ဝိနည်းပိဋက
ပါစိတ်ပါဠိတော်
မြန်မာပြန်
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
၅-ဘိက္ခုပါစိတ်အခန်း
၁-မုသာဝါဒဝဂ်
၁-မုသာဝါဒသိက္ခာပုဒ်
အသျှင်တို့ ဤကိုးဆယ့်နှစ်ပါးသော ပါစိတ်အာပတ် ၁ တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြဆိုအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏။
֍ ၁။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူသောအခါ သာကီဝင်မင်းသား ဟတ္ထကရဟန်းသည် အနိုင်ယူ၍ ပြောဆိုတတ်၏။ ထိုဟတ္ထကရဟန်းသည် တိတ္ထိတို့နှင့် အတူတကွ စကားပြောဆိုသောအခါ ပယ်ပြီးမှ ဝန်ခံ၏၊ ဝန်ခံပြီးမှ ပယ်၏၊ အကြောင်းတစ်ပါးဖြင့် အကြောင်းတစ်ပါးကို ဖုံးလွှမ်းပြောဆို၏၊ သိလျက် မဟုတ်မမှန်ကို ပြောဆို၏၊ ချိန်းဆိုပြီးမှ ပျက်ကွက်၏။
တိတ္ထိတို့သည် “အဘယ့်ကြောင့် သာကီဝင်မင်းသား ဟတ္ထကရဟန်းသည် ငါတို့နှင့်အတူ စကားပြောဆိုသောအခါ ပယ်ပြီးမှ ဝန်ခံဘိသနည်း၊ ဝန်ခံပြီးမှ ပယ်ဘိသနည်း၊ အကြောင်းတစ်ပါးဖြင့် အကြောင်းတစ်ပါးကို ဖုံးလွှမ်းပြောဆိုဘိသနည်း၊ သိလျက် မဟုတ်မမှန်ကို ပြောဆိုဘိသနည်း၊ ချိန်းဆိုပြီးမှ ပျက်ကွက်ဘိသနည်း”ဟု ကဲ့ရဲ့ကုန်၏၊ ရှုတ်ချကုန်၏၊ အပြစ်ပြ ပြောဆိုကြကုန်၏။
ရဟန်းတို့သည် ထိုတိတ္ထိတို့၏ ကဲ့ရဲ့ ရှုတ်ချ အပြစ်ပြ ပြောဆိုကြသော စကားကို ကြားကြသည်သာတည်း။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့သည် သာကီဝင်မင်းသား ဟတ္ထကရဟန်းထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်သာကီဝင်မင်းသား ဟတ္ထကရဟန်းအား “ငါ့သျှင်ဟတ္ထက သင်သည် တိတ္ထိတို့နှင့်အတူ စကားပြောဆိုသောအခါ ပယ်ပြီးမှ ဝန်ခံ၏၊ ဝန်ခံပြီးမှ ပယ်၏၊ အကြောင်းတစ်ပါးဖြင့် အကြောင်းတစ်ပါးကို ဖုံးလွှမ်းပြောဆို၏၊ သိလျက် မဟုတ်မမှန်ကို ပြောဆို၏၊ ချိန်းဆိုပြီးမှ ပျက်ကွက်၏ဟူသည် မှန်သလော”ဟု မေးမြန်းကုန်၏။
ငါ့သျှင်တို့ ထိုတိတ္ထိတို့ကို မည်သည့်နည်းနှင့်မဆို အနိုင်ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုတိတ္ထိတို့အား အောင်မြင်မှုကို မပေးသင့်ချေဟု (ဆို၏)။
အလိုနည်းသော ရဟန်းတို့သည် “အဘယ့်ကြောင့် သာကီဝင်မင်းသား ဟတ္ထကရဟန်းသည် တိတ္ထိတို့နှင့် အတူ စကားပြောဆိုသောအခါ ပယ်ပြီးမှ ဝန်ခံဘိသနည်း၊ ဝန်ခံပြီးမှ ပယ်ဘိသနည်း၊ အကြောင်းတစ်ပါးဖြင့် အကြောင်းတစ်ပါးကို ဖုံးလွှမ်းပြောဆိုဘိသနည်း၊ သိလျက် မဟုတ်မမှန်ကို ပြောဆိုဘိသနည်း၊ ချိန်းဆိုပြီးမှ ပျက်ကွက်ဘိသနည်း”ဟု ကဲ့ရဲ့ကုန်၏၊ ရှုတ်ချကုန်၏၊ အပြစ်ပြ ပြောဆိုကြကုန်၏။
--ဝိနယပိဋကေ
ပါစိတ္တိယပါဠိ
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၅။ ပါစိတ္တိယကဏ္ဍံ
၁။ မုသာဝါဒဝဂ္ဂေါ
၁။ မုသာဝါဒသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယသ္မန္တော ဒွေနဝုတိ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဟတ္ထကော သကျပုတ္တော ဝါဒက္ခိတ္တော ဟောတိ။ သော တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနာတိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနာတိ, အညေနညံ ပဋိစရတိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသတိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေတိ။ တိတ္ထိယာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဟတ္ထကော သကျပုတ္တော အမှေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနိဿတိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနိဿတိ, အညေနညံ ပဋိစရိဿတိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိဿတိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေဿတီ’’တိ!အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ တိတ္ထိယာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဟတ္ထကော သကျပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဟတ္ထကံ သကျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, အာဝုသော ဟတ္ထက, တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနာသိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနာသိ, အညေနညံ ပဋိစရသိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသသိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧတေ ခေါ, အာဝုသော,
(ဝိ၊၂၊၂။)
တိတ္ထိယာ နာမ ယေန ကေနစိ ဇေတဗ္ဗာ၊ နေဝ တေသံ ဇယော ဒါတဗ္ဗော’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဟတ္ထကော သကျပုတ္တော တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနိဿတိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနိဿတိ, အညေနညံ ပဋိစရိဿတိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိဿတိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေဿတီ’’တိ!
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဟတ္ထကံ သကျပုတ္တံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဟတ္ထကံ သကျပုတ္တံ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဟတ္ထက, တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနာသိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနာသိ, အညေနညံ ပဋိစရသိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသသိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနိဿသိ, ပဋိဇာနိတွာ အဝဇာနိဿသိ, အညေနညံ ပဋိစရိဿသိ, သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိဿသိ, သင်္ကေတံ ကတွာ ဝိသံဝါဒေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂။ ‘‘သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃။ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေါ နာမ ဝိသံဝါဒနပုရေက္ခာရဿ ဝါစာ, ဂိရာ, ဗျပ္ပထော, ဝစီဘေဒေါ, ဝါစသိကာ ဝိညတ္တိ, အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ – အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေတိ, အဿုတံ သုတံ မေတိ, အမုတံ မုတံ မေတိ, အဝိညာတံ ဝိညာတံ မေတိ, ဒိဋ္ဌံ အဒိဋ္ဌံ မေတိ, သုတံ အဿုတံ မေတိ, မုတံ အမုတံ မေတိ, ဝိညာတံ အဝိညာတံ မေတိ။
အဒိဋ္ဌံ နာမ န စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ။ အဿုတံ နာမ န သောတေန သုတံ။ အမုတံ နာမ န ဃာနေန ဃာယိတံ, န ဇိဝှါယ သာယိတံ, န ကာယေန ဖုဋ္ဌံ။ အဝိညာတံ နာမ န မနသာ ဝိညာတံ။ ဒိဋ္ဌံ နာမ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ။ သုတံ နာမ သောတေန သုတံ။ မုတံ နာမ ဃာနေန ဃာယိတံ, ဇိဝှါယ သာယိတံ, ကာယေန ဖုဋ္ဌံ။ ဝိညာတံ နာမ မနသာ ဝိညာတံ။
မြန်֍ ၄။ တီဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃။)
စတူဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ။
ပဉ္စဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ။
ဆဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ။
သတ္တဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ’’ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ။
မြန်֍ ၅။ တီဟာကာရေဟိ ‘‘အဿုတံ သုတံ မေ’’တိ…ပေ… အမုတံ မုတံ မေတိ…ပေ… အဝိညာတံ ဝိညာတံ မေတိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ။
စတူဟာကာရေဟိ…ပေ… ပဉ္စဟာကာရေဟိ…ပေ… ဆဟာကာရေဟိ…ပေ… သတ္တဟာကာရေဟိ ‘‘အဝိညာတံ ဝိညာတံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတန္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ။
မြန်֍ ၆။ တီဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ မုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၄။)
ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဒိဋ္ဌံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စ မုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဒိဋ္ဌံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဒိဋ္ဌံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စ မုတဉ္စ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဿုတံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စ ဝိညာတဉ္စ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ သုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စ သုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အမုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ သုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ မုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ မုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ အဝိညာတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စ မုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
မြန်֍ ၇။ တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘အဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ…ပေ… သုတံ ‘‘အဿုတံ မေ’’တိ…ပေ… မုတံ ‘‘အမုတံ မေ’’တိ…ပေ… ဝိညာတံ ‘‘အဝိညာတံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
မြန်֍ ၈။ တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘သုတံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘မုတံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘ဝိညာတံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ
(ဝိ၊၂၊၅။)
အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘သုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌံ ‘‘သုတဉ္စ မေ မုတဉ္စ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘မုတံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘ဝိညာတံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ သုတံ ‘‘မုတဉ္စ မေ ဝိညာတဉ္စ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘ဝိညာတံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘သုတံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ သုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ မုတံ ‘‘ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘ဒိဋ္ဌံ မေ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘သုတံ မေ’’တိ …ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘မုတံ မေ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ မုတဉ္စာ’’တိ…ပေ… တီဟာကာရေဟိ ဝိညာတံ ‘‘ဒိဋ္ဌဉ္စ မေ သုတဉ္စ မုတဉ္စာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
မြန်֍ ၉။ တီဟာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌေ ဝေမတိကော ဒိဋ္ဌံ နောကပ္ပေတိ, ဒိဋ္ဌံ နဿရတိ, ဒိဋ္ဌံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ…ပေ… သုတေ ဝေမတိကော သုတံ နောကပ္ပေတိ, သုတံ နဿရတိ, သုတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ…ပေ… မုတေ ဝေမတိကော မုတံ နောကပ္ပေတိ, မုတံ နဿရတိ, မုတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ…ပေ… ဝိညာတေ ဝေမတိကော ဝိညာတံ နောကပ္ပေတိ, ဝိညာတံ နဿရတိ, ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ… ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စာတိ…ပေ… ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ ဝိညာတဉ္စ မေ သုတဉ္စာတိ…ပေ… ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဝိညာတဉ္စ မေ မုတဉ္စာတိ…ပေ… ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စာတိ…ပေ… ဝိညာတံ
(ဝိ၊၂၊၆။)
ပမုဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ မုတဉ္စာတိ…ပေ… ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စ မုတဉ္စာတိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀။ စတူဟာကာရေဟိ…ပေ… ပဉ္စဟာကာရေဟိ…ပေ… ဆဟာကာရေဟိ…ပေ… သတ္တဟာကာရေဟိ…ပေ… ဝိညာတံ ပမုဋ္ဌော ဟောတိ, ဝိညာတဉ္စ မေ ဒိဋ္ဌဉ္စ သုတဉ္စ မုတဉ္စာတိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ – ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ, ဘဏန္တဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတဿ ဟောတိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ။
မြန်֍ ၁၁။ အနာပတ္တိ ဒဝါ ဘဏတိ, ရဝါ ဘဏတိ [ဒဝါယ ဘဏတိ, ရဝါယ ဘဏတိ (သျာ။)]။ ‘‘ဒဝါ ဘဏတိ နာမ သဟသာ ဘဏတိ။ ရဝါ ဘဏတိ နာမ ‘အညံ ဘဏိဿာမီ’တိ အညံ ဘဏတိ’’။ ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
မုသာဝါဒသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ ဩမသဝါဒသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပေသလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍန္တာ [ဘဏ္ဍေန္တာ (ဣတိပိ)] ပေသလေ ဘိက္ခူ ဩမသန္တိ – ဇာတိယာပိ, နာမေနပိ, ဂေါတ္တေနပိ, ကမ္မေနပိ, သိပ္ပေနပိ, အာဗာဓေနပိ, လိင်္ဂေနပိ, ကိလေသေနပိ, အာပတ္တိယာပိ၊ ဟီနေနပိ အက္ကောသေန ခုံသေန္တိ ဝမ္ဘေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပေသလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍန္တာ ပေသလေ ဘိက္ခူ ဩမသိဿန္တိ – ဇာတိယာပိ, နာမေနပိ, ဂေါတ္တေနပိ, ကမ္မေနပိ, သိပ္ပေနပိ, အာဗာဓေနပိ, လိင်္ဂေနပိ, ကိလေသေနပိ, အာပတ္တိယာပိ၊ ဟီနေနပိ အက္ကောသေန ခုံသေဿန္တိ ဝမ္ဘေဿန္တီ’’တိ!
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ,
(ဝိ၊၂၊၇။)
ပေသလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍန္တာ ပေသလေ ဘိက္ခူ ဩမသထ – ဇာတိယာပိ…ပေ… ဟီနေနပိ အက္ကောသေန ခုံသေထ ဝမ္ဘေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ပေသလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍန္တာ ပေသလေ ဘိက္ခူ ဩမသိဿထ – ဇာတိယာပိ…ပေ… ဟီနေနပိ အက္ကောသေန ခုံသေဿထ ဝမ္ဘေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
မြန်֍ ၁၃။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, တက္ကသိလာယံ [တက္ကသီလာယံ (က။)] အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ နန္ဒိဝိသာလော နာမ ဗလီဗဒ္ဒေါ [ဗလိဝဒ္ဒေါ (သီ။), ဗလိဗဒ္ဒေါ (သျာ။)] အဟောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒိဝိသာလော ဗလီဗဒ္ဒေါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ သဟဿေန အဗ္ဘုတံ ကရောဟိ – မယှံ ဗလီဗဒ္ဒေါ သကဋသတံ အတိဗဒ္ဓံ ပဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ သဟဿေန အဗ္ဘုတံ အကာသိ – မယှံ ဗလီဗဒ္ဒေါ သကဋသတံ အတိဗဒ္ဓံ ပဝဋ္ဋေဿတီတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော သကဋသတံ အတိဗန္ဓိတွာ နန္ဒိဝိသာလံ ဗလီဗဒ္ဒံ ယုဉ္ဇိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆ, ကူဋ [အဉ္ဆ ကူဋ (သီ။ သျာ။)], ဝဟဿု, ကူဋာ’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒိဝိသာလော ဗလီဗဒ္ဒေါ တတ္ထေဝ အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော သဟဿေန ပရာဇိတော ပဇ္ဈာယိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒိဝိသာလော ဗလီဗဒ္ဒေါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, ပဇ္ဈာယသီ’’တိ? ‘တထာ ဟိ ပနာဟံ, ဘော, တယာ သဟဿေန ပရာဇိတော’’တိ။ ‘ကိဿ ပန မံ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, အကူဋံ ကူဋဝါဒေန ပါပေသိ? ဂစ္ဆ တွံ, ဗြာဟ္မဏ, သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ဒွီဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ကရောဟိ – ‘‘မယှံ ဗလီဗဒ္ဒေါ သကဋသတံ အတိဗဒ္ဓံ ပဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ။ ‘‘မာ စ မံ အကူဋံ ကူဋဝါဒေန ပါပေသီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ဒွီဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ အကာသိ – ‘‘မယှံ ဗလီဗဒ္ဒေါ သကဋသတံ အတိဗဒ္ဓံ ပဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော သကဋသတံ အတိဗန္ဓိတွာ နန္ဒိဝိသာလံ ဗလီဗဒ္ဒံ ယုဉ္ဇိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆ, ဘဒြ, ဝဟဿု, ဘဒြာ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒိဝိသာလော ဗလီဗဒ္ဒေါ သကဋသတံ အတိဗဒ္ဓံ ပဝဋ္ဋေသိ။
[ဇာ။ ၁။၁။၂၈ နန္ဒိဝိသာလဇာတကေပိ, တတ္ထ ပန မနုညသဒ္ဒေါ ဒိဿတိ]
(ဝိ၊၂၊၈။)
‘‘မနာပမေဝ ဘာသေယျ, နာ, မနာပံ ကုဒါစနံ၊
မနာပံ ဘာသမာနဿ, ဂရုံ ဘာရံ ဥဒဗ္ဗဟိ၊
ဓနဉ္စ နံ အလာဘေသိ, တေန စ, တ္တမနော အဟူတိ။
‘‘တဒါပိ မေ, ဘိက္ခဝေ, အမနာပါ ခုံသနာ ဝမ္ဘနာ။ ကိမင်္ဂံ ပန ဧတရဟိ မနာပါ ဘဝိဿတိ ခုံသနာ ဝမ္ဘနာ? နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ…။ ‘‘ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၄။ ‘‘ဩမသဝါဒေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၅။ ဩမသဝါဒေါ နာမ ဒသဟိ အာကာရေဟိ ဩမသတိ – ဇာတိယာပိ, နာမေနပိ, ဂေါတ္တေနပိ, ကမ္မေနပိ, သိပ္ပေနပိ, အာဗာဓေနပိ, လိင်္ဂေနပိ, ကိလေသေနပိ, အာပတ္တိယာပိ, အက္ကောသေနပိ။
ဇာတိ နာမ ဒွေ ဇာတိယော – ဟီနာ စ ဇာတိ ဥက္ကဋ္ဌာ စ ဇာတိ။ ဟီနာ နာမ ဇာတိ – စဏ္ဍာလဇာတိ, ဝေနဇာတိ, နေသာဒဇာတိ, ရထကာရဇာတိ, ပုက္ကုသဇာတိ။ ဧသာ ဟီနာ နာမ ဇာတိ။ ဥက္ကဋ္ဌာ နာမ ဇာတိ – ခတ္တိယဇာတိ, ဗြာဟ္မဏဇာတိ။ ဧသာ ဥက္ကဋ္ဌာ နာမ ဇာတိ။
နာမံ နာမ ဒွေ နာမာနိ – ဟီနဉ္စ နာမံ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ နာမံ။ ဟီနံ နာမ နာမံ – အဝကဏ္ဏကံ, ဇဝကဏ္ဏကံ, ဓနိဋ္ဌကံ, သဝိဋ္ဌကံ, ကုလဝဍ္ဎကံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု ဩညာတံ အဝညာတံ ဟီဠိတံ ပရိဘူတံ အစိတ္တီကတံ, ဧတံ ဟီနံ နာမ နာမံ။ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ နာမံ – ဗုဒ္ဓပ္ပဋိသံယုတ္တံ, ဓမ္မပ္ပဋိသံယုတ္တံ, သံဃပ္ပဋိသံယုတ္တံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု အနောညာတံ အနဝညာတံ အဟီဠိတံ အပရိဘူတံ စိတ္တီကတံ, ဧတံ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ နာမံ။
ဂေါတ္တံ နာမ ဒွေ ဂေါတ္တာနိ – ဟီနဉ္စ ဂေါတ္တံ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ ဂေါတ္တံ။ ဟီနံ နာမ ဂေါတ္တံ – ကောသိယဂေါတ္တံ, ဘာရဒွါဇဂေါတ္တံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု ဩညာတံ အဝညာတံ ဟီဠိတံ ပရိဘူတံ အစိတ္တီကတံ, ဧတံ ဟီနံ နာမ ဂေါတ္တံ။ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ ဂေါတ္တံ – ဂေါတမဂေါတ္တံ, မောဂ္ဂလ္လာနဂေါတ္တံ, ကစ္စာနဂေါတ္တံ, ဝါသိဋ္ဌဂေါတ္တံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု အနောညာတံ အနဝညာတံ အဟီဠိတံ အပရိဘူတံ စိတ္တီကတံ, ဧတံ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ ဂေါတ္တံ။
ကမ္မံ နာမ ဒွေ ကမ္မာနိ – ဟီနဉ္စ ကမ္မံ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ ကမ္မံ။ ဟီနံ နာမ ကမ္မံ – ကောဋ္ဌကကမ္မံ, ပုပ္ဖဆဍ္ဍကကမ္မံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု ဩညာတံ အဝညာတံ ဟီဠိတံ ပရိဘူတံ အစိတ္တီကတံ, ဧတံ ဟီနံ နာမ ကမ္မံ။ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ ကမ္မံ –
(ဝိ၊၂၊၉။)
ကသိ, ဝဏိဇ္ဇာ, ဂေါရက္ခာ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု အနောညာတံ အနဝညာတံ အဟီဠိတံ အပရိဘူတံ စိတ္တီကတံ။ ဧတံ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ ကမ္မံ။
သိပ္ပံ နာမ ဒွေ သိပ္ပါနိ – ဟီနဉ္စ သိပ္ပံ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ သိပ္ပံ။ ဟီနံ နာမ သိပ္ပံ – နဠကာရသိပ္ပံ, ကုမ္ဘကာရသိပ္ပံ, ပေသကာရသိပ္ပံ, စမ္မကာရသိပ္ပံ, နဟာပိတသိပ္ပံ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု ဩညာတံ အဝညာတံ ဟီဠိတံ ပရိဘူတံ အစိတ္တီကတံ။ ဧတံ ဟီနံ နာမ သိပ္ပံ။ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ သိပ္ပံ – မုဒ္ဒါ, ဂဏနာ, လေခါ, တေသု တေသု ဝါ ပန ဇနပဒေသု အနောညာတံ အနဝညာတံ အဟီဠိတံ အပရိဘူတံ စိတ္တီကတံ, ဧတံ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ သိပ္ပံ။
သဗ္ဗေပိ အာဗာဓာ ဟီနာ, အပိစ မဓုမေဟော အာဗာဓော ဥက္ကဋ္ဌော။
လိင်္ဂံ နာမ ဒွေ လိင်္ဂါနိ – ဟီနဉ္စ လိင်္ဂံ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ လိင်္ဂံ။ ဟီနံ နာမ လိင်္ဂံ – အတိဒီဃံ, အတိရဿံ, အတိကဏှံ, အစ္စောဒါတံ, ဧတံ ဟီနံ နာမ လိင်္ဂံ။ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ လိင်္ဂံ – နာတိဒီဃံ, နာတိရဿံ, နာတိကဏှံ, နာစ္စောဒါတံ။ ဧတံ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ လိင်္ဂံ။
သဗ္ဗေပိ ကိလေသာ ဟီနာ။
သဗ္ဗာပိ အာပတ္တိယော ဟီနာ။ အပိစ, သောတာပတ္တိသမာပတ္တိ ဥက္ကဋ္ဌာ။
အက္ကောသော နာမ ဒွေ အက္ကောသာ – ဟီနော စ အက္ကောသော ဥက္ကဋ္ဌော စ အက္ကောသော။ ဟီနော နာမ အက္ကောသော – ဩဋ္ဌောသိ, မေဏ္ဍောသိ, ဂေါဏောသိ, ဂဒြဘောသိ, တိရစ္ဆာနဂတောသိ, နေရယိကောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါတိ, ယကာရေန ဝါ ဘကာရေန ဝါ, ကာဋကောဋစိကာယ ဝါ, ဧသော ဟီနော နာမ အက္ကောသော။ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ အက္ကောသော – ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါတိ, ဧသော ဥက္ကဋ္ဌော နာမ အက္ကောသော။
မြန်֍ ၁၆။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, စဏ္ဍာလံ ဝေနံ နေသာဒံ ရထကာရံ ပုက္ကုသံ – ‘‘စဏ္ဍာလောသိ, ဝေနောသိ, နေသာဒေါသိ, ရထကာရောသိ, ပုက္ကုသောသီ’’တိ ဘဏတိ [ဝဒေတီတိ ဥဒ္ဒေသော။ ဘဏတီတိ ဝိတ္ထာရော (ဝဇိရဗုဒ္ဓိ)], အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၀။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ခတ္တိယံ ဗြာဟ္မဏံ – ‘‘စဏ္ဍာလောသိ, ဝေနောသိ, နေသာဒေါသိ, ရထကာရောသိ, ပုက္ကုသောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, စဏ္ဍာလံ ဝေနံ နေသာဒံ ရထကာရံ ပုက္ကုသံ – ‘‘ခတ္တိယောသိ, ဗြာဟ္မဏောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ခတ္တိယံ ဗြာဟ္မဏံ – ‘‘ခတ္တိယောသိ, ဗြာဟ္မဏောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၇။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, အဝကဏ္ဏကံ ဇဝကဏ္ဏကံ ဓနိဋ္ဌကံ သဝိဋ္ဌကံ ကုလဝဍ္ဎကံ – ‘‘အဝကဏ္ဏကောသိ, ဇဝကဏ္ဏကောသိ, ဓနိဋ္ဌကောသိ, သဝိဋ္ဌကောသိ, ကုလဝဍ္ဎကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဗုဒ္ဓရက္ခိတံ ဓမ္မရက္ခိတံ သံဃရက္ခိတံ – ‘‘အဝကဏ္ဏကောသိ, ဇဝကဏ္ဏကောသိ, ဓနိဋ္ဌကောသိ, သဝိဋ္ဌကောသိ, ကုလဝဍ္ဎကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, အဝကဏ္ဏကံ ဇဝကဏ္ဏကံ ဓနိဋ္ဌကံ သဝိဋ္ဌကံ ကုလဝဍ္ဎကံ – ‘‘ဗုဒ္ဓရက္ခိတောသိ, ဓမ္မရက္ခိတောသိ, သံဃရက္ခိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဗုဒ္ဓရက္ခိတံ ဓမ္မရက္ခိတံ သံဃရက္ခိတံ – ‘‘ဗုဒ္ဓရက္ခိတောသိ, ဓမ္မရက္ခိတောသိ, သံဃရက္ခိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၁။)
မြန်֍ ၁၈။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကောသိယံ ဘာရဒွါဇံ – ‘‘ကောသိယောသိ, ဘာရဒွါဇောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဂေါတမံ မောဂ္ဂလ္လာနံ ကစ္စာနံ ဝါသိဋ္ဌံ – ‘‘ကောသိယောသိ, ဘာရဒွါဇောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကောသိယံ ဘာရဒွါဇံ – ‘‘ဂေါတမောသိ, မောဂ္ဂလ္လာနောသိ, ကစ္စာနောသိ, ဝါသိဋ္ဌောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဂေါတမံ မောဂ္ဂလ္လာနံ ကစ္စာနံ ဝါသိဋ္ဌံ – ‘‘ဂေါတမောသိ, မောဂ္ဂလ္လာနောသိ, ကစ္စာနောသိ, ဝါသိဋ္ဌောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၉။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကောဋ္ဌကံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကံ – ‘‘ကောဋ္ဌကောသိ, ပုပ္ဖဆဍ္ဍကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ကဿကံ ဝါဏိဇံ ဂေါရက္ခံ – ‘‘ကောဋ္ဌကောသိ, ပုပ္ဖဆဍ္ဍကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကောဋ္ဌကံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကံ – ‘‘ကဿကောသိ, ဝါဏိဇောသိ, ဂေါရက္ခောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ကဿကံ ဝါဏိဇံ ဂေါရက္ခံ – ‘‘ကဿကောသိ, ဝါဏိဇောသိ, ဂေါရက္ခောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၂။)
မြန်֍ ၂၀။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, နဠကာရံ ကုမ္ဘကာရံ ပေသကာရံ စမ္မကာရံ နဟာပိတံ – ‘‘နဠကာရောသိ, ကုမ္ဘကာရောသိ, ပေသကာရောသိ, စမ္မကာရောသိ, နဟာပိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, မုဒ္ဒိကံ ဂဏကံ လေခကံ – ‘‘နဠကာရောသိ, ကုမ္ဘကာရောသိ, ပေသကာရောသိ, စမ္မကာရောသိ, နဟာပိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, နဠကာရံ ကုမ္ဘကာရံ ပေသကာရံ စမ္မကာရံ နဟာပိတံ – ‘‘မုဒ္ဒိကောသိ, ဂဏကောသိ, လေခကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, မုဒ္ဒိကံ ဂဏကံ လေခကံ – ‘‘မုဒ္ဒိကောသိ, ဂဏကောသိ, လေခကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၁။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကုဋ္ဌိကံ ဂဏ္ဍိကံ ကိလာသိကံ သောသိကံ အပမာရိကံ – ‘‘ကုဋ္ဌိကောသိ, ဂဏ္ဍိကောသိ, ကိလာသိကောသိ, သောသိကောသိ, အပမာရိကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, မဓုမေဟိကံ – ‘‘ကုဋ္ဌိကောသိ, ဂဏ္ဍိကောသိ, ကိလာသိကောသိ, သောသိကောသိ, အပမာရိကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ကုဋ္ဌိကံ ဂဏ္ဍိကံ ကိလာသိကံ သောသိကံ အပမာရိကံ – ‘‘မဓုမေဟိကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၃။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, မဓုမေဟိကံ – ‘‘မဓုမေဟိကောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၂။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, အတိဒီဃံ အတိရဿံ အတိကဏှံ အစ္စောဒါတံ – ‘‘အတိဒီဃောသိ, အတိရဿောသိ, အတိကဏှောသိ, အစ္စောဒါတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, နာတိဒီဃံ နာတိရဿံ နာတိကဏှံ နာစ္စောဒါတံ – ‘‘အတိဒီဃောသိ, အတိရဿောသိ, အတိကဏှောသိ, အစ္စောဒါတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, အတိဒီဃံ အတိရဿံ အတိကဏှံ အစ္စောဒါတံ – ‘‘နာတိဒီဃောသိ, နာတိရဿောသိ, နာတိကဏှောသိ, နာစ္စောဒါတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, နာတိဒီဃံ နာတိရဿံ နာတိကဏှံ နာစ္စောဒါတံ – ‘‘နာတိဒီဃောသိ, နာတိရဿောသိ, နာတိကဏှောသိ, နာစ္စောဒါတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၃။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ – ‘‘ရာဂပရိယုဋ္ဌိတောသိ, ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတောသိ, မောဟပရိယုဋ္ဌိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဝီတရာဂံ ဝီတဒေါသံ ဝီတမောဟံ – ‘‘ရာဂပရိယုဋ္ဌိတောသိ, ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတောသိ, မောဟပရိယုဋ္ဌိတောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတံ မောဟ-
(ဝိ၊၂၊၁၄။)
ပရိယုဋ္ဌိတံ – ‘‘ဝီတရာဂေါသိ, ဝီတဒေါသောသိ, ဝီတမောဟောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ဝီတရာဂံ ဝီတဒေါသံ ဝီတမောဟံ – ‘‘ဝီတရာဂေါသိ, ဝီတဒေါသောသိ, ဝီတမောဟောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၄။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နံ သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပန္နံ ထုလ္လစ္စယံ အဇ္ဈာပန္နံ ပါစိတ္တိယံ အဇ္ဈာပန္နံ ပါဋိဒေသနီယံ အဇ္ဈာပန္နံ ဒုက္ကဋံ အဇ္ဈာပန္နံ ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နံ – ‘‘ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, ထုလ္လစ္စယံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, ပါစိတ္တိယံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, ပါဋိဒေသနီယံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, ဒုက္ကဋံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, သောတာပန္နံ – ‘‘ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသိ…ပေ… ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နံ…ပေ… ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နံ – ‘‘သောတာပန္နောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, သောတာပန္နံ – ‘‘သောတာပန္နောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၅။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ဩဋ္ဌံ မေဏ္ဍံ ဂေါဏံ ဂဒြဘံ တိရစ္ဆာနဂတံ နေရယိကံ – ‘‘ဩဋ္ဌောသိ, မေဏ္ဍောသိ, ဂေါဏောသိ, ဂဒြဘောသိ, တိရစ္ဆာနဂတောသိ, နေရယိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၅။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ မေဓာဝိ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ – ‘‘ဩဋ္ဌောသိ, မေဏ္ဍောသိ, ဂေါဏောသိ, ဂဒြဘောသိ, တိရစ္ဆာနဂတောသိ, နေရယိကောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, ဩဋ္ဌံ မေဏ္ဍံ ဂေါဏံ ဂဒြဘံ တိရစ္ဆာနဂတံ နေရယိကံ – ‘‘ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ – ‘‘ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၆။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၂၇။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ အဝကဏ္ဏကာ ဇဝကဏ္ဏကာ ဓနိဋ္ဌကာ သဝိဋ္ဌကာ ကုလဝဍ္ဎကာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ဗုဒ္ဓရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ သံဃရက္ခိတာ’’တိ ဘဏတိ …ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ကောသိယာ ဘာရဒွါဇာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ဂေါတမာ မောဂ္ဂလ္လာနာ ကစ္စာနာ ဝါသိဋ္ဌာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ကောဋ္ဌကာ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ကဿကာ ဝါဏိဇာ ဂေါရက္ခာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ နဠကာရာ
(ဝိ၊၂၊၁၆။)
ကုမ္ဘကာရာ ပေသကာရာ စမ္မကာရာ နဟာပိတာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ မုဒ္ဒိကာ ဂဏကာ လေခကာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ကုဋ္ဌိကာ ဂဏ္ဍိကာ ကိလာသိကာ သောသိကာ အပမာရိကာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ မဓုမေဟိကာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ အတိဒီဃာ အတိရဿာ အတိကဏှာ အစ္စောဒါတာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ နာတိဒီဃာ နာတိရဿာ နာတိကဏှာ နာစ္စောဒါတာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတာ ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတာ မောဟပရိယုဋ္ဌိတာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ဝီတရာဂါ ဝီတဒေါသာ ဝီတမောဟာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နာ…ပေ… ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ သောတာပန္နာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ဩဋ္ဌာ မေဏ္ဍာ ဂေါဏာ ဂဒြဘာ တိရစ္ဆာနဂတာ နေရယိကာ, နတ္ထိ တေသံ သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၂၈။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ, မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထိ တေသံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၂၉။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘ယေ နူန စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘ယေ နူန ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၀။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘န မယံ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထမှာကံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ အမှာကံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၇။)
မြန်֍ ၃၁။ ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ,…ပေ… ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ – ‘‘ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထိ တေသံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘ယေ နူန စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘ယေ နူန ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ ခုံသေတုကာမော ဝမ္ဘေတုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘န မယံ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထမှာကံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ အမှာကံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၂။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ, စဏ္ဍာလံ ဝေနံ နေသာဒံ ရထကာရံ ပုက္ကုသံ – ‘‘စဏ္ဍာလောသိ, ဝေနောသိ, နေသာဒေါသိ, ရထကာရောသိ, ပုက္ကုသောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ခတ္တိယံ ဗြာဟ္မဏံ – ‘‘စဏ္ဍာလောသိ, ဝေနောသိ, နေသာဒေါသိ, ရထကာရောသိ, ပုက္ကုသောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၈။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ, စဏ္ဍာလံ ဝေနံ နေသာဒံ ရထကာရံ ပုက္ကုသံ – ‘‘ခတ္တိယောသိ, ဗြာဟ္မဏောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ခတ္တိယံ ဗြာဟ္မဏံ – ‘‘ခတ္တိယောသိ, ဗြာဟ္မဏောသီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ…ပေ… ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ – ‘‘ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
မြန်֍ ၃၃။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထိ တေသံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘ယေ နူန စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘ယေ နူန ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘န မယံ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထမှာကံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိယေဝ အမှာကံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၉။)
မြန်֍ ၃၄။ ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဟီနေန ဟီနံ ဝဒေတိ…ပေ… ဟီနေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဟီနံ ဝဒေတိ…ပေ… ဥက္ကဋ္ဌေန ဥက္ကဋ္ဌံ ဝဒေတိ, ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ – ‘‘ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ ဓမ္မကထိကောသိ, နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ၊ သုဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထိ တေသံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘ယေ နူန စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘ယေ နူန ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နံ န ခုံသေတုကာမော န ဝမ္ဘေတုကာမော န မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဒဝကမျတာ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’’တိ ဘဏတိ…ပေ…။ ‘‘န မယံ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထမှာကံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ အမှာကံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုဗ္ဘာသိတဿ။
မြန်֍ ၃၅။ အနာပတ္တိ အတ္ထပုရေက္ခာရဿ, ဓမ္မပုရေက္ခာရဿ, အနုသာသနိပုရေက္ခာရဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, ခိတ္တစိတ္တဿ, ဝေဒနာဋ္ဋဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဩမသဝါဒသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ပေသုညသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ
(ဝိ၊၂၊၂၀။)
ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ပေသုညံ ဥပသံဟရန္တိ၊ ဣမဿ သုတွာ အမုဿ အက္ခာယန္တိ, ဣမဿ ဘေဒါယ၊ အမုဿ သုတွာ ဣမဿ အက္ခာယန္တိ, အမုဿ ဘေဒါယ။ တေန အနုပ္ပန္နာနိ စေဝ ဘဏ္ဍနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာနိ စ ဘဏ္ဍနာနိ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ပေသုညံ ဥပသံဟရိဿန္တိ, ဣမဿ သုတွာ အမုဿ အက္ခာယိဿန္တိ, ဣမဿ ဘေဒါယ၊ အမုဿ သုတွာ ဣမဿ အက္ခာယိဿန္တိ, အမုဿ ဘေဒါယ! တေန အနုပ္ပန္နာနိ စေဝ ဘဏ္ဍနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာနိ စ ဘဏ္ဍနာနိ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ပေသုညံ ဥပသံဟရထ, ဣမဿ သုတွာ အမုဿ အက္ခာယထ, ဣမဿ ဘေဒါယ, အမုဿ သုတွာ ဣမဿ အက္ခာယထ, အမုဿ ဘေဒါယ? တေန အနုပ္ပန္နာနိ စေဝ ဘဏ္ဍနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာနိ စ ဘဏ္ဍနာနိ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ပေသုညံ ဥပသံဟရိဿထ! ဣမဿ သုတွာ အမုဿ အက္ခာယိဿထ, ဣမဿ ဘေဒါယ! အမုဿ သုတွာ ဣမဿ အက္ခာယိဿထ, အမုဿ ဘေဒါယ! တေန အနုပ္ပန္နာနိ စေဝ ဘဏ္ဍနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာနိ စ ဘဏ္ဍနာနိ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တန္တိ။ နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ ပသန္နာနံ ဝါ ဘိယျောဘာဝါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၇။ ‘‘ဘိက္ခုပေသုညေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၈။ ပေသုညံ နာမ ဒွီဟာကာရေဟိ ပေသုညံ ဟောတိ – ပိယကမျဿ ဝါ ဘေဒါဓိပ္ပါယဿ ဝါ။ ဒသဟာကာရေဟိ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ဇာတိတောပိ, နာမတောပိ, ဂေါတ္တတောပိ, ကမ္မတောပိ, သိပ္ပတောပိ, အာဗာဓတောပိ, လိင်္ဂတောပိ, ကိလေသတောပိ, အာပတ္တိတောပိ, အက္ကောသတောပိ။
ဇာတိ နာမ ဒွေ ဇာတိယော – ဟီနာ စ ဇာတိ ဥက္ကဋ္ဌာ စ ဇာတိ။ ဟီနာ နာမ ဇာတိ – စဏ္ဍာလဇာတိ ဝေနဇာတိ နေသာဒဇာတိ ရထကာရဇာတိ
(ဝိ၊၂၊၂၁။)
ပုက္ကုသဇာတိ။ ဧသာ ဟီနာ နာမ ဇာတိ။ ဥက္ကဋ္ဌာ နာမ ဇာတိ – ခတ္တိယဇာတိ ဗြာဟ္မဏဇာတိ။ ဧသာ ဥက္ကဋ္ဌာ နာမ ဇာတိ…ပေ…။
အက္ကောသော နာမ ဒွေ အက္ကောသာ – ဟီနော စ အက္ကောသော ဥက္ကဋ္ဌော စ အက္ကောသော။ ဟီနော နာမ အက္ကောသော – ဩဋ္ဌောသိ, မေဏ္ဍောသိ, ဂေါဏောသိ, ဂဒြဘောသိ, တိရစ္ဆာနဂတောသိ, နေရယိကောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါတိ, ယကာရေန ဝါ ဘကာရေန ဝါ ကာဋကောဋစိကာယ ဝါ။ ဧသော ဟီနော နာမ အက္ကောသော။ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ အက္ကောသော – ပဏ္ဍိတောသိ, ဗျတ္တောသိ, မေဓာဝီသိ, ဗဟုဿုတောသိ, ဓမ္မကထိကောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ ဒုဂ္ဂတိ၊ သုဂတိ ယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါတိ။ ဧသော ဥက္ကဋ္ဌော နာမ အက္ကောသော။
မြန်֍ ၃၉။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘စဏ္ဍာလော ဝေနော နေသာဒေါ ရထကာရော ပုက္ကုသော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘အဝကဏ္ဏကော ဇဝကဏ္ဏကော ဓနိဋ္ဌကော သဝိဋ္ဌကော ကုလဝဍ္ဎကော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဓမ္မရက္ခိတော သံဃရက္ခိတော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ကောသိယော ဘာရဒွါဇော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ဂေါတမော မောဂ္ဂလ္လာနော ကစ္စာနော ဝါသိဋ္ဌော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၂။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ကောဋ္ဌကော ပုပ္ဖဆဍ္ဍကော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ကဿကော ဝါဏိဇော ဂေါရက္ခော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘နဠကာရော ကုမ္ဘကာရော ပေသကာရော စမ္မကာရော နဟာပိတော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘မုဒ္ဒိကော ဂဏကော လေခကော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၀။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ကုဋ္ဌိကော ဂဏ္ဍိကော ကိလာသိကော သောသိကော အပမာရိကော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘မဓုမေဟိကော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘အတိဒီဃော အတိရဿော အတိကဏှော အစ္စောဒါတော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘နာတိဒီဃော နာတိရဿော နာတိကဏှော နာစ္စောဒါတော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ရာဂပရိယုဋ္ဌိတော ဒေါသပရိယုဋ္ဌိတော မောဟပရိယုဋ္ဌိတော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၃။)
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ဝီတရာဂေါ ဝီတဒေါသော ဝီတမောဟော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နော, သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပန္နော, ထုလ္လစ္စယံ အဇ္ဈာပန္နော, ပါစိတ္တိယံ အဇ္ဈာပန္နော, ပါဋိဒေသနီယံ အဇ္ဈာပန္နော, ဒုက္ကဋံ အဇ္ဈာပန္နော, ဒုဗ္ဘာသိတံ အဇ္ဈာပန္နော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘သောတာပန္နော’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ဩဋ္ဌော မေဏ္ဍော ဂေါဏော ဂဒြဘော တိရစ္ဆာနဂတော နေရယိကော, နတ္ထိ တဿ သုဂတိ, ဒုဂ္ဂတိယေဝ တဿ ပါဋိကင်္ခါ’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော တံ ‘ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓာဝီ ဗဟုဿုတော ဓမ္မကထိကော, နတ္ထိ တဿ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တဿ ပါဋိကင်္ခါ’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၁။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ, ပုက္ကုသာ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထိ တေသံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ တေသံ ပါဋိကင်္ခါ’တိ ဘဏတိ,
(ဝိ၊၂၊၂၄။)
န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘ယေ နူန စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘ယေ နူန ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘န မယံ စဏ္ဍာလာ ဝေနာ နေသာဒါ ရထကာရာ ပုက္ကုသာ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ‘န မယံ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတာ ဓမ္မကထိကာ, နတ္ထမှာကံ ဒုဂ္ဂတိ, သုဂတိ ယေဝ အမှာကံ ပါဋိကင်္ခါ’တိ ဘဏတိ, န သော အညံ ဘဏတိ, တညေဝ ဘဏတီ’’တိ။ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၂။ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ၊ အာပတ္တိ ဝါစာယ, ဝါစာယ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နဿ သုတွာ အနုပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နဿ သုတွာ ဥပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥပသမ္ပန္နော အနုပသမ္ပန္နဿ သုတွာ အနုပသမ္ပန္နဿ ပေသုညံ ဥပသံဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၃။ အနာပတ္တိ နပိယကမျဿ, နဘေဒါဓိပ္ပါယဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပေသုညသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
(ဝိ၊၂၊၂၅။)
၄။ ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥပါသကေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေန္တိ။ ဥပါသကာ ဘိက္ခူသု အဂါရဝါ အပ္ပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိကာ ဝိဟရန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥပါသကေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေဿန္တိ! ဥပါသကာ ဘိက္ခူသု အဂါရဝါ အပ္ပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိကာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသကေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေထ၊ ဥပါသကာ ဘိက္ခူသု အဂါရဝါ အပ္ပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိကာ ဝိဟရန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဥပါသကေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေဿထ! ဥပါသကာ ဘိက္ခူသု အဂါရဝါ အပ္ပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိကာ ဝိဟရန္တိ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ ပသန္နာနံ ဝါ ဘိယျောဘာဝါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနုပသမ္ပန္နံ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၆။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အနုပသမ္ပန္နော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသော အနုပသမ္ပန္နော နာမ။
ပဒသော နာမ ပဒံ, အနုပဒံ, အနွက္ခရံ, အနုဗျဉ္ဇနံ။
ပဒံ နာမ ဧကတော ပဋ္ဌပေတွာ ဧကတော ဩသာပေန္တိ။ အနုပဒံ နာမ ပါဋေက္ကံ ပဋ္ဌပေတွာ ဧကတော ဩသာပေန္တိ။ အနွက္ခရံ နာမ ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စမာနော, ‘‘ရု’’န္တိ ဩပါတေတိ။ အနုဗျဉ္ဇနံ နာမ ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စမာနော, ‘‘ဝေဒနာ အနိစ္စာ’’တိ သဒ္ဒံ နိစ္ဆာရေတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၆။)
ယဉ္စ ပဒံ, ယဉ္စ အနုပဒံ, ယဉ္စ အနွက္ခရံ, ယဉ္စ အနုဗျဉ္ဇနံ – သဗ္ဗမေတံ ပဒသော [ပဒသော ဓမ္မော (ဣတိပိ)] နာမ။
ဓမ္မော နာမ ဗုဒ္ဓဘာသိတော, သာဝကဘာသိတော, ဣသိဘာသိတော, ဒေဝတာဘာသိတော, အတ္ထူပသဉှိတော, ဓမ္မူပသဉှိတော။
ဝါစေယျာတိ ပဒေန ဝါစေတိ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ဝါစေတိ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၇။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၈။ အနာပတ္တိ ဧကတော ဥဒ္ဒိသာပေန္တော, ဧကတော သဇ္ဈာယံ ကရောန္တော, ယေဘုယျေန ပဂုဏံ ဂန္ထံ ဘဏန္တံ ဩပါတေတိ, ဩသာရေန္တံ ဩပါတေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ သဟသေယျသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥပါသကာ အာရာမံ အာဂစ္ဆန္တိ ဓမ္မဿဝနာယ။ ဓမ္မေ ဘာသိတေ ထေရာ ဘိက္ခူ ယထာဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ။ နဝကာ ဘိက္ခူ တတ္ထေဝ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ မုဋ္ဌဿတီ, အသမ္ပဇာနာ, နဂ္ဂါ, ဝိကူဇမာနာ, ကာကစ္ဆမာနာ သေယျံ ကပ္ပေန္တိ။ ဥပါသကာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနာ နဂ္ဂါ ဝိကူဇမာနာ ကာကစ္ဆမာနာ သေယျံ ကပ္ပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ ဥပါသကာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ
(ဝိ၊၂၊၂၇။)
အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျံ ကပ္ပေဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ နဝကေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျံ ကပ္ပေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျံ ကပ္ပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျံ ကပ္ပေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၀။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ကောသမ္ဗီ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကောသမ္ဗီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဗဒရိကာရာမေ။ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဘဂဝတာ, အာဝုသော ရာဟုလ, သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ – ‘န အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျာ ကပ္ပေတဗ္ဗာ’တိ။ သေယျံ, အာဝုသော ရာဟုလ, ဇာနာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော သေယျံ အလဘမာနော ဝစ္စကုဋိယာ သေယျံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ယေန ဝစ္စကုဋိ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ကာသိ။ အာယသ္မာပိ ရာဟုလော ဥက္ကာသိ။ ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ? ‘‘အဟံ, ဘဂဝါ, ရာဟုလော’’တိ။ ‘‘ကိဿ တွံ, ရာဟုလ, ဣဓ နိသိန္နောသီ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အနုပသမ္ပန္နေန ဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၁။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနုပသမ္ပန္နေန ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၂။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အနုပသမ္ပန္နော နာမ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ အဝသေသော အနုပသမ္ပန္နော နာမ။
(ဝိ၊၂၊၂၈။)
ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တန္တိ အတိရေကဒိရတ္တတိရတ္တံ။
သေယျာ နာမ သဗ္ဗစ္ဆန္နာ, သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နာ, ယေဘုယျေနစ္ဆန္နာ, ယေဘုယျေန ပရိစ္ဆန္နာ။
သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ စတုတ္ထေ ဒိဝသေ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ, အနုပသမ္ပန္နေ နိပန္နေ, ဘိက္ခု နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိပန္နေ, အနုပသမ္ပန္နော နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၅၃။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နေ ဥပဍ္ဎပရိစ္ဆန္နေ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၄။ အနာပတ္တိ ဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသတိ, ဦနကဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသတိ, ဒွေ ရတ္တိယော ဝသိတွာ တတိယာယ ရတ္တိယာ ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတွာ ပုန ဝသတိ, သဗ္ဗစ္ဆန္နေ, သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နေ, သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နေ သဗ္ဗအစ္ဆန္နေ [ဝသတိ, သဗ္ဗအစ္ဆန္နေ သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နေ, (သီ။)], ယေဘုယျေန အစ္ဆန္နေ, ယေဘုယျေန အပရိစ္ဆန္နေ, အနုပသမ္ပန္နေ နိပန္နေ ဘိက္ခု နိသီဒတိ, ဘိက္ခု နိပန္နေ အနုပသမ္ပန္နော နိသီဒတိ, ဥဘော ဝါ နိသီဒန္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သဟသေယျသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဒုတိယသဟသေယျသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ
(ဝိ၊၂၊၂၉။)
ကောသလေသု ဇနပဒေ [ဧတ္ထ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တာဒိဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တော သာယံ အညတရံ ဂါမံ ဥပဂစ္ဆိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန တသ္မိံ ဂါမေ အညတရိဿာ ဣတ္ထိယာ အာဝသထာဂါရံ ပညတ္တံ ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ယေန သာ ဣတ္ထီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဣတ္ထိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ တေ, ဘဂိနိ, အဂရု, ဝသေယျာမ ဧကရတ္တံ အာဝသထာဂါရေ’’တိ။ ‘‘ဝသေယျာထ, ဘန္တေ’’တိ။ အညေပိ အဒ္ဓိကာ ယေန သာ ဣတ္ထီ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဣတ္ထိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစေ တေ, အယျေ, အဂရု ဝသေယျာမ ဧကရတ္တံ အာဝသထာဂါရေ’’တိ။ ‘‘ဧသော ခေါ အယျော သမဏော ပဌမံ ဥပဂတော၊ သစေ သော အနုဇာနာတိ, ဝသေယျာထာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ အဒ္ဓိကာ ယေနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစေ တေ, ဘန္တေ, အဂရု, ဝသေယျာမ ဧကရတ္တံ အာဝသထာဂါရေ’’တိ။ ‘‘ဝသေယျာထ, အာဝုသော’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ အာယသ္မန္တေ အနုရုဒ္ဓေ သဟ ဒဿနေန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ ယေနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယျော, ဘန္တေ, ဣမေဟိ မနုဿေဟိ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဝိဟရိဿတိ။ သာဓာဟံ, ဘန္တေ, အယျဿ မဉ္စကံ အဗ္ဘန္တရံ ပညပေယျ’’န္တိ။ အဓိဝါသေသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ မဉ္စကံ အဗ္ဘန္တရံ ပညပေတွာ အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တာ ဂန္ဓဂန္ဓိနီ ယေနာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယျော, ဘန္တေ, အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော, အဟံ စမှိ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ သာဓာဟံ, ဘန္တေ, အယျဿ ပဇာပတိ ဘဝေယျ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ သာ ဣတ္ထီ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယျော, ဘန္တေ, အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော, အဟဉ္စမှိ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ သာဓု, ဘန္တေ, အယျော မဉ္စေဝ ပဋိစ္ဆတု [သမ္ပဋိစ္ဆတု (သျာ။)] သဗ္ဗဉ္စ သာပတေယျ’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ သာဋကံ နိက္ခိပိတွာ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပုရတော စင်္ကမတိပိ တိဋ္ဌတိပိ နိသီဒတိပိ သေယျမ္ပိ ကပ္ပေတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဣန္ဒြိယာနိ ဩက္ခိပိတွာ တံ ဣတ္ထိံ နေဝ ဩလောကေသိ နပိ အာလပိ။ အထ
(ဝိ၊၂၊၃၀။)
ခေါ သာ ဣတ္ထီ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! ဗဟူ မေ မနုဿာ သတေနပိ သဟဿေနပိ ပဟိဏန္တိ။ အယံ ပန သမဏော – မယာ သာမံ ယာစိယမာနော – န ဣစ္ဆတိ မဉ္စေဝ ပဋိစ္ဆိတုံ သဗ္ဗဉ္စ သာပတေယျ’’န္တိ သာဋကံ နိဝါသေတွာ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓဿ ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ ယာဟံ ဧဝမကာသိံ။ တဿာ မေ, ဘန္တေ, အယျော အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တွံ, ဘဂိနိ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ ယာ တွံ ဧဝမကာသိ။ ယတော စ ခေါ တွံ, ဘဂိနိ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ, တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဒ္ဓိ ဟေသာ, ဘဂိနိ, အရိယဿ ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ အာယတိဉ္စ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။
အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ, အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဣတ္ထိံ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ – အာယသ္မတာ အနုရုဒ္ဓေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ – အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ, ဧဝမေဝံ အယျေန အနုရုဒ္ဓေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, တံ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသိကံ မံ အယျော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ သာဝတ္ထိယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ မာတုဂါမေန သဟသေယျံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, မာတုဂါမေန သဟသေယျံ ကပ္ပေသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ,
(ဝိ၊၂၊၃၁။)
ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, အနုရုဒ္ဓ, မာတုဂါမေန သဟသေယျံ ကပ္ပေဿသိ! နေတံ, အနုရုဒ္ဓ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၆။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မာတုဂါမေန သဟသေယျံ ကပ္ပေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၇။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ, န ယက္ခီ [ယက္ခိနီ (က။)], န ပေတီ, န တိရစ္ဆာနဂတာ၊ အန္တမသော တဒဟုဇာတာပိ ဒါရိကာ, ပဂေဝ မဟတ္တရီ။
သဟာတိ ဧကတော။
သေယျာ နာမ သဗ္ဗစ္ဆန္နာ, သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နာ, ယေဘုယျေနစ္ဆန္နာ, ယေဘုယျေန ပရိစ္ဆန္နာ။
သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ, မာတုဂါမေ နိပန္နေ ဘိက္ခု နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိပန္နေ မာတုဂါမော နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၅၈။ မာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ ဝေမတိကော သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပဍ္ဎစ္ဆန္နေ ဥပဍ္ဎပရိစ္ဆန္နေ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခိယာ ဝါ ပေတိယာ ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ ဝါ သဟသေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၉။ အနာပတ္တိ သဗ္ဗစ္ဆန္နေ သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နေ, သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နေ သဗ္ဗအစ္ဆန္နေ [အနာပတ္တိ သဗ္ဗအစ္ဆန္နေ သဗ္ဗအပရိစ္ဆန္နေ, (သီ။)], ယေဘုယျေန အစ္ဆန္နေ, ယေဘုယျေန အပရိစ္ဆန္နေ, မာတုဂါမေ နိပန္နေ ဘိက္ခု
(ဝိ၊၂၊၃၂။)
နိသီဒတိ, ဘိက္ခု နိပန္နေ မာတုဂါမော နိသီဒတိ, ဥဘော ဝါ နိသီဒန္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသဟသေယျသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒါယီ သာဝတ္ထိယံ ကုလူပကော ဟောတိ, ဗဟုကာနိ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အညတရံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဃရဏီ နိဝေသနဒွါရေ နိသိန္နာ ဟောတိ, ဃရသုဏှာ အာဝသထဒွါရေ နိသိန္နာ ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ယေန ဃရဏီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဃရဏိယာ ဥပကဏ္ဏကေ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အထ ခေါ ဃရသုဏှာယ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိ နု ခေါ သော သမဏော သဿုယာ ဇာရော ဥဒါဟု ဩဘာသတီ’’တိ?
အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဃရဏိယာ ဥပကဏ္ဏကေ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ယေန ဃရသုဏှာ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဃရသုဏှာယ ဥပကဏ္ဏကေ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အထ ခေါ ဃရဏိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော သမဏော ဃရသုဏှာယ ဇာရော ဥဒါဟု ဩဘာသတီ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဃရသုဏှာယ ဥပကဏ္ဏကေ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဃရဏီ ဃရသုဏှံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟေ ဇေ, ကိံ တေ ဧသော သမဏော အဝေါစာ’’တိ? ‘‘ဓမ္မံ မေ, အယျေ, ဒေသေသိ’’။ ‘‘အယျာယ ပန ကိံ အဝေါစာ’’တိ? ‘‘မယှမ္ပိ ဓမ္မံ ဒေသေသီ’’တိ။ တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျော ဥဒါယီ မာတုဂါမဿ ဥပကဏ္ဏကေ ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ! နနု နာမ ဝိဿဋ္ဌေန ဝိဝဋေန ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော’’တိ?
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တာသံ ဣတ္ထီနံ ဥဇ္ဈာယန္တီနံ ခိယျန္တီနံ ဝိပါစေန္တီနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥဒါယီ မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တေ
(ဝိ၊၂၊၃၃။)
ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥဒါယိ, မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿသိ။ နေတံ မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥပါသိကာ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣင်္ဃာယျာ ဓမ္မံ ဒေသေထာ’’တိ။ ‘‘န, ဘဂိနီ, ကပ္ပတိ မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေတု’’န္တိ။ ‘‘ဣင်္ဃာယျာ ဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေထ, သက္ကာ ဧတ္တကေနပိ ဓမ္မော အညာတု’’န္တိ။ ‘‘န, ဘဂိနီ, ကပ္ပတိ မာတုဂါမဿ ဓမ္မံ ဒေသေတု’’န္တိ။ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဒေသေသုံ။ ဥပါသိကာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ အမှေဟိ ယာစိယမာနာ ဓမ္မံ န ဒေသေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တာသံ ဥပါသိကာနံ ဥဇ္ဈာယန္တီနံ ခိယျန္တီနံ ဝိပါစေန္တီနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မာတုဂါမဿ ဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခူ မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ အနုညာတံ မာတုဂါမဿ ဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတု’’န္တိ တေ အဝိညုံ ပုရိသဝိဂ္ဂဟံ ဥပနိသီဒါပေတွာ မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အဝိညုံ ပုရိသဝိဂ္ဂဟံ ဥပနိသီဒါပေတွာ မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’တိ!
(ဝိ၊၂၊၃၄။)
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အဝိညုံ ပုရိသဝိဂ္ဂဟံ ဥပနိသီဒါပေတွာ မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အဝိညုံ ပုရိသဝိဂ္ဂဟံ ဥပနိသီဒါပေတွာ မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၆၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မာတုဂါမဿ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေယျ, အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ၊ န ယက္ခီ န ပေတီ န တိရစ္ဆာနဂတာ၊ ဝိညူ, ပဋိဗလာ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လံ အာဇာနိတုံ။
ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟီတိ အတိရေကဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ။
ဓမ္မော နာမ ဗုဒ္ဓဘာသိတော, သာဝကဘာသိတော, ဣသိဘာသိတော, ဒေဝတာဘာသိတော, အတ္ထူပသဉှိတော, ဓမ္မူပသဉှိတော။
ဒေသေယျာတိ ပဒေန ဒေသေတိ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ဒေသေတိ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေနာတိ ဌပေတွာ ဝိညုံ ပုရိသဝိဂ္ဂဟံ။ ဝိညူ နာမ ပုရိသဝိဂ္ဂဟော, ပဋိဗလော ဟောတိ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လံ အာဇာနိတုံ။
မြန်֍ ၆၅။ မာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ ဝေမတိကော ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၅။)
ယက္ခိယာ ဝါ ပေတိယာ ဝါ ပဏ္ဍကဿ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟိတ္ထိယာ ဝါ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၆၆။ အနာပတ္တိ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေန, ဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဦနကဆပ္ပဉ္စဝါစာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုန နိသီဒိတွာ ဒေသေတိ, မာတုဂါမော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုန နိသီဒတိ တသ္မိံ ဒေသေတိ, အညဿ မာတုဂါမဿ ဒေသေတိ, ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ, အညဿတ္ထာယ ဘဏန္တံ မာတုဂါမော သုဏာတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၇။ [ပါရာ။ ၁၉၃] တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ သန္ဒိဋ္ဌာ သမ္ဘတ္တာ ဘိက္ခူ ဝဂ္ဂုမုဒါယ နဒိယာ တီရေ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဇ္ဇီ ဒုဗ္ဘိက္ခာ ဟောတိ – ဒွီဟိတိကာ သေတဋ္ဌိကာ သလာကာဝုတ္တာ, န သုကရာ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ ဝဇ္ဇီ ဒုဗ္ဘိက္ခာ – ဒွီဟိတိကာ သေတဋ္ဌိကာ သလာကာဝုတ္တာ, န သုကရာ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ ကေန နု ခေါ မယံ ဥပါယေန သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသေယျာမ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမေယျာမာ’’တိ? ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, ဂိဟီနံ ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌေမ။ ဧဝံ တေ အမှာကံ ဒါတုံ မညိဿန္တိ။ ဧဝံ မယံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိဿာမ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိဿာမာ’’တိ။ ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အလံ, အာဝုသော, ကိံ ဂိဟီနံ ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌိတေန? ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, ဂိဟီနံ ဒူတေယျံ ဟရာမ။ ဧဝံ တေ အမှာကံ ဒါတုံ မညိဿန္တိ။ ဧဝံ မယံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိဿာမ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိဿာမာ’’တိ။ ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အလံ,
(ဝိ၊၂၊၃၆။)
အာဝုသော၊ ကိံ ဂိဟီနံ ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌိတေန! ကိံ ဂိဟီနံ ဒူတေယျံ ဟဋေန! ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, ဂိဟီနံ အညမညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိဿာမ – ‘အသုကော ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ, အသုကော ဘိက္ခု ဒုတိယဿ ဈာနဿ လာဘီ, အသုကော ဘိက္ခု တတိယဿ ဈာနဿ လာဘီ, အသုကော ဘိက္ခု စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, အသုကော ဘိက္ခု သောတာပန္နော, အသုကော ဘိက္ခု သကဒါဂါမီ, အသုကော ဘိက္ခု အနာဂါမီ, အသုကော ဘိက္ခု အရဟာ, အသုကော ဘိက္ခု တေဝိဇ္ဇော, အသုကော ဘိက္ခု ဆဠဘိညောတိ။ ဧဝံ တေ အမှာကံ ဒါတုံ မညိဿန္တိ။ ဧဝံ မယံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိဿာမ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိဿာမာ’’တိ။ ဧသော ယေဝ ခေါ, အာဝုသော, သေယျော, ယော အမှာကံ ဂိဟီနံ အညမညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏော ဘာသိတော’’တိ။
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဂိဟီနံ အညမညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိံသု – ‘‘အသုကော ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ…ပေ… အသုကော ဘိက္ခု ဆဠဘိညော’’တိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ – ‘‘လာဘာ ဝတ နော, သုလဒ္ဓံ ဝတ နော, ယေသံ နော ဧဝရူပါ ဘိက္ခူ ဝဿံ ဥပဂတာ, န ဝတ နော ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပါ ဘိက္ခူ ဝဿံ ဥပဂတာ, ယထယိမေ ဘိက္ခူ သီလဝန္တော ကလျာဏဓမ္မာ’’တိ။ တေ န တာဒိသာနိ ဘောဇနာနိ အတ္တနာ ဘုဉ္ဇန္တိ, မာတာပိတူနံ ဒေန္တိ ပုတ္တဒါရဿ ဒေန္တိ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဒေန္တိ မိတ္တာမစ္စာနံ ဒေန္တိ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဒေန္တိ ယာဒိသာနိ ဘိက္ခူနံ ဒေန္တိ။ န တာဒိသာနိ ခါဒနီယာနိ သာယနီယာနိ ပါနာနိ အတ္တနာ ခါဒန္တိ သာယန္တိ ပိဝန္တိ [အတ္တနာ ပိဝန္တိ (သျာ။ က။)] မာတာပိတူနံ ဒေန္တိ ပုတ္တဒါရဿ ဒေန္တိ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဒေန္တိ မိတ္တာမစ္စာနံ ဒေန္တိ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဒေန္တိ, ယာဒိသာနိ ဘိက္ခူနံ ဒေန္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဝဏ္ဏဝါ အဟေသုံ ပီဏိန္ဒြိယာ ပသန္နမုခဝဏ္ဏာ ဝိပ္ပသန္နဆဝိဝဏ္ဏာ။
မြန်֍ ၆၈။ အာစိဏ္ဏံ ခေါ ပနေတံ ဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဝဿံဝုဋ္ဌာ တေမာသစ္စယေန သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ဝေသာလီ တေန ပက္ကမိံသု။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ဝေသာလီ မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒိသာသု ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခူ ကိသာ ဟောန္တိ လူခါ
(ဝိ၊၂၊၃၇။)
ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ။ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယာ ပန ဘိက္ခူ ဝဏ္ဏဝါ ဟောန္တိ ပီဏိန္ဒြိယာ ပသန္နမုခဝဏ္ဏာ ဝိပ္ပသန္နဆဝိဝဏ္ဏာ။ အာစိဏ္ဏံ ခေါ ပနေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အာဂန္တုကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိတုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခဝေ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိတ္ထ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိတ္ထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝါ, ယာပနီယံ ဘဂဝါ။ သမဂ္ဂါ စ မယံ, ဘန္တေ, သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိမှာ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိမှာ’’တိ။ ဇာနန္တာပိ တထာဂတာ ပုစ္ဆန္တိ, ဇာနန္တာပိ န ပုစ္ဆန္တိ။ ကာလံ ဝိဒိတွာ ပုစ္ဆန္တိ, ကာလံ ဝိဒိတွာ န ပုစ္ဆန္တိ။ အတ္ထသဉှိတံ တထာဂတာ ပုစ္ဆန္တိ, နော အနတ္ထသဉှိတံ။ အနတ္ထသဉှိတေ သေတုဃာတော တထာဂတာနံ။ ဒွီဟာကာရေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆန္တိ – ဓမ္မံ ဝါ ဒေသေဿာမ, သာဝကာနံ ဝါ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမာတိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိတ္ထ, န စ ပိဏ္ဍကေန ကိလမိတ္ထာ’’တိ? အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘူတ’’န္တိ? ‘‘ဘူတံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒရဿ ကာရဏာ ဂိဟီနံ အညမညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိဿထ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၆၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနုပသမ္ပန္နဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ အာရောစေယျ ဘူတသ္မိံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၀။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အနုပသမ္ပန္နော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ, အဝသေသော အနုပသမ္ပန္နော နာမ။
[ပါရာ။ ၁၉၈]ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော နာမ ဈာနံ, ဝိမောက္ခော, သမာဓိ, သမာပတ္တိ, ဉာဏဒဿနံ, မဂ္ဂဘာဝနာ, ဖလသစ္ဆိကိရိယာ, ကိလေသပ္ပဟာနံ, ဝိနီဝရဏတာ စိတ္တဿ, သုညာဂါရေ အဘိရတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၈။)
[ပါရာ။ ၁၉၉]ဈာနန္တိ ပဌမံ ဈာနံ, ဒုတိယံ ဈာနံ, တတိယံ ဈာနံ, စတုတ္ထံ ဈာနံ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]ဝိမောက္ခောတိ သုညတော ဝိမောက္ခော, အနိမိတ္တော ဝိမောက္ခော, အပ္ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခော။
[ပါရာ။ ၁၉၉]သမာဓီတိ သုညတော သမာဓိ, အနိမိတ္တော သမာဓိ, အပ္ပဏိဟိတော သမာဓိ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]သမာပတ္တီတိ သုညတာ သမာပတ္တိ, အနိမိတ္တာ သမာပတ္တိ, အပ္ပဏိဟိတာ သမာပတ္တိ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]ဉာဏဒဿနန္တိ တိဿော ဝိဇ္ဇာ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]မဂ္ဂဘာဝနာတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]ဖလသစ္ဆိကိရိယာတိ သောတာပတ္တိဖလဿ သစ္ဆိကိရိယာ, သကဒါဂါမိဖလဿ သစ္ဆိကိရိယာ, အနာဂါမိဖလဿ သစ္ဆိကိရိယာ, အရဟတ္တဿ [အရဟတ္တဖလဿ (သျာ။)] သစ္ဆိကိရိယာ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]ကိလေသပ္ပဟာနန္တိ ရာဂဿ ပဟာနံ, ဒေါသဿ ပဟာနံ, မောဟဿ ပဟာနံ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]ဝိနီဝရဏတာ စိတ္တဿာတိ ရာဂါ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏတာ, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏတာ, မောဟာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏတာ။
[ပါရာ။ ၁၉၉]သုညာဂါရေ အဘိရတီတိ ပဌမေန ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရတိ, ဒုတိယေန ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရတိ, တတိယေန ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရတိ, စတုတ္ထေန ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရတိ။
မြန်֍ ၇၁။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇာမီ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နော’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၉။)
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘိမှီ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ ဝသိမှီ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယံ ဈာနံ… တတိယံ ဈာနံ… စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘သုညတံ ဝိမောက္ခံ… အနိမိတ္တံ ဝိမောက္ခံ… အပ္ပဏိဟိတံ ဝိမောက္ခံ… သုညတံ သမာဓိံ… အနိမိတ္တံ သမာဓိံ… အပ္ပဏိဟိတံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ အပ္ပဏိဟိတဿ သမာဓိဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ အပ္ပဏိဟိတော သမာဓိ သစ္ဆိကတော မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘သုညတံ သမာပတ္တိံ… အနိမိတ္တံ သမာပတ္တိံ… အပ္ပဏိဟိတံ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ အပ္ပဏိဟိတာယ သမာပတ္တိယာ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ အပ္ပဏိဟိတာ သမာပတ္တိ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ… စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ… စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ… ပဉ္စ ဗလာနိ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဉ္စ ဗလာနိ သစ္ဆိကတာနိ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၀။)
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သစ္ဆိကတော မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘သောတာပတ္တိဖလံ… သကဒါဂါမိဖလံ… အနာဂါမိဖလံ… အရဟတ္တံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ အရဟတ္တဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ အရဟတ္တံ [အရဟတ္တဖလံ (သျာ။)] သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ရာဂေါ မေ စတ္တော… ဒေါသော မေ စတ္တော… မောဟော မေ စတ္တော, ဝန္တော, မုတ္တော, ပဟီနော, ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဥက္ခေဋိတော, သမုက္ခေဋိတော’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ရာဂါ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ… ဒေါသာ မေ စိတ္တ ဝိနီဝရဏံ… မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘သုညာဂါရေ ပဌမံ ဈာနံ… ဒုတိယံ ဈာနံ… တတိယံ ဈာနံ… စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ သုညာဂါရေ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၇၂။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ ဒုတိယဿ စ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ ဈာနံ… ပဌမဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ စတုတ္ထဿ စ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၁။)
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သုညတဉ္စ ဝိမောက္ခံ… အနိမိတ္တဉ္စ ဝိမောက္ခံ… အပ္ပဏိဟိတဉ္စ ဝိမောက္ခံ… သုညတဉ္စ သမာဓိံ… အနိမိတ္တဉ္စ သမာဓိံ… အပ္ပဏိဟိတဉ္စ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ အပ္ပဏိဟိတဿ စ သမာဓိဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ အပ္ပဏိဟိတော စ သမာဓိ သစ္ဆိကတော မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သုညတဉ္စ သမာပတ္တိံ… အနိမိတ္တဉ္စ သမာပတ္တိံ… အပ္ပဏိဟိတဉ္စ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ အပ္ပဏိဟိတာယ စ သမာပတ္တိယာ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ အပ္ပဏိဟိတာ စ သမာပတ္တိ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ တိဿော စ ဝိဇ္ဇာ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ တိဿန္နဉ္စ ဝိဇ္ဇာနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ တိဿော စ ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ စတ္တာရော စ သတိပဋ္ဌာနေ…ပေ… စတ္တာရော စ သမ္မပ္ပဓာနေ… စတ္တာရော စ ဣဒ္ဓိပါဒေ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ စတုန္နဉ္စ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ စတ္တာရော စ ဣဒ္ဓိပါဒါ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ, ပဉ္စ စ ဣန္ဒြိယာနိ… ပဉ္စ စ ဗလာနိ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ ပဉ္စန္နဉ္စ ဗလာနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ ပဉ္စ စ ဗလာနိ သစ္ဆိကတာနိ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သတ္တ စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ သတ္တန္နဉ္စ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ သတ္တ စ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ သစ္ဆိကတာ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ အရိယဉ္စ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ အရိယဿ စ
(ဝိ၊၂၊၄၂။)
အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ အရိယော စ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သစ္ဆိကတော မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သောတာပတ္တိဖလဉ္စ… သကဒါဂါမိဖလဉ္စ… အနာဂါမိဖလဉ္စ… အရဟတ္တဉ္စ [အရဟတ္တဖလဉ္စ (သျာ။)] သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ပဌမဿ စ ဈာနဿ အရဟတ္တဿ [အရဟတ္တဖလဿ (သျာ။)] စ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ပဌမဉ္စ ဈာနံ အရဟတ္တဉ္စ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော… ရာဂေါ စ မေ စတ္တော… ဒေါသော စ မေ စတ္တော… မောဟော စ မေ စတ္တော, ဝန္တော, မုတ္တော, ပဟီနော, ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဥက္ခေဋိတော, သမုက္ခေဋိတော’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော… ရာဂါ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ… ဒေါသာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ… မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၇၃။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ ဈာနံ… ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ဒုတိယဿ စ ဈာနဿ စတုတ္ထဿ စ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ သုညတဉ္စ ဝိမောက္ခံ…ပေ… မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ ပဌမဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ ဒုတိယဿ စ ဈာနဿ ပဌမဿ စ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ ပဌမဉ္စ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
မူလံ သံခိတ္တံ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ပဌမဉ္စ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိံ, သမာပဇ္ဇာမိ, သမာပန္နော၊ မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ,
(ဝိ၊၂၊၄၃။)
ပဌမဿ စ ဈာနဿ လာဘိမှိ, ဝသိမှိ၊ မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ပဌမဉ္စ ဈာနံ သစ္ဆိကတံ မယာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ဒေါသာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ…ပေ…။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ သုညတဉ္စ ဝိမောက္ခံ အနိမိတ္တဉ္စ ဝိမောက္ခံ အပ္ပဏိဟိတဉ္စ ဝိမောက္ခံ သုညတဉ္စ သမာဓိံ အနိမိတ္တဉ္စ သမာဓိံ အပ္ပဏိဟိတဉ္စ သမာဓိံ သုညတဉ္စ သမာပတ္တိံ အနိမိတ္တဉ္စ သမာပတ္တိံ အပ္ပဏိဟိတဉ္စ သမာပတ္တိံ တိဿော စ ဝိဇ္ဇာ စတ္တာရော စ သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော စ သမ္မပ္ပဓာနေ စတ္တာရော စ ဣဒ္ဓိပါဒေ ပဉ္စ စ ဣန္ဒြိယာနိ ပဉ္စ စ ဗလာနိ သတ္တ စ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ အရိယဉ္စ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ သောတာပတ္တိဖလဉ္စ သကဒါဂါမိဖလဉ္စ အနာဂါမိဖလဉ္စ အရဟတ္တဉ္စ [အရဟတ္တဖလဉ္စ (သျာ။)] သမာပဇ္ဇိံ…ပေ… ရာဂေါ စ မေ စတ္တော, ဒေါသော စ မေ စတ္တော, မောဟော စ မေ စတ္တော, ဝန္တော, မုတ္တော, ပဟီနော, ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဥက္ခေဋိတော သမုက္ခေဋိတော, ရာဂါ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ဒေါသာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၇၄။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော ‘‘ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော ‘‘တတိယံ ဈာနံ…ပေ… စတုတ္ထံ ဈာနံ, သုညတံ ဝိမောက္ခံ, အနိမိတ္တံ ဝိမောက္ခံ, အပ္ပဏိဟိတံ ဝိမောက္ခံ, သုညတံ သမာဓိံ, အနိမိတ္တံ သမာဓိံ, အပ္ပဏိဟိတံ သမာဓိံ, သုညတံ သမာပတ္တိံ, အနိမိတ္တံ သမာပတ္တိံ, အပ္ပဏိဟိတံ သမာပတ္တိံ, တိဿော ဝိဇ္ဇာ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ, ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ, အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, သောတာပတ္တိဖလံ, သကဒါဂါမိဖလံ, အနာဂါမိဖလံ, အရဟတ္တံ [အရဟတ္တဖလံ (သျာ။)] သမာပဇ္ဇိံ…ပေ… ရာဂေါ မေ စတ္တော, ဒေါသော မေ စတ္တော, မောဟော မေ စတ္တော, ဝန္တော, မုတ္တော, ပဟီနော၊ ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဥက္ခေဋိတော, သမုက္ခေဋိတော၊ ရာဂါ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ဒေါသာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၄။)
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော…ပေ… ‘‘မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
မူလံ သံခိတ္တံ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော – ‘‘ဒေါသာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ပဌမဉ္စ ဈာနံ ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ …ပေ… ဒေါသာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော – ‘‘မောဟာ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ ဈာနံ…ပေ… မောဟာ စ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဝတ္တုကာမော – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တဿ ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ, န ပဋိဝိဇာနန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
မြန်֍ ၇၅။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ ပဌမံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု ဒုတိယံ ဈာနံ…ပေ… တတိယံ ဈာနံ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၅။)
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု သုညတံ ဝိမောက္ခံ…ပေ… အနိမိတ္တံ ဝိမောက္ခံ အပ္ပဏိဟိတံ ဝိမောက္ခံ သုညတံ သမာဓိံ အနိမိတ္တံ သမာဓိံ အပ္ပဏိဟိတံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု အပ္ပဏိဟိတဿ သမာဓိဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ အပ္ပဏိဟိတော သမာဓိ သစ္ဆိကတော’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု သုညတံ သမာပတ္တိံ…ပေ… အနိမိတ္တံ သမာပတ္တိံ အပ္ပဏိဟိတံ သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ အပ္ပဏိဟိတာယ သမာပတ္တိယာ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ အပ္ပဏိဟိတာ သမာပတ္တိ သစ္ဆိကတာ’’တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု တိဿော ဝိဇ္ဇာ …ပေ… စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒေ, ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဈင်္ဂေ, အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, သောတာပတ္တိဖလံ, သကဒါဂါမိဖလံ, အနာဂါမိဖလံ, အရဟတ္တံ [အရဟတ္တဖလံ (သျာ။)] သမာပဇ္ဇိ…ပေ… သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော…ပေ… တဿ ဘိက္ခုနော ရာဂေါ စတ္တော, ဒေါသော စတ္တော, မောဟော စတ္တော, ဝန္တော, မုတ္တော, ပဟီနော, ပဋိနိဿဋ္ဌော, ဥက္ခေဋိတော, သမုက္ခေဋိတော၊ တဿ ဘိက္ခုနော ရာဂါ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, ဒေါသာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏံ, မောဟာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ ပဌမံ ဈာနံ…ပေ… ဒုတိယံ ဈာနံ တတိယံ ဈာနံ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယော တေ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇိ, ယော တေ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ, ယော တေ သေနာသနံ ပရိဘုဉ္ဇိ, ယော တေ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇိ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၆။)
မြန်֍ ၇၆။ အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယေန တေ ဝိဟာရော ပရိဘုတ္တော…ပေ… ယေန တေ စီဝရံ ပရိဘုတ္တံ, ယေန တေ ပိဏ္ဍပါတော ပရိဘုတ္တော, ယေန တေ သေနာသနံ ပရိဘုတ္တံ, ယေန တေ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရော ပရိဘုတ္တော သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အာရောစေယျာတိ အနုပသမ္ပန္နဿ – ‘‘ယံ တွံ အာဂမ္မ ဝိဟာရံ အဒါသိ…ပေ… စီဝရံ အဒါသိ, ပိဏ္ဍပါတံ အဒါသိ, သေနာသနံ အဒါသိ, ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဒါသိ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ, သမာပဇ္ဇတိ, သမာပန္နော၊ သော ဘိက္ခု သုညာဂါရေ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဝသီ၊ တေန ဘိက္ခုနာ သုညာဂါရေ စတုတ္ထံ ဈာနံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဘဏန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၇။ အနာပတ္တိ ဥပသမ္ပန္နဿ, ဘူတံ အာရောစေတိ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍနကတော ဟောတိ။ သော သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သံဃံ တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ယာစိ။ တဿ သံဃော တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ အဒါသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရဿ ပူဂဿ သံဃဘတ္တံ ဟောတိ။ သော ပရိဝသန္တော ဘတ္တဂ္ဂေ အာသနပရိယန္တေ နိသီဒိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တေ ဥပါသကေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧသော, အာဝုသော, အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော တုမှာကံ သမ္ဘာဝိတော ကုလူပကော၊ ယေနေဝ ဟတ္ထေန သဒ္ဓါဒေယျံ ဘုဉ္ဇတိ တေနေဝ ဟတ္ထေန ဥပက္ကမိတွာ အသုစိံ မောစေသိ။ သော သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သံဃံ တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ယာစိ။ တဿ သံဃော တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ
(ဝိ၊၂၊၄၇။)
အဒါသိ။ သော ပရိဝသန္တော အာသနပရိယန္တေ နိသိန္နော’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၇၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေယျ, အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ [ဘိက္ခုသမ္မတိယာ (သျာ။)], ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၀။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
ဒုဋ္ဌုလ္လာ နာမ အာပတ္တိ – စတ္တာရိ စ ပါရာဇိကာနိ, တေရသ စ သံဃာဒိသေသာ။
အနုပသမ္ပန္နော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသော အနုပသမ္ပန္နော နာမ။
အာရောစေယျာတိ အာရောစေယျ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ။
အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ဌပေတွာ ဘိက္ခုသမ္မုတိံ။
အတ္ထိ ဘိက္ခုသမ္မုတိ အာပတ္တိပရိယန္တာ, န ကုလပရိယန္တာ။ အတ္ထိ ဘိက္ခုသမ္မုတိ ကုလပရိယန္တာ, န အာပတ္တိပရိယန္တာ, အတ္ထိ ဘိက္ခုသမ္မုတိ အာပတ္တိပရိယန္တာ စ ကုလပရိယန္တာ စ, အတ္ထိ ဘိက္ခုသမ္မုတိ နေဝ အာပတ္တိပရိယန္တာ န ကုလပရိယန္တာ။
အာပတ္တိပရိယန္တာ နာမ အာပတ္တိယော ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကာဟိ အာပတ္တီဟိ အာရောစေတဗ္ဗော’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၈။)
ကုလပရိယန္တာ နာမ ကုလာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကေသု ကုလေသု အာရောစေတဗ္ဗော’’တိ။ အာပတ္တိပရိယန္တာ စ ကုလပရိယန္တာ စ နာမ အာပတ္တိယော စ ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ, ကုလာနိ စ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကာဟိ အာပတ္တီဟိ ဧတ္တကေသု ကုလေသု အာရောစေတဗ္ဗော’’တိ။ နေဝ အာပတ္တိပရိယန္တာ န ကုလပရိယန္တာ နာမ အာပတ္တိယော စ အပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ, ကုလာနိ စ အပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကာဟိ အာပတ္တီဟိ ဧတ္တကေသု ကုလေသု အာရောစေတဗ္ဗော’’တိ။
မြန်֍ ၈၁။ အာပတ္တိပရိယန္တေ ယာ အာပတ္တိယော ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ, တာ အာပတ္တိယော ဌပေတွာ အညာဟိ အာပတ္တီဟိ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ကုလပရိယန္တေ ယာနိ ကုလာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ, တာနိ ကုလာနိ ဌပေတွာ အညေသု ကုလေသု အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာပတ္တိပရိယန္တေ စ ကုလပရိယန္တေ စ ယာ အာပတ္တိယော ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ, တာ အာပတ္တိယော ဌပေတွာ ယာနိ ကုလာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ, တာနိ ကုလာနိ ဌပေတွာ အညာဟိ အာပတ္တီဟိ အညေသု ကုလေသု အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နေဝ အာပတ္တိပရိယန္တေ န ကုလပရိယန္တေ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၂။ ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေတိ, အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဝေမတိကော အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေတိ, အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ အဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစေတိ, အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနုပသမ္ပန္နဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ အဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ အဇ္ဈာစာရံ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၉။)
အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ အဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၃။ အနာပတ္တိ ဝတ္ထုံ အာရောစေတိ နော အာပတ္တိံ, အာပတ္တိံ အာရောစေတိ နော ဝတ္ထုံ, ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာဠဝကာ [အာဠဝိကာ (သျာ။)] ဘိက္ခူ နဝကမ္မံ ကရောန္တာ ပထဝိံ ခဏန္တိပိ ခဏာပေန္တိပိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ပထဝိံ ခဏိဿန္တိပိ ခဏာပေဿန္တိပိ! ဧကိန္ဒြိယံ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇီဝံ ဝိဟေဌေန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာဠဝကာ ဘိက္ခူ ပထဝိံ ခဏိဿန္တိပိ ခဏာပေဿန္တိပီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝိံ ခဏထပိ ခဏာပေထပီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ပထဝိံ ခဏိဿထပိ ခဏာပေဿထပိ! ဇီဝသညိနော ဟိ, မောဃပုရိသာ, မနုဿာ ပထဝိယာ။ နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၈၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ပထဝိံ ခဏေယျ ဝါ ခဏာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ပထဝီ နာမ ဒွေ ပထဝိယော – ဇာတာ စ ပထဝီ အဇာတာ စ ပထဝီ။
(ဝိ၊၂၊၅၀။)
ဇာတာ နာမ ပထဝီ – သုဒ္ဓပံသု သုဒ္ဓမတ္တိကာ အပ္ပပါသာဏာ အပ္ပသက္ခရာ အပ္ပကဌလာ အပ္ပမရုမ္ဗာ အပ္ပဝါလိကာ, ယေဘုယျေနပံသုကာ, ယေဘုယျေနမတ္တိကာ။ အဒဍ္ဎာပိ ဝုစ္စတိ ဇာတာ ပထဝီ။ ယောပိ ပံသုပုဉ္ဇော ဝါ မတ္တိကာပုဉ္ဇော ဝါ အတိရေကစာတုမာသံ ဩဝဋ္ဌော, အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ ဇာတာ ပထဝီ။
အဇာတာ နာမ ပထဝီ – သုဒ္ဓပါသာဏာ သုဒ္ဓသက္ခရာ သုဒ္ဓကဌလာ သုဒ္ဓမရုမ္ဗာ သုဒ္ဓဝါလိကာ အပ္ပပံသုကာ အပ္ပမတ္တိကာ, ယေဘုယျေနပါသာဏာ, ယေဘုယျေနသက္ခရာ, ယေဘုယျေနကဌလာ, ယေဘုယျေနမရုမ္ဗာ, ယေဘုယျေနဝါလိကာ။ ဒဍ္ဎာပိ ဝုစ္စတိ အဇာတာ ပထဝီ။ ယောပိ ပံသုပုဉ္ဇော ဝါ မတ္တိကာပုဉ္ဇော ဝါ ဩမကစာတုမာသံ ဩဝဋ္ဌော, အယမ္ပိ ဝုစ္စတိ အဇာတာ ပထဝီ။
ခဏေယျာတိ သယံ ခဏတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ခဏာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကမ္ပိ ခဏတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၇။ ပထဝိယာ ပထဝိသညီ ခဏတိ ဝါ ခဏာပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ဒဟတိ ဝါ ဒဟာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပထဝိယာ ဝေမတိကော ခဏတိ ဝါ ခဏာပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ဒဟတိ ဝါ ဒဟာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ပထဝိယာ အပထဝိသညီ ခဏတိ ဝါ ခဏာပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ဒဟတိ ဝါ ဒဟာပေတိ ဝါ, အနာပတ္တိ။
အပထဝိယာ ပထဝိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပထဝိယာ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပထဝိယာ အပထဝိသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၈။ အနာပတ္တိ – ‘‘ဣမံ ဇာန, ဣမံ ဒေဟိ, ဣမံ အာဟရ, ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဘဏတိ, အသဉ္စိစ္စ, အသတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
မုသာဝါဒဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
(ဝိ၊၂၊၅၁။)
တဿုဒ္ဒါနံ –
မုသာ ဩမသပေသုညံ, ပဒသေယျာယ ဝေ ဒုဝေ၊
အညတြ ဝိညုနာ ဘူတာ, ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိ ခဏနာတိ။
၂။ ဘူတဂါမဝဂ္ဂေါ
၁။ ဘူတဂါမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာဠဝကာ ဘိက္ခူ နဝကမ္မံ ကရောန္တာ ရုက္ခံ ဆိန္ဒန္တိပိ ဆေဒါပေန္တိပိ။ အညတရောပိ အာဠဝကော ဘိက္ခု ရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ။ တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ, ဘန္တေ, အတ္တနော ဘဝနံ ကတ္တုကာမော မယှံ ဘဝနံ ဆိန္ဒီ’’တိ။ သော ဘိက္ခု အနာဒိယန္တော ဆိန္ဒိ ယေဝ, တဿာ စ ဒေဝတာယ ဒါရကဿ ဗာဟုံ အာကောဋေသိ။ အထ ခေါ တဿာ ဒေဝတာယ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံန္နူနာဟံ ဣမံ ဘိက္ခုံ ဣဓေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ တဿာ ဒေဝတာယ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ ယာဟံ ဣမံ ဘိက္ခုံ ဣဓေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျံ။ ယန္နူနာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သာ ဒေဝတာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘သာဓု သာဓု ဒေဝတေ! သာဓု ခေါ တွံ, ဒေဝတေ, တံ ဘိက္ခုံ ဇီဝိတာ န ဝေါရောပေသိ။ သစဇ္ဇ တွံ, ဒေဝတေ, တံ ဘိက္ခုံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျာသိ, ဗဟုဉ္စ တွံ, ဒေဝတေ, အပုညံ ပသဝေယျာသိ။ ဂစ္ဆ တွံ, ဒေဝတေ, အမုကသ္မိံ ဩကာသေ ရုက္ခော ဝိဝိတ္တော တသ္မိံ ဥပဂစ္ဆာ’’တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိဿန္တိပိ ဆေဒါပေဿန္တိပိ ဧကိန္ဒြိယံ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇီဝံ ဝိဟေဌေဿန္တီ’’တိ!
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာဠဝကာ ဘိက္ခူ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိဿန္တိပိ ဆေဒါပေဿန္တိပီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ရုက္ခံ ဆိန္ဒထာပိ ဆေဒါပေထာပီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ရုက္ခံ ဆိန္ဒိဿထာပိ, ဆေဒါပေဿထာပိ! ဇီဝသညိနော ဟိ, မောဃပုရိသာ, မနုဿာ
(ဝိ၊၂၊၅၂။)
ရုက္ခသ္မိံ, နေတံ မောဃပုရိသာ အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၉၀။ ‘‘ဘူတဂါမပါတဗျတာယ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၁။ ဘူတဂါမော နာမ ပဉ္စ ဗီဇဇာတာနိ – မူလဗီဇံ, ခန္ဓဗီဇံ, ဖဠုဗီဇံ, အဂ္ဂဗီဇံ, ဗီဇဗီဇမေဝ [ဗီဇဗီဇဉ္စေဝ (ဣတိပိ)] ပဉ္စမံ။
မူလဗီဇံ နာမ – ဟလိဒ္ဒိ, သိင်္ဂိဝေရံ, ဝစာ, ဝစတ္တံ, အတိဝိသာ, ကဋုကရောဟိဏီ, ဥသီရံ, ဘဒ္ဒမူတ္တကံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ မူလေ ဇာယန္တိ, မူလေ သဉ္ဇာယန္တိ, ဧတံ မူလဗီဇံ နာမ။
ခန္ဓဗီဇံ နာမ – အဿတ္ထော, နိဂြောဓော, ပိလက္ခော, ဥဒုမ္ဗရော, ကစ္ဆကော, ကပိတ္ထနော, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ခန္ဓေ ဇာယန္တိ, ခန္ဓေ သဉ္ဇာယန္တိ, ဧတံ ခန္ဓဗီဇံ နာမ။
ဖဠုဗီဇံ နာမ – ဥစ္ဆု, ဝေဠု, နဠော, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ပဗ္ဗေ ဇာယန္တိ, ပဗ္ဗေ သဉ္ဇာယန္တိ, ဧတံ ဖဠုဗီဇံ နာမ။
အဂ္ဂဗီဇံ နာမ – အဇ္ဇုကံ, ဖဏိဇ္ဇကံ, ဟိရိဝေရံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ အဂ္ဂေ ဇာယန္တိ, အဂ္ဂေ သဉ္ဇာယန္တိ, ဧတံ အဂ္ဂဗီဇံ နာမ။
ဗီဇဗီဇံ နာမ – ပုဗ္ဗဏ္ဏံ, အပရဏ္ဏံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ဗီဇေ ဇာယန္တိ, ဗီဇေ သဉ္ဇာယန္တိ, ဧတံ ဗီဇဗီဇံ နာမ။
မြန်֍ ၉၂။ ဗီဇေ ဗီဇသညီ ဆိန္ဒတိ ဝါ ဆေဒါပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ပစတိ ဝါ ပစာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဗီဇေ ဝေမတိကော ဆိန္ဒတိ ဝါ ဆေဒါပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ပစတိ ဝါ ပစာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဗီဇေ အဗီဇသညီ ဆိန္ဒတိ ဝါ ဆေဒါပေတိ ဝါ, ဘိန္ဒတိ ဝါ ဘေဒါပေတိ ဝါ, ပစတိ ဝါ ပစာပေတိ ဝါ, အနာပတ္တိ။ အဗီဇေ ဗီဇသညီ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဗီဇေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဗီဇေ အဗီဇသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၃။ အနာပတ္တိ – ‘‘ဣမံ ဇာန, ဣမံ ဒေဟိ, ဣမံ အာဟရ, ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဘဏတိ, အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဘူတဂါမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၅၃။)
၂။ အညဝါဒကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဆန္နော အနာစာရံ အာစရိတွာ သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ – ‘‘ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာ’’တိ? ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဆန္နော သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရိဿတိ – ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဆန္န, သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရသိ – ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရိဿသိ – ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာတိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော အညဝါဒကံ ရောပေတု။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ရောပေတဗ္ဗံ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၉၅။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဆန္နော ဘိက္ခု သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော အညဝါဒကံ ရောပေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဆန္နော ဘိက္ခု သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော အညေနညံ ပဋိစရတိ။ သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော အညဝါဒကံ ရောပေတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော အညဝါဒကဿ ရောပနာ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ရောပိတံ သံဃေန ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော အညဝါဒကံ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၅၄။)
အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဆန္နံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘အညဝါဒကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၉၆။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဆန္နော သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော ‘‘အညေနညံ ပဋိစရန္တော – ‘‘အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိဿာမီ’’တိ တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဆန္နော သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဆန္န, သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟေသကံ ရောပေတု။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ရောပေတဗ္ဗံ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၉၇။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဆန္နော ဘိက္ခု သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟေသကံ ရောပေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဆန္နော ဘိက္ခု သံဃမဇ္ဈေ အာပတ္တိယာ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ။ သံဃော ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟေသကံ ရောပေတိ။ ယဿာယသ္မာတော ခမတိ ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟေသကဿ ရောပနာ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ရောပိတံ သံဃေန ဆန္နဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟေသကံ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဆန္နံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၅၅။)
မြန်֍ ၉၈။ ‘‘အညဝါဒကေ ဝိဟေသကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၉။ အညဝါဒကော နာမ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော အညေနညံ ပဋိစရတိ – ‘‘ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာ’’တိ။ ဧသော အညဝါဒကော နာမ။
ဝိဟေသကော နာမ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ။ ဧသော ဝိဟေသကော နာမ။
မြန်֍ ၁၀၀။ အာရောပိတေ အညဝါဒကေ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော အညေနညံ ပဋိစရတိ – ‘‘ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာ’’တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာရောပိတေ ဝိဟေသကေ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ရောပိတေ အညဝါဒကေ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော အညေနညံ ပဋိစရတိ – ‘‘ကော အာပန္နော, ကိံ အာပန္နော, ကိသ္မိံ အာပန္နော, ကထံ အာပန္နော, ကံ ဘဏထ, ကိံ ဘဏထာ’’တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ရောပိတေ ဝိဟေသကေ သံဃမဇ္ဈေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ အနုယုဉ္ဇီယမာနော တံ န ကထေတုကာမော တံ န ဥဂ္ဃါဋေတုကာမော တုဏှီဘူတော သံဃံ ဝိဟေသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၁။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ အညဝါဒကေ ဝိဟေသကေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော အညဝါဒကေ ဝိဟေသကေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ အညဝါဒကေ ဝိဟေသကေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၅၆။)
မြန်֍ ၁၀၂။ အနာပတ္တိ အဇာနန္တော ပုစ္ဆတိ, ဂိလာနော ဝါ န ကထေတိ၊ ‘‘သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ဝါ ကလဟော ဝါ ဝိဂ္ဂဟော ဝါ ဝိဝါဒေါ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ န ကထေတိ၊ ‘‘သံဃဘေဒေါ ဝါ သံဃရာဇိ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ န ကထေတိ၊ ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ နကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ န ကထေတိ၊ ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အညဝါဒကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ဥဇ္ဈာပနကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော သံဃဿ သေနာသနဉ္စ ပညပေတိ ဘတ္တာနိ စ ဥဒ္ဒိသတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မေတ္တိယဘူမဇကာ [မေတ္တိယဘူမ္မဇကာ (သီ။ သျာ။)] ဘိက္ခူ နဝကာ စေဝ ဟောန္တိ အပ္ပပုညာ စ။ ယာနိ သံဃဿ လာမကာနိ သေနာသနာနိ တာနိ တေသံ ပါပုဏန္တိ လာမကာနိ စ ဘတ္တာနိ။ တေ အာယသ္မန္တံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေန္တိ – ‘‘ဆန္ဒာယ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော သေနာသနံ ပညပေတိ, ဆန္ဒာယ စ ဘတ္တာနိ ဥဒ္ဒိသတီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ မေတ္တိယဘူမဇကာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဥဇ္ဈာပနကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၀၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန မေတ္တိယဘူမဇကာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ ဥဇ္ဈာပနကံ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ, ‘‘ဧတ္တာဝတာ ဘိက္ခူ သောဿန္တီ’’တိ [ဝိဟေသိဿန္တီတိ (ဣတိပိ)] ဘိက္ခူနံ သာမန္တာ အာယသ္မန္တံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ခိယျန္တိ – ‘‘ဆန္ဒာယ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော
(ဝိ၊၂၊၅၇။)
သေနာသနံ ပညပေတိ, ဆန္ဒာယ စ ဘတ္တာနိ ဥဒ္ဒိသတီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ မေတ္တိယဘူမဇကာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ခိယျိဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ခိယျထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ ခိယျိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၀၅။ ‘‘ဥဇ္ဈာပနကေ ခိယျနကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၆။ ဥဇ္ဈာပနကံ နာမ ဥပသမ္ပန္နံ သံဃေန သမ္မတံ သေနာသနပညာပကံ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကံ ဝါ ယာဂုဘာဇကံ ဝါ ဖလဘာဇကံ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကံ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကံ ဝါ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော, အယသံ ကတ္တုကာမော, မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဥပသမ္ပန္နံ ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဥဇ္ဈာပနကေ ခိယျနကေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဥဇ္ဈာပနကေ ခိယျနကေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဥဇ္ဈာပနကေ ခိယျနကေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နံ ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နံ သံဃေန အသမ္မတံ သေနာသနပညာပကံ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကံ ဝါ ယာဂုဘာဇကံ ဝါ ဖလဘာဇကံ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကံ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကံ ဝါ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော, အယသံ ကတ္တုကာမော, မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဥပသမ္ပန္နံ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ ဝါ ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ သံဃေန သမ္မတံ ဝါ အသမ္မတံ ဝါ သေနာသနပညာပကံ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကံ ဝါ ယာဂုဘာဇကံ ဝါ ဖလဘာဇကံ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကံ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကံ ဝါ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော, အယသံ ကတ္တုကာမော, မင်္ကုကတ္တုကာမော, ဥပသမ္ပန္နံ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ ဝါ ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၇။ အနာပတ္တိ ပကတိယာ ဆန္ဒာ ဒေါသာ မောဟာ ဘယာ ကရောန္တံ ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥဇ္ဈာပနကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
(ဝိ၊၂၊၅၈။)
၄။ ပဌမသေနာသနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဟေမန္တိကေ ကာလေ အဇ္ဈောကာသေ သေနာသနံ ပညပေတွာ ကာယံ ဩတာပေန္တာ ကာလေ အာရောစိတေ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိံသု န ဥဒ္ဓရာပေသုံ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိံသု။ သေနာသနံ ဩဝဋ္ဌံ ဟောတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံ ဟိ နာမ ဘိက္ခူ အဇ္ဈောကာသေ သေနာသနံ ပညပေတွာ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိဿန္တိ န ဥဒ္ဓရာပေဿန္တိ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိဿန္တိ, သေနာသနံ ဩဝဋ္ဌ’’န္တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဇ္ဈောကာသေ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၀၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သံဃိကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ကောစ္ဆံ ဝါ အဇ္ဈောကာသေ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၁၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ အဇ္ဈောကာသေ ဝသိတွာ ကာလဿေဝ သေနာသနံ အဘိဟရန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ကာလဿေဝ သေနာသနံ အဘိဟရန္တေ။ ဒိသွာန ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ မာသေ အဝဿိကသင်္ကေတေ [ဝသိတုံ အဝဿိကသံကေတေ (ဣတိပိ)] မဏ္ဍပေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ ယတ္ထ ကာကာ ဝါ ကုလလာ ဝါ န ဦဟဒန္တိ တတ္ထ သေနာသနံ နိက္ခိပိတု’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သံဃိကံ နာမ သံဃဿ ဒိန္နံ ဟောတိ ပရိစ္စတ္တံ။
မဉ္စော နာမ စတ္တာရော မဉ္စာ – မသာရကော, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓေါ, ကုဠီရပါဒကော, အာဟစ္စပါဒကော။
(ဝိ၊၂၊၅၉။)
ပီဌံ နာမ စတ္တာရိ ပီဌာနိ – မသာရကံ, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓံ, ကုဠီရပါဒကံ, အာဟစ္စပါဒကံ။
ဘိသိ နာမ ပဉ္စ ဘိသိယော – ဥဏ္ဏဘိသိ, စောဠဘိတိ, ဝါကဘိသိ, တိဏဘိသိ, ပဏ္ဏဘိသိ။
ကောစ္ဆံ နာမ – ဝါကမယံ ဝါ ဥသီရမယံ ဝါ မုဉ္ဇမယံ ဝါ ပဗ္ဗဇမယံ [ဗဗ္ဗဇမယံ (သီ။)] ဝါ အန္တော သံဝေဌေတွာ ဗဒ္ဓံ ဟောတိ။
သန္ထရိတွာတိ သယံ သန္ထရိတွာ။
သန္ထရာပေတွာတိ အညံ သန္ထရာပေတွာ။ အနုပသမ္ပန္နံ သန္ထရာပေတိ, တဿ ပလိဗောဓော။ ဥပသမ္ပန္နံ သန္ထရာပေတိ, သန္ထာရကဿ [သန္ထတဿ (ဣတိပိ)] ပလိဗောဓော။
တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျာတိ န သယံ ဥဒ္ဓရေယျ။
န ဥဒ္ဓရာပေယျာတိ န အညံ ဥဒ္ဓရာပေယျ။
အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျာတိ ဘိက္ခုံ ဝါ သာမဏေရံ ဝါ အာရာမိကံ ဝါ အနာပုစ္ဆာ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတံ အတိက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၂။ သံဃိကေ သံဃိကသညီ အဇ္ဈောကာသေ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ဝေမတိကော…ပေ… သံဃိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အဇ္ဈောကာသေ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
စိမိလိကံ ဝါ ဥတ္တရတ္ထရဏံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ တဋ္ဋိကံ ဝါ စမ္မခဏ္ဍံ ဝါ ပါဒပုဉ္ဆနိံ ဝါ ဖလကပီဌံ ဝါ အဇ္ဈောကာသေ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ သံဃိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အညဿ ပုဂ္ဂလိကေ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကေ အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၆၀။)
မြန်֍ ၁၁၃။ အနာပတ္တိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂစ္ဆတိ, ဥဒ္ဓရာပေတွာ ဂစ္ဆတိ, အာပုစ္ဆံ ဂစ္ဆတိ, ဩတာပေန္တော ဂစ္ဆတိ, ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓံ ဟောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသေနာသနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သဟာယကာ ဟောန္တိ။ တေ ဝသန္တာပိ ဧကတောဝ ဝသန္တိ, ပက္ကမန္တာပိ ဧကတောဝ ပက္ကမန္တိ။ တေ အညတရသ္မိံ သံဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိံသု န ဥဒ္ဓရာပေသုံ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိံသု။ သေနာသနံ ဥပစိကာဟိ ခါယိတံ ဟောတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သံဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိဿန္တိ န ဥဒ္ဓရာပေဿန္တိ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိဿန္တိ, သေနာသနံ ဥပစိကာဟိ ခါယိတ’’န္တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သံဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိံသု န ဥဒ္ဓရာပေသုံ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိံသု, သေနာသနံ ဥပစိကာဟိ ခါယိတ’’န္တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ သံဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ တံ ပက္ကမန္တာ နေဝ ဥဒ္ဓရိဿန္တိ န ဥဒ္ဓရာပေဿန္တိ, အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိဿန္တိ, သေနာသနံ ဥပစိကာဟိ ခါယိတံ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၁၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သံဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၆၁။)
မြန်֍ ၁၁၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သံဃိကော နာမ ဝိဟာရော သံဃဿ ဒိန္နော ဟောတိ ပရိစ္စတ္တော။
သေယျံ နာမ ဘိသိ, စိမိလိကာ ဥတ္တရတ္ထရဏံ, ဘူမတ္ထရဏံ, တဋ္ဋိကာ, စမ္မခဏ္ဍော, နိသီဒနံ, ပစ္စတ္ထရဏံ, တိဏသန္ထာရော, ပဏ္ဏသန္ထာရော။
သန္ထရိတွာတိ သယံ သန္ထရိတွာ။
သန္ထရာပေတွာတိ အညံ သန္ထရာပေတွာ။
တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျာတိ န သယံ ဥဒ္ဓရေယျ။
န ဥဒ္ဓရာပေယျာတိ န အညံ ဥဒ္ဓရာပေယျ။
အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျာတိ ဘိက္ခုံ ဝါ သာမဏေရံ ဝါ အာရာမိကံ ဝါ အနာပုစ္ဆာ ပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ ဥပစာရံ အတိက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ သံဃိကသညီ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ဝေမတိကော သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၇။ ဝိဟာရဿ ဥပစာရေ ဝါ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ ဝိဟာရေ ဝါ ဝိဟာရဿူပစာရေ ဝါ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ န ဥဒ္ဓရာပေယျ, အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ပုဂ္ဂလိကေ သံဃိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အညဿ ပုဂ္ဂလိကေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကေ အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၆၂။)
မြန်֍ ၁၁၈။ အနာပတ္တိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂစ္ဆတိ, ဥဒ္ဓရာပေတွာ ဂစ္ဆတိ, အာပုစ္ဆံ ဂစ္ဆတိ, ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓံ ဟောတိ, သာပေက္ခော ဂန္တွာ တတ္ထ ဌိတော အာပုစ္ဆတိ, ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓေါ ဟောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝရသေယျာယော ပလိဗုန္ဓေန္တိ, ထေရာ ဘိက္ခူ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ [ဧတ္ထ တေ ဣတိ ကမ္မပဒံ ဦနံ ဝိယ ဒိဿတိ]။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ မယံ ဥပါယေန ဣဓေဝ ဝဿံ ဝသေယျာမာ’’တိ? အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ထေရေ ဘိက္ခူ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေန္တိ – ယဿ သမ္ဗာဓော ဘဝိဿတိ သော ပက္ကမိဿတီတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ထေရေ ဘိက္ခူ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ …ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ထေရေ ဘိက္ခူ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ထေရေ ဘိက္ခူ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၂၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဇာနံ ပုဗ္ဗုပဂတံ ဘိက္ခုံ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေယျ – ယဿ သမ္ဗာဓော ဘဝိဿတိ သော ပက္ကမိဿတီ’တိ, ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ ၂။၀၂၅၁ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သံဃိကော နာမ ဝိဟာရော သံဃဿ ဒိန္နော ဟောတိ ပရိစ္စတ္တော။
(ဝိ၊၂၊၆၃။)
ဇာနာတိ နာမ ဝုဍ္ဎောတိ ဇာနာတိ, ဂိလာနောတိ ဇာနာတိ, သံဃေန ဒိန္နောတိ ဇာနာတိ။
အနုပခဇ္ဇာတိ အနုပဝိသိတွာ။
သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ မဉ္စဿ ဝါ ပီဌဿ ဝါ ပဝိသန္တဿ ဝါ နိက္ခမန္တဿ ဝါ ဥပစာရေ သေယျံ သန္ထရတိ ဝါ သန္ထရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညန္တိ န အညော ကောစိ ပစ္စယော ဟောတိ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေတုံ။
မြန်֍ ၁၂၂။ သံဃိကေ သံဃိကသညီ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ဝေမတိကော အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အနုပခဇ္ဇ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မဉ္စဿ ဝါ ပီဌဿ ဝါ ပဝိသန္တဿ ဝါ နိက္ခမန္တဿ ဝါ ဥပစာရံ ဌပေတွာ သေယျံ သန္ထရတိ ဝါ သန္ထရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဝိဟာရဿ ဥပစာရေ ဝါ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ အဇ္ဈောကာသေ ဝါ သေယျံ သန္ထရတိ ဝါ သန္ထရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပ္ပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ သံဃိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အညဿ ပုဂ္ဂလိကေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကေ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၂၃။ အနာပတ္တိ ဂိလာနော ပဝိသတိ, သီတေန ဝါ ဥဏှေန ဝါ ပီဠိတော ပဝိသတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ နိက္ကဍ္ဎနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အညတရံ ပစ္စန္တိမံ မဟာဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တိ – ‘‘ဣဓ မယံ ဝဿံ
(ဝိ၊၂၊၆၄။)
ဝသိဿာမာ’’တိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တေ။ ဒိသွာန ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တိ။ ဟန္ဒ နေ ဝုဋ္ဌာပေဿာမာ’’တိ! ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဂမေထာဝုသော, ယာဝ ပဋိသင်္ခရောန္တိ၊ ပဋိသင်္ခတေ ဝုဋ္ဌာပေဿာမာ’’တိ။
အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဥဋ္ဌေထာဝုသော, အမှာကံ ဝိဟာရော ပါပုဏာတီ’’တိ။ ‘‘နနု, အာဝုသော, ပဋိကစ္စေဝ [ပဋိဂစ္စေဝ (သီ။)] အာစိက္ခိတဗ္ဗံ, မယဉ္စညံ ပဋိသင်္ခရေယျာမာ’’တိ။ ‘‘နနု, အာဝုသော, သံဃိကော ဝိဟာရော’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော, သံဃိကော ဝိဟာရော’’တိ။ ‘‘ဥဋ္ဌေထာဝုသော, အမှာကံ ဝိဟာရော ပါပုဏာတီ’’တိ။ ‘‘မဟလ္လကော, အာဝုသော, ဝိဟာရော။ တုမှေပိ ဝသထ, မယမ္ပိ ဝသိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဥဋ္ဌေထာဝုသော, အမှာကံ ဝိဟာရော ပါပုဏာတီ’’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ နိက္ကဍ္ဎန္တိ။ တေ နိက္ကဍ္ဎီယမာနာ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ? ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အမှေ သံဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူ သံဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူ သံဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူ သံဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိဿထ? နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၂၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ ကုပိတော အနတ္တမနော သံဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎေယျ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
(ဝိ၊၂၊၆၅။)
ကုပိတော အနတ္တမနောတိ အနဘိရဒ္ဓေါ အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။
သံဃိကော နာမ ဝိဟာရော သံဃဿ ဒိန္နော ဟောတိ ပရိစ္စတ္တော။
နိက္ကဍ္ဎေယျာတိ ဂဗ္ဘေ ဂဟေတွာ ပမုခံ နိက္ကဍ္ဎတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပမုခေ ဂဟေတွာ ဗဟိ နိက္ကဍ္ဎတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကေန ပယောဂေန ဗဟုကေပိ ဒွါရေ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နိက္ကဍ္ဎာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ [ဒုက္ကဋဿ (ကတ္ထစိ)]။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကေပိ ဒွါရေ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၂၇။ သံဃိကေ သံဃိကသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ဝေမတိကော ကုပိတော အနတ္တမနော နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဝိဟာရဿ ဥပစာရာ ဝါ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ ဝါ မဏ္ဍပါ ဝါ ရုက္ခမူလာ ဝါ အဇ္ဈောကာသာ ဝါ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ ဝိဟာရာ ဝါ ဝိဟာရဿ ဥပစာရာ ဝါ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ ဝါ မဏ္ဍပါ ဝါ ရုက္ခမူလာ ဝါ အဇ္ဈောကာသာ ဝါ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ပုဂ္ဂလိကေ သံဃိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အညဿ ပုဂ္ဂလိကေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကေ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၂၈။ အနာပတ္တိ အလဇ္ဇိံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တကံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဘဏ္ဍနကာရကံ ကလဟကာရကံ ဝိဝါဒကာရကံ ဘဿကာရကံ သံဃေ အဓိကရဏကာရကံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ
(ဝိ၊၂၊၆၆။)
နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အန္တေဝါသိကံ ဝါ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဝါ န သမ္မာ ဝတ္တန္တံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နိက္ကဍ္ဎနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ဝေဟာသကုဋိသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ဘိက္ခူ သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ ဝိဟရန္တိ?။ ဧကော ဟေဋ္ဌာ ဝိဟရတိ [ဝိဟရန္တိ, ဧကော ဟေဋ္ဌာ (?)], ဧကော ဥပရိ။ ဥပရိမော ဘိက္ခု အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ သဟသာ အဘိနိသီဒိ။ မဉ္စပါဒေါ နိပ္ပတိတွာ [ပတိတွာ (သျာ။)] ဟေဋ္ဌိမဿ ဘိက္ခုနော မတ္ထကေ အဝတ္ထာသိ။ သော ဘိက္ခု ဝိဿရမကာသိ။ ဘိက္ခူ ဥပဓာဝိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အာဝုသော, ဝိဿရမကာသီ’’တိ? အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ သဟသာ အဘိနိသီဒိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ သဟသာ အဘိနိသီဒသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ သဟသာ အဘိနိသီဒိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၃၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သံဃိကေ ဝိဟာရေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံဝါ အဘိနိသီဒေယျ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၆၇။)
မြန်֍ ၁၃၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သံဃိကော နာမ ဝိဟာရော သံဃဿ ဒိန္နော ဟောတိ ပရိစ္စတ္တော။
ဝေဟာသကုဋိ နာမ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ အသီသဃဋ္ဋာ။
အာဟစ္စပါဒကော နာမ မဉ္စော အင်္ဂေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဌိတော ဟောတိ။ အာဟစ္စပါဒကံ နာမ ပီဌံ အင်္ဂေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဌိတံ ဟောတိ။
အဘိနိသီဒေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဘိနိပဇ္ဇေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၃၂။ သံဃိကေ သံဃိကသညီ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဃိကေ ဝေမတိကော…ပေ… သံဃိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပုဂ္ဂလိကေ သံဃိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလိကေ ပုဂ္ဂလိကသညီ အညဿ ပုဂ္ဂလိကေ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတ္တနော ပုဂ္ဂလိကေ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၃၃။ အနာပတ္တိ – အဝေဟာသကုဋိယာ သီသဃဋ္ဋာယ ဟေဋ္ဌာ အပရိဘောဂံ ဟောတိ, ပဒရသဉ္စိတံ ဟောတိ, ပဋာဏိ ဒိန္နာ ဟောတိ, တသ္မိံ ဌိတော ဂဏှတိ ဝါ လဂ္ဂေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝေဟာသကုဋိသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ မဟလ္လကဝိဟာရသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၃၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဆန္နဿ ဥပဋ္ဌာကော မဟာမတ္တော အာယသ္မတော ဆန္နဿ ဝိဟာရံ ကာရာပေတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဆန္နော ကတပရိယောသိတံ ဝိဟာရံ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပေတိ,
(ဝိ၊၂၊၆၈။)
ပုနပ္ပုနံ လေပါပေတိ။ အတိဘာရိတော ဝိဟာရော ပရိပတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဆန္နော တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ သံကဍ္ဎန္တော အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ယဝခေတ္တံ ဒူသေသိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ အမှာကံ ယဝခေတ္တံ ဒူသေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဆန္နော ကတပရိယောသိတံ ဝိဟာရံ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပေဿတိ, ပုနပ္ပုနံ လေပါပေဿတိ, အတိဘာရိတော ဝိဟာရော ပရိပတီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဆန္နံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဆန္န, ကတပရိယောသိတံ ဝိဟာရံ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပေသိ, ပုနပ္ပုနံ လေပါပေသိ, အတိဘာရိတော ဝိဟာရော ပရိပတီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ကတပရိယောသိတံ ဝိဟာရံ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပေဿသိ, ပုနပ္ပုနံ လေပါပေဿသိ, အတိဘာရိတော ဝိဟာရော ပရိပတိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၃၅။ ‘‘မဟလ္လကံ ပန ဘိက္ခုနာ ဝိဟာရံ ကာရယမာနေန ယာဝဒွါရကောသာ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယ အာလောကသန္ဓိပရိကမ္မာယ ဒွတ္တိစ္ဆဒနဿ ပရိယာယ အပ္ပဟရိတေ ဌိတေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ တတော စေ ဥတ္တရိံ အပ္ပဟရိတေပိ ဌိတော အဓိဋ္ဌဟေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၃၆။ မဟလ္လကော နာမ ဝိဟာရော သဿာမိကော ဝုစ္စတိ။
ဝိဟာရော နာမ ဥလ္လိတ္တော ဝါ ဟောတိ အဝလိတ္တော ဝါ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တော ဝါ။
ကာရယမာနေနာတိ ကရောန္တော ဝါ ကာရာပေန္တော ဝါ။
ယာဝ ဒွါရကောသာတိ ပိဋ္ဌသံဃာဋဿ [ပီဌသံဃာဋဿ (ဣတိပိ), ပိဋ္ဌိသံဃာဋဿ (သျာ။)] သမန္တာ ဟတ္ထပါသာ။
အာလောကသန္ဓိပရိကမ္မာယာတိ ဝါတပါနပရိကမ္မာယ သေတဝဏ္ဏံ ကာဠဝဏ္ဏံ ဂေရုကပရိကမ္မံ မာလာကမ္မံ လတာကမ္မံ မကရဒန္တကံ ပဉ္စပဋိကံ။
(ဝိ၊၂၊၆၉။)
ဒွတ္တိစ္ဆဒနဿ ပရိယာယံ အပ္ပဟရိတေ ဌိတေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ – ဟရိတံ နာမ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ အပရဏ္ဏံ။ သစေ ဟရိတေ ဌိတော အဓိဋ္ဌာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ မဂ္ဂေန ဆာဒေန္တဿ ဒွေ မဂ္ဂေ အဓိဋ္ဌဟိတွာ တတိယံ မဂ္ဂံ အာဏာပေတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။ ပရိယာယေန ဆာဒေန္တဿ ဒွေ ပရိယာယေ အဓိဋ္ဌဟိတွာ တတိယံ ပရိယာယံ အာဏာပေတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၁၃၇။ တတော စေ ဥတ္တရိ အပ္ပဟရိတေပိ ဌိတော အဓိဋ္ဌဟေယျာတိ ဣဋ္ဌကာယ ၂။၀၂၆၂ ဆာဒေန္တဿ ဣဋ္ဌကိဋ္ဌကာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သိလာယ ဆာဒေန္တဿ သိလာယ သိလာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သုဓာယ ဆာဒေန္တဿ ပိဏ္ဍေ ပိဏ္ဍေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တိဏေန ဆာဒေန္တဿ ကရဠေ ကရဠေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပဏ္ဏေန ဆာဒေန္တဿ ပဏ္ဏေ ပဏ္ဏေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အတိရေကဒွတ္တိပရိယာယေ အတိရေကသညီ အဓိဋ္ဌာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွတ္တိပရိယာယေ ဝေမတိကော အဓိဋ္ဌာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွတ္တိပရိယာယေ ဦနကသညီ အဓိဋ္ဌာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဦနကဒွတ္တိပရိယာယေ အတိရေကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွတ္တိပရိယာယေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွတ္တိပရိယာယေ ဦနကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၃၈။ အနာပတ္တိ ဒွတ္တိပရိယာယေ, ဦနကဒွတ္တိပရိယာယေ, လေဏေ, ဂုဟာယ, တိဏကုဋိကာယ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, ဝါသာဂါရံ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
မဟလ္လကဝိဟာရသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ သပ္ပါဏကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၃၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ အာဠဝိယံ ဝိဟရတိ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာဠဝကာ ဘိက္ခူ နဝကမ္မံ ကရောန္တာ ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ တိဏမ္ပိ မတ္တိကမ္ပိ သိဉ္စန္တိပိ သိဉ္စာပေန္တိပိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ
(ဝိ၊၂၊၇၀။)
အာဠဝကာ ဘိက္ခူ ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ တိဏမ္ပိ မတ္တိကမ္ပိ သိဉ္စိဿန္တိပိ သိဉ္စာပေဿန္တိပီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ တိဏမ္ပိ မတ္တိကမ္ပိ သိဉ္စထပိ သိဉ္စာပေထပီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ တိဏမ္ပိ မတ္တိကမ္ပိ သိဉ္စိဿထပိ သိဉ္စာပေဿထပိ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၄၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ တိဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ သိဉ္စေယျ ဝါ သိဉ္စာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၄၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ [ဇာနံ နာမ (သျာ။)] သာမံ ဝါ ဇာနာတိ အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ။
သိဉ္စေယျာတိ သယံ သိဉ္စတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သိဉ္စာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ [အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ (ကတ္ထစိ)]။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကမ္ပိ သိဉ္စတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၄၂။ သပ္ပါဏကေ သပ္ပါဏကသညီ တိဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ သိဉ္စတိ ဝါ သိဉ္စာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သပ္ပါဏကေ ဝေမတိကော တိဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ သိဉ္စတိ ဝါ သိဉ္စာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သပ္ပါဏကေ အပ္ပါဏကသညီ တိဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ သိဉ္စတိ ဝါ သိဉ္စာပေတိ ဝါ, အနာပတ္တိ။ အပ္ပါဏကေ သပ္ပါဏကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏကေ အပ္ပါဏကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၄၃။ အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သပ္ပါဏကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
ဘူတဂါမဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
(ဝိ၊၂၊၇၁။)
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဘူတံ အညာယ ဥဇ္ဈာယံ, ပက္ကမန္တေန တေ ဒုဝေ၊
ပုဗ္ဗေ နိက္ကဍ္ဎနာဟစ္စ, ဒွါရံ သပ္ပါဏကေန စာတိ။
၃။ ဩဝါဒဝဂ္ဂေါ
၁။ ဩဝါဒသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၄၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တာ လာဘိနော ဟောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ, အာဝုသော, ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တာ လာဘိနော ဟောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဟန္ဒာဝုသော, မယမ္ပိ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒါမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အမှေပိ, ဘဂိနိယော, ဥပသင်္ကမထ၊ မယမ္ပိ ဩဝဒိဿာမာ’’တိ။
အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေသုံ – ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘဂိနိယော’’တိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခုနိယော, ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ အဟောသီ’’တိ? ‘‘ကုတော, ဘန္တေ, ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ! အယျာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေသု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ,
(ဝိ၊၂၊၇၂။)
ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ ပဌမံ ဘိက္ခု ယာစိတဗ္ဗော။ ယာစိတွာ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၁၄၅။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခုနောဝါဒကဿ သမ္မုတိ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ – သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခုနောဝါဒကဿ သမ္မုတိ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘သမ္မတော သံဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနောဝါဒကော။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၄၆။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အသမ္မတော ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၄၇။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ သမ္မတာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တာ တထေဝ လာဘိနော ဟောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ, အာဝုသော, ထေရာ ဘိက္ခူ သမ္မတာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တာ
(ဝိ၊၂၊၇၃။)
တထေဝ လာဘိနော ဟောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဟန္ဒာဝုသော, မယမ္ပိ နိဿီမံ ဂန္တွာ အညမညံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒါမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ နိဿီမံ ဂန္တွာ အညမညံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယမ္ပိ, ဘဂိနိယော, သမ္မတာ။ အမှေပိ ဥပသင်္ကမထ။ မယမ္ပိ ဩဝဒိဿာမာ’’တိ။
အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေသုံ – ‘‘ဂစ္ဆထ ဘဂိနိယော’’တိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခုနိယော, ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ အဟောသီ’’တိ? ‘‘ကုတော, ဘန္တေ, ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ! အယျာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေသု’’န္တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ…ပေ… အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနီနံ ပရိတ္တညေဝ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒိဝသံ တိရစ္ဆာနကထာယ ဝီတိနာမေတွာ ဥယျောဇေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နိတုံ။ သီလဝါ ဟောတိ, ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ, သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု၊ ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော, ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေ-
(ဝိ၊၂၊၇၄။)
ကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓာတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာ အနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ ဥဘယာနိ ခေါ ပနဿ ပါတိမောက္ခာနိ ဝိတ္ထာရေန သွာဂတာနိ ဟောန္တိ သုဝိဘတ္တာနိ သုပ္ပဝတ္တီနိ သုဝိနိစ္ဆိတာနိ သုတ္တသော အနုဗျဉ္ဇနသော၊ ကလျာဏဝါစော ဟောတိ ကလျာဏဝါက္ကရဏော၊ ယေဘုယျေန ဘိက္ခုနီနံ ပိယော ဟောတိ မနာပေါ၊ ပဋိဗလော ဟောတိ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ၊ န ခေါ ပနေတံ [ပန တံ (?)] ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာယ ကာသာယဝတ္ထဝသနာယ ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နပုဗ္ဗော ဟောတိ၊ ဝီသတိဝဿော ဝါ ဟောတိ အတိရေကဝီသတိဝဿော ဝါ – အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ သမ္မန္နိတု’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၄၈။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အသမ္မတော နာမ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန အသမ္မတော။
ဘိက္ခုနိယော နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
ဩဝဒေယျာတိ အဋ္ဌဟိ ဂရုဓမ္မေဟိ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညေန ဓမ္မေန ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကတောဥပသမ္ပန္နံ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၄၉။ တေန သမ္မတေန ဘိက္ခုနာ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ အာသနံ ပညပေတွာ ဒုတိယံ ဂဟေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခုနီဟိ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ တေန ဘိက္ခုနာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ – ‘‘သမဂ္ဂါတ္ထ, ဘဂိနိယော’’တိ? သစေ ‘‘သမဂ္ဂါမှာယျာ’’တိ ဘဏန္တိ, ‘‘ဝတ္တန္တိ, ဘဂိနိယော, အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ’’တိ? သစေ ‘‘ဝတ္တန္တာယျာ’’တိ ဘဏန္တိ, ‘‘ဧသော, ဘဂိနိယော, ဩဝါဒေါ’’တိ နိယျာဒေတဗ္ဗော [နိယျာတေတဗ္ဗော (ဣတိပိ)]။ သစေ ‘‘န ဝတ္တန္တာယျာ’’တိ ဘဏန္တိ, ဩသာရေတဗ္ဗာ။ ‘‘ဝဿသတူပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ တဒဟုပသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခုနော အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုကတွာ မာနေတွာ
(ဝိ၊၂၊၇၅။)
ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။ န ဘိက္ခုနိယာ အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသိတဗ္ဗံ၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော။ အနွဒ္ဓမာသံ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုသံဃတော ဒွေ ဓမ္မာ ပစ္စာသီသိတဗ္ဗာ [ပစ္စာသိံသိတဗ္ဗာ (ဣတိပိ)] ဥပေါသထပုစ္ဆကဉ္စ ဩဝါဒုပသင်္ကမနဉ္စ, အယမ္ပိ ဓမ္မော…ပေ… ဝဿံ ဝုဋ္ဌာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသံဃေ တီဟိ ဌာနေဟိ ပဝါရေတဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော…ပေ… ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသံဃေ ပက္ခမာနတ္တံ စရိတဗ္ဗံ၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော…ပေ… ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပဒါ ပရိယေသိတဗ္ဗာ၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော…ပေ… န ဘိက္ခုနိယာ ကေန စိ ပရိယာယေန ဘိက္ခု အက္ကောသိတဗ္ဗော ပရိဘာသိတဗ္ဗော၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော…ပေ… အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဩဝဋော ဘိက္ခုနီနံ ဘိက္ခူသု ဝစနပထော, အနောဝဋော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီသု ဝစနပထော၊ အယမ္ပိ ဓမ္မော သက္ကတွာ ဂရုကတွာ မာနေတွာ ပူဇေတွာ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယော’’တိ။
သစေ ‘‘သမဂ္ဂါမှာယျာ’’တိ ဘဏန္တံ အညံ ဓမ္မံ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သစေ ‘‘ဝဂ္ဂါမှာယျာ’’တိ ဘဏန္တံ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဩဝါဒံ အနိယျာဒေတွာ အညံ ဓမ္မံ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၅၀။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနီသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၇၆။)
အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၅၁။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဝဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ…ပေ… ဝေမတိကော ဩဝဒတိ…ပေ… သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၅၂။ အနာပတ္တိ ဥဒ္ဒေသံ ဒေန္တော, ပရိပုစ္ဆံ ဒေန္တော, ‘‘ဩသာရေဟိ အယျာ’’တိ ဝုစ္စမာနော, ဩသာရေတိ, ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ, အညဿတ္ထာယ ဘဏန္တံ ဘိက္ခုနိယော သုဏန္တိ, သိက္ခမာနာယ, သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဩဝါဒသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၇၇။)
၂။ အတ္ထင်္ဂတသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၅၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တိ ပရိယာယေန။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော စူဠပန္ထကဿ ပရိယာယော ဟောတိ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘န ဒါနိ အဇ္ဇ ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တညေဝ ဒါနိ ဥဒါနံ အယျော စူဠပန္ထကော ပုနပ္ပုနံ ဘဏိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ယေနာယသ္မာ စူဠပန္ထကော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ စူဠပန္ထကံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမဂ္ဂါတ္ထ, ဘဂိနိယော’’တိ? ‘‘သမဂ္ဂါမှာယျာ’’တိ။ ‘‘ဝတ္တန္တိ, ဘဂိနိယော, အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ’’တိ? ‘‘ဝတ္တန္တာယျာ’’တိ။ ‘‘ဧသော, ဘဂိနိယော, ဩဝါဒေါ’’တိ နိယျာဒေတွာ ဣမံ ဥဒါနံ ပုနပ္ပုနံ အဘာသိ –
[ဥဒါ။ ၃၇] ‘‘အဓိစေတသော အပ္ပမဇ္ဇတော, မုနိနော မောနပထေသု သိက္ခတော၊
သောကာ န ဘဝန္တိ တာဒိနော, ဥပသန္တဿ သဒါ သတီမတော’’တိ။
ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘နနု အဝေါစုမှာ – န ဒါနိ အဇ္ဇ ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တညေဝ ဒါနိ ဥဒါနံ အယျော စူဠပန္ထကော ပုနပ္ပုနံ ဘဏိဿတီ’’တိ! အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ စင်္ကမတိပိ တိဋ္ဌတိပိ နိသီဒတိပိ သေယျမ္ပိ ကပ္ပေတိ ဓူမာယတိပိ ပဇ္ဇလတိပိ အန္တရဓာယတိပိ, တဉ္စေဝ [တညေဝ (ဣတိပိ)] ဥဒါနံ ဘဏတိ အညဉ္စ ဗဟုံ ဗုဒ္ဓဝစနံ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, န ဝတ နော ဣတော ပုဗ္ဗေ ဩဝါဒေါ ဧဝံ ဣဒ္ဓေါ ဘူတပုဗ္ဗော ယထာ အယျဿ စူဠပန္ထကဿာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော တာ ဘိက္ခုနိယော ယာဝ သမန္ဓကာရာ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ – ဂစ္ဆထ ဘဂိနိယောတိ။
(ဝိ၊၂၊၇၈။)
အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော နဂရဒွါရေ ထကိတေ ဗဟိနဂရေ ဝသိတွာ ကာလဿေဝ နဂရံ ပဝိသန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အဗြဟ္မစာရိနိယော ဣမာ ဘိက္ခုနိယော၊ အာရာမေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝသိတွာ ဣဒါနိ နဂရံ ပဝိသန္တီ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ စူဠပန္ထကော အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိဿတီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, စူဠပန္ထက, အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, စူဠပန္ထက, အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိဿသိ! နေတံ, စူဠပန္ထက, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၅၄။ ‘‘သမ္မတောပိ စေ ဘိက္ခု အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၅၅။ သမ္မတော နာမ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန သမ္မတော။
အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေတိ ဩဂ္ဂတေ သူရိယေ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
ဩဝဒေယျာတိ အဋ္ဌဟိ ဝါ ဂရုဓမ္မေဟိ အညေန ဝါ ဓမ္မေန ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၅၆။ အတ္ထင်္ဂတေ အတ္ထင်္ဂတသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္ထင်္ဂတေ ဝေမတိကော ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္ထင်္ဂတေ အနတ္ထင်္ဂတသညီ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနတ္ထင်္ဂတေ အတ္ထင်္ဂတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနတ္ထင်္ဂတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနတ္ထင်္ဂတေ အနတ္ထင်္ဂတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၅၇။ အနာပတ္တိ ဥဒ္ဒေသံ ဒေန္တော, ပရိပုစ္ဆံ ဒေန္တော, ‘‘ဩသာရေဟိ အယျာ’’တိ ဝုစ္စမာနော, ဩသာရေတိ, ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ, အညဿတ္ထာယ ဘဏန္တံ ဘိက္ခုနိယော သုဏန္တိ, သိက္ခမာနာယ သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အတ္ထင်္ဂတသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
(ဝိ၊၂၊၇၉။)
၃။ ဘိက္ခုနုပဿယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၅၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧထာယျေ, ဩဝါဒံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယမ္ပိ [ယံ ဟိ (က။)] မယံ, အယျေ, ဂစ္ဆေယျာမ ဩဝါဒဿ ကာရဏာ, အယျာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဣဓေဝ အာဂန္တွာ အမှေ ဩဝဒန္တီ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိဿန္တီ’’တိ [ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝါဒံ န ဂစ္ဆိဿန္တီတိ (သီ။)]! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၅၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ဂိလာနာ ဟောတိ။ ထေရာ ဘိက္ခူ ယေန မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဂေါတမိ, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘န မေ, အယျာ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ’’။ ‘‘ဣင်္ဃယျာ, ဓမ္မံ ဒေသေထာ’’တိ။ ‘‘န, ဘဂိနိ, ကပ္ပတိ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဓမ္မံ ဒေသေတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဒေသေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဂေါတမိ, ခမနီယံ ကစ္စိ
(ဝိ၊၂၊၈၀။)
ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ထေရာ ဘိက္ခူ အာဂန္တွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ တေန မေ ဖာသု ဟောတိ။ ဣဒါနိ ပန – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ, ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဒေသေန္တိ။ တေန မေ န ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဂိလာနံ ဘိက္ခုနိံ ဩဝဒိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၆၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနာ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၁၆၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုနုပဿယော နာမ ယတ္ထ ဘိက္ခုနိယော ဧကရတ္တမ္ပိ ဝသန္တိ။
ဥပသင်္ကမိတွာတိ တတ္ထ ဂန္တွာ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
ဩဝဒေယျာတိ အဋ္ဌဟိ ဂရုဓမ္မေဟိ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ သမယာတိ ဌပေတွာ သမယံ။
ဂိလာနာ နာမ ဘိက္ခုနီ န သက္ကောတိ ဩဝါဒါယ ဝါ သံဝါသာယ ဝါ ဂန္တုံ။
မြန်֍ ၁၆၂။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ အညတြ သမယာ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကော ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ အညတြ သမယာ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ အညတြ သမယာ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညေန ဓမ္မေန ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဩဝဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၈၁။)
ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၆၃။ အနာပတ္တိ သမယေ, ဥဒ္ဒေသံ ဒေန္တော, ပရိပုစ္ဆံ ဒေန္တော, ‘‘ဩသာရေဟိ အယျာ’’တိ ဝုစ္စမာနော ဩသာရေတိ, ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ, အညဿတ္ထာယ ဘဏန္တံ ဘိက္ခုနိယော သုဏန္တိ, သိက္ခမာနာယ သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဘိက္ခုနုပဿယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
၄။ အာမိသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၆၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တာ လာဘိနော ဟောန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘န ဗဟုကတာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ၊ အာမိသဟေတု ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဝက္ခန္တိ – ‘န ဗဟုကတာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ၊ အာမိသဟေတု ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တီ’’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒေထ – ‘န ဗဟုကတာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ၊ အာမိသဟေတု ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တီ’’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဧဝံ ဝက္ခထ – န ဗဟုကတာ ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ၊ အာမိသဟေတု ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တီတိ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၆၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အာမိသဟေတု ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဩဝန္ဒတီ’တိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၈၂။)
မြန်֍ ၁၆၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အာမိသဟေတူတိ စီဝရဟေတု ပိဏ္ဍပါတဟေတု သေနာသနဟေတု ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သက္ကာရဟေတု ဂရုကာရဟေတု မာနနဟေတု ဝန္ဒနဟေတု ပူဇနဟေတု။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ ဥပသမ္ပန္နံ သံဃေန သမ္မတံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော အယသံ ကတ္တုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘စီဝရဟေတု ပိဏ္ဍပါတဟေတု သေနာသနဟေတု ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သက္ကာရဟေတု ဂရုကာရဟေတု မာနနဟေတု ဝန္ဒနဟေတု ပူဇနဟေတု ဩဝဒတီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၆၇။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပသမ္ပန္နံ သံဃေန အသမ္မတံ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော အယသံ ကတ္တုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘စီဝရဟေတု…ပေ… ပူဇနဟေတု ဩဝဒတီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ သံဃေန သမ္မတံ ဝါ အသမ္မတံ ဝါ ဘိက္ခုနောဝါဒကံ အဝဏ္ဏံ ကတ္တုကာမော အယသံ ကတ္တုကာမော မင်္ကုကတ္တုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘စီဝရဟေတု ပိဏ္ဍပါတဟေတု သေနာသနဟေတု ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သက္ကာရဟေတု ဂရုကာရဟေတု မာနနဟေတု ဝန္ဒနဟေတု ပူဇနဟေတု ဩဝဒတီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၆၈။ အနာပတ္တိ ပကတိယာ စီဝရဟေတု ပိဏ္ဍပါတဟေတု သေနာသနဟေတု ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သက္ကာရဟေတု ဂရုကာရဟေတု မာနနဟေတု ဝန္ဒနဟေတု ပူဇနဟေတု ဩဝဒန္တံ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အာမိသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
(ဝိ၊၂၊၈၃။)
၅။ စီဝရဒါနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၆၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သာဝတ္ထိယံ အညတရိဿာ ဝိသိခါယ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ အညတရာပိ ဘိက္ခုနီ တဿာ ဝိသိခါယ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဂိနိ, အမုကသ္မိံ ဩကာသေ ဘိက္ခာ ဒိယျတီ’’တိ။ သာပိ ခေါ ဧဝမာဟ – ‘‘ဂစ္ဆာယျ, အမုကသ္မိံ ဩကာသေ ဘိက္ခာ ဒိယျတီ’’တိ။ တေ အဘိဏှဒဿနေန သန္ဒိဋ္ဌာ အဟေသုံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃဿ စီဝရံ ဘာဇီယတိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဩဝါဒံ ဂန္တွာ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ တံ ဘိက္ခုနိံ သော ဘိက္ခု ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ မေ, ဘဂိနိ, စီဝရပဋိဝီသော [ပဋိဝိံသော (သီ။), ပဋိဝိသော (ဣတိပိ)]၊ သာဒိယိဿသီ’’တိ? ‘‘အာမာယျ, ဒုဗ္ဗလစီဝရာမှီ’’တိ။
အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တဿာ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ အဒါသိ။ သောပိ ခေါ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗလစီဝရော ဟောတိ။ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကရောဟိ ဒါနိ တေ, အာဝုသော, စီဝရ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဿတီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ အဒါသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ဉာတိကာ တေ, ဘိက္ခု, အညာတိကာ’’တိ? ‘‘အညာတိကာ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘အညာတကော, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ န ဇာနာတိ ပတိရူပံ ဝါ အပ္ပတိရူပံ ဝါ သန္တံ ဝါ အသန္တံ ဝါ။ ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၇၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ဘိက္ခုနီနံ ပါရိဝတ္တကံ [ပါရိဝဋ္ဋကံ (ဣတိပိ)] စီဝရံ န ဒေန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ အမှာကံ ပါရိဝတ္တကံ စီဝရံ န ဒဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ
(ဝိ၊၂၊၈၄။)
ဘိက္ခူ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ဥဇ္ဈာယန္တီနံ ခိယျန္တီနံ ဝိပါစေန္တီနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စန္နံ ပါရိဝတ္တကံ ဒါတုံ။ ဘိက္ခုဿ, ဘိက္ခုနိယာ, သိက္ခမာနာယ, သာမဏေရဿ, သာမဏေရိယာ – အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ပါရိဝတ္တကံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၇၁။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဒေယျ, အညတြ ပါရိဝတ္တကာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၇၂။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အညာတိကာ နာမ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အသမ္ဗဒ္ဓါ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ [ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမံ (သီ။)]။
အညတြ ပါရိဝတ္တကာတိ ဌပေတွာ ပါရိဝတ္တကံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၇၃။ အညာတိကာယ အညာတိကသညီ စီဝရံ ဒေတိ, အညတြ ပါရိဝတ္တကာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညာတိကာယ ဝေမတိကော စီဝရံ ဒေတိ, အညတြ ပါရိဝတ္တကာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညာတိကာယ ဉာတိကသညီ စီဝရံ ဒေတိ, အညတြ ပါရိဝတ္တကာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧကတော ဥပသမ္ပန္နာယ စီဝရံ ဒေတိ, အညတြ ပါရိဝတ္တကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ အညာတိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဉာတိကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၇၄။ အနာပတ္တိ ဉာတိကာယ, ပါရိဝတ္တကံ ပရိတ္တေန ဝါ ဝိပုလံ, ဝိပုလေန ဝါ ပရိတ္တံ, ဘိက္ခုနီ ဝိဿာသံ ဂဏှာတိ, တာဝကာလိကံ ဂဏှာတိ, စီဝရံ ဌပေတွာ အညံ ပရိက္ခာရံ ဒေတိ, သိက္ခမာနာယ, သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စီဝရဒါနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
(ဝိ၊၂၊၈၅။)
၆။ စီဝရသိဗ္ဗနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၇၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒါယီ ပဋ္ဋော [ပဋ္ဌော (သီ။ သျာ။)] ဟောတိ စီဝရကမ္မံ ကာတုံ။ အညတရာ ဘိက္ခုနီ ယေနာယသ္မာ ဥဒါယီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ, ဘန္တေ, အယျော စီဝရံ သိဗ္ဗတူ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥဒါယီ တဿာ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗိတွာ သုရတ္တံ သုပရိကမ္မကတံ ကတွာ မဇ္ဈေ ပဋိဘာနစိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ သံဟရိတွာ နိက္ခိပိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ယေနာယသ္မာ ဥဒါယီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ တံ, ဘန္တေ, စီဝရ’’န္တိ? ‘‘ဟန္ဒ, ဘဂိနိ, ဣမံ စီဝရံ ယထာသံဟဋံ ဟရိတွာ နိက္ခိပိတွာ ယဒါ ဘိက္ခုနိသံဃော ဩဝါဒံ အာဂစ္ဆတိ တဒါ ဣမံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အာဂစ္ဆာ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တံ စီဝရံ ယထာသံဟဋံ ဟရိတွာ နိက္ခိပိတွာ ယဒါ ဘိက္ခုနိသံဃော ဩဝါဒံ အာဂစ္ဆတိ တဒါ တံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အာဂစ္ဆတိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ယာဝ ဆိန္နိကာ ဣမာ ဘိက္ခုနိယော ဓုတ္တိကာ အဟိရိကာယော, ယတြ ဟိ နာမ စီဝရေ ပဋိဘာနစိတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ!
ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကဿိဒံ ကမ္မ’’န္တိ? ‘‘အယျဿ ဥဒါယိဿာ’’တိ။ ‘‘ယေပိ တေ ဆိန္နကာ ဓုတ္တကာ အဟိရိကာ တေသမ္ပိ ဧဝရူပံ န သောဘေယျ, ကိံ ပန အယျဿ ဥဒါယိဿာ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥဒါယိ, ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ဉာတိကာ တေ, ဥဒါယိ, အညာတိကာ’’တိ? ‘‘အညာတိကာ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘အညာတကော, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ န ဇာနာတိ ပတိရူပံ ဝါ အပ္ပတိရူပံ ဝါ ပါသာဒိကံ ဝါ အပါသာဒိကံ ဝါ။ ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၈၆။)
မြန်֍ ၁၇၆။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗေယျ ဝါ သိဗ္ဗာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၇၇။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အညာတိကာ နာမ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အသမ္ဗဒ္ဓါ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ။
သိဗ္ဗေယျာတိ သယံ သိဗ္ဗတိ အာရာပထေ အာရာပထေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သိဗ္ဗာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကမ္ပိ သိဗ္ဗတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၇၈။ အညာတိကာယ အညာတိကသညီ စီဝရံ သိဗ္ဗတိ ဝါ သိဗ္ဗာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညာတိကာယ ဝေမတိကော စီဝရံ သိဗ္ဗတိ ဝါ သိဗ္ဗာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညာတိကာယ ဉာတိကသညီ စီဝရံ သိဗ္ဗတိ ဝါ သိဗ္ဗာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ စီဝရံ သိဗ္ဗတိ ဝါ သိဗ္ဗာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ အညာတိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဉာတိကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၇၉။ အနာပတ္တိ ဉာတိကာယ, စီဝရံ ဌပေတွာ အညံ ပရိက္ခာရံ သိဗ္ဗတိ ဝါ သိဗ္ဗာပေတိ ဝါ, သိက္ခမာနာယ, သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စီဝရသိဗ္ဗနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သံဝိဓာနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၈၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ
(ဝိ၊၂၊၈၇။)
ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ယထေဝ မယံ သပဇာပတိကာ အာဟိဏ္ဍာမ, ဧဝမေဝိမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ အာဟိဏ္ဍန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ။
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၈၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ သာကေတာ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယမ္ပိ အယျေဟိ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘န, ဘဂိနီ, ကပ္ပတိ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။ တုမှေ ဝါ ပဌမံ ဂစ္ဆထ မယံ ဝါ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အယျာ, ဘန္တေ, အဂ္ဂပုရိသာ။ အယျာဝ ပဌမံ ဂစ္ဆန္တူ’’တိ။ အထ ခေါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပစ္ဆာ ဂစ္ဆန္တီနံ အန္တရာမဂ္ဂေ စောရာ အစ္ဆိန္ဒိံသု စ ဒူသေသုဉ္စ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထဂမနီယေ မဂ္ဂေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၈၂။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ
(ဝိ၊၂၊၈၈။)
သမယော။ သတ္ထဂမနီယော ဟောတိ မဂ္ဂေါ သာသင်္ကသမ္မတော သပ္ပဋိဘယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၁၈၃။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
သံဝိဓာယာတိ – ‘‘ဂစ္ဆာမ, ဘဂိနိ, ဂစ္ဆာမာယျ၊ ဂစ္ဆာမာယျ, ဂစ္ဆာမ, ဘဂိနိ၊ အဇ္ဇ ဝါ ဟိယျော ဝါ ပရေ ဝါ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပီတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ, ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ, အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ သမယာတိ ဌပေတွာ သမယံ။
သတ္ထဂမနီယော နာမ မဂ္ဂေါ န သက္ကာ ဟောတိ ဝိနာ သတ္ထေန ဂန္တုံ။
သာသင်္ကံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ [ယသ္မိံ မဂ္ဂေ (?)] စောရာနံ နိဝိဋ္ဌောကာသော ဒိဿတိ, ဘုတ္တောကာသော ဒိဿတိ, ဌိတောကာသော ဒိဿတိ, နိသိန္နောကာသော ဒိဿတိ, နိပန္နောကာသော ဒိဿတိ။
သပ္ပဋိဘယံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စောရေဟိ မနုဿာ ဟတာ ဒိဿန္တိ, ဝိလုတ္တာ ဒိဿန္တိ, အာကောဋိတာ ဒိဿန္တိ, သပ္ပဋိဘယံ ဂန္တွာ အပ္ပဋိဘယံ ဒဿေတွာ ဥယျောဇေတဗ္ဗာ – ‘‘ဂစ္ဆထ ဘဂိနိယော’’တိ။
မြန်֍ ၁၈၄။ သံဝိဒဟိတေ သံဝိဒဟိတသညီ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဝိဒဟိတေ ဝေမတိကော ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဝိဒဟိတေ, အသံဝိဒဟိတသညီ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဘိက္ခု သံဝိဒဟတိ ဘိက္ခုနီ န သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ သံဝိဒဟိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ အသံဝိဒဟိတသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၈၉။)
မြန်֍ ၁၈၅။ အနာပတ္တိ သမယေ, အသံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆတိ, ဘိက္ခုနီ သံဝိဒဟတိ, ဘိက္ခု န သံဝိဒဟတိ, ဝိသင်္ကေတေန ဂစ္ဆန္တိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သံဝိဓာနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ နာဝါဘိရုဟနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၈၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ [ဧကနာဝံ (သျာ။)] အဘိရုဟန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ယထေဝ မယံ သပဇာပတိကာ နာဝါယ [ဧကနာဝါယ (သျာ။)] ကီဠာမ, ဧဝမေဝိမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ နာဝါယ ကီဠန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟိဿန္တီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ[ဧကနာဝံ (သျာ။)]အဘိရုဟေယျ, ဥဒ္ဓံဂါမိနိံ ဝါ အဓောဂါမိနိံဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၈၇။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ သာကေတာ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ နဒီ တရိတဗ္ဗာ [ဥတ္တရိတဗ္ဗာ (သျာ။)] ဟောတိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယမ္ပိ အယျေဟိ သဒ္ဓိံ ဥတ္တရိဿာမာ’’တိ။ ‘‘န, ဘဂိနီ, ကပ္ပတိ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟိတုံ၊ တုမှေ ဝါ ပဌမံ ဥတ္တရထ မယံ ဝါ
(ဝိ၊၂၊၉၀။)
ဥတ္တရိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အယျာ, ဘန္တေ, အဂ္ဂပုရိသာ။ အယျာဝ ပဌမံ ဥတ္တရန္တူ’’တိ။ အထ ခေါ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပစ္ဆာ ဥတ္တရန္တီနံ စောရာ အစ္ဆိန္ဒိံသု စ ဒူသေသုဉ္စ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိရိယံ တရဏာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၈၈။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟေယျ ဥဒ္ဓံဂါမိနိံ ဝါ အဓောဂါမိနိံ ဝါ, အညတြ တိရိယံ တရဏာယ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၈၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။
သံဝိဓာယာတိ ‘‘အဘိရုဟာမ, ဘဂိနိ, အဘိရုဟာမာယျ၊ အဘိရုဟာမာယျ, အဘိရုဟာမ, ဘဂိနိ၊ အဇ္ဇ ဝါ ဟိယျော ဝါ ပရေ ဝါ အဘိရုဟာမာ’’တိ သံဝိဒဟတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဘိက္ခုနိယာ အဘိရုဠှေ ဘိက္ခု အဘိရုဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခုမှိ အဘိရုဠှေ ဘိက္ခုနီ အဘိရုဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ အဘိရုဟန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥဒ္ဓံဂါမိနိန္တိ ဥဇ္ဇဝနိကာယ။
အဓောဂါမိနိန္တိ ဩဇဝနိကာယ။
အညတြ တိရိယံ တရဏာယာတိ ဌပေတွာ တိရိယံ တရဏံ။
ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ, ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ, အဍ္ဎယောဇနေ အဍ္ဎယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၉၀။ သံဝိဒဟိတေ သံဝိဒဟိတသညီ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟတိ ဥဒ္ဓံဂါမိနိံ ဝါ အဓောဂါမိနိံ ဝါ, အညတြ တိရိယံ တရဏာယ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၉၁။)
သံဝိဒဟိတေ ဝေမတိကော ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟတိ ဥဒ္ဓံဂါမိနိံ ဝါ အဓောဂါမိနိံ ဝါ, အညတြ တိရိယံ တရဏာယ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သံဝိဒဟိတေ အသံဝိဒဟိတသညီ ဧကံ နာဝံ အဘိရုဟတိ ဥဒ္ဓံဂါမိနိံ ဝါ အဓောဂါမိနိံ ဝါ, အညတြ တိရိယံ တရဏာယ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဘိက္ခု သံဝိဒဟတိ, ဘိက္ခုနီ န သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ သံဝိဒဟိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသံဝိဒဟိတေ, အသံဝိဒဟိတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၉၁။ အနာပတ္တိ တိရိယံ တရဏာယ, အသံဝိဒဟိတွာ အဘိရုဟန္တိ, ဘိက္ခုနီ သံဝိဒဟတိ, ဘိက္ခု န သံဝိဒဟတိ, ဝိသင်္ကေတေန အဘိရုဟန္တိ, အာပဒါသု ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိဿာတိ။
နာဝါဘိရုဟနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ပရိပါစိတသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၉၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညတရဿ ကုလဿ ကုလူပိကာ ဟောတိ နိစ္စဘတ္တိကာ။ တေန စ ဂဟပတိနာ ထေရာ ဘိက္ခူ နိမန္တိတာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိမိဒံ, ဂဟပတိ, ပဟူတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တ’’န္တိ? ‘‘ထေရာ မယာ, အယျေ, နိမန္တိတာ’’တိ။ ‘‘ကေ ပန တေ, ဂဟပတိ, ထေရာ’’တိ? ‘‘အယျော သာရိပုတ္တော အယျော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အယျော မဟာကစ္စာနော အယျော မဟာကောဋ္ဌိကော အယျော မဟာကပ္ပိနော အယျော မဟာစုန္ဒော အယျော အနုရုဒ္ဓေါ အယျော ရေဝတော အယျော ဥပါလိ အယျော အာနန္ဒော အယျော ရာဟုလော’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, ဂဟပတိ, မဟာနာဂေ တိဋ္ဌမာနေ စေဋကေ နိမန္တေသီ’’တိ?
‘‘ကေ ပန တေ, အယျေ, မဟာနာဂါ’’တိ? ‘‘အယျော ဒေဝဒတ္တော အယျော ကောကာလိကော အယျော ကဋမောဒကတိဿကော [ကဋမောရကတိဿကော (သီ။) ကတမောရကတိဿကော (သျာ။)] အယျော ခဏ္ဍဒေဝိယာ
(ဝိ၊၂၊၉၂။)
ပုတ္တော အယျော သမုဒ္ဒဒတ္တော’’တိ။ အယံ စရဟိ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အန္တရာ ကထာ ဝိပ္ပကတာ, အထ တေ ထေရာ ဘိက္ခူ ပဝိသိံသု။ ‘‘သစ္စံ မဟာနာဂါ ခေါ တယာ, ဂဟပတိ, နိမန္တိတာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ တွံ, အယျေ, စေဋကေ အကာသိ၊ ဣဒါနိ မဟာနာဂေ’’တိ။ ဃရတော စ နိက္ကဍ္ဎိ, နိစ္စဘတ္တဉ္စ ပစ္ဆိန္ဒိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဒေဝဒတ္တော ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဒေဝဒတ္တ, ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿသိ။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၉၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ရာဇဂဟာ ပဗ္ဗဇိတော ဉာတိကုလံ အဂမာသိ။ မနုဿာ – ‘‘စိရဿမ္ပိ ဘဒန္တော အာဂတော’’တိ သက္ကစ္စံ ဘတ္တံ အကံသု။ တဿ ကုလဿ ကုလူပိကာ ဘိက္ခုနီ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒေထယျဿ, အာဝုသော, ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဟေသိ။ နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ, ဆိန္နဘတ္တော အဟောသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘေ ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၉၄။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇေယျ, အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၉၅။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
(ဝိ၊၂၊၉၃။)
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ သာ ဝါ အာရောစေတိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
ပရိပါစေတိ နာမ ပုဗ္ဗေ အဒါတုကာမာနံ အကတ္တုကာမာနံ – ‘‘အယျော ဘာဏကော, အယျော ဗဟုဿုတော, အယျော သုတ္တန္တိကော, အယျော ဝိနယဓရော, အယျော ဓမ္မကထိကော, ဒေထ အယျဿ, ကရောထ အယျဿာ’’တိ ဧသာ ပရိပါစေတိ နာမ။
ပိဏ္ဍပါတော နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ။
အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာတိ ဌပေတွာ ဂိဟိသမာရမ္ဘံ။
ဂိဟိသမာရမ္ဘော နာမ ဉာတကာ ဝါ ဟောန္တိ ပဝါရိတာ ဝါ ပကတိပဋိယတ္တံ ဝါ။
အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၉၆။ ပရိပါစိတေ ပရိပါစိတသညီ ဘုဉ္ဇတိ, အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရိပါစိတေ ဝေမတိကော ဘုဉ္ဇတိ, အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပါစိတေ အပရိပါစိတသညီ ဘုဉ္ဇတိ, အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ, အနာပတ္တိ။ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ပရိပါစိတံ ဘုဉ္ဇတိ, အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပရိပါစိတေ ပရိပါစိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပရိပါစိတ္တေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပရိပါစိတေ အပရိပါစိတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၉၇။ အနာပတ္တိ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘေ, သိက္ခမာနာ ပရိပါစေတိ, သာမဏေရီ ပရိပါစေတိ, ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပရိပါစိတသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၉၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော
(ဝိ၊၂၊၉၄။)
ဥဒါယိဿ ပုရာဏဒုတိယိကာ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ ဟောတိ။ သာ အာယသ္မတော ဥဒါယိဿ သန္တိကေ အဘိက္ခဏံ အာဂစ္ဆတိ, အာယသ္မာပိ ဥဒါယီ တဿာ ဘိက္ခုနိယာ သန္တိကေ အဘိက္ခဏံ ဂစ္ဆတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒါယီ တဿာ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥဒါယိ, ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၁၉၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၀၀။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။
ဧကော ဧကာယာတိ ဘိက္ခု စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
[ပါစိ။ ၂၈၆, ၂၉၁၊ ပါရာ။ ၄၄၅,၄၅၄]ရဟော နာမ စက္ခုဿ ရဟော သောတဿ ရဟော။ စက္ခုဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ အက္ခိံ ဝါ နိခဏီယမာနေ ဘမုကံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ သီသံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ ပဿိတုံ။ သောတဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ ပကတိကထာ သောတုံ။
နိသဇ္ဇံကပ္ပေယျာတိ ဘိက္ခုနိယာ နိသိန္နာယ ဘိက္ခု ဥပနိသိန္နော ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နော ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဘိက္ခု နိသိန္နေ ဘိက္ခုနီ ဥပနိသိန္နာ ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နာ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိသိန္နာ ဟောန္တိ ဥဘော ဝါ နိပန္နာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၉၅။)
မြန်֍ ၂၀၁။ ရဟော ရဟောသညီ ဧကော ဧကာယ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ရဟော ဝေမတိကော ဧကော ဧကာယ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ရဟော အရဟောသညီ ဧကော ဧကာယ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အရဟော ရဟောသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အရဟော ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အရဟော အရဟောသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၀၂။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော ဟောတိ, တိဋ္ဌတိ န နိသီဒတိ, အရဟောပေက္ခော, အညဝိဟိတော နိသီဒတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
ဩဝါဒဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အသမ္မတအတ္ထင်္ဂတူ, ပဿယာမိသဒါနေန၊
သိဗ္ဗတိ အဒ္ဓါနံ နာဝံ ဘုဉ္ဇေယျ, ဧကော ဧကာယ တေ ဒသာတိ။
၄။ ဘောဇနဝဂ္ဂေါ
၁။ အာဝသထပိဏ္ဍသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၀၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယာ အဝိဒူရေ အညတရဿ ပူဂဿ အာဝသထပိဏ္ဍော ပညတ္တော ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ပိဏ္ဍံ အလဘမာနာ အာဝသထံ အဂမံသု။ မနုဿာ – ‘‘စိရဿမ္ပိ ဘဒန္တာ အာဂတာ’’တိ တေ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသိံသု။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒုတိယမ္ပိ ဒိဝသံ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဒိဝသံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ပိဏ္ဍံ အလဘမာနာ အာဝသထံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိံသု။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ မယံ ကရိဿာမ အာရာမံ ဂန္တွာ! ဟိယျောပိ ဣဓေဝ အာဂန္တဗ္ဗံ ဘဝိဿတီ’’တိ, တတ္ထေဝ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ တိတ္ထိယာ အပသက္ကန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ
(ဝိ၊၂၊၉၆။)
နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နယိမေသညေဝ အာဝသထပိဏ္ဍော ပညတ္တော၊ သဗ္ဗေသညေဝ အာဝသထပိဏ္ဍော ပညတ္တော’’တိ။
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိဿန္တီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဧကော အာဝသထပိဏ္ဍော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ တတော စေ ဥတ္တရိံ ဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၀၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တော ယေန အညတရော အာဝသထော တေနုပသင်္ကမိ။ မနုဿာ – ‘‘စိရဿမ္ပိ ထေရော အာဂတော’’တိ သက္ကစ္စံ ပရိဝိသိံသု။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘုတ္တာဝိဿ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ, နာသက္ခိ တမှာ အာဝသထာ ပက္ကမိတုံ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ ဒုတိယမ္ပိ ဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဘုဉ္ဇထ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဟေသိ၊ ဆိန္နဘတ္တော အဟောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၀၅။ ‘‘အဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ဧကော အာဝသထပိဏ္ဍော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ တတော စေ ဥတ္တရိ ဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၉၇။)
မြန်֍ ၂၀၆။ အဂိလာနော နာမ သက္ကောတိ တမှာ အာဝသထာ ပက္ကမိတုံ။
ဂိလာနော နာမ န သက္ကောတိ တမှာ အာဝသထာ ပက္ကမိတုံ။
အာဝသထပိဏ္ဍော နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ – သာလာယ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ အဇ္ဈောကာသေ ဝါ အနောဒိဿ ယာဝဒတ္ထော ပညတ္တော ဟောတိ။ အဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ သကိံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ တတော စေ ဥတ္တရိ ‘ဘုဉ္ဇိဿာမီ’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၀၇။ အဂိလာနော အဂိလာနသညီ တတုတ္တရိ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော ဝေမတိကော တတုတ္တရိ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော ဂိလာနသညီ တတုတ္တရိံ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဂိလာနော အဂိလာနသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဝေမတိကော အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဂိလာနသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၀၈။ အနာပတ္တိ ဂိလာနဿ, အဂိလာနော သကိံ ဘုဉ္ဇတိ, ဂစ္ဆန္တော, ဝါ အာဂစ္ဆန္တော ဝါ ဘုဉ္ဇတိ, သာမိကာ နိမန္တေတွာ ဘောဇေန္တိ, ဩဒိဿ ပညတ္တော ဟောတိ, န ယာဝဒတ္ထော ပညတ္တော ဟောတိ, ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အာဝသထပိဏ္ဍသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၀၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝဒတ္တော ပရိဟီနလာဘသက္ကာရော သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န မနာပံ, ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ
(ဝိ၊၂၊၉၈။)
ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဒေဝဒတ္တော သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဒေဝဒတ္တ, သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဘတ္တေန နိမန္တေန္တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ စီဝရဒါနသမယေ သစီဝရဘတ္တံ ပဋိယာဒေတွာ ဘိက္ခူ နိမန္တေန္တိ – ‘‘ဘောဇေတွာ စီဝရေန အစ္ဆာဒေဿာမာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ စီဝရံ ပရိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရဒါနသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ စီဝရကာရကေ ဘိက္ခူ ဘတ္တေန နိမန္တေန္တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ
(ဝိ၊၂၊၉၉။)
ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရကာရသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ အဒ္ဓါနံ ဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မုဟုတ္တံ, အာဝုသော, အာဂမေထ၊ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမာ’’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဣဓေဝ, ဘန္တေ, ဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနဂမနသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ နာဝါယ ဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မုဟုတ္တံ, အာဝုသော, တီရံ ဥပနေထ၊ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမာ’’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဣဓေဝ, ဘန္တေ, ဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နာဝါဘိရုဟနသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော, နာဝါဘိရုဟနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၀၀။)
မြန်֍ ၂၁၅။ တေန ၀ ခေါ ပန သမယေန ဒိသာသု ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခူ ရာဇဂဟံ အာဂစ္ဆန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ မနုဿာ နာနာဝေရဇ္ဇကေ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ ဘတ္တေန နိမန္တေန္တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော, နာဝါဘိရုဟနသမယော, မဟာသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၁၆။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ဉာတိသာလောဟိတော အာဇီဝကေသု ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ အထ ခေါ သော အာဇီဝကော ယေန ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, မဟာရာဇ, သဗ္ဗပါသဏ္ဍိကဘတ္တံ ကာတု’’န္တိ။ ‘‘သစေ တွံ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ ပဌမံ ဘောဇေယျာသိ’’။ ‘‘ဧဝံ ကရေယျာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သော အာဇီဝကော ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အဓိဝါသေန္တု မေ ဘိက္ခူ သွာတနာယ ဘတ္တ’’န္တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ဂဏဘောဇန’’န္တိ။ အထ ခေါ သော အာဇီဝကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော အာဇီဝကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဝမ္ပိ ဂေါတမော ပဗ္ဗဇိတော, အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိတော၊ အရဟတိ ပဗ္ဗဇိတော ပဗ္ဗဇိတဿ ပိဏ္ဍံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ။ အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သော အာဇီဝကော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏဘတ္တသမယေ ဂဏဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၀၁။)
မြန်֍ ၂၁၇။ ဂဏဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော, နာဝါဘိရုဟနသမယော, မဟာသမယော, သမဏဘတ္တသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၂၁၈။ ဂဏဘောဇနံ နာမ ယတ္ထ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ ဧတံ ဂဏဘောဇနံ နာမ။
အညတြ သမယာတိ ဌပေတွာ သမယံ။
ဂိလာနသမယော နာမ အန္တမသော ပါဒါပိ ဖလိတာ [ဖာလိတာ (သျာ။ က။)] ဟောန္တိ။ ‘‘ဂိလာနသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
စီဝရဒါနသမယော နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စမာသာ။ ‘‘စီဝရဒါနသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
စီဝရကာရသမယော နာမ စီဝရေ ကယိရမာနေ။ ‘‘စီဝရကာရသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
အဒ္ဓါနဂမနသမယော နာမ ‘‘အဒ္ဓယောဇနံ ဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဂစ္ဆန္တေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဂတေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
နာဝါဘိရုဟနသမယော နာမ ‘‘နာဝံ အဘိရုဟိဿာမီ’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, အာရုဠှေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ, ဩရုဠှေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
မဟာသမယော နာမ ယတ္ထ ဒွေ တယော ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ယာပေန္တိ, စတုတ္ထေ အာဂတေ န ယာပေန္တိ။ ‘‘မဟာသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
သမဏဘတ္တသမယော နာမ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော ဘတ္တံ ကရောတိ။ ‘‘သမဏဘတ္တသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
‘‘အညတြ သမယာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၁၉။ ဂဏဘောဇနေ ဂဏဘောဇနသညီ, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဘောဇနေ ဝေမတိကော, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဘောဇနေ နဂဏဘောဇနသညီ, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၀၂။)
နဂဏဘောဇနေ ဂဏဘောဇနသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နဂဏဘောဇနေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နဂဏဘောဇနေ နဂဏဘောဇနသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၂၀။ အနာပတ္တိ သမယေ, ဒွေ တယော ဧကတော ဘုဉ္ဇန္တိ, ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဧကတော သန္နိပတိတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ, နိစ္စဘတ္တံ, သလာကဘတ္တံ, ပက္ခိကံ, ဥပေါသထိကံ, ပါဋိပဒိကံ, ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ပရမ္ပရဘောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၂၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိယံ ပဏီတာနံ ဘတ္တာနံ ဘတ္တပဋိပါဋိ အဓိဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ အထ ခေါ အညတရဿ ဒလိဒ္ဒဿ ကမ္မကာရဿ [ကမ္မကရဿ (သီ။)] ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခေါ ဣဒံ ဩရကံ ဘဝိဿတိ ယထယိမေ မနုဿာ သက္ကစ္စံ ဘတ္တံ ကရောန္တိ၊ ယံနူနာဟမ္ပိ ဘတ္တံ ကရေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ယေန ကိရပတိကော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ကိရပတိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အယျပုတ္တ, ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဘတ္တံ ကာတုံ။ ဒေဟိ မေ ဝေတန’’န္တိ။ သောပိ ခေါ ကိရပတိကော သဒ္ဓေါ ဟောတိ ပသန္နော။ အထ ခေါ သော ကိရပတိကော တဿ ဒလိဒ္ဒဿ ကမ္မကာရဿ အဗ္ဘာတိရေကံ [အတိရေကံ (သျာ။)] ဝေတနံ အဒါသိ။ အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ‘‘မဟာ ခေါ, အာဝုသော, ဘိက္ခုသံဃော။ ဇာနာဟီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု [ဟောတု မေ (က။)] ဘန္တေ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော။ ဗဟူ မေ ဗဒရာ ပဋိယတ္တာ ဗဒရမိဿေန ပေယျာ ပရိပူရိဿန္တီ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။
(ဝိ၊၂၊၁၀၃။)
အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ – ‘‘ဒလိဒ္ဒေန ကိရ ကမ္မကာရေန သွာတနာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော, ဗဒရမိဿေန ပေယျာ ပရိပူရိဿန္တီ’’တိ။ တေ ကာလဿေဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိံသု။ အဿောသုံ ခေါ မနုဿာ – ‘‘ဒလိဒ္ဒေန ကိရ ကမ္မကာရေန ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော’’တိ။ တေ ဒလိဒ္ဒဿ ကမ္မကာရဿ ပဟူတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ အဘိဟရိံသု။ အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တဿ ဒလိဒ္ဒဿ ကမ္မကာရဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ဘတ္တဂ္ဂေ ဘိက္ခူ ပရိဝိသတိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ထောကံ, အာဝုသော, ဒေဟိ။ ထောကံ, အာဝုသော, ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘန္တေ, ‘အယံ ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော’တိ ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှိတ္ထ။ ပဟူတံ မေ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ။
ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘန္တေ, ယာဝဒတ္ထ’’န္တိ။ ‘‘န ခေါ မယံ, အာဝုသော, ဧတံကာရဏာ ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ အပိစ, မယံ ကာလဿေဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိမှာ၊ တေန မယံ ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှာမာ’’တိ။
အထ ခေါ သော ဒလိဒ္ဒေါ ကမ္မကာရော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ မယာ နိမန္တိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! န စာဟံ ပဋိဗလော ယာဝဒတ္ထံ ဒါတု’’န္တိ? အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ ဒလိဒ္ဒဿ ကမ္မကာရဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ အညတြ နိမန္တိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အညတြ နိမန္တိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ အညတြ နိမန္တိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၀၄။)
‘‘ပရမ္ပရဘောဇနေပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၂၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဂိလာနော ဟောတိ။ အညတရော ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘုဉ္ဇာဟိ, အာဝုသော’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော, အတ္ထိ မေ ဘတ္တပစ္စာသာ’’တိ။ တဿ ဘိက္ခုနော ပိဏ္ဍပါတော ဥဿူရေ [ဥဿူရေန (က။)] အာဟရီယိတ္ထ။ သော ဘိက္ခု န စိတ္တရူပံ ဘုဉ္ဇိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ပရမ္ပရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ပရမ္ပရဘောဇနေ,အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၂၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ စီဝရဒါနသမယေ သစီဝရဘတ္တံ ပဋိယာဒေတွာ [ပဋိယာဒါပေတွာ (ဣတိပိ)] ဘိက္ခူ နိမန္တေန္တိ – ‘‘ဘောဇေတွာ စီဝရေန အစ္ဆာဒေဿာမာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ပရမ္ပရဘောဇန’’န္တိ။ စီဝရံ ပရိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရဒါနသမယေ ပရမ္ပရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ပရမ္ပရဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၂၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ စီဝရကာရကေ ဘိက္ခူ ဘတ္တေန နိမန္တေန္တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ပရမ္ပရဘောဇန’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရကာရသမယေ ပရမ္ပရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၀၅။)
မြန်֍ ၂၂၅။ ‘‘ပရမ္ပရဘောဇနေ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဂိလာနသမယော, စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၂၆။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပစ္ဆာသမဏေန ယေန အညတရံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ ဘဂဝတော စ အာယသ္မတော စ အာနန္ဒဿ ဘောဇနံ အဒံသု။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ ‘‘ဂဏှာဟိ [ပတိဂဏှာဟိ (သီ။)], အာနန္ဒာ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဘဂဝါ, အတ္ထိ မေ ဘတ္တပစ္စာသာ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, ဝိကပ္ပေတွာ ဂဏှာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိကပ္ပေတွာ [ဘတ္တပစ္စာသံ ဝိကပ္ပေတွာ (သျာ။)] ပရမ္ပရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝိကပ္ပေတဗ္ဗံ – ‘မယှံ ဘတ္တပစ္စာသံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဒမ္မီ’’’တိ။
မြန်֍ ၂၂၇။ ပရမ္ပရဘောဇနံ နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတော, တံ ဌပေတွာ အညံ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ, ဧတံ ပရမ္ပရဘောဇနံ နာမ။
အညတြ သမယာတိ ဌပေတွာ သမယံ။
ဂိလာနသမယော နာမ န သက္ကောတိ ဧကာသနေ နိသိန္နော ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ‘‘ဂိလာနသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
စီဝရဒါနသမယော နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စ မာသာ။ ‘‘စီဝရဒါနသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
စီဝရကာရသမယော နာမ စီဝရေ ကယိရမာနေ။ ‘‘စီဝရကာရသမယော’’တိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။
‘‘အညတြ သမယာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၀၆။)
မြန်֍ ၂၂၈။ ပရမ္ပရဘောဇနေ ပရမ္ပရဘောဇနသညီ, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရမ္ပရဘောဇနေ ဝေမတိကော, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရမ္ပရဘောဇနေ နပရမ္ပရဘောဇနသညီ, အညတြ သမယာ, ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နပရမ္ပရဘောဇနေ ပရမ္ပရဘောဇနသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နပရမ္ပရဘောဇနေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နပရမ္ပရဘောဇနေ နပရမ္ပရဘောဇနသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၂၉။ အနာပတ္တိ သမယေ, ဝိကပ္ပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ဒွေ တယော နိမန္တနေ ဧကတော ဘုဉ္ဇတိ, နိမန္တနပဋိပါဋိယာ ဘုဉ္ဇတိ, သကလေန ဂါမေန နိမန္တိတော တသ္မိံ ဂါမေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဘုဉ္ဇတိ, သကလေန ပူဂေန နိမန္တိတော တသ္မိံ ပူဂေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဘုဉ္ဇတိ, နိမန္တိယမာနော ဘိက္ခံ ဂဟေဿာမီတိ ဘဏတိ, နိစ္စဘတ္တေ, သလာကဘတ္တေ, ပက္ခိကေ, ဥပေါသထိကေ, ပါဋိပဒိကေ, ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပရမ္ပရဘောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
၄။ ကာဏမာတုသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၃၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ သဒ္ဓါ ဟောတိ ပသန္နာ။ ကာဏာ ဂါမကေ အညတရဿ ပုရိသဿ ဒိန္နာ ဟောတိ။ အထ ခေါ ကာဏာ မာတုဃရံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ ကာဏာယ သာမိကော ကာဏာယ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အာဂစ္ဆတု ကာဏာ, ဣစ္ဆာမိ ကာဏာယ အာဂတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ ‘‘ကိသ္မိံ ဝိယ ရိတ္တဟတ္ထံ ဂန္တု’’န္တိ ပူဝံ [ပူပံ (ဏွာဒိမောဂ္ဂလ္လာနေ)] ပစိ။ ပက္ကေ ပူဝေ အညတရော ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု ကာဏမာတာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ တဿ ဘိက္ခုနော ပူဝံ ဒါပေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ ပူဝံ ဒါပေသိ။ သောပိ နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ
(ဝိ၊၂၊၁၀၇။)
ပူဝံ ဒါပေသိ။ ယထာပဋိယတ္တံ ပူဝံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ကာဏာယ သာမိကော ကာဏာယ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အာဂစ္ဆတု ကာဏာ, ဣစ္ဆာမိ ကာဏာယ အာဂတ’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ ‘‘ကိသ္မိံ ဝိယ ရိတ္တဟတ္တံ ဂန္တု’’န္တိ ပူဝံ ပစိ။ ပက္ကေ ပူဝေ အညတရော ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု ကာဏမာတာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ တဿ ဘိက္ခုနော ပူဝံ ဒါပေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ ပူဝံ ဒါပေသိ။ သောပိ နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ ပူဝံ ဒါပေသိ။ ယထာပဋိယတ္တံ ပူဝံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ကာဏာယ သာမိကော ကာဏာယ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အာဂစ္ဆတု ကာဏာ, ဣစ္ဆာမိ ကာဏာယ အာဂတံ။ သစေ ကာဏာ နာဂစ္ဆိဿတိ, အဟံ အညံ ပဇာပတိံ အာနေဿာမီ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ ကိသ္မိံ ဝိယ ရိတ္တဟတ္ထံ ဂန္တုန္တိ ပူဝံ ပစိ။ ပက္ကေ ပူဝေ အညတရော ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု ကာဏမာတာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ တဿ ဘိက္ခုနော ပူဝံ ဒါပေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ ပူဝံ ဒါပေသိ။ သောပိ နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ ပူဝံ ဒါပေသိ။ ယထာပဋိယတ္တံ ပူဝံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ အထ ခေါ ကာဏာယ သာမိကော အညံ ပဇာပတိံ အာနေသိ။
အဿောသိ ခေါ ကာဏာ – ‘‘တေန ကိရ ပုရိသေန အညာ ပဇာပတိ အာနီတာ’’တိ။ သာ ရောဒန္တီ အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကာဏမာတာယ ဥပါသိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကာဏမာတရံ ဥပါသိကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿာယံ ကာဏာ ရောဒတီ’’တိ? အထ ခေါ ကာဏမာတာ ဥပါသိကာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ကာဏမာတရံ ဥပါသိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
မြန်֍ ၂၃၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော သတ္ထော ရာဇဂဟာ ပဋိယာလောကံ ဂန္တုကာမော ဟောတိ။ အညတရော ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု တံ သတ္ထံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အညတရော ဥပါသကော တဿ ဘိက္ခုနော
(ဝိ၊၂၊၁၀၈။)
သတ္တုံ ဒါပေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ သတ္တုံ ဒါပေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ။ တဿပိ သတ္တုံ ဒါပေသိ။ ယထာပဋိယတ္တံ ပါထေယျံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဇ္ဇဏှော, အယျာ, အာဂမေထ, ယထာပဋိယတ္တံ ပါထေယျံ အယျာနံ ဒိန္နံ။ ပါထေယျံ ပဋိယာဒေဿာမီ’’တိ။ ‘‘နာယျော [နာယျ (သျာ။)] သက္ကာ အာဂမေတုံ, ပယာတော သတ္ထော’’တိ အဂမံသု။ အထ ခေါ တဿ ဥပါသကဿ ပါထေယျံ ပဋိယာဒေတွာ ပစ္ဆာ ဂစ္ဆန္တဿ စောရာ အစ္ဆိန္ဒိံသု။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တိ! အယံ ဣမေသံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ဂစ္ဆန္တော စောရေဟိ အစ္ဆိန္နော’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ, သံဃဖာသုတာယ…ပေ… ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၃၂။ ‘‘ဘိက္ခုံ ပနေဝ ကုလံ ဥပဂတံ ပူဝေဟိ ဝါ မန္ထေဟိ ဝါ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျ, အာကင်္ခမာနေန ဘိက္ခုနာ ဒွတ္တိပတ္တပူရာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ တတော စေ ဥတ္တရိ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ ပါစိတ္တိယံ။ ဒွတ္တိပတ္တပူရေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တတော နီဟရိတွာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဘဇိတဗ္ဗံ။ အယံ တတ္ထ သာမီစီ’’တိ။
မြန်֍ ၂၃၃။ ဘိက္ခုံ ပနေဝ ကုလံ ဥပဂတန္တိ ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။
ဥပဂတန္တိ တတ္ထ ဂတံ။
ပူဝံ နာမ ယံကိဉ္စိ ပဟေဏကတ္ထာယ ပဋိယတ္တံ။
မန္ထံ နာမ ယံကိဉ္စိ ပါထေယျတ္ထာယ ပဋိယတ္တံ။
အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျာတိ ယာဝတကံ ဣစ္ဆသိ တာဝတကံ ဂဏှာဟီတိ။
အာကင်္ခမာနေနာတိ ဣစ္ဆမာနေန။
ဒွတ္တိပတ္တပူရာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာတိ ဒွေတယော ပတ္တပူရာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။
(ဝိ၊၂၊၁၀၉။)
တတောစေ ဥတ္တရိ ပဋိဂဏှေယျာတိ တတုတ္တရိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဒွတ္တိပတ္တပူရေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တတော နိက္ခမန္တေန ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘‘အမုတြ မယာ ဒွတ္တိပတ္တပူရာ ပဋိဂ္ဂဟိတာ, မာ ခေါ တတ္ထ ပဋိဂ္ဂဏှီ’’တိ။ သစေ ပဿိတွာ န အာစိက္ခတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သစေ အာစိက္ခိတေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
တတောနီဟရိတွာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဘဇိတဗ္ဗန္တိ ပဋိက္ကမနံ နီဟရိတွာ သံဝိဘဇိတဗ္ဗံ။
အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ အယံ တတ္ထ အနုဓမ္မတာ။
မြန်֍ ၂၃၄။ အတိရေကဒွတ္တိပတ္တပူရေ အတိရေကသညီ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွတ္တိပတ္တပူရေ ဝေမတိကော ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွတ္တိပတ္တပူရေ ဦနကသညီ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဦနကဒွတ္တိပတ္တပူရေ အတိရေကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွတ္တိပတ္တပူရေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွတ္တိပတ္တပူရေ ဦနကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၃၅။ အနာပတ္တိ ဒွတ္တိပတ္တပူရေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဦနကဒွတ္တိပတ္တပူရေ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, န ပဟေဏကတ္ထာယ န ပါထေယျတ္ထာယ ပဋိယတ္တံ ဒေန္တိ, ပဟေဏကတ္ထာယ ဝါ ပါထေယျတ္ထာယ ဝါ ပဋိယတ္တသေသကံ ဒေန္တိ, ဂမနေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေ ဒေန္တိ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ကာဏမာတုသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ ပဌမပဝါရဏာသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၃၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဗြာဟ္မဏော ဘိက္ခူ နိမန္တေတွာ ဘောဇေသိ။ ဘိက္ခူ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ
(ဝိ၊၂၊၁၁၀။)
ဉာတိကုလာနိ ဂန္တွာ ဧကစ္စေ ဘုဉ္ဇိံသု ဧကစ္စေ ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ အဂမံသု။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ပဋိဝိဿကေ [ပဋိဝိသကေ (ယောဇနာ)] ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘိက္ခူ မယာ အယျာ သန္တပ္ပိတာ။ ဧထ, တုမှေပိ သန္တပ္ပေဿာမီ’’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ တွံ, အယျော [အယျ (သျာ။)], အမှေ သန္တပ္ပေဿသိ? ယေပိ တယာ နိမန္တိတာ တေပိ အမှာကံ ဃရာနိ အာဂန္တွာ ဧကစ္စေ ဘုဉ္ဇိံသု ဧကစ္စေ ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ အဂမံသူ’’တိ!
အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ အမှာကံ ဃရေ ဘုဉ္ဇိတွာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! န စာဟံ ပဋိဗလော ယာဝဒတ္ထံ ဒါတု’’န္တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၃၇။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဏီတေ ပိဏ္ဍပါတေ နီဟရန္တိ။ ဂိလာနာ န စိတ္တရူပံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခူ ဆဋ္ဋေန္တိ။ အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကာကောရဝသဒ္ဒံ။ သုတွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒေါ မဟာသဒ္ဒေါ ကာကောရဝသဒ္ဒေါ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘ဘုဉ္ဇေယျုံ ပနာနန္ဒ, ဘိက္ခူ ဂိလာနာတိရိတ္တ’’န္တိ။ ‘‘န ဘုဉ္ဇေယျုံ, ဘဂဝါ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနဿ စ အဂိလာနဿ စ အတိရိတ္တံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, အတိရိတ္တံ ကာတဗ္ဗံ – ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၁၁။)
မြန်֍ ၂၃၈။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော အနတိရိတ္တံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၃၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘုတ္တာဝီ နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ ဘုတ္တံ ဟောတိ။
ပဝါရိတော နာမ အသနံ ပညာယတိ, ဘောဇနံ ပညာယတိ, ဟတ္ထပါသေ ဌိတော အဘိဟရတိ, ပဋိက္ခေပေါ ပညာယတိ။
အနတိရိတ္တံ နာမ အကပ္ပိယကတံ ဟောတိ, အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကတံ ဟောတိ, အနုစ္စာရိတကတံ ဟောတိ, အဟတ္ထပါသေ ကတံ ဟောတိ, အဘုတ္တာဝိနာ ကတံ ဟောတိ, ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အာသနာ ဝုဋ္ဌိတေန ကတံ ဟောတိ, ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗန္တိ အဝုတ္တံ ဟောတိ, န ဂိလာနာတိရိတ္တံ ဟောတိ’’ – ဧတံ အနတိရိတ္တံ နာမ။
အတိရိတ္တံ နာမ ကပ္ပိယကတံ ဟောတိ, ပဋိဂ္ဂဟိတကတံ ဟောတိ, ဥစ္စာရိတကတံ ဟောတိ, ဟတ္ထပါသေ ကတံ ဟောတိ, ဘုတ္တာဝိနာ ကတံ ဟောတိ, ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အာသနာ အဝုဋ္ဌိတေန ကတံ ဟောတိ, ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ, ဂိလာနာတိရိတ္တံ ဟောတိ – ဧတံ အတိရိတ္တံ နာမ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၄၀။ အနတိရိတ္တေ အနတိရိတ္တသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနတိရိတ္တေ ဝေမတိကော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနတိရိတ္တေ အတိရိတ္တသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၁၂။)
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိရိတ္တေ အနတိရိတ္တသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိရိတ္တေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိရိတ္တေ အတိရိတ္တသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၄၁။ အနာပတ္တိ အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ‘‘အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အညဿတ္ထာယ ဟရန္တော ဂစ္ဆတိ, ဂိလာနဿ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမပဝါရဏာသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဒုတိယပဝါရဏာသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၄၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ဘိက္ခူ ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ ဧကော ဘိက္ခု အနာစာရံ အာစရတိ။ ဒုတိယော ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာဝုသော, ဧဝရူပမကာသိ, နေတံ ကပ္ပတီ’’တိ။ သော တသ္မိံ ဥပနန္ဓိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရဿ ပူဂဿ သံဃဘတ္တံ ဟောတိ။ ဒုတိယော ဘိက္ခု ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော ဟောတိ။ ဥပနဒ္ဓေါ [ဥပနန္ဓော (က။)] ဘိက္ခု ဉာတိကုလံ ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘုဉ္ဇာဟိ, အာဝုသော’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော, ပရိပုဏ္ဏောမှီ’’တိ။ ‘‘သုန္ဒရော, အာဝုသော, ပိဏ္ဍပါတော, ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တေန ဘိက္ခုနာ နိပ္ပီဠိယမာနော တံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိ။ ဥပနဒ္ဓေါ ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တွမ္ပိ [တွံ ဟိ (သျာ။)] နာမ, အာဝုသော, မံ ဝတ္တဗ္ဗံ မညသိ ယံ တွံ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော အနတိရိတ္တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ။ ‘‘နနု, အာဝုသော, အာစိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘နနု, အာဝုသော, ပုစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ။
အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ
(ဝိ၊၂၊၁၁၃။)
ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ ဘုတ္တာဝိံ ပဝါရိတံ အနတိရိတ္တေန ဘောဇနေန အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေဿတီ’’ တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခုံ ဘုတ္တာဝိံ ပဝါရိတံ အနတိရိတ္တေန ဘောဇနေန အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခုံ ဘုတ္တာဝိံ ပဝါရိတံ အနတိရိတ္တေန ဘောဇနေန အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၄၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ ဘုတ္တာဝိံ ပဝါရိတံ အနတိရိတ္တေန ခါဒနီယေန ဝါ ဘောဇနီယေန ဝါ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျ – ‘ဟန္ဒ, ဘိက္ခု, ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’တိ, ဇာနံ အာသာဒနာပေက္ခော, ဘုတ္တသ္မိံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၄၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘုတ္တာဝီ နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ, အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ ဘုတ္တံ ဟောတိ။
ပဝါရိတော နာမ အသနံ ပညာယတိ, ဘောဇနံ ပညာယတိ, ဟတ္ထပါသေ ဌိတော အဘိဟရတိ, ပဋိက္ခေပေါ ပညာယတိ။
အနတိရိတ္တံ နာမ အကပ္ပိယကတံ ဟောတိ, အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကတံ ဟောတိ, အနုစ္စာရိတကတံ ဟောတိ, အဟတ္ထပါသေ ကတံ ဟောတိ, အဘုတ္တာဝိနာ ကတံ ဟောတိ, ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အာသနာ ဝုဋ္ဌိတေန ကတံ ဟောတိ, ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ အဝုတ္တံ ဟောတိ, န ဂိလာနာတိရိတ္တံ ဟောတိ – ဧတံ အနတိရိတ္တံ နာမ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျာတိ ယာဝတကံ ဣစ္ဆသိ တာဝတကံ ဂဏှာဟီတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၁၄။)
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
အာသာဒနာပေက္ခောတိ ‘‘ဣမိနာ ဣမံ စောဒေဿာမိ သာရေဿာမိ ပဋိစောဒေဿာမိ ပဋိသာရေဿာမိ မင်္ကု ကရိဿာမီ’’တိ အဘိဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿ ဝစနေန ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဘောဇနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၄၅။ ပဝါရိတေ ပဝါရိတသညီ အနတိရိတ္တေန ခါဒနီယေန ဝါ ဘောဇနီယေန ဝါ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပဝါရိတေ ဝေမတိကော အနတိရိတ္တေန ခါဒနီယေန ဝါ ဘောဇနီယေန ဝါ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဝါရိတေ အပ္ပဝါရိတသညီ အနတိရိတ္တေန ခါဒနီယေန ဝါ ဘောဇနီယေန ဝါ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေတိ, အနာပတ္တိ။ ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ အဘိဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿ ဝစနေန ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပဝါရိတေ ပဝါရိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပဝါရိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပဝါရိတေ အပ္ပဝါရိတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၄၆။ အနာပတ္တိ အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဒေတိ, ‘‘အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဒေတိ, အညဿတ္ထာယ ဟရန္တော ဂစ္ဆာဟီတိ ဒေတိ, ဂိလာနဿ သေသကံ ဒေတိ, ‘‘ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယပဝါရဏာသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၄၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟေ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇော ဟောတိ။ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇံ ဒဿနာယ အဂမံသု။ မနုဿာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ နဟာပေတွာ ဝိလိမ္ပေတွာ ဘောဇေတွာ
(ဝိ၊၂၊၁၁၅။)
ခါဒနီယံ အဒံသု။ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ခါဒနီယံ အာဒါယ အာရာမံ ဂန္တွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဂဏှာထာဝုသော, ခါဒနီယံ ခါဒထာ’’တိ။ ‘‘ကုတော တုမှေဟိ, အာဝုသော, ခါဒနီယံ လဒ္ဓ’’န္တိ? သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘ကိံ ပန တုမှေ, အာဝုသော, ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၄၈။ ယောပန ဘိက္ခု ဝိကာလေ ခါဒနီယံဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၄၉။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဝိကာလော နာမ မဇ္ဈနှိကေ ဝီတိဝတ္တေ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၅၀။ ဝိကာလေ ဝိကာလသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဝိကာလေ ဝေမတိကော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၁၆။)
ဝိကာလေ ကာလသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ ဝိကာလသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ ကာလသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၅၁။ အနာပတ္တိ ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ သန္နိဓိကာရကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၅၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဥပဇ္ဈာယော အာယသ္မာ ဗေလဋ္ဌသီသော [ဗေလဋ္ဌိသီသော (သီ။) ဝေဠဋ္ဌသီသော (သျာ။)] အရညေ ဝိဟရတိ။ သော ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ သုက္ခကုရံ အာရာမံ ဟရိတွာ သုက္ခာပေတွာ နိက္ခိပတိ။ ယဒါ အာဟာရေန အတ္ထော ဟောတိ, တဒါ ဥဒကေန တေမေတွာ တေမေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, စိရေန ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဗေလဋ္ဌသီသံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အာဝုသော, စိရေန ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသသီ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ ဗေလဋ္ဌသီသော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, အာဝုသော, သန္နိဓိကာရကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဗေလဋ္ဌသီသော သန္နိဓိကာရကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဗေလဋ္ဌသီသ, သန္နိဓိကာရကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, ဗေလဋ္ဌသီသ, သန္နိဓိကာရကံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိဿသိ! နေတံ, ဗေလဋ္ဌသီသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၅၃။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု သန္နိဓိကာရကံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၁၇။)
မြန်֍ ၂၅၄။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သန္နိဓိကာရကံ နာမ အဇ္ဇ ပဋိဂ္ဂဟိတံ အပရဇ္ဇု ခါဒိတံ ဟောတိ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၅၅။ သန္နိဓိကာရကေ သန္နိဓိကာရကသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သန္နိဓိကာရကေ ဝေမတိကော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သန္နိဓိကာရကေ အသန္နိဓိကာရကသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသန္နိဓိကာရကေ သန္နိဓိကာရကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသန္နိဓိကာရကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသန္နိဓိကာရကေ အသန္နိဓိကာရကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၅၆။ အနာပတ္တိ ယာဝကာလိကံ ယာဝကာလေ နိဒဟိတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ယာမကာလိကံ ယာမေ နိဒဟိတွာ ဘုဉ္ဇတိ, သတ္တာဟကာလိကံ သတ္တာဟံ နိဒဟိတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သန္နိဓိကာရကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၁၁၈။)
၉။ ပဏီတဘောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၅၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န မနာပံ, ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ!! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ …ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ …ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ ပဏီတဘောဇနာနိ, သေယျထိဒံ – သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ မစ္ဆော မံသံ ခီရံ ဒဓိ။ ယော ပန ဘိက္ခု ဧဝရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၅၈။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကာ ဘိက္ခူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စာဝုသော ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အာဝုသော, ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇာမ, တေန နော ဖာသု ဟောတိ၊ ဣဒါနိ ပန ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဝိညာပေမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၁၉။)
မြန်֍ ၂၅၉။ ‘‘ယာနိခေါ ပန တာနိ ပဏီတဘောဇနာနိ, သေယျထိဒံ – သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ မစ္ဆော မံသံ ခီရံ ဒဓိ။ ယော ပန ဘိက္ခု ဧဝရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနိ အဂိလာနော အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၆၀။ ယာနိ ခေါ ပန တာနိ ပဏီတဘောဇနာနီတိ သပ္ပိ နာမ ဂေါသပ္ပိ ဝါ အဇိကာသပ္ပိ ဝါ မဟိံသသပ္ပိ ဝါ, ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ တေသံ သပ္ပိ။
နဝနီတံ နာမ တေသညေဝ နဝနီတံ။
တေလံ နာမ တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍတေလံ ဝသာတေလံ။
ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမှာ နိဗ္ဗတ္တံ။
မစ္ဆော နာမ ဥဒကော [ဥဒကစရော (သျာ။ က။)] ဝုစ္စတိ။
မံသံ နာမ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ, တေသံ မံသံ။
ခီရံ နာမ ဂေါခီရံ ဝါ အဇိကာခီရံ ဝါ မဟိံသခီရံ ဝါ, ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ, တေသံ ခီရံ။
ဒဓိ နာမ တေသညေဝ ဒဓိ။
ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဧဝရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနီတိ တထာရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနိ။
အဂိလာနော နာမ ယဿ ဝိနာ ပဏီတဘောဇနာနိ ဖာသု ဟောတိ။
ဂိလာနော နာမ ယဿ ဝိနာ ပဏီတဘောဇနာနိ န ဖာသု ဟောတိ။
အဂိလာနော အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ [ပယောဂေ ပယောဂေ (က။)] ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ‘‘ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၆၁။ အဂိလာနော အဂိလာနသညီ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော
(ဝိ၊၂၊၁၂၀။)
ဝေမတိကော ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော ဂိလာနသညီ ပဏီတဘောဇနာနိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဂိလာနော အဂိလာနသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဂိလာနသညီ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၆၂။ အနာပတ္တိ ဂိလာနဿ, ဂိလာနော ဟုတွာ ဝိညာပေတွာ အဂိလာနော ဘုဉ္ဇတိ, ဂိလာနဿ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ အညဿတ္ထာယ အတ္တနော ဓနေန, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဏီတဘောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ဒန္တပေါနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၆၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သဗ္ဗပံသုကူလိကော သုသာနေ ဝိဟရတိ။ သော မနုဿေဟိ ဒိယျမာနံ န ဣစ္ဆတိ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ, သုသာနေပိ ရုက္ခမူလေပိ ဥမ္မာရေပိ အယျဝေါသာဋိတကာနိ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ [ဘုဉ္ဇတိ (သျာ။)]။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယံ ဘိက္ခု အမှာကံ အယျဝေါသာဋိတကာနိ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿတိ! ထေရောယံ ဘိက္ခု ဝဌရော မနုဿမံသံ မညေ ခါဒတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟရသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟရိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယောပန ဘိက္ခု အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၂၁။)
မြန်֍ ၂၆၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဥဒကဒန္တပေါနေ [ဥဒကဒန္တပေါဏေ (သျာ။ က။)] ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကဒန္တပေါနံ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၆၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟရေယျ, အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၆၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အဒိန္နံ နာမ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကံ ဝုစ္စတိ။
ဒိန္နံ နာမ ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ နိဿဂ္ဂိယေန ဝါ ဒေန္တေ ဟတ္ထပါသေ ဌိတော ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဧတံ ဒိန္နံ နာမ။
အာဟာရော နာမ ဥဒကဒန္တပေါနံ ဌပေတွာ ယံကိဉ္စိ အဇ္ဈောဟရဏီယံ, ဧသော အာဟာရော နာမ။
အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာတိ ဌပေတွာ ဥဒကဒန္တပေါနံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၆၇။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကေ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကသညီ အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကေ ဝေမတိကော အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကေ ပဋိဂ္ဂဟိတကသညီ အဒိန္နံ မုခဒွါရံ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပဋိဂ္ဂဟိတကေ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိဂ္ဂဟိတကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိဂ္ဂဟိတကေ ပဋိဂ္ဂဟိတကသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၂၂။)
မြန်֍ ၂၆၈။ အနာပတ္တိ ဥဒကဒန္တပေါနေ, စတ္တာရိ မဟာဝိကတာနိ သတိ ပစ္စယေ အသတိ ကပ္ပိယကာရကေ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒန္တပေါနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
ဘောဇနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပိဏ္ဍော ဂဏံ ပရံ ပူဝံ, ဒွေ စ ဝုတ္တာ ပဝါရဏာ၊
ဝိကာလေ သန္နိဓီ ခီရံ, ဒန္တပေါနေန တေ ဒသာတိ။
၅။ အစေလကဝဂ္ဂေါ
၁။ အစေလကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၆၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃဿ ခါဒနီယံ ဥဿန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, ဝိဃာသာဒါနံ ပူဝံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဝိဃာသာဒေ ပဋိပါဋိယာ နိသီဒါပေတွာ ဧကေကံ ပူဝံ ဒေန္တော အညတရိဿာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဧကံ မညမာနော ဒွေ ပူဝေ အဒါသိ။ သာမန္တာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယော တံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဇာရော တေ ဧသော သမဏော’’တိ။ ‘‘န မေ သော သမဏော ဇာရော, ဧကံ မညမာနော ဒွေ ပူဝေ အဒါသီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧကေကံ ပူဝံ ဒေန္တော တဿာယေဝ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဧကံ မညမာနော ဒွေ ပူဝေ အဒါသိ။ သာမန္တာ ပရိဗ္ဗာဇိကာယော တံ ပရိဗ္ဗာဇိကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဇာရော တေ ဧသော သမဏော’’တိ။ ‘‘န မေ သော သမဏော ဇာရော, ဧကံ မညမာနော ဒွေ ပူဝေ အဒါသီ’’တိ။ ‘‘ဇာရော န ဇာရော’’တိ ဘဏ္ဍိံသု။ အညတရောပိ အာဇီဝကော ပရိဝေသနံ အဂမာသိ။ အညတရော ဘိက္ခု ပဟူတေန သပ္ပိနာ ဩဒနံ မဒ္ဒိတွာ တဿ အာဇီဝကဿ မဟန္တံ ပိဏ္ဍံ အဒါသိ။ အထ ခေါ သော အာဇီဝကော တံ ပိဏ္ဍံ အာဒါယ အဂမာသိ။ အညတရော အာဇီဝကော တံ အာဇီဝကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကုတော တယာ, အာဝုသော, ပိဏ္ဍော လဒ္ဓေါ’’တိ?
(ဝိ၊၂၊၁၂၃။)
‘‘တဿာဝုသော, သမဏဿ ဂေါတမဿ မုဏ္ဍဂဟပတိကဿ ပရိဝေသနာယ လဒ္ဓေါ’’တိ။
အဿောသုံ ခေါ ဥပါသကာ တေသံ အာဇီဝကာနံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ တေ ဥပါသကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဥပါသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣမေ, ဘန္တေ, တိတ္ထိယာ အဝဏ္ဏကာမာ ဗုဒ္ဓဿ အဝဏ္ဏကာမာ ဓမ္မဿ အဝဏ္ဏကာမာ သံဃဿ။ သာဓု, ဘန္တေ, အယျာ တိတ္ထိယာနံ သဟတ္ထာ န ဒဒေယျု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဥပါသကေ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ တေ ဥပါသကာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ, သံဃဖာသုတာယ …ပေ… သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ, ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၇၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အစေလကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဝါ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၇၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အစေလကော နာမ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော နဂ္ဂေါ။
ပရိဗ္ဗာဇကော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ သာမဏေရဉ္စ ဌပေတွာ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော။
ပရိဗ္ဗာဇိကာ နာမ ဘိက္ခုနိဉ္စ သိက္ခမာနဉ္စ သာမဏေရိဉ္စ ဌပေတွာ ယာ ကာစိ ပရိဗ္ဗာဇိကသမာပန္နာ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဥဒကဒန္တပေါနံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
(ဝိ၊၂၊၁၂၄။)
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
ဒဒေယျာတိ ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ နိဿဂ္ဂိယေန ဝါ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၇၂။ တိတ္ထိယေ တိတ္ထိယသညီ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တိတ္ထိယေ ဝေမတိကော သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တိတ္ထိယေ အတိတ္ထိယသညီ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥဒကဒန္တပေါနံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိတ္ထိယေ တိတ္ထိယသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိတ္ထိယေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိတ္ထိယေ အတိတ္ထိယသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၇၃။ အနာပတ္တိ ဒါပေတိ န ဒေတိ, ဥပနိက္ခိပိတွာ ဒေတိ, ဗာဟိရာလေပံ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အစေလကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ ဥယျောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၇၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဘာတုနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’’တိ။ တဿ အဒါပေတွာ ဥယျောဇေသိ – ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော, န မေ တယာ သဒ္ဓိံ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတိ, ဧကကဿ မေ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ, ပဋိက္ကမနေပိ ဘတ္တဝိဿဂ္ဂံ န သမ္ဘာဝေသိ, ဆိန္နဘတ္တော အဟောသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဘိက္ခုံ – ‘ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’တိ တဿ
(ဝိ၊၂၊၁၂၅။)
အဒါပေတွာ ဥယျောဇေဿတီ’’တိ …ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, ဘိက္ခုံ – ‘‘ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’’တိ တဿ အဒါပေတွာ ဥယျောဇေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခုံ – ‘‘ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’’တိ တဿ အဒါပေတွာ ဥယျောဇေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၇၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ – ‘‘ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’တိ တဿ ဒါပေတွာ ဝါ အဒါပေတွာ ဝါ ဥယျောဇေယျ – ‘ဂစ္ဆာဝုသော, န မေ တယာ သဒ္ဓိံ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတိ, ဧကကဿ မေ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတီ’တိ, ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၇၆။ ယော ပနာတိ ယော, ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုန္တိ အညံ ဘိက္ခုံ။
ဧဟာဝုသော, ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါတိ ဂါမောပိ နိဂမောပိ နဂရမ္ပိ, ဂါမော စေဝ နိဂမော စ။
တဿ ဒါပေတွာတိ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒါပေတွာ။
အဒါပေတွာတိ န ကိဉ္စိ ဒါပေတွာ။
ဥယျောဇေယျာတိ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဟသိတုကာမော ကီဠိတုကာမော ရဟော နိသီဒိတုကာမော အနာစာရံ အာစရိတုကာမော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော, န မေ တယာ သဒ္ဓိံ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတိ, ဧကကဿ မေ ကထာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဖာသု ဟောတီ’’တိ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝါ သဝနူပစာရံ ဝါ ဝိဇဟန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဝိဇဟိတေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညန္တိ န အညော ကောစိ ပစ္စယော ဟောတိ ဥယျောဇေတုံ။
(ဝိ၊၂၊၁၂၆။)
မြန်֍ ၂၇၇။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ကလိသာသနံ အာရောပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကလိသာသနံ အာရောပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၂၇၈။ အနာပတ္တိ ‘‘ဥဘော ဧကတော န ယာပေဿာမာ’’တိ ဥယျောဇေတိ, ‘‘မဟဂ္ဃံ ဘဏ္ဍံ ပဿိတွာ လောဘဓမ္မံ ဥပ္ပါဒေဿတီ’’တိ ဥယျောဇေတိ, ‘‘မာတုဂါမံ ပဿိတွာ အနဘိရတိံ ဥပ္ပါဒေဿတီ’’တိ ဥယျောဇေတိ, ‘‘ဂိလာနဿ ဝါ ဩဟိယျကဿ ဝါ ဝိဟာရပါလဿ ဝါ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ နီဟရာ’’တိ ဥယျောဇေတိ, န အနာစာရံ အာစရိတုကာမော, သတိ ကရဏီယေ ဥယျောဇေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥယျောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ သဘောဇနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၇၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဟာယကဿ ဃရံ ဂန္တွာ တဿ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ သယနိဃရေ [သယနီဃရေ (သျာ။)] နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ယေနာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော ပဇာပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒဒေဟာယျဿ ဘိက္ခ’’န္တိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ အာယသ္မတော ဥပနန္ဒဿ သကျပုတ္တဿ ဘိက္ခံ အဒါသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘန္တေ, ယတော အယျဿ ဘိက္ခာ ဒိန္နာ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ သလ္လက္ခေတွာ – ‘‘ပရိယုဋ္ဌိတော အယံ ပုရိသော’’တိ, အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ
(ဝိ၊၂၊၁၂၇။)
ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိသီဒထ, ဘန္တေ, မာ အဂမိတ္ထာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော ပုရိသော…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘန္တေ, ယတော အယျဿ ဘိက္ခာ ဒိန္နာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သာ ဣတ္ထီ အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိသီဒထ, ဘန္တေ, မာ အဂမိတ္ထာ’’တိ။
အထ ခေါ သော ပုရိသော နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေသိ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, အယျော ဥပနန္ဒော မယှံ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ သယနိဃရေ နိသိန္နော။ သော မယာ ဥယျောဇီယမာနော န ဣစ္ဆတိ ဂန္တုံ။ ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၈၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၈၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သဘောဇနံ နာမ ကုလံ ဣတ္ထီ စေဝ ဟောတိ ပုရိသော စ, ဣတ္ထီ စ ပုရိသော စ ဥဘော အနိက္ခန္တာ ဟောန္တိ, ဥဘော အဝီတရာဂါ။
အနုပခဇ္ဇာတိ အနုပဝိသိတွာ။
နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျာတိ မဟလ္လကေ ဃရေ ပိဋ္ဌသံဃာဋဿ [ပိဋ္ဌိသံဃာဋဿ (သျာ။)] ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ခုဒ္ဒကေ ဃရေ ပိဋ္ဌိဝံသံ အတိက္ကမိတွာ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၈၂။ သယနိဃရေ သယနိဃရသညီ သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သယနိဃရေ ဝေမတိကော သဘောဇနေ
(ဝိ၊၂၊၁၂၈။)
ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သယနိဃရေ နသယနိဃရသညီ သဘောဇနေ ကုလေ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နသယနိဃရေ သယနိဃရသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နသယနိဃရေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နသယနိဃရေ နသယနိဃရသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၈၃။ အနာပတ္တိ မဟလ္လကေ ဃရေ ပိဋ္ဌသံဃာဋဿ ဟတ္ထပါသံ အဝိဇဟိတွာ နိသီဒတိ, ခုဒ္ဒကေ ဃရေ ပိဋ္ဌိဝံသံ အနတိက္ကမိတွာ နိသီဒတိ, ဘိက္ခု ဒုတိယော ဟောတိ, ဥဘော နိက္ခန္တာ ဟောန္တိ, ဥဘော ဝီတရာဂါ, နသယနိဃရေ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သဘောဇနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
၄။ ရဟောပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဟာယကဿ ဃရံ ဂန္တွာ တဿ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျော ဥပနန္ဒော မယှံ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ ပုရိသဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၂၉။)
မြန်֍ ၂၈၅။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၈၆။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ, န ယက္ခီ န ပေတီ န တိရစ္ဆာနဂတာ, အန္တမသော တဒဟုဇာတာပိ ဒါရိကာ, ပဂေဝ မဟတ္တရီ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။
[ပါစိ။ ၂၀၀,၂၉၁၊ ပါရာ။ ၄၄၅,၄၅၄]ရဟော နာမ စက္ခုဿ ရဟော သောတဿ ရဟော။ စက္ခုဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ အက္ခိံ ဝါ နိခဏီယမာနေ ဘမုကံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ သီသံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ ပဿိတုံ။ သောတဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ ပကတိကထာ သောတုံ။
[ပါရာ။ ၄၄၅]ပဋိစ္ဆန္နံ နာမ အာသနံ ကုဋ္ဋေန [ကုဍ္ဍေန (သီ။ သျာ။)] ဝါ ကဝါဋေန ဝါ ကိလဉ္ဇေန ဝါ သာဏိပါကာရေန ဝါ ရုက္ခေန ဝါ ထမ္ဘေန ဝါ ကောတ္ထဠိယာ [ကောဋ္ဌဠိယာ (သီ။ သျာ။) ကောတ္ထဠိကာယ (က။)] ဝါ, ယေန ကေနစိ ပဋိစ္ဆန္နံ ဟောတိ။
နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျာတိ မာတုဂါမေ နိသိန္နေ ဘိက္ခု ဥပနိသိန္နော ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နော ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိသိန္နေ မာတုဂါမော ဥပနိသိန္နော ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နော ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိသိန္နာ ဟောန္တိ ဥဘော ဝါ နိပန္နာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၈၇။ မာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ ဝေမတိကော ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ယက္ခိယာ ဝါ ပေတိယာ ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတာယ ဝါ မနုဿဝိဂ္ဂဟိတ္ထိယာ ဝါ သဒ္ဓိံ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၃၀။)
မြန်֍ ၂၈၈။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ပုရိသော ဒုတိယော ဟောတိ, တိဋ္ဌတိ န နိသီဒတိ, အရဟောပေက္ခော, အညဝိဟိတော နိသီဒတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ရဟောပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၈၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဟာယကဿ ဃရံ ဂန္တွာ တဿ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျော ဥပနန္ဒော မယှံ ပဇာပတိယာ သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ ပုရိသဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပါသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၉၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၂၉၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ, န ယက္ခီ န ပေတီ န တိရစ္ဆာနဂတာ, ဝိညူ ပဋိဗလာ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လံ အာဇာနိတုံ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။
ဧကောဧကာယာတိ ဘိက္ခု စေဝ ဟောတိ မာတုဂါမော စ။
[ပါစိ။ ၂၀၀,၂၈၆၊ ပါရာ။ ၄၄၅,၄၅၄]
(ဝိ၊၂၊၁၃၁။)
ရဟော နာမ စက္ခုဿ ရဟော, သောတဿ ရဟော။ စက္ခုဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ အက္ခိံ ဝါ နိခဏီယမာနေ ဘမုကံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ သီသံ ဝါ ဥက္ခိပီယမာနေ ပဿိတုံ။ သောတဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ ပကတိကထာ သောတုံ။
နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျာတိ မာတုဂါမေ နိသိန္နေ ဘိက္ခု ဥပနိသိန္နော ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နော ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိသိန္နေ မာတုဂါမော ဥပနိသိန္နော ဝါ ဟောတိ ဥပနိပန္နော ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိသိန္နာ ဟောန္တိ ဥဘော ဝါ နိပန္နာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၂၉၂။ မာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ ဝေမတိကော ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ယက္ခိယာ ဝါ ပေတိယာ ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟိတ္ထိယာ ဝါ [တိရစ္ဆာနဂတာယ ဝါ မနုဿဝိဂ္ဂဟိတ္ထိယာ ဝါ (က။)] သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၂၉၃။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ပုရိသော ဒုတိယော ဟောတိ, တိဋ္ဌတိ န နိသီဒတိ, အရဟောပေက္ခော အညဝိဟိတော နိသီဒတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ စာရိတ္တသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၂၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဥပနန္ဒဿ
(ဝိ၊၂၊၁၃၂။)
သကျပုတ္တဿ ဥပဋ္ဌာကကုလံ အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ ဘတ္တေန နိမန္တေသိ။ အညေပိ ဘိက္ခူ ဘတ္တေန နိမန္တေသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ပုရေဘတ္တံ, ကုလာနိ ပယိရုပါသတိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေထာဝုသော ဘတ္တ’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေထ, ဘန္တေ, ယာဝါယျော ဥပနန္ဒော အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေထာဝုသော, ဘတ္တံ၊ ပုရေ ကာလော အတိက္ကမတီ’’တိ။ ‘‘ယမ္ပိ မယံ, ဘန္တေ, ဘတ္တံ ကရိမှာ အယျဿ ဥပနန္ဒဿ ကာရဏာ။ အာဂမေထ, ဘန္တေ, ယာဝါယျော ဥပနန္ဒော အာဂစ္ဆတီ’’တိ။
အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတွာ ဒိဝါ အာဂစ္ဆတိ။ ဘိက္ခူ န စိတ္တရူပံ ဘုဉ္ဇိံသု။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၉၅။ [မဟာဝ။ ၂၇၇] တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဥပနန္ဒဿ သကျပုတ္တဿ ဥပဋ္ဌာကကုလံ သံဃဿတ္ထာယ ခါဒနီယံ ပါဟေသိ – ‘‘အယျဿ ဥပနန္ဒဿ ဒဿေတွာ သံဃဿ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ, ဘန္တေ, အယျော ဥပနန္ဒော’’တိ? ‘‘ဧသာဝုသော, အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော’’တိ။ ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ခါဒနီယံ အယျဿ ဥပနန္ဒဿ ဒဿေတွာ သံဃဿ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ
(ဝိ၊၂၊၁၃၃။)
ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟေတွာ နိက္ခိပထ ယာဝ ဥပနန္ဒော အာဂစ္ဆတီ’’တိ။
အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ပုရေဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိတု’’န္တိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတွာ ဒိဝါ ပဋိက္ကမိ, ခါဒနီယံ ဥဿာရိယိတ္ထ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၉၆။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ စီဝရဒါနသမယေ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ကုလာနိ န ပယိရုပါသန္တိ။ စီဝရံ ပရိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရဒါနသမယေ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ စီဝရဒါနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၉၇။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ, အတ္ထော စ ဟောတိ သူစိယာပိ သုတ္တေနပိ သတ္ထကေနပိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ကုလာနိ န ပယိရုပါသန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စီဝရကာရသမယေ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယောပန ဘိက္ခု နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ အညတြ သမယာ,
(ဝိ၊၂၊၁၃၄။)
ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၂၉၈။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာ ဟောန္တိ, အတ္ထော စ ဟောတိ ဘေသဇ္ဇေဟိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ကုလာနိ န ပယိရုပါသန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၂၉၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု နိမန္တိတော သဘတ္တော သမာနော သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ စီဝရဒါနသမယော, စီဝရကာရသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၃၀၀။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
နိမန္တိတော နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတော။
သဘတ္တော နာမ ယေန နိမန္တိတော တေန သဘတ္တော။
သန္တံ နာမ ဘိက္ခုံ သက္ကာ ဟောတိ အာပုစ္ဆာ ပဝိသိတုံ။
အသန္တံ နာမ ဘိက္ခုံ န သက္ကာ ဟောတိ အာပုစ္ဆာ ပဝိသိတုံ။
ပုရေဘတ္တံ နာမ ယေန နိမန္တိတော တံ အဘုတ္တာဝီ။
ပစ္ဆာဘတ္တံ နာမ ယေန နိမန္တိတော တံ အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ [အရုဏုဂ္ဂမနေပိ (သီ။)] ဘုတ္တံ ဟောတိ။
ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။
ကုလေသုစာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျာတိ အညဿ ဃရူပစာရံ ဩက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဌမံ ပါဒံ ဥမ္မာရံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၃၅။)
စီဝရဒါနသမယော နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စ မာသာ။
စီဝရကာရသမယော နာမ စီဝရေ ကယိရမာနေ။
မြန်֍ ၃၀၁။ နိမန္တိတေ နိမန္တိတသညီ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နိမန္တိတေ ဝေမတိကော သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နိမန္တိတေ အနိမန္တိတသညီ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ, အညတြ သမယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနိမန္တိတေ နိမန္တိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနိမန္တိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနိမန္တိတေ အနိမန္တိတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၀၂။ အနာပတ္တိ သမယေ, သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, အသန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, အညဿ ဃရေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ, ဃရူပစာရေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ, အန္တရာရာမံ ဂစ္ဆတိ, ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂစ္ဆတိ, တိတ္ထိယသေယျံ ဂစ္ဆတိ, ပဋိက္ကမနံ ဂစ္ဆတိ, ဘတ္တိယဃရံ ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စာရိတ္တသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ မဟာနာမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၀၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဘေသဇ္ဇံ ဥဿန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သံဃံ စတုမာသံ [စတုမ္မာသံ (သီ။) စာတုမာသံ (သျာ။)] ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေတု’’န္တိ။ ‘‘သာဓု
(ဝိ၊၂၊၁၃၆။)
သာဓု, မဟာနာမ! တေန ဟိ တွံ, မဟာနာမ, သံဃံ စတုမာသံ ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေဟီ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စတုမာသံ ဘေသဇ္ဇပ္ပစ္စယပဝါရဏံ သာဒိတုန္တိ။
မြန်֍ ၃၀၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ မဟာနာမံ သက္ကံ ပရိတ္တံ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေန္တိ။ တထေဝ မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဘေသဇ္ဇံ ဥဿန္နံ ဟောတိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သံဃံ အပရမ္ပိ စတုမာသံ ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေတု’’န္တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, မဟာနာမ! တေန ဟိ တွံ, မဟာနာမ, သံဃံ အပရမ္ပိ စတုမာသံ ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေဟီ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပုန ပဝါရဏမ္ပိ သာဒိတုန္တိ။
မြန်֍ ၃၀၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ မဟာနာမံ သက္ကံ ပရိတ္တံယေဝ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေန္တိ။ တထေဝ မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဘေသဇ္ဇံ ဥဿန္နံ ဟောတိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သံဃံ ယာဝဇီဝံ ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေတု’’န္တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, မဟာနာမ! တေန ဟိ တွံ, မဟာနာမ, သံဃံ ယာဝဇီဝံ ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရေဟီ’’တိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နိစ္စပဝါရဏမ္ပိ သာဒိတုန္တိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒုန္နိဝတ္ထာ ဟောန္တိ ဒုပ္ပါရုတာ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာ။ မဟာနာမော သက္ကော ဝတ္တာ ဟောတိ – ‘‘ကိဿ တုမှေ, ဘန္တေ, ဒုန္နိဝတ္ထာ ဒုပ္ပါရုတာ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာ? နနု နာမ ပဗ္ဗဇိတေန သုနိဝတ္ထေန ဘဝိတဗ္ဗံ သုပါရုတေန အာကပ္ပသမ္ပန္နေနာ’’တိ? ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟာနာမေ သက္ကေ ဥပနန္ဓိံသု။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ မယံ ဥပါယေန မဟာနာမံ သက္ကံ မင်္ကု ကရေယျာမာ’’တိ? အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မဟာနာမေန ခေါ, အာဝုသော, သက္ကေန သံဃော ဘေသဇ္ဇေန ပဝါရိတော။ ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, မဟာနာမံ
(ဝိ၊၂၊၁၃၇။)
သက္ကံ သပ္ပိံ ဝိညာပေမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ယေန မဟာနာမော သက္ကော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာနာမံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေါဏေန, အာဝုသော, သပ္ပိနာ အတ္ထော’’တိ။ ‘‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ, အာဂမေထ။ မနုဿာ ဝဇံ ဂတာ သပ္ပိံ အာဟရိတုံ။ ကာလံ အာဟရိဿထာ’’တိ [ကာလေ ဟရိဿထာတိ (သျာ။)]။
ဒုတိယမ္ပိ ခေါ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟာနာမံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေါဏေန, အာဝုသော, သပ္ပိနာ အတ္ထော’’တိ။ ‘‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ, အာဂမေထ။ မနုဿာ ဝဇံ ဂတာ သပ္ပိံ အာဟရိတုံ။ ကာလံ အာဟရိဿထာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တယာ, အာဝုသော, အဒါတုကာမေန ပဝါရိတေန, ယံ တွံ ပဝါရေတွာ န ဒေသီ’’တိ! အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ – ‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ, အာဂမေထာ’တိ ဝုစ္စမာနာ နာဂမေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟာနာမေန သက္ကေန – ‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ, အာဂမေထာ’တိ ဝုစ္စမာနာ နာဂမေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မဟာနာမေန သက္ကေန – ‘‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ, အာဂမေထာ’’တိ ဝုစ္စမာနာ နာဂမေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, မဟာနာမေန သက္ကေန – ‘‘အဇ္ဇဏှော, ဘန္တေ အာဂမေထာ’’တိ ဝုစ္စမာနာ နာဂမေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၀၆။ ‘‘အဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ စတုမာသပ္ပစ္စယပဝါရဏာ သာဒိတဗ္ဗာ, အညတြ ပုနပဝါရဏာယ, အညတြ နိစ္စပဝါရဏာယ၊ တတော စေ ဥတ္တရိ သာဒိယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၀၇။ အဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ စတုမာသပ္ပစ္စယပဝါရဏာ သာဒိတဗ္ဗာတိ ဂိလာနပ္ပစ္စယပဝါရဏာ သာဒိတဗ္ဗာ။
ပုနပဝါရဏာပိ သာဒိတဗ္ဗာတိ ယဒါ ဂိလာနော ဘဝိဿာမိ တဒါ ဝိညာပေဿာမီတိ။
နိစ္စပဝါရဏာပိ သာဒိတဗ္ဗာတိ ယဒါ ဂိလာနော ဘဝိဿာမိ တဒါ ဝိညာပေဿာမီတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၃၈။)
တတောစေ ဥတ္တရိ သာဒိယေယျာတိ အတ္ထိ ပဝါရဏာ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ န ရတ္တိပရိယန္တာ, အတ္ထိ ပဝါရဏာ ရတ္တိပရိယန္တာ န ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ, အတ္ထိ ပဝါရဏာ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ စ ရတ္တိပရိယန္တာ စ, အတ္ထိ ပဝါရဏာ နေဝ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ န ရတ္တိပရိယန္တာ။
ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ နာမ ဘေသဇ္ဇာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရေမီ’’တိ။ ရတ္တိပရိယန္တာ နာမ ရတ္တိယော ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကာသု ရတ္တီသု ပဝါရေမီ’’တိ။ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ စ ရတ္တိပရိယန္တာ စ နာမ ဘေသဇ္ဇာနိ စ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ ရတ္တိယော စ ပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ – ‘‘ဧတ္တကေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ဧတ္တကာသု ရတ္တီသု ပဝါရေမီ’’တိ။ နေဝ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တာ န ရတ္တိပရိယန္တာ နာမ ဘေသဇ္ဇာနိ စ အပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ ရတ္တိယော စ အပရိဂ္ဂဟိတာယော ဟောန္တိ။
မြန်֍ ၃၀၈။ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တေ – ယေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရိတော ဟောတိ တာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဌပေတွာ အညာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ရတ္တိပရိယန္တေ – ယာသု ရတ္တီသု ပဝါရိတော ဟောတိ, တာ ရတ္တိယော ဌပေတွာ အညာသု ရတ္တီသု ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တေ စ ရတ္တိပရိယန္တေ စ – ယေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရိတော ဟောတိ, တာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဌပေတွာ ယာသု ရတ္တီသု ပဝါရိတော ဟောတိ, တာ ရတ္တိယော ဌပေတွာ အညာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ အညာသု ရတ္တီသု ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နေဝ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တေ န ရတ္တိပရိယန္တေ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၀၉။ န ဘေသဇ္ဇေန ကရဏီယေန [ကရဏီယေ (သီ။ သျာ။)] ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညေန ဘေသဇ္ဇေန ကရဏီယေန အညံ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တတုတ္တရိ တတုတ္တရိသညီ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တတုတ္တရိ ဝေမတိကော ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ တတုတ္တရိ နတတုတ္တရိသညီ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နတတုတ္တရိ တတုတ္တရိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နတတုတ္တရိ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နတတုတ္တရိ နတတုတ္တရိသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၃၉။)
မြန်֍ ၃၁၀။ အနာပတ္တိ ယေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရိတော ဟောတိ တာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဝိညာပေတိ, ယာသု ရတ္တီသု ပဝါရိတော ဟောတိ တာသု ရတ္တီသု ဝိညာပေတိ, ‘‘ဣမေဟိ တယာ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရိတာမှ, အမှာကဉ္စ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ဘေသဇ္ဇေန အတ္ထော’’တိ အာစိက္ခိတွာ ဝိညာပေတိ, ‘‘ယာသု တယာ ရတ္တီသု ပဝါရိတာမှ တာယော စ ရတ္တိယော ဝီတိဝတ္တာ အမှာကဉ္စ ဘေသဇ္ဇေန အတ္ထော’’တိ အာစိက္ခိတွာ ဝိညာပေတိ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
မဟာနာမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ဥယျုတ္တသေနာသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၁၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သေနာယ အဗ္ဘုယျာတော ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ အဂမံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန ပက္ကောသာပေတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တုမှေ, ဘန္တေ, အာဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇာနံ မယံ ဒဋ္ဌုကာမာ’’ [မဟာရာဇ မဟာရာဇာနံ မယံ ဒဋ္ဌုကာမာ (က။)] တိ။ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, မံ ဒိဋ္ဌေန ယုဒ္ဓါဘိနန္ဒိနံ [ယုဒ္ဓါဘိနန္ဒိနာ (က။)]၊ နနု ဘဂဝါ ပဿိတဗ္ဗော’’တိ? မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ အာဂစ္ဆိဿန္တိ! အမှာကမ္ပိ အလာဘာ, အမှာကမ္ပိ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယေ မယံ အာဇီဝဿ ဟေတု ပုတ္တဒါရဿ ကာရဏာ သေနာယ အာဂစ္ဆာမာ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၄၀။)
‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၁၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော မာတုလော သေနာယ ဂိလာနော ဟောတိ။ သော တဿ ဘိက္ခုနော သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အဟဉှိ သေနာယ ဂိလာနော။ အာဂစ္ဆတု ဘဒန္တော။ ဣစ္ဆာမိ ဘဒန္တဿ အာဂတ’’န္တိ။ အထ ခေါ တဿ ဘိက္ခုနော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ – ‘န ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂန္တဗ္ဗ’န္တိ။ အယဉ္စ မေ မာတုလော သေနာယ ဂိလာနော။ ကထံ နု ခေါ မယာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တထာရူပပ္ပစ္စယာ သေနာယ ဂန္တုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၁၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဥယျုတ္တံ သေနံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆေယျ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၁၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဥယျုတ္တာ နာမ သေနာ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ နိဝိဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ ပယာတာ ဝါ။
သေနာ နာမ ဟတ္ထီ အဿာ ရထာ ပတ္တီ။ ဒွါဒသပုရိသော ဟတ္ထီ, တိပုရိသော အဿော, စတုပုရိသော ရထော, စတ္တာရော ပုရိသာ သရဟတ္ထာ ပတ္တိ။ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာတိ ဌပေတွာ တထာရူပပ္ပစ္စယံ။
မြန်֍ ၃၁၅။ ဥယျုတ္တေ ဥယျုတ္တသညီ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥယျုတ္တေ ဝေမတိကော ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥယျုတ္တေ အနုယျုတ္တသညီ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၄၁။)
ဧကမေကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော ပဿတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုယျုတ္တေ ဥယျုတ္တသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုယျုတ္တေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုယျုတ္တေ အနုယျုတ္တသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၁၆။ အနာပတ္တိ အာရာမေ ဌိတော ပဿတိ, ဘိက္ခုဿ ဌိတောကာသံ ဝါ နိသိန္နောကာသံ ဝါ နိပန္နောကာသံ ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တော ပဿတိ, တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥယျုတ္တသေနာသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ သေနာဝါသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၁၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတိ ကရဏီယေ သေနံ ဂန္တွာ အတိရေကတိရတ္တံ သေနာယ ဝသန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သေနာယ ဝသိဿန္တိ! အမှာကမ္ပိ အလာဘာ, အမှာကမ္ပိ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယေ မယံ အာဇီဝဿ ဟေတု ပုတ္တဒါရဿ ကာရဏာ သေနာယ ပဋိဝသာမာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အတိရေကတိရတ္တံ သေနာယ ဝသိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အတိရေကတိရတ္တံ သေနာယ ဝသထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အတိရေကတိရတ္တံ သေနာယ ဝသိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၁၈။ ‘‘သိယာ စ တဿ ဘိက္ခုနော ကောစိဒေဝ ပစ္စယော သေနံ ဂမနာယ, ဒိရတ္တတိရတ္တံ တေန ဘိက္ခုနာ သေနာယ ဝသိတဗ္ဗံ။ တတော စေ ဥတ္တရိံ ဝသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၁၉။ သိယာ စ တဿ ဘိက္ခုနော ကောစိဒေဝ ပစ္စယော သေနံ ဂမနာယာတိ သိယာ ပစ္စယော သိယာ ကရဏီယံ။
(ဝိ၊၂၊၁၄၂။)
ဒိရတ္တတိရတ္တံတေန ဘိက္ခုနာ သေနာယ ဝသိတဗ္ဗန္တိ ဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသိတဗ္ဗံ။
တတော စေ ဥတ္တရိ ဝသေယျာတိ စတုတ္ထေ ဒိဝသေ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ သေနာယ ဝသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၂၀။ အတိရေကတိရတ္တေ အတိရေကသညီ သေနာယ ဝသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကတိရတ္တေ ဝေမတိကော သေနာယ ဝသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကတိရတ္တေ ဦနကသညီ သေနာယ ဝသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဦနကတိရတ္တေ အတိရေကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကတိရတ္တေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကတိရတ္တေ ဦနကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၂၁။ အနာပတ္တိ ဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသတိ, ဦနကဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသတိ, ဒွေ ရတ္တိယော ဝသိတွာ တတိယာယ ရတ္တိယာ ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတွာ ပုန ဝသတိ, ဂိလာနော ဝသတိ, ဂိလာနဿ ကရဏီယေန ဝသတိ, သေနာ ဝါ ပဋိသေနာယ ရုဒ္ဓါ ဟောတိ, ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓေါ ဟောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သေနာဝါသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ဥယျောဓိကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၂၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒိရတ္တတိရတ္တံ သေနာယ ဝသမာနာ ဥယျောဓိကမ္ပိ ဗလဂ္ဂမ္ပိ သေနာဗျူဟမ္ပိ အနီကဒဿနမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ အညတရောပိ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယော ဘိက္ခု ဥယျောဓိကံ ဂန္တွာ ကဏ္ဍေန ပဋိဝိဒ္ဓေါ ဟောတိ။ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုံ ဥပ္ပဏ္ဍေသုံ – ‘‘ကစ္စိ, ဘန္တေ, သုယုဒ္ဓံ အဟောသိ, ကတိ တေ လက္ခာနိ လဒ္ဓါနီ’’တိ? သော ဘိက္ခု တေဟိ မနုဿေဟိ ဥပ္ပဏ္ဍီယမာနော မင်္ကု အဟောသိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဥယျောဓိကံ ဒဿနာယ အာဂစ္ဆိဿန္တိ! အမှာကမ္ပိ အလာဘာ, အမှာကမ္ပိ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယေ မယံ အာဇီဝဿ
(ဝိ၊၂၊၁၄၃။)
ဟေတု ပုတ္တဒါရဿ ကာရဏာ ဥယျောဓိကံ အာဂစ္ဆာမာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥယျောဓိကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥယျောဓိကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဥယျောဓိကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၂၃။ ‘‘ဒိရတ္တတိရတ္တံ စေ ဘိက္ခု သေနာယ ဝသမာနော ဥယျောဓိကံ ဝါ ဗလဂ္ဂံ ဝါ သေနာဗျူဟံ ဝါ အနီကဒဿနံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၂၄။ ဒိရတ္တတိရတ္တံ စေ ဘိက္ခု သေနာယ ဝသမာနောတိ ဒွေတိဿော ရတ္တိယော ဝသမာနော။
ဥယျောဓိကံ နာမ ယတ္ထ သမ္ပဟာရော ဒိဿတိ။
ဗလဂ္ဂံ နာမ ဧတ္တကာ ဟတ္ထီ, ဧတ္တကာ အဿာ, ဧတ္တကာ ရထာ, ဧတ္တကာ ပတ္တီ။
သေနာဗျူဟံ နာမ ဣတော ဟတ္ထီ ဟောန္တု, ဣတော အဿာ ဟောန္တု, ဣတော ရထာ ဟောန္တု, ဣတော ပတ္တိကာ ဟောန္တု။
အနီကံ နာမ ဟတ္ထာနီကံ, အဿာနီကံ, ရထာနီကံ, ပတ္တာနီကံ။ တယော ဟတ္ထီ ပစ္ဆိမံ ဟတ္ထာနီကံ, တယော အဿာ ပစ္ဆိမံ အဿာနီကံ, တယော ရထာ ပစ္ဆိမံ ရထာနီကံ, စတ္တာရော ပုရိသာ သရဟတ္ထာ ပတ္တီ ပစ္ဆိမံ ပတ္တာနီကံ။ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧကမေကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော ပဿတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၄၄။)
မြန်֍ ၃၂၅။ အနာပတ္တိ အာရာမေ ဌိတော ပဿတိ, ဘိက္ခုဿ ဌိတောကာသံ ဝါ နိသိန္နောကာသံ ဝါ နိပန္နောကာသံ ဝါ အာဂန္တွာ သမ္ပဟာရော ဒိဿတိ, ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တော ပဿတိ, သတိ ကရဏီယေ ဂန္တွာ ပဿတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥယျောဓိကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
အစေလကဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပူဝံ ကထောပနန္ဒဿ, တယံပဋ္ဌာကမေဝ စ၊
မဟာနာမော ပသေနဒိ, သေနာဝိဒ္ဓေါ ဣမေ ဒသာတိ [အစေလကံ ဥယျောဇဉ္စ, သဘောဇနံ ဒုဝေ ရဟော၊ သဘတ္တကဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ, ဥယျုတ္တံ သေနုယျောဓိကံ]။
၆။ သုရာပါနဝဂ္ဂေါ
၁။ သုရာပါနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၂၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ စေတိယေသု စာရိကံ စရမာနော ယေန ဘဒ္ဒဝတိကာ တေန ပါယာသိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မာ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အမ္ဗတိတ္ထံ အဂမာသိ။ အမ္ဗတိတ္ထေ, ဘန္တေ, ဇဋိလဿ အဿမေ နာဂေါ ပဋိဝသတိ ဣဒ္ဓိမာ အာသိဝိသော [အာသီဝိသော (သီ။ သျာ။)] ဃောရဝိသော။ သော ဘဂဝန္တံ မာ ဝိဟေဌေသီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ…ပေ… တတိယမ္ပိ ခေါ ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မာ ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အမ္ဗတိတ္ထံ အဂမာသိ။ အမ္ဗတိတ္ထေ, ဘန္တေ, ဇဋိလဿ အဿမေ နာဂေါ ပဋိဝသတိ ဣဒ္ဓိမာ အာသိဝိသော ဃောရဝိသော။ သော ဘဂဝန္တံ မာ ဝိဟေဌေသီ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တုဏှီ အဟောသိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဘဒ္ဒဝတိကာ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဘဒ္ဒဝတိကာယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာဂတော ယေန အမ္ဗတိတ္ထဿ [အမ္ဗတိတ္ထကဿ (သီ။), အမ္ဗတိတ္ထံ (သျာ။)] ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပ-
(ဝိ၊၂၊၁၄၅။)
သင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အဂျာဂါရံ ပဝိသိတွာ တိဏသန္ထာရကံ ပညပေတွာ နိသီဒိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သော နာဂေါ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ ပဝိဋ္ဌံ။ ဒိသွာန ဒုမ္မနော [ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော (သီ။ သျာ။)] ပဓူပါယိ [ပဓူပါသိ (သျာ။ က။)]။ အာယသ္မာပိ သာဂတော ပဓူပါယိ [ပဓူပါသိ (သျာ။ က။)]။ အထ ခေါ သော နာဂေါ မက္ခံ အသဟမာနော ပဇ္ဇလိ။ အာယသ္မာပိ သာဂတော တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပဇ္ဇလိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာဂတော တဿ နာဂဿ တေဇသာ တေဇံ ပရိယာဒိယိတွာ ယေန ဘဒ္ဒဝတိကာ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘဒ္ဒဝတိကာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ကောသမ္ဗီ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အဿောသုံ ခေါ ကောသမ္ဗိကာ ဥပါသကာ – ‘‘အယျော ကိရ သာဂတော အမ္ဗတိတ္ထိကေန နာဂေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေသီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကောသမ္ဗီ တဒဝသရိ။ အထ ခေါ ကောသမ္ဗိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိတွာ ယေနာယသ္မာ သာဂတော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ ကောသမ္ဗိကာ ဥပါသကာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, အယျာနံ ဒုလ္လဘဉ္စ မနာပဉ္စ, ကိံ ပဋိယာဒေမာ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကောသမ္ဗိကေ ဥပါသကေ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အတ္ထာဝုသော, ကာပေါတိကာ နာမ ပသန္နာ ဘိက္ခူနံ ဒုလ္လဘာ စ မနာပါ စ, တံ ပဋိယာဒေထာ’’တိ။ အထ ခေါ ကောသမ္ဗိကာ ဥပါသကာ ဃရေ ဃရေ ကာပေါတိကံ ပသန္နံ ပဋိယာဒေတွာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌံ ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ သာဂတံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ပိဝတု, ဘန္တေ, အယျော သာဂတော ကာပေါတိကံ ပသန္နံ, ပိဝတု, ဘန္တေ, အယျော သာဂတော ကာပေါတိကံ ပသန္န’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာဂတော ဃရေ ဃရေ ကာပေါတိကံ ပသန္နံ ပိဝိတွာ နဂရမှာ နိက္ခမန္တော နဂရဒွါရေ ပရိပတိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ နဂရမှာ နိက္ခမန္တော အဒ္ဒသ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ နဂရဒွါရေ ပရိပတန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ အာရာမံ နေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေန သီသံ ကတွာ နိပါတေသုံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာဂတော ပရိဝတ္တိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေန ပါဒေ ကရိတွာ သေယျံ
(ဝိ၊၂၊၁၄၆။)
ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘နနု, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ သာဂတော တထာဂတေ သဂါရဝေါ အဟောသိ သပ္ပတိဿော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတော ဧတရဟိ တထာဂတေ သဂါရဝေါ သပ္ပတိဿော’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နနု, ဘိက္ခဝေ, သာဂတော အမ္ဗတိတ္ထိကေန နာဂေန [ဍေဍ္ဍုဘေနာပိ (သီ။ သျာ။)] သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတော ဧတရဟိ ပဟောတိ နာဂေန သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမေတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တံ ပါတဗ္ဗံ ယံ ပိဝိတွာ ဝိသညီ အဿာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အနနုစ္ဆဝိကံ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတဿ အနနုလောမိကံ အပ္ပတိရူပံ အဿာမဏကံ အကပ္ပိယံ အကရဏီယံ။ ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတော မဇ္ဇံ ပိဝိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၂၇။ ‘‘သုရာမေရယပါနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၂၈။ သုရာ နာမ ပိဋ္ဌသုရာ ပူဝသုရာ ဩဒနသုရာ ကိဏ္ဏပက္ခိတ္တာ သမ္ဘာရသံယုတ္တာ။
မေရယော နာမ ပုပ္ဖါသဝေါ ဖလာသဝေါ မဓွာသဝေါ ဂုဠာသဝေါ သမ္ဘာရသံယုတ္တော။
ပိဝေယျာတိ အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ ပိဝတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မဇ္ဇေ မဇ္ဇသညီ ပိဝတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မဇ္ဇေ ဝေမတိကော ပိဝတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မဇ္ဇေ အမဇ္ဇသညီ ပိဝတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အမဇ္ဇေ မဇ္ဇသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမဇ္ဇေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမဇ္ဇေ အမဇ္ဇသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၂၉။ အနာပတ္တိ အမဇ္ဇဉ္စ ဟောတိ မဇ္ဇဝဏ္ဏံ မဇ္ဇဂန္ဓံ မဇ္ဇရသံ တံ ပိဝတိ, သူပသမ္ပာကေ, မံသသမ္ပာကေ, တေလသမ္ပာကေ, အာမလကဖာဏိတေ, အမဇ္ဇံ အရိဋ္ဌံ ပိဝတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သုရာပါနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၁၄၇။)
၂။ အင်္ဂုလိပတောဒကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၃၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယံ ဘိက္ခုံ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေသုံ။ သော ဘိက္ခု ဥတ္တန္တော အနဿာသကော ကာလမကာသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုံ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၃၁။ ‘‘အင်္ဂုလိပတောဒကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၃၂။ အင်္ဂုလိပတောဒကော နာမ [အင်္ဂုလိပတောဒကော နာမ အင်္ဂုလိယာပိ တုဒန္တိ (သျာ။)] ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ဟသာဓိပ္ပါယော [ဟဿာဓိပ္ပါယော (သီ။ သျာ။)] ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟာသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၃၃။ အနုပသမ္ပန္နံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၁၄၈။)
ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၃၄။ အနာပတ္တိ န ဟသာဓိပ္ပါယော, သတိ ကရဏီယေ အာမသတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အင်္ဂုလိပတောဒကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ဟသဓမ္မသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၃၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အစိရဝတိယာ နဒိယာ ဥဒကေ ကီဠန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော မလ္လိကာယ ဒေဝိယာ သဒ္ဓိံ ဥပရိပါသာဒဝရဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အစိရဝတိယာ နဒိယာ ဥဒကေ ကီဠန္တေ။ ဒိသွာန မလ္လိကံ ဒေဝိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတေ တေ, မလ္လိကေ, အရဟန္တော ဥဒကေ ကီဠန္တီ’’တိ။ ‘‘နိဿံသယံ ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒံ အပညတ္တံ။ တေ ဝါ ဘိက္ခူ အပ္ပကတညုနော’’တိ။ အထ ခေါ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ အဟံ ဥပါယေန ဘဂဝတော စ န အာရောစေယျံ, ဘဂဝါ စ ဇာနေယျ ဣမေ ဘိက္ခူ ဥဒကေ ကီဠိတာ’’တိ? အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ပက္ကောသာပေတွာ မဟန္တံ ဂုဠပိဏ္ဍံ အဒါသိ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ, ဂုဠပိဏ္ဍံ ဘဂဝတော ဒေထာ’’တိ။ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တံ ဂုဠပိဏ္ဍံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ, ဂုဠပိဏ္ဍံ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝတော ဒေတီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ အဒ္ဒသာ’’တိ။ ‘‘အစိရဝတိယာ နဒိယာ, ဘဂဝါ, ဥဒကေ ကီဠန္တေ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဥဒကေ ကီဠိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၄၉။)
မြန်֍ ၃၃၆။ ‘‘ဥဒကေဟသဓမ္မေ[ဟဿဓမ္မေ (သီ။ သျာ။)]ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၃၇။ ဥဒကေ ဟသဓမ္မော နာမ ဥပရိဂေါပ္ဖကေ ဥဒကေ ဟသာဓိပ္ပါယော နိမုဇ္ဇတိ ဝါ ဥမ္မုဇ္ဇတိ ဝါ ပလဝတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၃၈။ ဥဒကေ ဟသဓမ္မေ ဟသဓမ္မသညီ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဒကေ ဟသဓမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဒကေ ဟသဓမ္မေ အဟသဓမ္မသညီ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဟေဋ္ဌာဂေါပ္ဖကေ ဥဒကေ ကီဠတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥဒကေ နာဝါယ ကီဠတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကဌလာယ ဝါ ဥဒကံ ပဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဘာဇနဂတံ ဥဒကံ ဝါ ကဉ္ဇိကံ ဝါ ခီရံ ဝါ တက္ကံ ဝါ ရဇနံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ စိက္ခလ္လံ ဝါ ကီဠတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥဒကေ အဟသဓမ္မေ ဟသဓမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥဒကေ အဟသဓမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥဒကေ အဟသဓမ္မေ အဟသဓမ္မသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၃၉။ အနာပတ္တိ န ဟသာဓိပ္ပါယော, သတိ ကရဏီယေ ဥဒကံ ဩတရိတွာ နိမုဇ္ဇတိ ဝါ ဥမ္မုဇ္ဇတိ ဝါ ပလဝတိ ဝါ, ပါရံ ဂစ္ဆန္တော နိမုဇ္ဇတိ ဝါ ဥမ္မုဇ္ဇတိ ဝါ ပလဝတိ ဝါ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဟသဓမ္မသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
၄။ အနာဒရိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၄၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဆန္နော အနာစာရံ အာစရတိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မာဝုသော ဆန္န, ဧဝရူပံ အကာသိ။ နေတံ ကပ္ပတီ’’တိ။ သော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကရောတိယေဝ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဆန္နော အနာဒရိယံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဆန္န, အနာဒရိယံ
(ဝိ၊၂၊၁၅၀။)
ကရောသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အနာဒရိယံ ကရိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၄၁။ ‘‘အနာဒရိယေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၄၂။ အနာဒရိယံ နာမ ဒွေ အနာဒရိယာနိ – ပုဂ္ဂလာနာဒရိယဉ္စ ဓမ္မာနာဒရိယဉ္စ။
ပုဂ္ဂလာနာဒရိယံ နာမ ဥပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော – ‘‘အယံ ဥက္ခိတ္တကော ဝါ ဝမ္ဘိတော ဝါ ဂရဟိတော ဝါ, ဣမဿ ဝစနံ အကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဓမ္မာနာဒရိယံ နာမ ဥပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော ‘‘ကထာယံ နဿေယျ ဝါ ဝိနဿေယျ ဝါ အန္တရဓာယေယျ ဝါ’’, တံ ဝါ န သိက္ခိတုကာမော အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၄၃။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော – ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယ န ဓုတတ္ထာယ န ပါသာဒိကတာယ န အပစယာယ န ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တတီ’’တိ အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝါ အပညတ္တေန ဝါ ဝုစ္စမာနော – ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယ န ဓုတတ္ထာယ န ပါသာဒိကတာယ န အပစယာယ န ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တတီ’’တိ အနာဒရိယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၄၄။ အနာပတ္တိ – ‘‘ဧဝံ အမှာကံ အာစရိယာနံ ဥဂ္ဂဟော ပရိပုစ္ဆာ’’တိ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အနာဒရိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
(ဝိ၊၂၊၁၅၁။)
၅။ ဘိံသာပနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၄၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဘိံသာပေန္တိ။ တေ ဘိံသာပီယမာနာ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ? ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အမှေ ဘိံသာပေန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ ဘိံသာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ဘိံသာပေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုံ ဘိံသာပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၄၆။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ ဘိံသာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၄၇။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုန္တိ အညံ ဘိက္ခုံ။
ဘိံသာပေယျာတိ ဥပသမ္ပန္နော ဥပသမ္ပန္နံ ဘိံသာပေတုကာမော ရူပံ ဝါ သဒ္ဒံ ဝါ ဂန္ဓံ ဝါ ရသံ ဝါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဝါ ဥပသံဟရတိ။ ဘာယေယျ ဝါ သော န ဝါ ဘာယေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ စောရကန္တာရံ ဝါ ဝါဠကန္တာရံ ဝါ ပိသာစကန္တာရံ ဝါ အာစိက္ခတိ။ ဘာယေယျ ဝါ သော န ဝါ ဘာယေယျ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၄၈။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဘိံသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဘိံသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဘိံသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နံ ဘိံသာပေတုကာမော ရူပံ ဝါ သဒ္ဒံ ဝါ ဂန္ဓံ ဝါ ရသံ ဝါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဝါ ဥပသံဟရတိ။ ဘာယေယျ ဝါ သော န ဝါ ဘာယေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ စောရကန္တာရံ ဝါ ဝါဠကန္တာရံ ဝါ ပိသာစကန္တာရံ ဝါ အာစိက္ခတိ။ ဘာယေယျ ဝါ သော န ဝါ ဘာယေယျ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၁၅၂။)
ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၄၉။ အနာပတ္တိ န ဘိံသာပေတုကာမော ရူပံ ဝါ သဒ္ဒံ ဝါ ဂန္ဓံ ဝါ ရသံ ဝါ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဝါ ဥပသံဟရတိ, စောရကန္တာရံ ဝါ ဝါဠကန္တာရံ ဝါ ပိသာစကန္တာရံ ဝါ အာစိက္ခတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဘိံသာပနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ ဇောတိကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုံသုမာရဂိရေ [သုံသုမာရဂိရေ (သီ။ သျာ။) သံသုမာရဂိရေ (က။)] ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဟေမန္တိကေ ကာလေ အညတရံ မဟန္တံ သုသိရကဋ္ဌံ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေသုံ။ တသ္မိဉ္စ သုသိရေ ကဏှသပ္ပေါ အဂ္ဂိနာ သန္တတ္တော နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခူ ပရိပါတေသိ။ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဥပဓာဝိံသု။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ သမာဒဟေယျ ဝါ သမာဒဟာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၅၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကာ ဘိက္ခူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စာဝုသော, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အာဝုသော, ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေမ၊ တေန နော ဖာသု ဟောတိ။ ဣဒါနိ ပန ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာ-
(ဝိ၊၂၊၁၅၃။)
ယန္တာ န ဝိသိဗ္ဗေမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝါ သမာဒဟာပေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အဂိလာနော ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ သမာဒဟေယျဝါ သမာဒဟာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၅၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ပဒီပေပိ ဇောတိကေပိ ဇန္တာဃရေပိ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တထာရူပပ္ပစ္စယာ ဇောတိံ သမာဒဟိတုံ သမာဒဟာပေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၅၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အဂိလာနော ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ သမာဒဟေယျ ဝါ သမာဒဟာပေယျ ဝါ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၅၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အဂိလာနော နာမ ယဿ ဝိနာ အဂ္ဂိနာ ဖာသု ဟောတိ။
ဂိလာနော နာမ ယဿ ဝိနာ အဂ္ဂိနာ န ဖာသု ဟောတိ။
ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခောတိ တပ္ပိတုကာမော။
ဇောတိ နာမ အဂ္ဂိ ဝုစ္စတိ။
သမာဒဟေယျာတိ သယံ သမာဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သမာဒဟာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကမ္ပိ သမာဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ တထာ ရူပပ္ပစ္စယာတိ ဌပေတွာ တထာရူပပ္ပစ္စယံ။
မြန်֍ ၃၅၅။ အဂိလာနော အဂိလာနသညီ ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ သမာဒဟတိ ဝါ သမာဒဟာပေတိ ဝါ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော ဝေမတိကော ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ
(ဝိ၊၂၊၁၅၄။)
သမာဒဟတိ ဝါ သမာဒဟာပေတိ ဝါ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနော ဂိလာနသညီ ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခော ဇောတိံ သမာဒဟတိ ဝါ သမာဒဟာပေတိ ဝါ, အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပဋိလာတံ ဥက္ခိပတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော အဂိလာနသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနော ဂိလာနသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၅၆။ အနာပတ္တိ ဂိလာနဿ, အညေန ကတံ ဝိသိဗ္ဗေတိ, ဝီတစ္စိတင်္ဂါရံ ဝိသိဗ္ဗေတိ, ပဒီပေ ဇောတိကေ ဇန္တာဃရေ တထာရူပပ္ပစ္စယာ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဇောတိကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ နဟာနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၅၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ တပေါဒေ နဟာယန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန [အထ ခေါ (သီ။ သျာ။)] ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ‘‘သီသံ နဟာယိဿာမီ’’တိ တပေါဒံ ဂန္တွာ – ‘‘ယာဝါယျာ နဟာယန္တီ’’တိ ဧကမန္တံ ပဋိမာနေသိ။ ဘိက္ခူ ယာဝ သမန္ဓကာရာ နဟာယိံသု။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဝိကာလေ သီသံ နဟာယိတွာ, နဂရဒွါရေ ထကိတေ ဗဟိနဂရေ ဝသိတွာ, ကာလဿေဝ အသမ္ဘိန္နေန ဝိလေပနေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, မဟာရာဇ, ကာလဿေဝ အာဂတော အသမ္ဘိန္နေန ဝိလေပနေနာ’’တိ? အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော
(ဝိ၊၂၊၁၅၅။)
ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ရာဇာနမ္ပိ ပဿိတွာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ နဟာယန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ရာဇာနမ္ပိ ပဿိတွာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ နဟာယိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၅၈။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဥဏှသမယေ ပရိဠာဟသမယေ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န နဟာယန္တိ, သေဒဂတေန ဂတ္တေန သယန္တိ။ စီဝရမ္ပိ သေနာသနမ္ပိ ဒုဿတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဏှသမယေ ပရိဠာဟသမယေ ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ[ဂိမှာနံ (ဣတိပိ)]ဝဿာနဿ ပဌမော မာသော ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော ပရိဠာဟသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၃၅၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကာ ဘိက္ခူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စာဝုသော, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အာဝုသော, ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယာမ, တေန နော ဖာသု ဟောတိ၊ ဣဒါနိ ပန ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န နဟာယာမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ[ဂိမှာနံ (ဣတိပိ)]
(ဝိ၊၂၊၁၅၆။)
ဝဿာနဿပဌမော မာသော ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော, ပရိဠာဟသမယော, ဂိလာနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၆၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ နဝကမ္မံ ကတွာ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န နဟာယန္တိ။ တေ သေဒဂတေန ဂတ္တေန သယန္တိ။ စီဝရမ္ပိ သေနာသနမ္ပိ ဒုဿတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကမ္မသမယေ ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ ဝဿာနဿ ပဌမော မာသော ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော, ပရိဠာဟသမယော, ဂိလာနသမယော, ကမ္မသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၆၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ အဒ္ဓါနံ ဂန္တွာ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န နဟာယန္တိ။ တေ သေဒဂတေန ဂတ္တေန သယန္တိ။ စီဝရမ္ပိ သေနာသနမ္ပိ ဒုဿတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနဂမနသမယေ ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ ဝဿာနဿ ပဌမော မာသော ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော, ပရိဠာဟသမယော, ဂိလာနသမယော, ကမ္မသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော – အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၃၆၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဇ္ဈောကာသေ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တာ သရဇေန ဝါတေန ဩကိဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ ဒေဝေါ စ ထောကံ ထောကံ ဖုသာယတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န နဟာယန္တိ,
(ဝိ၊၂၊၁၅၇။)
ကိလိန္နေန ဂတ္တေန သယန္တိ။ စီဝရမ္ပိ သေနာသနမ္ပိ ဒုဿတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝါတဝုဋ္ဌိသမယေ ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၆၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဩရေနဒ္ဓမာသံ နဟာယေယျ, အညတြ သမယာ, ပါစိတ္တိယံ။ တတ္ထာယံ သမယော။ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ ဝဿာနဿ ပဌမော မာသော ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော, ပရိဠာဟသမယော, ဂိလာနသမယော, ကမ္မသမယော, အဒ္ဓါနဂမနသမယော, ဝါတဝုဋ္ဌိသမယော– အယံ တတ္ထ သမယော’’တိ။
မြန်֍ ၃၆၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဩရေနဒ္ဓမာသန္တိ ဦနကဒ္ဓမာသံ။
နဟာယေယျာတိ စုဏ္ဏေန ဝါ မတ္တိကာယ ဝါ နဟာယတိ, ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ နဟာနပရိယောသာနေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥဏှသမယော နာမ ဒိယဍ္ဎော မာသော သေသော ဂိမှာနံ။ ပရိဠာဟသမယော နာမ ဝဿာနဿ ပဌမော မာသော ‘‘ဣစ္စေတေ အဍ္ဎတေယျမာသာ ဥဏှသမယော ပရိဠာဟသမယော’’တိ နဟာယိတဗ္ဗံ။
ဂိလာနသမယော နာမ ယဿ ဝိနာ နဟာနေန န ဖာသု ဟောတိ။ ဂိလာနသမယောတိ နဟာယိတဗ္ဗံ။
ကမ္မသမယော နာမ အန္တမသော ပရိဝေဏမ္ပိ သမ္မဋ္ဌံ ဟောတိ။ ‘‘ကမ္မသမယော’’တိ နဟာယိတဗ္ဗံ။
အဒ္ဓါနဂမနသမယော နာမ ‘‘အဒ္ဓယောဇနံ ဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ နဟာယိတဗ္ဗံ, ဂစ္ဆန္တေန နဟာယိတဗ္ဗံ, ဂတေန နဟာယိတဗ္ဗံ။
ဝါတဝုဋ္ဌိသမယော နာမ ဘိက္ခူ သရဇေန ဝါတေန ဩကိဏ္ဏာ ဟောန္တိ, ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ကာယေ ပတိတာနိ ဟောန္တိ။ ‘‘ဝါတဝုဋ္ဌိသမယော’’တိ နဟာယိတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၃၆၅။ ဦနကဒ္ဓမာသေ ဦနကသညီ, အညတြ သမယာ, နဟာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဦနကဒ္ဓမာသေ ဝေမတိကော, အညတြ သမယာ, နဟာယတိ,
(ဝိ၊၂၊၁၅၈။)
အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဦနကဒ္ဓမာသေ အတိရေကသညီ, အညတြ သမယာ, နဟာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အတိရေကဒ္ဓမာသေ ဦနကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိရေကဒ္ဓမာသေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အတိရေကဒ္ဓမာသေ အတိရေကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၆၆။ အနာပတ္တိ သမယေ, အဒ္ဓမာသံ နဟာယတိ, အတိရေကဒ္ဓမာသံ နဟာယတိ, ပါရံ ဂစ္ဆန္တော နဟာယတိ, သဗ္ဗပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဟာနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၆၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ စ ပရိဗ္ဗာဇကာ စ သာကေတာ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ စောရာ နိက္ခမိတွာ တေ အစ္ဆိန္ဒိံသု။ သာဝတ္ထိယာ ရာဇဘဋာ နိက္ခမိတွာ တေ စောရေ သဘဏ္ဍေ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသုံ – ‘‘အာဂစ္ဆန္တု, ဘဒန္တာ, သကံ သကံ စီဝရံ သဉ္ဇာနိတွာ ဂဏှန္တူ’’တိ။ ဘိက္ခူ န သဉ္ဇာနန္တိ။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ အတ္တနော အတ္တနော စီဝရံ န သဉ္ဇာနိဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူနံ တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကံ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ, သံဃဖာသုတာယ…ပေ… သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ, ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘နဝံ ပန ဘိက္ခုနာ စီဝရလာဘေန တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ အညတရံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏံ အာဒါတဗ္ဗံ – နီလံ ဝါ ကဒ္ဒမံ ဝါ ကာဠသာမံ ဝါ။
(ဝိ၊၂၊၁၅၉။)
အနာဒါစေ ဘိက္ခု တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ အညတရံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏံနဝံ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၆၉။ နဝံ နာမ အကတကပ္ပံ ဝုစ္စတိ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ။
တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ အညတရံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏံ အာဒါတဗ္ဗန္တိ အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ အာဒါတဗ္ဗံ။
နီလံ နာမ ဒွေ နီလာနိ – ကံသနီလံ, ပလာသနီလံ။
ကဒ္ဒမော နာမ ဩဒကော ဝုစ္စတိ။
ကာဠသာမံ နာမ ယံကိဉ္စိ ကာဠသာမကံ [ကာဠကံ (သီ။ သျာ။)]။
အနာဒါ စေ ဘိက္ခု တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ အညတရံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏန္တိ အန္တမသော ကုသဂ္ဂေနပိ အနာဒိယိတွာ တိဏ္ဏံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာနံ အညတရံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏံ နဝံ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၇၀။ အနာဒိန္နေ အနာဒိန္နသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာဒိန္နေ ဝေမတိကော ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာဒိန္နေ အာဒိန္နသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာဒိန္နေ အနာဒိန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာဒိန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာဒိန္နေ အာဒိန္နသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၇၁။ အနာပတ္တိအာဒိယိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ကပ္ပေါ နဋ္ဌော ဟောတိ, ကပ္ပကတောကာသော ဇိဏ္ဏော ဟောတိ, ကပ္ပကတေန အကပ္ပကတံ သံသိဗ္ဗိတံ ဟောတိ, အဂ္ဂဠေ အနုဝါတေ ပရိဘဏ္ဍေ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၇၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ
(ဝိ၊၂၊၁၆၀။)
ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဘာတုနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ဘိက္ခုနော သာမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ [အပစ္စုဒ္ဓါရကံ (သီ။ သျာ။)] ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ – ‘‘အယံ, အာဝုသော, အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော မယှံ စီဝရံ သာမံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဘိက္ခုဿ သာမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ ပရိဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥပနန္ဒ, ဘိက္ခုဿ သာမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ ပရိဘုဉ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခုဿ သာမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၇၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ သိက္ခမာနာယ ဝါ သာမဏေရဿ ဝါ သာမဏေရိယာ ဝါ သာမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ[အပစ္စုဒ္ဓါရကံ (သီ။ သျာ။)]ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၇၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။
သာမဏေရော နာမ ဒသသိက္ခာပဒိကော။
သာမဏေရီ နာမ ဒသသိက္ခာပဒိကာ။
သာမန္တိ သယံ ဝိကပ္ပေတွာ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။
ဝိကပ္ပနာ နာမ ဒွေ ဝိကပ္ပနာ – သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ စ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ စ။
သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ နာမ ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယှံ ဝိကပ္ပေမိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဝါ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၆၁။)
ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ နာမ ‘‘ဣမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ တုယှံ ဒမ္မီ’’တိ။ တေန ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ကော တေ မိတ္တော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌော ဝါ’’တိ? ‘‘ဣတ္ထန္နာမော စ ဣတ္ထန္နာမော စာ’’တိ။ တေန ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘အဟံ တေသံ ဒမ္မိ, တေသံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောဟီ’’တိ။
အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ နာမ တဿ ဝါ အဒိန္နံ, တဿ ဝါ အဝိဿသန္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၇၅။ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ ဝေမတိကော ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓိဋ္ဌေတိ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၇၆။ အနာပတ္တိ သော ဝါ ဒေတိ, တဿ ဝါ ဝိဿသန္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ စီဝရအပနိဓာနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၇၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အသန္နိဟိတပရိက္ခာရာ ဟောန္တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပိ အပနိဓေန္တိ။ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေထာဝုသော, အမှာကံ ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပီ’’တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟသန္တိ, တေ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ? ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အမှာကံ ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပိ အပနိဓေန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူနံ
(ဝိ၊၂၊၁၆၂။)
ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပိ အပနိဓေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပိ အပနိဓေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခူနံ ပတ္တမ္ပိ စီဝရမ္ပိ အပနိဓေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၇၈။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ နိသီဒနံ ဝါ သူစိဃရံ ဝါ ကာယဗန္ဓနံ ဝါ အပနိဓေယျ ဝါ အပနိဓာပေယျ ဝါ, အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၇၉။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
ပတ္တော နာမ ဒွေ ပတ္တာ – အယောပတ္တော, မတ္တိကာပတ္တော။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ, ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။
နိသီဒနံ နာမ သဒသံ ဝုစ္စတိ။
သူစိဃရံ နာမ သသူစိကံ ဝါ အသူစိကံ ဝါ။
ကာယဗန္ဓနံ နာမ ဒွေ ကာယဗန္ဓနာနိ – ပဋ္ဋိကာ, သူကရန္တကံ။
အပနိဓေယျ ဝါတိ သယံ အပနိဓေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အပနိဓာပေယျ ဝါတိ အညံ အာဏာပေသိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပနိဓာပေယျ ဝါ တိ အယျံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သကိံ အာဏတ္တော ဗဟုကမ္ပိ အပနိဓေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပီတိ ကီဠာဓိပ္ပါယော။
မြန်֍ ၃၈၀။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ နိသီဒနံ ဝါ သူစိဃရံ ဝါ ကာယဗန္ဓနံ ဝါ အပနိဓေတိ ဝါ အပနိဓာပေတိ ဝါ, အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော…ပေ… ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ နိသီဒနံ ဝါ သူစိဃရံ ဝါ ကာယဗန္ဓနံ ဝါ အပနိဓေတိ ဝါ အပနိဓာပေတိ ဝါ, အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၆၃။)
အညံ ပရိက္ခာရံ အပနိဓေတိ ဝါ အပနိဓာပေတိ ဝါ, အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နဿ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ အပနိဓေတိ ဝါ အပနိဓာပေတိ ဝါ, အန္တမသော ဟသာပေက္ခောပိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၃၈၁။ အနာပတ္တိ နဟသာဓိပ္ပါယော, ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ပဋိသာမေတိ, ‘‘ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဒဿာမီ’’တိ ပဋိသာမေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စီဝရအပနိဓာနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
သုရာပါနဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုရာ အင်္ဂုလိ ဟာသော စ [တောယဉ္စ (ဣတိပိ)], အနာဒရိယဉ္စ ဘိံသနံ၊
ဇောတိနဟာနဒုဗ္ဗဏ္ဏံ, သာမံ အပနိဓေန စာတိ။
၇။ သပ္ပါဏကဝဂ္ဂေါ
၁။ သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၈၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒါယီ ဣဿာသော ဟောတိ, ကာကာ စဿ အမနာပါ ဟောန္တိ။ သော ကာကေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ သူလေ ပဋိပါဋိယာ ဌပေသိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကေနိမေ, အာဝုသော, ကာကာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ’’တိ? ‘‘မယာ, အာဝုသော။ အမနာပါ မေ ကာကာ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဥဒါယီ သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဥဒါယိ, သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၆၄။)
မြန်֍ ၃၈၃။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၈၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သဉ္စိစ္စာတိ ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော စေစ္စ အဘိဝိတရိတွာ ဝီတိက္ကမော။
ပါဏော နာမ တိရစ္ဆာနဂတပါဏော ဝုစ္စတိ။
ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျာတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ ဥပရောဓေတိ သန္တတိံ ဝိကောပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၈၅။ ပါဏေ ပါဏသညီ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပါဏေ ဝေမတိကော ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပါဏေ အပ္ပါဏသညီ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ, အနာပတ္တိ။ အပ္ပါဏေ ပါဏသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏေ ဝေမိတကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏေ အပ္ပါဏသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၈၆။ အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, နမရဏာဓိပ္ပါယဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ သပ္ပါဏကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၈၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇိဿထ!
(ဝိ၊၂၊၁၆၅။)
နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၈၈။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ သပ္ပါဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၈၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ။ ‘‘သပ္ပါဏက’’န္တိ ဇာနန္တော, ‘‘ပရိဘောဂေန မရိဿန္တီ’’တိ ဇာနန္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၉၀။ သပ္ပါဏကေ သပ္ပါဏကသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သပ္ပါဏကေ ဝေမတိကော ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သပ္ပါဏကေ အပ္ပါဏကသညီ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အနာပတ္တိ။ အပ္ပါဏကေ သပ္ပါဏကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပ္ပါဏကေ အပ္ပါဏကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၉၁။ အနာပတ္တိ ‘‘သပ္ပါဏက’’န္တိ အဇာနန္တော, ‘‘အပ္ပါဏက’’န္တိ ဇာနန္တော, ‘‘ပရိဘောဂေန န မရိဿန္တီ’’တိ ဇာနန္တော ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သပ္ပါဏကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ဥက္ကောဋနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၉၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ ယထာဓမ္မံ နိဟတာဓိကရဏံ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေန္တိ – ‘‘အကတံ ကမ္မံ ဒုက္ကဋံ ကမ္မံ ပုန ကာတဗ္ဗံ ကမ္မံ အနိဟတံ ဒုန္နိဟတံ ပုန နိဟနိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ ယထာဓမ္မံ နိဟတာဓိကရဏံ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကော-
(ဝိ၊၂၊၁၆၆။)
ဋေဿန္တီ’’တိ …ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ ယထာဓမ္မံ နိဟတာဓိကရဏံ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ ယထာဓမ္မံ နိဟတာဓိကရဏံ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၉၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ ယထာဓမ္မံ နိဟတာဓိကရဏံ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၃၉၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
ယထာဓမ္မံ နာမ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ကတံ, ဧတံ ယထာဓမ္မံ နာမ။
အဓိကရဏံ နာမ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ – ဝိဝါဒါဓိကရဏံ, အနုဝါဒါဓိကရဏံ, အာပတ္တာဓိကရဏံ, ကိစ္စာဓိကရဏံ။
ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေယျာတိ ‘‘အကတံ ကမ္မံ ဒုက္ကဋံ ကမ္မံ ပုနကာတဗ္ဗံ ကမ္မံ အနိဟတံ ဒုန္နိဟတံ ပုန နိဟနိတဗ္ဗံ’’တိ ဥက္ကောဋေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၃၉၅။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဥက္ကောဋေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဥက္ကောဋေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဥက္ကောဋေတိ, အနာပတ္တိ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၃၉၆။ အနာပတ္တိ ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ န ကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တော ဥက္ကောဋေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥက္ကောဋနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
(ဝိ၊၂၊၁၆၇။)
၄။ ဒုဋ္ဌုလ္လသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၃၉၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ဘာတုနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ဘိက္ခုနော အာရောစေသိ – ‘‘အဟံ, အာဝုသော, သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပန္နော။ မာ ကဿစိ အာရောစေဟီ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သံဃံ တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ယာစိ။ တဿ သံဃော တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ အဒါသိ။ သော ပရိဝသန္တော တံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ, အာဝုသော, သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သံဃံ တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ယာစိံ, တဿ မေ သံဃော တဿာ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ အဒါသိ, သောဟံ ပရိဝသာမိ, ဝေဒိယာမဟံ [ဝေဒယာမဟံ (သျာ။)], အာဝုသော, ဝေဒိယတီ’’တိ မံ အာယသ္မာ ဓာရေတူ’’တိ။
‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ယော အညောပိ ဣမံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ သောပိ ဧဝံ ကရောတီ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ ‘‘အယံ, အာဝုသော, အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ [အာပဇ္ဇိ (?)] သော မေ အာရောစေတိ မာ ကဿစိ အာရောစေဟီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, အာဝုသော, ပဋိစ္ဆာဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဇာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခုဿ ဇာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေသီတိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခုဿ ဇာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၃၉၈။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဇာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၆၈။)
မြန်֍ ၃၉၉။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
ဒုဋ္ဌုလ္လာ နာမ အာပတ္တိ စတ္တာရိ စ ပါရာဇိကာနိ တေရသ စ သံဃာဒိသေသာ။
ပဋိစ္ဆာဒေယျာတိ ‘‘ဣမံ ဇာနိတွာ စောဒေဿန္တိ, သာရေဿန္တိ ခုံသေဿန္တိ, ဝမ္ဘေဿန္တိ, မင်္ကုံ ကရိဿန္တိ နာရောစေဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၀၀။ ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ ပဋိစ္ဆာဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဝေမတိကော ပဋိစ္ဆာဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ အဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ ပဋိစ္ဆာဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နဿ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ အဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ အဇ္ဈာစာရံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ အဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၀၁။ အနာပတ္တိ – ‘‘သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ဝါ ကလဟော ဝါ ဝိဂ္ဂဟော ဝါ ဝိဝါဒေါ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, ‘‘သံဃဘေဒေါ ဝါ သံဃရာဇိ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, ‘‘အယံ ကက္ခဠော ဖရုသော ဇီဝိတန္တရာယံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ဝါ ကရိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, အညေ ပတိရူပေ ဘိက္ခူ အပဿန္တော နာရောစေတိ, နဆာဒေတုကာမော နာရောစေတိ, ‘‘ပညာယိဿတိ သကေန ကမ္မေနာ’’တိ နာရောစေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုဋ္ဌုလ္လသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
(ဝိ၊၂၊၁၆၉။)
၅။ ဦနဝီသတိဝဿသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ [ဣဒံ ဝတ္ထု မဟာဝ။ ၉၉] တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟေ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဒါရကာ သဟာယကာ ဟောန္တိ။ ဥပါလိဒါရကော တေသံ ပါမောက္ခော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဥပါလိဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန ဥပါလိ အမှာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယျ န စ ကိလမေယျာ’’တိ? အထ ခေါ ဥပါလိဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခေါ ဥပါလိ လေခံ သိက္ခေယျ, ဧဝံ ခေါ ဥပါလိ အမှာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယျ, န စ ကိလမေယျာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥပါလိဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခေါ ဥပါလိ လေခံ သိက္ခိဿတိ, အင်္ဂုလိယော ဒုက္ခာ ဘဝိဿန္တိ။ သစေ ခေါ ဥပါလိ ဂဏနံ သိက္ခေယျ, ဧဝံ ခေါ ဥပါလိ အမှာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယျ န စ ကိလမေယျာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥပါလိဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခေါ ဥပါလိ ဂဏနံ သိက္ခိဿတိ, ဥရဿ ဒုက္ခော ဘဝိဿတိ။ သစေ ခေါ ဥပါလိ ရူပံ သိက္ခေယျ, ဧဝံ ခေါ ဥပါလိ အမှာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယျ န စ ကိလမေယျာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥပါလိဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခေါ ဥပါလိ ရူပံ သိက္ခိဿတိ, အက္ခီနိ ဒုက္ခာ ဘဝိဿန္တိ။ ဣမေ ခေါ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သုခသီလာ သုခသမာစာရာ သုဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ နိဝါတေသု သယနေသု သယန္တိ။ သစေ ခေါ ဥပါလိ သမဏေသု သကျပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇေယျ, ဧဝံ ခေါ ဥပါလိ အမှာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယျ, န စ ကိလမေယျာ’’တိ။
အဿောသိ ခေါ ဥပါလိဒါရကော မာတာပိတူနံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ ဥပါလိဒါရကော ယေန တေ ဒါရကာ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဒါရကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧထ မယံ, အယျာ, သမဏေသု သကျပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ တွံ, အယျ, ပဗ္ဗဇိဿသိ, ဧဝံ မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဒါရကာ ဧကမေကဿ မာတာပိတရော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အနုဇာနာထ မံ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ အထ ခေါ တေသံ ဒါရကာနံ မာတာပိတရော – ‘‘သဗ္ဗေပိမေ ဒါရကာ သမာနစ္ဆန္ဒာ ကလျာဏာဓိပ္ပါယာ’’တိ အနုဇာနိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေသုံ ဥပသမ္ပာဒေသုံ။ တေ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ရောဒန္တိ – ‘‘ယာဂုံ
(ဝိ၊၂၊၁၇၀။)
ဒေထ, ဘတ္တံ ဒေထ, ခါဒနီယံ ဒေထာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဂမေထ, အာဝုသော, ယာဝ ရတ္တိ ဝိဘာယတိ။ သစေ ယာဂု ဘဝိဿတိ, ပိဝိဿထ။ သစေ ဘတ္တံ ဘဝိဿတိ, ဘုဉ္ဇိဿထ။ သစေ ခါဒနီယံ ဘဝိဿတိ, ခါဒိဿထ။ နော စေ ဘဝိဿတိ ယာဂု ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ, ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိဿထာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနာ ရောဒန္တိယေဝ – ‘‘ယာဂုံ ဒေထ, ဘတ္တံ ဒေထ, ခါဒနီယံ ဒေထာ’’တိ။ သေနာသနံ ဦဟဒန္တိပိ ဥမ္မိဟန္တိပိ။
အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဒါရကသဒ္ဒံ။ သုတွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဒါရကသဒ္ဒေါ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဇာနံ ဦနဝီသတိဝဿံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသမ္ပာဒေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ဇာနံ ဦနဝီသတိဝဿံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသမ္ပာဒေဿန္တိ! ဦနကဝီသတိဝဿော, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အက္ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။ ဝီသတိဝဿောဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ…ပေ… ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၀၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ ဦနဝီသတိဝဿံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသမ္ပာဒေယျ, သော စ ပုဂ္ဂလော အနုပသမ္ပန္နော, တေ စ ဘိက္ခူ ဂါရယှာ, ဣဒံ တသ္မိံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၀၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၇၁။)
ဦနဝီသတိဝဿော နာမ အပ္ပတ္တဝီသတိဝဿော။
‘‘ဥပသမ္ပာဒေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိယံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ [သမ္မနတိ (က။)], အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိယဿ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၀၅။ ဦနဝီသတိဝဿေ ဦနဝီသတိဝဿသညီ ဥပသမ္ပာဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဦနဝီသတိဝဿေ ဝေမတိကော ဥပသမ္ပာဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနဝီသတိဝဿေ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿသညီ ဥပသမ္ပာဒေတိ, အနာပတ္တိ။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿေ ဦနဝီသတိဝဿသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿေ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၀၆။ အနာပတ္တိ ဦနဝီသတိဝဿံ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿသညီ ဥပသမ္ပာဒေတိ, ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿသညီ ဥပသမ္ပာဒေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဦနဝီသတိဝဿသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ ထေယျသတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၀၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော သတ္ထော ရာဇဂဟာ ပဋိယာလောကံ ဂန္တုကာမော ဟောတိ။ အညတရော ဘိက္ခု တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟမ္ပာယသ္မန္တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မယံ ခေါ, ဘန္တေ, သုင်္ကံ ပရိဟရိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ပဇာနာထာဝုသော’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ကမ္မိယာ [ကမ္မိကာ (သီ။ သျာ။)] – ‘‘သတ္ထော ကိရ သုင်္ကံ ပရိဟရိဿတီ’’တိ။ တေ မဂ္ဂေ ပရိယုဋ္ဌိံသု။ အထ ခေါ တေ ကမ္မိကာ တံ သတ္ထံ ဂဟေတွာ အစ္ဆိန္ဒိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, ဘန္တေ, ဇာနံ ထေယျသတ္ထေန သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆသီ’’တိ? ပလိဗုန္ဓေတွာ မုဉ္စိံသု။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ
(ဝိ၊၂၊၁၇၂။)
ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု ဇာနံ ထေယျသတ္ထေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဇာနံ ထေယျသတ္ထေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဇာနံ ထေယျသတ္ထေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၀၈။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဇာနံ ထေယျသတ္ထေနသဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၀၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
ထေယျသတ္ထော နာမ စောရာ ကတကမ္မာ ဝါ ဟောန္တိ အကတကမ္မာ ဝါ, ရာဇာနံ ဝါ ထေယျံ ဂစ္ဆန္တိ သုင်္ကံ ဝါ ပရိဟရန္တိ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။
သံဝိဓာယာတိ – ‘‘ဂစ္ဆာမာဝုသော, ဂစ္ဆာမ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆာမ ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမာဝုသော, အဇ္ဇ ဝါ ဟိယျော ဝါ ပရေ ဝါ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပီတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၁၀။ ထေယျသတ္ထေ ထေယျသတ္ထသညီ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ထေယျသတ္ထေ ဝေမတိကော သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ထေယျသတ္ထေ အထေယျသတ္ထသညီ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အနာပတ္တိ။ ဘိက္ခု သံဝိဒဟတိ, မနုဿာ န သံဝိဒဟန္တိ,
(ဝိ၊၂၊၁၇၃။)
အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အထေယျသတ္ထေ ထေယျသတ္ထသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အထေယျသတ္ထေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အထေယျသတ္ထေ အထေယျသတ္ထသညီ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၁၁။ အနာပတ္တိ အသံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆတိ, မနုဿာ သံဝိဒဟန္တိ ဘိက္ခု န သံဝိဒဟတိ, ဝိသင်္ကေတေန ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ထေယျသတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သံဝိဓာနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၁၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တော အညတရေန ဂါမဒွါရေန အတိက္ကမတိ။ အညတရာ ဣတ္ထီ သာမိကေန သဟ ဘဏ္ဍိတွာ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ, ဘန္တေ, အယျော ဂမိဿတီ’’တိ? ‘‘သာဝတ္ထိံ ခေါ အဟံ, ဘဂိနိ, ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ အယျေန သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧယျာသိ, ဘဂိနီ’’တိ။ အထ ခေါ တဿာ ဣတ္ထိယာ သာမိကော ဂါမတော နိက္ခမိတွာ မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘အပါယျော [အပယျာ (သီ။ သျာ။)] ဧဝရူပိံ ဣတ္ထိံ ပဿေယျာထာ’’တိ? ‘‘ဧသာယျော, ပဗ္ဗဇိတေန သဟ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော အနုဗန္ဓိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ အာကောဋေတွာ မုဉ္စိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ပဓူပေန္တော နိသီဒိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နာယျော သော ဘိက္ခု မံ နိပ္ပါတေသိ၊ အပိစ, အဟမေဝ တေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆာမိ၊ အကာရကော သော ဘိက္ခု၊ ဂစ္ဆ, နံ ခမာပေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော တံ ဘိက္ခုံ ခမာပေသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ,
(ဝိ၊၂၊၁၇၄။)
မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ, ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၁၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၁၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ, န ယက္ခီ န ပေတီ န တိရစ္ဆာနဂတာ ဝိညူ ပဋိဗလာ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လံ အာဇာနိတုံ။
သံဝိဓာယာတိ – ‘‘ဂစ္ဆာမ ဘဂိနိ, ဂစ္ဆာမာယျ, ဂစ္ဆာမာယျ, ဂစ္ဆာမ ဘဂိနိ, အဇ္ဇ ဝါ ဟိယျော ဝါ ပရေ ဝါ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပီတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၁၅။ မာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ ဝေမတိကော သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ မာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဘိက္ခု သံဝိဒဟတိ မာတုဂါမော န သံဝိဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခိယာ ဝါ ပေတိယာ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟိတ္ထိယာ ဝါ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇတိ, အန္တမသော ဂါမန္တရမ္ပိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အမာတုဂါမေ အမာတုဂါမသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၁၇၅။)
မြန်֍ ၄၁၆။ အနာပတ္တိ အသံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆတိ, မာတုဂါမော သံဝိဒဟတိ ဘိက္ခု န သံဝိဒဟတိ, ဝိသင်္ကေတေန ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သံဝိဓာနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၁၇။ [ဣဒံ ဝတ္ထု စူဠဝ။ ၆၅၊ မ။ နိ။ ၁။၂၃၄] တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အရိဋ္ဌဿ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ [ဂန္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ (သျာ။ က။)] ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘အရိဋ္ဌဿ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ? ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။
‘‘မာ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝံ အဝစ။ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ။ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ [အဗ္ဘာစိက္ခနံ (ဣတိပိ)]။ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ,
(ဝိ၊၂၊၁၇၆။)
အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ…ပေ… တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော’’တိ။
ဧဝမ္ပိ ခေါ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော တထေဝ တံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ယတော စ ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။
ကဿ နု ခေါ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ, မောဃပုရိသ, အနေကပရိယာယေန အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ…ပေ… မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ… သပ္ပသိရူပမာ
(ဝိ၊၂၊၁၇၇။)
ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပန တွံ, မောဃပုရိသ, အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ, အတ္တာနဉ္စ ခဏသိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉှိ တေ, မောဃပုရိသ, ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ…။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၁၈။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ, အနေကပရိယာယေနာဝုသော, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’တိ။ ဧဝဉ္စ [ဧဝဉ္စ ပန (က။)] သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗော တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသိယမာနော တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ, နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၁၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။
သောဘိက္ခူတိ ယော သော ဧဝံဝါဒီ ဘိက္ခု။
ဘိက္ခူဟီတိ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ။ ယေ ပဿန္တိ ယေ သုဏန္တိ တေဟိ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ, အနေကပရိယာယေနာဝုသော အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သော ဘိက္ခု
(ဝိ၊၂၊၁၇၈။)
သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ, အနေကပရိယာယေနာဝုသော အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သော ဘိက္ခု သမနုဘာသိတဗ္ဗော။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗော။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၄၂၀။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ သော တံ ဒိဋ္ဌိံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ သမနုဘာသေယျ – တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ သော တံ ဒိဋ္ဌိံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ သမနုဘာသတိ တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော သမနုဘာသနာ, တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ – ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ သော တံ ဒိဋ္ဌိံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ သမနုဘာသတိ တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော သမနုဘာသနာ, တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
(ဝိ၊၂၊၁၇၉။)
‘‘သမနုဘဋ္ဌော သံဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု, တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၂၁။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၂၂။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တဿ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ, ဥမ္မတ္တကဿာတိ။
အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
၉။ ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၂၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ တထာဝါဒိနာ အရိဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ [ဘိက္ခုနာ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗေန (?)] အကဋာနုဓမ္မေန တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇန္တိပိ သံဝသန္တိပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ တထာဝါဒိနာ အရိဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ [ဘိက္ခုနာ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗေန (?)] အကဋာနုဓမ္မေန တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇိဿန္တိပိ သံဝသိဿန္တိပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေဿန္တီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ တထာဝါဒိနာ အရိဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ [ဘိက္ခုနာ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗေန (?)] အကဋာနုဓမ္မေန တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇထာပိ သံဝသထာပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ တထာဝါဒိနာ အရိဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ [ဘိက္ခုနာ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗနေ (?)] အကဋာနုဓမ္မေန တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇိဿထာပိ သံဝသိဿထာပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၁၈၀။)
မြန်֍ ၄၂၄။ ‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဇာနံ တထာဝါဒိနာ ဘိက္ခုနာ အကဋာနုဓမ္မေန တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ သံဝသေယျ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၂၅။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
တထာဝါဒိနာတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ ဧဝံ ဝါဒိနာ။
အကဋာနုဓမ္မော နာမ ဥက္ခိတ္တော အနောသာရိတော။
တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိန္တိ ဧတံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ။
သမ္ဘုဉ္ဇေယျ ဝါတိ သမ္ဘောဂေါ နာမ ဒွေ သမ္ဘောဂါ – အာမိသသမ္ဘောဂေါ စ ဓမ္မသမ္ဘောဂေါ စ။ အာမိသသမ္ဘောဂေါ နာမ အာမိသံ ဒေတိ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မသမ္ဘောဂေါ နာမ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, ပဒေန ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သံဝသေယျဝါတိ ဥက္ခိတ္တကေန သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ဝါ ပဝါရဏံ ဝါ သံဃကမ္မံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သဟဝါ သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ ဧကစ္ဆန္နေ ဥက္ခိတ္တကေ နိပန္နေ ဘိက္ခု နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိပန္နေ ဥက္ခိတ္တကော နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၂၆။ ဥက္ခိတ္တကေ ဥက္ခိတ္တကသညီ သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သံဝသတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥက္ခိတ္တကေ ဝေမတိကော သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သံဝသတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥက္ခိတ္တကေ အနုက္ခိတ္တကသညီ သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သံဝသတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ,
(ဝိ၊၂၊၁၈၁။)
အနာပတ္တိ။ အနုက္ခိတ္တကေ ဥက္ခိတ္တကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုက္ခိတ္တကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုက္ခိတ္တကေ အနုက္ခိတ္တကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၂၇။ အနာပတ္တိ အနုက္ခိတ္တောတိ ဇာနာတိ, ဥက္ခိတ္တော ဩသာရိတောတိ ဇာနာတိ, ဥက္ခိတ္တော တံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိနိဿဋ္ဌောတိ ဇာနာတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ကဏ္ဋကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၂၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကဏ္ဋကဿ [ကဏ္ဍကဿ (သျာ။ က။)] နာမ သမဏုဒ္ဒေသဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ကဏ္ဋကဿ နာမ ကိရ သမဏုဒ္ဒေသဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ကဏ္ဋကော သမဏုဒ္ဒေသော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော ကဏ္ဋက, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေ’မေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။
မာ, အာဝုသော ကဏ္ဋက, ဧဝံ အဝစ။ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ။ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ။ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေန, အာဝုသော ကဏ္ဋက, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။
(ဝိ၊၂၊၁၈၂။)
အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော…ပေ… ဧဝမ္ပိ ခေါ ကဏ္ဋကော သမဏုဒ္ဒေသော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော တထေဝ တံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။
ယတော စ ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, ကဏ္ဋက, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံဗျာခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။
‘‘ကဿ နု ခေါ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ, မောဃပုရိသ, အနေကပရိယာယေန အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ? အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ…ပေ… သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အထ စ ပန တွံ, မောဃပုရိသ, အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ အတ္တာနဉ္စ ခဏသိ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉှိ တေ, မောဃပုရိသ, ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ပသန္နာနဉ္စ ဧကစ္စာနံ အညထတ္တာယာ’’တိ။ ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ နာသေတု။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နာသေတဗ္ဗော – အဇ္ဇတဂ္ဂေ တေ, အာဝုသော ကဏ္ဋက, န စေဝ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ အပဒိသိတဗ္ဗော။ ယမ္ပိ စညေ သမဏုဒ္ဒေသာ လဘန္တိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ
(ဝိ၊၂၊၁၈၃။)
သာပိ တေ နတ္ထိ။ စရ ပိရေ ဝိနဿာ’’တိ။ အထ ခေါ သံဃော ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ နာသေသိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ တထာနာသိတံ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဥပလာပေန္တိပိ ဥပဋ္ဌာပေန္တိပိ သမ္ဘုဉ္ဇန္တိပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ တထာနာသိတံ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဥပလာပေဿန္တိပိ ဥပဋ္ဌာပေဿန္တိပိ သမ္ဘုဉ္ဇိဿန္တိပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ တထာနာသိတံ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဥပလာပေထာပိ ဥပဋ္ဌာပေထာပိ သမ္ဘုဉ္ဇထာပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ တထာနာသိတံ ကဏ္ဋကံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဥပလာပေဿထာပိ ဥပဋ္ဌာပေဿထာပိ သမ္ဘုဉ္ဇိဿထာပိ သဟာပိ သေယျံ ကပ္ပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၂၉။ ‘‘သမဏုဒ္ဒေသောပိ စေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ, သော သမဏုဒ္ဒေသော ဘိက္ခူဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘မာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’တိ။ ဧဝဉ္စ [ဧဝဉ္စ ပန (က။)] သော သမဏုဒ္ဒေသော ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သော သမဏုဒ္ဒေသော ဘိက္ခူဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ တေ, အာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, န စေဝ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ အပဒိသိတဗ္ဗော။ ယမ္ပိ စညေ သမဏုဒ္ဒေသာ လဘန္တိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ သာပိ တေ နတ္ထိ။ စရ ပိရေ ဝိနဿာ’တိ။ ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ တထာနာသိတံ သမဏုဒ္ဒေသံ ဥပလာပေယျ ဝါ ဥပဋ္ဌာပေယျ ဝါ သမ္ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၃၀။ သမဏုဒ္ဒေသော နာမ သာမဏေရော ဝုစ္စတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၈၄။)
ဧဝံဝဒေယျာတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, ယထာယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။
သောသမဏုဒ္ဒေသောတိ ယော သော ဧဝံဝါဒီ သမဏုဒ္ဒေသော။
ဘိက္ခူဟီတိ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ, ယေ ပဿန္တိ ယေ သုဏန္တိ တေဟိ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘မာ, အာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, ဧဝံ အဝစ။ မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ။ န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ။ န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော… တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗော…ပေ… သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ, နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ သော သမဏုဒ္ဒေသော ဘိက္ခူဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ တေ, အာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ, န စေဝ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ အပဒိသိတဗ္ဗော။ ယမ္ပိ စညေ သမဏုဒ္ဒေသာ လဘန္တိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ သာပိ တေ နတ္ထိ။ စရ ပိရေ ဝိနဿာ’’တိ။
ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
တထာနာသိတန္တိ ဧဝံ နာသိတံ။
သမဏုဒ္ဒေသော နာမ သာမဏေရော ဝုစ္စတိ။
ဥပလာပေယျ ဝါတိ တဿ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ပရိပုစ္ဆံ ဝါ ဒဿာမီတိ ဥပလာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥပဋ္ဌာပေယျ ဝါတိ တဿ စုဏ္ဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ ဒန္တကဋ္ဌံ ဝါ မုခေါဒကံ ဝါ သာဒိယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သမ္ဘုဉ္ဇေယျ ဝါတိ သမ္ဘောဂေါ နာမ ဒွေ သမ္ဘောဂါ – အာမိသသမ္ဘောဂေါ စ ဓမ္မသမ္ဘောဂေါ စ။ အာမိသသမ္ဘောဂေါ နာမ အာမိသံ ဒေတိ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မသမ္ဘောဂေါ နာမ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, ပဒေန ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, ပဒေ ပဒေ
(ဝိ၊၂၊၁၈၅။)
အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သဟဝါ သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ ဧကစ္ဆန္နေ နာသိတကေ သမဏုဒ္ဒေသေ နိပန္နေ ဘိက္ခု နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခု နိပန္နေ နာသိတကော သမဏုဒ္ဒေသော နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၃၁။ နာသိတကေ နာသိတကသညီ ဥပလာပေတိ ဝါ ဥပဋ္ဌာပေတိ ဝါ သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နာသိတကေ ဝေမတိကော ဥပလာပေတိ ဝါ ဥပဋ္ဌာပေတိ ဝါ သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နာသိတကေ အနာသိတကသညီ ဥပလာပေတိ ဝါ ဥပဋ္ဌာပေတိ ဝါ သမ္ဘုဉ္ဇတိ ဝါ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေတိ, အနာပတ္တိ။ အနာသိတကေ နာသိတကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနာသိတကေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနာသိတကေ အနာသိတကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၃၂။ အနာပတ္တိ အနာသိတကောတိ ဇာနာတိ, တံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိနိဿဋ္ဌောတိ ဇာနာတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ကဏ္ဋကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
သပ္ပါဏကဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သဉ္စိစ္စဝဓသပ္ပါဏံ, ဥက္ကောဋံ ဒုဋ္ဌုလ္လဆာဒနံ၊
ဦနဝီသတိ သတ္ထဉ္စ, သံဝိဓာနံ အရိဋ္ဌကံ၊
ဥက္ခိတ္တံ ကဏ္ဋကဉ္စေဝ, ဒသ သိက္ခာပဒါ ဣမေတိ။
၈။ သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂေါ
၁။ သဟဓမ္မိကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၃၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဆန္နော
(ဝိ၊၂၊၁၈၆။)
အနာစာရံ အာစရတိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မာဝုသော ဆန္န, ဧဝရူပံ အကာသိ။ နေတံ ကပ္ပတီ’’တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ ဆန္နော ဘိက္ခူဟိ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနော ဧဝံ ဝက္ခတိ – န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဆန္န, ဘိက္ခူဟိ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနော ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ဘိက္ခူဟိ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနော ဧဝံ ဝက္ခသိ – ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၃၄။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’တိ, ပါစိတ္တိယံ။ သိက္ခမာနေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ အညာတဗ္ဗံ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ပရိပဉှိတဗ္ဗံ။ အယံ တတ္ထ သာမီစီ’’တိ။
မြန်֍ ၄၃၅။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခူဟီတိ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ။
သဟဓမ္မိကံ နာမ ယံ ဘဂဝတာ ပညတ္တံ သိက္ခာပဒံ ဧတံ သဟဓမ္မိကံ နာမ။ တေန ဝုစ္စမာနော ဧဝံ ဝဒေတိ [ဝဒေယျ (က။)] – ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ [ဣမာနိ ပဒါနိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ န ဒိဿန္တိ]။ ပဏ္ဍိတံ ဗျတ္တံ [ဣမာနိ ပဒါနိ သျာ။ ပေါတ္ထကေ န ဒိဿန္တိ] မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ ပရိပုစ္ဆာမီတိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၈၇။)
မြန်֍ ၄၃၆။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဧဝံ ဝဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော – ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယ န ဓုတတ္ထာယ န ပါသာဒိကတာယ န အပစယာယ န ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တတီ’’တိ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပဏ္ဍိတံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနုပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝါ အပညတ္တေန ဝါ ဝုစ္စမာနော – ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယ န ဓုတတ္ထာယ န ပါသာဒိကတာယ န အပစယာယ န ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တတီ’’တိ ဧဝံ ဝဒေတိ, ‘‘န တာဝါဟံ, အာဝုသော, ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သိက္ခိဿာမိ ယာဝ န အညံ ဘိက္ခုံ ဗျတ္တံ ဝိနယဓရံ ပဏ္ဍိတံ မေဓာဝိံ ဗဟုဿုတံ ဓမ္မကထိကံ ပရိပုစ္ဆာမီ’’တိ ဘဏတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
သိက္ခမာနေနာတိ သိက္ခိတုကာမေန။
အညာတဗ္ဗန္တိ ဇာနိတဗ္ဗံ။
ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကထံ၊ ဣမဿ ဝါ ကွတ္ထော’’တိ?
ပရိပဉှိတဗ္ဗန္တိ စိန္တေတဗ္ဗံ တုလယိတဗ္ဗံ။
အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ အယံ တတ္ထ အနုဓမ္မတာ။
မြန်֍ ၄၃၇။ အနာပတ္တိ ‘‘ဇာနိဿာမိ သိက္ခိဿာမီ’’တိ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သဟဓမ္မိကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ ဝိလေခနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၃၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ [ဣဒံ ဝတ္ထု စူဠဝ။ ၃၂၀] တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ အနေကပရိယာယေန ဝိနယကထံ ကထေတိ, ဝိနယဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ,
(ဝိ၊၂၊၁၈၈။)
ဝိနယပရိယတ္တိယာ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, အာဒိဿ အာဒိဿ အာယသ္မတော ဥပါလိဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ [ဘိက္ခူ ဘဂဝါ (သျာ။ က။)] – ‘‘ဘဂဝါ ခေါ အနေကပရိယာယေန ဝိနယကထံ ကထေတိ, ဝိနယဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, ဝိနယပရိယတ္တိယာ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, အာဒိဿ အာဒိဿ အာယသ္မတော ဥပါလိဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, အာယသ္မတော ဥပါလိဿ သန္တိကေ ဝိနယံ ပရိယာပုဏာမာ’’တိ, တေ စ ဗဟူ ဘိက္ခူ ထေရာ စ နဝါ စ မဇ္ဈိမာ စ အာယသ္မတော ဥပါလိဿ သန္တိကေ ဝိနယံ ပရိယာပုဏန္တိ။
အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ, အာဝုသော, ဗဟူ ဘိက္ခူ ထေရာ စ နဝါ စ မဇ္ဈိမာ စ အာယသ္မတော ဥပါလိဿ သန္တိကေ ဝိနယံ ပရိယာပုဏန္တိ။ သစေ ဣမေ ဝိနယေ ပကတညုနော ဘဝိဿန္တိ အမှေ ယေနိစ္ဆကံ ယဒိစ္ဆကံ ယာဝဒိစ္ဆကံ အာကဍ္ဎိဿန္တိ ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ။ ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘ကိံ ပနိမေဟိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကေဟိ သိက္ခာပဒေဟိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ, ယာဝဒေဝ ကုက္ကုစ္စာယ ဝိဟေသာယ ဝိလေခါယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ! ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေဿန္တီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၃၉။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ကိံ ပနိမေဟိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကေဟိ သိက္ခာပဒေဟိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ, ယာဝဒေဝ ကုက္ကုစ္စာယ ဝိဟေသာယ ဝိလေခါယ သံဝတ္တန္တီ’တိ, သိက္ခာပဒဝိဝဏ္ဏကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၄၀။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေတိ ဥဒ္ဒိသန္တေ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေန္တေ ဝါ သဇ္ဈာယံ ဝါ ကရောန္တေ။
(ဝိ၊၂၊၁၈၉။)
ဧဝံဝဒေယျာတိ – ‘‘ကိံ ပနိမေဟိ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကေဟိ သိက္ခာပဒေဟိ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေဟိ, ယာဝဒေဝ ကုက္ကုစ္စာယ ဝိဟေသာယ ဝိလေခါယ သံဝတ္တန္တီတိ။ ‘‘ယေ ဣမံ ပရိယာပုဏန္တိ တေသံ ကုက္ကုစ္စံ ဟောတိ, ဝိဟေသာ ဟောတိ, ဝိလေခါ ဟောတိ, ယေ ဣမံ န ပရိယာပုဏန္တိ တေသံ ကုက္ကုစ္စံ န ဟောတိ ဝိဟေသာ န ဟောတိ ဝိလေခါ န ဟောတိ။ အနုဒ္ဒိဋ္ဌံ ဣဒံ ဝရံ, အနုဂ္ဂဟိတံ ဣဒံ ဝရံ, အပရိယာပုဋံ ဣဒံ ဝရံ, အဓာရိတံ ဣဒံ ဝရံ, ဝိနယော ဝါ အန္တရဓာယတု, ဣမေ ဝါ ဘိက္ခူ အပကတညုနော ဟောန္တူ’’တိ ဥပသမ္ပန္နဿ ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၄၁။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဝိနယံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညံ ဓမ္မံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နဿ ဝိနယံ ဝါ အညံ ဝါ ဓမ္မံ ဝိဝဏ္ဏေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၄၂။ အနာပတ္တိ န ဝိဝဏ္ဏေတုကာမော, ‘‘ဣင်္ဃ တွံ သုတ္တန္တေ ဝါ ဂါထာယော ဝါ အဘိဓမ္မံ ဝါ ပရိယာပုဏဿု, ပစ္ဆာ ဝိနယံ ပရိယာပုဏိဿသီ’’တိ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝိလေခနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ မောဟနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၄၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အနာစာရံ အာစရိတွာ ‘‘အညာဏကေန အာပန္နာတိ ဇာနန္တူ’’တိ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ ဇာနာမ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝက္ခန္တိ – ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ
(ဝိ၊၂၊၁၉၀။)
ဇာနာမ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝဒေထ – ‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ ဇာနာမ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝက္ခထ – ‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ ဇာနာမ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၄၄။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနွဒ္ဓမာသံပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဣဒါနေဝ ခေါ အဟံ ဇာနာမိ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’တိ။ တဉ္စေ ဘိက္ခုံ အညေ ဘိက္ခူ ဇာနေယျုံ နိသိန္နပုဗ္ဗံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ, ကော ပန ဝါဒေါ ဘိယျော [ဘိယျောတိ (သျာ။)], န စ တဿ ဘိက္ခုနော အညာဏကေန မုတ္တိ အတ္ထိ, ယဉ္စ တတ္ထ အာပတ္တိံ အာပန္နော တဉ္စ ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော, ဥတ္တရိ စဿ မောဟော အာရောပေတဗ္ဗော – ‘တဿ တေ, အာဝုသော, အလာဘာ, တဿ တေ ဒုလ္လဒ္ဓံ, ယံ တွံ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ န သာဓုကံ အဋ္ဌိံ ကတွာ [အဋ္ဌိကတွာ (သျာ။ က။)] မနသိ ကရောသီ’တိ။ ဣဒံ တသ္မိံ မောဟနကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၄၅။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အနွဒ္ဓမာသန္တိ အနုပေါသထိကံ။
ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေတိ ဥဒ္ဒိသန္တေ။
ဧဝံဝဒေယျာတိ အနာစာရံ အာစရိတွာ – ‘‘အညာဏကေန အာပန္နောတိ ဇာနန္တူ’’တိ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ အဟံ ဇာနာမိ, အယမ္ပိ ကိရ ဓမ္မော သုတ္တာဂတော သုတ္တပရိယာပန္နော အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၉၁။)
တဉ္စေ မောဟေတုကာမံ ဘိက္ခုံ အညေ ဘိက္ခူ ဇာနေယျုံ နိသိန္နပုဗ္ဗံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ, ကော ပန ဝါဒေါ ဘိယျော, န စ တဿ ဘိက္ခုနော အညာဏကေန မုတ္တိ အတ္ထိ, ယဉ္စ တတ္ထ အာပတ္တိံ အာပန္နော, တဉ္စ ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော, ဥတ္တရိ စဿ မောဟော အာရောပေတဗ္ဗော။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, အာရောပေတဗ္ဗော။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၄၄၆။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ န သာဓုကံ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကရောတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော မောဟံ အာရောပေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိဿမာနေ န သာဓုကံ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကရောတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော မောဟံ အာရောပေတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော မောဟဿ အာရောပနာ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘အာရောပိတော သံဃေန ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော မောဟော။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အနာရောပိတေ မောဟေ မောဟေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာရောပိတေ မောဟေ မောဟေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၄၇။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ မောဟေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၄၈။ အနာပတ္တိ န ဝိတ္ထာရေန သုတံ ဟောတိ, ဦနကဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဝိတ္ထာရေန သုတံ ဟောတိ, န မောဟေတုကာမဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
မောဟနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
(ဝိ၊၂၊၁၉၂။)
၄။ ပဟာရသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၄၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ပဟာရံ ဒေန္တိ။ တေ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ? ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အမှာကံ ပဟာရံ ဒေန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူနံ ပဟာရံ ဒဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူနံ ပဟာရံ ဒေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘိက္ခူနံ ပဟာရံ ဒဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၅၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ကုပိတော အနတ္တမနော ပဟာရံ ဒဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၅၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
ကုပိတော အနတ္တမနောတိ အနဘိရဒ္ဓေါ အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။
ပဟာရံ ဒဒေယျာတိ ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ နိဿဂ္ဂိယေန ဝါ အန္တမသော ဥပ္ပလပတ္တေနပိ ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၅၂။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ကုပိတော အနတ္တမနော ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နဿ ကုပိတော အနတ္တမနော ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ
(ဝိ၊၂၊၁၉၃။)
ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၅၃။ အနာပတ္တိ ကေနစိ ဝိဟေဌီယမာနော မောက္ခာဓိပ္ပါယော ပဟာရံ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဟာရသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ တလသတ္တိကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၅၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရန္တိ။ တေ ပဟာရသမုစ္စိတာ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ? ‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အမှာကံ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုပိတာ အနတ္တမနာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၅၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ကုပိတော အနတ္တမနော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၅၆။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
ကုပိတော အနတ္တမနောတိ အနဘိရဒ္ဓေါ အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။
(ဝိ၊၂၊၁၉၄။)
တလသတ္တိကံဥဂ္ဂိရေယျာတိ ကာယံ ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓံ ဝါ အန္တမသော ဥပ္ပလပတ္တမ္ပိ ဥစ္စာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၅၇။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ကုပိတော အနတ္တမနော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ကုပိတော အနတ္တမနော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နဿ ကုပိတော အနတ္တမနော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၅၈။ အနာပတ္တိ ကေနစိ ဝိဟေဌီယမာနော မောက္ခာဓိပ္ပါယော တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တလသတ္တိကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ အမူလကသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၅၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုံ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၆၁။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုန္တိ အညံ ဘိက္ခုံ။
အမူလကံ နာမ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အပရိသင်္ကိတံ။
သံဃာဒိသေသေနာတိ တေရသန္နံ အညတရေန။
အနုဒ္ဓံသေယျာတိ စောဒေတိ ဝါ စောဒါပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၆၂။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ အမူလကေန သံဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝါ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝါ အနုဒ္ဓံသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ အနုဒ္ဓံသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၆၃။ အနာပတ္တိ တထာသညီ စောဒေတိ, ဝါ စောဒါပေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အမူလကသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
၇။ သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၆၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟန္တိ – ‘‘ဘဂဝတာ, အာဝုသော, သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ – ‘န ဦနဝီသတိဝဿော ပုဂ္ဂလော ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော’တိ။ တုမှေ စ ဦနဝီသတိဝဿာ ဥပသမ္ပန္နာ။ ကစ္စိ နော တုမှေ အနုပသမ္ပန္နာ’’တိ? တေ ရောဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, ရောဒထာ’’တိ?
(ဝိ၊၂၊၁၉၆။)
‘‘ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အမှာကံ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူနံ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခူနံ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၆၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟေယျ [ဥပ္ပါဒေယျ (ဣတိပိ)] – ‘ဣတိဿ မုဟုတ္တမ္ပိ အဖာသု ဘဝိဿတီ’တိ ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၆၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ အညဿ ဘိက္ခုဿ။
သဉ္စိစ္စာတိ ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော စေစ္စ အဘိဝိတရိတွာ ဝီတိက္ကမော။
ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟေယျာတိ ‘‘ဦနဝီသတိဝဿော မညေ တွံ ဥပသမ္ပန္နော, ဝိကာလေ မညေ တယာ ဘုတ္တံ, မဇ္ဇံ မညေ တယာ ပီတံ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော မညေ တယာ နိသိန္န’’န္တိ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧတဒေဝပစ္စယံ ကရိတွာ, အနညန္တိ န အညော ကောစိ ပစ္စယော ဟောတိ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟိတုံ။
မြန်֍ ၄၆၇။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နဿ သဉ္စိစ္စ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၁၉၇။)
မြန်֍ ၄၆၈။ အနာပတ္တိ န ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟိတုကာမော ‘‘ဦနဝီသတိဝဿော မညေ တွံ ဥပသမ္ပန္နော, ဝိကာလေ မညေ တယာ ဘုတ္တံ, မဇ္ဇံ မညေ တယာ ပီတံ, မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော မညေ တယာ နိသိန္နံ, ဣင်္ဃ ဇာနာဟိ, မာ တေ ပစ္ဆာ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသီ’’တိ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ဥပဿုတိသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၆၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပေသလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍန္တိ။ ပေသလာ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ။ န သက္ကာ ဣမေဟိ သဟ ဘဏ္ဍိတု’’န္တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အာဝုသော, အမှေ အလဇ္ဇိဝါဒေန ပါပေထာ’’တိ? ‘‘ကဟံ ပန တုမှေ, အာဝုသော, အဿုတ္ထာ’’တိ? ‘‘မယံ အာယသ္မန္တာနံ ဥပဿုတိံ [ဥပဿုတိ (?)] တိဋ္ဌမှာ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ဥပဿုတိံ [ဥပဿုတိ (?)] တိဋ္ဌိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ဥပဿုတိံ [ဥပဿုတိ (?)] တိဋ္ဌထာတိ? ‘‘သစ္စ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ဥပဿုတိံ [ဥပဿုတိ (?)] တိဋ္ဌိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၇၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနံ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌေယျ – ‘ယံ ဣမေ ဘဏိဿန္တိ တံ သောဿာမီ’တိ ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၇၁။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
(ဝိ၊၂၊၁၉၈။)
ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝါဒါပန္နာနန္တိ အဓိကရဏဇာတာနံ။
ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌေယျာတိ ‘‘ဣမေသံ သုတွာ စောဒေဿာမိ သာရေဿာမိ ပဋိစောဒေဿာမိ ပဋိသာရေဿာမိ မင်္ကူ ကရိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော သုဏာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော တုရိတော ဂစ္ဆတိ သောဿာမီတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော သုဏာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော ဩဟိယျတိ သောဿာမီတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတော သုဏာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဘိက္ခုဿ ဌိတောကာသံ ဝါ နိသိန္နောကာသံ ဝါ နိပန္နောကာသံ ဝါ အာဂန္တွာ မန္တေန္တံ ဥက္ကာသိတဗ္ဗံ, ဝိဇာနာပေတဗ္ဗံ, နော စေ ဥက္ကာသေယျ ဝါ ဝိဇာနာပေယျ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧတဒေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ အနညန္တိ န အညော ကောစိ ပစ္စယော ဟောတိ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌိတုံ။
မြန်֍ ၄၇၂။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နဿ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၄၇၃။ အနာပတ္တိ – ‘‘ဣမေသံ သုတွာ ဩရမိဿာမိ ဝိရမိဿာမိ ဝူပသမိဿာမိ [ဝူပသမေဿာမိ (သီ။)] အတ္တာနံ ပရိမောစေဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဥပဿုတိသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၁၉၉။)
၉။ ကမ္မပဋိဗာဟနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၇၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အနာစာရံ အာစရိတွာ ဧကမေကဿ ကမ္မေ ကယိရမာနေ ပဋိက္ကောသန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃော သန္နိပတိတော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တာ ဧကဿ ဆန္ဒံ အဒံသု။ အထ ခေါ သံဃော – ‘‘အယံ, အာဝုသော, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယော ဘိက္ခု ဧကကော အာဂတော, ဟန္ဒဿ မယံ ကမ္မံ ကရောမာ’’တိ တဿ ကမ္မံ အကာသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိံ, အာဝုသော, သံဃော အကာသီ’’တိ? ‘‘သံဃော မေ, အာဝုသော, ကမ္မံ အကာသီ’’တိ။ ‘‘န မယံ, အာဝုသော, ဧတဒတ္ထာယ ဆန္ဒံ အဒမှာ – ‘‘တုယှံ ကမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ။ သစေ စ မယံ ဇာနေယျာမ ‘‘တုယှံ ကမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ, န မယံ ဆန္ဒံ ဒဒေယျာမာ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ [ခိယျဓမ္မံ (ဣတိပိ)] အာပဇ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ [ခိယျဓမ္မံ (ဣတိပိ)] အာပဇ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ [ခိယျဓမ္မံ (ဣတိပိ)] အာပဇ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၇၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၇၆။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဓမ္မိကံ နာမ ကမ္မံ အပလောကနကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ကတံ, ဧတံ ဓမ္မိကံ နာမ ကမ္မံ။ ဆန္ဒံ ဒတွာ ခိယျတိ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၀၀။)
မြန်֍ ၄၇၇။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဆန္ဒံ ဒတွာ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဆန္ဒံ ဒတွာ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဆန္ဒံ ဒတွာ ခိယျတိ, အနာပတ္တိ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၇၈။ အနာပတ္တိ – ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ န ကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တော ခိယျတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ကမ္မပဋိဗာဟနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ ဆန္ဒံအဒတွာဂမနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၇၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃော သန္နိပတိတော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တာ ဧကဿ ဆန္ဒံ အဒံသု။ အထ ခေါ သံဃော ‘‘ယဿတ္ထာယ သန္နိပတိတော တံ ကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဉတ္တိံ ဌပေသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဧဝမေဝိမေ ဧကမေကဿ ကမ္မံ ကရောန္တိ, ကဿ တုမှေ ကမ္မံ ကရိဿထာ’’တိ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု သံဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, သံဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သံဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၈၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သံဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနာယ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၂၀၁။)
မြန်֍ ၄၈၁။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သံဃေ ဝိနိစ္ဆယကထာ နာမ ဝတ္ထု ဝါ အာရောစိတံ ဟောတိ အဝိနိစ္ဆိတံ, ဉတ္တိ ဝါ ဌပိတာ ဟောတိ, ကမ္မဝါစာ ဝါ ဝိပ္ပကတာ ဟောတိ။
ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမေယျာတိ – ‘‘ကထံ ဣဒံ ကမ္မံ ကုပ္ပံ အဿ ဝဂ္ဂံ အဿ န ကရေယျာ’’တိ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိသာယ ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဝိဇဟိတေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၈၂။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမတိ, အနာပတ္တိ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၈၃။ အနာပတ္တိ – ‘‘သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ဝါ ကလဟော ဝါ ဝိဂ္ဂဟော ဝါ ဝိဝါဒေါ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, ‘‘သံဃဘေဒေါ ဝါ သံဃရာဇိ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ န ကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, ဂိလာနော ဂစ္ဆတိ, ဂိလာနဿ ကရဏီယေန ဂစ္ဆတိ, ဥစ္စာရေန ဝါ ပဿာဝေန ဝါ ပီဠိတော ဂစ္ဆတိ, ‘‘န ကမ္မံ ကောပေတုကာမော ပုန ပစ္စာဂမိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆန္ဒံ အဒတွာ ဂမနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
၁၁။ ဒုဗ္ဗလသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော သံဃဿ သေနာသနဉ္စ ပညပေတိ ဘတ္တာနိ စ ဥဒ္ဒိသတိ။ သော စာယသ္မာ ဒုဗ္ဗလစီဝရော ဟောတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃဿ ဧကံ စီဝရံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ သံဃော တံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗဿ မလ္လပုတ္တဿ
(ဝိ၊၂၊၂၀၂။)
အဒါသိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ယထာသန္ထုတံ ဘိက္ခူ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏာမေန္တီ’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သမဂ္ဂေန သံဃေန စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သမဂ္ဂေန သံဃေန စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, သမဂ္ဂေန သံဃေန စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ, ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၈၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သမဂ္ဂေန သံဃေန စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇေယျ ‘ယထာသန္ထုတံ ဘိက္ခူ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏာမေန္တီ’တိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၈၆။ ယောပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
သမဂ္ဂေါ နာမ သံဃော သမာနသံဝါသကော သမာနသီမာယံ ဌိတော။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။
ဒတွာတိ သယံ ဒတွာ။
ယထာသန္ထုတံ နာမ ယထာမိတ္တတာ ယထာသန္ဒိဋ္ဌတာ ယထာသမ္ဘတ္တတာ ယထာသမာနုပဇ္ဈာယကတာ ယထာသမာနာစရိယကတာ။
သံဃိကံ နာမ သံဃဿ ဒိန္နံ ဟောတိ ပရိစ္စတ္တံ။
လာဘော နာမ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ, အန္တမသော စုဏ္ဏပိဏ္ဍောပိ, ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိ, ဒသိကသုတ္တမ္ပိ။
ပစ္ဆာခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇေယျာတိ ဥပသမ္ပန္နဿ သံဃေန သမ္မတဿ သေနာသနပညာပကဿ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ ဝါ ယာဂုဘာဇကဿ ဝါ ဖလဘာဇကဿ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကဿ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကဿ ဝါ စီဝရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၈၇။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ စီဝရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော စီဝရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ စီဝရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၀၃။)
အညံ ပရိက္ခာရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပသမ္ပန္နဿ သံဃေန အသမ္မတဿ သေနာသနပညာပကဿ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ ဝါ ယာဂုဘာဇကဿ ဝါ ဖလဘာဇကဿ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကဿ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကဿ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နဿ သံဃေန သမ္မတဿ ဝါ အသမ္မတဿ ဝါ သေနာသနပညာပကဿ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ ဝါ ယာဂုဘာဇကဿ ဝါ ဖလဘာဇကဿ ဝါ ခဇ္ဇဘာဇကဿ ဝါ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကဿ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ဒိန္နေ ခိယျတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၈၈။ အနာပတ္တိ – ပကတိယာ ဆန္ဒာ ဒေါသာ မောဟာ ဘယာ ကရောန္တံ ‘‘ကွတ္ထော တဿ ဒိန္နေန လဒ္ဓါပိ ဝိနိပါတေဿတိ န သမ္မာ ဥပနေဿတီ’’တိ ခိယျတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုဗ္ဗလသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဧကာဒသမံ။
၁၂။ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၈၉။ [ဣဒံ ဝတ္ထု ပါရာ။ ၆၅၇] တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရဿ ပူဂဿ သံဃဿ သစီဝရဘတ္တံ ပဋိယတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဘောဇေတွာ စီဝရေန အစ္ဆာဒေဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ယေန သော ပူဂေါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပူဂံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေထာဝုသော, ဣမာနိ စီဝရာနိ ဣမေသံ ဘိက္ခူန’’န္တိ။ ‘‘န မယံ, ဘန္တေ, ဒဿာမ။ အမှာကံ သံဃဿ အနုဝဿံ သစီဝရဘိက္ခာ ပညတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဗဟူ, အာဝုသော, သံဃဿ ဒါယကာ, ဗဟူ သံဃဿ ဘတ္တာ [ဘဒ္ဒါ (က။)]။ ဣမေ တုမှေ နိဿာယ တုမှေ သမ္ပဿန္တာ ဣဓ ဝိဟရန္တိ။ တုမှေ စေ ဣမေသံ န ဒဿထ, အထ ကော စရဟိ ဣမေသံ ဒဿတိ? ဒေထာဝုသော, ဣမာနိ စီဝရာနိ ဣမေသံ ဘိက္ခူန’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ပူဂေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေဟိ ဘိက္ခူဟိ နိပ္ပီဠိယမာနော ယထာပဋိယတ္တံ စီဝရံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဒတွာ သံဃံ ဘတ္တေန ပရိဝိသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ
(ဝိ၊၂၊၂၀၄။)
ဇာနန္တိ သံဃဿ သစီဝရဘတ္တံ ပဋိယတ္တံ ‘‘န စ ဇာနန္တိ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဒိန္န’’န္တိ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဩဏောဇေထာဝုသော, သံဃဿ စီဝရ’’န္တိ။ ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ။ ယထာပဋိယတ္တံ စီဝရံ အယျာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ အယျာနံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ပရိဏာမေသု’’န္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇာနံ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဇာနံ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၉၀။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ သံဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၉၁။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿ အာရောစေန္တိ, သော ဝါ အာရောစေတိ။
သံဃိကံ နာမ သံဃဿ ဒိန္နံ ဟောတိ ပရိစ္စတ္တံ။
လာဘော နာမ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ, အန္တမသော စုဏ္ဏပိဏ္ဍောပိ, ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိ, ဒသိကသုတ္တမ္ပိ။
ပရိဏတံ နာမ ‘‘ဒဿာမ ကရိဿာမာ’’တိ ဝါစာ ဘိန္နာ ဟောတိ, တံ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၄၉၂။ ပရိဏတေ ပရိဏတသညီ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရိဏတေ ဝေမတိကော ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိဏတေ အပရိဏတသညီ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမေတိ, အနာပတ္တိ။ သံဃဿ ပရိဏတံ အညသံဃဿ ဝါ စေတိယဿ ဝါ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ စေတိယဿ ပရိဏတံ အညစေတိယဿ ဝါ သံဃဿ ဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏတံ အညပုဂ္ဂလဿ ဝါ သံဃဿ ဝါ စေတိယဿ ဝါ ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၂၀၅။)
ဒုက္ကဋဿ။ အပရိဏတေ ပရိဏတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပရိဏတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပရိဏတေ အပရိဏတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၄၉၃။ အနာပတ္တိ – ‘‘ကတ္ထ ဒေမာ’’တိ ပုစ္ဆီယမာနော – ‘‘ယတ္ထ တုမှာကံ ဒေယျဓမ္မော ပရိဘောဂံ ဝါ လဘေယျ ပဋိသင်္ခါရံ ဝါ လဘေယျ စိရဋ္ဌိတိကော ဝါ အဿ ယတ္ထ ဝါ ပန တုမှာကံ စိတ္တံ ပသီဒတိ တတ္ထ ဒေထာ’’တိ ဘဏတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပရိဏာမနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒွါဒသမံ။
သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သဟဓမ္မ-ဝိဝဏ္ဏဉ္စ, မောဟာပနံ ပဟာရကံ၊
တလသတ္တိ အမူလဉ္စ, သဉ္စိစ္စ စ ဥပဿုတိ၊
ပဋိဗာဟနဆန္ဒဉ္စ, ဒဗ္ဗဉ္စ ပရိဏာမနန္တိ။
၉။ ရတနဝဂ္ဂေါ
၁။ အန္တေပုရသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၄၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥယျာနပါလံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ဥယျာနံ သောဓေဟိ။ ဥယျာနံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ သော ဥယျာနပါလော ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ပဋိဿုတွာ ဥယျာနံ သောဓေန္တော အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုဒ္ဓံ, ဒေဝ, ဥယျာနံ။ အပိစ, ဘဂဝါ တတ္ထ နိသိန္နော’’တိ။ ‘‘ဟောတု, ဘဏေ! မယံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥယျာနံ ဂန္တွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဥပါသကော ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တံ ဥပါသကံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသန္တံ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ဘီတော အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နာရဟတာယံ ပုရိသော ပါပေါ
(ဝိ၊၂၊၂၀၆။)
ဟောတုံ, ယထာ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသတီ’’တိ။ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ဘဂဝတော ဂါရဝေန ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ နေဝ အဘိဝါဒေသိ န ပစ္စုဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အနတ္တမနော အဟောသိ – ‘‘ကထဉှိ နာမာယံ ပုရိသော မယိ အာဂတေ နေဝ အဘိဝါဒေဿတိ န ပစ္စုဋ္ဌေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ အနတ္တမနံ ဝိဒိတွာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧသော ခေါ, မဟာရာဇ, ဥပါသကော ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ’’တိ။ အထ ခေါ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နာရဟတာယံ ဥပါသကော ဩရကော ဟောတုံ, ဘဂဝါပိ ဣမဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီ’’တိ။ တံ ဥပါသကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝဒေယျာသိ, ဥပါသက, ယေန အတ္ထော’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, ဒေဝါ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။
မြန်֍ ၄၉၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥပရိပါသာဒဝရဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တံ ဥပါသကံ ရထိကာယ [ရထိယာယ (ဣတိပိ)] ဆတ္တပါဏိံ ဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ပက္ကောသာပေတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တွံ ကိရ, ဥပါသက, ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော။ သာဓု, ဥပါသက, အမှာကံ ဣတ္ထာဂါရံ ဓမ္မံ ဝါစေဟီ’’တိ။ ‘‘ယမဟံ [ယမ္ပာဟံ (သီ။)], ဒေဝ, ဇာနာမိ အယျာနံ ဝါဟသာ, အယျာဝ ဒေဝဿ ဣတ္ထာဂါရံ ဓမ္မံ ဝါစေဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော – ‘‘သစ္စံ ခေါ ဥပါသကော အာဟာ’’တိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဧကံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေတု ယော အမှာကံ ဣတ္ထာဂါရံ ဓမ္မံ ဝါစေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ…ပေ… ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေနဟာနန္ဒ, ရညော ဣတ္ထာဂါရံ ဓမ္မံ ဝါစေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော
(ဝိ၊၂၊၂၀၇။)
ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ကာလေန ကာလံ ပဝိသိတွာ ရညော ဣတ္ထာဂါရံ ဓမ္မံ ဝါစေတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ။
မြန်֍ ၄၉၆။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော မလ္လိကာယ ဒေဝိယာ သဒ္ဓိံ သယနဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ မလ္လိကာ ဒေဝီ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန သဟသာ ဝုဋ္ဌာသိ၊ ပီတကမဋ္ဌံ ဒုဿံ ပဘဿိတ္ထ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ရညော အန္တေပုရံ ပဝိသိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, အာနန္ဒ, ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ရညော အန္တေပုရံ ပဝိသသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, အာနန္ဒ, ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ရညော အန္တေပုရံ ပဝိသိဿသိ! နေတံ, အာနန္ဒ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
မြန်֍ ၄၉၇။ [အ။ နိ။ ၁၀။၄၅] ‘‘ဒသယိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ မဟေသိယာ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ဟောတိ, တတ္ထ ဘိက္ခု ပဝိသတိ။ မဟေသီ ဝါ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ သိတံ ပါတုကရောတိ။ ဘိက္ခု ဝါ မဟေသိံ ဒိသွာ သိတံ ပါတုကရောတိ။ တတ္ထ ရညော ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဒ္ဓါ ဣမေသံ ကတံ ဝါ ကရိဿန္တိ ဝါ’’တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဗဟုကိစ္စော ဗဟုကရဏီယော။ အညတရံ ဣတ္ထိံ ဂန္တွာ နဿရတိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။ တတ္ထ ရညော ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘န ခေါ ဣဓ အညော ကောစိ ပဝိသတိ အညတြ ပဗ္ဗဇိတေန။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော အန္တေပုရေ အညတရံ ရတနံ နဿတိ။ တတ္ထ ရညော ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘န ခေါ ဣဓ အညော ကောစိ ပဝိသတိ အညတြ ပဗ္ဗဇိတေန။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
(ဝိ၊၂၊၂၀၈။)
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော အန္တေပုရေ အဗ္ဘန္တရာ ဂုယှမန္တာ ဗဟိဒ္ဓါ သမ္ဘေဒံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ရညော ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘န ခေါ ဣဓ အညော ကောစိ ပဝိသတိ အညတြ ပဗ္ဗဇိတေန။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော အန္တေပုရေ ပုတ္တော ဝါ ပိတရံ ပတ္ထေတိ ပိတာ ဝါ ပုတ္တံ ပတ္ထေတိ။ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘န ခေါ ဣဓ အညော ကောစိ ပဝိသတိ အညတြ ပဗ္ဗဇိတေန။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ နီစဋ္ဌာနိယံ ဥစ္စေ ဌာနေ ဌပေတိ။ ယေသံ တံ အမနာပံ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ရာဇာ ခေါ ပဗ္ဗဇိတေန သံသဋ္ဌော။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆဋ္ဌော အာဒီနဝေါ, ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဥစ္စဋ္ဌာနိယံ နီစေ ဌာနေ ဌပေတိ။ ယေသံ တံ အမနာပံ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ရာဇာ ခေါ ပဗ္ဗဇိတေန သံသဋ္ဌော။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ အကာလေ သေနံ ဥယျောဇေတိ။ ယေသံ တံ အမနာပံ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ရာဇာ ခေါ ပဗ္ဗဇိတေန သံသဋ္ဌော။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ကာလေ သေနံ ဥယျောဇေတွာ အန္တရာမဂ္ဂတော နိဝတ္တာပေတိ။ ယေသံ တံ အမနာပံ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘‘ရာဇာ ခေါ ပဗ္ဗဇိတေန သံသဋ္ဌော။ သိယာ နု ခေါ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မ’’န္တိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, နဝမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ရညော ရာဇန္တေပုရံ ဟတ္ထိသမ္မဒ္ဒံ အဿသမ္မဒ္ဒံ ရထသမ္မဒ္ဒံ ရဇ္ဇနီယာနိ [ရဇ္ဇနီယာနိ (က။)] ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ, ယာနိ န ပဗ္ဗဇိတဿ သာရုပ္ပါနိ။ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒသမော အာဒီနဝေါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒသ အာဒီနဝါ ရာဇန္တေပုရပ္ပဝေသနေ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ
(ဝိ၊၂၊၂၀၉။)
အာနန္ဒံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၄၉၈။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ရညော ခတ္တိယဿ မုဒ္ဓါဝသိတ္တဿ [မုဒ္ဓါဘိသိတ္တဿ (သျာ။)] အနိက္ခန္တရာဇကေ အနိဂ္ဂတရတနကေ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတော ဣန္ဒခီလံ အတိက္ကာမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၄၉၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ခတ္တိယော နာမ ဥဘတော သုဇာတော ဟောတိ, မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော, ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အက္ခိတ္တော အနုပကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန။
မုဒ္ဓါဝသိတ္တော နာမ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိတ္တော ဟောတိ။
အနိက္ခန္တရာဇကေတိ ရာဇာ သယနိဃရာ အနိက္ခန္တော ဟောတိ။
အနိဂ္ဂတရတနကေတိ မဟေသီ သယနိဃရာ အနိက္ခန္တာ ဟောတိ, ဥဘော ဝါ အနိက္ခန္တာ ဟောန္တိ။
ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတောတိ ပုဗ္ဗေ အနာမန္တေတွာ။
ဣန္ဒခီလော နာမ သယနိဃရဿ ဥမ္မာရော ဝုစ္စတိ။
သယနိဃရံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ရညော သယနံ ပညတ္တံ ဟောတိ, အန္တမသော သာဏိပါကာရပရိက္ခိတ္တမ္ပိ။
ဣန္ဒခီလံ အတိက္ကာမေယျာတိ ပဌမံ ပါဒံ ဥမ္မာရံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၅၀၀။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတသညီ ဣန္ဒခီလံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ ဝေမတိကော ဣန္ဒခီလံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ ပဋိသံဝိဒိတသညီ ဣန္ဒခီလံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပဋိသံဝိဒိတေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိသံဝိဒိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိသံဝိဒိတေ ပဋိသံဝိဒိတသညီ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၂၁၀။)
မြန်֍ ၅၀၁။ အနာပတ္တိ ပဋိသံဝိဒိတေ, န ခတ္တိယော ဟောတိ, န ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိတ္တော ဟောတိ, ရာဇာ သယနိဃရာ နိက္ခန္တော ဟောတိ, မဟေသီ သယနိဃရာ နိက္ခန္တာ ဟောတိ, ဥဘော ဝါ နိက္ခန္တာ ဟောန္တိ, န သယနိဃရေ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အန္တေပုရသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
၂။ ရတနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အစိရဝတိယာ နဒိယာ နဟာယတိ။ အညတရောပိ ဗြာဟ္မဏော ပဉ္စသတာနံ ထဝိကံ ထလေ နိက္ခိပိတွာ အစိရဝတိယာ နဒိယာ နဟာယန္တော ဝိဿရိတွာ အဂမာသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘တဿာယံ ဗြာဟ္မဏဿ ထဝိကာ, မာ ဣဓ နဿီ’’တိ အဂ္ဂဟေသိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော သရိတွာ တုရိတော အာဓာဝိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အပိ မေ, ဘော, ထဝိကံ ပဿေယျာသီ’’တိ? ‘‘ဟန္ဒ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ အဒါသိ။ အထ ခေါ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ အဟံ ဥပါယေန ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပုဏ္ဏပတ္တံ န ဒဒေယျ’’န္တိ! ‘‘န မေ, ဘော, ပဉ္စသတာနိ, သဟဿံ မေ’’တိ ပလိဗုန္ဓေတွာ မုဉ္စိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု ရတနံ ဥဂ္ဂဟေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ရတနံ ဥဂ္ဂဟေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ရတနံ ဥဂ္ဂဟေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ ဥဂ္ဂဏှေယျ ဝါ ဥဂ္ဂဏှာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၀၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယာ ဥဿဝေါ ဟောတိ။ မနုဿာ အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တာ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိသာခါပိ မိဂါရမာတာ
(ဝိ၊၂၊၂၁၁။)
အလင်္ကတပ္ပဋိယတ္တာ ‘‘ဥယျာနံ ဂမိဿာမီ’’တိ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ – ‘‘ကျာဟံ ကရိဿာမိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ, ယံနူနာဟံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသေယျ’’န္တိ အာဘရဏံ ဩမုဉ္စိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတွာ ဒါသိယာ အဒါသိ – ‘‘ဟန္ဒ, ဇေ, ဣမံ ဘဏ္ဍိကံ ဂဏှာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ဝိသာခံ မိဂါရမာတရံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သာ ဒါသီ တံ ဘဏ္ဍိကံ ဝိဿရိတွာ အဂမာသိ။ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဂ္ဂဟေတွာ နိက္ခိပထာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ နိက္ခိပိတုံ – ‘‘ယဿ ဘဝိဿတိ သော ဟရိဿတီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ, အညတြ အဇ္ဈာရာမာ, ဥဂ္ဂဏှေယျ ဝါ ဥဂ္ဂဏှာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၀၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ကာသီသု ဇနပဒေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ ကမ္မန္တဂါမော ဟောတိ။ တေန စ ဂဟပတိနာ အန္တေဝါသီ အာဏတ္တော ဟောတိ – ‘‘သစေ ဘဒန္တာ အာဂစ္ဆန္တိ ဘတ္တံ ကရေယျာသီ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ကာသီသု ဇနပဒေ စာရိကံ စရမာနာ ယေန အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိဿ ကမ္မန္တဂါမော တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ သော ပုရိသော တေ ဘိက္ခူ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ အဘိဝါဒေတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေန္တု, ဘန္တေ, အယျာ သွာတနာယ ဂဟပတိနော ဘတ္တ’’န္တိ။ အဓိဝါသေသုံ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သော ပုရိသော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ကာလံ အာရောစာပေတွာ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ ဩမုဉ္စိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဘတ္တေန ပရိဝိသိတွာ – ‘‘အယျာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂစ္ဆန္တု, အဟမ္ပိ ကမ္မန္တံ ဂမိဿာမီ’’တိ
(ဝိ၊၂၊၂၁၂။)
အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ ဝိဿရိတွာ အဂမာသိ။ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ – ‘‘သစေ မယံ ဂမိဿာမ နဿိဿတာယံ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ’’တိ တတ္ထေဝ အစ္ဆိံသု။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ကမ္မန္တာ အာဂစ္ဆန္တော တေ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ, ဘန္တေ, အယျာ ဣဓေဝ အစ္ဆန္တီ’’တိ? အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တဿ ပုရိသဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေတွာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ ဝါ အဇ္ဈာဝသထေ ဝါ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ နိက္ခိပိတုံ – ယဿ ဘဝိဿတိ သော ဟရိဿတီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၀၅။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ, အညတြ အဇ္ဈာရာမာ ဝါ အဇ္ဈာဝသထာ ဝါ, ဥဂ္ဂဏှေယျ ဝါ ဥဂ္ဂဏှာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယံ။ ရတနံ ဝါ ပန ဘိက္ခုနာ ရတနသမ္မတံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ ဝါ အဇ္ဈာဝသထေ ဝါ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ – ‘ယဿ ဘဝိဿတိ သော ဟရိဿတီ’တိ။ အယံ တတ္ထ သာမီစီ’’တိ။
မြန်֍ ၅၀၆။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ရတနံ နာမ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင်္ခေါ သိလာ ပဝါလံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတင်္ကော [လောဟိတကော (?)] မသာရဂလ္လံ။
ရတနသမ္မတံ နာမ ယံ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ, ဧတံ ရတနသမ္မတံ နာမ။
အညတြ အဇ္ဈာရာမာ ဝါ အဇ္ဈာဝသထာ ဝါတိ ဌပေတွာ အဇ္ဈာရာမံ အဇ္ဈာဝသထံ။
အဇ္ဈာရာမော နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ အန္တော အာရာမော, အပရိက္ခိတ္တဿ ဥပစာရော။
အဇ္ဈာဝသထော နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ အာဝသထဿ အန္တော အာဝသထော, အပရိက္ခိတ္တဿ ဥပစာရော။
(ဝိ၊၂၊၂၁၃။)
ဥဂ္ဂဏှေယျာတိ သယံ ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဥဂ္ဂဏှာပေယျာတိ အညံ ဂါဟာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ရတနံ ဝါ ပန ဘိက္ခုနာ ရတနသမ္မတံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ ဝါ အဇ္ဈာဝသထေ ဝါ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ရူပေန ဝါ နိမိတ္တေန ဝါ သညာဏံ ကတွာ နိက္ခိပိတွာ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘‘ယဿ ဘဏ္ဍံ နဋ္ဌံ သော အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ သစေ တတ္ထ အာဂစ္ဆတိ သော ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘အာဝုသော, ကီဒိသံ တေ ဘဏ္ဍ’’န္တိ? သစေ ရူပေန ဝါ နိမိတ္တေန ဝါ သမ္ပာဒေတိ ဒါတဗ္ဗံ, နော စေ သမ္ပာဒေတိ ‘‘ဝိစိနာဟိ အာဝုသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တမှာ အာဝါသာ ပက္ကမန္တေန ယေ တတ္ထ ဟောန္တိ ဘိက္ခူ ပတိရူပါ, တေသံ ဟတ္ထေ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။ နော စေ ဟောန္တိ ဘိက္ခူ ပတိရူပါ, ယေ တတ္ထ ဟောန္တိ ဂဟပတိကာ ပတိရူပါ, တေသံ ဟတ္ထေ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။
အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ အယံ တတ္ထ အနုဓမ္မတာ။
မြန်֍ ၅၀၇။ အနာပတ္တိ ရတနံ ဝါ ရတနသမ္မတံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ ဝါ အဇ္ဈာဝသထေ ဝါ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ နိက္ခိပတိ – ‘‘ယဿ ဘဝိဿတိ သော ဟရိဿတီ’’တိ, ရတနသမ္မတံ ဝိဿာသံ ဂဏှာတိ, တာဝကာလိကံ ဂဏှာတိ, ပံသုကူလသညိဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ရတနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
၃။ ဝိကာလဂါမပ္ပဝိသနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၀၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေန္တိ, သေယျထိဒံ – [ဣမာ တိရစ္ဆာနကထာယော ဒီ။ ၁။၁၇၊ မ။ နိ။ ၂။၂၂၃၊ သံ။ နိ။၊ အ။ နိ။ ၁၀။၆၉] ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပါနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂါမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ [ဣတ္ထိကထံ ပုရိသကထံ (က။) မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသဋ္ဌကထာ ၁၅၆ ပိဋ္ဌေ ဩလောကေတဗ္ဗာ] သူရကထံ ဝိသိခါကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ
(ဝိ၊၂၊၂၁၄။)
နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေဿန္တိ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ…ပေ… ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ!
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေဿန္တိ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ…ပေ… ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေထ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ…ပေ… ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတွာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ အနေကဝိဟိတံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေဿထ, သေယျထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ…ပေ… ဣတိဘဝါဘဝကထံ ဣတိ ဝါ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယောပန ဘိက္ခု ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၀၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တာ သာယံ အညတရံ ဂါမံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ မနုဿာ တေ ဘိက္ခူ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ပဝိသထ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဝိသိံသု။ စောရာ တေ ဘိက္ခူ အစ္ဆိန္ဒိံသု။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၂၁၅။)
‘‘ယောပန ဘိက္ခု အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၁၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တော သာယံ အညတရံ ဂါမံ ဥပဂစ္ဆိ။ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ပဝိသထ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပါဝိသိ။ စောရာ တံ ဘိက္ခုံ အစ္ဆိန္ဒိံသု။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၁၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အဟိနာ ဒဋ္ဌော ဟောတိ။ အညတရော ဘိက္ခု ‘‘အဂ္ဂိံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပါဝိသိ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တထာရူပေ အစ္စာယိကေ ကရဏီယေ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၁၂။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဝိကာလေ ဂါမံ ပဝိသေယျ, အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၁၃။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၁၆။)
သန္တော နာမ ဘိက္ခု သက္ကာ ဟောတိ အာပုစ္ဆာ ပဝိသိတုံ။
အသန္တော နာမ ဘိက္ခု န သက္ကာ ဟောတိ အာပုစ္ဆာ ပဝိသိတုံ။
ဝိကာလော နာမ မဇ္ဈနှိကေ ဝီတိဝတ္တေ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ။
ဂါမံ ပဝိသေယျာတိ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဥပစာရံ ဩက္ကမန္တဿ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာတိ ဌပေတွာ တထာရူပံ အစ္စာယိကံ ကရဏီယံ။
မြန်֍ ၅၁၄။ ဝိကာလေ ဝိကာလသညီ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဂါမံ ပဝိသတိ, အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဝိကာလေ ဝေမတိကော သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဂါမံ ပဝိသတိ, အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဝိကာလေ ကာလသညီ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ဂါမံ ပဝိသတိ, အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ကာလေ ဝိကာလသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ ကာလသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၁၅။ အနာပတ္တိ တထာရူပေ အစ္စာယိကေ ကရဏီယေ, သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, အသန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, အန္တရာရာမံ ဂစ္ဆတိ, ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂစ္ဆတိ, တိတ္ထိယသေယျံ ဂစ္ဆတိ, ပဋိက္ကမနံ ဂစ္ဆတိ, ဂါမေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝိကာလဂါမပ္ပဝိသနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
၄။ သူစိဃရသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၁၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဒန္တကာရေန ဘိက္ခူ ပဝါရိတာ ဟောန္တိ – ‘‘ယေသံ အယျာနံ သူစိဃရေန
(ဝိ၊၂၊၂၁၇။)
အတ္ထော အဟံ သူစိဃရေနာ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဗဟူ သူစိဃရေ ဝိညာပေန္တိ။ ယေသံ ခုဒ္ဒကာ သူစိဃရာ တေ မဟန္တေ သူစိဃရေ ဝိညာပေန္တိ။ ယေသံ မဟန္တာ သူစိဃရာ တေ ခုဒ္ဒကေ သူစိဃရေ ဝိညာပေန္တိ။ အထ ခေါ သော ဒန္တကာရော ဘိက္ခူနံ ဗဟူ သူစိဃရေ ကရောန္တော န သက္ကောတိ အညံ ဝိက္ကာယိကံ ဘဏ္ဍံ ကာတုံ, အတ္တနာပိ န ယာပေတိ, ပုတ္တဒါရောပိဿ ကိလမတိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟူ သူစိဃရေ ဝိညာပေဿန္တိ! အယံ ဣမေသံ ဗဟူ သူစိဃရေ ကရောန္တော န သက္ကောတိ အညံ ဝိက္ကာယိကံ ဘဏ္ဍံ ကာတုံ, အတ္တနာပိ န ယာပေတိ, ပုတ္တဒါရောပိဿ ကိလမတီ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟူ သူစိဃရေ ဝိညာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟူ သူစိဃရေ ဝိညာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟူ သူစိဃရေ ဝိညာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၁၇။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အဋ္ဌိမယံ ဝါ ဒန္တမယံ ဝါ ဝိသာဏမယံ ဝါ သူစိဃရံ ကာရာပေယျ ဘေဒနကံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၁၈။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
ဒန္တော နာမ ဟတ္ထိဒန္တော ဝုစ္စတိ။
ဝိသာဏံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဝိသာဏံ။
ကာရာပေယျာတိ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဘိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၁၉။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ [ပရိယောသာဝါပေတိ (က။)], အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၂၁၈။)
ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ [ပရိယောသာဝါပေတိ (က။)], အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၂၀။ အနာပတ္တိ ဂဏ္ဌိကာယ [ဂဏ္ဍိကာယ (သျာ။)], အရဏိကေ, ဝိဓေ [ဝီဌေ (သီ။), ဝီထေ (သျာ။)], အဉ္ဇနိယာ, အဉ္ဇနိသလာကာယ, ဝါသိဇဋေ, ဥဒကပုဉ္ဆနိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သူစိဃရသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
၅။ မဉ္စပီဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၂၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဥစ္စေ မဉ္စေ သယတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော ယေနာယသ္မတော ဥပနန္ဒဿ သကျပုတ္တဿ ဝိဟာရော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂစ္ဆတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သယနံ ပဿတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာသယတော, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၂၂။ ‘‘နဝံ ပန ဘိက္ခုနာ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ ကာရယမာနေန အဋ္ဌင်္ဂုလပါဒကံ ကာရေတဗ္ဗံ သုဂတင်္ဂုလေန, အညတြ ဟေဋ္ဌိမာယ အဋနိယာ၊ တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၂၃။ နဝံ နာမ ကရဏံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၁၉။)
မဉ္စော နာမ စတ္တာရော မဉ္စာ – မသာရကော, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓေါ, ကုဠီရပါဒကော, အာဟစ္စပါဒကော။
ပီဌံ နာမ စတ္တာရိ ပီဌာနိ – မသာရကံ, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓံ, ကုဠီရပါဒကံ, အာဟစ္စပါဒကံ။
ကာရယမာနေနာတိ ကရောန္တော ဝါ ကာရာပေန္တော ဝါ။
အဋ္ဌင်္ဂုလပါဒကံကာရေတဗ္ဗံ သုဂတင်္ဂုလေန, အညတြ ဟေဋ္ဌိမာယအဋနိယာတိ ဌပေတွာ ဟေဋ္ဌိမံ အဋနိံ၊ တံ အတိက္ကာမေတွာ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၂၄။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၂၅။ အနာပတ္တိ ပမာဏိကံ ကရောတိ, ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
မဉ္စပီဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။
၆။ တူလောနဒ္ဓသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၂၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဉ္စမ္ပိ ပီဌမ္ပိ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ မဉ္စမ္ပိ ပီဌမ္ပိ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိ-
(ဝိ၊၂၊၂၂၀။)
နော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဉ္စမ္ပိ ပီဌမ္ပိ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မဉ္စမ္ပိ ပီဌမ္ပိ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, မဉ္စမ္ပိ ပီဌမ္ပိ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၂၇။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ တူလောနဒ္ဓံ ကာရာပေယျ, ဥဒ္ဒါလနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၂၈။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
မဉ္စော နာမ စတ္တာရော မဉ္စာ – မသာရကော, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓေါ, ကုဠီရပါဒကော, အာဟစ္စပါဒကော။
ပီဌံ နာမ စတ္တာရိ ပီဌာနိ – မသာရကံ, ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓံ, ကုဠီရပါဒကံ, အာဟစ္စပါဒကံ။
တူလံ နာမ တီဏိ တူလာနိ – ရုက္ခတူလံ, လတာတူလံ, ပေါဋကိတူလံ။
ကာရာပေယျာတိ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဥဒ္ဒါလေတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၂၉။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၃၀။ အနာပတ္တိ အာယောဂေ, ကာယဗန္ဓနေ, အံသဗဒ္ဓကေ, ပတ္တထဝိကာယ, ပရိဿာဝနေ, ဗိဗ္ဗောဟနံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ဥဒ္ဒါလေတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တူလောနဒ္ဓသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၁။)
၇။ နိသီဒနသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၃၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ နိသီဒနံ အနုညာတံ ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ နိသီဒနံ အနုညာတ’’န္တိ အပ္ပမာဏိကာနိ နိသီဒနာနိ ဓာရေန္တိ။ မဉ္စဿပိ ပီဌဿပိ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အပ္ပမာဏိကာနိ နိသီဒနာနိ ဓာရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမာဏိကာနိ နိသီဒနာနိ ဓာရေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပမာဏိကာနိ နိသီဒနာနိ ဓာရေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘နိသီဒနံ ပန ဘိက္ခုနာ ကာရယမာနေန ပမာဏိကံ ကာရေတဗ္ဗံ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒိယဍ္ဎံ။ တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၃၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥဒါယီ မဟာကာယော ဟောတိ။ သော ဘဂဝတော ပုရတော နိသီဒနံ ပညပေတွာ သမန္တတော သမဉ္ဆမာနော နိသီဒတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဥဒါယိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, ဥဒါယိ, နိသီဒနံ သမန္တတော သမဉ္ဆသိ၊ သေယျထာပိ ပုရာဏာသိကောဋ္ဌော’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ အတိခုဒ္ဒကံ နိသီဒနံ အနုညာတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နိသီဒနဿ ဒသံ ဝိဒတ္ထိံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၃၃။ ‘‘နိသီဒနံ ပန ဘိက္ခုနာ ကာရယမာနေန ပမာဏိကံ ကာရေတဗ္ဗံ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒိယဍ္ဎံ။ ဒသာ ဝိဒတ္ထိ။ တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၃၄။ နိသီဒနံ နာမ သဒသံ ဝုစ္စတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၂။)
ကာရယမာနေနာတိ ကရောန္တော ဝါ ကာရာပေန္တော ဝါ ပမာဏိကံ ကာရေတဗ္ဗံ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒိယဍ္ဎံ။ ဒသာ ဝိဒတ္ထိ။ တံ အတိက္ကာမေတွာ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၃၅။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၃၆။ အနာပတ္တိ ပမာဏိကံ ကရောတိ, ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဝိတာနံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ သာဏိပါကာရံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နိသီဒနသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
၈။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၃၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ အနုညာတာ ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ အနုညာတာ’’တိ အပ္ပမာဏိကာယော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိယော ဓာရေန္တိ၊ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ အာကဍ္ဎန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အပ္ပမာဏိကာယော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိယော ဓာရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမာဏိကာယော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိယော ဓာရေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပမာဏိကာယော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိယော ဓာရေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ,
(ဝိ၊၂၊၂၂၃။)
အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၃၈။ ‘‘ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိံ ပန ဘိက္ခုနာ ကာရယမာနေန ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော စတဿော ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော။ တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၃၉။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ နာမ ယဿ အဓောနာဘိ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကဏ္ဍု ဝါ ပီဠကာ ဝါ အဿာဝေါ ဝါ ထုလ္လကစ္ဆု ဝါ အာဗာဓော, တဿ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထာယ။
ကာရယမာနေနာတိ ကရောန္တော ဝါ ကာရာပေန္တော ဝါ။ ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော စတဿော ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော။ တံ အတိက္ကာမေတွာ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၄၀။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၄၁။ အနာပတ္တိ ပမာဏိကံ ကရောတိ, ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဝိတာနံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ သာဏိပါကာရံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၄။)
၉။ ဝဿိကသာဋိကာသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၄၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ ဝဿိကသာဋိကာ အနုညာတာ ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝတာ ဝဿိကသာဋိကာ အနုညာတာ’’တိ အပ္ပမာဏိကာယော ဝဿိကသာဋိကာယော ဓာရေန္တိ။ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ အာကဍ္ဎန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အပ္ပမာဏိကာယော ဝဿိကသာဋိကာယော ဓာရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပမာဏိကာယော ဝဿိကသာဋိကာယော ဓာရေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပမာဏိကာယော ဝဿိကသာဋိကာယော ဓာရေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၄၃။ ‘‘ဝဿိကသာဋိကံ ပန ဘိက္ခုနာ ကာရယမာနေန ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော ဆ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ အဍ္ဎတေယျာ။ တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၄၄။ ဝဿိကသာဋိကာ နာမ ဝဿာနဿ စတုမာသတ္ထာယ။
ကာရယမာနေနာတိ ကရောန္တော ဝါ ကာရာပေန္တော ဝါ။ ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော ဆ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ အဍ္ဎတေယျာ။ တံ အတိက္ကာမေတွာ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၄၅။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၅။)
မြန်֍ ၅၄၆။ အနာပတ္တိ ပမာဏိကံ ကရောတိ, ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဝိတာနံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ သာဏိပါကာရံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဝဿိကသာဋိကာသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
၁၀။ နန္ဒသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၄၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ နန္ဒော ဘဂဝတော မာတုစ္ဆာပုတ္တော အဘိရူပေါ ဟောတိ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော စတုရင်္ဂုလောမကော ဘဂဝတာ [ဘဂဝတော (က။)]။ သော သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဓာရေတိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန – ‘‘ဘဂဝါ အာဂစ္ဆတီ’’တိ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟန္တိ။ တေ ဥပဂတေ ဇာနိတွာ [ဥပဂတံ သဉ္ဇာနိတွာ (သျာ။), ဥပဂတေ သဉ္ဇာနိတွာ (သီ။)] ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အာယသ္မာ နန္ဒော သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဓာရေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, နန္ဒ, သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဓာရေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, နန္ဒ, သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဓာရေဿသိ! နေတံ, နန္ဒ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၄၈။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ကာရာပေယျ အတိရေကံ ဝါ, ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယံ။ တတြိဒံ သုဂတဿ သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ – ဒီဃသော နဝ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဆ ဝိဒတ္ထိယော။ ဣဒံ သုဂတဿ သုဂတစီဝရပ္ပမာဏ’’န္တိ။
မြန်֍ ၅၄၉။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၆။)
သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ[သုဂတစီဝရံ (က။)] နာမ ဒီဃသော နဝ ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဆ ဝိဒတ္ထိယော။
ကာရာပေယျာတိ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၅၅၀။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၅၅၁။ အနာပတ္တိ ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဝိတာနံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ သာဏိပါကာရံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နန္ဒသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
ရတနဝဂ္ဂေါ [ရာဇဝဂ္ဂေါ (သီ။)] နဝမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ရညော စ ရတနံ သန္တံ, သူစိ မဉ္စဉ္စ တူလိကံ၊
နိသီဒနဉ္စ ကဏ္ဍုဉ္စ, ဝဿိကာ သုဂတေန စာတိ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အာယသ္မန္တော, ဒွေနဝုတိ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယသ္မန္တော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ခုဒ္ဒကံ သမတ္တံ။
ပါစိတ္တိယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၇။)
၆။ ပါဋိဒေသနီယကဏ္ဍံ
၁။ ပဌမပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယသ္မန္တော စတ္တာရော ပါဋိဒေသနီယာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၅၅၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပဋိက္ကမနကာလေ အညတရံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒာယျ, ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, ဘဂိနီ’’တိ သဗ္ဗေဝ အဂ္ဂဟေသိ။ သာ ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ, ဆိန္နဘတ္တာ အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဒုတိယမ္ပိ ဒိဝသံ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပဋိက္ကမနကာလေ တံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒာယျ, ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, ဘဂိနီ’’တိ သဗ္ဗေဝ အဂ္ဂဟေသိ။ သာ ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ, ဆိန္နဘတ္တာ အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ စတုတ္ထေ ဒိဝသေ ရထိကာယ ပဝေဓေန္တီ ဂစ္ဆတိ။ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ရထေန ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တော တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အပေဟာယျေ’’တိ။ သာ ဝေါက္ကမန္တီ တတ္ထေဝ ပရိပတိ။ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ တံ ဘိက္ခုနိံ ခမာပေသိ – ‘‘ခမာဟာယျေ, မယာသိ ပါတိတာ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဂဟပတိ, တယာ ပါတိတာ။ အပိစ, အဟမေဝ ဒုဗ္ဗလာ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တွံ, အယျေ, ဒုဗ္ဗလာ’’တိ? အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ သေဋ္ဌိဿ ဂဟပတိဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ တံ ဘိက္ခုနိံ ဃရံ နေတွာ ဘောဇေတွာ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တိ! ကိစ္ဆလာဘော မာတုဂါမော’’တိ!
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တဿ သေဋ္ဌိဿ ဂဟပတိဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော အာမိသံ
(ဝိ၊၂၊၂၂၈။)
ပဋိဂ္ဂဟေဿတီ’’တိ …ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ဉာတိကာ တေ, ဘိက္ခု, အညာတိကာ’’တိ? ‘‘အညာတိကာ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘အညာတကော, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ န ဇာနာတိ ပတိရူပံ ဝါ အပ္ပတိရူပံ ဝါ သန္တံ ဝါ အသန္တံ ဝါ။ ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၅၃။ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာယ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
မြန်֍ ၅၅၄။ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
အညာတိကာ နာမ မာတိတော ဝါ။ ပိတိတော ဝါ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂါ အသမ္ဗဒ္ဓါ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
အန္တရဃရံ နာမ ရထိကာ ဗျူဟံ သိင်္ဃာဋကံ ဃရံ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။ ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၅၅၅။ အညာတိကာယ အညာတိကသညီ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာယ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အညာတိကာယ ဝေမတိကော အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာယ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၂၉။)
အညာတိကာယ ဉာတိကသညီ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌာယ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ – ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ အညာတိကသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉာတိကာယ ဉာတိကသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၅၆။ အနာပတ္တိ ဉာတိကာယ, ဒါပေတိ န ဒေတိ, ဥပနိက္ခိပိတွာ ဒေတိ အန္တရာရာမေ, ဘိက္ခုနုပဿယေ, တိတ္ထိယသေယျာယ, ပဋိက္ကမနေ, ဂါမတော နီဟရိတွာ ဒေတိ, ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ‘‘သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ ဒေတိ, သိက္ခမာနာယ, သာမဏေရိယာ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၅၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ကုလေသု နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဝေါသာသန္တိယော ဌိတာ ဟောန္တိ – ‘‘ဣဓ သူပံ ဒေထ, ဣဓ ဩဒနံ ဒေထာ’’တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ အညေ ဘိက္ခူ န စိတ္တရူပံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဝေါသာသန္တိယော န နိဝါရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝေါသာသန္တိယော န နိဝါရေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ …ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဘိက္ခုနိယော ဝေါသာသန္တိယော န နိဝါရေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
(ဝိ၊၂၊၂၃၀။)
မြန်֍ ၅၅၈။ ‘‘ဘိက္ခူပနေဝ ကုလေသု နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တိ, တတြ စေ သာ [တတြ စေ (သျာ။)] ဘိက္ခုနီ ဝေါသာသမာနရူပါ ဌိတာ ဟောတိ – ‘ဣဓ သူပံ ဒေထ, ဣဓ ဩဒနံ ဒေထာ’တိ, တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သာ ဘိက္ခုနီ အပသာဒေတဗ္ဗာ – ‘အပသက္က တာဝ, ဘဂိနိ, ယာဝ ဘိက္ခူ ဘုဉ္ဇန္တီ’တိ။ ဧကဿ စေပိ [ဧကဿပိ စေ (သီ။ သျာ။)] ဘိက္ခုနော န ပဋိဘာသေယျ တံ ဘိက္ခုနိံ အပသာဒေတုံ – ‘အပသက္က တာဝ, ဘဂိနိ, ယာဝ ဘိက္ခူ ဘုဉ္ဇန္တီ’တိ ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိမှာ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမာ’’’တိ။
မြန်֍ ၅၅၉။ ဘိက္ခူ ပနေဝ ကုလေသု နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။
နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တိ။
ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသံဃေ ဥပသမ္ပန္နာ။
ဝေါသာသန္တီ နာမ ယထာမိတ္တတာ ယထာသန္ဒိဋ္ဌတာ ယထာသမ္ဘတ္တတာ ယထာသမာနုပဇ္ဈာယကတာ ယထာသမာနာစရိယကတာ – ‘‘ဣဓ သူပံ ဒေထ, ဣဓ ဩဒနံ ဒေထာ’’တိ။ ဧသာ ဝေါသာသန္တီ နာမ။
တေဟိ ဘိက္ခူဟီတိ ဘုဉ္ဇမာနေဟိ ဘိက္ခူဟိ။
သာ ဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ ဝေါသာသန္တီ ဘိက္ခုနီ။
တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သာ ဘိက္ခုနီ အပသာဒေတဗ္ဗာ – ‘‘အပသက္က တာဝ, ဘဂိနိ, ယာဝ ဘိက္ခူ ဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။ ဧကဿ စေပိ [ဧကဿပိ စေ (သီ။ သျာ။)] ဘိက္ခုနော အနပသာဒိတော [အနပသာဒိတေ (သီ။ သျာ။)] – ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၅၆၀။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညီ ဝေါသာသန္တိယာ န နိဝါရေတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကော ဝေါသာသန္တိယာ န နိဝါရေတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညီ ဝေါသာသန္တိယာ န နိဝါရေတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၃၁။)
ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဝေါသာသန္တိယာ န နိဝါရေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၆၁။ အနာပတ္တိ အတ္တနော ဘတ္တံ ဒါပေတိ န ဒေတိ, အညေသံ ဘတ္တံ ဒေတိ န ဒါပေတိ, ယံ န ဒိန္နံ တံ ဒါပေတိ, ယတ္ထ န ဒိန္နံ တတ္ထ ဒါပေတိ, သဗ္ဗေသံ သမကံ ဒါပေတိ, သိက္ခမာနာ ဝေါသာသတိ, သာမဏေရီ ဝေါသာသတိ, ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ, အနာပတ္တိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၆၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ကုလံ ဥဘတောပသန္နံ ဟောတိ။ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, ဘောဂေန ဟာယတိ, ယံ တသ္မိံ ကုလေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပုရေဘတ္တံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ သဗ္ဗံ ဘိက္ခူနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အပ္ပေကဒါ အနသိတာ အစ္ဆန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တိ! ဣမေ ဣမေသံ ဒတွာ အပ္ပေကဒါ အနသိတာ အစ္ဆန္တီ’’တိ!! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကုလံ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, ဘောဂေန ဟာယတိ ဧဝရူပဿ ကုလဿ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန သေက္ခသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၅၆၃။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမံ ကုလံ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, ဘောဂေန ဟာယတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမဿ ကုလဿ သေက္ခသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၂၃၂။)
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမံ ကုလံ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, ဘောဂေန ဟာယတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမဿ ကုလဿ သေက္ခသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ကုလဿ သေက္ခသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမဿ ကုလဿ သေက္ခသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ သေက္ခသမ္မတာနိ ကုလာနိ, ယော ပန ဘိက္ခု တထာရူပေသု သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၆၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဥဿဝေါ ဟောတိ။ မနုဿာ ဘိက္ခူ နိမန္တေတွာ ဘောဇေန္တိ။ တမ္ပိ ခေါ ကုလံ ဘိက္ခူ နိမန္တေသိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ နာဓိဝါသေန္တိ – ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ နာမ အမှာကံ ဇီဝိတေန ယံ အယျာ အမှာကံ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နိမန္တိတေန သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ သေက္ခသမ္မတာနိ ကုလာနိ, ယော ပန ဘိက္ခု တထာရူပေသု သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ပုဗ္ဗေ အနိမန္တိတောခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ
(ဝိ၊၂၊၂၃၃။)
ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၆၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု တဿ ကုလဿ ကုလူပကော ဟောတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သော ဘိက္ခု ဂိလာနော ဟောတိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဘုဉ္ဇထ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ အနိမန္တိတေန သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဟေသိ၊ နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ၊ ဆိန္နဘတ္တော အဟောသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၆၆။ ‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ သေက္ခသမ္မတာနိ ကုလာနိ, ယော ပန ဘိက္ခု တထာရူပေသု သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု ပုဗ္ဗေ အနိမန္တိတော အဂိလာနော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’တိ။
မြန်֍ ၅၆၇။ ယာနိ ခေါ ပန တာနိ သေက္ခသမ္မတာနိ ကုလာနီတိ သေက္ခသမ္မတံ နာမ ကုလံ ယံ ကုလံ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ, ဘောဂေန ဟာယတိ။ ဧဝရူပဿ ကုလဿ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန သေက္ခသမ္မုတိ ဒိန္နာ ဟောတိ။
ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
တထာရူပေသု သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသူတိ ဧဝရူပေသု သေက္ခသမ္မတေသု ကုလေသု။
(ဝိ၊၂၊၂၃၄။)
အနိမန္တိတော နာမ အဇ္ဇတနာယ ဝါ သွာတနာယ ဝါ အနိမန္တိတော, ဃရူပစာရံ ဩက္ကမန္တေ နိမန္တေတိ, ဧသော အနိမန္တိတော နာမ။
နိမန္တိတော နာမ အဇ္ဇတနာယ ဝါ သွာတနာယ ဝါ နိမန္တိတော, ဃရူပစာရံ အနောက္ကမန္တေ နိမန္တေတိ, ဧသော နိမန္တိတော နာမ။
အဂိလာနော နာမ သက္ကောတိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။
ဂိလာနော နာမ န သက္ကောတိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
အနိမန္တိတော အဂိလာနော ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၅၆၈။ သေက္ခသမ္မတေ သေက္ခသမ္မတသညီ အနိမန္တိတော အဂိလာနော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံဝ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ သေက္ခသမ္မတေ ဝေမတိကော…ပေ… သေက္ခသမ္မတေ အသေက္ခသမ္မတသညီ အနိမန္တိတော အဂိလာနော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသေက္ခသမ္မတေ သေက္ခသမ္မတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသေက္ခသမ္မတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အသေက္ခသမ္မတေ အသေက္ခသမ္မတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၆၉။ အနာပတ္တိ နိမန္တိတဿ, ဂိလာနဿ, နိမန္တိတဿ ဝါ ဂိလာနဿ ဝါ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, အညေသံ ဘိက္ခာ တတ္ထ ပညတ္တာ ဟောတိ, ဃရတော နီဟရိတွာ ဒေန္တိ, နိစ္စဘတ္တေ, သလာကဘတ္တေ, ပက္ခိကေ, ဥပေါသထိကေ, ပါဋိပဒိကေ, ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ – ‘‘သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၃၅။)
၄။ စတုတ္ထပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၅၇၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာကိယဒါသကာ အဝရုဒ္ဓါ ဟောန္တိ။ သာကိယာနိယော ဣစ္ဆန္တိ အာရညကေသု သေနာသနေသု ဘတ္တံ ကာတုံ။ အဿောသုံ ခေါ သာကိယဒါသကာ – ‘‘သာကိယာနိယော ကိရ အာရညကေသု သေနာသနေသု ဘတ္တံ ကတ္တုကာမာ’’တိ။ တေ မဂ္ဂေ ပရိယုဋ္ဌိံသု။ သာကိယာနိယော ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ အာဒါယ အာရညကံ သေနာသနံ အဂမံသု။ သာကိယဒါသကာ နိက္ခမိတွာ သာကိယာနိယော အစ္ဆိန္ဒိံသု စ ဒူသေသုဉ္စ။ သာကိယာ နိက္ခမိတွာ တေ စောရေ သဘဏ္ဍေ [သဟ ဘဏ္ဍေန (က။)] ဂဟေတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘဒန္တာ အာရာမေ စောရေ ပဋိဝသန္တေ နာရောစေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ သာကိယာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ အာရညကာနိ သေနာသနာနိ သာသင်္ကသမ္မတာနိ သပ္ပဋိဘယာနိ, ယော ပန ဘိက္ခု တထာရူပေသု သေနာသနေသု[သေနာသနေသု ဝိဟရန္တော (သီ။ သျာ။)]ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ ခါဒနီယံဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၅၇၁။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အာရညကေသု သေနာသနေသု ဂိလာနော ဟောတိ။ မနုဿာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အာဒါယ အာရညကံ သေနာသနံ အဂမံသု။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဘုဉ္ဇထ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ အာရညကေသု သေနာသနေသု ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ
(ဝိ၊၂၊၂၃၆။)
သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဟေသိ, နာသက္ခိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ [ပဝိသိတုံ (က။)], ဆိန္နဘတ္တော အဟောသိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ အာရညကေသု သေနာသနေသု ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိတုံ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
မြန်֍ ၅၇၂။ ‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ အာရညကာနိ သေနာသနာနိ သာသင်္ကသမ္မတာနိ သပ္ပဋိဘယာနိ, ယော ပန ဘိက္ခု တထာရူပေသု သေနာသနေသု ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဂိလာနော ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာ – ‘ဂါရယှံ, အာဝုသော, ဓမ္မံအာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
မြန်֍ ၅၇၃။ ယာနိ ခေါ ပန တာနိ အာရညကာနိ သေနာသနာနီတိ အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမံ။
သာသင်္ကံ နာမ အာရာမေ အာရာမူပစာရေ စောရာနံ နိဝိဋ္ဌောကာသော ဒိဿတိ, ဘုတ္တောကာသော ဒိဿတိ, ဌိတောကာသော ဒိဿတိ, နိသိန္နောကာသော ဒိဿတိ, နိပန္နောကာသော ဒိဿတိ။
သပ္ပဋိဘယံ နာမ အာရာမေ အာရာမူပစာရေ စောရေဟိ မနုဿာ ဟတာ ဒိဿန္တိ, ဝိလုတ္တာ ဒိဿန္တိ, အာကောဋိတာ ဒိဿန္တိ။
ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသော…ပေ… ဘိက္ခူတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ။
တထာရူပေသု သေနာသနေသူတိ ဧဝရူပေသု သေနာသနေသု။
အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ ပဉ္စန္နံ ပဋိသံဝိဒိတံ, ဧတံ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ အာရာမံ အာရာမူပစာရံ ဌပေတွာ ပဋိသံဝိဒိတံ, ဧတံ [ဧတမ္ပိ (သီ။)] အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။
(ဝိ၊၂၊၂၃၇။)
ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ ယော ကောစိ ဣတ္ထီ ဝါ ပုရိသော ဝါ အာရာမံ အာရာမူပစာရံ အာဂန္တွာ အာရောစေတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမဿ, ဘန္တေ, ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အာဟရိဿန္တီ’’တိ။ သစေ သာသင်္ကံ ဟောတိ, သာသင်္ကန္တိ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ၊ သစေ သပ္ပဋိဘယံ ဟောတိ, သပ္ပဋိဘယန္တိ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ၊ သစေ – ‘‘ဟောတု, ဘန္တေ, အာဟရိယိဿတီ’’တိ ဘဏတိ, စောရာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မနုဿာ ဣဓူပစရန္တိ အပသက္ကထာ’’တိ။ ယာဂုယာ ပဋိသံဝိဒိတေ တဿာ ပရိဝါရော အာဟရိယျတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ ဘတ္တေန ပဋိသံဝိဒိတေ တဿ ပရိဝါရော အာဟရိယျတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ ခါဒနီယေန ပဋိသံဝိဒိတေ တဿ ပရိဝါရော အာဟရိယျတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ ကုလေန ပဋိသံဝိဒိတေ ယော တသ္မိံ ကုလေ မနုဿော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အာဟရတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ ဂါမေန ပဋိသံဝိဒိတေ ယော တသ္မိံ ဂါမေ မနုဿော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အာဟရတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။ ပူဂေန ပဋိသံဝိဒိတေ ယော တသ္မိံ ပူဂေ မနုဿော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အာဟရတိ, ဧတံ ပဋိသံဝိဒိတံ နာမ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
အဇ္ဈာရာမော နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ အန္တောအာရာမော။ အပရိက္ခိတ္တဿ ဥပစာရော။
အဂိလာနော နာမ သက္ကောတိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ [ဂန္တုံ (က။)]။
ဂိလာနော နာမ န သက္ကောတိ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ [ဂန္တုံ (က။)]။
အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ အဂိလာနော ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၅၇၄။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဂိလာနော ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ ဝေမတိကော ခါဒနီယံ ဝါ
(ဝိ၊၂၊၂၃၈။)
ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဂိလာနော ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အပ္ပဋိသံဝိဒိတေ ပဋိသံဝိဒိတသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈာရာမေ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဂိလာနော ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိသံဝိဒိတေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတသညီ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိသံဝိဒိတေ ဝေမတိကော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဋိသံဝိဒိတေ ပဋိသံဝိဒိတသညီ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၅၇၅။ အနာပတ္တိ ပဋိသံဝိဒိတေ, ဂိလာနဿ, ပဋိသံဝိဒိတေ ဝါ ဂိလာနဿ ဝါ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, ဗဟာရာမေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အန္တောအာရာမေ ဘုဉ္ဇတိ, တတ္ထ ဇာတကံ မူလံ ဝါ တစံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ, ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အာယသ္မန္တော, စတ္တာရော ပါဋိဒေသနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယသ္မန္တော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ပါဋိဒေသနီယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၃၉။)
၇။ သေခိယကဏ္ဍံ
၁။ ပရိမဏ္ဍလဝဂ္ဂေါ
ဣမေ ခေါ ပနာယသ္မန္တော သေခိယာ ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၅၇၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ နိဝါသေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ နိဝါသေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ နိဝါသေဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ နိဝါသေထာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ နိဝါသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေတဗ္ဗံ နာဘိမဏ္ဍလံ ဇာဏုမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တေန။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဩလမ္ဗေန္တော နိဝါသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၀။)
မြန်֍ ၅၇၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တာ ပါရုပန္တိ…ပေ…။
‘‘ပရိမဏ္ဍလံ ပါရုပိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပရိမဏ္ဍလံ ပါရုပိတဗ္ဗံ ဥဘော ကဏ္ဏေ သမံ ကတွာ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဩလမ္ဗေန္တော ပါရုပတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၇၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကာယံ ဝိဝရိတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘သုပ္ပဋိစ္ဆန္နော အန္တရဃရေဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သုပ္ပဋိစ္ဆန္နေန အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကာယံ ဝိဝရိတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၇၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကာယံ ဝိဝရိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘သုပ္ပဋိစ္ဆန္နော အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သုပ္ပဋိစ္ဆန္နေန အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကာယံ ဝိဝရိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၁။)
မြန်֍ ၅၈၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟတ္ထမ္ပိ ပါဒမ္ပိ ကီဠာပေန္တာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘သုသံဝုတော အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သုသံဝုတေန အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ကီဠာပေန္တော အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟတ္ထမ္ပိ ပါဒမ္ပိ ကီဠာပေန္တာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘သုသံဝုတော အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သုသံဝုတေန အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ကီဠာပေန္တော အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဩက္ခိတ္တစက္ခုနာ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ ယုဂမတ္တံ ပေက္ခန္တေန။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တော အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၂။)
မြန်֍ ၅၈၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခုအန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဩက္ခိတ္တစက္ခုနာ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ ယုဂမတ္တံ ပေက္ခန္တေန။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တော အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဧကတော ဝါ ဥဘတော ဝါ ဥက္ခိပိတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဧကတော ဝါ ဥဘတော ဝါ ဥက္ခိပိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၃။)
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ပရိမဏ္ဍလဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
၂။ ဥဇ္ဇဂ္ဃိကဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၅၈၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟာဟသိတံ ဟသန္တာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာယ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာယ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ မဟာဟသိတံ ဟသန္တော အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဟသနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ မိဟိတမတ္တံ ကရောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟာဟသိတံ ဟသန္တာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥဇ္ဇဂ္ဃိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ မဟာဟသိတံ ဟသန္တော အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဟသနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ မိဟိတမတ္တံ ကရောတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၄။)
မြန်֍ ၅၈၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘အပ္ပသဒ္ဒေါ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
အပ္ပသဒ္ဒေန အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တော အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၈၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘အပ္ပသဒ္ဒေါ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
အပ္ပသဒ္ဒေန အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တော အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ ကာယံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကာယံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ ကာယံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၅။)
မြန်֍ ၅၉၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ, ကာယံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ကာယံ ပဂ္ဂဟေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကာယပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ ကာယံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ ဗာဟုံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဗာဟုံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ ဗာဟုံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ ဗာဟုံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဗာဟုံ ပဂ္ဂဟေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဗာဟုပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ ဗာဟုံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၆။)
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ သီသံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ သီသံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ သီသံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ သီသံ ဩလမ္ဗေန္တာ…ပေ…။
‘‘န သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ သီသံ ပဂ္ဂဟေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သီသပ္ပစာလကံ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ သီသံ ဩလမ္ဗေန္တော, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဥဇ္ဇဂ္ဃိကဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
(ဝိ၊၂၊၂၄၇။)
၃။ ခမ္ဘကတဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၅၉၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ခမ္ဘကတာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘န ခမ္ဘကတော အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ခမ္ဘကတေန အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဧကတော ဝါ ဥဘတော ဝါ ခမ္ဘံ ကတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ခမ္ဘကတာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘န ခမ္ဘကတော အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ခမ္ဘကတေန အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဧကတော ဝါ ဥဘတော ဝါ ခမ္ဘံ ကတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၅၉၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သသီသံ ပါရုပိတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဩဂုဏ္ဌိတော အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဩဂုဏ္ဌိတေန အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သသီသံ ပါရုပိတွာ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၈။)
မြန်֍ ၅၉၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သသီသံ ပါရုပိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဩဂုဏ္ဌိတော အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဩဂုဏ္ဌိတေန အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သသီသံ ပါရုပိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥက္ကုဋိကာယ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ…ပေ…။
‘‘နဥက္ကုဋိကာယ အန္တရဃရေ ဂမိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥက္ကုဋိကာယ အန္တရဃရေ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥက္ကုဋိကာယ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပလ္လတ္ထိကာယ [ပလ္လတ္တိကာယ (က။)] အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ…ပေ…။
‘‘န ပလ္လတ္ထိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ပလ္လတ္ထိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထပလ္လတ္ထိကာယ ဝါ ဒုဿပလ္လတ္ထိကာယ ဝါ အန္တရဃရေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဝါသူပဂတဿ, အာပဒါသု,
ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၄၉။)
မြန်֍ ၆၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အသက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ ဆဍ္ဍေတုကာမာ ဝိယ…ပေ…။
‘‘သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတော ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အသက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဆဍ္ဍေတုကာမော ဝိယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တာ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ, အာကိရန္တေပိ အတိက္ကန္တေပိ [အတိက္ကမန္တေပိ (သီ။)] န ဇာနန္တိ…ပေ…။
‘‘ပတ္တသညီ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပတ္တသညိနာ ပိဏ္ဍပါတော ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တော ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တာ သူပညေဝ ဗဟုံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ…ပေ…။
‘‘သမသူပကံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သူပေါ နာမ ဒွေ သူပါ – မုဂ္ဂသူပေါ, မာသသူပေါ။ ဟတ္ထဟာရိယော သမသူပကော ပိဏ္ဍပါတော ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သူပညေဝ ဗဟုံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ရသရသေ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၅၀။)
မြန်֍ ၆၀၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ထူပီကတံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ…ပေ…။
‘‘သမတိတ္တိကံ[သမတိတ္ထိကံ (က။)]ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သမတိတ္တိကော [သမတိတ္ထိကံ (က။)] ပိဏ္ဍပါတော ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ထူပီကတံ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ခမ္ဘကတဝဂ္ဂေါ တတိယော။
၄။ သက္ကစ္စဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၆၀၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အသက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တိ အဘုဉ္ဇိတုကာမာ ဝိယ…ပေ…။
‘‘သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အသက္ကစ္စံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ,
အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တာ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တိ, အာကိရန္တေပိ အတိက္ကန္တေပိ န ဇာနန္တိ…ပေ…။
(ဝိ၊၂၊၂၅၁။)
‘‘ပတ္တသညီပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပတ္တသညိနာ ပိဏ္ဍပါတော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ ဩလောကေန္တော ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ တဟံ တဟံ ဩမသိတွာ [ဩမဒ္ဒိတွာ (က။)] ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘သပဒါနံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သပဒါနံ ပိဏ္ဍပါတော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ ဩမသိတွာ [ဩမဒ္ဒိတွာ (က။)] ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အညေသံ ဒေန္တော ဩမသတိ, အညဿ ဘာဇနေ အာကိရန္တော ဩမသတိ, ဥတ္တရိဘင်္ဂေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၀၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တာ သူပညေဝ ဗဟုံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘သမသူပကံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သူပေါ နာမ ဒွေ သူပါ – မုဂ္ဂသူပေါ, မာသသူပေါ ဟတ္ထဟာရိယော။ သမသူပကော ပိဏ္ဍပါတော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သူပညေဝ ဗဟုံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ရသရသေ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အတ္တနော ဓနေန, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၅၂။)
မြန်֍ ၆၁၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ထူပကတော ဩမဒ္ဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ထူပကတော ဩမဒ္ဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ထူပကတော ဩမဒ္ဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတော ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ထူပကတော ဩမဒ္ဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ပရိတ္တကေ သေသေ ဧကတော သံကဍ္ဎိတွာ ဩမဒ္ဒိတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သူပမ္ပိ ဗျဉ္ဇနမ္ပိ ဩဒနေန ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယ…ပေ…။
‘‘နသူပံ ဝါ ဗျဉ္ဇနံ ဝါ ဩဒနေန ပဋိစ္ဆာဒေဿာမိ ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယာတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သူပံ ဝါ ဗျဉ္ဇနံ ဝါ ဩဒနေန ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗံ ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သူပံ ဝါ ဗျဉ္ဇနံ ဝါ ဩဒနေန ပဋိစ္ဆာဒေတိ ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, သာမိကာ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဒေန္တိ, န ဘိယျောကမျတံ ဥပါဒါယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န
(ဝိ၊၂၊၂၅၃။)
မနာပံ! ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န သူပံ ဝါ ဩဒနံ ဝါ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၁၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကာ ဘိက္ခူ ဂိလာနေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စာဝုသော, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အာဝုသော, သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇာမ, တေန နော ဖာသု ဟောတိ။ ဣဒါနိ ပန – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဝိညာပေမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ သူပမ္ပိ ဩဒနမ္ပိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န သူပံ ဝါ ဩဒနံ ဝါ အဂိလာနော အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သူပံ ဝါ ဩဒနံ ဝါ အဂိလာနေန အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သူပံ ဝါ ဩဒနံ ဝါ အဂိလာနော အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၅၄။)
မြန်֍ ၆၁၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာနသညီ ပရေသံ ပတ္တံ ဩလောကေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥဇ္ဈာနသညီ ပရေသံ ပတ္တံ ဩလောကေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥဇ္ဈာနသညိနာ ပရေသံ ပတ္တော ဩလောကေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥဇ္ဈာနသညီ ပရေသံ ပတ္တံ ဩလောကေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ‘‘ဒဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဒါပေဿာမီ’’တိ ဝါ ဩလောကေတိ, န ဥဇ္ဈာနသညိဿ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ မဟန္တံ ကဗဠံ ကရောန္တိ…ပေ…။
‘‘နာတိမဟန္တံ ကဗဠံ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
နာတိမဟန္တော ကဗဠော ကာတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ မဟန္တံ ကဗဠံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ခဇ္ဇကေ, ဖလာဖလေ, ဥတ္တရိဘင်္ဂေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒီဃံ အာလောပံ ကရောန္တိ…ပေ…။
‘‘ပရိမဏ္ဍလံ အာလောပံ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပရိမဏ္ဍလော အာလောပေါ ကာတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဒီဃံ အာလောပံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၅၅။)
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ခဇ္ဇကေ, ဖလာဖလေ, ဥတ္တရိဘင်္ဂေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
သက္ကစ္စဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
၅။ ကဗဠဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၆၁၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အနာဟဋေ ကဗဠေ မုခဒွါရံ ဝိဝရန္တိ…ပေ…။
‘‘နအနာဟဋေ ကဗဠေ မုခဒွါရံ ဝိဝရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န အနာဟဋေ ကဗဠေ မုခဒွါရံ ဝိဝရိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အနာဟဋေ ကဗဠေ မုခဒွါရံ ဝိဝရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘုဉ္ဇမာနာ သဗ္ဗံ ဟတ္ထံ မုခေ ပက္ခိပန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဘုဉ္ဇမာနော သဗ္ဗံ ဟတ္ထံ မုခေ ပက္ခိပိဿာမီတိ သိက္ခာကရဏီယာ’’တိ။
န ဘုဉ္ဇမာနေန သဗ္ဗော ဟတ္ထော မုခေ ပက္ခိပိတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဘုဉ္ဇမာနော သဗ္ဗံ ဟတ္ထံ မုခေ ပက္ခိပတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၁၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သကဗဠေန မုခေန ဗျာဟရန္တိ…ပေ…။
(ဝိ၊၂၊၂၅၆။)
‘‘နသကဗဠေန မုခေန ဗျာဟရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သကဗဠေန မုခေန ဗျာဟရိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သကဗဠေန မုခေန ဗျာဟရတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ခဇ္ဇကေ, ဖလာဖလေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကဗဠာဝစ္ဆေဒကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘နကဗဠာဝစ္ဆေဒကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ကဗဠာဝစ္ဆေဒကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ကဗဠာဝစ္ဆေဒကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ခဇ္ဇကေ ဖလာဖလေ, ဥတ္တရိဘင်္ဂေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အဝဂဏ္ဍကာရကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
(ဝိ၊၂၊၂၅၇။)
‘‘နအဝဂဏ္ဍကာရကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာကရဏီယာ’’တိ။
န အဝဂဏ္ဍကာရကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဧကတော ဝါ ဥဘတော ဝါ ဂဏ္ဍံ ကတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဖလာဖလေ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ကစဝရံ ဆဍ္ဍေန္တော ဟတ္ထံ နိဒ္ဓုနာတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သိတ္ထာဝကာရကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န သိတ္ထာဝကာရကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သိတ္ထာဝကာရကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သိတ္ထာဝကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ကစဝရံ ဆဍ္ဍေန္တော သိတ္ထံ ဆဍ္ဍယတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဇိဝှါနိစ္ဆာရကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
(ဝိ၊၂၊၂၅၈။)
‘‘နဇိဝှါနိစ္ဆာရကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဇိဝှါနိစ္ဆာရကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဇိဝှါနိစ္ဆာရကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ စပုစပုကာရကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န စပုစပုကာရကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န စပုစပုကာရကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ စပုစပုကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ကဗဠဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
၆။ သုရုသုရုဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၆၂၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဗြာဟ္မဏေန သံဃဿ ပယောပါနံ ပဋိယတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခူ သုရုသုရုကာရကံ ခီရံ ပိဝန္တိ။ အညတရော နဋပုဗ္ဗကော ဘိက္ခု ဧဝမာဟ – ‘‘သဗ္ဗောယံ မညေ သံဃော သီတီကတော’’တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခု သံဃံ အာရဗ္ဘ ဒဝံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, သံဃံ အာရဗ္ဘ ဒဝံ အကာသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, သံဃံ အာရဗ္ဘ ဒဝံ ကရိဿသိ! နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဗုဒ္ဓံ ဝါ ဓမ္မံ
(ဝိ၊၂၊၂၅၉။)
ဝါ သံဃံ ဝါ အာရဗ္ဘ ဒဝေါ ကာတဗ္ဗော။ ယော ကရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဘိက္ခုံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘နသုရုသုရုကာရကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သုရုသုရုကာရကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သုရုသုရုကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၂၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပတ္တနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ပတ္တနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ပတ္တနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပတ္တနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ပရိတ္တကေ သေသေ ဧကတော သင်္ကဍ္ဎိတွာ နိလ္လေဟိတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၀။)
မြန်֍ ၆၃၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဩဋ္ဌနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဩဋ္ဌနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဩဋ္ဌနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဩဋ္ဌနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိရေ [သုံသုမာရဂိရေ (သီ။ သျာ။), သံသုမာရဂိရေ (က။)] ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ကောကနဒေ [ကောကနုဒေ (က။)] ပါသာဒေ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဟေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကော ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သာမိသေန ဟတ္ထေန ပါနီယထာလကံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၁။)
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ‘‘ဓောဝိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဓောဝါပေဿာမီ’’တိ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဘဂ္ဂေသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိရေ ဘေသကဠာဝနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ကောကနဒေ ပါသာဒေ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခူ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သသိတ္ထကံ ပတ္တဓောဝနံ အန္တရဃရေ ဆဍ္ဍေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ဥဒ္ဓရိတွာ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ ဝါ ပဋိဂ္ဂဟေ ဝါ နီဟရိတွာ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဆတ္တပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ
(ဝိ၊၂၊၂၆၂။)
ဆတ္တပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဆတ္တပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဆတ္တပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န ဆတ္တပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၃၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဆတ္တပါဏိဿ ဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဆတ္တပါဏိဿ ဂိလာနဿ ဓမ္မံ န ဒေသေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဆတ္တပါဏိဿ ဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န ဆတ္တပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဆတ္တံ နာမ တီဏိ ဆတ္တာနိ – သေတစ္ဆတ္တံ, ကိလဉ္ဇစ္ဆတ္တံ, ပဏ္ဏစ္ဆတ္တံ မဏ္ဍလဗဒ္ဓံ သလာကဗဒ္ဓံ။
ဓမ္မော နာမ ဗုဒ္ဓဘာသိတော သာဝကဘာသိတော ဣသိဘာသိတော ဒေဝတာဘာသိတော အတ္ထူပသဉှိတော ဓမ္မူပသဉှိတော။
ဒေသေယျာတိ ပဒေန ဒေသေတိ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အက္ခရာယ ဒေသေတိ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ န ဆတ္တပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဆတ္တပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၃။)
မြန်֍ ၆၃၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဒဏ္ဍပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဒဏ္ဍပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဒဏ္ဍော နာမ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ စတုဟတ္ထော ဒဏ္ဍော။ တတော ဥက္ကဋ္ဌော အဒဏ္ဍော, ဩမကော အဒဏ္ဍော။
န ဒဏ္ဍပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဒဏ္ဍပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္ထပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န သတ္ထပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
သတ္ထံ နာမ ဧကတောဓာရံ ဥဘတောဓာရံ ပဟရဏံ။
န သတ္ထပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ သတ္ထပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အာဝုဓပါဏိဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န အာဝုဓပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
အာဝုဓံ နာမ စာပေါ ကောဒဏ္ဍော။
(ဝိ၊၂၊၂၆၄။)
န အာဝုဓပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အာဝုဓပါဏိဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
သုရုသုရုဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
၇။ ပါဒုကဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၆၃၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပါဒုကာရုဠှဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘နပါဒုကာရုဠှဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ပါဒုကာရုဠှဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အက္ကန္တဿ ဝါ ပဋိမုက္ကဿ ဝါ ဩမုက္ကဿ ဝါ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၃၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥပါဟနာရုဠှဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥပါဟနာရုဠှဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာကရဏီယာ’’တိ။
န ဥပါဟနာရုဠှဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အက္ကန္တဿ ဝါ ပဋိမုက္ကဿ ဝါ ဩမုက္ကဿ ဝါ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၅။)
မြန်֍ ၆၄၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ယာနဂတဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ယာနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ယာနံ နာမ ဝယှံ ရထော သကဋံ သန္ဒမာနိကာ သိဝိကာ ပါဋင်္ကီ။
န ယာနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ယာနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သယနဂတဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န သယနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န သယနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ အန္တမသော ဆမာယမ္ပိ နိပန္နဿ သယနဂတဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပလ္လတ္ထိကာယ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ပလ္လတ္ထိကာယ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၆။)
န ပလ္လတ္ထိကာယ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟတ္ထပလ္လတ္ထိကာယ ဝါ ဒုဿပလ္လတ္ထိကာယ ဝါ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝေဌိတသီသဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဝေဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဝေဌိတသီသော နာမ ကေသန္တံ န ဒဿာပေတွာ ဝေဌိတော ဟောတိ။
န ဝေဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဝေဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ကေသန္တံ ဝိဝရာပေတွာ ဒေသေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဩဂုဏ္ဌိတသီသဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဩဂုဏ္ဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဩဂုဏ္ဌိတသီသော နာမ သသီသံ ပါရုတော ဝုစ္စတိ။
န ဩဂုဏ္ဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဩဂုဏ္ဌိတသီသဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, သီသံ ဝိဝရာပေတွာ ဒေသေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၆၇။)
မြန်֍ ၆၄၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဆမာယ နိသီဒိတွာ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဆမာယံ နိသီဒိတွာ အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဆမာယံ နိသီဒိတွာ [နိသိန္နေန (အဋ္ဌကထာ)] အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဆမာယံ နိသီဒိတွာ အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
မြန်֍ ၆၄၇။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာရာဏသိယံ အညတရဿ ဆပကဿ [ဆဝကဿ (သျာ။)] ပဇာပတိ ဂဗ္ဘိနီ အဟောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သာ ဆပကီ တံ ဆပကံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဂဗ္ဘိနီမှိ, အယျပုတ္တ! ဣစ္ဆာမိ အမ္ဗံ ခါဒိတု’န္တိ။ ‘နတ္ထိ အမ္ဗံ [အမ္ဗော (သျာ။)], အကာလော အမ္ဗဿာ’တိ။ ‘သစေ န လဘိဿာမိ မရိဿာမီ’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန, ရညော အမ္ဗော ဓုဝဖလော ဟောတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဆပကော ယေန သော အမ္ဗော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အမ္ဗံ အဘိရုဟိတွာ နိလီနော အစ္ဆိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ပုရောဟိတေန ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ ယေန သော အမ္ဗော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသီဒိတွာ မန္တံ ပရိယာပုဏာတိ။ အထ ခေါ,
(ဝိ၊၂၊၂၆၈။)
ဘိက္ခဝေ, တဿ ဆပကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ယာဝ အဓမ္မိကော အယံ ရာဇာ, ယတြ ဟိ နာမ ဥစ္စေ အာသနေ နိသီဒိတွာ မန္တံ ပရိယာပုဏိဿတိ။ အယဉ္စ ဗြာဟ္မဏော အဓမ္မိကော, ယတြ ဟိ နာမ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ မန္တံ ဝါစေဿတိ။ အဟဉ္စမှိ အဓမ္မိကော, ယောဟံ ဣတ္ထိယာ ကာရဏာ ရညော အမ္ဗံ အဝဟရာမိ။ သဗ္ဗမိဒံ စရိမံ ကတ’န္တိ တတ္ထေဝ ပရိပတိ။
[ဣမာ ဂါထာယော ဇာ။ ၁။၄။၃၃-၃၅ ဇာတကေ အညထာ ဒိဿန္တိ] ‘‘ဥဘော အတ္ထံ န ဇာနန္တိ, ဥဘော ဓမ္မံ န ပဿရေ၊
ယော စာယံ မန္တံ ဝါစေတိ, ယော စာဓမ္မေနဓီယတိ။
‘‘သာလီနံ ဩဒနော ဘုတ္တော, သုစိမံသူပသေစနော၊
တသ္မာ ဓမ္မေ န ဝတ္တာမိ, ဓမ္မော အရိယေဘိ ဝဏ္ဏိတော။
‘‘ဓိရတ္ထု တံ ဓနလာဘံ, ယသလာဘဉ္စ ဗြာဟ္မဏ၊
ယာ ဝုတ္တိ ဝိနိပါတေန, အဓမ္မစရဏေန ဝါ။
‘‘ပရိဗ္ဗဇ မဟာဗြဟ္မေ, ပစန္တညေပိ ပါဏိနော၊
မာ တွံ အဓမ္မော အာစရိတော, အသ္မာ ကုမ္ဘမိဝါဘိဒါ’’တိ။
‘‘တဒါပိ မေ, ဘိက္ခဝေ, အမနာပါ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ မန္တံ ဝါစေတုံ, ကိမင်္ဂ ပန ဧတရဟိ န အမနာပါ ဘဝိဿတိ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဥစ္စေ အာသနေ နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဌိတာ နိသိန္နဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
(ဝိ၊၂၊၂၆၉။)
‘‘နဌိတော နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဌိတေန နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဌိတော နိသိန္နဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၄၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တေန ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တာ ပထေန ဂစ္ဆန္တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တော ပထေန ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တေန ပထေန ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တော ပထေန ဂစ္ဆန္တဿ အဂိလာနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၇၀။)
မြန်֍ ၆၅၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဌိတာ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ကရောန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဌိတော အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဌိတေန အဂိလာနေန ဥစ္စာရော ဝါ ပဿာဝေါ ဝါ ကာတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဌိတော အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ…ပေ… အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
တေရသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၅၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဟရိတေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရောန္တိ…ပေ…။
‘‘န ဟရိတေ အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဟရိတေ အဂိလာနေန ဥစ္စာရော ဝါ ပဿာဝေါ ဝါ ခေဠော ဝါ ကာတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဟရိတေ အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, အပ္ပဟရိတေ ကတော ဟရိတံ ဩတ္ထရတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
စုဒ္ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
မြန်֍ ၆၅၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရောန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ!
(ဝိ၊၂၊၂၇၁။)
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရောထာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿထ! နေတံ, မောဃပုရိသာ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န ဥဒကေ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၅၄။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာ ဘိက္ခူ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကာတုံ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကာတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထ –
‘‘န ဥဒကေ အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥဒကေ အဂိလာနေန ဥစ္စာရော ဝါ ပဿာဝေါ ဝါ ခေဠော ဝါ ကာတဗ္ဗော။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥဒကေ အဂိလာနော ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တဿ, ဂိလာနဿ, ထလေ ကတော ဥဒကံ ဩတ္ထရတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တကဿ, ခိတ္တစိတ္တဿ, ဝေဒနာဋ္ဋဿ, အာဒိကမ္မိကဿာတိ။
ပန္နရသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ပါဒုကဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
(ဝိ၊၂၊၂၇၂။)
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အာယသ္မန္တော, သေခိယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယသ္မန္တော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
သေခိယာ နိဋ္ဌိတာ။
သေခိယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဓိကရဏသမထာ
ဣမေ ခေါ ပနာယသ္မန္တော သတ္တ အဓိကရဏသမထာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၆၅၅။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ အဓိကရဏာနံ သမထာယ ဝူပသမာယ သမ္မုခါဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, သတိဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, အမူဠှဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, ပဋိညာယ ကာရေတဗ္ဗံ, ယေဘုယျသိကာ, တဿပါပိယသိကာ, တိဏဝတ္ထာရကောတိ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အာယသ္မန္တော, သတ္တ အဓိကရဏသမထာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယသ္မန္တော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
အဓိကရဏသမထာ နိဋ္ဌိတာ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ ခေါ, အာယသ္မန္တော, နိဒါနံ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ စတ္တာရော ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ တေရသ သံဃာဒိသေသာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ဒွေ အနိယတာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ တိံသ နိဿဂ္ဂိယာ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ဒွေနဝုတိ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ စတ္တာရော ပါဋိဒေသနီယာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ သေခိယာ ဓမ္မာ၊ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ သတ္တ အဓိကရဏသမထာ ဓမ္မာ။ ဧတ္တကံ တဿ ဘဂဝတော သုတ္တာဂတံ သုတ္တပရိယာပန္နံ အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သမဂ္ဂေဟိ သမ္မောဒမာနေဟိ အဝိဝဒမာနေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ။
မဟာဝိဘင်္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။
(ဝိ၊၂၊၂၇၃။)
ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
၁။ ပါရာဇိကကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ ပဌမပါရာဇိကံ
မြန်֍ ၆၅၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟာရံ ကတ္တုကာမော ဟောတိ။ အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အယျေ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟာရံ ကာတုံ။ ဒေထ မေ နဝကမ္မိကံ ဘိက္ခုနိ’’န္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စတဿော ဘဂိနိယော ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ ဟောန္တိ – နန္ဒာ, နန္ဒဝတီ, သုန္ဒရီနန္ဒာ, ထုလ္လနန္ဒာတိ။ တာသု သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တရုဏပဗ္ဗဇိတာ အဘိရူပါ ဟောတိ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓာဝိနီ ဒက္ခာ အနလသာ, တတြုပါယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတာ, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓာတုံ။ အထ ခေါ ဘိက္ခုနိသံဃော သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ သမ္မန္နိတွာ သာဠှဿ မိဂါရနတ္တုနော နဝကမ္မိကံ အဒါသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သာဠှဿ မိဂါရနတ္တုနော နိဝေသနံ အဘိက္ခဏံ ဂစ္ဆတိ – ‘‘ဝါသိံ ဒေထ, ပရသုံ [ဖရသုံ (သျာ။ က။)] ဒေထ, ကုဌာရိံ [ကုဓာရိံ (က။)] ဒေထ, ကုဒ္ဒါလံ ဒေထ, နိခါဒနံ ဒေထာ’’တိ။ သာဠှောပိ မိဂါရနတ္တာ ဘိက္ခုနုပဿယံ အဘိက္ခဏံ ဂစ္ဆတိ ကတာကတံ ဇာနိတုံ။ တေ အဘိဏှဒဿနေန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟေသုံ။
အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဒူသေတုံ ဩကာသံ အလဘမာနော ဧတဒေဝတ္ထာယ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဘတ္တံ အကာသိ။ အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဘတ္တဂ္ဂေ အာသနံ ပညပေန္တော – ‘‘ဧတ္တကာ ဘိက္ခုနိယော အယျာယ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဝုဍ္ဎတရာ’’တိ ဧကမန္တံ အာသနံ ပညပေသိ ‘‘ဧတ္တကာ နဝကတရာ’’တိ – ဧကမန္တံ အာသနံ ပညပေသိ။ ပဋိစ္ဆန္နေ
(ဝိ၊၂၊၂၇၄။)
ဩကာသေ နိကူဋေ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အာသနံ ပညပေသိ, ယထာ ထေရာ ဘိက္ခုနိယော ဇာနေယျုံ – ‘‘နဝကာနံ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ နိသိန္နာ’’တိ၊ နဝကာပိ ဘိက္ခုနိယော ဇာနေယျုံ – ‘‘ထေရာနံ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ နိသိန္နာ’’တိ။ အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, အယျေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သလ္လက္ခေတွာ – ‘‘န ဗဟုကတော သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဘတ္တံ အကာသိ၊ မံ သော ဒူသေတုကာမော။ သစာဟံ ဂမိဿာမိ ဝိဿရော မေ ဘဝိဿတီ’’တိ, အန္တေဝါသိနိံ ဘိက္ခုနိံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ မေ ပိဏ္ဍပါတံ နီဟရ။ ယော စေ မံ ပုစ္ဆတိ, ‘ဂိလာနာ’တိ ပဋိဝေဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယျေ’’တိ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပစ္စဿောသိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတော ဟောတိ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပဋိပုစ္ဆန္တော – ‘‘ကဟံ, အယျေ, အယျာ သုန္ဒရီနန္ဒာ? ကဟံ, အယျေ, အယျာ သုန္ဒရီနန္ဒာ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အန္တေဝါသိနီ ဘိက္ခုနီ သာဠှံ မိဂါရနတ္တာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂိလာနာဝုသော၊ ပိဏ္ဍပါတံ နီဟရိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ – ‘‘ယမ္ပာဟံ အတ္ထာယ [ယံပါဟံ (သျာ။)] ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဘတ္တံ အကာသိံ အယျာယ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ကာရဏာ’’တိ မနုဿေ အာဏာပေတွာ – ‘‘ဘိက္ခုနိသံဃံ ဘတ္တေန ပရိဝိသထာ’’တိ ဝတွာ ယေန ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟာရာမကောဋ္ဌကေ ဌိတာ ဟောတိ သာဠှံ မိဂါရနတ္တာရံ ပတိမာနေန္တီ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သာဠှံ မိဂါရနတ္တာရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဥပဿယံ ပဝိသိတွာ သသီသံ ပါရုပိတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ အထ ခေါ သာဠှော မိဂါရနတ္တာ ယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, အဖာသု, ကိဿ နိပန္နာသီ’’တိ? ‘‘ဧဝဉှေတံ, အာဝုသော, ဟောတိ ယာ အနိစ္ဆန္တံ ဣစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ကျာဟံ တံ, အယျေ, န ဣစ္ဆိဿာမိ? အပိ စာဟံ ဩကာသံ န လဘာမိ တံ ဒူသေတု’’န္တိ။ အဝဿုတော အဝဿုတာယ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ဇရာဒုဗ္ဗလာ စရဏဂိလာနာ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အဝိဒူရေ နိပန္နာ ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ သာ
(ဝိ၊၂၊၂၇၅။)
ဘိက္ခုနီ သာဠှံ မိဂါရနတ္တာရံ အဝဿုတံ အဝဿုတာယ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တံ။ ဒိသွာန ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ သုန္ဒရီနန္ဒာ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ သုန္ဒရီနန္ဒာ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ လဇ္ဇိနော ကုက္ကုစ္စကာ သိက္ခာကာမာ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယိဿတီ’’တိ!
အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယတီ’’တိ [သာဒိယီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ – ‘‘အနနုစ္ဆဝိကံ, ဘိက္ခဝေ, သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အနနုလောမိကံ အပ္ပတိရူပံ အဿာမဏကံ အကပ္ပိယံ အကရဏီယံ။ ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ ပသန္နာနံ ဝါ ဘိယျောဘာဝါယ။ အထ ခွေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနဉ္စေဝ အပ္ပသာဒါယ ပသန္နာနဉ္စ ဧကစ္စာနံ အညထတ္တာယာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ ဒုပ္ပေါသတာယ မဟိစ္ဆတာယ အသန္တုဋ္ဌိတာယ [အသန္တုဋ္ဌတာယ (သျာ။), အသန္တုဋ္ဌိယာ (က။)] သင်္ဂဏိကာယ ကောသဇ္ဇဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာ, အနေကပရိယာယေန သုဘရတာယ သုပေါသတာယ အပ္ပိစ္ဆဿ သန္တုဋ္ဌဿ [သန္တုဋ္ဌိယာ (က။)] သလ္လေခဿ ဓုတဿ ပါသာဒိကဿ အပစယဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာ, ဘိက္ခူနံ တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကံ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ, သံဃဖာသုတာယ, ဒုမ္မင်္ကူနံ ဘိက္ခုနီနံ
(ဝိ၊၂၊၂၇၆။)
နိဂ္ဂဟာယ, ပေသလာနံ ဘိက္ခုနီနံ ဖာသုဝိဟာရာယ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝါနံ သံဝရာယ, သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝါနံ ပဋိဃာတာယ, အပ္ပသန္နာနံ ပသာဒါယ, ပသန္နာနံ ဘိယျောဘာဝါယ, သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၅၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ အာမသနံ ဝါ ပရာမသနံ ဝါ ဂဟဏံ ဝါ ဆုပနံ ဝါ ပဋိပီဠနံ ဝါ သာဒိယေယျ, အယမ္ပိ ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလိကာ’’တိ။
မြန်֍ ၆၅၈။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ ယထာယုတ္တာ ယထာဇစ္စာ ယထာနာမာ ယထာဂေါတ္တာ ယထာသီလာ ယထာဝိဟာရိနီ ယထာဂေါစရာ ထေရာ ဝါ နဝါ ဝါ မဇ္ဈိမာ ဝါ, ဧသာ ဝုစ္စတိ ယာ ပနာတိ။
ဘိက္ခုနီတိ ဘိက္ခိကာတိ ဘိက္ခုနီ၊ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတာတိ ဘိက္ခုနီ၊ ဘိန္နပဋဓရာတိ ဘိက္ခုနီ၊ သမညာယ ဘိက္ခုနီ၊ ပဋိညာယ ဘိက္ခုနီ၊ ဧဟိ ဘိက္ခုနီတိ ဘိက္ခုနီ၊ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပသမ္ပန္နာတိ ဘိက္ခုနီ၊ ဘဒြာ ဘိက္ခုနီ၊ သာရာ ဘိက္ခုနီ၊ သေခါ ဘိက္ခုနီ၊ အသေခါ ဘိက္ခုနီ၊ သမဂ္ဂေန ဥဘတောသံဃေန ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန ဥပသမ္ပန္နာတိ ဘိက္ခုနီ။ တတြ ယာယံ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန ဥဘတောသံဃေန ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန ဥပသမ္ပန္နာ, အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဝဿုတာ နာမ သာရတ္တာ အပေက္ခဝတီ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ။
အဝဿုတော နာမ သာရတ္တော အပေက္ခဝါ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။
ပုရိသပုဂ္ဂလော နာမ မနုဿပုရိသော န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော ဝိညူ ပဋိဗလော ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိတုံ။
အဓက္ခကန္တိ ဟေဋ္ဌက္ခကံ။
ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလန္တိ ဥပရိဇာဏုမဏ္ဍလံ။
ပရာမသနံ နာမ ဣတောစိတော စ သဉ္စောပနံ။
ဂဟဏံ နာမ ဂဟိတမတ္တံ။
ဆုပနံ နာမ ဖုဋ္ဌမတ္တံ။
(ဝိ၊၂၊၂၇၇။)
ပဋိပီဠနံဝါ သာဒိယေယျာတိ အင်္ဂံ ဂဟေတွာ နိပ္ပီဠနံ သာဒိယတိ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ သေယျထာပိ နာမ ပုရိသော သီသစ္ဆိန္နော အဘဗ္ဗော တေန သရီရဗန္ဓနေန ဇီဝိတုံ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ အာမသနံ ဝါ ပရာမသနံ ဝါ ဂဟဏံ ဝါ ဆုပနံ ဝါ ပဋိပီဠနံ ဝါ သာဒိယန္တီ အဿမဏီ ဟောတိ အသကျဓီတာ။ တေန ဝုစ္စတိ ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ။
အသံဝါသာတိ သံဝါသော နာမ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ, ဧသော သံဝါသော နာမ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ နတ္ထိ, တေန ဝုစ္စတိ အသံဝါသာတိ။
မြန်֍ ၆၅၉။ ဥဘတောအဝဿုတေ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၆၆၀။ ဧကတောအဝဿုတေ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ
(ဝိ၊၂၊၂၇၈။)
အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၆၆၁။ ဥဘတောအဝဿုတေ ယက္ခဿ ဝါ ပေတဿ ဝါ ပဏ္ဍကဿ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟဿ ဝါ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၂၇၉။)
မြန်֍ ၆၆၂။ ဧကတောအဝဿုတေ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
နိဿဂ္ဂိယေန ကာယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန ကာယပဋိဗဒ္ဓံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယံ အာမသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၆၆၃။ အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တိယာ, အသာဒိယန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, ခိတ္တစိတ္တာယ, ဝေဒနာဋ္ဋာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမပါရာဇိကံ သမတ္တံ [ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ သိက္ခာပဒဂဏနာ ဘိက္ခူဟိ§အသာဓာရဏဝသေန ပကာသိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ]။
၂။ ဒုတိယပါရာဇိကံ
မြန်֍ ၆၆၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သာဠှေန မိဂါရနတ္တုနာ ဂဗ္ဘိနီ ဟောတိ။ ယာဝ ဂဗ္ဘော တရုဏော အဟောသိ တာဝ ဆာဒေသိ။ ပရိပက္ကေ ဂဗ္ဘေ ဝိဗ္ဘမိတွာ ဝိဇာယိ။ ဘိက္ခုနိယော ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သုန္ဒရီနန္ဒာ ခေါ, အယျေ, အစိရဝိဗ္ဘန္တာ ဝိဇာတာ။ ကစ္စိ နော သာ ဘိက္ခုနီယေဝ သမာနာ ဂဗ္ဘိနီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, အယျေ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တွံ, အယျေ, ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေသိ န ဂဏဿ အာရောစေသီ’’တိ? ‘‘ယော ဧတိဿာ အဝဏ္ဏော မယှေသော အဝဏ္ဏော, ယာ ဧတိဿာ အကိတ္တိ မယှေသာ အကိတ္တိ, ယော ဧတိဿာ အယသော မယှေသော အယသော, ယော ဧတိဿာ အလာဘော
(ဝိ၊၂၊၂၈၀။)
မယှေသော အလာဘော။ ကျာဟံ, အယျေ, အတ္တနော အဝဏ္ဏံ အတ္တနော အကိတ္တိံ အတ္တနော အယသံ အတ္တနော အလာဘံ ပရေသံ အာရောစေဿာမီ’’တိ? ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေဿတိ န ဂဏဿ အာရောစေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ [ယေ တေ ဘိက္ခူ…ပေ… (?)] ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေတိ [ပဋိစောဒေသိ… အာရောစေသီတိ (က။)] န ဂဏဿ အာရောစေတီ’’တိ [ပဋိစောဒေသိ… အာရောစေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေဿတိ န ဂဏဿ အာရောစေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၆၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေယျ န ဂဏဿ အာရောစေယျ, ယဒါ စ သာ ဌိတာ ဝါ အဿ စုတာ ဝါ နာသိတာ ဝါ အဝဿဋာ ဝါ, သာ ပစ္ဆာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ပုဗ္ဗေဝါဟံ, အယျေ, အညာသိံ ဧတံ ဘိက္ခုနိံ ဧဝရူပါ စ ဧဝရူပါ စ သာ ဘဂိနီတိ, နော စ ခေါ အတ္တနာ ပဋိစောဒေဿံ န ဂဏဿ အာရောစေဿ’န္တိ, အယမ္ပိ ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ’’တိ။
မြန်֍ ၆၆၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿာ အာရောစေန္တိ, သာ ဝါ အာရောစေတိ။
ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နန္တိ အဋ္ဌန္နံ ပါရာဇိကာနံ အညတရံ ပါရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နံ။
နေဝတ္တနာပဋိစောဒေယျာတိ န သယံ စောဒေယျ။
န ဂဏဿ အာရောစေယျာတိ န အညာသံ ဘိက္ခုနီနံ အာရောစေယျ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၁။)
ယဒါစ သာ ဌိတာ ဝါ အဿ စုတာ ဝါတိ ဌိတာ နာမ သလိင်္ဂေ ဌိတာ ဝုစ္စတိ။ စုတာ နာမ ကာလင်္ကတာ ဝုစ္စတိ။ နာသိတာ နာမ သယံ ဝါ ဝိဗ္ဘန္တာ ဟောတိ အညေဟိ ဝါ နာသိတာ။ အဝဿဋာ နာမ တိတ္ထာယတနံ သင်္ကန္တာ ဝုစ္စတိ။ သာ ပစ္ဆာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘‘ပုဗ္ဗေဝါဟံ, အယျေ, အညာသိံ ဧတံ ဘိက္ခုနိံ ဧဝရူပါ စ ဧဝရူပါ စ သာ ဘဂိနီ’’တိ။
နော စ ခေါ အတ္တနာ ပဋိစောဒေဿန္တိ သယံ ဝါ န စောဒေဿံ။
န ဂဏဿ အာရောစေဿန္တိ န အညာသံ ဘိက္ခုနီနံ အာရောစေဿံ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ သေယျထာပိ နာမ ပဏ္ဍုပလာသော ဗန္ဓနာ ပမုတ္တော အဘဗ္ဗော ဟရိတတ္ထာယ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခုနီ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နံ ဘိက္ခုနိံ နေဝတ္တနာ ပဋိစောဒေဿာမိ န ဂဏဿ အာရောစေဿာမီတိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အဿမဏီ ဟောတိ အသကျဓီတာ။ တေန ဝုစ္စတိ ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ။
အသံဝါသာတိ သံဝါသော နာမ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ။ ဧသော သံဝါသော နာမ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ နတ္ထိ။ တေန ဝုစ္စတိ အသံဝါသာတိ။
မြန်֍ ၆၆၇။ အနာပတ္တိ ‘‘သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ဝါ ကလဟော ဝါ ဝိဂ္ဂဟော ဝါ ဝိဝါဒေါ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, ‘‘သံဃဘေဒေါ ဝါ သံဃရာဇိ ဝါ ဘဝိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, ‘‘အယံ ကက္ခဠာ ဖရုသာ ဇီဝိတန္တရာယံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ဝါ ကရိဿတီ’’တိ နာရောစေတိ, အညာ ပတိရူပါ ဘိက္ခုနိယော အပဿန္တီ နာရောစေတိ, နစ္ဆာဒေတုကာမာ နာရောစေတိ, ပညာယိဿတိ သကေန ကမ္မေနာတိ နာရောစေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ…ပေ… အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယပါရာဇိကံ သမတ္တံ။
၃။ တတိယပါရာဇိကံ
မြန်֍ ၆၆၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အနုဝတ္တတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၂။)
ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အနုဝတ္တိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အနုဝတ္တတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အနုဝတ္တိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၆၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရံ အပ္ပဋိကာရံ အကတသဟာယံ တမနုဝတ္တေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘ဧသော ခေါ, အယျေ, ဘိက္ခု သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တော ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရော အပ္ပဋိကာရော အကတသဟာယော, မာယျေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တီ’တိ။ ဧဝဉ္စ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယံ စေ သမနုဘာသိယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, အယမ္ပိ ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာ’’တိ။
မြန်֍ ၆၇၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သမဂ္ဂေါ နာမ သံဃော သမာနသံဝါသကော သမာနသီမာယံ ဌိတော။
ဥက္ခိတ္တော နာမ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ [အဒဿနေန ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေန ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေန ဝါ (က။), အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ (?)] ဥက္ခိတ္တော။
ဓမ္မေန ဝိနယေနာတိ ယေန ဓမ္မေန ယေန ဝိနယေန။
သတ္ထုသာသနေနာတိ ဇိနသာသနေန ဗုဒ္ဓသာသနေန။
အနာဒရော နာမ သံဃံ ဝါ ဂဏံ ဝါ ပုဂ္ဂလံ ဝါ ကမ္မံ ဝါ နာဒိယတိ။
အပ္ပဋိကာရော နာမ ဥက္ခိတ္တော အနောသာရိတော။
အကတသဟာယော နာမ သမာနသံဝါသကာ ဘိက္ခူ ဝုစ္စန္တိ သဟာယာ။ သော တေဟိ သဒ္ဓိံ နတ္ထိ, တေန ဝုစ္စတိ အကတသဟာယောတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၃။)
တမနုဝတ္တေယျာတိ ယံဒိဋ္ဌိကော သော ဟောတိ ယံခန္တိကော ယံရုစိကော, သာပိ တံဒိဋ္ဌိကာ ဟောတိ တံခန္တိကာ တံရုစိကာ။
သာ ဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာ ဘိက္ခုနီ။
ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။ ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ဧသော ခေါ, အယျေ, ဘိက္ခု သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တော ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရော အပ္ပဋိကာရော အကတသဟာယော။ မာယျေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ဧသော ခေါ, အယျေ, ဘိက္ခု သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တော ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရော အပ္ပဋိကာရော အကတသဟာယော။ မာယျေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၆၇၁။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရံ အပ္ပဋိကာရံ အကတသဟာယံ တမနုဝတ္တတိ, သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနာဒရံ အပ္ပဋိကာရံ အကတသဟာယံ တမနုဝတ္တတိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၄။)
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ, ကမ္မဝါစာ ပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ သေယျထာပိ နာမ ပုထုသိလာ ဒွေဓာ ဘိန္နာ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခုနီ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တီ အဿမဏီ ဟောတိ အသကျဓီတာ။ တေန ဝုစ္စတိ ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ။
အသံဝါသာတိ သံဝါသော နာမ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ။ ဧသော သံဝါသော နာမ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ နတ္ထိ။ တေန ဝုစ္စတိ အသံဝါသာတိ။
မြန်֍ ၆၇၂။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၆၇၃။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တိယာ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ…ပေ… အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယပါရာဇိကံ သမတ္တံ။
၄။ စတုတ္ထပါရာဇိကံ
မြန်֍ ၆၇၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယန္တိ, သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယန္တိ, သန္တိဋ္ဌန္တိပိ, သလ္လပန္တိပိ, သင်္ကေတမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ, ပုရိသဿပိ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယန္တိ, ဆန္နမ္ပိ အနုပဝိသန္တိ, ကာယမ္ပိ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရန္တိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ ‘‘ကထံ–
(ဝိ၊၂၊၂၈၅။)
ဟိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယိဿန္တိ, သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယိဿန္တိ, သန္တိဋ္ဌိဿန္တိပိ, သလ္လပိဿန္တိပိ, သင်္ကေတမ္ပိ ဂစ္ဆိဿန္တိ, ပုရိသဿပိ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယိဿန္တိ, ဆန္နမ္ပိ အနုပဝိသိဿန္တိ, ကာယမ္ပိ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရိဿန္တိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယာ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယန္တိ, သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယန္တိ, သန္တိဋ္ဌန္တိပိ, သလ္လပန္တိပိ, သင်္ကေတမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ, ပုရိသဿပိ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယန္တိ, ဆန္နမ္ပိ အနုပဝိသန္တိ, ကာယမ္ပိ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရန္တိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယိဿန္တိ, သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏမ္ပိ သာဒိယိဿန္တိ, သန္တိဋ္ဌိဿန္တိပိ, သလ္လပိဿန္တိပိ, သင်္ကေတမ္ပိ ဂစ္ဆိဿန္တိ, ပုရိသဿပိ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယိဿန္တိ, ဆန္နမ္ပိ အနုပဝိသိဿန္တိ, ကာယမ္ပိ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရိဿန္တိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၇၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏံ ဝါ သာဒိယေယျ, သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏံ ဝါ သာဒိယေယျ, သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါ, သလ္လပေယျ ဝါ, သင်္ကေတံ ဝါဂစ္ဆေယျ, ပုရိသဿ ဝါ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယေယျ, ဆန္နံ ဝါ အနုပဝိသေယျ, ကာယံ ဝါ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရေယျ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ, အယမ္ပိ ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ’’တိ။
မြန်֍ ၆၇၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဝဿုတာ နာမ သာရတ္တာ အပေက္ခဝတီ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ။
အဝဿုတော နာမ သာရတ္တော အပေက္ခဝါ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။
ပုရိသပုဂ္ဂလော နာမ မနုဿပုရိသော, န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော ဝိညူ ပဋိဗလော ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိတုံ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၆။)
ဟတ္ထဂ္ဂဟဏံဝါ သာဒိယေယျာတိ ဟတ္ထော နာမ ကပ္ပရံ ဥပါဒါယ ယာဝ အဂ္ဂနခါ။ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ဂဟဏံ သာဒိယတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
သံဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏံ ဝါ သာဒိယေယျာတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ နိဝတ္ထံ ဝါ ပါရုတံ ဝါ ဂဟဏံ သာဒိယတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
သလ္လပေယျ ဝါတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ သလ္လပတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
သင်္ကေတံ ဝါ ဂစ္ဆေယျာတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ပုရိသေန – ‘‘ဣတ္ထန္နာမံ ဩကာသံ [ဣဒံ ပဒံ အဋ္ဌကထာယံ န ဒိဿတိ] အာဂစ္ဆာ’’တိ – ဝုတ္တာ ဂစ္ဆတိ။ ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသံ ဩက္ကန္တမတ္တေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
ပုရိသဿဝါ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယေယျာတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ပုရိသဿ အဗ္ဘာဂမနံ သာဒိယတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဟတ္ထပါသံ ဩက္ကန္တမတ္တေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
ဆန္နံ ဝါ အနုပဝိသေယျာတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ယေန ကေနစိ ပဋိစ္ဆန္နံ ဩကာသံ ပဝိဋ္ဌမတ္တေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
ကာယံ ဝါ တဒတ္ထာယ ဥပသံဟရေယျာတိ ဧတဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိသေဝနတ္ထာယ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ ကာယံ ဥပသံဟရတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ သေယျထာပိ နာမ တာလော မတ္ထကစ္ဆိန္နော အဘဗ္ဗော ပုန ဝိရုဠှိယာ ဧဝမေဝ ဘိက္ခုနီ အဋ္ဌမံ ဝတ္ထုံ ပရိပူရေန္တီ အဿမဏီ ဟောတိ အသကျဓီတာ။ တေန ဝုစ္စတိ ပါရာဇိကာ ဟောတီတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၇။)
အသံဝါသာတိ သံဝါသော နာမ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ။ ဧသော သံဝါသော နာမ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ နတ္ထိ။ တေန ဝုစ္စတိ အသံဝါသာတိ။
မြန်֍ ၆၇၇။ အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တိယာ, အသာဒိယန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, ခိတ္တစိတ္တာယ, ဝေဒနာဋ္ဋာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထပါရာဇိကံ သမတ္တံ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, အဋ္ဌ ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ။ ယေသံ ဘိက္ခုနီ အညတရံ ဝါ အညတရံ ဝါ အာပဇ္ဇိတွာ န လဘတိ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ, ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာ, ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ ပါရာဇိကကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၈၈။)
၂။ သံဃာဒိသေသကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ ပဌမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော သတ္တရသ သံဃာဒိသေသာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၆၇၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဥပါသကော ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဥဒေါသိတံ [ဥဒ္ဒေါသိတံ (သီ။ သျာ။)] ဒတွာ ကာလင်္ကတော ဟောတိ။ တဿ ဒွေ ပုတ္တာ ဟောန္တိ – ဧကော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော, ဧကော သဒ္ဓေါ ပသန္နော။ တေ ပေတ္တိကံ သာပတေယျံ ဝိဘဇိံသု။ အထ ခေါ သော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော တံ သဒ္ဓံ ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမှာကံ ဥဒေါသိတော, တံ ဘာဇေမာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ သော သဒ္ဓေါ ပသန္နော တံ အဿဒ္ဓံ အပ္ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာယျော, ဧဝံ အဝစ။ အမှာကံ ပိတုနာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဒိန္နော’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော တံ သဒ္ဓံ ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမှာကံ ဥဒေါသိတော, တံ ဘာဇေမာ’’တိ။ အထ ခေါ သော သဒ္ဓေါ ပသန္နော တံ အဿဒ္ဓံ အပ္ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာယျော, ဧဝံ အဝစ။ အမှာကံ ပိတုနာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဒိန္နော’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော တံ သဒ္ဓံ ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမှာကံ ဥဒေါသိတော, တံ ဘာဇေမာ’’တိ။ အထ ခေါ သော သဒ္ဓေါ ပသန္နော – ‘‘သစေ မယှံ ဘဝိဿတိ, အဟမ္ပိ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဒဿာမီ’’တိ – တံ အဿဒ္ဓံ အပ္ပသန္နံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘာဇေမာ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဥဒေါသိတော တေဟိ ဘာဇီယမာနော တဿ အဿဒ္ဓဿ အပ္ပသန္နဿ ပါပုဏာတိ [ပါပုဏိ (သျာ။)]။ အထ ခေါ သော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နိက္ခမထာယျေ, အမှာကံ ဥဒေါသိတော’’တိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာယျော, ဧဝံ အဝစ, တုမှာကံ ပိတုနာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဒိန္နော’’တိ။ ‘‘ဒိန္နော န ဒိန္နော’’တိ ဝေါဟာရိကေ မဟာမတ္တေ ပုစ္ဆိံသု။ မဟာမတ္တာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကော, အယျေ, ဇာနာတိ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဒိန္နော’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေ မဟာမတ္တေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အပိ နာယျော [အပိ နွယျာ (သျာ။), အပိ နာယျော (က။)] တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝါ သုတံ ဝါ သက္ခိံ ဌပယိတွာ ဒါနံ
(ဝိ၊၂၊၂၈၉။)
ဒိယျမာန’’န္တိ? အထ ခေါ တေ မဟာမတ္တာ – ‘‘သစ္စံ ခေါ အယျာ အာဟာ’’တိ တံ ဥဒေါသိတံ ဘိက္ခုနိသံဃဿ အကံသု။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ပရာဇိတော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘အဿမဏိယော ဣမာ မုဏ္ဍာ ဗန္ဓကိနိယော။ ကထဉှိ နာမ အမှာကံ ဥဒေါသိတံ အစ္ဆိန္ဒာပေဿန္တီ’’တိ! ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ မဟာမတ္တာနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ မဟာမတ္တာ တံ ပုရိသံ ဒဏ္ဍာပေသုံ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ဒဏ္ဍိတော ဘိက္ခုနူပဿယဿ အဝိဒူရေ အာဇီဝကသေယျံ ကာရာပေတွာ အာဇီဝကေ ဥယျောဇေသိ – ‘‘ဧတာ ဘိက္ခုနိယော အစ္စာဝဒထာ’’တိ။
ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ မဟာမတ္တာနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ မဟာမတ္တာ တံ ပုရိသံ ဗန္ဓာပေသုံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ပဌမံ ဘိက္ခုနိယော ဥဒေါသိတံ အစ္ဆိန္ဒာပေသုံ, ဒုတိယံ ဒဏ္ဍာပေသုံ, တတိယံ ဗန္ဓာပေသုံ။ ဣဒါနိ ဃာတာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဥဿယဝါဒိကာ ဝိဟရိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဥဿယဝါဒိကာ ဝိဟရတီတိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဥဿယဝါဒိကာ ဝိဟရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၇၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဥဿယဝါဒိကာ ဝိဟရေယျ ဂဟပတိနာ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တေန ဝါ ဒါသေန ဝါ ကမ္မကာရေန [ကမ္မကရေန (သီ။ သျာ။)] ဝါ အန္တမသော သမဏပရိဗ္ဗာဇကေနာပိ, အယံ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၈၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဥဿယဝါဒိကာ နာမ အဍ္ဍကာရိကာ ဝုစ္စတိ။
ဂဟပတိ နာမ ယော ကောစိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၉၀။)
ဂဟပတိပုတ္တော နာမ ယေ ကေစိ ပုတ္တဘာတရော။
ဒါသော နာမ အန္တောဇာတော ဓနက္ကီတော ကရမရာနီတော။
ကမ္မကာရော နာမ ဘဋကော အာဟတကော။
သမဏပရိဗ္ဗာဇကော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ သိက္ခမာနဉ္စ သာမဏေရဉ္စ သာမဏေရိဉ္စ ဌပေတွာ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော။
အဍ္ဍံ ကရိဿာမီတိ ဒုတိယံ ဝါ ပရိယေသတိ ဂစ္ဆတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကဿ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒုတိယဿ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ အဍ္ဍပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသန္တိ သံဃောဝ တဿာ အာပတ္တိယာ မာနတ္တံ ဒေတိ မူလာယ ပဋိကဿတိ အဗ္ဘေတိ, န သမ္ဗဟုလာ န ဧကာ ဘိက္ခုနီ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သံဃာဒိသေသော’’တိ။ တဿေဝ အာပတ္တိနိကာယဿ နာမကမ္မံ အဓိဝစနံ။ တေနပိ ဝုစ္စတိ ‘‘သံဃာဒိသေသော’’တိ။
မြန်֍ ၆၈၁။ အနာပတ္တိ မနုဿေဟိ အာကဍ္ဎီယမာနာ ဂစ္ဆတိ, အာရက္ခံ ယာစတိ, အနောဒိဿ အာစိက္ခတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ…ပေ… အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၈၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိယံ အညတရဿ လိစ္ဆဝိဿ ပဇာပတိ အတိစာရိနီ ဟောတိ။ အထ ခေါ သော လိစ္ဆဝိ တံ ဣတ္ထိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု ဝိရမာဟိ, အနတ္ထံ ခေါ တေ ကရိဿာမီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ သာ ဝုစ္စမာနာ နာဒိယိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိဂဏော သန္နိပတိတော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သော လိစ္ဆဝိ တေ လိစ္ဆဝယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧကံ မေ,
(ဝိ၊၂၊၂၉၁။)
အယျော, ဣတ္ထိံ အနုဇာနာထာ’’တိ။ ‘‘ကာ နာမ သာ’’တိ? ‘‘မယှံ ပဇာပတိ အတိစရတိ, တံ ဃာတေဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာဟီ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ သာ ဣတ္ထီ – ‘‘သာမိကော ကိရ မံ ဃာတေတုကာမော’’တိ။ ဝရဘဏ္ဍံ အာဒါယ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ တိတ္ထိယေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တိတ္ထိယာ န ဣစ္ဆိံသု ပဗ္ဗာဇေတုံ။ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ဘိက္ခုနိယောပိ န ဣစ္ဆိံသု ပဗ္ဗာဇေတုံ။ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဏ္ဍကံ ဒဿေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။
အထ ခေါ သော လိစ္ဆဝိ တံ ဣတ္ထိံ ဂဝေသန္တော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတံ ဒိသွာန ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဇာပတိ မေ, ဒေဝ, ဝရဘဏ္ဍံ အာဒါယ သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တာ။ တံ ဒေဝေါ အနုဇာနာတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဝိစိနိတွာ အာစိက္ခာ’’တိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌာ, ဒေဝ, ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ။ ‘‘သစေ, ဘဏေ, ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ, န သာ လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတုံ။ သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, စရတု ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ အထ ခေါ သော လိစ္ဆဝိ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော စောရိံ ပဗ္ဗာဇေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ လိစ္ဆဝိဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ စောရိံ ပဗ္ဗာဇေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စောရိံ ပဗ္ဗာဇေတီတိ [ပဗ္ဗာဇေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စောရိံ ပဗ္ဗာဇေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၈၃။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဇာနံ စောရိံ ဝဇ္ဈံ ဝိဒိတံ အနပလောကေတွာ ရာဇာနံ ဝါ သံဃံ ဝါ ဂဏံ ဝါ ပူဂံ ဝါ သေဏိံ ဝါ အညတြ ကပ္ပါ ဝုဋ္ဌာပေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၈၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၉၂။)
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ အညေ ဝါ တဿာ အာရောစေန္တိ, သာ ဝါ အာရောစေတိ။
စောရီ နာမ ယာ ပဉ္စမာသကံ ဝါ အတိရေကပဉ္စမာသကံ ဝါ အဂ္ဃနကံ အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒိယတိ, ဧသာ စောရီ နာမ။
ဝဇ္ဈာ နာမ ယံ ကတွာ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တာ ဟောတိ။
ဝိဒိတာ နာမ အညေဟိ မနုဿေဟိ ဉာတာ ဟောတိ ‘‘ဝဇ္ဈာ ဧသာ’’တိ။
အနပလောကေတွာတိ အနာပုစ္ဆာ။
ရာဇာ နာမ ယတ္ထ ရာဇာ အနုသာသတိ, ရာဇာ အပလောကေတဗ္ဗော။
သံဃော နာမ ဘိက္ခုနိသံဃော ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခုနိသံဃော အပလောကေတဗ္ဗော။
ဂဏော နာမ ယတ္ထ ဂဏော အနုသာသတိ, ဂဏော အပလောကေတဗ္ဗော။
ပူဂေါ နာမ ယတ္ထ ပူဂေါ အနုသာသတိ, ပူဂေါ အပလောကေတဗ္ဗော။
သေဏိ နာမ ယတ္ထ သေဏိ အနုသာသတိ, သေဏိ အပလောကေတဗ္ဗော။
အညတြကပ္ပါတိ ဌပေတွာ ကပ္ပံ။ ကပ္ပံ နာမ ဒွေ ကပ္ပါနိ – တိတ္ထိယေသု ဝါ ပဗ္ဗဇိတာ ဟောတိ အညာသု ဝါ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ။ အညတြ ကပ္ပါ ‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသန္တိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
မြန်֍ ၆၈၅။ စောရိယာ စောရိသညာ အညတြ ကပ္ပါ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ စောရိယာ ဝေမတိကာ အညတြ ကပ္ပါ ဝုဋ္ဌာပေတိ,
(ဝိ၊၂၊၂၉၃။)
အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ စောရိယာ အစောရိသညာ အညတြ ကပ္ပါ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အနာပတ္တိ။ အစောရိယာ စောရိသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အစောရိယာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အစောရိယာ အစောရိသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၆၈၆။ အနာပတ္တိ အဇာနန္တီ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အပလောကေတွာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ကပ္ပကတံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၈၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အန္တေဝါသိနီ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍိတွာ ဂါမကံ [ဂါမကေ (သျာ။)] ဉာတိကုလံ အဂမာသိ။ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ တံ ဘိက္ခုနိံ အပဿန္တီ ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ ဣတ္ထန္နာမာ, န ဒိဿတီ’’တိ! ‘‘ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ, အယျေ, ဘဏ္ဍိတွာ န ဒိဿတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မာ, အမုကသ္မိံ ဂါမကေ ဧတိဿာ ဉာတိကုလံ။ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိစိနထာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဘိက္ခုနိံ ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, ဧကိကာ အာဂတာ, ကစ္စိသိ အပ္ပဓံသိတာ’’တိ? ‘‘အပ္ပဓံသိတာမှိ, အယျေ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၉၄။)
မြန်֍ ၆၈၈။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ဘိက္ခုနိယော သာကေတာ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ နဒီ တရိတဗ္ဗာ ဟောတိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော နာဝိကေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သာဓု နော, အာဝုသော, တာရေထာ’’တိ။ ‘‘နာယျေ, သက္ကာ ဥဘော သကိံ တာရေတု’’န္တိ။ ဧကော ဧကံ ဥတ္တာရေသိ။ ဥတ္တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏံ ဒူသေသိ။ အနုတ္တိဏ္ဏော အနုတ္တိဏ္ဏံ ဒူသေသိ။ တာ ပစ္ဆာ သမာဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကစ္စိသိ, အယျေ, အပ္ပဓံသိတာ’’တိ? ‘‘ပဓံသိတာမှိ, အယျေ! တွံ ပန, အယျေ, အပ္ပဓံသိတာ’’တိ? ‘‘ပဓံသိတာမှိ, အယျေ’’တိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဧကာ နဒီပါရံ ဂစ္ဆိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ နဒီပါရံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ နဒီပါရံ ဂစ္ဆိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဝါ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆေယျ, ဧကာ ဝါ နဒီပါရံ ဂစ္ဆေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၈၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တာ [ဂန္တွာ (က။)] သာယံ အညတရံ ဂါမံ ဥပဂစ္ဆိံသု။ တတ္ထ အညတရာ ဘိက္ခုနီ အဘိရူပါ ဟောတိ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ အညတရော ပုရိသော တဿာ ဘိက္ခုနိယာ သဟ ဒဿနေန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သေယျံ ပညပေန္တော တဿာ ဘိက္ခုနိယာ သေယျံ ဧကမန္တံ ပညာပေသိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ သလ္လက္ခေတွာ – ‘‘ပရိယုဋ္ဌိတော အယံ ပုရိသော၊ သစေ ရတ္တိံ အာဂစ္ဆိဿတိ, ဝိဿရော မေ ဘဝိဿတီ’’တိ, ဘိက္ခုနိယော အနာပုစ္ဆာ အညတရံ ကုလံ ဂန္တွာ သေယျံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော
(ဝိ၊၂၊၂၉၅။)
ရတ္တိံ အာဂန္တွာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဂဝေသန္တော ဘိက္ခုနိယော ဃဋ္ဋေသိ။ ဘိက္ခုနိယော တံ ဘိက္ခုနိံ အပဿန္တိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တာ’’တိ။
အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန တာ ဘိက္ခုနိယော တေနုပသင်္ကမိ။ ဘိက္ခုနိယော တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, ပုရိသေန သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တာ’’တိ? ‘‘နာဟံ, အယျေ, ပုရိသေန သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တာ’’တိ။ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဧကာ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသီတိ [ဝိပ္ပဝသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဝါ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆေယျ, ဧကာ ဝါ နဒီပါရံ ဂစ္ဆေယျ, ဧကာ ဝါ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၆၉၀။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ အညတရာ ဘိက္ခုနီ ဝစ္စေန ပီဠိတာ ဧကိကာ ဩဟီယိတွာ [ဩဟိယိတွာ (က။)] ပစ္ဆာ အဂမာသိ။ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုနိံ ပဿိတွာ ဒူသေသုံ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ယေန တာ ဘိက္ခုနိယော တေနုပသင်္ကမိ။ ဘိက္ခုနိယော တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, ဧကိကာ ဩဟီနာ, ကစ္စိသိ အပ္ပဓံသိတာ’’တိ? ‘‘ပဓံသိတာမှိ, အယျေ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂဏမှာ ဩဟီယိဿတီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂဏမှာ ဩဟီယတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဂဏမှာ ဩဟီယိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၂၉၆။)
မြန်֍ ၆၉၁။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဧကာ ဝါ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆေယျ, ဧကာ ဝါ နဒီပါရံ ဂစ္ဆေယျ, ဧကာ ဝါ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသေယျ, ဧကာ ဝါ ဂဏမှာ ဩဟီယေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၉၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဧကာ ဝါ ဂါမန္တရံ ဂစ္ဆေယျာတိ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ပရိက္ခေပံ ပဌမံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ, ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဥပစာရံ ပဌမံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
ဧကာ ဝါ နဒီပါရံ ဂစ္ဆေယျာတိ နဒီ နာမ တိမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥတ္တရန္တိယာ ဘိက္ခုနိယာ အန္တရဝါသကော တေမိယတိ။ ပဌမံ ပါဒံ ဥတ္တရန္တိယာ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ ဥတ္တရန္တိယာ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
ဧကာ ဝါ ရတ္တိံ ဝိပ္ပဝသေယျာတိ သဟ အရုဏုဂ္ဂမနာ ဒုတိယိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟန္တိယာ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဝိဇဟိတေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
ဧကာ ဝါ ဂဏမှာ ဩဟီယေယျာတိ အဂါမကေ အရညေ ဒုတိယိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒဿနူပစာရံ ဝါ သဝနူပစာရံ ဝါ ဝိဇဟန္တိယာ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဝိဇဟိတေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
မြန်֍ ၆၉၃။ အနာပတ္တိ ဒုတိယိကာ ဘိက္ခုနီ ပက္ကန္တာ ဝါ ဟောတိ ဝိဗ္ဘန္တာ ဝါ ကာလင်္ကတာ ဝါ ပက္ခသင်္ကန္တာ ဝါ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၂၉၇။)
၄။ စတုတ္ထသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဘဏ္ဍနကာရိကာ ဟောတိ ကလဟကာရိကာ ဝိဝါဒကာရိကာ ဘဿကာရိကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရိကာ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တဿာ ကမ္မေ ကရီယမာနေ ပဋိက္ကောသတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂါမကံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ ဘိက္ခုနိသံဃော – ‘‘ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပက္ကန္တာ’’တိ, စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ [အဒဿနေန (က။)] ဥက္ခိပိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂါမကေ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ပုနဒေဝ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂစ္ဆိ။ စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဂစ္ဆန္တိယာ နေဝ အာသနံ ပညပေသိ န ပါဒေါဒကံ ပါဒပီဌံ ပါဒကဌလိကံ ဥပနိက္ခိပိ န ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ န ပါနီယေန အာပုစ္ဆိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, မယိ အာဂစ္ဆန္တိယာ နေဝ အာသနံ ပညပေသိ န ပါဒေါဒကံ ပါဒပီဌံ ပါဒကဌလိကံ ဥပနိက္ခိပိ န ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ န ပါနီယေန အာပုစ္ဆီ’’တိ? ‘‘ဧဝဉှေတံ, အယျေ, ဟောတိ ယထာ တံ အနာထာယာ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တွံ, အယျေ, အနာထာ’’တိ? ‘‘ဣမာ မံ, အယျေ, ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယံ အနာထာ အပ္ပညာတာ, နတ္ထိ ဣမိဿာ ကာစိ ပဋိဝတ္တာ’’တိ, အာပတ္တိယာ အဒဿနေ [အဒဿနေန (က။)] ဥက္ခိပိံသူ’’တိ။
ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘ဗာလာ ဧတာ အဗျတ္တာ ဧတာ, နေဝ ဇာနန္တိ ကမ္မံ ဝါ ကမ္မဒေါသံ ဝါ ကမ္မဝိပတ္တိံ ဝါ ကမ္မသမ္ပတ္တိံ ဝါ။ မယံ ခေါ ဇာနာမ ကမ္မမ္ပိ ကမ္မဒေါသမ္ပိ ကမ္မဝိပတ္တိမ္ပိ ကမ္မသမ္ပတ္တိမ္ပိ။ မယံ ခေါ အကတံ ဝါ ကမ္မံ ကာရေယျာမ ကတံ ဝါ ကမ္မံ ကောပေယျာမာ’’တိ, လဟုံ လဟုံ ဘိက္ခုနိသံဃံ သန္နိပါတေတွာ စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ ဩသာရေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုနိံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနပလောကေတွာ ကာရကသံဃံ အနညာယ ဂဏဿ ဆန္ဒံ ဩသာရေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုနိံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနပလောကေတွာ ကာရကသံဃံ အနညာယ ဂဏဿ ဆန္ဒံ ဩသာရေတီတိ [ဩသာရေသီတိ (က။)]?
(ဝိ၊၂၊၂၉၈။)
‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုနိံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနပလောကေတွာ ကာရကသံဃံ အနညာယ ဂဏဿ ဆန္ဒံ ဩသာရေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၆၉၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သမဂ္ဂေန သံဃေန ဥက္ခိတ္တံ ဘိက္ခုနိံ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန အနပလောကေတွာ ကာရကသံဃံ အနညာယ ဂဏဿ ဆန္ဒံ ဩသာရေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၆၉၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သမဂ္ဂေါ နာမ သံဃော သမာနသံဝါသကော သမာနသီမာယံ ဌိတော။
ဥက္ခိတ္တာ နာမ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ [အဒဿနေန ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေန ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေန ဝါ (က။), အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ (?)] ဥက္ခိတ္တာ။
ဓမ္မေန ဝိနယေနာတိ ယေန ဓမ္မေန ယေန ဝိနယေန။
သတ္ထုသာသနေနာတိ ဇိနသာသနေန ဗုဒ္ဓသာသနေန။
အနပလောကေတွာကာရကသံဃန္တိ ကမ္မကာရကသံဃံ အနာပုစ္ဆာ။
အနညာယ ဂဏဿ ဆန္ဒန္တိ ဂဏဿ ဆန္ဒံ အဇာနိတွာ။
‘‘ဩသာရေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ, ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
(ဝိ၊၂၊၂၉၉။)
မြန်֍ ၆၉၇။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဩသာရေတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဩသာရေတိ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဩသာရေတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၆၉၈။ အနာပတ္တိ ကမ္မကာရကသံဃံ အပလောကေတွာ ဩသာရေတိ, ဂဏဿ ဆန္ဒံ ဇာနိတွာ ဩသာရေတိ, ဝတ္တေ ဝတ္တန္တိံ ဩသာရေတိ, အသန္တေ ကမ္မကာရကသံဃေ ဩသာရေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၆၉၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဘိရူပါ ဟောတိ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ မနုဿာ ဘတ္တဂ္ဂေ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပဿိတွာ အဝဿုတာ အဝဿုတာယ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အဂ္ဂမဂ္ဂါနိ ဘောဇနာနိ ဒေန္တိ။ သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇတိ၊ အညာ ဘိက္ခုနိယော န စိတ္တရူပံ လဘန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ သုန္ဒရီနန္ဒာ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိဿတိ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒတိ ဘုဉ္ဇတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒိဿတိ ဘုဉ္ဇိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၀၀။)
မြန်֍ ၇၀၀။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အဝဿုတာ အဝဿုတဿ ပုရိသပုဂ္ဂလဿ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၀၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဝဿုတာ နာမ သာရတ္တာ အပေက္ခဝတီ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ။
အဝဿုတော နာမ သာရတ္တော အပေက္ခဝါ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။
ပုရိသပုဂ္ဂလော နာမ မနုဿပုရိသော, န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော, ဝိညူ ပဋိဗလော သာရဇ္ဇိတုံ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဥဒကဒန္တပေါနံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
ဥဒကဒန္တပေါနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကတောအဝဿုတေ ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၀၂။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဥဒကဒန္တပေါနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥဘတောအဝဿုတေ ယက္ခဿ ဝါ ပေတဿ ဝါ ပဏ္ဍကဿ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟဿ ဝါ ဟတ္ထတော ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ
(ဝိ၊၂၊၃၀၁။)
အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဥဒကဒန္တပေါနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဧကတောအဝဿုတေ ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥဒကဒန္တပေါနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၀၃။ အနာပတ္တိ ဥဘတောအနဝဿုတာ ဟောန္တိ, ‘‘အနဝဿုတော’’တိ ဇာနန္တီ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၀၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဘိရူပါ ဟောတိ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ။ မနုဿာ ဘတ္တဂ္ဂေ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပဿိတွာ အဝဿုတာ သုန္ဒရီနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အဂ္ဂမဂ္ဂါနိ ဘောဇနာနိ ဒေန္တိ။ သုန္ဒရီနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ကုက္ကုစ္စာယန္တီ န ပဋိဂ္ဂဏှာတိ။ အနန္တရိကာ ဘိက္ခုနီ သုန္ဒရီနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, န ပဋိဂ္ဂဏှာသီ’’တိ? ‘‘အဝဿုတာ, အယျေ’’တိ။ ‘‘တွံ ပန, အယျေ, အဝဿုတာ’’တိ? ‘‘နာဟံ, အယျေ, အဝဿုတာ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ, ယတော တွံ အနဝဿုတာ။ ဣင်္ဃံ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ, ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ။
ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ, ယတော တွံ အနဝဿုတာ။ ဣင်္ဃ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ ယတော တွံ အနဝဿုတာ! ဣင်္ဃ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၂။)
ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ ယတော တွံ အနဝဿုတာ၊ ဣင်္ဃ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၀၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ, ယတော တွံ အနဝဿုတာ။ ဣင်္ဃ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’တိ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ပဌမာပတ္တိကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၀၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ – ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကရိဿတိ အဝဿုတော ဝါ အနဝဿုတော ဝါ, ယတော တွံ အနဝဿုတာ။ ဣင်္ဃ, အယျေ, ယံ တေ ဧသော ပုရိသပုဂ္ဂလော ဒေတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ တံ တွံ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ဝစနေန ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဘောဇနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ပဌမာပတ္တိကန္တိ သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ အာပဇ္ဇတိ အသမနုဘာသနာယ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
ဥဒကဒန္တပေါနံ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ဝစနေန ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၃။)
မြန်֍ ၇၀၇။ ဧကတောအဝဿုတေ ယက္ခဿ ဝါ ပေတဿ ဝါ ပဏ္ဍကဿ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟဿ ဝါ ဟတ္ထတော ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ‘‘ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ဝစနေန ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဘောဇနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဥဒကဒန္တပေါနံ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ဝစနေန ‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၀၈။ အနာပတ္တိ ‘‘အနဝဿုတော’’တိ ဇာနန္တီ ဥယျောဇေတိ, ‘‘ကုပိတာ န ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ဥယျောဇေတိ, ‘‘ကုလာနုဒ္ဒယတာယ န ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ဥယျောဇေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၀၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍိတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, ဓမ္မံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သံဃံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော, သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ [စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ (က။)] ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော, သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော, သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော
(ဝိ၊၂၊၃၀၄။)
ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော, သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’’တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၁၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, ဓမ္မံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သံဃံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’တိ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘မာယျေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, ဓမ္မံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သံဃံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီတိ, အဘိရမာယျေ, သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ စရ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’တိ။ ဧဝဉ္စ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသီယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ယာဝတတိယကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၁၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ကုပိတာ အနတ္တမနာတိ အနဘိရဒ္ဓါ အာဟတစိတ္တာ ခိလဇာတာ။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ – ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၅။)
သာဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ ဧဝံဝါဒိနီ ဘိက္ခုနီ။ ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။
ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’တိ။ အဘိရမာယျေ, သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ စရ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ, နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’တိ။ အဘိရမာယျေ, သွာက္ခာတော ဓမ္မော၊ စရ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ, နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၇၁၂။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, ဓမ္မံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သံဃံ ပစ္စာစိက္ခာမိ, သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမီ’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စာစိက္ခာမိ…ပေ… သိက္ခံ ပစ္စာစိက္ခာမိ။ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော ယာ သမဏိယော သကျဓီတရော! သန္တညာပိ သမဏိယော လဇ္ဇိနိယော ကုက္ကုစ္စိကာ သိက္ခာကာမာ, တာသာဟံ သန္တိကေ ဗြဟ္မစရိယံ
(ဝိ၊၂၊၃၀၆။)
စရိဿာမီ’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ သာ, ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တိယာ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ယာဝတတိယကန္တိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ အာပဇ္ဇတိ, န သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
မြန်֍ ၇၁၃။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၁၄။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တိယာ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၇။)
၈။ အဋ္ဌမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၁၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, ဒေါသဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, မောဟဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝက္ခတိ – ‘‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’’တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၁၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, ဒေါသဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, မောဟဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော, ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’တိ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘မာယျေ, ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော ဒေါသဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော မောဟဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယောတိ။ အယျာ ခေါ ဆန္ဒာပိ ဂစ္ဆေယျ, ဒေါသာပိ ဂစ္ဆေယျ, မောဟာပိ ဂစ္ဆေယျ, ဘယာပိ ဂစ္ဆေယျာ’တိ။ ဧဝဉ္စ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသီယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ယာဝတတိယကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၈။)
မြန်֍ ၇၁၇။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေတိ အဓိကရဏံ နာမ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ – ဝိဝါဒါဓိကရဏံ, အနုဝါဒါဓိကရဏံ, အာပတ္တာဓိကရဏံ, ကိစ္စာဓိကရဏံ။
ပစ္စာကတာ နာမ ပရာဇိတာ ဝုစ္စတိ။
ကုပိတာ အနတ္တမနာတိ အနဘိရဒ္ဓါ အာဟတစိတ္တာ ခိလဇာတာ။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ – ‘‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’’တိ။
သာဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ ဧဝံဝါဒိနီ ဘိက္ခုနီ။
ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။
ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’တိ။ အယျာ ခေါ ဆန္ဒာပိ ဂစ္ဆေယျ…ပေ… ဘယာပိ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ အဝစ – ‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’တိ။ အယျာ ခေါ ဆန္ဒာပိ ဂစ္ဆေယျ…ပေ… ဘယာပိ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၇၁၈။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၀၉။)
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ အဓိကရဏေ ပစ္စာကတာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘ဆန္ဒဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဘယဂါမိနိယော စ ဘိက္ခုနိယော’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တိယာ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ယာဝတတိယကန္တိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ အာပဇ္ဇတိ, န သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
မြန်֍ ၇၁၉။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၂၀။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တိယာ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၀။)
၉။ နဝမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၂၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အန္တေဝါသိကာ ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၂၂။ ‘‘ဘိက္ခုနိယော ပနေဝ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျုံ, တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသီယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျုံ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျုံ, ဣမာပိ ဘိက္ခုနိယော ယာဝတတိယကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၂၃။ ဘိက္ခုနိယော ပနေဝါတိ ဥပသမ္ပန္နာယော ဝုစ္စန္တိ။
သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တီတိ သံသဋ္ဌာ နာမ အနနုလောမိကေန ကာယိကဝါစသိကေန သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၁။)
ပါပါစာရာတိ ပါပကေန အာစာရေန သမန္နာဂတာ။
ပါပသဒ္ဒါတိ ပါပကေန ကိတ္တိသဒ္ဒေန အဗ္ဘုဂ္ဂတာ။
ပါပသိလောကာတိ ပါပကေန မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။
ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာတိ အညမညိဿာ ကမ္မေ ကရီယမာနေ ပဋိက္ကောသန္တိ။
အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာတိ အညမညံ ဝဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ။
တာ ဘိက္ခုနိယောတိ ယာ တာ သံသဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော။
ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။
ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တာ ဘိက္ခုနိယော သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တာ ဘိက္ခုနိယော သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၇၂၄။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမာ စ ဣတ္ထန္နာမာ စ ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမဉ္စ ဣတ္ထန္နာမဉ္စ ဘိက္ခုနိယော သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ ဣတ္ထန္နာမာ စ ဣတ္ထန္နာမာ စ ဘိက္ခုနိယော သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၂။)
သံဃော ဣတ္ထန္နာမဉ္စ ဣတ္ထန္နာမဉ္စ ဘိက္ခုနိယော သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ စ ဣတ္ထန္နာမာယ စ ဘိက္ခုနီနံ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန, ဣတ္ထန္နာမာ စ ဣတ္ထန္နာမာ စ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ, ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တီနံ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ ဒွေ တိဿော ဧကတော သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ တတုတ္တရိ န သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။
ဣမာပိ ဘိက္ခုနိယောတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စန္တိ။
ယာဝတတိယကန္တိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ အာပဇ္ဇန္တိ, န သဟ ဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ…ပေ… တေနပိ ဝုစ္စတိ သံဃာဒိသေသောတိ။
မြန်֍ ၇၂၅။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၂၆။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တီနံ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တီနံ, ဥမ္မတ္တိကာနံ, အာဒိကမ္မိကာနန္တိ။
နဝမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၃။)
၁၀။ ဒသမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၂၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီသံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ [တုမှေယေဝ (သျာ။)] သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ [ဝေဘဿာ (သီ။ သျာ။)] ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ‘ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝက္ခတိ – သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝဒေတိ – သံသဋ္ဌာဝ အယျေ တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီတိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝက္ခတိ – သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၁၄။)
မြန်֍ ၇၂၈။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘မာ, အယျေ, ဧဝံ အဝစ – သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသီယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, အယမ္ပိ ဘိက္ခုနီ ယာဝတတိယကံ ဓမ္မံ အာပန္နာ နိဿာရဏီယံ သံဃာဒိသေသ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၂၉။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဧဝံ ဝဒေယျာတိ – ‘‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ’’။
တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယာတိ အဝညာယ။
ပရိဘဝေနာတိ ပါရိဘဗျတာ။
အက္ခန္တိယာတိ ကောပေန။
(ဝိ၊၂၊၃၁၅။)
ဝေဘဿိယာတိ ဝိဘဿီကတာ [ဝိဘဿိကတာယ (သီ။)]။
ဧဝမာဟ – ‘‘ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိစိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။
သာ ဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ ဧဝံဝါဒိနီ ဘိက္ခုနီ။
ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။
ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ဧဝံ အဝစ – ‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, ဧဝံ အဝစ – ‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော…ပေ… ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၇၃၀။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၆။)
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန သမနုဘဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော ဧဝံ ဝဒေတိ – ‘သံသဋ္ဌာဝ အယျေ, တုမှေ ဝိဟရထ။ မာ တုမှေ နာနာ ဝိဟရိတ္ထ။ သန္တိ သံဃေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ဧဝါစာရာ ဧဝံသဒ္ဒါ ဧဝံသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ တာ သံဃော န ကိဉ္စိ အာဟ။ တုမှညေဝ သံဃော ဥညာယ ပရိဘဝေန အက္ခန္တိယာ ဝေဘဿိယာ ဒုဗ္ဗလျာ ဧဝမာဟ – ဘဂိနိယော ခေါ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရန္တိ ပါပါစာရာ ပါပသဒ္ဒါ ပါပသိလောကာ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ ဝိဟေသိကာ, အညမညိဿာ ဝဇ္ဇပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ။ ဝိဝိစ္စထာယျေ။ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနီနံ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ, ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ သံဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တိယာ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။
အယမ္ပီတိ ပုရိမာယော ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။
ယာဝတတိယကန္တိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ အာပဇ္ဇတိ, န သဟဝတ္ထုဇ္ဈာစာရာ။
နိဿာရဏီယန္တိ သံဃမှာ နိဿာရီယတိ။
သံဃာဒိသေသောတိ သံဃောဝ တဿာ အာပတ္တိယာ မာနတ္တံ ဒေတိ, မူလာယ ပဋိကဿတိ, အဗ္ဘေတိ, န သမ္ဗဟုလာ န ဧကာ ဘိက္ခုနီ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သံဃာဒိသေသော’’တိ။ တဿေဝ အာပတ္တိနိကာယဿ နာမကမ္မံ အဓိဝစနံ, တေနပိ ဝုစ္စတိ ‘‘သံဃာဒိသေသော’’တိ။
မြန်֍ ၇၃၁။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ သံဃာဒိသေသဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၇။)
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၃၂။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တိယာ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသံဃာဒိသေသသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, သတ္တရသ သံဃာဒိသေသာ ဓမ္မာ – နဝ ပဌမာပတ္တိကာ, အဋ္ဌ ယာဝတတိယကာ။ ယေသံ ဘိက္ခုနီ အညတရံ ဝါ အညတရံ ဝါ အာပဇ္ဇတိ, တာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသံဃေ ပက္ခမာနတ္တံ စရိတဗ္ဗံ။ စိဏ္ဏမာနတ္တာ ဘိက္ခုနီ ယတ္ထ သိယာ ဝီသတိဂဏော ဘိက္ခုနိသံဃော တတ္ထ (သာ ဘိက္ခုနီ) [( ) (ကတ္ထပိ နတ္ထိ)] အဗ္ဘေတဗ္ဗာ။ ဧကာယပိ စေ ဦနော ဝီသတိဂဏော ဘိက္ခုနိသံဃော တံ ဘိက္ခုနိံ အဗ္ဘေယျ။ သာ စ ဘိက္ခုနီ အနဗ္ဘိတာ, တာ စ ဘိက္ခုနိယော ဂါရယှာ, အယံ တတ္ထ သာမီစိ။
တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
သတ္တရသကံ နိဋ္ဌိတံ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ သံဃာဒိသေသကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၁၈။)
၃။ နိဿဂ္ဂိယကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ ပတ္တဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော တိံသ နိဿဂ္ဂိယာ ပါစိတ္တိယာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၇၃၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဗဟူ ပတ္တေ သန္နိစယံ ကရောန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဗဟူ ပတ္တေ သန္နိစယံ ကရိဿန္တိ, ပတ္တဝါဏိဇ္ဇံ ဝါ ဘိက္ခုနိယော ကရိဿန္တိ, အာမတ္တိကာပဏံ ဝါ ပသာရေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပတ္တသန္နိစယံ ကရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပတ္တသန္နိစယံ ကရောန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပတ္တသန္နိစယံ ကရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၃၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပတ္တသန္နိစယံ ကရေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၃၅။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပတ္တော နာမ ဒွေ ပတ္တာ – အယောပတ္တော, မတ္တိကာပတ္တော။ တယော ပတ္တဿ ဝဏ္ဏာ – ဥက္ကဋ္ဌော ပတ္တော, မဇ္ဈိမော ပတ္တော, ဩမကော ပတ္တော။ ဥက္ကဋ္ဌောနာမပတ္တော အဍ္ဎာဠှကောဒနံ ဂဏှာတိ စတုဘာဂံ ခါဒနံ တဒုပိယံ ဗျဉ္ဇနံ။ မဇ္ဈိမော နာမပတ္တော နာဠိကောဒနံ ဂဏှာတိ စတုဘာဂံ ခါဒနံ တဒုပိယံ ဗျဉ္ဇနံ။ ဩမကောနာမပတ္တော ပတ္ထောဒနံ ဂဏှာတိ စတုဘာဂံ ခါဒနံ တဒုပိယံ ဗျဉ္ဇနံ။ တတော ဥက္ကဋ္ဌော အပတ္တော ဩမကော အပတ္တော။
သန္နိစယံ ကရေယျာတိ အနဓိဋ္ဌိတော အဝိကပ္ပိတော။
(ဝိ၊၂၊၃၁၉။)
နိဿဂ္ဂိယောဟောတီတိ သဟ အရုဏုဂ္ဂမနာ နိဿဂ္ဂိယော ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော။ တာယ ဘိက္ခုနိယာ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘‘အယံ မေ, အယျေ, ပတ္တော ရတ္တာတိက္ကန္တော နိဿဂ္ဂိယော, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ။ နိဿဇ္ဇိတွာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ နိဿဋ္ဌပတ္တော ဒါတဗ္ဗော –
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ပတ္တော ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ နိဿဂ္ဂိယော သံဃဿ နိဿဋ္ဌော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣမံ ပတ္တံ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒဒေယျာ’’တိ။
တာယ ဘိက္ခုနိယာ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿု ဝစနီယာ – ‘‘အယံ မေ, အယျာယော, ပတ္တော ရတ္တာတိက္ကန္တော နိဿဂ္ဂိယော, ဣမာဟံ အယျာနံ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ။ နိဿဇ္ဇိတွာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ နိဿဋ္ဌပတ္တော ဒါတဗ္ဗော –
‘‘သုဏန္တု မေ အယျာယော။ အယံ ပတ္တော ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ နိဿဂ္ဂိယော အယျာနံ နိဿဋ္ဌော။ ယဒိ အယျာနံ ပတ္တကလ္လံ, အယျာယော ဣမံ ပတ္တံ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒဒေယျု’’န္တိ။
တာယ ဘိက္ခုနိယာ ဧကံ ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘‘အယံ မေ, အယျေ, ပတ္တော ရတ္တာတိက္ကန္တော နိဿဂ္ဂိယော။ ဣမာဟံ အယျာယ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ။ နိဿဇ္ဇိတွာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ တာယ ဘိက္ခုနိယာ အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ နိဿဋ္ဌပတ္တော ဒါတဗ္ဗော – ‘‘ဣမံ ပတ္တံ အယျာယ ဒမ္မီ’’တိ။
မြန်֍ ၇၃၆။ ရတ္တာတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ရတ္တာတိက္ကန္တေ ဝေမတိကာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ရတ္တာတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အနဓိဋ္ဌိတေ အဓိဋ္ဌိတသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အဝိကပ္ပိတေ ဝိကပ္ပိတသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
(ဝိ၊၂၊၃၂၀။)
အဝိဿဇ္ဇိတေ ဝိဿဇ္ဇိတသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အနဋ္ဌေ နဋ္ဌသညာ… အဝိနဋ္ဌေ ဝိနဋ္ဌသညာ… အဘိန္နေ ဘိန္နသညာ… အဝိလုတ္တေ ဝိလုတ္တသညာ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
နိဿဂ္ဂိယံ ပတ္တံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ရတ္တာနတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ရတ္တာနတိက္ကန္တေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ရတ္တာနတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညာ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၃၇။ အနာပတ္တိ အန္တောအရုဏေ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝိကပ္ပေတိ, ဝိဿဇ္ဇေတိ, နဿတိ, ဝိနဿတိ, ဘိဇ္ဇတိ, အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှန္တိ, ဝိဿာသံ ဂဏှန္တိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော နိဿဋ္ဌပတ္တံ န ဒေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, နိဿဋ္ဌပတ္တော န ဒါတဗ္ဗော။ ယာ န ဒဒေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၃၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဂါမကာဝါသေ ဝဿံဝုဋ္ဌာ [ဝဿံဝုတ္ထာ (သီ။ သျာ။)] သာဝတ္ထိံ အဂမံသု ဝတ္တသမ္ပန္နာ ဣရိယာပထသမ္ပန္နာ ဒုစ္စောဠာ လူခစီဝရာ။ ဥပါသကာ တာ ဘိက္ခုနိယော ပဿိတွာ – ‘‘ဣမာ ဘိက္ခုနိယော ဝတ္တသမ္ပန္နာ ဣရိယာပထသမ္ပန္နာ ဒုစ္စောဠာ လူခစီဝရာ, ဣမာ ဘိက္ခုနိယော အစ္ဆိန္နာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဘိက္ခုနိသံဃဿ အကာလစီဝရံ အဒံသု။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘အမှာကံ ကထိနံ အတ္ထတံ ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေသိ။ ဥပါသကာ တာ ဘိက္ခုနိယော ပဿိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အပယျာဟိ စီဝရံ လဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘န မယံ, အာဝုသော, စီဝရံ လဘာမ။ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ – ‘အမှာကံ ကထိနံ အတ္ထတံ ကာလစီဝရ’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေသီ’’တိ။ ဥပါသကာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အကာလစီဝရံ ‘ကာလစီဝရ’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေဿတီ’’တိ!
(ဝိ၊၂၊၃၂၁။)
အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ ဥပါသကာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အကာလစီဝရံ ‘ကာလစီဝရ’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ …ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အကာလစီဝရံ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေတီတိ [ဘာဇာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အကာလစီဝရံ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၃၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အကာလစီဝရံ ‘ကာလစီဝရ’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၄၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အကာလစီဝရံ နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသမာသေ ဥပ္ပန္နံ, အတ္ထတေ ကထိနေ သတ္တမာသေ ဥပ္ပန္နံ, ကာလေပိ အာဒိဿ ဒိန္နံ, ဧတံ အကာလစီဝရံ နာမ။
အကာလစီဝရံ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ဣဒံ မေ, အယျေ, အကာလစီဝရံ ‘‘ကာလစီဝရ’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၄၁။ အကာလစီဝရေ အကာလစီဝရသညာ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အကာလစီဝရေ ဝေမတိကာ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဘာဇာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အကာလစီဝရေ ကာလစီဝရသညာ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ အဓိဋ္ဌဟိတွာ
(ဝိ၊၂၊၃၂၂။)
ဘာဇာပေတိ, အနာပတ္တိ။ ကာလစီဝရေ အကာလစီဝရသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလစီဝရေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလစီဝရေ ကာလစီဝရသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၄၂။ အနာပတ္တိ အကာလစီဝရံ ကာလစီဝရသညာ ဘာဇာပေတိ, ကာလစီဝရံ ကာလစီဝရသညာ ဘာဇာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၄၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညတရာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တံ စီဝရံ သံဃရိတွာ [သံဟရိတွာ (က။)] နိက္ခိပိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယံ တေ, အယျေ, မယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တိတံ, ကဟံ တံ စီဝရ’’န္တိ? အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တံ စီဝရံ နီဟရိတွာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒဿေသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒာယျေ, တုယှံ စီဝရံ, အာဟရ မေ’တံ စီဝရံ, ယံ တုယှံ တုယှမေဝေတံ, ယံ မယှံ မယှမေဝေတံ, အာဟရ မေ’တံ, သကံ ပစ္စာဟရာ’’တိ အစ္ဆိန္ဒိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရာစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတီတိ [အစ္ဆိန္ဒီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၂၃။)
မြန်֍ ၇၄၄။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ သာ ပစ္ဆာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဟန္ဒာယျေ, တုယှံ စီဝရံ အာဟရ, မေတံ စီဝရံ, ယံ တုယှံ တုယှမေဝေတံ, ယံ မယှံ မယှမေဝေတံ, အာဟရ မေတံ, သကံ ပစ္စာဟရာ’တိ အစ္ဆိန္ဒေယျ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေယျ ဝါ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၄၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိန္တိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။
ပရိဝတ္တေတွာတိ ပရိတ္တေန ဝါ ဝိပုလံ, ဝိပုလေန ဝါ ပရိတ္တံ။
အစ္ဆိန္ဒေယျာတိ သယံ အစ္ဆိန္ဒတိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
အစ္ဆိန္ဒာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သကိံ အာဏတ္တာ ဗဟုကမ္ပိ အစ္ဆိန္ဒတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ အယျေ စီဝရံ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္နံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၄၆။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတိ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေတိ ဝါ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတိ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေတိ ဝါ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ စီဝရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတိ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေတိ ဝါ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
အညံ ပရိက္ခာရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတိ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ သဒ္ဓိံ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ပရိဝတ္တေတွာ အစ္ဆိန္ဒတိ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၇၄၇။ အနာပတ္တိ သာ ဝါ ဒေတိ, တဿာ ဝါ ဝိဿသန္တီ ဂဏှာတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၂၄။)
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၄၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂိလာနာ ဟောတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဥပါသကော ယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ တေ, အယျေ, အဖာသု, ကိံ အာဟရီယတူ’’တိ? ‘‘သပ္ပိနာ မေ, အာဝုသော, အတ္ထော’’တိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော အညတရဿ အာပဏိကဿ ဃရာ ကဟာပဏဿ သပ္ပိံ အာဟရိတွာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အဒါသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဧဝမာဟ – ‘‘န မေ, အာဝုသော, သပ္ပိနာ အတ္ထော၊ တေလေန မေ အတ္ထော’’တိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ယေန သော အာပဏိကော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အာပဏိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ကိရာယျော အယျာယ သပ္ပိနာ အတ္ထော, တေလေန အတ္ထော။ ဟန္ဒ တေ သပ္ပိံ, တေလံ မေ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘သစေ မယံ အယျော ဝိက္ကီတံ ဘဏ္ဍံ ပုန အာဒိယိဿာမ [အာဟရိဿာမ (က။)], ကဒါ အမှာကံ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကာယိဿတိ [ဝိက္ကီယိဿတိ (?)]၊ သပ္ပိဿ ကယေန သပ္ပိ ဟဋံ, တေလဿ ကယံ အာဟရ, တေလံ ဟရိဿသီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အညံ ဝိညာပေတွာ အညံ ဝိညာပေဿတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဥပါသကဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ…ပေ… အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညံ ဝိညာပေတွာ အညံ ဝိညာပေတီတိ [ဝိညာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ …ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညံ ဝိညာပေတွာ အညံ ဝိညာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၄၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညံ ဝိညာပေတွာ အညံ ဝိညာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၅၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၂၅။)
အညံဝိညာပေတွာတိ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာပေတွာ။
အညံ ဝိညာပေယျာတိ တံ ဌပေတွာ အညံ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ အယျေ အညံ ဝိညာပေတွာ အညံ ဝိညာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီတိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီ’’တိ။
မြန်֍ ၇၅၁။ အညေ အညသညာ အညံ ဝိညာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညေ ဝေမတိကာ အညံ ဝိညာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညေ အနညသညာ အညံ ဝိညာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
အနညေ အညသညာ အနညံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညေ ဝေမတိကာ အနညံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညေ အနညသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၅၂။ အနာပတ္တိ တညေဝ [တဉ္စေဝ (သျာ။)] ဝိညာပေတိ, အညဉ္စ ဝိညာပေတိ, အာနိသံသံ ဒဿေတွာ ဝိညာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၅၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂိလာနာ ဟောတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဥပါသကော ယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, အယျေ, ခမနီယံ ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘န မေ, အာဝုသော, ခမနီယံ, န ယာပနီယ’’န္တိ။ ‘‘အမုကဿ, အယျေ, အာပဏိကဿ ဃရေ ကဟာပဏံ နိက္ခိပိဿာမိ, တတော ယံ ဣစ္ဆေယျာသိ တံ အာဟရာပေယျာသီ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညတရံ သိက္ခမာနံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, သိက္ခမာနေ, အမုကဿ အာပဏိကဿ ဃရာ ကဟာပဏဿ တေလံ အာဟရာ’’တိ။ အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ တဿ အာပဏိကဿ ဃရာ ကဟာပဏဿ
(ဝိ၊၂၊၃၂၆။)
တေလံ အာဟရိတွာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အဒါသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဧဝမာဟ – ‘‘န မေ, သိက္ခမာနေ, တေလေန အတ္ထော, သပ္ပိနာ မေ အတ္ထော’’တိ။ အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ ယေန သော အာပဏိကော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ အာပဏိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ကိရ, အာဝုသော, အယျာယ တေလေန အတ္ထော, သပ္ပိနာ အတ္ထော, ဟန္ဒ တေ တေလံ, သပ္ပိံ မေ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘သစေ မယံ, အယျေ, ဝိက္ကီတံ ဘဏ္ဍံ ပုန အာဒိယိဿာမ, ကဒါ အမှာကံ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကာယိဿတိ! တေလဿ ကယေန တေလံ ဟဋံ, သပ္ပိဿ ကယံ အာဟရ, သပ္ပိံ ဟရိဿသီ’’တိ။ အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ ရောဒန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ဘိက္ခုနိယော တံ သိက္ခမာနံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, သိက္ခမာနေ, ရောဒသီ’’တိ? အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အညံ စေတာပေတွာ အညံ စေတာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညံ စေတာပေတွာ အညံ စေတာပေတီတိ [စေတာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညံ စေတာပေတွာ အညံ စေတာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၅၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညံ စေတာပေတွာ အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၅၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညံစေတာပေတွာတိ ယံ ကိဉ္စိ စေတာပေတွာ။
အညံ စေတာပေယျာတိ တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညံ စေတာပေတွာ အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၂၇။)
မြန်֍ ၇၅၆။ အညေ အညသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညေ အနညသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
အနညေ အညသညာ အနညံ စေတာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညေ ဝေမတိကာ အနညံ စေတာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညေ အနညသညာ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၅၇။ အနာပတ္တိ တညေဝ [တဉ္စေဝ (သျာ။)] စေတာပေတိ, အညဉ္စ စေတာပေတိ, အာနိသံသံ ဒဿေတွာ စေတာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၅၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥပါသကာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရတ္ထာယ ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ အညတရဿ ပါဝါရိကဿ ဃရေ ပရိက္ခာရံ နိက္ခိပိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အမုကဿ, အယျေ, ပါဝါရိကဿ ဃရေ စီဝရတ္ထာယ ပရိက္ခာရော နိက္ခိတ္တော, တတော စီဝရံ အာဟရာပေတွာ ဘာဇေထာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော တေန ပရိက္ခာရေန ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ ဥပါသကာ ဇာနိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ ဥပါသကာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ …ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၃၂၈။)
အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၅၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၆၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေနာတိ အညဿတ္ထာယ ဒိန္နေန။
သံဃိကေနာတိ သံဃဿ, န ဂဏဿ, န ဧကဘိက္ခုနိယာ။
အညံ စေတာပေယျာတိ ယံအတ္ထာယ ဒိန္နံ, တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ။…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၆၁။ အညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ ယထာဒါနေ ဥပနေတဗ္ဗံ။
အနညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၆၂။ အနာပတ္တိ သေသကံ ဥပနေတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဥပနေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၂၉။)
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၆၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥပါသကာ ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရတ္ထာယ ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ အညတရဿ ပါဝါရိကဿ ဃရေ ပရိက္ခာရံ နိက္ခိပိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အမုကဿ, အယျေ, ပါဝါရိကဿ ဃရေ စီဝရတ္ထာယ ပရိက္ခာရော နိက္ခိတ္တော, တတော စီဝရံ အာဟရာပေတွာ ဘာဇေထာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော တေန စ ပရိက္ခာရေန သယမ္ပိ ယာစိတွာ ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ ဥပါသကာ ဇာနိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၆၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၆၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညဒတ္ထိကေနပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေနာတိ အညဿတ္ထာယ ဒိန္နေန။
သံဃိကေနာတိ သံဃဿ, န ဂဏဿ, န ဧကဘိက္ခုနိယာ။
သညာစိကေနာတိ သယံ ယာစိတွာ။
အညံ စေတာပေယျာတိ ယံအတ္ထာယ ဒိန္နံ တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန
(ဝိ၊၂၊၃၃၀။)
အညုဒ္ဒိသိကေန သံဃိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၆၆။ အညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ ယထာဒါနေ ဥပနေတဗ္ဗံ။
အနညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၆၇။ အနာပတ္တိ သေသကံ ဥပနေတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဥပနေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၆၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ပူဂဿ ပရိဝေဏဝါသိကာ ဘိက္ခုနိယော ယာဂုယာ ကိလမန္တိ။ အထ ခေါ သော ပူဂေါ ဘိက္ခုနီနံ ယာဂုအတ္ထာယ ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ အညတရဿ အာပဏိကဿ ဃရေ ပရိက္ခာရံ နိက္ခိပိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမုကဿ, အယျေ, အာပဏိကဿ ဃရေ ယာဂုအတ္ထာယ ပရိက္ခာရော နိက္ခိတ္တော, တတော တဏ္ဍုလံ အာဟရာပေတွာ ယာဂုံ ပစာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော တေန ပရိက္ခာရေန ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ သော ပူဂေါ ဇာနိတွာ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန
(ဝိ၊၂၊၃၃၁။)
မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၆၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၇၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေနာတိ အညဿတ္ထာယ ဒိန္နေန။
မဟာဇနိကေနာတိ ဂဏဿ, န သံဃဿ, န ဧကဘိက္ခုနိယာ။
အညံ စေတာပေယျာတိ ယံအတ္ထာယ ဒိန္နံ တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၇၁။ အညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ ယထာဒါနေ ဥပနေတဗ္ဗံ။
အနညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၇၂။ အနာပတ္တိ သေသကံ ဥပနေတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဥပနေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၃၂။)
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၇၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ပူဂဿ ပရိဝေဏဝါသိကာ ဘိက္ခုနိယော ယာဂုယာ ကိလမန္တိ။ အထ ခေါ သော ပူဂေါ ဘိက္ခုနီနံ ယာဂုအတ္ထာယ ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ အညတရဿ အာပဏိကဿ ဃရေ ပရိက္ခာရံ နိက္ခိပိတွာ ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမုကဿ, အယျေ, အာပဏိကဿ ဃရေ ယာဂုအတ္ထာယ ပရိက္ခာရော နိက္ခိတ္တော။ တတော တဏ္ဍုလေ အာဟရာပေတွာ ယာဂုံ ပစာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော တေန စ ပရိက္ခာရေန သယမ္ပိ ယာစိတွာ ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ သော ပူဂေါ ဇာနိတွာ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၇၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၇၅။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေနာတိ အညဿတ္ထာယ ဒိန္နေန။
မဟာဇနိကေနာတိ ဂဏဿ, န သံဃဿ, န ဧကဘိက္ခုနိယာ။
သညာစိကေနာတိ သယံ ယာစိတွာ။
အညံ စေတာပေယျာတိ ယံအတ္ထာယ ဒိန္နံ တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ
(ဝိ၊၂၊၃၃၃။)
ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန မဟာဇနိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ။ ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၇၆။ အညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ ယထာဒါနေ ဥပနေတဗ္ဗံ။
အနညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၇၇။ အနာပတ္တိ သေသကံ ဥပနေတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဥပနေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၇၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ။ ဗဟူ မနုဿာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပယိရုပါသန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပရိဝေဏံ ဥန္ဒြိယတိ [ဥဒြီယတိ (သျာ။)]။ မနုဿာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿိဒံ တေ, အယျေ, ပရိဝေဏံ ဥန္ဒြိယတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထာဝုသော, ဒါယကာ, နတ္ထိ ကာရကာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပရိဝေဏတ္ထာယ ဆန္ဒကံ သံဃရိတွာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပရိက္ခာရံ အဒံသု။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေန စ ပရိက္ခာရေန သယမ္ပိ ယာစိတွာ ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ မနုဿာ ဇာနိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿတီ’’တိ…ပေ…
(ဝိ၊၂၊၃၃၄။)
သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၇၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၈၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေနာတိ အညဿတ္ထာယ ဒိန္နေန။
ပုဂ္ဂလိကေနာတိ ဧကာယ ဘိက္ခုနိယာ, န သံဃဿ, န ဂဏဿ။
သညာစိကေနာတိ သယံ ယာစိတွာ။
အညံစေတာပေယျာတိ ယံအတ္ထာယ ဒိန္နံ တံ ဌပေတွာ အညံ စေတာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, အညဒတ္ထိကေန ပရိက္ခာရေန အညုဒ္ဒိသိကေန ပုဂ္ဂလိကေန သညာစိကေန အညံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၈၁။ အညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ အညံ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ ယထာဒါနေ ဥပနေတဗ္ဗံ။
အနညဒတ္ထိကေ အညဒတ္ထိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနညဒတ္ထိကေ အနညဒတ္ထိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၈၂။ အနာပတ္တိ သေသကံ ဥပနေတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဥပနေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၃၅။)
၁၁။ ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၈၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သီတကာလေ မဟဂ္ဃံ ကမ္ဗလံ ပါရုပိတွာ ယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝဒေယျာသိ, အယျေ, ယေန အတ္ထော’’တိ? ‘‘သစေ မေ တွံ, မဟာရာဇ, ဒါတုကာမောသိ, ဣမံ ကမ္ဗလံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ကမ္ဗလံ ဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘မဟိစ္ဆာ ဣမာ ဘိက္ခုနိယော အသန္တုဋ္ဌာ။ ကထဉှိ နာမ ရာဇာနံ ကမ္ဗလံ ဝိညာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ရာဇာနံ ကမ္ဗလံ ဝိညာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရာဇာနံ ကမ္ဗလံ ဝိညာပေတီတိ [ဝိညာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရာဇာနံ ကမ္ဗလံ ဝိညာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၈၄။ ‘‘ဂရုပါဝုရဏံ [ပါပုရဏံ (သီ။ သျာ။)] ပန ဘိက္ခုနိယာ စေတာပေန္တိယာ စတုက္ကံသပရမံ စေတာပေတဗ္ဗံ။ တတော စေ ဥတ္တရိ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၃၆။)
မြန်֍ ၇၈၅။ ဂရုပါဝုရဏံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ သီတကာလေ ပါဝုရဏံ။
စေတာပေန္တိယာတိ ဝိညာပေန္တိယာ။
စတုက္ကံသပရမံစေတာပေတဗ္ဗန္တိ သောဠသကဟာပဏဂ္ဃနကံ စေတာပေတဗ္ဗံ။
တတော စေ ဥတ္တရိ စေတာပေယျာတိ တတုတ္တရိ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘ဣဒံ မေ, အယျေ, ဂရုပါဝုရဏံ အတိရေကစတုက္ကံသပရမံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၈၆။ အတိရေကစတုက္ကံသေ အတိရေကသညာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အတိရေကစတုက္ကံသေ ဝေမတိကာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အတိရေကစတုက္ကံသေ ဦနကသညာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
ဦနကစတုက္ကံသေ အတိရေကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကစတုက္ကံသေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကစတုက္ကံသေ ဦနကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၈၇။ အနာပတ္တိ စတုက္ကံသပရမံ စေတာပေတိ, ဦနကစတုက္ကံသပရမံ စေတာပေတိ, ဉာတကာနံ, ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, မဟဂ္ဃံ စေတာပေတုကာမဿ အပ္ပဂ္ဃံ စေတာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၂။ ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၈၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥဏှကာလေ မဟဂ္ဃံ ခေါမံ ပါရုပိတွာ ယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ
(ဝိ၊၂၊၃၃၇။)
ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝဒေယျာသိ, အယျေ, ယေန အတ္ထော’’တိ။ ‘‘သစေ မေ တွံ, မဟာရာဇ, ဒါတုကာမောသိ, ဣမံ ခေါမံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ခေါမံ ဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘မဟိစ္ဆာ ဣမာ ဘိက္ခုနိယော အသန္တုဋ္ဌာ။ ကထဉှိ နာမ ရာဇာနံ ခေါမံ ဝိညာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ရာဇာနံ ခေါမံ ဝိညာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရာဇာနံ ခေါမံ ဝိညာပေတီတိ [ဝိညာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါတိ’’။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရာဇာနံ ခေါမံ ဝိညာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၈၉။ ‘‘လဟုပါဝုရဏံပန ဘိက္ခုနိယာ စေတာပေန္တိယာ အဍ္ဎတေယျကံသပရမံ စေတာပေတဗ္ဗံ။ တတော စေ ဥတ္တရိ စေတာပေယျ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၉၀။ လဟုပါဝုရဏံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဥဏှကာလေ ပါဝုရဏံ။
စေတာပေန္တိယာတိ ဝိညာပေန္တိယာ။
အဍ္ဎတေယျကံသပရမံ စေတာပေတဗ္ဗန္တိ ဒသကဟာပဏဂ္ဃနကံ စေတာပေတဗ္ဗံ။
တတော စေ ဥတ္တရိ စေတာပေယျာတိ တတုတ္တရိ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ သံဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ…ပေ… ဣဒံ မေ, အယျေ, လဟုပါဝုရဏံ အတိရေကအဍ္ဎတေယျကံသပရမံ စေတာပိတံ နိဿဂ္ဂိယံ,
(ဝိ၊၂၊၃၃၈။)
ဣမာဟံ သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမီတိ…ပေ… ဒဒေယျာတိ…ပေ… ဒဒေယျုန္တိ…ပေ… အယျာယ ဒမ္မီတိ။
မြန်֍ ၇၉၁။ အတိရေကအဍ္ဎတေယျကံသေ အတိရေကသညာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အတိရေကအဍ္ဎတေယျကံသေ ဝေမတိကာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ အတိရေကအဍ္ဎတေယျကံသေ ဦနကသညာ စေတာပေတိ, နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။
ဦနကအဍ္ဎတေယျကံသေ အတိရေကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကအဍ္ဎတေယျကံသေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကအဍ္ဎတေယျကံသေ ဦနကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၉၂။ အနာပတ္တိ အဍ္ဎတေယျကံသပရမံ စေတာပေတိ, ဦနကအဍ္ဎတေယျကံသပရမံ စေတာပေတိ, ဉာတကာနံ, ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, မဟဂ္ဃံ စေတာပေတုကာမဿ အပ္ပဂ္ဃံ စေတာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, တိံသ နိဿဂ္ဂိယာ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ နိဿဂ္ဂိယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၃၉။)
၄။ ပါစိတ္တိယကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ လသုဏဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော ဆသဋ္ဌိသတာ ပါစိတ္တိယာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၇၉၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဥပါသကေန ဘိက္ခုနိသံဃော လသုဏေန ပဝါရိတော ဟောတိ – ‘‘ယာသံ အယျာနံ လသုဏေန အတ္ထော, အဟံ လသုဏေနာ’’တိ။ ခေတ္တပါလော စ အာဏတ္တော ဟောတိ – ‘‘သစေ ဘိက္ခုနိယော အာဂစ္ဆန္တိ, ဧကမေကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒွေတယော ဘဏ္ဍိကေ ဒေဟီ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဥဿဝေါ ဟောတိ။ ယထာဘတံ လသုဏံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ ဘိက္ခုနိယော တံ ဥပါသကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘လသုဏေန, အာဝုသော, အတ္ထော’’တိ။ ‘‘နတ္ထာယျေ။ ယထာဘတံ လသုဏံ ပရိက္ခီဏံ။ ခေတ္တံ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ခေတ္တံ ဂန္တွာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟုံ လသုဏံ ဟရာပေသိ။ ခေတ္တပါလော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟုံ လသုဏံ ဟရာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ ခေတ္တပါလဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟုံ လသုဏံ ဟရာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟုံ လသုဏံ ဟရာပေတီတိ [ဟရာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ဗဟုံ လသုဏံ ဟရာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဇာပတိ အဟောသိ။ တိဿော စ ဓီတရော – နန္ဒာ, နန္ဒဝတီ, သုန္ဒရီနန္ဒာ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ဗြာဟ္မဏော ကာလင်္ကတွာ အညတရံ ဟံသယောနိံ ဥပပဇ္ဇိ။ တဿ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏမယာ ပတ္တာ အဟေသုံ။ သော တာသံ ဧကေကံ ပတ္တံ ဒေတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ
(ဝိ၊၂၊၃၄၀။)
‘‘အယံ ဟံသော အမှာကံ ဧကေကံ ပတ္တံ ဒေတီ’’တိ တံ ဟံသရာဇံ ဂဟေတွာ နိပ္ပတ္တံ အကာသိ။ တဿ ပုန ဇာယမာနာ ပတ္တာ သေတာ သမ္ပဇ္ဇိံသု။ တဒါပိ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အတိလောဘေန သုဝဏ္ဏာ ပရိဟီနာ။ ဣဒါနိ လသုဏာ ပရိဟာယိဿတီ’’တိ။
[ဇာ။ ၁။၁။၁၃၆ သုဝဏ္ဏဟံသဇာတကေပိ] ‘‘ယံ လဒ္ဓံ တေန တုဋ္ဌဗ္ဗံ, အတိလောဘော ဟိ ပါပကော၊
ဟံသရာဇံ ဂဟေတွာန, သုဝဏ္ဏာ ပရိဟာယထာ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၉၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ လသုဏံ ခါဒေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၇၉၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
လသုဏံ နာမ မာဂဓကံ ဝုစ္စတိ။
‘‘ခါဒိဿာမီတိ ပဋိဂ္ဂဏှာ’’တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၇၉၆။ လသုဏေ လသုဏသညာ ခါဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ လသုဏေ ဝေမတိကာ ခါဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ လသုဏေ အလသုဏသညာ ခါဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အလသုဏေ လသုဏသညာ ခါဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အလသုဏေ ဝေမတိကာ ခါဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အလသုဏေ အလသုဏသညာ ခါဒတိ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၇၉၇။ အနာပတ္တိ ပလဏ္ဍုကေ, ဘဉ္ဇနကေ, ဟရီတကေ, စာပလသုဏေ, သူပသမ္ပာကေ, မံသသမ္ပာကေ, တေလသမ္ပာကေ, သာဠဝေ, ဥတ္တရိဘင်္ဂေ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၄၁။)
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၇၉၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေတွာ အစိရဝတိယာ နဒိယာ ဝေသိယာဟိ သဒ္ဓိံ နဂ္ဂါ ဧကတိတ္ထေ နဟာယန္တိ။ ဝေသိယာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တာသံ ဝေသိယာနံ ဥဇ္ဈာယန္တီနံ ခိယျန္တီနံ ဝိပါစေန္တီနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၇၉၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သမ္ဗာဓေ လောမံ သံဟရာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၀၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သမ္ဗာဓော နာမ ဥဘော ဥပကစ္ဆကာ, မုတ္တကရဏံ။
သံဟရာပေယျာတိ ဧကမ္ပိ လောမံ သံဟရာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဗဟုကေပိ လောမေ သံဟရာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၀၁။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒွေ ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၃၄၂။)
အနဘိရတိယာ ပီဠိတာ ဩဝရကံ ပဝိသိတွာ တလဃာတကံ ကရောန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော တေန သဒ္ဒေန ဥပဓာဝိတွာ တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တုမှေ, အယျေ, ပုရိသေန သဒ္ဓိံ သမ္ပဒုဿထာ’’တိ? ‘‘န မယံ, အယျေ, ပုရိသေန သဒ္ဓိံ သမ္ပဒုဿာမာ’’တိ။ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော တလဃာတကံ ကရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော တလဃာတကံ ကရောန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော တလဃာတကံ ကရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၀၃။ ‘‘တလဃာတကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၀၄။ တလဃာတကံ နာမ သမ္ဖဿံ သာဒိယန္တီ အန္တမသော ဥပ္ပလပတ္တေနပိ မုတ္တကရဏေ ပဟာရံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၀၅။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၀၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ပုရာဏရာဇောရောဓာ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ [အညတရော ပုရာဏရာဇောရောဓော ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတော (သျာ။)] ဟောတိ။ အညတရာ ဘိက္ခုနီ အနဘိရတိယာ ပီဠိတာ ယေန သာ ဘိက္ခုနီ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ရာဇာ ခေါ, အယျေ, တုမှေ စိရာစိရံ ဂစ္ဆတိ။ ကထံ တုမှေ ဓာရေထာ’’တိ? ‘‘ဇတုမဋ္ဌကေန, အယျေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဧတံ, အယျေ, ဇတုမဋ္ဌက’’န္တိ? အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တဿာ ဘိက္ခုနိယာ ဇတုမဋ္ဌကံ အာစိက္ခိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဇတုမဋ္ဌကံ အာဒိယိတွာ ဓောဝိတုံ ဝိဿရိတွာ ဧကမန္တံ ဆဍ္ဍေသိ။ ဘိက္ခုနိယော မက္ခိကာဟိ သမ္ပရိကိဏ္ဏံ
(ဝိ၊၂၊၃၄၃။)
ပဿိတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကဿိဒံ ကမ္မ’’န္တိ? သာ ဧဝမာဟ – ‘‘မယှိဒံ ကမ္မ’’န္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဇတုမဋ္ဌကံ အာဒိယိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဇတုမဋ္ဌကံ အာဒိယတီတိ [အာဒိယီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဇတုမဋ္ဌကံ အာဒိယိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၀၇။ ‘‘ဇတုမဋ္ဌကေ[ဇတုမဋ္ဋကေ (သီ။)]ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၀၈။ ဇတုမဋ္ဌကံ နာမ ဇတုမယံ ကဋ္ဌမယံ ပိဋ္ဌမယံ မတ္တိကာမယံ။
အာဒိယေယျာတိ သမ္ဖဿံ သာဒိယန္တီ အန္တမသော ဥပ္ပလပတ္တမ္ပိ မုတ္တကရဏံ ပဝေသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၀၉။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၁၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ အဓောဝါတေ အဋ္ဌာသိ – ‘‘ဒုဂ္ဂန္ဓော, ဘဂဝါ, မာတုဂါမော’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ – ‘‘အာဒိယန္တု ခေါ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကသုဒ္ဓိက’’န္တိ, မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီနံ ဥဒကသုဒ္ဓိက’’န္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ –
(ဝိ၊၂၊၃၄၄။)
‘‘ဘဂဝတာ ဥဒကသုဒ္ဓိကာ အနုညာတာ’’တိ အတိဂမ္ဘီရံ ဥဒကသုဒ္ဓိကံ အာဒိယန္တီ မုတ္တကရဏေ ဝဏံ အကာသိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ အတိဂမ္ဘီရံ ဥဒကသုဒ္ဓိကံ အာဒိယိဿတီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အတိဂမ္ဘီရံ ဥဒကသုဒ္ဓိကံ အာဒိယတီ’’တိ [အာဒိယီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အတိဂမ္ဘီရံ ဥဒကသုဒ္ဓိကံ အာဒိယိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၁၁။ ‘‘ဥဒကသုဒ္ဓိကံ ပန ဘိက္ခုနိယာ အာဒိယမာနာယ ဒွင်္ဂုလပဗ္ဗပရမံ အာဒါတဗ္ဗံ။ တံ အတိက္ကာမေန္တိယာ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၁၂။ ဥဒကသုဒ္ဓိကံ နာမ မုတ္တကရဏဿ ဓောဝနာ ဝုစ္စတိ။
အာဒိယမာနာယာတိ ဓောဝန္တိယာ။
ဒွင်္ဂုလပဗ္ဗပရမံ အာဒါတဗ္ဗန္တိ ဒွီသု အင်္ဂုလေသု ဒွေ ပဗ္ဗပရမာ အာဒါတဗ္ဗာ။
တံ အတိက္ကာမေန္တိယာတိ သမ္ဖဿံ သာဒိယန္တီ အန္တမသော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၁၃။ အတိရေကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ အတိရေကသညာ အာဒိယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ ဝေမတိကာ အာဒိယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတိရေကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ ဦနကသညာ အာဒိယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဦနကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ အတိရေကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗေ ဦနကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၁၄။ အနာပတ္တိ ဒွင်္ဂုလပဗ္ဗပရမံ အာဒိယတိ, ဦနကဒွင်္ဂုလပဗ္ဗပရမံ အာဒိယတိ, အာဗာဓပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၄၅။)
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၁၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာရောဟန္တော နာမ မဟာမတ္တော ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ တဿ ပုရာဏဒုတိယိကာ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတာ ဟောတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သော ဘိက္ခု တဿာ ဘိက္ခုနိယာ သန္တိကေ ဘတ္တဝိဿဂ္ဂံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဘိက္ခုနော ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါနီယေန စ ဝိဓူပနေန စ ဥပတိဋ္ဌိတွာ အစ္စာဝဒတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု တံ ဘိက္ခုနိံ အပသာဒေတိ – ‘‘မာ, ဘဂိနိ, ဧဝရူပံ အကာသိ။ နေတံ ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ မံ တွံ ဧဝဉ္စ ဧဝဉ္စ ကရောသိ, ဣဒါနိ ဧတ္တကံ န သဟသီ’’တိ – ပါနီယထာလကံ မတ္ထကေ အာသုမ္ဘိတွာ ဝိဓူပနေန ပဟာရံ အဒါသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ပဟာရံ ဒဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ပဟာရံ အဒါသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ပဟာရံ ဒဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၁၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပတိဋ္ဌေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၁၇။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုဿာတိ ဥပသမ္ပန္နဿ။
ဘုဉ္ဇန္တဿာတိ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿ။
ပါနီယံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ပါနီယံ။
ဝိဓူပနံ နာမ ယာ ကာစိ ဗီဇနီ။
ဥပတိဋ္ဌေယျာတိ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၁၈။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညာ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကာ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညာ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၄၆။)
ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ခါဒနီယံ ခါဒန္တဿ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နဿ ဥပတိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၁၉။ အနာပတ္တိ ဒေတိ, ဒါပေတိ, အနုပသမ္ပန္နံ အာဏာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၂၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော သဿကာလေ အာမကဓညံ ဝိညာပေတွာ နဂရံ အတိဟရန္တိ ဒွါရဋ္ဌာနေ – ‘‘ဒေထာယျေ, ဘာဂ’’န္တိ။ ပလိဗုန္ဓေတွာ မုဉ္စိံသု။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဥပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အာမကဓညံ ဝိညာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အာမကဓညံ ဝိညာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အာမကဓညံ ဝိညာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၂၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အာမကဓညံ ဝိညတွာ ဝါ ဝိညာပေတွာ ဝါ ဘဇ္ဇိတွာ ဝါ ဘဇ္ဇာပေတွာ ဝါ ကောဋ္ဋေတွာ ဝါ ကောဋ္ဋာပေတွာ ဝါ ပစိတွာ ဝါ ပစာပေတွာ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၂၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အာမကဓညံ နာမ သာလိ ဝီဟိ ယဝေါ ဂေါဓုမော ကင်္ဂု ဝရကော ကုဒြုသကော။
(ဝိ၊၂၊၃၄၇။)
ဝိညတွာတိ သယံ ဝိညတွာ။ ဝိညာပေတွာတိ အညံ ဝိညာပေတွာ။
ဘဇ္ဇိတွာတိ သယံ ဘဇ္ဇိတွာ။ ဘဇ္ဇာပေတွာတိ အညံ ဘဇ္ဇာပေတွာ။
ကောဋ္ဋေတွာတိ သယံ ကောဋ္ဋေတွာ။ ကောဋ္ဋာပေတွာတိ အညံ ကောဋ္ဋာပေတွာ။
ပစိတွာတိ သယံ ပစိတွာ။ ပစာပေတွာတိ အညံ ပစာပေတွာ။
‘‘ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၂၃။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပစ္စယာ, အပရဏ္ဏံ ဝိညာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၂၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဗြာဟ္မဏော နိဗ္ဗိဋ္ဌရာဇဘဋော ‘‘တညေဝ ဘဋပထံ ယာစိဿာမီ’’တိ သီသံ နဟာယိတွာ ဘိက္ခုနုပဿယံ နိဿာယ ရာဇကုလံ ဂစ္ဆတိ။ အညတရာ ဘိက္ခုနီ ကဋာဟေ ဝစ္စံ ကတွာ တိရောကုဋ္ဋေ ဆဍ္ဍေန္တီ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ မတ္ထကေ အာသုမ္ဘိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘အဿမဏိယော ဣမာ မုဏ္ဍာ ဗန္ဓကိနိယော။ ကထဉှိ နာမ ဂူထကဋာဟံ မတ္ထကေ အာသုမ္ဘိဿန္တိ! ဣမာသံ ဥပဿယံ ဈာပေဿာမီ’’တိ! ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ ဥပဿယံ ပဝိသတိ။ အညတရော ဥပါသကော ဥပဿယာ နိက္ခမန္တော အဒ္ဒသ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ ဥပဿယံ ပဝိသန္တံ။ ဒိသွာန တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, ဘော, ဥမ္မုကံ ဂဟေတွာ ဥပဿယံ ပဝိသသီ’’တိ? ‘‘ဣမာ မံ, ဘော, မုဏ္ဍာ ဗန္ဓကိနိယော ဂူထကဋာဟံ မတ္ထကေ အာသုမ္ဘိံသု။ ဣမာသံ ဥပဿယံ ဈာပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘော ဗြာဟ္မဏ, မင်္ဂလံ ဧတံ။ သဟဿံ လစ္ဆသိ တဉ္စ ဘဋပထ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော သီသံ နဟာယိတွာ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ သဟဿံ အလတ္ထ တဉ္စ ဘဋပထံ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ဥပဿယံ ပဝိသိတွာ ဘိက္ခုနီနံ
(ဝိ၊၂၊၃၄၈။)
ဧတမတ္ထံ အာရောစေတွာ ပရိဘာသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရံ တိရောကုဋ္ဋေ ဆဍ္ဍေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရံ တိရောကုဋ္ဋေ ဆဍ္ဍေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရံ တိရောကုဋ္ဋေ ဆဍ္ဍေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၂၅။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ သင်္ကာရံ ဝါ ဝိဃာသံ ဝါ တိရောကုဋ္ဋေ ဝါ တိရောပါကာရေ ဝါ ဆဍ္ဍေယျ ဝါ ဆဍ္ဍာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၂၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဥစ္စာရော နာမ ဂူထော ဝုစ္စတိ။ ပဿာဝေါ နာမ မုတ္တံ ဝုစ္စတိ။
သင်္ကာရံ နာမ ကစဝရံ ဝုစ္စတိ။
ဝိဃာသံ နာမ စလကာနိ ဝါ အဋ္ဌိကာနိ ဝါ ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကံ ဝါ။
ကုဋ္ဋော နာမ တယော ကုဋ္ဋာ – ဣဋ္ဌကာကုဋ္ဋော, သိလာကုဋ္ဋော, ဒါရုကုဋ္ဋော။
ပါကာရော နာမ တယော ပါကာရာ – ဣဋ္ဌကာပါကာရော, သိလာပါကာရော, ဒါရုပါကာရော။
တိရောကုဋ္ဋေတိ ကုဋ္ဋဿ ပရတော။ တိရောပါကာရေတိ ပါကာရဿ ပရတော။
ဆဍ္ဍေယျာတိ သယံ ဆဍ္ဍေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဆဍ္ဍာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သကိံ အာဏတ္တာ ဗဟုကမ္ပိ ဆဍ္ဍေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၂၇။ အနာပတ္တိ ဩလောကေတွာ ဆဍ္ဍေတိ, အဝဠဉ္ဇေ ဆဍ္ဍေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၄၉။)
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၂၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဘိက္ခုနူပဿယံ နိဿာယ ယဝခေတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ သင်္ကာရမ္ပိ ဝိဃာသမ္ပိ ခေတ္တေ ဆဍ္ဍေန္တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အမှာကံ ယဝခေတ္တံ ဒူသေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ သင်္ကာရမ္ပိ ဝိဃာသမ္ပိ ဟရိတေ ဆဍ္ဍေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ သင်္ကာရမ္ပိ ဝိဃာသမ္ပိ ဟရိတေ ဆဍ္ဍေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ သင်္ကာရမ္ပိ ဝိဃာသမ္ပိ ဟရိတေ ဆဍ္ဍေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၂၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ သင်္ကာရံ ဝါ ဝိဃာသံ ဝါ ဟရိတေ ဆဍ္ဍေယျ ဝါ ဆဍ္ဍာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၃၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဥစ္စာရော နာမ ဂူထော ဝုစ္စတိ။ ပဿာဝေါ နာမ မုတ္တံ ဝုစ္စတိ။
သင်္ကာရံ နာမ ကစဝရံ ဝုစ္စတိ။
ဝိဃာသံ နာမ စလကာနိ ဝါ အဋ္ဌိကာနိ ဝါ ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကံ ဝါ။
ဟရိတံ နာမ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ အပရဏ္ဏံ ယံ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ ရောပိမံ။
ဆဍ္ဍေယျာတိ သယံ ဆဍ္ဍေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဆဍ္ဍာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သကိံ အာဏတ္တာ ဗဟုကမ္ပိ ဆဍ္ဍေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၃၁။ ဟရိတေ ဟရိတသညာ ဆဍ္ဍေတိ ဝါ ဆဍ္ဍာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဟရိတေ ဝေမတိကာ ဆဍ္ဍေတိ ဝါ ဆဍ္ဍာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၃၅၀။)
ပါစိတ္တိယဿ။ ဟရိတေ အဟရိတသညာ ဆဍ္ဍေတိ ဝါ ဆဍ္ဍာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဟရိတေ ဟရိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဟရိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဟရိတေ အဟရိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၃၂။ အနာပတ္တိ ဩလောကေတွာ ဆဍ္ဍေတိ, ခေတ္တမရိယာဒေ [ဆဍ္ဍိတခေတ္တေ (?) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဆဍ္ဍေတိ သာမိကေ အာပုစ္ဆိတွာ အပလောကေတွာ ဆဍ္ဍေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၃၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟေ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇော ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇံ ဒဿနာယ အဂမံသု။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော နစ္စမ္ပိ ဂီတမ္ပိ ဝါဒိတမ္ပိ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော နစ္စမ္ပိ ဂီတမ္ပိ ဝါဒိတမ္ပိ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော နစ္စမ္ပိ ဂီတမ္ပိ ဝါဒိတမ္ပိ ဒဿနာယ ဂစ္ဆန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော နစ္စမ္ပိ ဂီတမ္ပိ ဝါဒိတမ္ပိ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၃၄။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ နစ္စံ ဝါ ဂီတံ ဝါ ဝါဒိတံ ဝါ ဒဿနာယ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၃၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၅၁။)
နစ္စံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ နစ္စံ။ ဂီတံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဂီတံ။ ဝါဒိတံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဝါဒိတံ။
မြန်֍ ၈၃၆။ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတာ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကမေကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတာ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၃၇။ အနာပတ္တိ အာရာမေ ဌိတာ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, ဘိက္ခုနိယာ ဌိတောကာသံ ဝါ နိသိန္နောကာသံ ဝါ နိပန္နောကာသံ ဝါ အာဂန္တွာ နစ္စန္တိ ဝါ ဂါယန္တိ ဝါ ဝါဒေန္တိ ဝါ, ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တီ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, သတိ ကရဏီယေ ဂန္တွာ ပဿတိ ဝါ သုဏာတိ ဝါ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
လသုဏဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
၂။ အန္ဓကာရဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၃၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အန္တေဝါသိနိယာ ဘိက္ခုနိယာ ဉာတကော ပုရိသော ဂါမကာ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တေန ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ,
(ဝိ၊၂၊၃၅၂။)
ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၃၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါ သလ္လပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၄၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ရတ္တန္ဓကာရေတိ ဩဂ္ဂတေ သူရိယေ။ အပ္ပဒီပေတိ အနာလောကေ။
ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော ဝိညူ ပဋိဗလော သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတုံ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ဧကေနေကာတိ ပုရိသော စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သလ္လပေယျဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ သလ္လပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခေန ဝါ ပေတေန ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟေန ဝါ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၄၁။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော [ယာ ကာစိ ဝိညူ ဒုတိယာ (သျာ။)] ဟောတိ, အရဟောပေက္ခာ, အညဝိဟိတာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၄၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အန္တေဝါသိနိယာ ဘိက္ခုနိယာ ဉာတကော ပုရိသော ဂါမကာ
(ဝိ၊၂၊၃၅၃။)
သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ရတ္တန္ဓကာရေ အပ္ပဒီပေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတု’’န္တိ တေနေဝ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၄၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါ သလ္လပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၄၄။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပဋိစ္ဆန္နော နာမ ဩကာသော ကုဋ္ဋေန ဝါ ကဝါဋေန ဝါ ကိလဉ္ဇေန ဝါ သာဏိပါကာရေန ဝါ ရုက္ခေန ဝါ ထမ္ဘေန ဝါ ကောတ္ထဠိယာ ဝါ ယေန ကေနစိ ပဋိစ္ဆန္နော ဟောတိ။
ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော ဝိညူ ပဋိဗလော သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတုံ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ဧကေနေကာတိ ပုရိသော စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သလ္လပေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ သလ္လပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခေန ဝါ ပေတေန ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟေန ဝါ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၅၄။)
မြန်֍ ၈၄၅။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော ဟောတိ, အရဟောပေက္ခာ, အညဝိဟိတာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၄၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အန္တေဝါသိနိယာ ဘိက္ခုနိယာ ဉာတကော ပုရိသော ဂါမကာ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတု’’န္တိ တေနေဝ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ အဇ္ဈောကာသေ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ အဇ္ဈောကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အဇ္ဈောကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အဇ္ဈောကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၄၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဇ္ဈောကာသေ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါ သလ္လပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၄၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဇ္ဈောကာသော နာမ အပ္ပဋိစ္ဆန္နော ဟောတိ ကုဋ္ဋေန ဝါ ကဝါဋေန ဝါ ကိလဉ္ဇေန ဝါ သာဏိပါကာရေန ဝါ ရုက္ခေန ဝါ ထမ္ဘေန ဝါ ကောတ္ထဠိယာ ဝါ, ယေန ကေနစိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နော ဟောတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၅၅။)
ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော, န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော, ဝိညူ ပဋိဗလော သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတုံ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ဧကေနေကာတိ ပုရိသော စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သလ္လပေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ သလ္လပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခေန ဝါ ပေတေန ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟေန ဝါ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၄၉။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော ဟောတိ, အရဟောပေက္ခာ, အညဝိဟိတာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရထိကာယပိ ဗျူဟေပိ သိင်္ဃာဋကေပိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပိ နိကဏ္ဏိကမ္ပိ ဇပ္ပေတိ ဒုတိယိကမ္ပိ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ရထိကာယပိ ဗျူဟေပိ သိင်္ဃာဋကေပိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပိ နိကဏ္ဏိကမ္ပိ ဇပ္ပိဿတိ ဒုတိယိကမ္ပိ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရထိကာယပိ ဗျူဟေပိ သိင်္ဃာဋကေပိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌတိပိ သလ္လပတိပိ နိကဏ္ဏိကမ္ပိ ဇပ္ပေတိ ဒုတိယိကမ္ပိ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ရထိကာယပိ ဗျူဟေပိ သိင်္ဃာဋကေပိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌိဿတိပိ သလ္လပိဿတိပိ နိကဏ္ဏိကမ္ပိ ဇပ္ပိဿတိ
(ဝိ၊၂၊၃၅၆။)
ဒုတိယိကမ္ပိ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၅၁။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ရထိကာယ ဝါ ဗျူဟေ ဝါ သိင်္ဃာဋကေ ဝါ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါ သလ္လပေယျ ဝါ နိကဏ္ဏိကံ ဝါ ဇပ္ပေယျ ဒုတိယိကံ ဝါ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၅၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ရထိကာ နာမ ရစ္ဆာ ဝုစ္စတိ။ ဗျူဟံ နာမ ယေနေဝ ပဝိသန္တိ တေနေဝ နိက္ခမန္တိ။ သိင်္ဃာဋကော နာမ စစ္စရံ ဝုစ္စတိ။
ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော ဝိညူ ပဋိဗလော သန္တိဋ္ဌိတုံ သလ္လပိတုံ။
သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ဧကေနေကာတိ ပုရိသော စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
သန္တိဋ္ဌေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ တိဋ္ဌတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
သလ္လပေယျ ဝါတိ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ သလ္လပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နိကဏ္ဏိကံ ဝါ ဇပ္ပေယျာတိ ပုရိသဿ ဥပကဏ္ဏကေ အာရောစေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဒုတိယိကံ ဝါ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေယျာတိ အနာစာရံ အာစရိတုကာမာ ဒုတိယိကမ္ပိ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝါ သဝနူပစာရံ ဝါ ဝိဇဟန္တိယာ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဝိဇဟိတေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယက္ခေန ဝါ ပေတေန ဝါ ပဏ္ဍကေန ဝါ တိရစ္ဆာနဂတမနုဿဝိဂ္ဂဟေန ဝါ သဒ္ဓိံ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၅၃။ အနာပတ္တိ ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော ဟောတိ, အရဟောပေက္ခာ, အညဝိဟိတာ သန္တိဋ္ဌတိ ဝါ သလ္လပတိ ဝါ, န အနာစာရံ အာစရိတုကာမာ, သတိ ကရဏီယေ ဒုတိယိကံ ဘိက္ခုနိံ ဥယျောဇေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၅၇။)
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၅၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ အညတရဿ ကုလဿ ကုလူပိကာ ဟောတိ နိစ္စဘတ္တိကာ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကာမိ။ တဿ ကုလဿ ဒါသီ ဃရံ သမ္မဇ္ဇန္တီ တံ အာသနံ ဘာဇနန္တရိကာယ ပက္ခိပိ။ မနုဿာ တံ အာသနံ အပဿန္တာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကဟံ တံ, အယျေ, အာသန’’န္တိ? ‘‘နာဟံ တံ, အာဝုသော, အာသနံ ပဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဒေထာယျေ, တံ အာသန’’န္တိ ပရိဘာသိတွာ နိစ္စဘတ္တံ ပစ္ဆိန္ဒိံသု။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ ဃရံ သောဓေန္တာ တံ အာသနံ ဘာဇနန္တရိကာယ ပဿိတွာ တံ ဘိက္ခုနိံ ခမာပေတွာ နိစ္စဘတ္တံ ပဋ္ဌပေသုံ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမတီတိ [ပက္ကမီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနီ ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၅၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာသနေ နိသီဒိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၅၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပုရေဘတ္တံ နာမ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဥပါဒါယ ယာဝ မဇ္ဈနှိကာ။
ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။ ဥပသင်္ကမိတွာတိ တတ္ထ ဂန္တွာ။
(ဝိ၊၂၊၃၅၈။)
အာသနံ နာမ ပလ္လင်္ကဿ ဩကာသော ဝုစ္စတိ။ နိသီဒိတွာတိ တသ္မိံ နိသီဒိတွာ။
သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမေယျာတိ ယော တသ္မိံ ကုလေ မနုဿော ဝိညူ တံ အနာပုစ္ဆာ အနောဝဿကံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဇ္ဈောကာသေ ဥပစာရံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၅၇။ အနာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပလ္လင်္ကဿ အနောကာသေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၅၈။ အနာပတ္တိ အာပုစ္ဆာ ဂစ္ဆတိ, အသံဟာရိမေ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၅၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိပိ အဘိနိပဇ္ဇတိပိ။ မနုဿာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဟိရီယမာနာ အာသနေ နေဝ အဘိနိသီဒန္တိ န အဘိနိပဇ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒိဿတိပိ အဘိနိပဇ္ဇိဿတိပီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ပစ္ဆာဘတ္တံ
(ဝိ၊၂၊၃၅၉။)
ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒိဿတိပိ အဘိနိပဇ္ဇိဿတိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိပိ အဘိနိပဇ္ဇတိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒိဿတိပိ အဘိနိပဇ္ဇိဿတိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၆၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပစ္ဆာဘတ္တံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒေယျ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၆၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပစ္ဆာဘတ္တံ နာမ မဇ္ဈနှိကေ ဝီတိဝတ္တေ ယာဝ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ။
ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။ ဥပသင်္ကမိတွာတိ တတ္ထ ဂန္တွာ။
သာမိကေ အနာပုစ္ဆာတိ ယော တသ္မိံ ကုလေ မနုဿော သာမိကော ဒါတုံ, တံ အနာပုစ္ဆာ။
အာသနံ နာမ ပလ္လင်္ကဿ ဩကာသော ဝုစ္စတိ။
အဘိနိသီဒေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဘိနိပဇ္ဇေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၆၂။ အနာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၆၀။)
ပလ္လင်္ကဿ အနောကာသေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၆၃။ အနာပတ္တိ အာပုစ္ဆာ အာသနေ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, ဓုဝပညတ္တေ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၆၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ကောသလေသု ဇနပဒေ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တိယော သာယံ အညတရံ ဂါမံ ဥပဂန္တွာ အညတရံ ဗြာဟ္မဏကုလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဩကာသံ ယာစိံသု။ အထ ခေါ သာ ဗြာဟ္မဏီ တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေထ, အယျေ, ယာဝ ဗြာဟ္မဏော အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘ယာဝ ဗြာဟ္မဏော အာဂစ္ဆတီ’’တိ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဧကစ္စာ နိသီဒိံသု ဧကစ္စာ နိပဇ္ဇိံသု။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ရတ္တိံ အာဂန္တွာ တံ ဗြာဟ္မဏိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကာ ဣမာ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခုနိယော, အယျာ’’တိ။ ‘‘နိက္ကဍ္ဎထ ဣမာ မုဏ္ဍာ ဗန္ဓကိနိယော’’တိ, ဃရတော နိက္ကဍ္ဎာပေသိ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဝိကာလေ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ သေယျံ သန္ထရိတွာ အဘိနိသီဒိဿန္တိပိ အဘိနိပဇ္ဇိဿန္တိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝိကာလေ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ သေယျံ သန္ထရိတွာ အဘိနိသီဒန္တိပိ အဘိနိပဇ္ဇန္တိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝိကာလေ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ သေယျံ သန္ထရိတွာ အဘိနိသီဒိဿန္တိပိ အဘိနိပဇ္ဇိဿန္တိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၆၁။)
မြန်֍ ၈၆၅။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဝိကာလေ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သာမိကေ အနာပုစ္ဆာ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ အဘိနိသီဒေယျ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၆၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဝိကာလော နာမ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ။
ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ သုဒ္ဒကုလံ။ ဥပသင်္ကမိတွာတိ တတ္ထ ဂန္တွာ။
သာမိကေ အနာပုစ္ဆာတိ ယော တသ္မိံ ကုလေ မနုဿော သာမိကော ဒါတုံ, တံ အနာပုစ္ဆာ။
သေယျံ နာမ အန္တမသော ပဏ္ဏသန္ထာရောပိ။ သန္ထရိတွာတိ သယံ သန္ထရိတွာ။ သန္ထရာပေတွာတိ အညံ သန္ထရာပေတွာ။ အဘိနိသီဒေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဘိနိပဇ္ဇေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၆၇။ အနာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၈၆၈။ အနာပတ္တိ အာပုစ္ဆာ သေယျံ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၆၂။)
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၆၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အန္တေဝါသိနီ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒံ ကာပိလာနိံ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌေတိ။ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ မံ, အယျေ, ဘိက္ခုနီ သက္ကစံ ဥပဋ္ဌေတိ, ဣမိဿာဟံ စီဝရံ ဒဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒူပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပေသိ – ‘‘အဟံ ကိရာယျေ, အယျံ န သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌေမိ, န ကိရ မေ အယျာ စီဝရံ ဒဿတီ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒူပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒူပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပေတီတိ [ဥဇ္ဈာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒူပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၇၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဒုဂ္ဂဟိတေန ဒူပဓာရိတေန ပရံ ဥဇ္ဈာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၇၁။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဒုဂ္ဂဟိတေနာတိ အညထာ ဂဟိတေန [ဥဂ္ဂဟိတေန (က။)]။
ဒူပဓာရိတေနာတိ အညထာ ဥပဓာရိတေန။
ပရန္တိ ဥပသမ္ပန္နံ ဥဇ္ဈာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၇၂။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ ဥဇ္ဈာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ ဥဇ္ဈာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ ဥဇ္ဈာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၆၃။)
အနုပသမ္ပန္နံ ဥဇ္ဈာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၇၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော အတ္တနော ဘဏ္ဍကံ အပဿန္တိယော စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အပါယျေ, အမှာကံ, ဘဏ္ဍကံ ပဿေယျာသီ’’တိ? စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘အဟမေဝ နူန စောရီ, အဟမေဝ နူန အလဇ္ဇိနီ, ယာ အယျာယော အတ္တနော ဘဏ္ဍကံ အပဿန္တိယော တာ မံ ဧဝမာဟံသု – ‘အပါယျေ, အမှာကံ ဘဏ္ဍကံ ပဿေယျာသီ’တိ? သစာဟံ, အယျေ, တုမှာကံ ဘဏ္ဍကံ ဂဏှာမိ, အဿမဏီ ဟောမိ, ဗြဟ္မစရိယာ စဝါမိ, နိရယံ ဥပပဇ္ဇာမိ၊ ယာ ပန မံ အဘူတေန ဧဝမာဟ သာပိ အဿမဏီ ဟောတု, ဗြဟ္မစရိယာ စဝတု, နိရယံ ဥပပဇ္ဇတူ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ နိရယေနပိ ဗြဟ္မစရိယေနပိ အဘိသပိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ နိရယေနပိ ဗြဟ္မစရိယေနပိ အဘိသပတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ နိရယေနပိ ဗြဟ္မစရိယေနပိ အဘိသပိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၇၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အတ္တာနံ ဝါ ပရံ ဝါ နိရယေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အဘိသပေယျ, ပါစိတ္တိယျ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၇၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၆၄။)
အတ္တာနန္တိ ပစ္စတ္တံ။ ပရန္တိ ဥပသမ္ပန္နံ။ နိရယေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၇၇။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ နိရယေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ နိရယေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ နိရယေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
တိရစ္ဆာနယောနိယာ ဝါ ပေတ္တိဝိသယေန ဝါ မနုဿဒေါဘဂ္ဂေန ဝါ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ အဘိသပတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၇၈။ အနာပတ္တိ အတ္ထပုရေက္ခာရာယ, ဓမ္မပုရေက္ခာရာယ, အနုသာသနိပုရေက္ခာရာယ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၇၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍိတွာ အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၆၅။)
မြန်֍ ၈၈၀။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၈၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အတ္တာနန္တိ ပစ္စတ္တံ။ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဝဓတိ န ရောဒတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ရောဒတိ န ဝဓတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၈၂။ အနာပတ္တိ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌာ ရောဒတိ န ဝဓတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
အန္ဓကာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
၃။ နဂ္ဂဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၈၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ [မဟာဝ။ ၃၅၀] ဘိက္ခုနိယော အစိရဝတိယာ နဒိယာ ဝေသိယာဟိ သဒ္ဓိံ နဂ္ဂါ ဧကတိတ္ထေ နဟာယန္တိ။ ဝေသိယာ တာ ဘိက္ခုနိယော ဥပ္ပဏ္ဍေသုံ – ‘‘ကိံ နု ခေါ နာမ တုမှာကံ, အယျေ, ဒဟရာနံ [ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ (သီ။)] ဗြဟ္မစရိယံ စိဏ္ဏေန, နနု နာမ ကာမာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ! ယဒါ ဇိဏ္ဏာ ဘဝိဿထ တဒါ ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿထ။ ဧဝံ တုမှာကံ ဥဘော အတ္ထာ ပရိဂ္ဂဟိတာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဝေသိယာဟိ ဥပ္ပဏ္ဍိယမာနာ မင်္ကူ အဟေသုံ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဥပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ…ပေ… ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၆၆။)
မြန်֍ ၈၈၄။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ နဂ္ဂါ နဟာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၈၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
နဂ္ဂါ နဟာယေယျာတိ အနိဝတ္ထာ ဝါ အပါရုတာ ဝါ နဟာယတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ နဟာနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၈၆။ အနာပတ္တိ အစ္ဆိန္နစီဝရိကာယ ဝါ နဋ္ဌစီဝရိကာယ ဝါ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၈၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ [မဟာဝ။ ၃၅၁] ဥဒကသာဋိကာ အနုညာတာ ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘ဘဂဝတာ ဥဒကသာဋိကာ အနုညာတာ’’တိ အပ္ပမာဏိကာယော ဥဒကသာဋိကာယော ဓာရေသုံ [ဓာရေန္တိ (ပါစိ။ ၅၃၁-၅၄၅)]။ ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ အာကဍ္ဎန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပမာဏိကာယော ဥဒကသာဋိကာယော ဓာရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပမာဏိကာယော ဥဒကသာဋိကာယော ဓာရေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပမာဏိကာယော ဥဒကသာဋိကာယော ဓာရေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၈၈။ ‘‘ဥဒကသာဋိကံ ပန ဘိက္ခုနိယာ ကာရယမာနာယ ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော စတဿော ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော။ တံ အတိက္ကာမေန္တိယာ ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၆၇။)
မြန်֍ ၈၈၉။ ဥဒကသာဋိကာ နာမ ယာယ နိဝတ္ထာ [နိဝတ္ထာယ (သျာ။)] နဟာယတိ။
ကာရယမာနာယာတိ ကရောန္တိယာ ဝါ ကာရာပေန္တိယာ ဝါ။
ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏံ – ဒီဃသော စတဿော ဝိဒတ္ထိယော, သုဂတဝိဒတ္ထိယာ၊ တိရိယံ ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော။ တံ အတိက္ကာမေတွာ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဆိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။
မြန်֍ ၈၉၀။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညဿတ္ထာယ ကရောတိ ဝါ ကာရာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၉၁။ အနာပတ္တိ ပမာဏိကံ ကရောတိ, ဦနကံ ကရောတိ, အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဝိတာနံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ သာဏိပါကာရံ ဝါ ဘိသိံ ဝါ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၉၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရိဿာ ဘိက္ခုနိယာ မဟဂ္ဃေ စီဝရဒုဿေ စီဝရံ ဒုက္ကဋံ ဟောတိ ဒုဿိဗ္ဗိတံ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုန္ဒရံ ခေါ ဣဒံ တေ, အယျေ, စီဝရဒုဿံ၊ စီဝရဉ္စ ခေါ ဒုက္ကဋံ ဒုဿိဗ္ဗိတ’’န္တိ။ ‘‘ဝိသိဗ္ဗေမိ, အယျေ, သိဗ္ဗိဿသီ’’တိ? ‘‘အာမာယျေ, သိဗ္ဗိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တံ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ထုလ္လနန္ဒာယ
(ဝိ၊၂၊၃၆၈။)
ဘိက္ခုနိယာ အဒါသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘သိဗ္ဗိဿာမိ သိဗ္ဗိဿာမီ’’တိ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ နေဝ သိဗ္ဗိဿတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ နေဝ သိဗ္ဗိဿတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၉၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗေယျ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၉၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာတိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ။
ဝိသိဗ္ဗေတွာတိ သယံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ။ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာတိ အညံ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ။
သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီတိ အသတိ အန္တရာယေ။
နေဝ သိဗ္ဗေယျာတိ န သယံ သိဗ္ဗေယျ။ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။
အညတြစတူဟပဉ္စာဟာတိ ဌပေတွာ စတူဟပဉ္စာဟံ။ ‘‘နေဝ သိဗ္ဗိဿာမိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၈၉၅။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ
(ဝိ၊၂၊၃၆၉။)
ဝေမတိကာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ စီဝရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အညံ ပရိက္ခာရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ဝါ ဝိသိဗ္ဗာပေတွာ ဝါ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ သိဗ္ဗတိ န သိဗ္ဗာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၈၉၆။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ကရောန္တီ စတူဟပဉ္စာဟံ အတိက္ကာမေတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၈၉၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီနံ ဟတ္ထေ စီဝရံ နိက္ခိပိတွာ သန္တရုတ္တရေန ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမန္တိ။ တာနိ စီဝရာနိ စိရံ နိက္ခိတ္တာနိ ကဏ္ဏကိတာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခုနိယော ဩတာပေန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကဿိမာနိ, အယျေ, စီဝရာနိ ကဏ္ဏကိတာနီ’’တိ? အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီနံ ဟတ္ထေ စီဝရံ နိက္ခိပိတွာ သန္တရုတ္တရေန
(ဝိ၊၂၊၃၇၀။)
ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီနံ ဟတ္ထေ စီဝရံ နိက္ခိပိတွာ သန္တရုတ္တရေန ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနီနံ ဟတ္ထေ စီဝရံ နိက္ခိပိတွာ သန္တရုတ္တရေန ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၈၉၈။ ‘‘ယာ ပနဘိက္ခုနီ ပဉ္စာဟိကံ သံဃာဋိစာရံ[သံဃာဋိဝါရံ (သျာ။)]အတိက္ကာမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၈၉၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပဉ္စာဟိကံ သံဃာဋိစာရံ အတိက္ကာမေယျာတိ ပဉ္စမံ ဒိဝသံ ပဉ္စ စီဝရာနိ နေဝ နိဝါသေတိ န ပါရုပတိ န ဩတာပေတိ, ပဉ္စမံ ဒိဝသံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၀၀။ ပဉ္စာဟာတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပဉ္စာဟာတိက္ကန္တေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပဉ္စာဟာတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညာ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပဉ္စာဟာနတိက္ကန္တေ အတိက္ကန္တသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဉ္စာဟာနတိက္ကန္တေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပဉ္စာဟာနတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၀၁။ အနာပတ္တိ ပဉ္စမံ ဒိဝသံ ပဉ္စ စီဝရာနိ နိဝါသေတိ ဝါ ပါရုပတိ ဝါ ဩတာပေတိ ဝါ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ အလ္လစီဝရံ ပတ္ထရိတွာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ အညတရာ ဘိက္ခုနီ
(ဝိ၊၂၊၃၇၁။)
တံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ သာ နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆိ – ‘‘အပါယျေ, မယှံ စီဝရံ ပဿေယျာထာ’’တိ? ဘိက္ခုနိယော တဿာ ဘိက္ခုနိယာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ မယှံ စီဝရံ အနာပုစ္ဆာ ပါရုပိဿတီ’’တိ! အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ အနာပုစ္ဆာ ပါရုပိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ အနာပုစ္ဆာ ပါရုပတီတိ [ပါရုပီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ အနာပုစ္ဆာ ပါရုပိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၀၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ စီဝရသင်္ကမနီယံ ဓာရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၀၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
စီဝရသင်္ကမနီယံ နာမ ဥပသမ္ပန္နာယ ပဉ္စန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ တဿာ ဝါ အဒိန္နံ တံ ဝါ အနာပုစ္ဆာ နိဝါသေတိ ဝါ ပါရုပတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၀၅။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ စီဝရသင်္ကမနီယံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ စီဝရသင်္ကမနီယံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ စီဝရသင်္ကမနီယံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နာယ စီဝရသင်္ကမနီယံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၀၆။ အနာပတ္တိ သာ ဝါ ဒေတိ, တံ ဝါ အာပုစ္ဆာ နိဝါသေတိ ဝါ ပါရုပတိ ဝါ, အစ္ဆိန္နစီဝရိကာယ, နဋ္ဌစီဝရိကာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၇၂။)
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၀၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥပဋ္ဌာကကုလံ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘိက္ခုနိသံဃဿ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿာမာ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘တုမှေ ဗဟုကိစ္စာ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ အန္တရာယံ အကာသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန တဿ ကုလဿ ဃရံ ဍယှတိ။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အမှာကံ ဒေယျဓမ္မံ အန္တရာယံ ကရိဿတိ! ဥဘယေနာမှ ပရိဗာဟိရာ [ပရိဟီနာ (သီ။)], ဘောဂေဟိ စ ပုညေန စာ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဂဏဿ စီဝရလာဘံ အန္တရာယံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂဏဿ စီဝရလာဘံ အန္တရာယံ အကာသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂဏဿ စီဝရလာဘံ အန္တရာယံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၀၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဂဏဿ စီဝရလာဘံ အန္တရာယံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၀၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဂဏော နာမ ဘိက္ခုနိသံဃော ဝုစ္စတိ။
စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။
အန္တရာယံကရေယျာတိ ‘‘ကထံ ဣမေ စီဝရံ န [ဣမံ စီဝရံ (က။)] ဒဒေယျု’’န္တိ အန္တရာယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အညံ ပရိက္ခာရံ အန္တရာယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခုနီနံ ဝါ ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝါ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ အန္တရာယံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၇၃။)
မြန်֍ ၉၁၀။ အနာပတ္တိ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ နိဝါရေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၁၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိသံဃဿ အကာလစီဝရံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခုနိသံဃော တံ စီဝရံ ဘာဇေတုကာမော သန္နိပတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အန္တေဝါသိနိယော ဘိက္ခုနိယော ပက္ကန္တာ ဟောန္တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယျေ, ဘိက္ခုနိယော ပက္ကန္တာ, န တာဝ စီဝရံ ဘာဇီယိဿတီ’’တိ။ စီဝရဝိဘင်္ဂံ ပဋိဗာဟိ။ ဘိက္ခုနိယော န တာဝ စီဝရံ ဘာဇီယိဿတီတိ ပက္ကမိံသု [ဝိပက္ကမိံသု (သျာ။)]။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အန္တေဝါသိနီသု ဘိက္ခုနီသု အာဂတာသု တံ စီဝရံ ဘာဇာပေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဓမ္မိကံ စီဝရဝိဘင်္ဂံ ပဋိဗာဟိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ စီဝရဝိဘင်္ဂံ ပဋိဗာဟတီတိ [ပဋိဗာဟီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ စီဝရဝိဘင်္ဂံ ပဋိဗာဟိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၁၂။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ စီဝရဝိဘင်္ဂံပဋိဗာဟေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၁၃။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဓမ္မိကောနာမ စီဝရဝိဘင်္ဂေါ သမဂ္ဂေါ ဘိက္ခုနိသံဃော သန္နိပတိတွာ ဘာဇေတိ။
ပဋိဗာဟေယျာတိ ကထံ ဣမံ စီဝရံ န ဘာဇေယျာတိ [စီဝရံ ဘာဇေယျာတိ (က။)] ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၇၄။)
မြန်֍ ၉၁၄။ ဓမ္မိကေ ဓမ္မိကသညာ ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မိကေ ဝေမတိကာ ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မိကေ အဓမ္မိကသညာ ပဋိဗာဟတိ, အနာပတ္တိ။ အဓမ္မိကေ ဓမ္မိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မိကေ အဓမ္မိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၁၅။ အနာပတ္တိ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ ပဋိဗာဟတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၁၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ နဋာနမ္ပိ နဋကာနမ္ပိ လင်္ဃကာနမ္ပိ သောကဇ္ဈာယိကာနမ္ပိ [သောကသာယိကာနမ္ပိ (သီ။)] ကုမ္ဘထူဏိကာနမ္ပိ [ကုမ္ဘထုဏိကာနမ္ပိ (က။)] သမဏစီဝရံ ဒေတိ – ‘‘မယှံ ပရိသတိ [ပရိသတိံ (သီ။)] ဝဏ္ဏံ ဘာသထာ’’တိ။ နဋာပိ နဋကာပိ လင်္ဃကာပိ သောကဇ္ဈာယိကာပိ ကုမ္ဘထူဏိကာပိ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပရိသတိ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ – ‘‘အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဗဟုဿုတာ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ၊ ဒေထ အယျာယ, ကရောထ အယျာယာ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ, တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အဂါရိကဿ သမဏစီဝရံ ဒဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ သမဏစီဝရံ ဒေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ သမဏစီဝရံ ဒဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၁၇။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဝါ သမဏစီဝရံ ဒဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၁၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၃၇၅။)
အဂါရိကော နာမ ယော ကောစိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။
ပရိဗ္ဗာဇကော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ သာမဏေရဉ္စ ဌပေတွာ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော။
ပရိဗ္ဗာဇိကာ နာမ ဘိက္ခုနိဉ္စ သိက္ခမာနဉ္စ သာမဏေရိဉ္စ ဌပေတွာ ယာ ကာစိ ပရိဗ္ဗာဇိကသမာပန္နာ။
မြန်֍ ၉၁၉။ အနာပတ္တိ မာတာပိတူနံ ဒေတိ, တာဝကာလိကံ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၂၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥပဋ္ဌာကကုလံ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ မယံ, အယျေ, သက္ကောမ, ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရံ ဒဿာမာ’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော စီဝရံ ဘာဇေတုကာမာ သန္နိပတိံသု။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေထ, အယျေ, အတ္ထိ ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရပစ္စာသာ’’တိ။ ဘိက္ခုနိယော ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဂစ္ဆာယျေ, တံ စီဝရံ ဇာနာဟီ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ယေန တံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ မနုဿေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒေထာဝုသော, ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရ’’န္တိ။ ‘‘န မယံ, အယျေ, သက္ကောမ ဘိက္ခုနိသံဃဿ စီဝရံ ဒါတု’’န္တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာယ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာယ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေတီတိ [အတိက္ကာမေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ
(ဝိ၊၂၊၃၇၆။)
ဘိက္ခုနီ ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာယ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၂၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာယ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၂၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဒုဗ္ဗလစီဝရပစ္စာသာ နာမ ‘‘သစေ မယံ သက္ကောမ, ဒဿာမ ကရိဿာမာ’’တိ ဝါစာ ဘိန္နာ ဟောတိ။
စီဝရကာလသမယော နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စ မာသာ။
စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေယျာတိ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမံ ဒိဝသံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အတ္ထတေ ကထိနေ ကထိနုဒ္ဓါရဒိဝသံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၂၃။ ဒုဗ္ဗလစီဝရေ ဒုဗ္ဗလစီဝရသညာ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒုဗ္ဗလစီဝရေ ဝေမတိကာ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဒုဗ္ဗလစီဝရေ အဒုဗ္ဗလစီဝရသညာ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကာမေတိ, အနာပတ္တိ။
အဒုဗ္ဗလစီဝရေ ဒုဗ္ဗလစီဝရသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဗ္ဗလစီဝရေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဒုဗ္ဗလစီဝရေ အဒုဗ္ဗလစီဝရသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၂၄။ အနာပတ္တိ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ နိဝါရေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၇၇။)
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၂၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဥပါသကေန သံဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟာရော ကာရာပိတော ဟောတိ။ သော တဿ ဝိဟာရဿ မဟေ ဥဘတောသံဃဿ အကာလစီဝရံ ဒါတုကာမော ဟောတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဥဘတောသံဃဿ ကထိနံ အတ္ထတံ ဟောတိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကထိနုဒ္ဓါရံ ယာစိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကထိနံ ဥဒ္ဓရိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ကထိနံ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗံ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၉၂၆။ ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ကထိနံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော ကထိနံ ဥဒ္ဓရတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ကထိနဿ ဥဒ္ဓါရော, သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။
‘‘ဥဗ္ဘတံ သံဃေန ကထိနံ, ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
မြန်֍ ၉၂၇။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ဘိက္ခုနိသံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကထိနုဒ္ဓါရံ ယာစိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘စီဝရံ အမှာကံ ဘဝိဿတီ’’တိ ကထိနုဒ္ဓါရံ ပဋိဗာဟိ။ အထ ခေါ သော ဥပါသကော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အမှာကံ ကထိနုဒ္ဓါရံ န ဒဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဥပါသကဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓါရံ ပဋိဗာဟိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓါရံ ပဋိဗာဟတီတိ [ပဋိဗာဟီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓါရံ
(ဝိ၊၂၊၃၇၈။)
ပဋိဗာဟိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၂၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဓမ္မိကံ ကထိနုဒ္ဓါရံ ပဋိဗာဟေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၂၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဓမ္မိကော နာမ ကထိနုဒ္ဓါရော သမဂ္ဂေါ ဘိက္ခုနိသံဃော သန္နိပတိတွာ ဥဒ္ဓရတိ။
ပဋိဗာဟေယျာတိ ‘‘ကထံ ဣဒံ ကထိနံ န ဥဒ္ဓရေယျာ’’တိ [ကထိနံ ဥဒ္ဓရေယျာတိ (က။)] ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၃၀။ ဓမ္မိကေ ဓမ္မိကသညာ ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မိကေ ဝေမတိကာ ပဋိဗာဟတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓမ္မိကေ အဓမ္မိကသညာ ပဋိဗာဟတိ, အနာပတ္တိ။ အဓမ္မိကေ ဓမ္မိကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မိကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မိကေ အဓမ္မိကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၃၁။ အနာပတ္တိ အနိသံသံ ဒဿေတွာ ပဋိဗာဟတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
နဂ္ဂဝဂ္ဂေါ တတိယော။
၄။ တုဝဋ္ဋဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၃၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ
(ဝိ၊၂၊၃၇၉။)
ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၃၃။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေယျုံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၃၄။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနိယောတိ ဥပသမ္ပန္နာယော ဝုစ္စန္တိ။
ဒွေ ဧကမဉ္စေ တုဝဋ္ဋေယျုန္တိ ဧကာယ နိပန္နာယ အပရာ နိပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဘော ဝါ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပဇ္ဇန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၃၅။ အနာပတ္တိ ဧကာယ နိပန္နာယ အပရာ နိသီဒတိ, ဥဘော ဝါ နိသီဒန္တိ, ဥမ္မတ္တိကာနံ, အာဒိကမ္မိကာနန္တိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၃၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ
(ဝိ၊၂၊၃၈၀။)
ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၃၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေယျုံ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၃၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနိယောတိ ဥပသမ္ပန္နာယော ဝုစ္စန္တိ။
ဒွေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏာ တုဝဋ္ဋေယျုန္တိ တညေဝ အတ္ထရိတွာ တညေဝ ပါရုပန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၃၉။ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏသညာ တုဝဋ္ဋေန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏေ ဝေမတိကာ တုဝဋ္ဋေန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏေ နာနတ္ထရဏပါဝုရဏသညာ တုဝဋ္ဋေန္တိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဧကတ္ထရဏေ နာနာပါဝုရဏေ [နာနာပါဝုရဏသညာ (က။)], အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နာနတ္ထရဏေ ဧကပါဝုရဏေ [ဧကပါဝုရဏသညာ (က။)], အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နာနတ္ထရဏပါဝုရဏေ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နာနတ္ထရဏပါဝုရဏေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နာနတ္ထရဏပါဝုရဏေ နာနတ္ထရဏပါဝုရဏသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၉၄၀။ အနာပတ္တိ ဝဝတ္ထာနံ ဒဿေတွာ နိပဇ္ဇန္တိ, ဥမ္မတ္တိကာနံ, အာဒိကမ္မိကာနန္တိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၈၁။)
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၄၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ။ ဘဒ္ဒါပိ ကာပိလာနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ ဥဠာရသမ္ဘာဝိတာ။ မနုဿာ – ‘‘အယျာ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ ဗဟုဿုတာ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ ဥဠာရသမ္ဘာဝိတာ’’တိ ဘဒ္ဒံ ကာပိလာနိံ ပဌမံ ပယိရုပါသိတွာ, ပစ္ဆာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပယိရုပါသန္တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဣဿာပကတာ – ‘‘ဣမာ ကိရ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ ယာ ဣမာ သညတ္တိဗဟုလာ ဝိညတ္တိဗဟုလာ ဝိဟရန္တီ’’တိ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ ပုရတော စင်္ကမတိပိ တိဋ္ဌတိပိ နိသီဒတိပိ သေယျမ္ပိ ကပ္ပေတိ ဥဒ္ဒိသတိပိ ဥဒ္ဒိသာပေတိပိ သဇ္ဈာယမ္ပိ ကရောတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အယျာယ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၄၂။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၄၃။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာတိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ။
သဉ္စိစ္စာတိ ဇာနန္တီ သဉ္ဇာနန္တီ စေစ္စ အဘိဝိတရိတွာ ဝီတိက္ကမော။
အဖာသုံ ကရေယျာတိ – ‘‘ဣမိနာ ဣမိဿာ အဖာသု ဘဝိဿတီ’’တိ အနာပုစ္ဆာ ပုရတော စင်္ကမတိ ဝါ တိဋ္ဌတိ ဝါ နိသီဒတိ ဝါ သေယျံ ဝါ ကပ္ပေတိ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ သဇ္ဈာယံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၈၂။)
မြန်֍ ၉၄၄။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နာယ သဉ္စိစ္စ အဖာသုံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၄၅။ အနာပတ္တိ န အဖာသုံ ကတ္တုကာမာ အာပုစ္ဆာ ပုရတော စင်္ကမတိ ဝါ တိဋ္ဌတိ ဝါ နိသီဒတိ ဝါ သေယျံ ဝါ ကပ္ပေတိ ဥဒ္ဒိသတိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ဝါ သဇ္ဈာယံ ဝါ ကရောတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၄၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိံ နေဝ ဥပဋ္ဌေတိ န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိံ နေဝ ဥပဋ္ဌေဿတိ န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိံ နေဝ ဥပဋ္ဌေတိ န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိံ နေဝ ဥပဋ္ဌေဿတိ န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၄၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဒုက္ခိတံ သဟဇီဝိနိံ နေဝ ဥပဋ္ဌေယျ န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၈၃။)
မြန်֍ ၉၄၈။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဒုက္ခိတာ နာမ ဂိလာနာ ဝုစ္စတိ။
သဟဇီဝိနီ နာမ သဒ္ဓိဝိဟာရိနီ ဝုစ္စတိ။
နေဝ ဥပဋ္ဌေယျာတိ န သယံ ဥပဋ္ဌေယျ။
န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။
‘‘နေဝ ဥပဋ္ဌေဿာမိ, န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အန္တေဝါသိနိံ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ ဝါ နေဝ ဥပဋ္ဌေတိ, န ဥပဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၄၉။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ သာကေတေ ဝဿံ ဥပဂတာ ဟောတိ။ သာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဥဗ္ဗာဠှာ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘သစေ မေ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဥပဿယံ ဒဒေယျ အာဂစ္ဆေယျာမဟံ သာဝတ္ထိ’’န္တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဧဝမာဟ – ‘‘အာဂစ္ဆတု, ဒဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ သာကေတာ သာဝတ္ထိံ အဂမာသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ ဥပဿယံ အဒါသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗဟုဿုတာ ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ။ ဘဒ္ဒါပိ ကာပိလာနီ ဗဟုဿုတာ [ဗဟုဿုတာယေဝ (က။)] ဟောတိ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ ဥဠာရသမ္ဘာဝိတာ။ မနုဿာ – ‘‘အယျာ ဘဒ္ဒါ ကာပိလာနီ ဗဟုဿုတာ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ ဥဠာရသမ္ဘာဝိတာ’’တိ ဘဒ္ဒံ ကာပိလာနိံ ပဌမံ ပယိရုပါသိတွာ ပစ္ဆာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ပယိရုပါသန္တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဣဿာပကတာ – ‘‘ဣမာ
(ဝိ၊၂၊၃၈၄။)
ကိရ အပ္ပိစ္ဆာ သန္တုဋ္ဌာ ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ ယာ ဣမာ သညတ္တိဗဟုလာ ဝိညတ္တိဗဟုလာ ဝိဟရန္တီ’’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘဒ္ဒံ ကာပိလာနိံ ဥပဿယာ နိက္ကဍ္ဎိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အယျာယ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎတီတိ [နိက္ကဍ္ဎီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၅၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎေယျ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၅၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာတိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ။ ဥပဿယော နာမ ကဝါဋဗဒ္ဓေါ ဝုစ္စတိ။ ဒတွာတိ သယံ ဒတွာ။ ကုပိတာ အနတ္တမနာတိ အနဘိရဒ္ဓါ အာဟတစိတ္တာ ခိလဇာတာ။
နိက္ကဍ္ဎေယျာတိ ဂဗ္ဘေ ဂဟေတွာ ပမုခံ နိက္ကဍ္ဎတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပမုခေ ဂဟေတွာ ဗဟိ နိက္ကဍ္ဎတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကေန ပယောဂေန ဗဟုကေပိ ဒွါရေ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နိက္ကဍ္ဎာပေယျာတိ အညံ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ [ဧတ္ထ ‘‘အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ သဗ္ဗတ္ထ ဒိဿတိ, ဘိက္ခုဝိဘင်္ဂေ ပန ဣဒိသေသု အာဏတ္တိသဟဂတသိက္ခာပဒေသု ‘‘အညံ အာဏာပေတိ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿာ’’တိ အာဂတတ္တာ တမနုဝတ္တိတွာ ဝိသောဓိတမိဒံ]။ သကိံ အာဏတ္တာ ဗဟုကေပိ ဒွါရေ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၅၃။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎတိ
(ဝိ၊၂၊၃၈၅။)
ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ ဥပဿယံ ဒတွာ ကုပိတာ အနတ္တမနာ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အကဝါဋဗဒ္ဓါ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နံ ကဝါဋဗဒ္ဓါ ဝါ အကဝါဋဗဒ္ဓါ ဝါ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၅၄။ အနာပတ္တိ အလဇ္ဇိနိံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တိကံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဘဏ္ဍနကာရိကံ ကလဟကာရိကံ ဝိဝါဒကာရိကံ ဘဿကာရိကံ သံဃေ အဓိကရဏကာရိကံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, အန္တေဝါသိနိံ ဝါ သဒ္ဓိဝိဟာရိနိံ ဝါ န သမ္မာ ဝတ္တန္တိံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, တဿာ ပရိက္ခာရံ နိက္ကဍ္ဎတိ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေတိ ဝါ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၅၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရတိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿတိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရတိ ဂဟပတိနာပိ
(ဝိ၊၂၊၃၈၆။)
ဂဟပတိပုတ္တေနပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိဿတိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၅၆။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရေယျ ဂဟပတိနာ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တေန ဝါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယာ – ‘မာယျေ, သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ ဝိဝိစ္စာယျေ၊ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနိယာ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ [ဧဝဉ္စ ပန (က။)] သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ ပဂ္ဂဏှေယျ, သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီဟိ ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ တဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယာဝတတိယဉ္စေ သမနုဘာသီယမာနာ တံ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၅၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သံသဋ္ဌာ နာမ အနနုလောမိကေန ကာယိကဝါစသိကေန သံသဋ္ဌာ။
ဂဟပတိ နာမ ယော ကောစိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။
ဂဟပတိပုတ္တော နာမ ယေ ကေစိ [ယော ကောစိ (က။)] ပုတ္တဘာတရော။
သာ ဘိက္ခုနီတိ ယာ သာ သံသဋ္ဌာ ဘိက္ခုနီ။
ဘိက္ခုနီဟီတိ အညာဟိ ဘိက္ခုနီဟိ။ ယာ ပဿန္တိ ယာ သုဏန္တိ တာဟိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ ဝိဝိစ္စာယျေ၊ ဝိဝေကညေဝ ဘဂိနိယာ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သုတွာ န ဝဒန္တိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာယျေ, သံသဋ္ဌာ ဝိဟရိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ ဝိဝိစ္စာယျေ၊ ဝိဝေကညေဝဘဂိနိယာ သံဃော ဝဏ္ဏေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ သစေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာ ဘိက္ခုနီ သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
(ဝိ၊၂၊၃၈၇။)
မြန်֍ ၉၅၈။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရတိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသေယျ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ သံသဋ္ဌာ ဝိဟရတိ ဂဟပတိနာပိ ဂဟပတိပုတ္တေနပိ။ သာ တံ ဝတ္ထုံ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုနိံ သမနုဘာသတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ သမနုဘာသနာ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ…ပေ…။
‘‘သမနုဘဋ္ဌာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ တဿ ဝတ္ထုဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ၊ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၅၉။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ န ပဋိနိဿဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၆၀။ အနာပတ္တိ အသမနုဘာသန္တိယာ, ပဋိနိဿဇ္ဇန္တိယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၆၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော အန္တောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရန္တိ။
(ဝိ၊၂၊၃၈၈။)
ဓုတ္တာ ဒူသေန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အန္တောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အန္တောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အန္တောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၆၂။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အန္တောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၆၃။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အန္တောရဋ္ဌေတိ ယဿ ဝိဇိတေ ဝိဟရတိ, တဿ ရဋ္ဌေ။
သာသင်္ကံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စောရာနံ နိဝိဋ္ဌောကာသော ဒိဿတိ, ဘုတ္တောကာသော ဒိဿတိ, ဌိတောကာသော ဒိဿတိ, နိသိန္နောကာသော ဒိဿတိ, နိပန္နောကာသော ဒိဿတိ။
သပ္ပဋိဘယံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စောရေဟိ မနုဿာ ဟတာ ဒိဿန္တိ, ဝိလုတ္တာ ဒိဿန္တိ, အာကောဋိတာ ဒိဿန္တိ။
အသတ္ထိကာ နာမ ဝိနာ သတ္ထေန။
စာရိကံ စရေယျာတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၆၄။ အနာပတ္တိ သတ္ထေန သဟ ဂစ္ဆတိ, ခေမေ အပ္ပဋိဘယေ ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၈၉။)
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၆၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော တိရောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရန္တိ။ ဓုတ္တာ ဒူသေန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော တိရောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော တိရောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော တိရောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၆၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ တိရောရဋ္ဌေ သာသင်္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အသတ္ထိကာ စာရိကံ စရေယျ, ပါစတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၆၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
တိရောရဋ္ဌေတိ ယဿ ဝိဇိတေ ဝိဟရတိ, တံ ဌပေတွာ အညဿ ရဋ္ဌေ။
သာသင်္ကံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စောရာနံ နိဝိဋ္ဌောကာသော ဒိဿတိ, ဘုတ္တောကာသော ဒိဿတိ, ဌိတောကာသော ဒိဿတိ, နိသိန္နောကာသော ဒိဿတိ, နိပန္နောကာသော ဒိဿတိ။
သပ္ပဋိဘယံ နာမ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စောရေဟိ မနုဿာ ဟတာ ဒိဿန္တိ, ဝိလုတ္တာ ဒိဿန္တိ, အာကောဋိတာ ဒိဿန္တိ။
စာရိကံ စရေယျာတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၆၈။ အနာပတ္တိ သတ္ထေန သဟ ဂစ္ဆတိ, ခေမေ အပ္ပဋိဘယေ ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၉၀။)
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၆၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရိဿန္တိ ဟရိတာနိ တိဏာနိ စ သမ္မဒ္ဒန္တာ, ဧကိန္ဒြိယံ ဇီဝံ ဝိဟေဌေန္တာ, ဗဟူ ခုဒ္ဒကေ ပါဏေ သံဃာတံ အာပါဒေန္တာ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၇၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အန္တောဝဿံ စာရိကံ စရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၇၁။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အန္တောဝဿန္တိ ပုရိမံ ဝါ တေမာသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ တေမာသံ အဝသိတွာ။
စာရိကံစရေယျာတိ ကုက္ကုဋသမ္ပာတေ ဂါမေ ဂါမန္တရေ ဂါမန္တရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂါမကေ အရညေ အဒ္ဓယောဇနေ အဒ္ဓယောဇနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၇၂။ အနာပတ္တိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂစ္ဆတိ, ကေနစိ ဥဗ္ဗာဠှာ ဂစ္ဆတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၇၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော တတ္ထေဝ
(ဝိ၊၂၊၃၉၁။)
ရာဇဂဟေ ဝဿံ ဝသန္တိ, တတ္ထ ဟေမန္တံ, တတ္ထ ဂိမှံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အာဟုန္ဒရိကာ ဘိက္ခုနီနံ ဒိသာ အန္ဓကာရာ, န ဣမာသံ ဒိသာ ပက္ခာယန္တီ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ အထ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – သံဃသုဋ္ဌုတာယ…ပေ… သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၇၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဝဿံဝုဋ္ဌာ စာရိကံ န ပက္ကမေယျ အန္တမသော ဆပ္ပဉ္စယောဇနာနိပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၇၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဝဿံဝုဋ္ဌာ နာမ ပုရိမံ ဝါ တေမာသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ တေမာသံ ဝုဋ္ဌာ။
‘‘စာရိကံ န ပက္ကမိဿာမိ အန္တမသော ဆပ္ပဉ္စယောဇနာနိပီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၇၆။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ ဒုတိယိကံ ဘိက္ခုနိံ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
တုဝဋ္ဋဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
၅။ စိတ္တာဂါရဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၇၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဥယျာနေ စိတ္တာဂါရေ ပဋိဘာနစိတ္တံ
(ဝိ၊၂၊၃၉၂။)
ကတံ ဟောတိ။ ဗဟူ မနုဿာ စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆန္တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာပိ ဘိက္ခုနိယော စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ အဂမံသု။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော စိတ္တာဂါရံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၇၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ရာဇာဂါရံ ဝါ စိတ္တာဂါရံ ဝါ အာရာမံ ဝါ ဥယျာနံ ဝါ ပေါက္ခရဏိံ ဝါ ဒဿနာယ ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၇၉။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ရာဇာဂါရံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ရညော ကီဠိတုံ ရမိတုံ ကတံ ဟောတိ။
စိတ္တာဂါရံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ မနုဿာနံ ကီဠိတုံ ရမိတုံ ကတံ ဟောတိ။
အာရာမော နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ မနုဿာနံ ကီဠိတုံ ရမိတုံ ကတော ဟောတိ။
ဥယျာနံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ မနုဿာနံ ကီဠိတုံ ရမိတုံ ကတံ ဟောတိ။
ပေါက္ခရဏီ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ မနုဿာနံ ကီဠိတုံ ရမိတုံ ကတာ ဟောတိ။
မြန်֍ ၉၈၀။ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတာ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဧကမေကံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ယတ္ထ ဌိတာ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပစိတ္တိယဿ။ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၉၃။)
မြန်֍ ၉၈၁။ အနာပတ္တိ အာရာမေ ဌိတာ ပဿတိ, ဂစ္ဆန္တီ ဝါ အာဂစ္ဆန္တီ ဝါ ပဿတိ, သတိ ကရဏီယေ ဂန္တွာ ပဿတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၈၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော အာသန္ဒိမ္ပိ ပလ္လင်္ကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အာသန္ဒိမ္ပိ ပလ္လင်္ကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အာသန္ဒိမ္ပိ ပလ္လင်္ကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အာသန္ဒိမ္ပိ ပလ္လင်္ကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အာသန္ဒိမ္ပိ ပလ္လင်္ကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၈၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အာသန္ဒိံ ဝါ ပလ္လင်္ကံ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၈၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အာသန္ဒီ နာမ အတိက္ကန္တပ္ပမာဏာ ဝုစ္စတိ။
ပလ္လင်္ကော နာမ အာဟရိမေဟိ [‘‘အသံဟာရိမေဟိ’’ ဣတိ ကင်္ခါဝိတရဏိယာ သမေတိ] ဝါဠေဟိ ကတော ဟောတိ။
ပရိဘုဉ္ဇေယျာတိ တသ္မိံ အဘိနိသီဒတိ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၉၄။)
မြန်֍ ၉၈၅။ အနာပတ္တိ အာသန္ဒိယာ ပါဒေ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ပလ္လင်္ကဿ ဝါဠေ ဘိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၈၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သုတ္တံ ကန္တန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော သုတ္တံ ကန္တိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ …ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သုတ္တံ ကန္တိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သုတ္တံ ကန္တန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သုတ္တံ ကန္တိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၈၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သုတ္တံ ကန္တေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၈၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သုတ္တံ နာမ ဆ သုတ္တာနိ – ခေါမံ, ကပ္ပါသိကံ, ကောသေယျံ, ကမ္ဗလံ, သာဏံ, ဘင်္ဂံ။
ကန္တေယျာတိ သယံ ကန္တတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဥဇ္ဇဝုဇ္ဇဝေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၈၉။ အနာပတ္တိ ကန္တိတသုတ္တံ ကန္တတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၃၉၅။)
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၉၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ ကရိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ ကရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၉၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၉၂။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဂိဟိဝေယျာဝစ္စံ နာမ အဂါရိကဿ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ပစတိ, သာဋကံ ဝါ ဝေဌနံ ဝါ ဓောဝတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၉၉၃။ အနာပတ္တိ ယာဂုပါနေ, သံဃဘတ္တေ, စေတိယပူဇာယ, အတ္တနော ဝေယျာဝစ္စကရဿ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ပစတိ, သာဋကံ ဝါ ဝေဌနံ ဝါ ဓောဝတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဟာယျေ, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ နေဝ ဝူပသမေတိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သာ
(ဝိ၊၂၊၃၉၆။)
ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဧဟာယျေ’, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’တိ ဝုစ္စမာနာ – ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ, နေဝ ဝူပသမေဿတိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ – ‘‘ဧဟာယျေ, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’’တိ ဝုစ္စမာနာ – ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ, နေဝ ဝူပသမေတိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ – ‘‘ဧဟာယျေ, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’’တိ ဝုစ္စမာနာ – ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ, နေဝ ဝူပသမေဿတိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၉၉၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဧဟာယျေ, ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီ’တိ ဝုစ္စမာနာ – ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ ဝူပသမေယျ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၉၉၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာတိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ။
အဓိကရဏံ နာမ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ – ဝိဝါဒါဓိကရဏံ, အနုဝါဒါဓိကရဏံ, အာပတ္တာဓိကရဏံ, ကိစ္စာဓိကရဏံ။
ဧဟာယျေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဟီတိ ဧဟာယျေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆေဟိ။
သာပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီတိ အသတိ အန္တရာယေ။
နေဝ ဝူပသမေယျာတိ န သယံ ဝူပသမေယျ။
န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။ ‘‘နေဝ ဝူပသမေဿာမိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၃၉၇။)
မြန်֍ ၉၉၇။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ အဓိကရဏံ နေဝ ဝူပသမေတိ န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ အဓိကရဏံ နေဝ ဝူပသမေတိ, န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ အဓိကရဏံ နေဝ ဝူပသမေတိ, န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နာယ အဓိကရဏံ နေဝ ဝူပသမေတိ, န ဝူပသမာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နာယ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၉၉၈။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၉၉၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ နဋာနမ္ပိ နဋကာနမ္ပိ လင်္ဃကာနမ္ပိ သောကဇ္ဈာယိကာနမ္ပိ ကုမ္ဘထူဏိကာနမ္ပိ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေတိ – ‘‘မယှံ ပရိသတိ ဝဏ္ဏံ ဘာသထာ’’တိ။ နဋာပိ နဋကာပိ လင်္ဃကာပိ သောကဇ္ဈာယိကာပိ ကုမ္ဘထူဏိကာပိ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ပရိသတိ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ – ‘‘အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ဗဟုဿုတာ ဘာဏိကာ ဝိသာရဒါ ပဋ္ဋာ ဓမ္မိံ ကထံ ကာတုံ၊ ဒေထ အယျာယ, ကရောထ အယျာယာ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အဂါရိကဿ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒဿတီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ဒဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၃၉၈။)
မြန်֍ ၁၀၀၀။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အဂါရိကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝါ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဝါ သဟတ္ထာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ဒဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၀၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဂါရိကော နာမ ယော ကောစိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။
ပရိဗ္ဗာဇကော နာမ ဘိက္ခုဉ္စ သာမဏေရဉ္စ ဌပေတွာ ယော ကောစိ ပရိဗ္ဗာဇကသမာပန္နော။
ပရိဗ္ဗာဇိကာ နာမ ဘိက္ခုနိဉ္စ သိက္ခမာနဉ္စ သာမဏေရိဉ္စ ဌပေတွာ ယာ ကာစိ ပရိဗ္ဗာဇိကသမာပန္နာ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဥဒကဒန္တပေါနံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
ဒဒေယျာတိ ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ နိဿဂ္ဂိယေန ဝါ ဒေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥဒကဒန္တပေါနံ ဒေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၀၂။ အနာပတ္တိ ဒါပေတိ န ဒေတိ, ဥပနိက္ခိပိတွာ ဒေတိ, ဗာဟိရာလေပံ ဒေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၀၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထစီဝရံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အညာ ဥတုနိယော ဘိက္ခုနိယော န လဘန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အာဝသထစီဝရံ
(ဝိ၊၂၊၃၉၉။)
အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထစီဝရံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထစီဝရံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၀၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အာဝသထစီဝရံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၀၅။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အာဝသထစီဝရံ နာမ ‘‘ဥတုနိယော ဘိက္ခုနိယော ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ ဒိန္နံ ဟောတိ။
အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇေယျာတိ ဒွေတိဿော ရတ္တိယော ပရိဘုဉ္ဇိတွာ စတုတ္ထဒိဝသေ ဓောဝိတွာ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ သိက္ခမာနာယ ဝါ သာမဏေရိယာ ဝါ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၀၆။ အနိဿဇ္ဇိတေ အနိဿဇ္ဇိတသညာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနိဿဇ္ဇိတေ ဝေမတိကာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနိဿဇ္ဇိတေ နိဿဇ္ဇိတသညာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
နိဿဇ္ဇိတေ အနိဿဇ္ဇိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဇ္ဇိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဇ္ဇိတေ နိဿဇ္ဇိတသညာ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၀၀၇။ အနာပတ္တိ နိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ပုန ပရိယာယေန ပရိဘုဉ္ဇတိ, အညာ ဥတုနိယော ဘိက္ခုနိယော န ဟောန္တိ, အစ္ဆိန္နစီဝရိကာယ, နဋ္ဌစီဝရိကာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၀၀။)
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၀၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထံ အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကာမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဝသထော ဍယှတိ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟန္ဒာယျေ, ဘဏ္ဍကံ နီဟရာမာ’’တိ။ ဧကစ္စာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘န မယံ, အယျေ, နီဟရိဿာမ။ ယံ ကိဉ္စိ နဋ္ဌံ သဗ္ဗံ အမှေ အဘိယုဉ္ဇိဿတီ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပုနဒေဝ တံ အာဝသထံ ပစ္စာဂန္တွာ ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆိ – ‘‘အပါယျေ, ဘဏ္ဍကံ နီဟရိတ္ထာ’’တိ? ‘‘န မယံ, အယျေ, နီဟရိမှာ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အာဝသထေ ဍယှမာနေ ဘဏ္ဍကံ န နီဟရိဿန္တီ’’တိ! ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အာဝသထံ အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကမိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထံ အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကမတီတိ [ပက္ကမီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အာဝသထံ အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကမိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၀၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အာဝသထံ အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကမေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၁၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အာဝသထော နာမ ကဝါဋဗဒ္ဓေါ ဝုစ္စတိ။
အနိဿဇ္ဇိတွာ စာရိကံ ပက္ကမေယျာတိ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ သိက္ခမာနာယ ဝါ သာမဏေရိယာ ဝါ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိက္ခိတ္တဿ အာဝသထဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပရိက္ခိတ္တဿ အာဝသထဿ ဥပစာရံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၁၁။ အနိဿဇ္ဇိတေ အနိဿဇ္ဇိတသညာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနိဿဇ္ဇိတေ ဝေမတိကာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနိဿဇ္ဇိတေ နိဿဇ္ဇိတသညာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၀၁။)
အကဝါဋဗဒ္ဓံ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပက္ကမတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဇ္ဇိတေ အနိဿဇ္ဇိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဇ္ဇိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ နိဿဇ္ဇိတေ နိဿဇ္ဇိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၀၁၂။ အနာပတ္တိ နိဿဇ္ဇိတွာ ပက္ကမတိ, သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၁၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၁၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၁၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ[တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ (က။)] နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဗာဟိရကံ အနတ္ထသံဟိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၀၂။)
ပရိယာပုဏေယျာတိ ပဒေန ပရိယာပုဏာတိ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ပရိယာပုဏာတိ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၁၆။ အနာပတ္တိ လေခံ ပရိယာပုဏာတိ, ဓာရဏံ ပရိယာပုဏာတိ, ဂုတ္တတ္ထာယ ပရိတ္တံ ပရိယာပုဏာတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၁၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၁၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ ဝါစေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၁၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ[တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇံ (က။)] နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဗာဟိရကံ အနတ္ထသံဟိတံ။
ဝါစေယျာတိ ပဒေန ဝါစေတိ, ပဒေ ပဒေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အက္ခရာယ ဝါစေတိ, အက္ခရက္ခရာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၀၃။)
မြန်֍ ၁၀၂၀။ အနာပတ္တိ လေခံ ဝါစေတိ, ဓာရဏံ ဝါစေတိ, ဂုတ္တတ္ထာယ ပရိတ္တံ ဝါစေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
စိတ္တာဂါရဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
၆။ အာရာမဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၂၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဂါမကာဝါသေ ဧကစီဝရာ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု။ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၂၂။ တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဘိက္ခူ တမှာ အာဝါသာ ပက္ကမိံသု။ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယျာ ပက္ကန္တာ’’တိ, အာရာမံ နာဂမံသု။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ပုနဒေဝ တံ အာဝါသံ ပစ္စာဂစ္ဆိံသု။ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယျာ အာဂတာ’’တိ, အာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တုမှေ, ဘဂိနိယော, အာရာမံ နေဝ သမ္မဇ္ဇိတ္ထ န ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပိတ္ထာတိ? ဘဂဝတာ, အယျာ, သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ [ပညတ္တံ ဟောတိ (က။)] ဟောတိ – ‘‘န အနာပုစ္ဆာ အာရာမော ပဝိသိတဗ္ဗော’’တိ။ တေန မယံ န အာဂမိမှာ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ
(ဝိ၊၂၊၄၀၄။)
အာရာမံ ပဝိသိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၀၂၃။ တေန ခေါ ပန သမယေန တေ ဘိက္ခူ တမှာ အာဝါသာ ပက္ကမိတွာ ပုနဒေဝ တံ အာဝါသံ ပစ္စာဂစ္ဆိံသု။ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယျာ ပက္ကန္တာ’’တိ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိံသု။ တာသံ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ – ‘‘ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ – ‘န သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ အာရာမော ပဝိသိတဗ္ဗော’တိ။ မယဉ္စမှာ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသိမှာ။ ကစ္စိ နု ခေါ မယံ ပါစိတ္တိယံ အာပတ္တိံ အာပန္နာ’’တိ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၂၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဇာနံ သဘိက္ခုကံ အာရာမံ အနာပုစ္ဆာ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၂၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဇာနာတိ နာမ သာမံ ဝါ ဇာနာတိ, အညေ ဝါ တဿာ အာရောစေန္တိ, တေ ဝါ အာရောစေန္တိ။
သဘိက္ခုကော နာမ အာရာမော ယတ္ထ ဘိက္ခူ ရုက္ခမူလေပိ ဝသန္တိ။
အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသေယျာတိ ဘိက္ခုံ ဝါ သာမဏေရံ ဝါ အာရာမိကံ ဝါ အနာပုစ္ဆာ ပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ ဥပစာရံ ဩက္ကမန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၂၆။ သဘိက္ခုကေ သဘိက္ခုကသညာ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သဘိက္ခုကေ ဝေမတိကာ သန္တံ ဘိက္ခုံ
(ဝိ၊၂၊၄၀၅။)
အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သဘိက္ခုကေ အဘိက္ခုကသညာ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ အာရာမံ ပဝိသတိ, အနာပတ္တိ။
အဘိက္ခုကေ သဘိက္ခုကသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဘိက္ခုကေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဘိက္ခုကေ အဘိက္ခုကသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၀၂၇။ အနာပတ္တိ သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, အသန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာ ပဝိသတိ, သီသာနုလောကိကာ ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ဘိက္ခုနိယော သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ တတ္ထ ဂစ္ဆတိ, အာရာမေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၂၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဥပါလိဿ ဥပဇ္ဈာယော အာယသ္မာ ကပ္ပိတကော သုသာနေ ဝိဟရတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခုနီနံ မဟတ္တရာ [မဟန္တတရာ (သီ။)] ဘိက္ခုနီ ကာလင်္ကတာ ဟောတိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တံ ဘိက္ခုနိံ နီဟရိတွာ အာယသ္မတော ကပ္ပိတကဿ ဝိဟာရဿ အဝိဒူရေ ဈာပေတွာ ထူပံ ကတွာ ဂန္တွာ တသ္မိံ ထူပေ ရောဒန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ကပ္ပိတကော တေန သဒ္ဒေန ဥဗ္ဗာဠှော တံ ထူပံ ဘိန္ဒိတွာ ပကိရေသိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘ဣမိနာ ကပ္ပိတကေန အမှာကံ အယျာယ ထူပေါ ဘိန္နော, ဟန္ဒ နံ ဃာတေမာ’’တိ, မန္တေသုံ။ အညတရာ ဘိက္ခုနီ အာယသ္မတော ဥပါလိဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အာယသ္မာ ဥပါလိ အာယသ္မတော ကပ္ပိတကဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ကပ္ပိတကော ဝိဟာရာ နိက္ခမိတွာ နိလီနော အစ္ဆိ။ အထ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ယေနာယသ္မတော ကပ္ပိတကဿ ဝိဟာရော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတော ကပ္ပိတကဿ ဝိဟာရံ ပါသာဏေဟိ စ လေဍ္ဍူဟိ စ ဩတ္ထရာပေတွာ, ‘‘မတော ကပ္ပိတကော’’တိ ပက္ကမိံသု။
(ဝိ၊၂၊၄၀၆။)
အထ ခေါ အာယသ္မာ ကပ္ပိတကော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အာယသ္မန္တံ ကပ္ပိတကံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ။ ဒိသွာန ဧဝမာဟံသု – ‘‘အယံ ကပ္ပိတကော ဇီဝတိ, ကော နု ခေါ အမှာကံ မန္တံ သံဟရီ’’တိ? အဿောသုံ ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယျေန ကိရ ဥပါလိနာ အမှာကံ မန္တော သံဟဋော’’တိ။ တာ အာယသ္မန္တံ ဥပါလိံ အက္ကောသိံသု – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယံ ကာသာဝဋော မလမဇ္ဇနော နိဟီနဇစ္စော အမှာကံ မန္တံ သံဟရိဿတီ’’တိ! ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော အယျံ ဥပါလိံ အက္ကောသိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥပါလိံ အက္ကောသန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥပါလိံ အက္ကောသိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၂၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုံ အက္ကောသေယျ ဝါ ပရိဘာသေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၃၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုန္တိ ဥပသမ္ပန္နံ။ အက္ကောသေယျ ဝါတိ ဒသဟိ ဝါ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသတိ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပရိဘာသေယျ ဝါတိ ဘယံ ဥပဒံသေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၃၁။ ဥပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညာ အက္ကောသတိ ဝါ ပရိဘာသတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကာ အက္ကောသတိ ဝါ ပရိဘာသတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညာ အက္ကောသတိ ဝါ ပရိဘာသတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အနုပသမ္ပန္နံ အက္ကောသတိ ဝါ ပရိဘာသတိ ဝါ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၀၇။)
မြန်֍ ၁၀၃၂။ အနာပတ္တိ အတ္ထပုရေက္ခာရာယ, ဓမ္မပုရေက္ခာရာယ, အနုသာသနိပုရေက္ခာရာယ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၃၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဘဏ္ဍနကာရိကာ ဟောတိ ကလဟကာရိကာ ဝိဝါဒကာရိကာ ဘဿကာရိကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရိကာ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တဿာ ကမ္မေ ကရီယမာနေ ပဋိက္ကောသတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂါမကံ အဂမာသိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခေါ ဘိက္ခုနိသံဃော – ‘‘ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပက္ကန္တာ’’တိ စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဂါမကေ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ပုနဒေဝ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂစ္ဆိ။ စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဂစ္ဆန္တိယာ နေဝ အာသနံ ပညပေသိ န ပါဒေါဒကံ ပါဒပီဌံ ပါဒကဌလိကံ ဥပနိက္ခိပိ၊ န ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ န ပါနီယေန အာပုစ္ဆိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, မယိ အာဂစ္ဆန္တိယာ နေဝ အာသနံ ပညပေသိ န ပါဒေါဒကံ ပါဒပီဌံ ပါဒကဌလိကံ ဥပနိက္ခိပိ၊ န ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ န ပါနီယေန အာပုစ္ဆီ’’တိ? ‘‘ဧဝဉှေတံ, အယျေ, ဟောတိ ယထာ တံ အနာထာယာ’’တိ။ ‘‘ကိဿ ပန တွံ, အယျေ, အနာထာ’’တိ? ‘‘ဣမာ မံ, အယျေ, ဘိက္ခုနိယော – ‘‘အယံ အနာထာ အပ္ပညာတာ, နတ္ထိ ဣမိဿာ ကာစိ ပတိဝတ္တာ’’တိ, အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိံသူ’’တိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘ဗာလာ ဧတာ အဗျတ္တာ ဧတာ နေတာ ဇာနန္တိ ကမ္မံ ဝါ ကမ္မဒေါသံ ဝါ ကမ္မဝိပတ္တိံ ဝါ ကမ္မသမ္ပတ္တိံ ဝါ’’တိ, စဏ္ဍီကတာ ဂဏံ ပရိဘာသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ စဏ္ဍီကတာ ဂဏံ ပရိဘာသိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စဏ္ဍီကတာ ဂဏံ ပရိဘာသတီတိ [ပရိဘာသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ …ပေ…ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ စဏ္ဍီကတာ
(ဝိ၊၂၊၄၀၈။)
ဂဏံ ပရိဘာသိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၃၄။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ စဏ္ဍီကတာ ဂဏံ ပရိဘာသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၃၅။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
စဏ္ဍီကတာ နာမ ကောဓနာ ဝုစ္စတိ။
ဂဏော နာမ ဘိက္ခုနိသံဃော ဝုစ္စတိ။
ပရိဘာသေယျာတိ ‘‘ဗာလာ ဧတာ အဗျတ္တာ ဧတာ နေတာ ဇာနန္တိ ကမ္မံ ဝါ ကမ္မဒေါသံ ဝါ ကမ္မဝိပတ္တိံ ဝါ ကမ္မသမ္ပတ္တိံ ဝါ’’တိ ပရိဘာသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဝါ ဧကံ ဘိက္ခုနိံ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ ဝါ ပရိဘာသတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၃၆။ အနာပတ္တိ အတ္ထပုရေက္ခာရာယ, ဓမ္မပုရေက္ခာရာယ, အနုသာသနိပုရေက္ခာရာယ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၃၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဗြာဟ္မဏော ဘိက္ခုနိယော နိမန္တေတွာ ဘောဇေသိ။ ဘိက္ခုနိယော ဘုတ္တာဝီ [ဘုတ္တာဝိနီ (က။)] ပဝါရိတာ ဉာတိကုလာနိ ဂန္တွာ ဧကစ္စာ ဘုဉ္ဇိံသု ဧကစ္စာ ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ အဂမံသု။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ပဋိဝိဿကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘိက္ခုနိယော မယာ အယျာ သန္တပ္ပိတာ, ဧထ တုမှေပိ သန္တပ္ပေဿာမီ’’တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ တွံ, အယျော, အမှေ သန္တပ္ပေဿသိ! ယာပိ တယာ နိမန္တိတာ တာပိ အမှာကံ ဃရာနိ အာဂန္တွာ ဧကစ္စာ ဘုဉ္ဇိံသု ဧကစ္စာ
(ဝိ၊၂၊၄၀၉။)
ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ အဂမံသူ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အမှာကံ ဃရေ ဘုဉ္ဇိတွာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ, န စာဟံ ပဋိဗလော ယာဝဒတ္ထံ ဒါတု’’န္တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဥဇ္ဈာယန္တဿ ခိယျန္တဿ ဝိပါစေန္တဿ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဘုတ္တာဝီ [ဘုတ္တာဝိနီ (က။)] ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတာ အညတြ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၃၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ နိမန္တိတာ ဝါ ပဝါရိတာ ဝါ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၃၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
နိမန္တိတာ နာမ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတာ။
ပဝါရိတာ နာမ အသနံ ပညာယတိ, ဘောဇနံ ပညာယတိ, ဟတ္ထပါသေ ဌိတာ အဘိဟရတိ, ပဋိက္ခေပေါ ပညာယတိ။
ခါဒနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ယာဂုံ ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။
ဘောဇနီယံ နာမ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ – ဩဒနော, ကုမ္မာသော, သတ္တု, မစ္ဆော, မံသံ။
‘‘ခါဒိဿာမိ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၄၀။ နိမန္တိတေ နိမန္တိတသညာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နိမန္တိတေ ဝေမတိကာ ခါဒနီယံ ဝါ
(ဝိ၊၂၊၄၁၀။)
ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ နိမန္တိတေ အနိမန္တိတသညာ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ…ပေ…။
မြန်֍ ၁၀၄၁။ အနာပတ္တိ နိမန္တိတာ အပ္ပဝါရိတာ, ယာဂုံ ပိဝတိ, သာမိကေ အပလောကေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကံ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၄၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ သာဝတ္ထိယံ အညတရိဿာ ဝိသိခါယ ပိဏ္ဍာယ စရမာနာ ယေန အညတရံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဘောဇေတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အညာပိ, အယျေ, ဘိက္ခုနိယော အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ, ‘‘ကထဉှိ နာမ [ကထံ အညာ (သျာ။)] ဘိက္ခုနိယော နာဂစ္ဆေယျု’’န္တိ, ဘိက္ခုနိယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အမုကသ္မိံ, အယျေ, ဩကာသေ ဝါဠာ သုနခါ စဏ္ဍော ဗလိဗဒ္ဒေါ စိက္ခလ္လော ဩကာသော။ မာ ခေါ တတ္ထ အဂမိတ္ထာ’’တိ။ အညတရာပိ ဘိက္ခုနီ တဿာ ဝိသိခါယ ပိဏ္ဍာယ စရမာနာ ယေန တံ ကုလံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဘောဇေတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ, အယျေ, ဘိက္ခုနိယော န အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ? အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ တေသံ မနုဿာနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ကုလံ မစ္ဆရာယိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ
(ဝိ၊၂၊၄၁၁။)
ကုလံ မစ္ဆရာယတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ကုလံ မစ္ဆရာယိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၄၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ကုလမစ္ဆရိနီ အဿ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၄၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ကုလံ နာမ စတ္တာရိ ကုလာနိ – ခတ္တိယကုလံ, ဗြာဟ္မဏကုလံ, ဝေဿကုလံ, သုဒ္ဒကုလံ။
မစ္ဆရိနီ အဿာတိ ‘‘ကထံ ဘိက္ခုနိယော နာဂစ္ဆေယျု’’န္တိ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ကုလဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ကုလဿ ဝါ သန္တိကေ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၄၅။ အနာပတ္တိ ကုလံ န မစ္ဆရာယန္တီ သန္တံယေဝ အာဒီနဝံ အာစိက္ခတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၄၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဂါမကာဝါသေ ဝဿံဝုဋ္ဌာ သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။ ဘိက္ခုနိယော တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကတ္ထာယျာယော ဝဿံဝုဋ္ဌာ? ကစ္စိ ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နတ္ထယျေ, တတ္ထ ဘိက္ခူ၊ ကုတော ဩဝါဒေါ ဣဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ! ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ,
(ဝိ၊၂၊၄၁၂။)
ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၄၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၄၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဘိက္ခုကော နာမ အာဝါသော န သက္ကာ ဟောတိ ဩဝါဒါယ ဝါ သံဝါသာယ ဝါ ဂန္တုံ။ ‘‘ဝဿံ ဝသိဿာမီ’’တိ သေနာသနံ ပညပေတိ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌပေတိ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သဟ အရုဏုဂ္ဂမနာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၄၉။ အနာပတ္တိ ဝဿုပဂတာ ဘိက္ခူ ပက္ကန္တာ ဝါ ဟောန္တိ ဝိဗ္ဘန္တာ ဝါ ကာလင်္ကတာ ဝါ ပက္ခသင်္ကန္တာ ဝါ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဂါမကာဝါသေ ဝဿံဝုဋ္ဌာ သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။ ဘိက္ခုနိယော တာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကတ္ထာယျာယော ဝဿံဝုဋ္ဌာ၊ ကတ္ထ [ကစ္စိ (သျာ။)] ဘိက္ခုသံဃော ပဝါရိတော’’တိ? ‘‘န မယံ, အယျေ, ဘိက္ခုသံဃံ ပဝါရေမာ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခုသံဃံ န ပဝါရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခုသံဃံ န ပဝါရေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၄၁၃။)
ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဘိက္ခုသံဃံ န ပဝါရေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၅၁။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဝဿံဝုဋ္ဌာ ဥဘတောသံဃေ တီဟိ ဌာနေဟိ န ပဝါရေယျ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၅၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဝဿံဝုဋ္ဌာ နာမ ပုရိမံ ဝါ တေမာသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ တေမာသံ ဝုဋ္ဌာ။ ဥဘတောသံဃေ တီဟိ ဌာနေဟိ န ပဝါရေဿာမိ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၅၃။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၅၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ နိဂြောဓာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧထာယျေ ဩဝါဒံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ယမ္ပိ မယံ, အယျေ, ဂစ္ဆေယျာမ ဩဝါဒဿ ကာရဏာ, အယျာ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဣဓေဝ အာဂန္တွာ အမှေ ဩဝဒန္တီ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝါဒံ န ဂစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝါဒံ န ဂစ္ဆန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝါဒံ န ဂစ္ဆိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၄၁၄။)
မြန်֍ ၁၀၅၅။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဩဝါဒါယ ဝါ သံဝါသာယ ဝါ န ဂစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၅၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဩဝါဒေါ နာမ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ။
သံဝါသော နာမ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာ။ ဩဝါဒါယ ဝါ သံဝါသာယ ဝါ န ဂစ္ဆိဿာမီတိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၅၇။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ ဒုတိယိကံ ဘိက္ခုနိံ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၅၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဥပေါသထမ္ပိ န ပုစ္ဆန္တိ ဩဝါဒမ္ပိ န ယာစန္တိ။ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဥပေါသထမ္ပိ န ပုစ္ဆိဿန္တိ ဩဝါဒမ္ပိ န ယာစိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ‘‘ဥပေါသထမ္ပိ န ပုစ္ဆန္တိ ဩဝါဒမ္ပိ န ယာစန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဥပေါသထမ္ပိ န ပုစ္ဆိဿန္တိ ဩဝါဒမ္ပိ န ယာစိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၅၉။ ‘‘အနွဒ္ဓမာသံ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုသံဃတော ဒွေ ဓမ္မာ ပစ္စာသီသိတဗ္ဗာ – ဥပေါသထပုစ္ဆကဉ္စ ဩဝါဒူပသင်္ကမနဉ္စ။ တံ အတိက္ကာမေန္တိယာ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၁၅။)
မြန်֍ ၁၀၆၀။ အနွဒ္ဓမာသန္တိ အနုပေါသထိကံ။ ဥပေါသထော နာမ ဒွေ ဥပေါသထာ – စာတုဒ္ဒသိကော စ ပန္နရသိကော စ။
ဩဝါဒေါ နာမ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မာ။ ‘‘ဥပေါသထမ္ပိ န ပုစ္ဆိဿာမိ ဩဝါဒမ္ပိ န ယာစိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၆၁။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ ဒုတိယိကံ ဘိက္ခုနိံ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၆၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ ဘေဒါပေသိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော တံ ဘိက္ခုနိံ ဒူသေတုံ ဥပက္ကမိ။ သာ ဝိဿရမကာသိ။ ဘိက္ခုနိယော ဥပဓာဝိတွာ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ တွံ, အယျေ, ဝိဿရမကာသီ’’တိ? အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ ဘေဒါပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ ဘေဒါပေတီတိ [ဘေဒါပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ ဘေဒါပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၆၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပသာခေ ဇာတံ ဂဏ္ဍံ ဝါ ရုဓိတံ ဝါ အနပလောကေတွာ သံဃံ ဝါ ဂဏံ ဝါ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကေနေကာ ဘေဒါပေယျ ဝါ ဖာလာပေယျ ဝါ ဓောဝါပေယျ ဝါ အာလိမ္ပာပေယျ ဝါ ဗန္ဓာပေယျ ဝါ မောစာပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၁၆။)
မြန်֍ ၁၀၆၄။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပသာခံ နာမ အဓောနာဘိ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ။ ဇာတန္တိ တတ္ထ ဇာတံ။ ဂဏ္ဍော နာမ ယော ကောစိ ဂဏ္ဍော။ ရုဓိတံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဝဏံ။ အနပလောကေတွာတိ အနာပုစ္ဆာ။ သံဃော နာမ ဘိက္ခုနိသံဃော ဝုစ္စတိ။ ဂဏော နာမ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ဝုစ္စန္တိ။ ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော, န ယက္ခော, န ပေတော, န တိရစ္ဆာနဂတော, ဝိညူ ပဋိဗလော ဒူသေတုံ။ သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ဧကေနေကာတိ ပုရိသော စေဝ ဟောတိ ဘိက္ခုနီ စ။
မြန်֍ ၁၀၆၅။ ‘‘ဘိန္ဒာ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဘိန္နေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘‘ဖာလေဟီ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဖာလိတေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘‘ဓောဝါ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဓောဝိတေ [ဓောတေ (သျာ။)] အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘‘အာလိမ္ပာ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ လိတ္တေ [အာလိတ္တေ (သျာ။)] အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘‘ဗန္ဓာဟီ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဗဒ္ဓေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ‘‘မောစေဟီ’’တိ အာဏာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ မုတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၀၆၆။ အနာပတ္တိ အပလောကေတွာ ဘေဒါပေတိ ဝါ ဖာလာပေတိ ဝါ ဓောဝါပေတိ ဝါ အာလိမ္ပာပေတိ ဝါ ဗန္ဓာပေတိ ဝါ မောစာပေတိ ဝါ, ယာ ကာစိ ဝိညူ ဒုတိယိကာ [ယာ ကာစိ ဝိညူ ဒုတိယာ (သျာ။), ယော ကောစိ ဝိညူ ဒုတိယော (က။)] ဟောတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
အာရာမဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
၇။ ဂဗ္ဘိနီဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၆၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ သာ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဒေထာယျာယ
(ဝိ၊၂၊၄၁၇။)
ဘိက္ခံ, ဂရုဘာရာ [ဂရုဂဗ္ဘာ (သျာ။)] အယျာ’’တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၆၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဂဗ္ဘိနိံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၆၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဂဗ္ဘိနီ နာမ အာပန္နသတ္တာ ဝုစ္စတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၇၀။ ဂဗ္ဘိနိယာ ဂဗ္ဘိနိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဗ္ဘိနိယာ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂဗ္ဘိနိယာ အဂဗ္ဘိနိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အနာပတ္တိ။ အဂဗ္ဘိနိယာ ဂဗ္ဘိနိသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဂဗ္ဘိနိယာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဂဗ္ဘိနိယာ အဂဗ္ဘိနိသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၀၇၁။ အနာပတ္တိ ဂဗ္ဘိနိံ အဂဗ္ဘိနိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အဂဗ္ဘိနိံ အဂဗ္ဘိနိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၁၈။)
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၇၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ သာ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ မနုဿာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဒေထာယျာယ ဘိက္ခံ, သဒုတိယိကာ အယျာ’’တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၇၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပါယန္တိံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၇၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပါယန္တီ နာမ မာတာ ဝါ ဟောတိ [ဟောတု (က။)] ဓာတိ [ဓာတီ (သီ။ သျာ။)] ဝါ။
ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၇၅။ ပါယန္တိယာ ပါယန္တိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပါယန္တိယာ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပါယန္တိယာ အပါယန္တိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အနာပတ္တိ။ အပါယန္တိယာ ပါယန္တိသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပါယန္တိယာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အပါယန္တိယာ အပါယန္တိသညာ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၁၉။)
မြန်֍ ၁၀၇၆။ အနာပတ္တိ ပါယန္တိံ အပါယန္တိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အပါယန္တိံ အပါယန္တိသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၇၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခမာနာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ သိက္ခမာနာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ သိက္ခမာနာ။ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၁၀၇၈။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ သိက္ခမာနာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ သိက္ခမာနာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၀။)
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ သိက္ခမာနာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ သိက္ခမာနာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ သိက္ခမာနာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ သိက္ခမာနာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
မြန်֍ ၁၀၇၉။ သာ သိက္ခမာနာ ‘‘ဧဝံ ဝဒေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ။ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ။ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ။ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ။ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ။ ဝိကာလဘောဇနာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၈၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၈၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဒွေဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ အသိက္ခိတသိက္ခာ နာမ သိက္ခာ ဝါ န ဒိန္နာ ဟောတိ, ဒိန္နာ ဝါ သိက္ခာ ကုပိတာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၁။)
မြန်֍ ၁၀၈၂။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၈၃။ အနာပတ္တိ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧထ, သိက္ခမာနာ, ဣမံ ဇာနာထ, ဣမံ ဒေထ, ဣမံ အာဟရထ, ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောထာ’’တိ။ တာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘န မယံ, အယျေ, သိက္ခမာနာ။ ဘိက္ခုနိယော မယ’’န္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ
(ဝိ၊၂၊၄၂၂။)
ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘‘အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သိက္ခမာနာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၁၀၈၅။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သိက္ခမာနာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သိက္ခမာနာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ၊ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၈၆။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၈၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၃။)
ဒွေဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ သိက္ခိတသိက္ခာ နာမ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ အသမ္မတာ နာမ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ န ဒိန္နာဟောတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၈၈။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၈၉။ အနာပတ္တိ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သိက္ခမာနံ သံဃေန သမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၉၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ အက္ခမာ ဟောန္တိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ။ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၄။)
ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! ဦနဒွါဒသဝဿာ [ဦနဒွါဒသဝဿာဟိ (က။)], ဘိက္ခဝေ, ဂိဟိဂတာ အက္ခမာ ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ။ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောတိ။ ဒွါဒသဝဿာဝ [ဒွါဒသဝဿာ စ (သျာ။ က။)] ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဂိဟိဂတာ ခမာ ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ။ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောတိ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၉၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဦနဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၉၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဦနဒွါဒသဝဿာ နာမ အပ္ပတ္တဒွါဒသဝဿာ။ ဂိဟိဂတာ နာမ ပုရိသန္တရဂတာ ဝုစ္စတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၉၃။ ဦနဒွါဒသဝဿာယ ဦနဒွါဒသဝဿသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဦနဒွါဒသဝဿာယ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနဒွါဒသဝဿာယ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၅။)
ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဦနဒွါဒသဝဿသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ပရိပုဏ္ဏသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၀၉၄။ အနာပတ္တိ ဦနဒွါဒသဝဿံ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၀၉၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
(ဝိ၊၂၊၄၂၆။)
မြန်֍ ၁၀၉၆။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
သာ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ ဧဝံ ဝဒေဟီတိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ…ပေ… ဝိကာလဘောဇနာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၀၉၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၀၉၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ နာမ ပတ္တဒွါဒသဝဿာ။ ဂိဟိဂတာ နာမ ပုရိသန္တရဂတာ ဝုစ္စတိ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ အသိက္ခိတသိက္ခာ နာမ သိက္ခာ ဝါ န ဒိန္နာ ဟောတိ, ဒိန္နာ ဝါ သိက္ခာ ကုပိတာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
(ဝိ၊၂၊၄၂၇။)
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၀၉၉။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၀၀။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၀၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧထ သိက္ခမာနာ, ဣမံ ဇာနာထ, ဣမံ ဒေထ, ဣမံ အာဟရထ, ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောထာ’’တိ။ တာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘န မယံ, အယျေ, သိက္ခမာနာ, ဘိက္ခုနိယော မယ’’န္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတ္တံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ
(ဝိ၊၂၊၄၂၈။)
သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ, သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော။
မြန်֍ ၁၁၀၂။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဂိဟိဂတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဂိဟိဂတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၄၂၉။)
မြန်֍ ၁၁၀၃။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၀၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ နာမ ပတ္တဒွါဒသဝဿာ။ ဂိဟိဂတာ နာမ ပုရိသန္တရဂတာ ဝုစ္စတိ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ သိက္ခိတသိက္ခာ နာမ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ အသမ္မတာ နာမ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ န ဒိန္နာ ဟောတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၀၅။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၀၆။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿံ ဂိဟိဂတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန သမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၀၇။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှာတိ န အနုဂ္ဂဏှာပေတိ။
(ဝိ၊၂၊၄၃၀။)
တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှိဿတိ န အနုဂ္ဂဏှာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှာတိ န အနုဂ္ဂဏှာပေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှိဿတိ န အနုဂ္ဂဏှာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၀၈။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှေယျ န အနုဂ္ဂဏှာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၀၉။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သဟဇီဝိနီ နာမ သဒ္ဓိဝိဟာရိနီ ဝုစ္စတိ။ ဝုဋ္ဌာပေတွာတိ ဥပသမ္ပာဒေတွာ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။
နေဝ အနုဂ္ဂဏှေယျာတိ န သယံ အနုဂ္ဂဏှေယျ ဥဒ္ဒေသေန ပရိပုစ္ဆာယ ဩဝါဒေန အနုသာသနိယာ။
န အနုဂ္ဂဏှာပေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ ‘‘ဒွေ ဝဿာနိ နေဝ အနုဂ္ဂဏှိဿာမိ န အနုဂ္ဂဏှာပေဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၁၀။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ 1_1"၁၁၁၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၄၃၁။)
ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၁၂။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဝုဋ္ဌာပိတံ ပဝတ္တိနိံ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၁၃။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဝုဋ္ဌာပိတန္တိ ဥပသမ္ပာဒိတံ။ ပဝတ္တိနီ နာမ ဥပဇ္ဈာယာ ဝုစ္စတိ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ နာနုဗန္ဓေယျာတိ န သယံ ဥပဋ္ဌဟေယျ။ ဒွေ ဝဿာနိ နာနုဗန္ဓိဿာမီတိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၁၄။ အနာပတ္တိ ဥပဇ္ဈာယာ ဗာလာ ဝါ ဟောတိ အလဇ္ဇိနီ ဝါ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၁၅။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နေဝ ဝူပကာသေတိ န ဝူပကာသာပေတိ။ သာမိကော အဂ္ဂဟေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နေဝ ဝူပကာသေဿတိ န ဝူပကာသာပေဿတိ, သာမိကော
(ဝိ၊၂၊၄၃၂။)
အဂ္ဂဟေသိ! သစာယံ ဘိက္ခုနီ ပက္ကန္တာ အဿ, န စ သာမိကော ဂဏှေယျာ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နေဝ ဝူပကာသေတိ န ဝူပကာသာပေတိ […သိ (က။)], သာမိကော အဂ္ဂဟေသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နေဝ ဝူပကာသေဿတိ န ဝူပကာသာပေဿတိ, သာမိကော အဂ္ဂဟေသိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၁၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သဟဇီဝိနိံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နေဝ ဝူပကာသေယျ န ဝူပကာသာပေယျ အန္တမသော ဆပ္ပဉ္စယောဇနာနိပိ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၁၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သဟဇီဝိနီ နာမ သဒ္ဓိဝိဟာရိနီ ဝုစ္စတိ။ ဝုဋ္ဌာပေတွာတိ ဥပသမ္ပာဒေတွာ။ နေဝဝူပကာသေယျာတိ န သယံ ဝူပကာသေယျ။ န ဝူပကာသာပေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။ ‘‘နေဝ ဝူပကာသေဿာမိ န ဝူပကာသာပေဿာမိ အန္တမသော ဆပ္ပဉ္စယောဇနာနိပီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၁၈။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ ဒုတိယိကံ ဘိက္ခုနိံ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဂဗ္ဘိနိဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
၈။ ကုမာရီဘူတဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၁၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဦနဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ အက္ခမာ ဟောန္တိ သီတဿ
(ဝိ၊၂၊၄၃၃။)
ဥဏှဿ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပါသာယ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ။ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောန္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဦနဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! ဦနဝီသတိဝဿာ, ဘိက္ခဝေ, ကုမာရိဘူတာ အက္ခမာ ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ…ပေ… ပါဏဟရာနံ အနဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောတိ။ ဝီသတိဝဿာဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကုမာရိဘူတာ ခမာ ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ…ပေ… ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကာ ဟောတိ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၂၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဦနဝီသတိဝဿံကုမာရိဘူတံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၂၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဦနဝီသတိဝဿာ နာမ အပ္ပတ္တဝီသတိဝဿာ။ ကုမာရိဘူတာ နာမ သာမဏေရီ ဝုစ္စတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၂၂။ ဦနဝီသတိဝဿာယ ဦနဝီသတိဝဿသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဦနဝီသတိဝဿာယ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဦနဝီသတိဝဿာယ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အနာပတ္တိ။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ဦနဝီသတိဝဿသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏ-
(ဝိ၊၂၊၄၃၄။)
ဝီသတိဝဿာယ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ပရိပုဏ္ဏသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၁၂၃။ အနာပတ္တိ ဦနဝီသတိဝဿံ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ပရိပုဏ္ဏသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၂၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ အဋ္ဌာရသဝဿာ ကုမာရိဘူတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
(ဝိ၊၂၊၄၃၅။)
မြန်֍ ၁၁၂၅။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ အဋ္ဌာရသဝဿာ ကုမာရိဘူတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ အဋ္ဌာရသဝဿာ ကုမာရိဘူတာ သံဃံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ အဋ္ဌာရသဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခာသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
သာ အဋ္ဌာရသဝဿာ ကုမာရိဘူတာ ဧဝံ ဝဒေဟီတိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမိ…ပေ… ဝိကာလဘောဇနာ ဝေရမဏိံ ဒွေ ဝဿာနိ အဝီတိက္ကမ္မ သမာဒါနံ သမာဒိယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၂၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု အသိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၂၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ နာမ ပတ္တဝီသတိဝဿာ။ ကုမာရိဘူတာ နာမ သာမဏေရီ ဝုစ္စတိ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ အသိက္ခိတသိက္ခာ နာမ သိက္ခာ ဝါ န ဒိန္နာ ဟောတိ, ဒိန္နာ ဝါ သိက္ခာ ကုပိတာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
(ဝိ၊၂၊၄၃၆။)
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၂၈။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၂၉။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၃၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ ဘိက္ခုနိယော ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧထ သိက္ခမာနာ, ဣမံ ဇာနာထ, ဣမံ ဒေထ, ဣမံ အာဟရထ, ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောထာ’’တိ။ တာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘န မယံ, အယျေ, သိက္ခမာနာ၊ ဘိက္ခုနိယော မယ’’န္တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ,
(ဝိ၊၂၊၄၃၇။)
ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ ကုမာရိဘူတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၁၁၃၁။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ ကုမာရိဘူတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဣတ္ထန္နာမာယ အယျာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ ကုမာရိဘူတာ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ သံဃံ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာယ ကုမာရိဘူတာယ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာယ ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၄၃၈။)
မြန်֍ ၁၁၃၂။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန အသမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၃၃။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ နာမ ပတ္တဝီသတိဝဿာ။ ကုမာရိဘူတာ နာမ သာမဏေရီ ဝုစ္စတိ။ ဒွေ ဝဿာနီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ။ သိက္ခိတသိက္ခာ နာမ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ အသမ္မတာ နာမ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ န ဒိန္နာ ဟောတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၃၄။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၃၅။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ ကုမာရိဘူတံ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခံ သံဃေန သမ္မတံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၃၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ န ဇာနန္တိ
(ဝိ၊၂၊၄၃၉။)
ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိနိယောပိ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဦနဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၃၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဦနဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၃၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဦနဒွါဒသဝဿာ နာမ အပ္ပတ္တဒွါဒသဝဿာ။
ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၃၉။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၄၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ တာ ဗာလာ ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိနိယောပိ ဗာလာ
(ဝိ၊၂၊၄၄၀။)
ဟောန္တိ အဗျတ္တာ၊ န ဇာနန္တိ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဝိဂရဟိတွာ…ပေ… ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ဒါတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ တာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ သံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – အဟံ, အယျေ, ဣတ္ထန္နာမာ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဘိက္ခုနီ သံဃံ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ တတိယမ္ပိ ယာစိတဗ္ဗာ။ သာ ဘိက္ခုနီ သံဃေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗာ – ‘‘ဗျတ္တာယံ ဘိက္ခုနီ လဇ္ဇိနီ’’တိ။ သစေ ဗာလာ စ ဟောတိ အလဇ္ဇိနီ စ, န ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ ဗာလာ ဟောတိ လဇ္ဇိနီ, န ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ ဗျတ္တာ ဟောတိ အလဇ္ဇိနီ, န ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ ဗျတ္တာ စ ဟောတိ လဇ္ဇိနီ စ, ဒါတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဒါတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
မြန်֍ ၁၁၄၁။ ‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဘိက္ခုနီ သံဃံ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ဒဒေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘သုဏာတု မေ, အယျေ, သံဃော။ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ ဘိက္ခုနီ သံဃံ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ဒေတိ။ ယဿာ အယျာယ ခမတိ ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိယာ ဒါနံ, သာ တုဏှဿ၊ ယဿာ နက္ခမတိ, သာ ဘာသေယျ။
‘‘ဒိန္နာ သံဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၄၁။)
အထ ခေါ ဘဂဝါ တာ ဘိက္ခုနိယော အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၄၂။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန အသမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၄၃။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ နာမ ပတ္တဒွါဒသဝဿာ။
အသမ္မတာ နာမ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိ န ဒိန္နာ ဟောတိ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၄၄။ ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၄၅။ အနာပတ္တိ ပရိပုဏ္ဏဒွါဒသဝဿာ သံဃေန သမ္မတာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၄၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန စဏ္ဍကာဠီ
(ဝိ၊၂၊၄၄၂။)
ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိသံဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ယာစတိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခုနိသံဃော စဏ္ဍကာဠိံ ဘိက္ခုနိံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ – ‘‘အလံ တာဝ တေ, အယျေ, ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’’တိ, ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ န အဒါသိ။ စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိသံဃော အညာသံ ဘိက္ခုနီနံ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ဒေတိ။ စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘အဟမေဝ နူန ဗာလာ, အဟမေဝ နူန အလဇ္ဇိနီ၊ ယံ သံဃော အညာသံ ဘိက္ခုနီနံ ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိံ ဒေတိ, မယှမေဝ န ဒေတီ’’တိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ စဏ္ဍကာဠီ – ‘အလံ တာဝ တေ, အယျေ, ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’တိ ဝုစ္စမာနာ ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ‘စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ အလံ တာဝ တေ အယျေ ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’တိ ဝုစ္စမာနာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇတီတိ [အာပဇ္ဇီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍကာဠီ ဘိက္ခုနီ – ‘‘အလံ တာဝ တေ, အယျေ, ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’’တိ ဝုစ္စမာနာ ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၄၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ – ‘အလံ တာဝ တေ, အယျေ, ဝုဋ္ဌာပိတေနာ’တိ ဝုစ္စမာနာ ‘သာဓူ’တိပဋိဿုဏိတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၄၈။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အလံ တာဝ တေ အယျေ ဝုဋ္ဌာပိတေနာတိ အလံ တာဝ တေ, အယျေ, ဥပသမ္ပာဒိတေန။ ‘သာဓူ’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၄၉။ အနာပတ္တိ ပကတိယာ ဆန္ဒာ ဒေါသာ မောဟာ ဘယာ ကရောန္တံ ခိယျတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၄၃။)
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၅၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ သိက္ခမာနာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပသမ္ပဒံ ယာစိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ သိက္ခမာနံ – ‘‘သစေ မေ တွံ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ သိက္ခမာနံ – ‘သစေ မေ တွံ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘‘သစေ မေ တွံ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘‘သစေ မေ တွံ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၅၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘သစေ မေ တွံ, အယျေ, စီဝရံ ဒဿသိ, ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’တိ ဝတွာ, သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီ နေဝ ဝုဋ္ဌာပေယျ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၅၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။
သစေ မေ တွံ အယျေ စီဝရံ ဒဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီတိ ဧဝါဟံ တံ ဥပသမ္ပာဒေဿာမိ။
သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီတိ အသတိ အန္တရာယေ။
နေဝ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ န သယံ ဝုဋ္ဌာပေယျ။
(ဝိ၊၂၊၄၄၄။)
နဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။ ‘‘နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿာမိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၅၃။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈။ အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၅၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ သိက္ခမာနာ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥပသမ္ပဒံ ယာစိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ တံ သိက္ခမာနံ ‘‘သစေ မံ တွံ, အယျေ, ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတိ။ အထ ခေါ သာ သိက္ခမာနာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ သိက္ခမာနံ – သစေ မံ တွံ, အယျေ, ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီတိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘‘သစေ မံ တွံ အယျေ ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရောတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘‘သစေ မံ တွံ, အယျေ, ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ, နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၅၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနံ – ‘သစေ မံ တွံ အယျေ ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသိ ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’တိ ဝတွာ, သာ ပစ္ဆာ
(ဝိ၊၂၊၄၄၅။)
အနန္တရာယိကိနီနေဝ ဝုဋ္ဌာပေယျ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၅၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။
သစေ မံ တွံ အယျေ ဒွေ ဝဿာနိ အနုဗန္ဓိဿသီတိ ဒွေ သံဝစ္ဆရာနိ ဥပဋ္ဌဟိဿသိ။
ဧဝါဟံ တံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီတိ ဧဝါဟံ တံ ဥပသမ္ပာဒေဿာမိ။
သာ ပစ္ဆာ အနန္တရာယိကိနီတိ အသတိ အန္တရာယေ။
နေဝ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ န သယံ ဝုဋ္ဌာပေယျ။
န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရေယျာတိ န အညံ အာဏာပေယျ။ ‘‘နေဝ ဝုဋ္ဌာပေဿာမိ န ဝုဋ္ဌာပနာယ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၅၇။ အနာပတ္တိ သတိ အန္တရာယေ, ပရိယေသိတွာ န လဘတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၉။ နဝမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၅၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပုရိသသံသဋ္ဌံ ကုမာရကသံသဋ္ဌံ စဏ္ဍိံ သောကာဝါသံ [သောကဝဿံ (သီ။) သောကာဝဿံ (သျာ။)] စဏ္ဍကာဠိံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ပုရိသသံသဋ္ဌံ ကုမာရကသံသဋ္ဌံ စဏ္ဍိံ သောကာဝါသံ [သောကဝဿံ (သီ။) သောကာဝဿံ (သျာ။)] စဏ္ဍကာဠိံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပုရိသသံသဋ္ဌံ ကုမာရကသံသဋ္ဌံ စဏ္ဍိံ သောကာဝါသံ [သောကဝဿံ (သီ။) သောကာဝဿံ (သျာ။)] စဏ္ဍကာဠိံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတီတိ [ဝုဋ္ဌာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ
(ဝိ၊၂၊၄၄၆။)
ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပုရိသသံသဋ္ဌံ ကုမာရကသံသဋ္ဌံ စဏ္ဍိံ သောကာဝါသံ စဏ္ဍကာဠိံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၅၉။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပုရိသသံသဋ္ဌံ ကုမာရကသံသဋ္ဌံ စဏ္ဍိံ သောကာဝါသံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၆၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပုရိသော နာမ ပတ္တဝီသတိဝဿော။ ကုမာရကော နာမ အပ္ပတ္တဝီသတိဝဿော။ သံသဋ္ဌာ နာမ အနနုလောမိကေန ကာယိကဝါစသိကေန သံသဋ္ဌာ။ စဏ္ဍီ နာမ ကောဓနာ ဝုစ္စတိ။
သောကာဝါသာ နာမ ပရေသံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပါဒေတိ, သောကံ အာဝိသတိ။ သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ၊ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၆၁။ အနာပတ္တိ အဇာနန္တီ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
နဝမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၀။ ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၆၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ မာတာပိတူဟိပိ သာမိကေနပိ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတိ။ မာတာပိတရောပိ သာမိကောပိ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ
(ဝိ၊၂၊၄၄၇။)
နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ အမှေဟိ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော မာတာပိတူနမ္ပိ သာမိကဿပိ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ မာတာပိတူဟိပိ သာမိကေနပိ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ, မာတာပိတူဟိပိ သာမိကေနပိ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ မာတာပိတူဟိပိ သာမိကေနပိ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၆၃။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ မာတာပိတူဟိ ဝါ သာမိကေန ဝါ အနနုညာတံ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၆၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
မာတာပိတရော နာမ ဇနကာ ဝုစ္စန္တိ။ သာမိကော နာမ ယေန ပရိဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ။ အနနုညာတာတိ အနာပုစ္ဆာ။ သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
ဝုဋ္ဌာပေဿာမီတိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၆၅။ အနာပတ္တိ အဇာနန္တီ ဝုဋ္ဌာပေတိ, အပလောကေတွာ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၁။ ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၆၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘သိက္ခမာနံ
(ဝိ၊၂၊၄၄၈။)
ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ထေရေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတေတွာ ပဟူတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဿိတွာ – ‘‘န တာဝါဟံ, အယျာ, သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ထေရေ ဘိက္ခူ ဥယျောဇေတွာ ဒေဝဒတ္တံ ကောကာလိကံ ကဋမောဒကတိဿကံ ခဏ္ဍဒေဝိယာ ပုတ္တံ သမုဒ္ဒဒတ္တံ သန္နိပါတေတွာ သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ အယျာ ထုလ္လနန္ဒာ ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနေန သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနေန သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေတီတိ [ဝုဋ္ဌာပေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနေန သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၆၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနေန သိက္ခမာနံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၆၈။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနေနာတိ ဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ။ သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၆၉။ အနာပတ္တိ အဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၂။ ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၇၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၄၄၉။)
အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ, ဥပဿယော န သမ္မတိ။ မနုဿာ [မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ (သီ။)] ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ, ဥပဿယော န သမ္မတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၇၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အနုဝဿံ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၇၂။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အနုဝဿန္တိ အနုသံဝစ္ဆရံ။ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၇၃။ အနာပတ္တိ ဧကန္တရိကံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၃။ တေရသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၇၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေန္တိ။ ဥပဿယော တထေဝ န သမ္မတိ။ မနုဿာ [မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ (သီ။)] တထေဝ
(ဝိ၊၂၊၄၅၀။)
ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! ဥပဿယော တထေဝ န သမ္မတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၇၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဧကံ ဝဿံ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၇၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဧကံ ဝဿန္တိ ဧကံ သံဝစ္ဆရံ။ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေယျာတိ ဒွေ ဥပသမ္ပာဒေယျ။
‘‘ဒွေ ဝုဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိနိံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ, သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ။ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋာ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပဇ္ဈာယာယ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဂဏဿ စ အာစရိနိယာ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
မြန်֍ ၁၁၇၇။ အနာပတ္တိ ဧကန္တရိကံ ဧကံ ဝုဋ္ဌာပေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တေရသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ကုမာရီဘူတဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။
၉။ ဆတ္တုပါဟနဝဂ္ဂေါ
၁။ ပဌမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၇၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ –
(ဝိ၊၂၊၄၅၁။)
‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၁၇၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ဂိလာနာ ဟောတိ။ တဿာ ဝိနာ ဆတ္တုပါဟနံ န ဖာသု ဟောတိ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနာယ ဘိက္ခုနိယာ ဆတ္တုပါဟနံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၈၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဂိလာနာ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၈၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ ဆတ္တုပါဟနံ ဖာသု ဟောတိ။
ဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ ဆတ္တုပါဟနံ န ဖာသု ဟောတိ။
ဆတ္တံ နာမ တီဏိ ဆတ္တာနိ – သေတစ္ဆတ္တံ, ကိလဉ္ဇစ္ဆတ္တံ, ပဏ္ဏစ္ဆတ္တံ မဏ္ဍလဗဒ္ဓံ သလာကဗဒ္ဓံ။ ဓာရေယျာတိ သကိမ္ပိ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၈၂။ အဂိလာနာ အဂိလာနသညာ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနာ ဝေမတိကာ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနာ ဂိလာနသညာ ဆတ္တုပါဟနံ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၅၂။)
ဆတ္တံ ဓာရေတိ န ဥပါဟနံ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဥပါဟနံ ဓာရေတိ န ဆတ္တံ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ အဂိလာနသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဂိလာနသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၁၈၃။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ, အာရာမေ အာရာမူပစာရေ ဓာရေတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ယာနေန ယာယန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ယာနေန ယာယိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ။ … တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ယာနေန ယာယိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ယာနေန ယာယန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ယာနေန ယာယိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ယာနေန ယာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၁၈၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ ဂိလာနာ ဟောတိ, န သက္ကောတိ ပဒသာ ဂန္တုံ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနာယ ဘိက္ခုနိယာ ယာနံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
(ဝိ၊၂၊၄၅၃။)
မြန်֍ ၁၁၈၆။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အဂိလာနာ ယာနေန ယာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၈၇။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဂိလာနာ နာမ သက္ကောတိ ပဒသာ ဂန္တုံ။
ဂိလာနာ နာမ န သက္ကောတိ ပဒသာ ဂန္တုံ။
ယာနံ နာမ ဝယှံ ရထော သကဋံ သန္ဒမာနိကာ သိဝိကာ ပါဋင်္ကီ။
ယာယေယျာတိ သကိမ္ပိ ယာနေန ယာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၈၈။ အဂိလာနာ အဂိလာနသညာ ယာနေန ယာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနာ ဝေမတိကာ ယာနေန ယာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဂိလာနာ ဂိလာနသညာ ယာနေန ယာယတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ဂိလာနာ အဂိလာနသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဂိလာနသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၁၈၉။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒုတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၃။ တတိယသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၉၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ အညတရိဿာ ဣတ္ထိယာ ကုလူပိကာ ဟောတိ။ အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ တံ ဘိက္ခုနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒာယျေ, ဣမံ သံဃာဏိံ အမုကာယ နာမ ဣတ္ထိယာ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘သစာဟံ ပတ္တေန အာဒါယ ဂစ္ဆာမိ ဝိဿရော မေ ဘဝိဿတီ’’တိ ပဋိမုဉ္စိတွာ အဂမာသိ။ တဿာ ရထိကာယ သုတ္တကေ ဆိန္နေ ဝိပ္ပကိရိယိံသု။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ ‘‘ကထံ–
(ဝိ၊၂၊၄၅၄။)
ဟိ နာမ ဘိက္ခုနိယော သံဃာဏိံ ဓာရေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ။ … တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ သံဃာဏိံ ဓာရေဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ သံဃာဏိံ ဓာရေတီ’’တိ [ဓာရေသီတိ (က။)]? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ သံဃာဏိံ ဓာရေဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၉၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သံဃာဏိံ ဓာရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၉၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သံဃာဏိ နာမ ယာ ကာစိ ကဋူပဂါ။
ဓာရေယျာတိ သကိမ္ပိ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၉၃။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပ္ပစ္စယာ, ကဋိသုတ္တကံ ဓာရေတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တတိယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၄။ စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၉၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေဿန္တီ’’တိ …ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော
(ဝိ၊၂၊၄၅၅။)
ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၉၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဣတ္ထာလင်္ကာရံ ဓာရေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၁၉၆။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဣတ္ထာလင်္ကာရော နာမ သီသူပဂေါ ဂီဝူပဂေါ ဟတ္ထူပဂေါ ပါဒူပဂေါ ကဋူပဂေါ။ ဓာရေယျာတိ သကိမ္ပိ ဓာရေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၁၉၇။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
စတုတ္ထသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၅။ ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၁၉၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၁၉၉။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ ဂန္ဓဝဏ္ဏကေန နဟာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၀၀။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
(ဝိ၊၂၊၄၅၆။)
ဂန္ဓော နာမ ယော ကောစိ ဂန္ဓော။ ဝဏ္ဏကံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဝဏ္ဏကံ။ နဟာယေယျာတိ နဟာယတိ။ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, နဟာနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၂၀၁။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပ္ပစ္စယာ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဉ္စမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၆။ ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၀၂။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၀၃။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဝါသိတကေန ပိညာကေန နဟာယေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၀၄။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဝါသိတကံ နာမ ယံ ကိဉ္စိ ဂန္ဓဝါသိတကံ။ ပိညာကံ နာမ တိလပိဋ္ဌံ ဝုစ္စတိ။ နဟာယေယျာတိ နဟာယတိ။ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, နဟာနပရိယောသာနေ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၅၇။)
မြန်֍ ၁၂၀၅။ အနာပတ္တိ အာဗာဓပ္ပစ္စယာ, ပကတိပိညာကေန နဟာယတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဆဋ္ဌသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ သတ္တမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၀၆။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပိ သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၀၇။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေယျ ဝါ ပရိမဒ္ဒါပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၀၈။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုနိယာတိ အညာယ ဘိက္ခုနိယာ။ ဥမ္မဒ္ဒါပေယျ ဝါတိ ဥမ္မဒ္ဒါပေတိ [ဥဗ္ဗဋ္ဋာပေတိ (သီ။)], အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ပရိမဒ္ဒါပေယျ ဝါတိ သမ္ဗာဟာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၅၈။)
မြန်֍ ၁၂၀၉။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
သတ္တမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၈-၉-၁၀။ အဋ္ဌမ-နဝမ-ဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၁၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော သိက္ခမာနာယ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပိ…ပေ… သာမဏေရိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပိ…ပေ… ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပီတိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေန္တိပီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေဿန္တိပိ ပရိမဒ္ဒါပေဿန္တိပိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၁၁။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ (သိက္ခမာနာယ…ပေ… သာမဏေရိယာ…ပေ…) ဂိဟိနိယာ ဥမ္မဒ္ဒါပေယျ ဝါ ပရိမဒ္ဒါပေယျ ဝါ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၁၂။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
သိက္ခမာနာ နာမ ဒွေ ဝဿာနိ ဆသု ဓမ္မေသု သိက္ခိတသိက္ခာ။
ဂိဟိနီ နာမ အဂါရိနီ ဝုစ္စတိ။
(ဝိ၊၂၊၄၅၉။)
ဥမ္မဒ္ဒါပေယျဝါတိ ဥမ္မဒ္ဒါပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
ပရိမဒ္ဒါပေယျ ဝါတိ သမ္ဗာဟာပေတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၂၁၃။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ [အာဗာဓပ္ပစ္စယာ (က။)], အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမ နဝမ ဒသမသိက္ခာပဒါနိ နိဋ္ဌိတာနိ။
၁၁။ ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၁၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုဿ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒန္တိ။ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုဿ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုဿ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခုဿ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၁၅။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ပုရတော အနာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၁၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
ဘိက္ခုဿပုရတောတိ ဥပသမ္ပန္နဿ ပုရတော။ အနာပုစ္ဆာတိ အနပလောကေတွာ။ အာသနေ နိသီဒေယျာတိ အန္တမသော ဆမာယပိ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၂၁၇။ အနာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ အာသနေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ အာသနေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ
(ဝိ၊၂၊၄၆၀။)
ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ အာသနေ နိသီဒတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၂၁၈။ အနာပတ္တိ အာပုစ္ဆာ အာသနေ နိသီဒတိ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဧကာဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၂။ ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၁၉။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၂၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အနောကာသကတံ ဘိက္ခုံ ပဉှံ ပုစ္ဆေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
မြန်֍ ၁၂၂၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အနောကာသကတန္တိ အနာပုစ္ဆာ။ ဘိက္ခုန္တိ ဥပသမ္ပန္နံ။ ပဉှံ ပုစ္ဆေယျာတိ သုတ္တန္တေ ဩကာသံ ကာရာပေတွာ ဝိနယံ ဝါ အဘိဓမ္မံ ဝါ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ ဝိနယေ ဩကာသံ ကာရာပေတွာ သုတ္တန္တံ ဝါ အဘိဓမ္မံ ဝါ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အဘိဓမ္မေ ဩကာသံ ကာရာပေတွာ သုတ္တန္တံ ဝါ ဝိနယံ ဝါ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၁။)
မြန်֍ ၁၂၂၂။ အနာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အနာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ, အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
အာပုစ္ဆိတေ အနာပုစ္ဆိတသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အာပုစ္ဆိတေ အာပုစ္ဆိတသညာ, အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၂၂၃။ အနာပတ္တိ ဩကာသံ ကာရာပေတွာ ပုစ္ဆတိ, အနောဒိဿ ဩကာသံ ကာရာပေတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပုစ္ဆတိ, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ဒွါဒသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၁၃။ တေရသမသိက္ခာပဒံ
မြန်֍ ၁၂၂၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရာ ဘိက္ခုနီ အသင်္ကစ္စိကာ [အသင်္ကစ္ဆိကာ (သျာ။)] ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တဿာ ရထိကာယ ဝါတမဏ္ဍလိကာ သံဃာဋိယော ဥက္ခိပိံသု။ မနုဿာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ အကံသု – ‘‘သုန္ဒရာ အယျာယ ထနုဒရာ’’တိ။ သာ ဘိက္ခုနီ တေဟိ မနုဿေဟိ ဥပ္ပဏ္ဍိယမာနာ မင်္ကု အဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဘိက္ခုနီ ဥပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနီ အသင်္ကစ္စိကာ ဂါမံ ပဝိသိဿတီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အသင်္ကစ္စိကာ ဂါမံ ပါဝိသီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနီ အသင်္ကစ္စိကာ ဂါမံ ပဝိသိဿတိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၂၅။ ‘‘ယာပန ဘိက္ခုနီ အသင်္ကစ္စိကာ[အသင်္ကစ္ဆိကာ (သျာ။)]ဂါမံ ပဝိသေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၂။)
မြန်֍ ၁၂၂၆။ ယာပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အသင်္ကစ္စိကာတိ ဝိနာ သင်္ကစ္စိကံ။
သင်္ကစ္စိကံ နာမ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘနာဘိ, တဿ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထာယ။
ဂါမံ ပဝိသေယျာတိ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကာမေန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။ အပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဥပစာရံ ဩက္ကမန္တိယာ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿ။
မြန်֍ ၁၂၂၇။ အနာပတ္တိ အစ္ဆိန္နစီဝရိကာယ, နဋ္ဌစီဝရိကာယ, ဂိလာနာယ, အဿတိယာ, အဇာနန္တိယာ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
တေရသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဆတ္တုပါဟနဝဂ္ဂေါ နဝမော။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, ဆသဋ္ဌိသတာ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ခုဒ္ဒကံ သမတ္တံ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ ပါစိတ္တိယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၃။)
၅။ ပါဋိဒေသနီယကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ ပဌမပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော အဋ္ဌ ပါဋိဒေသနီယာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၁၂၂၈။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န မနာပံ, ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ, ဘိက္ခုနိယော သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇေယျ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တာယ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဂါရယှံ, အယျေ, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
မြန်֍ ၁၂၂၉။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆိကာ ဘိက္ခုနိယော ဂိလာနာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စိ, အယျေ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အယျေ, သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ
(ဝိ၊၂၊၄၆၄။)
ဘုဉ္ဇာမ, တေန နော ဖာသု ဟောတိ၊ ဣဒါနိ ပန ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဝိညာပေမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနာယ ဘိက္ခုနိယာ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၃၀။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဂိလာနာ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇေယျ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တာယ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဂါရယှံ, အယျေ, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
မြန်֍ ၁၂၃၁။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ သပ္ပိနာ ဖာသု ဟောတိ။
ဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ သပ္ပိနာ န ဖာသု ဟောတိ။
သပ္ပိ နာမ ဂေါသပ္ပိ ဝါ အဇိကာသပ္ပိ ဝါ မဟိံသသပ္ပိ ဝါ။ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ တေသံ သပ္ပိ။
အဂိလာနာ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ‘‘ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၁၂၃၂။ အဂိလာနာ အဂိလာနသညာ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အဂိလာနာ ဝေမတိကာ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အဂိလာနာ ဂိလာနသညာ သပ္ပိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
ဂိလာနာ အဂိလာနသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဂိလာနသညာ, အနာပတ္တိ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၅။)
မြန်֍ ၁၂၃၃။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ, ဂိလာနာ ဟုတွာ ဝိညာပေတွာ အဂိလာနာ ဘုဉ္ဇတိ, ဂိလာနာယ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပဌမပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
၂။ ဒုတိယာဒိပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒါနိ
မြန်֍ ၁၂၃၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော တေလံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… မဓုံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… ဖာဏိတံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… မစ္ဆံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… မံသံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… ခီရံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ…ပေ… ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န မနာပံ, ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇေယျ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တာယ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဂါရယှံ, အယျေ, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
မြန်֍ ၁၂၃၅။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခုနိယော ဂိလာနာ ဟောန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆိကာ ဘိက္ခုနိယော ဂိလာနာ ဘိက္ခုနိယော ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကစ္စိ, အယျေ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မယံ, အယျေ, ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ
(ဝိ၊၂၊၄၆၆။)
ဘုဉ္ဇိမှာ, တေန နော ဖာသု ဟောတိ, ဣဒါနိ ပန ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ဝိညာပေမ, တေန နော န ဖာသု ဟောတီ’’တိ…ပေ… ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
မြန်֍ ၁၂၃၆။ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ အဂိလာနာ (တေလံ…ပေ… မဓုံ…ပေ… ဖာဏိတံ…ပေ… မစ္ဆံ…ပေ… မံသံ…ပေ… ခီရံ…ပေ…) ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇေယျ, ပဋိဒေသေတဗ္ဗံ တာယ ဘိက္ခုနိယာ – ‘ဂါရယှံ, အယျေ, ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပါယံ ပါဋိဒေသနီယံ, တံ ပဋိဒေသေမီ’’’တိ။
မြန်֍ ၁၂၃၇။ ယာ ပနာတိ ယာ ယာဒိသာ…ပေ… ဘိက္ခုနီတိ…ပေ… အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ ဘိက္ခုနီတိ။
အဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ ဒဓိနာ ဖာသု ဟောတိ။
ဂိလာနာ နာမ ယဿာ ဝိနာ ဒဓိနာ န ဖာသု ဟောတိ။
တေလံ နာမ တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍတေလံ ဝသာတေလံ။
မဓု နာမ မက္ခိကာမဓု။ ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမှာ နိဗ္ဗတ္တံ။ မစ္ဆော နာမ ဩဒကော ဝုစ္စတိ။ မံသံ နာမ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ တေသံ မံသံ။ ခီရံ နာမ ဂေါခီရံ ဝါ အဇိကာခီရံ ဝါ မဟိံသခီရံ ဝါ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ တေသံ ခီရံ။ ဒဓိ နာမ တေသညေဝ ဒဓိ။
အဂိလာနာ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန ဘုဉ္ဇိဿာမီတိ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
မြန်֍ ၁၂၃၈။ အဂိလာနာ အဂိလာနသညာ ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အဂိလာနာ ဝေမတိကာ ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။ အဂိလာနာ ဂိလာနသညာ ဒဓိံ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ပါဋိဒေသနီယဿ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၇။)
ဂိလာနာ အဂိလာနသညာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဝေမတိကာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဂိလာနာ ဂိလာနသညာ အနာပတ္တိ။
မြန်֍ ၁၂၃၉။ အနာပတ္တိ ဂိလာနာယ, ဂိလာနာ ဟုတွာ ဝိညာပေတွာ အဂိလာနာ ဘုဉ္ဇတိ, ဂိလာနာယ သေသကံ ဘုဉ္ဇတိ, ဉာတကာနံ ပဝါရိတာနံ, အညဿတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေန, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
အဋ္ဌမပါဋိဒေသနီယသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, အဋ္ဌ ပါဋိဒေသနီယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ ပါဋိဒေသနီယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
(ဝိ၊၂၊၄၆၈။)
၆။ သေခိယကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
၁။ ပရိမဏ္ဍလဝဂ္ဂေါ
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော သေခိယာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၁၂၄၀။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ…ပေ… တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေဿန္တီ’’တိ…ပေ… သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေန္တီတိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ပုရတောပိ ပစ္ဆတောပိ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေတဗ္ဗံ နာဘိမဏ္ဍလံ ဇာဏုမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိယာ။ ယာ အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဩလမ္ဗေန္တီ နိဝါသေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တိယာ, ဂိလာနာယ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ…ပေ… (သံခိတ္တံ)။
၇။ ပါဒုကဝဂ္ဂေါ
မြန်֍ ၁၂၄၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရောန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ
(ဝိ၊၂၊၄၆၉။)
ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿန္တိ, သေယျထာပိ ဂိဟိနိယော ကာမဘောဂိနိယော’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခုနိယော တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ, တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထဉှိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿန္တီ’’တိ! အထ ခေါ ဘိက္ခုနိယော ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘိက္ခူ [ယေ တေ ဘိက္ခူ…ပေ… (?)] ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ…ပေ… ကထဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကရိဿန္တိ! နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ…ပေ… ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘န ဥဒကေ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာ ဘိက္ခုနိယော ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကာတုံ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ…ပေ… အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဒကေ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ ခေဠမ္ပိ ကာတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိယော ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တု –
‘‘န ဥဒကေ အဂိလာနာ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရိဿာမီတိ သိက္ခာ ကရဏီယာ’’တိ။
န ဥဒကေ အဂိလာနာယ ဥစ္စာရော ဝါ ပဿာဝေါ ဝါ ခေဠော ဝါ ကာတဗ္ဗော။ ယာ အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ ဥဒကေ အဂိလာနာ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ခေဠံ ဝါ ကရောတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။
အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စ, အဿတိယာ, အဇာနန္တိယာ, ဂိလာနာယ, ထလေ ကတော ဥဒကံ ဩတ္ထရတိ, အာပဒါသု, ဥမ္မတ္တိကာယ, ခိတ္တစိတ္တာယ, ဝေဒနာဋ္ဋာယ, အာဒိကမ္မိကာယာတိ။
ပန္နရသမသိက္ခာပဒံ နိဋ္ဌိတံ။
ပါဒုကဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
(ဝိ၊၂၊၄၇၀။)
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, သေခိယာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
သေခိယကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။
၇။ အဓိကရဏသမထာ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေါ)
ဣမေ ခေါ ပနာယျာယော သတ္တ အဓိကရဏသမထာ
ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တိ။
မြန်֍ ၁၂၄၂။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ အဓိကရဏာနံ သမထာယ ဝူပသမာယ သမ္မုခါဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, သတိဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, အမူဠှဝိနယော ဒါတဗ္ဗော, ပဋိညာယ ကာရေတဗ္ဗံ, ယေဘုယျသိကာ, တဿပါပိယသိကာ, တိဏဝတ္ထာရကောတိ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ, အယျာယော, သတ္တ အဓိကရဏသမထာ ဓမ္မာ။ တတ္ထာယျာယော ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’? ပရိသုဒ္ဓေတ္ထာယျာယော, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိ။
အဓိကရဏသမထာ နိဋ္ဌိတာ။
ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ ခေါ, အယျာယော, နိဒါနံ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ အဋ္ဌ ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ သတ္တရသ သံဃာဒိသေသာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ တိံသ နိဿဂ္ဂိယာ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ဆသဋ္ဌိသတာ ပါစိတ္တိယာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ အဋ္ဌ ပါဋိဒေသနီယာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ သေခိယာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ သတ္တ အဓိကရဏသမထာ ဓမ္မာ။ ဧတ္တကံ တဿ ဘဂဝတော သုတ္တာဂတံ သုတ္တပရိယာပန္နံ အနွဒ္ဓမာသံ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗာဟေဝ သမဂ္ဂါဟိ သမ္မောဒမာနာဟိ အဝိဝဒမာနာဟိ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ။
ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။
ပါစိတ္တိယပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။