသာလျှင် ပြန်လည်တော်မူခဲ့ပါလော့ဟု ဇနပဒကလျာဏီမှာလိုက်သောစကားကို အစဉ်အောက်မေ့လျက် လူ၏အဖြစ်ကို တမော့မော့မျှော်သော လည်ရှိသည်ဖြစ်၍ မမွေ့မလျော်ခြင်းကြောင့် ဖက်ရွက်ရော်ကဲ့သို့ အလွန်ဖျော့တော့သောအဆင်း, အကြောပြိုင်းပြိုင်းကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကို သိတော်မူ၍ အကယ်၍လျှင် ငါသည် နန္ဒကို အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်စေရမူကား ကောင်း၏။ ဤသို့ ကြံတော်မူ၍ ထိုနန္ဒထေရ်၏နေရာပရိဝုဏ်သို့ ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သော ဘုရားနေရာတော်၌ နေတော်မူလျက် နန္ဒ ဤသာသနာတော်၌ မွေ့လျော်ပါ၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဇနပဒကလျာဏီ၌ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မမွေ့မလျော်ပါဟု လျှောက်၏။ နန္ဒ ဟိမဝန္တာသို့ လှည့်လည် သွားလာဘူး၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မသွားဘူးပါဟု လျှောက်၏။ နန္ဒ ထိုသို့တပြီးကား သွားကြကုန်အံ့၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား တန်ခိုးသည် မရှိ၊ အကျွန်ုပ် အသို့သွားနိုင်ပါအံ့နည်းဟု လျောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် နန္ဒ ငါ၏ တန်ခိုးအစွမ်းအားဖြင့် သင့်ကို ဆောင်အံ့ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် နန္ဒမထေရ်ကို လက်၌ကိုင်တော်မူ၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံကြွတော်မူသည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ တခုသော မီးလောင်ရာအပြင်၌ မီးလောင်ငုတ်တွင် နေသော ပြတ်သာ နား, နှာခေါင်း, မြီးထူးရှိသော မီးလောင်သော အမွေးရှိသော အပေါ်ရေစုတ်သည်ဖြစ်၍ အတွင်းရေမျှသာရှိသော နီသာအဆင်းဖြင့် ထက်ဝန်းကျင်လွှမ်းအပ်သော တခုသောမျောက်မကိုမြင်၍ နန္ဒ တခုသော မျောက်မကို ရှုလောဟု ပြတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မြင်ပါ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် မျက်စိအားဖြင့် ကောင်းစွာ ကြည့်ရှုခြင်းကို ပြုလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထို့နောင် နန္ဒမထေရ်ကိုဆောင်၍ ယူဇနာခြောက်ဆယ်ရှိသော ဆေးဒါန်းမြင်းသီလာအပြင်ကို၎င်း အနောတတ်အိုင်အစရှိကုန်သော အိုင်ကြီးခုနစ်အိုင်တို့ကို၎င်း မြစ်ကြီးငါးစင်းတို့ကို၎င်း ရွှေတောင် ငွေတောင် ပတ္တမြားတောင်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော တပါးမကများသော မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော ဟိမဝန္တာတောင်ကို၎င်းပြ၍ နန္ဒ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကို မြင်ဘူး၏လောဟု မေးတော်မူ၍ ရှင်ဘုရား မမြင်ဘူးပါဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် နန္ဒ လာလှည့် သင့်အား တာဝတိံသာ နတ်ပြည်ကို ငါပြအံ့ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ထိုတာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ဆောင်၍ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာကျောက်နေရာ၌ နေတော်မူ၏။ သိကြားနတ်မင်းသည် နတ်ပြည်နှစ်ထပ်တို့၌ နတ်တို့၏ အပေါင်းနှင့်တကွ လာလတ်၍ ရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ နှစ်ကုဋေငါးသန်း အရေ အတွက်ရှိသော ပရိသတ်အပေါင်း ခြံရံအပ်ကုန်သော ငါးရာကုန်သော ခိုခြေအဆင်းနှင့်တူကုန်သော နတ်သ္မီးတို့သည်လည်း လာလတ်ကုန်၍ ရှိခိုးကုန်လျက်လျောက်ပတ်နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်နန္ဒကို ငါးရာကုန်သော နတ်သ္မီးတို့ကို ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲ ကြည့်စေ၏။ နန္ဒ ခိုခြေအဆင်းနှင့် တူကုန်သော ဤနတ်သီးတို့ကို သင်သည် မြင်၏လောဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား မြင်ပါ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် နန္ဒ ထိုနတ်သ္မီးတို့သည် တင့်တယ်ကုန်သလော၊ ထိုသို့ မဟုတ်မူကား ဇနပဒကလျာဏီသည် တင့်တယ်သလော ဤသို့ မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဇနပဒကလျာဏီကိုထောက်၍ မီးလောင်၍ စုတ်ပြတ်သော မျောက်မသည် မတင့်တယ်သကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် ဤနတ်သ္မီးတို့ကို ထောက်၍ ဇနပဒကလျာဏီသည် မတင့်တယ်ပါ။ ဤသို့ နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် နန္ဒ ယခုအခါ၌ အသို့ ပြုလတ္တံ့နည်း။ ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အဘယ် ကောင်းမှုကံကိုလျှင် ပြုကုန်၍ ဤနတ်သ္မီးတို့ကို ရကုန်အံ့နည်း။ ဤသို့ နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် နန္ဒ ရဟန်းတရားကို ကျင့်ကုန်၍ ရကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤနတ်သ္မီးတို့ကိုရစိမ့်သောငှါ အရှင်ဘုရားသည် အကယ်၍ဝန်ခံအံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းတရားကို ကျင့်ပါအံ့ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် နန္ဒ အားထုတ်လော့၊ ငါသည် သင့်အား ဝန်ခံ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဤသို့ နန္ဒမထေရ်သည် နတ်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ မြတ်စွာဘုရားကို ဝန်ခံစေ၍ အရှင်ဘုရား အလွန် ကြာမြင့်ခြင်းကို ပြုတော်မမူပါလင့်၊ ထလော့ သွားကြကုန်အံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းတရားကို ကျင့်အံ့ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုနန္ဒကို ဆောင်၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သိုသာလျှင် ပြန်တော်မူ၏။ နန္ဒမထေရ်သည် ရဟန်းတရားကို ကျင့်အံ့သောငှါအားထုတ်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာကိုခေါ်တော်မူ၍ သာရိပုတ္တရာ ငါ၏ ညီတော်ငယ်ဖြစ်သော နန္ဒသည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် နတ်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ နတ်သ္မီးတို့၏ အကြောင်းကြောင့် ငါ့ကို ဝန်ခံစေ၏ဟု ရှင်သာရိပုတ္တရာအား ကြားတော်မူ၏။ ထိုသို့သော အကြောင်းဖြင့်သာလျှင် မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်အား၎င်း မဟာကဿပမထေရ်အား၎င်း အနုရုဒ္ဓါမထေရ်အား၎င်း တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်သော အာနန္ဒာမထေရ်အား၎င်း ဤသို့သောအစဉ်ဖြင့် အသီတိသာဝကတို့အား၎င်း များသောအားဖြင့် အသီတိသာဝကတို့မှ ကြွင်းကုန်သော ရဟန်းတို့အား၎င်း ကြားတော်မူ၏။ တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် နန္ဒမထေရ်သို့ကပ်၍ ငါ့သျှင်နန္ဒ သင်သည် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် နတ်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ နတ်သ္မီးတို့ကို ရလိုသောကြောင့် ရဟန်းတရားကိုကျင့်အံ့ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ဝန်ခံစေသည်ဟု ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု ဆို၍ နတ်သ္မီးတို့၏ အကျိုးငှါ ရဟန်းတရားကို သင်သည်ကျင့်သည်ဖြစ်လတ်သော် သင်၏ မြတ်သော သီတင်းကိုသုံးခြင်းသည် မိန်းမတို့နှင့်စပ်သည်ဖြစ်၍ ကိလေသာကိုမှီသည် မဟုတ်တုံလော၊ ထိုသင်အား မိန်းမတို့၏ အကျိုးငှါ အခအားဖြင့် အမှုကိုပြုသော အမှုကိုလုပ်သော ယောက်ျားနှင့်တကွ အဘယ်မှာလျှင် ထူးအံ့နည်းဟု နန္ဒမထေရ်ကို ရှက်စေ၏။ အရှိန်အဝါမဲ့သည်ကို ပြု၏။ ထိုသို့သောအကြောင်းဖြင့် အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော အသီတိ သာဝကတို့သည်၎င်း ကြွင်းကုန်သော ရဟန်းတို့သည်၎င်း ထိုအရှင်နန္ဒကိုရှက်စေကုန်၏။
ထိုနန္ဒမထေရ်သည် စင်စစ် မသင့်မလျော်သည်ကို ငါသည် ပြုအပ်၏ဟု ရှက်ခြင်းကြောင့်၎င်း ထိတ်လန့်ခြင်းကြောင့်၎င်း လုံ့လကို လွန်စွာအားထုတ်၍ ဝိပဿနာကိုပွား၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားထံကပ်လေ၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အရှင်ဘုရားတို့၏ ဝန်ခံတော်မူခြင်းကို ဖြေပါ၏ဟု လျောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း နန္ဒ အကြင်အခါ၌ကား သင်သည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ၌သာလျှင် ငါသည် ဝန်ခံခြင်းမှ လွတ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုအကြောင်းကို သိကုန်၍ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ နန္ဒမထေရ်သည် အလွန်လျှင် ဆုံးမခြင်းငှာ ခံ့ပေ၏။ တကြိမ်တည်းသောအဆုံးအမဖြင့်သာလျှင် အရှက်အကြောက်ကိုဖြစ်စေ၍ ရဟန်းတရားကိုအားထုတ်၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၏။ ဤစကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် နန္ဒသည် ဆုံးမခြင်းငှါ ခံ့သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း နန္ဒသည် ဆုံးမခြင်းငှါ ခံ့သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဆင်ဆရာတို့၏အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဆင်ဆရာတို့၏ အတတ်၌ အပြီးသို့ရောက်၍ ဗာရာဏသီမင်း၏ ပြည်နီးချင်းဖြစ်သော မင်းတပါးကို ခစားလေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ မင်္ဂလာဆင်ကို ကောင်းစွာသင်သည်ကိုပြု၍ တတ်စေ၏။ ထိုမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူအံ့ဟူ၍ ဘုရားလောင်းကိုယူ၍ မင်္ဂလာဆင်ကိုစီး၍ များစွာသော စစ်သည်ဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ ခြံရံလျက် ပြည်ကိုမူလည်း ပေးမည်လော စစ်ထိုးခြင်းကိုမူလည်း ပေးမည်လောဟု ဗာရာဏသီမင်းအား အမှာစာကို ပို့စေ၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် စစ်ထိုးခြင်းကို ပေးအံ့ဟူ၍ တံတိုင်း တံခါးပစ္စင် တံခါးမုတ်တို့၌ ဗိုလ်ပါအပေါင်းကို တက်စေ၍ စစ်ထိုးခြင်းကို ပေး၏။ ပြည်နီးချင်းမင်းသည် မင်္ဂလာဆင်ကို ချပ်ဖြင့်ဖုံးလွှမ်း၍ မိမိသည်လည်း ချပ်ကိုဝတ်၍ မြတ်သော ဆင်ကျောက်ကုန်း၌ စီးလျက် ထက်စွာသော ချွန်းတောင်းကိုစွဲ၍ မြို့ကိုဖြို၍ ရန်သူကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ ပြည်ကို လက်သို့ရောက်သည်ကို ပြုအံ့ဟု ဆင်ကို မြို့သို့ရှေးရှုသွားစေ၏။ ထိုမင်္ဂလာဆင်သည် ပွဲလျှက်ပူတို့ကို၎င်း အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော လက်နက်တို့ကို၎င်း လွှတ်ကြကုန်သော သူတို့ကို မြင်၍ သေဘေးမှကြောက်ရကား ကပ်အံ့သောငှါ မဝံ့သည်ဖြစ်၍ နောက်သို့ ဆုတ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမင်္ဂလာဆင်ကို ဆင်ဆရာသည်ကပ်၍ အမောင် သင်သည် ရဲရင့်သောဆင်တည်း၊ စစ်မြေပြင်ကို နှိပ်နင်းသွားတတ်သော ဆင်တည်း၊ ဤသို့သဘောရှိသောအရပ်၌ ဆုတ်ခြင်းမည်သည်ကား သင့်အား မလျောက်ပတ်ဟု ဆို၍ ဆင်ကို ဆုံးမလိုရကား-
ကိံ နု တောရဏမာသဇ္ဇ၊ ပဋိက္ကမသိ ကုဉ္ဇရ။
တောရဏာနိ စ မဒ္ဒိတွာ၊ ခိပ္ပံ ပဝိသ ကုဉ္ဇရ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာကို ဆို၏။
၆၃။ ကုဉ္ဇရ၊ မင်္ဂလာဆင်မြတ်။ တွံ၊ သင်သည်။ သင်္ဂါမာဝစရော၊ စစ်မြေပြင်ကို နှိပ်နင်း၍ သွားတတ်၏။ သူရော၊ ရဲရင့်၏။ ဗလဝါ၊ ခွန်အားရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိဿုတော၊ ကျော်စောသော ဆင်တည်း။ တောရဏံ၊ တံခါးပေါင်သို့။ အာသဇ္ဇ၊ ရောက်၍။ ကိံ နု ပဋိက္ကမသိ၊ အဘယ်ကြောင့် ဆုတ်ဘိသနည်း။
၆၄။ ကုဉ္ဇရ၊ မင်္ဂလာဆင်မြတ်။ ပလိဃံ၊ တံခါးကျည်ပေါင်ကို။ ခိပ္ပံ၊ လျင်မြန်စွာ။ ဩမဒ္ဒ၊ အောက်သိုချလော့။ ဧသိကာနိစ၊ တံခါးတိုင်တို့ကိုလည်း။ အဗ္ဗဟ၊ နုတ်လော့။ တောရဏာနိ စ၊ တံခါးပေါင်တို့ကိုလည်း။ မဒ္ဒိတွာ၊ နင်း၍။ ခိပ္ပံ၊ လျင်မြန်စွာ။ ပဝိသ၊ ဝင်လော့။
မင်္ဂလာဆင်တော်သည် ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်း၏ တကြိမ်တည်းသော အဆုံးအမဖြင့်သာလျှင်ပြန်၍ တံခါးတိုင်ကို နှာမောင်းဖြင့် ရစ်၍ မှိုတို့ကို နှုတ်သကဲ့သို့ နုတ်၍ တံခါးပေါင်ကိုနင်း၍ တံခါးကျည်ကို ချ၍ မြို့တံခါးကိုဖောက်၍ မြို့သို့ဝင်၍ ပြည်ကိုယူ၍ ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ နန္ဒသည် ထိုအခါ မင်္ဂလာဆင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆင်ဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝဋ်နှောင်အကန့်၊ ဆုံးမခံ့ ပြတ်အံ့ မြဲသေချာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သင်္ဂါမာဝစရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၃။ ဝါလောဒကဇာတ်
အမျိုးယုတ်မာ အသံစွာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုံရားသည်ဝါလောဒကံ အပ္ပရသံ နိဟီနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝါလောဒကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ငါးရာကုန်သော စားကြွင်းစားတို့ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ ငါးရာကုန်သော ဒါယကာတို့သည် အိမ်၌ ပလိဗောဓကို သားမယားအားအပ်နှင်း၍ မြတ်စွာဘုရား၏ဓမ္မဒေသနာကို နာကုန်လျက် တပေါင်းတည်း သွားကုန်၏။ ထိုဒါယကာတို့တွင် အချို့ကုန်သော ဒါယကာတို့သည် သောတာပန်တို့တည်း၊ အချိုကုန်သော ဒါယကာတို့သည် သကဒါဂါမ်တို့တည်း၊ အချိုကုန်သော ဒါယကာတို့သည် အနာဂါမ်တို့တည်း၊ တယောက်မျှလည်း ပုထုဇန်မည်သည်မရှိ၊ မြတ်စွာဘုရားကို ဆွမ်းဘိတ်ကုန်သော်လည်း ထိုဒါယကာတို့ကို အတွင်းပြုကုန်၍သာလျှင် ဆွမ်းဘိတ်ကုန်၏။ ထိုငါးရာကုန်သော ဒါယကာတို့၏ကား ဒန်ပူမျက်နှာသစ်ရေ အဝတ်အာရုံနံ့သာ, ပန်းပေးကြကုန်သော ငါးရာကုန်သော အလုပ်အကျွေးငယ်တို့သည် စားကြွင်းစားကုန်သည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏။ ထိုအလုပ်အကျွေးငယ်တို့သည် နံနက်စာစားပြီးလျှင် အိပ်ကုန်၍ ထကုန်လတ်သော် အစိရဝတီမြစ်သို့သွားကုန်၍ မြစ်နား၌ကြော်ငြာကုန်လျက် လက်ပမ်းလုံးထွေးခြင်းကို လုံးထွေးကြကုန်၏။ ငါးရာကုန်သော ထိုဒါယကာတို့သည်ကား အသံမရှိကုန်သည်ဖြစ်ကုန်၍ ကြွေးကြော်ခြင်း ကင်းကုန်လျက် ဖိုလ်ဝင်စားခြင်းကို အားထုတ်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုစားကြွင်းစားတို့၏ ပြင်းထန်စွာသောအသံကို ကြားတော်မူ၍ အာနန္ဒာ ဤအသံသည် အဘယ်အသံနည်းဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား စားကြွင်းစားတို့၏ အသံတည်းဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ဤစားကြွင်းစားတို့သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် စားကြွင်းကိုစားကုန်၍ ကြော်ငြာကုန်သည်ကား မဟုတ်ကုန်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကြော်ငြာကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ဤဒါယကာတို့သည်လည်း ယခုအခါ၌သာလျှင် ငြိမ်သက်စွာနေကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငြိမ်သက်စွာ နေဘူးကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အာနန္ဒာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် အမည်ရှိသောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အမတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် မင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တပါးသောအခါ၌ ထိုမင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကို ခိုးသူတို့သည် ဖျက်ဆီးအပ်၏ဟု ကြား၍ ငါးရာကုန်သော သိန္ဓောအမျိုး ဖြစ်ကုန်သောမြင်းတို့ကို ပြင်စေ၍ အင်္ဂါလေးပါးရှိသော စစ်သည်ဖြင့်သွား၍ ပစ္စန္တရစ်ကိုငြိမ်းစေ၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့သာလျှင် ပြန်လာ၍ သိန္ဓောအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့သည် ပင်ပန်းကုန်၏။ ထိုသိန္ဓောအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့အား စိုသောအရသာရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်သော မုဒရက်အဖျော်ကို ပေးကုန်လော့ဟုဆို၍ ပေးစေ၏။ သိန္ဓောအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့သည် အဦးဖြစ်သောအဖျော်ရည်ကို သောက်ကုန်၍ မြင်းတင်းကုပ်သို့သွားကုန်၍ မိမိမိမိတို့၏နေရာတို့၌ တည်ကုန်၏။ ထိုသိန္ဓောအမျိုး ဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့အားကား ပေးကြွင်းသည် အရည်နည်းသည်ဖြစ်၍ အဖတ်များသည်ဖြစ်၏။ လူတို့သည် ဤအကြွင်းကို အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု မင်းအား လျောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ရေဖြင့်နယ်၍ သင်ပန်းလျှော်ဖြင့် ရက်အပ်သော အဝတ်နွမ်းဖြင့်စစ်ကုန်၍ အကြင်မြည်းတို့သည် သိန္ဓောအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့အား ရိက္ခာကိုမှီရကုန်၏။ ထိုမြည်းတို့အား ပေးကုန်လောဟု ပေးစေ၏။ မြည်းတို့သည် မုဒရက်ဖတ်ကို စစ်သောရေကို သောက်ရခြင်းကြောင့် ယစ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ခုန်လွှားပေါက်ကန်ကုန်သောအားဖြင့် မြည်ကုန်လျက် မင်းယင်ပြင်၌ သွားကုန်၏။ မင်းသည် လေသွန်တံခါးမကိုဘွင့်၍ ကြည့်သည်ရှိသော် မြင်၍ အနီး၌တည်သော ဘုရားလောင်းကိုခေါ်၍ အမတ်ကြီး သင်သည် မြင်၏လော၊ ဤမြည်းတို့သည် မုဒရက်ဖတ်ကိုစစ်သော အရည်ကိုသောက်ရခြင်းကြောင့် ယစ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ခုန်လွှား ပေါက်ကန်ကုန်သောအားဖြင့် မြည်ကုန်လျက် သွားကုန်၏။ သိန္ဓဝအမျိုး၌ ဖြစ်ကုန်သော သိန္ဓောမြင်းတို့သည်ကား အဦးဖြစ်သော အဖျော်ရည်ကိုသောက်ကုန်၍ အသံကင်းကုန်လျက် ငြိမ်သက်စွာ နေကုန်၏။ မပြုံးရွှင်ကုန်၊ အကြောင်းသည် အသို့နည်းဟု မေးလိုရကား-
ပိတွာ မဒေါ ဇာယတံ ဂဒြဘာနံ။
ဣမံ စ ပိဝိတွာန ရသံ ပဏီတံ၊
မဒေါ န သံဇာယတိ သိန္ဓဝါနံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၅။ မဟာအမစ္စ၊ အမတ်ကြီး။ ဂဒြဘာနံ၊ မြည်းတို့အား။ နီဟိနံ၊ ယုတ်ထသော။ အပ္ပရသံ၊ နည်းသော အရသာရှိထသော။ ဝါလောဒကံ၊ သင်ပန်းလျှော်ဖြင့် ရက်အပ်သောအဝတ်နွမ်းဖြင့် စစ်အပ်သောမုဒရက်ရည်ကို။ ပိတွာ၊ သောက်ရ၍။ မဒေါ၊ ယစ်ခြင်းသည်။ ဇာယတိ၊ ဖြစ်၏။ သိန္ဓဝါနံ စ၊ သိန္ဓဝအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့အားကား။ ပဏီတံ၊ မွန်မြတ်သော။ ဣမံ ရသံ၊ ဤမုဒရက်အရည်ကို။ ပိဝိတွာန၊ သောက်၍။ မဒေါ၊ ယစ်ခြင်းသည်။ န သံဇာယတိ၊ မဖြစ်။ ကိံ နု ကာရဏံ၊ အကြောင်း အသို့နည်း။
ထိုအခါ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းအား အကြောင်းကိုကြားလိုး ဘုရားလောင်းသည်-
သော မဇ္ဇတိ တေန ဇနိန္ဒ ပုဋ္ဌော။
ဓောရယှသီလီ စ ကုလမှိ ဇာတော၊
န မဇ္ဇတိ အဂ္ဂရသံ ပိဝိတွာ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၆။ ဇနိန္ဒ၊ လူတို့ကို အစိုးရတော်မူသော မင်းမြတ်။ သော၊ ထိုမြည်းအပေါင်းသည်။ နိဟီနဇစ္စော၊ ယုတ်သော အမျိုးရှိ၏။ တေန၊ ထိုယုတ်သောအမျိုး ရှိသည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော သဘောသည်။ ပုဋ္ဌော၊ ကျွေးမွေး အပ်သည်ဖြစ်၍။ အပ္ပံ၊ နည်းသော အရသာရှိသော မုဒရက်အဖျော်ကို။ ပိဝိတွာန၊ သောက်ရ၍။ မဇ္ဇတိ၊ ယစ်၏။ ကုလမှိ၊ မြတ်သော အမျိုး၌။ ဇာတော- ဇာတတ္တာ၊ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ဓောရယှသီလီ စ၊ ဝန်ကို ဆောင်တတ်သောသဘောနှင့် ပြည့်စုံသော မြင်းအပေါင်းသည်ကား။ အဂ္ဂရသံ၊ ရှေးဦးစွာယူအပ်သော မုဒရက် အဖျော်ရည်ကို။ ပိဝိတွာ၊ သောက်၍။ န မဇ္ဇတိ၊ မယစ်။
ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကို ကြား၍ မြည်းတို့ကို မင်းယင်ပြင်မှ ထုတ်စေ၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌သာလျှင် တည်၍ ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အာနန္ဒာ ယခုအခါ၌ ဤစားကြွင်းစားတို့သည် ထိုအခါ ငါးရာကုန်သော မြည်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ဤဒါယကာတို့သည် ထိုအခါ ငါးရာကုန်သော သိန္ဓဝအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မြင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ထိုမှတပါး ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အမျိုးယုတ်လက်၊ ကြွေးကြော်တတ်၍၊ မြင့်မြတ်အမျိုး၊ ဣန္ဒြေစိုး၊ အဘိုးတန်လှသည်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝါလောဒကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၄။ ဂိရိဒတ္တဇာတ်
အတုမြင် အတတ်သင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒူသိတော ဂိရိဒတ္တေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သောဤဂိရိဒတ္တဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တပါးသော ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပေါင်း အဘော်ကို မှီဝဲသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤ ဝတ္ထုကို အောက်မဟိလာမုခဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်သာလျှင်တည်း၊ အထူးကား သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပေါင်းအတော်ကို မှီဝဲသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤရဟန်းသည် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပေါင်းအဘော်ကို မှီဝဲသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ သာမမည်သောမင်းသည် မင်းပြုတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် အမတ်အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လျှင် ထိုသာမမင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကိုဆုံးမတက်သော အမတ်ဖြစ်၏။ မင်း၏မင်္ဂလာမြင်းသည် ပဏ္ဍဝ အမည် ရှိ၏။ ထိုမင်္ဂလာမြင်း၏ မြင်းထိန်းသည် ဂိရိဒတ္တ အမည်ရှိ၏။ ထိုဂီရိတ္တသည် ခွင်သည် ဖြစ်၏။ မြင်းသည် နှာရှုပ်ကြိုး၌ကိုင်၍ ရှေ့မှသွားသော ထိုဂိရိဒတ္တကိုမြင်၍ ဤဂိရိဒတ္တသည် ငါ့ကို သင်၏ ဟူသော သဘောအမှတ်ဖြင့် ထိုဂိရိဒတ္တ အတုကျင့်၍ ခွင်သည်ဖြစ်၏။ ထိုမြင်း၏ ခွင်သည်၏အဖြစ်ကို မင်းအား လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဆေးသမားတို့ကို စေ၏။ ထိုဆေးသမားတို့သည် သွားကြကုန်၍ မြင်း၏ကိုယ်၌ အနာကိုမမြင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုမြင်း၏အနာကို မမြင်ကုန်ဟု မင်းအားလျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ သွား၍, ကြည့်ရှုကုန်လော့၊ ထိုခွင်သည်၏ အဖြစ်၌ အကြောင်းကို စုံစမ်းချေလော့ဟု စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် သွား၍ ခွင်သော မြင်းထိန်းနှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းကြောင့် ထိုမြင်း၏ ခွင်သော အဖြစ်ကိုသိ၍ မင်းအား ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ပေါင်းတော်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော အပြစ်မည်သည်ကား ဤသို့ဖြစ်၏ဟု ပြလိုရကား-
ပေါရာဏံ ပကတိံ ဟိတွာ၊ တဿေဝါနုဝိဓိယျတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၇။ ဂိရိဒတ္တေန၊ မြင်းထိန်းဂိရိဒတ်သည်။ ဒူသိတော၊ ဖျက်ဆီးအပ်သည်ဖြစ်၍။ သာမဿ၊ သာမမြင်း၏။ ပဏ္ဍဝေါ၊ ပဏ္ဍဝအမည်ရှိသော။ ဟယော၊ မင်္ဂလာမြင်းတော်သည်။ ပေါရာဏံ၊ ရှေး၌ဖြစ်သော။ ပကတိံ၊ တင့်တယ်စမ္ပယ်စွာ သွားခြင်းသဘောကို။ ဟိတွာ၊ စွန့်၍။ တဿေဝ၊ ထိုမြင်းထိန်း ဂိရိဒတ်၏သာလျှင်။ အနုဝိဓိယျတိ၊ ခွင်သော အတုသို့လိုက်၍ ကျင့်၏။
ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းကို သာမမင်းသည် ယခုအခါ၌ ထိုမြင်းအား အသို့ပြုအံ့နည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းသော သွားခြင်းရှိသော မြင်းထိန်းကိုရ၍ ရှေး၌ ကောင်းသကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆိုလိုရကား-
အာနနေ နံ ဂဟေတွာန၊ မဏ္ဍလေ ပရိဝတ္တယေ။
ခိပ္ပမေဝ ပဟန္တွာန၊ တဿေဝါနုဝိဓိယျတိ။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၈။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ တနုဇော၊ ထိုကောင်းသောအကျင့်နှင့် ပြည့်စုံသော မင်းအား လျော်စွာဖြစ်သော။ သိခရာကာရကပ္ပိတော၊ ကောင်းသောအခြင်းအရာအားဖြင့် ပြုပြင်တတ်သော ဆံမုတ်ဆိတ်ရှိသော။ ပေါသော၊ ယောက်ျားသည်။ နံ၊ ထိုမြင်းတော်ကို။ အာနနေ၊ နှုတ်သီးကြိုး၌။ တနည်းကား... အာနနေ၊ နှာရှုပ်ကြိုး၌။ ဂဟေတွာန၊ ကိုင်၍။ မဏ္ဍလေ၊ မြင်းတင်းကုပ်၌။ သစေ ပရိဝတ္တယေ၊ အကယ်၍ သွားငြားအံ့။ အဿော၊ မြင်းတော်သည်။ ခိပ္ပမေဝ၊ လျင်စွာသာလျှင်။ ခဉ္စဘာဝံ၊ ခွင်သည်၏အဖြစ်ကို။ ပဟန္တွာန၊ စွန့်၍။ တဿေဝ၊ ထိုတင့်တယ်စွာသော ယောက်ျား၏သာလျှင်။ အနုဝိဓိယျတိ၊ အတုလိုက်၍ ကျင့်လတ္တံ့။
မင်းသည် ထိုဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြုစေ၏။ မြင်းသည် ပြကတေ့ သောအဖြစ်၌ တည်၏။ မင်းသည် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အလိုကိုစင်လျက်လည်း သိပေ၏ဟု နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအား များစွာသော စည်းစိမ်ကိုပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ဂိရိဒတ္တ ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပေါင်းအတော်ကို မှီဝဲသော ရဟန်းသည် ထိုအခါ မင်္ဂလာမြင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အမတ်ပညာရှိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပတ်ဝန်းကျင်စု၊ မြင်တွေ့မှု၊ အတုလိုက်တတ်စွာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂိရိဒတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၅။ အနဘိရတိဇာတ်
ပုဏ္ဏား၏ဗေဒင်ပညာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ယထောဒကော အာဝိလေ အပ္ပသန္နေ အစရှိသောဂါထာ ပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအနဘိရတိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောပုဏ္ဏားဖြစ်သော သတို့သားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော ပုဏ္ဏားဖြစ်သော သတို့သားသည် ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ များစွာသော မင်းသားငယ်တို့ကို၎င်း ပုဏ္ဏားသားငယ်တို့ကို၎င်း ဗေဒင်တို့ကိုသင်သတတ်၊ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်သည် နောက်အဘို့၌ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ အဝတ်တန်ဆာ ကျွန်ယောက်ျား ကျွန်မိန်းမ လယ်ယာကျွဲနွား မယား အစရှိသည်တို့၏အကျိုးငှါ ကြံသည်ရှိသော် ရာဂ, ဒေါသ မောဟနိုင်ငံသို့လိုက်သည်ဖြစ်၍ နောက်ကျုသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ ဗေဒင်တို့ကို အစဉ်အားဖြင့်ပြန်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထိုမှဤမှလည်း ဗေဒင်တို့သည် မထင်ကုန်၊ ထိုပုဏ္ဏားသည် တနေ့သ၌ များစွာကုန်သော နံ့သာပန်း အစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပူဇော်၍ လျောက်ပတ်စွာနေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပုဏ္ဏားနှင့် စကားစေ့စပ်ခြင်းကို ပြုတော်မူ၍ လုလင် သင်သည် ဗေဒင်တို့ကို သင်စေ၏လော၊ သင်သည် ဗေဒင်တို့ကို လေ့ကျက်အပ်ကုန်၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ရှေး၌ အကျွန်ုပ်အား ဗေဒင်တို့သည် နှုတ်တက်ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ယူသောကာလမှစ၍ အကျွန်ုပ်၏ စိတ်သည် နောက်ကျု၏။ ထို့ကြောင့် ယခုအခါ၌ အကျွန်ုပ်အား ဗေဒင်တို့သည် နှုတ်မတက်ကုန်ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုပုဏ္ဏားကို မြတ်စွာဘုရားသည်လုလင် ယခုအခါ၌သာလျှင် သင်၏စိတ်မနောက်ကျုသော ကာလ၌ သင့်အား ဗေဒင်တို့သည် နှုတ်တက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ရာဂအစရှိသည်တို့ကြောင့် နောက်ကျုသောအခါ၌ သင့်အား ဗေဒင်တို့သည် မထင်ကုန်သည်ကား မဟုတ်ကုန်သေး၊ ရှေး၌လည်း သင်၏စိတ်မနောက်ကျုသော ကာလ၌ သင့်အား ဗေဒင်တို့သည် နှုတ်တက်ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ရာဂအစရှိသည်တို့ကြောင့် နောက်ကျုသောကာလ၌ သင့်အား ဗေဒင်တို့သည် မထင်ကုန်၊ ဤသို့မိန့်တော်မူ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ပုဏ္ဏား လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားသူကြွယ်အမျိုး၌ဖြစ်လေ၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဗေဒင်တို့ကိုသင်၍ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ ဗရာဏသီပြည်၌ များစွာသော မင်းသားတို့ကို၎င်း ပုဏ္ဏားသားတို့ကို၎င်း ဗေဒင်တို့ကို သင်စေ၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏အထံ၌ တယောက်သော ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို လေ့ကျက်၏။ တပုဒ်မျှလည်း ယုံမှားခြင်းမရှိသော ဆရာငယ်ဖြစ်၍ ဗေဒင်တို့ကို သင်စေ၏။
ထိုပုဏ္ဏားသည် နောင်အခါ၌ အိမ်ထောင်ခြင်းကိုပြု၍ အိမ်ထောင်မှုကိုကြံသဖြင့် နောက်ကျုသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗေဒင်တို့ကို ပြန်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထိုအခါ၌ ဆရာသည် မိမိ၏အထံသို့လာသော ထိုပုဏ္ဏားကို လုလင် သင်သည် ဗေဒင်တို့ကို လေ့ကျက်အပ်၏လော၊ ဤသိုမေး၍ ဆရာ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ယူသောကာလမှစ၍ အကျွန်ုပ်စိတ်သည် နောက်ကျုသော သဘောရှိသည်ဖြစ်၍ အကျွန်ုပ်သည် ဗေဒင်တို့ကိုပြန်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ပါဟု ဆိုသည်ရှိသော် ချစ်သား စိတ်သည်နောက်ကျုသည်ရှိသော် လေ့ကျက်အပ်သော်လည်း ဗေဒင်တို့သည်မထင်ကုန်။ စိတ်သည် မနောက်ကျုသည်ရှိသော်ကား မထင်သောမည်သည် မရှိ၊ ဤသို့ဆိုလိုရကား-
န ပဿတိ သိပ္ပိကသမ္ဗုကဉ္စ။
သက္ခရံ ဝါလုကံ မစ္ဆဂုမ္ဗံ၊
ဧဝံ အာဝိလမှိ စိတ္တေ။
န သော ပဿတိ အတ္တဒတ္ထံ ပရတ္ထံ။
သော ပဿတိ သိပ္ပိကသမ္ဗုကဉ္စ။
သက္ခရံ ဝါလုကံ မစ္ဆဂုမ္ဗံ၊
ဧဝံ အနာဝိလမှိ စိတ္တေ။
သော ပဿတိ အတ္တဒတ္ထံ ပရတ္ထံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ရွတ်၏။
၆၉။ တာတ၊ ချစ်သား။ ဥဒကေ၊ ရေသည်။ အာဝိလေ၊ နောက်ကျုသည်ရှိသော်။ အပ္ပသန္နေ၊ မကြည်လင်သည်ရှိသော်။ ကသမ္ဗုကဉ္စ၊ ယောက်သွားခရုကို၎င်း။ သက္ခရဉ္စ၊ ကျောက်စရစ်ကို၎င်း။ ဝါလုကဉ္စ၊ သဲကို၎င်း။ မစ္ဆဂုမ္ဗဉ္စ၊ ငါးအပေါင်းကို၎င်း။ န ပဿတိ ယထာ၊ မမြင်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ စိတ္တေ၊ စိတ်သည်။ အာဝိလမှိ၊ နောက်ကျုသည်ရှိသော်။ အတ္တဒတ္ထံ၊ မိမိအကျိုးစီးပွားကို၎င်း။ ပရတ္ထံ၊ သူတပါး အကျိုး စီးပွားကို၎င်း။ သော ပုရိသော၊ ထိုယောက်ျားသည်။ န ပဿတိ၊ မမြင်။
၇၀။ တာတ၊ ချစ်သား။ ဥဒကေ၊ ရေသည်။ အစ္ဆေ၊ ကြည်သည်ရှိသော်။ ဝိပ္ပသန္နေ၊ အထူးသဖြင့် ကြည်သည်ရှိသော်။ သော ပုရိသော၊ ထိုယောက်သွားအစသည်ကိုရှာသော ယောက်ျားသည်။ သိပ္ပိကသမ္ဘုကဉ္စ၊ ယောက်သွား ခရုကို၎င်း။ သက္ခရဉ္စ၊ ကျောက်စရစ်ကို၎င်း။ ဝါလကဉ္စ၊ သဲကို၎င်း။ မစ္ဆဂုမ္ဗဉ္စ၊ ငါးအပေါင်းကို၎င်း။ ပဿတိ ယထာ၊ မြင်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ စိတ္တေန၊ စိတ်သည်။ အနာဝိလမှိ၊ မနောက်ကျူ သည်ရှိသော်။ သော ပုရိသော၊ ထိုအကျိုးစီးပွားကိုရှာသော ယောက်ျားသည်။ အတ္တဒတ္ထံ၊ မိမိအကျိုးစီးပွားကို၎င်း။ ပရတ္ထဉ္စ၊ သူတပါးအကျိုးစီးပွားကို၎င်း။ ပဿတိ၊ မြင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ပုဏ္ဏားဖြစ်သော သတို့သားသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား လုလင် ယခုအခါ ဤလုလင်သည်လျှင် ထိုအခါ လုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သိပ္ပခေါင်ဖျား၊ တတ်မြောက်ငြား၊ စိတ်ထားနောက်ကျု ပျက်စီးမှု
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အနဘိရတိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၆။ ဒဓိဝါဟနဇာတ်
လက်နက်စွမ်း လေးပါး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဏ္ဏဂန္ဓရသူပေတော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒဓိဝါဟနဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အပေါင်းအဘော်ကို မှီဝဲသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုကို အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသလျှင်ကတည်း၊ အထူးကား မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ သူတော်မဟုတ် သူယုတ်တို့နှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းမည်သည် ယုတ်မာ၏။ အကျိုးမဲ့ကို ပြုတတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုစကား၌ လူဖြစ်၍ဖြစ်ကုန်သောသူတို့၏ သူယုတ်မာတို့နှင့်ပေါင်းခြင်း၏ အကျိုးမဲ့ကို ပြုသည် ၏အဖြစ်၌ကား အဘယ်ဆိုဘွယ်ရှိအံ့နည်း၊ ရှေး၌ကား သာယာဘွယ်မရှိသော ချိုခြင်းကင်းသော တမာပင်နှင့်တကွ ပေါင်းဘော်ခြင်းကိုစွဲ၍ နတ်တို့၌ဖြစ်သော အရသာနှင့်တူသော ချိုသောအရသာရှိသော စိတ်မရှိသော သရက်ပင်စင်လျက်လည်း အချိုကင်းသည်ဖြစ်၍ ခါးသည်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ကာသိကတိုင်း၌ ညီနောင်ဖြစ်ကုန်သော လေးယောက်ကုန်သောပုဏ္ဏားတို့သည် ရသေ့ရဟန်းပြုကုန်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ အစဉ်အားဖြင့် ကျောင်းကိုဆောက်၍ နေကုန်၏။ ထိုလေးပါးကုန်သော ရသေ့တို့တွင် အစ်ကိုကြီးရသေ့သည်စုတေ၍ သိကြားမင်းအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုသိကြားမင်းသည် ထိုအကြောင်းကို သိ၍ အကြားအကြား၌ ခုနစ်ရက်ရှစ်ရက်လွန်သဖြင့် ညီငယ်ရသေ့တို့၏ အထံသို့ သွားသည်ရှိသော် တနေ့သ၌ ရသေ့ကြီးကိုရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေ၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားအား အဘယ်ဝတ္ထုဖြင့် အလိုရှိသနည်းဟု မေး၏။ ရသေ့သည် ဖျော့တော့နာ စွဲသည်ဖြစ်၍ ငါ့အား မီးဖြင့် အလိုရှိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသိကြားမင်းသည် ထိုစကားကိုကြား၍ ထိုရသေ့ကြီးအား ပဲခွပ်ပါ ပုဆိန်ကိုပေး၏။ ပဲခွပ်ပါ ပုဆိန်မည်သည်ကား အရိုးတပ်သည်၏အစွမ်းအားဖြင့် ပဲခွပ်သည်လည်း ဖြစ်၏။ ပုဆိန်သည်လည်းဖြစ်၏။ ရသေ့သည် ဤပဲခွပ်ပါပုဆိန်ကိုယူ၍ ငါ့ဘို့ အဘယ်သူသည်ထင်းတို့ကို ဆောင်လတ္တံ့နည်းဟုဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရသေ့ကို သိကြားမင်းသည် ဤသို့ဆို၏။
အဘယ်သို့ ဆိုသနည်းဟူမူကား အရှင်ဘုရား အကြင်အခါ၌ အရှင်ဘုရားအား ထင်းတို့ဖြင့် အလိုတော်ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤပဲခွပ်ရဖြစ်သော ပုဆိန်ကို အရှင်ဘုရားသည် လက်ဖြင့်ခတ်၍ ငါ့ဘို ထင်းတို့ကိုဆောင်၍ မီးကိုပြုလော့၊ ဤသို့ ဆိုတော်မူလော့၊ ထိုအခါ၌ ထင်းတို့ကိုဆောင်၍ မီးကို ညှိ၍ ပေးလတ္တံ့ဟုဆို၍ ထိုရသေ့ကြီးအား ပဲခွပ်ရပုဆိန်ကိုပေး၍ အလတ်ဖြစ်သော ရှင်ရသေ့သို့လည်းကပ်၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားအား အဘယ်ဝတ္ထုဖြင့် အလိုတော်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုရသေ့ကျောင်း၏အနီး၌ ဆင်တို့၏ သွားရာလမ်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုရသေ့သည် ဆင်တို့သည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ငါ့အား ဆင်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့် ဆင်းရဲခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုဆင်တို့ကို ပြေးစေလော့ဟုဆို၏။ သိကြားသည် ထိုရသေ့အား စည်တလုံးကိုကပ်၍ အရှင်ဘုရား ဤဘက်အပြင်ကို တီးသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားတို့၏ရန်သူတို့သည် ပြေးကုန်လတ္တံ့၊ ဤဘက်အပြင်ကို တီးသည်ရှိသော်ကား မေတ္တာစိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အင်္ဂါလေးပါးရှိကုန်သော စစ်သည်တို့သည် ခြံရံလာကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ဆို၍ စည်ကိုပေးပြီး ညီငယ်ရသေ့အထံသို့ သွား၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားအား အဘယ်ဝတ္ထုဖြင့် အလိုရှိသနည်း ဤသို့ မေး၏။ ထိုရသေ့ငယ်သည်လည်း ဖျော့တော့နာစွဲသော ဓာတ်ရှိသလျှင်ကတည်း၊ ထိုကြောင့် ငါ့အား နို့ဓမ်းဖြင့်အလိုရှိ၏ ဟု ဤသို့ဆို၏။ သိကြားသည် ထိုရသေ့ငယ်အား တလုံးသော နို့ဓမ်းအိုးကိုပေး၍ အရှင်ဘုရားတို့သည် အလိုရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဤနို့ဓမ်းကို အကယ်၍သွန်ကုန်သည်ဖြစ်အံ့၊ မြစ်ကြီးဖြစ်၍ များစွာရေအယာဉ်ကို ဖြစ်စေ၍ အရှင်ဘုရားတို့အား မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ ပေးအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဤသို့ဆို၍သွား၏။ ထိုအခါမှစ၍ ပဲခွပ်ရပုဆိန်သည် အစ်ကိုကြီးဖြစ်သော ရသေ့၏အကျိုးငှာ မီးကိုပြု၏။ အလတ်ဖြစ်သော ရသေ့သည် စည်အပြင်ကို တီးသည်ရှိသော် ဆင်တို့သည် ပြေးကုန်၏။ ရသေ့ငယ်သည် နို့ဓမ်းကို ဘုဉ်းပေး၏။
ထိုကာလ၌ တခုသောဝက်သည် ရှေး၌ ရွာတည်ဘူးသော တခုသောအရပ်၌ ကျက်စားသည်ရှိသော် အာနုဘော်နှင့် ပြည့်စုံသော ပတ္တမြားတုံးကိုမြင်လေ၏။ ထိုဝက်သည် ထိုပတ္တမြားတုံးကို နှုတ်သီးဖြင့်ကိုက်၍ ထိုပတ္တမြား၏အာနုဘော်အားဖြင့် ကောင်းကင်၌ပျံ၍ သမုဒ္ဒရာ၏ အလယ်၌ ကျွန်းငယ်တခုသို့ ရောက်၍ ယခုအခါ ဤကျွန်း၌ ငါသည် နေခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆင်းသက်၍ ချမ်းသာရာအရပ်၌ တခုသော ရေသဖန်းပင်၏ အောက်၌ နေခြင်းကို ပြု၏။ ထိုဝက်သည် တနေ့သ၌ ထိုသဖန်ပင်ရင်းတွင် ပတ္တမြားတုံးကို ရှေ့မှထား၍ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ ကာသိကတိုင်း၌နေသော တယောက်သောလူသည် ဤသူကား ငါတို့အား ကျေးဇူးပြုခြင်းမည်သည် မရှိဟု မိဘတို့သည် အိမ်မှနှင်ထုတ်အပ်သည်ဖြစ်၍ တခုသောသင်္ဘောဆိပ်ရွာသို့ရောက်၍ လှေသူကြီးတို့၏ အမှုအလုပ်ဖြစ်၍ လှေကိုစီး၍ သွားသည် ရှိသော် သမုဒ္ဒရာ၏အလယ်၌ လှေသည် ပျက်စီးသဖြင့် ပျဉ်၌စီးလျက် ထိုကျွန်းသို့ရောက်၍ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ရှာသည်ရှိသော် အိပ်ပျော်လျက်နေသော ထိုဝက်ကိုမြင်၍ သာယာစွာသွားလျက် ပတ္တမြားတုံးကိုယူ၍ ထိုပတ္တမြားတုံး၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်၍ ရေသဖန်းပင်၌နေလျက် ဤသို့ ကြံ၏။ ဤဝက်သည် ဤပတ္တမြားတုံး၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ပျံသွား၍ ဤအရပ်၌ နေယောင်တကား၊ ငါသည်လည်း ရှေးဦးစွာ ဤဝက်ကို သတ်ပြီးလျှင် အသားကိုစား၍ တဖန်ပျံအံ့သောငှါသင့်၏ဟု ကြံပြီးသော် ထိုသူသည် တခုသော တုတ်လှံတန်ကိုချိုး၍ ထိုဝက်ဦးခေါင်းပေါ်သို့ ချလိုက်၏။ ဝက်သည် နိုးလတ်၍ ပတ္တမြားတုံးကို မမြင်သည်ရှိသော် တုန်လှုပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုမှဤမှ ပြေး၍သွား၏။ ရေသဖန်းပင်၌ နေသော ယောက်ျားသည် ရယ်၏။ ဝက်သည် ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ထိုယောက်ျားကို မြင်၍ ရေသဖန်းပင်ကို ဦးခေါင်းဖြင့်တိုက်၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင်လေ၏။
ထိုယောက်ျားသည် ရေသဖန်းပင်မှ ဆင်းသက်၍ မီးကိုညှိပြီးလျှင် ထိုဝက်၏အသားကိုကင်၍ စားသောက်ပြီးလတ်သော် အထက်သို့ပျံတက်၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားသောအခါ ဟိမဝန္တာ၏အပေါ်သို့ ရောက်သဖြင့် သင်္ခမ်းကိုမြင်၍ အစ်ကိုကြီးဖြစ်သော ရသေ့၏သင်္ခမ်း၌သက်၍ နှစ်ရက် သုံးရက်နေလျက် ရသေ့အား ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို ပြု၏။ ပဲခွပ်ရဖြစ်သော ပုဆိန်၏အာနုဘော်ကိုလည်း မြင်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ဤပဲခွပ်ရပုဆိန်ကို ငါသည် ယူအံ့သောငှာ သင့်၏ဟု ကြံ၍ ပတ္တမြားတုံး၏ အာနုဘော်ကို ရသေ့အား ပြပြီးသော် အရှင်ဘုရား ဤပတ္တမြားတုံးကိုယူ၍ အကျွန်ုပ်အား ပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန်ကို ပေးပါလော့ဟု ဆို၏။ ရသေ့သည် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့်သွားလိုရကား ထိုပတ္တမြားတုံးကိုယူ၍ ပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန်ကိုပေး၏။ ထိုယောက်ျားသည် ပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန်ကိုယူ၍ အတန်ငယ်သွားပြီးသော် ပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန်ကိုခတ်၍ အိုပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန် ရသေ့ဦးခေါင်းကိုဖြတ်ပြီးလျှင် ပတ္တမြားတုံးကို ဆောင်ယူလော့ဟု ဆို၏။ ထိုပဲခွပ်ရပုဆိန်သည်သွား၍ ရသေ့၏ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ပြီးလျှင် ပတ္တမြားတုံးကို ဆောင်ယူခဲ့၏။ ထိုယောက်ျားသည် ပဲခွပ်ရပုဆိန်ကို ဖုံးကွယ်ရာအရပ်၌ထား၍ အလတ်ဖြစ်သောရသေ့ထံသို့သွား၍ နှစ်ရက်သုံးရက်နေပြီးလျှင် စည်၏အာနုဘော်ကို မြင်သဖြင့် ပတ္တမြားတုံးကိုပေး၍ စည်ကိုယူပြီးသော် ရှေးနည်း ဖြင့်သာလျှင် ထိုအလတ်ဖြစ်သော ရသေ့၏ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်စေ၍ အငယ်ဖြစ်သော ရသေ့အထံသို့ကပ်ပြီး နို့ဓမ်းအိုး၏ အာနုဘော်ကို မြင်ခြင်းကြောင့် ပတ္တမြားထုံးကိုပေး၍ နို့ဓမ်းအိုးကိုယူပြီးလျှင် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ထိုရသေ့ငယ်၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်စေ၍ ပတ္တမြားတုံးကို၎င်း ပဲခွပ်ရဖြစ်သော ပုဆိန်ကို၎င်း စည်ကို၎င်း နို့ဓမ်းအိုးကို၎င်း ယူ၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံသွားပြီးသော် ဗာရာဏသီပြည်၏ မနီးမဝေးဖြစ်သော အရပ်၌တည်၍ ဗာရာဏသီမင်းအား ပြည်ကိုတည်း ပေးမည်လော၊ စစ်ထိုးခြင်းကိုတည်း ပေးမည်လောဟု ယောက်ျားတယောက်၏လက်၌ အမှာစာကို သ, လိုက်၏။
မင်းသည် သတင်းစကားကိုကြား၍ ခိုးသူကိုဖမ်းအံ့ဟူ၍ မြို့မှထွက်၏။ ထိုယောက်ျားသည် စည်တဘက်အပြင်ကို တီး၏။ အင်္ဂါလေးပါးရှိသော စစ်သည် ခြံရံစေ၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏ လွှမ်းမိုးသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ နို့ဓမ်းအိုးကိုသွန်သည်ရှိသော် မြစ်ကြီးဖြစ်၍ လူများသည် နို့ဓမ်းမြစ်၌နစ်မွန်း၍ ထွက်အံ့သောမစွမ်းနိုင်၊ ပဲခွပ်ရဖြစ်သော ပုဆိန်ကိုခတ်၍ မင်း၏ ဦးခေါင်းကိုဆောင်ချေလော့ဟုဆို၏။ ပဲခွပ်ရဖြစ်သောပုဆိန်သည်သွား၍ မင်း၏ ဦးခေါင်းကိုဆောင်ယူပြီးလျှင် ခြေရင်း ၌ချ၏။ တယောက်သော သူသည်လည်း လက်နက်ကို ချီအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထိုယောက်ျားသည် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ခြံရံလျက် မြို့သို့ဝင်ပြီးသော် အဘိသိက်ခံခြင်းကိုပြု၍ ဒဓိဝါဟန အမည်ရှိသောမင်းဖြစ်၍ တရားနှင့်ညီသဖြင့် မင်းပြု၏။
တနေ့သ၌ ထိုဒမိဝါဟနမင်းသည် မြစ်ကြီး၌ ကြုတ်သဘွယ်ဖြစ်သော ကွန်ဖြင့် ကစားစဉ် ကဏ္ဏမုဏ္ဍအိုင်မှ နတ်တို့၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော တလုံးသော သရက်သီးမှည့်သည် မျောလာ၍ ကွန်၌ငြိ၏။ ကွန်ကို ချီကုန်သောသူတို့သည် ထိုသရက်သီးကို မြင်ကုန်၍ မင်းအား ဆက်သကုန်၏။ ထိုသရက်သီးသည် အိုးစရည်း ပမာဏရှိ၏။ လုံးဝန်း၏။ ရွှေအဆင်းနှင့် တူသော အဆင်းရှိ၏။ မင်းသည် ဤသစ်သီးကား အဘယ်မည်သော သစ်သီးနည်းဟု မုဆိုးတို့ကိုမေး၍ သရက်သီးတည်းဟု ပြန်ကြားသဖြင့် သုံးဆောင်လေ၍ ထိုသရက်သီး၏ အစေ့ကို မိမိဥယျာဉ်၌ စိုက်စေ၍ နို့ရည်ရေဖြင့် သွန်းစေ၏။ သရက်ပင်သည်ဖြစ်လတ်၍ သုံးနှစ်မြောက်၌ အသီးကို ပေး၏။ ထိုသရက်ပင်အား များစွာသော ပူဇော်သက္ကာရသည်ဖြစ်၏။ နို့ရည်ဖြင့် သွန်းလောင်းကုန်၏။ နံ့သာ အစရှိသည်တို့ဖြင့် လိမ်းကျံခြင်း ပန်းဆိုင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့် ဆွဲခြင်း မွှေးကြိုင်သောဆီဖြင့် ဆီမီးညှိထွန်းခြင်း ပုဆိုးတင်းတိမ်ဖြင့် ကာရံခြင်းတို့ကို ပြုကုန်၏။ အသီးတို့သည် ချိုသော အရသာ ရှိကုန်၏။ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိကုန်၏။ ဒဝါဟနမင်းသည် တပါးကုန်သောမင်းတို့အား သရက်သီးကို ပို့စေသည်ရှိသော် အစေ့မှ အပင်ဖြစ်လတ္တံ့သည်မှ စိုးသောကြောင့် အညွန့်ဖြစ်ရာအရပ်ကို အဆိပ်ရှိသောအရိုးဖြင့် ထိုး၍ ပို့စေ၏။ ထိုမင်းအား သရက်သီးကိုစား၍ အစေ့ကို စိုက်ပျိုးခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းရကား ထိုမင်းတို့သည် ဤအရပ်၌ အကြောင်းသည် အသို့နည်းဟု မေးကုန်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို သိကုန်၏။
ထိုအခါ တယောက်သောမင်းသည် ဥယျာဉ်စောင့်ကိုခေါ်၍ ဒဓိဝါဟနမင်း၏ သရက်သီးတို့၏ အရသာကိုဖျက်၍ ခါးသည်၏အဖြစ်ကို ပြုအံ့သောငှါသင်သည် စွမ်းနိုင်လတ္တံလောဟု မေး၍ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် စွမ်းနိုင်ပါ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား သွားလေလော့ဟုဆို၍ တထောင်သော ဥစ္စာကိုပေး၍ စေလိုက်၏။ ထိုဥယျာဉ်စောင့်သည် ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ တယောက်သော ဥယျာဉ်စောင့် လာ၏ဟု မင်းအား ကြားစေ၍ ထိုဒဓိဝါဟနမင်းသည် ခေါ်အပ်သည်ဖြစ်၍ မင်း၏အထံသို့ သွားပြီးလျှင် ရှိခိုးလျက် လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။ မင်းသည် ဥယျာဉ်စောင့်ဟူသည် သင်လောဟု မေးသည်ရှိသော် မင်းမြတ် မှန်၏ဟု ဆို၍ မိမိအစွမ်းကို ပြောဆို၏။ ဒဓိဝါဟနမင်းသည် သွားချေလော့၊ ငါတို့၏ ဥယျာဉ်စောင့်အထံ၌ နေလော့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ နှစ်ယောက်သော ထိုသူတို့သည် ဥယျာဉ်ကို ပြုပြင်ကြကုန်၏။ ရောက်သစ်စဖြစ်သော ဥယျာဉ်စောင့်သည် အခါမဲ့ ဖြစ်ကုန်သောပန်းတို့ကို ကောင်းစွာပွင့်စေလျက် အခါမဲ့ဖြစ်ကုန်သော အသီးတို့ကို သီးစေလျက် ဥယျာဉ်ကို မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသည်ကိုပြု၏။ ဒဓိဝါဟနမင်းသည် ထိုရောက်သစ်စဖြစ်သော ဥယျာဉ်စောင့်အား ကြည်ညို၍ ဥယျာဉ်စောင့်ဟောင်းကို ထုတ်လိုက်၍ ထိုရောက်သစ်စဖြစ်သော ဥယျာဉ်စောင့်အားသာလျင် ဥယျာဉ်ကိုပေး၏။ ထိုဥယျာဉ်စောင့်သည် ဥယျာဉ်၏ မိမိလက်သို့ ရောက်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ သရက်ပင်ကိုခြံရံ၍ တမာပင်တို့ကို၎င်း ခွေးတောက်နွယ်တို့ကို၎င်း စိုက်ပျိုး၏။ အစဉ်သဖြင့် တမာပင်တို့သည်ကြီးကုန်၏။ တမာမြစ်တို့နှင့် သရက်မြစ်တို့သည်၎င်း တမာခက်နှင့် သရက်ခက်တို့သည်၎င်း ရောနှော ထွေးရှက်ခြင်း ဖြစ်ကုန်၏။ သာယာအပ်သော အရသာမရှိသော ချိုသော အရသာကင်းသော ထိုတမာပင်နှင့် ရောနှောခြင်းကြောင့်လျှင် ချိုသော အသီးရှိသော သရက်ပင်သည် တမာရွက်နှင့်တူသော အရသာရှိသည်ဖြစ်၍ ခါးခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုဥယျာဉ်စောင့်သည် သရက်သီးတို့၏ ခါးသည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ ပြေးလေ၏။
ဒဓိဝါဟနမင်းသည် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သရက်သီးကို စားသည်ရှိသော် ခံတွင်း၌ သွင်းအပ်သော သရက်ရည် အရသာသည် တမာရည်တို့ကဲ့သို့ ဖြစ်၍ မျိုအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းရကား ဟက်၍ ထွေး၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဒဓိဝါဟနမင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်သည်ဖြစ်၏။ ဒိဝါဟနမင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုခေါ်၍ ပညာရှိ ဤသရက်ပင်အား ရှေး၌ဖြစ်သော ပူဇော်သက္ကာရမှ ယုတ်ခြင်းသည် မရှိ၊ ဤသို့ ဖြစ်လျက်လည်း ထိုသရက်ပင်၏ အသီးသည် ခါး၏။ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မေးလိုရကား-
တမေဝ ပူဇံ လဘမာနော၊ ကေနမ္ဗော ကဋုကပ္ဖလော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၁။ ပဏ္ဍိတ၊ ပညာရှိ။ အယံ အမ္ဗော၊ ဤသရက်ပင်သည်။ ပုရေ၊ ရှေး၌။ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသူပေတော၊ အဆင်း အနံ့ အရသာနှင့် ပြည့်စုံသည်။ အဟုဝါ၊ ဖြစ်သလျှင်ကတည်း။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ တမေဝ ပူဇံ၊ ထိုရှေး၌ ပြုမြဲတိုင်းဖြစ်သော ပူဇော်ခြင်းကိုသာလျှင်။ လဘမာနော၊ ရပါလျက်။ အမ္ဗော၊ သရက်သည်။ ကေန၊ အဘယ်ကြောင့်။ ကဋုကပ္ဖလော၊ ခါးသောအသီးရှိလေသနည်း။
ထိုအခါ၌ ဒမိဝါဟနမင်းအား အကြောင်းကို ကြားလိုရကား ဘုရားလောင်းသည်-
မူလံ မူလေန သံသဋ္ဌံ၊ သာခါ သာခါ နိသေဝရေ။
အသာတသန္နိဝါသေန၊ တေနမ္ဗော ကဋုကပ္ဖလော။
ဟူသော နှစ်ခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၂။ ဒဓိဝါဟန၊ နို့ဓမ်းတည်းဟူသော စစ်သည်ဗိုလ်ပါရှိသော မင်းမြတ်။ တေ၊ အရှင်မင်းမြတ်၏။ အမ္ဗော၊ မင်္ဂလာ သရက်တော်သည်။ ပုစိမန္ဒပရိဝါရော၊ တမာပင်တည်းဟူသော အခြံအရံရှိ၏။ မူလံ၊ သရက်ပင်၏ အမြစ်သည်။ မူလေန၊ တမာပင်၏အမြစ်နှင့်။ သံသဋ္ဌံ၊ နှီးနှော၏။ သာခါ၊ တမာပင်၏ အခက်ရှိသည်။ သာခါ၊ သရက်ပင်၏အခက်တို့ကို။ နိသေဝရေ၊ မှီဝဲကုန်၏။ အသာတသန္နိဝါသေန၊ မချိုကုန်သော တမာပင်တို့နှင့် ပေါင်းဖော်ခြင်းတည်းဟူသော။ တေန ကာရဏေန၊ ထိုအကြောင်းကြောင့်။ အမ္ဗော၊ သရက်ပင်သည်။ ကဋုကပ္ဖလော၊ ခါးသော အသီးရှိ၏။
ဒဓိဝါဟနမင်းသည် ဘုရားလောင်း၏စကားကို ကြား၍ အမြစ်နှင့်တကွ တမာပင် ခွေးတောက်နွယ်တို့ကို ဖြတ်စေ၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ မချိုသော မြေမှုန့်တို့ကို ပယ်စေ၍ ချိုသောမြေမှုန့်တို့ကိုတည်စေပြီးလျှင် နို့ရည်ရဲ့ သကာနံ့သာရေတို့ဖြင့် သရက်ပင်ကို ပြုပြင်စေ၏။ ထိုသရက်ပင်သည် ချိုသောအရသာရှိသော ဝတ္ထုနှင့် ပေါင်းဘော်ရပြန်သောကြောင့် တဖန် ချိုသော အသီးရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဒဓိဝါဟနမင်းသည် ပြကတေ့သော ဥယျာဉ်စောင့် အားသာလျှင် ဥယျာဉ်ကိုဆောင်နှင်းသဖြင့် အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တမာ, ခွေးတောက်၊ ပင်ချင်းလှောက်၊ ချိုရောက်သရက် ဩဇာပျက်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒဓိဝါဟနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၇။ စတုမဋ္ဌဇာတ်
ဟင်္သာညီနောင် နှင့် ရုက္ခစိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥစ္ဆေ ဝိဋဘိ မာရုယှ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤစတုမဋ္ဌဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောရဟန်းအိုကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တနေ့သ၌ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့သည် အချင်းချင်း မေးခြင်းဖြေခြင်းစကားဖြင့် နေကုန်သည်ရှိသော် တယောက်သော ရဟန်းအိုသည် ထိုအဂ္ဂသာဝကတို့၏ အထံသို့သွား၍ သုံးယောက်မြောက်ဖြစ်၍ နေ၏။ ထိုရဟန်းအိုသည် အရှင်ဘုရားတို့ အကျွန်ုပ်သည် အရှင်ဘုရားတို့အား ပြဿနာကို မေးပါအံ့၊ အရှင်ဘုရားတို့သည်လည်း မိမိ၏ ယုံမှားခြင်းကို အကျွန်ုပ်ကို မေးပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ မထေရ်မြတ်တို့သည် ထိုရဟန်းအိုကို ရွံရှာသဖြင့် နေရာမှထ၍ ဖဲလေကုန်၏။ မထေရ်မြတ်တို့၏ တရားတော်ကို နာခံအံ့သောငှာ နေကုန်သော ပရိသတ်တို့၏ အစည်းအဝေးပျက်သောကာလ၌ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်သို့ သွားကြကုန်၍ အဘယ့်ကြောင့် အခါမဟုတ်သည်၌ လာကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုကြားလျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့သည် ထိုရဟန်းအိုကို ရွံရှာသဖြင့် စကားမဆိုမူ၍ ဖဲကုန်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖဲလေကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော တောအရပ်၌ သစ်ပင်စောင့်နတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ နှစ်ခုကုန်သော ဟင်္သာငယ်တို့သည် စိတ္တကုဋ်တောင်မှထွက်ကုန်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းရုက္ခစိုးနတ်သည် စောင့်အပ်သောသစ်ပင်၌ နားကုန်၍ အစာရှာအံ့သောငှါ တပါးသောအရပ်သို့သွား၍ ပြန်လာကုန်သော်လည်း ထိုသစ်ပင်၌သာလျှင် အပင်အပန်းဖြေ၍ စိတ္တကုဋ်တောင်သို့ သွားကုန်၏။ ကာလမြင့်ရှည်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဟင်္သာငယ်တို့အား ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်သည် ဖြစ်၏။ သွားကုန်သော်၎င်း လာကုန်သော်၎င်း အချင်းချင်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာသဖြင့် တရားစကားကို ပြောဟောကြကုန်၍ ဖဲကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုဟင်္သာငယ်တို့သည် သစ်ပင်ဖျား၌နားကုန်၍ ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ပြောဟောကြကုန်သည်ရှိသော် မြေခွေးတကောင်သည် ထိုသစ်ပင်အောက်၌ ရပ်၍ ထိုဟင်္သာငယ်တို့နှင့် တကွ တိုင်ပင်ပြောဟောလိုရကား-
နီစေ ဩရုယှ မန္တဝှေါ၊ မိဂရာဇာပိ သောဿတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၃။ ဘော ဟံသပေါတကာ၊ အို ဟင်္သာငယ်တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ဥစ္စေ၊ ပြကတော့အားဖြင့် မြင့်သောသစ်ပင်၌။ ဥစ္စတရံ၊ မြင့်လွန်းသော။ ဝိဋဘိံ၊ အခွပေါ်၌။ အာရုယှ၊ တက်ကုန်၍။ ရဟောဂတာ၊ ဆိတ်ကွယ်ရာ အရပ်သို့ကပ်ကုန်၍။ မန္တယဝှေါ၊ တိုင်ပင်ပြောဟောကြကုန်၏။ နီစေ၊ နိမ့်ရာအရပ်သို့။ ဩရုယှ၊ သက်ကုန်၍။ မန္တဝှေါ၊ တိုင်ပင် ပြောဟောလာကြကုန်လှည့်။ မိဂရာဇာပိ၊ သားများသေဌ်နင်း မင်းမြတ်သည်လည်း။ သောဿတိ၊ နားထောင်လတ္တံ့။
ထိုအခါ၌ ဟင်္သာငယ်တို့သည် ရွံရှာသဖြင့် ထ၍စိတ္တကုဋ်တောင်သို့သာလျှင် ပျံသွားလေကုန်၏။ ထိုဟင်္သာငယ်တို့၏ ပျံသွားသောကာလ၌ ဘုရားလောင်းသည် မြေခွေးအား-
ကိံ တေတ္ထ စတုမဋ္ဌဿ။ ဗိလံ ပဝိသ ဇ္ဇမ္ဗုက။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၄။ ဇမ္ဗုက၊ ဟယ် မြေခွေး။ သုဝဏ္ဏော၊ ကောင်းသော အဆင်းရှိသော ဟင်္သာတခုသည်။ သုဝဏ္ဏေန၊ ကောင်းသော အဆင်းရှိသော ဟင်္သာတခုနှင့်။ ဒေဝေါ၊ နတ်ဖြစ်သော ဟင်္သာတခုသည်။ ဒေဝေန၊ နတ်ဖြစ်သော ဟင်္သာတခုနှင့်။ ယံ မန္တယေ၊ အကြင် တိုင်ပင် ပြောဆို၏။ ဧတ္ထ၊ ထိုသို့ တိုင်ပင် ပြောဆိုရာ၌။ စတုမဋ္ဌဿ၊ ကိုယ်, အမျိုး, အသံ, ဂုဏ်တည်းဟူသော လေးပါးသော အင်္ဂါတို့ဖြင့် ကောင်းမြတ်လှပေသော။ တေ၊ သင်မြေခွေးအား။ ကိံ နု၊ အဘယ် ပြုအံ့နည်း။ ဟရေ-ဇမ္ဗုက၊ ဟယ် မြေခွေး။ တွံ၊ သင်သည်။ ဗိလံ၊ တွင်းသို့။ ပဝိသ၊ ဝင်လေလော့။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ရဟန်းအိုသည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့သည် ထိုအခါ ဟင်္သာငယ်နှစ်ခု ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ထိုမှတပါး ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သစ်ပင်စောင့်နတ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မဆိုင်ဘဲလျက်၊ ဝင်ရောစွက်၊ ပြစ်ချက်မျက်မုန်းကျိုး
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စတုမဋ္ဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၈။ သီဟကောတ္ထုဇာတ်
ခွေးခြင်္သေ့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်သီဟင်္ဂုလီ သီဟနခေါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသီဟကောတ္ထုဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောကာလိကကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တနေ့သ၌ ကောကာလိကသည် တပါးသော အကြား အမြင် များကုန်သော ရဟန်းတို့သည် တရားကိုဟောကုန်သည်ရှိသော် မိမိသည်လည်း ဟောလိုသတတ်၊ အလုံးစုံသော အကြောင်းကို အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်သာလျှင် ချဲ့အပ်၏။ ( *အောက်အတိုင်းဟူသည်ကား ၂၂-ဒဒ္ဒရဇာတ်ပါအတိုင်းကို ဆိုလိုသည်။ ) အထူးကား ထိုအကြောင်းကို ကြားတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကောကာလိကသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိ၏အသံကြောင့် ထင်ရှားသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထင်ရှားသည်သာလျှင်ဖြစ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ခြင်္သေ့ဖြစ်၍ တခုသော မြေခွေးမနှင့်တကွ ပေါင်းဘော်ခြင်းကို စွဲ၍ သားကိုရ၏။ ထိုမြေခွေးမသားသည် လက်ချောင်း ခြေချောင်းတို့ဖြင့်၎င်း လက်သည်းခြေသည်းတို့ဖြင့်၎င်း မှင်ဆံအားဖြင့်၎င်း အဆင်းသဏ္ဌာန်အားဖြင့်၎င်း အဘနှင့်တူ၍ အသံသည်ကား အမိနှင့်တူ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မိုဃ်းသည် ရွာ၍စဲသည်ရှိသော် ခြင်္သေ့တို့သည် ဟောက်ကုန်၍ ခြင်္သေ့တို့၏ မြူးထူးခြင်းကို မြူးထူးကုန်သည်ရှိသော် ထိုမြေခွေးမသား ခြင်္သေ့သည်လည်း ထိုခြင်္သေ့စစ်တို့၏အလယ်၌ ဟောက်လိုသည်ဖြစ်၍ မြေခွေးသံကို မြည်၏။ ထိုအခါ မြေခွေးမသား၏ မြေခွေးသံကို ကြားကုန်၍ ခြင်္သေ့တို့သည် ဆိတ်ဆိတ် နေကုန်၏။ ထိုမြေခွေးမသား၏အသံကိုကြား၍ တပါးသော ဘုရားလောင်း၏ ဇာတ်တူဖြစ်သော သားသည် ဘခင် ဤခြင်္သေ့သည် အဆင်းအစရှိသည်တို့ဖြင့် ကျွန်ုပ်တိုနှင့် တူ၏။ ထိုခြင်္သေ့၏အသံသည်တမူကား အကျွန်ုပ်တို့မှတပါးသော မြေခွေးသံနှင့် တူ၏။ ဤခြင်္သေ့သည် အဘယ်မည်သော ခြင်္သေ့ နည်းဟု မေးလိုရကား-
သော သီဟော သီဟသံဃမှိ၊ ဧကော နဒတိ အညထာ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၅။ တာတ၊ ဘခင်။ အယံ သီဟော၊ ဤခြင်္သေ့သည်။ သီဟင်္ဂုလီ၊ ခြင်္သေ့တို့၏ ခြေချောင်းလက်ချောင်းတို့နှင့်တူသော ခြေချောင်းလက်ချောင်း ရှိ၏။ သီဟနခေါ၊ ခြင်္သေ့တို့၏ ခြေသည်းလက်သည်းနှင့်တူသော ခြေသည်း လက်သည်းရှိ၏။ သီဟပါဒပတိဋ္ဌိတော၊ ခြင်္သေ့တို့၏ ခြေတို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်၏။ သော သီဟော၊ ထိုခြသေ့သည်။ သီဟသံဃမှိ၊ ခြင်္သေ့အပေါင်း၌။ ဧကော၊ တစီးတည်း။ အညထာ၊ ခြင်္သေ့သံမှ တပါးသော မြေခွေးသံဖြင့်။ နဒတိ၊ မြည်၏။ ကော၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း။
ထိုစကားကို ကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် ချစ်သား ဤခြင်္သေ့သည် သင်၏ညီတည်း၊ မြေခွေးမ၏သားဖြစ်၍ အဆင်းအားဖြင့် ငါနှင့်တူ၏။ အသံအားဖြင့် အမိနှင့်တူ၏။ ဤသို့ဆိုပြီးသော် မြေခွေးမသားကိုခေါ်၍ ချစ်သား ဤနေ့မှစ၍ ဤအရပ်၌ နေသည်ရှိသော် နည်းသောအသံရှိသည်ဖြစ်၍ နေလော့၊ တဖန် အကယ်၍ မြည်ပြန်အံ့၊ မြေခွေး၏အဖြစ်ကို သိပြန်လတ္တံ့ဟု ဆုံးမလိုရကား-
သရေန ခေါ တံ ဇာနေယျုံ၊ န ဟိ တေ ပေတ္တိကော သရော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၆။ ရာဇပုတ္တ၊ ကေသရာဇာ ခြင်္သေ့မင်း၏သား။ တွံ၊ သည်သည်။ မာ နဒိ၊ မမြည်လင့်။ အပ္ပသဒ္ဒေါ၊ အသံမရှိသည်ဖြစ်၍။ ဝနေ၊ တော၌။ ဝသ၊ နေလော့။ သရေန၊ အသံအားဖြင့်။ တံ၊ သင့်ကို။ ခေါ၊ စင်စစ်။ ဇာနေယျုံ၊ မြေခွေးဟူ၍ သိကုန်ရာ၏။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ တေ၊ သင်၏။ သရော၊ အသံသည်။ န ပေတ္တိကော၊ အဘဖြစ်သော ခြင်္သေ့မင်း၏ အသံနှင့်မတူ။
အဘဖြစ်သော ခြင်္သေ့မင်း၏ ဤသို့သော အဆုံးအမကို ကြား၍ တဖန် မြည်အံ့သောငှာ မဝံ့လေ။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ မြေခွေးမသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ ခြင်္သေ့မင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ထိုမှတပါး ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခြင်္သေ့မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသွင်သဏ္ဍာန်၊ တူမျှဟန်ကြောင့်၊ အမှန်ပြုကာ၊ မတုသာ၊ စိတ်မှာမြဲစွာရှု
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီဟကောတ္ထုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၉။ သီဟစမ္မဇာတ်
ခြင်္သေ့ရေခြုံမြည်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နေတံ သီဟဿ နဒိတံ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသီဟစမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောလိကကိုပင်လျှင် အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကောကာလိကသည် ဤကာလ၌ အသံဖြင့်ဟောအပ်သောတရားကို ဟောလိုသည် ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားတော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် လယ်လုပ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် လယ်လုပ်သော အမှုဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုကာလ၌ တယောက်သော ကုန်သည်သည် မြည်း၌ ဝန်ကိုငင်သဖြင့် ကုန်သွယ်ခြင်းကို ပြုလျက် သွား၏။ ထိုကုန်သည်သည် ရောက်လေရာ ရောက်လေရာအရပ်၌ မြည်း၏ ကျောက်ကုန်းမှ ကုန်ထုပ်ကိုချ၍ မြည်းကို ခြင်္သေ့အရေဖြင့်ရုံ၍ သလေးခင်း မုယောခင်းတို့၌ လွှတ်၏။ လယ်စောင့်ကုန်သော သူတို့သည် မြည်းကို မြင်ကုန်၍ ခြင်္သေ့ဟူသောအမှတ်ဖြင့် ချဉ်းကပ်အံ့သောငှါမဝံ့ကုန်၊ ထိုအခါတနေ့သ၌ ထိုကုန်သည်သည် တခုသော ရွာတံခါး၌ နေခြင်းကိုယူ၍ နံနက်စာချက်စဉ် ထိုအရပ်မှ မြည်း၌ ခြင်္သေ့ရေကိုရုံ၍ မုယောခင်း၌ လွှတ်၏။ လယ်စောင့်ကုန်သော သူတို့သည် ခြင်္သေ့ဟူသော အမှတ်ဖြင့် ထိုမြည်းသို့ ချဉ်းကပ်အံ့သောငှါ မဝံ့ကုန်သဖြင့် အိမ်သို့သွားကုန်၍ လယ်ရှင်တို့အား ကြားကုန်၏။ ရွာ၌နေကုန်သောသူတို့သည် လက်နက်ကို ယူကုန်၍ စည်, ခရုသင်းတို့ကို တီးမှုတ်ကုန်လျက် လယ်၏အနီးသို့ သွားကုန်၍ ကြော်ငြာကုန်၏။ မြည်းသည် သေဘေးမှကြောက်သည် ဖြစ်၍ မြည်း၏အသံကို မည်၏။ ထိုအခါ ထိုသတ္တဝါ၏ မြည်း၏အဖြစ်ကို သိ၍ ဘုရားလောင်းသည်-
ပါရုတော သီဟစမ္မေန၊ ဇမ္မော နဒတိ ဂဒြဘော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၇။ ဘောန္တော၊ အချင်းတို့။ ဧတံ နဒိတံ၊ ထိုအသံသည်။ သီဟဿ၊ ခြင်္သေ့၏။ န နဒိထံ၊ အသံမဟုတ်။ ဗျဂ္ဃဿ၊ ကျား၏။ န နဒိတံ၊ အသံမဟုတ်။ ဒီနော၊ သစ်၏။ န နဒိတံ၊ အသံမဟုတ်။ သီဟစမ္မေန၊ ခြင်္သေ့ အရေဖြင့်။ ပါရူတော၊ ရုံအပ်သော။ ဇမ္မော၊ ယုတ်မာသော။ ဂဒြဘော၊ မြည်းသည်။ နဒတိ၊ မြည်၏။
ရွာ၌နေကုန်သော သူတို့သည်လည်း ထိုသတ္တဝါ၏ မြည်း၏အဖြစ်ကိုသိကုန်၍ အရိုးတို့ကို ကျိုးအောင် ရိုက်နှက်ကုန်သဖြင့် လဲစေပြီးသော် ခြင်္သေ့အရေကိုယူ၍ သွားလေကုန်၏။ ထိုနောက်မှ ထိုကုန်သည်သည် လာလတ်၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သော မြည်းကိုမြင်၍-
ပါရုတော သီဟစမ္မေန၊ ရဝမာနောဝ ဒူသယိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၈။ အယံ ဂဒြဘော၊ ဤမြည်းသည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဂဒြဘဘာဝံ၊ မြည်း၏အဖြစ်ကို။ အဇာနာပေတွာ၊ မသိလေသည်ရှိသော်။ သီဟစမ္မေန၊ ခြင်္သေ့အရေဖြင့်။ ပါရုတော၊ ရုံအပ်သည်ဖြစ်၍။ စိရမ္ပိ ခေါ၊ မြင့်ရှည်စွာသာလျှင်။ ဟရိတံ၊ စိမ်းစိုသော။ ယဝံ၊ မုယောကို။ ခါဒေယျ၊ စားရလေရာ၏။ ရဝမနောဝ၊ မြည်သည်ဖြစ်၍သာလျှင်။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ ဒူသယိ၊ ဖျက်ဆီး၏။
ထိုကုန်သည်သည် ဤသို့ ဆိုစဉ်ပင်လျှင် မြည်းသည် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် ဝပ်လျက်သေ၏။ ကုန်သည်သည်လည်း ထိုမြည်းကို စွန့်၍ သွား၏။ .
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကုန်သည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ မြည်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ထိုမှတပါး ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသော လယ်လုပ်ယောက်ျား ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ခြင်္သေ့ရေခြုံ၊ မြည်းဖြစ်ပုံ၊ သံကုန်ဟစ်က ပျက်စီးရ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီဟစမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-အသဒိသဝဂ်
၁၀။ သီလာနိသံသဇာတ်
သီလအကျိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ပဿ သဒ္ဓါယ သီလဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသီလာနိသံသဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော ဒါယာကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော ရတနာသုံးပါးအား ကြည်ညိုသော ဘုရားသဗ္ဗညူ၏ထိုဒါယကာသည် တနေ့သ၌ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွားသည်ရှိသော် ညချမ်းသောအခါ၌ အစီရဝတီမြစ်နားသို့ရောက်၍ လှေရှင်သည် လှေကို တဘက်ကမ်းနား၌ထား၍ တရားနာအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် ထိုဆိပ်၌ လှေကိုမမြင်၍ ဘုရားလျှင်အာရုံရှိသော ပီတိကိုယူလျက် မြစ်သို့သွား၍ ဆင်း၏။ ခြေတို့သည် ရေ၌မနစ်ကုန်၊ ထိုဒါယကာသည် မြေအပြင်၌ သွားသကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ အလယ်သို့ ရောက်သောကာလ၌ လှိုင်းတံပိုးကို ရှု၏။ ထိုအခါ ထိုဒါယကာ၏ ဘုရားလျှင်အာရုံရှိသော ပီတိသည် ညံ့သည်ဖြစ်၏။ ခြေတို့သည် နစ်အံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ ထိုဒါယကာသည် တဖန်ဘုရားလျှင်အာရုံရှိသောပီတိကို မြဲမြံစွာပြု၍ ရေပေါ်အပြင်ဖြင့်သာလျှင် သွားလျက် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဒါယကာနှင့်တကွ စကားစေ့စပ်ခြင်းကို ပြုတော်မူ၍ ဒါယကာ အသို့နည်း၊ ခရီးသို့ လာလတ်သည်ရှိသော် ပင်ပန်းခြင်းကင်းသဖြင့် လာရ၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဘုရားလျှင် အာရုံရှိသော ပီတိကိုယူ၍ ရေအပြင်၌ တည်ရာကိုရ၍ မြေကိုနင်းသကဲ့သို့ လာရ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ဒါယကာ သင်သည်သာလျှင် ဘုရားကျေးဇူးတော်တို့ကို အောက်မေ့၍ တည်ရာကိုရသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဒါယကာတို့သည် သမုဒ္ဒရာ၏အလယ်၌ သင်္ဘောလှေ ပျက်လတ်သည်ရှိသော် ဘုရားကျေးဇူးတို့ကို အောက်မေ့ကုန်သည်ဖြစ်၍ တည်ရာကိုရဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသောအခါ ကဿပမြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်၌ ထိုကဿပမြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်ဖြစ်သော သောတာပန်ဒါယကာသည် တယောက်သော ဆတ္တာသည် ဖြစ်သောသူနှင့်အတူတကွ သင်္ဘောကို စီး၏။ ထိုဆတ္တာသည်၏မယားသည် အရှင်ဤသူ၏ချမ်းသာခြင်း ဆင်းရဲခြင်းသည် အရှင်၏ဝန်သည်ဖြစ်စေဟုဆို၍ ဆတ္တာသည်ကို ထိုဒါယကာ၏လက်၌ အပ်လိုက်၏။ ထိုအခါ ထိုဒါယကာ၏သင်္ဘောသည် ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့ဝယ် သမုဒ္ဒရာ၏ အလယ်၌ ပျက်လေသည်ရှိသော် နှစ်ယောက်ကုန်သော ထိုသူတို့သည်လည်း တခုသောပျဉ်၌စီးကုန်လျက် တခုသော ကျွန်းငယ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ ထိုကျွန်းငယ်၌ ထိုဆတ္တာသည်သည် ငှက်တို့ကို သတ်၍စားသည် ရှိသော် ထိုသောတာပန်ဒါယကာအားလည်း ပေး၏။ သောတာပန်ဒါယကာသည် ငါ့အား အလိုမရှိဟု ဆို၍ မစား၊ ထိုဒါယကာသည် ဤအရပ်၌ ရတနာသုံးပါးတို့ကိုထားဘိ၍ တပါးသော ကိုးကွယ်ရာသည် မရှိဟု ကြံ၍ ရတနာသုံးပါး၏ ကျေးဇူးကို အောက်မေ့၏။ ထိုအခါ ထိုဒါယကာ၏ ရတနာသုံးပါးဂုဏ်ကို အောက်မေ့စဉ် ထိုကျွန်းငယ်၌ဖြစ်သော နဂါးမင်းသည် မိမိကိုယ်ကို သင်္ဘောကဲ့သို့ပြု၍ ဘန်ဆင်း၏။ သမုဒ္ဒရာစောင့် နတ်သားသည် သင်္ဘောသူကြီးပြု၏။ သင်္ဘောကို ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် ပြည့်စေ၏။ လင်းယဉ်တိုင် သုံးခုတို့သည် ပတ္တမြားညိုတို့ဖြင့် ပြီးကုန်၏။ တန်ဆာသည် ရွှေဖြင့်ပြီး၏။ ကြိုးတို့သည် ငွေဖြင့် ပြီးကုန်၏။ ထိုးဝါး တက်မတို့သည် ရွှေဖြင့်ပြီးကုန်၏။
သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သားသည် သင်္ဘော၌စီး၍ ဇမ္ဗူဒိပ်သို့ သွားလိုကုန်သောသူတို့သည် ရှိကုန်သလောဟု ကြွေးကြော်၏။ ဒါယကာသည် ငါတို့သည် သွားလိုကုန်၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့ တပြီးကား လာလော့၊ သင်္ဘောသို့ တက်လော့ဟု သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သား ဆိုသည်ရှိသော် ထိုဒါယကာသည် သင်္ဘောလှေသို့တက်၍ ဆတ္တာသည်ကို ခေါ်၏။ သမုဒ္ဒရာစောင့် နတ်သားသည် သင့်အားသာလျှင် ထိုက်၏။ ထိုဆတ္တာသည်အား မထိုက်ဟု ဆို၏။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုဆေတ္တာသည်အား သီလဂုဏ အာစာရသည် မရှိသောကြောင့် မထိုက်၊ ငါသည် သင်၏ အကျိုးငှာသာလျှင် သင်္ဘောကိုဆောင်ခဲ့၏။ ထိုဆတ္တာသည်၏အကျိုးငှါ မဆောင်ခဲ့ဟု ဆို၏။ သင်ဆိုတိုင်း မှန်သည် ဖြစ်စေ၊ ငါသည် လှူအပ်သော အလှူဖြင့်၎င်း စောင့်ရှောက်အပ်သော သီလဖြင့်၎င်း ပွားအပ်သော ဘာဝနာဖြင့်၎င်း ထိုဆတ္တာသည်အား အဘို့ကိုပေး၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆတ္တာသည်သည် အရှင်ဝမ်းမြောက် ပါ၏ဟုဆို၍ နတ်သားသည် ယခုအခါ၌ ယူအံ့ဟု ထိုဆတ္တာသည်ကိုလည်းတင်၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော လူတို့ကိုလည်း သမုဒ္ဒရာမှ ထွက်စေ၍ မြစ်ဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ မိမိ၏အာနုဘော်အားဖြင့် နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏လည်း အိမ်၌ ဥစ္စာကိုတည်စေ၍ ပညာရှိတို့နှင့်သာလျှင် အတူတကွ ပေါင်းတော်ခြင်းမည်သည်ကို ပြုအပ်၏။ ဤဆတ္တာသည်အား ဤဒါယကာနှင့် အကယ်၍ပေါင်းဘော်ခြင်းသည် မဖြစ်ငြားအံ့၊ သမုဒ္ဒရာ၏ အလယ်၌သာလျှင် ဆတ္တာသည်သည် ပျက်စီးလတ္တံ့ဟု ပညာရှိနှင့် ပေါင်းဖော်ခြင်း၏ ကျေးဇူးကို ဆိုလိုရကား-
နာဂေါ နာဝါယ ဝဏ္ဏေန၊ သဒ္ဓံ ဝဟတုပသကံ။
သတံ ဟိ သန္နိဝါသေန၊ သောတ္ထိံ ဂစ္ဆတိ နှာပိတော။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၇၉။ ဘော၊ အချင်းတို။ သဒ္ဓါယ စ၊ လောကီ လောကုတ္တရာဖြစ်သော သဒ္ဓါ၏၎င်း။ သီလသ စ၊ လောကီ လောကုတ္တရာ ဖြစ်သော သီလ၏၎င်း။ စာဂဿ စ၊ ပေးကမ်းစွန့်ကြဲအပ်သောဝတ္ထုကို ပေးကမ်းစွန့်ကြဲခြင် ကိလေသာကို စွန့်ခြင်း၏၎င်း။ အယံ ဖလံ-ဣဒံ ဖလံ၊ ဤအကျိုးကို။ ပဿ-ပသထ၊ ရှုကုန်လော့။ တနည်းကား... သဒ္ဓါယ စ၊ လောကီ လောကုတ္တရာ သဒ္ဓါ၏၎င်း။ သီလဿ စ၊ လောကီ လောကုတ္တရာသီလ၏၎င်း။ စာဂဿ စ၊ ပေးကမ်းစွန့်ကြဲအပ်သောဝတ္ထုကို ပေးကမ်းစွန့်ကြဲခြင်း ကိလေသာကို စွန့်ခြင်း၏၎င်း။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ-ပဿထ၊ ရှုကုန်လော့။ အယံ နာဂေါ၊ ဤနဂါးသည်။ နာဝါယ၊ သင်္ဘော၏။ ဝဏ္ဏေန၊ အဆင်းသဏ္ဌာန်ဖြင့်။ သဒ္ဓံ၊ ရတနာသုံးပါးတို့၌ သဒ္ဓါခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော။ ဥပါသကံ၊ ဒါယကာကို။ ဝဟတိ၊ ကြဉ်းဆောင်၏။ ပေါသော၊ ယောက်ျားသည်။ သဗ္ဘိရေဝ၊ ပညာရှိတို့နှင့်သာလျှင်။ သမာသေထ၊ ပေါင်းဘော်ရာ၏။ သဗ္ဘိ၊ ပညာရှိတို့နှင့်။ သန္ထဝံ၊ ပေါင်းဘော်ခြင်းကို။ ကုဗ္ဗေထ၊ ပြုရာ၏။ ဟိ-ယုတ္တံ၊ ထိုစကားသည် သင့်၏။ သတံ၊ ပညာရှိတို့နှင့်။ သန္နိဝါသေန၊ ပေါင်းဘော်ခြင်းကြောင့်။ နှာပိတော၊ ဆတ္တာသည်သည်။ သောတ္ထိံ၊ ချမ်းသာခြင်းသို့။ ဂစ္ဆတိ၊ ရောက်၏။
ဤသို့ သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သားသည် ကောင်းကင်၌ရပ်လျက် တရားဟော၍ ဆတ္တာသည်ကို ဆုံးမပြီးလျှင် နဂါးမင်းကိုယူ၍ မိမိ၏ဗိမာန်သို့သာလျှင်သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ဒါယကာသည် သကဒါဂါမိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော် မူသနည်းဟူမူကား ဒါယကာ ထိုအခါ သောတာပန်ဖြစ်သော ဒါယကာသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလေပြီ၊ ယခုအခါ၌ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ နဂါးမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သား ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာရှင်နှင့်၊ ပေါင်းသင်းလင့်၊ ရေးခွင့်ကြုံက ချမ်းသာရ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီလာနိသံသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၁။ ရုဟကဇာတ်
တင့်တယ်စေလို၍ အရှက်ကွဲသော ပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အပိ ရုဟက ဆိန္နာပိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရုဟကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖြားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် အဋ္ဌကနိပါတ် ဣန္ဒြိယဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ရဟန်း ဤမိန်းမသည် သင်၏ အကျိုးမဲ့ကို ပြုတတ်သော မိန်းမတည်း၊ ရှေး၌လည်း ဤမိန်းမသည် သင့်အား မင်းနှင့်တကွသော ပရိသတ်၏ အလယ်၌ အရှက်ခွဲ၍ အိမ်မှ နှင်ထုတ်သော အခြင်းအရာကို ပြုစေဘူး၏။ ဤသို့ မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ခမည်းတော်ဗြဟ္မဒတ်မင်း ကွယ်လွန်သဖြင့် မင်း၏အဖြစ်၌ တည်၍ တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား ရုဟက အမည်ရှိသော ပုရောဟိတ်သည် ရှိ၏။ ထိုရုဟကပုရောဟိတ်၏ ပုဏ္ဏေးမဖြစ်သော မယားသည် ပုရာဏီ အမည်ရှိ၏။ မင်းသည် ပုဏ္ဏားအား မြင်းတို့၏ တန်ဆာဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ မြင်းကို ပေးလိုက်၏။ ထိုရုဟက ပုဏ္ဏားသည် ထိုမြင်းကိုစီး၍ မင်းအား ခစားရာအရပ်သို့ သွား၏။ ထိုအခါ၌ ရုဟကပုဏ္ဏားကို တန်ဆာဆင်အပ်သောမြင်း၏ ကျောက်ကုန်း၌စီး၍ သွားသည်ကို၎င်း လာသည်ကို၎င်း မြင်ကုန်၍ ထိုထိုအရပ်၌နေကုန်သော လူတို့သည် မြင်း၏ အဆင်းသည်အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ မြင်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲလျှင် တင့်တယ်၏။ ဤသို့ မြင်းကိုသာလျှင် ချီးမွမ်းကြကုန်၏။ ထိုရုဟကပုဏ္ဏားသည် အိမ်သို့ သွားလေ၍ ပြာသာဒ်သို့ တက်၍ မယားကို ရှင်မ ငါတို့၏ မြင်းသည် အလွန်လျှင် တင့်တယ်၏။ နံပါးနှစ်ဘက်၌ နေကုန်သော လူတို့သည် ငါတို့၏မြင်းကို သာလျှင် ချီးမွမ်းကြကုန်၏ဟု ပြောဆို၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည်ကား အတန်ငယ် ပျက်သော အကျင့်နှင့်ယှဉ်၏။ ယောက်ျားတပါးတို့နှင့် လွန်ကျူးသောသဘောရှိ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုရုဟကပုဏ္ဏားကို သင်သည်မြင်း၏တင့်တယ်ခြင်းအကြောင်းကို မသိ၊ ဤမြင်းသည် မိမိ၌ ဆင်ယင်အပ်သော တန်ဆာကိုမှီ၍ တင့်တယ်၏။ သင်သည်လည်း မြင်းကဲ့သို့ တင့်တယ်လိုသည် ဖြစ်အံ့၊ မြင်း၌ဆင်ယင်သော တန်ဆာကိုဆင်၍ ခရီးအလယ်သိုသက်၍ မြင်းကဲ့သို့ ခြေတို့ကိုထောက်လျက် သွား၍ မင်းကို ဖူးလေလော့၊ မင်းသည် သင့်ကို ချီးမွမ်းလတ္တံ့၊ လူတို့သည်လည်း သင့်ကိုသာလျှင် ချီးမွမ်းကုန်လတ္တံ့ ဟုဆို၏။
ရူးသောသဘောရှိသော ထိုပုဏ္ဏားသည် ထိုပုဏ္ဏေးမ၏ စကားကိုကြား၍ ဤမည်သော အကြောင်းကြောင့် ထိုပုဏ္ဏေးမသည် ငါ့ကို ဆို၏ဟု မသိ၍ အဟုတ်အမှန်ပင် ဆို၏ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုပုဏ္ဏေးမဆိုတိုင်း ပြုလေ၏။ အကြင် အကြင် သူတို့သည် မြင်ကုန်၏။ ထိုထို သူတို့သည် ပြက်ရယ်ပြုကုန်လျက် ဆရာသည် တင့်တယ် လှပေ၏ဟု ဆိုကြကုန်၏။ မင်းသည်ကား ထိုရုဟကပုဏ္ဏားကို ဆရာ သင်၏ အအိမ်ဖြင့် ဖွဲ့အပ်သော သည်းခြေသည် ပျက်သလော၊ သင်သည် ရူးသလော၊ ဤသို့ အစရှိသော စကားတို့ကို ဆို၍ ရှက်စေ၏။
ထိုအခါ၌ ပုဏ္ဏားသည် မလျောက်ပတ်သော အမှုကို ငါသည် ပြုအပ်ပြီဟု ရှက်သည်ဖြစ်၍ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် မင်းနှင့် တကွသော ပရိသတ်၏ အတွင်း၌ ရှက်စေ၏ဟု ပုဏ္ဏေးမအား အမျက်ထွက်၍ သတ်ပုက်၍ ထိုပုဏ္ဏေးမကို နှင်ထုတ်အံ့ဟု ကြံ၍ အိမ်သို့ သွားလေ၏။ ယောက်ျားတပါးတို့နှင့် လွန်ကျူးခြင်းရှိသော ပုဏ္ဏေးမသည် ထိုရုဟက၏ အမျက်ထွက်၍ လာသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ မဆွကသာလျှင် တံခါးငယ်ဖြင့်ထွက်၍ မင်း၏ နန်းတော်သို့သွား၍ လေးရက် ငါးရက်ပတ်လုံး နန်းတော်၌သာလျှင် နေလေ၏။ မင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ပုရောဟိတ်ကိုခေါ်စေ၍ ဆရာ မိန်းမ၏ အပြစ်မည်သည်ကား ဖြစ်မြဲသာလျှင်တည်း၊ ပုဏ္ဏေးမအား သည်းခံအံ့သောငှါသင့်၏ဟု သည်းခံစိမ့်သောငှာ-
သန္ဓိယဿု ပုရာဏိယာ၊ မာ ကောဓဿ ဝသံ ဂမိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
ဘော ရုဟက၊ အို ရုဟက။ အပိ၊ စင်စစ်။ ဆိန္နာပိ၊ ပြတ်လေသော်လည်း။ ဇိယာ၊ လေးညို့ကို။ ပုန၊ တဖန်။ သန္ဓိယတေ၊ ဆက်ပြန်အပ်၏။ ပုရာဏိယာ၊ ပုရာဏီနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သန္ဓိယဿု၊ စေ့စပ်ပြန်ဦးလော့။ ကောဓဿ ဝသံ၊ အမျက်၏ နိုင်ငံသို့။ မာ ဂမိ၊ မလိုက်သင့်။
ထိုစကားကို ကြား၍ ရုဟကသည်-
အညံ ဇိယံ ကရိဿာမိ၊ အလညေဝ ပုရာဏိယာ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၂။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ဝါကေသု၊ နူးညံ့ကုန်သော လျှော်တို့သည်။ ဝိဇ္ဇမာနေသု စ၊ ရှိကုန်သော်၎င်း။ ကာရိသု၊ လေးညှို့ကို ပြုတတ်ကုန်သော သူတို့သည်။ ဝိဇ္ဇမာနေသု စ၊ ရှိကုန်သော်၎င်း။ အညံ၊ တပါးသော။ ဇိယံ၊ လေးညှို့သစ်ကို။ ကရိဿာမိ၊ ပြုအံ့။ ပုရာဏိယာ၊ လေးညှို့ ဟောင်းဖြင့်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ အလညဝ၊ အလိုမရှိပြီသလျှင်ကတည်း။
ဤသို့ဆို၍ ထိုပုဏ္ဏေးမကိုနှင်ထုတ်၍ တပါးသော ပုဏ္ဏေးမကို ဆောင်ယူလေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြသည်၏အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌တည်လေ၏။ အဘယ်သို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ရဟန်း ယခုအခါ သင်၏ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏေးမ ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ သာသနာတော်၌ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ရုဟက မည်သောပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိမိလင်သယ်၊ လူဘုံလယ်၊ ရှက်ဘွယ်ပြုဘိ ထို့ဣတ္ထိ
ရှေးဦးစွာသော ရုဟကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၂။ သိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတ်
ဣတ္ထီ သိယာ ရူပဝတီ ဤသို့ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတ်သည် မဟာဥမင်္ဂဇာတ်၌ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့။
နှစ်ခုမြောက်သော သိရိကာဠကဏ္ဏိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၃။ စူဠပဒုမဇာတ်
မင်းသားညီနောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အယမေဝသာ အဟမပိ သော အနညော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ စူဠပဒုမဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ( ဤဝတ္ထုသည် ဥမ္မာဒန္တဇာတ်၌ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့ )၊ အထူးကား သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို ရဟန်း သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့၏ဟု ငါကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု ဘုရား မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ဘုန်းတော်ကြီးသော မြဘ်စွာဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျောက်၏။ အဘယ်သူသည်လျှင် သင့်ကို ငြီးငွေ့စေသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့်စပ်သော မိန်းမတယောက်ကိုမြင်၍ ကိလေသာ၏ အလိုသို့ လိုက်သည်ဖြစ်၍ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့၏ဟု နားတော်လျောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမမည်သည်ကား ကျေးဇူးကို မသိတတ်၊ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်၏။ မာယာများ၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည် မိမိ၏ လက်ျာပုဆစ်ဒူးသွေးကို သောက်စေကုန်၍ ဇီဝိတဒါနတိုင်အောင် ပေးကုန်သော်လည်း မိန်းမ၏စိတ်ကို မရဘူးကုန်၊ ဤသို့မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ အမည်မှည့်သောနေ့၌ ထိုဘုရားလောင်းအား ပဒုမသတို့သားဟူသောအမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုပဒုမသတို့သား၏ နောက်အခါ၌ ခြောက်ယောက်သော ညီတော်ငယ်ရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုမင်းသားခုနစ်ယောက်တို့သည် အစဉ်သဖြင့် ကြီးကုန်၏။ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ယူကုန်၍ မင်း၏ ပရိသတ်သို့ သွားလာကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်းသည် မင်းယင်ပြင်ကိုကြည့်လျက် ရပ်သည်ရှိသော် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် မင်းခစားရာအရပ်သို့ လာလတ်ကုန်သော မင်းသားတို့ကိုမြင်၍ ဤမင်းသားတို့သည် ငါ့ကိုသတ်၍ မင်းအဖြစ်ကိုယူကုန်ရာ၏ဟု ရွံရှာခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ထိုမင်းသားတို့ကို ခေါ်စေပြီးလျှင် ချစ်သားတို့ သင်တို့သည် ဤမြို့၌ နေအံ့သောငှါ မရကုန်၊ သင်တို့သည် တပါးသောကပ်သို့ သွားကုန်၍ ငါလွန်မှ လာလတ်ကုန်၍ အမျိုး၏ဥစ္စာဖြစ်သော ပြည်ကို ယူကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုမင်းသားတို့သည် ခမည်းတော်စကားကို ဝန်ခံကုန်လျက် မျက်ရည်စွတ်စိုငိုကြကုန်၍ မိမိတို့၏အိမ်မှထွက်ကုန်၍ မယားတို့ကိုယူကုန်၍ သွားလိုရာရာအရပ်သို့ သွားကုန်၍ အသက်မွေးကုန်အံ့ဟု မြို့မှထွကုန်၍ ခရီးသို့သွားကြကုန်သည်ရှိသော် တခုသော ကန္တာရသို့ရောက်ကုန်၍ ထမင်းအဖျော်ကို မရကုန်သည်ဖြစ်၍ ငတ်မွတ်ဆာလောင်ခြင်းကို သည်းခံအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ငါတို့သည် အသက်ရှင်ကျန်မူကား မိန်းမတို့ကို ရကုန်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်းကုန်၍ ညီငယ်၏မယားကို သတ်ကုန်၍ တဆယ့်သုံးစုပြုကုန်၍ အသားကို စားကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏၎င်း မယား၏၎င်း ရအပ်သော အစုတို့တွင် တစုကိုထား၍ တစုကို နှစ်ယောက်သောသူတို့သည် စားကြကုန်၏။ ဤသို့ ခြောက်ရက်ပတ်လုံး ခြောက်ယောက်သောမိန်းမတို့ကို သတ်ကုန်၍ အသားကို စားကြကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည်ကား နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း တခုစီထား၍ ခြောက်စုတို့ကိုရှိစေ၏။ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဘုရားလောင်း၏မယားကို သတ်ကြကုန်အံ့ဟူ၍ ဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုခြောက်စုတို့ကို ညီတော်တို့အားပေး၍ ယနေ့ ဤခြောက်စုတို့ကို စားကြဦးလော့ နက်ဖြန်မှ သိကြကုန်အံ့ဟုဆို၍ အသားကိုစားကြကုန်၍ ထိုညီတော်တို့၏ အိပ်ပျော်စဉ် မယားကို ယူ၍ပြေး၏။ ထိုမိန်းမသည် အတန်ငယ်သွား၍ အရှင့်သား အကျွန်ုပ် မသွားနိုင်ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမယားကို ဘုရားလောင်းသည် ပခုံးဖြင့်ထမ်း၍ အရုဏ်တက်သောအခါ၌ ကန္တာရမှထွက်၏။ ထိုမိန်းမသည် နေထွက်လတ်သော် သခင် အကျွန်ုပ်ရေငတ်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် နှမ ရေသည်မရှိဟုဆို၍ အဖန်တလဲလဲ ရေငတ်လှ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် သန်လျက်ဖြင့် လကျ်ာပုဆစ်ဒူးကိုဘောက်၍ နှမ ရေသည် မရှိ၊ ငါ၏ လက်ျာပုဆစ်ဒူးသွေးကိုလျှင် သောက်လော့ဟုဆို၏။ ထိုမိန်းမသည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်းပြု၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် အစဉ်သဖြင့် မြစ်ကြီးသို့ရောက်ကုန်၍ ရေသောက်ကုန်၍၎င်း ရေချိုးကုန်၍၎င်း သစ်သီးကြီးငယ်ကို စားကုန်၍ ချမ်းသာရာအရပ်၌ အပင်အပန်းဖြေ၍ တခုသောမြစ်ကွေ့၌ အရိပ်သင်္ခမ်းကို ဆောက်လုပ်၍ နေကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ မြစ်ညာမှမင်းပြစ်သင့်သောခိုးသူကို လက်ခြေတို့ကို၎င်း နားနှာခေါင်းတို့ကို၎င်း ဖြတ်ကုန်၍ တခုသောလှေငယ်၌ အိပ်စေ၍ မြစ်ကြီး၌မျှောလိုက်၏။ ထိုခိုးသူသည် သည်းစွာသော ညည်းညူသံကို ပြုလျှက် ထိုဘုရားလောင်းနေရာ မြစ်ကွေ့အရပ်သို့ ရောက်လာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုခိုးသူ၏ ဆင်းရဲခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ငိုကြွေးသံကိုကြား၍ ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်သောသတ္တဝါသည် ငါထင်ရှားရှိစဉ် မပျက်စီးစေလင့်ဟု မြစ်နားသို့သွား၍ ထိုခိုးသူကိုဆယ်၍ အရိပ်သင်္ခမ်းသို့ဆောင်ခဲ့၍ ဖန်ရေဆေးခြင်း ဆေးလိမ်းခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့် အနာကို ဆေးဝါးကုစား၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မယားသည်ကား မြစ်၌မျှောအပ်သော ဤသို့သဘောရှိသော သီလမရှိသော လက်ခြေ, နား, နှာခေါင်း ဟူသော အညွန့်မရှိသော ငတုံးကိုစဉ်လျက် လုပ်ကျွေး မွေးမြူဘိ၏ဟု ဆို၍ ထို လက် ခြေ, နား နှာခေါင်းဟူသော အညွန့်မရှိသောငတုံးကို ရွံရှာနိုးသည်ဖြစ်၍ တံတွေး ထွေးလျက်သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုငတုံး၏ အနာတို့သည် အသားနုတက်ကုန်သည်ရှိသော် မယားနှင့်တကွ ထိုငတုံးကို အရိပ်သင်္ခမ်း၌သာလျှင်ထားခဲ့၍ တောအုပ်၌ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကိုဆောင်၍ ထိုငတုံးကို၎င်း မယားကို၎င်း မွေး၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ဤသို့နေကုန်သည်ရှိသော် ထိုမိန်းမသည် ထိုငတုံး၌ ကြိုက်သောစိတ်သည်ဖြစ်၍ ထိုငတုံးနှင့်တကွ ယုတ်မာသော အကျင့်ကိုကျင့်၍ တခုသောဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် ဘုရားလောင်းကို သတ်လိုသည်ဖြစ်၍ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် အရှင်တို့၏ပခုံး၌စီး၍ ကန္တာရမှ ထွက်လတ်သည်ရှိသော် တခုသော တောင်ကိုကြည့်၍ အရှင်တောင်စောင့်နတ်မင်း အကျွန်ုပ်သည် လင်နှင့်တကွ အန္တရာယ်ကင်းသည်ဖြစ်၍ အသက်ကို အကယ်၍ ရပါက အရှင်အား ပူဇော်ပသသောအမှုကို ပြုပါအံ့ဟု တောင်းပန်၏။ ထိုနတ်သည် ယခုအခါ၌ အကျွန်ုပ်ကို ထိတ်လန့်စေ၏။ ထိုတောင်စောင့်နတ်အား ဗလိနတ်စာတင်သောအမှုကို ပြုကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမိန်းမ၏ မာယာကို မသိသည်ဖြစ်၍ ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ဗလိနတ်စာအမှုကို စီရင်၍ ထိုမိန်းမကို ဗလိနတ်စာထည့်သောတောင်းကို ရွက်ခဲ့စေ၍ တောင်ထိပ်သို့ တက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို ထိုမိန်းမသည် သခင် သခင်သည်လျှင် မြတ်သောနတ်တည်း၊ ရှေးဦးစွာလျှင် သင့်ကို မြတ်သောပန်းတို့ဖြင့် ပူဇော်၍ လက်ျာရစ်လှည့်သည်ကို ပြု၍ နောက်မှ တောင်စောင့်နတ်အား ပူဇော်ပသသော အမှုကိုပြုအံ့ဟု ဆို၍ ထိုမိန်းမသည် ဘုရားလောင်းကို တောင်ကမ်းပြတ်သို့ ရှေးရှုထား၍ ထောပတ်တို့ဖြင့် ပူဇော်၍ လကျ်ာရစ် လှည့်သည်ကိုပြု၍ ရှိခိုးလိုအံ့သကဲ့သို့ဖြစ်၍ ကျောက်ကုန်းနား၌ရပ်၍ ကျောက်၌တွန်းလိုက်၍ ကမ်းပါးပြတ်သို့ကျစေ၍ ငါ၏ရန်သူ ပျက်စီးခြင်းကို မြင်ရပေပြီဟု နှစ်သက်သောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ တောင်မှဆင်း၍ ငတုံး၏ အထံသို့ သွား၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း တောင်ကမ်းပြတ်သို့ အစဉ်လျှောက်သဖြင့် တောင်မှကျလေသည်ရှိသော် ရေသဖန်းပင်အထက်၌ တခုသော ဆူးမရှိသော အရွက်တို့ဖြင့် ကောင်းစွာဖုံးလွှမ်းအပ်သော ချုံပေါ်၌ တင်လေ၏။ တောင်အောက်သို့ ဆင်းအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုဘုရားလောင်းသည် ရေသဖန်းသီးတို့ကို စား၍ အခက်ကြား၌ နေ၏။ ထိုအခါ တခုသော ကြီးသောကိုယ်ရှိသော ဖွတ်မင်းသည် ကျောက်တောင်ခြေရင်းမှ တက်၍ ထိုရေသဖန်းပင်၌ အသီးတို့ကို စား၏။ ထိုဖွတ်မင်းသည် ထိုနေ့၌ညဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ပြေး၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ လာလတ်၍ နံပါးတဘက်၌ သဖန်းသီးကို စား၍သွား၏။ ဤသို့ အဖန်တလဲလဲ လာလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းသို့ရောက်၍ သင်သည် ဤအရပ်သို့ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ရောက်လာသနည်းဟု မေး၍ ဤမည်သောအကြောင်းကြောင့် ရောက်လာသည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့ တပြီးကား မကြောက်လင့်ဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းကို မိမိ၏ ကျောက်ကုန်း၌ စီးစေ၍ ဆင်း၏။ တောမှထွက်၍ ခရီးမ၌ထား၍ သင်သည် ဤခရီးဖြင့် သွားလေလော့ဟု လွှတ်လိုက်၍ တောသို့ဝင်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တခုသော ရွာငယ်သို့ရောက်၍ ထိုရွာငယ်၌လျှင် နေလျက် ခမည်းတော်၏ သေလွန်သည်၏အဖြစ်ကို ကြား၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွား၍ အမျိုးတို့၏အမွေခံဥစ္စာဖြစ်သော မင်းအဖြစ်၌တည်၍ ပဒုမအမည်ရှိသော မင်းသည်ဖြစ်၍ ရာဇဓမ်ဆယ်ပါးတို့ကို မပျက်စေမူ၍ တရားသဖြင့် မင်းပြုသည်ရှိသော် မြို့တံခါးလေးမျက်နှာတို့၌၎င်း မြို့လယ် ၌၎င်း နန်းဦးတံခါး၌၎င်း ဤခြောက်ပါးကုန်သောအရပ်တို့၌ အလှူတင်းကုပ်တို့ကို ဆောက်စေ၍ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ခြောက်သိန်းကုန်သော ဥစ္စာတို့ကိုစွန့်၍ အလှူကို ပေး၏။
ထိုမိန်းမယုတ်သည်လည်း ထိုငတုံးကို ကျောက်ကုန်း၌ ပိုး၍ တောမှ ထွက်၍ လူတို့ကျက်စားရာ အရပ်သို့သွား၍ တောင်းလျက် ယာဂုထမင်းကို စုရုံး၍ ထိုငတုံးကိုမွေးမြု၏။ လူတို့သည် ဤငတုံးသည် သင်နှင့် အသို့တော်ကြသနည်းဟု မေးလတ်သည်ရှိသော် ငါသည် ဤယောက်ျား၏ ဦးရီးသ္မီးတည်း၊ ဤယောက်ျားသည် ငါ၏ဦးရီးသားတည်း၊ ဤယောက်ျားအားလျှင် ငါ့ကို မိဘတို့ ပေးစားကြကုန်၏။ ထိုငါသည် မင်းပြစ်သင့်ခြင်းသို့ ရောက်လေသော်လည်း မိမိ၏ လင်ကို ရွက်ဆောင်ကြဉ်းလျှက် တောင်းစားမွေးမြု၏ဟုဆို၏။ လူတို့သည် ဤမိန်းမသည် နတ်ကဲ့သို့ လင်ကိုလုပ်ကျွေးသော မိန်းမပေတည်းဟု ထိုအခါမှစ၍ နှစ်သက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ များစွာသော ယာဂုထမင်းတို့ကိုပေးကြကုန်၏။ တပါးကုန်သောလူတို့သည် ဤသို့ဆိုကုန်၏။ သင်သည် ဤသို့ မလှည့်လည်လင့်၊ ပဒုမမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းပြု၏။ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံးကို ချောက်ချားစေ၍ အလှူကို လှူ၏။ ထိုပဒုမမင်းသည် သင့်ကိုမြင်၍ နှစ်သက်လတ္တံ့၊ နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ သင့်အား များစွာသော ဥစ္စာကို ပေးလတ္တံ့၊ သင်၏လင်ကို ဤကြိမ်တောင်း၌ သာလျှင်နေစေ၍ သွားလောဟု မြဲမြံစွာပြု၍ ကြိမ်တောင်းကို ပေးကုန်၏။ ထိုယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော မိန်းမသည် ထိုငတုံးကို ကြိမ်တောင်း၌ နေစေ၍ တောင်းကိုရွက်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ အလှူတင်းကုပ်တို့၌ တောင်းစားလျှက် သွားလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တန်ဆာဆင်အပ်သော မြတ်သောဆင်ကျောက်ကုန်း၌စီးလျက် အလှူတင်းကုပ်သို့သွား၍ ရှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့အား၎င်း တကျိပ်ကုန်သော သူတို့အား၎င်း မိမိ၏လက်ဖြင့် အလှူကိုပေး၍ တဖန် အိမ်သို့သွား၏။ ထိုယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော မိန်းမသည် ထိုငတုံးကို တောင်း၌နေစေ၍ ရွက်လျှက် ထိုဘုရားလောင်း၏ လာလတ္တံ့သော လမ်းသို့သွား၍ ခရီး၌နေ၏။
မင်းသည် မြင်၍ ဤမိန်းမကား အဘယ်မိန်းမနည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် တယောက်သော နတ်ကိုကဲ့သို့ လင်ကိုလုပ်ကျွေးသော မိန်းမတည်းဟုလျှောက်သည်ရှိသော် ထိုအခါ၌ ထိုမိန်းမကိုခေါ်စေ၍ သိလျှက် ငတုံးကို တောင်းမှ ထုတ်စေ၍ ဤငတုံးသည် သင်နှင့် အသို့တော်ကြသနည်းဟု မေး၏။ ထိုမိန်းမသည် မင်းမြတ် ဤသူသည် အကျွန်ုပ်၏ ဦးရီးသားဖြစ်သော မိဘတို့ပေးစားအပ်သော ငယ်လင်တည်းဟု ဆို၏။ လူတို့သည် ထိုအကြောင်းကို မသိကုန်သည်ဖြစ်၍ နတ်ကိုကဲ့သို့ လင်ကိုလုပ်ကျွေးသော ပိန်းမပေတည်းဟုအံ့ဘွယ်သရဲ ရှိပေ၏။ ဤသို့ အစရှိသည်တို့ကို ဆိုကုန်၍ ထိုယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော မိန်းမကို ချီးမွမ်းကြကုန်၏။ တဖန် မင်းကြီးသည် ဤတုံးသည် သင်၏ မိဘပေးစားသော ငယ်လင်ပင် ဟုတ်၏လောဟု မေး၏။ ထိုမိန်းမယုတ်သည် မင်းကို မသိသည်ဖြစ်၍ မင်းမြတ်ဟုတ်၏ဟု ရဲတင်းစွာ ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမိန်းမယုတ်ကို ပဒုမမင်းသည် ဤငတုံးကား ဗာရာဏသီမင်း၏ သားပင်လော၊ ပဒုမမင်းသား၏ မယားဖြစ်သော ဤအမည်ရှိသာမင်း၏ သ္မီးဖြစ်သော သင်သည် ငါ၏ ပုဆစ်ဒူးသွေးကိုသောက်၍ ဤငတုံး၌ ကြိုက်သောစိတ်သည်ဖြစ်၍ ငါ့ကို တောင်ကမ်းပါးပြတ်၌ တွန်းချလိုက်သည် မဟုတ်တုံလော၊ ယခုအခါ၌ ထိုသင်သည် နဖူးပြင်၌ သေမင်းကိုယူခဲ့၍ ငါ့ကို သေလေပြီဟု ထင်မှတ်၍ ဤအရပ်သို့ လာ၏။ ငါသည် အသက်ရှင်သည် မဟုတ်တုံလောဟု ဆို၍ အမတ်တို့ကိုခေါ်၍ အိုအမတ်တို့ သင်တို့မေးအပ်သည်ရှိသော် ဤမိန်းမသည် ဤသို့ပင်ဆိုသလောဟု ငါ၏ညီတော်ငယ်တို့သည် ခြောက်ယောက်သော မိန်းမတို့ကိုသတ်ကုန်၍ အသားကို စားကုန်၏။ ငါသည်တမူကား ငါ၏မယားကို အန္တရာယ်မရှိသည်ကိုပြု၍ မြစ်နားသို့ဆောင်၍ အရိပ်သင်္ခမ်း၌နေလျက် တယောက်သော သတ်အပ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်သော လက် ခြေ, နား, နှာခေါင်းတို့ကို ဖြတ်လေသောသူကို ကယ်တင်၍ မွေးမြု၏။ ထိုမိန်းမသည် ထိုငတုံး၌ ကြိုက်နှစ်သက်သော စိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ငါ့ကို တောင်ကမ်းပါးပြတ်၌ ကွန်းချလိုက်၏။ ငါသည် မိမိ၏ မေတ္တာစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အသက်ကို ရ၏။ အကြင်မိန်းမသည် ငါ့ကို တောင်မှ တွန်းချအပ်၏။ ထိုမိန်းမသည် သီလမရှိသော ဤမိန်းမပင်တည်း၊ တပါးမိန်းမ မဟုတ်၊ သတ်အပ်သော အဖြစ်သို့ ရောက်သော ငါမွေးမြူအပ်သော ငတုံးသည်လည်း ဤငတုံးပင်တည်း၊ တပါးသူမဟုတ်၊ ဤသို့ဆိုလို၍-
အယမေဝ သော ဟတ္ထစ္ဆိန္နော အနညော။
ယမာဟု ကောမာရပတီ မမန္တိ၊
ဝဇ္ဈိတ္ထိယော နတ္ထိ ဣတ္ထီသု သစ္စာ။
လုဒ္ဒံ ဆဝံ ပရဒါရူပသေဝိံ။
ဣမိဿာ စ နံ ပါပပတိဗ္ဗတာယ၊
ဇီဝန္တိယာ ဆိန္ဒထ ကဏ္ဏနာသံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၈၅။ ဘော အမစ္စာ၊ အို အမတ်တို့။ ယာ၊ အကြင်မိန်းမသည်။ အဟံ၊ ငါ့ကို။ ပဗ္ဗတပပါတိတော၊ တောင်ကမ်းပါးပြတ်မှ တွန်းချလိုက်၏။ သာ ဣတ္ထိ၊ ထိုမိန်းမသည်။ အယမေဝ၊ ဤမိန်းမပင်တည်း။ အနညာ၊ တပါးသော မိန်းမမဟုတ်။ တာယ၊ ထိုမိန်းမသည်။ ယော ပုရိသော၊ အကြင်ယောက်ျားကို။ ပဗ္ဗတပပါတိတော၊ တောင်ကမ်းပါးပြတ်မှ တွန်းချအပ်၏။ သော ပုရိသော၊ ထိုယောက်ျားသည်။ အဟမပိ၊ ငါသည်ပင်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ အနညော၊ တပါးသောသူ မဟုတ်။ ယော ဟတ္ထစ္ဆိန္နော၊ အကြင် ဖြတ်အပ်သော လက်, ခြေ, နား, နှာခေါင်း ရှိသော သူယုတ်မာကို။ မယာ၊ ငါသည်။ ပဋိဇဂ္ဂိတော၊ မွေးလှူအပ်၏။ သော ဟတ္ထစ္ဆိန္နော၊ ထိုဖြတ်အပ်သော လက် ခြေ, နား, နှာခေါင်းရှိသော သူယုတ်မာသည်။ အယမေဝ၊ ဤသူယုတ်မာပင်လျှင်တည်း။ အနညော၊ တပါးသောသူ မဟုတ်။ ဧသာ၊ ဤမိန်းမယုတ်သည်။ ယံ၊ အကြင်ငတုံးကို။ အယံ၊ ဤယောက်ျားသည်။ မမ၊ ၏။ ကောမာရပတီ၊ ငယ်လင်တည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အာဟ၊ ဆို၏။ သာ၊ ထိုမိန်းမသည်။ အယမေဝ၊ ငါ၏ မယားဖြစ်သော မိန်းမပင်လျှင်တည်း။ အနညော၊ တပါးသောမိန်းမမဟုတ်။ ဣတ္ထိယော၊ မိန်းမတို့မည်သည်ကား။ ဝဇ္စျာ၊ သတ်အပ်သော အပြစ် ရှိန်ကုန်၏။ ဣတ္ထိသု၊ မိန်းမတို့၌။ သစ္စာ၊ သစ္စာသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
၈၆။ လုဒ္ဒံ၊ ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်စွာထသော။ ဆဝံ၊ သူသေကောင်နှင့် တူထသော။ ပရဒါရူပသေဝိံ၊ သူ့မယားကို မှီဝဲတတ်ထသော။ ဣမဉ္စ ဇမ္မံ၊ ဤယုတ်မာစွာသော ငတုံးကိုလည်း။ မုသလေန၊ ကျည်ပွေ့ဖြင့်။ ဟန္တွာ၊ သိသိညက်ညက် ကြေအောင်ရိုက်၍။ ဒဏ္ဍံ၊ ဒဏ်ကို။ ကရောထ၊ ပြုကြကုန်လော့။ ပါပပတိဗ္ဗတာယ၊ ယုတ်မာစွာသော လင်ကို လုပ်ကျွေးသော။ ဣမိဿာ စ၊ ဤသီလမရှိသော မိန်းမလည်း။ ဇိဝန္တိယာဝ၊ အသက်ရှင်စဉ်လျှင်။ ကဏ္ဏနာသံ၊ နားနှာခေါင်းကို။ ဆိန္ဒထ၊ ဖြတ်ကြကုန်လော့။
ဘုရားလောင်းသည် အမျက်ကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဤသို့လျှင် ထိုယုတ်မာကုန်သော သူတို့အား ဒဏ်ကိုစေ၍လည်း ထိုသို့စေတိုင်း မပြုစေ၊ စင်စစ်ကား အမျက်ကို ညံ့သည်ကိုပြု၍ အကြင် အခြင်းဖြင့် ဖွဲ့စေအပ်သည်ရှိသော် ထိုယုတ်မာသော မိန်းမသည် တောင်းကို ဦးခေါင်းမှ ချအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ထိုအခြင်းဖြင့် မြဲစွာ ဖွဲ့စေ၍ ငတုံးကို ထိုတောင်း၌ထည့်စေ၍ မိမိ၏နိုင်ငံမှ နှင်ထုတ်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာ၏အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ မထင်ရှားကုန်သော မထေရ်တို့သည် ထိုအခါ ညီတော် ခြောက်ယောက်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ စိဉ္စမာဏဝိကာသည် ထိုအခါ မယား ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ငတုံး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဖွတ်မင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ စူဠပဒုမမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမဟူဘိ၊ ကျေးဇူးရှိလည်း။ မသိနိုးယောင်၊ ကြဥ်းဆောင်သတ်ဖြတ်၊ ပြုတုံလတ်၏
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စူဠပဒုမဇာတ်သည် ပြီး၏။ ။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၄။ မဏိစောရဇာတ်
ပတ္တမြားဥသျှောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န သန္တိ ဒေဝါ ပဝသန္တိ နူန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဏိစောရဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မြတ်စွာဘုရားကို သတ်အံ့သောငှာ လုံ့လပြုသော ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ၌ကား မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒတ်သည် သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြု၏ဟု ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါဘုရားကိုသတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဒေဝဒတ်သည် ငါ့ကိုသတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုသလျှင်ကတည်း၊ လုံ့လပြုသော်လည်း သတ်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်မှ မနီးမဝေးသော ရွာငယ်ဝယ် သူကြွယ်မျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ အရွယ်သို့ရောက်သော ထိုဘုရားလောင်း၏အကျိုးငှါ ဗာရာဏသီပြည်မှ အမျိုးသ္မီးကို ဆောင်ကုန်၏။ ထိုအမျိုးသ္မီးသည် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၍ အလွန်အဆင်းလှ၏။ ရှုချင်ဘွယ်ရှိ၏။ နတ်သ္မီးကဲ့သို့၎င်း ပွင့်သောပန်းရှိသော အနွယ်ကဲ့သို့၎င်း ယစ်သောကိန္နရီမကဲ့သို့၎င်း တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းရှိ၏။ အမည်အားဖြင့် သုဇာတာ အမည်ရှိ၏။ နတ်ကိုကဲ့သို့ လင်ကိုလုပ်ကျွေးခြင်းဝတ်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ သီလအကျင့်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ အခါခပ်သိမ်း လင်၏ဝတ်ကို၎င်း, ယောက္ခမယောက်ျားသူ, ယောက္ခမမိန်းမသူတို့၏ ဝတ်ကို၎င်း ပြုသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သုဇာတာကို ချစ်အပ်မြတ်နိုးအပ်သည်ဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော လင်မယားတို့သည်လည်း ဝမ်းမြောက်ကြကုန်သည်ဖြစ်၍ တူသောစိတ် ရှိကြကုန်သည်ဖြစ်၍ အညီအညွတ် နေကြကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ သုဇာတာသည် မိဘတို့ကို ဖူးမြင်လို၏ဟု ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ရှင်မ ကောင်းပြီ မျှလောက်သော လမ်းရိက္ခာကို စီရင်လော့ဟုဆို၍ ခဲဘွယ်အထူးကို ချက်စေ၍ ခဲဘွယ်အစရှိသည်တို့ကို လှည်း၌တင်၍ လှည်းကိုနှင်လျက် လှည်းဦးကို စီး၏။ သုဇာတာသည် နောက်၌ စီး၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သ္မီးခင်ပွန်းတို့သည် မြို့အနီးသို့ရောက်ကုန်၍ လှည်းကိုချွတ်ကုန်၍ ရေချိုးကုန်၏။ ရေချိုးကုန်ပြီး၍ စားကုန်၏။ စားပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် လှည်းကိုက၍ လှည်းဦး၌နေ၏။ သုဇာတာသည် အဝတ်တို့ကိုလဲ၍ တန်ဆာဆင်၍ ဘုရားလောင်း၏အနီး၌ စီး၏။ လှည်း၏ မြို့တွင်းသို့ ဝင်သောကာလ၌ ဗာရာဏသီမင်းသည် မြတ်သော ဆင်ကျောက်ကုန်းထက်၌ စီးလျက် မြို့ကို လက်ျာရစ်လည်သည်ကိုပြု၍ ထိုအရပ်သို့ ရောက်၏။ သုဇာတာသည်ဆင်း၍ လှည်း၏နောက်မှ ခြေဖြင့်သွား၍ မင်းသည် ထိုသုဇာတာကိုမြင်၍ ထိုသုဇာတာ၏ အဆင်း၏ပြည့်စုံခြင်းသည် ငင်အပ်သော မျက်စိရှိလျက် ကြိုက်နှစ်သက်သောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ တယောက်သောအမတ်ကို သွားချေ၊ ထိုမိန်းမ၏ အရှင်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း အရှင်မရှိသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း စုံစမ်းချေဟု စေလိုက်၏။ ထိုအမတ်သည် သွား၍ ထိုသုဇာတာ၏ အရှင်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ မင်းမြက် အရှင်ရှိ၏။ လှည်း၌နေသော ယောက်ျားသည် ထိုမိန်းမ၏ လင်တည်းဟု ဆို၏။
မင်းသည် တပ်စွန်းသောစိတ်ကို ဖျောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည် ဖြစ်၍ ကိလေသာကြောင့် ကြင်နာစိတ်ရှိ သည်ဖြစ်၍ တခုသော ဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် ထိုယောက်ျားကို သတ်စေ၍ မိန်းမကိုယူအံ့ဟု ကြံ၍ တယောက်သော ယောက်ျားကိုခေါ်၍ သွားချေ၊ ဤပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ယူ၍ သွားသကဲ့သို့ ဖြစ်၍ ထိုယောက်ျား၏ လှည်း၌ထားခဲ့၍ လာလှည့်လော့၊ ဤသို့ဆို၍ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ကောင်းပြီဟု ထိုပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ယူ၍ သွား၍ လှည်း၌ထား၍ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ထားအပ်ပြီဟု လာလတ်၍ ကြား၏။ မင်းသည် ငါ၏ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်သည် ပျောက်၏ဟု ဆို၏။ လူတို့သည် တပြိုင်နက် အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ကို ပြုကုန်၏။ မင်းသည် ခပ်သိမ်းသော တံခါးတို့ကိုပိတ်ကုန်၍ သူခိုးကိုရှာကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ မင်းချင်းတို့သည် ထိုမင်းဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ မြို့သည် တပြိုင်နက် ချောက်ချားသည် ဖြစ်၏။ တယောက်သောမင်းချင်းသည် လူတို့ကိုယူ၍ ဘုရားလောင်း၏ အထံသို့ သွား၍ အချင်းလှည်းကို ရပ်လော့၊ မင်း၏ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်တော်သည် ပျောက်၏။ လှည်းကို သုတ်သင်အံ့ဟု ဆို၍ လှည်းကိုသုတ်သင်လျက် မိမိသည် ထားအပ်သော ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ယူ၍ ဘုရားလောင်းကိုဖမ်း၍ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင် ခိုးသူဟူ၍ လက်တို့ဖြင့်၎င်း ခြေတို့ဖြင့်၎င်း ညှဉ်းဆဲ၍ လက်ပြန်နှောင်ဖွဲ့ပြီးလျှင် ဆောင်ယူခဲ့၍ ဤသူသည် ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင် ခိုးသူတည်းဟု မင်းအား ပြ၏။ မင်းသည်လည်း ထိုခိုးသူ၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်လေကုန်ဟု စေ၏။
ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းကို မင်းချင်းတို့သည် ခရီးလေးဆုံ ခရီးလေးဆုံတိုင်း၌ ကြိမ်တို့ဖြင့် ရိုက်ကုန်လျက် တောင်တံခါးဖြင့်မြို့မှထွက်ကုန်၏။ သုဇာဟာသည်လည်း ယာဉ်ကိုစွန့်၍ မောင်းတို့ကိုမြှောက်၍ ငါ့ကိုမှီ၍ ငါ့လင်သည် ဤဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဤသို့ ငိုကြွေးလျက် နောက်မှ နောက်မှ လိုက်၏။ မင်းချင်းတို့သည် ထိုဘုရားလောင်း၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ကုန်အံ့ဟု ဘုရားလောင်းကို ပက်လက်အိပ်စေကုန်၏။ ထိုအခြင်းအရာကို မြင်၍ သုဇာတာသည် မိမိ၏ သီလကျေးဇူးကိုဆင်ခြင်၍ ဤလောက၌ သီလရှိကုန်သောသူတို့ကို ညှဉ်းဆဲတတ်ကုန်သော ယုတ်မာကုန်သော နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်ကုန်သောသူတို့ကို မြစ်အံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်ကုန်သော နတ်တို့မည်သည်ကား မရှိယောင်တကားဟု ဆိုလို၍-
န ဟိ နူန သန္တိ ဣဓ လောကပါလာ။
သဟသာ ကရောန္တာနမသညတာနံ၊
န ဟိ နူန သန္တိ ပဋိသေဓိတာရော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသောဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၇။ ဣဓ လောကေ၊ ဤလောက၌။ ဒေဝါ၊ သီလရှိကုန်သောသူတို့ကို ကြည့်တတ်ကုန်သော နတ်တို့သည်။ န သန္တိ နူန၊ မရှိကုန်ယောင်တကား။ ဧဝရူပေသု၊ ဤသို့ သဘောရှိကုန်သော။ ကိစ္စေသု၊ ကိစ္စတို့သည်။ ဥပ္ပန္နေသု၊ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ဒေဝါ၊ သီလရှိသောသူတို့ကို ကြည့်ရှုတတ်ကုန်သော နတ်တို့သည်။ ပဝသန္တိ နူန၊ ဤအရပ်မှ ကင်းကုန်ယောင်တကား။ လောကပါလာ၊ လောကပါလဟု သမုတ်အပ်သော သီလရှိကုန်သောသူတို့ကို ချီးမြှောက်တတ်ကုန်သော ရဟန်း ပုဏ္ဏားတို့သည်။ န သန္တိ နူန၊ မရှိကုန်ယောင်တကား။ သဟသာ၊ မဆင်မခြင် တဆောတလျင်အားဖြင့်။ ကရောန္တာနံ၊ ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသောအမှုကို ပြုတတ်ကုန်သော။ အသညတာနံ၊ ကိုယ်နှုတ်နှလုံးကို မစောင့်ကုန်သောသူတို့ကို။ ပဋိသေဓိတာရော၊ တားမြစ်တတ်ကုန်သော နတ်တို့သည်။ န ဟိ သန္တိ နူန၊ မရှိကုန်ယောင်တကား။
ဤသို့လျှင် သီလနှင့် ပြည့်စုံသော သုဇာတာသည် ငိုကြွေးသည်ရှိသော် နတ်တို့၏ မင်းဖြစ်သော သိကြား၏နေရာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာကျောက်ဖျာသည် ပူသောအခြင်းအရာကို ပြလေ၏။ သိကြားမင်းသည် အဘယ်သူသည်လျှင် ငါ့ကို သိကြား၏အဖြစ်မှ ရွေ့လျောစေလိုသနည်းဟု ဆင်ခြင်လတ်သည်ရှိသော ဤအကြောင်းကိုသိ၍ ဗာရာဏသီမင်းသည် အလွန်ကြမ်းကြုတ်သောအမှုကို ပြု၏။ သီလနှင့်ပြည့်စုံသော သုဇာတာကို ပင်ပန်းစေ၏။ ယခု ငါသည် သွားအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု နတ်ပြည်မှသက်၍ မိမိ၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ဆင်ကျောက်ကုန်း၌နေသော ထိုယုတ်မာသောမင်းကို ဆင်ကျော်ကုန်းထက်မှချ၍ စဉ်းတီတုံး၌ ပက်လက်အိပ်စေ၍ ဘုရားလောင်းကို ချီ၍ ခပ်သိမ်းသောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ မင်း၏အသွင်ကိုယူစေ၍ ဆင်ကျောက်ကုန်းထက်၌ နေစေ၏။ မင်းချင်းတို့သည် သန်လျက်ကို ချီကုန်၍ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်ကုန်သည်ရှိသော် ဗာရာဏသီမင်း၏ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်မိကုန်၏။ ဖြတ်ပြီးသောကာလ၌သာလျှင် ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ ဦးခေါင်းအဖြစ်ကို သိကုန်၏။ နတ်တို့၏မင်းဖြစ်သော သိကြားသည် ထင်ရှားသောကိုယ်ဖြင့်သာလျှင် ဘုရားလောင်း၏အထံသို့ သွား၍ ဘုရားလောင်းအား ရာဇာဘိသေကကိုသွန်း၍ သုဇာတာကိုသာလျှင် မိဖုယားအရာ၌ထား၏။
အမတ်တို့သည်၎င်း ပုဏ္ဏား သူကြွယ်တို့သည်၎င်း နတ်တို့၏မင်းဖြစ်သော သိကြားကိုမြင်ကုန်၍ တရားမစောင့်သောမင်းကို သတ်အပ်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ ငါတို့သည် သိကြားပေးအပ်သော တရားစောင့်သောမင်းကို ရပေပြီဟု ဝမ်းမြောက်ခြင်းသို့ ရောက်ကြကုန်၏။ သိကြားမင်းသည်လည်းကောင်းကင်၌ ရပ်၍ သိကြားမင်းသည် ပေးအပ်သော ဤမင်းသည် ဤနေ့မှစ၍ တရားသဖြင့် မင်းအဖြစ်ကို ပြုလတ္တံ့၊ မင်းတရားမစောင့်ရာ၌ အပြစ်ကိုထင်စွာပြအံ့၊ မင်းသည် တရားမစောင့်သည် အကယ်၍ဖြစ်အံ့၊ မရွာသင့်သောကာလ၌ မိုဃ်းသည် ရွာ၏။ ရွာသင့်သောကာလ၌ မရွာ၊ ငတ်မွတ်ခြင်းဘေး၎င်း အနာနှိပ်စက်ခြင်းဘေး၎င်း ဓားလက်နက်ဘေး၎င်း ဤဘေးသုံးပါးတို့သည် ရောက်လာကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့ ဆုံးမလိုသည်ဖြစ်၍-
သဂ္ဂါ စ စဝတိ ဌာနာ၊ နနု သော တာဝတာ ဟတာ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သောဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၈။ တဿ၊ ထိုတရားမစောင့်သောမင်း၏။ ရဇ္ဇေ၊ ပြည်၌။ ဒေဝေါ၊ မိုဃ်းသည်။ ဝဿံ-ဝဿန္တော၊ ရွာသည်ရှိသော်။ အကာလေ၊ မရွာသင့်သော ကာလ၌။ ဝဿတိ၊ ရွာ၏။ တဿ၊ ထိုတရားမစောင့်သောမင်း၏။ ရဇ္ဇေ၊ ပြည်၌။ ဒေဝေါ၊ မိုဃ်းသည်။ ကာလေ၊ ရွာသင့်သော ကာလ၌ကား။ န ဝဿတိ၊ မရွာ။ အဓမ္မိကရာဇာ၊ တရားမစောင့်သော မင်းသည်။ သဂ္ဂါ ဌာနာ၊ နတ်ရွာဌာနမှ။ စဝတိ၊ လွတ်ကင်း၏။ တနည်းကား... အဓမ္မိကရာဇာ၊ တရားမစောင့်သောမင်းသည်။ သဂ္ဂေ၊ နတ်ပြည်၌။ ရဇ္ဇံ၊ မင်းအဖြစ်ကို။ ကရောန္တောပိ၊ ပြုရသော်လည်း။ သဂ္ဂါ ဌာနာ၊ နတ်ပြည်မှ။ စဝတိ၊ ရွေ့လျောရ၏။ သော၊ ထိုတရားမစောင့်သော မင်းသည်။ တာဝတာ၊ ထိုမျှအတိုင်း အရှည်ဖြင့်။ ဟတော နနု၊ ညှဉ်းဆဲသည် မဟုတ်တုံလော။ တနည်းကား သော ရာဇာ၊ ထိုတရားမစောင့်သောမင်းသည်။ နု၊ စင်စစ်။ တာဝတာ၊ ထိုမျှသာ။ န ဟတော၊ ညှဉ်းဆဲရသည်မဟုတ်သေး။
ဤသို့လျှင် သိကြားမင်းသည် လူများအား အဆုံးအမကိုပေး၍ မိမိ၏ ဗိမာန်သို့သာလျှင်သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း တရားသဖြင့်မင်းအဖြစ်ကို ပြုစေ၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ၌ တရားမစောင့်သောမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ အနုရုဒ္ဓါသည် ထိုအခါ သိကြားမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ သုဇာတာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ၌ သိကြားပေးအပ်သောမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတော်ကောင်းမှ၊ နတ်ကောင်းမ၊ ကျင့်ထ တရားမှန်
လေးခုမြောက်သော မဏိစောရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၅။ ပဗ္ဗတူပတ္ထရဇာတ်
ပညာရှိအမတ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပဗ္ဗတူပတ္ထရေ ရမ္မေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပဗ္ဗတူပတ္ထရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်း၏ တယောက်သော အမတ်သည် နန်းတွင်းသူ တယောက်၌ မှားယွင်းလေသတတ်၊ ကောသလမင်းသည်လည်း ထိုအမတ်ကို စုံစမ်းသည်ရှိသော် မှန်သောအားဖြင့်သိ၍ မြတ်စွာဘုရားအား လျောက်အံ့ဟု ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ နန်းတွင်းသူတယောက်၌ အမတ်တယောက်သည် မှားယွင်း၏။ ထိုအမတ်အား အသို့ပြုအံ့သောငှါ သင့်သနည်းဟု မေးလျှောက်၏။ ထိုအခါ၌ မင်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် မင်းမြတ် ထိုအမတ်သည် သင့်အား ကျေးဇူးပြုသောအမတ်လော၊ ထိုမိန်းမသည်လည်း သင်သည် ချစ်မြတ်နိုးလေသော မိန်းမလော၊ ဤသို့ မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား ဟုတ်၏။ ထိုအမတ်သည် အလွန်လျှင် ကျေးဇူး ပြု၏။ အလုံးစုံသော မင်းမျိုးကို ကောင်းစွာ ဆောင်၏။ ထိုမိန်းမသည်လည်း အကျွန်ုပ်သည် ချစ်မြတ်နိုးအပ်သော မိန်းမတည်းဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် မင်းမြတ် မိမိအား ကျေးဇူးပြုကုန်သော မှီဝဲခစားကုန်သော သူတို့၌၎င်း ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော မှီဝဲခစားကုန်သော ချစ်အပ်ကုန်သော မိန်းမတို့၌၎င်း ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ရှေး၌လည်း မင်းတို့သည် ပညာရှိတို့၏စကားကို ကြားကုန်၍ လျစ်လျူရှုကုန်သည် သာလျှင် ဖြစ်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကောသလမင်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မင်းမြတ် လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အမတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ တယောက်သောအမတ်သည် နန်းတွင်းသူ မင်းမောင်းမ တယောက်၌ မှားယွင်း၏။ မင်းသည် မှန်သောအားဖြင့်သိ၍ အမတ်သည်လည်း ငါ့အား ကျေးဇူးများ၏။ ဤမိန်းမသည်လည်း ငါချစ်သော မိန်းမတည်း၊ နှစ်ယောက်ကုန်သော ဤသူတို့ကိုလည်း ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ပညာရှိသော အမတ်ကို ပြဿနာကိုမေး၍ သည်းခံအပ်သည် အကယ်၍ ဖြစ်လတ္တံ့ သည်းခံအံ့၊ သည်းခံအပ်သည် အကယ်၍ မဖြစ်လတ္တံ့ သည်းမခံအံ့၊ ဤသို့ နှလုံးသွင်းခြင်းကိုပြု၍ ဘုရားလောင်းကို ခေါ်စေ၍ ပညာရှိ ငါသည် သင့်ကို ပြဿနာမေးအံ့ဟု ဆို၍ မင်းမြတ် အရှင်တို့သည် မေးတော်မူကုန်လော့၊ ဖြေအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ပြဿနာကို မေးလိုရကား-
တံ သိင်္ဂါလော အပါပါယိ၊ ဇာနံ သီဟေန ရက္ခိတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၉။ ပဏ္ဍိတ၊ ပညာရှိ။ ရမ္မေ၊ မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော။ ပဗ္ဗတူပတ္တရေ၊ ဟိမဝန္တာတောင်ခြေရင်း၌ ပြန့်၍တည်သော မြေပြင်၌။ သိဝါ၊ ချမ်းအေးချိုမြိန်သောရေနှင့်ပြည့်စုံသော။ ပေါက္ခရဏီ၊ ရေကန်သည်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်၏။ တနည်းကား... ပေါက္ခရဏီ၊ ကြာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော မြစ်သည်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်၏။ တံ၊ ထိုရေကန်ကို။ တနည်းကား... တံ၊ ထိုမြစ်ကို။ သီဟေန၊ ခြင်္သေ့မင်းသည်။ ရက္ခိတံ၊ စောင့်ရှောက်အပ်၏ဟူ၍။ ဇာနံ-ဇာနန္တော၊ သိလျက်။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ အပါပါယိ၊ သောက်ကောင်းသလော။
ဘုရားလောင်းသည် မချွတ် ထိုမင်း၏နန်းတွင်းသူ၌ အမတ်တယောက်သည် မှားယွင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု သိ၍-
န တေန အနဒီ ဟောတိ၊ ခမဿု ယဒိ တေ ပိယာ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၀။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ မဟာနဒီ၊ ကြာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပေါက္ခရဏီဟု ဆိုအပ်သော အမည်ရှိသော မြစ်ကြီးကို။ သာပဒါနိ၊ ငှက်, ခွေး, ယုန့် ကြောင်, သမင် အစရှိသော သားမျိုးရှိသည်။ ပိဝန္တိ စေ၊ သောက်ကုန်စေကာမူ။ တေန၊ ထိုသို့ သောက်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်ကြောင့်။ သာ၊ ထိုမြစ်ကြီးသည်။ အနဒီ၊ မြစ်မဟုတ်သည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ သာ ဣတ္ထိ၊ ထိုမိန်းမကို။ တေ၊ အရှင်မင်းမြတ်သည်။ ယဒိ ပိယာ၊ အကယ်၍ ချစ်မြတ်နိုးတော်မူသည် ဖြစ်အံ့။ ခမဿု၊ သည်းခံတော်မူလော့။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် မင်းအား အဆုံးအမကို ပေး၏။ မင်းသည် ထိုဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ ဤသို့သဘောရှိသော ယုတ်မာသောအမှုကို မပြုကုန်လင့်ဟု ဆို၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့အားလည်း သည်းခံ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ထိုသူတို့သည် ကြဉ်ရှောင်ကုန်၏။ မင်းသည်လည်း ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏ အဆုံး၌ နတ်ပြည်၌ ပြည့်စေ၏။ ကောသလမင်းသည်လည်း ဤဓမ္မဒေသနာကိုနာ၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့အားလည်း သည်းခံလျစ်လျူရှုသည် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား မင်းမြတ် ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျေးဇူးရှိပေ၊ ချစ်ခင်လေ၊ မသွေ သည်းခံသင့်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပဗ္ဗတူပတ္ထရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၆။ ဝလာဟကဇာတ်
မိန်းမဘီလူး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယေန ကာဟန္တိ ဩဝါဒံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာ ဆင်အပ်သော ဤ ဝလာဟကဿဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့၏ဟူ၍ ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၍ အဘယ်ကြောင့် ငြီးငွေ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား တယောက်သောမိန်းမသည် တန်ဆာဆင်အပ်သည်ကိုမြင်၍ ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ငြီးငွေ့သည် ဖြစ်၏ဟု နားတော် လျှောက်လေ၏။ ထိုအခါထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမတို့မည်သည်ကား မိမိ၏ ရူပါရုံ သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ ရသာရုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ဖြင့်၎င်း မိန်းမတို့၏ အမူအရာဟန်ပန်တို့ဖြင့်၎င်း တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းတို့ဖြင့်၎င်း ယောက်ျားတို့ကိုဖြားယောင်းကုန်၍ မိမိအလိုသို့ လိုက်သည်၏အဖြစ်ကိုသိကုန်၍ သီလ၏ ပျက်စီးခြင်းသို့၎င်း ဥစ္စာ၏ပျက်စီးခြင်းသို့၎င်း ရောက်စေတတ်သော သဘောကြောင့် ဘီလူးမတို့ မည်ကုန်၏ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရှေး၌လည်း ဘီလူးမတို့သည် မိန်းမတို့၏ အမူအရာဖြင့် တယောက်သော ယောက်ျားဖြစ်သော လှည်းကုန်သည်သို့ကပ်ကုန်၍ ကုန်သည်တို့ကို ဖြားယောင်း၍ မိမိ၏အလိုသို့ လိုက်သည်တို့ကို ပြုကုန်ပြီး၍ တဖန် တပါးကုန်သော ယောက်ျားတို့ကိုမြင်ကုန်၍ ထိုခပ်သိမ်းကုန်သော သူတို့ကိုလည်း အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်၍ မေးပါးစောင်နှစ်ဘက်တို့မှ သွေးကိုယိုစီးစေသဖြင့် ခံတွင်းကို ပြည့်စေကုန်လျက် စားဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ သိန်းဃိုဠ်ကျွန်း၌ သိရီသဝတ္ထု အမည်ရှိသော ဘီလူးမတို့၏မြို့သည် ရှိ၏။ ထိုသိရီသဝတ္ထုအမည်ရှိသော မြို့၌ ဘီလူးမတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုဘီလူးမတို့သည် သင်္ဘော ပျက်ကုန်သောကုန်သည်တို့ ရောက်လာသောကာလ၌ တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့် စပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကို ယူခဲ့စေကုန်၍ ကျွန်မအပေါင်း ခြံရံကုန်လျှက် သူငယ်တို့ကို ရင်ခွင်ဖြင့်ချီကုန်၍ ကုန်သည်တို့သို့ ကပ်ကုန်၏။ ထိုကုန်သည်တို့အား လူတို့၏နေရာအရပ်သို့ ရောက်ကုန်၏ဟု သိစိမ့်သောငှါ ထိုထိုအရပ်၌ လယ်ထွန်ခြင်း နွားကျောင်းခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်သောလူတို့ကို၎င်း နွားချေး အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ပြကုန်လျက် ကုန်သည်တို့၏ အထံသို့သွား၍ ဤယာဂုကို သောက်ကြကုန်လော့၊ ဤထမင်းကို စားကြကုန်လော့၊ ဤခဲဘွယ်ကို ခဲကြကုန်လော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ကုန်သည်တို့သည် မသိကြကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘီလူးမတို့သည် ပေးအပ်သော ခဲဘွယ် ဘောဇဉ်ကို သုံးဆောင်ကုန်၏။
ထို့နောင်မှ ထိုကုန်သည်တို့၏ ခဲကုန် စားကုန် သောက်ကုန်၍ အပင်အပန်းပြေသောကာလ၌ အမောင်တို့ သင်တို့သည် အဘယ်အရပ်၌ နေကုန်သောသူတို့နည်း၊ အဘယ်အရပ်မှ လာကြကုန်သနည်း၊ အဘယ်အရပ်သို့ သွားကြကုန်အံ့နည်း၊ အဘယ်အမှုကြောင့် ဤအရပ်သို့ လာကြကုန်သနည်းဟု မေးမြန်းကုန်လျက် ပျူငှာလောကဝတ်ကို ပြုကုန်၏။ လှေပျက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဤအရပ်သို့ ရောက်လာကြကုန်၏ ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အမောင်တို့ ကောင်းပြီ၊ သင်္ဘောစီး၍ သွားလေကုန်သော ငါတို့၏ လင်တို့အားလည်း သုံးနှစ်တို့သည်လွန်ကုန်ပြီ၊ ငါတို့၏ လင်တို့သည် သေသည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ သင်တို့သည်လည်း ကုန်သည်တို့ပင်လျှင်တည်း၊ ငါတို့သည် သင်တို့၏ခြေရင်း၌ အလုပ်အကျွေးတို့သည် ဖြစ်ပါကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၍ ထိုကုန်သည်တို့ကို မိန်းမ၏ အသွင် အပြင် မိန်းမ၏အဖြစ်ဖြင့် တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းတို့ဖြင့် ဖြားယောင်းကုန်၍ ဘီလူးတို့၏မြို့သို့ ဆောင်ကုန်ပြီးလျှင် ရှေးဦးစွာ ယူအပ်ကုန်သော လူတို့သည် အကယ်၍ ရှိကုန်အံ့၊ ထိုရှေးဦးစွာ ယူအပ်ကုန်သော လူတို့ကို နတ်တို့၏ သံခြေချင်းဖြင့် ဖွဲ့ကုန်၍ နှောင်အိမ်၌ သွင်းကုန်၏။ မိမိ၏ နေရာအရပ်၌ သင်္ဘောပျက်ကုန်သောလူတို့ကို မရကုန်မူကား ထိုမှာဘက်မှကလျာဏီမြစ်တိုင်အောင် ဤမှာဘက်မှ နာဂဒီပတိုင်အောင် ဤသို့ သမုဒ္ဒရာကမ်းကို လှည့်လည်ကုန်၏။ ဤသည်ကား ထိုဘီလူးမတို့၏ သဘောတည်း။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ငါးရာကုန်သော သင်္ဘောပျက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် ထိုဘီလူးမတို့၏ မြို့အနီးသို့ ကူးကြကုန်၏။ ထိုဘီလူးမတို့သည် ထိုငါးရာကုန်သော ကုန်သည်တို့၏အထံသို့ သွားကုန်၍ ဖျားယောင်းကုန်၍ ဘီလူးမတို့၏ မြို့သို့ ဆောင်ကုန်၍ ရှေးဦးစွာ ယူအပ်ကုန်သော လူတို့ကို နတ်တို့၏ သံခြေချင်းတို့ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ကုန်၍ နှောင်အိမ်၌ သွင်းကုန်၏။ ဘီလူးမအကြီးသည် ကုန်သည်အကြီးကို ကြွင်းကုန်သော ဘီလူးမတို့သည် ကြွင်းကုန်သော ကုန်သည်တို့ကို ဤသို့ ငါးရာကုန်သော ဘီလူးမတို့သည် ငါးရာကုန်သာကုန်သည်တို့ကို မိမိတို့၏လင် ပြုကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘီလူးမအကြီးသည် ညဉ့်အဘို့၌ ကုန်သည်တို့ညအိမ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထ၍သွားပြီးလျှင် နှောင်အိမ်၌ လူတို့ကိုသတ်၍ အသားကိုစား၍ လာ၏။ ကြွင်းကုန်သော ဘီလူးမတို့သည်လည်း ထိုဘီလူးမအကြီး အတူသာလျှင် ပြုကုန်၏။ ဘီလူးမကြီးသည် လူသားကို စား၍ လာသောကာလ၌ ကိုယ်သည်အေး၏။ ကုန်သည်ကြီးသည် စုံစမ်းသည်ရှိသော် ထိုဘီလူးမကြီး၏ ဘီလူးမ၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ငါးရာကုန်သော မိန်းမတို့သည် ဘီလူးမတို့သာလျှင် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ငါတို့သည် ပြေးအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု မိုးသောက်သောနေ့၌ စောစောကသာလျှင် မျက်နှာ သစ်အံ့သောငှါ သွားလေ၏။ ကြွင်းကုန်သောကုန်သည်တို့အား အချင်းတို့ ဤမိန်းမတို့သည် ဘီလူးမတို့တည်း။ လူမိန်းမတို့ မဟုတ်ကုန်၊ တပါးကုန်သော သင်္ဘောပျက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့၏ လာသောကာလ၌ လင်တို့ကို ပြုကုန်၍ ငါတို့ကို စားကုန်လတ္တံ့၊ ငါတို့သည် ဤအရပ်မှ ပြေးကြကုန်အံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုငါးရာကုန်သော ကုန်သည်တို့တွင် နှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် ငါတို့သည် ဤမိန်းမတို့ကို စွန့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ သင်တို့သည်သာ သွားကြကုန်လော့၊ ငါတို့သည် မပြေးကြကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ကုန်သည်ကြီးသည် မိမိ၏စကားကို လိုက်နာကုန်သော ကုန်သည်တို့ကိုယူ၍ ထိုဘီလူးမတို့မှ ကြောက်သည်ဖြစ်၍ ပြေးလေ၏။
ထိုကာလ၌ကား ဘုရားလောင်းသည် မြင်းမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ကိုယ်အလုံးဖြု၏။ ညိုသောဦးခေါင်းရှိ၏။ ဖြူဆံမြက်ကဲ့သိုသော လည်ဆံရှိ၏။ တန်ခိုးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ကောင်းကင်သို့ ပျံသွားနိုင်၏။ ထိုဝလာဟကမြင်းမင်းသည် ဟိမဝန္တာမှ ကောင်းကင်သို့ပျံ၍ သိန်းဃိုဠ်ကျွန်းသို့ရောက်၍ သိန်းဃိုဠ် ကျန်းအိုင်ဝယ် ညွန်ပျောင်း၌ အလိုလိုသာလျှင်ရောက်သော သလေးစပါးကို စား၍သွား၏။ ဤသို့သွားသည်ရှိသော် ထိုဝလာဟက မြင်းမင်းသည် ဇမ္ဗူဒိပ်ဇနပုဒ်သို့ သွားလိုသောသူသည် ရှိသလောဟု သုံးကြိမ် ကရုဏာသည် ထုံမွှမ်းအပ်သော လူတို့၏စကားကို ဆို၏။ ထိုနှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သောကုန်သည်တို့သည် ဘုရားလောင်း စကားကို ကြားကုန်လျှင် ဘုရားလောင်းသို့ ကပ်ကုန်၍ လက်အုပ်ချီကုန်လျက် အရှင်အကျွန်ုပ်တို့သည် ဇမ္ဗူဒိပ်ဇနပုဒ်သို့ သွားပါကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါ၏ ကျောက်ကုန်းသို့ တက်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ အချို့သောသူတို့သည် တက်ကုန်၏။ ထိုသူတို့တွင် အချို့ကုန်သော သူတို့သည် အမြီးကို ဆွဲကုန်၏။ အချို့ကုန်သော သူတို့သည် လက်အုပ်ချီကုန်၍ တည်ကုန်သလျှင် ကတည်း၊ ဘုရားလောင်းသည် အယုတ်သဖြင့် လက်အုပ်ချီကုန်၍ တည်ကုန်သော အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော ထိုကုန်သည်တို့ကို မိမိ၏ အာနုဘော်ဖြင့် ဇမ္ဗူဒိပ်ဇနပုဒ်သို့ ဆောင်ပြီးလျှင် မိမိတို့၏ နေရာအရပ်တို့၌ တည်စေ၍ မိမိ၏ နေရာအရပ်သို့ သွားလေ၏။ ထိုဘီလူးမတို့သည်လည်း တပါးကုန်သော ကုန်သည်တို့၏ လာသောကာလ၌ ထိုဘီလူးတို့၏မြို့၌ ကျန်ရစ်ကုန်သော နှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော လူတို့ကိုသတ်၍ စားကုန်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကိုခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဘီလူးမတို့၏ အလိုသို့လိုက်ကုန်သော ထိုနှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်သကဲ့သို့ ဝလာဟကမြင်းမြတ်၏ စကားကို လိုက်နာကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် မိမိတို့၏ တည်ရာအရပ်တို့၌ တည်ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူသာလျှင် မြတ်စွာဘုရားတို့၏ အဆုံးအမကို မနာယူကုန်သော ရဟန်းယောက်ျားတို့သည်၎င်း ရဟန်းမိန်းမတို့သည်၎င်း ဒါယကာယောက်ျားတို့သည်၎င်း ဒါယိကာမိန်းမတို့သည်၎င်း ငါးပါးအပြားရှိသော နှောင်ဖွဲ့ခြင်း ကာမဂုဏ်ပြုရာအရပ် အစရှိကုန်သော လေးပါးကုန်သောအပါယ်တို့၌ ကြီးစွာသောဆင်းရဲသို့ ရောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား ဆုံးမတိုင်းကျင့်ကုန်သောသူတို့သည်ကား သုံးပါးကုန်သော ဂဟပတိ မဟာသာလဗြာဟ္မဏ မဟာသာလခတ္တိယ မဟာသာလဟု ဆိုအပ်ကုန်သော သူကြွယ်မျိုးတို့သို့၎င်း ကာမာဝစရနတ်ပြည် ခြောက်ထပ်တို့သို့၎င်း ဗြဟ္မာပြည်နှစ်ဆယ်တို့သို့၎င်း ဤအရပ်တို့သို့ ရောက်ကုန်၍ သေခြင်းကင်းရာ မဟာနိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုကုန်၍ ကြီးစွာသောချမ်းသာကို ခံစားရကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဗျသနံ တေ ဂမိဿန္တိ၊ ရက္ခသီဟိဝ ဝါဏိဇာ။
သောတ္ထိ ပါရံ ဂမိဿန္တိ၊ ဝလာဟေနေဝ ဝါဏိဇာ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၉၁။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ယေ နရာ၊ အကြင်လူတို့သည်။ ဗုဒ္ဓန၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဒေသိတံ၊ ဟောတော်မူအပ်သော။ ဩဝါဒံ၊ အဆုံးအမကို။ န ကာဟန္တိ၊ မပြုကုန်လတ္တံ့။ တေ နရာ၊ ထိုသူတို့သည်။ ရက္ခသီဟိ၊ ဘီလူးမတို့သည်။ ပလောဘိတာ၊ ဖျားယောင်းအပ်ကုန်သော။ ဝါဏိဇာ၊ ကုန်သည်တို့သည်။ မဟာဝိနာသံ၊ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့။ ဂမိံသု ဣဝ၊ ရောက်ကုန် သကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဗျသနံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ဂမိဿန္တိ၊ ရောက်ကုန်လတ္တံ့။
၉၂။ ယေ နရာ စ၊ အကြင်သူတို့သည်ကား။ ဗုဒ္ဓေန၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဒေသိတံ၊ ဟောတော်မူအပ်သော။ ဩဝါဒံ၊ အဆုံးအမကို။ ကာဟန္တိ၊ ပြုကုန်လတ္တံ့။ တေ နရာ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဝလာဟေန၊ ဝလာဟကမြင်းမြတ်သည်။ အာဂစ္ဆထ၊ လာကြကုန်လော့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝုတ္တေ၊ ဆိုအပ်သည်ရှိသော်။ တဿ၊ ထိုဝလာဟကမြင်းမြတ်၏။ ဝစနကရာ၊ စကားကို လိုက်နာကုန်သော။ ဝါဏိဇာ ဣဝ၊ ကုန်သည်တို့ကဲ့သို့။ သောတ္ထိ၊ ချမ်းသာစွာ။ ပါရံ၊ သံသရာ၏ ကမ်းတဘက်ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သို့။ ဂမိဿန္တိ၊ ရောက်ရကုန်လတ္တံ့။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ တပါးကုန်သော များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်း သောတာပတ္တိဖိုလ်၊ သကဒါဂါမိဖိုလ်၊ အနာဂါမိဖိုလ်၊ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ဝလာဟကမြင်းမင်း၏ စကားကို လိုက်နာကုန်သော နှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဝလာဟကမြင်းမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမဂုဏ်တိုက်၊ အာရုံမိုက်၌၊ ပျော်ပိုက်လေ့လေ့၊ သေဘေးတွေ့၏
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝလာဟကဿဇာတ်သည် ပြီး၏။ ။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၇။ မိတ္တာမိတ္တဇာတ်
မိတ်ဆွေ နှင့် ရန်သူ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န နံ ဥမှယတေ ဒိသွာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမိတ္တာမိတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မထင်ရှားသော ရဟန်းသည် ငါသည် ယူအပ်သည်ရှိသော် ငါ၏ဥပဇ္ဈာယ်သည် ငါ့အား အမျက်မထွက်လတ္တံ့ ဟု ဥပဇ္ဈာယ်သည် ထားအပ်သော တခုသော အဝတ်လွှာပိုင်းကို အကျွမ်းဝင်သဖြင့်ယူပြီးလျှင် ဘိနပ်အိတ်ကိုပြု၍ နောက်မှ ဥပဇ္ဈာယ်ကို ပန်၏။ ထိုအခါ ထိုတပည့်ကို ဥပဇ္ဈာယ်သည် အဘယ်ကြောင့် သင်သည် ယူဘိသနည်းဟု ဆို၍ အကျွန်ုပ် ယူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားသည် အမျက်မထွက်လတ္တံ့ဟု အရှင်ဘုရားတို့အား အကျွမ်းဝင်သဖြင့် ယူမိပေ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါနှင့်တကွ သင့်အား အဘယ်မှာလျှင် အကျွမ်းဝင်ခြင်းမည်သည် ရှိဘူးသနည်းဟု ဆို၍ အမျက် ထွက်သည်ဖြစ်၍ ထပြီးလျှင် သတ်ပုတ်၏။ ထိုရဟန်း၏ ထိုအမူအရာသည် အလွန်ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းငယ်သည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာအား အကျွမ်းဝင်သဖြင့် အဝတ်လွှာပိုင်းကို ယူ၍ ဘိနပ်အိတ်ကို ပြု၏။ ထို့နောင်မှ ပဉ္စင်းငယ်ကို ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် ငါနှင့်တကွ အဘယ်မှာလျှင် အကျွမ်းဝင်ခြင်းမည်သည် ရှိအံ့နည်းဟု အမျက်ထွက်ရကား တပည့်ကို ရိုက်ပုတ်၏။ ဤသို့ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းသည် မိမိ၏ အတူနေတပည့်နှင့်တကွ အကျွမ်းမဝင်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အကျွမ်းမဝင်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ရသေ့ အပေါင်းတို့၏ ဆရာဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုရသေ့တို့၏အပေါင်း၌ တယောက်သောရသေ့သည် ဘုရားလောင်း၏စကားကို မလိုက်နာ၍ တစီးသော အမိသေသော ဆင်ငယ်ကို မွေး၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရသေ့ကို ထိုဆင်သည် ကြီးခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် သတ်၍ တောသို့ ဝင်လေ၏။ ထိုရသေ့အလောင်း သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း ကိစ္စကို ပြုကုန်ပြီး၍ ရသေ့အပေါင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုခြံရံ၍ အရှင်ဘုရား အဘယ်သို့သော အကြောင်းကြောင့်လျှင် အဆွေခင်ပွန်း၏ အဖြစ်ကို၎င်း ရန်သူ၏ အဖြစ်ကို၎င်း သိအံ့သောငှါ တတ်ကောင်းအံ့ နည်းဟု မေး၏။ ထိုရသေ့တို့အား ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့် အဆွေခင်ပွန်း၏ အဖြစ်ကို၎င်း ရန်သူ၏ အဖြစ်ကို၎င်း သိအံ့သောငှါ တတ်ကောင်း၏ဟု ကြားလိုရကား-
စက္ခူနိ စဿ န ဒဒါတိ၊ ပဋိလောမဉ္စ ဝတ္တတိ။
ယေဟိ အမိတ္တံ ဇာနေယျ၊ ဒိသွာ သုတွာ စ ပဏ္ဍိတော။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၉၃။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ယော၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အမိတ္တော၊ ရန်သူသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သော၊ ထိုရန်သူဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ နံ၊ ထိုရန်ဘက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ န ဥမှယတေ၊ မပြုံးရွှင်။ အဿ၊ ထိုရန်ဘက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ သုတွာ စ၊ ကြား၍လည်း။ နံ၊ ထိုရန်ဘက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ န ပဋိနန္ဒတိ၊ မနှစ်သက်။ အဿ၊ ထိုရန်ဘက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်အား။ စက္ခုနိ စ၊ ဆိုင်၍ ကြည့်ခြင်းတို့ကိုလည်း။ န ဒဒါတိ၊ မပေး။ အဿ၊ ထိုရန်ဘက်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပဋိလောမဉ္စ၊ ဆန့်ကျင့်ဘက်ကိုလည်း။ ဝတ္တတိ၊ ကျင့်၏။
၉၄။ ယေဟိ၊ အကြင် မပြုံးရွှင်ခြင်းအစရှိကုန်သော အကြောင်း တို့ကြောင့်။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ တာနိ၊ ထိုမပြုမရွှင်ခြင်း အစရှိကုန်သောအကြောင်းတို့ကို။ ဒိသွာ စ၊ မြင်၍၎င်း။ သုတွာ စ၊ ကြား၍၎င်း။ အယံ၊ ဤသူသည်။ မေ၊ ငါ၏။ အမိတ္တော၊ ရန်သူတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အမိတ္တံ၊ ရန်သူကို။ ဇာနေယျ၊ သိရာ၏။ ဧတေ အာကာရာ၊ ထိုမပြုမရွှင်ခြင်း အစရှိကုန်သော အကြောင်းတို့သည်။ အမိတ္တသ္မိံ၊ ရန်သူ၌။ ပတိဋ္ဌိတာ၊ တည်ကုန်သည်။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ခြင်း၊ ရန်သူဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတို့ကိုကြား၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကို ပွားစေ၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အတူနေ တပည့်သည် ထိုအခါဆင်ငယ်ကိုမွေးသော ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် ထိုအခါ ဆင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရား ပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ရသေ့ အပေါင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ အပေါင်းတို့၏ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိတ်ဆွေ, ရန်သူ၊ နှစ်ထွေဟူ၊ ပြုမှု ကြည့်၍သိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မိတ္တာမိတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၈။ ရာဓဇာတ်
ရာဓကျေးသား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပဝါသာ အာဂတော တာတ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရာဓာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၍ အဘယ်ကြောင့် ငြီးငွေ့သနည်းဟု မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား တန်ဆာဆင်အပ်သော မိန်းမတယောက်ကိုမြင်၍ ကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် ငြီးငွေ့၏ ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမမည်သည်ကို စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ရှေး၌လည်း အိမ်ရှင် ယောက်ျားတို့သည် တံခါး စောင့်တို့ကိုထား၍ စောင့်ရှောက်ကုန်သော်လည်း စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ သင့်အား မိန်းမနှင့်အကျိုးမရှိ၊ ရအပ်သော်လည်း ထိုမိန်းမကို စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကျေးမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုကျေးသားအား ရာဓဟူသောအမည်ကို မှည့်ကြ၏။ ညီငယ်ကျေးသားသည်ကား ပေါဋ္ဌပါဒ အမည်ရှိ၏။ ထိုကျေးသား ညီနောင် နှစ်ခုတို့သည်လည်း ငယ်သောကာလကသာလျှင် တယောက်သော မုဆိုးသည် ယူခဲ့၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ မထင်ရှားသော ပုဏ္ဏားအား ပေး၏။ ပုဏ္ဏားသည် ထိုကျေးသားညီနောင်တို့ကို သားအရာ၌ထား၍ မွေး၏။ ပုဏ္ဏား၏ ပုဏ္ဏေးမသည်ကား မစောင့်ရှောက်သည် ဖြစ်၏။ သီလမရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် ထိုကျေးသားငယ်တို့ကိုခေါ်၍ အမောင်ကို ငါသည် ကုန်သွယ်ခြင်းကို ပြုခြင်းငှာ သွားအံ့၊ ကာလ၌၎င်း ကာလမဟုတ်သည်၎င်း သင်တို့၏အမိ ပုဏ္ဏေးမသည် ပြုအပ်သောအမှုကို ကြည့်ရှုရစ်ကြကုန်လော့၊ တပါးသော ယောက်ျား၏ ရောက်ပေါက်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း မရောက်ပေါက်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း သိအောင်ပြုရစ်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ပုဏ္ဏေးမအား ကျေးသားငယ်တို့ကို အပ်နှင်းခဲ့၍ သွား၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် ထိုပုဏ္ဏား၏ ထွက်သွားသော ကာလမှစ၍ ယုတ်မာသော အကျင့်ကို ကျင့်၏။ ညဉ့်၌၎င်း နေ့၌၎င်း လာကုန်သော ယောက်ျားတို့၏၎င်း သွားကုန်သော ယောက်ျားတို့၏၎င်း အတိုင်းအရှည်သည် မရှိ။
ထိုအခြင်းအရာကိုမြင်၍ ပေါဋ္ဌပါဒသည် ရာဓကိုပန်၏။ အဘယ်သို့ ပန်သနည်းဟူမူကား ရာဓ ပုဏ္ဏားသည် ဤပုဏ္ဏေးမကို ငါတို့အား အပ်နှင်းခဲ့၍ သွား၏။ ဤပုဏ္ဏေးမသည်လည်း ယုတ်မာသော အမှုကို ပြု၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမကို ငါသည်ဆိုအံ့ ဤသို့ပန်၏။ ပေါဋ္ဌပါဒ သင်သည် မဆိုလင့်ဟု ရာခသည် တားမြစ်၏။ ထိုပေါဋ္ဌပါဒသည် ရာဓ၏စကားကို မနာယူမူ၍ မိခင် အဘယ့်ကြောင့် သင်သည် ယုတ်မာသောအမှုကို ပြုသနည်းဟု ဆို၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် ထိုပေါဋ္ဌပါဒကို သတ်လိုသည်ဖြစ်၍ ချစ်သား ပေါဋ္ဌပါဒ သင်သည် ငါ၏သားတည်း၊ ငါသည် ဤနေ့မှစ၍ မပြုအံ့ဟုဆို၍ ချစ်သား ပေါဋ္ဌပါဒ လာလော့ဟု ချစ်သကဲ့သို့ခေါ်၍ လာသောပေါဋ္ဌပါဒကိုကိုင်၍ သင်သည် ငါ့ကိုဆိုဆုံးမ၏။ မိမိ၏ပမာဏကို မသိဟု လည်ကိုလိမ်၍ သတ်ပြီးလျှင် ခုံလောက်ကြားတို့၌ သွင်း၏။ ပုဏ္ဏားသည် လာလတ်၍ အပင်အပန်း ဖြေပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းကို ချစ်သားရာဓ သင်၏အမိသည် ယုတ်မာသော အကျင့်ကို ကျင့်သလော မကျင့်သလောဟုမေးလိုရကား-
ကစ္စိန္နု တာတ တေ မာတာ၊ န အညမုပသေဝတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၅။ တာတ ရာဓ၊ ချစ်သား ရာဓ။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပဝါသာ၊ အရပ်တပါးမှ။ ဣဒါနိ၊ ယခုပင်လျှင်။ အာဂတော၊ ရောက်လာသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ န စိရာဂတော၊ ရောက်သည် မကြာသေး။ တာတ ရာဓ၊ ချစ်သား ရာဓ။ တေ၊ သင်၏။ မာတာ၊ အမိသည်။ အညံ၊ ယောက်ျားတပါးသို့။ န ဥပသေဝတိ ကစ္စိန္နု၊ မမှီမဝဲ ကြဉ်ရှောင်ပါ၏လော။
ရာဓသည် ဘခင် ပညာရှိတို့မည်သည်ကား ဟုတ်မှန်သော်၎င်း မဟုတ်မမှန်သော်၎င်း ချမ်းသာခြင်းသို့ မပို့မဆောင်တတ်သော စကားကို မဆိုကုန်ဟု သိစေလိုသည်ဖြစ်၍-
သယေထ ပေါဋ္ဌပါဒေါဝ၊ မုမ္မုရေ ဥပကူထိတော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၆။ တာတ၊ ဘခင်။ ပဏ္ဍိတေန နာမ၊ ပညာရှိသောသူ မည်သည်ကား။ သစ္စုပသံဟိတံ၊ သစ္စာနှင့်စပ်သော။ ဧတံ-ဤဒိသံ၊ ဤသို့ သဘောရှိသော။ ဂိရံ ဂိရံပိ၊ စကားကိုလည်း။ န သုဘဏံ၊ ချမ်းသာခြင်းသို့ မပို့ မဆောင်တတ်သည်ဖြစ်၍ အလွယ်တကူမဆိုအပ်။ အနိယျာနိကံ၊ ချမ်းသာခြင်းသို့မပို့ မဆောင်တတ်သော။ သစ္စံ၊ မှန်သောစကားကို။ ဘဏန္တော၊ ဆိုသော။ ပေါဋ္ဌပဒေါ၊ ပေါဋ္ဌပါဒသည်။ မုမ္မုရေ၊ ပြာပူမီး၌။ ဥပကူထိတော၊ လောင်မြိုက်သည်ဖြစ်၍။ သယတိဣဝ၊ အိပ်ရသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ သယေထ၊ အိပ်ရရာ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားအား တရားဟော၍ ငါသည်လည်း ဤအရပ်၌ နေအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု ပုဏ္ဏားကိုပန်၍ တောသို့သာလျှင် ဝင်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ပေါဋ္ဌပါဒ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရာဓ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာရှိကား၊ ဟုတ်မှန်ငြားလည်း၊ မပွားချမ်းသာ၊ မပြောရာတည့်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရာဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၉။ ဂဟပတိဇာတ်
ယုတ်မာသောမိန်းမ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဥဘယံ မေ န ခမတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂဟပတိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လူ၏အဖြစ်ကို လည်တမော့မော့ မျှော်ခြင်းရှိသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဟောတော် မူသည်ကား ရဟန်း မိန်းမမည်သည်ကား မစောင့်ရှောက်နိုင် ယုတ်မာသောအမှုကိုပြု၍ တစုံတခုသော ဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် လင်ကို လှည့်စားတတ်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် သူကြွယ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အိမ်ရာထောင်ခြင်းကို ယူ၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မယားသည် သီလမရှိသည်ဖြစ်၍ ရွာသူကြီးနှင့်တကွ ယုတ်မာသောအကျင့်ကို ကျင့်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ စုံစမ်းလျက် သွား၏။ ထိုအခါ၌ကား မိုဃ်းတွင်းကာလဝယ် ပဲမျိုးတို့ကို ပျိုးအပ်ကုန်ပြီးသည်ရှိသော် ငတ်မွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ကောက်တို့၏ အဖုံးအလုံးသည် ထွက်သောကာလ ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော် ရွာအလုံး၌နေကုန်သော သူတို့သည် ဤလမှ နှစ်လဖြင့် ကောက်တို့ကို သိမ်းဆည်းကုန်၍ ကောက်တို့ကို ပေးကုန်အံ့ဟု တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၍ ရွာသူကြီး၏လက်မှ တခုသော နွားအိုကိုယူကုန်၍ အသားကို စားကြကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရွာသူကြီးသည် ထိုခိုးစားသင့်သောအခွင့်ကို ကြည့်၍ ဘုရားလောင်း အပသို့သွားသောကာလ၌ အိမ်သို့ ဝင်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏ စည်းဝေးကြသော ခဏ၌သာလျှင်ဘုရားလောင်းသည် ရွာတံခါးဖြင့်ဝင်လာ၍ အိမ်သို့ရှေးရှုလာ၏။ ထိုမိန်းမသည် ရွာတံခါးသို့ ရှေးရှုလာသော ထိုဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ အဘယ်သူနည်းဟု တံခါး၌ရပ်၍ ကြည့်သည်ရှိသော် ငါ၏ယောက်ျားပင်လျှင်တည်းဟု သိ၍ ရွာသူကြီးအားကြား၏။ ရွာသူကြီးသည် ကြောက်သည်ဖြစ်၍ တုန်လှုပ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရွာသူကြီးကို ထိုမိန်းမသည် မကြောက်လင့်၊ တခုသော ဥပါယ်တမျဉ်သည်ရှိ၏။ ငါတို့သည် သင်၏လက်မှ နွားသားကို စားအပ်၏။ သင်သည် အမဲဘိုးကို တောင်းဟန်ပြုလော့၊ ငါ ကျီသို့တက်၍ ကျီတံခါး၌ရပ်လျက် စပါးသည် မရှိဟု ဆိုအံ့၊ သင်သည် အိမ်လယ်၌ရပ်၍ ငါတို့အိမ်၌ သူငယ်တို့သည် ငတ်မွတ်ကုန်၏။ အမဲဘိုးကို ပေးလော့၊ ဤသို့ အဖန်တလဲလဲတောင်းလော့ဟု ဆို၍ ကျီသို့တက်၍ ကျီတံခါး၌ နေ၏။ ရွာသူကြီးသည် အိမ်လယ်၌ရပ်၍ အမဲဘိုးကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ ထိုမိန်းမသည် ကျီတံခါး၌ နေလျက် စပါးသည် မရှိပါ၊ ကောက်ကို သိမ်းသောအခါမှသာလျှင် ပေးပါအံ့၊ ယခု သွားပါဦးဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် အိမ်သို့ဝင်၍ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့၏ အမူအရာကိုမြင်၍ ဤအမှုသည် ဤမိန်းမယုတ်ပြုအပ်သော ဥပါယ်တမျဉ် ဖြစ်လတ္တံ့ဟုသိလျှင် ရွာသူကြီး ငါတို့သည် သင်၏ နွားအိုအသားကို စားကုန်သည်ရှိသော် ဤလမှ နှစ်လဖြင့် စပါးကိုပေးကုန်အံ့ဟု ဆို၍ စားကြကုန်၏။ သင်သည် လခွဲကိုလည်း မလွန်စေမူ၍ ယခုပင်လျှင် အဘယ်ကြောင့် တောင်းရဘိသနည်း။ သင်သည် ဤအမဲဘိုးကို တောင်းလိုခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလာ၊ တပါးသောအကြောင်းကြောင့် လာသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် သင်၏အမူအရာကို မနှစ်သက်၊ ဤယုတ်မာသောအကျင့်ကို ကျင့်သော ယုတ်မာသောသဘောရှိသော မိန်းမညစ်သည်လည်း ကျီ၌ စပါးမရှိသည်ကို သိ၏။ ထိုမိန်းမညစ်သည် ကျီသို့တက်၍ စပါးသည် မရှိဟု ဆို၏။ သင်သည်လည်း ပေးလော့ဟု ဆို၏။ နှစ်ယောက်ကုန်သော သင်တို့၏အမူအရာကို ငါသည် မနှစ်သက်ဟု ထိုအနက်ကို ဆိုလိုသည်ဖြစ်၍-
ယာစာယံ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏာ၊ န ဒဿံ ဣတိ ဘာသတိ။
ဒွေ မာသေ သင်္ဂရံ ကတွာ၊ မံသံ ဇရဂ္ဂဝံ ကိသံ။
အပ္ပတ္တကာလေ စောဒေသိ၊ တမ္ပိ မယံ န ရုစ္စတိ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၉၇။ ဂါမပတိ၊ ရွာသူကြီး။ ယေန ကာရဏေန၊ အကြင် အကြောင်းကြောင့်။ မေ၊ ငါသည်။ တုမှာကံ၊ သင်တို့၏။ ကိရိယံ၊ အမူအရာကို။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ တံ-တေန ကာရဏေန၊ ထိုအကြောင်းကြောင့်။ တံ၊ သင့်ကို။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဗြုမိ၊ ဆိုအံ့။ အမှာကံ၊ ငါတို့၏။ ဇီဝိတေ၊ အသက်သည်။ ကဒရေ၊ ငြိုငြင်ဆင်းရဲသည်ရှိသော်။ အပ္ပသ္မိံ၊ နည်းသည်ရှိသော်။ မံသံ၊ နွားသားကို။ ဂဏှန္တာနံ၊ ဝယ်ကုန်သော။ အမှာကံ၊ ငါတို့အား။ ကိသံ၊ ကြုံသော။ ဇရဂ္ဂဝံ၊ နွားအိုကို။ ဒဒမာနာ၊ ပေးသော။ တွံ၊ သင်သည်။ ဒွီဟိ မာသေဟိ၊ နှစ်လတို့ဖြင့်။ မူလံ၊ အဘိုးကို။ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပေးအပ်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒွေမာသေ၊ နှစ်လတို့ကို။ သင်္ဂရံ၊ ပိုင်းခြားခြင်းကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ အပ္ပတ္တကာလေ၊ ပိုင်းခြားသောကာလသို့ မရောက်မီ။ စောဒေသိ၊ အမဲအဘိုးကို တောင်းလာ၏။ တမ္ပိ၊ ထိုအမူအရာကိုလည်း။ မယှံ၊ ငါသည်။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ ယာစာယံ၊ အကြင် မိန်းမညစ်သည်လည်း။ ကောဋ္ဌံ၊ ကျီသို့။ ဩတိဏ္ဏ၊ တက်၍။ ဝီဟိံ၊ စပါးကို။ န ဒဿံ၊ မမြင်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဘာသတိ၊ ဆို၏။ တမ္ပိ၊ ထိုအမူအရာကိုလည်း။ မယှံ၊ ငါသည်။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဥဘယံ၊ နှစ်ပါးသော အမူအရာကို။ မေ၊ ငါသည်။ န ခမတိ၊ မနှစ်သက်။ ဥဘယံ၊ နှစ်ပါးသော အမူအရာကို။ မေ၊ ငါသည်။ နရုတိ၊ မကြိုက်။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆိုလျက် ရွာသူကြီးကို ဥသျှောင်၌ ကိုင်ပြီးလျှင် ငင်၍ အိမ်လယ်၌ သတ်ပုတ်၍ ရွာသူကြီးဖြစ်၏ဟူ၍ သူတပါး၏ စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းအပ်သောဥစ္စာ၌ ပြစ်မှားကောင်းသလော၊ ဤသို့အစရှိသော စကားတို့ဖြင့် ဆဲရေးပုတ်သတ်၍ အားနည်းသည်ကို ပြုပြီးလျှင် လည်၌ကိုင်၍ အိမ်မှထုတ်လိုက်၍ ထိုမိန်းမကိုလည်း ဆံပင်ကိုဆွဲ၍ ကျီမှချပြီးလျှင် သတ်ပုတ်၍ တဖန် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို အကယ်၍ ပြုပြန်အံ့၊ သိရလတ္တံ့ဟု ခြိမ်းချောက်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ရွာသူကြီးသည် ထိုအိမ်ကို ကြည့်သောငှာလည်း မဝံ့လေ၊ ထိုမိန်းမသည်လည်း တဖန် စိတ်ဖြင့်လည်း လွန်ကျူး၍ ကျင့်ခြင်းငှာ မဝံ့လေ။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လူ၏အဖြစ်သို့ လည်တမော့မော့ မျှော်ခြင်းရှိသော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော် မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ရွာသူကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ နှိပ်စက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော အိမ်ရှင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမမည်လတ်၊ လှည့်ပတ်တတ်၊ စောင့်အပ်မနိုင်ပေ
ကိုးခုမြောက်သော ဂဟပတိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ရုဟကဝဂ်
၁၀။ သာဓုသီလဇာတ်
ကိုယ်ကျင့်သီလ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သရီရဒဗျံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာဓုသီလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပုဏ္ဏားအား လေးယောက်ကုန်သော သ္မီးတို့သည် ရှိ ကုန်သတတ်၊ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သ္မီးတို့ကို လေးယောက်ကုန်သော သူတို့သည် တောင်းလာကုန်၏။ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့တွင် တယောက်သောသူသည် အဆင်းလှ၏။ တင့်အပ်သောကိုယ်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ တယောက်သော သူသည် အရွယ်သို့ရောက်၏။ ကြီးရင့်၏။ တယောက်သောသူသည် မြတ်သော အမျိုးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ တယောက်သော သူသည် သီလရှိ၏။ ပုဏ္ဏားသည် ကြံ၏။ အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟူမူကား ဤလေးယောက်သော သူတို့တွင် အဘယ်သူအားလျှင် ငါ၏သ္မီးကို အလို၌ တည်စေသောအားဖြင့် ပေးအပ်သနည်း၊ အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံသောသူအား ပေးအပ်သလော၊ ထိုသို့ မဟုတ်မူကား ကြီးသောအရွယ်သို့ ရောက်သော မြတ်သောအမျိုးနှင့်ပြည့်စုံသောသူ သီလရှိသော သူတို့တွင် တယောက်ယောက်သောသူအား ပေးအပ်သလော၊ ဤသို့ကြံ၏။ ကြံသော်လည်း မသိ၍ ဤအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် သိတော်မူလတ္တံ့၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားကို မေး၍ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့၏အတွင်း၌ လျော်သောသူအား ပေးပါအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ နံ့သာပန်းအစရှိသည်ကို ယူခဲ့စေ၍ ကျောင်းတော်သို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေလျက် အစမှစ၍ ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ အရှင်ဘုရား ဤလေးယောက်ကုန်သော သူတို့တွင် အဘယ်သူအား ပေးအံ့သောငှါ သင့်ပါအံ့နည်းဟု မေး၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပုဏ္ဏား ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ပြဿနာကို ဖြေဘူးကုန်ပြီ၊ ထိုသို့ ဖြေဘူးကုန်သော်လည်း ဘဝဖုံးလွှမ်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မှတ်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ပုဏ္ဏား လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အတတ်ကို သင်ပြီးလျှင်လာလတ်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်၏။ ထိုအခါတယောက်သော ပုဏ္ဏားအား လေးယောက်ကုန်သော သ္မီးတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သ္မီးတို့ကို ယခုအခါ လေးယောက်ကုန်သောလူတို့သည် တောင်းကုန်သကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် လေးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် တောင်းကုန်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် အဘယ်သူအားလျှင် ပေးအပ်ကုန်သနည်းဟု မသိသည်ဖြစ်၍ ဆရာကို မေးပြီးလျှင် ပေးသင့်သောသူအား ပေးအံ့ဟု နှလုံးသွင်းပြီး၍ ထိုဆရာ၏ အထံသို့ သွား၍ ထိုအကြောင်းကို မေးလိုရကား-
ဗြာဟ္မဏံတွေဝ ပုစ္ဆာမ၊ ကန္နု တေသံ ဝနိမှသေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၉။ ဗြာဟ္မဏ၊ ဆရာပုဏ္ဏား။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ မီတရော၊ သ္မီးတို့ကို။ စတ္တာရော ဇနာ၊ လေးယောက်ကုန်သော သူတို့သည်။ ပတ္ထေန္တိ၊ တောင်းကုန်၏။ တေသု၊ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့တွင်။ ဧကဿ၊ တယောက်သော သူအား။ သရီရဒဗျံ၊ အဆင်းလှသည်၏ အဖြစ်သည်။ သံဝိဇ္ဇတိ၊ ရှိ၏။ ဧကဿ၊ တယောက်သော သူအား။ ဝုဍ္ဎဗျံ၊ အရွယ်ကြီးသည်၏ အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဧကဿ၊ တယောက်သော သူအား။ သောဇစ္စံ၊ အမျိုးမြတ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဧကဿ၊ တယောက်သောသူအား။ သာဓုသီလိယံ၊ ကောင်းသော သီလနှင့် ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တေသု၊ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့တွင်။ အသုကဿ၊ ဤအမည်ရှိသောသူအား။ မေ၊ ငါ၏။ တာ၊ ထိုသ္မီးတို့ကို။ ဒါတဗ္ဗာ၊ ပေးအပ်ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အဇာနန္တာ၊ မသိကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဗြာဟ္မဏံတွေဝ၊ အရှင်ပုဏ္ဏားကိုသာလျှင်။ ပုစ္ဆာမ၊ မေးကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့တွင်။ ကန္နု၊ အဘယ်သူကိုလျှင်။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဝနိမှသေ၊ အလိုရှိရကုန်အံ့နည်း။
ဆရာသည် ပုဏ္ဏား၏စကားကို ကြား၍ အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်း အစရှိကုန်သော ဂုဏ်တို့သည် ရှိကုန်သော်လည်း သီလပျက်သောသူကို ကဲ့ရဲ့ အပ်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းစသည်သည် ပမာဏမဟုတ်၊ ငါတို့သည် သီလရှိသည်၏အဖြစ်ကိုသာလျှင် နှစ်သက်၏ဟု ဤအနက်ကိုပြလိုရကား-
အတ္ထော အတ္ထိ သုဇာတသ္မိံ၊ သီလံ အသ္မာကံ ရုစ္စတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ သရီရသ္မိံ၊ တင့်တယ်သော အဆင်းနှင့်ပြည့်စုံသော ကိုယ်၌လည်း။ အတ္ထော၊ အကျိုးစီးပွားသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိပေသလျှင် ကတည်း။ ဝုဍ္ဎဗျဿ၊ အရွယ်ကြီးသော သူအားကား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းကိုလျှင်။ ကရေ၊ ပြုအပ်ပေသလျှင်ကတည်း။ သုဇာတသ္မိံ၊ မြတ်သော အမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ယောက်ျား၌လည်း။ အတ္တော၊ အကျိုးစီးပွားသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိပေသလျှင်ကတည်း။ အသ္မာကံ ပန၊ ငါတို့သည်တမူကား။ သီလံ၊ သီလရှိသောသူကို။ ရုစ္စတိ၊ နှစ်သက်အပ်၏။
ပုဏ္ဏားသည် ထိုဘုရားလောင်း၏ စကားကို ကြား၍ သီလရှိသောသူအားသာလျှင် သ္မီးတို့ကို ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြသည်၏ အဆုံး၌ ပုဏ္ဏားသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ပုဏ္ဏားသည် ထိုအခါ ဤပုဏ္ဏားသည်ပင်လျှင်ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လှ ကြီးမြင့်သူ၊ ကိုယ်ကျင့်ထူ၊ ငါမူကျင့်တွက် လွန်နှစ်သက်
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာဓုသီလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၁။ ဗန္ဓနာဂါရဇာတ်
ကိလေသာနှောင်အိမ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န တံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ အစရှိသော ဂါထာ ပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗန္ဓနာဂါရဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် နှောင်အိမ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကာလ၌ များစွာကုန်သော အိမ်ခြံစပ်ကိုဖြတ်၍ ခိုးကုန်သော ခရီးသွားတို့ကို သတ်မှတ်၍ ခိုးကုန်သောသူတို့ကို ဆောင်ခဲ့ကုန်၍ ကောသလမင်းအား ပြကုန်သတတ်၊ ထိုခိုးသူတို့ကို ကောသလမင်းသည် ထောင်အနှောင်အဖွဲ့ ကြိုးအနှောင်အဖွဲ့ သံခြေကျဉ်း အနှောင်အဖွဲ့တို့ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ စေ၏။ သုံးကျိပ် မျှလောက်ကုန်သော ဇနပုဒ်၌နေကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးလိုရကား လာလတ်ကုန်၍ ဖူးမြင်ကုန်လျက် ရှိခိုး၍ နက်ဖြန်၌ ဆွမ်းခံသွားကုန်သည်ရှိသော် နှောင်အိမ်သို့ ရောက်ကုန်၍ ခိုးသူတို့ကို မြင်ကုန်၍ ဆွမ်းခံရာမှဖဲခဲ့ကုန်၍ ညချမ်းအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသို့ ကပ်ကုန်၍ အရှင်ဘုရား ယနေ့ ဆွမ်းခံသွားကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိတ်အနှောင်အဖွဲ့ အစရှိသည်ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့ကုန်သော ကြီးစွာသော ဆင်းရဲကို ခံရကုန်သော များစွာကုန်သော ခိုးသူတို့ကို နှောင်အိမ်၌ မြင်ခဲ့ကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် ထိုအနှောင်အဖွဲ့တို့ကို ဖြတ်ကုန်၍ ပြေးအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်၊ ထိုအနှောင်အဖွဲ့တို့ထက် သာလွန်၍မြဲသော အနှောင်အဖွဲ့ မည်သည်ကား ရှိသလောဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ရဟန်းတို့ ထိုအနှောင်အဖွဲ့တို့သည် အဘယ်မှာလျှင်အနှောင်အဖွဲ့ မည်ကုန်ဦးအံ့နည်း၊ ဥစ္စာ စပါး သားမယား အစရှိသည်တို့၌ တဏှာဟူ၍ဆိုအပ်သော အကြင် ကိလေသာတည်းဟူသော အနှောင်အဖွဲ့သည်ရှိ၏။ ထိုကိလေသာတည်းဟူသောအနှောင်အဖွဲ့သည် ထိုသံခြေကျဉ်းအစရှိကုန်သော အနှောင်အဖွဲ့တို့ထက် အဆ အရာအားဖြင့်၎င်း အဆ အထောင်အားဖြင့်၎င်း သာလွန်၍ မြဲ၏ ဤသို့ သာလွန်၍မြဲသော်လည်း ဖြတ်နိုင်ခဲသော ထိုကိလေသာတည်းဟူသော အနှောင်အဖွဲ့ကို ရှေးပညာရှိတို့သည် ဖြတ်ကုန်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်ကုန်၍ ရဟန်းပြုကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တဦးသော သူဆင်းရဲအမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် အဘသည် လွန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အခစားလုပ်၍ အမိကိုကျွေးမွေး၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်း၏ အမိသည် သားအလိုမရှိဘဲလျက်လျှင် တယောက်သော အမျိုးသ္မီးကို။ ဆောင်ယူ၍ ပေး၏။ နောက်အဘို့၌ အမိသည် သေလွန်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မယားဝမ်း၌လည်း ပဋိသန္ဓေတည်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပဋိသန္ဓေတည်သည်၏အဖြစ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ နှမ သင်သည် အခစားလုပ်၍ အသက်မွေးရစ်လော၊ ငါကား ရဟန်းပြုအံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်ငါသည် ပဋိသန္ဓေ တည်၏။ ငါသည် သားဖွားပြီးသည်ရှိသော် သူငယ်ကိုရှု၍ သင်သည် ရဟန်းပြုရလတ္တံ့ဟု ထိုမိန်းမသည် ဆို၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ကောင်း၏ဟု ဝန်ခံ၍ ထိုမိန်းမ၏ သားဖွားသောကာလ၌ နှမ သင်သည် ချမ်းသာစွာ သားဖွားလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါသည် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ပန်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို ထိုမိန်းမသည် သားငယ်ကို နို့ကွာသည့်ကာလတိုင်အောင် ငံ့ပါဦးလော့ဟုဆို၍ တဖန်ပဋိသန္ဓေကို ယူပြန်၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤမိန်းမကို ဝန်ခံစေ၍ သွားအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ဤသို့ မိန်းမအား အကြောင်းမကြားမူ၍ ပြေး၍သာလျှင် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုမယားအား မကြားမူ၍ ညဉ့်အဘို့၌ ထ၍ပြေး၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို မြို့စောင့်တို့သည် ဖမ်းကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အရှင်တို့ ငါသည် အမိကို မွေးကျွေးသော ယောက်ျားတည်း၊ သင်တို့သည် ငါ့ကို လွှတ်ပါကုန်လော့ဟု ဆို၍ ထိုမြို့စောင့်တို့ကို မိမိကိုယ်ကိုလွှတ်စေ၍ တခုသောအရပ်၌ နေ၍ မြတ်သောတံခါးဖြင့်လျှင်ထွက်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ဖြင့် ပျော်ပါးခြင်းဖြင့် ပျော်ပါးလျက် နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုဟိမဝန္တာ၌ နေလျက် ငါသည် ဖြတ်နိုင်ခဲသော ဤသို့စင်သဘောရှိသည်လည်းဖြစ်သော သားမယားတို့၌ ချစ်ခြင်းအနှောင်အဖွဲ့ဟု ဆိုအပ်သော ကိလေသာအနှောင်အဖွဲ့ကို ဖြတ်နိုင်၏ဟု ဥဒါန်းကျူးရင့်လိုရကား-
ယဒါယသံ ဒါရုဇ ပဗ္ဗဇဉ္စ။
သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊
ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။
ဩဟာရိနံ သိထိလံ ဒုပ္ပမုဉ္စ။
ဧတမ္ပိ ဆေတွာန ဝဇန္တိ ဓီရာ၊
အနပေက္ခိနော ကာမသုခံ ပဟာယ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၀၀။ အယသံ၊ သံဖြင့် ပြုအပ်သော။ ယံ ဗန္ဓနဉ္စ၊ အကြင် သံခြေကျဉ်းဟုဆိုအပ်သော အနှောင် အဖွဲ့သည်၎င်း။ ဒါရုဇံ၊ သစ်သားဖြင့် ဖြစ်သော။ ဗန္ဓနဉ္စ၊ အကြင် ထောင်ဟု ဆိုအပ်သော အနှောင် အဖွဲ့ သည်၎င်း။ ပဗ္ဗဇံ၊ ဖြဆံ မြက်လျှော် အစရှိသည်တို့ဖြင့် ပြုအပ်သော။ ယံ ဗန္ဓနဉ္စ၊ အကြင်ကြိုးဟု ဆိုအပ်သော အနှောင်အဖွဲ့သည်၎င်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တံ ဗန္ဓနံ၊ ထိုအနှောင်အဖွဲ့ကို။ ဒဠှံ၊ မြဲ၏ဟူ၍။ ဓီရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ န အာဟု၊ မဆိုကုန်။ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊ ပတ္တမြားနားဍောင်းတို့၌။ တနည်းကား... မဏိကုဏ္ဍလေသု၊ ပတ္တမြားစီအပ်ကုန်သော ရွှေနားဍောင်းတို့၌။ ယေ၊ အကြင်သူတို့သည်။ သာရတ္တရတ္တာ၊ လွန်စွာ ရာဂ ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ တပ်စွန်းကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ယော သာရာဂေါစ၊ အကြင် လွန်စွာ တပ်စွန်းခြင်းသည်၎င်း။ တေသံ၊ ထိုသူတို့၏။ ပုတ္တေသု ဒါရေသု၊ သားမယားတို့၌။ ယာ အပေက္ခာစ၊ အကြင်လောဘတည်းဟူသော ငဲ့ကွက်ခြင်း အနှောင်အဖွဲ့သည်၎င်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။
၁၀၁။ ဧတံ ဗန္ဓနံ၊ ထိုလောဘလည်းဟူသော အနှောင်အဖွဲ့ကို။ ဒဠှံ၊ မြဲစွာ၏ဟူ၍။ ဓီရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ အာဟု၊ ဆိုတော်မူကုန်၏။ ဩဟာရိနံ၊ အောက်အပါယ်လေးဘုံတို့သို့ ဆောင်တတ်ထသော။ သိထိလံ၊ နှောင်ဖွဲ့ရာအရပ်တို့၌ အပေါ်ရေ, အတွင်းရေ, အသားတို့ကိုလည်း မဖြတ်တတ် သွေးကိုလည်း မထွက်စေတတ် နှောင်ဖွဲ့သည်၏အဖြစ်၌လည်း မသိစေတတ် ကုန်းကြောင်းခရီး ရေကြောင်းခရီး အစရှိသည်တို့၌ အမှုတို့ကိုပြုစိမ့်သောငှာ ပေးတတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် လျော့သော အနှောင်အဖွဲ့ရှိထသော။ ဒုပ္ပမုဉ္စံ၊ ဖြေနိုင်ခက်ထသော။ ဧတမ္ပိ၊ ထိုတဏှာ အနှောင်အဖွဲ့ကိုစင်လျက်လည်း။ ဓီရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ဆေတွာန၊ ဖြတ်၍။ ကာမသုခံ၊ ကာမ ဂုဏ်ချမ်းသာကို။ အနပေက္ခိနော၊ ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိကုန်ဘဲ။ ပဟာယ၊ စွန့်ကုန်၍။ ဝဇန္တိ၊ သွားနိုင်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားအလောင်းသည် ဤဥဒါန်းကို ကျူးရင့်လျက် မယုတ်သော ဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူလျက် သစ္စာကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာဖြစ်ကုန်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါမဟာမာယာဒေဝီသည် ထိုအခါ အမိဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သုဒ္ဓေါဒနမင်းမြတ်သည် ထိုအခါ အဘ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာ မယ်တော်သည် ထိုအခါ မယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ သားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သားမယားကိုစွန့်၍ ရဟန်းပြုသော ယောက်ျားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တထောင့်ငါးရာ၊ ကိလေသာ၊ ကြီးစွာ နှောင်အိမ်မှတ်
ရှေးဦးစွာသော ဗန္ဓနာဂါရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၂။ ကေဠိသီလဇာတ်
ကစားသန်သောမင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကေဠိသီလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော် သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အရှင်လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယမထေရ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ရှည်သောသက်တော်ရှိသော ထိုလကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ ထင်ရှားကျော်စောသည် ဖြစ်၏။ သာယာသော အသံရှိသည် ဖြစ်၏။ သာယာစွာသောတရားကို ဟောတတ်သည်ဖြစ်၏။ ပဋိသမ္ဘိဒါကို ရသည်ဖြစ်၏။ ရဟန္တာကြီးဖြစ်၏။ အသီတိမဟာထေရ်တို့၏အတွင်း၌ တည်သည်ဖြစ်၏။ ပမာဏအားဖြင့်သော်ကား ငယ်၏။ ကွ၏။ ငယ်သောသာမဏေသည် ကစားအံ့သောငှါ သွားသကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုလကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယမထေရ်သည် တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ ဇေတဝန်ကျောင်း တံခါးမုတ်သို့သွားစဉ် ဇနပုဒ်မှလာကုန်သော သုံးကျိပ်အတိုင်း အရှည်ရှိကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်အံ့ဟူ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဝင်ကုန်သည်ရှိသော် ကျောင်းတံခါးမုတ်၌ မထေရ်ကိုမြင်ကုန်၍ ဤသူကားသာမဏေတည်းဟူသောအမှတ်ဖြင့် မထေရ်ကို သင်္ကန်းစွန်း၌ဆွဲကုန်လျက် လက်တို့ကိုဆွဲကုန်လျက် ဦးခေါင်းကိုကိုင်ကုန်၍ နှာခေါင်း၌ သုံးသပ်ပြီးလျှင် နားတို့ကိုင်လှုပ်ကုန်၍ လက်ဆော့ခြင်းကို ပြုကုန်လျက် သပိတ် သင်္ကန်းကိုသိုမှီးကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားသို့ ကပ်ကုန်ပြီးလျှင် ရှိခိုးလျက် နေကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် သာယာစွာ ပဋိသန္ထာရကို ပြုတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့၏ တပည့်တော်ဖြစ်သော သာယာစွာသော တရားကိုဟောတတ်သော တပါးသော လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယအမည်ရှိသော မထေရ်သည် ရှိသတတ်၊ ထိုမထေရ်သည် ယခုအခါ အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ဖူးမြင်လိုကုန်သလောဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ဖူးမြင်လိုပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ကျောင်းတံခါးမုတ်၌ အကြင်မထေရ်ကို မြင်ကုန်၍ သင်္ကန်းစွန်းအစရှိသည်တို့၌ ဆွဲကုန်လျက် လက်ဆော့ခြင်းကို ပြုကြကုန်၍ လာကြကုန်၏။ ထိုမထေရ်သည် လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယ မထေရ်တည်းဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤသို့သဘောရှိသော တောင်းအပ်ပြီးသော ပတ္ထနာရှိသော ကုသိုလ်ကံနှင့်ပြည့်စုံသော သာဝကသည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ဘုန်းတန်ခိုးနည်းသနည်းဟု ရဟန်းတို့သည်လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ မိမိသည် ပြုအပ်သော မကောင်းမှုကံကိုအမှီပြု၍ ဘုန်းတန်ခိုးနည်းသည် ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သိကြားမင်းဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းအား ကိုယ်ခန္ဓာ ဟောင်းမြင်းသော အိုခြင်းရောက်ပြီးသော ဆင်ကို၎င်း မြင်းကို၎င်း နွားကို၎င်း မြင်စိမ့်သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ မင်းသည် ကစားတတ်သော အလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုသို့ သဘောရှိသော ဆင်အို မြင်းကို အစရှိသည်တို့ကိုမြင်လျှင် လိုက်စေ၏။ လှည်းအိုကို မြင်၍ ဖျက်စေ၏။ မိန်းမအိုကို မြင်၍လည်း ခေါ်စေ၍ ဝမ်း၌တွန်း၍ လဲစေ၏။ တဖန် ထပြန်စေ၍ ထိတ်လန့်စေ၏။ ယောက်ျားအိုတို့ကိုမြင်၍ ကျွမ်းသမားတို့ကဲ့သို့ မြေ၌ကျွမ်းထိုးခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့် ကစားခြင်းကို ကစားစေ၏။ မမြင်သည်ရှိသော် ဤမည်သောအိမ်၌ သူအိုသည် ရှိ၏။ ဤသို့ ကြား၍လည်း ခေါ်၍ ကစား၏။ လူတို့သည် ရှက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့၏ မိဘတို့ကို တိုင်းတပါးတို့သို့ ပို့ကုန်၏။ အမိကိုလုပ်ကျွေးသောတရားသည်၎င်း အဘကိုလုပ်ကျွေးသောတရားသည်၎င်း ပြတ်၏။ မင်းခစားတို့သည် ကစားလေ့ရှိကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ သေတိုင်း သေတိုင်းကုန်သော သူတို့သည် အပါယ်လေးဘုံတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏။ နတ်၏ပရိသတ်တို့သည် ယုတ်ကုန်၏။
သိကြားမင်းသည် အသစ်ဖြစ်ကုန်သော နတ်သားတို့ကို မမြင်သည်ဖြစ်၍ အကြောင်း အသို့ရှိသနည်းဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းကို ဆုံးမအံ့ဟု လူအို၏သဏ္ဌာန်ကို ဖန်ဆင်း၍ လှည်းအို၌ ရက်တက်အိုးနှစ်လုံးတို့ကိုတင်၍ နှစ်ကောင်သောနွားအိုတို့ကို က၍ တပါးသော ပွဲလမ်းသဘင်နေ့၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် တန်ဆာဆင်အပ်သောဆင်ကို တက်စီးပြီးလျှင် တန်ဆာဆင်အပ်သော မြို့ကို လက်ျာရစ် လှည့်လည်ခြင်းကို ပြုလတ်သော် ဟောင်းနွမ်းသောအဝတ်ကို ဝတ်ဆင်ယင်လျက် ထိုလှည်းအိုကို မောင်းနှင်လျက် ဗြဟ္မဒတ်မင်းကြီး၏ ရှေ့ရှုသွား၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းကြီးသည် ထိုလှည်းအိုကိုမြင်၍ ထိုလှည်းအိုကို ပယ်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ လူတို့သည် မင်းမြတ် အဘယ်မှာနည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် မမြင်ကုန်ဟု ဆိုကုန်၏။ သိကြားသည် မိမိ၏ အာနုဘော်အားဖြင့် မင်းအားသာလျှင် ပြ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုအရပ်သို့ အများရောက်လတ်သည်ရှိသော် ထိုလှည်းအိုကို ထိုမင်း၏ အထက်အဘို့ဖြင့်နှင်လျက် မင်း၏ဦးခေါင်းထက်၌ တလုံးသော ရက်တက်အိုးကိုခွဲ၍ ပြန်လည်လတ်သည်ရှိသော် နှစ်ခုမြောက်သော ရက်တက်အိုးကို ခွဲ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမင်း၏ ဦးခေါင်းမှစ၍ ထိုမှဤမှ ရက်တက်ရည်သည် စီး၏။ ထိုမင်းသည် ထိုသို့ရက်တက်ရည် စီးခြင်းကြောင့် ငြီးငွေ့၏။ ရှက်၏။ စက်ဆုပ် ရွံရှာ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမင်း၏ ထိုပင်ပန်းဆင်းရဲ သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ သိကြားသည် လှည်းကိုကွယ်စေ၍ သိကြား၏ကိုယ်ကို ဘန်ဆင်း၍ ဝရဇိန်လက်နက်စွဲလျက် ကောင်းကင်၌ တည်၍ ယုတ်မာသော တရားမစောင့်သောမင်း သင်သည် မအိုလတ္တံ့လော၊ သင်၏ကိုယ်ကို အိုခြင်းသည် မညှဉ်းဆဲလတ္တံ့လော၊ သင်သည်ကစားလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ သူအိုတို့အား နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲသောအမှုကို ပြု၏။ တယောက်တည်းသော သင့်ကိုမှီကုန်၍ ထိုအမှုကို ပြုကုန်ကြသဖြင့် သေတိုင်း သေတိုင်းကုန်သော သူတို့သည် အပါယ်တို့ကို ပြည်စေကုန်၏။ လူတို့သည် မိဘတို့ကို လုပ်ကျွေးအံ့သောငှါ မရကုန်၊ သင်သည် ဤအမှုမှ အကယ်၍ မကြဉ်အံ့၊ ဤဝရဇိန်လက်နက်ဖြင့် ဦးခေါင်းကို ခွဲအံ့၊ ဤနေ့မှစ၍ ထိုအမှုကို မပြုလင့်၊ ဤသို့ ခြိမ်းချောက်၍ မိဘတို့၏ ကျေးဇူးကို ဟော၍ ကြီးကုန်သောသူတို့အား အရိုအသေပြုသော ကောင်းမှု၏ အကျိုးဆက်ကိုပြ၍ ဆုံးမပြီးလျှင် တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ပြန်သွား၏။ မင်းသည် ထိုအခါမှစ၍ ထိုသို့သဘောရှိသောအမှုကို ပြုအံ့သောစိတ်ကိုလည်း မဖြစ်စေ။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤလွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
သဗ္ဗေ သီဟဿ ဘာယန္တိ၊ နတ္ထိ ကာယသ္မိံ တုလျတာ။
သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ။ နေဝ ဗာလော သရီရ ဝါ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၀၃။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ကာယသ္မိံ၊ ကိုယ်၌။ တုလျတာ၊ နှိုင်းယှဉ်အပ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ဟံသာ စ၊ ဟင်္သာတို့သည်၎င်း။ ကောဉ္စာ စ၊ ကြိုးကြတို့သည်၎င်း။ မယူရာ စ၊ ဥဒေါင်းတို့သည်၎င်း။ ဟတ္ထယော စ၊ ဆင်တို့သည်၎င်း။ ပသဒါ၊ ချေဟုဆိုအပ်ကုန်သော။ မိဂါ စ၊ သားတို့သည်၎င်း။ တနည်း ပသဒါ စ၊ ချေတို့သည်၎င်း။ မိဂါစ၊ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ကြွင်းကုန်သော သားတို့သည်၎င်း။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ သီဟဿ၊ ခြင်္သေ့မှ။ ဘာယန္တိ၊ ကြောက်ကုန်၏။
၁၀၄။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ မနုဿသု၊ လူတို့တွင်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဒဟရောပိ၊ ငယ်သော်လည်း။ ပညဝါ၊ ပညာရှိသည်။ စေ ဟောတိ၊ အကယ်၍ ဖြစ်အံ့။ သော ဟိ၊ ထိုသူသည်သာလျှင်။ တတ္ထ၊ ထိုလူတို့၌။ မဟာ၊ ကြီးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဗာလော၊ ပညာမရှိသောသူသည်။ သရီရဝါ၊ ကိုယ်ကြီးသော်လည်း။ မဟာနာမ၊ ကြီးသောမည်သည်။ နေဝ ဟောတိ၊ မဖြစ်သလျှင်ကတည်း။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော၊ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသည်။ သရီရေနေ၊ ကိုယ်အားဖြင့်။ ခုဒ္ဒကော၊ ငယ်၏။ ဣတိ၊ ထို့ကြောင့်။ တံ၊ ထိုလကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယကို။ ဉာဏေနပိ၊ ဉာဏ်အားဖြင့်လည်း။ ခုဒ္ဒကောတိ၊ ငယ်၏ဟူ၍။ မာ မညိတ္ထ၊ မမှတ်ကြကုန်လင့်။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူပြီးလျှင် ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းတို့တွင် အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သောရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ်ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာဖြစ်ကုန်၏ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်းတို့ ထိုသို့အိုမင်းကုန်သော သူတို့အား ကစားလေ့ရှိဘူးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ယခုအခါ၌ သူတပါးတို့၏ ကစားခြင်း တည်ရာဖြစ်သော ထိုသို့သဘောရှိသော လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သိကြားမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဘယ်သူမပြု၊ မိမိမှု၊ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ရာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကေဠိသီလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၃။ ခန္ဓဇာတ်
မေတ္တာနှစ်ပါး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်ဝိရူပက္ခေဟိ မေ မေတ္တံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤခန္ဓဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဇရုံးအိမ်တံခါး၌ ထင်းတို့ကို ခွဲသော ထိုရဟန်းကို သစ်ဆွေးကြားမှထွက်၍ တခုသောမြွေသည် ခြေချောင်း၌ ခဲသတတ်၊ ထိုရဟန်းသည် ထိုမြွေခဲရာအရပ်၌ပင်လျှင် သေ၏။ ထိုရဟန်း၏ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် သေသည်၏ အဖြစ်သည် အလုံးစုံသော ကျောင်း၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသောရဟန်းသည် ဇရုံးအိမ်တံခါး၌ ထင်းခွဲသည်ရှိသော် မြွေသည်ခဲ၍ ထိုမြွေခဲရာအရပ်၌လျင် သေသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် လေးပါးကုန်သောမြွေတို့ကို အာရုံပြု၍ မေတ္တာကို အကယ်၍ပွားစေငြားအံ့၊ မြွေသည် ထိုရဟန်းကို မခဲလေရာ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရသေ့ဖြစ်ကုန်သော ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ဘုရားဖြစ်တော်မမူမီ လေးပါးကုန်သော မြွေမျိုးတို့၌ မေတ္တာကို ပွားစေကုန်၍ ထိုထိုမြွေမင်းအမျိုးတို့ကို မှီ၍ဖြစ်သောဘေးမှ လွတ်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ကာမတို့ကို ပယ်၍ ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်သို့ကပ်၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် တခုသောမြစ်ကွေ့၌ အရိပ်သင်္ခမ်းကို ဘန်ဆင်း၍ ဈာန်ဖြင့်မွေ့လျော်ပျော်ပါးခြင်းဖြင့် မွေ့လျော်ပျော်ပါးလျက် ရသေ့အပေါင်း ခြံရံ၍နေ၏။ ထိုအခါဂင်္ဂါနား၌ အထူးထူးအပြားပြား များကုန်သော ရှည်သောအမျိုး၌ ဖြစ်ကုန်သော တိရစ္ဆာန်တို့သည် ရသေ့အပေါင်းတို့အား ဘေးရန်ပြုကုန်၏။ များသောအားဖြင့် ရသေ့အပေါင်းတို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏။ ရသေ့တို့သည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ခပ်သိမ်းကုန်သော ရသေ့တို့ကို စည်းဝေးစေ၍ ရသေ့တို့ သင်တို့သည် လေးပါးကုန်သော မြွေမျိုးတို့၌ မေတ္တာကို အကယ်၍ ပွားစေငြားအံ့၊ သင်တို့ကို မြွေတို့သည် မခဲကုန်ရာ၊ ထို့ကြောင့် ဤနေ့မှစ၍ လေးပါးကုန်သော မြွေတို့၌ ဤသို့ မေတ္တာကိုပွားစေကုန်လောဟု ဆို၍-
ဆဗျာပုတ္တေဟိ မေ မေတ္တံ၊ မေတ္တံ ကဏှာဂေါတမကေဟိ စ။
အပါဒကေဟိ မေ မေတ္တံ၊ မေတ္တံ ဒွိပါဒကေဟိ မေ။
စတုပ္ပဒေဟိ မ မေတ္တံ၊ မေတ္တံ ဗဟုပ္ပဒေဟိ မေ။
မာ မံ အပါဒကော ဟိံသိ၊ မာ မံ ဟိံသိ ဒွိပါဒကော။
မာ မံ စတုပ္ပဒေါ ဟိံသိ၊ မာ မံ ဟိံသိ ဗဟုပ္ပဒေါ။
သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပါဏာ၊ သဗ္ဗေ ဘူတာ စ ကေဝလာ။
သဗ္ဗေ ဘဒြာနိ ပဿန္တု၊ မာ ကိဉ္စိ ပါပမာဂမော။
အပ္ပမာဏာ သံဃာ၊ ပမာဏဝန္တာနိ သရီသပါနိ။
အဟိ ဝိစ္ဆိကာ သပဒီ၊ ဥဏ္ဏနာဘိ သရဗူ မူသိကာ။
ကတာ မေ ရက္ခာ ကတာ မေ ပရိတ္တာ၊ ပဋိက္ကမန္တု ဘူတာနိ။
သောဟံ နမော ဘဂဝတော၊ နမော သတ္တန္နံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၀၅။ ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ဝိရူပက္ခဟိ၊ ဝိရူပက္ခ နတ်မင်း၏ အမျိုးတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဧရာပထေဟိ စ၊ ဧရာပထနတ်မင်း၏ အမျိုးတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဆဗျာပုတ္တေဟိ စ၊ ဆဗျာပုတ္တနတ်မင်း၏ အမျိုးတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ကဏှာဂေါတမကေဟိ စ၊ ကဏှာဂေါတမနတ်မင်း၏ အမျိုးတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မေတ္တံ၊ မေတ္တာကို။ ဘာဝေထ၊ ပွားစေကြကုန်လော့။
ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အပါဒကေဟိ၊ အခြေမရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဒွိပါဒကေဟိစ၊ အခြေနှစ်ချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ စတုပ္ပဒေဟိ စ၊ အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဗဟုပ္ပဒေဟိ စ၊ များသော အခြေရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့နှင့်လည်း။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ မေ၊ ငါ၏။ မေတ္တံ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မေတ္တံ၊ မေတ္တာကို။ ဘာဝေထ၊ ပွားစေကြကုန်လော့။
ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ မံ၊ ငါ့ကို အပါဒကော၊ အခြေမရှိသော သတ္တဝါသည်။ မာ ဟိံသိ၊ မညှဉ်းဆဲစေသတည်း။ ဒွိပါဒကော စ၊ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသော သတ္တဝါသည်လည်း။ မံ၊ ငါ့ကို။ မာ ဟိံသိ၊ မညှဉ်းဆဲစေသတည်း။ စတုပ္ပဒေါ စ၊ အခြေလေးချောင်းရှိသော သတ္တဝါသည်လည်း။ မံ၊ ငါ့ကို။ မာ ဟိံသိ၊ မညှဉ်းဆဲစေသတည်း။ ဗဟုပ္ပဒေါ စ၊ များသော အခြေရှိသော သတ္တဝါသည်လည်း။ မံ၊ ငါ့ကို။ မာဟိံသိ၊ မညှဉ်းဆဲစေ သတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မေတ္တံ၊ မေတ္တာကို။ ဘာဝေထ၊ ပွားစေကြကုန်လော့။
ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ သတ္တာ စ၊ ဝဋ်တရား ခန္ဓာငါးပါးတို့၌ ငြိစွန်းတတ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်၎င်း။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ပါဏာ စ၊ ထွက်သက် ဝင်သက်နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်၎င်း။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဘူတာ စ၊ ဖြစ်ပြီး ဖြစ်ဆဲ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်၎င်း။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ ကေဝလာ-သကလာ၊ အစိတ်နှင့်တကွ ဖြစ်ကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ ဘဒြာနိ၊ ကောင်းသောအာရုံတို့ကိုသာလျှင်။ ပသန္တု၊ မြင်စေကုန်သတည်း။ ကိဉ္စိ၊ တစုံတခုသော။ ပါပံ၊ ယုတ်မာသော ဆင်းရဲခြင်းသို့။ မာ ဂမာ-မာဂစ္ဆန္တု၊ မရောက်စေကုန်သတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မေတ္တံ၊ မေတ္တာကို။ ဘာဝေထ၊ ပွားစေကြကုန်လော့။
၁၀၆။ ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဘုရားသည်။ အပ္ပမာဏော၊ ကိလေသာ မရှိ။ တနည်းကား- ဗုဒ္ဓေါ -ဗုဒ္ဓဂုဏော၊ ဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်သည်။ အပ္ပမာဏော၊ အတိုင်း အရှည် မရှိ။ ဓမ္မော၊ တရားတော်သည်။ အပ္ပမာဏော၊ ကိလေသာ မရှိ။ တနည်းကား- ဓမ္မော၊ တရားတော်၏ ဂုဏ်သည်။ အပ္ပမာဏော၊ အတိုင်းအရှည် မရှိ။ သံဃော၊ သံဃာတော်သည်။ အပ္ပမာဏာ၊ ကိလေသာမရှိ။ တနည်းကား- သံဃော၊ သံဃာတော်၏ဂုဏ်သည်။ အပ္ပမာဏော၊ အတိုင်း အရှည် မရှိ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ၊ ရတနာသုံးပါးတို့၏။ ဂုဏေ၊ ကျေးဇူးတို့ကို။ အနုဿရေထ၊ အောက်မေ့ကြကုန်လော့။
ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အဟိ ဝိစ္ဆကာ သတပဒီ၊ မြွေ ကင်းမြီးကောက် ကင်းခြေများတို့၎င်း။ ဥဏ္ဏနာဘိ၊ ပင့်ကူ၎င်း။ သရဗူ မူသိကာ၊ တက်တူကြွက်တို့၎င်း။ ဣမာနိ၊ ဤသို့ သဘောရှိကုန်သော။ သရီသပါနိ၊ တွား၍ သွားတတ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ တနည်းကား- သရီသပါနိ၊ ကိုယ်ဖြင့် သွားတတ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ ပမာဏဝန္တာနိ၊ ကိလေသာရှိကုန်၏။ ဣမေ သတ္တာ၊ ဤကိလေသာရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ အပ္ပမာဏာနံ၊ ကိလေသာ မရှိကုန်သော။ တိဏ္ဏံ၊ သုံးပါးကုန်သော။ ရတနာနံ၊ ရတနာတို့၏။ အာနုဘာဝေန၊ အာနုဘော်အားဖြင့်။ ရတ္တိံ ဒိဝံ၊ ညဉ့်နေ့ပတ်လုံး။ ပရိတ္တကမ္မံ၊ စောင့်ရှောက်သောအမှုကို။ ကရောန္တု၊ ပြုစေကုန်သတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အာသိသထ၊ တောင့်တကြကုန်လော့။
ဘောန္တော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ မေ၊ ငါသည်။ ရတနတ္တယဂုဏေ၊ ရတနာသုံးပါးတို့၏ ကျေးဇူးတော်တို့ကို။ အနုဿရန္တေန၊ အောက်မေ့သောအားဖြင့်။ ရက္ခာ၊ အစောင့်အရှောက်ကို။ ကတာ၊ ပြုအပ်ပြီ။ မေ၊ ငါသည်။ ရတနတ္တယဂုဏေ၊ ရတနာသုံးပါးတို့၏ ကျေးဇူးတို့ကို။ အနုသရန္တေန၊ အောက်မေ့သောအားဖြင့်။ ပရိတ္တာ၊ အရံအတားကို။ ကတာ၊ ပြုအပ်ပြီ။ ဘူတာနိ၊ ငါ၏အကျိုးကို အလိုရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ ပဋိက္ကမန္တု၊ ဖဲစေကုန်သတည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အာသိသထ၊ တောင့်တကုန်လော့။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ ဘဂဝတော၊ ဘုန်းတော် ခြောက်ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော မြတ်စွာဘုရားအား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ကရောမိ၊ ပြုပါ၏။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ သတ္တန္နံ၊ ခုနစ်ဆူကုန်သော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ၊ မြတ်စွာဘုရားတို့အား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ကရောမိ၊ ပြုပါ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ နမက္ကာရံ၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ကရောထ၊ ပြုကြကုန်လော့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့အပေါင်းအား ဤပရိတ်ကို ဖွဲ့၍ ပေး၏။ ထိုအခါမှစ၍ ရသေ့အပေါင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌ တည်၍ မေတ္တာကို ပွားစေ၏။ ဘုရားကျေးဇူးတော်တို့ကို အောက်မေ့၏။ ထိုရသေ့တို့သည် ဘုရားကျေးဇူးတော်တို့ကို အောက်မေ့ကုန်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သော မြွေမျိုးတို့သည် ဖဲကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဗြဟ္မဝိဟာရကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အစမှကား နှစ်ဂါထာတို့ဖြင့် မြွေမင်းမျိုးလေးပါးတို့၌ မေတ္တာကို ပြသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် တနည်းကား ဩဒိဿက, အနောဒိဿကတို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် နှစ်ပါးကုန်သော မေတ္တာဘာဝနာတို့ကို ပြသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤခန္ဓပရိတ်ကို ဤဒုကနိပါတ်၌ ဟောအပ်၏။ ဤသို့ သိအပ်၏။
မေတ္တာမွန်းထုံ၊ ဘေးမျိုးလုံ၊ အကုန် ချမ်းသာရ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ခန္ဓဇာတ်သည် ပြီး၏။ ။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၄။ ဝီရကဇာတ်
တင်ကျီး နှင့် ကျီးကန်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အပိ ဝီရက ပဿေသိအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝီရကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်သည်မြတ်စွာဘုရား၏အတုပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလန်မထေရ်တို့သည် ဒေဝဒတ်၏ပရိသတ်ကို ယူကုန်၍ လာကုန်သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ ဒေဝဒတ်သည် သင်တို့ကို မြင်၍ အသို့ပြုသနည်း။ ဤသို့ မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား ဘုရားသဗ္ဗညူ အတုကို ပြု၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် သာရိပုတ္တရာ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါ၏အတုဖြစ်သော အမူအရာကိုပြုခြင်းကြောင့် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သာရိပုတ္တရာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် တင်ကျီးမျိုး၌ဖြစ်၍ တခုသောအိုင်ကို အမှီပြု၍ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား ဝီရကဟူသော အမည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ကာသိတိုင်း၌ ငတ်မွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ လူတို့သည် ကျီးစာထမင်းကို ပေးအံ့သောငှာ၎င်း ဘီလူး နဂါးတို့အား ပူဇော် ပသခြင်းအမှုကို ပြုအံ့သောငှာ၎င်း မစွမ်းနိုင်ကုန်၊ ငတ်မွတ်သောတိုင်းမှကျီးတို့သည် များသောအားဖြင့် တောသို့ ဝင်ကုန်၏။ ထိုတော၌ ဗာရာဏသီပြည်နေ သဝိဋ္ဌကအမည်ရှိသော တခုသောကျီးသည် ကျီးမကို ခေါ်ခဲ့၍ ဝီရက၏နေရာအရပ်သို့ ရောက်၍ ထိုအိုင်ကိုမှီ၍ လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။ ထိုသဝိဋ္ဌကသည် တနေ့သ၌ ထိုအိုင်၌ အစာကိုရှာလတ်သည်ရှိသော် အိုင်သို့ သက်၍ ငါးတို့ကိုစား၍ အိုင်မှတက်၍ ကိုယ်ကိုခြောက်စေသော ဝီရကကို မြင်၍ ဤတင်ကျီးကိုအမှီပြု၍ များစွာကုန်သောငါးတို့ကို ရစိမ့်သောငှါ တတ်ကောင်း၏။ ဤတင်ကျီးကို ခစားအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ ထိုဝီရကသို့ကပ်၍ အဆွေ အဘယ်အလိုရှိသနည်းဟု ဆိုလတ်သည်ရှိသော် အရှင်ငါသည် အရှင့်ကို ခစားအံ့သောငှါ အလိုရှိ၏ဟုဆို၍ ကောင်းပြီဟု ထိုဝီရကသည် ဝန်ခံအပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုအခါမှစ၍ ခစား၏။ ဝီရကသည်လည်း ထိုအခါမှစ၍ မိမိမျှလောက်ရုံကိုသာ စား၍ ငါးတို့ကိုဆယ်၍ သဝိဋ္ဌကအား ပေး၏။ ထိုသဝိဋ္ဌကသည်လည်း မိမိမျှလောက်ရုံကိုသာစား၍ အကြွင်းကို ကျီးမအားပေး၏။
ထိုသဝိဋ္ဌကအား နောက်အဘို့၌ မာနသည် ဖြစ်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်းဟူမူကား ဤ တင်ကျီးသည်လည်း မည်းသော အဆင်းရှိ၏။ ငါသည်လည်း မည်းသောအဆင်းရှိ၏။ မျက်စိနှုတ်သီး ခြေသည်းတို့ဖြင့်လည်း ထိုတင်ကျီး၏၎င်း ငါ၏၎င်း အထူးသည် မရှိ၊ ဤနေ့မှစ၍ တင်ကျီးသည် ယူအပ်ကုန်သော ငါးတို့ဖြင့် ငါ့အား စားခြင်းအမှုသည် မရှိ၊ ငါသည်သာလျှင် ယူအံ့၊ ဤသို့ မာနသည် ဖြစ်၏။ ဖြစ်ပြီး၍ ထိုဝီရကသို့ကပ်၍ အဆွေ ဤနေ့မှစ၍ ငါသည်သာလျှင် အိုင်သို့ဆင်း၍ ငါးတို့ကို ယူအံ့ဟု ဆို၏။ အဆွေ သင်သည် ရေသို့သက်၍ ငါးတို့ကို ဖမ်းသောအမျိုး၌ မဖြစ်ချေ၊ မပျက်စီးစေလင့်ဟု တားမြစ်သော်လည်း ဝီရကစကားကို မယူမူ၍ အိုင်သို့သက်၍ ရေသို့ဝင်၍ငုပ်သည်ရှိသော် မှော်ကိုဘောက်၍ ထွက်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ မှော်ကြား၌ ငြိ၏။ နှုတ်သီးဖျားမျှသာလျှင် ထင်၏။ ထိုသဝိဋ္ဌကသည် အသက်မရှူနိုင်သည်ဖြစ်၍ ရေထဲ၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ထိုအခါ၌ သဝိဋ္ဌက၏မယားသည် လာလတ်သည်သို့ မမြင်သည်ရှိသော် အကြောင်းကိုသိစိမ့်သောငှာ ဝီရက၏အထံသို့သွား၍ အရှင်သဝိဋ္ဌကသည် မထင်၊ ထိုသဝိဋ္ဌကသည် အတီမှာလျှင် ရှိလေသနည်း ဤသို့ မေးလိုသည်ဖြစ်၍-
မယူရဝိဝသင်္ကာသံ၊ ပတိံ မယှံ သဝိဋ္ဌကံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၇။ ဝီရက၊ အရှင်ဝီရက။ မဉ္ဇုဘာဏိကံ၊ သာယာသော အသံရှိထသော။ မယူရဝိဝသင်္ကာသံ၊ ဥဒေါင်းလည်နှင့်တူသော အဆင်းရှိထသော။ မယှံ၊ ငါ၏။ ပတိံ၊ လင်ဖြစ်သော။ သဝိဋ္ဌကံ၊ သဝိဋ္ဌက အမည်ရှိသော။ သကုဏံ၊ ငှက်ကို။ တွံ၊ အရှင်သည်။ ပဿေသိ အပိ၊ မြင်ပါ၏လော။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဝီရကသည် သင်၏လင် သွားရာအရပ်ကို ငါသိ၏ဟု ဆိုလိုရကား-
နိစ္စံ အာမကမစ္ဆဘောဇနော။
တဿာနုကရံ သဝိဋ္ဌကော၊
သေဝါလေ ပလိဂုဏ္ဌိတော မတော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၈။ ကာကီ၊ ကျီးမ။ ဥဒကထလစရဿ၊ ရေကြည်းအရပ်၌ ကျက်စားခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ထသော။ ပက္ခိနော၊ ငှက်သည်။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ အာမကမစ္ဆဘောဇနော၊ ဆယ်၍ပေးအပ်သော ငါးစိမ်းကို စားသော။ သဝိဋ္ဌကော၊ သဝိဋ္ဌကသည်။ တဿ၊ ထိုရေကြည်အရပ်၌ ကျက်စားခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောငှက်၏။ အနုကရံ-အနုကရောန္တော၊ အတုပြုခြင်းကြောင့်။ သေဝါလေ၊ မှော်၌။ ပလိဂုဏ္ဌိတော၊ လွှမ်းအပ်သည်ဖြစ်၍။ မတော၊ သေလေပြီ။
ထိုစကားကို ကြား၍ ကျီးမသည် ငို၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သာရိပုတ္တရာ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ သဝိဋ္ဌက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဝီရက ဖြစ်ဘူးလေပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်မစွမ်းပေါင်၊ မာနထောင်၊ ကျီးကောင် ပျက်စီးသို့
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝီရကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၅။ ဂင်္ဂေယျဇာတ်
အလှပြိုင် ငါး နှင့် လိပ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သောဘတိ မစ္ဆော ဂင်္ဂေယျော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂင်္ဂေယျဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ပဉ္စင်းငယ်နှစ်ယောက်တို့ကို အကြောင်းပြု၍ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌နေကုန်သော အမျိုးကောင်းသား ဖြစ်ကုန်သော နှစ်ယောက်ကုန်သောရဟန်းတို့သည် သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုကုန်၍ အသုဘဘာဝနာကို အားမထုတ်မူ၍ အဆင်းကို ချီးမွမ်းတတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အဆင်းကို တင့်တယ်စေကုန်လျက် သွားကုန်သတတ်၊ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် တနေ့သ၌ သင်သည် မတင့်တယ် ငါသည်တင့်တယ်၏။ ဤသို့ အဆင်းကိုမှီ၍ ငြင်းခုံခြင်းဖြစ်ကုန်လတ်သော် အနီး၌နေသော တပါးသော မထေရ်အိုကိုမြင်၍ ဤရဟန်းအိုသည် ငါတို့၏ တင့်တယ်သည် မတင့်တယ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိလတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၍ ထိုရဟန်းအိုသို့ကပ်ကုန်၍ အရှင်ဘုရား ငါတို့တွင် အဘယ်သူသည်လျှင် တင့်တယ်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုရဟန်းအိုသည် သင်တို့, သင်တို့ထက် ငါသည်သာလျှင် လွန်၍ တင့်တယ်၏ ဟု ဆို၏။ ပဉ္စင်းငယ်တို့သည် ဤရဟန်းအိုကား ငါတို့ မေးအပ်သည်ကို မဖြေမှု၍ မမေးအပ်သည်ကို ဆို၏ဟု ထိုရဟန်းအိုကို ဆဲရေးကုန်၍ သွားကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့၏ ထိုအမူအရာသည် ရဟန်းသင်္ဃာ၌ ထင်ရှား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော မထေရ်အိုသည် အဆင်းကိုမှီကုန်သော ထိုရဟန်းငယ်တို့ကို ရှက်စေသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော် မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြသနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ နှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းငယ်တို့သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် မိမိတို့၏ အဆင်းကို ချီးမွမ်းတတ်သည် မဟုတ်ကုန်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုရဟန်းငယ်တို့သည် မိမိတို့၏ အဆင်းကိုသာလျှင် ချီးမွမ်းကုန်လျက် သွားဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ဂင်္ဂါယမုနာမြစ်တို့၏ ဆုံရာအရပ်၌ ဂင်္ဂါငါး ယမုနာငါး ဤငါးနှစ်ခုတို့သည် ငါသည် တင့်တယ်၏။ သင်သည် မတင့်တယ်ဟု အဆင်းကို အမှီပြုကုန်၍ ငြင်းခုံသည်ရှိသော် အနီးဖြစ်သော ဂင်္ဂါကမ်းနား၌နေသော လိပ်ကိုမြင်ကုန်၍ ဤလိပ်သည် ငါတို့၏ တင့်တယ်သည် မတင့်တယ်သည်၏အဖြစ်ကို သိလတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၍ ထိုလိပ်သို့ ကပ်ကုန်၍ အဆွေလိပ် ဂင်္ဂါငါးသည်တည်း တင့်တယ်လေသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား ယမုနာငါးသည်တည်းပင် တင့်တယ်သလောဟု မေးကုန်၏။ လိပ်သည်လည်း ဂင်္ဂါငါးသည်လည်း တင့်တယ်ပေ၏။ ယမုနာငါးသည်လည်း တင့်တယ်ပေ၏။ နှစ်ခုလည်းဖြစ်ကုန်သော သင်တို့ထက်ကား ငါသည်သာလျှင် အတိုင်းထက် အလွန် တင့်တယ်၏။ ဤသို့သော အနက်ကို ပြလိုရကား-
စတုပ္ပဒေါယံ ပုရိသော နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော။
ဤသကာယတဂီဝေါ စ၊ သဗ္ဗေဝ အတိရောစတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၉။ ဂင်္ဂေယျော မစ္ဆော၊ ဂင်္ဂါမြစ်ငါးသည်လည်း။ သောဘတိ၊ တင့်တယ်လှပေ၏။ အထော၊ ထိုမှတပါး။ ယာမုနော၊ ယမုနာ ငါးသည်လည်း။ သောဘတိ၊ တင့်တယ်လှပေ၏။ စတုပ္ပဒေါ၊ အခြေလေးချောင်းရှိထသော။ နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော၊ ပညောင်ပင်၏အဝန်းကဲ့သို့ ဝန်းသောကိုယ်ရှိထသော။ ဤသကာယတဂီဝေါ စ၊ ရထားသံကဲ့သို့ ရှည်သောလည်ရှိထသော။ အယံပုရိသော၊ ဤယောက်ျားသည်ကား။ သဗ္ဗေဝ၊ အလုံးစုံသော သင်တို့ကိုလျှင်။ အတိရောစတိ၊ လွန်၍ တင့်တယ်သေး၏။
ငါးတို့သည် ထိုလိပ်၏စကားကို ကြားကုန်၍ အို... လိပ်ယုတ်မာ ငါတို့သည် မေးအပ်သည်ကို မဖြေမူ၍ တပါးကိုသာလျှင် ဆို၏ဟု ဆိုလို၍-
အတ္တပ္ပသံသကော ပေါသော၊ နာယံ အသ္မာက ရုစ္စတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၀။ အမ္ဘော ပါပ ကစ္ဆပ၊ အို လိပ်ယုတ်မာ။ ပုစ္ဆိတော၊ မေးအပ်သောလိပ်သည်။ ယံ၊ အကြင်ပြဿနာကို။ အမှေဟိ၊ ငါတို့သည်။ ပုစ္ဆိတော၊ မေးအပ်၏။ တံ၊ ထိုမေးအပ်သော ပြဿနာကို။ န အက္ခာသိ၊ မဖြေ။ အညံ၊ တပါးကို။ အက္ခာသိ၊ ဖြေဆို၏။ အတ္တပ္ပသံသကာ၊ မိမိကိုယ်ကို ချီးမွမ်းတတ်သော။ အမှေဟိ၊ ငါတို့သည်။ ပုစ္ဆိတော၊ မေးအပ်သော။ အယံပေါသော၊ ဤယောက်ျားသည်။ အသ္မာကံ၊ ငါတို့အား။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်စေ။
ဤသို့ဆိုကုန်၍ လိပ်၏အပေါ်သို့ ရေကိုပက်ခဲ့ကုန်၍ မိမိတို့၏ နေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ နှစ်ယောက်ကုန်သော ပဉ္စင်းငယ်တို့သည် ထိုအခါ ငါးနှစ်ကောင်တို့ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ရဟန်းအိုသည် ထိုအခါ လိပ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဤဆိုအပ်ပြီးသော အကြောင်းကို မျက်မှောက်ပြုခဲ့ရသော ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ ဖြစ်သော ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရူပအဆင်း၊ ချီးမွမ်းခြင်း၊ အငြင်းပွားကာ ရှက်ရရှာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂင်္ဂေယျဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၆။ ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်
မိတ်ဆွေသုံးဦး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဣင်္ဃ ဝဋ္ဋမယံ ပါသံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားအား ဒေဝဒတ်သည် သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြု၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ့အား သတ်အံ့သောငှာ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကုရုင်္ဂမည်သော သမင်ဖြစ်၍ တောဝယ် တခုသောရေအိုင်၏အနီး တခုသောချုံ၌ နေ၏။ ထိုအိုင်၏အနီး တခုသောသစ်ပင်ဖျား၌ ခေါက်ရှာ ငှက်သည် နေ၏။ ရေအိုင်၌ လိပ်သည် နေ၏။ ဤသို့ သုံးခုကုန်သော တိရစ္ဆာန်တို့သည် အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်၏။ အချင်းချင်း ချစ်သောနေခြင်းဖြင့် နေကုန်၏။ ထိုအခါ၌ တယောက်သော သားမုဆိုးသည် တော၌ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ရေဆိပ်၌ ဘုရားလောင်း၏ခြေရာကို မြင်၍ သံချောင်းနှင့်တူသော လုံး၍ပြုအပ်သော သားရေကွင်းကိုထောင်၍ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရေကိုသောက်အံ့သောငှါ လာသည်ရှိသော် ညဉ့်ဦးယာမ်ကပင်လျှင် ကျော့ကွင်း၌ မိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော မြည်သံကိုမြည်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ အသံကြောင့် သစ်ပင်မှ ခေါက်ရှာငှက်သည်၎င်း ရေမှလိပ်သည်၎င်း လာလတ်ကုန်၍ အသို့လျှင် ပြုအပ်သနည်း၊ ဤသို့ တိုင်ပင်ကြကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ခေါက်ရှာငှက်သည် လိပ်ကိုခေါ်၍ အဆွေလိပ် အင့်အား သွားတို့သည်ရှိကုန်၏။ သင်သည် ကျော့ကွင်းကို ဖြတ်လော့၊ ငါသည် သွား၍ အကြင်သို့ ပြုအပ်သည်ရှိသော် ထိုမုဆိုးသည် မလာလတ္တံ့၊ ထိုသို့ပြုချေအံ့။ ဤသိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ငါတို့သည် ပြုအပ်သော လုံ့လဖြင့် ငါတို့၏ အဆွေသည် အသက်ကို ရလတ္တံ့၊ ဤသို့သော အနက်ကို ပြလိုသည်ဖြစ်၍-
အဟံ တထာ ကရိဿာမိ၊ ယထာ နေဟိတိ လုဒ္ဒကော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၁။ ကစ္ဆပ၊ အဆွေလိပ်။ ဣင်္ဃ၊ ငါတိုက်တွန်း၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝဋ္ဋမယံ၊ လုံး၍ပြုအပ်သော။ ပါသံ၊ သားရေကျော့ကွင်းကို။ ဒန္တေဟိ၊ သွားတို့ဖြင့်။ ဆိန္ဒ၊ ဖြတ်လော။ အဟံ၊ ငါသည် ကား။ ယထာ၊ အကြင်သို့ပြုအပ်သည်ရှိသော်။ လုဒ္ဒကော၊ မုဆိုးသည်။ နေဟိတိ၊ မလာလတ္တံ့။ တထာ၊ ထိုသို့။ ကရိဿာမိ၊ ပြုချေအံ့။
ထိုအခါ၌ လိပ်သည် သားရေဖြင့်ပြီးသော လုံးသော ကျော့ကွင်းကို ကိုက်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည်ကား မုဆိုး၏နေရာရွာသို့ ပြန်လေ၍ အနီးဖြစ်သော သစ်ပင်၌ နေ၏။ မုဆိုးသည် မိုးသောက်ထ၌လျှင် လှံကိုယူ၍ ထွက်၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည် ထိုမုဆိုး ထွက်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ မြည်လျက် အတောင်ကိုခါပြီးလျှင် အရှေ့တံခါးဖြင့် ထွက်လာသော ထိုမုဆိုးကို မျက်နှာ၌ပုတ်၏။ မုဆိုးသည် ငှက်ယုတ်မာသည် ပုတ်ခတ်အပ်သည်ဟု ပြန်၍ အတန်ငယ်အိပ်၍ တဖန် လှံကိုယူ၍ ထ၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည် ဤမုဆိုးသည် ရှေးဦးစွာ အရှေ့တံခါးဖြင့် ထွက်လတ်၏။ ယခုအခါ၌ အနောက်တံခါးမှ ထွက်လတ္တံ့ဟု သွား၍ အိမ်၏အနောက်၌ နေ၏။ မုဆိုးသည်လည်း အရှေ့တံခါးဖြင့် ထွက်သော ငါသည် ငှက်ယုတ်မာကို မြင်အပ်၏။ ယခုအခါ၌ အနောက်တံခါးဖြင့် ထွက်အံ့ဟု ကြံလျက် ထွက်၏။ ငှက်သည် မြည်လျက် ပြေးလာ၍ မျက်နှာ၌ ပုတ်ခတ်၏။ မုဆိုးသည် ငှက်ယုတ်မာသည် ပုတ်ခတ်ပြန်၏။ ယခုအခါ၌ ဤငှက်ယုတ်မာသည် ငါ့အား ထွက်စိမ့်သောငှါ မပေးဟု ပြန်၍ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် အိပ်၍ အရုဏ်တက်သောအခါ၌ လှံကိုယူ၍ ထွက်၏။ ငှက်သည် လျင်မြန်စွာပြန်သွား၍ မုဆိုးသည် လာချေပြီဟု ဘုရားလောင်းအား ပြောဆို၏။
ထိုခဏ၌ လိပ်သည် သားရေ တလွန်းမျှကိုသာလျှင်ထား၍ ကြွင်းသောအလွန်းကို ခဲအပ်ပြီးသည်ဖြစ်၍ ထိုလိပ်၏ သွားတို့သည်ကား ကြွေလုသော အခြင်းအရာသို့ ရောက်ကုန်၏။ ခံတွင်းသည် သွေးအလိမ်းအလိမ်း ကပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် လှံကိုကိုင်၍ မိုဃ်းကြိုးကဲ့သို့သောအဟုန်ဖြင့် လာလတ်သောမုဆိုးကိုမြင်၍ ထိုအနှောင်အဖွဲ့ကို ဖြတ်လေ၍ တောသို့ဝင်၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည် သစ်ပင်ဖျား၌ နေ၏။ လိပ်သည်ကား အားနည်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုအရပ်၌သာလျှင် ဝပ်၏။ မုဆိုးသည် လိပ်ကိုယူ၍ အိတ်၌ ထည့်၍ တခုသော သစ်ငုတ်၌ ဆွဲ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပြန်၍ ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် လိပ်ကို ယူသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ငါ၏အဆွေအား အသက်အလှူကို ပေးအံ့ဟု အားနည်းဟန်ပြု၍ မုဆိုးအား ကိုယ်ကိုပြ၏။ ထိုမုဆိုးသည် ဤကုရုင်္ဂသမင်သည်ကား အားနည်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုကုရုင်္ဂသမင်ကို သတ်အံ့ဟု လှံကိုယူ၍ လိုက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မဝေးလွန်း မနီးလွန်းသဖြင့် သွားလျက် ထိုမုဆိုးကိုသွေးဆောင်၍ တောသို့ဝင်၏။ အဝေးသို့ ရောက်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ခြေရာလှည့်စား၍ ခရီးတပါးဖြင့် လေကဲ့သို့ လျင်မြန်သောအဟုန်ဖြင့် ပြေးလေ၏။ ချိုဖြင့် အိတ်ကိုချီ၍ မြေ၌ချ၍ ဘောက်၍ လိပ်ကိုထုတ်၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည်လည်း သစ်ပင်မှ သက်လာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် နှစ်ခုကုန်သော ငှက် လိပ်တို့အား အဆုံးအမကိုပေးလျက် ငါသည့ သင်တို့ကိုမှီ၍ အသက်ကို ရပေ၏။ သင်တို့သည် အဆွေဖြစ်သောငါ၏ ပြုအပ်သော ကိစ္စကိုပြုပေ၏။ ယခုအခါ၌ မုဆိုးသည် လာလတ်၍ သင်တို့ကို ဖမ်းရာ၏။ ထို့ကြောင့် အဆွေခေါက်ရှာငှက် သင်သည် မိမိ၏သားငယ်တို့ကိုယူ၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားလော့၊ အဆွေလိပ် သင်သည်လည်း ရေသို့ဝင်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုငှက်လိပ်တို့သည် ထိုဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
သတပတ္တော ဒုမဂ္ဂမှာ၊ ဒူရေ ပုတ္တေ အပနယိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၁၂။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ မယိ၊ ငါသည်။ ဩဝါဒေ၊ အဆုံးအမကို။ ဒိနေ၊ ပေးအပ်သည်ရှိသော်။ ကစ္ဆပေါ၊ လိပ်သည်။ ဝါရိံ၊ ရေသို့။ ပါဝိသိ၊ ဝင်၏။ ကုရုင်္ဂေါ၊ ကုရုင်္ဂမည်သော သမင်သည်ကား။ ဝနံ၊ တောသို့။ ပါဝိသိ၊ ဝင်၏။ သတပတ္တော၊ ခေါက်ရှာငှက်သည်ကား။ ဒုမဂ္ဂမှာ၊ သစ်ပင်ဖျားမှ။ ဒူရေ၊ ဝေးသောအရပ်သို့။ ပုတ္တေ၊ သားတို့ကို။ အပါနယိ၊ ဆောင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မုဆိုးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ခေါက်ရှာငှက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ လိပ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကုရုင်္ဂ မည်သော သမင်ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဗောဓိလောင်းလျာ၊ သေစိမ့်ငှာ၊ ဖြာဖြာလုံ့လ ကျိုးမရ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၇။ အဿကဇာတ်
နွားချေးပိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အယမဿကရာဇေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအဿကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖျားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့၏ဟူ၍ ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၏။ ရဟန်း သင့်ကို အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေအပ်သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မယားဟောင်းသည် ငြီးငွေ့စေအပ်၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်၌ ထိုမိန်းမ၏ ချစ်ခြင်းသည် မရှိ၊ ရှေး၌လည်း ထိုမိန်းမကိုမှီ၍ သင်သည် ကြီးစွာသော ဆင်းရဲသို့ ရောက်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်းဝယ် ပါဋလိမြို့၌ အဿကအမည်ရှိသောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအဿကမင်းအား ဥပရီ အမည် ရှိသော ချစ်မြတ်နိုးစွာသော မိဖုယားသည်ရှိ၏။ ထိုဥပရီသည် အလွန် အဆင်းလှ၏။ ရှုချင်ဘွယ်ရှိ၏။ ကြည်ညိုဘွယ်ရှိ၏။ လူမိန်းမ၏ အဆင်းကိုလွန်၏။ နတ်သ္မီးအဆင်းကို မမှီတတ်၊ ထိုဥပရီ မိဖုယားသည် သေ၏။ ထိုဥပရီမိဖုယား သေခြင်းကြောင့် အဿကမင်းသည် သောကဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ပင်ပန်း သည်ဖြစ်၏။ နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၏။ ထိုအဿကမင်းသည် ထိုဥပရီ မိဖုယား၏အလောင်းကို တလား၌ လျောင်းစေ၍ ဆီနှစ်ကိုထည့်စေ၍ ညောင်စောင်းနေရာအောက်၌ ထားစေ၍ အာဟာရကင်းလျက် မျက်ရည်ယို၍ ငိုကြွေးလျက် အိပ်၏။ မယ်တော် ခမည်းတော်တို့သည်၎င်း ကြွင်းကုန်သော အဆွေအမျိုး အဆွေခင်ပွန်း အမှူးအမတ်တို့သည်၎င်း ပုဏ္ဏားသူကြွယ် အစရှိကုန်သော သူတို့သည်၎င်း မင်းမြတ် စိုးရိမ်တော်မမူလင့်၊ သင်္ခါရတို့သည် အနိစ္စသာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်တို့ကို ဆိုကုန်လျက် ကောင်းစွာ သိစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုအဿကမင်း၏ ငိုကြွေးမြည်တမ်းစဉ်ပင်လျှင် ခုနစ်ရက်တို့သည် လွန်ကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ငါးပါးသောအဘိညာဉ်, ရှစ်ပါးသောသမာပတ်တို့ကို ရသော ရသေ့ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌နေလျက် အလင်းကိုပွားစေ၍ ဒိဗ္ဗစက္ခုဖြင့် ဇမ္ဗူဒိပ်ကို ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ထိုအသာကမင်း ငိုကြွေးလျက်နေသည်ကိုမြင်၍ ငါသည် ထိုအဿကမင်း၏ကိုးကွယ်ရာဖြစ်ခြင်းငှာ သင့်၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ တန်ခိုးအာနုဘော်အားဖြင့် ကောင်းကင်၌ပျံ၍ မင်း၏ ဥယျာဉ်၌ သက်၍ မင်္ဂလာကျောက်ဖျာ၌ ရွှေဆင်းတုကဲ့သို့ နေ၏။
ထိုအခါ၌ တယောက်သော ပါဋလိမြို့၌နေသော ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ဥယျာဉ်သို့ ရောက်လတ်သော် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ရှိခိုး၍ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုပုဏ္ဏားလုလင်နှင့်တကွ စကားစေ့စပ်ခြင်းကို ပြုလေ၏။ လုလင် မင်းသည် တရားစောင့်ပါ၏လောဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရား မင်းသည် တရားကား စောင့်၏။ ထိုသို့တရားစောင့်သော်လည်း ထိုမင်း၏ မိဖုယားသည် သေ၏။ ထိုမင်းသည် ထိုမိဖုယား၏ကိုယ်ကို တလားငယ်၌ ထည့်စေပြီး၍ ငိုကြွေးမြည်တမ်းလျက် အိပ်သည်ကား ယနေ့ ခုနစ်ရက်ရှိလေပြီ၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် မင်းကိုဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲမှ အဘယ်ကြောင့် မလွတ်စေကုန်သနည်း၊ အရှင်ဘုရားတို့ကဲ့သို့သော သီလရှိကုန်သော အရှင်မြတ်တို့သည်ရှိကုန်လျက် မင်းအား ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံရအံ့သောငှါ သင့်သလောဟု ပုဏ္ဏားလုလင်သည် လျှောက်သည်ရှိသော် လုလင် ငါသည် မင်းကို မသိသလျှင်ကတည်း၊ ထိုသို့မသိသော်လည်း ထိုမင်းသည် လာလတ်၍ ငါ့ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ငါသည်လျှင် ထိုမိဖုယား၏ ဖြစ်ရာအရပ်ကို ထိုမင်းအားကြား၍ မင်း၏ အထံ၌သာလျှင် ထိုမိဖုယားကို စကားဆိုစေအံ့ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ထိုသိုတပြီးကား အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး မင်းကို ဆောင်ပါအံ့၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ဤအရပ်၌ သာလျှင် နေပါကုန်လော့ဟု ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ဘုရားလောင်း၏ဝန်ခံခြင်းကို ယူ၍ မင်း၏အထံသို့သွား၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၏။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနှင့်ပြည့်စုံသော ရသေ့၏အထံသို့ သွားအံ့သောငှာသင့်၏ဟု လျှောက်၏။
အဿကမင်းသည် ဥပရီမိဖုယားကိုမြင်အံ့သောငှါ ရအံ့ဟူ၍ ကြားရပေ၏ဟု နှစ်သက်သောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ရထားကိုစီး၍ ထိုဥယျာဉ်သို့ သွား၍ ဘုရားလောင်းကိုရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်သော အရပ်၌ နေလျက် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် မိဖုယား၏ ဖြစ်ရာအရပ်ကို သိကုန်၏ ဟူ၍ အကျွန်ုပ် ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မေး၏။ မင်းမြတ် မှန်၏ဟုဆိုသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အဘယ်အရပ်၌ ဖြစ်သနည်းဟု လျှောက်၏။ မင်းမြတ် ထိုဥပရီမိဖုယားသည် အဆင်းကြောင့် ယစ်သည်ဖြစ်၍ မေ့လျော့ခြင်းကိုစွဲ၍ ကုသိုလ်ကောင်းမှု မပြုမူ၍ ဥယျာဉ်၌လျှင် နွားချေးပိုး၏ အမျိုး၌ ဖြစ်၏ဟုဆို၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မယုံဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား ထိုနွားချေးပိုးမကို သင်မင်းမြတ်အား ပြ၍ ဆိုစေအံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီ၊ ဆိုစေကုန်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏ အာနုဘော်အားဖြင့် နှစ်ခုကုန်သော နွားချေးပိုးဖို, မတို့သည် နွားချေးစိုင်ကိုဘောက်ကုန်လျက် မင်း၏ရှေ့သို့ လာစေကုန်သတည်းဟု ထိုနှစ်ခုကုန်သော နွားချေးပိုးဖို, မတို့၏ လာခြင်းကို ပြု၏။ ထိုနှစ်ခုသော နွားချေးပိုး ဖို, မတို့သည် ဘုရားလောင်းအဓိဋ္ဌာန်တိုင်းလျှင် လာလတ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုနွားချေးပိုးမကိုပြလျက် မင်းမြတ် နွားချေးပိုးမသည် သင်မင်းမြတ်၏ ဥပရီမည်သော မိဖုယားတည်း၊ သင့်ကို စွန့်၍ နွားချေးပိုးဖို၏ နောက်မှ နောက်မှ လိုက်၏။ ထိုနွားချေးပိုးမကို ရှုကုန်လော့ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ဥပရီမိဖုယားစင်လျက် နွားချေးပိုး၏အမျိုး၌ ဖြစ်လတ္တံ့ဟူ၍ အကျွန်ုပ်သည် မယုံဟုဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် ထိုနွားချေး ပိုးမကို ဆိုစေအံ့ဟု ဆို၍ အရှင်ဘုရား ဆိုစေကုန်လော့ဟု လျောက်သည်ရှိသော်-
ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ထိုနွားချေးပိုးမသည် ဆိုစေသတည်းဟု ဓိဋ္ဌာန်၍ ဥပရီဟူ၍ ခေါ်၏။ နွားချေးပိုးမသည် လူ့ဘာသာဖြင့် အရှင်ဘုရား အဘယ်ပြုအံ့နည်းဟု ဆို၏။ သင်သည် လွန်လေပြီးသောဘဝ၌ အဘယ် အမည်ရှိသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အဿကမင်း၏ မိဖုယားကြီးဖြစ်သော ဥပရီ အမည်ရှိသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ယခုအခါ၌ သင်သည် အဿကမင်းကိုတည်း ချစ်သလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား နွားချေးပိုးဖိုကိုတည်း ချစ်သလောဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရား ထိုအဿကမင်းသည် ရှေးဘဝ၌ အကျွန်ုပ်၏ လင်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ အကျွန်ုပ်သည် ဤဥယျာဉ်၌ အသကမင်းနှင့်တကွ ရူပါရုံ သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ ရသာရုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ကို ခံစားလျက် သွားရ၏။ ယခုတမူကား ဘဝဖုံးလွှမ်းခြင်းဖြစ်သော ကာလမှစ၍ ထိုအဿကမင်းသည် အကျွန်ုပ်အား အသို့တော်သနည်း၊ ထို့ကြောင့် ယခုအခါ အကျွန်ုပ်သည် အဿကမင်းကို သတ်၍ ထိုအဿကမင်း၏ လည်ချောင်းသွေးဖြင့် အကျွန်ုပ်၏လင်ဖြစ်သော နွားချေးပိုးဖို၏ခြေတို့ကို လိမ်းချင်၏ဟုဆို၍ ပရိသတ်၏ အလယ်၌ လူ၏ဘာသာဖြင့်-
အနုကာမယကာမေန၊ ပိယေန ပတိနာ သဟ။
တသ္မာ အဿက ရညောဝ၊ ကီဋော ပိယတရော မမ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁၃။ ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ အယံ ဒေသော၊ ဤမွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော ဥယျာဉ်အရပ်သည်။ အနုကာမယကာမေန၊ နှစ်သက်ထသော။ ပိယေန၊ ချစ်စွာထသော။ ပတိနာ၊ လင်ဖြစ်သော။ အဿကရာဇေန၊ အဿကမင်းနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ မယာ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဝိစရိတော၊ သွားလာဘူးသော။ ဒေသော၊ အရပ်တည်း။
၁၁၄။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ နဝေန၊ အသစ်ဖြစ်သော။ သုခဒုက္ခေန၊ ချမ်းသာဆင်းရဲခြင်းဖြင့်။ ပေါရာဏံ၊ အဟောင်းဖြစ်သော ချမ်းသာခြင်း ဆင်းရဲခြင်းကို။ ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ အပိဓီယတိ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အဿကကညော၊ အဿကမင်းထက်။ ကီဋောဝ၊ နွားချေးပိုးဖိုကိုလျှင်။ မယာ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပိယတရော၊ အလွန်ချစ်အပ်၏။
ထိုစကားကို ကြား၍ အဿကမင်းသည် နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်၌တည်လျက် အကောင်ပုပ်ကို ထုတ်စေ၍ ဦးခေါင်းလျှော်၍ ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍ မြို့သို့ဝင်၍ တပါးသော မိန်းမကို မိဖုယားကြီးအရာ၌ထား၍ တရားသဖြင့် မင်းအဖြစ်ကို ပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မင်းကိုဆုံးမ၍ သောကမရှိသည်ကိုပြု၍ ဟိမဝန္တာသို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ဥပရီမည်သော မိဖုယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ အဿကမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားလုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ၌ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အချစ်တဏှာ၊ လွန်ကဲပါ။ ကိုယ်သာ ဆင်းရဲဘိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အဿကဖာတ်သည် ပြီး၏။ ။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၈။ သုသုမာရဇာတ်
မျောက် နှင့် မိကျောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အလမေတေဟိ အမ္ဗေဟိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုသုမာရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်သည် ဘုရားသဗ္ဗညူအား သတ်အံ့သောငှာ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မှု၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒတ်သည် သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြု၏ဟု ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါ့အား သတ်အံ့သောငှာ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့ လုံ့လပြုသော်လည်း ထိတ်လန့်ခြင်းကိုလည်း ပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ဘုရားလောင်းသည် မျောက်အမျိုး၌ ဖြစ်၍ ဆင်ပြောင်အားကိုဆောင်နိုင်သည်။ အစွမ်းနှင့် ပြည့်စုံသည်။ ကြီးသောကိုယ်ရှိသည်။ တင့်တယ်ခြင်း အစုသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ မြစ်ကွေ့ဖြစ်သော တောနေရာ၌ နေ၏။ ထိုအခါ ဂင်္ဂါ၌ မိကျောင်းသည် နေ၏။ ထိုအခါ ထိုမိကျောင်း၏ မယားသည် ဘုရားလောင်း၏ကိုယ်ကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်း၏ နှလုံးသား၌ ချင်ခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ မိကျောင်းဖိုကို အရှင်ငါသည် ထိုမျောက်မင်း၏နှလုံးသားကို စားလို၏ဟု ဆို၏။ ရှင်မ ငါတို့သည် ရေ၌ ကျက်စားကုန်၏။ ထိုမျောက်မင်းသည်တမူကား ကုန်းကြည်း၌ ကျက်စား၏။ ထို့ကြောင့် ထိုမျောက်မင်းကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်တစုံတခုသော ဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် ဖမ်းလော့၊ အကယ်၍ မရအံ့၊ သေအံ့ဟု ဆို၏။ နှမ မစိုးရိမ်လင့်၊ တခုသော ဥပါယ်တမျဉ်သည်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုမျောက်မင်း၏ နှလုံးသားကို စားစေပါအံ့ဟု မိကျောင်းမကို နှစ်သိမ့်စေ၍ ဘုရားလောင်းသည် ဂင်္ဂါ၌ ရေကိုသောက်၍ ဂင်္ဂါနား၌နေသောကာလ၌ ဘုရားလောင်း၏အထံသို့သွား၍ မျောက်မင်း ဤအရပ်၌ ငှက်ပျောသီးတို့ကို စားလျက် ကျက်စားမြဲအရပ်၌သာလျှင် သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ကျက်စားဘိသနည်း၊ ဂင်္ဂါ၏ တဘက်ကမ်း၌ သရက် ပိန္နဲ အစရှိကုန်သော ချိုကုန်သော သစ်သီးတို့၏ အဆုံးသည် မရှိ၊ သင်သည် ထိုဂင်္ဂါတဘက်သို့သွား၍ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို စားအံ့သောငှာ မသင့်လောဟု ဆို၏။ မိကျောင်းမင်း ဂင်္ဂါသည် ရေများ၏။ အပြောကျယ်၏။ ထိုဂင်္ဂါဘက်သို့ အသို့သွားအံ့နည်းဟု မျောက်မင်း ဆိုသည်ရှိသော် မျောက်မင်း သင်သည် အကယ်၍သွားလိုအံ့၊ ငါသည် သင့်ကို ငါ၏ကျောက်ကုန်း၌တင်၍ ဆောင်အံ့ဟု မိကျောင်းသည် ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ယုံကြည်၍ ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ထိုသို့တပြီးကား လာလော၊ ငါ၏ကျောက်ကုန်းသို့ တက်လော့ဟု မိကျောင်းဆိုသည်ရှိသော် မျောက်မင်းသည် တက်၏။ မိကျောင်းသည် အတန်ငယ်ဆောင်၍ ရေ၌ နှစ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် အဆွေ သင်သည် ငါ့ကို ရေ၌မွန်းစေ၏။ ထိုသို့မွန်းစေခြင်းသည် အကြောင်းအသို့နည်းဟု ဆို၏ မျောက်မင်း ငါသည် သင့်ကို ကောင်းသော သဘောရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် ယူ၍မသွား၊ စင်စစ်ကား သင်၏နှလုံးသား၌ ငါ၏ မယားအား ချင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ငါ၏မယားကို ငါသည် သင်၏နှလုံးသားကို စားစေလို၏။ ထို့ကြောင့် သင့်ကိုယူ၍ သွား၏ဟုမိကျောင်းသည် ဆို၏။ အဆွေ အသို့မူ၍ သင်သည် ကောင်းစွာမမှတ်သနည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ငါတို့၏ရင်၌ နှလုံးသည် အကယ်၍ ရှိသည်ဖြစ်ငြားအံ့၊ သစ်ပင်ဖျားတို့၌ ပြေးသွားလတ်သည်ရှိသော် မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် ကြေသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ မျောက်မင်း အဘယ်အရပ်၌ကား သင်တို့သည် နှလုံးကို ထားကုန်သနည်းဟု မိကျောင်း ဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အနီး၌မြင်သော အသီးအပွင့်နှင့် ပြည့်စုံသော ရေသဖန်းတပင်ကိုပြ၍ ရှုပါလော့၊ ငါတို့၏ နှလုံးတို့ကို ထိုရေသဖန်းပင်၌ ဆွဲအပ်ကုန်၏ဟု ဆို၏။ မျောက်မင်း သင်သည် ငါ့အား နှလုံးကို အကယ်၍ ပေးအံ့၊ ငါသည် သင့်ကို မသတ်အံ့ဟု မိကျောင်းသည် ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ထိုအရပ်သို့ ငါ့ကို ဆောင်လော့၊ ငါ သင့်အား သစ်ပင်၌ ဆွဲ၍ထားသောနှလုံးကို ပေးပါအံ့ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ ထိုမိကျောင်းသည် ထိုဘုရားလောင်းကိုယူ၍ ထိုရေသဖန်းပင်သို့ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမိကျောင်း၏ ကျောက်ကုန်းမှခုန်၍ ရေသဖန်းပင်၌ ထိုင်၍ အချင်း မိကျောင်းမိုက် သင်သည် ဤသတ္တဝါတို့၏ နှလုံးမည်သည်ကား သစ်ပင်ဖျား၌ ဖြစ်၏ဟု အမှတ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ မိုက်လေစွတကား၊ ငါသည် သင့်ကိုလှည့်စား၏။ သင့်အား ကိုယ်သည်သာလျှင်ကြီး၏။ ပညာသည်တမူကား မရှိ၊ ဤသို့သော အနက်ကို ပြလိုရကား-
ယာနိ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ၊ ဝရံ မယှံ ဥဒုမ္ဗရော။
သုသုမာရ ဝဉ္စိတော မေသိ၊ ဂစ္ဆ ဒါနိ ယထာသုခံ။
ဟူသောဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁၅။ သုသုမာရ၊ မိကျောင်း။ သမုဒ္ဒဿ၊ ဂင်္ဂါ၏။ ပါရံ၊ ကမ်းတဘက်၌။ ယာနိ၊ အကြင် သရက်သီး အစရှိသည်တို့ကို။ တယာ၊ သင်သည်။ ဒိဋ္ဌာနိ၊ မြင်အပ်ကုန်၏။ ဧတေဟိ အမ္ဗေဟိ စ၊ ထိုသရက်သီးတို့ဖြင့်၎င်း။ ဧတေဟိ ဇမ္ဗူဟိ စ၊ ထိုသပြေသီးတို့ဖြင့်၎င်း။ ဧတေဟိ ပနသေဟိ စ၊ ထိုပိန္နဲသီးတို့ဖွင့်၎င်း။ မေ၊ ငါ့အား။ အလံ၊ အလိုမရှိ။ မယှံ၊ ငါ့အား။ ဥဒုမ္ဗရော၊ ရေသဖန်းသည်သာလျှင်။ ဝရံ၊ ကောင်း၏။
၁၁၆။ သုသုမာရ၊ မိကျောင်း။ ဝတ၊ စင်စစ်။ တေ၊ သင်အား။ ဗောန္ဒိ၊ ကိုယ်သည်ကား။ မဟတီ၊ ကြီး၏။ တဒူပိကာ၊ ထိုကိုယ်အား လျောက်ပတ်သော။ ပညာ စ၊ ပညာသည်တမူကား။ န၊ မရှိ။ တွံ၊ သင့်ကို။ မေ၊ ငါသည်။ ဝဉ္စိတောသိ၊ လှည့်စားရလေပြီ။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ယထာသုခံ၊ အလို အလျောက်။ ဂစ္ဆ၊ သွားလေ။
မိကျောင်းသည် ဥစ္စာတထောင်မှ ရှုံးသောသူကဲ့သို့ ဆင်းရဲခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ နှလုံးမယာယာသည်ဖြစ်၍ မှိုင်လျက်လျှင် မိမိ၏နေရာသို့ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မိကျောင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ စိဉ္စမာဏဝိကာသည် ထိုအခါ မိကျောင်းမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မျောက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာဉာဏ်သာ၊ အရာရာ၊ လွန်စွာ အားကိုးသင့်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုသုမာရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၉။ ကုက္ကုဋဇာတ်
မုဆိုး နှင့် တောကြက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒိဋ္ဌာ မယာ ဝနေ ရုက္ခာ အစရှိသော ဂါထာ ပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သောဤ ကုက္ကုဋဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ အတူနေတပည့်ဖြစ်သော ပဉ္စင်းငယ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပဉ္စင်းငယ်သည် မိမိ၏ကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းအမှု၌ လိမ္မာသည် ဖြစ်သတတ်၊ ငါ၏ကိုယ်အား ချမ်းသာခြင်းသည် မဖြစ်ဟု ကြောက်သောကြောင့် အလွန်အေးသည်ကို၎င်း အလွန်ပူသည်ကို၎င်း သုံးဆောင်ခြင်းကိုမပြု၊ အချမ်းအပူတို့ဖြင့် ကိုယ်သည် ပင်ပန်းရာ၏ဟု ကြောက်သောကြောင့် အပသို့ မထွက်၊ အလွန်သောဆွမ်း မနပ်သောဆွမ်း အစရှိသည်တို့ကို မစား၊ ထိုပဉ္စင်းငယ်၏ ကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်း၌ လိမ္မာသည်၏အဖြစ်သည် သင်္ဃာ့အလယ်၌ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော ငယ်သော ရဟန်းသည် ကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းအမှု၌ လိမ္မာသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤ ပဉ္စင်းငယ်သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းအမှု၌ လိမ္မာသည် မဟုတ်သေး ရှေး၌လည်း လိမ္မာသည်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တောနေရာ၌ သစ်ပင်စောင့်နတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ တယောက်သော ငှက်မုဆိုးသည် တခုသော တိန်ညင်ဖြစ်သော ကြက်ကိုယူ၍ သားမြီးဖြင့် ကျစ်အပ်သော ကျော့ကွင်းကြိုးကို၎င်း ကျော့ကွင်းတံကို၎င်းယူ၍ တော၌ ကြက်တို့ကို ထောင်လတ်သည်ရှိသော် ပြေး၍ တောသို့ဝင်လေသော တခုသော ကြက်ဟောင်းကို ထောင်အံ့သောငှာ အားထုတ်၏။ ထိုကြက်သည် သားမြီးကွင်း၌ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ကိုယ်ကို မိစိမ့်သောငှါ မပေး ပျံ၍ပျံ၍ နား၏။ မုဆိုးသည် ကိုယ်ကို သစ်ခက်ရွက်နုတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်း၍ အဖန်တလဲလဲ ကျော့ကွင်းတံကို၎င်း ကျော့ကွင်းကို၎င်း ထောင်၏။ ကြက်သည် ထိုမုဆိုးကို ရှက်စေလိုသည်ဖြစ်၍ လူ၌ဖြစ်သော စကားကို မြွက်လို၍-
န တာနိ ဧဝံ သက္ကန္တိ၊ ယထာ တွံ ရုက္ခ သက္ကသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၇။ သမ္မ ရုက္ခ၊ အချင်းသစ်ပင်။ ဝနေ၊ တော၌။ အဿကဏ္ဏာ ရုက္ခာ စ၊ အင်ကြင်းပင်တို့ကို၎င်း။ ဝိဘီဋကာ ရုက္ခာ စ၊ သစ်ဆိမ့်ပင်တို့ကို၎င်း။ မယာ၊ ငါသည်။ ဒိဋ္ဌာ၊ မြင်ဘူးကုန်ပြီ။ တာနိ၊ ထိုသစ်ပင်တို့သည်ကား။ တွံ၊ သင်သစ်ပင်သည်။ သက္ကသိ ယထာ၊ ထိုမှ ဤမှ ရွှေ့သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ န သက္ကန္တိ၊ ထိုမှ ဤမှ မရွေ့ကုန်။
ဤသိုဆို၍ ထိုကြက်သည် ပြေး၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွား၏။ ထိုကြက်၏ ပြေး၍ သွားသောကာလ၌ မုဆိုးသည်-
ကုသလော ဝါလပါသာနံ၊ အပက္ကမတိ ဘာသတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၈။ ပဉ္ဇရံ၊ လှောင်သော ဆောင်းကို။ ဘေတွာ၊ ဘောက်၍။ အာဂတော၊ လာသော။ အယံ ပေါရာဏကုက္ကုဋော၊ ဤကြက်ဟောင်းသည်။ ဝါလပါသာနံ၊ သားမြီး ကျော့ကွင်းတို့၌။ ကုသလော၊ လိမ္မာသည်ဖြစ်၍။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ ဗန္ဓိတုံ၊ မိစိမ့်သောငှါ။ အဒတွာ၊ မပေးမူ၍။ အပက္ကမတိ စ၊ ကျော့ကွင်းမှရှောင်လည်းရှောင်၏။ ဘာသတိ စ၊ ငါ့ကိုလည်းဆိုခဲ့၏။ ဘာသိတွာ၊ ဆိုပြီး၍လည်း။ ပလာတော၊ ပြေး၏။
ဤသို့ဆို၍ မုဆိုးသည် တော၌လှည့်ပတ်၍ ရသမျှကိုယူ၍ အိမ်သို့လျှင် ပြန်သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မုဆိုးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကိုယ်ကိုစောင့်ခြင်း၌ လိမ္မာသော ငယ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ကြက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းကို မျက်မှောက်ပြုသော ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ချင့်ချိန်သင့်စွာ၊ အရာရာ၊ ကိုယ်မှာစောင့်လတ် ဘေးမကပ်
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုက္ကုဋဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-နတံဒဠှဝဂ်
၁၀။ ကန္ဒဂလကဇာတ်
သစ်တောက်ငှက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အမ္ဘော ကော နာမာယံ ရုက္ခော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကန္ဒဂလကဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဘုရားအတုပြုခြင်းကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ဘုရားအတုကိုပြု၏ဟု ဘုရားသခင်သည် ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ၏ အတုဖြစ်သော အမူအရာကို ပြုခြင်းကြောင့် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ သစ်တောက်လောက် ငှက်မျိုး၌ ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းအား ခဒိရဝနိယဟူသော အမည်သည် ဖြစ်၏။ ရှားတော၌လျှင် အစာကိုယူ၏။ ထိုခဒိရဝနိယအား တခုသော ကန္ဒဂလကအမည်ရှိသောအဆွေခင်ပွန်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုကန္ဒဂလကသည် လက်ပံတော ကသစ်တော၌ အစာရှာယူ၏။ ထိုကန္ဒဂလကသည် တနေ့သ၌ ခဒိရဝနိယ၏အထံသို့ သွား၏။ ခဒိရဝနိယသည် ငါ၏အဆွေခင်ပွန်းသည် လာ၏ဟူ၍ ကန္ဒဂလကကိုခေါ်၍ ရှားတောသို့ဝင်၍ ရှားပင်တုံးကို နှုတ်သီးဖြင့်ပေါက်၍ ရှားပင်မှပိုးတို့ကိုထုတ်၍ ထိုကန္ဒဂလကအား ပေး၏။ ကန္ဒဂလကသည် ပေးတိုင်းပေးတိုင်းကုန်သော ပိုးတို့ကို ချိုစွာကုန်သောမုန့်ကဲ့သို့ ဖြတ်၍ဖြတ်၍ စား၏။ ထိုကန္ဒဂလကအား စားစဉ်ပင်လျှင် မာနသည်ဖြစ်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်းဟူမူကား ဤခဒိရဝနိယသည်လည်း သစ်တောက်လောက် အမျိုး၌ဖြစ်သော ငှက်တည်း၊ ငါသည်လည်း သစ်တောက်လောက်အမျိုး၌ ဖြစ်သောငှက်တည်း၊ ငါ့အား ထိုခဒိရဝနိယသည် ပေးအပ်သောအစာဖြင့် အဘယ်အကျိုး ရှိအံ့နည်း၊ အလိုလိုသာလျှင် ရှားတော၌ အစာကို ငါယူအံ့ဟု မာနသည်ဖြစ်၏။ ဖြစ်ပြီး၍ ထိုကန္ဒဂလကသည် ခဒိရဝနိယကို အဆွေ သင်သည် ဆင်းရဲကို မခံပါလင့်၊ ငါသည်ပင်လျှင် ရှားတော၌ အစာကိုယူအံ့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ၌ ကန္ဒဂလကကို ခဒိရဝနိယသည် အဆွေ သင်သည် လက်ပံတော ကသစ်တောဝယ် အနှစ်မရှိသောသစ်ပင်၌ အစာယူသောအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ရှားပင်တို့မည်သည်ကား ဇာတ်အားဖြင့် အနှစ်ရှိကုန်၏။ ချင်ချင်မာကုန်၏။ သင်သည် ဤသို့အလိုလိုအစာယူခြင်းကို မနှစ်သက်လင့်ဟု ဆို၏။ ကန္ဒဂလကသည် ငါသည် သစ်တောက်လောက် အမျိုး၌ဖြစ်သော ငှက်မဟုတ်ပါလောဟု ခဒိရဝနိယ၏စကားကို မယူမူ၍ လျင်မြန်စွာပျံ၍ ရှားပင်ကို နှုတ်သီးဖြင့် ပေါက်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ထိုကန္ဒဂလက၏ နှုတ်သီးသည် ပြတ်၏။ မျက်လုံးတို့သည် ထွက်သောအခြင်းအရာသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဦးခေါင်းသည် ကွဲ၏။ ထိုကန္ဒဂလကသည် ပင်စည်၌ တည်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်သည်ဖြစ်၍ မြေသို့ကျ၍-
ယတ္ထ ဧကပ္ပဟာရေန၊ ဥတ္တမင်္ဂံ ဝိဘိဇ္ဇိတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၉။ အမ္ဘာ၊ အဆွေ ခဒိရဝနိယ။ ယတ္ထ၊ အကြင်သစ်ပင်၌။ ဧကပ္ပဟာန၊ တချက်တည်းသာ ပေါက်မိသဖြင့်။ ဥတ္တမင်္ဂံ၊ ဦးခေါင်းသည်။ ဝိဘိဇ္ဇိတံ၊ ကွဲ၏။ သကဏ္ဋကော၊ အဆူးရှိထသော။ သိန္နပတ္တော၊ သေးသောအရွက်ရှိထသော။ အယံ ရုက္ခာ၊ ဤသစ်ပင်သည်ကား။ ကောနာမ၊ အဘယ်မည်သောသစ်ပင်နည်း။
ထိုကန္ဒဂလက၏ စကားကို ကြား၍ ခဒိရဝနိယသည်-
အထာသဒါ ခဒိရံ ဇာတသာရံ၊ ယတ္ထဗ္ဘိဒါ ဂရုဠော ဥတ္တမင်္ဂံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၁၂၀။ ဘော ကန္ဒဂလက၊ အို ကန္ဒဂလက။ ဂရုဠော၊ ငှက်မြတ်ဖြစ်သော။ အယံ-ဤဒိသော၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝနာနိ၊ အနှစ်မရှိကုန်သော လက်ပံတော ကသစ်တောတို့ကို။ ဝိတုဒံ-ဝိတုဒန္ဒော၊ ထွင်းလျက်။ အသာရကေသု၊ အနှစ်မရှိကုန်သော လက်ပံကသစ် အစရှိကုန်သော။ ကဋ္ဌဂ္ဂရုက္ခေသု၊ ထင်းအစုသာ ဖြစ်ကုန်သော သစ်ပင်တို့၌။ ဝတ၊ စင်စစ်။ အစာရိ၊ ကျက်စား လှလေပြီ။ အထ၊ ထို့နောင်မှ။ ဇာတသာရံ၊ ဇာတ်ကားဖြင့် အနှစ်ရှိသော။ ခဒိရံ၊ ရှားတောသို့။ အာသဒါ ပါပုဏိ၊ ရောက်လာ၏။ ပါပုဏိတွာ၊ ရောက်လာ၍။ ယတ္ထ၊ အကြင်သစ်ပင်၌။ ဥတ္တမင်္ဂံ၊ ဦးခေါင်းကို။ အဗ္ဘိဒါ၊ ခွဲ၏။ သော သာရရုက္ခော၊ ထိုအနှစ်ရှိသောသစ်ပင်သည်။ ခဒိရော နာမ၊ ရှားပင်မည်၏။
ထိုကန္ဒဂလကသည် ထိုအရပ်၌လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကန္ဒဂလက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ခဒိရဝနိယ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အထင်ကြီးက၊ ပျက်စီးရ၊ ဒုက္ခ ကိုယ်ပင်တွေ့
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကန္ဒဂလကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၁။ သောမဒတ္တဇာတ်
ကြောက်တတ်သော ပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အကာသိ ယောဂ္ဂံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသောမဒတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် လာဠုဒါယီမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုလာဠုဒါယီသည် နှစ်ယောက် သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့၏ အတွင်း၌ တခွန်းသောစကားကိုလည်း ပြည့်စုံစေ၍ ဆိုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ရွံ့ရှားခြင်းများသည်ဖြစ်၍ တပါးကို ဆိုအံ့ဟူ၍ တပါးကိုသာလျှင် ဆိုမိ၏။ ထိုလာဠုဒါယီမထေရ်၏ ထိုအကြောင်းကို ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ပြောဟောကုန်လျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ လာဠုဒါယီသည် ယခုခါ၌သာလျှင် ရွံရှားခြင်းများသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရွံရှားခြင်းများသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် တဦးသော ပုဏ္ဏားမျိုးဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အတတ်ကိုသင်၍ တဖန် အိမ်သို့လာလတ်၍ အမိအဘတို့၏ ဆင်းရဲသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ယုတ်မာသောအမျိုးမှ မြတ်သောအမျိုးကို ဖြစ်စေအံ့ဟူ၍ အမိအဘတို့ကိုပန်၍ ဗာရာဏသီသို့သွား၍ မင်းကို ခစား၏။ မင်းသည် ချစ်မြတ်နိုးသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သောမဒတ္တ၏ နွားနှစ်ခုတို့ဖြင့်လျှင်ထွန်၍ အသက်ကိုမွေးသော အဘ၏ ထိုနွားနှစ်ခုတို့တွင် နွားတခုသည် သေ၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်းသို့ကပ်၍ ချစ်သား တခုသော နွားသည် သေ၏။ ထွန်ခြင်းအမှုသည် မဖြစ်နိုင်၊ ထို့ကြောင့် သင်သည် မင်းကို နွားတခုကို တောင်းလော့ဟုဆို၏။ ဘခင် ငါသည် မင်းကို မြင်ရသည်ကား မမြင့်သေး၊ ယခုအခါ၌လျှင် ငါသည် မင်းကို နွားတောင်းအံ့သောငှါ မသင့်၊ သင်တို့ပင်လျှင် တောင်းကုန်လောဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ ချစ်သား သင်သည် ငါ၏ ရှက်ကြောက် ရွံရှားခြင်းများသည်၏အဖြစ်ကိုမသိ၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ငါသည် နှစ်ယောက် သုံးယောက်ကုန်သော သူတို့၏ မျက်မှောက်၌ စကားကို ပြည့်စုံစိမ့်သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ငါသည် မင်း၏အထံသို့ နွားကိုတောင်းအံ့သောငှါ အကယ်၍ သွားအံ့၊ ဤနွားကိုလည်း ပေးခဲ့မိ၍ လာလတ္တံ့ ဟု ပုဏ္ဏားသည် ဆို၏။ ဘခင် ဖြစ်လိုရာရာဖြစ်စေ၊ ငါသည် မင်းအားနွားကို တောင်းအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ စင်စစ်သော် ငါသည် သင်တို့ကို အတတ်ပညာ သင်ခြင်းကို ပြုအံ့ဟု ဘုရားလောင်းသည်ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ကောင်း၏။ ငါ့ကို အတတ်ပညာ သင်ခြင်းကို ပြုလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော်-
ဘုရားလောင်းသည် အဘကို ခေါ်၍ ဗီရဏထမ္ဘက အမည်ရှိသော သုသာန်သို့သွား၍ ထိုထိုအရပ်၌ မြက်စုတို့ကိုစည်း၍ ဤကား မင်းတည်း၊ ဤကား အိမ်ရှေ့မင်းတည်း၊ ဤကား စစ်သူကြီးတည်း၊ ဤသို့ အမည်ကိုပြု၍ အစဉ်အားဖြင့်ပြ၍ ဘခင် သင်သည် မင်း၏အထံသို့သွား၍ မင်းမြတ် အရှင်သည် အောင်တော်မူစေသတည်းဟု ဆိုလော့၊ ဆိုပြီး၍-
တေသု ဧကော မတော ဒေဝ၊ ဒုတိယံ ဒေဟိ ခတ္တိယ။
ဟူသော ဂါထာကိုရွတ်၍ နွားကို တောင်းလောဟု ဂါထာကို သင်စေ၏။
မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ဒွေ ဂေါဏာ၊ နွားနှစ်ခုတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ ယေဟိ၊ အကြင်နွားနှစ်ခုတို့ဖြင့်။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ခေတ္တံ၊ လယ်ကို။ ကသာမသေ၊ ထွန်ကုန်၏။ ဒေဝ၊ မင်းမြတ်။ တေသု၊ ထိုနွားနှစ်ခုတို့တွင်။ ဧကော၊ နွားတခုသည်။ မတော၊ သေ၏။ ခတ္တိယ၊ မင်းမြတ်။ ဒုတိယံ၊ အဘော်ဖြစ်သောနွားကို။ ဒေဟိ၊ ပေးတော်မူပါလော့။
ဤသို့ ပုဏ္ဏားသည် တနှစ်လည်သဖြင့် ဂါထာကို လေ့လာသည်ကို ပြု၍ ဘုရားလောင်းကို ချစ်သား သောမဒတ် ဂါထာသည် လေ့လာသည်ဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါ ငါသည် အမှတ်မရှိသောသူ၏ အထံ၌ ဆိုအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်၏။ ငါ့ကို မင်း၏အထံသို့ ဆောင်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဘခင် ကောင်းပြီဟုဆို၍ သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော လက်ဆောင်ကို ယူစေ၍ အဘကို မင်း၏အထံသို့ ဆောင်၏။ ပုဏ္ဏားသည် မင်းမြတ် အရှင်သည် အောင်စေသတည်းဟုဆို၍ လက်ဆောင်ကို ဆက်၏။ မင်းသည်လည်း သောမဒတ် ဤပုဏ္ဏားသည် သင်နှင့်အဘယ်သို့တော်ကြသနည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်၏ အဘတည်းဟု သောမဒတ်သည် လျှောက်၏။ အဘယ်အမှုကြောင့် လာသနည်းဟု မင်းသည် မေး၏။ ထိုခဏ၌ ပုဏ္ဏားသည် နွားကိုတောင်းအံ့သောငှာ-
တေသု ဧကော မတော ဒေဝ၊ ဒုတိယံ ဂဏှ ခတ္တိယ။
ဟူသော ဤဂါထာကိုဆို၏။
မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ဒွေ ဂေါဏာ၊ နွားနှစ်ခုတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ ယေဟိ၊ အကြင် နွားနှစ်ခုတို့ဖြင့်။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ခေတ္တံ၊ လယ်ကို။ ကသာမသေ၊ ထွန်ပါကုန်၏။ ဒေဝ၊ မင်းမြတ်။ တေသု၊ ထိုနွားနှစ်ခုတို့တွင်။ ဧကော၊ နွားတခုသည်။ မတော၊ သေ၏။ ခတ္တိယ၊ မင်းမြတ်။ ဒုတိယံ၊ နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သောနွားကို။ ဂဏှ၊ ယူတော်မူလော့။
မင်းသည် ပုဏ္ဏား ချွတ်ယွင်း၍ ဆိုသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ရယ်ခြင်းကိုပြုလျက် သောမဒတ် သင်တို့၏အိမ်၌ နွားတို့သည် များကုန်ယောင်တကားဟုဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် နွားတို့ကို အရှင်မင်းမြတ်သည် ပေးတော်မူအပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ များကုန်လတ္တံ့ ဟု သောမဒတ် လျှောက်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းအားနှစ်သက်၍ ပုဏ္ဏားအား တဆယ့်ခြောက်ခုသော နွားတို့ကို၎င်း၊ ထိုပုဏ္ဏား၏ နေသောရွာကို၎င်း မြတ်သောပေးခြင်းဖြင့် ပေးလိုက်၍ များသောအခြံအရံဖြင့် ပုဏ္ဏားကို လွှတ်လိုက်၏။ ပုဏ္ဏားသည် ကိုယ်လုံးဖြူသော သိန္ဓောမြင်းတို့ဖြင့် က, အပ်သော ရထားကိုစီး၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် ရွာသို့သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဘနှင့်တကွ ရထားစီး၍ သွားသည်ရှိသော် ဘခင် ငါသည် သင်တို့ကို တနှစ်ပတ်လုံး လေ ကျက်ခြင်းကို ပြုစေ၏။ ထိုသို့ပြုစေပါလျက် တောင်းခြင်းကို ပြီးစေသော ကာလ၌ သင်တို့၏ နွားကိုမင်းအား ပေး၏ဟု ဆိုလို၍-
သံဝစ္ဆရံ ဗီရဏထမ္ဘကသ္မိံ၊
ဗျာကာသိ အညံ ပရိသံ ဝိဂယှ၊
န နိယျမော တာယတိ အပ္ပပညံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၁။ တာတ၊ ဘခင်။ ဓုဝံ၊ မပြတ်။ အပ္ပမတ္တော၊ မမေ့မလျော့။ သံဝစ္ဆရံ၊ တနှစ်ပတ်လုံး။ ဗီရဏထမ္ဘကသ္မိံ၊ ဗီရဏထမ္ဘကသုသာန်၌။ ယောဂံ၊ လေ့ကျက်ခြင်းကို။ ဗျာကာသိ၊ ပြု၏။ ပန၊ ထိုသို့လျက်။ ပရိသံ၊ ပရိသတ်သို့။ ဝိဂယှ၊ ဝင်၍။ အညံ၊ တပါးကို။ ဗျာကာသိ၊ ဆို၏။ အပ္ပပညံ၊ ပညာနည်းသောသူကို။ နိယျမော၊ အမြဲလေ့ကျက်ခြင်းသည်။ န တာယတိ၊ မစောင့်မရှောက်။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ ပုဏ္ဏားသည်-
အလာဘံ ဓန လာဘံ ဝါ၊ ဧဝံ ဓမ္မာဟိ ယာစနာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၂။ တာတ သောမဒတ္တ၊ ချစ်သား သောမဒတ်။ ဓနံ၊ ဥစ္စာကို။ ယာစကော၊ တောင်းသောသူသည်။ အလာဘံ ဝါ၊ မရခြင်းကို၎င်း။ လာဘံ ဝါ၊ ရခြင်းကို၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဒွယံ၊ နှစ်ပါးသော အပြားသို့။ နိဂစ္ဆတိ၊ ရောက်တတ်၏။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ ယာစနာ၊ တောင်းခြင်းသည်။ ဧဝံ ဓမ္မာ၊ ဤသို့ သဘောရှိ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ လာဠုဒါယီသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကြောက်ရှက် ရွံရှားတတ်သော အဖြစ်များသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကြောက်ရှက် ရွံရှားတတ်သောအဖြစ်များသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ လာဠုဒါယီသည် ထိုအခါ သောမဒတ်အဘ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သောမဒတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကြောက်တတ်များက၊ မှားတတ်လှ၊ သူရ နေ့စဉ်လေ့
ရှေးဦးစွာသော သောမဒတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၂။ ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဇာတ်
စားကြွင်းစားပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အညော ဥပရိမော ဝဏ္ဏော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာ ဆင်အပ်သော ဤဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖျားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သည်ဟူ၍ ငါကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးတော်မူလတ်သည်ရှိသော် မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျောက်၏။ သင့်ကို အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မယားဟောင်းသည် ငြီးငွေ့စေအပ်၏ဟု နားတော်လျောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤမိန်းမသည် သင်၏ အကျိုးစီးပွားမဲ့ကိုသာ ပြုတတ်၏။ ရှေး၌လည်း မိမိ၏ သယောက်လင်၏ စားကြွင်းထမင်းကို ကျွေးဘူးပြီတကားဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တဦးသော ထမင်းကို လှည့်ပတ်တောင်းစား၍ အသက်မွေးရသော နဋအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ဆင်းရဲသည်။ မကောင်းသောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ထမင်းကို လှည့်ပတ်တောင်းစား၍ အသက်ကို မွေး၏။ ထိုအခါ ကာသိတိုင်းဝယ် တခုသောရွာငယ်၌ တယောက်သော ပုဏ္ဏား၏ ပုဏ္ဏေးမသည် သီလမရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် ထိုသယောက်လင်နှင့်တကွ အလွန်အကျူးကိုကျင့်၍ အတန်ငယ်နေဦးလော့ ဦးသောအစာ၌သာလျှင် စားရလတ္တံ့ဟုဆို၍ ထမင်းကို ပြည့်စုံစေ၍ အမဲဟင်းလျာနှင့် ပြည့်စုံသော နွေးသောထမင်းကိုခူး၍ စားလော့ဟု ထိုသယောက်လင်အားပေး၍ မိမိသည် ပုဏ္ဏား၏ လာခြင်းကိုမျှော်လျက် တံခါး၌ ရပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏေးမ၏ သယောက်လင်စားရာအရပ်၌ ထမင်းကို တောင့်တလျက် ရပ်၏။ ထိုခဏ၌ ပုဏ္ဏားသည် အိမ်သို့ ရှေးရှုလာ၏။ ပုဏ္ဏေးမသည် ထိုပုဏ္ဏား လာလတ်သည်ကို မြင်၍ လျင်မြန်စွာဝင်၍ ထလော့ ပုဏ္ဏားသည် လာ၏ဟု သယောက်လင်ကို ကျီတွင်းသို့ သွင်း၏။ ပုဏ္ဏားသည်ဝင်၍ နေသောကာလ၌ ဆေးရေခံခွက်ကိုဆောင်၍ လက်ဆေးရေကိုပေး၍ သယောက်လင်၏ စားကြွင်းဖြစ်သော အေးသောထမင်း၏အပေါ်၌ နွေးသောထမင်းကိုခူး၍ ပုဏ္ဏားအား ပေး၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ထမင်း၌ လက်ကိုချ၍ အထက်၌ပူသော အောက်၌အေးသော ထမင်းကိုမြင်၍ ဤထမင်းသည်ကား တပါးသောလူ၏ စားကြွင်းဖြစ်ရာ၏ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် ပုဏ္ဏေးမကို မေးလိုရကား-
ဗြာဟ္မဏီတွေဝ ပုစ္ဆာမိ၊ ကိံ ဟေဋ္ဌာ ကိဉ္စ ဥပ္ပရိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၃။ ဗြာဟ္မဏီ၊ ပုဏ္ဏေးမ။ ဘတ္တဿ၊ ထမင်း၏။ ဥပရိမော ဝဏ္ဏော၊ အထက်ဖြစ်သော အခြင်းအရာ သည်ကား။ အညော၊ တပါးတည်း။ အဓောဋ္ဌိမော၊ အောက်ဖြစ်သော။ ဝဏ္ဏော၊ အခြင်းအရာသည်ကား။ အညော၊ တပါးတည်း။ တွေဝ၊ သင့်ကိုသာလျှင်။ ပုစ္ဆာမိ၊ ငါမေး၏။ ဟေဋ္ဌာ၊ အောက်ထမင်းကား။ ကိံ၊ အသို့နည်း။ ဥပ္ပရိ၊ အထက်ထမင်းကား။ ကိဉ္စ၊ အသို့နည်း။
ပုဏ္ဏမသည် မိမိသည် ပြုအပ်သောအမှု၏ ထင်ရှားအံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် ပုဏ္ဏားသည် အဖန်တလဲလဲ မေးသော်လည်း ဆိတ်ဆိတ်နေသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုခဏ၌ နဋအမျိုးသားအား ကျီ၌နေစေအပ်သောယောက်ျားသည် သယောက်လင် ဖြစ်၏။ ဤပုဏ္ဏားသည် အိမ်ရှင်ဖြစ်ရာ၏။ ပုဏ္ဏေးမသည်တမူကား မိမိပြုအပ်သောအမှု၏ ထင်ရှားအံ့သည်အဖြစ်မှ ကြောက်သောကြောင့် တစုံတခုသော စကားကို မဆို၊ ယခု ငါသည် ဤပုဏ္ဏေးမသည် ပြုအပ်သောအမှုကို ထင်ရှားပြ၍ သယောက်လင်ကို ကျီထဲ၌ နေစေသည်၏အဖြစ်ကို ပုဏ္ဏားအားဆိုအံ့၊ ဤသို့အကြံသည်ဖြစ်၏ ကြံပြီး၍ ထိုနဋ္ဋအမျိုးသားဖြစ်သောသူသည် ပုဏ္ဏား၏ အိမ်မှထွက်သော ကာလမှစ၍ သယောက်လင်သည် အိမ်သို့ဝင်ခြင်းကို၎င်း အလွန်အကျူးကျင့်ခြင်းကို၎င်း ထမင်းစားခြင်းကို၎င်း ပုဏ္ဏေးမသည် တံခါး၌ရပ်၍ ခရီးကို မျှော်ခြင်းကို၎င်း သယောက်လင်သည် ကျီဝင်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း အလုံးစုံသော ထိုအကြောင်းကို ကြားလို၍-
အယံ ဟိ ကောဋ္ဌမောတိဏ္ဏာ၊ အယံ သော ယံ ဂဝေသသိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၄။ ဘဒ္ဒန္တေ၊ အိုအရှင်ပုဏ္ဏား။ အဟံ၊ ငါသည်။ နဋော၊ နဋအမျိုးသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ ဘိက္ခကော၊ ထမင်းတောင်းလို၍။ ဣဓ၊ ဤအရပ်သို့။ အာဂတော၊ လာသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ယံ၊ အကြင်သူကို။ ဣမိနာ၊ ဤထမင်းသည်။ ကဿ နုခါ၊ အဘယ်သူ၏လျှင်။ ဥစ္ဆိဋ္ဌကေန၊ စားကြွင်းထမင်းသည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်လေရာသနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဂဝေသသိ၊ ရှာ၏။ ဣမံ ဘတ္တံ၊ ဤထမင်းကို။ ဘုဉ္ဇန္တော၊ စားသော။ အယံဟိ၊ ဤပုဏ္ဏေးမ၏ သယောက်လင်သည်ကား။ တဝ၊ သင်မှ။ ဘယေန၊ ကြောက်သောကြောင့်။ ကောဋ္ဌံ၊ ကျီထဲသို့။ ဩတိဏ္ဏော၊ ဝင်၏။ အယံ၊ ဤသူသည်။ သော၊ ထိုသူပင်တည်း။
ထိုသူကို ဥသျှောင်ကိုဆွဲ၍ ကျီမှထုတ်၍ နောင်တဖန် ဤသို့ သဘောရှိသော ယုတ်မာသောအကျင့်ကို မကျင့်ဝံ့အောင် ဆုံးမလော့ဟုဆို၍ ဖဲ၏။ ပုဏ္ဏားသည် ထိုနှစ်ယောက်သော သူတို့ကိုလည်း ခြိမ်းမောင်းခြင်း သတ်ပုတ်ခြင်းတို့ဖြင့် အကြင်သို့ ပြုသည်ရှိသော် တဖန် ဤသို့သဘောရှိသော အမှုကို မပြုဝံ့ကုန်၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကိုအဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏေးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ နဋအမျိုးသားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သင့်ကိုဖြားယောင်း၊ မယားဟောင်း၊ နောက်နှောင်းဝတ္ထု ကျိုးမဲ့ပြု
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥစ္ဆိဋ္ဌဘတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၃။ ဘရုဇာတ်
လာဘ်စားသောမင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဣသီနမန္တရံ ကတွာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘရုဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကေသလမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားအား၎င်း ရဟန်းအပေါင်းအား၎င်း ပစ္စည်းလေးပါးတည်းဟူသော လာဘ်ပူဇော် ဝိသေသတည်းဟူသော သက္ကာရသည် များစွာ ဖြစ်၏။ ငါသည် ဆိုအပ်သော စကား၏ သက်သေဖြစ်သော အဘယ်သို့သောစကားကို ဟောတော်မူသနည်း ဟူမူကား ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားကို ကောင်းစွာ ပြုအပ်သည်ဖြစ်၏။ အလေးအမြတ် ပြုအပ်သည်ဖြစ်၏။ မြတ်နိုးအပ်သည်ဖြစ်၏။ ပူဇော်အပ်သည်ဖြစ်၏။ အရိုအသေပြုသည်ဖြစ်၏။ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း သူနာတို့၏အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေးတည်းဟူသော အသက်၏ အရံအတားတို့ကို ရတော်မူသည်ဖြစ်၏။ ရဟန်းအပေါင်းကိုလည်းကောင်းစွာ ပြုအပ်သည်ဖြစ်၏။ အလေးအမြတ် ပြုအပ်သည်ဖြစ်၏။ မြတ်နိုးအပ်သည် ဖြစ်၏။ ပူဇော်အပ်သည်ဖြစ်၏။ အရိုအသေပြုအပ်သည်ဖြစ်၏။ ရဟန်းအပေါင်းသည် သင်္ကန်း ဆွမ်းကျောင်း, သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေးတည်းဟူသော အရံအတားတို့ကို ရသည်ဖြစ်၍ အညတိတ္ထိယဖြစ်ကုန်သော ပရဗိုဇ်တို့သည်ကား ကောင်းစွာ ပြုအပ်ကုန်သည် မဖြစ်ကုန်၊ အလေးအမြတ် ပြုအပ်ကုန်သည် မဖြစ်ကုန်၊ မြတ်နိုးအပ်ကုန်သည်မဖြစ်ကုန်၊ ပူဇော်အပ် အရိုအသေပြုအပ်ကုန်သည် မဖြစ်ကုန်၊ ပရိဗိုဇ်တို့သည် သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း, သူနာတို့၏အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေးတည်းဟူသော အရံအတားတို့ကို ရကုန်သည်မဖြစ်ကုန်ဟု ဟောတော်မူဘူး၏။
ထိုတိတ္ထိတို့သည် ဤသို့ လာဘ်ပူဇော် သက္ကာရမှယုတ်ကုန်၍ နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး လွန်စွာစည်းဝေးခြင်းကို ပြုကုန်၍ အရှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမ၏ ဖြစ်ထွန်းသော ကာလမှစ၍ ငါတို့သည် ပြတ်သော လာဘသက္ကာရ ရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းဂေါတမသည်ကား လာဘအစု၊ အကျော်အစော အခြံအရံ အစုကိုရသည် ဖြစ်၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်လျှင် ထိုရဟန်းဂေါတမအား ထိုပြည့်စုံခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟု တိုင်ပင်ကြကုန်၏။ ထိုသို့တိုင်ပင်ကြရာ၌ အချို့ကုန်သော အညတိတ္ထိယတို့သည် အရှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံး၏ မြတ်သောဌာနဖြစ်သော မြေတို့၏ အထွတ်အထိပ်၌ နေရ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုရဟန်းဂေါတမအား လာဘသက္ကာရသည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ကြွင်းကုန်သော အညတိတ္ထိယတို့သည်ကား အရှင်တို့ ထိုအရှင်တို့ဆိုသော အကြောင်းသည် ရှိ၏။ ငါတို့သည် ဇေတဝန်အပြင်၌ တိတ္ထိတို့၏အရံကို ပြုကြကုန်အံ့၊ ဤသို့ ပြုကုန်သည်ရှိသော် လာဘရှိကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုအလုံးစုံသော တိတ္ထိတို့သည်လည်း ထိုစကားသည် ကောင်းပြီဟု အပြီးသတ်ခြင်းကို ပြုကုန်၍ ငါတို့သည် မင်းအား မကြားကုန်မူ၍ အရံကို အကယ်၍ ပြုကုန်အံ့၊ ရဟန်းတို့သည် မြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ တံစိုးကိုရ၍ မပျက်သောမည်သည်ကား မရှိ၊ ထို့ကြောင့် မင်းအား တံစိုးကို ပေးကုန်၍ အရံရာကို ယူကုန်အံ့ဟု တိုင်ပင်ကြ ကုန်၍ အလုပ်အကျွေးတို့ကို တောင်းကုန်၍ မင်းအား တသိန်းသော လက်ဆောင်ကို ပေးကုန်၍ မင်းမြတ် ငါတို့သည် ဇေတဝန်အပြင်၌ တိတ္ထိတို့၏အရံကို ပြုကုန်အံ့၊ ရဟန်းတို့သည် ပြုစိမ့်သောငှာ မပေးကုန်အံ့ဟူ၍ အရှင်မင်းကြီးတို့အား အကယ်၍ လာကုန်အံ့၊ ထိုရဟန်းတို့အား စကားကို မပေးပါလင့်ဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် တံစိုး၌တပ်မက်မောခြင်းကြောင့် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
တိတ္ထိတို့သည် မင်းမိန့်ကို ကောင်းစွာယူကုန်၍ လက်သမားတို့ကို ခေါ်စေကုန်၍ အမှုတို့ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ကျယ်စွာသော အသံရှိသည် ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အာနန္ဒာ ကျယ်စွာသော အသံရှိကုန်သော ထိုသူတို့သည်ကား အဘယ်သူတို့နည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အာနန္ဒာသည် အရှင်ဘုရား အညတိတ္ထိယတို့သည် ဇေတဝန်အပြင်၌ တိတ္ထိတို့၏အရံကို ပြုကုန်၏။ ထိုအသံသည်ကား ထိုအရံပြုရာ၌ဖြစ်သော အသံတည်းဟု လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ ထိုအရပ်သည်ကား တိတ္ထိတို့၏အရံအား မလျောက်ပတ်၊ တိတ္ထိတို့သည် ကျယ်သောအသံကို အလိုရှိကုန်၏။ ထိုတိတ္ထိတို့နှင့်တကွ နေအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်းအပေါင်းကို စည်းဝေးစေ၍ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် သွားကြကုန်၍ မင်းအား ကြားကုန်၍ အညတိတ္ထိယတို့၏ အရံပြုခြင်းကို မြစ်ကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းအပေါင်းသည်သွား၍ မင်း၏နန်းတံခါး၌ ရပ်၏။ မင်းသည် သင်္ဃာလာသည်၏အဖြစ်ကို ကြား၍လည်း အညတိတ္ထိယတို့၏ အရံကိုမှီကုန်၍ လာကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ တံစိုးကို ယူမိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မင်းသည် နန်းတော်၌မရှိဟု ဆိုစေ၏။ ရဟန်းတို့သည် လာကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တံစိုးကိုအမှီပြု၍ မင်းသည် ဤသို့ ပြု၏ဟု သိတော်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့ကို စေတော်မူ၏။ မင်းသည် ထိုနှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့၏လည်း လာသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းသိ၍ ထို့အတူ၎င်းလျှင် ဆိုစေ၏။ ထိုနှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့သည်လည်း လာလတ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ ယခုအခါ၌ မင်းသည် နန်း၌ နေအံ့သောငှာ ငါသည်မရရာဟု နှလုံးသွင်း၍ အပသို့ ထုတ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ နက်ဖြန်နံနက်အခါ၌ သင်းပိုင်ကို ပြင်ဝတ်တော်မူ၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူတော်မူ၍ ငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်တကွ မင်း၏ နန်းတံခါးသို့ ကြွတော်မူ၍ မင်းသည် ကြား၍ ပြာသာဒ်မှသက်၍ သပိတ်ကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်၍ ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းအပေါင်းအား ယာဂုခဲဘွယ်ကိုလှူ၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ တင့်အပ်သောအရပ်၌ နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မင်းသား တပါးသောအကြောင်းအားဖြင့်ဖြစ်သော ဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဟောတော်မူလို၍ မင်းမြတ် ရှေးမင်းတို့သည် တံစိုးကိုယူကုန်၍ သီလရှိကုန်သောသူမြတ်တို့ကို တယောက်သည် တယောက်အား အငြင်းအခုံကို ပြုစေကုန်၍ မိမိတိုင်းနိုင်ငံကို အစိုးမရသည် ဖြစ်ကုန်၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကောသလမင်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မင်းမြတ် လွန်လေပြီးသောအခါ ဘရုတိုင်း၌ ဘရုမည်သောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ငါးပါးသော အဘိညာဉ်, ရှစ်ပါးသော သမာပတ်ကိုရသော ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာဖြစ်သော ရသေ့ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ရသေ့ငါးရာခြံလျက် ဟိမဝန္တာမှသက်၍ အစဉ်သဖြင့် ဘရုမြို့သို့ ရောက်၍ ထိုဘရုမြို့၌ဆွမ်းခံ၍ မြို့မှထွက်၍ မြောက်တံခါးအနီး၌ အခက်အခွနှင့် ပြည့်စုံသော ပညောင်ပင်အရင်း၌နေ၍ ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စကိုပြု၍ ထိုပညောင်ပင်အရင်း၌လျင် နေခြင်းကိုပြု၏။ ဤသို့ ထိုရသေ့အပေါင်းသည် ထိုပညောင်ပင်ရင်း၌လျှင် နေသည်ရှိသော် လခွဲလွန်သဖြင့် တပါးသော ငါးရာအခြံအရံရှိသော ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာသည် လာလတ်၍ မြို့တွင်း၌ ဆွမ်းခံ၍ မြို့မှထွက်၍ တောင်တံခါး၌တည်၍ ထိုသို့သဘောရှိသည် သာလျှင်ဖြစ်သော ပညောင်ပင်ရင်း၌ နေခြင်းကို ပြု၏။ ဤသို့ ထိုနှစ်ဦးကုန်သော ရသေ့အပေါင်းတို့သည်လည်း ဘရုမြို့၌ မွေ့လျော်ပျော်ပိုက်သရွေ့နေကုန်၍ ဟိမဝန္တာသို့လျှင် သွားကြကုန်၏။
ထိုရသေ့တို့၏ သွားသောကာလ တောင်တံခါး၌ ပညောင်ပင်သည် ခြောက်၏။ နောက်တကြိမ်၌ ထိုရသေ့တို့သည် ရှေးဦးစွာ လာလတ်ကုန်၍ မိမိတို့၏ ပညာင်ပင်သည် ခြောက်သည်၏အဖြစ်ကို သိကုန်၍ ဆွမ်းခံကုန်၍ မြို့မှထွက်ကုန်၍ မြောက်တံခါးအနီး၌ ပညောင်ပင်အရင်းသို့ သွားကုန်၍ ဆွမ်းစားခြင်း ကိစ္စကိုပြကုန်၍ ထိုမြောက်တံခါး၏ အနီးဖြစ်သော ပညောင်ပင်ရင်း၌ နေခြင်းကိုပြုကုန်၏။ ဤမှတပါးသော ရသေ့တို့သည်ကား နောက်မှလာလတ်ကုန်၍ မြို့၌ဆွမ်းခံကုန်၍ မိမိ၏ ပညောင်ပင်ရင်းသို့သာလျှင် သွားကုန်၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိစ္စကို ပြုကုန်၍ နေခြင်းကိုပြုကုန်၏။ ထိုရသေ့တို့သည် သင်တို့၏သစ်ပင်လော, ငါတို့၏ သစ်ပင်တကား၊ ဤသို့ သစ်ပင်ကိုမှီကုန်၍ တယောက်သည် တယောက်အား ခိုက်ရန်ကိုပြုကြကုန်၏။ ထိုခိုက်ရန်သည်ကြီးသည်ဖြစ်၏။ အချို့ကုန်သောရသေ့တို့သည် ငါတို့၏ ရှေးဦးစွာ နေသောအရပ်ကို သင်တို့သည် မရလတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရသေ့တို့သည် ငါတို့သည် ဤအရပ်၌ ရှေးဦးစွာလာ၍ နေကုန်၏။ သင်တို့သည် မရကုန်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဤသို့ ထိုနှစ်ဦးကုန်သောရသေ့တို့သည် ငါတို့သည်သာ အရှင်ဖြစ်ကုန်၏။ ငါတို့သည်သာ အရှင်ဖြစ်ကုန်၏ဟု ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုကုန်လျက် ရုက္ခမူ၏အကျိုးငှါ မင်းအိမ်သို့ သွားကြကုန်၏။ မင်းသည် ရှေးဦးစွာနေဘူးသော ရသေ့အပေါင်းကို သာလျှင် အရှင်ပြု၏။ နောက်မှနေလာကုန်သော ရသေ့တို့သည် ယခုအခါ၌ ငါတို့သည် ဤရသေ့တို့မှ မရှုံးသင့်ကုန်သေး၊ ငါတို့ကိုသာလျှင် ပေးစေကုန်ဦးအံ့ဟု ဒိဗ္ဗစက္ခုဖြင့် ကြည့်ကုန်၍ တခုသော စကြဝတေးမင်း၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော ရထားချိုင့်ကိုမြင်ကုန်၍ ဆောင်ကုန်၍ မင်းအား တံစိုးကိုပေးကုန်၍ မင်းမြတ် ငါတို့ကိုလည်း အရှင်တို့ကို ပြုဦးလော့ဟု ဆိုကုန်၏။
မင်းသည် တံစိုးကိုယူ၍ နှစ်ဦးသော ရသေ့တို့သည်လည်း နေကြကုန်လော့၊ ဤသို့နှစ်ဦးသောရသေ့တို့ကိုလည်း အရှင်တို့ကိုပြုကုန်၏။ ဤမှ တပါးကုန်သောရသေ့တို့သည် ထိုရထားချိုင့်၏ ရထားလှည်းဘီးတို့ကို ထုတ်ကုန်၍ တံစိုးကိုပေးကုန်၍ မင်းမြတ် ငါတို့ကိုသာလျှင် အရှင်တို့ကို ပြုပါလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် ထိုရသေ့တို့ ဆိုတိုင်းပြု၏။ ရသေ့အပေါင်းတို့သည် ဝတ္ထုကာမတို့ကို၎င်း ကိလေသာကာမတို့ကို၎င်း စွန့်၍ ရဟန်းပြုကုန်သော ငါတို့သည် ရုက္ခမူ၏အကြောင်းကြောင့် ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုကုန်သဖြင့် တံစိုးကိုပေးလျက် မသင့်သည်ကိုပြုအပ်၏ဟု နှလုံးမသာကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၍ လျင်မြန်စွာ ပြေးလေကုန်၍ ဟိမဝန္တာသို့သာလျှင် သွားကြလေကုန်၏။ အလုံးစုံသော ဘရုတိုင်း၌နေကုန်သော နတ်တို့သည် တပေါင်းတည်းဖြစ်ကုန်၍ သီလရှိကုန်သော ရသေ့တို့ကို ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုစေသဖြင့် မင်းသည် မသင့်သည်ကို ပြုအပ်၏ဟု ဘရုမင်းအား အမျက်ထွက်ကုန်၍ ယူဇနာသုံးရာရှိသော ဘရုတိုင်းကို သမုဒ္ဒရာသို့ရောက်စေ၍ တိုင်းမဟုတ်သည်ကို ပြုကုန်၏။ ဤသို့လျှင် တယောက်သောဘရုမင်းကို အမှီပြု၍ တိုင်းအလုံး၌နေကုန်သော သူတို့သည်လည်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်လေကုန်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
ဥစ္ဆိန္နော သဟရဋ္ဌေဟိ၊ သရာဇာ ဝိဘဝင်္ဂတော။
အဒုဋ္ဌစိတ္တော ဘာသေယျ၊ ဂိရံ သစ္စူပသံဟိတံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၂၅။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ဘရုရာဇာတိ၊ ဘရုမင်းဟူ၍။ ဧတံ ဝစနံ၊ ထိုစကားကို။ မေ၊ သည်။ သုတံ၊ ကြားဘူး၏။ သောရာဇာ၊ ထိုဘရုမင်းသည်။ ဣသီနံ၊ ရသေ့တို့ကို။ အန္တရံ၊ ရန်တိုက်ခြင်းကို။ ကတွာ၊ ပြု၍။ ရဋ္ဌေဟိ၊ တိုင်းနိုင်ငံသူတို့နှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ဥစ္ဆိန္နော၊ အမြစ်အရင်း ပြတ်လေ၍။ ဝိဘဝံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ဂတော၊ ရောက်ဘူး၏။
၁၂၆။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဆန္ဒာဂမနံ၊ ဆန္ဒာဂတိ အစရှိသည်သို့ လိုက်ခြင်းကို။ ပဏ္ဍိတာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ နပ္ပသံသန္တိ၊ မချီးမွမ်းကုန်။ အဒုဋ္ဌစိတ္တော၊ ကိလေသာတို့သည် မဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍။ သစ္စူပသံဟိတံ၊ မှန်သည်နှင့်စပ်သော။ ဂိရံ၊ စကားကိုသာ။ ဘာသေယျ၊ ဆိုရာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ မင်းမြတ် ဆန္ဒ၏အလိုသို့ လိုက်သောမည်သည် မဖြစ်ရာ၊ နှစ်ဦးသော ရဟန်းတို့ကို ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုစိမ့်သောငှါ မသင့်ဟု မိန့်တော်မူ၍ မင်းမြတ် ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ ရသေ့ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ မင်းသည် မြတ်စွာဘုရား ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိစ္စကို ပြု၍ ကြွတော်မူသောကာလ၌ လူတို့ကိုစေ၍ အညတိတ္ထိယ၏အရံကို ဖျက်ဆီးစေ၏။ အညတိတ္ထိယတို့သည် တည်ရာမရကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။
သီလရှိသူ၊ ဖျက်ဆီးဟူ၊ ကိုယ်မူဘေးဒဏ်ကပ်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘရုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၄။ ပုဏ္ဏနဒီဇာတ်
ပုရောဟိတ် နှင့် မင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပုဏ္ဏံ နဒိံ ယေန စ ပေယျမာဟု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပုဏ္ဏနဒီဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ပညာပါရမီကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တနေ့သ၌ တရား သဘင်ဝယ် ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ကျယ်သောပညာ ရှိတော်မူ၏။ ကြီးသောပညာ ရှိတော်မူ၏။ ရွှင်သောပညာ ရှိတော်မူ၏။ လျင်သော ပညာရှိတော်မူ၏။ ထက်သောပညာ ရှိတော်မူ၏။ နက်နဲသောပညာ ရှိတော်မူ၏။ ထိုးထွင်းသောပညာ ရှိတော်မူ၏။ အကြောင်းကိုသိသော ပညာနှင့် ပြည့်စုံတော်မူ၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား၏ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ပညာရှိသည် အကြောင်း၌ လိမ္မာသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါဘုရားသည် ပညာရှိသည်သာလျှင်တည်း၊ အကြောင်း၌ လိမ္မာသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုရောဟိတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အဘလွန်သဖြင့် ပုရောဟိတ်အရာကိုရ၍ ဗာရာဏသီမင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ နောက်အဘို့၌ မင်းသည် ဂုံးချောတတ်ကုန်သောသူတို့၏ စကားကိုယူ၍ ဘုရားလောင်းအား အမျက်ထွက်၍ ငါ၏အထံ၌ မနေလင့်ဟူ၍ ဘုရားလောင်းကို ဗာရာဏသီပြည်မှ နှင်ထုတ်လိုက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သားမယားကိုယူ၍ တခုသော လယ်ထွန်မျိုးတို့၏ရွာ၌ နေ၏။ နောက်အဘို့၌ မင်းသည် ထိုဘုရားလောင်း၏ ကျေးဇူးကိုအောက်မေ့၍ တစုံတယောက်သော သူကိုစေ၍ ဆရာကိုခေါ်အံ့သောငှာ ငါ့အား မလျောက်ပတ်၊ စင်စစ်သော်ကား တခုသောဂါထာကိုဖွဲ့၍ ထန်းရွက်၌ရေး၍ ကျီးသားကိုချက်စေ၍ စာခွေကို၎င်း ကျီးသားကို၎င်း ပုဝါဖြူဖြင့်ထုပ်၍ မင်း၏တံဆိပ်ဖြင့်ခတ်၍ ပို့စေအံ့၊ ထိုဆရာသည် ပညာရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ အမှာစာကိုဘတ်၍ ကျီးသား၏အဖြစ်ကို သိ၍ လာလတ္တံ့၊ ပညာမရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ မလာလတ္တံ့ဟု ကြံ၍ ထိုမင်းသည်-
ဇာတံ ယဝံ ယေန စ ဂုယှမာဟု။
ဒူရံ ဂတံ ယေန စ အဝှယန္တိ၊
သော တျာဂတော ဟန္ဒ နံ ဘုဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ထန်းရွက်၌ ရေး၏။
၁၂၇။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ ယေန၊ အကြင်ငှက်ကြောင့်။ ပုဏ္ဏံ၊ ရေဖြင့်ပြည့်သော။ နဒိံ စ၊ မြစ်ကိုလည်း။ ပေယျံ၊ ကမ်းနား၌ ရပ်၍ သောက်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင် ကောင်းသော ရေရှိသော မြစ်ဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကြကုန်၏။ ယေန၊ အကြင်ငှက်ကြောင့်။ ဇာတံ၊ ရောက်သော။ ယဝံ စ၊ မုယော အစရှိသော စပါးပါးပင်နုကိုလည်း။ ဂုယှံ၊ ဖုံးလွှမ်းနိုင်ပြီးသော စပါးပင်ဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကြကုန်၏။ ယေန၊ အကြင်ငှက်ကြောင့်။ ဒူရံ၊ ဝေးသောအရပ်သို့။ ဂတံ၊ သွားလတ်သော အဆွေခင်ပွန်းကို။ အဝှယန္တိ၊ ရောက်အံ့ဟူ၍ ဆိုကုန်၏။ သော၊ ထိုငှက်ကို။ တေ၊ သင်ဘို့။ အာဂတော၊ ပို့လာစေ၏။ ဟန္ဒ၊ ယူလော့။ နံ၊ ထိုငှက်သားကို။ ဘုဉ္ဇ၊ စားလေလော့။
မင်းသည် ဤဂါထာကိုထန်းရွက်၌ရေး၍ ဘုရားလောင်းအား ပို့စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် အမှာစာကိုဘတ်၍ မင်းသည် ငါ့ကိုမြင်လိုပြီဟု သိ၍-
ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ အသတီယေဝ ပါပိယော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၈။ ရာဇာ၊ မင်းသည်။ ယတော-ယဒါကာလေ၊ အကြင်ကာလ၌။ ဝါယသမံသံ၊ ကျီးသားကို။ လဘိတွာ၊ ရ၍။ ဝါယသမ္ပိ၊ ကျီးသားကို စင်လျက်လည်း။ ပဟေတဝေ၊ ပို့လာခြင်းငှာ။ မံ၊ ငါ့ကို။ သရတိ၊ အောက်မေ့သေး၏။ ဟံသာ စ၊ ဟင်္သာသားတို့ကို၎င်း။ ကောဉ္စာ စ၊ ကြိုးကြာသားတို့ကို၎င်း။ မယူရာ စ၊ ဥဒေါင်းသားတို့ကို၎င်း။ ဥပနီတာ၊ ဆက်လာကုန်သည်ရှိသော်။ တာနိ၊ ထိုဟင်္သာသား အစရှိသည်တို့ကို။ ပဟေတဝေ၊ ပို့လာခြင်းငှာ။ မံ၊ ငါ့ကို။ ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်။ န သရိဿတိ၊ မအောက်မေ့လတ္တံ့နည်း။ သရိဿတိ ဧဝ၊ အောက်မေ့လတ္တံ့ သည်သာလျှင်တည်း။ လောကသ္မိံ၊ လောက၌။ အသတီယေဝ၊ မအောက်မေ့ခြင်းသည်သာလျှင်။ ပါပိယော၊ ယုတ်မာ၏။ သတိ၊ အောက်မေ့ ခြင်းသည်ကား။ သေယျော၊ မြတ်၏။
မင်းသည် ငါ့ကို အောက်မေ့၏။ ငါ၏လာခြင်းကို တောင့်တ၏။ ထို့ကြောင့် ငါသည် သွားအံ့ဟု လှည်းကိုက, စေ၍ မင်းကိုဖူးမြင်လေ၏။ မင်းသည်နှစ်သက်၍ ပုရောဟိတ်အရာ၌လျှင် တည်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ်ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဗောဓိလောင်းလျာ၊ နုစဉ်ခါ၊ ပညာရည်ဖြင့် ကျိုးစည်တင့်
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပုဏ္ဏနဒီဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၅။ ကစ္ဆပဇာတ်
ဟင်္သာ နှင့် လိပ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဝဓီ ဝတ အတ္တာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကစ္ဆပဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကောကာလိကကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည်ကား မဟာတက္ကာရိဇာတ်၌ ထင်ရှားဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကောလိကကို ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိစကားသည် သတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မိမိစကားသည် သတ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အမတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အကျိုး အကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်သည် ဖြစ်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည်ကား စကားများသည် ဖြစ်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် ပြောဆိုသည်ရှိသော် တပါးကုန်သောသူတို့အား စကား၏ အခွင့်မည်သည် မရှိ၊ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ စကားများသည် အဖြစ်ကို မြစ်လိုသည်ဖြစ်၍ တခုသောအကြောင်းကိုစုံစမ်းလျက် သွား၏။ ထိုကာလ၌လည်း ဟိမဝန္တအရပ်ဝယ် တခုသောအိုင်၌ လိပ်သည် နေ၏။ ဟင်္သာငယ်နှစ်ခုတို့သည် အစာရှာအံ့သောငှါ သွားကုန်သည်ရှိသော် ထိုလိပ်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုဟင်္သာ, လိပ်တို့သည် မြဲစွာ အကျွမ်းဝင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ တနေ့သ၌ လိပ်ကို အဆွေလိပ် ငါတို့၏ဟိမဝန္တာ၌ စိတ္တကုဋ်တောင်အပြင်ဝယ် ရွှေဂူ၌ နေရာအရပ်သည် ရှိ၏။ ထိုအရပ်သည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိ၍ ငါတို့နှင့်တကွ လိုက်ခဲ့လောဟု ဆိုကုန်၏။ ငါသည် အဘယ်သို့ပြု၍ သွားနိုင်အံ့နည်းဟု လိပ်သည် ဆိုသည်ရှိသော် အဆွေ သင်သည် နှုတ်ကိုစောင့်အံ့သောငှါ အကယ်၍ စွမ်းနိုင်သည်ဖြစ်အံ့၊ တစုံတယောက်သော သူအား တစုံတခုသောစကားကို အကယ်၍ မဆိုလတ္တံ့၊ ငါတို့သည် သင့်ကိုယူ၍ သွားကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ အရှင်တို့ စောင့်ပါအံ့၊ အရှင်တို့သည် ငါ့ကိုယူ၍ သွားကြကုန်လောဟု လိပ်ဆိုသည်ရှိသော် ထိုဟင်္သာတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဆိုကုန်၍ တခုသောတုတ်တံကို လိပ်ကိုကိုက်စေ၍ မိမိတို့သည် ထိုတုတ်တံ၏ အစွန်းနှစ်ဘက်တို့ကို ကိုက်၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံကုန်၏။ ထိုလိပ်ကို ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဟင်္သာတို့သည် ဆောင်လတ်သည်တို့ကို ရွာသူသားငယ်တို့သည် မြင်ကုန်၍ ဟင်္သာနှစ်ခုတို့သည် လိပ်ကိုထုတ်တံဖြင့် ဆောင်ကုန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။
လိပ်သည် ငါ့ကို အဆွေခင်ပွန်းတို့သည် ဆောင်ကုန်၏။ သူငယ်ပျက်တို့ ဤသို့ ဟင်္သာတို့သည် ကိုဆောင်ရာ၌ သင်တို့အား အဘယ်ပြုသနည်း ဆိုလိုသည်ဖြစ်၍ ဟင်္သာတို့၏ လျင်မြန်သောအဟုန် ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဗာရာဏသီမြို့၌ မင်းအိမ်၏ အထက်အဘို့သို့ ရောက်သောကာလ၌ ကိုက်ရာအရပ်မှ တုတ်တံကိုလွှတ်သော် ကောင်းကင်ပြင်မှကျ၍ နှစ်စိတ်ကွဲလေ၏။ လိပ်သည် ကောင်းကင်မှကျ၍ နှစ်စိတ်ကွဲလေ၏ဟု တပြိုင်နက် အုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဖြစ်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ခေါ်၍ အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် ထိုအရပ်သို့သွား၍ လိပ်ကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ ဤလိပ်သည် အသို့ပြု၍ ကျသနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် မင်းကို ဆုံးမလိုသည်ဖြစ်၍ အကြောင်းကို စုံစမ်းလျက် ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံးလျှင် သွား၏။ ဤလိပ်သည် ဟင်္သာတို့နှင့်တကွ အကျွမ်းတဝင်ရှိခြင်းကို ပြုအပ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုဟင်္သာတို့သည် ဤလိပ်ကို ဟိမဝန္တာသို့ဆောင်ကုန်အံ့ဟု တုတ်တံကို ကိုက်စေ၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံသည် ဖြစ်ရာ၏။ ထိုသို့ပျံကုန်သည်ရှိသော် ဤလိပ်သည် တစုံတယောက်သောသူ၏ စကားကိုကြားလေ၍ နှုတ်မစောင့် သည်၏အဖြစ်ဖြင့် တစုံတခုသော စကားကို ဆိုလိုခြင်းကြောင့် တုတ်တံကိုလွှတ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ လွှတ်သည်ရှိသော် ကောင်းကင်မှကျ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်သည်သာလျှင် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ကြံ၍ မင်းမြတ် အလွန်နှုတ်ကြမ်းကုန်သော အဆုံးမရှိပြောဆိုတတ်သော သူတို့မည်သည်ကား ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၍-
သုဂဟိတသ္မိံ ကဋ္ဌသ္မိံ၊ ဝါစာယ သကိယာဝဓိ။
ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလံ နာတိဝေလံ။
ပဿသိ ဗဟုဘာဏေန၊ ကစ္ဆပံ ဗျသနံ ဂတံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၂၉။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ကစ္ဆပေါ၊ လိပ်သည်။ သုဂဟိတသ္မိံ၊ ကောင်းစွာကိုက်၍ ချီအပ်သော။ ကဋ္ဌသ္မိံ၊ တုတ်တံ၌။ ဗျာဟရံ-ဗျာဟရန္တော၊ စကားဆိုခြင်းကြောင့်။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ အဝဓိ ဝတ၊ သတ်လေ၏တကား။ သကိယာ၊ မိမိဥစ္စာဖြစ်သော။ ဝါစာယ၊ စကားဖြင့်။ အဝဓိ၊ မိမိကိုယ်ကိုမိမိ သတ်၏။
၁၃၀။ နရဝီရိယသေဋ္ဌ၊ လူတို့တွင် မြတ်သောဝီရိယ ရှိတော်မူသော အရှင်မင်းမြတ်။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသော သူသည်။ ဧတမ္ပိ၊ ထိုအကြောင်းကိုလည်း။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ကုသလံ ဝါစံ၊ အပြစ်မရှိသော စကားကိုသာလျှင်။ ပဉ္စေ၊ ပြောဆိုရာ၏။ တဉ္စ၊ ထိုအပြစ်မရှိသော စကားကိုလည်း။ အတိဝေလံ၊ အခါလေးမြင့်။ န ပမုဉ္စေ၊ မပြောဆိုရာ။ ဗဟုဘာဏေန၊ စကားများစွာ ဆိုခြင်းကြောင့်။ ဗျသနံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ဂတံ၊ ရောက်သော။ ကစ္ဆပံ၊ လိပ်ကို။ ပသသိ၊ မြင်၏လော။
မင်းသည် ငါ့ကိုရည်၍ ဆို၏ဟု သိ၍ ပညာရှိ သင်သည် ငါတို့ကို ရည်၍ ဆို၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းပြက် ရှင်မင်းမြတ်သည်မူလည်းဖြစ်စေ တပါးသော သူသည်မူလည်း ဖြစ်စေ အမှတ်မရှိသော သူသည် ပမာဏကိုလွန်သောစကားကို ဆိုသည်ရှိသော် ဤသို့သဘောရှိသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု ထင်ရှားစွာပြု၍ ဆို၏။ မင်းသည် ထိုအခါမှစ၍ များစွာဆိုခြင်းမှကြဉ်ရှောင်၍ စကားနည်းသည် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ လိပ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ နှစ်ပါးကုန်သော သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလာန် ဖြစ်ကုန်သော မဟာထေရ်တို့သည် ထိုအခါ နှစ်ခုကုန်သော ဟင်္သာငယ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
စောင့်အပ်စကား၊ ပြောဆိုငြား၊ စကားကိုယ့်ကိုသက်
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကစ္ဆပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၆။ မစ္ဆဇာတ်
ငါးဖို၏ အပူမီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် န မာယမဂ္ဂိ တပတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမစ္ဆဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖျားယောင်းသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့၏ ဟူ၍ ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် သင့်ကို အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မယားဟောင်းသည် ငြီးငွေ့စေ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤမိန်းမသည် သင်၏အကျိုးမဲ့ကို ပြုတတ်၏။ ရှေး၌လည်း သင်သည် ထိုမိန်းမကို အမှီပြ၍ တံစို့ဖြင့်လျှိူ၍ မီးကျီး၌ကင်၍ စားအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၍ ပညာရှိတို့ကို အမှီပြု၍ အသက်ကိုရဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ပုရောဟိတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တံငါတို့သည် ကွန်၌မိသောငါးကို ဆယ်ကုန်၍ ပူသောသဲအပြင်၌ ထားကုန်၍ မီးတို့၌ ထိုငါးကိုကင်၍ စားကုန်အံ့ဟု တံစို့ကို ချွန်သည်ရှိသော် ငါးဖိုသည် ငါးမကို အာရုံပြု၍ငိုလျက်-
ယဉ္စ မံ မညတေ မစ္ဆီ၊ အညံ သော ရတိယာ ဂတော။
ဇာလိနော မုဉ္စထာယိရာ မံ၊ န ကာမေ ဟညတေ ကွစိ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကိုဆို၏။
၁၃၁။ ဇာလိနော၊ အရှင်တံငါတို့။ အယံ အဂ္ဂိ၊ ဤမီးသည်။ မံ၊ ကို။ န တပတိ၊ မပူစေ။ သာဓုတစ္ဆိတော၊ ကောင်းစွာ ချွန်အပ်သော။ အယံ သူလော၊ ဤတံစို့သည်လည်း။ မံ၊ ငါ့ကို။ န တပတိ၊ မပူစေ။ သော၊ ထိုငါ့လင် ငါးဖိုသည်။ ရတိယာ၊ ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်၌ မွေ့လျော်သဖြင့်။ အညံ၊ တပါးသော ငါးမနောက်သို့။ ဂတော၊ လိုက်လေပြီ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မစ္ဆီ၊ ငါ့မယား ငါးမသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ယံ စ မညတေ၊ အကြင် အောက်မေ့ခြင်းကို ပြုလတ္တံ့။ တဒေဝ၊ ထိုမယား ငါးမ၏ အောက်မေ့ခြင်းသည်သာလျှင်။ မံ၊ ငါ့ကို။ တပတိ၊ ပူစေ၏။
၁၃၂။ သော ရာဂဂ္ဂိ၊ ထိုငါးမကို တပ်စွန်းခြင်းတည်းဟူသော ရာဂမီးလျှံသည်သာလျှင်။ မံ၊ ငါ့ကို။ တပတိ၊ ပူစေ၏။ စိတ္တဉ္စ၊ ရာဂနှင့်ယှဉ်သော စိတ်သည်သာလျှင်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဥပတပေတိ၊ ပူပန်စေ၏။ ကာမေ၊ ကာမတို့ကို။ ပတ္ထိတော၊ တောင့်တသော သတ္တဝါကို။ ကွစိ၊ တရံတဆစ်၌။ န ဟညတေ၊ မသတ်အပ်။ အယိရာ၊ အရှင်တံငါတို့။ မံ၊ ငါ့ကို မုဉ္စထ၊ လွှတ်ကြပါကုန်လော။
ထိုခဏ၌ ဘုရားလောင်းသည် မြစ်ကမ်းနားသို့ ရောက်၍ ထိုငါး၏ ငိုကြွေးသောအသံကို ကြားရ၍ တံငါတို့သို့ ကပ်လေ၍ ထိုငါးကို လွှတ်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ငါးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ငါးဖို ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရာဂလောင်မီး၊ အပူကြီး၊ ညီးညီးပြောင်လှသည်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မစ္ဆဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၇။ သေဂ္ဂုဇာတ်
သီလရှိသော သတို့သ္မီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗော လောကော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသေရူဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဟင်းရွက်သည် ဖြစ်သော ဒါယကာကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို ဧကကနိပါတ်၌အပ်ပြီးသလျှင်ကတည်း၊ ဤဒုကနိပါတ်၌လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဒါယကာကို ဒါယကာ သင်သည် ကြာမြင့်စွာမှ လာသလောဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား အမြဲရွှင်သော မျက်နှာရှိသော သ္မီးသည် ရှိ၏။ ထိုသ္မီးကို အကျွန်ုပ်သည် စုံစမ်း၍ တယောက်သော အမျိုးသားအား ပေး၏။ ထိုထိမ်းမြားမင်္ဂလာ အမှုကိစ္စကို ဆောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အရှင်ဘုရားတို့အား အဖူးအမြင် လာအံ့သောငှါ အခွင့်ကို မရဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ၌ ဒါယကာကို မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုသတို့သ္မီးသည် သီလရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သီလရှိသည်သာလျှင်တည်း၊ သင်သည်လည်း ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုသတို့သီးကို စုံစမ်းသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စုံစမ်းဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ဤဟင်းရွက်သည်သည်သာလျှင် သ္မီးကို စုံစမ်းအံ့ဟူ၍ တောသို့ဆောင်၍ ကိုလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အလိုရှိသကဲ့သို့ပြု၍ လက်၌ ကိုင်၏။ ထိုအခါ၌ ငိုလတ်သော ထိုသ္မီးကို အဘသည်-
အကောဝိဒါ ဂါမဓမ္မဿ သေဂ္ဂု။
ကောမာရိကော နာမ တဝဇ္ဇ ဓမ္မော။
ယံ တွံ ဂဟိတာ ပဝနေ ပရောဒေသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၃။ အမ္မ၊ အမိ။ သဗ္ဗော၊ အလုံးစုံသော။ လောကော၊ သတ္တဝါသည်။ ဧတိဿာ ကာမသေဝနာယ၊ ထိုကာမကိုမှီဝဲခြင်း၌။ အတ္တမနော၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိခြင်းသည်။ အဟောသိ၊ ဖြစ်၏။ သေဂ္ဂု၊ ချစ်သမီး သေဂ္ဂု။ တွံ ပန၊ သင်သည်တမူကား။ ဂါမဓမ္မဿ၊ ရွာသူ၏ အကျင့်၌။ အကောဝိဒါ၊ အဘယ်ကြောင့် မလိမ္မာဘိသနည်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ပဝနေ၊ တောအရပ်၌။ မယာ၊ ငါသည်။ သန္ထဝဝသေန၊ ပေါင်းဘော်လိုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ ဂဟိတာ၊ လက်ကို ကိုင်လတ်သည်ရှိသော်။ ယံ ပရောဒေသိ၊ အကြင်ငို၏။ အဇ္ဇ၊ ယခု၌။ ဧသ-ဧသော၊ ဤသို့ငိုခြင်းဟုဆိုအပ်သော။ တဝ၊ သင်၏။ ဓမ္မော၊ သဘောသည်။ ကော၊ အသို့နည်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ကောမာရိနာမ၊ သူငယ်မမည်သည် မဟုတ်တုံလော။
ထိုစကားကိုကြား၍ သူငယ်မသည် ဘခင် ကျွန်ုပ်သည် သူငယ်မ ဟုတ်သလျှင်ကတည်း၊ ကျွန်ုပ်သည် မေထုန်အကျင့်မည်သည်ကို မသိဟု ဆို၍ ငိုကြွေးလျက်-
သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ ကရောတိ။
သာ ကဿ ကန္ဒာမိ ဝနဿ မဇ္ဈေ။
ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၄။ တာတ၊ ဘခင်။ ယော ပိတာ၊ အကြင်အဘသည်။ ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ၊ ဆင်းရဲခြင်းတွေ့လတ်သည်ရှိသော်။ တာဏံ၊ စောင့်ရှောက်သည်။ ဘဝေယျ၊ ဖြစ်ရာ၏။ မေ၊ ငါ၏။ သော ပိတာ၊ ထိုအဘသည်။ ဝနေ၊ တောအရပ်၌။ ဒုဗ္ဘိ၊ ကိုယ်မှဖြစ်သောသ္မီး၌ လွန်ကျူးခြင်းကို။ ကရောတိ-ကတံ မညတိ၊ ပြုအပ်၏ဟု ထင်မှတ်၏။ သာဟံ၊ ထိုငါသည်။ ဝနဿ၊ တောအရပ်၏။ မဇ္ဈ၊ အလယ်၌။ ကဿ၊ အဘယ် သူ၏။ တာဏဂ္ဂဟဏတ္ထာယ၊ စောင့်ရှောက်ခြင်းကို ယူအံ့သောငှာ။ ကန္ဒာမိ၊ ငိုရအံ့နည်း။ ယော ပိတာ၊ အကြင် အဘသည်။ တာယိတာ၊ စောင့်ရှောက်ထိုက်၏။ သော ပိတာ၊ ထိုအဘသည်လျှင်။ သဟသံ၊ ရုန့်ရင်း သောအမှုကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏။
ထိုဟင်းရွက်သည် ဒါယကာသည် ထိုအခါ၌ သ္မီးကိုစုံစမ်း၍ အိမ်သို့ဆောင်၍ အမျိုးသားအားပေး၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ဟင်းရွက်သည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ဒါယကာ ယခုအခါ သင့်သ္မီးသည်လျှင် ထိုအခါ သင့်သ္မီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သတို့သ္မီး၏ အဘသည်လျှင် ထိုအခါ သတို့သ္မီး၏အဘ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ထိုအကြောင်းကို မျက်မှောက်ပြုခဲ့ရသော ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျင့်မြတ် စာဂီ၊ ပြည့်စုံညီ၊ ထုံဝသီကပ် သ္မီးမြတ်
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သဂ္ဂေုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၈။ ကူဋဝါဏိဇဇာတ်
သံ ကြွက်စား သား စွန်ချီ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်သဌဿ သာဌေယျမိဒံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကူဋဝါဏိဇဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ကုန်သည်စဉ်းလဲကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌နေကုန်သော ကုန်သည်စဉ်းလဲလည်း တယောက်၊ ကုန်သည်ပညာရှိလည်း တယောက်၊ ဤနှစ်ယောက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် မိတ်ဘွဲ့ကြကုန်၍ လှည်းငါးရာတို့ကို ဘဏ္ဍာဖြင့်ပြည့်စေကုန်၍ အရှေ့အစွန်းမှ အနောက်အစွန်းသို့ သွားကုန်လျှက် ကုန်သွယ်ခြင်းကို ပြုကုန်၍ များစွာသော လာဘ်ကိုရကုန်၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ ပြန်လာကြကုန်၏။ ပညာရှိသော ကုန်သည်သည် စဉ်းလဲသောကုန်သည်ကို အဆွေ ဥစ္စာကို ဝေကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ကုန်သည်စဉ်းလဲသည် ဤသူသည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး ဆင်းရဲငြိုငြင်သော အိပ်ရခြင်းဖြင့်၎င်း မကောင်းသောဘောဇဉ်ကို စားရခြင်းဖြင့်၎င်း ပင်ပန်း၏။ မိမိအိမ်၌ အထူးထူးမြတ်သော အရသာရှိသော ထမင်းကိုစား၍ အစာမကျေခြင်းကြောင့် သေလတ္တံ့၊ ထိုသို့ သေလတ်သည်ရှိသော် အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော ထိုဥစ္စာသည် ငါ့ဘိုသာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့ဟုကြံ၍ ယနေ့ နက္ခတ်သည် မကောင်းသေး၊ ရက်သည်လည်း မကောင်းသေး၊ နက်ဖြန်မှ သိရကုန်အံ့၊ သံဘက်နေ့မှ သိရကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ကာလကို လွန်စေ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုကုန်သည်စဉ်းလဲကို ပညာရှိသောကုန်သည်သည်နှိပ်၍ ဝေစေ၍ နံ့သာပန်းကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရား၏အထံတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးပူဇော်၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်အပ်သော အရပ်၌နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ သင်သည် အဘယ်အခါ၌ လာခဲ့သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား လာသောအကျွန်ုပ်အား လခွဲမျှရှိပြီဟု လျှောက်၏။ ထိုသို့ လခွဲမျှရှိလျှက် အဘယ့်ကြောင့်ကြာမြင့်ခြင်းကိုပြု၍ ဘုရား၏အနီးဖြစ်သော အရပ်သို့ လာခဲ့သနည်းဟု မေးအပ်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ထိုကုန်သည်သည်ကား ယခုအခါ၌သာလျှင် စဉ်းလဲသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုကုန်သည်သည် စဉ်းလဲခြင်းဖြစ်ဘူးသလျှင် ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အမတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ တရားဆုံးဖြတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ရွာနေကုန်သည်လည်း တယောက်၊ မြို့နေကုန်သည်လည်း တယောက်၊ ဤနှစ်ယောက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်၏။ ရွာနေကုန်သည်သည် မြို့နေကုန်သည်၏အထံ၌ သံထွန်သွား ငါးရာတို့ကို အပ်ထား၏။ ထိုမြို့နေကုန်သည်သည် ထိုထွန်သွားတို့ကိုရောင်း၍ အဘိုးကိုယူ၍ ထွန်သွားတို့ကို ထားရာအရပ်၌ ကြွက်တို့၏မစင်ကို ကြဲ၍ထား၏။ နောက်အဘို့၌ ရွာနေကုန်သည်သည် လာလတ်၍ ငါ၏ထွန်သွားတို့ကို ပေးလော့ဟုဆို၏။ ကုန်သည်စဉ်းလဲသည် သင်၏ထွန်သွားတို့ကို ကြွက်တို့သည် စားအပ်ကုန်ပြီဟုဆို၍ ကြွက်တို့၏မစင်ကို ပြ၏။
ရွာနေ ကုန်သည်သည် ကြွက်ခဲအပ်သည်သာလျှင် ဖြစ်စေကုန်၊ ကြွက်တို့သည်ခဲအပ်ကုန်သည်ရှိသော် အသို့ပြုအံ့သောငှါ တတ်ကောင်းအံ့နည်းဟုဆို၍ ရေချိုးအံ့သောငှါ ထိုကုန်သည်စဉ်းလဲ၏သားကိုယူ၍ သွားသည်ရှိသော် တယောက်သော အဆွေ ခင်ပွန်း၏အိမ်၌ ဤသူငယ်ကား တစုံတခုသာအရပ်သို့ သွားစိမ့်သောငှါ မပေးပါလင့်ဟုဆို၍ တိုက်တွင်း၌နေစေ၍ မိမိသည်ရေချိုး၍ ကုန်သည်စဉ်းလဲ၏အိမ်သို့ သွား၏။ ထိုကုန်သည်စဉ်းလဲသည် ငါ၏သားကား အဘယ်မှာနည်းဟု ဆို၏။ အဆွေ သင်၏သားကို ကမ်းနား၌ထား၍ ငါရေငုက်သောကာလ၌ တခုသောစွန်သည် လာလတ်၍ သင်၏သားကို ခြေသည်းချိုင့်ဖြင့်ချီ၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံ၏။ ငါသည် လက်ခုပ်တီးလျက် ကြော်ငြာ၍ လုံ့လပြုသော်လည်း လွှတ်စိမ့်သောငှါ မတက်နိုင်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အချင်း သင်သည် မမှန်သောစကားကို ဆို၏။ သူငယ်တို့ကို ချီကုန်၍ ပျံအံ့သောငှါစွမ်းနိုင်ကုန်သော စွန်တို့မည်သည်ကား မရှိကုန်ဟု ကုန်သည်စဉ်းလဲသည် ဆို၏။ အဆွေသင့်သည်မှုလည်း ဖြစ်စေ၊ မသင့်သည်မူလည်း ဖြစ်စေ စွန်သည်သာလျှင် သင်၏ သားကို ချီလေ၏။ ငါသည် အသို့ပြုအံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဟယ်.ခိုးသူပျက် ဟယ်... သူငယ်ခိုး ယခုအခါ၌ သင့်ကို တရားဆုံးဖြတ်ရာသို့သွား၍ ဆုံးဖြတ်စေအံ့ဟုဆို၍ ထွက်၏။ ထိုရွာနေကုန်သည်သည် ငါနှစ်သက်သော အမှုကိုသာလျှင် သင်သည် ပြု၏ဟု ဆို၍ ထိုကုန်သည်စဉ်းစားနှင့်တကွ တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သို့ သွား၏။
ကုန်သည်စဉ်းလဲသည် ဘုရားလောင်းကို အရှင်ဤသူသည် အကျွန်ုပ်၏သားကို ယူ၍ ရေချိုးအံ့သောငှါ သွား၏။ အကျွန်ုပ်သည် ငါ၏သားကား အဘယ်မှာနည်းဟု ဆိုလတ်သော် စွန့သည် ချီလေ၏ဟု ဆို၏။ အကျွန်ုပ်၏ တရားကို ဆုံးဖြတ်တော်မူကုန်လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရွာနေကုန်သည်ကို အချင်း မှန်သလောဟု မေး၏။ ထိုရွာနေကုန်သည်သည် သခင် ဟုတ်၏။ သခင် အကျွန်ုပ်သည် ထိုလူငယ်ကိုခေါ်၍ သွားလတ်သည်ရှိသော် စွန်သည် ချီသည်၏ အဖြစ်သည် မှန်သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၏။ အချင်း လောက၌ စွန်တို့မည်သည်ကား သူငယ်ကို ချီနိုင်သည် မရှိဟုဆိုသော် အရှင်အကျွန်ုပ်သည်လည်း အရှင်တို့ကို မေးဦးအံ့၊ စွန်တို့သည် သူငယ်တို့ကို ချီကုန်၍ ကောင်းကင်၌ ပျံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ကြွက်တို့သည်တမူကား သံထွန်သွားတို့ကို စားနိုင်ကုန်အံ့လောဟု ဆိုသည်ရှိသော် သင်၏ ဤစကားသည် အဘယ်မည်သော စကားနည်းဟုဆို၏။ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် ထိုသူ၏အိမ်၌ သံထွန်သွား ငါးရာတို့ကို ထားအပ်ကုန်၏။ ထိုသူသည် သင်၏ ထွန်သွားတို့ကို ကြွက်တို့သည် စားအပ်ကုန်၏ဟု ဆို၍ ဤသည်ကား သင်၏ ထွန်သွားတို့ကို စားကုန်သောကြွက်တို့၏ မစင်တည်းဟု မစင်ကို ပြ၏။ အရှင်ကြွက်တို့သည် သံထွန်သွားတို့ကို အကယ်၍ စားနိုင်ကုန်အံ့၊ စွန်တို့သည်လည်း သူငယ်တို့ကို ချီနိုင်ကုန်လတ္တံ့။ ကြွက်တို့သည် သံထွန်သွားတို့ကို အကယ်၍မစားနိုင်ကုန်အံ့၊ စွန်တို့သည်လည်း ထိုသူငယ်ကို မချီနိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသူသည်ကား သင်၏ထွန်သွားတို့ကို ကြွက်တို့သည် ခဲအပ်ကုန်၏ဟူ၍ ဆို၏။ ထိုကြွက်တို့၏ ခဲသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း မခဲသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း သိတော်မူပါကုန်လော့ တရားကို ဆုံးဖြတ်တော် မူပါကုန်လာဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကုန်သည်၏ အတုစဉ်းလဲသည်၏အဖြစ်ကို သိစေအံ့ဟူ၍ ဤကုန်သည်ပြုသည်ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုသိ၍ သင်သည် ကောင်းစွာကြံအပ်၏ဟု ဆို၍-
ပစ္စောဍ္ဍိတံ ပဋိကူဋ္ဋဿ ကူဋံ။
ဖာလံ စေ ခါဒေယျုံ မူသိကာ။
ကသ္မာ ကုမာရံ ကုလလာ န ဟရေယျုံ။
ဘဝန္တိ စာပိ နိကတိနော နိကတျာ။
ဒေဟိ ပုတ္တနဋ္ဌ ဖာလနဋ္ဌဿ ဖာလံ။
မာ တေ ပုတ္တမဟာသိ ဖာလနဋ္ဌော။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၃၅။ ဘဏေ၊ အချင်း။ တယာ၊ သင်သည်။ သဋ္ဌဿ၊ စဉ်းလဲ့သောသူ၏။ ဣဒံ သာဌေယျံ၊ ဤ အတုစဉ်းလဲသည်၏အဖြစ်ကို။ သုစိန္တိတံ၊ ကောင်းစွာကြံအပ်၏။ ကူဋဿ၊ ကောက်ကျစ် သောသူ၏။ ပဋိကူဋံ၊ အတု ကောက်ကျစ်သည်၏ အဖြစ်ကို။ ပစ္စောဍ္ဍိတံ၊ တူစွာပြု၍ ကျော့အပ်၏။ ဖာလံ၊ ထွန်သွားကို။ မူသိကာ၊ ကြွက်တို့သည်။ စေ ခါဒေယျုံ၊ အကယ်၍ စားနိုင်ကုန်အံ့။ ကုမာရံ၊ သူငယ်ကို။ ကုလလာ၊ စွန်တို့သည်။ ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်။ န ဟရေယျုံ၊ မချီနိုင်စေကုန်အံ့နည်း။ ဟရေယျဧဝ၊ ချီနိုင်ကုန်ရာသည်သာလျှင်တည်း။
၁၃၆။ ဣဓ လောကေ၊ ဤလောက၌။ ကူဋဿ၊ ကောက်သောသူ၏။ ကူဋကူဋာ၊ ကောက်တုံ့ ကောက်ကုန်သော သူတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ နိကတိနော၊ လှည့်စားတတ်သောသူကို။ နိကတျာ၊ လှည့်စားတတ်သောသူတို့သည်။ ဘဝန္တိ စာပိ၊ ဖြစ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။ ပုတ္တနဋ္ဌ၊ သားပျောက်သောသူ။ ဖာလနဋ္ဌဿ၊ ထွန်သွားပျောက်သောသူအား။ ဖာလံ၊ ထွန်သွားကို။ ဒေဟိ၊ ပေးပေလော့။ ဖာလနဋ္ဌော၊ ထွန်သွားပျောက်သောသူသည်။ တေ၊ သင်၏။ ပုတ္တံ၊ သားကို။ မာ အဟာသိ၊ မဆောင်စေလင့်။
အရှင်ငါ၏သားကို အကယ်၍ပေးအံ့၊ ထွန်သွားကို ပေးအံ့ဟု သားပျောက်သောသူသည် ဆို၏။ အရှင်ငါ၏ထွန်သွားတို့ကို အကယ်၍ပေးအံ့၊ သူငယ်ကို ပေးအံ့ဟု ထွန်သွားပျောက်သောသူသည် ဆို၏။ ဤသို့ သားပျောက်သော သူသည် သားကို ထွန်သွားပျောက်သောသူသည် ထွန်သွားကို ရကြကုန်၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ကံအား လျော်စွာ လားကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ကုန်သည်စဉ်းလဲသည် ထိုအခါ ကုန်သည်စဉ်းလဲ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကုန်သည်ပညာရှိသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကုန်သညနပညာရှိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ တရား ဆုံးဖြတ်သော အမတ်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကောက်ကျစ်သည့်မှု၊ ကိုယ်ကပြု၊ အတုပေါ်လိမ့်မည်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကူဋဝါဏိဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၉။ ဂရဟိတဇာတ်
လူအရေး မျောက်တွေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဟိရညံ မေ သုဝဏ္ဏံ မေအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂရဟိတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုရဟန်းအား အသီးအခြားယူအပ်သော အာရုံမည်သည်ကား မရှိ၊ မမွေ့လျော်သော နေခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍နေသော ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ ဆောင်ကုန်၍ ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့လေသည်ဟု ငါကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးအပ်သည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၍ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ငြီးငွေ့ဘိသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ကိလေသာ၏ အစွမ်းကြောင့် ငြီးငွေ၏ဟုလျှောက်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤကိလေသာမည်သည် ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့ ကဲ့ရဲ့ဘူး၏။ သင်သည် ဤသို့သဘောရှိသော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုလျက် အဘယ်ကြောင့် တိရစ္ဆာန်တို့သည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ငြီးငွေဘိသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်း လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ မျောက်မျိုး၌ ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာ၌ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်း မျောက်ကို တယောက်သော မုဆိုးသည် ဖမ်း၍ ဆောင်၍ မင်းအား ဆက်၏။ ထိုဘုရားလောင်းမျောက်သည် ကြာမြင့်စွာ မင်းအိမ်၌ နေလတ်သည်ရှိသော် ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ လူ့ပြည်၌ဖြစ်သော အမူအရာကို သိ၏။ မင်းသည် ထိုဘုရားလောင်း မျောက်အား ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ကြည်ညို၍ မုဆိုးကိုခေါ်စေ၍ ဤမျောက်ကို ဖမ်းရာအရပ်၌လျှင် လွှတ်ချေဟု စေ၏။ ထိုမုဆိုးသည် ထိုသို့စေတိုင်း ပြု၏။ မျောက်အပေါင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ လာသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ထိုဘုရားလောင်းအား ဖူးမြင်ခြင်းအကျိုးငှါ ကြီးစွာသော ကျောက်ဖျာအပြင်၌ စည်းဝေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော စကားကို ပြောကုန်၍ အရှင်သင်သည် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အဘယ်အရပ်၌ နေချေသနည်းဟု မေးကြကုန်၏။ ဗာရာဏသီပြည် မင်း၏အိမ်၌ နေရ၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့ မင်းအိမ်၌နေရသော် အသို့မူ၍ လွတ်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ မင်းသည် ငါ့ကို ပျော်မြူးကစားသော မျောက်ပြု၍ ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ငါ့အား ကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ ငါ့ကို လွှတ်၏ဟု ဆိုပေ၏။
ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို ထိုမျောက်တို့သည် လူ့ပြည်၌ လူတို့၏ ဖြစ်သောအမူအရာမည်သည်ကို သင်တို့သည် သိကုန်လတ္တံ့၊ ငါတို့အားလည်း ပြောဆိုကုန်လော့၊ ငါတို့သည် နာလိုကုန်၏ဟု ဆိုကြကုန်၏။ လူတို့၏ အမူအရာကို သင်တို့သည် ငါ့ကို မမေးကြကုန်လင့်ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆိုလတ်သည်ရှိသော် ဆိုပါကုန်ဦးလော့ နာလိုကုန်၏ ဟု မျောက်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း အချင်းတို့ လူတို့မည်သည်ကား မင်းတို့သည်၎င်း ပုဏ္ဏားတို့သည်၎င်း ငါ့ဥစ္စာ ငါ့ဥစ္စာ ဟူ၍သာလျှင် ဆိုကုန်လျက် ဖြစ်ကုန်၍ အတည်မရှိသော သဘောကြောင့် အနိစ္စ၏အဖြစ်ကို မသိကြကုန်၊ ယခုအခါ၌ အလွန်မိုက်ကုန်သော လူတို့၏ အကြောင်းကို သင်တို့သည် နားထောင် ကုန်လောဟု ဆို၍-
ဒုမ္မေဓာနံ မနုဿာနံ၊ အရိယဓမ္မံ အပဿတံ။
လမ္ဗတ္ထနော ဝေဏိကတော၊ အထော အင်္ကိတကဏ္ဏကော။
ကီတော ဓနေန ဗဟုနာ၊ သော တံ ဝိတုဒတေ ဇနံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၃၇။ ဘောန္တော၊ အချင်းတို့။ ဒုမ္မေဓာနံ၊ ပညာမရှိကုန်ထသော။ အရိယဓမ္မံ၊ ဘုရားအစရှိကုန်သော အရိယာတို့၏တရားကို။ တနည်းကား- အရိယဓမ္မံ၊ အပြစ်မရှိသော ကိုးပါးသော လောကုတ္တရာတရားကို။ အပဿတံ၊ မမြင်ကုန်ထသော။ မနုဿာနံ၊ လူတို့၏။ ရတ္တိံ၊ ညဉ့်၌၎င်း။ ဒိဝါ၊ နေ့၌၎င်း။ ကထာ၊ မပြတ်ပြောသော စကားသည်ကား။ မေ၊ ငါ၏။ ဟိရညံ၊ သုံးဆောင်ပြီးသောရွှေ။ မေ၊ ငါ၏။ သုဝဏ္ဏံ၊ မသုံးဆောင်သေးသောရွှေ။ ဧသာ၊ ဤသည် သာလျှင်တည်း။
၁၃၈။ ဂေဟေ၊ အိမ်၌။ ဒွေ ဒွေ ဂဟပတယော၊ နှစ်ယောက် နှစ်ယောက်ကုန်သော အိမ်ရှင်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော အိမ်ရှင်တို့တွင်။ ဧကော၊ တယောက်သောအိမ်ရှင်သည်ကား။ အမဿကော၊ မုတ်ဆိတ်ကြင်စွယ်လည်း မရှိ။ လမ္ဗတ္ထနော၊ ရှည်သော သားမြတ်လည်း ရှိ၏။ ဝေဏိကတော၊ အထူးထူးအပြားပြားသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ထုံးအပ်သော ဆံထုံးလည်းရှိ၏။ အထော၊ ထိုမြို့။ အင်္ကိတကဏ္ဏကော၊ ထွင်းအပ်သော နားလည်းရှိ၏။ ဗဟုနာ ဗဟုံ၊ များစွာသော။ ဓနေနဓနံ၊ ဥစ္စာကို။ ကီတော၊ မိဘတို့အားပေး၍။ အာနီတော၊ ဆောင်အပ်သော။ သော၊ ထိုအိမ်ရှင်သည်။ ဇနံ၊ ကျွန်အမှုလုပ် အစရှိသောသူကို။ ဝိတုဒတေ၊ ဟယ်... ကျွန်ပျက် နင်သည် အမှုကို မပြုကောင်းလောဟု နှုတ်သီးလှံတို့ဖြင့် ထိုးတတ်၏။
ထိုစကားကို ကြားကုန်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော မျောက်တို့သည် မဆိုကုန်လင့် မဆိုကုန်လင့် မကြားသင့်သောစကားကို ကြားရကုန်၏ဟု လက်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် နားကို ကြပ်ကြပ်ပိတ်ကြကုန်၏။ ဤအရပ်၌ ငါတို့သည် မသင့်သောစကားကို ကြားအပ်၏ဟု ဤအရပ်ကို ကဲ့ရဲ့ကုန်၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားကြကုန်၏။ ကျောက်ဖျာသည် ကဲ့ရဲ့ရာကျောက်ဖျာဟု တွင်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ရဟန်း ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ မျောက်အပေါင်းတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မျောက်မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ငါ့အိမ်ငါ့ယာ၊ ငါ့ဥစ္စာ၊ အာသာစွဲလတ် မမြဲမှတ်
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂရဟိတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဗီရဏထမ္ဘဝဂ်
၁၀။ ဓမ္မဓဇဇာတ်
အင်္ဂါ ၄-ပါးရှိ ဥယျာဉ်မှူး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်သုခံ ဇီဝိတရူပေါသိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဓမ္မဓဇဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ သတ်အံ့သော လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါ့အား သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဒေဝဒတ်သည် ငါ့အား သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုသလျှင်ကတည်း၊ ထိုသို့ပြုသော်လည်း ထိတ်လန့်ခြင်းကိုလည်း ပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ယသပါဏိမည်သော မင်းသည် မင်းပြုလေ၏။ စစ်သူကြီးသည် ကာဠကအမည်ရှိ၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ထိုယသပါဏိမင်၏ ပုရောဟိတ်ဖြစ်၏။ အမည်အားဖြင့် ဓမ္မဓဇမည်၏။ ထိုယသပါဏိမင်း၏ ဦးခေါင်းကို တန်ဆာဆင်တတ်သော ဆတ္တာသည်သည်ကား ဆတ္တပါဏိ အမည်ရှိ၏။ မင်းသည် တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုယသပါဏိမင်း၏ စစ်သူကြီးသည်တမူကား အဆုံးအဖြတ်ကို ပြုလတ်သည်ရှိသော် တံစိုးကို ယူ၍စား၏။ သူတပါးတို့၏ ကျောက်ကုန်းသားကို စားတတ်သော စစ်သူကြီးသည် တံစိုးကိုယူ၍ အရှင်မဟုတ်ကုန်သော သူတို့ကို ဥစ္စာရှင်ပြု၏။ ထိုအခါ၌ တနေ့သ၌ တရားအဆုံးအဖြတ်မှ ရှုံးသော လူသည် လက်တို့ကိုမြှောက်၍ ငိုလျက် တရားဆုံးဖြတ်ရာမှ ထွက်သည်ရှိသော် မင်းခစားရာသို့သွားသော ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ထိုဘုရားလောင်း၏ ခြေတို့၌ ဝပ်၍ အရှင်မင်း၏ အကျိုးကို၎င်း အကြောင်းကို၎င်း ဆုံးမတတ်ကုန်သော အရှင်တို့ကဲ့သို့သော သူတို့သည် ထင်ရှားရှိကုန်စဉ်လျက် ကာဠက စစ်သူကြီးသည် တံစိုးကိုယူ၍ ဥစ္စာရှင်တို့ကို အရှင်မဟုတ်သည်ကို ပြု၏ဟုဆို၍ မိမိရှုံးသည်၏အဖြစ်ကို ဘုရားလောင်းအား ပြောဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် သနားခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ အချင်း လာလှည့် သင်၏ တရားကို ဆုံးဖြတ်အံ့ဟု ထိုတရားရှုံးသောသူကိုယူ၍ တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သို့ သွား၏။ လူများသည် စည်းဝေးသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုတရားကို တဖန် ဆုံးဖြတ်၍ ဥစ္စာရှင်ဟုတ်သောသူကို ဥစ္စာရှင်ပြု၏။
လူများသည် ကောင်းချီးပေးသော အသံသည် သည်းထန်စွာ ဖြစ်၏။ မင်းသည် ထိုကောင်းချီးပေးသောအသံကို ကြား၍ ဤအသံသည် အဘယ်မည်သော အသံနည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် ဓမ္မဓဇပညာရှိသည် မကောင်းသဖြင့် ဆုံးဖြတ်အပ်သောတရားကို ကောင်းစွာ ဆုံးဖြတ်အပ်၏။ ဤအသံသည် ထိုတရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌ ကောင်းချီးပေးသော အသံတည်းဟု လျှောက်သည်ရှိသော် မင်းသည် နှစ်သက် သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို ခေါ်စေ၍ ဆရာ သင်သည် တရားကို ဆုံးဖြတ်၏ဟူ၍ ငါကြားရသည် မှန်သလောဟု မေး၏။ မင်းမြတ် မှန်၏။ ကာဠကသည် မကောင်းသဖြင့် ဆုံးဖြတ်အပ်သောတရားကို ဆုံးဖြတ်အပ်၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ဤနေ့မှစ၍ သင်တို့သည်သာလျှင် တရားကို ဆုံးဖြတ်ကုန်လော့၊ ငါ၏ နားချမ်းသာခြင်းသည်လည်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ လူ၏အစီးအပွားသည်လည်းဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ဆို၍ အလိုမရှိသည်လည်းဖြစ်သော ထိုဘုရားလောင်းကို သတ္တဝါတို့အားသနားသဖြင့် တရားဆုံးဖြတ်သောအရာ၌ နေကုန်လော့ဟု တောင်းပန်၍ ဝန်ခံစေ၏။ ထိုနေ့မှစ၍ ဘုရားလောင်းသည် တရား ဆုံးဖြတ်သောအရာ၌ နေ၏။ ဥစ္စာရှင်ဖြစ်ကုန်သော သူတို့ကိုသာလျှင် ဥစ္စာရှင်ကို ပြု၏။
ကာဠကသည် ထိုအခါမှစ၍ တံစိုးကို မရလတ်သော် လာဘ်မှယုတ်၍ ဘုရားလောင်းအား ရန်ငြိုးဖွဲ့၍ မင်းမြတ် ဓမ္မဓဇပညာရှိသည် အရှင်၏ မင်းအဖြစ်ကို တောင့်တ၏ဟု ဘုရားလောင်းကို မင်း၏စိတ်၌ အချစ်ဖျက်၏။ မင်းသည် မယုံကြည်သည်ဖြစ်၍ ဤသိုမဆိုလင့်ဟုပယ်၍ တဖန် ထိုကာဠကသည် မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်၏ စကားကို အကယ်၍ ယုံကြည်တော် မမူကုန်အံ့၊ ထိုဓမ္မဓဇသည် လာသောကာလ၌ လေသွန်းတံခါးပေါက်ဖြင့် ကြည့်တော်မူလော့၊ ထိုသို့ ကြည့်တော်မူလတ်သည်ရှိသော် ဤဓမ္မဓဇသည် မြို့အလုံးကို မိမိ၏လက်သို့ ရောက်စေသည်၏အဖြစ်ကို မြင်တော်မူကုန်လတ္တံ့ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် မင်းသည် ထိုဓမ္မဓဇ၏အထံ၌ တရားတွေ့သော ပရိသတ်ကိုမြင်၍ ထိုမ္မဓဇ၏ပရိသတ်ဟူ၍ ထင်မှတ်သဖြင့် အချစ်ပျက်၍ စစ်သူကြီး အသို့ပြုကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် ထိုဓမ္မဓဇကို သတ်အံ့သောငှါ သင့်၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ရုန့်ရင်းသော အပြစ်ကိုမမြင်ဘဲ အသို့သတ်အံ့နည်းဟုဆို၏။ မင်းမြတ် တခုသော ဥပါယ်တမျဉ်သည် ရှိ၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် အဘယ်မည်သော ဥပါယ်တမျဉ်နည်းဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ထိုဓမ္မဓဇအား ဆောင်ရွက်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်သော အမှုကိုတင်၍ အမှုကို ပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ငြားအံ့၊ ထိုအပြစ်ဖြင့် သတ်ကြကုန်အံ့ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ထိုဓမ္မဓဇ၏ ဆောင်ရွက်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော အမှု သည်ကား အဘယ်အမှုနည်းဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ဥယျာဉ်မည်သည်ကား ကောင်းမြတ်သောမြေ၌ စိုက်ပျိုးအပ်သည်ဖြစ်၍ ပြုပြင်အပ်သည်ရှိသော် သုံးနှစ်လေးနှစ်တို့ဖြင့် အသီးကိုပေး၏။ အရှင်မင်းမြတ်တို့သည် ထိုဓမ္မဓဇကိုခေါ်စေ၍ နက်ဖြန် ဥယျာဉ်ကစားကုန်အံ့၊ ငါ့အဘို့ ဥယျာဉ် ဘန်ဆင်းလော့ဟု ဆိုတော်မူကုန်လော့၊ ထိုမ္မဓဇသည် ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်လတ္တံ့၊ ထိုသို့ မစွမ်းနိုင်သည်ရှိသော် ထိုဓမ္မဓဇကို ထိုအပြစ်ဖြင့် သတ်ကြကုန်အံ့ဟုလျောက်၏။
မင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုခေါ်၍ ပညာရှိ ငါတို့သည် ဥယျာဉ်ဟောင်း၌ ကစားရသည်ကား ကြာကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ ဥယျာဉ်သစ်၌ ကစားလိုကုန်၏။ နက်ဖြန် ကစားကုန်အံ့၊ ငါတို့ကို ဥယျာဉ်ကို ဘန်ဆင်းလော့၊ ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ အကယ်၍ မစွမ်းနိုင်လျှင် သင်၏ အသက်သည် မရှိလတ္တံ့ ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကာဠကသည် တံစိုးကို မရခြင်းကြောင့် မင်း၏အတွင်း၌ အချစ်ဖျက်အပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု သိ၍ မင်းမြတ် စွမ်းနိုင်ပါမူကား သိရလတ္တံ့ဟုဆို၍ အိမ်သို့သွား၍ ကောင်းသောဘောဇဉ်ကိုစား၍ ကြံလျက် အိပ်ရာ၌ အိပ်၏။ သိကြားမင်း၏နေရာသည် ပူသောအခြင်းအရာကိုပြ၏။ သိကြားသည် ဆင်ခြင်လတ်သော် ဘုရားလောင်း၏ စိတ်ကိုသိ၍ လျင်မြန်စွာသွား၍ ကြက်သရေရှိသော တိုက်တို့၌ဝင်၍ ကောင်းကင်၌တည်၍ ပညာရှိ အဘယ်ကို ကြံသနည်းဟု မေး၏။ သင်သည် အဘယ်သူနည်းဟု ဆိုလတ်သည်ရှိသော် သိကြားတည်းဟု ဆို၏။ သိကြားမင်း မင်းသည် ငါ့ကို ဥယျာဉ်ကို ဘန်ဆင်းလော့ဟု ဆို၏။ ငါသည် အသို့ပြု၍ ဘန်ဆင်းရအံ့နည်းဟု ကြံ၏။ ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ပညာရှိ မကြံလင့်၊ ငါသည် သင့်ဘို့ နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်စိတ္တလတာဥယျာဉ်နှင့်တူသော ဥယျာဉ်ကို ဘန်ဆင်းအံ့၊ အဘယ်အရပ်၌ ဘန်ဆင်းရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ သိကြားမင်း ဤမည်သောအရပ်၌ တန်ဆင်းလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် သိကြားသည် ဘန်ဆင်း၍ နတ်ပြည်သို့လျှင် သွား၏။
နက်ဖြန်နေ့၌ ဘုရားလောင်းသည် ဥယျာဉ်ကို မျက်မှောက်အားဖြင့် မြင်၍ သွား၍ မင်းအား မင်းမြတ် ဥယျာဉ်သည် ပြီးပြီ ကစားတော်မူပါလော့ဟု လျောက်၏။ မင်းသည် သွား၍ တဆယ့်ရှစ်တောင်ရှိသော ဆေးဒန်းမြင်းသီလာအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော တံတိုင်းဖြင့် ခြံရံအပ်သော တံခါး ပစ္စင်နှင့်ပြည့်စုံသော အပွင့်အသီးတို့ဖြင့်ပြည့်သော အထူးထူးသော သစ်ပင်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဥယျာဉ်ကိုမြင်၍ ကာဠကကို ကာဠက ပညာရှိသည် ငါတို့၏ စကားကို ပြုလေပြီ၊ ယခုအခါ၌ အသုံပြုရကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် တညဉ့်ခြင်းဖြင့် ဥယျာဉ်ကို ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သောသူသည် မင်းအဖြစ်ကို ယူအံ့သောငှါ အဘယ်မှာ မစွမ်းနိုင်ရှိအံ့နည်းဟု ကာဋ္ဌကကဆို၏။ ထိုသို့ ဆိုသည်ရှိသော် ယခုအခါ၌ အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ထိုပညာရှိကို တပါးလည်းဖြစ်သော မဆောင်ရွက် မစွမ်းနိုင်သောအမှုကို ပြုစေကုန်အံ့ဟု လျှောက်၏။ အဘယ်မည်သောအမှုကို ပြုစေရကုန်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ရတနာခုနစ်ပါးဖြင့်ပြီးသော ရေကန်ကို ဘန်ဆင်းစေကုန်လော့ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဘုရားလောင်းကို ခေါ်၍ ဆရာ ဥယျာဉ်ကို သင်သည် ဘန်ဆင်းအပ်လေပြီ၊ ထိုဥယျာဉ်အား လျောက်ပတ်သော ရတနာခုနစ်ပါးဖြင့် ပြီးသော ရေကန်ကို ဘန်ဆင်းဦးလော့၊ ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ အကယ်၍ မစွမ်းနိုင်သည်ဖြစ်အံ့၊ သင်၏ အသက်သည် မရှိရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းမြတ် ကောင်းပြီ စွမ်းနိုင်ပါမူကား ဘန်ဆင်းပါအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်း၏ အကျိုးငှါ သိကြားသည် ရေကန်ကို ဘန်ဆင်း၏။ ဘန်ဆင်းသည် ရှိသော်လည်း တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်သော ဆိပ်တရာရှိသော အကောက်တထောင်ရှိသော ငါးပါးသော အဆင်းရှိသော ပဒုမာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသော နန္ဒာရေကန်နှင့်တူသော ရေကန်ကို ဘန်ဆင်း၏။
နက်ဖြန်နေ့၌ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရေကန်ကိုလည်း မျက်မှောက် ပြု၍ မင်းအား မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ရေကန်ကို ဘန်ဆင်းအပ်ပြီဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုရေကန်ကိုလည်းမြင်၍ ကာဠက ယခုအခါ၌ အညိုပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ကာဠကကို မေး၏။ မင်းမြတ် ဥယျာဉ်အား လျောက်ပတ်သော အိမ်ကို ဘန်ဆင်းစိမ့်သောငှါ စေလောဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ဆရာ ဤဥယျာဉ်အား၎င်း ဤရေကန်အား၎င်း လျောက်ပတ်သော အလုံးစုံ ဆင်စွယ်ဖြင့်ပြီးသော အိမ်ကို ဘန်ဆင်းဦးလော့၊ အကယ်၍ မဘန်ဆင်းနိုင်အံ့၊ သင်၏ အသက်သည် မရှိရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်း၏အကျိုးငှာ သိကြားသည် အိမ်ကိုလည်း ဘန်ဆင်း၏။ ဘုရားလောင်းသည် နက်ဖြန်နေ့၌ မျက်မှောက်ပြု၍ မင်းအား လျှောက်၏။ မင်းသည်လည်း ထိုအိမ်ကိုမြင်၍ ယခုအခါ၌ အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ကာဠကကို မေး၏။ မင်းမြတ် အိမ်အားလျောက်ပတ်သော ပတ္တမြားကို ဘန်ဆင်းစိမ့်သောငှါ စေလော့ဟု လျောက်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ခေါ်၍ ပညာရှိ ဤဆင်စွယ်ဖြင့်ပြီးသောအိမ်အား လျောက်ပတ်သော ပတ္တမြားကို ဘန်ဆင်းလော့၊ ပတ္တမြားရောင်ဖြင့် သွားကုန်အံ့၊ ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ အကယ်၍ မစွမ်းနိုင်အံ့၊ သင်၏အသက်သည် မရှိရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်း၏အကျိုးငှါ သိကြားသည် ပတ္တမြားကိုလည်းဘန်ဆင်း၏။
ဘုရားလောင်းသည် နက်ဖြန်နေ့၌ ထိုပတ္တမြားကို မျက်မှောက်ပြု၍ မင်းအား လျောက်၏။ မင်းသည် ထိုပတ္တမြားကိုလည်းမြင်၍ ယခုအခါ၌ အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ကာဠကကို မေး၏။ မင်းမြတ် ဓမ္မဓဇပုဏ္ဏားအား အလိုရှိတိုင်းပေးတတ်သော နတ်သည် ရှိယောင်တကား၊ ယခုအခါ၌ အကြင်အမှုကို နတ်သည်လည်း ဘန်ဆင်း၍ပြုအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုအမှုကို စေလော့ဟု လျှောက်၍ မင်းမြတ် အင်္ဂါလေးပါးနှင့်ပြည့်စုံသော လူမည်သည်ကို နတ်တို့သည်လည်း ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထို့ကြောင့် အင်္ဂါလေးပါးနှင့်ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ကို ငါ့ဘို့ ဘန်ဆင်းလော့၊ ဤသို့ဆိုလော့ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ခေါ်၍ ဆရာ သင်သည် ငါတို့ကို့ ဥယျာဉ်ကို၎င်း ရေကန်ကို၎င်း ဆင်စွယ်ဖြင့်ပြီးသော ပြာသာဒ်ကို၎င်း ထိုပြာသာဒ်၏ အလင်းကိုပြအံ့သော ပတ္တမြားရတနာကို၎င်း ဘန်ဆင်းအပ်ကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ ငါ့ဘို့ ဥယျာဉ်ကို စောင့်တတ်သော အင်္ဂါလေးပါးနှင့်ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ကို ဘန်ဆင်းလော၊ အကယ်၍ မဘန်ဆင်းနိုင်အံ့၊ သင်၏အသက်သည် မရှိရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့ပင် ဖြစ်စေရမူကား သိရလတ္တံ့ဟု အိမ်သို့သွား၍ ကောင်းသော ဘောဇဉ်ကို စားပြီး၍ အိပ်သည်ရှိသော် မိုးသောက်ထသောကာလ၌နိုး၍ အိပ်ရာအပြင်၌ နေလျက် သိကြားနတ်မင်းသည် အကြင်အမှုကို ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်၏။ ထိုအမှုကို ဘန်ဆင်းလေပြီ၊ လေးပါးသော အင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ကိုတမူကား ဘန်ဆင်းအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းလေ၊ ဤသို့ ဘန်ဆင်းခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းသည်ဖြစ်သော် သူတပါးတို့၏လက်၌ သေရသည်ထက် တော၌ ကိုးကွယ်ရာမရှိ သေရခြင်းသည်သာလျှင် ကောင်းမြတ်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် တစုံတယောက်သောသူအား မကြားမူ၍ ပြာသာဒ်မှသက်၍ မြတ်သောတံခါးဖြင့်လျှင် မြို့မှထွက်၍ တောသို့ဝင်၍ တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ သူတော်ကောင်းတို့၏ လောကဓံတရားရှစ်ပါး နှိပ်စက်လတ်သော် မတုန်မလှုပ်ခြင်းဟုဆိုအပ်သော သဘောကို ဆင်ခြင်လျက်နေ၏။
သိကြားမင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ တောသွားမုဆိုးကဲ့သို့ ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းသို့ကပ်လေ၍ ပုဏ္ဏား သင်သည် နူးညံ့သိမ်မွေ့သော သဘောရှိလျက် အလွန်ဆင်းရဲသော သဘောရှိသကဲ့သို့ ဤတောသို့ဝင်၍ အဘယ်ကို ပြုလျက်နေသနည်း၊ ဤသို့ မေးလိုရကား-
သော ဧကကော ရုက္ခမူလေ၊ ကပဏာ ဝိယ ဈာယသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၉။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ တွံ၊ သင်သည်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ ဇီဝိတရူပေါ၊ အသက်ရှည်သော သဘောရှိသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ သော တွံ၊ ထိုသင်သည်။ ရဋ္ဌာ၊ ပြည့်သောလူရှိရာ အရပ်မှ။ ဝိဝနံ၊ ရေမရှိသော တောအရပ်သို့။ အာဂတော၊ လာ၍။ ရုက္ခမူလေ၊ သစ်ပင်ရင်း၌။ ဧကကော၊ တယောက်အထီးတည်း။ ကပဏာ ပိယ၊ အထီးကျန်သောသူကဲ့သို့။ နိသိန္နော၊ နေလျက်။ ဈာယသိ၊ အဘယ်ကိုကြံဘိသနည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည်-
သော ဧကကော ရုက္ခမူလေ၊ ကပဏာ ဝိယ ဈာယာမိ၊
သတံ ဓမ္မံ အနုဿရံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၀။ သမ္မ၊ အဆွေ။ အဟံ၊ ငါသည်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ ဇီဝိတရူပေါ၊ အသက်မွေးရသော သူကဲ့သို့။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ ရဋ္ဌာ၊ ပြည့်သောသူတို့၏ နေရာအရပ်မှ။ ဝိဝနံ၊ ရေမရှိသော တောအရပ်သို့။ အာဂတော၊ ဝင်လာ၍။ ရုက္ခမူလေ၊ သစ်ပင်ရင်း၌။ ကပဏာ ဝိယ၊ အထီးကျန်သော သူကဲ့သို့။ ဧကကော၊ တယောက်အထီးတည်း။ နိသိန္နော၊ နေလျက်။ သတံ၊ ဘုရား, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သာဝကဟု ဆိုအပ်ကုန်သော သူတော်ကောင်းတို့၏။ ဓမ္မံ၊ လောကဓံတရား ရှစ်ပါးသည် နှိပ်စက်၍ တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသောသဘောကို။ အနုဿရံ-အနုဿရန္တော၊ အောက်မေ့လျက်။ ဈာယာမိ၊ ကြံ၏။
ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို သိကြားမင်းသည် ပုဏ္ဏား ဤသို့ သူတော်ကောင်းတို့၏သဘောကို ဆင်ခြင်သည် ဖြစ်လတ်သော် သင်သည် ဤအရပ်၌ အဘယ်ကြောင့် နေဘိသနည်းဟု ဆို၏။ အဆွေ မင်းသည် လေးပါးသော အင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ကို ဆောင်စေ၏။ ထိုသို့ သဘောရှိသော ဥယျာဉ်စောင့်ကို ရအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထိုငါသည် သူတပါး၏လက်၌သေသဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ တောသို့ဝင်၍ ကိုးကွယ်ရာမရှိသော သေခြင်းဖြင့် သေအံ့ဟုကြံ၍ ဤသို့လာ၍ နေ၏ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ ပုဏ္ဏား ငါသည် သိကြားနတ်မင်းတည်း၊ ငါသည် သင့်ဘို့ ဥယျာဉ်အစရှိသည်တို့ကို ဘန်ဆင်း အပ်ကုန်ပြီ၊ အင်္ဂါလေးပါးနှင့်ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ကို ဘန်ဆင်းအံ့သောငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင်တို့၏ မင်း၏ ဦးခေါင်းကိုတန်ဆာဆင်တတ်သော ဆတ္တာသည်သည် ဆတ္တပါဏိမည်၏။ ထိုဆတ္တပါဏိသည် အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ဖြင့် အလိုရှိသည်ရှိသော် ထိုဆတ္တာသည်ကို ဥယျာဉ်စောင့်ပြုစိမ့်သောငှါ ဆိုလေလော့ဟု သိကြားမင်းသည် ဘုရားလောင်းအား အဆုံးအမကိုပေး၍ မကြောက်လင့်ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ မိမိ၏ နတ်ပြည်သို့လျှင် သွား၏။
ဘုရားလောင်းသည် အိမ်သို့သွား၍ နံနက်စာစားပြီးသော် မင်းအိမ်တံခါးသို့သွား၍ ဆတ္တပါဏိကိုလည်း ထိုမင်းအိမ်တံခါး၌လျှင် မြင်၍ လက်၌ကိုင်၍ အဆွေဆတ္တပါဏိ သင်သည် လေးပါးသောအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသလောဟု မေး၏။ ငါ၏ အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ်ကို သင့်အား အဘယ်သူသည် ကြားသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် သိကြားနတ်မင်းသည် ကြား၏ဟုဆို၍ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ကြားသနည်းဟု မေးအပ်သည်ရှိသော် ဤမည်သော အကြောင်းကြောင့် ကြား၏ဟု အလုံးစုံကို ပြောဆို၏။ ထိုဆတ္တပါဏိသည် ငါသည် လေးပါးသော အင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသည် မှန်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ဆတ္တပါဏိကို ဘုရားလောင်းသည် လက်၌ကိုင်၍ မင်း၏အထံသို့ သွား၍ မင်းမြတ် ဤဆတ္တပါဏိသည် အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ဥယျာဉ်စောင့်ဖြင့် အလိုရှိသည်ရှိသော် ဤဆတ္တပါဏိကို ဥယျာဉ်စောင့် ပြုစေတော်မူကုန်လော့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ၌ ဆတ္တပါဏိကို မင်းသည် အချင်း သင်သည် အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသလောဟု မေး၏။ မင်းမြတ် ဟုတ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အချင်း သင်သည် အဘယ်မည်ကုန်သော အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသနည်းဟု မေး၏။ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ငြူစူခြင်းမရှိ၊ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ယစ်မျိုးကိုလည်း မသောက်၊ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ချစ်ခြင်းလည်း မရှိ၊ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် အမျက်မထွက်ခြင်းကို ဆောက်တည်အပ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်အား ငြူစူခြင်းမည်သည်ကား မရှိ။ အကျွန်ုပ်သည် သေကိုလည်း မသောက်စဘူး၊ သူတပါးတို့၌ အကျွန်ုပ်သည် ချစ်ခြင်းသည်၎င်း အမျက်ထွက်ခြင်းသည်၎င်း မဖြစ်စဘူး၊ ဤသို့ အင်္ဂါလေးပါးတို့နှင့်ပြည့်စုံ၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ မင်းသည် အို ဆတ္တပါဏိ သင်သည် ငြူစူခြင်းမရှိသောသူ ဖြစ်၏ဟု ဆိုသလောဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ် ငြူစူခြင်းမရှိသောသူ ဖြစ်၏ဟူ၍ဆိုသည် ဟုတ်၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် အဘယ်အာရုံကို မြင်၍ ငြူစူခြင်း မရှိသနည်းဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် နာတော်မူလော့ဟု လျှောက်၍ မိမိ၏ငြူစူခြင်း မရှိသည်၏အဖြစ်ကို ဆိုလိုရကား-
သော မံ အတ္ထေ နိဝေဒေသိ၊ တသ္မာဟံ အနုသူယကော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်၏။
ရာဇ၊ မင်းမြတ်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ဣမသ္နိံ ဗာရာဏသိနဂရေ၊ ဤဗာရာဏသီပြည်၌ သာလျှင်။ ရာဇာ၊ မင်းဖြစ်ဘူး၏။ ဣတ္ထိယာ၊ မိန်းမ၏။ ကာရဏာ၊ အကြောင်းကြောင့်။ ပုရောဟိတံ၊ ပုရောဟိတ်ကို။ ဗန္ဓာပေသိံ၊ နှောင်ဖွဲ့ စေ၏။ သော၊ ထိုပုရောဟိတ်သည်။ မံ၊ အကျွန်ုပ်ကို။ အတ္ထေ၊ အကျိုးစီးပွားတို့ကို။ နိဝေဒေသိ၊ ကြားပေ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အနုသူယကော၊ ငြူစူခြင်းမရှိ။
ဗဒ္ဓါပိ တတ္ထ မုစ္စန္တိ၊ ယတ္ထ မီရာ ပဘာသရေ။
ဟူသော ဗန္ဓနမောက္ခဇာတ် ၌လာသော နည်းဖြင့်သာလျှင် တပါးသောကာလ၌ ဤဆတ္တပါဏိသည် မင်းဖြစ်၍ ခြေရင်း၌ မြဲကုန်သော ခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သော အမတ်တို့နှင့်တကွ ချွတ်ယွင်းပြီး၍ မိမိ၏နှလုံးအလိုကို မဖြည့်သောဘုရားလောင်းကို ဖျက်ဆီးလိုသော မိဖုယားသည် ချောပစ်၍ နှောင်ဖွဲ့စေ၏။ ထိုအခါ၌ ထိုဘုရားလောင်းကို နှောင်ဖွဲ့၍ ဆောင်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မိဖုယား၏ အဟုတ်အမှန်ဖြစ်သောအပြစ်ကို ကြား၍ မိမိသည် လွတ်သည်ရှိသော် မင်းသည် နှောင်ဖွဲ့စေအပ်ကုန်သော အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ခြေရင်း၌ မြဲစွဲကုန်သော အမတ်တို့ကို လွှတ်စေ၍ မင်းမြတ် ထိုခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သော အမတ်တို့၏၎င်း မိဖုယား၏၎င်း အပြစ်ကို အရှင်မင်းမြတ်သည် သည်းခံတော်မူကုန်လော့ဟု ဆုံးမ၏။ အလုံးစုံကို အောက်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်သာလျှင် အကျယ်အားဖြင့် သိအပ်၏။ ထိုစကားကို ရည်၍-
သော မံ အတ္ထေ နိဝေဒေသိ၊ တသ္မာဟံ အနုသူယကော။
ဟူ၍ ဆို၏။
ထိုအခါ၌ကား ထိုမင်းသည် ငါသည် တသောင်း ခြောက်ထောင်ကုန်သော မိန်းမတို့ကိုစွန့်ပစ်၍ ထိုတယောက်တည်းသော မိန်းမကိုသာလျှင် ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် ထောက်ပံ့ပါသော်လည်း ရောင့်ရဲစိမ့်သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ဤသို့ အလိုဆန္ဒပြည့်နိုင်ခဲကုန်သော မိန်းမတို့အား အမျက်ထွက်ခြင်း မည်သည်ကား ဝတ်သော အဝတ်သည် ညစ်နွမ်းလတ်သည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် နင်ညစ်နွမ်းဘိသနည်းဟု အမျက်ထွက်သည်နှင့် တူ၏။ ထိုစားသော ထမင်းသည် မစင်၏အဖြစ်သို့ရောက်လတ်သည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် မစင်၏အဖြစ်သို့ နင်ရောက်ရဘိသနည်းဟု အမျက်ထွက်သည်နှင့် တူ၏။ ယခုအခါ ယနေ့မှစ၍ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေး၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ကိလေသာကိုမှီ၍ ငါ၌ ငြူစူခြင်းတို့သည် မဖြစ်စေကုန်သတည်းဟု ဓိဋ္ဌာန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ငြူစူခြင်းမရှိသည်ဖြစ်၏။ ဤအကြောင်းကို ရည်၍ တသ္မာဟံ အနုသူယကောဟူ၍ ဆို၏။
ထိုအခါ၌ ထိုဆတ္တပါဏိကို မင်းသည် အချင်း ဆတ္တပါဏိ အဘယ်အာရုံကိုမြင်၍ ယစ်မျိုးကိုမသောက်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုဆတ္တပါဏိသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလိုရကား-
တဿ သောကေနာဟံ ဖုဋ္ဌော၊ မဇ္ဇပါနံ ဝိဝဇ္ဇယိံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ မတ္တော၊ ယစ်သည်ဖြစ်၍။ ပုတ္တမံသာနိ၊ သား၏အသားတို့ကို။ ခါဒယိံ၊ စားဘူး၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တဿ၊ ထိုသေလေသောသားအား။ သောကေန၊ အောက်မေ့ စိုးရိမ်ခြင်းသည်။ ဖုဋ္ဌော၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ မဇ္ဇပါနံ၊ သေသောက်ခြင်းကို။ ဝိဝဇ္ဇယိံ၊ ကြဉ်ရှောင်၏။
မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ရှေး၌ ထိုသို့သဘောရှိသော ဗာရာဏသီမင်းဖြစ်၍ ယစ်မျိုးနှင့်ကင်း၍ ဖြစ်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ အမဲမရှိသော ထမင်းကိုလည်း စားအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ မြို့၌ ဥပုသ်နေ့တို့၌ အသက်သတ်ခြင်းသည် မဖြစ်စေလင့်ဟု စည်ကိုလည်စေ၏။ စားတော်ချက်သည် ပက္ခ၏ တဆယ့်သုံးရက် နေ့၌လျှင် အမဲကိုယူ၍ထား၏။ မကောင်းသဖြင့် ထားအပ်သော ထိုအမဲကို ခွေးတို့သည် စားကုန်၏။ စားတော်ချက်သည် ဥပုသ်နေ့၌ အမဲကိုမရ၍ မင်းအား အထူးထူးအပြားပြား မြတ်သော အရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကိုချက်၍ ပြာသာဒ်ထက်သို့တင်၍ ကပ်အံ့သောငှာ မဝံ့ရကား မိဖုယားသို့ ကပ်လေ၍ အရှင်မိဖုယား ယနေ့ အကျွန်ုပ်သည် အမဲကိုမရ၊ အမဲမရှိသော စားတော်မည်သည်ကို အံ့သောငှာ မဝံ့၊ အသို့ ပြုရအံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ အမောင်စားတော်ဆက် ငါ၏သားကို မင်းသည် ချစ်လေးမြတ်၏။ နှစ်သက်၏။ ငါ၏သားကိုမြင်၍ မင်းသည် ထိုသားတော်ကိုလျှင် နမ်းတော်မူလျက် ဘက်တော်မူလျက် မိမိ၏ ရှိသည်၏အဖြစ်ကိုလည်း မသိ၊ ငါသည် သားကို တန်ဆာဆင်၍ မင်း၏ပေါင်ပေါ်၌ နေစေအံ့၊ မင်းအား သားတော်နှင့်တကွ မွေ့လျော်ပျော်ပါး ကစားစဉ်ကာလ၌ သင်သည် စားတော်ထမင်းကို တည်လေလော့ဟု ဆို၏။ ထိုမိဖုယားသည် ဤသို့ဆို၍ မိမိ၏သားကို ဆင်အပ်သောတန်ဆာကို ဆင်ယင်၍ မင်း၏ ပေါင်ပေါ်၌ နေစေ၏။ မင်းအား သားတော်နှင့်တကွ ကစားမွေ့လျော်ရွှင်ပျော်စဉ်ကာလ၌ စားတော်ချက်သည် စားတော်ကို တည်၏။ မင်းသည် သုရာယစ်သည်ဖြစ်၍ စားတော်ခွက်၌ အမဲဟင်းလျာကို မမြင်၍ အမဲဟင်းလျာ အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၍ မင်းမြတ် ယနေ့ ဥပုသ်နေ့ဖြစ်ရကား အသက်မသတ်စေလင့်ဟု စည်လည်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အမဲကို မရဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ငါါဘို့ အမဲမည်သည်ကို ရခဲသလောဟုဆို၍ ပေါင်ပေါ်၌နေသော ချစ်စွာသောသား၏ လည်ကိုလိမ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ စားတော်ချက်၏ ရှေ့သို့ပစ်လိုက်၍ လျင်မြန်စွာ ပြည့်စုံစေ၍ ဆောင်ခဲ့လော့ဟု ဆို၏။ စားတော်ချက်သည် ထိုမင်း အမိန့်ရှိတိုင်းပြု၏။ မင်းသည် သား၏အသားဖြင့် ထမင်းကို စား၏။ မင်းမှကြောက်ခြင်းကြောင့် ငိုအံ့သောငှါ၎င်း မျက်ရည်ထွက်စိမ့်သောငှါ၎င်း ဆိုအံ့သောငှါ၎င်း စွမ်းနိုင်သော တယောက်သောသူ မည်သည်လည်း မရှိ။
မင်းသည် စားပြီး၍ အိပ်ရာအပြင်၌ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ရောက်၍ မိုးသောက်သောကာလ၌ နိုးလတ်၍ သုရာယစ်ခြင်း ပြေလတ်သော် ငါ၏ သားတော်ကို ဆောင်ခဲ့ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုကာလ၌ မိဖုယားသည် ငိုကြွေးလျက် ခြေရင်း၌ ဝပ်၏။ ရှင်မ အသို့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် ယမန် နေ့က အရှင်မင်းမြတ်သည် သားကိုသတ်၍ သား၏ အသားဖြင့် စားတော်ထမင်းကို စားအပ်၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် စိုးရိမ်ခြင်းကြောင့် မျက်ရည်ယို၍ ငိုကြွေး၍ ငါ့အား ဤဆင်းရဲသည် သေသောက်ခြင်းကို အမှီပြု၍ ဖြစ်၏ဟု သုရာသောက်ခြင်း၌ အပြစ်ကိုမြင်၍ ဤနေ့မှစ၍ အကြင်မျှလောက် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေး၊ ထိုမျှလောက် ဤသို့သဘောရှိသော ပျက်စီးခြင်းကိုပြုတတ်သော သုရာမည်သည်ကို မသောက်အံ့ဟု မြေမှုန့်ကိုယူ၍ မျက်နှာကိုပွတ်၍ အဓိဋ္ဌာန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ယစ်မျိုးမည်သည်ကို မသောက်စဘူး ဤကိုရည်၍ မတ္တော အဟံ မဟာရာဇ အစရှိသော ဂါထာကို ရွတ်၏။
ထိုအခါ၌ ထိုဆတ္တပါဏိကို မင်းသည် အချင်းဆတ္တပါဏိ အဘယ်အာရုံကိုမြင်၍ ချစ်ခြင်းမရှိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုဆတ္တပါဏိသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလိုရကား-
ပတ္တံ ဘိန္ဒိတွာ စဝိတာ၊ နိသ္နေဟော တဿ ကာရဏာ။
ဟူသော ဂါထာကို ရွတ်၏။
ရာဇ၊ မင်းမြတ်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ဗာရာဏသိယေဝ၊ ဗာရာဏသီပြည်၌သာလျှင်။ ကိတဝါသော နာမ၊ ကိတဝါသ အမည်ရှိသော။ ရာဇာ၊ မင်းဖြစ်ဘူး၏။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ ပုတ္တော၊ သားသည်။ ပစ္စေကဗောဓိ-ပစ္စေကဗောဓိဿ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏။ ပတ္တံ၊ သပိတ်တော်ကို။ ဘိန္ဒိတွာ၊ ခွဲ၍။ စဝိတော၊ စုတေ၏။ တဿ၊ ထိုသား၏။ ကာရဏာ၊ အကြောင်းကြောင့်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ နိသ္နေဟော၊ ချစ်ခြင်း မရှိ။
မင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ သားကိုစွဲ၍ဖြစ်သော စိုးရိမ်ခြင်းသည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ငါ့အား ဤစိုးရိမ်ခြင်းသည် ချစ်သောသူကြောင့်ဖြစ်၏။ ချစ်ခြင်းသည် အကယ်၍ မဖြစ်ငြားအံ့၊ စိုးရိမ်ခြင်းသည် မဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ယခုအခါ၌ ဤကာလမှစ၍ သဝိညာဏက၌၎င်း အဝိညာဏက၌၎င်း တစုံတခုသောဝတ္ထု၌ ချစ်ခြင်းမည်သည်ကား ငါ့အား မဖြစ်စေသတည်းဟု အဓိဋ္ဌာန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ချစ်ခြင်းမည်သည်ကား မရှိ ထိုအကြောင်းကို ရည်၍ ကိတဝါသော နာမ အစရှိသော ဂါထာကို ရွတ်၏။
ထိုအခါ၌ မင်းသည် ဆတ္တပါဏိကို အချင်း ဆတ္တပါဏိ အဘယ် အာရုံကိုမြင်၍ အမျက်ထွက်ခြင်း မရှိလေသနည်းဟု မေး၏။ ထို ဆတ္တပါဏိသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလိုရကား-
သတ္တကပ္ပေ ဗြဟ္မလာကေ၊ တသ္မာ အက္ကောဓနော အဟံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်၏။
မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အရကော၊ အရကအမည်ရှိသော ရသေ့သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ သတ္တဝဿာနိ၊ ခုနစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး။ မေတ္တစိတ္တံ၊ မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သောစိတ်ကို။ ဘာဝယိံ၊ ပွားစေဘူး၏။ ဘာဝေတွာ၊ ပွားစေသောကြောင့်။ သတ္တကပ္ပေ၊ ခုနစ်ပါးကုန်သော သံဝဋ္ဋ ဝိဝဋ္ဋကပ်တို့ပတ်လုံး။ ဗြဟ္မလောကေ၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌။ ဝသိံ၊ နေခဲ့၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အက္ကောဓနော၊ အမျက်ထွက်ခြင်း မရှိ။
ဤသို့ ဆတ္တပါဏိသည် မိမိ၏ လေးပါးကုန်သော အင်္ဂါတို့ကို ဆိုအပ်ကုန်သည်ရှိသော် မင်းသည် ပရိသတ်အား မျက်စိမှိတ်ခြင်း လည်ညိတ်ခြင်း အမှတ်ကိုပေး၏။ ထိုခဏ ၌ပင်လျှင် အမတ် ပုဏ္ဏား သူကြွယ် အစရှိကုန်သော သူတို့သည် ထကုန်၍ ဟယ်... တံစိုးစားတတ်သော ခိုးသူဝှက် သင်သည် တံစိုးကိုမရ၍ ပညာရှိကိုစွပ်စွဲ၍ သေစေလို၏ဟု ကာဠကစစ်သူကြီးကို လက်ခြေတို့၌ ကိုင်ကုန်၍ မင်းအိမ်မှ ချကုန်၍ ကိုင်မိတိုင်း ကိုင်မိတိုင်းသာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ကျောက် ဆောက်ပုတ်တို့ဖြင့် ဦးခေါင်းကို ခွဲကုန်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်၍ ခြေတို့၌ ကိုင်ကုန်၍ ငင်ကုန်လျက် တံမြက်ချေး အမှိုက်စွန့်ရာအရပ်၌ စွန့်ကုန်၏။ ထိုနေ့မှစ၍ မင်းသည် တရားသဖြင့် မင်းအဖြစ်ကိုပြုလျက် ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်၍ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကာဠကစစ်သူကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဆတ္တပါဏိ အမည်ရှိသော ဆတ္တာသည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အနုရုဒ္ဓါသည် ထိုအခါ သိကြားမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဓမ္မဓဇ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူများမကောင်းကြီး ကိုယ်ပြန်ဘေးဒဏ်ထိ၊ ရှေးထုံးရှိ၊ သတိမူမိစေ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဓမ္မဓဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၁။ ကာသာဝဇာတ်
ဆင်မင်း နှင့် မုဆိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အနိက္ကသာဝေါ ကာသာဝံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ကာသာဝဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည်ကား ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဖြစ်၏။ တပါးသောအခါ၌ တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ငါးရာကုန်သော ရဟန်းအပေါင်းတို့နှင့်တကွ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ နေ၏။ ဒေဝဒတ်သည်လည်း မိမိအားလျော်သော သီလမရှိသော ပရိသတ်နှင့်ခြံရံလျက် ဂယာသီသ၌ နေ၏။ ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နေကုန်သောသူတို့သည် ဆန္ဒကို တပေါင်းတည်း ပြုကုန်၍ အလှူကို စီရင်ကုန်၏။ ထိုအခါ၌ တယောက်သော ကုန်ပြုအံ့သောငှါလာသော ကုန်သည်သည် ဤပုဆိုးကို စွန့်ကုန်၍ ငါ့ကိုလည်း ကုသိုလ်၏အဘို့ရှိသည်ကို ပြုပါကုန်လောဟု များစွာအဘိုးထိုက်သော မွှေးကြိုင်သော သင်္ကန်းလျာပုဆိုးကို ပေး၏။ ပြည်သူတို့သည် အလှူကြီးကို ဖြစ်စေကုန်၏။ အလုံးစုံသော အလှူဝတ္ထုသည် ဆန္ဒတူသောအားဖြင့် စုရုံးအပ်ကုန်သော အသပြာတို့ဖြင့်သာလျှင် ပြီး၏။ ထိုမွှေးသော အနံ့ရှိသောပုဆိုးသည် လွန်ကဲသည်ဖြစ်၏။ လူများသည် စည်းဝေးကုန်၍ မွှေးကြိုင်သောပုဆိုးသည် လွန်ကဲ၏။ အဘယ်အရှင်အား လှူရကုန်အံ့နည်း သာရိပုတ္တရာမထေရ်အားတည်း လှူရကုန်အံ့လော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား အရှင်ဒေဝဒတ်အားတည်း လှူရကုန်အံ့လောဟု စည်းဝေးတိုင်ပင်ကြကုန်၏။
ထိုအစည်းအဝေး၌ အချို့ကုန်သော သူတို့သည် သာရိပုတ္တရာ မထေရ်အားလှူကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ တပါးကုန်သော သူတို့သည် သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် နှစ်ရက် သုံးရက်နေ၍ အလိုအလျောက် သွားလိမ့်မည် သတည်း၊ အရှင်ဒေဝဒတ်သည်တမူကား အမြဲငါတို့၏ မြို့ကိုသာလျှင် အမှီပြု၍ နေကုန်လတ္တံ့ သတည်း၊ သေရှင်မှုတို့၌ အရှင်ဒေဝဒတ်သည်သာလျှင် ငါတို့၏ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်လတ္တံ့၊ ဒေဝဒတ်အား လှူကုန်အံ့ဟု ဆိုကြကုန်၏။ အကြိမ်များစွာ ဆိုကုန်သော်လည်း အရှင်ဒေဝဒတ်အား လှူကုန်အံ့ဟုဆိုကုန်သော သူတို့သည်သာလျှင် များကုန်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုမွှေးကြိုင်သောပုဆိုးကောင်းကို ဒေဝဒတ်အား လှူကုန်၏။ ထိုပုဆိုးကိုဖြတ်၍ စနစ်ကို ချုပ်စေ၍ ဆိုးစေ၍ ရွှေပြားအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်ကိုပြု၍ ရုံ၏။ ထိုကာလ၌ သုံးကျိပ် အတိုင်းအရှည် ရှိကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရာဇဂြိုဟ်မှ ထွက်ကုန်၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ လာလတ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်၍ ပြုအပ်သော ပျူငှာလောကဝတ် ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၍ အရှင်ဘုရား ဤသို့ဒေဝဒတ်သည် မိမိအား မလျောက်ပတ်သော ရဟန္တာတို့၏ တံခွန်သဘွယ် ဖြစ်သော သင်္ကန်းကို ရုံ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိအား မလျောက်ပတ်သော ရဟန္တာတို့၏ တံခွန်သဘွယ်ဖြစ်သော သင်္ကန်းကိုဝတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဝတ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာ အရပ်ဝယ် ဆင်မျိုး၌ဖြစ်၍ တောနက်ရာ၌ နေ၏။ ထိုအခါ၌ တယောက်သော ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော ဆင်းရဲသောလူသည် ဆင်စွယ်လုပ်ကုန်သောသူတို့၏လမ်းခရီး၌ ဆင်စွယ်တို့ကို ဆင်စွယ်လက်ကောက် အစရှိသည်တို့ကို လုပ်အပ်ကုန်သည်တို့ကိုမြင်၍ အရှင်တို့ ဆင်စွယ်တို့ကို ရကုန်သော် ယူကြကုန်လတ္တံ့ လောဟု မေး၏။ ထိုဆင်စွယ်သွားတို့သည် ယူကြကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုဆင်းရဲသောယောက်ျားသည် ကောင်းပြီဟု လက်နက်ကိုယူ၍ ဖန်ရည်စွန်းသော သင်္ကန်းကိုဝတ်လျက် ဗုဒ္ဓအသွင်ကို ယူ၍ ဦးခေါင်းကိုခြုံ၍ ဆင်တို့၏ခရီး၌ရပ်၍ လက်နက်ဖြင့် ဆင်ကိုသတ်၍ အစွယ်တို့ကိုယူ၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ ရောင်းလျက် အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုယောက်ျားသည် နောက်အဘို့၌ ဘုရားလောင်း၏ အခြံအရံဖြစ်ကုန်သော ဆင်တို့တွင် အလုံးစုံသောဆင်တို့၏ နောက်ဆုံးဖြစ်သော ဆင်ကိုသတ်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ဆင်တို့သည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း လျော့ကုန်သည်ရှိသော် အဘယ် အကြောင်းကြောင့်လျှင် ဆင်တို့သည် လျော့ကုန်ဘိသနည်းဟု ဘုရားလောင်းအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် စုံစမ်းသည်ရှိသော် ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ အသွင်ကိုယူ၍ ဆင်တို့သွားရာလမ်းနား၌ ယောက်ျားတယောက်သည် ရှိ၏။ ထိုယောက်ျားသည် သတ်လေသလော၊ ထိုယောက်ျားကို စုံစမ်းအံ့ဟု တနေ့သ၌ အခြံအရံ ဖြစ်ကုန်သော ဆင်တို့ကိုရှေ့ထား၍ မိမိသည် နောက်မှလိုက်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ လက်နက်ကိုကိုင်၍ ပြေးလာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပြန်လည်တည့်၍ ကြည့်လျက် ထိုယောက်ျားကို မြေ၌ရိုက်ပုတ်၍ သတ်အံ့ဟု နှာမောင်းကိုဆန့်၍ ထိုယောက်ျားသည် ဝတ်အပ်ကုန်သော သင်္ကန်းတို့ကိုမြင်၍ ဤရဟန္တာတို့၏ တံခွန်ဖြစ်သော သင်္ကန်းတော်ကို ငါသည် အလေးအမြတ် ပြုအံ့သောငှါ သင့်၏ဟု နှာမောင်းကို တဖန် သိမ်းဆည်းပြန်၍ အို ယောက်ျား ဤရဟန္တာတို့၏ တံခွန်ဖြစ်သော သင်္ကန်းတော်သည် သင့်အား မလျောက်ပတ်သည် မဟုတ်တုံလော၊ အဘယ်ကြောင့် ထိုသင်္ကန်းကိုနင် ဝတ်ဘိသနည်းဟုဆို၍-
အပေတော ဒမသစ္စေန၊ န သော ကာသာဝ မရဟတိ။
ဥပေတော ဒမသစ္စေန၊ သ ဝေ ကာသာဝ မရဟတိ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၄၁။ အမ္ဘော ပုရိသ၊ အို ယောက်ျား။ အနိက္ကသာဝေါ၊ မနှင်ထုတ်အပ်သော တထောင့်ငါးရာ ကိလေသာရှိထသော။ ဒမသစ္စေန၊ ဣန္ဒြေကို ဆုံးမခြင်းဟုဆိုအပ်သော ဒမ, နိဗ္ဗာန်ဟုဆိုအပ်သော ပရမတ္ထသစ္စာမှ။ တနည်းကား ဒမသစ္စေန၊ ဣန္ဒြေကို ဆုံးမခြင်းဟု ဆိုအပ်သော ဒမ, လေးပါး အပြားရှိသော သစ္စာမှ။ အပေတော၊ ကင်းသော။ ယော ပုဂ္ဂလော၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ကာသာဝံ၊ ဖန်ရည်စွန်းသော။ ဝတ္ထံ၊ သင်္ကန်းတော်ကို။ ပရိဒဟိဿတိ၊ ဝတ်ရုံဘိ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ကာသာဝံ၊ သင်္ကန်းကို။ န အရဟတိ၊ မဝတ်ရုံထိုက်။
၁၄၂။ ယော စ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။ ဝန္တကသာဝဿ၊ အန်အပ်ပြီးသော တထောင့်ငါးရာ ကိလေသာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်၏။ သီလေသု၊ မဂ်ဖိုလ်သီလတို့၌။ သုသမာဟိတော၊ ကောင်းစွာ ဆောင်ရွက်၍ ထားဘိသကဲ့သို့ တည်၏။ ဒမသစ္စေန၊ ဣန္ဒကို ဆုံးမခြင်းဟု ဆိုအပ်သော ဒမ နိဗ္ဗာန်ဟု ဆိုအပ်သော ပရမတ္ထသစ္စာနှင့်လည်း။ ဥပေတော၊ ပြည့်စုံ၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ကာသာဝံ၊ သင်္ကန်းတော်ကို။ အရဟတိ၊ ဝတ်ရုံထိုက်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ထိုယောက်ျားအား ဤအကြောင်းကို ဆို၍ ဤနေ့မှစ၍ ဤအရပ်သို့ မလာလင့်၊ အကယ်၍ လာအံ့၊ သင်၏ အသက်သည် မရှိရလတ္တံ့ဟု ခြိမ်းချောက်၍ ပြေးစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ဆင်သတ်သော ယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆင်အပေါင်းတို့၏ အကြီးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မတန်သည့်ဟာ၊ မသုံးရာ၊ စိတ်မှာခွဲဝေချင့်
ရှေးဦးစွာသော ကာသာဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၂။ စူဠ နန္ဒိယဇာတ်
သနားမဲ့ ပုဏ္ဏား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ဣဒံ တဒါစရိယဝစော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤစူဠနန္ဒိယဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌။ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ စကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် ကြမ်းတန်း၏။ ရုန့်ရင်း၏။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်၏။ မြတ်စွာဘုရား၌ လေးသမားတို့ကို လုံ့လပြုစေ၏။ ကျောက်ဖျာကို လှိမ့်၏။ နာဠာဂိရိဆင်ကို လွှတ်လိုက်၏။ မြတ်စွာဘုရား၌ ထိုဒေဝဒတ်၏ အနည်းငယ်သော သည်းခံခြင်း မေတ္တာ သနားခြင်းသည်လည်းမရှိ၊ ဤသို့ စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကြမ်းတန်းသည် ရုန့်ရင်းသည် သနားခြင်း မရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဒေဝဒတ်သည် ကြမ်းတန်းသည် ရုန့်ရင်းသည် သနားခြင်းမရှိသည် ဖြစ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ မဟာနန္ဒိယ အမည်ရှိသော မျောက်ဖြစ်၏။ ညီငယ်ဖြစ်သော မျောက်သည်ကား စူဠနန္ဒိယမည်၏။ ထိုညီနောင် မျောက်နှစ်ခုတို့သည်လည်း ရှစ်သောင်းသော မျောက် အခြံအရံရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ အမိ မျက်မမြင်ကို မွေးမြူလျှက် နေကုန်၏။ ထိုစူဠနန္ဒိယ, မဟာနန္ဒိယတို့သည် အမိကို နေရာချို့၌ထားခဲ့ကုန်၍ တောသို့ ဝင်ကုန်၍ ချိုမြိန်ကောင်းမြတ်သော သစ်သီးတို့ကို အမိသို့ ပို့စေကုန်၏။ ဆောင်ကုန်သော မျောက်တို့သည် ထိုအမိအား မပေးကုန်၊ မျက်မမြင်ဖြစ်သော မျောက်မသည် ငတ်မွတ်ခြင်း နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ အရိုး, အရေမျှသာ ကြွင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုအမိကို ဘုရားလောင်းသည် မိခင် သင်တို့ကို ချိုမြိန်မြတ်ကုန်သော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ငါတို့ ပို့လာစေကုန်၏။ သင်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် ညှိုးနွမ်းရဘိသနည်းဟု ဆို၏။ ချစ်သား ငါသည် မရဟုဆိုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကြံ၏။ အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟူမူကား ငါသည် မျောက်အပေါင်းကို ရွက်ဆောင်သည်ရှိသော် ငါ၏အမိသည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ မျောက်အပေါင်းကို စွန့်၍ အမိကိုသာလျှင် လုပ်ကျွေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် စူဠနန္ဒိယကိုခေါ်၍ ညီထွေး သင်သည် မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်လော့၊ ငါသည် အမိကို လုပ်ကျွေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုစူဠနန္ဒိယသည်လည်း ထိုဘုရားလောင်းကို အစ်ကိုကြီး အကျွန်ုပ်အား မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်ခြင်းဖြင့် အမှုသည် မရှိ၊ ကျွန်ုပ်သည်လည်း အမိကိုသာလျှင်ာလုပ်ကျွေးအံ့ဟု ဆို၏။ ဤသို့ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ညီနောင်တို့သည်လည်း တူသော ဆန္ဒရှိကုန်ရကား မျောက်အပေါင်းကို စွန့်ခဲ့ပြီးလျှင် အမိကို ဆောင်ယူကုန်လျက် ဟိမဝန္တာမှသက်ကုန်၍ အရပ်စွန်ဖြစ်သော ပညောင် ပင်၌နေကုန်၍ အမိကို လုပ်ကျွေးကုန်၏။
ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော တယောက်သော ပုဏ္ဏားလုလင်သည် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဖြစ်သော ဆရာ၏အထံ၌ ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့ကို သင်ပြီးလျှင် သွားအံ့ဟူ၍ ဆရာကို ပန်၏။ ဆရာသည် အင်္ဂဝိဇ္ဇာ၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ထိုပုဏ္ဏားလုလင်၏ ကြမ်းတန်းသည်၏ အဖြစ် ရုန့်ရင်းသည်၏အဖြစ် နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိ၍ လုလင် သင်သည် ကြမ်းတန်း၏။ ရုန့်ရင်း၏။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်၏။ ဤသို့ သဘောရှိသောသူတို့အား အခါခပ်သိမ်း အတူအမျှ သာလျှင် မပြည့်စုံတတ်၊ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ ကြီးစွာသော ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့၊ သင်သည် ကြမ်းတန်းသည် မဖြစ်စေလင့်၊ နောင်တပူပန်ခြင်းကို ပြုတတ်သောအမှုကို မပြုလေလင့်ဟု ဆုံးမ၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုပုဏ္ဏား လုလင်သည် ဆရာကိုရှိခိုး၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ အိမ်ရာထောင်ခြင်းကိုယူ၍ တပါးကုန်သော အတတ်တို့ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ လေးအတတ်ကိုမှီ၍ အသက်မွေးအံ့၊ မုဆိုးတို့၏အမှုကိုပြု၍ အသက်မွေးခြင်းကို ပြုအံ့ဟု ဗာရာဏသီပြည်မှ ထွက်၍ အရပ်စွန်ဖြစ်သော ရွာငယ်၌ နေလျက် လေးတောင့်လွယ်လျက် တောသို့ဝင်၍ အထူးထူးသော သားတို့ကိုသတ်၍ အသားကိုရောင်းသဖြင့် အသက် မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်သည် တနေ့သ၌ တောဝယ် တစုံတခုကိုမရမူ၍ လာလတ်သည်ရှိသော် အစွန်၌ တည်သော ပညောင်ပင်ကိုမြင်၍ ဤပညောင်ပင်၌ တစုံတခုရှိသည် ဖြစ်ငြားအံ့လည်းမသိဟု ပညောင်ပင်သို့ ရှေးရှုသွား၏။
ထိုခဏ၌ နှစ်ခုကုန်သော မျောက်ညီနောင်တို့သည်လည်း အမိကို သစ်သီးစားစေကုန်၍ ရှေ့မှသွားကုန်၍ သစ်ခွကြား၌ နေကုန်လျက် လာလတ်သောမုဆိုးကို မြင်ကုန်၍ အမိကို အသို့ပြုလတ္တံ့နည်းဟု သစ်ခက်ကြား၌ ပုန်းအောင်းကြကုန်၏။ ထိုနိုင်ထက်ကလူ မူတတ်သော ယောက်ျားသည်လည်း ပညောင်ပင်ရင်းသို့ လာလတ်၍ ထိုမျောက်ညီနောင်တို့၏ အိုသည်ဖြစ်၍ အားနည်းသော ကန်းသော ထိုအမိမျောက်မကို မြင်၍ ငါ့အား လက်ချည်းစည်း သွားသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ဤမျောက်မကိုပစ်ယူ၍ သွားအံ့ဟု ထိုကြမ်းကြုတ်သော ယောက်ျားသည် ထိုမျောက်မအား ပစ်အံ့သောငှာ လေးကိုကိုင်၏။ ထိုအခြင်းအရာကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းသည် ညီထွေး စူဠနန္ဒိယ ဤယောက်ျားသည် ငါတို့၏အမိကို ပစ်လို၏။ ငါသည် ဇီဝိတဒါနကို လှူအံ့၊ သင်သည် ငါလွန်သဖြင့်
အမိကို လုပ်ကျွေးရစ်လောဟုဆို၍ သစ်ခက်ကြားမှထွက်၍ အို ယောက်ျား သင်သည် ငါ၏အမိကို မပစ်ပါလင့်၊ ဤမျောက်မသည် ကန်းလည်း ကန်း၏။ အိုလည်းအို၏။ အားလည်းနည်း၏။ ငါသည် ထိုမျောက်မအိုအား ဇီဝိတဒါနကို ပေးအံ့၊ သင်သည် ထိုမျောက်မအိုကို မသတ်မူ၍ ငါ့ကို သတ်လော့ဟု ထိုယောက်ျားအား ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ မြား၏အနီးဖြစ်သော အရပ်၌ နေ၏။ သနားခြင်းမရှိသော ထိုယောက်ျားသည် ဘုရားလောင်းကို ပစ်၍ ကျစေ၍ ထိုဘုရားလောင်း၏ အမိကိုလည်း ပစ်အံ့သောငှါ တဖန် လေးကို တင်ပြန်၏။ စူဠနန္ဒိယသည် ထိုအခြင်းအရာကို မြင်၍ ဤယောက်ျားသည် ငါ၏အမိကို ပစ်လို၏။ တနေ့မျှလည်း ငါ၏အမိသည် အသက်ရှင်လတ်သော် အသက်ကို ရသောမည်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုအမိအား ဇီဝိတဒါနကို လှူအံ့ဟု သစ်ခက်ကြားမှထွက်၍ အို ယောက်ျား သင်သည် ငါ၏အမိကို မပစ်ပါလင့်၊ ငါသည် ထိုအမိအား ဇီဝိတဒါနကို လှူအံ့၊ သင်သည် ငါ့ကိုပစ်၍ ငါတို့ညီနောင် နှစ်ခုတို့ကိုယူ၍ ငါတို့၏အမိအား ဇီဝိတဒါနကို ပေးလော့ဟု ထိုယောက်ျားအား ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ မြား၏ အနီးဖြစ်သော အရပ်၌နေ၏။
ထိုယောက်ျားသည် ထိုစူဠနန္ဒိယကိုလည်းပစ်၍ ကျစေပြီးလျှင် ဤမျောက်မအိုသည် အိမ်၌သူငယ်တို့ကို့ ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ထိုမျောက်ညီနောင်တို့၏ အမိကိုလည်း ပစ်၍ ကျစေ၍ မျောက်သုံးခုတို့ကိုလည်း ထမ်းပိုးဖြင့်ထမ်း၍ အိမ်သို့ရှေးရှူသွား၏။ ထိုအခါ ထိုယုတ်မာသော ယောက်ျား၏အိမ်ကို မိုဃ်းကြိုးသည်ကျ၍ မယားကို၎င်း သားငယ် နှစ်ယောက်တို့ကို၎င်း အိမ်နှင့်သာလျှင် တကွလောင်၏။ ခေါင်အုပ်ဝါး၏ဖွဲ့ရာတိုင်မျှသည်ကြွင်း၏။ ထိုအခါ ထိုယောက်ျားအား ရွာတံခါး၌လျှင် တယောက်သော ယောက်ျားသည် မြင်၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ထိုယောက်ျားသည် သားမယားတို့ကို စွဲ၍ဖြစ်သော စိုးရိမ်ခြင်းသည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်၌လျှင် အမဲနှင့်တကွသော ထမ်းပိုးကို၎င်း လေးကို၎င်း စွန့်ခဲ့၍ ပုဆိုးကိုပစ်၍ ကိုယ်ချည်းစည်း မောင်းတို့ကိုမြှောက်၍ ငိုကြွေးလျက်သွားလေ၍ အိမ်သို့ဝင်၏။ ထိုအခါ ထိုယုတ်မာသောယောက်ျား၏ ဦးခေါင်း၌ ခေါင်တိုင်တို့သည်လဲ၍ ဦးခေါင်းကိုခွဲ၏။ မြေသည် ဟင်းလင်းသော အခြင်းအရာကို ပေး၏။ အဝီစိမှ မီးလျှံသည် တက်၏။ ထိုယောက်ျားသည် မြေမျိုလတ်သည်ရှိသော် ဆရာ၏အဆုံးအမကို အောက်မေ့၍ စင်စစ် ဤအကြောင်းကိုမြင်၍ ရှေးဆရာဖြစ်သော ပုဏ္ဏားသည် ငါအား အဆုံးအမကို ပေး၏ဟု ငိုကြွေးလိုရကား-
မာသု တွံ အကရီ ပါပံ၊ ယံ တွံ ပစ္ဆာ ကတံ တပေ။
ကလျာဏကာရီ ကလျာဏံ၊ ပါပကာရီ စ ပါပကံ။
ယာဒိသံ ဝပတေ ဗီဇံ၊ တာဒိသံ ဟရတေ ဖလံ။
ဟူသော ဤဂါထာနှစ်ခုတို့၏အပေါင်းကို ဆို၏။
၁၄၃။ မာဏဝ၊ လုလင်။ တွံ၊ သင်သည်။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုကို။ မာ အကရိ၊ မပြုလေလင့်။ ကတံ၊ ပြုအပ်သော မကောင်းမှုသည်။ ပစ္ဆာ၊ နောက်ကာလ၌။ တွံ၊ သင့်ကိုသာလျှင်။ တပေ၊ လောင်ရာ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယံ ဝစနံ၊ အကြင်စကားကို။ ပါရာသရိယော၊ တိုင်းထွာဆင်ခြင် အောက်မေ့မြင်သောပုဏ္ဏားသည်။ အဗြဝိ၊ ဆိုဘူးပေ၏။ ဣဒံ ဝစနံ၊ ဤစကားသည်။ အာစရိယဝစော၊ ဆရာ၏စကားတည်း။
၁၄၄။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ ယာနိ၊ အကြင်အမှုတို့ကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏။ တေသံ၊ ထိုအမှုတို့၏။ ဝိပါကံ၊ အကျိုးကို။ ပဋိလဘန္တော၊ ရလတ်သည်ရှိသော်။ တာနိ၊ ထိုအကျိုးတို့ကို။ အတ္တနိ၊ မိမိ၌။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ လောကေ၊ လောက၌။ ယာဒိသံ၊ အကြင်သို့သော သဘောရှိသော။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့ကို။ ဝပတေ၊ စိုက်ပျိုးအံ့။ တာဒိသံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ဖလံ၊ အသီးကို။ ဟရတေ ယထာ၊ ဆောင်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ကလျာဏကာရီ၊ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသောသူသည်။ ကလျာဏံ၊ ကောင်းကျိုးကို။ အနုဘောတိ၊ ခံစားရ၏။ ပါပကာရီ စ၊ မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသော သူသည်လည်း။ ပါပကံ၊ မကောင်းကျိုးကို။ အနုဘောတိ၊ ခံစားရ၏။
ထိုယောက်ျားသည် ငိုကြွေးလျက် မြေသို့ ဝင်ရလေ၏။ အဝီစိငရဲကြီး၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကြမ်းတန်းရုန့်ရင်းသည် သနားခြင်းမရှိသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကြမ်းတန်းသည် သာလျှင်တည်း၊ ရုန့်ရင်းသည် သာလျှင်တည်း၊ သနားခြင်းမရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ရုန့်ရင်းကြမ်းတန်းသော ယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဖြစ်သော ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ စူဠနန္ဒိယ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီသည် ထိုအခါ အမိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မဟာနန္ဒိယ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အကျိုးဟူက၊ ကံမူလ၊ မုချတူသည်သာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စူဠနန္ဒိယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၃။ ပုဋဘတ္တဇာတ်
လင်ချစ်မယား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နမေ နမန္တဿ ဘဇေ ဘဇန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ပုဋဘတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သူကြွယ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ နေသော
တယောက်သော သူကြွယ်သည် ဇနပုဒ်နေဖြစ်သော တယောက်သော သူကြွယ်နှင့်တကွ ကုန်ဘိုးမြီပေးခြင်းကိုပြု၏။ ထိုသာဝတ္ထိမြို့နေ သူကြွယ်သည် မိမိ၏ မယားကိုခေါ်၍ ထိုမြီဆောင်သောသူ၏ အထံသို့သွား၏။ ထိုမြီကို ဆောင်သောသူသည် ပေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သေးဟူ၍ တစုံတခုကို မပေး၊ မြီရှင်သည် အမျက်ထွက်၍ ထမင်းကိုမစားမူ၍ ထွက်၏။ ထိုအခါ ခရီးအကြား၌ အလွန်ဆာမွတ်သော ကိုယ်ရှိသော ထိုယောက်ျားကို မြင်ကုန်၍ ခရီးသွားကုန်သော ယောက်ျားတို့သည် မယားအားလည်းပေး၍ စားလောဟု ထမင်းထုပ်ကို ပေးကုန်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုထမင်းထုပ်ကိုယူ၍ ထိုမယားအား မပေးလိုသည်ဖြစ်၍ နှမဤအရပ်သည်ကား
ခိုးသူတို့၏ တည်ရာအရပ်တည်း၊ သင်သည် ရှေ့မှသွားလော့ဟု လွှတ်လိုက်၍ အလုံးစုံသောထမင်းကိုစား၍ အချည်းနှီးသော ထမင်းထုပ်ကိုပြ၍ နှမ မကောင်းသော အချည်းနှီးသော ထမင်းကိုသာလျှင် ပေးကြ၏ဟု ဆို၏။ ထိုမိန်းမသည် တယောက်တည်းသာလျှင်ဖြစ်သော ထိုယောက်ျားသည် စားအပ်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သ္မီးခင်ပွန်းတို့သည်လည်း ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏ နောက်အဘို့ဖြစ်သော ကျောင်းသို့သွားကြလေကုန်သည်ရှိသော် ရေကိုသောက်ကုန်အံ့ဟူ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဝင်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားလည်း ထိုသ္မီးခင်ပွန်းနှစ်ယောက်တို့၏သာလျှင် လာခြင်းကို ကြည့်တော်မူလျက် ခရီးကိုယူ၍ သမင်ကိုဖမ်းလို၍ စောင့်နေသော မုဆိုးကဲ့သို့ ဂန္ဓကုဋိအရိပ်၌ နေတော်မူ၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သ္မီးခင်ပွန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်ကုန်လျှင် ကပ်ကုန်၍ ရှိခိုးကုန်လျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဒါယကာ ဒါယိကာမတို့နှင့်တကွ စကားစေ့စပ်ခြင်းကိုပြု၍ ဒါယိကာမ သင်၏လင်သည် သင်၏အစီးအပွားကိုအလိုရှိသလော မရှိသလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ထိုယောက်ျားအား အလွန်ချစ်၏။ ဤယောက်ျားသည်ကား အကျွန်ုပ်အား ချစ်ခြင်းမရှိ၊ တပါးသောနေ့တို့ကိုလည်း ထားဘိဦး၊ ယနေ့ ဤယောက်ျားသည် ခရီးအကြား၌ ထမင်းထုပ်ကိုရ၍ အကျွန်ုပ်အား မပေးမူ၍ မိမိချည်းသာလျှင် စား၏ဟု လျောက်၏။ ဒါယိကာမ သင်သည် အခါခပ်သိမ်းလည်း ထိုယောက်ျား၏ အစီးအပွားကို အလိုရှိ၏။ အလွန်ချစ်၏။ ဤယောက်ျားသည်ကား သင့်အား ချစ်ခြင်းမရှိသည်သာတည်း၊ အကြင် အခါ၌ကား ပညာရှိတို့ကိုမှီ၍ သင်၏ကျေးဇူးတို့ကို သိ၏။ ထိုအခါ၌ သင့်အား အလုံးစုံသော စည်းစိမ်ချမ်းသာကို အစိုးရသည်၏အဖြစ်ကို ဆောင်နှင်းဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယိကာမသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယိကာမ လွန်လေပြီးသောအခါ၌ ဗာရာဏသီ ပြည်၌ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အမတ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌ မင်းသည် ဤငါ၏ သားတော်သည် ငါ့အား ပြစ်မှားငြားအံ့လည်း မသိဟု သားကိုရွံရှာနိုး၍ နှင်ထုတ်လိုက်၏။ ထိုမင်းသားသည် မိမိ၏မယားကိုယူ၍ မြို့မှထွက်၏။ တခုသော လယ်လုပ်၍ အသက်မွေးကုန်သော သူတို့၏ရွာ၌ နေ၏။ ထိုမင်းသားသည် နောက်အဘို့၌ အဘသေသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အမျိုးတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော မင်းအဖြစ်ကို ယူအံ့ဟူ၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပြန်၏။ ထိုအခါ ခရီးအကြား၌ မယားအားလည်းပေး၍ စားလေလော့ဟု ဆို၍ပေးအပ်သော ထမင်းထုပ်ကိုရ၍ ထိုမယားအား မပေးမူ၍ မိမိချည်းသာလျှင် စား၏။ ထိုမိန်းမသည် ဤယောက်ျားသည် ကြမ်းတမ်းရုန့်ရင်းစွတကားဟု နှလုံးမသာသောအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုမင်းသားသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ ထိုမယားကို မိဖုယားကြီးအရာ၌ထား၍ ထိုမိန်းမအား ဤမျှသည်ပင်လျှင် သင့်ပြီဟု တပါးသော လာဘသက္ကာရကို၎င်း မြတ်နိုးတနာကို၎င်း မပြု၊ အဘယ်သို့မျှ ရသနည်းဟူ၍လည်း မမေး။
ဘုရားလောင်းသည်ကြံ၏။ အဘယ်သို့ကြံသနည်းဟူမူကား ဤမိဖုယားသည် မင်းအား ကျေးဇူးများ၏။ အလွန်ချစ်၏။ မင်းသည်တမူကား ထိုမိဖုယားကို အနည်းငယ်မျှလည်း မအောက်မေ့၊ ငါသည် ထိုမိဖုယားအား လာဘသက္ကာရကို၎င်း မြတ်နိုးတနာကို၎င်း ပြုစေအံ့ဟုကြံ၏။ ကြီးပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမိဖုယားသို့ကပ်၍ ခစားခြင်းကိုပြု၍ မိဖုယားသည် အမောင် အသို့နည်းဟုမေးသည်ရှိသော် စကားကိုဖြစ်စိမ့်သောငှါ ရှင်မိဖုယား အကျွန်ုပ်တို့သည် အရှင်တို့ကို ခစားပါကုန်၏။ သက်ကြီး မိဘတို့အား အဝတ်အထည် ပိုင်းကိုမျှ၎င်း ထမင်းဆုပ်ကိုမျှ၎င်း ပေးအံ့သောငှါ မသင့်လောဟု ဆို၏။ ဘခင် အကျွန်ုပ်သည် မိမိ၏အကျိုးငှါ တစုံတခုကိုမျှ မရပါ၊ သင်တို့အား အဘယ်သို့ ပေးရပါအံ့နည်း၊ ရသောကာလ၌ ပေးအံ့သည် မဟုတ်တုံလော၊ ယခုတမူကား မင်းသည် ငါ့အား တစုံတခုကိုမျှ မပေး၊ တပါးကို ပေးခြင်းကို ထားဘိဦး၊ မင်းအဖြစ်ကို ယူအံ့သောငှါ လာလတ်သည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ ထမင်းထုပ်ကိုရ၍ ထမင်းကိုမျှလည်း ငါ့အားမပေးမူ၍ မိမိချည်းသာလျှင် စား၏ဟု ဆို၏။ အမိ အသို့နည်း၊ မင်း၏အထံ၌ ဤသို့ဆိုအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်အံ့လောဟု ဆိုသည်ရှိသော် အမောင် စွမ်းနိုင်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ အမိ ထိုသို့တပြီးကား ယနေ့ပင်လျှင် ကျွန်ုပ်မင်း၏အထံ၌ တည်စဉ်ကာလ၌ ကျွန်ုပ်မေးလတ်သည်ရှိသော် ဤသို့ဆိုကုန်လော့၊ ယနေ့ပင်လျှင် သင်တို့၏ ကျေးဇူးကိုသိစေအံ့ဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် ရှေးဦးစွာသွား၍ မင်း၏အထံ၌ နေ၏။ ထိုမိဖုယားသည် မင်း၏အနီး၌ နေလာ၏။
ထိုအခါ၌ ထိုမိဖုယားကို ဘုရားလောင်းသည် အမိ အရှင်တို့သည်အလွန်လျှင် ရက်ရောကုန်၏။ အဘတို့အား အဝတ်ပိုင်းကိုမျှ၎င်း ထမင်းကိုမျှ၎င်း ပေးပါအံ့သောငှါသင့်သည် မဟုတ်တုံလောဟု ဆို၏။ အမောင် အကျွန်ုပ်သည်ပင် မင်း၏အထံမှ တစုံတခုကိုမရပါ၊ သင်တို့အား အဘယ်ကို ပေးရပါအံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်သည် မိဖုယားမြတ်အရာကို ရသည် မဟုတ်တုံလောဟု ဆို၏။ အမောင် တစုံတခုသော ပူဇော်သက္ကာရကို ရခြင်းသည်မရှိသော် မိဖုယားမြတ်အရာသည် အဘယ်ပြုလတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ ယခုအခါ၌ သင်တို့၏မင်းသည် ငါ့အား အဘယ်ကို ပေးလတ္တံ့နည်း၊ ထိုမင်းသည် ခရီးအကြား၌ ထမင်းထုပ်ကိုရ၍ ထိုထမင်းထုပ်မှ တစုံတခုကိုမျှ မပေးမှု၍ မိမိချည်းသာလျှင် စား၏ဟုဆိုသည် ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မင်းမြတ် ကြားရသည်ကား ဤသို့ကြားတိုင်းပင် ဟုတ်သလောဟု မေး၏။ မင်းသည်လည်း သည်းခံ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏သည်းခံခြင်းကိုသိ၍ အမိ ထိုသို့တပြီးကား မင်းသည် မချစ် မလေးမြတ်သော ကာလမှစ၍ အရှင်တို့အား ဤအရပ်၌ နေသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ လောက၌ မချစ်သောသူတို့နှင့် ပေါင်းဘော်ရခြင်းသည်လည်း ဆင်းရဲ၏။ သင်တို့သည် ဤအရပ်၌ နေသည်ရှိသော် မင်းအားလည်း မချစ်သောသူနှင့် ပေါင်းဘော်ရခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဆင်းရဲခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသတ္တဝါတို့မည်သည်ကား မိမိကို မပေါင်းဘော်သည်၏အဖြစ်ကို သိကုန်၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားအပ်ကုန်၏။ လူတို့နေရာသည် ကျယ်၏ဟု ဆို၍ ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။-
ကိစ္စာနုကြုဗ္ဗဿ ကရေယျ ကိစ္စံ။
နာနတ္ထကာမဿ ကရေယျ အတ္ထံ၊
အသမ္ဘဇန္တံပိ န သမ္ဘဇေယျ။
အပေတစိတ္တေန န သမ္ဘဇေယျ။
ဒိဇော ဒုမံ ခီဏဖလန္တိ ဉတွာ၊
အညံ သမေက္ခေယျ၊ မဟာ ဟိ ဧသ လောကော။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၄၅။ အမ္မ၊ အမိ။ နမန္တဿ၊ မိမိသို့ညွတ်သော သူအားသာလျှင်။ နမေ၊ ညွတ်တုံ့ ညွတ်ရာ၏။ ဘဇန္တံ၊ မိမိသို့ ဆည်းကပ်သော သူကိုသာလျှင်။ ဘဇေ၊ ဆည်းကပ်ရာ၏။ ကိစ္စာနုကြုဗ္ဗဿ၊ မိမိကိစ္စအမှုကို ဆောင်ရွက်သော သူ၏ သာလျှင်။ ကိစ္စံ၊ ကိစ္စကို။ ကရေယျ၊ ဆောင်ရွက်ရာ၏။ အနတ္ထကာမဿ၊ မိမိအကျိုးစီးပွားကို အလိုမရှိသော သူ၏။ အတ္ထံ၊ အမှုကိစ္စကို။ န ကရေယျ၊ မဆောင်ရွက်ရာ။ အသမ္ဘဇန္တံပိ၊ အတူတကွမဆည်းကပ်သောသူကိုလည်း။ နသမ္ဘဇေယျ၊ အတူတကွ မဆည်းကပ်ရာ။
၁၄၆။ စဇန္တံ၊ မိမိကိုစွန့်သောသူကို။ စဇေ၊ စွန့်ရာ၏။ ဝနထံ၊ မိမိကိုစွန့်သောသူ၌ တပ်စွန်းခြင်းကို။ န ကယိရာ၊ မပြုရာ။ အပေတစိတ္တေန၊ ချစ်ခြင်း ကင်းသော စိတ်ရှိသောသူနှင့်။ န သမ္ဘဇေယျ၊ မပေါင်းတော်ရာ။ ဒိဇော၊ ငှက်သည်။ ဒုမံ၊ သစ်ပင်ကို။ ခီဏဖလန္တိ၊ အသီးကုန်လေပြီဟု။ ဉတွာ၊ သိ၍။ အညံ၊ တပါးသောသစ်ပင်သို့။ သမေက္ခတိ ယထာ၊ ရှာသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို အတူ။ အညံ၊ တပါးသော အရပ်ကို။ သမေက္ခယျ၊ ရှာရာ၏။ ဟိသစ္စံ၊ မှန်၏။ ဧသ လောကော၊ ဤလူတို့နေရာအရပ်သည်။ မဟာ၊ ကျယ်၏။
သင်တို့သည် အလွန်ချစ်သော တယောက်သောယောက်ျားကို ရကုန်လတ္တံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုစကားကိုကြား၍ ဗာရာဏသီမင်းသည် အလုံးစုံသော စည်းစိမ်ကိုပေး၏။ ထိုအခါမှစ၍ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နေကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လင်မယား နှစ်ယောက်တို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ ဤလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည် ထိုအခါ လင်မယားနှစ်ယောက် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောအမတ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူကမချစ်၊ ကိုယ်ကချစ်၊ အသစ်သာရှာ ငှက်ပမာ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပုဋဘတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၄။ ကုမ္ဘိလဇာတ်
မျောက် နှင့် မိချောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုမ္ဘိလဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။-
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ၊ ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတိ။
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ၊ ဒိဋ္ဌံ သော နာတိဝတ္တတိ။
၁၄၇။ ဝါနရိန္ဒ၊ အို မျောက်မင်း။ တဝ၊ သင်မျောက်မင်းအား။ သစ္စံ၊ အမှန်ကိုဆိုခြင်း ဝစီသစ္စာ၎င်း။ ဓမ္မော၊ ပညာ၎င်း။ ဓိတိ၊ အားထုတ်ခြင်း လုံ့လကို၎င်း။ စာဂေါ၊ စွန့်ကြဲခြင်း၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စတုရော၊ လေးပါးကုန်သော။ ဓမ္မာ၊ တရားရှိသည်။ သန္တိ ယထာ၊ ရှိကုန်၏သို့။ ယဿ၊ အကြင်သူအား။ ဧတေ၊ ထိုလေးပါးကုန်သော တရားတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်ငြားအံ့။ တွံ၊ သင်သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ အတိဝတ္တတိ ယထာ၊ လွန်၍ ဖြစ်နိုင်၏သို့။ သော၊ ထိုလေးပါးသောတရားရှိသော သူသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ ရန်သူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ လွန်၍ ဖြစ်နိုင်၏။
၁၄၈။ ပရမဘဒ္ဒက၊ အလွန်ကောင်းသော မိကျောင်းမင်း။ ယဿ စ၊ အကြင်သူအားကား။ သစ္စံ၊ အမှန်ကိုဆိုခြင်း ဝစီသစ္စာ၎င်း။ ဓမ္မော၊ ပညာ၎င်း။ ဓိတိ၊ အားထုတ်ခြင်းလုံ့လ၎င်း။ စာဂေါ၊ စွန့်ကြဲခြင်း၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဧတေ ဂုဏာ၊ ထိုတရားအစုတို့သည်။ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ မရှိကုန်။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ ရန်သူကို။ နာတိဝတ္တတိ၊ မလွန်မြောက်နိုင်။
ဤကုမ္ဘိလဇာတ်၌ ဇာတ်ပေါင်းနှင့်တကွ ကြွင်းသော အလုံးစုံသောစကားကို အောက်ဖြစ်သော ကုမ္ဘိလဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်သာ သိအပ်၏။
( ကုမ္ဘိလသဒ္ဒါနှင့် သုသုမာရသဒ္ဒါသည် မိကျောင်းဟောချည်းဖြစ်၍ ကုမ္ဘိလဇာတ်ဟူသည် သုသုမာရဇာတ်ကို ဆိုလိုသည်။ )
စကားမှန်စွာ၊ ပညာ ဝီရိယ၊ စွန့်စာဂ၊ လေးဝရန်အောင်ကြောင်း
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုမ္ဘိလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၅။ ခန္တိဝဏ္ဏဇာတ်
အိမ်ရာမှား အမတ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အတ္ထိ မေ ပုရိသော ဒေဝအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤခန္တိဝဏ္ဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကောသလမင်း၏ နန်းတွင်း၌ တယောက်သော ကျေးဇူးများသော အမတ်သည် နန်းတွင်းသူ၌ မှားယွင်း၏။ မင်းသည် ဤသူသည် ငါ့အား ကျေးဇူး များ၏ဟု သိ၍လည်း သည်းခံ၍ မြတ်စွာဘုရားအားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မင်းမြတ် ရှေးမင်းတို့သည်လည်း ဤကဲ့သို့ သည်းခံသည်လျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကောသလမင်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မင်းမြတ် လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ နန်းတော်တွင်း၌ တယောက်သောအမတ်သည် အိမ်ရာပြစ်မှား၏။ အမတ်ကိုလည်း ခစားသောသူသည် ထိုအမတ်၏အိမ်ရာကို ပြစ်မှား၏။ ထိုအမတ်သည် ထိုယောက်ျား၏အပြစ်ကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ထိုယောက်ျားကိုယူ၍ မင်း၏အထံသို့သွား၍ မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်၏ တယောက်သော အလုပ်အကျွေးဖြစ်သော အလုံးစုံသောကိစ္စကို ဆောင်ရွက်သော ဤယောက်ျားသည် အိမ်ရာပြစ်မှား၏။ ထိုယောက်ျားအား အသို့ပြုအံ့သောငှါ သင့်သနည်းဟု မေးလိုသည်ဖြစ်၍-
တဿ စေကောပရာဓတ္ထိ၊ တတ္ထ တွံ ကိန္တိ မညသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၉။ ဒေဝ၊ မင်းမြတ်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ သဗ္ဗကိစ္စေသု၊ ခပ်သိမ်းသော ကိစ္စတို့၌။ ဗျာဝဋော၊ လုံ့လပြုတတ်သော။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တဿ၊ ထိုယောက်ျားအား။ ဧကော၊ တခုသော။ အပရာဓော၊ အိမ်ရာပြစ်မှားသော အပြစ်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအိမ်ရာပြစ်မှားသော အပြစ်ကြောင့်။ ကိန္တိ၊ အပြုအပ်၏ဟူ၍။ တွံ၊ အရှင်မင်းမြတ်သည်။ မညသိ၊ အောက်တော်မူသနည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ မင်းသည်-
ဒုလ္လဘော အင်္ဂသမ္ပန္နော၊ ခန္တိ ရမှာက ရုစ္စတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၀။ ဘော အမစ္စ၊ အို အမတ်။ အမှာကမ္ပိ၊ ငါတို့အားလည်း။ ဧဒိသော၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ပုရိသော၊ အိမ်ရာပြစ်မှားတတ်သော ယောက်ျားသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဧဒိသော၊ ဤသို့သဘောရှိသော ယောက်ျားသည်။ ဣဓ၊ ဤအရပ်၌ပင်လျှင်။ ဝိဇ္ဇတိ၊ ရှိ၏။ အင်္ဂသမ္ပန္နော၊ ကျေးဇူးအင်နှင့် ပြည့်စုံသောယောက်ျားကို။ ဒုလ္လဘော၊ ရခဲ၏။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ ခန္တီ၊ သည်းခံခြင်းကိုသာ။ အမှာကံ၊ ငါတို့သည်။ ရုစ္စတိ၊ နှစ်သက်၏။
ထိုအမတ်သည် မိမိကိုယ်ကိုရည်၍ မင်းဆိုသည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ ထိုအခါမှစ၍ နန်းတွင်း၌ ပြစ်မှားအံ့သောငှာ မဝံ့၊ ထိုအမတ်ကို ခစားသော ယောက်ျားသည်လည်း မင်းအား ကြားသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ထိုအခါမှစ၍ ထိုအမှုကို ပြုအံ့သောငှာ မဝံ့။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ မင်းမြတ် ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ ထိုအမတ်သည် ကောသလမင်းမြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ ထိုအခါမှစ၍ ထိုအမှုကို ပြုအံ့သောငှာ မဝံ့။
ကျေးဇူးရှိလေ၊ ထိုသူတွေ၊ မသွေ သည်းခံသင့်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ခန္တီဝဏ္ဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၆။ ကောသိယဇာတ်
ခင်ပုပ် နှင့် ကျီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာလေ နိက္ခမနာ သာဓု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကောသိယဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်းစိမ့်သောငှါ အခါမဟုတ်သည်၌ ထွက်၏။ ဝတ္ထုသည် အောက်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းရှိသလျှင်ကတည်း၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၍ ဟောတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... မင်းမြတ် လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီမင်းသည် အခါမဟုတ်သည်၌ထွက်၍ ဥယျာဉ်ဝယ် သစ်ခက်တပ်၌ နေ၏။ ထိုကာလ၌ တခုသော ခင်ပုပ်ငှက်သည် ဝါးရုံသို့ဝင်၍ ပုန်းအောင်း၏။ ကျီးအပေါင်းတို့သည် လာလတ်ကုန်၍ ထွက်လာသော ခင်ပုပ်ငှက်ကို ဖမ်းကုန်အံ့ဟူ၍ ခြံရံကုန်၏။ ထိုခင်ပုပ်ငှက်သည် နေဝင်ခြင်းကိုမကြည့်မူ၍ အခါမဲ့၌ သာလျှင်ထွက်၍ ပြေးအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုအခါ၌ ထိုခင်ပုပ်ငှက်ကို ကျီးတို့သည်ခြံရံကုန်၍ နှုတ်သီးတို့ဖြင့် ထိုးကုန်၍ ကျစေကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ခေါ်၍ ပညာရှိ ကျီးတို့သည် ခင်ပုပ်ကို အဘယ်ကြောင့်လျှင် ကျစေဘိသနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းမြတ် အခါမဟုတ်သည်၌ မိမိ၏နေရာအရပ်မှ ထွက်ကုန်သောသူတို့သည် ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲကို ခံရကုန်မြဲသာလျှင်တည်း၊ ထို့ကြောင့် အခါမဟုတ်သည်၌ မိမိ၏နေရာအရပ်မှ ထွက်အံ့သောငှာမသင့်ဟု ပြလိုရကား-
အကာလေန ဟိ နိက္ခမ္မ၊ ဧကကမ္ပိ ဗဟုဇ္ဇနော။
န ကိဉ္စ အတ္ထံ ဇောတေတိ၊ ဓင်္ကသေနာဝ ကောသိယံ။
သဗ္ဗာမိတ္တေ ဝသီကတွာ၊ ကောသိယောဝ သုခီ သိယာ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၅၁။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ကာလေ၊ ကာလ၌သာ။ နိက္ခမနာ၊ ထွက်ခြင်း လုံ့လပြုခြင်းသည်။ သာဓု၊ ကောင်း၏။ အကာလေ၊ အခါ မဟုတ်သည်၌။ နိက္ခမော၊ ထွက်ခြင်း လုံ့လပြုခြင်းသည်။ န သာဓု၊ မကောင်း။ ကောစိဟိ၊ တစုံတယောက်သော။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ အကာလေ၊ အခါမဟုတ်သည်၌။ နိက္ခမ္မ၊ ထွက်၍။ ကိဉ္စိ၊ တစုံတခုသော။ အတ္ထံ၊ အကျိုး စီးပွားကို။ န ဇောတေတိ၊ မထွန်းပစေနိုင်။ အထခေါ၊ စင်စစ်သော်ကား။ ဧကကမ္မိ၊ တယောက်တည်းသော သူကိုလည်း။ ဗဟုဇ္ဇနော၊ များစွာသော ရန်သူသည်။ အကာလေ၊ အခါ မဟုတ်သည်၌။ နိက္ခမန္တော၊ ထွက်လတ်သည် ရှိသော်။ ပရိဝါရေတွာ၊ ခြံရံ၍။ မဟာဝိနာသံ၊ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့။ ပါပေတိ၊ ရောက်စေတတ်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သိုနည်း ဟူမူကား။ ဓင်္ကသေနာ၊ ကျီးအပေါင်းတို့သည်။ ကောသိယံ၊ ခင်ပုပ်ကို။ တုဏ္ဍေဟိ၊ နှုတ်သီးတို့ဖြင့်။ ဝိတုဒန္တိ ဣဝ၊ ထိုးကုန်ဘိသကဲ့သို့တည်း။
၁၅၂။ မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ကောသိယော၊ အခါဟုတ်သည်၌သာ ထွက်သော ခင်ပုပ်လိမ္မာသည်။ သုခီ၊ ချမ်းသာခြင်းရှိသည်။ သိယာဝ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဝိဓိဝိဓာနညူ၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ထားအပ်သော ထုံးပဝေဏီ အစီအရင်ကို သိထသော။ ပရေသံ၊ တပါးကုန်သော သူတို့၏။ ဝိဝရာနုဂူ၊ လစ်ဟင်းခြင်းကို သိထသော။ ဓီရော၊ ပညာရှိသည်။ သဗ္ဗာမိတ္တေ၊ ခပ်သိမ်းသော ရန်သူတို့ကို။ ဝသီကတွာ၊ မိမိအလိုသို့ လိုက်သည်ကိုပြု၍။ သုခီ၊ ချမ်းသာခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသည်။ သိယာ၊ ဖြစ်ရာ၏။
မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏စကားကိုကြား၍ ပြန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ မင်းမြတ် ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသော အမတ်ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အခါမဟုတ်၊ စွမ်းအားထုတ်၊ ခင်ပုပ်ငှက်နှယ်ပ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကောသိယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၇။ ဂူထပါဏဇာတ်
ချေးပိုး နှင့် ဆင်ပြောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သူရော သူရေန သင်္ဂမ္မ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဂူထပါဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကာလ၌ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်မှ သုံးဂါဝုတ် ယူဇနာခွဲရှိသော အရပ်၌ တခုသော နိဂုံးရွာသည် ရှိ၏။ ထိုနိဂုံးရွာ၌ များစွာကုန်သော စာရေးတံဆွမ်း လဆန်းပက္ခ လဆုတ်ပက္ခ လှူအပ်သော ဆွမ်းတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုရွာ၌ တယောက်သော ပြဿနာကို မေးတတ်သော ငတုံးသည် နေ၏။ ထိုငတုံးသည် သလာကဘတ် ပက္ခိကဘတ်တို့၏ အကျိုးငှါ သွားကုန်သော ပဉ္စင်းငယ်တို့ကို၎င်း သာမဏေတို့ကို၎င်း၊ အချို့ကုန်သော ပဉ္စင်းသာမဏေတို့ကို ခဲကုန်စဉ်၊ အချို့ကုန်သော ပဉ္စင်းသာမဏေတို့ကို သောက်ကုန်စဉ်၊ အချို့ကုန်သော ပဉ္စင်းသာမဏေတို့ကို စားကုန်စဉ် ပြဿနာကိုမေး၍ ဖြေအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်သည်ရှိသော် ရှက်စေ၏။ ထိုပဉ္စင်းသာမဏေတို့သည် ငတုံးမှကြောက်ခြင်းကြောင့် သလာကဘတ် ပက္ခိကဘတ်တို့၏ အကျိုးငှါ ထိုရွာသို့ မသွားကြကုန်၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တပါးသောရဟန်းသည် စာရေးတံချရာသို့သွား၍ အရှင်ဘုရားတို့ ဤအမည်ရှိသောရွာ၌ သလာကဘတ်သည်၎င်း ပက္ခိကဘတ်သည်၎င်း ရှိသလောဟုမေး၍ ငါ့သျှင် ရှိ၏။ ထိုသို့ရှိသော်လည်း ထိုရွာ၌ တယောက်သော ငတုံးသည် ပြဿနာကိုမေးသတတ်၊ ဖြေအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သော ရဟန်းသာမဏေတို့ကို ဆဲရေး၏။ ငတုံးမှ ကြောက်သောကြောင့် တစုံတယောက်သော ရဟန်းသာမဏေသည် သွားအံ့သောငှါမဝံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားကို ထိုရွာ၌ဆွမ်းတို့ကို ငါ့သို့ရောက်စေကုန်လော့ ငါသည် ထိုငတုံးကိုဆုံးမ၍ မာနမရှိသည်ကိုပြု၍ ထိုအခါမှစ၍ သင်တို့ကို မြင်၍ ပြေးအောင်ပြုခဲ့အံ့ဟု ဆို၏။ ရဟန်းတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ထိုရဟန်းသို့ ထိုရွာ၌ ဆွမ်းတို့ကို ရောက်စေကုန်၏။
ထိုရဟန်းသည် ထိုရွာသို့သွား၍ ရွာတံခါး၌ သင်္ကန်းကို ရုံ၏။ ထိုရဟန်းကိုမြင်၍ ငတုံးသည် ကြမ်းသောဆိတ်ကဲ့သို့ လျင်မြန်စွာ ကပ်လာတည့်၍ ရဟန်း ငါ၏ပြဿနာကို ဖြေလော့ဟု ဆို၏။ ဒါယကာ ရွာ၌ ဆွမ်းခံ၍ ယာဂုကိုယူ၍ ဆွမ်းစားစရပ်သို့ အကြင်မျှလောက် လာခြင်းသည်ရှိ၏။ ထိုမျှလောက်သောအခွင့်ကို ပေးဦးလော့ဟု ဆို၏။ ထိုငတုံးသည် ထိုရဟန်းသည် ယာဂုကိုယူ၍ ဆွမ်းစားစရပ်သို့ လာသော်လည်း ထို့အတူသာလျှင်ဆို၏။ ထိုရဟန်းသည်လည်း ထိုငတုံးကို ငါ့အား ယာဂုကို သောက်စိမ့်သောငှါ အခွင့်ပေးဦးလော့၊ ဆွမ်းစားစရပ်ကို တံမြက်လှည်းအံ့သော အခွင့်ပေးဦးလော့၊ စာရေးတံဆွမ်းကို ဆောင်အံ့သောငှါ ငါ့အား အခွင့်ပေးဦးလော့ဟု ဆို၍ စာရေးတံဆွမ်းကို ဆောင်ခဲ့၍ ထိုငတုံးကိုပင်လျှင် သပိတ်ကို ကိုင်စေ၍ လာလော့ ပြဿနာကိုမေးလတ်သော် လျောက်ပတ်သောအခါကို သိသည်ဖြစ်၍ ဖြေအံ့ဟု ရွာတံခါးအပသို့ ဆောင်၍ သင်္ကန်းကို ခေါက်၍ ပခုံး၌တင်၍ ထိုငတုံး၏လက်မှ သပိတ်ကိုယူ၍ ရပ်၏။
ထိုအရပ်၌လည်း ထိုရဟန်းကို ထိုငတုံးသည် ရဟန်း ငါ၏ပြဿနာကို ဖြေလောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ၌ ထိုငတုံးကို ထိုရဟန်းသည် သင်၏ ပြဿနာကို ဖြေအံ့ဟု ဆို၍ တချက်တည်းဖြင့်သာလျှင် လဲစေ၍ အရိုးတို့ကို ကြေစေဘိသကဲ့သို့ သတ်ပုတ်၍ ခံတွင်း၌ မစင်ကိုထည့်၍ ယခုအခါ၌ ဤနေ့မှစ၍ ဤရွာသို့လာသော ရဟန်းကို တစုံတခုသော ပြဿနာကို မေးသောကာလ၌ သိစေအံ့ဟု ခြိမ်းချောက်၍ သွား၏။ ထိုငတုံးသည် ထိုအခါမှစ၍ ရဟန်းတို့ကို မြင်လျှင်ပြေး၏။ နောက်အဘို့၌ ထိုရဟန်း၏ ထိုအမူအရာသည် ရဟန်းသင်္ဃာ၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်ဝယ် ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော ရဟန်းသည် ငတုံး၏ခံတွင်း၌ မစင်ကိုထည့်၍ သွားသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်သော် ဤ မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုငတုံးကို မစင်ကို စားစေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စားစေဘူးသလျင်ကတည်းဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ အင်္ဂတိုင်း မဂဓတိုင်း၌ နေကုန်သော သူတို့သည် တဦးသည် တဦး၏ တိုင်းသွားကုန်လတ်သော် တနေ့သ၌ ထိုတိုင်းနှစ်တိုင်း၏သီမန္တရိက်၌ တခုသောအိုင်ကို မှီကုန်၍ သုရာကို သောက်ကုန်၍ ငါးအမဲကို စားကုန်၍ စောစောကလျင် လှည်းတို့ကို က, ကုန်၍ သွားကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် သွားသောကာလ၌ တခုသော မစင်စားသော ပိုးသည် မစင်နံ့နံသောကြောင့် လာလတ်၍ ထိုသူတို့၏ သောက်ရာအရပ်၌ စွန့်အပ်သော သုရာကိုမြင်၍ ချင်ခြင်းကြောင့်သောက်၍ ယစ်သည်ဖြစ်၍ မစင်ပုံသို့ တက်၏။ ထိုပိုးသည် တက်လတ်သော် မစင်စိုသည် အတန်ငယ်ညွတ်၏။ ထိုမစင်ပိုးသည် ငါ့ကို ခံအံ့သောငှာ မစွမ်းနိုင်ဟု ကြုံးဝါး၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် အမုန်ယစ်သော ဆင်ပြောင် တစီးသည် ထိုအရပ်သို့ လာလတ်၍ မစင်နံ့ နံခြင်းကြောင့် စက်ဆုပ်ရွံရှာ၍ ဖဲ၏။ ထိုမစင်ပိုးသည် ထိုဆင်ပြောင်ကြီးကိုမြင်၍ ဤဆင်ပြောင်ကြီးသည် ငါမှ ကြောက်သောကြောင့် ပြေး၏ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဤဆင်ပြောင်ကြီးနှင့်တကွ စစ်ထိုးခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါသင့်၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ခေါ်လိုရကား-
ဧဟိ နာဂ နိဝတ္တဿု၊ ကိံနု ဘီတော ပလာယသိ။
ပဿန္တု အင်္ဂမာဂဓာ၊ မမ တုယှဉ္စ ဝိက္ကမံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၃။ ဘော နာဂ၊ အို ဆင်ပြောင်။ သူရော၊ ရဲရင့်သောသင်သည်။ ဝိက္ကန္တေန၊ ကြီးသော လုံ့လရှိထသော။ ပဟာရိနာ၊ စစ်ထိုးခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ထသော။ သူရေန၊ ရဲရင့်သောငါနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သင်္ဂမ္မ၊ ဆိုင်မိကြ၍။ ကိံ ကာရဏာ၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ အသင်္ဂါမေတွာ၊ စစ်မထိုးဘဲ။ ဂစ္ဆတိ၊ သွားဘိသနည်း။ ဧကပဟာရောပိ၊ တကြိမ်သော ထိုးခြင်းကိုလည်း။ ဒါတဗ္ဗော နနု၊ ပေးအပ်သည် မဟုတ်လော။ နာဂ၊ ဆင်ပြောင်။ ဧဟိ၊ လာလှည့်ဦး။ နိဝတ္တဿု၊ ပြန်ခဲ့ဦး။ ဘီတော၊ ကြောက်သည်ဖြစ်၍။ ပလာယသိ ကိံနု၊ ပြေးသလော။ မမ စ၊ ငါ၏၎င်း။ တုယှဉ္စ၊ သင်၏၎င်း။ ဝိက္ကမံ၊ လုံ့လကို။ အင်္ဂမာဂဓာ၊ အင်္ဂတိုင်းသား မဂဓတိုင်းသားတို့သည်။ ပဿန္တု၊ မြင်စေကုန်သတည်း။
ထိုဆင်သည် နားထောင်၍ ထိုမစင်ပိုး၏ စကားကို ကြား၍ ထိုမစင်ပိုး၏အထံသို့ သွား၍ ထိုမစင်ပိုးကို ခြိမ်းမောင်းလိုရကား-
မီဠှေန တံ ဝဓိဿာမိ၊ ပူတိ ဟညတု ပူတိနာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၄။ ဂူထပါဏ၊ မစင်ပိုး။ တံ၊ သင့်ကို။ ပါဒါ-ပါဒေဟိ၊ ခြေတို့ဖြင့်။ န ဝဓိဿာမိ၊ ငါမသတ်အံ့။ ဒန္တေဘိ၊ အစွယ်တို့ဖြင့်လည်း။ န ဝဓိဿာမိ၊ ငါမသတ်အံ့။ သောဏ္ဍိယာ၊ နှာမောင်းဖြင့်။ န ဝဓိဿာမိ၊ ငါမသတ်အံ့။ မိဠှေန၊ မစင်ဖြင့်သာလျှင်။ တံ၊ သင့်ကို။ ဝဓိဿာမိ၊ သတ်လိုက်အံ့။ ပူတိ၊ မစင်ပိုးသည်။ ပူတိနာ၊ မစင်ဖြင့်။ ဟညတု၊ သေစေသတည်း။
ဤသို့ မစင်ပိုးသည် မစင်ဖြင့်သာလျှင် သေစေသတည်းဟု ဆို၍ ထိုမစင်ပိုး၏ထိပ်ထက်၌ ကြီးစွာသော ထိုမစင်တုံးကို ချလိုက်၍ ကျင်ငယ်ကို စွန့်လိုက်၍ ထိုအရပ်၌လျှင် ထိုမစင်ပိုးကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ကြိုးကြာသံနှင့်တူသော ဆင်သံကို ဟီလျက် တောသို့ဝင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ငတုံးသည် ထိုအခါ မစင်ပိုးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ထိုရဟန်းသည် ထိုအခါ ဆင်ပြောင်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ထိုအကြောင်းကို မျက်မှောက်ပြုခဲ့ရသော ထိုတောအုပ်၌ နေသောနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အံ့မတုသင့်၊ ဖက်ပြိုင်လင့်၊ ဘေးနှင့် လက်ငင်းတွေ့
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂူထပါဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၈။ ကာမနီတဇာတ်
လောဘကြီးသောမင်း
ပစ္စုပ္ပန် နှင့် အတိတ်ဝတ္တု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် တယော ဂိရိံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကာမနီတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကာမနီတအမည်ရှိသော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု အတိတ်ဝတ္ထုသည် ဒသကနိပါတ် ကာမဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား နှစ်ယောက်ကုန်သော ထိုမင်းသားတို့တွင် မင်းသားကြီးသည် လာလတ်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းဖြစ်၏။ မင်းသားငယ်သည် အိမ်ရှေ့မင်း ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော မင်း အိမ်ရှေ့မင်းတို့တွင် မင်းသည် ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့၌ မရောင့်ရဲ၊ ဥစ္စာ၌ လောဘရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် သိကြား နတ်မင်းဖြစ်၍ ဇမ္ဗူဒိပ်သို့ ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ထိုမင်း၏ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့၌လည်း မရောင့်ရဲသည်၏အဖြစ်ကို သိလျှင် မင်းကိုနှိပ်၍ ရှက်စေအံ့ဟု ပုဏ္ဏားလုလင်၏ အသွင်ဖြင့် လာလတ်၍ မင်းကို ဖူးမြင်၏။ မင်းသည်လည်း လုလင် အဘယ်ကိစ္စကြောင့် လာသနည်းဟု မေးလတ်သည်ရှိသော် မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်သည် ဘေးကင်းကုန်သော ဝပြောကုန်သော များစွာသော ဆင်၊ မြင်း၊ ရထား ခြေသည် ဥစ္စာ ရွှေငွေတန်ဆာတို့ဖြင့် ပြည့်ကုန်သော သုံးပြည်ထောင်တို့ကို မြင်ခဲ့၏။ ထိုသုံးပြည်ထောင်တို့ကိုကား အနည်းငယ်မျှသာလျှင်ဖြစ်သော စစ်သည်ဗိုလ်ပါဖြင့် ယူအံ့သောငှါ တတ်ကောင်း၏။ အကျွန်ုပ်တို့သည် အရှင်မင်းမြတ်အား ထိုသုံးပြည်ထောင်တို့ကို ယူ၍ ပေးအံ့သောငှါ လာခဲ့၏ဟု ဆို၏။ လုလင် အဘယ်အခါ၌ သွားအံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် နက်ဖြန်သွားအံ့ဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား သွားလေဦးလော့၊ စောစောကလျှင် ပြန်လာလှည့်ဦးလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ လျင်မြန်စွာ ဗိုလ်ပါကို စီရင်ခန့်ထားလော့ဟု ဆို၍ မိမိနေရာ တာဝတိံသာသို့သာလျှင် သွား၏။
မင်းသည် နက်ဖြန်နေ့၌ စည်ကိုလည်စေ၍ ဗိုလ်ပါစီရင်ခြင်းကို ပြုစေ၍ အမတ်တို့ကို ခေါ်စေ၍ ယမန်နေ့က တယောက်သော ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ဥတ္တရပဉ္စာမြို့၌၎င်း ဣန္ဒပတ္တမြို့၌၎င်း ကေကကမြို့၌၎င်း ဤသုံးမြို့တို့၌ မင်းအဖြစ်ကို ယူ၍ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုလုလင်ကို ဆောင်ယူ၍ သုံးပြည်ထောင်တို့၌ မင်းအဖြစ်ကို ယူကုန်အံ့၊ လျင်မြန်စွာ ထိုလုလင်ကို ခေါ်ကြကုန်လောဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းမြတ် ထိုလုလင်အား နေရာကို အဘယ်အရပ်၌ ပေးစေအပ်သနည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုလုလင်အား ငါသည် နေရာအိမ်ကို မပေးစေအပ်ဟုဆိုသည်ရှိသော် အဝတ်ရိက္ခာကိုကား ပေးအပ်၏လော ဟုဆိုကြကုန်၏။ ထိုအဝတ်ရိက္ခာကိုလည်း မပေးအပ်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့ မပေးအပ်သည်ရှိသော် ထိုလုလင်ကို အဘယ်မှာ မြင်ရကုန်အံ့နည်းဟု ဆိုကြကုန်၏။ မြို့လမ်းတို့၌ ကြည့်ကြကုန်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကြည့်၍ မမြင်သောကြောင့် မင်းမြတ် မမြင်ပါကုန်ဟုဆိုကြကုန်၏။ လုလင်ကို မမြင်သောမင်းအား ဤသို့ကြီးစွာသော စည်းစိမ်ချမ်းသာ အစိုးရသည်၏ အဖြစ်မှ ယုတ်၏ဟု ကြီးစွာသော စိုးရိမ်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ဟဒယဝတ္ထုသည် ပူ၏။ နှလုံးသွေးသည် ပျက်၏။ ဝမ်းသွေးသည် သွန်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဆေးသမားတို့သည် ဆေးကုအံ့သောငှာ မစွမ်းနိုင်ကုန်။
ထို့နောင်မှ သုံးလေးရက်လွန်သဖြင့် သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သော် ထိုမင်း၏ ထိုအနာကိုသိ၍ ထိုမင်းကို ဆေးကုအံ့ဟု ပုဏ္ဏားအသွင်ဖြင့်လာလတ်၍ တံခါး၌တည်၍ ဆေးသမား ပုဏ္ဏားသည် အရှင်မင်းမြတ်တို့အား ဆေးကုအံ့သောငှါ လာ၏ဟု ကြားစေ၏။ မင်းသည် ထိုစကားကို ကြား၍ လျင်မြန်စွာ ကြီးမြတ်ကုန်သောမင်း၏ ဆေးသသမားတို့သည် ကုစားအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်၊ ထိုဆေးသမားအား ရိက္ခာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်ကုန်လောဟု ဆို၏။ သိကြားသည် ထိုစကားကို ကြား၍ ငါသည် ဆေးကုအံ့၊ အဝတ်ဖြင့် အလိုမရှိသလျှင်ကတည်း၊ ဆေးခကိုလည်း မယူအံ့၊ တဖန် မင်းသည် ငါ့ကို ရှုစေသတည်းဟု ဆို၏။ မင်းသည် ထိုစကားကို ကြား၍ ထိုသို့တပြီးကား လာစေသတည်းဟု ဆို၏။ သိကြားသည် ဝင်၍ အောင်စေသတည်းဟု ဆို၍ လျောက်ပတ်စွာ ရပ်၏။ မင်းသည် သင်သည် ငါ့ကို ဆေးကုအံ့လော့ဟု မေး၏။ မင်းမြတ် ကုအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား ကုလော့ဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ကောင်းပြီဟူ၍ ယခု အနာ၏လက္ခာကို ဆိုကုန်လော့၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သနည်း ခဲဘွယ်ကို၎င်း သောက်ဘွယ်ကို၎င်း အမှီပြု၍ ဖြစ်သလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား မြင်ခြင်းကို၎င်း ကြားခြင်းကို၎င်း အမှီပြု၍ ဖြစ်သလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်ပုဏ္ဏား ငါ၏အနာသည် သုတကို အမှီပြု၍ ဖြစ်၏ဟုဆို၏။ အရှင်မင်းမြတ်သည် အဘယ်သို့ ကြားသနည်းဟု ဆို၏။ တယောက်သော လုလင်သည် လာလတ်၍ ငါအား သုံးပြည်ထောင်တို့၌ မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ငါသည် ထိုလုလင်အား နေရာအရပ်ကို၎င်း အဝတ်ရိက္ခာကို၎င်း မပေးစေမိ၊ ထိုလုလင်သည် ငါ့အား အမျက်ထွက်၍ တပါးသော မင်း၏အထံသို့ သွားလတ္တံ့၊ ထိုသို့သွားသည်ရှိသော် ဤသို့ ကြီးစွာသော စည်းစိမ်ချမ်းသာ အစိုးရသည်၏အဖြစ်မှ ငါယုတ်ရချေလိမ့်သတည်းဟု ကြံသော ငါ့အား ဤအနာသည် ဖြစ်၏ဟုဆို၍ သင်သည် ငါ၏ လောဘနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ကိုမှီ၍ဖြစ်သောအနာကို ဆေးကုအံ့သောငှာ အကယ်၍ စွမ်းနိုင်အံ့၊ ကုစားလော့ဟု ထိုအနက်ကိုထင်စွာ ပြလိုရကား-
ပဉ္စာလာ ကုရုယော ကေကကေ စ။
တတုတ္တရိံ ဗြာဟ္မဏ ကာမယာမိ၊
တိကိစ္ဆ မံ ဗြာဟ္မဏ ကာမနီတံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၅။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ တယော ဂီရိံ၊ တုန်လှုပ်စေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ခဲသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တောင်သဘွယ် ဖြစ်ကုန်သော မြို့သုံးလုံးတို့ကို၎င်း။ ပဉ္စာလာ၊ ဥတ္တရပဉ္စာလတိုင်း၎င်း။ ကုရုယော၊ ကုရုတိုင်း၎င်း။ ကေကကေ စ၊ ကေကကတိုင်း၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အန္တရဉ္စ၊ တိုင်းသုံးတိုင်းကို၎င်း။ ကာမယာမိ၊ လိုချင်၏။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ တတုတ္တရိံပိ၊ ထိုဗာရာဏသီမင်း အဖြစ်ထက် အလွန်ဖြစ်သော သုံးပြည်ထောင်ကိုလည်း။ ကာမယာမိ၊ လိုချင်၏။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ ကာမနီတံ၊ ဝတ္ထု ကာမ ကိလေသာကာမတို့သည် နှိပ်စက်အပ်သော။ မံ၊ ငါ့ကို။ သစေ သက္ကောသိ၊ အကယ်၍ ကုစားနိုင်အံ့။ တိကိစ္ဆ၊ ကုလော့။
ထိုအခါ၌ ထိုမင်းကို သိကြားမင်းသည် မင်းမြတ် သင်မင်းမြတ်ကို သစ်မြစ်အစရှိသည်တို့ဖြင့် မကုစားကောင်း၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော ဆေးဖြင့်သာလျှင် ကုစားအပ်၏ဟု ဆိုလို၍-
အံမနုဿ ပဝိဋ္ဌဿ သရောန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
န ကာမနီတဿ ကရောန္တိ ကေစိ။
ဩက္ကန္တသုက္ကဿ ဟိ ကာ တိကိစ္ဆာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
မဟာရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ဧကေ၊ အချို့ကုန်သော။ ပဏ္ဍိတာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ကဏှာဟိ၊ မည်းသော အဆင်းရှိကုန်သော မြွေတို့သည်။ ဒဋ္ဌဿ၊ ခဲအပ်သောသူအား။ တိကိစ္ဆံ၊ ဆေးကုခြင်းကို။ ကရောန္တိ၊ ပြုကုန်၏။ ဧကေ၊ အချို့ကုန်သော။ ပဏ္ဍိတာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ အမနုဿပဝိဋ္ဌဿ၊ ဘီလူးဖမ်းစားသောသူအား။ တိကိစ္ဆံ၊ ဆေးကုခြင်းကို။ ကရောန္တိ၊ ပြုကုန်၏။ ကေစိ၊ အချို့ကုန်သော သူတို့သည်။ ကာမနီတဿ၊ ကာမနှိပ်စက်သော သူအား။ တိကိစ္ဆံ၊ ဆေးကုခြင်းကို။ န ကရောန္တိ၊ မပြုနိုင်ကုန်။ ကိံ ကာရဏာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ န ကရောန္တိ၊ မပြုနိုင်ကုန်သနည်း ဟူမူကား။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ဩက္ကန္တသုက္ကဿ၊ အကုသိုလ်တရားသို့ သက်ဝင်သော သူအား။ မန္တောသဓာဒီဟိ၊ မန္တရား ဆေးဝါး အစရှိသည်တို့ဖြင့်။ ကာ တိကိစ္ဆာ၊ အဘယ်မှာ ကုစားနိုင်တုံအံ့နည်း။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ကေစိ၊ အချို့ကုန်သော သူတို့သည်။ ကာမနီတဿ၊ ကာမသည် နှိပ်စက်အပ်သော သူအား။ တိကိစ္ဆံ၊ ဆေးကုစားခြင်းကို န ကရောန္တိ၊ မပြုကုန်။
ဤသို့ ထိုမင်းအား ဘုရားလောင်းသည် ဤအကြောင်းကိုပြ၍ အလွန် ဤသို့ဆို၏။ မင်းမြတ် သင်သည် ထိုသုံးပြည်ထောင်တို့ကို အကယ်၍ ရအံ့၊ ဤလေးမြို့တို့၌ မင်းအဖြစ်ကို ပြုလတ်သော် တပြိုင်နက်ခြင်းသာလျှင် လေးထည်ကုန်သော ပုဆိုးအစုံတို့ကို ဝတ်အံ့လော၊ လေးခုကုန်သော ရွှေခွက်တို့၌လည်း တပြိုင်နက်ပင် စားအံ့လော၊ လေးခုကုန်သော မြတ်သောအိပ်ရာတို့၌ တပြိုင်နက်ပင် အိပ်အံ့လော၊ မင်းမြတ် တဏှာအလိုသို့ လိုက်သောမည်သည် ဖြစ်ခြင်းငှါမသင့်၊ ထိုတဏှာမည်သည်ကား ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်၏။ ထိုတဏှာသည် ပွားလတ်သည်ရှိသော် စိုးရိမ်ခြင်းကို ပွားစေ၏။ ထိုတဏှာ၏ တည်ရာဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရှစ်ထပ်ကုန်သော ငရဲကြီးတို့၌၎င်း ဥဿဒငရဲ တဆယ့်ခြောက်ထပ်တို့၌၎င်း အထူးထူး အပြားပြားဖြင့် များကုန်သော ငရဲမှကြဉ်ကုန်သော အပါယ်တို့၌၎င်း ပစ်ချတတ်၏ဟု ဆို၏။ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကို ငရဲ အစရှိသော ဘေးဖြင့် ခြိမ်းချောက်၍ ဤတရားကို ဟော၏။ မင်းသည်လည်း ထိုဘုရားလောင်း၏ တရားကို နာရ၍ စိုးရိမ်ခြင်းကင်းသည်ဖြစ်၍ ထိုခဏ၌လျင် အနာမရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ သိကြားသည်လည်း ထိုမင်းအား အဆုံးအမကိုပေး၍ သီလတို့၌ တည်စေ၍ နတ်ပြည်သို့လျှင် သွား၏။ ထိုမင်းသည်လည်း ထိုအခါမှစ၍ ဒါနအစရှိသည်တို့ကို ပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ကာမနီတ ပုဏ္ဏားသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သိကြား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
တဏှာညွန်နစ်၊ ရောဂါဖြစ်၊ ဆေးမြစ် မစွမ်းနိုင်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကာမနီတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၉။ ပလာယိတဇာတ်
စစ်ပြေးမင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဂဇဂ္ဂမေဃေဟိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပလာယိတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ပြေးသောပရိဗိုင်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပရိဗိုဇ်သည် စကားပြောဆို ပြိုင်ဆိုင်ခြင်းအကျိုးငှာ ဇမ္ဗူကျွန်းအလုံးကို လှည့်လည်၍ တစုံတယောက်သော ပြောဆိုဘက်ကိုမရ၍ အစဉ်သဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ရောက်၍ ငါနှင့်တကွ ပြောဆိုခြင်းကို ပြုခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော တစုံတယောက်သောသူသည် ရှိသလောဟု လူတို့ကို မေး၏။ လူတို့သည် ထိုသို့သဘောရှိကုန်သောသူတို့၏ တထောင်နှင့်လည်း တကွ ပြောဆိုခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော ခပ်သိမ်းသောတရားကို သိတော်မူသော အခြေနှစ်ချောင်းရှိကုန်သောသူတို့ထက် မြတ်သော တရားဖြင့် လူနတ်တို့ကို အစိုးရသော သူတပါးတို့၏ အယူဝါဒကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါ တတ်နိုင်သော မဟာဂေါတမသည် ရှိ၏။ ဇမ္ဗူကျွန်းအလုံး၌လည်း ဖြစ်စေသော တပါးသောဝါဒရှိသော ထိုမြတ်စွာဘုရားကို လွန်အံ့သောငှာ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ကမ်းနားသို့ ရောက်ကုန်၍ လှိုင်းတံပိုးတို့သည် ပျောက်ကုန်ဘိသကဲ့သို့ ခပ်သိမ်းကုန်သော ဝါဒတို့သည် ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်ရင်းသို့ ရောက်၍ ပျောက်ကုန်၏ဟု ဘုရားကျေးဇူးတော်တို့ကို ဆိုကြကုန်၏။ ပရိဗိုဇ်သည် ထိုဘုရားသည်ကား ယခုအခါ၌ အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်မှာတည်းဟု ကြား၍ ယခုအခါ၌ ထိုဘုရားအား အမေးပုစ္ဆာကို တင်အံ့ဟု လူများဖြင့် ခြံရံလျက် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွားလတ်သည်ရှိသော် ဇေတမင်းသားသည် ကိုးကုဋေသောဥစ္စာကိုစွန့်၍ ဆောက်အပ်သော ဇေတဝန် ကျောင်းတော် တံခါးမုခ်ကို မြင်၍လျှင် ဤပြာသာဒ်သည်ကား ရဟန်းဂေါတမ၏ နေရာပြာသာဒ်လောဟု မေး၍ ဤပြာသာဒ်သည်ကား တံခါးမုခ်သာတည်းဟု ကြား၍ တံခါးမုခ်သည်ပင် ဤသို့စဉ်ရှိသေး၏။ နေရာကျောင်းတော်သည်ကား အဘယ်သို့ သဘောရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ ဂန္ဓကုဋိတော်မည်သည်ကား နှိုင်းယှဉ်ဘွယ် မရှိဟု ဆိုလတ်သော် ဤသို့စဉ်သဘောရှိသော ရဟန်းတို့နှင့်တကွ ပြိုင်ဆိုင်ပြောဆိုခြင်းကို အဘယ်သူ ပြုနိုင်ချေအံ့နည်းဟု ဆို၍ ထိုအရပ်မှလျှင် ပြေးလေ၏။ လူတို့သည် ကြော်ငြာလျက် လိုက်ကုန်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ ဝင်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် အခါမဲ့၌ အဘယ်ကြောင့်လာကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့ ဤပရိဗိုင်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ၏နေရာအရပ်၏ တံခါးမုခ်ကိုမြင်၍ ပြေးသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါ၏နေရာအရပ်၏ တံခါးမုခ်ကိုမြင်၍ ပြေးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဂန္ဓရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဘုရားလောင်းသည် မင်းပြု၏။ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် တက္ကသိုလ်ပြည်ကို ယူအံ့ဟု များစွာသော ဗိုလ်ပါအပေါင်းဖြင့် သွား၍ မြို့မှ မနီးမဝေးသော အရပ်၌ တည်၍ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် ဆင်တို့ကို စေကုန်လော့၊ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် မြင်းတို့ကို စေကုန်လော့၊ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် ရထားတို့ကို စေကုန်လော့၊ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် ခြေသည်တို့ကို စေကုန်လော့၊ ဤသို့ပြေးကုန်၍ လက်နက်တို့ဖြင့် ထိုးပစ်ကြကုန်လော့၊ တခဲနက်ရွာကုန်သော မိုဃ်းတို့ကဲ့သို့ မြားမိုးကို ရွာစေကုန်လော့ဟု စစ်သည်ကို စီရင်လိုရကား-
ရထူမိဇာတေဘိ သရာဘိဝဿေဘိ။
ထရုဂ္ဂဟာဝဍ္ဍဒဠှပ္ပဟာရိဘိ၊
ပရိဝါရိတာ တက္ကသိလာ သမန္တတော။
ဝိဝိဓာ ဝိနာဒိတာ ဝဒန္တိဘိ။
ဝတ္တတဇ္ဇ တုမုလော ဃောသော ယထာ၊
ဝိဇ္ဇုလတာ ဇလဓရဿ ဂဇ္ဇတော။
ဟူသော ဤဂါထာနှစ်ခုတို့၏အပေါင်းကို ဆို၏။
၁၅၇။ ဘောန္တော၊ အချင်းတို့။ ဂဇဂ္ဂမေဃေဘိ၊ ကြိုးကြာသံကဲ့သို့သော ဆင်တို့၏ဟီသံကို ဟီကုန်သော အမုန်ယစ်ကုန်သော မြတ်ကုန်သော ဆင်တည်းဟူသော မိုဃ်းတို့ဖြင့်၎င်း။ ဟယဂ္ဂမာလိဘိ၊ မြတ်ကုန်သော သိန္ဓောအမျိုး၌ ဖြစ်ကုန်သော မြင်းကိုစီးကုန်သော သူရဲတို့ဖြင့်၎င်း။ ထရုဂ္ဂဟာဝဍ္ဍဒဠပ္ပဟာရိဘိ၊ ထိုမှဤမှ လှည့်လည်၍ ပြင်းစွာထိုးခုတ်ကုန်သော ရတနာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော အရိုးတပ်သော သန်လျက်ကို စွဲကိုင်အပ်သော ခြေသည်သူရဲတို့ဖြင့်၎င်း။ သရာဘိဝဿေဘိ၊ တခဲနက်သောမိုဃ်းကို ရွာစေဘိသကဲ့သို့ မြားမိုဃ်းကိုရွာစေကုန်တတ်ထသော။ ရထူမိဇာတေဘိ၊ ကောင်းစွာဖြစ်သော လှိုင်းတံပိုးအဟုန်ရှိကုန်သော သမုဒ္ဒရာရေတို့ကဲ့သို့သော ရထားစီးသူရဲအပေါင်းတို့ဖြင့်၎င်း။ သမန္တတော၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ တက္ကသိလာ၊ တက္ကသိုလ်ပြည်ကို။ ယထာ၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ပရိဝါရိတာ၊ ခြံရံအပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တထာ၊ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့်။ သီဃံ၊ လျင်စွာ။ ကရောထ၊ ပြုကြကုန်လော။ ပရိဝါရိတာ၊ ခြံရံကြကုန်သည်။ ဟောထ၊ ဖြစ်ကုန်လော။
၁၅၈။ ဘောန္တော၊ အချင်းတို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အဘိဓာဝထ စ၊ ရှေးမှလည်း ပြေးကြကုန်လော့။ ဥပဓာဝထစ၊ ချဉ်းလည်း ချဉ်းကပ်ကြကုန်လော။ ဝဒန္တိဘိ၊ ဆင်မြတ် ဆင်ကောင်းတို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဝိဝိဓာ၊ သေလိတ, ဂဇ္ဇိတ, ဝါဒိတ ဟူသော အထူးထူး အပြားပြားအားဖြင့်။ ဝိနာဒိတာ၊ အသီးသီးသော အသံရှိကုန်သည်။ အတ္ထ၊ ဖြစ်ကုန်လော့။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ တုမုလော၊ သည်းစွာသော။ ဃောသော ယထာ၊ မိုယ်ကြိုးသံကဲ့သို့။ ဝတ္တတု၊ ဖြစ်စေလော့။ ဂဇ္ဇတော၊ ကြိုးထသော။ ဇလဓရဿ၊ မိုဃ်းတိမ်၏။ မုခတော၊ အဝမှ။ နိဂ္ဂတာ၊ ထွက်ကုန်သော။ ဝိဇ္ဖုလတာ၊ လျှပ်စစ်နွယ်တို့သည်။ စရန္တိ ယထာ၊ ပြေးသွားကုန်ဘိသကဲ့သို့။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ဝိစရန္တာ၊ ပြေးသွားကုန်လျက်။ နဂရံ၊ တက္ကသိုလ်ပြည်ကို။ ပရိဝါရေတွာ၊ ဝန်းရံကုန်၍။ ရာဇာနံ၊ မင်းကို။ ဂဏှထ၊ ဖမ်းကြကုန်လော့။
ဤသို့ မင်းသည် ကြုံး၍ စစ်သည်တို့ကိုစီရင်၍ မြို့တံခါး၏ အနီးသို့ရောက်၍ တံခါးမုခ်ကိုမြင်၍ ဤသည်ကား မင်း၏နေရာ နန်းလောဟု မေး၏။ ဤသည်ကား မြို့တံခါးမုခ်သည်သာတည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် မြို့တံခါးမုခ်သည်ပင် ဤသို့စဉ် သဘောရှိသည်ဖြစ်၏။ မင်း၏နေရာ နန်းပြာသာဒ်သည်ကား အသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ ဝေဇယပြာသာဒ်နှင့်တူ၏ဟု ကြား၍ ဤသို့အခြံအရံ စည်းစိမ်ချမ်းသာ ဘုန်းကြက်သရေနှင့် ပြည့်စုံသောမင်းနှင့်တကွ စစ်ထိုးအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်အံ့ဟု တံခါးမုခ်ကိုမြင်၍ ပြန်၍ပြေးလေ၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့လျင်စွာ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဒါယကာတို့ ယခုအခါ ပြေးသောပရိဗိုဇ်သည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ တက္ကသိုလ်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသဒိသ၊ ဟူသမျှ၊ တုပ မနိုင်ရာ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပလာယိတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ကာသာဝဝဂ်
၁၀။ ဒုတိယပလာယိတဇာတ်
စစ်ပြိုင် မင်းနှစ်ပါး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်ဓဇမပရိမိတံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုတိယပလာယိတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ပြေးသော ပရိဗိုဇ်ကိုပင်လျှင် အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤဝတ္ထု၌ကား ထိုပရိဗိုဇ်သည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဝင်၏။ ထိုခဏ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် လူများဖြင့် ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော တရားဟောနေရာတော်၌ နေတော်မူလျက် ဆေးဒန်း မြင်းသီလာအပြင်၌ ခြင်္သေ့သံကို ကြွေးကြော်သော ခြင်္သေ့ပျိုကဲ့သို့။ တရားကို ဟောတော်မူ၏။ ပရိဗိုဇ်သည် အားဆယ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏ ဗြဟ္မာမင်း၏ ကိုယ်နှင့်တူသော ကိုယ်တော်ကို၎င်း လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ တင့်တယ်ခြင်းရှိသော မျက်နှာတော်ကို၎င်း ရွှေပြားနှင့်တူသော နဖူးတော်ကို၎င်း မြင်၍ ဤသို့သဘောရှိသော ယောက်ျားမြတ်ကို အောင်အံ့သောငှါ အဘယ်သူ တတ်နိုင်ချေအံ့နည်းဟုပြန်၍ ပရိသတ်အတွင်းသို့မဝင်မူ၍ ပြေးလေ၏။
လူများသည် ထိုပရိဗိုဇ်ကိုလိုက်၍ ပြန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့ ထိုပရိဗိုဇ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ၏ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော မျက်နှာကို မြင်၍ ပြေးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါ၏ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော မျက်နှာကိုမြင်၍ ပြေးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းပြု၏။ တက္ကသိုလ်ပြည်၌ တယောက်သော ဂန္ဓာရမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုဂန္ဓာရမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူအံ့ဟူ၍ အင်္ဂါလေးပါးရှိသော စစ်သည်ဖြင့် လာလတ်၍ မြို့ကိုဝန်းရံ၍ မြို့တံခါး၏ အနီး၌ တည်လျက် မိမိ၏ ဗိုလ်ပါစစ်သည်ကိုကြည့်၍ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော စစ်သည်အပေါင်းကို အောင်အံ့သောငှါ အဘယ်သူ စွမ်းနိုင်လတ္တံ့နည်းဟု မိမိ၏ စစ်သည်ကို ချီးမွမ်းလို၍-
ဂိရိမိဝ အနိလေန ဒုပ္ပသယှော၊ ဒုပ္ပသဟော အဟမဇ္ဇ တာဒိသေန။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၉။ ရထေသု၊ ရထားတို့၌။ မောရစ္ဆဒေ၊ ဒေါင်းတောင်တို့ကို။ ထပေတွာ၊ စိုက်၍။ ဓဇံ-ဓဇမေဝ၊ ထောင်အပ်သော တံခွန်သည်ပင်လျှင်။ အပရိမိတံ၊ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်များ၏။ အနန္တပါရံ၊ ဆင်ကားဤမျှမြင်းဤမျှဟု ရေတွက်ခြင်း၏ အပိုင်းအခြားကို လွန်သည်ဖြစ်၍ အဆုံးမရှိသော ကမ်းရှိ၏။ ဓင်္ကေဟိ၊ ကျီးတို့သည်။ သာဂရံ၊ သမုဒ္ဒရာကို။ ဒုပ္ပသဟံ ဣဝ၊ လွှမ်းမိုးခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ဘိသကဲ့သို့။ မေ၊ ငါ၏။ အယံ ဗလကာယော၊ ဤဗိုလ်ပါအပေါင်းကို။ ဒုပ္ပသဟော၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော ရန်သူတို့သည် နှိပ်စက်လွှမ်းမိုးခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။ အနိလေန၊ လေသည်။ ဂိရိံ၊ တောင်ကို။ ဒုပ္ပသယှောဣဝ စ၊ တုန်လှုပ်စိမ့်သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဘိသကဲ့သို့လည်း။ အဟံ၊ ဤဗိုလ်ပါအပေါင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ငါ့ကို။ အဇ္ဇ၊ ယခု။ တာဒိသေန၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ဗိုလ်ပါအပေါင်းသည်။ ဒုပ္ပသဟော၊ လွှမ်းမိုးခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။
ထိုအခါ၌ ထိုဂန္ဓာရမင်းအား ထိုဘုရားလောင်းသည် လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ အသရေရှိသော မိမိ၏မျက်နှာကိုပြ၍ ဟယ်... ငမိုက် သင်သည် မယောင်ယမ်း မမြည်တမ်းလင့်၊ ယခုအခါ၌ အမုန်ယစ်သော ဆင်ပြောင်သည် ကျူးတောကို နင်းဘိသကဲ့သို့ ထို့အတူ သင်၏စစ်သည်အပေါင်းကို ဖျက်ဆီးလိုက်အံ့ဟု ခြိမ်းချောက်၍-
ဝိဍယှသေ န ဟိ လဘသေ နိသေဓကံ။
အာသဇ္ဇသိ ဂဇမိဝ ဧကစာရိနံ၊
ယော တံ ပါဒါ နဠမိဝ ပေါထယိဿတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆၀။ ဟရေ ဗာလ၊ ဟယ်... ငမိုက်။ တွံ၊ သင်သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဗာလိယံ၊ မိုက်သည်၏အဖြစ်ကို။ မာ ဝိလပိ၊ မမြည်တမ်းလင့်။ ဟိ-သစ္စံ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တဝ၊ သင်၏။ ဗလကာယော၊ ဗိုလ်ပါအပေါင်းသည်။ တာဒိသံ-တာဒိသော၊ ထိုသို့ သင်ကြံသောအတိုင်း သဘောရှိသည်။ န ဟိဿ၊ မဖြစ်သလျှင်ကတည်း။ တွံ၊ သင့်ကို။ ကေဝလံ၊ စင်စစ်။ ဝိဍယှသေ၊ ရာဂဒေါသ အစရှိသောအပူသည် လောင်အပ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ နိသေဓကံ၊ ငါကဲ့သို့သဘောရှိသော နှိပ်စက်လွှမ်းမိုး၍ တားမြစ်တတ်သော သူကို။ န ဟိ လဘသေ၊ မရသလျှင်ကတည်း။ အာသဇ္ဇသိ၊ ချဉ်းခဲ့လော့။ ဧကစာရိနံ-ဧကစာရီ၊ တစီးတည်းသာ သွားလေ့ရှိသော။ ဂဇံ-၈ဇော၊ ဆင်ပြောင်ကြီးသည်။ နဠံ၊ ကျူတာကို။ ပါဒါ၊ ခြေတို့ဖြင့်။ ပေါထယိ ဣဝ၊ နင်းချိုးသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ ယော ရာဇာ၊ အကြင်ဗာရာဏသီမင်းသည်။ တံ၊ သင့်ကို။ ပေါထယိဿတိ၊ နင်းနှိပ်လတ္တံ့။
ဤသို့ခြိမ်းချောက်သော ထိုဘုရားလောင်း၏စကားကို ကြား၍ ဂန္ဓာရမင်းသည် ကြည့်မျှော်လေသည်ရှိသော် ရွှေပြားနှင့်တူသော မြတ်သော နဖူးကိုမြင်၍ မိမိကိုဖမ်းအံ့သည်မှ ကြောက်ရကား ပြန်၍ပြေးလျက် မိမိမြို့သို့သာလျှင်သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဒါယကာတို့ ယခုအခါ ပြေးသော ပရဗိုဇ်သည် ထိုအခါ ဂန္ဓာရမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ငါနဖူးပြင်၊ မြင်ခဲ့ကျင်၊ ခြေလျှင်ပြေးသည်သာ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုတိယပလာယိတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၁။ ဥပါဟနဇာတ်
ဆရာကိုတုသောတပည့်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယထာပိ ကီတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သာ ဤဥပါဟနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် ဆရာဖြစ်သောဘုရားကို စွန့်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ရန်သူသည်ဖြစ်၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေး ပါကုန်၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာ ဆရာဖြစ်သော ငါဘုရားကိုစွန့်၍ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူး သလျှင် ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဆင်ဆရာအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဆင်အတတ်၌ အပြီးသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ ကာသိကရွာ၌နေသော တယောက်သော လုလင်ငယ်သည် လာလတ်၍ ထိုဘုရားလောင်း၏အထံ၌ အတတ်ကို သင်၏။ ဘုရားလောင်းတို့မည်သည်ကား အတတ်ကိုသင်ကုန်သည်ရှိသော် ဆရာကြွင်းထားခြင်းကို မပြုကုန်၊ မိမိတတ်သောအမှတ်ဖြင့် အကြွင်းမရှိသာလျှင် သင်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုလုလင်သည် ဘုရားလောင်းတတ်သမျှ အတတ်ကို အကြွင်းမရှိသင်၍ ဘုရားလောင်းကို ဆရာ ကျွန်ုပ်သည် မင်းကို ခစားအံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အမောင် ကောင်းပြီဟု ဆို၍ မင်းအား ကြား၏။ အဘယ်သို့ ကြားသနည်းဟူမူကား မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏တပည့်သည် အရှင်မင်းမြတ်တို့ကို ခံစားအံ့သောငှါ အလိုရှိ၏ဟု ကြား၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီ ခစားစေလောဟု ဆို၏။ မင်းမြတ် ထိုသို့တပြီးကား ထိုယောက်ျားအား ရိက္ခာကိုသိတော်မူကုန်လော့ဟု လျှောက်၏။ သင်တို့၏တပည့်သည် သင်တို့နှင့်တူမျှသော ရိက္ခာကို မရလတ္တံ့၊ သင်တို့သည် တရာသောရိက္ခာကို ရကုန်သည်ရှိသော် သင်တို့၏ တပည့်သည် ငါးဆယ်သော ရိက္ခာကို ရလတ္တံ့၊ သင်တို့သည် နှစ်ခုတို့ကို ရကုန်သည် ရှိသော် သင်တို့၏တပည့်သည် တခုကို ရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အိမ်သို့သွား၍ ထိုအကြောင်းကို တပည့်အား ကြား၏။ တပည့်သည် ဆရာ အကျွန်ုပ်သည် သင်တို့နှင့်အမျှ အတတ်ကို တတ်၏။ အမျှသာလျှင်ဖြစ်သော ရိက္ခာကို အကယ်၍ ရအံ့၊ ခစားအံ့၊ အကယ်၍ မရအံ့၊ မခစားအံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကို မင်းအား ကြား၏။ မင်းသည် သင်တို့နှင့် အမျှသောဆုလာဘ်ကို ယူလိုသော် သင်တို့နှင့်အမျှသာလျှင်ဖြစ်သော အတတ်ကိုပြအံ့သောငှါ အကယ်၍ စွမ်းနိုင်အံ့၊ အမျှဖြစ်သော ရိက္ခာကို ရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကို တပည့်အား ကြား၍ ထိုသို့တပြီးကား ကောင်းပြီ ပြအံ့ဟုဆိုသည်ရှိသော် မင်းအား ကြား၏။ မင်းသည် ထိုသို့တပြီးကား နက်ဖြန် အတတ်ကို ပြကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ကောင်းပြီ ပြကုန်အံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မြို့၌ စည်လည်စေကုန်လော့ဟု ဆို၍ နက်ဖြန်၌ တပည့်သည်၎င်း ဆရာသည်၎င်း နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ဆင်အတတ်ကို ပြကုန်လတ္တံ့၊ မင်းယင်ပြင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ရှုလိုကုန်သောသူတို့သည် ရှုစေကုန်သတည်းဟု မင်းသည် စည်လည်စေ၏။
ဆရာသည် ငါ၏တပည့်သည် ငါ၏ဥပါယ်တမျဉ်၌ လိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကို မသိလေဟု ဆင်တစီးကိုယူ၍ တညဉ့်ခြင်းသာလျှင် ဘောက်ပြန်သောအတတ်ကို သင်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုဆင်ကို သွားလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် နောက်သို့ ဆုတ်စိမ့်သောငှါ နောက်သို့ဆုတ်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် သွားစိမ့်သောငှာ ရပ်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဝပ်စိမ့်သောငှာ ဝပ်လော့ဟုဆိုသည်ရှိသော် ရပ်စိမ့်သောငှါ ယူလော့ဟု ဆိုသည် ရှိသော် ထားစိမ့်သောငှာ ထားလော့ဟုဆိုသည်ရှိသော် ယူစိမ့်သောငှါ သင်၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ထိုဆင်ကိုစီး၍ မင်းယင်ပြင်သို့ သွား၏။ တပည့်သည် တစီးသော နှစ်သက်ဘွယ်သောဆင်ကို စီး၏။ လူများသည် စည်းဝေး၏။ ဆရာတပည့် နှစ်ယောက်တို့သည်လည်း အမျှအတတ်ကို ပြကုန်၏။ တဖန် ဘုရားလောင်းသည် မိမိဆင်ကို ဘောက်ပြန်သော အတတ်ကို ပြုစေ၏။ ထိုဆင်သည် သွားလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် နောက်သို့ ဆုတ်၏။ နောက်သို့ ဆုတ်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရှေ့ သို့ပြေး၏။ ရပ်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဝပ်၏။ ဝပ်လော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရပ်၏။ ယူဟု ဆိုသည်ရှိသော် ချလိုက်၏။ ချလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ယူ၏။ လူများသည် ဟယ်... ပြစ်မှားတတ်သော တပည့် သင်သည် ဆရာနှင့်တကွ ပြိုင်ခြင်းကို ပြု၏။ မိမိ၏ ပမာဏကို မသိ၊ ဆရာနှင့်တကွ အမျှဖြစ်သော အတတ်ကို တတ်၏ဟု အမှတ်ရှိ၏ဟု ဆို၍ ခဲ့လှံတံ အစရှိသည်တို့ဖြင့် ပုတ်ခတ်ကုန်၍ ထိုပွဲအလယ်၌သာလျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဆင်မှသက်၍ မင်းသို့ကပ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး အတတ်မည်သည်ကို မိမိကိုယ်ကို ချမ်းသာစေခြင်း အကျိုးငှါ သင်၏။ ထိုသို့ မိမိကိုယ်ကို ချမ်းသာစေခြင်း အကျိုးငှါ သင်ငြားသော်လည်း အချို့သောသူအား သင်အပ်သောအတတ်သည် မကောင်းသဖြင့် လုပ်အပ်သော ဘိနပ်ကဲ့သို့ ပျက်စီးခြင်းသို့သာလျှင် ဆောင်ရွက်တတ်၏ဟု ဆို၍-
သုခဿ အတ္ထာယ ဒုခံ ဥဒဗ္ဗဟေ။
ဃမ္မာဘိတတ္တာ တလသာ ပပီဠိတာ၊
တဿေဝ ပါဒေ ပုရိသဿ ခါဒရေ။
တမ္မာက ဝိဇ္ဇဉ္စ သုတဉ္စ အာဒိယ။
တမေဝ သော တတ္ထ သုတေန ခါဒတိ၊
အနရိယော ဝုစ္စတိ ပါနဒူပမော။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့၏အပေါင်းကို ဆို၏။
၁၆၁။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ သုခဿ၊ ချမ်းသာခြင်း၏။ အတ္ထာယ၊ အကျိုးငှါ။ ကီတာ၊ ဝယ်၍။ ပါဒေသု၊ ခြေတို့၌။ ပဋိမုက္ကာ၊ စွပ်အပ်သော။ ဥပါဟနာ၊ မကောင်းသဖြင့် လုပ်အပ်သော ဘိနပ်သည်။ ပုရိသဿ၊ ယောက်ျား၏။ ဒုခံ၊ ဆင်းရဲကို။ ဥဒဗ္ဗဟေ၊ ဆောင်ရာ၏။ ဃမ္မာဘိတတ္တာ၊ အပူသည်နှိပ်စက်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ တလာသာ စ၊ ခြေဘဝါးအပြင်သည်လည်း။ ပပီဠိတာ၊ ကျင်နာသည်ဖြစ်၍။ ကီတာ၊ ဝယ်၍။ ပါဒေသု၊ ခြေတို့၌။ ပဋိမုက္ကာ၊ စွပ်အပ်ကုန်သော။ ဥပဟနာ၊ ဘိနပ်တို့သည်။ တဿဝ ပုရိသဿ၊ ထိုယောက်ျား၏သာလျှင်။ ပါဒေ၊ ခြေတို့ကို။ ခါဒရေ-ခါဒန္တိယထာ၊ ခဲကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ ဒုက္ကုလိနော၊ ယုတ်မာသော အမျိုးရှိသော။ ယော အနရိယော၊ အကြင်မသူတော်သည်။ တမ္မာက တမ္မာကာ၊ ထိုအတတ်ကို သင်ပေးသော ဆရာမှ။ ဝိဇ္ဇဉ္စ၊ အတတ်ကို၎င်း။ သုတဉ္စ၊ အကြားအမြင်ကို၎င်း။ အာဒိယ-အာဒိယတိ၊ သင်ယူ၏။ အာဒိယ၊ သင်ပြီး၍။ သော၊ ထိုမသူတော်သည်။ တတ္ထ၊ ထိုဆရာအထံ၌။ သုတေန၊ အကြားအမြင်ဖြင့်။ တမေဝ၊ ထိုမိမိကိုယ်ကိုသာလျှင်။ ခါဒတိ၊ ခဲ၏။ သော ဒုက္ကုလိနော၊ ထိုအမျိုးယုတ်သော သူကို။ ပါနဒူပမော၊ ခဲတတ်သော ဘိနပ်နှင့်တူသော။ အနရိယော၊ မသူတော်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ တနည်းကား- ပါနဒူပမော၊ ခြေကို ခဲတတ်သော ဘိနပ်ဆိုးရှိသော ယောက်ျားနှင့်တူသော။ အနရိယော၊ မသူတော်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။
မင်းသည် နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ ထိုဘုရားလောင်းအား များစွာသောစည်းစိမ်ကို ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ တပည့် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆရာအံတု၊ ဆန့်ကျင်ပြု၊ မိုက်မှုသေရရွာ
ရှေးဦးစွာသော ဥပါဟနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၂။ ဝီဏာထူဏဇာတ်
ဘို့ရှိလျှင် ဥသဘလော
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဧကစိန္တိတော ယမတ္ထော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝီဏာထူဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သူငယ်မကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော သူဌေးသ္မီးသည် မိမိ၏အိမ်၌ နွားမင်း ဥသဘအား ချီးမြှောက်ခြင်းကို ပြုလတ်သည်ကိုမြင်၍ အမိကို မိခင် ဤသို့ နွားမင်းသည် အချီးအမြှောက်ကို ရ၏။ အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ချစ်သ္မီး နွားမင်းသည် ဥသဘမည်၏ ဟု ဆို၏။ ထိုသူဌေးသီးသည် တနေ့သ၌ ပြာသာဒ်၌ရပ်၍ ခရီးလမ်းလယ်ကို ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် တယောက်သော လူကုန်းကို မြင်၍ ဤနွားတို့၏ အလယ်၌ နွားမင်းကြီး၏ ကျောက်ကုန်း၌ လတို့သည်ရှိ၏။ လူမင်းကြီး၏လည်း ကျောက်ကုန်း၌ ထိုလတို့သည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသူသည် လူတို့တွင် ယောက်ျား ဥသဘသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် ထိုယောက်ျား ဥသဘ၏ခြေရင်း၌ အလုပ်အကျွေးဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုသူဌေးသ္မီးသည် ကျွန်မကိုစေလိုက်၍ သူဌေးသ္မီးသည်။ သင်နှင့်တကွ သွားလို၏။ ဤမည်သော အရပ်သို့သွား၍ နေနှင့်လောဟု ထိုလူကုန်းအား ကြားစေ၍ မြတ်သောဥစ္စာကိုယူ၍ မထင်ရှားသောအသွင်ဖြင့် ပြာသာဒ်မှဆင်းသက်၍ ထိုလူကုန်းနှင့်တကွ ပြေး၏။ နောက်အခါ ထိုအမှုသည် မြို့သူအပေါင်း၌၎င်း ရဟန်းအပေါင်း၌၎င်း ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို ဤအမည်ရှိသော သူဌေးသီးသည် ငကုန်းနှင့်တကွ ပြေးသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခု ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့။ ထိုသူဌေးသ္မီးသည် ယခုအခါ၌သာလျှင်ငကုန်းကို တပ်စွန်းသည် မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း တပ်စွန်းဘူးသာလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောနိဂုံး၌ သူဌေးမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်၍ အိမ်ထောင်သည်ရှိသော် သားတို့ဖြင့် ပွားလတ်၍ မိမိသား၏ အကျိုးငှါ ဗာရာဏသီသူဌေး၏သ္မီးကိုတောင်း၍ နေ့ကိုမှတ်၏။ သူဌေးသ္မီးသည် မိမိအိမ်၌ နွားမင်းဥသဘအား ကောင်းစွာပြုပြင်ခြင်း မြတ်နိုးတနာပြုခြင်းကို မြင်၍ ဤသူကား အဘယ် အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၍ နွားမင်းဥသဘဟု ကြား၍ ခရီးအလယ်ဖြင့် သွားသော တယောက်သော လူကုန်းကိုမြင်၍ ဤယောက်ျားသည် ယောက်ျားဥသဘ ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ မြတ်သောဥစ္စာကိုယူ၍ ထိုလူကုန်းနှင့်တကွ ပြေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးသ္မီးကို ဆောင်အံ့ဟူ၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွားသည်ရှိသော်။ ထိုသူဌေးသ္မီး ပြေးလာသော ခရီးသို့လျှင်သွား၏။
ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူဌေးသ္မီး, ငကုန်းတို့သည်လည်း တညဉ့်ပတ်လုံး ခရီးကိုသွားကုန်၏။ ထိုအခါ တညဉ့်ပတ်လုံး မအိပ်ရသော ငကုန်း၏ကိုယ်၌ အရုဏ်တက်သောအခါ လေသည် ထ၏။ သည်းစွာသော ဝေဒနာရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုငကုန်းသည် သည်းစွာသောဝေဒနာသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ အညှို့ပြတ်ပြီးသော ကောက်သော အရိုးရှိသော စောင်းကဲ့သို့ ကွေးလျက်အိပ်၏။ သူဌေးသီးသည် ထိုငကုန်း၏ ခြေရင်း၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးသ္မီးကို ငကုန်း၏ ခြေရင်း၌ နေသည်ကိုမြင်၍ သိသည်ရှိသော် ကပ်လေ၍ သူဌေးသ္မီးနှင့်တကွ စကားပြောလို၍-
န ဟိ ခုဇ္ဇေန ဝါမေန၊ ဘောတိ သင်္ဂန္တုမရဟသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၁၆၃။ အမ္မ၊ ချစ်သ္မီး။ အယံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ အတ္ထော၊ အမှုကို။ ဧက စိန္တိတော၊ တယောက်တည်းသော သင်သည်သာလျှင်ကြံအပ်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ ဗာလော၊ မိုက်သော ငကုန်းသည်။ အပရိဏာယကော၊ အကြီး အကဲမဟုတ်။ ဘောတိ၊ ရှင်မ။ ဝါမေနံ၊ ကွထသော။ ခုဇ္ဇေန၊ ငကုန်းနှင့်။ သင်္ဂန္တုံ၊ ပေါင်းဘော်အံ့သောငှါ။ တွံ၊ သင်သည်။ န အရဟသိ၊ မထိုက်။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏စကားကို ကြား၍ သူဌေးသ္မီးသည်-
သောယံ သံကုဋိကော သေတိ၊ ဆိန္နတန္တိ ယထာထုဏာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆၄။ အယျ၊ အရှင်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဧကံ၊ တခုသော။ ဥသဘံ၊ နွားမင်းဥသဘကို။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ဂုန္နံ၊ နွားတို့၏။ ဇေဋ္ဌကဿ၊ အကြီးဖြစ်သောနွားမင်း၏။ ပိဋ္ဌိယံ၊ ကျောက်ကုန်း၌။ ကကုမံ၊ လတို့သည်။ ဟောတိ၊ ရှိသည်ဖြစ်၏။ ဣမဿပိ၊ ဤယောက်ျားအားလည်း။ တံ၊ ထိုလတို့သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဣမိနာ၊ ဤယောက်ျားသည်။ ပုရိသဥသဘေန၊ ယောက်ျား
ဥသဘသည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဖြစ်ရာ၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ခုဇ္ဇံ၊ ငကုန်းကို။ ပုရိသူသဘမညမာနာ၊ ယောက်ျားဥသဘဟု ထင်မှတ်မိ၍။ အကာမယိ၊ တပ်စွန်းမိ၏။ သော အယံ၊ ထိုငကုန်းသည်။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ဆိန္နတန္တိ၊ အညှို့ ပြတ်ပြီးသာ။ ထုဏာ ယထာ၊ စောင်းကဲ့သို့။ သံကုဋိကော၊ ကွေးလျက်။ သေတိ၊ အိပ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုသူဌေးသ္မီး၏ မသိ မလိမ္မာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အိမ်မှထွက်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ ထိုသူဌေးသ္မီးကို ရေချိုးစေ၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော ရထားသို့တင်၍ အိမ်သို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါခါ သူဌေးသ္မီးသည် ထိုအခါ သူဌေးသ္မီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသိအလိမ္မာ၊ လွန်ကင်းကွာ၊ ကိုယ်သာ ဒုက္ခတွေ့
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝီဏာထူဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၃။ ဝိကဏ္ဏကဇာတ်
အရွက်မဲ့မြား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာမံ ယဟိံ ဣစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝိကဏ္ဏကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တပါးသော ငြီးငွေ့သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်သို့ ဆောင်အပ်သော ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့ခြင်းရှိသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မေးတော်မူလတ်သည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၍ အဘယ်ကြောင့် ငြီးငွေ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ကာမဂုဏ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ငြီးငွေ့ခြင်းရှိ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ကာမဂုဏ်တို့မည်သည်ကား အရွက်မရှိသော မြှားတို့နှင့် တူကုန်၏။ တကြိမ် နှလုံး၌ တည်ရာကို ရကုန်သော်လည်း အရွက်မရှိသော မြှားကဲ့သို့ စူးကုန်၏။ အရွက်မရှိသော မြှားသည် မိကျောင်းကို သေခြင်းသို့သာလျှင် ရောက်စေဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ တရားသဖြင့် မင်းပြုသည်ရှိသော် တနေ့သ၌ ဥယျာဉ်သို့ ထွက်၍ ရေကန်နားသို့ ရောက်၏။ ကခြင်း သီခြင်းတို့၌ လိမ္မာကုန်သော သူတို့သည် ကခြင်း သီခြင်းတို့ကိုသီကုန်၏။ ရေကန်၌ ငါး လိပ်တို့သည် သီချင်းသံ၌ တပ်စွန်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် စည်းဝေးကုန်၍ မင်းနှင့်သာလျှင်တကွ လိုက်ကြကုန်၏။ မင်းသည် ထွန်တုံးပမာဏရှိသော ငါးအပေါင်းကိုမြင်၍ ဤငါးတို့သည် ငါနှင့်တကွ အဘယ့်ကြောင့် လိုက်လာကုန်သနည်းဟု အမတ်တို့ကို မေး၏။ အမတ်တို့သည် အရှင်မင်းကြီး ထိုငါးတို့သည် အရှင်မင်းကြီးကို ခစားကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ငါ့ကို ထိုငါးတို့သည် ခစားကုန်သတတ်ဟု နှစ်သက်၍ ထိုငါးတို့အား ထမင်းဝတ်ကို တည်စေ၏။ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း တအမ္ဗဏမျှသောဆန်ကို ချက်စေ၏။ ထမင်းကျွေးသောကာလ၌ အချို့ကုန်သော ငါးတို့သည် လာကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ငါးတို့သည် မလာကုန်၊ ထမင်းသည်ပျက်စီး၏။ မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ မင်းသည် ဤနေ့မှစ၍။ ထမင်းကျွေးသောအခါ၌ စည်ကိုတီး၍ စည်သံအမှတ်ဖြင့် ငါးတို့သည် စည်းဝေးကုန်သည်ရှိသော် ထမင်းကို ပေးကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ အမှုရွက်ဆောင်သော သူတို့သည် စည်ကို တီးစေ၍ စည်းဝေးကုန်သော ငါးတို့အား ထမင်းကို ပေး၏။ ထိုငါးတို့သည်လည်း စည်သံအမှတ်ဖြင့် စည်းဝေးကုန်၍ စားကုန်၏။
ထိုငါးတို့သည် ဤသို့ စည်းဝေးကုန်၍ စားကုန်သည်ရှိသော် တခုသော မိကျောင်းသည် လာလတ်၍ ငါးတို့ကို စားကုန်၏။ ထမင်းကျွေးခြင်းအမှု၌ ရွက်ဆောင်သောသူသည် မင်းအား ကြား၏။ ထိုမင်းသည် ထိုစကားကိုကြား၍ မိကျောင်းကို ငါးတို့ကို စားကုန်သောကာလ၌ အရွက်မတပ်သော မြားဖြင့်ပစ်၍ ဖမ်းလော့ဟု ဆို၏။ ထမင်းကျွေးခြင်းအမှုကို ရွက်ဆောင်သောသူသည် ကောင်းပြီဟု သွားလျက် လှေ၌စီး၍ ငါးတို့ကို စားအံ့သောငှါ လာသော မိကျောင်းကို အရွက်မတပ်သော မြှားဖြင့် ပစ်၏။ မြှားသည် မိကျောင်း၏ ကျောသို့ ဝင်၏။
ထိုမိကျောင်းသည် ဝေဒနာသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ထိုမြှားကိုယူ၍လျှင် ပြေး၏။ ထမင်းကျွေးခြင်းအမှုကို ရွက်ဆောင်သောသူသည် ထိုမိကျောင်းကို မြှားစူးသည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ ထိုမိကျောင်းကိုခေါ်လျက်-
ဝိဒ္ဓေါသိ မမမှိ ဝိကဏ္ဏကေန။
ဟတောသိ ဘတ္တေန သုဝါဒိတေန၊
လောလော စ မစ္ဆေ အနုဗန္ဓမာနော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာ ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆၅။ ဟရေ သုသုမာရ၊ ဟယ်... မိကျောင်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ကာမံ၊ စင်စစ်။ ယဟိံ၊ အကြင်အရပ်သို့။ ဣစ္ဆသိ၊ ပြေးသွားလို၏။ တေန၊ ထိုအလိုရှိရာ အရပ်သို့။ ဂစ္ဆ၊ သွားလေ။ အသ္မိံ၊ ထိုအရပ်၌။ မမ၊ ငါ၏။ ဝိကဏ္ဏကေန၊ အရွက်မတပ်သော မြားသည်။ တွံ၊ သင့်ကို။ ဝိဒ္ဓေါ၊ စူးလေသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ လောလော၊ လျှပ်ပေါ်သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်၍။ မစ္ဆေ၊ ထမင်းစားအံ့သောငှါ လာကုန်သော ငါးတို့ကို။ အနုဗန္ဓမာနော၊ စားအံ့သောငှါ လိုက်၏။ တေန စ၊ ထို့ကြောင့်လျှင်။ သုဝါဒိတေန၊ ကောင်းစွာတီးမှုတ်ခြင်းရှိသော။ ဘတ္တေန စ၊ ထမင်းသည်လည်း။ တွံ၊ သင့်ကို။ ဟတော၊ သတ်အပ်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။
ထိုမိကျောင်းသည် မိမိနေရာသို့သွား၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအကြောင်းကို ပြတော်မူလျက် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဝိဟညတိ စိတ္တဝသာနုဝတ္တီ။
သော ဟညတိ ဉာတိသခါနမဇ္ဈေ၊
မစ္ဆာနုဂေါ သောရိဝ သုသုမာရော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၆၆။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ မစ္ဆာနုဂေါ၊ ငါးသို့ အစဉ်လိုက်သော။ သုသုမာရော၊ ထိုမိကျောင်းသည်။ ဟညတိ ဣဝ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ လောကာမိသံ၊ ကာမဂုဏ် ငါးပါးသို့။ ဩပတန္တော၊ ကျသော။ စိတ္တဝသာနုဝတ္တီ၊ ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စိတ်၏အလိုသို့ အစဉ်လိုက်သော သော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဉာတိသခါနံ၊ အဆွေ အမျိုး အဆွေခင်ပွန်းတို့၏။ မဇ္ဈေ၊ အလယ်၌။ ဝိဟညတိ၊ ပင်ပန်းရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မိကျောင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရား ပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ငါးတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရွက်မဲ့မြှားပမာ၊ ကိလေသာ၊ ရှောင်ခွါ ချမ်းသာရ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိကဏ္ဏကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၄။ အသိတာဘူဇာတ်
မ, လိုက်မင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် တွမေဝ ဒါနိ မကရ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအသိတာဘူဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော သတိုးသ္မီးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့၏ တခုသော အလုပ်အကျွေးအိမ်၌ တယောက်သော သတိုးသ္မီးသည် အလွန် အဆင်းလှ၏။ မြတ်သောတင့်တယ်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုသတိုးသ္မီးသည် အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တူသောအမျိုးရှိသော အိမ်သို့ ရောက်၏။ လင်သည် သတိုးသ္မီးကို တစိုးတစိမျှ မမြတ်နိုး သည်ဖြစ်၍ တပါးသောမိန်းမ၌ စိတ်လိုလိုက်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကျင့်၏။ ထိုသတိုးသ္မီးသည် ထိုယောက်ျား၏ မိမိ၌ ထိုသို့ မရိုမသေကျင့်ခြင်းကို မရေမတွက်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့ကိုဘိတ်၍ အလှူကိုလှူ၍ တရားကိုနာသည်ရှိသော် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ထိုအမျိုးသ္မီးသည် ထိုအခါမှစ၍ မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာဖြင့်လွန်စေလျက် လင်သည်လည်း ငါ့ကိုအလိုမရှိ၊ ငါ့အား အိမ်ရာထောင်ခြင်းဖြင့် အလိုမရှိ၊ ငါသည် ရဟန်းပြုအံ့ဟုကြံ၍ မိဘတို့အား ကြား၍ ရဟန်းပြု၍ ရဟန္တာ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအမျိုးသ္မီး၏ ထိုအမူအရာသည် ရဟန်းတို့၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော အမျိုးသ္မီးသည် အကျိုးစီးပွားကို ရှာမှီးတတ်၏။ လင်၏အလိုမရှိသည်အဖြစ်ကိုသိ၍ အဂ္ဂသာဝကတို့၏ တရားကိုနာရ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၍ တဖန် မိဘတို့ကိုပန်၍ ရဟန်းပြု၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ဤသတိုးသ္မီးသည်အကျိုးစီးပွားကို ရှာမှီးတတ်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုအမျိုးသ္မီးသည် အကျိုးစီးပွားကို ရှာမှီးတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အကျိုးစီးပွားကို ရှာမှီးသည်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့ ရဟန်းအဖြစ်သို့ကပ်၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းသည် မိမိ၏သားဖြစ်သော ဗြဟ္မဒတ်မင်းသား၏ အခြံအရံနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကိုမြင်၍ ဖြစ်သောရွံရှာခြင်းသို့ ရောက်၍ မိမိ၏သားကို တိုင်းနိုင်ငံမှ နှင်လိုက်၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည် အသိတာဘူအမည်ရှိသော မိမိ၏မိဖုယားကိုယူ၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ငါး, အမဲ သစ်သီးငယ် သစ်သီးကြီးတို့ကို စားလျက် သစ်ရွက်မိုးသော ဇရပ်၌ နေ၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည် တခုသော ကိန္နရီမကိုမြင်၍ တပ်စွန်းသောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ဤကိန္နရီမကို မယားပြုအံ့ဟု အသိတာဘူမိဖုယားကို မရေတွက်မူ၍ ထိုကိန္နရီမ၏ ခြေရာအစဉ်သို့ လိုက်၏။
ထိုအသိတာဘူမိဖုယားသည် ကိန္နရီမသို့ အစဉ်လိုက်သော ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားကို မြင်လေ၍ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည် ငါ့ကို မရေတွက်မူ၍ ကိန္နရီမသို့ အစဉ်လိုက်၏။ ဤမင်းသားဖြင့် ငါ့အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု တပ်စွန်းခြင်းကင်းသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းသို့ ကပ်လေ၍ ရှိခိုး၍ မိမိအား ကသိုဏ်းပရိကံကို ဟောစေ၍ ကသိုဏ်းကိုကျင့်လျက် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍ လာလတ်၍ မိမိ၏သစ်ရွက်မိုးသော ဇရပ်တံခါး၌ တည်၏။ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည်လည်း ကိန္နရီမသို့လိုက်လျက် လှည့်လည်၍ ထိုကိန္နရီမ၏ အစဉ်သွားသောခရီးကိုလည်း မမြင်၍ အာသာပြတ်သည်ဖြစ်၍ သစ်ရွက်ဖြင့်မိုးသော စရပ်သို့သာလျှင် ရှေးရှုလာလတ်၏။ အသိတာဘူမိဖုယားသည် ထိုဗြဟ္မာဒတ်မင်းသား လာသည်ကိုမြင်၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်၍ ပတ္တမြားညို အဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော ကောင်းကင်ပြင်၌ ရပ်လျက် အရှင်သား အရှင်သားကိုမှီ၍ ငါသည် ဤဈာန်ချမ်းသာကို ရပေ၏ဟုဆိုလို၍-
သောယံ အပ္ပဋိသန္ဓိကော၊ ခရာ ဆိန္နံဝ ရေနုကံ။
၁၆၇။ အယျပုတ္တ၊ အရှင်သား။ ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ တွမေဝ၊ သင်သည်ပင်လျှင်။ မမ၊ ငါ၏။ ဣဒံ၊ ဤဈာန်ချမ်းသာကို။ အကရ၊ ပြုပေ၏။ ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ တယိ၊ သင်၌။ မမ၊ ငါ၏။ အယံ ကာမော၊ တပ်စွန်းခြင်းကာမသည်။ ဗျဂမာ၊ ကင်းလေပြီ။ ခရာ၊ လွှဖြင့်။ ဆိန္နံ၊ ဖြတ်အပ်သော။ ရေနုကံဣဝ၊ ဆင်စွယ်ကဲ့သို့။ သော အယံ၊ ထိုသင်၌ တပ်စွန်းခြင်းကာမသည်။ အပ္ပဋိသန္ဓိကော၊ တဖန်စပ်ခြင်းသဘော မရှိပြီ။
ဤသို့ဆို၍ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသား၏ မြင်စဉ်ပင်လျှင် ပျံ၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွား၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည် ထိုအသိတာဘူမင်းသို့ သွားသောကာလ၌ ငိုကြွေးလျက်-
ဧဝံ ဟာယတိ အတ္ထမှာ၊ အဟဉ္စ အသိတာဘုယာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆၈။ အဟံ၊ ငါသည်။ အသိတာဘုယာ၊ အသိတာဘူမင်းသ္မီးမှ။ ဟာယတိ ယထာ၊ ယုတ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ အတြိစ္ဆံ- အတြိဂစ္ဆာဝသေန၊ ထိုထိုအာရုံ၌ အလိုရှိတတ်သော အဆုံးမရှိသော တဏှာ၏အစွမ်းအားဖြင့်။ အတြိစ္ဆမာနော၊ ထိုထိုအာရုံ၌ လိုချင်မက်မောတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အတိလောဘေန စ၊ အလွန် လောဘကြီးခြင်းကြောင့်၎င်း။ အတိလောဘ မဒေန စ၊ ပုရိသမာန်ကိုလည်း ဖြစ်စေတတ်သော အလွန်လောဘဖြင့်ယစ်ခြင်းကြောင့်၎င်း။ အတ္ထမှာ၊ အကျိုး စီးပွားမှ။ ဟာယတိ၊ ယုတ်၏။
ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် ငိုကြွေး၏။ တယောက်အထီး တည်းသာလျှင် တော၌နေ၍ အဘလွန်သဖြင့် သွား၍ မင်းအဖြစ်ကို ယူ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ၌ ဤနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ထိုအခါ မင်းသား၎င်း မင်းသ္မီး၎င်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်၏အကျိုး၊ ကိုယ်သည်ပိုး၊ အဘိုးတန်လှသည်
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အသိတာဘူဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၅။ ဝစ္ဆနခဇာတ်
ကာမဘိတ် သူဌေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သုခါ ဃရာ ဝစ္ဆနခ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝစ္ဆနခဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ရောဇမည်သော မလ္လာမင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရောဇအမည်ရှိသော မလ္လာမင်းသည် အရှင်အာနန္ဒာ၏ လူ အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်သတတ်၊ ထိုရောဇမည်သော မလ္လာမင်းသည် တနေ့သ၌ ကြွလာစိမ့်သောငှါ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အား သတင်းစကားကို မှာကြားလိုက်၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ပန်၍သွား၏။ ထိုရောဇမည် မလ္လာမင်းသည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို အထူးထူးသော အရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကိုဘုဉ်းပေးစေ၍ တင့်အပ်သောနေရာ၌ နေလျက် မထေရ်နှင့်တကွ ပျူငှာသော လောကဝတ်ကိုပြု၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို လူတို့၏ စည်းစိမ်ဖြင့်၎င်း ငါးပါးကုန်သောကာမဂုဏ်တို့ဖြင့်၎င်း ဘိတ်၍ အရှင်အာနန္ဒာ အကျွန်ုပ်၌ များစွာသော အသက်ရှိသော ရတနာသည်၎င်း အသက်မရှိသော ရတနာသည်၎င်း ရှိ၏။ ဤရတနာတို့ကို အလယ်၌ခွဲ၍ အရှင့်အားပေးအံ့၊ လာလှည့်လော့ နှစ်ယောက်ကုန်သော ငါတို့သည် အိမ်၌ နေကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ထိုရောဇမည်သောမလ္လာမင်းအား ကာမဂုဏ်တို့၌ အပြစ်ကိုဆို၍ နေရာမှထ၍ ကျောင်းသို့သွား၍ အာနန္ဒာ သင်သည် ရောဇမည်သော မလ္လာမင်းကို မြင်ခဲ့၏လောဟု မြတ်စွာဘုရား မေးသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မြင်ခဲ့ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုရောမမည်သော မလ္လာမင်းကို အသို့ဆိုခဲ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ထိုရောဇမည်သော မလ္လာမင်းသည် အကျွန်ုပ်အား ဃရာဝါသဖြင့် ဘိတ်၏။ ထိုအခါ ထိုရောဇမည်သော မလ္လာမင်းအား အိမ်ရာထောင်ခြင်းမှ၎င်း ကာမဂုဏ်တို့၌၎င်း အပြစ်ကို ဟောခဲ့၏ဟု လျောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အာနန္ဒာ ရောဇမည်သော မလ္လာမင်းသည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ရဟန်းတို့ကို ဃရာဝါသဖြင့် ဘိတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဘိတ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အာနန္ဒာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... အာနန္ဒာ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် တခုသော နိဂုံး၌ ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်သို့ကပ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာ နေ၏။ ချဉ်ဆား မှီဝဲအံ့သောငှာ ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ မင်း၏ဥယျာဉ်၌ နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ဗာရာဏသီပြည်သို့ဝင်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေးသည် ထိုဘုရားလောင်း၏ ဣရိယာပုထ်၌ ကြည်ညို၍ အိမ်သို့ပင့်ပြီးလျှင် ဆွမ်းကျွေး၍ ဥယျာဉ်၌ နေစိမ့်သောငှါ ဝန်ခံခြင်းကို ယူစေ၍ ထိုဘုရားလောင်းကို လုပ်ကျွေး၍ ဥယျာဉ်၌ နေစေ၏။ ထိုရသေ့, သူဌေးတို့သည် အချင်းချင်းဖြစ်သော ချစ်ခြင်းရှိကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဗာရာဏသီ သူဌေးသည် ဘုရားလောင်း၌ ချစ်ခြင်း အကျွမ်းဝင်ခြင်း၏အစွမ်းအားဖြင့် ရဟန်းအဖြစ်မည်သည်ကား ဆင်းရဲငြိုငြင်၏။ ငါ၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော ဝစ္ဆနခပရိဗိုဇ်ကို လူထွက်စေ၍ အလုံးစုံသောစည်းစိမ်ကို အလယ်၌ခွဲ၍ ထိုဝစ္ဆနခပရိဗိုဇ်အား ပေး၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော ငါတို့သည်လည်း အညီအညွတ် နေခြင်းကို နေကြကုန်အံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဗာရာဏသီ သူဌေးသည် တနေ့သ၌ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်း ကိစ္စ၏အဆုံး၌ ထိုဝစ္ဆနခပရိဗိုဇ်နှင့်တကွ သာယာစွာသော ပျူငှာလောကဝတ် စကားကို ပြောဟောပြီး၍ အရှင်ဝစ္ဆနခ ရဟန်းအဖြစ် မည်သည်ကား ဆင်းရဲငြိုငြင်၏။ အိမ်၌နေခြင်းသည် ချမ်းသာ၏။ အရှင်ဝစ္ဆနခ အရှင်သည် လာလှည့်လော့။ နှစ်ဦးကုန်သော ငါတို့သည် အညီအညွတ် ကာမဂုဏ်တို့ကို သုံးဆောင် ခံစားကုန်လျက် နေကြကုန်အံ့၊ ဤသို့ဆို၍-
ယတ္ထ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စ၊ သယေယျာထ အနုဿုကော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆၉။ ဝစ္ဆနခ၊ အရှင်ဝစ္ဆနခ။ ယတ္ထ၊ အကြင်ရတနာခုနစ်ပါး စားဘွယ်ဘောဇဉ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသောအိမ်၌။ အနုဿုကော၊ လုံ့လမပြုဘဲ။ ဘုတွာ စ၊ စား၍သော်၎င်း။ ပိဝိတွာ စ၊ သောက်၍ သော်၎င်း။ သယေယျာထ၊ နေလာလှည့်လော့။ သဟိရညာ၊ ရွှေအစရှိသော ရတနာခုနစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံထသော။ သဘောဇနာ၊ စားဘွယ်ဘောဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံထသော။ ဃရာ၊ အိမ်၌နေခြင်းသည်သာ။ သုခါ၊ ချမ်းသာ၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗာရာဏသီ သူဌေး၏ စကားကို ကြား၍ သူဌေးကြီး သင်သည် မသိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကာမဂုဏ်၌ မက်မောသည်ဖြစ်၍ အိမ်၌နေခြင်း၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ သင်အား အိမ်၌ နေခြင်း၏ ကျေးဇူးမဲ့ကို ငါဆိုအံ့၊ ယခုအခါ သင်နာလော့ဟု ဤသို့ဆို၍-
ဃရာ နာဒိန္နဒဏ္ဍဿ၊ ပရေသံ အနိကုဗ္ဗဏှာ။
ဧဝံ ဆိဒ္ဒံဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊ ကော ဃရံ ပဋိပဇ္ဇတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၀။ မဟာသေဋ္ဌိ၊ သူဌေးကြီး။ အနီဟမာနဿ၊ အစဉ်မပြတ် လယ်ထွန်ခြင်း နွားကျောင်းခြင်း အစရှိသောအမှုဖြင့် လုံ့လမပြုသော သူ၏။ ဃရာ၊ အိမ်မည်သည်ကား။ န တိဋ္ဌတိ၊ မတည်နိုင်။ မုသာ အဘဏတော၊ လယ်ယာ ဥစ္စာ, ရွှေငွေ အစရှိသည်တို့၏ အကျိုးငှါ မုသားမဆိုသော သူ၏လည်း။ ဃရာ၊ အိမ်မည်သည်ကား။ န တိဋ္ဌတိ၊ မတည်နိုင်။ နာဒိန္နဒဏ္ဍဿ၊ ဒဏ် ပေးခြင်းကိုမယူထသော။ ပရေသံ၊ သူတပါးတို့အား။ အနိကုဗ္ဗတော၊ နှိပ်စက်ခြင်းကို မပြုသော သူ၏လည်း။ ဃရာ၊ အိမ်မည်သည်ကား။ န တိဋ္ဌတိ၊ မတည်နိုင်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဆိဒ္ဒံ၊ အပေါက်ရှိထသော။ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ၊ ဖြစ်နိုင်ခဲသော သဘောရှိထသော။ ဃရံ၊ အိမ်ကို။ ကော၊ အဘယ်သူသည်။ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ အုပ်စိုး၍နေချင်ဘိအံ့နည်း။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် အိမ်၌ နေခြင်း၏အပြစ်ကိုဆို၍ ဥယျာဉ်သို့သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရောဇမည်သော မလ္လာမင်းသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဝစ္ဆနခပရဗိုဇ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
လုံ့လမုသား၊ ဒဏ်မထား၊ အိမ်ကား မတည်နိုင်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝစ္ဆနခဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၆။ ဗကဇာတ်
ဗျိုင်းသီလကြောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒကော ဝတာယံ ပက္ခီ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆောင်ခဲ့သော ရဟန်းကို မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤရဟန်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ တခုသောအိုင်ဝယ် ငါးဖြစ်၍ များစွာသော အခြံအရံရှိလျက် နေ၏။ ထိုအခါ တခုသောဗျိုင်းသည် ငါးတို့ကိုစားအံ့ဟု အိုင်၏အနီးဖြစ်သောအရပ်၌ ဦးခေါင်းကိုချ၍ အတောင်ကိုဖြန့်၍ အလွန်သိမ်မွေ့သကဲ့သို့ ငါးတို့ကို ကြည့်လျက် ထိုငါးတို့၏ မေ့လျော့ခြင်းကို ငံ့လျက် ရပ်၏။ ထိုခဏ၌ ဘုရားလောင်းသည် ငါးအပေါင်းခြံရံလျက် အစာကို ယူလတ်သော် ထိုအရပ်သို့ ရောက်၏။ ငါးအပေါင်းသည် ထိုဗျိုင်းကို မြင်၍-
ဝူပသန္တေဟိ ပက္ခေဟိ၊ မန္ဒ မန္ဒောဝ ဈာယတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၁။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ကုမုဒသန္နိဘော၊ ကြာဖြူအဆင်းနှင့် တူထသော။ ပက္ခီ၊ အတောင်ရှိထသော။ အယံ ဒိဇော၊ ဤငှက်သည်။ ဝူပသန္တေဟိ၊ ငြိမ်းချမ်းကုန်သော။ ပက္ခေဟိ၊ အတောင်တို့ဖြင့်။ ဘဒ္ဒကော ဝတ၊ ကောင်းလေစွ။ မန္ဒမန္ဒောဝ၊ ညံ့ ညံ့ ပျောင်းပျောင်းကဲ့သို့။ ဈာယတိ၊ မှိုင်လျက်နေ၏။
ထိုအခါ ထိုဗျိုင်းကို ဘုရားလောင်းသည် ကြည့်၍-
အမှေ ဒိဇော န ပါလေတိ၊ တေန ပက္ခီ န ဖန္ဒတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၂။ ဘော၊ အချင်းတို။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အဿ၊ ထိုဗျိုင်း၏။ သီလံ၊ သီလကို။ န ဝိဇာနာထ၊ မသိကြကုန်။ အနညာယ၊ မသိကုန်ဘဲလျက်။ ပသံသထ၊ ချီးမွမ်းကြကုန်၏။ အမှေ၊ ငါတို့ကို။ ဒိဇော၊ ဗျိုင်းငှက်သည်။ န ပါလေတိ၊ မစောင့်။ တေန၊ ထိုမစောင့်သောကြောင့်။ ပက္ခီ၊ ဗျိုင်းသည်။ န ဖန္ဒတိ၊ မတုန်မလှုပ်နေ၏။
ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ငါးအပေါင်းသည် ရေကိုချောက်ချားစေ၍ ပြေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဗျိုင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ငါးမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အကျင့်ရှိယောင်၊ သီလကြောင်၊ ဗျိုင်းကောင် ပုံပမာ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၇။ သာကေတဇာတ်
မြင်လျှင်မြင်ခြင်း ချစ်ခင်ခြင်း
ပစ္စုပ္ပန်နှင့်အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကော နု ခေါ ဘဂဝါ ဟေတု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာကေတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာကေတအမည်ရှိသော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤသာကေတဇာတ်၌ အတိတ်ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော ဝတ္ထုကား အောက် ဧကကနိပါတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသလျှင် ကတည်း၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ကျောင်းဦးသို့ ကြွတော်မူသော ကာလ၌ ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ဤချစ်ခြင်းမည်သည်ကား အဘယ်အကြောင်းကြောင့် တည်သနည်းဟု မေးလိုကုန်သည်ဖြစ်၍-
အတီဝ ဟဒယံ နိဗ္ဗာတိ၊ စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၃။ ဘဂဝါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား။ ဣဓ လောကေ၊ ဤလောက၌။ ဧကစ္စေ၊ အချို့သော။ ပုဂ္ဂလေ၊ ပုဂ္ဂိုလ်၌။ ဒိဋ္ဌမတ္တေယေဝ၊ မြင်ကာမျှသာလျှင်။ ဟဒယံ၊ နှလုံးသည်။ အတီဝ၊ အလွန်လျှင်။ နိဗ္ဗာတိ၊ ငြိမ်းချမ်း၏။ စိတ္တဉ္စာပိ၊ စိတ်သည်လည်း။ ပသီဒတိ၊ ကြည်ညို၏။ ဟေတု၊ အကြောင်းကား။ ကောနုခေါ၊ အသို့နည်း။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် ချစ်ခြင်း၏ အကြောင်းကို ပြတော်မူလို၍ -
ဧဝံ တံ ဇာယတေ ပေမံ၊ ဥပ္ပလံဝ ယထောဒကေ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူ၏။
(ဤဂါထာ၌ ဝါ နှစ်လုံးကား ရဿ ရောက်သည်။ )
၁၇၄။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဥပ္ပလံ ဝါ၊ ကြာသည်၎င်း။ သေသံ၊ ကြာမှကြွင်းသော။ ဇလဇပုပ္ဖံ ဝါ၊ ရေ၌ဖြစ်သောပန်းသည်၎င်း။ ဥဒကေ၊ ရေ၌။ ဇာယ-မာနံ၊ ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော်။ ဥဒကဉ္စ၊ ရေကို၎င်း။ ပလ္လလဉ္စ၊ ညွန်ကို၎င်း။ ဣမာနိ ဒွေ ကာရဏာနိ၊ ဤနှစ်ခုသော အကြောင်းတို့ကို။ နိဿာယ၊ မှီ၍။ ဇာယတိ ယထာ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို အတူ။ တံပေမံ၊ ထိုချစ်ခြင်းသည်။ ဇာယမာနံ၊ ဖြစ်လတ်သည်ရှိသော်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေးဘဝ၌။ သန္နိဝါသေနဝါ၊ အတူတကွ နေဘူးခြင်းကြောင့်၎င်း။ ပစ္စုပ္ပန္နဟိတေန ဝါ၊ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အစီးအပွားကို ဆောင်ခြင်းကြောင့်၎င်း။ ဣမေဟိ ဒွီဟိကာရဏေဟိ၊ ဤနှစ်ပါးသော အကြောင်းတို့ကြောင့်။ ဇာယတေ၊ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားသည်၎င်း ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ မဘောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သာလျှင် ခပ်သိမ်းသော တရားကိုသိပြီးသော ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အတူနေဘူး၊ ကျေးဇူးဆောင်လင့်၊ မေတ္တာသင့်၊ ရနှင့် ကြာပမာ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာကေတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၈။ ဧကပဒဇာတ်
စီးပွားရေး ပြဿနာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဣင်္ဃ ဧကပဒံ တာတ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဧကပဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော သူကြွယ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော တယောက်သော သူကြွယ်သည် ရှိသတတ်၊ ထိုအခါ ထိုသူကြွယ်အား တနေ့သ၌ ရင်ခွင်၌ နေသော သားသည် အကျိုးအကြောင်းကိုမှီသော ပြဿနာကို မေး၏။ ဤပြဿနာသည်ကား ဘုရားအရာတည်း၊ ထိုပြဿနာကို တပါးသော သူသည် ဖြေအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်လတ္တံ့ဟု ထိုသူကြွယ်သည် သားကိုယူ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား ဤသူငယ်သည် အကျွန်ုပ်ရင်ခွင်၌ နေလျက် အကျိုးစီးပွား ဖြစ်ခြင်းအကြောင်းကိုမှီသော ပြဿနာကို မေး၏။ အကျွန်ုပ်သည် ထိုပြဿနာကို မသိသည်ဖြစ်၍ အရှင်ဘုရားအထံသို့ လာ၏။ အရှင်ဘုရား ဤပြသနာကိုဖြေတော်မူလော့ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ဤသူငယ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အကျိုး စီးပွားကို ရှာသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အကျိုးစီးပွားကို ရှာသည်သာလျှင်ဖြစ်၍ ပညာရှိတို့ကို မေးဘူး၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ထိုသူငယ်အား ဖြေဘူးကုန်၏။ ထိုသို့ မေးဘူး ဖြေဘူးသော်လည်း ဘဝဖုံးလွှမ်းသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မမှတ်မိဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အဘလွန်သဖြင့် သူဌေးအရာကိုရ၏။ ထိုအခါထိုသူဌေးအား ငယ်သော ပျိုနုသော သားသည် ရင်ခွင်၌နေ၍ ဘခင် ငါ့အား တခုသောပုဒ်ရှိသော အကျိုးကိုမှီသော အကြောင်းကိုဆိုပါလော့ဟု မေးလိုသည် ဖြစ်၍-
ကိဉ္စိ သင်္ဂါဟိကံ ဗြူဟိ၊ ယေနတ္ထေ သာဓယေမသေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၅။ တာတ၊ ဘခင်။ ဣင်္ဃ၊ တိုက်တွန်း၏။ ယေန၊ အကြင် များစွာသော အကျိုးကိုမှီသော တခုသောပုဒ်ဖြင့်။ အတ္ထေ၊ အကျိုးတို့ကို။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်။ သာဓယေမသေ၊ ပြီးစေကုန်အံ့။ အနေကတ္ထပဒနိဿိတံ၊ များစွာသော အကျိုး အကြောင်းကို ပြတတ်သောပုဒ်ကို မှီထသော။ ကိဉ္စိ သင်္ဂါဟိကံ၊ အလုံးစုံ အနည်းအများဖြစ်သော အကျိုးကို သင်္ဂြိုဟ်ထသော။ ဧကပဒံ၊ တခုသောပုဒ်ကို။ ဗြူဟိ၊ ဟောတော်မူပါလော့။
ထိုအခါ ထိုသူငယ်၏ အဘသည် ဖြေလိုသည်ဖြစ်၍-
တဉ္စ သီလေန သညုတ္တံ၊ ခန္တိယာ ဥပပါဒိတံ။
အလံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ၊ အမိတ္တာနံ ဒုခါယ စ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၆။ တာတ၊ ချစ်သား။ ဒက္ခေယျေကပဒံ၊ လာဘ်ကို ဖြစ်စေခြင်း၌ လိမ္မာသောသူ၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော ဉာဏ်နှင့်ယှဉ်သော တခုသော ပုဒ်ရှိထသော။ အနေကတ္ထပဒနိဿိတံ၊ များစွာသော အကျိုးအကြောင်းကို ပြတတ်သောပုဒ်ကို မှီထသော။ တံ၊ ထိုဝီရိယသည်။ သီလေန၊ သီလနှင့်။ သညုတ္တံ၊ ယှဉ်လတ်သော်။ ခန္တိယာ၊ သည်းခံခြင်းနှင့်။ ဥပပါဒိတံ၊ ပြည့်စုံလတ်သည် ရှိသော်။ မိတ္တေ၊ အဆွေ ခင်ပွန်းတို့ကို။ သုခါပေတုံ စ၊ ချမ်းသာ စိမ့်သောငှါ၎င်း။ အမိတ္တာနံ၊ ရန်သူတို့ကို။ ဒုခါယ စ၊ ဆင်းရဲစိမ့်သောငှါ၎င်း။ အလံ၊ စွမ်းနိုင်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် သားအား ပြဿနာကို ဖြေ၏။ ထိုသူငယ်သည်လည်း အဘဖြေအပ်သော နည်းဖြင့်သာလျှင် မိမိအကျိုးစီးပွားကိုပြီးစေ၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည်၏ အဆုံး၌ အဘသည်၎င်း သားသည်၎င်း သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ဤသားသည်ပင်လျင် ထိုအခါ သား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝီရိယရည်၊ ဉာဏ်ကိုမှီ၊ လီလီချမ်းသာကြောင်း
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဧကပဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၉။ ဟရိတမဏ္ဍူကဇာတ်
မြွေ နှင့် ဖားညို
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာသီဝိသမ္ပိ မံ သန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဟရိတမဏ္ဍူကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အဇာတသတ်မင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်း၏ အဘဖြစ်သော မဟာကောသလမင်းသည် ဗိမ္မိသာရမင်းအား သ္မီးကိုပေးလတ်သည်ရှိသော် သ္မီး၏ ကသယ်မှုန့်ဘိုးအကျိုးငှာ ကာသိကအမည်ရှိသော ရွာငယ်ကိုပေးလိုက်၏။ ထိုမိဖုယားသည် အဇာတသတ်မင်းသည် ပိတုဃာတကကံကို ပြုသည်ရှိသော် မင်းအားချစ်ခြင်းကြောင့် မကြာမြင့်မီလျှင် သေ၏။ အဇာတသတ်မင်းသည် အမိသေလတ်သည်ရှိသော် ထိုကာသိကရွာကို စားသလျှင်ကတည်း၊ ကောသလမင်းသည် အဘသတ်သူခိုးအား ငါ၏ဥစ္စာဖြစ်သော ရွာကို မပေးအံ့ဟု ထိုအဇာတသတ်မင်းနှင့်တကွ စစ်ထိုး၏။ ရံခါ ဦးရီး၏အောင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ရံခါ တူ၏ အောင်မြင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ အကြင်အခါ၌ကား အဇာတသတ်မင်းသည် အောင်၏။ ထိုအခါ၌ ရထား၌ တံခွန်ကိုစိုက်၍ များစွာသောအခြံအရံဖြင့် မြို့သို့ဝင်၏။ အကြင်အခါ၌ ရှုံး၏။ ထိုအခါ နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ တစုံတယောက်သောသူကို မသိစေမူ၍သာလျှင် ဝင်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ အဇာတသတ်မင်းသည် ဦးရီးကို အောင်၍ နှစ်သက်ဝမ်းသာရှိ၏။ ဦးရီးကိုရှုံး၍ နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ရောက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဤအဇာတသတ်မင်းသည် အောင်၍နှစ်သက်သည်။ ရှုံး၍နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤအဇာတသတ်မင်းသည် အောင်၍ နှစ်သက်ဝမ်းသာရှိ၏။ ရှုံး၍ နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဖားညိုအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် မြစ်ချောင်း အစရှိသည်တို့တွင် ထိုထိုအရပ်၌ ငါးကိုဖမ်းအံ့သောငှာ မြှုံးတို့ကို ထောင်ကုန်၏။ တခုသော မြှုံး၌ ငါးတို့သည် ဝင်ကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသော ရေမြွေသည် ငါးတို့ကို စားလိုရကား ထိုမြှုံးသို့ ဝင်လေ၏။ များစွာကုန်သော ငါးတို့သည် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၍ ထိုရေမြွေကို ခဲကုန်၏။ တကိုယ်လုံး သွေးခြင်းခြင်းနီသည်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုရေမြွေသည် ကိုးကွယ်ရာမမြင်ရကား သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ မြှုံးပေါက်ဝဖြင့်ထွက်၍ ဒုက္ခဝေဒနာသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ရေ၏အဆုံး၌ အိပ်၏။ ဖားညိုသည်လည်း ထိုခဏ၌ ခုန်၍ မြှုံးတံ၏ထိပ်၌ ဝပ်၏။ ရေမြွေသည် ဆုံးဖြတ်ရာအရပ်ကို မရသည်ဖြစ်၍ ထိုမြှုံးတံထိပ်၌ ဝပ်သောဖားညိုကို မြင့၍ အဆွေဖားညို ဤငါးတို့၏အမူအရာကို သင်သည် နှစ်သက်သလောဟု မေးလိုသည်ဖြစ်၍-
ရုစ္စတေ ဟရိတာမာတာ၊ ယံ မံ ခါဒန္တိ မစ္ဆကာ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၇။ သမ္မ ဟရိတာမာတာ၊ အဆွေ ဖားညို။ ကုမိနာမုခံ၊ မြှုံးဝသို့။ ပဝိဋ္ဌံ၊ ဝင်သော။ အာသီဝိသမ္ပိ၊ ရေမြွေသည်လည်း။ သန္တံ၊ ဖြစ်လတ်သော။ မံ၊ ငါ့ကို။ မစ္ဆကာ၊ ငါးအပေါင်းတို့သည်။ ခါဒန္တိ၊ ခဲကုန်၍။ တေ-တယာ၊ သင်အဆွေသည်။ ယံ၊ အကြင်ခဲခြင်းကို။ ရုစ္စတေ၊ နှစ်သက်၏လော။
ထိုအခါ ရေမြွေကို ဖားညိုသည် အချင်းရေမြွေ ငါသည် နှစ်သက်၏။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား သင်သည် သင်၏နေရာသို့ လာကုန်သော ငါးတို့ကို စား၏။ ငါးတို့သည်လည်း မိမိအရပ်သို့ လာသော သင့်ကို ခဲကုန်၏။ မိမိ၏အရာဖြစ်သော အရပ်၌ မိမိ၏ကျက်စားရာမြေ၌ အားမရှိသောသူ မည်သည်ကား မရှိ၊ ထို့ကြောင့် ငါသည် နှစ်သက်၏ဟု ဆို၍-
ယဒါ စညေ ဝိလုမ္ပန္တိ၊ သော ဝိလုတ္တော ဝိလုမ္ပတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၈။ သမ္မ၊ အချင်းရေမြွေ။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ ဝိလုမ္ပတော၊ လုယက်သော။ အဿ၊ ထိုယောက်ျားအား။ ဣဿရိယံ၊ အစိုးရသော အဖြစ်သည်။ ဥပကပ္ပတိ-ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ သော ပုရိသော၊ ထိုယောက်ျားသည်။ အညံ၊ တပါးသောသူကို။ ဝိလုမ္ပတေဝ၊ လုယက် ဖျက်ဆီးသည်သာတည်း။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ အညေ၊ တပါးကုန်သော သူတို့သည်။ ပုရိသဿ၊ ထိုယောက်ျားအား။ ဣဿရာ၊ အစိုးရကုန်သည်။ ဟုတွာ၊ ဖြစ်ကုန်၍။ ဝိလုမ္ပန္တိ၊ လုယက် ဖျက်ဆီးကုန်၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ သော ဝိလုတ္တော၊ ထိုသူတပါးကို လုယက်ဖျက်ဆီးတတ်သော ယောက်ျားသည်။ ဝိလုမ္ပတိ၊ အစိုးရကုန်သော တပါးကုန်သောသူတို့ကြောင့် ပျက်စီးရ၏။
ဤသို့ ဖျက်ဆီးတတ်သောသူသည် တဖန် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆုံးဖြတ်သည်ရှိသော် ရေမြွေ၏ အားနည်းသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ရန်သူကို ဖမ်းကုန်အံ့ဟု ငါးအပေါင်းတို့သည် မြှုံးဝမှထွက်ကုန်၍ ထိုအရပ်၌လျှင် ထိုရေမြွေကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ခဲကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုအခါ ရေမြွေ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဖားညို ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
စည်းလုံးစိတ်တူ၊ ရှိတုံမူ၊ ရန်သူပျက်ယွင်း အောင်ပွဲခင်း
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဟရိတမဏ္ဍူကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-ဥပါဟနဝဂ်
၁၀။ မဟာပိင်္ဂလဇာတ်
မတရား မင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗော ဇနော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟာပိင်္ဂလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဒေဝဒတ်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းကြောင့် ကိုးလလွန်သဖြင့် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်တံခါးမုခ်ဦး၌ မြေမျို၏။ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေကုန်သော သူတို့သည်၎င်း တိုင်းအလုံး၌ နေကုန်သော သူတို့သည်၎င်း ဘုရားသခင်၏ ရန်ဆူး ရန်ငြောင့်ဖြစ်သော ဒေဝဒတ်ကိုမြေမျို၏။ ယခု မြတ်စွာဘုရားသည် ပျောက်ကင်းသော ရန်သူရှိ၏ဟု နှစ်သက် ရွှင်လန်းခြင်း ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသူတို့၏ စကားကို အဆင့်ဆင့်သော အသံဖြင့် ကြားကုန်၍ ဇမ္ဗူဒီပါကျွန်းအလုံး၌ နေကုန်သော ဘီးလူး ဘုမ္မစိုဝ်း, ရုက္ခစိုဝ်း နတ်အပေါင်းတို့သည်လည်း နှစ်သက်ရွှင်လန်းကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုသည်ရှိသော် ဘုရားသခင်၏ ရန်ဆူးရန်ငြောင့်ဖြစ်သော ဒေဝဒတ်ကို မြေမျို၏ဟု လူများသည် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့်
စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် သေသည်ရှိသော် လူအများသည် နှစ်သက် ရွှင်လန်းသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဒေဝဒတ်သည် သေသည်ရှိသော် လူများသည် နှစ်သက် ရွှင်လန်းသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတါကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ မဟာပိင်္ဂလအမည်ရှိသော မင်းသည် မတရား မညီညွတ်သဖြင့် မင်းပြု၏။ ချစ်ခြင်းအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် မကောင်းမှုကို ပြုလျက် ရာဇဝတ် မင်းဒဏ်ပေးခြင်း အခွန် အတုတ်ယူခြင်း ရွေ့ရှားစေခြင်း အသပြာယူခြင်း အစရှိသည်ကိုပြုသဖြင့် ကြံညှစ်ယန္တရားတို့ဖြင့် ကြံကိုညှစ်ဘိသကဲ့သို့ လူများကို နှိပ်စက်ညှဉ်းဆဲ၏။ ကြမ်းတန်းရုန့်ရင်း၏။ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်၏။ သူတပါးတို့၌ ထိုမဟာပိင်္ဂလမင်း၏ အနည်းငယ်မျှသော သနားခြင်းမည်သည် မရှိ၊ အိမ်၌မိန်းမတို့သည်၎င်း သားသ္မီးတို့သည်၎င်း အမတ် ပုဏ္ဏား သူကြွယ်တို့သည်၎င်း မချစ်မနှစ်သက်အပ်သည် ဖြစ်၏။ မျက်စိ၌ကျသော မြူကဲ့သို့၎င်း ထမင်းဆုပ်၌ကျသော ကျောက်စရစ်ကဲ့သို့၎င်း ဖနောင့်ကို စူး၍ဝင်သော ဆူးကဲ့သို့၎င်း ဖြစ်စေ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မဟာပိင်္ဂလမင်း၏သား ဖြစ်၏။ မဟာပိင်္ဂလမင်းသည် အခါလေးမြင့် မင်းအဖြစ်ကိုပြု၍ သေ၏ ထိုမဟာပိင်္ဂလမင်းသည် သေသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော သူတို့သည် နှစ်သက်ရွှင်လန်းကုန်သည်ဖြစ်၍ သည်းစွာသော ရယ်ခြင်းကို ရယ်ကုန်၏။ လှည်းအထောင်တို့ဖြင့် မဟာပိင်္ဂလမင်း၏အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်ကုန်၍ များစွာကုန်သော ရေအိုးအထောင်တို့ဖြင့် သင်းချိုင်းမီးကို ငြိမ်းစေကုန်၍ ဘုရားလောင်းကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက် သွန်းကုန်၍ ငါတို့သည် တရားစောင့်သောမင်းကို ရကုန်ပြီဟု နှစ်သက်ရွှင်လန်းကုန်သည် ဖြစ်၍ မြို့၌ ပွဲခံခြင်းကို ပြုကုန်၍ စည်လည်စေ၍ စိုက်အပ်သော တံခွန်ကုက္ကာရှိသည်ဖြစ်၍ မြို့ကိုတန်ဆာဆင်ကုန်၍ တံခါးတိုင်းတံခါးတိုင်း မဏ္ဍပ်ကိုဆောက်စေ၍ ဖရိုဖရဲကြဲအပ်သော ပေါက်ပေါက်ပန်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော အပြင်ရှိကုန်သော တန်ဆာဆင်အပ်သောမဏ္ဍပ်တို့၌ နေကုန်၍ ခဲလည်းခဲကုန်၏။ သောက်လည်း သောက်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း တန်ဆာဆင်အပ်သောပြာသာဒ်၌ စိုက်အပ်သောထီးဖြူရှိသော မြတ်သောပလ္လင်၏အလယ်၌ များစွာသောစည်းစိမ်ကို ခံစားလျက်နေ၏။ အမတ် ပုဏ္ဏား သူကြွယ်တို့သည်၎င်း တိုင်း၌ နေသောသူ တံခါးစောင့်အစရှိသော သူတို့သည်၎င်း မင်းကိုခြံရံ၍ တည်ကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော တံခါးစောင့်သည် မဝေးလွန်းသော အရပ်၌တည်၍ ပြင်းစွာသော ထွက်သက်ကို ဖြစ်စေလျက် ပြင်းစွာသောဝင်သက်ကို ဖြစ်စေလျက် ငို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုတံခါးစောင့်ကို မြင်၍ ငါ၏အဘသည် သေသည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သော သူတို့သည် နှစ်သက်ရွှင်လန်းကုန်သည်ဖြစ်၍ ပွဲလမ်းသဘင်ကို ကစားကုန်၏။ သွားလာကုန်၏။ သင်တမူကား ငိုလျက်တည်၏။ ငါ၏ခမည်းတော်ကို သင်သည် ချစ်မြတ်နိုးသလောဟု မေးလိုရကား-
တသ္မိံ မတေ ပစ္စယာ ဝေဒယန္တိ။
ပိယော နု တေ အာသိ အကဏှနေတ္တော
ကသ္မာ နု တွံ ရောဒသိ ဒွါရပါလ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇၉။ ဘော ဒွါရပါလ၊ အို တံခါးစောင့်။ ပိင်္ဂလေန၊ ပိင်္ဂလမင်းသည်။ သဗ္ဗော၊ အလုံးစုံသော။ ဇနော၊ လူအပေါင်းကို။ ဟိံသိတော၊ ညှဉ်းဆဲအပ်၏။ တသ္မိံ၊ ထိုပိင်္ဂလမင်းသည်။ မတေ၊ သေသည်ရှိသော်။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ညဇနာ၊ လူတို့သည်။ ပစ္စယာ၊ နှစ်သက်ခြင်းတို့ကို။ ဝေဒယန္တိ၊ ခံစားကုန်၏။ တေ၊ သင်သည်ကား။ အကဏှနေတ္တော၊ ကြောင်သောမျက်စိ ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အကဏှနေတ္တဟု ဆိုအပ်သော ပိင်္ဂလမင်းကို။ ပိယော၊ ချစ်သည်။ အာသိ နု၊ ဖြစ်သလော။ တွံ၊ သင်သည်။ ကသ္မာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ ရောဒသိ နု၊ ငိုဘိသနည်း။
ထိုတံခါးစောင့်သည် ထိုဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် သေသောပိင်္ဂလမင်းကို အောက်မေ့၍မငို၊ အကျွန်ုပ်၏ဦးခေါင်းအား ချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်ပေပြီ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ပိင်္ဂလ မင်းသည် ပြာသာဒ်မှ သက်သော်၎င်း တက်သော်၎င်း ပန်းဘဲတို့၏ပေ၌ တူဖြင့်ရိုက်ဘိသကဲ့သို့ အကျွန်ုပ်၏ဦးခေါင်း၌ ရှစ်ချက် ရှစ်ချက် ရိုက်ခြင်းကို ပေး၏။ ထိုပိင်္ဂလမင်းသည် တမလွန်ဘဝ၌ ငရဲသို့လား၍လည်း ငါ၏ဦးခေါင်း၌ ရိုက်ခြင်းကို ပေးဘိသကဲ့သို့ ငရဲစောင့်တို့၏ဦးခေါင်း၌ ရိုက်ခြင်းကိုပေးလတ္တံ့၊ ထိုငရဲထိန်းတို့၏ ဦးခေါင်း၌ ရိုက်ခြင်းကိုပေးလတ်သည်ရှိသော် ထိုပိင်္ဂလမင်းကို ငရဲထိန်းတို့သည် ဤမင်းသည်ကား ငါတို့ကို အလွန်လျှင် ညှဉ်းဆဲ၏ဟု ဤအရပ်သို့သာလျှင် တဖန်ပို့လိုက်ကုန်၍ လွတ်လာရာ၏။ ထိုသို့ လွတ်လာသည်ရှိသော် ထိုပိင်္ဂလမင်းသည် တဖန်လည်း အကျွန်ုပ်၏ ဦးခေါင်း၌ ရိုက်ခြင်းကို ပေးပြန်ရာ၏ဟု ဤသို့ကြောက်သောကြောင့် ငို၏ဟု ဆိုလို၍-
ဘာယာမိ ပစ္စာဂမနာယ တဿ။
ဣတော ဂတော ဟိံသေယျ မစ္စုရာဇံ၊
သော ဟိံသိတော အာနေယျ ပုန ဣဓ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၁၈၀။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ မေ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အကဏှနေတ္တော၊ ပိင်္ဂလမင်းကို။ ပိယော၊ ချစ်အပ်သည်။ န အာသိ၊ မဖြစ်။ သော၊ ထိုပိင်္ဂလမင်းသည်။ ဣတော၊ ဤဘဝမှ။ ဂတော၊ တမလွန်ဘဝသို့ ရောက်လေသည်ရှိသော်။ မစ္စုရာဇံ၊ သေမင်းကို။ ဟိံသေယျ၊ ညှဉ်းဆဲရာ၏။ သော၊ ထိုပိင်္ဂလမင်းသည်။ ဟိံသိတော၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းကြောင့်။ တံ၊ ထိုပိင်္ဂလမင်းကို။ ဣဓ၊ ဤအရပ်သို့။ ပုန၊ တဖန်။ မစ္စရာဇာ၊ သေမင်းသည်။ အာနေယျ၊ ပို့ လာပြန်ရာ၏။ တဿ၊ ထိုပိင်္ဂလမင်း၏။ ပစ္စာဂမနာယ၊ တဖန်လာပြန်ခြင်းမှ။ ဘာယာမိ၊ ကြောက်၏။
ထိုအခါ ထိုတံခါးစောင့်ကို ဘုရားလောင်းသည် ထိုပိင်္ဂလမင်းကို ထင်းတို့၏ လှည်းအထောင်တိုက်ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်အပ်လေပြီ၊ သင်္ဂြိုဟ်အပ်ပြီးသော ပိင်္ဂလမင်း၏ သင်းချိုင်းမြေကိုလည်း ထက်ဝန်းကျင်မှ တူးအပ်ပြီ၊ ပြကတေ့အားဖြင့်လည်း တမလွန်ဘဝသို့ သွားကုန်သော သူတို့မည်သည် တပါးသောဘဝ၌ တည်ရာနေရာ ရလေကုန်၏။ တဖန် ထိုကိုယ်ဖြင့်လျှင် မလာနိုင်ကုန်၊ သင်သည် မကြောက်လင့်ဟု တံခါးစောင့်ကို နှစ်သိမ့်စေလျက်-
ပရိက္ခတာ စသာ ဘူမိ၊ မာ ဘာယိ နာဂမိဿတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈၁။ ဒေါဝါရိက၊ တံခါးစောင့်။ သော၊ ထိုပိင်္ဂလမင်းကို။ ဝါဟသဟဿေဟိ၊ ထင်းလှည်း အထောင်တိုက်တို့ဖြင့်။ ဒဍ္ဎော၊ မီးတိုက်အပ်ပြီး။ ဃဋသတေဟိ၊ ရေအိုးတရာတို့ဖြင့်။ သိတ္တော၊ ရေသွန်းအပ်ပြီ။ သာ စ ဘူမိ၊ ထိုသင်္ချိုင်းရာ မြေကိုလည်း။ ပရိက္ခတာ၊ တူးအပ်ပြီ။ တွံ၊ သင်သည်။ မာ ဘာယိ၊ မကြောက်လင့်။ ပိင်္ဂလော၊ ပိင်္ဂလမင်းသည်။ နာဂမိဿတိ၊ မလာလတ္တံ့။
ထိုအခါမှစ၍ တံခါးစောင့်သည် သက်သာရာကို ရလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း တရားသဖြင့် မင်းပြု၍ အလှူအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ပိင်္ဂလမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပိင်္ဂလမင်း၏သား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နိုင်ထက်ကလူ၊ ပြုတတ်သူ၊ ဗိုလ်လူမတောင့်တ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟာပိင်္ဂလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၁။ သဗ္ဗဒါဌိဇာတ်
ပထဝီဇယမန္တန်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သိင်္ဂါလော မာနတ္တဒ္ဓေါ အစရှိသော ဂါထာ ပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သဗ္ဗဒါဌဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဒေဝဒတ်သည် အဇာတသတ်မင်းကို ကြည်ညိုစေ၍ ဖြစ်စေအပ်သော လာဘသက္ကာရကို ကြာမြင့်စွာတည်သည်ကို ပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ နာဠာဂီရိဆင်ဖြင့်တိုက်သောပွဲ၌ တန်ခိုးပြာဋိဟာကို မြင်သောအခါမှစ၍ ထိုဒေဝဒတ်၏ ထိုလာဘသက္ကာရသည် ကွယ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် လာဘသက္ကာရကို ဖြစ်စေ၍ ကြာမြင့်စွာ တည်ခြင်းကိုပြုအံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းကို ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိ၌ ဖြစ်ပြီးသော လာဘသက္ကာရကို ကွယ်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကွယ်စေဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ပုရောဟိတ်ဖြစ်၍ ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏၎င်း တဆယ့်ရှစ်ပါးသော အတတ်တို့၏၎င်း ကမ်းတဘက်သို့ရောက်၏။ ထိုပုရောဟိတ် ပုဏ္ဏားသည် ပထဝီဇယအမည်ရှိသော မန္တရားကို တတ်၏။ မြေအပြင်၌ ရန်ကိုလည်စေတတ်သောမန္တရားကို ပထဝီဇယမန္တရားဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် ထိုပထဝီဇယမန္တရားကို သရဇ္ဈာယ်အံ့ဟု တခုသောအပြင်ရှိသော ကျောက်ဖျာ၌ နေ၍ သရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို ပြု၏။
ထိုပထဝီဇယမန္တရားကို တပါးသော တည်ကြည်ခြင်းကင်းသောသူကို ကြားစိမ့်သောငှါ မတတ်ကောင်းသတတ်၊ ထို့ကြောင့် ထိုပထဝီဇယမန္တရားကို ထိုပုရောဟိတ်သည် ထိုသို့သဘောရှိသော ကာလ၌ သရဇ္ဈာယ်၏။
ထိုအခါ ပုရောဟိတ် သရဇ္ဈာယ်သောကာလ၌ တခုသော မြေခွေးသည် တခုသောတွင်း၌ ဝပ်လျက် ထိုပထဝီဇယမန္တရားကို ကြား၍ လေ့ကျက်သည်ကို ပြု၏။ ထိုမြေခွေးသည် အခြားမဲ့ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသော ကိုယ်၏အဖြစ်၌ ပထဝီဇယမန္တရားကို လေ့လာသော တယောက်သော ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးသတတ်၊ ဘုရားလောင်းသည် သရဇ္ဈာယ်ခြင်းကိုပြု၍ ထ၍ ငါ့အား ဤမန္တရားသည် နှုတ်တက်ပေ၏ဟု ဆို၏။ မြေခွေးသည် တွင်းမှထွက်၍ အို ပုဏ္ဏား၍ မန္တရားသည် သင့်ထက်လည်း ငါ့အားသာလျှင် နှုတ်တက်၏ဟု ဆို၍ ပြေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤမြေခွေးသည် များစွာသော အကုသိုလ်ကို ပြုလတ္တံ့၊ ဖမ်းလော့ ဖမ်းလော့ဟုဆို၍ အတန်ငယ် လိုက်၏။ မြေခွေးသည်ပြေး၍ တောသို့ဝင်လေ၏။
ထိုမြေခွေးသည် သွားလေ၍ မြေခွေးမတခုကို အတန်ငယ် ကိုယ်၌ ကိုက်၏။ သခင် အသို့နည်းဟု မေးသည်ရှိသော် သင်သည် ငါ့အား သိ၏လော မသိလောဟု မေး၏။ မြေခွေးမသည် သခင် သိပါ၏ဟု ဆို၏။ ထိုမြေခွေးသည် ပထဝီဇယ မန္တရားကို မန်း၍ များစွာကုန်သော မြေခွေးအရာတို့ကိုစေ၍ ဤအလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ဆင် မြင်း ခြင်္သေ့ ကျား, ဝက် သမင် အစရှိကုန်သော ခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို မိမိကို ခြံရံစေ၏။ အခြံအရံပြုပြီး၍ သဗ္ဗဒါဌ အမည်ရှိသော မင်းဖြစ်၍ မြေခွေးမတခုကို မိဖုယားကြီးပြု၍ ဆင်နှစ်စီးတို့၏ ကျောက်ကုန်း၌ ခြင်္သေ့သည် စီးရ၏။ ခြင်္သေ့၏ ကျောက်ကုန်း၌ သဗ္ဗဒါဌ အမည်ရှိသော မြေခွေးမင်းသည် မြေခွေးမမိဖုယားကြီးနှင့်တကွ စီးရ၏။ အခြံအရံများသည် ဖြစ်၏။ ထိုသဗ္ဗဒါဌမြေခွေးသည် အခြံအရံများဖြင့် မာနကို ဖြစ်စေ၏။ ဗာရာဏသီမင်းအဖြစ်ကို ယူအံ့ဟု အလုံးစုံသော အခြေလေးချောင်းရှိသော သားအပေါင်းခြံရံလျက် ဗာရာဏသီပြည်၏ အနီးဖြစ်သော အရပ်သို့ ရောက်လာ၏။ ပရိသတ်တို့သည် တဆယ့်နှစ်ယူဇနာ ရှိကုန်၏။ ထိုသဗ္ဗဒါဌမြေခွေးမင်းသည် အနီး၌တည်လျက်လျှင် မင်းအဖြစ်ကိုတည်း ပေးအံ့လော၊ စစ်ကိုတည်း ထိုးအံ့လောဟု ဗာရာဏသီမင်းအား စေလိုက်၏။ ဗာရာဏသီပြည်၌ နေကုန်သောလူတို့သည် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မြို့တံခါးတို့ကို ပိတ်၍ နေကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် မင်းသို့ကပ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး သဗ္ဗဒါဌမည်သောမြေခွေးနှင့် စစ်ထိုးခြင်းသည် အကျွန်ုပ်၏ ဝန်တည်း၊ အကျွန်ုပ်ကိုထား၍ ထိုသဗ္ဗဒါဌမြေခွေးနှင့်တကွ စစ်ထိုးအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကို၎င်း မြို့သူတို့ကို၎င်း နှစ်သိမ့်စေ၍ အသို့ပြု၍ သဗ္ဗဒါဌသည် မင်းအဖြစ်ကို ယူလတ္တံ့နည်းဟု ရှေးဦးစွာ ထိုသဗ္ဗဒါဌမြေခွေးကို မေးဦးအံ့ဟု ဆို၍ တံခါးပစ္စင်သို့တက်၍ အချင်း သဗ္ဗဒါဌ အသို့ပြု၍ ဤပြည်ကို ယူအံ့နည်းဟု မေး၏။ ခြင်္သေ့ကိုဟောက်စေ၍ လူများကို ခြင်္သေ့သံဖြင့် ထိတ်လန့်စေ၍ ယူအံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းသည် ရှိ၏ဟု သိ၍ ပစ္စင်မှ ဆင်းသက်၍ အလုံးစုံ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ဗာရာဏသီပြည်၌ နေကုန်သောလူတို့သည် နားပေါက်တို့ကို ပဲကြီး မုံညက်တို့ဖြင့် ပိတ်စေကုန် သတည်းဟု စည်လည်စေ၏။ လူများသည် စည်သံကိုကြား၍ အယုတ်သဖြင့် ကြောင်တို့ကိုအစပြု၍ အလုံးစုံသော အခြေလေးချောင်းရှိသော သားတို့၏၎င်း မိမိတို့၏၎င်း နားပေါက်တို့ကို အကြင်အခြင်းဖြင့် ဆို့ပိတ်သည်ရှိသော် သူတပါး၏အသံကို ကြားအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုအခြင်းဖြင့် ပဲကြီးမှုံညက်ဖြင့် ပိတ်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် တဖန် ပစ္စင်သို့တက်၍ သဗ္ဗဒါဌဟု ခေါ်၏။ ပုဏ္ဏား အသို့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဤပြည်ကို အသို့ပြု၍ ယူအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ခြင်္သေ့ကို ဟောက်စေ၍ လူတို့ကို ပျက်စီးစေ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ယူအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ခြင်္သေ့ကို ဟောက်စေခြင်းငှါ မစွမ်း နိုင်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မြတ်သောအမျိုးနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော တင့်တယ်စွာသော နီသော လက်ခြေရှိကုန်သော ကေသရာဇာ ခြင်္သေ့မင်းတို့သည် ထိုသို့သဘောရှိသော မြေခွေးအို၏ အာဏာကို မပြုကုန်လတ္တံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မြေခွေးသည် မာန်ဖြင့် ခိုင်မာသည်ဖြစ်၍ တပါးကုန်သော ခြင်္သေ့တို့ကို ထားဘိဦး၊ ငါသည် အကြင်ခြင်္သေ့၏ ကျောက်ကုန်း၌ နေ၏။ ထိုခြင်္သေ့ကိုပင်လျှင် ဟောက်စေဦးအံ့ဟု ဆို၏။ အကယ်၍ စွမ်းနိုင်သည်ဖြစ်အံ့၊ ထိုသို့ စွမ်းနိုင်တပြီးကား ဟောက်စေလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသဗ္ဗဒါဌ မြေခွေးသည် အကြင်ခြင်္သေ့၌ စီး၏။ ထိုခြင်္သေ့အား ဟောက်လော့ဟု ခြေဖြင့် အမှတ်ပေး၏။
ခြင်္သေ့သည် ဆင်ဦးကင်း၌ မျက်နှာကိုမော်၍ သုံးကြိမ်, တားမြစ်ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ခြင်္သေ့သံကို ဟောက်၏။ ဆင်တို့သည် ထိတ်လန့်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ မြေခွေးကို ခြေရင်း၌ ကျစေကုန်၍ ထိုမြေခွေး၏ ဦးခေါင်းကို ခြေဖြင့်နင်းကုန်၍ မှုန့်မှုန့်ညက်ညက်ကြေသည်ကို ပြုကုန်၏။ သဗ္ဗဒါဌမြေခွေးသည် ထိုအရပ်၌လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဆင်တို့သည်လည်း ခြင်္သေ့ သံကို ကြားကုန်၍ သေဘေးမှ ကြောက်ကုန်သောကြောင့် အချင်းချင်း တိုးမိကြကုန်၍ ထိုအရပ်၌လျှင် သေခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ခြင်္သေ့တို့ကို ထားကုန်၍ ကြွင်းကုန်သော သမင် ဝက် အစရှိကုန်သော ယုန် ကြောင် အဆုံး ရှိကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သားတို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ခြင်္သေ့တို့သည် ပြေးကုန်၍ တောသို့ ဝင်ကုန်၏။ အသားစုသည် တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသည် ဖြစ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ပစ္စင်မှဆင်း၍ မြို့တံခါးတို့ကိုဖွင့်စေ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော ပြည်သူတို့ကို မိမိ၏နားတို့၌ ပဲကြီးမုံညက်တို့ကိုပယ်စေ၍ အသားဖြင့် အလိုရှိကုန်သောသူတို့သည် အသားကို ဆောင်စေကုန်သတည်းဟု မြို့၌ စည်လည်စေ၏။ လူတို့သည် အသားစိုင်ကို စားကုန်၍ ကြွင်းကုန်သော အသားတို့ကို အခြောက်လှန်းကုန်၍ အမဲညှင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုကာလ၌ အမဲညှင်းပြုခြင်းသည် ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုကုန်သတတ်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍-
ပါပုဏိ မဟတိံ ဘူမိံ၊ ရာဇာသိ သဗ္ဗဒါဌိနံ။
သောဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ၊ သိင်္ဂါလော ဝိယ ဒါဌိနံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၈၂။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ယော သိင်္ဂါလော၊ အကြင်မြေခွေးသည်။ သဗ္ဗဒါဌိနံ၊ အလုံးစုံအစွယ်ရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့၏။ ရာဇာ၊ မင်းဖြစ်၍။ မဟတိံ ဘူမိံ၊ ကြီးမြတ်သော စည်းစိမ်ကို။ လဒ္ဓါ၊ ရသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ သော သိင်္ဂါလော၊ ထိုမြေခွေးသည်။ မာနတ္တဒ္ဓေါ စ၊ အခြံအရံကိုမှီ၍ ဖြစ်သော မာနဖြင့် ခိုင်မာသည်ဖြစ်၍။ ပရိဝါရေန၊ ရပြီးသော အခြံအရံထက် အလွန်ဖြစ်သော အခြံအရံဖြင့်။ အတ္ထိကော၊ အလိုရှိသည်ဖြစ်၍။ ဝိနာသံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ပါပုဏိ၊ ရောက်၏။
၁၈၃။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ ဒါဌိနံ၊ အစွယ်ရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့ထက်။ မဟာ၊ မြတ်သည်။ ဟောတိ ဝိယ၊ ဖြစ်သကဲ့သို့။ ဝေမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ မနုဿေသု၊ လူတို့တွင်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ပရိဝါရဝါ၊ အခြံအရံနှင့်ပြည့်စုံသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သော ဟိ၊ ထိုသူသည်သာလျှင်။ တတ္ထ၊ ထိုလူအပေါင်း၌။ မဟာ၊ မြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အထ-ပစ္ဆာ၊ ထို့နောင်မှ။ သော၊ ထိုသူသည်။ သိင်္ဂါလော ဝိယ၊ မြေခွေးကဲ့သို့။ ပမာဒံ၊ မေ့လျော့ခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇိတွာ၊ ရောက်၍။ တံ ပရိဝါရံ၊ ထိုအခြံအရံကို။ နိဿာယ၊ အမှီပြု၍။ ဝိနာသံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ပါဏာတိ၊ ရောက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မန္တန်တတ်မှု၊ အကြောင်းပြု၊ သားစု သေပျက်ပြုန်း
ရှေးဦးစွာသော သဗ္ဗဒါဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၂။ သုနခဇာတ်
ခွေးလိမ္မာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တက္ခသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာလော ဝတာယံ သုနခေါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုနခဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် နေရာဇရပ်ဝယ် ခွေးစားခွက်၌ ထမင်းကို စားသောခွေးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုခွေးကို မွေးဦးစ ကာလမှစ၍ ရေခပ်ကုန်သောသူတို့သည် ယူကုန်၍ ထိုဇရပ်၌ မွေးကုန်သတတ်၊ နောက်အဘို့၌ ထိုဇရပ်၌ ထမင်းကိုစားလျက် ဆူဖြိုးသောကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရွာ၌နေသော ယောက်ျားတို့သည် ထိုဇရပ်သို့ ရောက်လေသော် ခွေးကိုမြင်၍ ရေခပ်ကုန်သောသူတို့အား အပေါ်ရုံပုဆိုးကို၎င်း အသပြာကို၎င်း ပေး၍ တောက်ဖြင့်ဖွဲ့၍ ထိုခွေးကို ယူ၍ သွား၏။ ထိုခွေးသည် ယူဆောင်သည်ရှိသော်မမြည် ပေးတိုင်း ပေးတိုင်းသောအစာကို စားလျက် နောက်မှလိုက်၏။ ထိုအခါ ထိုယောက်ျားသည် ဤခွေးသည် ယခုအခါ ငါ့ကို အကျွမ်းဝင်၏ဟု တောက်ကို ဖြေ၏။ ထိုခွေးသည် လွှတ်တည့်ကာမျှဖြင့် တဟုန်တည်း နေရာဇရပ်သို့လျှင် ပြေးလာ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုခွေးကို မြင်ကုန်၍ ထိုခွေးသည် ပြုအပ်သော အကြောင်းကို သိကုန်၍ ညချမ်းသောအခါ တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ နေရာဇရပ်၌ ခွေးသည် အနှောင်အဖွဲ့မှ လွတ်ခြင်း၌ လိမ္မာသည်ဖြစ်၍ လွှတ်တည့်ခြင်းလျှင် တဖန် ပြန်လာ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုခွေးသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အနှောင်အဖွဲ့မှ လွတ်ခြင်း၌ လိမ္မာသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လိမ္မာသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း၌ တဦးသော များသောစည်းစိမ်ရှိသော အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အိမ်ရာထောင်ခြင်းကိုယူ၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ တယောက်သောလူအား ခွေးသည် ရှိ၏။ ထိုခွေးသည် ထမင်းဆုပ်ကို ရခြင်းကြောင့် ဆူဖြိုးသော ကိုယ်ရှိ၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ရွာသားသည် ဗာရာဏသီပြည်သို့ လာသည်ရှိသော် ထိုခွေးကိုမြင်၍ ထိုခွေးရှင်ယောက်ျားအား အပေါ်ရုံပုဆိုးကို၎င်း အသပြာကို၎င်း ပေး၍ ခွေးကိုယူ၍ သားရေလွန်ဖြင့်ချည်၍ လွန်စွန်း၌ကိုင်၍ သွားသည်ရှိသော် တောဝ၌ တခုသောဇရပ်သို့ ဝင်၍ ခွေးကိုချည်၍ ပျဉ်၌လျောင်း၍ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် တစုံတခုသော ပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် တောဝသို့ ရောက်သည်ရှိသော် လွန်ဖြင့်ချည်၍ ထားအပ်သောခွေးကို မြင်၍-
ဗန္ဓနာ စ ပမုဉ္စေယျ။ အသိတော စ ဃရံ ဝဇေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈၄။ ယော သုနခေါ၊ အကြင်ခွေးသည်။ ဝရတ္တံ၊ သားရေလွန်ကို န ခါဒတိ၊ မစား။ အယံ သုနခေါ၊ ဤခွေးသည်။ ဗာလော ဝတ၊ မိုက်စွတကား။ ဗန္ဓနာ စ၊ အနှောင်အဖွဲ့မှလည်း။ ပမုဉ္စေယျ၊ လွတ်စေ၍။ အသိတော စ၊ ဝသည်ဖြစ်၍လည်း။ ဃရံ၊ မိမိနေရာအရပ်သို့။ ဝဇေ၊ ပြေးလေလော့။
ထိုစကားကို ကြား၍ ခွေးသည်-
ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ ယာဝ ပဿုပတူ ဇနော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈၅။ သာမိ၊ အရှင်။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ယံ ဝစနံ၊ အကြင်စကားကို။ ကထေထ၊ ဆိုကုန်၏။ တံ ဝစနံ၊ ထိုစကားကို။ မေ၊ ငါ၏။ မနသ္မိံ၊ စိတ်၌။ မေ၊ ငါသည်။ အဓိဋ္ဌိတံ၊ ဆောက်တည်အပ်၏။ အထော၊ ထိုမြို့။ မေ၊ ငါသည်။ ဟဒယေ၊ နှလုံး၌။ ကတံ ကတော၊ ပြုအပ်သလျှင်ကတည်း။ ဇနော၊ လူများသည်။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ ပဿုပတု၊ အိပ်စေသတည်း။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး။ နိသီဒိသာမီတိ၊ နေဦးအံ့ဟူ၍။ ကာလဉ္စ၊ ကာလကိုလည်း။ ပဋိကင်္ခါမိ၊ ငံ့လင့်၏။
ထိုခွေးသည် ဤသို့ဆို၍ လူအများသည် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် လွန်ကိုစား၍ ဝသည်ဖြစ်၍ ပြေးလေ၍ မိမိ၏ အရှင်တို့၏ အိမ်သို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ခွေးသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ၊ လွတ်ကြောင်းရှာ၊ မျက်နှာရွှင်ရွှင်သုံး
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုနခဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၃။ ဂုတ္တိလဇာတ်
စောင်းဝိဇ္ဇာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သတ္တတန္တိံ သုမဓုရံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂုတ္တိလဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ဒေဝဒတ်ကို ငါ့သျှင်ဒေဝဒတ် မြတ်စွာဘုရားသည် သင်၏ ဆရာတည်း၊ ငါ့သျှင်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုမှီ၍ ပိဋကတ်သုံးပုံတို့ကို သင်၏။ လေးပါးကုန်သော ဈာန်တို့ကိုဖြစ်စေ၏။ ဆရာ၏ ရန်သူဖြစ်ခြင်းသည် မသင့်ဟု ဆိုကုန်၏။ ဒေဝဒတ်သည် ငါ့သျှင်တို့ ရဟန်းဂေါတမသည် အဘယ်မှာလျှင် ငါ၏ဆရာ ဟုတ်အံ့နည်း၊ ငါသည် မိမိ၏အစွမ်းအားဖြင့်သာလျှင် ပိဋကတ်သုံးပုံတို့ကို၎င်း လေးပါးကုန်သော ဈာန်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေအပ်သည်ဟု ဆို၍ ဆရာကို စွန့်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် ဆရာကိုစွန့်၍ ဆရာဖြစ်သော ဘုရား၏ရန်သူဖြစ်၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်သော် အရှင်ဘုရား ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်လည် ယခုအခါ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဆရာဖြစ်သော ငါ့ကိုစွန့်၍ ငါ၏ရန်သူဖြစ်၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် စောင်းသမားအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား ဂုတ္တိလသတို့သား ဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုဂုတ္တိလသည် အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် စောင်းအတတ်၌ အပြီးသို့ရောက်၍ ဇမ္ဗူကျွန်းအလုံး၌ မြတ်သောစောင်းသမား ဖြစ်၏။ ထိုဂုတ္တိလစောင်းသမားသည် သားမယားမွေးခြင်းကို မပြုမူ၍ မိဘမျက်မမြင်တို့ကို မွေးကျွေး၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်သားတို့သည် ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ ဥဇ္ဇေနီပြည်သို့ သွားကုန်၍ ပွဲသဘင်ကြွေးကြော်လတ်ကုန်သည်ရှိသော် ဆန္ဒကိုတပေါင်းတည်း ပြည့်ကုန်၍ များစွာသော ပန်း နံ့သာ နံ့သာပျောင်းတို့ကို၎င်း ခဲဘွယ် ဘောဇဉ်အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ယူကုန်၍ ကစားရာအရပ်၌ စည်းဝေးကုန်၍ အခဖြင့် တယောက်သော စောင်းသမားကို ဆောင်ချေကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုအခါ ဥဇ္ဇေနီပြည်၌ မူသိလအမည်ရှိသော စောင်းသမားကြီးသည် ရှိ၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည် မူသိလ စောင်းသမားကို ခေါ်စေကုန်၍ မိမိ၏ စောင်းတီးခြင်းအတတ်ကို ပြုစေကုန်၏။
မူသိလသည် စောင်းကိုတီးလတ်သည်ရှိသော် အမြတ်ဖြစ်သော တီးခြင်းဖြင့်တီး၍ မြည်စေ၏။ ဂုတ္တိလ စောင်းသမား၏ စောင်းသံ၌ ဖြစ်ဘူးသော လေ့ကျက်ခြင်းရှိကုန်သော ထိုကုန်သည်တို့အား ထိုမူသိလ၏ စောင်းသံသည် ဝါးခြမ်းစိပ်အတံ စောင်းကိုတီးသကဲ့သို့ဖြစ်၍ ထင်၏။ တယောက်သော သူသည်မူလည်း ရွှင်သောအခြင်းအရာကို မပြ၊ မူသိလသည် ထိုကုန်သည်တို့သည် နှစ်သက်သောအခြင်းအရာကို မပြကုန်သည်ရှိသော် ငါသည် အလွန်ကြမ်းသည်ကို ပြု၍ တီးမိယောင်တကားဟု အလတ်ဖြစ်သော တီးခြင်းဖြင့်တီး၍ အလတ်ဖြစ်သောအသံကို မြည်စေသည်ရှိသော် ထိုအလတ်ဖြစ်သော အသံတို့၌ လျစ်လျူတည်ကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုမူသိလသည် ဤသူတို့သည် တစုံတခုကို မသိကုန်ယောင်တကားဟု မိမိသည်လည်း မသိသကဲ့သို့ဖြစ်၍ ညှို့တို့ကို လျော့သည်ကိုပြု၍ တီး၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည် ထိုသို့တီးရာ၌လည်း တစုံတခုကို မဆိုကုန်၊ ထိုအခါ ထိုကုန်သည်တို့ကို မူသိလသည် အို... ကုန်သည်တို့ ငါသည် စောင်းကို တီးလတ်သော် သင်တို့သည် အဘယ်ကြောင့် မနှစ်သက်ကြကုန်သနည်းဟု မေး၏။ သင်သည် စောင်းကို တီးသလော၊ ငါတို့သည်ကား ဤမူသိလသည် စောင်းကိုတီး၏ ဟူသော အမှတ်ကို မပြုကုန်ဟု ကုန်သည်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ သင်တို့သည် ငါ့ထက် လွန်မြတ်သော ဆရာကို သိကုန်သလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား မသိမလိမ္မာသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မနှစ်သက်ကုန်သလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ကုန်သည်တို့သည် ဗာရာဏသီပြည်၌ ဂုတ္တိလ စောင်းသမား၏ စောင်းသံကို ကြားဘူးကုန်သော ငါတို့အား သင်၏စောင်းသံသည် မိန်းမတို့သည် သူငယ်တို့ကို နှစ်သိမ့်စေသော အသံကဲ့သို့ ထင်ကုန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည် ငါ့အား ပေးအပ်သောရိက္ခာကို ခံယူကြကုန်လော့။ ငါ့အား ထိုရိက္ခာဖြင့် အလိုမရှိ၊ စင်စစ်သော်ကား ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွားကုန်သည်ရှိသော် ငါ့ကိုဆောင်၍ သွားကုန်လော့ဟု မူသိလသည် ဆို၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ သွားသောကာလ၌ ထိုမူသိလကိုခေါ်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွားကုန်၍ ထိုမူသိလအား ဂုတ္တိလ၏ နေရာအရပ်ကား ထိုအရပ်တည်းဟု ကြားကုန်၍ မိမိ မိမိတို့၏ အိမ်သို့ သွားကုန်၏။
မူသိလသည် ဘုရားလောင်း၏ အိမ်သို့ဝင်၍ ဆွဲ၍ထားအပ်သော စောင်းကိုမြင်၍ ယူ၍ တီး၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ မိဘတို့သည် စက္ခုအလင်းမရသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုမူသိလကို မမြင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ကြွက်တို့သည် စောင်းကို ကိုက်ကုန်၏ဟု ထင်ကုန်၍ သုသုဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုအခါ မူသိလသည် စောင်းကိုထား၍ ဘုရားလောင်း၏ မိဘတို့ကို ရှိခိုး၍ မိခင် ဘခင်တို့-စောင်းတီးသည်ကား ငါတည်းဟု ဆို၍ သင်သည် အဘယ်အရပ်မှ လာသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆရာ၏အထံ၌ အတတ်ကို သင်အံ့သောငှါ ဥဇ္ဇေနီပြည်မှ လာ၏ဟုဆို၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မိဘတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆရာ အဘယ်အရပ်မှာနည်းဟု မေး၍ အမောင် တပါးသို့ သွားသေး၏။ ယခုအခါ ရောက်လတ္တံ့ ဟု ဆိုသောစကားကို ကြား၍ ထိုအရပ်၌ပင်လျှင်နေ၍ ဘုရားလောင်းလာလတ်သည်ကိုမြင်၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ပြုအပ်သော အစေ့အစပ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မိမိ၏ လာသောအကြောင်းကို ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် အင်္ဂဝိဇ္ဇာကို တတ်သည်ဖြစ်၍ ထိုမူသိလ၏ သူတော်မဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ညီထွေး သွားလေ၊ သင့်အတတ်သည် မရှိဟု ပယ်၏။ ထိုမူသိလသည် ဘုရားလောင်း၏ မိဘတို့၏ ခြေတို့ကိုကိုင်၍ ဆုပ်နယ်ခြင်းကို ပြုလျက် ထိုမိဘတို့ကို ကြား၍ အကျွန်ုပ်အား အတတ်ကို ပေးပါစေကုန်လော့ဟု တောင်းပန်၏။ ဘုရားလောင်းအား မိဘတို့သည် အဖန် တလဲလဲ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ထိုမိဘတို့ကို လွန့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ အတတ်ကို ပေး၏။ ထိုမူသိလသည် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ မင်းအိမ်သို့ သွား၏။ မင်းသည် မူသိလကိုမြင်၍ ဆရာ ဤသူကား အဘယ်သူနည်းဟုမေး၏ မြတ်သောမင်းကြီး ဤသူကား အကျွန်ုပ်၏တပည့်တည်းဟု လျောက်၏။ ထိုမူသိလသည် အစဉ်သဖြင့် မင်းအား အကျွမ်းဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆရာ၏ လက်ဆုပ်ကို မပြုမူ၍ မိမိသိသောအမှတ်ဖြင့် အလုံးစုံသောအတတ်ကို သင်စေ၍ အမောင် အတတ်သည်ပြီး၏။ ဟု ဆို၏။
ထိုမူသိလသည် ငါသည် အတတ်ကို လေ့လာအပ်ပြီ၊ ဤဗာရာဏသီမြို့သည်လည်း ဇမ္ဗူကျွန်းအလုံး၌ မြတ်သော မြို့တည်း၊ ဆရာသည်လည်း အိုမင်းပြီ၊ ဤဗာရာဏသီမြို့၌လျှင် ငါသည် နေခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုမူသိလသည် ဆရာကို ဆရာ ကျွန်ုပ်သည် မင်းကိုခစားအံ့ဟုဆို၏။ ဆရာသည် အမောင် ကောင်းပြီ မင်းအား လျောက်ဦးအံ့ဟု ဆို၍ သွားပြီးလျှင် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏တပည့်သည် အရှင်မင်းကြီးကို ခစားခြင်းငှါ အလိုရှိ၏။ ထိုသူအား ပေးဘွယ်ဝတ္ထုကို သိတော်မူကုန်လော့ဟု မင်းအား လျှောက်၍ မင်းသည် သင်တို့အား ပေးအပ်သောဝတ္ထုမှ ထက်ဝက်ကို ရလတ္တံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို မူသိလအား ကြား၏။ မူသိလသည် ဆရာ ငါသည် သင်တို့နှင့်အမျှသော ဆုလာဘ်ကို ရသည်ရှိသော် ခစားအံ့၊ မရသည်ရှိသော် မခစားအံ့ဟု ဆို၏။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် ဆရာတတ်သော အလုံးစုံသောအတတ်ကို တတ်သည် မဟုတ်တုံလောဟုဆို၏။ တတ်၏ဟု ဘုရားလောင်းဆိုသည်ရှိသော် ဤသို့ ဆရာနှင့်အမျှတတ်လျက် အဘယ်ကြောင့် ငါ့အား ထက်ဝက်သောဥစ္စာကိုသာ ပေးလတ္တံ့နည်းဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအား ကြား၏။ မင်းသည် ဆရာ ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် သင်တို့နှင့်အမျှ အတတ်ကို ပြခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်မူကား အမျှဖြစ်သော ဆုလာဘ်ကို ရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်း၏စကားကို မူသိလအား ကြား၍ ထိုမူသိလသည် ကောင်းပြီ ပြအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၍ ဆရာ ကောင်းပြီ ပြစေလော၊ အဘယ်နေ၌ ဆွေးနွေး ပြိုင်ဆိုင်ကြခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် မြတ်သောမင်းကြီး ခုနစ်ရက်မြောက်သော နေ့၌ ဖြစ်စေလော့ဟု လျှောက်၏။
မင်းသည် မူသိလကို ခေါ်စေ၍ မူသိလ သင်သည် ဆရာနှင့်တကွ အတတ်ပညာ ဆွေးနွေးပြိုင်ဆိုင်ခြင်းကို ပြုလတ္တံ့ဟူ၍ကြားရသည်ကား မှန်သလောဟု မေး၍ မှန်ပေ၏ဟု လျောက်သည်ရှိသော် မူသိလ ဆရာနှင့်တကွ ပြိုင်ဆိုင်ခြင်းမည်သည်ကား မအပ်၊ မပြုလင့်ဟု မြစ်သော်လည်း မြတ်သောမင်းကြီး မသင့်၊ အကျွန်ုပ်၏ ဆရာနှင့်တကွ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ပြိုင်ဆိုင်ဆွေးနွေးခြင်းသည် ဖြစ်ပါစေသတည်း၊ ဆရာတပည့်နှစ်ယောက်တို့တွင် တယောက်ယောက် တတ်သည်၏အဖြစ်ကို သိရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ဤနေ့မှ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဆရာဂုတ္တိလသည်၎င်း တပည့်မူသိလသည်၎င်း မင်းအိမ်တံခါး၌ အချင်းချင်း ပြိုင်ကြကုန်၍ အတတ်ကို ပြကုန်လတ္တံ့။ မြို့သူတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ အတတ်ကို ကြည့်ကုန်လော့ဟု စည်လည်စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကြံ၏။ အသို့ကြံသနည်း ဟူမူကား ဤမူသိလသည် ငယ်နု ပျိုမျစ်၏။ ငါကား ကြီးရင့်ချေပြီ၊ ငါ့အားအစွမ်း လျော့ချေပြီ၊ သူအို၏ အမူအရာမည်သည်ကား မပြည့်စုံ၊ တပည့်မည်သည်ကား ရှုံးသော်လည်း အထူးမရှိ၊ တပည့်အား အောင်ခြင်းသည် ရှိလတ်သော် ဆရာသည် အရှက်ရချေ၏။ တောဝင်၍ သေခြင်းသည် ကောင်းမြတ်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် တောသို့ဝင်၍ သေရအံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် ပြန်၏။ ရှက်ရအံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် သွား၏။ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် သွားခြင်း လာခြင်းကို ပြုစဉ်သာလျှင် ခြောက်ရက်တို့သည် လွန်ကုန်၏။ မြက်တို့သည် သေကုန်၏။ ခြေကြောင်းခရီးသည် ဖြစ်၏။ ထိုခဏ သိကြားမင်း၏နေရာ ကျောက်ဖျာသည် ပူသော အခြင်းအရာကို ပြ၏။ သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ဂုတ္ထိလစောင်းသမားသည် တပည့်မှ ကြောက်ခြင်းကြောင့် တော၌ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို ခံရ၏။ ငါသည် ထိုဂုတ္တိလစောင်းသမား၏ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၍ လျင်စွာလာလတ်၍ ဘုရားလောင်း၏ ရှေ့မှရပ်၍ ဆရာ ဆရာသည် အဘယ်ကြောင့် တောသို့ဝင်လေသနည်းဟု မေး၍ သင်သည် ဘယ်သူနည်းဟု မေးလတ်သည်ရှိသော် ငါသည် သိကြားမင်းဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုသိကြားမင်းကို ဘုရားလောင်းသည် သိကြားမင်း ငါသည်လျှင် တပည့်မှ ရှုံးအံ့သည်ကို ကြောက်ခြင်းကြောင့် တောသို့ ဝင်၏ဟု ဆို၍-
သော မံ ရင်္ဂမှိ အဝှေတိ၊ သရဏံ မေ ဟောဟိ ကောသိယ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈၆။ ဒေဝရာဇ၊ သိကြားမင်း။ အဟံ၊ ငါသည်။ မူသိလံ နာမ၊ မူသိလမည်သော။ အန္တေဝါသိကံ၊ တပည့်ကို။ သတ္တတန္တိံ၊ ညှို့ခုနစ်ချောင်းရှိထသော။ သုမဓုရံ၊ သုမဓုရ အမည်ရှိတသော။ ရာမဏေယျံ၊ မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိထသော။ ဝီဏံ၊ စောင်းကို။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဇာနနနိယာမေန၊ သိသော အမှတ်ဖြင့်။ အဝါစယိံ၊ သင်၏။ သော၊ ထိုမူသိလသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ ရင်္ဂမှိ၊ ပွဲသဘင်၏အလယ်သို့။ အဝှေတိ၊ ခေါ်၏။ ကောသိယ၊ ကောသိယအနွယ်ဖြစ်သော သိကြားမင်း။ တွံ၊ သင်သည်။ တဿ-မေ၊ ထိုငါ၏။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာသည်။ ဟောဟိ၊ ဖြစ်ပါလော့။
သိကြားမင်းသည် ထိုဂုတ္တိလ၏ စကားကိုကြား၍ ဆရာ ဆရာသည် မကြောက်လင့်၊ ငါသည် ဆရာ၏ကိုးကွယ်ရာ မှီခိုရာဖြစ်အံ့ဟု ဆို၍-
န တံ ဇယိဿတိ သိဿော၊ သိဿမာစရိယ ဇေဿသိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈၇။ သမ္မ အာစရိယ၊ ကောင်းသောဆရာ။ အဟံ၊ ငါသည်။ တဝ၊ သင်၏။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်၍။ တံ၊ သင့်ကို။ တာယိဿာမိ၊ ကယ်အံ့။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ အဟံ၊ ငါသည်။ တံ၊ သင့်ကို။ ပူဇကော၊ ပူဇော်အံ့။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ တံ၊ သင့်ကို သိဿော၊ တပည့် မူသိလသည်။ န ဇယိဿတိ၊ မအောင်လတ္တံ့။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ တွံ၊ သင်သည်။ သိဿံ၊ တပည့်မူသိလကို။ ဇေဿသိ၊ အောင်လတ္တံ့။
စင်စစ်သော်ကား သင်သည် စောင်းကို တီးလတ်သည်ရှိသော် ညှို့တချောင်းကိုဖြတ်၍ ညှို့ခြောက်ချောင်းတို့ကို တီးလော့၊ သင့်စောင်းသည် ပကတိသော အသံသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ မူသိလသည်လည်း စောင်းညှို့ကို ဖြတ်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ ထိုမူသိလ၏စောင်းသံသည် မဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုခဏ၌ ထိုမူသိလသည် ရှုံးခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့။ ထိုအခါ ထိုမူသိလ၏ ရှုံးသည်၏ အဖြစ်ကို သိ၍ နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း လေးခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း ငါးခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း ခြောက်ခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း ခုနစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော ညှို့ကို၎င်း ဖြတ်၍ စောင်းရိုးသက်သက်ကိုသာလျှင် တီးလော့၊ ဖြတ်အပ်သော စောင်းညှို့စွန်းတို့မှ အသံသည်ထွက်လတ်၍ အလုံးစုံ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ဗာရာဏသီမြို့ကို လွှမ်း၍တည်လတ္တံ့ ဟု ဤသို့ဆို၍ သိကြားမင်းသည် ဘုရားလောင်းအား စောင်းသုံးလက်တို့ကို ပေးလိုက်၍ တီးအပ်သော စောင်းသံဖြင့် မြို့အလုံးကို လွှမ်းသည်ရှိသော် ဤစောင်းသုံးလက်မှ စောင်းတလက်ကို ကောင်းကင်သို့ ပစ်လော့၊ ထိုသို့ပစ်သည်ရှိသော် သင်၏ ရှေ့မှ သက်လာကုန်၍ နတ်သ္မီးသုံးရာတို့သည် က, လာကုန်လတ္တံ့၊ ထိုနတ်သီးတို့၏ ကသောကာလ၌ နှစ်ခုမြောက်သော စောင်းလက်ကို ပစ်ဦးလော့၊ ထိုသို့ပစ်သည်ရှိသော် တပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော နတ်သ္မီးသုံးရာတို့သည်လည်း သင်၏ စောင်းဦး၌ က, ကုန်လတ္တံ့။ ထို့နောင်မှ သုံးခုမြောက်သော စောင်းလက်ကို ပစ်ဦးလော့၊ ထိုသို့ပစ်သည်ရှိသော် တပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော နတ်သ္မီးသုံးရာတို့သည်လည်း သက်လာကုန်၍ ပွဲသဘင်အပြင်၌ က, ကုန်လတ္တံ့၊ ငါသည်လည်း ထိုပွဲသဘင်ကို ရှုကုန်သောသူတို့၏ အထံသို့ လာအံ့၊ သွားလေ မကြောက်လင့်ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် နံနက်အခါ အိမ်သို့သွား၏။ မြို့သူတို့သည် တံခါး၏အနီး၌ မဏ္ဍပ်ကိုပြုကုန်၍ မင်း၏ နေရာကို ခင်းကုန်၏။ မင်းသည် ပြာသာဒ်မှသက်၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော မဏ္ဍပ်ဝယ် ပလ္လင်၏အလယ်၌ နေ၏။ တသောင်းနှစ်ထောင်ကုန်သော တန်ဆာဆင်အပ်ကုန်သော မိန်းမတို့သည်၎င်း အမတ် ပုဏ္ဏား သူကြွယ် အစရှိကုန်သော သူတို့သည်၎င်း မင်းကိုခြံရံကုန်၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော မြို့သူတို့သည် စည်းဝေးကုန်၏။ မင်းယင်ပြင်၌ လှည်းအဆင့်ဆင့်တို့ကို၎င်း ညောင်စောင်းအဆင့်ဆင့်တို့ကို၎င်း ဖွဲ့ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ရေချိုး၍ လျှော်စွာလိမ်းကျံ၍ အထူးထူးသော မြတ်သော အရသာရှိသော ဘောဇဉ်တို့ကို စား၍ စောင်းကိုယူခဲ့စေ၍ မိမိဘို့ခင်းအပ်သော နေရာ၌နေ၏။ လူများသည် ခြံရံ၏။ သိကြားမင်းသည် မထင်ရှားသောကိုယ်ဖြင့် လာလတ်၍ ကောင်းကင်၌တည်၏။ ဘုရားလောင်းသည်သာလျှင် သိကြားမင်းကိုမြင်၏။ မူသိလသည်သည်း လာလတ်၍ မိမိနေရာ၌ နေ၏။ လူများသည် ခြံရံ၏။ အစမှလျှင် ဆရာတပည့်နှစ်ယောက်တို့သည်လည်း အမျှထပ်တူ တီးကြကုန်၏။ လူအပေါင်းတို့သည်လည်း ဆရာတပည့်နှစ်ယောက်တို့အားလည်း စောင်းတီးခြင်းကို နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ များစွာကုန်သော ကြွေးကြော်ခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေ၏။ သိကြားမင်းသည် ကောင်းကင်၌တည်၍ ဘုရားလောင်းကိုသာလျှင် ကြားစေလျက် ညှို့တချောင်းကို ဖြတ်လော့ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် စောင်းညှို့ကို ဖြတ်၏။ ထိုစောင်းညို့သည် ပြတ်သော်လည်း ပြတ်သောအစွန်းမှ အသံထွက်သလျှင်ကတည်း၊ နတ်စောင်းသံကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ မူသိလလည်း စောင်းညှို့ကို ဖြတ်၏။ ထိုဖြတ်အပ်သော စောင်းညှို့မှ အသံသည်မထွက်၊ ဆရာသည် နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း လေးခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း ငါးခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း ခြောက်ခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း ခုနစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော စောင်းညှို့ကို၎င်း ဖြတ်၏။ သက်သက်သော စောင်းရိုးကိုတီးသော ဘုရားလောင်း၏ စောင်းသံသည် ဗာရာဏသီမြို့ကို လွှမ်း၍ တည်၏။ ပုဆိုးပစ်လွှားခြင်း အထောင်တို့ကို၎င်း ကြွေးကြော်ခြင်း အထောင်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စောင်းလက်တခုကို ကောင်းကင်သို့ ပစ်၏။ နတ်သ္မီးသုံးရာတို့သည် သက်လာကုန်၍ က, ကုန်၏ ဤအတူ နှစ်ခုမြောက်သော စောင်းလက်ကို၎င်း သုံးခုမြောက်သော စောင်းလက်ကို၎င်း ကောင်းကင်သို့ ပစ်သည်ရှိသော် သုံးရာ သုံးရာကုန်သော နတ်သ္မီးတို့သည် သက်လာကုန်၍ က, ကုန်၏။
ထိုခဏ၌ မင်းသည် လူအပေါင်းအား မျက်စိကိုမှိတ်ခြင်း လည်ကိုညိတ်ခြင်း အမှတ်ကိုပေး၍ လူအပေါင်းသည် ထ၍ သင်သည် ဆရာနှင့်တကွ ဆန့်ကျင်ဘက်ပြု၍ တူမျှသော လာဘသက္ကာရရှိသည်ကို ပြုအံ့ဟူ၍ လုံ့လပြု၏။ ပမာဏကို မသိဟု မူသိလကိုခြိမ်းချောက်၍ ကိုင်မိတိုင်း ကိုင်မိတိုင်းသာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ကျောက်ခဲ လှံတံ အစရှိသည်တို့ဖြင့် မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် ကြေစေ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ခြေတို့ကိုကိုင်၍ တံမြက်ချေး အမှိုက်စုရာအရပ်၌ စွန့်ပစ်၏။ မင်းသည် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ တခဲနက်သေ မိုဃ်းကို ရွာစေဘိသကဲ့သို့ ဘုရားလောင်းအား များစွာသော ဥစ္စာကို ပေး၏။ ထို့အတူ မြို့သူတို့သည် များစွာသော ဥစ္စာတို့ကို ပေးကုန်၏။ သိကြားမင်းသည်လည်း ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ စေ့စပ်ခြင်းကိုပြု၍ ပညာရှိ ငါသည် သင့်ဘို့ အာဇာနည်မြင်းတထောင် က, သော ရထားကိုယူ၍ သွားချေဟု မာတလိ နတ်သားကို စေလိုက်အံ့၊ အာဇာနည်မြင်းတထောင်က, သော ဝေဇယန္တာရထားမြတ်ကိုစီး၍ နတ်ပြည်သို့ လိုက်လာခဲ့လောဟု ဆို၍ ဖဲ၏။
ထိုအခါ၌ သွား၍ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ ကျောက်နေရာ၌နေသော ထိုသိကြားမင်းကို မြတ်သောမင်းကြီး အရှင်တို့သည် အဘယ်သို့ ကြွကုန်သနည်းဟု နတ်သီးတို့သည် မေးကုန်၏။ သိကြားမင်းသည် ထိုနတ်သ္မီးတို့အား အကြောင်းကို အကျယ်အားဖြင့်ဆို၍ ဘုရားလောင်း၏ သီလကို၎င်း ကျေးဇူးကို၎င်း ချီးမွမ်း၏။ နတ်သ္မီးတို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း ဆရာကို ဖူးလိုကုန်၏။ ထိုဆရာကို ဤနတ်ပြည်သို့ ပင့်ဆောင်တော်မူပါကုန်လောဟု လျှောက်ကုန်၏။ သိကြားမင်းသည် မာတလိနတ်သားကို ခေါ်၍ အမောင် မာတလိ နတ်သ္မီးတို့သည် ဂုတ္တိလ စောင်းသမားကို ဖူးလိုကုန်၏။ သွားချေ ထိုဂုတ္တိလ စောင်းသမားကို ဝေဇယန္တာ ရထား၌ စီးစေ၍ ပင့်ဆောင်ချေလော့ဟု ဆို၍ မာတလိ နတ်သားသည် ကောင်းပြီးဟု သွား၍ ဘုရားလောင်းကို ပင့်ဆောင်၏။ သိကြားမင်းသည် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ပြောဟော၍ ဆရာ ဆရာ၏စောင်းသံကို နတ်သ္မီးတို့သည် နားထောင်လိုကုန်သတည်းဟု ဆို၏။
မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့ စောင်းသမားတို့မည်သည်ကား အတတ်ကို မှီကုန်၍ အသက်မွေးရကုန်၏။ အဘိုးရကုန်သည်ရှိသော် တီးရချေကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ဆရာ တီးလော့၊ သင့်အား အဘိုးကို ပေးအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါ့အား တပါးသောအဘိုးဖြင့် အလိုမရှိ၊ ဤနက်သ္မီးတို့သည်ကား မိမိ၏ကောင်းမှုကံကို ဆိုစေကုန်သတည်း၊ ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် တီးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ဂုတ္တိလစောင်းသမားကို နတ်သ္မီးတို့သည် ဆရာ ငါတို့သည် ပြုအပ်သော ကောင်းမှုကံကို နောက်မှ သင့်အား ဆိုကုန်အံ့၊ စောင်းကို တီးလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံးနတ်တို့၏အကျိုးငှါ စောင်းကိုတီး၏။ ထိုစောင်းသည် နတ်စောင်းကို လွှမ်းမိုး၍ ဖြစ်၏။ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ အစမှစ၍ နတ်သ္မီးတို့၏ ကောင်းမှုကံကို မေး၏။ တယောက်သော နတ်သီးသည် ကဿပဘုရား ပွင့်တော်မူသော ကာလ၌ တပါးသော ရဟန်းအား မြတ်သောအဝတ်ကို လှူသောကြောင့် သိကြားမင်း၏ အလုပ်အကျွေးဖြစ်၏။ ဂုတ္တိလစောင်းသမားသည် ထိုနတ်သီးကို နတ်သ္မီး သင်သည် ရှေးဘဝ၌ အဘယ်ကောင်းမှုကို ပြုသောကြောင့် နတ်သ္မီးတထောင် အခြွေအရံကို ဆောင်သော မြတ်သော အဝတ်ရှိသော နတ်သ္မီးဖြစ်သနည်းဟုမေး၏။ ထိုဂုတ္တိလ စောင်းသမား၏ မေးသော အခြင်းအရာသည်၎င်း နတ်သီးတို့၏ ဖြေသော အခြင်းအရာသည်၎င်း ဝိမာနဝတ္ထု၌ လာသလျှင်ကတည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုဝိမာနဝတ္ထု၌-
ဩဘာသန္တိ ဒိသာ သာ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ။
ကေန တေတာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ။
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂါ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
ပုစ္ဆာမိ တံ ဒေဝိ မဟာနုဘာဝေ၊
မနုဿဘူတာ ကိမကာသိ ပုညံ။
ကေနသိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊
ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီတိ။
ဝတ္ထုတ္ထမဒါယိကာ နာရီ၊ ပဝရာ ဟောတိ နရေသု နာရီသု။
ဧဝံ ပိယရူပဒါယိကာ မနာပံ၊ ဒိဗ္ဗံသာ လဘတေ ဥပေစ္စ ဌာနံ။
တဿာ မေ ပဿ ဝိမာနံ၊ အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏနီဟမသ္မိ။
အစ္ဆရာသဟဿာဟံ၊ ပဝရာ ပဿ ပုညာနံ ဝိပါကံ။
တေန မေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ တေန မေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ။
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ မေ ဘောဂံ၊ ယေ ကေစိ မနသော ပိယာ။
တေ နမှိ ဧဝံ ဇလိတာနုဘာဝါ၊
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗာ ဒိသာ ပဘာသတိ။
ဒေဝတေ၊ နတ်သ္မီး။ ယာတွံ၊ အကြင် သင်သည်။ ဩသဓီ၊ ဩသဓီအမည်ရှိသော။ တာရကာ ဝိယ၊ ကြယ်ကဲ့သို့။ သဗ္ဗာ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဒိသာ၊ အရပ်မျက်နှာတို့ကို။ ဩဘာသန္တီ၊ ထွန်းပစေလျက်။ အဘိက္ကန္တန၊ အလွန်လှသော။ ဝဏ္ဏေန၊ အဆင်းဖြင့်။ တိဋ္ဌသိ၊ တည်၏။ ကေန၊ အဘယ်ကြောင့်။ တေ၊ သင်၏။ ဝဏ္ဏော၊ အဆင်းသည်။ တာဒိသော၊ ထိုသို့ သဘောရှိသနည်း။
ကေန၊ အဘယ်ကြောင့်။ တေ၊ သင့်အား။ ဣဓ၊ ဤနတ်ပြည်၌။ ဣဇ္စျတိ၊ ပြည့်စုံသနည်း။ ကေန၊ အဘယ့်ကြောင့်။ တေ၊ သင့်အား။ ယေကေစိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ မနသော၊ စိတ်အား။ ပိယာ၊ ချစ်အပ်ကုန်သော။ ဘောဂါ စ၊ စည်းစိမ်တို့သည်လည်း။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်သနည်း။
မဟာနုဘာဝေ၊ ကြီးသောအာနုဘော်ရှိသော။ ဒေဝိ၊ နတ်သ္မီး။ တံ၊ သင့်ကို။ ပုစ္ဆာမိ၊ ငါမေး၏။ မနုဿဘူတာ၊ လူဖြစ်၍ ဖြစ်သော သင်သည်။ ကိံပုညံ၊ အဘယ်ကောင်းမှုကံကို။ အကာသိ၊ ပြုဘူးသနည်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ကေန၊ အဘယ်ကောင်းမှုကြောင့်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဇလိဟာနုဘာဝါ၊ ထွန်းပသော အာနုဘော်ရှိသည်။ အသိ၊ ဖြစ်သနည်း။ ကေန၊ အဘယ်ကောင်းမှုကြောင့်။ တေ၊ သင်၏။ ဝဏ္ဏော စ၊ အဆင်းသည်လည်း။ သဗ္ဗဒိသာ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော အရပ်မျက်နှာတို့ကို။ ပကာသတိ၊ ထွန်းပသနည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပုစ္ဆိတေ၊ မေးအပ်သည်ရှိသော်။
ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ နရေသု စ၊ ယောက်ျားတို့တွင်၎င်း။ နာရီသု စ၊ မိန်းမတို့တွင်၎င်း။ ဝတ္ထုတ္ထမဒါယိကာ၊ မြတ်သောအဝတ်ကိုလှူသော။ နာရီ၊ မိန်းမသည်။ ပဝရာ၊ မြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ပိယရူပဒါယိကာ၊ ချစ်ဘွယ်သော သဘောရှိသော ဝတ္ထုကိုလှူသော။ သာ နာရီ၊ ထိုမိန်းမသည်။ ဌာနံ၊ နတ်ပြည်အရပ်သို့။ ဥပေစ္စ၊ ကပ်၍။ ဒိဗ္ဗံ၊ နတ်၌ ဖြစ်သော။ မနာပံ၊ နှစ်လိုဘွယ်သောဝတ္ထုကို။ လဘတေ၊ ရ၏။
ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ တွံ၊ အရှင်ဘုရားသည်။ တာ မေ၊ ထိုအကျွန်ုပ်၏။ ဝိမာနံ၊ ဗိမာန်ကို။ ပဿ၊ ရှုပါလော့။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ကာမဝဏ်ဏနီ၊ နှစ်လိုဘွယ်သော အဆင်းရှိသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အစ္ဆရာသဟဿ-အစ္ဆရာသဟဿာနံ၊ နတ်သ္မီးတထောင်တို့ထက်။ ပဝရာ၊ မြတ်သော။ အစ္ဆရာ၊ နတ်သ္မီးသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ ပုညာနံ၊ ကောင်းမှုရှိ၏။ ဝိပါကံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ၊ ရှုတော်မူပါလော့။
ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ တေန၊ ထိုမြတ်သော အဝတ်အလှူကြောင့်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ ဝဏ္ဏော၊ အဆင်းသည်။ တာဒိသော၊ ထိုသို့သဘောရှိ၏။ တေန၊ ထိုမြတ်သောအလှူကြောင့်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ဣဓ၊ ဤနတ်ပြည်၌။ ဣဇ္ဈတိ၊ ပြည့်စုံ၏။ တေန၊ ထိုမြတ်သော အဝတ်အလှူကြောင့်။ ယေကေစိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ မနသော၊ စိတ်အား။ ပိယာ၊ ချစ်အပ်ကုန်သော။ ဘောဂါ၊ စည်းစိမ်တို့သည်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။
တေန၊ ထိုမြတ်သောအဝတ်အလှူကြောင့်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဇလိတာနုဘာဝါ၊ ထွန်းပသော အာနုဘော် ရှိသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ မေ၊ အကျွန်ုပ်၏။ ဝဏ္ဏော စ၊ အဆင်းသည်လည်း။ သဗ္ဗာဒိသာ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော အရပ်မျက်နှာတို့ကို။ ပဘာသတိ၊ ထွန်းပ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ဖြေ၏။
တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် ဆွမ်းခံသွားသော ရဟန်းအား ပူဇော်အံ့သောငှါ ပန်းတို့ကို လှူ၏။ တယောက်သော နတ်သ္မီးသည် စေတီ၌ နံ့သာလက်ငါးချောင်းရာကို လှူပါကုန်၏ဟုဆို၍ နံ့သာတို့ကို လှူ၏။ တယောက်သော နတ်သ္မီးသည် ချိုသော အရသာရှိကုန်သော သစ်သီး ကြီးငယ်တို့ကို လှူ၏။ တယောက်သော နတ်သ္မီးသည် မြတ်သောအရသာတို့ကို လှူ၏။ တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် ကဿပ မြတ်စွာဘုရား စေတီတော်၌ နံ့သာလက်ငါးချောင်းရာတို့ကို လှူ၏။ တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် ဒါယကာအိမ်၌ နားလာ နေကုန်သော ခရီးသွား ရဟန်းယောက်ျား ရဟန်းမိန်းမတို့၏ အထံ၌ တရားကိုနာ၏။ တယောက်သော နတ်သ္မီးသည် လှေ၌ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးသော ရဟန်းအား ရေကိုကပ်လှူ၏။ တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် အိမ်၏အလယ်၌နေလျက် အမျက်မထွက်သည်ဖြစ်၍ ယောက္ခမ ယောက်ျားသူ့ ယောက္ခမမိန်းမသူတို့၏ ဝတ်ကိုပြု၏။ တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် မိမိရသောအဘို့မှ ခွဲခြမ်းဝေဘန်၍ သီလရှိသောပုဂ္ဂိုလ်အား လှူ၏။ တယောက်သောနတ်သ္မီးသည် သူ့အိမ်၌ ကျွန်မဖြစ်၍ အမျက်မာန် မရှိသည်ဖြစ်၍ မိမိရအပ်သောအဘို့မှ ခွဲခြမ်းဝေဘန်၍ ပေးလှူခြင်းကိုပြု၍ သိကြားမင်း၏ အလုပ်အကျွေးအားဖြင့် ဖြစ်၏။
ဤသို့အစရှိသောအပြားအားဖြင့် ဂုတ္တိလဝိမာနဝတ္ထု၌ လာကုန်သော အလုံးစုံသော သုံးကျိပ်ခြောက်ယောက်ကုန်သော နတ်သ္မီးတို့သည် အကြင်အကြင်ကောင်းမှုကိုပြုကုန်၍ ထိုနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအလုံးစုံသော ကောင်းမှုကို ဘုရားလောင်းသည် မေး၏။ နတ်သီးတို့သည်လည်း ထိုဘုရားလောင်းအား မိမိတို့သည် ပြုအပ်သော ကောင်းမှုကို ဂါထာတို့ဖြင့်သာလျှင် ဖြေကုန်၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် အကြင်ငါသည် ဤနတ်ပြည်သို့ရောက်၍ အနည်းငယ်မျှလည်းဖြစ်သော ကောင်းမှုကြောင့် ရအပ်ကုန်သော စည်းစိမ်တို့ကို ကြားရပေပြီ၊ ထိုငါ၏ လူ၏အဖြစ်ကို ရခြင်းသည်ကား ကောင်းသောရခြင်း ပေတကားဟု ဤအခါမှစ၍ လူ့ပြည်သို့သွား၍ ဒါနအစရှိသော ကုသိုလ်ကံတို့ကိုသာလျှင် ပြုအံ့ဟု ဆို၍ ယခု ငါ၏လာခြင်းသည်ကား ကောင်းသောလာခြင်းပေတကား၊ မိုးသောက်ခြင်းသည်ကား ကောင်းသော မိုးသောက်ခြင်းပေတကား၊ ငါသည် အစ္ဆရာဟု ဆိုအပ်ကုန်သော နှစ်လိုဘွယ် အဆင်းရှိကုန်သော နတ်သ္မီးတို့ကို မြင်ရပေပြီ၊ ဤနတ်သ္မီးတို့၏ တရားကိုနာရ၍ ငါသည်သာ များစွာသော ကုသိုလ်ကို ပြုအံ့၊ သတ္တဝါတို့သည် အကြင်နတ်ပြည်သို့ရောက်ကုန်၍ မစိုးရိမ်ကုန်၊ ထိုငါသည် အလှူပေးသဖြင့်၎င်း ညီညွတ်စွာကျင့်သဖြင့်၎င်း ကိုယ်နှုတ်နှလုံးကို စောင့်ရှောက်ခြင်းဖြင့်၎င်း စက္ခုန္ဒြေ စသည်ကို ဆုံးမသဖြင့်၎င်း နတ်ပြည်သို့ လားရပေအံ့ဟု ဤဥဒါန်းကို ကျူးရင့်၏။
ထိုအခါ ထိုဘုရားလောင်းကို ခုနစ်ရက်လွန်သဖြင့် သိကြားနတ်မင်းသည် မာတလိအမည်ရှိသော နတ်သားကိုခေါ်၍ ရထား၌ စီးစေပြီးသော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပို့စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ နတ်ပြည်၌ မိမိသည် မြင်ခဲ့ရသောအကြောင်းကို လူတို့အား ပြောကြား၏။ ထိုအခါမှစ၍ လူတို့သည် အားထုတ်ခြင်း ရှိကြကုန်၍ ကောင်းမှုတို့ကို ပြုအံ့သောငှာ အောက်မေ့ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မူသိလစောင်းသမား ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ အနုရုဒ္ဓါသည် ထိုအခါ သိကြား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် သာလျှင် ထိုအခါ ဂုတ္တိလစောင်းသမား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဖာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အတတ်ပညာ၊ သင်ဆရာအား၊ ပညာအန်တု၊ ဖက်ပြိုင်ပြု၊ လူထုရွံကာမုန်း
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂုတ္တိလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၄။ ဝိဂတိစ္ဆဇာတ်
ပရိဗိုဇ်ပြေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယံ ပဿတိ တံ န ဣစ္ဆတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သောဤဝိဂတိစ္ဆဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ပြေးသော ပရိဗိုဇ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပရိဗိုဇ်သည် ဇမ္ဗူကျွန်းအလုံး၌ ပြောဆိုဘက်ကိုမရ၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ လာပြီးသော် ငါနှင့်တကွ ပြောဆိုခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ အဘယ်သူသည် စွမ်းနိုင်အံ့နည်းဟုမေး၍ ဘုရားရှိ၏ဟုကြား၍ လူအများ ခြံရံလျက် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပရိသတ်လေးပါးအလယ်၌ တရားကိုဟောစဉ် ပြဿနာကို မေးသတတ်၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပရိဗိုဇ်၏ ပြဿနာကို ဖြေတော်မူ၍ တခုမည်သည်ကား အဘယ်နည်းဟု ပြဿနာကို မေး၏။ ထိုပရိဗိုဇ်သည် ပြဿနာကို ဖြေအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ထ၍ ပြေးလေ၏။ စည်းဝေးကုန်သော ပရိသတ်တို့သည် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားသည် တပုဒ်တည်းဖြင့်သာလျှင် ပရိဗိုဇ်ကို နှိပ်မိ၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့ ငါသည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုပရိဗိုဇ်ကို တပုဒ်တည်းဖြင့်သာလျှင် နှိပ်မိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း နှိပ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့ကို စွန့်၍ ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်သို့ ကပ်၍ ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး ဟိမဝန္တာ၌ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တောင်မှသက်၍ တခုသောနိဂုံးရွာကို အမှီပြု၍ မြစ်ကွေ့၌ သစ်ရွက်မိုးသောသင်္ခမ်း၌ နေ၏။ ထိုအခါ တယောက်သောပရိဗိုဇ်သည် အလုံးစုံသော ဇမ္ဗူဒိပ်၌ ပြောဆိုဘက်ကိုမရ၍ ထိုနိဂုံးသို့ရောက်၍ ငါနှင့်တကွ ပြောဆိုခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော တစုံတယောက်သောသူသည် ရှိသလောဟုမေး၍ ရှိ၏ဟု ဘုရားလောင်း၏ အာနုဘော်ကို ကြား၍ လူများခြံရံလျက် ထိုဘုရားလောင်း၏ နေရာအရပ်သို့သွား၍ ပဋိသန္ထာရကိုပြု၍ နေ၏။ ထိုအခါ ထိုပရိဗိုဇ်ကို ဘုရားလောင်းသည် အဆင်းအနံ့တို့နှင့် ပြည့်စုံသောပန်းတို့ကို ထုံအပ်သော ဂင်္ဂါရေကို သောက်လတ္တံ့ လောဟု မေး၏။ ပရိဗိုဇ်သည် ဝါဒဖြင့်လွှမ်းမိုး၍ ဂင်္ဂါသဲသည်ကား အဘယ်နည်း၊ ဂင်္ဂါ၏ ဤမှာဘက်ကမ်းကား အဘယ်နည်း၊ ဂင်္ဂါ၏ ထိုမှာဘက်ကမ်းကား အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ပရိဗိုဇ် သင်သည် ရေကို၎င်း သဲကို၎င်း ဤမှာဘက်ကမ်းကို၎င်း ထိုမှာဘက်ကမ်းကို၎င်းထား၍ ဂင်္ဂါကို အဘယ်မှာ ရလတ္တံ့နည်း ဟုဆို၏။ ပရိဗိုဇ်သည် ဆိုဘွယ်မဲ့လျှဉ်း ပညာကင်းသည်ဖြစ်၍ ထ၍ ပြေး၏။
ထိုပရိဗိုဇ်သည် ပြေးသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် စည်းဝေးသော ပရိသတ်အား တရားဟောလိုသည်ဖြစ်၍-
မညာမိ စိရံ စရိဿတိ၊ န ဟိ တံ လစ္ဆတိ ယံ သ ဣစ္ဆတိ။
ဣစ္ဆာ ဟိ အနန္တဂေါစရာ၊ ဝိဂတိစ္ဆာန နမော ကရောမသေ။
ဟူသောဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၈၈။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ယော ပရိဗ္ဗာဇကော၊ အကြင်ပရိဗိုဇ်သည်။ ယံ၊ အကြင် ရေအစရှိသည်ကို။ ပဿတိ၊ မြင်၏။ တံ၊ ထိုရေအစရှိသည်ကို။ န ဣစ္ဆတိ၊ ဂင်္ဂါဟူ၍ အလိုမရှိ။ ယဉ္စ၊ အကြင်ရေ အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော ဝတ္ထုကိုလည်း။ န ပဿတိ၊ မမြင်။ တံ၊ ထိုရေ အစရှိသည်တို့မှ လွတ်သော ဝတ္ထုကို။ ဣတိ ကိရ၊ ဂင်္ဂါဟူ၍ အလိုရှိသတတ်။ အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော၊ ဤပရိဗိုင်သည်။ ဧဝရူပံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ဂင်္ဂံ၊ ဂင်္ဂါကို။ ပရိယေသန္တော၊ ရှာလျက်။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ စရိဿတိ မညာမိ၊ သွားရလတ္တံ့ဟု ထင်မိ၏။ အယံ ပရိဗ္ဗာဇကော၊ ဤပရိဗိုင်သည်။ ဥဒကာဒိဝိနိမုတ္တံ၊ ရေအစရှိသည်မှ လွတ်သော။ ဂင်္ဂံ၊ ဂင်္ဂါကို။ ပရိယေသတိ ယထာ၊ ရှာသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ရူဂါဒိဝိမုတ္တံ၊ ရုပ်အစရှိသည်မှလွတ်သော။ အတ္တာနံပိ၊ ကိုယ်ကိုလည်း။ ပရိယေသန္တော၊ ရှာလျက်။ သံသာရေ၊ သံသရာ၌။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ စရိဿတိ မညာမိ၊ ကျင်လည်ရလတ္တံ့ဟုထင်မိ၏။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ စရန္တောပိ၊ လှည့်ပတ်ကျင်လည်သော်လည်း။ သ-သော၊ ထိုပရိဗိုဇ်သည်။ ယံ၊ အကြင်သို့သဘောရှိသော ဂင်္ဂါအတ္တဘောကို။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိ၏။ တံ၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော ဂင်္ဂါအတ္တဘောကို။ နဟိ လစ္ဆတိ၊ မရလတ္တံ့ သလျှင်ကတည်း။
၁၈၉။ ယံ၊ အကြင်သို့ သဘောရှိသော ရေအစရှိသော ဝတ္ထု ရူပါရုံအစရှိသည်ကို။ လဘတိ၊ ရ၏။ တေန၊ ထိုရေအစရှိသောဝတ္ထု ရူပါရုံ အစရှိသည်ဖြင့်။ န တုဿတိ၊ မနှစ်သက်။ ဧဝရူပံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော ဝတ္ထုကို။ လဒ္ဓေန၊ ရသဖြင့်။ အတုဿန္တော၊ မနှစ်သက်သောသူသည်။ ယံ၊ အကြင်စည်းစိမ်ကို။ ပတ္ထေတိ၊ တောင့်တ၏။ တံ၊ ထိုစည်းစိမ်ကို။ လဒ္ဓံ၊ ရ၍။ ဧတာယ၊ ထိုစည်းစိမ်ဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ဟီဠေတိ၊ မထေမဲ့မြင် အောက်မေ့၏။ ဣစ္ဆာ၊ တဏှာသည်။ အနန္တဂေါစရာ၊ အဆုံးမရှိသော အာရုံရှိသည်။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဝိဂတိစ္ဆာန-ဝိဂတိစ္ဆာနံ၊ တဏှာကင်းတော်မူကုန်ပြီးသော ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သာဝကတို့အား။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းကို။ ကရောမသေ၊ ပြုကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဒါယကာတို့ ယခုအခါ ပရိဗိုဇ်သည် ထိုအခါ ပရိဗိုဇ်ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မတူတဲ့သူ၊ တုခဲ့မူ၊ ထိုသူ အရှက်ကွဲ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိဂတိစ္ဆဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၅။ မူလပရိယာယဇာတ်
မာန်ယစ်ပုဏ္ဏားများ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာလော ဃသတိ ဘူတာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမူလပရိယာယဇာတ်ကို ဥက္ကဋ္ဌတိုင်းကိုအမှီပြု၍ မွေ့လျော်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော တော၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဟောတော်မူအပ်သော မူလပရိယာယသုတ္တန်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ ရောက်ကုန်သော ငါးရာကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့သည် သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုကုန်၍ ပိဋကတ်သုံးပုံတို့ကိုသင်ကုန်၍ မာနမာန်ဖြင့် ယစ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပိဋကတ်သုံးပုံကို တတ်ကုန်၏။ ငါတို့သည်လည်း ပိဋကတ်သုံးပုံကို တတ်ကုန်၏။ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့နှင့် အဘယ်မှာ ထူးခြားခြင်း ရှိအံ့နည်းဟု ဘုရားအား ခစားခြင်းကို မပြုကုန်၊ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်ကုန်၍ သွားကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့သည် လာကုန်၍ အထံတော်၌ နေကုန် သည်ရှိသော် ရှစ်ပါးကုန်သော ဘူမိတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ မူလပရိယာယသုတ္တန်ကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် စိုးစဉ်းမျှ မမှတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုအခါ ရဟန်းတို့အား ငါတို့နှင့်တူကုန်သော ပညာရှိတို့သည် မရှိကုန်ဟု ငါတို့သည် မာနကိုပြုကုန်၏။ ယခုအခါ၌ကား တစုံတခုကိုမျှ မသိနိုင်ကုန်၊ ဘုရားရှင်တို့နှင့်တူသော ပညာရှိမည်သည်ကား မရှိ၊ ဘုရားကျေးဇူးတော်တို့သည်အံ့ဘွယ်သရဲရှိကုန်၏ဟု ဤသို့သောအကြံသည်ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုအခါမှစ၍ ပယ်အပ်သော မာနရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ နုတ်အပ်သော အစွယ်ရှိကုန်သော မြွေတိုကဲ့သို့ မာန်ထောင်လွှားခြင်း ကင်းကုန်သည် ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဥက္ကဋ္ဌ၌ မွေ့လျော်တော်မူသမျှ နေတော်မူ၍ ဝေသာလီပြည်သို့ ကြွတော်မူပြီးလျှင် ဂေါတမနတ်၏နေရာ၌ ဆောက်အပ်သောကျောင်း၌ ဂေါတမကအမည်ရှိသော သုတ္တန်ကို ဟောတော်မူ၏။ တသောင်းသော လောကဓာတ်သည် တုန်လှုပ်၏။ မူလပရိယာယ သုတ္တန်ကိုကား နာရကုန်၍ ထိုရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ မူလပရိယာယ သုတ္တန်၏အဆုံး၌ကား မြတ်စွာဘုရားသည် ဥက္ကဋ္ဌ၌ နေတော်မူစဉ်လျှင် ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ -ဘုရားရှင်တို့၏ အာနုဘော်တော်သည်အံ့ဘွယ်သရဲရှိစွ၊ ရဟန်းပြုကုန်၍ ထိုထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် မာန်ယစ်ခြင်းဖြင့် ယစ်ကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့ကို ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် မူလပရိယာယ ဒေသနာတော်ဖြင့် ပယ်အပ်သော မာနရှိသည်တို့ကို ပြုအပ်ကုန်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ငါသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသို့ မာန်ထောင်လွှားခြင်း အလေ့ရှိကုန်၍ သွားကုန်သော ဤရဟန်းတို့ကို ပယ်အပ်သော မာနရှိသည်တို့ကို ပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါသည် ဤသို့ မာန်ထောင်လွှားခြင်းအလေ့ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ သွားကုန်သော ရဟန်းတို့ကို ပယ်အပ်သော မာနရှိသည်တို့ကို ပြုဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဗေဒင်တို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ ရောက်သော ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ လုလင်ငါးရာတို့ကို ဗေဒင်သင်၏။ ထိုငါးရာကုန်သော လုလင်တို့သည် အပြီးသို့ရောက်သော အတတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အတတ်၌ မေးစိစစ်၍ အကြင်မျှလောက်သော အတတ်ကို ငါတို့တတ်ကုန်၏။ ဆရာသည်လည်း ထိုမျှလောက်သော အတတ်ကိုသာလျှင် တတ်၏။ အထူးမရှိပြီဟု မာနဖြင့် ခိုင်မာကုန်သည်ဖြစ်၍ ဆရာ့အထံသို့ မသွားကုန်၊ ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်ကို မပြုကုန်၊ ထိုငါးရာကုန်သော လုလင်တို့သည် တနေ့သ၌ ဆရာသည် ဆီးပင်ရင်း၌ နေသည်ရှိသော် ဆရာကို ကဲ့ရဲ့လိုကုန်သည်ဖြစ်၍ ဆီးပင်သို့ လက်သီးဖြင့်ခေါက်ကုန်၍ ဤသစ်ပင်သည် အနှစ်မရှိသလျှင် ကတည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိမိအား ကဲ့ရဲ့သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ တပည့်တို့ သင်တို့အား ငါသည် တခုသောပြဿနာကို မေးအံ့ဟု ဆို၏။ တပည့်တို့သည် နှစ်သက် ရွှင်လန်းကုန်၍ မေးကုန်လော့ ဖြေကုန်အံ့ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ဆရာသည် ပြဿနာကို မေးလိုသည်ဖြစ်၍-
ယော စ ကာလဃသော ဘူတာ၊ သ ဘူတပစနိံ ပစိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၀။ အန္တေဝါသိကာ၊ တပည့်တို့။ ကာလော၊ ကာလသည်။ အတ္တနာ၊ မိမိနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ သဗ္ဗာနေဝ၊ အလုံးစုံသာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော။ ဘူတာနိ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဃသတိ၊ စား၏။ ယော စ ဘူတော၊ အကြင် သတ္တဝါသည်ကား။ ကာလဃသော၊ ကာလကို စား၏။ သ သော ဘူတော၊ ထိုသတ္တဝါသည်။ ဘူတပစနိံ၊ သတ္တဝါတို့ကို ကျက်စေတက်သော တဏှာတည်းဟူသော မီးကို။ ပစိ၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော မီးဖြင့် လောင်မြိုက်စေ၏။ ကာ၊ အဘယ် သတ္တဝါနည်း။
ဤပြဿနာကို ကြား၍ လုလင်တို့တွင် တယောက်မျှလည်း သိအံ့သောငှာ စွမ်းနိုင်သော သူမည်သည် မရှိ၊ ထိုအခါ လုလင်တို့ကို ဘုရားလောင်းသည် လုလင်တို့ သင်တို့သည် ဗေဒင်သုံးပုံတို့၌ ရှိ၏ဟူသော အမှတ်ကို မပြုကြကုန်လင့်၊ သင်တို့သည် အကြင်အတတ်ကို ဆရာသည်သိ၏။ ထိုအလုံးစုံကို ငါတို့သိကုန်၏ဟူ၍ အောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ငါ့ကို ဆီးပင်နှင့်တူသည်ကို ပြုကုန်၏။ သင်တို့ထက် တယောက်သောငါ၏ များသောအနက်ကို သိသည်၏အဖြစ်ကို သိရကုန်အံ့၊ သွားကြလေကုန်၊ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ကာလကို ပေး၏။ ဤမျှသောကာလဖြင့် ဤပြဿနာကို ကြံလေကုန်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုလုလင်တို့သည် ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုးကုန်၍ မိမိတို့၏ နေရာအရပ်သို့ သွားကုန်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ကြံကုန်သော်လည်း ပြဿနာ၏ အဆုံးအစကို မမြင်ကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ခုနစ်ရက် မြောက်သောနေ့၌ ဆရာ့အထံသို့ သွားကုန်၍ ရှိခိုးလျက် နေကုန်၏။ ကောင်းသော မျက်နှာရှိကုန်သော လုလင်တို့ ပြဿနာကို သိကုန်၏လောဟု မေးသည် ရှိသော် မသိနိုင်ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုလုလင်တို့ကို ကဲ့ရဲ့လိုသည်ဖြစ်၍-
ဂိဝါသု ပဋိမုက္ကာနိ၊ ကောစိဒေဝေတ္ထ ကဏ္ဏဝါ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၁။ ဂီဝါသု၊ လည်တို့၌။ ပဋိမုက္ကာနိ၊ စွပ်အပ်ကုန်သော။ ဗြဟာနိ၊ ပွားကုန်သော။ လောမသာနိ၊ အမွေးရှိကုန်သော။ ဗဟူနိ၊ များစွာကုန်သော။ နရသီသာနိ၊ လူတို့၏ ဦးခေါင်းတို့သည်။ ဒိဿန္တိ၊ ထင်ကုန်၏။ ဧတ္ထ၊ ဤဦးခေါင်း အများတို့တွင်။ ကောစိဒေဝ၊ တခုသော ဦးခေါင်းသည်သာလျှင်။ ကဏ္ဏဝါ၊ သိတတ်သော နားရှိ၏။
ထိုလုလင်တို့သည် ကြားကုန်၍ ဆရာမည်သည်အံ့ဘွယ်ရှိစွတကား၊ မြတ်စွတကားဟု ကန်တော့၍ ပယ်အပ်သောမာန် ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို လုပ်ကျွေးကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်၍ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဤငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ထိုအခါ လုလင်ငါးရာ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆရာဟူက၊ ဘယ်တော့မှ၊ မတုပလေရာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မူလပရိယာယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၆။ ဗာလောဝါဒဇာတ်
ကျွေးပြီး ပြစ်တင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟန္တွာ ဆေတွာ ဝဓိတွာ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗာလောဝါဒဇာတ်ကို ဝေသာလီပြည်ကို အမှီပြု၍ စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သော ဇရပ်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သီဟစစ်သူကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုသီဟစစ်သူကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ခြင်းကိုပြု၍ ဘိတ်ပြီးလျှင် နက်ဖြန်နေ့၌ သားပြွမ်းဆွမ်းကို လှူ၏။ နိဂဏ္ဌတို့သည် ထိုစကားကိုကြား၍ အမျက် ထွက်၍ နှလုံးမသာယာသည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ညှဉ်း ဆဲလိုသည်ဖြစ်၍ ရဟန်းဂေါတမသည် သိလျက် ရည်၍ ပြုအပ်သော အသားကိုစား၏ဟု ဆဲရေးကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် နာဋ၏သားဖြစ်သော နိဂဏ္ဌသည် ရဟန်းဂေါတမသည် သိလျက် ရည်၍ပြုအပ်သော အသားကို စား၏ဟု ပရိသတ်နှင့်တကွ ဆဲရေးလျက် လှည့်လည်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ထိုစကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ နာဋ၏ သားဖြစ်သော နိဂဏ္ဌသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ရည်၍ပြုအပ်သော အသားကို စားသောအားဖြင့် ငါ့ကို ကဲ့ရဲ့သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကဲ့ရဲ့ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဟိမဝန္တာမှ ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ နက်ဖြန်နေ့၌ မြို့သို့ဆွမ်းခံအံ့သောငှါ ဝင်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော သူကြွယ်သည် ရသေ့ကို ညှဉ်းဆဲအံ့ဟူ၍ အိမ်တွင်းသို့ပင့်၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ နေစေ၍ ငါးအမဲဖြင့် လုပ်ကျွေး၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးသော ကိစ္စအဆုံး၌ လျောက်ပတ်သော အရပ်၌နေ၍ ရှင်ရသေ့ သင်တို့ကိုသာလျှင်ရည်၍ သတ္တဝါတို့ကို သတ်၍ ဤအမဲကို ပြုအပ်၏။ ဤအကုသိုလ်သည် ငါတို့အားသာလျှင် မဖြစ်စေလင့်၊ သင်တို့အားလည်း ဖြစ်စေသတည်းဟု ဆို၍-
ဧဒိသံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇာနော၊ သပါပေန ဥပလိပ္ပတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၂။ တာပသ၊ ရှင်ရသေ့။ အသညတော၊ သီလမရှိသော သူသည်။ ဟန္တွာ စ၊ ပုတ်ခတ်၍၎င်း။ ဆေတွာစ၊ ဖြတ်၍၎င်း။ ဝဓိတွာ စ၊ သတ်၍၎င်း။ ဒါနံ၊ အလှူကို။ ဒေတိ၊ လူ၏။ ဧဒိသံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော။ ဘတ္တံ၊ ဆွမ်းကို။ ဘုဉ္ဇာနော၊ စားသော။ သ သော သမဏော၊ ထိုရဟန်းသည်။ ပါပေန၊ မကောင်းမှုဖြင့်။ ဥပလိပ္ပတိ၊ လိမ်းကျံ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုစကားကို ကြား၍-
ဘုဉ္စမာနောပိ သပ္ပညော၊ န ပါပေန ဥပလိပ္ပတိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၃။ ဥပါသက၊ ဒါယကာ။ အသညတော၊ သီလမရှိသောသူသည်။ ပုတ္တဒါရံပိ၊ သားမယားကိုသော်လည်း။ ဟန္တွာ၊ သတ်၍။ ဒါနံ၊ အလှူကို။ စေ ဒေတိ၊ အကယ်၍ လှူစေကာမူ။ သပ္ပညော၊ ပညာရှိသောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တံ၊ ထိုဆွမ်းကို။ ဘုဉ္စမာနောပိ၊ စားသော်လည်း။ ပါပေန၊ မကောင်းမှုဖြင့်။ န ဥပလိပ္ပတိ၊ မလိမ်းကျု။
ဤသို့ ထိုဒါယကာအား ဘုရားလောင်းသည် တရားကိုဟော၍ နေရာမှထ၍ ဖဲ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ နာဋ၏ သားဖြစ်သော နိဂဏ္ဌသည် ထိုအခါ သူကြွယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူများသက်သတ်၊ ပေးလှူလတ်၍၊ ခံအပ်သူများ၊ အပြစ်များ၊ မလားမကပ်ငြိ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗာလောဝါဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၇။ ပါဒဉ္ဇလိဇာတ်
နှုတ်ခမ်းကိုက်မင်းသား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဒ္ဓါ ပါဒဉ္ဇလီ သဗ္ဗေ အစရှိသော ဂါထာ ပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပါဒဉ္ဇလိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လာဠုဒါယီမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တနေ့သ၌ နှစ်ပါးကုန်သော သာဝကတို့သည် ပြဿနာကို ဆုံးဖြတ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် ပြဿနာကို ကြားနာရကုန်သည်ဖြစ်၍ မထေရ်တို့ကို ချီးမွမ်းကုန်၏။ လာဠုဒါယီမထေရ်သည်ကား ပရိသတ်တို့၏ အလယ်၌နေလျက် ထိုသာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့သည် ငါတို့နှင့်အမျှ တတ်ကုန်သလောဟု နှုတ်ခမ်းကို ကိုက်၏။ မထေရ်တို့သည် ထိုလာဠုဒါယီမထေရ်ကို မြင်ကုန်၍ ဖဲကြကုန်၏ ပရိသတ်သည် ပျက်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ လာဠုဒါယီမထေရ်သည် နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့ကိုကဲ့ရဲ့၍ နှုတ်ခမ်းကို ကိုက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ထိုစကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် လာဠုဒါယီသည် နှုတ် ခမ်းကို ကိုက်ခြင်းကိုထား၍ ထို့ထက်အလွန်ဖြစ်သော တပါးသောအမှုကို မသိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လာဠုဒါယီသည် နှုတ်ခမ်းကို ကိုက်ခြင်းကိုထား၍ ထိုထက်အလွန်ဖြစ်သော တပါးသောအမှုကို မသိကုန်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ် မင်း၏ အကျိုးအကြောင်းကို ဆုံးမတတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ မင်း၏ ပါဒဉ္ဇလီ အမည်ရှိသောသားသည် လျှပ်ပေါ်၏။ ညံ့သော လုံ့လရှိ၏။ နောက်အဘို့၌ မင်းသည် သေ၏။ အမတ်တို့သည် မင်း၏သေမှုကို ပြုကုန်၍ အဘယ်သူကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက်သွန်းကြကုန်အံ့နည်းဟု တိုင်ပင်ကုန်သည်ရှိသော် ပါဒဉ္ဇလီမင်းသားကို အဘိသိက်သွန်းကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဤမင်းသားသည် လျှပ်ပေါ်၏။ ညံ့သောလုံ့လရှိ၏။ စုံစမ်း၍ ထိုမင်းသားကို အဘိသိက် သွန်းကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ အမတ်တို့သည် အဆုံးအဖြတ်ကို စီရင်ကုန်၍ မင်းသားကို အနီး၌နေစေကုန်၍ တရားကို ဆုံးဖြတ်ကုန်သည်ရှိသော် ကောင်းစွာ မဆုံးဖြတ်ကုန်၊ ထိုအမတ်တို့သည် အရှင်မဟုတ်သောသူကို အရှင်ပြုကုန်၍ မင်းသား အသို့ သဘောရှိသနည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ကောင်းစွာ ဆုံးဖြတ်ကုန်၏ လောဟု မင်းသားကို မေးကုန်၏။ ထိုပါဒဉ္ဇလီမင်းသားသည် နှုတ်ခမ်းကိုကိုက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပညာရှိယောင်တကား၊ ထိုမင်းသားသည် ကောင်းစွာ မဆုံးဖြတ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု အောက်မေ့ သည်ဖြစ်၍-
တထာ ဟိ ဩဋ္ဌ ဘဉ္ဇတိ၊ ဥတ္တရိံ နူန ပဿတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၄။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ပါဒဉ္ဇလီ၊ ပါဒဉ္ဇလိမင်းသားသည်။ အဒ္ဓါ၊ စင်စစ်။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့ကို။ ပညာယ၊ ပညာဖြင့်။ အတိရောစတိ၊ လွန်၍ ထွန်းပ၏။ တထာဟိ၊ ထို့ကြောင့်လျှင်။ ဩဋ္ဌံ၊ နှုတ်ခမ်းကို။ ဘဉ္ဇတိ၊ ကိုက်၏။ ဥတ္တရိံ၊ အလွန်ဖြစ်သောအကြောင်းကို။ ပဿတိ နူန၊ မြင်ယောင်တကား။
အမတ်တို့သည် တပါးသောနေ့၌လည်း အဆုံးအဖြတ်ကို စီရင်ကုန်၍ တရားကို ကောင်းစွာ ဆုံးဖြတ်ကုန်၍ မြတ်သောမင်းကြီး အဆုံးအဖြတ်ကို အဘယ်သို့ သဘောရှိသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုပါဒဉ္ဇလိမင်းသားသည် တဖန်လည်း နှုတ်ခမ်းကိုသာလျှင် ကိုက်၏။ ထိုအခါ ထိုပါဒဉ္ဇလိမင်းသား၏ အလွန်မိုက်သည်အဖြစ်ကို သိ၍ ဘုရားလောင်းသည်-
အညတြ ဩဋ္ဌနိဗ္ဘောဂါ၊ နာယံ ဇာနာတိ ကိဉ္စနံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၁၉၅။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ပါဒဉ္ဇလီ၊ ဤပါဒဉ္ဇလိမင်းသားသည်။ ဓမ္မံ ဝါ၊ သင့်သော အကြောင်းကို၎င်း။ အဓမ္မံ ဝါ၊ မသင့်သော အကြောင်းကို၎င်း။ အတ္ထာနတ္ထံ ဝါ၊ အကျိုးရှိသည် မရှိသည်ကို၎င်း။ န ဗုဇ္စျတိ၊ မသိ။ အယံ၊ ဤ ပါဒဉ္ဇလိမင်းသားသည်။ ဩဋ္ဌနိဗ္ဘောဂါ၊ နှုတ်ခမ်းကို ကိုက်ခြင်းကို။ အညတြ၊ ကြဉ်၍။ ကိဉ္စနံ၊ တစုံတခုကို။ န ဇာနာတိ၊ မသိ။
အမတ်တို့သည် ပါဒဉ္ဇလိမင်းသား၏ မိုက်သည်၏အဖြစ်ကို သိကုန်၍ ဘုရားလောင်းကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက် သွန်းကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ လာဠုဒါယီသည် ထိုအခါ ပါဒဉ္ဇလိမင်းသားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသော အမတ်ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နှုတ်ခမ်းကိုက်တာ၊ လွဲ၍သာ၊ ဘယ်ဟာ ဘာမသိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပါဒဉ္ဇလိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၈။ ကိံသုကောပမဇာတ်
မင်းသားလေးယောက် ပေါက်လေးပင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗေဟိ ကိံသုကော ဒိဋ္ဌော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကိံသုကောပမဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကိံသုကောပမသုတ္တန်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ လေးယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားသို့ကပ်၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို တောင်းကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့အား ကမ္မ ဋ္ဌာန်းကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုယူကုန်၍ မိမိတို့၏ ညဉ့်သန့်ရာ နေ့သန့်ရာအရပ်ကိုကပ်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့တွင် တပါးသောရဟန်းသည် ခြောက်ပါးကုန်သော ဖဿာယတနတို့ကို သိမ်းဆည်း၍ ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ တပါးသောရဟန်းသည် ငါးပါးကုန်သော ခန္ဓာတို့ကို။ တပါးသောရဟန်းသည် လေးပါးကုန်သော မဟာဘုတ်တို့ကို။ တပါးသောရဟန်းသည် တဆယ့်ရှစ်ပါးကုန်သော ဓာတ်တို့ကို သိမ်းဆည်း၍ ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် မိမိတို့သည် ရအပ်သော တရားအထူးကို မြတ်စွာဘုရားအား လျောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ တပါးသော ရဟန်းအား ဤရဟန်းတို့၏ ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့သည် ထူးကုန်၏။ နိဗ္ဗာန်သည် တူ၏။ အဘယ့်ကြောင့် ခပ်သိမ်းကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရအပ်သနည်းဟု အကြံသည်ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ပေါက်ပင်ကို မြင်ဘူးကုန်သော မင်းသားညီနောင် လေးယောက်တို့နှင့်တကွ သင့်အား ထူးသောအဖြစ်သည် အသို့ရှိအံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား ဤအကြောင်းကို အကျွန်ုပ်တို့အား ဟောတော်မူပါ ကုန်လောဟု ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းအား လေးယောက်ကုန်သော သားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုမင်းသားတို့သည် တနေ့သ၌ ရထားထိန်းကိုခေါ်၍ အချင်း ရထားထိန်း ငါတို့သည် ပေါက်ပင်ကို မြင်လိုကုန်၏။ ငါတို့အား ပေါက်ပင်ကို ပြလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ရထားထိန်းသည် ကောင်းပြီ ပြအံ့ဟုဆို၍ လေးယောက်ကုန်သော မင်းသားတို့အားလည်း တပေါင်းတည်းမပြုမူ၍ မင်းသားကြီးကို ရှေးဦးစွာ ရထား၌ စီးစေ၍ တောသို့ဆောင်၍ ဤသည်ကား ပေါက်ပင်တည်းဟု မည်းသောကာလ၌ ပေါက်ပင်ကို ပြ၏။ တယောက်သော မင်းသားအား ထူသောအရွက်ရှိသောကာလ၌ ပြ၏။ တယောက်သော မင်းသားအား ပွင့်သောကာလ၌ ပြ၏။ တယောက်သော မင်းသားအား သီးသောကာလ၌ ပြ၏။
နောက်အဘို့၌ လေးယောက်ကုန်သော မင်းသားညီနောင်တို့သည်လည်း တပေါင်းတည်း နေကြကုန်လျှက် ပေါက်ပင်မည်သည်ကား အဘယ်သို့ သဘောရှိသနည်းဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ထို့နောင်မှ တယောက်သော မင်း သားသည် မီးလောင်ငုတ်ကဲ့သို့ ရှိ၏ဟု ဆို၏။ နှစ်ယောက်မြောက်သော မင်းသားသည် ပညောင်ပင်ကဲ့သို့ ရှိ၏ဟု ဆို၏။ သုံးယောက်မြောက်သော မင်းသားသည် သားတစ်ကဲ့သို့ ရှိ၏ဟု ဆို၏။ လေးယောက်မြောက်သော မင်းသားသည် ကုက္ကိုပင်ကဲ့သို့ ရှိ၏ဟု ဆို၏။ ဤသို့ ထိုမင်းသားတို့သည် အချင်းချင်း စကားဖြင့် မနှစ်သက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အဘ၏ အထံသို့ သွားကုန်၍ ခမည်းတော်မင်းမြတ် ပေါက်ပင်မည် သည်ကား အဘယ်သို့သဘော ရှိသနည်းဟု မေး၍ သင်တို့သည် အသို့ဆိုအပ်သနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆိုအပ်ကုန်သော အမှတ်ကို မင်းအား လျှောက်ကြကုန်၏။ မင်းသည် လေးယောက်ကုန်သော သင်တို့သည်လည်း ပေါက်ပင်ကို မြင်ဘူးကြကုန်၏။ စင်စစ် သင်တို့သည် ပေါက်ပင်ကို ပြလတ်သည်ရှိသော် ရထားထိန်းကို ဤမည်သောကာလ၌ ပေါက်ပင်သည် အသို့ဘောရှိသနည်း၊ ဤမည်သောကာလ၌ကား အဘယ်သို့ သဘောရှိသနည်းဟု ခွဲခြမ်းဝေဘန်၍ မမေးအပ်၊ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ယုံမှားခြင်းသည် ဖြစ်၏ဟု ဆို၍-
န ဟိ သဗ္ဗေသု ဌာနေသု၊ သာရထိ ပရိပုစ္ဆိတော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၆။ တာတ၊ ချစ်သားတို့။ သဗ္ဗေဟိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သင်တို့သည်။ ကိံသုကော၊ ပေါက်ပင်ကို။ ဒိဋ္ဌော၊ မြင်ဘူးကြ၏။ ဧတ္ထ၊ ဤပေါက်ပင်၌။ တေ-တုမှေ၊ ထိုသင်တို့သည်။ ကိံ နု ဝိစိကိစ္ဆထ၊ အဘယ့်ကြောင့် ယုံမှားရှိကုန်သနည်း ဟူမူကား။ တုမှေဟိ၊ သင်တို့သည်။ သဗ္ဗေသု၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဌနေသု၊ အရာတို့၌။ သာရထိ၊ ရထားထိန်းကို။ န ပရိပုစ္ဆတော၊ မမေးအပ်။ တေန၊ ထိုသို့ မမေးအပ်သောကြောင့်။ ဝိစိကိစ္ဆထ၊ ယုံ မှားရှိကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအကြောင်းကို ပြတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ထိုမင်းသားညီနောင် လေးယောက်တို့သည် ခွဲခြမ်းဝေဘန်ခြင်းကို မပြုကုန်၍ မမေးအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပေါက်ပင်၌ ယုံမှားခြင်းကို ဖြစ်စေကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူ သင်သည်လည်း ဤတရား၌ ယုံမှားခြင်းကို ဖြစ်စေ၏ဟု မိန့်တော်မူပြီး၍ မြတ်စွာဘုရားသည်-
တေ ဝေ ဓမ္မေသု ကင်္ခန္တိ၊ ကိံသုကသ္မိံဝ ဘာတရော။
ဟူသော နှစ်ခုတနု့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၉၇။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဘာတရော၊ လေးယောက်ကုန်သော မင်းသားညီနောင်တို့သည်။ ကိံသုကသ္မိံ၊ ပေါက်ပင်၌။ ကင်္ခန္တိ ဣဝ၊ ယုံမှားကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ယေသံ၊ အကြင်သူတို့သည်။ သဗ္ဗေဟိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဉာဏေဟိ၊ ဝိပဿနာဉာဏ်တို့ဖြင့်။ ဓမ္မာ၊ ဖဿ အာယတန အစရှိသော တရားတို့ကို။ အဇာနိတာ၊ မသိအပ်ကုန်။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ဓမ္မေသု၊ ဖဿအာယတန အစရှိကုန်သော တရားတို့၌။ ကင်္ခန္တိ၊ ယုံမှားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရည်မှန်းချက်မှာ၊ တူတုံပါလည်း။ လုပ်ရာအမှု၊ ကွဲပြားပြု၍၊ ဘယ်ဟုဘယ်ပင်၊ ပြစ်မတင်သင့်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကိံသုကောပမဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၉။ သာလကဇာတ်
ရှင်ကြီးနှိပ်စက်- ရှင်ငယ်ထွက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဧကပုတ္တကော ဘဝိဿတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာလကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော မထေရ်ကြီးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုမထေရ်ကြီးသည် သူငယ်တယောက်ကို ရှင်ပြု၍ နှိပ်စက်လျက် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေသတတ်၊ သာမဏေသည် နှိပ်စက်ခြင်းကို သည်းမခံနိုင်သည်ဖြစ်၍ လူထွက်၏။ မထေရ်ကြီးသည် သွား၍ သူငယ် သင်၏သင်္ကန်း သင်၏သပိတ်သည် သင့်ဘို့သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါ၏ဥစ္စာဖြစ်သော သပိတ်သင်္ကန်းသည်လည်း သင့်ဘို့သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ထိုသူငယ်ကို ဖြားယောင်း၏။ ထိုသူငယ်သည် ရှင်မပြုအံ့ဟု ဆို၍လည်း အဖန်တလဲလဲ ဖြားယောင်းဆိုလတ်သည်ရှိသော် ရှင်ပြုပြန်၏။ ထိုအခါ ထိုသူငယ်ကို ရှင်ပြုသောနေ့မှစ၍ တဖန် မထေရ်ကြီးသည် ညှဉ်းဆဲ၏။ ထိုသာမဏေသည် ညှဉ်းဆဲခြင်းကို သည်းမခံနိုင်သည်ဖြစ်၍ တဖန်ထွက်၍ အကြိမ်များစွာ တောင်းပန်သော်လည်း အရှင်ဘုရား သင်သည် ငါ့ကို သည်းခံသော်လည်း မခံနိုင်သလျှင်ကတည်း၊ ငါနှင့်ကင်း၍ နေအံ့သောငှာလည်း မစွမ်းနိုင်သလျှင်ကတည်း၊ သွားလေ ရှင်မပြုပြီဟု ဆို၍ ရှင်မပြုဘဲနေ၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ စင်စစ်လိမ္မာသောစိတ်ရှိသော ထိုသူငယ်သည် မထေရ်ကြီး၏အလိုကို သိ၍ ရှင်မပြုဘဲ နေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤသူငယ်သည် ယခုအခါ၌သာ လိမ္မာသောစိတ်ရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လိမ္မာသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍သာလျှင် တကြိမ် ထိုသူ၏အပြစ်ကိုမြင်၍ တဖန် မပေါင်းဘော်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူကြွယ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် စပါးရောင်းခြင်းဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ တယောက်သော အလမ္ပာယ်သည် မျောက်တခုကိုသင်၍ ဆေးကိုကိုင်စေ၍ ထိုမျောက်ကို မြွေကိုကစားစေ၍ အသက် မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုအလမ္ပာယ်သည် ဗာရာဏသီပြည်၌ ပွဲလမ်းသဘင် ကြွေးကြော်သည်ရှိသော် ပွဲလမ်းသဘင်ကို ကစားလို၍ ဤမျောက်ကို မမေ့မလျော့ပါလင့်ဟု ဆို၍ ထိုမျောက်ကို စပါးကုန်သည်၏လက်၌ထား၍ ပွဲလမ်းသဘင်ကစား၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ထိုစပါးကုန်သည်၏ အထံသို့ သွား၍ မျောက်သည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။
မျောက်သည် အရှင်၏အသံကို ကြား၍လျှင် စပါးစိမှ လျင်မြန်စွာ ထွက်လာ၏။ ထိုအခါ ထိုမျောက်ကို ထိုအလမ္ပာယ်သည် ဝါးခြမ်းပြားနှင့် ကျောက်၌ရိုက်၍ ယူလေပြီးလျှင် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ လျောက်ပတ်သော အရပ်၌ချည်၍ အိပ်ပျော်လေ၏။ မျောက်သည် ထိုအလမ္ပာယ် အိပ်ပျော်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ မိမိ၏အနှောင်အဖွဲ့ကိုဖြေ၍ သရက်ပင်သို့တက်၍ သရက်သီးမှည့်ကိုစားပြီးလျှင် အစေ့တို့ကို အလမ္ပာယ်၏ ကိုယ်ပေါ်သို့ချ၏။ အလမ္ပာယ်သည် နိုး၍ ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် မျောက်ကိုမြင်၍ ချိုသာနာဘွယ်သောစကားနှင့် လှည့်ပတ်၍ သရက်ပင်မှသက်စေ၍ ဖမ်းအံ့ဟု ကြံလျှက် ထိုမျောက်ကို ဖြားယောင်းလိုရကား -
တွဉ္စ နော ဟေဿသိ၊ ဣဿရော ကုလေ။
ဩရောဟ ဒုမသ္မာ သာလက၊
ဧဟိ ဒါနိ ဃရကံ ဝဇေမသေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၈။ သာလက၊ သာလက။ တွံ၊ သင်သည်။ နော၊ ငါတို့၏။ ဃရေ၊ အိမ်၌။ ဧကပုတ္တကော၊ တယောက်တည်းသော သားသည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ မေ၊ ငါ၏။ ဘောဂါနံ၊ စည်းစိမ်တို့ကို။ ဣဿရော၊ အစိုးရသည်။ ဟေဿသိ၊ ဖြစ်ရလတ္တံ့။ ဒုမသ္မာ၊ သရက်ပင်မှ။ ဩရောဟ၊ ဆင်းခဲ့လော့။ ဒါနိ-ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ အမှာကံ၊ ငါတို့၏။ ဃရကံ၊ အိမ်သို့။ ဝဇေမသေ၊ သွားကြကုန်အံ့။ ဧဟိ၊ လာလော။
မျောက်သည် ထိုစကားကို ကြား၍-
ယဉ္စ ဟနသိ မံ ဝေဠုယဋ္ဌိယာ။
ပက္ကမ္ဗဝနေ ရမာမသေ။
ဂစ္ဆ တွံ ဃရကံ ယထာသုခံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉၉။ ဘော အဟိတုဏ္ဍိက၊ အိုအလမ္ပာယ်သမား။ တွံ၊ သင်သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ သုဟဒယောတိ မညသိ နနု၊ လိမ္မာသောစိတ်ရှိ၏ဟူ၍ အောက်မေ့သည် မဟုတ်တုံလော။ တွံ၊ သင်သည်။ မံ၊ ကို။ ဝေဠုယဋ္ဌိယာ၊ ဝါးခြမ်းပြားဖြင့်။ ယဉ္စ ဟနသိ၊ အကြင်ကြောင့် ရိုက်၏။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ပက္ကမ္ဗဝနေ၊ သရက်သီးမှည့်သော တော၌။ ရမာမသေ၊ မွေ့လျော်ကုန်အံ့။ တွံ၊ သင်သည်။ ဃရကံ၊ အိမ်သို့။ ယထာသုခံ၊ အလိုအတိုင်း။ ဂစ္ဆ၊ သွားလေလော့။
ဤသို့ဆို၍ တောသို့ဝင်၏။ အလမ္ပာယ်သည်လည်း နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၍ အိမ်သို့ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ သာမဏေသည် ထိုအခါ မျောက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မဟာထေရ်သည် ထိုအခါ အလမ္ပာယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ စပါးကုန်သည် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တကြိမ်ပြစ်မြင်၊ သူမခင်၊ ခုတွင်မက ရှေးဘဝ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာလကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဒုကနိပါတ်-သိင်္ဂါလဝဂ်
၁၀။ ကပိဇာတ်
ရသေ့သွင်မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အယံ ဣသီ ဥပသမသံယမေ ရတော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကပိဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်း၏အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေ သည်၏ အဖြစ်သည် ရဟန်းတို့၌ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော ရဟန်းသည် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ရာဖြစ်သော ဘုရား သခင်၏ သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းကို ပြည့်စုံစေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မီးဟူသော အကြောင်းကြောင့် မျောက်ဖြစ်၍အံ့ဘွယ်သရဲ၏အဖြစ်ကို ပြုဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် သားသည် ရှေးရှူထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍ သွားနိုင်သောကာလ၌ ပုဏ္ဏေးမသည် သေလတ်သည်ရှိသော် သားကိုရင်ခွင်ဖြင့်ချီ၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်းအဖြစ်အားဖြင့် ရဟန်းပြု၍ ထိုသားငယ်ကိုလည်း ရသေ့ငယ်ပြု၍ သစ်ရွက်မိုးသော သင်္ခမ်း၌နေခြင်းကို ပြု၏။ မိုဃ်းလအခါ အယဉ်မပြတ်စီးသော မိုဃ်းသည် စွေလတ်သည်ရှိသော် မျောက်သည် အချမ်းနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍၊ သွားဖြင့် သွားတို့ကိုခဲလျက် တုန်လှုပ်လျှက် သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည်းကြီးစွာသော ထင်းတုံးတို့ကိုဆောင်၍ မီးညှိ၍ ညောင်စောင်း၌ လျောင်း၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ သားငယ်သည်လည်း ထိုဘုရားလောင်း၏ ခြေတို့ကိုဆုပ်နယ်လျက်နေ၏။ ထိုမျောက်သည် တပါးသော သေလေသောရသေ့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော မျှော်တေသင်္ကန်းတို့ကို ဝတ်ရုံ၍ သစ်နက်ရေကို ပခုံး၌ တင်၍ ထမ်းပိုးကရားကိုယူ၍ ရသေ့အသွင်ဖြင့် လာလတ်၍ သစ်ရွက်မိုးသော သင်္ခမ်းတံခါး၌ မီးဟူသောအကြောင်းကြောင့်အံ့ဘွယ်သရဲသော အမှုကိုပြု၍ ရပ်၏။ ရသေ့ငယ်သည်လည်း မြင်၍ ဘခင် ရသေ့တယောက်သည် အချမ်းနှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ တုန်လှုပ်လျက် ရပ်၏။ ဤမီးဖိုသို့ ထိုရသေ့ကို ခေါ်ကုန်လော့၊ မီးလှုံလတ္တံ့ဟု အဘကို တောင်းပန်လိုသည်ဖြစ်၍-
သ တိဋ္ဌတိ သိသိရဘယေန အဋ္ဋိတော။
ဟန္ဒ အယံ ပဝိသတု မံ အဂါရကံ၊
ဝိနေတု သီတံ ဒရထဉ္စ ကေဝလံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၂၀၀။ တာတ၊ ဘခင်။ ဥပသမသံယမေ၊ ရာဂအစရှိသည်တို့ကို ငြိမ်းစေခြင်း သီလကို ထိန်းသိမ်းခြင်း၌။ ရတော၊ မွေ့လျော်ထသော။ သ-သော အယံ ဣသီ၊ ဤရသေ့သည်။ သိသိရဘယေန၊ လေနှင့်တကွ ရွာသောမိုဃ်းသည် ဖြစ်စေအပ်သော ချမ်းအေးခြင်း ဘေးသည်။ အဋ္ဋိတော၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ တိဋ္ဌတိ၊ ရပ်၏။ ဟန္ဒ၊ ယခု။ အယံ၊ ဤရသေ့သည်။ ဣမံ အဂါရကံ၊ ဤကျောင်းသို့။ ပဝိသတု၊ ဝင်စေသတည်း။ ကေဝလံ၊ အလုံးစုံသော။ သိတဉ္စ၊ ချမ်းခြင်းကို၎င်း။ ဒရထဉ္စ၊ ဆင်းရဲခြင်းကို၎င်း။ ဝိနေတု၊ ဖျောက်စေသတည်း။
ဘုရားလောင်းသည် သား၏စကားကို ကြား၍ ထ၍ ကြည့်သည် ရှိသော် မျောက်၏အဖြစ်ကို သိ၍-
ကပီ အယံ ဒုမဝရသာခဂေါစရော။
သော ဒူသကော ရောသကော စာပိ ဇမ္မော၊
သစေ ဝဇေမံပိ ဒူသေယျဂရံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၀၁။ တာတ၊ ချစ်သား။ အယံ၊ ဤသတ္တဝါသည်။ ဥပသမသံယမေ၊ ရာဂအစရှိသည်တို့ကိုငြိမ်းစေခြင်း သီလကိုစောင့်စည်းခြင်း၌။ ရတော၊ မွေ့လျော်သော။ ဣသိ၊ ရသေ့သည်။ န၊ မဟုတ်။ အယံ၊ ဤသတ္တဝါသည်။ ဒုမဝရသာခဂေါစရော၊ မြတ်သော သစ်ပင်တို့၏အခက်၌ ကျက်စားတတ်သော။ ကပီ၊ မျောက်တည်း။ သော၊ ထိုမျောက်သည်။ ဒူသကော စ၊ ဖျက်လည်း ဖျက်ဆီး တတ်၏။ ရောသကော စာပိ၊ ချုတ်လည်း ချုတ်ချယ်တတ်၏။ ဇမ္ဗော စ၊ ယုတ်လည်း ယုတ်မာ၏။ ဣမံပိ၊ ဤကျောင်းသို့လည်း။ သစေ ဝဇေ၊ အကယ်၍ ဝင်ငြားအံ့။ အဂါရံ၊ ကျောင်းကို။ ဒူသေယျ၊ ဖျက် ဆီးရာ၏။
ဤသို့ဆိုပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းသည် မီးစကိုကိုင်၍ ထိုမျောက်ကို ချောက်လိုက်၍ ပြေးစေ၏။ ထိုမျောက်သည် ခုန်လွှားကာ တောသို့ဝင်၍ ပြေး၏။ တဖန် ထိုအရပ်သို့ မလာပြီ၊ ဘုရားလောင်းသည် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ရသေ့ငယ်အား ကသိုဏ်းပရိကံကို ကြား၏။ ထိုရသေ့ငယ်သည်လည်း အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုနှစ်ဦးသော ရသေ့တို့သည်လည်း မယုတ်သော ဈာန်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည်မဟုတ်၊ ရှေးကာလမှ စ၍လည်း ဤရဟန်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသလျှင်ကတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ရဟန်းတို့ ယခုအခါအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ မျောက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ သား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အဘရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဝါသနာဘာဂီ၊ ထုံဝသီ၊ အညီအံ့ဘွယ်ပြ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကပိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၁။ သင်္ကပ္ပရာဂဇာတ်
ဝတ်လဲလျှော့ပြေ ဈာန်ယာဉ်ကြွေ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သင်္ကပ္ပရာဂ ဓောတေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသင်္ကပ္ပဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ရဟန်းအဖြစ်၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော တယောက်သော အမျိုးသားသည် သာသနာတော်၌ အသက်ကိုလှူသဖြင့် ရဟန်းပြု၍ တနေ့သ၌ သာဝတ္ထိပြည်ဝယ် ဆွမ်းခံသွားသည်ရှိသော် တန်ဆာဆင်အပ်သော မိန်းမတယောက်ကိုမြင်၍ ကာမရာဂဖြစ်ရကား မမွေ့လျော်သည် ဖြစ်၍ နေသတတ်၊ မမွေ့လျော်သော ထိုရဟန်းကို ဆရာဥပဇ္ဈာယ် အစရှိသည်တို့ သိမြင်၍ မမွေ့လျော်သော အကြောင်းကို မေးပြီးလျှင် ထိုရဟန်း၏ လူထွက်လိုသော အဖြစ်ကိုသိ၍ ငါ့သျှင် ဘုရားမည်သည်ကား ကာမရာဂအစရှိသော ကိလေသာတို့သည် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သော သူတို့၏ ကိလေသာတို့ကို ခွဲ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူပြီးလျှင် သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်တို့ကို ပေးတတ်၏။ လာလော့ သင့်ကို မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ဆောင်ကုန်အံ့ဟုဆို၍ ထိုရဟန်းကို ခေါ်၍သွားကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ အလိုမရှိသည်လျှင်ဖြစ်သော ဤရဟန်းကိုခေါ်၍ အဘယ့်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်သော် ထိုအကြောင်းကို ကြား လျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်ကား ရဟန်းအဖြစ်၌ ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် ငြီးငွေ့သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုအကြောင်းကိုနားတော်လျှောက်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမတို့မည်သည်ကား ရှေးကာလ၌ ဈာန်၏အာနုဘော်အားဖြင့် ခွဲအပ်ပြီးသော ကိလေသာရှိကုန်သော စင်ကြယ်ကုန်သော သူတို့အားလည်း ကိလေသာကို ဖြစ်စေကုန်ပြီ၊ သင်ကဲ့သို့ အချည်းနှီးသောသူကို အဘယ့်ကြောင့် မညစ်ညူးစေကုန်လတ္တံ့နည်း၊ စင်ကြယ်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ညစ်ညူကုန်သေး၏။ မြတ်သော အကျော်အစောနှင့် ပြည့်စုံကုန်သောသူတို့သည်လည်း အကျော်အစော မဲ့သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်သေး၏။ မစင်ကြယ်သော သူတို့သည်ကား အဘယ်ဆိုဘွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း၊ မြင်းမိုရ်တောင်ကို လှုပ်စေနိုင်သော လေသည် ဟောင်းလေပြီးသော သစ်ရွက်ခြောက်ကို အဘယ်မူ၍ မလှုပ်စေနိုင်ငြားအံ့နည်း၊ ဗောဓိအပြင်၌နေ၍
သစ္စာတို့ကို သိအံ့သောသူကိုလည်း ဤကိလေသာသည် နှိပ်စက်နိုင်ဘိ၏။ သင်ကဲ့သို့သော သူကိုကား ထိုကိလေသာသည် အဘယ်မူ၍ မနှိပ်စက်နိုင်ကုန်အံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်ရကား အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကုဋေရှစ်ဆယ် ကြွယ်ဝသော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလ အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပြန်၍ သားမယားမွေး၏။ မိဘလွန်သဖြင့် မိဘတို့အား သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိစ္စကိုပြု၍ ရွှေငွေဥစ္စာတို့ကို ကြည့်လတ်သော် ဤဥစ္စာသည်ကား ထင်၏။ ဤဥစ္စာရှင်တို့သည်ကား မထင်ဟု ဆင်ခြင်လျက် သံဝေဂရ၏။ ကိုယ်မှ ချွေးတို့သည် ယိုကုန်၏ ထိုဘုရားလောင်းသည် လူတို့ဘောင်၌ ကြာမြင့်စွာနေလျက် အလှူပေး၍ ကာမတို့ကို ပယ်ပြီးလျှင် မျက်ရည်စွတ်သော မျက်နှာရှိသော ဆွေမျိုးအပေါင်းတို့ကို စွန့်လျက် ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော အရပ်၌ ကျောင်းဆောက်၍ သစ်မြစ် သစ်သီးအစရှိကုန်သော အာဟာရတို့ဖြင့် မျှတလျှက် မကြာမြင့်မီလျှင် အဘိညာဉ်သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ကစားခြင်းကို ကစားလျက် ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ လူတို့ပြည်ကို မှီ၍ နေရမူကား ငါ၏ကိုယ်သည်လည်း ခိုင်ခံ့သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် သွားခြင်းဖြင့် ဣရိယာပုထိကို ဆောင်ခြင်းပြုရသည်လည်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ အကြင်သူတို့သည် ထိုကဲ့သို့ သီလနှင့်ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား ဆွမ်းကိုမူလည်း လှူကုန်လတ္တံ့၊ ရှိခိုးခြင်းအစရှိသည်ကိုလည်း ပြုကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသူတို့သည် နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေကုန်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ဤသို့ ကြံပြီး၍-
ထိုဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာမှ သက်ခဲ့၍ အစဉ်သဖြင့် ဒေသစာရီ သွားလတ်သော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ နေဝင်သောအခါ၌ နေရာအရပ်ကိုကြည့်လျှင် ဥယျာဉ်ကိုမြင်၍ ဤဥယျာဉ်ကား နေခြင်းငှါ လျောက်ပတ်၏။ ဤဥယျာဉ်၌နေအံ့ဟု ဥယျာဉ်သို့ဝင်၍ တခုသော သစ်ပင် ရင်း၌ နေလျက် ဈာန်ချမ်းသာဖြင့် ညဉ့်ကိုကုန်စေ၍ မိုး သောက်လတ်သော် ကိုယ်လက်သုတ်သင်၍ နံနက်အခါ၌လျှင် ဆံကျစ် သစ်နက်ရေ လျှော်တေ သင်္ကန်းတို့ကို ကောင်းမွန်စွာ ပြုပြင်၍ သပိတ်ကိုပိုက်လျက် ငြိမ်သက်သော ဣန္ဒြေ ငြိမ်သက်သောစိတ် ငြိမ်သက်သော ဣရိယာပုတ်နှင့် ပြည့်စုံစွာ ထမ်းပိုးတပြန်ကြည့်၍ ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာနှင့် ပြည့်စုံသော မိမိ၏ အဆင်း အသရေဖြင့် လူအပေါင်း၏ မျက်စိတို့ကို ငင်ဘိသကဲ့သို့ မြို့သို့ဝင်၍ ဆွမ်းခံသွားလျက်ပင် မင်းအိမ်တံခါးသို့ ရောက်၏။ မင်းသည် မြတ်သောအပြင်၌ စင်္ကြံသွားလျက် လေသာပြူတင်းပေါက်ဖြင့် ဘုရားလောင်းကို မြင်၍ ဣရိယာပုထ်၌လျှင် ကြည်ညို၍ သူတော်ကောင်းတရားမည်သည် အကယ်၍ ရှိငြားအံ့၊ ဤရသေ့၏ကိုယ်တွင်း၌ ရှိသည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၍ သွားချေ ရှင်ရသေ့ကို ပင့်ချေဟု တယောက်သော အမတ်ကို စေ၏။ ထိုအမတ်သည် သွား၍ ရှိခိုးလျက် သပိတ်ကို လှမ်း၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားကို မင်းသည် ပင့်ခေါ်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသော ဒါယကာ ငါတို့ကို မင်းသည် မသိဟု ဆို၏ အရှင်ဘုရား ထိုသို့တပြီးကား အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး လာပါအံ့၊ ထိုမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး အရှင်ဘုရားတို့သည် ဤအရပ်၌သာလျှင် နေတော်မူပါကုန်လော့ဟု ဆိုလျက် သွား၍ မင်းအား ကြားလျှောက်၏။ မင်းသည် ငါတို့အားကား ဆရာရသေ့သည် မရှိ၊ သွားချေ ထိုရသေ့ကို ပင့်ဆောင်ချေဆို၍ မိမိသည်လည်း လေသာနန်းတံခါးပေါက်ဖြင့် လက်ကိုဖြန့်လျက် ရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား ဤအရပ်သို့ အရှင်ဘုရား ကြွတော်မူပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အမတ်၏လက်၌ သပိတ်ကိုပေး၍ မြတ်သောပြာသာဒ်အပြင်သို့ တက်၏။
ထိုအခါ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုးလျက် ရာဇ ပလ္လင်၌ နေစေ၍ မိမိဘို့ ကောင်းစွာ စီရင်အပ်သော ယာဂုခဲဘွယ် ဆွမ်းတို့ဖြင့် လုပ်ကျွေး၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသော် ဘုရားလောင်းကို ပြဿနာမေး၏။ ပြဿနာကို ဖြေသဖြင့် လွန်စွာကြည်ညို၍ ရှိခိုးလျက် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် အဘယ်အရပ်၌ သီတင်းသုံး နေကုန်သနည်း၊ အဘယ်အရပ်မှ ကြွလာကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါတို့သည် ဟိမဝန္တ၌ နေကုန်၏ဟု ပြောဆိုလတ်သော် တဖန် အဘယ့်ကြောင့် ကြွလာကုန်သနည်းဟု မေး၍ မြတ်သော မင်းကြီး မိုဃ်းကာလ၌ အမြဲနေရာမည်သည်ကို ရခြင်းငှါ သင့်၏။ ထို့ကြောင့် လာကုန်၏ဟု ဆိုလတ်သော် အရှင်ဘုရား ထိုသို့တပြီးကား မင်း၏ဥယျာဉ်၌ နေတော်မူပါကုန်လော့၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် လေးပါးသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် မပင်မပန်းကုန်လတ္တံ့၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်သော ကောင်းမှုကို ပွားစေရအံ့ဟု ဆိုလေသဖြင့် ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ နံနက်စာစားပြီးသော် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သစ်ရွက်မိုးသော ကျောင်းစင်္ကြံတို့ကို ဆောက်စေ၍ ညဉ့်သန့် နေ့သန့်ရာအရပ် အစရှိသည်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ရဟန်းတို့၏ ပရိက္ခရာတို့ကို လှူပြီး၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် ချမ်းသာသဖြင့် နေပါကုန်လော့ ဟုဆို၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို အပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအခါမှစ၍ တဆယ်နှစ်နှစ်တို့ပတ်လုံး ထိုဥယျာဉ်၌သာလျှင် နေ၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်း၏ပစ္စန္တရစ်ကို ခိုးသူတို့သည် ဖျက် ဆီးအပ်၏။ မင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်စိမ့်သောငှါ သွားလိုရကား မိဖုယားကို ခေါ်၍ မိဖုယား သင်သည် မြို့၌ နေရစ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ်ကိုမှီ၍ ဆိုကုန်သနည်းဟု လျှောက်လတ်သော် မိဖုယား သီလရှိသော ရသေ့ကို မှီ၍ ဆို၏ဟု မင်းသည် ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည်ရှင်ရသေ့၌ မမေ့မလျော့သည် ဖြစ်အံ့ ရှင်ရသေ့အား လုပ်ကျွေးခြင်းသည် အကျွန်ုပ်၏ ဝန်ဖြစ်စေ၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် ရွံရှာခြင်း ကင်းကုန်သည်ဖြစ်၍ ကြွတော်မူလောဟု မိဖုယားသည် ဆို၏။ မင်းသွားသည်ရှိသော် မိဖုယားသည်လည်း ဘုရားလောင်းကို မင်းဆိုတိုင်းသာလျှင် ရိုသေစွာ လုပ်ကျွေး၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား မင်း၏သွားသောကာလ၌ အမြဲအခါ၌သွား၍ မိမိအလိုရှိသော ကာလ၌ ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စကို ပြု၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် အလွန်ကြာမြင့်လတ်သော် မိဖုယားသည် ခပ်သိမ်းသော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကို စီရင်၍ ရေချိုး၍ တန်ဆာဆင်၍ ညောင်စောင်းငယ်ကိုခင်း၍ ဘုရားလောင်း၏ လာခြင်းကို မျှော်လျက် ပြေပြစ်သောအဝတ်ကို အလျော့လျော့ဝတ်၍ အိပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း အခါကိုမှတ်၍ သပိတ်ကိုယူ၍ ကောင်းကင်ဖြင့်သွား၍ လေ သွန်တံခါးသို့ရောက်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ လျှော်တေ သင်္ကန်းသံကို ကြား၍ အဆောတလျင်ထသော မိဖုယား၏ ကိုယ်မှ ပြေပြစ်သောအဝတ်သည် လျှောကျ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဝိသဘာဂအာရုံကိုမြင်၍ ဣန္ဒြေကိုဖျက်၍ တင့်တယ်၏ ဟု နှလုံးသွင်းလျက် ကြည့်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ဈာန်၏အစွမ်းအားဖြင့်ငြိမ်သော ကိလေသာသည်လည်း ကြုတ်၌ ထည့်အပ်သော မြွေဟောက်သည် ပါးပျဉ်းထောင်၍ ထသကဲ့သို့၎င်း အစေးရှိသောသစ်ပင်ကို ပဲခွပ်ဖြင့်ပေါက်သော ကာလကဲ့သို့၎င်း ဖြစ်၏။ ကိလေသာဖြစ်သည်နှင့်တကွ ဈာန်အင်္ဂါတို့သည် ကွယ်ကုန်၏။ ဣန္ဒြေတို့သည် မပြည့်စုံသည် ဖြစ်ကုန်၏။ မိမိသည် အတောင်ပြတ်သော ကျီးကဲ့သို့ ဖြစ်၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ရှေး၌ကဲ့သို့ထိုင်၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ ထိုင်ပါလော့ဟု ဆိုငြားသော်လည်း မထိုင်၊ ထိုအခါ မိဖုယားသည် ခပ်သိမ်းသော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကို ဘုရားလောင်း၏ သပိတ်၌လျင်ထည့်၏။ ရှေး၌ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိုပြု၍ ခြင်္သေ့ခံသောပြူတင်းပေါက်ကိုဘွင့်၍ ကောင်းကင်၌သာလျင် သွားသကဲ့သို့ ထို့အတူ ထိုနေ့၌ သွားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ သပိတ်ကိုယူ၍ စောင်းတန်းမဖြင့်လျှင်သက်၍ ဥယျာဉ်သို့ သွား၏။ မိဖုယားသည်ကား မိမိ၌ ဘုရားလောင်း၏ တပ်စွန်းသောစိတ်ကို သိ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ဆွမ်းကိုမစားမူ၍လျှင် ညောင်စောင်း အောက်၌သာလျှင် သပိတ်ကိုထား၏။ မိဖုယား၏ ဤသို့ သဘောရှိသော လက်တို့သည် တင့်တယ်ကုန်၏။ ခြေတို့သည် တင့်တယ်ကုန်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ခါးသည် တင့်တယ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ပေါင်တို့သည် တင့်တယ်ကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသည်တို့ကို မြည်တမ်းလျက် ခုနစ်ရက် အိပ်၏။ ဆွမ်းသည်ကား ပုပ်သိုး၏။ ယင်ညိုတို့ဖြင့် ပြည့်၏။ ထိုအခါ မင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်စေ၍ ပြန်လာလတ်သော် တန်ဆာဆင်သောမြို့ကို လက်ျာရစ်လှည့်၍ မင်းအိမ်သို့ မသွားမီ ဘုရားလောင်းကို ဖူးအံ့ဟု ဥယျာဉ်သွား၍ အမှိုက်တို့ဖြင့်ပြည့်သော ကျောင်းကိုမြင်၍ အရပ်တပါးသို့ ကြွသည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကျောင်းတံခါးကိုဘွင့်၍ ကျောင်းသို့ဝင်လတ်သော် လျောင်း၍ နေသော ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ တစုံတခုသော မချမ်းသာခြင်းရှိလတ္တံ့ ဟု ပုပ်သိုးသောဆွမ်းကို စွန့်စေ၍ ကျောင်းကိုသုတ်သင်စေ၍ အရှင်ဘုရားအား အဘယ်ရောဂါ ရှိသနည်းဟု မေး၏။ မြတ်မင်းကြီး ငါ့ကို ထိုးမိ၏ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ငါ၏ရန်သူတို့သည်ကား ငါ့အား အခွင့်မရကုန်၍ ဤရသေ့အား အားနည်းခြင်းကို ပြုကုန်အံ့ဟု လာ၍ ဤရသေ့ကို ထိုး အပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အောက်မေ့၍ ကိုယ်ကိုပြစေ၍ စူးရာအရပ်ကို မမြင်လတ်သော် အရှင်ဘုရား အဘယ်၌ ထိုးမိသနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး ငါ့ကို တပါးသောသူသည် မထိုးပေအပ်၊ ငါသည်သာလျှင် ငါ၏ နှလုံး၌ ငါ၏ကိုယ်ကို ထိုး၏ဟု ဆို၍ ထိုင်လျက်-
နာလင်္ကတေန ဘဒြေန၊ ဥသုကာရာကတေန စ။
တေနမှိ ဟဒယေ ဝိဒ္ဓေါ၊ သဗ္ဗင်္ဂ ပရိဒါဟိနာ။
ယာဝ အယောနိသော စိတ္တံ၊ သယံ မေ ဒုက္ခမာဘတံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ သင်္ကပ္ပရာဂဓောတေန၊ ကာမပိတက်နှင့်ယှဉ်သော ရာဂရေဖြင့် ဆေးအပ်ထသော။ ဝိတက္ကနိသိတေန စ၊ ကာမဝိတက်ဟူသော ကျောက်၌ သွေးအပ်သည်လည်း ဖြစ်ထသော။ ဘဒြေန၊ ကောင်းသော။ နာလင်္ကတေန၊ တန်ဆာဆင်ခြင်းလည်း ကင်းထသော။ ဥသုကာရာကတေန စ၊ မြှားသ္မားတို့သည်လည်း မချွန်အပ်ထသော။ နကဏ္ဏာယတမုတ္တေန၊ လကျ်ာနားစွန်း၌ ဝင်သည်ဖြစ်၍ မလွတ်အပ်ထသော။ နာပိ မောရူပသေဝိနာ၊ ဥဒေါင်း လင်းတတောင် စသည်တို့ဖြင့် မြှားလွှတ်မကပ်အပ်ထသော။ သဗ္ဗင်္ဂပရိဒါဟိနာ၊ ခပ်သိမ်းသော ကိုယ်အင်္ဂါတို့ကို လောင်စွမ်းနိုင်သော။ တေန၊ ထိုကိလေသာသည်။ မေ၊ ငါ၏။ ဟဒယေ၊ စိတ်၌။ ဝိဒ္ဓေါ၊ စူးဝင်သည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ယတော အာဝေဓာ၊ အကြင်ကိလေသာများ စူးဝင်ခြင်းကြောင့်။ ရုဟိရံ၊ သွေးသည်။ အဿဝေ၊ ယိုစီးရာ၏။ တံ အာဝေဓဉ္စ၊ ထိုစူးရာ အရပ်ကိုလည်း။ န ပဿာမိ၊ မမြင်။ ယာဝ အတိဝိယ၊ အလွန်လျှင်။ အယောနိသော၊ မသင့်သောအားဖြင့်။ စိတ္တံ၊ ရာဂစိတ်သည်။ ဝဍ္ဎိတံ၊ ပွား၏။ မေ၊ ငါသည်။ သယံ၊ ကိုယ်တိုင်။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲကို။ အာဘတံ၊ ဆောင်မိချေ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာတို့ဖြင့် မင်းအား တရားဟော၍ မင်းကို ကျောင်းမှ အပသို့ထွက်စေ၍ ကသိုဏ်းပရိကံကိုပြု၍ ပျောက်ပြီးသောဈာန်ကို ဖြစ်စေ၍ ကျောင်းမှ ထွက်လတ်၍ ကောင်းကင်၌ နေလျက် မင်းကိုဆုံးမ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ငါသည် ဟိမဝန္တာသို့ သွားတော့အံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ဟိမဝန္တာသို့ သွားခြင်းငှာ မသင့်ဟု ဆိုငြားသော်လည်း မြတ်သောမင်းကြီး ငါသည် ဤအရပ်၌ နေခြင်းကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော ဘောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ယခု ဤအရပ်၌နေခြင်းငှါ မသင့်ဟု ဆို၍ မင်း၏ တောင်းပန်စဉ်လျှင် ကောင်းကင်၌ပျံ၍ ဟိမဝန္တာသို့ ပြန်သွား၍ အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ရဟန်းအဖြစ်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ်ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်ကား ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတော်သူမြတ်၊ ဖြစ်တုံလတ်လည်း။ မ-ဓာတ်စိတ်ဖက်၊ အကျိုးပျက်၊ လျှောသက် ဈာန်ယာဉ်ကြွေ
ရှေးဦးစွာသော သင်္ကပ္ပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၂။ တိလမုဋ္ဌိဇာတ်
နှမ်းတဆုပ် ဒုတ်သုံးချက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဇ္ဇာပိ မေ တံ သရသိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိလမုဋ္ဌိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော အမျက်ထွက်တတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မထင်ရှားသော ရဟန်းတပါးသည် အမျက် ထွက်တတ်၏။ ပင်ပန်းခြင်းများတတ်သော သဘောရှိ၏။ အနည်းငယ် ဆိုငြားသော်လည်း ပြင်းစွာ အမျက်ထွက်တတ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်ငယ် ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သော ရဟန်းသည် အမျက်ထွက်တတ်၏။ ပင်ပန်းခြင်းများသော သဘောရှိ၏။ ခုံလောက်၌ ထည့်အပ်သော ဆားကဲ့သို့ ဖျစ်ဖျစ် မြည်လျက် သွားတတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော အမျက်ကင်းသော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုလျက် အမျက်မျှကိုလည်း နှိပ်အံ့သောငှာ မတတ်နိုင်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏ စကားကိုကြား၍ ထိုရဟန်းကို ရဟန်းတပါးအား ခေါ်စေ၍ ရဟန်း သင်သည် အမျက်ထွက်တတ်သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အမျက်ထွက်တတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အမျက်ထွက်တတ်သည် သာလျှင်တည်း မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းအား ဗြဟ္မဒတ္တမည်သော မင်းသားသည် ဖြစ်၏။ ရှေးမင်းတို့သည် မိမိ၏သားတို့ကို ဤသို့စေသည်ရှိသော် မင်းသားတို့သည် မာနကင်းကုန်လတ္တံ့။ အချမ်းအပူကို သည်းခံနိုင်ကုန်လတ္တံ့။ လောကစရိုက်ကိုလည်း သိကုန်လတ္တံ့ဟု မိမိတို့၏ မြို့၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ရှိငြားသော်လည်း အတတ်ကို သင်စိမ့်သောငှါ ဝေးစွာသော တိုင်းတပါးသို့ မင်းသားတို့ကို စေကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် တဆယ့်ခြောက်နှစ်ရှိသော သားကို ခေါ်စေ၍ တလွှာဘိနပ် သစ်ရွက်ထီး အသပြာတထောင်ကို ပေး၍ အမောင် သင်သည် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ သွား၍ အတတ်ကို သင်ချေဟုစေ၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသားသည် ကောင်းပြီဟု မိဘတို့ကိုရှိခိုးလျက် ထွက်၍။ အစဉ်သဖြင့် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ ရောက်လျှင် ဆရာ့အိမ်ကို မေး၍ ဆရာသည် တပည့်လုလင်ငယ်တို့အား အတတ်ကို သင်ပြီးလျှင် ထ၍ အိမ်တံခါး၌ စင်္ကြံသွားလျက် နေ၏။ ထိုအိမ်သို့ရောက်၍ အကြင်အရပ်၌ ရပ်လျက် ဆရာကို မြင်၏။ ထိုအရပ် ၌လျှင် ဘိနပ်တို့ကို ချွတ်၍ ထီးကိုပယ်၍ ဆရာကိုရှိခိုး၍ ရပ်၏။ ဆရာလည်း ဗြဟ္မဒတ်မင်းသား၏ ပင်ပန်းလာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ဧည့်သည်တို့အား ချီးမြှောက်ခြင်းကို ပြုစေ၏။ မင်း သားသည် ထမင်းစားပြီးသော် အတန်ငယ် အပင်အပန်းဖြေ၍ ဆရာ့အထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးလျက် နေ၏။ အမောင် အဘယ်အရပ်မှ လာသနည်းဟု မေးလတ်သော် ဗာရာဏသီပြည်မှ လာ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်သူ၏ သားနည်းဟု မေးလတ်သော် ဗာရာဏသီမင်း၏ သားတည်းဟု ဆို၏။ အဘယ်ကိစ္စကြောင့် လာသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အတတ်သင်အံ့သောငှါ လာပါသည်ဟုဆိုလျှင် ဆရာ့အဘို့ကို ဆောင်ခဲ့သလော၊ သို့တည်းမဟုတ်မူ ပညာသင် တပည့် (ဓမ္မန္တေဝါသိက) ခံလိုသလောဟု မေးသည်ရှိသော် အကျွန်ုပ်သည် ဆရာ့အဘို့ကို ဆောင်ခဲ့သတည်းဟု ဆို၍ ဆရာ့ခြေရင်း၌ အသပြာတထောင်ထုပ်ကိုထားလျက် ရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။
ပညာသင်တပည့် (ဓမ္မန္တေဝါသိက) လုလင်တို့သည် နေ့အခါ ဆရာ့အမှုကိုလုပ်၍ ညဉ့်၌ အတတ်ကို သင်ကုန်၏။ ဆရာ့အဘို့ကို ပေးကုန်သော တပည့်လုလင်တို့သည်ကား အိမ်၌ သားကြီးတို့ကဲ့သို့ ဖြစ်၍ အတတ်ကိုသာလျှင် သင်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုတက္ကသိုလ် ဆရာသည်လည်း အလွယ်တကူသာလျှင် ကောင်းသော နက္ခတ်ဖြင့် ဗြဟ္မဒတ်မင်းသားအား အတတ်ကို သင်စေ၏။ မင်းသားသည်လည်း အတတ်ကိုသင်စဉ် တနေ့သ၌ ဆရာနှင့်တကွ ရေချိုးအံ့သောငှါ သွား၏။ ထိုအခါ တယောက်သော မိန်းမအိုသည် နှမ်းတို့ကို အဖြူချွတ်၍ ဖြန့်ပြီးလျှင် စောင့်လျက် နေ၏။ မင်းသားသည် နှမ်းဖြူတို့ကိုမြင်၍ စားလိုသည်ဖြစ်၍ နှမ်းတဆုပ်ကို ယူ၍ စား၏။ မိန်းမအိုသည်ကား ဤလုလင်သည် ချင်ခြင်းတပ်သောသူ ဖြစ်၏ဟု အောက်မေ့လျက် တစုံတခု မဆို၊ မင်းသားသည် နောက်တနေ့၌လည်း ထိုအချိန်၌ ထို့အတူသာလျှင် ပြု၏။ ထိုမိန်းမအိုသည် ထိုမင်းသားကို တစုံတခုမဆို၊ တပါးသောသူသည် သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌လည်း ထို့အတူသာလျှင် ပြု၏။ ထိုအခါ မိန်းမအိုသည် မြင်၍ ဒိသာပါမောက္ခ ဆရာသည် မိမိတပည့်တို့ကို ငါ့ကို လုယက်စေ၏ဟု ဆို၍ လက်တို့ကို မြှောက်၍ ငိုမြည်တမ်း၏။ ဆရာသည် ပြန်၍ မိခင် ဤအမှုကား အသို့နည်းဟု မေး၏။ သခင် အရှင့်တပည့်သည် ယနေ့ နှမ်းတဆုပ်, ယမန်နေ့က နှမ်းတဆုပ် တမြန်နေ့က နှမ်းတဆုပ်ကို စား၏။ ဤသို့ စားသော် အကျွန်ုပ်၏ ဥစ္စာအလုံးကို ကုန်စေလတ္တံ့သည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ မိခင် မငိုလင့် သင့်အား အဘိုးကို ပေးစေအံ့ဟု ဆို၏။ သခင် အကျွန်ုပ်ကား အဘိုးဖြင့် အလိုမရှိ၊ ဤလုလင်ကို တဖန် ဤသို့ မပြုအောင်သာ ဆုံးမလောဟု မိန်းမအိုသည် ဆို၏။ ဆရာသည် မိခင် ထိုသို့တပြီးကား ကြည့်လော့ဆို၍ ထိုမင်းသားကို နှစ်ယောက်ကုန်သော လုလင်တို့ကို လက်ခြေတို့၌ ကိုင်စေ၍ ဝါးခြမ်းစိတ်ကိုကိုင်၍ တဖန် ဤသို့ မပြုလင့်ဟု သုံးကြိမ် ကျော၌ ရိုက်၏။ မင်းသားသည် အမျက်ထွက်၍ မျက်စိတို့ကို နိစွာပြု၍ ခြေဘမိုးမှ ဆံဖျားတိုင်အောင် ဆရာကို ကြည့်၏။ ဆရာသည် မင်း သား၏ အမျက်ထွက်၍ ကြည့်သောအဖြစ်ကို သိ၏။ မင်းသားသည် အတတ်ကို အပြီးသို့ရောက်စေ၍ ဤဆရာကို ငါသည် သတ်အံ့ဟု ဆရာပြုသောအပြစ်ကို နှလုံး၌ထား၍ သွားသောကာလ၌ ဆရာကို ရှိခိုး၍ ဆရာ အကြင်အခါ၌ အကျွန်ုပ်သည် ဗာရာဏသီမင်း အဖြစ်သို့ ရောက်၍ ဆရာတို့၏အထံသို့ စေလိုက်အံ့၊ ထိုအခါ ဆရာတို့သည် လာကုန်လောဟု ချစ်ခြင်းရှိသကဲ့သို့ ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ ဖဲသွား၏။
ထိုအခါ မင်းသားသည် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ မိဘတို့ကိုရှိခိုး၍ အတတ်ကိုပြ၏။ မင်းကြီးသည် အသက်ရှင်သဖြင့် သားကို မြင်ရပြီ၊ အသက်ရှင်စဉ် သား၏ မင်းအသရေကို ကြည့်အံ့ဟု မင်းအဖြစ်၌ထား၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်း၏အသရေကို ခံစားလျက် ဆရာပြုသောအပြစ်ကို အောက်မေ့၍ အမျက်ထွက်သဖြင့် ထိုဆရာကို သတ်အံ့ဟု ခေါ်စိမ့်သောငှာ ဆရာ့ထံသို့ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာကာရနှင့်တကွ တမန်ကို စေ၏။ ဆရာသည် ငယ်စဉ်ကာလ၌ ဗာရာဏသီမင်းကို မှတ်စိမ့်သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု မသွားမူ၍ ထိုမင်း၏ မဇ္ဈိမအရွယ်၌ ယခုအခါ ထိုမင်းကို သိစိမ့်သောငှါ တတ်ကောင်းပြီဟုသွား၍ မင်းအိမ်တံခါး၌ ရပ်လျက် တက္ကသိုလ် ဆရာ လာ၏ဟု လျှောက်စေ၏ မင်းသည် နှစ်သက်စွာ ပုဏ္ဏားကို ခေါ်စေ၍ မိမိအထံသို့ လာသော ပုဏ္ဏားကိုမြင်လျှင် အမျက်ကို ဖြစ်စေ၍ မျက်စိတို့ကို နီစွာပြု၍ အမတ်တို့ကိုခေါ်၍ အို အမတ်တို့ ယနေ့ထက်တိုင်အောင်လည်း ငါ့အား ဆရာသည် ရိုက်အပ်သောအရာကို နာကျင်အပ်၏။ ယနေ့ဆရာသည် နဖူးပြင်ဖြင့် သေမင်းကိုယူ၍ သေအံ့ဟုလာ၏။ ယနေ့ ဆရာ၏ အသက်သည် မရှိဟု ဆိုလို၍-
ဇာဟာယ မံ ဂဟေတွာန၊ လဋ္ဌိယာ အနုတာဠယိ။
ယံ မံ ဗာဟာ ဂဟေတွာန၊ တိက္ခတ္တုံ အနုတာဠယိ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၄။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ တွံ၊ သင်သည်။ တိလမုဋ္ဌိယာ၊ နှမ်းတဆုပ်ကြောင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဗာဟာယ၊ မောင်း၌။ ဂဟေတွာန၊ ကိုင်စေ၍။ လဋ္ဌိယာ၊ ဝါးခြမ်းစိတ်ဖြင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ယံ အနုတာဠယိ၊ အကြင်ရိုက်ခြင်းကိုပြု၏။ တံအနုတာဠနံ၊ ထိုရိုက်ခြင်းကို။ အဇ္ဇာပိ၊ ယနေ့တိုင်အောင်လည်း။ မေ၊ ငါသည်။ မနသိ၊ စိတ်၌အောက်မေ့မိ၏။
၅။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ ယေန၊ အကြင်ကြောင့်။ တွံ၊ သင်သည်။ မမ၊ ငါ၏။ သန္တိကံ၊ အထံသို့။ အာဂတော၊ လာသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ယံ၊ အကြင်ကြောင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဗာဟာယ၊ မောင်း၌။ ဂဟေတွာန၊ ကိုင်စေ၍။ တိက္ခတ္တုံ၊ သုံးကြိမ်။ အနုတာဠယိ၊ ရိုက်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တွံ၊ သင်သည်။ ဇီဝိတေ၊ အသက်၌။ န ရမသိ နနု၊ မမွေ့ယောင်တကား။
ဤသို့ သေဘေးဖြင့် ခြိမ်းချောက်၍ ဆိုသော စကားကိုကြား၍ ဆရာသည်-
သာသနံ တံ န တံ ဝေရံ၊ ဣတိ နံ ပဏ္ဍိတာ ဝိဒူ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ အရိယော၊ မြတ်သော အကျင့်ရှိသော။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ အနရိယံ၊ မမြတ်သောအကျင့်ကို။ ကုဗ္ဗန္တံ၊ ကျင့်သောသူကို။ ဒဏ္ဍေန၊ ဒဏ်ဖြင့်။ နိသေဓတိ၊ တားမြစ်၏။ တံ၊ ထိုတားမြစ်ခြင်းသည်။ သာသနံ၊ အဆုံးအမမည်၏။ တံ၊ ထိုတားမြစ်ခြင်းသည်။ န ဝေရံ၊ ရန်မဟုတ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ နံ၊ ထိုတားမြစ်ခြင်းကို။ ပဏ္ဍိတာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ဝိဒူ၊ သိကုန်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤသို့သဘောရှိသောအရာ၌ ရန်ငြိုး ဖွဲ့ခြင်းငှါ မထိုက်၊ မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးကို အကယ်၍ အကျွန်ုပ် မဆုံးမငြားအံ့၊ ထို့နောင်ကာလ၌ ပဲကြီးမုန့် နှမ်းဖြင့်ပြုအပ်သောခဲဘွယ် အစရှိသည်တို့ကို၎င်း သစ်သီးကြီးငယ် အစရှိသည်တို့ကို၎င်း လုယက်ခြင်း အစရှိသည်ဖြင့် အိမ်ခြံစပ်ကိုဖြတ်ခြင်း ခရီးသွားတို့ကို လုယက်ခြင်း ရွာနိဂုံးတို့ကို တိုက်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကိုပြု၍ မင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ခိုးသူတည်းဟု ဥစ္စာနှင့်တကွ ဖမ်း၍ မင်းအားပြလတ်သည်ရှိသော် သွားချေ ထိုခိုးသူအား လျော်သောဒဏ်ကို ဆောင်ကြကုန်ဟု မင်းစေ၍ ဒဏ်ပေးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ သင်မင်းကြီးအား အဘယ်မှာ ဤသို့သဘောရှိသော စည်းစိမ်သည် ဖြစ်ရာအံ့နည်း၊ ဆရာဖြစ်သော အကျွန်ုပ်ကိုမှီ၍ ဤစည်းစိမ်ကို သင်မင်းကြီး ရ၏ဟု ဆရာသည် မင်းကို သိစေ၏။ ခြံရံ၍ နေကုန်သော အမတ်တို့သည်လည်း ဆရာ့စကားကို ကြား၍ အရှင်မင်းကြီး အရှင်မင်းကြီး၏ ဤစည်းစိမ်သည် ဆရာ့ဥစ္စာလျှင်တည်းဟု ဆိုကြကုန်၏။ ထိုခဏ၌ မင်းသည် ဆရာ့ကျေးဇူးကို မှတ်နိုင်၍ ဆရာ သင့်အား အလုံးစုံသော စည်းစိမ်ကို ပေး၏ ဟု ဆို၏။ ဆရာသည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား မင်းအဖြစ်ကို အလိုမရှိဟု ပယ်၏။ မင်းသည် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့စေ၍ ဆရာ၏ သားမယားကို ဆောင်စေ၍ များစွာသော အခြံအရံစည်းစိမ်တို့ကို ပေး၍ ထိုဆရာကိုလျှင် ပုရောဟိတ်ပြု၍ အဘအရာ၌ထား၍ ဆရာ၏ အဆုံး အမ၌ တည်လျက် ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြသည်၏ အဆုံး၌ အမျက်ထွက်တတ်သော ရဟန်းသည် အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်၏။ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ အမျက် ထွက်တတ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တပည့်တွက်တာ၊ နောင်ကျိုးရှာလစ်၊ ဆရာဖြစ်လည်း။ ကြောင်းနည်းဆင်ခြင်၊ ရိုက်ပုတ်သင်၊ ရန်လျှင်ဖွဲ့တတ်၏
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တိလမုဋ္ဌိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၃။ မဏိကဏ္ဌဇာတ်
လည်ဆွဲ ပတ္တမြား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မမန္နပါနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဏိကဏ္ဌဇာတ်ကို အာဠဝီပြည်ကို အမှီပြု၍ အဂ္ဂဠဝစေတီ၌ သီတင်း သုံး နေတော်မူစဉ် ကုဋိကာရသိက္ခာပုဒ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ အာဠဝီတိုင်းသား ရဟန်းတို့သည် ကိုယ်တိုင် အဆောက်အဦတို့ကိုဆောက်၍ ကုဋိတို့ကိုပြုအပ်ကန်သည်ရှိသော် ယောက်ျားကိုပေးကြ ကုန်လော့၊ ယောက်ျားတို့၏ လက်အမှုကို ပေးကြကုန်လော့၊ ဤသို့အစရှိသော စကားတို့ကိုဆိုကုန်လျက် တောင်းခြင်းဝိညတ်များကုန်သည် ဖြစ်လတ်၍ နေကုန်၏။ လူတို့သည် တောင်းခြင်းဝိညတ်နှင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်ရကား ရဟန်းတို့ကိုမြင်၍ ပြေးကုန်၏။ ထိုအခါ ရှင်မဟာကဿပသည် အာဠဝီပြည်သို့ ကြွတော်မူ၍ ဆွမ်းခံဝင်တော်မူ၏။ လူတို့သည် အရှင်မဟာကဿပကို မြင်၍လည်း ရှေးအတူသာလျှင် ကျင့်ကုန်၏။ အရှင်မဟာကဿပမထေရ်သည် ဆွမ်းဘုဉ်း ပေးပြီးသည်ရှိသော် ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့၍ ငါ့သျှင်တို့ ဤအာဠဝီပြည်သည် ရှေး၌ ရလွယ်သော ဆွမ်းရှိ၏။ ယခု အဘယ်ကြောင့်ရခဲသော ဆွမ်းရှိသနည်းဟု ရဟန်းတို့ကို မေးလေ၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာဠဝီပြည်သို့ကြွတော်မူ၍ အဂ္ဂါဠဝစတေီ၌ သီတင်း သုံး နေတော်မူသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ ထိုအကြောင်းကို နားတော်လျှောက်ကြ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအခါ၌ ရဟန်းသင်္ဃာတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ အာဠဝီတိုင်းသား ရဟန်းတို့ကို သင်တို့သည် ကိုယ်တိုင်တောင်းအပ်သော အဆောက်အဦဖြင့် ကုဋိတို့ကို ပြုကြကုန်သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ကို ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤတောင်းခြင်းမည်သည်ကို ရတနာခုနစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော နဂါးပြည်၌ နေကုန်သော နဂါးမင်းတို့စင်လျက် မနှစ်သက်ကုန်သေး၊ လူတို့အား အဘယ်ဆိုဘွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း၊ တသပြာကို ဝါ- တကျပ်ကို ဖြစ်စေကုန်သောသူတို့အား ကျောက်ဖျာမှ ကျောက်ချပ်ကျောက်သားကို ခွါစေသော ကာလကဲ့သို့ **(ကျောက်ဖျာမှ ကျောက်ချပ်ကျောက်သားတို့ ဖဲ့ရသကဲ့သို့ လူတို့သည် တကျပ် တသပြာသော်လည်း အလွန်ရခဲ၏ ဟူလိုသည်။ ) ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်လတ်သော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များစွာသော စည်းစိမ်ရှိသော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှေးရှုထက်ဝန်းကျင် ပြေးသွားနိုင်သောကာလ၌ ဘုန်းရှိသော တပါးသော သတ္တဝါသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ မယ်တော်ဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ညီနောင်တို့သည် အရွယ်သို့ ရောက်ကုန်လတ်သော် မိဘတို့၏ သေလွန်ခြင်းကြောင့် ထိတ်လန့်သော နှလုံးရှိ၍ ရသေ့ရဟန်းပြုလျှက် ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကို ဆောက်လုပ်၍ နေကုန်၏။ ထိုရသေ့ညီနောင်တို့တွင် အစ်ကိုကြီးရသေ့၏ ကျောင်းသည်ကား ဂင်္ဂါ၏အညာ၌ ညီတော်ရသေ့၏ ကျောင်းသည်ကား ဂင်္ဂါဂါ၏အကြေ၌ ရှိ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မဏိကဏ္ဌနဂါးမင်းသည် နဂါးပြည်မှထွက်၍ ဂင်္ဂါကမ်းနား၌ လုလင်၏အသွင်ဖြင့် သွားသည်ရှိသော် ညီတော်ရသေ့၏ ကျောင်းသို့ ရောက်၍ ရှိခိုးလျက် တင့်တယ်စွာနေ၏။ အချင်းချင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော စကားကို ပြောဆို၍ အကျွမ်းဝင်ကုန်၏။ ကင်း၍ နေအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊
မဏိကဏ္ဌ နဂါးမင်းသည် မပြတ်ညီတော် ရသေ့အထံသို့လာ၍ စကားပြောလျက်နေ၍ သွားသောကာလ၌ ရသေ့အား ချစ်ခြင်းကြောင့် လုလင်ငယ်၏ အတ္တဘောကို စွန့်၍ အခွေတို့ဖြင့် ရသေ့ကိုပတ်လျက် သုံးသပ်၍ ဦးခေါင်းထက်၌ ကြီးစွာသော ပါးပျဉ်းကို ဆောင်း၍ အတန်ငယ်နေ၍ ထိုချစ်ခြင်းကို ဖြေဖျောက်၍ အခွေတို့ကိုဖြေ၍ ရသေ့ကိုရှိခိုး၍ မိမိနေရာသို့လျှင် သွား၏။ ရသေ့သည် မဏိကဏ္ဌနဂါးမှ ကြောက်သောကြောင့် ကြုံလှီ၏။ အဆင်းမလှသည် ဖြစ်၏။ ဖက်ရွက်ရော်ကဲ့သို့ ဖျော့တော့သော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၏။ အကြောပြိုင်း ပြိုင်းထသော ကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုညီတော်ရသေ့သည် တနေ့သ၌ နောင်တော် အထံသို့သွား၏။ ထိုနောင်တော် ရသေ့သည် ရှင်ရသေ့ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ကြုံလှီသနည်း၊ အဆင်းမလှသနည်း၊ ဖက်ရွက်ရော်ကဲ့သို့ ဖျော့တော့ခြင်းရှိသနည်း၊ အကြောပြိုင်းပြိုင်း ထသော ကိုယ်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ညီတော်ရသေ့သည်လည်း နောင်တော်ရသေ့အား ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ သင်သည် ထိုနဂါး၏လာခြင်းကို အလိုမရှိသလောဟု မေးလတ်သော် အလိုမရှိဟု ဆို၍ သင့်အထံသို့လာသော ထိုနဂါးမင်းသည် အဘယ်တန်ဆာကို ဆင်၍ လာသနည်းဟု မေးလတ်သော် ပတ္တမြားရတနာကိုဆင်၍ လာ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ထိုနဂါးမင်းသည် သင့်အထံသို့လာ၍ မထိုင်မီ ရှေ့မှလာစဉ်လျှင် ထိုနဂါးမင်းအား ပတ္တမြားကို ပေးလော့ဟု တောင်းလော့၊ ဤသို့တောင်းသည်ရှိသော် ထိုနဂါးမင်းသည် အခွေတို့ဖြင့် သင့်ကိုမပတ်မူ၍သာလျှင် သွားလတ္တံ့၊ နက်ဖန်နေ့၌ ကျောင်းတံခါး၌ရပ်၍ လာစဉ်လျင် ပတ္တမြားကို တောင်းလော့၊ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ ဂင်္ဂါကမ်းနား၌ တည်၍ ရေမှပေါ်စဉ်လျှင် ပတ္တမြားကို တောင်းလော့၊ ဤသို့တောင်းသည်ရှိသော် ထိုနဂါးသည် သင်၏အထံသို့ တဖန် မလာလတ္တံ့ ဟုဆို၏။
ညီတော်ရသေ့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ မိမိ၏ကျောင်းသို့သွား၍ နက်ဖြန်လာလတ်၍ ရပ်စဉ်လျှင် နဂါးမင်းကို သင်၏ တန်ဆာဖြစ်သော ဤပတ္တမြားကို ငါ့အား ပေးလော့ဟု တောင်း၏။ ထိုနဂါးမင်းသည် မထိုင်မူ၍လျှင် ပြေး၏။ ထို နောက် နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ကျောင်းတံခါး၌ ရပ်၍ လာစဉ်လျှင် ထိုနဂါးမင်းကို ယမန်နေ့က ငါ့အား ပတ္တမြားရတနာကို သင်မပေး၊ ယနေ့ ပေးလော့ဟု ဆို၏။ နဂါးမင်းသည် ကျောင်းသို့မဝင်မူ၍သာလျှင်ပြေး၏။ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ကား ရေ၌ရပ်၍ ပေါ်စဉ်လျှင် ထိုနဂါးမင်းကို ယနေ့ပတ္တမြားကိုတောင်းသော ငါ့အား သုံးရက်ရှိပြီ၊ ယခု ငါ့အား ထိုပတ္တမြားရတနာကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ နဂါးမင်းသည် ရေ၌ရပ်၍ ရသေ့ကို ပယ်လိုရကား-
ဥပ္ပဇ္ဇတီမဿ မဏိဿ ဟေတု။
တံ တေ န ဒဿံ အဘိယာစကောသိ၊
န စာပိ တေ အဿမ မာဂမိဿံ။
တာသေသိ မံ သေသံ ယာစမာနော။
တန္တေ န ဒဿံ အဘိယာစကောသိ။
န စာပိ တေ အဿမ မာဂမိဿ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၇။ ဘော တာပသ၊ အိုရသေ့။ ဣမဿ မဏိဿ၊ ဤပတ္တမြား၏။ ဟေတု၊ အကြောင်းကြောင့်။ မမ၊ အား။ ဝိပုလံ၊ ပြန့်ပြောသော။ ဥရံ၊ မြတ်သော။ အန္နပါနံ၊ နတ်ထမင်း နတ်အဖျော်သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ၊ ထိုပတ္တမြားကို။ တေ၊ သင်အား။ န ဒဿံ၊ မပေးအံ့။ တွံ၊ သင်သည်။ အတိယာစကော၊ အလွန်တောင်းတတ်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ တေ၊ သင်၏။ အဿမံ စာပိ၊ ကျောင်းသို့လည်း။ န အာဂမိဿံ၊ ငါမလာ။
၈။ ဘော တာပသ၊ အို ရသေ့။ ယထာ၊ ဥပမာမည်သည်ကား။ သက္ခရဓောတပါဏီ၊ ဆီဖြင့် ကျောက်၌သွေးအပ်သော သန်လျက် လက်၌ရှိသော။ သုသူ၊ လုလင်ပျိုသည်။ တာသေသိ ယထာ၊ ခြိမ်းချောက်သကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို အတူ။ ဣမံ သေလံ၊ ဤပတ္တမြားကို။ ယာစမာနော၊ တောင်းသော သင်သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ တာသေသိ၊ ခြိမ်းချောက်ဘိ၏။ အတိယာစကော၊ အလွန်တောင်းတတ်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ တံ၊ ထိုပတ္တမြားကို။ တေ၊ သင့်အား။ န ဒဿံ၊ ငါမပေး။ တေ၊ သင်၏။ အဿမံ စာပိ၊ ကျောင်းသင်္ခမ်းသို့လည်း။ န အာဂမိဿံ၊ မလာပြီ။
ဤသို့ဆို၍ နဂါးမင်းသည် ရေ၌ငုပ်၍ မိမိနေရာ နဂါးဘုံသို့လျှင်သွား၍ တဖန်မလာ၊ ထိုအခါ ထိုရသေ့သည် ရှုဘွယ်ရှိသော ထိုနဂါးမင်းကို မမြင်ရခြင်းကြောင့် လွန်စွာကြုံလှီ၍ အဆင်းမလှသည်ဖြစ်၏။ ဖက်ရွက်ရော်ကဲ့သို့ ဖျော့တော့သည် ဖြစ်၏။ အကြောပြိုင်းပြိုင်းထသော ကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ နောင်တော်ရသေ့သည် ညီတော်ရသေ့၏ အကြောင်းအရာကို သိရအောင် ညီတော်ရသေ့၏အထံသို့ သွား၏။ လွန်စွာလျှင် ဖြေဖျော့တော့ခြင်းရှိသော ညီတော်ရသေ့ကို မြင်၍ ရှင်ရသေ့ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် လွန်စွာဖြေဖျော့တော့ခြင်း ဖြစ်သနည်းဟုဆို၍ ရှုဘွယ်ရှိသော ထိုနဂါးကို မမြင်ရခြင်းကြောင့် လွန်စွာလျှင် ဖျော့တော့ခြင်း ဖြစ်၏ဟူသောစကားကို ကြား၍ ဤရသေ့သည် နဂါးမင်းနှင့် ကင်းအံ့သောငှါလည်း မတတ်နိုင်ဟု မှတ်၍-
ဒေဿော ဟောတိ အတိယာစနာယ။
နာဂေါ မဏိံ ယာစိတော ဗြာဟ္မဏေန၊
အဒဿနံယေဝ တဒဇ္စျဂမာ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
( ယဿကို ယော+အဿဟုပုဒ်ဖြတ် )
၉။ ကနိဋ္ဌ၊ ငါ့ညီ။ ယော၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ ပိယံ၊ ချစ်အပ်သောဥစ္စာကို။ ပိယန္တိ၊ ချစ်အပ်၏ ဟူ၍။ ဇိဂီသေ၊ သိရာ၏။ သော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တံ၊ ထိုဥစ္စာကို။ န ယာစေ၊ မတောင်းရာ။ အတိယာစနာယ၊ အလွန်တောင်းခြင်းကြောင့်။ ဒေဿော၊ မုန်းခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဗြာဟ္မဏေန၊ ညီရသေ့သည်။ မဏိံ၊ ပတ္တမြားကို ယာစိတော၊ တောင်းအပ်သော။ နာဂေါ၊ နဂါးမင်းသည်။ တဒါ၊ ထိုတောင်းသောအခါမှ။ ပဋ္ဌာယ၊ စ၍။ အဒဿနံယေဝ၊ ငါ့ညီရသေ့ မမြင်ရာအရပ်သို့သာလျှင်။ အဇ္ဈဂမာ၊ သွားလေပြီ။
ဤသို့ကား ထိုညီတော်ရသေ့ကိုဆို၍ ယနေ့မှစ၍ ယခု သင်မစိုးရိမ်လင့်ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ နောင်တော်ရသေ့သည် မိမိကျောင်းသို့လျှင် သွား၏။ နောက်အဘို့၌ နှစ်ဦးကုန်သော ညီနောင် ရသေ့တို့သည်လည်း အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကိုဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ရတနာခုနစ်ပါးနှင့်ပြည့်စုံသော နဂါးဘုံ၌နေကုန်သော ခပ်သိမ်းသော နဂါးတို့စင်လျှက်လည်း တောင်းခြင်းမည်သည်ကို မနှစ်သက်။ လူတို့အားကား အဘယ်ဆိုဘွယ်ရာ ရှိအံ့နည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ညီတော်ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ နောင်တော်ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပစ္စည်းရတနာ၊ တောင်းတုံပါ၊ မေတ္တာမဲ့တတ်လှ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဏိကဏ္ဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၄။ ကုဏ္ဍကကုစ္ဆိသိန္ဓဝဇာတ်
သိန္ဓောမြင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဘုတွာ တိဏပရိဃာသံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုဏ္ဍကသိန္ဓဝဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရံရောအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဝါဆိုတော်မူပြီး၍ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူ၍ တဖန် ပြန်လာသည်ရှိသော် လူတို့သည် အာဂန္တုကတို့အား ပူဇော်ခြင်းကိုပြုကုန်အံ့ဟု ဘုရားအမှူးရှိသော သင်္ဃာတို့အား အလှူကြီးကိုပေးကြကုန်၏ ကျောင်း၌ တပါးသော ဓမ္မဃောသကရဟန်းကိုထား၏။ ထိုရဟန်းသည် အကြင်အကြင်သူတို့သည် အကြင်မျှလောက်သော ရဟန်းတို့ကို အလိုရှိကုန်၏။ ထိုသူတို့အား ထိုမျှလောက်သော ရဟန်းတို့ကို စီရင်၍ ပေး၏။
ထိုအခါ တယောက်သော ဆင်းရဲစွာသော မိန်းမအိုသည် တပါးစာကို စီရင်၍ ထိုထိုသူတို့အား ရဟန်းတို့ကိုစီရင်၍ ပေးကုန်သည်ရှိသော် နေမြင့်သောအခါ၌ ဓမ္မဃောသက ရဟန်း ၏အထံသို့ သွား၍ အကျွန်ုပ်အား တပါးသော ရဟန်းကို ပေးပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုရဟန်းသည်ကား ခပ်သိမ်းသော ရဟန်းတို့ကိုစီရင်၍ ပေးအပ်ကုန်ပြီ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည်ကား ကျောင်း၌လျှင်ရှိ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာအား ဆွမ်းကို လှူချေလော့ဟု ဆို၏။ ထိုမိန်းမအိုသည် ကောင်းပြီဟူ၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော် တံခါးမုခ်၌ ရပ်၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ် လာသောကာလ၌ ရှိခိုး၍ လက်မှသပိတ်ကိုယူ၍ အိမ်သို့ ပင့်ဆောင်၍ နေစေ၏။ တယောက်သော မိန်းမအိုသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ကို မိမိအိမ်သို့ ပင့်ဆောင်၍ နေစေသတတ်ဟု များစွာကုန်သော သဒ္ဓါတရားနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော အမျိုးတို့သည် ကြားကုန်၏။ ထိုအမျိုးတို့တွင် ပသေနဒီကောသလမင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ထိုမိန်းမအိုအား ပုဆိုး ဥစ္စာ ထောင်ထုပ်နှင့်တကွ သိမ်မွေ့ကောင်းမြတ်သော ဘောဇဉ်တို့ကို အရှင်အား လုပ်ကျွေးသည်ရှိသော် ဤအဝတ်ကိုဝတ်၍ ဤအသပြာတို့ကို သုံးဆောင်၍ လုပ်ကျွေးပါဟု ဆို၍ ပို့စေ၏။ ပသေနဒီ ကောသလမင်း ပို့စေသကဲ့သို့ ထို့အတူ မဟာအနာထပိဏ် စူဠအနာထပိဏ် ဝိသာခါ သီတင်းသည်မကြီးတို့သည်လည်း ပို့စေကုန်၏။ တပါးကုန်သော အမျိုးတို့သည် မိမိတို့၏အစွမ်းအားလျော်စွာ တရာ နှစ်ရာစသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အသပြာတို့ကို ပေးစေကုန်၏။ ဤသို့ တရက်ခြင်းသာလျှင် ထိုမိန်းမအိုသည် တသိန်းသောအသပြာကို ရ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည်ကား ထိုမိန်းမအိုသည် လှူအပ်သော ယာဂုကိုလျှင်သောက်၍ ထိုမိန်းမအိုသည် စီရင်အပ်သော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုသာလျှင် ဘုဉ်းပေး၍ အနုမောဒနာပြု၍ မိန်းမအိုကို သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်စေ၍ ကျောင်းသို့သာလျှင် ကြွသွားတော်မူ၏။
တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် အိုမင်းပြီးသော အိမ်ရှင်မကို ဆင်းရဲမှလွတ်စေ၏။ အိုမင်းပြီးသော အိမ်ရှင်မသည်လှူအပ်သော အာဟာရကို မရွံမရှာ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေး ပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည် ရှိသော် ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုမိန်းမ၏ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်သည်မဟုတ်၊ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုမိန်းမအိုသည် ပေးအပ်သော အာဟာရကို မရွံမရှာ စားသည်မဟုတ်၊ ရှေး၌လည်း စားဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥတ္တရာပထ မြင်းကုန်သည်အမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ဥတ္တရာပထဇနပုဒ်မှ ငါးရာကုန်သော မြင်းကုန်သည်တို့သည် မြင်းတို့ကို ဗာရာဏသီပြည်သို့ ဆောင်၍ ရောင်းကုန်၏။ တယောက်သော မြင်းကုန်သည်လည်း မြင်းငါးရာတို့ကိုယူ၍ ဗာရာဏသီပြည်ခရီးသို့ သွား၏။ ဗာရာဏသီပြည်၏ ခရီးအကြားမှ မနီးလွန်း မဝေးလွန်းသော အရပ်ဝယ် တခုသော နိဂုံးသည် ရှိ၏။ ထိုနိဂုံး၌ ရှေးသရောအခါ များစွာသော စည်းစိမ်ရှိသော သူဌေးသည် ဖြစ်ဘူး၏။ ထိုသူဌေး၏ အိမ်သည်ကြီး၏။ အမျိုးသည်တမူကား အစဉ်သဖြင့် ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ တယောက်သော မိန်းမအိုသည်သာလျှင် ကြွင်း၏။ ထိုမိန်းမအိုသည် ထိုအိမ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ ထိုမြင်းကုန်သည်သည် ထိုနိဂုံးသို့ရောက်၍ အခ ပေးအံ့ဟု ဆို၍ ထိုမိန်းမအို၏အိမ်၌ နေရာကိုယူ၍ မြင်းတို့ကို တင့်အပ်ရာအရပ်၌ထား၏။ ထိုနေ့၌လည်း တခုသောအာ ဇာနည်မြင်းမအား သားဖွားခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုမြင်းကုန်သည်သည် နှစ်ရက် သုံးရက်တို့ပတ်လုံး နေ၍ မြင်းတို့ကို အားယူစေ၍ မင်းကို ဖူးမြင်အံ့ဟု မြင်းတို့ကိုယူ၍သွား၏။ ထိုအခါ ထိုမြင်းကုန်သည်ကို မိန်းမအိုသည် အိမ်၌ တည်းနေခကို ပေးလော့ဟု ဆို၍ မိခင် ကောင်းပြီ ပေးအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အမောင် အခပေးသည်ရှိသော် ဤမြင်းငယ်ကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ မြင်းကုန်သည်သည် မိန်းမအိုဆိုတိုင်း မြင်းငယ်ကိုပေး၍ သွား၏။ မိန်းမအိုသည် ထိုမြင်းငယ်၌ သားကဲ့သို့ ချစ်ခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ဆန်ခွဲ ထမင်းချိုး, စားငုတ်မြက်တို့ကို ပေး၍ မြင်းငယ်ကို လုပ်ကျွေး၏။
ထိုအခါ နောက်အဘို့၌ ဘုရားလောင်းသည် မြင်းငါးရာတို့ကို ယူ၍ သွားလတ်သော် ထိုအိမ်၌ တည်နေခြင်းကို ပြု၏။ ဆန်ခွဲစားသော သိန္ဓောမြင်းငယ်၏နေရာ အရပ်မှ အနံ့နံ၏။ တခုသော မြင်းသည်လည်း အိမ်သို့ မဝင်ဝံ့၊ ဘုရားလောင်းသည် မိခင် ဤအိမ်၌ တခုသောမြင်းသည် ရှိသလောဟု မေး၏။ အမောင် တပါးသောမြင်းကား မရှိ၊ ငါသည် သားပြု၍ တခုသော မြင်းငယ်ကိုမွေး၏။ ထိုမြင်းငယ်သည် ရှိ၏ဟု ဆို၏။ မိခင် ထိုမြင်းငယ်သည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အမောင် အစာစားအံ့သောငှာ သွား၏ဟု ဆို၏။ မိခင် အဘယ်အခါ၌ လာသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အမောင် ညချမ်းသောအခါ လာလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမြင်းငယ်၏ လာခြင်းကို မျှော်လျှက် မြင်းတို့ကို အပ၌ထား၍လျှင် နေ၏။ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည်လည်း ကျက်စား၍ ညချမ်းအခါ၌လျှင် လာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆန်ခွဲကိုစားသော သိန္ဓောမြင်းငယ်ကို မြင်၍ လက္ခဏာတို့ကို ဆင်ခြင်၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည် အဘိုးမပြတ်နိုင်အောင် ထိုက်သော မြင်းတည်းဟု သိ၍ မိန်းမအိုအား အဘိုးကိုပေး၍ ယူခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည်လည်း အိမ်သို့ဝင်၍ မိမိနေရာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုခဏ၌ ထိုမြင်းတို့သည် အိမ်သို့ဝင်ခြင်းငှာ တတ်နိုင်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် နှစ်ရက် သုံးရက် နေ၍ မြင်းတို့ကို အားယူစေပြီး၍ သွားအံ့ဟု ပြင်ဆင်လတ်သည်ရှိသော် မိခင် မြင်းငယ်၏အဘိုးကို ယူ၍ အကျွန်ုပ်အား မြင်းငယ်ကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ အမောင် မြင်းကုန်သည် သင် အသို့ဆိုသနည်း၊ သားကိုရောင်းစားသော မိန်းမမည်သည် ရှိသလာဟု မိန်းမအိုသည် ဆို၏။ မိခင် သင်သည် ဤမြင်းငယ်ကို အဘယ်အစာကို စားစေ၍ ကျွေးမွေးသနည်းဟု ဘုရားလောင်းသည် မေး၏။ အမောင်မြင်းကုန်သည် ဆန်ခွဲထမင်းချိုး စားငုတ်မြက်တို့ကို စားစေ၍ ဆန်ခွဲယာဂုကို သောက်စေ၍ ကျွေးမွေး၏ဟု မိန်းမအိုဆို၏။ မိခင် ကျွန်ုပ်သည် ဤမြင်းငယ်ကိုရသော် ထမင်းကို စားစေအံ့၊ မြင်းနေရာအထက် ပုဆိုးဗိတာန်ကို ကြက်၍ အင်းပျဉ်အပေါ်၌ ထားအံ့ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ အမောင်မြင်းကုန်သည် ဤသို့ပြုစုမူကား သားသည် ချမ်းသာခံရလတ္တံ့၊ သားကိုယူ၍ သွားလော့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် သိန္ဓောမြင်းငယ်၏ အခြေလေးချောင်း အမြီး နှုတ်သီးတို့၌ ခြောက်ထောင်သော အသပြာတို့ကိုထား၍ မိန်းမအိုကို အဝတ်သစ်ဝတ်စေ၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်၏ရှေ့၌ ရပ်စေ၏။ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည် မျက်စိတို့ကိုဖွင့်၍ အမိကို ကြည့်လျက် မျက်ရည်ယို၏။ မိန်းမအိုသည်လည်း သိန္ဓောမြင်းငယ်၏ ကျောက်ကို သုံးသပ်၍ ချစ်သား ငါသည် သားမွေးကျိုးကို ရပြီ၊ ငါ့သား လိုက်လေတော့ဟု ဆို၍ ပေး၏။ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည် လိုက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် နက်ဖြန် သိန္ဓောမြင်းငယ်၏ ထမင်းအစာကို စီရင်၍ သိန္ဓော မြင်းငယ်သည် မိမိ၏ကိုယ်အစွမ်းကို သိသလော၊ ထိုသို့မဟုတ် မသိသလော၊ ထိုသိန္ဓောမြင်းငယ်ကို စုံစမ်းအံ့ဟု မြင်းစားကျင်း၌ ဆန်ခွဲယာဂုကို လောင်း၍ ပေး၏။ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည် ထိုဘောဇဉ်ကို ငါမစား၊ ယာဂုကို သောက်ခြင်းငှါ ငါအလိုမရှိဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် သိန္ဓောမြင်းငယ်အား စုံစမ်းလိုသောအားဖြင့်-
ဧတံ တေ ဘောဇနံ အာသိ၊ ကသ္မာ ဒါနိ န ဘုဉ္ဇသိ။
ဟူသော ပဌမဂါထာကို ဆို၏။
၁၀။ အဿပေါတက၊ မြင်းငယ်။ တွံ၊ သင်သည်။ တိဏပရိဃာသံ၊ စားကြွင်းမြက်ကို။ ဘုတွာ၊ စား၍။ အာစာမကုဏ္ဍကံ၊ ထမင်းချိုး ဆန်ခွဲညှာကို။ ဘုတွာ၊ စား၍။ ဝဍ္ဎိတော၊ ကြီး၏။ ဧတံ၊ ဤဆန်ခွဲယာဂုဘောဇဉ်သည်။ တေ၊ သင်၏။ ဘောဇနံ၊ အစာသည်။ အာသိ၊ ဖြစ်၏။ ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်။ ဒါနိ-ဣဒါနိ၊ ယခု။ ဧတံ၊ ဤဆန်ခွဲယာဂုကို။ န ဘုဉ္စသိ၊ မစားသနည်း။
ဤသို့ဆိုသော ထိုစကားကို ကြား၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်သည်-
ဗဟု တတ္ထ မဟာဗြဟ္မေ၊ အပိ အာစာမကုဏ္ဍကံ။
ဇာနန္တော ဇာန မာဂမ္မ၊ န တေ ဘက္ခာမိ ကုဏ္ဍကံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁။ မဟာဗြဟ္မေ၊ မြတ်သောကုန်သည်ကြီး။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ ဇာတိယာ ဝါ၊ အမျိုးအားဖြင့်၎င်း။ ဝိနယေန ဝါ၊ အကျင့်အားဖြင့်၎င်း။ ပေါသံ၊ မွေးခြင်းငှါ။ ဝါ၊ မွေးအပ်သော ဥစ္စာကို။ န ဇာနန္တိ၊ မသိကုန်။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ ဗဟု၊ များစွာ။ အာစာမကုဏ္ဍကံ၊ ထမင်းချိုးဆန်ခွဲကို။ အပိ၊ စင်စစ်။ ဘက္ခာမိ၊ ငါစား၏။
၁၂။ ယာဒိသော၊ အကြင်သို့သဘောရှိသော။ အယံ ဟယော၊ ဤမြင်းသည်။ ဥတ္တမော၊ မြင်းမြတ်တည်း။ ဣတိ၊ ဤသိုး။ တွဉ္စ၊ သင်သည်လည်း။ ခေါ၊ စင်စစ်။ မံ၊ ကို။ ပဇာနာသိ၊ သိ၏။ ဇာနန္တော၊ အစွမ်းကိုသိသော ငါသည်။ ဇာနံ၊ အစွမ်းကိုသိသော သင့်ကို။ အာဂမ္မ၊ စွဲ၍။ တေ၊ သင်၏။ ကုဏ္ဍကံ၊ ဆန်ခွဲယာဂုကို။ န ဘက္ခာမိ၊ မစားအံ့။
သင်သည် ဆန်ခွဲယာဂုကို စားစေလိုသဖြင့် အသပြာ ခြောက်ထောင်တို့ကိုပေး၍ ငါ့ကို မဝယ်၊ ဤသို့ဆိုသော် ထိုစကားကို ကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် သင့်ကို စုံစမ်းအံ့သောငှါ ငါသည် ထိုအမှုကို ပြု၏။ အမျက်မထွက်လင့်ဟု ဆို၍ ထိုသိန္ဓောမြင်းငယ်ကို ကောင်းသော ဘောဇဉ်ကို စားစေလျက် ယူ၍ မင်းယင်ပြင်ဝယ် တခုသောအရပ်၌ မြင်းငါးရာတို့ကိုထား၍ တခုသောအရပ်၌ ဆန်းကြယ်သော တင်းတိမ်ကို ကာရံ၍ အောက်၌ အခင်းကိုခင်း၍ အထက်၌ ပုဆိုးဗိတာန်ကြက်၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်ကိုထား၏။
မင်းသည် လာလတ်၍ မြင်းကိုကြည့်လျက်၍ ဤမြင်းကို အဘယ့်ကြောင့် အသီးထားသနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဤမြင်းကား သိန္ဓောမြင်းတည်း၊ ဤမြင်းတို့တွင် ထူးသော မြင်းတည်းဟု လျှောက်လတ်သော် အချင်းမြင်းကုန်သည် သိန္ဓောမြင်းသည် ကောင်းသလောဟုမေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး ကောင်း၏ဟု ဆို၍ မြင်း၏ လျင်မြန်ခြင်းကို ကြည့်လို၏ဟု ဆိုလတ်သော် ထိုမြင်းကို က၍ တက်စီး၍ မြတ်သောမင်းကြီး ကြည့်တော်မူလော့ဟုဆို၍ လူတို့ကိုရှားစေ၍ မင်းယင်ပြင်၌ မြင်းကို မောင်းနှင်၏။ အလုံးစုံသော မင်းယင်ပြင်သည် မြင်းအစဉ်ဖြင့် ခြံရံဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ တဖန် ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး သိန္ဓောမြင်းငယ်၏ လျင်မြန်ခြင်းကို ကြည့်တော်မူလော့ဟု လွှတ်ပြန်၏။ တယောက်သောသူသည်လည်း သိန္ဓောမြင်းငယ်ကို မမြင် သည်ဖြစ်၏။ တဖန် နီသောအဝတ်ကို ရင်၌ပတ်၍ လွှတ်ပြန်၏။ နီသောအဝတ်ကိုသာလျှင် မြင်ကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ထိုသိန္ဓောမြင်းကို မြို့တွင်းဝယ် တခုသော ဥယျာဉ်ရေကန် အပြင်၌ လွှတ်၏။ ထိုရေကန်၌ပြေးသော သိန္ဓောမြင်း၏ ခွါဖျားတို့ကိုလည်း ရေတို့သည် မစွတ်ကုန်၊ ပဒုမာကြာရွက်တို့၏ အပေါ်သို့ ပြေးသည်ရှိသော် တခုသောပဒုမာကြာရွက်ကိုလည်း ရေ၌မနစ်စေ၊ ဤသို့ ထိုမြင်း၏ လျင်မြန်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကို ပြပြီး၍ မြင်းမှ ဆင်းသက်၍ လက်ခုပ်တီး၍ လက်ဝါးအပြင်ကိုပြ၏။ မြင်းသည်လာလတ်၍ အခြေ လေးဘက်တို့ကို တပေါင်းတည်းပြု၍ လက်ဝါးအပြင်၌ ရပ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကို မြတ်သောမင်းကြီး ဤမြင်းငယ်သည် ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် လျင်မြန်ခြင်းကို ပြသည်ရှိသော် သမုဒ္ဒရာအဆုံးရှိသော တိုင်းသည် လျင်မြန်ခြင်းအဟုန်ကို ချထားခြင်းငှါ မလောက်ဟု မင်းကို ဆို၏။ မင်းသည် ထိုမြင်း၏ လျင်မြန်ခြင်းကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းအား ထက်ဝက်သော ပြည်ကိုပေး၍ သိန္ဓောမြင်းငယ်ကိုလည်း အဘိသိက်သွန်း၍ မင်္ဂလာမြင်း ပြု၏။
ထိုမင်္ဂလာမြင်းကို မင်းသည် ချစ်မြတ်နိုး၏။ မင်္ဂလာမြင်းအား ပူဇော် သက္ကာရများ၏။ မင်း၏ တန်ဆာဆင်အပ်သော နေရာတိုက်ခန်းကဲ့သို့ မြင်း၏ နေရာသည် ဖြစ်၏။ လေးပါးသော နံ့သာမျိုးတို့ဖြင့် မြေကို လိမ်းကျံကုန်၏။ နံ့သာဆိုင်း ပန်းဆိုင်းတို့ကို ဆွဲကုန်၏။ အထက်၌ ရွှေကြယ်စီ ဗိတာန်ကြက်၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ ဆန်းကြယ်သော တင်းတိမ်ဖြင့် ကာရံ၏။ အမြဲ နံ့သာဆီတို့ဖြင့် ဆီမီးကို ထွန်းကုန်၏။ မင်္ဂလာမြင်း၏ ကျင်ကြီးကျင်ငယ်သွားရာ အရပ်၌လည်း ရွှေအိုးကို ခံထားကုန်၏။ အမြဲလျှင် မင်းစားသော ဘောဇဉ်ကိုသာလျှင် စားစေ၏။ ထိုမင်္ဂလာမြင်း ရောက်သောကာလမှစ၍ ဇမ္ဗူဒိပ်အလုံး၌ မင်းအဖြစ်သည် ဗာရာဏသီမင်း၏ လက်သို့ရောက်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌ တည်၍ အလှူပေးခြင်းအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဖြစ်ကြကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ သူအိုမသည် ထိုအခါ သူအိုမဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ သိန္ဓောမြင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မြင်းကုန်သည် ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အမယ်အိုကပ်၊ ပိဏ္ဍပါတ်၊ ထေရ်မြတ် သုံးဆောင်သည်
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုဏ္ဍကသိန္ဓဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၅။ သုကဇာတ်
စားပိုးနင်သောကျေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယာဝ သော မတ္တမညာသိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် များစွာစား၍ အစာမကြေခြင်းကြောင့် သေလွန်ရသော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းသေလွန်သည်ရှိသော် တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သောရဟန်းသည် ဝမ်း၏ပမာဏကို မသိမူ၍ များစွာစား၍ အစာ ကြေစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ရှိရကား သေလွန်၏ဟု ထိုရဟန်း၏ ကျေးဇူးမဲ့ စကားကို ပြောဆိုကုန်သတတ်၊ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤရဟန်းသည် အလွန် စားခြင်းကြောင့် သေသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤရဟန်းသည် အလွန်စားခြင်းကြောင့် သေဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ် နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် ကျေးအမျိုး၌ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေကုန်သော အထောင်မကကုန်သော ကျေးတို့၏ မင်းဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား တခုသော သားသည် ရှိ၏။ ထိုသားသည် အားနှင့်ပြည့်စုံလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် မျက်စိအားနည်းသည် ဖြစ်၏။ ကျေးတို့အား လျင်မြန်သော အဟုန်ရှိသတတ်၊ ထို့ကြောင့် ထိုကျေးတို့အား အိုသောကာလ၌ ရှေးဦးစွာ မျက်စိအားနည်းသည်လျှင် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်း၏သားသည် မိဘတို့ကို အသိုက်၌ထား၍ အစာကိုဆောင်ယူ၍ မွေးမြု၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏သားသည် တနေ့သ၌ ကျက်စားရာအရပ်သို့သွား၍ တောင်ထိပ်ဖျား၌ နေ၍ သမုဒ္ဒရာကို ကြည့်လတ်သော် တခုသောကျွန်းငယ်ကို မြင်၏။ ထိုကျွန်းငယ်၌ကား ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော အသီးနှင့်ပြည့်စုံသော သရက်တောသည် ရှိ၏။ ထိုကျေးသားသည် နက်ဖြန် အစာရှာသောအခါ၌ ပျံ၍ ထိုသရက်တော၌သက်၍ သရက်အရသာကိုခံစား၍ သရက်သီးမှည့်ကိုယူလျက် လာ၍ မိဘတို့အား ပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသရက်သီးကို စားလတ်သော်။ အရသာကိုမှတ်မိ၍ အမောင် ဤသရက်သီးမှည့်ကား ဤမည်သော ကျွန်းငယ်၌ သရက်သီးမှည့် မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ ဘခင် ဟုတ်၏ဟုဆိုလတ်သော် အမောင် ကျွန်းငယ်သို့ သွားကုန်သော ကျေးတို့မည်သည်ကား ရှည်မြင့်စွာ အသက်ကိုစောင့်နိုင်ကုန်သည် မရှိကုန်၊ သင်သည် တဖန် ထိုကျွန်းငယ်သို့ မသွားလင့်ဟုဆို၏။ ထိုကျေးသားသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကို မယူမူ၍ သွားသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ များစွာသော သရက်သီးရည်ကို သောက်၍ မိဘတို့၏အကျိုးငှာ သရက်သီးအမှည့်ကို ယူ၍ သမုဒ္ဒရာ၏အထက် အပြင်ဖြင့် လာလတ်သည်ရှိသော် အလွန်လေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပင်ပန်းသောကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အိပ်ချင်ခြင်း နှိပ်စက်ရကား ငိုက်မျဉ်းလျက်လည်း လာလတ်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ နှုတ်သီးဖြင့် ချီအပ်သော သရက်သီးမှည့်သည် ကျ၏။ ထိုကျေးသားသည် အစဉ်သဖြင့် လာသောလမ်းခရီးကိုစွန့်၍ ရေအပြင်၌ လာလတ်သော် ရေ၌လျှင် ကျ၍ နစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောငါးသည် ထိုကျေးကို ဖမ်း၍ စား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကျေးသားသည် လာချိန်အခါ၌လျှင် မရောက်သည်ရှိသော် သမုဒ္ဒရာသို့ကျ၍ သေသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုသိ၏။ ထိုအခါ ထိုကျေးသား၏ မိဘတို့သည်လည်း အာဟာရကို မရကုန်ရကား ခြောက်၍ သေကုန်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍-
တာဝ အဒ္ဓါန မာပါဒိ၊ မာတရဉ္စ အပေါသယိ။
တတော တတ္ထေဝ သံသီဒိ၊ အမတ္တညူ ဟိ သော အဟု။
အမတ္တညူ ဟိ သီဒန္တိ၊ မတ္တညူ စ န သီဒရေ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၃။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်။ သော ဝိဟင်္ဂမော၊ ထိုငှက်သည်။ ဘောဇနသ္မိံ၊ အစာ၌။ မတ္တံ၊ အတိုင်း အရှည်ကို။ အညာသိ၊ သိ၏။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်။ အဒ္ဓါနံ၊ အသက်ရှည်သော ကာလကို။ အာပါဒိ၊ ရ၏။ မာတရဉ္စ၊ မိဘကိုလည်း။ အပေါသယိ၊ မွေးမြူရ၏။
၁၄။ ယတော စ ခေါ၊ အကြင်အခါ၌ကား။ သော၊ ထိုငှက်သည်။ ဗဟုတရံ၊ အလွန် များစွာ။ ဘောဇနံ၊ သရက်သီးရည် ဘောဇဉ်ကို။ အဇ္စျဝါဟရိ၊ စား၏။ တတော စ၊ ထိုအခါ၌ကား။ တတ္ထေဝ၊ ထိုသမုဒ္ဒရာ၌သာလျှင်။ သံသီဒိ၊ နစ်၏။ ဟိ၊ ထိုစကား မှန်၏။ အမတ္တညု၊ အတိုင်းအရှည်ကိုမသိသည်။ အဟု၊ ဖြစ်၏။
၁၅။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဘောဇနသ္မိံ၊ ဘောဇဉ်၌။ မတ္တညုတာ၊ အတိုင်းအရှည်ကို သိသည်၏အဖြစ်သည်။ အဂိဒ္ဓတာ၊ မမက်မောသည်၏ အဖြစ်သည်။ သာဓု၊ ကောင်း၏။ ဟိ သစ္စံ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အမတ္တညူ၊ ဘောဇဉ်၌ အတိုင်းအရှည်ကို မသိကုန်သော သူတို့သည်။ သီဒန္တိ၊ နစ်ကုန်၏။ မတ္တညူ၊ အတိုင်းအရှည်ကို သိကုန်သော သူတို့ကား။ န သီဒရေ၊ မနစ်ကုန်။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ၌ ဘောဇဉ်၌ အတိုင်း အရှည်ကို မသိသော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ကျေးမင်း၏သား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကျေးမင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အလွန်များစွာ၊ စားတုံပါ၊ ခန္ဓာပျက်ပြုန်းရ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၆။ ဇရူဒပါနဇာတ်
တွင်းဟောင်းကြီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဇရူဒပါနံ ခဏမာနာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဇရူဒပါန ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာဝတ္ထိပြည်၌ နေကုန်သော ကုန်သည်တို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကုန် သည်တို့သည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဘဏ္ဍာတို့ကိုယူ၍ လှည်းတို့ကို ပြည့်စေ၍ ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ သွားအံ့သောကာလ၌ မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်ဘိတ်၍ သရဏဂုံတို့ကိုယူ၍ သီလတို့၌တည်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ကုန်သွယ်သွားအံ့သောငှါ ရှည်စွာသော ခရီးကို သွားပါကုန်အံ့၊ ဘဏ္ဍာကိုရောင်း၍ အပြီးသို့ ရောက်ကုန်သော် ချမ်းသာသဖြင့် ပြန်လာ၍ တဖန် အရှင်ဘုရားတို့ကို ရှိခိုးပါကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ခရီးသို့ သွားကြကုန်၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည်။ ကန္တာရခရီး၌ ရေတွင်းဟောင်းကိုမြင်၍ ဤရေတွင်း၌ ရေသည် မရှိ၊ ငါတို့သည်လည်း ရေငတ်ကုန်၏။ ထိုရေတွင်းကို တူးကြကုန်အံ့ဟု တူးကုန်လတ်သော် အစဉ်သဖြင့် သလွှဲစင် သလွဲပုပ် ကြေးပုပ် ကြေးနီ ကြောင်မျက်ရွဲအပေါင်းတို့ကို ရကုန်၏။ ထိုသို့ဥစ္စာကိုရသဖြင့်သာလျှင် ရောင့်ရဲကုန်၏။ ထိုရတနာတို့ဖြင့် လှည်းတို့ကို ပြည့်စေ၍ ချမ်းသာသဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ပြန်လာကြကုန်၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည်လည်း ထိုဥစ္စာကိုသိုမှီး၍ ငါတို့သည် အပြီးရောက်ကုန်ရကား ဆွမ်းကိုလှူကုန်အံ့ဟု မြတ်စွာဘုရားကို ဘိတ်၍ အလှူကို လှူ၍ ရှိခိုးကုန်လျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေကုန်၍ မိမိတို့သည် ဥစ္စာရသောအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည်ကို သင်တို့သည်ကား ထိုဥစ္စာဖြင့် ရောင့်ရဲကုန်၍ ပမာဏကိုသိကုန်၍ ဥစ္စာကို၎င်း အသက်ကို၎င်း ရကုန်၏။ ရှေးသူဟောင်းတို့သည်ကား အတိုင်းအရှည်ကို မသိကုန်၍ ပညာရှိတို့၏ စကားကိုနားမထောင်ကုန်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကုန်သည်တို့သည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဒါယကာတို လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် ကုန်သည်အမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် လှည်းကုန်သည်မှူးဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ ဘဏ္ဍာကိုယူ၍ လှည်းတို့ကို ပြည့်စေ၍ များစွာကုန်သော ကုန်သည်တို့ကိုခေါ်၍ ထိုကန္တာရသို့သာလျှင် သွားလတ်သော် ထိုရေတွင်းကိုလျှင် မြင်၏။ ထိုအရပ်၌ ထိုကုန်သည်တို့သည် ရေသောက်ကုန်အံ့ဟု ထိုရေတွင်းကို တူးကုန်လတ်သော် အစဉ်သဖြင့် များစွာကုန်သော ရတနာတို့ကို ရကုန်၏။ ထိုကုန်သည်တို့သည် များစွာသော ရတနာတို့ကိုလည်းရ၍ ထိုရတနာတို့ဖြင့် မရောင့်ရဲကုန်သည်ဖြစ်၍ ရေတွင်း၌ ဤထက် ကောင်း မြတ်သော တပါးသော ရတနာသည် ရှိလတ္တံ့ဟု အလွန်အားဖြင့် ထိုရေတွင်းကို တူးကြကုန်သည် သာလျှင်တည်း၊ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကုန် သည်တို့ကို အို ကုန်သည်တို့ ဤလောဘမည်သည်ကား ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်းတည်း၊ ငါတို့သည် များစွာသောဥစ္စာကို ရအပ်ပေ၏။ ဤမျှဖြင့်သာလျှင် ရောင့်ရဲကြကုန်လော့၊ အလွန်မတူးကြကုန်လင့် ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကုန်သည်တို့ကို မြစ်ကုန်သော်လည်း တူးကြကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုရေတွင်းကိုလည်း နဂါးသည် သိမ်းဆည်းအပ်၏။ ထိုအခါ ရေတွင်းအောက်၌နေသော နဂါးမင်းသည် မိမိ ၏ဗိမာန် ပျက်လတ်၍ ခဲမြေမုန့် ကျလတ်ကုန်သော် အမျက် ထွက်၍ ဘုရားလောင်းကိုထား၍ ကြွင်းကုန်သော ခပ်သိမ်း သော သူတို့ကိုလည်း နှာခေါင်းလေဖြင့်မှုတ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ နဂါးဘုံမှထွက်၍ လှည်းတို့ကို က၍ ခပ်သိမ်းသောရတနာတို့ဖြင့် ပြည့်စေ၍ ဘုရားလောင်းကို ချမ်းသာစွာသော ယာဉ်ငယ်၌စီးစေ၍ နဂါးလုလင်တို့ကို လှည်းတို့ကိုနှင်စေ၍ ဘုရားလောင်းကို ဗာရာဏသီပြည်သို့ ဆောင်၍ အိမ်သို့ဝင်စေ၍ ထိုဥစ္စာတို့ကို သိုမှီးခဲ့၍ မိမိနေရာ နဂါးဘုံသို့သာလျှင် သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဥစ္စာတို့ကို စွန့်ကြဲ၍ အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်ကို လယ်ထွန်လုပ်ခြင်း မရှိသည်ကိုပြု၍ အလှူပေးလျက် ဥပုသ်သီလ ဆောက်တည်၍ အသက်၏အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သဗ္ဗညူဘုရား ဖြစ်တော်မူပြီး၍-
အဇ္စျာဂမုံ အယသံ လောဟံ၊ တိပုသီသဉ္စ ဝါဏိဇာ။
ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ မုတ္တာဝေဠုရိယာ ဗဟူ။
တတ္ထသီဝိသော ဃောရော၊ တေဇသီ တေဇသာ ဟနိ။
ခါတေန စ ဓနံ လဒ္ဓံ၊ အဘိခါတေန နာသိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၆။ ဥပါသကာ၊ သီတင်းသည်တို့။ ဥဒကတ္ထိကာ၊ ရေဖြင့် အလိုရှိကုန်သော။ ဝါဏိဇာ၊ ကုန်သည်ရှိသည်။ ဇရူဒပါနံ၊ ရေတွင်းဟောင်းကို။ ခဏမာနာ၊ တူးကုန်သော်။ အယသံ၊ မည်းသော အဆင်းရှိသော ကြေးကို၎င်း။ လောဟံ၊ ကြေးနီကို၎င်း။ တိပုသီသဉ္စ၊ သလွဲဖြူ သလွှဲပုပ်ကို၎င်း။ အဇ္စျာဂမုံ၊ ရကုန်၏။ တေ စ ဝါဏိဇာ၊ ထိုကုန်သည်တို့သည်လည်း။ ဗဟူ၊ များစွာကုန်သော။ ရဇတဉ္စ၊ ငွေကို၎င်း။ ဇာတရူပဉ္စ၊ ရွှေကို၎င်း။ မုတ္တာ စ၊ ပုလဲတို့ကို၎င်း။ ဝေဠုရိယာ စ၊ ကျောက်မျက်ရွဲဘိုကို၎င်း။ အဇ္ဈာဂမုံ၊ ရကုန်၏။
၁၇။ တေ ဝါဏိဇာ၊ ထိုကုန်သည်ရှိသည်။ တေန၊ ထိုရအပ်သော ရတနာဖြင့်။ အသန္တုဋ္ဌာ၊ မရောင့်ရဲကုန်သည်ဖြစ်၍။ ဘိယျော ဘိယျော၊ လွန်စွာ လွန်စွာ။ အခါဏိသုံ၊ တူးကြကုန်၏။ တေ၊ ထိုကုန်သည်တို့ကို။ တတ္ထ၊ ထိုတွင်း၌။ အာသီဝိသော၊ လျင်သော အဆိပ်ရှိသော။ ဃောရော၊ ပြင်းသော အဆိပ်ရှိသော။ တေဇသီ၊ အဆိပ်တန်ခိုးနှင့် ပြည့်စုံသော။ နာဂေါ၊ နဂါးသည်။ တေဇသာ၊ အဆိပ်တန်ခိုးဖြင့်။ ဟနိ၊ သတ်ပြီ။
၁၈။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ခဏေ၊ လျောက်ပတ်ရုံသာ တူးရာ၏။ နာတိခဏေ၊ လွန်စွာမတူးရာ။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ အတိခါတံ၊ အလွန်ကူးခြင်းသည်။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာ၏။ ခါတေန စ၊ လျောက်ပတ်ရုံသာ တူးသဖြင့်လည်း။ ဓနံ၊ ဥစ္စာကို။ လဒ္ဓံ၊ ရ၏။ အတိခါတေန၊ အလွန်တူးသဖြင့်။ နာသိတံ၊ သေကြေပျက်စီး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ နဂါးမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူး ဖြစ်ဘူးလေပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လောဘ လောဘ၊ ကြီးလွန်းက၊ မုချ ဒုက္ခတွေ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဇရူဒပါနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၇။ ဂါမဏိ စန္ဒဇာတ်
အမေး ၁၀-ထွေ၊ အဖြေ ၁၀-လွှာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နာယံ ဃရာနံ ကုသလော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂါမဏိစန္ဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ပညာတော်ကို ချီးမွမ်းခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြီးသော ပညာရှိတော်မူ၏။ မြေကြီးအထုနှင့်တူသော ပညာရှိတော်မူ၏။ ရွှင်သော ပညာရှိတော်မူ၏။ လျင်သောပညာ ရှိတော်မူ၏။ ထက်သောပညာ ရှိတော်မူ၏။ ထိုးထွင်းသော ပညာရှိတော်မူ၏။ နတ်ပြည်နှင့် တကွသော လောကကို ပညာဖြင့် လွှမ်းမိုးတော်မူ၏ဟု သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရား၏ ပညာတော်ကို ချီးမွမ်းကုန်လျက် နေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့်စည်းဝေးကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရားသည် ပညာရှိတော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါဘုရားသည် ပညာရှိတော်မူသလျှင် ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆက်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ရှိသော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသိပြည်၌ဇနသန္ဓမည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထို ဇနသန္ဓမင်း၏ မိဖုယားကြီး၏ ဝမ်းတိုက်၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မျက်နှာသည် ကောင်းစွာပွတ်အပ်သော ရွှေကြေးမုံအပြင်ကဲ့သို့ စင်ကြယ်လှ၏။ အလွန်လျှင် တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်လေ၏။ ထို့ကြောင့် ဘုရားလောင်းအား အမည်မှည့်သောနေ့၌ အာဒါသမုခ သတို့သား ဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုအခါ အာဒါသမုခ မင်းသားကို ခုနစ်နှစ်အတွင်း၌လျှင် ခမည်းတော်သည် လောက၌တတ်အပ်သော ဗေဒင်သုံးပုံ အတတ်မျိုး အပေါင်းကို သင်စေ၍ အာဒါသမုခ မင်းသား ခုနစ်နှစ်ရှိသော ကာလ၌ ခမည်းတော် သေလွန်၏။ အမတ်တို့သည် ကြီးစွာသော ပူဇော် သက္ကာရဖြင့် မင်း၏အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်၍ မတကဒါန အစရှိသည်တို့ကို ပြုပြီး၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ မင်းယင်ပြင်ဝယ် စည်းဝေး၍ မင်းသားသည် အလွန်ငယ်၏။ မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက်သွန်းအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ မင်းသားကို စုံစမ်း၍ အဘိသိက်သွန်းကြကုန်အံ့ဟု။ တနေ့သ၌ မြို့ကို တန်ဆာဆင်စေ၍ တရားစီရင်ရာအရပ်ကိုလည်း တန်ဆာဆင်၍ ပလ္လင်ကို ခင်းစေ၍ မင်းသား၏ နေရာအရပ်သို့ သွား၍ အရှင်မင်းကြီး တရားစီရင်ရာ အရပ်သို့ လာခြင်းငှါ သင့်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသားသည် ကောင်းပြီဟု များစွာသော အခြံအရံဖြင့်သွား၍ ပလ္လင်ထက်၌ နေ၏။
မင်းသားနေသော ကာလ၌ အမတ်တို့သည် တခုသော အခြေနှစ်ချောင်းတို့ဖြင့် သွားတတ်သော မျောက်ကို အိမ်မြေကိုသိသော ဆရာအသွင်ကို ယူစေ၍ တရားစီရင်ရာအရပ်သို့ ဆောင်၍ အရှင်မင်းမြတ် ဤယောက်ျားကား ခမည်းတော်မင်းကြီး လက်ထက်တော်၌ အိမ်ရာမြေကို သိသော ဆရာတည်း၊ အတတ်၌ လေ့လာပွန်းတီးသော ဆရာတည်း၊ မြေ၏ အတွင်း၌ ခုနစ်တောင်ရှိသော အရပ်၌လည်း အကျိုးအပြစ်ကို သိမြင်သောသူတည်း၊ မင်းမျိုးတို့၏ အိမ်ရာကို ဤဆရာသည်သာလျှင် ယူအပ်၏။ အရှင်မင်းမြတ်သည် ဤဆရာကို ချီးမြှောက်တော်မူ၍ အရာအထူး၌ထားတော်မူပါလော့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသားသည် ထိုမျောက်ကို အောက်အထက်၌ ကြည့်၍ ဤသတ္တဝါကား လူမဟုတ် ဤသတ္တဝါသည် မျောက်တည်းဟု သိ၍ မျောက်တို့မည်သည်ကား လူတို့ ပြုတိုင်း ပြုတိုင်းကို ဖျက်တတ်ကုန်၏။ မပြုအပ်သေးသည်ကို ပြုခြင်းငှာ၎င်း စီရင်ခြင်းငှါ၎င်း မသိကုန်ဟုကြံ၍ အမတ်တို့အား-
ကတံ ကတံ ခေါ ဒူသေယျ၊ ဧဝံ ဓမ္မမိဒံ ကုလံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသောဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉။ ဘော အမစ္စာ၊ အို အမတ်တို့။ အယံ၊ ဤမျောက်သည် ကား။ ဃရာနံ၊ အိမ်တို့ကို။ ဝိစာရေတုံ ဝါ၊ စီရင်အံ့သောငှါ၎င်း။ ကာတုံ ဝါ၊ ပြုအံ့သောငှါ၎င်း။ န ကုသလော၊ မလိမ္မာ။ အယံ၊ ဤမျောက်သည်။ လောလော၊ လျှပ်ပေါ်သော အလေ့ရှိ၏။ ဝလီမုခေါ၊ တွန့်သော မျက်နှာရှိသော မျောက်သည်။ ကတံ ကတံ ခေါ၊ ပြုတိုင်း ပြုတိုင်းကိုသာလျှင်။ ဒူသေယျ၊ ဖျက်ဆီးရာ၏။ ဣဒံ ကုလံ၊ ဤမျောက်မျိုးသည်။ ဧဝံ ဓမ္မံ၊ ဤသို့ပြုတိုင်း ပြုတိုင်းကို ဖျက်ဆီးတတ်သော သဘောရှိ၏။
ဤသို့ ဆိုသောအခါ အမတ်တို့သည် အရှင်မင်းမြတ် အမိန့်တော်ရှိတိုင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ ထိုမျောက်ကို ပယ်၍ တရက် နှစ်ရက် လွန်သဖြင့် တဖန် ထိုမျောက်ကိုပင်လျှင် တန်ဆာဆင်၍ တရားစီရင်ရာ အရပ်သို့ ဆောင်၍ အရှင်မင်းမြတ် ဤသူသည် ခမည်းတော်မင်းကြီး လက်ထက်တော်၌ တရားစီရင်သော အမတ်တည်း၊ တရားအဆုံးအဖြတ်၌ လေ့လာပွန်းတီးသော သူတည်း၊ ဤသူကို ချီးမြှောက်တော်မူ၍ တရားဆုံးဖြတ်သော အမှုကို ပြုစေခြင်းငှါ သင့်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ မင်းသားသည် ထိုမျောက်ကိုကြည့်၍ ပညာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ရှိသောသူ၏ အမွေးကား ဤသို့ သဘောရှိသည်မဟုတ်၊ ဤသတ္တဝါကား ပညာနှင့် ယှဉ်သောစိတ် မရှိသော မျောက်တည်း၊ တရား အဆုံးအဖြတ် အမှုကို ပြုခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု သိ၍-
သိဋ္ဌံ မေ ဇနသန္ဓေန၊ နာယံ ကိဉ္စိ ဝိဇာနာတိ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၀။ ဘောန္တော အမစ္စာ၊ အို အမတ်တို။ ဣဒံ လောမံ၊ ဤအမွေးသည်ကား။ စိတ္တာဝတော၊ ပညာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ရှိသောသူ၏။ န လောမံ၊ အမွေးမဟုတ်။ အယံ၊ ဤသတ္တဝါသည်ကား။ န အဿာသိကော၊ သက်သာရာ ရစေခြင်းငှါ တတ်နိုင်သော သတ္တဝါမဟုတ်။ မိဂေါ၊ သားတည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မေ၊ ငါ၏။ ဇနသန္ဓေန၊ ခမည်းတော် ဇနသန္ဓ မင်းသည်။ သိဋ္ဌံ၊ ဆုံးမအပ်၏။ အယံ၊ ဤမျောက်သည်။ ကိဉ္စိ၊ တစုံတခုသော အဆုံးအဖြတ်ကို။ န ဝိဇာနာတိ၊ မသိ။
ဤသို့ဆိုသော စကားကိုလည်း ကြား၍ အမတ်တို့သည် အရှင်မင်းမြတ် အမိန့်တော်ရှိတိုင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ ထိုမျောက်ကိုပယ်၍ တဖန်လည်း တနေ့သ၌ ထိုမျောက်ကိုပင်လျှင် တန်ဆာဆင်၍ တရားစီရင်ရာ အရပ်သို့ဆောင်၍ အရှင်မင်းမြတ် ဤယောက်ျားသည် ခမည်းတော်လက်ထက်တော်၌ မိဘတို့အား လုပ်ကျွေးသော အမျိုး၌ ကြီးသောသူအား အရို အသေအမှုကို ပြုတတ်သောသူတည်း၊ ဤသူအား ချီးမြှောက်တော်မူခြင်းငှါ သင့်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ မင်းသားသည် ထိုမျောက်ကိုကြည့်၍ မျောက်တို့မည်သည်ကား လျှပ်ပေါ်သော စိတ်ရှိကုန်၏။ ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို ပြုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ကုန်ဟု ကြံ၍-
ဘရေယျ တာဒိသော ပေါသော၊ သိဋ္ဌံ ဒသရထေန မေ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၁။ ဘောန္တော အမစ္စာ၊ အို အမတ်တို့။ တာဒိသော၊ ထိုသို့သဘောရှိသော။ ပေါသော၊ ယောက်ျားသည်။ သကံ မာတရံ ဝါ၊ မိမိအမိကို၎င်း။ သကံ ပိတရံဝါ၊ မိမိအဘကို၎င်း။ သကံ ဘာတရံ ဝါ၊ မိမိအစ်ကိုကို၎င်း။ သကံ ဘဂိနိံ ဝါ၊ မိမိနှမကို၎င်း။ န ဘရေယျ၊ မမွေးမြူရာ။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မေ၊ ငါ၏။ ဒသရထေန၊ ခမည်းတော် ဒသရထမင်းကြီးသည်။ သိဋ္ဌံ၊ ဆုံးမအပ်၏။
ထိုအခါ အာဒါသမုခမင်းသား၏ ခမည်းတော်မင်းသည် လေးပါးကုန်သော သင်္ဂဟဝတ္ထုတို့ဖြင့် လူတို့ကို သင်္ဂြိုဟ်တတ်သောကြောင့် ဇနသန္ဓမည်၏။ ဆယ်ခုသောရထားတို့ဖြင့် ပြုအပ်သောကိစ္စကိုရထား တခုဖြင့်သာလျှင် ပြုတတ်သောကြောင့် ဒသရထမည်၏။ ထိုမင်း၏အထံမှ ဤသို့သဘောရှိသော အဆုံးအမကို ကြားဘူးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အာဒါသမုခမင်းသားသည် ဤသို့ဆို၏။ အမတ်တို့သည် အရှင်မင်းမြတ် အမိန့်တော်ရှိတိုင်း ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ဆို၍ မျောက်ကိုပယ်၍ မင်းသားသည် ပညာရှိ၏။ မင်းပြုခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်လတ္တံ့ဟု ဘုရားလောင်းကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက် သွန်း၍ အာဒါသမုခမင်း၏ အာဏာတည်းဟု မြို့၌ စည်လည်စေကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဘုရားလောင်းသည် တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ဘုရားလောင်း၏ ပညာရှိသော အဖြစ်သည် အလုံးစုံသော ဇမ္ဗူဒိပ်ကို နှံ့၍သွား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ ပညာရှိသောအဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ နွား, သား, မြင်း ဒေါင်း ရွှေသမား ရွာစား ပြည့်တန်ဆာမ ပျိုသောမိန်းမ မြွေသမင် ခါ, ရုက္ခစိုးနတ်နဂါး ရသေ့ပုဏ္ဏားလုလင် ဟူကုန်သော တဆဲ လေးပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဆောင်ကုန်၏။ ထိုဝတ္ထုတို့၌ ဤဆိုလတ္တံ့သောအစဉ်ဖြစ်သော စကားကို သိအပ်၏။ ဘုရားလောင်းကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက်သွန်းသည်ရှိသော် အမည်အားဖြင့် ဂါမဏိစန္ဒမည်သော ဇနသန္ဓမင်း၏ခြေရင်း၌ မြဲစွာသော အမတ်တယောက်သည် အရွယ်တူဖြစ်ကုန်သော မင်းတို့အား ခစားရခြင်းသည် တင့်တယ်၏။ ငါသည်လည်း လူကြီးပြီ၊ ငါသည် သတို့သားကို မခစားအံ့၊ ဇနပုဒ်၌ လယ်ထွန်ခြင်း အမှုကိုပြု၍ အသက်မွေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ဤသို့ကြံ၍ ထိုဂါမဏိစန္ဒသည် မြို့မှသုံးယူဇနာ အတိုင်းအရှည်ရှိသော အရပ်သို့ သွား၍ တခုသောရွာငယ်၌ နေ၏။
၁။ ဂါမဏိစန္ဒအား အမှုလုပ်ဆောင်အံ့သောငှါ နွားတို့သည်လည်း မရှိကုန်၊ ဂါမဏိစန္ဒသည် မိုဃ်းရွာလတ်သော် တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်းကို နွားနှစ်ခုတို့ကိုတောင်း၍ တနေ့ပတ်လုံးထွန်၍ မြက်ကိုစားစေပြီး၍ နွားရှင်အား အပ်ကုန်အံ့သောငှါ အိမ်သို့သွား၏။ ထိုခဏ၌ နွားရှင်သည် မယားနှင့်တကွ အိမ်၏အလယ်၌ နေ၍ ထမင်းစား၏။ နွားတို့သည်လည်း လေ့ ကျက်မြဲအားဖြင့် အိမ်သို့ ဝင်ကုန်၏။ ထိုနွားတို့သည် ဝင်ကုန်လတ်သော် နွားရှင်သည် ထမင်းခွက်ကို ချီ၏။ မယားသည် ထမင်းခွက်ကို ပယ်၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည် ထမင်းဖြင့် ငါ့ကိုဘိတ်ရာ၏ဟု ကြည့်၍ နွားတို့ကိုမအပ်ဘဲလျှင် သွား၏။ ခိုးသူသည် ညဉ့်၌ ခြံကိုဖောက်၍ ထိုနွားတို့ကိုလျှင် ခိုး၏။ နွားရှင်သည် နံနက်စောစောကလျှင် ခြံသို့ဝင်၍ နွားတို့ကို မမြင်သော် ခိုးသူတို့သည် ခိုးယူသောအဖြစ်ကို သိလျက်လည်း ဂါမဏိစန္ဒအား လျော်စေအံ့ဟု ဂါမဏိစန္ဒထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အရှင်ဂါမဏိစန္ဒ နွားတို့ကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ နွားတို့သည် အိမ်သို့ဝင်ကုန်ပြီ မဟုတ်လောဟု ဂါမဏိစန္ဒသည် ဆို၏။ သင်သည် ငါ့အား နွားတို့ကို အပ်ကုန်သလောဟု နွားရှင်သည် ဆို၏။ ငါသည် မအပ်ကုန်ဟု ဂါမဏိစန္ဒ ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား ဤကား သင့်အားခေါ်သော မင်းတမန်တည်း၊ လာလော့ဟု နွားရှင်သည် ဆို၏။ ထိုဇနပုဒ်တို့၌ တစုံတခုသော ကျောက်စရစ်ကို၎င်း အိုးခြမ်းခဲကို၎င်း ပစ်ချ၍ ဤကား သင့်အား ခေါ်သော မင်းတမန်တည်း၊ လာလော့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အကြင်သူသည် မသွား၊ ထိုသူအား ရာဇဒဏ်ကို အကြောင်းပြု၏။ ထို့ကြောင့် ထိုဂါမဏိစန္ဒသည် မင်းအမိန့်ဟူသော စကားကိုကြား၍လျှင် ထွက်၏။
၂။ ဂါမဏိစန္ဒသည် နွားရှင်နှင့်တကွ မင်း၏မြို့သို့ သွားလတ်သော် အဆွေခင်ပွန်း၏ နေရာဖြစ်သော တခုသောနိဂုံးသို့ ရောက်၍ အလွန်လျှင် ဆာမွတ်၏။ ရွာသို့ဝင်၍ ထမင်း စား၍ လာသည်တိုင်အောင် ဤအရပ်၌လျှင် နေလင့်ပါဦးဟုဆို၍ မိမိ၏ အဆွေခင်ပွန်း၏ အိမ်သို့ ဝင်လေ၏။ ဂါမဏိစန္ဒ၏ အဆွေခင်ပွန်း ယောက်ျားသည်ကား အိမ်၌ မရှိ၊ ခင်ပွန်း၏ မယားသည် မြင်၍ အရှင်ချက်ပြီးသော ထမင်းသည် မရှိ၊ အတန်ငယ် ငံ့ဦးလော့၊ ယခုပင်လျှင် ချက်၍ ပေးအံ့ဟု ဆို၍ လှေကားဖြင့် လျင်မြန်စွာ ကျီသို့ တက်လတ်သော် မြေသို့ကျ၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ထိုမိန်းမ၏ ခုနစ်လရှိသော ကိုယ်ဝန်သည် ကျ၏။ ထိုခဏ၌ ထိုမိန်းမ၏လင်သည် လာ၍ ဂါမဏိစန္ဒကိုမြင်၍ သင်သည် မယားကို ပုတ်ခတ်၍ ကိုယ်ဝန်ကို ကျစေ၏။ ဤကား သင့်အား ခေါ်သော မင်းတမန်တည်း၊ လာလော့ဟု ဂါမဏိစန္ဒကို ခေါ်၍ ထွက်၏။ ထိုအခါမှစ၍ နှစ်ယောက်သော သူတို့သည် ဂါမဏိစန္ဒကို အလယ်၌ထား၍ သွားကုန်၏။
၃။ ထိုအခါ တခုသော ရွာတံခါး၌ တယောက်သောမြင်းထိန်းသည် မြင်းကိုလည်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်၊ မြင်းသည်လည်း ဂါမဏိစန္ဒ၏ အထံသို့ သွား၏။ မြင်းထိန်းသည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ဦးရီး ဂါမဏိစန္ဒ ထိုမြင်းကို တစုံတခုဖြင့်သာလျှင် ပစ်ခတ်၍ လည်၍ လာပါစေလော့ဟုဆို၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည် တခုသောကျောက်ခဲကို ကိုင်၍ပစ်၏။ ကျောက်ခဲသည် မြင်းခြေ၌ ကျ၍ ကြက်ဆူရိုးကို ချိုးဘိသကဲ့သို့ မြင်းခြေကို ချိုး၏။ ထိုအခါ ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်းထိန်းသည် ငါ၏မြင်းကို သင်သည်ချိုး၏။ ဤကား သင့်အား ခေါ်သော မင်းတမန်တည်းဟု ဆို၍ ယူ၏။
၄။ ထိုဂါမဏိစန္ဒကိုလည်း ထိုသုံးယောက်သော သူတို့သည် ဆောင်ယူ အပ်သည်ရှိသော် ဤသူတို့သည် ငါ့ကို မင်းအား ပြကုန်လတ္တံ့၊ ငါသည် နွားဘိုးလည်း မပေးနိုင်၊ ကိုယ်ဝန်ကျအလျော်ကို အဘယ်မှာလျှင် ပေးနိုင်အံ့နည်း၊ မြင်းဘိုးကိုကား အဘယ်မှာ ရအံ့နည်း၊ ထို့ကြောင့် သေခြင်းသည်သာလျှင် ကောင်းမြတ်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ သွားသည်ရှိသော် လမ်းခရီးအကြား တောအုပ်ခရီး၏ အနား၌လျှင် တဘက်မှပြတ်သော ကမ်းရှိသော တခုသော တောင်ကို မြင်၏။ ထိုတောင်၏အရိပ်၌ နှစ်ယောက်ကုန်သော ဒေါင်းရွေသမား သားအဘတို့သည် ဖျာရက်ကြကုန်၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည် အရှင်တို့ကိုယ်လက် သုတ်သင်လို၏။ အတန်ငယ် ဤ၌လျှင် နေလင့်ကြဦးလော့၊ ပြန်လာအံ့ဟု ဆို၍ တောင်သို့တက်၍ ကမ်းပါးပြတ် နံပါးဖြင့် ဆင်းခုန်လတ်သော် ဒေါင်းရွှေသမား ကျောပေါ်၌ ကျ၏။ ဒေါင်းရွှေသမားသည် ကျသည်နှင့် တပြိုင်နက် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည်ကား ရပ်လျက် နေ၏။ ဒေါင်းရွှေသမားသားသည် သင်ကား ငါ၏အဘသတ် ခိုးသူတည်း၊ ဤကား သင့်အားခေါ်သော မင်းတမန်တည်းဟု ဆို၍ ဂါမဏိစန္ဒကို လက်၌ကိုင်၍ ချုံမှထွက်စေ၍ ဤအမှုကား အသို့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဤသူသည် ငါ၏ အဘသတ် ခိုးသူတည်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဂါမဏိစန္ဒကို အလယ်၌ထား၍ လေးယောက်သော သူတို့သည် ခြံရံ၍ ဆောင်ကုန်၏။ (ဤကား တရားလေးချက်)
၁။ ထိုအခါ တခုသော ရွာတံခါး၌ တယောက်သော ရွာစားသည် ဂါမဏိစန္ဒကိုမြင်၍ ဦးရီး ဂါမဏိစန္ဒ အဘယ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေး၍ မင်းကို ဖူးမြင်အံ့သောငှါ သွားအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဦးရီး သင်သည် စင်စစ် မင်းကို ဖူးမြင်လတ္တံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် မင်းအား သတင်းစကားကို ပေးလို၏။ ဆောင်ပါလော့ဟု ဆို၏။ ဆောင်အံ့ဟုဆိုသည်ရှိသော် ကျွန်ုပ်သည် ရှေး၌ ပကတိအားဖြင့် အဆင်းလှ၏။ ဥစ္စာရှိ၏။ အခြံအရံနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ရောဂါကင်း၏။ ယခုတမူကား ဆင်းရဲသည်လည်း ဖြစ်၏။ ဖျော့တော့သောရောဂါ စွဲသည်မှုလည်း ဖြစ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အသို့ရှိကုန်သနည်းဟု မင်းကို မေးပါလော့၊ မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ သင့်အား ဖြေဆိုလတ္တံ့၊ မင်း၏ သတင်းစကားကို တဖန် ကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုပါလော့ဟု ဆို၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
၂။ ထိုနောင် ရှေ့မှ တခုသော ရွာတံခါး၌ တယောက်သော ပြည့် တန်ဆာမသည် ဂါမဏိစန္ဒကိုမြင်၍ ဦးရီးဂါမဏိစန္ဒ အဘယ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေး၍ မင်းကို ဖူးမြင်အံ့သောငှါ သွားအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ ကျွန်ုပ်သတင်းစကားကို ဆောင်ပါလော့ဟု ဆို၍ ရှေး၌ ကျွန်ုပ်သည် များစွာသော အခကိုရ၏။ ယခုတမူကား ကွမ်းဘိုးလည်း မရ၊ ကျွန်ုပ်ထံသို့ လာသော တစုံတယောက်သော သူမျှလည်း မရှိ၊ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်းအသို့နည်းဟု မင်းကို မေး၍ တဖန်ပြန်၍ ကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုပါလော့ဟု ဆို၏။
၃။ ထိုနောင် ရှေ့မှ တခုသော ရွာတံခါး၌ တယောက်သော ပျိုသောမိန်းမသည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ရှေးအတူသာလျှင် မေး၍ ကျွန်ုပ်သည် လင်၏အိမ်၌ နေခြင်းငှါလည်း မတတ်နိုင်၊ မိဘအိမ်၌ နေခြင်းငှာလည်း မတတ်နိုင်၊ ထိုသို့ ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မင်းကို မေး၍ တဖန်ပြန်၍ ကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုပါလော့ဟု ဆို၏။
၄။ ထိုနောင် ရှေ့သို့ သွား၍ ခရီးလမ်းမ၏အနီး တခုသော တောင်ပို့၌နေသော မြွေသည် ဂါမဏိစန္ဒကိုမြင်လေ၍ ဦးရီး ဂါမဏိစန္ဒ အဘယ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေး၍ မင်းကို ဖူးမြင်အံ့သောငှါ သွားအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ သတင်းစကားကို ဆောင်ပါလော့ဟု ဆို၍ အစာရှာအံ့သောငှာ သွားသောကာလ၌ ဆာမွတ်သောကိုယ် ညှိုးသောကိုယ်ရှိလျက် တောင်ပို့မှထွက်လတ်သော် ကိုယ်သည် တွင်းကို ပြည့်စေ၍ ကိုယ်ကိုငင်လျှင် ငြိုငြင်သဖြင့် ထွက်ရ၏။ အစာစား၍ လာလတ်သော်ကား ဝလင်ပြည့်ဖြိုးသော ကိုယ်ရှိ၍လျှင် တွင်းနံပါးကို မထိစေဘဲ အဆောတ လျင် ဝင်နိုင်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မင်းကိုမေး၍ ကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုပါလော့ဟု ဆို၏။
၅။ ထို့နောင်မှ ရှေ့သို့သွား၍ တခုသော သမင်သည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ရှေးအတူသာလျှင် မေး၍ ကျွန်ုပ်သည် တပါးသောအရပ်၌ မြက်ကိုစားခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ တခုသော သစ်ပင်ရင်း၌သာလျှင် မြက်တို့ကို စားနိုင်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မင်းကို မေးပါလေလော့ဟု ဆို၏။
၆။ ထို့နောင်မှ ရှေ့သို့ သွားပြီး၍ တခုသော ခါသည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ထိုရှေးအတူသာလျှင် မေး၍ ကျွန်ုပ်သည် တခုသော တောင်ပို့ခြေရင်း၌လျှင်နေ၍ တွန်သည်ရှိသော် နှစ်သက်ဘွယ် တွန်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်၏။ ကြွင်းသော အရပ်တို့၌ နေ၍ တွန်သော်ကား နှစ်သက်ဘွယ် တွန်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်းအသို့နည်းဟု မင်းကို မေးပါလေလော့ဟု ဆို၏။
၇။ ထို့နောင်မှ ရှေ့သို့သွား၍ တယောက်သော ရုက္ခစိုး နတ်သည် ဂါမဏိစန္ဒကိုမြင်၍ ဦးရီး ဂါမဏိစန္ဒ အဘယ်သို့ သွားမည်နည်းဟု မေး၍ မင်း၏အထံသို့ သွားအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ ကျွန်ုပ်သည် ရှေး၌ ပူဇော် သက္ကာရကို ရ၏။ ယခုတမူကား ပန်းတဆုပ်ကိုမျှလည်း မရ၊ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်းအသို့နည်းဟု မင်းကို မေးပါလေလော့ဟု ဆို၏။
၈။ ထိုမှ နောက်အဘို့၌ တခုသောနဂါးမင်းသည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ထိုရှေးအတူသာလျှင် မေး၍ မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ ရှေး၌ ဤရေကန်ဝယ် ရေသည် ကြည်၏။ မြအဆင်းနှင့်တူ၏။ ယခုတမူကား နောက်၏။ မှော်ကြီးမှော်သေး ရှက်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်းအသို့နည်းဟု မင်းကို မေးလေလော့ဟု ဆို၏။
၉။ ထို့နောင်မှ ရှေ့သို့သွား၍ မြို့၏အနီးဖြစ်သော တခုသောအရပ်၌ နေကုန်သော ရသေ့တို့သည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ ထိုရှေးအတူသာလျှင် မေး၍ မင်းသည် ပညာရှိသတတ်၊ ရှေး၌ ဤအရပ်ဝယ် သစ်သီး ကြီးငယ်တို့သည် ချိုကုန်၏။ ယခုတမူကား ဩဇာမရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မင်းကို မေးပါလေလော့ဟုဆိုကုန်၏။
၁၀။ ထို့နောင်မှ ရှေ့သို့ သွား၍ မြို့တံခါး၏အနီး တခုသော ဇရပ်၌ ပုဏ္ဏား လုလင်ငယ်တို့သည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်၍ အရှင်ဂါမဏိစန္ဒ အဘယ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေး၍ မင်း၏ အထံသို့ သွားအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား ငါတို့၏ စကားကို ယူ၍သွားပါတော့၊ ငါတို့အား ရှေး၌ သင်အပ်သောဗေဒင်သည် ထင်၏။ ယခုမူကား ကွဲသောအိုး၌ ရေမတည်သကဲ့သို့ သင်အပ်သောဗေဒင်သည် မထင်၊ အမိုက်ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်းအသို့နည်းဟုမင်းကို မေးပါလေလော့ဟု ဆို၏။ (ဤကား အမေးဆယ်ထွေ)
ဂါမဏိစန္ဒသည် ဤဆယ်ပါးကုန်သော သတင်းစကားတို့ကိုယူ၍ မင်းအထံသို့ သွား၏။ မင်းသည် တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌ နေ၏။ နွားရှင်သည် ဂါမဏိစန္ဒကို ခေါ်၍ မင်းအထံသို့ ချဉ်းကပ်၏။ မင်းသည် ဂါမဏိစန္ဒကို မြင်လျှင်သိ၍ ဤသူသည် ငါ၏ ခမည်းတော်မင်း၏ အလုပ်အကျွေးတည်း၊ ငါတို့ကိုချီ၍ ရွက်ဆောင်ဘူး၏။ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟု ကြံ၍ အို... ဂါမဏိစန္ဒ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အဘယ်၌လျှင် နေလေသနည်း၊ ကြာမြင့်စွာသော ကာလမှစ၍ မထင်. အဘယ်ကိစ္စကြောင့် လာသနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းမြတ် အမိန့်တော်ရှိတိုင်း ဟုတ်မှန်ပေ၏။ အကျွန်ုပ်သည် ခမည်းတော်မင်းကြီး နတ်ရွာလားတော်မူသည်မှစ၍ ဇနပုဒ်သို့သွား၍ လယ်လုပ်၍ အသက် မွေး၏။ ထိုဇနပုဒ်မှ အကျွန်ုပ်ကို ဤယောက်ျားသည် နွားမှုဟူသော အကြောင်းကြောင့် မင်းတမန်ကိုပြု၍ အရှင်မင်းမြတ်တို့၏ အထံတော်သို့ အကျွန်ုပ်ကို ငင်၏ဟု လျှောက်၏။ မငင်အပ်သည်ရှိသော် သင်သည် မလာရာ၊ ငင်သောအဖြစ်သည်လျှင် ကောင်းပေ၏။ ယခုအခါ၌ ငါသည် သင့်ကို မြင်ခြင်းငှါ ရပေ၏။ သင့်ကို ငင်သော ထိုယောက်ျားသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မင်းသည် မေး၏။ အရှင်မင်းမြတ် ဤသူလျှင်တည်းဟု ဆို၏။ အချင်းယောက်ျား င့တို့၏ စန္ဒအား တမန်ကို ပြုသောဟူသည် မှန်သလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မှန်၏ ဟု လျှောက်၏။ အဘယ်ကြောင့် တမန်ကို ပြုသနည်းဟု မေး၏။
၁။ အရှင်မင်းကြီး ဤစန္ဒသည် အကျွန်ုပ်၏ နွားနှစ်ခုတို့ကို အကျွန်ုပ်အား မပေး၊ ထို့ကြောင့် တမန်ကို ပြု၏ဟု လျှောက်၏။ စန္ဒ မှန်သလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းမြတ် အကျွန်ုပ် တောင်းပန်ပါ၏။ ထိုစကားကို နာတော်မူပါဟုဆို၍ အလုံးစုံသော အကြောင်းကို လျှောက်၏။ ထိုစကားကို ကြား၍ မင်းသည် နွားရှင်ကို အချင်း သင့်အိမ်သို့ ဝင်သောနွားတို့ကို မြင်၏လောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းမြတ် မမြင်ဟု လျှောက်၏။ အချင်း ငါ့ကို အာဒသမုခ မင်းမည်၏ဟု ပြောဆိုကြကုန်သော သူတို့၏ စကားကို သင်မကြားဘူးသလော မှန်စွာ ဆိုလော့ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းမြတ် မြင်သည် မှန်ပေ၏ဟု ဆိုပြန်၏။ မင်းသည် စန္ဒ သင်သည် နွားတို့ကို မအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လျော်ထိုက်၏။ ဤယောက်ျားသည်ကား မြင်လျက်လျှင် မမြင်ဟူ၍ မုသာဝါဒကို ဆို၏။ ထို့ကြောင့် သင်သည်ပင်လျှင် မင်းမှုဆောင်လုပ်၍ ဤယောက်ျားလင်မယား၏ မျက်စိတို့ကိုထုတ်၍ သင်သည် နွားဘိုးနှစ်ဆယ့်လေးသပြာတို့ကို ပေးဟုဆိုလတ်သော် နွားရှင်ကို အပသို့ ထုတ်ကြကုန်၏။ နွားရှင်သည် မျက်စိတို့ကို ထုတ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် နှစ်ဆယ့်လေးသပြာတို့ဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း၊ ဂါမဏိစန္ဒ၏ခြေရင်းတို့၌ ရှိခိုး၍ အရှင်စန္ဒ နွားဘိုးအသပြာတို့သည် အရှင်ဘို့သာလျှင် ဖြစ်ပါစေကုန်လော့ ဤအသပြာတို့ကိုလည်း ယူပါလော့ဟု တပါးသော အသပြာတို့ကိုလည်း ပေး၍ပြေး၏။
၂။ ထို့နောင်မှ နှစ်ယောက်မြောက်ဖြစ်သော အမှုသည်သည် အရှင်မင်းမြတ် ဤစန္ဒသည် အကျွန်ုပ်၏မယားကိုသတ်၍ ကိုယ်ဝန်ကို ကျစေ၏ ဟု လျောက်၏။ စန္ဒ မှန်သလောဟု မင်းသည် မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နာတော်မူလော့ဟု ဆို၍ ထိုအလုံးစုံတို့ကို ချဲ့၍ ဂါမဏိစန္ဒသည် လျှောက်၏။ ထိုအခါ ဂါမဏိစန္ဒကို မင်းသည် သင်သည် ဤသူ၏မယားကို သတ်၍ ကိုယ်ဝန်ကို ကျစေသလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မကျပါစေဟု ဂါမဏိစန္ဒသည် လျှောက်၏။ အချင်းယောက်ျား စန္ဒသည် သတ်၍ ကိုယ်ဝန်ကျစေသည် ၏အဖြစ်ကို ပြအံ့သောငှာ သင်သည် တတ်နိုင်သလောဟု မင်းဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး မတတ်နိုင်ပါဟု လျောက်၏။ ယခု အသို့ပြုလတ္တံ့နည်းဟုမင်းဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် သားကို ရခြင်းငှါသင့်၏ဟု လျှောက်၏။ အချင်းစန္ဒ ထိုသို့တပြီးကား သင်သည် ဤသူ၏မယားကို သင့်အိမ်၌ထား၍ အကြင်အခါ၌ သားဖွား၏။ ထိုအခါ၌လျှင် ဆောင်၍ ဤသူအား ပေးလော့ဟု ဆို၏။ ထိုအမှုသည်သည်လည်း ဂါမဏိစန္ဒ၏ ခြေတို့၌ ရှိခိုး၍ အရှင်စန္ဒ အရှင်သည် အကျွန်ုပ် ၏အိမ်ကို မဖျက်ပါလင့်ဟု အသပြာကို ပေး၍ ပြေး၏။
၃။ ထို့နောင် သုံးယောက်မြောက်သော အမှုသည်သည် သွား၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤစန္ဒသည် မြင်း၏ခြေ၌ ပစ်ခတ်၍ မြင်း၏ခြေကို ချိုး၏ ဟု လျှောက်၏။ စန္ဒ မှန်သလောဟု မင်းသည် မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နာတော်မူပါလောဟုဆို၍ ဂါမဏိစန္ဒသည် အလုံးစုံသောအကြောင်းကို အကျယ်အားဖြင့်လျှောက်၏။ ထိုစကားကို ကြား၍ မင်းသည် မြင်း ထိန်းကို အချင်း သင်သည် မြင်းကိုပစ်၍ ပြန်လည်ပါစေ ဆိုသလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မဆိုဟု လျှောက်၏။ ထိုမင်းကြီးသည် တကြိမ်ထပ်၍ မေးပြန်သော် ဆိုပေ၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ဂါမဏိစန္ဒကိုခေါ်၍ အချင်းစန္ဒ ဤမြင်းထိန်းသည် ဆိုလျက်လည်း မဆိုဟု မုသားဆို၏။ သင်သည် မြင်းထိန်း၏လျှာကို ဖြတ်၍ မြင်းဘိုးကို ငါ၏ဥစ္စာ အသပြာတထောင်ကို ယူ၍ ပေးလော့ဟု ဆို၏။ မြင်းထိန်းသည် အရှင်စန္ဒ အကျွန်ုပ်၏လြာကို မဖြတ်ပါလင့်ဟု ဂါမဏိစန္ဒအား တပါးကုန်သော အသပြာတို့ကိုလည်းပေး၍ ပြေး၏။
၄။ ထို့နောင်မှ ဒေါင်းရွှေသမား၏သားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ဤစန္ဒသည် အကျွန်ုပ်၏ အဘသတ် ခိုးသူတည်းဟု လျှောက်၏။ စန္ဒ မှန်သလောဟု မင်းသည် ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး နာတော်မူပါလောဟု ဆို၍ ဂါမဏိစန္ဒသည် ထိုအကြောင်းကိုလည်း အကျယ်အားဖြင့် လျှောက်၏။ ထိုအခါ မင်းသည် ဒေါင်းရွှေသမားကို။ ခေါ်၍ ယခု အသို့ပြုလတ္တံ့နည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား အဘကို ရခြင်းငှါ သင့်၏ဟု လျှောက်၏။ အချင်းစန္ဒ ဤသူ၏အဘကို ရခြင်းငှါ သင့်၏။ သေလေပြီးသော သူကိုကား ဆောင်၍ တဖန်ပေးအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ သင်သည် ဤသူ၏အမိကို သင့်အိမ်၌ထား၍ ဤသူ၏ အဘဖြစ်လော့ဟု ဆို၏။ ဒေါင်းရွှေသမားသည် အရှင်စန္ဒ သေလေသော အကျွန်ုပ် အဘ၏ အိမ်ကို အရှင်သည် မဖျက်ပါလင့်ဟု ဂါမဏိစန္ဒအား အသပြာကို ပေး၍ ပြေး၏။ (ဤကား ဆုံးဖြတ်ချက် ၄-ခု)
၁။ ဂါမဏိစန္ဒသည် တရားနိုင်၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိလျက် မင်းကို မြတ်သောမင်းကြီး မင်းကြီး၏အထံတော်သို့ အချို့သူတို့သည် သတင်း စကားကို မှာလိုက်၏။ ထိုသတင်း စကားကို လျှောက်ပါကုန်အံ့ဟုဆို၏။ စန္ဒ လျှောက်လော့ဟု မင်းသည် ဆို၏။ ဂါမဏိစန္ဒသည် ပုဏ္ဏားလုလင်တို့၏ သတင်း စကားကို အစပြု၍ ပဋိလောမ အစဉ်အားဖြင့် တပါးစီသော စကားကို လျှောက်၏။ မင်းသည် အစဉ်သဖြင့် ဖြေ၏။
အသို့ဖြေသနည်းဟူမူကား ရှေးဦးစွာသော ပဌမ သတင်း စကားကို ကြား၍ ရှေး၌ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်တို့၏ နေရာအရပ်၌ အခါကိုသိ၍ တွန်သော ကြက်သည်ရှိ၏။ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်တို့သည် ထိုကြက်၏အသံဖြင့် အိပ်ရာမှထ၍ ဗေဒင်တို့ကို သရဇ္ဈာယ်ကုန်စဉ်လျှင် အရုဏ်သည် တက်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုပုဏ္ဏားလုလင်တို့အား သင်တိုင်း သင်တိုင်းသော ဗေဒင်တို့သည် မပျောက်၊ ယခုမူကား ထိုပုဏ္ဏားလုလင်တို့၏ နေရာအရပ်၌ အချိန်မဲ့ တွန်တတ်သော ကြက်သည် ရှိ၏။ ထိုကြက်သည် အလွန်စော စောမူလည်း တွန်၏။ အလွန်လင်းမှလည်း တွန်၏။ အလွန်စောစောတွန်သော ကြက်သံဖြင့်ထ၍ ဗေဒင်တို့ကို သရဇ္ဈာယ်ကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့သည် အိပ်ချင်ခြင်း နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ သရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို မပြုမူ၍သာလျင် တဖန်ပြန်၍ အိပ်ပြန်ကုန်၏။ အလွန်လင်းမှ တွန်သောကြက်၏ အသံဖြင့် ထ၍ သရဇ္ဈာယ်ခွင့်ကို မရကုန်၊ ထို့ကြောင့် ပုဏ္ဏားလုလင်တို့အား သင့်အပ်သော ဗေဒင်သည် မထင်ဟု ဆို၏။
၂။ ဒုတိယ သတင်းစကားကို ကြား၍ ထိုရသေ့တို့သည် ရှေး၌ ရဟန်းတရားကို ကျင့်ကုန်လျက် ကသိုဏ်းပရိကံ၌ လုံ့လပြုအပ်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ ယခုတမူကား ရဟန်းတရားကိုလွှတ်၍ မပြုအပ်သော အမှုတို့၌ လုံ့လပြုကုန်လျက် အရံ၌ဖြစ်သော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ဒါယကာတို့အား ပေး၍ ဆွမ်းပေး၍ အတုံ့ယူခြင်းဟူသော မိစ္ဆာဇီဝဖြင့် အသက်ကို မွေးကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုရသေ့တို့အား သစ်သီးကြီးငယ်တို့သည် မချိုကုန်၊ ထိုရသေ့တို့သည် ရှေး၌ကဲ့သို့ ရဟန်းတရား၌ လုံ့လပြုကုန်အံ့၊ တဖန် ထိုရသေ့တို့အား သစ်သီးကြီးငယ်တို့သည် ချိုကုန်လတ္တံ့၊ ထိုရသေ့တို့သည် မင်း၏ပညာရှိသော အဖြစ်ကို မသိကုန်၊ ထိုရသေ့တို့အား ရဟန်းတရားကို ကျင့်စိမ့်သောငှါ ဆိုလေလော့ဟု ဆို၏။
၃။ သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ ထိုနဂါးမင်းတို့သည် အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ပြုကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုနဂါးတို့၏ရေသည် နောက်၏။ ထိုနဂါးတို့သည် ရှေး၌ကဲ့သို့ သင့်တင့်ပြန်ကုန်ငြားအံ့၊ တဖန် ရေသည် ကြည်လတ္တံ့ ဟု ဆို၏။
၄။ လေးခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကိုကြား၍ ထိုရုက္ခစိုဝ်းနတ်သည် ရှေးအခါ၌ တောအုပ်၌ ခရီးသွားကုန်သော လူတို့ကို စောင့်၏။ ထို့ကြောင့် အထူးထူး အပြားပြားရှိသော ပူဇော်သက္ကာရကို ရ၏။ ယခု တမူကား စောင့်ရှောက်ခြင်းကို မပြု၊ ထို့ကြောင့် ပူဇော်သက္ကာရကို မရ၊ ရှေး၌ကဲ့သို့ စောင့်ရှောက်ခြင်း ပြုပြန်အံ့၊ တဖန် မြတ်သောလာဘ်ကို ရသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ မင်း၏ ပညာရှိသောအဖြစ်ကို ရုက္ခစိုဝ်းနတ် မသိလေ၊ ထိုကြောင့် ထိုရုက္ခစိုဝ်းနတ်ကို တောသို့ ရောက်ကုန်သော လူတို့အား စောင့်ရှောက်ခြင်းကို ပြုစိမ့်သောငှါ ဆိုလေလော့ဟုဆို၏။
၅။ ငါးခုမြောက်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ အကြင်တောင်ပို့ ခြေရင်း၌ နေ၍ ထိုခါသည် နှစ်သက်ဘွယ် တွန်၏။ ထိုတောင်ပို့ ခြေရင်း၏အောက်၌ ကြီးစွာကုန်သော ဥစ္စာတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုဥစ္စာတို့ကို ထုတ်ဘော်၍ သင်ယူလော့ဟုဆို၏။
၆။ ခြောက်ခုမြောက်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ အကြင်သစ်ပင်၏အောက်၌ ထိုသမင်သည် မြက်တို့ကို စားခြင်းငှာ တတ်နိုင်၏။ ထိုသစ်ပင်၏အထက်၌ ကြီးစွာသော ပျားသည် ရှိ၏။ ထိုသမင်သည် ပျားလူးမြက်တို့၌ တပ်မက်မော သည်ဖြစ်၍ တပါးသောမြက်တို့ကို စားခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ သင်သည် ထိုပျားတို့ကိုယူ၍ ပျားဦးကို ငါ့အား ပို့လာလော့၊ ကြွင်းသောပျားကို သင်စားလော့ ဟု ဆို၏။
၇။ ခုနစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ အကြင်တောင်ပို့၌ မြွေသည် နေ၏။ ထိုတောင်ပို့၏အောက်၌ ကြီးစွာသော ရွှေအိုးသည် ရှိ၏။ ထိုမြွေသည် ထိုရွှေအိုးကို စောင့်လျက်နေရကား ထွက်သောကာလ၌ လောဘအားဖြင့် ကိုယ်ကိုလျော့စွာပြု၍ ကပ်ငြိလျက်ထွက်၏။ အစာစားပြီး၍ကား ဥစ္စာ၌ ချစ်သဖြင့် မကပ်မငြိ လျင်မြန်စွာ ဝင်၏။ ထိုရွှေအိုးတို့ကို ထုတ်ဘော်၍ သင်ယူလေလော့ဟု ဆို၏။
၈။ ရှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ ထိုပျိုသော မိန်းမ၏လင်နှင့် မိဘတို့၏ ရွာအကြားဝယ် တခုသောရွာငယ်၌ သယောက်လင်သည် ရှိ၏။ ထိုမိန်းမသည် ထိုသယောက်လင်ကို အောက်မေ့၍ ထိုသယောက်လင်၌ ချစ်သဖြင့် လင်း၏အိမ်၌ နေအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ မိဘတို့ကို ဖူးမြင်ချေအံ့ဟုသွား၍ သယောက်လင်၏အိမ်၌ နှစ်ရက်သုံးရက်နေ၍ မိဘတို့၏အိမ်၌ နှစ်ရက်သုံးရက်နေ၍ တဖန် သယောက်လင်ကို အောက်မေ့၍ လင့်အိမ်ကို သွားအံ့ဟု သယောက် လင်၏ အိမ်သို့ သွားပြန်၏။ ထိုမိန်းမအား မင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို ကြား၍ လင်၏အိမ်၌သာ နေစေ၊ သင့်ကို မင်းဖမ်းငြားအံ့၊ သင်၏အသက်သည် မရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ထို့ကြောင့် မမေ့မလျော့ ကြဉ်အံ့သောငှါ သင့်၏ဟု ထိုမိန်းမအား ဆိုလေလော့ဟုဆို၏။
၉။ ကိုးခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် ရှေး၌ တယောက်သောသူ၏လက်မှ အခယူ၍ ထိုအခကို မကျေစေဘဲ တပါးသောယောက်ျား ၏လက်မှ အခကိုမယူ။ ထို့ကြောင့် ထိုပြည့် တန်ဆာမအား ရှေး၌ အခသည် များ၏။ ယခုတမူကား မိမိ၏ သဘောကို စွန့်၍ တယောက်သော သူ၏လက်မှ ယူအပ်သောအခကို မကျေစေဘဲလျှင် တပါးသော ယောက်ျား၏လက်မှ အခကို ယူ၏။ ရှေးယောင်္ကျားအား အခွင့်ကို မယူမူ၍ နောက်ယောက်ျားအား အခွင့်ကို ယူ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုပြည့်တန်ဆာမအား အခသည် မပြည့်စုံ၊ တစုံတယောက်သော သူတို့သည် ထိုပြည့်တန်ဆာမကို မသွားကုန်၊ မိမိ၏ သဘော၌ အကယ်၍ တည်ငြားအံ့၊ ရှေးရှေးနှင့်တူသည်သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ မိမိသဘော၌ တည်အောင်ဆိုလေလော့ဟု ဆို၏။
၁၀။ ဆယ်ခုမြောက်ဖြစ်သော သတင်းစကားကို ကြား၍ ရွာစားသည် ရှေး၌ ဟုတ်မှန်သဖြင့် တရားကို ဆုံးဖြတ်၏။ ထို့ကြောင့် လူတို့သည် ချစ်မြတ်နိုး၏။ ချစ်မြတ်နိုးသော ရွာစားအား လူတို့သည် များစွာသော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာကို ပေးကုန်၏။ ထို့ကြောင့် အဆင်းလှ၏။ ဥစ္စာများ၏။ အခြံအရံနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ယခုတမူကား တံစိုးစား၍ မဟုတ်မမှန်သဖြင့် တရားကို ဆုံးဖြတ်၏။ ထို့ကြောင့် ဆင်းရဲသည် အထီးကျန်သည်ဖြစ်၍ ဖျော့တော့သော ရောဂါသည် နှိပ်စက်၏။ ရှေး၌ ကဲ့သို့ ဟုတ်မှန်သဖြင့် တရားကို ဆုံးဖြတ်ငြားအံ့၊ ရှေးနှင့်တူသည်သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုရွာစားသည် မင်းရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုမသိ၊ ဟုတ်မှန်သဖြင့် တရားကို ဆုံးဖြတ်စိမ့်သောငှာ ရွာစားအား ဆိုလေလော့ဟု ဆို၏။ (ဤကား အဖြေ ၁၀- လွှာ)
ဤသို့ ထိုဂါမဏိစန္ဒသည် ဤမျှလောက်ကုန်သော သတင်းစကားတို့ကို မင်းအား လျှောက်စေ၏။ မင်းသည် မိမိ၏ပညာဖြင့် အလုံးစုံကုန်သော ထိုသတင်းစကားတို့ကို ဘုရားကဲ့သို့ ဖြေဆိုပြီး၍ ဂါမဏိစန္ဒအား များစွာသော ဥစ္စာကိုပေး၍ ထိုဂါမဏိစန္ဒ၏နေရာ ရွာကို ထိုဂါမဏိစန္ဒအားသာလျှင် မြတ်သော ပေးခြင်းဖြင့်ပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုဂါမဏိစန္ဒသည် မြို့မှထွက်၍ ဘုရားလောင်းသည် ပေးအပ်သော သတင်းစကားတို့ကို ပုဏ္ဏားလုလင်, ရသေ့, နဂါးမင်း, ရုက္ခစိုဝ်းနတ်တို့အား ကြား၍ ခါ၏နေရာအရပ်၌မှ ဥစ္စာတို့ကိုယူ၍ သမင်၏ မြက်စားရာအရပ်၌ သစ်ပင်မှ ပျားကိုယူ၍ မင်းအား ပျားကိုပို့စေ၍ မြွေတို့၏နေရာအရပ်၌ တောင်ပို့ကိုတူး၍ ဥစ္စာကိုယူ၍ ပျိုသောမိန်းမ, ပြည့်တန်ဆာမ, ရွာစားတို့အား မင်းဆိုသော အမှတ်ဖြင့်လျှင် သတင်းစကားကိုကြား၍ များစွာသော အခြံအာရုံဖြင့် ရွာသို့သွား၍ အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။ အာဒါသမုခမင်းသည်လည်း ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ နတ်ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည်ကား ယခုအခါ၌သာလျှင် ကြီးသောပညာရှိသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာဖြစ်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဂါမဏိစန္ဒ ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အာဒါသမုခမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဗောဓိလောင်းလျာ၊ ပညဝါ၊ လွန်စွာကြီးကျယ်ဘိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂါမဏိစန္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၈။ မန္ဓာတုဇာတ်
တဏှာမြစ်ကြီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာအစရှိသောဂါထာပတ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမန္ဓာတုဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဆွမ်းခံဝင်သည်ရှိသော် တယောက်သော တန်ဆာဆင်သော မိန်းမကိုမြင်၍ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သတတ်၊ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် ထိုရဟန်းကို တရားသဘင်သို့ဆောင်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် သာသ နာတော်၌ ငြီးငွေ့၏ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ပြကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည်ကား ငြီးငွေ့သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် အဘယ်အခါ၌ အိမ်၌နေလျှက် တဏှာကို ပြည့်စေခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့နည်း၊ ဤကာမ တဏှာ မည် သည်ကား သမုဒ္ဒရာကဲ့သို့ ပြည့်စေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ရှေးမင်းတို့သည် ကျွန်းငယ်နှစ်ထောင် အခြံအရံရှိကုန်သော ကျွန်းကြီး လေးကျွန်းတို့၌ စကြဝတေးမင်းအဖြစ်ကိုပြု၍ လူ့အခြံအရံဖြင့်လျှင် စတု မဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကိုပြု၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ သုံးကျိပ်ခြောက်ယောက်သော သိကြားတို့၏ နေရာအရပ်၌ နတ်မင်း၏အဖြစ်ကိုပြု၍လည်း မိမိ၏ ကာမတဏှာကို ပြည့်စေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍လျှင် သေကုန်၏။ သင်သည်ကား ကာမတဏှာကို အဘယ်အခါ၌ ပြည့်စေနိုင်လတ္တံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ကမ္ဘာဦး၌ မဟာသမ္မတမည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည် ရှိသော် ထိုမင်း၏သားကား ရောဇမည်၏။ ထိုမင်း၏သားကား ဝရရာဇမည်၏။ ထိုမင်း၏သားကား ကလျာဏမည်၏။ ထိုမင်း၏သားကား ဝရကလျာဏမည်၏။ ထိုမင်း၏သားကား ဥပေါသထမည်၏။ ထိုမင်း၏သားကား မန္ဓာတုမည်၏။ ထိုမန္ဓာတုမည်သော မင်းသည် ရတနာခုနစ်ပါး တန်ခိုးလေးပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံလျက် စကြ ဝတေးမင်း၏အဖြစ်ကို ပြု၏။ မန္ဓာတုမင်းသည် လက်ဝဲလက်ကို ခေါ၍ လက်ျာလက်ဖြင့် ခတ်သောကာလ၌ ကောင်းကင်မှ နတ်၌ဖြစ်သော မိုဃ်းကဲ့သို့ ပုဆစ်ပမာဏရှိသော ရတနာခုနစ်ပါးမိုဃ်းကို ရွာစေ၏။ ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် ဤသို့သဘောရှိသောအံ့ဘွယ်သရဲသောလူသည် ဖြစ်၏။ ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် အနှစ်ရှစ်သောင်း လေးထောင်သော ကာလတို့ပတ်လုံး သူငယ်၏ ကစားခြင်းကို ကစား၏။ အနှစ် ရှစ်သောင်းလေးထောင် အိမ်ရှေ့မင်း၏ အဖြစ်ကိုပြု၏။ အနှစ်ရှစ်သောင်းလေးထောင် စကြဝတေးမင်းအဖြစ်ကို ပြု၏။ အသက်ပမာဏကား အသင်္ချေယျဖြစ်၏။ ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် တနေ့သ၌ ကာမတဏှာကို ပြည့်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၍ ငြီးငွေ့သော အခြင်းအရာကိုပြ၏။ ထိုအခါ အမတ်တို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ်ကြောင့် ငြီးငွေ့သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ကောင်းမှု အစွမ်းအားဖြင့် ကြည့်သည်ရှိသော် ဤမင်း၏အဖြစ်သည် အဘယ်မူလတ္တံ့နည်း အဘယ်မည်သော အရပ်၌လျှင် မွေ့လျော်ဘွယ် ရှိသနည်းဟု မန္ဓာတုမင်းသည် အမတ်တို့ကို မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နတ်ပြည်သည် မွေ့လျာဘွယ် ရှိ၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် စက်ရတနာကို ရေဖြင့်ဖျန်း၍ ပရိသတ်နှင့်တကွ စာတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်သို့ သွား၏။ ထိုအခါ မန္ဓာတုမင်းအား လေးယောက်ကုန်သော စာတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းတို့သည် နတ်ပန်း နတ်နံ့သာတို့ကို လက်စွဲကုန်လျက် ခရီးဦး ကြိုဆိုကုန်၏။ မန္ဓာတုမင်းကို ယူကုန်၍ စာတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်သို့ သွားကုန်၍ နတ်မင်း၏အဖြစ်ကို ပေးကုန်၏။ မိမိပရိသတ်ဖြင့်ခြံရံလျက်လျှင် စာတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ မန္ဓာတ်မင်း မင်းပြုစဉ် ရှည်စွာသောကာလသည် လွန်၏။
ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် စာတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်၌လည်း တဏှာကို ပြည့်စေခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ရကား ငြီးငွေ့သော အခြင်းအရာကိုပြ၏။ စာတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးလေးယောက်တို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ်ကြောင့် ငြီးငွေ့တော်မူသနည်းဟု မေးကုန်၏။ အဘယ်အရပ်သည်လျှင် စာတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်ထက် သာယာသနည်းဟု စာတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့ကို မန္ဓာတုမင်းသည် မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့သည် သူတပါးတို့၏ အလုပ်အကျွေး ပရိသတ် ဖြစ်ကုန်၏။ တာဝတိံသာ နတ်ပြည်သည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိ၏ဟု စာတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ မန္ဓာတုမင်းသည် စက်ရတ နာကို ရေဖျန်း၍ မိမိပရိသတ် ခြံရံလျက် တာဝတိံသာသို့ ရှေးရှုသွား၏။ ထိုအခါ မန္ဓာတုမင်းအား သိကြားမင်းသည် နတ်ပန်း နတ်နံ့သာ လက်စွဲလျက် နတ်အပေါင်းခြံရံလျက် ခရီးဦးကြိုဆို၍ မန္ဓာတုမင်းကို လက်၌ကိုင်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤသို့ ကြွတော်မူလော့ဟု ဆို၏။ နတ်အပေါင်းခြံရံလျက် မန္ဓာတုမင်းသည် သွားစဉ်ကာလ သားကြီးရတနာသည် စကြာရတနာကိုယူ၍ ပရိသတ်နှင့်တကွ လူ့ပြည်သို့သက်၍ မြို့တွင်းသို့ ဝင်၏။ သိကြားမင်းသည် မန္ဓာတုမင်းကို တာဝတိံသာသို့ဆောင်၍ နတ်ပြည်တို့ကို နှစ်စုစု၍ နတ်မင်းကြီး၏အဖြစ်ကို အလယ်၌ ပိုင်း၍ ပေး၏။ ထိုအခါမှစ၍ မင်းနှစ်ပါးတို့သည် မင်းပြုကုန်၏။ ဤသို့ ကာလလွန်လတ်သော် သိကြားမင်းသည် သုံးကုဋေခြောက်သန်းသော နှစ်တို့ကို ကုန်စေ၍ စုတေ၏။ တပါးသော သိကြားသည် ဖြစ်လာ၏။ ထိုသိကြားသည်လည်း နတ်အဖြစ်ကိုပြု၍ စုတေ၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် သုံးကျိပ်ခြောက်ယောက်သော သိကြားတို့သည် စုတေကုန်၏။ မန္ဓာတုမင်းသည်ကား လူ၏ကိုယ်ဖြင့်လျှင် နတ်မင်း၏အဖြစ်ကို ပြု၏။
ဤသို့ ကာလလွန်လတ်သော် ထိုမန္ဓာတုမင်းအား အတိုင်းထက် အလွန်လျှင် ကာမတဏှာသည် ဖြစ်၏။ ထိုမန္ဓာတုမင်းသည် ထက်ဝက်သော မင်းအဖြစ်ဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း သိကြားကိုသတ်၍ ဧကရာဇ်မင်းအဖြစ်ကို ပြုအံ့ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏။ အကြံဖြစ်၍ သိကြားမင်းကို သတ်အံ့သောငှာကား မတတ်နိုင်၍ တဏှာမည်သည်ကား ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မန္ဓာတုမင်း၏ အာယုသင်္ခါရသည် ဆုတ် ယုတ်၏။ အိုခြင်းတရားသည် ကိုယ်ကိုသတ်၏။ လူတို့၏ ကိုယ်မည်သည်ကား နတ်ပြည်၌ မပျက်စီးကောင်း၊ ထိုအခါ နတ်ပြည်မှ လျောကျ၍ ဥယျာဉ်သို့ သက်၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် မန္ဓာတုမင်းသည် လာသည်၏ အဖြစ်ကို မင်းမျိုးတို့အား ကြားလျှောက်၏။ မင်းသည် လာလတ်၍ ဤဥယျာဉ်၌လျှင် နေရာကိုခင်းစေ၏။ မန္ဓာတုမင်းသည် မထသော အိပ်ခြင်းဖြင့် အိပ်၏။ အမတ်တို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးတို့၏ နောက်အဘို့၌ အဘယ်သို့ ပြောဆိုရအံ့နည်းဟု မေးကုန်၏။ သင်တို့သည် ငါ၏နောက်ကာလ၌ မန္ဓာတုမင်းသည် ကျွန်းငယ်နှစ်ထောင် အခြံအရံရှိကုန်သော ကျွန်းကြီးလေးကျွန်းတို့၌ စကြဝတေးမင်း၏ အဖြစ်ကို ပြု၍ ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး စာတုမဟာရာဇ်နတ်တို့၌ မင်း၏အဖြစ်ကိုပြု၍ သုံးကျိပ်ခြောက်ယောက်ကုန်သော သိကြားတို့၏ အသက်ပမာဏဖြင့် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကိုပြု၍ တဏှာကို မပြည့်စေနိုင်သည် ဖြစ်၍ စုတေသေလွန်၏ဟု ဤသတင်းစကားကို လူအများအား ပြောဆိုရစ်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် သဗ္ဗညူမြတ်ကဘုရား ဖြစ်တော်မူသဖြင့် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍-
သဗ္ဗေဝ ဒါသာ မန္ဓာတု၊ ယေ ပါဏာ ပထဝိဿိတာ။
အပ္ပသာဒါ ဒုခါ ကာမာ၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။
တဏှာက္ခယရတော ဟောတိ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော။
ဟူသော ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၂၂။ ယာဝတာ၊ အကြင်မျှလောက်သော အပိုင်းအခြားဖြင့်။ စန္ဒိမသူရိယာ၊ လ နေတို့သည်။ ပရိဟရန္တိ၊ မြင်းမိုရ်တောင်ကို လှည့်လည်ကုန်၏။ ဝိရောစနာ၊ တင့်တယ်ကုန်သော လ နေတို့သည်။ ဒိသာ၊ အရပ်ဆယ်မျက်နှာတို့ကို။ ဘန္တိ၊ ထွန်းပကုန်၏။ တတ္တကေ၊ ထိုမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော အရပ်၌။ ပထဝိဿိတာ၊ မြေ၌မှီကုန်သော။ ယေ ပါဏာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ သဗ္ဗေဝ၊ အလုံးစုံသာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော။ တေ ပါဏာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်။ မန္ဓာတု၊ မန္ဓာတုမင်း၏။ ဒါသာ၊ ကျွန်တို့သည်သာလျှင်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
၂၃။ ကဟာပဏဝဿေန၊ ရတနာခုနစ်ပါးဟူသော မိုဃ်းကို ရွာစေသဖြင့်။ ကာမေသု၊ ကာမတို့၌။ တိတ္တိ၊ ရောင့်ရဲခြင်းသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ ကာမာ၊ ကာမတို့သည်။ အပ္ပသာဒါ၊ သာယာဘွယ်မရှိကုန်။ ဒုခါ၊ များသောဆင်းရဲခြင်း ရှိကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာဝကော၊ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရား တပည့်သားသည်။ ဝိညာယ၊ သိ၍။ သော၊ ထိုသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရား တပည့်သည်။ ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု အပိ၊ နတ်၌ ဖြစ်သော ကာမတို့၌လည်း။ ရတိံ၊ မွေ့လျော်ခြင်းသို့။ နာဓိဂစ္ဆတိ၊ မရောက်။ တဏှာက္ခယရတော၊ နိဗ္ဗာန်၌ မွေ့လျော်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ တပါးသော များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည်ကား သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်တို့သို့ ရောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မန္ဓာတုမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမတဏှာ၊ ပြည့်စေရာဟု၊ နှစ်ဖြာလူနတ်၊ အမြတ်ကာမဂုဏ်၊ အာရုံနှင့်ဖြည့်၊ သူမပြည့်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မန္ဓာတုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၉။ တိရီဋဝစ္ဆဇာတ်
ရသေ့နှင့်မင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နယိမဿ ဝိဇ္ဇာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ တိရီဋဝစ္ဆဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်အား ကောသလမင်း၏ မိဖုယားငါးရာလက်မှ ပုဆိုးငါးရာ, ကောသလမင်း၏လက်မှ ပုဆိုးငါးရာအားဖြင့် ပုဆိုးတထောင်ရခြင်းဝတ္ထုကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် အောက် ဒုကနိပါတ် သတ္တမမြောက် ဂုဏဇာတ်၌ လာပြီးသလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ အမည်မှည့်သောနေ့၌ တိရီဋဝစ္ဆ သတို့သားဟူသော အမည်ကို မှည့်၏။ ထိုတိရီဋဝစ္ဆသတို့သားသည် အစဉ်သဖြင့် အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ အိမ်၌ နေသဖြင့် မိဘတို့သည် သေလွန်ခြင်းကြောင့် သံဝေဂရသောစိတ်ရှိရကား တောထွက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် တောသစ်မြစ် သစ်သီး အာဟာရတို့သည်ဖြစ်၍ နေ၏။ တိရီဋဝစ္ဆရသေ့သည် တော၌နေစဉ် ဗာရာဏသီမင်း၏ ပစ္စန္တရစ်ကို ခိုးသူတို့ ဖျက်ဆီး၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် ပစ္စန္တရစ်သို့ သွား၍ စစ်ထိုးလတ်သော် ရှုံး၏။ သေဘေးမှ ကြောက်ရကား မြတ်သော ဆင်ကျောက်ကုန်း၌စီးလျက် တခုသောအရပ်မျက်နှာဖြင့် ပြေး၍ တော၌ သွားသည်ရှိသော် နံနက်အခါ၌ တိရိဋဝစ္ဆရသေ့၏ သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါ သွားစဉ် ကျောင်းသို့ ဝင်၏။ ထိုမင်းသည် ရသေ့တို့၏ နေရာ အရပ်တည်းဟု ဆင်မှဆင်း၍ လေ, နေပူဖြင့် ပင်ပန်းရကား ရေငတ်သည်ဖြစ်၍ သောက်ရေအိုးကို ကြည့်လတ်သော် မမြင်၍ စင်္ကြံဦး၌ ရေတွင်းကို မြင်၏။ ရေခတ်အံ့သောငှာ ကြိုးအိုးတို့ကို မမြင်၍ ရေငတ်ခြင်းကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား ဆင်၏ ဝမ်း၌ ပတ်သော ကြိုးကိုယူပြီး၍ ဆင်ကို ရေတွင်းနား၌ထား၍ ထိုဆင်၏ခြေ၌ ကြိုးကိုဖွဲ့၍ ကြိုးဖြင့် ရေးတွင်းသို့ သက်၍ ကြိုးမမှီလတ်သော် တက်၍ အပေါ်ရုံပုဆိုးကို ကြိုးစွန်းဖြင့် ဆက်၍ တဖန် သက်လေ၏။ ထိုသို့ပြုငြားသော်လည်း မမှီသည်သာလျှင်ဖြစ်၏။ ထိုမင်းသည် ခြေဖျားတို့ဖြင့် ရေကိုထိ၍ အလွန်မွတ်သိပ်ရကား ရေငတ်ခြင်းကို ဖျောက်၍ သေခြင်းသည် ကောင်းသော သေခြင်းဖြစ်၏ဟု ကြံလျက် ရေတွင်းသို့ဆင်း၍ အလိုရှိတိုင်း သောက်၏။ တဖန် တက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား ထိုရေတွင်း၌ တည်၏။ ဆင်သည်လည်းကောင်းစွာ သင်အပ်သော ဆင်ဖြစ်သောကြောင့် တပါးသို့ မသွားမူ၍ မင်းကို ကြည့်လျက် နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ညချမ်းသောအခါ၌ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ဆောင်ခဲ့၍ လာလတ်သော် ဆင်ကိုမြင်၍ မင်းလာသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ချပ်ပိန်ညိုဝတ်သော ဆင်သည်သာလျှင် ထင်၏။ အကြောင်းအသို့နည်းဟု ဆင်၏အနီးသို့ သွား၏။ ဆင်သည်လည်း ဘုရားလောင်း လာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သော အရပ်၌ တည်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရေတွင်း ကမ်းနားသို့ သွား၍ မင်းကို မြင်၍ မြတ်သောမင်းကြီး မကြောက်လင့်ဟု ဆို၍ လှေကားကိုဖွဲ့၍ မင်းကို တက်စေ၍ မင်းကိုယ်ကို ဆုပ်နယ်၍ ဆီဖြင့်လိမ်း၍ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို စားစေ၍ ဆင်၏ ချပ်တန်ဆာကို ဖြေ၏။ မင်းသည် နှစ်ရက် သုံးရက် အပင်ပန်းဖြေ၍ ဘုရားလောင်းကို မိမိအထံသို့ လာစိမ့်သောငှါ ဝန်ခံစေ၍ သွား၏။ မင်း၏ဗိုလ်တို့သည် မြို့၏အနီး၌ သစ်တပ်တည်၍ နေကုန်လျက် မင်းလာသည်ကိုမြင်၍ ခြံရံ၏။ မင်းသည် မြို့သို့ဝင်၍နေလတ်၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း လခွဲလွန်သဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ ဥယျာဉ်သို့ဝင်၍ နက်ဖြန် ဆွမ်းခံသွားလျက် မင်းအိမ်တံခါးသို့ ရောက်၏။ မင်းသည် လေသွန်တံခါးမကို ဖွင့်၍ မင်းယင်ပြင်သို့ ကြည့်လတ်သော် ဘုရားလောင်းကို မြင်သဖြင့် သိ၍ ပြာသာဒ်မှ ဆင်းလျက် ရှိခိုး၍ ကောင်းစွာ ဆောက်အပ်သော ထီးဖြူရှိသော ရာဇပလ္လင်၌ နေစေ၍ မိမိဘို စီရင်အပ်သော အာဟာရကို ဘုဉ်းပေးစေ၍ မိမိသည်လည်း စား၍ ဥယျာဉ်သို့ ပင့်ဆောင်၍ ဥယျာဉ်၌ ဘုရားလောင်းကို ကျောင်း စင်္ကြံ ညဉ့်သန့်ရာ နေ့သန့်ရာ အရပ်တို့ကို ပြုစေ၍ ခပ်သိမ်းသော ရဟန်း ပရိက္ခရာတို့ကို လှူ၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို အပ်၍ ရှိခိုး၍ ဖဲလေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအိမ်၌သာလျှင် ဆွမ်းစား၏။ များစွာသော လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရရှိ၏။
ထိုဘုရားလောင်းကို သည်းမခံနိုင်ကုန်သော အမတ်တို့သည် ဤသို့သဘောရှိသော ပူဇော်သက္ကာရကို ရသည်ရှိသော် အဘယ်မည်သော တယောက်သော သူရဲကောင်းသည်လည်း အဘယ်မည်သောအမှုကို မပြုဘဲရှိအံ့နည်းဟု ဆို၍ အိမ်ရှေ့မင်းသို့ကပ်၍ အရှင်မင်းမြတ် အကျွန်ုပ်တို့၏မင်းသည် တပါးသောရသေ့ကို အလွန်လျှင် မြတ်နိုး၏။ ထိုရသေ့၌ မင်းသည် အဘယ်မည်သောအမှုကို မြင်သနည်း၊ အရှင်တို့သည်လည်း မင်းနှင့် ပြောဆိုပါကုန်ဦးလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ အိမ်ရှေ့ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ အမတ်တို့နှင့်တကွ မင်းသို့ကပ်၍-
န ဗန္ဓဝေါ နော ပန တေ သဟာယော။
အထ ကေန ဝဏ္ဏေန တိရီဋဝစ္ဆော၊
တေဒဏ္ဍိကော ဘုဉ္ဇတိ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၂၅။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ဣမဿ၊ ဤတိရီဋဝစ္ဆရသေ့အား။ ကိဉ္စိ၊ တစုံတခုသော။ ဝိဇ္ဇာမယံ၊ အတတ်ဖြင့်ပြီးသော အမှုသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ တေဒဏ္ဍိကော၊ တောင်ဝှေးသုံးခွကိုင်၍ သွားသော။ တိရိဋဝစ္ဆော၊ တိရီဋဝစ္ဆ ရသေ့သည်။ တေ၊ သင်မင်းကြီး၏။ န ဗန္ဓဝေါ၊ အဆွေအမျိုးလည်း မဟုတ်။ တေ၊ သင်မင်းကြီး၏။ နော ပန သဟာယော၊ ကစားဘက် အဆွေခင်ပွန်းလည်း မဟုတ်။ အထ၊ ထိုသို့ဖြစ်လျက်။ ကေန ဝဏ္ဏေန၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်။ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ၊ ထမင်းဦးကို။ ဘုဉ္ဇတိ၊ စားရသနည်း။
ထိုစကားကို ကြား၍ မင်းသည် သားကို ခေါ်၍ အမောင် ပစ္စန္တရစ်သို့သွား၍ စစ်ထိုးရာမှရှုံးသော ငါ၏ နှစ်ရက် သုံးရက် မလာသောအဖြစ်ကို အောက်မေ့မိ၏လောဟု ဆို၍ အောက်မေ့မိ၏ဟု ဆိုလတ်သော် ထိုအခါ ငါသည် ဤရသေ့ကိုမှီ၍ အသက်ကို ရ၏ဟု အလုံးစုံသော အကြောင်းကိုကြား၍ အမောင် ငါ၏ အသက်ကို ပေးသောသူသည် ငါ၏အထံသို့ ရောက်သည်ရှိသော် မင်းအဖြစ်ကို ပေးသော်လည်း ထိုရသေ့ပြုသော ကျေးဇူးအားလျော်စွာ ပေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သေးဟုဆို၍-
ဧကဿ ကတွာ ဝိဝနသ္မိံ ဃောရေ။
ပသာရယီ ကိစ္ဆဂတဿ ပါဏိံ၊
တေနူဒတာရိံ ဒုခသမ္ပရေတော။
ဝေသာယိနော ဝိသယာ ဇီဝလောကေ။
လာဘာရဟော တာတ တိရီဋဝစ္ဆော၊
ဒေထဿ ဘောဂံ ယဇထဉ္စ ယညံ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၂၆။ တာတ၊ ချစ်သား။ အာပါသု၊ ဘေးရန်တို့ကြောင့်။ ယုဒ္ဓပရာဇိတဿ၊ စစ်ထိုးခြင်းမှရှုံးသော။ ဧကဿ၊ အဘော်မရှိ တယောက်တည်းသာဖြစ်သော။ ကိစ္စဂတဿ၊ ရေတွင်းသို့ကျ၍ ပင်ပန်းခြင်းသို့ရောက်သော။ မေ၊ ငါ့အား။ အယံ၊ ဤရသေ့သည်။ ဃောရေ၊ ကြမ်းကြုတ်သော။ ဝိဝနသ္မိံ၊ ရေမရှိသောတော၌။ ကတွာ၊ သနားခြင်းကိုပြု၍။ ပါဏိံ၊ ရေတွင်းမှ ဆယ်အံ့သောငှာ ဝီရိယနှင့်ယှဉ်သော လက်ကို။ ပသာရယီ၊ ကောင်းစွာဖြန့်ကမ်း၏။ တေန ကာရဏေန၊ ထိုရှင်ရသေ့လက်လှမ်းခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဒုခသမ္ပရေတော၊ ဒုက္ခသည် ဝန်းရံအပ်လျက်လည်း။ ဥဒတာရိံ၊ အထက်သို့တက်နိုင်၏။
၂၇။ ဧတဿ၊ ထိုတိရိဋဝစ္ဆ ရသေ့၏။ ကိစ္စေန၊ ထုတ်ဆယ်သော ကိစ္စအာနုဘော်ဖြင့်။ ဝေသာယိနော၊ ယမမင်း၏။ ဝိသယာ၊ နိုင်ငံမှ။ ဣဓ ဇီဝလောကေ၊ ဤလူ့ပြည်သို့။ အနုပတ္တော၊ တဖန် လာရောက်ပြန်သည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ တိရိဋဝစ္ဆော၊ တိရီဝစ္ဆရသေ့သည်။ လာဘာရဟော၊ ပစ္စည်းလေးပါးဟူသောလာဘ်ကို ခံထိုက်၏။ အဿ၊ ထိုတိရီဋဝစ္ဆရသေ့အား။ ဘောဂံ၊ အသုံးအဆောင်ကို။ ဒေထ၊ လှူကြကုန်လော့။ ယညဉ္စ၊ ယဇ်ကိုလည်း။ ယဇထ၊ ပူဇော်ကြကုန်လော့။
ဤသို့ မင်းသည် ကောင်းကင်ပြင်၌ လပြည့်ဝန်းကို ထင်စေဘိသကဲ့သို့ ဘုရားလောင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးသည် အလုံးစုံသောသူ၌ ထင်သည်ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းအား လာဘသက္ကာရသည်လည်း အလွန်များသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါမှစ၍ အမတ်တို့ သည်၎င်း အိမ်ရှေ့မင်းသည်၎င်း တပါးသော အမှတ်မရှိသော သူသည်၎င်း မင်းကိုဆိုခြင်းငှာ မဝံ့သည်ဖြစ်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ အလှူပေးခြင်းအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြုကုန်၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ကျေးဇူး၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြုဘူးကုန်၏ဟူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသက်သခင်၊ ကျေးဇူးရှင်၊ အစဉ်ပူဇော်ချစ်
ကိုးခု၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တိရိဋဝစ္ဆဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-သင်္ကပ္ပဝဂ်
၁၀။ ဒူတဇာတ်
ဝမ်းဗိုက်တမန်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယသတ္ထာ ဒူရမာယန္တိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒူတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လော်လည်သော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် နဝကနိပါတ် အဋ္ဌမမြောက်စက္ကဝါကဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် လော်လည်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လော်လည်ဘူးသလျှင်ကတည်း၊ လော်လည်ခြင်းကြောင့် သန်လျှက်ဖြင့် ဦးခေါင်းဖြတ်ခြင်းကို ပြုလတ်သော် ပညာရှိမင်းကိုမှီ၍ ချမ်းသာရဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏သားဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသောအတတ်ကို သင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌တည်၍ စဉ်ကြယ်သော ဘောဇဉ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအကြောင်းကြောင့် မင်းအား ဘောဇနသုဒ္ဓိက ဟူသော အမည်သည်ဖြစ်၏။ ထိုဘောဇနသုဒ္ဓိကမင်းသည် တခုသော ထမင်းခွက်၌ အဘိုးတသိန်းထိုက်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော အစီအရင်ဖြင့် ထမင်းကို စားသတတ်၊ စားသည်ရှိသော်ကား အိမ်တွင်း၌ မစား၊ မိမိစားသော အစီအရင်ကို မြင်သော လူများကို ကုသိုလ်ကောင်းမှု ပြုစေလိုသောကြောင့် မင်းအိမ်တံခါး၌ မဏ္ဍပ်ကို ဆောက်စေ၍ စားသောအခါ၌ ထိုမဏ္ဍပ်ကို တန်ဆာဆင်စေ၍ ဆောင်းအပ်သောထီးရှိသော ရွှေဖြင့်ပြီးသော ရာဇပလ္လင်၌ မင်းတို့သည် ခြံရံလျက် အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ရွှေခွက်၌ ခပ်သိမ်းသော အရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကို စား၏။ ထိုအခါ တယောက်သော လော်လည်သော ယောက်ျားသည် ထိုမင်း၏ စားသော အစီအရင်ကို ကြည့်၍ ထိုဘောဇဉ်ကို စားလိုသည်ဖြစ်၏။ စားချင်ခြင်းကို သည်းခံအံ့သောငှာ မတက်နိုင်ရကား တခုသော ဥပါယ်သည် ရှိ၏ဟု မြဲမြံစွာဝတ်၍ လက်တို့ကို မြှောက်၍ အို အချင်းတို့ ငါ တမန်တည်းဟု ပြင်းစွာသော အသံကို ပြုလျက် မင်း၏ အထံသို့ သွားလေ၏။ ထိုအခါ ထိုအရပ်၌ တမန်တည်းဟု ဆိုသော် မတားမြစ်၊ ထို့ကြောင့် လူများသည် နှစ်ဖြာကွဲ၍ လမ်းအခွင့်ကို ပေး၏။ ထိုယောက်ျားသည် လျင်မြန်သဖြင့် သွား၍ မင်း၏ခွက်၌ တခုသော ထမင်း ဆုပ်ကိုယူ၍ ခံတွင်း၌ထည့်၏။ ထိုအခါ သန်လျက်စွဲသည် ထိုယောက်ျား၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်အံ့ဟု သန်လျက်ကိုကိုင်၏။ မင်းသည် မဖြတ်လင့်ဟု တားမြစ်၏။ မကြောက်လင့် စားလော့ဟုဆို၍ လက်ကိုဆေး၍ မင်းသည် ထိုင်၏။ ထိုယောက်ျား စားပြီးသည်၏အဆုံး၌လည်း မိမိသောက်သော ရေကို၎င်း ခွက်ကို၎င်း ပေးစေ၍ အို ယောက်ျား သင်သည် တမန်တည်းဟုဆို၏။ အဘယ်သူ၏တမန်နည်းဟု မေးသည်ရှိသော် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် တဏှာ၏ တမန်တည်း၊ ဝမ်း၏တမန်တည်း၊ တဏှာသည် အကျွန်ုပ်ကို စေခိုင်း၍ သင်သွားလော့ဟု တမန်ပြု၍ စေ၏ဟု ဆိုလိုရကား-
တဿူဒရဿဟံ ဒူတော၊ မာ မေ ကုဇ္ဈိ ရထေသဘ။
တသူဒရဿဟံ ဒုယူတော၊ မာ မေ ကုဇ္ဈိ ရထေသဘ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၂၈။ ရထေသဘ၊ မင်းမြတ်။ ယဿ ဥဒရဿ၊ အကြင်ဝမ်း၏။ အတ္ထာ၊ အကျိုးငှါ။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ အမိတ္တမပိ၊ ရန်သူကိုလည်း။ ယာစိတုံ၊ တောင်းအံ့သောငှာ။ ဒူရံ၊ ဝေးသော အရပ်သို့လည်း။ အာယန္တိ၊ သွားကုန်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တဿ ဥဒရဿ၊ ထိုဝမ်း၏။ ဒူတော၊ တမန်တည်း။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ မာ ကုဇ္ဈိ၊ အမျက်မထွက်လင့်။
၂၉။ ရထေသဘ၊ မင်းမြတ်။ မာဏဝါ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ဒိဝါစ၊ နေ့၌၎င်း။ ရတ္တောစ၊ ညဉ့်၌၎င်း။ ယဿ ဥဒရဿ၊ အကြင်ဝမ်း၏။ ဝသံ၊ အလို့သို့။ အာယန္တိ၊ လိုက်ကုန်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တဿ ဥဒရဿ၊ ထိုဝမ်း၏။ ဒူတော၊ တမန်တည်း။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ မာ ကုဇ္စျိ၊ အမျက်မထွက်လင့်။
မင်းသည် ထိုယောက်ျား၏ စကားကို ကြား၍ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤသတ္တဝါတို့သည် ဝမ်း၏တမန်ဖြစ်ကုန်၍ တဏှာ၏အစွမ်းအားဖြင့် လှည့်လည်ရကုန်၏။ တဏှာသည်သာလျှင် သတ္တဝါတို့ကို စီရင်၏။ ဤယောက်ျားသည် အလွန်နှစ်သက်ဘွယ်သော စကားကို ဆို၏ဟု ထိုယောက်ျားအား နှစ်သက်၍-
ဂဝံ သဟဿံ သဟ ပုင်္ဂဝေန။
ဒူတော ဟိ ဒူတဿ ကထံ န ဒဇ္ဖံ။
မယမ္ပိ တဿေဝ ဘဝါမ ဒူတာ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၃၀။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ တေ၊ သင့်အား။ ပုင်္ဂဝေန၊ ဥသဘနှင့်။ သဟ၊ တကွ ရောဟိဏီနံ၊ နီသော အဆင်းရှိကုန်သော။ ဂဝံ၊ နွားတို့၏။ သဟဿံ၊ တထောင်ကို။ ဒဒါမိ၊ ပေး၏။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ မယမ္ပိ၊ ငါတို့သည်လည်း။ တဿေဝ၊ ထိုဝမ်း၏သာလျှင်။ ဒူတာ၊ တမန်တို့သည်။ ဘဝါမ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဒူတော၊ တမန်သည်။ ဒူတဿ၊ တမန်အား။ ကထံ န ဒဇ္ဇံ၊ အဘယ်မူ၍ မပေးရာသနည်း။ ဒဒေယျဧဝ၊ ပေးရာသလျှင်ကတည်း။
ဤသို့ဆို၍ သင်ကဲ့သို့သော သူသည် မကြားစဘူးသော အကြောင်းကို ဆိုပေ၏ဟု နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုယောက်ျားအား များစွာသော စည်းစိမ်ကို ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြသည်၏အဆုံး၌ လော် လည်သော ရဟန်းသည် အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်၏။ တပါးကုန်သော များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် အစရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ လော်လည်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ လော်လည်သောယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဘောဇနသုဒ္ဓိကမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သတ္တဝါမှန်၊ တဏှာကျွန်၊ အမှန်ဖြစ်ပေသည်
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒူတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၁။ ပဒုမဇာတ်
ကြာပန်းခိုင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယထာ ကေသာ စ မဿူ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပဒုမဇာတ်ကို အာနန္ဒာဗောဓိ၌ ပန်းပူဇော်ခြင်းကို ပြုကုန်သောရဟန်းတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် တေရသကနိပါတ် ခြောက်ခုမြောက် ကာလိင်္ဂဗောဓိဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုဗောဓိသည်ကား အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် စိုက်ပျိုးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အာနန္ဒာဗောဓိ မည်၏။ အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်သည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော် တံခါးမုခ်နား၌ ဗောဓိပင်ကို စိုက်ပျိုးသည် ၏အဖြစ်သည် အလုံးစုံ ဇမ္ဗူဒိပ်၌ပြန့် နှံ့၏။ ထိုအခါ အချို့ကုန်သော ဇနပုဒ်နေရဟန်းတို့သည် အာနန္ဒာဗောဓိ၌ ပန်းပူဇော်ကုန်အံ့ဟု ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ဘုရားကို ရှိခိုး၍ နက်ဖြန်နေ့၌ သာဝတ္ထိပြည်သို့ဝင်၍ ကြာရောင်းသောဈေးသို့ သွား၍ ကြာပန်းတို့ကို မရဘဲလာကုန်၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်အား အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ပန်းပူဇော်ကုန်အံ့ဟု ကြာရောင်းသော ဈေးသို့သွား၍ ပန်းတပွင့်ကိုမျှလည်း မရခဲ့ကုန်ဟု ကြားလျှောတ်ကုန်၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ငါ့သျှင်တို့ သင်တို့အကျိုးငှါ ဆောင်ယူ ချေအံ့ဟု ကြာရောင်းသောဈေးသို့ သွား၍ ကြာညိုစည်းကို ချီ၍ လာလတ်၍ ထိုရဟန်းတို့အား ပေး၍ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုကြာကိုယူ၍ ဗောဓိအား ပူဇော်ကုန်၏။ ထိုသတင်းစကားကိုကြား၍ တရား သဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဇနပုဒ်နေ ရဟန်တို့သည် ဘုန်းနည်းကုန်၏။ ကြာရောင်းသော ဈေးသို့သွား၍ ပန်းကို မရကုန်၊ အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်သည်ကား သွား၍လျှင် ဆောင် ယူခဲ့၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုကြကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် စကားတတ် လိမ္မာကုန်သော သူတို့သည် ပန်းကို ရကုန်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စကားတတ် လိမ္မာကုန်သော သူတို့သည် ပန်းကို ရဘူးကုန်သလျှင် ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးသား ဖြစ်၏။ မြို့တွင်း၌ တခုသောရေကန်ဝယ် ပဒုမာတို့သည်လည်း ပွင့်ကြကုန်၏။ တယောက်သော နှာခေါင်းပြတ်သော ယောက်ျားသည် ထိုရေကန်ကို စောင့်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် ပွဲသဘင် ကြွေး ကြော်လတ်သော် ပန်းပန်၍ ပွဲသဘင်ကစားလိုကုန်သော သုံးယောက်ကုန်သော သူဌေးသားတို့သည် နှာခေါင်းပြတ်သောသူအား မဟုတ်မမှန်သဖြင့် ချီးမွမ်း၍ ပန်းကို တောင်းကုန်အံ့ဟု ထိုနှာခေါင်းပြတ်သောသူ၏ ပဒုမာကြာတို့ကိုချီစဉ် ရေကန် အနီးသို့သွား၍ တင့်အပ်သော အရပ်၌ တည်နေကုန်၏။ ထိုသူတို့တွင် တယောက်သော သူဌေးသားသည် ရေကန်စောင့်ကို ခေါ်၍-
ဧဝံ ရုဟတု တေနာသာ၊ ပဒုမံ ဒေဟိ ယာစိတော။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၁။ ကေသာ စ၊ ဆံတို့သည်၎င်း။ မဿူ စ၊ မုတ်ဆိတ်တို့သည်၎င်း။ ဆိန္နံ ဆိန္နံ၊ ဖြတ်တိုင်း ဖြတ်တိုင်း။ ဝိရူဟတိ ယထာ၊ ပေါက်ပြန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ တေ၊ သင်၏။ နာသာ၊ နှာခေါင်းသည်။ ရုဟတု၊ တဖန်ပေါက်ပြန် စေသတည်း။ ယာစိတော၊ ငါတောင်းအပ်သော သင်သည်။ ပဒုမံ၊ ကြာကို။ ဒေဟိ၊ ပေးလော့။
ထိုရေကန်စောင့်သည် ထိုသူဌေးသားအားလျှင် အမျက်ထွက်၍ ကြာကို မပေး၊ ထိုအခါ ရေကန်စောင့်အား နှစ်ယောက်မြောက် ဖြစ်သော သူဌေးသားသည်-
ဧဝံ ရုဟတု တေ နာသာ၊ ပဒုမံ ဒေဟိ ယာစိတော။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၂။ ခေတ္တေ၊ လယ်၌။ ဝုတ္တံ၊ ပျိုးအပ်သော။ သာရဒိကံ၊ တန်ဆောင်မုန်းလ၌ ယူ၍ထားအပ်သော။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့သည်။ ဝိရူဟတိ ယထာ၊ ပေါက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ တေ၊ သင်၏။ နာသာ၊ နှာခေါင်းသည်။ ရုဟတု၊ တဖန် ပေါက်ပါစေသတည်း။ ယာစိတော၊ တောင်းအပ်သော သင်သည်။ ပဒုမံ၊ ကြာကို။ ဒေဟိ၊ ပေးလော့။
ထိုရေကန်စောင့်သည် ထိုသူဌေးသားအားလည်း အမျက်ထွက်၍ ကြာကို မပေး၊ ထိုအခါ ထိုရေကန်စောင့်အား သုံးယောက်မြောက် ဖြစ်သော သူဌေးသားသည်-
ဝဇ္ဇုံ ဝါ တေ န ဝါ ဝဇ္ဇုံ၊ နတ္ထိ နာသာယ ရူဟနာ။
ဒေဟိ သမ္မ ပဒုမာနိ၊ အဟံ ယာစာမိ ယာစိတော။
ဟူသော သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၃။ သမ္မ၊ အဆွေ။ ဧတေ ဥဘောပိ၊ ဤနှစ်ယောက်သော သူတို့သည်လည်း။ ပဒ္မာနိ၊ ကြာတို့ကို။ အပိ ဒဿတိ၊ ပေးလတ္တံ့ ဟုကြံ၍။ ပလပန္တိ၊ ဆိုယောင်ကုန်၏။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဝဇ္ဇုံ ဝါ၊ ဆိုသည်မူလည်း ဖြစ်စေကုန်။ န ဝဇ္ဇုံ ဝါ၊ မဆိုသည်မူလည်း ဖြစ်စေကုန်။ နာသာယ၊ ပြတ်သောနှာခေါင်း၏။ ရူဟနာ၊ ပေါက်ပြန်ခြင်းမည်သည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပဒုမာနိ၊ ကြာတို့ကို။ ယာစာမိ၊ တောင်း၏။ ယာစိတော၊ ငါတောင်းအပ်သောသင်သည်။ ဒေဟိ၊ ပေးလော့။
ထိုစကားကိုကြား၍ ရေကန်စောင့်သည် ဤနှစ်ယောက်သော သူတို့ကား မုသာဝါဒကို ဆို၏။ သင်သည် အဟုတ်အမှန်ကို ဆို၏။ သင်အား ပဒုမာကြာတို့သည် လျောက်ပတ်ကုန်၏ဟု ကြီးသော ပဒုမာကြာစီးကို ယူ၍ ထိုသူဌေးသားအား ပေး၍ မိမိကြာကန်သို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကြာပန်းရသော သူဌေးသား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နှုတ်ခွန်းချိုသာ၊ လိမ္မာစွာ၊ လိုရာအကျိုးပြီး
ရှေးဦးစွာသော ပဒုမဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၂။ မုဒုပါဏိဇာတ်
စောင့်ရှောက်ခက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပါဏိ စေ မုဒုကော စဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမုဒုပါဏိဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံး နေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ဆောင်ခဲ့သော ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း မိန်းမမည်သည်ကား ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် သွားခြင်းမှ စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သော သဘောရှိ၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း မိမိသ္မီးကို စောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ဘူးကုန်၊ အဘသည် လက်၌ကိုင်ထားသော သ္မီးသည်လျှင် အဘကို မသိစေမူ၍ ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ယောက်ျားနှင့် ပြေးဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်း သော အတတ်တို့ကို သင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်၍ တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် သ္မီး, တူ နှစ်ယောက်တို့ကို နန်းတွင်း၌ ကြီးစေလျက် တနေ့သ၌ အမတ်တို့နှင့်တကွနေလျက် ငါလွန်သော် ငါ့တူ မင်းဖြစ်လတ္တံ့၊ သ္မီးသည်လည်း ငါ့တူ၏ မိဖုယားကြီး ဖြစ်ရလတ္တံ့ ဟု ဆို၍ နောက်အဘို့၌ တူအရွယ်သို့ ရောက်သောကာလ၌ တဖန် အမတ်တို့နှင့်တကွ နေလျှက် ငါတူဘို့ တပါးသော မင်းသ္မီးကို ဆောင်ယူကြကုန်အံ့၊ ငါ့သ္မီးကို တပါးသော မင်းမျိုး၌ ပေးကြကုန်အံ့၊ ဤသို့ပြုသော် ဆွေမျိုးများကုန်အံ့ဟု ဆိုပြန်၏။ အမတ်တို့သည် ဝန်ခံကုန်၏။
ထိုအခါ မင်းသည် တူအား နန်းတော်မှအပ၌ အိမ်ကိုပေးစေ၏။ နန်းတွင်းသို့ ဝင်ခြင်းကို မြစ်၏။ ထိုမင်းသ္မီး မင်းသားတို့သည်ကား အချင်းချင်း တပ်စွန်းသော စိတ်ရှိကုန်၏။ မင်းသားသည် အဘယ်ဥပါယ်ဖြင့် မင်းသ္မီးကို အပသို့ ထုတ်ဆောင်ရအံ့နည်းဟု ကြံလတ်သော် ဥပါယ်တခုသည် ရှိ၏ဟု အထိန်းမိန်းမအား တံစိုးပေး၍ အရှင့်သား အဘယ်ကိစ္စနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် မိခင် အသို့မူ၍ မင်းသ္မီးကို ပြင်သို့ ထုတ်အံ့သောငှါ အခွင့်ရပါအံ့နည်းဟု ဆို၍ မင်းသ္မီးနှင့်တကွ တိုင် ပင်၍ သိရအံ့ဟု အထိန်းမိန်းမ ဆိုသည်ရှိသော် မိခင် ကောင်းပြီဟု ဆို၏။ ထိုအထိန်းမိန်းမသည် သွား၍ ချစ်သ္မီး လာလော့၊ ခေါင်း၌ သန်းရှာအံ့ဟု မင်းသ္မီးကို နိမ့်သောအင်းပျဉ်၌ နေစေ၍ မိမိသည် မြင့်သောအင်းပျဉ်၌ နေ၍ မင်းသ္မီး၏ ဦးခေါင်းကို မိမိပေါင်၌ထား၍ သန်းကိုယူလျက် မင်းသ္မီးဦးခေါင်းကို လက်သည်းတို့ဖြင့် ထိုးကုန်၏။ မင်းသ္မီးသည် ဤအထိန်းမိန်းမကား မိမိလက်သည်းတို့ဖြင့် မထိုး၊ ငါ့ဦးရီးသား၏ လက်သည်းတို့ဖြင့် ထိုး၏ဟု သိ၍ မိခင် သင်သည် မင်းသားအထံသို့ သွားချေသလောဟု မေး၏။ သွားချေ၏ဟု ဆိုလတ်သော် မင်းသားသည် အဘယ်စကားကို ပြောဆိုသနည်းဟု မေး၏။ ချစ်သ္မီး သင်၏ အပသို့ ရောက်ကြောင်းကို မေး၏ဟု ဆိုလတ်သော် မင်းသီးသည် ပညာရှိမူကား သိလတ္တံ့ဟု-
အန္ဓကာရော စ ဝဿေယျ၊ အဟ နူန တဒါ သိယာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို စီကုံး၍ မိခင် ဤဂါထာကို သင်၍ မင်းသားအား လျှောက်ဟု ဆို၏။ ထိုအထိန်းမိန်းမသည် ထိုဂါထာကို သင်၍ မင်းသားအထံသို့သွား၍ မိခင် မင်းသ္မီး အသို့ဆိုလိုက်သနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင့်သား တစုံတခု တပါးသောစကားကို မဆိုမူ၍ ဤဂါထာကို ပို့လာစေ၏ ဟု ပြောဆို၍ ထိုဂါထာကိုရွတ်၏။ မင်းသားသည် ထိုဂါထာ၏ အနက်ကို သိ၍ မိခင် သွားလေလော့ဟုဆို၍ ထိုအထိန်းမကို လွှတ်လိုက်၏။ ထိုဂါထာ၏ အနက်ကား-
၃၄။ ဧကာယ၊ တယောက်သော။ စူဠုပဋ္ဌာကာယ၊ အလုပ် အကျွေး မိန်းမငယ်၏။ ပါဏိ၊ လက်သည်။ မုဒုကော၊ ငါ့လက်ကဲ့သို့ နူးညံ့သည်။ စေ အဿ၊ အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ သုကာရိတော၊ ကောင်းစွာ သင်အပ်ပြီးသော။ နာဂေါ စ၊ ဆင်သည်လည်း။ စေ အဿ၊ အကယ်၍ ရှိသည် ဖြစ်ငြားအံ့။ အန္ဓကာရော စ၊ အမိုက်မှောင်သည်လည်း။ စေ အဿ၊ အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ စေ ဝဿေယျ၊ အကယ်၍ မိုဃ်းရွာငြားအံ့။ အထ၊ ထိုသို့ အကြောင်းလေးပါး စုံညီသည်ရှိသော်။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ တေ၊ သင်၏။ မနောရထဿ၊ နှလုံးအလို၏။ ဂမနံ၊ သွားခြင်းသည်။ မတ္ထကံ၊ အပြီးသို့ရောက်ခြင်းသည်။ သိယာ နူန၊ ဖြစ်ရာ၏။
မင်းသားသည် ထိုအနက်ကို အမှန်အားဖြင့် သိ၍ တယောက်သော အဆင်းလှသော နူးညံ့သောလက်ရှိသော အလုပ်အကျွေး မိန်းမငယ်ကို သညာပေး၍ မင်္ဂလာဆင်ထိန်းအား တံစိုးပေး၍ ဆင်ကို မလှုပ်ရှားအောင် သင်စေ၍ အခါကိုငံ့လျက် နေ၏။ ထိုအခါ လကွယ်ပက္ခ ဥပုသ်နေ့ သန်းခေါင်ယာမ်၏ အခြားမဲ့၌ တခဲနက်မည်းသော မိုဃ်းသည် ရွာ၏။ ထိုမင်းသားသည် ယခုနေ့ကား မင်းသ္မီးငါ့ကို မှာလိုက်သော နေ့တည်းဟု ဆင်ကိုစီး၍ နူးညံ့သော လက်ရှိသော အလုပ် အကျွေး မိန်းမငယ်ကို ဆင်ကျောက်ကုန်း၌ နေစေ၍ သွား၍ မင်းအိမ်၌ ကောင်းကင်ပြင်သို့ မျက်နှာပြုရာအရပ်၌ ဆင်ကို နံရံပကိုမှီ၍ လေသွန်တံခါး၏အနီး၌ မိုဃ်းစွတ်လျှက်လျှင် တည်၏။ မင်းသည်လည်း သ္မီးကို စောင့်ရှောက်ရကား တပါး၌ အိပ်စိမ့်သောငှာမပေး၊ မိမိအထံဝယ်င ယ်သောအိပ်ရာ၌ အိပ်စေ၏။ မင်းသ္မီးသည်လည်း ယနေ့ မင်းသား လာလတ္တံ့ ဟု သိ၍ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ မရောက်ဘဲ လျောင်းလျက် ခမည်းတော် အကျွန်ုပ် ရေချိုးလို၏ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ချစ်သ္မီး လာလော့ဟုဆို၍ မင်းသ္မီးကို လက်၌ကိုင်၍ လေသွန် တံခါး၏ အနီးသို့ဆောင်၍ ချစ်သ္မီး ရေချိုးလော့ဟုချီ၍ လေသွန်တံခါး၏ အပ ပဒုမာအခံ၌ ရပ်စေ၍ လက်တဘက်၌ ကိုင်၍ နေ၏။ ရေချိုးစဉ်လျှင် မင်းသားသို့လက်ကို ဆန့်၏။ မင်းသားသည် မင်းသ္မီး၏လက်မှ တန်ဆာတို့ကိုချွတ်၍ အလုပ်အကျွေး မိန်းမငယ်၏လက်၌ ဆင်၍ ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမငယ်ကို ချီ၍ မင်းသီးကို မှီစေ၍ ပဒုမာအခံ၌ထား၏။ ထိုမင်းသ္မီးသည် ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမငယ်၏ လက်၌ကိုင်၍ အဘမင်း၏ လက်၌ထား၏။ ထိုမင်းသည် ထိုအလုပ်အကျွေးမိန်းမငယ်၏ လက်ကိုကိုင်၍ သ္မီးလက်ကိုလွှတ်၏။ မင်းသ္မီးသည် လက်တဘက်မှ တန်ဆာတို့ကို ချွတ်၍ ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမငယ်၏ နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သောလက်၌ ဆင်၍ ခမည်းတော်လက်၌ထား၍ မင်းသားနှင့်တကွ သွား၏။ မင်းသည်လည်း သ္မီးလျှင်တည်းဟူသောအမှတ်ဖြင့် ထိုသူငယ်မကို ရေချိုးပြီးသည်၏ အဆုံး၌ အသရေရှိသော တိုက်ခန်း၌ အိပ်စေ၍ တံခါးပိတ်၍ တံကျဉ်ဖြင့်လျှို့၍ အစောင့်အရှောက်ကို ပေး၍ မိမိအိပ်ရာသို့ သွား၍ အိပ်၏။
ထိုမင်းသည် လင်းလတ်သော် တံခါးကိုဘွင့်၍ ထိုသူငယ် မကို မြင်၍ ဤသို့ဖြစ်ခြင်းကား အသို့နည်းဟု မေး၏။ ထိုသူငယ်မသည် မင်းသ္မီး၏ မင်းသားနှင့်တကွ သွားသည်၏ အဖြစ်ကို မင်းအား လျှောက်၏။ မင်းသည် နှလုံးမသာ၍ ကိုင်၍ထားသော်လည်း မာတုဂါမကို စောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်သာလျှင်တည်း၊ မိန်းမတို့မည်သည်ကား စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းသော သဘောရှိ၏ဟု ကြံ၍-
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန၊ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
ဇာတဝေဒေါဝ သံဌာနံ၊ ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ နံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၃၅။ တာ၊ ထိုမိန်းမသည်။ အနလာ မုဒုသမ္ဘာသာ၊ နူးညံ့သော စကားဖြင့် ချီးမြှောက်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းကုန်။ တနည်းကား... အနလာ၊ ယောက်ျားတို့နှင့် အတူတကွနေခြင်းကို မထိုက်ကုန်။ မုဒုသမ္ဘာသာ၊ နှလုံးခိုင်မာလျက် စကားနူးညံ့ကုန်၏။ ဒုပ္ပူရာ၊ ပြည့်နိုင်ခဲကုန်၏။ နဒီသမာ၊ မြစ်နှင့်တူကုန်၏။
၃၆။ သီဒန္တိ၊ ငရဲ၌ နစ်တတ်ကုန်၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဝိဒိတွာန၊ သိ၍။ တာ၊ ထိုမိန်းမတို့ကို။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ အာရကာ၊ အဝေးမှ။ ပရိဝဇ္ဇာယေ၊ ကြဉ်ရာ၏။
ဧတော၊ ထိုမိန်းမတို့သည်။ ယံ၊ အကြင်ယောက်ျားကို။ ဆန္ဒသာ ဝါ၊ ဆန္ဒသာ ဝါ၊ ဆန္ဒတူသဖြင့်၎င်း။ ဓနေန၊ ဥစ္စာဖြင့်၎င်း။ ဥပသေဝန္တိ၊ မှီဝဲကုန်၏။ နံ ပုရိသံ၊ ထိုယောက်ျားကို။ ခိပ္ပံ၊ လျင်စွာ။ အနုဒဟန္တိ၊ လောင်တတ်ကုန်၏။ ကိမိဝ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူကား။ ဇာတဝေဒေါ၊ မီးသည်။ သံဌာနံ၊ မိမိတည်ရာကို။ အနုဒဟတိ ဣဝ၊ လောင်သကဲ့သို့တည်း။
ဤသို့ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် တူကိုလည်း ငါသည်ပင် မွေးအပ်၏ ဟု များစွာသော စည်းစိမ်ဖြင့် သ္မီးကို တူအား ပေး၍ တူကို အိမ်ရှေ့အရာ၌ထား၏။ တူသည် ဦးရီးလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမဖြာဖြာ၊ အရာရာ၊ မာယာ များလှဘိ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မုဒုပါဏိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၃။ စူဠပလောဘနဇာတ်
မိန်းမစွမ်းအား
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဘိဇ္ဇမာနေ ဝါရိသ္မိံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤစူဠပလောဘနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာသနာ၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ဆောင်အပ်သော ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ မှန်ပေ၏ ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ - ထိုမိန်းမတို့ မည်သည်ကား စင်ကြယ်ကုန်သော ရှေးသူဟောင်းတို့ကိုလည်း ညစ်ညူးစေကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် မင်းသည် သားမရှိသည်ဖြစ်၍ မိမိမိန်းမတို့ကို သားဆုတောင်းကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုမိန်းမတို့သည်လည်း သားဆုကို တောင်းကြကုန်၏။ ဤသို့ သားဆုကို တောင်းသဖြင့် ကာလရှည်လတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ စုတေ၍ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းကို ဖွားကာမျှလျှင် ရေချိုး၍ နို့တိုက်စိမ့်သောငှါ အထိန်းမိန်းမတို့အား ပေးကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် နို့တိုက်အပ်သည်ရှိသော် ငို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို တပါးသော မိန်းမအား ပေးကုန်၏။ မာတု ဂါမ၏လက်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဆိတ်ဆိတ် မနေသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုဘုရားလောင်းကို တယောက်သော မင်း၏ ခြေရင်း၌ ခစားသော အမတ်အားပေးကုန်၏။ ထိုအမတ်သည် ယူအပ်သည်ရှိသော်လျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ယောက်ျားတို့သည်သာလျှင် ထိုဘုရားလောင်းကို ယူ၍ သွားရကုန်၏။ နို့တိုက်သည်ရှိသော်ကား ညှစ်၍ တိုက်ကြကုန်၏။ တင်းတိမ်ကြားဖြင့်မူလည်း နို့ကို ခံတွင်း၌ ထည့်ကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုဘုရားလောင်းအား အနိတ္ထိဂန္ဓသတို့သား ဟူသောအမည်ကို မှည့်ကြကုန်၏။ ထိုမှဤမှ ပြေးသွားတတ်သော်လည်း ဘုရားလောင်းအား မာတုဂါမမည်သည်ကို မြင်ခြင်းငှါ မတက်ကောင်း၊ ထို့ကြောင့် ဘုရားလောင်းကို မင်းသည် အသီးသာလျှင် ထိုင်ရာအရပ်ရှိသည်တို့ကို၎င်း (ဈာန်)အိမ်ကို၎င်း ဆောက်လုပ်စေ၏။
ထိုမင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ တဆယ့်ခြောက်နှစ် ရှိသောအခါ၌ ငါ့အား တပါးသော သားသည် မရှိ၊ ဤမင်းသားကား မာတုဂါမတို့ကို မသုံးဆောင်၊ မင်းအဖြစ်ကိုလည်း အလိုမရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါ့အား သားကိုရခဲ၏ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ ထိုမင်းသားကို ကခြင်း သီခြင်း၌ လိမ္မာသော ယောက်ျားအသွင်ဖြင့် လုပ်ကျွေး၍ မိမိအလိုသို့ လိုက်စေခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော ပျိုသော ကချေသည်မတယောက်သည် ချဉ်းကပ်၍ အရှင်မင်းကြီး အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟု မေး၏။ မင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ အရှင်မင်းကြီး ထိုသို့ဖြစ်စေကာမူ အကျွန်ုပ်သည် ထိုမင်းသားကို ဖြား ယောင်း၍ ကာမအရသာကို သိစေအံ့ဟု လျှောက်၏။ ထိုအနိတ္ထိဂန္ဓ မည်သော သားကို ဖျားယောင်းအံ့သောငှါ အကယ်၍ သင်စွမ်းနိုင်အံ့၊ ငါ့သားသည် မင်းဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်သည် မိဖုယားကြီး ဖြစ်ရအံ့ဟုဆို၏။ ထိုကချေ သည်မသည် အရှင်မင်းကြီး သားတော်ကိုဖြားယောင်းခြင်းသည် အကျွန်ုပ်အဘို့ဖြစ်စေ၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် ကြံတော် မမူကုန်လင့်ဟု ဆို၍ အစောင့်အရှောက်လူတို့သို့ ချဉ်းကပ်၍ အကျွန်ုပ်သည် မိုးသောက် ထ၍ လာ၍ အရှင့်သား၏ အိပ်ရာအရပ်ဝယ် (ဈာန်) အိမ်၏ အပ၌ရပ်၍ သီချင်းသီလာပါအံ့၊ အရှင့်သားသည် အကယ်၍ အမျက် ထွက်အံ့၊ အကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုကြကုန်လော့၊ အကျွန်ုပ် ဖဲသွားအံ့၊ အကယ်၍ အရှင့်သား နားထောင်ငြားအံ့၊ အကျွန်ုပ်အား ပြောဆိုကြပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုအစောင့် အရှောက်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၏။
ထိုကချေသည်မသည်လည်း မိုးသောက်ထကာလ၌ ထိုအရပ်၌ နေ၍ စောင်းသံဖြင့် သီချင်းသံကို။ သီချင်းသံဖြင့် စောင်းသံကို မလွန်စေမူ၍ သာယာစွာသော အသံဖြင့် သီ၏။ မင်းသားသည် နားထောင်လျက် လျောင်း၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ အနီး၌တည်၍ သီစိမ့်သောငှါ စေ၏။ တဖန် နက်ဖြန်နေ့၌ (ဈာန်) အိမ်၌တည်၍ သီစိမ့်သော စေ၏။ တဖန် နက်ဖြန်နေ့၌ မိမိအနီး၌တည်၍ သီစိမ့်သောငှါ စေ၏။ ဤသို့အစဉ်သဖြင့် တဏှာကိုဖြစ်စေ၍ လူတို့၏အကျင့်ကိုမှီဝဲ၍ ကာမအရသာကို သိ၍ မာတုဂါမမည်သည်ကို တပါးသောသူတို့အား မပေးအံ့ဟု သန်လျက်ကိုင်၍ ခရီးအလယ်သို့ထွက်၍ ယောက်ျားတို့ကို လိုက်၏။ ထိုအခါ ထိုမင်းသားကို မင်းသည် ဖမ်းစေ၍ ထိုသတို့သ္မီးနှင့်တကွ မြို့မှ နှင်ထုတ်၏။ နှစ်ယောက်သော သူတို့သည်လည်း တောသို့ဝင်၍ ဂင်္ဂါအကြေသို့သွား၍ တဘက်၌ ဂင်္ဂါ၊ တဘက်၌ သမုဒ္ဒရာရှိသည်ကိုပြု၍ ဂင်္ဂါ သမုဒ္ဒရာတို့၏ အကြား၌ ကျောင်းဆောက်၍ နေကုန်၏။ သတို့သီးသည် ကျောင်း၌နေ၍ သစ်ဥသစ်မြစ်တို့ကို ပြုတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တောမှ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ဆောင်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှာ သွားသည်ရှိသော် သမုဒ္ဒရာကျွန်းငယ်၌နေသော တပါးသော ရသေ့သည် ဆွမ်းခံသောအချိန်၌ ကောင်းကင်ဖြင့်လာ၍ မီးခိုးကိုမြင်၍ ကျောင်း၌သက် ဆင်း၏။ ထိုအခါထိုရသေ့ကို ထိုသတို့သီးသည် ကျက်ရုံနေဦးလော့ဟု နေစေ၍ မိန်းမတို့ အမူ အရာဖြင့် ဖြားယောင်း၍ ဈာန်မှယုတ်စေ၍ ရသေ့၏ မြတ်သောအကျင့်ကို ကွယ်စေ၏။ ထိုရသေ့သည် အတောင်ပြတ်သော ကျီးကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုမိန်းမကို စွန့်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ရကား တနေ့ပတ်လုံး ထိုအရပ်၌လျှင်နေ၍ လာလတ်သော ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ လျင်မြန်သဖြင့် သမုဒ္ဒရာသို့ရှေးရှု ပြေး၏။ ထိုအခါ ထိုရသေ့ကို ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤသူကား ငါ၏ရန်သူဖြစ်လတ္တံ့ ဟု သန်လျက်ကိုကိုင်၍ လိုက်၏။ ရသေ့သည် ကောင်းကင်သို့ ပျံအံ့သော အခြင်းအရာကို ပြု၍ သမုဒ္ဒရာ၌ကျ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤရသေ့ကား ကောင်းကင်ဖြင့် လာသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဈာန်မှယုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သမုဒ္ဒရာ၌ ကျ၏။ ယခု ငါသည် ရသေ့၏ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံလျက် သမုဒ္ဒရာကမ်းနား၌ ရပ်၍-
မိဿီ ဘာဝိတ္ထိယာ ဂန္တွာ၊ သံသီဒသိ မဟေဏ္ဏဝေ။
သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန၊ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။
ဇာတဝေဒေါဝ သံဌာနံ၊ ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ နံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၃၇။ အယံ၊ ဤရသေ့သည်။ ဣဒ္ဓိယာ၊ တန်ခိုးဖြင့်။ ဝါရိသ္မိံ၊ ရေကို။ အဘိဇ္ဇမာနေ၊ မလှုပ်စေဘဲ။ အာဂမ္မ၊ လာလတ်၍။ ဣတ္တိယာ၊ မိန်းမနှင့်။ မိဿီဘာဝံ၊ ရောနှောသောအဖြစ်သို့။ ဂန္တွာ၊ ရောက်၍။ မဟဏ္ဏဝေ၊ သမုဒ္ဒရာ၌။ သံသီဒသိ၊ နစ်၏။
၃၈။ ဣတ္ထိယော၊ မိန်းမတို့သည်။ အာဝဋ္ဋနီ၊ လည်စေတတ်ကုန်၏။ မဟာမာယာ၊ များစွာသော မာယာရှိကုန်၏။ ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနာ၊ မြတ်သောအကျင့်ကို ဖျက်ဆီးတတ်ကုန်၏။ သီဒန္တိ၊ အပါယ်တို့၌ နစ်မွန်း စေတတ်ကုန်၏။ နံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ ဝိဒိတွာန၊ သိ၍။ ဧတာ၊ ထိုမိန်းမတို့ကို။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသောသူသည်။ အာရကာ၊ အဝေးမှ။ ပရိဝဇ္ဇယေ၊ ကြဉ်ရာ၏။
၃၉။ ဇာတဝေဒေါ၊ မီးသည်။ သံဌာနံ၊ မိမိတည်ရာကို။ အနုဒဟတိဣဝ၊ လောင်သကဲ့သို့။ ဧတာ၊ ထိုမိန်းမတို့သည်။ ယံ၊ အကြင်ယောက်ျားကို။ ဆန္ဒသာ ဝါ၊ ချစ်သဖြင့်၎င်း။ ဓနေန ဝါ၊ ဥစ္စာဖြင့်၎င်း။ ဥပသေဝန္တိ၊ မှီဝဲကုန်၏။ နံ၊ ထိုယောက်ျားကို။ ခိပ္ပံ၊ လျင်စွာ။ အနုဒဟန္တိ၊ လောင်တတ်ကုန်၏။
ဤသို့ဆိုသော ဘုရားလောင်း၏ စကားကို ကြား၍ ရသေ့သည် သမုဒ္ဒရာအလယ်၌လျှင် ပျောက်ပြီးသော ဈာန်ကို တဖန်ဖြစ်စေ၍ ကောင်းကင်ဖြင့် မိမိ၏နေရာသို့သာလျင် သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤရသေ့ကား ဤသို့လေးသော ကိုယ်ရှိလျက် လက်ပံဂွမ်းစိုင်ကဲ့သို့ ကောင်းကင်ဖြင့်လျှင် သွား၏။ ငါသည်လည်း ရသေ့ကဲ့သို့ ဈာန်ကိုဖြစ်စေ၍ ကောင်းကင်၌ သွားခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ကျောင်းသို့သွား၍ ထိုမိန်းမကို လူ့ပြည်သို့ဆောင်၍ သင်သည် သွားလေတော့ဟု လွှတ်လိုက်၏။ တောသို့ဝင်၍ နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော မြေအဘို့၌ ကျောင်းဆောက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ကသိုဏ်းပရိကံကို စီးဖြန်း၍ အဘိညာဉ် သမာပတ်ကို ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အနိတ္ထိဂန္ဓမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
စင်ကြယ်သူပင်၊ မိန်းမညင်၊ စွန်းထင်မည်စွ ပျက်စီးရ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စူဠပလောဘနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၄။ မဟာပနာဒဇာတ်
ဖြစ်ဟောင်းဘဝ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ပနာဒေါ နာမ သော ရာဇာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟာပနာဒဇာတ်ကို ဂင်္ဂါနား၌ နေတော်မူစဉ် ဘဒ္ဒဇိမထေရ်၏ အာနုဘော်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တရံရောအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်သို့ ဝင်တော်မူစဉ် ဘဒ္ဒဇိသတို့သားအား သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိုပြုအံ့ဟု ရဟန်းသင်္ဃာအများ ခြံရံလျက် ဒေသစာရီကြွတော်မူသည်ရှိသော် ဘဒ္ဒိယမြို့သို့ရောက်၍ အလို လိုဖြစ်သောတော၌ ဘဒ္ဒဇိသတို့သား၏ ဉာဏ်ရင့်ခြင်းကို ငံ့တော်မူလျက် သုံးလပတ် လုံး နေတော်မူ၏။ ဘဒ္ဒဇိသတို့သားသည် များစွာသော အခြံအရံရှိ၏။ ကုဋေရှစ်ဆယ်ကြွယ်ဝသော ဘဒ္ဒိယသူဌေး၏ တယောက်တည်းသော သားဖြစ်၏။ ထိုဘဒ္ဒိယသူဌေးသားအား ဥတုသုံးပါးအား လျောက် ပတ်သော ပြာသာဒ်သုံးဆောင်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ တဆောင် တဆောင်သော ပြာသာဒ်၌ လေးလ လေးလစီ နေ၏။ တဆောင်သော ပြာသာဒ်၌ နေပြီး၍ ကချေသည်အပေါင်း ခြံရံလျက် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် တဆောင်သော ပြာသာဒ်သို့ ပြောင်းသွား၏။ ထိုခဏ၌ သတို့သား၏ စည်းစိမ်ကို ကြည့်ကုန်အံ့ဟု မြို့အလုံးလည်း ချောက်ချား၏။ ပြာသာဒ်တို့၏ အကြား အကြား၌လည်း လှည်းအဆင့်ဆင့် ညောင်စောင်းအဆင့်ဆင့်တို့ကို ဖွဲ့ကုန်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သုံးလပတ်လုံး နေတော်မူပြီး၍ ငါတို့သွားကုန်အံ့ဟု မြိုသူတို့အား ကြားတော်မူ၏။ မြို့သူတို့သည် ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား နက်ဖြန် ကြွတော်မူပါဟု သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်ဘိတ်၍ နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်း သင်္ဃာအား အလှူကြီးကိုစီရင်၍ မြို့လယ်၌ မဏ္ဍပ်ဆောက်၍ တန်ဆာဆင်၍ နေရာခင်း၍ ကာလကိုကြားလောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းသင်္ဃာ ခြံရံလျက် ထိုမဏ္ဍာပ်သို့ ကြွတော်မူ၍ နေတော်မူ၏။ လူတို့သည် အလှူကြီးကို ပေးကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်း ပေးတော်မူပြီးသော် သာယာစွာသော အသံတော်ဖြင့် အနုမောဒနာ ပြုတော်မူ၏။ ထိုခဏ၌ ဘဒ္ဒဇိသူဌေးသားသည်လည်း ပြာသာဒ်တဆောင်မှ ပြာသာဒ်တဆောင်သို့ သွား၏။ ထိုဘဒ္ဒဇိသူဌေးသား၏စည်းစိမ်ကို ကြည့်အံ့သောငှါ ထိုနေ့၌ တစုံတယောက်သောသူသည် မလာ၊ မိမိလူတို့သည်သာလျှင် သူဌေးသားကို ခြံရံကုန်၏။ ဘဒ္ဒဇိသူဌေးသားသည် တပါးသောကာလ၌ ငါသည် ပြာသာဒ် တဆောင်မှ ပြာသာဒ်တဆောင်သို့ သွားသော်မြို့အလုံးသည် ချောက်ချား၏။ လှည်းအဆင့်ဆင့် ညောင်စောင်း အဆင့် ဆင့်တို့ကို ဖွဲ့ကုန်၏ ယနေ့ကား ငါ၏ လူတို့ကိုထား၍ တပါးသော တစုံတယောက်သောသူသည် မရှိ၊ အကြောင်း အသို့နည်းဟု လူတို့ကို မေး၏။ အရှင့်သား သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဘဒ္ဒိယမြို့ကို မှီတော်မူ၍ သုံးလပတ်လုံး နေတော်မူပြီး၍ ယနေ့ပင် ကြွတော်မူအံ့၊ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီး၍ လူများအား တရား ဟောတော်မူ၏။ အလုံးစုံသော မြို့သူတို့သည်လည်း ဘုရား၏ တရားတော်ကို နာကုန်လတ္တံ့ ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘဒ္ဒဇိသူဌေးသားသည် အချင်းတို့ ထိုသို့တပြီးကား လာကြကုန်လော့၊ ငါတို့သည် တရားတော်ကို နာကုန်အံ့ဟု ခပ်သိမ်းသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်လျက်သာလျှင် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ချဉ်းကပ်၍ ပရိသတ်အစွန်း၌တည်၍ နာလျက်လျှင် ခပ်သိမ်းသော ကိလေသာတို့ကို ကုန်စေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒိယသူဌေးကို ခေါ်တော်မူ၍ သူဌေးကြီး သင်၏သားသည် တန်ဆာဆင်လျက်သာလျှင် တရားကိုနာသည်ရှိသော် အရဟတ္တဖိုလ်၌တည်၏။ ထို့ကြောင့် ဘဒ္ဒဇိအား ယနေ့လျှင် ရဟန်း ပြုအံ့သောငှါ၎င်း ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုအံ့သောငှါ၎င်း သင့်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏သားအား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုခြင်းဖြင့် အလိုမရှိ၊ အကျွန်ုပ်သားကို ရဟန်းပြုပါကုန်၊ ရဟန်းပြုပြီး၍ အကျွန်ုပ်သားကို ခေါ်တော်မူ၍ နက်ဖြန် အကျွန်ုပ်အိမ်သို့ ကြွတော်မူပါကုန်ဟု လျောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပင့်ဘိတ်ခြင်းကို သည်းခံတော်မူ၍ အမျိုးသားကို ခေါ်တော်မူ၍ ကျောင်းသို့ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းပြုစေ၍ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို ပေးတော်မူ၏။ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်၏ မိဘတို့သည် ခုနစ်ရက်ပတ် လုံး ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရကို ပြုကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး နေတော်မူ၏။ အမျိုးကောင်းသားကို ခေါ်တော်မူ၍ ဒေသစာရီကြွတော်မူသည်ရှိသော် ကောဋိရွာသို့ ရောက်တော်မူ၏။ ကောဋိရွာ၌ နေကုန်သောသူတို့သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာအား အလှူကြီးကို ပေးကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသော ကိစ္စအဆုံး၌ အနုမောဒနာပြုတော်မူ၏။ အမျိုးကောင်းသားသည် ဘုရားအနုမောဒနာ ပြုသောကာလ၌ ရွာအပသို့သွား၍ ဘုရားကြွတော်မူလာသော ကာလ၌ ဈာန်မှထအံ့ဟု ဂင်္ဂါကမ်းနား၏အနီး တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ ဈာန်ဝင်စား၍နေ၏။ မထေရ်ကြီးတို့သည် လာကုန်သော်လည်း မထမူ၍ ဘုရားကြွလာသောအခါ၌သာလျှင် ဈာန်မှ ထ၏။ ပုထုဇဉ်ရဟန်းတို့ သည်ကား ဤဘဒ္ဒဇိသည် ရှေး၌ ရဟန်းပြုဘိသကဲ့သို့ ယမန်နေ့၌ ရဟန်းပြုလျက် လာကုန်သောမထေရ်တို့ကို မြင်၍လည်း မထဟု အမျက်ထွက်ကုန်၏။
ကောဋိရွာ၌နေကုန်သော သူတို့သည် လှေဖောင်ကို ဘွဲ့ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် လှေဖောင်စီးသော သင်္ဘောအလယ်၌ တည်တော်မူ၍ ဘဒ္ဒဇိသည် ဘယ်မှာနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ဤဘဒ္ဒဇိသည် ဤမှာလျှင်တည်းဟု လျောက်ကုန်၏။ ဘဒ္ဒဇိလာလော့ ငါတို့နှင့်အတူ တစင်းတည်းသောလှေကို စီးလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည်သွား၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့်အတူ တစင်းတည်းသော လှေ၌ စီး၏။ ထို့နောင်မှ ထိုဘဒ္ဒဇိမထေရ်ကို ဂင်္ဂါအလယ်သို့ ရောက်သောကာလ၌ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒဇိ သင်သည် မဟာပနာဒမင်းဖြစ်သောကာလ၌ နေသောပြာသာဒ်သည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ဤအရပ်၌ နေ၏ဟုလျောက်၏။ ပုထုဇဉ်ရဟန်းတို့သည် ဘဒ္ဒဇိမထေရ်ကား တပါးကို ပြောဆို ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒဇိ ထိုသို့တပြီးကား ရဟန်းတို့၏ ယုံမှားခြင်းကို ဖျောက်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုခဏ၌ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ တန်ခိုးအစွမ်းဖြင့်သွား၍ ပြာသာဒ်ထုပိကာကို ခြေချောင်းဖြင့်ညှပ်၍ နှစ်ဆယ့်ငါးယူဇနာရှိသော ပြာသာဒ်ကိုယူ၍ ကောင်းကင်သို့ပျံ၏။ ကောင်းကင်သို့ပျံသော အရှင်ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် ပြာသာဒ်အောက်၌ တည်ကုန်သောသူတို့အား ပြာဿာဒ်ကိုဘောက်၍ထင်၏။ အရှင်ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် တယူဇနာ နှစ်ယူဇနာ သုံးယူဇနာ စသည်ဖြင့် ယူဇနာ နှစ်ဆယ်တိုင်အောင် ရေမှ ပြာသာဒ်ကို ချီ၏။ ထိုအခါ အရှင်ဘဒ္ဒဇိမထေရ်၏ ရှေးဘဝ၌ ဆွေမျိုးတို့သည် ပြာသာဒ်၌ တပ်စွန်းသဖြင့် ငါးလိပ် နဂါး ဖားတို့၏အဖြစ်ဖြင့် ထိုပြာသာဒ်၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ပြာသာဒ်ကို ချီလတ်သော် ခုန်၍ ရေ၌လျှင် ကျကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရေ၌ကျကုန်သော ထိုသတ္တဝါတို့ကို မြင်တော်မူ၍ ဘဒ္ဒဇိ သင့်ဆွေမျိုးတို့သည် ပင်ပန်းကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် ထိုစကားကို ကြား၍ ပြာသာဒ်ကို လွှတ်၏။ ပြာသာဒ်သည် တည်မြဲတိုင်း၌လျှင် တည်၏။ ဂင်္ဂါကမ်းနား၌လျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ နေရာတော်ကို ခင်းကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ခင်းအပ်သော မြတ်သော ဘုရားနေရာတော်၌ တက်သစ်သော နေလုလင်ကဲ့သို့ ရောင်ခြည်တော်တို့ကို လွှတ်လျက် နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားကို ရဟန်းတို့သည် ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အဘယ်ကာလ၌ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် သုံးဆောင်ဘူးပါသနည်းဟု လျောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မဟာပနာဒမင်း ဖြစ်သောကာလ၌ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် သုံး ဆောင်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဝိဒေဟတိုင်း မိထိလာပြည်၌ သုရုစိမည်သော မင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုသုရုစိမင်း၏ သားသည်လည်း သုရုစိမည်သည်သာလျှင်ကတည်း၊ ထိုသုရုစိမင်း၏သားသည် မဟာပနာဒမည်၏။ ထိုမင်းတို့သည် ဤပြာသာဒ်ကို ရဘူးကုန်၏။ ရခြင်းအကျိုးကားလွန်လေပြီးသောအခါ နှစ်ယောက်ကုန်သော သားအဘတို့သည် ကျူထရံ ရေသဖန်းသား သစ်တို့ဖြင့် ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ နေရာကျောင်းကို ဆောက်လှူကုန်၏။ ဤဇာတ်၌ အလုံးစုံသော အတိတ်ဝတ္ထုသည် ပကိဏ္ဏကနိပါတ် ခြောက်ခုမြောက် သုရုစိဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
တိရိယံ သောဠသုဗ္ဗေဓော၊ ဥဒ္ဓမာဟုသဟဿဓာ။
အနစ္စုံ တတ္ထ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဆသဟဿာနိ သတ္ထဓာ။
သက္ကော အဟံ တဒါ အာသိံ၊ ဝေရာဝစ္စကရော တဝ၊
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၄၀။ ယဿ၊ အကြင်မင်း၏။ ယူပေါ၊ ပြာသာဒ်သည်။ သုဝဏ္ဏမယော၊ ရွှေဖြင့် ပြီး၏။ တိရိယံ၊ အပြန့်အားဖြင့်။ သောဠသုဗ္ဗေဓော၊ တဆယ့်ခြောက်ကဏ္ဍဂမနပြန့်၏။ ဥဒ္ဓံ၊ အရပ်အားဖြင့်။ သဟဿဓာ၊ ကဏ္ဍဂမန တထောင်မြင့်သည်။ အဟု၊ ဖြစ်၏။ သော ရာဇာ၊ ထိုမင်းသည်။ ပနာဒေါ နာမ၊ ပနာဒမည်၏။
ထိုပြာသာဒ်သည် တဆဲ့ငါးယူဇနာ အမြင့်၊ ရှစ်ယူဇနာ အပြင်အကျယ်ရှိသည် ဟူလိုသည်။
၄၁။ သဟဿကဏ္ဍော၊ ကဏ္ဍဂမန တထောင်မြင့်သော ပြာသာဒ်သည်။ သတဂေဏ္ဍု၊ ဘုံဆင့်တရာရှိ၏။ ဓဇာလု၊ များသော တံခွန်ရှိ၏။ ဟရိတာမယော၊ ပတ္တမြားစိမ်းတို့ဖြင့် ပြီး၏။ တတ္ထ၊ ထိုပြာသာဒ်၌။ ဆသဟဿာနိ၊ ခြောက်ထောင်ကုန်သော။ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ကချေသည်တို့သည်။ သတ္တဓာ၊ ခုနစ်ဌာနတို့၌။ အနစ္စုံ၊ ကကုန်၏။
ဤသို့ ကကုန်သော်လည်း မင်းကို ရွှင်စေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုအခါ သိကြားမင်းသည် နတ်ကချေသည်ကို စေလွှတ်၍ သဘင်ပြုစေ၏။ ထိုအခါ မဟာပနာဒမင်းသည် ရွှင်၏။
၄၂။ ဘဒ္ဒဇိ၊ ဘဒ္ဒိဇိ။ ယထာ၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ တွံ၊ သင်သည်။ ဘာသသိ၊ ဆို၏။ တထာ၊ ထိုအခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဧဝမေဝ၊ ဤသို့ သင်ဆိုတိုင်းသာ လျှင်။ အာသိ၊ ဖြစ်၏။ အဟံ၊ ငါသည်။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ တဝ၊ သင်၏။ ဝေယျာဝစ္စကရော၊ အမှုကြီးငယ်ကိုဆောင်ရွက်သော။ သက္ကော၊ သိကြားသည်။ အာသိံ၊ ဖြစ်၏။
ဤသို့ ဟောတော်မူသောခဏ၌ ပုထုဇဉ် ရဟန်းတို့သည် ယုံမှားခြင်း ကင်းကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဘဒ္ဒဇိမထေရ်သည် ထိုအခါ မဟာပနာဒမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သိကြားမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဒါနဟူက၊ အားကိုးရ၊ ဤမျှတန်ခိုးကြွယ်
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟာပနာဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၅။ ခုရပ္ပဇာတ်
သေဝံ့မှ သူရဲကောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်ဘုရားသည် ဒိသွာ ခုရပ္ပေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤခုရပ္ပဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းသင်ကား လျော့သော ဝီရိယရှိသောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ မှန်ပေ၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း အဘယ့်ကြောင့် ဝဋ် ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဝီရိယကို လျော့ဘိသနည်း၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ မထွက်မြောက်စေတတ်သောညအရာ၌လည်း ဝီရိယကို ပြုကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော တောအုပ်စောင့် အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် ငါးရာသော အခြံအရံရှိသည်ဖြစ်၍ တော အုပ်စောင့်တို့တွင် အကြီးဖြစ်၍ တောအုပ်ဝယ် တခုသောရွာ၌ နေ၏။ ထိုတောအုပ်စောင့်သည်ကား အခယူ၍ လူတိုင်းကို တောအုပ်ကို လွန်စေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော လှည်းကုန် သည်၏သားသည် လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ထိုရွာသို့ရောက်၍ အဆွေ တထောင်သော အသပြာကိုယူ၍ ငါ့အား တောအုပ်ကို လွန်စေလောဟု ဆို၏။ ထိုတော အုပ်စောင့်သည် ကောင်းပြီဟု လှည်းကုန်သည်လက်မှ တထောင်သော အသပြာကို ယူ၏။ အခကိုယူပြီးလျှင် လှည်း ကုန်သည်အား အသက်ကို စွန့်၏။ ထိုတောအုပ်စောင့်သည်လည်း ထိုကုန်သည်ကိုယူ၍ တောအုပ်သို့ ဝင်၏။ တောအုပ်အလယ်၌ ငါးရာကုန်သော ခိုးသူတို့သည် ထကုန်၏။ ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းမှ ကြွင်းသောသူတို့သည် ရင်ဖြင့် ဝပ်ကုန်၏။ တောအုပ်စောင့် အကြီးသည်ကား တယောက်တည်းသာလျှင် ဟစ်ကြွေး ကြော်ငြာလျက် ပစ်လွှတ်၍ ငါးရာသော ခိုးသူတို့ကို ပြေးစေ၍ လှည်းကုန်သည်သားကိုလည်း ချမ်းသာသဖြင့် ကန္တာရကို ကူးခပ်စေ၏။
လှည်းကုန်သည်သားသည် ကန္တာရတဘက်၌ လှည်းကိုရပ်စေ၍ တောအုပ်စောင့်အကြီးကို အထူးထူးသော မြတ်သော အရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကိုစားစေ၍ မိမိသည်လည်း နံနက်စာစား၍ ချမ်းသာစွာနေလျက် ထိုတောအုပ်စောင့်အကြီးနှင့်တကွ စကားပြောလတ်သည် ရှိသော် အဆွေ ကြမ်းကြုတ်ကုန်သော ခိုးသူတို့၏ လက်နက်တို့ကိုကိုင်၍ လွှမ်းမိုးသော ကာလ၌ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် စိတ်ထိတ်လန့်ခြင်းသည်လည်း မဖြစ်သနည်းဟု မေးလိုရကား-
ခဂ္ဂေ ဂဟိတေ တိခိဏေ တေလဓောတေ။
တသ္မိံ ဘယသ္မိံ မရဏေ ဝိယူဠှေ၊
ကသ္မာ နု တေနာဟု ဆမ္ဘိတတ္တံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၃။ သမ္မ၊ အဆွေ။ ဓနုဝေဂနုန္နေ၊ လေး၏အဟုန်ဖြင့် ပစ်လွှတ်အပ်ကုန်သော။ ခုရပ္ပေ၊ စဉ်းသွားတို့ကို၎င်း။ ဂဟိတေ၊ ကိုင်စွဲအပ်ကုန်သော။ တိခိဏေ၊ ထက်စွာကုန်သော။ တေလဓောတေ၊ ဆီဖြင့်ဆေးအပ်ကုန်သော။ ခဂ္ဂေ၊ သန်လျက်တို့ကို၎င်း။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ဘယသ္မိံ၊ ကြောက်ဘွယ်ရှိသော။ တသ္မိံ မရဏေ၊ ထိုသေခြင်းသည်။ ဝိယူဠှေ၊ ရွှေရှုထင်လတ်သော်။ ကသ္မာ နု၊ အဘယ်ကြောင့်လျှင်။ တေ၊ သင်အား။ ဆမ္ဘိတတ္တံ၊ ကိုယ်တုန်လှုပ်ခြင်းသည်။ နာဟု၊ မဖြစ်သနည်း။
ထိုစကားကို ကြား၍ တောအုပ်စောင့် အကြီးသည်-
ခဂ္ဂေ ဂဟိတေ တိခိဏေ တေလဓောတေ။
တသ္မိံ ဘယ္မိံ မရဏေ ဝိယူဠှေ၊
ဝေဒံ အလတ္ထံ ဝိပုလံ ဥဠာရံ။
ပုဗ္ဗေဝ မေ ဇီဝိတ မာသိ စတ္တံ။
န ဟိ ဇီဝိတေ အာလယံ ကုဗ္ဗမာနော၊
သူရော ကယိရာ သူရကိစ္စံ ကဒါစိ။
ဟူသော ဤမှတပါးကုန်သော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၄၄။ သမ္မ၊ အဆွေ။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဓနုဝေဂနုန္နေ၊ လေး၏ အဟုန်ဖြင့် ပစ်လွှတ်အပ်ကုန်သော။ ခုရပ္ပေ၊ စဉ်းသွားတို့ကို၎င်း။ ဂဟိတေ၊ ကိုင်စွဲအပ်ကုန်သော။ တိခိဏေ၊ ထက်စွာကုန်သော။ တေလဓောတေ၊ ဆီဖြင့် ဆေးအပ်ကုန်သော။ ခဂ္ဂေ၊ သန်လျက်တို့ကို၎င်း။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ဘယသ္မိံ၊ ကြောက်မက်ဘွယ်ရှိသော။ တသ္မိံ မရဏေ၊ ထိုသေခြင်းသည်။ ဝိယူဠှေ၊ ရှေ့ရှု ထင်သည်ရှိသော်။ ဝိပုလံ၊ များသော။ ဥဠာရံ၊ မြတ်သော။ ဝေဒံ၊ နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို။ အလတ္ထံ၊ ရ၏။
၄၅။ ဝေဒဇာတော၊ နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်း ရှိသော။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ အမိတ္တေ၊ ရန်သူတို့ကို။ အဇ္ဈဘဝိံ၊ လွှမ်းမိုးပြီ။ ပုဗ္ဗေဝ၊ ရှေး၌သာလျှင်။ မေ၊ ငါသည်။ ဇီဝိတံ၊ အသက်ကို။ စတ္တံ၊ စွန့်အပ်သည်။ အာသိ၊ ဖြစ်ပြီ။ ဟိ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ဇီဝိတေ၊ အသက်၌။ အာလယံ၊ တပ်စွန်းခြင်းကို။
ကုဗ္ဗ ယမာနော၊ ပြုသော။ သူရော၊ သူရဲသည်။ ကဒါစိ၊ တရံတဆစ်မျှ။ သူရကိစ္စံ၊ သူရဲကိစ္စကို။ န ကယိရာ၊ မပြုနိုင်ရာ။
ဤသို့ ထိုတောအုပ်စောင့် အကြီးသည် သူတပါးအား စွန့်အပ်သော အသက်၌ တပ်စွန်းခြင်းကို လွှတ်သဖြင့် မိမိ၏ သူရဲကိစ္စကို သိစေ၍ လှည်းကုန်သည်သားကို လွှတ်လိုက်၍ မိမိရွာသို့သာလျှင် ပြန်၍ ဒါန အစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ တောအုပ်စောင့် အကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသက်ကိုစွန့်၊ မငဲ့တွန့်၊ ရဲဝံ့ အာဇာနည်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ခုရပ္ပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၆။ ဝါတဂ္ဂ သိန္ဓဝဇာတ်
အမူလွန်သော မ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယေနာသိ ကိသိယာ ပဏ္ဍု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော သူကြွယ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ အဆင်းလှသော တယောက်သော မိန်းမသည် အဆင်းလှသော တယောက်သော သူကြွယ်ကိုမြင်၍ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသတတ်၊ ကိုယ်အလုံးကို မီးလောင်သကဲ့သို့ ထိုမိန်းမ ၏ကိုယ်တွင်း၌ ကိလေသာမီးသည် ဖြစ်၏။ ထိုမိန်းမသည် ကိုယ်၏။ ချမ်းသာခြင်း စိတ်၏ချမ်းသာခြင်းကို မရ၊ ထမင်းကိုလည်း မစား၊ ညောင်စောင်းပေါင်ကိုလျှင်ကိုင်၍ အိပ်၏။ ထိုအခါ ထိုမိန်းမကို အလုပ်အကျွေးတို့သည်၎င်း အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်၎င်း မိခင် သင်သည်၎င်း အဘယ့်ကြောင့်လျှင် တုန်လှုပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ညောင်စောင်းပေါင်ကိုကိုင်၍ အိပ်သနည်း၊ သင့်အား အဘယ်ရောဂါ ဝေဒနာ ဖြစ်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုသို့ မေးကုန်လတ်သော် အလုပ် အကျွေး အဆွေခင်ပွန်းတို့အား တကြိမ် နှစ်ကြိမ် မေးသောကာလ၌ မပြောမူ၍ အဖန်တလဲလဲ မေးအပ်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ထိုအခါ ထိုမိန်းမကို အလုပ်အကျွေး အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော မိန်းမတို့သည် နှစ်သိမ့်စေ၍ ရှင်မ သင်သည် မကြံလင့်၊ ငါတို့သည် ထိုသူကြွယ်ကို ဆောင်ကုန်အံ့ဟု ဆို၍ သွား၍ သူကြွယ်နှင့်တကွ ပြောဆိုကုန်၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ငြင်းပယ်၍ အဖန်တလဲလဲ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် သည်းခံ၏။ ထိုမိန်းမတို့သည် ဤမည်သောနေ့ ဤမည်သောအချိန် လာလော့ဟု ထိုသူကြွယ်ကို ဝန်ခံခြင်းကိုယူစေ၍ သွား၍ ထိုမိန်းမအား ပြောဆိုကုန်၏။ ထိုမိန်းမသည် မိမိနေရာတိုက်ခန်းကို ပြင်ဆင်၍ ကိုယ်ကိုတန်ဆာဆင်၍ အိပ်ရာအပြင်၌ နေလျက် သူကြွယ်သည် လာ၍ အိပ်ရာတပိုင်း၌နေလတ်သော် ငါသည် ဤသူကြွယ်အား အလေးမပြုမူ၍ ယခုပင်လျှင် အကယ်၍ အခွင့်ပြုချေအံ့၊ ငါ့အား အစိုးရသော အဖြစ်သည် ယုတ်လတ္တံ့၊ လာသောနေ့၌လျှင် အခွင့်ပြုခြင်းမည်သည်ကား မလျော်မသင့်၊ ယနေ့ သူကြွယ်ကို မျက်နှာမသာအောင် ပြုလိုက်၍ တပါးသောနေ့မှ အခွင့်ပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ လက်ကိုကိုင်ခြင်း အစရှိသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကစားအံ့သောငှာ အားထုတ်သော သူကြွယ်ကို လက်၌ကိုင်၍ ဖဲလေ ဖဲလေ ငါ့အား သင်ဖြင့် အလိုမရှိဟု မြစ်၏။ သူကြွယ်သည် နောက်သို့ဆုတ်လျက် ရှက်၍ ထပြီးသော် မိမိအိမ်သို့လျှင်သွား၏။
တပါးကုန်သောမိန်းမတို့သည် ထိုမိန်းမသည် လက်ကိုင်မခံခြင်း အစရှိသောအဖြစ်တို့ကို သိ၍ သူကြွယ်ထွက်သွားသော် ထိုမိန်းမသို့ ချဉ်းကပ်၍ သင်သည် ထိုသူကြွယ်၌ တပ် စွန်းသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အစာအာဟာရကို ပယ်လျက် အိပ်၏။ ထိုအခါ ငါတို့သည် ထိုသူကြွယ်ကို အဖန်တလဲလဲ တောင်းပန်၍ ဆောင်ကုန်၏။ ထိုသူကြွယ်အား အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ခွင့်မပြုသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုမိန်းမသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ တပါးသော မိန်းမတို့သည် ထိုသို့တပြီးကား သင်သိလတ္တံ့ဟု ဆို၍ ဖဲကုန်၏။ သူကြွယ်သည် တဖန်ပြန်၍ မကြည့်၊ ထိုမိန်းမသည် ထိုသူကြွယ်ကို မရ၍ အစာစားခြင်း ကင်းသည်ဖြစ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ သူကြွယ်သည် ထိုမိန်းမ၏ သေသောအဖြစ်ကိုသိ၍ များစွာသော ပန်း နံ့သာပျောင်းတို့ကိုယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်၍ တင့်အပ် လျောက် ပတ်စွာ နေ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် သင်ကား အဘယ်ကြောင့် မထင်လာသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အကျွန်ုပ်သည် ရှက်၍ အရှင်ဘုရားသို့ ဆည်းကပ်အံ့သောငှါ မလာပေသည်ဟု လျှောက်လတ်သော် သီတင်းသည် ထိုမိန်းမသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် သင့်ကို ခေါ်စေ၍ လာသောကာလ၌ အခွင့်ကိုမပြုဘဲ ရှက်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့၌ တပ်စွန်းသောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ခေါ်စေ၍ လာသောကာလ၌ အခွင့်ကိုမပြုမူ၍ ပင်ပန်းစေ၍ လွှတ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုဒါယကာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သိန္ဓောမျိုး၌ ဖြစ်၍ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝမည်သော မင်္ဂလာမြင်း ဖြစ်၏။ မြင်းထိန်းတို့သည် ထိုဝါတဂ္ဂသိန္နဝမြင်းကိုဆောင်၍ ဂင်္ဂါနား၌ ရေချိုးကုန်၏။ ထိုအခါ သိန္ဓောမြင်းကို ဘဒ္ဒလီမည်သော မြည်းမသည် မြင်၍ တပ်စွန်းသောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် တုန်လှုပ်လျက် မြက်ကိုမစား၊ ရေကို မသောက် ခြောက်ကပ်ကြုံလှီ၍ အရိုးအရေမျှ ကြွင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သားမြည်းငယ်သည် ခြောက်တပ်ကြုံလှီသော အမိကိုမြင်၍ မိခင် သင်သည် အဘယ်ကြောင့် မြက်ကိုမစား ရေကိုမသောက် ခြောက်ကပ်ကြုံလှီသည်ဖြစ်၍ ထိုထိုသောအရပ်၌ တုန်လှုပ်လျက် အိပ်သနည်း၊ သင့်အား အဘယ်ရောဂါ ဝေဒနာ ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုမြည်းမသည် မပြောမဆိုမူ၍သာလျှင် အဖန်တလဲလဲမေးမှ ထိုအကြောင်းကို ပြောဆို၏။ ထိုအခါ မြည်းမကို သားသည်နှစ်သိမ့်စေ၍ မိခင် သင်မစိုးရိမ်လင့်၊ ငါသည် သိန္ဓောမြင်းကို ဆောင်၍ပေးအံ့ဟု ဆို၍ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်း ရေချိုးအံ့သောငှာ လာသောကာလ၌ ဆည်းကပ်၍ သခင် အကျွန်ုပ်၏အမိသည် သင်တို့၌ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အာဟာရစားခြင်းမှ ကင်းလျက် ခြောက်ကပ်၍ သေလတ္တံ့၊ ထိုအမိအား အသက်အလှူကို ပေးပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ချစ်သား ကောင်းပြီ ပေးအံ့ဟု မြင်းထိန်းတို့သည် ငါ့ကို ရေချိုး၍ အတန်ငယ် ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းနား၌ထား၍ ကျက်စားစိမ့်သောငှါ လွှတ်ကုန်လတ္တံ့၊ သင်သည် အမိကိုခေါ်၍ ထိုအရပ်သို့ လာလော့ဟု သိန္ဓောမြင်း ဆို၏။ မြည်းငယ်သည် သွား၍ အမိကိုဆောင်၍ ထိုအရပ်၌လွှတ်၍ သင့်အပ်သောအရပ်၌ ပုန်းကွယ်လျက် နေ၏။
မြင်းထိန်းတို့သည်လည်း ဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်းကို ထိုအရပ်၌ လွှတ်ကုန်၏။ ထိုဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်းသည် ထိုမြည်းမကို ကြည့်၍ ချဉ်းကပ်၏။ ထိုအခါ ထိုမြည်းမသည် ဝါတဂ္ဂသိန္ဓော မြင်း ချဉ်းကပ်လာ၍ မိမိကိုယ်ကို နမ်းသည်ရှိသော် ငါသည် အလေးမပြုမူ၍ လာသောခဏ၌လျှင် သိန္ဓောမြင်းအား အခွင့်ကို အကယ်၍ပြုအံ့၊ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ငါ့အား အခြံအရံ စည်းစိမ်ချမ်းသာသည် ယုတ်လတ္တံ့၊ အလိုမရှိသကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၍ သိန္ဓောမြင်း၏ အောက်မေး၌ ခြေဖြင့်ကျောက်ကန်၍ ပြေး၏။ သိန္ဓောမြင်းအား သွားကျိုးအံ့သကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်းသည်လည်း ငါ့အား ထိုမြည်းမဖြင့် အလိုမရှိဟု ရှက်၍ ထိုအရပ်မှ ပြေး၏။ ထိုမြည်းသည် နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်၌လျှင် လဲ၍ စိုးရိမ်လျက် ဝပ်၏။ ထိုအခါ သားသည် အမိထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မေးလိုရကား-
အယံ သော အာဂတော ဘတ္တာ၊ ကသ္မာ ဒါနိ ပလာယသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၆။ အမ္မ၊ မိခင်။ ယေန၊ အကြင်သိန္ဓောမြင်း၌ တပ်စွန်းသော စိတ်ရှိသောကြောင့်။ တွံ၊ သင်သည်။ ကိသိယာ၊ ကြုံလှီ၏။ ပဏ္ဍု၊ ဖျော့တော့ခြင်းရှိသည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ယေန၊ အကြင်သိန္ဓောမြင်း၌ တပ်စွန်းသောစိတ် ရှိသောအကြောင်းကြောင့်။ တယာ၊ သင်သည်။ ဘတ္တံ၊ အစာကို။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ သော အယံ ဘတ္တာ၊ ထိုသိန္ဓောမြင်းသည်။ အာဂတော၊ လာ၏။ ကသ္မာ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ ဒါနိ၊ ယခု။ ပလာယသိ၊ ပြေးစေဘိသနည်း။
မြည်းမသည် သား၏စကားကို ကြား၍-
ယသော ဟာယတိ ဣတ္ထီနံ၊ တသ္မာ တာတ ပလာယဟံ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၇။ တာတ၊ ချစ်သား။ အာဒိကနေဝ၊ အစ၌သာလျှင်။ သန္ထဝေါနာမ၊ ပေါင်းတော်ခြင်း မည်သည်ကား။ သစေ ပန ဇာယတိ၊ အကယ်၍ ဖြစ်အံ့။ ဣတ္ထီနံ၊ မိန်းမတို့အား။ ယသော၊ စည်းစိမ်ချမ်းသာ အခြံအရံသည်။ ဟာယတိ၊ ယုတ်တတ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အဟံ၊ ငါသည်။ တံ၊ ထိုသိန္ဓောမြင်းကို။ ပလာယိံ၊ ပြေးစေ၏။
ထိုမြည်းမသည် သားအား ဤသို့ ပြုခြင်းသည် မိန်းမတို့၏ သဘောတည်းဟု ပြောဆို၏။-
သောစတိ စိရရတ္တာယ၊ ဝါတဂ္ဂမိဝ ဘဒ္ဒလီ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်သော ဤဂါထာကိုကား မြတ်စွာဘုရားသည် သစ္စာလေးပါးကို သိတော်မူပြီးသည်ဖြစ်၍ ဟောတော်မူ၏။
၄၈။ ယာ ဣတ္ထိ၊ အကြင်မိန်းမသည်။ အာဂတံ၊ ရောက်လာသော ကုလေ ဇာတံ၊ အမျိုး၌ဖြစ်သော။ ယသဿိနံ၊ စည်းစိမ်နှင့်ပြည့်စုံသော ယောက်ျားကို။ န ဣစ္ဆတိ၊ အလိုမရှိ။ ဘဒ္ဒလီ၊ ဘဒ္ဒလီမည်သော မြည်းမသည်။ ဝါတဂ္ဂံ၊ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်းကို။ သောစတိ ဣဝ၊ စွဲ၍စိုးရိမ်စေဘိသကဲ့သို့။ သာ ဣတ္ထိ၊ ထိုမိန်းမသည်။ စိရရတ္တာယ၊ အခါလေးမြင့်။ သောစတိ၊ စိုးရိမ်ရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ သူကြွယ်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ထိုမိန်းမသည် ထိုအခါ မြည်းမ ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဝါတဂ္ဂသိန္ဓောမြင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အမူလွန်ကဲ၊ ချစ်သူလွဲ၊ သေပွဲရောက်တော့သည်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝါတဂ္ဂသိန္ဓဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၇။ ကက္ကဋကဇာတ်
မ.သံ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သိင်္ဂီ မိဂေါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကက္ကဋ္ဋကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော မိန်းမကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော သူကြွယ်သည် မိမိ၏မယားကို ယူ၍ ကြွေးမြီဆပ်အံ့သောငှါ ဇနပုဒ်သို့သွား၍ ကြွေးမြီကိုဆပ်၍ ပြန်လတ်သော် လမ်းအကြား၌ ခိုးသူတို့သည် ဖမ်း၏။ ထိုသူကြွယ်၏ မယားသည်ကား အဆင်းလှ၏။ ကြည်ညိုဘွယ်ရှိ၏။ ခိုးသူကြီးသည် ထိုမိန်းမ၌ ချစ်သဖြင့် သူကြွယ်ကို သတ်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုမိန်းမသည်ကား သီလရှိ၏။ အကျင့်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ လင်ကို နတ်ကဲ့သို့ ကိုးကွယ် သည်ဖြစ်၍ ထိုမိန်းမသည် ခိုးသူကြီး၏ခြေတို့၌ ရှိခိုး၍ အရှင်ခိုးသူကြီး အကျွန်ုပ်၌ အကယ်၍ ချစ်ခင်ခြင်းရှိငြားအံ့၊ အကျွန်ုပ်လင်ကို မသတ်ပါနှင့်၊ အကယ်၍ သတ်အံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် အဆိပ်ကို စား၍၎င်း နှာခေါင်းလေကို ချုပ်၍၎င်း သေအံ့၊ သင်နှင့်အတူ မလိုက်ရအံ့၊ အကျွန်ုပ်၏ လင်ကို အကြောင်းမရှိသဖြင့် မသတ်ပါလင့်ဟု တောင်းပန်၍ လင်ကိုလွှတ်စေ၏။ ထိုလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း အသက်ချမ်းသာသဖြင့် သာဝတ္ထိပြည်သို့ရောက်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏နောက်ဖြစ်သော ကျောင်းအစွန်းသို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်အံ့ဟု ဂန္ဓကုဋိ ပရိဝုဏ်သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေကုန်၏။ ထိုလင်မယား နှစ်ယောက်တို့ကို သီတင်းသည်တို့ အဘယ်သို့ သွားကြကုန်သနည်းဟု မြတ်စွာဘုရားသည်။ မေးတော်မူအပ်သည်ရှိသော် ကြွေးမြီဆပ်အံ့သောငှာ သွားပါကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ ခရီးအကြား၌ ရောဂါမရှိသဖြင့် လာရကုန်၏ လောဟု မေးတော်မူသည်ရှိသော် ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ခရီးအကြား၌ အကျွန်ုပ်တို့ကို ခိုးသူတို့သည် ဖမ်းကုန်၏။ အကျွန်ုပ်ကို သတ်လိုသောခိုးသူကြီးကို ဤမိန်းမသည် တောင်းပန်၍ လွှတ်စေ၏။ ဤမိန်းမကိုမှီ၍ အသက်ကို ရ၏ ဟု။ သူကြွယ်သည် လျှောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် ဤမိန်းမသည် ဤသို့ သင့်အား ယခုအခါ၌ သာလျှင် အသက်ကို ပေးဘူးသည် မဟုတ်၊ ရှေး၌ ပညာရှိတို့အားလည်း အသက်ကို ပေးဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၍ ထိုသူကြွယ်သည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဟိမဝန္တာ၌ ရေကန်ကြီးသည် ရှိ၏။ ထိုရေကန်၌ ရွှေပုဇွန်ကြီးသည် နေ၏။ ရွှေပုဇွန်ကြီး၏ နေရာဖြစ်သောကြောင့် ကုဠီရ ရေကန်ဟု ထင်ရှား၏။ ထိုပုဇွန်ကြီးသည် ကောက်နယ်တလင်းဝန်း ပမာဏ ရှိ၏။ ဆင်တို့သည် ထိုပုဇွန်မှ ကြောက်ခြင်းကြောင့် ထိုရေကန်၌ ကျက်စားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကုဠီရရေကန်ကို မှီ၍နေသော ဆင်မင်းကိုစွဲ၍ ဆင်မဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေ၏။ ထိုအခါ ထိုဆင်မသည် ကိုယ်ဝန်ကို စောင့်အံ့ဟု တပါးသော အရပ်သို့သွား၍ ကိုယ် ဝန်ကိုစောင့်၍ သားကိုဖွား၏။ ထိုဆင်သည် အစဉ်သဖြင့် လိမ္မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်လတ်သော် ကြီးသောကိုယ်ရှိ၏။ အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်၏။ မျက်စဉ်းတောင်ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုဆင်သည် တခုသော ဆင်မ၌ ပေါင်းဘော်ခြင်းကိုပြု၍ ပုဇွန်ကိုဖမ်းအံ့ဟု မိမိမယားကို၎င်း အမိကို၎င်းယူ၍ ဆင်အပေါင်းသို့ ချဉ်းကပ်၍ အဘကို ဖူးမြင်၍ ဘခင် အကျွန်ုပ်သည် ပုဇွန်ကို ဖမ်းအံ့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ အဘဆင်သည် ချစ်သား ပုဇွန်ကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ မဖမ်းလေလင့်ဟု မြစ်၏။ အဖန်တလဲလဲ ဆိုသည်ရှိသော် သင်သည်လျှင် သိလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုဆင်သည် ကုဠီရရေကန်ကိုမှီ၍နေကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော ဆင်တို့ကို စည်းဝေးစေ၍ ခပ်သိမ်းသော ဆင်တို့နှင့် တတူတကွ ရေကန်၏ အနီးသို့ သွား၍ ထိုပုဇွန်သည် တက်သောကာလ၌ ဖမ်းသလော၊ အစာစားသောကာလ၌ ဖမ်းသလောဟု မေး၏။ တက်သောကာလ၌ ဖမ်းသည်ဟု ကြား၍ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည် ကုဠီရရေကန်သို့သက်၍ အလိုရှိတိုင်း အစာကိုယူပြီး၍ ရှေးဦးစွာ တက်ကြကုန်၊ ငါသည် နောက်၌ နေရစ်အံ့ဟု ဆို၏။ ဆင်တို့သည် ဘုရားလောင်းဆင် ဆိုတိုင်း ပြုကြကုန်၏။ ပုဇွန်သည် နောက်မှတက်သော ဘုရားလောင်းကို ညှပ်ဖြင့် ပန်းဘဲတို့၏ သံချောင်းကို ညှပ်ဘိသကဲ့သို့ တက်မ နှစ်ခုတို့ဖြင့် ခြေ၌ မြဲစွာကိုင်၏။ ဆင်မသည် ဘုရားလောင်းကို မစွန့်မူ၍ အနီး၌သာလျှင် နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆွဲငင်အပ်သည်ရှိသော် ပုဇွန်ကိုဆောင်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ပုဇွန်သည်ကား ဘုရားလောင်းကိုငင်လျက် မိမိသို့ ရှေးရှုသည်ကို ပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည် သေဘေးမှ ကြောက်သည်ဖြစ်၍ မိသော မြည်ခြင်းကို မြည်၏။ ခပ်သိမ်း သော ဆင်တို့သည် ဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား ကြိုးကြာသံနှင့်တူသော အသံကိုမြည်၍ ကျင်ကြီးကျင်ငယ်ကို စွန့်ကုန်လျက် ပြေးကုန်၏။ ဆင်မသည်လည်း ကြောက်ခြင်းကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ ပြေးအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုအခါ ထိုဆင်မကို ဘုရားလောင်းသည် မိမိအား ပုဇွန်၏ ညှပ်မိသည်၏အဖြစ်ကို သိစေ၍ ထိုဆင်မကို မပြေးစိမ့်သောငှာ-
အဋ္ဌိတ္တစော ဝါရိသယော အလောမော။
တေနာဘိဘူတော ကပဏံ ရုဒါမိ၊
မာဟေဝ မံ ပါဏသမံ ဇဟေယျ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၉။ ကရေဏုကေ၊ ဆင်မ။ သိင်္ဂီမိဂေါ၊ ရွှေပုဇွန်သည်။ အာယတစက္ခုနေတ္တော၊ ရှည်သော မျက်စိရှိ၏။ အဋ္ဌိတ္တစော၊ အရိုးဟူသော အရေရှိ၏။ ဝါရိသယော၊ ရေ၌နေ၏။ အလောမော၊ အမွေးမရှိ။ တေန၊ ထိုရွှေဗုဇွန်သည်။ အဘိဘူတော၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ အဟံ၊ ငါသည်။ ကပဏံ၊ သနားဘွယ်။ ရုဒါမိ၊ ငို၏။ ပါဏသမံ၊ အသက်နှင့်တူသော။ မံ၊ ငါ့ကို။ မာဟေဝ ဇဟေယျ၊ မစွန့်ပါလင့်။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ဆင်မသည် ပြန်၍ နှစ်သိမ့်စေလျက်-
ပထဗျာ စာတုရန္တာယ၊ သုပိယော ဟောသိ မေ တုံဝံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၀။ အယျ၊ အရှင်။ အဟံ၊ ငါသည်။ သဋ္ဌိဟာယနံ၊ အနှစ်ခြောက်ဆယ် ရှိသောကာလ၌ အားယုတ်သော။ ကုဉ္ဇရံ၊ ဆင်မင်း ဖြစ်သော။ တံ၊ သင့်ကို။ န ဇဟိဿာမိ၊ မစွန့်အံ့။ စာတုရန္တာယ စ၊ သမုဒ္ဒရာလေးစင်း အဆုံးရှိသော။ ပထဗျာ၊ မြေ၌။ တုဝံ၊ သင့်ကို။ မေ၊ ငါသည်။ သုပိယော၊ အလွန်ချစ်သည်။ အဟောသိ၊ ဖြစ်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို တောင်းပန်၍ အရှင်ယခု သင့်ကို ပုဇွန်နှင့်တကွ အတန်ငယ် စကားပြောဆို၍ လွတ်စေအံ့ဟု ဆို၍ ပုဇွန်ကို တောင်း ပန်လိုရကား-
တေသံ တွံ ဝါရိဇော သေဋ္ဌော၊ မုဉ္စ ရောဒန္တိယာ ပတိံ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၁။ အယျ၊ အရှင်ဗုဇွန်။ ဝါရိဇော၊ ရေ၌ဖြစ်သော။ တွံ၊ သင်သည်။ သမုဒ္ဒသ္မိံ၊ သမုဒ္ဒရာ၌၎င်း။ ဂင်္ဂါယ စ၊ ဂင်္ဂါ၌၎င်း။ ယမုနာယ စ၊ ယမုနာ၌၎င်း။ ယေ ကုဠီရာ၊ အကြင်ဗုဇွန်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုဗုဇွန်တို့ထက်။ သေဋ္ဌော၊ မြတ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ရောဒန္တိယာ၊ ငိုသော ငါ၏။ ပတိံ၊ လင်ကို။ မုဉ္စ၊ လွှတ်လော့။
ပုဇွန်သည် ဆင်မအသံ၌ မိန်းမသံဟူသော အာရုံကိုယူ၍ မိန်းမသံသည် ငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်ခြေမှ တက်မတို့ကို ဖြေသကဲ့သို့ လျော့စေလျှက် ဤဆင်သည် လျော့သည်ရှိသော် ဤမည်သော အမှုကို ပြုလတ္တံ့ဟု တစုံတခုကို မသိသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဆင်သည် ခြေကိုချီ၍ ပုဇွန်၏ ကျောက်ကုန်း၌ နင်း၏။ ထိုခဏ၌လျှင် အရိုးတို့သည် ကွဲကုန်၏။ ဆင်သည် ဝမ်းမြောက်သောအသံဖြင့် မြည်၏။ ခပ်သိမ်းသော ဆင်တို့သည် စည်းဝေး၍ ပုဇွန်ကိုထုတ်၍ ရေကန် ၏အပဖြစ်သော အပြင်၌ ထားလျက် မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် ကြေစေကုန်၏။ ထိုပုဇွန်၏ နှစ်ခုသော တက်မတို့ကို ကိုယ်မှခွဲ၍ လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ ထားကုန်၏။ ထိုကုဠီရ ရေကန်သည် ဂင်္ဂါမြစ်နှင့် တစင်တည်းဖြစ်၍ ဂင်္ဂါရေ ပြည့်သောကာလ၌ ရေဖြင့် ပြည့်၏။ ဂင်္ဂါရေ နည်းသည်ရှိသော် ရေကန်မှရေသည် ဂင်္ဂါသို့ ဝင်၏။ ထိုအခါ နှစ်ခုသော ထက်သော တက်မတို့သည်လည်း ဂင်္ဂါ၌ မျောကုန်၏။ တခုသော တက်မသည် သမုဒ္ဒရာသို့ဝင်၍ တခုသော တက်မကိုကား ဒသဘာတိကမင်းတို့သည် ရေကန်၌ ကစားကုန်သော် ရကုန်၍ အာလိင်္ဂမည်သော မရိုးစည်ကို ပြုကုန်၏။ သမုဒ္ဒရာသို့ဝင်သော တက်မကိုကား အသုရာတို့သည် ယူကုန်၍ အာလမ္ဗရမည်သော စည်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုအသုရာတို့သည် နောက်ကာလ၌ သိကြားမင်းနှင့် စစ်ထိုးကုန်လတ်သော် ရှုံးကုန်၍ အာလမ္ဗရစည်ကို ပစ်၍ ပြေးကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုအာလမ္ဗရစည်ကို သိကြားမင်းသည် မိမိအကျိုးငှါ ယူခဲ့စေ၏။ ထိုစည်ကိုရည်၍ အာလမ္ဗရမိုဃ်းကဲ့သို့ မြည်၏ဟု ဆိုကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသခင်သည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ နှစ်ယောက်သော လင်မယားတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ သီတင်းသည်မသည် ထိုအခါ ဆင်မ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာဉာဏ်ကပ်၊ မိန်းမမြတ်၊ ဖြစ်ရပ်အထူး သက်ကယ်ဘူး
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကက္ကဋ္ဋကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၈။ အာရာမဒူသကဇာတ်
ဥယျာဉ်ဖျက်မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တက္ခသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယော ဝေ သဗ္ဗသမေတာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအာရာမဒူသကဇာတ်ကို ဒက္ခိဏဂီရိ ဇနပုဒ်၌ မထင်ရှားသော ဥယျာဉ်စောင့်၏သားကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝါကျွတ်ပြီး သည်ရှိသော် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်မှ ထွက်၍ ဒက္ခိဏဂိရိဇနပုဒ်သို့ ဒေသစာရီကြွတော်မူသတတ်၊ ထိုအခါ တယောက်သော သီတင်းသည်သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာကိုဘိတ်၍ ဥယျာဉ်၌ သီတင်းသုံးနေစေ၍ ယာဂုခဲဘွယ်တို့ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၍ အရှင်ကောင်းတို့သည် ဥယျာဉ်၌ လှည့်လည်ကုန်သည်ရှိသော် ဥယျာဉ်စောင့်နှင့်တကွ လှည့်လည်စေကုန်သတည်းဟုဆို၍ အရှင်ကောင်းတို့အား သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကိုလည်း လှူရစ်လော့ဟု ဆို၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို စေ၏။ ရဟန်းတို့သည် လှည့်လည်ကုန်သော် တခုသော သစ်ပင်ပြတ်ရာအရပ်ကို မြင်၍ ဤအရပ်ကား သစ်ပင်ပြတ်၏။ ဤအရပ်ကား သစ်ပင်သည် မရောက်၊ အကြောင်း အသို့နည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့အား ဥယျာဉ်စောင့်သည် အရှင်ဘုရားတို့ တယောက်သော ဥယျာဉ်စောင့်သားသည် စိုက်ပျိုးအပ်ကုန်သော သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေလောင်းသည်ရှိသော် အမြစ်ပမာဏဖြင့် ရေလောင်းအံ့ဟု နုတ်၍ အမြစ်ပမာဏဖြင့် ရေကိုလောင်း၏။ ထိုအကြောင်းကြောင့် ဤအရပ်၌ သစ်ပင်ပြတ်၏ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား အထံသို့သွား၍ ထိုအကြောင်းကို လျောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုသူငယ်သည် ဥယျာဉ်ကို ဖျက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဥယျာဉ်ကို ဖျက်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဝိဿသေနမည်သော မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ပွဲသဘင်ကို ကြွေးကြော်သောအခါ၌ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ပွဲသဘင်ကစားအံ့ဟု ဥယျာဉ်၌ နေကုန်သော မျောက်တို့ကို ဤဥယျာဉ်သည် သင်တို့အား ကျေးဇူးများ၏။ ငါသည် ခုနစ်ရက် ပွဲသဘင် ကစားချေအံ့၊ သင်တို့သည် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး စိုက် ပျိုးအပ်ကုန်သော သစ်ပင်တို့၌ ရေလောင်းရစ်ကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုမျောက်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၏။ ထိုဥယျာဉ်စောင့်သည် မျောက်တို့အား ကြိုး အိုးတို့ကိုပေး၍ ဖဲသွား၏။ မျောက်တို့သည် စိုက်ပျိုးအပ်သော သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေလောင်းကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ မျောက်အပေါင်းကို မျောက်ကြီးသည် အချင်းတို့ ငံ့ကြဦးလော့၊ ရေမည်သည်ကို အခါခပ်သိမ်း ရခဲ၏။ ထိုရေကို စောင့်ရှောက်အပ်၏။ ထိုဥယျာဉ်၌ သစ်ပင်ငယ်တို့ကို နုတ်၍ အမြစ်ပမာဏကိုသိ၍ ရှည်သော အမြစ်ရှိကုန်သော သစ်ပင်ငယ်တို့၌ များစွာသော ရေကို။ တိုသော အမြစ်ရှိကုန်သော သစ်ပင်တို့၌ အနည်းငယ်သောရေကို လောင်းခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ ထိုမျောက်တို့သည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍လျှင် အချို့ကုန်သော မျောက်တို့သည် သစ်ပင်တို့ကို နုတ်၍ သွားကုန်၏။ အချို့ကုန်သောမျောက်တို့သည် စိုက်ပျိုး၍ ရေလောင်းကုန်၏။
ထိုကာလ၌ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ တယောက်သော အမျိုးသားဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တစုံတခုသော ပြုဘွယ်ကိစ္စဖြင့် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ထိုသို့ပြုကုန်သော ထိုမျောက်တို့ကိုမြင်၍ အဘယ်သူသည် သင်တို့ကို ဤသို့ပြုစေသနည်းဟု မေး၏။ မျောက်ကြီးသည် စီရင်အပ်သောကြောင့် ဤသို့ပြုအပ်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် မျောက်ကြီးအား ပညာနည်း၏။ သင်တို့အားကား အဘယ်သို့ သဘောရှိလေအံ့နည်းဟု အနက်ကို ပြလိုရကား-
တဿာယံ ဧဒိသီ ပညာ၊ ကိမေဝ ဣတရာ ပဇာ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၂။ သဗ္ဗသမေတာနံ၊ အလုံးစုံတူသော အမျိုး၌ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့တွင်။ ယော၊ အကြင်သတ္တဝါသည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ သေဋ္ဌသမ္မတော၊ မြတ် သည်ဟု သမုတ်အပ်သည်။ အဟုဝါ၊ ဖြစ်ပြီ။ တဿ၊ ထိုသတ္တဝါ၏။ အယံပညာ၊ ဤပညာသည်။ ဧဒိသီ၊ ဤသို့သဘောရှိ၏။ ဣတရာ၊ ဤမှတပါးသော။ ပဇာ၊ သတ္တဝါသည်ကား။ ကိမေဝ၊ အသို့လျှင် သဘောရှိအံ့နည်း။
ဘုရားလောင်း၏စကားကိုကြား၍ မျောက်တို့သည်-
ကထံ မူလံ အဒိသွာန၊ ရုက္ခံ ဇညာ ပတိဋ္ဌိတံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၃။ ဗြဟ္မေ၊ သူမြတ်။ တုဝံ၊ သင်သည်။ အနညာယ၊ မသိမူ၍။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ အမှေ၊ ငါတို့ကို။ ဝိနိန္ဒသိ၊ ကဲ့ရဲ၏။ မူလံ၊ အမြစ်ကို။ အဒိသွာန၊ မမြင်မူ၍။ ပတိဋ္ဌိတံ၊ တည်သော။ ရုက္ခံ၊ သစ်ပင်ကို။ ကထံ ဧညာ၊ အသို့သိခြင်းငှါ တတ်ကောင်းအံ့နည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည်-
ဝိဿသေနောဝ ဂါရယှော၊ ယဿတ္ထာ ရုက္ခရောပကာ။
ဟူသော သုံးခုရှိ၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၄။ ဝါနရာ၊ မျောက်ဖြစ်ကုန်သော။ ယေ တုမှေ၊ အကြင်သင်တို့သည်။ ဝနေ၊ တော၌။ ဝသန္တိ၊ နေကုန်၏။ တေ တုမှေ၊ ထိုသင်တို့ကို။ အဟံ၊ ငါသည်။ န ဝိနိန္ဒာမိ၊ မ ကဲ့ရဲ့။ အညေ၊ တပါးကုန်သော။ ဧတ္ထ၊ ဤအရပ်၌။ ယဿ၊ အကြင်ဝိဿသေနမင်း၏။ အတ္ထာ-အတ္ထာယ၊ အကျိုးငှါ။ တုမှာဒိသာ၊ သင်တို့ကဲ့သို့ သဘောရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ရုက္ခရောပကာ၊ သစ်ပင်ပျိုးကုန်၏။ သော ဝိဿသေနောဝ၊ ထိုဝိဿသေနမင်းကိုသာလျှင်။ ဂါရယှော၊ ကဲ့ရဲ့အပ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဥယျာဉ်ကို ဖျက်သော သူငယ်သည် ထိုအခါ မျောက်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တမိုက်တထွာ၊ ဉာဏ်နုံချာ၊ လျင်စွာ ဥယျာဉ်ပျက်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အာရာမဒူသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၉။ သုဇာတဇာတ်
နှုတ်ချိုကျိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် န ဟိ ဝဏ္ဏေန သမ္ပန္နာအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုဇာတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ချွေးမ, ဓနဉ္စယသူဌေး၏ သ္မီး, ဝိသာခါ၏ ညီမဖြစ်သော သုဇာတာကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုသုဇာတာသည် များစွာသော အခြံအရံဖြင့် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်ကိုပြည့်စေလျက် ဝင်သတတ်၊ ငါကား ဆွေကြီး မျိုးကြီး သ္မီးတည်းဟု မာနဖြင့်ခိုင်မာ၏။ အမျက်ထွက်တတ်၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ ယောက္ခမဝတ် လင်ဝတ်တို့ကို မပြု၊ အိမ်သူအိမ်သားကို ခြိမ်းချောက်သည်ဖြစ်၍ ရိုက်ပုတ်လျက် လှည့်လည်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့ဖြင့်ခြံရံလျက် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အိမ်သို့ကြွ၍ နေတော်မူ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးသည် တရားနာလိုသည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ရှိခိုး၍ နေ၏။ ထိုခဏ၌ သုဇာတာသည် ကျွန်အမှုလုပ်တို့နှင့် ခိုက်ရန်တွေ့၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောတော်မူ၍လျှင် ဤအသံကား အဘယ်အသံနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား တယောက်သော အမျိုး ချွေးမသည် ရိုသေခြင်းရှိ၊ ထိုအမျိုးချွေးမအား ယောက္ခမဝတ် လင်ဝတ်သည် မရှိ၊ သဒ္ဓါကြည်ညိုခြင်းမရှိ၊ နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး ခိုက်ရန်ပြုလျက် သွား၏ဟု သူဌေးကြီးသည် နားတော်လျောက်၏။ ထိုသို့ တပြီးကား ထိုအမျိုး ချွေးမကိုခေါ်ကုန်လော့ဟု ဘုရားမိန့်တော်မူ၏။ ထိုအမျိုးချွေးမသည် လာ၍ ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာနေ၏။
ထိုအခါ သုဇာတာကို မြတ်စွာဘုရားသည် သုဇာတာ ယောက်ျား၏ မယားတို့သည် ခုနစ်ယောက် ရှိကုန်၏။ ထိုခုနစ်ယောက်တို့တွင် သင်သည် အဘယ်မယားနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီး သော အရှင်ဘုရား အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော တရား၏အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် အကျွန်ုပ် မသိနိုင်ပါ၊ ဟောတော်မူပါကုန်လော့ဟု လျှောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသို့တပြီးကား ချသော နားရှိသည်ဖြစ်၍ နာလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။
၁။ သုဇာတာ အကြင်မယားသည် တပါးသော ယောက်ျားတို့၌ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မိမိလင်အား ပြစ်မှားသောစိတ်ရှိ၏။ အကျိုး စီးပွားမဲ့ကို အလိုရှိ၏။ ဥစ္စာဖြင့် ဝယ်အပ်သော ကျွန်ကဲ့သို့ မထေမဲ့မြင်ပြု၏ သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြု၏။ ဤသို့ သဘောရှိသော ထိုမယားကို သူသတ်နှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၂။ အကြင်မယားသည် လယ်လုပ်ခြင်း၊ ကုန်သွယ်ခြင်းကိုပြု၍ ဥစ္စာရ၏။ ထိုဥစ္စာကို အနည်းငယ်မျှသော်လည်း ခိုးယူခြင်းငှါ မယားသည် အလိုရှိ၏။ ထိုမယားကို ခိုးသူနှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၃။ အကြင်မယားသည် အမှုလုပ်လေ့မရှိ ပျင်းရိ၏။ အစားကြူး၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ အမျက်ထွက်တတ်၏။ မကောင်းသဖြင့် ဆိုတတ်၏။ လုပ် ဆောင်ကုန်သော သူတို့ကို နှိပ်စက်၍ ဆိုတတ်၏။ ထိုသို့ သဘောရှိသော မယားကို အရှင်နှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၄။ အကြင်မယားသည် ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် လင်၏အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိ၏။ အမိသည် သားကို စောင့်သကဲ့သို့ လင်ကိုစောင့်၏။ လင်သည် ဆည်းပူးသော ဥစ္စာကို စောင့်၏။ ထိုသို့ သဘောရှိသော မယားကို အမိနှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၅။ အကြင်မယားသည် နှမကြီး နှမငယ်သည် မောင်၌ ရိုသေခြင်းရှိသကဲ့သို့ မိမိလင်၌ ရိုသေခြင်းရှိ၏။ လင်၏အလိုသို့ လိုက်၏။ ထိုသို့ သဘောရှိသော မယားကို နှမနှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၆။ အကြင်မယားသည် လင်ကိုမြင်၍ ကြာမြင့်စွာသော ကာလမှလာသော အဆွေခင်ပွန်းကိုမြင်၍ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာရှိ၏ ဝမ်းမြောက်၏။ သီလနှင့် ပြည့်စုံ၏။ လင်ကို လုပ်ကျွေးတတ်၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော မယားကို အဆွေ ခင်ပွန်းနှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။
၇။ အကြင်မယားသည် မိမိလင်သည် သတ်ခြင်းဒဏ်ဖြင့် ခြိမ်းချောက်အပ်သည်ရှိသော် လင်အား အမျက်မထွက်၊ သည်းခံ၏။ လင်၏အလိုသို့ လိုက်၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော မယားကို ကျွန်မနှင့်တူသော မယားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ (ဤကား မယားအပြား ခုနစ်ပါးတည်း)
သုဇာတာ ယောက်ျား၏ မယားတို့သည် ခုနစ်ယောက်တို့တည်း၊ ထိုခုနစ်ယောက်တို့တွင် သူသတ်နှင့်တူသောမယား ခိုးသူနှင့်တူသောမယား အရှင်နှင့်တူသောမယားတို့သည် ငရဲ၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤမှတပါး လေးယောက်ကုန်သော မယားတို့သည် နိမ္မာနရတိ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ဟောတော်မူ၏။ ဤသို့ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ခုနစ်ယောက်ကုန်သော မယားတို့ကို ပြတော်မူစဉ်လျှင် သုဇာတာသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ သုဇာတာ သင်သည် ဤခုနစ်ယောက်ကုန်သော မယားတို့တွင် အဘယ် မယားနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ကျွန်မနှင့်တူသော မယားတည်းဟု မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ ကန်တော့၏။ ဤသို့ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သုဇာတာမည်သော သူဌေးချွေးမကို တကြိမ်တည်းဖြင့်သာလျှင် ဆုံးမတော်မူ၍ ဆွမ်း ဘုဉ်းပေးပြီးသည်ရှိသော် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းအပေါင်းသည် ဝတ်ကို ပြအပ်သည်ရှိသော် ဂန္ဓကုဋိသို့ ဝင်တော်မူ၏ တရားသဘင်၌လည်း ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် တကြိမ်တည်းဖြင့်သာလျှင် သုဇာတာမည်သော သူဌေးချွေးမကို ဆုံးမ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်စေတော်မူ၏ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကားကို ဖြစ်စေကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည် ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် သုဇာတာကို တကြိမ်တည်းသော အဆုံးအမဖြင့် ဆုံးမအပ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သုဇာတာကို တကြိမ်တည်းသော အဆုံးအမဖြင့်သာလျှင် ဆုံးမအပ်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီမင်း၏ မိဖုယားကြီး ဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်ကိုသင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌တည်၍ တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ မယ်တော်သည် အမျက်ထွက်တတ်၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ ဆဲရေးကြိမ်းမောင်းတတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မယ်တော်အား အဆုံးအမကို ပေးလို၍လည်း အကြောင်းမရှိဘဲ ဆိုခြင်းငှါ မသင့်ဟု နှလုံးသွင်း၍ ထိုမယ်တော်အား ဆုံးမအံ့သောငှာ တခုသော ဥပမာကို ကြည့်လျက်သွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဥယျာဉ်သို့ မင်းသွားသည်ရှိသော် မယ်တော်သည်လည်း သားနှင့်အတူလျှင်လိုက်၏။ ထိုအခါ လမ်းအကြား၌ တီတီတွတ်ငှက်သည် မြည်၏။ ဘုရားလောင်း၏ ပရိသတ်တို့သည်လည်း ထိုအသံကိုကြား၍ နားကိုပိတ်၍ အို ကြမ်းကြုတ်သောငှက် ရုန့်ရှင်းသော အသံရှိသောငှက် သင်မမြည်လင့်ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကချေသည်အပေါင်း ခြံရံလက် မယ်တော်နှင့်တကွ ဥယျာဉ်သို့ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ကောင်းစွာပွင့်သော တခုသော အင်ကြင်းပင်၌နားလျက် တခုသောဥဩသည် သာယာစွာသောအသံဖြင့် မြည်၏။ လူများသည် ထိုဥဩ၏ သာယာစွာသော အသံဖြင့်ဟစ်၍ လက် အုပ်ချီ၍ သိမ်မွေ့သောစကားရှိသောငှက် ပြေပြစ်သော စကားရှိသောငှက် နူးညံ့သော စကားရှိသောငှက် မြည်ဦးလော့ဟု လည်ကိုမော့၍ နားထောင်၍ ကြည့်လျက် ရပ်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းနှစ်ပါးကိုမြင်၍ ယခုမယ်တော်ကို သိစေခြင်းငှါ တတ်ကောင်း၏ဟု ကြံ၍ မိခင် လမ်းအကြား၌ တီတီတွတ်ငှက် အသံကိုကြား၍ လူများသည် အသို့နည်း၊ ဤအသံကို မမြည်လင့် ဤအသံကို မမြည်လင့်ဟု နားတို့ကိုပိတ်၏။ ကြမ်းကြုတ်သော စကားမည်သည်ကို တစုံတယောက်သောသူသည် မနှစ်သက်ဟု ဆိုလို၍-
ခရာ ဝါစာ ပိယာ ဟောတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စ။
ကောကိလံ သဏှဘာဏေန၊ ဗဟူနံ ပါဏိနံ ပိယံ။
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒီပေတိ၊ မဓုရံ တဿ ဘာသိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၅၅။ အမ္မ၊ မိခင်။ ဝဏ္ဏေန၊ အဆင်းနှင့်။ သမ္ပန္နာ၊ ပြည့်စုံစေကာမူ။ မဉ္ဇုကာ၊ သာယာသောအသံ ဖြစ်စေကာမူ။ ပိယဒဿနာ၊ ချစ်ဘွယ်သောအသံ ဖြစ်စေကာမူ။ ယာ ဝါစာ၊ အကြင်စကားသည်။ ခရာ၊ ကြမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သာ ဝါစာ၊ ထိုစကားကို။ အသ္မိံ လောကေ စ၊ ဤလောက၌၎င်း။ ပရမှိ စ၊ တမလွန် လောက၌၎င်း။ န ပိယာ၊ မချစ်အပ်။
၅၆။ ကာဠိံ၊ မည်းသော။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ၊ အဆင်းမလှသော။ တိလကာဟတံ၊ မှဲ့မည်းစွဲသော။ သဏှဘာဏေန၊ သိမ်မွေ့သောတွန်သံကြောင့်။ ဗဟူနံ ပါဏီနံ၊ များစွာကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ ပိယံ၊ ချစ်အပ်သော။ ဣမံ ကောကိလံ၊ ဤဥဩကို။ ပဿသိ နနု၊ မြင်၏ မဟုတ်လော။
၅၇။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ သခိလဝါစော၊ သိမ်မွေ့သောစကားရှိသည်။ အဿ၊ ဖြစ်ရာ၏။ မန္တဘာဏီ၊ ပညာဖြင့် ဆိုလေ့ရှိသော။ အနုဒ္ဓတော၊ မပျံလွင့်သောသူသည်။ အတ္ထဉ္စ၊ အနက်ကို၎င်း။ ဓမ္မဉ္စ၊ ပါဠိကို၎င်း။ ဒီပေတိ၊ ပြ၏။ တဿ၊ ထိုသူ၏။ ဘာသိတံ၊ စကားသည်။ မဓုရံ၊ ချို၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာတို့ဖြင့် မယ်တော်အား တရား ဟော၍ မယ်တော်ကို သိစေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ မယ်တော်သည် အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မယ်တော်ကို တကြိမ်တည်းဖြင့်သာလျှင် အဆုံးအမဖြင့် မာနမရှိသည်ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သုဇာတာသည် ထိုအခါ ငါ၏မယ်တော် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နှုတ်ကြမ်းမောက်စွာ၊ မဲ့မေတ္တာ၊ ချိုသာပြေပြစ် လူတိုင်းချစ်
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုဇာတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ပဒုမဝဂ်
၁၀။ ဥလူကဇာတ်
ကျီး, ခင်ပုပ် ရန်စ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗေဟိ ကိရ ဉာတီဟိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဥလူကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကျီး ခင်ပုပ်တို့၏ ရန်ဖြစ်ခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကာလ၌ ကျီးတို့သည် နေ့အခါ ခင်ပုပ်တို့ကို ထိုးကုန်၏။ ခင်ပုပ်တို့သည် နေဝင်သောအခါမှစ၍ ထိုထိုအရပ်၌ အိပ်ကုန်သော ကျီးတို့၏ ဦးခေါင်းတို့ကို ဖြတ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်၏။ ထိုအခါ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏အစွန်း တခုသော ပရိဝုဏ်၌နေသော တပါးသော ရဟန်းသည် တံမြက်လှည်းသော ကာလ၌ သစ်ပင်မှကျကုန်သော ခုနစ်ကွမ်းစား ရှစ်ကွမ်းစားရှိကုန်သော သွေးဖြင့် အလိမ်းလိမ်းကပ်ကုန်သော ကျီးဦးခေါင်းတို့ကို စွန့်အပ်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုအကြောင်းကို ရဟန်းတို့အား လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့ရှင်တို့ ဤမည်သော ရဟန်း၏ နေရာအရပ်၌ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ဤမျှလောက်ကုန်သော ကျီးဦးခေါင်းတို့ကို စွန့်ရကုန်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော် မူလတ်၍
ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ကျီး, ခင်ပုပ်တို့သည် ခိုက်ရန် ပြုကြသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ခိုက်ရန်ပြုကြသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အဘယ်အခါ၌ ကျီး ခင်ပုပ်တို့သည် ခိုက်ရန်ဖြစ်ကြပါသနည်းဟု နားတော် လျှောက်လတ်သော် ကမ္ဘာဦးကစ၍ ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကမ္ဘာဦးလူတို့သည် စည်းဝေး၍ တယောက်သော အဆင်းလှသော တင့် တယ်ခြင်းသို့ ရောက်သော အကျင့်နှင့်ပြည့်စုံသော ခပ်သိမ်း သော အခြင်းအရာနှင့်ပြည့်စုံသော ယောက်ျားကိုယူ၍ မင်းပြုကုန်၏။ အခြေလေးချောင်းတို့သည်လည်း စည်းဝေး၍တခုသောခြင်္သေ့ကို မင်းပြုကြကုန်၏။ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ငါးတို့သည် အာနန္ဒာ အမည်ရှိသော ငါးကို မင်းပြုကြကုန်၏။ ထို့နောက် ငှက်တို့သည် ဟိမဝန္တာ၌ တခုသော ကျောက်ဖျာ၌ စည်းဝေး၍ လူတို့တွင် မင်းသည် ရှိ၏။ ထို့အတူ အခြေလေးချောင်းတို့၌၎င်း ငါးတို့၌၎င်း မင်းသည် ထင်၏။ ငါတို့၏အတွင်း ၌ကား မင်းသည် မရှိ၊ ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်းမရှိသော နေခြင်းမည်သည် မသင့်၊ ငါတို့အားလည်း မင်းကိုရခြင်းငှာ သင့်၏။ မင်းအရာ၌ ထားခြင်းငှာ လျောက်ပတ်သော တခုသောငှက်ကို ကြည့်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ထိုသို့ သဘောရှိသောငှက်ကို ကြည့်လတ်သော် တခုသောခင်ပုပ်ကို နှစ်သက်၍ ဤခင်ပုပ်ကို ငါတို့နှစ်သက်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ တခုသော ငှက်သည် ခပ်သိမ်းသော ငှက်တို့၏အလိုကို ယူအံ့သောငှါ သုံးကြိမ် ကြားသိစေ၏။ နှစ်ကြိမ် ကြားခြင်းတို့ကို သည်းခံ၍ သုံးကြိမ်ကြားသောအခါ၌ တခုသော ကျီးသည်ထ၍ အမျက်မထွက်သေးသော ဤခင်ပုပ်အား ရာဇအဘိသေကကို ပြုသောကာလ၌ပင် ဤသို့သဘောရှိသော မျက်နှာကို ကြည့်ပါလော့၊ အမျက်ထွက်သော ခင်ပုပ်၏ မျက်နှာသည် အသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊ ဤခင်ပုပ်သည် အမျက်ထွက်၍ ကြည့်လတ်သည်ရှိသော် ငါတို့သည် ပူစွာသောအိုးကင်း၌ ထည့်အပ်သော ဆားကဲ့သို့ ထိုကြည့်ရာအရပ်၌လျှင် ပျက်စီးကုန်အံ့၊ ဤခင်ပုပ်ကို မင်းပြုအံ့သောငှါ မနှစ်သက်ဟူသော အနက်ကို ပြအံ့သောငှာ-
သစေ ဉာတီဟိ အနိညာတော ဘဏယျာဟံ ဧကဝါစိကံ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၈။ သဗ္ဗေဟိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဉာတီဟိ၊ အဆွေအမျိုးတို့သည်။ ကောသိယော၊ ခင်ပုပ်ကို။ ဣဿရော၊ မင်းကို။ ကတော ကိရ၊ ပြုသတတ်။ ဉာတီဟိ၊ အဆွေအမျိုးတို့သည်။ သစေ အနုညာတော၊ အကယ်၍ ခွင့်ပြုငြားအံ့။ အဟံ၊ သည်။ ဧကဝါစိကံ၊ တခွန်းသော စကားကို။ ဘဏေယျ၊ ဆိုလို၏။
ထိုအခါ ကျီးကို ခွင့်ပြုလိုကုန်သော ငှက်တို့သည်-
သန္တိ ဟိ ဒဟရာ ပက္ခီ၊ ပညာဝန္တော ဇုတိန္ဓရာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၅၉။ သမ္မ၊ အဆွေကျီး။ အနုညာတော၊ ငါတို့ခွင့်ပြု၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ကေဝလံ၊ သက်သက်သော။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို၎င်း။ ဓမ္မဉ္စ၊ အကြောင်းကို၎င်း။ ဘဏ၊ ဆိုလော။ ဟိ သစ္စံ၊ မှန်၏။ ဒဟရာ၊ ငယ်ကုန်သော။ ပညဝါ၊ ပညာရှိကုန်သော။ ဇုတိန္ဓရာ၊ ထွန်းပခြင်းကို ဆောင်ကုန်သော။ ပက္ခီ၊ ငှက်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။
ဤသို့ ခွင့်ပြုအပ်သည်ရှိသော် ထိုကျီးသည်-
အက္ကုဒ္ဓဿ မုခံ ပဿ၊ ကထံ ကုဒ္ဓေါ ကရိဿတိ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၀။ ဝေါ၊ သင်တို့အား။ ဘဒ္ဒံ၊ ကောင်းခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်ပါစေ သတည်း။ မေ၊ ငါသည်။ ဥလူကဿ၊ ဤခင်ပုပ်အား။ အဘိသေစနံ၊ အဘိသိက်သွန်းလောင်းခြင်းကို။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ အက္ကုဒ္ဓဿ၊ အမျက်မထွက်သော ခင်ပုပ်၏။ မုခံ၊ မျက်နှာကို။ ပဿ၊ ရှုပါလော့။ ကုဒ္ဓေါ၊ အမျက်ထွက်သော်ကား။ ကထံ ကရိဿတိ၊ အသို့ပြုလတ္တံ့နည်း။
ထိုကျီးသည် ဤသို့ဆို၍ ငါမနှစ်သက် ငါမနှစ်သက်ဟု မြည်လျက် ကောင်းကင်သို့ ပျံ၏။ ခင်ပုပ်ငှက်သည်လည်း ထ၍ ထိုကျီးကို လိုက်၏။ ထိုအခါမှစ၍ အချင်းချင်း ရန်ငြိုးဖွဲ့ကြကုန်၏။ ငှက်တို့သည် ရွှေဟင်္သာကို မင်းပြု၍ ဖဲကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်တို့၌ တည်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မင်းအဖြစ်၌ အဘိသိက် သွန်းလောင်းသော ဟင်္သာငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ခင်ပုပ်နှင့်ကြီး၊ ရန်စမီး၊ ဖြစ်နည်းမှတ်ပါ ကမ္ဘာဦးခါ
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥလူကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၁။ ဥဒပါနဒူသကဇာတ်
မြေခွေးညစ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်အာရညိကဿ ဣသိနောအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဥဒပါနဒူသကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ရေတွင်းကို ဖျက်ဆီးသော တခုသောမြေခွေးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တခုသော မြေခွေးသည် ရဟန်းသင်္ဃာ၏ သောက်ရေတွင်းကို ကျင်ကြီးစွန့်ခြင်း ကျင်ငယ်စွန့်ခြင်းကိုပြု၍ ဖျက်ဆီး၍သွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရေတွင်းအနီးသို့ ရောက်လာသော မြေခွေးကို သာမဏေတို့သည် ခဲ, အုတ်တို့ဖြင့် ပစ်ခတ်၍ ပင်ပန်းစေကုန်၏။ ထိုမြေခွေးသည် ထိုအခါမှစ၍ ထိုအရပ်ကို ပြန်၍မကြည့်ဝံ့၊ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ရေတွင်းကို ဖျက်ဆီးသော မြေခွေးကို သာမဏေတို့သည် ပင်ပန်းစေအပ်သော ကာလမှစ၍ တဖန်ပြန်၍ ထိုအရပ်ကို မကြည့်ဝံ့ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုမြေခွေးသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဖျက်ဆီးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖျက်ဆီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် ဤဣသိပတနအရပ်၌ ဤရေတွင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ အမျိုးအိမ်၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ ရသေ့အပေါင်းခြံရံလျက် ဣသိပတနအရပ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ တခုသော မြေခွေးသည် ဤရေတွင်းကို ဖျက်ဆီး၍ သွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုမြေခွေးကို ရသေ့တို့သည် ဝန်းရံ၍ တည်ကုန်လျက် တခုသော ဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် ဖမ်း၍ ဘုရားလောင်း၏ အထံသို့ ဆောင်ခဲ့ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြေခွေးနှင့်တကွစကားဆိုလိုရကား-
ကိစ္ဆာကတံ ဥဒပါနံ၊ ကထံ သမ္မ အဝါဟသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၁။ သမ္မ၊ အချင်း မြေခွေး။ အာရညိကဿ၊ တော၌နေထသော။ ဣသိနော၊ သီလ အစရှိသော ကျေးဇူးကို ရှာတတ်ထသော။ စိရရတ္တံ၊ ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး။ တပဿိနော၊ ခြိုးခြံသော ရသေ့အပေါင်းသည်။ ကိစ္ဆာကတံ၊ ငြင်သဖြင့် ပြုအပ်သော။ ဥဒပါနံ၊ ရေတွင်းကို။ ကထံ၊ အဘယ့်ကြောင့်။ အဝါဟသိ၊ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်စွန့်သဖြင့် ဖျက်ဆီးဘိသနည်း။
ထိုစကားကို ကြား၍ မြေခွေးသည်-
ပိတု ပိတာမဟံ ဓမ္မော၊ န တံ ဥဇ္စျာတုမရဟသိ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၆၂။ သမ္မ တာပသ၊ အချင်းရသေ့။ ယံ၊ အကြင်ရေတွင်းကို။ ပိတွာ၊ သောက်၍။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဩဟဒါမသေ၊ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်စွန့်ကုန်၏။ ဧသ၊ ဤကျင်ကြီးကျင်ငယ် စွန့်ခြင်းသည်။ သိင်္ဂလာနံ၊ မြေခွေးကို၏။ ဓမ္မော၊ သဘောတည်း။ ပိတုပိတာမဟံ၊ အဘ အဘိုးတို့၏။ ဓမ္မော၊ သဘောတည်း။ တံ၊ ထိုအဘအဘိုးတို့မှ လာသောအကျင့်ကို။ ဥဇ္စျာတုံ၊ စွန့်အံ့သောငှါ။ န အရဟသိ၊ မထိုက်။
ထိုအခါ မြေခွေးအား ဘုရားလောင်းသည်-
မာ ဝေါ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ၊ အဒ္ဒသာမ ကုဒါစနံ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၃။ သိင်္ဂါလ၊ မြေခွေး။ ယေသံ ဝေါ၊ အကြင် သင်တို့၏။ ဓမ္မော၊ အကျင့်သဘောသည်။ ဧဒိသော၊ ဤသို့သဘောရှိ၏။ အဓမ္မော ပန၊ အဓမ္မသည်တမူကား။ ကီဒိသော၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိလတ္တံ့နည်း။ ဝေါ၊ သင်တို့၏။ ဓမ္မံ ဝါ၊ သဘောအကျင့်ကို၎င်း။ အဓမ္မံ ဝါ၊ သဘောမဟုတ်သော အကျင့်ကို၎င်း။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ကုဒါစနံ၊ တရံတဆစ်မျှ။ မာ အဒ္ဒသာမ၊ မမြင်လိုကုန်။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမြေခွေးအား အဆုံးအမကို ပေး၍ တဖန် မလာလင့်ဟု ဆို၍ ထိုမြေခွေးသည် ထိုအခါမှစ၍ တဖန် ပြန်၍မျှလည်း မကြည့်။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ယခုအခါ ဤမြေခွေးသည် ထိုအခါ ရေတွင်းကို ဖျက်ဆီးသော မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်း၏ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မြေခွေးဟူပေ့၊ အဓလေ့၊ ကောင်းတွေ့ ဖျက်ဆီးမည်
ရှေးဦးစွာသော ဥဒပါနဒူသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၂။ ဗျဂ္ဃဇာတ်
သားရဲထွက် တောပျက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယေန မိတ္တေန သံသဂ္ဂါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗျဂ္ဃဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကောကာလိကကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောကာလိကဝတ္ထုသည် တေရသကနိပါတ် ရှစ်ခုမြောက် တက္ကာရိယဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ကောကာလိကသည်ကား သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့ကိုယူ၍ သွားအံ့ဟု ကောကာလိကတိုင်းမှ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ မထေရ်တို့ကိုကပ်၍ ငါ့သျှင်တို့ ကောကာလိကတိုင်း၌နေကုန်သော သူတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ကို ပင့်ခေါ်ကုန်၏။ လာကုန်လော့ သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်သွားကုန်လော့ ငါတို့မသွားကုန်ဟု မထေရ်တို့သည် ပယ်အပ်သည်ရှိသော် ထိုကောကာလိကသည် မိမိသည်သာလျှင် သွား၏။ ထိုအခါ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ကောကာလိကသည် သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့နှင့် အတူတကွ နေအံ့သောငှါလည်း မတတ်နိုင်၊ ကင်း၍ နေအံ့သောငှါလည်း မတတ်နိုင်၊ တကွဖြစ်ခြင်းကိုလည်း သည်းမခံနိုင်၊ ကွေကွင်းခြင်းကိုလည်း သည်းမခံနိုင်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းသု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ကောကာလိကသည် သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလာန်တို့နှင့်အတူတကွနေအံ့သောငှါ၎င်း ကင်း၍နေအံ့သောငှါ၎င်း မတတ်နိုင်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း တကွနေအံ့သောငှါ၎င်း ကင်း၍နေအံ့သောငှါ၎င်း မတတ်နိုင်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော၌ ရုက္ခစိုင်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုရုက္ခစိုဝ်းနတ်၏ ဗိမာန်အနီး၌ တောစိုးသစ်ပင်စောင့် ဖြစ်သော တပါးသော ရုက္ခစိုဝ်းနတ်သည် နေ၏။ ထိုတောအုပ်၌ ခြင်္သေ့, ကျားတို့သည်လည်း နေကုန်၏။ ထိုခြင်္သေ့ ကျားတို့မှ ကြောက်ခြင်းကြောင့် တစုံတယောက်သော သူသည် ထိုတောအုပ်၌ လယ်ကိုမထွန်၊ သစ်ပင်ကိုမဖြတ်၊ ပြန်၍ကြည့်ဝံ့သောသူသည် မရှိ၊ ထိုခြင်္သေ့ ကျားတို့သည်ကား အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော သားတို့ကိုသတ်၍ စားကုန်၏။ စားကြွင်းတို့ကို ထိုတောအုပ်၌သာလျှင် စွန့်၍ သွားကုန်၏။ ထိုစားကြွင်း အသားတို့၏အနံ့ဖြင့် ထိုတောအုပ်သည် အပုပ်နံ့ လှိုင်သည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ မထင်ရှားသော အလွန်မိုက်သော ရုက္ခစိုဝ်းသည် အကြောင်းသင့် မသင့်ကို မသိဖြစ်၍ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းကို အဆွေ ဤခြင်္သေ့၊ ကျားတို့ကိုမှီ၍ ငါတို့၏ ဤတောအုပ်သည် မစင်ကြယ်သော အပုပ်နံ့သည် ဖြစ်၏။ ထိုခြင်္သေ့, ကျားတို့ကို ပြေးစေအံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဆွေ နှစ်ခုကုန်သော ဤခြင်္သေ့ ကျားတို့ကိုမှီ၍ ငါတို့သည် ဗိမာန်တို့ကို စောင့်အပ်ကုန်၏။ ဤခြင်္သေ့ ကျားတို့သည် ပြေးသွားကုန်သော် ငါတို့၏ ဗိမာန်တို့သည် ပျက်စီးကုန်လတ္တံ့၊ ခြင်္သေ့ ကျားတို့၏ ခြေရာကို မမြင်ကုန်သည်ရှိသော် လူတို့သည် အလုံးစုံသောတောကို ခုတ်ဖြတ်၍ တခုတည်းသော အပြင်ကိုပြု၍ လယ်တို့ကို ထွန်ကုန်လတ္တံ့၊ သင်သည် ခြင်္သေ့ ကျားတို့၏ ပြေးခြင်းကို မနှစ်သက်လင့်ဟုဆိုလို၍-
ပုဗ္ဗေဝဇ္စျဘဝံ တဿ၊ ရက္ခေ အက္ခီဝ ပဏ္ဍိတော။
ကရေယျတ္တသမံ ဝုတ္တိံ၊ သဗ္ဗကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၆၄။ သမ္မ၊ အဆွေ။ ယေန မိတ္တေန၊ အကြင် ယုတ်မာသော အဆွေခင်ပွန်းနှင့်။ သံသဂ္ဂါ၊ ပေါင်းသော် ရခြင်းကြောင့်။ ယောဂက္ခေမော၊ ကိုယ်စိတ်ချမ်းသာ ခြင်းသည်။ ဝိဟိယျတိ၊ ဆုတ်ယုတ်၏။ တဿ မိတ္တဿ၊ ထိုအဆွေခင်ပွန်းသည်။ ပုဗ္ဗေဝ၊ ရှေး၌သာလျှင်။ အဇ္ဈဘဝံ၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ကို။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ အက္ခီဝ၊ မျက်စိကဲ့သို့။ ရက္ခေ၊ စောင့်ရာ၏။
၆၅။ သမ္မ၊ အဆွေ။ ယေန မိတ္တေန၊ အကြင်အဆွေခင်ပွန်းနှင့်။ သံသဂ္ဂါ၊ ပေါင်းဘော်ရသည်ဖြစ်၍။ ယောဂက္ခေမော၊ ကိုယ်စိတ်၏ ချမ်းသာ ခြင်းသည်။ ပဝဍ္ဎတိ၊ ပွား၏။ တဿ၊ ထိုအဆွေခင်ပွန်း၏။ သဗ္ဗကိစ္စေသု၊ ခပ်သိမ်းသော ကိစ္စတို့၌။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ အတ္တသမံ၊ မိမိကိစ္စနှင့်အမျှ။ ဝုတ္တိံ၊ ကောင်းသောအကျင့်ကို။ ကရေယျ၊ ပြုရာ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ဆိုသော်လည်း ထိုမိုက်သောနတ်သည် မဆင်ခြင်မူ၍ တနေ့သ၌ ကြောက်မက်ဘွယ်သော အာရုံကို ပြ၍ ခြင်္သေ့ ကျားတို့ကို ပြေးစေ၏။ လူတို့သည် ခြင်္သေ့ ကျားတို့ကိုမမြင်၍ ခြင်္သေ့ကျားတို့သည် တပါးသောတောသို့ သွားကုန်ပြီဟု သိ၍ တောအုပ်၏ နံပါးတဘက်ကို ဖြတ်ကုန်၏။ ရုက္ခစိုဝ်းနတ်သည် ဘုရားလောင်းနတ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ အဆွေ အကျွန်ုပ်သည် အဆွေ့စကားကို မနာယူ၍ ထိုခြင်္သေ့ ကျားတို့ကို ပြေးစေ၏။ ထိုခြင်္သေ့ ကျားတို့သည် သွားသောအဖြစ်ကိုသိ၍ လူတို့သည် တောအုပ်ကို ဖျက်ဆီးကုန်၏။ အဘယ်သို့ ပြုအပ်သနည်းဟု ဆိုသော် ယခု ထိုခြင်္သေ့, ကျားတို့သည် နေသောတောသို့သွား၍ ခြင်္သေ့ကျားတို့ကို ပင့်ဆောင်ချေလောဟု စေသည်ရှိသော် ထိုတောသို့သွား၍ ခြင်္သေ့ , ကျားတို့၏ရှေ့မှ လက်အုပ် ချီ၍-
မာ ဝနံ ဆိန္ဒိ နိဗျဂ္ဃံ၊ ဗြဂ္ဃါ မာ ဟေသု နိဗ္ဗနာ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၆။ ဗြဂ္ဃါ၊ ကျား ခြင်္သေ့တို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ဧထ၊ လာတော်မူကြပါကုန်။ နိဝတ္တဝှေါ၊ ပြန်လည်လာကြကုန်လော့။ မဟာဝနံ၊ တောကြီးသို့။ ပစ္စု ပေထ၊ တဖန် ပြန်ကြကုန်ဦးလော့။ နိဗျဂ္ဃံ၊ ကျား ခြင်္သေ့မရှိသော။ ဝနံ၊ တောကို။ မာ ဆိန္ဒိ၊ မဖျက်စေလင့်။ ဗြဂ္ဃါ၊ ကျား ခြင်္သေ့တို့သည်။ နိဗ္ဗနာ၊ နေရာအရပ်မှ ကင်းကုန်သည်။ မာ ဟေသု၊ မဖြစ်စေကုန်လင့်။
ထိုကျား, ခြင်္သေ့တို့သည် ရုက္ခစိုဝ်းနတ် တောင်းပန်လတ်သော်လည်း သင်သည် သွားလေ၊ ငါတို့သည် မလာကုန်သလျှင်ကတည်းဟု ပယ်ကုန်၏။ ရုက္ခစိုဝ်းနတ်သည် တယောက်တည်းသာလျှင် ထိုတောအုပ်သို့ ပြန် လာ၏။ လူတို့သည်လည်း နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့်သာလျှင် အလုံးစုံသော တောအုပ်ကိုဖြတ်၍ လယ်ယာလုပ်၍ ထွန်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ ပညာမရှိသော ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ခြင်္သေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မေဂ္ဂလ္လာန်သည် ထိုအခါ ကျား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပုပ်နံ့ ညှီနံ၊ သည်းမခံ၊ ဗိမာန်တောလုံးပျက်
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗျဂ္ဃဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၃။ ကစ္ဆပဇာတ်
လိပ်ခဲတန်းလန်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကော နု ဥဒ္ဓိတဘတ္တောဝ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကစ္ဆပဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် ကောသလမင်းကြီး၏ အမတ်ကြီး နှစ်ယောက်ကို ခိုက်ရန်ငြိမ်းခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို ဒုကနိပါတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်းဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ သွား၍ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ ကာမတို့ကိုပယ်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် ဂင်္ဂါနား၌ ကျောင်းဆောက်၍ အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ကစားခြင်းကို ကစားလျှက်နေ၏။ ဤဇာတ် ၌ကား ဘုရားလောင်းသည် အလွန်လျစ်လျူရှုသတတ်၊ ဥပေက္ခာပါရမီကို ဖြည့်သတတ်၊ ထိုဘုရားလောင်းသည် ကျောင်းတံခါး၌နေစဉ် တခုသော သီလမရှိသော ပြစ်မှားတတ်သော မျောက်သည် လာလတ်၍ နားပေါက်တို့၌ အင်္ဂါဇာတ်ကို သွင်းသောအမှုကို ပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည် မမြစ်မူ၍ လျစ်လျူရှုလျက် နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တခုသော လိပ်သည် ရေမှတက်၍ ဂင်္ဂါနား၌ ခံတွင်းကိုဘွင့်၍ နေပူခံလျက် အိပ်၏။ ထိုလိပ်ကိုမြင်၍ လျှပ်ပေါ်သောမျောက်သည် လိပ်ခံတွင်း၌ အင်္ဂါဇာတ်သွင်းခြင်းကို ပြု၏။ ထိုအခါ လိပ်သည်နိုး၍ မျောက်၏အင်္ဂါဇာတ်ကို ကြုပ်၌ ထည့်ဘိသကဲ့သို့ ကိုက်၏။ ပြင်းစွာသော ဝေဒနာသည် ဖြစ်၏။ ထိုဝေဒနာကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား အဘယ်သူသည်သာလျှင် ဤဆင်းရဲမှ ငါ့ကို လွတ်ပါစေအံ့နည်း၊ အဘယ်သူ၏ အထံသို့ သွားရအံ့နည်းဟု ကြံ၍ ရသေ့ကိုထား၍ ငါ့ကို ဤဆင်းရဲမှ လွတ်စေနိုင်သော တပါးသောသူသည် မရှိ။ ငါသည် ရသေ့အထံသို့ သွားခြင်းငှာသင့်၏ဟု လိပ်ကို လက်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် ချီ၍ ဘုရားလောင်း အထံသို့ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသီလမရှိသော မျောက်နှင့်တကွ ပြက်ရယ်ပြုလိုရကား-
ကဟံ နု ဘိက္ခံ အစရိ၊ ကံ ဘတ္တံ ဥပသင်္ကမိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၇။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ကတ္တိကမာသေ၊ တန်ဆောင် မုန်းလ၌။ ဝစနကံ၊ မင်္ဂလာရွတ်ရာမှဆွမ်းကို။ လဘိတွာ၊ ရ၍။ ပူရဟတ္ထော၊ ပြည့်သောလက်ရှိသော။ ဗြာဟ္မဏာ ဣဝ၊ ပုဏ္ဏားကဲ့သို့။ ဥဒ္ဓိတဘတ္တောဝ၊ သပိတ်၌ ခူးလောင်းအပ်သော ပွားများသော ဆွမ်းရှိသကဲ့သို့ဖြစ်၍လျှင်။ အာဂစ္ဆတိ၊ လာ၏။ ဧသော၊ ဤသူသည်။ ကော နု၊ အဘယ်သူနည်း။ တွံ၊ သင်သည်။ ကဟံ နု၊ အဘယ်၌လျှင်။ ဘိက္ခ၊ ဆွမ်းကို။ အစရိ၊ ခံချေသနည်း။ သဒ္ဓံ၊ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော။ ကံ၊ အဘယ်အမျိုးသ္မီးသို့။ ဥပသင်္ကမိ၊ ဆည်းကပ်ချေသနည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ သီလမရှိသော မျောက်သည်-
တွံ မံ မောစယ ဘဒ္ဒံ တေ၊ မုတ္တော ဂစ္ဆေယျ ပဗ္ဗတံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၈။ တေ၊ အရှင်ဘုရားအား။ ဘဒ္ဒံ၊ ကောင်းခြင်းသည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်ပါစေသတည်း။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဒုမ္မေဓော၊ ပညာမရှိသော။ ကပိ၊ မျောက်သည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ အနာမသာနိ၊ မသုံးသပ်အပ်သော အရာတို့ကို။ အာမသိံ၊ သုံးသပ်မိ၏။ တွံ၊ အရှင်ဘုရားသည်။ မံ၊ အကျွန်ုပ်ကို။ ဣမမှာ ဒုက္ခာ၊ ဤဆင်းရဲမှ။ မောစယ၊ လွတ်ပါစေလော့။ မုတ္တော၊ လွတ်သည်ရှိသော်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပဗ္ဗတံ၊ တောင်သို့။ ဂစ္ဆေယျ၊ သွားပါအံ့။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုမျောက်ကို သနားသဖြင့် လိပ်နှင့်တကွ စကား ဆိုလိုရကား -
မုဉ္စ ကဿပ ကောဏ္ဍညံ၊ ကတံ မေထုနကံ တယာ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၆၉။ ကစ္ဆပါ၊ လိပ်တို့သည်။ ကဿပ၊ ကဿပ အနွယ်ရှိသည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ မက္ကဋာ၊ မျောက်တို့သည်။ ကောဏ္ဍညာ၊ ကောဏ္ဍည အနွယ်တို့သည်။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ကဿပ၊ ကဿပအနွယ်ဖြစ်သောလိပ်။ တယာ၊ သင်နှင့်။ မေထုနကံ၊ မေထုန်ကို။ ကတံ၊ ပြုသော။ ကောဏ္ဍညံ၊ ကောဏ္ဍညအနွယ်ဖြစ်သော မျောက်ကို။ မုဉ္စ၊ လွှတ်လော့။
လိပ်သည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ အကြောင်းအားဖြင့် ကြည်ညိုရကား မျောက်၏အင်္ဂါဇာတ်ကို လွှတ်၏။ မျောက်သည် လွတ်တည့်ခြင်းလျှင် ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍ ပြေး၏။ တဖန် ထိုအရပ်ကို ပြန်၍လည်း မကြည့်၊ လိပ်သည် ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍မိမိနေရာသို့လျှင် သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဈာန်မှ မယုတ်သည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ အမတ်နှစ်ယောက်တို့သည် ထိုအခါ မျောက် လိပ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမသော့သွမ်း၊ ထင်တိုင်းရမ်း၊ သေပန်းရှာ၏သို့
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကစ္ဆပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၄။ လောလဇာတ်
အမဲမက် ကျီးပျက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာယံ ဗလာကာ သိခိနီ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလောလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် လျှပ်ပေါ်သော တပါးသောရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် တရား သဘင်သို့ ဆောင်အပ်သော ရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ယခုမှသာလျှင် လျှပ်ပေါ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လျှပ်ပေါ်သလျှင်ကတည်း၊ လျှပ်ပေါ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီ၊ သင့်ကိုမှီ၍ ရှေးပညာရှိတို့သည် မိမိနေရာအရပ်မှ ယုတ်ဘူးကုန်ပြီဟု အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီသူဌေး၏ စဖိုအိမ်၌ စဖိုသည်သည် ကောင်းမှု၏အကျိုးငှါ ခိုတို့၏ အသိုက်တောင်းကိုထား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ခိုမျိုး၌ဖြစ်၍ ထိုတောင်း၌ နေ၏။ ထိုအခါ တခုသော လျှပ်ပေါ်သောကျီးသည် စဖိုအိမ်အထက်ဖြင့် သွားသည်ရှိသော် အထူးထူး အပြားပြားရှိသော ငါးအမဲခဲဘွယ်ကိုမြင်၍ စားချင်ခြင်းနှိပ်စက်ရကား အဘယ်သူကိုမှီ၍ အခွင့်ကိုရခြင်းငှာ တတ်ကောင်းအံ့နည်းဟု ကြံ၍ ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ဤခိုကိုမှီ၍ အခွင့်ရခြင်းငှာ တတ်ကောင်း၏ဟု ဘုရားလောင်းခို၏ အစာရှာအံ့သောငှါ တောသို့သွားသောကာလ၌ နောက်မှလိုက်၏။ ထိုအခါ ကျီးကို ဘုရားလောင်းသည် အချင်းကျီး ငါတို့သည်ကား တပါးသော အစာကို စားကုန်၏။ သင်သည်ကား တပါးသောအစာကို စား၏။ အဘယ့်ကြောင့် နောက်သို့ လိုက်သနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်သင်တို့၏ အမူ အရာကို ငါနှစ်သက်၏။ ငါသည်လည်း သင်တို့နှင့်တူသော အစာရှိသည်ဖြစ်၍ သင်တို့ကို လုပ်ကျွေးလို၏။ ထို့ကြောင့် သင့်နောက်သို့ လိုက်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဝန်ခံ၏။ ကျီးသည် ဘုရားလောင်းနှင့်အတူ အစာရှာလျက် ကျက်စားဘိသကဲ့သို့ မြေ၌သက်၍ နွားချေးစုကို ပေါက်၍ ပိုးတို့ကိုစား၍ ဝမ်းကို ပြည့်စေ၍ ဘုရားလောင်းထံသို့ ဆည်း ကပ်၍ အရှင်တို့သည် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ကျက်စားကုန်သည် သာလျှင်တည်း။ ဘောဇဉ်မည်သည်ကား ပမာဏကိုသိခြင်းငှါသင့်သည်မဟုတ်လော၊ လာလော မိုးမချုပ်မီ လျင်စွာသွားကြအံ့ဟု ကျီးသည် ဘုရားလောင်းကို ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကျီးကိုခေါ်၍ နေရာအရပ်သို့ သွား၏။ စဖိုသည်သည် ငါတို့ခိုသည် အဘော်ခေါ်၍ လာ၏ဟု ကျီး၏ အလို့ငှါ တခုသော ဖွဲတောင်းကိုထား၏။ ကျီးသည် လေးငါးရက်နေခြင်းတို့ဖြင့်လျှင် နေ၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ သူဌေးဘို့ များစွာသော ငါးအမဲကို ဆောင်၏။ ကျီးသည် ထိုငါးအမဲကိုမြင်၍ စားချင်ခြင်းနှိပ်စက်ရကား မိုးသောက်ထ ကာလမှစ၍ ညည်းညူလျက် အိပ်၏။ ထိုအခါ ကျီးကို နောက်တနေ့၌ ဘုရားလောင်းသည် အဆွေ လာလော့ အစာရှာသွားကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ သင်တို့သည် သွားကုန်လော့ ငါ့အား အစာမကျေသော ရောဂါသည် ရှိ၏ဟု ဆို၏။ အဆွေ ကျီးတို့အား အစာမကျေခြင်းမည်သည် မရှိ၊ သင်တို့၏ ဝမ်း၌ ဆီမီးစာမျှသာလျှင်ဖြစ်သော အနည်းငယ်သော အာဟာရသည် တည်၏။ ကြွင်းသော အာဟာရသည် မျိုထည့်ခြင်းလျှင် ကျေ၏။ ငါ့စကားကို နားထောင်လော့၊ ငါးအမဲအထူးကိုမြင်၍ ဤသို့ မပြုလင့်ဟု ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ အရှင်အရှင်တို့သည်။ အဘယ်မည်သော စကားကို ဆိုကုန်သနည်း၊ ငါ့အား အစာမကျေသော ရောဂါရှိ၏ဟု ကျီးသည် ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား မမေ့မလျော့ဖြစ်ရစ်လောဟု ကျီးကိုဆုံးမ၍ ဘုရားလောင်းသည် သွား၏။
စဖိုသည်သည် များစွာကုန်သော ငါးအမဲအထူးကိုစီရင်၍ ကိုယ်မှချွေးကိုသုတ်လျက် စဖိုအိမ်တံခါး၌ ရပ်၏။ ကျီးသည် ယခုအခါ ငါးအမဲကိုစားခြင်းငှာ အချိန်ကာလရောက်၏ဟု ပျံသွား၍ အမဲကိုချက်သော ဟင်းအိုးတို့၏ အထက်၌ နားနေ၏။ စဖိုသည်သည် ကျီးသံကိုကြား၍ ကြည့်လတ်သော် ကျီးကို မြင်၍ ဖမ်းယူပြီးလျှင် စဖိုအိမ်သို့ဝင်၍ ကိုယ်အလုံး၌ အမွေးတို့ကိုနုတ်၍ ထိပ်၌ဦးစွန်းထား၍ ချင်း ငြုတ် စသည်တို့ကို ဖျော်၍ သင်သည် ငါတို့အရှင်၏ ငါးအမဲကို စားကြွင်းကိုပြု ၏ဟု ကျီး၏ကိုယ်အလုံးကိုချင်းငြုတ် အစရှိသည်တို့၏ အရည်ဖြင့်လူး၍ အသိုက်တောင်း၌ ပစ်ချ၏။ သည်းစွာသော ဝေဒနာသည် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကျက်စားရာအရပ်မှ လာ၍ ညည်းညူသောကျီးကိုမြင်၍ ပြက်ရယ်ပြုလိုကား-
ဩရံ ဗလာကေ အာဂစ္ဆ၊ စဏ္ဍော မေ ဝါယသော သခါ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၀။ သိခိနီ၊ ဦးစွန်းရှိထသော။ စောရီ၊ နေရာတောင်းကို ခိုးထသော။ လင်္ဃီ ပိတာမဟာ၊ မိုဃ်းဟူသော အဘိုးရှိထသော။ အယံ ဗလာကာ၊ ဤဗျိုင်းသည်။ ကာ၊ အသို့ပြုသနည်း။ ဗလာကေ၊ ဗျိုင်း။ မေ၊ ငါ၏။ သခါ၊ အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်သော။ ဝါယသော၊ ကျီးသည်။ စဏ္ဍော၊ ကြမ်း၏။ ဩရံ၊ ဤအတွင်းသို့။ အာဂစ္ဆ၊ လာလော့။
ထိုစကားကိုကြား၍ ကျီးသည်-
အကတွာ ဝစနံ တုယှံ၊ ပဿ လူနောသ္မိ အာဂတော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၁။ အဟံ၊ ငါသည်။ သိခီနီ၊ ဦးစွန်းရှိသော။ ဗလာကာ၊ ဗျိုင်းသည်။ န၊ မဟုတ်။ အဟံ၊ ငါသည်။ လောလာ၊ လျှပ်ပေါ်သော။ ဝါယသော၊ ကျီးသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ တုယှံ၊ သင်၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ အကတွာ၊ မလိုက်နာမူ၍။ လူနော၊ အမွေးကို နုတ်သည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ အာဂတော၊ ကျက်စားရာအရပ်မှ လာသော သင်သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပဿ၊ ရှုလော့။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည်-
နဟိ မာနုသကာ ဘောဂါ၊ သုဘုဉ္ဇာ ဟောန္တိ ပက္ခိနာ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၂။ သမ္မ၊ အဆွေ။ တွံ၊ သင်သည်။ ပုနပိ၊ တဖန်လည်း။ ဧဝရူပံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲခြင်းသို့။ အာပဇ္ဇသိ၊ ရောက်လတ္တံ့။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ တဝ၊ သင်၏။ သီလံ၊ အလေ့အကျင့်သည်။ တာဒိသံ၊ ထိုဆင်းရဲသို့ ရောက်ခြင်းအား လျော်သောသဘောရှိ၏။ ပက္ခိနာ၊ ငှက်သည်။ မာနုသကာ ဘောဂါ၊ လူတို့၏ အသုံးအဆောင်တို့သည်။ သုဘုဉ္ဇာ၊ သုံးဆောင်လွယ်ကုန်သည်။ န ဟိ ဟောန္တိ၊ မဖြစ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။
ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆို၍ ယနေ့မှစ၍ ဤအရပ်၌ ငါသည် နေခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ပျံ၍ တပါးသို့ သွား၏။ ကျီးသည်လည်း ညည်းညူလျက်လျှင် ထိုအရပ်၌ သေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သာလျှင် လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းသည် အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ကျီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခို ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အစားငမ်းဘမ်း၊ ထိုကျီးကန်း၊ သေပန်းပွင့်ရှာသည်
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော လောလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၅။ ရုစိရဇာတ်
ခိုတွဲ-အမဲမျှော်
ပစ္စုပ္ပန် နှင့် အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာယံ ဗလာကာ ရုစိရာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရုစိရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းတပါးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ နှစ်ခုကုန်သော ဝတ္ထုတို့သည် ရှေးနှင့် တူကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ဂါထာသည်ကား ထူး၏။-
စဏ္ဍော ကာကော သခါ မယှံ၊ ယဿ စေတံ ကုလာဝကံ။
အကတွာ ဝစနံ တုယှံ၊ ပဿ လူနောသ္မိ အာဂတော။
န ဟိ မာနုသကာ ဘောဂါ၊ သုဘုဉ္ဇာ ဟောန္တိ ပက္ခိနာ။
၇၃။ ရုစိရာ၊ ဖြူစင်သောအဆင်းရှိသော။ အယံ ဗလာကာ၊ ဤဗျိုင်းသည်။ ကာ၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ဗျိုင်းနည်း။ ကာကနီဠသ္မိံ၊ ကျီးသိုက်၌။ အစ္ဆတိ၊ နေ၏။ မယှံ၊ ငါ၏။ ယဿာ စ၊ အကြင်အဆွေခင်ပွန်းအားလည်း။ ဧတံ ကုလာဝကံ၊ ဤအသိုက်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ကကော၊ ကျီးဖြစ်သော။ သောအခါ၊ ထိုအဆွေခင်ပွန်းသည်။ စဏ္ဍော၊ ကြမ်း၏။
၇၄။ သာမာကဘောဇန၊ မြက်သီးဟူသော အစာကိုစားသော။ သမ္မ ဒိဇ၊ အဆွေခို။ တွံ၊ သင်သည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဇာနာသိ နနု၊ သိသည်မဟုတ်လော။ တုယှံ၊ သင်၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ အကတွာ၊ နားမထောင်မူ၍။ အဟံ၊ ငါ့ကို။ လူနော၊ နုတ်အပ်သည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ အာဂတော၊ ကျက်စားရာအရပ်မှ လာသော သင်သည်။ မံ၊ ကို။ ပဿ၊ ရှုလော့။
၇၅။ သမ္မ၊ အဆွေ။ တွံ၊ သင်သည်။ ပုနပိ၊ တဖန်လည်း။ ဧဝရူပံ၊ ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲသို့။ အာပဇ္ဇသိ၊ ရောက်လတ္တံ့။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ တဝ၊ သင်၏။ သီလံ၊ အလေ့အကျင့်သည်။ တာဒိသံ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်အံ့သော သဘောရှိ၏။ ပက္ခိနာ၊ ငှက်သည်။ မာနုသကာ ဘောဂါ၊ လူတို့၏အသုံးအဆောင်တို့သည်။ သုဘုဉ္ဇာ၊ သုံးဆောင်လွယ်ကုန်သည်။ န ဟိ ဟောန္တိ၊ မဖြစ်ကုန်သလျှင်ကတည်း။
ဤဇာတ်၌လည်း ဘုရားလောင်းခိုသည် ယနေ့မှစ၍ ငါသည် ဤအရပ်၌ နေခြင်းငှါ မသင့်ဟု ပျံ၍ တပါးသော အရပ်သို့ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ လျှပ်ပေါ်သော ရဟန်းသည် အနာဂါမိ ဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ လျှပ်ပေါ်သောကျီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခို ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လျှပ်ပေါ်သူများ၊ သတိထား၊ ကျီးစား ဥပမာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရုစိရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၆။ ကုရုဓမ္မဇာတ်
အငတ်ပြဿနာ ရှင်းရေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် တဝ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုရုဓမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဟင်္သာသတ်သော ရဟန်းတပါးကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ နေကုန်သော အဆွေ ခင်ပွန်းတို့သည် ရဟန်းပြု၍ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို ရကုန်ပြီးသော် များသောအားဖြင့် တပေါင်းတည်းသာလျှင် သွားလာကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် တနေ့သ၌ အစိရဝတီမြစ်သို့သွား၍ ရေချိုး၍ သဲပြင်၌ နေပူခံကုန်လျက် အသက်ထက်ဆုံး အောက်မေ့အပ်သောစကားကို ပြောဆို၍ နေကြကုန်၏။ ထိုခဏ၌ နှစ်ခုသော ဟင်္သာတို့သည် ကောင်းကင်ပြင်သို့ သွားကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ပဉ္စင်းငယ်သည် ကျောက်စရစ်ကို ကောက်၍ တခုသော ဟင်္သာငယ်၏ မျက်စိကို ပစ်အံ့ဟု ဆို၏။ တယောက်သော ပဉ္စင်းငယ်သည် မတတ်နိုင်လတ္တံ့ ဟု ဆို၏။ ဤဘက်မျက်စိကို ထားဦးလော့၊ ထိုဘက်မျက်စိကိုလည်း ပစ်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုဘက်မျက်စိကိုလည်း မတတ်နိုင်သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား မှတ်လော့ဟု ဆို၍ ထက်စွာသော ကျောက်စရစ်ကိုကိုင်၍ ဟင်္သာ၏ နောက်အဘို့၌ ပစ်၏။ ဟင်္သားသည် ကျောက်စရစ်သံကြား၍ ပြန်၍ ကြည့်၏။ တခုသော လုံးသော ကျောက်စရစ်ကိုယူ၍ ထိုဘက်မျက်စိ၌ပစ်၍ ဤဘက်မျက်စိမှ ထွက်စေ၏။ ဟင်္သာသည် မြည်လျက် ရဟန်းတို့၏ညခြေရင်း၌သာလျှင် ကျ၏ ထိုထိုအရပ်၌ တည်ကုန်သောရဟန်းတို့သည်မြင်၍ လာလတ်၍ ငါ့သျှင် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော ဘုရားသာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ပါဏာတိပါတကိုပြုသဖြင့် သင်တို့အား မလျောက်ပတ်ဟု ဆို၍ ရဟန်းတို့ကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ပြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ပါဏာတိပါတကို ပြုသောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ မှန်ပေ၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ပါဏာတိပါတကို ပြုဘိသနည်း၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ဘုရားမပွင့်မီ လူ၏ဘောင်၌ နေကုန်လျက် အနည်း ငယ်သော အရာတို့၌လည်း ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်၏။ သင်သည် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ကုက္ကုစ္စကိုလည်း မပြု၊ ရဟန်းမည်သည်ကား ကိုယ် နှုတ် စိတ်တို့ကို စောင့်ရှောက်ရသည် မဟုတ်တုံလောဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကုရုတိုင်း ဣန္ဒပတ္ထနဂိုရ်မြို့၌ ဓနဉ္စယကောရဗျမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေ ယူ၍ အစဉ်သဖြင့် အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်၌ ခပ်သိမ်းသော အတက်တို့ကိုသင်၍ အဘသည် အိမ်ရှေ့အရာ၌ ထားအပ်သည်ဖြစ်၍ နောက်အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်၍ ဆယ်ပါးသော မင်းကျင့်တရားတို့ကို မပျက်စေမူ၍ ကုရုဓမ္မ၌ တည်၏။ (ကုရုမ္မဟူသည်ကား ပဉ္စသီလတည်း) ဘုရားလောင်းသည် ပဉ္စသီလကို စင်ကြယ်စွာပြု၍ စောင့်ရှောက်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ဘုရားလောင်း၏ မယ်တော် မိဖုယားကြီး, ညီတော် အိမ်ရှေ့မင်း, ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား, ကြိုးတိုင်းအမတ်, ရထားထိန်း, သူဌေး, တင်းခြင်အမတ်ကြီး, တံခါးစောင့်, ပြည့်တန်ဆာမတို့သည် စင်ကြယ်စွာပြု၍ ပဉ္စ သီလတို့ကို စောင့်ရှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် မြို့တံခါး လေး မျက်နှာ, မြို့လယ် နန်းတော်တံခါး ဤခြောက်ဌါနတို့၌ အလှူတင်းကုပ်တို့ကို ဆောက်စေကုန်၍ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ခြောက်သိန်းသော ဥစ္စာတို့ကိုစွန့်၍ အလုံးစုံသော ဇမ္ဗူဒိပ်ကို လယ် ယာ ထွန်ခြင်း ပြတ်သည်ကိုပြု၍ အလှူပေး၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ အလှူပေးခြင်း၌ မွေ့လျော်သည်၏အဖြစ်သည် အလုံးစုံသော ဇမ္ဗူဒိပ်၌ ပြန့်နှံ၏။
ထိုအခါ ကာလိင်္ဂတိုင်း ဒန္တပူရမြို့၌ ကာလိင်္ဂမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုမင်း၏တိုင်း၌ မိုဃ်းသည်ကား မရွာ၊ မိုဃ်းမရွာသည်ရှိသော် တိုင်းအလုံး၌ ငတ်မွတ်ခြင်းဘေးသည် ဖြစ်၏။ အာဟာရ ဘောက်ပြန်ခြင်းကြောင့် လူတို့အား ရောဂါသည်လည်း ဖြစ်၏။ မိုဃ်းမရွာသောဘေး ငတ်မွတ်သောဘေး ရောဂါဘေး ဤဘေးသုံးပါးတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ လူတို့သည် ထွက်ကုန်၍ သူငယ်တို့ကို လက်တို့ကိုင်ကုန်၍ ထိုထိုသောအရပ်သို့ သွားကုန်၏။ တိုင်းအလုံး၌ နေကုန်သော သူတို့သည် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၍ ဒန္တပူရမြို့သို့သွား၍ မင်းအိမ်တံခါး၌ ကြွေးကြော်ကုန်၏။ မင်းသည် လေသာတံခါးကိုမှီ၍ တည်လျက် ထိုအသံကိုကြား၍ အဘယ့်ကြောင့် ထိုသူတို့သည် ကြွေးကြော်ကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အလုံးစုံသောတိုင်း၌ ဘေးသုံးပါးတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ မိုဃ်းသည် မရွာ၊ ကောက်ပဲတို့သည် မပြည့်စုံကုန်၊ ငတ်မွတ်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ လူတို့သည် မကောင်းသောအစာကို စားခြင်းကြောင့် ရောဂါနှိပ်စက်ကုန်သောလူတို့သည် သားတို့ကို လက်၌ ကိုင်ကုန်၍ ရွာမှထွက်သွားကုန်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မိုဃ်းကို ရွာပါစေလော့ဟု ကြွေးကြော်ကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ ရှေးမင်းတို့သည် မိုဃ်းမရွာသော် အသို့ပြုကုန်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ရှေးမင်းတို့သည် မိုဃ်းမရွာသော် အလှူပေး၍ သီလဆောက်တည်၍ ဥပုသ်ကို အဓိဋ္ဌာန်၍ အသရေရှိသော တိုက်ခန်းသို့ဝင်၍ မြေစာမြက်ကိုခင်း၍ အိပ်ကုန်၏။ ထိုအခါ မိုဃ်းသည် ရွာ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ဆိုတိုင်းကို ပြု၏။ ဤသို့ ပြုသော်လည်း မိုဃ်းသည် မရွာ။
ထိုအခါ မင်းသည် အမတ်တို့ကို ငါသည် ပြုအပ်သောကိစ္စကို ပြုပြီ၊ မိုဃ်းသည် မရွာ၊ အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဣန္ဒပတ္ထနဂိုရ်မြို့ ဓနဉ္စယကောရဗျမင်းအား အဉ္ဇနဝဏ္ဏမည်သော မင်္ဂလာဆင်သည် ရှိ၏။ ထိုဆင်ကို ဆောင်ကုန်အံ့၊ ဤသို့ဆောင်သည်ရှိသော် မိုဃ်းသည် ရွာလတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် ဗိုလ်ပါ ဆင်မြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ စစ်ထိုး၍ နှိပ်စက်ခြင်းငှာ ခက်ခဲ၏။ အဘယ်သို့လျှင် ထိုမင်း၏ မင်္ဂလာဆင်ကို ဆောင်ကုန်အံ့နည်းဟု မင်းသည် ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ကောရဗျမင်းနှင့် စစ်ထိုးခြင်းမည်သည်မရှိ၊ ဓနဉ္စယကောရဗျမင်းသည် အလှူဒါန၌ အလွန်မွေ့လျော် သည်ဖြစ်၍ တောင်းသည်ရှိသော် တန်ဆာဆင်သော ဦးခေါင်းကိုလည်း ဖြတ်၍ လှူရာ၏။ ကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော မျက်စိတို့ကိုလည်း ထုတ်၍ လှူရာ၏။ အလုံးစုံသော မင်းအဖြစ်ကိုလည်း ဆောင်နှင်း၍ ပေးရာ၏။ ဆင်၌ကား ဆိုဘွယ် မရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ မချွတ် တောင်းသော် ပေးကုန်လတ္တံ့ဟု အမတ်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ အဘယ်သူတို့အားကား ထိုဆင်ကို တောင်းခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ကုန်အံ့နည်းဟု မင်းသည် ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ပုဏ္ဏားတို့သည် စွမ်းနိုင်ကုန်၏ဟု အမတ်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် ပုဏ္ဏားအပေါင်းမှ ရှစ်ယောက်သော ပုဏ္ဏားတို့ကိုခေါ်စေ၍ ချီးမြှောက်ပေးကမ်းခြင်းကိုပြု၍ ဆင်ကို တောင်းစိမ့်သောငှါ စေ၏။ ထိုပုဏ္ဏားတို့သည် ရိက္ခာကိုယူပြီးသော် ခရီးသွားအသွင်ကိုယူ၍ ခပ်သိမ်းသောအရပ်တို့၌ တညဉ့်သာအိပ်သဖြင့် လျင်မြန်စွာသွား၍ နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့် မြို့တံခါး အလှူတင်းကုပ်၌ စားကုန်၍ ကိုယ်ကို ရောင့်ရဲစေ၍ အဘယ်အခါ၌ မင်းသည် အလှူတင်းကုပ်သို့ လာလတ္တံ့နည်းဟု မေးကုန်၏။ လူတို့သည် ပက္ခ၏ စတုဒ္ဒသီ ပန္နရသီ အဋ္ဌမီဟူကုန်သော သုံးရက်တို့၌ မင်းသည်လာ၏။ နက်ဖြန် ပုဏ္ဏမီနေ့ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် နက်ဖြန် လာလတ္တံ့ ဟု ဆိုကြကုန်၏။
ပုဏ္ဏားတို့သည် နက်ဖြန် စောစောကလျင်သွား၍ အရှေ့တံခါး၌ နေကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စောစောကရေချိုး၍ ကိုယ်ကို နံ့သာဖြင့် လိမ်းကျံ၍ ခပ်သိမ်းသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ တန်ဆာဆင်သော ဆင်ကျောက်ကုန်း၌ စီး၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ အရှေ့တံခါးဖြင့် အလှူတင်းကုပ်သို့သွား၍ ဆင်မှဆင်းသက်၍ ခုနစ်ယောက် ရှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့အား ကိုယ်တိုင်ထမင်းပေး၍ ရှေးနည်းဖြင့်လျှင် လှူကြကုန်လော့ဟု ဆို၍ ဆင်ကိုစီး၍ တောင်တံခါးသို့ သွား၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် အရှေ့တံခါး၌ အစောင့်အရှောက် အားကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အခွင့်ကိုမရ၍ တောင်တံခါးသို့သာလျှင် သွား၍ လာလတ်သောမင်းကို မျှော်ကုန်လျှက် တံခါးမှ မနီးလွန်းမဝေးလွန်းသော မြင်ရာအရပ်၌တည်၍ မင်းရောက်လာသော် လက်ကိုမြှောက်၍ ဇယတု ဘဝံ မဟာရာဇဟု အောင်ဆုပေးကုန်၏။ မင်းသည် ဝရဇိန်ချွန်းဖြင့် ဆင်ကိုနစ်စေ၍ ထိုပုဏ္ဏားတို့၏ အထံသို့သွား၍ အို ပုဏ္ဏားတို့ သင်တို့သည် အဘယ်ကို အလိုရှိကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် ဘုရားလောင်း၏ ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းလိုရကား-
ဝဏ္ဏံ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန၊ ကလိင်္ဂမှိ နိမိမှသေ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၆။ ဇနာဓိပ၊ လူတို့ကို အစိုးရသော ကောရဗျမင်း။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ တဝ၊ သင်မင်းကြီး၏။ သဒ္ဓဉ္စ၊ သဒ္ဓါကို၎င်း။ သီလဉ္စ၊ သီလကို၎င်း။ ဝိဒိတွာန၊ သိ၍။ ကလိင်္ဂမှီ၊ ကာလိင်္ဂရာဇ်၌။ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန၊ အဉ္ဇနဝဏ္ဏ ဆင်တော်ဖြင့်။ ဝဏ္ဏံ၊ ရွှေကို။ နိမိမှသေ၊ လဲလိုကုန်၏။ တနည်း... ကလိင်္ဂမှိ၊ ကာလိင်္ဂမင်း၏ အထံသို့။ အဉ္ဇနဝဏ္ဏေန၊ အဉ္ဇနဝဏ္ဏဆင်ဖြင့်။ တဝ၊ သင်မင်းကြီး၏။ ဝဏ္ဏံ၊ ကျေးဇူးကို။ နိမိမှသေ၊ ချီးမွမ်းကုန်အံ့။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားတို့ သင်တို့သည် ဤဆင်ကိုရောင်း၍ ဥစ္စာကို ပြုလိုကုန်သည် ဖြစ်အံ့၊ မစိုးရိမ်ကုန်လင့်၊ တန်ဆာဆင်တိုင်းသောဆင်ကို သင်တို့အား ပေးအံ့ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍-
သဗ္ဗေ တေ အပ္ပဋိက္ခိပ္ပါ၊ ပုဗ္ဗာစရိယဝစော ဣဒံ။
ရာဇာရဟံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ယသဿိနံ။
အလင်္ကတံ ဟေမဇာလာဘိဆန္နံ၊
သသာရထိံ ဂစ္ဆထ ယေန ကာမံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၇၇။ ဗြာဟ္မဏာ၊ ပုဏ္ဏားတို့။ အန္နဘစ္စာ စ၊ ထမင်းကျွေးအပ်ကုန်သော သူတို့သည်၎င်း။ အဘစ္စာ စ၊ ထမင်းမကျွေးအပ်ကုန်သော သူတို့သည်၎င်း။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေသု၊ ထိုသူတို့တွင်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ယံ၊ အကြင်သူကို။ ဥဒ္ဒိဿ၊ ရည်၍။ ဂစ္ဆတိ၊ သွား၏။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ တေ၊ ထိုရည်၍ သွားကုန်သော သူတို့ကို။ တေန၊ ထိုသူသည်။ အပ္ပဋိက္ခိပ္ပါ၊ မပယ်အပ်ကုန်။ ဣဒံ၊ ဤစကားသည်။ ပုဗ္ဗာစရိယဝစော၊ လက်ဦးဆရာဖြစ်သော မိဘတို့စကားတည်း။
၇၈။ ဝေါ၊ သင်တို့အား။ ရာဇာရဟံ၊ မင်းအား လျှောက်ပတ်သော။ ရာဇဘောဂ္ဂံ၊ မင်း၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော။ ယသဿိနံ၊ အမျိုးငါးရာဟူသော အခြံအရံရှိသော။ အလင်္ကတံ၊ အထူးထူးသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော။ ဟေမဇာလာဘိဆန္နီ၊ ရွှေကွန်ယက်ဖြင့် လွှမ်းအပ်သော။ သသာရထိံ၊ ဆင်ထိန်းနှင့်တကွသော။ ဧတံ နာဂံ၊ ဤဆင်ကို။ ဝေါ၊ သင်တို့အား။ ဒဒမိ၊ ငါပေးအံ့။ ယေန၊ အကြင်အရပ်ဖြင့်။ ကာမံ၊ အလိုရှိ၏။ တေန၊ ထိုအရပ်ဖြင့်။ ဂစ္ဆထ၊ သွားကြကုန်လော့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သော ဆင်ကျောက်ကုန်း၌ စီးလျက်လျှင် စကားဖြင့်လှူပြီး၍ ဆင်ကျောက်ကုန်းမှဆင်းသက်၍ တန်ဆာမဆင်ရာ ရှိငြားအံ့၊ တန်ဆာဆင်၍လျှင် လှူအံ့ဟုဆို၍ သုံးကြိမ် လက်ျာရစ်လှည့်လည်လျက် ကြည့်လတ်သော် တန်ဆာမဆင်ရာ အရပ်ကို မမြင်၍ ထိုဆင်၏နှာမောင်းကို ပုဏ္ဏားတို့၏ လက်၌ထား၍ ရွှေကရားဖြင့် ပန်းနံ့သာ ထုံအပ်သောရေကို သွန်း၍ လှူ၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် အခြံအရံနှင့်တကွသောဆင်ကို အလှူခံ၍ ဆင်ကျောက်ကုန်း၌စီး၍ ဒန္တပူရမြို့သို့သွား၍ မင်းအား ပေးကုန်၏။ ဆင်သည် ရောက်ငြားသော်လည်း မိုဃသည် မရွာ၊ မင်းသည် အကြောင်း အသို့တုံနည်းဟု မေးပြန်၏။ ဓနဉ္စယကောရဗျမင်းသည် ကုရုဓမ္မကို ကျင့်၏။ ထို့ကြောင့် မင်း၏ တိုင်း၌ လခွဲတကြိမ် ဆယ်ရက်တကြိမ် မင်း၏အာနုဘော်ဖြင့် မိုဃ်းသည် ရွာ၏။ ဤတိရစ္ဆာန်အား ကျေးဇူးသည် မရှိကုန်ဟု ကြား၍ ထိုသို့တပြီးကား တန်ဆာဆင်မြဲသာလျှင်ဖြစ်သော အခြံအရံနှင့်တကွ ဆင်ကို မင်းအား ပေးအပ်စေ၍ အကြင်ကုရုဓမ္မကို မင်းသည် စောင့်၏။ ထိုကုရုဓမ္မကို ရွှေပြား၌ရေး၍ ဆောင်ကြကုန်လောဟု ပုဏ္ဏားတို့ကို၎င်း အမတ်တို့ကို၎င်း စေ၏။ ထိုအမတ် ပုဏ္ဏားတို့သည်သွား၍ မင်းအား ဆင်ကိုအပ်နှင်း၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤဆင်သည် ရောက်လာငြားသော်လည်း အကျွန်ုပ်တို့၏ တိုင်း၌ မိုဃမရွာ၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်ကုန်သတတ်၊ အကျွန်ုပ်တို့၏ မင်းသည်လည်း ထိုကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်လိုသည်ဖြစ်၍ ဤရွှေပြား၌ ရေး၍ ဆောင်ကြစေကုန်ဟု စေ၏။ ကျွန်ုပ်တို့အား ကုရုဓမ္မကို ပေးပါကုန်လောဟု လျှောက်ကုန်၏။ အမောင်တို့သည် ထိုကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက် သည်မှန်၏။ ထိုသို့စောင့်ရှောက်ငြားသော်လည်း ယခုအခါ ထိုကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စရှိ၏။ ထိုကုရုဓမ္မသည် ငါ၏စိတ်ကို မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ထိုကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာမတတ်နိုင်ဟု မင်းသည် ဆို၏။
အဘယ့်ကြောင့် ထိုသီလသည် မင်းကို မနှစ်သက်စေနိုင်သနည်း ဟူမူကား ထိုအခါ မင်းတို့အား သုံးနှစ်မြောက်လျှင် တန်ဆောင်မုန်းလ၌ ပွဲသဘင်ဖြစ်၏။ ထိုသဘင်ကို ကစားကုန်သော် မင်းတို့သည် ခပ်သိမ်းသော တန်ဆာဖြင့် တန်ဆာဆင်ကုန်လျက် နတ်အသွင်ကိုယူကုန်၍ စိတ္တရာဇာမည်သော နတ်၏အထံ၌ တည်ကုန်၍ အရပ်လေးမျက်နှာတို့သို့ ပန်းတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်ကုန်သော ဆန်းကြယ်သောမြားတို့ကို ပစ်လွှတ်ကုန်၏။ ဤကောရဗျမင်းသည်လည်း ထိုပွဲသဘင်ကို ကစားလတ်သော် တခုသော ရေကန်ဝယ် စိတ္တရာဇာနတ်၏ အထံ၌တည်၍ အရပ်လေးမျက်နှာတို့သို့ ဆန်းကြယ်သော မြှားတို့ကို ပစ်လွှတ်၍ ထိုမြားတို့တွင် ကြွင်းကုန်သော အရပ်လေးမျက်နှာတို့သို့ သွားကုန်သော မြှားသုံးစင်းတို့ကို မြင်၍ ရေအပြင်သို့ ပစ်အပ်သော မြှားကိုကားမမြင်၊ ငါပစ်အပ်သောမြားသည် ငါး၏ကိုယ်သို့ ကျလေသလောဟု မင်းအား ကုက္ကုစ္စ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ပါဏာတိပါတကံဖြင့် သီလပျက်ခြင်းကို အာရုံပြုသောကြောင့် ထိုသီလသည် မင်းကို မနှစ်သက်စေ၊ ထိုမင်းသည် အမောင်ကို ငါ့အား ကုရုဓမ္မ၌ ကုက္ကုစ္စရှိ၏။ ငါ၏မယ်တော်သည်ကား ကောင်းစွာစောင့်၏။ ထို့ကြောင့် မယ်တော်အထံ၌ ယူကြကုန်လောဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးတို့အား သတ္တဝါကို သတ်အံ့ဟူသော စေတနာသည် မရှိ၊ စေတနာကိုကြဉ်၍ ပါဏာတိပါတမည်သည် မရှိ၊ ရှင်မင်းကြီးစောင့်ရှောက်သော ကုရုဓမ်မကိုအကျွန်ုပ်တို့အား ပေးပါကုန်လောဟု အမတ်တို့သည် ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ရေးကြကုန်လောဟုဆို၍ ရွှေပြား၌ သတ္တဝါကို မသတ်အပ်၊ အရှင်မပေးသောဥစ္စာကို မခိုးယူအပ်၊ ကာမတို့၌ မှားသောအကျင့်ကို မကျင့်အပ်၊ မုသာဝါဒကို မဆိုအပ်၊ ယစ် မျိုးကို မသောက်အပ်ဟု ရေးစေ၏။ ရေးစေပြီး၍ကား ဤသို့ စေငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေ၊ ငါ၏ မယ်တော်အထံသို့ သွားကြလေကုန်ဟု ဆို၏။
တမန်တို့သည် မင်းကိုရှိခိုး၍ မယ်တော်အထံသို့ သွား၍လျှင် အရှင်မိဖုယား သင်တို့သည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်ကုန်သတတ်၊ ထိုကုရုဓမ္မကို အကျွန်ုပ်တို့အား ပေးပါကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။ မယ်တော်မိဖုယားသည် အမောင်တို့ ငါသည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်သည်ကား မှန်၏။ ထိုသို့စောင့်ရှောက်ငြားသော်လည်း ထိုကုရုဓမ္မ၌ ယခု ငါ့အား ကုက္ကုစ္စဖြစ်၏။ ထိုကုရုဓမ္မသည် ငါ့အားမနှစ်သက်စေနိုင်၊ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုမယ်တော် မိဖုယားအား သားနှစ်ယောက်တို့သည် ရှိကုန်သတတ်၊ သားကြီးသည် မင်းဖြစ်၏။ သားငယ်သည် အိမ်ရှေ့ မင်းဖြစ်၏။ ထိုအခါ မင်းတပါးသည် ဘုရားလောင်းအား အဘိုးတသိန်းထိုက်သော စန္ဒကူးနံ့သာနှစ်၊ အဘိုးတထောင်ထိုက်သော ရွှေပန်းကို ဆက်လာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မယ်တော်ကို ပူဇော်အံ့ဟု ထိုအလုံးစုံကို မယ်တော်အား ပို့စေ၏။ မယ်တော်သည်ကား ငါသည် နံ့သာကိုလည်း မလိမ်း၊ ပန်းကိုလည်းမပန်၊ ချွေးမတို့အား ပေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ မယ်တော်အား ငါ၏ချွေးမကြီးသည် မင်းမိဖုယားကြီးအရာ၌ တည်၏။ ချွေးမကြီးအား ပန်းကိုပေးအံ့၊ ချွေးမငယ်သည် ဆင်းရဲ၏။ ချွေးမငယ်အား စန္ဒကူးနံ့သာနှစ်ကို ပေးအံ့ဟု အကြံဖြစ်၏။ ဤသို့အကြံဖြစ်၍ မင်း၏မယ်တော်သည် မင်း၏ မိဖုယားအား ရွှေပန်းကိုပေး၍ အိမ်ရှေ့မင်းမယားအား စန္ဒကူးနံ့သာနှစ်ကို ပေး၏။ ပေးပြီး၍ကား ငါသည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်၏။ ထိုချွေးမတို့၏ အစိုးရသောအဖြစ် ဆင်းရဲသောအဖြစ်သည် ငါအား ပမာဏမဟုတ်၊ အမျိုး၌ ကြီးသောသူတို့အား အရိုအသေပြုခြင်း အမှုကိုသာလျှင် ပြုခြင်းငှါ ငါ့အား လျောက်ပတ်၏။ ငါ့အား မပြုအပ်သည်ကို ပြုခြင်းကြောင့် သီလသည် ပျက်၏ဟု မယ်တော်အား ကုက္ကုစ္စဖြစ်၏။
ထို့ကြောင့် တမန်တို့ကို ဤသို့ဆို၏။ ထိုအခါ မယ်တော်ကို တမန်တို့သည် မိမိဥစ္စာမည်သည်ကို အလိုရှိတိုင်း ပေးအပ်၏။ အရှင်မိဖုယားကြီးတို့သည် ဤမျှဖြင့်လည်း ကုစ္စကိုပြုကုန်၏။ တပါးသော မကောင်းသောအမှုကို အသို့ပြုကုန်အံ့နည်း သီလမည်သည်ကား ဤသို့သောအမှုဖြင့် မပျက်၊ အကျွန်ုပ်တို့အား ကုရုဓမ္မကိုပေးပါကုန်လော့ဟု ဆို၍ မယ်တော်မိဖုယား၏ အထံ၌လည်း ယူ၍ ထိုကုရုဓမ္မတို့ကို ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
မယ်တော်မိဖုယားသည် အမောင်တို့ ဤသို့ ပေးငြားသော်လည်း ကုရုဓမ္မသည် ငါ့ကိုမနှစ်သက်စေနိုင်၊ ငါ၏ချွေးမသည်ကား ကောင်းစွာစောင့်၏။ ချွေးမအထံ၌ ယူကြလေကုန်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် မိဖုယားကြီးအထံသို့ကပ်၍ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ကုရုဓမ္မကို တောင်းကုန်၏။ မိဖုယားကြီးသည်လည်း ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ဆို၏။ ယခု ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ငါမပေးဟု ဆို၏။ ထိုမိဖုယားကြီးသည် တနေ့သ၌ ခြင်္သေ့ခံသော လေသာပြတင်းနား၌ ရပ်လျက် မြို့ကို လကျာရစ်လှည့်သော မင်း၏နောက်မှ ဆင်ကျောက်ကုန်း၌စီးသော အိမ်ရှေ့ မင်းကို မြင်၍ လောဘကို ဖြစ်စေ၍ ငါသည် အကယ်၍ အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ငြားအံ့၊ အစ်ကိုလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်သော အိမ်ရှေ့မင်းသည် ငါ့ကို သိမ်းယူငြားအံ့ဟု ကြံသတတ်၊ ထိုအခါ မိဖုယားအား ကုရုဓမ္မကိုစောင့်သောငါသည် လင်ရှိသည်ဖြစ်လျက် ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် တပါးသော ယောက်ျားကို ကြည့်မိ၏။ ထို့ကြောင့် သီလပျက်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ကုက္ကုစ္စဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ဤသို့ဆို၏။ ထိုအခါ မိဖုယားကြီးကို ထိုတမန်တို့သည် အရှင်မ စိတ်ဖြစ်ကာမျှဖြင့် လွန်ကျူး၍ ကျင့်ခြင်းမည်သည် မဖြစ်၊ သင်တို့သည်လည်း ဤမျှဖြင့်လည်း ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်၏။ လွန်ကျူးခြင်းကို အသို့လျှင် ပြုကုန်လတ္တံ့နည်း၊ ဤမျှဖြင့် သီလ သည်မပျက်၊ အကျွန်ုပ်တို့အား ကုရုဓမ္မကို ပေးကုန်လော့ဟုဆို၍ မိဖုယားကြီး၏ အထံ၌လည်း ကုရုဓမ္မကို ရွှေပြား၌ ရေးယူကြကုန်၏။
မိဖုယားကြီးသည် အမောင်တို့ ဤသို့ပေးငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေ၊ အိမ်ရှေ့မင်းသည် ကောင်းစွာ စောင့်၏။ အိမ်ရှေ့ မင်း၏အထံ၌ ယူကြကုန်လော့ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် အိမ်ရှေ့မင်း၏ အထံသို့ကပ်၍ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ကုရုဓမ္မကို တောင်းကုန်၏။ ထိုအိမ်ရှေ့ မင်းသည်ကား ညချမ်းသောအခါ မင်း၏အထံသို့ သွားသည်ရှိသော် ရထားဖြင့်လျှင် မင်းယင်ပြင်သို့ရောက်၍ မင်း၏အထံ၌ ခစား၍ မင်း၏အထံ၌ အိပ်လိုသည်ရှိသော် ကြိုးနှင်တံတို့ကို ရထားဦး၌ ထားခဲ့၏။ ထိုအမှတ်ဖြင့် လူများတို့သည်ဖဲ၍ နက် ဖြန် နံနက်စောစော လာလတ်၍ အိမ်ရှေ့မင်း၏ထွက်ခြင်းကို မျှော်လျက်လျှင် တည်၏။ ရထားထိန်းသည်လည်း ရထားကိုစောင့်ရှောက်၍ နက်ဖြန် နံနက် စောစောကလျှင် ရထားကိုယူ၍ မင်းအိမ်တံခါး၌ တည်၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် ထွက်လိုသည်ဖြစ်အံ့ ကြိုးနှင်တံတို့ကို ရထား၏အတွင်း၌သာလျှင် ထားခဲ့၍ မင်းအထံသို့ သွား၏။ လူများတို့သည်ထိုအမှတ်ဖြင့် ယခုလျှင် ထွက်လတ္တံ့ ဟု မင်းအိမ်တံခါး၌သာလျှင် တည်၏။ အိမ်ရှေ့မင်းသည် တနေ့သ၌ ဤသို့ပြု၍ မင်းအိမ်သို့ ဝင်၏။ ဝင်ကာမျှလျှင် မိုဃ်းသည် ရွာ၏။ မင်းသည် မိုဃ်းရွာ၏ဟု အိမ်ရှေ့မင်းအား ထွက်ခြင်းကိုမပေး၊ အိမ်ရှေ့မင်းသည် မင်းအိမ်၌သာလျှင် ခစား၍ အိပ်၏။ လူများသည် ယခုထွက်လတ္တံ့ဟု တညဉ့်ပတ်လုံး မိုဃ်းစွတ်လျှက် တည်၏။ အိမ်ရှေ့မင်းသည် နက်ဖြန်မှထွက်၍ မိုဃ်းစွတ်လျှက်တည်သော လူများကိုမြင်၍ ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်သော ငါသည် ဤမျှလောက်သောလူကို ပင်ပန်းစေပြီ၊ ငါ၏သီလသည် ပျက်စီးရာ၏ဟု ကုက္ကုစ္စဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ထိုတမန်တို့အား ငါသည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်သည်ကား မှန်၏။ ထိုသို့ စောင့်ရှောက်သော်လည်း ယခု ငါ့အား ကုက္ကုစ္စရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၏။ ထိုအခါ အိမ်ရှေ့မင်းကို တမန်တို့သည် အရှင်မင်းမြတ် သင်မင်းကြီးသည် ထိုသူတို့အား ပင်ပန်းစေကုန်သတည်း ဟူသော စိတ်သည်မရှိ၊ စိတ်မရှိသော် ကံမမြောက်၊ ဤအမှုဖြင့်လည်းကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်သေး၏။ အဘယ်မှာလျှင် အရှင်မင်းကြီးတို့အား လွန်ကျူးခြင်း ဖြစ်ကုန်အံ့နည်းဟုဆို၍ အိမ်ရှေ့မင်း၏ အထံမှလည်း သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသို့ ပေးသော်လည်း သီလသည် ငါ့ကို မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ပုရောဟိတ်သည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်၏။ ပုရောဟိတ်၏အထံ၌ ယူကြကုန်ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် ပုရောဟိတ်၏ အထံသို့သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည်လည်း တနေ့သ၌ မင်းအား ခစားခြင်းငှာ မင်းအထံသို့ သွားလတ်သော် မင်းတပါးသည် ထိုကောရဗျမင်းအား ဆက်အပ်သော အသစ်ဖြစ်သော ထွန်းပသော အရောင်အဆင်းရှိသော ရထားကို လမ်းအကြား၌မြင်၍ အဘယ်သူ၏ရထားနည်းဟု မေး၍ မင်းအား ဆက်သအပ်သော ရထားတည်းဟုကြား၍ ငါသည် အိုမင်းပြီ၊ မင်းသည် ဤရထားကို ငါ့အား အကယ်၍ ပေးငြားအံ့၊ ငါသည် ဤရထားကိုစီး၍ ချမ်းသာစွာ လှည့်လည်ရရာ၏ဟု ကြံ၍ မင်း၏ အထံသို့ သွား၏။ ထိုပုရောဟိတ်၏ ဇယတု ဘဝံ မဟာရာဇ ဟုဆို၍ တည်သောကာလ၌ မင်းအား ရထားကို ဆက်ကုန်၏။ မင်းသည် မြင်၍ ဤရထားသည် အလွန်လျှင်ကောင်း၏။ ဤရထားကို ဆရာအား ပေးကြကုန်လော့ဟု ဆို၏ ပုရောဟိတ်သည် အလိုမရှိ။ အဖန်တလဲလဲ ဆိုအပ်သော်လည်း အလိုမရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ အဘယ့်ကြောင့် ထိုပုရောဟိတ်အား ဤသို့ အလိုမရှိခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟူမူကား ကုရုဓမ္မကို စောင့်သောငါသည် သူတပါးဥစ္စာ၌ တပ် စွန်းခြင်းကိုပြု၏။ သီလသည် ပျက်၏။ ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် အလိုမရှိခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ကုရုဓမ္မ၌ ကုက္ကုစ္စသည် ငါ့အား ရှိ၏။ ငါ့ကို ကုရုဓမ္မသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ထို့ကြောင့် ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုပုရောဟိတ်ကို တမန့်တို့သည် လောဘဖြစ်ကာမျှနှင့် သီလသည် မပျက်။ သင်တို့သည် ဤမျှဖြင့်လည်း ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်သေး၏။ အဘယ်မှာ လွန်ကျူးခြင်းကို ပြုကုန်အံ့နည်းဟုဆို၍ ပုရောဟိတ်၏ အထံ၌လည်း သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသိုပေးငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ကြိုးတိုင်းအမတ်သည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်၏။ ကြိုးတိုင်းအမတ်၏ အထံ၌ ယူကြကုန်လော့ဟု ဆိုကုန်သော် တမန်တို့သည် ကြိုးတိုင်းအမတ်၏ အထံသို့လည်းသွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်သည်လည်း တနေ့သ၌ ဇနပုဒ်ဝယ် လယ်ကိုတိုင်းလတ်သည်ရှိသော် ကြိုးစွန်းကို လှံတံ၌ဖွဲ့၍ တခုသောအစွန်းကို လယ်ရှင်ကို ကိုင်စေ၍ တခုသောအစွန်းကို မိမိသည်ကိုင်၏။ ထို့ကြိုးတိုင်းအမတ်သည် ကိုင်အပ်သော ကြိုးစွန်းဖြင့် ဖွဲ့အပ်သော လှံတံသည် တခုသောပုဇွန်တွင်းအလယ်သို့ ရောက်၏။ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်သည် အကယ်၍ လှံတံကို ပုဇွန်တွင်း၌ စိုက်အံ့၊ တွင်း၏ အထဲ၌ ဗုဇွန်သည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ အကယ်၍ တွင်းမှ ထိုမှာဘက်၌ စိုက်အံ့၊ မင်း၏ဥစ္စာသည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ အကယ်၍ တွင်း၏ ဤမှာဘက်၌ စိုက်အံ့၊ သူကြွယ်၏ဥစ္စာသည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ အဘယ်သို့ ပြုအပ်သနည်း ဟူသော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်အား တွင်း၌ ပုဇွန်သည် မရှိတန်ရာ၊ အကယ်၍ ရှိငြားအံ့၊ ထင်ရှားရာ၏။ ပုဇွန်တွင်း၌ သာလျှင် လှံတံကို စိုက်အံ့ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့ အကြံဖြစ်၍ တွင်း၌ လှံတံကို ချ၏။ ပုဇွန်သည် ကိရိဟူသော အသံကို ပြု၏။ ထိုအခါ ကြိုးတိုင်းအမတ်သည် လှံတံသည် ပုဇွန်၏ကျောက်ကုန်း၌ ကျသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ပုဇွန် သေလတ္တံ့၊ ငါလည်း ကုရုဓမ္မကို စောင့်၏။ ထိုစောင့်သော သီလသည် ပျက်စီးရာ၏ ဟူသော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်သည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ထိုကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စသည် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်ကို တမန်တို့သည် သင်တို့အား ဗုဇွန်သေစေသတည်း ဟူသော စေတနာသည် မရှိ၊ စေတနာမရှိသော် ကံမည်သည် မဖြစ်သင့်၊ ဤမျှဖြင့်လည်း ကုက္ကုစ္စဖြစ်သေး၏။ အဘယ်မှာလျှင် လွန်ကျူးခြင်းကို ပြုလတ္တံ့နည်းဟုဆို၍ ထိုကြိုးတိုင်းအမတ်၏ အထံ၌လည်း သီလကိုယူ၍ ရွှေပေရေးကုန်၏။
ဤသို့ ပေးငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ရထားထိန်းသည်ကား ကောင်းစွာစောင့်ရှောက်၏။ ရထားထိန်း၏အထံ၌ ယူကြလေကုန်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် ရထားထိန်းအထံသို့ သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုရထားထိန်းသည် တနေ့သ၌ မင်းကိုရထားဖြင့် ဥယျာဉ်သို့ဆောင်၍ မင်းသည် ဥယျာဉ်၌ တနေ့ပတ်လုံးကစား၍ ညချမ်းအခါ၌ ထွက်၍ ရထားစီး၍ မင်း၏မြို့သို့မရောက်မီလျှင် နေဝင်သောအခါ၌ မိုဃ်းသည် တက်၏။ ထိုအခါ ရထားထိန်းသည် မင်းအား မိုဃ်းစွတ်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် သိန္ဓော မြင်းတို့အား နှင်တံအမှတ်ကို ပေး၏။ သိန္ဓောမြင်းတို့သည် လျင်မြန်သဖြင့် ပြေးသွားကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ကား ထိုသိန္ဓော မြင်းတို့သည် ဥယျာဉ်သို့ သွားကုန်သော်၎င်း ဥယျာဉ်မှ လာကုန်သော်၎င်း ထိုအရပ်သို့ရောက်လျှင် လျင်မြန်သဖြင့် သွားကုန်, လာကုန်၏။ အဘယ်ကြောင့် လျင်မြန်သဖြင့် သွားကုန်, လာကုန်သနည်းဟူမူကား ဤအရပ်သည် ဘေးရန်ရှိသည်ဖြစ်ရာ၏။ ထို့ကြောင့် ငါတို့အား ရထားထိန်းသည် နှင်တံအမှတ်ကို ပေး၏ဟု သိန္ဓောမြင်းတို့အား အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် လျင်မြန်သဖြင့် သွားကုန် လာကုန်၏။ ရထားထိန်းလည်း မင်းအား မိုဃ်းစွတ်သော်၎င်း မစွတ်သော်၎င်း အပြစ်မရှိ၊ ငါသည်ကား အရာမဟုတ်သည်တို့၌ သင်အပ်ပြီးသောသိန္ဓောမြင်းတို့အား နှင်တံအမှတ်ကို ပေးမိ၏။ ထို့ကြောင့် ဤသိန္ဓောမြင်းတို့သည် ဤအခါ၌ အကြိမ်ကြိမ် ပြေးသွားရသဖြင့် ပင်ပန်းကုန်၏။ ငါသည် ကုရုဓမ္မကိုစောင့်၏။ ထို့ကြောင့် ငါ့အား သီလပျက်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုရထားထိန်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စသည်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုရထားထိန်းကို တမန်တို့သည် သိန္ဓောမြင်းတို့အား နှင်တံအမှတ်ကို ပေးကုန်သော် သင်တို့အား ပင်ပန်းစေကုန်သတည်းဟူသော စိတ်သည် မရှိ၊ စိတ်စေတနာမရှိသော် ကံမည်သည် မဖြစ်၊ ဤမျှဖြင့်လည်း သင်တို့သည် ကုက္ကူ၊ စ္စကိုပြုကုန်၏။ အဘယ်သို့လျှင် လွန်ကျူးခြင်းကို ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ ရထားထိန်း၏အထံ၌ သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသို့ ပေးငြားသော်လည်း ထိုသီလသည် ငါ့ကို မနှစ်သက်စေနိုင်၊ သူဌေးသည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်၏။ သူဌေး၏အထံ၌ ယူကြလေကုန်ဟူ၍ ဆိုအပ်သော် တမန်တို့သည် သူဌေးအထံသို့သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုသူဌေးသည်လည်း တနေ့သ၌ မိမိသလေးလယ်သို့ သွား၍ အဖုံး အလုံးမှ ထွက်သော သလေးနှံကို မဆင်ခြင်၍ အိမ်သို့ ပြန် သည်ရှိသော် ကောက်နှံပန်းကို ပန်အံ့ဟု သလေးတဆုပ်ကို ယူခဲ့စေ၍ ဥသျှောင်၌ ပန်၏။ ထိုအခါ ထိုသူဌေးအား ဤလယ်မှ မင်း၏အဘို့ကို ငါသည် ပေးအပ်၏။ မင်း၏အဘို့ကို မပေးသေးသောလယ်မှ သလေးနှံတဆုပ်ကို ငါသည် ယူအပ်ပြီ၊ ငါသည်လည်း ကုရုဓမ္မကိုစောင့်၏။ ထို့ကြောင့် စောင့်သော သီလသည် ပျက်ရာ၏ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုသူဌေးသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ဤအကြောင်းကြောင့် ကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စသည်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟုဆို၏။ ထိုအခါ ထိုသူဌေးကို တမန်တို့သည် သင်တို့အား ခိုးလိုသော စိတ်သည်မရှိ၊ ခိုးလိုသောစိတ်နှင့်ကင်း၍ အဒိန္နာဒါန်မည်သည် မဖြစ်၊ ဤမျှဖြင့်လည်း ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်၏။ သူတပါးတို့၏ ဥစ္စာမည်သည်ကို သင်တို့သည် အဘယ်မှာလျှင် ယူကုန်လတ္တံ့နည်းဟုဆို၍ သူဌေး၏အထံ၌ သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသို့ ပေးငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ တင်းခြင်အမတ်သည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်၏။ ထိုအမတ်၏အထံ၌ ယူကြလေကုန်လော့ဟု ဆိုအပ်သော် ကမန်တို့သည် ထိုအမတ်၏အထံသို့ သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုအမတ်သည် တနေ့သ၌ စပါးကျီ၏တံခါး၌ ထိုင်၍ မင်း၏ အဘို့ဖြစ်ကုန်သော ကောက်တို့ကို ခြင်လတ်သော် မမြင်အပ်သော စပါးအစုမှ ကောက်တို့ကိုယူ၍ မှတ်စေ၏။ ထိုခဏ၌ မိုဃ်းသည်းစွာရွာ၏။ အမတ်ကြီးသည် အမှတ်တို့ကို ရေတွက်၍ ခြင်ပြီးသော ကောက်တို့သည် ဤမျှရှိကုန်၏ဟု ဆို၍ အမှတ်ကောက်စုကိုကိုင်၍ ခြင်ပြီးသော ကောက်စု၌ တည်စေ၍ လျင်မြန်သဖြင့်သွား၍ တံခါးမုခ်၌ရပ်၏။ ငါသည် အမှတ်မဲ့ ကောက်တို့ကို ကောက်စု၌ထည့်အပ်ကုန်ပြီ။ ခြင်ပြီးသော ကောက်၌ ထည့်အပ်ကုန်သလော၊ မခြင်သေးသော ကောက်စု၌ ထည့်အပ်ကုန်သလောဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ အမတ်အား ခြင်ပြီးသောကောက်စု၌ ထည့်အပ်ကုန်ငြားအံ့၊ မသင့်သောအားဖြင့်သာလျှင် မင်း၏ ဥစ္စာကို ပွားစေအပ်၏။ သူကြွယ်တို့၏ ဥစ္စာသည် ပျက်စီး၏။ ငါသည် ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်၏။ ထို့ကြောင့် ငါ၏ သီလသည် ပျက်စီးရာ၏။ ထိုတင်းခြင်အမတ်သည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ဤအကြောင်းကြောင့် ကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စသည် ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုတင်းခြင်အမတ်ကို တမန်တို့သည် သင်တို့အား ခိုးလိုသောစိတ်သည် မရှိ၊ ခိုးလိုသောစိတ်နှင့်ကင်း၍ အဒိန္နာဒါန်မည်သည်ကို ပညတ်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ ဤမျှဖြင့်လည်း ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်သေး၏။ အဘယ်မှာလျင် သူတပါး၏ဥစ္စာကို ယူလတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ ထိုတင်းခြင်အမတ်၏ အထံ၌လည်း သီလကို ယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသို့ပေးငြားသော်လည်း သီလသည် ငါ့ကို မနှစ်သက်စေနိုင်၊ တံခါးစောင့်သည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်၏။ တံခါးစောင့်၏ အထံ၌ ယူကြကုန်လော့ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် တံခါးစောင့်၏ အထံသို့သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုတံခါးစောင့်သည်လည်း တနေ့သ၌ မြို့တံခါးဝယ် ညချမ်းသောအခါ၌ သုံးကြိမ်အသံကို ကြွေးကြော်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော သူဆင်းရဲသည် မိမိနှစ်မငယ်နှင့်တကွ ထင်းခွေအံ့သောငှာ တောသို့သွား၍ ပြန်လည်လတ်သော် တံခါးစောင့်၏ အသံကိုကြား၍ နှမကိုခေါ်၍ လျင်မြန်သဖြင့် ရောက်လာ၏။ ထိုအခါ ထိုယောက်ျားကို တံခါး စောင့်သည် မြို့၌မင်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို မသိသလော၊ အလုံးစုံသော မြို့တံခါးသည် ပိတ်လတ္တံ့ဟု မသိသလော၊ မိမိမိန်းမကိုခေါ်၍ ကာမ၌ မွေ့ လျော်ကစားခြင်းကို ကစားလျက် တနေ့ပတ်လုံး တော၌ ကျက်စား၏ ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ တံခါးစောင့်အား ထင်းခွေယောက်ျားသည် ဤမိန်းမကား ငါ့မယား မဟုတ်၊ နှမတည်းဟု ဆိုလတ်သော် ငါသည်ကား အကြောင်းမဟုတ်သည်၌ ဆို၏။ ငါသည်လည်း ကုရုဓမ္မကို စောင့်ရှောက်၏။ သီလသည် ပျက်စီးရာ၏ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုတံခါးစောင့်သည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ဤအကြောင်းကြောင့် ကုရုဓမ္မ၌ ငါ့အား ကုက္ကုစ္စသည် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုတံခါးစောင့်ကို တမန်တို့သည် သင်တို့သည်ကား ထိုသို့အမှတ်ရှိသဖြင့် ဆိုအပ်၏။ သီလပျက်ခြင်းသည် မရှိ၊ ဤမျှ၌လည်း သင်တို့သည် ကုက္ကုစ္စကို ပြုကုန်သေး၏။ သိလျက်နှင့် မုသားကို အဘယ်မူ၍ ဆိုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဆို၍ တံခါးစောင့်၏အထံ၌ သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤပေးငြားသော်လည်း ငါ့ကို သီလသည် မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ပြည့်တန်ဆာမသည်ကား ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်၏။ ပြည့်တန်ဆာမ၏ အထံ၌ ယူလေကုန်ဟု ဆိုအပ်ကုန်သော် တမန်တို့သည် ပြည့်တန်ဆာမအထံသို့သွား၍ တောင်းကုန်၏။ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် ရှေးနည်းဖြင့် သာလျှင် ပယ်၏။ အဘယ့်ကြောင့် ပယ်သနည်းဟူမူကား သိကြားမင်းသည် ပြည့်တန် ဆာမ၏ သီလကို စုံစမ်းအံ့ဟု လုလင်ငယ်၏အသွင်ဖြင့် လာလတ်၍ အကျွန်ုပ်လာပါအံ့ဟုဆို၍ တထောင်သောဥစ္စာကို ပေး၍ နတ်ပြည်သို့လျှင်သွား၍ သုံးနှစ်တို့ပတ်လုံး မလာ၊ မိမိ၏သီလ ပျက်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် သုံးနှစ်တို့ ပတ်လုံး တပါးသောယောက်ျား၏ လက်မှ ကွမ်းကိုမျှလည်း မယူ၊ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် အစဉ်သဖြင့် ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၍ ငါ့အား တထောင်သောဥစ္စာကို ပေး၍သွားသော ယောက်ျားသည် မလာသည်ကား သုံးနှစ် ရှိပြီ၊ ငါသည် ဆင်းရဲ၍ အသက်မွေးခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ယခုအခါမှစ၍ တရားဆုံးဖြတ်ကုန်သော အမတ်ကြီးတို့အား အကြောင်း ကြား၍ ရိက္ခာကို ယူခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်သို့ သွား၍ အရှင်ရိက္ခာကိုပေး၍သွားသော ယောက်ျားသည် မလာသည်မှာ သုံးနှစ်ရှိပြီ။ ထိုယောက်ျား၏ သေသောအဖြစ်ကို မသိ၊ အကျွန်ုပ်သည် အသက်မွေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ အသို့ပြုရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ သုံးနှစ်တိုင်အောင် မလာသော် အသို့ပြုရအံ့နည်း၊ ယနေ့မှစ၍ ရိက္ခာကိုယူလော့ဟု တရား စီရင်သော အမတ်ကြီးသည်ဆို၏။ ဤအဆုံးအဖြတ်ကိုရ၍ ဆုံးဖြတ်ရာအရပ်မှ ထွက်ခဲ့သော် ထိုပြည့်တန်ဆာမအား တယောက်သောယောက်ျားသည် တထောင်သောဥစ္စာကို ပေး၏။ ဥစ္စာကို ယူအံ့သောငှါ ထိုပြည့်တန်ဆာမ၏ လက်ကို ဖြန့်သောကာလ၌ သိကြားမင်းသည် ကိုယ်ကို ပြ၏။ ထိုပြည့်တန် ဆာမသည် ငါ့အား သုံးနှစ်အထက်၌ တထောင်သောဥစ္စာကို ပေးသောယောက်ျားသည် လာ၏။ အမောင့်အသပြာတို့ဖြင့် ငါ့အား အလိုမရှိဟုဆို၍ လက်ကို ခွေ၏။ သိကြားမင်းသည် မိမိကိုယ်ကို ဘန်ဆင်း၍လျှင် တက်သစ်သော နေလုလင်ကဲ့သို့ ထွန်းပလျက် ကောင်းကင်၌ တည်၏။ မြို့အလုံး၌ လူများသည် စည်းဝေး၏။ သိကြားမင်းသည် လူများ၏အလယ်၌ ငါသည်ကား ဤမိန်းမအား စုံစမ်းသည်၏အစွမ်းဖြင့် သုံးနှစ်အထက်၌ တထောင်သော ဥစ္စာကိုပေး၏။ သီလစောင့်သော သူတို့မည် သည်ကား ဤသို့ သဘောရှိသည်ဖြစ်၍ စောင့်ကုန်လော့ဟု ပြည့်တန်ဆာမ၏အိမ်ကို ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် ပြည့်စေ၍ ယနေ့မှစ၍ မမေ့မလျော့ ဖြစ်ဟု ပြည့်တန်ဆာမကို ဆုံးမ၍ နတ်ပြည်သို့လျှင် သွား၏။ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် ယူအပ်ပြီးသောအခကို မကျေစေမူ၍သာလျှင် ယောက်ျားတယောက်သည် ပေးအပ်သောအခကို ယူအံ့သောငှါ လက်ဖြန့်၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် သီလသည် ငါ့ကို မနှစ်သက်စေနိုင်၊ ထိုကြောင့် သင်တို့အား ပေးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ပယ်၏။ ထိုအခါ ပြည့်တန်ဆာမကို တမန်တို့သည် လက်ဖြန့်ကာမျှဖြင့် သီလပျက်ခြင်းမည်သည် မရှိ၊ ဤသီလမည်သည်ကား အလွန်စင်ကြယ်သည် ဖြစ်၏ဟု ဆို၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမ၏ အထံ၌ သီလကိုယူ၍ ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၏။
ဤသို့ တကျိပ်တယောက်သော သူတို့၏သီလကို ရွှေပြား၌ ရေးကုန်၍ ဒန္တပုရမြို့သို့ သွား၍ ကာလိင်္ဂမင်းအား ရွှေပြားကိုပေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ ကာလိင်္ဂမင်းသည် ထိုကုရုဓမ္မ၌တည်၍ ပဉ္စသီတို့ကို ဖြည့်၏။ ထိုခဏ၌ အလုံးစုံသော ကာလိင်္ဂတိုင်း၌ မိုဃိးသည် ရွာ၏။ ဘေးသုံးပါးတို့သည် ငြိမ်းကုန်၏။ တိုင်းနိုင်ငံသည် ဘေးဘျမ်းမ်းမရှိ၊ ဝပြောသာယာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် အသက်ထက်ဆုံး ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ပရိသတ်နှင့်တကွ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာဖြစ်ကုန်၏ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ ပြည့်တန်ဆာမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ပုဏ္ဏမထေရ်သည် ထိုအခါ တံခါးစောင့် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကစ္စည်းမထေရ်သည် ထိုအခါ ကြိုးတိုင်းအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်သည် ထိုအခါ တင်းခြင်အမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် ထိုအခါ သူဌေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အနုရုဒ္ဓါမထရျေသည် ထိုအခါ ရထား ထိန်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကဿပမထေရ်သည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏား ဖြစ်သွားပြီ၊ ယခုအခါ နန္ဒပညာရှိသည် ထိုအခါ အိမ်ရှေ့မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ အခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ မိဖုယားကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မယ်တော်မာယာသည် ထိုအခါ မင်း၏မယ်တော် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကောရဗျမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကုရုဓံငါး၊ ကိုယ်ကျင့်ထား၊ တိုင်းကားပြည်နယ် ဝဖြိုးကြွယ်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုရုဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၇။ ရောမကဇာတ်
ခို နှင့် ရသေ့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝဿာနိ ပညာသ သမာဓိကာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရောမကဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မြတ်စွာဘုရားအား သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ထင်ရှားသလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခိုမျိုး၌ဖြစ်၍ များစွာသောခိုတို့ဖြင့် ခြံရံလျက် တောအရပ်ဝယ် တောင်လိုဏ်၌နေ၏။ မထင်ရှားသော သီလရှိသောရသေ့သည် ထိုခိုတို့၏နေရာအရပ်မှ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ တခုသော ပစ္စန္တရစ်ရွာကိုမှီ၍ ကျောင်းဆောက်၍ တောင်လိုဏ်၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရံခါရံခါ ရသေ့၏ အထံသို့သွား၍ တရားနာ၏။ ရသေ့သည် ထိုအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ဖဲ၏။ ထိုအခါ တပါးသော ကောက်ကျစ်သော ရသေ့သည် လာလတ်၍ ထိုလိုဏ်၌နေ၏ ဘုရားလောင်းသည် ခိုအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုရသေ့ကိုဆည်းကပ်၍ ပဋိသန္ထာရ ပြု၍ ကျောင်း၌ကျက်စား၍ တောင်မြောင်ချောက်ကြား၏အနီး၌ အစာယူ၍ ညအခါ မိမိနေရာသို့ သွား၏။ ကောက်ကျစ်သော ရသေ့သည် ထိုအရပ်၌ အနှစ်ငါးဆယ်ကျော် နေ၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ပစ္စန္တရစ်ရွာသားတို့သည် ခိုသားကို ကောင်းစွာစီရင်၍ လှူကုန်၏။ ရသေ့သည် ခိုသား၌ ရသတဏှာဖြင့်တပ်စွန်း၍ အဘယ်မည်သော အသားနည်းဟု မေး၍ ခိုသားတည်းဟု ကြား၍ ငါ၏ ကျောင်း၌ များစွာကုန်သော ခိုတို့သည် ကျက်စားလာကုန်၏။ ထိုခိုတို့ကိုသတ်၍ အသားကိုစားခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုရသေ့သည် ဆန့် ထောပတ် နို့ဓမ်းနို့ရည် ငြုတ်အစရှိသည်တို့ကိုဆောင်၍ လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ထား၍ ဆောက်ပုတ်ကို သင်္ကန်းစွန်းဖြင့်ဖုံး၍ ခိုတို့၏လာခြင်းကို မျှော်လျက် ကျောင်းတံခါး၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ခိုအပေါင်း ခြံရံလျှက် လာ၍ ထိုရသေ့ကောက်၏ ပျက်သောအမူအရာကို မြင်၍ ဤရသေ့ပျက်သည် တပါးသောအခြင်းအရာဖြင့် နေ၏။ ငါတို့၏ ဆွေမျိုးတို့၏အသားကို စားလိုသလော၊ ထိုရသေ့ကို စုံစမ်းအံ့ဟု လေကြေ၌ရပ်၍ ရသေ့၏ ကိုယ်မှ ခိုသားနံ့နံ၍ ဤရသေ့သည် ငါတို့ကိုသတ်၍ အသားကို စားလို၏။ ထိုရသေ့၏အထံသို့ သွားခြင်းငှာမသင့်ဟု ခိုအပေါင်းတို့ကိုခေါ်၍ ဖဲ၏။ ရသေ့သည် ထိုခိုမလာသည်ကို မြင်၍ ခိုတို့နှင့်တကွ သာယာသောစကားကိုဆို၍ အကျွမ်းဝင်သဖြင့် ကပ်လာကုန်သော ခိုတို့ကိုသတ်၍ အသားကို စားခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၍-
ဝသိမှ သေလဿ ဂုဟာယ ရောမက။
အသင်္ခမာနာ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တာ၊
ဟတ္ထတ္တမာယန္တိ မမဏ္ဍဇာ ပုရေ။
ဘဇန္တိ အညံ ဂိရိကန္ဒရံ ဒိဖာ။
န နူန မညန္တိ မမံ ယထာ ပုရေ။
စိရပ္ပဝုတ္ထာ အထ ဝါ န တေ ဣမေ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၇၉။ ရောမက၊ ကောင်းစွာသွေးအပ်သော သန္တာအဆင်းနှင့် တူသော မျက်စိရှိသော ခို။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ပညာသ သမာဓိကာနိ၊ ငါးဆယ် အလွန်ရှိကုန်သော။ ဝဿာနိ၊ နှစ်တို့ပတ်လုံး။ သေလဿ၊ တောင်၏။ ဂုဟာယ၊ လိုဏ်၌။ ဝသိမှ၊ နေကုန်ပြီ။ ပုရ၊ ရှေး၌။ အဏ္ဍဇာ၊ ခိုတို့သည်။ အသင်္ကမာနာ၊ ရွံရှာခြင်း ကင်းကုန်သည်ဖြစ်၍။ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တာ၊ ငြိမ်းသောစိတ် ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍။ မမ၊ ငါ၏။ ဟတ္ထတ္တံ၊ လက်ဖြင့်မှီသော အရပ်သို့။ အာယန္တိ၊ လာကုန်၏။
၈၀။ ဝက္ကင်္ဂ၊ ခို။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ တေ ဒိဇာ၊ ထိုခိုတို့သည်။ ကိမတ္ထံ၊ အဘယ်အကျိုးငှါ။ ဥဿုကာ၊ လုံ့လပြုကုန်သည်ဖြစ်၍။ အညံ၊ တပါးသော။ ဂိရိကန္ဒရံ၊ တောင်ချောက်သို့။ ဘဇန္တိ၊ ပျံကုန်ဘိသနည်း။ မမံ၊ ငါ့ကို။ ဣမေ၊ ဤခိုတို့သည်။ ပုရေယထာ၊ ရှေး၌ကဲ့သို့။ န မညန္တိ နူန၊ မအောက်မေ့ကုန်သည်ထင်၏။ ဣမေ၊ ဤခိုတို့သည်။ စိရပ္ပတ္ထာ၊ ကြာမြင့်စွာ အရပ်တပါး၌ နေကုန်ပြီး၍။ အစ္စယေန၊ ရှည်စွာသောကာလကို လွန်သဖြင့်။ မံ၊ ကို။ န ဇာနန္တိ နူန၊ မသိကြကုန်ယောင်တကား။ အထ ဝါ၊ ထိုသို့တည်း မဟုတ်မူကား။ ဣမေ၊ ဤခိုတို့သည်။ တေ၊ ထိုကြာမြင့်စွာ နေကုန်သော ခိုတို့သည်။ န ဟောန္တိ နူန၊ မဟုတ်လေကုန်သလော။
ထိုစကားကိုကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် နောက်သို့ဆုတ်၍ တည်ပြီးလျှင်-
သောယေဝ တွံ တေ မယမသ္မ နာညေ။
စိတ္တဉ္စ တေ အသ္မိံ ဇနေ ပဒုဋ္ဌံ၊
အာဇီဝိကာ တေန တမုတ္တသာမ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သောဤဂါထာကိုဆို၏။
၈၁။ အာဇီဝိကာ၊ အသက်မွေးခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ရဟန်းပြုသော ရှင်ရသေ့ပျက်။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ တံ၊ သင့်ကို။ ဇာနာမ၊ သိကုန်၏။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ န သမ္ပမူဠှာ၊ မမိုက်မဲ မတွေဝေကုန်။ တွံ၊ သင်သည်သာလျှင်။ သောယေဝ၊ ထိုရှေးက ရသေ့ပင်တည်း။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ တေ၊ ထိုကြာမြင့်စွာနေကုန်သော ခိုတို့သည်သာလျှင်။ အသ္မ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ အညေ၊ တပါးကုန်သော ခိုတို့သည်။ န အသ္မ၊ မဖြစ်ကုန်။ အသ္မိံ ဇနေ၊ ဤခိုအပေါင်း၌။ တေ၊ သင်၏။ စိတ္တဉ္စ၊ စိတ်သည်ကား။ ပဒုဋ္ဌံ၊ ပြစ်မှား၏။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ တံ၊ သင့်ကို။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဥတ္တသာမ၊ ထိတ်လန့်ကုန်၏။
ကောက်ကျစ်သော ရသေ့သည် ငါ့ကို ဤခိုတို့သည် သိပြီဟု ဆောက်ပုတ်ကိုလွှတ်၍ အချင်းခို သွားလေတော့ ချွတ် ယွင်းလေ၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ရသေ့ကို ဘုရားလောင်းသည် ရှေးဦးစွာ ငါ့ကို ချွတ်ယွင်း၏။ အပါယ်လေးပါးတို့ကိုကား မချွတ်ယွင်း၊ အကယ်၍ ဤကျောင်း၌ နေအံ့၊ ရွာသားတို့အား ဤရသေ့သည် ခိုးသူတည်းဟု အကြောင်းကြား၍ သင့်ကို ဖမ်းစေအံ့၊ လျင်စွာ ပြေးလေလော့ဟု ရသေ့ကို ခြိမ်းချောက်၍ ဖဲလေ၏။ ရသေ့ကောက်သည် ထိုကျောင်း၌နေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၍ တပါးသော အရပ်သို့သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကောက် ကျစ်သော ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ရှေး၌နေသော သီလရှိသော ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခိုတို့၏အကြီး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နဂိုစိတ်ထား၊ ပျက်စိတ်ငြား၊ အခြား သူငါသိ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရောမကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၈။ မဟိံသရာဇဇာတ်
မျောက်ယုတ်မာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိမတ္ထ မဘိသန္ဓာယ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟိံသရာဇဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် လျှပ်ပေါ်သာ မျောက်တခုကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တဦးသော အမျိုးသားသည် မွေးကပ်သောမျောက်သည် ဆင်တင်းကုပ်သို့သွား၍ သီလရှိသော တခုသောဆင်၏ ကျောက်ကုန်း၌ နေ၍ ကျင်ကြီးကျင်ငယ် စွန့်၏။ ကျောက်ကုန်း၌ စင်္ကြံသွား၏။ ဆင်သည် သီလရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သည်းခံခြင်းဖြင့် အမျက်မထွက်၊ တနေ့သ၌ ထိုဆင်၏နေရာ၌ တပါးသော ကြမ်းသော ဆင်ငယ်သည် နေ၏။ ထိုမျောက်သည် ထိုသီလရှိသောဆင်လျှင်တည်းဟူသော အမှတ်ဖြင့် ကြမ်းသောဆင်၏ ကျောက်ကုန်းသို့ တက်၏။ ထိုအခါ မျောက်ကို ဆင်သည် လျင်မြန်စွာ နှာမောင်းဖြင့်ယူ၍ မြေ၌ချထား၍ ခြေဖြင့်နင်း၍ ကြေစေ၏။ ထိုအကြောင်းသည် ရဟန်း သင်္ဃာ၌ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ လျှပ်ပေါ်သော မျောက်သည် သီလရှိသော ဆင်ဟူသော အမှတ်ဖြင့် ကျောက်ကုန်းသို့ တက်၏။ ထိုအခါ ထိုမျောက်ကို ထိုကြမ်းသောဆင်သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်လေသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုမျောက်သည် လျှပ်ပေါ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးအခါ ၌လည်း ဤအတူသာလျှင် လျှပ်ပေါ်သည်သာတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တအရပ်ဝယ် ကျွဲမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် အားနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ကြီးသောကိုယ် ရှိ၏။ တောင်ခြေရင်း ချိုင့်ဝှမ်းရာ ခဲယဉ်းသော တောအုပ်တို့၌ ကျက် စားလျက် လှည့်လည်သော် တခုသော ချမ်းသာသော သစ်ပင်ရင်းကိုမြင်၍ အစာကိုယူပြီး၍ နေ့အခါ ထိုသစ်ပင်ရင်း၌ နေ၏။ ထိုအခါ တခုသော လျှပ်ပေါ်သော မျောက်သည် သစ်ပင်မှဆင်းသက်၍ ကျွဲ၏ ကျောက်ကုန်းသို့ တက်၏။ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်စွန့်၍ ချိုတို့ကိုင်၍ တွဲလျားဆွဲလျက် အမြီးတို့၌ ကိုင်၍ ပုခက်လွှဲသကဲ့သို့ပြု၍ ကစား၏။ ဘုရားလောင်းသည် သည်းခံခြင်း ချစ်ခြင်း သနားခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုမျောက်သည် ထိုမရိုမသေ ကျင့်ခြင်းကို နှလုံးမပြု၊ မျောက်သည် အဖန် တလဲလဲ ထို့အတူသာလျှင် ပြုကျင့်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုသစ်ပင်ရင်း၌နေသောနတ်သည် သစ်ခွကြား၌တည်၍ ထိုကျွဲမင်းကို မျောက်ပျက်၏ မထေမဲ့မြင်ပြုခြင်းကို သည်းခံဘိ၏။ ထိုမျောက်ပျက်ကို မြစ်လော့ဟု ဆို၍ ထိုအနက်ကို ပြလိုရကား-
သဗ္ဗကာမဒဒဿေဝ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ တိတိက္ခသိ။
ဘိယျော ဗာလာ ပကုဇ္ဈေယျုံ၊ နော စဿ ပဋိသေဓကော။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၈၂။ မဟိံသရာဇ၊ ကျွဲမင်း။ သဗ္ဗကာမဒဒဿ၊ အလုံးစုံသော အလိုကို ပေးတတ်သော အရှင်၏။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲကို။ တိတိက္ခသိ ဣဝ၊ သည်းခံသကဲ့သို့။ ကိမတ္တံ၊ အဘယ်အကျိုးကို။ အဘိသန္ဓာယ၊ ရည်၍။ လဟုစိတ္တဿ၊ ပေါ့သောစိတ်ရှိသော။ ဒုဗ္ဘိနော၊ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောမျောက်၏။ ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ ဤဆင်းရဲကို။ တိတိက္ခသိ၊ သည်းခံဘိသနည်း။
၈၃။ ဧတံ၊ ထိုမျောက်ကို။ သိင်္ဂေန စ၊ ချိုဖြင့်လည်း။ နိဟနာဟိ၊ သတ်လိုက်ပါလော။ ပဒသာ စ၊ ခွါဖြင့်လည်း။ အဓိဋ္ဌဟ၊ သေအောင် သတ်လော့။ ပဋိသေဓကော၊ တားမြစ်ခြင်းသည်။ နော စဿ၊ မဖြစ်ငြားအံ့။ ဗာလာ၊ မိုက်ကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ ဘိယျော၊ အဖန်တလဲလဲ။ ပကုဇ္ဈေယျုံ၊ ညှဉ်းဆဲကုန်ရာ၏။
ထိုစကားကို ကြား၍ ဘုရားလောင်းသည် သစ်ပင်စောင့်နတ် ငါသည် ဤမျောက်ထက် အမျိုးအနွယ် အစရှိသည်တို့ဖြင့် လွန်မြတ်သည် ဖြစ်လျက် ဤမျောက်၏အပြစ်ကို အကယ်၍ သည်းမခံအံ့၊ အဘယ်မှာ ငါ၏နှလုံးအလိုသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်နိုင်အံ့နည်း၊ ဤမျောက်သည်ကား ငါ့ကိုကဲ့သို့ တပါးသောကျွဲကိုလည်း ထင်မှတ်၍ မရိုသေသောအမှုကို ပြုလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ကြမ်းကုန်သော ကျွဲတို့သည် ဤမျောက်ကား ဤသို့ပြု၏ဟု သတ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသို့သော တပါးသော ကျွဲတို့သည်သတ်၍ ထိုမျောက်၏ သေခြင်းကြောင့် ငါ့အား ဆင်းရဲမှ၎င်း ပါဏာတိပါတမှ၎င်း လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုဆိုလို၍-
တေ နံ တတ္ထ ဝဓိဿန္တိ၊ သာ မေ မုတ္တိ ဘဝိဿတိ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်ဖြစ်သောဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၄။ ရုက္ခဒေဝတာ၊ ရုက္ခစိုဝ်းနတ်မင်း။ အယံ၊ ဤမျောက်သည်။ မမေဝ၊ ငါ့ကိုကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ မညမာနော၊ အောက်မေ့၍။ အညေပိ၊ တပါးသော ကျွဲတို့ကိုလည်း။ ကရိဿတိ၊ ပြုလတ္တံ့။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ တေ၊ ထိုကျွဲတို့သည်။ နံ၊ ထိုမျောက်ကို။ ဝဓိဿန္တိ၊ သတ်ကုန်လတ္တံ့။ သာ၊ ထိုသတ်ခြင်းသည်။ မေ၊ ငါ့အား။ မုတ္တိ၊ ဆင်းရဲခြင်း ပါဏာတိပါတဖြစ်ခြင်းမှ လွတ်ခြင်းငှါ။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။
နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် တပါးသော အရပ်သို့သွား၏။ တပါးသော ကြမ်းသော ကျွဲသည် ထိုအရပ်သို့ လာ၍ နေ၏။ ပျက်ချော်သော မျောက်သည် ဤကျွဲကား ထိုကျွဲကောင်းလျှင်တည်းဟု အမှတ်ရှိသဖြင့် ထိုကျွဲ၏ ကျောက်ကုန်းသို့တက်၍ ထို့အတူသာလျှင် မရိုမသေသောအကျင့်ကို ကျင့်၏။ ထိုအခါ ထိုမျောက်ကို ထိုကျွဲသည် ခါလျက် မြေ၌ကျစေ၍ ချိုဖြင့် ရင်၌ဘောက်၍ ခြေတို့ဖြင့်နင်း၍ ကြေစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ယခုအခါ ဤကြမ်းသောဆင်သည် ထိုအခါ ကြမ်းသောကျွဲ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဤမျောက်သည် ထိုအခါ ပျက်သောမျောက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သီလရှိသောကျွဲမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မျိုးဇာတ်နွယ်မှာ၊ တူတုံပါလည်း၊ မှတ်ရာတူဖြင့်၊ မူမကျင့်လင့်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟိံသရာဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၉။ သတပတ္တဇာတ်
ရန်သူ မိတ်ထင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယထာ မာဏာဝကော ပန္ထေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသတပတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ပဏ္ဍုကလောဟိတက ရဟန်းတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့တွင် မေတ္တိယဘူမဇက ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ကိုမှီ၍ နေကုန်၏။ အဿဇိပုနဗ္ဗသုက ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည် ကီဋာဂိရိကိုမှီ၍ နေကုန်၏။ ဤပဏ္ဍုကလောဟိတက ရဟန်းနှစ်ပါးတို့သည်ကား သာဝတ္ထိပြည်ကိုမှီ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေကုန်၏။ တရားသဖြင့်ငြိမ်းပြီးသော အဓိကရုဏ်းကို လှန်၍ ဖြစ်စေပြန်ကုန်၏။ အကြင်ရဟန်းတို့သည် ထိုပဏ္ဍုကလောဟိတကတို့၏တကွ မြင်ဘူး ဆည်းကပ်ဘူးသော အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့အားလည်း ထောက်ပံ့ခိုင်စေကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့သည် ထိုရဟန်းတို့နှင့် အမျိုးအားဖြင့်၎င်း အနွယ်အားဖြင့်၎င်း သီလအားဖြင့်၎င်း ဝတ်အစရှိသည်တို့ဖြင့်၎င်း မတူကုန်၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့အောက် ယုတ်ကုန်၏။ သင်တို့သည် မိမိအယူကို စွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းတို့သည် သင်တို့ထက် အလွန်ထင်စွာ ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ အစရှိသည်တို့ကိုဆို၍ အယူကို လွတ်စိမ့်သောငှါမပေးကုန်၊ ထိုကြောင့် ခိုက်ရန်ငြင်းခုံခြင်း အထူးထူးအပြားပြား ပြောဆိုခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအရာ၌ ရဟန်းတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ ပဏ္ဍုကလောဟိတက ရဟန်းတို့ကိုခေါ်စေ၍ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် မိမိ၏ငြိမ်းလေပြီးသော အဓိကရုဏ်းကို လှန်ကြကုန်သောဟူသည် တပါးကုန်သော ရဟန်းတို့အားလည်း အယူကို စွန့်စိမ့်သောငှာ မပေးကြကုန်သောဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ သင်တို့၏အမူအရာသည် ခေါက်ရှာငှက်နှင့် လုလင်၏ အမူအရာကဲ့သို့ ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မထင်ရှားသော ကာသိရွာဝယ် တဦးသော အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် လယ်လုပ်ခြင်း ကုန်သွယ်ခြင်း အစရှိသည်ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို မပြုမူ၍ ငါးရာကုန်သော ခိုးသူတို့ကိုယူ၍ ထိုခိုးသူတို့၏အကြီးဖြစ်၍ ခရီးသွားတို့ကို လုယက်ခြင်း အိမ်ခြံစပ်ကိုဖြတ်၍ ခိုးယူခြင်း အစရှိသည်တို့ကိုပြု၍ အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ တယောက်သော သူကြွယ်သည် တယောက်သော ဇနပုဒ်သားအား အသပြာတထောင် ပေး၍ တဖန်မယူမူ၍ သေ၏။ ထိုသူကြွယ်၏မယားသည် နောက်အခါ နာ၍ သေရာညောင်စောင်း၌ အိပ်သည်ရှိသော် သားကိုခေါ်၍ ငါ့သား သင့်အဘသည် တယောက်သောသူအား တထောင်သော အသပြာကိုပေး၍ မယူမူ၍လျှင် သေ၏။ ငါသည်လည်း အကယ်၍ သေငြားအံ့၊ ထိုသူသည် သင့်အား မပေးလတ္တံ့၊ သွားချေ အသက်ရှိစဉ်လျှင် ထိုသူကိုပေးစေ၍ ယူချေလောဟုဆို၏။ ထိုလုလင်သည် ကောင်းပြီဟု ထိုဇနပုဒ်သို့သွား၍ အသပြာတို့ကို ရ၏။ ထိုလုလင်၏အမိသည် သေ၍ သား၌ချစ်သဖြင့် သား၏လာရာလမ်း၌ ဥပပါတ်မြေခွေးမ ဖြစ်၏။
ထိုအခါ ထိုခိုးသူကြီးသည် ခရီးသွားတို့ကို လုယက်လျှက် ပရိသက်နှင့်တကွ ထိုခရီး၌နေ၏။ ထိုအခါ ထိုမြေခွေးမသည် သား တောအုပ်ဝသို့ ရောက်သည်ရှိသော် အမောင် တော အုပ်သို့ မသွားလင့်၊ ထိုတောအုပ်၌ ခိုးသူတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် သင့်ကိုသတ်၍ အသပြာတို့ကို ယူကုန်လတ္တံ့ဟု အဖန်တလဲလဲ ခရီးသို့ဖြတ်သန်း၍ တား၏။ ထိုလုလင်သည် ထိုအကြောင်းကို မသိ၍ ယုတ်မာသော မြေခွေးမသည် ငါ၏လမ်းကို ဖြတ်သန်း၏ဟု ထိုမြေခွေးမကို ခဲ လှံတံ ကိုင်၍ ပစ်ခတ်၍ ပြေးစေပြီးသော် တောအုပ်သို့သွား၏။ ထိုအခါ တခုသော ခေါက်ရှာငှက်သည် ယောက်ျား၏ လက်၌ အသပြာတထောင်ရှိ၏။ ဤယောက်ျားကိုသတ်၍ အသပြာကို ယူကုန်လော့ဟု မြည်လျှက် ခိုးသူတို့သို့ ရှေးရှုပျံ၏။ လုလင်သည် ထို ခေါက် ရှာငှက် ပြုသောအကြောင်းကိုမသိ၍ ဤငှက်ကား မင်္ဂလာငှက်တည်း၊ ယခု ငါ့အား မင်္ဂလာဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ အရှင်မြည်လော့ အရှင်မြည်လော့ဟု ဆို၍ လက်အုပ်ချီ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့၏ မြည်သံကို သိ၏။ ထိုလုလင်နှင့် ခေါက်ရှာငှက်တို့၏ အမူ အရာကို မြင်၍ ဤမြေခွေးမသည် ဤလုလင်၏အမိ ဖြစ်ရာ၏။ ထိုကြောင့် မြေခွေးမသည် ဤလုလင်ကို သတ်၍ အသပြာတို့ကို ယူလတ္တံ့ဟု ကြောက်၍ လုလင်ကို မြစ်၏။ ဤခေါက်ရှာ ငှက်သည်ကား လုလင်၏ ရန်သူ ဖြစ်ရာ၏။ ထိုကြောင့် ထိုခေါက် ရှာငှက်သည် ဤလုလင်ကို သတ်၍ အသပြာတို့ကို ယူကုန်လော့ဟု ငါတို့အား ကြား၏။ ဤလုလင်သည်ကား ထိုအကြောင်းကို မသိ၍ အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိသောအမိကို ခြိမ်းချောက်၍ပြေးစေ၏။ အကျိုးမဲ့ကိုအလိုရှိသော ခေါက်ရှာ ငှက်အား ငါ၏ အကျိုးကို အလိုရှိ၏ဟုအမှတ်ရှိသဖြင့် လက်အုပ် ချီ၏။ ဤလုလင်သည်ကား မိုက်လေစွဟု ကြံ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဘုရားလောင်းဖြစ်သော ယောက်ျား မြတ်တို့အားလည်း မညီညွတ်သော ပဋိသန္ဓေယူခြင်း အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဤသို့ သူတပါးတို့၏ ဥစ္စာကို ခိုးယူခြင်းသည် ဖြစ်၏။ နက္ခတ်အပြစ်ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏။
လုလင်သည် လာလတ်၍ ခိုးသူတို့၏ အပိုင်းအခြားအတွင်းသို့ ရောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုလုလင်ကို ယူခဲ့စေ၍ အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟု မေး၏။ ဗာရာဏသီ ပြည်၌ နေသတည်းဟု ဆို၏။ အဘယ်သို့ သွားသနည်းဟု မေး၏။ တခုသောရွာ၌ ရအပ်သော တထောင်သော အသပြာရှိ၏။ ထိုအရပ်သို့ သွား၏ဟု ဆို၍ သင်သည် ရခဲ့သလောဟု မေးလတ်သော် ရခဲ့၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်သူသည် သင့်ကို စေသနည်းဟု မေး၏။ အကျွန်ုပ်အဘ သေသည်ရှိသော် အမိသည်လည်း နာ၏။ ထိုအမိသည် သေလတ်သော် ဤသားသည် မရရစ်လတ္တံ့ ဟုထင်မှတ်၍ အကျွန်ုပ်ကို စေ၏ဟု ဆို၏။ ယခု သင့်အမိ၏ အကြောင်းကို သိ၏လောဟု မေး၏။ အရှင်မသိဟု ဆို၏။ သင့်အမိသည် သင်ထွက်သည် ရှိသော်လျှင် သေ၍ သား၌ချစ်ခြင်းကြောင့် မြေခွေးမဖြစ်၍ သင်၏သေခြင်းမှ ကြောက်သောကြောင့် ခရီးအကြား၌ သင့်လမ်းကို ဖြတ် သန်း၍ သင့်ကို တားမြစ်၏။ သင်သည် ထိုမြေခွေးမကို ခြိမ်းချောက်၍ ပြေးစေ၏။ ခေါက်ရှာငှက်သည်ကား သင်၏ ရန်သူဖြစ်၏။ ထိုခေါက်ရှာငှက်သည် လုလင်ကို သတ်၍ အသပြာတို့ကို ယူကုန်လော့ဟု ငါတို့အား ကြားလာ၏။ သင်သည် မိမိ၏ မိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိသော အမိကို ငါ၏ အကျိုးမဲ့ကို အလိုရှိ၏ဟု ထင်မှတ်၏။ အကျိုးမဲ့ကို အလိုရှိသော ခေါက်ရှာ ငှက်ကို ငါ၏အကျိုးကို အလိုရှိ ၏ဟု ထင်မှတ်၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့အား ပြုအပ်သော ကျေးဇူးမည်သည်မရှိ၊ သင့်အမိ၏ ကျေးဇူးတို့သည်ကား များကုန်၏။ ထိုအမိကျေးဇူးတို့ကိုရည်၍ တထောင်သော အသပြာတို့ကို ယူ၍ သင်သွားလေလော့ဟု လွှတ်လိုက်လေ၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
အတ္ထကာမံ ပဝေဒေန္တိံ၊ အနတ္ထကာမာတိ မညတိ။
အနတ္ထကာမံ သတပတ္တံ၊ အတ္ထကာမောတိ မညတိ။
ဟိတေဘိ ဝစနံ ဝုတ္တော၊ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝါမတော။
တဉှိ သော မညတေ မိတ္တံ၊ သတပတ္တံဝ မာဏဝေါ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၈၅။ ပန္ထေ၊ ခရီး၌။ မာဏဝကော၊ လုလင်သည်။ ဝနဂေါစရိံ၊ တော၌ ကျက် စားသော။ အတ္ထကာမံ၊ မိမိအကျိုးကို အလိုရှိ၍။ ပဝေဒေန္တိံ၊ အကျိုးကိုကြားသော။ သိင်္ဂါလိံ၊ မြေခွေးမကို။ အနတ္ထကာမာတိ၊ အကျိုးမဲ့ကို အလို ရှိ၏။ မညတိ ယထာ၊ အောက်မေ့သကဲ့သို့။ အနတ္တကာမံ၊ အကျိုးမဲ့ကိုအလိုရှိသော။ သတပတ္တံ၊ ခေါက်ရှာငှက်ကို။ အတ္ထကာမောတိ၊ အကျိုးကို အလိုရှိ၏ဟူ၍။ မညတိ ယထာ၊ အောက်မေသကဲ့သို့။
၈၆။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ဧကစ္စော၊ အချို့သော။ တာဒိသော၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော။ ပုဂ္ဂလော၊ ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တာဒိသော၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဟိတေဘိ၊ အစီးအပွားတို့ဖြင့်။ ဝစနံ၊ အဆုံးအမစကားကို။ ဝာတ္တော၊ ဆိုအပ်သည်ရှိသော်။ ဝါမတော၊ အယုတ်အားဖြင့်။ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ ယူ၏။
၈၇။ ယေ စ ခေါ၊ အကြင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း။ နံ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ပသံသန္တိ၊ ချီးမွမ်းကုန်၏။ ဘယာ၊ ဘေးကိုပြသဖြင့်။ ဥက္ကံသယန္တိ ဝါ၊ ချီးမြှောက် သည်မူလည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တံ ဟိ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာလျှင်။ မာဏဝေါ၊ လုလင်သည်။ သတပတ္တံ၊ ခေါက်ရှာငှက်ကို။ မိတ္တံ၊ မိတ်ဟူ၍။ မညတေ ဣဝ၊ အောက်မေ့ သကဲ့သို့တည်း။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ခိုးသူတို့၏ အကြီး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိတ်စစ်ကိုပစ်၊ ရန်သူချစ်၊ လူညစ် ထုံးဓလေ့
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သတပတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ဥဒပါနဝဂ်
၁၀။ ပုဋဒူသကဇာတ်
အထုပ်ဖျက် မျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဒ္ဓါဟိ နူန မိဂရာဇာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပုဋဒူသကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော အထုပ်ကို ဖျက်ဆီးတတ် သူငယ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော အမတ်သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသင်္ဃာကို ဘိတ်၍ ဥယျာဉ်၌နေစေ၍ အလှူပေးသည်ရှိသော် ဆွမ်းမဘုဉ်းပေးမီအကြား၌ ဥယျာဉ်၌ လှည့်လည်လိုကုန်သော အရှင်တို့သည် လှည့်လည်စေကုန်သတည်းဟု။ လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့သည် ဥယျာဉ်၌ လှည့်လည်ကုန်၏။ ထိုခဏ၌ ဥယျာဉ်စောင့်သည် အရွက်နှင့်ပြည့်စုံသော သစ်ပင်သို့တက်၍ ကြီးကုန် ကြီးကုန်သော အရွက်တို့ကိုခူး၍ ဤအထုပ်ကား ပန်းထုပ် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအထုပ်ကား သစ်သီးထုပ်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အထုပ်ကိုပြု၍ သစ်ပင်ရင်းသို့ ချ၏။ ထိုဥယျာဉ်စောင့်၏ သူငယ်သည် ချတိုင်း ချတိုင်းသော အထုပ်တို့ကို ဖျက်ဆီး၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားအား လျှောက်ကြကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဤသူငယ်သည် အထုပ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အထုပ်ကို ဖျက်ဆီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ တဦးသော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် အိမ်၌နေလျက် တနေ့သ၌ တစုံတခုသော ပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် ဥယျာဉ်သို့ သွား၏။ ထိုဥယျာဉ်၌ များစွာကုန်သော မျောက်တို့သည် နေကုန်၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ဤနည်းဖြင့် သစ်ရွက်ထုပ်တို့ကို ချ၏။ မျောက်ကြီးသည် ချတိုင်းချတိုင်းကုန်သော သစ်ရွက်ထုပ်တို့ကို ဖျက်ဆီး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမျောက်ကြီးကိုခေါ်၍ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ချအပ်သော သစ်ရွက်ထုပ်ကို ဖျက်ဆီး၍ တပါးသော အလွန်နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော သစ်ရွက်ထုပ်ကို ပြုလိုယောင်တကားဟုဆို၍-
တထာ ဟိ ပုဋံ ဒူသေတိ၊ အညံ နူန ကရိဿတိ။
ဟူသော ရှေးဦးကသောဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၈။ မိဂရာဇာ၊ မျောက်မင်းသည်။ အဒ္ဓါ ဟိ၊ စင်စစ်လျှင်။ ပုဋကမ္မဿ၊ သစ်ရွက်ထုပ်သောအမှု၌။ ကောဝိဒေါ နူန၊ လိမ္မာ ယောင်တကား။ တထာဟိ၊ ထို့ကြောင့်လျှင်။ ပုဋံ၊ အထုပ်ကို။ ဒူသေတိ၊ ဖျက်ဆီး၏။ အညံ၊ တပါးသော နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော အထုပ်ကို။ ကရိဿတိ နူန၊ ပြုလတ္တံ့လာ။
ထိုစကားကိုကြား၍ မျောက်သည်-
ကတံ ကတံ ခေါ ဒူသေမ၊ ဧဝံ ဓမ္မမိဒံ ကုလံ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၉။ အမ္ဘော ပုရိသ၊ အို ယောက်ျား။ မေ၊ ငါ၏။ မာတာ ဝါ၊ အမိသည်၎င်း။ ပိတာ ဝါ၊ အဘသည်၎င်း။ ပုဋကမ္မဿ၊ သစ်ရွက်ထုပ်သော အမှု၌။ န ကောဝိဒေါ၊ မလိမ္မာ။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ကတံ ကတံ ခေါ၊ ပြုတိုင်းပြုတိုင်းသော သစ်ရွက်ထုပ်ကိုသာလျှင်။ ဒူသေမ၊ ဖျက်ဆီးကုန်၏။ ဣဒံ ကုလံ၊ ဤမျောက်မျိုးသည်။ ဧဝံ ဓမ္မံ၊ ဤသို့ ဖျက်ဆီးတတ်သော သဘောရှိ၏။
ထိုစကားကိုကြားလျှင် ဘုရားလောင်းသည်-
မာ ဝေါ ဓမ္မံ အဓမ္မံ ဝါ၊ အဒ္ဒသာမ ကုဒါစနံ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၀။ မိဂရာဇာ၊ မျောက်မင်း။ ယေသံ ဝေါ၊ အကြင် သင်တို့၏။ ဓမ္မော၊ တရားသည်။ ဧဒိသော၊ ဤသို့ သဘောရှိ၏။ အဓမ္မော ပန၊ တရားမဟုတ်သော အကျင့်မည်သည် တမူကား။ ကီဒိသော၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိအံ့နည်း။ ဝေါ၊ သင်တို့၏။ ဓမ္မံ ဝါ၊ တရားကို၎င်း။ အဓမ္မံ ဝါ၊ တရားမဟုတ်သော အကျင့်ကို၎င်း။ ကုဒါစနံ၊ တရံတဆစ်။ မာ အဒ္ဒသာမ၊ ငါတို့မမြင်လိုကုန်။
ဤသို့ဆို၍ မျောက်အပေါင်းကို ကဲ့ရဲ့၍ ဖဲ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အထုပ်ကို ဖျက်ဆီးသော သူငယ်သည် ထိုအခါ မျောက်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မျောက်သတ္တဝါ၊ ဓမ္မတာ၊ မြင်ရာ တွေ့တိုင်းဖျက်
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပုဋဒူသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၁။ အဗ္ဘန္တရဇာတ်
ကျေးစေတမန်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဗ္ဗန္တရံ နာမ ဒုမော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအဗ္ဘန္တရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် ယသောဓရာထေရီမအား သရက်သီးအရသာပေးခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဓမ္မစကြာတရားကို ဟောတော်မူပြီး၍ ဝေသာလီပြည် ကူဋာဂါရကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူသည်ရှိသော် ပဇာပတိဂေါတမီသည် သာကီဝင်မင်းသ္မီး ငါးရာတို့ကိုယူလျက်သွား၍ ရဟန်းအဖြစ်ကိုတောင်းပန်၍ သာမဏေ၏ အဖြစ်ကို၎င်း ပဉ္စင်း၏အဖြစ်ကို၎င်း ရ၏။ နောက်ကာလ၌ ငါးရာကုန်သော ထိုရဟန်းမိန်းမတို့သည် နန္ဒကောဝါဒသုတ်ကိုနာရ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား သာဝတ္ထိပြည်ကိုမှီ၍ သီတင်းသုံး နေတော်မူသည်ရှိသော် ရာဟုလာမယ်တော် ဗိမ္မာဒေဝီ မိဖုယားသည် လင်သည်ရဟန်းပြု၍ သဗ္ဗညူဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီ၊ သားလည်း ရဟန်းပြု၍ ဘုရားအထံတော်၌ နေပြီ၊ ငါသည် အိမ်၌ နေသဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ ငါလည်း ရဟန်းပြု၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့ သွား၍ ဘုရားကို၎င်း သားတော်ကို၎င်း မပြတ်ဖူး၍ နေအံ့ဟု ကြံ၍ ရဟန်းမိန်းမတို့၏ ကျောင်းသို့သွား၍ ရဟန်း ပြု၍ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့နှင့် တကွ သာဝတ္ထိပြည်သို့သွား၍ ဘုရားကို၎င်း ချစ်စွာသောသားကို၎င်း ဖူးမြင်လျှက် တခုသောရဟန်းမိန်းမတို့၏ကျောင်း၌ နေ၏။ ရာဟုလာ သာမဏေသည် လာ၍ မယ်တော်ကို ဖူးမြင်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထေရီမအား ဝမ်း၌ လေထ၏။ ထေရီမသည် ဖူးမြင်အံ့သောငှါ လာလတ်သော သားအား ဖူးမြင်ရန်ထွက်အံ့သောငှာ မတတ်နိုင်၊ တပါးကုန်သော ရဟန်းမိန်းမတို့သည်သာလျှင် လာလတ်၍ မချမ်းသာသောအဖြစ်ကို ပြောဆိုကုန်၏။ ရာဟုလာသာမဏေသည် မယ်တော်အထံသို့သွား၍ အဘယ်ကို ရခြင်းငှါ သင့်သနည်းဟု မေး၏။ အမောင် အိမ်၌နေစဉ် အကျွန်ုပ်အား သကာသကြားတို့ဖြင့် ဖျော်သော သရက်သီးရည်ကို သောက်သည်ရှိသော် လေနာသည် ငြိမ်ဘူး၏။ ယခု ဆွမ်းခံ၍ အသက်မွေးရကုန်၏။ အဘယ်မှာလျှင် သကာသကြားတို့ဖြင့် ဖျော်သော သရက်သီးရည်ကို ရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ သာမဏေသည် ရသော် ဆောင်ခဲ့အံ့ဟု ဆို၍ ထွက်သွား၏။ ထိုအရှင်ရာဟုလာ၏ ဥပဇ္ဈာယ်ကား အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်တည်း၊ သရဏဂုံဆရာကား အရှင်မောဂ္ဂလာန်မထေရ်တည်း၊ ဘထွေးတော်ကား အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်တည်း၊ ခမည်းတော်ကား သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားတည်း၊ အရှင်ရာဟုလာသည် ဤသို့ ကြီးစွာသောပြည့်စုံခြင်းရှိသည် ဖြစ်ငြားသော်လည်း တပါးသောသူ၏ အထံသို့ မသွားမူ၍ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏အထံသို့ သွား၍ ရှိခိုးလျက် မျက်နှာမသာသော အခြင်းအရာဖြင့် ရပ်၏။ ထိုအခါ ထိုရာဟုလာကို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ရာဟုလာ အဘယ်ကြောင့် မျက် နှာ မသာလျက် ရပ်သနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ် ၏အမိ ထေရီမအား လေနာနှိပ်စက်၏ဟု လျှောက်၏။ အဘယ်ကိုရခြင်းငှါ သင့်သလောဟု မေးသည်ရှိသော် သကာသကြားတို့ဖြင့် ဖျော်သော သရက်သီးရည်ဖြင့် ချမ်းသာ၏ဟု ဆို၏ဟူ၍ အရှင်ရာဟုလာသည် လျောက်၏။ ရာဟုလာ ထိုသို့ဖြစ်စေ, ရအံ့၊ မကြံလင့်ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် မိန့်တော်မူ၏။
အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် နက်ဖြန် အရှင်ရာဟု လာကို ခေါ်၍ သာဝတ္ထိပြည်ကိုဝင်၍ သာမဏေကို ဆွမ်းစားဇရပ်၌ နေစေ၍ မင်းအိမ်တံခါးသို့ ကြွ၏။ ကောသလမင်းသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်ကို မြင်၍ နေစေ၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ဥယျာဉ်စောင့်သည် ချိုစွာသော သရက်သီးမှည့်အထုပ်ကို ဆက်လာ၏။ မင်းသည် သရက်သီးခွံကိုခွဲ၍ သကာ သကြားကို ထည့်၍ မိမိကိုယ်တိုင်လျှင်နယ်၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်အား သပိတ်ကို ပြည့်စေ၍လှူ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မင်းအိမ်မှထွက်၍ ဆွမ်းစားဇရပ်သို့ သွား၍ ရာဟုလာသာမဏေအား ပေး၏။ သာမဏေသည် ထိုသရက်သီးရည်ကို ဆောင်၍ မယ်တော်အား ပေး၏။ ထေရီမအား သုံးဆောင်ကာမျှနှင့် ပင်လျှင် လေနာသည် ငြိမ်း၏။ မင်းသည်လည်း လူတို့ကို မထေရ်သည် ဤ၌နေ၍ သရက်သီးရည်ကို မသုံးဆောင်၊ သွားကြချေ။ တစုံတယောက်သောသူအား ပေးသောအဖြစ်ကို စုံစမ်းကြချေဟု စေ၏။ ထိုလုလင်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်နှင့်တကွသာလျှင် လိုက်၍ ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ မင်းအား လျှောက်၏။ မင်းသည် ကြံ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အကယ်၍ အိမ်၌နေငြားအံ့၊ စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရာဟုလာသာမဏေသည် သားကြီးရတနာဖြစ်လတ္တံ့၊ ယသောဓရာထေရီမသည် မိန်းမရတနာဖြစ်လတ္တံ့၊ အလုံးစုံသောစကြဝဠာ၌ မင်းအဖြစ်သည် ဘုရား, သားတော်ရာဟုလာ, ယသောဓရာထေရီတို့အားသာလျှင် ဖြစ်ရာ၏။ ငါတို့သည်ကား ဘုရား, သားတော်ရာဟုလာ ယသောဓရာထေရီတို့၏ အလုပ်အကျွေးဖြစ်ရာ၏။ ယခု ရဟန်းပြု၍ ငါတို့ကိုမှီလျက် နေကုန်သော သဗ္ဗညူ ဘုရားရှင်တို့၌ မေ့လျော့ခြင်းသည် ငါတို့အား မသင့်ချေဟု ကောသလမင်းကြီးကြ၏။ ကြံပြီး၍ ကောသလမင်းသည် ထိုအခါမှစ၍ မပြတ် ထေရီမအား သရက်သီးရည်ကို လှူစေ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ဗိမ္ဗာဒေဝီထေရီမအား သရက်သီးရည်ကို လှူသောအဖြစ်သည် ရဟန်းသင်္ဃာအား ထင်ရှား ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ဗိမ္ဗာဒေဝီ ထေရီမအား သက်သီးရည်ဖြင့် ရောင့် ရဲ စေသတတ်ဟူ၍ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ရာဟုလာ မယ်တော်ကို သာရိပုတ္တရာသည် သရက်သီးရည်ဖြင့် ရောင့်ရဲစေသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောင့်ရဲစေဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိရွာဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ အိမ် ထောင်ခြင်းကို ဖြစ်စေပြီး၍ မိဘတို့သည် လွန်လတ်သော် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ အဘိညာဉ်, သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ရသေ့အပေါင်း ခြံရံလျက် ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာဖြစ်၍ ကြာမြင့်သော ကာလလွန်သဖြင့် ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှ တောင်ခြေရင်းမှ သက်၍ ဒေသစာရီလှည့်လည်လတ်သော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်၍ ဥယျာဉ်၌ နေ၏။ ထိုအခါရသေ့အပေါင်း၏ သီလတန်ခိုးအားဖြင့် သိကြားနေရာသည် လှုပ်၏။ သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သော် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ဤရသေ့တို့အား နေရာမရစိမ့်သောငှါ လုံ့လပြုအံ့၊ ထိုအခါ ထိုရသေ့တို့သည် နေရာပျက်သဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ စိတ်၏တည်ကြည်ခြင်းကို မရကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် ငါ့အား ချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ အကြောင်းအသို့ရှိသနည်းဟု ဆင်ခြင်လတ်သော် မဇ္ဈိမယာမ်၏အခြားမဲ့၌ မင်းမိဖုယားကြီး၏ ကြက်သရေတိုက်သို့ဝင်၍ ကောင်းကင်၌ရပ်၍ အရှင်မိဖုယားကြီး သင်သည်
အကယ်၍ အဗ္ဘန္တရသရက်သီးမှည့်ကို စားရငြားအံ့၊ သားကို ရလတ္တံ့၊ ထိုသားသည် စကြဝတေးမင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ငါဆိုအံ့၊ မိဖုယားကြီးသည်လည်း မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလတ္တံ့၊ မင်းသည် မိဖုယားစကားကို ကြား၍ သရက်သီးမှည့်အကျိုးငှါ ဥယျာဉ်သို့ စေလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ငါသည် အရက်သီးကို ကွယ်စေအံ့၊ မင်းအား ဥယျာဉ်၌ သရက်သီးတို့၏ မရှိသော အဖြစ်ကို ကြားလျှောက်လတ္တံ့၊ အဘယ်သူသည် စားကုန်သနည်းဟု မေးလတ်သော်ရသေ့တို့သည် စားကုန်၏ဟု ဆိုလတ္တံ့၊ ထိုစကားကိုကြား၍ ရသေ့တို့ကိုပုတ်ခတ်၍ နှင်ထုတ်စေလတ္တံ့၊ ဤသို့ နှင်ထုတ်စေသည်ရှိသော် ထိုရသေ့တို့သည် ဥပဒ္ဒဝေါရှိသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ ဤသို့ အကြောင်းကို မြင်၏။ မြင်ပြီး၍ ထိုသိကြားမင်းသည် မဇ္စျိမယာမ်၏ အခြားမဲ့၌ ကြက်သရေတိုက်သို့ဝင်၍ ကောင်းကင်၌ ရပ်လျက် မိမိ၏ သိကြားအဖြစ်ကို သိစေ၍ ထိုမိဖုယားနှင့်တကွ စကား ပြောလိုရကား-
ဘုတွာ ဒေါဟဠိနီ နာရီ၊ စက္ကဝတ္တိံ ဝိဇာယတိ။
အာဟရိဿတိ တေ ရာဇာ၊ ဣဒံ အဗ္ဘန္တရံ ဖလံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၉၁။ ဘဒ္ဒေ၊ ရှင်မိဖုယား။ ယဿ၊ အကြင်သရက်ပင်၏။ ဒိဗျံ၊ နတ်တို့သည် သုံးဆောင်ခြင်းငှာထိုက်သော။ ဣဒံ ဖလံ၊ ဤအသီးကို။ ဘုတွာ၊ စားရ၍။ ဒေါဟဠိနီ၊ စားချင်ခြင်းရှိသော။ နာရီ၊ မိန်းမသည်။ စက္ကဝတ္တိံ၊ စကြဝတေးမင်းကို။ ဝိဇာယတိ၊ ဖွား၏။ သော ဒုမော၊ ထိုသရက်ပင်သည်။ အဗ္ဘန္တရော နာမ၊ အဗ္ဘန္တရမည်၏။
၉၂။ ဘဒ္ဒေ၊ ရှင်မိဖုယား။ တွံ၊ သင်သည်။ မဟေသီ၊ ရှင်မိဖုယားကြီးသည်။ ဟိ ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ သာ စာပိ၊ ထိုသင့်ကိုလည်း။ ပတိနော၊ လင်ဖြစ်သော ဗာရာဏ သီ မင်းသည်။ ပိယာ၊ ချစ်အပ်သည်။ ဟိ ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တေ၊ သင်ဘို့။ ရာဇာ၊ မင်းသည်။ ဣဒံ အဗ္ဘန္တရဖလံ၊ ဤအဗ္ဘန္တရသရက်သီးကို။ အာဟရိဿတိ၊ ဆောင်လတ္တံ့။
ဤသို့ သိကြားမင်းသည် မိဖုယားအား ဤနှစ်ဂါထာတို့ကိုဆို၍ သင်သည် မမေ့မလျော့ ဖြစ်လော့၊ ကြာမြင့်ခြင်းကို မပြုလင့်၊ နက်ဖြန် မင်းအား ကြားလျှောက်လော့ဟု ဆုံးမ၍ မိမိနေရာသို့လျှင် သွား၏။ ထိုမိဖုယားသည် နက်ဖြန် နာသောအခြင်းအရာကို ပြု၍ အလုပ်အကျွေးတို့အား အမှတ်ပေး၍ အိပ်၏။ မင်းသည် ကောင်းစွာဆောက်အပ်သော ထီးဖြူရှိသော မြတ်သောနေရာ၌ နေလျက် ကချေသည်တို့ကို ကြည့်လတ်သော် မိဖုယားကို မမြင်၍ မိဖုယား အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အလုပ်အကျွေးတို့သည် ရှင်မင်းကြီး မိဖုယား မကျန်းမမာရှိ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် မိဖုယားအထံသို့သွား၍ အိပ်ရာနံပါး၌ထိုင်၍ ကျော၌သုံးသပ်လျက် ရှင်မိဖုယား သင့်အား အဘယ်ရောဂါဝေဒနာ ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သော မင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား တပါးသော ရောဂါဝေဒနာမည်သည် မရှိ၊ အကျွန်ုပ်အား ချင်ခြင်းသည်ဖြစ်၏ဟု လျောက်၏။ ရှင်မိဖုယားသည် အဘယ်ကို အလိုရှိသနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အဗ္ဘန္တရမည်သော သရက်သည် အဘယ်မှာ ရှိသနည်းဟု လျောက်၏။ မိဖုယား အဗ္ဘန္တရ သရက် မည်သည်ကို ငါသည် မသိဟု မင်းသည် ဆို၏။ ထိုအဗ္ဘန္တရမည်သော သရက်၏အသီးကို မရသော် အကျွန်ုပ်သည် သေအံ့ဟု မိဖုယားလျောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ဆောင်ယူစေအံ့၊ သင် မစိုးရိမ်လင့်ဟု မင်းသည် မိဖုယားကို နှစ်သိမ့်စေ၍ ထသွား၍ ရာဇပလ္လင်၌နေလျက် အမတ်တို့ကို ခေါ်စေ၍ မိဖုယားအား အဗ္ဘန္တရသရက်၌ ချင်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ အသို့ပြုရအံ့နည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နှစ်ခုသောသရက်ပင်တို့၏ အကြား၌ တည်သော သရက်သည် အဗ္ဘန္တရသရက်မည်၏။ ဥယျာဉ်သို့ စေလွှတ်၍ နှစ်ခုသော သရက်ပင်တို့၏ အကြား၌ တည်သော သရက်ပင်မှအသီးကို ဆောင်စေ၍ မိဖုယားအား ပေးကုန်လော့ဟု အမတ်တို့သည် လျောက်ကုန်၏။
မင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဆို၍ ထိုသို့သဘောရှိသော သရက်သီးကို ဆောင်ကြကုန်လော့ဟု ဥယျာဉ်သို့စေ၏။ သိကြားသည် မိမိအာနုဘော်အားဖြင့် ဥယျာဉ်၌သရက်သီးကို စားအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသည်တို့ကိုပြု၍ ကွယ်စေ၏။ သရက်သီးအကျိုးငှါ သွားကုန်သောသူတို့သည် အလုံးစုံသော ဥယျာဉ်ကို လှည့်လည်ကုန်လျက် တလုံးသော သရက်သီးကိုမျှလည်း မရကုန်ဘဲသွားကုန်၍ ဥယျာဉ်၌ သရက်သီးတို့၏ မရှိသောအဖြစ်ကို မင်းအား လျောက်ကုန်၏။ အဘယ်သူတို့သည် သရက်သီးတို့ကို စားကုန်သနည်းဟု မင်းကြီးမေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ရသေ့တို့သည် စားကုန်၏ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ ရသေ့တို့ကို ဥယျာဉ်မှ ရိုက်ပုတ်၍ နှင်ထုတ်ကြကုန်လော့ဟု မင်းကြီးဆို၏။ လူတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၏။ သိကြားမင်း၏ နှလုံးအလိုသည် အပြီးသို့ ရောက်၏။ မိဖုယားသည် သရက်သီးအကျိုးငှါ မပြတ်လျှင် အိပ်၏။ မင်းကြီးသည် ပြုအပ်သောကိစ္စကို မမြင်ရကား အမတ် ပုဏ္ဏားတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ အဗ္ဘန္တရသရက်သီး၏ ရှိသောအဖြစ်ကို သိအောင် ပြုကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး နတ်တို့၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော အဗ္ဘန္တရမည်သော သရက်သည် ဟိမဝန္တာဝယ် ရွှေဂူ၏အတွင်း၌ ရှိ၏ဟု အဆင့်ဆင့်အားဖြင့် အကျွန်ုပ်တို့သည် ကြားဘူး၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ ထိုအဗ္ဘန္တရ သရက်သီးကို ဆောင်အံ့သောငှါ အဘယ်သူသည် တတ်နိုင်လတ္တံ့နည်းဟု မင်းကြီးမေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုအရပ်သို့ လူဖြစ်သောသူသည် သွားခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ တခုသောကျေးငယ်ကို စေခြင်းငှါသင့်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ထိုအခါ၌လည်း မင်းအိမ်၌ မွေးအပ်သော ကျေးငယ်သည် ကြီးသောကိုယ်ရှိ၏။ သူငယ်တို့၏ လှည်းဘီးပုံတောင်း ပမာဏရှိ၏။ အားနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ပညာရှိ၏။ ဥပါယ်တမျဉ်၌ လိမ္မာ၏။ မင်းသည် ထိုကျေးကို ဆောင်ယူစေ၍ အမောင်ကျေးငယ် ငါသည် သင့်အား ကျေးဇူးပြု၏။ ရွှေချိုင့်၌ နေစေ၏။ ရွှေခွက်၌ ပျားပေါက်ပေါက်တို့ကို စားစေ၏။ သကြား သကာ အဖျော်ကို သောက်စေ၏။ သင်သည်လည်း ငါတို့၏ တခုသော ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး ဘယ်ကိစ္စနည်းဟု လျောက်၏။ အမောင် မိဖုယားအား အဗ္ဘန္တရသရက်သီး၌ ချင်ခြင်းဖြစ်၏။ ထိုအဗ္ဘန္တရသရက်သီးသည်လည်း ဟိမဝန္တာ ရွှေတောင်အကြား၌ ရှိ၏။ နတ်တို့၏ အသုံး အဆောင် ဖြစ်၏။ ထိုအရပ်သို့ လူတို့သည် သွားခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင်သည် သွား၍ သရက်သီးကို ဆောင်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပါပြီ ဆောင်အံ့ဟုဆို၏။ ထိုအခါ ထိုကျေးကို မင်းသည် ရွှေခွက်၌ ပျားပေါက်ပေါက်တို့ကို စားစေ၍ သကြား သကာ အဖျော်တို့ကို သောက်စေ၍ အကြိမ်တရာ ချက်သောဆီဖြင့် ကျေးသား၏ အတောင်ကြားတို့ကို လိမ်း၍ လက်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် ကိုင်၍ ခြင်္သေ့ခံသော လေသာ ပြူတင်း၌ရပ်၍ ကောင်းကင်သို့ လွှတ်၏။ ထိုကျေးသားသည်လည်း မင်းအား ရိုသေသော အခြင်းအရာကို ပြု၍ ကောင်းကင်သို့ပျံလျက် လူ့ပြည်ကို လွန်၍ ဟိမဝန္တာဝယ် ရှေးဦးစွာသော တောင်၏အကြား၌ နေကုန်သော ကျေးတို့၏ အထံသို့သွား၍ အဗ္ဘန္တရမည်သော သရက်သီးသည် အဘယ်မှာရှိသနည်း၊ ထိုအဗ္ဘန္တရသရက်သီး၏ တည်ရာအရပ်ကို ဆိုကြကုန်လော့ဟု မေး၏။ ငါတို့သည် မသိကုန်၊ နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော တောင်ကြား၌ နေကုန်သော ကျေးတို့သည် သိကုန်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုကျေးသည် ထိုစကားကိုကြား၍ ထိုပဌမတောင်ကြားမှ ပျံ၍ နှစ်ခုမြောက်သော တောင်ကြားသို့ သွား၏။ ထို့အတူ သုံးခုမြောက်သော တောင်ကြား လေးခုမြောက်သောတောင်ကြား ငါးခုမြောက်သော တောင်ကြား ခြောက်ခုမြောက်သော တောင်ကြားသို့ သွား၏။ ထိုခြောက်ခုမြောက်သော တောင် ကြား၌ နေကုန်သော ကျေးသားတို့သည်လည်း ငါတို့သည် မသိကုန်၊ ခုနစ်ခုမြောက်သော တောင်ကြား၌ နေကုန်သောကျေးသားတို့သည် သိကုန်လတ္တံ့ဟု ထိုကျေးသားကို ဆိုကုန်၏။ ထိုကျေးသားသည် ထိုခုနစ်ခု မြောက်သော တောင် ကြားသို့ သွား၍ အဗ္ဘန္တရမည်သော သရက်ပင်သည် အဘယ်၌ ရှိသနည်းဟုမေး၏။ ဤမည်သောအရပ်ဝယ် ရွှေတောင်ကြား၌ ရှိ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ငါသည် ထိုအဗ္ဘန္တရ သရက်သီး၏ အကျိုးငှာ လာ၏။ ငါ့ကို ထိုအရပ်သို့ဆောင်၍ ငါ့အား ထိုသရက်ပင်မှ အသီးကို ပေးကြကုန်လော့ဟု ဆိုလတ်သော် ထိုကျေးကို ကျေးသားအပေါင်းတို့သည် အဆွေ အဗ္ဘန္တရသရက်ကား ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း၏ အသုံးအဆောင်တည်း၊ ချဉ်း ကပ်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ အလုံးစုံသော အပင်ကို အမြစ်ရင်းမှစ၍ သံကွန်ယက် ခုနစ်ထပ်တို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်၏။ တထောင်ကုန်သော ကုမ္ဘဏ်ရက္ခိုသ်တို့သည် စောင့်ကုန်၏။ ထိုကုမ္ဘက်ရက္ခိုသ်တို့သည် မြင်အပ်သော သတ္တဝါအား အသက်မည်သည် မရှိ၊ ကမ္ဘာကိုလောင်သော မီးနှင့်တူသော အရပ်ဖြစ်၏။ အဝီစိငရဲနှင့်တူသော အရပ်ဖြစ်၏။ ထိုအရပ်သို့ သွားခြင်းကို မတောင့်တလင့်ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့သည် အကယ်၍မလိုက်ကုန်အံ့၊ ငါ့အား ထိုအရပ်သို့ ကြားကြကုန်ဟု ထိုကျေးသားသည်ဆိုလျှင် ဤမည်သောအရပ်ဖြင့် သွားလေလော့ဟု ကျေးသားတို့သည် ဆိုကုန်၏။ ထိုကျေးသားသည် ထိုကျေးသားတို့ ကြားအပ်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် ခရီးကို ကောင်းစွာမှတ်၍ ထိုအရပ်သို့သွား၍ နေ့အခါ၌ ကိုယ်ကိုမပြမူ၍ မဇ္ဈိမယာမ်၏အခြားမဲ့၌ ရက္ခိုသ်တို့၏ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သောအခါ၌ အဗ္ဘန္တရသရက်ပင်သို့သွား၍ တခုသော အမြစ်ကြားမှ သာယာစွာ တက်အံ့သောငှာ အားထုတ်၏။ သံကွန်ယက်သည် ချင်ချင်ဟူသော အသံကို ပြု၏။
ရက္ခိုသ်တို့သည် နိုးကုန်၍ ကျေးသားငယ်ကို မြင်ကုန်၍ ဤကျေးသားကား သရက်သီး ခိုးသူတည်းဟု ဖမ်း၍ ညှဉ်းဆဲခြင်း အစီအရင်ကို ဆိုကုန်၏။ တယောက်သော ရက္ခိုသ်သည်ကား ထိုကျေးသားငယ်ကို ခံတွင်း၌ထည့်၍ မျိုအံ့ဟု ဆို၏။ တယောက်သော ရက္ခိုသ်သည်ကား ထိုကျေးသားကို လက်တို့ဖြင့်နယ်၍ ချေအံ့ဟု ဆို၏။ တယောက်သော ရက္ခိုသ်သည် နှစ်ဖြာခွဲ၍ မီးကျီး၌ကင်၍စားအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုကျေး သားသည် ရက္ခိုသ်တို့၏ ညှဉ်းဆဲသော အစီအရင်ကိုကြား၍ မထိတ်မလန့်မူ၍လျှင် ထိုရက္ခိုသ်တို့ကိုခေါ်၍ အရှင်ရက္ခိုသ်တို့ သင်တို့သည် အဘယ်သူတို့၏ လူတို့နည်းဟု မေး၏။ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီး၏ လူတို့တည်းဟု ဆိုကုန်၏။ အရှင်ရက္ခိုသ်တို့ သင်တို့သည် မင်းတယောက်၏ လူဖြစ်ကုန်၏။ ငါသည်လည်း မင်းတယောက်၏ လူဖြစ်၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် ငါ့ကို အဗ္ဘန္တရသရက်သီးအကျိုးငှာ စေ၏။ ငါသည် ဗာရာဏသီ၌လျှင် မင်းအား အသက်ကိုပေး၍ လာ၏။ အကြင်သူသည် မိဘအရှင်တို့၏အကျိုးငှါ အသက်ကို စွန့်၏။ ထိုသူသည် နတ် ပြည်၌လျှင် အကြင်ကြောင့် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ငါသည်လည်း ဤတိရိစ္ဆာန်အမျိုးမှ စုတေ၍ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်အံ့ဟု ဆိုလို၍-
သူရော အတ္တပရိစ္စာဂီ၊ လဘမာနော ဘဝါမဟံ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၃။ ဘတ္တုရတ္တေ၊ မိဘအရှင်၏ အမှုကိစ္စ၌။ ပရက္ကန္တော၊ လုံ့လ ပြုသော။ အတ္တပရိစ္စာဂီ၊ ကိုယ်ကိုစွန့်ကြဲသော။ သူရော၊ သူရဲသည်။ ယံဌာနံ၊ အကြင်ချမ်းသာခြင်းအကြောင်းအရာကို။ အဓိဂစ္ဆတိ၊ ရ၏။ တံ ဌနံ၊ ထိုချမ်းသာခြင်းအကြောင်းအရာကို။ အဟံ၊ ငါသည်လည်း။ လဘမာနော၊ ရသည်။ ဘဝါမိ၊ ဖြစ်အံ့။
ဤသို့ ကျေးသားသည် ဤဂါထာဖြင့် ထိုရက္ခိုသ်တို့အားတရား ဟော၏။ ထိုရက္ခိုသ်တို့သည် ထိုကျေးသား၏ တရားကိုနာရ၍ ကြည်ညိုသောစိတ် ရှိကုန်၍ ဤကျေးသားကား တရားစောင့်၏။ သတ်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုကျေးသားကို လွှတ်ကြကုန်အံ့ဟုဆို၍ ကျေးသား သင်သည် ငါတို့လက်မှ လွတ်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာသဖြင့် သွားလေလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ အရှင်ရက္ခိုသ်တို့ သင်တို့သည် ငါ၏လာခြင်းကို အချည်းနှီး မပြုကြကုန်လင့်၊ ငါအား တလုံးသော သရက်သီးကို ပေးကြ ကုန်လော့ဟု ကျေးသားဆို၏။ ကျေးသားငယ် သင့်အား တလုံးသော သရက်သီးကို ပေးခြင်းငှါ ငါတို့အား ဝန်မတို၊ ထိုသို့ ဝန်မတိုငြားသော်လည်း ဤသရက်ပင်၌ သရက်သီးတို့ကို ရေတွက်၍ ထားအပ်ကုန်၏။ တလုံးသော သရက်သီးကို မမြင်သည်ရှိသော် ငါတို့အား အသက်သည် မရှိ၊ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းသည် အမျက်ထွက်၍ တကြိမ်ကြည့်သည်ရှိသော် ပူသောအိုးကင်း၌ ထည့်အပ်သော နှမ်းတို့ကဲ့သို့ ကုမ္ဘဏ်တထောင်တို့သည် ကွဲကြေ၍ ဖရိုဖရဲ ရှိကုန်ရာ၏။ ထို့ကြောင့် သင့်အား ငါတို့ မပေးဝံ့ကုန်၊ ရရာအရပ်ကိုကား ကြားကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ တစုံတယောက်သောသူသည် ပေးသည်ဖြစ်စေ
ငါ့အား အသီးဖြင့် အလိုရှိသည်ဖြစ်၏။ ရရာအရပ်ကို ကြားပါကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ဤရွှေတောင်၏အကြား၌ ဇောတိရသမည်သော ရသေ့သည် မီးပူဇော်လျှက် ရွှေတောင်လိုဏ် သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်း၌ နေ၏။ ထိုရသေ့သည် ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း၏ ဆရာတည်း၊ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းသည် ထိုရသေ့သို့ မပြတ် လေးလုံးသော သရက်သီးတို့ကို ပို့စေ၏။ ထိုရသေ့၏ အထံသို့ သွားလေလော့ဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုကျေးသားသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ ထိုရသေ့အထံသို့ သွား၍ ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ ထိုအခါ ထိုကျေးသားကို ရသေ့သည် အဘယ်မှ လာသနည်းဟု မေး၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏ အထံမှ လာ၏ ဟု လျောက်၏။ အဘယ်အကျိုးငှါ လာသနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောရှင်ရသေ့ အကျွန်ုပ်တို့၏ မင်း၏မိဖုယားအား အဗ္ဘန္တရသရက်သီး၌ ချင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် အဗ္ဘန္တရသရက်သီးကို ရစိမ့်သောငှါ လာ၏။ ရက္ခိုသ်တို့သည်ကား အကျွန်ုပ်အား သရက်သီးကို မပေးမူ၍ အရှင်ဘုရားတို့၏အထံသို့ စေကုန်၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ရလတ္တံ့ဟု ရှင်ရသေ့ ဆို၏။ ထိုအခါ ရသေ့အား ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းသည် လေးလုံးသောသရက်သီးတို့ကို ပို့စေ၏။ အရှင်ရသေ့သည် ထိုသရက်သီးလေးလုံးမှ နှစ်လုံးကိုဘုဉ်းပေး၏။ တလုံးသောသရက်သီးကို ကျေးသားငယ်အား စားစိမ့်သောငှာ ပေး၏။ ထိုကျေးသားငယ်သည် ထိုသရက်သီးကို စားလတ်ပြီးသော် တလုံးသော သရက်သီးကို ဆိုင်း၌ထည့်၍ ယခု သွားလေဟု ကျေးသားငယ်ကို လွှတ်၏။ ထိုကျေးသားငယ်သည် ထိုသရက်သီးကို ဆောင်၍ မိဖုယားအား ပေး၏။ ထိုမိဖုယားသည် ထိုသရက်သီးကို စား၍ ချင်ခြင်းကို ငြိမ်းစေ၏။ ထိုသရက်သီးကို စားခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ထိုမိဖုယားအား သားရသောမည်သည် မဖြစ်။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ မိဖုယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ကျေးသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ သရက်သီးမှည့်ပေးသော ဇောတိရသရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဥယျာဉ်၌နေသော ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်ကျိုးတွက်တာ၊ ကြောင်းခြင်းရာကြောင့်၊ နတ်လာပေးချက်၊ မြင်အိပ်မက်၊ မှန်လျှက် မရှိပါ
ရှေးဦးစွာသော အဗ္ဘန္တရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၂။ သေယျဇာတ်
အဆိုးမှ အကျိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သေယျံသော သေယျသော ဟောတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသေယျဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကောလမင်း၏ တယောက်သော အမတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအမတ်သည် များစွာကျေးဇူးပြု၏။ မင်း၏ ခပ်သိမ်းသော အမှုကိစ္စတို့ကို ပြီးစေ၏။ မင်းသည် ဤအမတ်ကား ငါ့အား များစွာကျေးဇူးပြု၏ဟု ထိုအမတ်အား များစွာသော စည်းစိမ်ကို ပေး၏။ ထိုအမတ်ကို သည်းမခံနိုင်ကုန်သော တပါးကုန်သော သူတို့သည် မင်းအားဂုံးတိုက်၍ ဖျက်ဆီးကုန်၏။ မင်းသည် ထိုသူတို့၏ စကားကိုယူ၍ အပြစ်ကိုမဆင်ခြင်မူ၍သာလျှင် သီလရှိသော အပြစ်မရှိသောအမတ်ကို သံခြေကျဉ်းအနှောင်အဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စေ၍ နှောင်အိမ်သို့ သွင်းစေ၏။ ထိုအမတ်သည် နှောင်အိမ်၌ တယောက်တည်းလျှင် နေလတ်သော် သီလ၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုမှီ၍ စိတ်၏တည်ကြည်ခြင်းကိုရ၍ သင်္ခါရတို့ကိုသုံးသပ်၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ရ၏။ ထိုအခါ မင်းသည် နောက်ကာလ၌ ထိုအမတ်၏ အပြစ်မရှိသော အဖြစ်ကိုသိ၍ သံခြေကျဉ်း အနှောင် အဖွဲ့ကို လွှတ်စေ၍ ရှေးစည်းစိမ်ထက် အလွန်ကြီးမြတ်သော စည်းစိမ်ကို ထိုအမတ်အား ပေး၏။ ထိုအမတ်သည် ဘုရားသခင်ကို ရှိခိုးအံ့ဟု များစွာသော ပန်း, နံ့သာ အစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ ကျောင်းသို့ သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအမတ်နှင့်တကွ ပဋိသန္ထာရပြုတော်မူ၍ သင့်အား အကျိုးမဲ့ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ကြားရကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတောကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျိုးမဲ့ဖြစ်ချေ၏။ ထိုအကျိုးမဲ့ဖြင့်ကား အကျိုးစီးပွားကို ပြု၏။ နှောင်အိမ်၌နေ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို ရစေ၏ဟု လျှောက်လေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ သင်သည်သာလျှင် အကျိုးမဲ့ဖြင့် အကျိုးကိုဆောင်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း အကျိုးမဲ့ဖြင့် အကျိုးစီးပွားကို ဆောင်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုအမတ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ရှိသော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်၍ မင်းကျင့်တရားနှင့်ညီစွာ မင်းပြုလျက် အလှူပေး၏။ ပဉ္စသီလ ဆောက် တည်၏။ ဥပုသ်စောင့်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းမင်း၏ တယောက်သော အမတ်သည် နန်းတွင်း၌ ပြစ်မှား၏။ ခြေရင်း၌ များစွာသော အမတ်အစရှိသည်တို့သည်သိ၍ ဤအမည်ရှိသောအမတ်သည် နန်းတွင်း၌ ပြစ်မှား၏ဟု မင်းအား လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည်လည်း စုံစမ်းသည်ရှိသော် အဟုတ်အမှန်အားဖြင့်သိ၍ ခေါ်စေ၍ ယနေ့မှစ၍ ငါ့ကို မခစားလင့်ဟု နှင်ထုတ်ခြင်းကို ပြု၏။ ထိုအမတ်သည်သွား၍ တပါးသော ပြည်နီးချင်းမင်းကို ခစား၏။ အလုံးစုံသော ဝတ္ထုသည် အောက် မဟာသီလဝဇာတ်၌ ဆိုခဲ့ပြီးသည်နှင့် တူသလျှင်ကတည်း၊ ဤဇာတ်၌လည်း ထိုပြည်နီးချင်းမင်းသည် သုံးကြိမ်စုံစမ်း၍ ထိုအမတ်၏စကားကို ယုံကြည်၍ ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူအံ့ဟု များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ပြည်အပိုင်းအခြားသို့ ရောက် လာ၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏ ခုနစ်ရာကုန်သော အမတ်တို့သည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ မင်းကြီး ဤမည်သောမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူအံ့ဟု ဇနပုဒ်ကိုဖျက်ဆီးလျက် လာသတတ်၊ ထိုမင်းကို ဖမ်းကြကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ငါ့အား သူတပါးကိုညှဉ်းဆဲ၍ ရအပ်သောမင်းအဖြစ်ဖြင့် အလိုမရှိ၊ တစုံတခုကို မပြုကြကုန်လင့်ဟု ဆို၏။
ထိုခိုးသူမင်းသည်လာ၍ မြို့ကိုရံ၏။ အမတ်တို့သည် မင်းကိုကပ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤသို့သည်းခံခြင်းကို မပြုလင့်၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုမင်းကို ဖမ်းကြကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် တစုံတခုကို ပြုခြင်းငှါ မရအပ်၊ မြို့တံခါးတို့ကို ဖွင့်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ မိမိသည် အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် မြတ်သောပြာသာဒ်အပြင် ပလ္လင်၌ နေ၏။ ခိုးသူမင်းသည် တံခါးလေးမျက်နှာတို့၌ လူတို့ကိုရိုက်ပုတ်လျက် မြို့သို့ဝင်၍ ပြာသာဒ်သို့ တက်၍ အမတ်ခုနစ်ရာ အခြံအရံရှိသောမင်းကိုဖမ်း၍ သံခြေကျဉ်းတို့ဖြင့် နှောင်ဖွဲ့၍ နှောင်အိမ်သို့ သွင်းစေ၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် နှောင်အိမ်၌နေလျက် ဤခိုးသူမင်းကို မေတ္တာပြု၍ မေတ္တာဈာန်ကို ဖြစ်စေ၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏ မေတ္တာအာနုဘော်အားဖြင့် ခိုးသူမင်း၏ကိုယ်၌ ပူခြင်းသည် ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသောကိုယ်သည် အစုံသောမီးရှူးတို့ဖြင့် လောင်စေဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုခိုးသူမင်းသည် ကြီးစွာသောဆင်းရဲဖြင့် နှိပ်စက်ရကား အကြောင်း အသို့တုံနည်းဟု မေး၏။ သင်မင်းကြီးတို့သည် သီလရှိသောမင်းကို နှောင်အိမ်၌ သွင်းကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုဆင်းရဲသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုခိုးသူမင်းသည် သွား၍ ဘုရားလောင်းကို ကန်တော့၍ ရှင်မင်းကြီးတို့၏ ပြည်သည် ရှင်မင်းကြီးတို့အားသာ ဖြစ်စေဟု မင်းအဖြစ်ကို ဘုရားလောင်းအားသာလျှင် အပ်၍ ယနေ့မှစ၍ ရှင်မင်းကြီးတို့၏ရန်သူသည် အကျွန်ုပ်၏ တာဝန်ဖြစ်စေဟုဆို၍ ပြစ်မှားသော အမတ်အား မင်းအာဏာကို ပြုစေ၍ မိမိ၏မြို့သို့လျှင် သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် တန်ဆာဆင်အပ်သော မြတ်သော ပြာသာဒ်၌ ကောင်းစွာဆောက်အပ်သော ထီးဖြူရှိသော ပလ္လင်၌နေလျက် အမတ်တို့နှင့်တကွ ပြောဆိုလိုရကား-
ဧကန သန္ဓိံ ကတွာန၊ သတံဝဇ္ဈေ အမောစယိံ။
ပေစ္စ သဂ္ဂံ နိဂစ္ဆေယျ၊ ဣဒံ သုဏာထ ကာသိယာ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၉၄။ ကာသိယာ၊ ကာသိတိုင်းသား အမတ်တို့။ သေယျံသော၊ မြတ်သောကုသိုလ်တရားဟု ဆိုအပ်သော အဘို့အစုရှိသော။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ သေယျံ၊ မြတ်သောကုသိုလ်တရားကို။ ဝါ၊ မြတ်သောပုဂ္ဂိုလ်ကို။ ဥပသေဝတိ၊ မှီဝဲ၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ သေယျသော၊ အလွန်မြတ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဧကေန၊ တယောက်သော ခိုးသူမင်းနှင့်။ သန္ဓိံ ကတွာန၊ စေ့စပ်ခြင်းကိုပြု၍။ သတံဝဇ္ဈေ၊ သတ်ထိုက်ကုန်သော ခုနစ်ရာကုန်သောအမတ်တို့ကို။ အမောစယိံ၊ လွတ်စေရပြီ။
၉၅။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ သဗ္ဗေန၊ ခပ်သိမ်းသော။ လောကေန၊ လောကနှင့်။ ဧကတော၊ တပေါင်းတည်း။ သန္ဓိံ ကတွာန၊ စေ့စပ်ခြင်းကို ပြု၍။ ပေစ္စ၊ တမလွန်ဘဝ၌။ သဂ္ဂံ၊ နတ်ပြည် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့။ နိဂစ္ဆေယျ၊ လားရာ၏။ ဣဒံ၊ ဤစကားကို။ ကာသိယာ၊ ကာသိတိုင်းသားဖြစ်ကုန်သော။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ သုဏာထ၊ နာကြကုန်လော့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် လူများအား မေတ္တာဘာဝနာ၏ ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်း၍ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ဗာရာဏ သီပြည်၌ ထီးဖြူကို စွန့်ပစ်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်း ပြု၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
ဓနုံ ကဏ္ဍဉ္စ နိက္ခိပ္ပ၊ သံယမံ အဇ္ဈုပါဂမိ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်ဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၆။ ဗာရာဏသိဂ္ဂဟော၊ ဗာရာဏသီပြည်ကို သိမ်းပိုက်တော်မူသော။ ကံသော၊ ကံသ အမည်ရှိသော။ မဟာရာဇာ၊ မင်းကြီးသည်။ ဣဒံ၊ ဤဂါထာစကားကို။ ဝတွာ၊ ဆို၏။ ဓနုဉ္စ၊ လေးကို၎င်း။ ကဏ္ဍဉ္စ၊ မြားကို၎င်း။ နိက္ခိပ္ပ၊ ချ၍။ သံယမံ၊ ရသေ့ ရဟန်းအဖြစ်သို့။ အဇ္စျုပါဂမိ၊ ကပ်၏။
ရသေ့ပြုပြီး၍ကား ဈာန်ကိုဖြစ်စေ၍ မယုတ်သော ဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ခိုးသူမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဘေးရန်နှင့်တွေ့၊ မေတ္တာမွေ့၊ ရန်ငွေ့ပျက်ပြုန်းမည်
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သေယျဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၃။ ဝဍ္ဎကီ သူကရဇာတ်
ဝက်စစ်ဗိုလ်ကြီး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝရံ ဝရံ တွံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝဍ္ဎကီသူကရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဓနုဂ္ဂဟတိဿမည်သော မထေရ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပသေနဒီ ကောသလမင်း၏ ခမည်းတော် မဟာကောသလ မင်းသည် ဗိမ္ဗိသာရမင်းအား ဝေဒေဟီမည်သောသ္မီးတော်ကိုပေးသည်ရှိသော် မင်းသ္မီးအား ရေချိုးကသယ်မှုန့်ဘိုးပြု၍ အခွန်တသိန်းထွက်သော ကာသိရွာကို ပေးလိုက်၏။ အဇာတသတ် မင်းသည်ကား ခမည်းတော်ကို သတ်သည်ရှိသော် ဝေဒေဟီမိဖုယားသည်လည်း သောကနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ သေလွန်၏။ ထို့နောင်မှ ပသေနဒီကောသလမင်းသည် အဇာတသတ်မင်းကား အဘကိုသတ်၏။ နှမသည် လင်သေလတ်သော် ထိုသောကဖြင့် နှိပ်စက် သည်ဖြစ်၍ သေ၏။ အဘသတ်ခိုးသူအား ကာသိရွာကို မပေးဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ကောသလမင်းသည် ထိုကာသိကရွာကို အဇာတသတ်မင်းအား မပေး၊ ထိုရွာကို အမှီပြု၍ မင်းနှစ်ပါးတို့အားလည်း ရံခါရံခါ စစ်ထိုးခြင်းသည် ဖြစ်၏။ အဇာတ သတ်သည်ကား ပျို၏။ ပသေနဒီကား အို၏။ ပသေနဒီမင်းသည် မပြတ်လျှင် ရှုံး၏။ ပသေနဒီမင်း၏ လူတို့သည်လည်း ရှုံးကုန်၏။ ထိုအခါ ပသေနဒီမင်းသည် ငါတို့သည် မပြတ်လျှင် ရှုံးကုန်၏။ အသို့လျှင်ပြုကုန်အံ့နည်းဟု အမတ်တို့ကို မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အရှင်ကောင်းတို့သည် ပညာရှိကုန်၏။ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ ရဟန်းတို့၏စကားကို နားထောင်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထိုသို့တပြီးကား ထိုအခါ၌ ရဟန်းတို့၏စကားကို နားထောင်ကြ ကုန်လောဟု သူလျှို ယောက်ျားတို့ကို စေ၏။ ထိုသူလျှိုယောက်ျားတို့သည် ထိုအခါမှစ၍ မင်းစေတိုင်း ပြုကုန်၏။
ထိုကာလ၌ကား ဒတ္တမထေရ်, ဓနုဂ္ဂဟတိဿမထေရ် ဟူကုန်သော နှစ်ပါးကုန်သော အိုမင်းကုန်သော မထေရ်တို့သည် ကျောင်း၏ အစွန်ဖြစ်သောကျောင်း၌ နေကုန်၏။ ထိုနှစ်ပါးကုန်သော မထေရ်တို့တွင် ဓနုဂ္ဂဟတိဿမထေရ်သည် ပဌမယာမ် မဇ္ဈိမယာမ်၌အိပ်၍ ပစ္ဆိမယာမ်၌နိုး၍ မီးစတို့ကို သုတ်သင်၍ မီးလှုံ၍ ထိုင်လျက် အရှင်ဒတ္တ အိပ်သဖြင့် အဘယ် အကျိုးရှိအံ့နည်း ထ၍ထိုင်လောဟု ဆို၏။ ထိုဒတ္တမထေရ်သည် ထ၍ ထိုင်သည်ရှိသော် ထိုဒတ္တမထေရ်ကို အရှင်ဒတ္တမထေရ် သင်၏ ဝမ်းပိုက်ကြီးသော ကောသလမင်းသည် အိုးစရည်းမျှလောက်သော ထမင်းကိုသာလျှင် ပုပ်သည်ကို ပြုတတ်၏။ တစုံတခုသော စစ်ထိုးခြင်း အစီအရင်ကိုကား မသိ၊ ရှုံး၍သာလျှင် ပြေးရ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်သို့ ပြုခြင်းငှါသင့်သနည်းဟု ဒတ္တမထေရ်သည် မေး၏။ ထိုခဏ၌ ထိုသူလျှိုယောက်ျားတို့သည် ထိုနှစ်ပါးကုန်သော မထေရ်တို့၏ စကားကို နားထောင်လျက် ရပ်ကုန်၏။
ဓနုဂ္ဂဟတိဿမထေရ်သည် စစ်ထိုးခြင်းအစီအရင်ကို ဆို၏။ အရှင်ဘုရား စစ်ထိုးခြင်းမည်သည်ကား ပဒုမဗျူဟာ စစ်ထိုးခြင်း, စက္ကဗျူဟာစစ်ထိုးခြင်း သကဋဗျူဟာစစ်ထိုးခြင်းဟူ၍ သုံးပါးအပြားရှိ၏။ အဇာတသတ်ကို ဖမ်းလိုသော် ဤ မည်သော တောင်ဝှမ်းဝယ် နံရံနှစ်ဘက်တို့၌ လူတို့ကိုထား၍ ရှေ့မှအားနည်းသော စစ်သည်ကိုပြ၍ တောင်ကြားသို့ ဝင်သောအဖြစ်ကို မသိစေမူ၍ ဝင်သောခရီးကို ပိတ်ဆို့၍ ရှေ့ နောက်နှစ်ဘက်ကုန်သော တောင်နံရံတို့၌ ကြော်ငြာကုန်၍ ကွန်၌ထည့်အပ်သော ငါးတို့ကဲ့သို့၎င်း လက်ဆုပ်၌ရှိသော ငုံးငယ်ကဲ့သို့၎င်း ပြု၍ဖမ်းခြင်းငှာ တတ်ကောင်း၏ဟု ဆိုလတ်သော် သူလျှိုယောကျ်ာတို့သည် ထိုသတင်း စကားကို မင်းအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထိုစကားကို ကြား၍ စစ်ထိုးခြင်းစည်ကို လည်စေ၍ သွား၍ သကဋဗျူဟာ စစ်ထိုးခြင်းကို စီရင်၍ အဇာတသတ်မင်းကို အရှင်ဖမ်းစေ၍ မိမိ၏ဝဇိရမည်သော မင်းသ္မီးကို တူအားပေး၍ ကာသိမည်သောရွာကို ဝဇိရမည်သော မင်းသ္မီး၏ ကသယ်မှုန့်ဘိုးပြု၍ ပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုအကြောင်းသည် ရဟန်းသင်္ဃာ၌ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ကောသလမင်းသည် ဓနုဂ္ဂဟတိဿမထေရ်၏ အစီအရင်ဖြင့် အဇာတသတ်မင်းကို အောင်ပေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤဓနုဂ္ဂဟတိဿသည် စစ်ထိုးခြင်း အစီအရင်၌ လိမ္မာသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စစ်ထိုးခြင်း အစီအရင်၌ လိမ္မာသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တော၌ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်ကို မှီ၍နေသော လက်သမားရွာမှ တယောက်သောလက်သမားသည် အဆောက်အဦအကျိုးငှါ တောသို့သွား၍ တွင်း၌ကျသော ဝက်ငယ်ကိုမြင်၍ ထိုဝက်ငယ်ကို အိမ်သို့ဆောင်၍ မွေး၏။ ထိုဝက်ငယ်သည် ကြီးလတ်သော် ကြီးသော ကိုယ်ရှိ၏။ ကောက်သော အစွယ်ရှိ၏။ အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ လက်သမားသည် မွေးအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား ဝဍ္ဎကီသူကရ ဟူ၍လျှင် ထင်ရှား၏။ လက်သမားအား သစ်ရွေသော ကာလ၌ နှုတ်သီးဖြင့် သစ်ကိုလှန်၍ ပေး၏။ နှုတ်သီးဖြင့် ကိုက်၍ ပဲခွပ် ပုဆိန် ဆောက်ပုတ်တို့ကို ဆောင်ယူ၍ ပေး၏။ မျဉ်း ကြိုးစွန်း၌ ကိုက်၏။ ထိုအခါလက်သမားသည် တစုံတယောက်သော သူသည်လျှင် ဤဝက်ကို စားရာ၏ဟု ကြောက်သောကြောင့် ဆောင်၍ တော၌လွှတ်၏။ ထိုဝက်သည်လည်း တောသို့ဝင်၍ ဘေးကင်းရာ ချမ်းသာရာ အရပ်ကိုကြည့်လတ်သော် တောင်ကြား၌ တခုသော ကြီးကျယ်စွာသော တောင်ချောက်ကြားကို မြင်လေ၏။ ထိုတောင်ချောက်ကြား၌ ချမ်းသာသဖြင့် နေကုန်သော များစွာကုန်သော ဝက်တို့ဖြင့်ပြွမ်း၏။ ထိုဝက်တို့သည် ဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်ကိုမြင်၍ ဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်၏အထံသို့ သွားကုန်၏။ ထိုဝဍ္ဎကီသူကရ ဝက်သည်လည်း ထိုဝက်တို့ကို ငါသည် သင်တို့ကိုသာလျှင် ကြည့်လျက်သွား၏။ စင်စစ်သော်ကား သင်တို့ကို ငါသည် မြင်အပ်၏။ ဤအရပ်သည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိ၏။ ဤအရပ်၌သာလျှင် ငါနေအံ့ဟု ဆို၏။ ဤအရပ်သည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသည် မှန်၏။ ထိုသို့မွေ့လျော်ဘွယ် ရှိငြားသော်လည်း ဤအရပ်၌ ဘေးရန်ရှိ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ငါလည်း ထိုသင်တို့ကို မြင်၍လျှင် ဤသို့အစာနှင့်ပြည့်စုံသောအရပ်၌ နေကုန်သော ထိုဝက်တို့၏ ကိုယ်တို့၌ အသား အသွေးသည် မရှိဟု အောက်မေ့မိ၏။ ဤအရပ်၌ သင်တို့အား အဘယ်ဘေးရန် ရှိသနည်းဟု မေး၏။ တခုသာကျားသည် စောစောကလျှင် လာလတ်၍ မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းသော ဝက်ကိုယူ၍ သွား၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုကျားသည် မပြတ်လာ၍ ယူသလော၊ ရံခါ ရံခါလာ၍ ယူသ လောဟု မေး၏။ မပြတ်လာ၍ ယူ၏ဟုဆိုကုန်၏။ ထိုကျားတို့သည် အဘယ်မျှ ရှိကုန်သနည်းဟု မေး၏။ တခုတည်းလျှင်တည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ဤမျှလောက်ကုန်သော သင်တို့သည် တခုတည်းသော ကျားအား စစ်ထိုးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သ လောဟု မေး၏။ မတတ်နိုင်ကုန်ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုကျားကို ငါဖမ်းအံ့၊ ငါ့စကားကို သင်တို့ လိုက်နာကြကုန်လော့၊ ထိုကျားသည် အဘယ်မှာနေသနည်းဟု မေး၏။ ဤတောင်၌ နေ၏ ဟု ဆို၏။
ထိုဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်သည် ညဉ့်၌လျှင် ဝက်တို့ကို ကျက် စားစေ၍ စစ်ထိုးအံ့သောငှါ အစီအရင်ကို စီရင် သည်ရှိသော် စစ်ထိုးခြင်းမည်သည်ကား ပဒုမဗျူဟာ စက္ကဗျူဟာ သကဋဗျူဟာတို့၏အစွမ်းအားဖြင့် သုံးပါး အပြားရှိ၏ဟု ဆို၍ ပဒုမဗျူဟာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် စီရင်၏။ ထိုဝက်သည် မြေ၏ဦးခေါင်းကို သိ၏။ ထို့ကြောင့် ဤအရပ်၌ စစ်ထိုးခြင်းကို စီရင်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဝက်တို့၏ ဝက်ငယ်ကလေးတို့ကို၎င်း အမိအဘတို့ကို၎င်း အလယ်၌ထား၏။ ဝက်ငယ်ကလေးနှင့် မိဘတို့ကို ခြံရံ၍ ဝက်မတို့ကိုထား၏။ ဝက်မတို့ကို ခြံရံ၍ ဝက်ငယ်တို့ကိုထား၏။ ဝက်ငယ်တို့ကို ခြံရံ၍ ဝက်အိုတို့ကိုထား၏။ ဝက်အိုတို့ကိုခြံရံ၍ အစွယ်ရှည်ကုန်သော ဝက်တို့ကိုထား၏။ ထိုဝက်တို့ကို ခြံရံ၍ စစ်ထိုးခြင်း၌ စွမ်းနိုင်ကုန်သော အားရှိကုန်သော တဆယ် နှစ်ဆယ် သုံးဆယ်ကုန်သောဝက်တို့ကို ထိုထိုအရပ်၌ အစုအစုပြု၍ထား၏။ မိမိနေရာ၏ရှေ့မှ တခုသော ဝန်းသောတွင်းကို တူးစေ၏။ နောက် မှ တခုသော ဆောင်းသဏ္ဌာန်ရှိသော အစဉ်သဖြင့် ဝှမ်းသာလိုဏ်နှင့်တူသော တွင်းကို တူးစေ၏။ ထိုဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်၏ ခြောက်ဆယ် ခုနစ်ဆယ်မျှကုန်သော စစ်ထိုးဝက်တို့ကိုယူ၍ ထိုထိုအရပ်၌ မကြောက်ကြကုန်လင့်ဟု အမှုကိုစီရင်စဉ် အရုဏ်သည် တက်၏။
ကျားသည် ထ၍ အချိန်ရောက်ပြီဟုသိ၍ သွား၍ ထိုဝက်တို့၏ရှေ့ တောင်အပြင်၌ရပ်၍ မျက်စိတို့ကို ဖွင့်၍ ဝက်တို့ကို ကြည့်၏။ ထိုဝဍ္ဎကီသူကရမည်သောဝက်သည် ထိုကျားကို အတူကြည့်ကြကုန်လော့ဟု ထိုဝက်တို့အား အမှတ်သညာကိုပေး၏။ ထိုဝက်တို့သည် အတူ ကြည့်ကြကုန်၏။ ကျားသည် မျက်နှာကိုမော်၍ နားထောင်၏။ ဝက်တို့သည်လည်း ထို့အတူပြုကြကုန်၏။ ကျားသည် ကျင်ငယ်ကို စွန့်၏။ ဝက်တို့သည်လည်း ထို့အတူ စွန့်ကုန်၏။ ဤသို့ အကြင် အကြင် အမှုကို ပြု၏။ ထိုထိုအမှုကို ဝက်တို့သည် အတူပြုကုန်၏။ ထိုကျားသည် ရှေး၌ ဝက်တို့သည် ကြည့်သော ကာလ၌ ပြေးကြကုန်၏။ ကြည့်အံ့သောငှါလည်း မတတ်နိုင်ကုန်၊ ယနေ့ကား မပြေးမူ၍ ငါ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ရန်သူ ဖြစ်ကုန်၏။ ပြုတိုင်းလျှင် အတူပြုကုန်၏။ ထိုမြေဦးခေါင်းအရပ်၌ တည်သော ထိုဝက်တို့ကို စီရင်သော တခုသော ဝက်သည် ရှိရာ၏။ ယနေ့ သွားသော် ငါ့အား အောင်ခြင်းသည် မထင်ဟု ကြံ၍ ထိုကျားသည် ပြန်လည်၍ မိမိနေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွား၏။ ထိုကျားသည် ယူခဲ့သောအစာကို စားသော တယောက်သော ရသေ့စဉ်းလဲသည် ရှိ၏။ ထိုရသေ့စဉ်းလဲသည် လက်ချည်းစည်း လာသော ထိုကျားကိုလျှင် မြင်၍ တိုကျားနှင့် တကွ စကားပြောဆိုလိုရကား-
အသ္မိံ ပဒေသေ အဘိဘုယျ သူကရေ။
သော ဒါနိ ဧကော ဗျပဂမ္မ ဈာယသိ၊
ဗလံ နု တေ ဗျဂ္ဃ န စဇ္ဇ ဝိဇ္ဇတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါတာကို ဆို၏။
၉၇။ ဗျဂ္ဃ၊ ကျား။ ပုရေ၊ ရှေး၌။ တွံ၊ သင်သည်။ အသ္မိံ ပဒေသေ၊ ဤအရပ်၌။ သူကရေ၊ ဝက်တို့ကို။ အဘိဘုယျ၊ နှိပ်စက်၍။ ဝရံ ဝရံ၊ ကောင်းမြတ်သော ကောင်းမြတ်သော ဝက်ကို။ နိဟနံ၊ သတ်လျက်။ စရိ၊ ကျက်စား၏။ ဒါနိ-ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ သော တွံ၊ ထိုသင်သည်။ ဧကောဝ၊ တယောက်တည်းသာ လျှင်။ အပဂမ္မ၊ တိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးခဲ့၍။ ဈာယသိ၊ မှိုင်၏။ ဗျဂ္ဃ၊ ကျား။ တေ၊ သင့်အား။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ ဗလံ၊ အားသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ နု၊ မရှိသလော။
ထိုစကားကိုကြား၍ ကျားသည်-
ဘယဋ္ဋိတာ လေဏဂဝေသိနော ပုထူ။
တေ ဒါနိ သင်္ဂမ္မ ဝသန္တိ ဧကတော၊
ယတ္တဋ္ဌိတာ ဒုပ္ပသဟာဇ္ဇ မေ မယာ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၈။ ဣမေ သူကရာ၊ ဤဝက်တို့သည်။ ပုရေ၊ ရှေး၌။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ဘယဋ္ဋိတာ၊ ကြောက်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ လေဏဂဝေသိနော၊ ပုန်းအောင်းရာကို ရှာကုန်လျက်။ ပုထူ၊ အသီး အသီးဖြစ်ကုန်၏။ ဒိသောဒိသံ၊ ထိုထိုအရပ်လေးမျက်နှာသို့။ ယန္တိ၊ ပြေးကုန်၏။ ဒါနိ-ဣဒါနိ၊ ယခုအခါခါ၌။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ ဌိတာ၊ တည်ကုန်သော။ တေ၊ ထိုဝက်တို့ကို။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ မယာ၊ ငါသည်။ ဒုပ္ပသဟာ၊ မအောင်ကုန်။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ သင်္ဂမ္မ၊ စည်းဝေး၍။ ဧကတော၊ တပေါင်းတည်း။ ဝသန္တိ၊ နေကုန်၏။
ထိုအခါ ကျားအား ရသေ့စဉ်းလဲသည် အားထုတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေလို၍ မကြောက်လင့်၊ သွားချေ၊ သင် အသံပြု၍ သွားသည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းသော ဝက်တို့သည် ကြောက်ကုန်ရကား ကွဲ၍ ပြေးကုန်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ကျားသည် ထိုရသေ့စဉ်းလဲ အားထုတ်ခြင်းကို ဖြစ်စေသည်ရှိသော် ရဲသည်ဖြစ်၍ တဖန်သွား၍ တောင်မြင့်၌ရပ်၏။ ဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်သည် တွင်းနှစ်ခုတို့၏အလယ်၌ နေ၏။ ဝက်တို့သည် အရှင်ခိုးသူ ကြီး လာပြန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ မကြောက်ကြလင့် ယခု ဖမ်းအံ့ဟု ဆို၏။ ကျားသည် မြည်၍ ဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက်၏ အပေါ်သို့ ပြေးလာ၏။ ဝက်သည် ကျား၏ မိမိ၏ အပေါ်သို့ ပြေးလာသောကာလ၌ ပြန်၍ လျင်မြန်သဖြင့် ဖြောင့်စွာ တူးသောတွင်းသို့ သက်၏။ ကျားသည် အဟုန်ကိုချုပ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား အထက်အဘို့ဖြင့်သွား၍ ဆောင်းကဲ့သို့ မျက်နှာရှိသည်ဖြစ်၍ ဖီလာတူးအပ်သောတွင်း၏ အလွန်ကျဉ်းသော မျက်နှာဝ၌ကျ၍ လက်အုပ်ချီသကဲ့သို့ နေ၏။ ဝက်သည် တွင်းမှထွက်၍ မိုဃ်းကြီးကဲ့သို့သာ လျင်မြန်ခြင်းဖြင့် သွား၍ ကျား၏ပေါင်ကြား၌ အစွယ်ဖြင့်မြွင်း၍ အညှို့တိုင် အောင်ခွဲ၍ ကောင်းသော အသားငါးပါးတို့ကို အစွယ်ဖြင့်ထွင်း၍ ကျား၏ထိပ်ထက်၌ လှည့်လည်၍ သင်တို့ရန်သူကို ယူကြကုန်လော့ဟု ချီ၍ တွင်းဝသို့ ပစ်ချ၏။ ရှေးဦးစွာ လာကုန်သော ဝက်တို့သည် ကျား၏အသားကို ရကုန်၏။ နောက်မှလာသော ဝက်တို့သည် ကျားသားကား အသို့သဘောရှိသနည်းဟု ကျားသားကို စားသောဝက်တို့၏ နှုတ်သီးကိုနမ်း၍ သွားကုန်၏။
ဝက်တို့သည် ကျားသေကာမျှဖြင့် မနှစ်သက်ကုန်သေး၊ ဝဍ္ဎကီသူကရသည် ထိုဝက်တို့၏ အရိပ်နိမိတ်ကိုမြင်၍ သင်တို့သည် အဘယ့်ကြောင့် မနှစ်သက်ကြကုန်သနည်းဟုဆို၏။ အရှင်စားတတ်သော တခုသော ကျားသေသဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ တပါးကိုစေခိုင်းခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော ရသေ့စဉ်းလဲ ရှိသလျှင်ကတည်းဟု ဆိုကုန်၏။ အဘယ်မည်သော ရသေ့နည်းဟု မေး၏။ တယောက်သော သီလမရှိသော ရသေ့တည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ကျားကိုလျှက်လည်း ငါသည် သတ်အပ်ပြီ၊ ထိုရသေ့ကိုကား အဘယ်မှာ သတ်လောက်အံ့နည်းဟု ဆို၍ လာကြကုန်၊ ထိုရသေ့ကို ဖမ်းကြကုန်အံ့ဟု ထိုဝက်အပေါင်းတို့နှင့်တကွ သွား၏။
ရသေ့စဉ်းလဲသည်လည်း ကျား ကြာမြင့်သည်ရှိသော် ဝက်တို့သည် ကျားကိုဖမ်းလေကုန်သလောဟု ခရီးဦးကြို သွားလတ်သော် လာကုန်သော ထိုဝက်တို့ကိုမြင်၍ မိမိပရိက္ခရာကိုယူ၍ ပြေး၏။ ဝက်တို့သည် လိုက်လတ်သော် ပရိက္ခရာကိုစွန့်၍ လျင်မြန်သဖြင့် ရေသဖန်းပင်သို့ တက်၏။ ဝက်တို့သည် သခင် ယခု ရသေ့ပြေး၍ သစ်ပင်သို့ တက်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ အဘယ်သို့သော သစ်ပင်ကို တက်သနည်းဟု မေး၏။ ရေသဖန်းပင်ကို တက်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုဝဍ္ဎကီသူကရသည် ဝက်မတို့သည် ရေကို ဆောင်ကြကုန်၊ ဝက်ငယ်တို့သည် မြေကိုတူးကြကုန်၊ အစွယ်ရှည်ကုန်သော ဝက်တို့သည် အမြစ်ကို ဖြတ်ကြကုန်၊ ကြွင်းသော ဝက်တို့သည် ခြံရံ၍ စောင့်ကြကုန်ဟု စီရင်၍ ထိုဝက်တို့သည် စီရင်တိုင်းပြုကုန်သော် မိမိသည် ရေသဖန်းပင်၏ ဖြောင့်စွာသွားသော အမြစ်ကို ပုဆိန်ဖြင့် ဖြတ်ဘိသကဲ့သို့ တချက်ထည်းဖြင့်လျှင် ဖြတ်၍ ရေသဖန်းပင်ကို လဲစေ၏။ ခြံရံ၍နေကုန်သော ဝက်တို့သည် ရသေ့စဉ်းလဲကို မြေသိုကျစေ၍ အပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ အရိုးတိုင်အောင်စား၍ ဝဍ္ဎကီသူကရမ ည်သောဝက်ကို ရေသဖန်းတုံး၌ နေစေ၍ ရသေ့စဉ်းလဲ၏ အသုံးအဆောင် ခရုသင်းဖြင့် ရေကိုဆောင်၍ အဘိသိက်သွန်း၍ မင်းပြုကုန်၏။ တခုသော ပျိုသောဝက်မကိုလည်း ထိုဝက်မင်း၏ မိဖုယားကြီး ပြုကြကုန်၏။ ထိုကာလမှစ၍ ယနေ့ထက်တိုင် မင်းတို့ကို ရေသဖန်းပျဉ်၌လျှင်နေစေ၍ ခရုသင်းသုံးခုတို့ဖြင့် အဘိသိက် သွန်းကုန်သတည်း၊ ထိုတောအုပ်၌နေသော နတ်သည် ထိုအံ့ဘွယ်သရဲကိုမြင်၍ တခုသော သစ်ခွကြား၌ ဝက်တို့ကို ရှေးရှူသည်ဖြစ်၍-
ဒိသွာ သယံ သချံ ဝဒါမိ အဗ္ဘုတံ။
ဗျဂ္ဃံ မိဂါ ယတ္ထ ဇိနိံသု ဒါဌိနော၊
သာမဂ္ဂိယာ ဒါဌဗလေသု မုစ္စရေ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၉။ သမာဂတာနံ၊ ညီညွတ်ကုန်သော။ သံဃာနံ၊ ဝက်အပေါင်းတို့အား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေ သတည်း။ အဗ္ဘုတံ၊ ရှေး၌မဖြစ်ဘူးသော။ သချံ၊ မိတ်ခင်ပွန်း ၏အဖြစ်ကို။ သယံ၊ ကိုယ်တိုင်။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဝဒါမိ၊ ဆို၏။ ဒါဌိနော၊ အစွယ်ရှိကုန်သော။ ယတ္ထ၊ အကြင်သို့ သဘောရှိကုန်သော။ မိဂါ၊ ဝက်တို့စင်လျက်။ ဗျဂ္ဃံ၊ ကျားကို။ ဇိနိံသု၊ အောင်ကုန်၏။ ဒါဌဗလေသု၊ အစွယ်အားရှိကုန်သော ဝက်တို့၌။ သာမဂ္ဂိယာ၊ ညီညွတ်ခြင်းဖြင့်။ တေ၊ ထိုဝက်တို့သည်။ မုစ္စရေ၊ သေဘေးမှ လွတ်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဓနုဂ္ဂဟတိဿမထေရ်သည် ထိုအခါ ဝဍ္ဎကီသူကရမည်သော ဝက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ညီညွတ်သည့်အား၊ ဝက်အများ၊ ကျား, ရသေ့အောင် ဘိသိက်ဆောင်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝဍ္ဎကီသူကရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၄။ သိရိဇာတ်
ကြက်သရေ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယံ ဥဿုကာ သင်္ဃရန္တိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသိရိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ကြက်သရေကို ခိုးသော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤသိရိဇာတ်၌ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို အောက် ခရာဒိရဇာတ်၌ ချဲ့အပ်သလျှင်ကတည်း၊ ယခုအခါ၌ကား ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်၌ လေးခုမြောက်ဖြစ်သော တံခါးမုခ်၌နေသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနတ်သည် ဒဏ်အမှုကိုပြုသောအားဖြင့် ငါးဆယ့်လေးကုဋေသော ရွှေတို့ကိုဆောင်၍ ကျီတို့၌ပြည့်စေ၍ သူဌေးနှင့်တကွ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုနတ်ကို သူဌေးသည် ခေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆောင်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုနတ်အား တရားဟောတော်မူ၏။ ထိုနတ်သည် တရားတော်ကို နာရ၍ သောတာပန် ဖြစ်၏။ ထိုအခါမှစ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးအား ရှေး၌ကဲ့သို့ စည်းစိမ်သည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော ကြက်သရေလက္ခဏာကိုသိသော တယောက်သောပုဏ္ဏားသည် အနာထပိဏ်ကား ရှေး၌ ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၍ ယခု စည်းစိမ်ရှင် ဖြစ်၏။ ငါသည် အနာထပိဏ်ကို ဖူးမြင်လိုသကဲ့သို့ ပြု၍ အနာထပိဏ်၏ အိမ်မှကြက်သရေကို ခိုးယူ၍ လာရမူကား ကောင်း၏ဟု ကြံ၏။ ကြံ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် အနာထပိဏ်အိမ်သို့ သွား၍ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ချီးမြှောက်ပေးကမ်းခြင်းကို ပြုအပ်သည်ဖြစ်၍ တသက်ပတ်လုံး အောက်မေ့အပ်သော စကားကို ပြောဟောပြီး၍ အဘယ်အကျိုးငှါ လာခဲ့သနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အဘယ် ၌လျှင် ကြက်သရေ တည်သနည်းဟု ကြည့်၏။ အနာထပိဏ် သူဌေးအားလည်း ကိုယ်လုံးဖြူသော ပွတ်အပ်သော ခရုသင်း နှင့်တူသော ရွှေချိုင့်၌ထည့်၍ ထားအပ်သော ကြက်သည် ရှိ၏။ ထိုကြက်၏ အမောက်၌ ကြက်သရေတည်၏။ ပုဏ္ဏားသည် ကြည့်လတ်သော် ထိုကြက်၏အမောက်၌ ကြက်သရေ တည်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ သူဌေးကြီး အကျွန်ုပ်သည် တပည့်လုလင် ငါးရာတို့ကို ဗေဒင်သင်စေ၏။ အချိန်မမှန်တွန်တတ်သော တခုသောကြက်ကို အမှီပြု၍ ထိုတပည့်တို့သည်၎င်း ကျွန်ုပ်တို့သည်၎င်း ပင်ပန်းကုန်၏။ ဤကြက်သည်ကား အချိန် မှန်စွာတွန်တတ်၏။ ဤကြက်၏ အကျိုးငှါ လာ၏။ အကျွန်ုပ်အား ဤကြက်ကိုပေးလောဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏား ယူလော့ သင့်အား ငါပေး၏ဟု ဆိုစဉ်ခဏ၌လျှင် ကြက်သရေသည် ကြက်၏ အမောက်မှ ဖဲ၍ ဦးခေါင်းရင်း၌ ထားအပ်သော ပတ္တမြားတုံး၌ တည်၏။
ပုဏ္ဏားသည် ပတ္တမြား၌ ကြက်သရေ၏ တည်သောအဖြစ်ကို သိ၍ ပတ္တမြားကိုလည်းကောင်း၏။ ပတ္တမြားကိုလည်း ပေး၏ဟု ဆိုစဉ်ခဏ၌လျှင် ကြက်သရေသည် ပတ္တမြားမှဖဲ၍ ဦးခေါင်းရင်း၌ ထားအပ်သော အစောင့်အရှောက်ဖြစ်သော တောင်ဝှေး၌ တည်၏။ ပုဏ္ဏားသည် တောင် ဝှေး၌ ကြက်သရေတည်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ တောင်ဝှေးကိုလည်း တောင်း၏။ ယူ၍သွားလော့ဟု ဆိုစဉ် ခဏ၌လျှင် ကြက်သရေသည် တောင်ဝှေးမှဖဲ၍ ပုညလက္ခဏဒေဝီမည်သော မိဖုယား၏ ဦးခေါင်း၌ တည်၏။ ကြက်သရေခိုးပုဏ္ဏားသည် မိဖုယားဦးခေါင်း၌ တည်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ မိဖုယားသည်ကား မစွန့်အပ်သာ ဥစ္စာဖြစ်၏။ ဤမိဖုယားကို တောင်းအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု ကြံ၍ သူဌေးကြီး အကျွန်ုပ်သည် သင်တို့အိမ်၌ ကြက်သရေကို ခိုး၍ သွားအံ့ဟု လာ၏။ ကြက်သရေသည်ကား ကြက်၏ကမောက်၌ တည်၏။ ထိုကြက်ကို ကျွန်ုပ်အားပေးသည်ရှိသော ကြက်အမောက်မှ ပတ္တမြားတုံး၌ တည်၏။ ပတ္တမြားတုံးကို ပေးသည်ရှိသော် အစောင့်အရှောက်ဖြစ်သော တောင်ဝှေး၌ တည်၏။ တောင်ဝှေးကို ပေးသည် ရှိသော် တောင်ဝှေးမှဖဲ၍ ပုညလက္ခဏဒေဝီ မိဖုယား၏ဦးခေါင်း၌ တည်၏။ ဤဥစ္စာသည်ကား မစွန့်အပ်သော ဥစ္စာတည်း၊ ထို့ကြောင့် ဤဥစ္စာကိုလည်း အကျွန်ုပ် ယူခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင်၏ ကြက်သရေကို ခိုးခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင်၏ဥစ္စာသည် သင်တို့သာလျှင် ဖြစ်စေဟု ဆို၏။ ဆိုပြီး၍ နေရာမှထ၍ ဖဲ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ဤအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်အံ့ဟု ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ ဘုရားကို ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေလျက် အလုံးစုံကို ဘုရားအား ကြားလျှောက်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုစကားကို ကြားတော်မူ၍ သူကြွက် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကြက်သရေသည် တပါးသို့သွားသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဘုန်းနည်းကုန်သော သူတို့သည် ဖြစ်စေအပ်သော ကြက်သရေသည် ဘုန်းရှိကုန်သောသူတို့၏ ခြေ ရင်းသို့ သွားဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ သူဌေးသည် တောင်း ပန်အပ်သည်ရှိသော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အတတ်သင်၍ အိမ်ရာထောင်သော လူတို့ဘောင်၌နေလျက် မိဘလွန်သဖြင့် သံဝေဂရကား တောထွက်၍ ဟိမဝန္တာ၌ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ငါးပါးသော အဘိ ညာဉ် ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကိုဖြစ်စေ၍ ရှည်မြင့်စွာ ကာလလွန်သဖြင့် ချဉ် ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဇနပုဒ်သို့သွား၍ ဗာရာဏသီမင်း၏ ဥယျာဉ်၌နေ၍ နက်ဖြန် ဆွမ်းခံသွားသည်ရှိသော် ဆင်ဆရာ၏ အိမ်တံခါးသို့ ရောက်၏။ ထိုဆင်ဆရာသည် ဘုရားလောင်း၏ ငြိမ်သက်ခြင်း၌ ကြည်ညို၍ ဆွမ်းလှူ၍ ဥယျာဉ်၌ နေစေ၍ အမြဲလုပ်ကျွေး၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ထင်းခွေယောက်ျားသည် တောမှထင်းတို့ကို ဆောင်ခဲ့ သည်ရှိသော် အချိန်၌ မြို့တံခါးသို့ ရောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ ညအခါ၌ တခုသောနတ်ကွန်းဝယ် ထင်းစည်းကို ဦးခေါင်းရင်း၌ထား၍ အိပ်၏။ နတ်ကွန်း၌ လွှတ်အပ်ကုန်သော များစွာသော ကြက်တို့သည် နတ်ကွန်း၏အနီး တခုသောသစ်ပင်၌ အိပ်ကုန်၏။ ထိုကြက်တို့တွင် အထက်၌အိပ်သော ကြက်သည် မိုးသောက်ထကာလ၌ ကျင်ကြီးကို စွန့်ချသည်ရှိသော် အောက်၌ အိပ်သော ကြက်၏ကိုယ်ပေါ်၌ ကျ၏။ အဘယ်သူသည် ငါ၏ကိုယ်ပေါ်၌ ကျင်ကြီးကို စွန့်ချသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် ချ၏ ဟုဆို၏။ အဘယ်ကြောင့် ချသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် မဆင်ခြင်မိ၍ ချ၏ ဟုဆို၍ တဖန် ချပြန်၏။ ထိုကြက်နှစ်ခုတို့သည်လည်း အချင်းချင်း ခိုက် ရန်ပြုကုန်လတ်သော် သင့် အစွမ်း အသို့နည်း၊ သင့်အစွမ်း အသို့နည်းဟု ခိုက်ရန်ပြုကြကုန်၏။ ထိုအခါ အောက်၌အိပ်သောကြက်သည် ငါ့ကိုသတ်၍ မီးကျီး ၌ကင်အပ်သော အသားတို့ကိုစားသောသူသည် စောစောကလျှင် အသပြာတထောင်ကို ရ၏ဟု ဆို၏။ အထက်၌ အိပ်သော ကြက်သည် အချင်းကြက် ဤမျှဖြင့် ငါ့ကို မခြိမ်းချောက်လင့်၊ ငါ၏ ကြီး မြတ်သော အသားကို စားသောသူသည် မင်းဖြစ်၏။ အပ၌ အသားကို စားသောသူသည် ယောက်ျားဖြစ်အံ့၊ သေနာပတိအရာကို ရ၏။ မိန်းမဖြစ်အံ့ မိဖုယားအရာကို ရ၏။ အရိုးအသားကို စားသောသူသည် လူဖြစ်အံ့၊ ဘဏ္ဍာစိုးအရာကို ရ၏။ ရဟန်းဖြစ်အံ့ မင်းဆရာအဖြစ်ကို ရ၏ဟုဆို၏။
ထင်းခွေယောက်ျားသည် ထိုကြက်တို့၏ စကားကို ကြား၍ မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်သော် တထောင်သောဥစ္စာဖြင့် ကိစ္စသည်မရှိဟု သာယာစွာတက်၍ အထက်၌အိပ်သော ကြက်ကို ဖမ်းပြီးလျှင် သတ်၍ ခါးပိုက်၌ ထည့်၍ မင်းဖြစ်အံ့ဟုဆို၍ ဖွင့်သောတံခါးဖြင့်လျှင် မြို့သို့ဝင်၍ ကြက်ကို အမွေး အတောင်နုတ်၍ ဝမ်းကိုသုတ်သင်၍ ဤကြက်သားကို ကောင်းစွာစီရင်လော့ဟု မယားအားပေး၏။ မယားသည် ကြက်သားကို၎င်း ထမင်းကို၎င်း ကောင်းစွာစီရင်၍ အရှင်စားလော့ဟု လင်အား တည်၏။ လင်သည် ရှင်မ ဤအသားကား အာနုဘော်ကြီး၏။ ဤကြက်သားကို စား၍ ငါမင်းဖြစ်အံ့၊ သင်သည် မိဖုယားဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်သည် ထမင်းနှင့် ကြက်သားကိုယူခဲ့၍ ဂင်္ဂါသို့သွား၍ ရေချိုး၍ စားကြကုန်အံ့ဟုဆို၍ ထိုသူတို့သည် ထမင်းတောင်းကို ကမ်းနား၌ထား၍ ရေချိုးအံ့သောငှာ ဆင်း သက်ကုန်၏။ ထိုခဏ၌ လေခတ်ရကား ရေသည်လာ၍ ထမင်းတောင်းကိုယူ၍ သွား၏။ မြစ်၌မျောသော ထိုထမင်းတို့ကိုလည်း အောက်ဆိပ်၌ ဆင်ကိုရေချိုးသော တယောက်သော ဆင်ဆရာအမတ်ကြီးသည် မြင်၍ ဆယ်စေ၍ ဖွင့်စေ၍ အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ အရှင်ထမင်းနှင့် ကြက်သားတည်းဟု ဆို၏။ ထိုအမတ်ကြီးသည် ထိုထမင်းတောင်းကို ပိတ်ဖုံးစေ၍ တံဆိပ်ခပ်စေ၍ ငါမရောက်မီ မဖွင့်လင့်ဟု မှာလိုက်၍ မယားထံသို့ပို့ စေ၏။ ထိုထင်းခွေ ယောက်ျားသည်လည်း ခံတွင်းသို့ဝင်သော သဲရေဖြင့် ဖူးဖူးရောင်သော ဝမ်းရှိသည်ဖြစ်၍ ပြေး၏။
ထိုအခါဆင်ဆရာ၏ တပါးသော ဆရာဖြစ်သော ဒိဗ္ဗစက္ခုရှင်ရသေ့သည် ငါ၏ အလုပ်အကျွေးသည် ဆင်ဆရာ၏အရာကိုစွန့်၍ အဘယ်အခါ စည်းစိမ်ကို ရလတ္တံ့နည်းဟု ဒိဗ္ဗစက္ခုဖြင့် ကြည့်လတ်သော် ထိုယောက်ျားကို မြင်၍ ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ရှေးဦးစွာလျှင်သွား၍ ဆင်ဆရာ၏အိမ်၌ နေ၏။ ဆင်ဆရာသည် လာလတ်၍ ရသေ့ကို ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျှောက်ပတ်စွာနေလျက် ထိုထမင်းတောင်းကို ဆောင်ယူခဲ့စေ၍ ရှင်ရသေ့ကို ကြက်သားဆွမ်းဖြင့် လုပ်ကျွေးကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုရသေ့သည် ဆွမ်းကိုယူ၍ ကြက်သားကို ကပ်လာသော် မယူမူ၍ ဤကြက်သားကို စီရင်အံ့ဟုဆို၍ စီရင်တော်မူပါကုန်လော့ဟု ဆိုလတ်သော် ကြီးမြတ်သော အသားအစရှိသည်တို့ကို တခုတခုစီ စုစေ၍ ကြီးမြတ်သောအသားကို ဆင်ဆရာအား ပေးစေ၏။ အပဖြစ်သောအသားကို ဆင်ဆရာ၏မယားအား ပေးစေ၏။ ဤအရိုးအသားကို မိမိသည်စား၏။ ထိုရသေ့သည် ဆွမ်းစားပြီး၍ သွားသည်ရှိသော် သင်သည် ယနေ့မှ သုံးရက်မြောက်၌ မင်းဖြစ်လတ္တံ့၊ မမေ့မလျော့လင့်ဟု ဆို၍ သွား၏။ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ တယောက်သော ပြည်နီးချင်းမင်းသည် လာလတ်၍ ဗာရာဏသီပြည်ကို ဝန်းရံ၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် ဆင်ဆရာကို မင်းအသွင်ကိုယူစေ၍ ဆင်စီး၍ စစ်တိုက်လော့ဟု စေ၏။ မိမိသည် မထင်ရှားသော အသွင်ကိုယူ၍ စစ်သည်၌ စီရင်သည်ရှိသော် ကြီးသောအဟုန်ရှိသော တစင်းသောမြားသည် မှန်၍ ထိုခဏ၌ဘသာလျှင် သေ၏။ ထိုဆင်ဆရာသည် မင်း၏ သေသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ များစွာသော အသပြာတို့ကို ထုတ်ယူစေ၍ ဥစ္စာဖြင့်အလိုရှိသောသူတို့သည် ရှေ့၌နေ၍ စစ်တိုးစေကုန်ဟု စည်ကိုလည်စေ၏။ ဗိုတ်ပါ အပေါင်းသည် ခဏချင်းဖြင့် ပြည်နီးချင်းမင်းကို အသက်ကုန်စေ၏။ အမတ်တို့သည် မင်း၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်၍ အဘယ်သူကို မင်းပြုကုန်အံ့နည်းဟု တိုင်ပင်ကြကုန်သော် ငါတို့မင်းသည် အသက်ရှင်စဉ်လျှင် မိမိ၏ အသွင်ကို ဆင်ဆရာအားပေး၏။ ဆင်ဆရာသည်လျှင် စစ်ထိုး၍ ပြည်ကို ယူ၏။ ထိုဆင်ဆရာအားသာလျှင် မင်းအဖြစ်ကို ပေးကြကုန်အံ့ဟု ဆင်ဆရာကို မင်းအဖြစ်၌ အဘိ သိက်သွန်းကြကုန်၏။ ဆင်ဆရာ၏ မယား မိယားကြီး ပြုကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းဆရာဖြစ်၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
သိပ္ပဝန္တော အသိပ္ပါ ဝါ၊ လက္ခိဝါ တာနိ ဘုဉ္ဇတိ။
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဗဟူ ဘာဂါ၊ အပ္ပ နာယတနေသုပိ။
ဟူသော နှစ်ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏။
၁၀၀။ သိပ္ပဝါ၊ အတတ်ရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော။ အသိပ္ပ ဝါ၊ အတတ်မရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော။ အလက္ခိကာ၊ ဘုန်း ကံ မရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ဥဿုက္ကာ၊ လုံ့လပြုကုန်၍။ ယံ ဗဟုံ ဓနံ၊ အကြင် များစွာသော ဥစ္စာကို။ သင်္ဃရန္တိ၊ ဆည်းပူးကုန်၏။ တာနိ၊ ထိုဥစ္စာတို့ကို။ လက္ခိဝါ၊ ဘုန်းရှိသောသူသည်။ ဘုဉ္ဇတိ၊ ခံစားရ၏။
၁၀၁။ သဗ္ဗတ္ထ၊ ခပ်သိမ်းသောအရပ်၌။ အညေ၊ ဘုန်းမရှိသောသူတို့ကို။ အတိစ္စ ဧဝ၊ လွန်၍လျှင်။ အပ္ပနာတနေသုပိ၊ ရတနာတို့၏ ဖြစ်ရာမဟုတ်သော အရပ်တို့၌လည်း။ ကတပုညဿ၊ ပြုအပ်သော ကောင်းမှုရှိသော။ ပါဏိနော၊ သတ္တဝါအား။ ဗဟူ၊ များစွာကုန်သော။ ဘောဂါ၊ စည်းစိမ်တို့သည်။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၍ သူကြွယ်ဤသတ္တဝါတို့အား ကောင်းမှုနှင့်တူသော တပါးသော တည်ရာမည်သည် မရှိကုန်၊ ကောင်းမှုရှိသော သူတို့အားကား ဖြစ်ရာမဟုတ်သော အရပ်၌လည်း ရတနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤကောင်းမှု မည်သည်ကား လူနတ်တို့အား အလုံးစုံသော အလိုကိုပေးတတ်သော ဥစ္စာရွှေအိုးတည်း၊ လူနတ်တို့သည် အကြင်အကြင် ဆုကို တောင့်တကုန်၏။ အလုံးစုံသော ထိုထိုဆုကို ကောင်းမှုဖြင့်လျှင် ရ၏။
အဆင်းကောင်းခြင်း၊ အသံကောင်းခြင်း သဏ္ဌာန်ကောင်းခြင်း၊ အစိုးရခြင်း အခြံအရံများခြင်းဟူသော အလုံးစုံကို ကောင်းမှုကြောင့် ရ၏။
ပဒေသရာဇ် ဧကရာဇ်စည်းစိမ် စကြဝတေးမင်းချမ်းသာ နတ်တို့၌ဖြစ်သော နတ်မင်းချမ်းသာဟူသော အလုံးစုံကို ကောင်းမှုဖြင့် ရ၏။ လူ၌ဖြစ်သော စည်းစိမ် နတ်၌ဖြစ်သော မွေ့လျော်ခြင်း နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာဟူသော ဤအလုံးစုံကို ကောင်းမှုဖြင့် ရ၏။
အဆွေခင်ပွန်း၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုစွဲ၍ အသင့်အားဖြင့် လုံ့လပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြစ်သော ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဝသီဘော်ဟူသော အလုံးစုံကို ကောင်းမှုဖြင့် ရ၏။
ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိမောက္ခ သာဝကပါရမီဉာဏ် ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ဟူသော အလုံးစုံကို ကောင်းမှုဖြင့် ရ၏။
ဤသို့ အကြင်ကောင်းမှု၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ရှိ၏။ ထိုကောင်းမှု၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ကြီးမြတ်သော ပြည့်စုံခြင်းကို ဆောင်၏။ ထို့ကြောင့် တည်ကြည်ကုန်သော ပညာရှိတို့သည် ပြုခဲ့ပြီးသော ကောင်းမှုရှိသောသူ၏အဖြစ်ကို ချီးမွမ်းကုန်၏ ဟု တရားဟောတော်မူ၏။
ယခုအခါ၌ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ ကြက်သရေ တည်ရာ ရတနာတို့ကို ပြတော်မူအံ့သောငှါ-
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အပါပဿ၊ ကတပုညဿ ဇန္တုနော။
ဟူသောဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၀၂။ အပါပဿ၊ မကောင်းမှုမရှိသော။ ကတပုညဿ၊ ပြုအပ်ပြီးသော ကောင်းမှုရှိသော။ ဇန္တုနော၊ အနာထပိဏ်သူဌေးအား။ ကုက္ကုဋော စ၊ ကြက်သည်၎င်း။ မဏယော စ၊ ပတ္တမြားတို့သည်၎င်း။ ဒဏ္ဍော စ၊ တောင်ဝှေးသည်၎င်း။ ပုညလက္ခဏာ၊ ပုညလက္ခဏဒေဝီ မည်သော။ ထိယော စ၊ မိန်းမတို့သည်၎င်း။ ဥပ္ပန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ ဟောတော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မင်း၏ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဘုန်းနည်းသူပြု၊ ကြက်သရေမှု၊ တခုမကျန် ဘုန်းရှိထံ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သိရိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၅။ မဏိသူကရဇာတ်
ပတ္တမြားဂူ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒရိယာ သတ္တဝဿာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဏိသူကရဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သုန္ဒရီ၏သေခြင်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်အပ်သည် အလေးဂရုပြုအပ်သည် ဖြစ်၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ဥဒါန်း၌လာသလျှင်ကတည်း၊ ဤဇာတ်၌ အကျဉ်းကား ဤသို့တည်း၊ မြတ်စွာဘုရားအား၎င်း ရဟန်းသင်္ဃာအား၎င်း မြစ်ကြီးငါးစင်းတို့၏ ကြီးစွာသော ရေအယဉ်နှင့်တူသော လာဘ သက္ကာရသည် ဖြစ်သည်ရှိသော် သာသနာတော်မှ အပဖြစ်ကုန်သော တိတ္ထိတို့သည်ကား နေထွက်သောအခါ ပိုးစုန်းကြူးတို့ကဲ့သို့ အရောင်အဝါ မရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ရဟန်းဂေါတမ၏ ဖြစ်သောကာလမှစ၍ ငါတို့သည် လာဘသက္ကာရမှ ယုတ်ကုန်၏။ တစုံတယောက်သောသူသည် ငါတို့၏ ရှိသောအဖြစ်ကိုလည်း မသိ၊ အဘယ်သူနှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ရဟန်းဂေါတမ၏ ကျေးဇူးမဲ့ကိုဖြစ်စေ၍ ရဟန်းဂေါတမ၏ လာဘသက္ကာရကို ငါတို့ကွယ်စေကုန်ရအံ့နည်းဟု တပေါင်းတည်း စည်းဝေး၍ တိုင်ပင်ကုန်၏။ ထိုအခါ တိတ္ထိတို့အား သုန္ဒရီနှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ကွယ်စေအံ့ဟု အကြံသည်ဖြစ်၏။
ထိုတိတ္ထိတို့သည် တနေ့သ၌ တိတ္ထိတို့၏အရံသို့ဝင်၍ တည်သော သုန္ဒရီကို စကားမဆိုဘဲ နေကြကုန်၏။ သုန္ဒရီသည် အဖန်တလဲလဲ ဆိုငြားသော်လည်း စကားတုံ့ကိုမဆို၍ အရှင်ကောင်းတို့ကို တစုံတယောက်သော သူသည် ညှဉ်းဆဲသလောဟု မေး၏။ နှမ သင်သည် ငါတို့ကို နှိပ်စက်၍ လာဘသက္ကာရ မရှိသည်ကိုပြု၍ သွားသော ရဟန်းဂေါတမကို မမြင်လောဟု ဆိုကုန်၏။ ဤအရာ၌ အကျွန်ုပ်သည် အဘယ်သို့ ပြုရအံ့နည်းဟု သုန္ဒရီသည် ဆို၏။ နှမ သင်သည် အဆင်းလှ၏။ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်၏။ ရဟန်းဂေါတမအား အကျော်အစောမဲ့ကို တင်၍ လူများကို သင့်စကားကိုယူစေ၍ လာဘသက္ကာရပျောက်အောင် ပြုလော့ဟု တိတ္ထိတို့သည် ဆိုကုန်၏။ သုန္ဒရီသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ ရှိခိုး၍ သွား၏။ ထိုအခါမှစ၍ ပန်း နံ့သာ, နံ့သာပျောင်း, ပရုပ် ဆောင်းမေးခါးသီး အစရှိသည်တို့ကို ယူ၍ ညချမ်းအခါ၌ လူများ၏ ဘုရားတရားတော်ကိုနာ၍ မြို့သို့ဝင်သောကာလ၌ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ရှေးရှုသွား၏။ အဘယ်သို့ သွားသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ရဟန်းဂေါတမ၏အထံသို့ သွားအံ့၊ ငါသည် ရဟန်းဂေါတမနှင့်အတူ ဂန္ဓကုဋိတိုက်၌ နေချေအံ့ဟုဆို၍ တပါးသော တိတ္ထိတို့၏အရံ၌ အိပ်၍ နံနက်စောစောကလျှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်ခရီးသို့ သက်၍ မြို့သို့ ရှေးရှူ သွား၏။ သုန္ဒရီ အဘယ်မှ လာသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ရဟန်းဂေါတမနှင့်အတူ တခုသောဂန္ဓကုဋီ၌နေ၍ ရဟန်းဂေါတမကို ကိလေသာဖြင့် မွေ့လျော်စေ၍ လာခဲ့၏ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ နှစ်ရက် သုံးရက် လွန်သဖြင့် သေသောက်ကြူးတို့အား အသပြာပေး၍ သွားကြကုန် သုန္ဒရီကို သတ်၍ ရဟန်းဂေါတမ၏ ဂန္ဓကုဋိအနီး၌ ပန်းအမှိုက်ကြား၌ ပစ်၍ လာကြကုန်ဟု တိတ္ထိတို့သည် ဆိုကုန်၏။ သေသောက်ကြူးတို့သည် တိတ္ထိတိုဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ ထိုနောက်မှ တိတ္ထိတို့သည် သုန္ဒရီကို မမြင်ကုန်ဟု အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ပြု၍ မင်းအား ကြား၍ အဘယ်အရပ်၌ သင်တို့သည် တွေးတောခြင်းရှိကုန်သနည်းဟု ဆို၍ ဤမည်သောနေ့၌ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေ၏။ ထိုဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သုန္ဒရီ၏ အကြောင်းကို ငါတို့မသိကုန်ဟု ဆို၍ ထိုသို့တပြီးကား သွားကြကုန်လော့၊ သုန္ဒရီကို ရှာကြကုန်လောဟု မင်းသည် ခွင့်ပြုအပ်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့၏ အလုပ်အကျွေးတို့ကိုခေါ်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ ရှာကုန်လတ်သော် ပန်းမှိုက်အကြား၌မြင်၍ ညောင်စောင်းသို့တင်၍ မြို့သို့ဝင်၍ အချင်းတို့ ရဟန်းဂေါတမ၏ တပည့်တို့သည် ဆရာပြုသော ထိုမကောင်းမှုကို ဖုံးလွှမ်းလိုကုန်၍ သုန္ဒရီကို သတ်၍ ပန်းမှိုက်အကြား၌ ပစ်ကုန်၏ဟု မင်းအား ကြားလျှောက် စေကုန်၏။ မင်းသည် ထိုသို့တပြီးကား သွားကြကုန်၊ မြို့ကို လှည့်လည်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုတိတ္ထိတို့သည် မြို့လမ်းခရီး၌ သာကီဝင်မင်းသား ရဟန်းတို့၏အမှုကို ကြည့်ကြကုန်လော့ အစရှိသောစကားတို့ကို ဆို၍ တဖန် မင်းအိမ်တံခါးသို့လာကုန်၏။
မင်းသည် သုန္ဒရီ၏အလောင်းကောင်ကို အစိမ်းပစ်ရာ သုသာန်၌ ညောင်စောင်းသို့ တင်၍ စောင့်စေ၏။ အရိယာတပည့်တို့ကိုထား၍ ကြွင်းကုန်သော သာဝတ္ထိပြည်၌နေကုန်သော သူတို့သည် များသောအားဖြင့် သာကီဝင်မင်းသား ရဟန်းတို့၏အမှုကို ကြည့်ကြကုန်လော့၊ ဤသို့အစရှိသောစကားတို့ကို ဆို၍ မြို့တွင်း၌၎င်း မြို့ပ၌၎င်း ရဟန်းတို့ကို ဆဲရေးကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားသခင်အား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည် ထိုသူတို့ကို မဟုတ်မမှန် စွပ်စွဲသော သူသည်၎င်း ပြုလျက် မပြုဟု ဆိုသောသူသည်၎င်း ငရဲသို့ ရောက်၏။ တမလွန်၌ ယုတ်မာသော အမှုရှိကုန်သော ထိုသူနှစ်ယောက်တို့သည် တူကြကုန်၏။ ဤသို့ စကားတို့ကို ဆိုကြကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ မင်းသည် သုန္ဒရီကို တပါးသောသူတို့သည် သတ်သောအဖြစ်ကို သိအောင်ပြုကြကုန်လော့ဟု အချင်းတို့ကို စေ၏။ ထိုအခါ၌ သေသောက် ကြူးသူတို့သည်လည်း အသပြာတို့ဖြင့်သေသောက်ကုန်လျက် အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ကြကုန်၏။ ထိုသေ သောက်ကြူးတို့တွင် တယောက်သော သေသောက် ကြူးသည် သင်ကား သုန္ဒရီကို တချက်တည်းဖြင့်လျှင် သတ်၍ ပန်းအမှိုက်ကြား၌ ပစ်၍ ရသောအသပြာတို့ဖြင့် သေကို သောက်ရ၏။ သင်တို့ကဲ့သို့သော သူတို့သည် အဘယ်လူ မည်ကုန်သနည်းဟု ဆို၏။ မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ထိုသေသောက်ကြူးတို့ကို ဖမ်း၍ မင်းအား ပြကြကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုသေသောက်ကြူးတို့ကို မင်းသည် သင်တို့ သုန္ဒရီကို သတ်သလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး သတ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ အဘယ်သူတို့သည် သင်တို့ကို သတ်စေသနည်းဟု မင်းသည် မေး၏။ မြတ်သော မင်းကြီး သာသနာတော်မှ အပဖြစ်ကုန်သော တိတ္ထိတို့သည် သတ်စေ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် တိတ္ထိတို့ကိုခေါ်စေ၍ သုန္ဒရီကို ညောင်စောင်း၌တင်၍ ဤသုန္ဒရီကို ရဟန်းဂေါတမအား ကျေးဇူးမဲ့ကို တင်လိုကုန်သော ငါတို့သည် သတ်စေ၏။ ရဟန်းဂေါတမ၏ တပည့်တို့အား အပြစ်မရှိပေ၊ ငါတို့အားသာလျှင် အပြစ် ရှိ၏ဟု ဆိုကုန်လျှက် မြို့ကိုလှည့်လည်ကြကုန်ဟု ဆို၏။ တိတ္ထိတို့သည် မင်းဆိုတိုင်းပြုကြကုန်၏။ မိုက်သော လူများသည် ထိုအခါမှ ယုံကြည်၏။ တိတ္ထိတို့သည်လည်း လူသတ်ဒဏ်ဖြင့် နှောက်ရှက်ကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားတို့အား အတိုင်း ထက်အလွန် ကြီးစွာသော လာဘသက္ကာရသည် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်ဝယ် ငါ့သျှင်တို့ တိတ္ထိတို့သည် ဘုရားရှင်တို့၏ မည်းညစ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဖြစ်စေကုန်အံ့ဟု အမှုကိုပြုကုန်လျက် မိမိတို့သည်သာ မည်းညစ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ဘုရားရှင်တို့အားကား ကြီးစွာသော လာဘသက္ကာရသည် ဖြစ်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့်စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဘုရားတို့၏ညစ်နွမ်းခြင်းကို ပြုခြင်းမည်သည်ကား ပတ္တမြား၏ ညစ်နွမ်းခြင်းကို ပြုသည်နှင့်တူ၏။ ရှေးသရော အခါ ဇောတိရသပတ္တမြား၏ ညစ်နွမ်းခြင်းကို ပြုကုန်အံ့ဟု သတ္တဝါတို့သည် လုံ့လပြုကုန်သော်လည်း ညစ်နွမ်းခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်ဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ရှိသော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသော်ရွာဝယ် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် ကာမတို့၌ အပြစ်ကိုမြင်၍ တောထွက်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ သုံးခုသော တောင်အရေးတို့ကို လွန်၍ ရသေ့ပြု၍ ကျောင်းဆောက်၍ နေ၏။ ထိုကျောင်း၏အနီး၌ ပတ္တမြားလိုဏ်သည် ရှိ၏။ ထိုပတ္တမြားလိုဏ်၌ သုံးဆယ်ကုန်သော ဝက်တို့သည် နေကုန်၏။ ပတ္တမြားလိုဏ်၏အနီး၌ တခုသောခြင်္သေ့သည် ကျက်စား၏။ ထိုခြင်္သေ့၏အရိပ်သည် ပတ္တမြား၌ ထင်၏။ ဝက်တို့သည် ခြင်္သေ့အရိပ်ကိုမြင်၍ ထိတ်လန့်ကုန်ရကား နည်းသော အသားအသွေး ရှိကုန်၏။ ထိုဝက်တို့သည် ဤပတ္တမြား၏ ကြည်လင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဤအရိပ်သည် ထင်၏။ ဤပတ္တမြားကို ညစ်နွမ်းအောင် ပြုကြကုန်အံ့ဟု ကြံ၍ မနီးမဝေးသောအရပ်ဝယ် တခုသော ရေကန်သို့သွား၍ ညွန်၌ လူး၍ လာလတ်၍ ထိုပတ္တမြားကို ပွတ်ကုန်၏။ ပတ္တမြားသည် ဝက်တို့၏ အမွှေးတို့ဖြင့် ပွတ်အပ်သည်ရှိသော် အတိုင်း ထက်အလွန် ကြည်လင်၏။ ဝက်တို့သည် အကြောင်းကို မမြင်နိုင်ကုန်၍ ပတ္တမြား၏ ညစ်နွမ်းခြင်းကို ပြုတတ်သော အကြောင်းကို ရသေ့ကို မေးကုန်အံ့ဟု ဘုရားလောင်းသို့ ဆည်းကပ်၍ လျောက်ပတ်စွာ တည်ကုန်၍-
ဟညာမ မဏိနော အာဘံ၊ ဣတိ နော မန္တနံ အဟု။
ဣဒဉ္စ ဒါနိ ပုစ္ဆာမ၊ ကိံ ကိစ္စံ ဣဓ မညသိ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆိုကုန်၏။
၁၀၃။ ဘော တာပသ၊ အို ရှင်ရသေ့။ ဒရိယာ၊ ပတ္တမြားဂူ၌။ သတ္တဝဿာနိ၊ ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး။ တိံသမတ္တာ၊ သုံးဆယ်ကုန်သော။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဝသာမသေ၊ နေကုန်၏။ မဏိနော၊ ပတ္တမြား၏။ အာဘံ၊ ရောင်ကို။ ဟညာမ၊ သတ်ကုန်အံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ နော၊ အကျွန်ုပ်တို့၏။ မန္တနံ၊ တိုင်ပင်ခြင်းသည်။ အဟု၊ ဖြစ်၏။
၁၀၄။ ယာဝတာ၊ အကြင်မျှလောက်သော ညွန်ဖြင့်။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ မဏိံ၊ ပတ္တမြားကို။ ဃံသာမ၊ ပွတ်ကုန်၏။ မဏိ၊ ပတ္တမြားသည်။ ဘိယျော၊ လွန်စွာ။ ဝေါဒါယတေ၊ အရောင်ထွက်၏။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ တံ၊ ထိုရှင်ရသေ့ကို။ ဣဒံ၊ ဤအကြောင်းကို။ ပုစ္ဆာမ၊ မေးကုန်၏။ ဣဓ၊ ဤအရာ၌။ ကိစ္စံ၊ ငါတို့၏ အမှုကိစ္စကို။ တွံ၊ အရှင်ဘုရားသည်။ ကိံ မညသိ၊ အသို့အောက်မေ့သနည်း။
ထိုအခါ ထိုဝက်တို့အား ကြားလိုရကား ဘုရားလောင်းသည်-
နာဿ သက္ကာ သိရိံ ဟန္တုံ၊ အပက္ကမထ သူကရာ။
ဟူသော သုံးတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၅။ သူကရာ၊ ဝက်တို့။ အယံ မဏိ၊ ဤပတ္တမြားသည်။ ဝေဠုရိယော၊ ကြောင်မျက်ရွဲတည်း။ အကာစော၊ မကြမ်း။ ဝိပုလော၊ ပြန့်ပြောသော အရောင်ရှိ၏။ သုဘော၊ တင့်တယ်၏။ အဿ၊ ထိုပတ္တမြား၏။ သိရိံ၊ အရောင်အဝါကို။ ဟန္တုံ၊ ဖျောက်အံ့သောငှာ။ န သက္ကာ၊ မတတ်ကောင်း။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ အပက္ကမထ၊ ဖဲကြကုန်လော့။
ထိုဝက်တို့သည် ဘုရားလောင်းစကားကို ကြား၍ ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ဖဲကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဈာန်ကို ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မလိုသူတပါး ဂုဏ်များယုက်စေ၊ ပြုလေသူများ သတိထား၊ မြသား အရောင်သစ်
ငါးခု၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဏိသူကရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၆။ သာလူကဇာတ်
လက်သုပ်ဟင်းလျာ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မာ သာလူကဿ ပိဟယိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာလူကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အပျိုကြီးဖြားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် တေရသကနိပါတ် လေးခုမြောက် စူဠနာရဒဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကိုကား ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် သင့်ကို အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အပျိုကြီးသည် ငြီးငွေ့စေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤမိန်းမသည် သင်၏အကျိုးမဲ့ကို ပြု၏။ ရှေး၌လည်း သင်သည် ထိုမိန်းမအား ထိမ်းမြားသောကာလ၌ လာသောပရိသတ်၏ လက်သုပ်ဟင်းလျာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ရှိသော် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မဟာလောဟိတ မည်သော နွားဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်း၏ ညီဖြစ်သော နွားသည်ကား စူဠလောဟိတ မည်၏။ နွားနှစ်ခုတို့သည်လည်း တဦးသောအမျိုး၌ အမှုကိုပြုကုန်၏။ ထိုအမျိုးအား အရွယ်သို့ရောက်သော တယောက်သောအမျိုးသ္မီးသည် ရှိ၏။ ထိုအမျိုးသ္မီးကို တဦးသော အမျိုးသားသည် တောင်း၏။ ထိုအခါ သ္မီးကို အမျိုး၌ ထိမ်းမြားသောကာလ၌ လက်သုတ်ဟင်းလျာ ဖြစ်လတ္တံ့ဟုသာလူက မည်သောဝက်ကို ယာဂုထမင်းဖြင့်မွေး၏။ ထိုသာလူကသည် ညောင်စောင်းအောက်၌ အိပ်ရ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ စူဠလောဟိကမည်သော နွားသည် အစ်ကို နောင်တော် ငါတို့သည် ဤအမျိုး၌ အမှုကို ပြုကြကုန်၏။ ငါတို့ကိုမှီ၍ ဤအမျိုးသည် အသက် မွေး၏။ ထိုသို့ဖြစ်လျက်လည်း ဤလူတို့သည် ငါတို့အား မြက် ကောက်ရိုးကိုသာ ပေးကုန်၏။ ဤဝက်ကိုကား ယာဂုထမင်းဖြင့် မွေးကုန်၏။ ညောင်စောင်းအောက်၌ အိပ်စေကုန်၏။ ဤသူတို့သည် အဘယ်သို့ ပြုလေကုန်သနည်းဟု ဆို၏။ မဟာလောဟိတနွားသည် ညီထွေး စူဠလောဟိတ သင်သည် သာလူကဝက်၏ ယာဂုထမင်းကို မတောင့်တလင့်၊ ထိုသတို့သ္မီးကို ထိမ်းမြားသောနေ့၌ သာလူကကို လက်သုပ်ဟင်းလျာပြု၍ အသားပွားများစိမ့်သောငှါ ထိုသူတို့သည် မွေးကုန်၏။ နှစ်ရက် သုံးရက်လွန်သဖြင့် သာလူကကို ညောင် စောင်းအောက်မှ ထုတ်၍ သတ်၍ အပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ဧည့်သည်တို့၏ အစာလုပ်သည်ကို မြင်ရကုန်အံ့ဟု ဆိုလို၍-
အပ္ပေါသုက္ကော ဘုသံ ခါဒ၊ ဧတံ ဒီဃာယုလက္ခဏံ။
အထ ဒက္ခသိ သာလူကံ၊ သယန္တံ မုသလုတ္တရံ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၀၆။ တာတ၊ ညီထွေး စူဠလောဟိတ။ တွံ၊ သင်သည်။ သာလူကဿ၊ သာလူကဝက်၏။ ဘောဇနံ၊ အစာကို။ မာ ပိဟယိ၊ မချစ်လင့်။ သာလူကော၊ သာလူကသည်။ အာတုရန္နာနိ၊ သေအံ့သော အစာတို့ကို။ ဘုဉ္ဇတိ၊ စား၏။ တွံ၊ သင်သည်။ အပ္ပေါသုက္ကော၊ ကြောင့်ကြမဲ့ဖြစ်၍။ ဘုသံ၊ မြက်ကောက်ရိုးတို့နှင့် ရောသောဖွဲကို။ ခါဒ၊ စားလော့။ ဧတံ၊ ဤအရာသည်။ ဒီဃာယုလက္ခဏံ၊ အသက်ရှည်ခြင်း၏ လက္ခဏာအကြောင်းတည်း။
၁၀၇။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌။ သော၊ ထိုထိမ်းမြားသောယောက်ျားသည်။ ဣဓ၊ ဤအိမ်သို့။ ယုတ္တသေဝကော၊ ယှဉ်လာ မှီဝဲလာသော။ အတိထီ၊ ဧည့်သည်ဖြစ်၍။ အာဂန္တွာ- အာဂတော၊ လာသည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ မုသလုတ္တရံ၊ ကျည်ပွေ့နှင့်တူသော အထက်နှုတ်ခမ်း ရှိသော။ သာလူကံ၊ သာလူကကို။ သယန္တံ၊ သတ်အံ့သော အိပ်သည်ကို။ ဒက္ခသိ၊ မြင်ရလတ္တံ့။
ထိုသို့ဆိုသောနေ့မှ နှစ်ရက် သုံးရက် လွန်လတ်၍ ထိမ်းမြားခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် သာလူကကိုသတ်၍ လက်သုပ်ဟင်းလျာ ပြုကုန်၏။ ထိုနွားနှစ်ခုတို့သည် သာလူက၏ ထိုပျက်စီးခြင်းကို မြင်၍ ငါတို့၏ မြက် ကောက်ရိုးဟူသော အစာသည်သာလျှင် ကောင်းမြတ်၏ဟု ကြံကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍ ထိုအနက်ကိုပြအံ့သောငှါ-
ဇရဂ္ဂဝါ ဝိစိန္တသုံ၊ ဝရမှာကံ ဘုသာမိဝ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၀၈။ ဝိကန္တံ၊ ငိုမြည်တမ်းသော။ မုသလုတ္တရံ၊ ကျည်ပွေ့နှင့်တူသော အထက်နှုတ်ခမ်းရှိသော။ သူကရံ၊ ဝက်ကို။ သယန္တံ၊ သတ်အံ့သောငှါ အိပ်သည်ကို။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ဇရဂ္ဂဝါ၊ နွားအိုတို့သည်။ အမှာကံ၊ ငါတို့၏။ ဘုသံ ဣဝ၊ မြက် ကောက်ရိုးတို့နှင့် ရောသော ဖွဲသည်သာလျှင်။ ဝရံ၊ မြတ်၏ ဟူ၍။ ဝိစိန္တေယုံ၊ ကြံကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ အပျိုကြီးသည် ထိုအခါ အမျိုးသ္မီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါ သာလူကဝက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ စူဠလောဟိတနွား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မဟာလောဟိတနွား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အစားကောင်းကျွေး၊ ဤအရေး၊ ဉာဏ်တွေးထောက်ချင့် စူးစမ်းလင့်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာလူကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၇။ လာဘဂရဟဇာတ်
လာဘ်များဘို့
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တက္ခသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နာနုမ္မတ္တော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလာဘဂရဟဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ အတူနေတပည့်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ အတူနေတပည့်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သို့ ဆည်းကပ်၍ ရှိခိုး၍ နေလျက် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ် လာဘ်ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို ဟောတော်မူပါလော့၊ အဘယ်သို့ပြုသောသူသည် သင်္ကန်းအစရှိသော လာဘ်တို့ကို ရသနည်းဟု မေး၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းအား အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် ငါ့သျှင် လေးပါးသော အင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား လာဘသက္ကာရဖြစ်၏။ မိမိကိုယ်တွင်း၌ ဟိရိဩတ္တပ္ပကို ဖျက်၍ ရဟန်းအဖြစ်ကို စွန့်၍ မရူးသော်လည်း ရူးသကဲ့သို့ ဖြစ်ရာ၏။ ပိသုဏဝါစာကို ဆိုရာ၏။ ၊ ကချေသည်နှင့် တူသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဖရိုဖရဲသော စကားရှိသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤအကျင့်သည်ကား လာဘ်ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်တည်းဟု ဟော၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုအကျင့်ကိုကဲ့ရဲ့၍ ထ၍ ဖဲသွား၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားသို့ ဆည်းကပ်၍ ရှိခိုး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် လာဘ်ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို ကဲ့ရဲ့သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကဲ့ရဲ့ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တောင်းပန်လတ်သော် အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် တဆယ့်ခြောက်နှစ်ကပင်လျှင် ဗေဒင်သုံးပုံ တဆယ့်ရှစ်ပါးသော အတတ်တို့၏ အဆုံးသို့ရောက်၍ ဒိသာပါမေက္ခဆရာဖြစ်၍ လုလင်ငါးရာတို့ကို အတတ်သင်၏။ လုလင်တို့တွင် တယောက်သော လုလင်သည် သီလအကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ထိုလုလင်သည် တနေ့သ၌ ဆရာသို့ ဆည်းကပ်၍ သတ္တဝါတို့အား အဘယ်အကြောင်းကြောင့် လာဘ်ဖြစ်သနည်းဟု လာဘ်ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို မေး၏။ ဆရာသည် အမောင် ဤသတ္တဝါတို့အား လေးပါးကုန်သာ အကြောင်းတို့ဖြင့် လာဘ်သည် ဖြစ်၏ဟု ဆို၍-
မူဠှေသု လဘတေ လာတံ၊ ဧသာ တေ အနုသာသနီ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၉။ တာတ၊ အမောင်။ နာနုမ္မတ္တော၊ မရူးဘဲလျက် ရူးသောသူတို့၏ အမူအရာကို ကျင့်သော။ နာပိသုဏော၊ ချောပစ်ကုံးတိုက်တတ်သော အမျိုးမဟုတ်ဘဲလျက် ချောပစ်ကုံးတိုက်သောအကျင့်ကို ကျင့်သော။ နာနဋော၊ ကချေသည် မဟုတ်ဘဲလျက် ကချေသည်တို့၏အမူအရာကို ကျင့်သော။ နာကုတူဟလော၊ ဖရိုဖရဲပြောဆိုတတ်သော အမျိုးမဟုတ်ဘဲလျက် ဖရိုဖရဲ ပြောဆိုတတ်သောသူတို့၏ အမူအရာကို ကျင့်သော။ သတ္တော၊ သတ္တဝါသည်။ မူဠှေသု၊ မိုက်မဲ တွေဝေကုန်သော သူတို့မှ။ ဝါ၊ မိုက်မဲတွေဝေကုန်သော သူတို့ဆီက။ လာဘံ၊ လာဘ်ကို။ လဘတေ၊ ရ၏။ ဧသာ၊ ဤသည်ကား။ တေ၊ သင်အား။ ဒိန္နာ၊ ပေးအပ်သော။ အနုသာသနီ၊ အဆုံး အမတည်း။
တပည့်သည် ဆရာ၏စကားကိုကြား၍ လာဘ်ကို ကဲ့ရဲ့ လိုရကား -
ယာ ဝုတ္တိ ဝိနိပါတေန၊ အဓမ္မစရဏေန ဝါ။
ဧသာဝ ဇီဝိကာ သေယျော၊ ယာ စာဓမ္မေန ဧသနာ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁၀။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ ဝိနိပါတေန ဝါ၊ ကိုယ်ကို ဖျက်ဆီးသဖြင့်၎င်း။ အဓမ္မစရဏေန၊ အဓမ္မကို ကျင့်သဖြင့်၎င်း။ ယာ ဝုတ္တိ၊ အကြင် စည်းစိမ်ဥစ္စာရခြင်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ ယသလာဘဉ္စ၊ ထိုစည်းစိမ်ရခြင်းကို၎င်း။ တံ ဓနလာဘဉ္စ၊ ထိုဥစ္စာ ရခြင်းကို၎င်း။ ဓိရတ္ထု၊ ငါ စက်ဆုပ်၏။ အဓမ္မေန၊ အဓမ္မဖြင့်။ ယာ စ ဧသနာ၊ အကြင် ဥစ္စာရှာခြင်းသည်လည်း။ အတ္တိ၊ ရှိ၏။ တတော၊ ထိုအဓမ္မဖြင့် ဥစ္စာရှာခြင်းထက်။ အနာဂါရော၊ နေရာမရှိသည်ဖြစ်၍။ ပတ္တံ၊ သပိတ်ကို။ အာဒါယ၊ ယူ၍။ ပရိဗ္ဗဇေ အပိစေ၊ အကယ်၍ ဆွမ်းခံသွားငြားအံ့။ ဧသာဝ ဇီဝိကာ၊ ဤအသက်မွေးခြင်းသည်။ သေယျာ၊ မြတ်၏။
ဤလုလင်သည် ရဟန်းအဖြစ်၏ ကျေးဇူးကိုဆို၍ တောထွက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ တရားသဖြင့် ဆွမ်းကိုရှာလျက် အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေလျက် ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သညု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လာဘ်ရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော အကျင့်ကို ကဲ့ရဲ့ သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ လုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် သာလျှင် ထိုအခါ ဆရာဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အရူး, အက၊ အံ့ဘွယ်ပြ၍၊ ပြောကချောပစ်၊ ဤသနစ်၊ စင်စစ် လာဘ်များကြောင်း
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော လာဘဂရဟဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၈။ မစ္ဆုဒ္ဒါနဇာတ်
မျှဝေကျိုး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အဂ္ဃ န္တိ မစ္ဆာအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမစ္ဆဒ္ဒါန ဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော စဉ်းလဲသော ကုန်သည်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို အောက်၌ ဆိုအပ်ပြီး သလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူကြွယ်မျိုး၌ဖြစ်၍ လိမ္မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၏။ ဘုရားလောင်းအား ညီသည်လည်း ရှိ၏။ နောက်ကာလ၌ ထိုညီအစ်ကိုတို့၏ အဘသည် သေလွန်၏။ ထိုညီအစ်ကိုတို့သည် တနေ့သ၌ အဘဥစ္စာကို ကုန်သွယ်ကုန်အံ့ဟု တခုသော ရွာသို့သွား၍ တထောင်သော အသပြာကိုရ၍ လာကုန်လတ်သော် မြစ်ဆိပ်၌ လှေကိုဆိုက်ကုန်၍ ထမင်းစားကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထမင်းစားကြွင်းကို ဂင်္ဂါ၌ ငါးတို့အားကျွေး၍ မြစ်စောင့်နတ်အား ဒါနအဘို့ကိုပေး၏။ မြစ်စောင့်နတ်သည် ဒါနအဘို့ကို ဝမ်းမြောက်၍ နတ်စည်းစိမ် အခြံအရံဖြင့် ပွားများ၏။ မိမိစည်းစိမ်ပွားခြင်းကို ဆင်ခြင်လတ်သော် အကြောင်းကို သိ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း သဲပြင်၌ အပေါ်ရုံပုဆိုးကိုခင်း၍ လျောင်းလျက် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဘုရားလောင်း၏ ညီသည်ကား အတန်ငယ် ခိုးတတ်သော သဘောရှိ၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ ညီသည် ထိုအသပြာတို့ကို ဘုရားလောင်းအား မပေးမူ၍ မိမိချည်းသာ ယူလိုသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အသပြာထုပ်နှင့် တူသော တခုသော ကျောက်စရစ်ထုပ်ကိုပြု၍ နှစ်ခုသော အထုပ်တို့ကိုလည်း တပေါင်းတည်းထား၍ လှေစီး၍ ဂင်္ဂါလယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ညီသည် လှေကို လှုပ်စေ၍ ကျောက်ထုပ်ကို ရေ၌ချအံ့ဟု အသပြာတထောင်ထုပ်ကို ရေ၌ချ၍ အစ်ကို အသပြာတထောင်ထုပ်သည် ရေ၌ကျ၏။ အသို့ပြုအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ရေ၌ကျသော် အသို့ပြုကုန်အံ့နည်း၊ မစိုးရိမ်လင့်ဟု ဆို၏။ မြစ်စောင့်နတ်သည် ဤသူသည် ပေးအပ်သော ဒါနတို့ကို ဝမ်းမြောက်၍ နတ်စည်းစိမ်ဖြင့် ငါ့အား ပွားများ၏။ ထိုသူ၏ဥစ္စာကို စောင့်အံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ မိမိအာနုဘော်ဖြင့် ထိုဥစ္စာထုပ်ကို ငါးကြီးကိုမျိုစေ၍ မိမိသည် စောင့်၏။ ထိုဥစ္စာခိုး ညီသည်လည်း အိမ်သို့သွား၍ အစ်ကိုကို လှည့်စားအပ်ပြီဟု အထုပ်ကို ဖြေလတ်သော် ကျောက်စရစ်ထုပ်ကို မြင်၍ နှလုံးချောက်ကပ်သည်ဖြစ်၍ ညောင်စောင်းပေါင်ကိုဘက်၍ အိပ်၏။
ထိုအခါ တံငါတို့သည် ငါးဖမ်းအံ့သောငှာ ကွန်ကိုပစ်ကုန်၏။ ထိုငါးသည် နတ်၏ အာနုဘော်အားဖြင့် ကွန်သို့ဝင်၏။ တံငါတို့သည် ငါးကိုယူ၍ ရောင်းအံ့သောငှာ မြို့သို့ဝင်ကုန်၏။ လူတို့သည် ငါးကြီးကိုမြင်ကုန်၍ အဘိုးကိုမေးကုန်၏။ တံငါတို့သည် အသပြာတထောင်နှင့် ခုနစ်ပဲပေး၍ ယူကြ ကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။ လူတို့သည် အသပြာတထောင်ထိုက်သော ငါးကို ငါတိုမမြင်စဘူးဟု ပြက်ရယ်ပြုကြကုန်၏။ တံငါတို့သည် ငါးကိုယူ၍ ဘုရားလောင်း၏ အိမ်တံခါးသို့သွား၍ ငါးဝယ်ကုန်လော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ငါးဘိုးအဘယ်မျှနည်းဟု မေး၏။ ခုနစ်ပဲပေး၍ ယူကုန်လော့ဟု ဆိုကုန်၏။ တပါးသော သူတို့အားပေးကုန်သော် အသို့ သင်တို့ ပေးကုန်သနည်းဟု မေး၏။ တပါးသော သူတို့အား အသပြာ တထောင်နှင့် ခုနစ်ပဲတို့ဖြင့် ပေးကုန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့ သည်ကား ခုနစ်ပဲမျှပေး၍ ယူကုန်လော့ဟု တံငါတို့သည် ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တံငါတို့အား ခုနစ်ပဲပေး၍ ငါးကို မယားထံသို့ ပို့စေ၏။ ဘုရားလောင်း၏ မယားသည် ငါး၏ဝမ်းကိုခွဲ၍ အသပြာ တထောင်ထုပ်ကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအသပြာထုပ်ကို မြင်၍ မိမိ၏တံဆိပ်ကိုမြင်၍ မိမိဥစ္စာအဖြစ်ကိုသိ၍ ယခု ဤတံငါတို့သည် ဤငါးကို သူတပါးတို့အား အသပြာတထောင်နှင့် ခုနစ်ပဲတို့ဖြင့် ပေးကုန်၏။ ငါတို့အထံသို့ ရောက်၍ကား အသပြာတထောင်သည် ငါတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သောကြောင့် ခုနစ်ပဲတို့ကိုသာလျှင်ယူ၍ ပေးကုန်၏။ ဤအကြောင်းကို မသိသော တစုံတယောက်သောသူကို ယုံစေခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းဟု ကြံ၍-
န သော အတ္ထိ ယော ဣမံ သဒ္ဒဟေယျ။
မယှဉ္စ အဿု ဣဓ သတ္တ မာသာ၊
အဟမ္မိ တံ မစ္ဆဒ္ဒါနံ ကိဏေယျံ။
ဟူသော ရှေးဦးသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၂။ မစ္ဆာ၊ ငါးတို့သည်။ အဓိကံ သဟဿံ၊ ခုနစ်ပဲ အလွန်ရှိသော အသပြာတထောင်ကို။ အဂ္ဃ န္တိ၊ ထိုက်ကုန်၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပုစ္ဆိတာ၊ သူတပါးတို့သည် မေးအပ်ကုန်သော။ ကေဝဋ္ဋာ၊ တံငါတို့သည်။ ဝဒန္တိ၊ ဆိုကုန်၏။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဣမံ၊ ဤစကားကို။ သဒ္ဒဟေယျ၊ ယုံရာ၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ ဣဓ၊ ဤငါးအပေါင်း၌။ မယှဉ္စ၊ ငါ့အားကား။ သတ္တမာသာ၊ ခုနစ်ပဲတို့သည်။ အသု၊ ဖြစ်ကုန်၏။ အဟမ္ပိ၊ ငါသည်လည်း။ တံ မစ္ဆဒ္ဒါနံ၊ ထိုငါးအပေါင်းကို။ ကိဏေယျံ၊ ဝယ်၏။
ဤသို့ဆို၍ အဘယ်ကို အမှီပြု၍လျှင် ငါသည် ထိုအသပြာတို့ကို ရအပ်ကုန်သနည်းဟု ကြံ၏။ ထိုခဏ၌ မြစ်စောင့်နတ်သည် ကောင်းကင်၌ ထင်သောအဆင်းဖြင့် ရပ်လျက် ငါကား ဂင်္ဂါစောင့်နတ်တည်း၊ သင်သည် ငါးတို့အား အကြွင်းဖြစ်သော ထမင်းကိုပေး၍ ငါ့အား ဒါနအဘို့ကို ဝေပေး၏။ ထို့ကြောင့် ငါသည် သင်၏ဥစ္စာကို စောင့်၏ဟု ပြလိုရကား-
တံ ဒက္ခိဏံ သရန္တိယာ၊ ကတံ အပစိတိံ တယာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၃။ မစ္ဆာနံ၊ ငါးတို့အား။ ဘောဇနံ၊ ထမင်းကို။ ဒတွာ၊ ပေး၍။ မမ၊ ငါ့အား။ ဒက္ခိဏံ၊ ဒါနအဘို့ကို။ အဒိသိ၊ သင် ပေးဝေ၏။ တယာ၊ သင်သည်။ ကတံ၊ ပြုအပ်သော။ ဒက္ခိဏံ၊ ဒါနအဘို့ကို ပေးဝေခြင်းဟူသော။ တံ အပစိတိံ၊ ထိုပူဇော်ခြင်းကို။ သရန္တိယာ၊ အောက်မေ့သော ငါသည်။ တဝ၊ သင်၏။ ဓနံ၊ ဥစ္စာကို။ ရက္ခိတံ၊ စောင့်အပ်၏။
ဤစကားကိုဆို၍ ထိုနတ်သားသည် ဘုရားလောင်းအား ညီသည် ပြုအပ်သော စဉ်းလဲသော အမှုအလုံးစုံကိုဆို၍ ဤသူသည် ယခု နှလုံးချောက်ကပ်သဖြင့် အိပ်၏။ ပြစ်မှားသောစိတ်ရှိသောသူအား စီးပွား မည်သည် မရှိ၊ ငါသည်ကား သင်၏ ဥစ္စာသည် မပျက်စီးစေလင့်ဟု ဥစ္စာကို ဆောင်ခဲ့၍ သင့်အား ပေး၏။ ဥစ္စာကို ညီခိုးသူအား မပေးမူ၍ သင်သာလျှင် ယူလော့ဟု ဆိုလို၍-
န စာပိ တံ ဒေဝတာ ပူဇယန္တိ။
ယော ဘာတရံ ပေတ္တိကံ သာပတေယျံ၊
အဝဉ္စယိ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၄။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ၊ မကောင်းသော အမှုကို ပြုလေ့ရှိသော။ ယော၊ အကြင် သူသည်။ ဘာတရံ၊ အစ်ကိုကို။ ပေတ္တိကံ၊ အဘို့ရှိသော။ သာပတေယျံ၊ ဥစ္စာကို။ အဝဉ္စယိ၊ လှည့်စား၏။ ပဒုဋ္ဌစိတ္တဿ၊ ပြစ်မှားသော စိတ်ရှိသော သူအား။ ဖာတိ၊ အစီးအပွားသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ တံ၊ ထိုသူကို။ ဒေဝတာ စာပိ၊ နတ်တို့သည်လည်း။ န ပူဇယန္တိ၊ မပူဇော်ကုန်။
ဤသို့ နတ်သည် အဆွေခင်ပွန်း ပြစ်မှားသော ခိုးသူအား အသပြာကို ပေးဝေခြင်းငှါ အလိုမရှိ၍ ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဤသို့ ပြုအံ့သောငှာ မတတ်ကောင်းဟု ညီအားလည်း ငါးရာသော အသပြာတို့ကို ပို့ စေသလျှင်ကတည်း။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ကုန်သည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ စဉ်းလဲသော ကုန်သည်သည် ထိုအခါ ညီ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် သာလျှင် ထိုအခါ အစ်ကို ကုန်သည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လှည့်စားကောက်ကျစ်၊ အကြံညစ်၊ မချစ် နတ်, လူများ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မစ္ဆဒ္ဒါနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၉။ နာနာဆန္ဒဇာတ်
ဆုထူး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နာနာဆန္ဒာ မဟာရာဇ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနာနာဆန္ဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ ဆုရှစ်ပါးရခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ဧကာဒသကနိပါတ် နှစ်ခုမြောက် ဇုဏှဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား အရာမှပယ်ချအပ်သော အဘ၏ ပုရောဟိတ်သည် ရှိ၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည် ဆင်းရဲ၍ တခုသောအိမ်အို၌ နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် မထင်ရှားသော အသွင်ဖြင့် မြို့သို့ စုံစမ်းလျက် လှည့်လည်၏။ ထိုဘုရားလောင်းကို ပြုအပ်ပြီးသော အမှုရှိကုန်သော ခိုးသူတို့သည် တခုသော သေတင်းကုပ်၌ သေသောက်၍ အိုးတို့ကိုယူ၍ မိမိအိမ်သို့ သွားကုန်လတ်သော် လမ်းခရီးအကြား၌ မြင်၍ အချင်း သင်ကား အသူနည်းဟု ဆို၍ ပုတ်ခတ်လတ်၍ အပေါ်ရုံ ပုဆိုးတို့ကိုယူ၍ အိုးကိုထမ်းစေ၍ သွားကြကုန်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည်လည်း ထိုခဏ၌ ထွက်၍ ခရီးလမ်းလယ်၌ရပ်လျက် နက္ခတ်တို့ကိုကြည့်၍ မင်း၏ ရန်သူလက်သို့ ရောက်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ ပု ဏ္ဏေးမကိုခေါ်၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် အရှင်အဘယ်နည်းဟုဆို၍ လျင်မြန်စွာ ပုဏ္ဏားအထံသို့ သွား၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏေးမကို ပုဏ္ဏားသည် ရှင်မ တို့မင်းသည် ရန်သူလက်သို့ ရောက်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်သင့်အား အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ မင်း၏အထံမှ စည်းစိမ်ကို ရကုန်သောပုဏ္ဏားတို့သည် ဆိုကုန်လတ္တံ့ဟု ပုဏ္ဏေးမဆို၏။
မင်းသည် ပုဏ္ဏား၏အသံကို ကြား၍ အတန်ငယ်လိုက်၍ သေသောက် ကြူးတို့ကို အရှင်တို့ ကျွန်ုပ်လူဆင်းရဲတည်း၊ အပေါ်ရုံကိုယူ၍ အကျွန်ုပ်ကို လွှတ်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ သေသောက်ကြူးတို့သည် အဖန်တလဲလဲ ဆိုသော် သနားသဖြင့် လွတ်ကုန်၏။ မင်းသည် ပုဏ္ဏား၏ နေရာအိမ်ကိုမှတ်၍ ပြန်၏။ ထိုအခါ ပုရောဟိတ်ဟောင်းဖြစ်သော ပုဏ္ဏားသည် ရှင်မ တို့မင်းသည် ရန်သူလက်မှလွတ်၏ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ထိုစကားကိုလည်းကြား၍ အိမ်ကိုမှတ်၍ ပြာသာဒ်သို့ တက်၏။ မင်းသည် လင်းသောအခါ၌ ပုဏ္ဏားတို့ကို ခေါ်စေ၍ ဆရာတို့ သင်တို့သည် ညဉ့်၌ နက္ခတ်ကို ကြည့်ကြကုန်၏ လောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ကြည့်ကြကုန်၏ဟု ဆို၏။ ကောင်း၏လောဟု မင်းကြီး မေးလေ၏။ ရှင်မင်းကြီး ကောင်း၏ဟု ဆိုကုန်၏။ တစုံတခုသော အန္တရာယ်သည် မရှိလောဟု မေး၍ ရှင်မင်းကြီး မရှိဟု ဆိုကုန်၏။ မင်းသည် ဤမည်သောအိမ်မှ ပုဏ္ဏားကို ခေါ်စေကုန်ဟု ဆို၍ ပုရောဟိတ်ဟောင်းကို ခေါ်စေ၍ ဆရာ ညဉ့်က နက္ခတ် အသို့နည်း၊ သင် ကြည့်၏ လောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ကြည့်၏ဟု ဆို၏။ တစုံတခုသော ဘေးရန် ရှိသလောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ရှိ၏။ ယနေ့ ညဉ့်လျှင် မင်းကြီးတို့သည် ရန်သူလက်သို့ရောက်၍ ခဏခြင်းဖြင့်လျှင် လွတ်၏ဟု ဆို၏။ မင်းသည် နက္ခတ်တတ်သော သူမည်သည်ကား ဤသို့ သဘောရှိသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဆို၍ ကြွင်းသောပုဏ္ဏားတို့ကို မြို့တွင်းမှနှင်ထုတ်စေ၍ ပုဏ္ဏား သင့်အား ကြည်ညို၏။ ဆုကို ယူလော့ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သားမယားနှင့်တိုင်ပင်၍ ယူပါအံ့ဟု ဆို၏။ သွားချေ တိုင်ပင်၍ လာလော့ဟု မင်းကြီးဆို၏။
ပုဏ္ဏားသည် သွား၍ ပုဏ္ဏေးမ သား ချွေးမ ကျွန်မတို့ကို ခေါ်စေ၍ မင်းသည် ငါ့အား ဆုကိုပေး၏။ အဘယ်ဆုကို ယူကုန်အံ့နည်းဟု မေးလေ၏။ ပုဏ္ဏေးမသည် ငါ့ဘို့ နွားမတရာကို ဆောင်ခဲ့လောဟု ဆို၏။ ဆတ္တမာဏဝမည်သော သားသည် ငါ့ဘို့ ကုမုဒြာကြာအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော သိန္ဓောမြင်းလေးစီးတို့ဖြင့် က, အပ်သော ရထားကို ဆောင် ခဲ့လော့ဟု ဆို၏။ ချွေးမသည် ပတ္တမြားနားဍောင်းကိုအစပြု၍ အလုံးစုံသောတန်ဆာကို ဆောင်ခဲ့လော့ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏမည်သော ကျွန်မသည် ငါ့ဘို့ ဆုံ, ကျည်ပွေ့ကို၎င်း မန်း(ဗန်း)ကို၎င်း ဆောင်ခဲ့လော့ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည်ကား မြတ်သောရွာကို ယူလို၏။ ပုဏ္ဏားသည် မင်းအထံသို့သွား၍ ပုဏ္ဏား သင်သည် သားမယားကို မေးခဲ့ပြီလောဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မေးခဲ့ပြီ၊ ထိုသူတို့သည် အထူးထူးသော အလိုရှိကုန်၏ဟု ဆို၍-
အဟံ ဂါမဝရံ ဣစ္ဆေ၊ ဗြာဟ္မဏီ စ ဂဝံ သတံ။
ယာ စေသာ ပုဏ္ဏိကာ ဇမ္ဘီ၊ ဥဒုက္ခလံ ဘိကင်္ခတိ။
ဟူသော ဤနှစ်ဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁၅။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ နာနာဆန္ဒာ၊ အထူးထူးသော အလိုရှိကုန်သော။ မယံ၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်။ ဧကာဂါရေ၊ တအိမ်တည်း၌။ ဝသာမသေ၊ နေကုန်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဂါမဝရံ၊ ရွာမြတ်ကို။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိ၏။ ဗြာဟ္မဏီ စ၊ ပုဏ္ဏေးမသည်ကား။ ဂဝံသတံ၊ နွားမတရာကို။ အဘိကင်္ခတိ၊ အလိုရှိ၏။
၁၁၆။ ပုတ္တော စ၊ သားသည်ကား။ အာဇညရထံ၊ အာဇာနည်မြင်းက သောရထားကို။ အဘိကင်္ခတိ၊ အလိုရှိ၏။ ကညာ စ၊ ချွေးမသည်ကား။ မဏိကုဏ္ဍလံ၊ ပတ္တမြားနားဍောင်းကို။ အဘိကင်္ခတိ၊ အလိုရှိ၏။ ဇမ္မီ၊ ယုတ်မာသော။ ပုဏ္ဏိကာ၊ ပုဏ္ဏာမည်သော။ ယာ၊ အကြင်ကျွန်မလည်။ အတ္တိ၊ ရှိ၏။ ဧသာ၊ ထိုကျွန်မသည်ကား။ သုပ္ပမုသလေဟိ၊ ဗန်း ကျည်ပွေ့တို့နှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တက္ခ။ ဥဒုက္ခလံ၊ ဆုံကို။ အဘိကင်္ခတိ၊ အလိုရှိ၏။
မင်းသည် ခပ်သိမ်းသောသူတို့အား အလိုရှိတိုင်း အလိုရှိတိုင်းကို ပေးကြကုန်ဟု စေလိုရကား-
ပုတ္တဿ အာဇညရထံ၊ သုဏှာယ မဏိကုဏ္ဍလံ။
ယဉ္စေတံ ပုဏ္ဏိကံ ဇမ္မိံ၊ ပဋိပါဒေထုဒုက္ခလံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၇။ ဗြာဟ္မဏဿ၊ ပုဏ္ဏားအား။ ဂါမဝရံ၊ ရွာမြတ်ကို။ ဗြာဟ္မဏိယာ၊ ပုဏ္ဏေးမအား။ ဂဝံသတံ၊ နွားမတရာကို။ ပုတ္တဿ၊ သားအား။ အာဇညရထံ၊ အာဇာနည်မြင်း ကသော ရထားကို။ သုဏှာယ၊ ချွေးမအား။ မဏိကုဏ္ဍလံ၊ ပတ္တမြားနားဍောင်းကို။ ဇမ္မိံ၊ ယုတ်မာသော။ ယဉ္စေတံ ပုဏ္ဏိကံ၊ အကြင်ပုဏ္ဏမာည်သော ကျွန်မကို။ ဥဒုက္ခလံ၊ ဗန်းနှင့် ဆုံကျည်ပွေ့ကို။ ပဋိပါဒေထ၊ ပေးကြလေကုန်။
ဤသို့ မင်းသည် ပုဏ္ဏားသည် တောင့်တအပ်သော တပါးသော များစွာသော စည်းစိမ်ကိုလည်းပေး၍ ဤယနေ့မှစ၍ ငါတို့၏ပြုအပ်သော ကိစ္စတို့၌ လုံ့လပြုလောဟု ဆို၍ ပုဏ္ဏားကို မိမိ၏အထံ၌ နေစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အလိုဆန္ဒ၊ ဟူသမျှ၊ မုချမတူ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နာနာဆန္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-အဗ္ဘန္တရဝဂ်
၁၀။ သီလဝီမံသကဇာတ်
သီလစုံစမ်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသီလဝီမံသကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သီလကို စုံစမ်းသော တယောက်သော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို၎င်း။ အတိတ်ဝတ္ထုကို၎င်း အောက် ဧကကနိပါတ် သီလဝီမံသကဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသလျှင်ကတည်း၊ ဤသီလဝီမံသကဇာတ်၌ အထူးကား-
အတိတ်ဝတ္ထု... ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ပုရောဟိတ်သည် မိမိသီလကို စုံစမ်းအံ့ဟု ရွှေပန်းထိမ်သည်၏ပျဉ်မှ နှစ်ရက်ပတ်လုံး တသပြာ တသပြာကိုယူ၏။ ထိုအခါ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ ထိုပုရောဟိတ်ကို ခိုးသူတည်းဟု ဖမ်း၍ မင်း၏ အထံသို့ ဆောင်ကုန်၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည် ခရီးအကြား၌ မြွေကို ကစားသော အလမ္ပာယ်ကို မြင်ခဲ့၏။ ထိုအခါ မင်းသည် ထိုပုရောဟိတ်ကို အဘယ်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို ပြုသနည်းဟု မေး၏။ ပုရောဟိတ်သည် မိမိ၏သီလကို စုံစမ်းလိုသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပြု၏ဟု ဆိုလို၍-
ပဿ ဃောရဝိသော နာဂေါ၊ သီလဝါတိ န ဟညတိ။
အရိယဝုတ္တိသမာစာရော၊ ယေန ဝုစ္စတိ သီလဝါ။
ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ၊ ဥပပဇ္ဇတိ သီလဝါ။
ဟူသောဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၁၈။ လောကေ၊ လောက၌။ သီလံဧဝ၊ သီလသည်သာလျှင်။ ကလျာဏီ ကိရ၊ ကောင်းသတတ်။ သီလံ၊ သီလသည်။ အနုတ္တရံ ကိရ၊ မြတ်သတတ်။ ပဿ၊ ရှုပါလော့။ ဃောရဝိသော၊ ကြမ်းသောအဆိပ်ရှိသော။ နာဂေါ၊ မြွေကို။ သီလဝါတိ၊ သီလရှိ၏ဟူ၍။ န ဟညတိ၊ မညှဉ်းဆဲအပ်။
၁၁၉။ ယေန၊ အကြင် သီလကြောင့်။ အရိယဝုတ္တိသမာစာရော၊ အရိယာတို့၏အကျင့်ကို ကျင့်သောသူကို။ လောကေ၊ လော၌။ သီလဝါ၊ သီလရှိသော သူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ သိဝံ၊ ဘေးမရှိဟူ၍။ အနုမတံ၊ ပညာရှိတို့သည် ဝန်ခံအပ်သော။ တံ သီလံ၊ ထိုသီလကို။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ သမာဒိဿံ၊ ဆောက်တည်အံ့။
၁၂၀။ သီလဝါ၊ သီလရှိသော သူကို။ ဉာတီနဉ္စ၊ အဆွေအမျိုးတို့သည်လည်း။ ပိယော၊ ချစ်အပ်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သီလဝါ၊ သီလရှိသော သူသည်။ မိတ္တသု စ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၌လည်း။ ဝိရောစတိ၊ တင့်တယ်၏။ ကာယဿ၊ ကိုယ်၏။ ဘေဒါ၊ ပျက်သည်မှ။ ပရံ၊ နောက်၌။ သုဂတိံ၊ သုဂတိသို့။ ဥပပဇ္ဇတိ၊ ဖြစ်ရ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် သုံးဂါထာတို့ဖြင့် သီလ၏ ကျေးဇူးကို ပြလျက် မင်းအား တရားဟော၍ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏အိမ်၌ မိဘ၏ဥစ္စာဖြစ်သော ကိုယ်သည်ဖြစ်စေအပ်သော အရှင်မင်းကြီးသည် ပေးအပ်သော များစွာသော ဥစ္စာသည် ရှိ၏။ ဥစ္စာ၏ အဆုံးမည်သည်ကား မထင်၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း သီလကို စုံစမ်းလို၍ ရွှေပန်းထိမ်သည်၏ ပျဉ်မှ အသပြာတို့ကိုယူ၏။ ယခုအခါ အကျွန်ုပ်သည် ဤလောက၌ အမျိုးအနွယ် ဆွေစဉ်မျိုးဆက်တို့၏ ယုတ်သောအဖြစ်ကို၎င်း သီလ၏သာလျှင် မြတ်သောအဖြစ်ကို၎င်း သိရပြီ၊ အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းပြုအံ့၊ အကျွန်ုပ်အား ရဟန်းအဖြစ်ကို ခွင့်ပြုလော့ဟု အခွင့်ပြုစေ၍ မင်းသည် အဖန် တလဲလဲ တောင်းပန်သော်လည်း တောထွက်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်, သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သီလကို စုံစမ်းတတ်သော ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အမျိုးနွယ်ဇာတ်၊ မမြင့်လတ်၊ အမြတ်သီလသာ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီလဝီမံသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၁။ သုရာဃဋဇာတ်
လူမိုက်ခဲ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗကာမဒဒကုမ္ဘံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုရာဃဋဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ် သူဌေး၏တူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေး၏ တူသည် မိဘတို့၏ ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော ကုဋေလေးဆယ်ကုန်သော ရွှေတို့ကို သုရာ သောက်သဖြင့် ဖျက်ဆီး၍ အနာထပိဏ် သူဌေးအထံသို့ သွား၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည်လည်း တူအား ကုန်သွယ်လော့ဟု တထောင်သော ဥစ္စာကို ပေး၏။ ထိုဥစ္စာကိုလည်း ဖျက်ဆီး၍ တဖန် သွားပြန်၏။ တဖန် ထိုတူအား ငါးရာသော ဥစ္စာတို့ကို ပေး၏။ ထိုဥစ္စာတို့ကိုလည်း ဖျက်ဆီး၍ တဖန် လာသောတူအား နှစ်ထည်သော ပုဆိုးကြီးတို့ကိုပေး၏။ ထိုပုဆိုးကြီးတို့ကိုလည်း ဖျက်ဆီး၍ တဖန် လာသောတူကို လည်၌ ကိုင်စေ၍ နှင်ထုတ်စေ၏။ ထိုသူသည် ကိုးကွယ်ရာမရှိသည်ဖြစ်၍ သူတပါးတိုက်နံရံကိုမှီ၍ သေ၏။ ထိုတူကို ငင်ထုတ်၍ အပ၌စွန့်ပစ်ကုန်၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ တူ၏ ထိုအလုံးစုံသောအကြောင်းကို သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားအား ကြားလျှောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း သူဌေး ထိုတူကို အသို့ရောင့်ရဲစေနိုင်အံ့နည်း၊ ရှေးကာလ၌ ငါသည် ခပ်သိမ်းသောအလိုကို ပေးတတ်သော အိုးကိုပေး၍လည်း ရောင့်ရဲစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးမျိုး၌ဖြစ်၍ အဘလွန်သဖြင့် သူဌေးအရာကို ရ၏။ ထိုသူဌေးကို အိမ်၌ မြေမြှုပ်ဥစ္စာ ကုဋေလေးဆယ် ရှိ၏။ ထိုသူအား တယောက်တည်းသာလျှင်ဖြစ်သော သားသည်လည်း ရှိ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုကို ပြု၍ သေလွန်သော် သိကြားဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ သားသည် ခရီးကို ပိတ်၍ မဏ္ဍပ်ကိုဆောက်လုပ်စေ၍ လူအပေါင်းခြံရံလျက်နေ၍ သေ သောက်အံ့သောငှာ အားထုတ်၏။ ထိုသူဌေးသည် ကျွမ်းထိုးခြင်း ပြေးခြင်း ကခြင်း သီခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်သောသူတို့အား တထောင် တထောင်သော ဥစ္စာကိုပေးလျက် မိန်းမကြူးခြင်း သုရာကြူးခြင်း, အမဲစားကြူးခြင်း အစရှိသောအဖြစ်သို့ ရောက်၍ အဘယ်အရပ်၌ သီ, သနည်း၊ အဘယ်အရပ်၌ က, သနည်း၊ အဘယ်အရပ်၌ တီးမှုတ်သနည်းဟု ပွဲသဘင်ဖြင့် အလိုရှိလျက် မေ့လျော့သည်ဖြစ်၍ လှည့်လည်လတ်သော် မကြာမြင့်မီလျှင် ကုဋေလေးဆယ်သော ဥစ္စာ, အတွင်း အပအသုံးအဆောင် အစရှိသည်တို့ကို ဖျက်ဆီး၍ ဆင်းရဲသော အထီးကျန်သော သူဖြစ်၍ ပုဆိုးနွမ်းကို ဝတ်၍ သွားရ၏။
သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သော် သား၏ ဆင်းရဲသောအဖြစ်ကိုသိ၍ သား၌ချစ်ခြင်းဖြင့် လာလတ်၏။ အလုံးစုံ သောအလိုကို ပေးတတ်သော အိုးကိုပေး၍ အမောင် ထိုအိုးကို မကွဲရအောင် စောင့်ရှောက်လော့၊ ဤအိုးရှိသော် ဥစ္စာ၏ အပိုင်းအခြားမည်သည် မဖြစ်လတ္တံ့၊ မမေ့မလျော့ ဖြစ်ရစ်လော့ဟု ဆုံးမ၍ နတ်ပြည်သို့သာလျှင် သွား၏။ ထိုအခါမှ၍ သေသောက်လျက် သွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ သေယစ်၍ ထိုအိုးကို ကောင်းကင်သိုမြှောက်၍ ခံလတ်သော် တကြိမ်တည်းဖြင့်သာလျှင် ချော်လဲ၍ အိုးသည် မြေ၌ကျ၍ ကွဲ၏။ ထိုအိုးကွဲသောအခါမှစ၍ တဖန်ဆင်းရဲ၍ ပုဆိုးနွမ်းကိုဝတ်၍ ခွက်လက်စွဲ၍ တောင်းစား၍ သူတပါးတို့ တိုက်နံရံကို မှီ၍ သေလေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၍-
ယာဝ နံ အနုပါလေတိ၊ တာဝ သော သုခမေဓဟိ။
တဒါ နဂ္ဂေါ စ ပေါတ္ထော စ၊ ပစ္ဆာ ဗာလော ဝိဟညတိ။
ပစ္ဆာ တပ္ပတိ ဒုမ္မေဓော၊ ကုဋံ ဘိတွာဝ ဓုတ္တကော။
ဟူသော သုံးဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
၁၂၁။ ဓုတ္တကော၊ သေသောက်ကြူးသည်။ သဗ္ဗကာမဒဒံ၊ အလုံးစုံသောအလိုရှိတိုင်းပေးတတ်သော။ ကုမ္ဘံ၊ ကုမ္ဘာ့ဟု ဆိုအပ်သော။ ကုဋံ၊ အိုးကို။ လဒ္ဓါန၊ ရ၍။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်။ နံ၊ ထိုအိုးကို။ အနုပါလေတိ၊ စောင့်ရှောက်၏။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်။ သော၊ ထိုသေသောက်ကြူးသည်။ သုခံ၊ ချမ်းသာကို။ ဧတိ၊ ရ၏။
၁၂၂။ သော၊ ထိုသေသောက်ကြူးသည်။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ မတ္တော စ၊ ယစ်သည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဒိတ္တော စ၊ ဟော့ရမ်း ကြမ်းတန်းသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ ပမာဒါ၊ မေ့လျော့သဖြင့်။ ကုမ္ဘံ၊ အိုးကို။ အဗ္ဘိဒါ၊ ခွဲ၏။ ပစ္ဆာ၊ အိုးကိုခွဲသော နောက်ကာလ၌။ ဗာလော၊ မိုက်စွာသော သေသောက်ကြူးသည်။ နဂ္ဂေါစ၊ ရံခါ အချည်းစည်းဖြစ်၍၎င်း။ ပေါတ္ထော စ၊ ရံခါ ပုဆိုးနွမ်းကို ဝတ်၍၎င်း။ ဝိဟညတိ၊ ပင်ပန်း၏။
၁၂၃။ ဓုတ္တကော၊ သေသောက်ကြူးသည်။ ကုဋံ၊ အိုးကို။ ဘိတွာ၊ ခွဲ၍။ ပစ္ဆာ၊ နောက်၌။ တပ္ပတိ ဣဝ၊ ဆင်းရဲသကဲ့သို့။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ ယော ဒုမ္မေဓော၊ အကြင် သူမိုက်သည်။ ဓနံ၊ ဥစ္စာကို။ လဒ္ဓါ၊ ရ၍။ ပမတ္တော၊ မေ့လျော့လျက်။ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ သုံးဆောင်၏။ သော ဒုမ္မေဓော၊ ထိုသူမိုက်သည်။ ပစ္ဆာ၊ နောက်၌။ တပ္ပတိ၊ စိုးရိမ်ပူပန်ရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... အဘယ်သို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ တူသည် ထိုအခါ သုရာယစ်၍ အိုးကို ခွဲသော သေသောက်ကြူး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သိကြားမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သေးသောက်ကြူးငြား၊ ပျက်ဆုံးပါး၊ သိကြားကိုယ်တိုင်မကယ်နိုင်
ရှေးဦးစွာသော သုရာဃဋဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၂။ သုပတ္တဇာတ်
ကျီးစစ်ဗိုလ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်ဗာရာဏသျံ မဟာရာဇ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုပတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် ဗိမ္ဗာဒေဝီ ထေရီမအား အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ပေးအပ်သော ငါးကြင်းအရသာကို အသစ်ဖြစ်သော ထောပတ်နှင့် ရောသောသလေးဆွမ်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် အောက် အဗ္ဘန္တရဇာတ်ဝတ္ထုနှင့် တူသည်သာလျှင်ကတည်း၊ ထိုအခါ၌လည်း ဗိမ္မာဒေဝီထေရီမ၏ဝမ်း၌ လေသည် ထ၏။ အရှင်ရာဟုလာသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်အား ကြား၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် အရှင်ရာဟုလာကို ဆွမ်းစားဇရပ်၌ နေစေ၍ ကောသလမင်း၏ နန်းတော်သို့သွား၍ ငါးကြင်းသားအရသာကို အသစ်ဖြစ်သော ထောပတ်နှင့်ရောသော သလေးဆွမ်းကို ဆောင်၍ အရှင်ရာဟုလာအား ပေး၏။ အရှင်ရာဟုလာသည် ဆောင်၍ မယ်တော် ထေရီမအား ပေး၏။ ဗိမ္ဗာဒေဝီထေရီမအား စားကာမျှ၌သာလျှင် ဝမ်းလေသည် ငြိမ်း၏။ မင်းသည် မင်းချင်းတို့ကို စုံစမ်းစေ၍ ထိုအခါမှစ၍ ဖိမ္ဗာဒေဝီ ထေရီမအား ထိုသို့သဘောရှိသောဆွမ်းကို လှူ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် ဗိမ္ဗာဒေဝီ ထေရီမအား ဤသို့သဘောရှိသော ဘောဇဉ်ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလဒ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သာစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည် ရှိသော် ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါ၌သာလျင် ရာဟုလာမယ်တော်အား တောင့်တအပ်သောဘောဇဉ်ကို ပေးသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပေးဘူးသည်သာလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ပြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကျီးအမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် ကျီးရှစ်သောင်းတို့၏ အကြီးအမှူးဖြစ်သော သုပတ္တမည်သော ကျီးမင်းဖြစ်၏။ သုပတ္တမည်သော ကျီးမင်း၏ မိဖုယားကား သုဖဿာမည်၏။ စစ်သူကြီးကား သုမုခ မည်၏။ ထိုကျီးမင်းသည် ကြီးရှစ်သောင်းတို့ဖြင့် ခြံရံလျက် ဗာရာဏသီပြည်ကို မှီ၍ နေ၏။ ထိုကျီးမင်းသည် တနေ့သ၌ သုဖဿာမည်သော ကျီးမိဖုယားကိုခေါ်၍ အစာရှာလတ်သော် ဗာရာဏသီမင်း၏ စဖိုအိမ်အထက်ဖြင့် သွား၏။ စဖိုသည်သည် မင်း၏ အထူးထူးသော ငါးအမဲ၊ ထူးထွေသောအခြံအရံရှိသော ဘောဇဉ်ကို အတန် ငယ် အိုးတို့ကိုဖွင့်၍ အငွေ့ကိုလွှတ်လျက် ရပ်၏။ သုဖဿာ ကျီးမိဖုယားသည် ငါး အမဲအနံ့နံ၍ မင်း၏ဘောဇဉ်ကိုစားလို၍ ထိုနေ့၌ မပြောဆိုမူ၍ နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ရှင်မ လာလော့၊ အစာရှာကုန်အံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် သင်တို့သည် သွားကုန်လော့၊ ငါ့အား တခုသော ချင်ခြင်းသည် ရှိ၏ဟု ဆို၍ ရှင်မ အဘယ်ချင်ခြင်းနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ငါသည် ဗာရာဏသီမင်း၏ ဘောဇဉ်ကို စားလို၏။ ရှင်မင်းကြီးသည် ထိုဘောဇဉ်ကိုရခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းအံ့၊ ထို့ကြောင့် အသက်ကိုစွန့်အံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကြံလျက်နေ၏။ သုမုခ စစ်သူကြီးသည် လာ၍ မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ့်ကြောင့် နှလုံးမသာ ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုမင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ကျီးစစ်သူကြီးသည် မြတ်သောမင်းကြီး မစိုးရိမ်လင့်ဟု ဆို၍ ထိုကျီးမင်း မိဖုယားတို့ကို နှစ်သိမ့်စေ၍ ယနေ့ သင်တို့သည် ဤနေရာ၌သာလျှင် နေကြကုန်လော့၊ အကျွန်ုပ်သည် ထမင်းကို ဆောင်ခဲ့ကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ဖဲလေ၏။
ထိုကျီးစစ်သူကြီးသည် ကျီးတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ ထိုအကြောင်းကို ဆို၍ လာကြကုန်လော၊ ထမင်းကို ဆောင်ကုန်အံ့ဟု ကျီးတို့နှင့်တကွ ဗာရာဏသီသို့ဝင်၍ စဖိုအိမ်၏အနီး၌ ကျီးတို့ကို အစုအစု နေစေ၍ ထိုထိုအရပ်၌ အစောင့် အရှောက်အကျိုးငှါထား၍ မိမိသည် ကျီးသူရဲရှစ်ခုတို့နှင့်တကွ စဖိုအိမ်အမိုး၌ မင်း၏စားတော်ကို ဆောင်သောကာလကို မျှော်လျက်နေ၏။ ထိုကျီးတို့ကိုလည်း ငါသည် မင်း၏စားတော်ကို ဆောင်ပို့ သည်ရှိသော် ခွက်တို့ကိုကျစေအံ့၊ ခွက်တို့သည် ကျကုန်သော် ငါ၏ အသက်သည် မရှိပြီ၊ လေးယောက်ကုန်သော သင်တို့သည် နှုတ်သီး၌ပြည့်အောင် ထမင်းကိုယူ၍ လေးယောက်ကုန်သော သင်တို့သည်ကား နှုတ်သီး၌ ပြည့်အောင် ငါး အမဲတို့ကိုယူ၍ ကျီးမင်းနှင့်တကွသော သုဖဿာမိဖုယားကို ကျွေးကြလေကုန်၊ စစ်သူကြီးကား အဘယ်မှာနည်းဟု မေးသော် နောက်မှလာအံ့ဟု ဆိုကြလေကုန်ဟူ၍ ဆို၏။ ထိုအခါ စဖိုသည်သည် မင်း၏ ဘောဇဉ်အထူးကို ပြည့်စုံစေ၍ ထမ်းပိုးဖြင့် ယူခဲ့စေ၍ မင်းအိမ်သို့ သွား၏။ စဖိုသည်၏ မင်းယင်ပြင်သို့ ရောက်သောကာလ၌ ကျီးစစ်သူကြီးသည် ကျီးတို့အား အမှတ်ကိုပေး၍ မိမိသည်ပျံ၍ စဖိုသည်၏ရင်၌ နား၍ လက်သည်းချိုင့်ဖြင့်ခတ်၍ သံချောင်းနှင့်တူသော နှုတ်သီးဖြင့် စဖိုသည်၏ နှာခေါင်းဖျားကို ကိုက်လျက် အတောင်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် မျက်နှာကို ပိတ်၏။ မင်းသည် မြတ်သော ပြာသာဒ်အပြင်၌ စင်္ကြံသွားလျက် လေသာတံခါးဖြင့် ကြည့်၍ ထိုကျီး၏ အမူအရာကို မြင်၍ စဖိုသည်အား အသံပေး၍ အချင်း စဖိုသည် ထမင်းချက်တို့ကိုစွန့်၍ ကျီးကိုသာလျှင် ဖမ်းလော့ဟု ဆို၏။ စဖိုသည်သည် ထမင်းခွက်တို့ကိုစွန့်၍ ကျီးကို မြဲစွာဖမ်း၏။ မင်းသည်လည်း ထိုကျီးကို ဤသို့ဆောင်ခဲ့ဟု ဆို၏။
ထိုခဏ၌ ကျီးတို့သည် လာလတ်၍ မိမိတို့သည် ဝအောင်စား၍ အကြွင်းကို စစ်သူကြီးဆိုသော အမှတ်ဖြင့်ယူ၍ သွားကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ကြွင်းသောကျီးတို့သည် လာ၍ အကြွင်းကို စားကုန်၏။ ထိုရှစ်ခုသော ကျီးတို့သည်လည်းသွား၍ မိဖုယားနှင့်တကွသော ကျီးမင်းကို ကျွေးကုန်၏။ သုဖဿာ ကျီးမိဖုယားအား ချင်ခြင်းသည် ငြိမ်း၏။ စဖိုသည်သည် ကျီးစစ်သူကြီးကို မင်း၏အထံသို့ ဆောင်၏။ ထိုအခါ ထိုစစ်သူကြီး ကျီးကို မင်းသည် ကျီး သင်သည် ငါ့ကိုလည်းမရှက်၊ စဖိုသည်၏ နှာခေါင်းကိုလည်း ဖြတ်၏။ ထမင်းခွက်တို့ကိုလည်း ခွဲ၏။ မိမိအသက်ကိုလည်း မစောင့်၊ အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို ပြုသနည်းဟု မေး၏။ ကျီးသည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့၏ ကျေးမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ကိုမှီ၍ နေ၏။ အကျွန်ုပ်သည် ကျီးမင်း၏ စစ်သူကြီးတည်း၊ ထိုကျီးမင်း၏ သုဖဿာမည်သော မိဖုယားသည် သင်မင်းကြီးတို့၏ စားတော်ကို စားလို၏။ ကျီးမင်းသည် ကျီးမိဖုယား၏ချင်ခြင်းကို အကျွန်ုပ်အား ကြား၏။ အကျွန်ုပ်သည် ကျီးမင်းအထံ၌သာလျှင် အသက်ကိုစွန့်၍ လာ၏။ ယခု အကျွန်ုပ်သည် ကျီးမိဖုယား၏ စားဘွယ်ကို ပေးပို့စေအပ်ပြီ၊ အကျွန်ုပ်၏ နှလုံးအလိုသည် အပြီးသို့ရောက်ပြီ၊ ဤအကြောင်းကြောင့် အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့သဘောရှိသော အမှုကိုပြု၏ဟု ပြလိုရကား-
အသီတိယာ သဟဿေဟိ၊ သုပတ္တာ ပရိဝါရိတော။
ရညော မဟာနသေ ပက္ကံ၊ ပစ္စဂ္ဃံ ရာဇဘောဇနံ။
ဘတ္တု အပစိတိံ ကုမ္မိ၊ နာသာယမကရံ ဝဏံ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၂၄။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သော မင်းကြီး။ ဗာရာဏသျံ၊ ဗာရာဏ သီပြည်၌။ သုပတ္တော၊ သုပတ္တမည်သော။ ကာကရာဇာ၊ ကျီးမင်းသည်။ အသီတိယာ သဟဿေဟိ၊ ရှစ်သောင်းကုန်သော ကျီးတို့ဖြင့်။ ပရိဝါရိတော၊ ခြံရံလျက်။ နိဝါသကော၊ အမြဲနေ၏။
၁၂၅။ တဿ၊ ထိုသုပတ္တကျီးမင်း၏။ သုဖဿာ၊ သုဖဿာမည်သော။ ဘရိယာ၊ မိဖုယားသည်။ ဒေါဟဠိနီ၊ ချင်ခြင်းဖြစ်၏။ ရညော၊ မင်း၏။ မဟာနသေ၊ စဖိုအိမ်၌။ ပက္ကံ၊ ချက်အပ်သော။ ပစ္စဂ္ဃံ၊ အသီးသီး အဘိုးများစွာ ထိုက်သော။ ရာဇဘောဇနံ၊ မင်း၏ဘောဇဉ်ကို။ ဘက္ခိတုံ၊ စားခြင်းငှါ။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိ၏။
၁၂၆။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တေသံ၊ ထိုကျီးမင်း ကျီးမိဖုယားတို့၏။ အတ္ထကာရော၊ အကျိုးစီးပွားကို ပြုတတ်သော။ ဒူတော၊ တမန်တည်း။ ရညော စ၊ ကျီးမင်းသည်လည်း။ ပဟိတော၊ စေအပ်သောသူသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ဣဓ၊ ဤအရပ်သို့။ အာဂတော၊ လာ၏။ ဘတ္တု၊ အရှင်ကျီးမင်းအား။ အပစိတိံ၊ ပူဇော်ခြင်းကို။ ကုမ္မိ-ကရောမိ၊ ပြုပေ၏။ နာသာယ၊ စဖိုသည်၏ နှာခေါင်း၌။ ဝဏံ၊ အနာကို။ အကရံ၊ ပြု၏။
ယခု ရှင်မင်းကြီးသည် အကြင်ဒဏ်ကို ပြုလို၏။ ထိုဒဏ်ကို ပြုကုန်လောဟူ၍ ဆို၏။ မင်းသည် ထိုစစ်သူကြီး၏စကားကို ကြား၍ လူဖြစ်ကုန်သော ငါတို့သည် ကြီးစွာသော စည်း စိမ်ကို ပေးကုန်လျှက်လည်း ငါတို့အား ချစ်စိမ့်သောငှာ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ရွာအစရှိသည်တို့ကို ပေးကုန်လျှက်လည်း ငါတို့အား အသက်ကိုပေးသောသူကို မရကုန်၊ ဤသူမူကား ကျီးဖြစ်လျှက် မိမိအသက်ကို ကျီးမင်းအား စွန့်၏။ အလွန်လျှင် သူတော်ကောင်း ဖြစ်၏။ သာယာသော အသံရှိ၏။ တရားဟောတတ်၏ဟု ဂုဏ်ကျေးဇူး၌ ကြည်ညို၍ ထိုစစ်သူကြီးကို ထီးဖြူဖြင့်ပူ၏။ ကျီးစစ်သူကြီးသည် မိမိရသောထီးဖြူဖြင့် မင်းကို တဖန်ပူဇော်၍ ဘုရားလောင်း၏ ကျေးဇူးတို့ကို ဆို၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ခေါ်စေ၍ တရားနာ၍ နှစ်ပါးကုန်သော ကျီးစစ်သူကြီး ကျီးမင်းတို့အားလည်း မိမိစားသောနည်းဖြင့် ထမင်းအစာကို မပြတ်ပေး၏။ ကြွင်းသောကျီးတို့အား နေ့တိုင်း တအမ္ဗဏချက် ထမင်းကို ပေး၏။ မိမိသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ ခပ်သိမ်း သော သတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ပေး၍ ပဉ္စသီလတို့ကို စောင့်၏။ သုပတ္တကျီးမင်း၏ အဆုံးအမသည်ကား အနှစ်ခုနစ်ရာ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ သုမုခမည်သော ကျီးစစ်သူကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ သုဖဿာမည်သော ကျီးမိဖုယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သုပတ္တကျီးမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သက်စွန့်ကြိုးပမ်း၊ မှုတော်ထမ်း၊ ခွင့်လမ်း မျိုးဆွေသာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုပတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၃။ ကာယနိဗ္ဗိန္ဒဇာတ်
ရွံဘွယ်ကိုယ်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဖုဋ္ဌဿ မေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကာယနိဗ္ဗိန္ဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောယောကျ်ားကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော ယောက်ျားသည် ဖျော့တော့သော ရောဂါ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဆေးသွားတို့သည်လည်း ပယ်အပ်သည် ဖြစ်၍ မယားသည်လည်း လုပ်ကျွေးအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ငါသည် ရောဂါမှ လွတ်သည်ရှိသော် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုယောက်ျားသည် နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့်သာလျှင် တစုံတခု လျောက်ပတ်သင့်တင့်သော ဆေးကိုရ၍ ရောဂါကင်း၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားကို ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်း ပန်၍ ဘုရားအထံတော်၌ သာမဏေအဖြစ် ပဉ္စင်းအဖြစ်ကိုရ၍ မကြာမြင့်မီပင်လျှင် ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သောသူသည် ဖြေတော့သော အနာစွဲ၍ ဤရောဂါမှ ထ မြောက်လတ်သော် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၍ ရဟန်းပြု၍ ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသူသည်သာလျှင်ရောဂါမှ ထ၍ ရဟန်းပြု၍ မိမိစီးပွားကို ပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည်လည်း ဤအတူသာလျှင် ရောဂါမှထ၍ ရဟန်းပြု၍ မိမိစီးပွားကို ပြုဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ နေလတ်သော် ဖျော့တော့သောအနာစွဲ၍ ဆေးသ္မားတို့သည်လည်း ကုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ သားမယားသည်လည်း နှလုံးမသာယာရှိ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဤရောဂါမှ ထမြောက်လတ်သည်ရှိသော် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၍ တစုံတခုလျှင်ဖြစ်သော သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော ဆေးကိုရ၍ ရောဂါကင်း၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ် သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်နေလျက် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ဤသို့သဘောရှိသော ဈာန်ချမ်းသာမည်သည်ကို မရစဘူး ရပေပြီဟု ဥဒါန်းကျူးလိုရကား-
ရောဂေန ဗာဠှံ ဒုခိတဿ ရုပ္ပတော။
ပရိသုဿတိ ခိပ္ပမိဒံ ကဠေဝရံ၊
ပုပ္ဖံ ယထာ ပံသုမှိ အာတပေ ကတံ။
နာနာကုဏပပရိပူရံ၊ ဇညရူပံ အပဿတော။
ဇေဂုစ္ဆိယံ အဿုစိ ဗျာဓိဓမ္မံ။
ယတ္ထပ္ပမတ္တာ အဓိမုစ္ဆိတာ ပဇာ၊
ဟာပေန္တိ မဂ္ဂံ သုဂတူပပတ္တိယာ။
ဟူသော ဤသုံးဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၂၇။ အညတရေန၊ ကိုးဆယ့်ရှစ်ပါးသော ရောဂါတို့တွင် တပါးဖြစ်ထသော။ ဗျာဓိနာ၊ နှိပ်စက်တတ်သော။ ရောဂေန၊ ရောဂါသည်။ ဗာဠှံ၊ ပြင်းစွာ။ ဖုဋ္ဌဿ၊ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍။ ဒုခိတဿ၊ ဆင်းရဲထသော။ ရုပ္ပတော၊ စွန့်အပ်သော။ မေ၊ ငါ၏။ ဣဒံ ကဠေဝရံ၊ ဤအကောင်သည်။ အာတပေ၊ ပူသော။ ပံသုနိ၊ သဲပြင်၌။ ကတံ၊ ပစ်ချအပ်သော။ ပုပ္ဖံ ယထာ၊ သိမ်မွေ့စွာသော ပန်းကဲ့သို့။ ခိပ္ပံ၊ လျင်စွာ။ ပရိသုဿတိ၊ ခြောက်ကပ်၏။
၁၂၈။ ကဠေဝရံ၊ အကောင်သည်။ အဇညံ၊ နှစ်သက်ဘွယ်မရှိ။ ဇညသင်္ခါတံ၊ သူမိုက်တို့သည် နှစ်သက်ဘွယ် ရှိ၏ဟု သမုတ်အပ်၏။ အသုစိံ၊ မစင်ကြယ် ရွံရှာဘွယ်ဖြစ်လျှက်။ သုစိသမ္မတံ၊ သူမိုက်တို့သည် စင်ကြယ်၏ဟု သမုတ်အပ်၏။ နာနာကုဏပပရိပူရံ၊ အထူးထူးသော အပုပ်တို့ဖြင့် ပြည့်၏။ အပဿတော၊ မမြင်သော ပုထုဇဉ် သူမိုက်အား။ ဇညရူပံ၊ နှစ်သက်ဘွယ်သော သဘောရှိ၏။
၁၂၉။ ယတ္ထ၊ အကြင်အကောင်ပုပ်၌။ ပဇာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ ပမတ္တာ၊ မေ့လျော့ကုန်သည်ဖြစ်၍။ အဓိမုစ္ဆိတာ၊ အလွန်တပ် စွန်းကုန်သည်ဖြစ်၍။ သုဂတူပပတ္တိယာ၊ သုဂတိ၌ ဖြစ်ခြင်း၏။ မဂ္ဂံ၊ အကြောင်းကို။ ဟာပေန္တိ၊ ယုတ်စေကုန်၏။ အာတုရံ၊ ကျင်နာထသော။ ဇေဂုစ္ဆိယံ၊ စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိထသော။ အသုစိံ၊ မစင်ကြယ်ထသော။ ဗျာဓိဓမ္မံ၊ ဖျားနာတတ်သော သဘော ရှိထသော။ ဣမံ ပူတိကာယံ၊ ဤကိုယ်ကောင်ပုပ်ကို။ ဓိရတ္ထု၊ စက်ဆုပ်စွ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ကိုယ်၌ အထူးထူး အပြားပြားအားဖြင့် မစင်ကြယ်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း အမြဲ နာ သည်၏အဖြစ်ကို၎င်း ဆင်ခြင်လျှက် ငြီးငွေ့၍ အသက် ထက်ဆုံး လေးပါးကုန်သော ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ များစွာကုန်သော ပုထုဇဉ်တို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်တို့ကိုကုန်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အနာဗျာဓိ၊ ဆင်ခြင်ဘိ၊ မိမိကောင်းကျိုးကြံ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကာယနိဗ္ဗိန္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၄။ ဇမ္ဗုခါဒကဇာတ်
ကျီး နှင့် မြေခွေး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောယံ ဗိန္ဒုဿရော ဝဂ္ဂု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဇမ္ဗုခါဒကဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ် ကောလိကတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဒေဝဒတ်အား လာဘသက္ကာရ ဆုတ်ယုတ်သည်ရှိသော် ကောကာလိကသည် ဒါယကာတို့သို့ ဆည်းကပ်၍ ဒါယကာတို့ ဒေဝဒတ်မည်သော မထေရ်သည် မဟာသမ္မတမင်း၏ အစဉ်အဆက် ဩက္ကာကရာဇ်မင်းမျိုး၌ ဖြစ်၏။ မရောရှက်သော မင်းမျိုး၌ကြီး၏။ ပိဋကတ်သုံးပုံကို ဆောင်၏။ ဈာန်ကို ရ၏။ သာယာစွာသော အသံရှိ၏။ တရား ဟောတတ်၏။ ဒေဝဒတ်အား လှူဒါန်းကြကုန်လော့ဟု ဒေဝဒတ်၏ ကျေးဇူးကို ပြောဆို၏။ ဒေဝဒတ်သည်လည်း ကောကာလိက မထေရ်သည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုးမှ တောထွက်၍ ရဟန်းပြုသော သူတည်း၊ ဗဟုသုတရှိ၏။ တရားဟောတတ်၏။ ကောကာလိက မထေရ်အား လှူဒါန်းကြကုန်လော့ဟု ကောကာလိက၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ ဤသို့ ဒေဝဒတ် ကောကာလိကတို့သည် အချင်းချင်း ကျေးဇူးကိုဆို၍ ဒါယကာတို့၏အိမ်တို့၌ စားကုန်လျက် လှည့်လည်ကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ် ကောကာကာလိကတို့သည် အချင်းချင်း မဟုတ်မမှန်သော ကျေးဇူးစကားကို ဆိုကုန်၍ စားကုန်လျှက် လှည့်လည်ကုန်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုဒေဝဒတ် ကောကာလိကတို့သည် အချင်းချင်း မဟုတ်မမှန်သော ကျေးဇူးကိုဆို၍ စားကုန်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စားဘူးကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မထင်ရှားသော သပြေတောအုပ်၌ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုတောအုပ်၌ တခုသော ကျီးသည် သပြေခက်၌နားလျှက် သပြေသီးမှည့်တို့ကို စား၏။ ထိုအခါ တခုသော မြေခွေးသည် လာလတ်၍ အထက်သို့ ကြည့်လတ်သော် ကျီးကိုမြင်၍ ငါသည် ထိုကျီးအား မဟုတ်မမှန်သော ကျေးဇူးစကားကိုဆိုရသော် သပြေသီးတို့ကို စားရအံ့ဟု ထိုကျီး၏ကျေးဇူးကို ဆိုလိုရကား-
အစ္စုတော ဇမ္ဗုသာခါယ၊ မောရစ္ဆာပေါဝ ကူဇတိ။
ဟူသော ဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၀။ အယံ၊ ဤငှက်သည်။ ဗိန္ဒုဿရော၊ လုံးသောအသံရှိ၏။ ဝဂ္ဂု၊ သာယာသော အသံရှိ၏။ သရဝန္တာနံ၊ အသံနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော ငှက်တို့ထက်။ ဥတ္တမော၊ မြတ်၏။ အစ္စုတော၊ ရွေ့လျောခြင်း မရှိ။ ဇမ္ဗုသာခါယ၊ သပြေခက်၌။ မောရစ္ဆာပေါဝ၊ ဥဒေါင်းငယ်ကဲ့သို့။ ကူဇတိ၊ တွန်၏။ ကော၊ အဘယ်ငှက်နည်း။
ထိုအခါ မြေခွေးကို ကျီးသည် ချီးမွမ်းတုံ့ ချီးမွမ်းလိုရကား-
ဗျဂ္ဃစ္ဆာပသရီဝဏ္ဏ၊ ဘုဉ္စ သမ္မ ဒဒမီ တေ။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၁။ ကုလပုတ္တော၊ အမျိုးကောင်းသားသည်။ ကုလပုတ္တံ၊ အမျိုးကောင်းသားကို။ ပသံသိတုံ၊ ချီးမွမ်းအံ့သောငှါ။ ပဇာနာတိ၊ သိ၏။ ဗျဂ္ဃစ္ဆာပသရီဝဏ္ဏ၊ ကျားငယ်နှင့်တူသော ကိုယ်ရှိသော။ သမ္မ၊ အဆွေမြေခွေး။ တေ၊ သင့်အား။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဒဒါမိ၊ ပေး၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ဘုဉ္စ၊ စားလော့။
ဤသို့ဆို၍ သပြေခက်ကိုလှုပ်၍ သပြေသီးတို့ကို ကျစေ၏။ ထိုအခါ ထိုသပြေပင်၌ နေသောနတ်သည် မဟုတ်မမှန်သော ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုဆို၍ သပြေသီးတို့ကိုစားကုန်သော မြေခွေးနှင့် ကျီးတို့ကို မြင်၍-
ဝန္တာဒံ ကုဏပါဒဉ္စ၊ အညမညံ ပသံသကေ။
ဟူသော သုံးခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၂။ မုသာဝါဒီ၊ မဟုတ်မမှန်သော စကားကို ဆိုလေ့ရှိကုန်သော။ သမာဂတေ၊ ဆိုင်မိကြကုန်သော။ ဝန္တာဒဉ္စ၊ အန်ဖတ်စား ကျီးလည်းဖြစ်သော။ ကုဏပါဒဉ္စ၊ အကောင်ပုပ်စား ခွေးလည်းဖြစ်သော။ အညမညံ၊ အချင်းချင်း။ ပသံသကေ၊ ချီးမွှမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို။ စိရဿံ၊ ရှည်မြင့်မှ။ ဝတ၊ စင်စစ်။ ပဿာမိ၊ မြင်ရ၏။
ဤဂါထာကို ဆို၍ ထိုနတ်သားသည် ကြောက်မက်ဘွယ်သော အဆင်းကိုပြ၍ ထိုမြေခွေး, ကျီးတို့ကို သပြေပင်မှ ပြေးစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါကောကာလိကသည် ထိုအခါ ကျီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဂုဏ်ရည်မဲ့ချင်း၊ အကဲသွင်း၊ ကြားပြင်း လူတိုင်းကပ်
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဇမ္ဗုခါဒက ဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၅။ အန္တဇာတ်
ဂုဏ်မဲ့ချင်း ဂုဏ်တင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကိုဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥသဘဿေဝ တေ ခန္ဓော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအန္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ထိုဒေဝဒတ် ကာလိကတို့ကိုသာလျှင် အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ရှေးဝတ္ထုနှင့် တူသည်သာလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောရွာ၏ ဥပစာ၌ ကြက်ဆူပင်စောင့်နတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောရွာ၌ သေသောနွားကို ငင်ထုတ်၍ ရွာတံခါး ကြက်ဆူတော၌ စွန့်ကုန်၏။ တခုသော မြေခွေးသည် လာလတ်၍ ထိုနွားအို၏အသားကို စား၏။ တခုသောကျီးသည် လာလတ်၍ ကြက်ဆူပင်၌ နားလတ်သည်ရှိသော် ထိုမြေခွေးကိုမြင်၍ မြေခွေးအား မဟုတ်မမှန်သော ကျေးဇူးကိုဆိုသော် အမဲကို စားရရာ၏ဟု ကြံ၍-
မိဂရာဇ နမောတျတ္ထု၊ အပိကဉ္စိ လဘာမသေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၃။ မိဂရာဇ၊ သားမင်း။ တေ၊ သင်၏။ ခန္ဓော၊ ပခုံးသည်။ ဥသဘဿ၊ နွားလားဥသဘ၏။ ခန္ဓော ဣဝ၊ ပခုံးကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တေ၊ သင်၏။ ဝိဇမ္ဘိတံ၊ ကိုယ်၏ တင့်တယ်ခြင်းသည်။ သီဟဿ၊ ခြင်္သေ့၏။ ဝိဇမ္ဘိတံ ဣဝ၊ တင့်တယ်ခြင်းကဲ့သို့။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တေ၊ သင့်အား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ ဖြစ်စေသတည်း။ အပိကိဉ္စိ၊ စိုးစဉ်းအကြွင်းဖြစ်သော အမဲကိုလည်း။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ လဘာမသေ၊ ရလိုကုန်၏။
ထိုစကားကို ကြား၍ မြေခွေးသည် -
မယူရဂီဝသင်္ကာသ၊ ဣတော ပရိယာဟိ ဝါယသ။
ဟူသော ဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၄။ ကုလပုတ္တော၊ အမျိုးကောင်းသားသည်။ ကုလပုတ္တံ၊ အမျိုးကောင်းသားကို။ ပသံသိတုံ၊ ချီးမွမ်းအံ့သောငှါ။ ပဇာနာတိ၊ သိ၏။ မယူရဂီဝသင်္ကာသ၊ ဥဒေါင်း၏ လည်နှင့်တူသော အဆင်းရှိသော။ ဝါယသ၊ ကျီး။ တွံ၊ သင်သည်။ ဣတော၊ ဤအရပ်သို့။ ပရိယာဟိ၊ လာလော့။
ထိုကျီးနှင့် မြေခွေးတို့၏ အမူအရာကို မြင်၍ ရုက္ခစိုဝ်းနတ်သည်-
ဧရဏ္ဍော အန္တော ရုက္ခာနံ၊ တယော အန္တာ သမာဂတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏-
၁၃၅။ မိဂါနံ၊ သားတို့တွင်။ သိင်္ဂါလော၊ မြေခွေးသည်။ အန္တော၊ ယုတ်မာ၏။ ပက္ခီနံ ပန၊ ငှက်တို့တွင်ကား။ ဝါယသော၊ ကျီးသည်။ အန္တော၊ ယုတ်မာ၏။ ရုက္ခာနံ၊ သစ်ပင်တို့တွင်။ ဧရဏ္ဍော၊ ကြက်ဆူပင်သည်။ အန္တော၊ ယုတ်မာ၏။ တယော၊ သုံးခုကုန်သော။ အန္တာ၊ အယုတ်တို့သည်။ သမာဂတာ၊ ပေါင်းဆုံမိကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ ကျီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကြက်ဆူပင်စောင့် ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မရှိဂုဏ်ပုဒ်၊ ထင်တိုင်းထုတ်၊ အဟုတ် လူတိုင်းမုန်း
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အန္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၆။ သမုဒ္ဒဇာတ်
သမုဒ္ဒရာရေ ချွေတာသုံး
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည်ကော နာယံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသမုဒ္ဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဥပနန္ဒမထေရ်ကို အကြောင်းပြ၍ ဟောတော်မူ၏။ ဥပနန္ဒမထေရ်သည် အစားကြီး၏။ လောဘကြီး၏။ လှည်းတို့၌ ပြည့်ကုန်သော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ရောင့်ရဲစေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ဝါဆိုသော ကာလ၌ ကျောင်းနှစ်ကျောင်း သုံးကျောင်းတို့၌ ဝါကပ်၍ တခုသောကျောင်း၌ ဘိနပ်ကိုထား၏။ တခုသောကျောင်း၌ တောင်ဝှေးကိုထား၏။ တခုသောကျောင်း၌ ရေဗူးကိုထား၏။ တခုသောကျောင်း၌ မိမိနေ၏။ ဇနပုဒ်ကျောင်းသို့သွား၍ ကောင်းမြတ်သော ပရိက္ခရာရှိကုန်သော ရဟန်းတို့ကိုမြင်၍ အရိယဝံသတရားကိုဟော၍ ထိုရဟန်းတို့ကို ပံသုကူသင်္ကန်းတို့ကို ဆောင်စေ၍ ထိုရဟန်းတို့၏သင်္ကန်းကိုယူ၍ မြေသပိတ်တို့ကို ဆောင်စေ၍ ထိုရဟန်းတို့၏ နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော သပိတ်ခွက်တို့ကို ယူ၍ လှည်းကို ပြည့်စေ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ လာ၏။ ထိုအခါတနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ သာကီဝင်မင်းသား ဥပနန္ဒသည် အစားကြီး၏။ လောဘရမ္မက်ကြီး၏။ တပါးသော ရဟန်းတို့အား ကျင့်ဝတ်ကိုဟော၍ ရဟန်းတို့၏ ပရိက္ခရာဖြင့် လှည်းကိုပြည့်စေ၍ လာ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်း ဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဥပနန္ဒသည် တပါးကုန်သော ရဟန်းတို့အား အရိယဝံသတရားစကားကို ဟောသဖြင့် မသင့်မလျော်သည်ကိုပြု၏။ ရှေးဦးစွာ မိမိသည် အလိုနည်းသည်ဖြစ်၍ နောက်မှ သူတပါးတို့အား အရိယဝံသကို ဟာသင့်၏ဟု-
အထညမနုသာသေယျ၊ န ကိလိဿေယျ ပဏ္ဍိတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
ပဌမံ၊ ရှေးဦးစွာ။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ အတ္တာနမေဝ၊ မိမိကိုယ်ကိုသာလျှင်။ ပတိရူပေ၊ လျောက်ပတ်သော တရား၌။ နိဝေသယေ၊ တည်စေရာ၏။ အထ-ပစ္ဆာ၊ ထို နောက်မှ။ အညံ၊ သူတပါးကို။ အနုသာသေယျ၊ ဆုံးမရာ၏။ န ကိလိဿေယျ၊ မပင်ပန်းစေရာသလျှင်ကတည်း။
ဓမ္မပဒ၌လာသော ဤဂါထာကို ပြတော်မူ၍ ဥပနန္ဒကို ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဥပနန္ဒသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အလိုကြီးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မဟာသမုဒ္ဒရာရေကိုလည်း စောင့်ရှောက်အပ်၏ဟု ထင်မှတ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသော သမုဒ္ဒရာနား၌နေသော ကျီးသည် သမုဒ္ဒရာ၏ အထက်အဘို့၌ သွားလတ်သည်ရှိသော် သမုဒ္ဒရာရေကို အတိုင်းအရှည်အားဖြင့် သောက်ကြကုန်၊ စောင့်ရှောက်သဖြင့် သောက်ကြကုန်ဟု ငါးအပေါင်း ငှက်အပေါင်းတို့ကို မြစ်လျက် သွား၏။ ထိုကျီးကိုမြင်၍ သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သည်-
မစ္ဆေ မကရေ စ ဝါရေတိ၊ ဦမီသု စ ဝိဟညတိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၆။ အယံ၊ ဤငှက်သည်။ လောဏတောယသ္မိံ၊ သမုဒ္ဒရာရေ၌။ သမန္တာ၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ။ ပရိဓာဝတိ၊ ပြေး၏။ မစ္ဆေ စ၊ ငါးတို့ကို၎င်း။ မကရေ စ၊ မကတို့ကို၎င်း။ ဝါရေတိ၊ မြစ်၏။ ဦမီသု စ၊ လှိုင်းတံပိုးတို့၌လည်း။ ဝိဟညတိ၊ ပင်ပန်း၏။ ကော နု၊ အဘယ်ငှက်နည်း။
ထိုစကားကိုကြား၍ သမုဒ္ဒရာအနီး၌ နေသော ကျီးသည်-
သမုဒံ ပါတုမိစ္ဆာမိ၊ သာဂရံ သရိတံ ပတိံ။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၇။ အဟံ၊ ငါသည်။ အတိတ္တာတိ၊ မရောင့်ရဲသော ငှက်ဟူ၍။ ဒိသာသုတော၊ အရပ်မျက်နှာတို့၌ ထင်ရှားသော။ အနန္တပါယီ၊ အဆုံးမရှိသော သမုဒ္ဒရာရေကို သောက်သော။ သကုဏော၊ ငှက်တည်း။ အဟံ၊ ငါသည်။ သာဂရံ၊ ကောင်းမြတ်သော ရတနာတို့၏ တည်ရာဖြစ်သော။ သရိတံ ပတိံ၊ မြစ်တို့၏အကြီးဖြစ်သော။ သမုဒ္ဒံ၊ သမုဒ္ဒရာရေကို။ ပါတုံ၊ သောက်ခြင်းငှာ။ ဣစ္ဆာမိ၊ အလိုရှိ၏။
ထိုစကားကိုကြား၍ သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ်သည်-
နဿ နာယတိ ပီတန္တော၊ အပေယျော ကိရ သာဂရော။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၈။ သော အယံ မဟောဒဓိ၊ ထိုသမုဒ္ဒရာသည်။ ဟာယတိ စေဝ၊ ယုတ်လည်း ယုတ်၏။ ပူရတေ စ၊ ပြည့်လည်းပြည့်၏။ အဿ၊ ထိုသမုဒ္ဒရာ၏။ နံ၊ ထိုရေကို။ သကလလောကော၊ အလုံးစုံသော လူအပေါင်းသည်။ သစေ ပိဝေယျ၊ အကယ်၍ သောက်ငြားအံ့။ တထာပိ၊ ထိုသို့ပင် သောက်သော်လည်း။ ဣတော၊ ဤသမုဒ္ဒရာမှ။ ဧတ္တကံ နာမ ဥဒကံ၊ ဤမျှသောရေကို။ ပီတံ၊ သောက်အပ်ပြီဟု။ အန္တော၊ အဆုံးသည်။ န နာယတိ၊ မထင်။ သာဂရော၊ သမုဒ္ဒရာသည်။ အပေယျော ကိရ၊ တစုံတယောက်သောသူသည် ရေကိုကုန်စေ၍ သောက်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းသတတ်။
ဤစကားကိုဆို၍ ထိုနတ်သည် ကြောက်မက်ဘွယ်သော အဆင်းကို ပြ၍ သမုဒ္ဒရာ၏အနီး၌နေသော ကျီးကို ပြေးစေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဥပနန္ဒသည် ထိုအခါ သမုဒ္ဒရာ၏အနီး၌ ကျီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သမုဒ္ဒရာစောင့်နတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူများကိုယ်က၊ ကျင့်ပုံပြ၊ ကိုယ်က ထင်ရာလုပ်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သမုဒ္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၇။ ကာမဝိလာပဇာတ်
ကာမပူ
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဥစ္ဆေ သကုဏ ချေမာန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကာမဝိလာပဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖျားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုကို ပုပ္ဖရတ္တဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီ၊ အတိတ်ဝတ္ထုသည်ကား အဋ္ဌကနိပါတ် ခုနစ်ခုမြောက် ဣန္ဒြိယဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... ထိုယောက်ျားကိုကား အသက်ရှင်စဉ်လျှင် တံကျင်၌ လျှိုကုန်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုတံကျင်၌ နေလျက် ကောင်းကင်ဖြင့် လာသော တခုသော ကျီးကိုမြင်၍ ပြင်းထန်စွာသော ဝေဒနာကိုလည်း မရေတွက်မူ၍ ချစ်စွာသော ယမယားသို့ သတင်းစကားကို ပို့စိမ့်သောငှါ ခေါ်လျက်-
ဝဇ္ဇာသိ ခေါ တွံ ဝါမူရုံ၊ စိရံ ခေါသာ ကရိဿတိ။
သာ စဏ္ဍီ ကာဟတိ ကောဓံ၊ တံ မေ တပတိ နော ဣဒံ။
ကာသိကဉ္စ မုဒုံ ဝတ္ထံ၊ တပွေတု ဓနိကာ ပိယာ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ဆို၏။
၁၃၉။ ဥစ္ဆေ၊ မြင့်သော ကောင်းကင်၌။ ဍေမာန၊ ပျံသွားတတ်သော။ ဝိဟင်္ဂမ၊ ကောင်းကင်ပြင်၌ ပျံသွားတတ်သော။ ပတ္တယာန၊ အတောင်ဟူသော ယာဉ်ရှိသော။ သကုဏ၊ အိုကျီး။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝါမူရုံ၊ ငှက်ပျောတုံးနှင့်တူသော ပေါင်ရှိသော ငါ၏မိန်းမကို။ ဝဇ္ဇာသိ ခေါ၊ ပြောဆိုပါလေလော့။ သာ၊ ထိုငါ၏ မိန်းမသည်။ စိရံ ခေါ၊ ကြာလေစွဟု။ ကရိသတိ၊ ကြံအောက်လတ္တံ့။
၁၄၀။ ဩဍ္ဍိတံ၊ လျှိုခြင်းငှာ ထောင်အပ်သော။ အသိံ စ၊ သန် လျက်နှင့် တူသည်လည်းဖြစ်သော။ သတ္တိံ စ၊ လှံမနှင့်တူသည်လည်းဖြစ်သော။ ဣဒံ ခေါ၊ ဤတံကျင်ကိုလျှင်။ သာ၊ ထိုမယားသည်။ န ဇာနာတိ၊ မသိရှာလေ။ သာ၊ ထိုမိန်းမသည်။ အတိစိရာယတီတိ၊ အလွန်ကြာလေစွဟူ၍။ မယိ၊ ငါ၌။ စဏ္ဍီ၊ ကြမ်းသောသဘောရှိသော ကောဓံ၊ အမျက်ကို။ ကာဟတိ၊ ပြုလတ္တံ့။ တံ၊ ထိုမိန်းမ၏ အမျက်ထွက်ခြင်းသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ တပတိ၊ ပူပန်စေ၏။ ဣဒံ၊ ဤတံကျင်သည်။ နော တပတိ၊ မပူပန်စေ။
၁၄၁။ ဥပ္ပလသန္နာဟော၊ ကြာနှင့်တူသော တန်ဆာချပ်ကို၎င်း။ နိက္ခဉ္စ၊ ငါးသုဝဏ်အတိုင်းအရှည်ရှိသော ရွှေဖြင့်ဝယ်အပ်သော လက်စွပ်ကို၎င်း။ ကာသိကံ၊ ကာသိတိုင်း၌ ဖြစ်သော။ မုဒုံ၊ နူးညံ့သော။ ဝတ္ထံဉ္စ၊ ပုဆိုးအစုံကို၎င်း။ ဧတ္တကံ၊ ဤမျှသော ဥစ္စာကို။ ဥဿီသကေ၊ ဦးခေါင်းရင်း၌။ ဩဟိတံ၊ ထားအပ်၏။ တံ၊ ထိုဥစ္စာစုကို။ ဓနိကာ၊ ဥစ္စာဖြင့်အလိုရှိသော။ ဧသော ပိယာ၊ ထိုမယားသည်။ ဂဟေတွာ၊ ယူ၍။ တပ္ပေတု၊ ရောင့်ရဲစေသတည်း။
ဤသို့ ထိုယောက်ျားသည် ငိုကြွေးမြည်တမ်းလျှက် သေ၍ ငရဲ၌ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည်သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ဇာတ်ကို အဘယ်သို့ ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ မယားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ အကြောင်းကို မြင်သောနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမအပူ၊ လောင်မြိုက်မူ၊ ထိုသူပန်းလှသည်
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကာမဝိလာပဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၈။ ဥဒုမ္ဗရဇာတ်
နေရာဂူလုမျောက်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တက္ခသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘရားသည် ဥဒုမ္ဗရာ စိမေ ပက္ကာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဥဒုမ္ဗရဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် ပစ္စန္တရစ်ရွာငယ်၌ ကျောင်းဆောက်၍ နေ၏။ ကျောင်းသည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိ၏။ ကျောက်ဖျာရင်း၌ တည်၏။ တံမျက်လှည်းရာအရပ် နည်း၏။ ရေဖြင့် ချမ်းသာ၏။ ဆွမ်းခံရွာ မနီးလွန်း မဝေးလွန်းရှိ၏။ လူတို့ ချစ်မြတ်နိုးကုန်လျက် ဆွမ်းကိုလှူကုန်၏။ ထိုအခါ တပါးသော ရဟန်းသည် ဒေသစာရီ သွားလတ်သော် ထိုကျောင်းသို့ ရောက်၏။ ကျောင်းနေရဟန်းသည် ထိုရဟန်းအား အာဂန္တုကဝတ်ကိုပြု၍ နက်ဖြန် အာဂန္တုကရဟန်းကိုခေါ်၍ ရွာသို့ဆွမ်းခံဝင်၏။ လူတို့သည် မွန်မြတ်သော ဆွမ်းကိုလှူ၍ နက်ဖြန်အကျိုးငှါ ဘိတ်ကုန်၏။ ထိုအာဂန္တုက ရဟန်းသည် နှစ်ရက် သုံးရက်စား၍ တခုသောဥပါယ်ဖြင့် ကျောင်းနေရဟန်းကို လှည့်စား၍ နှင်ထုတ်၍ ဤကျောင်းကိုငါယူအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ မထေရ်ကြီးကို ခစားလာသော ထိုကျောင်းနေရဟန်းကို ငါ့သျှင် သင်ကား ဘုရားအား ဆည်းကပ်ခြင်းကို အဘယ့်ကြောင့် မပြုသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရား ဤကျောင်းကို စောင့်သောသူမရှိ၊ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်သည် ဘုရားအထံတော်သို့ မရောက်မဖူးရဟု ဆို၏။ အကြင်မျှလောက် သင်သည် ဘုရားအထံတော်သို့သွား၍ လာ၏။ ထိုမျှလောက် စောင့်ရစ်အံ့ဟုဆို၏။ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီဟု ကျောင်းနေရဟန်းသည် ငါလာသည့်တိုင်အောင် မထေရ်ကို မမေ့ရစ်ကြကုန်လင့်ဟု လူတို့ကို ဆို၍ သွား၏။
ထိုအခါမှစ၍ အာဂန္တုက ရဟန်းသည် ဤသည် ဤသည်လည်း ထိုကျောင်းနေ ရဟန်း၏အပြစ်တည်းဟု ဆို၍ ထိုလူတို့ကို ဖျက်ဆီး၏။ ကျောင်းနေရဟန်းသည်လည်း ဘုရားကိုရှိခိုး၍ တဖန်ပြန်လာ၏။ ထိုအခါ ကျောင်းနေရဟန်းအား အာဂန္တုကရဟန်းသည် ကျောင်းကိုမပေး၊ ထိုကျောင်းနေရဟန်းသည် တခုသောအရပ်၌နေ၍ နက်ဖြန် ရွာသို့ဆွမ်းခံ ဝင်၏။ လူတို့သည် အရိုအသေအမှုကိုလည်း မပြုကြကုန်၊ ထိုကျောင်းနေ ရဟန်းသည် နှလုံးမသာယာ၍ တဖန် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ ထိုအကြောင်းကို ရဟန်းတို့အား ကြားလျှောက်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သောရဟန်းသည် ဤမည်သောရဟန်းကို ကျောင်းမှနှင်ထုတ်၍ မိမိသည် ထိုကျောင်း၌ နေ၏ဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းသည် ဤရဟန်းကို နေရာမှ နှင်ထုတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း နေရာမှ နှင်ထုတ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တော၌ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုတော၌ မိုဃ်းကာလဝယ် ခုနစ်ရက် ခုနစ်လီ မိုဃ်းရွာ၏။ ထိုအခါ တခုသော နီသော မျက်နှာရှိသော မျောက်ငယ်သည် တခုသော မိုယ်းမစွတ် သော ကျောက်ဂူ၌ နေလတ်သော် တနေ့သ၌ ဂူတံခါး မိုယ်းမစွတ် သောအရပ်၌ ချမ်းသာသဖြင့်နေ၏။ ထိုအရပ်၌ တခုသော မည်းသော မျက်နှာရှိသော မျောက်ကြီးသည် မိုယ်းစွတ်၍ အချမ်းနှိပ်စက်လျှက် လှည့်လည်လတ်သော် ထိုသို့နေသော ထိုမျောက်ငယ်ကိုမြင်၍ ထိုမျောက်ငယ်ကို ဥပါယ်ဖြင့် နှင်ထုတ်၍ ထိုအရပ်၌ နေအံ့ဟုကြံ၍ ဝမ်းကို တွဲလျားကျစေ၍ ဝသောအခြင်းအရာကိုပြ၍ ထိုမျောက်ငယ်၏ ရှေ့၌ ရပ်၍-
ဧဟိ နိက္ခမ ဘုဉ္စဿု၊ ကိံ ဇိဃစ္ဆာယ မိယျသိ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကိုဆို၏။
၁၄၂။ ခုဒ္ဒကမက္ကဋ၊ အို မျောက်ငယ်။ ဣမေ ဥဒုမ္ဗရာ စ၊ ဤရေသဖန်းတို့သည်၎င်း။ ဣမေ နိဂြောဓာ စ၊ ဤပညောင်တို့သည်၎င်း။ ဣမေ ကပိတ္ထနာ စ၊ ဤညောင်ချဉ်တို့သည်၎င်း။ ပက္ကာ၊ မှည့်ကုန်၏။ ဧဟိ၊ လာလော့။ နိက္ခမ၊ ထွက်လော့။ ဘုဉ္ဇဿု၊ စားလှည့်လော့။ ဇိဃစ္ဆာယ၊ ငတ်မွတ်သဖြင့်။ ကိံ မိယျသိ၊ အဘယ်ကြောင့် သေလိုဘိသနည်း။
ထိုမျောက်ငယ်သည်လည်း ထိုမျောက်ကြီး၏ စကားကိုကြား၍ ယုံကြည်၍ အသီးတို့ကို စားလိုရကား ထွက်၍ ထိုထိုအရပ်သို့ လှည့်လည်၍ တစုံတခုသောသစ်သီးတို့ကို မရ၍ တဖန်ပြန်လာ၍ ကျောက်ဂူ၏အတွင်းသို့ ဝင်၍နေသော မျောက်ကြီးကိုမြင်၍ ထိုမျောက်ကြီးကို လှည့်စားအံ့ဟု မျောက်ကြီး၏ရှေ့၌ရပ်၍-
ယထာဟမဇ္ဇ သုဟိတော၊ ဒုမပက္ကာနိ မာသိတော။
ဟူသော နှစ်ခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၃။ အဟံ၊ ငါသည်။ အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ ဒုမပက္ကာနိ၊ သစ်သီးမှည့်တို့ကို။ အာသိတော၊ စားရ၍။ သုဟိတော ယထာ၊ ဝသကဲ့သို့။ ဧဝံ၊ ဤအတူ။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဝုဍ္ဎံ၊ ကြီးသောသူကို။ အပစာယတိ၊ ပူဇော်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဟိတော၊ ဝသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ထိုစကားကိုကြား၍ မျောက်ကြီးသည်-
ဒဟရော ကပိ သဒ္ဓေယျ၊ န ဟိ ဇိဏ္ဏော ဇရာကပိ၊
ဟူသော သုံးခုမြောက်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၄။ ဝနေဇော၊ တော၌ဖြစ်သော။ ကပိ၊ မျောက်သည်။ ဝနေဇဿ၊ တော၌ဖြစ်သော။ ကပိနော၊ မျောက်အား။ ယံ၊ အကြင် စကားကို။ ဝဉ္စေယျ၊ လှည့်စားရာ၏။ တံ၊ ထိုစကားကို။ ဒဟရော ကပိ၊ မျောက်ငယ်သည်။ သဒ္ဓေယျ၊ ယုံရာ၏။ ဇိဏ္ဏော၊ ရင့်ပြီးသော။ ဇရာကပိ၊ မျောက်အိုသည်ကား။ န ဟိ သဒ္ဓေယျ၊ မယုံသလျှင်ကတည်း။
အချင်း မျောက်ငယ် ဟိမဝန္တာ၌ သစ်သီး ကြီးငယ်သည် မိုယ်းစွတ်၍ ကြွေလေပြီ၊ တဖန် သင့်အား ဤနေရာသည် မရှိပြီ၊ သွားလေဟုဆို၏။ ထိုမျောက်ငယ်သည် ထိုအရပ်မှ ဖဲသွားရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ကျောင်းနေရဟန်းသည် ထိုအခါ မျောက်ငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာဂန္တုက ရဟန်းသည် ထိုအခါ မည်းသောမျောက်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ရုက္ခစိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရှေးဝါသနာ၊ အထုံပါ၊ လိမ်ကာ လှည့်စားပြီ
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥဒုမ္ဗရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၉။ ကောမာရပုတ္တဇာတ်
ပေါင်းသင်းမှု
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပုရေ တုဝံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကောမာရပုတ္တဇာတ်ကို ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကစားလေ့ရှိကုန်သော ရဟန်းတို့ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အထက် ပြာသာဒ်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူသည်ရှိသော် အောက်ပြာသာဒ်၌ မြင်ဘူးကြားဘူးသော စကားအစရှိသည်တို့ကို ပြောဆိုကုန်လျက် ငြင်းခုံခြင်းကို၎င်း ပြောင်လှောင်ခြင်းကို၎င်း ပြုကုန်၍ နေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ်ကို ခေါ်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့ကို ထိတ်လန့်စေလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်မောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ်သည် ကောင်းကင်သို့ ပျံတက်တော်မူ၍ ခြေမဖြင့် ပြာသာဒ် ထုပိကာကို ခတ်၍ ရေအဆုံးရှိသည်တိုင်အောင် ပြာသာဒ်ကို လှုပ်စေ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် သေဘေးဖြင့် ကြောက်ကုန်ရကား ထွက်၍ အပ၌တည်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့၏ ထိုကစားတတ်သော အလေ့သဘောသည် ရဟန်းတို့၌ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဤသို့ သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ကစားတတ်သော အလေ့ရှိကုန်လျက် နေကုန်၏။ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုမပြုကုန်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းတို့သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကစားတတ်သော အလေ့ရှိသည် မဟုတ်ကုန်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကစားတတ်သော အလေ့ရှိကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောရွာငယ်၌ ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းကို ကောမာရပုတ္တဟု မှည့်ကုန်၏။ ထိုကောမာရပုတ္တသည် နောက်အဘို့၌ တောထွက်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ တပါးကုန်သော ကစားတတ်သော အလေ့ရှိကုန်သော ရသေ့တို့သည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ကျောင်းဆောက်၍ နေလာကုန်၏။ ကစားတတ်သော အလေ့ရှိကုန်ရကား ထိုရသေ့တို့အား ကသိုဏ်း ပရိကံသည်လည်း မရှိ၊ တောမှ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို ဆောင်ကုန်၍ ရယ်ကုန်လျက် အထူး ထူး အပြားပြားအားဖြင့် ကစားသောအလေ့ ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ကာလကို လွန်စေကုန်၏။ ထိုရသေ့တို့၏အထံ၌ တခုသော မျောက်သည် ရှိ၏။ ထိုမျောက်သည်လည်း ကစားတတ်သောအလေ့ ရှိသလျှင်ကတည်း၊ မျက်နှာဖောက်ပြန်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကိုပြုလျက် ရသေ့တို့အား အထူးထူးသော ကစားခြင်းကို ပြုသလျှင်ကတည်း၊ ရသေ့တို့သည် ထိုအရပ်၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ သွားကုန်၏။ ထိုရသေ့တို့၏ သွားသောကာလမှစ၍ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအရပ်သို့ သွား၍ နေ၏။ မျောက်သည် ထိုရသေ့တို့အား ကစားခြင်းကို ပြုသကဲ့သို့ ထို့အတူ ဘုရားလောင်းအားလည်း ကစားခြင်းကို ပြု၏။
ဘုရားလောင်းသည် လက်ဖျစ်တီး၍ ကောင်းစွာကျင့်သော ရဟန်းတို့၏ အထံ၌နေသော သူမည်သည်ကား အကျင့်နှင့်ပြည့်စုံခြင်း၊ ကိုယ်အစရှိသည်တို့ကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်ခြင်း ဈာန်တရားတို့၌ လုံ့လပြုခြင်းငှါ ဖြစ်သင့်၏ ဟု ထိုမျောက်အား အဆုံးအမကို ပေး၏။ ထိုမျောက်သည် ထိုအခါမှစ၍ သီလအကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုအရပ်မှ တပါးသောအရပ်သို့ သွား၏။ ထိုအခါ ထိုရသေ့တို့သည် ချဉ်ဆားမှီဝဲပြီး၍ ထိုအရပ်သို့ လာကုန်၏။ မျောက်သည် ရှေး၌ကဲ့သို့ ထိုရသေ့တို့အား ကစားခြင်းကို မပြု၊ ထိုအခါ ထိုမျောက်ကို ရသေ့တို့သည် သင်သည် ရှေး၌ငါတို့အား ကစားခြင်းကို ပြု၏။ ယခုကား ကစားခြင်းကို မပြု၊ အဘယ့်ကြောင့် မပြုသနည်းဟု မေးလိုရကား-
ဩက္ကန္တိကံ ကီဠသိ အဿမမှိ။
ကရောဟရေ မက္ကဋိယာနိ မက္ကဋ၊
န တံ မယံ သီလဝတံ ရမာမ။
ဟူသော ရှေးဦးစွာသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၅။ အရေ မက္ကဋ၊ အချင်းမျောက်။ တုဝံ၊ သင်သည်။ ပုရေဝ၊ ရှေး၌ကဲ့သို့။ သီလဝတံ၊ ကစားလေ့ရှိကုန်သောငါတို့၏။ သကာသေ၊ အထံ၌။ ဩက္ကန္တိကံ၊ သက်ဝင်၍ ကစားခြင်းကို။ ကီဠသိ၊ ကစားလော့။ အဿမမှိ၊ ကျောင်း ၌။ မက္ကဋိယာနိ၊ မျောက်၏ မျက်နှာ ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့ကို။ ကရောဟိ၊ ပြုဦးလော။ မက္ကဋ၊ အို မျောက်။ တံ သီလဝတံ၊ ထိုရှေး၌ ကစားမြဲဖြစ်သော အကျင့်ကို။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဧတရဟိ၊ ယခု။ န ရမာမ၊ မမွေ့လျော်ရကုန်။ တွမ္ပိ၊ သင်သည်လည်း။ နော၊ ငါတို့ကို။ န ရမာပေသိ၊ မမွေ့လျော်စေ။ ကိံ၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်း။
ထိုစကားကို ကြား၍ မျောက်သည်-
ကောမာရပုတ္တဿ ဗဟုဿုတဿ။
မာ ဒါနိ မံ မညိ တုဝံ ယထာ ပုရေ။
ဈာနာနုယုတ္တော ဝိဟရာမိ အာဝုသော။
ဟူသော နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၆။ အာဝုသော၊ ငါ့သျှင်။ မယှံ၊ ငါသည်။ ဗဟုဿုတဿ၊ များသော အကြားအမြင်ရှိသော။ ကောမာရပုတ္တဿ၊ ကောမာရပုတ္တ ရှင်ရသေ့၏။ ပရမာ၊ မြတ်သော။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ ဈာန်၏ အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်ခြင်းကို။ သုတာ ဟိ-သုတာ ဧဝ၊ ကြားအပ်သည်သာလျှင်တည်း။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ မံ၊ ငါ့ကို။ တုဝံ၊ သင်သည်။ ပုရေယထာ၊ ရှေး၌ကဲ့သို့။ မာ မညိ၊ မအောက်မေ့လင့်။ ဣဒါနိ၊ ယခု။ အဟံ၊ ငါသည်။ လဒ္ဓါ၊ ဆရာကောင်းကိုရသည်ဖြစ်၍။ ဈာနာနုယုတ္တော၊ ဈာန်ကိုလုံ့လပြု၍။ ဝိဟရာမိ၊ နေ၏။
ထိုစကားကို ကြား၍ ရသေ့သည်-
ဒေဝေါ စ ဝဿေ န ဟိ တံ ဝိရူဠှေ။
သုတာ ဟိတေသာ ပရမာ ဝိသုဒ္ဓိ၊
အာရာ တုဝံ မက္ကဋ ဈာနဘူမိယာ။
ဟူသော သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၇။ မက္ကဋ၊ မျောက်။ သေလသ္မိံ၊ ကျောက်ဖျာ၌။ ဗီဇံ၊ မျိုးစေ့ကို။ သစေပိ ဝပေယျ၊ အကယ်၍ ပျိုးငြားအံ့။ ဒေဝေါ စ၊ မိုဃ်းသည်လည်း။ သစေ ဝဿေ၊ အကယ်၍ ရွာငြားအံ့။ တံ၊ ထိုမျိုးစေ့သည်။ န ဟိ ဝိရူဠှေ၊ မပေါက်ရာသည်သလျှင်ကတည်း။ တေ၊ သင်သည်။ ပရမာ၊ မြတ်သော။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ စင်ကြယ်သော။ သာ၊ ထိုဈာန်အကျင့်ကို။ သုတာ ဟိ-သုတာဧဝ၊ ကြားရရုံသာဖြစ်၏။ တုဝံ၊ သင်သည်။ ဈာနဘူမိယာ၊ ဈာန်၏ အရာမှ။ အာရာ၊ ဝေး၏။
သင်သည် ဈာန်ကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ဟု မျောက်ကို ကဲ့ရဲ့ကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရဟန်းတို့သည် ထိုအခါ ကစားလေ့ရှိကုန်သော ရသေ့တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကောမာရပုတ္တ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတော်ကောင်းနှင့်၊ ပေါင်းဖက်လင့်၊ ကိုယ်ကျင့်ကောင်းမွန်လာ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကောမာရပုတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
တိကနိပါတ်-ကုမ္ဘဝဂ်
၁၀။ ဝကဇာတ်
ဝမ်းမဝ သီလစောင့်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပရပါဏရောဓာ ဇီဝ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အခင်းနှီးအဟောင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ဝိနည်း၌ အကျယ်အားဖြင့် လာသလျှင်ကတည်း၊ ဤဇာတ်၌ကား အကျဉ်းအားဖြင့် ဤသို့ သိအပ်၏။ အရှင်ဥပသေနသည် နှစ်ဝါရသည်ရှိသော် တဝါရသော အတူနေတပည့်နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကဲ့ရဲ့အပ်သည်ရှိသော် ရှိခိုး၍ ဖဲသွားပြီးလျှင် ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်း၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၍ အလိုနည်းသည်အဖြစ် အစရှိသော ကျေးဇူးနှင့် ယှဉ်သည်ဖြစ်၍ တဆယ့်သုံးပါးသော ဓုတင်တို့ကို ဆောက် တည်၍ ပရိသတ်ကိုလည်း ဓုတင်ကို ဆောက်တည်စေ၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သုံးလပတ် လုံး ကိုယ်တော်တပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော် မူသည်ရှိသော် ပရိသတ်နှင့်တကွ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ဆည်းကပ်၍ ရှေးဦးစွာ ပရိသတ်ကိုမှီ၍ ကဲ့ရဲ့ခြင်းကိုရ၍ အဓမ္မိကဖြစ်သော ကတိကသို့ အစဉ်မလိုက်သောအရာ၌ ချီးမွမ်းခြင်းကိုရ၍ ဤနေ့မှစ၍ ဓုတင်ကိုဆောင်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အလိုရှိတိုင်း ဆည်းကပ်လာ၍ ငါဘုရားကို ဖူးမျှော်ကုန်ဟု သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပြုတော်မူအပ်သော အခွင့်လွှတ်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ထွက်ခဲ့၍ ရဟန်းတို့အား ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ထိုအခါမှစ၍ ရဟန်းတို့သည် ဓုတင်ကိုဆောင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားအား ဖူးမြင်အံ့သောငှာ ဆည်းကပ်ကုန်၍ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်တပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူရာမှ ထတော်မူသည်ရှိသော် ထိုထိုအရပ်၌ ပံသုကူတို့ကိုစွန့်၍ မိမိသပိတ် သင်္ကန်းတို့ကိုသာလျှင် ယူကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်တကွ ကျောင်းစဉ်လှည့်လည်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုထိုအရပ်၌ စွန့်ပစ်အပ်ကုန်သော ပံသုကူကိုမြင်တော်မူ၍ မေးမြန်းတော်မူ၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းတို့၏ ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်းမည်သည်ကား ကြာမြင့်စွာ မတည်၊ သစ်ကျုတ်၏ ဥပုသ်ဆောက်တည်ခြင်းနှင့် တူသည်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ် မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သိကြားမင်းဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသော သစ် ကျုတ်သည် ဂင်္ဂါကမ်းနား ကျောက်ဖျာအပြင်၌ နေ၏။ ထိုအခါ ဂင်္ဂါ၌ ဆီးနှင်းရေသည်လာ၍ ထိုကျောက်ဖျာကို ခြံရံ၏။ သစ် ကျုတ်သည် တက်၍ ကျောက်ဖျာအပြင်၌ အိပ်၏။ သစ်ကျုတ်အား ကျက်စားရာသည်မရှိ၊ ကျက်စားရာသို့သွားသော လမ်းသည်လည်း မရှိ၊ ရေသည် ပွားသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုသစ် ကျုတ်သည် ငါ့အား ကျက်စားရာသည် မရှိ၊ ကျက်စားရာသို့ သွားသောလမ်းသည် မရှိ၊ ထွက်သော ငါ့အား ပျက်စီးခြင်းထက် ဥပုသ်ဆောက်တည်ခြင်းသည် မြတ်၏ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ စိတ်ဖြင့်သာလျှင် ဥပုသ်ကိုဓိဋ္ဌာန်၍ သီလတို့ကို ဆောက်တည်၍ အိပ်၏။ ထိုအခါ သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သော် ထိုသစ်ကျုတ်၏ အားနည်းစွာသော ထိုသီလ ဆောက်တည်ခြင်းကို သိ၍ ထိုသစ်ကျုတ်ကို ညှဉ်းဆဲအံ့ဟု ဆိတ်၏အသွင်ဖြင့် လာလတ်၍ သစ်ကျုတ်၏အနီး၌ ရပ်၍ ကိုယ်ကိုပြ၏။
သစ်ကျုတ်သည် ထိုဆိတ်ကိုမြင်၍ တပါးသောနေ့၌ ဥပုသ်မှုကို သိအံ့ဟု ထ၍ ထိုဆိတ်ကို ဖမ်းအံ့သောငှာ ပြေးလာ၏။ ဆိတ်သည်လည်း ထိုမှ ဤမှပြေး၍ မိမိကိုယ်ကို ဖမ်းစိမ့်သောငှါ မပေး၊ သစ်ကျုတ်သည် ထိုဆိတ်ကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၍ ပြန်လည်လာလတ်၍ ဥပုသ်အမှုသည် ငါ့အား မပျက်သေးဟု ရှေးအတူသာလျှင် တဖန် အိပ်၏။ သိကြားမင်းသည် သိကြားကိုယ်၏အဖြစ်ဖြင့် ကောင်းကင်၌ရပ်၍ ထိုသို့ သဘောရှိသော အားနည်းသော ကုသိုလ်ဆန္ဒရှိသောသင့်အား ဥပုသ်ဆောက်တည်သဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ သင်သည် ငါ့ကို သိကြားမင်းအဖြစ်ကို မသိ၍သာ ဆိတ်သားကို စားလို၏ဟု ထိုသစ်ကျုတ်ကို နှိပ်စက်ကဲ့ရဲ့၍ နတ်ပြည်သို့သာလျှင်။ သွား၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဝကော ဝတံ သမာဒါယ၊ ဥပပဇ္ဇိ ဥပေါသထံ။
ဝီတတပေါ အဇ္စျပ္ပတ္တော၊ ဘဉ္ဇိ လောဟိတပေါ တပံ။
လဟုံ ကရောန္တိ အတ္တာနံ၊ ဝကောဝ အဇကာရဏာ။
၁၄၈။ ပရပါဏရောဓာ၊ သူ့အသက်ကို နှစ်သက်သောအမျိုး၌။ ဇီဝန္တော၊ အသက်ရှင်သော။ မံသလောဟိတဘောဇနော၊ အသားအသွေးကိုစားသော။ ဝကော၊ သစ်ကျုတ်သည်။ ဝတံ၊ သီလကို။ သမာဒါယ၊ ဆောက် တည်၍။ ဥပေါသထံ၊ ဥပုသ်ကို။ ဥပပဇ္ဇိ၊ သုံး၏။
၁၄၉။ သက္ကော၊ သိကြားသည်။ တဿ၊ ထိုသစ်ကျုတ်၏။ ဝတံ၊ အကျင့်ကို။ အညာယ၊ သိသောကြောင့်။ အဇရူပေန၊ ဆိတ်၏ အသွင်ဖြင့်။ ဥပါဂမိ၊ ချဉ်း ကပ်၏။ ဝီတတပေါ၊ ကင်းသော ဥပုသ်ရှိသည်ဖြစ်၍။ ဝကော၊ သစ်ကျုတ်သည်။ တံ၊ ထိုဆိတ်သို့။ အဇ္စျပ္ပတ္တော၊ ကပ်လာ၏။ လောဟိတပေါ၊ သွေးကိုသောက်တတ်သော သစ်ကျုတ်သည်။ တပံ၊ ဥပုသ်ကို။ ဘဉ္ဇိ ယထာ၊ ဖျက်ဆီး၏သို့။
၁၅၀။ ဧဝမေဝ၊ ဤအတူသာလျှင်။ ဣဓ၊ ဤသာသနာတော်၌။ ဧကစ္ဆေ၊ အချို့ကုန်သော သူတို့သည်။ သမာဒါနမှိ၊ ဆောက် တည်အပ်သောကုသိုလ်၌။ ဒုဗ္ဗလာ၊ အားနည်းကုန်သည် ဖြစ်ဘ၍။ အဇကာရဏာ၊ ဆိတ်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်။ ဝကောဝ၊ သစ်ကျုတ်ကဲ့သို့။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ လဟုံ၊ ပေါ့သည်ကို။ ကရောန္တိ၊ ပြုကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ သိကြား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဝမ်းရေးမလှ၊ စောင့်သီလ၊ ညီမျှသစ်ကျုတ်သာ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
Comments
Post a Comment