ဝိနည်းဥပဒေတော်ကြီး

ဝိနည်းဥပဒေတော်ကြီး

၁။ ဘိက္ခုပါတိမောက်သက်သက် ပြန်ဆိုရန်အတွက် ရွတ်ဆိုသောနည်း

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ပြလတ္တံ့သော ဘိက္ခုပါတိမောက် (မြန်မာသက်သက်)ဟူသော ခေါင်းစဉ် အောက်၌ လာသည့် ‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ’ ဟု ဆိုသော ပါဠိအပိုဒ်နှင့် ‘ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရား အား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏’ ဟူသော အပိုဒ်ကို ကြဉ်၍ အခြားစာပိုဒ်များ၏ ဘေးတွင် ပြထားသော ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါး၊ ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါး၊ ပတ္တကလ္လအင်္ဂါ ၄-ပါး၊ ဥပေါသထဉတ်ဆိုသော အမည်များနှင့် နိဒါနုဒ္ဒေသ၊ ပါရာဇိက ၄-ပါး၊ သံဃာဒိသေသ် ၁၃-ပါး၊ အနိယတ ၂-ပါး၊ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် ၃၀၊ သုဒ္ဓပါစိတ် ၉၂၊ ပါဋိဒေသနီ ၄-ပါး၊ သေခိယ ၇၅-ပါး၊ အဓိကရဏသမထ ၇-ပါးဟူသော ခေါင်းစဉ်အမည်များကို ထည့်၍ ဆိုရန် မလို၊ မှတ်ချက် မှတ်ဖွယ် အမှာစသော အပိုဒ်များကိုလည်း ထည့်၍ဆိုရန် မလို၊ သို့ရာတွင် စီဝရဝဂ်၊ ဧဠကလောမဝဂ် စသော ဝဂ်အမည်များကိုမူ ထည့်၍ ဆိုပါ။

နိဒါန်းဆုံးလျှင် ပါရာဇိကအခန်း၌ ပါရှိသည့်အတိုင်း ‘ထိုပါတိမောက်၌ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ်တို့သည် သရုပ် အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏’ ဟူသည်မှ စ၍ ‘ပါရာဇိကကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ အထိကို ဆို။ ထိုနောက် ‘အရှင်တို့ ...တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော ဤ အာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏’ ဟူသည်မှစ၍ ‘သံဃာဒိသေသ်ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ အထိကို ဆို။ အနိယတ စသော နောက်အခန်းများကိုလည်း ဤနည်း အတိုင်း ဆက်ဆို၍ ‘အကျယ်ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ သို့မဟုတ် ‘ဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ ဟူသော နိဂုံးဖြင့် အဆုံးသတ်ပါလေ။ သိက္ခာပုဒ်များ၏ အမည်များကိုလည်း တစ်ပါတည်း ထည့်၍ ရွတ်ဆိုတော် မူကြပါကုန်။

သင်္ကေတ လက္ခဏာများ

၁။ ဤအမှတ်အသားအတွင်းရှိ စကားများကို ရည်ညွှန်းသော အကြောင်း အရာ သို့မဟုတ် ၎င်း၏ အမည်နာမဟု အကြောင်းအားလျော်စွာ သိပါ။

၂။ ဤအမှတ်အသားအတွင်းရှိ စာပိုဒ်များကို ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦး၏ ဆိုလို သော အခြင်းအရာ အာကာရဟု သိပါ။

၃။ ( ) ဤအမှတ်အသားအတွင်းရှိ စကားများကို ရှေ့က ကပ်လျက်ရှိသော ပုဒ်နှင့် အဓိပ္ပာယ်သဘော တူသည်ဟု သိပါ။ သို့သော် အခါအားလျော်စွာ အချို့နေရာများ၌ အဓိပ္ပာယ်ပိုမို ထင်ရှားစေခြင်းငှာ စာရေးသူကိုယ်ပိုင် ဖြည့်စွက်ထည့်သွင်းသော စကားများဟုလည်း သိပါ။

၄။ [ ] ဤအမှတ်အသားအတွင်းရှိ စကားများကို မူရင်းသိက္ခာပုဒ်နှင့် ဆက်စပ်လျက်ရှိသော အကြောင်းအရာ၊ အပြစ်များဟု သိပါ။ ၎င်းတို့မှာ သိသင့်သိထိုက်သော အကြောင်းအရာများဖြစ်၍ ၎င်းတို့ကိုလည်း အာဂုံ ဆောင်ရန် လိုအပ်ပေသည်။ သို့ရာတွင် သိက္ခာပုဒ်အဆုံး၌ ဤအမှတ် အသားဖြင့် ပြထားသော စကားများကိုမူ အာဂုံဆောင်ရန် မလို။

၂။ အာပတ် ၇-ပုံ

၁။ ပါရာဇိက
၂။ သံဃာဒိသေသ်
၃။ ပါစိတ်
၄။ ပါဋိဒေသနီ
၅။ ဒုက္ကဋ်အားဖြင့် ဒွေမာတိကာ ပါဠိတော်၌ တိုက်ရိုက်လာသော အာပတ် ၅-ပုံ
၆။ ထုလ္လစ္စဉ်း
၇။ ဒုဗ္ဘာသီအားဖြင့် မာတိကာကို အကျယ်ပြသော ပဒဘာဇနီ (ခေါ်) ဝိဘင်း ပါဠိတော်၌လာသော အာပတ် ၂-ပုံ၊
ဤသို့အားဖြင့် အာပတ် ၇-ပုံ ဖြစ်သည်။

၎င်းတို့မှာ ပါရာဇိက၊ သံဃာဒိသေသ်၊ ထုလ္လစ္စဉ်း၊ ပါစိတ်၊ ပါဋိဒေသနီ၊ ဒုက္ကဋ်၊ ဒုဗ္ဘာသီ-ဟူ၍ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် အစဉ်အတိုင်းဖြစ်သည်။

ဤအာပတ် ၇-ပုံတို့တွင် ပါရာဇိက၊ သံဃာဒိသေသ်-ဟူသော ရှေ့ ၂-ပုံ သည် လူထွက်ခြင်း၊ ပရိဝါသ်, မာနတ်ဆောက်တည်ရခြင်းဟု ဆိုသော ကြီးလေး သော ကံဖြင့် ဖြေဖျောက်ရသောကြောင့် ‘ဂရုကအာပတ်’ မည်၏၊ နောက် ၅-ပုံကား ဒေသနာပြောခြင်း-ဟူသော ပေါ့သောကံဖြင့် ဖြေဖျောက်ရသောကြောင့် ‘လဟုကအာပတ်’ မည်၏၊

သိက္ခာပုဒ် ၂၂၇-ပါး

ဘိက္ခုပါတိမောက်နှင့် ဘိက္ခုနီပါတိမောက်ကို ဒွေမာတိကာဟု ခေါ်သည်။ ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ သိက္ခာပုဒ်ပေါင်း ၂၂၇-ပါး ရှိ၏၊ ၎င်းတို့ကား ပါရာဇိက ၄-ပါး, သံဃာဒိသေသ် ၁၃-ပါး, အနိယတ ၂-ပါး, နိဿဂ္ဂိယ ၃၀, သုဒ္ဓပါစိတ် ၉၂-ပါး, ပါဋိဒေသနီ ၄-ပါး, သေခိယ ၇၅-ပါး, အဓိကရဏသမထ ၇-ပါး အားဖြင့် ၂၂၇-ပါး ဖြစ်သည်။ [ဤ ၂၂၇-သွယ်သော သိက္ခာပုဒ်တို့သည် ‘ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ’ဟူသော ပေယျာလမုခအားဖြင့် ပြတော်မူအပ်သော ကုဋေကိုးထောင်တစ်ရာ့ရှစ်ဆယ်, ငါးသန်း, သုံးသောင်း, ခြောက်ထောင်သော သိက္ခာပုဒ်တို့တွင် မူလအခြေခံ ဖြစ်ကြ၍ အရေးအကြီးဆုံး ဖြစ်ကြလေသည်၊၊]

ယဉ်ကျေးမှု။ ။ ဤအာဏာပါတိမောက်ဖြင့် ကိုယ်, နှုတ် နှစ်ပါး၏ ယဉ် ကျေးမှုကို အထူးဆုံးမတော်မူ၏၊ မနောဒွါရအတွက် စိတ်သက်သက်၌ အာပတ် သင့်ရမည်ဟု အာဏာထားတော်မမူ၊ ကိုယ်, နှုတ် နှစ်ပါးကို ယဉ်ကျေးအောင် ဆုံးမသော အာဏာတော်များ ဖြစ်သည်။ ဤသိက္ခာပုဒ် အာဏာတော်များကို တသဝေမတိမ်း လိုက်နာ၍ ပြောဆိုနေထိုင်ပါလျှင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အယဉ်ကျေး ဆုံး အဆင့်အတန်း၌ ရဟန်းတော်အားလုံး တည်ရှိကြမည်သာတည်း။

~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~’ . . .’ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~

၃။ ဘိက္ခုပါတိမောက် (မြန်မာသက်သက်)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထို မြတ်စွာဘုရားအား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏၊

ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါး

တံမြက်လှည်းခြင်း, ဆီမီးညှိထွန်းခြင်း, နေရာခင်းခြင်းနှင့်တကွ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်း၊ ဤလေးပါးသော အမှုကိစ္စတို့ကို သံဃာမစည်း ဝေးမီ ရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သောကြောင့် ဥပုသ်ကံ၏ ‘ပုဗ္ဗကရဏ’ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ် ၏၊

ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါး

ဆန္ဒ, ပါရိသုဒ္ဓိ, ဥတုတို့ကို လျှောက်ကြားခြင်း၊ ရဟန်းအပေါင်းကို ရေတွက် ၍ လျှောက်ကြားခြင်း၊ ဩဝါဒကို လျှောက်ကြားခြင်း၊ ဤ ငါးပါးသော အမှုကိစ္စ တို့ကို သံဃာစည်းဝေးပြီးသည်နောက် ပါတိမောက်မပြမီ ရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သော ကြောင့် ဥပုသ်ကံ၏ ‘ပုဗ္ဗကိစ္စ’ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ပတ္တကလ္လအင်္ဂါ ၄-ပါး

ဥပုသ်နေ့သည်လည်း ဖြစ်၏၊ အကြင်မျှလောက် လေးပါး, လေးပါးထက် အလွန်ဖြစ်ကုန်သော ပကတတ်ရဟန်းတို့သည်လည်း သုတ္တုဒ္ဒေသ သံဃဥပုသ်ကံအား လျောက်ပတ်ကုန်၍ တစ်သိမ်တည်း၌ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း တည်လျက် ရှိကုန်၏၊ သဘောတူဝတ္ထုကြောင့် သင့်သော အာပတ်တို့သည်လည်း မရှိကုန်၊ ထိုရဟန်းတို့၏ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းမှ ကြဉ်အပ်ကုန်သော လူ, ဘိက္ခုနီ စသော နှစ်ကျိပ်တစ်ယောက်သော ဝဇ္ဇနီယပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း မရှိကုန်၊ ဤလေးပါးသော အင်္ဂါတို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ရေတွက်အပ်သော ဥပုသ်ကံကို လျောက်ပတ်သော အခါရှိသောကြောင့် ‘ပတ္တကလ္လ’ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါးနှင့် ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေပြီး၍ သင့်သော အာပတ်အတွက် ဒေသနာပြောပြီးသော ညီညွတ်သော သံဃာတော်၏ အလိုနှင့် အညီ ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ပါတိမောက်ကို ပြခြင်းငှာ အားထုတ်ကြ ကုန်အံ့။’ (သာဓု ..သာဓု ..သာဓု)

နိဒါနုဒ္ဒေသ

ဥပေါသထဉတ်

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော၊ အဇ္ဇုပေါသထော ပန္နရသော (စာတုဒ္ဒသော)၊ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော ဥပေါသထံ ကရေယျ၊ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျ။

အရှင်ဘုရားတို့, သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူလော့၊ ယနေ့ ဥပုသ်နေ့သည် ပန္နရသီ-တစ်ဆယ့်ငါးရက် (စာတုဒ္ဒသီ- တစ်ဆယ့်လေးရက်)မြောက်သော နေ့တည်း။ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ် သော အခါရှိသော ကံသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာတော်သည် ဥပုသ်ကို ပြုရာ၏၊ ပါတိမောက်ကို ပြရာ၏၊

သံဃာတော်သည် ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါးနှင့် ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါးတို့ကို ပြုပြီးပြီလော။ အရှင်ဘုရားတို့ ...အာပတ်မှ စင်ကြယ်ခြင်းကို ပြောကြားကုန်လော့။ ပါတိမောက်ကို ပြပေအံ့။ ထိုပါတိမောက်ကို အလုံးစုံ ထေရ, နဝ, မဇ္ဈိမ ဖြစ်ကုန်သော ထင်ရှားရှိကုန်သော ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ကောင်းစွာ နာကြကုန်အံ့။ နှလုံးသွင်းကြကုန်အံ့။ အကြင်ရဟန်းအား အာပတ်သည် အကယ်၍ ရှိငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းသည် ထင်စွာပြုရာ၏၊ အာပတ်သည် အကယ်၍ မရှိငြားအံ့၊ ဆိတ် ဆိတ်နေရာ၏၊ ဆိတ်ဆိတ်နေလျှင် အရှင်တို့ကို အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏-ဟူ၍ သိမှတ်ရပါအံ့။ အမှန်မှာ တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ မေး၍ တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ ဖြေကြားရမည် ဖြစ်သည်။ ယခုသော်ကား ဤရဟန်းပရိသတ်ကို ပေါင်းစု၍ တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ မေးသကဲ့သို့ သုံးကြိမ်တိုင်အောင် မေးစိစစ်ပါအံ့။ အကြင် ရဟန်းသည် သုံးကြိမ်တိုင်အောင် မေးစိစစ်အပ်သည်ရှိသော် အာပတ်သင့်မှန်း သိလျက် ထင်ရှားရှိသော အာပတ်ကို ထင်စွာ မပြုငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ဆိုသည်မည်ခြင်းကြောင့် သမ္ပဇာနမုသာဝါဒ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သည် သင့်၏၊ အရှင်တို့ ...စင်စစ် သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ဆိုခြင်းသည် စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သော အာပတ် ဖြစ်သည်ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူ၏၊ ထို့ကြောင့် အာပတ်သင့် မှန်းသိသော ရဟန်းသည် သင့်သောအာပတ်မှ စင်ကြယ်ခြင်းကို အလိုရှိလျှင် ထင်ရှားရှိသော အာပတ်ကို ထင်စွာ ပြုအပ်၏၊ ထင်စွာပြုခြင်း၏ အကျိုးကား အာပတ်အတွက် တအုံနွေးနွေး မပူပန်ရတော့ဘဲ ထိုရဟန်းအား စျာန်မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်တရားကို ရခြင်းငှာ ချမ်းသာသောအကျင့်သည် ဖြစ်ပေါ်နေ၏၊

အရှင်တို့ ...နိဒါန်းကို ပြအပ်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုနိဒါန်း၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏ လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါ ကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း အာပတ်မှ စင်ကြယ် ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့် သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၄။ ပါရာဇိက ၄-ပါး

ထိုပါတိမောက်၌ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော ဤ အာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

* ၁။ မေထုန

ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သိက္ခာ မချဘဲလျက် အထက်ဆုံးတန်း ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနတ်မမှ စ၍ အောက်ထစ်ဆုံး တိရစ္ဆာန်မ ၌သော်လည်း မေထုန်မမှီဝဲရ။ မှီဝဲလျှင် မေထုနပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။

[ပါရာဇိကလောက်သော အယုတ်ဆုံး တိရစ္ဆာန်ကား အခြေမဲ့တွင် မြွေ, ငါး၊ အခြေနှစ်ချောင်းတို့တွင် ခို, ကြက်၊ အခြေလေးချောင်းတွင် ကြောင် ဖြစ်သည်။

မဂ်သည် မုခမဂ်-ခံတွင်းပေါက်၊ ပဿာဝမဂ်-ကျင်ငယ်ပေါက်၊ ဝစ္စမဂ်- ကျင်ကြီးပေါက်ဟု သုံးမျိုး ရှိ၏၊ မေထုန်မှီဝဲဖို့ရာ အထီးသတ္တဝါနှင့် နပုံးပဏ္ဍုက် များ၌ မုခမဂ်, ဝစ္စမဂ် နှစ်မျိုးဖြစ်နိုင်၍ အမသတ္တဝါများ၌ကား မဂ်သုံးမျိုးစလုံး ဖြစ်နိုင်သည်။ သိက္ခာမချဘဲလျက် ထိုမဂ်တစ်ခုခု၌ မိမိအင်္ဂါဇာတ်ကို နှမ်းတစ်စေ့ ခန့်မျှ အတွင်းသို့ ရောက်အောင် သွင်းလျှင် ပါရာဇိကကျ၏၊

သေ၍ ခွေးမစားရသေးသော သို့မဟုတ် တစ်ဝက်အထိ မစားရသေးသော အသေကောင်၌ မှီဝဲလျှင် ပါရာဇိကကျ၏၊။ရဟန်းတစ်ပါး ကျင်ငယ်စွန့်နေစဉ် သမင်ငယ်တစ်ကောင်သည် လာ၍ အင်္ဂါဇာတ်ကို စုပ်လေရာ ထိုရဟန်း သာယာ ၏၊ ထိုရဟန်း ပါရာဇိကကျပြီဟု မိန့်တော်မူ၏၊

သေ၍ တစ်ဝက်အတိကျအောင်ဖြစ်စေ၊ တစ်ဝက်ကျော်ကျော်ဖြစ်စေ ခွေးစားထားသော အသေကောင်၌ မှီဝဲလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း။ အရိုးစု၌ ဖြစ်စေ၊ လုံးလုံး ပုပ်၍ ပျက်စီးနေသော အင်္ဂါဇာတ်နေရာ၌ ဖြစ်စေ မှီဝဲလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊]

‘ရဟန်း’ဟူရာ၌ ဉတ္တိစတုတ္ထကံဖြင့် ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်သော ပုဂ္ဂိုလ် ကို ဆိုလိုသည်။

အမှာ။ ။ မေထုန်ဝတ္ထု ၅-မျိုးကို နောက်ဆက်တွဲ ‘ပါရာဇိကအမြွက်’၌ ရှု။

အင်္ဂါ-၂။ ။ မှီဝဲလိုဘိ၊ စိတ်ကူးရှိလျက်၁၊ သူ၏ မဂ်တွင်း-ကိုယ့်မဂ်သွင်းဟု၂၊ ကြောင်း ရင်းနှစ်လီ, အင်္ဂါညီ၊ ကျပြီ ပါရာဇိက်။

မှတ်ချက်။ ။ * ဤခရေပွင့် အမှတ်အသားဖြင့် ပြထားသော သိက္ခာပုဒ်များကို ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနီတို့ နှစ်ဦးလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော သာဓာရဏသိက္ခာပုဒ်များဟု သိ။ [ခရေပွင့် = *]

* ၂။ အဒိန္နာဒါန

ဥစ္စာရှင်သည် ကိုယ်နှုတ်တို့ဖြင့် မပေးဘဲလျက် လူဇာတ်ရှိသော သူတစ်ပါး ၏ ရွှေစင်တစ်မတ်ကိုဖြစ်စေ၊ ထိုရွှေစင်တစ်မတ်နှင့် ညီတူညီမျှ ထိုက်တန်သော ဝတ္ထုပစ္စည်းကိုဖြစ်စေ ခိုးလိုသောစိတ်ဖြင့် မခိုးယူရ။ ခိုးယူလျှင် အဒိန္နာဒါန ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [ထိုထက် တန်ဖိုးများသော ဝတ္ထုပစ္စည်းကို ခိုးယူလျှင်ကား ဆိုဖွယ်ရာ မရှိပြီ။]

ထိုရွှေစင် တစ်မတ်ကား ရွှေ ၅-ပဲ, ငွေ ၅-ပဲ, ကြေးနီ ၁၀-ပဲတို့ ပေါင်းစပ် ၍ထားသော ပဲ-၂၀ ၏ လေးပုံတစ်ပုံဖြစ်သည့် တစ်မတ် (ခေါ်) ငါးပဲသားတည်း။ (တစ်နည်း) - ထိုတစ်မတ် (ခေါ်) ငါးပဲသား၌ ပါဝင်နေသော ရွှေ၏ တန်ဖိုးကား ခေတ်အလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ရွှေပေါက်စျေးနှင့် တွက်၍ရသော ငွေ၏ တန်ဖိုး တည်း။ ထိုတစ်ပဲတန် အထက်နှင့် တစ်မတ်တန် အောက်ကိုယူလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း၊ ထို တစ်ပဲတန်နှင့် တစ်ပဲတန် အောက်ကို ယူလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

သတိ။ ။ ဤဒုတိယ ပါရာဇိကသည် နည်းမျိုးစုံ၏၊ နက်နဲသိမ်မွေ့၏၊ မိဘပစ္စည်း၌သော်လည်း စိတ်လျင်မြန်ခြင်းကြောင့် ရဟန်းအဖြစ်မှ ရွေ့တတ် သည်။ ထို့ကြောင့် သူတစ်ပါး၏ ပစ္စည်းကို ကြည့်လိုလျှင် ‘ကြည့်ပါရစေ, ခေတ္တ ပေးပါ’ဟု ပန်ကြားရမည်။ မပန်ကြားဘဲ ကိုင်တွယ်သုံးသပ်ခြင်း မပြုရာ။ ‘မြွေဆိုးတနဲ-မီးခဲပမာ’ သတိပြု၍ ရှောင်ကြဉ်ရာ၏၊

ကျော့ကွင်း၌ မိနေသော သမင်နှင့် မြှုံး၌မိနေသော ငါးတို့ကို ဥစ္စာရှင် မမြင်မီ ‘လွှတ်အံ့’ဟု ခိုးလိုသောစိတ်ဖြင့် လွှတ်လိုက်အံ့၊ ပါရာဇိကအာပတ် သင့်၏၊ [သနားသောစိတ်ဖြင့် လွှတ်လိုက်အံ့၊ အနာပတ္တိ၊ အာပတ်မသင့်။] ကိုယ်မပျက်သေးသော သူသေကောင်၌ ရှိနေသော အဝတ်ကို ပံသုကူ မကောက် ရ၊ ကောက်ယူလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အမှာ။ ။ ခိုးမှု ၂၅-မျိုးကို နောက်ဆက်တွဲ ‘ပါရာဇိကအမြွက်’၌ ရှု။

အင်္ဂါ-၅။ ။ လူဇာတ်ရှိငြား သူတစ်ပါး၏၊ ပိုင်ထားဥစ္စာ၁၊ သူ့ဥစ္စာဟု သိမှတ်မှုနှင့်၂၊ ဂရုပရိက်၃၊ ထေယျစိတ်သွင်း၄၊ ခိုးယူခြင်းဟု၅၊ ကြောင်းရင်းငါးလီ၊ အင်္ဂါညီ၊ ကျပြီပါရာဇိက်။

* ၃။ မနုဿဝိဂ္ဂဟ

ပဋိသန္ဓေတည်နေခြင်းကို အရင်းအစပြု၍ လူဇာတ်ရှိသော သူကို သေစေလိုသော စိတ်ဖြင့် ကိုယ်တိုင်သတ်၍ဖြစ်စေ၊ သူတစ်ပါးကို စေခိုင်း၍ဖြစ်စေ ထိုသူသေသော်လည်းကောင်း, သေခြင်းကို ဆောက်တည်စေခြင်းငှာ ဓားလက်နက်ကို ထိုသူ၏ အနီး၌ထား၍ ထိုဓားလက်နက်ဖြင့် ထိုသူ သေသော်လည်းကောင်း, ထိုသူအား သေချင်စိတ်ဖြစ်လာအောင် ‘အို အသင် ...သင်၌ ယုတ်မာသော မကောင်းသော အသက်ရှင်နေခြင်းဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ သင်၌ အသက်ရှင်နေခြင်းထက် သေခြင်းက မြတ်၏’ စသည်ဖြင့် သေခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းပြောဆို၍ ထိုပြောဆိုမှုကြောင့် ထိုသူ သေသော်လည်းကောင်း, သေခြင်းကို ဆောက်တည်စေခြင်းငှာ အကြံဉာဏ် နည်းလမ်းကို ပေး၍ ထိုအကြံဉာဏ် နည်းလမ်းအတိုင်း ထိုသူသည် သေခြင်းကို ဆောက်တည် ၍ သေသော်လည်းကောင်း မနုဿဝိဂ္ဂဟပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ရဟန်း ကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။

[သတ်အံ့ဟု အားထုတ်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဝေဒနာကို ဖြစ်စေအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေအံ့၊ ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ မည်သူဟု မရည်ရွယ်ဘဲ ‘တစ်ဦးတစ်ယောက် ကျ၍ သေလိမ့်မည်’ဟု တွင်းကို တူးအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ထိုတွင်း၌ လူကျအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ ကျ၍ ဒုက္ခဝေဒနာ ဖြစ်အံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေစေအံ့၊ ပါရာဇိက အာပတ်သင့်၏၊]

သူတစ်ပါးကို စေခိုင်းအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဝေဒနာကို ဖြစ်စေအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေစေ အံ့၊ ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊

လက်နက်ကို အနီး၌ ချအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဝေဒနာကို ဖြစ်စေအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေအံ့၊ ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊

ချီးမွမ်း၍ ပြောအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ထိုပြောဆိုမှု ကြောင့် သေတော့အံ့ဟု ဝေဒနာကို ဖြစ်စေအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေအံ့၊ ပါရာဇိက အာပတ်သင့်၏၊

အကြံဉာဏ် နည်းလမ်းကို ပေးအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ထိုနည်းလမ်းအတိုင်း ဆောက် တည်၍ သေတော့အံ့ဟု ဝေဒနာဖြစ်အံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ သေအံ့၊ ပါရာဇိကအာပတ် သင့်၏၊

လူယောင်ဆောင်နေသော ဘီလူး, ပြိတ္တာနှင့် နတ်ဘီလူး စသော နတ် မျိုးတို့ကို သတ်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊

အင်္ဂါ-၅။ ။ လူဇာတ်လည်းရှိ၁၊ သတ္တဝါဟုသိ၍၂၊ သတ်မည်လိုလား စိတ်စက်ထား ဖြင့်၃၊ အားပါးစိုက်လျှင်း၄၊ စုတေခြင်းဟု၅၊ ကြောင်းရင်းငါးလီ၊ အင်္ဂါညီ၊ ကျပြီ ပါရာဇိက်။

* ၄။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မ

စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်တရားကို မရ, မသိ, မမြင်ဘဲလျက် ငါရ၏၊ ငါသိ၏၊ ငါမြင်၏ဟု လူဇာတ်ရှိသော သူအား မပြောကြားရ။ ပြောကြားသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုသူ သိနားလည်လျှင် ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [မသိနားမလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ မိမိကိုယ်ကို စျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်, အရိယာပုဂ္ဂိုလ်ဟု မှတ်ထင်လေအောင် သွယ်ဝိုက်၍ ပြောဆိုသဖြင့် သိလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း။ မသိလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ တစ်စုံတစ်ရာကို ထုတ်ဆောင်၍ မပြောဘဲ ထိုကဲ့သို့ ထင်မှတ်လေအောင် ဟန်ဆောင်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

လူအများ ချီးမွမ်းမြှောက်စားလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်တောင့်တ၍ တော၌ နေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ဤသို့ ဆွမ်းခံလျှင် ဤသို့ပြုလျှင် ငါ့ကို လူအများ ချီးမွမ်းမြှောက်စားလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်တောင့်တ၍ ဆွမ်းခံသော်လည်းကောင်း, ရပ်, သွား, ထိုင်, လျောင်းခြင်း စသည်တို့ကို ပြုသော်လည်းကောင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အင်္ဂါ-၅။ ။ စျာန်မဂ်ဖိုလ် ဥတ္တရိရယ်က၊ မိမိ၌မရှိမှန်၁၊ ပါပိစ္ဆာ စိတ်ဝါကြွားနှင့် ပြောမှားမိဟန်၂၊ သူတစ်ပါး မညွှန်ပြန်၃၊ နာခံသူလူသား၄၊ ပြောခြင်းပင် အမြန်သိလျှင်လ၅၊ အင်ငါးတန် အမှန်ရှိတာကြောင့်၊ စတုတ္ထာပါရာဇိငယ်၊ ကျ၏ မမှား။

အရှင်တို့ ...လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိကအမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ အကြင်လေးပါးသော ပါရာဇိကတို့တွင် တစ်ပါးပါးသို့ ရောက်သော ရဟန်းသည် ရှေး လူ, သာမဏေတို့ ၏ ဘဝ၌ ရှိခဲ့စဉ်က ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ မပေါင်းသင်းရဘိသကဲ့သို့ နောက်၌လည်း တစ်ပါးကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့် အတူတကွ မပေါင်းသင်းရ။ သာသနာတော်မှ ရှုံးခြင်းသို့ ရောက်လေပြီ။ ထိုလေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့ နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏-ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

ပါရာဇိကကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၅။ သံဃာဒိသေသ် ၁၃-ပါး

အရှင်တို့, တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ

အိပ်မက်ထဲ၌ သုက်လွတ်ခြင်းကို ကြဉ်၍ သုက်လွတ်စေလိုသော စေတနာ ဖြင့် စေ့ဆော်၍ နိမိတ်ကို လုံ့လမပြုရ။ ပြု၍ သုက်လွတ်လျှင် သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [မလွတ်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊]

အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ စေ့ဆော်၍ လုံ့လပြုအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ စေ့ဆော်, လုံ့လပြု၍ သုက်လွတ်အံ့၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊။

[သုက်လွတ်ခြင်းဟူသည် သုက်၏ မူလနေရာမှ ရွေ့လျောခြင်းတည်း။ ယုတ်စွအဆုံး သုက်လွတ်စေလို၍ ခါးကော့လျှင် နေရာမှ သုက်ရွေ့အံ့၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ လွတ်စေလိုသော ဆန္ဒဖြင့် အင်္ဂါဇာတ်ကို ပေါင်ဖြင့် ညှပ်ဖိ၍ အိပ်လျှင် အိပ်ပျော်စဉ် အိပ်မက်၍ သုက်လွတ်သော် သံဃာဒိသေသ် အာပတ်မှ မလွတ်-ဟူ၍ သိလေ။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ သုက်လွတ်စေလိုသော စေတနာဖြင့် မစေ့ဆော်၊ ပွေးပိုး, ဝဲပိုး, ညှင်းပိုး စသည်တို့ ကိုက်ခဲသောကြောင့် ယားနာ, ဝဲနာကို ဖျောက် လို၍ နိမိတ်ကို ကုတ်ဆွရာ၌ သာယာသဖြင့် သုက်လွတ်သော်လည်း အာပတ် မသင့်။

အမှာ။ ။ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် မသင့်ဘဲလျက် ပရိဝါသ်, မာနတ် ဆောက်တည်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့် သံဃာဒိသေသ် အာပတ်သင့်သည်ဟု သံသယဖြစ်ရုံမျှဖြင့် ပရိဝါသ်, မာနတ်ကို မဆောက်တည် လေလင့်၊ ထိုအင်္ဂါ ၃-ပါးတို့နှင့် ကိုက်ညီသည် မကိုက်ညီသည်ကို သေသေချာချာ စိစစ်ပါလေ၊ အာပတ် တကယ်ပင်သင့်ပြီဟု ယုံကြည်စိတ်ချရမှသာလျှင် လိုအပ် သလို ကုစားပါလေ။ မိမိကိုယ်တိုင် မဆုံးဖြတ်နိုင်လျှင် ကျမ်းတတ်လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်၏ အကြံဉာဏ် အဆုံးအဖြတ်ကို ခံယူပါလေ။ [နောက်သိက္ခာပုဒ်တော်များ၌လည်း ဤအတိုင်းသိ။]

အင်္ဂါ-၃။ ။ လွတ်စေလို့ငှာ စေတနာတည့်၁၊ ဗျာပါလုံ့လ ပြုမိကလျှင်း၂၊ သုက်လွတ် ခြင်းဟု၃၊ ကြောင်းရင်း သုံးလီ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ဝိဿဋ္ဌိ။

၂။ ကာယသံသဂ္ဂ

မွေးဖွားသည့် အရွယ်ကစ၍ လူဇာတ်ရှိသော မိန်းမကို ထိလို, ကိုင်လို, သုံးသပ်လိုသော ရာဂစိတ်ဖြင့် အယုတ်သဖြင့် ဆံပင် မွေးညှင်းမျှကိုသော်လည်း မထိမကိုင် မသုံးသပ်ရ။ ထိ ကိုင် သုံးသပ်လျှင် ကာယသံသဂ္ဂသံဃာဒိသေသ် အာပတ်သင့်၏၊

[သေ၍ ကိုယ်မပျက်သေးသော မိန်းမအလောင်းကို ရာဂစိတ်ဖြင့် ကိုင်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ ကိုယ်ပျက်နေလျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရာဂစိတ်ဖြင့် မိန်းမကို သပိတ်ဖြင့် တွန်း၏၊ ထိုရဟန်း အား ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊

ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရာဂစိတ်ဖြင့် မိန်းမ ကိုင်နေသော ကြိုးကိုဆွဲ၏၊ ထို ရဟန်းအား ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊

ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရာဂစိတ်ဖြင့် မိန်းမလျှောက်ကူးနေသော တံတားကို လှုပ်၏၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ရဟန်းတစ်ပါးသည် ရာဂစိတ်ဖြင့် မိန်းမတက်နေသော သစ်ပင်ကို လှုပ်၏၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ရဟန်းတစ်ပါးသည် မိန်းမကို ကိုင်အံ့ဟု လုံ့လပြုသော်လည်း မတို့ထိမိဘဲ ရှိ၏၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ရာဂစိတ်ဖြင့် မိန်းမတို့၏ ကိုယ်၌ဝတ်ထားသော အဝတ်စသည်တို့ကို ကိုင်အံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊

ဘီလူးမ (နတ်သမီး), ပဏ္ဍုက်တို့ကို ရာဂစိတ်ဖြင့် ကိုင်သော် ထုလ္လစ္စဉ်း၊ ယောက်ျား, တိရစ္ဆာန်တို့ကို ရာဂစိတ်ဖြင့် ကိုင်သော် ဒုက္ကဋ်၊ အမိနှင့် သမီးတို့ကို အမိ, သမီးဟူသော ချစ်ခြင်းဖြင့် သုံးသပ်လျှင်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်ပင်။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ မာတုဂါမက လာကိုင်၍ သာယာသော်လည်း ရဟန်းက မလှုပ်ရှားလျှင် အာပတ်မသင့်။

သတိ။ ။ ခရီးဦးကြိုဆိုကြရာ၌ အချို့သော မာတုဂါမတို့သည် ဆံပင်ကို ဖြန့်၍ ခင်းကုန်၏၊ ထိုသို့ ခင်းရာ၌ သတိမထားဘဲ အမှတ်တမဲ့ နင်းသော ရဟန်းများ, ဆံပင်ကို ကျော်၍ နင်းသော်လည်း မတော်တဆ နင်းမိသော ရဟန်း များ၌ ကိုယ်လက်နှီးနှောလိုသော ရာဂစိတ် မရှိခြင်းကြောင့် အာပတ်မသင့်။ မာတုဂါမ၏ ဆံပင်မှန်း သိလျက် တမင်နင်းလိုသော စိတ်ဖြင့် နင်းသော ရဟန်း တို့ကား ဤအာပတ်မှ မလွတ်။ ထို့ကြောင့် မာတုဂါမများ၏ ဆံပင်ကို မနင်း မိကြရလေအောင် အထူး သတိဆောင်ကုန်ရာ၏၊

ခြေတို့ကို ဆုပ်နယ်၍ ရှိခိုးလိုသော မိန်းမကို တားမြစ်အပ်၏၊ ခြေကို သော်လည်း ဖုံးလွှမ်းအပ်၏၊ မတုန်မလှုပ်သော်လည်း နေအပ်၏၊ မတုန် မလှုပ်နေသော ရဟန်းအား စိတ်သာယာသော်လည်း အာပတ် မသင့်။ မာတုဂါမ လာကိုင်၍ သာယာသော်လည်း ရဟန်းက မလှုပ်ရှားလျှင် အာပတ်မသင့်ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့် ဆွမ်းလောင်းရာ၌ဖြစ်စေ၊ ဆွမ်းစသည်ကို ကပ်ရာ၌ ဖြစ်စေ မတော်တဆ လက် စသည်တို့ဖြင့် ထိမိ ကိုင်မိ၍ သာယာရုံမျှဖြင့် သံဃာဒိသေသ် အာပတ်မသင့်-ဟု သိရာ၏၊ ထိုအင်္ဂါစုတို့နှင့် ကိုက်ညီမှသာလျှင် အာပတ်သင့် နိုင်ရကား လဇ္ဇီရဟန်းအဖို့ ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်သင့်ဖို့ရန် အလွန်မှ ခဲယဉ်းပေသည်။ [ရှေ့သိက္ခာပုဒ်၌ ညွှန်ပြထားသော ‘အမှာ’စကားအတိုင်း ကျင့်သုံးပါလေ။]

ဘုရားပွဲ ဇာတ်ပွဲ ပြပွဲ စသည်တို့၌ မာတုဂါမတို့နှင့် ရောနှောတိုးဝှေ့၍ သွားခြင်းကား ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ချိုးဖောက်ရန် သွားသည်နှင့် တူ၏၊

အင်္ဂါ-၅။ ။ လူမိန်းမပင်၁၊ မိန်းမထင်လျက်၂၊ သံသဂ်ရာဂ၃၊ လုံ့လပြုလျှင်း၄၊ ကိုင်မိ ခြင်းဟု၅၊ ကြောင်းရင်းငါးလီ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ သံသဂ္ဂ။

၃။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာ

လုလင်ပျိုသည် မိန်းမပျိုအား မေထုန်နှင့်စပ်သော စကားဖြင့် ပြောဆိုသကဲ့ သို့ သိကြားနားလည်နိုင်သော မိန်းမအား မေထုန်နှင့် စပ်သောစကား မပြော ကြားရ။ ပြောကြားသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုမိန်းမ သိနားလည်လျှင် ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [မသိနားမလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ခေတ်အားဖြင့် သုံးမျိုး, အာပတ်အားဖြင့် သုံးစား ပိုင်းခြား၍ ပြပါအံ့။ ၎င်းတို့ကား — (၁) ဝစ္စမဂ်, ပဿာဝမဂ်ကို ရည်၍ ပြောအံ့၊ သံဃာဒိသေသ်ခေတ်။ (၂) ဝစ္စမဂ်, ပဿာဝမဂ်ကို ကြဉ်၍ ညှပ်ရိုးနှစ်ဖက် အောက်မှ ပုဆစ်ဒူးဝန်းနှစ်ဖက် အထက်ထိကို ရည်၍ ပြောအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်းခေတ်။ (၃) ညှပ်ရိုးနှစ်ဖက် အထက်နှင့် ပုဆစ်ဒူးဝန်းနှစ်ဖက် အောက် ကိုယ်နှင့်စပ်သော အဝတ်တန်ဆာ စသည်တို့ကို ရည်၍ ပြောအံ့၊ ဒုက္ကဋ်ခေတ် ဟူ၍ သုံးမျိုးတည်း။

ဤခေတ်သုံးမျိုးတို့တွင် နံပါတ် (၁)ခေတ်နှင့် စပ်၍ ချီးမွမ်းခြင်း, ကဲ့ရဲ့ခြင်း စသည်ကို ပြောအံ့၊ ထိုမိန်းမ သိနားလည်လျှင် သံဃာဒိသေသ်။ မသိနားမလည် သော် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ နံပါတ် (၂)ခေတ်နှင့် စပ်၍ ပြောအံ့၊ သိနားလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း။ မသိနားမလည်သော် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ နံပါတ်(၃) ခေတ်နှင့်စပ်၍ ပြောအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟု ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာ၌ ဆို၏၊ ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာ၌ မေထုန်နှင့်စပ်သော စကားတို့ဖြင့် ပြောအံ့၊ သိနားလည်လျှင် သံဃာဒိသေသ်။ မသိနားမလည်သော် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏ဟု ဆို၏၊

အင်္ဂါ-၅။ ။ လူမိန်းမပင်၁၊ မိန်းမထင်လတ်၂၊ ဝါစဿာဒ၃၊ ထိုရာဂဖြင့်၊ ပြောပြလေဘိ၄၊ ချက်ချင်းသိဟု၅၊ ကြောင်းရှိငါးလီ၊ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ဒုဋ္ဌုလ္လ။

၄။ အတ္တကာမပါရိစရိယ

မိမိအား မေထုန်ဖြင့် လုပ်ကျွေးစေခြင်းငှာ သိကြားနားလည်နိုင်သော မိန်းမ၏ အထံ၌ “သီလရှိသော မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသော ကောင်း သော ကိုယ်ကျင့်တရားရှိသော ငါကဲ့သို့သောသူအား မေထုန်အကျင့်ဖြင့် လုပ်ကျွေးခြင်းသည် အလှူတကာတို့တွင် အမြတ်ဆုံးသော အလှူဖြစ်၏” စသည်ဖြင့် မေထုန်လှူခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းပြောဆို၍ မေထုန်ကို အလှူမခံရ။ အလှူခံသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုမိန်းမသိနားလည်လျှင် အတ္တကာမပါရိစရိယသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [မသိ နားမလည်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏ဟု ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာနှင့် ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယ ကျမ်းတို့၌ ဆို၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ပဏ္ဍုက်၌ အလှူခံအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ ယောက်ျား, တိရစ္ဆာန် တို့၌ အလှူခံအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟု ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ၌ သာမန်အားဖြင့်သာ ဆိုထား၏၊ စာရေးသူ၏ ယူဆချက်မှာ အလှူခံသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုပဏ္ဍုက် သိနားလည်မှသာလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်း၊ မသိ နားမလည်သော် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ယောက်ျား, တိရစ္ဆာန်တို့၌ကား သိသည် ဖြစ်စေ မသိသည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

အင်္ဂါ-၅။ ။ လူမိန်းမပင်၁၊ မိန်းမထင်လျက်၂၊ ကိုယ့်တွက်တာဟု၊ ကာမမှုဖြင့်၊ ပြုစေ လိုတုံ၊ ရာဂကြုံ၍၃၊ ဂုဏ်ကိုပြောဘိ၄၊ ချက်ချင်းသိဟု၅၊ ကြောင်းရှိ ငါးလီ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ကာမပါရိစရိယ။

* ၅။ သဉ္စရိတ္တ

လင်မယား ဖြစ်စေလိုသောကြောင့် ယောက်ျား မိန်းမတို့၏ အကြား၌ အောင်သွယ်အမှုကို မပြုရ။ အယုတ်သဖြင့် တစ်ခဏမျှ ပေါင်းဖော်ခြင်းအတွက် ပြည့်တန်ဆာမကိုသော်လည်း မပြောပေးရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် သဉ္စရိတ္တ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပဏ္ဍုက်၌ အောင်သွယ်အမှုကို ပြုအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ လင်ယောက်ျားနှင့် စိတ်ဆိုး၍ အိမ်မှ ဆင်းသွားသော (မကွာရှင်းရသေးသော) မိန်းမအား ဝမ်းမြောက်ဖွယ်စကားကို ပြော၍ လင် ယောက်ျား၏ အိမ်သို့ပြန်စေသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ [ဤမိန်းမမှာ အောင်သွယ်စကား ပြောကြားထိုက်သော မိန်းမ မဟုတ်သော ကြောင့် အာပတ်မသင့်။]

အင်္ဂါ-၅။ ။ ကျား, မ နှစ်ရပ်၊ လူသားဇာတ်တို့၁၊ ကင်းပြတ်ကွဲခိုက်၊ အောင်သွယ် ထိုက်၍၂၊ ခိုင်းခိုက်ဝန်ခံ၃၊ စုံစမ်းဟန်နှင့်၄၊ တစ်ဖန်မယွင်း၊ ပြန်ပြောခြင်း ဟု၅၊ ကြောင်းရင်းငါးလီ၊ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ သဉ္စရိတ်။

[ဝန်ခံအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဝန်ခံ၍ စုံစမ်းအံ့၊ ထုလ္လစ္စဉ်း။ ဝန်ခံအံ့၊ စုံစမ်းအံ့၊ တစ်ဖန် ဆောင်လာအံ့၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊]

၆။ ကုဋိကာရ

ဆောက်လုပ်သူဒါယကာ မရှိ၍ မိမိကိုယ်တိုင် ပဲခွပ်, ပုဆိန်စသော လက်သမားကိရိယာတို့ကို ငှားရမ်း၍ ဆောက်အပ်သော အတွင်းဘက်၌ဖြစ်စေ၊ အပြင်ဘက်၌ ဖြစ်စေ၊ အတွင်းအပြင် နှစ်ဖက်လုံး၌ဖြစ်စေ အင်္ဂတေ သို့မဟုတ် မြေညက်ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သော ‘ကုဋိကျောင်းငယ်’ ကို မိမိနေထိုင်ဖို့ ဆောက်လို လျှင် ပိုးရွ၊ ခြပုန်း၊ ခြင်္သေ့၊ ကျား စသည်တို့လည်း မရှိ၊ ကောက်ပဲသီးနှံ စသည် တို့လည်း မစိုက်ပျိုး၍ ဘေးအန္တရာယ်မရှိသော ကျောင်းပတ်ပတ်လည်၌ နွား နှစ်ကောင် သို့မဟုတ် လေးကောင်က, သော လှည်းဖြင့် လှည့်လည်သွားလာနိုင် လောက်အောင် ဥပစာလည်းရှိသော ‘ကျောင်းရာ’ကို ရွေးချယ်ညွှန်ကြားရန် အလို့ငှာ အခြားရဟန်းတို့ကို မိမိရည်ရွယ်ထားသည့် ကျောင်းဆောက်ရန် ‘ကျောင်းရာ’သို့ ပင့်ဆောင်ရမည်။

ဘေးအန္တရာယ်ရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ၊ ဥပစာမရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ ကိုယ်တိုင် ဆောက်လုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အခြားရဟန်းတို့ကိုလည်း မပင့်ဘဲလျက် ဆောက်လုပ်၍ နံရံ အမိုးတို့ကို လည်း အင်္ဂတေချင်း မြေညက်ချင်း စပ်မိအောင် လိမ်းကျံသော်လည်းကောင်း, မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာတော်အားဖြင့် အလျား ၁၂-ထွာ အနံကွင်းကျ ၇-ထွာ ရှိသော ထိုကျောင်း၏ အကြီးဆုံး ပမာဏထက်လည်း လွန်ပြီး ဆောက်လုပ် ၍ နံရံအမိုးတို့ကိုလည်း အင်္ဂတေချင်း မြေညက်ချင်း စပ်မိအောင် လိမ်းကျံသော် လည်းကောင်း ကုဋိကာရသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊

ထိုကျောင်း၏ အောက်ဆုံး အနံပမာဏကား မဇ္ဈိမပုရိသ၏ အတောင် အားဖြင့် ၄-တောင်တည်း။ [အချို့က ဤ ၄-တောင်ကို ပကတိပုရိသ၏ အတောင်ဖြင့် ယူသည်။]

နောက်ဆက်တွဲ ‘မဇ္ဈိမဝဍ္ဎုကီတွက်နည်း’ အရ ပေ, လက်မဖြင့် ယူသော် ထိုကျောင်း၏ အကြီးဆုံး ပမာဏမှာ အလျား ၃၆-ပေ၊ အနံ ၂၁-ပေ ဖြစ်သည်။ အောက်ဆုံး အနံပမာဏမှာ လက်သမားအတောင်ဖြင့် ယူသော် ၈-ပေ ဖြစ်၍ ပကတိပုရိသအတောင်ဖြင့် ယူသော် ၅-ပေ ၄-လက်မ ဖြစ်သည်။

ဘေးအန္တရာယ် ရှိသောအရပ်-ဟူသည် ပိုးရွတို့၏ နေရာ၊ ခြတို့၏ နေရာ၊ ကြွက်တို့၏ နေရာ၊ မြွေတို့၏ နေရာ၊ ကင်းမြီးကောက်တို့၏ နေရာ၊ ကင်းခြေများ တို့၏ နေရာ၊ ဆင်တို့၏ နေရာ၊ မြင်းတို့၏ နေရာ၊ ခြင်္သေ့တို့၏ နေရာ၊ ကျားတို့၏ နေရာ၊ သစ်တို့၏ နေရာ၊ ဝံ, အောင်းတို့၏ နေရာ၊ ဆိုပြီးသည်မှ တစ်ပါးသော သားရဲဖြစ်ကုန်သော တိရစ္ဆာန်တို့၏ နေရာ၊ ဤတစ်ဆယ့်သုံးပါးသော ဘေး အန္တရာယ်ရှိသော အရပ်တို့တည်း။

ဤဘေးအန္တရာယ်ရှိသော အရပ်တစ်ဆယ့်သုံးပါးတို့အပြင် မည်သည့် ကျောင်းမျိုးကိုမှ မဆောက်အပ်သော အရပ်တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးကိုလည်း ပြပါအံ့။ ကောက်ရှိသောအရပ်ကို မှီခြင်း၊ ပဲရှိသောအရပ်ကို မှီခြင်း၊ သုံးဆယ့်နှစ် ပါးသော ကမ္မကရဏပြုရာအရပ်ကို မှီခြင်း၊ လက်ခြေစသည် ဖြတ်ရာအရပ်ကို မှီခြင်း၊ ကြီးစွာသော သုသာန်ကို မှီခြင်း၊ ဥယျာဉ်ကို မှီခြင်း၊ မင်းအိမ်ကို မှီခြင်း၊ ဆင်တင်းကုပ်ကို မှီခြင်း၊ မြင်းတင်းကုပ်ကို မှီခြင်း၊ နှောင်အိမ်ကို မှီခြင်း၊ သေတင်းကုပ်ကို မှီခြင်း၊ အိမ်စျေးကို မှီခြင်း၊ ခရီးသုံးခုတို့၏ အဆုံကို မှီခြင်း၊ ခရီးလေးခုတို့၏ အဆုံကို မှီခြင်း၊ သဘင်ကို မှီခြင်း၊ ထုတ်ချင်းထွင်းသော အသွား အပြန်သွားသော ခရီးလမ်းမကို မှီခြင်း၊ ဤကား ကျောင်းမဆောက်အပ်သော အရပ် တစ်ဆယ့်ခြောက်ပါးတည်း-ဟူ၍ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ဆို၏၊ [ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၌ ဥက္ကဌ်, မဇ္ဈုံ, မုဒု-ဟူ၍ သုသာန် ၃-မျိုး ပြသည်။ (ဝါ) အကြီး, အလတ်, အငယ်-ဟူ၍ သုသာန် ၃-မျိုး ပြသည်။ ထို့ကြောင့် ကြီးစွာသော သုသာန်သည် နေ့စဉ် မီးဖုတ်, အပုပ်နံ့နံ, ဆွေမျိုးတို့သွား၍ ငိုကြွေးသံရှိသော ဥက္ကဌ်သုသာန် ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။]

မှတ်ချက်။ ။ ထိုသို့ ပင့်သောအခါ သံဃာအားလုံး လိုက်ကြည့်နိုင်လျှင် သံဃာကုန် လိုက်ကြည့်၊ အားလုံး မလိုက်နိုင်လျှင် ၂-ပါး ၃-ပါး စသည် ကျွမ်းကျင် နားလည်သော ရဟန်းများကို သံဃာက သမ္မုတိပေး၍ ထိုရဟန်းများက ကျောင်းနေရာကို လိုက်ကြည့်ရမည်။ [ပင့်ပုံ, ကျောင်းရာသို့ သွား၍ ကြည့်ရှုရန် သမ္မုတိပေးပုံ, ကျောင်းရာကြားပုံကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် ၃၄၉၊ ၃၅၀ နှင့် ၃၅၁ အသီးသီးတို့၌ ရှု။]

ဤထက် အကျယ်သိလိုလျှင် ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်းနှင့် ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)တို့၌ ရှု။

အင်္ဂါ-၆၊ ၇။ ။ ဥလိဒတ္တာဒိ အစရှိသား၊ ကိဋိသုံးလုံး၁၊ အောက်ဆုံးပမာဏ၂၊ ကျောင်း ဌာနလည်း၊ မပြမညွှန်၃၊ ပမာဏလွန်လျက်၄၊ မိမိတွက်တာ၅၊ နေထိုင်ရာ နှင့်၆၊ လျော်စွာသုတ်လေ၊ အင်္ဂတေမြေကို၊ စပ်စေမကြွင်းရ၊ အကြောင်း ရင်းဟု၊ ခြောက်ခင်း ခုနစ်လီ၊ လျော်အောင်ညီ၊ သင့်ပြီ ကုဋိက။

၇။ ဝိဟာရကာရ

ဆောက်လုပ်သူ ဒါယကာရှိ၍ အတွင်းဘက်၌ဖြစ်စေ၊ အပြင်ဘက်၌ ဖြစ်စေ၊ အတွင်းအပြင် နှစ်ဖက်စလုံး၌ ဖြစ်စေ အင်္ဂတေ သို့မဟုတ် မြေညက်ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သော ‘ကြီးသောကျောင်း’ကို မိမိနေထိုင်ဖို့ ဆောက်လုပ်စေလိုလျှင် ပိုးရွ ခြပုန်း ခြင်္သေ့ ကျား စသည်တို့လည်း မရှိ၊ ကောက်ပဲ သီးနှံ စသည်တို့လည်း မစိုက်ပျိုး၍ ဘေးအန္တရာယ် မရှိသော, ကျောင်းပတ်ပတ်လည်၌ နွားနှစ်ကောင် သို့မဟုတ် လေးကောင် ကသောလှည်းဖြင့် လှည့်လည်သွားလာနိုင်လောက် အောင် ဥပစာလည်းရှိသော ‘ကျောင်းရာ’ကို ရွေးချယ်ညွှန်ကြားရန်အလို့ငှာ အခြားရဟန်းတို့ကို မိမိရည်ရွယ်ထားသည့် ကျောင်းဆောက်ရန် ‘ကျောင်းရာ’ သို့ ပင့်ဆောင်ရမည်။

ဘေးအန္တရာယ်ရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ၊ ဥပစာ မရှိသော အရပ်၌ဖြစ်စေ ဆောက်လုပ်စေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အခြားရဟန်းတို့ကိုလည်း မပင့်ဘဲလျက် ဆောက်လုပ်စေ၍ နံရံ အမိုးတို့ ကိုလည်း အင်္ဂတေချင်း မြေညက်ချင်း စပ်မိအောင် လိမ်းကျံစေလျှင် ဝိဟာရကာရသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပမာဏမှတစ်ပါး ကြွင်းသော အင်္ဂါတို့မှာ ကုဋိကာရသိက္ခာပုဒ်တော်အတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။]

အင်္ဂါ-၆။ ။ ကုဋိကာရ အင်ခုနစ်ဝတွင်၊ ပမာဏလွန်ငယ် ကျန်ခြောက်သွယ်၊ သင့်ဖွယ် ဝိဟာရ။

* ၈။ ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသ

စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ မြင်ခြင်း, ကြားခြင်း, ယုံမှားခြင်းဟူသော အခြေအမြစ် မရှိဘဲလျက် တစ်ပါးသော ရဟန်းကို သာသနာတော်မှ ရွေ့လျောစေခြင်းငှာ ပါရာဇိကအာပတ်ဖြင့် မစွပ်စွဲရ။ စွပ်စွဲသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုရဟန်း သိနားလည်လျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသသံဃာဒိသေသ် အာပတ်သင့်၏၊ [ခွင့်မပြုစေဘဲ (ဝါ) ခွင့်မတောင်းဘဲလျက် သာသနာတော်မှ ရွေ့လျောစေခြင်းငှာ ဆိုအံ့၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်နှင့်တကွ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ စွပ်စွဲသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုရဟန်း မသိ နားမလည် သော် မည်သည့်အာပတ်သင့်သနည်းဟူ၍ မေးဖွယ် ရှိ၏၊ စာရေးသူ ဖတ်ဖူးသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် မည်သည့် အာပတ်သင့်၏ဟူ၍ မြန်မာပြန် ကျမ်းများ၌ မဖော်ပြထားပါ။ သို့သော် သံဃာဒိသေသ်သိက္ခာပုဒ်ချင်း အတူတူ ဖြစ်သည့် ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပုဒ်နှင့် အတ္တကာမပါရိစရိယသိက္ခာပုဒ်တို့၌ မသိလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏ဟု ဆိုထားသည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ဤသိက္ခာပုဒ်၌လည်း မသိလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏ဟု ယူထိုက်ပေသည်။ [ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် မသင့်လျှင်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်တော့သင့်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူ အပ်၏၊]

နောက် ဒုတိယ ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပုဒ်၌လည်း ဤအတိုင်းသိ။ (ကျမ်းတတ် ဆရာတော်မြတ်တို့၏ အဆုံးအဖြတ်ကို ခံယူပါမည်၊ ခံယူတော်မူကြပါကုန်။)

အင်္ဂါ-၅။ ။ ရဟန်းများတွင် ရေတွက်ဝင်၍၁၊ သန့်စင်သသူ ထင်မှတ်ယူလျက်၂၊ အမူလက၃၊ သမ္မုခလျှင်း စွပ်စွဲခြင်းတည့်၄၊ ချက်ချင်းသိဟု၅၊ ကြောင်းရှိငါးလီ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ဒုဌ်ဒေါသ။

* ၉။ ဒုတိယ ဒုဋ္ဌဒေါသ (ခေါ်) အညဘာဂိယ

[ဤသိက္ခာပုဒ်သည် အပြောလွယ်သလောက် ပြန်ဆိုရာ၌ မလွယ်ကူလှပါ။ သို့ဖြစ်၍ ဥပမာပေး၍ ပြပါအံ့။]

စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ ဥပမာအားဖြင့်ပြသော် မိမိစိတ်ဆိုးနေသော ရဟန်း (ဥုးတိဿ)၏ အမည် စသည်ကို အခြားသူ (မောင်နီ)၌ ပြောင်းလွှဲမှည့်ခေါ်ပြီး ထိုတိဿ-ဟူသော အမည်တူခြင်းစသည့်အကြောင်းကို အမြွက်ထောင်၍ ထို အခြားသူ (မောင်နီ) ပြုကျင့်သော မေထုန်အမှုကို ထိုရဟန်း (ဥုးတိဿ) ပြုကျင့် သည်ဟု ဆင်တူယိုးမှား ပြုလုပ်ကာ ထိုရဟန်း (ဥုးတိဿ)ကို သာသနာတော်မှ ရွေ့လျောစေခြင်းငှာ ပါရာဇိကအာပတ်ဖြင့် မစွပ်စွဲရ။ စွပ်စွဲသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုရဟန်း သိနားလည်လျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ဒုတိယ ဒုဋ္ဌဒေါသ (ခေါ်) အညဘာဂိယသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊

အင်္ဂါ-၆။ ။ ရှေ့ဒုဌ်ဒေါသ၊ အင်ငါးဝတွင်၊ အညဘာဂိ၊ တည်ရာ၏လျှင်၊ ကိဉ္စိဒေသ၊ အမြွက်မျှကို စွဲယူပို၊ မှတ်လို ဒုတိယ ဒုဌ်ဒေါသ။

* ၁၀။ သံဃဘေဒ

သံဃာကွဲပြားအောင် လုံ့လပြု၍ ကွဲပြားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော ဝါဒကိုမူလည်း ချီးမြှောက်ပြောဆို၍ တည်စေငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြင်ကြ ကြားကြကုန်သော အခြားရဟန်းတို့က “အရှင်သည် ညီညွတ်သော သံဃာတော် ကို ကွဲပြားအောင် လုံ့လမပြုလင့်၊ ကွဲပြားခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော ဝါဒကို မူလည်း ချီးမြှောက်ပြောဆို၍ မတည်ပါစေလင့်၊ အရှင်သည် သံဃာတော်နှင့် သဘောချင်း ညီညွတ်ပါလော့၊ ညီညွတ်ခြင်း၏ အကျိုးကား ညီညွတ်သော သံဃာတော်သည် ငြင်းခုံခြင်း မရှိ၍ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက် ဝမ်းသာစွာဖြင့် တူသောပါတိမောက် ပြလျက် ချမ်းသာစွာ နေရ၏”ဟု ပြောဆိုရမည်။နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊] ထိုရဟန်းကို သံဃာ့အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက် ၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့။ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထိုနောက် သံဃာတော်က ထိုရဟန်း အား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းအား သံဃဘေဒ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဉတ်၏ အဆုံး၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ နှစ်ကြိမ် မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ သုံးကြိမ်မြောက် သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ သံဃာဒိသေသ် အာပတ်သို့ ရောက်သော ရဟန်းအား ဉတ်၏ အဆုံး၌ သင့်သော ဒုက္ကဋ်, ကမ္မဝါစာနှစ်ကြိမ်တို့၏ အဆုံး၌ သင့်သော ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်တို့သည် ငြိမ်း ကုန်၏၊ နောက်သိက္ခာပုဒ်များ၌လည်း ဤအတိုင်း သိ။]

ညီညွတ်သော သံဃာတော်ဟူရာ၌ တူသောပေါင်းသင်းခြင်းရှိသော တူသောသိမ်၌ တည်သော သံဃာတော်ကို ဆိုလိုသည်။

သမနုဘာသနကံ ပြုပုံကို ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် ၄၁၃-၌ ရှု။

မှတ်ချက်။ ။ တစ်ဘက်သော သံဃာအစု၌ ရဟန်းတစ်ပါးရှိ၍ တစ်ဘက်သော အစု၌ နှစ်ပါးရှိပြီးလျှင် လေးပါးမြောက် ရဟန်းက “ဤကား ဓမ္မ, ဤကား ဝိနယ, ဤကား မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမတည်း၊ ဤ မဲဆန္ဒကို ယူလော့၊ ဤ မဲဆန္ဒကို နှစ်သက်လော့”ဟု ပြောကြားခြင်း၊ ဤနည်းတူ တစ်ဘက်မှ နှစ်ပါး, တစ်ဘက်မှလည်း နှစ်ပါး၊ တစ်ဘက်မှ နှစ်ပါး၊ တစ်ဘက်မှ သုံးပါး၊ တစ်ဘက်မှ သုံးပါး, တစ်ဘက်မှလည်း သုံးပါး၊ တစ်ဘက်မှ သုံးပါး, အခြားတစ်ဘက်မှ လေးပါးရှိ၍ ရှစ်ယောက်မြောက် ရဟန်းသည် “ဤကား ဓမ္မတည်း၊ ဤကား ဝိနယတည်း၊ ဤကား မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒတည်း၊ ဤအယူကို ယူလော့၊ ဤ အယူကို နှစ်သက်လော့”ဟု ပြောကြား ခြင်း၊ ဤသို့လျှင် နှစ်ဘက်ပေါင်းမှ သံဃာလေးပါး, ငါးပါး, ခြောက်ပါး, ခုနစ်ပါး, ရှစ်ပါးရှိ၍ အယူကွဲပြားသော်လည်း သံဃာကွဲပြားဖို့ အရေးအကြောင်းမျှသာ ဖြစ်၍ သံဃာကွဲပြားခြင်း မဖြစ်သေးပါ။

တစ်ဘက် သံဃာအစုမှ လေးပါးရှိ၍ အခြားတစ်ဘက်မှလည်း သံဃာ လေးပါးရှိပြီးလျှင် ကိုးယောက်မြောက်သော ရဟန်းတစ်ပါးက “ဤကား တရားတည်း၊ ဤကား ဝိနည်းတည်း၊ ဤကား မြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒတည်း၊ ဤ အယူကို ယူကြကုန်လော့၊ ဤအယူကို နှစ်သက်ကြကုန်လော့”ဟု ပြောကြားငြားအံ့၊ ဤနည်းဖြင့် တစ်ဘက်မှ လေးပါး, တစ်ဘက်မှ ငါးပါး၊ နှစ်ဘက် ငါးပါးစီ ဤသို့စသည်ဖြင့် ကိုးပါး, ကိုးပါးထက် အလွန်ရှိလျှင် သံဃာ ကွဲပြားရာ အရေးအကြောင်းလည်းဖြစ်၍ သံဃာလည်း စင်စစ် ကွဲပြားပါသည်။

ဤ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသောနည်းဖြင့် သံဃာကွဲပြားရန် အရေးအကြောင်းမျှဖြစ် ၍ သံဃာကွဲပြားသည် မမည်ခြင်း၊ သံဃာကွဲပြားရန် အရေးအကြောင်းလည်း ဖြစ်၍ သံဃာသည်လည်း စင်စစ်ပင် နှစ်ဘက်ထက်ခြမ်း ကွဲပြားခြင်း ဖြစ်သည်။ [သံဃာကွဲပြားခြင်း, အက်ကြောင်းထင်ခြင်း နှစ်မျိုး ရှင်းပြချက် ပြီးပြီ။]

ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းတော်တို့သည် အဓမ္မကို ဓမ္မဟု, ဓမ္မကို အဓမ္မ ဟု အဝိနယကို ဝိနယဟု, ဝိနယကို အဝိနယဟု ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးသော ဘေဒကရဝတ္ထုတို့ဖြင့် ပြောကြားကြ, ပြကြပါသည်။ မိမိတို့ အယူဝါဒသို့ လိုက်ပါကြရန် ဆွဲဆောင်ကြပါသည်။ ထိုသို့ ဆွဲဆောင်ပြီးလျှင် အသီးအခြား ခွဲခြား၍ ဥပုသ်ကံ, ပဝါရဏာကံ, ထိုမှတစ်ပါးသော သံဃကံကြီး, ကံငယ်တို့ကို ပြုကြပါကုန်သည်။ ဤနည်းဖြင့် ဤသို့ဖြစ်လျှင် သံဃာကွဲပြားသည် မည်၏၊ [သံဃာကွဲပြားပြီဟု ဆိုရသည့် အခြေအနေ ပြီးပြီ။]

အင်္ဂါ-၄။ ။ သံဃာကွဲမှု လုံ့လပြု၍၁၊ သမနုဘာသနံ ဓမ္မကံတည်း၂၊ ကမ္မဝါစာ’ ပြီးဆုံး ရာဝယ်၃၊ မြဲစွာယူလျှင်း မစွန့်ခြင်းဟု၄၊ ကြောင်းရင်းလေးလီ အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ဘေဒက။

* ၁၁။ ဘေဒါနုဝတ္တက

သံဃာကွဲပြားအောင် လုံ့လပြုသော ရဟန်း၏ အယူဝါဒကို တစ်ပါး, နှစ်ပါး, သုံးပါးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အလိုတူအလိုပါ အတုလိုက်၍ ကျင့်ကြ ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့က အခြားရဟန်းတို့အား “အရှင်တို့ ...ထိုရဟန်းအား တစုံတစ်ခုမျှ မဆိုကုန်လင့်၊ ထိုရဟန်းသည် ဓမ္မကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိ၏၊ ဝိနည်း ကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိ၏၊ ငါတို့၏ ထောက်ခံချက်အတိုင်း သူသည် ဆို၏၊ ငါတို့သည် လည်း ထိုအယူကို နှစ်သက်ကုန်ကြ၏”ဟု ဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းတို့ကို အခြားရဟန်းတို့က ‘အရှင်တို့ ...ဤသို့ မဆိုကုန်လင့်၊ ထိုရဟန်းသည် ဓမ္မကို လည်း ဆိုလေ့မရှိ၊ ဝိနည်းကိုလည်း ဆိုလေ့မရှိ၊ အရှင်တို့သည်လည်း သံဃာတော် ၏ ကွဲပြားခြင်းကို မနှစ်သက်အပ်ကုန်၊ အရှင်တို့သည် သံဃာတော်နှင့် သဘော ချင်း ညီညွတ်ကုန်လော့၊ ညီညွတ်ခြင်း၏ အကျိုးကား ညီညွတ်သော သံဃာ တော်သည် ငြင်းခုံခြင်းမရှိ၍ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာဖြင့် တူသော ပါတိမောက် ပြလျက် ချမ်းသာစွာ နေရ၏’ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက် လည်း ပြောဆိုရမည်။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထို ရဟန်းတို့ကို သံဃာ့အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းတို့အား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် သံဃာတော်က ထိုရဟန်းတို့အား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်ကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထို အယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းတို့အား ဘေဒါနုဝတ္တကသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ‘ သမနုဘာသနကံပြုပုံကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် ၄၂၀-၌ ရှု။

နှစ်ပါးသုံးပါးတို့ကို တပေါင်းတည်း ဆိုဆုံးမအပ်ကုန်၏၊ ထိုနှစ်ပါးသုံးပါး ထက် အလွန်ဖြစ်လျှင် တစ်ပေါင်းတည်း မဆုံးမအပ်။ နှစ်ပါးစီ သုံးပါးစီခွဲ၍ ဆိုဆုံးမရမည်။

အင်္ဂါ-၄။ ။ သံဃာခွဲသူ့ နောက်လိုက်မှုနှင့်၁၊ သမနုသာသနံ ဓမ္မကံတည်း၂၊ ကမ္မဝါစာ ပြီးဆုံးရာဝယ်၃၊ မြဲစွာယူလျှင်း မစွန့်ခြင်းဟု၄၊ ကြောင်းရင်းလေးတန်၊ အင်ညီပြန်၊ သင့်ရန် နုဝတ္တက။

* ၁၂။ ဒုဗ္ဗစ

ပညတ်တော်မူသော သိက္ခာပုဒ်တော်ဖြင့် အခြားရဟန်းတို့၏ ဆိုဆုံးမခြင်း ကို နားမထောင်လို၍ ထိုရဟန်းတို့အား “သင်တို့ ငါ့ကို လာမပြောကြလင့်၊ ငါကလည်း သင်တို့အား ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး ဘယ်စကားကိုမျှ မပြောဘူး” စသည်ဖြင့် ပြန်လှန်ပြောဆိုငြားအံ့။ ထိုရဟန်းကို အခြားရဟန်းတို့က “အရှင် သည် မိမိကိုယ်ကို မဆိုအပ်သည်ကို မပြုလင့်၊ အရှင်သည် မိမိကိုယ်ကို ဆိုအပ် သည်ကိုသာလျှင် ပြုလော့၊ အရှင်သည်လည်း ဘုရားတပည့်တော်တို့ကို သိက္ခာ ပုဒ်တော်ဖြင့် ဆိုလော့၊ ဘုရားတပည့်တော်တို့ကလည်း အရှင့်ကို သိက္ခာပုဒ် တော်ဖြင့် ဆိုကုန်လတ္တံ့။ ဤသို့ အချင်းချင်း ဆိုဆုံးမခြင်း အချင်းချင်း အာပတ်မှ ထစေခြင်း ဖြင့်သာလျှင် ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ ပရိသတ်သည် ကြီးပွားခြင်းသို့ ရောက်နိုင်၏”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ သုံးကြိမ် မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထို ရဟန်းကို သံဃာ့အလယ် သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် သံဃာတော်က ထိုရဟန်းအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏အဆုံး၌ ထို ရဟန်းအား ဒုဗ္ဗစသံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ သမနုဘာသနကံပြုပုံကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် ၄၂၇-၌ ရှု။

အာပတ်ကို မရှုခြင်းကြောင့် ဆန္နရဟန်းအား ပြုသော သံဃာနှင့်အတူ သုံးဆောင်ခြင်း မရှိသော ဥက္ခေပနီယကံ ပြုပုံ၊ ပြုလိုက ပြုရာသော ကံခြောက်ပါး၊ ကျင့်ဝတ်လေးဆယ့်သုံးပါးနှင့် ကံငြိမ်းပုံကို စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ကမ္မက္ခန္ဓက အပိုဒ် ၄၇၊ ၅၀။ ၅၁ နှင့် ၅၅ - အသီးအသီးတို့၌ ရှု။

အင်္ဂါ-၄။ ။ မပြောထိုက်သူ့ ကိုယ့်ကိုယ်ပြု၍၁၊ သမနုဘာသနံ ဓမ္မကံတည်း၂၊ ကမ္မ ဝါစာ ပြီးဆုံးရာဝယ်၃၊ မြဲစွာယူလျှင်း မစွန့်ခြင်းဟု၄၊ ကြောင်းရင်းလေးတန် အင်ညီပြန်၊ သင့်ရန် ဒုဗ္ဗစ။

* ၁၃။ ကုလဒူသက

အမျိုးလေးပါးတို့၏ သဒ္ဓါတရားကို ဖျက်ဆီးတတ်သော ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော အကြင်ရဟန်းသည် တစ်ခုသော မြို့, ရွာ, နိဂုံးကို အမှီပြု၍ နေ၏၊ ထိုရဟန်း၏ ယုတ်မာသော အကျင့်တို့ကို မြင်လည်း မြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ဖျက်ဆီးအပ်ကုန်သော အမျိုးတို့ကိုလည်း မြင်လည်းမြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုရဟန်းကို အခြားရဟန်းတို့က “အရှင်သည် အမျိုးတို့ကို ဖျက်ဆီးတတ်၏၊ ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိ၏၊ အရှင်၏ ယုတ်မာသော အကျင့်တို့ကို မြင်လည်း မြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန်၏၊ အရှင်သည် ဖျက်ဆီးအပ်ကုန် သော အမျိုးတို့ကိုလည်း မြင်လည်း မြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန် ၏၊ အရှင်သည် ဤကျောင်းမှ ဖဲလေလော့၊ အရှင်သည် ဤကျောင်း၌ နေခြင်းဖြင့် အကျိုးမရှိ”ဟု ဆိုရာ၏၊ ဤသို့ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် အခြားရဟန်းတို့ကို ထိုရဟန်းက “သင်တို့သည် ချစ်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ မုန်းသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ တွေဝေ သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ ကြောက်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ ထိုသို့ သဘောရှိသော အာပတ်ဖြင့် အချို့သော ရဟန်းကို နှင်ထုတ်ကုန်၏၊ အချို့သော ရဟန်းကို မနှင်ထုတ်ကုန်”ဟု ဆိုငြားအံ့။ ထိုရဟန်းကို အခြားရဟန်းတို့က “အရှင်သည် ဤသို့ မဆိုလင့်၊ ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ချစ်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း မလား ကုန်၊ မုန်းသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း မလားကုန်၊ တွေဝေသော အားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း မလားကုန်၊ ကြောက်သောအားဖြင့် မလား အပ်သည်သို့လည်း မလားကုန်။ အရှင်သည်သာလျှင် အမျိုးတို့ကို ဖျက်ဆီး တတ်၏၊ ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိ၏၊ အရှင်၏ ယုတ်မာသော အကျင့်တို့ကို မြင်လည်း မြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန်၏၊ အရှင်သည် ဖျက်ဆီး အပ်ကုန်သော အမျိုးတို့ကိုလည်း မြင်လည်း မြင်အပ်ကုန်၏၊ ကြားလည်း ကြားအပ်ကုန်၏၊ အရှင်သည် ဤကျောင်းမှ ဖဲလေလော့၊ အရှင်သည် ဤ ကျောင်း၌ နေခြင်းဖြင့် အကျိုးမရှိ”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုရဟန်းကို သံဃာ့အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့် အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထို ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် သံဃာတော်က ထိုရဟန်း အား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းအား ကုလဒူသက သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ [အမျိုးလေးပါးကား မင်းမျိုး၊ ပုဏ္ဏားမျိုး၊ ကုန်သည်မျိုး၊ သူဆင်းရဲမျိုးတို့တည်း။]

ကုလဒူသန ၈-ပါးကို ကျူးလွန်သော ရဟန်းကို ‘ကုလဒူသကရဟန်း’ဟု ခေါ်၏၊ ထိုကုလဒူသနအမှုကြောင့် ရသော ဆွမ်း, သင်္ကန်း, ကျောင်း, ဆေး စသော ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့ကို ထိုကုလဒူသကရဟန်းနှင့် တကွ သီတင်းသုံးဖော် ငါးဦးလုံးပင် မသုံးစွဲကောင်း, သုံးစွဲသူတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကုလဒူသန ၈-ပါးကို နောက်ဆက်တွဲ ‘အကပ္ပိယပစ္စည်းမျိုး’ အခန်း၌ ရှု။] ကုလဒူသနအာပတ် အခန်းကိုလည်း ဆက်၍ ဖတ်။

ယခုကာလ၌ကား သစ်သီးပေးခြင်း, ပန်းပေးခြင်း စသော ကုလဒူသနအမှု ကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သာလျှင် သင့်၏၊ အကြောင်းကား ဝိနည်းတော်အတိုင်း အရေးယူ၍ ဆိုဆုံးမခြင်း မရှိသဖြင့် သံဃာဒိသေသ်အာပတ် မသင့်နိုင်သော ကြောင့်တည်း။

မှတ်ချက်။ ။ ကျောင်းမှ ထွက်ခွာသွားရန် ပြုသော ကံကို ပဗ္ဗာဇနိယကံ ဟု ခေါ်၏၊ ကျောင်းမှ ထွက်ခွာသွားရန် ပြောလျှင်ပြောချင်း နားထောင်၍ ထိုကျောင်း၌ မနေတော့ဘဲ တစ်ခါတည်း ထွက်သွားလျှင် ပဗ္ဗာဇနိယကံကို ပြုဖွယ်မလို။ ကုလဒူသနအမှုကြောင့် သင့်မိသော ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို ဒေသနာ ပြော၍ အခြားတစ်ရပ်မှာ ကောင်းစွာနေလျှင် စင်ကြယ်၏၊

ပဗ္ဗာဇနိယကံပြုပုံနှင့် သမနုဘာသနကံပြုပုံတို့ကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၄၃၄ နှင့် ၄၃၈-အသီးအသီးတို့၌ ရှု။

ပြုလိုက ပြုရာသော ပဗ္ဗာဇနိယကံ တစ်ဆယ့်လေးပါး, ကျင့်ဝတ် တစ်ဆယ့် ရှစ်ပါးနှင့် ထိုကံငြိမ်းပုံကို စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ကမ္မက္ခန္ဓက အပိုဒ် ၂၇၊ ၂၈ နှင့် ၃၂ အသီးအသီးတို့၌ ရှု။

လမ်းမှန်အတိုင်း မဆုံးဖြတ်ဘဲ ချစ်သူဘက် ပင်း၍ ဆုံးဖြတ်လျှင် ဆန္ဒာဂတိ လိုက်သည် မည်၏၊ မုန်းသူဘက်ကို နှိမ်၍ ဆုံးဖြတ်လျှင် ဒေါသာဂတိ လိုက် သည် မည်၏၊ ဘယ်လို ဆုံးဖြတ်ရမှန်း မသိဘဲ အရမ်းဆုံးဖြတ်လျှင် မောဟာဂတိ လိုက်သည် မည်၏၊ ကြောက်သဖြင့် မတရားဆုံးဖြတ်လျှင် ဘယာဂတိ လိုက်သည် မည်၏၊

အင်္ဂါ-၄။ ။ ဆန္ဒာဂတိ၊ လိုက်ကြ၏ဟု၊ စသည်ပြောမှု၁၊ သမနုဘာသနံ ဓမ္မကံ တည်း၂၊ ကမ္မဝါစာ ပြီးဆုံးရာဝယ်၃၊ မြဲစွာယူလျှင်း မစွန့်ခြင်းဟု၄၊ ကြောင်းရင်း လေးတန် အင်ညီပြန်၊ သင့်ရန် ဒူသန။

အရှင်တို့, တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ရှေ့ကိုးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်တို့သည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်းခဏ၌ အာပတ်သို့ရောက်ခြင်း ရှိကုန်၏၊ နောက်လေးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အာပတ်တို့သည် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏အဆုံး၌ အာပတ်သို့ ရောက် ခြင်းရှိကုန်၏၊ အကြင် တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ် တို့တွင် တစ်ပါးပါးသို့ ရောက်သောရဟန်းသည် အကြင်မျှလောက်သော ရက်တို့ ပတ်လုံး သိလျက် ဖုံးလွှမ်းငြားအံ့၊ ထိုမျှလောက်သော ရက်တို့ပတ်လုံး ထိုရဟန်း သည် အလိုမရှိဘဲလည်း ပရိဝါသ်နေအပ်၏၊ ပရိဝါသ် နေပြီးနောက် အခြား ရဟန်းတို့၏ နှစ်သက်မြတ်နိုးခြင်းကို ရခြင်းငှာ ခြောက်ညဉ့်ပတ်လုံး မာနတ်ကျင့် အပ်၏၊ မာနတ်ကျင့်ပြီးနောက် ဘိက္ခု (ရဟန်း) သံဃာနှစ်ကျိပ် အရေအတွက် ရှိသော သိမ်၌ ထိုရဟန်းကို အဗ္ဘာန်သွင်းအပ်၏၊ နှစ်ကျိပ် မပြည့်ဘဲ တစ်ပါးဖြင့် လည်း ယုတ်လျော့၍ တစ်ကျိပ်ကိုးပါး အရေအတွက်ရှိသော ရဟန်းအပေါင်း သည် ထိုရဟန်းကို အကယ်၍ အဗ္ဘာန်သွင်းငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းသည်လည်း အဗ္ဘာန်သွင်းအပ်သည် မမည်။ ထိုရဟန်းတို့အားလည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့် ကုန်၏၊ ဤပြဆိုခဲ့ပြီးသော ညွှန်ကြားချက်ကား ထိုသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်ရာ၌ ကျင့်ရာသော ဝတ်တည်း။ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ကျင့်ဝတ်တည်း။ ထိုတစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါ ကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ် ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ် မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သော ကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ် ရ၏၊

သံဃာဒိသေသ်ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၆။ အနိယတ ၂-ပါး

အရှင်တို့, နှစ်ပါးကုန်သော အနိယတ အမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ် တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ ပထမ အနိယတ

ဤသိက္ခာပုဒ်ကား ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြားနားလည်နိုင်သော အဖော် ‘ယောက်ျား’ မျက်မှောက်၌ မရှိဘဲလျက် မေထုန်မှီဝဲနိုင်လောက်အောင် အကာအကွယ်ရှိသောနေရာဟု ဆိုအပ်သော ‘မျက်စိကွယ်ရာ’၌ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေသော ရဟန်းကို အရိယာဥပါသိကာမက ဖြစ်စေ၊ အခြား ယုံကြည်လောက်သော သူက ဖြစ်စေ တွေ့မြင်၍ ပါရာဇိက, သံဃာဒိ သိသ်, ပါစိတ်အာပတ်၊ ဤတစ်မျိုးမျိုးဖြင့် စွပ်စွဲစေကာမူ၊ သို့မဟုတ် နေထိုင် ပုံ အခြင်းအရာနှင့်တကွ ဝတ္ထုကို ဖော်ပြ၍ စွပ်စွဲစေကာမူ ထိုရဟန်းက ဟုတ် ကြောင်း ဝန်ခံမှသာလျှင် ဝန်ခံသည့်အတိုင်း ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ဝန်မခံလျှင် အာပတ်ဖြင့် မဆုံးဖြတ်ရဟု ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ်၏ လက္ခဏာ (ဆုံးဖြတ်နည်း) ကိုပြသော သိက္ခာပုဒ်တည်း။ [ဤ၌ အဖော်သည် ယောက်ျားသာ ဖြစ်နိုင်သည်။ မိန်းမအဖော် ‘တစ်ရာ’ပင် ရှိစေကာမူ အဖော်မမည်ဟူ၍ သိလေ။ သွားခြင်းကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းကို ဝန်ခံအံ့၊ အာပတ်ကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းဖြင့် ဆုံးဖြတ် ရမည်။ ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ပထမ အနိယတသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်၊၊]

‘ထိုင်’ဟူသော ဣရိယာပုထ်၌ လျောင်းခြင်း, အိပ်ခြင်း ဣရိယာပုထ်တို့ လည်း ပါဝင်သည်။

မှတ်ချက်။ ။ ဝန်ခံသည့်အတိုင်းဟူရာ၌ ဟုတ်မှန်တိုင်း ပြောမည့် လဇ္ဇီ သူတော်ကောင်း၏ ဝန်ခံခြင်းကိုသာ ဆိုလိုသည်။ လိမ်ပြောမည့် အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ် အတွက်ကား ဝန်ခံတိုင်း ဆုံးဖြတ်ရမည် မဟုတ်၊ အရာရာ စစ်မေး၍ သင့်သလို ဆုံးဖြတ်ရမည်။ [သုဒ္ဓ တန်လျှင် သုဒ္ဓ၊ နေဝသုဒ္ဓနာသုဒ္ဓ တန်လျှင် နေဝသုဒ္ဓနာသုဒ္ဓဟု ဆုံးဖြတ်ရမည်၊ ဂိုဏ်းမှ ကြဉ်ပယ်လောက်အောင် အကြောင်းလုံလောက် လျှင် တစ်ခါတည်း’ ဂိုဏ်းမှ ကြဉ်ပယ်အပ်၏၊]

ဤသိက္ခာပုဒ်၌ အကျုံးဝင်နိုင်သော အာပတ်များကား ပထမ ပါရာဇိက, ကာယသံသဂ္ဂသံဃာဒိသေသ်နှင့် ရဟော ပဋိစ္ဆန္န ပါစိတ်အာပတ်များတည်း။

ဆောင်ပုဒ်။ ။ အနိယတုတ်၊ သိက္ခာပုဒ်၌၊ ဖော်ထုတ်အာပတ်၊ ထူးမတပ်လည်း၊ ဆုံးဖြတ်နည်းနာ၊ လက္ခဏာကို၊ လျော်စွာပြမှု၊ ပညတ်ပြု၏၊

၂။ ဒုတိယ အနိယတ

ဤသိက္ခာပုဒ်ကား ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြား နားလည်နိုင်သော အဖော် ‘ယောက်ျားဖြစ်စေ, မိန်းမဖြစ်စေ’ ၁၂-တောင်အတွင်း၌ မရှိဘဲလျက် မေထုန်မှီဝဲနိုင်လောက်အောင် အကာအကွယ် မရှိသောနေရာဟု ဆိုအပ်သော ‘နားကွယ်ရာ’၌ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေသော ရဟန်းကို အရိယာဥပါသိကာမကဖြစ်စေ၊ အခြားယုံကြည်လောက်သော သူကဖြစ်စေ တွေ့မြင်၍ သံဃာဒိသေသ်, ပါစိတ်အာပတ်၊ ဤတစ်မျိုးမျိုးဖြင့် စွပ်စွဲစေကာမူ၊ သို့မဟုတ် နေထိုင်ပုံ အခြင်းအရာနှင့်တကွ ဝတ္ထုကို ဖော်ပြ၍ စွပ်စွဲစေကာမူ ထိုရဟန်းက ဟုတ်ကြောင်း ဝန်ခံမှသာလျှင် ဝန်ခံသည့်အတိုင်း ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ဝန်မခံလျှင် အာပတ်ဖြင့် မဆုံးဖြတ်ရဟု ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ်၏ လက္ခဏာ (ဆုံးဖြတ်နည်း)ကို ပြသော သိက္ခာပုဒ်တည်း။ [ဤ၌ အဖော်သည် ယောက်ျားသာ မဟုတ်၊ မိန်းမလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ သွားခြင်းကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းကို ဝန်ခံအံ့၊ အာပတ်ကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်။]

မှတ်ချက်။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ အကျုံးဝင်နိုင်သော အာပတ်များကား ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသံဃာဒိသေသ်, ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ်၌ လာသော ရဟောနိသဇ္ဇနှင့် အစေလကဝဂ်၌ လာသော ရဟောနိသဇ္ဇပါစိတ်အာပတ်များတည်း။

ဤဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ်သည် ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် ၏ အစွမ်းအားဖြင့် လာသည်။ ထို့ကြောင့် ‘သောတရဟ-နားကွယ်ရာ’ကို လိုရင်း ဟူ၍ မှတ်။ ဤသို့သော အနက်ကို ပြလို၍ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၌ — ဣဒံ ပန သိက္ခာပဒံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာယ ဝသေန အာဂတံ — ဟု မိန့်၏၊ ဣဒံ ပန သိက္ခာပဒံ = ဤ ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ်သည်။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာယ = ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာ သံဃာဒိသေသ်၏၊ ဝသေန = အစွမ်းဖြင့်။ အာဂတံ = လာ၏၊

ဤသိက္ခာပုဒ်အပြင် ပထမ အနိယတ, ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ်၌ လာသော ရဟော နိသဇ္ဇ, အစေလကဝဂ်၌ လာသော ရဟောပဋိစ္ဆန္နနှင့် ရဟော နိသဇ္ဇ သိက္ခာပုဒ်များတွင်လည်း ‘ထိုင်ခြင်း’ဣရိယာပုထ်သာလျှင် အာပတ်၌ အကျုံးဝင် လေသည်။ [စကားပြောသည် ဖြစ်စေ၊ မပြောသည် ဖြစ်စေ မာတုဂါမနှင့် တစ် ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင် အာပတ်သင့်သည် ဟူလို။] ရပ်ခြင်း ဣရိယာပုထ် သည် အာပတ်၌ အကျုံးမဝင်ပါ။ စကားပြောခြင်းအတွက်လည်း အာပတ် မသင့်ပါ။ [ဆိုလိုသည်မှာ စကားပြောခြင်းသည် လိုရင်းမဟုတ်၊ ပြောသော စကား၏ အကြောင်းသာလျှင် လိုရင်းဖြစ်သည်။ ဝိနည်းနှင့် ဆန့်ကျင်သော စကားကို ပြောလျှင်သာ ပြောသော စကားအလိုက် အာပတ်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ချက်။ ။ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားပြောဆိုခြင်း၏ အပြစ်ကို ဝတ္ထုကြောင်းဖြင့် ထင်ရှားစေအံ့။ ကျောင်းအမ ဝိသာခါသည် ဥဒါယီရဟန်းအား မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်၍ စကားပြောနေခြင်းကို မနှစ်မြို့သဖြင့် ဥဒါယီအား “မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက် ချင်းနေတာဟာ မတော်ပါဘူး၊ အရှင်ဘုရားက ထိုအမှုကို မလိုလားသော်လည်း လူအများက ယုံကြည်ဖို့ ခဲယဉ်းပါသည်”ဟု ပြော၏၊ ဤစကားကို ထောက် သော် ထိုခေတ် (ဘုရားလက်ထက်တော်)၌ပင် ရဟန်းတော်များအပေါ်၌ မာတုဂါမနှင့် ပတ်သက်လျှင် အလွန်တရာမှ အယုံအကြည် နည်းကြသည်မှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။

ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းကို နိမ့်ကျစေသော အဓိကအကြောင်း တို့တွင် မာတုဂါမနှင့် ဖောက်လွဲဖောက်ပြန်ဖြစ်ခြင်းသည် အဆိုးဝါးဆုံး အကြောင်းတစ်ရပ် ဖြစ်လေသည်။ မိမိကို အလွန်ကြည်ညို၍ အဘက်ဘက်မှ လိုလေသေးမရှိအောင် လူအား, ပစ္စည်းအားဖြင့် ထောက်ပံ့ ကိုးကွယ်နေသော ဒါယကာပင်လျှင် ၎င်း၏ ဇနီးနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားပြောမည်ဆိုက ဟာလာဟင်းလင်း၌သော်လည်း လိုလားနှစ်သက်မည် မဟုတ်ပေ။ တစ်ကြိမ်က နှစ်ကြိမ်, နှစ်ကြိမ်က သုံးကြိမ်ဖြစ်လျှင်ကား အများကပင် မသင်္ကာဖြစ်တော့ မည်သာ။ မာတုဂါမနှင့်ဆိုလျှင် မိမိက မည်သို့ပင် ရိုးသားစေကာမူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားပြောဆိုခြင်းသည် အများမျက်စိ၌ ကန့်လန့် ဖြစ်ပါသည်။ ‘ကိုယ်ကောင်းလျှင် ခေါင်းဘယ်မှ မရွေ့ဆိုသော စကားကို ဤနေရာ၌ မသုံး သင့်ပါ။ ကိုယ့်အတွက်နှင့် သူတစ်ပါးအား ယုန်ထင်ကြောင်ထင် ထင်စေခြင်း သည်လည်း မသင့်ပါ။ မယ်တော်နှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားပြောရာ၌ကား သိနေသော သူတို့အဖို့ မဆိုသာသော်လည်း မသိသူတို့အဖို့ မိမိအပေါ်၌ ယုံမှားသံသယ ဖြစ်စေနိုင်သည်။ မာတုဂါမများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရဟန်းတော် များ၏အပေါ်၌ အထင်အမြင်သေးတတ်ကြပါသည်။ အထင်သေးတတ်ကြ သလောက်လည်း အများသိကြသည့်အတိုင်း တိုင်းပြည်၌ မာတုဂါမနှင့် ဖောက်လွှဲဖောက်ပြန်မှုများ ရံဖန်ရံခါ ပေါ်ပေါက်လျက် ရှိနေပါသည်။ အကြောင်း ရင်းကို ရှာသော် ထိုဖောက်လွှဲဖောက်ပြန် အမှုများသည် တစ်ယောက်ချင်းချင်း လွတ်လွတ်လပ်လပ် စကားပြောဆိုခြင်းမှ အစပြု၍ ဖြစ်လာသည်ကို တွေ့ရှိ ရပါသည်။

ဤကိစ္စသည် အများနှင့် သက်ဆိုင်သော ကိစ္စ ဖြစ်သည်။ ရိုးသားသော သူသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မှ မာတုဂါမနှင့် အချစ်မေတ္တာနှင့် စပ်လျဉ်းသော စကား ပြောမည်မဟုတ်သော်လည်း မရိုးသားသော (ဝါ) ဆန်းပြားသော ပုဂ္ဂိုလ်မူ ကား နားကွယ်ရာ၌ဖြစ်စေ၊ မျက်စိကွယ်ရာ၌ဖြစ်စေ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း အခွင့်သင့်လျှင် ပြောပေလိမ့်မည်။ မာတုဂါမက ထိုင်ပြီး ရဟန်းက ရပ်၍လည်းကောင်း, မာတုဂါမက ရပ်ပြီး ရဟန်းက ထိုင်၍လည်းကောင်း, နှစ်ယောက်စလုံး ရပ်၍လည်းကောင်း စကားပြောလျှင် အာပတ်မသင့်ဟူသော အခွင့်အရေးကို လက်ဆုပ်လက်ကိုင်ထားကာ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်း ချင်း စကားပြောရာ၌ အကွက်အဆင်ပြေ, ပြေသလို တစ်လုံးကောင်း နှစ်လုံး ကောင်း ထေ့လုံး ညုလုံးတွေ သုံး၍ နောက်ဆုံး၌ အရှက်တကွဲ အကျိုးနည်း ဖြစ်အောင် ပြုပေလိမ့်မည်။ ဘုရားလက်ထက်က ရဟန်းများနှင့် ယခုခေတ် ရဟန်းများ မတူကြပါ၊ ထိုခေတ်က ရဟန်းများသည် များသောအားဖြင့် မပညတ် ရသေးသော အရာကိုသာ ကျူးလွန်လေသည်၊ ပညတ်ပြီးသော အရာကိုကား များသောအားဖြင့် မကျူးလွန်ကြပေ၊ အလွန် ရှုပ်ပွေလှသော အရှင်ဥဒါယီပင်လျှင် ရှောင်ကြဉ်လေသည်၊ အတ္တကာမပါရိစရိယသိက္ခာပုဒ်၏ ဝတ္ထုကြောင်းဖြင့် သာဓကဆောင်၍ ထင်ရှားစေအံ့။

“ရဟန်းများအား အလွန်ရခဲသော မေထုန်အမှုကို အလိုရှိသည်၊ တတ် နိုင်လျှင် လှူပါ”ဟု အရှင်ဥဒါယီ ဆိုသောကြောင့် မေထုန်အလှူကို ပေးရန်အလို့ငှာ အရှင်ဥဒါယီအား အခန်းတွင်းသို့ လိုက်လာခဲ့ရန် မှာပြီး ထိုမာတုဂါမ သည် အခန်းတွင်းသို့ ဝင်၍ အဝတ်မဆီး ဗလာကိုယ်ထီးဖြင့် ခုတင်ပေါ်၌ ပက်လက်စင်းလျက် နေ၏၊ မှာထားသည့်အတိုင်း အရှင်ဥဒါယီသည် အခန်းတွင်း သို့ လိုက်ဝင်လေ၏၊ ထိုမာတုဂါမ၏ အထံသို့ ရောက်သောအခါ အရှင်ဥဒါယီ သည် မေထုန်ကို မမှီဝဲဘဲ “အဘယ်သူသည် ယုတ်မာဆိုးရွား မကောင်းသော အနံ့ရှိသည့် ဤအရာဝတ္ထုကို သုံးသပ်လိမ့်မည်နည်း”ဟု ဆို၍ တံတွေးထွေးလျက် အခန်းတွင်းမှ ပြန်ထွက်ခဲ့လေသည်။ [မေထုန်ကို အလှူခံခြင်းသည် အလွန်ပင် ယုတ်မာဆိုးရွားသော အမှုဖြစ်သည် မှန်၏၊ သို့သော် အလှူခံသည့် အတိုင်း မာတုဂါမက လိုက်လျော၍ ထိုအခြေမျိုးသို့ ရောက်ပြီးမှ ရှောင်ခဲ့ခြင်း သည်လျှင် အလွန်ပြုနိုင်ခဲသောအရာ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်၊ တစ်နည်းအား ဖြင့်ဆိုလျှင် ပညတ်ပြီးသော ပထမ ပါရာဇိကသိက္ခာပုဒ်ကို ရိုသေလေးစားသော အားဖြင့် သောင်းကျန်းထကြွနေသော ထိုရာဂစိတ်ကို အတင်းချိုးနှိမ်ကာ ရှောင်ခဲ့ လေသည်ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏၊ (ဝါ) ပညတ်ပြီးသော အရာကို ရှောင်ကြဉ်လေသည် ဟူ၍ ချီးကျူးထိုက်၏၊] ယခုခေတ် ရဟန်းများကား များသောအားဖြင့် ပညတ်ပြီး သော သိက္ခာပုဒ်ကိုပင် ချိုးဖောက်ဖျက်ဆီးလေသည်၊ သူ့ကို တစ်ဦးတစ်ယောက် က စွပ်စွဲလျှင်လည်း ထိုခေတ်က ရဟန်းများကဲ့သို့ ဝန်မခံဘဲ အတင်းငြင်းကွယ် လေသည်၊ မဟုတ်ကြောင်း ယုတ္တိရှိအောင် ငြင်းကွယ် ခုခံ၍ တစ်ခါတစ်ရံ စောဒက (တရားလို)ကိုပင် အများက မတရား စွပ်စွဲသည်ဟု အထင်မှားကြ သေး၏၊ ထို့ကြောင့် မာတုဂါမက ထိုင်ပြီး ရဟန်းက ရပ်၍လည်းကောင်း။ ပ။ အာပတ်မသင့်ဟူသော အခွင့်အရေးကို ဤခေတ် ရဟန်းတော်များ အသုံးမပြု သင့်ဟု ထင်မြင်ပါ၏၊

မာတုဂါမတို့နှင့် ပတ်သက်၍ သို့ကလောက် အပြစ်အနာအဆာများရ ကား သာသနာတော်ကို စောင့်ရှောက်သောအနေဖြင့် (ဝါ) ရဟန်းတော်များ၏ သီလဂုဏ်သိက္ခာကို မြှင့်တင်သောအနေဖြင့် မျက်ကွယ်ရာ၌ မဆိုထားဘိ၊ နားကွယ်ရာ၌သော်လည်း မာတုဂါမဆိုလျှင် ခြွင်းချက်မထားဘဲ မယ်တော်နှင့်ပင် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်၍ဖြစ်စေ၊ ရပ်၍ဖြစ်စေ နေလည်းမနေသင့်၊ စကား လည်း မပြောသင့်ဟု ယူဆစေချင်ပါသည်။ [အာပတ်ဖြင့် စောဒနာနေခြင်း မဟုတ်ပါ။] အကယ်၍ မိမိထံသို့ မာတုဂါမ တစ်ယောက်တည်း လာအံ့၊ အနီး၌ လူရှိလျှင် ထိုလူကို အဖော်အဖြစ်ဖြင့် ခေါ်ယူပါ။ မရှိငြားအံ့၊ မပြောလျှင်လည်း မဖြစ်ရကား ထိုမာတုဂါမအား “တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားပြောဆိုခြင်းသည် မသင့်လျော်၍ သည်းခံပါ၊ စိတ်မရှိပါနှင့်၊ ပြောလိုက အဖော်ခေါ်ပြီး လာပါ” စသည်ဖြင့် ယဉ်ကျေးစွာ ပြောဆို၍ ဖဲသွားစေရမည်။ ထိုသို့ပြော၍ ၎င်းက ငြိုငြင်စိတ်ဆိုးလျှင် မိမိ၏ တာဝန် မဟုတ်၊ သူ၏ တာဝန်သာ ဖြစ်သည်။ [လမ်းမကျသော်လည်း ငြိုငြင်စိတ်ဆိုးမည် စိုး၍ လက်ခံစကားပြောမည်ဆိုလျှင် မိမိအား အခြားသူတို့က အာပတ်ဖြင့် စောဒနာခြင်း မပြုငြားသော်လည်း မိမိ သည် နောက်ဆက်တွဲ မိစ္ဆာဇီဝအခန်း၌ ဖော်ပြထားသော သလ္လပနရဟန်း၏ အဖြစ်သို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်ချိမ့်မည်ဟု သတိပြုစေလိုပါ၏၊]

ဤသို့သော ကိစ္စမျိုးတို့ကို တညီတညွတ်တည်း ပြုလုပ်ကြလျှင် ရဟန်းတော် များ၏ သီလဂုဏ်သိက္ခာသည် ဒီရေအလား တိုးတက်မည်ဟု ဆိုဝံ့ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ ကျောင်းများ၌ စည်းကမ်းတစ်ခုအနေဖြင့် ‘မည်သူမဆို မာတုဂါမနှင့် ဆိုလျှင် မယ်တော်ပင် ဖြစ်စေကာမူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း မနေရ၊ စကား မပြောရ’ဟု သတ်မှတ်ထားဖို့ လိုအပ်ပေသည်ဟု ယူဆပါ၏၊ ယူဆသည့်အတိုင်းလည်း တညီတညွတ်တည်း ပြုလုပ်ကြပါရန် တိုက်တွန်းလိုက်ပါ၏၊

သတိ။ ။ ကျောင်းဝင်းတစ်ဝင်းလုံး၌ သီလရှင်နှင့် ဘုန်းကြီး နှစ်ဦးတည်း သာရှိ၍ ထိုသီလရှင်ကိုပင် ကပ္ပိယအရာထား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နေခြင်း သည် အလျှင်းပင် မသင့်ပါ။ ရဟန်းတစ်ပါးတည်းရှိသော အခန်းတွင်းသို့ မာတုဂါမတစ်ယောက်တည်း ဝင်၍ တံမြက်လှည်းခြင်း စသော ဝေယျာဝစ္စ ပြုလုပ်ခြင်းသည်လည်း မသင့်ပါ။ [မာတုဂါမနှင့် စိမ်းစိမ်းကားကား နေရမည်ဟု မဆိုလိုပါ။ အကြောင်းကိစ္စရှိလျှင် အဖော်ကို အနီး၌ ထား၍ အရှင်အာနန္ဒာအား ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူမည့်ဆဲဆဲ ဘုရားရှင် မှာကြားသွားသည်နှင့်အညီ အဖွား တန်လျှင် အဖွား၊ အမေ တန်လျှင် အမေ၊ အဒေါ် တန်လျှင် အဒေါ်၊ အစ်မ တန်လျှင် အစ်မ၊ ညီမ တန်လျှင် ညီမ၊ သမီး တန်လျှင် သမီး၊ တူမ တန်လျှင် တူမ-ဟူသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး ပြောဆိုတိုင်ပင်ပါလေ။]

အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံ ခွင့်လွှတ်တော်မူ ကြပါကုန်။

ဆောင်ပုဒ်။ ။ အနိယတုတ်၊ သိက္ခာပုဒ်၌၊ ဖော်ထုတ် အာပတ်၊ ထူးမတပ်လည်း၊ ဆုံးဖြတ်နည်းနာ၊ လက္ခဏာကို၊ လျော်စွာပြုမှု၊ ပညတ်ပြု၏၊

အရှင်တို့, နှစ်ပါးကုန်သော အနိယတအမည် ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုနှစ်ပါးကုန်သော အနိယတ အာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာ ပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြ ကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ် နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

အနိယတကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၇။ နိဿဂ္ဂိယ ပါစိတ် (၃၀)

အရှင်တို့ ...သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ ရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ စီဝရဝဂ်

* ၁။ ပထမ ကထိန

ကထိန်နုတ်ပြီးနောက် အဓိဋ္ဌာန်, ဝိကပ္ပနာလောက်သော ကိုယ်ပိုင်သင်္ကန်း ကို အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာမပြုဘဲလျက် ဆယ်ရက်ထက် ပိုလွန်၍ မထားရ။ ထားလျှင် သင်္ကန်းကိုလည်း ဝိနည်းကံဖြင့် စွန့်အပ်၏၊ ပထမ ကထိနနိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်လည်း သင့်၏၊[ဤသို့ သင်္ကန်းစသည်ကို အလျင်စွန့်ရခြင်းရှိသော ပါစိတ်အာပတ်ကို ‘နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်’ဟု ခေါ်၏၊ ထို့ကြောင့် နိဿဂ္ဂိထိုက်နေ သော ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့ကို မစွန့်ဘဲ သုံးပြန်လျှင် ကိုင်တိုင်းကိုင်တိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊] ‘ကထိန်နုတ်ပြီးနောက်’ဟူသော စကား၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို နောက်ဆက်တွဲ ‘ကထိန်အမြွက်’၌ ရှု။

‘ကိုယ်ပိုင်သင်္ကန်း’ဟူရာ၌ နောက်ဆက်တွဲ သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း အခန်း၌ ဖော်ပြထားသော သင်္ကန်း ၉-ထည်တို့တွင် ရှေ့ ၆-ထည်တို့ကို ဆိုလို သည်။ အဓိဋ္ဌာန်, ဝိကပ္ပနာလောက်သော ထိုသင်္ကန်းတို့၏ အယုတ်ဆုံး ပမာဏ မှာ မြတ်စွာဘုရား၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် အလျား ၈-သစ်, အနံ ၄-သစ် ဖြစ်၍ ပေလက်မအားဖြင့် အလျား ၂-ပေ, အနံ ၁-ပေ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ‘မဇ္ဈိမ ဝဍ္ဎကီတွက်နည်း’ဖြင့် တွက်ပြထားပါသည်။

မှတ်ချက်။ ။ ရဟန်းတစ်ပါးထံဖြစ်စေ၊ နှစ်ပါး သုံးပါးဂိုဏ်းထံဖြစ်စေ၊ သံဃာထံဖြစ်စေ ချဉ်းကပ်၍ နိဿဂ္ဂိထိုက်နေသော သင်္ကန်းကို အနီး၌ ချထား၍ ဖြစ်စေ၊ ကိုင်ထား၍ ဖြစ်စေ “အရှင်ဘုရား, ဘုရားတပည့်တော်သည် ဤသင်္ကန်း ကို အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာမပြုဘဲလျက် ၁၀-ရက်ထက် ပိုလွန်၍ ထားမိသည်ဖြစ်၍ ဤသင်္ကန်းသည် နိဿဂ္ဂိ ထိုက်နေ၏၊ ဤသင်္ကန်းကို အရှင်ဘုရား အား ဘုရားတပည့်တော် စွန့်ပါ၏”ဟု ဆို၍ စွန့်ရမည်။ ဤသို့လျှောက်၍ စွန့်ရခြင်းကို ‘စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ’ဟု ခေါ်၏၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ ပြုပြီးမှ ပါစိတ်အာပတ်ကို ဒေသနာပြောရသောကြောင့် ‘စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံရှိသော ပါစိတ်အာပတ်’ဟု ခေါ်၏၊

ဤစာအုပ်တွင် ‘နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏’ဟု ဆိုသမျှ၌ ‘စွန့်ခြင်း ဝိနည်းကံ’ ရှိသည်ဟု မှတ်။

စွန့်ပုံ, ပြန်ပေးပုံကို နောက်ဆက်တွဲ ‘သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန် တင်နည်းအခန်း’၌ရှု။

* ၂။ ဒုတိယ ကထိန (ခေါ်) ဥဒေါသိတ

ဂိလာနရဟန်းအား ပေးအပ်သော အဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိကို မရထားလျှင် ကထိန်နုတ်ပြီးနောက် တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းသုံးထည် တို့နှင့် တစ်ညဉ့် (တစ်အရုဏ်)မျှသော်လည်း ကင်း၍ မနေရ။ နေလျှင် ဒုတိယ ကထိန (ခေါ်) ဥဒေါသိတ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [သင်းပိုင်, ကိုယ်ရုံ, ဒုကုဋ်၊ ဤ သုံးထည်ကို ‘တိစီဝရိက်’ဟု ခေါ်၏၊ ဤသုံးထည်လုံးနှင့် ကင်းမှ မဟုတ်၊ တစ်ထည်ထည်နှင့် ကင်းလျှင်လည်း နိဿဂ္ဂိပင်။]

စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း။ ။ ဤခေတ်၌ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ဆောက်တည် သော ပုဂ္ဂိုလ် အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ မဆောက်တည်သောဘက်က အလွန်များ၏၊ အကြောင်းပြချက်ကား ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ဆောက်တည်ခြင်း အားဖြင့် အာပတ်သင့်နိုင်သည်။ မဆောက်တည်ခြင်းအားဖြင့် အာပတ်မသင့် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဆောက်တည်သင့်, မသင့် စိစစ်ဝေဖန်ပါအံ့။

ဘုရားရှင်သည် ရဟန်းဟူသမျှအား သင်္ကန်း (၃)ထည်ကို ကိုယ်နှင့် ထက်ကြပ်မကွာ ဆောင်စေလို၍ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ပညတ်တော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်သည် (၂၂၇)သွယ်သော သိက္ခာပုဒ်ကြီးတို့တွင် တစ်ပါး အပါအဝင်ဖြစ်ရကား ၎င်းကို မဆောက်တည်လျှင် ထိုရဟန်းသည် (၂၂၇)သွယ်သော သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်မဟုတ်။ (၂၂၆) သွယ်သော သိက္ခာပုဒ်ကိုသာ ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကိုလည်း ဆောက်တည်အပ်ပေသည်ဟူ၍ ဆိုအပ်ပါသည်။

မှတ်ချက်။ ။ သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်နေ့အထိသည် သင်္ကန်းကာလ ဖြစ်၏၊ ထိုသင်္ကန်းကာလ၌ပင် တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းသုံးထည်တို့တွင် တစ်ထည်ထည်သော သင်္ကန်းနှင့် ညဉ့်ကင်းနေခွင့်ကို ပတ္တဝဂ် သာသင်္ကသိက္ခာပုဒ်တော်၌ တောကျောင်း ဘုန်းကြီးများအားသာလျှင် ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ ဤအချက်ကို ထောက်သော အားဖြင့် အခြားပုဂ္ဂိုလ်များမှာ ကထိန်အာနိသင်ကိုဖြစ်စေ၊ သမ္မုတိကိုဖြစ်စေ မရထားလျှင် သင်္ကန်းကာလ၌ပင် ဖြစ်သော်လည်း တိစီဝရိက်အဓိဋ္ဌာန် တင်ထားသော သင်္ကန်းတို့နှင့် တစ်ညဉ့် (တစ်အရုဏ်)မျှ ကင်း၍ မနေရဟု သိအပ်၏၊

ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်သော သူကို ‘ဝိနည်းတိစီဝရိက်ဆောင်သူ’ ဟု ခေါ်၏၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်ကား တိစီဝရိက်သင်္ကန်းသုံးထည်အပြင် ဝိကပ္ပနာပြုထား သော သင်္ကန်းများကိုလည်း သုံးဆောင်လေသည်။ [တိစီဝရိက် သင်္ကန်းသုံး ထည်ဖြင့် နေသောသူကို ‘တိစီဝရိက်ဓုတင်ဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်’ဟု ခေါ်၏၊]

အမှာ။ ။ သမ္မုတိတောင်းပုံ, ပေးပုံတို့ကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာ ပြန်) အပိုဒ်-၄၇၃ နှင့် ၄၇၄ တို့၌ ရှု။ သင်္ကန်းစောင့်ရှောက်ပုံ , စွန့်ပုံစသည်တို့ကို နောက်ဆက်တွဲ ‘သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်းအခန်း’ ၌ ရှု။

* ၃။ တတိယ ကထိန

‘အကာလသင်္ကန်း’ကို ရရှိလျှင် အမြန်ချုပ်, ဆိုး၊ ချုပ်ဖို့လည်း အကယ်၍ မပြည့်စုံ မလုံလောက်၊ နောက်ထပ်လည်း သင်္ကန်းလျာပုဆိုးရနိုးခြင်းရှိလျှင် ပြည့်စုံလုံလောက်စေခြင်းငှာ ထိုသင်္ကန်းကို အဓိဋ္ဌာန် မတင် ဝိကပ္ပနာ မပြုဘဲ လျက် တစ်လ ထားနိုင်၏၊ ထိုထက်လွန်စေလျှင် တတိယ ကထိန နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

‘အကာလ’မည်သည် ကထိန်မခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက် နေ့မှစ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ဤသင်္ကန်းကာလဖြစ်သော ၁-လကို ကြဉ်၍ ကျန်သော ၁၁-လသည် ‘အကာလ’ မည်၏၊ ကထိန်ခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှစ၍ တပေါင်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ဤ သင်္ကန်းကာလ ဖြစ်သော ၅-လကို ကြဉ်၍ ကျန်သော ၇-လသည် ‘အကာလ’ မည်၏၊ ထို ‘အကာလ’တို့အတွင်း၌ဖြစ်စေ၊ ကထိန်နုတ်ပြီးမှဖြစ်စေ ရရှိသော သင်္ကန်းကို ‘အကာလသင်္ကန်း’ဟု ခေါ်၏၊

၄။ ပုရာဏစီဝရ

သင်္ကန်းအဟောင်းကို ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမအား အဖွပ်, အထုအရိုက်, အဆိုး မခိုင်းရ။ ခိုင်း၍ သူပြုလျှင် ပုရာဏစီဝရ နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ခိုင်းအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူပြုအံ့၊ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သုံးစွဲသည့်အနေအားဖြင့် တစ်ကြိမ်သုံးဖူးလျှင် အယုတ်သဖြင့် ဦးခေါင်းပေါ် တင်သွားဖူး, ခေါင်းအုံးလုပ်၍ အုံးဖူးလျှင် သင်္ကန်းအသစ်ပင်လည်း အဟောင်း စာရင်းတွင် ဝင်လေတော့သည်။]

ဉာတိများ။ ။ ‘ဘ-ဘိုး-ဘေး-ဘီ-ဘင်-ဘောင်-ဘော’ဟု အထက်ခုနစ် ဆက်၊ ‘သား-မြေး-မြစ်-တီ-တွတ်-ကျွတ်-ကျွတ်ဆတ်’ဟု အောက်ခုနစ်ဆက် ရှိ၏၊ ဘ-ဘိုး စသည်တို့၌ အမိ-အဘွား စသော မိန်းမများကိုလည်းကောင်း, သားစသည်၌ သမီး စသည်ကိုလည်းကောင်း ယူပါ။ [ဘိုး၏ အဘကို ဘေး, ဘေး၏ အဘကို ဘီ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း, မြေး၏ သားကို မြစ်၊ မြစ်၏ သားကို တီ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း သိပါ။] ဤသို့ ဆွေ ၇-ဆက် မျိုး ၇-ဆက်တွင် (အထက်, အောက်မှ) မပါဝင်သူ သွေးသားချင်း ဆက်သွယ်၍ မရနိုင် သူကို ‘အညာတိက’ဟု ခေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကိုယ့်မယား, သား၏ မယားနှင့် ထိုမယားတို့ဘက်မှ ဆက်သွယ်လာသူတို့သည် ယခုအခါ ဆွေမျိုးဟု အသိ အမှတ်ပြုကြသော်လည်း ဝိနည်းတော်အရဆိုလျှင် ဆွေမျိုးစာရင်း၌ မပါဝင်ကြ ဟု မှတ်။

ဆွေမျိုးဆက်ပုံ။ ။ ဘ = ပထမဆွေမျိုး၊ ဘိုး = ဒုတိယ၊ ဘိုး၏ သားသမီး ဖြစ်သော (ဘ၏ ညီအစ်ကို မောင်နှမအရင်း ဖြစ်သော) ဦးကြီး ဦးလေး စသည် = တတိယ၊ ထို တတိယ၏ သားသမီးဖြစ်သော (တစ်ဝမ်းကွဲ ညီအစ်ကို မောင်နှမ) = စတုတ္ထ၊ ထိုစတုတ္ထ၏ သားသမီးဖြစ်သော (တစ်ဝမ်းကွဲတူ) = ပဉ္စမ၊ ထိုပဉ္စမ၏ သားသမီးဖြစ်သော (တစ်ဝမ်းကွဲမြေး) = ဆဋ္ဌ၊ ထိုဆဋ္ဌ၏ သားသမီးဖြစ်သော (တစ်ဝမ်းကွဲမြစ်) = သတ္တမ၊ တစ်ဝမ်းကွဲမြစ်မှ နောက်၌ ဉာတိစာရင်း မဝင်တော့ ပြီ။ ဤနည်းအတိုင်း ဘိုး = ဒုတိယ၊ ဘေး = တတိယ၊ ဘိုး၏ ညီအစ်ကို မောင်နှမ အရင်းဖြစ်သော (ဘိုးလေး, ဘွားလေး) = စတုတ္ထ၊ ထိုစတုတ္ထ၏ သားသမီး စသည်ကိုလည်း ပဉ္စမ, ဆဋ္ဌ စသည်ဖြင့် ဆက်လေ။ အောက်ဘက်မှာလည်း ‘သား = ပထမ၊ မြေး = ဒုတိယ’ စသည်ဖြင့် ဆက်လေ။ [ဤထက် အကျယ် သိလိုလျှင် မိုင်းခိုင်းဆရာတော် စီရင်သော တိပေဋကဝိနိစ္ဆယကျမ်း ဒုတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ-၅၂၈မှ စ၍ ရှု။]

၅။ စီဝရ ပဋိဂ္ဂဟဏ

ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမ၏ သင်္ကန်းကို တစ်စုံတစ်ခုသော ဝတ္ထု ဖြင့် မလဲလှယ်ဘဲလျက် သက်သက်မဲ့ မခံယူရ။ ခံယူ၍ ရလျှင် စီဝရ ပဋိဂ္ဂဟဏ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၆။ အညာတကဝိညတ္တိ

ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ တောင်းသင့်သော အခါကို ကြဉ်၍ အခြားအခါ၌ သင်္ကန်းကို မတောင်းရ။ တောင်း၍ ရလျှင် အညာတကဝိညတ္တိနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

တောင်းသင့်သောအခါကား ခိုးယူလုယက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ရေ, မီး, မင်း စသည်တို့ ဖျက်ဆီးခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ ဝတ်ဖို့ သင်္ကန်း လုံးလုံးမရှိသော အခါတည်း။ [အခါမှ တစ်ပါး တောင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

‘မင်း’မည်သည် ဧကရာဇ်မင်း, ပဒေသရာဇ်မင်း, နယ်စား (မြို့စား), ရွာစား, တရားသူကြီး, အမတ်ချုပ်တို့တည်း။ ဖြတ်ခြင်း, ခွဲခြင်းကို ပြု၍ ဆုံးမအုပ်ချုပ်သူ ဟူသမျှကိုလည်း ‘မင်း’ဟု ဆိုရ၏၊

သတိ။ ။ ယခုအခါ ဧည့်သည် ရဟန်းရောက်လျှင် အာဂန္တုကဆွမ်းကို ‘ဉာတိပဝါရိတ’ မဟုတ်သူတို့ထံမှ ဖိတ်ကြားကြသည်ကား ဖိတ်သူလည်း မအပ်၊ စားသူလည်း မအပ်။ [သင်္ကန်းကိုသာ မတောင်းအပ်၊ သင်္ကန်းမှ တစ်ပါးကိုကား တောင်းအပ်၏ဟု မယူလေလင့်။ ဆွမ်းဖိတ်ပေးခြင်း၊ ပစ္စည်းလေးပါး အဖိတ်ခိုင်း ခြင်း၊ ရဟန်းဒါယကာ ရှင်ဒါယကာ အလုပ်ခိုင်းခြင်းများသည်လည်း မအပ်၊ ခိုင်းသူလည်း အပြစ်မလွတ်၊ ထိုသို့ ခိုင်း၍ တောင်း၍ရသော ပစ္စည်းသည်လည်း အဆက်ဆက် မအပ်ဟု မှတ်။]

ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းဒါယကာကို ပစ္စည်းလေးပါးဒါယကာဟူ၍ မယူလေလင့်၊ သူက ပစ္စည်းလေးပါးဖြင့် ဖိတ်ထားမှသာလျှင် ပစ္စည်းလေးပါး ဒါယကာ မြောက်သည်။ မဖိတ်ထားလျှင်ကား မည်သည့်ပစ္စည်းကိုမှ အယုတ် သဖြင့် ရေကိုမျှသော်လည်း မတောင်းလေလင့်။

* ၇။ တတုတ္တရိ

ခိုးသူ လုယက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ရေ, မီး, မင်း စသည်တို့ ဖျက်ဆီးခြင်း ကြောင့်ဖြစ်စေ ဝတ်ဖို့သင်္ကန်း လုံးလုံးမရှိသောအခါ၌ ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ် ကြားထားသော သူတို့က သိ၍ လှူဒါန်းသော သင်္ကန်းတို့မှ သင်းပိုင်နှင့် ကိုယ်ရုံ ကိုသာ ခံယူကောင်း၏၊ ထိုထက်ပို၍ ခံယူလျှင် တတုတ္တရိနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ဒွိတစ်စုံလုံး မပျက်စီး၍ တစ်ထည် ကျန်သေးမူ လိုနေသော သင်းပိုင်ကိုသာဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ရုံကိုသာဖြစ်စေ ခံယူရာ၏၊] ပို၍ တောင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။သင်းပိုင်, ကိုယ်ရုံမှ ကြွင်းသည်ကို ပြန်၍ယူခဲ့မည်ဟု ဆို၍ ယူသွားအံ့၊ အကြွင်းသည် အရှင်အားသာလျှင် ဖြစ်ပါစေဟု လှူကုန်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ခိုးသူလုယက်သော အကြောင်းမရှိဘဲ လှူကုန်အံ့၊ ပျောက်သော အကြောင်း မရှိဘဲ လှူကုန်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ဆွေမျိုးတော်သူ ဖိတ်ကြားထားသူ တို့အား ထိုထက်အလွန် သင်္ကန်းကို တောင်းအံ့၊ မိမိဥစ္စာဖြင့် (အပ်သောနည်းဖြင့်) ဝယ်ယူအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၈။ ပထမ ဥပက္ခဋ

ဆွေမျိုးမတော်သော ဒါယကာဖြစ်စေ၊ ဒါယိကာမဖြစ်စေ ဤမည်သော ရဟန်းကို ရည်မှန်း၍ သင်္ကန်းလှူအံ့ဟု သင်္ကန်းဖိုး (ငွေ)ကို စီရင်ထား၏၊ ထိုအကြောင်းကို ထိုရဟန်း ကြားသိ၏၊ ထိုရည်စူးထားသော သင်္ကန်းထက် ပို၍ ကောင်းသော သင်္ကန်းကို လိုချင်သောကြောင့် ရှေး၌ မဖိတ်ကြားထားဘဲ လျက် ထိုရဟန်းသည် ထိုသူ့ထံသို့ သွား၍ မူလထက် အလျားရှည်အောင် အနံ ပြန့်အောင် အသားကျစ်အောင် ချောအောင် ပြုစေ၏၊ ထိုရဟန်း စီမံသည့် အတိုင်း ထိုသူ ပြုလုပ်၍ လှူလျှင် ထိုသူအား မူလရည်စူးထားသော တန်ဖိုး (ငွေ)ထက် ပို၍ ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ပထမ ဥပက္ခဋနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [တန်ဖိုးပိုအောင် စီမံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်၊ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ မူလ ရည်စူးထားသော တန်ဖိုးထက် ပိုလာမှသာလျှင် နိဿဂ္ဂိထိုက်သည်။ တန်ဖိုးမပိုလျှင်ကား မိမိကို ရည်စူးပြီးသားဖြစ်၍ သွားရောက် စီမံ၍ ရသော်လည်း နိဿဂ္ဂိမထိုက်။

ဉာတိပဝါရိတ မဟုတ်သူတို့က ကျောင်းစသည်ကို ရည်စူးထားရာဝယ် သွားရောက် စီမံရာ၌လည်း မူလရည်စူးထားသည်ထက် တန်ဖိုးပိုသွားလျှင် ထို ပစ္စည်းများလည်း မအပ်သည်သာ။ ဉာတိပဝါရိတတို့အထံ၌ကား တန်ဖိုး ပိုသော် လည်း အပ်၏၊ [ဤသိက္ခာပုဒ်၌ သင်္ကန်းတစ်မျိုးတည်းကိုသာ ဖော်ပြထားသော် လည်း သင်္ကန်းကဲ့သို့ပင် အခြားပစ္စည်းများလည်း အကျုံးဝင်သည်ဟူ၍ သိလေ။ နောက်သိက္ခာပုဒ် နှစ်ပါးတို့၌လည်း ဤအတိုင်းသိ။]

* ၉။ ဒုတိယ ဥပက္ခဋ

ဆွေမျိုးမတော်သော ဒါယကာနှစ်ယောက်ဖြစ်စေ၊ ဒါယိကာမ နှစ်ယောက် ဖြစ်စေ ဤမည်သော ရဟန်းကို ရည်မှန်း၍ အသီးသီး သင်္ကန်းလှူအံ့ဟု သင်္ကန်း ဖိုး (ငွေ)ကို စီရင်ထားကြကုန်၏၊ ထိုအကြောင်းကို ထိုရဟန်း ကြားသိ၏၊ ထို ရည်စူးထားသော သင်္ကန်းတို့ထက် ပို၍ ကောင်းသော သင်္ကန်းကို လိုချင်သောကြောင့် ရှေး၌ မဖိတ်ကြားထားဘဲလျက် ထိုရဟန်းသည် ထိုသူထံသို့ သွား၍ ထိုသူတို့ကို တစ်လုံးတစ်စည်းတည်း ပြုစေ၏၊ (ဝါ) နှစ်ထည်စာကို တစ်ထည် တည်း ပြုစေ၏၊ မူလထက် အလျားရှည်အောင်, အနံပြန့်အောင်, အသားကျစ် အောင်, ချောအောင် ပြုစေ၏၊ ထိုရဟန်း စီမံသည့်အတိုင်း ထိုသူတို့ ပြုလုပ်၍ လှူကြလျှင် ထိုသူတို့အား မူလရည်စူးထားသော တန်ဖိုး (ငွေ)ထက် ပို၍ ကုန်ငြား အံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုတိယ ဥပက္ခဋနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [တန်ဖိုး ပိုအောင်စီမံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ပေါင်းစပ်စေသဖြင့် မူလရည်စူးထားသော တန်ဖိုးတို့ထက် ပိုလာမှသာလျှင် နိဿဂ္ဂိထိုက်သည်။ မပိုလျှင်ကားမိမိကို ရည်စူးပြီးသားဖြစ်၍ နိဿဂ္ဂိမထိုက်။

* ၁၀။ ရာဇ

ဒါယကာ ဒါယိကာမကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ တမန်သည်ဖြစ်စေ သင်္ကန်းလှူအံ့ ဟု သင်္ကန်းဖိုး (ငွေ)ကို ယူဆောင်၍ ရဟန်းအား “အရှင်ဘုရား ...အရှင့်ကို ရည်မှန်း၍ ဤသင်္ကန်းဖိုး (ငွေ)ကို ယူဆောင်ခဲ့ပါသည်။ အရှင်သည် ဤသင်္ကန်း ဖိုး (ငွေ)ကို ခံယူတော်မူပါ ဘုရား”ဟု ဆိုငြားအံ့။ ထိုရဟန်းသည် ထိုသူအား “ဒါယကာ ...ရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းဖိုး (ငွေ)ကိုကား မခံယူကုန်၊ ရဟန်းတို့ သည် အလိုရှိသောအခါ၌ အပ်စပ်သော သင်္ကန်းကိုသာ ခံယူကုန်၏”ဟု ဆိုရာ၏၊ အကယ်၍ ထိုသူက ထိုရဟန်းအား “အရှင်ဘုရား ...အရှင့်အား အမှုကြီးငယ် ပြုသောသူ တစ်ဦးတစ်ယောက် ရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက်ငြား အံ့။ ထိုရဟန်းသည် ထိုသူအား “ဒါယကာ ...ဤသူသည် ရဟန်းတို့၏ အမှုကြီး ငယ် ပြုသောသူတည်း”ဟု ဆို၍ အရံစောင့်ကိုဖြစ်စေ၊ ဥပါသကာကိုဖြစ်စေ ညွှန်းရမည်။ အကယ်၍ ထို ဒါယကာက အမှုကြီးငယ်ပြုသောသူကို သိစေပြီး၍ ထိုရဟန်းအား “အရှင်ဘုရား ...အရှင်ညွှန်းသည့်အတိုင်း အမှုကြီးငယ်ပြုသော ဤသူကို ဘုရားတပည့်တော် သိစေအပ်ပြီးပါပြီ၊ အရှင်သည် အလိုရှိသောအခါ၌ အပ်စပ်သော သင်္ကန်းကို ဤသူ့ထံမှ အလှူခံတော်မူပါဘုရား”ဟု လျှောက်ထားငြားအံ့။ ထိုရဟန်းသည် အမှုကြီးငယ်ပြုသော ထိုသူ့ထံမှ အလိုရှိသောအခါ၌ အပ်စပ်သော သင်္ကန်းကို “ဒါယကာ ...ငါ့အား သင်္ကန်းဖြင့် အလိုရှိပြီ”ဟု ဆို၍ သုံးကြိမ်အထိ တောင်းအပ်၏၊ မရလျှင် ကာယဝိညတ်ဖြင့် ခြောက်ကြိမ်ထိ ရပ်အပ်၏၊ ထို့ထက် ပိုလွန်၍ ပြုသဖြင့် ရလျှင် ရာဇနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [‘သင်္ကန်းပေးပါ၊ သင်္ကန်းဝယ်ခဲ့ပါ’ စသည်ဖြင့်ကား မပြောကောင်း။]

သုံးကြိမ်တောင်း၍ ခြောက်ကြိမ် ရပ်သော်လည်း မရလျှင် အလှူရှင်ထံသို့ ကိုယ်တိုင်သွား၍ဖြစ်စေ၊ တမန်စေလွှတ်၍ဖြစ်စေ ထိုအဖိုး (ငွေ)ကို အချည်းနှီး မဖြစ်စေဖို့ရန် အကျိုးအကြောင်း ပြောကြားရာ၏၊ ဤသို့ ကိုယ်တိုင်သွား၍ ပြောရခြင်း တမန်စေလွှတ်၍ ပြောခိုင်းရခြင်းသည် ထိုသင်္ကန်းကိစ္စကို ပြီးအောင် မဆောင်ရွက်ပေးရာ၌ ကျင့်ရာသော ဝတ်တည်း၊ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ကျင့်ဝတ်တည်း။ [ပျက်ကွက်လျှင် ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

မှတ်ချက်။ ။ သင်္ကန်းသာလျှင် မဟုတ်၊ အခြား သပိတ်, ဖိနပ် စသော ရဟန်းအသုံးအဆောင်အတွက် ရွှေငွေလှူသမျှတို့၌လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း ပြုကျင့်ရမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ကပ္ပိယထံ ငွေကို အပ်နှံ၍ “အရှင်ဘုရား... အလိုရှိသောအခါ အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို ကပ္ပိယထံ တောင်းခံတော်မူပါ ဘုရား”ဟု လျှောက်လျှင် သို့မဟုတ် ကပ္ပိယကိုယ်တိုင်ကပင် “တစ်ဆယ်တန်, နှစ်ဆယ်တန် (စသည်ဖြင့်) အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါ ဘုရား”ဟု လျှောက်လျှင် မိမိအလိုရှိသော အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းကောင်း၏၊ ဆိုဦးအံ့ —- “တစ်နေ့က လှူသွားသော ငွေဖြင့် ဝယ်ပေးပါ”ဟု ဆို၍ကား မခိုင်း ကောင်း။ ကပ္ပိယထံ ငွေကို အပ်နှံထားသော်လည်း ကပ္ပိယကဖြစ်စေ၊ ငွေအပ်နှံ သွားသော သူကဖြစ်စေ “အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါဘုရား”ဟု မဖိတ်လျှင်လည်း မတောင်းကောင်းဟု မှတ်။

အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ, ဘုရားဥပဒေတော်ကြီး, ပါတိမောက္ခ ဝိနိစ္ဆယကျမ်းနှင့် ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)တို့၌ ရှု။

ရှေးဦးစွာသော စီဝရဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၂။ ဧဠကလောမဝဂ် (ခေါ်) ကောသိယဝဂ်

၁။ ကောသိယ

ပိုးချည်နှင့် ရောသော အခင်းကို မိမိဖို့ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် ကောသိယနိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်။ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၂။ သုဒ္ဓကာဠက

အမည်းသက်သက်ဖြစ်သော သိုးမွေးအခင်းကို မိမိဖို့ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် သုဒ္ဓကာဠနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်။ သူတစ်ပါး အတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါး ပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင် အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ ဒွေဘာဂ

သိုးမွေးအနက် နှစ်ဖို့ , သိုးမွေးအဖြူ တစ်ဖို့ , သိုးမွေး အကြောင်တစ်ဖို့ကို မယူဘဲလျက် သိုးမွေးအနက်ကို များစွာယူ၍ အခင်းသစ်ကို မိမိဖို့ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် ဒွေဘာဂနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေ အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်။ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါး ပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ ဆဗ္ဗဿ

အခင်းသစ်ကို မိမိဖို့ လုပ်လျှင်, လုပ်စေလျှင် ၎င်းကို ခြောက်နှစ်ပြည့်အောင် သုံးဆောင်ရမည်။ ဂိလာနရဟန်းအား ပေးအပ်သော သန္ထတသမ္မုတိကို မရထား လျှင် ထိုခြောက်နှစ်အတွင်း၌ ၎င်းအခင်းကို စွန့်သည်ဖြစ်စေ၊ မစွန့်သည်ဖြစ်စေ တစ်ပါးသော အခင်းသစ်ကို မိမိဖို့ ထပ်မံ၍ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် ဆဗ္ဗဿနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ခြောက်နှစ်ပြည့်၍ လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ သူတစ်ပါး ပြုလုပ်သည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။

အမှာ။ ။သမ္မုတိတောင်းပုံ, ပေးပုံကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၅၅၉ နှင့် ၅၆၀-တို့၌ ရှု။

၅။ နိသီဒနသန္ထတ

နိသီဒိုင်အသစ်ကို မိမိဖို့ လုပ်လျှင်, လုပ်စေလျှင် နိသီဒိုင်အဟောင်း၏ အဆင်းပျက်စေခြင်းငှာ ထိုနိသီဒိုင်အဟောင်း၏ တစ်ခုသော နံပါးမှ မြတ်စွာဘုရား၏ ‘တစ်ထွာ’အတိုင်းအရှည်ကို ဖြတ်ယူ၍ နိသီဒိုင်အသစ်၌ ရောထည့်ရ မည်။ မရောထည့်ဘဲလျက် လုပ်ခဲ့လျှင် နိသီဒနသန္ထတနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်။ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၆။ ဧဠကလောမ

ခရီးသွားစဉ် လှူလိုက်သော သိုးမွေးတို့ကို သုံးယူဇနာထက် ပိုလွန်၍ မိမိကိုယ်တိုင် မဆောင်ယူရ။ ဆောင်ယူလျှင် ဧဠကလောမနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [တစ်ယူဇနာလျှင် (၈)မိုင်ဟု အများယူကြ၏၊]

ပထမခြေလှမ်း သုံးယူဇနာကို လွန်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယခြေလှမ်း လွန်အံ့၊ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၇။ ဧဠကလောမဓောဝါပန

ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမအား သိုးမွေးတို့ကို အဖွပ်, အဆိုး, အဖြေအထွင် မခိုင်းရ။ ခိုင်း၍ သူပြုလျှင် ဧဠကလောမဓောဝါပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [စေခိုင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ သူပြုအံ့၊ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၈။ ရူပိယ

ရွှေ, ငွေ, ပိုက်ဆံ, ဒင်္ဂါးတို့ကို ကိုယ်တိုင်လည်း မခံယူရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခံယူစေရ၊ အနီး, အဝေး၌ ချထားလှူဒါန်းသည်ကိုလည်း ကိုယ်နှုတ်ဖြင့် မပယ်ဘဲ စိတ်ဖြင့် မသာယာရ။ ဤသို့သော ခံခြင်းသုံးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် ခံယူလျှင် ရူပိယနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ရွှေငွေတို့ကို ကြဉ်၍ ကြွင်းသော ရတနာ ၈-ပါးကို ဖြစ်စေ၊ စေတီ, သံဃာ, အခြားပုဂ္ဂိုလ်တို့အတွက် ရတနာ ၁၀-ပါးကို ဖြစ်စေ ခံယူလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

ရွှေငွေစုခြင်းသည် အပါယ်သွားဖို့ စရိတ်စုသည်နှင့် တူ၏၊ ထို့ကြောင့် စုထားမိလျှင် စင်ကြယ်အောင် ကုစားတော်မူကြပါကုန်။

ရွှေငွေစွန့်ပုံ

ဤရွှေငွေကို စွန့်ရာ၌ကား သံဃာ , ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ် အားလုံးပင် မအပ်သော ကြောင့် အခြားနိဿဂ္ဂိပစ္စည်းကဲ့သို့ သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်အား စွန့်ခွင့်မရ၊ သံဃာ့ အလယ်တွင် “အဟံ ဘန္တေ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေသိံ၊ ဣဒံ မေ ဘန္တေ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ နိဿဇ္ဇာမိ”ဟု ပါဠိလို ဖြစ်စေ၊ “အရှင်ဘုရား ဘုရားတပည့်တော်သည် ရွှေငွေကို ခံယူမိပါပြီ၊ ဤရွှေငွေမှာ နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ၎င်းကို ဘုရားတပည့်တော် စွန့်ပါ၏”ဟု မြန်မာလို ဖြစ်စေဆို၍ စွန့်ရမည်။

စွန့်ရခြင်းအကျိုး

ထိုကဲ့သို့ စွန့်ပြီးသည့်အခါ လူတစ်ယောက်ယောက် လာလျှင် “ဤဟာကို သိလော့”ဟု ပြော။ “ဤငွေဖြင့် ဘာကို ယူခဲ့ရမည်နည်း”ဟု ၎င်းက လျှောက်လျှင် “မည်သည့်ပစ္စည်းကို ယူစေလိုသည်၊ ယူခဲ့”ဟု မပြောဘဲ သံဃာတော်မှာ အလိုရှိသော, အပ်သော ပစ္စည်းကို ညွှန်ပြ၍ “မည်သည့်ပစ္စည်းတော့ သံဃာမှာ အပ် တာပဲ”ဟု ပြောနိုင်၏၊ ထိုသို့ ပြော၍ ၎င်းဝယ်ယူလာလျှင် ထိုပစ္စည်းကို ရွှေငွေ အလှူခံသော ရဟန်းမှတစ်ပါး သံဃာအားလုံး သံဃိကပစ္စည်းကို ခွဲဝေသုံး ဆောင်သကဲ့သို့ သုံးဆောင်ကောင်း၏၊ ဤသို့လျှင် ရွှေငွေကို မစွန့်ဘဲထားက ထိုရွှေငွေသည် မည်သည့်ရဟန်းနှင့်မှ မအပ်တော့ဘဲ သံဃာ့အလယ်၌ စွန့်လိုက် က ရွှေငွေခံသူရဟန်းမှ တစ်ပါးသော သံဃာတော်အား ပစ္စည်းသုံးစွဲခွင့်ရခြင်း သည် ရွှေငွေကို စွန့်ရခြင်း၏ အကျိုးပင်တည်း။

ရွှေငွေခံသူ

ရွှေငွေကို အလှူခံမိသော ရဟန်းမှာကား စွန့်လိုက်သည့်အတွက် အဆက်ဆက် အပြစ်ကင်း၍ သန့်ရှင်းခြင်း အကျိုးရှိ၏၊ ထိုစွန့်ပြီး ရွှေငွေမှ ကပ္ပိယတို့ ဝယ်ယူပေးသော ပစ္စည်းများလည်း မအပ်တော့ချေ။ သံဃာမှ ဝေစုရသော ပစ္စည်းကို ရဟန်း, သာမဏေ, ကပ္ပိယတို့က တစ်ဆင့်ပေးသော်လည်း ထိုပစ္စည်း ကို မသုံးစွဲကောင်း။ ထိုစွန့်ပြီး ရွှေငွေဖြင့် သစ်ပင်မျိုးစေ့ဝယ်၍ စိုက်ထားအပ်သော သစ်ပင်၌သော်မျှ ထိုရွှေငွေကို အလှူခံမိသော ရဟန်းမှာ အရိပ်မခိုကောင်း။ ထိုငွေဖြင့် ဝယ်အပ်သော ဆီမီးရောင်၌ စာကိုသော်မျှလည်း မကြည့်ရှု မပို့ချကောင်းဟူ၍ သိလေ။

‘အကယ်၍ ဤသို့ ထိုရွှေငွေ လဲလှယ်မည့်သူကို ရအံ့၊ ဤသို့ရခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မရအံ့၊ အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းကို ရွှေငွေစွန့် ရဟန်းဟု သမုတ်ရမည်။ ထိုရဟန်းသည် ဆန္ဒာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊ ဒေါသာဂတိ သို့ မလိုက်ရာ၊ မောဟာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊ ဘယာဂတိသို့ မလိုက်ရာ၊ စွန့်အပ်, မစွန့်အပ်သည်ကိုလည်း သိရာ၏၊

ရဟန်းတို့ ...ဤသို့ သမုတ်ရမည်။ ရှေးဦးစွာ ထိုရဟန်းကို တောင်းပန်ရ မည်။ တောင်းပန်ပြီးနောက် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၍ စွမ်းရည်ရှိသော ရဟန်းသည် သံဃာတော်ကို သိစေရမည်’ဟု မိန့်တော်မူ၏၊

‘အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူလော့၊ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သောအခါရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာတော်သည် ဤမည်သော ရဟန်းကို ရွှေငွေစွန့်ရဟန်းဟု သမုတ်ရာ၏၊ ဤကား သိစေခြင်းတည်း။

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူလော့၊ သံဃာတော်သည် ဤမည်သော ရဟန်းကို ‘ရွှေငွေစွန့်ရဟန်း’ဟု သမုတ်၏၊ အကြင်အရှင်အား ဤမည်သော ရဟန်းကို ရွှေငွေစွန့်ရဟန်းဟု သမုတ်ခြင်းကို နှစ်သက်၏၊ ထိုအရှင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၏၊ အကြင်အရှင် အား နှစ်သက်ခြင်း မရှိ၊ ထိုအရှင်သည် ပြောဆိုရာ၏၊

သံဃာတော်သည် ဤမည်သော ရဟန်းကို ရွှေငွေစွန့်ရဟန်းဟု သမုတ် အပ်ပြီ၊ သံဃာတော်အား နှစ်သက်ခြင်း ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေသဖြင့် ဤနှစ်သက်သည့်အဖြစ်ကို သိမှတ်ရပါသည်’ဟု သိစေရမည်။

သမ္မုတိရပြီးသော ထိုရဟန်းသည် အမှတ်နိမိတ်ကို မပြုဘဲ ကျစေရမည် (စွန့်ပစ်ရမည်)။ အကယ်၍ အမှတ်နိမိတ်ကို ပြု၍ ကျစေအံ့ (စွန့်ပစ်အံ့)၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အယူခိုင်းခြင်း။ ။ ရွှေငွေကို အလှူခံ၍ မိမိဖို့ ယူခိုင်းလျှင် နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် အာပတ်၊ သီတင်းသုံးဖော်များဖို့ ယူခိုင်းလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ လူများပိုင် ဆိုင်သော ရွှေငွေကို ‘ယူလော့, သိမ်းထားလော့, မည်သည့်အဖိုး ပေးလိုက် လော့’ဟု မစီမံကောင်းကြောင်းကိုလည်း သတိရှိလေ။

အနာမာသအရာ

အမြဲ မိမိ ကိုးကွယ်ပြုစုသော စေတိယဂေါပက မဟုတ်ဘဲ မြင်မြင်ဝါးဝါး တွေ့ရာမြင်တိုင်း ရွှေမွမ်းမံခြယ်ထားသော ဘုရားရုပ်တု, စေတီ စသည်များကို သုံးသပ်ကိုင်ယူ မပြုမိအောင် သတိပြု၍ “ဗုဒ္ဓရူပမ္ပိ အတ္တနော သန္တကကရဏေ နိဿဂ္ဂိယမေဝ” ဝိမတိဋီကာပါဌ်နှင့် အညီ ဘုရားဆင်းတုတော်ကိုသော်လည်း ပုဂ္ဂလိက အခြားဝတ္ထုပစ္စည်းကဲ့သို့ မိမိ ဥစ္စာအပိုင် မပြုအပ်၊ ပြုသော် ၎င်းရုပ်တုတော်၌ မွမ်းမံအပ်သော ရွှေငွေအတွက် နိဿဂ္ဂိယအာပတ်သင့်တတ်သည်များ ကို နှလုံးထား၍ ရုပ်တုတော်, ပိဋကတ်စာပေများကို ကိုးကွယ်ခံယူသည့်အခါ၌ ထို၌ မွမ်းမံခြယ်လှယ်အပ်သော ရွှေငွေကို သာယာသောစိတ် မရှိရအောင် သတိပြုအပ်၏၊ အကယ်၍ သာယာသောစိတ် မလွတ်နိုင်လျှင် အလှူခံခြင်းကို မပြုမိအောင် အထူးသတိပြုအပ်ကုန်ရာသည်။ [သီလဝိသောဓနီကျမ်း]

မှတ်ချက်။ ။စာတိုက်မှ မန်နီအော်ဒါ (ငွေပို့လွှာ) ပို့လာလျှင် ငွေရကြောင်း လက်မှတ်ထိုးရုံနှင့် အပြစ်မရှိ၊ လက်မှတ်ထိုးပြီး စာပို့လုလင်က လာပေးသော ငွေကိုသာ ကိုယ်တိုင်လည်း မကိုင်မယူနှင့်၊ သူများကိုလည်း အယူမခိုင်းနှင့်၊ နားလည်သူ (ကပ္ပိယ)က ယူထားလျှင် မိမိမှာ အပြစ်မရှိဟူ၍ ဆယ်ပါးသီလ ဇာတရူပသိက္ခာပုဒ်တော်နှင့် ပတ်သက်၍ ‘ရတနာ့ဂုဏ်ရည်ကျမ်း’၌ ဖော်ပြထား သည်။ [ဤကိစ္စမျိုးတို့နှင့်ပတ်သက်၍ အပ်စပ်အောင်ပြုသော နည်းလမ်းကို ကပ္ပိယ, ကျောင်းသားများအား သင်ပြထားသင့်ပေသည်။ ထိုကပ္ပိယ, ကျောင်း သားများသည် ငွေရောက်လာ၍ ဖြစ်စေ၊ ငွေလာလှူ၍ ဖြစ်စေ၊ ထိုရဟန်းက အလှူမခံ ပယ်လှန်သော်လည်းကောင်း, လှူသောသူကိုယ်တိုင်က နားလည်၍ ကပ္ပိယထံ အပ်နှံသော်လည်းကောင်း “တပည့်တော်ထံ မည်မျှတန်သော ရဟန်းတို့နှင့် အပ်စပ်သော ပစ္စည်းကို တောင်းခံတော်မူပါ ဘုရား”ဟု လျှောက် တတ်ကြဖို့ လိုသည်။ ထိုသို့လျှောက်လျှင် ဒါယကာက အထူးလျှောက်သည် ဖြစ်စေ၊ မလျှောက်သည်ဖြစ်စေ ပဝါရိတ (ဖိတ်မံသူ) ဖြစ်တော့ရကား ထိုငွေနှင့် တန်သလောက် အလိုရှိရာ အပ်သော ပစ္စည်းများကို ထိုဖိတ်မံသူ ကပ္ပိယ, ကျောင်းသားထံမှ တောင်းကောင်း၏၊ ရာဇသိက္ခာပုဒ်၌ ပြဆိုထားသော ညွှန်ကြားချက်များကိုလည်း ပြန်၍ သုံးသပ်ပါလေ။

ဝိဝါဒကို စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း

တိပိဋကဓရ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိက ဆရာတော်ဘုရား ဦးဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသ စီရင်တော်မူသော နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓသာသန မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ ပ-တွဲ (ဒု-ပိုင်း) နှာ- ၅၄၅၊ ၅၄၆-တို့၌ လာသော အောက်ပါစာပိုဒ်ကို ထောက်၍ အချို့က ပင်စင် လစာငွေကို ဝိနည်းတော်နှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်ဟု ယူကြ၏၊ သို့ုဖြစ်၍ ပင်စင် လစာငွေကို ပင်စင်စားရဟန်းကိုယ်တိုင် မထုတ်ယူငြားသော်လည်း လစာထုတ် သော စာရွက်ပုံစံ၌ လက်မှတ်ရေးထိုးပေးခြင်းသည် ငွေကို အလှူခံသည်မည်၍ ရူပိယသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်သင့်သည်။ ထိုလစာငွေကို သား, သမီး စသော သူတို့က ထုတ်ယူ၍ ထိုငွေကို ထိုပင်စင်စား ရဟန်းအား ကပ္ပိယဝေါဟာရ (ဝိနည်းတော်နှင့်အညီ အပ်သောအသုံးအနှုန်း)ဖြင့် လှူစေကာမူ ထိုငွေဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆွမ်း, သင်္ကန်း, ကျောင်းစသော ပစ္စည်းဟူသမျှသည် ထိုပင်စင်စား ရဟန်းနှင့်သာ မဟုတ်၊ သီတင်းသုံးဖော်ငါးဦးတို့နှင့်လည်း မအပ်စပ်တော့ပြီဟု ဆိုကြ၏၊ အချို့က ပင်စင်လစာငွေသည် ဤသိက္ခာပုဒ်၌ အကျုံး မဝင်၊ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထု မဟုတ်ဟု ဆိုကြ၏၊ ဤဝိဝါဒကို အောက်ပါစာပိုဒ်ကို မူတည်၍ စိစစ်ဝေဖန်ပါအံ့။

မစိစစ်မဝေဖန်မီ စာရေးသူ၏ သဘောထားကို ရှေးဦးစွာ ထုတ်ဆိုပါအံ့။ အယူအဆချင်း မတိုက်ဆိုင်၍ တစ်ဖက်သားအား ထိပါးပုတ်ခတ်လိုသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ အများ၏ အကျိုးကို ရည်၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို ၎င်းတို့ စိစစ်ဝေဖန်ပြီး နှစ်သက်ရာ ဝါဒကို ရွေးချယ်၍ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးနိုင်စေခြင်းအကျိုးငှာ ထိုထင်မြင် ယူဆပုံကို စိတ်ရိုး သဘောရိုးဖြင့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထုတ်ဆိုရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်။ [ဝါဒချင်း မတိုက်ဆိုင်သော အခြားကဏ္ဍများ၌လည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါကုန်။]

မင်းမှုထမ်းနှင့်ရဟန်းအဖြစ်

ဝိနည်း မဟာဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ မဟာခန္ဓက ရာဇဘဋဝတ္ထု အဖွင့်၌ — မင်းခစားပင် ဖြစ်သော်လည်း စားကြေး, လခ, နှစ်ခတို့ကို မင်းအား ပြန်၍ အပ်နှင်းသော သူ၊ မိမိရာထူးဌာနန္တရကို သားကိုဖြစ်စေ, ညီကိုဖြစ်စေ လွှဲအပ်၍ ရာထူးပေးသော မင်းကို “ယခုအခါ အကျွန်ုပ်သည် အရှင်မင်း၏ အခစား မဟုတ်တော့ပေ”ဟု မင်းထံ ပန်ကြားပြီးသောသူ၊ ပေးအပ်သော လစာရိက္ခာ အတွက် ဆောင်ရွက်ရန် အလုပ်ကိစ္စကို ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်ပြုလုပ်ပြီး သောသူနှင့် အာဏာပိုင် မင်းကိုယ်တိုင်က ‘ရှင် ရဟန်းပြုလိုမူ ပြုလော့’ဟု အနူးအညွတ် ကျေနပ်စွာ ခွင့်ပြုပြီးသော သူတို့ကိုကား ရဟန်းပြုပေးခြင်းငှာ အပ်စပ်၏ဟူ၍ ဖွင့်ပြထားလေသည်။ ဤအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်ကို ထောက်၍ ယခုကာလ ပင်စင်စားများ အပြီးအပိုင် ရဟန်းပြုလိုမူ (အမြဲတမ်း ရဟန်းပြုလိုမူ) ထိုပင်စင်ကို မင်းထံပြန်၍ အပ်နှင်းပြီးမှသော်လည်းကောင်း, မင်းထံမှ ‘ရဟန်းပြုလိုမူ ပြုလော့’ဟူ၍ အနူးအညွတ် ခွင့်ပြုချက်ကို ရယူပြီးမှသော်လည်း ကောင်း ရဟန်းပြုသင့်ပေသည်။ [နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓသာသန မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ပ- တွဲ (ဒု- ပိုင်း) နှာ၊ ၅ဒ၄၅-၅၄၆။]

အထက်ပါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆိုသော စာပိုဒ်မှာ ပင်စင်လစာငွေသည် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်နှင့် ဆန့်ကျင်နေ၍ ဖွင့်ဆိုသော စာပိုဒ် မဟုတ်၊ အစိုးရအမှုထမ်း အရာထမ်းများ ရှင်ရဟန်းပြုခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဖွင့်ဆိုသော စာပိုဒ် ဖြစ်သည်။ ထိုအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ဆိုသော စကားကို ထောက်သောအားဖြင့်သာလျှင် ကျမ်းပြု ဆရာတော်ဘုရား ဦးဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသသည် ‘ယခုကာလ ပင်စင်စားများ အပြီးအပိုင် ရဟန်းပြုလိုမူ (အမြဲတမ်း ရဟန်းပြုလိုမူ) ထိုပင်စင်ကို မင်းထံပြန်၍ အပ်နှင်းပြီးမှသော်လည်းကောင်း, မင်းထံမှ ‘ရဟန်းပြုလိုမူ ပြုလော့’ဟူ၍ အနူး အညွတ် ခွင့်ပြုချက်ကို ရယူပြီးမှသော်လည်းကောင်း ရဟန်းပြုသင့်ပေသည်’ဟူ၍ မိန့်ဆိုလေသည်။ ပင်စင်လစာငွေသည် ဝိနည်းတော်နှင့် တကယ်အမှန် ဆန့်ကျင် နေလျှင် ဆရာတော်ဘုရား ဦးဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသသည် ပင်စင်လစာကို မင်းထံ ပြန်၍အပ်နှင်းပြီးမှ ရဟန်းပြုသင့်ပေသည်ဟု ရှင်းရှင်းဘွင်းဘွင်းကြီး ဆိုချိမ့်မည်။ ယခုသော်ကား ထိုသို့မဆိုဘဲ ‘ယခုကာလ ပင်စင်စားများ အပြီးအပိုင် ရဟန်း ပြုလိုမူ (အမြဲတမ်း ရဟန်းပြုလိုမူ) ထိုပင်စင်ကို မင်းထံပြန်၍ အပ်နှင်းပြီးမှ သော်လည်းကောင်း, မင်းထံမှ ‘ရဟန်းပြုလိုမူပြုလော့’ ဟူ၍ အနူးအညွတ် ခွင့်ပြုချက်ကို ရယူပြီးမှသော်လည်းကောင်း ရဟန်းပြုသင့်ပေသည်’ဟု ဆို၏၊ ဤစာပိုဒ်ကို စိစစ်ပါအံ့။ ဤစာပိုဒ်၌လာသည့် ‘သော်လည်းကောင်း, သော်လည်းကောင်းဆိုသော စကားတို့၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ‘တစ်ခုမဟုတ်လျှင် တစ်ခုဖြစ် သည်’ဟု လူတိုင်း သိသည်၊ ထို့ကြောင့် မင်းထံမှ ‘ရဟန်း ပြုလိုမူ ပြုလော့ဟူ၍ အနူးအညွတ် ခွင့်ပြုချက်ကို ရယူပြီးမှသော်လည်းကောင်းဆိုသော စကားသည် အကယ်၍ မင်းထံမှ ရဟန်း ပြုဖို့ အခွင့်ရလျှင် ပင်စင်လစာကို မင်းထံပြန်၍ အပ်နှင်းဖို့ မလို-ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို ထင်ထင်ရှားရှား ပေါ်လွင်စေသည်။ ဤစာသား အဓိပ္ပာယ်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ယခုခေတ်ပင်စင်စားများသည် ပင်စင်ရသည့် နေ့မှစ၍ မင်း၏ အမှုထမ်း အရာထမ်းအဖြစ်မှ လုံးဝ ပြတ်စဲသွားပြီးဖြစ်၍ မင်းထံမှ ‘ရဟန်းပြုလိုမူ ပြုလော့’ဟူသော ခွင့်ပြုချက်ကို အလိုလို ရပြီးသော သူများဖြစ်ရကား ပင်စင်လစာကို မင်းထံပြန်အပ်နှင်းရန် မလို-ဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူအပ်၏၊ သို့ဖြစ်လျှင် ပင်စင်လစာငွေကို အဘယ်သို့ ပြုရမည် နည်းဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏၊ အဖြေကား ပင်စင်လစာငွေကို မိမိကိုယ်တိုင် ပင်စင် လစာငွေကို ထုတ်သော စာရွက်ပုံစံ၌ လက်မှတ်မထိုးလျှင် ထုတ်၍ မရသော ကြောင့် အထက်ပါ မှတ်ချက်စာပိုဒ်၌ ဖော်ပြထားသော ထိုရတနာ့ဂုဏ်ရည်ကျမ်း တွင် ဇာတရူပသိက္ခာပုဒ်နှင့် ပတ်သက်၍ ကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီး (အရှင်ဇနကာဘိဝံသ) ညွှန်ကြားသည့်အတိုင်း လက်မှတ် ကိုမူ ထိုးပေးလိုက်လေ၊ သို့သော် ထိုပင်စင်ငွေကို မိမိကိုယ်တိုင် မထုတ်ယူလေ လင့်။ တရားသဖြင့် ထိုပင်စင်လစာငွေကို ရသင့်ရထိုက်သော သားသမီးစသော သူတို့အား အမွေအနှစ် ပေးဝေသကဲ့သို့ ပေးစွန့်လေ။ ထိုငွေကို သားသမီးစသော သူတို့က အလိုမရှိ၍ ကပ္ပိယဝေါဟာရ (ဝိနည်းတော်နှင့်အညီ အပ်သော အသုံး အနှုန်း)ဖြင့် အကယ်၍ မိမိအား လှူလျှင် ထိုငွေကို ရာဇသိက္ခာပုဒ်၌ ညွှန်ပြထား သည့်အတိုင်း သုံးစွဲကောင်း၏ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ [ဤကား စာရေးသူ၏ အယူအဆ တည်း။] မှန်သည်ဟု မဆိုလိုပါ။ သဘောမကျလျှင် နှစ်သက်ရာကို ယူလေ။ ဤကိစ္စမျိုးသည် ဘုရားရှင် လက်ထက်တော်၌ မပေါ်ပေါက်သေးသဖြင့် ကျမ်းများ၌ ဤကိစ္စမျိုးနှင့်ပတ်သက်၍ အဆိုမရှိခြင်းကြောင့် ဤကိစ္စမျိုးနှင့် ပတ်သက်၍ မည်သူပဲ ဆုံးဖြတ်ဆုံးဖြတ် ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပါဠိတော်အဋ္ဌကထာ ကျမ်းများကဲ့သို့ တထစ်ချ မှန်သည်ဟု မယူသင့်ပေ။ ကျမ်းများ၌ အတိအလင်း အဆိုမရှိ၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ စိတ်ရိုးသဘောရိုးဖြင့် ယူဆ၍ ထိုပင်စင် လစာငွေကို သားသမီး စသော သူတို့က ကပ္ပိယဝေါဟာရ (အပ်သော အသုံး အနှုန်း)ဖြင့် လှူ၍ လက်ခံသုံးစွဲသော ပုဂ္ဂိုလ်များအား အာပတ်ဖြင့် မစောဒနာ သင့်၊ မကုစားစေသင့်ဟု ဆိုအပ်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ မိမိ၏ အယူအဆမှာ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာကျမ်းများကဲ့သို့ တထစ်ချ မှန်သည်ဟု မိမိ ဆိုဝံ့ပါ သလောဟူ၍ မေးလျှင် (သဘာဝကျကျ’ ဖြေမည်ဆိုလျှင်) တထစ်ချ မှန်သည်ဟု မဆိုလိုဟူ၍ ဖြေရမည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ထိုကြောင့် ကျမ်းများ၌ အဆို မရှိ၍ အတိအကျ ဆုံးဖြတ်ရန် ခက်ခဲသော ပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောကွဲလွဲလျှင် ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား အာပတ်ဖြင့်လည်း မစောဒနာလေလင့်၊ ကုလည်း မကုစားစေလေလင့်၊ မှန်လျှင် ကောင်း၏၊ မှားလျှင်ကား စိတ်ကောင်း စေတနာဖြင့် ပြုငြားသော်လည်း မိမိအပေါ်၌ ဝန်လေးသည်ဟူ၍ သတိပြုစေ လိုပါ၏၊ (ရင်းရင်းနှီးနှီး ဆွေးနွေးခြင်းကို မဆိုလိုပါ။)

အကယ်၍ ပင်စင်လစာငွေကို နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုဟု မှတ်ယူ၍ မထုတ်ယူ ကောင်းဟု ယူဆလျှင် ယခုခေတ် ပင်စင်စားများသည် ပင်စင်ငွေကို (မထုတ် ယူဘဲ) အပြီးအပြတ် မစွန့်နိုင်သမျှ ရဟန်းလည်း ပြုလို့ မရ၊ ပြုပြီးလျှင်လည်း ပင်စင်ငွေကိုသော်လည်း မထုတ်ယူဘဲ အပြီးအပြတ်စွန့်၊ သို့မဟုတ် လူသော် လည်းထွက်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ထိုသို့ ယူဆလျှင် ထို ပင်စင်လစာငွေဖြင့် အစဉ်တစိုက် အာပတ်သင့်နေမည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ဆိုဦးအံ့ --ပင်စင်ငွေကို နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုဟု မှတ်ယူ၍ မထုတ်ယူကောင်းဟု ယူဆ သင့်, မသင့် စိစစ်လိုလျှင် သာသနာတော်၏ အကျိုးကို မျှော်ထောက်၍ စိစစ်ရ ပေမည်။ မထုတ်ယူကောင်းဟု ယူဆလျှင် သာသနာ့ဘောင်သို့ ပင်စင်စားမှန် သမျှ ဝင်နိုင်တော့မည် မဟုတ်ပေ၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်း သားသမီးများ စားသောက်နေထိုင်ရေးအတွက် ပင်စင်ငွေကို မထုတ်ယူဘဲ နေနိုင်မည် မဟုတ်သော ကြောင့်တည်း။ နောက်အချက်တစ်ခုကား အစိုးရအမှုထမ်း အရာထမ်းများတွင် သဒ္ဓါပဗ္ဗဇ္ဇိတဖြင့် ရဟန်းဘောင်သို့ ကူးလိုသူ အများပင် ရှိကြသည်။ ထိုသူတို့ကို ပိတ်ပင်ရာလည်းကျသည်။ ဤသို့ ယူဆခြင်းအားဖြင့် အကျိုးရှိသည်, မရှိသည် ကိုလည်းကောင်း, အောက်၌ပြလတ္တံ့သော မဟာပဒေသလေးပါးနှင့် ဆန့်ကျင်၍ ယူရာ ရောက်သည်, မရောက်သည်ကိုလည်းကောင်း မိမိပင် ဆုံးဖြတ်ပါလေ။

၁၈၅-မဟာပဒေသလေးပါး

၃၀၅။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့အား “မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်သို့သော အဘယ်သို့သော အရာ၌ ခွင့်ပြုတော်မူလေသနည်း၊ အဘယ်သို့သော အဘယ် သို့သော အရာ၌ ခွင့်ပြုတော် မမူလေသနည်း”ဟု တွေးတောမှု ‘သံသယ ကုက္ကုစ္စ’ ဖြစ်၏၊ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ကြကုန်၏၊

၁။ ရဟန်းတို့ “ဤအရာသည် မအပ်”ဟု အကြင်အရာကို ငါသည် မပယ်အပ် သေး၊ အကယ်၍ ထိုအရာသည် မအပ်သော အရာနှင့် လျော်၍ အပ်သော အရာနှင့် ဆန့်ကျင်ငြားအံ့၊ ထိုအရာသည် သင်တို့အား မအပ်။

၂။ ရဟန်းတို့ “ဤအရာသည် မအပ်”ဟု အကြင်အရာကို ငါသည် မပယ်အပ် သေး၊ အကယ်၍ ထိုအရာသည် အပ်သောအရာနှင့် လျော်၍ မအပ်သော အရာနှင့် ဆန့်ကျင်ငြားအံ့၊ ထိုအရာသည် သင်တို့အား အပ်၏၊

၃။ ရဟန်းတို့ “ဤအရာသည် အပ်၏”ဟု အကြင်အရာကို ငါသည် ခွင့်မပြု အပ်သေး၊ အကယ်၍ ထိုအရာသည် မအပ်သော အရာနှင့် လျော်၍ အပ်သောအရာနှင့် ဆန့်ကျင်ငြားအံ့၊ ထိုအရာသည် သင်တို့အား မအပ်။

၄။ ရဟန်းတို့ “ဤအရာသည် အပ်၏”ဟု အကြင်အရာကို ငါသည် ခွင့်မပြု အပ်သေး၊ အကယ်၍ ထိုအရာသည် အပ်သောအရာနှင့် လျော်၍ မအပ် သောအရာနှင့် ဆန့်ကျင်ငြားအံ့၊ ထိုအရာသည် သင်တို့အား အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ [ဝိနည်းမဟာဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓက အပိုဒ်-၃၀၅။]

ဤမဟာပဒေသလေးပါးတို့၌ လာသည့် မိန့်ခွန်းတော်များကို စိစစ်လျှင် အတိအကျ မပညတ်ထားသော အရာမျိုး၌ မိမိတို့ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သဘာဝ ကျကျ ဆုံးဖြတ်၍ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးရမည်ဖြစ်သည်ဟူသော အဓိပ္ပာယ်မှာ ပေါ်လွင်လေသည်။

ဤပြဿနာသည် ပင်စင်စားရဟန်းများအဖို့ သေရေးရှင်ရေးတမျှ အရေးကြီးသော ပြဿနာ ဖြစ်သည်။ ဤပြဿနာကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဖြေရှင်းနိုင်သောသူမှာ ‘အာဏာပိုင်မင်း’သာလျှင် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အာဏာ ပိုင်မင်းက ပင်စင်လစာငွေကို ပင်စင်စားရဟန်းကိုယ်တိုင် လစာထုတ်သော စာရွက်ပုံစံ၌ လက်မှတ်ထိုး၍ မထုတ်ယူစေဘဲ ထိုရဟန်း အသိအမှတ်ပြုသည့် သားသမီးစသော သူတို့အား ထိုရဟန်းကိုယ်စား လက်မှတ်ထိုး ထုတ်ယူခွင့်ပြု လျှင် ဤပြဿနာမျိုးလည်း နောက်ထပ်ပေါ်ပေါက်တော့မည် မဟုတ်ပေ၊ ပင်စင်စားရဟန်းများသည်လည်း လူမှုကိစ္စဆောင်ရွက်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသွားသဖြင့် အနှောင့်အယှက် မရှိဘဲ ရဟန်းတရား ပွားများကာ ချမ်းသာစွာ နေကြရ လတ္တံ့၊ သို့ဖြစ်၍ အာဏာပိုင်မင်းများသည် သာသနာတော်ကို ချီးမြှင့်စောင့် ရှောက်သောအနေဖြင့် ပင်စင်စား ရဟန်းကိုယ်စား သားသမီး စသောသူ တစ်ယောက်ယောက်အား လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ယူနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပေးသနားပါရန် မေတ္တာရပ်ခံလိုပါ၏၊

ဘုရားလက်ထက်ဝတ္ထု

ဘုရားလက်ထက်တော်၌ ရာဇဂြိုဟ်မြို့ နန်းတွင်းအစည်းအဝေးတစ်ခု၌ စပ်မိစပ်ရာ စကားပြောရင်းက “ရဟန်းတော်များသည် ငွေကို လှူလာလျှင် ခံယူ ကောင်း၏”ဟု လူအများပြောဆိုကြသည်ကို ‘မဏိစူဠက’မည်သော ဂါမဏိ (လူကြီးလူကောင်း)တစ်ယောက်က “မခံယူကောင်း”ဟု ကန့်ကွက်လေသည်၊ ထိုနောက် ထိုလူကြီးလူကောင်းသည် ဘုရားထံသို့ လာ၍ သူ ကန့်ကွက်ခဲ့သည် မှာ မှန်ပါ၏လားဘုရားဟု မေးလျှောက်လေသော် ဘုရားရှင်က “ဂါမဏိ ... သင်ပြောခဲ့သော စကားသည် မှန်၏၊ ရဟန်းများသည် ငွေကို မခံယူကောင်း၊ ရွှေငွေကို အပ်လျှင် ကာမဂုဏ်ငါးပါးလုံး (သားမယားပါ) သုံးစွဲကောင်းလိမ့်မည်။ ထိုသူကို သမဏဓမ္မ (ရဟန်းတရား) ရှိသူမဟုတ်၊ သကျပုတ္တိယဓမ္မ ရှိသူမဟုတ်ဟု စင်စစ်မှတ်လေလော့။ ရွှေငွေအပ်သည်ဟု ဆိုသော တရားကို ရဟန်းတရား မဟုတ်ဟု ဧကန်မှတ်လေ။ သို့သော် ကျောင်းအမိုးမလုံခြင်းစသော အကြောင်း ရှိလျှင် မြက်သက်ကယ် စသည်တို့ကို ဆွမ်းခံသကဲ့သို့ သွား၍ ရပ်ရမည်။ ဘာအလိုရှိပါသလဲဟု လျှောက်သောအခါ မြက်သက်ကယ် အလိုရှိသည်၊ သစ်သား အလိုရှိသည်၊ လှည်းတိုက်စရာရှိ၍ လှည်း, နွား ခေတ္တအလိုရှိသည်၊ ခိုင်းစရာလို၍ လက်သမားတစ်ယောက် ခေတ္တအလိုရှိသည် စသည်ဖြင့် ပြော၍ အလှူခံကောင်း၏ဟု ငါဘုရား ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ ရွှေငွေကိုကား မည်သည့် ပရိယာယ်နှင့်မျှ သာယာကောင်း (ခံယူကောင်း)၏”ဟု ခွင့်မပြုနိုင်ကြောင်းကို မိန့်တော်မူလေသည်။ [သဠာယတနဝဂ္ဂ ဂါမဏိသံယုတ် ပါဠိတော်မှ လာသည်ဟု ဘုရားဥပဒေတော်ကြီး၌ ဖော်ပြထား၏၊] ရွှေငွေကို လှူလာလျှင် ရာဇသိက္ခာပုဒ် ၌ ညွှန်ပြထားသည့်အတိုင်း အပ်သောနည်းဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သတိပြုပါလေ။

ရှင်းလင်းချက်။ ။ ‘မိမိ’ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်းမှာ ဆန့်ကျင်၍ ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ စာရှုသူတို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်း ဖြစ်သည်။ စာရှုသူမှန်သမျှကို ၎င်းကိုယ်ကို ဆန့်ကျင်၍ ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ နေရာ၌ နေစေ၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို လက်ခံသင့်, မသင့် စိစစ်ဝေဖန် ဆုံးဖြတ်နိုင်စေခြင်းငှာ စာရှုသူကို ‘မိမိ’ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံ ခွင့်လွှတ်တော်မူ ကြပါကုန်။

ဤထက် အကျယ်သိလိုလျှင် ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၌ ရှု။

* ၉။ ရူပိယသံဝေါဟာရ

အမျိုးမျိုးအစားစား ရှိကုန်သော ရွှေငွေ ပိုက်ဆံ ဒင်္ဂါးတို့ဖြင့် လဲလှယ် ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရ။ ပြု၍ရလျှင် ရူပိယသံဝေါဟာရနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ပြုအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ အမျိုးမျိုးအစားစား--ဟူသည် ပုတီး နားကပ် စသည်ဖြင့် လက်ဝတ်လက်စား ပြုပြီးသော ရွှေငွေတန်ဆာ၊ လက်ဝတ်လက်စား မပြုရသေးသော ရွှေတုံး, ငွေခဲ, ရွှေဒင်္ဂါး, ငွေဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံ, ငွေစက္ကူ စသည်တို့တည်း။ လဲလှယ်--ဟူသည် ယခုကာလ ရောင်းဝယ်ခြင်းမျိုးတည်း။ ထိုသို့ ရောင်းဝယ်ရာ၌ မိမိက ရွှေငွေဖြင့် သပိတ်သင်္ကန်း စသည်ကို ဝယ်ခြင်း၊ မိမိက သပိတ် သင်္ကန်းပေး၍ ရွှေငွေကို ယူခြင်း (သပိတ်သင်္ကန်းရောင်းခြင်း) အားလုံး ပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ရဟန်းက ဒါယကာ စသူတို့ထံမှ ငွေကို တောင်း၍ဖြစ်စေ၊ သူတို့အလိုအလျောက် လှူခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ ယူလျှင် ရှေ့သိက္ခာပုဒ်အရ ထိုငွေ သည် နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ထိုငွေဖြင့် သင်္ကန်း, စာအုပ် စသည်တို့ကို ဝယ်ပြန်လျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်အရ ထိုသင်္ကန်း စသည်တို့ နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ပါစိတ်အာပတ်လည်း သင့်၏၊ နိဿဂ္ဂိထိုက်နေသော ပစ္စည်းကို မစွန့်ဘဲ သုံးပြန်လျှင် ကိုင်တိုင်း ကိုင်တိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

စွန့်ပုံ

ထိုကဲ့သို့ ရွှေငွေဖြင့် ဝယ်မိသော နိဿဂ္ဂိယ ပစ္စည်းများကိုလည်း ရွှေငွေ ကဲ့သို့ပင် သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်ထံ မစွန့်ရ။ သံဃာ့အလယ်မှ “အဟံ ဘန္တေ ရူပိယသံဝေါဟာရံ သမာပဇ္ဇိံ၊ ဣဒံ မေ ဘန္တေ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ နိဿဇ္ဇာမိ” ဟု ပါဠိလိုဖြစ်စေ၊ “အရှင်ဘုရား ...ဘုရားတပည့်တော်သည် အမျိုးမျိုးအစားစား ရှိကုန်သော ရွှေငွေပိုက်ဆံဒင်္ဂါးတို့ဖြင့် လဲလှယ် ရောင်းဝယ်ခြင်း ပြုမိပြီ၊ ဤပစ္စည်းမှာ နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ၎င်းကို ဘုရားတပည့်တော် စွန့်ပါ၏”ဟု မြန်မာ လိုဖြစ်စေ ဆို၍ စွန့်ပြီးလျှင် ရူပိယသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း စီစဉ်ရမည်။ [ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ အဆိုနှင့် ညောင်လွန့်တောရကျောင်းတိုက် ဆရာတော်ဘုရား ဦးမေဓာဝီ စီရင်တော်မူသော ဝိနယဂဏ္ဌိဌာန ဝိနိစ္ဆယတ္ထကျမ်း နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထု ပရိဘောဂ ဝိနိစ္ဆယ အဆိုတို့ကိုလည်း ရှု။]

အထူးသတိပေးချက်။ ။ ဒါယကာတစ်ယောက်ယောက်က သပိတ်လှူ လို၍ “သပိတ် ဝယ်လှူလိုက်ပါ”ဟု ကပ္ပိယအား ပြော၍ ငွေကို အပ်နှံ၏၊ ရဟန်းသည် ကပ္ပိယနှင့်အတူ စျေးသည်ထံသို့ သွား၍ ၎င်းနှစ်သက်သော သပိတ်ကို မြင်ရာ “ဤငွေကို ယူ၍ ဤသပိတ်ကို ပေးပါ”ဟု စျေးသည်အား ပြော၍ သပိတ်ကို ယူအံ့၊ ဤသို့သော အသုံးအနှုန်းမျိုးဖြင့် ပြောဆိုခြင်းသည် ဒုဗ္ဗိစာရဏ (မကောင်းသဖြင့် စီမံခြင်း)အဖြစ်သို့ ရောက်၍ ထိုသပိတ်သည် ထိုရဟန်းအား မအပ်စပ်တော့ပြီ။ သို့သော် မူလက ၎င်းကိုယ်တိုင် ငွေကို မခံယူခဲ့ခြင်းကြောင့် အခြားရဟန်းတို့အား အပ်စပ်သေး၏၊ သို့ဖြစ်၍ ဝိနည်း တော်နှင့် ကိုက်ညီစေခြင်းငှာ ထိုရဟန်းသည် စျေးသည်အား “ကိုင်ပါရစေ, ကြည့်ပါရစေ” စသော အသုံးအနှုန်းမျိုးဖြင့် ခွင့်ပန်၍ မိမိနှစ်သက်ရာ သပိတ်ကို ရွေးချယ်အပ်၏၊ “ဤသပိတ်ကို နှစ်သက်၏”ဟူ၍လည်းကောင်း, “ဤသပိတ်ကို ယူလိုသည်”ဟူ၍လည်းကောင်း ကပ္ပိယအား ပြောရာ၏၊ ကပ္ပိယက ထိုသပိတ် ၏ တန်ဖိုးကို ပေး၍ ရဟန်းအား သပိတ်ကို လှူအံ့။ ထိုသပိတ်သည် ထိုရဟန်းနှင့် သာလျှင်မဟုတ်၊ ဘုရားရှင်တို့အားသော်လည်း သုံးဆောင်ခြင်းငှာ ထိုက်၏၊ အကယ်၍ အထက်ပါအတိုင်း ပြောသော်လည်း ကပ္ပိယက နားမလည်၍ သပိတ် ၏ တန်ဖိုးကို မပေးဘဲနေသော်၊ “သပိတ်၏တန်ဖိုးကို သိလိုက်” သို့မဟုတ် “သပိတ်၏တန်ဖိုးကို မေး၍သိလိုက်”ဟု ပြောရာ၏၊ [ဤသို့ ပြောဆို၍ သပိတ်ကို ယူလျှင် ဒုဗ္ဗိစာရဏမှ ကင်းလွတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဒုဗ္ဗိစာရဏမှ ကင်းလွတ်စေ ခြင်းငှာ မအပ်သော အသုံးအနှုန်းမျိုးဖြင့် မပြောဆိုမိရန် အထူးသတိပြု တော်မူကြပါကုန်။]

နိဿဂ္ဂိထိုက်နေသော ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့တွင် ‘ကျောင်း’နှင့် မိမိခံတွင်း၌ တပ်ထားသော ‘သွား’များကို အမြင်မှန်ရ၍ ပြုပြင်လိုသောအခါ အပ်စပ်အောင် တစ်ဖန်ပြုခြင်းငှာ ခက်လှ၏၊ ထို့ကြောင့် ကျောင်းနှင့်သွားများကို နိဿဂ္ဂိမထိုက် စေရန် အထူးစောင့်ရှောက်တော်မူကြပါကုန်။

* ၁၀။ ကယဝိက္ကယ

သီတင်းသုံးဖော်ငါးယောက်တို့ကို ကြဉ်၍ အခြားသူတို့နှင့် အပ်သော ပစ္စည်းအချင်းချင်းကိုသော်လည်း မအပ်သောနည်းဖြင့် လဲလှယ် ရောင်းဝယ်ခြင်း မပြုရ။ ပြု၍ရလျှင် ကယဝိက္ကယနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [မအပ်သော နည်းဖြင့် ပြုအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

သီတင်းသုံးဖော်ငါးယောက်ဟူသည် (၁)ရဟန်း ယောက်ျား၊ (၂) ရဟန်း မိန်းမ၊ (၃) သိက္ခမာန် (ဘိက္ခုနီလောင်း)၊ (၄) သာမဏေယောက်ျား၊ (၅) သာမဏေမိန်းမတို့တည်း။

မအပ်သောလဲနည်း

စျေးသည် စသော သူတို့ထံ၌ ရှိသောပစ္စည်းကို မိမိမှာရှိသော သင်္ကန်း ဖိနပ် စသည်ဖြင့် လဲလှယ်ယူလိုလျှင် မိမိကိုယ်တိုင် “ဤသင်္ကန်းဖြင့် ထိုသပိတ်ကို ပေးပါ”ဟူ၍လည်းကောင်း, “ဤသင်္ကန်းကို ယူလော့၊ ထိုသပိတ်ကို ပေးလော့” ဟူ၍လည်းကောင်း ပြောဆို၍ မလဲလှယ်ကောင်း။ ဤသို့ လဲလှယ်သော စကား မျိုးကို ပြော၍ကား လူ့ပစ္စည်းမှန်လျှင် မိဘပစ္စည်းကိုပင် မလဲကောင်း၊ လဲလှယ်၍ ရလျှင် ထိုပစ္စည်းကို နိဿဂ္ဂိထိုက်၏၊

အပ်သောလဲနည်း

“ထိုစျေးသည်ထံက သပိတ်ကို လိုချင်သည်၊ ဤသင်္ကန်းဖြင့် လဲပေးစမ်း”ဟုကား ကပ္ပိယလုပ်သူကို ပြောကောင်းသည်။ ကျောင်းသား ကပ္ပိယ မရှိလျှင် စျေးဆိုင်သို့ သွား၍ စျေးသည်ကိုယ်တိုင်မှတစ်ပါး စျေးသည်၏ သားသမီး စသူ ကိုပင် “ငါ့မှာ သင်္ကန်းရှိသည်၊ ဤသင်္ကန်းဖြင့်’ ထိုသပိတ် လဲပေးပါ”ဟု ပြောဆို လဲယူကောင်း၏၊ မည်သည့်နည်းနှင့်မှ ကပ္ပိယ ရှာမရလျှင် သို့မဟုတ် ကပ္ပိယ မရှာလိုလျှင် စျေးသည်ထံသွား၍ “ငါ့မှာ ဤသင်္ကန်း ရှိသည်၊ သင်္ကန်းတော့ အသုံးမကျ၊ သပိတ်ကိုသာ လိုသည်”ဟု ပရိယာယ်ပြောရာ စျေးသည်က သင်္ကန်းကို ယူ၍ သပိတ်ကို ပေးလိုက်လျှင် ထိုသပိတ်အပ်၏၊ ထိုကြောင့် ယခုကာလ ခဝါသည် စသော သူတို့ထံမှ အပ်သောပစ္စည်းဖြင့် လဲယူလိုကြလျှင် ဤပြခဲ့သော နည်းကို အသုံးပြုသင့်ကြပေသည်။

ခိုင်းစေရာ၌ အပ်, မအပ်

တောင်းရမ်းစားသောက်နေသူ (စားကြွင်းစား)နှင့် လက်သမား စသူတို့ကို မြင်၍ “ဤထမင်းကို စားပြီးလျှင် ဆိုးရည်ခေါက် ခွာပေးစမ်းလော့၊ ဤထမင်းကို စားပြီးလျှင် ကျောင်းကို ပြင်ပေးစမ်းလော့” စသည်ဖြင့် ခိုင်းရာ၌ နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်ပင်။ ထိုသို့ ခိုင်းစေသည့်အတွက် ဆိုးရည်ခေါက် စသော ပစ္စည်းတစ်စုံ တစ်ရာ ရလျှင် ထိုပစ္စည်းကို စွန့်ရမည်။ ကျောင်းပြင်, ခေါင်းရိတ်ခိုင်း စသည်၌ ပစ္စည်းတစ်စုံတစ်ရာ မရလျှင် (စွန့်စရာပစ္စည်း မရှိလျှင်) အာပတ်ကိုသာ ဒေသနာ ပြောရမည်။ “ထမင်းကို စားပြီးလျှင် အလုပ်လုပ်”ဟု တစ်ဆက်တည်း မပြောဘဲ “ဤထမင်းကို စားလော့ သို့မဟုတ် စားရလိမ့်မည်၊ ဤအလုပ်ကို လုပ်လော့”ဟု စကားနှစ်ရပ်ခွဲ၍ ပြောဆိုစေခိုင်းလျှင် အပ်၏၊

စွန့်ပုံ

နိဿဂ္ဂိထိုက်သော ပစ္စည်းကို စွန့်ရာ၌ ကင်္ခါဋီကာဝယ် ‘သံဃဿ နိဿဇ္ဇာမိ’ဟု သံဃာအား စွန့်ပုံကိုသာ ပြထား၏၊ [ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်အားလည်း စွန့်နိုင် သည်ဟု ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၌ ဆို၏၊] ဤစကား သင့်၏၊ အပ်သော ပစ္စည်းချင်း လဲလှယ်သောကြောင့် ပစ္စည်းမှာ နဂိုကပင် အပ်၏၊ မအပ်သော စကားအသုံးအနှုန်းအတွက်ကြောင့်သာ နိဿဂ္ဂိဖြစ်ရသည်။ သို့ဖြစ်၍ ထိုပစ္စည်း များမှာ ငွေဖြင့် ဝယ်အပ်သော နိဿဂ္ဂိနှင့် မတူ။ လဲမိသူမှ တစ်ပါး အခြားပုဂ္ဂိုလ် များ အပ်သည်ဟူ၍ ယူအပ်၏၊ “အဟံ ဘန္တေ နာနာပ္ပကာရကံ ကယဝိက္ကယံ သမာပဇ္ဇိံ၊ ဣဒံ မေ ဘန္တေ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ”ဟု ပါဠိလိုဖြစ်စေ၊ မြန်မာလိုဖြစ်စေ အလိုရှိရာဆို၍ စွန့်နိုင်သည်။ [မြန်မာလို စွန့်ပုံကိုကား ရှေ့သိက္ခာပုဒ် မှီ၍ သိအပ်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ တန်ဖိုးကို မေးအံ့၊ ကပ္ပိယကာရကအား ပြောအံ့၊ အာပတ် မသင့်။ “ငါတို့အား ဤဝတ္ထုရှိ၏၊ ငါတို့အားလည်း ဤမည် ဤမည် သော ဝတ္ထုဖြင့် အလိုရှိ၏”ဟု ဆိုအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဧဠကလောမဝဂ် (ခေါ်) ကောသိယဝဂ်သည်

ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၃။ ပတ္တဝဂ်

၁။ ပတ္တ

အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သော ကိုယ်ပိုင်မြေ, သံ သပိတ်ကို အဓိဋ္ဌာန် မတင် ဝိကပ္ပနာ မပြုဘဲလျက် ဆယ်ရက်ထက် ပိုလွန်၍ မထားရ၊ ထားလျှင် ပတ္တနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

* ၂။ ဦနပဉ္စဗန္ဓန

မိမိ၌ ငါးဖွဲ့ပြည့်အောင် မအက်မပေါက်သေးသော သပိတ်ရှိနေလျှင် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ သပိတ်သစ်ကို မတောင်းရ။ တောင်း၍ ရလျှင် ဦနပဉ္စဗန္ဓနနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [တောင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊၊]

ထိုရဟန်းသည် ပရိသတ်တို့၏ အလယ်၌ “အရှင်ဘုရားတို့ ...ဘုရားတပည့်တော်၌ ငါးဖွဲ့ပြည့်အောင် မအက်မပေါက်သေးသော သပိတ်ရှိလျက် ဤသပိတ်သစ်ကို တောင်းမိသည်ဖြစ်၍ ဤသပိတ်သည် နိဿဂ္ဂိထိုက်နေ၏၊ ထို့ကြောင့် ဤသပိတ်ကို အရှင်တို့အား စွန့်ပါ၏”ဟု ဆို၍ စွန့်အပ်၏၊ ထိုရဟန်း တို့သည်လည်း အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်သပိတ်ကို ကိုယ်စီ ကိုယ်င ယူလာအပ်ကုန်၏၊ [ကောင်းသော သပိတ်ကို လိုချင်၍ အခြားမကောင်း သော သပိတ်ကို အဓိဋ္ဌာန်တင်၍ ယူလာလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုစွန့်အပ် သော သပိတ်ကို ထေရ်စဉ်အလိုက် ပေးအပ်ရာ၏၊ [ထိုရဟန်းကို သနား၍ မယူလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုသပိတ်ကို တစ်ဦးဦးက ယူလျှင် ထိုယူသူ၏ မူလရှိရင်းစွဲ သပိတ်ကို အဆင့်ဆင့် ပေး၍ လဲယူကြရာ၏၊ နောက်ဆုံးတွင် မည်သူမှ မလိုချင်၍ ကျန်နေသည့် ‘အဆုံးစွန်သောသပိတ်’ကို ထိုရဟန်းအား “ကွဲသည့်တိုင်အောင် ဆောင်ထားရမည်”ဟု သမ္မုတိရထားသော ရဟန်းက ပြော၍ ပေးအပ်ရာ၏၊ [ထိုနောက် အမြန်ပျက်စီးသွားအောင် ထိုသပိတ်ကို မကောင်းသော သုံးဆောင်ခြင်းဖြင့် သုံးဆောင်သည်ဖြစ်စေ၊ စွန့်သည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ဤပြဆိုခဲ့သော ညွှန်ကြားချက်ကား မိမိ၌ ငါးဖွဲ့ ပြည့်အောင် မအက်မပေါက်သေးသော သပိတ်ရှိလျက် ထိုသပိတ်သစ်ကို တောင်းမိရာ၌ ကျင့်ရာသောဝတ်တည်း၊ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော် သော ကျင့်ဝတ်တည်း။ [ထိုသို့ စွန့်ပြီးနောက် ဒေသနာပြောရမည်။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ မိမိအား ပုဂ္ဂလိကအနေဖြင့် ဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ ထံမှဖြစ်စေ၊ ဆွေမျိုးသားချင်းတို့ထံမှဖြစ်စေ တောင်းရာ၌ကား အနာပတ္တိ အာပတ်မသင့်။ မိမိဥစ္စာနှင့် အပ်သောနည်းဖြင့် ဝယ်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။

အမှာ။ ။ သမ္မုတိပေးပုံကို ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာမြန်) အပိုဒ် ၆၁၄ ၌ ရှု။

အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ, ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးနှင့် ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)တို့၌ ရှု။

* ၃။ ဘေသဇ္ဇ

ထောပတ်, ဆီဦး, ဆီ, ပျားရည်, တင်လဲ၊ ဤဆေးငါးမျိုးတို့ကို အကပ်ခံ သည့်နေ့မှစ၍ (၇)ရက်စေ့ရုံငှာသာလျှင် ဆေးအဖြစ်ဖြင့် စားသောက် သုံးဆောင် ကောင်း၏၊ ထိုထက်လွန်စေလျှင် ဘေသဇ္ဇနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ သံဃာအားလည်းကောင်း, ဂိုဏ်းအားလည်းကောင်း, ပုဂ္ဂိုလ် အားလည်းကောင်း ‘ဝိနည်းကံ’ပြု၍ စွန့်ရမည်။ စွန့်အပ်ပြီးကို ပြန်ရလျှင် ကိုယ်နှင့် စပ်သော သုံးဆောင်ခြင်းဖြင့် မသုံးဆောင်ရ၊ မမျိုရ၊ ဆီမီး၌သော်လည်းကောင်း, မင်၌ သော်လည်းကောင်း ထည့်နိုင်သည်။ အခြားရဟန်းသည် ကိုယ်နှင့်စပ်သော သုံးဆောင်ခြင်းဖြင့် သုံးဆောင်နိုင်သည်။ သို့ရာတွင် မမျိုရ။

အကပ်ခံပြီးသော ထောပတ်စသော ဆေးတို့ကို (၇)ရက်အတွင်း၌ သက် ဆိုင်သော ရောဂါရှိလျှင် နေလွဲ နေမလွဲ အချိန်တိုင်းမှာပင် စားကောင်း၏၊ သို့သော် နေမလွဲမီစားရာဝယ် ပထမအကပ်ခံသော တစ်နံနက်၌သာ ဆွမ်း, ခဲဖွယ်တို့နှင့် ရော၍ စားကောင်းသည်။ နောက်နံနက်များ၌ကား ဆွမ်း, ခဲဖွယ် တို့နှင့် ရော၍ မစားရ။ စားလျှင် သန္နိဓိကာရက သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်မည် သာ။ ထို့ကြောင့် ပါးစပ်တွင်း၌ ဆွမ်း, ခဲဖွယ် အာမိသ ရှိနေလျှင် ပြောင်စင်အောင် ပါးစပ်ကို ဆေးပြီးမှ ဆေးကို စားရမည်။ ဆေးကို အလျင်စားလျှင်လည်း ပြောင်စင်အောင် ပါးစပ်ကို ဆေးပြီးမှ ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်ကို စားရမည်။

အနာပတ္တိဝါရ။ ။လူ, သာမဏေတို့အား ငဲ့ကွက်ခြင်းမရှိဘဲ ပေးပြီးနောက် ပြန်ရ၍ သုံးဆောင်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ၇-ရက်အတွင်း၌ ကုန်ပုံမရလျှင် ၇-ရက် မလွန်မီ) “ဤထောပတ်စသည်ကို ငါမစားတော့ပြီ၊ ခြေနယ်ဆီစသည် ပြုလုပ်၍ ကိုယ်၏ အပြင်ပ၌သာ သုံးစွဲတော့မည်”ဟု အဓိဋ္ဌာန် (စိတ်ကူး)လိုက်ရ မည်။ ကိုယ်အပြင်ပ၌ သုံးဖို့ဖြစ်လျှင်ကား ၇-ရက်လွန်သော်လည်း အပြစ်မရှိ။ [၇-ရက်အတွင်းဟူရာ၌ ဥပမာ — လဆန်း ၁-ရက်နေ့၌ ဆေးကို အကပ်ခံလျှင် ထိုလဆန်း ၁-ရက်နေ့ညဉ့် လာလတ္တံ့သော အရုဏ်မှစ၍ ရေတွက်ကာ လဆန်း ၆-ရက်နေ့ ညဉ့်အရုဏ်လွန်ပြီးလျှင် လဆန်း ၇-ရက်နေ့ ညဉ့်အရုဏ် မတက်မီ အချိန်အထိကို ဆိုလိုသည်။ လဆန်း ၇-ရက်နေ့ ညဉ့်အရုဏ်ကို တက်စေ၍ ထိုဆေးကို စားသောက်လျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်သင့်၏ဟူ၍ သိလေ၊၊]

အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးတို့၌ ရှု။

၄။ ဝဿိကသာဋိက

နယုန်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှစ၍ လကွယ်နေ့တိုင်အောင် ဤ ၁၄-ရက် အတွင်းသည် မိုးရေခံသင်္ကန်းကို ရှာမှီးရမည့် ခေတ်ကာလတည်း။ ဝါဆိုလဆန်း ၁-ရက်နေ့မှစ၍ လပြည့်နေ့တိုင်အောင် ဤလခွဲအတွင်းသည် ၎င်းသင်္ကန်းကို ရှာ၍ ရလျှင် ချုပ်, ဆိုး, ကပ္ပဗိန္ဒု ထိုး၍ ဝတ်ရုံရမည့် ခေတ်ကာလတည်း။ ဝါဆိုလဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှစ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်တိုင်အောင် ဤ ၄-လ အတွင်းသည် ၎င်းသင်္ကန်းကို မရရှိသေးလျှင် ဆက်လက်ရှာဖွေ၍ ရရှိသော အခါ၌ ချုပ်, ဆိုး, ကပ္ပဗိန္ဒုထိုး၍ ဝတ်ရုံအဓိဋ္ဌာန်တင်ရမည့် ခေတ်ကာလတည်း။ ဤခေတ်၏ အပြင်ဘက် တန်ဆောင်မုန်းလဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ နယုန်လ ပြည့်တိုင်အောင် ထို ၇-လအတွင်း၌ ၎င်းသင်္ကန်းကို မရှာရ။ နယုန်လကွယ်နေ့ တိုင်အောင် ထို ၇-လခွဲအတွင်း၌ ချုပ်, ဆိုး, ဝတ်ရုံခြင်းကို မပြုရ။

ထို ၇-လအတွင်း၌ ရှာ၍ ရသည်ဖြစ်စေ၊ ထို ၇-လခွဲ အတွင်း၌ ချုပ်, ဆိုး, ဝတ်ရုံခြင်းကို ပြုသည်ဖြစ်စေ ဝဿိကသာဋိကနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ရှာအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၅။ စီဝရအစ္ဆိန္ဒန

မိမိက တစ်ပါးသော ရဟန်းအား သင်္ကန်းကို အပိုင်ပေးပြီးမှ နောက်၌ စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ ငါ့ဥစ္စာဟူသော အမှတ်ဖြင့် ပြန်၍ မလုယူရ၊ သူတစ်ပါး ကိုလည်း မခိုင်းရ၊ ထိုသို့ပြုလုပ်လျှင် စီဝရအစ္ဆိန္ဒနနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုယက်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ စေခိုင်းအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်း ကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အခြား ဥစ္စာကို ဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေတို့အား မည်သည့်ပစ္စည်းမဆို ဖြစ်စေ ပေးပြီးမှ ပြန်၍ လုယူအံ့၊ လုယူစေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

* ၆။ သုတ္တဝိညတ္တိ

မအပ်သော နည်းဖြင့် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ချည်ကို ကိုယ်တိုင်တောင်း၍ တစ်ဖန် မအပ်သောနည်းဖြင့် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော ရက်ကန်းသည်တို့အား ထိုချည်နှင့် သင်္ကန်းကို မိမိဖို့ မရက်စေရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် သုတ္တဝိညတ္တိနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရက်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

ချည်ကဖြစ်စေ၊ ရက်ကန်းသည်ကဖြစ်စေ တစ်ဘက်ဘက်က အပ်နေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

မအပ်သောနည်းဖြင့် တောင်းခြင်း, ခိုင်းခြင်းဟူရာ၌ ကာယဝိညတ်ဖြင့် ထိုသူ့အနီးသို့ သွား၍ ရပ်ပြီးလျှင် “ဘာအလိုရှိပါသလဲ ဘုရား”ဟု မေးမှ အလိုရှိရာ ပြောခြင်း မဟုတ်ဘဲ “ချည်ကို လှူစမ်းပါ၊ ရက်ကန်း ရက်ပေးစမ်းပါ” စသည်ဖြင့် တောင်းခြင်း ခိုင်းခြင်းကို ဆိုလိုသည်။

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ သင်္ကန်းချုပ်ခြင်းငှာ ချည်ကိုတောင်းအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ အာယောဂပတ်၌လည်းကောင်း, ခါးပန်းကြိုး၌လည်းကောင်း, ပခုံးဖွဲ့(ကြိုး)၌ လည်းကောင်း, သပိတ်အိတ်၌လည်းကောင်း, ရေစစ်၌လည်းကောင်း အာပတ် မသင့်။ [ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်မသင့်ငြားသော်လည်း အညာတကဝိညတ္တိ သိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်သင့်၏ဟု ဝိမတိ၌ ဝဒန္တိဝါဒ ရှိ၏ဟူ၍ ကင်္ခါဘာသာ ဋီကာ ပထမအုပ်၌ ဆို၏၊] အခြားသူတို့ အလို့ငှာလည်းကောင်း တောင်းအံ့၊ မိမိဥစ္စာနှင့် အပ်သောနည်းဖြင့် ဝယ်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၇။ မဟာပေသကာရ

ဆွေမျိုးမတော်သော ဒါယကာဖြစ်စေ၊ ဒါယိကာမဖြစ်စေ ဤမည်သော ရဟန်းကို ရည်မှန်း၍ သင်္ကန်းလှူအံ့ဟု ရက်ကန်းသည်အား ချည်ကိုပေး၍ ရက်စေ၏၊ ထိုအကြောင်းကို ထိုရဟန်းကြားသိ၏၊ ထိုရည်စူးထားသော သင်္ကန်း ထက် ပို၍ကောင်းသော သင်္ကန်းကို လိုချင်သောကြောင့် ရှေး၌ မဖိတ်ကြားထား ဘဲလျက် ထိုရဟန်းသည် ရက်ကန်းသည်ထံသို့သွား၍ မူလထက် အလျားရှည် အောင် အနံပြန့်အောင် အသားကျစ်အောင် ချောအောင် ရက်စေ၏၊ ထိုရဟန်း စီမံသည့်အတိုင်း ရက်၍လှူလျှင် ထိုသူအား မူလရည်စူးထားသော ချည်ထက် ပို၍ ချည်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား မဟာပေသကာရနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ချည်ပိုကုန်အောင် စီမံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်း ကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ရည်စူးထားသော ချည်ထက် ပိုကုန်မှသာလျှင် နိဿဂ္ဂိ ထိုက်သည်။ ချည်ပို၍ မကုန်လျှင်ကား မိမိကို ရည်စူးပြီးသားဖြစ်၍ နိဿဂ္ဂိ မထိုက်။

* ၈။ အစ္စေကစီဝရ

သီတင်းကျွတ်လဆန်း ၅-ရက်နေ့မှ စ၍ လပြည့်နေ့အထိ ထို ၁၁-ရက် အတွင်း၌ “ဝဿာဝါသိကံ ဒဿာမိ = ဝါလပတ်လုံး နေပြီးသော ရဟန်းအား လှူပါ၏”ဟု ဆို၍ အဆောတလျင် လှူအပ်သော ‘အစ္စေကသင်္ကန်း’ကို ရရှိလျှင် အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာမပြုဘဲလျက် သင်္ကန်းကာလ ကုန်ဆုံးသည့်တိုင်အောင် ထားကောင်း၏၊ ထိုထက်လွန်စေလျှင် အစ္စေကစီဝရနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သင်္ကန်းကာလဟူသည် ကထိန်မခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် တစ်လ၊ ကထိန်ခင်းလျှင် တပေါင်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ငါးလတည်း။]

၉။ သာသင်္က

တောကျောင်း၌ဖြစ်စေ၊ ရွာကျောင်း၌ဖြစ်စေ ပုရိမဝါဆိုပြီးသော ရဟန်း သည် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ခိုးသူတို့ဖြင့် ရွံရှာဖွယ်ရှိ၏ဟု သမုတ်အပ်သော ဘေးဘျမ်းနှင့် တကွဖြစ်သော တောကျောင်း၌ နေလိုလျှင် တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းသုံးထည်တို့မှ တစ်ထည်ထည်ကို ရွာတွင်း၌ ထားကောင်း၏၊ သို့ရာတွင် ဂိလာနရဟန်းအား ပေးအပ်သော အဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိကို မရထားလျှင် ထိုသင်္ကန်းနှင့် ခြောက်ညဉ့်ထက် ပိုလွန်ပြီး ကင်း၍ မနေရ။ နေလျှင် သာသင်္ကနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ထိုသင်္ကန်းကို တောကျောင်းပီပီ ရွာနှင့် လေးအပြန်ငါးရာ အောက်လည်း မနီး၊ ဆွမ်းခံ သွားနိုင် ပြန်နိုင်လောက်အောင် တစ်ဂါဝုတ်ထက် လည်း မဝေးသော မိမိ၏ ဆွမ်းခံရွာ၌ ထားနိုင်၏၊ ထားကောင်း၏၊ ဤသို့ ထားခြင်းဖြင့် နေ့တိုင်း ဆွမ်းခံရောက်မည်ဖြစ်၍ ထိုသင်္ကန်းအကြောင်းကို ဘေးရန် ရှိ, မရှိ နေ့တိုင်း သိနိုင်သောကြောင့် ထိုသင်္ကန်းနှင့် အရုဏ်တက်ချိန်မှာ တစ်လလုံးလုံး ကင်းနေသော်လည်း အပြစ်မရှိ။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ ထိုသင်္ကန်းနှင့် ကင်း၍ နေ့တိုင်း မရောက်နိုင် လောက်အောင် တော်တော်ဝေးသော အရပ်သို့ အကြောင်းတစ်ခုခုဖြင့် သွားရပါမူ ဂိလာနရဟန်းအား ပေးအပ်သော အဝိပ္ပဝါသ သမ္မုတိကို မရထားလျှင် ခြောက်ညဉ့်ထက် ပိုလွန်၍ မကင်းရဟု သိ။

‘တော’ဟူသည် ရွာ၏ အကာအရံစည်းရိုး သို့မဟုတ် အရံဖြစ်ထိုက်ရာ ခဲတစ်ပစ်အရပ်မှ စ၍ ညှို့တင်အပ်ပြီးသော လေးဖြင့် တိုင်းတာလျှင် အနည်းဆုံး အပြန်ငါးရာ ကွာဝေးသော တောတည်း။ [လေးဆရာတို့ ကိုင်နေကျလေးသည် ၄-တောင်နှင့် ၁-ထွာရှိ၍ ညှို့တင်လိုက်သည့်အခါ ၄-တောင် ရှိ၏၊ ညှို့တင်ပြီး လေးဖြင့် တိုင်းတာရမည် ဖြစ်သောကြောင့် လေးအပြန် ငါးရာဆိုလျှင် အတောင် ပေါင်း နှစ်ထောင် (၂၀၀၀) ဝေးသည်။ ပကတိပုရိသအတောင်ဟု ကင်္ခါဘာသာ ဋီကာ ပထမတွဲ၌ ဆို၏၊ (ဝါ) ၄-ဖာလုံ၊ ၈-ကိုက်၊ ၂-ပေ ၈-လက်မ ဝေးသည်ဟု ထိုမဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းဖြင့် သိရ၏၊] ရွာသူရွာသားတို့၏အသံ ကြားလောက် အောင် ကျောင်းနှင့်ရွာ နီးကပ်သော်လည်း တောင်, မြစ် စသည် ခြား၍ ဖြောင့်ဖြောင့် မသွားနိုင်အံ့၊ ပကတိသွားနေကျဖြစ်သော လမ်းခရီး ရေခရီးတို့ဖြင့် ကုန်းလမ်း ရေလမ်းအတိုင်း တိုင်းတာအပ်၏၊ ရွာနှင့် နီးကပ်သဖြင့် တောကျောင်းအင်္ဂါ ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ ထိုထိုလမ်းငယ်တို့ကို ပိတ်ဆို့အံ့၊ ဓုတင်္ဂစောရ (ဓုတင်သူခိုး) မည်၏၊

အကျယ်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ အာရညကင်ဓုတင်အခန်းနှင့် ဆဋ္ဌမူ-ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (မြန်မာပြန်) ပထမတွဲ အာရညိကင်္ဂကထာ အခန်း၌ ရှု။

* ၁၀။ ပရိဏတ

သံဃာတော်သို့ ညွတ်လေပြီးသော လာဘ်ကို သိလျက် မိမိသို့ မညွတ်စေရ။ ညွတ်စေ၍ ရလျှင် ပရိဏတနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ညွတ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

မယ်တော်ပစ္စည်းပင် ဖြစ်သော်လည်း သံဃာတော်သို့ ညွတ်ပြီးမှန်း သိလျက် မိမိသို့ ညွတ်စေ၍ ယူအံ့၊ နိဿဂ္ဂိပင်။ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦးသို့ ညွတ်ပြီးမှန်း သိလျက် မိမိသို့ ညွတ်စေ၍ ယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အင်္ဂါ (၃)ပါး။ ။ (၁) သံဃာသို့ ညွတ်ပြီးခြင်း၊ (၂) သံဃာသို့ ညွတ်ပြီးမှန်း သိလျက် မိမိသို့ ညွတ်စေခြင်း၊ (၃) ရခြင်းအားဖြင့် ၃-ပါးတည်း။

သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပတ္တဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

အရှင်တို့ ...သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ ရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယ ပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည် သာတည်း။ ထိုသုံးဆယ်ကုန်သော နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်အာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏ လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါ ကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ် ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့် သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ ရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် အမည် ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။

၈။ သုဒ္ဓပါစိတ် (၉၂)

မှတ်ချက်။ ။နိဿဂ္ဂိယသဘော မပါသောကြောင့် ဤပါစိတ်အာပတ်တို့ကို ‘သုဒ္ဓပါစိတ်’ဟု ခေါ်သည်။ ပါစိတ်သက်သက် (ပါစိတ်ချည်းသန့်သန့်)ဟု ဆိုသည်။ ကုသိုလ်စိတ်ကို လျော့ကျစေတတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ပါစိတ်မည်၏၊ စေတနာနှင့်တကွ သင့်အပ်သော ပါစိတ်အာပတ်ဖြစ်သည့်အခါ ကုသိုလ်စိတ်များ ကွယ်ပျောက်သောကြောင့် ‘ကုသိုလ်စိတ်’ကို လျော့ကျစေတတ်သော အာပတ်ဟု ဆိုသည်။

ပါရာဇိက စသော အခြားသော အာပတ်တို့လည်း ကုသိုလ်စိတ်ကို လျော့ကျစေတတ်သည်ပင်။ သို့သော် ၎င်းတို့မှာ ‘ပါရာဇိက’ စသော နာမည်ထူးကို ရပြီးဖြစ်၍ ဤအာပတ်များကိုသာ ‘ပါစိတ္တိယ’ဟု ခေါ်ရလေသည်။

အရှင်တို့ ...ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော ဤ အာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ မုသာဝါဒဝဂ်

* ၁။ မုသာဝါဒ

သိလျက် မဟုတ်မမှန်သော စကားကိုပြောလျှင် မုသာဝါဒသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

မုသားအပြစ်များ။ ။ (၁) ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မကို လိမ်ပြောခြင်းကြောင့် စတုတ္ထပါရာဇိက အပြစ်၊ (၂) အမူလက ပါရာဇိကဖြင့် စွပ်စွဲခြင်းကြောင့် သံဃာဒိသေသ် အပြစ်၊ (၃) အမူလက သံဃာဒိသေသ်ဖြင့် စွပ်စွဲခြင်းကြောင့် ပါစိတ် အပြစ်၊ (၄) အမူလက ထုလ္လစ္စဉ်းစသော အောက်အာပတ် ၅-ပုံဖြင့် စွပ်စွဲခြင်း ကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်အပြစ်၊ (၅) ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မကို တိုက်ရိုက်မပြောဘဲ “အကြင်သူသည် မည်သည့်ကျောင်း၌ နေ၏၊ ထိုသူ ရဟန္တာတည်း” စသည်ဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ရည်ညွှန်းလျက် သွယ်ဝိုက်၍ ပြောခြင်းကြောင့် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် အပြစ်၊ (၆) ထိုသို့ သွယ်ဝိုက်၍ ပြောရာ၌ တစ်ဖက်သား နားမလည်လျှင် ဒုက္ကဋ် အပြစ်၊ (၇) ဤမုသာဝါဒသိက္ခာပုဒ်တော်အရ လိမ်ပြောခြင်းကြောင့် ပါစိတ် အာပတ်အပြစ်အားဖြင့် မုသားအတွက် အာပတ် ၇-ချက် လာသည်။

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ အဆောတလျင် (အလျင်အမြန်) ပြောဆိုမိ၍ မှားအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ အကြောင်းတစ်ခုကို ပြောအံ့ဟု ရည်ရွယ်လျက် အခြား အကြောင်းတစ်ခုကို ပြောမိအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၂။ ဩမသဝါဒ

တစ်ပါးသော ရဟန်းကို ဆယ်ပါးသော ဆဲရေးခြင်းတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် ဆဲရေးလျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ဩမသဝါဒသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [စောင်းချိတ်၍ ဆဲရေးလျှင် စကားခွန်းတိုင်းခွန်းတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

လူ, သာမဏေတို့ကို ဆဲရေးလျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်လိုသော သဘောဖြင့် ရဟန်းကိုဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေတို့ကိုဖြစ်စေ “ဟေ့ အလောင်းတော်ကြီး လာပြီကွဲ့” စသည်ဖြင့် ပြောလျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ဒုဗ္ဘာသီအာပတ်သင့်၏၊

ဆဲရေးခြင်း (၁၀) ပါး

(၁) အမျိုးဇာတ်ကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၂) အမည်ကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၃) အနွယ်ကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၄) မျိုးရိုးအလိုက် လုပ်ကိုင်ခဲ့သော အလုပ်ကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၅) အတတ်ပညာကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၆) ထိုသူ၌ရှိသော အနာရောဂါကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၇) အနိမ့်, အမြင့်, အဖြူ, အမည်းစသော အသွင်အဆင်းသဏ္ဌာန်ကို ထိခိုက် ခြင်း၊ (၈) လောဘကြီးသူ, ဒေါသကြီးသူ, ရာဂကြီးသူ စသည်ဖြင့် ကိလေသာကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၉) သင့်နေသော အာပတ်ကို ထိခိုက်ခြင်း၊ (၁၀) တစ်စုံတစ်ခုကို မထိခိုက်ဘဲ ဟဲ့ နွားကြီး, ဟဲ့ တိရစ္ဆာန်ကြီးစသည်ဖြင့် ဆဲရေးတိုင်းထွာခြင်း၊ ဤကား အက္ကောသဝတ္ထုဖြင့် ဆဲရေးခြင်း ၁၀-ပါးတည်း။

သတိ။ ။ နန္ဒိဝိသာလနွားလား၏ ထုံးကို နှလုံးသွင်း၍ ခွေး, ဝက်စသော တိရစ္ဆာန်တို့ကိုသော်လည်း ဆဲရေးမြည်တွန်ခြင်း မပြုမိအောင် သတိရှိတော်မူကြ ပါကုန်။ အကျယ်ကို ပါတိမောက် ဘာသာဋီကာ, ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးနှင့် ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) တို့၌ ရှု။

* ၃။ ပေသုည

ရဟန်းအချင်းချင်း ကွဲပြားအောင် ချောပစ်ကုန်းတိုက်လျှင် စကားခွန်းတိုင်း ခွန်းတိုင်း ပေသုညသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လူ, သာမဏေတို့ကို ကုန်းတိုက်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၄။ ပဒသောဓမ္မ

ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာလာ တရားများကို လူသာမဏေတို့အား ပုဒ်ပြိုင် ပို့ချလျှင် ပုဒ်တိုင်းပုဒ်တိုင်း ပဒသောဓမ္မသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပို့ချအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပုဒ်တိုင်း ပုဒ်တိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ လူ, သာမဏေတို့နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ပါဠိသင်ယူအံ့၊ တစ်ပြိုင်နက် သရဇ္ဈာယ်အံ့၊ လေ့လာပြီးသော ကျမ်းဂန်ကို ရွတ်ဆိုသော လူ, သာမဏေတို့အား ထောက်ပေးအံ့၊ ကြောက်ရွံ့စွာဖြင့် ပါဠိကို ရွတ်ဆိုနေဆဲ လူ, သာမဏေတို့အား ထောက်ပေးအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာ မဟုတ်၊ တစ်စုံတစ်ယောက် စီကုံးအပ်သော ပါဠိများနှင့် အခြားဘာသာများကို သံပြိုင် ပို့ချသော်လည်း အာပတ်မသင့်။

* ၅။ ပထမ သဟသေယျ

လူယောက်ျား, သာမဏေတို့နှင့်သာ မဟုတ်၊ ပါရာဇိကလောက်သော တိရစ္ဆာန်အထီးတို့နှင့်လည်း တစ်မိုးတစ်ရံတည်းသော ကျောင်း, ဇရပ် စသည်တို့၌ အတူအရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် သုံးညဉ့်ထက် ပိုလွန်၍ မအိပ်ရ။ အိပ်လျှင် ပထမ သဟသေယျသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [စတုတ္ထညဉ့်ကား နေဝင်သည့် အချိန်မှစ၍ အတူအိပ်ခွင့် မရတော့ပြီ။ (အိပ်လျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏ ဟူလို။) ထို့ကြောင့် စတုတ္ထညဉ့်၌ နေဝင်သည့် အချိန်မှ စ၍ လူ, သာမဏေတို့ကဖြစ်စေ, ရဟန်းကဖြစ်စေ ထိုကျောင်းမှ ဖဲခွာ၍ အခြား၌ အိပ်ရမည်။ ထိုနောက် ပဉ္စမညဉ့်မှ စ၍ တစ်ဖန် အတူအိပ်နိုင်ပြန်၏၊ ဆိုလိုရင်း မှာ ၎င်းတို့နှင့်အတူ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် သုံးညဉ့်ဆက်၍ မအိပ်သမျှ ကာလပတ်လုံး ဤပြဆိုခဲ့ပြီးသော ညွှန်ကြားချက်များကို လိုက်နာကျင့်သုံးရန် လုံးဝမလိုပြီဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

အိပ်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အိပ်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

ပါစိတ်အာပတ်၌ အကျုံးဝင်သည့် တစ်မိုးတစ်ရံတည်းသော ကျောင်း (၈) မျိုး။

၁။ အမိုး အလုံးစုံရှိ၍ အကာအရံ အလုံးစုံရှိသော ကျောင်း၊
၂။ အမိုး အလုံးစုံရှိ၍ အကာအရံ ထက်ဝက်ကျော်ကျော် ရှိသော ကျောင်း၊
၃။ အမိုး အလုံးစုံရှိ၍ အကာအရံ ထက်ဝက်ရှိသော ကျောင်း၊
၄။ အမိုး ထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိ၍ အကာအရံ ထက်ဝက်ကျော်ကျော် ရှိသော ကျောင်း၊
၅။ အမိုး ထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိ၍ အကာအရံ ထက်ဝက်ရှိသော ကျောင်း၊
၆။ အကာအရံ အလုံးစုံရှိ၍ အမိုးထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိသော ကျောင်း၊
၇။ အကာအရံ အလုံးစုံရှိ၍ အမိုးထက်ဝက်ရှိသော ကျောင်း၊
၈။ အကာအရံ ထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိ၍ အမိုးထက်ဝက်ရှိသော ကျောင်းဟူ၍ ၈-မျိုး ရှိ၏၊

အမိုးမှာ ယခုမျက်မြင် အမိုးများပင်တည်း။ အရံ (အကာ)ကား မဇ္ဈိမ ပုရိသအတောင်အားဖြင့် တစ်ထောင့်ထွာ မြင့်လျှင် အရံအကာ ဖြစ်ပြီ။ [ထိုမဇ္ဈိမ ဝဍ္ဎကီတွက်နည်းဖြင့် ယူသော် ၃-ပေ မြင့်သည်။] ယခုခေတ် အကာရှိသော ဇရပ်များနှင့် တစ်ထပ်ကျောင်းများသည် ဤသိက္ခာပုဒ်နှင့် ဆိုင်သော သေယျာ များတည်း။ နှစ်ထပ်သုံးထပ် စသည်ရှိသော အိမ်, ကျောင်းများ၌လည်း အတွင်း လှေကား တပ်ထားလျှင် အထပ်အားလုံးပင် သဟသေယျာကို ဖြစ်စေနိုင်၏၊ အပြင်လှေကား တပ်ထားသဖြင့် အပြင်မထွက်ဘဲ အထက်ထပ် အောက်ထပ် အဆက်အသွယ် မရလျှင် သဟသေယျာ မဖြစ်စေနိုင်ဟု သိ။

အချို့ အိမ်, ဇရပ်, ကျောင်းတို့၌ ဖိနပ်ချွတ် (ဆင်ဝင်)စမုခ် ရှိတတ်၏၊ ထိုစမုခ်၌ အမိုးအကာ လုံလောက်စွာပါလျှင် အတွင်းအဆောင်နှင့် ယခင် အထက်ထပ်တို့ပါ သဟသေယျာပင်တည်း။ အတွင်းဘက်ရှိ အခန်းတို့ အသီး အသီး အကာခြား၍ တံခါးပိတ်စေကာမူ သဟသေယျပင်တည်း၊ ထို့ကြောင့် သင်္ဘော ပထမ ဒုတိယခန်းများနှင့် ရွက်ထည် အကာချထားသော တတိယတန်း ကုန်းပတ်တို့မှာ အချင်းချင်း သဟသေယျာတို့ချည်းသာတည်း။ မီးရထား တစ်တွဲတည်း၌ သဟသေယျာ ဖြစ်ပုံမှာ ဆိုဖွယ်ရာ မရှိပြီ။ ထိုကဲ့သို့ သဟသေယျာ ဖြစ်လောက်သော နေရာတို့၌ သဟသေယျာ လွတ်အောင် ကန့်လန့်ကာ ကာထားခြင်း, ကြိုးတန်းထားခြင်းတို့ဖြင့် သဟသေယျာမှ မလွတ်နိုင်သည်သာ။

အတူအိပ်ခြင်း။ ။ ပြခဲ့သော သဟသေယျ ဖြစ်လောက်သည့် ကျောင်း, ဇရပ်, အိမ်, ရထား, သင်္ဘောများ၌ လူ သာမဏေ တိရစ္ဆာန် တစ်ဦးဦးက အိပ်ပျော်ပျော်, မပျော်ပျော် ဦးခေါင်းချထားခိုက် ရဟန်းကလည်း ဦးခေါင်းချလိုက် လျှင် သဟသေယျာ (တကွအိပ်ခြင်း) ဖြစ်တော့၏၊

ဒုက္ကဋ်အာပတ်၌ အကျုံးဝင်သည့် တစ်မိုးတစ်ရံတည်းသော ကျောင်း (၅)မျိုး။

၁။ အမိုးထက်ဝက်ရှိ၍ အကာအရံ ထက်ဝက်ရှိသော ကျောင်း၊
၂။ အမိုးအလုံးစုံရှိ၍ အကာအရံ အနည်းငယ်ရှိသော ကျောင်း၊
၃။ အကာအရံ အလုံးစုံ ရှိ၍ အမိုးအနည်းငယ်ရှိသော ကျောင်း၊
၄။ အမိုး ထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိ၍ အကာအရံ အနည်းငယ်ရှိသော ကျောင်း၊
၅။ အကာအရံ ထက်ဝက်ကျော်ကျော်ရှိ၍ အမိုးအနည်းငယ် ရှိသောကျောင်း ဟူ၍ ၅-မျိုး ရှိ၏၊
[လေးပုံ ပုံ၍ တစ်ပုံသာ ရံခြင်း မိုးခြင်းသည် အနည်းငယ် ရံသည် မိုးသည် မည်၏၊]

၃-ညဉ့်အိပ်ပုံ

၃-ညဉ့်အိပ်-ဟူရာ၌ ၃-ညဉ့်လုံး ဆက်၍ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် လူစသည်နှင့် အတူအိပ်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ အရုဏ်မတက်မီ ထ, ထနေလျှင်ကား ၃-ညဉ့်အပြည့် အိပ်ရာ မရောက်၍ ၄-ညဉ့်မြောက်၌ အာပတ်မသင့်။ ၃-ညဉ့်အပြည့် အိပ်ပြီးနောက် ၄-ညဉ့်မြောက်၌ သဟသေယျအာပတ်’ သင့်ရာ၌ကား လူ, သာမဏေ, တိရစ္ဆာန်များလျှင် များသလောက် ဦးခေါင်းထောင်လိုက်ချလိုက် အကြိမ်များသလောက် အာပတ်လည်း တိုးပွားလေသည်။ [တိရစ္ဆာန်-ဟူသည် မေထုနသိက္ခာပုဒ်၌ ပြထားသော ပါရာဇိကလောက်သည့် တိရစ္ဆာန်များတည်း။ ကြွက်, အိမ်မြောင် စသည်တို့ကား သဟသေယျ မလောက်ကြဟု သိ။]

သဟသေယျ ဟင်းလေးအိုး

ထိုကဲ့သို့ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် ၃-ညဉ့်အပြည့် အိပ်ပြီးနောက် ၄-ရက်မြောက်နေ့ နေဝင်သည်နှင့် လူ, သာမဏေ, ပါရာဇိကလောက်သော တိရစ္ဆာန်ရှိရာ၊ သဟသေယျလောက်သော ကျောင်း စသည်တို့၌ ဦးခေါင်း မချရ။ ဦးခေါင်းချမိသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အာပတ်သင့်၏၊ ထိုသို့ ဦးခေါင်းချပြီးနောက် အရုဏ်မတက်မီ ထစေကာမူ အာပတ်မှ မလွတ်တော့ပြီ။ ၅-ရက်မြောက်နေ့ နေဝင်သည်နှင့် လူစသည်တို့ရှိရာ ကျောင်းစသည်တို့၌ ဦးခေါင်းချလျှင် သဟသေယျအာပတ် ဆက်၍ သင့်ပြန်၏၊ ဤနည်းအတိုင်း ဆက်ကာဆက်ကာ အိပ်သွားလျှင် အရုဏ်မတက်မီ ထသော်ငြားလည်း အာပတ် အဆက်မပြတ်ချေ။ ဤသို့ အဆက်မပြတ်သင့်သော အာပတ်ကို သဟသေယျ ဟင်းလေးအိုးဟု ခေါ်ရိုးပြုကြ၏၊

သဟသေယျဖြတ်နည်း

ဤသို့ အဆက်မပြတ်သင့်သော သဟသေယျအာပတ်ကို ဖြတ်လိုမူ နေဝင် သည်နှင့် လူစသည်တို့ရှိရာ ကျောင်း စသည်တို့၌ ဦးခေါင်း မချလေလင့်၊ လူစသည်တို့ မရှိသော ကျောင်း စသည်တို့၌ဖြစ်စေ၊ လွင်တီးခေါင်၌ဖြစ်စေ အိပ်ရ မည်။ ဤသို့ အိပ်လျှင် သဟသေယျ အဆက်ပြတ်၍ နောက်ထပ် ၃-ညဉ့် လူစသည်တို့နှင့် အတူအရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် အိပ်ခွင့်ရပြန်၏၊ (သို့မ ဟုတ်) နေဝင်သည်နှင့် လူစသည်တို့ကို အခြားကျောင်း စသည်တို့၌ သွား၍ အိပ်စေလျှင်လည်း သဟသေယျ အဆက်ပြတ်၍ နောက်ထပ် ၃-ညဉ့် လူ စသည်တို့နှင့်အတူ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် အိပ်ခွင့်ရပြန်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ၂-ညဉ့် ၃-ညဉ့်သာ အိပ်အံ့၊ ၂-ညဉ့် ၃-ညဉ့်အောက် ယုတ်လျော့၍ အိပ်အံ့၊ ၂-ညဉ့် အိပ်ပြီး၍ ၃-ညဉ့်မြောက်၌ အရုဏ်မတက်မီ ထ၍ နေအံ့၊ အမိုး အလုံးစုံရှိသော်လည်း အကာအရံ လုံးဝ မရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ အကာအရံ အလုံးစုံရှိသော်လည်း အမိုးလုံးဝ မရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့။ အကာအရံ ထက်ဝက်ရှိ၍ အမိုး အနည်းငယ်ရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ အမိုး ထက်ဝက်ရှိ၍ အကာအရံ အနည်းငယ်သာရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ ထက်ဝက်မျှ အမိုးလည်း မရှိ၊ ထက်ဝက်မျှ အကာအရံလည်း မရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ ရဟန်းမဟုတ်သူသည် အိပ်နေ၍ ရဟန်းသည် ထိုင်အံ့၊ ရဟန်းသည် အိပ်နေ၍ ရဟန်းမဟုတ်သူသည် ထိုင်အံ့၊ နှစ်ဦးစလုံးသော်လည်း ထိုင်နေကုန်အံ့၊ အာပတ် မသင့်။

* ၆။ ဒုတိယ သဟသေယျ

နေဝင်သည့် အချိန်မှစ၍ အရုဏ်မတက်မီ အတွင်း၌ မာတုဂါမတို့နှင့် တစ်မိုးတစ်ရံတည်းသော ကျောင်း, ဇရပ်စသည်တို့၌ အတူမအိပ်ရ။ အိပ်လျှင် ဒုတိယ သဟသေယျသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [အိပ်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အိပ်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဘီလူးမ, ပြိတ္တာမ, ပဏ္ဍုက်, ပါရာဇိကလောက်သော တိရစ္ဆာန်မတို့နှင့် အတူ ထိုသို့အိပ်သည်ဖြစ်စေ၊ နေ့အခါ၌ အိပ်ခန်းတံခါးကို မပိတ်ဘဲလျက် အိပ်သည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [တံခါး-ဟူရာ၌ ရှေးခေတ်က အထက် ၌ ကွင်းတပ်၍ အောက်၌ ဆုံငယ်တပ်ထားသော (ယခုခေတ် ပတ္တာတပ်ထား သော) အိပ်ခန်းတံခါးကို ဆိုလိုသည်။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။အမိုးအလုံးစုံရှိသော်လည်း အကာအရံ လုံးဝမရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ အကာအရံ အလုံးစုံရှိသော်လည်း အမိုးလုံးဝမရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ အကာအရံ ထက်ဝက်ရှိ၍ အမိုးအနည်းငယ်သာရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ အမိုးထက်ဝက်ရှိ၍ အကာအရံ အနည်းငယ်သာရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ ထက်ဝက်မျှ အမိုးလည်း မရှိ၊ ထက်ဝက်မျှ အကာအရံလည်း မရှိသော နေရာ၌ အိပ်အံ့၊ မာတုဂါမ အိပ်သော် ရဟန်းသည် ထိုင်နေအံ့၊ ရဟန်းအိပ်သော် မာတုဂါမ ထိုင်နေအံ့၊ နှစ်ဦးစလုံးမူလည်း ထိုင်နေကုန်အံ့။ အာပတ်မသင့်။

နှိုးဆော်ချက်။ ။ တစ်မိုးတစ်ရံတည်းမှ ကင်းလွတ်စေခြင်းငှာ ဆေးရုံများ၌ ရဟန်းတော်များအတွက် သီးသန့်အဆောက်အအုံ ထားရှိဖို့ လိုသည်။

ရှေ့သိက္ခာပုဒ်၌ လူ, သာမဏေတို့နှင့် အတူ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် ၃-ညဉ့်ထက် ပိုလွန်၍ မအိပ်ရဟု ဆိုထားရာ ၎င်းကို ဂိလာနရဟန်းများ အထူးသဖြင့် ဝေဒနာကြောင့် အိပ်ရာ၌ လဲလျောင်းနေရသော ရဟန်းများ စောင့်ရှောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အား ပြုစုစောင့်ရှောက်ရန် လိုက်ပါလာကြသော ကပ္ပိယ, ကျောင်းသား, သာမဏေတို့နှင့်တကွ ညဉ့်ဘက် အလှည့်ကျသော ဆေးရုံစောင့်တို့ကို နံနက် ၄-နာရီ အချိန်၌ ထစေ၍ လင်းသည့် တိုင်အောင် လျောင်း, အိပ်ခြင်းတို့ကို မပြုစေရ။ ဤစည်းကမ်းကို သံဃာ့ဆေးရုံ တိုင်း၌ ထားရှိဖို့ လိုသည်။ ဂိလာနသာမဏေတို့ကိုလည်း သံဃာ့ဆေးရုံများ၌ ရဟန်းတော်များနှင့်အတူ တစ်မိုးတစ်ရံတည်းဖြင့် ထားရန် မသင့်ပေ။ [၎င်းတို့ အတွက် သီးခြားအဆောက်အအုံတစ်ခု ထားရှိဖို့သင့်သည် ဟူလို။]

သီးသန့်အဆောက်အအုံဖြင့် အချို့မြို့များတွင် ရှိနေပြီးသော သံဃာ့ဆေးရုံ များ၌ ဤအချက်မှာ ချွတ်ယွင်းလျက် ရှိနေပါသည်။ ဤကိစ္စသည် ဆေးရုံအုပ် ချုပ်သော သူတို့ထက် ရဟန်းတော်များနှင့် ပို၍ သက်ဆိုင်လေသည်။ ဝိနည်း တော်ကို မိမိကိုယ်တိုင် မလေးစားချင် နေပါ၊ အခြားလေးစားသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ငဲ့ညှာဖို့ကောင်းသည်။ ထို့ကြောင့် ဤစည်းကမ်းကို မိမိတို့နှင့် လိုက်ပါလာကြ သော ကပ္ပိယစသော သူတို့ကို တစ်သဝေမတိမ်း လိုက်နာစေအပ်ပေသည်။ [ဤအကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ၁၃၂၂-ခုနှစ်၌ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ဗုဒ္ဓဓမ္မ လောကစာစောင် အတွဲ-၅၊ အမှတ်-၄၃ ၌ သံဃာတော်နှင့် ဆေးရုံဟူသော ဆောင်းပါးတွင်လည်း မေတ္တာရပ်ထားပါသည်။] ညဉ့်ဘက် အလှည့်ကျ ဆေးရုံစောင့်တို့ကိုလည်း ဆိုင်ရာက ဤစည်းကမ်းကို တစ်သဝေမတိမ်း လိုက်နာစေအပ် ပေသည်။

* ၇။ ဓမ္မဒေသနာ

ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြားနားလည်နိုင်သော ယောက်ျားလည်း အနီး၌ မရှိ၊ ဣရိယာပုထ်လည်း မပြောင်းဘဲလျက် ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာလာ တရားများကို မာတုဂါမတို့ချည်းသက်သက်အား တစ်ဦးလျှင် ခြောက်ခွန်းထက် ပိုလွန်၍ မဟောရ၊ ဟောလျှင် ပုဒ်တိုင်းပုဒ်တိုင်း ဓမ္မဒေသနာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဟောအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပုဒ်တိုင်းပုဒ်တိုင်း ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။တစ်ခွန်း-ဆိုသည်ကား ဂါထာတို့၌ တစ်ပါဒသည် တစ်ခွန်း မည်၏၊ စုဏ္ဏိယတို့၌ ဝါကျတစ်ခုသည် တစ်ခွန်း မည်၏၊ “ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ” သည် တစ်ခွန်း မည်၏၊ “ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ” သည် တစ်ခွန်း မည်၏၊

သရဏဂုံပေးမှု, သီလဥပုသ်ပေးမှုများသည် တရားဟောမှု မဟုတ်သော ကြောင့် အပ်၏ဟူ၍လည်း ယူကြ၏၊ [ဆင်ခြင်။]

သရဏဂုံ, သီလဥပုသ် ပေးရာတွင် ၁၂-တောင်အတွင်း၌ သိကြား နားလည်နိုင်သော ယောက်ျားကို နေစေ၍ ပေးရမည်။ ထိုယောက်ျားသည် သရဏဂုံ, သီလဥပုသ် မခံသော်လည်း အနီး၌ ရှိနေလျှင် အပ်တော့သည်။

ဘီလူးမအားလည်းကောင်း, ပြိတ္တာမအားလည်းကောင်း, ပဏ္ဍုက်အား လည်းကောင်း, လူယောင်ဆောင်ထားသော တိရစ္ဆာန်မအားလည်းကောင်း တရားဟောလိုလျှင် အထက်ပါအတိုင်း ကျင့်သုံးရမည်။ ပျက်ကွက်မူ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်မည်သာ။

* ၈။ ဘူတာရောစန

မိမိရထားလေပြီးသော စျာန်မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်တရားကို လူ, သာမဏေတို့ အား မပြောကြားရ။ ပြောကြားသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုသူတို့ သိနားလည် လျှင် ဘူတာရောစနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [မသိနားမလည်လျှင် ဒုက္ကဋ်။ သွယ်ဝိုက်၍ ပြောလျှင်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

အမှာ။ ။ သာသနာတော်၏ မွန်မြတ်ကြောင်းကို သိစေလို၊ အားကျစေ လို၍ မိမိရထားလေပြီးသော စျာန် မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်တရားကို ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနီတို့အား ပြောခွင့် ကြုံလျှင် ပြောကောင်း၏၊

မှတ်ချက်။ ။ အရိယာတို့မည်သည် ရူးသွပ်ခြင်း မရှိ၊ ရူးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်မရနိုင်။ စျာန်ရထားပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း အကယ်၍ ရူးသွပ်ခဲ့သော် ထိုစျာန်မှ ရွေ့လျောကျ၏၊ ထို့ကြောင့် အနာပတ္တိဝါရ၌ ရူးသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်ဟု အခြားသိက္ခာပုဒ်များ၌ ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ မဖော်ပြထားပါ။ [အကျယ်ကို ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ကင်္ခါဘာသာဋီကာ ဒုတိယအုပ်နှင့် ပါစိတ်ဘာသာဋီကာတို့၌ ရှု။]

* ၉။ ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစန

သမ္မုတိ မရထားဘဲလျက် တစ်ပါးသော ရဟန်း၏ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် ကို လူ, သာမဏေတို့အား မပြောကြားရ။ ပြောကြားလျှင် ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပြောကြားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြောကြားပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အောက်အာပတ်များကိုဖြစ်စေ၊ သာမဏေတို့၏ အပြစ်ကိုဖြစ်စေ ပြော ကြားလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ “ထိုရဟန်း သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏”ဟု အာပတ်ကို သာ ပြောသည်ဖြစ်စေ၊ “ထိုရဟန်း သုက္ကဝိဿဋ္ဌိအမှုကို ပြု၏”ဟု ဝတ္ထုကိုသာ ပြောသည်ဖြစ်စေ အာပတ်မသင့်သေး။ “ထိုရဟန်း သုက္ကဝိဿဋ္ဌိအမှုကို ပြုသော ကြောင့် သံဃာဒိသေသ်အာပတ် သင့်၏”ဟု ဝတ္ထုနှင့် အာပတ်ကို တွဲစပ်၍ ပြောမှသာလျှင် ပါစိတ်အာပတ်သင့်သည်။

သမ္မုတိ--ဟူရာ၌ အာပတ်မပြတ်သင့်သော ရဟန်းအား နောင်အခါ စောင့် ရှောက်စိမ့်သောငှာ ပြောကြားရန် သံဃာက ရဟန်းတစ်ပါးအား ၃-ကြိမ်တိုင် တိုင် ပန်ကြား၍ သမုတ်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။

* ၁၀။ ပထဝီခဏန

ဇာတမြေကြီးကို ကိုယ်တိုင်လည်း မတူးမဆွရ။ သူတစ်ပါးကိုလည်း ‘တူးဆွလော့’ဟု ဆို၍ မခိုင်းရ။ ထိုမြေကြီး၌ ကိုယ်တိုင် မီးမွှေးခြင်း၊ ခြေ, လက်, တုတ် စသည်တို့ဖြင့် ခြစ်ခြင်း, ရေးသားခြင်း, အယုတ်သဖြင့် မြေပျက်အောင် ကျင်ငယ်ကို ပြင်းပြင်းစွန့်ခြင်း မပြုရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ပထဝီခဏနသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [တူးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အချက်တိုင်း အချက်တိုင်း (တူးဆွတိုင်း တူးဆွတိုင်း) ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။သစ်တုံးလှိမ့်ရင်း, တောင်ဝှေးထောက်ရင်း, တံမြက် လှည်းရင်း ပျက်စေသော်လည်း ဖျက်လိုသောစိတ် မရှိခြင်းကြောင့် အာပတ် မသင့်။ သတိမေ့လျော့၍ တူးအံ့၊ စေတနာမရှိဘဲ တူးအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ “ဤမြေကို ကပ္ပိလော့၊ ဤမြေကို သိလော့၊ ဤမြေကို ပေးလော့၊ ဤမြေကို ဆောင်ခဲ့လော့၊ ဤမြေဖြင့် အလိုရှိ၏၊ ဤမြေကို အပ်စပ်အောင် ပြုလော့’ဟု ဆိုအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဘုရား ဥပဒေတော်ကြီးတို့၌ရှု။

ရှေးဦးစွာ မုသာဝါဒဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၂။ ဘူတဂါမဝဂ် (ခေါ်) သေနာသနဝဂ်

* ၁။ ဘူတဂါမ

ပေါက်ပွားစိမ်းရှင်နေသော မြက်, သစ်ပင် အပေါင်းတို့ကို ထိုးဆွဖြတ်လှီး မဖျက်ဆီးရ။ ဖျက်ဆီးလျှင် ထိုးဆွဖြတ်လှီးတိုင်း ထိုးဆွဖြတ်လှီးတိုင်း ဘူတဂါမ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဖျက်ဆီးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အချက်တိုင်း အချက်တိုင်း (ဖျက်ဆီးတိုင်း ဖျက်ဆီးတိုင်း) ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

သစ်ပင်၌ တည်ရှိနေသော အသီး, အပွင့်, အရွက် အခက်တို့ကို မခူးမဆိတ် ရ။ ဗီဇဂါမ်-ဟု ခေါ်သော မျိုးစေ့အပေါင်းကိုဖြစ်စေ၊ ရေအိုးများ၏ အပြင်ဘက်၌ တည်ရှိတတ်သော ရေညှိကိုဖြစ်စေ၊ မှိုငုံတို့ကိုဖြစ်စေ မဖျက်ဆီးရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပွင့်ပြီးသော ‘မှို’သည် အာပတ်၏အင်္ဂါ မလောက်။]

အမှာ။ ။ “မိမိသည် သစ်ပင်ဖြင့်လည်း ဖိမိအံ့၊ တွင်း၌လည်း ကျအံ့၊ သစ်ပင်ကို ဖြတ်၍လည်းကောင်း, မြေကို တူး၍လည်းကောင်း ထွက်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သည် ဖြစ်အံ့၊ အသက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း မိမိသည် မပြုအပ်။ တစ်ပါးသော ရဟန်းသည်ကား မြေကို တူး၍လည်းကောင်း, သစ်ပင် ကို ဖြတ်၍လည်းကောင်း, စိမ်းသော သစ်ပင်မှ လှံတံကို ဖြတ်၍ ထိုသစ်ပင်ကို ရိုက်စေ၍လည်းကောင်း ထွက်စေခြင်းငှာ အပ်၏၊ အာပတ်မသင့်ဟု ခပ်သိမ်း ကုန်သော အဋ္ဌကထာတို့၌ ဆို၏”ဟူ၍ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ဆို၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ဤမြက်, သစ်ပင်, မျိုးစေ့ စသည်တို့ကို ကပ္ပိလော့, သိလော့, ပေးလော့, ဆောင်ယူခဲ့လော့။ ဤမျိုးစေ့တို့ကို အလိုရှိ၏၊ အပ်စပ် အောင်ပြုလော့ဟု ဆိုအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ စေတနာမရှိသော ရဟန်း, သတိမေ့ လျော့၍ ပြုမိသောရဟန်း, မသိသောရဟန်း, ရူးသောရဟန်း, အစလက်ဦး လွန်ကျူးသော ရဟန်းတို့အားလည်း အာပတ်မသင့်။

ဝိဝါဒကို စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း

အောက်ပါ စာပိုဒ်တို့ကို မရေးမီ စာရေးသူ၏ သဘောထားကို ရှေးဦးစွာ ထုတ်ဆိုပါအံ့။ အယူအဆချင်း မတိုက်ဆိုင်၍ တစ်ဖက်သားအား ထိပါးပုတ်ခတ် လိုသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ အများ၏ အကျိုးကို ရည်၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို ၎င်းတို့ စိစစ်ဝေဖန်ပြီး နှစ်သက်ရာ ဝါဒကို ရွေးချယ်၍ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးနိုင်စေခြင်း အကျိုးငှာ ထိုထင်မြင်ယူဆပုံကို စိတ်ရိုးသဘောရိုးဖြင့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထုတ်ဆိုရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။ [ဝါဒချင်း မတိုက်ဆိုင်သော အခြားကဏ္ဍများ၌လည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါကုန်။]

အချို့က ငှက်ပျောသီးကို ကပ္ပိ၍ စားကြ၏၊ [မကပ္ပိဘဲစားလျှင် အာပတ် သင့်သည်ဟု ယူဆသောကြောင့် ကပ္ပိ၍စားခြင်းဖြစ်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ် ထွက် သည်။] အချို့က မကပ္ပိဘဲ စားကြ၏၊ ဤဝိဝါဒကို ဉာဏ်မီသလောက် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန် အားဖြင့် ရှင်းပြပါအံ့။

သုမင်္ဂလ, ဒုမင်္ဂလ အလှူပွဲများ၌ များသောအားဖြင့် အုန်းတစ်လုံး ငှက်ပျောသီး နှစ်ဖီးကို ထည့်၍ ကန်တော့ပွဲ ပြုလုပ်လှူဒါန်းလေ့ရှိကြသည်။ ငှက်ပျောသီးကို ပိဏ္ဍပါတ်ဆွမ်းလောင်းရာများ၌လည်း ထည့်လောင်းလေ့ရှိကြ သည်။ [ငှက်ပျောသီးသည် ဘုရားရှင်လက်ထက်တော်မှာပင် သံဃာများ မှီဝဲသုံး ဆောင်သော သစ်သီးတို့တွင် အလွန်ထင်ရှားသော သစ်သီးဖြစ်သည်။]

အဋ္ဌကထာကျမ်း, ဋီကာကျမ်းများ၌ ငှက်ပျောသီးကို ကပ္ပိ၍ စားသင့်သည် ဟု အဆို မရှိပါ။ အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အနာပတ္တိဝါရ၌လည်း စေတနာ မရှိသော ရဟန်း, မသိသောရဟန်းအား အာပတ်မသင့်ဟု ဆိုထားပြန်သည်။ ဤအနာပတ္တိဝါရ၌ လာသော အဆိုနှစ်ရပ်ကို စိစစ်ပါအံ့။

အဘယ်ကြောင့် အနာပတ္တိဝါရကို ဘုရားရှင် မိန့်တော်မူသနည်းဟူမူ နောက်၌ ပြလတ္တံ့သော နိဿယမုစ္စကအင်္ဂါ၌ လာသည့် “အာပတ်သင့်သည် ကိုလည်း သိရမည်၊ အာပတ်မသင့်သည်ကိုလည်း သိရမည်”ဟူသော မိန့်ဆို ချက်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ဘုရားရှင်သည် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်ကို အပိုအလို မရှိစေဘဲ ပညတ်တော်နှင့်အညီ ရဟန်းတော်များအား ဆောက်တည် ကျင့်သုံးစေလိုသောကြောင့် မိန့်တော်မူခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊ [အာပတ္တိ ကို အာပတ္တိ၊ အနာပတ္တိကို အနာပတ္တိ၊ ဂရုကို ဂရု၊ လဟုကို လဟုဟု သူ့နေရာ နှင့်သူ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးစေလိုသောကြောင့် အနာပတ္တိဝါရကို မိန့်တော် မူခြင်း ဖြစ်သည် ဟူလို။] အရာခပ်သိမ်း ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ မပြုစေလိုကြောင်း သိအပ်၏၊ ငှက်ပျောသီးကို မကပ္ပိဘဲ စားသင့်, မစားသင့်ဟူသော လိုရင်းအချက် ကို ဝေဖန်ပါအံ့။

ငှက်ပျောသီးတွင် အချို့ ရခိုင်ငှက်ပျောသီးများနှင့် အချို့ ဖီးကြမ်းငှက်ပျော သီးများ၌ အစေ့ရှိတတ်သည်။ [အလုံးတိုင်း၌ အစေ့ မရှိပါ၊ အစေ့ မရှိသည်က များသည်၊ ရှိသည်က နည်းသည်။] ဤအစေ့နှင့် ပတ်သက်၍ ပြောရပါမူ မည်သူ မှ ဤအစေ့ကို ကိုက်လို, ဝါးလို, မျိုလိုမည် မဟုတ်ပါ။ မတော်တဆ ကိုက်မိ ဝါးမိလျှင်လည်း မျိုမချဘဲ ထွေးပစ်ကြသည်သာ။ တစ်လုံးတလေ၌သာ အစေ့ရှိ သည်။ အစေ့ရှိ, မရှိကိုလည်း ကြိုတင်၍ မသိကြပါ။ ငှက်ပျောပင်များသည် အများနားလည်သိကြသလောက်ဆိုလျှင် ထိုငှက်ပျောစေ့တို့မှ ပေါက်ပွားသော အပင်များ မဟုတ်ပါ။ အပင်မကြီးမှ သားတက်ငယ် (အပင်ငယ်ကလေး)များ ပေါက်ပွား၍ ယခုစားနေကြသော ငှက်ပျောသီးများသည် ထိုငှက်ပျောစေ့များမှ ပေါက်သော အပင်များ၏ အသီးများ မဟုတ်ပါ။ ထိုသားတက်အပင်များမှ သီးကြသော အသီးများ ဖြစ်သည်။ စာရေးသူ သိသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်ကို အလွန်လေးစားသော ကျောင်းတိုက်များ၌လည်း ငှက်ပျော သီးကို မကပ္ပိဘဲ ဘုဉ်းပေးကြသည်။ [ကပ္ပိရမည်ဟု ယခုခေတ် ကျမ်းပြုဆရာ များကလည်း ကျမ်းများ၌ မဖော်ပြကြပါ။] မကပ္ပိဘဲ စားခြင်းကြောင့် အာပတ် သင့်သလောဟူမူ မသင့်ဟု ဆိုရပေမည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ မည်သူမှ ငှက်ပျောသီး အစေ့ရှိမှန်း, မရှိမှန်းလည်း မသိ၊ အစေ့ရှိ၍ မတော်တဆ ကိုက်မိ ဝါးမိလျှင်လည်း ကိုက်လို ဝါးလို ဖျက်ဆီးလိုသော စေတနာလည်း မရှိခြင်းကြောင့် အနာပတ္တိဝါရ၌ လာသော ထိုအဆိုနှစ်ရပ်နှင့် ကိုက်ညီပေသည်ဟူသောကြောင့် တည်း။ မိမိသည် ငှက်ပျောသီးကို မကပ္ပိဘဲ မစားသင့်ဟု ယူသည်ဟု ဆိုကြပါစို့။

ငှက်ပျောသီးကို ကပ္ပိ၍ စားခြင်းဖြင့် ရောက်အပ်သော အပြစ်ကို ပြောရ မည်ဆိုလျှင် မိမိသည် အနာပတ္တိဝါရကို မသိရာကျ၍ နိဿယမုစ္စကအင်္ဂါနှင့် မပြည့်စုံသော သူ၏အဖြစ်သို့လည်း ရောက်မှန်းမသိ ရောက်သည်။ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီအောင် သိက္ခာပုဒ်တော်ကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်တတ် သောသူ မဟုတ်ဟုလည်း ပြရာသို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်သည်။ မိမိသည် ‘ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ’ အခန်း၌ ပြဆိုထားသည့် ဘုန်းကြီးကဲ့သို့ ကျမ်းအားကိုးမဲ့၍ အရာခပ်သိမ်း ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ပြုသော ဘုန်းကြီး၏အဖြစ်သို့လည်း ရောက်မှန်းမသိ ရောက်သည်။ [ဤကား မိမိ၏အကျိုးကို ရည်၍ ဆိုခြင်းတည်း၊ သဘောမကျလျှင် ‘သည်းခံတော်မူပါ’ဟု တောင်းပန်ပါ၏၊] မိမိ၏ အယူအတိုင်း ဆိုလျှင် ငှက်ပျောသီးကို မကပ္ပိဘဲ စားနေကြသော ကျမ်းတတ်လဇ္ဇီ မထေရ်ကြီး များနှင့် တစ်ဝိုင်းတည်း၌ ဆွမ်းအတူတူ ဘုဉ်းပေးလျှင် မိမိမှာ ကပ္ပိခိုင်းဖို့လည်း အခက်၊ မကပ္ပိဘဲစားလျှင်လည်း မိမိအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်မည်။ ကပ္ပိပြန် လျှင်လည်း ထိုမထေရ်ကြီးများနှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပြုရာရောက်မည်။ (မစားဘဲ နေမှသာ အဆင်ပြေတော့မည်ဖြစ်သည် မဟုတ်ပါလော)။ အန္တရာယ် မဖြစ်သင့်ဘဲလျက် ဖြစ်မည်စိုး၍ ဆိုဦးအံ့။ မိမိသည် ကပ္ပိယ မထားဘဲ မြို့စွန်ရွာစွန် တောကျောင်း၌ တစ်ပါးတည်းနေမူ ဆွမ်းခံသွား၍ ရသော ငှက်ပျောသီးများကို ကပ္ပိပေးဖို့သူ မရှိ၍ မစားဘဲ စွန့်လိုက်မည်လော၊ သို့တည်းမဟုတ် မကပ္ပိဘဲ စားမည်လော။ (စားလျှင် အာပတ်သင့်ချိမ့်မည်)။ မစားဘဲ စွန့်လိုက်လျှင်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟူ၍ သတိရှိလေ။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ကုသိုလ်လိုချင် ၍ မစားရက် မသောက်ရက်နှင့် လှူဒါန်းသော သဒ္ဓါဒေယျပစ္စည်းကို မစားဘဲ စွန့်လိုက်မည်ဆိုလျှင် အလွဲသုံးစားပြုရာရောက်၍ မပြုအပ်သည်ကို ပြုသည် မည်သောကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟူသော အဆို ရှိသောကြောင့်တည်း။ သို့မဟုတ် ဆွမ်းခံစဉ် ငှက်ပျောသီးလောင်းသူများကိုပင် ကပ္ပိစေမည်လော။ ထိုသို့ ပြုလျှင်လည်း ငှက်ပျောသီးလောင်းသူက ယောက်ျား, မိန်းမအို ဖြစ်နေလျှင် တော်ပါသေး၏၊ အပျိုအရွယ် ဖြစ်နေလျှင်ကား အောက်ပါ အဆင်မပြေသော အချက်ကို သတိရှိလေ။

မိမိက ‘ကပ္ပိယံ ကရောဟိ’ဟု ဆို၍ ဒါယိကာမကလေးက ‘ကပ္ပိယံ ဘန္တေ’ ဟု ဆိုတတ်အောင် မိမိက ရွတ်လည်း ရွတ်ပြရဦးမည်၊ ကပ္ပိတတ်အောင်လည်း လက်တွေ့အားဖြင့် ကပ္ပိဖို့ ဓားငယ်စသော အရာတစ်ခုခုကို ယူစေ၍ ကပ္ပိပုံကို ပြလည်း ပြရဦးမည်။ အခန့်မသင့်လျှင် တွေ့မြင်သူများက မိမိအား ငှက်ပျောသီး လောင်းသူ ဒါယိကာမကလေးနှင့် အထင်လွဲ၍ နှုတ်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း, စိတ်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း စွပ်စွဲကောင်း စွပ်စွဲပေလိမ့်မည်။

ငှက်ပျောသီးကို မကပ္ပိဘဲစားခြင်းကြောင့် အာပတ်လည်း မသင့်၊ ဘုရားရှင် ၏ အလိုတော်နှင့်လည်း ကိုက်ညီပေသည်။ ကပ္ပိ၍ စားခြင်းဖြင့် ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အပြစ်များသာ ထင်မြင်သောကြောင့် မကပ္ပိဘဲစားသင့်ပေသည်ဟု နိဂုံးချုပ် ပြောလိုပါ၏၊

ရှင်းလင်းချက်။ ။ ‘မိမိ’ ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်းမှာ ဆန့်ကျင်၍ ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်းမဟုတ်ပါ။ စာရှုသူတို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်းဖြစ်သည်။ စာရှုသူမှန်သမျှကို ၎င်းကိုယ်ကို ဆန့်ကျင်၍ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ နေရာ၌ နေစေ၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို လက်ခံသင့်, မခံသင့် စိစစ်ဝေဖန် ဆုံးဖြတ်နိုင်စေခြင်းငှာ စာရှုသူကို ‘မိမိ’ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော် မူကြပါကုန်။

* ၂။ အညဝါဒက

မေးစိစစ်သည်ကို မပြောဘဲလျက် အခြားစကားကို လှည့်ပတ်ပြောဆိုသည် ဖြစ်စေ၊ ဆိတ်ဆိတ်နေသည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အခြားစကားကို လှည့်ပတ်ပြောဆိုခြင်းကြောင့် ‘အညဝါဒကကံ’ ဆိတ် ဆိတ်နေခြင်းကြောင့် ‘ဝိဟေသကကံ’သို့ ထိုရဟန်းအား သံဃာတော်က ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် တင်ရမည်။ ဤသို့ ကံပြုထားပါလျက် ထိုအတိုင်းပင် တစ်ဖန် ပြုပြန်လျှင် အညဝါဒကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

ကံပြုပုံတို့ကို ပါစိတ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် (၉၅) နှင့် (၉၇) အသီး အသီးတို့၌ ရှု။

* ၃။ ဥဇ္ဈာပနက

သံဃာ့ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်နေသည့် သမ္မုတိရထားသော ရဟန်းကို ကဲ့ရဲ့ ရှုတ်ချလျှင် ဥဇ္ဈာပနကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချအံ့၊ အားထုတ် ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရှုတ်ချပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အခြားရဟန်းနှင့် လူ, သာမဏေတို့၏ မဟုတ်မမှန်သော အပြစ်ကို ပြောလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

သမ္မုတိပေးပုံကို ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၃၈၁၊ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပုဒ်၌ ရှု။

* ၄။ ပထမသေနာသန

သံဃာ့ဥစ္စာဖြစ်သော ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်, ဘုံလျှို, ခတ်အခင်းတို့ကို လွင်တီးခေါင်၌ ခင်းပြီး ခင်းစေပြီး၍ မသိမ်းခဲ့ဘဲ မပန်ကြားဘဲလျက် မသွားရ။ သွားလျှင် ပထမသေနာသနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပထမခြေလှမ်း ခဲတကျကို လွန်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယခြေလှမ်းကို လွန်စေအံ့၊ ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

သူတစ်ပါး၏ ပုဂ္ဂလိကပစ္စည်း၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မိမိကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်း၌ကား အာပတ်မသင့်။ ညောင်စောင်းဟူသည် အိပ်ရာခုတင်အမျိုးမျိုး တည်း။ အင်းပျဉ်ဟူသည် စားပွဲ, ထိုင်ခုံ, ကုလားထိုင်အမျိုးမျိုးတည်း။ ဘုံလျှို’ဟူသည် အပြင်က အဝတ်သို့ မဟုတ် သမင်ရေ စသော အပ်သောသားရေကို ချုပ်ပြီးလျှင် အတွင်း၌ အဆာသွတ်ထားသော (ထိုင်စရာ အိပ်စရာ) ဖုံမွေ့ရာ အမျိုးမျိုးတည်း။ [လဲအဆာသွတ်ထားလျှင် ရဟန်း, သာမဏေ, ဥပုသ်သည်တို့ မထိုင်မအိပ်ကောင်း။ အဝတ်အဆာ, သားမွေးအဆာ, ပိုးချည်အဆာ, မြက် သစ်ရွက်အဆာ, အုန်းဆံအဆာများ သွတ်ထားလျှင်ကား အိပ်ကောင်း ထိုင်ကောင်း၏၊]

ခတ်အခင်းဟူသည် အလယ်၌ အတွင်းသို့ ကျုံ့ဝင်၍ အထက်အောက် အပြန့်ကျယ်သော အခင်းတစ်မျိုးတည်း။ အတွင်း၌ အဆာမပါ။ မြက်စသည်ကို အလယ်က ထုံးဖွဲ့၍ ခပ်နိမ့်နိမ့် ထိုင်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ထားသော အရာဝတ္ထုတစ် မျိုးတည်း။ ရုပ်တုတော်များ၏ အောက်၌ရှိသော ပလ္လင်များနှင့် ပုံသဏ္ဌာန်တူ သည်။ [ဤအမည်သည် ‘ကောစ္ဆ’သဒ္ဒါမှ လာ၍ ရှေးဆရာတို့ပေးသော အမည် ဖြစ်သည်ဟူ၍ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၌ ဆို၏၊ ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာ ပြန်)၌ကား “၎င်းသည် ဖျာအခင်း, နေရာထိုင်ရာအခင်း အထူးပင်တည်း။ ၎င်းသည် လျှော်ဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖျာ, ပန်းရင်းဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖျာ, ဖြူဆံ မြက်ဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖျာ, ပြိတ်မြက်ဖြင့် ပြုလုပ်သော ဖျာတည်း။ ထိုဖျာ အားလုံးသည် အတွင်း၌ ခေါက်သွင်း၍ ဖွဲ့ချုပ်သည်ချည်းတည်း”ဟု ဆို၏၊]

* ၅။ ဒုတိယ သေနာသန

သံဃိကကျောင်း၌ အိပ်ရာနေရာ အခင်းတို့ကို ခင်းပြီး, ခင်းစေပြီး၍ မသိမ်း ခဲ့ဘဲ မပန်ကြားဘဲလျက် မသွားရ။ သွားလျှင် ဒုတိယ သေနာသနသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ပထမခြေလှမ်း ကျောင်းအရံကို လွန်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယ ခြေလှမ်းကို လွန်စေအံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

သူတစ်ပါး၏ ပုဂ္ဂလိကပစ္စည်း၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မိမိကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်း၌ကား အာပတ်မသင့်။

* ၆။ အနုပခဇ္ဇ

သံဃိကကျောင်း၌ ရှေးဦးစွာရောက်၍ နေနှင့်သော ရဟန်းကို နေရာကျဉ်း မြောင်းကျပ်တည်း၍ ထွက်သွားစေခြင်းငှာ အတင်းတိုးဝှေ့၍ မထိုင်မအိပ်ရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် အနုပခဇ္ဇသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ထိုရဟန်း၏ အနီး၌ အိပ်ရာနေရာကို ခင်းအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ထိုနောက် ထိုင်ငြားအံ့၊ အိပ်ငြားအံ့၊ ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

သူတစ်ပါး၏ ပုဂ္ဂလိကကျောင်း၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မိမိကိုယ်ပိုင် ကျောင်း၌ကား အာပတ်မသင့်။

* ၇။ နိက္ကဍ္ဎန

စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ တစ်ပါးသော ရဟန်းကို သံဃိကကျောင်းမှ ကိုယ်တိုင် လည်း မနှင်ထုတ်ရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခိုင်းရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် နိက္ကဍ္ဎန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နှင်ထုတ်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ) ၌ ဒုက္ကဋ်။ နှင်ထုတ်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊] နှင်ထုတ်--ဟူရာ၌ လည်း တရားသဖြင့် နေသူကို နှင်ထုတ်မှသာ အာပတ်သင့်သည်။ ခိုက်ရန်ပြုတတ်သော ရဟန်းများကို နှင်ထုတ်ရာ၌ကား အာပတ်မသင့်။

ထိုရဟန်း၏ ပရိက္ခရာကို ကိုယ်တိုင် ဆွဲထုတ်သော်လည်းကောင်း, သူတစ်ပါးကို ဆွဲထုတ်စေသော်လည်းကောင်း ဒုက္ကဋ်။ ကျောင်း၏ ဥပစာမှသော်လည်း ကောင်း, စည်းဝေးရာ ဇရပ်မှသော်လည်းကောင်း, မဏ္ဍပ်မှသော်လည်းကောင်း, သစ်ပင်ရိပ်မှသော်လည်းကောင်း, လွင်တီးခေါင်မှသော်လည်းကောင်း ကိုယ်တိုင် နှင်ထုတ်သည်ဖြစ်စေ၊ သူတစ်ပါးကို ခိုင်းသည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်။ လူ, သာမဏေ တို့ကိုသော်လည်းကောင်း, ၎င်းတို့၏ ပရိက္ခရာကိုသော်လည်းကောင်း ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

သူတစ်ပါး၏ ပုဂ္ဂလိကကျောင်း၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မိမိကိုယ်ပိုင် ကျောင်း၌ကား အာပတ်မသင့်။ [ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးတို့ကိုလည်း ရှု။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်, ရူးသောပုဂ္ဂိုလ်, ရန်လိုသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ အား နှင်ထုတ်သော်လည်းကောင်း, နှင်ထုတ်စေသော်လည်းကောင်း အာပတ် မသင့်။ ၎င်းတို့၏ ပရိက္ခရာကို ဆွဲထုတ်သော်လည်းကောင်း, ဆွဲထုတ်စေသော် လည်းကောင်း အာပတ်မသင့်။ [အလဇ္ဇီရဟန်း, ကောင်းမွန်စွာ ဆိုဆုံးမသည်ကို မလိုက်နာသော ရဟန်း, သာမဏေများကိုမူ မိမိနေရာ သံဃိကကျောင်း တစ်ကျောင်းမှသာ နှင်ထုတ်ခွင့်ရှိ၏၊ တစ်တိုက်လုံးမှကား နှင်ထုတ်ခွင့် မရှိ။]

* ၈။ ဝေဟာသကုဋိ

အထက်၌ ကြမ်း, ပျဉ်ချပ်တို့ဖြင့် မစီမခင်းအပ်သေးသော, မဇ္ဈိမပုရိသ ဦးခေါင်းလွတ်အောင်မြင့်သော, သံဃိကကျောင်း၏ ဆင့်ပေါ်တွင် တင်ထားအပ် သော အပေါင်တွင် အခြေစွပ်သော စို့ပရစ် မထိုးအပ်သေးသော, ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ဟုခေါ်သော ခုတင် ထိုင်ခုံတို့ကို ဖိ၍ မထိုင်ရ၊ မအိပ်ရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ် လျှင် ဝေဟာသကုဋိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဖိ၍ ထိုင်အံ့၊ အိပ်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ထိုင်ပြီး, အိပ်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

* ၉။ မဟလ္လကဝိဟာရ

ဆောက်လုပ်သူဒါယကာရှိ၍ အတွင်းဘက်၌ ဖြစ်စေ၊ အပြင်ဘက်၌ဖြစ်စေ၊ အတွင်းအပြင် နှစ်ဖက်လုံး၌ ဖြစ်စေ အင်္ဂတေ သို့မဟုတ် မြေညက်ဖြင့် လိမ်းကျံ အပ်သော ‘ကြီးသောကျောင်း’ကို မိမိနေထိုင်ဖို့ ဆောက်လုပ်စေလိုလျှင် တံခါးပေါင်၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ နှစ်တောင့်ထွာအရပ်တိုင်အောင် တံခါးပေါင်နှင့်တကွ တံခါးရွက်ကို ခိုင်ခံ့မြဲမြံစွာ ထားခြင်းငှာလည်းကောင်း, လေသောက်ပြတင်းကို အပြေအပြစ်ပြုခြင်းငှာလည်းကောင်း အင်္ဂတေ သို့မဟုတ် မြေညက်ဖြင့် အဖန်ဖန် လိမ်းကျံစေအပ်၏၊ အမိုး၌ကား နှစ်ထပ်သုံးထပ် မိုးစေ၍ မိုးပုံမိုးနည်းကို စိမ်းရှင်သော ကောက်ခင်းပဲခင်း မရှိသော အရပ်၌ ရပ်လျက် စီမံအပ်၏၊ ထို နှစ်ထပ်ကို မိမိအလိုကျ မိုးစေပြီးနောက် သုံးထပ်မြောက် အမိုး၌ စီမံလျှင် စိမ်းရှင် သော ကောက်ခင်းပဲခင်း မရှိသောအရပ်၌ ရပ်လျက် စီမံစေကာမူ မဟလ္လကဝိဟာရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [စီမံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်၊ မိုးပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ စိမ်းရှင်သော ကောက်ခင်းပဲခင်း ရှိရာအရပ်၌ တည်လျက် စီမံအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [အကြင် လယ်၌ ပျိုးသော မျိုးသည် အသီးအပင် မဖြစ်သေး၊ မိုးရွာမူကား ပြည့်စုံလတ္တံ့၊ ထို လယ်သည် စိမ်းရှင်သော ကောက်ပဲ စသည် ရှိသောအရပ်၏ အရေအတွက်သို့ ရောက်၏၊]

ကျောင်းဆောင်တစ်ခုလုံး၏ မိုးသင့်ရာ အရပ်ကို အားလုံး မိုးပြီးသောအခါ တစ်ထပ်မိုးဟု မှတ်၊ ထို့နောက် ထပ်၍ အားလုံးမိုးပြီးသောအခါ နှစ်ထပ်မိုးဟု မှတ်၊ ဤသို့ နှစ်ထပ်မိုးပြီးတိုင်အောင် သဘောမကျသေးလျှင် ဖျက်၍ ပြင်စေ နိုင်၏၊ ထို နှစ်ထပ်ကို မိမိအလိုကျ မိုးစေပြီးနောက် သုံးထပ်မြောက် အမိုးကို မိုးဖို့ ပြင်ဆင်ရာတွင် “ဤအတိုင်းပင် မိုးရစ်တော့”ဟု မှာထား၍ ဖဲသွားရမည်၊ မသွားဘဲ ကြည့်နေလျှင်လည်း မစီမံရ၊ စီမံလျှင် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

အချို့ဆရာတို့က ‘နှစ်စဉ် သုံးစဉ်’ဟု ရေးကြ၏၊ ဤသိက္ခာပုဒ်၌လာသည့် ပရိယာယ -- ဟူသော သဒ္ဒါကို အဘယာရာမ ဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော် မူသော အဘိဓာန် နိဿယသစ်၌လည်း ‘အစဉ်’ဟု ပြန်ဆိုထား၏၊ သို့သော် ခေတ်အခေါ် အဝေါ်ကို လိုက်၍ ‘နှစ်ထပ် သုံးထပ်’ဟု အချို့ကျမ်းပြုဆရာတို့ ရေးသားသကဲ့သို့ ဤ၌လည်း ‘နှစ်ထပ် သုံးထပ်’ဟု ရေးသားပါသည်။ မိုးပုံမိုးနည်း ကို ကင်္ခါဘာသာဋီကာ ဒုတိယအုပ်၌ ရှု။

* ၁၀။ သပ္ပါဏက

ပိုးရှိမှန်း သိလျက် ထိုရေကို မြက်တော, မြေပြင်၌ မသွန်မလောင်းရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခိုင်းရ။ ပိုးရှိနေသော ရေနည်းနည်း၌ မြေ, သစ်ရွက်, အမှိုက် တို့ကို မထည့်ရ၊ မထည့်စေရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် သပ္ပါဏကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြုပြီးသည် ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ပိုးရှိသော ရေကို ပိုးမရှိဟု ထင်မှတ်၍ မြက်တော, မြေပြင်၌ သွန်းလောင်းလျှင် သွန်းလောင်းစေလျှင် အာပတ်မသင့်။ သေစေလို သော စေတနာ မရှိဘဲ သွန်းလောင်းသော ရဟန်း, သတိမေ့လျော့၍ သွန်းလောင်းသော ရဟန်း, မသိသော ရဟန်း, ရူးသော ရဟန်း, အစလက်ဦး လွန်ကျူး ‘သော ရဟန်းတို့အားလည်း အာပတ်မသင့်။

နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်း ဖြစ်သော ဘူတဂါမဝဂ် (ခေါ်) သေနာသနဝဂ်သည်

ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၃။ ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ် (ခေါ်) ဩဝါဒဝဂ်

၁။ ဩဝါဒ

သမ္မုတိ မရထားဘဲလျက် ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဂရုဓမ်တရား ၈-ပါးဖြင့် ဆုံးမလျှင် ဩဝါဒသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဆုံးမအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဆုံးမပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ဂရုဓမ် တရားမှ တစ်ပါးသောတရားဖြင့် ဆုံးမအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

အမှာ။ ။ ဂရုဓမ်တရား ၈-ပါးကို ဘုရားဥပဒေတော်ကြီး၌ လာသော ဘိက္ခုနီပါတိမောက် ဘိက္ခုနီ ဖြစ်ပေါ်လာပုံ အခန်း၌ ရှု။ သမ္မုတိပေးပုံကို ပါစိတ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၁၄၅ ၌ ရှု။ ထိုရဟန်းမှာ ဘိက္ခုနောဝါဒက အင်္ဂါ ၈-ပါးနှင့် ပြည့်စုံရမည်။ ထိုအင်္ဂါတို့ကို သိလိုလျှင် ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ, ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးနှင့် ပါတိမောက္ခ ဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့၌ ရှု။

၂။ အတ္ထင်္ဂတ

သမ္မုတိကို ရထားသော်လည်း နေဝင်သည့်တိုင်အောင် ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဆုံးမလျှင် အတ္ထင်္ဂတသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဆုံးမအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဆုံးမပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ ဘိက္ခုနုပဿယ

ရဟန်းမိန်းမတို့ နာဖျားသောအခါကို ကြဉ်၍ အခြားအခါ၌ ၎င်းတို့၏ ကျောင်းသို့သွား၍ ၎င်းတို့ကို ဆုံးမလျှင် ဘိက္ခုနုပဿယသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဆုံးမအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဆုံးမပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ အာမိသ

မထေရ်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဆွမ်း, သင်္ကန်း စသော အာမိသကို လိုချင်သောကြောင့် ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဆုံးမကြသည်ဟု ကဲ့ရဲ့ပြောဆိုလျှင် အာမိသသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကဲ့ရဲ့အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ကဲ့ရဲ့ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ စီဝရဒါန

လဲလှယ်ခြင်းကို ကြဉ်၍ ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမအား သင်္ကန်းကို ပေးလျှင် စီဝရဒါနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပေးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပေးပြီးရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၆။ စီဝရသိဗ္ဗန

ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမ၏ သင်္ကန်းကို ကိုယ်တိုင်လည်း မချုပ်ပေးရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခိုင်းရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် စီဝရသိဗ္ဗနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ချုပ်အံ့၊ ချုပ်ခိုင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်၊ အပ်နုတ်တိုင်း အပ်နုတ်တိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၇။ သံဝိဓာန

လမ်းခရီး၌ ဘေးအန္တရာယ် မရှိဘဲလျက် ရဟန်းမိန်းမတို့နှင့် တိုင်ပင်ညှိနှိုင်း ၍ အဓွန့်ရှည်သော တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးသို့ အတူမသွားရ၊ အယုတ် သဖြင့် အနီးအပါးရွာသို့မျှလည်း အတူမသွားရ။ သွားလျှင် သံဝိဓာနသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [သွားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ သွားပြီးသည် ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အဓွန့်ရှည်သော ခရီး -- ဟူရာ၌ ယူဇနာခွဲရှိသော (ဝါ) လေးမိုင်ဟု အများ ယူကြသော ခရီးကို ဆိုလိုသည်။

၈။ နာဝါဘိရုဟန

ဖီလာကန့်လန့် ဖြတ်ကူးခြင်းကို ကြဉ်၍ ရဟန်းမိန်းမတို့နှင့် တိုင်ပင်ညှိနှိုင်း၍ တစ်စင်းတည်းသော လှေဖြင့် စုန်ဆန်စီး၍ အတူမသွားရ။ သွားလျှင် နာဝါဘိရုဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [စီးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြီးစီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၉။ ပရိပါစိတ

ရှေး၌ လူတို့ စီရင်ထားခြင်းမရှိဘဲလျက် ရဟန်းမိန်းမ စီရင်မှ ဖြစ်ပေါ်လာ သော ဆွမ်း (ဘောဇဉ်)ကို သိလျက် မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း, မျိုတိုင်း ပရိပါစိတ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [စားအံ့ဟု ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ဆွမ်းဟူသော ဘောဇဉ်ငါးပါးကို ကြဉ်၍ အလုံးစုံသော ခဲဖွယ်တို့၌ အာပတ်မသင့်။

၁၀။ ရဟောနိသဇ္ဇ

ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြားနားလည်နိုင်သော အဖော် ယောက်ျား ဖြစ်စေ၊ မိန်းမဖြစ်စေ ၁၂-တောင်အတွင်း၌ မရှိဘဲလျက် မေထုန်မှီဝဲနိုင်လောက် အောင် အကာအကွယ် မရှိသောနေရာဟု ဆိုအပ်သော ‘နားကွယ်ရာ’၌ ရဟန်းမိန်းမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေလျှင် ရဟောနိသဇ္ဇသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ထိုင်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ထိုင်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊] ရဟန်းယောက်ျား ထိုင်နေသော် ရဟန်းမိန်းမ ချဉ်းကပ် ၍ ထိုင်သော်လည်းကောင်း, ချဉ်းကပ်၍ အိပ်သော်လည်းကောင်း၊ ပါစိတ်အာ ပတ်သင့်၏၊။ [ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်၊၊]

ဤသိက္ခာပုဒ်နှင့် စပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း သိ။

သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ် (ခေါ်) ဩဝါဒဝဂ်သည်

ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၄။ ဘောဇနဝဂ်

* ၁။ အာဝသထပိဏ္ဍ

မနာမဖျားဘဲလျက် ခရီးသွားဧည့်သည်တို့ကို ကျွေးမွေးသော ဇရပ်၌ ထား အပ်သော ဆွမ်း (ဘောဇဉ်)ကို တစ်ကြိမ် (တစ်ခါ)ထက် ပိုလွန်၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း အာဝသထပိဏ္ဍသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ အလုံးစုံသော ခဲဖွယ်တို့၌ အာပတ်မသင့်။]

* ၂။ ဂဏဘောဇန

နာဖျားသောအခါ, သင်္ကန်းလှူသောအခါ, သင်္ကန်းချုပ်ဆိုးသောအခါ, အဓွန့်ရှည်သော (ယူဇနာခွဲ)ခရီးသို့ သွားသောအခါ, လှေစီးသောအခါ, များစွာ သော ရဟန်းတို့ စည်းဝေးသောအခါ ‘သမဏ’အမည်ရသူတို့က ထမင်းကျွေး သောအခါ၊ ဤခုနစ်ပါးသော အခါတို့ကို ကြဉ်၍ အခြားအခါ၌ မအပ်သော ဖိတ်နည်းဖြင့် လေးပါး, လေးပါးထက်အလွန် ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့အား “တပည့်တော်အိမ်သို့ ထမင်းစား ကြွကြပါဘုရား”ဟု ဆို၍ ပင့်ဖိတ်သော ဂဏဘောဇဉ်ကို သာယာလိုက်လံ တစ်ပေါင်းတည်း ခံယူ၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဂဏဘောဇနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ အလုံးစုံသော ခဲဖွယ်တို့၌ အာပတ် မသင့်။]

အမှာ။ ။ ဤ၌ တပေါင်းတည်း ခံယူခြင်းသာ လိုရင်းဖြစ်သည်၊ စားခြင်း၌ လိုရင်း မဟုတ်။ ထို့ကြောင့် ၄-ပါး, ၄-ပါးထက် အတူတကွ ခံယူ၍ မစားကောင်း။ ၄-ပါးလုံး တစ်ပြိုင်နက် မခံဘဲ တစ်ပါးပါးက နောက်မှ ခံယူလျှင် အားလုံးပင် အပြစ်လွတ်သည် ဟူလို။

ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ကထိန်အာနိသံသ ငါးပါးတွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။

သင်္ကန်းလှူသောအခါ --ဟူသည် ကထိန်မခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၁-လ၊ ကထိန်ခင်းလျှင် တစ်ပေါင်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၅-လတည်း။

ဂဏဘောဇဉ်ခေါ်ပုံ

ဂိုဏ်း၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ဘောဇဉ်သည် ‘ဂဏဘောဇန’ မည်၏၊ ဤ၌ ‘ဂိုဏ်း’ဟူသည် ဂဏဥပုသ်ပြုရာ၌ကဲ့သို့ နှစ်ပါး၊ သုံးပါး မဟုတ်၊ လေးပါးမှ စ၍ အထက် ရာ, ထောင် စသော ရဟန်းများကို ‘ဂိုဏ်း’ဟု ခေါ်သည်။ ထို ‘ဂိုဏ်း၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ဂဏဘောဇဉ်’ဟူသည် မအပ်သော နည်းဖြင့် ဖိတ်မံခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ရဟန်းများကိုယ်တိုင် တောင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ ရအပ်သော ဘောဇဉ် တည်း။ [ရဟန်း လေးပါး ငါးပါး စသည်တို့ ပေါင်း၍ ဖြစ်စေ၊ အသီးသီး ဖြစ်စေ ဒါယကာတို့ထံ ‘ငါ့အား ထမင်းလှူစမ်းပါ’ စသည်ဖြင့် ဘောဇဉ်ငါးပါးတွင် တစ်ပါးပါး၏ အမည်ဖြင့် တောင်းလျှင် (ဉာတိပဝါရိတထံမှပင် တောင်းစေကာမူ) မအပ်သော တောင်းခြင်းမည်၏၊]

လေးပါး, လေးပါးအထက် အတူတကွ ခံယူ၍ မစားကောင်းဟူရာ၌လည်း သံဃာကုန် မဟုတ်လျှင်သာ မစားကောင်းသည်၊ သံဃာကုန် ပင့်ရာ၌ ‘ဂဏ’ မဟုတ်တော့ဘဲ ‘သံဃ’ဖြစ်သောကြောင့် အတူတကွ ခံယူစားကောင်း၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ‘ငါးကြော်ဘုဉ်းပေးကြွပါ၊ မုန့်တီဘုဉ်းပေးကြွပါ’ စသော အသုံးအနှုန်းများသည် မအပ်သော ဖိတ်နည်း ဖြစ်သည်။ ဤသို့သော အသုံး အနှုန်းဖြင့် လေးပါး, ငါးပါး, ခြောက်ပါး စသည်အား ပင့်ဖိတ်လာသော် ပယ်သာလျှင် ပယ်၊ မပယ်သာလျှင် သုံးပါးစီ, နှစ်ပါးစီ စသည်ဖြင့် ခံယူ၍ စားရာ၏၊

ထမင်း, ငါးဟင်း, အမဲဟင်း, အသားဟင်းစသော အသုံးအနှုန်းသည် အရပ်သုံး လူသုံးဖြစ်၍ မအပ်သော အသုံးအနှုန်းတည်း။ မုန့်တီဆွမ်း, ဆွမ်းဟင်း ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို အပ်သော အသုံးအနှုန်းဟု ယူကြ၏၊

သမဏ--ဟူသည် သီတင်းသုံးဖော်ငါးယောက်နှင့် ပရိဗိုဇ်ရသေ့များတည်း။ ထိုသူတို့က ‘ဘတ္တ = ထမင်း’ ဟူသော နာမည်ဖြင့် ကျွေးလျှင်လည်း စားကောင်းသည်သာ။

၃။ ပရမ္ပရဘောဇန

နာဖျားသောအခါ, သင်္ကန်းလှူသောအခါ, သင်္ကန်းချုပ်ဆိုးသောအခါ၊ ဤသုံးပါးသောအခါတို့ကို ကြဉ်၍ အခြားအခါ၌ မအပ်သော ဖိတ်နည်းဖြင့် တစ်ပါးတည်းကိုဖြစ်စေ, ရဟန်းအားလုံးကိုဖြစ်စေ ‘တပည့်တော်အိမ်သို့ ထမင်းစား ကြွကြပါဘုရား’ဟု ဆို၍ ရှေးဦးစွာ ပင့်ဖိတ်ထားသောသူ၏ ဘောဇဉ်ကို ရှေးဦးစွာလည်း မစား၊ ဝိကပ္ပနာလည်း မပြုဘဲလျက် နောက်မှ ပင့်ဖိတ်သော သူ၏ ဘောဇဉ်ကို အလျင်မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပရမ္ပရဘောဇနသုဒ္ဓ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ အလုံးစုံသော ခဲဖွယ်တို့၌ အာပတ်မသင့်။]

သင်္ကန်းလှူသောအခါ -- ဟူသည် ကထိန်မခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၁-လ၊ ကထိန်ခင်းလျှင် တပေါင်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၅-လတည်း။

ဝိကပ္ပနာပြုပုံ

မအပ်သောနည်းဖြင့် ဒါယကာနှစ်ဦး, သုံးဦး စသည်တို့က ဖိတ်ထားရာ၌ ပထမဒါယကာ၏ ဘောဇဉ်ကို မစားမီ ဒုတိယဒါယကာ၏ ဘောဇဉ်ကို စားလို သော် ပထမဘောဇဉ်ကို အနီးအပါးရှိ မိမိနှစ်သက်ရာ သီတင်းသုံးဖော်ငါးဦး တို့တွင် တစ်ဦးဦးအား “မယှံ ဘတ္တပစ္စာသံ တုယှံ ဒမ္မိ = ငါ၏ မည်သည့်ဒါယကာ ဘက်၌ မျှော်လင့်ဖွယ်ကို သင့်အား လှူပါ၏”ဟု ဆို၍ ပေးလိုက်ရမည်။ မိမိပေးလို သူက အဝေးမှာရှိလျှင် “မယှံ ဘတ္တပစ္စာသံ ဣတ္ထန္နာမဿ (ဤအမည်ရှိသူအား) ဒမ္မိ”ဟု မိမိဘာသာ ဆို၍ ပေးပါလေ။ [မြန်မာလို ဆို၍လည်း ပေးနိုင်၏၊] ဤသို့ မျက်မှောက်ရှိသူအားဖြစ်စေ၊ မျက်ကွယ်၌ နေသူအားဖြစ်စေ စွန့်လိုက် ပေးလိုက်ခြင်းကို ဝိကပ္ပနာပြုခြင်းဟု ခေါ်၏၊ ထိုသို့ ဝိကပ္ပနာပြုလိုက်လျှင် ဒုတိယဘောဇဉ်ကို စားကောင်းပြီ။ တတိယဘောဇဉ်ကို အလျင်စားလိုရာ၌ လည်း ပထမ, ဒုတိယဘောဇဉ်များကို ဝိကပ္ပနာပြု၍ စားနိုင်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ပါစိတ်ပါဠိတော်၌ နိမန္တိယမာနော ဘိက္ခံ ဂဟေ-ဿာမီတိ ဘဏတိ။

အနက် — နိမန္တိယမာနော = ပင့်ဖိတ်အပ်သည်ရှိသော် (ဝါ) ပင့်ဖိတ်အပ်သော ရဟန်းသည်။ ဘိက္ခံ = ဆွမ်းကို။ ဂဟေဿာမိ = ခံယူ အံ့။ ဣတိ = ဤသို့။ ဘဏတိ = ပြောဆို၏၊ ၎င်းကို ပါစိတျာဒိအဋ္ဌကထာ၌ - နိမန္တိယမာနော ဘိက္ခံ ဂဟေဿာမီတိ ဘဏတီတိ ဘတ္တံ ဂဏှာတိ နိမန္တိယမာနော န မယှံ တဝ ဘတ္တေနတ္ထော၊ ဘိက္ခံ ဂဏှိဿာမီတိ ဝဒတိ။

အနက်- နိမန္တိယမာနော ဘိက္ခံ ဂဟေဿာမီတိ ဘဏတီတိ = နိမန္တိယမာနော ဘိက္ခံ ဂဟေဿာမီတိ ဘဏတိဟူသည်ကား။ ဘတ္တံ = ထမင်းကို။ ဂဏှ = ခံယူတော် မူပါဘုရား။ ဣတိ = ဤသို့။ နိမန္တိယမာနော = ပင့်ဖိတ်အပ်သည်ရှိသော် (ဝါ) ပင့်ဖိတ်အပ်သော ရဟန်းသည်။ မယှံ = ငါ့အား။ တဝ = သင်၏၊ ဘတ္တေန = ထမင်းဖြင့်။ န အတ္ထော = အလိုမရှိ။ ဘိက္ခံ = ဆွမ်းကို။ ဂဏှိဿာမိ =ခံယူအံ့။ ဣတိ = ဤသို့။ ဝဒတိ = ပြောဆို၏ဟု ဖွင့်သည်။ [ဤသို့ဆို၍ ခံယူအံ့၊ အာပတ် မသင့် ဟူလို။]

ဤစကားများကို ထောက်လျှင် ‘ထမင်း’ဟူသော အမည်ဖြင့် ဖိတ်မှသာ လျှင် အာပတ်သင့်နိုင်သည်။ ‘ဆွမ်း’ဟူသော အမည်ဖြင့် ဖိတ်လျှင်ကား အာပတ်မသင့်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ ယခုခေတ်၌ အားလုံး လိုလိုပင် ဆွမ်းဟူသော အမည်ဖြင့် ဖိတ်ခြင်းကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်သင့်ဖို့ ခဲယဉ်းပေသည်။

* ၄။ ကာဏမာတာ

လက်ဆောင်အလို့ငှာ စီရင်အပ်သော မုန့်ကြော်, မုန့်ရှက်တို့ဖြင့်လည်း ကောင်း၊ လမ်းရိက္ခာအလို့ငှာ စီရင်အပ်သော မုန့်ကြွက်ကျစ်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်လာသော ရဟန်းကို ဆွေမျိုးမတော်မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ က ပင့်ဖိတ်လျှင် နှစ်သပိတ်, သုံးသပိတ် အပြည့်ထက် ပိုလွန်၍ မခံယူရ။ ခံယူ၍ ရလျှင် ကာဏမာတာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ခံယူပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဤသို့ နှစ်သပိတ်, သုံးသပိတ်ပြည့်အောင် ခံယူပြီးနောက် ထိုမုန့်တို့ကို တစ်ပါးကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့် အတူတကွ ဝေခြမ်းအပ်၏၊ ဤသို့ ဝေခြမ်းရခြင်း သည် ထိုမုန့်တို့ကို နှစ်သပိတ်, သုံးသပိတ် ပြည့်အောင် ခံယူရာ၌ ကျင့်ရာသော ဝတ်တည်း။ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ကျင့်ဝတ်တည်း။ [ပျက်ကွက်လျှင် ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ သုံးသပိတ်ပြည့်အောင် ခံယူပြီးနောက် တစ်ပါးသော ရဟန်း ကို မြင်လျှင် ထိုရဟန်းအား ‘အရှင်ဘုရား, ဘုရားတပည့်တော်သည် ထိုအိမ်မှ မုန့်တို့ကို သုံးသပိတ်ပြည့်အောင် ခံယူခဲ့ပါပြီ။ ထို့ကြောင့် အရှင်ဘုရားသည် ထိုအိမ်မှ မခံယူလေလင့်’ဟု ပြောကြားရမည်။ မြင်လျက် မပြောကြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ [ပြောကြားပါလျက် ခံယူအံ့၊ ထိုရဟန်းအားလည်း ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

တစ်သပိတ်အပြည့်သာ ခံယူခဲ့လျှင် ထိုဒုတိယ ရဟန်းအား ‘တပည့်တော် တစ်သပိတ် ခံယူခဲ့ပြီ’ဟု ပြောရမည်။ ထိုဒုတိယရဟန်းကလည်း တစ်သပိတ် အပြည့်သာ ခံယူလျှင် အခြား တတိယရဟန်းအား ‘ပထမရဟန်းက တစ်သပိတ်, တပည့်တော်က တစ်သပိတ် ခံယူပြီးပြီ’ဟု ပြောရမည်။ တတိယရဟန်းက တစ်သပိတ် ခံယူပြီးနောက် အခြားတွေ့သော ရဟန်းတို့အား ‘ပထမ, ဒုတိယ ရဟန်းနှင့် တပည့်တော်ပါ တစ်သပိတ်စီ ခံယူပြီးပြီဖြစ်၍ ထိုအိမ်မှ မခံယူလေ လင့်’ဟု ပြောကြားရမည်။ ပထမရဟန်းက နှစ်သပိတ် ခံယူလျှင်လည်း ထိုနည်း အတိုင်းပင် ပြောပြရမည်။ မည်သည့်နည်းနှင့်မှ ထိုတစ်အိမ်တည်းမှ သုံးသပိတ် အပြည့်ထက် မပိုလွန်စေရဟု သိ။

ပြည့်အောင်--ဟူရာ၌ သပိတ်၏အတွင်း အနားရေးနှင့်ညီမျှရုံသာ ခံယူခြင်း ကို ဆိုလိုသည်။

မုန့်ကြွက်ကျစ်ဟူသော ရိက္ခာအလို့ငှာ စီရင်သော အလုံးစုံသော မုန့်တည်း။

အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာ ပြန်)တို့၌ ရှု။

၅။ ပထမ ပဝါရဏာ

ဆွမ်း (ဘောဇဉ်)စားနေတုန်းအခါ၌ ကပ်အံ့သောငှာ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ ယူဆောင်လာသော ဘောဇဉ်ကို ကိုယ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ နှုတ်ဖြင့်လည်းကောင်း ပယ်မြစ်လျှင် ပဝါရိတ်သင့်၏၊ ထိုစားနေသော ဣရိယာပုထ်ကို ဖျက်၍ အခြားသော ဣရိယာပုထ်ဖြင့် အတိရိတ်ဝိနည်းကံ မပြုရသေးသည့် ဂိလာန၏အကျန် မဟုတ်သော ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ မစားမသောက်ရ။ စားသောက်လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပထမ ပဝါရဏာသုဒ္ဓ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

ဆိုလိုရင်းမှာ ပဝါရိတ်သင့်ရုံဖြင့် မည်သည့်အာပတ်မှ မသင့်သေးပါ၊ ပဝါ ရိတ်သင့်၍ ထိုစားနေသော ဣရိယာပုထ်ကို ဖျက်ပြီးနောက် ဂိလာန၏အကျန် မဟုတ်သော ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်ဟူသမျှသည် အတိရိတ်ဝိနည်းကံ ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ဂိလာန၏ အကျန်မဟုတ်မှသာလျှင် အတိရိတ်ဝိနည်းကံ ပြုရမည်၊ ဂိလာန၏ အကျန်ဖြစ်လျှင်ကား အတိရိတ်ဝိနည်းကံ ပြုဖွယ်မလိုဟူ၍ ဖြစ်သည်။ အတိရိတ် ဝိနည်းကံ ပြုရမည်ဟူရာ၌ ပဝါရိတ်သင့်စဉ်အခါ၌ရှိသော ဣရိယာပုထ်ကို ဖျက်လိုက်မှသာလျှင် အတိရိတ်ဝိနည်းကံရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ [မဖျက်ဘဲ ဆက်၍ စားလျှင်ကား အတိရိတ်ဝိနည်းကံ ပြုဖွယ် မလို။] ဂိလာန၏ အကျန်ဟူရာ၌ ဂိလာနရဟန်း စားပြီး၍ ကျန်မှသာ မဟုတ်၊ ထိုဂိလာနဖို့ ခဲဖွယ်ဘောဇဉ် မှန်သမျှကို ဂိလာန၏ အကျန်ဟု ဆိုလိုသည်။

ဘောဇဉ် ၅-မျိုး

၁။ သလေး, ကောက်ကြီး, မုယော, ဆပ်, လူး, ပြောင်း, နတ်ကောက် -- ဤစပါးမျိုး ခုနစ်ပါးမှ ဖြစ်သော ဆန်ဖြင့် ချက်အပ်သော, ‘ဩဒန’ဟု ခေါ်သော ထမင်းမျိုး၊

၂။ စပါးမျိုး ခုနစ်ပါးမှဖြစ်သော ဆန်ကို ကျက်စွာ လှော်၍အမှုန့်ပြုလုပ်ထားသော ဆန်မုန့်ညက်ကို ထောပတ် ပျားရည် တင်လဲ စသည်ဖြင့် ရောနှောပြီး ပြုလုပ် အပ်သော အခဲအလုံးဟူသော သတ္တုမုန့်၊

၃။ မုယောဆန်ကို အမှုန့်ထောင်း၍ သကြား, ထောပတ်တို့နှင့် နယ်ပြီး မုန့်ရှက် မုန့်ပြား လုပ်၍ အိုးကင်း၌ ကြော်အပ်သော မုန့်မျိုး, [ဤမုန့်မျိုးသည် ကုမ္မာသမုန့် မည်၏၊ မုယောကို အဘိဓာန်နိဿယသစ်၌ ‘ဂျုံဖြူ’ ဟု ပေး၏၊၊]

၄။ ရေသတ္တဝါမျိုး၊

၅။ ကုန်းသတ္တဝါမျိုး။

[ခေါက်ဆွဲသည် ဘောဇဉ်၌ ပါဝင်၏၊ လက်ဖြင့်ကော်၍ ရကောင်းသော ‘ယာဂုအပျစ်’လည်း ပါဝင်၏၊ ယာဂုအကျဲကား မပါဝင်။] ယခုခေတ်၌ ကြော်ထား, ဖုတ်ထား, ပေါင်းထားသော မုန့်အမျိုးမျိုးကို ထိုဩဒန, ကုမ္မာသ, သတ္တုတို့မှ အလွတ်ဖြစ်သော ခါဒနီယ (ခဲဖွယ်)ဟု မှတ်-ဟူ၍ ကင်္ခါဘာသာဋီကာ ဒုတိယအုပ်၌ ဆို၏၊ ခဲဖွယ်မည်သည် ဘောဇဉ်ငါးမျိုး၊ ယာမကာလိက၊ သတ္တာဟကာလိက၊ ယာဝဇီဝိကတို့ကို ကြဉ်၍ အကြွင်းသည် ခဲဖွယ် မည်၏၊

အင်္ဂါ ၅-ပါး စုံမှသင့်

၁။ စားဆဲ (စား၍ မပြီးသေး) ဖြစ်ခြင်း၊ ၂။ စားဆဲဝတ္ထု၊ ကပ်ရန် ဆောင်ယူလာသော ဝတ္ထု၊ ဤနှစ်မျိုးလုံးသည် ဘောဇဉ်ငါးပါးတွင် တစ်ပါးပါး ဖြစ်ခြင်း၊ [ဘောဇဉ် ၅-ပါးတွင် မပါဝင်သော ဆားဟင်းများနှင့် ခဲဖွယ်ဟု ခေါ် သော သစ်သီးပဲမုန့်စသည်တို့ကို ပယ်မြစ်သော်လည်း ပဝါရိတ်မသင့်။] ၃။ ပေး သူက နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်း။ [ဟတ္ထပါသ် အပြင် ဘက်က ပေးသည်ကို ပယ်သော်လည်း ပဝါရိတ်မသင့်။] ၄။ ဆောင်ယူခိုက် ဖြစ်ခြင်း၊ [လက်ဖြင့်မြှောက်၍ ဆောင်ထားခိုက်ကို ပယ်မှ ပဝါရိတ်သင့်သည်၊ သပိတ်ခြေပေါ်၌ ချထားသော ဆွမ်းစသည်ကို ‘ယူမလား’ဟု နှုတ်ဖြင့် မေးသည် ကို ပယ်ရာ၌ ပဝါရိတ်မသင့်။] ၅။ ကိုယ်, နှုတ်ဖြင့် ပယ်ခြင်း၊ [လက်ကာခြင်း၊ ခေါင်းယမ်းခြင်း စသော ကိုယ်အမူအရာ၊ တော်ပြီ, မထည့်နှင့်စသော နှုတ်အမူအရာဖြင့် မြစ်မှ ပဝါရိတ်သင့်သည်။] ဤအင်္ဂါများကို သတိပြု၍ ရှေးဦးစွာ လက်ဖြင့် မကော်မခပ်သေးဘဲ ‘ဆွမ်း အလိုရှိပါသလား’ဟု နှုတ်ဖြင့် မေးပြီးမှ အလိုရှိလျှင် သင့်တော်ရုံ (မများလွန်းစေဘဲ) ထည့်ပေးသင့်သည်ဟု သတိပြု တော်မူကြပါကုန်။

ပဝါရိတ်သင့်ရုံဖြင့် မည်သည့်အာပတ်မှ မသင့်သေးပါဟု အထက်၌ ဆိုခဲ့ပြီ။ ထိုင်လျက် ပဝါရိတ်သင့်လျှင် ထို ထိုင်ခြင်းဣရိယာပုထ်ကို မဖျက်သေးဘဲ ဆက်၍ စားသောက်နိုင်၏၊ လမ်းသွားရင်း စားနေခိုက် ပဝါရိတ်သင့်ပြန်လျှင်လည်း သွားခြင်းဣရိယာပုထ်ကို မဖျက်ဘဲ မဝမချင်း စားနိုင်၏၊ ပဝါရိတ်သင့်ပြီး၍ ဣရိယာပုထ် ပြောင်းလွှဲပြီးနောက်ကား အတိရိတ်ဝိနည်းကံ မပြုရသေးသည့် ဂိလာန၏ အကျန်မဟုတ်သော ခဲဖွယ်ဘောဇဉ် (ယာဝကာလိကအစာ) အမျိုးမျိုးကို အတိရိတ်ဝိနည်းကံ မပြုဘဲလျက် မစားကောင်းတော့ပြီ။ [ယာမကာလိက ကိုလည်းကောင်း, သတ္တာဟကာလိကကိုလည်းကောင်း, ယာဝဇီဝိကကိုလည်း ကောင်း အာဟာရအလို့ငှာ ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ အတိရိတ်ဝိနည်းကံကို ပြုစေ၍ စားအံ့၊ အတိရိတ် ဝိနည်းကံ ပြုစေ၍ စားအံ့ဟု ခံယူအံ့၊ သူတစ်ပါးအကျိုးငှာ ယူဆောင်၍ သွားအံ့၊ နာသော ရဟန်း၏ အကြွင်းအကျန်ကို စားအံ့၊ ယာမကာလိက ဖျော်ရည်စသည် ကိုလည်းကောင်း၊ သတ္တာဟကာလိက စတုမဓုစသည်ကိုလည်းကောင်း၊ ယာဝဇီဝိက ‘ဆား’ စသည်ကိုလည်းကောင်း၊ (ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း) အနာဟူသော အကြောင်းရှိ၍ သုံးဆောင်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ရူးသော ရဟန်း၊ အစလက်ဦး လွန်ကျူးသော ရဟန်းတို့အားလည်း အာပတ်မသင့်။

ပဝါရိတ်အင်္ဂါ-၅(ဆောင်)။ ။စားဆဲ၁ ဘောဇဉ်၂၊ ဟတ်တွင်းဝင်၃၊ ဆောင်စဉ်၄ ကိုယ်, နှုတ် မြစ်၅၊ အင်္ဂါငါးလီ စုံပြည့်ညီ၊ သင့်ပြီ ပဝါရေတ်။

အတိရိတ်ဝိနည်းကံပြုခြင်းအင်္ဂါ ၇-ပါး

၁။ အပ်စပ်အောင်ပြုပြီးဖြစ်ခြင်း၊
၂။ အကပ်ခံပြီးဖြစ်ခြင်း၊
၃။ ဝိနည်းဓိုရ်၏ အနီး၌ မြှောက်ချီထားခြင်း၊
၄။ ဝိနည်းဓိုရ်၏ ဟတ္ထပါသ်သို့ ရောက်အောင်သွား၍ “အတိရိတ္တံ ကရောထ ဘန္တေ”ဟု ဆိုခြင်း၊
၅။ ဝိနည်းဓိုရ်က အနည်းငယ်ဖြစ်စေ စားပြီးခြင်း၊
၆။ ဝိနည်းဓိုရ်ကိုယ်တိုင်က ပဝါရိတ်သင့်ပြီးသူ ဖြစ်လျှင် ထိုပဝါရိတ်သင့်ရာ နေရာမှ မထသေးခြင်း၊
၇။ ဝိနည်းဓိုရ်က “အလမေတံ သဗ္ဗံ”ဟု သုံးကြိမ် ရွတ်ဆိုခြင်း။

ဤအင်္ဂါ (၇)ပါး ညီမှ အတိရိတ်ဝိနည်းကံ အထမြောက်သည်။ [“အလမေတံ သဗ္ဗံ”ဟု ဆို၍ အတိရိတ်ဝိနည်းကံ ပြုပေးမည့် ရဟန်းကို ‘ဝိနည်းဓိုရ်’ဟု ခေါ်သည်။]

ချဲ့ဦးအံ့ — ပဝါရိတ်သင့်၍ ဣရိယာပုထ် ပြောင်းပြီးသော ရဟန်းသည် နောက်ထပ် စားလိုသေးလျှင် မိမိစားလိုရာ ခဲဖွယ် ဘောဇဉ်ကို ခွက်တစ်ခု၌ ထည့်ပါ။ [ခွက်အများလည်း ပြုကောင်း၏ဟု ညောင်လေးပင် ဆရာတော်ဘုရား ဆိုသည်။] ၁။ ထိုအစာအားလုံး အပ်စပ်သော ကပ္ပိယပစ္စည်း (အပင်ပေါက်ဖွယ် ပါလျှင် ကပ္ပိပြီးပစ္စည်း)များ ဖြစ်စေရမည်၊ ၂။ ထို ကပ္ပိယအစာများကို အကပ်ခံ၍ ၃၊၄။ ဝိနည်းဓိုရ် တစ်ပါးပါး၏ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ သွား၍ ထိုစားခွက်ကို လက်ဖြင့် မြှောက်ချီထားရမည်၊ သို့မဟုတ် ဝိနည်းဓိုရ်ဘက်သို့ စောင်းငဲ့ညွှတ် ထားရမည်။ ထို့နောက် “အတိရိတ္တံ ကရောထ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား, အကြွင်း အကျန်ဖြစ်အောင် (ဝါ) စားကြွင်းဖြစ်အောင် ပြုပေးတော်မူပါဘုရား”ဟု ရွတ်ဆို ရမည်။ ၅။ ဝိနည်းဓိုရ်ရဟန်းသည် ထိုနေ့အဖို့၌ ဘောဇဉ်တစ်ခုခုကို အနည်းငယ် ဖြစ်စေ စားပြီးသူ ဖြစ်ရမည်။ အကယ်၍ အနည်းငယ်မှ မစားရသေးသူဖြစ်ခဲ့လျှင် ထိုခွက်မှ အယုတ်သဖြင့် ဆွမ်းလုံးတစ်လုံးကိုသော်လည်း နှိုက်ယူ၍ စားလိုက်ရ မည်။ ၆။ အကယ်၍ ဝိနည်းဓိုရ်ကိုယ်တိုင်ပင် ပဝါရိတ်သင့်နေလျှင် ထိုနေရာမှ မထရ၊ ‘ဣရိယာပုထ် မပြောင်းလွှဲရ’ ဟူလို။ ပဝါရိတ်သင့်နေသူ မဟုတ်လျှင်ကား မိမိစားနေရာမှ ထပြီးသော်လည်း အင်္ဂါမပျက်၊ ၇။ ထိုဝိနည်းဓိုရ်သည် ‘အလမေတံ သဗ္ဗံ = ဤအလုံးစုံကို ငါတန်ပြီ၊ ငါမစားလိုပြီ၊ သင်စားတော့၊ စားထိုက်ပြီ’ဟု သုံးကြိမ် ဆိုလိုက်ရမည်၊ ထိုအခါ အတိရိတ် ဝိနည်းကံ ပြုပြီး ဖြစ်တော့၏၊

ဆောင်။ ။ ပဝါရိတ်သင့်နေသော ရဟန်းက — ကပ္ပိယမှန်၁, အကပ်ခံ၍၂, ချီပြန် ညွှတ်လတ်၃, ဟတ္ထပါသ်နှင့်၄, ‘အတိရိတ္တံ ကရောထ ဘန္တေ’ဟု ဆို၍ ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်က — စားလတ်လေဘိ၅, ပဝါရိမူ ဣရိမဖျက်၆, နှုတ်ဖြင့် ‘အလမေတံ သဗ္ဗံ’ဟုရ သုံးကြိမ် မြွက်လေ။

ပထမ ပဝါရဏာအင်္ဂါ-၃ (ဆောင်)။ ။ ပဝါရိတ သင့်တုံကလျှင်၁၊ အာမိသ၏ အတိရိတ္တ မဟုတ်စွနှင့်၂၊ ကာလချိန်တွင်း စားမျို ခြင်းဟု၃၊ ကြောင်းရင်းသုံးလီ, အင်္ဂါညီ၊ သင့်ပြီ ပထမပဝါရဏ။ [ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်တို့ကို ‘အာမိသ’ဟု ခေါ်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ အင်္ဂါခုနစ်ပါးဖြင့် ဝိနည်းကံပြုပြီးသော အာဟာရကို ထိုဝိနည်းဓိုရ်အားသာ စားခြင်းငှာ မအပ်။ [ထိုဝိနည်းဓိုရ်မှတစ်ပါး စားခြင်းငှာ မအပ်သော ရဟန်းမရှိ ဟူလို။]

၆။ ဒုတိယ ပဝါရဏာ

ပဝါရိတ်သင့်နေသော ရဟန်းအား အရှိန်အစော်မဲ့အောင် စောဒနာလို သောကြောင့် အတိရိတ်ဝိနည်းကံ မပြုရသေးသည့် ဂိလာန၏ အကျန်မဟုတ် သော ခဲဖွယ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဘောဇဉ်ဖြင့်လည်းကောင်း “ခဲလော့၊ စားလော့”ဟုဆို၍ ပင့်ဖိတ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ထိုရဟန်းစားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပင့်ဖိတ်သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် ထပ်၍ ထပ်၍ သင့်ပြန်၏၊ ထိုရဟန်း စား၍ ပြီးလျှင်ပြီးချင်း ပင့်ဖိတ်သော ရဟန်းအား ဒုတိယ ပဝါရဏာသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

* ၇။ ဝိကာလဘောဇန

နေလွဲသောအခါ၌ ယာဝကာလိကဟူသော ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကို ဖြစ်စေ မစားမသောက်ရ။ စားသောက်လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဝိကာလဘောဇန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်တို့ကို ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ယာမကာလိက စသော ကြွင်းကာလိက သုံးပါးတို့ကို ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း အနာဟူသောအကြောင်း မရှိဘဲလျက် နေလွဲသောအခါ၌ စားသောက် လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊] အကျယ်ကို ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၌ ရှု။

မှတ်ချက်။ ။ ဆေးဆိုက ရောဂါဟူသော အကြောင်းကြောင့်သာ သုံး ဆောင်မြဲ ဖြစ်သည်။ ယင်းသို့လျက် အနာရောဂါ မရှိဘဲ နေလွဲပြီး ကွမ်းစားကြသော ရဟန်းတို့သည် စားလို၍ စားသည် ဖြစ်ရကား ဝိကာလဘောဇန ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟု သိရာ၏၊ အနာရောဂါ ရှိ၍ပင် စားသော်လည်း ထိုကွမ်းသည် ထိုအနာကို ဖျောက်နိုင်သောသတ္တိ ရှိမူကား “ဝေယျာဗာဓိကာနံ ဝေဒနာနံ ပဋိဃာတာယ”ဟူသော ပစ္စဝေက္ခဏာနှင့် လျော်၏၊ ဖျောက်နိုင်သော သတ္တိ မရှိမူ မလျော်ဖြစ်၍ မသင့်။ ဓမ္မဝိသာလပုဂ္ဂိုလ်ကို ဓမ္မဓရပုဂ္ဂိုလ်က “ငါ့ရှင်, နေလွဲပြီး ဆေးငုံသည့် ရဟန်းများအား မြစ်ကြောင်းကို ကျွန်ုပ်ကြားသည်”ဆိုလျှင် “မြစ်ပေသည်” ပြန်သည်။ “ခံတွင်းမသန့်၍ သန့်ခြင်းငှာ ငုံသည်ကို မြစ်သင့် သလော” ပြန်ပြန်လျှင် “ခံတွင်း၏ မသန့်ခြင်းသည် ဓာတုက္ခောဘကြောင့် ဖြစ်သလော၊ သန္ဓေပါအနာကို ကုစားခြင်းငှာ တတ်ကောင်းသောဆေး မရှိ” ဆိုလျှင် “ယနေ့မှစ၍ အသက်ဆုံးသည့်တိုင်အောင် နေလွဲဆေးငုံခြင်းကို ကျွန်ုပ် ပယ်တော့မည်”ဟု ဓမ္မဓရ ဝန်ချကြောင်းကို မြင်းခြံရှင်အင်္ကုရ ပြောဖူးသည်။ [သီလဝိသောဓနီကျမ်း]

နေလွဲသောအခါ၌ ကွမ်းစားခြင်းသည်သာလျှင် မအပ်သည် မဟုတ်၊ ဆေးဝါး (ဆေးငုံ)ခြင်းသည်လည်း မအပ်ဟု ‘သတိပစ္စယ သံမုဠှနိဂ္ဂိဟစာတမ်း’ ၌လည်း ဆို၏၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကား နံနက်ပိုင်းမှာပင် မအပ်ဟု ထိုစာတမ်း၌ပင် ဆို၏၊

မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့

နေလွဲ၍ အချိန်မတော် ညဉ့်ကာလ၌ပင် ယာဝကာလိက၌ အကျုံးဝင်သော ကိတ်မုန့် ဟောလစ်စသော စားဖွယ် သောက်ဖွယ်များကို သံဃာ့ဆေးရုံကြီး တစ်ခု၌ ဂိလာနရဟန်းတော် အားလုံးလိုလိုပင် စားကြသောက်ကြလေသည်။ (စာရေးသူကိုယ်တိုင်လည်း မကျန်းမာ၍ ဆေးရုံ၌ အတော်အတန် ကြာအောင် ကုသနေရသဖြင့် ကိုယ်တိုင် တွေ့မြင်ခဲ့ပါသည်။) ယာဝကာလိကသည် ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ်၌ အကျုံးမဝင်ရကား ၎င်းကို နေလွဲသောအခါ၌ မည်သည့်အကြောင်း နှင့်မှ မစားမသောက်အပ်ဟူ၍ သတိရှိတော်မူကြပါ။ (ဘုရားရှင်၏ ရွှေမျက်နှာတော်ကို ထောက်သောအားဖြင့် အသက်ကို မငဲ့ဘဲ သိက္ခာပုဒ်တော်ကို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်တော်မူကြပါကုန်။) ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ (ဤသိက္ခာပုဒ်နှင့် မသက်ဆိုင်သော်လည်း) နောက်ချွတ်ယွင်းချက် တစ်ခုကို ဖော်ပြလိုပါ၏၊ ၎င်းကား ဆေးရုံဘက်ဆိုင်ရာက ကြက်ဥကို မကျက်တကျက်ပြုတ်၍ အားနည်းသော ရဟန်းများအား တစ်လုံးစီ ကပ်လှူခြင်းတည်း။ လူနာဦးရေကို လိုက်၍ ထိုကြက်ဥ များကို ပြုတ်ခြင်းကြောင့် ထိုကြက်ဥများသည် ရည်စူးသော အသား၌ အကျုံးဝင်လေ၏၊ ရည်စူးသော အသားကိုစားလျှင် ဂိလာနရဟန်းများလည်း ဒုက္ကဋ် အာပတ်မှ မလွတ်။ (ဆိုင်ရာက မစားအပ်မှန်း မသိရှာ၍ စေတနာကောင်းဖြင့် ကပ်လှူရှာသည်။) ကြက်ဥအစား အခြား အင်အားဖြစ်စေသော အစားအစာများ ကို ဆိုင်ရာက ကပ်လှူရန် အကြံပေးဖို့ လိုသည်။ ရဟန်းတော်များအဖို့ကား ကြက်ဥကိုသာမဟုတ် ဝိနည်းနှင့်ဆန့်ကျင်သော အစားအစာဟူသမျှကို မည်သူပဲ လှူလှူ မစားသင့်ပေ။ (ဤအစားအစာမျိုးကို စားခြင်းဖြင့် အသက်ရှင်ခြင်းသည် အကျိုးမရှိ၊ အပြစ်သာများသည်။ သီလမစင်ကြယ်ဘဲ အသက်ရှည်ရှည် နေရ လေလေ အပြစ်များလေလေဖြစ်၍ အသက်တိုတိုနှင့် သေခြင်းက အပြစ်သက်သာ၍ ကောင်းသည်ဟု ဆိုရပေမည်။) သီလစင်ကြယ်စွာဖြင့် အသက်မွေးခြင်း သည်သာလျှင် အကျိုးရှိ၏၊ အသက်ရှည်ရှည် နေရလေလေ အကျိုးများလေလေ ဖြစ်သည်၊ သီလစင်စင်ကြယ်ကြယ်ဖြင့် နေ၍ အသက်တိုတိုဖြင့် သေစေကာမူ သီလမစင်ကြယ်ဘဲ အသက်ရှည်ရှည် နေရခြင်းထက် နှိုင်းယှဉ်၍ မရအောင်မြတ် သည်ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊ ရစ်မသည် ဥအတွက် အသေခံသည်၊ စာမရီသား ကောင်သည် မြီးဆံအတွက် အသေခံသည်၊ ရဟန်းသည်လည်း သီလအတွက် အသေခံအပ်သည်သာ။

* ၈။ သန္နိဓိကာရက

ယမန်နေ့က အကပ်ခံ၍ သိုမှီးထားသော ယာဝကာလိကကိုဖြစ်စေ၊ ယာမကာလိကကိုဖြစ်စေ ယနေ့စားသောက်လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း သန္နိဓိကာရကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်းမျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

မှတ်ချက်။ ။ သပိတ်, ပန်းကန်တို့၌ ထည့်၍ စားပြီးနောက် စင်ကြယ်စွာ မဆေးလျှင် ဆီစသော အာမိသကလေးများ ငြိကပ်ကျန်နေတတ်၏၊ သပိတ်, ပန်းကန်တို့၏ ကွဲအက်ကြောင်းများ၌လည်း ဆီ ဝင်နေတတ်၏၊ ထို ဆီစသော အာမိသတို့သည် နက်ဖြန်နံနက်ကာလ၌ သန္နိဓိ ဖြစ်ကြလေပြီ။ ထိုသန္နိဓိအာမိသ များသည် နက်ဖြန်နံနက် ဆွမ်းပူ ဟင်းပူနှင့် ရောမိကာ ရဟန်း၏ ခံတွင်းသို့ ဝင်သွားလေသော် သန္နိဓိအာမိသတို့အတွက် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ထို့ကြောင့် သပိတ်, ပန်းကန်တို့၌ ဆီစသော အာမိသ မကျန်အောင် စင်ကြယ်စွာ ဆေးရ မည်။ ကွဲအက်ကြောင်းရှိသော သပိတ်, ပန်းကန်များကိုလည်း ဖာထေး၍ မဖြစ်နိုင်လျှင် စွန့်ပစ်ကြရမည်။

အကပ်ခံပြီးနောက် ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်များကို လူ, သာမဏေတို့အား စွန့်ပေး လိုက်လျှင် သန္နိဓိ မဖြစ်။ နက်ဖြန်နံနက်၌ သူတို့ သိမ်းထားသော အာမိသကို သူတို့ထံမှ တစ်ဖန် အကပ်ခံ၍ စားကောင်း၏၊ သို့သော် စွန့်သည့်အခါ၌ “ထို အာမိသကို ငါမစားတော့ပြီ”ဟု မငဲ့မကွက်ဘဲ စွန့်လိုက်မှသာလျှင် စွန့်ရာရောက် သည်။ (ဤသို့ “ငါ မစားတော့ပြီ”ဟု မငဲ့မကွက်ဘဲ အာလယပြတ် စွန့်နိုင်မစွန့်နိုင် မိမိကိုယ်ကို မိမိပင် မေးပါလေ၊ အကယ်၍ မိမိ၏စိတ်သည် အာလယပြတ် စွန့်နိုင်လောက်အောင် မခိုင်မာပါက ထိုအာမိသသည် သန္နိဓိဖြစ်၍ နောက်ထပ် မစားကောင်းတော့ပြီဟု မှတ်လေ။ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ထိန်းသိမ်းစောင့် ရှောက်ရာ၌ ဆွမ်းကြီးလောင်းအလှူများနှင့် ပတ်သက်၍ အတိုချုံး၍ ပြောရမည် ဆိုလျှင် လှူဖွယ်ဝတ္ထုများမှာ များပြားလှ၍ တစ်နေ့တည်းဖြင့် စားသောက်၍ ကုန်နိုင်မည် မဟုတ်ရကား မိမိကိုယ်တိုင် မခံယူဘဲ မိမိ၏သပိတ်ကို လူဝတ်ကြောင် တစ်ယောက်ယောက်အား ပေးပြီး မိမိ၏ရှေ့မှ သွားစေ၍ လှူဖွယ် ဝတ္ထုတို့ကို မိမိကိုယ်စား ခံယူစေခြင်းသည် အကောင်းဆုံးနည်း ဖြစ်သည်။)

သပိတ်, ပန်းကန်, ခွက်, လက်ဖက်ရည်ကရား စသည်များ၌ ထည့်၍ စားသောက်ပြီးနောက် သပိတ်စသည်နှင့်တကွ အကြွင်းအကျန်ကို လူ, သာမဏေ တို့အား မပေးစွန့်ဘဲ ထိုသပိတ်စသည်ကို ကိုယ်တိုင်ဆေးရာဝယ် မစင်ကြယ်၍ အာမိသကျန်နေလျှင် နက်ဖြန်နံနက်၌ အခြားအာမိသနှင့် ရောနှော၍ ဝမ်းတွင်း သို့ ပါသွားက ဤသိက္ခာပုဒ်အရ အာပတ်သင့်၏၊

ထိုသပိတ် စသည်၌ရှိသော အာမိသကို လူ, သာမဏေတို့အား ပေးလိုက် လျှင် ၎င်းတို့က ထိုသပိတ်စသည်ကို ဆေးရာဝယ် မစင်ကြယ်သော်လည်း ထိုအာမိသ အဆီအကပ်တို့ သန္နိဓိမဖြစ်။ သို့ရာတွင် ထိုအာမိသ အဆီအကပ် ကျန်ရှိသော သပိတ်, ပန်းကန်, လက်ဖက်ရည်ကရားများ၌ ထည့်၍ နက်ဖြန် နံနက် စားသောက်လိုလျှင် ရဟန်းကိုယ်တိုင် ထိုသပိတ်စသည်ကို မကိုင်ရ။ လူ, သာမဏေတို့ထံမှ အကပ်ခံရဦးမည်။ ထိုသို့ အကပ်မခံဘဲ စားလျှင် ကိုင်သည့် အတွက် ဥဂ္ဂဟိတက (ကောက်ယူမှု)ဒုက္ကဋ်နှင့် ထိုအာမိသကို အကပ်မခံဘဲ စားရာ ရောက်သဖြင့် ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ်အရ အာပတ်သင့်မည်သာ။

ဤထက် အကျယ်ကို နောက်ဆက်တွဲ ကာလိက ၄-ပါးအမြွက်, ဆေး ဟူသော မှီရာနိဿယအမြွက်, ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာတို့၌ ရှု။

၉။ ပဏီတဘောဇန

မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ထောပတ်, ဆီဦး, ဆီ, ပျားရည်, တင်လဲ, ငါး, အမဲ, နို့ရည်, နို့ဓမ်း, ဤ ကိုးပါးသော ဝတ္ထုတစ်ခုခုနှင့် ရောနှောအပ်သော ပဏီတဘောဇဉ်ကို တောင်း၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပဏီတဘောဇနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၁၀။ ဒန္တပေါန (ခေါ်) အဒိန္နာဟာရ

ရေ, တံပူ (ဒန်ပူ)ကို ကြဉ်၍ အခြားမည်သည့်ဝတ္ထုကိုမှ လူ, သာမဏေ, တိရစ္ဆာန်, နတ်တို့က မပေးမကပ်ဘဲလျက် ကိုယ်တိုင်ယူ၍ မစားမသောက်ရ။ စားသောက်လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒန္တပေါန (ခေါ်) အဒိန္နာဟာရသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [စားအံ့ဟု ယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

‘ရေ’ဟူရာ၌ ရထရေဏုမြူ ပမာဏရှိသော မြူမှုန်မပါသည့် သန့်ရှင်းသော ‘ရေ’ကို ဆိုလိုသည်။ ထိုသန့်ရှင်းသော ရေသည် ကာလိကလေးပါးမှ အလွတ် ဖြစ်၍ အကပ်မခံဘဲ သောက်ကောင်း၏၊ ကိုယ်တိုင်လည်း ကျိုကောင်း၏၊ ချက်ကောင်း၏၊ ရထရေဏုမြူမှုန်ပါသော ‘ရေ’ကိုကား မြူအတွက် အကပ်မခံဘဲ မသောက်ရ။ သို့ဖြစ်၍ ဝိနည်းလေးစားသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အကပ်မခံသော ‘ရေ’ကို အမြဲစစ်၍ သောက်ကြလေသည်။

တံပူ (ဒန်ပူ)စားရာ၌ တံပူ (ဒန်ပူ)ရည်များ လည်ချောင်းတွင်း မဝင်လျှင် အကပ်ခံဖွယ် မလို။ တံပူ (ဒန်ပူ)ရည်က လည်ချောင်းတွင်း ဝင်လျှင်ကား အကပ်ခံမှ သင့်မည်။ အကပ်မခံဘဲ စား၍ ဝင်လျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်အရ အာပတ် သင့်မည်သာ။

ညွှန်းချက်။ ။ “ရဟန်းတို့, လှူအပ်သော ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်ကျခဲ့လျှင် ကိုယ်တိုင်ကောက်ယူ၍ စားခြင်းငှာ ခွင့်ပြု၏၊ ထိုခဲဖွယ်, စားဖွယ်ကို ဒါယကာတို့ သည် စွန့်အပ်ပြီးသောကြောင့်တည်း”ဟု ဘုရားရှင် မိန့်တော်မူ၏၊ [စူဠဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓက၊ အပိုဒ်၊၂၇၃။]

လှူအပ်သော အကြင်ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်သည် ဒါယကာ၏လက်မှ လျှော၍ စင်ကြယ်သော မြေ၌လည်းကောင်း၊ ကြာရွက်ထက် ပုဆိုးထက် သင်ဖြူးထက် စသည်တို့၌လည်းကောင်း ကျအံ့၊ မြေကို သုတ်၍လည်းကောင်း၊ ဆေး၍လည်း ကောင်း၊ အကပ်ခံ၍လည်းကောင်း သုံးဆောင်အပ်၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူမူ ဒါယကာတို့သည် ထိုခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်ကို စွန့်အပ်ပြီးသောကြောင့်တည်း ဟူ၍ ဘုရားရှင် ဟောတော်မူ၏၊ ဤသို့ ဟောတော်မူခြင်းသည် နီတတ္ထအားဖြင့် ဟောတော်မူခြင်း မဟုတ်၊ နေယျတ္ထအားဖြင့် ဟောတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ ပါစိတ်အဋ္ဌကထာကို မှီး၍ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်၌ ဆို၏၊

သတိ။ ။မိမိသည်လည်းကောင်း, တစ်ပါးသော ရဟန်းသည်လည်း ကောင်း တန်ပြီ, မစားပြီဟု စွန့်ပစ်ပြီးသော ဝတ္ထုတို့ကို စားလိုပြန်လျှင် တစ်ဖန် အကပ်ခံ၍ စားမိအောင်၊ လူ, သာမဏေတို့အား ပေးပြီးသော ဝတ္ထုကို ၎င်းတို့ မယူရသေးသော်လည်း လက်မှ လွတ်သည်ဖြစ်အံ့၊ သုံးဆောင်လိုသည် ဖြစ်အံ့၊ တစ်ဖန်အကပ်ခံ၍ သုံးဆောင်မိအောင် အထူး သတိပြုကုန်ရာသည်။

အကျယ်ကို နောက်ဆက်တွဲ ဆေးဟူသော မှီရာနိဿယအမြွက်၊ အကပ်ခံနည်း၊ ဆွမ်းစားရာကျင့်ဝတ်၊ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၊ ဘုရားဥပဒေ တော်ကြီးတို့၌ ရှု။

လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘောဇနဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၅။ အစေလကဝဂ်

၁။ အစေလက

‘တိတ္ထိ’ဟု ခေါ်သော တက္ကတွန်း, ပရိဗိုဇ်ထီး, ပရိဗိုဇ်မ တစ်ယောက်ယောက် အား ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ မိမိလက်ဖြင့် (ကိုယ်တိုင်) ပေးလျှင် အစေလကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပေးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပေးပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်။ ရေ သို့မဟုတ် တံပူ (ဒန်ပူ)ကို ပေးအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ အဝတ် မဝတ်သူကို ‘အစေလက--တက္ကတွန်း’ဟု ခေါ်၏၊ အဝတ်ဝတ်သော ရသေ့အမျိုးမျိုးကို ‘ပရိဗိုဇ်’ဟု ခေါ်၏၊ [အာဇီဝကလည်း အဝတ်ပါလျှင် ပရိဗိုဇ်မျိုးပင်တည်း။] ထိုအားလုံးသည် သာသနာတော်မှ တစ်မျိုး တခြား အယူရှိသူ တိတ္ထိများ ဖြစ်ကြသည်။ ယခုကာလ၌ ဖိုးသူတော်နှင့် သီလရှင် များမှာ သာသနာတော်အယူကိုသာ ယူကြသောကြောင့် တိတ္ထိ မဟုတ်ကြ၊ သုတ်ပါထေယျ သမ္ပသာဒနီယသုတ် အဋ္ဌကထာ၌ ပြအပ်သော ‘သေတဝတ္ထသမဏဝံသ - အဝတ်ဖြူဝတ် ရဟန်းနွယ်များ’ ဖြစ်ကြသည်။ သာသနာတော် အယူကိုသာ ယူသော ရသေ့, ရသေ့မများလည်း ရဟန်းနွယ်များ ဖြစ်ကြသည် ဟူ၍ သိလေ။

* ၂။ ဥယျောဇန

အဖော်ရဟန်းကို ခေါ်၍ ရွာ, နိဂုံးသို့ ဆွမ်းခံဝင်သော ရဟန်းသည် အိမ်သို့ ကပ်ရောက်၍ ဒါယိကာမနှင့်အတူ ရယ်ရွှင်ခြင်းစသော ပြောလိုရာရာကို ပြော ချင်၊ ဆိတ်ကွယ်ရာ၌ နေချင်သောကြောင့် အဖော်ရဟန်းအား စားဖွယ်တစ်ခုခု ကို ပေး၍ဖြစ်စေ၊ မပေးဘဲဖြစ်စေ ပြန်လွှတ်လိုက်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ထိုအဖော်ရဟန်း ဥပစာကို လွန်လျှင်လွန်ချင်း ထိုပြန်ခိုင်းသော ရဟန်းအား ဥယျောဇနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သာမဏေကို ခေါ်၍ ထိုနည်းအတူ ပြန်လွှတ်လိုက်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဥပစာဟူရာ၌ အကွယ်အကာရှိလျှင် အကွယ်အကာအတွင်းကို, အကွယ်အကာ မရှိလျှင် ဟာလာဟင်းလင်းအပြင်၌ ၁၂-တောင်အတွင်းကို ဆိုလိုသည်။

* ၃။ သဘောဇန

အဖော်ရဟန်း မပါဘဲလျက် ဇနီးမောင်နှံ နှစ်ယောက်တည်း ရှိနေသော အိမ်၏ အိပ်ခန်းတွင်းသို့ ဝင်၍ ထိုင်နေလျှင် သဘောဇနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ထိုင်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ထိုင်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဇနီးမောင်နှံ-ဟူရာ၌ အနာဂါမ် မဖြစ်သေး၍ ရာဂစိတ် မကင်းသေးသော (ဝါ) ကာမစည်းစိမ် ခံစားသော ဇနီးမောင်နှံကို ဆိုလိုသည်။

* ၄။ ရဟောပဋိစ္ဆန္န

ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြားနားလည်နိုင်သော အဖော်ယောက်ျား မျက်မှောက်၌ မရှိဘဲလျက် မေထုန်မှီဝဲနိုင်လောက်အောင် အကာအကွယ်ရှိသော နေရာဟုဆိုသော ‘မျက်စိကွယ်ရာ’၌ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေလျှင် ရဟောပဋိစ္ဆန္နသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ထိုင်အံ့၊အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ထိုင်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊] ရဟန်းသည် ထိုင်နေစဉ် မာတုဂါမသည် အနီး၌ ထိုင်နေသော်လည်းကောင်း၊ အနီး၌ အိပ်နေ သော်လည်းကောင်း ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊။ [ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ရဟောပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်။]

ဘီလူးမ, ပြိတ္တာမ, ပဏ္ဍုက်, တိရစ္ဆာန်မ, လူယောင်ဖန်ဆင်းထားသော တိရစ္ဆာန်မတို့နှင့် အတူထိုင်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော “ရဟန်းသည် ထိုင်နေစဉ် မာတုဂါမသည် အနီး၌ ထိုင်နေသော်လည်းကောင်း၊ အနီး၌ အိပ်နေသော်လည်း ကောင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏”ဟူသော ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)၏ အဆိုနှင့်တကွ “သွားခြင်းကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းကို ဝန်ခံအံ့၊ အာပတ်ကို ဝန်မခံအံ့၊ ထိုင်ခြင်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်”ဟူသော ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ပထမ အနိယတသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်၌ လာသော အဆိုနှင့် “ရဟန်း ယောက်ျား ထိုင်နေသော် ရဟန်းမိန်းမ ချဉ်းကပ်၍ ထိုင်သော်လည်းကောင်း၊ ချဉ်းကပ်၍ အိပ်သော်လည်းကောင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏”ဟူသော ပါစိတ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ် ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်၌ လာသော အဆိုတို့ကို စိစစ်လျှင် ရဟန်းက မာတုဂါမထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်မှသာလျှင် အာပတ်သင့်သည် မဟုတ်၊ မာတုဂါမက ရဟန်းထံသို့ လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင်လည်း အာပတ်သင့်၏ဟူသော အဓိပ္ပာယ်မှာ ပေါ်လွင်လေသည်။ အောက်၌ ပြလတ္တံ့သော ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ်၌လည်း ဤအတိုင်း သိ။

စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း

ကင်္ခါဋီကာသစ်၊ ပထမ အနိယတသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌ — သစေ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂန္တွာ နိသိန္နဿ သန္တိကံ အာဂန္တာ နိသိန္နာယ ဣတ္ထိယာ ရဟဿာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝမ္ပိ အနာပတ္တိ—ဟု ဆို၏၊ ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ် ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရား အနက်အဓိပ္ပာယ် ပြန်ပေးသည်မှာ — သုဒ္ဓစိတ္တေန = စင်ကြယ် သော စိတ်ဖြင့်။ ဂန္တွာ = ကြွသွား၍။ နိသိန္နဿ = ထိုင်နေသော။ (ဘိက္ခုဿ = ရဟန်း၏၊ ထည့်ပေးသည်)။ သန္တိကံ = အထံသို့။ အာဂန္တွာ = လာ၍။ ဣတ္ထိယာ = မိန်းမသည်။ နိသိန္နာယ = ထိုင်လတ်သော်။ ရဟဿာဒေါ = ဆိတ်ကွယ်ရာဝယ် ထိုင်ခြင်း၌ သာယာခြင်းသည်။ သစေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ = အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ ဧဝမ္ပိ= ဤသို့ဖြစ်သော်ငြားလည်း။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ [ဆိုလိုသည်မှာ စင်ကြယ်သောစိတ်ဖြင့် မာတုဂါမ၏ အထံသို့သွား၍ ဆိတ်ကွယ် ရာ၌ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေရာဝယ် ရာဂစိတ်ဖြစ်စေကာမူ အာပတ်မသင့် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။] ယင်းပါဌ်ကို စိစစ်လျှင် (ဝါ) ပြောင်းပြန်ပြန်၍ အဓိပ္ပာယ် ကောက်လျှင် (၁) မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့ လာ၍ ဆိတ်ကွယ်ရာ၌ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင်လည်း ရာဂစိတ် ဖြစ်စေကာမူ အာပတ် မသင့်။ (၂) မစင်ကြယ်သော စိတ်ဖြင့် (ဝါ) ရာဂစိတ်ဖြင့် မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ ဆိတ်ကွယ်ရာ၌ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်မှသာလျှင် အာပတ်သင့်၏ဟူသော အဓိပ္ပာယ်မှာ ပေါ်လွင်လေသည်။

ပါဠိတော်၏ အဆိုများနှင့် ဤကင်္ခါဋီကာသစ်၏ အဆိုကို ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အား ဖြင့် စိစစ်ပါအံ့။

ပါဠိတော်၏ အဆိုများမှာ ရာဂစိတ် ရှိ, မရှိကို လုံးဝ မသုံးသပ်ဘဲ ထိုင်သော ဣရိယာပုထ်ကိုသာလျှင် (ပဓာနထားပြီး) ထောက်ပြ၍ အာပတ်ကို ဆုံးဖြတ်စေ သည်။ [ရာဂစိတ်ရှိသည်ဖြစ်စေ, မရှိသည်ဖြစ်စေ နှစ်ဦးလုံး ထိုင်နေလျှင် အာပတ် သင့်၏ ဟူလို။ ထိုင်သော ဣရိယာပုထ်၌ လျောင်းသော ဣရိယာပုထ်နှင့် အိပ်သော ဣရိယာပုထ်တို့လည်း ပါဝင်၏၊] သာဓကထုတ်ဆောင်၍ ဆိုပါအံ့။ ရဟန်းက မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေသဖြင့် လူပုဂ္ဂိုလ်တွေက မနှစ်မြို့၍ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခြင်းကြောင့် အနိယတသိက္ခာပုဒ် နှစ်ပါး နှင့် ဤအစေလကဝဂ်၌ လာသည့် ဤ ရဟောပဋိစ္ဆန္နနှင့် နောက်၌ ပြလတ္တံ့သော ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ်တို့ကို ပညတ်တော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။ ရဟန်းယောက်ျားက ရဟန်းမိန်းမ၏ အထံသို့ သွား၍ ရဟန်းမိန်းမကလည်း ရဟန်း၏ အထံသို့လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေသဖြင့် ရဟန်းတော်များက မနှစ်မြို့၍ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ ခြင်းကြောင့် ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ်၌လာသည့် ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ် တော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။ ရဟန်းယောက်ျား ထိုင်နေသော် ရဟန်းမိန်းမ ချဉ်းကပ်၍ ထိုင်သော်လည်းကောင်း, ချဉ်းကပ်၍ အိပ်သော်လည်းကောင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏ဟု ယင်းသိက္ခာပုဒ်၌ ဆိုခဲ့ပြီ။ [ဤကို ထောက်၍ ရဟန်းက မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်မှသာလျှင် အာပတ်သင့်သည် မဟုတ်၊ မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့ လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင် လည်း အာပတ်သင့်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်ပေသည်။]

ဆိုဦးအံ့ — မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နေနေရာ၌ ရဟန်းအဖို့မှာ သဘာဝကျကျ ပြောမည်ဆိုလျှင် ၎င်းက မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နေနေသည်ထက်ပင် ပို၍ ဆိုးရွားရဲဝံ့မည် ဖြစ်၏၊ ရှက်ဖွယ်လိလိ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသော အမှုများတွင်လည်း ရဟန်းက မာတုဂါမ၏ အထံသို့သွားရာ၌ဖြစ်ပေါ်သော အမှုမှာ တစ်မှုတစ်လေသာ ရှိသည်ဟု ဆိုရလောက်အောင်ပင် နည်း၏၊ ကိုးဆယ့်ကိုးရာခိုင်နှုန်းလောက်မှာ မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့ လာရာ၌ ဖြစ်ပေါ်သည်ဟု ဆိုရလောက်အောင်ပင် များ၏၊] ထိုင်သော ဣရိယာပုထ်ကိုသာလျှင် ပဓာနထား၍ ပြဆိုခဲ့သော သိက္ခာပုဒ်တို့ကို ပညတ်တော်မူခြင်းဖြစ်သည်မှာ ရှင်းရှင်းဘွင်းဘွင်းကြီး ပေါ်လွင် သည်ဖြစ်၍ မာတုဂါမ၏ အထံသို့ စင်ကြယ်သော စိတ်ဖြင့် သွားစေကာမူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင် အာပတ်သင့်၏ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့ လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင်လည်း အာပတ် သင့်၏ဟူ၍လည်းကောင်း သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူအပ်၏၊

ကင်္ခါဋီကာသစ်ကား ထိုင်သော ဣရိယာပုထ်ကို ပဓာနဟု မမှတ်ယူဘဲ ပစ်ပယ်ပြီး စင်ကြယ်သော စိတ်ဖြင့် မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက် ချင်းချင်း ထိုင်နေရာဝယ် ရာဂစိတ် ဖြစ်စေကာမူ အာပတ်မသင့်ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ မာတုဂါမက ရဟန်း၏ အထံသို့ လာ၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်လျှင်လည်း ရာဂစိတ်ဖြစ်စေကာမူ အာပတ်မသင့်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ရာဂစိတ်ဖြင့် မာတုဂါမ၏ အထံသို့ သွား၍ တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်မှသာလျှင် အာပတ်သင့်၏ ဟူ၍လည်းကောင်း ဆို၏၊ [အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ] ယင်း ဋီကာ အတိုင်းဆိုလျှင် ဘုရားရှင်သည် ရဟန်းတော်များ မပြုသင့် မပြုထိုက်သော အမှုတို့ကို မပြုရန်အလို့ငှာ ကာကွယ်သောအနေဖြင့် ပညတ်တော်မူသော အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သည် ထိုသိက္ခာပုဒ် ငါးပါးလုံးမှာ အဆိပ်မရှိ၊ အရာမဝင်၊ အပိုသက်သက်လိုပင် ဖြစ်နေရှာတော့သည်။ [ဋီကာ၏ အဆိုမှာ လျော့ရဲလွန်း၏၊] ဋီကာကို မခန့်လေးစားသောအနေဖြင့် ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ ယခုခေတ် အချို့ရဟန်း တော်များ၏ အကျင့်ဂုဏ်သိက္ခာမှာ လျော့ရဲရဲ ဖြစ်နေ၍ ရှင်တော်မြတ်ဘုရား၏ ရွှေမျက်နှာတော်ကို ထောက်သောအားဖြင့် အားမလိုအားမရ ဖြစ်နေသည့် အလျောက် သည်ထက်ပင် ပို၍ လျော့ရဲရဲ မဖြစ်စေလိုသော စေတနာဖြင့် ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။

ကင်္ခါဋီကာသစ်၏ အဆိုနှင့် ပါဠိတော်၏ အဆိုများမှာ ဆိုဖွယ်ရာ မရှိ အောင် သဘောကွဲလွဲနေ၏၊ ကျမ်းအချင်းချင်း သဘောကွဲလွဲနေလျှင် ကျမ်း၏ စည်းမျဉ်းအတိုင်း ဂုဏ်ကို လိုက်၍ ယူရပေမည်။ ထို့ကြောင့် အကယ်၍ ဋီကာနှင့် အဋ္ဌကထာ သဘောကွဲလွဲနေလျှင် ဋီကာကို ပယ်၍ အဋ္ဌကထာကို ယူရမည် ဖြစ်၏၊ အဋ္ဌကထာနှင့် ပါဠိတော် သဘောကွဲလွဲပါက အဋ္ဌကထာကို ပယ်၍ ပါဠိတော်ကို ယူရမည် ဖြစ်၏၊ သို့ဖြစ်၍ ပြဆိုခဲ့သော ကင်္ခါဋီကာသစ်၏ အဆိုကို လက်ခံသင့်, မသင့် လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားတော်မူကြပါကုန်။ (ဝါ) ပါဠိတော် ၏ အဆိုအတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးတော်မူကြပါကုန်။ အကယ်၍ စာရေးသူကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော်မူကြပါကုန်။

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ရပ်သာရပ်၍ မထိုင်အံ့၊ ဆိတ်ကွယ်သည်ကို မငဲ့အံ့၊ အခြားအာရုံကို နှလုံးသွင်းလျက် ထိုင်နေအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ ရူးသော ရဟန်း, အစလက်ဦး လွန်ကျူးသော ရဟန်းတို့အားလည်း အာပတ်မသင့်။ [ဆိတ်ကွယ် သည်ကို မငဲ့အံ့ —ဟူရာ၌ ဆိတ်ကွယ်ရာ အရပ်၌ နေလိုသော စိတ်မရှိဘဲ ဆွမ်းခံ ကိစ္စစသည်ကြောင့် ရိုးရိုးသွား၍ ထိုင်ခြင်းမျိုးကို ဆိုလိုသည်။ ကင်္ခါဘာသာဋီကာ ပထမတွဲ၊ ပထမ အနိယတသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌ လာသော အဆိုကိုလည်း ရှု။]

အမှာ။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်နှင့် စပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို ပထမ အနိယတသိက္ခာ ပုဒ်အတိုင်း သိ။ [ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ်၌ ပြထားသော စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ချက်ကိုလည်း ရှု။]

* ၅။ ရဟော နိသဇ္ဇ

ပြောဆိုကြသော စကားကို သိကြားနားလည်နိုင်သော အဖော်ယောက်ျား ဖြစ်စေ, အဖော်မိန်းမဖြစ်စေ ၁၂-တောင်အတွင်း၌ မရှိဘဲလျက် မေထုန်မှီဝဲ နိုင်လောက်အောင် အကာအကွယ် မရှိသောနေရာဟု ဆိုသော ‘နားကွယ်ရာ’ ၌ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း ထိုင်နေလျှင် ရဟော နိသဇ္ဇသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ထိုင်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ထိုင်ပြီးသည် ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊] ရဟန်းသည် ထိုင်နေစဉ် မာတုဂါမသည် အနီး၌ ထိုင်နေသော်လည်းကောင်း, အနီး၌ အိပ်နေသော်လည်းကောင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ ။ ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပုဒ် အဖွင့်။

ဘီလူးမ, ပြိတ္တာမ, ပဏ္ဍုက်, တိရစ္ဆာန်မ, လူယောင်ဖန်ဆင်းထားသော တိရစ္ဆာန်မတို့နှင့် အတူထိုင်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

သိဖွယ်။ ။ ရှေ့သိက္ခာပုဒ်၌ မျက်စိကွယ်ရာဖြစ်ခြင်း, ယောက်ျားများသာ ‘အဖော်’ ဖြစ်နိုင်ခြင်းနှင့် ဤသိက္ခာပုဒ်၌ နားကွယ်ရာ ဖြစ်ခြင်း, ယောက်ျား မိန်းမနှစ်မျိုးလုံးပင် အဖော်ဖြစ်နိုင်ခြင်းသည် သိက္ခာပုဒ်နှစ်ပါးတို့၏ ခြားနားချက် တည်း။ [ဤသိက္ခာပုဒ်နှင့် စပ်၍ မှတ်ဖွယ်ကို ဒုတိယ အနိယတသိက္ခာပုဒ် အတိုင်းသိ။ ထို၌ ပြထားသော စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ချက်ကိုလည်း ရှု။]

* ၆။ စာရိတ္တ

သင်္ကန်းလှူသောအခါ, သင်္ကန်းချုပ်ဆိုးသောအခါ, ဤနှစ်ပါးသော အခါတို့ကို ကြဉ်၍အခြားအခါ၌ မအပ်သော ဖိတ်နည်းဖြင့် “တပည့်တော်အိမ်သို့ ထမင်းစားကြွကြပါဘုရား”ဟု ဆို၍ ပင့်ဖိတ်ထားလျှင် ထင်ရှားရှိသော (ဝါ) ၁၂-တောင်အတွင်း၌ရှိသော ရဟန်းအား မပန်ကြားဘဲလျက် ထိုပင့်ဖိတ်ထား သော ဘောဇဉ်ကို မစားမီဖြစ်စေ၊ စားပြီးနောက်ဖြစ်စေ မွန်းမတည့်မီအတွင်း၌ အခြား အမျိုးအိမ်သို့ မလှည့်လည်ရ၊ လှည့်လည်လျှင် စာရိတ္တသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [အိမ်ဥပစာသို့ သက်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ပထမခြေလှမ်း အိမ်တခါးခုံကို လွန်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယခြေလှမ်း လွန်အံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

သင်္ကန်းလှူသောအခါ—ဟူသည် ကထိန်မခင်းလျှင် သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၁-လ၊ ကထိန်ခင်းလျှင် တပေါင်းလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ၅-လတည်း။ [ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ကထိန် အာနိသံသ ၅-ပါးတွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။]

* ၇။ မဟာနာမ

သံဃာတော်အား ထောပတ်စသော ဆေးပစ္စည်းဖြင့် ထပ်မံ၍လည်း မဖိတ်၊ တစ်သက်လုံးအတွက်လည်း မဖိတ်ဘဲ လေးလပိုင်းခြား၍ ဖိတ်လျှင် မနာ မဖျားသော ရဟန်းသည် ထိုလေးလထက် ပိုလွန်၍ မတောင်းရ၊ တောင်းလျှင် မဟာနာမသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [တောင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ တောင်းပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ဖိတ်ကြားထားသော ဆေးတို့ကို တောင်းအံ့၊ ဖိတ်ကြား ထားသော ညဉ့်တို့၌ တောင်းအံ့၊ “သင်သည် ဤဆေးတို့ဖြင့် ဖိတ်ကြားထား၏၊ ငါတို့သည်ကား ဤမည်ဤမည်သော ဆေးကို အလိုရှိ၏”ဟု ပြောကြား၍ တောင်းအံ့၊ “သင်ဖိတ်ကြားထားသော ညဉ့်တို့သည် လွန်ကုန်ပြီ၊ ငါတို့သည်လည်း ဆေးကို အလိုရှိ၏”ဟု ပြောကြား၍ တောင်းအံ့။ ဆွေမျိုးတော်စပ်သူတို့ထံမှ ဖြစ်စေ၊ ဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှဖြစ်စေ တောင်းအံ့၊ သူတစ်ပါးအကျိုးငှာ တောင်းအံ့၊ မိမိဥစ္စာဖြင့် တောင်းအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၈။ ဥယျုတ္တသေန

သွားသင့်သော အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် စစ်တပ်သို့ သွားခြင်းကို ကြဉ်၍ အခြားအခါ၌ မြို့ရွာမှ တိုက်ခိုက်ရန် ထွက်လာသော စစ်တပ်ကို တမင်သက်သက် သွား၍ မကြည့်ရ။ သွား၍ကြည့်လျှင် ဥယျုတ္တသေနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သွားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အကြင် အရပ်၌ ရပ်တည်’ လျက် မြင်အံ့၊ ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ တပ်စိတ်ကို သွား၍ကြည့်လျှင် ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

သွားသင့်သောအကြောင်း-ဟူရာ၌ ဆွေမျိုးသားချင်း မကျန်းမမာဖြစ်၍ ပင့်လျှောက်ခြင်း, တရားဟောဖို့ ပင့်လျှောက်ခြင်းစသော လုံလောက်သော အကြောင်းကို ဆိုလိုသည်။

မှတ်ချက်။ ။ ဆင်တပ်, မြင်းတပ်, ရထားတပ်, ခြေလျင်တပ်၊ ဤ (၄)ပါး စုံမှ ‘စစ်တပ်’ဟုခေါ်၏၊ ဤ (၄)ပါး မစုံသော တပ်စိတ်တစ်ခုကို အကြည့်အရှုသွားလျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သာ သင့်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ တိုက်ဖို့ရန်အတွက် လာသော စစ်တပ် မဟုတ်ဘဲ ဥယျာဉ်စသည်သို့ သွားသော စစ်တပ်ကို ကြည့်ရှုရန် သွားလျှင် ဤသိက္ခာပုဒ်အရ အာပတ်မသင့်။ ဆွေမျိုးသားချင်း စသူက ပင့်ဖိတ်၍ အကြောင်းအားလျော်စွာ သွားလျှင်လည်း အနာပတ္တိပင်။ တမင်သက်သက် မသွားဘဲ မိမိရှေ့မှောက် ရောက်လာ၍ ကြည့်ခြင်း၊ ကျောင်းတိုက်တွင်းမှ နေ၍ ကြည့်ခြင်းသည်လည်း အနာပတ္တိပင်။

* ၉။ သေနာဝါသ

သွားသင့်သော အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် စစ်တပ်သို့ သွားရလျှင် သုံးညဉ့် ‘ထက် ပိုလွန်၍ မနေရ။ နေလျှင် သေနာဝါသသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ နေပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

* ၁၀။ ဥယျောဓိက

စစ်တပ်၌ သုံးညဉ့်နေသော ရဟန်းသည် စစ်တိုက်ရာအရပ်, စစ်သည်ဗိုလ်ပါတို့ကို ရေတွက်ရာအရပ်, စစ်ဆင်ရာအရပ်, ဆင်အပေါင်း မြင်းအပေါင်း တို့ကို စစ်ဆေးရာအရပ်သို့ မသွားရ။ သွား၍ ကြည့်လျှင် ဥယျောဓိကသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ် သင့်၏၊ [သွားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ အကြင် အရပ်၌ ရပ်တည်လျက် မြင်အံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အစေလကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၆။ သုရာပါနဝဂ်

* ၁။ သုရာပါန

သေရည်ငါးမျိုး, အရက်ငါးမျိုးတို့ကို သောက်စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း သုရာပါနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ဖွယ်။ ။ သေအရက် လှူခြင်းသည် အပုညဒါန (၅)ပါးတွင် တစ်ပါး အပါအဝင် ဖြစ်၏၊ ထို (၅)ပါးတို့ကား ၁။ သေအရက်လှူခြင်း၊ ၂။ ပွဲသဘင် လှူခြင်း၊ ၃။ မိန်းမ (မေထုန်) လှူခြင်း၊ ၄။ နွားအုပ်အတွင်း နွားသိုးလွှတ်ခြင်း၊ ၅။ ကိလေသာနှင့် စပ်သော ပန်းချီရုပ် လှူခြင်းတို့တည်း။ လောက၌ ကုသိုလ် မဟုတ်သော ဒါနငါးပါး ဟူလို။ [ပွဲသဘင်သည် သာသနာတော်၏ ငြောင့်တံကျင် လည်း မည်၏၊]

* ၂။ အင်္ဂုလိပတောဒက

ရယ်မြူးလိုသောစိတ်ဖြင့် တစ်ပါးသော ရဟန်းကို လက်ဖြင့် ချိုင်းထိုး၍ ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ချင်း ထိပါး၍ဖြစ်စေ ကစားလျှင် အင်္ဂုလိပတောဒကသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ် သင့်၏၊ [ရယ်မြူးစေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရယ်မြူး ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ရဟန်းအား တုတ် စသည်တို့ဖြင့် တို့၍ ကစားသည်ဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေ တို့အား ကိုယ်, တုတ် စသည်ဖြင့် ကစားသည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

* ၃။ ဟသဓမ္မ

ပျော်မြူးလိုသော စိတ်ဖြင့် ခြေမျက်စိ မြုပ်လောက်သော မြစ်, ချောင်း, ရေကန် စသည်တို့၌ ရေကူးခြင်း စသည်ဖြင့် ကစားလျှင် ဟသဓမ္မသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ် သင့်၏၊ [ထိုထက် တိမ်သော ရေ၌ ကစားခြင်း, လှေဖြင့် ကစားခြင်း, ရေထဲ၌ အိုးခြမ်းကွဲ စသည်ကို ပစ်၍ ကစားခြင်း, အိုးခွက်၌ရှိသော ရေကို လက်ဖြင့် ပုတ်၍ ကစားခြင်း, ပုန်းရည်, နို့ရည်, ရက်တက်ရည် စသော အရည် တို့ကို အယုတ်သဖြင့် တစ်စက်လောက်မျှ မြှောက်၍ ကစားခြင်း၊ ဤအားလုံး၌ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

ကစား — ဟူရာ၌ ရေချိုးရင်း ငုတ်လိုက်, ဖော်လိုက်, ရေပေါ် ဖော်ပြီး ကူးလိုက် လုပ်ခြင်းမျိုးကို ဆိုလိုသည်။

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ကစားစိတ် မပါဘဲ အကြောင်းအားလျော်စွာ (အညောင်းပြေအောင်) ရေကူးခြင်း၌ အာပတ်မသင့်။ မကျန်းမာ၍ ဖြစ်စေ၊ တစ်ဖက်ကမ်းသို့ သွားလို၍ဖြစ်စေ ကူးရာ၌လည်း အနာပတ္တိ အာပတ်မသင့်။

* ၄။ အနာဒရိယ

ဝိနည်းလမ်းကြောင်းဖြင့် ပြောဆိုသော ရဟန်းကို ဖြစ်စေ၊ ဝိနယဓမ္မကို ဖြစ်စေ မရိုသေလျှင် အနာဒရိယသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [မရိုသေခြင်းကို ပြုအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြုပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

သုတ်, အဘိဓမ္မာလာ တရားတော်ဖြင့် ရဟန်း၏ ဆိုဆုံးမခြင်းကိုဖြစ်စေ၊ ဝိနည်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အခြားဓမ္မဖြင့်သော်လည်းကောင်း လူ, သာမဏေတို့၏ ပြောဆိုခြင်းကိုဖြစ်စေ မရိုသေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

* ၅။ ဘိံသာပန

တစ်ပါးသော ရဟန်းကို ထိတ်လန့်အောင် ခြောက်လျှင် ထိုရဟန်း ကြောက် သည်ဖြစ်စေ၊ မကြောက်သည်ဖြစ်စေ ဘိံသာပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ခြောက်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ခြောက်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ လူ, သာမဏေတို့ကို ပြုလုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၆။ ဇောတိ

မီးထည့်အပ်သော အကြောင်းလည်း မရှိ, ဂိလာနလည်း မဟုတ်ဘဲလျက် မီးလှုံလိုသောကြောင့် မီးကို ကိုယ်တိုင်လည်း မထည့်ရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခိုင်းရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ဇောတိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [မီးထည့်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ မီးထည့်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊] မီးထည့်အပ်သောအကြောင်းဟူရာ၌ ဆီမီးညှိထွန်းခြင်း, သပိတ်ဖုတ် ခြင်း, ရေနွေးတည်ခြင်း စသောအကြောင်းတို့ကို ဆိုလိုသည်။

သတိ။ ။ မီးမလှုံရလျှင် မသက်သာနိုင်အောင် မကျန်းမာသူကို ဂိလာန-ဟု ခေါ်သည်။ လူ, သာမဏေတို့ မွှေးပြီးသော မီးကို လှုံရာ၌ အနာပတ္တိ အာပတ်မသင့်။ သို့ရာတွင် မီးတောက်အောင် မှုတ်ခြင်း, ထင်းထည့်ခြင်း, မီးကို ရွှေ့ပြောင်းခြင်းစသည်တို့ကို မပြုရ။

* ၇။ နှာန

အိန္ဒိယပြည် မဇ္ဈိမဒေသ၌ နေသော ရဟန်းသည် ရေချိုးအပ်သော အခါ ၇-ပါးကို ကြဉ်၍ လခွဲအတွင်းတွင် တစ်ကြိမ်တစ်ခါထက် ပိုလွန်၍ မချိုးရ၊ ချိုးလျှင် နှာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရေချိုးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ) ၌ ဒုက္ကဋ်။ ရေချိုးပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

နယုန်လဆန်း ၁-ရက်နေ့မှစ၍ ဝါဆိုလပြည့်နေ့တိုင်အောင် ပူသော ဤတစ်လခွဲအတွင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝါဆို လဆုတ် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ ဝါခေါင် လပြည့်နေ့တိုင်အောင် အိုက်သော ဤတစ်လအတွင်း၌လည်းကောင်း၊ နာဖျား သောအခါ၌လည်းကောင်း၊ တံမြက်လှည်းခြင်းစသော အလုပ်ကို လုပ်သော အခါ၌လည်းကောင်း၊ အဓွန့်ရှည်သော (ယူဇနာခွဲ) ခရီးသို့ သွားသောအခါ၌ လည်းကောင်း၊ လေနှင့်တကွ မိုးရွာသောအခါ၌လည်းကောင်း၊ ပစ္စန္တရစ်ဒေသ၌ နေသောအခါ၌လည်းကောင်း အလိုရှိတိုင်း ချိုးနိုင်၏၊ ဤကား ရေချိုးအပ်သော အခါ ၇-ပါးတည်း။

* ၈။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏ

အညို, ညွှန်, အမည်း၊ ဤသုံးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် ကပ္ပဗိန္ဒုမထိုး ရသေးသော သင်္ကန်းသစ်ကို ဝတ်ရုံသုံးစွဲလျှင် ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဝတ်ရုံအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဝတ်ရုံပြီးသည် ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။သင်္ကန်းထောင့်စွန်း၌ သုံးပွင့်ဆိုင် ဗိန္ဒုမထိုးရ။ သင်္ကန်း တစ်ထောင့်လျှင် တစ်ပြောက်ကျ လေးထောင့်လုံးမှာဖြစ်စေ၊ လေးထောင့်လုံး မထိုးဘဲ သုံးထောင့်, နှစ်ထောင့်မှာဖြစ်စေ၊ တစ်ထောင့်မှာဖြစ်စေ တစ်ပြောက် စီသာ ထိုးရမည်။ ဤသို့ ထိုးရာ၌ ကြေးညှိမျိုး, သစ်ရွက်စိမ်းမျိုး လိမ်းကပ်သော ရွှံ့ညွန်မျိုး, ထိုမှ ကြွင်းသော ခပ်သိမ်းသော မည်းနက်သော အဆင်းမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးဖြင့် သင်္ကန်းထောင့်၌ ထိုးရမည်။ ကပ္ပဗိန္ဒု၏ အရွယ်ပမာဏမှာ ဥဒေါင်းမျက်ကွင်းလောက်ဖြစ်စေ၊ ကြမ်းပိုးကျောကုန်းလောက်ဖြစ်စေ ရှိစေရ မည်။ ထိုကပ္ပဗိန္ဒု၏ အလယ်၌ သုညဝိုင်းသကဲ့သို့ ကွက်လပ်လည်း မရှိစေရ။ [ပြည့်ပြည့်ဝန်းဝန်း ရှိစေရမည် ဟူလို။]

အသစ်ကျပ်ချွတ်မှ မဟုတ်၊ တစ်ပတ်ရစ် အဟောင်းကိုလည်း ကပ္ပဗိန္ဒု မထိုးရသေးလျှင် ‘သင်္ကန်းသစ်’ဟု ခေါ်သည်။ ကပ္ပဗိန္ဒု မထိုးရသေးလျှင် သာမဏေတို့ ဝတ်ပြီးဖြစ်၍ ဟောင်းနွမ်းနေသော်လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်အရ သင်္ကန်းသစ်ပင်တည်း။ ထို့ကြောင့် သာမဏေတို့၏ သင်းပိုင်ကို ခေတ္တယူ၍ ရေသနုပ်လုပ်လိုက ကပ္ပဗိန္ဒု ထိုးရမည်သာ။

* ၉။ ဝိကပ္ပန

သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့တွင် တစ်ယောက်ယောက်၏ အထံ၌ သင်္ကန်းကို ကိုယ်တိုင်ဝိကပ္ပနာပြု၍ ထိုသူက ပစ္စုဒ္ဓိုရ်မပြုပေးဘဲလျက် ထိုသင်္ကန်း ကို ဝတ်ရုံသုံးစွဲလျှင် ဝိကပ္ပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဝတ်ရုံအံ့၊ အားထုတ် ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဝတ်ရုံပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ပစ္စုဒ္ဓိုရ် မပြုပေးသော ထိုသူသည် အကယ်၍ ရဟန်းဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုသူအား ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

အမှာ။ ။ အများအားဖြင့် ယခုကာလ၌ သာမဏေတို့၏ အထံ၌လည်း ဝိကပ္ပနာပြုကောင်းကြောင်းကို သတိရှိဟန် မတူပါ။ ဝိကပ္ပနာပြုပုံကို နောက် ဆက်တွဲ သင်္ကန်းဝိကပ္ပနာပြုနည်း၌ ရှု။

* ၁၀။ စီဝရအပနိဓာန

တစ်ပါးသော ရဟန်း၏ သပိတ်, သင်္ကန်း, ခါးပန်းကြိုး, အပ်ချည်ဘူး, နိသီဒိုင်၊ ဤတစ်ခုခုကို အယုတ်သဖြင့် ရယ်ရွှင်လိုသည်ဖြစ်၍လည်း ဝှက်လျှင် ဝှက်စေလျှင် စီဝရအပနိဓာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဝှက်အံ့၊ အားထုတ် ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဝှက်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ကြွင်းသော ခဲတံ, စာအုပ် စသည်ကို ဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေတို့၏ ဥစ္စာ ကိုဖြစ်စေ ဝှက်လျှင် ဝှက်စေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ မတော်မလျော် ပစ်ထားသည်ကို သိမ်းထားလျှင် လည်းကောင်း၊ မတော်မလျော်ထားသူကို ဆုံးမလို၍ ခေတ္တဝှက်ထားလျှင်လည်း ကောင်း အာပတ်မသင့်။

ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုရာပါနဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၇။ သပ္ပါဏကဝဂ်

* ၁။ သဉ္စိစ္စပါဏ

နဂါး, ဂဠုန်တို့မှ စ၍ ပိုးမွှားစသော တိရစ္ဆာန်ကို သေစေလိုသော စိတ်ဖြင့် သတ်၍ သေလျှင် သဉ္စိစ္စပါဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [သတ်အံ့ဟု အားထုတ်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သေအံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ သေစေလိုသော စေတနာမရှိသော ရဟန်း, သတိ မထားမိသော ရဟန်း, မသိသော ရဟန်း, ရူးသော ရဟန်း, အစလက်ဦး လွန်ကျူးသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်။

* ၂။ သပ္ပါဏက

ပိုးလောက်လန်းစသော ပိုးမွှားကလေးများရှိမှန်း သိလျက် ထိုရေကို သုံးဆောင်ခြင်းဖြင့် ထိုပိုးမွှားကလေးများ သေလိမ့်မည်ဟု သိလျက် သုံးဆောင် လျှင် သပ္ပါဏကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သုံးဆောင်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ သုံးဆောင်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ဖွယ်။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ နှံမည်သော ပိုးတို့၏ ကျလတ္တံ့သည်ကို သိ၍လည်း သုဒ္ဓစိတ်ဖြင့် ဆီမီးကို ညှိထွန်းရာ၌ကဲ့သို့ ပိုးရှိသော အဖြစ်ကို သိ၍လည်း ရေဟူသောအမှတ်ဖြင့် သုံးဆောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇအဖြစ်ကို သိအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် ပါစိတ်အဋ္ဌကထာ၌ — ဧတ္ထစ ပဋင်္ဂပါဏကာနံ ပတနံ ဉတွာပိ သုဒ္ဓစိတ္တတာယ ဒီပဇာလနေဝိယ သပ္ပါဏကဘာဝံ ဉတွာပိ ဥဒကသညာယ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇတာ ဝေဒိတဗ္ဗာဟု မိန့်၏၊ ဧတ္ထ = ဤဒုတိယသိက္ခာပုဒ်၌။ ပဋင်္ဂပါဏကာနံ = နှံမည်သော ပိုးတို့၏၊ (ဝါ) ပိုးဖလံဖြူတို့၏၊ ပတနံ = ကျခြင်းကို။ ဉတွာပိ = သိ၍လည်း။ သုဒ္ဓစိတ္တတာယ = စင်ကြယ်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့်။ ဒီပဇာလနေဝိယ = ဆီမီး ညှိထွန်းရာ၌ကဲ့သို့။ သပ္ပါဏကဘာဝံ = ပိုးရှိသော အဖြစ်ကို။ ဉတွာပိ = သိ၍ လည်း။ ဥဒကသညာယ = ရေဟူသော အမှတ်ဖြင့်။ ပရိဘုဉ္ဇိ တဗ္ဗတော = သုံး ဆောင်အပ်သောကြောင့်။ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇတာ = ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇအဖြစ်ကို။ ဝေဒိတဗ္ဗာ = သိအပ်၏၊ ဤကားအနက်-ဟူ၍ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ဖော်ပြထား၏၊ [ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်မှာ ပိုးကောင်တို့ ကျ၍ သေလတ္တံ့ဟု သိသော်ငြားလည်း သတ်လို၊ သေစေလိုသော စေတနာမရှိဘဲ စင်ကြယ်သောစိတ်ဖြင့် ဆီမီးညှိထွန်း ရာ၌ (ပိုးကောင်တို့ကို သေစေလိုသော အကုသိုလ်စိတ် မရှိသဖြင့် အာပတ်မသင့် ဟု ထင်မှတ်ဖွယ်ရှိသော်လည်း အာပတ်သင့်သည်ဟူသော အဋ္ဌကထာဆရာ၏ မိန့်ဆိုချက်ကြောင့် အာပတ်မှ မလွတ်) ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇ ဖြစ်သကဲ့သို့ ဤသပ္ပါဏက သိက္ခာပုဒ်၌လည်း ပိုးရှိသည်ကို သိသော်ငြားလည်း ပိုးကောင်ဟု မမှတ်မယူဘဲ ရေဟူသော အမှတ်အယူဖြင့် သုံးဆောင်သောကြောင့် (ပိုးကောင်တို့ကို သေစေ လိုသော အကုသိုလ်စိတ် မရှိသဖြင့် အာပတ်မသင့်ဟု ထင်မှတ်ဖွယ်ရှိသော်လည်း အာပတ်သင့်စေဟူသော ဘုရားရှင်၏ ပညတ်ချက်ကြောင့် အာပတ်မှ မလွတ်ရ ကား) ဤ သပ္ပါဏကသိက္ခာပုဒ်သည် ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇ ဖြစ်သည်၊ လောကဝဇ္ဇ မဖြစ်- ဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

ကုသိုလ်စိတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အဗျာကတစိတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ လွန်ကျူးမိ၍ အာပတ် ကို ဖြစ်တတ်စေသော သိက္ခာပုဒ်သည် ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇမည်၏၊ တစ်နည်း--အကုသိုလ် စိတ် မရှိဘဲ လွန်ကျူးမိသော်လည်း (အာပတ်သင့်စေဟု ဘုရားရှင် ပညတ်ထား သောကြောင့်) အာပတ်မှ လွတ်ခွင့်မရှိသော သိက္ခာပုဒ်သည် ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇ မည်၏၊ [အဗျာကတစိတ်ဟူသည် ကုသိုလ် အကုသိုလ်မှ လွတ်သော စိတ်တည်း။] ကုသိုလ်စိတ်, အဗျာကတစိတ်ကြောင့်လည်း အာပတ်သင့်နိုင်သည်၊ အာပတ်သင့် စေတတ်သော စိတ် (၃၂)ပါးရှိသည်ဟု ဆဋ္ဌမူ ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ(၂၃၅၊ ပကိဏ္ဏကကထာ အဖွင့်၌လာသည့် “ဒွတ္တိံသေဝ ဟိ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာပကစိတ္တာနိ အဋ္ဌကာမာဝစရ ကုသလာနိ ဒွါဒသအကုသလာနိ ဒသကာမာဝစရကိရိယစိတ္တာနိ ကုသလတော စ ကိရိယတော စ ဒွေ အဘိညာ စိတ္တာနီတိ”ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် သိအပ်၏၊

အကုသိုလ်စိတ်ဖြင့် လွန်ကျူးမိ၍ အာပတ်သင့်စေတတ်သော သိက္ခာပုဒ် သည် လောကဝဇ္ဇမည်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ပိုးရှိ၏ဟု မသိ၍သော်လည်းကောင်း၊ ပိုးမရှိဟု သိ၍ သော်လည်းကောင်း သုံးဆောင်ခြင်းကြောင့် သေလိမ့်မည်မဟုတ်ဟု သိ၍ သော်လည်းကောင်း သုံးဆောင်အံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၃။ ဥက္ကောဋန

ဓမ္မကံဖြင့် ငြိမ်းလေပြီးသော အဓိကရုဏ်းကို သိလျက် တစ်ဖန် ကံပြုခြင်းငှာ လှုံ့ဆော်လျှင် ဥက္ကောဋနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လှုံ့ဆော်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ လှုံ့ဆော်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ ဒုဋ္ဌုလ္လ

တစ်ပါးသော ရဟန်း၏ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ကို သိလျက် ညှာတာလို သော သဘောဖြင့် ဖုံးထားလျှင် ဒုဋ္ဌုလ္လသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [အောက် အာပတ်များကိုဖြစ်စေ၊ သာမဏေတို့၏ အပြစ်ကိုဖြစ်စေ ဖုံးထားလျှင် ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ညှာတာလို၍ မဟုတ်ဘဲ “သူ့အပြစ်နှင့် သူ ထင်ရှားလိမ့် မည်”ဟူသော သဘောဖြင့် ဖုံးထားလျှင် အာပတ်မသင့်။ သံဃာ၏ ကွဲပြားခြင်း သော်လည်းကောင်း၊ သံဃာ၏ အရေး ‘အက်ကြောင်း’သော်လည်းကောင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟု နှလုံးပိုက်၍ မပြောကြားအံ့၊ “ဤရဟန်းသည် ခက်ထန်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အသက်၏ အန္တရာယ်ကိုသော်လည်းကောင်း၊ သာသနာတော်၏ အန္တရာယ်ကိုသော်လည်းကောင်း ပြုလတ္တံ့”ဟု နှလုံးသွင်း၍ မပြောကြားအံ့၊ လျောက်ပတ်သော အခြားရဟန်းတို့ကို မမြင်သောကြောင့် မပြောကြားအံ့၊ ဖုံးလွှမ်းရန် အလိုမရှိဘဲ မပြောကြားအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

၅။ ဦနဝီသတိဝဿ

ပဋိသန္ဓေက စ၍ ရေတွက်လျှင် အသက်နှစ်ဆယ် မပြည့်သေးသောသူကို မပြည့်မှန်းသိလျက် ရဟန်းခံပေးမူ ထိုသူလည်း ရဟန်းမဖြစ်၊ ကာရကသံဃာ တော်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမှာ ဦနဝီသတိဝဿ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရဟန်းခံပေးအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရဟန်းခံပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ အသက်နှစ်ဆယ် မပြည့်မှန်း မသိလျှင် ရဟန်းတော်များအဖို့ အာပတ်မသင့်၊ ထိုသူအဖို့ကား သိသည်ဖြစ်စေ၊ မသိသည်ဖြစ်စေ ရဟန်း မဖြစ်။

အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်မပြည့်ကို ရေတွက်ရာ၌ ဝါဒအမျိုးမျိုး ရှိ၏၊ “ပဋိသန္ဓေနှင့်တကွ အသက်နှစ်ဆယ်ကို ရေတွက်လျှင် လလွန် ၂-လကို နိကင်္ခါ ထားပါလေ၊ လလွန် ၂-လနှင့်တကွ အသက်နှစ်ဆယ်ကို ရေတွက်လျှင် ပဋိသန္ဓေ ဆယ်လကို နိကင်္ခါထားပါလေ၊ ပဋိသန္ဓေကိုလည်းယူ၊ လလွန်ကိုလည်းယူ၍ အသက်နှစ်ဆယ် မရေတွက်ပါလေနှင့်၊ သို့မှ အဋ္ဌကထာ ရှေ့နောက်ညီမည်” ဟူသော သီလဝိသောဓနီကျမ်း၏ အဆိုကို မူတည်၍ စာရေးသူသည် လလွန် ၂-လကို မယူဘဲ အောက်ဆုံး ၇-လဖွားကို အတည်ပြု၍ ပဉ္စင်းလောင်း၏ အသက်သည် ၁၉-နှစ်နှင့် ၅-လအောက် မယုတ်စေရ ဟူသော ဝါဒကို ထုတ် ဆောင်၏၊ [အကျယ်ကို သီလဝိသောဓနီကျမ်းနှင့် ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ တို့၌ ရှု။]

ထိုလလွန် ၂-လနှင့် ၆-ရက်တို့ မည်ကဲ့သို့ ပေါ်ထွက်လာသည်ကို တွက်ပြ ပါအံ့။ ဖွားသည့်နေ့မှ စ၍ ၁၉-နှစ်ပြည့်ပြီဟု ဆိုရသောအခါ သုံးနှစ်တစ်ကြိမ် ဝါထပ်သည့်အတွက် ၆-လ အပိုထွက်လာ၏၊ ရက်မစုံလအတွက် ရက်ပေါင်း ၁၁၄-ရက် ယုတ်လျော့လျက် ရှိ၏၊ ထိုရက်ပေါင်းကို ၄-လမျှ ဆိုသည်၊ အမှန်မှာ ၃-လနှင့် ၂၄-ရက် ဖြစ်သည်၊ ဝါထပ်အတွက် ၆-လပိုသည်တွင် ရက်မစုံအတွက် ယုတ်ခဲ့သော ရက်တို့နှင့် ပယ်နုတ်နှိုင်းညှိသည်ရှိသော် အကျန်၂-လနှင့် ၆-ရက် အပိုထွက်သည်။

အမှာ။ ။ ရဟန်းအဖြစ်ကို မရနိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ကျိပ်သုံးယောက်၊ ရှင်, ရဟန်းမပြုပေးထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ် သုံးကျိပ်နှစ်ယောက်၊ ရှင်ပြု, ရဟန်းခံ အစီအစဉ်ကို နောက်ဆက်တွဲ ‘ရှင်ပြုရဟန်းခံအမြွက်’၌ ရှု။

* ၆။ ထေယျသတ္ထ

ကင်းကို ရှောင်လွှဲလိုသော ခိုးသူကုန်သည်မှန်း သိလျက် ထိုသူနှင့် တိုင်ပင် ညှိနှိုင်း၍ အဓွန့်ရှည်သော တစ်ကြောင်းတည်းသော’ ခရီးသို့ အတူမသွားရ။ အယုတ်သဖြင့် အနီးအပါး ရွာသို့မျှလည်း အတူမသွားရ။ သွားလျှင် ထေယျသတ္ထသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သွားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ သွားပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

၇။ သံဝိဓာန

မာတုဂါမတို့နှင့် တိုင်ပင်ညှိနှိုင်း၍ အဓွန့်ရှည်သော တစ်ကြောင်းတည်းသော ခရီးသို့ အတူမသွားရ။ အယုတ်သဖြင့် အနီးအပါးရွာသို့မျှလည်း အတူ မသွားရ။ သွားလျှင်သံဝိဓာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [သွားအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ သွားပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊] မာတုဂါမ တို့နှင့် ချိန်းချက်၍ ဘုရားဖူးသွားကြခြင်းသည်လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ချိုးဖောက်သည် မည်၏၊

ဘီလူးမ, ပြိတ္တာမ, ပဏ္ဍုက်, လူယောင်ဆောင်ထား သော တိရစ္ဆာန်မတို့နှင့် အတူ တိုင်ပင်၍ သွားလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

* ၈။ အရိဋ္ဌ

နူးညံ့သိမ်မွေ့သော ပိုး, ဖဲ, ကတ္တီပါ အခင်းအရုံစသည်တို့၏ အတွေ့အထိ သည် ရဟန်းတို့အား အပ်စပ်သကဲ့သို့ မိန်းမတို့၏ အတွေ့အထိသည်လည်း အပ်စပ်သည်ဟု အကြင်ရဟန်းသည် ယူဆ၏၊ ထိုမိစ္ဆာအယူကို ယူသော ရဟန်း က စကားစပ်မိစပ်ရာ ပြောရာ၌ အခြားရဟန်းတို့အား “အရှင်တို့ ... မေထုန် အကျင့်တို့သည် စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်၏ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူ၏၊ သို့သော် အလွန်အမင်း တပ်မက်ခြင်း မရှိသော အကြင်နည်းဖြင့် မှီဝဲလျှင် အန္တရာယ် မဖြစ်နိုင်။ ထိုအန္တရာယ် မဖြစ်နိုင်သောနည်း ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်ကို ငါသိသည်”ဟု ဆိုငြားအံ့။ ထိုရဟန်းကို အခြားရဟန်းတို့က “အရှင်သည် ဤသို့ မဆိုလင့်၊ မြတ်စွာဘုရားအား မစွပ်စွဲလင့်၊ မြတ်စွာဘုရားအား စွပ်စွဲခြင်းသည် မကောင်းချေ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့ ဟောတော်မမူရာ၊ စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော တရားတို့ကို ပရိယာယ်အမျိုးမျိုးဖြင့် (ဝါ) များစွာသော အကြောင်းဖြင့် စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော တရားတို့ ဟူ၍ပင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူ၏၊ ထိုတရားတို့သည် မေထုန်မှီဝဲ သော ရဟန်းအား စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ကုန်သည် သာတည်း”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ သုံးကြိမ် မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုရဟန်းကို သံဃာ့အလယ်သို့ လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့။ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် သံဃာတော်က ထိုရဟန်းအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထို ရဟန်းအား အရိဋ္ဌသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဉတ်၏ အဆုံး၌ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ ကမ္မဝါစာ နှစ်ကြိမ်တို့၏ အဆုံး၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်နှစ်ချက် သင့်၏၊ ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အမှာ။ ။သမနုဘာသနကံ ပြုပုံကို ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၄၂၀ ၌ ရှု။ ယုတ်မာသော အယူ (ဝါ) မိစ္ဆာအယူကို မစွန့်ခြင်းကြောင့် ပြုအပ်သော ဥက္ခေပနီယကံပြုပုံ, ပြုလိုက ပြုရာသော ကံခြောက်ပါး, ကျင့်ဝတ် လေးဆယ့်သုံးပါးနှင့် ကံငြိမ်းပုံတို့ကို စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၆၆၊ ၆၉၊ ၇၀ နှင့် ၇၄ အသီးအသီးတို့၌ ရှု။

* ၉။ ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂ

ထိုမိစ္ဆာအယူကို မစွန့်၍ သံဃာတော်က ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် နှင်ထုတ် ထားသော သံဃာ့ဘောင်သို့ ဩသာရဏကံဖြင့် ပြန်၍ မသွင်းရသေးသော ‘ဥက္ခိတ္တကရဟန်း’နှင့် အတူ အာမိသသမ္ဘောဂ, ဓမ္မသမ္ဘောဂ, ဥပုသ်, ပဝါရဏာ စသော သံဝါသတို့ကို မပြုရ၊ တစ်မိုးတည်းသော ကျောင်း၌လည်း အတူမအိပ်ရ။ ထိုသို့ပြုလုပ်လျှင် ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပြုအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြုပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ အာပတ်ကို မရှုခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ အာပတ်ကို မကုစား ခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ မိစ္ဆာအယူကို မစွန့်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် နှင်ထုတ်ထားသော ရဟန်းကို ‘ဥက္ခိတ္တကရဟန်း’ဟု ခေါ်သည်။

ဆွမ်းစသော အာမိသပစ္စည်းကို မိမိအား ပေး၍ ခံယူသုံးစွဲခြင်း၊ မိမိက ထိုရဟန်းအား ချီးမြှောက်ခြင်း၊ ပေးကမ်းခြင်း၊ ဤသို့ အာမိသကို ပေးကာ, ယူကာ ဆက်ဆံမှုကို အာမိသသမ္ဘောဂဟု ခေါ်၏၊ ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာဓမ္မကို ပို့ချပေးခြင်း၊ ထိုရဟန်းထံမှ သင်ယူခြင်း (တပည့်လုပ်၍ မြှောက်စားခြင်း၊ ဆရာလုပ်၍ မြှင့်တင်ပေးခြင်း)သည် ဓမ္မသမ္ဘောဂ မည်၏၊

* ၁၀။ ကဏ္ဋက

ထို အရိဋ္ဌရဟန်းကဲ့သို့ မိစ္ဆာအယူကို ယူ၍ ထိုအယူကို မစွန့်ခြင်းကြောင့် ရဟန်းတို့က “ယနေ့မှ စ၍ ငါတို့၏ မြတ်စွာဘုရားကို ဆရာဟူ၍ သင် မညွှန်ပြ နှင့်၊ အခြားသို့ သင်သွားလေ၊ ပျောက်လေ၊ ပျက်လေ”ဟု ဆို၍ ဒဏ်ပေး နှင်ထုတ်ထားသော သာမဏေအား ဖြားယောင်းခြင်း၊ လုပ်ကျွေးစေခြင်း မပြုရ။ တစ်မိုးတည်းသော ကျောင်း၌လည်း အတူမအိပ်ရ။ အာမိသသမ္ဘောဂ, ဓမ္မသမ္ဘောဂ စသည်တို့ကိုလည်း မပြုရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ကဏ္ဋကသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ဖြားယောင်းအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ဖြားယောင်း ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သပ္ပါဏကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၈။ သဟဓမ္မိကဝဂ်

* ၁။ သဟဓမ္မိက

ပညတ်တော်မူသော သိက္ခာပုဒ်တော်ဖြင့် အခြား ရဟန်းတို့၏ ဆိုဆုံးမခြင်း ကို နားမထောင်လို၍ ထိုရဟန်းတို့အား “သင်တို့ ဆိုသည့်အတိုင်း ငါ မကျင့် နိုင်သေး၊ ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို မေးမြန်းပြီးမှ ကျင့်မည်”ဟု ပြန်ပြောလျှင် သဟဓမ္မိကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပြောအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြောပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ရဟန်းဟူသမျှ သိက္ခာပုဒ်တော်၌ ကျင့်ကြံလိုသော စိတ် ရှိရမည်။ ကျင့်ကြံ လိုသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သိက္ခာပုဒ်တော်တိုင်း၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို သိ အောင် ကြိုးစားရမည်။ မသိလျှင်လည်း မေးအပ်၏၊ မေးပြီးနောက်လည်း စိတ်ထဲ၌ စွဲနေလောက်အောင် အဖန်တလဲလဲ စဉ်းစားကြံစည်အပ်၏၊ ဤသို့ သိအောင်ပြုရခြင်း, မေးရခြင်း ကြံစည်ရခြင်းသည် ထိုသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ကျင့်ကြံလိုရာ၌ ကျင့်ရာသော ဝတ်တည်း၊ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ကျင့်ဝတ်တည်း။

* ၂။ ဝိလေခန

ပါတိမောက်ကို တစ်ပါးပါးက ရွတ်ဆို သရဇ္ဈာယ်သည်ရှိသော် “ဤ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒက သိက္ခာပုဒ်တို့ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ အလွန်ယုံမှားခြင်း, စိတ်ပင် ပန်းခြင်း, စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်းငှာသာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏”ဟု သိက္ခာပုဒ်တော်ကို ကဲ့ရဲ့ ပြောဆိုလျှင် ဝိလေခနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကဲ့ရဲ့အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ကဲ့ရဲ့ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဝိနည်းမှ တစ်ပါးသော တရားကို ကဲ့ရဲ့အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ လူ, သာမဏေတို့၏ အထံ၌ ဝိနည်းကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ပါးသော တရားကိုဖြစ်စေ ကဲ့ရဲ့အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ပါရာဇိကကို ထောက်၍ သံဃာဒိသေသ် စသော သိက္ခာပုဒ် များကို ခုဒ္ဒ (ငယ်သော) သိက္ခာပုဒ်များဟု ဆိုနိုင်၏၊ ‘ခုဒ္ဒ’အမည် ရပြီးသော သံဃာဒိသေသ်ကို ထောက်၍ ထုလ္လစ္စဉ်းစသော သိက္ခာပုဒ်များကို အနုခုဒ္ဒက (သာ၍ငယ်သော) သိက္ခာပုဒ်များဟုလည်း ဆိုနိုင်သည်။ အချုပ်မှာ သံဃာဒိသေသ်သည် ခုဒ္ဒသာ မည်၍, ထုလ္လစ္စဉ်းစသည်တို့မှာ ခုဒ္ဒ၊ အနုခုဒ္ဒက နှစ်မျိုးလုံး မည်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။

* ၃။ မောဟန

လခွဲတစ်ကြိမ် ဥပုသ်ပြုသည်၏ အစွမ်းဖြင့် ပါတိမောက်ကို ပြသည်ရှိသော် မိမိကျူးလွန်ခဲ့သော အပြစ်ကို ကာကွယ်သော အနေဖြင့် (ဝါ) မသိ၍ ပြုမိသော အနေဖြင့် သံဃာတော်အား “ငါ့ရှင်တို့ ...ဤသိက္ခာပုဒ်တော်သည် ပါတိမောက်၌ လာ၏၊ ပါတိမောက်၌ အကျုံးဝင်၏၊ လခွဲတစ်ကြိမ် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည် ၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏ဟု ယခုမှ ငါသိရသည်”ဟု မသိဟန်ဆောင်၍ ဆို၏၊ သို့သော် ရှေးယခင် ဥပုသ်ပြုလုပ်ရာတို့၌ ထိုရဟန်းသည် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်ထက် မနည်း ပါဝင်ဖူးသည်ဟု အခြားရဟန်းတို့ သိနေကုန်၏၊ မသိဟန်ဆောင်ခြင်း ကြောင့် အာပတ်မှ လွတ်ခြင်းသည် မရှိ။ ထို့ကြောင့် ထိုကျူးလွန်ခဲ့သော အပြစ် အတွက် ထိုရဟန်းသည် အကြင်အာပတ်သို့လည်း ရောက်နှင့်ပြီးခဲ့ပြီ။ ထိုအာပတ် ကိုလည်း ဝိနည်းတော်အတိုင်း ထိုရဟန်းအား ကုစားစေထိုက်၏၊ ထိုထက်တိုး၍ အရေးယူသောအားဖြင့် သံဃာတော်က ထိုရဟန်းအား “အရှင်သည် ဥပုသ်ပြုရာ တို့၌ ပါတိမောက်ကို ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်း၍ မနာယူခြင်းကြောင့် ရသင့်ရထိုက် သော ဒိဋ္ဌဓမ္မအကျိုး, တမလွန်အကျိုးတို့ကို မရလေစွ၊ ကံကောင်းထောက်မ သဖြင့် ရအပ်သော လူ့အဖြစ်ကို အရှင်သည် အရမတော်လေစွ”ဟု ကဲ့ရဲ့ပြောဆို ၍ မောဟကံသို့ ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် တင်ရမည်။ ဤသို့ ကံပြုထားပါလျက် တစ်ဖန် မသိဟန်ဆောင်ပြန်လျှင် မောဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [မောဟကံသို့ မတင်မီ မသိဟန်ဆောင်ခြင်းအတွက်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

မောဟကံပြုပုံကို ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၄၄၆ ၌ ရှု။

* ၄။ ပဟာရ

စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ တစ်ပါးသော ရဟန်းကို လက်, တုတ် စသည်တို့ဖြင့် ရိုက်နှက်လျှင် ပဟာရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရိုက်နှက်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရိုက်နှက်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

လူ, သာမဏေ, တိရစ္ဆာန်တို့ကို ရိုက်နှက်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကျောင်းသားများကို ရိုက်နှက်၍ ဆုံးမရာ၌လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟူ၍ သတိရှိတော်မူကြကုန်။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ သူတစ်ပါးက နှိပ်စက်လာသဖြင့် ဘေးမှ လွတ်မြောက် အောင် ကာကွယ်ရာ၌ကား လက်လွန်၍ သေစေကာမူ အာပတ်မသင့်။

* ၅။ တလသတ္တိက

စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ တစ်ပါးသော ရဟန်းကို လက်ဝါး, လက်သီး စသည် တို့ဖြင့် ချီမြှောက်မိုးရွယ်လျှင် တလသတ္တိကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [မိုးရွယ်အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ မိုးရွယ်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊] လူ, သာမဏေတို့ကို ပြုလုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ အမူလက

မြင်ခြင်း, ကြားခြင်း, ယုံမှားခြင်းဟူသော အခြေအမြစ် မရှိဘဲလျက် တစ်ပါး သော ရဟန်းအား သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ဖြင့် မစွပ်စွဲရ။ စွပ်စွဲသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုရဟန်း သိနားလည်လျှင် အမူလကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [အောက်အာပတ်များဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ လူ, သာမဏေတို့အား အပြစ် တစ်ခုခုဖြင့်သော်လည်းကောင်း ထိုသို့ စွပ်စွဲလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ စွပ်စွဲသော စကားကို ထိုခဏ၌ ထိုရဟန်း မသိနားမလည် သော် မည်သည့်အာပတ်သင့်သနည်းဟူမူ ဖတ်ဖူးသလောက်ဆိုလျှင် မြန်မာပြန် ကျမ်းများ၌ ဖော်ပြထားသည်ကို မတွေ့မိပါ။ သို့သော် မသိလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု ယူအပ်ပေသည်။ အောက်အာပတ်များဖြင့် စွပ်စွဲရာ၌ကား သိသည်ဖြစ် စေ, မသိသည်ဖြစ်စေ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟူ၍ ယူရာ၏၊

* ၇။ သဉ္စိစ္စ

တစ်ပါးသော ရဟန်းကို ယုံမှားသံသယ (ကုက္ကုစ္စ)ဖြစ်အောင် အယုတ်သဖြင့် တစ်ခဏမျှ စိတ်မချမ်းသာအောင် “သင်သည် အသက် မစေ့ဘဲလျက် ရဟန်းခံသည် ထင်၏” စသည်ဖြင့် တမင်သက်သက် ပြောလျှင် သဉ္စိစ္စသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ပြောအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ပြောပြီးသည် ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊] လူ, သာမဏေတို့ကို အလားတူ ပြုလုပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

* ၈။ ဥပဿုတိ

“မည်သည့်စကားများကို ပြောဆို တိုင်ပင်နေကြလေသနည်း”ဟု သိလို၍ မိမိတို့နှင့် ငြင်းခုံခိုက်ရန် ဖြစ်ပွားကြသော ထိုရဟန်းတို့၏ စကားကို ကြားလောက် သော နေရာ၌ တည်လျက် ချောင်း၍ နားထောင်လျှင် ဥပဿုတိသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [နားထောင်အံ့ဟု သွားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ အကြင်အရပ်၌ တည်လျက် ကြားအံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

ရန်ဘက်ဖြစ်သော လူ, သာမဏေတို့၏ စကားကို ချောင်း၍ နားထောင် လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ထိုရဟန်းတို့၏ စကားကိုကြား၍ ရှောင်ကြဉ်အံ့, အထူး ရှောင်ကြဉ်အံ့, ငြိမ်းစေအံ့, မိမိကိုယ်ကို လွတ်စေအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ သွားအံ့၊ အာပတ်မသင့်။

* ၉။ ကမ္မပ္ပဋိဗာဟန

တရားနှင့် လျော်ညီသော ကံလေးပါးတို့ကို သဘောတူ ဆန္ဒပေးပြီးမှ နောက်၌ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချလျှင် ကမ္မပ္ပဋိဗာဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရှုတ်ချအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ရှုတ်ချပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

ကံလေးပါးကား အပလောကနကံ၊ ဉတ္တိကံ၊ ဉတ္တိဒုတိယကံ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထ ကံတို့တည်း။

* ၁၀။ ဆန္ဒံ အဒတွာ ဂမန

သံဃာတော်၌ ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ် ဖြစ်လာ၍ ဆုံးဖြတ်သည်ရှိသော် ဆန္ဒကို မပေးခဲ့ဘဲလျက် နှစ်တောင့်ထွာဟတ္ထပါသ်အတွင်းမှ ကင်းလွတ်အောင် ဖဲသွားလျှင် ဆန္ဒံ အဒတွာ ဂမန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပရိသတ်၏ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်ကို စွန့်စဉ် ဒုက္ကဋ်။ စွန့်ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊]

အင်္ဂါ (၆)ပါး။ ။ ၁။ ဝိနိစ္ဆယကထာ ဖြစ်နေခိုက်ဖြစ်ခြင်း၊ ၂။ ဓမ္မကံဖြစ် ခြင်း၊ ၃။ ဓမ္မကံဟု မှတ်ထင်ခြင်း၊ ၄။ တူသောသိမ်၌ တည်ခြင်း၊ ၅။ တူသော သံဝါသရှိသူဖြစ်ခြင်း၊ ၆။ ကံပျက်စေလို၍ ဟတ္ထပါသ်ကို စွန့်ခြင်းအားဖြင့် ၆-ပါးတည်း။ [ခဏ္ဍသိမ်ဖြစ်၍ သိမ်ပြင်ဘက်ရောက်အောင် သွားလျှင် အာပတ် မသင့်။ သိမ်အတွင်း၌ ဟတ္ထပါသ်စွန့်နေမှ အာပတ်သင့်သည်။]

* ၁၁။ ဒုဗ္ဗလ

သံဃာ့ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်နေသည့် သမ္မုတိရထားသော ရဟန်းအား မိမိ အပါအဝင်ဖြစ်သော ရဟန်းသံဃာ အားလုံးက အညီအညွတ် သဘောတူ၍ သင်္ကန်းကို ပေးပြီးမှ နောက်၌ “ထိုရဟန်းတို့သည် သူတို့နှင့် အကျွမ်းဝင်သည့် အဆွေခင်ပွန်းကိုသာ သံဃာ့လာဘ်ကို ညွတ်စေကုန်၏”ဟု ကဲ့ရဲ့ပြောဆိုလျှင် ဒုဗ္ဗလသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကဲ့ရဲ့အံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ကဲ့ရဲ့ပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

သမ္မုတိ မရထားသော ရဟန်း သို့မဟုတ် သာမဏေအား သင်္ကန်းကို သဘောတူ ပေးပြီးမှဖြစ်စေ၊ သင်္ကန်းမှတစ်ပါး အခြား ဝေဖန်ဖွယ် ပစ္စည်းများကို မည်သူအားမဆို သဘောတူ ပေးပြီးမှဖြစ်စေ ကဲ့ရဲ့လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [အဂတိလိုက်စား၍ မပေးထိုက်သူအား ပေးရာ၌ ကဲ့ရဲ့လျှင်ကား အာပတ် မသင့်။]

အမှာ။ ။ သမ္မုတိပေးပုံကို ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် ၃၈၁၊ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပုဒ်၌ ရှု။

* ၁၂။ ပရိဏာမန

သံဃာတော်သို့ ညွတ်လေပြီးသော လာဘ်ကို သိလျက် အခြားရဟန်းသို့ မညွတ်စေရ။ ညွတ်စေ၍ ထိုရဟန်းရလျှင် ပရိဏာမနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ညွတ်စေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ညွတ်စေ၍ ထို ရဟန်း ရလျှင် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အခြားတိုက် သံဃာသို့ညွတ်ပြီး လာဘ်ကို အခြားတစ်တိုက် သံဃာသို့ ဖြစ်စေ, စေတီသို့ဖြစ်စေ, ညွတ်စေလျှင်လည်းကောင်း၊ စေတီသို့ ညွတ်ပြီးလာဘ် ကို အခြားစေတီ, ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် သံဃာသို့ ညွတ်စေလျှင်လည်းကောင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ပါးသို့ ညွတ်ပြီးလာဘ်ကို သံဃာ, စေတီနှင့် အခြားပုဂ္ဂိုလ်သို့ ညွတ်စေ လျှင်လည်းကောင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

“မည်သည့်နေရာ၌ လှူသင့်ပါနည်း”ဟု တိုင်ပင်လာလျှင်ကား မိမိ သဘော အတိုင်း ညွှန်ပြကောင်း၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်၌လည်း ပရိဏတသိက္ခာပုဒ်၌ကဲ့သို့ အင်္ဂါ (၃)ပါး ရှိ၏၊ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ သံဃိကလာဘ်ကို အခြားရဟန်းသို့ ညွတ်စေခြင်း ကြောင့် သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၍ ပရိဏတသိက္ခာပုဒ်၌ သံဃိကလာဘ်ကို မိမိသို့ ညွတ်စေခြင်းကြောင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ ဤခြားနားချက်ကို ကြဉ်၍ ကြွင်းအင်္ဂါနှစ်ပါးကို ပရိဏတသိက္ခာပုဒ်အတိုင်း သိ။

ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သဟဓမ္မိကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၉။ ရတနဝဂ် (ခေါ်) ရာဇဝဂ်

၁။ အန္တေပုရ

မင်းမျိုးမင်းနွယ်လည်းဖြစ်၍ ဘိသိက်လည်းခံပြီးသော မင်းနှင့် မိဖုရားတို့ အိပ်ရာတိုက်ခန်းတွင်းမှာ ရှိနေလျှင် ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်၍ မိမိလာကြောင်းကို မပြောကြားဘဲလျက် အိပ်ရာတိုက်ခန်းတွင်းသို့ မဝင်ရ၊ ဝင်၍ တံခါးခုံကို လွန်လျှင် အန္တေပုရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပထမ ခြေလှမ်း တံခါးခုံကို လွန်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယခြေလှမ်းကို လွန်အံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

* ၂။ ရတန

အာရာမ်အတွင်း မိမိနေရာဌာနအတွင်းကို ကြဉ်၍ အခြားအရပ်၌ ကျကျန်နေသော ရတနာကိုဖြစ်စေ၊ ရတနာဟု သမုတ်အပ်သော ဝတ္ထုတို့ကိုဖြစ်စေ ကိုယ်တိုင်လည်း ကောက်ယူ၍ မသိမ်းထားရ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း မခိုင်းရ။ ထိုသို့ ပြုလုပ်လျှင် ရတနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကောက်ယူအံ့, ကောက် ယူစေအံ့၊ အားထုတ်ခြင်း (ပယောဂ)၌ ဒုက္ကဋ်။ ကောက်ယူပြီးသည်ရှိသော် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

အာရာမ်အတွင်း မိမိနေရာဌာနအတွင်း၌ ဖြစ်လျှင် ၎င်းဝတ္ထုတို့ကို ဥစ္စာရှင် လာယူသောအခါ ပြန်ပေးအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ သူတစ်ပါးကို ဖြစ်စေ ကောက်ယူ, ကောက်ယူစေ၍ သိမ်းထားရ၏၊ ဤသို့ ကောက်ယူ, ကောက်ယူစေ၍ သိမ်းထားရခြင်းသည် ထိုရတနာတို့ကို လူတို့ မေ့ရစ်ရာ၌ ကျင့်ရာသော ဝတ်တည်း၊ (ဝါ) လောကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ကျင့်ဝတ် တည်း။ [ပျက်ကွက်လျှင် ဝတ္တဘေဒ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊။ ရတနာဟူသည် ရွှေ, ငွေ, ပုလဲ, မြ, ကျောက်မျက်ရွဲ, ခရုသင်း, ကျောက်သလင်း, သန္တာ, ပတ္တမြားနီ, ပတ္တမြားပြောက်ဟူ၍ ၁၀-ပါးတည်း။ ရတနာဟု သမုတ်အပ်သော ဝတ္ထုဟူသည် ရတနာအတုများနှင့် လူတို့၏ အတွင်းအပ အသုံးအဆောင်များတည်း။]

အာရာမ်အတွင်း မိမိနေရာဌာနအတွင်းတွင် လူတို့ ကျနေရစ်, မေ့နေရစ် ခြင်း၌သာ “ဥစ္စာရှင်တို့ လာယူလိမ့်မည်”ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သိမ်းထားခွင့် ရှိသည်။ လူတို့က (မိဘပင် ဖြစ်စေကာမူ) သိမ်းပေးပါဟု ခိုင်း၍ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ဘဏ္ဍာစိုးလုပ်လို၍ဖြစ်စေ မိဘပစ္စည်းကိုသော်လည်း မသိမ်းဆည်းပေးရ။ သိမ်းဆည်းပေးလျှင် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ “ဦးပဉ္စင်း (ဘုန်းကြီး) တို့မှာ မအပ်ဘူး”ဟု ဆို၍ ပယ်ရမည်။ သူတို့က အတင်းထားသွားလျှင် မတတ် သာ၍ ကြည့်ရှုသိမ်းထားခွင့်ရှိသည်။

အာရာမ်--ဟူရာ၌ ရဟန်းများ၏ နေထိုင်ရာ ကျောင်းတိုက်မှ (အကာရှိလျှင် အကာအထိ၊ အကာမရှိလျှင် အစွန်ဆုံးကျောင်းမှ ခဲနှစ်ကျအထိကို ဆိုလိုသည်။

မိမိနေရာဌာန--ဟူသည် ခေတ္တဖြစ်စေ၊ အမြဲဖြစ်စေ မိမိနေခိုက် အိမ်, ကျောင်းများတည်း။ ထိုမိမိနေရာဌာနက အကာအရံရှိလျှင် အကာအရံအတွင်း ကို, အကာအရံ မရှိလျှင် ကျည်ပွေ့တကျအတွင်းကို ယူ။

၃။ ဝိကာလဂါမပ္ပဝိသန

ခိုးသူဘေး, မီးဘေး, မြွေဘေး စသော အန္တရာယ်နှင့်ကြုံ၍ ရွာတွင်း၌ အဆောတလျင် ပြုဖွယ်ကိစ္စရှိသောအခါကို ကြဉ်၍ နေလွဲသောအခါ၌ ရွာတွင်း သို့ သွားလိုလျှင် ထင်ရှားရှိသော (ဝါ) ၁၂-တောင်အတွင်း၌ရှိသော ရဟန်းအား မပန်ကြားဘဲလျက် မသွားရ။ သွားလျှင် ဝိကာလဂါမပ္ပဝိသနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ပထမခြေလှမ်း အာရာမ်ကို လွန်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ ဒုတိယခြေလှမ်း လွန်စေအံ့၊ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ အကြင်ကျောင်း၌ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာရှိ၏၊ နိဿယည်းဆရာ သော်လည်း ရှိ၏၊ ထိုကျောင်း၌ နေသော ရဟန်းသည် ထိုဆရာတို့ကို မပန်ကြားဘဲလျက် မည်သည့်အခါမဆို မည်သည့်အရပ်သို့မဆို မသွားအပ်။

ပန်ကြားပုံ။ ။ “အဟံ ဘန္တေ ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆာမိ = အရှင်ဘုရား...ဘုရားတပည့်တော်သည် နေလွဲသောအခါ၌ ရွာတွင်းသို့ ဝင်ခြင်း ကို ပန်ကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ပန်ကြား။ ရွာဝင်သူ အချင်းချင်းလည်း ပန်နိုင်သည်။

* ၄။ သုစိဃရ

အရိုး, ဆင်စွယ်, သားချိုဖြင့် အပ်ကျည်ဘူးကို မိမိဖို့ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် သူစိဃရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂ ‘တိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သူတစ်ပါး အတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင် အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ အပ်ဘူးကို ခွဲပြီးမှ ဒေသနာ ပြောရမည်။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ ခါးပန်းသီး, အနားပတ်သီး (ကမ္ပတ်သီး)တို့ကို အရိုး စသည်ဖြင့် ပြုလုပ်ရာ၌ အာပတ်မသင့်။ အပ်ဘူးကိုကား သစ်, ဝါး စသည်ဖြင့် သာ ပြုကောင်းသည်ဟု သိ။

* ၅။ မဉ္စပီဌ

ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့ကို မိမိဖို့ လုပ်လျှင်, လုပ်စေလျှင် ဘောင်အောက်စွန်းကို ချန်လှပ်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် ရှစ်သစ်၊ ပကတိပုရိသ၏ အတောင်အားဖြင့် တစ်တောင့်ထွာထက် ပိုလွန်သော ‘အခြေ’ ရှိသည့် ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့ကို မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် မဉ္စပီဌသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊။ ခြေအပိုကို ဖြတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်။]

အမှာ။ ။ ထိုမဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းဖြင့် ယူသော် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ် သည် ၂-ပေ ဖြစ်၏၊

* ၆။ တူလောနဒ္ဓ

သစ်လဲ, မြက်လဲ, နွယ်လဲ, ဤတစ်ခုခုဖြင့် သွတ်၍ ကြက်အပ်သော ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့ကို မိမိဖို့ မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် တူလောနဒ္ဓသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေ အံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ လဲကို ထုတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်၊၊]

သတိ။ ။ ယခုကာလ ဝါဂွမ်းများကို အတွင်းသွတ်၍ ချုပ်ထားသော ‘စောင်’များကို ကိုယ်အောက်မှာ ထား၍ မအိပ်သင့်။

ခေါင်းအုံးပမာဏ

အရှည် နှစ်တောင်, အနံ တောင်ဆုပ်သာလျှင် အလွန်ဆုံး (အကြီးဆုံး) ရှိစေရမည်။ ထိုထက်ကြီးသော မှီအုံးကြီးတို့ကား မအပ်။ ခေါင်းအုံးများကို လက်ထောက်ခြင်း၊ ရင်အောက်၌ ထားခြင်းတို့ကို ရှောင်ကြဉ်အပ်၏၊

အမှာ။ ။ အကပ္ပိယလဲသုံးပါး အစာသွတ်သွင်းထားသော အုံးမွေ့ရာ၌ ထိုင်ခြင်း, ခေါင်းအုံးကို ခါးဖြင့် မှီခြင်း, ရင်အောက်ပေါင်အောက်၌ ထားခြင်း, လက်ထောက်ခြင်းကို ပြုမိကြသည် များလှ၏၊ ခြေအုံး, ခေါင်းအုံး နှစ်လုံးကိုသာ ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ခွင့်ပြုသောအရာ လာရှိသောကြောင့် ခါးနှင့် ဒူး ပေါင် တံတောင် လက်တို့ကား ခြေ, ဦးခေါင်းတို့၌ မဝင်၊ မသွင်းနိုင်ရကား ဘုရား အာဏာတော်၌ တည်၊ မိမိသီလကို ချစ်သည်မှန်က ပယ်လှန်ခြင်းငှာ မသင့်သော ကြောင့် ၎င်းခါး စသည်တို့အောက်၌ ထားခြင်းကို ပြုက ဒုက္ကဋ် စသော သင့်မှုရှိ၍ ဥတုသုံးပါးနှင့်လည်း လျော်၊ ဘုရားအာဏာတော်ကိုလည်း မပယ်လှန်၊ အုန်းဆံ အစာ, ပုဆိုး အစာ သွတ်ကုန်သော ခေါင်းအုံးတို့ကို သုံးစွဲက ဒုက္ကဋ်အာပတ် စသည်မှ လွဲလေ၏ဟူ၍ ပါမောဇ္ဇဒီပနီကျမ်း၌ ဆို၏၊

၇။ နိသီဒန

နိသီဒိုင်ကို မိမိဖို့လုပ်လျှင် လုပ်စေလျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာတော် အားဖြင့် အလျား ၂-ထွာ, အနံ ၁-ထွာခွဲ, အဆာ ၁-ထွာထက် မပိုစေရ။ ပိုလျှင် နိသီဒနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါး ပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ အပိုကို ဖြတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်။]

* ၈။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ

အမာလွှမ်းသင်္ကန်းကို မိမိဖို့ လုပ်လျှင် လုပ်စေလျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာတော်အားဖြင့် အလျား ၄-ထွာ, အနံ ၂-ထွာ ထက် မပိုစေရ။ ပိုလျှင် ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ အပိုကို ဖြတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်။]

၉။ ဝဿိကသာဋိက

မိုးရေခံသင်္ကန်းကို မိမိဖို့လုပ်လျှင် လုပ်စေလျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာတော်အားဖြင့် အလျား ၆-ထွာ၊ အနံ ၂-ထွာခွဲထက် မပိုစေရ။ ပိုလျှင် ဝဿိကသာဋိကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊။ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါးပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ အပိုကို ဖြတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်။]

* ၁၀။ နန္ဒတ္ထေရ (ခေါ်) သုဂတစီဝရ

မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းတော်ပမာဏနှင့် အညီဖြစ်စေ၊ ပိုလွန်၍ဖြစ်စေ မိမိဖို့သင်္ကန်းကို မလုပ်ရ၊ မလုပ်စေရ။ လုပ်ခဲ့လျှင် နန္ဒတ္ထေရ (ခေါ်) သုဂတစီဝရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းတော်ပမာဏကား မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာ တော်အားဖြင့် အလျား ၉-ထွာ, အနံ ၆-ထွာ တည်း။ အတောင်အားဖြင့် အလျား ၄-တောင့်ထွာ, အနံ ၃-တောင်တည်း။ [ပကတိပုရိသ၏ အတောင်အားဖြင့် အလျား အတောင် ၂၀၊ လက် ၆-သစ်၊ အနံ ၁၃-တောင်၊ ၁-ထွာ ဖြစ်၏၊ ဆင်ခြင်။]

လုပ်, လုပ်စေအံ့၊ ပယောဂတိုင်း ပယောဂတိုင်း ဒုက္ကဋ်။ ရခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ သူတစ်ပါးအတွက် ပြုလုပ်, ပြုလုပ်စေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ သူတစ်ပါး ပြုလုပ်ပြီးသည်ကို သုံးဆောင်အံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ပမာဏ အညီနှင့် အပိုကို ဖြတ်ပြီးမှ ဒေသနာပြောရမည်။

အမှာ။ ။ မြတ်စွာဘုရား၏ သင်္ကန်းတော် ပမာဏမှာ အလျား ၂၇-ပေ ဖြစ်၍ အနံ ၁၈-ပေ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ထိုမဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်း၌ တွက်ပြထားပါ သည်။

ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရတနဝဂ် (ခေါ်) ရာဇဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

အရှင်တို့ ...ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ထို ကိုးဆယ့်နှစ်ပါး ကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။

၉။ ပါဋိဒေသနီ (၄) ပါး

မှတ်ချက်။ ။ ပါဋိဒေသနီအာပတ်များကို အခြားအာပတ်များကဲ့သို့ ဒေသနာမပြော (ဒေသနာမကြား)ရဘဲ သိက္ခာပုဒ်တော်၌ ပါရှိသည့်အတိုင်း “ဂါရယှံ အာဝုသော ဓမ္မံ အာပဇ္ဇိံ အသပ္ပာယံ ပါဋိဒေသနီယံ၊ တံ ပဋိဒေသေမိ” ဟု ဆို၍ ဒေသနာပြောရသောကြောင့် “ပါဋိဒေသနီယ”ဟု ခေါ်သည်။ ပဋိဒေသေတဗ္ဗာတိ ပါဋိဒေသနီယာ—ဟု ပြု။ ပဋိဒေသေတဗ္ဗာ =သီးခြားဒေသနာ ပြောအပ်၏၊ ဣတိ = ထို့ကြောင့်။ ပါဋိဒေသနီယာ = ပါဋိဒေသနီယ မည်၏၊

ပါဋိဒေသနီယအာပတ် သင့်လျှင် “အဟံ ဘန္တေ” စသည်ဖြင့် ထုံးစံအတိုင်း ဒေသနာမပြောဘဲ “အာဝုသော = ငါ့ရှင်။ အဟံ = ငါသည်၊ ဂါရယှံ = ကဲ့ရဲ့ ထိုက်သော။ အသပ္ပာယံ = နတ်ပြည် နိဗ္ဗာန်အား မလျောက်ပတ်သော။ ပါဋိဒေသနီယံ = ပါဋိဒေသနီယမည်သော။ ဓမ္မံ = အာပတ်သို့။ အာပဇ္ဇိံ = ရောက်ပါပြီ။ တံ = ထိုပါဋိဒေသနီအာပတ်ကို။ ပဋိဒေသေမိ = သီးခြားပြောပါ၏၊ (ဝါ) သီးခြားဒေသနာကြားပါ၏၊”ဟု ဆို၍ တစ်သီးတခြား ဒေသနာပြောရမည်။ သို့ရာတွင် အခြားအာပတ်များကဲ့သို့ ဒေသနာပြောလျှင်လည်း အာပတ်မှ မထဟု မဆိုသာ။ [အငယ်ဖြစ်လျှင် “အာဝုသော” အစား “ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား”ဟု ဆို၏၊]

အရှင်တို့ ...လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီ အမည်ရှိကုန်သော ဤ အာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ ပထမ ပါဋိဒေသနီ

ရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံဝင်သော ဆွေမျိုးမတော်သော ရဟန်းမိန်းမ၏ လက်မှ ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ မိမိလက်ဖြင့် (ကိုယ်တိုင်) ခံယူ၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပထမ ပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၍ “အရှင်ဘုရား... ဘုရားတပည့်တော်သည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီ အာပတ်သို့ ရောက်ပြီ၊ ထို ပါဋိဒေသနီအာပတ်ကို သီးခြားပြောကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒေသနာပြောရမည်၊ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါဋိဒေသနီအာပတ် သင့်၏၊]

၂။ ဒုတိယ ပါဋိဒေသနီ

ဒါယကာတို့ ပင့်ဖိတ်၍ အိမ်၌ ရဟန်းတို့ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးနေစဉ် ရဟန်းမိန်းမ က “ဤအရှင်၏ သပိတ်၌ ဟင်းထည့်ပေးလော့၊ ထမင်းထည့်ပေးလော့”ဟု စီရင် ပြောဆိုငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းမိန်းမကို တစ်ဦးတစ်ယောက်သော ရဟန်းကမှ “ရဟန်းတို့ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးနေတုန်း သင်တခြားသို့ သွားနေလော့”ဟု မမောင်းမဲဘဲ လျက် ဆက်လက်ခံယူ၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒုတိယ ပါဋိဒေသနီ အာပတ်သင့်၍ “အရှင်ဘုရားတို့ ...ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီအာပတ်သို့ ရောက်ကုန်ပြီ၊ ထိုပါဋိဒေသနီ အာပတ်ကို သီးခြား ပြောကြားပါကုန်၏”ဟု ဆိုကြ၍ ဒေသနာ ပြောကြရမည်။ [မမောင်းမဲဘဲလျက် ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်၊ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၏၊၊]

၃။ တတိယ ပါဋိဒေသနီ

ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်၍ ဖိတ်မန်ထားခြင်းကိုလည်း မရရှိထား၊ ဂိလာနလည်း မဟုတ်ဘဲလျက် ‘သေက္ခ’ဟု သမ္မုတိရထားသော အမျိုးတို့မှ ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ မိမိလက်ဖြင့် (ကိုယ်တိုင်) ခံယူ၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း တတိယပါဋိဒေသနီအာပတ် သင့်၍ “အရှင်ဘုရား ...ဘုရားတပည့် တော်သည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီအာပတ်သို့ ရောက်ပြီ၊ ထို ပါဋိဒေသနီအာပတ်ကို သီးခြား ပြောကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒေသနာ ပြောရမည်။ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၏၊]

အမှာ။ ။ ဉတ္တိဒုတိယကံဖြင့် သမ္မုတိပေးပုံကို ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာ ပြန်) အပိုဒ်-၅၆၃၌ဖြစ်စေ၊ ဘုရားဥပဒေတော်ကြီး၌ ဖြစ်စေ ရှု။

၄။ စတုတ္ထ ပါဋိဒေသနီ

ခိုးသူတို့ဖြင့် ရွံရှာဖွယ်ရှိ၏ဟု သမုတ်အပ်သော, ဘေးဘျမ်းနှင့် တကွဖြစ် သော တောကျောင်း၌နေသော ရဟန်းသည် မိမိအား “ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်ကို လှူပါမည်”ဟု ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်၍ မလျှောက်ထားဘဲ ပို့လှူလာသော ခဲဖွယ် ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ အာရာမ်အတွင်း၌ မနာမဖျားဘဲလျက် မိမိလက် ဖြင့် (ကိုယ်တိုင်) ခံယူ၍ မစားရ။ စားလျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း စတုတ္ထ ပါဋိဒေသနီ အာပတ်သင့်၍ “အရှင်ဘုရား ...ဘုရားတပည့်တော်သည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီအာပတ်သို့ ရောက်ပြီ၊ ထိုပါဋိဒေသနီအာပတ် ကို သီးခြားပြောကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒေသနာပြောရမည်။ [ခံယူအံ့၊ ဒုက္ကဋ်။ မျိုတိုင်းမျိုတိုင်း ပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၏၊]

အရှင်တို့ ...လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီ အမည်ရှိကုန်သော အာပတ် တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုလေးပါးသော ပါဋိဒေသနီအာပတ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့ နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင် ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ် နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီအမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည်’ ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။

၁၀။ သေခိယ (၇၅) ပါး

မှတ်ဖွယ်။ ။ ဤသေခိယသိက္ခာပုဒ်တို့သည် ‘ဝါရိတ္တ’ မဟုတ်၊ ‘စာရိတ္တ’ ဝိနည်း ဖြစ်သည်။ အာပတ်ကို အမည်မတပ်သော်လည်း ပဒဘာဇနီ၌ ‘အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ’ဟု ဟောတော်မူသောကြောင့် အလုံးစုံသော သေခိယသိက္ခာပုဒ်တို့၌ မရိုမသေ ပြုပါမူကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်သည်ချည်းဟု မှတ်။

ဝါရိတ္တကား သိသည်ဖြစ်စေ၊ မသိသည်ဖြစ်စေ ကျူးလွန်လျှင် အာပတ်သင့် ၏၊ စာရိတ္တကား မသိ၍ မကျင့်လျှင် အပြစ်မရှိ။ သိလျက် မကျင့်လျှင်သာ အပြစ် ရှိသည်။ သိ၍ ကျင့်လျှင်လည်း အကျိုး ရပြန်သည်။ [ပါတိမောက် ဘာသာဋီကာ]

အရှင်တို့, သေခိယ အမည်ရှိကုန်သော ဤသိက္ခာပုဒ်တို့သည် သရုပ် အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

၁။ ပရိမဏ္ဍလဝဂ်

* ၁။ ပရိမဏ္ဍလ နိဝါသန

သင်းပိုင်ကို ထက်ဝန်းကျင် ညီညာစွာ ဝတ်ရမည်။

အင်္ဂါ (၃)ပါး - ၁။ သိက္ခာပုဒ်ကို မကျင့်လိုသော အနာဒရိယ စိတ်ထား ရှိခြင်း၊ ၂။ အနာပတ္တိဖြစ်ရန် အကြောင်းမရှိခြင်း (ကျင့်နည်းကို မသိခြင်း စသော အကြောင်းမရှိ ဟူလို)၊ ၃။ ထက်ဝန်းကျင် ဝန်းဝိုင်းစွာ မဝတ်ခြင်းအားဖြင့် အင်္ဂါ ၃-ပါးတည်း။ [ဤသိက္ခာပုဒ်၌ ပြထားသော အင်္ဂါသုံးပါးတွင် ရှေ့နှစ်ပါးသည် သေခိယအားလုံးနှင့် ဆိုင်၏၊ နောက်ဆုံးတစ်ပါးမှာ သိက္ခာပုဒ်၌ ပြသော ကျင့်ဖွယ်ကို ပြောင်းပြန်ပြန်ထားသော အင်္ဂါ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သုပ္ပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပုဒ်၌ “ကောင်းစွာ မဖုံးဘဲ ရုံခြင်း”သည် တတိယအင်္ဂါ ဖြစ်သည်။ ဤသို့လျှင် ရှေ့အင်္ဂါနှစ်ပါးမှာ သေခိယအားလုံးနှင့် ဆိုင်သည်။ တတိယအင်္ဂါမှာ သိက္ခာပုဒ်ကို ပြောင်းပြန် ပြန်ရသော အင်္ဂါ ဖြစ်သည်။ သိလောက်ပြီဖြစ်၍ နောက်နောက် သေခိယသိက္ခာပုဒ်တို့၌ အင်္ဂါကို မပြတော့ပြီ။]

အနာပတ္တိဝါရ။ ။ စေတနာမရှိသော ရဟန်း, သတိမေ့လျော့သော ရဟန်း, မသိသော ရဟန်း, နာဖျားသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်၊ ဘေးရန် တို့ကြောင့် အာပတ်မသင့်။ ရူးသော ရဟန်း, အစလက်ဦး ကျူးလွန်သော ရဟန်းတို့အားလည်း အာပတ်မသင့်။ [သတိမေ့လျော့သော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့် ဟူသော ဤအင်္ဂါသည် ပါဒုကဝဂ် ဥဒကေဥစ္စာရသိက္ခာပုဒ်မှ တစ်ပါး ကျန် သေခိယသိက္ခာပုဒ်တိုင်း၌ ပါဝင်သည်ဟု သိ။] နောက်သိက္ခာပုဒ်များ၏ အနာပတ္တိဝါရကို သိလိုလျှင် ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)၌ ရှု။

* ၂။ ပရိမဏ္ဍလပါရုပန

ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းကို ထက်ဝန်းကျင် ညီညာစွာ ရမ်းရမည်။

* ၃။ သုပ္ပဋိစ္ဆန္န

လည်ပင်း, လက်ကောက်ဝတ်တို့မှ စ၍ ကိုယ်ကို ကောင်းစွာ ဖုံးလွှမ်းလျက် သင်္ကန်းရုံ၍ မြို့တွင်းရွာတွင်း၌ သွားရမည်။

* ၄။ သုပ္ပဋိစ္ဆန္န

လည်ပင်း, လက်ကောက်ဝတ်တို့မှ စ၍ ကိုယ်ကို ကောင်းစွာ ဖုံးလွှမ်းလျက် သင်္ကန်းရုံ၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ နေထိုင်ရမည်။ [မြို့ရွာတွင်း၌ ခေတ္တ တည်းခို နေခိုက် သင်္ကန်းရုံ၍ မနေသော်လည်း အာပတ်မသင့်။ သို့သော် တည်းခိုနေထိုင် ရန် သွားသည့်အခါ၌ သင်္ကန်းရုံ၍ သွားရမည့်ပြင် ပရိမဏ္ဍလသိက္ခာပုဒ်တော် နှင့်အညီ သင်းပိုင်ကို ထက်ဝန်းကျင် ညီညာစွာဝတ်၍ ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းကို ထက်ဝန်းကျင် ညီညာစွာရမ်းလျက် နေထိုင်ရမည်။ ထိုသို့ တည်းခိုနေထိုင်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ ပရိတ်ရွတ် တရားဟော ကိစ္စအတွက် နေထိုင်ရာ၌ကား အချိန်ကြာ သော်လည်း သင်္ကန်းရုံ၍ နေထိုင်ရမည်သာ။]

* ၅။ သုသံဝုတ

လက်ခြေမကစားဘဲ ဣန္ဒြေကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ သွားရမည်။

* ၆။ သုသံဝုတ

လက်ခြေ မကစားဘဲ ဣန္ဒြေကို ကောင်းစွာ စောင့်ရှောက်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ နေထိုင်ရမည်။

* ၇။ ဩက္ခိတ္တစက္ခု

ရထားထမ်းပိုး တစ်ပြန် (၄-တောင်)ခန့်မျှ လှမ်းကြည့်လျက် အောက်သို့ မျက်လွှာချ၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ သွားရမည်။

* ၈။ ဩက္ခိတ္တစက္ခု

ရထားထမ်းပိုးတစ်ပြန် (၄-တောင်) ခန့်မျှ လှမ်းကြည့်လျက် အောက်သို့ မျက်လွှာချ၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ နေထိုင်ရမည်။

* ၉။ ဥက္ခိတ္တက

သင်္ကန်းကို မြှောက်ပင့်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၁၀။ ဥက္ခိတ္တက

သင်္ကန်းကို မြှောက်ပင့်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

ရှေးဦးစွာသော ပရိမဏ္ဍလဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၂။ ဥဇ္ဇဂ္ဃိကဝဂ်

* ၁။ ဥဇ္ဇဂ္ဃိက

ပြင်းစွာ ရယ်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၂။ ဥဇ္ဇဂ္ဃိက

ပြင်းစွာ ရယ်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

* ၃။ အပ္ပသဒ္ဒ

အကြောင်းရှိလျှင် တိုးတိုးသာသာ အသံဖြင့် ပြော၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ သွားရမည်။ ကျယ်လောင်စွာ ပြော၍ မသွားရ။

* ၄။ အပ္ပသဒ္ဒ

အကြောင်းရှိလျှင် တိုးတိုးသာသာ အသံဖြင့် ပြော၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ နေရမည်။ ကျယ်လောင်စွာ ပြော၍ မနေရ။

မှတ်ချက်။ ။ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ရဟန်းသာမဏေချင်း စကားပြောရာ၌သာ ပညတ်တော်မူလိုရင်း ဖြစ်ဟန်တူ၏၊ လူများနှင့်စကား ပြောရာ၌ကား (အထူးသဖြင့် မာတုဂါမများနှင့်ပြောရာ၌) တိုးတိုးပြောလျှင် အပြစ်တင်ဖွယ်ပင် ဖြစ်ရာ၏၊

* ၅။ ကာယပ္ပစာလက

ကိုယ်ကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၆။ ကာယပ္ပစာလက

ကိုယ်ကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

* ၇။ ဗာဟုပ္ပစာလက

လက်မောင်း (လက်ရုံး)တို့ကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၈။ ဗာဟုပ္ပစာလက

လက်မောင်း (လက်ရုံး)တို့ကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

* ၉။ သီသပ္ပစာလက

ဦးခေါင်းကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၁၀။ သီသပ္ပစာလက

ဦးခေါင်းကို လှုပ်၍ လှုပ်၍ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်း ဖြစ်သော ဥဇ္ဇဂ္ဃိကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၃။ ခမ္ဘကတဝဂ်

* ၁။ ခမ္ဘကတ

ခါးထောက်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၂။ ခမ္ဘကတ

ခါးထောက်လျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

* ၃။ ဩဂုဏ္ဌိတ

ဦးခေါင်းကို ခြုံလျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၄။ ဩဂုဏ္ဌိတ

ဦးခေါင်းကို ခြုံလျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မနေရ။

* ၅။ ဥက္ကုဋိက

ခြေဖျားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဖနောင့်ဖြင့်လည်းကောင်း နင်းလျက် မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မသွားရ။

* ၆။ ပလ္လတ္ထိက

လက်အာယောဂပတ်, ပုဆိုးအာယောဂပတ် ဖွဲ့လျက် မြို့တွင်းရွာတွင်း၌ မနေရ။

[ဒူးနှစ်ဖက်ကို ထောင်၍ လက်ဖြင့်ပိုက်ဖွဲ့လျက် ထိုင်ခြင်းသည် လက် အာယောဂပတ်ဖွဲ့သည် မည်၏၊ ဒူးနှစ်ဖက်ကို ထောင်၍ အဝတ်ဖြင့် ပတ်ဖွဲ့ လျက် ထိုင်ခြင်းသည် ပုဆိုးအာယောဂပတ်ဖွဲ့သည် မည်၏၊]

* ၇။ သက္ကစ္စပဋိဂ္ဂဟဏ

အရိုအသေ သတိထား၍ ဆွမ်းကို ခံရမည်။

မေတ္တာရပ်ခံချက်

မိုးဥတု၌ မိုးစိုစွတ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်အလို့ငှာ တောရွာများ၌ အိမ်ရှေ့များ တွင် ဆွမ်းလောင်းရုံများ ဆောက်ထားလေ့ရှိ၏၊ ထို ဆွမ်းလောင်းရုံများမှာ များသောအားဖြင့် သေးငယ်၍ ဆွမ်းလောင်းသော သူသည် ရုံအမိုးအောက်၌ နေလျက် ဆွမ်းလောင်း၏၊ ဆွမ်းခံသော ဘုန်းကြီးများမှာ ရုံအပြင်ဘက် အမိုး တံစက်မြိတ်အောက်၌ ရပ်၍ ဆွမ်းခံကြရရှာ၏၊ ထိုသို့ ဆွမ်းခံခြင်းကြောင့် အမိုးတံစက်မြိတ်မှ ကျသော မိုးရေစက်သည် သပိတ်အတွင်းသို့ ဝင်တတ်၏၊ ထိုမိုးရေစက်များကို ဝိနည်းတော်အရဆိုလျှင် ‘ရေကြည်’ဟု မဆိုသာ၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဝိနယဒုက္ကဋ် (ခေါ်) ဒုက္ကဋ်အာပတ်နှင့်တကွ ဒန္တပေါနသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်ကို သင့်စေနိုင်သော ရထရေဏုမြူမှုန်ပမာဏရှိသော ပိုးချေးများ အမှိုက် များသည် ထိုမိုးရေစက်များ၌ ပါလေ့ရှိသောကြောင့်တည်း။ [ဤကား ပထမ ချွတ်ယွင်းချက်တည်း။]

ဒုတိယ ချွတ်ယွင်းချက်။ ။ ဆွမ်းလောင်းရုံအတွင်း၌ မြေကို ဖို့ထားလေ့ ရှိ၏၊ ထိုဖို့မြေမှာ ဘုန်းကြီးများ ဆွမ်းခံရန် ရပ်သော နေရာမြေထက် မြင့်မောက် နေ၏၊ ဆွမ်းလောင်းသောသူများက ထိုဖို့မြေပေါ်၌ ရပ်လျက် ဆွမ်းလောင်းကြ ရကား ဘုန်းကြီးများသည် ထိုအောက် နိမ့်သော နေရာမှနေ၍ ဆွမ်းခံကြရ ရှာသည်။

ဤချွတ်ယွင်းချက်များကို ပြုပြင်ဖို့လို၏၊ ထို့ကြောင့် ဆွမ်းလောင်းရုံများကို ဆောက်လုပ်လျှင် ဆွမ်းလောင်းသောသူနှင့်တကွ ဘုန်းကြီးပါ ဆွမ်းလောင်းရုံ အမိုးအောက်သို့ ဝင်နိုင်လောက်အောင် ခပ်ကျယ်ကျယ် ခပ်မြင့်မြင့် ဆောက်လုပ် ကြဖို့ရန် ဒါယကာတို့အား အကြံပေး မေတ္တာရပ်ခံပါ၏၊

ဝေဖန်ချက်။ ။ အချို့ရဟန်း, သာမဏေတို့သည် ဆွမ်းလောင်းသော သူတို့၏ မျက်မှောက်တွင် ရပ်လျက် အသံကျယ်စွာဖြင့် ဆုတောင်းမေတ္တာ ပို့ကြသည်။ ဤသို့ ရွတ်ဆိုခြင်းသည် ကျမ်းဂန်နှင့်လည်း မညီ၊ လှူချင်အောင် ဆွယ်သည်နှင့်လည်း တူ၏၊

အမှန်စင်စစ် ပြုအပ်သည်မှာ ရွာတွင်းသို့ ဆွမ်းခံမဝင်မီ ကျောင်းဝ၌ဖြစ်စေ၊ ရွာဝ၌ဖြစ်စေ “ဥပစာရသိမ်၌ တည်သော သံဃာတော်သည်လည်းကောင်း၊ နတ်တို့သည်လည်းကောင်း၊ ဆွမ်းခံရွာကို အစိုးရသော မင်းသည်လည်းကောင်း၊ ထိုဆွမ်းခံရွာ၌ နေကုန်သော လူတို့နှင့်တကွ ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် လည်းကောင်း ဘေးရန်မရှိကြပါစေကုန်သတည်း၊ ချမ်းသာကြပါကုန်သတည်း”ဟု ရွတ်၍ မေတ္တာဘာဝနာ ပွားအပ်၏ ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ [ဤရွတ်ဆိုအပ်သော မေတ္တာဘာဝနာပွားနည်းသည် ဝိနည်းငယ်လေးစောင်ပါဌ်၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ နိဿယ စတုရာရက္ခနိဒ္ဒေသ၌ လာသော မေတ္တာဘာဝနာပွားနည်းကို မှီ၍ ရေးသားသော မေတ္တာဘာဝနာပွားနည်း ဖြစ်သည်။]

* ၈။ ပတ္တသညီပဋိဂ္ဂဟဏ

သပိတ်၌ နှလုံးသွင်းခြင်းအမှတ်သညာဖြင့် ဆွမ်းကို ခံရမည်။

* ၉။ သမသူပက

ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ လက်ဖြင့် ကော်၍ ရလောက်အောင် မကျဲမပျစ်လွန်းသော ပဲဟင်းကို ဆွမ်း၏ လေးဖို့တစ်ဖို့မျှသာ ခံရမည်။ [နည်းသည့်အတွက် အပြစ်မရှိ ဟူလို။]

* ၁၀။ သမတိတ္ထိက

သပိတ်၏ အတွင်းအနားရေးနှင့် ညီမျှရုံသာ ဆွမ်းကို ခံရမည်။ ပိုမောက် ပြည့်လျှံအောင် မခံရ။ [သပိတ်တွင်း၌ ဟင်းခွက်များထည့်၍ ခံယူလျှင်လည်း ကောင်း၊ သပိတ်ဖုံးပေါ်၌ တင်၍ ခံယူလျှင်လည်းကောင်း အာပတ်မသင့်။ သပိတ်တစ်လုံး ပြည့်၍ အခြားသပိတ်တစ်လုံးဖြင့် ခံယူလျှင်လည်း အာပတ် မသင့်။]

သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်း ဖြစ်သော ခမ္ဘကတဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၄။ သက္ကစ္စဝဂ် (ခေါ်) ပိဏ္ဍပါတဝဂ်

* ၁။ သက္ကစ္စ ဘုဉ္ဇန

အရိုအသေ သတိထား၍ ဆွမ်းကို စားရမည်။

* ၂။ ပတ္တသညီ ဘုဉ္ဇန

သပိတ်၌ နှလုံးသွင်းခြင်း အမှတ်သညာဖြင့် ဆွမ်းကို စားရမည်။

* ၃။ သပဒါန

ဟိုနှိုက်သည်နှိုက် မနှိုက်ဘဲ အစဉ်အတိုင်းသာလျှင် ဆွမ်းကို စားရမည်။

* ၄။ သမသူပက ဘုဉ္ဇန

ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့က ဆွမ်းကျွေးလျှင် လက်ဖြင့် ကော်၍ရလောက်အောင် မကျဲမပျစ်လွန်းသော ပဲဟင်းကို ဆွမ်း၏ လေးဖို့တစ်ဖို့ မျှသာ စားရသည်။ [နည်းသည့်အတွက် အပြစ်မရှိ ဟူလို။]

* ၅။ ထူပက

ဆွမ်းဦး ဆွမ်းထိပ်ကို နှိပ်၍ မစားရ။

* ၆။ ပဋိစ္ဆာဒန

များစွာအလိုရှိသည်ဖြစ်၍ ပဲဟင်းကိုဖြစ်စေ၊ ငါးဟင်း, အမဲဟင်း စသည်ကို ဖြစ်စေ ဆွမ်းဖြင့် မဖုံးမလွှမ်းရ။

* ၇။ သူပေါဒန ဝိညတ္တိ

မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသောသူတို့ထံမှ ဟင်းကိုလည်းကောင်း, ဆွမ်းကိုလည်းကောင်း အယုတ်သဖြင့် ‘ရေ’ကိုမျှသော် လည်း တောင်း၍ မစားမသောက်ရ။ [အပင့်အဖိတ် မရှိဘဲလျက် ဆွေမျိုး မတော်သော ဒါယကာ, ဒါယိကာမတို့ထံသို့ ရှေ့တစ်ရက်က ကြိုတင်ပြီး သွား၍ ဆွမ်းဟင်းများကို လောင်းရန် မေတ္တာရပ်ပြီးနောက် နောက်နေ့များ၌ ဆွမ်းဟင်းများကို ထိုအိမ်များမှ ခံယူ၍ စားခြင်းသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်စေသောကြောင့် သံပူမီးခဲ မျိုသည်နှင့် တူ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သာလျှင် အာပတ် သင့်သည်မဟုတ်၊ ထိုဆွမ်းဟင်းများကို သုံးဆောင်သော အခြားရဟန်းတို့သည် လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ကုန်၏၊] ဤဆွမ်းဟင်းမျိုးကို ရှောင်ကြဉ်တော်မူကြ ပါကုန်။ ဆိုဦးအံ့ — အာဂန္တုကရဟန်း ရောက်လာ၍ ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ် ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ဖိတ်၍ ရသောဆွမ်းများသည်လည်း ဤသိက္ခာပုဒ် တော်၌ အကျုံးဝင်သည်ဟု သတိချပ်တော်မူကြပါကုန်။

* ၈။ ဥဇ္ဈာနသညီ

ကဲ့ရဲ့လိုသော စိတ်ဖြင့် သူတစ်ပါး၏ သပိတ်ကို မကြည့်ရ။

* ၉။ အတိမဟန္တ

အလွန်ကြီးသော ဆွမ်းလုတ်ကို ပြု၍ မစားရ။ [ဒေါင်းဥလောက်လည်း မကြီးစေရ။ ကြက်ဥလောက်လည်း မငယ်စေရ၊ အလယ်ပမာဏကို ပြု၍ စားရမည်။]

* ၁၀။ ပရိမဏ္ဍလအာလောပ

မရှည်, မချွန်လွန်း အဝန်းညီသော ဆွမ်းလုတ်ကို ပြု၍ စားရမည်။

လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သက္ကစ္စဝဂ် (ခေါ်) ပိဏ္ဍပါတဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၅။ ကဗဠဝဂ်

* ၁။ အနာဟဋ

ခံတွင်းဝသို့ ဆွမ်းလုတ် မရောက်မီ ခံတွင်းကို ဟ၍ မထားရ။

* ၂။ ဘုဉ္ဇမာန

ဆွမ်းစားသောအခါ ခံတွင်းအတွင်းသို့ လက်ချောင်းတို့ကို သွတ်သွင်း၍ မစားရ။

* ၃။ သကဗဠ

ခံတွင်း၌ ဆွမ်းလုတ်ရှိလျက် စကားမပြောရ။

* ၄။ ပိဏ္ဍုက္ခေပက

ဆွမ်းလုတ်ကို မြှောက်၍မြှောက်၍ မစားရ။

* ၅။ ကဗဠာဝစ္ဆေဒက

ဆွမ်းလုတ်ကို ကိုက်ဖြတ်၍ မစားရ။

[မုန့်, ပဲစသော ခဲဖွယ်နှင့် လက်သုပ်များကို ကိုက်ဖြတ် စားကောင်းသည်ဟု ဆို၏၊ထို့ကြောင့် ပြောင်းဖူး, ငှက်ပျောသီး စသည်တို့ကို ကိုက်၍ စားခြင်း၌ အနာပတ္တိ၊ အာပတ်မသင့်။] အာပတ်မသင့်သော်လည်း ကိုက်စားခြင်းထက် လက်ဖြင့် ဖဲ့၍ စားခြင်းက ပို၍ ဣန္ဒြေရသည်။

* ၆။ အဝဂဏ္ဍကာရက

မျောက်ကဲ့သို့ ပါးစောင်၌ ငုံထား၍ မစားရ။

* ၇။ ဟတ္ထနိဒ္ဓုနက

လက်ကို ခါ၍ခါ၍ မစားရ။

* ၈။ သိတ္ထာဝကာရက

ဆွမ်းလုံးကို ဖြန့်ကြဲ၍ မစားရ။

* ၉။ ဇိဝှာနိစ္ဆာရက

လျှာကို ထုတ်၍ထုတ်၍ မစားရ။

* ၁၀။ စပုစပုကာရက

အသံစပ်စပ် (ပျတ်ပျတ်) မြည်အောင်ပြု၍ မစားရ။

ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဗဠဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၆။ သုရုသုရုဝဂ်

* ၁။ သုရုသုရုကာရက

ရှုတ်ရှုတ် အသံပြု၍ မစားမသောက်ရ။

* ၂။ ဟတ္ထနိလ္လေဟက

လက်ကို လျက်၍ လျက်၍ မစားရ။

* ၃။ ပတ္တနိလ္လေဟက

သပိတ်ကို ခြစ်၍ ခြစ်၍ မစားရ။

* ၄။ ဩဋ္ဌနိလ္လေဟက

နှုတ်ခမ်းကို လျက်၍ လျက်၍ မစားရ။

* ၅။ ပါနီယတ္ထာလက

အာမိသ ကပ်ပေနေသော လက်ဖြင့် သောက်ရေခွက်ကို မကိုင်ရ။

* ၆။ သသိတ္ထက

ဆွမ်းလုံးနှင့် တကွဖြစ်သော သပိတ်ဆေးရေကို ရွာတွင်း၌ မစွန့်ရ။

* ၇။ ဆတ္တပါဏိ

မနာမဖျားဘဲလျက် ထီးကိုင်ထားသော သူအား တရားမဟောရ။

* ၈။ ဒဏ္ဍပါဏိ

မနာမဖျားဘဲလျက် တုတ် (တောင်ဝှေး)ကိုင်ထားသော သူအား တရား မဟောရ။ [တုတ်မည်သည် မဇ္ဈိမပုရိသ၏ အတောင်အားဖြင့် ၄-တောင်ရှိသော တုတ်တည်း။ ထိုထက် ရှည်သည်ဖြစ်စေ၊ ထို့အောက် တိုသည်ဖြစ်စေ တုတ် မမည်။]

* ၉။ သတ္ထပါဏိ

မနာမဖျားဘဲလျက် ဓား, လှံ စသော လက်နက်ကိုင်ထားသော သူအား တရားမဟောရ။

* ၁၀။ အာဝုဓပါဏိ

မနာမဖျားဘဲလျက် လေးလက်နက်ကိုင်ထားသော သူအား တရားမဟော ရ။ [ညှို့တင်ထားသော လေးသည်လည်းကောင်း၊ လေးကိုင်းသက်သက်သည် လည်းကောင်း၊ မြားသက်သက်သည်လည်းကောင်း လေးလက်နက် မည်၏၊]

ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုရုသုရုဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၇။ ပါဒုကဝဂ်

* ၁။ ပါဒုကာရုဠှ

မနာမဖျားဘဲလျက် ခြေနင်းစီးထားသော သူအား တရားမဟောရ။ [သဲကြိုးမတပ်ဘဲ သစ်သားဖု စသည်တပ်လျက် ထိုဖုကို ခြေမဖြင့် ညှပ်၍ စီးရ သော ဖိနပ်မျိုးကို ‘ခြေနင်း’ဟု ခေါ်သည်။]

* ၂။ ဥပါဟနာရုဠှ

မနာမဖျားဘဲလျက် ဖိနပ်စီးထားသော သူအား တရားမဟောရ။

* ၃။ ယာနဂတ

မနာမဖျားဘဲလျက် ယာဉ်ထက်၌ နေသောသူအား တရားမဟောရ။

* ၄။ သယနဂတ

မနာမဖျားဘဲလျက် အိပ်ရာ၌ နေသောသူအား တရားမဟောရ။

* ၅။ ပလ္လတ္ထိကနိသိန္န

မနာမဖျားဘဲလျက် လက်အာယောဂပတ်, ပုဆိုးအာယောဂပတ် ဖွဲ့လျက် ထိုင်နေသော သူအား တရားမဟောရ။

* ၆။ ဝေဌိတသီသ

မနာမဖျားဘဲလျက် ဆံစမပေါ်အောင် ဦးခေါင်းကို ရစ်ပတ်ထားသော သူအား တရားမဟောရ။

ရစ်ပတ် —ဟူရာ၌ ခေါင်းပေါင်းပေါင်းသော ရစ်ပတ်ခြင်း၊ ဦးထုပ်ဆောင်း သော မကိုဋ်ဆောင်းသော ရစ်ပတ်ခြင်း၊ ပန်ချာပီခေါင်းပေါင်း ရစ်ပတ်ခြင်း အားလုံးကို ဆိုလိုသည်။ ထိုကဲ့သို့ ရစ်ပတ်ထားရာ၌ ဆံစမပေါ်သူကိုသာ တရား မဟောကောင်း၊ မြန်မာတို့ ခေါင်းပေါင်းပုံမှာ များသောအားဖြင့် ဆံစပေါ်နေ သောကြောင့် တရားဟောကောင်း၏၊ ဆံစမပေါ်လျှင် ဆံစကို ဖော်စေပြီးမှ တရားဟောရမည်။

* ၇။ ဩဂုဏ္ဌိတသီသ

မနာမဖျားဘဲလျက် ခေါင်းမြီးခြုံထားသော သူအား တရားမဟောရ။

* ၈။ ဆမာ

မနာမဖျားဘဲလျက် မြက်ခင်း၌ဖြစ်စေ၊ အခင်းတစ်ခုခု၌ဖြစ်စေ ထိုင်နေ သော သူအား မြေပြင်ကနေ၍ တရားမဟောရ။

* ၉။ နီစ

မနာမဖျားဘဲလျက် မြင့်သောနေရာ၌ နေသောသူအား နိမ့်သော နေရာက နေ၍ တရားမဟောရ။

* ၁၀။ ဌိတ

မနာမဖျားဘဲလျက် ထိုင်နေသောသူအား ရပ်လျက် တရားမဟောရ။ [ရပ်ခြင်းသည် ထိုင်ခြင်းထက် ပို၍ လေးစားရာရောက်သဖြင့် ဣရိယာပုထ် လေးပါးတွင် ရပ်ခြင်းသည် အလေးစားဆုံး ဣရိယာပုထ် ဖြစ်သည်။]

* ၁၁။ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တ

မနာမဖျားဘဲလျက် ရှေ့ကသွားနေသော သူအား မိမိက နောက်က လိုက်လျက် တရားမဟောရ။

* ၁၂။ ဥပ္ပထေန ဂစ္ဆန္တ

မနာမဖျားဘဲလျက် လမ်းပေါ်၌ သွားနေသော သူအား မိမိက လမ်းဘေးမှ သွားလျက် တရားမဟောရ။

* ၁၃။ ဌိတော ဥစ္စာရ

မနာမဖျားဘဲလျက် ရပ်လျက် ကျင်ကြီး, ကျင်ငယ် မစွန့်ရ။

* ၁၄။ ဟရိတေ ဥစ္စာရ

မနာမဖျားဘဲလျက် စိမ်းရှင်သော မြက်, သစ်ပင်ရှိရာ အရပ်၌ ကျင်ကြီး, ကျင်ငယ်, နှပ်, တံတွေးတို့ကို မစွန့် မထွေးရ။ [တိုက်ရိုက် စွန့်ခြင်းကိုသာ ဆိုသည်။ အိုးခွက်ထဲ၌ စွန့်ပြီးနောက် ထိုခွက်မှ တစ်ဆင့် စွန့်လျှင် အပြစ်မရှိဟု သိ။]

* ၁၅။ ဥဒကေ ဥစ္စာရ

မနာမဖျားဘဲလျက် သုံးဆောင်ကောင်းသော ရေ၌ ကျင်ကြီး, ကျင်ငယ်, နှပ်, တံတွေးတို့ကို မထွေးရ။ [ဆဋ္ဌမူ ပါစိတ်ပါဠိတော်၌ သတိမေ့လျော့သော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်ဟု ဆို၏၊ သို့သော် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အနာပတ္တိဝါရ၌ကား ဤအဆို မရှိပါ။] ပါဠိတော်အဆိုကိုသာ ယူတော်မူကြပါကုန်။ မြန်မာပြန်၌ သတိလစ်ပြီး ကျကျန်သွားသည်နှင့် တူ၏၊

ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပါဒုကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

အရှင်တို့, သေခိယအမည်ရှိကုန်သော သိက္ခာပုဒ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုသေခိယသိက္ခာပုဒ်တို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရား တပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါ ကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ် ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

သေခိယ အမည်ရှိကုန်သော သိက္ခာပုဒ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။

၁၁။ အဓိကရဏသမထ ၇-ပါး

မှတ်ဖွယ်။ ။ သမထဖြင့် ငြိမ်းစေအပ်သော သဘောတရားသည် အဓိကရဏ မည်၏၊ ထို့ကြောင့် သာသနာတော်၌ အဓိကရုဏ်း ၄-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါး ရောက်လျှင် သမထ ၇-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် ငြိမ်းအောင် ပြုရမည်။ ၎င်းသမထ ၇-ပါးတို့ဖြင့် အဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းစေနိုင်သောကြောင့် ‘အဓိကရဏသမထ’ဟု ခေါ်သည်။

အရှင်တို့ ...ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော ဤ သဘောတရားတို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊

ဖြစ်ကုန်ဖြစ်ကုန်သော ဝိဝါဒါဓိကရုဏ်း, အနုဝါဒါဓိကရုဏ်း, အာပတ္တာဓိ ကရုဏ်း, ကိစ္စာဓိကရုဏ်းဟူသော အဓိကရုဏ်းလေးပါးတို့ကို ငြိမ်းစေခြင်းငှာ စဲစေခြင်းငှာ —

* ၁။ သံဃ, ဓမ္မ, ဝိနယ, ပုဂ္ဂလတို့ မျက်မှောက်ဖြစ်သော သမ္မုခါဝိနည်းကို ပေးအပ်၏၊
* ၂။ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အားသာ ပေးအပ်သော သတိဝိနည်းကို ပေးအပ်၏၊
* ၃။ ရူးသော ရဟန်းအားသာ ပေးအပ်သော အမူဠှဝိနည်းကို ပေးအပ်၏၊
* ၄။ ဝန်ခံသည့်အတိုင်း ပြုအပ်သော ပဋိညာယ ကာရေတဗ္ဗ သမထကို ပြုအပ် ၏၊
* ၅။ ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂိုလ်တို့ များရာသို့ လိုက်၍ပြုအပ်သော ယေဘုယျသိက သမထ ကို ပြုအပ်၏၊
* ၆။ ယုတ်မာသော ရဟန်းအားသာ ပြုအပ်သော တဿပါပိယသိက သမထ ကို ပြုအပ်၏၊
* ၇။ မစင်ကို မြက်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသကဲ့သို့ ပြုအပ်သောတိဏဝတ္ထာရက သမထကို ပြုအပ်၏၊

အဓိကရုဏ်း (မငြိမ်သက်မှု) ၄-ပါး

၁။ ဝိဝါဒါဓိကရုဏ်းဆိုသည်ကား — တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကို တစ်ဘက်က ‘ဓမ္မ’, တစ်ဘက်က ‘အဓမ္မ’ဟု ငြင်းခုံခြင်း၊ တစ်ဘက်က ‘ဝိနယ’, တစ်ဘက်က ‘အဝိနယ’ဟု ငြင်းခုံခြင်းစသည်ဖြင့် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် ငြင်းခုံမှုကို ဆိုသည်။

၂။ အနုဝါဒါဓိကရုဏ်းဆိုသည်ကား — သီလပျက်ခြင်း၊ အကျင့်အာစာရ ပျက်ခြင်း၊ အယူဝါဒပျက်ခြင်း၊ အသက်မွေးမှုပျက်ခြင်းဟူသော ပျက်ခြင်း တစ်မျိုးမျိုးဖြင့် စွပ်စွဲမှု စောဒနာမှုကို ဆိုသည်။

၃။ အာပတ္တာဓိကရုဏ်းဆိုသည်ကား — အာပတ်သင့်နေမှုကို ဆိုသည်။

၄။ ကိစ္စာဓိကရုဏ်းဆိုသည်ကား — အပလောကနကံ, ဉတ္တိကံ, ဉတ္တိဒုတိယကံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကံဟူသော ကံလေးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ကံပြုမှုကို ဆိုသည်။

အဓိကရုဏ်းနှင့် သမထ

ဝိဝါဒါဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းစေနိုင်သော သမထကား သမ္မုခါဝိနည်း တစ်ပါး, ယေဘုယျသိက ကမ္မဝါစာ တစ်ပါးအားဖြင့် နှစ်ပါးတည်း။

အနုဝါဒါဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းစေနိုင်သော သမထကား သမ္မုခါဝိနည်း တစ်ပါး, သတိဝိနည်း တစ်ပါး, အမူဠှဝိနည်း တစ်ပါး, တဿပါပိယသိက ကမ္မဝါစာ တစ်ပါးအားဖြင့် လေးပါးတည်း။

အာပတ္တာဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းစေနိုင်သော သမထကား သမ္မုခါဝိနည်း တစ်ပါး, ပဋိညာတကရဏ တစ်ပါး, တိဏဝတ္ထာရက ကမ္မဝါစာ တစ်ပါးအားဖြင့် သုံးပါးတည်း။

ကိစ္စာဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းစေနိုင်သော သမထကား သမ္မုခါဝိနည်း တစ်ပါး သာတည်း။ [အကျယ်ကို စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) သမထက္ခန္ဓက၌ ရှု။]

အရှင်တို့ ...ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်ကုန်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုခုနစ်ပါး ကုန်သော အဓိကရဏသမထတို့၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သောကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်။ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ် ရ၏၊

ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏ သမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။

အရှင်တို့ ... နိဒါန်းကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးပါပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ နှစ်ပါးကုန်သော အနိယတ အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်းဝိနည်းကံ ရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ် တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီ အမည်ရှိ ကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ သေခိယ အမည်ရှိ ကုန်သော သိက္ခာပုဒ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော သိက္ခာပုဒ်တော်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ ပါတိမောက်၌လာ၏၊ ပါတိမောက်၌ အကျုံးဝင်၏၊ လခွဲတစ်ကြိမ် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏၊ ထိုပါတိမောက်၌ အလုံးစုံ ထေရ, နဝ, မဇ္ဈိမ ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငြင်းခုံခြင်း မရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာဖြင့် ကျင့်အပ်၏၊

အကျယ်ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ သာဓု သာဓု သာဓု။

[ဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟူ၍ဖြစ်စေ ရွတ်ဆိုအပ်၏၊]

ဘိက္ခုပါတိမောက် (မြန်မာသက်သက်) ပြီးပြီ။

၁၂။ ဘိက္ခုနီပါတိမောက် (မြန်မာသက်သက်)

မှတ်ချက်။ ။ ဘိက္ခုနီပါတိမောက်၌ ပါရာဇိက (၈)ပါး, သံဃာဒိသေသ် (၁၇)ပါး, နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် (၃၀), သုဒ္ဓပါစိတ် (၁၆၆)ပါး, ပါဋိဒေသနီယ (၈)ပါး, သေခိယ (၇၅)ပါး, အဓိကရဏသမထ (၇)ပါးအားဖြင့် သိက္ခာပုဒ်ပေါင်း (၃၁၁)ပါး ရှိသည်။

သိက္ခာပုဒ် (၃၁၁)ပါး ရှိသော်ငြားလည်း ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ ရေးသား ထားသော နိဒါန်း, ခရေပွင့် (*) အမှတ်အသားဖြင့် ပြထားသော ‘သာဓာရဏ’ သိက္ခာပုဒ် (၁၈၁)ပါးနှင့် ပါရာဇိကအခန်း, သံဃာဒိသေသ်အခန်း စသော အခန်း အသီးအသီးတို့၏ နိဂုံးတို့သည် ဘိက္ခုနီပါတိမောက်၌လည်း အကျုံးဝင်နေသည် ဖြစ်၍ ၎င်းတို့ကို ဖယ်ထုတ်လိုက်လျှင် ကျန်သော သိက္ခာပုဒ် (၁၃၀)တို့ကိုသာ ကျက်မှတ်ဖို့ လိုသည်။ [၎င်းတို့ကား ပါရာဇိက (၄)ပါး, သံဃာဒိသေသ် (၁၀)ပါး, နိဿဂ္ဂိယ ပါစိတ် (၁၂)ပါး, သုဒ္ဓပါစိတ် (၉၆)ပါး, ပါဋိဒေသနီယ (၈)ပါးအားဖြင့် ပေါင်း (၁၃၀) ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ‘အသာဓာရဏ’ သိက္ခာပုဒ်များဟု ခေါ် သည်။] ဘိက္ခုနီပါတိမောက် တစ်စောင်လုံးကို ရေးဖို့ မလို၍ ‘အသာဓာရဏ’ သိက္ခာပုဒ် (၁၃၀)တို့ကိုသာ ရေးသားပါအံ့။

သိက္ခာပုဒ်များကို အာဂုံပြန်ဆိုရာ၌ ‘ပါရာဇိကအခန်း’စသော ခေါင်းစဉ် အမည်များကိုထည့်၍ ဆိုရန်မလို။ သို့ရာတွင် ‘လသုဏ’စသော ဝဂ်အမည် များကို ထည့်၍ ဆိုပါ။ [မှတ်ချက်တို့၌ လာသော စကားများကို အာဂုံဆောင်ရန် မလို။ သိက္ခာပုဒ်အဆုံး၌ ["] ဤအမှတ်အသားဖြင့် ပြထားသော စကားလုံး များကိုလည်း ထည့်၍ဆိုရန် မလိုပါ။]

၁၃။ ပါရာဇိကအခန်း

၁။ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကိုယ်လက်နှီးနှောလိုသော ရာဂစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ညှပ်ရိုးနှစ်ဖက်အာက်မှ ပုဆစ်ဒူးဝန်းနှစ်ဖက်အထက်ထိ တစ်နေရာရာ၌ဖြစ်စေ၊ တံတောင်ဆစ်မှ အထက်လက်မောင်းအဆုံးထိ တစ်နေရာရာ၌ဖြစ်စေ ကိုယ်လက်နှီးနှောလိုသော ရာဂစိတ်ရှိသည့် ယောက်ျား၏ ရှေးရှုသုံးသပ်ခြင်းကိုလည်း ကောင်း, ထိုမှဤမှ သုံးသပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း, ကိုင်ခြင်းကိုလည်းကောင်း, တို့ထိခြင်းကိုလည်းကောင်း, ပွေ့ယူဖိညှစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း, သာယာငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် ပုဆစ်ဒူးဝန်းနှစ်ဖက်အထက်၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သာယာသော ကြောင့် ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလိကာမည်သော ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ဘိက္ခုနီကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [နှစ်ဦးလုံး၌ ရာဂစိတ်ရှိမှသာလျှင် ပါရာဇိက အာပတ်သင့်၏၊ တစ်ဦးတည်း၌သာ ရှိလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊]

၂။ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သိလျက် ပါရာဇိကကျနေသော ဘိက္ခုနီကို ကိုယ်တိုင် လည်း မစောဒနာ, ဘိက္ခုနီဂိုဏ်းအားလည်း မတိုင်ကြားဘဲလျက် နေငြားအံ့။ အကြင်အခါ၌ ထိုပါရာဇိကကျနေသော ဘိက္ခုနီသည် ဘိက္ခုနီအသွင်၌ တည်နေ ၏၊ သို့မဟုတ် သေလွန်၏၊ သို့မဟုတ် လူထွက်၏၊ သို့မဟုတ် တိတ္ထိဘောင်သို့ ပြောင်းရွှေ့သွား၏၊ ထိုသို့ ဖုံးထားပြီးမှ နောက်၌ အခြားဘိက္ခုနီတို့အား “အရှင်မတို့ ...ထိုညီမဟာ ‘သည်လို သည်လို ဖြစ်နေတယ်’ဆိုတာကို ရှေးတုန်း ကပင် သိခဲ့ပါရဲ့၊ သို့သော် ကိုယ်တိုင်ကလည်း မစောဒနာမိပါ, ဂိုဏ်းအားလည်း မတိုင်ကြားမိပါ”ဟု ပြောဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီသည် အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းသော ကြောင့် ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာမည်သော ပါရာဇိကအာပတ်သင့်၏၊ ဘိက္ခုနီကောင်း တို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [အပြစ်ကို ဖုံးထားမိပါ သည်ဟု ဝန်ခံသည့်အခါမှ ပါရာဇိကကျမသည်မဟုတ်၊ ဖုံးထားတော့မည်ဟု ဆုံးဖြတ်တုန်းကပင် ကျခဲ့ပြီဟု သိ။]

၃။ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ညီညွတ်သော ဘိက္ခုသံဃာက ဟုတ်မှန်သော အကြောင်းဝတ္ထုဖြင့် ဝိနည်းတော်အတိုင်း စစ်ဆေးသတိပေး၍ ဉတ်ကမ္မဝါစာ ဖြင့် နှင်ထုတ်ထားသော ရိုသေလေးစားခြင်းမရှိသော သံဃာ့ဘောင်သို့ ဩသာရဏကံဖြင့် ပြန်၍ မသွင်းရသေးသော အပေါင်းအဖော် မပြုရသေးသော ‘ဥက္ခိတ္တကရဟန်း’၏ အယူကို အတုလိုက်၍ ကျင့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီကို မြင်ကြ ကြားကြကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့က “အရှင်မ ...ဤရဟန်းကို ညီညွတ်သော ဘိက္ခုသံဃာက ဟုတ်မှန်သောအကြောင်းဝတ္ထုဖြင့် ဝိနည်းတော်အတိုင်း စစ်ဆေး သတိပေး၍ ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် နှင်ထုတ်ထား၏၊ ဤရဟန်းသည် ရိုသေလေး စားခြင်း မရှိ၊ ဤရဟန်းကို သံဃာ့ဘောင်သို့ ဩသာရဏကံဖြင့် ပြန်၍ မသွင်းရ သေး၊ ဤရဟန်းနှင့် အပေါင်းအဖော်မပြုရသေး၊ အရှင်မ ...ဤရဟန်း၏ အယူကို အတုလိုက်၍ မကျင့်လေလင့်”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီကို ဘိက္ခုနီသံဃာ့အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့ သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထို အယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် ဘိက္ခုနီသံဃာက ထို ဘိက္ခုနီအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထိုဘိက္ခုနီသည် နှင်ထုတ်ထားသော ‘ဥက္ခိတ္တကရဟန်း’၏ အယူကို အတုလိုက်၍ ကျင့်သောကြောင့် ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာ မည်သော ပါရာဇိကအာပတ် သင့်၏၊ ဘိက္ခုနီကောင်းတို့နှင့် အတူတကွ ပေါင်းသင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [ဟုတ်မှန်သော အကြောင်းဝတ္ထုဟူရာ၌ နှင်ထုတ်ထိုက်သောအကြောင်း (အာပတ်ရှိခြင်းစသော အကြောင်း)၏ ဟုတ်မှန် ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်မှာ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ လာသော ဓမ္မေနဟူသော ပါဠိစကား၏ အဓိပ္ပာယ် ဖြစ်သည်။]

၄။ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကိုယ်လက်နှီးနှောလိုသော ရာဂစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုကဲ့သို့သော ရာဂစိတ်ရှိသည့် ယောက်ျား၏ လက်ဆွဲမှုကိုလည်း သာယာငြား အံ့၊ သင်္ကန်းကိုင်ဆွဲမှုကိုလည်း သာယာငြားအံ့၊ နှစ်တောင့်ထွာဟတ္ထပါသ် အတွင်း၌လည်း ရပ်နေငြားအံ့၊ နှစ်တောင့်ထွာဟတ္ထပါသ်အတွင်း၌လည်း စကား ပြောငြားအံ့၊ ချိန်းချက်ထားသော အရပ်သို့လည်း သွားငြားအံ့၊ မိမိထံသို့ ထို ယောက်ျား၏ လာမှုကိုလည်း သာယာငြားအံ့၊ ဖုံးကွယ်သော နေရာသို့လည်း လိုက်၍ ဝင်ငြားအံ့၊ ကိုယ်ကိုလည်း ထိုယောက်ျား၏ အနီးသို့ ဆောင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် ဝတ္ထု (၈)မျိုးလုံးကို ကျူးလွန်သောကြောင့် အဋ္ဌဝတ္ထုကာ မည်သော ပါရာဇိကအာပတ် သင့်၏၊ ဘိက္ခုနီကောင်းတို့နှင့် အတူအကွ ပေါင်း သင်းခြင်းငှာ မရတော့ချေ။ [တစ်မျိုးတစ်မျိုးအတွက် တစ်ခါကျူးလွန်လျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် တစ်ချက်တစ်ချက် သင့်၏၊ (၈)မျိုးလုံးပြည့်သည့်အခါ ပါရာဇိကကျ၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ဘိက္ခုနီတို့အတွက် သီးခြားပညတ်တော်မူအပ်သော ဤ၌ တိုက်ရိုက်ပြထားသော ‘အသာဓာရဏ’ ပါရာဇိက (၄)ပါးအပြင် ဘိက္ခုတို့အား ပညတ်အပ်သော မေထုန, အဒိန္နာဒါန, မနုဿဝိဂ္ဂဟ, ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဟူသော သိက္ခာပုဒ် (၄)ပါးကိုလည်း ဘိက္ခုနီတို့ လိုက်နာရသည်။ ထို့ကြောင့် ဘိက္ခုနီတို့၌ ပါရာဇိက (၈)ပါး ရှိ၏၊

ပါရာဇိကအခန်း ပြီးပြီ။

၁၄။ သံဃာဒိသေသ်အခန်း

၁။ ဥဿယဝါဒိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သူကြွယ်နှင့်လည်းကောင်း၊ သူကြွယ်သားနှင့်လည်း ကောင်း၊ ကျွန်နှင့်လည်းကောင်း၊ အလုပ်သမားနှင့်လည်းကောင်း၊ အယုတ်သဖြင့် ရဟန်း, ပရိဗိုဇ်တို့နှင့်လည်းကောင်း အငြင်းအခုံ ဖြစ်ပွား၍ တရားတွေ့ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်း ဖြစ်သော ဥဿယဝါဒိကာ မည်သော သံဃာဒိသေသ် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

၂။ စောရီဝုဋ္ဌာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ တိတ္ထိတို့၏ အထံ၌ ရသေ့မ ပရိဗိုဇ်မ မပြုရသေးသော သို့မဟုတ် အခြားဘိက္ခုနီတို့၏ အထံ၌ သာမဏေမ မပြုရသေးသော လူဝတ်ကြောင်အဖြစ်ဖြင့် မိမိထံသို့လာသည့် သတ်ထိုက်သော ခိုးသူမကို သိလျက် မင်းအားလည်းကောင်း, ဘိက္ခုနီသံဃာအားလည်းကောင်း, ဗိဿနိုးနတ် ခန္ဓနတ်တို့ကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော လူအပေါင်းကို အုပ်စိုးသည့် အကြီးအမှူးအားလည်းကောင်း, ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြုသော လူအသင်းအဖွဲ့ အားလည်းကောင်း, ကုန်သည်အစည်းအရုံးအားလည်းကောင်း မပန်ကြားဘဲ လျက် ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော စောရီဝုဋ္ဌာပန မည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [လူဝတ်ကြောင် အဖြစ်ဖြင့် လာသူကိုသာ ရဟန်းမပြုပေးကောင်း၊ ထိုသူတို့၏ထံ၌ ရသေ့မ ပရိဗိုဇ်မ သာမဏေမပြု၍ မိမိထံသို့ ထိုအသွင်ဖြင့် လာလျှင်ကား ရဟန်းပြုပေးကောင်း ၏ဟု သိ။]

၃။ ဂါမန္တရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားရွာသို့မူလည်း တစ်ယောက်တည်း သွားငြားအံ့၊ မြစ်တစ်ဘက်ကမ်းသို့မူလည်း တစ်ယောက်တည်း သွားငြားအံ့၊ ညဉ့်အခါ၌ အပေါင်းအဖော်နှင့် ခွဲ၍မူလည်း တစ်ယောက်တည်း နေငြားအံ့၊ ခရီးသွားစဉ် အပေါင်းအဖော်နှင့် ခွဲ၍မူလည်း တစ်ယောက်တည်း နောက်ချန်၍ နေရစ်ငြား အံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော ဂါမန္တရ မည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

၄။ ဥက္ခိတ္တဩသာရဏ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ညီညွတ်သော ဘိက္ခုနီသံဃာက ဟုတ်မှန်သော အကြောင်းဝတ္ထုဖြင့် ဝိနည်းတော်အတိုင်း စစ်ဆေးသတိပေး၍ ဉတ်ကမ္မဝါစာ ဖြင့် နှင်ထုတ်ထားသော ဘိက္ခုနီကို ထိုကံပြုသော ဘိက္ခုနီသံဃာအားလည်း မပန်ကြား, ဂိုဏ်း၏ အလိုဆန္ဒကိုလည်း သိအောင် မပြုဘဲလျက် သံဃာ့ဘောင် သို့ ဩသာရဏကံဖြင့် ပြန်၍ သွင်းငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်း ဖြစ်သော ဥက္ခိတ္တဩသာရဏ မည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [လွန်ကျူး လျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ ဆိုသည်မှာ ‘ဩသာရဏကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌’ဟု ဆိုလိုသည်။]

၅။ အဝဿုတဘုဉ္ဇန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် တပ်နှစ်သက်သော ရာဂစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုကဲ့သို့ သော ရာဂစိတ်ရှိသည့် ယောက်ျား၏ လက်မှ ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကို ဖြစ်စေ မိမိလက်ဖြင့် ခံယူ၍ ခဲမူလည်း ခဲငြားအံ့၊ စားမူလည်း စားငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော အဝဿုတဘုဉ္ဇနမည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [ရေ တံပူကို ခံယူလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ တပ်နှစ်သက်သော ရာဂစိတ်ဆိုသည်မှာ ကိုယ်လက်နှီးနှောလိုသော ရာဂစိတ်မျိုး မဟုတ်၊ ရိုးရိုး ချစ်ကြိုက်သော ရာဂစိတ်ကို ဆိုလိုသည်။]

၆။ ဥယျောဇိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီအား “အရှင်မ ... ဤယောက်ျား၌ တပ်နှစ်သက်သော ရာဂစိတ်ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ အရှင်မ၌ တပ်နှစ် သက်သော ရာဂစိတ် မရှိလျှင် အရှင်မအား သူ အဘယ်သို့ ပြုနိုင်လတ္တံ့နည်း၊ အရှင်မ ငါတိုက်တွန်းပါ၏၊ ဤယောက်ျားပေးသမျှ ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကို ဖြစ်စေ အရှင်မ၏ လက်ဖြင့် ခံယူ၍ ခဲမူ၌လည်း ခဲလော့၊ စားမူလည်း စားလော့”ဟု ပြောဆိုတိုက်တွန်းငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီသည် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော ဥယျောဇိကာ မည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [ခဲလော့ စားလော့ဟု ပြောဆို တိုက်တွန်းရုံဖြင့် သံဃာဒိသေသ်အာပတ် မသင့်သေး၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သာ သင့်၏၊ တိုက်တွန်းသည့်အတိုင်း ထိုဘိက္ခုနီ ခံယူလျှင် တိုက်တွန်းသော ဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ စား၍ ပြီးလျှင်ပြီးချင်း သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊]

၇။ ကုပိတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် စိတ်ဆိုး, နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၍ “ဘုရားကို စွန့်ပါ၏၊ တရားကို စွန့်ပါ၏၊ သံဃာကို စွန့်ပါ၏၊ သိက္ခာကို စွန့်ပါ၏၊ သာကီဝင်မင်းသား ဘုရားရှင်၏ သမီးဆိုသူတို့သာ ဘိက္ခုနီတို့တဲ့လား၊ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်ကုန် သော ကုက္ကုစ္စရှိကုန်သော သိက္ခာသုံးပါးကို လိုလားကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့ လည်း ရှိကြပါသေး၏၊ ငါသည် ထိုဘိက္ခုနီတို့၏ အထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်တော့အံ့”ဟု ဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီကိုမြင်ကြကြားကြကုန်သော အခြား ဘိက္ခုနီတို့က “အရှင်မ ...အရှင်မသည် စိတ်ဆိုး, နှလုံးမသာသည် ဖြစ်၍ {ဘုရားကို စွန့်ပါ၏၊ တရားကို စွန့်ပါ၏၊ သံဃာကို စွန့်ပါ၏၊ သိက္ခာကို စွန့်ပါ၏၊’ သာကီဝင်မင်းသား ဘုရားရှင်၏ သမီးဆိုသူတို့သာ ဘိက္ခုနီတို့တဲ့လား၊ မကောင်း မှုမှ ရှက်တတ်ကုန်သော ကုက္ကုစ္စရှိကုန်သော သိက္ခာသုံးပါးကို လိုလားကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့လည်း ရှိကြပါသေး၏၊ ငါသည် ထိုဘိက္ခုနီတို့၏ အထံ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်တော့အံ့}ဟု မဆိုပါလင့်၊ အရှင်မ ... မွေ့လျော်ပါ လော့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားတော်ကို ကောင်းစွာ ဟောတော်မူ၏၊ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုခြင်းငှာ မြတ်သောအကျင့်ကို ကောင်းစွာ ကျင့်ပါလော့”ဟု ပြောဆိုရမည်၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း ၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆို ကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီကို ဘိက္ခုနီသံဃာ အလယ်သို့ လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထိုနောက် ဘိက္ခုနီသံဃာက ထိုဘိက္ခုနီအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား ထိုဘိက္ခုနီသည် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်း ဖြစ်သော ကုပိတ မည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ဆိုသည်မှာ ‘သမနုဘာသနကံ၏ သုံးကြိမ် မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌’ဟု ဆိုလိုသည်။ နောက်သိက္ခာပုဒ် များ၌လည်း ဤအတိုင်း သိ။]

မှတ်ချက်။ ။{ }ဤအမှတ်အသားအတွင်းရှိ စကားများကို ရှေ့တစ်ဦး က ပြောပြီး၍ နောက်တစ်ဦးက ထပ်၍ ပြောပြန်သော စကားများဟု သိ။ နောက်သိက္ခာပုဒ်များ၌လည်း ဤနည်းချည်း။

၈။ ပစ္စာကတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အဓိကရုဏ်း (အမှု)တစ်ခု၌ ရှုံး၍ စိတ်ဆိုး, နှလုံး မသာသောကြောင့် “ဘိက္ခုနီတို့သည် ချစ်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည် သို့လည်း လားကုန်၏၊ မုန်းသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ တွေဝေသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ ကြောက်သော အားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏”ဟု ဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီကို မြင်ကြ ကြားကြကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့က “အရှင်မ ...အရှင်မသည် အဓိကရုဏ်း (အမှု)တစ်ခု၌ ရှုံး၍ စိတ်ဆိုး, နှလုံးမသာသောကြောင့် {ဘိက္ခုနီ တို့သည် ချစ်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ မုန်းသော အားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ တွေဝေသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားကုန်၏၊ ကြောက်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည် သို့လည်း လားကုန်၏}ဟု မဆိုပါလင့်၊ အရှင်မသည်သာလျှင် ချစ်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားရာ၏၊ မုန်းသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့ လည်း လားရာ၏၊ တွေဝေသောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားရာ၏၊ ကြောက်သောအားဖြင့် မလားအပ်သည်သို့လည်း လားရာ၏”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီကို ဘိက္ခုနီသံဃာအလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် ဘိက္ခုနီ သံဃာက ထိုဘိက္ခုနီအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား ထိုဘိက္ခုနီသည် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော ပစ္စာကတမည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

၉။ သံသဋ္ဌ

အကြင်ဘိက္ခုနီတို့သည် လူတို့နှင့် ရောနှောကာ ယုတ်မာသော အကျင့်, ယုတ်မာသော ကျော်စောသံ, ယုတ်မာသော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီးလျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်၏၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့ကို မြင်ကြကြားကြကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့က “ညီမ အစ်မတို့ ... ညီမအစ်မတို့သည် လူတို့နှင့် ရောနှောကာ ယုတ်မာသော အကျင့်, ယုတ်မာသော ကျော်စောသံ, ယုတ်မာသော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီးလျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်၏၊ ညီမအစ်မတို့ လူတို့နှင့် ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေကုန်လော့၊ ညီမ အစ်မတို့၏ ကင်းကင်းရှင်းရှင်းနေခြင်းကိုသာလျှင် ဘိက္ခုနီသံဃာက ချီးမွမ်း၏ဟု ပြောဆိုရမည်၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီတို့ကို ဘိက္ခုနီသံဃာ အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက်အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုစွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့အား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် ဘိက္ခုနီသံဃာက ထိုဘိက္ခုနီတို့အား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်ကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား ထိုဘိက္ခုနီတို့သည် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ်ကြောင်းလည်းဖြစ်သော သံသဋ္ဌမည်သော သံဃာဒိသေသ် အာပတ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊ [လူတို့နှင့် ရောနှောကာ--ဆိုသည်မှာ လူဝတ်ကြောင် တို့အား ထမင်းချက်ပေးခြင်း, သတင်းစကား ပို့ဆောင်ခြင်း စသော လူမှုကိစ္စကို ကိုယ်, နှုတ်အားဖြင့် ပြုလုပ်ပေးခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲ ပြီးလျှင်—ဆိုသည်မှာ ‘အချင်းချင်း၏ ကံကို ပြုသည်ရှိသော် တားမြစ် ကန့်ကွက် ကုန်၏’ဟု ဆိုလိုသည်။]

၁၀။ သံသဋ္ဌာနုဗလပ္ပဒါန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီတို့အား “အရှင်မတို့ ...အရှင်မတို့ သည် လူတို့နှင့် ရောနှော၍သာ နေကုန်လော့၊ တသီးတခြားစီ မနေကုန်လင့်၊ ဘိက္ခုနီသံဃာထဲ၌ ဤသို့သော အကျင့်, ဤသို့သော ကျော်စောသံ, ဤသို့သော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီးလျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့လည်း ရှိကြ၏၊ ထို ဘိက္ခုနီတို့ကိုမူ ဘိက္ခုနီသံဃာက တစ်စုံတစ်ခုမျှ မပြောဆိုဘဲ အရှင်မတို့ကို သာလျှင် မထီမဲ့မြင်ပြုသဖြင့်လည်းကောင်း, နှိပ်စက်သဖြင့်လည်းကောင်း, သည်းမခံသဖြင့်လည်းကောင်း, နိုင်ထက်စီးနင်း ပြောသဖြင့်လည်းကောင်း, အရှင်မတို့၌ အားနည်းသဖြင့်လည်းကောင်း {ညီမအစ်မတို့ ...ညီမ အစ်မတို့ သည် လူတို့နှင့် ရောနှောကာ ယုတ်မာသော အကျင့်, ယုတ်မာသော ကျော်စောသံ, ယုတ်မာသော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီး လျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်၏၊ ညီမ အစ်မတို့ လူတို့နှင့် ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေကုန်လော့၊ ညီမ အစ်မတို့၏ ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေခြင်း ကိုသာလျှင် ဘိက္ခုနီသံဃာက ချီးမွမ်း၏}ဟု ဘိက္ခုနီသံဃာက ဆိုသည်”ဟူ၍ ဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီတို့ကို မြင်ကြ ကြားကြကုန်သော အခြား ဘိက္ခုနီတို့က “အရှင်မ ...အရှင်မသည် ထိုဘိက္ခုနီတို့အား {အရှင်မတို့ ...အရှင်မတို့သည် လူတို့နှင့် ရောနှော၍သာ နေကုန်လော့၊ တသီးတခြားစီ မနေကုန်လင့်၊ ဘိက္ခုနီသံဃာထဲ၌ ဤသို့သော အကျင့်, ဤသို့သော ကျော်စောသံ, ဤသို့သော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီးလျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့လည်း ရှိကြ၏၊ ထို ဘိက္ခုနီတို့ကိုမူ ဘိက္ခုနီသံဃာက တစ်စုံတစ်ခုမျှ မပြောဆိုဘဲ အရှင်မတို့ကိုသာ လျှင် မထီမဲ့မြင်ပြုသဖြင့်လည်းကောင်း, နှိပ်စက်သဖြင့်လည်းကောင်း, သည်းမခံ သဖြင့်လည်းကောင်း၊ နိုင်ထက်စီးနင်း ပြောသဖြင့်လည်းကောင်း၊ အရှင်မတို့၌ အားနည်းသဖြင့်လည်းကောင်း — ညီမ အစ်မတို့...ညီမ အစ်မတို့သည် လူတို့နှင့် ရောနှောကာ ယုတ်မာသော အကျင့်, ယုတ်မာသော ကျော်စောသံ, ယုတ်မာ သော အသက်မွေးခြင်း ရှိကုန်လျက် ဘိက္ခုနီသံဃာအား ညှဉ်းဆဲပြီးလျှင် အချင်းချင်း အပြစ်ကို ဖုံးလွှမ်းလျက် နေကုန်၏၊ ညီမ အစ်မတို့ ...လူတို့နှင့် ကင်းကင်းရှင်းရှင်းနေကုန်လော့၊ ညီမအစ်မတို့၏ ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေခြင်းကို သာလျှင် ဘိက္ခုနီသံဃာက ချီးမွမ်း၏ဟု ဘိက္ခုနီသံဃာက ဆိုသည်}ဟူ၍ မဆိုပါလင့်”ဟု ပြောဆိုရမည်၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ် မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်း သည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆိုကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီကို ဘိက္ခုနီသံဃာ အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက် အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် ဘိက္ခုနီသံဃာက ထိုဘိက္ခုနီအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည် ရှိသော် ထိုအယူကို စွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား ထိုဘိက္ခုနီသည် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ရောက်သော သံဃာမှ နှင်ထုတ် ကြောင်းလည်းဖြစ်သော သံသဋ္ဌာနုဗလပ္ပဒါနမည်သော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ဘိက္ခုနီတို့အတွက် သံဃာဒိသေသ်သိက္ခာပုဒ် (၁၇)ပါး ရှိသည်။ ၎င်းတို့ကား ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ လာသော သဉ္စရိတ္တ, ပထမ ဒုဋ္ဌဒေါသ, ဒုတိယ ဒုဋ္ဌဒေါသ, သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ရောက်သော သိက္ခာပုဒ် (၄)ပါး၊ ပေါင်း (၇)ပါးကို ယူ၍ ဤ၌ တိုက်ရိုက် ပြထားသော ‘အသာဓာရဏ’သိက္ခာပုဒ် (၁၀)ပါးနှင့် ပေါင်းလျှင် (၁၇)ပါး ဖြစ်သည်။ [ထို (၁၇)ပါးတွင် လွန်ကျူးလျှင် လွန်ကျူးချင်း ခဏ၌ရောက်သော သိက္ခာပုဒ် (၉)ပါး နှင့် သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ရောက်သော သိက္ခာပုဒ် (၈)ပါး ပါသည်။]

သံဃာဒိသေသ်အခန်း ပြီးပြီ။

၁၅။ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် အခန်း

၁။ ပတ္တဝဂ်

၁။ ပတ္တသန္နိစယ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သော ကိုယ်ပိုင် မြေ, သံသပိတ်ကို အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာ မပြုဘဲလျက် သိုမှီးသိမ်းဆည်းငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ပတ္တသန္နိစယနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာ မပြုဘဲလျက် (၁၀)ရက် ထားခွင့်ရ၏၊ ဘိက္ခုနီတို့မှာ ကား (၁)ရက်မျှ ထားခွင့် မရ။ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်အာပတ်ဟူသမျှ၌ စွန့်ခြင်း ဝိနည်းကံ ရှိသည်ချည်းတည်း။]

၂။ စီဝရဘာဇန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အကာလသင်္ကန်းကို ကာလသင်္ကန်းဟု အဓိဋ္ဌာန် (ဆောက်တည်)၍ ခွဲဝေစေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား စီဝရဘာဇနနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

၃။ စီဝရအစ္ဆိန္ဒန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီနှင့် သင်္ကန်းချင်း လဲလှယ်ပြီးမှ နောက် ၌ ထိုဘိက္ခုနီအား “အရှင်မ ...သင်၏ သင်္ကန်းကို ပြန်ယူလော့၊ ငါ၏ သင်္ကန်းကို ယူခဲ့လော့၊ သင်၏ သင်္ကန်းသည် သင်၏ ဥစ္စာသာဖြစ်၍ ငါ၏ သင်္ကန်းသည် ငါ၏ ဥစ္စာသာဖြစ်သည်၊ ငါ၏ သင်္ကန်းကို ယူခဲ့လော့၊ သင်၏ သင်္ကန်းကို ပြန်ယူလော့”ဟု ဆို၍ ထိုသင်္ကန်းကို ကိုယ်တိုင်မူလည်း ပြန်၍ လုယူငြားအံ့။ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း လုယူစေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား စီဝရအစ္ဆိန္ဒနနိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၄။ အညံဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ထောပတ်စသော ဝတ္ထုတစ်မျိုးကို တောင်း၍ ရပြီးမှ ဆီစသော အခြားဝတ္ထုတစ်မျိုးကို တောင်းပြန်ငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား အညံဝိညာပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၅။ အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဆီစသော ဝတ္ထုတစ်မျိုးကို လဲလှယ်စေပြီးမှ ထောပတ် စသော အခြားဝတ္ထုတစ်မျိုးကို ပြန်၍ လဲလှယ်စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား အညံစေတာပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ သံဃိကေန အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သင်္ကန်းစသော ပစ္စည်းအတွက် ရည်စူး၍ လှူထား သော သံဃိကပရိက္ခရာဖြင့် သင်္ကန်းကို မလဲလှယ်စေဘဲလျက် ဆေးစသော အခြားဝတ္ထုကို လဲလှယ်စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃိကေန အညံစေတာပန နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၇။ သံဃိက သံယာစိကေန အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သင်္ကန်းစသော ပစ္စည်းအတွက် ရည်စူး၍ လှူထား သော သံဃိကပရိက္ခရာနှင့် မိမိကိုယ်တိုင် တောင်း၍ရသော ပရိက္ခရာတို့ဖြင့် သင်္ကန်းကို မလဲလှယ်စေဘဲလျက် ဆေးစသော အခြားဝတ္ထုကို လဲလှယ်စေ ငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃိက သံယာစိကေန အညံစေတာပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ် သင့်၏၊

၈။ မဟာဇနိကေန အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဆန်စသော ဝတ္ထုအတွက် ရည်စူး၍ လှူထားသော အများပိုင် (ဂိုဏ်း) ပရိက္ခရာဖြင့် ဆန်ကို မလဲလှယ်စေဘဲလျက် ဆေးစသော အခြားဝတ္ထုကို လဲလှယ်စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား မဟာဇနိကေန အညံစေတာပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၉။ မဟာဇနိကသံယာစိကေန အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဆန်စသော ဝတ္ထုအတွက် ရည်စူး၍လှူထားသော အများပိုင် (ဂိုဏ်း) ပရိက္ခရာနှင့် မိမိကိုယ်တိုင် တောင်း၍ရသော ပရိက္ခရာတို့ဖြင့် ဆန်ကို မလဲလှယ်စေဘဲလျက် ဆေးစသော အခြားဝတ္ထုကို လဲလှယ်စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား မဟာဇနိကသံယာစိကေန အညံစေတာပနနိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

၁၀။ ပုဂ္ဂလိကသံယာစိကေန အညံစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သစ်, ဝါး စသော ပစ္စည်းအတွက် ရည်စူး၍ လှူထား သော မိမိပိုင် (ပုဂ္ဂလိက)ပရိက္ခရာနှင့် မိမိကိုယ်တိုင် တောင်း၍ရသော ပရိက္ခရာ တို့ဖြင့် သစ်, ဝါးကို မလဲလှယ်စေဘဲလျက် ဆေးစသော အခြားဝတ္ထုကို လဲလှယ် စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ပုဂ္ဂလိကသံယာစိကေန အညံစေတာပနနိဿဂ္ဂိ ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

ရှေးဦးစွာ ပတ္တဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၂။ စီဝရဝဂ်

၁။ ဂရုပါဝုရဏစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လေးသော ခြုံထည်ကို တောင်းလျှင် အလွန်ဆုံး လေးကံသ တန်ဖိုးရှိသော ခြုံထည်ကိုသာ တောင်းရမည်။ ထိုထက်ပို၍ တန်ဖိုးရှိ သော ခြုံထည်ကို တောင်းငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ဂရုပါဝုရဏစေတာပန နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [တစ်ကံသသည် လေးအသပြာနှင့် ညီမျှ၏၊]

၂။ လဟုပါဝုရဏစေတာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ပေါ့ပါးသော ခြုံထည်ကို တောင်းလျှင် အလွန်ဆုံး နှစ်ကံသခွဲ တန်ဖိုးရှိသော ခြုံထည်ကိုသာ တောင်းရမည်။ ထိုထက်ပို၍ တန်ဖိုး ရှိသော ခြုံထည်ကို တောင်းငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား လဟုပါဝုရဏစေတာပန နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ဘိက္ခုတို့ကဲ့သို့ ဘိက္ခုနီတို့အတွက်လည်း နိဿဂ္ဂိယပါစိတ် သိက္ခာပုဒ် (၃၀) ရှိသည်။ [ဘိက္ခု နိဿဂ္ဂိယအခန်း၌လာသော ပုရာဏစီဝရ, စီဝရပဋိဂ္ဂဟဏ, ကောသိယ, သုဒ္ဓကာဠက, ဒွေဘာဂ, ဆဗ္ဗဿ, နိသီဒနသန္ထတ, ဧဠကလောမ, ဧဠကလောမ ဓောဝါပန, ပတ္တ, ဝဿိကသာဋိက, သာသင်္က သိက္ခာပုဒ်၊ ဤ (၁၂)ပါးကို ဖယ်ပြီးကျန်သော ‘သာဓာရဏ’ သိက္ခာပုဒ် (၁၈)ပါးကို ယူ၍ ဤ၌ တိုက်ရိုက်ပြထားသော ‘အသာဓာရဏ’သိက္ခာပုဒ် (၁၂)ပါးနှင့် ပေါင်းလျှင် (၃၀) ဖြစ်သည်။]

နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်အခန်း ပြီးပြီ။

၁၆။ သုဒ္ဓပါစိတ်အခန်း

၁။ လသုဏဝဂ်

၁။ လသုဏ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူကို အစိမ်း သက်သက် စားငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား လသုဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

မဂဓတိုင်း၌ ပေါက်သော ကြက်သွန်ဖြူဟု ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) နှင့် ကင်္ခါဘာသာဋီကာ (ဒုတိယအုပ်)စသော ကျမ်းတို့၌ ဆိုထားသည်ကို ထောက်လျှင် မြန်မာပြည်၌ ပေါက်သော ကြက်သွန်ဖြူကိုကား စားနိုင်သည်-ဟူ၍ သဘာဝကျကျ ယူမည်ဆိုလျှင် ယူနိုင်၏၊ သို့သော် အောက်၌ ပြလတ္တံ့ သော စာပိုဒ်၏ အဆုံးနား၌ လာသည့် ကုရုန္ဒီအဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆိုသော စကားကို ထောက်လျှင် ဤသို့ မယူသင့်ပေ။

ပါစိတ်ဘာသာဋီကာ လသုဏသိက္ခာပုဒ် (နှာ၊၄၈၇)၌ မာဂဓကန္တိ = မာဂဓကံ —ဟူသည်ကား။ မဂဓေသု = မဂဓာဟု ဗဟုဝုစ်အမည်ရသော ဇနပုဒ်၌ ဇာတံ = ဖြစ်သော ကြက်သွန်ဖြူကို။ (‘လသုဏံနာမ = လသုဏမည်၏ ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏’၌စပ်)။ ဟိ = မှန်၏၊ မဂဓရဋ္ဌေ = မဂဓတိုင်း၌။ ဇာတလသုဏမေဝ = ဖြစ်သော ကြက်သွန်ဖြူကိုသာ။ ဣဓ = ဤသိက္ခာပုဒ်၌။ လသုဏန္တိ = လသုဏဟူ၍။ အဓိပ္ပေတံ = အလိုရှိအပ်၏၊ တမ္ပိ = ထိုမဂဓတိုင်း၌ ဖြစ်သောကြက်သွန်ဖြူကိုလည်း။ ဂဏ္ဌိကလသုဏမေဝ = အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူကိုသာ။ (အဓိပ္ပေတံ = အလိုရှိအပ်၏၊) ဧကဒွိတိ မိဉ္ဇကံ = တစ်မြှောင့်ရှိသော ကြက်သွန်ဝါ, နှစ်မြှောင့်ရှိသော ကြက်သွန်နီ, သုံးမြှောင့် ရှိသော ကြက်သွန်စိမ်းကို။ န (အဓိပ္ပေတံ) = အလိုမရှိအပ်။ ပန = ဝါဒန္တရကား။ (ဝါ) အခြားတစ်ပါးသော ဝါဒကား။ ကုရုန္ဒိယံ = ကုရုန္ဒီအဋ္ဌကထာ၌။ ဇာတဒေသံ = ဖြစ်ရာဒေသကို။ အဝတွာ = မဆိုမူ၍။ မာဂဓကံ နာမ ဂဏ္ဌိက လသုဏန္တိ = မာဂဓကံ နာမ ဂဏ္ဌိက လသုဏံ-ဟူ၍။ ဝုတ္တံ = ဆိုအပ်ပြီဟူ၍ ဆို၏၊ (မာဂဓကံ နာမ = မဂဓ ကြက်သွန်ဖြူ မည်သည်။ ဂဏ္ဌိကလသုဏံ = အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူတည်း။) [ဤကုရုန္ဒီအဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆိုသော စကားအရ မဂဓတိုင်း၌ ပေါက်သော အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူ ကိုသာလျှင် မဟုတ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ စသည်၌ ပေါက်သော အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူများကိုလည်း ‘လသုဏ’ဟု ဆိုအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် မည်သည့် တိုင်းပြည်နိုင်ငံမှာပဲ ပေါက်ပေါက် အမြှောင့်များစွာ ပါရှိသော ကြက်သွန်ဖြူ မှန်သမျှကို အစိမ်းသက်သက် မစားအပ်ဟု မှတ်ယူအပ်၏၊]

အနာပတ္တိဝါရ၌ — အနာပတ္တိ ပလဏ္ဍုကေ၊ ဘဉ္ဇနကေ၊ ဟရိတကေ၊ စာပလသုဏေ၊ သူပသံပါကေ၊ မံသသံပါကေ၊ တေလသံပါကေ၊ သာဠဝေ၊ ဥတ္တရိဘင်္ဂေ—ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်၏၊

ပလဏ္ဍုကေ = တစ်မြှောင့်သာရှိ၍ ဖြော့သော အဆင်းရှိသော ကြက်သွန် ဝါ၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။ ဘဉ္ဇနကေ = နှစ်မြှောင့်သာရှိသော ကြက်သွန် နီ၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ် မသင့်။ ဟရိတကေ = သုံးမြှောင့်ရှိသော ကြက်သွန် စိမ်း၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။ စာပလသုဏေ = အမြှောင့်အညှောက် မရှိသော အညွန့်မျှသာဖြစ်သော မြက်ကြက်သွန်၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။ သူပသံပါကေ = ဟင်းအချက်၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။ မံသသံပါကေ = အမဲသားဟူသော ဟင်းလျာချက်၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ် မသင့်။ တေလသံပါကေ = ဆီချက်၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။ သာဠဝေ = ဆီးသီးဖြင့် ပြုအပ်သော ဆီးပုံးရည် အဖျော်၌။ အနာပတ္တိ =အာပတ်မသင့်။ ဥတ္တရိဘင်္ဂေ = လက်သုပ်၌။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့်။

၂။ သမ္ဗာဓ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကျဉ်းမြောင်းသော အရပ်ဟု ဆိုသော ‘ချိုင်းကြား, အင်္ဂါဇာတ်’တို့၌ ပေါက်သော အမွေးတို့ကို ပယ်ရှားငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား သမ္ဗာဓ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ တလဃာတက

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ပဿာဝမဂ်ဟု ဆိုသော ‘အင်္ဂါဇာတ်အပြင်’ကို ပုတ်ခတ်ငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား တလဃာတကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၄။ ဇတုမဋ္ဌက

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ပြေပြစ်ချောမောသော ‘ချိပ်တောင့်’ စသည်ကို ပဿာဝမဂ်ဟု ဆိုသော အင်္ဂါဇာတ် အတွင်းသို့ သွင်းငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ဇတုမဋ္ဌကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၅။ ဥဒကသုဒ္ဓိက

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ပဿာဝမဂ်ဟု ဆိုသော အင်္ဂါဇာတ်ကို စင်ကြယ်စေ ခြင်းငှာ ရေဖြင့် ဆေးလိုလျှင် အလွန်ဆုံး လက်နှစ်ချောင်းဖြင့် လက်နှစ်ဆစ် လောက်သာ နှိုက်၍ ဆေးရမည်။ ထိုထက် ပိုလွန်၍ နှိုက်ဆေးငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီ အား ဥဒကသုဒ္ဓိကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ ဥပဋ္ဌာန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးနေသော ရဟန်းယောက်ျားအား သောက်ရေ, နွားနို့စသော အရည်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ယပ်ခပ်ခြင်းဖြင့်လည်း ကောင်း လုပ်ကျွေးပြုစုငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥပဋ္ဌာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [မည်သည့်ဘိက္ခုကို မဆို ပုတ်ခတ်ရိုက်နှက်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ဘိက္ခုနီခန္ဓက။]

၇။ အာမကဓည

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် စပါးစိမ်းကို တောင်းပြီး တောင်းစေပြီးလျှင် ကိုယ်တိုင် လှော်၍လည်းကောင်း, လှော်စေ၍လည်းကောင်း, ကိုယ်တိုင်ထောင်း၍လည်း ကောင်း, ထောင်းစေ၍လည်းကောင်း, ကိုယ်တိုင်ချက်၍လည်းကောင်း, ချက်စေ ၍လည်းကောင်း စားငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား အာမကဓညသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့ကား စပါးကိုပင် မကိုင်ရ၊ လှူစေကာမူ အလှူမခံရ၊ ကိုင်လျှင် အလှူခံလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၈။ တိရောကုဋ္ဋ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကျင်ကြီးကိုလည်းကောင်း, ကျင်ငယ်ကိုလည်း ကောင်း, အမှိုက်ကိုလည်းကောင်း, စားကြွင်းကိုလည်းကောင်း နံရံတစ်ဘက်၌ ဖြစ်စေ၊ တံတိုင်းတစ်ဘက်၌ဖြစ်စေ ကိုယ်တိုင်မူလည်း စွန့်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကို မူလည်း စွန့်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား တိရောကုဋ္ဋသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၉။ ဟရိတေ ဆဍ္ဍန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကျင်ကြီးကိုလည်းကောင်း, ကျင်ငယ်ကိုလည်း ကောင်း, အမှိုက်ကိုလည်းကောင်း, စားကြွင်းကိုလည်းကောင်း စိမ်းရှင်သော ကောက်ခင်းပဲခင်း ရှိရာအရပ်၌ ကိုယ်တိုင်မူလည်း စွန့်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကို မူလည်း စွန့်စေငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား ဟရိတေ ဆဍ္ဍနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ခွက်ထဲ၌ စွန့်ပြီးနောက် သွန်ခြင်း၊ ခွက်ပါ စွန့်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၁၀။ နစ္စာဒိဒဿန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ကခြင်းကိုလည်းကောင်း, သီဆိုခြင်းကိုလည်းကောင်း, တီးမှုတ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း ကြည့်ရှုနားထောင်ဖို့ရန် သွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီ အား နစ္စာဒိ ဒဿနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊]

ရှေးဦးစွာ လသုဏဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၂။ အန္ဓကာရဝဂ် (ခေါ်) ရတ္တန္ဓကာရဝဂ်

၁။ ရတ္တန္ဓကာရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လရောင် နေရောင် ဆီမီးအလင်းအရောင် မရှိသော ညဉ့်မှောင်မိုက်ထဲ၌ ယောက်ျားနှင့်အတူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းတွင် ရပ်မူလည်း ရပ်ငြားအံ့၊ စကား ပြောဆိုမူလည်း ပြောဆို ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ရတ္တန္ဓကာရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နှစ်တောင့် ထွာ ဟတ္ထပါသ် အပတွင် ထိုသို့ပြုလျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၂။ ပဋိစ္ဆန္နောကာသ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် နံရံစသည်ဖြင့် ဖုံးကွယ်သော အရပ်၌ ယောက်ျားနှင့် အတူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နှစ်တောင့်ထွာဟတ္ထပါသ် အတွင်းတွင် ရပ်မူလည်း ရပ်ငြားအံ့၊ စကားပြောဆိုမူလည်း ပြောဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ပဋိစ္ဆန္နောကာသသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နှစ်တောင့်ထွာဟတ္ထပါသ် အပတွင် ထိုသို့ ပြုလျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ အဇ္ဈောကာသ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လွင်တီးခေါင်၌ ယောက်ျားနှင့်အတူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အတွင်းတွင် ရပ်မူလည်း ရပ်ငြားအံ့။ စကား ပြောဆိုမူလည်း ပြောဆိုငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား အဇ္ဈောကာသသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အပတွင် ထိုသို့ပြုလျှင်ကား ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ ရထိကာဒိ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မြင်းရထား သွားလောက်သော ထုတ်ချင်းပေါက် လမ်းမကြီး၌လည်းကောင်း, ထုတ်ချင်း မပေါက်သော လမ်း၌လည်းကောင်း, လမ်းဆုံလမ်းခွ၌လည်းကောင်း ယောကျာ်းနှင့်အတူ တစ်ယောက်ချင်းချင်း နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အတွင်းတွင် ရပ်မူလည်း ရပ်ငြားအံ့၊ စကားပြောဆို မူလည်း ပြောဆိုငြားအံ့၊ နားရင်း၌ ကပ်၍ တိုးတိုးသာသာမူလည်း ပြောဆို ငြားအံ့၊ အဖော် ဘိက္ခုနီကိုမူလည်း ပြန်လွှတ်လိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ရထိကာဒိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အပတွင် ထိုသို့ ပြုလျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ ပုရေဘတ္တံ အနာပုစ္ဆာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် နံနက်အခါ၌ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ နေရာထိုင်ခုံ အခင်းပေါ်၌ ထိုင်ပြီးလျှင် အိမ်ရှင်တို့အား မပန်ကြားဘဲလျက် ပြန်သွားငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ပုရေဘတ္တံ အနာပုစ္ဆာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နံနက်အခါ-ဟူသည် အရုဏ်တက်သည်မှ စ၍ မွန်းတည့်သည့်တိုင်အောင်ဟူသော အခါ တည်း။]

၆။ ပစ္ဆာဘတ္တံ အနာပုစ္ဆာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် နေလွဲသောအခါ၌ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ အိမ်ရှင်တို့ အား မပန်ကြားဘဲလျက် နေရာထိုင်ခုံ၌ ထိုင်မူလည်း ထိုင်ငြားအံ့၊ အိပ်မူလည်း အိပ်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပစ္ဆာဘတ္တံ အနာပုစ္ဆာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [နေလွဲသောအခါဟူသည် မွန်းတည့်လွန်သည်မှ စ၍ နေဝင်သည့်တိုင်အောင် ဟူသော အခါတည်း။]

၇။ ဝိကာလေ အနာပုစ္ဆာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ညဉ့်အခါ၌ အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ အိမ်ရှင်တို့အား မပန်ကြားဘဲလျက် အိပ်ရာနေရာကို ခင်း၍ ခင်းစေ၍ ထိုင်မူလည်း ထိုင်ငြားအံ့၊ အိပ်မူလည်း အိပ်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဝိကာလေ အနာပုစ္ဆာသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ညဉ့်အခါဟူသည် နေဝင်သည်မှ စ၍ အရုဏ်တက်သည့် တိုင်အောင်ဟူသော အခါတည်း။]

၈။ ဒုဂ္ဂဟိတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အယူအဆလွဲခြင်း အထင်မှားခြင်းအားဖြင့် အခြား ဘိက္ခုနီကို စောင်းမြောင်းကဲ့ရဲ့ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုဂ္ဂဟိတသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

၉။ အဘိသပ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မိမိကိုယ်ကိုဖြစ်စေ၊ အခြားဘိက္ခုနီကိုဖြစ်စေ ငရဲဖြင့် လည်းကောင်း၊ သာသနာတော် (မြတ်သောအကျင့်)ဖြင့်လည်းကောင်း ကျိန်ဆဲ ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အဘိသပသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၁၀။ ဝဓိတွာ ရောဒန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မိမိကိုယ်ကို ညှဉ်းဆဲနှိပ်စက်သောအားဖြင့် ကိုယ်ကို ထု၍ထု၍ ငိုကြွေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဝဓိတွာ ရောဒနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊

နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အန္ဓကာရဝဂ် (ခေါ်) ရတ္တန္ဓကာရဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၃။ နဂ္ဂဝဂ်

၁။ နဂ္ဂနှာယန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အဝတ်မဆည်း ဗလာကိုယ်တည်းဖြင့် ရေချိုးငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား နဂ္ဂနှာယနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၂။ ဥဒကသာဋိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရေသနုပ်ကို မိမိဖို့လုပ်လျှင်, လုပ်စေလျှင် ပမာဏနှင့် ယှဉ်သော ရေသနုပ်ကိုသာ လုပ်ရမည်၊ လုပ်စေရမည်။ ထိုရေသနုပ်၏ ပမာဏ ကား မြတ်စွာဘုရား၏ အထွာတော်အားဖြင့် အလျား ၄-ထွာ, အနံ ၂-ထွာ တည်း။ ထိုပမာဏထက် လွန်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဖြတ်ခြင်းဝိနည်းကံ ရှိသော ဥဒကသာဋိကာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [သူတစ်ပါးဖို့ လုပ်လျှင် လုပ်စေလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ ဝိသိဗ္ဗန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီ၏ သင်္ကန်းချုပ်ရိုးကို ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ခိုင်း၍ဖြစ်စေ ဖြေပြီးနောက် ချုပ်မပေးနိုင်လောက်အောင် အန္တရာယ် မရှိဘဲလျက် ၄-ရက် ၅-ရက်ကို ကြဉ်၍ ကိုယ်တိုင်မူလည်း ချုပ်မပေးငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကို မူလည်း ချုပ်ပေးဖို့ရန် ကြောင့်ကြမစိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဝိသိဗ္ဗနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၄။ သံဃာဋိစာရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သင်္ကန်းငါးထည်ကို အနည်းဆုံး ၅-ရက် တစ်ကြိမ်ကျ ဝတ်သော်လည်းဝတ်, နေသော်လည်း လှန်းရမည်၊ ၅-ရက်မြောက် နေ့၌ ဝတ်လည်း မဝတ်, နေလည်း မလှန်းဘဲ ထိုနေ့ကို လွန်စေငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃာဋိစာရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [သင်္ကန်းငါးထည်ကား — တိစီဝရိက် ၃-ထည်, ရေသနုပ်နှင့် ရင်စည်းတဘက်တို့တည်း။]

၅။ စီဝရသင်္ကမနီယ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ပြောင်းရွှေ့ (ပြန်ပေး)ရမည့် သူတစ်ပါးပိုင် သင်္ကန်းကို မပန်ကြားဘဲလျက် သုံးဆောင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား စီဝရသင်္ကမနီယ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပြောင်းရွှေ့ (ပြန်ပေး)ရမည့် သင်္ကန်းဟူသည် အခြားဘိက္ခုနီ၏ သင်္ကန်း ၅-ထည်တို့တွင် တစ်ထည်ထည်သော သင်္ကန်းတည်း၊၊]

၆။ လာဘန္တရာယကရဏ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဘိက္ခုနီဂိုဏ်း (သံဃာ)၏ ရခွင့်ရှိသော သင်္ကန်း လာဘ်ကို မရအောင် တားမြစ်သောအားဖြင့် အန္တရာယ် ပြုငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီ အား လာဘန္တရာယကရဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [အန္တရာယ်ပြုငြားအံ့ ဟူသည် ဘိက္ခုနီသံဃာအား သင်္ကန်းလှူမည်ဟု ကြားရာ မလှူဖြစ်အောင် အားထုတ်ခြင်းတည်း။]

၇။ ပဋိဗာဟန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် တရားနှင့် လျော်ညီသော သင်္ကန်းခွဲဝေမှုကို တားမြစ် ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပဋိဗာဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၈။ သမဏစီဝရဒါန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လူဝတ်ကြောင်အားလည်းကောင်း, ပရိဗိုဇ်ထီး ပရိဗိုဇ်မ တစ်ယောက်ယောက်အားလည်းကောင်း ကပ္ပဗိန္ဒု ထိုးပြီးသော သင်္ကန်း ကို ပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သမဏစီဝရဒါနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ သီတင်းသုံးဖော် (၅)ဦးနှင့် မယ်တော် ခမည်းတော်တို့ကိုမူ ပေးကောင်း၏၊]

၉။ သမယာတိက္ကာမန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သင်္ကန်းရဖို့ရာ မျှော်လင့်ချက် မသေချာဘဲလျက် သင်္ကန်းခွဲဝေမှုကို တားမြစ်၍ သင်္ကန်းကာလကို လွန်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သမယာတိက္ကာမနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၀။ ကထိနုဒ္ဓါရပဋိဗာဟန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် တရားနှင့်လျော်ညီသော ကထိန်နုတ်ခြင်းကို တားမြစ် ငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ကထိနုဒ္ဓါရပဋိဗာဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နဂ္ဂဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၄။ တုဝဋ္ဋဝဂ်

၁။ တုဝဋ္ဋ

အကြင်ဘိက္ခုနီတို့သည် ညောင်စောင်းဟုခေါ်သော ခုတင်တစ်ခုတည်း၌ နှစ်ယောက်အတူ အိပ်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့အား တုဝဋ္ဋသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၂။ ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏ

အကြင်ဘိက္ခုနီတို့သည် အဝတ်တစ်ထည်တည်းကိုပင် နှစ်ယောက်အတူ ခင်းလည်းခင်း, ခြုံလည်းခြုံ၍ အိပ်ကုန်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့အား ဧကတ္ထရဏပါဝုရဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ အဖာသုကရဏ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် စိတ်မချမ်းသာအောင် ပြုမည်ဟူသော စေတနာဖြင့် အခြားဘိက္ခုနီကို စိတ်မချမ်းသာအောင် ပြုငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အဖာသုကရဏသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၄။ သဟဇီဝိနီ

အကြင် ဘိက္ခုနီသည် မကျန်းမာ၍ ဒုက္ခရောက်နေသော အတူနေတပည့်မ ဘိက္ခုနီကို ကိုယ်တိုင်မူလည်း မလုပ်ကျွေး မပြုစုငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း လုပ်ကျွေးပြုစုဖို့ရန် ကြောင့်ကြမစိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သဟဇီဝိနီ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ နိက္ကဍ္ဎန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီအား ကျောင်းကို ပေးပြီးမှ နောက်၌ စိတ်ဆိုး, မနှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ ထိုဘိက္ခုနီကို ထိုကျောင်းမှ ကိုယ်တိုင်မူလည်း နှင်ထုတ်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း နှင်ထုတ်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား နိက္ကဍ္ဎုနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ သံသဋ္ဌ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သူကြွယ်နှင့်လည်းကောင်း၊ သူကြွယ်သားနှင့်လည်း ကောင်း ရောရောနှောနှော နေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီကို မြင်ကြ ကြားကြကုန်သော အခြားဘိက္ခုနီတို့က “အရှင်မ ...သူကြွယ်နှင့်လည်းကောင်း, သူကြွယ်သားနှင့် လည်းကောင်း ရောရောနှောနှော မနေပါလင့်၊ အရှင်မ ...ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေပါလော့၊ အရှင်မ၏ ကင်းကင်းရှင်းရှင်းနေခြင်းကိုသာလျှင် ဘိက္ခုနီသံဃာက ချီးမွမ်း၏”ဟု ပြောဆိုရမည်။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်၊ သုံးကြိမ် မြောက်လည်း ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်း သည်ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကြားလျက် မပြောဆို ကုန်ငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ထိုဘိက္ခုနီကို ဘိက္ခုနီသံဃာ့ အလယ်သို့လည်း ခေါ်ဆောင်၍ အထက်၌ ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သုံးကြိမ်မြောက် အောင် ထပ်မံ၍ ပြောဆိုရမည်။ အကယ်၍ ထိုအယူကို စွန့်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ စွန့်ခြင်းသည် ကောင်း၏၊ အကယ်၍ မစွန့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်ပြန်၏၊ ထို့နောက် ဘိက္ခုနီသံဃာက ထိုဘိက္ခုနီအား ထိုအယူကို စွန့်စေခြင်းငှာ သမနုဘာသနကံဖြင့် ဆိုဆုံးမအပ်၏၊ ဤသို့ ဆိုဆုံးမအပ်သည် ရှိသော် ထိုအယူကိုစွန့်လျှင် ကောင်း၏၊ မစွန့်လျှင်ကား သုံးကြိမ်မြောက်သော ကမ္မဝါစာ၏ အဆုံး၌ ထိုဘိက္ခုနီအား သံသဋ္ဌသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၇။ အန္တောရဋ္ဌ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရွံရှာဖွယ်ရှိ၏ဟု သမုတ်အပ်သော ဘေးဘျမ်းနှင့် တကွဖြစ်သော မိမိတိုင်းပြည် အတွင်း၌ အဖော်ကုန်သည်များ မပါဘဲလျက် ဒေသစာရီလှည့်လည် သွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အန္တောရဋ္ဌသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

၈။ တိရောရဋ္ဌ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရွံရှာဖွယ်ရှိ၏ဟု သမုတ်အပ်သော ဘေးဘျမ်းနှင့် တကွဖြစ်သော တိုင်းတစ်ပါး၌ အဖော်ကုန်သည်များ မပါဘဲလျက် ဒေသစာရီ လှည့်လည် သွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား တိရောရဋ္ဌသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၉။ အန္တောဝဿ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဝါတွင်း၌ ဒေသစာရီလှည့်လည်သွားငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား အန္တောဝဿသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၁၀။ စာရိကာအပက္ကမန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဝါကျွတ်ပြီးသည်ရှိသော် ဒေသစာရီ လှည့်လည်သွားရ မည်၊ အယုတ်သဖြင့် ၅-ယူဇနာ ၆-ယူဇနာလောက်မျှလည်း မသွားငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား စာရိကာအပက္ကမနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊[ဘေးအန္တရာယ် ရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ အဖော်ဘိက္ခုနီကို ရှာ၍ မရခြင်း ကြောင့်ဖြစ်စေ၊ နာဖျားခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ မသွားလျှင် အနာပတ္တိ အာပတ်မသင့်။]

လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တုဝဋ္ဋဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၅။ စိတ္တာဂါရဝဂ်

၁။ စိတ္တာဂါရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မင်းစံအိမ်တော်ကိုလည်းကောင်း၊ ဆန်းကြယ်သော ပြတိုက်(အိမ်)ကိုလည်းကောင်း၊ အရံကိုလည်းကောင်း၊ ဥယျာဉ်ကိုလည်းကောင်း၊ ရေကန်ကိုလည်းကောင်း တမင်သက်သက်သွား၍ ကြည့်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား စိတ္တာဂါရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊၊]

၂။ အာသန္ဒိ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မြတ်စွာဘုရား၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် ၈-သစ်, ပကတိပုရိသ၏ အတောင်အားဖြင့် တစ်တောင့်ထွာထက် ပိုလွန်သော ‘အခြေ’ ရှိသည့် ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့ကိုဖြစ်စေ၊ ခြင်္သေ့, ကျားစသော သားရဲရုပ်တို့ဖြင့် ထုလုပ်ထားသည့် ပလ္လင်ကိုဖြစ်စေ သုံးဆောင် ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အာသန္ဒိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ သုတ္တကန္တန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဗိုင်း (ချည်) ငင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သုတ္တကန္တန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၄။ ဂိဟိဝေယျာဝစ္စ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လူဝတ်ကြောင်တို့အား ထမင်းချက်ခြင်း၊ အဝတ် လျှော်ခြင်း စသော လူမှုကိစ္စကို ပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဂိဟိဝေယျာဝစ္စ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ အဓိကရဏာဝူပသမ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မိမိအား “အရှင်မ ကြွပါ၊ ဤ အဓိကရုဏ်းကို ငြိမ်းအောင် ပြုပေးပါ”ဟု အခြားဘိက္ခုနီ တောင်းပန်တုန်းက “ကောင်းပါပြီ”ဟု ဝန်ခံပြီးမှ နောက်၌ အန္တရာယ် မရှိဘဲလျက် ကိုယ်တိုင်မူလည်း ငြိမ်းအောင် မပြုပေးငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း ငြိမ်းအောင်ပြုပေးဖို့ရန် ကြောင့်ကြ မစိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အဓိကရဏဝူပသမသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ သဟတ္ထာဒါန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လူဝတ်ကြောင်အားလည်းကောင်း, ပရိဗိုဇ်ထီး ပရိဗိုဇ်မ တစ်ယောက်ယောက်အားလည်းကောင်း ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဘောဇဉ်ကို ဖြစ်စေ မိမိလက်ဖြင့် (ကိုယ်တိုင်) ပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သဟတ္ထာဒါန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ရေ တံပူကို ပေးလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၇။ အာဝသထစီဝရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥတုနှီးသင်္ကန်းကို နှစ်ညဉ့်သုံးညဉ့် သုံးဆောင်ပြီးနောက် လေးရက်မြောက်နေ့၌ ဖွပ်လျှော်၍ အခြားဥတုလာသူ (ဘိက္ခုနီ, သိက္ခမာန်, သာမဏေမ) တစ်ယောက်ယောက်အား မစွန့်လွှတ်ဘဲလျက် သုံးဆောင် ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အာဝသထစီဝရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၈။ အာဝသထာနိဿဇ္ဇန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အခြားဘိက္ခုနီ, သိက္ခမာန်, သာမဏေမ တစ်ယောက် ယောက်အား ကျောင်းကို စောင့်ရှောက်ဖို့ရန် မအပ်နှံဘဲလျက် ဒေသစာရီ လှည့်လည်သွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အာဝသထာနိဿဇ္ဇနသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

၉။ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ ပရိယာပုဏန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ-ဟု ဆိုသော မဂ်ဖိုလ်မှ ဖီလာကန့်လန့် ဖြစ်သော အတတ်ကို သင်ယူငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ ပရိယာပုဏနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] အကျယ်သိလိုမူ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဘုရားဥပဒေတော်ကြီး၌ ရှု။

၁၀။ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာ ဝါစန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာဟု ဆိုသော မဂ်ဖိုလ်မှ ဖီလာကန့်လန့် ဖြစ်သော အတတ်ကို ပို့ချသင်ပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာဝါစန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စိတ္တာဂါရဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၆။ အာရာမဝဂ်

၁။ အာရာမ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရဟန်းယောက်ျားရှိမှန်း သိလျက် ရဟန်းယောက်ျား နေသော ကျောင်းတိုက်အာရာမ် အတွင်းသို့ မပန်ကြားဘဲလျက် ဝင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အာရာမသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၂။ ဘိက္ခုအက္ကောသန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရဟန်းယောက်ျားကို ဆဲရေးမူလည်း ဆဲရေးငြားအံ့၊ ခြိမ်းခြောက်မူလည်း ခြိမ်းခြောက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဘိက္ခုအက္ကောသန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၃။ ဂဏပရိဘာသန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် စိတ်ဆိုးသည်ဖြစ်၍ ဘိက္ခုနီဂိုဏ်း(သံဃာ)ကို ပုတ်ခတ်ပြောဆိုငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဂဏပရိဘာသနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [တစ်ဂိုဏ်းလုံးကို မဟုတ်ဘဲ ဘိက္ခုနီအများကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ယောက် ယောက်ကိုဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေစသည်ကိုဖြစ်စေ ပုတ်ခတ်ပြောဆိုလျှင် ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ နိမန္တိတ

[ဤသိက္ခာပုဒ်သည် အပြောလွယ်သလောက် ပြန်ဆိုရာ၌ မလွယ်ကူလှပါ။ ဤသိက္ခာပုဒ်၌ အာပတ်သင့်စေနိုင်သော အချက် နှစ်ချက် ရှိ၏၊ ဤသိက္ခာပုဒ်ကို မူရင်းပါဠိအနက် အသွားမျိုးဖြင့် ပြန်ဆိုလျှင် လိုရင်းအဓိပ္ပာယ် ပြည့်စုံမည် မဟုတ် ပါ။ သို့ဖြစ်၍ ‘မူ’တစ်မျိုး ပြောင်းကာ အာပတ်သင့်စေနိုင်သော ထိုအချက် နှစ်ခု တို့ကို တစ်ခုစီ ခွဲခြား၍ ရေးပါအံ့။]

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မိမိအား မအပ်သော ဖိတ်နည်းဖြင့် “တပည့်တော်၏ အိမ်သို့ ထမင်းစားကြွပါ အရှင်မ”ဟု ဆို၍ ပင့်ဖိတ်ထားသော သူ၏ ခဲဖွယ် ဘောဇဉ်ကို မစားရသေးဘဲလျက် အခြားခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ, ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ ခဲမူလည်း ခဲငြားအံ့၊ စားမူလည်း စားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား နိမန္တိတသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ နောက်တစ်ချက်ကား ထိုပင့်ဖိတ်ထားသော သူ၏ ခဲဖွယ် ဘောဇဉ်ကို စားစဉ် “တော်ပြီ, တန်ပြီ”ဟု ပယ်မြစ် ပြောဆိုမိ၍ ပဝါရိတ်သင့်ပြီးမှ နောက်ထပ် ခဲဖွယ်ကိုဖြစ်စေ ဘောဇဉ်ကိုဖြစ်စေ ခဲမူလည်း ခဲငြားအံ့၊ စားမူလည်း စားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခနီအား နိမန္တိတသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ [ပဝါရိတ်သင့်ပြီးနောက် ထိုဆွမ်းအလှူရှင်အား ခွင့်မပန်ဘဲ နောက်ထပ် မစားအပ်။ အလှူရှင်အား ခွင့်ပန်၍ စားခွင့်ရလျှင် ဘိက္ခုပထမပဝါရဏာ သိက္ခာပုဒ်၌ ပြဆိုထားသော ထိုညွှန်ကြားချက်များနှင့် ကိုက်ညီအောင်ပြု၍ စားကောင်း၏၊၊]

၅။ ကုလမစ္ဆရီ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဒါယကာ, ဒါယိကာမတို့၌ ဝန်တိုသူ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ကုလမစ္ဆရီသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၆။ အဘိက္ခုကအာဝါသ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ယူဇနာခွဲ အတွင်းတွင် ရဟန်းယောက်ျား မရှိသော ကျောင်း၌ ဝါကပ်၍ နေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အဘိက္ခုကအာဝါသသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုနီတို့သည် ရဟန်းယောက်ျားတို့နှင့်အတူ မနေရ။ ရဟန်းယောက်ျား မရှိသော ကျောင်းဟူသည် မိမိနေမည့် ကျောင်းမှ ယူဇနာခွဲ အတွင်းတွင် ရဟန်းယောက်ျား မရှိ၍ ဂရုဓမ်တရား (၈)ပါးဖြင့် အဆုံးအမ ဩဝါဒကို ခံယူခြင်းငှာ ရဟန်းယောက်ျားထံသို့ သွားရန် မစွမ်းနိုင်သော ကျောင်းတည်း။]

၇။ ပဝါရဏာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဝါကျွတ်ပြီးသည်ရှိသော် နှစ်ဘက်သော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနီသံဃာ၌ မြင်ခြင်း, ကြားခြင်း, ယုံမှားခြင်းဟူသော အကြောင်းသုံးပါး တို့ဖြင့် မဖိတ်ကြားငြားအံ့၊ (ဝါ) ပဝါရဏာ မပြုငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပဝါ ရဏာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပဝါရဏာပြုမှုကို ဘိက္ခုတို့မှာ ဘိက္ခုအချင်း ချင်း ပြုရုံဖြင့် ပြီးသော်လည်း ဘိက္ခုနီတို့မှာ ဘိက္ခုနီသံဃာအထံ၌ တစ်ကြိမ်, ဘိက္ခုသံဃာအထံ၌ တစ်ကြိမ်အားဖြင့် နှစ်ကြိမ် ပဝါရဏာပြုရသည်။ ပဝါရဏာ ပြုခြင်း၏ လိုရင်းအချက်မှာ မိမိကိုယ်ကို သံဃာအား “ပြောပါ, ဆိုပါ, ဆုံးမပါ”ဟု ခွင့်ပြုခြင်း အပ်နှံခြင်း ဖြစ်သည်။]

၈။ ဩဝါဒါဂမန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဂရုဓမ်တရား ၈-ပါးဖြင့် အဆုံးအမဩဝါဒကို ခံယူဖို့ ရန် ချဉ်းကပ်ခွင့် တောင်းခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ ဥပုသ်နေ့ကို မေးခြင်းငှာလည်း ကောင်း၊ ပဝါရဏာပြုခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ ရဟန်းယောက်ျားတို့၏ အထံသို့ မသွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဩဝါဒါဂမနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဦးဗုဓ်မူ ‘ဝိနည်းငယ်လေးစောင်ပါဌ် နိဿယတို့ကိုလည်း ရှု။]

၉။ ဥပေါသထာပုစ္ဆန

ဘိက္ခုနီဟူသမျှ လခွဲတစ်ကြိမ် ဘိက္ခုသံဃာ့အထံမှ ဥပုသ်နေ့ကို မေးခြင်း၊ ဂရုဓမ်တရား ၈-ပါးဖြင့် အဆုံးအမ ဩဝါဒကို ခံယူဖို့ရန် ချဉ်းကပ်ခွင့်တောင်းခြင်း ဟူသော နှစ်ပါးသော တရားတို့ကို တောင့်တရမည်။ ထိုသို့မပြုဘဲ လခွဲတစ်ကြိမ် ကို လွန်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥပေါသထာပုစ္ဆနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊

၁၀။ ပသာခ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ချက်အောက်မှ ပုဆစ်ဒူးဝန်းအထက် အတွင်း၌ ပေါက်သော အဖုအကျိတ်ကိုဖြစ်စေ၊ အနာကိုဖြစ်စေ ဘိက္ခုနီသံဃာ သို့မဟုတ် ဂိုဏ်းအား မပန်ကြားဘဲလျက် ယောက်ျားအား တစ်ယောက်ချင်းချင်း ခွဲမူလည်း ခွဲစေငြားအံ့၊ ဖောက်မူလည်း ဖောက်စေငြားအံ့၊ ဖန်ရည်မူလည်း ဆေးစေငြားအံ့၊ ဆေးမူလည်း လိမ်းစေငြားအံ့၊ ကျပ်မူလည်း စည်းစေငြားအံ့၊ ကျပ်ကို ဖြေမူလည်း ဖြေစေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပသာခသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [တစ်ခုကို ပြုစေလျှင် အာပတ်တစ်ချက်, (၂)ခုကို ပြုစေလျှင် အာပတ် (၂)ချက် သင့်၍ (၆)ခုလုံးကို ပြုစေလျှင် အာပတ် (၆)ချက် သင့်၏၊]

ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အာရာမဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၇။ ဂဗ္ဘိနီဝဂ်

၁။ ဂဗ္ဘိနီ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိန်းမကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဂဗ္ဘိနီသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရက သံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၂။ ပါယန္တီ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ နို့စို့သားငယ် ရှိသော မိန်းမ ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပါယန္တီသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ အသိက္ခိတသိက္ခာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ် တို့၌ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး မကျင့်ရသေးသော သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အသိက္ခိတသိက္ခာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရက သံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊] ဤခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ်တို့ကား ပါဏာတိပါတ, အဒိန္နာဒါန, အဗြဟ္မစရိယ, မုသာဝါဒ, သုရာမေရယ, ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပုဒ်တို့တည်း။

၄။ သံဃေန အသမ္မတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ် တို့၌ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး ကျင့်ပြီးသော်လည်း ဘိက္ခုနီသံဃာ့အထံမှ ‘ဝုဋ္ဌာန သမ္မုတိ’ကို မရသေးသော သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃေန အသမ္မတသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ ဦနဒွါဒသဝဿ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ယောက်ျားနှင့် ဆက်ဆံဖူး သော်လည်း အသက် ၁၂-နှစ် မပြည့်သေးသော သူငယ်မကို ရဟန်းပြုပေးငြား အံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား ဦနဒွါဒသဝဿသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရက သံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၆။ ဂိဟိဂတအသိက္ခိတသိက္ခာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ယောက်ျားနှင့်လည်း ဆက်ဆံဖူး၍ အသက် (၁၂)နှစ်ပြည့်ပြီးသော်လည်း ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ် တို့၌ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး မကျင့်ရသေးသော မိန်းမကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား ဂိဟိဂတအသိက္ခိတသိက္ခာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရက သံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၇။ အသမ္မတဝုဋ္ဌာန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ယောက်ျားနှင့်လည်း ဆက်ဆံဖူး၍ အသက်လည်း ၁၂-နှစ်ပြည့်ပြီး၍ ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ် တို့၌လည်း နှစ်နှစ်ပတ်လုံး ကျင့်ပြီးသော်လည်း ဘိက္ခုနီသံဃာ့အထံမှ ‘ဝုဋ္ဌာန သမ္မုတိ’ကို မရသေးသော သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အသမ္မတဝုဋ္ဌာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊]

၈။ သဟဇီဝိနီ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အတူနေတပည့်မကို ရဟန်းပြုပေးပြီးနောက် ကိုယ်တိုင်မူလည်း နှစ်နှစ်ပတ်လုံး သွန်သင်ဆုံးမခြင်းဖြင့် မချီးမြှောက်ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း မချီးမြှောက်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သဟဇီဝိနီသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၉။ နာနုဗန္ဓန

အကြင်ဘိက္ခုနီ (တပည့်မ)သည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ၏ နောက်သို့ နှစ်နှစ်ပတ် လုံး လိုက်၍ မနေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား နာနုဗန္ဓနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၀။ နေဝဝူပကာသန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် အတူနေတပည့်မကို ရဟန်းပြုပေးပြီးနောက် အယုတ် သဖြင့် ၅-ယူဇနာ ၆-ယူဇနာလောက် ဝေးသော အရပ်တစ်ပါးသို့ ကိုယ်တိုင်မူ လည်း ခေါ်၍ မသွားငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း ခေါ်၍ မသွားစေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား နေဝဝူပကာသနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂဗ္ဘိနီဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၈။ ကုမာရီဘူတဝဂ်

၁။ ဦနဝီသတိဝဿ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ အသက်နှစ်ဆယ် မပြည့် သေးသော အပျိုစင်သာမဏေမကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဦနဝီသတိဝဿသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊၊]

၂။ အသိက္ခိတသိက္ခာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်ပြီး သော်လည်း ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ်တို့၌ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး မကျင့်ရသေးသော အပျိုစင် သာမဏေမကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အသိက္ခိတသိက္ခာ သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၃။ သံဃေန အသမ္မတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ အသက်လည်း နှစ်ဆယ် ပြည့်ပြီး၍ ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ်တို့၌လည်း နှစ်နှစ်ပတ်လုံး ကျင့်ပြီးသော် လည်း ဘိက္ခုနီသံဃာ့အထံမှ ‘ဝုဋ္ဌာနသမ္မုတိ’ကို မရသေးသော အပျိုစင် သာမဏေမကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃေန အသမ္မတသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ ဦနဒွါဒသဝဿာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ၁၂-ဝါ မပြည့်သေးဘဲလျက် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ သူတစ်ပါးကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဦနဒွါဒသဝဿာသုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၅။ သံဃေန အသမ္မတာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ၁၂-ဝါ ပြည့်ပြီးသော်လည်း ဘိက္ခုနီသံဃာ့အထံမှ ‘ဝုဋ္ဌာပနသမ္မုတိ’ကို မရသေးဘဲလျက် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ သူတစ်ပါးကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သံဃေန အသမ္မတာသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၆။ ခိယျနဓမ္မာပဇ္ဇန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မိမိအား “အရှင်မ ...အရှင်မသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်ဖို့ မတော်သေးပါ”ဟု အခြားဘိက္ခုနီတို့ ပြောဆိုတုန်းက ‘ကောင်းပါပြီ’ဟု ဝန်ခံပြီးမှ နောက်၌ ထိုဘိက္ခုနီတို့ကို ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ခိယျနဓမ္မာပဇ္ဇနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၇။ ပတိဿဝန ဝိသံဝါဒန

အကြင် ဘိက္ခုနီသည် သိက္ခမာန်ကို “အရှင်မ ...သင်သည် အကယ်၍ ငါ့အား သင်္ကန်းကိုပေးလျှင် သင့်ကို ငါရဟန်း ပြုပေးအံ့”ဟု ပြောဆိုပြီးမှ နောက်၌ အန္တရာယ် မရှိဘဲလျက် ကိုယ်တိုင်မူလည်း ရဟန်း မပြုပေးငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း ပြုပေးဖို့ရန် ကြောင့်ကြမစိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပတိဿဝန ဝိသံဝါဒနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၈။ အနုဗန္ဓန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် သိက္ခမာန်ကို “အရှင်မ ...သင်သည် အကယ်၍ ငါ့နောက်သို့ နှစ်နှစ်ပတ်လုံးလိုက်၍ နေလျှင် သင့်ကို ငါ ရဟန်းပြုပေးအံ့”ဟု ပြောဆိုပြီးမှ နောက်၌ အန္တရာယ် မရှိဘဲလျက် ကိုယ်တိုင်မူလည်း ရဟန်းမပြုပေး ငြားအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း ပြုပေးဖို့ရန် ကြောင့်ကြမစိုက်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီ အား အနုဗန္ဓနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၉။ သောကာဝါသ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ ယောက်ျားကြီး ယောက်ျား ငယ်တို့နှင့် ရောရောနှောနှော နေတတ်သော ကိုယ်, နှုတ်ကြမ်းတမ်းသော ယောက်ျားတို့အတွက် သောကဝင်လျက်ရှိသော ယောက်ျားတို့၏ သန္တာန်အတွင်း သို့လည်း သောကသွင်းတတ်သော သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား သောကာဝါသသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ အသက်နှစ်ဆယ်သို့ ရောက်ပြီးသော သူကို ယောက်ျားကြီးဟု ခေါ်၍ အသက်နှစ်ဆယ်သို့ မရောက်သေးသော သူကို ယောက်ျားငယ်-ဟု ခေါ်သည်။]

၁၀။ အနနုညာတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ မိဘတို့ကဖြစ်စေ၊ လင်ယောက်ျားကဖြစ်စေ၊ ခွင့်မပြုသော သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား အနနုညာတသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

[ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ မာတုဂါမတို့မှာ သာမဏေမ ပြုလိုသော အခါ၌ တစ်ကြိမ်, ဘိက္ခုနီ ပြုလိုသောအခါ၌ တစ်ကြိမ်အားဖြင့် နှစ်ကြိမ်တိုင် မိဘတို့နှင့် လင်ရှိလျှင် လင်ယောက်ျား၏ အထံ၌ ခွင့်တောင်းရ၏၊၊]

၁၁။ ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ သိုးပြီးသော (နဂိုဆန္ဒ ပျက်ပြယ်ပြီးသော) ဆန္ဒပေးခြင်းဖြင့် သိက္ခမာန်ကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီအား ပါရိဝါသိကဆန္ဒဒါနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာ မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

သိုးခြင်း —ဟူသည် ပရိသတ်၏ သိုးခြင်း၊ ညဉ့်၏ သိုးခြင်း၊ ဆန္ဒ၏ သိုးခြင်း၊ အဇ္ဈာသယ၏ သိုးခြင်းဟူ၍ ၄-ပါးတည်း။ သိုးပြီးသော (နဂိုဆန္ဒ ပျက်ပြယ်ပြီး သော) ဆန္ဒပေးခြင်းဖြင့်ဟူသော စကား၏ ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ်ကို ထင်ရှားစေ ခြင်းငှာ ဝတ္ထုကြောင်းဖြင့် ရှင်းပြပါအံ့။ မာတုဂါမတို့သည် ရဟန်း နှစ်ကြိမ် ပြုကြရ၏၊ ပထမအကြိမ်၌ ဘိက္ခုနီသံဃာ့အထံမှာ ပြုကြရ၍ ဒုတိယအကြိမ်၌ ဘိက္ခုသံဃာ့အထံမှာ ပြုကြရ၏၊

ရာဇဂြိုဟ်မြို့၌ နေစဉ် ထုလ္လနန္ဒာသည် သိက္ခမာန်တစ်ယောက်ကို ဘိက္ခုနီ ပြုလုပ်ပေးဖို့ရန် ရဟန်းယောက်ျား မထေရ်ကြီးများကို ပင့်ဖိတ်သဖြင့် ကြွနိုင်သော မထေရ်ကြီးများသည် ကိုယ်တိုင်ကြွရောက်၍ မကြွနိုင်သော (ထိုမဟာသိမ် အတွင်း၌ နေကုန်သော) ရဟန်းများသည် ထိုကံကို သဘောတူကြောင်း (ဝိနည်း ထုံးစံအတိုင်း) ဆန္ဒပေးလိုက်ကြလေသည်။ ထိုသံဃာ့အစည်းအဝေး၌ ဘိက္ခုနီ ပြုပေးပြီးလျှင် ကျွေးမွေးဖို့ရန် ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်များစွာကိုလည်း ဆိုင်ရာက စီမံထား၏၊ ထုလ္လနန္ဒာသည် ထိုခဲဖွယ်ဘောဇဉ်များကို ၎င်းနှင့် စိတ်ဓာတ်ချင်း မတူသော ကြွလာသော ထိုမထေရ်ကြီးများကို မဘုဉ်းပေးစေလိုသောကြောင့် “အရှင်ဘုရားတို့ ...သိက္ခမာန်ကို ယခု ဘိက္ခုနီ မပြုပေးလိုသေးပါ”ဟု လျှောက် ၍ ထိုမထေရ်ကြီးများကို ပြန်လွှတ်လိုက်လေသည်။ ထိုသို့ ပြန်လွှတ်လိုက်သည့် အခါ ထိုကံအတွက် သဘောတူကြောင်း ပေးလိုက်သော ‘ဆန္ဒ’သည် ပျက်ပြယ် လေတော့၏၊ ထုလ္လနန္ဒာသည် ထိုပျက်ပြယ်ပြီးသော ဆန္ဒကိုပင် ထပ်မံ အသုံးပြု ၍ (နောက်ထပ် ဆန္ဒ မယူဘဲ) အရှင်ဒေဝဒတ်နှင့် ဘက်တော်သား ဖြစ်ကြသော ကောကာလိက စသော ရဟန်းများကို ပင့်၍ ထိုသိက္ခမာန်ကို ဘိက္ခုနီပြုပေး လေသည်။ ထိုသို့ ပြုပေးရာ၌ သူပင့်လိုရာ ပင့်၍ ပြုပေးခြင်းက ကံကို မပျက်စေ သော်လည်း ပျက်ပြယ်ပြီးသော ဆန္ဒကို အသုံးပြုခြင်းကား ကံကို ပျက်စေသော ကြောင့် ထုလ္လနန္ဒာ၏ ပြုမူပုံကို အခြားဘိက္ခုနီတို့ ကဲ့ရဲ့ကြကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူရလေသည်။

၁၂။ အနုဝဿံဝုဋ္ဌာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ် ဆရာမလုပ်၍ တစ်နှစ်လျှင် တစ်ပါးကျ ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အနုဝဿံဝုဋ္ဌာပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၁၃။ ဒွေ ဝုဋ္ဌာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာမ လုပ်၍ တစ်နှစ်တည်း၌ သိက္ခမာန် နှစ်ပါးကို ရဟန်းပြုပေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဒွေ ဝုဋ္ဌာပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကာရကသံဃာမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ဤသိက္ခာပုဒ်နှစ်ပါး၏ အလိုမှာ နှစ်နှစ်မှ တစ်ပါးသာ ရဟန်းပြုပေးစေချင်သည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုမာရီဘူတဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

၉။ ဆတ္တုပါဟနဝဂ်

၁။ ဆတ္တုပါဟန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် မြို့တွင်းရွာတွင်း၌ဖြစ်စေ၊ တောထဲ၌ဖြစ်စေ ထီးကိုလည်း ဆောင်း၍ ဖိနပ်ကိုလည်း စီးငြားအံ့၊ ထို ဘိက္ခုနီ အား ဆတ္တုပါဟနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ထီးသာ ဆောင်း၍ ဖိနပ် မစီးလျှင်လည်းကောင်း၊ ဖိနပ်သာ စီး၍ ထီးမဆောင်းလျှင်လည်းကောင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

မိမိကျောင်းတိုက် အတွင်းနှင့် ကျောင်းတိုက်ဥပစာ၌ကား ထီးကိုလည်း ဆောင်းနိုင်၏၊ ဖိနပ်ကိုလည်း စီးနိုင်၏၊ မိုးရွာလျှင်ကား သင်္ကန်းကို စိုစွတ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်အလို့ငှာ မည်သည့်နေရာ၌မဆို ထီးကို ဆောင်းကောင်း၏၊ ဘိက္ခုတို့လည်း ထီးကို ဘိက္ခုနီတို့အတိုင်းပင် ဆောင်းရမည်။ ဖိနပ်ကိုမူ မြို့တွင်း ရွာတွင်းနှင့် အခြားကျောင်းတိုက်၌ အာဂန္တုအဖြစ်ဖြင့် နေခိုက်မှာ မစီးကောင်း၊ အာဂန္တု မဟုတ်သည့်အခါ တောထဲသို့ သွားသည့်အခါနှင့် မိမိတို့ ကျောင်းတိုက် အတွင်းမှာ စီးကောင်း၏၊

၂။ ယာန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် ယာဉ်ဖြင့် သွားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီ အား ယာနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [သက်ရှိယာဉ်ကို ဆိုလိုသည်။ ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ အို၍ဖြစ်စေ၊ နာဖျား၍ဖြစ်စေ စီးလျှင်လည်း အထီးက, သော ယာဉ်ကိုသာ စီးရမည်။]

၃။ သင်္ဃာဏိ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ခါးကြိုးတန်ဆာကို ဆောင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား သင်္ဃာဏိသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ခါးပန်းကြိုးရိုးရိုးမှ တစ်ပါး အလှပတ်ဖို့ ခါးစည်းကြိုး, ခါးပတ်ဟူသမျှသည် ‘ခါးကြိုးတန်ဆာ’၌ ပါဝင်၏၊ ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

၄။ ဣတ္ထာလင်္ကာရ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် လူဝတ်ကြောင် မိန်းမတို့ ဝတ်ဆင်လေ့ရှိသော ပုတီး, လက်ကောက်စသော တန်ဆာကို ဆောင်ငြားအံ့။ ထိုဘိက္ခုနီအား ဣတ္ထာလင်္ကာရသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ‘ဆောင်’ဟူသည် ‘ဝတ်ဆင်ခြင်း’ကို ဆိုသည်။]

၅။ ဂန္ဓဝဏ္ဏက

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် နံ့သာရည်, အလှရည်တို့ဖြင့် ရေချိုးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီ အား ဂန္ဓဝဏ္ဏကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊]

၆။ ဝါသိတက

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် နံ့သာ ထုံထားသော နှမ်းမုန့်ညက် (ဆပ်ပြာ)ဖြင့် ရေချိုးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဝါသိတကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဘိက္ခုတို့ မှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ကိုယ်နံ့ဆိုးဝါးသူ မဟုတ်လျှင် ယခုခေတ် ဆပ်ပြာမွှေး များဖြင့် ရေမချိုးအပ်။]

၇။ ဥမ္မဒ္ဒါပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် အခြားဘိက္ခုနီကို ပွတ်တိုက်မူ လည်း ပွတ်တိုက်စေငြားအံ့၊ နှိပ်နယ်မူလည်း နှိပ်နယ်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥမ္မဒ္ဒါပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၈။ ဥမ္မဒ္ဒါပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် သိက္ခမာန်ကို ပွတ်တိုက်မူလည်း ပွတ်တိုက်စေငြားအံ့၊ နှိပ်နယ်မူလည်း နှိပ်နယ်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥမ္မဒ္ဒါပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၉။ ဥမ္မဒ္ဒါပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် သာမဏေမကို ပွတ်တိုက်မူလည်း ပွတ်တိုက်စေငြားအံ့၊ နှိပ်နယ်မူလည်း နှိပ်နယ်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥမ္မဒ္ဒါပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၀။ ဥမ္မဒ္ဒါပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် လူဝတ်ကြောင်မိန်းမကို ပွတ်တိုက်မူလည်း ပွတ်တိုက်စေငြားအံ့၊ နှိပ်နယ်မူလည်း နှိပ်နယ်စေငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ဥမ္မဒ္ဒါပနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၁။ အနာပုစ္ဆာနိသီဒန

အကြင် ဘိက္ခုနီသည် မပန်ကြားဘဲလျက် ရဟန်းယောက်ျား၏ ရှေ့၌ ထိုင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အနာပုစ္ဆာနိသီဒနသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၂။ အနောကာသကတ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မပန်ကြားဘဲလျက် ရဟန်းယောက်ျားအား ပြဿနာ ကို မေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အနောကာသကတသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

၁၃။ အသံကစ္စိကာ

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရင်စည်းတဘက် မပါဘဲလျက် ရွာတွင်းသို့ ဝင်ငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား အသံကစ္စိကသုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊

ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဆတ္တုပါဟနဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

မှတ်ချက်။ ။ ဤ သုဒ္ဓပါစိတ်အခဏ်း၌ လသုဏဝဂ်မှ စ၍ ဝဂ်ပေါင်း ၉-ဝဂ် ရှိ၏၊ ရှေ့ ၇-ဝဂ်၌ သိက္ခာပုဒ် ၁၀-ပါးစီ ရှိ၍ နောက်ဆုံး ၂-ဝဂ်၌ ၁၃-ပါးစီ ရှိရကား သိက္ခာပုဒ်ပေါင်း ၉၆-ပါး ရှိသည်။ ဤ ၉၆-ပါးကို ယူ၍ ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ ပြဆိုထားသော ‘သာဓာရဏသိက္ခာပုဒ်-၇၀’နှင့် ပေါင်းလျှင် ဘိက္ခုနီတို့အတွက် သုဒ္ဓပါစိတ်သိက္ခာပုဒ်ပေါင်း ၁၆၆-ပါး ရှိသည်။

သုဒ္ဓပါစိတ်အခန်း ပြီးပြီ။

၁၇။ ပါဋိဒေသနီယအခန်း

၁။ သပ္ပိဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြား ထားသော သူတို့ထံမှ ထောပတ်ကို တောင်း၍ စားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား မျိုတိုင်းမျိုတိုင်း သပ္ပိဝိညာပနပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၍ “အရှင်မတို့ ... ဘုရားတပည့်တော်မသည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီ အာပတ်သို့ ရောက်ပြီ။ ထိုပါဋိဒေသနီ အာပတ်ကို သီးခြား ဒေသနာပြောကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒေသနာပြောရမည်။

၂။ တေလဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ ဆီကို။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၃။ မဓုဝိညာသပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ ပျားရည်ကို။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၄။ ဖာဏိတဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ တင်လဲကို။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၅။ မစ္ဆဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ ငါးဟင်းကို။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၆။ မံသဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ နွားသား စသော အသားဟင်းကို။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၇။ ခီရဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည်။ ပ။ နွားနို့စသော နို့ရည်ကို တောင်း၍ သောက်ငြား အံ့။ ပ။ ဒေသနာပြောရမည်။

၈။ ဒဓိဝိညာပန

အကြင်ဘိက္ခုနီသည် မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထား သော သူတို့ထံမှ နို့ဓမ်း, နို့ချဉ်ကို တောင်း၍ စားငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီသည် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ဒဓိဝိညာပနပါဋိဒေသနီအာပတ် သင့်၍ “အရှင်မတို့ ...ဘုရားတပည့် တော်မသည် ကဲ့ရဲ့အပ်သော မလျောက်ပတ်သော ပါဋိဒေသနီ အာပတ်သို့ ရောက်ပြီ။ ထိုပါဋိဒေသနီအာပတ်ကို သီးခြား ဒေသနာပြောကြားပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒေသနာပြောရမည်။

ပါဋိဒေသနီယအခန်း ပြီးပြီ။

ဘိက္ခုနီပါတိမောက် (မြန်မာသက်သက်) ပြီးပြီ။

၁၈။ နိဂုံး

ဘိက္ခုပါတိမောက်, ဘိက္ခုနီပါတိမောက်ဟူသော ဒွေမာတိကာကို ပါဠိလို လိုက်နိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်များသည် ပါဠိလို အာဂုံဆောင်၍ ပါဠိလို မလိုက်နိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်များကား ဤစာမူ (မြန်မာသက်သက်)ဖြင့် အာဂုံဆောင်၍ မော်လမြိုင်မြို့နယ်၊ တောရရွှေကျင်ဂိုဏ်းမှ နှစ်စဉ်ကျင်းပသော ဝိနည်းစာပြန်ပွဲ၌ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာဖြင့် ပြန်ဆိုတော်မူနိုင်ကြပါစေကုန်သတည်း။ [အခြားဂိုဏ်း များလည်း ၎င်းတို့ ကျင်းပသော ဝိနည်းစာပြန်ပွဲများ၌ ဤ ‘မူ’ဖြင့် ပြန်ဆိုလိုသော ပုဂ္ဂိုလ်များအား ပြန်ဆိုခွင့်ပြုပါရန် ရိုသေလေးမြတ်စွာဖြင့် မေတ္တာရပ်ခံပါ၏၊]

ဒွေမာတိကာ (မြန်မာသက်သက်) ပြီးပြီ။

နောက်ဆက်တွဲ

၁၉။ ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်

ကျဉ်းသော မဂ်ဝရှိသော သတ္တဝါ၏ မဂ်၌ မေထုန်မှုပြုခြင်း၊ သတ္တဝါတို့၏ အင်္ဂါဇာတ်ကို မိမိအင်္ဂါဇာတ်ဖြင့် မသွင်းဘဲ တို့ရုံ တို့ခြင်း၊ မေထုန်ရာဂဖြင့် မိန်းမ နိမိတ်ကို မိမိမုခဖြင့် တို့ခြင်း၊ သံဃိကဂရုဘဏ်ပစ္စည်းကို သံဃာအား မပန်ကြား အစိုးတရ သူတစ်ပါးအား ပေးခြင်း၊ [သံဃာသဘောတူပင်ဖြစ်သော်လည်း ဒုက္ကဋ်၊ ထေယျစိတ်ဖြင့် ဒုတိယပါရာဇိကသိက္ခာပုဒ်၌ ပြဆိုထားသော ထိုရွှေစင်တမတ် တန်ဖိုးရှိသော ပစ္စည်းကို ချီကြွမိသော် ပါရာဇိကအာပတ် သင့်၏၊] သံဃိက ဂရုဘဏ်ပစ္စည်းဖြစ်သော (၁)အရံ, အရံရာတို့လည်းကောင်း၊ (၂) ကျောင်း, ထိုကျောင်း၏ အရာလည်းကောင်း၊ (၃) ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့လည်းကောင်း၊ ဘုံလျှိုဟု ခေါ်သော မွေ့ရာ, မှီအုံး ခေါင်းအုံး စသော အိပ်ရာနေရာလည်းကောင်း၊ (၄) ကြေးအိုး, ကြေးဖျဉ်းလည်းကောင်း၊ ကြေးအိုးစရည်းကြီး, ကြေးအင်တွဲလည်းကောင်း၊ ဓားမ, ပဲခွပ်, ပုဆိန်, ပေါက်တူး, ဆောက်လည်းကောင်း၊ (၅) နွယ်လည်းကောင်း, ဝါးလည်းကောင်း, မြက်သက် ငယ်, သစ်ရွက်, ဖြူဆံမြက်, ပြိတ်မြက်, မြေညက်, သစ်ဘဏ္ဍာ, မြေဘဏ္ဍာတို့ လည်းကောင်း၊ ဤအစုအားဖြင့် ငါးပါး၊ သရုပ်အားဖြင့် နှစ်ဆယ့်ငါးပါး၊ အစိတ် အားဖြင့် များစွာကုန်သော ဘဏ္ဍာတို့ကို သံဃာ, ဂိုဏ်း, ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မဝေဖန် အပ်ကုန်။ ဝေဖန်သော ရဟန်းအား ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏၊ ထိုဘဏ္ဍာတို့ကို သံဃာစသည် ဝေဖန်အပ်ကုန်သော်လည်း ဝေဖန်အပ်သည် မမည်ကုန်၊ မဝေဖန် ရာ။ လေးလှစွာသော ဘဏ္ဍာတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏၊ စွန့်အပ်ကုန်သောလည်း စွန့်အပ်သည် မမည်ကုန်။ [ဤထက်အကျယ် သိလိုလျှင် ဦးဗုဓ်မူနှင့် မိုးထိမူ ‘ခုဒ္ဒသိက္ခာ နိဿယ၊ အဝေဘင်္ဂိယ နိဒ္ဒေသတို့၌ ရှု။] ခြင်ထောင်သည်လည်း အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော အစုအားဖြင့် ငါးပါးတို့တွင် အမှတ် (၂)အစု၌ အကျုံးဝင် သည်ဟု စူဠဝါဘာသာဋီကာ၊ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာ၊ နှာ-၁၅၁ ၌ ဆို၏၊

အပ်သော သားရေကို ဝေဖန်အပ်၏၊ သို့သော် အခင်းနှင့် အလားတူသော သိုးရေကို မဝေဖန်အပ်။ မဉ္စ ပီဌ (ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်)စသော ဂရုဘဏ်ပစ္စည်းကို မဉ္စ စသော ဂရုဘဏ်ပစ္စည်းဖြင့် ဖလှယ်ရာ၏၊ အရံစသော ထာဝရကိုကား အရံစသော ထာဝရဖြင့် ဖလှယ်ရာ၏၊ ထိုသို့ ဖလှယ်ခြင်းကို ပြု၍လည်း သုံးဆောင်ရ၏၊ နွယ် စသည်ကို တပိုး တိုးပွားသော အမှုဖြင့် ယူရာ၏၊

ကုန်သွယ်ခြင်း၊ ကြွေးမြီချခြင်း၊ လူသားကို စားခြင်း၊ မိမိအင်္ဂါဇာတ်ကို ဖြတ်ခြင်း၊ ဒုတိယပါရာဇိက၏ သာမန္တအမှုကို ပြုခြင်း၊ တတိယပါရာဇိက၏ သာမန္တအမှုကို ပြုခြင်း၊ စတုတ္ထပါရာဇိက၏ သာမန္တအမှုကို ပြုခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သော အာပတ်တို့သည် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်ချည်းတည်း။ ဤမှ တစ်ပါးသော ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်တို့လည်း အများပင် ရှိသေး၏၊

မြင်းသရိုက် (ဘရင်ဂျီဘဂန္ဒိုလ်)နာနှင့် ပတ်သက်၍ “ရဟန်းတို့ ...ကျဉ်းမြောင်းရာ အရပ်၌ အရေသည် သိမ်မွေ့၏၊ အမာသည် အသားနု တက်ခဲ၏၊ ဓားခွဲရန် ခဲယဉ်း၏၊ “ရဟန်းတို့ ...ကျဉ်းမြောင်းရာ အရပ်၏ အနီးဖြစ်သော လက်နှစ်သစ်သော အရပ်မှ ဓားခွဲမှုကိုလည်းကောင်း၊ ကျပ်စည်းမှုကိုလည်းကောင်း မပြုစေအပ်၊ ပြုစေသော ရဟန်းအား ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ်သင့်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ [မဟာဝါ၊ ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓက။]

၂၀။ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋ်

စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝတ္တက္ခန္ဓက၌ ပြထားသော ဝတ်ကြီး တစ်ဆယ့်လေးပါးအတိုင်း မကျင့်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဝတ်ငယ် နှစ်ဆယ့်နှစ်ပါးအတိုင်း မကျင့်လျှင်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်ပင်။]

၂၁။ ဒုက္ကဋ် ၈-မျိုး

ဒုက္ကဋ်သည် ပုဗ္ဗပယောဂဒုက္ကဋ်, သဟပယောဂဒုက္ကဋ်, အနာမာသဒုက္ကဋ်, ဒုရူပစိဏ္ဏဒုက္ကဋ်, ဝိနယဒုက္ကဋ်, ဉာတဒုက္ကဋ်, ဉတ္တိဒုက္ကဋ်, ပဋိဿဝဒုက္ကဋ် အားဖြင့် ၈-ပါးတည်း။ ထိုတွင် ခိုးသည်မှ ရှေ့အဖို့၌ သင့်သော ဒုက္ကဋ်သည် ပုဗ္ဗပယောဂဒုက္ကဋ် မည်၏၊ မေထုန်မှု မဖြစ်မီ ရှေ့အဖို့၌ သင့်သော အာပတ်သည်လည်း ဤ၌ ဝင်ကောင်း၏၊ ခိုးသည်နှင့် တကွသော ဒုက္ကဋ်သည် သဟပယောဂဒုက္ကဋ် မည်၏၊ ရတနာ ဆယ်ပါး, စပါးမျိုး ခုနစ်ပါး, လက်နက်ဟူသမျှ, တူရိယာမျိုး, မိန်းမရုပ် စသည်များကို သုံးသပ်မိခြင်းကြောင့် သင့်သော ဒုက္ကဋ် သည် အနာမာသဒုက္ကဋ် မည်၏၊ သစ်ပင်၌ တည်ရှိသော စားဖွယ် အသီး အရွက်တို့ကို ကိုင်မိခြင်းကြောင့် သင့်သော ဒုက္ကဋ်သည် ဒုရူပစိဏ္ဏဒုက္ကဋ် မည်၏၊ ဆွမ်းခံစဉ် မြူကျသော ဆွမ်းရှိသော သပိတ်ကို တဖန်အကပ်မခံဘဲ ဆွမ်းဆက်ခံခြင်းကြောင့် သင့်သောဒုက္ကဋ်သည် ဝိနယဒုက္ကဋ် မည်၏၊ သင်းခွဲခြင်းငှာ လုံ့လပြုသော ရဟန်းအား မဆိုခြင်းကြောင့် သင့်သော ဒုက္ကဋ်သည် ဉာတဒုက္ကဋ် မည်၏၊ သံဃာသည် ဉတ်ကမ္မဝါစာဖြင့် ဆုံးမသောအခါ ဉတ်၏ အဆုံး၌ သင့်သော ဒုက္ကဋ်သည် ဉတ္တိဒုက္ကဋ် မည်၏၊ ဤကျောင်း၌ ဝါဆိုအံ့ဟု ဝန်ခံပြီးမှ ဝါ, မဆိုခြင်းကြောင့် သင့်သော ဒုက္ကဋ်သည် ပဋိဿဝဒုက္ကဋ် မည်၏၊ ဤသို့လျှင် (၈)ပါး ဖြစ်သည်။

ဤမှတစ်ပါးလည်း ရေအိမ်သို့ ရှေးဦးစွာ ဝင်မည့် ရဟန်းကို မြစ်၍ မိမိ အလျင်ဝင်ခြင်း၊ ရေဆိပ်သို့ ရှေးဦးစွာ သက်မည့် ရဟန်းကို မြစ်၍ မိမိ အလျင်သက်ခြင်း၊ ဆွမ်းခံရွာသို့ ရှေးဦးစွာ ဝင်မည့် ရဟန်းကို မြစ်၍ မိမိ အလျင်ဝင်ခြင်း၊ သီတင်းကြီး မတိုက်တွန်းဘဲလျက် ပါတိမောက်ပြခြင်း၊ ခွင့်မပန် ဘဲလျက် သီတင်းကြီးအား ပြဿနာမေးခြင်း၊ သီတင်းကြီး လာရာတွင် နေရာမှ မထခြင်း၊ သီတင်းကြီးနှင့် တစ်ခန်းတည်း၌နေလျှင် ၎င်းကို မပန်ဘဲ သရဇ္ဈာယ်ခြင်း, ဆီမီးညှိခြင်း, လေသွန်တံခါးစသည်ကို ဖွင့်ခြင်း ပိတ်ခြင်း၊ မိစ္ဆာအယူရှိသော ရဟန်းကို ရှိခိုးခြင်း၊ ဥက္ခိတ္တကရဟန်းကို ရှိခိုးခြင်း၊ ပရိဝါသ်ဆောက်တည်ဆဲ ရဟန်း, အရင်းသို့ ငင်ထိုက်သော ရဟန်း, မာနတ်ကျင့်ဆဲ ရဟန်း, မာနတ်ပေး ထိုက်သော ရဟန်း, အဗ္ဘာန်သွင်းထိုက်သော ရဟန်း, ဤ ကမ္မာရဟရဟန်း (၅)မျိုးကို ရှိခိုးခြင်း၊ အဝတ် မကပ်သော ရဟန်းကို ရှိခိုးခြင်း၊ အဝတ် မကပ်ဘဲ သီတင်းကြီးကို ရှိခိုးခြင်း၊ အဝတ် မကပ်ဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ အဝတ် မကပ်ဘဲ စားခြင်း, သောက်ခြင်း၊ ဝိနည်း၌ မသိ, မလိမ္မာဘဲလျက် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ နိဿယည်းဆရာ ပြုခြင်း၊ အလဇ္ဇီရဟန်းတို့အား နိဿယည်းပေးခြင်း၊ နိဿယည်း ပေးတတ်သော ဆရာကို မမှီဘဲ နေခြင်း၊ အလဇ္ဇီရဟန်းတို့ကို အမှီနိဿယည်းပြု၍ နေခြင်း၊ အာပတ်မသင့်ဘဲလျက် ဒေသနာပြောခြင်း၊ ဝတ္ထုသဘောတူ သင့် သော အာပတ်ကို ဒေသနာပြောခြင်း၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ် မသင့်ဘဲလျက် ပရိဝါသ် မာနတ်ဆောက်တည်ခြင်း၊ ကံ မဟုတ်သည်ကို ကံပြုခြင်း၊ ဝုဋ္ဌာနကံ (သံဃာဒိသေသ်အာပတ်)ကို ဒေသနာကံပြုခြင်း၊ ဒေသနာကံအာပတ်ကို ဝုဋ္ဌာနကံ ပြုခြင်း၊ လက်ကတော့ ကိုယ်ဝတ် မတင်ဘဲ, ဆောင့်ကြောင့်မထိုင်ဘဲ, လက်အုပ်မချီဘဲ ဒေသနာပြောခြင်း၊ ဥပုသ် ပဝါရဏာပြုခြင်း၊ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ အား ရှိခိုးခြင်း စသော ဝတ်ကို မပြုခြင်း၊ ပရိဝါသ်နေခြင်း စသော ကမ္မာရဟ အရာ၌ တည်စဉ် ရဟန်း, သာမဏေတို့၏ ဝတ်ကို သာယာခြင်း၊ ကမ္မာရဟပုဂ္ဂိုလ် တို့ ကျင့်ရာသော ဝတ်ကို မဖြည့်မကျင့်ခြင်း၊ ဝါလတိုင်လျက် ဝါမကပ်ခြင်း၊ သတ္တာဟကရဏီယ မပြုရာသည်၌ သတ္တာဟကရဏီယပြု၍ သွားခြင်း၊ ခွင့်ပြု အပ်သောအကြောင်း မရှိဘဲလျက် ဝဿစ္ဆေဒ (ဝါပြတ်ခြင်း)ကို ဖြစ်စေခြင်း၊ အလွှမ်းသုံးပါးတွင် တစ်ပါးပါး မရှိဘဲလျက် မိမွေးတိုင်း ရေချိုးခြင်း။ [အလွှမ်း သုံးပါးကား ပုဆိုးအလွှမ်း, ရေအလွှမ်း, အအုံအလွှမ်းတည်း။] ရေချိုးသောအခါ ကိုယ်ကို နံရံ၌ ပွတ်ခြင်း, တိုင်၌ ပွတ်ခြင်း, သစ်ပင်၌ ပွတ်ခြင်း, မှတ်ကျောက်မှုန့် ဖြင့် ပွတ်ခြင်း, တစ်ယောက်ကျောနှင့် တစ်ယောက်ပွတ်ခြင်း၊ ကိုယ်နံ့နံသူ မဟုတ်ဘဲလျက် ဆပ်ပြာမွှေးဖြင့် ရေချိုးခြင်း၊ ပကတိပုရိသ လက်တစ်ဆယ့်နှစ်သစ် (ဝဍ္ဎကီတွက်နည်းဖြင့် ယူသော် ၈-လက်မ)ထက် အလွန် ရှည်သောတံပူကို စားခြင်း၊ လက်ခြောက်သစ် (၄-လက်မ) အောက် ယုတ်သော (ဝါ) တိုသော တံပူကို စားခြင်း၊ နေလွဲသော အခါ၌ ပိပါသပစ္စယ (ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း ဟူသော အကြောင်း) မရှိဘဲလျက် ဖျော်ရည်ကို သောက်ခြင်း၊ နေလွဲသော အခါ၌ ဂေလညပစ္စယ (အနာဟူသော အကြောင်း) မရှိဘဲလျက် သတ္တာဟကာလိကနှင့် ယာဝဇီဝိကဝတ္ထုတို့ကို မျိုခြင်း၊ ကွမ်း, လက်ဖက်စားခြင်း၊ ကြေးနီ စသည်ဖြင့် ပြုသော ပအုပ်၌ ဆွမ်းစားခြင်း၊ ရဟန်းနှစ်ပါး တစ်ခွက်တည်း၌ အတူစားခြင်း၊ ခုတင်တစ်ခုတည်း၌ အတူအိပ်ခြင်း၊ တစ်ခင်းတည်း ခင်း၍ အတူအိပ်ခြင်း၊ တစ်ထည်တည်းကို အတူခြုံ၍ အိပ်ခြင်း၊ တစ်ခင်းတစ်ရုံတည်း ခင်းခြုံ၍ အိပ်ခြင်း၊ သုံးပါး ထိုင်လောက်အောင် မရှည်သော နေရာဌာန၌ သုံးဝါ, သုံးဝါထက် ကြီးသော ရဟန်းနှင့် နေရာတူ ထိုင်ခြင်း၊ [မိမိမှ အထက်အောက်သုံးဝါ အတွင်းရှိ (နှစ်ဝါကြီး နှစ်ဝါငယ်) ရဟန်းနှင့် နေရာတူ၌ အတူထိုင်ခြင်းငှာ ခွင့်ပြု၏၊] သုံးပါးထိုင်လောက်အောင် ရှည်သော နေရာဌာန၌ဆိုလျှင် သုံးဝါ, သုံးဝါထက် ကြီးသော ရဟန်းနှင့်လည်း နေရာတူ ထိုင်နိုင်သည်ဟူ၍ သိ။ သို့သော် ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့၌ကား အထက် အောက် နှစ်ဝါကြီးနှစ်ဝါငယ် ရဟန်းနှစ်ပါးသာလျှင် အတူထိုင်နိုင်သည်ဟု ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာဆရာ ဆို၏၊။ ဆိတ်, သိုး, သမင်, ချေ, စိုင် ဧဏီ မည်သော သား, ဆတ်တို့၏ အရေမှ တစ်ပါးသော သားရေတို့ဖြင့် ပြုလုပ်သော သားရေနွယ်အခင်းကို ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းအဖြစ်ဖြင့် သုံးဆောင်ခြင်း၊ ဘုရားရှင် မြစ်တော်မူအပ်သော ကယဝိက္ကယ စသည်ကြောင့် ရသောပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်း၊ အင်္ဂတေ စသည်ဖြင့် အပြေအပြစ် ပြုအပ်သော အရပ်၌ ဖိနပ်စီးခြင်း၊ ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ၌ ဖိနပ်စီးခြင်း၊ သံဃာ့ဥစ္စာဖြစ်သော ညောင်စောင်း, အင်းပျဉ်ဟု ခေါ်သော ခုတင်, ထိုင်ခုံတို့ကို မဆေး, မပွတ်, မသုတ်သော ခြေ, စွတ်သော ခြေတို့ဖြင့် နင်းခြင်း၊ အင်္ဂတေ စသည်ဖြင့် အပြေအပြစ် ပြုအပ်သော နံရံကို သုံးသပ်ကိုင်ခြင်း၊ တံတိုင်းပ နံရံပတို့၌ ကျင်ကြီး, ကျင်ငယ်, အမှိုက်, စားကြွင်း တို့ကို စွန့်ပစ်ခြင်း၊ အနာဟူသော အကြောင်းမရှိဘဲလျက် ဒုကုဋ်သင်္ကန်းဖြင့် မြင်းခေါင်းကျောက်ဆစ် လှည့်ရစ်ပတ်သိုင်း၍ အာယောဂပတ်ဖွဲ့လျက် နေခြင်း၊ [ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းအာယောဂပတ် ဖွဲ့လျက် ထိုင်ခြင်းကြောင့် သင်္ကန်း၏ အထပ်အလွှာတို့သည် စုတ်ပြဲကုန်ပါသည်။ ထိုသို့ မဖြစ်စေရန် ကာကွယ်သော အနေဖြင့် ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူချေသည်။] သင်္ကန်းကို မကောင်းသဖြင့် ဝတ်ရုံခြင်း၊ ခါးပန်းမဖွဲ့ဘဲလျက် ရွာတွင်းသို့ဝင်ခြင်း၊ * တပ်သော စိတ်ဖြင့် ဆွမ်းလှူသော မိန်းမ၏ အင်္ဂါဇာတ်ကိုလည်းကောင်း, မျက်နှာကို လည်းကောင်း ကြည့်ခြင်း၊ ငြူစူသောစိတ်ဖြင့် ရဟန်းတစ်ပါး၏ သပိတ်ကို ကြည့်ခြင်း၊ အနာဟူသောအကြောင်း မရှိဘဲလျက် မိမိမျက်နှာကို ကြေးမုံ (မှန်) ရေခွက် စသည်တို့၌ ကြည့်ခြင်း၊ တစ်ပါးသောရဟန်း ချေဆတ်ရာ၌ ‘အသက်ရှည် ပါစေသောဝ်’ဟု ဆိုခြင်း၊ ကခြင်း, ကစေခြင်း၊ သီဆိုခြင်း, သီဆိုစေခြင်း၊ တရားတော်ကို ရှည်သော အသံဖြင့် သီချင်းကဲ့သို့ သီဆိုခြင်း။ (အသံထင်ရှားအောင် ရွတ်ဆိုခြင်းကို ခွင့်ပြု၏၊) တီးမှုတ်ခြင်း, တီးမှုတ်စေခြင်း၊ ကခြင်း, သီဆိုခြင်း, တီးမှုတ်ခြင်းတို့ကို ကြည့်ရှုနားထောင်ခြင်း၊ သဘင်ခံခြင်း၊ မင်းနန်းတော်ကို ဖြစ်စေ၊ ဆန်းကြယ်သော အိမ်, အရံ (ခြံ), ဥယျာဉ်, ရန်ကုန်မြို့တော်၌ ရှိသော ‘ကန်တော်ကြီး’ကဲ့သို့သော ရေကန်တို့ကို ဖြစ်စေ တမင်သက်သက် သွားကြည့် ခြင်း၊ ဘုရား တရား သံဃာကို အကြောင်းပြု၍ “ကျောက်ဘုရားလော, နွားတရားလော, သားအပေါင်းလော” စသည်ဖြင့် ပြက်ရယ်ပြုခြင်း၊ လူဝတ် ကြောင်တို့ကဲ့သို့ ဝတ်ခြင်း, ရုံခြင်း, ခါးတောင်းကျိုက်သိုင်းခြင်း၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ကစားမျိုးကို ကစားခြင်း၊ တောကို မီးတိုက်ခြင်း၊ [အနီးအပါး၌ မီးလောင်နေ၍ ကျောင်းကို မီးလောင်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် အလို့ငှာ မီးကြိုပေးရန်လည်းကောင်း၊ အရံအတား လုပ်ရန်လည်းကောင်း ခွင့်ပြု၏ဟု မိန့်တော်မူ၏၊] နှစ်ဘက်ဝန် ရှိသော ထမ်းပိုးကို ထမ်းခြင်း၊ သမ္မုတိမရဘဲလျက် ရှည်သောတုတ်၌ ဆွဲသော ဆိုင်းကို ထမ်းခြင်း၊ ဆိုင်းဖြင့် သပိတ်ကို ဆောင်ခြင်း၊ ရှည်သောတုတ်ဖြင့် သပိတ်ရှိသော ဆိုင်းကို ဆောင်ခြင်း၊ [စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)ခုဒ္ဒကဝတ္ထု က္ခန္ဓက၊ အပိုဒ်-၂၇၀၊၂၇၁၊၂၇၂ — အသီးအသီးတို့၌ ရှု။] ပန်းကုံးပန်းဆိုင်းတို့ကို ပြုခြင်း, ပြုစေခြင်း၊ ဒါယကာတို့အား ပျူငှာလောကဝတ်ပြုခြင်း၊ ၎င်းတို့အား သစ်သီးပေးခြင်း ပန်းပေးခြင်း စသည်ကို ပြုခြင်း၊ သီတင်းသုံးဖော်ငါးယောက်, မိဘ စသော သူတို့မှ တစ်ပါး အခြားသူတို့ကို ဆေးပေးခြင်း၊ ဗေဒင်ကျမ်းကို သင်ခြင်း, သူ့ကို သင်စေခြင်း၊ ကာလအားဖြင့် နှစ်လ, ပမာဏအားဖြင့် လက်နှစ်သစ်ထက် အလွန် ရှည်သောဆံကို မသုတ်သင်ခြင်း၊ မုတ်ဆိတ်ကို ရှည်အောင် ထားခြင်း၊ ဆိတ် မုတ်ဆိတ်နှင့် တူသော မုတ်ဆိတ်ကို ထားခြင်း၊ လေးထောင့် မုတ်ဆိတ်ကို ထားခြင်း၊ ကြင်စွယ် (နှုတ်ခမ်းမွေး)ကို ထားခြင်း၊ နှာခေါင်းမှ အပသို့ ထွက်အောင် ရှည်သော နှာခေါင်းမွေးတို့ကို မသုတ်သင်ခြင်း၊ လက်သည်း ခြေသည်းတို့ကို အသားထက် ရှည်စေခြင်း၊ ၎င်းတို့ကို အပြေအပြစ်ပြုခြင်း၊ ပဿာဝမဂ်နှင့် လက်ကတီးကြားဟု ဆိုအပ်သော ချိုင်းကြား၌ ပေါက်သော အမွေးတို့ကို ရိတ်နှုတ်ခြင်း၊ ရင်မွေးတို့ကို ရိတ်နှုတ်ခြင်း၊ ဆံဖြူကို နှုတ်ခြင်း, နှုတ်စေခြင်း၊ အနာဟူသော အကြောင်းမရှိဘဲလျက် ဆံပင်ကို ကတ်ကြေးဖြင့် ဖြတ်ခြင်း၊ တစ်သူခန့်မျှ (လက်ခုတ်တစ်ဖောင်ခန့်မျှ) တက်၍ ထင်းခြောက်ကို ယူခြင်းမှ တစ်ပါး ဘေးမရှိဘဲလျက် သစ်ပင်တက်ခြင်း၊ အနာဟူသော အကြောင်းမရှိဘဲ လျက် အင်္ဂါဇာတ်ကို ကြဉ်၍ ကြွင်းသော ကိုယ်အင်္ဂါကို ဖြတ်ခြင်း၊ အာဟာရကို ဖြတ်ခြင်း စသည်ဖြင့် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်း၊ ရေစစ်မပါဘဲ အဓွန့်ရှည်သော (ယူဇနာခွဲ = လေးမိုင်) ခရီးသို့ သွားခြင်း၊ ရေစစ်ငှားသော ရဟန်းအား ရေစစ်ကို မပေးခြင်း၊ ပန်းချီရေးသော အရုပ်ဟူသမျှကို ရေးခြင်း, ရေးစေခြင်း, ထုခြင်း, ထုစေခြင်း၊ သူတစ်ပါးပရိသတ်ကို ဖြားယောင်းခြင်း၊ ရဟန်း, သာမဏေတို့အား မအပ်မရာသော အကျင့်ကို ဆောက်တည်စေခြင်း၊ ဂိလာန သို့မဟုတ် ရဟန်းအို မဟုတ်ဘဲလျက် နွားလှည်း မြင်းလှည်း ဆိုက်ကားများကိုလည်းကောင်း၊ ထမ်းစင် (ဝေါ)ကိုလည်းကောင်း၊ အဝတ်ထမ်းကိုလည်းကောင်း၊ လူနှစ်ယောက် လက်ချင်း ယှက်၍ ဆောင်ယူသော လက်ပွေ့အထမ်းစသော ထမ်းစင်အမျိုးမျိုးကိုလည်း ကောင်း စီးခြင်းဟူသမျှတို့သည် ဒုက္ကဋ်ချည်းတည်း။ [ဂိလာန သို့မဟုတ် ရဟန်းအို ဖြစ်၍ စီးလျှင် အထီးကသောယာဉ်၌သာလျှင် စီးအပ်သည်။] တိတ္ထိတို့ ဆောက်တည်အပ်သော သူအကဲ့သို့ စကားမပြောသော အကျင့်ကို ဆောက်တည်ခြင်း၊ ဤမှ တစ်ပါးသော ဒုက္ကဋ်အာပတ်လည်း အများပင် ရှိသေးသည်။ ရဟန်းနှင့် မလျော်သော အမှုဟူသမျှကို ပြုခြင်းသည် ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို ကျူးလွန်သည် မည်၏၊

သတိ။ ။ မနာမဖျားဘဲလျက် ရွာတွင်း၌ ဖိနပ်စီးခြင်း၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာနိဿယ၊ ဥပါဟနနိဒ္ဒေသ၌ လာသော အလုံးစုံ ညို, ရွှေ, နီ, ဖြူ, မည်းသော အဆင်းရှိကုန် သော ဖိနပ်များ၊ [အလုံးစုံ မောင်းသော အဆင်းရှိသော, အလုံးစုံ မည်းသော အဆင်းရှိသော, အလုံးစုံသော ကင်းခြေများ ကျောက်ကုန်းအဆင်း ‘လိမ္မော်ရောင်’ ရှိသော, အလုံးစုံ ဖက်ရွက်လျော် အဆင်းရှိသော (ဝိ၊၃၊၂၇၃။)] ‘ဖိနပ်များ၊ အသည်းတပ်သော ဖိနပ်များ၊ ဖနောင့်ဖုံး တပ်ထားသော, ဖမိုးဖုံး တပ်ထားသော ဖိနပ်များ၊ ခြင်္သေ့, ကျား, ကျားသစ်, သစ်နက်, ဖျံ, ကြောင်, ရှဉ့်နက်, ရှူးရေတို့ဖြင့် ချုပ်သော ဖိနပ်စသည်ကို စီးခြင်း၊ မိမိနိဿယည်းဆရာ, မိမိထက် ခြောက်ဝါ ကြီးသော အာစရိယမတ္တပုဂ္ဂိုလ်, မိမိဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, မိမိထက် ဆယ်ဝါကြီးသော ဥပဇ္ဈာယမတ္တပုဂ္ဂိုလ်, ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဖိနပ်မစီးဘဲနှင့် ၎င်းပုဂ္ဂိုလ်တို့ အနီးအနား (ဆယ့်နှစ်တောင်ဟတ္ထပါသ်အတွင်း)၌ ဖိနပ် မစီးရ။

အနာဟူသော အကြောင်းလည်း မရှိ၊ မိုးစွတ်ခြင်းလည်း မရှိ၊ ပကတိ အခါ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ မဆိုထားဘိ၊ ကျောင်းအရံပြင်ပနှင့် တောတောင်များ ၌လည်း ထီးမဆောင်းအပ်၊ ထီးရွက်အတွင်း၌လည်းကောင်း၊ အမိုး၌လည်း ကောင်း ငါးပါးသော အဆင်းရှိကုန်သော ချည်တို့ဖြင့် ချုပ်ခြင်းငှာ မအပ်။ ထီးရွက်အမိုး၌ကား မကရ်းသွားသဏ္ဌာန် လခြမ်းသဏ္ဌာန် စသည်တို့ကို ထုခြင်းငှာ မအပ်၊ ထီးရိုး၌ တိုင်ကြာသည်လည်းကောင်း, သားရဲရုပ်သည်လည်း ကောင်း, ကြံဆစ် အရေးသည်လည်းကောင်း မအပ်။ [မအပ်ဟု ဆိုသမျှ၌ ပြုလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု မှတ်။]

ဤ (*) အမှတ်အသားဖြင့် အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ‘တပ်သော စိတ်ဖြင့် ဆွမ်းလှူသော မိန်းမ၏ အင်္ဂါဇာတ်ကိုလည်းကောင်း, မျက်နှာကိုလည်းကောင်း ကြည့်ခြင်း’ဟူသော စကားနှင့် ပတ်သက်၍ ဦးဗုဓ်မူ ဝိနည်းငယ်လေးစောင်ပါဌ် နိဿယ မူလသိက္ခာ ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသ၌ လာသည့် အောက်ပါ စာပိုဒ်ကိုမူ ဖော်ပြပါအံ့။

ဘိက္ခဒါယိယာ ဣတ္ထိယာ ဟူသော ဤစကားကို ဥပလက္ခဏနည်းအားဖြင့် ဆိုသတည်း။ ထို့ကြောင့် ဆွမ်းလှူသော မိန်းမမူလည်းဖြစ်စေ၊ ဆွမ်းမလှူသော မိန်းမမူလည်းဖြစ်စေ၊ ယောကျ်ားပင်မူလည်းဖြစ်စေ တပ်သောစိတ်ဖြင့် မကြည့်အပ်။ ထို့ကြောင့် ဋီကာ၌ — “ဧတ္ထ စ ဘိက္ခဒါယိယာတိ ဥပလက္ခဏဝသေန ဝုတ္တံ။ ယာယ ကာယစိ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ မုခံ သာရတ္တော ဩလောကေန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ” ဟူသော စကားကို ဆိုတော်မူသတည်း။ မုခံ ဝါ-၌ ဝါ-သဒ္ဒါ၏ အနိယမအနက် ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မျက်နှာကိုသာ မကြည့်အပ်သည် မဟုတ်၊ မိန်းမ၏လည်းကောင်း, ယောကျ်ား၏လည်းကောင်း, အမှတ်မဲ့သော ကိုယ်အင်္ဂါကိုပင် တပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မကြည့်အပ်ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူအပ်၏၊

၂၂။ ဒုဗ္ဘာသီအာပတ်

ပြက်ရယ် ပြောင်လှောင်လိုသော သဘောဖြင့် ရဟန်းကိုဖြစ်စေ၊ လူ, သာမဏေတို့ကိုဖြစ်စေ “ဟေ့ ပိဋကတ်အိုးကြီး လာပြီကွဲ့၊ ရဟန္တာ ကြွလာပြီကွဲ့” စသည်ဖြင့် ပြောခြင်းမျိုးဟူသမျှတို့ကို ဒုဗ္ဘာသီအာပတ်ဟူ၍ မှတ်အပ်၏၊

၂၃။ ကုလဒူသနအာပတ်

ဒါယကာတို့အား သင်္ဂြိုဟ်ထောက်ပံ့ခြင်းငှာ မိမိဥစ္စာဖြစ်သော ပန်းကို လည်းကောင်း၊ သစ်သီးကိုလည်းကောင်း၊ ဝါးကိုလည်းကောင်း၊ ကသယ်မှုန့်ကို လည်းကောင်း၊ တံပူကိုလည်းကောင်း၊ မြေညက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပေးသော ရဟန်းအား ကုလဒူသနဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ သံဃာ၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ပန်း စသော ဂရုဘဏ်ကို အစိုးရသဖြင့် ပေးသောရဟန်းအား ကုလဒူသနဒုက္ကဋ် နှင့်တကွ ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် သင့်၏၊ သံဃာ၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ပန်းစသည်ကို ခိုးလိုသော စိတ်ဖြင့်ပေးသော ရဟန်းအား ပစ္စည်းတန်ဖိုးအလိုက် ကုလဒူသန ဒုက္ကဋ်နှင့်တကွ ဒုက္ကဋ်, ထုလ္လစ္စဉ်း, ပါရာဇိကအာပတ်အထိ သင့်နိုင်၏၊

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ပါရာဇိကဏ်ဘာသာဋီကာ၊ စတုတ္ထအုပ်၊ ကုလဒူသက သိက္ခာပုဒ်၌လာသော အောက်ပါ စာပိုဒ် (၂)ပိုဒ်တို့ကို ဖော်ပြပါအံ့။

သေနာသနတ္ထာယ။ ပ။ ထုလ္လစ္စယံ။ ကျောင်း၌ဖြစ်သော ပန်းတို့ကို ကပ္ပိယ စသူတို့က ရောင်း၍ ထိုမှ ရအပ်သော ငွေဖြင့် ကပ္ပိယ စသူတို့သည် ပြင်၍ပေးလျှင် ထိုပန်းသည် ကျောင်း၌ အကျိုးရှိ၏၊ ထိုသို့ သေနာသန အကျိုးငှာ သတ်မှတ်အပ်သော ပန်းကို မိမိက ပိုင်စိုးပိုင်နင်း သဘောထား၍ လူတို့အား ပေးလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် သင့်၏၊ သံဃိကကို ကိုယ်ပိုင်သဘော ထား၍ ပေးသောကြောင့် ဘဏ္ဍာစားလည်း ထိုက်၏၊ [ထုလ္လစ္စယန္တိ ဧတ္ထ ဘဏ္ဍာဒေယျံပိ ဟောတိ ဧဝ — ဝိမတိ၊]

မှတ်ချက်။ ။ ယခုခေတ် ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီး အချို့သည် သံဃိက ကျောင်းကို မိမိအုပ်ချုပ်ရသောအခါ ထိုကျောင်း၌ ဖြစ်သမျှ ရသမျှကို မိမိပိုင် သည်ဟု ယူဆ၍ သစ်သီး စသည်ကို မိမိပိုင်အနေအားဖြင့် သုံးစွဲလည်း သုံးစွဲကြ, လူတို့အားလည်း ပေးတတ်ကြ၏၊ ထိုကဲ့သို့ မပြုကောင်းကြောင်းကို သတိပြု သင့်ကြပေသည်။ [ပါရာဇိကဏ်ဘာသာဋီကာ။]

မိဘတို့အား သူတစ်ပါးကို ဆောင်စေ၍လည်းကောင်း, မိမိကိုယ်တိုင် ဆောင်၍လည်းကောင်း ရတနာသုံးပါးကို ပူဇော်ခြင်းငှာ မိမိဥစ္စာဖြစ်သော ပန်းတို့ကို ပေးကောင်း၏၊ ခေါ်, မခေါ်ဘဲ ရောက်လာကုန်သော မိဘတို့မှ ကြွင်း သော ဆွေမျိုးတို့အားလည်း ရတနာသုံးပါးကို ပူဇော်ခြင်းငှာ ပေးကောင်း၏၊ သို့ရာတွင် တန်ဆာဆင်ခြင်းငှာလည်းကောင်း, ဗိဿနိုးနတ် စသည်ကို ပူဇော်ခြင်းငှာလည်းကောင်း မိဘတို့အားလည်း မပေးအပ်။

မိမိဥစ္စာဖြစ်သော သစ်သီးကိုလည်းကောင်း၊ အကျွမ်းဝင်သည့် သူတစ်ပါး ၏ ဥစ္စာဖြစ်သော သစ်သီးကိုလည်းကောင်း၊ ပန်းကဲ့သို့ပင် ရတနာသုံးပါးကို ပူဇော်ခြင်းငှာ မိဘတို့နှင့် ရောက်လာကုန်သော ဆွေမျိုးတို့အား ပေးကောင်း၏၊ (တစ်နည်း) မိဘတို့နှင့် ရောက်လာကုန်သော ဆွေမျိုးတို့အားလည်းကောင်း၊ သူနာတို့အားလည်းကောင်း၊ ရောက်လာသော မင်းအားလည်းကောင်း၊ ရိက္ခာ ကုန်သော ဧည့်သည်တို့အားလည်းကောင်း သုံးဆောင်ခြင်းငှာ ပစ္စည်းကို မတောင့်တဘဲ ပေးအပ်၏၊

သစ်သီး, ပန်းတို့ကို ဝေခြမ်းစဉ် ရောက်လာသော တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူအား သမ္မုတိရထားသော ရဟန်းသည် လေးဖို့တစ်ဖို့ကို ပေးအပ်၏၊ သမ္မုတိ မရထားသောရဟန်း, သာမဏေတို့ကား သံဃာကို ပန်ကြား၍ ပေးအပ်၏၊

သံဃာ့အရံ၌လည်း သစ်သီးအပိုင်းအခြားဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ သစ်ပင် အပိုင်းအခြားအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း ကတိကဝတ်ကို ပြုအပ်၏၊ ထို ကတိကဝတ်ပြုသော သစ်ပင်မှ နာသော လူတို့အားလည်းကောင်း၊ သစ်သီးကို တောင်းကုန်သော တစ်ပါးသော လူတို့အားလည်းကောင်း၊ ကတိကဝတ် အပိုင်းအခြားတို့ဖြင့် လေးလုံး ငါးလုံးသော သစ်သီးတို့ကို ပေးအပ်ကုန်၏၊ သစ်ပင်ကို သော်လည်းကောင်း ပြအပ်ကုန်၏၊ ဤသစ်ပင်မှ ယူခြင်းငှာ ရ၏ဟု ပြအပ်၏၊ “ဤသစ်ပင်၌ သစ်သီးတို့သည် ကောင်းကုန်၏၊ ဤသစ်ပင်မှ ယူလေကုန်လော့” ဤသို့ကား မဆိုအပ်၊ ဆိုလျှင် ကုလသင်္ဂဟကို ပြုသည်မည်၏၊

ပစ္စည်းကို တောင့်တသည်မူလည်း ဖြစ်စေ၊ မတောင့်တသည်မူလည်း ဖြစ်စေ သက်သက် ဒါယကာတို့အား သုံးဆောင်စေခြင်းငှာ မပေးအပ်။ (အနနုညာတပုဂ္ဂလာနံ ပန = ခွင့်မပြုအပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အားကား။ အပစ္စာသိသန္တေနာပိ = ပစ္စည်းကို မတောင့်တဘဲလည်း။ ဒါတုံ = ပေးခြင်းငှာ။ န ဝဋ္ဋတိ = မအပ်။ သံဃိကမေဝ = သံဃိကဥစ္စာကိုသာလျှင်။ ယထာ ကတိကာယ = သံဃာပြုတိုင်းသော ကတိကဝတ်ဖြင့်သာလျှင်။ ဒါပေတဗ္ဗံ = ပေးစေအပ်၏ဟု ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၌ ဆို၏၊) ဤအရာ၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့ကား ခွင့်မပြုအပ်သော ဒါယကာတို့အား ပစ္စည်းကို မတောင့်တမူ၍ ကုသိုလ်ဖြစ် စေခြင်းအကျိုးငှာ ပေးအပ်၏ဟု အယူရှိကုန်၏၊ ဥပုသ်နေ့ စသည်တို့၌ များစွာ ကျွေးမွေးပေးကမ်းခြင်းကို ပြုကုန်သော သူတို့၏အယူကို အနနုညာတပုဂ္ဂလာနံ ပန အပစ္စာသိသန္တေနာပိ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတိ --ဟူသော ဋီကာပါဌ်ဖြင့် ပယ်အပ်၏ဟု ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့၌ ဆို၏၊ [ဤ ပါဌ်၏ အနက်ကို အထက်၌ ဖေါ်ပြပြီးပြီ။] ဒါယကာတို့အား သုံးဆောင်စေခြင်းငှာ တစ်စုံတစ်ခုသော ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့ကို ပေး၍ ချီးမြှောက်ထောက်ပံ့ခြင်းသည် ကုလသင်္ဂဟကို ပြုသည် မည်၏-ဟု ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာဆရာဆိုသည်ဟူ၍ ထိုပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့၌ ဖော်ပြထား၏၊

ဝိနိစ္ဆယဋီကာ၌ — “သဒ္ဓါသမ္ပန္နကုလာနိ လာဘံ နိဿာယ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ သင်္ဂဏှိတွာ တထာ အကရောန္တေသု လဇ္ဇီဘိက္ခူသု ကုလာနံ သဒ္ဓါဒူသနတ္တာ ကုလဒူသကော ဘိက္ခု”ဟု မိန့်၏၊

သဒ္ဓါသမ္ပန္နကုလာနိ = သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော အမျိုးတို့ကို။ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ = ပန်း သစ်သီးစသော ဝတ္ထုတို့ဖြင့်။ သင်္ဂဏှိတွာ = သင်္ဂြိုဟ်ထောက်ပံ့၍။ လာဘံ = လာဘ်ကို။ နိဿာယ = အမှီပြု၍။ တထာ = ထို ပန်း သစ်သီးစသော ဝတ္ထုဖြင့်။ အကရောန္တေသု = ချီးမြှောက်ခြင်းကို မပြုကုန်သော။ လဇ္ဇီဘိက္ခူသု = လဇ္ဇီရဟန်းတို့၌။ ကုလာနံ = ဒါယကာတို့၏၊ သဒ္ဓါဒူသနတ္တာ = သဒ္ဓါ ကြည်ညို ခြင်းကို ဖျက်ဆီးတတ်သောကြောင့်။ ဘိက္ခု = ရဟန်းသည်။ ကုလဒူသကော = ကုလဒူသက မည်၏၊

ကုလဒူသန အနေသနတို့ကို ပြုကျင့်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အလဇ္ဇီ မည်ကုန်၏၊

ထို့ကြောင့် စူဠဂဏ္ဌိ၌ — “ကထံ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလာ နာမ ဘိက္ခူပိ စေ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာ ဝါ ကုလဒူသကာ ဝါ ဥဒရကာရဏာ ဝိညတ္တိံ ကရောန္တာ ဝါ ပုပ္ဖဖလဒါနေန ဂိဟီနံ မာတုဝါစာယ ဝါ ပိတုဝါစာယ ဝါ ဘာတုဝါစာယ ဝါ ဘဂိနိဝါစာယ ဝါ အတ္တာနံ နီစံ ကရောန္တော ဝါ အန္တမသော အာမိသဟေတုနာ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တော ဝါ မင်္ဂလဥဒကံ မင်္ဂလသုတ္တံ ဒေန္တော ဝါ တေ ဘိက္ခူ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလာ နာမ ဟောန္တိ”ဟု မိန့်၏၊

ကထံ = အသို့လျှင်။ ဘိက္ခူပိ = ရဟန်းတို့သည်လည်း။ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလာ နာမ = အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်မည်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်သနည်း။ စေ = အကယ်၍။ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာ ဝါ = ပကတိအားဖြင့် သီလမရှိကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် လည်းကောင်း။ ကုလဒူသကာ ဝါ = ကုလဒူသကပြုသော ရဟန်းတို့သည်လည်းကောင်း။ ဥဒရကာရဏာ = ဝမ်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဝိညတ္တိံ = ဝိညတ် ကို။ ကရောန္တာ ဝါ = ပြုကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်းကောင်း။ ပုပ္ဖဖလဒါနေန = ပန်း, သစ်သီး ပေးခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ ဂိဟီနံ = လူတို့အား။ မာတုဝါစာယ ဝါ = ‘အမိ’ဟု သာယာသော စကားကို ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ပိတုဝါစာယ ဝါ = ‘အဘ’ဟု သာယာသော စကားကို ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘာတုဝါစာယ ဝါ = ‘အစ်ကို’ဟု သာယာသော စကားကို ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ဘဂိနိဝါစာယ ဝါ = နှမဟု သာယာသော စကားကို ဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း။ အတ္တာနံ = မိမိကိုယ်ကို။ နီစံ ကရောန္တော ဝါ = လူတို့အောက် နှိမ့်ချ ခြင်းကို ပြုသောရဟန်းသည်လည်းကောင်း။ အန္တမသော = ယုတ်သော အပိုင်းအခြားအားဖြင့်။ (အောက်ထစ်ဆုံးအားဖြင့်)။ အာမိသဟေတုနာ = ပစ္စည်းအာမိသဟူသောအကြောင်းကြောင့်။ ဂိဟီနံ = လူတို့အား။ ပိဏ္ဍပါတံ = ဆွမ်းကို။ ဒေန္တောဝါ = ပေးသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း။ မင်္ဂလဥဒကံ ဝါ = မင်္ဂလာ အကျိုးငှာ ပရိတ်ရေကိုလည်းကောင်း။ မင်္ဂလသုတ္တံ ဝါ = မင်္ဂလာအကျိုးငှာ ပရိတ်ချည်ကိုလည်းကောင်း။ ဒေန္တော ဝါ = ပေးသောရဟန်းသည်လည်း ကောင်း။ တေ ဘိက္ခူ = ထိုအလုံးစုံကုန်သော ရဟန်းတို့သည်။ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလာ နာမ = အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်မည်ကုန်သည်။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏၊

ကုလဒူသကရဟန်းတို့သည် ပန်း, သစ်သီးစသည်တို့ကို ပေးခြင်းတို့ဖြင့် နိဗ္ဗာန် စသည်တို့၏ အကြောင်းကို ပိတ်ပင်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် မင်းမျိုး အစရှိကုန် သော လူတို့၏ လောကီ, လောကုတ္တရာ အကျိုးတို့ကို ဖျက်ဆီးတတ်သောကြောင့် ကုလဒူသကရဟန်း မည်၏၊

ထို့ကြောင့် စူဠဂဏ္ဌိ၌ — “ကုလဒူသကောတိ ဝုတ္တတ္တာ ပုပ္ဖဖလဒါနာဒီဟိ နိဗ္ဗာနာဒီနံ မဂ္ဂံ ပိဒဟနဝသေန ခတ္တိယာဒိကုလံ ဒူသေတီတိ ကုလဒူသကော” ဟု မိန့်၏၊

ကုလဒူသကောတိ = ကုလဒူသကောဟူ၍။ ဝုတ္တတ္တာ = ဟောတော်မူအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ ပုပ္ဖဖလဒါနာဒီဟိ = ပန်း, သစ်သီးပေးခြင်း စသည်တို့ ဖြင့်။ နိဗ္ဗာနာဒီနံ = နိဗ္ဗာန်စသည်တို့၏၊ မဂ္ဂံ = ရောက်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ကုသိုလ်ကို။ ပိဒဟနဝသေန = မဖြစ်ရအောင် ပိတ်ဆို့သည်၏ အစွမ်းဖြင့်။ ခတ္တိယာဒိကုလံ = မင်းစသော အမျိုးလေးပါးကို။ ဒူသေတိ = ဖျက်ဆီးတတ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ ကုလဒူသကော = ကုလဒူသကမည်၏၊

ပန်း, သစ်သီးစသည်ကို ပေးခြင်းကြောင့် အလဇ္ဇီအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန် သော ရဟန်းတို့အား လူတို့သည် အလှူကို ပေးကုန်၏၊ ထိုလူတို့အား ဒါန၏ အကျိုးတို့သည် မဟပ္ဖလ မဖြစ်ကုန်။

ထို့ကြောင့် စူဠဂဏ္ဌိ၌ -- “သစေ ပုပ္ဖဖလဒါနာဒိနာ အလဇ္ဇီနံ ဘိက္ခူနံ ဒါနာနိ ဒေန္တိ၊ တေသံ ဒါနာနိသံသာ န မဟပ္ဖလာ ဟောန္တိ”ဟု မိန့်၏၊။

ပုပ္ဖဖလဒါနာဒိနာ = ပန်း, သစ်သီးပေးခြင်း စသော အကြောင်းကြောင့်။ အလဇ္ဇီနံ = အလဇ္ဇီအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်သော။ ဘိက္ခူနံ = ရဟန်းတို့အား။ မနုဿာ = လူတို့သည်။ ဒါနာနိ = အလှူတို့ကို။ သစေ ဒေန္တိ = အကယ်၍ ပေးကုန်အံ့။ တေသံ = ထိုလူတို့အား။ ဒါနာနိသံသာ = ဒါန၏ အကျိုးတို့သည်။ မဟပ္ဖလာ = များသော အကျိုးရှိကုန်သည်။ န ဟောန္တိ = မဖြစ်ကုန်။ [ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ကုလဒူသကသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်] ဤစာပိုဒ်နှင့် ဟပ်မိနေ၍ ဝိဇိတာရုံဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ‘ပဒေသာ-မဟာပေတဝတ္ထုတော်ကြီး၌ လာသည့် အောက်ပါ ပါဌ်တို့နှင့်တကွ အနက်အဓိပ္ပာယ် အသီး အသီးတို့ကို ဖော်ပြပါအံ့။

အပိုဒ်-၃၂၅။ ဥဇ္ဇင်္ဂလေ ယထာ ခေတ္တေ၊ ဗီဇံ ဗဟုမ္ပိ ရောပိတံ။
န ဝိပုလံ ဖလံ ဟောတိ၊ န ပိ တောသေတိ ကဿတံ။
၃၂၆။ တထေဝ ဒါနံ ဗဟုကံ၊ ဒုဿီလေသု ပတိဋ္ဌိတံ။
န ဝိပုလံ ဖလံ ဟောတိ၊ န ပိ တောသေသိ ဒါယကံ။

မှတ်ဖွယ် အဓိပ္ပာယ်ကား ကြပ်တီးသော ကုန်းမြေတွင် ပြုပြင် စိုက်ပျိုးကြဲချ အပ်သော များလှစွာသော မျိုးစေ့သည် အောင်မြင်ထွားကြိုင်း အလိုရှိတိုင်းသော အသီးအဆံကို မရနိုင်သကဲ့သို့ စိုက်ပျိုး၍ထားသည့် လယ်သမားကိုလည်း အားအင်တက်ကာ မနှစ်သက်စေရှာသကဲ့သို့ ထို့အတူ သီလကင်းပ ဒုဿီလ ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ တည်ထားပြုလုပ်သော ဒါနသည်လည်း များစွာသော အကျိုးစီးပွားကို မဖြစ်စေနိုင်သည်သာမက အလှူဒါနရှင်ကိုလည်း အားအင်တက်လျက် နှစ်သက် ‘မှုကို မဖြစ်စေနိုင်ပါ။

၃၂၇။ ယထာပိ ဘဒ္ဒကေ ခေတ္တေ၊ ဗီဇံ အပ္ပမ္ပိ ရောပိတံ။
သမ္မာဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေ၊ ဖလံ တောသေတိ ကဿကံ။
၃၂၈။ ထေဝ သီလဝန္တေသု၊ ဂုဏဝန္တေသု တာဒိသု။
အပ္ပကမ္ပိ ကတံ ကာရံ၊ ပုညံ ဟောတိ မဟပ္ဖလံ။

မှတ်ဖွယ် အဓိပ္ပာယ်ကား ဆိုခဲ့ပြီးသော ဂါထာတို့မှ အပြန် ကောင်းမွန် သော လယ်ယာတွင် စိုက်ပျိုးအပ်သော မျိုးစေ့သည် နည်းပါးပါသော်လည်း ကြီးမားအောင်မြင်သော သစ်သီးကို သုံးစွဲရပြီးကာ နှစ်သိမ့်စွာ နေရသော လယ် ထွန်ယောကျ်ား လယ်သမားကဲ့သို့ တောက်ကြွားဖြူစင် သီလဝန်အရှင်မြတ်တို့၌ လှူဒါန်းအပ်သည့် အနည်းငယ်မျှသော ဒါနသည်လည်း ကြီးမားလှသည့် အကျိုး ဖလကို သီးချ ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပေ၏၊

၃၂၉။ ဝိစေယျ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊
ဝိစေယျ ဒါနံ ဒတွာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒါယကာ။

မှတ်ဖွယ်အဓိပ္ပာယ်ကား — သီလဖြူစင် ကြည်လင်တောက်ကြွား အရှင် မြတ်များ၌ လှူဒါန်းပေးကမ်းအပ်သော ကုသိုလ်အစု မြတ်ကောင်းမှုဟူသော ဒါနသည် ကြီးကျယ်စွာလှ အကျိုးထူးကို ရနိုင်ကြမည်ဖြစ်သောကြောင့် သီလဝန် အရှင်မြတ်ကို ရွေးထားပြီးကာ လှူဒါန်းပြုလုပ်ကြရ၏၊ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်ကို ရွေးချယ် စူးစမ်းလျက် လှူဒါန်းကြသော ဒါယကာတို့သည် ချမ်းသာပြည့်စုံ နတ်တို့ဘုံသို့ မသွေမဖောက် ရောက်ကြရကုန်၏၊

ဆိုဦးအံ့ -- ဘုရားရှင်သည် ဒါယကာတို့အား သီလရှိသော ရဟန်းအားသာ လျှင် စွန့်ကြဲခြင်းကို ခွင့်ပြုတော်မူ၏၊ ဒုဿီလရဟန်းအား စွန့်ကြဲခြင်းကို ခွင့်ပြုတော် မမူ။

ထို့ကြောင့် သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၌ — “အတ္တနော သာသနေ သီလဝတော ပစ္စယာ အနုညာတာ၊ န ဒုဿီလဿ။ ဒါယကာနမ္ပိ သီလဝတော ဧဝ ပရိစ္စာဂေါ၊ န ဒုဿီလဿ”ဟု မိန့်၏၊

အတ္တနော = မိမိ၏၊ သာသနေ = သာသနာတော်၌။ သီလဝတော = သီလရှိသော ရဟန်းအား။ ပစ္စယာ = ပစ္စည်းတို့ကို။ အနုညာတာ = ခွင့်ပြုတော်မူ အပ်ကုန်၏၊ ဒုဿီလဿ = သီလမရှိသော ရဟန်းအား။ န အနုညာတာ = ခွင့်ပြုတော်မမူအပ်ကုန်။ ဒါယကာနမ္ပိ = ဒါယကာတို့အားလည်း။ သီလဝတော ဧဝ = သီလရှိသော ရဟန်းအားသာလျှင်။ ပရိစ္စာဂေါ = စွန့်ကြဲခြင်းကို။ အနုညာတော = ခွင့်ပြုတော်မူအပ်၏၊ ဒုဿီလဿ = သီလမရှိသော ရဟန်းအား။ န အနုညာတော = ခွင့်ပြုတော်မမူအပ်။

[ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ရူပိယသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်။]

လဇ္ဇီ, အလဇ္ဇီ, ဒုဿီလ

လဇ္ဇီ, အလဇ္ဇီ, ဒုဿီလဟူ၍ ပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုး ရှိရာ အလဇ္ဇီနှင့် ဒုဿီလသည် မကွဲပြားကြပြီ။ အလဇ္ဇီပင် ဒုဿီလ၊ ဒုဿီလပင် အလဇ္ဇီဖြစ်၏၊ ထို၌ အလဇ္ဇီ မည်သော ဒုဿီလသည် နိသီလ ဖြစ်သော ဒုဿီလ၊ ဒုဿိတသီလ ဖြစ်သော ဒုဿီလဟူ၍ (၂)မျိုး ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုအကြောင်းကို ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာ၌- ‘ဒုဿီလပုဂ္ဂလာတိ နိဿီလာ ဒူသိတသီလာ စ’ဟု မိန့်၏၊ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာတိ = ဒုဿီလပုဂ္ဂလာဟူသည်ကား။ နိဿီလာ စ = ပါရာဇိကသိက္ခာပုဒ်ပျက်၍ သီလ အလျှင်းမရှိကုန်သော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်းကောင်း။ ဒူသိတသီလာ စ = ကြွင်းသောသိက္ခာပုဒ် ပျက်ကုန်သော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း ကောင်း။ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာ = ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ် မည်ကုန်၏၊

ထိုနှစ်ပါးသော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ပါရာဇိကသိက္ခာ ပုဒ် ပျက်သဖြင့် ရဟန်း၏သီလ အလျှင်းမရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် နိသီလ ဖြစ်သော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ် မည်ကုန်၏၊ ပါရာဇိကလေးပါးမှ ကြွင်းကုန်သော သံဃာဒိသေသ်, ထုလ္လစ္စဉ်း, ပါစိတ်, ပါဋိဒေသနီ, ဒုက္ကဋ်, ဒုဗ္ဘာသီ သိက္ခာပုဒ်တို့ တွင် သိက္ခာပုဒ် တစ်ပါးပါး ပျက်ကုန်သဖြင့် ထိုသိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးခြင်းကြောင့် သီလ ကျိုးခြင်း, ပေါက်ခြင်း၊ (ခဏ္ဍ, ဆိဒ္ဒ) စသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၍ သီလပျက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဒူသိတသီလဖြစ်သော ဒုဿီလ မည်ကုန်၏၊

[ဝဇိရူပမ ဗျာကရဏကျမ်း၊ နှာ၊ ၁၈။]

အနေသနကို အကြောင်းပြု၍ ရသော ပစ္စည်းတို့သည်လည်း ရဟန်းတို့ အား မအပ်ကုန်။

“ပါပကာ မာလာဝစ္ဆရောပနာဒယော သမာစာရာ အဿာတိ ပါပသမာစာရော”ဟု ဝိဂြိုဟ်ပြု။

အဿ ဘိက္ခုနော = ထိုရဟန်းအား။ မာလာဝစ္ဆရောပနာဒယော = ပန်းပင်ငယ် စိုက်ပျိုးခြင်း အစရှိကုန်သော။ ပါပကာ = ယုတ်မာကုန်သော။ သမာစာရာ = အကျင့်တို့သည်။ သန္တိ = ရှိကုန်၏၊ ဣတိ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ သော ဘိက္ခု = ထိုရဟန်းသည်။ ပါပသမာစာရော = ပါပသမာစာရာ မည်၏၊

[ရဟန်း၏ယုတ်မာသော အကျင့်ဟူသည် ပန်းပင်စိုက် ပျိုးခြင်းစသော အကျင့်တည်း။]

ကုလဒူသကအာပတ် ပြီးပြီ။

၂၄။ မိစ္ဆာဇီဝ = ယုတ်မာသော (မကောင်းသော) အသက်မွေးခြင်း

သုတ် ဝိနည်း အဘိဓမ္မာကို ရိုသေ၍ ပကတိ ရိုးသားသော စိတ်ဖြင့် ပြုခြင်း မျိုး မဟုတ်ဘဲ ဤသို့ ရပ်သော်, သွားသော်, ထိုင်သော်, လျောင်းသော် မြင်မြင် သမျှတို့ ကြည်ညိုလိမ့်မည် မှတ်၍ ဣရိယာပုထ်ကို ရိုသေစွာထားခြင်း၊ ဤသို့ ပြုသော်, ဆောက်တည်သော်, တောသုသာန်တို့၌ နေသော် လူတို့ ချီးမွမ်း ကြည် ညိုလတ္တံ့ဟု နှလုံးပိုက်၍ ပြုခြင်း, ဆောက်တည်ခြင်း, နေခြင်း၊ ဓုတင်ဆောက် တည်ခြင်း၊ ပစ္စည်းလှူစိမ့်သောငှာ ဒါယကာတို့အား နိမိတ်ပြုခြင်း၊ အရိပ် အယောင်ပြခြင်း၊ ၎င်းတို့အား ရှုတ်ချခြင်း၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ ချီးမြှောက်ပြောဆိုခြင်း၊ ပြက်ရယ်ပြုခြင်း၊ မိမိကို စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်ရသူ ထင်အောင် စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်နှင့် နီးစပ်သော စကားကို ပြောဆိုခြင်း၊ အထင်ကြီးအောင် ငါကား ဤအမည်ရှိသော ဆရာ၏ တပည့်ရင်းတည်း၊ ငါ၏ ဆရာကား ဤမည်သော ဆရာ၏ တပည့် တည်း စသည်ဖြင့် မိမိလာသော အနွယ်၏ ကောင်းသောအဖြစ်ကို ဒါယကာ တို့အား သိစေခြင်း၊ မိမိကို ခင်တွယ်အောင် ၎င်းတို့အား ရှေးဦးစွာ ကိုယ်က စတင်၍ ပြုံးရယ်ခြင်း၊ စတင်၍ နှုတ်ဆက်ခြင်း၊ လောကွတ်ပျူငှာ ပြုလုပ်ခြင်း၊ နည်းလမ်းမကျသော်လည်း ၎င်းတို့ ပြုသမျှကို လိုက်လျောခြင်း၊ အောက်ကျ နောက်ကျခံ၍ ဆက်ဆံခြင်း၊ ရွာသူ သားငယ်တို့ကို ထိန်းယခြင်း ဟူကမျှတို့ ကြောင့် ရသော ပစ္စည်းတို့ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းသည် မိစ္ဆာဇီဝ ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်း ကို လာဘ်ကိုတောင့်တသော ရဟန်း၊ ပူဇော်သက္ကာရကို တောင့်တသော ရဟန်း၊ အကျော်အစောကို တောင့်တသော ရဟန်း၊ ယုတ်မာသော အလိုရမ္မက် ရှိသော ရဟန်း၊ ယုတ်မာသော အလိုရမ္မက်ဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သော ရဟန်းဟု ခေါ်၏၊

ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ တောင်းခြင်းကြောင့် ရသောပစ္စည်း၊ အနေသန နှစ်ဆယ့်တစ်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော အကြောင်း ကြောင့် ရသော ပစ္စည်း၊ မိမိ၌ ရဟန်းကျေးဇူး မရှိဘဲ ရှိယောင်မူ၍ ပြောဆိုခြင်း ကြောင့် ရသော ပစ္စည်း၊ ကုဟန, လပန စသည်တို့ကြောင့် ရသော ပစ္စည်း၊ ကုလဒူသနရှစ်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော အမှုကြောင့် ရသော ပစ္စည်း၊ ဤ ပစ္စည်းတို့ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းသည်လည်း မိစ္ဆာဇီဝပင် ဖြစ်၏၊ ထိုပစ္စည်းတို့ကို ထိုရဟန်းနှင့် တကွ သီတင်းသုံးဖော် ငါးဦးလုံးပင် မသုံးစွဲကောင်း၊ သုံးစွဲသူတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ [ထိုမိစ္ဆာဇီဝမှ ကြဉ်၍ တရားသဖြင့်ရသော ပစ္စည်းဖြင့် သာ အသက်မွေးသော ရဟန်းသည် သမ္မာအာဇီဝဖြစ်၍ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ နှင့် ပြည့်စုံသည် မည်၏၊ အသက်မွေး စင်ကြယ်သည် ဟူလို။]

မှတ်ချက်။ ။ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ တအံ့တဩ ချီးမွမ်းရလောက် အောင် ဟန်ဆောင်မှု ဟိတ်ဟန်လုပ်မှုကို ‘ကုဟန’ဟု ခေါ်၏၊ ထိုကုဟနသည် ပစ္စည်းသုံးစွဲပုံ၊ မိမိကို စျာန်ရသူ မဂ်ဖိုလ်ရသူထင်အောင် စျာန်မဂ်ဖိုလ်နှင့် နီးစပ်သော စကားကို ပြောဆိုမှု၊ သွားခြင်း, ရပ်ခြင်း, ထိုင်ခြင်း, လျောင်းခြင်း ဟူသော ဣရိယာပုထ်လေးပါး၌ သူများအထင်ကြီးအောင် ဟန်လုပ်၍နေမှု၊ ဤသို့အားဖြင့် သုံးမျိုး ပြားပြန်၏၊ ထိုသို့ အထင်ကြီးအောင် ဟိတ်ဟန်ထုတ် မှုသည် မိစ္ဆာဇီဝ ဖြစ်၍ ထိုအမှုဖြင့် ရလေသမျှ ပစ္စည်းတို့ကို သုံးဆောင်ခြင်း သည်လည်း မိစ္ဆာဇီဝပင်တည်း။

ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ဆီက ပစ္စည်းရအောင်ပြောမှု ကြည်ညိုအောင် ပြောမှုကို ‘လပန’ဟု ခေါ်၏၊ မိမိဆီ လာသော ဒါယကာဒါယိကာမတို့ မပျင်းအောင် သူတို့အကြိုက် လိုက်၍ ပြောဆိုခြင်း၊ သူတို့အားလည်း ပြောခွင့် ပေးခြင်း၊ မှားသည် မှန်သည်၊ တရားသည် မတရားသည်၊ သင့်သည် မသင့်သည် ကို မစဉ်းစားဘဲ ချစ်ခင်လာအောင် ပြောခြင်း၊ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချ၍ သနားလာ အောင် ပြောခြင်း၊ မိမိကို ကြည်ညိုအောင် မိဘတို့၏ ရှေ့၌ ကလေးငယ်ကို ပွေ့ချီ ချော့မြူခြင်းစသည်တို့သည် လပန မည်၏၊ ထိုသို့ ပြောဆိုပြုလုပ်မှုကြောင့် ရသော ပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်ခြင်းသည်လည်း မိစ္ဆာဇီဝပင်တည်း။

ဒါယကာတို့နှင့် ဆန့်ကျင်မည်ကို ကြောက်၍ အလိုက်သင့် အခွင့်ပေးကာ ပေးကာ ကောင်းစွာဆိုခြင်းသည် သလ္လပနာ မည်၏၊

အချို့က မိမိတို့၏အပေါ်၌ မကြည်ညိုသေးသော သူတို့အား ကြည်ညို စေခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ ကြည်ညိုပြီးသော သူတို့အား တိုး၍ကြည်ညိုစေခြင်းငှာ လည်းကောင်း ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့နှင့် ဆန့်ကျင်မည်စိုး၍ နည်းလမ်း ကျ-မကျကို ပဓာနမထားဘဲ ၎င်းတို့၏ အလိုသို့ လိုက်လျော၍ နေထိုင်ပြောဆိုခြင်း ဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကြည်ညိုခြင်းကို ခံယူကုန်၏၊

ဤသို့ပြုခြင်းသည် ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းကိုလည်း နိမ့်ကျ အောင် ပြုရာရောက်သည်။ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့်လည်း ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်လေသည်။ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်မှာ ရဟန်းတော်များ၏ အပေါ်၌ မကြည်ညိုသေးသော သူတို့အား ကြည်ညိုစေချင်သည်၊ ကြည်ညိုပြီးသော သူတို့ အား တိုး၍ ကြည်ညိုစေချင်သည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် နိမ့်ကျသော နည်းလမ်းကို သုံး၍ ကြည်ညိုခြင်းကို ခံယူကုန်သော လပန, သလ္လပနရဟန်းတို့ကိုကား ဘုရားရှင် စက်ဆုပ်တော်မူ၏၊ ဘုရားသားတော်ပီပီ အထက်တန်းကျကျ ဝိနည်းတော် နှင့်အညီ တည့်တည့်မတ်မတ် ပြောဆိုနေထိုင်၍ လူတို့က ထိုရဟန်းအား ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းသည် မြတ်၏ဟု အမြင်မှန် ရကြသဖြင့် မကြည်ညို သေးသော သူတို့ကလည်း ကြည်ညိုလေအောင်၊ ကြည်ညိုပြီးသော သူတို့က လည်း တိုး၍ ကြည်ညိုလေအောင် ပြုသော ရဟန်းကိုသာလျှင် ဘုရားရှင် ချီးမွမ်း တော်မူ၏၊

[အစစအရာရာ၌ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ကို မှီ၍ နေနေရသောကြောင့် ရဟန်းတိုင်း ၎င်းတို့နှင့် သင့်သင့်မျှမျှ နေအပ်၏၊ သို့သော် ဝိနည်းတော်၏ စည်းဝိုင်းအတွင်း၌ နေနေရကား ဝိနည်းတော်နှင့် မညီသော အရာများ၌ ၎င်းတို့ ၏ အလိုသို့ မလိုက်လျောသင့်ပေ ဟူ၍ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ပြောလိုပါ၏၊]

ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ကလည်း ရဟန်းတော်များ၏ အလိုသို့ လိုက်လျော ရခြင်းကို ဂုဏ်ငယ်သည်ဟု မယူသင့်ပေ။ အမှန်မှာ မိမိတို့ ပြုသော ကုသိုလ် ကောင်းမှုသည် အလှူခံတို့နှင့် သင့်လျော်လျောက်ပတ်လေလေ မိမိတို့၌ အကျိုး များလေလေ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ငွေကုန်လူပန်းသလောက် အကျိုးရရှိလေ အောင် တတ်နိုင်သရွေ့ အလှူခံတို့၏ အလိုသို့ လိုက်လျော၍ ကုသိုလ်ကောင်း မှုကို ပြုအပ်ပေသည်။ အလှူခံတို့ကလည်း နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အကျိုးရှိစေခြင်းငှာ အလှူရှင်တို့ ရည်မှန်းထားသည်ထက်လည်း ပိုမကုန်စေဘဲ မိမိတို့ အလိုရှိနေ သော အပ်စပ်သည့် အရာဝတ္ထုကိုလည်း ရရှိလေအောင် ပြောဆို ညွှန်ကြားတတ် ဖို့ လိုသည်။

ရဟန်းတော်များသည် ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ လှူနေကြ၍ မငြိုငြင် မဆင်းရဲဘဲ ဝတ်ရ စားရ အိပ်ရသည်၊ မှန်၏၊ သို့ပါလျက် နည်းလမ်းကျ, မကျ ကို ပဓာနမထားဘဲ (ဝါ) ခြွင်းချက် မရှိဘဲ ရဟန်းတော်များသည် အဘယ့်ကြောင့် ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့၏ အလိုသို့ မလိုက်လျောလေသနည်းဟူမူ မလိုက်လျော သင့်ဘဲလျက် လိုက်လျောခြင်းသည် ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ကို မြှူစားရာ ချော့ စားရာ ရောက်၍ မိစ္ဆာဇီဝအဖြစ်သို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်လေသောကြောင့် တည်း။ ဤကား နှစ်ဦးနှစ်ဘက်လုံး သိထားဖို့လိုသော အချက်ဖြစ်သည်ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊

သတိ။ ။ ရဟန္တာပြဿနာနှင့် ပတ်သက်၍ သဒ္ဓမ္မောဒယဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ‘ရဟန္တာပြဿနာကျမ်း’၌ လာသည့် အောက်ပါအပိုဒ် ကို ဖော်ပြပါအံ့။

ဟန်မလုပ်စကောင်း

သာသနာ့ဝန်ထမ်း ရဟန်းကောင်းများသည် မိမိကိုယ်ကို စျာနလာဘီ ပုဂ္ဂိုလ်, သောတာပန်, သကဒါဂါမ်, အနာဂါမ်, ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ဟု မှတ်ထင်လေ အောင် ဟန်မလုပ်စကောင်းပေ၊ အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် လူအများ၏ ချီးမွမ်းပူဇော် သက္ကာရကို ခံယူစိမ့်သောငှာ တောရဆောက်တည်ခြင်း၊ ဆွမ်းခံကြွခြင်း စသည် တို့ကိုသော်မှ မပြုအပ်ပေ။ တစ်စုံတစ်ရာ ထုတ်ဆောင်ပြောဆိုခြင်း မပြုဘဲ လူအများ ချီးမွမ်းပူဇော်သက္ကာရကို မျှော်လင့်တောင့်တ၍ မိမိကိုယ်ကို စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်, အရိယာပုဂ္ဂိုလ်ဟု မှတ်ထင်လေအောင် ဟန်လုပ်ခဲ့သော် ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏၊

ဆိုဦးအံ့ — မိမိသည် ဝိနည်း၌ ကျစ်လျစ်၏၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း ဘာဝနာအလုပ်ကို ပင်ကိုရိုးသားသော စိတ်ဖြင့် အားကြိုးမာန်တက် ပွားများ၏၊ တစ်စတစ်စဖြင့် လူတို့က မိမိအား ရဟန္တာဟု ထင်မှတ်ကြ၏၊ ထင်မှတ်ကြသည့်အတိုင်းလည်း မိမိအား ခမ်းနားကြီးကျယ်စွာ ကြိုဆိုကြ၏၊ လှူဖွယ်ဝတ္ထု အမျိုးမျိုးဖြင့်လည်း လှူဒါန်းပူဇော်ကြ၏၊ မိမိကလည်း မိမိအား လူတို့က ရဟန္တာဟု ထင်မှတ် နေကြသည်ကို သိ၏၊ သို့သော် မိမိသည် ရဟန္တာ မဟုတ်၊ သူလိုငါလို ပုထုဇဉ် ရဟန်းပဲဟု ထုတ်ဖော်ကြေညာခြင်းမပြုဘဲ မြုံလျက် နေသည်ဟု ဆိုကြပါစို့။

မြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်၌ ပုဏ္ဏားတစ်ယောက်သည် ရဟန်းတို့ကို ပင့်ဖိတ်ရာ၌ “ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့သည် ကြွလာတော်မူကြပါကုန်လော့”ဟု လျှောက်ထား၏၊ “ငါတို့လည်း ရဟန္တာ မဟုတ်ကြကုန်၊ ဤ ပုဏ္ဏားကလည်း ငါတို့ကို ရဟန္တာ အသုံးအနှုန်းဖြင့် ပြောဆိုသုံးနှုန်းနေ၏၊ ငါတို့သည် အဘယ်သို့ ပြုကျင့်ရပါကုန်အံ့နည်း”ဟု ထိုရဟန်းတို့အား တွေးတောမှု (သံသယကုက္ကုစ္စ) ဖြစ်ကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြကုန်၏၊ “ရဟန်းတို့ ..ကြည်ညို၍ ဆိုရာ၌ အာပတ်မသင့်”ဟု ဘုရားရှင် မိန့်တော်မူ၏ ဟူ၍ ဖော်ပြထားသော ပါရာဇိကဏ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ် (၂၂၆)ကို ကိုးကား၍ “ကိုယ်က ဘာမှ မပြောဘဲနဲ့ သူတို့ဟာသူတို့ ထင်တာ ဘယ်တတ်နိုင် မလဲ၊ ဒါကြောင့် အပြစ်မရှိဘူး”ဟု အချို့ ဆိုကြ၏၊ ဤအဖြေကို လက်ခံသင့် မခံသင့် သဘာဝကျကျ စိစစ်၍ ဆွေးနွေးကြပါစို့။

၁။ ‘ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့’ဟု ထိုပုဏ္ဏား ခေါ်ခြင်းမှာ ထိုရဟန်းတို့ကို ရဟန္တာတွေပဲဟု ထင်မှတ်၍ ခေါ်ခြင်း မဟုတ်၊ ကြည်ညို၍ ခေါ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် မိမိကိုမူကား လူတို့က ရဟန္တာဟု ထင်မှတ်သောကြောင့် ကြီးကျယ်ခမ်းနားစွာ ကြိုဆိုလှူဒါန်း ပူဇော်ကြသည်ဖြစ်၍ မိစ္ဆာဇီဝ ဖြစ်သည် မဟုတ်ပါလော။
၂။ မိမိအား သူလိုငါလို ပုထုဇဉ်ရဟန်းပဲဟု ထင်မှတ်လျှင် ဤမျှလောက် ကြီးကျယ်ခမ်းနားစွာ ကြိုဆိုလှူဒါန်းကြမည် မဟုတ်ဟု ဆိုလျှင် မှားသည်ဟု ဆိုပါမည်လော။
၃။ ထို့ကြောင့် ထိုပုဏ္ဏားက ‘ရဟန္တာ’ဟု ခေါ်သော သာဓကကို ထုတ်ဆောင်၍ ပြခြင်းသည် ဤ၌ အကျုံးမဝင်ဟု ဆိုသင့်သည် မဟုတ်ပါလော။
၄။ မိမိသည် သူလို ငါလို ပုထုဇဉ်ရဟန်းမျှသာ ဖြစ်သည်ဟု အများသိအောင် အဘယ်ကြောင့် ထုတ်ဖော် မကြေညာပါသလဲဟု မေးစရာ ဖြစ်နေသည် မဟုတ်ပါလော။
၅။ ရဟန္တာဟု လူတို့ ထင်မှတ်နေခြင်းကို နှစ်သက်သာယာသောကြောင့် မြုံနေ သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရောက်သည် မဟုတ်ပါလော။
၆။ မနှစ်သက် မသာယာလျှင် မဟုတ်ကြောင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောသင့်သည် မဟုတ်ပါလော။
၇။ အကယ်၍ ထုတ်ဖော်ပြောလျှင် မိမိကို ‘လူတွေ ယခုကဲ့သို့ ကြည်ညိုတော့ မည် မဟုတ်’ဟု စိုးရိမ်သောကြောင့် မြုံနေသည်ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ရောက် သည် မဟုတ်ပါလော။
၈။ အကြည်ညို လျော့သွားမည်ကို စိုးရိမ်လျှင် ဂုဏ်ပကာသနကိုလည်း မက် မောရာ ရောက်နေသည် မဟုတ်ပါလော။
၉။ မြုံ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းသည် လူတို့ ထင်မှတ်သည့်အတိုင်း မိမိသည် ရဟန္တာဖြစ်နေပြီဟု ဝန်ခံရာလည်း ရောက်သည်၊ လှည့်စားရာလည်း ကျသည် မဟုတ်ပါလော။
၁၀။ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေလေလေ မိမိအား လူတို့က ရဟန္တာအစစ်ပဲဟု ပို၍ ယုံကြည်လေလေ ဖြစ်သည် မဟုတ်ပါလော။
၁၁။ ရဟန္တာအစစ်ပဲဟု ပို၍ ယုံကြည်လေလေ ပို၍ ကြည်ညို လှူဒါန်းလေလေ ဖြစ်သည် မဟုတ်ပါလော။
၁၂။ မူလက မိမိသည် ရိုးသားစင်ကြယ်ခဲ့သလောက် ယခုမူကား မြုံနေသည့် အတွက် ရဟန္တာဟု ဟန်ဆောင်ရာ ရောက်နေပြီ မဟုတ်ပါလော။

မြုံ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းအားဖြင့် ဟန်ဆောင်ရာရောက်၍ ဒုက္ကဋ်အာပတ် လည်း အဆက်မပြတ် သင့်သည်။ ရသော ပစ္စည်းတို့မှာလည်း မစင်ကြယ်၍ ၎င်းတို့ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းသည်လည်း မိစ္ဆာဇီဝပင် ဖြစ်တော့သည်။

မိမိသည် လာဘ်လာဘ ပေါများသူဖြစ်၍ အခြားရဟန်းများအား တစ်ဆင့် လှူပြန်၏၊ ထိုရဟန်းခမျာများမှာ နေရင်းထိုင်ရင်းနှင့် မိစ္ဆာဇီဝဖြင့် ရသောပစ္စည်းကို လက်ခံသုံးစွဲမိခြင်းကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ကုန်၏၊ [မစင်, ခွေးသေ ကောင်ပုပ်ကို တန်ဆာဆင်လိုသူသည် ဝေးစွာရှောင်သည်။ ဒုဿီလနှင့် မိစ္ဆာဇီဝ ကို သီလဝန်အရှင် ဝေးစွာရှောင်သည်။ ဒုဿီလနှင့် မိစ္ဆာဇီဝသည် စိန်, ရွှေ ဖိတ်လျှံ ခြယ်စီမံလည်း အဘယ်မှာ အဖိုးတန်တော့အံ့နည်း ဟူ၍ ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အရသာ၌ ဆို၏၊]

သို့ဖြစ်၍ သူများစုံစမ်းမေးမြန်းခြင်းကို မစောင့်လေလင့်၊ မိမိကို ရဟန္တာဟု သူများ ထင်မှတ်နေပြီဟု သိလျှင်သိချင်း မဟုတ်လျှင် မဟုတ်ကြောင်းကို အများ သိအောင် ကြေငြာပါလေ။ [ကျော်စောလို၍ ကျင့်သော ဟီနသီလကို သုတ်သင် ပါလေ။]

မိမိကို ရဟန္တာဟု မထင်မှတ်ဘဲ အောက်အရိယာဟု သူများထင်မှတ်နေ ပြီဟု သိလျှင်သိချင်း မဟုတ်လျှင် မဟုတ်ကြောင်းကို ထုတ်ဖော်ကြေညာပါလေ။ [ထုတ်ဖော်ကြေညာ၍ ရသောပစ္စည်းသည် နတ်ဘုံ နတ်နန်း နတ်ဩဇာနှင့် တူ၏၊] “ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ကိုယ့်မှာ တရားမရှိဘဲနဲ့ ဟန်လုပ်ပြီးတော့များ ညာနေလို့ ရှိရင် (လူတွေကို ညာနေလို့ရှိရင်) ဘုန်းကြီးတို့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက သူခိုးကြီးလို့ကို အမိန့်တော် ရှိပါတယ်။ မဟာစောရတဲ့”ဟု ကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီး (အရှင်ဇနကာဘိဝံသ) စီရင်တော်မူသော အခြေပြုပဋ္ဌာန်း တရားတော်၊ နိဿယပစ္စည်း၊ နှာ၊ ၁၀၁၊အပိုဒ် (၂)၌ ဆို၏၊

စာရေးသူ၏ ဝန်ခံချက်

စာရေးသူ၏ စိတ်နှင့် နှိုင်း၍ များသောအားဖြင့် ပုထုဇဉ်တို့၏ စိတ်သည် ဂုဏ်အကျော်အစောကို လိုလားနှစ်သက်၏၊ ဤစိတ်ကား မကောင်းမှုကို ပြုလုပ် ရာ၌ မွေ့လျော်၏၊ ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်ရာ၌ ပျင်းရိ၏၊ အလွန် ဆိုးသွမ်း ယုတ်မာ၏၊ လှည့်စားတတ်၏၊ လမ်းမှားသို့ ဆွဲဆောင်တတ်၏၊ လျင်မြန်စွာ ဖောက်ပြန်တတ်၏ဟု ပြောလိုပါ၏၊ စာရေးသူသည် သတိလစ်နေသော အခါ များ၌ ရံဖန်ရံခါ အကျော်အစောကို လိုချင်တပ်မက်၏၊ ထို့ကြောင့် အတွင်းရန်သူ ဤစိတ်ယုတ်မာနှင့် စစ်တိုက်နေရပါသည်။ ဤစိတ်ယုတ်မာကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် နှိမ်နင်းနိုင်သော ကိုယ် ဖြစ်ကြပါစေသောဝ်။

နှိုးဆော်ချက်

ပင်ကို ရိုးသားသောစိတ်ဖြင့် မဟုတ်ဘဲ လူအများ၏ ချီးမွမ်းပူဇော် သက္ကာရကို တောင့်တ၍ —

၁။ ဝိနည်းကို လေးစားဟန်ဖြင့် စာပေကိုလည်း မသင်ယူလေလင့်၊ စာသင် တိုက်ကိုလည်း မဖွင့်လေလင့်။

ဤ ပရိယတ္တိဓမ္မကို သင်ယူရာ၌ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ခြင်းငှာ သင် နည်း၊ မြွေမြီးဆွဲပမာသင်နည်း ဟူ၍ စာသင်နည်း နှစ်မျိုး ရှိ၏၊ ပထမ သင်နည်းမှာ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကျဖြစ်၍ အစွမ်းကုန် သင်ယူထိုက် ပေသည်။ ဒုတိယသင်နည်းမှာကား လာဘ်ရလိုခြင်း၊ ကျော်စောထင်ရှား လိုခြင်း၊ သူတစ်ပါးကို ချုပ်ချယ်လိုခြင်း စသည်တို့ကြောင့် သင်ယူခြင်းဖြစ်၍ အလဂဒ္ဒူပမာသင်နည်းမည်၏၊ မြွေအမြီး လိုက်ဆွဲသည်နှင့် တူ၏၊ ပြန်လှည့်ကိုက်လျှင် ဒုက္ခဖြစ်ချိမ့်မည်။ [အလ = ပြည့်သော + ဂဒ = အဆိပ်+ရှိသည်၊ ပြည့်သော အဆိပ်ရှိသောကြောင့် မြွေသည် အလဂဒ္ဒ မည်၏၊ အလံ ပရိပုဏ္ဏံ+ဂဒံ ဝိသံ+အဿာတိ အလဂဒ္ဒေါ။] မြွေကိုက်လျှင် သက်သာသေး၏၊ ကဿပဘုရားသာသနာ၌ ကပိလရဟန်းသည် စာတတ်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးဖြစ်၍ လဇ္ဇီသူတော်ကောင်းတို့ကို စာဖြင့် ချုပ်ချယ် သောကြောင့် သေသောအခါ အဝီစိသို့ ရောက်၏၊ ယခုဘုရားရှင် လက်ထက်၌ ပုပ်ဟောင်သော ပါးစပ်ဖြင့် ရွှေငါးကြီး ဖြစ်၏၊ ဘုရားရှင် မျက်မှောက်တွင် မိမိ၏ ဖြစ်အင်ကို ပြော၍ သေပြီး အဝီစိငရဲသို့ ပြန်သွား ၏၊။ [ဓမ္မပဒ၊၂၄၊တဏှာဝဂ်။]

အလဇ္ဇီစာတတ်လျှင် အပါယ်ရိက္ခာ, အပါယ်စရိတ် ပြည့်စုံ၏၊ ဤနည်း မျိုးဖြင့် စာသင်ခြင်းထက် မသင်ဘဲ အိပ်နေခြင်းက ပိုမြတ်၏၊ [ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အရသာ။] တတ်သော်လည်း မကျင့်လျှင် အကျိုးမရှိပေ၊ တတ်လည်း တတ်သည်၊ ကျင့်လည်းကျင့်သည်ဟု ဆိုလျှင် ဤကျောင်းမျိုးကို စံပြ ကျောင်းဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏၊ ဤကျောင်းမျိုး များလေလေ သာသနာ တော် ကြီးပွားလေလေ ဖြစ်သောကြောင့် ဤကျောင်းမျိုးကို မြို့တိုင်း ရွာတိုင်း၌ တည်ထောင်သင့်ပေသည်။ အဘက်ဘက်မှ လိုလေသေး မရှိ အောင် ပစ္စည်းအားဖြင့်သာလျှင် မဟုတ်၊ လူအင်အားဖြင့်လည်း ဝိုင်းဝန်း ကူညီအပ်ပေသည်။

၂။ ကျော်စော ထင်ရှားလို၍ (ဝါ) ကိုယ့်ကျောင်း စည်ကားစေလို၍ ကိုယ်တိုင် လည်း တရားအားထုတ်သည်၊ သူများကိုလည်း တရားပြသည်ဟု ဆို၍ ရိပ်သာ မထောင်လေလင့်။ (သည်ယုန်ကို မြင်၍ သည်ချုံကို ထွင်သည်နှင့် တူ၏၊ အမြင်အားဖြင့် ကောင်းသလောက် အတွင်းစိတ်ကား ကောက်ကျစ် လှ၍ နိဗ္ဗာန်သို့ မရောက်ဘဲ အပါယ်သို့ ရောက်ချိမ့်မည်။ “ချစ်သား ရဟန်း တို့ ...လာဘ်လာဘကို မှီ၍ ကျင့်သော အကျင့်မည်သည်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါး ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရန် အကျင့်သည်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါး ဖြစ်၏၊ ဤသို့ကျင့်သည်ရှိသော် လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရကို ရပေလတ္တံ့ဟူ၍ အရညကင် စသော ဓုတင်ကို ဆောက်တည်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် လာဘ်လာဘကို မှီ၍ကျင့်သော ဓုတင် စသော အကျင့်ကို ပြုကျင့်သော ရဟန်းအား အပါယ်လေးဘုံတို့သည် တံခါး ဟင်းလင်း ပွင့်ကုန်၍သာလျှင် တည်ကုန်၏၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်စေတတ်သော အကျင့် ဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရကို ပယ်ခွာစွန့်ပစ်လျက် တောသို့ ဝင်ပြီးသောအခါ ကောင်းမွန်စွာ စေ့ဆော်တတ်သော လုံ့လ ဥဿာဟ ဝီရိယရှိသည့် ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရယူနိုင်လေ၏” ဟူသော ဒေသနာတော်ကို သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။ [ပဒေသာ-ဓမ္မပဒဝတ္ထုတော်ကြီး၊ ဒုတိယတွဲ၊ ၅-ဗာလဝဂ်၊ တောရကျောင်းနေ တိဿ သာမဏေဝတ္ထု။] ရိပ်သာဖြစ်လေလေ ‘ရဟန်း’၏ သီလဟူသော ဝိနည်းကို ပို၍ လေးစားဖို့ လိုလေလေ ဖြစ်သည်။ သို့မှသာလျှင် သီလ, သမာဓိ, ပညာ ဟူသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတွင် ပထမ အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် အချက်ဟု ဆိုသော သီလကို ဖြည့်ကျင့်ရာရောက်သည်။) သီလ မစင်ကြယ်လျှင် အဘယ်မှာ သမာဓိ တည်၍ တရားထူး တရားမြတ်ကို ရနိုင်ပါအံ့နည်း။

ဝိနည်းနှင့်အညီ ကျင့်ကြံနေထိုင်သော ရိပ်သာမျိုးကိုမူ မြို့တိုင်း ရွာတိုင်း၌ ရှိစေချင်သည်။ ဤ ရိပ်သာမျိုးကိုကား အဘက်ဘက်မှ လိုလေသေးမရှိ အောင် အင်တိုက်အားတိုက် ကူညီအပ် ပေသည်။

၃။ ကျော်စောထင်ရှားလို၍ တောရဓုတင်, သုသာန်ဓုတင် စသည်တို့ကို မဆောက်တည်လေလင့်။ (ငရဲသို့မူလည်း လားချိမ့်မည်၊ ပြိတ္တာမူလည်း ဖြစ်ချိမ့်မည်။) ရိုးသားသော စိတ်ဖြင့် ဆောက်တည်နိုင်လျှင် ဓုတင် (၁၃)ပါး လုံးကို တစ်ပြိုင်တည်း ဆောက်တည်ပါလေ။ မိမိစိတ်က မရိုးသားလျှင်ကား မဆောက်တည်လေလင့်။ မဆောက်တည်ဘဲနေခြင်းက ဆောက်တည်ခြင်း ထက် ပို၍ မြတ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မဆောက်တည်ခြင်း ကြောင့် အာပတ်မသင့်ပါ၊ ဆောက်တည်ခြင်းကြောင့် မိစ္ဆာဇီဝဖြစ်၍ ဒုက္ကဋ် အာပတ် အဆက်မပြတ်သင့်သည် ဟူသောကြောင့်တည်း။

၄။ အထင်ကြီးစေခြင်းငှာ အသားဟင်းကို ရှောင်၍ သက်လွတ် (ဘေးမဲ့)ဟင်း, သစ်သီးတို့ကို မစားလေလင့်။ သား, ငါးအရိုး စူးလျှင် နုတ်ရ လွယ်သည်။ အာလူး, သစ်သီးအရိုး စူးလျှင် နုတ်ရ ခက်သည်။ မစားတတ်ဘဲ အာလူး, သစ်သီးတို့ကို စားခြင်းထက် ဆင်သားစသော အကပ္ပိယအသားမျိုးကို စားခြင်းက ပို၍ အပြစ်နည်းသောကြောင့် ကောင်းသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် မစားတတ်ဘဲ အာလူး, သစ်သီးတို့ကို စားခြင်းသည် မိစ္ဆာဇီဝ ဖြစ်၍ အာလူး, သစ်သီးတို့အတွက်သာလျှင်သာမက ကြွင်းသော သင်္ကန်း, ကျောင်း, ဆေးစသော ပစ္စည်းများအတွက်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် အဆက်မပြတ် သင့်သည်။ ဆင်သား စသော အကပ္ပိယအသားမျိုးကို စားခြင်း သည် အထင်ကြီးစေခြင်းငှာ ပြုခြင်းမဟုတ်သောကြောင့် မိစ္ဆာဇီဝ မဖြစ်၍ ဒုက္ကဋ်အာပတ် အဆက်မပြတ် မသင့်ပါ။ (ဝါ) ထို အသားတစ်ခုအတွက် သာလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်သည်။ ကြွင်းသော ပစ္စည်းများအတွက်ကား အာပတ်မသင့်ပါ၊ ထိုအာပတ်ကိုလည်း ဒေသနာရိုးရိုး ပြောခြင်းဖြင့် ကုစားနိုင်သည် ဟူသောကြောင့်တည်း။ ထို့ကြောင့် စားတတ်မှ အာလူး, သစ်သီးတို့ကို စားပါလေ။ စားတတ်၍ စားလျှင်ကား ဆိုဖွယ်ရာ မရှိအောင် မြတ်ပေသည်။

မိမိကိုယ်ကို အထင်ကြီးအောင် ပြုခြင်းသည် အပါယ်သို့ မရောက်, ရောက် အောင် ကြိုးစားသည်နှင့် တူ၏၊

မှတ်ဖွယ်။ ။ ချစ်သားရဟန်းတို့ ...လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရဆိုသည်မှာ မိုးကြိုးစက်ကဲ့သို့ လွန်စွာ ထက်မြက်စူးရှပေသည်။ လာဘ်လာဘဆိုသော မိုးကြိုး ကြီး အပစ်ခံရပြီ ဆိုမှဖြင့် သူတော်ကောင်းသဘောတွေ ညက်ညက်ကြေကုန် လေ၏၊ ထို့အတွက်ကြောင့် လာဘ်လာဘအမျိုးမျိုးနှင့် ဘုန်းတန်ခိုး ကြီးမား မည်ကို ကြောက်လန့်ကြရမည်”ဟု ရှင်တော်မြတ်ဘုရား မိန့်တော်မူ၏၊

[နိဒါနဝဂ္ဂ သံယုတ်ပါဠိတော်။]

အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော် မူကြပါကုန်။

မိစ္ဆာဇီဝ ပြီးပြီ။

၂၅။ လဇ္ဇီနှင့် အလဇ္ဇီ

အလဇ္ဇီကို ချီးမြှောက်ခြင်း၊ လဇ္ဇီကို ရှုတ်ချခြင်း မပြုရာ။ အလဇ္ဇီကို နှိမ်ရာ သည်။ လဇ္ဇီကို ချီးမြှင့်ရာသည်။ သို့မှသာ သာသနာနှင့် ကြုံကျိုး ရှိကြမည်။ [သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။] သိလျက် သိက္ခာပုဒ်တော်ကို လွန်ကျူးခြင်း၊ သင့်သော အာပတ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်း၊ အဂတိသို့ လားခြင်း၊ ဤသုံးပါးသည် အလဇ္ဇီ၏ လက္ခဏာတည်း။

လွန်ကျူးလိုသော စေတနာ မရှိဘဲ သတိမေ့လျော့၍ သင့်သော ရဟန်း၊ သင့်သည်ကို မလျှို့ဝှက်၊ ကံအလျောက် ထင်စွာပြုသော ရဟန်းတို့ကား အလဇ္ဇီ မဟုတ်။ [ဤလက္ခဏာနှင့် ဆင်ခြင်၍ ဤပုဂ္ဂိုလ်ကား အလဇ္ဇီ ဖြစ်သည်။ ဤ ပုဂ္ဂိုလ်ကား လဇ္ဇီဖြစ်သည်ဟု သိအပ်၏၊]

အဂ္ဂိယမှု၊ ကုလဒူသန အမှု၊ အနေသန အမှု၊ သဘင်ခံမှု၊ ရောင်းမှု ဝယ်မှု၊ ရွှေငွေခံမှု စသည်ကို ပြုသော ရဟန်းတို့ကို အလဇ္ဇီဟု သိရာ၏၊ ပေါရာဏကမ္မမှ တစ်ပါး နဝကမ္မ၌သာ အလေ့အလာများသော ရဟန်းကိုလည်း ဆရာတို့ အလဇ္ဇီပင် ဆိုကြသည်။ [ဆင်ခြင်တော်မူကြပါကုန်။]

ပေါရာဏကမ္မကား — သင်္ကန်းချုပ်ခြင်း, ဆိုးခြင်း၊ ဆံရိတ်ခြင်း၊ လက်သည်း ခြေသည်းလှီးခြင်း၊ သေနာသနဝတ်၊ ဥပဇ္ဈာယဝတ်၊ အာစရိယဝတ်၊ ပိဏ္ဍာစာရိကဝတ် စသည်တို့တည်း။ [ပန်းချီမှု၊ ပန်းရံမှု၊ စူးမှု၊ ဆောက်မှု စသော အလုံးစုံသော ဂိဟိကမ္မဟူသမျှသည် နဝကမ္မချည်းသာတည်း။]

အလဇ္ဇီရဟန်းတို့အား ပစ္စည်းထောက်ပံ့ချီးမြှင့်ကုန်သော ဒါယကာတို့သည် လည်း အလဇ္ဇီနုဂ္ဂဟ, အလဇ္ဇီပဂ္ဂဟ ဖြစ်ခဲ့လျှင် အပြစ်ကြီးလေစွာ့၊ သာသနာဖျက်လည်း ဖြစ်လေစွာ့၊ တကာ, ဆရာ နှစ်ဦး အကျိုးနည်းလေပြီဟု သီလဝိသောဓနီကျမ်း၌ ဆို၏၊ [သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။]

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ပုဂ္ဂလိကဒါန ၁၄-ပါးကို ဖော်ပြပါအံ့ —

၁။ အစိန္တေယျ မြတ်စွာဘုရားလည်း တစ်ပါး၊ ၂။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ် လည်း တစ်ပါး၊ ၃။ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အရှင်မြတ်လည်း တစ်ပါး၊ ၄။ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း တစ်ပါး၊ ၅။ အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း တစ်ပါး၊ ၆။ အနာဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း တစ်ပါး၊ ၇။ သကဒါဂါမိဖိုလ်၌ တည်သော ပုဂ္ဂိုလ် လည်း တစ်ပါး၊ ၈။ သကဒါဂါမိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ် လည်း တစ်ပါး၊ ၉။ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်းတစ်ပါး၊ ၁၀။ သောတာပတ္တိဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုခြင်းငှာ ကျင့်သော ပုဂ္ဂိုလ်လည်း တစ်ပါး၊ ၁၁။ သာသနာပ၌ စျာန်ရသော ရသေ့လည်း တစ်ပါး၊ ၁၂။ သီလရှိသော ပုထုဇဉ် လည်း တစ်ပါး၊ ၁၃။ ဒုဿီလဖြစ်သော တံငါ, မုဆိုးလည်း တစ်ပါး၊ ၁၄။ ခွေး, ဝက်, ကြက် စသော တိရစ္ဆာန်လည်း တစ်ပါး၊ ဤပုဂ္ဂိုလ် တစ်ကျိပ်လေးယောက် တို့အား ပေးလှူအပ်သော ဒါနသည် ၁၄-ပါးသော ပုဂ္ဂလိကဒါန ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်။ ကလျာဏ သီလဝန္တ ပုထုဇဉ်ရဟန်းကို အရိယာပက္ခသို့ သွင်း၍ ရေတွက်လေ။ [အလဇ္ဇီရဟန်းကား အလှူခံ တစ်ကျိပ်လေးယောက်တို့၌ မပါဝင်ဟု ‘အလဇ္ဇီဘာဝါဒိ ပကာသကကျမ်း’၌ အတိအလင်း ဆို၏၊]

ဤတစ်ကျိပ်လေးယောက်သော အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် အလဇ္ဇီ (ဒုဿီလ) ရဟန်း မပါဝင်သည်ကို ထောက်က ၎င်းတို့အား ပစ္စည်းဥစ္စာဖြင့် သင်္ဂြိုဟ် ထောက်ပံ့ ချီးမြှင့်ကုန်သော ဒါယကာတို့၌ အကျိုးများ, မများ ဝေဖန်ဖို့ မလိုပြီ။ သို့ဖြစ်၍ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အကျိုးရှိစေခြင်းငှာ လဇ္ဇီ (သီလဝန္တ) ရဟန်းဖြစ်အောင် ပြုပြင်တော်မူကြပါကုန်။

အလဇ္ဇီလည်း အမြဲမရှိ၊ လဇ္ဇီလည်း အမြဲမရှိ၊ မကျင့်ခိုက် အလဇ္ဇီ၊ ကျင့်ခိုက် လဇ္ဇီဖြစ်၍ အလဇ္ဇီဖြစ်သူလည်း ရှေ့သူမြတ်တို့နည်းတူ လဇ္ဇီဖြစ်အောင်၊ လဇ္ဇီဖြစ် သူလည်း အလဇ္ဇီမဖြစ်ရအောင် အားထုတ်တော်မူကြပါကုန်။

ကုသိုလ်လို၍ ရဟန်းပြုရင်း ဖြစ်သည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ရဟန်းတို့ ကျင့်အပ် သော သမဏဓမ္မကို မကျင့်ချေလျှင် ရဟန်းအဖြစ်ဖြင့် အကုသိုလ်ကို ဆည်းပူး မည်ဟူသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရဟန်းပြုရာရောက်သည်။ ထို့ကြောင့် ရခဲလှ စွာသော ရဟန်းအဖြစ်ကို ရပါခိုက် အချည်းနှီး မဖြစ်စေရအောင် ဆောင်သော သတိဖြင့် ဝိနည်းပညတ်၌ ဂရုကတ ပြုရာသည်။ သေးဖွဲသိမ်မွေ့သော အမှုဟု မထီမဲ့မြင် မပြုရာ။ လောဘ၏ နည်းခြင်း၊ ဒေါသ၏ နည်းခြင်း၊ အမျက်မာန၏ နည်းခြင်း၊ ရာဂ၏ နည်းခြင်း၊ ပစ္စည်းလာဘ်လာဘ၏ နည်းခြင်းကိုသာ ဖြစ်စေ ရာသည်။

လဇ္ဇီတစ်ရာကို အလဇ္ဇီတစ်ယောက်တည်း တစ်ခဏချင်း အလဇ္ဇီဖြစ် အောင် စွမ်းနိုင်ရာသည် ဟူသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်သာ သာသနာတော်ကို စောင့်လတ္တံ့ ဟူသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ် အထောင်အသောင်းပင် ရှိသော်လည်း သာသနာ မထွန်း၊ လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်သည် ယုတ်စွအဆုံး ငါးယောက်မျှပင် ရှိသော်လည်း သာသနာတော် တည်ထွန်းသည် ဟူသောကြောင့်လည်းကောင်း ပညတ်တော်အတိုင်း တည်အောင် ပညတ်တော် ကို မလို, မပိုရအောင် ကျင့်ဆောင်ရာသည်။

ဝိနည်းတည်မှ သာသနာ တည်သည်၊ ဝိနည်း မတည်က သာသနာ မတည်ချေ။ ဝိနည်းတည်ခြင်းမည်သည် လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်သန္တာန်၌ တည်မှ သာသနာ တည် သည်၊ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်သန္တာန်၌ တည်သော် သာသနာ မတည်။ အဓိပ္ပာယ် ဖြောင့် ကား — လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ် ဝိနည်းတတ်သော် သာသနာတည်၏၊ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ် ဝိနည်း တတ်သော်လည်း မကျင့်သောကြောင့် မတည်။ လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သော်လည်း ဝိနည်းမတတ်သော် သာသနာမတည်။ ထို့ကြောင့် သာသနာကို လဇ္ဇီ ဝိနည်းခ တတ်သာ စောင့်လတ္တံ့။ [လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ သဘောသည် အနည်းငယ်မျှသော အပြစ်ကိုပင် အပြစ်ကြီးဟု နှလုံးပိုက်၏၊]

အသက်ကို မငဲ့၊ ဒါယကာတို့၏ မျက်နှာကို မငဲ့၊ လာဘ်လာဘကို မငဲ့၊ သီတင်းသုံးဖော်တို့၏ မျက်နှာကို မငဲ့၊ ဘုရားရွှေမျက်နှာတော်ကိုသာ ငဲ့၍ ဝိနည်း တော်နှင့်အညီ ကျင့်ဆောင်ရာသည်။

သတိ။ ။ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် အာမိသသမ္ဘောဂ, ဓမ္မသမ္ဘောဂတို့ကို မပြုအပ်။ လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်သည် အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ကို ချီးမြှောက်၏၊ အနုမောဒနာ ပြုခြင်းငှာ တိုက်တွန်း၏၊ တရားစကားကို ဆိုခြင်း၌ တိုက်တွန်း၏၊ ပစ္စည်းလေးပါး ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ထောက်ပံ့ရန် မိမိနှင့် သက်ဆိုင်သော ဒါယကာတို့အား တိုက်တွန်း ၏၊ အလဇ္ဇီလက္ခဏာဖြင့် အလဇ္ဇီမည်ခြင်းငှာ ထိုက်သော ရဟန်းတို့၏ ဂုဏ်ကို ပရိသတ်၌ ပြောဆိုချီးမွမ်း၏၊ ဤလဇ္ဇီရဟန်းသည် ဘုရားရှင်၏ သာသနာ ငါးထောင်ကို ရွေ့လျောအောင် ပြုသည်မည်၏၊ ကွယ်ပျောက်အောင် ပြုသည် မည်၏၊ [လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်က အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ကို ချီးမြှောက်ခြင်းငှာ မအပ်၊ သို့သော် ထိုအလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်က လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ကို ချီးမြှောက်ခြင်းငှာ အပ်၏၊] လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်တို့ အချင်းချင်း ပစ္စယသမ္ဘောဂ, ဓမ္မသမ္ဘောဂ နှစ်ပါးကို ပြုခြင်းသည် တစ်ခုသော ရွှေခွက်၌ရှိသော ဘောဇဉ်ကို မင်းသား နှစ်ပါးတို့ အတူသုံးဆောင် ခြင်းနှင့် တူ၏၊ [ဤနောက်ဆုံး ဝါကျ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ကျယ်ပြန့်၏၊ ဤဝါကျ၏ စာသွား ကို မူတည်ပြီး အပြန်အလှန် ဆက်စပ်၍ ထိုပြန့်ကျယ်သော အဓိပ္ပာယ်တို့ကို ကောက်ယူတော်မူကြပါကုန်။] ထို့ကြောင့် သာကီဝင်မင်းသား ဖြစ်ကုန်သော လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် ထိုသမ္ဘောဂနှစ်ပါးကို ပြုခြင်းငှာ မထိုက် ကုန်ဟု ကျမ်းများ၌ အတိအလင်းဆို၏၊ ရဟန်းအချင်းချင်း အဆင့်အတန်း ခွဲခြားမှု မရှိစေခြင်းငှာ (ဝါ) လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံနိုင်စေခြင်း ငှာ လဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်အောင် ပြုပြင်တော်မူကြပါကုန်။ မိမိအကြောင်းကို မိမိ အသိဆုံး ဖြစ်သည်။

မှတ်ချက်။ ။ သာသနာတော်၌ သဒ္ဓါ၍ ရဟန်းပြုကြကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ် သူမြတ်တို့ကို သုတ်သင်စောင့်ရှောက်အပ်သော သီလသည် ပါတိမောက္ခသံဝရ သီလ, ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ, အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ, ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ အားဖြင့် လေးပါးရှိ၏၊ ထိုလေးပါးတို့တွင် အာပတ်ခုနစ်ပုံသို့ မရောက်စေရ အောင် သုတ်သင်စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းသော ရဟန်း၏ သီလသည် ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ မည်၏၊ မတော်တဆ ကျရောက်ခဲ့လျှင်လည်း ဒေသနာဂါမ်အာပတ် ဖြစ်အံ့၊ ဒေသနာဂါမ်ဖြင့် ကုသခြင်း, ဝုဋ္ဌာနဂါမ် အာပတ်ဖြစ်အံ့၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမ်ဖြင့် ကုသခြင်း, ပါရာဇိကအာပတ် ဖြစ်အံ့၊ သီတင်းသည်၏အဖြစ် သာမဏေ၏ အဖြစ်ကို ဝန်ခံခြင်း၊ ဤသို့ပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သီလသည်လည်း ပါတိမောက္ခသံဝရသီလပင် မည်၏၊

စက္ခုစသော ခြောက်ပါးသော ဣန္ဒြေကို မပျက်စေရအောင် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်သော ရဟန်း၏ သီလသည် ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ မည်၏၊

ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ထိုမိစ္ဆာဇီဝမှ ကြဉ်၍ တရားသဖြင့်ရသော ပစ္စည်းဖြင့်သာ အသက်မွေးသော ရဟန်း၏ သီလသည် အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ မည်၏၊ (တစ်နည်း) အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် ပညတ်တော်မူအပ်ကုန်သော ခြောက်ပါးသော သိက္ခာပုဒ်တော်များကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ရဟန်း၏ သီလသည်လည်း အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ မည်၏၊

၎င်းခြောက်ပါးကား —

၁။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် ယုတ်မာသော အလိုရမ္မက်ရှိသည် ဖြစ်၍ အလိုဆိုး နှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ မိမိ၌ ထင်ရှားမရှိဘဲ မဟုတ်မမှန်ဘဲ စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ မြတ်သောစျာန်, ဝိမောက္ခ စသော တရားကို ငါရ၏ဟု သူတစ်ပါးအား ပြော၏၊ ထိုရဟန်းအား ပါရာဇိက အာပတ်သင့်၏၊ ထိုအာပတ်သည် အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သော အာပတ်မည်၏၊

၂။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် အောင်သွယ်ခြင်းအမှုကို ပြု၏၊ ထို ရဟန်းအား သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သင့်၏၊ ထိုအာပတ်သည် အာဇီဝ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သောအာပတ် မည်၏၊

၃။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဒါယကာတို့အား “သင်၏ ကျောင်း၌ နေသော ရဟန်းသည် ရဟန္တာတည်း”ဟု သူတစ်ပါးကို ညွှန်းသကဲ့သို့ ဆို၏၊ ထိုစကားကို ထိုခဏ၌ ထိုသူတို့ သိနားလည်သော် ထုလ္လစ္စဉ်း၊ မသိ နားမလည်သော် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ထိုအာပတ်သည် အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သောအာပတ် မည်၏၊

၄။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ပဏီတဘောဇဉ်ကို တောင်း၍ စား၏၊ ထိုရဟန်းသည် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ထိုအာပတ်သည် အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သောအာပတ် မည်၏၊

၅။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ထောပတ်, ဆီ, ပျားရည်, တင်လဲ, ငါး, အမဲ, နို့ရည်, နို့ဓမ်း တစ်ပါးပါးကို တောင်း၍ စားသော ရဟန်းမိန်းမအား ပါဋိဒေသနီအာပတ်သင့်၏၊ ထို အာပတ်သည် အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သောအာပတ် မည်၏၊

၆။ အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် မနာမဖျားဘဲလျက် ဆွေမျိုးမတော် မဖိတ်ကြားထားသော သူတို့ထံမှ ဟင်းကိုလည်းကောင်း၊ ဆွမ်းကိုလည်း ကောင်း တောင်း၍ စားသော ရဟန်းအား သူပေါဒနဝိညတ္တိဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ထိုအာပတ်သည် အာဇီဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင့်သော အာပတ် မည်၏၊ [ဤသိက္ခာပုဒ်ခြောက်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော သိက္ခာပုဒ်ကို မကျူးလွန်မူ၍ စောင့်ရှောက်သော ရဟန်း၏ သီလကား အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလတည်း။]

ထိုကုလဒူသနဟူသော အကြောင်းကြောင့် ရသော ပစ္စည်း၊ အနေသန ဟူသော အကြောင်းကြောင့်ရသော ပစ္စည်း၊ အမှတ်မရှိသော မြတ်စွာဘုရား စက်ဆုပ်ရွံရှာတော်မူအပ်သော အကြောင်းကြောင့်ရသော ပစ္စည်းမှ တစ်ပါး သော တရားသဖြင့်ရသော ပစ္စည်းကို ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်သော ရဟန်း၏ သီလသည် ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ မည်၏၊

ဤလေးပါးသော သီလ၏ အဆုံးအဖြတ်ကို ဤဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့် သိအပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိ၏ သီလစင်ကြယ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်စေ အပ်၏၊ သီလစင်ကြယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိ၏ သီလစင်ကြယ်သည်ကို စွဲ၍ သေခါနီးကာလ၌ နှလုံးသာရွှင်ခြင်း အဝိပ္ပဋိသာရီ ဖြစ်သည်။ သီလရှိသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ သီလစင်ကြယ်သည်၏အဖြစ်ကို စွဲ၍ များစွာသော စည်းစိမ် အစုကို ရခြင်း၊ ကောင်းသော ကျော်စောသံရှိခြင်း၊ ပရိသတ် လေးပါးသို့ မရွံ့မရှား တင့်တယ်စွာ ဝင်ရခြင်း၊ သေသောအခါ ကြည်လင်သော စိတ်ဖြင့် သေရခြင်း၊ ခန္ဓာပျက်သည်မှ နောက်၌ သုဂတိဘဝသို့ လားရခြင်း၊ ဤအကျိုးငါးပါးတို့ကို ရသည်ဟု ဟောတော်မူ၏၊ သီလမစင်ကြယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကား မိမိ၏ သီလ မစင်ကြယ်သည်ကို စွဲ၍ သေခါနီးကာလ၌ နှလုံးမသာ မရွှင်ခြင်း ဝိပ္ပဋိသာရီ ဖြစ်သည်။ ထိုစိတ်ဖြင့် စုတေသည်၏ အဆုံး၌ နိရယဂတိ ပေတဂတိအားဖြင့် နှစ်ပါးသော ဂတိတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ဂတိသို့ လားရသည်ဟု ဟောတော်မူ ချေသည်။ ထို့ကြောင့် အာပတ်ကိုယ်နှင့် မသေရအောင် အားထုတ်ရာသည်။

အကြင်ရဟန်းသည် သံဃာဒိသေသ်အာပတ် ရှိလျက် ထိုသံဃာဒိသေသ် အာပတ်ကို ဝုဋ္ဌာနကံ မပြုရသေးဘဲ သေလျှင်လည်းကောင်း၊ ထုလ္လစ္စဉ်း စသော လဟုကအာပတ် ရှိလျက် ထိုလဟုက အာပတ်ကို ဒေသနာကံ မပြုရသေးဘဲ သေလျှင်လည်းကောင်း၊ ပါရိုက်သင့်လျက် ထိုပါရိုက်ကို ပါရိုက်အလျောက် ကံမပြု ရသေးဘဲ သေလျှင်လည်းကောင်း ထိုရဟန်းသည် အာပတ်ကိုယ်နှင့် သေသည်မည်၏၊ ကံအလျောက် ပြုပြီးမှ သေမူကား အာပတ်ကိုယ်နှင့် မသေ သည် မည်၏၊ ပါရိုက်သင့်သော သူသည် ငါ ရဟန်းမဟုတ်ဟု ဝန်ခံခြင်း၊ သာမဏေဘုံ သီတင်းသည်ဘုံ၌ တည်ခြင်းသည် ပါရိုက်အလျောက် ကံပြုသည် မည်၏၊ သို့ပါလျက် ယခုအခါ ရဟန်းသေလျှင် ရွှေမည်မျှ ကျန်သည်၊ ငွေမည်မျှ ကျန်သည်၊ ငွေတိုးမည်မျှ ချခိုင်းထားသည်ဟူသော သတင်းဆိုး ထွက်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ ဤသို့သော အဖြစ်မျိုးနှင့် သေလျှင်ကား အာပတ်ကိုယ်နှင့် သေသည် မည်၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ရွှေငွေသည် နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုဖြစ်၍ ၎င်းတို့ကို စွန့်ပြီးမှ ဒေသနာကံကို ပြုသော်သာ ထိုအာပတ် စင်၏၊ မစွန့်ဘဲလျက် ဒေသနာ ကံပြုသော် ထိုအာပတ်မှ မထ ဟူသောကြောင့်တည်း။

နိဿယည်းကင်း၍ နေထိုက်သော အင်္ဂါနှင့် မပြည့်စုံဘဲ နိဿယည်း ကင်း၍ နေသောကြောင့် သင့်သော အာပတ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ပြုထိုက် ပရိသတ် မွေးထိုက်သော အင်္ဂါနှင့် မပြည့်စုံဘဲ ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ ပဉ္စင်းခံပေးမိသော အာပတ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ သာမဏေပြုပေးမိသော အာပတ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ နိဿယည်းဆရာပြု၍ ပရိသတ်မွေးသော အာပတ် စသည်တို့နှင့် သေလျှင်လည်း အာပတ်ကိုယ်နှင့် သေသည်မည်၏၊

အာပတ်ဟူသည် ပညတ်တော် ဖြစ်သည်။ ဒေသနာကံ, ဝုဋ္ဌာနကံ, အာဝိ ကရဏတို့လည်း ပညတ်တော် ဖြစ်သည်။ ပညတ်တော်ဖြစ်၍ ပညတ်တော်ချင်း ချေ၍ ကြေလေသည်ဟု အကျဉ်းသိ။ အချို့အာပတ်သည် အကုသိုလ်ကြောင့် ဖြစ်၏၊ အချို့သော အာပတ်သည် ကုသိုလ်ကြောင့် ဖြစ်၏၊ အချို့သော အာပတ် သည် အဗျာကတကြောင့် ဖြစ်၏၊ ကုသိုလ်အာပတ် ဟူ၍ မရှိ။ ထိုအာပတ်ကို ဒေသနာကံ ဝုဋ္ဌာနာကံ မပြုရသေးသော်လည်း အာဝိကရဏ ပြုသည်ရှိသော် “အာဝိကတာ ဟိဿ ဖာသု ဟောတိ”ဟူသောကြောင့် သဂ္ဂန္တရာယ် မဂ္ဂန္တရာယ် မဖြစ်။ ဒေသနာကံအာပတ်ကို ဒေသနာမူ မပြုရသေး၊ ဝုဋ္ဌာနကံအာပတ်ကို ဝုဋ္ဌာနကံ မပြုရသေး၊ ပါရိုက်အာပတ်ကို ငါရဟန်းမဟုတ်ဟု ဝန်မခံရသေး၊ ထိုဂရုကအာပတ် လဟုကအာပတ်တို့ကို အာဝိကရဏသော်လည်း မပြုရသေး အံ့၊ အာပတ်ကိုယ်နှင့် သေသည်မည်၏၊ [အဟံ ဘန္တေ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာဝိကရောမိ --ဟု ဆိုကြသည်ကား ဂရုကအာပတ် လဟုကအာပတ်တို့ကို အာဝိကရဏ ပြုသည်မည်၏၊ ဤသို့ ဆိုသည်ကိုပင် အာဝိကရဏပြုသည်-ဟူ၍ သိ။]

နှိုးဆော်ချက်။ ။ ရဟန်းတော်များကို လူမျိုးကွဲ ဘာသာကွဲတို့ကသာ မဟုတ်၊ ခေတ်ပညာတတ် မြန်မာလူမျိုး အချို့ကပင် အထင်သေးတတ်ကြ၏၊ အကြောင်းကို ရှာသော် ရဟန်းတော် အများအပြားသည် ဝိနည်းတော်အတိုင်း မကျင့်ကြံကြ၍ ကုသိုလ်ရေးအတွက် မဟုတ်၊ ဝမ်းရေးအတွက် သာသနာဘောင် သို့ ဝင်ကြသည်ဟု သူတကာ ယူဆလေအောင် ဖန်တီးရာကျသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူ၍ တွေ့ရှိပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဝိနည်းတော်ကို လေးစားတော်မူကြပါ။ သို့မှသာလျှင် ရဟန်းတော်များသည် ဝမ်းရေးအတွက် မဟုတ်၊ ကုသိုလ်ရေး အတွက် ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ကြသည်ဟု ပြရာရောက်မည်၊ ၎င်းတို့၏ အဆင့်အတန်းသည်လည်း အလိုလို အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်မည်၊ သာသနာတော် သည်လည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး၌ နေလကဲ့သို့ ထွန်းလင်းတောက်ပပေလိမ့်မည်။ [ရဟန်းကောင်း ရဟန်းမြတ် ဖြစ်ရလေအောင် ဤအချက်ကြီး (၁၅)ချက် အတိုင်းကျင့်ကြံတော်မူကြပါကုန်။] ၎င်းတို့ကား —

၁။ ဝိနည်း၌လည်း ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် ရှိ၍ တရားထူး တရားမြတ်ကိုလည်း ပါရမီအလျောက် သိမြင်အောင် ကြိုးစားရမည်။
၂။ ဖြောင့်မတ်ရမည်။
၃။ စိတ်ကောင်း ရှိရမည်။
၄။ ဆုံးမလွယ်ကူစေရမည်။
၅။ သိမ်မွေ့ရမည်။
၆။ မာန မရှိရ။
၇။ လာဘ်, လာဘကို မတောင့်တရ။
၈။ ရှိသမျှနှင့် တင်းတိမ်ရမည်။
၉။ ကိစ္စနည်းရမည်။
၁၀။ ပေါ့ပါးလျင်မြန်စွာ သွားလာနိုင်အောင် ပစ္စည်း နည်းနိုင်သလောက် နည်းစေရမည်။
၁၁။ အစဉ်သဖြင့် ငြိမ်သက် တည်ကြည်သော ဣန္ဒြေ ရှိရမည်။
၁၂။ ဆင်ခြင်တုံတရား ရင့်သန်ရမည်။
၁၃။ ရိုင်းစိုင်းသော အမူအရာများ မရှိရ။
၁၄။ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့အပေါ်၌ ငြိတွယ်ခြင်း မရှိရ။
၁၅။ ပညာရှိသူတော်ကောင်းတို့ ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်စရာ ဆိုလျှင် အသေးအဖွဲကလေး ကိုပင် မပြုရဟူ၍ ဖြစ်သည်။

စာရေးသူ၏အလို။ ။ စာရေးသူ၏ အလိုမှာ ဂိုဏ်းစွဲ ပုဂ္ဂိုလ်စွဲ မထားဘဲ သီလစင်ကြယ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟူသမျှတို့ကို တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး သားနှင့် အဘ ညီရင်းအစ်ကိုကဲ့သို့ ပေါင်းသင်း ဆက်ဆံစေလိုပါ၏၊ ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းကိုလည်း မြင့်စေလို၏၊ [ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းသည် သီလ၏အပေါ်၌ တည်နေ၍ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်ကို မလေးစား မလိုက်နာ မကျင့်သုံးဟု ဆိုလျှင် ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းသည် အဘယ်မှာ မြင့်တက်နိုင်ပါတော့အံ့နည်း၊ သို့ဖြင့်၍ ဝိနည်းတော်ကို လေးစားတော်မူကြပါ ကုန်။]

လဇ္ဇီနှင့် အလဇ္ဇီ ပြီးပြီ။

၂၆။ ဓားပြကြီး ၅-မျိုး

၁။ ရဟန်းတစ်ပါးသည် “ရာထောင်များစွာ တပည့်ပရိသတ် ခြံရံလျက် မြို့ရွာ များကို လှည့်လည်ကာ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့၏ အပူဇော်ကို ဘယ်တော့ များ ခံရပါမလဲ”ဟု ကြံစည်၍ ထိုကဲ့သို့ အပူဇော်ခံရအောင် ကြိုးစားအား ထုတ်သဖြင့် အပူဇော်ခံရ၏၊ ထိုသူသည် သာသနာတော် ကြီးပွားရေး သတ္တဝါ တို့ အကျိုးများရေးကို မရည်ရွယ်ဘဲ သာသနာတော်မှီပြီး မိမိကြီးကျယ် ခမ်းနားရေးကိုသာ ရည်ရွယ်၍ အားထုတ်သော ပထမ သူခိုးဓားပြတည်း။

၂။ ရဟန်းတစ်ပါးက ဘုရားဟောအပ်သော တရားတော်ကို သူကိုယ်တိုင် ကြံစည်၍ သိသကဲ့သို့ တရားတော်ကို ခိုးယူ၏၊ ထိုသူလည်း ဒုတိယ သူခိုးဓားပြ တစ်မျိုးပင်တည်း။

၃။ ရဟန်းတစ်ပါးကမူ သီလစင်ကြယ်သော ရဟန်းတော်ကို သီလမစင်ကြယ် သော သူဟု စွပ်စွဲ၏၊ ထိုသူလည်း တတိယ သူခိုးဓားပြ တစ်မျိုးပင်တည်း။

၄။ ရဟန်းတစ်ပါးကား သံဃိကပစ္စည်းဖြစ်သော ကျောင်းမှ စ၍ မြက်, ဝါး တိုင်အောင် ပစ္စည်းများကို လူတို့အား ပေး၏၊ ထိုသူလည်း သူခိုးဓားပြ တစ်မျိုး ပင်တည်း။

၅။ ရဟန်းတစ်ပါးကမူ မိမိ၌ မရှိသော စျာန်မဂ်ဖိုလ် တရားကို ရှိဟန်ဆောင်၍ လူတို့အား ပြောဆို၏၊ ‘ထိုသူကား တစ်ယောက် နှစ်ယောက်ကိုသာမက တစ်လောကလုံးကို လိမ်ရာကျသောကြောင့် အကြီးဆုံး သူခိုးဓားပြတည်း’ဟု သူခိုးဓားပြငါးမျိုးကို ခွဲခြား ဟောတော်မူ၏၊

ဓားပြကြီး ၅-မျိုး ပြီးပြီ။

၂၇။ ပုဂ္ဂိုလ် ၄-မျိုး

ဤသာသနာတော်၌ ပုဂ္ဂိုလ် ၄-မျိုး ရှိ၏၊ ၎င်းတို့ကား —
၁။ လဇ္ဇီသူတော်ကောင်း၊
၂။ လဇ္ဇီသူယုတ်မာ၊
၃။ အလဇ္ဇီသူတော်ကောင်း၊
၄။ အလဇ္ဇီသူယုတ်မာတို့တည်း။

ထိုလေးယောက်တို့တွင် ဝိနယကုက္ကုစ္စ ရှိတတ်၍ ဣဿာ, မစ္ဆရိယ, မာယာ, သာဌေယျ စသည်နည်းပါး ရိုးသားဖြောင့်မတ်သူသည် လဇ္ဇီသူတော် ကောင်း မည်၏၊ ဝိနယကုက္ကုစ္စ ရှိတတ်၍ ဣဿာ, မစ္ဆရိယ, မာယာ, သာဌေယျ စသည် များပြားသော သူသည် လဇ္ဇီသူယုတ်မာ မည်၏၊ ဝိနယကုက္ကုစ္စ မရှိတတ် သော်လည်း ဣဿာ, မစ္ဆရိယ, မာယာ သာဌေယျ စသည်နည်းပါး ရိုးသား ဖြောင့်မတ်၍ မိမိပင် မကျင့်နိုင်စေကာမူ ကျင့်သူကို အားပေး၊ အမှန်ကို ရေးသား ပြောဆိုတတ်သော သူသည် အလဇ္ဇီသူတော်ကောင်း မည်၏၊ ဝိနယကုက္ကုစ္စ လည်း မရှိ၊ သိက္ခာပုဒ်တော်ကို လွန်ကျူးကျော်နင်းရန်လည်း ဝန်မလေး၊ ဣဿာ, မစ္ဆရိယ, မာယာ, သာဌေယျ စသည်ပေါများ၊ ရိုးသားဖြောင့်မတ်ခြင်းလည်း မရှိ၊ မိမိလည်း မကျင့်၊ သူတစ်ပါး ကျင့်သည်ကိုလည်း အပြစ်ဆို၊ ကိုယ်လိုရာသို့ ဆွဲ၊ သူတော်ကောင်းကို ရှုတ်ချ၍ မဟုတ်မတရား ရေးသားပြောဆိုတတ်သော သူသည် အလဇ္ဇီသူယုတ်မာ မည်၏၊ ထိုလေးယောက်တို့တွင် အနဝဇ္ဇသမန္တဘဒြ ဖြစ်သော လဇ္ဇီသူတော်ကောင်း ဖြစ်ရန် မိမိစိတ်ကို သန်သန်ကြီး ထားသင့်ပေသည်။

နှိုးဆော်သတိပေးချက်

ဝိနယကုက္ကုစ္စကား ရှိ၏၊ သို့သော် ပုထုဇဉ်တို့၏ စိတ်သည် များသော အားဖြင့် ယုတ်မာ၍ မနာလို ဝန်တိုသော သဘောရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် သူများထက် သာအောင် နာမည်ကြီးအောင် ဆင်းရဲခြိုးခြံစွာ ကျင့်တတ်၏၊ ဤသို့ပြုသဖြင့် အသက်မွေးခြင်းသည် အမြင်အားဖြင့် ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် ရှိလှ၍ ကြည်ညိုဖွယ် ကောင်းသော်လည်း အတွင်းစိတ်ထား မရိုးသားသောကြောင့် မိစ္ဆာဇီဝဖြစ်၍ ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို စုသည်နှင့် တူ၏၊ (ဝါ) အပါယ်သို့ သွားဖို့ စရိတ်စုသည်နှင့် တူ၏၊ သို့ဖြင့်ရသော ဆွမ်း, သင်္ကန်း စသော ပစ္စည်းများကို အခြားပုဂ္ဂိုလ်တို့အား လှူခြင်းသည် ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို ပေးဝေသည်နှင့် တူ၏၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မိစ္ဆာဇီဝဖြင့်ရသော ပစ္စည်းများကို သုံးစွဲသူတိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်သောကြောင့် တည်း။

ကိုယ့်အတွက်နှင့် သူတစ်ပါးအား အပြစ် မဖြစ်ပါစေနှင့်။ မနာလိုဝန်တို သော စိတ်ကိုလည်း မမွေးလေလင့်။ ရိပ်သာအချင်းချင်း ကျောင်းအချင်းချင်း သီတင်းသုံးဖော်အချင်းချင်းကိုလည်း ညီရင်းအစ်ကိုကဲ့သို့ သဘောထားပါ။ ယှဉ်ပြိုင်အနိုင်ယူလိုသော စိတ်ဖြင့် အဘယ်အရာကိုမှ မပြုလေလင့်၊ ပြုလျှင် ပြုသမျှ အပြစ် တိုးပွား၍ သေသောအခါ ငရဲသို့သာ လားချိမ့်မည်။ [ဤ ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးကို လဇ္ဇီသူယုတ်မာဟု ခေါ်၏၊ ဤပုဂ္ဂိုလ်ထက် အလဇ္ဇီသူတော် ကောင်းက မြတ်သေး၏၊ မိမိ၏ အကြောင်းကို မိမိသာလျှင် အသိဆုံးဖြစ်၍ မိမိသည် လဇ္ဇီသူတော်ကောင်း ဟုတ်သည်, မဟုတ်သည်ကို မိမိပင် ဆုံးဖြတ်၍ သူတော်ကောင်း မဟုတ်သေးလျှင် ဟုတ်အောင် ပြုပြင်ပါလေ။

ဆိုဦးအံ့ — မိမိ၏ ပင်ကိုစိတ်သည် ရိုးသား၏၊ သို့ရာတွင် အခြားပုဂ္ဂိုလ်တို့ ကျင့်သုံးဆောက်တည်သကဲ့သို့ မိမိက လိုက်မလုပ်လျှင် သူများအထင်သေးမည် စိုး၍ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့ကဲ့သို့ ဘာဝနာ, ဓုတင် စသည်တို့ကို လိုက်၍ အားထုတ် ဆောက်တည်ငြားအံ့၊ မိမိသည် ထိုသူတို့နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရာလည်း ကျမှန်းမသိ ကျသည်။ အထင်ကြီးအောင် ပြုရာလည်း ရောက်မှန်းမသိ ရောက်သည်ဟူ၍ သတိပေးလိုပါ၏၊ အမှန်မှာ ရိုးသားသော စိတ်ဖြင့် အားထုတ် ဆောက်တည်ခြင်း ကိုသာလျှင် ဘုရားရှင် ချီးမွမ်းတော်မူ၏၊ ထိုသို့ စိတ်ကို မထိန်းနိုင်လျှင်ကား မဆောက်တည်လေလင့်၊ ဆောက်တည်ခြင်းထက် မဆောက်တည်ဘဲ နေခြင်းက ပို၍မြတ်သေး၏၊ (ဆောက်တည်ခြင်းကြောင့် အပြစ်ဖြစ်သည်၊ မဆောက်တည် ခြင်းကြောင့် အပြစ်မဖြစ် ဟူလို။) အတုခိုးသင့်သော အလုပ်မျိုးဟူ၍ အမြင်မှန်ရသဖြင့် လိုက်လုပ်ခြင်းမျိုးကို မဆိုလိုပါ။ ဤသို့ လိုက်လုပ်သူကို လှိုက်လှိုက် လှဲလှဲ ချီးကျူးပါ၏၊]

ထို့ကြောင့် လဇ္ဇီသူတော်ကောင်းဖြစ်အောင် စိတ်ကို အဖန်ဖန် ဆုံးမနိုင်၍ ရိုးသားဖြောင့်မတ်သော စိတ်ဖြင့် ဓုရနှစ်ပါးကို အစွမ်းကုန် ပွားများအားထုတ် နိုင်ကြပါစေသောဝ်။

ပုဂ္ဂိုလ်လေးမျိုး ပြီးပြီ။

၂၈။ နိဿယမုစ္စက အမြွက်

ငါးဝါတွင်းဝယ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်၊ မှီတွယ် မကင်းရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရဟန်းဖြစ်ပြီးသည်မှ ငါးနှစ်အတွင်း၌ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, နိဿယည်းဆရာ နှစ်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကို မှီတွယ်၍သာ နေရသည်။ မိမိ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ နေသော တိုက်တာမှ ထွက်ခွာ၍ တစ်ပါးသော တိုက်တာ၌ နေသောအခါ နိဿယည်းဆရာအင်္ဂါမြောက်သော ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်ထံမှာ နိဿယည်းယူ၍ နေရသည်။ ထိုသို့ယူရာ၌လည်း အာရာမ်ပရိဝုဏ် ခြား၍ မနေ အပ်၊ နေသော် ဒုက္ကဋ်အာပတ် နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း သင့်၏၊ [ဤကို ထောက်၍ ကြောက်ကြကုန်၊ အလွယ်မမှတ်လင့်။] အာရာမ်ရှိက အာရာမ်ဖြင့် ပိုင်းခြင်း၊ အာရာမ်မှ ပြင်ဘက်၌ ဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ အာရာမ် မရှိသော်လည်းကောင်း ခဲနှစ်ပစ်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်သာ။

နိဿယည်းယူပုံ

အာစရိယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ၊ အာယသ္မတော နိဿာယ ဝစ္ဆာမိ။ ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။ [သုံးခေါက်]။ အရှင်မြတ်ဘုရား ... သက်တော် ရှည်သော အရှင်မြတ်ဘုရားသည် ဘုရားတပည့်တော်၏ မှီခိုစရာ နိဿယည်းဆရာသည် ဖြစ်တော်မူပါဘုရား။ အရှင်မြတ်ဘုရားကို မှီ၍ နေပါအံ့ဘုရား။ [ဥပဇ္ဈာယ်ယူပုံကို ‘ရဟန်းခံခြင်းအစီအစဉ် ဥပသမ္ပဒကံဆောင်ခန်း၊ တစ်ပါးအတွက်၌ ရှု။]

‘သာဟု’ (ကောင်းပြီ)ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ‘လဟု’ (ငါ့အား ဝန်မလေး) ဟူ၍ လည်းကောင်း၊ ‘ဩပါယိကံ’ (ငါ၏ တာဝန်ပေ)ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပတိရူပံ (သင့်တင့်၏)ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ‘ပါသာဒိကေန သမ္ပာဒေဟိ’ (ကြည် ညိုဖွယ်ကို ဆောင်သော ကိုယ်အမူအရာ, နှုတ်အမူအရာအားဖြင့် သိက္ခာသုံးရပ် သာသနာတော်မြတ်ကို ပြည့်စုံစေလော့)ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤငါးရပ်သော စကားတို့တွင် တစ်ရပ်ရပ်ဖြင့် ဆရာက ဆိုလေ။

တပည့်က -- “အာမ ဘန္တေ။ ပြည့်စုံစေပါမည် ဘုရား”ဟု ဆို။

ဆရာက ခွင့်လွှတ်သော စကားကို မိန့်ကြားပုံ။ ။ ဆရာ၏ အပေါ်၌ ပြုသင့်ပြုထိုက်သော ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်တို့ကို မပြုမူ၍ ချမ်းသာစွာဖြင့် ပရိယတ်, ပဋိပတ်တို့ကို ပွားများအားထုတ်၍ နေထိုင်လေ။ [နိဿယည်းဆရာ၌ ပြုရန် ကျင့်ဝတ်ကို ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၇၈၌ ရှု။]

တပည့်က ခွင့်လွှတ်သော စကားကို လျှောက်ကြားပုံ။ ။ အရှင်မြတ်ဘုရား အရှင်မြတ်ဘုရားသည် ဘုရားတပည့်တော်၏ အပေါ်၌ ပြုသင့်ပြုထိုက်သော ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်တို့ကို မပြုမူ၍ ချမ်းသာသက်သက် ကြောင့်ကြမဲ့ နေတော်မူ ပါဘုရား။ [တပည့်အပေါ်၌ ပြုရန် ကျင့်ဝတ်ကို ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၇၉၌ ရှု။]

မှတ်ချက်။ ။ အလဇ္ဇီရဟန်းကို မှီ၍ နေအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ဝိနည်း၌ မသိမလိမ္မာသော ရဟန်းသည်လည်း နိဿယည်းပေးအံ့၊ ဒုက္ကဋ် အာပတ် သင့်၏၊ [ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)အပိုဒ်-၁၂၀၊ အလဇ္ဇီနိဿယဝတ္ထုများ။] ဤအဆိုတို့ကို ထောက်သောအားဖြင့် လဇ္ဇီလည်းဖြစ်၍ ဝိနည်း၌လည်း ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို မှီ၍ နေရမည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊

သတိ။ ။ယခုအခါ တစ်ဝါရ နှစ်ဝါရမျှနှင့် ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီး လုပ်ကြ သည်။ တပည့်တပန်းများ မွေးကြသည်။ တပည့်ရဟန်းသာမဏေတို့ ဝတ်ကြီး ဝတ်ငယ် ပြုသည်ကို သာယာကြသည်။ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်၌ မသိ, မလိမ္မာဘဲ ငါ ဆယ်ဝါ ရပြီ, ဝါတော်နှစ်ဆယ် ရပြီဟု ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ သူ့ကို သာမဏေ ပြုပေးကြသည်။ ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ ပဉ္စင်းခံပေးကြသည်။ သာမဏေကို လိင်ပေးကြ သည်။ ဥပဇ္ဈာယ် ယူစေကြသည်ကား မှားကြလေသည်သာ။ ဝိနယ၏ အနက် အဓိပ္ပာယ်ကို ကိုယ်တိုင် မသိမမြင်ဘဲလျက် ပရိသတ်ထိန်း၍ သူများကို ဆုံးမ သဖြင့် အဘယ်မှာ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ် မပျောက်မပျက်ဘဲ ရှိနိုင်ပါတော့အံ့နည်း။ တောင်ကို မေးလျှင် မြောက်ကို၊ မြောက်ကို မေးလျှင် တောင်ကို၊ ပိန္နဲကို မေးလျှင် သရက်ကို၊ သရက်ကို မေးလျှင် ပိန္နဲကို ဖြေကြားသကဲ့သို့သာ ဖြစ်ရာသည်။ ဖြစ်က အကျိုးမနည်း ပြီလော။ လျှာကို ထိကာမျှ လျှာအတုံးတုံးပြတ်၍ သေစေ တတ်သော ဆေးပင်ကို ရေသွန်း၍ ပျိုးသော ယောကျ်ားကဲ့သို့ မဖြစ်ရာပြီလော။ အဆိပ်ထန်သော မြွေကို အစာပေး၍ မွေးသော ယောက်ျားကဲ့သို့ မဖြစ်ရာပြီ လော။ မိမိ၏ အသက်အန္တရာယ်ကိုသာ ရှာသော ရန်သူကို အတွင်းထား၍ မွေးမှားသော ယောကျ်ားကဲ့သို့ မဖြစ်ရာပြီလော။ ထို့ကြောင့် ပရိသတ် မမွေးထိုက် ဘဲ ပရိသတ် မမွေးပါလေလင့်။ ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ သူ့ကို ပဉ္စင်းခံမပေးထိုက်ဘဲ သာမဏေ မပြုပေးထိုက်ဘဲ သာမဏေအလုပ်အကျွေးကို မခံထိုက်ဘဲ မခံပါလေ လင့်။ တစ္ဆေသဘက် ထူသော်လည်း မျက်မမြင်သည် တစ္ဆေကို မကြောက်၊ သဘက်ကို မကြောက်သကဲ့သို့ ဘုရားဝိနည်းတော်ကို မသိသော ရဟန်းသည် လည်း ရောက်အံ့သည့်အပြစ်ကို မကြောက်၊ “သောကော ရောဂေါ ဝိနဿတု” နှင့်သာ ကာလကြာမြင့်စွာ ကိုယ်ကို အကျော်အစောဖြစ်ခြင်းငှာသာ အားထုတ် ကြခြင်းသည် ပပဉ္စဓမ္မသာ ဖြစ်ချေသည်။ သိကြပါ၊ ဆင်ခြင်ကြပါ။ [တဏှာ, မာန, ဒိဋ္ဌိ ဤတရားသုံးပါးသည် သံသရာကို ချဲ့တတ်ရာကား ပပဉ္စဓမ္မ မည်၏၊၊]

ဝိနည်း၌ မလိမ္မာသော ရဟန်းသည် အသက်ထက်ဆုံး နိဿယည်းဆရာ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို မှီ၍သာလျှင် အသက်ရှင်၏၊ ထို့ကြောင့် မိမိထက် သီတင်း သိက္ခာကြီးသော ဆရာကို မရနိုင်လျှင် သီတင်းသိက္ခာ ငယ်သော နိဿယည်း ဆရာထံ၌ပင်သော်လည်း မိမိသည် ဝါတော်ခြောက်ဆယ် ရှိသည်မူလည်း ဖြစ်စေ၊ ဝါတော်ခုနစ်ဆယ် ရှိသည်မူလည်းဖြစ်စေ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်၍ လက်အုပ်ချီ၍ ‘အာစရိယော မေ အာဝုသော ဟောဟိ၊ အာယသ္မတော နိဿာယ ဝစ္ဆာမိ’ဟု ဆို၍ နိဿယည်းယူအပ်၏၊ [သီလဝိသောဓနီကျမ်း။]

နိဿယည်းငြိမ်းပုံ

ဖဲ, ပြောင်း, ထွက်, သေ၊ နှင်ထုတ်ချေ၊ ငြိမ်းလေ နိဿယည်း။

၁။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ အရပ်တစ်ပါးသို့ အပြီးဖဲသွားခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ၂။ တိတ္ထိဘောင်သို့ ပြောင်းသွားခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ၃။ လူထွက်ခဲ့သော်လည်း ကောင်း၊ ၄။ သေဆုံးခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ၅။ တပည့်ဖြစ်သူ ရဟန်းကို ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာက နှင်ထုတ်ခဲ့သော်လည်းကောင်း ဥပဇ္ဈာယ်နှင့် စပ်သော အမှီ ပျက်၏၊

နိဿယည်းယူ၍ နေရာမှာလည်း နိဿယည်းဆရာ အပြီးအပြတ် ဖဲသွား ခြင်းစသည့် ငါးပါးတွင် မိမိဥပဇ္ဈာယ် ဆရာရင်းနှင့် တွေ့ဆုံမှုကို ထည့်၍ အမှီပျက်အင်္ဂါ ၆-ပါး ရှိ၏၊ [တွေ့ဆုံမှုဟူရာ၌ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာနှင့် တွေ့ဆုံမှသာလျှင် နိဿယည်း အမှီပျက်သည်မဟုတ်၊ ၎င်း၏ အသံကို ကြား၍ မိမိ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အသံပင်တည်းဟု သိရုံမျှဖြင့်လည်း နိဿယည်းအမှီပျက်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ အကျယ်သိလိုမူ မဟာဝါဘာသာဋီကာ၊နှာ၊၁၃၅-၁၃၆တို့၌ ရှုတော်မူကြပါကုန်။]

မိမိသည် နိဿယည်းဆရာ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာထံမှ ညဉ့်အိပ် အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားသော်လည်းကောင်း, နိဿယည်းဆရာ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ သွားသော်လည်း ကောင်း နိဿယည်းပျက်သည်။ နိဿယည်းအသစ် ယူရပြန်သည်။ ညဉ့်ပင် မအိပ်သော်လည်း ညဉ့်အိပ်သွားအံ့ဟူ၍လည်းကောင်း၊ တစ်လအကြာ သွားအံ့ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မလာပြီဟူ၍လည်းကောင်း သွားသည်ရှိသော် ဥပစာသိမ် ပရိဝုဏ်ကို လွန်ကတည်းကပင် ယူထားသော နိဿယည်း ပျက်၏၊ မသွားလို၍ ထိုနေ့ ပြန်လာသော်လည်း မစောင့်ပြီ။ နိဿယည်းအသစ်ယူ၍ နေရမည်သာ။

‘ဝါပ’၌လည်း နိဿယည်းကင်း၍ မနေအပ်

ဝါတွင်း၌သာလျှင် မဟုတ်၊ ဝါပ၌လည်း ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ နိဿယည်း ဆရာနှင့် ကင်း၍ မနေအပ်ဟု အောက်ပါအချက် ၄-ချက်တို့ကို ထောက်သော အားဖြင့် သိတော်မူကြပါကုန်။

ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ လူထွက်သော်လည်းကောင်း၊ သေဆုံးသော်လည်းကောင်း၊ တိတ္ထိဘောင်သို့ ပြောင်းသွားသော်လည်းကောင်း ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာနှင့် စပ်သော အမှီ ပျက်၏၊ ထို့ကြောင့် နိဿယည်းပေးတတ်သော ဆရာရှိရာသို့ ထိုနေ့၌ပင် သွားအပ်၏ဟု အောက်ပါပါဌ်ဖြင့် မဟာခန္ဓက၌ မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဆို၏၊ [ဝါတွင်းဝါပ ဟူ၍ ခွဲခြား၍ မဆိုပါ၊ ဤသို့ မဆိုသည်ကို ထောက်လျှင် ဝါတွင်း ဝါပ နှစ်ခုလုံးကို သိမ်းကျုံး၍ ဆိုသည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

ပထမအချက်

ဝိဗ္ဘန္တေ ပန ကာလင်္ကတေ ပက္ခသင်္ကေန္တေ ဝါ ဧကဒိဝသမ္ပိ ပရိဟာရော နတ္ထိ။ ယတ္ထ နိဿယော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။

ပန = ဆက်ဦးအံ့။ ဝိဗ္ဘန္တေ = ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ လူထွက်သည်ရှိသော်။ ဧကဒိဝသမ္ပိ = တစ်နေ့မျှလည်း။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲ ကြောင်း အစီအရင်သည် (ဝါ) အစောင့်အရှောက်သည်။ နတ္ထိ = မရှိ။ ကာလင်္ကတေ ဝါ = သေခဲ့သော်လည်းကောင်း။ ပက္ခသင်္ကန္တေ ဝါ = တိတ္ထိဘောင်သို့ ပြောင်းသွားခဲ့သော်လည်းကောင်း။ ဧကဒိဝသမ္ပိ = တစ်နေ့မျှလည်း။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲကြောင်း အစီအရင်သည် (ဝါ) အစောင့်အရှောက်သည်။ နတ္ထိ = မရှိ။ ယတ္ထ = အကြင်ကျောင်း၌။ နိဿယော = နိဿယည်း ကို။ လဗ္ဘတိ = ရအပ်၏၊ တတ္ထ = ထိုကျောင်းသို့။ ဂန္တဗ္ဗံ = သွားအပ်၏၊

ဒုတိယအချက်

၎င်းကို သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ တတိယတွဲ မဟာခန္ဓက၌ — ဝိဗ္ဘန္တေ။ ပ။ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ သစေ ကေနစိ ကရဏီယေန တဒဟေဝ ဂန္တုံ အသက္ကောန္တော ကတိပါဟေန ဂမိဿာမီတိ ဂမနေ သဥဿာဟော ဟောတိ၊ ရက္ခတီတိ ဝဒန္တိ။

ဝိဗ္ဘန္တေ။ ပ။ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ =ဝိဗ္ဘန္တေ။ ပ။ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ--ဟူသော ဤပါဌ်၌။ အဓိပ္ပာယော = အဓိပ္ပာယ်ကို။ ဧဝံ = ဤသို့။ ဝေဒိတဗ္ဗော = သိအပ်၏၊ ကေနစိ ကရဏီယေန = တစ်စုံတစ်ခုသော ပြုဖွယ်ကိစ္စကြောင့်။ တဒဟေဝ = ထိုနေ့၌ပင်လျှင်။ ဂန္တုံ = သွားခြင်းငှာ။ အသက္ကောန္တော = မစွမ်းနိုင်သည်ဖြစ်၍၊ (ဝါ) မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်းသည်။ ကတိပါဟေန = အနည်းငယ်သောရက်ဖြင့်။ ဂမိဿာမိ = သွားအံ့။ ဣတိ = ဤသို့။ ဂမနေ = သွားခြင်း၌။ သဥဿာဟော = အားထုတ်ခြင်းနှင့် တကွဖြစ်သည်၊ (ဝါ) အားထုတ်မှုရှိသည်။ သစေ ဟောတိ = အကယ်၍ ဖြစ်အံ့။ ရက္ခတိ = အာပတ်သင့်ခြင်းမှ စောင့်သေး၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝဒန္တိ = ဆိုကုန်၏ဟူ၍ ဖွင့်ဆို၏၊

ယခုခေတ် အချို့ကျောင်းများ၌ ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီး ရှာ၍မရသဖြင့် ကျောင်းစောင့်အဖြစ်ဖြင့် နေနေကြခြင်းသည် အပ်, မအပ် စိစစ်လျှင် အထက်ပါ ပါဌ်တို့ဖြင့် မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ, သာရတ္ထဒီပနီဋီကာဆရာ နှစ်ဦးလုံးပင် ကျောင်းကို မငဲ့ဘဲ ကျောင်းမှ ဖဲခွာစေ၍ နိဿယည်းပေးတတ်သော ဆရာရှိရာ သို့ သွားစေသည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ကျောင်းစောင့်အဖြစ်ဖြင့် တစ်ညဉ့်မျှ သော်လည်း မနေအပ်ဟု မှတ်ယူအပ်၏၊

တတိယအချက်

သစေ ပန ဝိဟာရေ နိဿယဒါယကော နတ္ထိ၊ ဥပဇ္ဈာယော စ “အဟံ ကတိပါဟေန အာဂမိဿာမိ၊ မာ ဥက္ကဏ္ဌိတ္ထာ”တိ ဝတွာ ဂတော၊ ယာဝ အာဂမနာ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ အထာပိ နံ တတ္ထ မနုဿာ ပရိစ္ဆိန္နကာလတော ဥတ္တရိပိ ပဉ္စ ဝါ ဒသ ဝါ ဒိဝသာနိ ဝါသေန္တိယေဝ၊ တေန ဝိဟာရံ ပဝတ္တိ ပေသေတဗ္ဗာ “ဒဟရာ မာ ဥက္ကဏ္ဌန္တု၊ အဟံ အသုကဒိဝသံ နာမ အာဂမိဿာမီ”တိ။ ဧဝမ္ပိ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ အထ အာဂစ္ဆတော အန္တရာမဂ္ဂေ နဒီပူရေန ဝါ စောရာဒီဟိ ဝါ ဥပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ၊ ထေရော ဥဒကောသက္ကနံ ဝါ အာဂမေတိ၊ သဟာယေ ဝါ ပရိယေသတိ၊ တေဉ္စ ပဝတ္တိံ ဒဟရာ သုဏန္တိ၊ ယာဝ အာဂမနာ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ သစေ ပန သော “ဣဓေဝါဟံ ဝသိဿာမီ”တိ ပဟိဏတိ၊ ပရိဟာရော နတ္ထိ။ ယတ္ထ နိဿယော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။

ပန = ဆက်ဦးအံ့။ ဝိဟာရေ = ကျောင်း၌။ နိဿယဒါယကော = နိဿယည်းပေးနိုင်သော ဆရာသည်။ သစေ နတ္ထိ = အကယ်၍ မရှိငြားအံ့။ ဥပဇ္ဈာယော စ = ဥပဇ္ဈာယ်သည်လည်း။ အဟံ = ငါသည်။ ကတိပါဟေန = အနည်းငယ်သော ရက်ဖြင့်။ အာဂမိဿာမိ = ပြန်လာအံ့။ (တုမှေ = သင်တို့သည်)။ မာ ဥက္ကဏ္ဌိတ္ထ = မပျင်းရိကြကုန်လင့်။ ဣတိ = ဤသို့။ ဝတွာ = ပြောဆို၍။ ဂတော = သွားသည်။ သစေ ဟောတိ = အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ ဧဝံ သတိ = ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော်။ ယာဝ အာဂမနာ = ပြန်လာသည်တိုင်အောင်။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲကြောင်း အစီအရင်ကို၊ (ဝါ) အစောင့်အရှောက်ကို။ လဗ္ဘတိ = ရအပ်၏၊ နံ = ထိုဥပဇ္ဈာယ်ကို။ တတ္ထ = ထိုရောက်ရာ အရပ်၌။ မနုဿာ = အာဝါသိက သို့မဟုတ် ဒါယကာ ဒါယိကာမ ဖြစ်ကုန်သော လူတို့သည်။ ပရိစ္ဆိန္နကာလတော = ပိုင်းခြားအပ်ပြီးသော အချိန်ထက်။ ဥတ္တရိပိ = အလွန်လည်း။ ပဉ္စ ဝါ ဒိဝသာနိ = ငါးရက်တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ ဒသ ဝါ ဒိဝသာနိ = ဆယ်ရက်တို့ပတ်လုံးလည်းကောင်း။ အထာပိ ဝါသေန္တိယေဝ = အကယ်၍မူလည်း နေမြဲနေစေကုန်အံ့။ တေန = ထိုဥပဇ္ဈာယ်သည်။ ဒဟရာ = ရဟန်းငယ်တို့သည်။ မာ ဥက္ကဏ္ဌန္တု = မပျင်းရိကြကုန်လင့်။ အဟံ = ငါသည်။ အသုကဒိဝသံ နာမ = ထိုမည်သောနေ့၌။ အာဂမိဿာမိ = ပြန်လာအံ့။ ဣတိ = ဤသို့။ ပဝတ္တိ = ဖြစ်ပုံကို။ ဝိဟာရံ = နေရင်းကျောင်းသို့။ ပေသေတဗ္ဗာ = စေလွှတ်ပြောပြထိုက်၏၊ ဧဝမ္ပိ = ဤသို့ စေလွှတ်ပြောပြရာ၌လည်း။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲကြောင်းအစီအရင်ကို၊ (ဝါ) အစောင့်အရှောက် ကို။ လဗ္ဘတိ = ရအပ်၏၊ အာဂစ္ဆတော = ပြန်လာသော ဥပဇ္ဈာယ်အား။ အန္တရာမဂ္ဂေ = လမ်းခရီးအကြား၌။ နဒီပူရေန ဝါ = မြစ်ရေပြည့်နေခြင်းကြောင့်သော် လည်းကောင်း။ စောရာဒီဟိ ဝါ = ခိုးသူ စသည်တို့ကြောင့်သော်လည်းကောင်း။ ဥပဒ္ဒဝေါ = ဘေးရန်သည်။ ဟောတိ = ဖြစ်အံ့။ ထေရော = မထေရ်သည်။ ဥဒကောသက္ကနံ = ရေ၏ ဆုတ်နစ်ခြင်းကို၊ (ဝါ) ရေကျခြင်းကို။ အထ အာဂမေတိ = အကယ်၍ ဆိုင်းငံ့အံ့။ (ဧဝံ သတိ) ဝါ = ဤသို့ ဖြစ်သော်လည်းကောင်း။ သဟာယေ = ခရီးသွားဖော်တို့ကို။ အထ ပရိယေသတိ = အကယ်၍ ရှာအံ့။ (ဧဝံ သတိ) ဝါ = ဤသို့ဖြစ်သော်လည်းကောင်း။ တံ စ ပဝတ္တိံ = ထိုဖြစ်ပုံ အ ကြောင်းကိုလည်း။ ဒဟရာ = ရဟန်းငယ်တို့သည်။ အထ သုဏန္တိ = အကယ်၍ ကြားကုန်အံ့။ (ဧဝံ သတိ) = ဤသို့ ကြားကုန်သည်ရှိသော်။ ယာဝ အာဂမနာ = ပြန်ရောက်လာသည့်တိုင်အောင်။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲကြောင်း အစီအရင်ကို၊ (ဝါ) အစောင့်အရှောက်ကို။ လဗ္ဘတိ = ရအပ်၏၊ ပန = ဗျတိရိက်ကား၊ (ဝါ) ဆန့်ကျင်ဘက်ကား။ သော = ထို ဥပဇ္ဈာယ်သည်။ ဣဓေဝ - ဣဓ ဧဝ = ဤရောက်ရာအရပ်၌သာလျှင်။ အဟံ = ငါသည်။ ဝသိဿာမိ = နေတော့အံ့။ ဣတိ = ဤအကြောင်းကို။ သစေ ပဟိဏတိ = အကယ်၍ တမန်စေလွှတ် ပြောပြအံ့။ (ဧဝံ သတိ = ဤသို့ စေလွှတ်ပြောပြသည် ရှိသော်။ ပရိဟာရော = အာပတ်မသင့်အောင် ရှောင်လွှဲကြောင်း အစီအရင် သည်၊ (ဝါ) အစောင့်အရှောက်သည်။ နတ္ထိ = မရှိပြီ။ ယတ္ထ = အကြင် ကျောင်း တိုက်၌။ နိဿယော = နိဿယည်းကို။ လဗ္ဘတိ = ရနိုင်, ရအပ်၏၊ တတ္ထ = ထိုကျောင်းတိုက်သို့။ ဂန္တဗ္ဗံ = သွားအပ်၏—ဟု မဟာခန္ဓက၌ မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုသည်။

[နိဿယည်းဆရာကို မှီ၍ နေရာမှာလည်း ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို မှီ၍ နေ သကဲ့သို့ပင် အထက်ပါ ပါဌ်တို့၌ ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း လိုက်နာနေထိုင်ရမည် ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၊ တတိယတွဲ၊ ဆဋ္ဌမူ၊ နှာ-၂၃၉ ၌ လာသည့် —အာစရိယမှာ နိဿယပ္ပဋ္ဋိပဿဒ္ဓီသု အာစရိယော ပက္ကန္တော ဝါ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ‘ပက္ကန္တောတိ ဒိသံဂတောတိအာဒိနာ ဥပဇ္ဈာယဿ ပက္ကမနေ ယော ဝိနိစ္ဆယော ဝုတ္တော၊ သော တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဣဓာပိ သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ တံ အဝတွာ ‘ကောစိ အာစရိယော အာပုစ္ဆိတွာ ပက္ကမတီတိ အာဒိနာ အညောယေဝ နယော အာရဒ္ဓေါ။ အယဉ္စ နယော ဥပဇ္ဈာယပက္ကမနေပိ ဝေဒိတဗ္ဗောယေဝ။ ဤဒိသေသု ဟိ ဌာနေသု ဧကတ္ထ ဝုတ္တလက္ခဏံ အညတ္ထာပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ —ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် သိအပ်၏]။ ဤ၌လည်း ဝါတွင်း ဝါပဟူ၍ ခွဲခြား၍ မဆိုပါ။ ဤသို့ မဆိုသည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ဝါတွင်း ဝါပနှစ်ခုလုံးကို သိမ်းကျုံး၍ဆိုသည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊

စတုတ္ထအချက်

ခရီးသွားသော ရဟန်း၊ နာသော ရဟန်း၊ သူနာရဟန်း တောင်းပန်၍ သူနာရဟန်းကို လုပ်ကျွေးပြုစုနေရသော ရဟန်း၊ နုသော သမထ ဝိပဿနာ၏ အကျိုးငှာ တော၌နေသော ရဟန်း ဤလေးယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့ကား သဘောတူသော နိဿယည်း ပေးတတ်သော ဆရာသည် မရှိလတ်သော် ထိုမျှလောက် ဝါဆိုလပြည့်တိုင်အောင် နိဿယည်း မယူပဲ နေအပ်ကုန်၏၊ [မိုးထိမူ၊ ဦးဗုဓ်မူ၊ ဝိနည်းငယ်လေးစောင် ပါဌ်နိဿယတို့မှ ကောက်နုတ်၍ ယူသည်။] မရောက်ဖူးသော အရပ်သစ်သို့ ရောက်သွားသော ရဟန်းသည် လဇ္ဇီရဟန်းတို့နှင့် သဘောတူသည်၏ အဖြစ်ကို သိခြင်းငှာ လေးရက် ငါးရက်ပတ်လုံး နိဿယည်း မယူဘဲ ငံ့လင့်ရာ၏၊ တော၌နေသော ရဟန်းနှင့် ပတ်သက်၍ကား-ရဟန်းတို့ ...နိဿယည်း မယူရသေးသော တော၌နေသော ရဟန်းသည် ချမ်းသာစွာ နေခြင်းကို အမှတ်ပြု၍ သင့်လျော်သည့် နိဿယည်း ပေးမည့်ဆရာ လာသောအခါ နိဿယည်းယူ၍ နေအံ့ဟု နှလုံးပိုက်ကာ နိဿယည်းမယူဘဲ နေခြင်းငှာ ခွင့်ပြု၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ [ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၁၂၁၊ခရီးသွားရဟန်း စသည် နိဿယဝတ္ထုများ။]

အထက်အပိုဒ်၌လည်း ဝါတွင်း ဝါပ-ဟူ၍ အထင်အရှား မဆိုထားသော် လည်း ‘ထိုမျှလောက် ဝါဆိုလပြည့်တိုင်အောင် နိဿယည်း မယူဘဲ နေအပ်ကုန်၏’ ဆိုသော စကားကို ထောက်သောအားဖြင့် ဝါပ၌ နေသည်ဟု သိအပ်၏၊ ထင်ရှား စေဦးအံ့။ ဝါတွင်း၌ ဒေသစာရီ လှည့်လည် မသွားအပ်၊ သွားသော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု မဟာဝါပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၊ အပိုဒ်-၁၈၅၌ ဆို၏၊ ဤအဆိုကို ထောက်လျှင် ထိုရဟန်းသည် ဝါပ၌ ခရီးသွားသည်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ နိဿယည်းဆရာ နှင့် ကင်း၍ ဝါမဆိုကောင်းဟု သီလဝိသောဓနီကျမ်း၌ ဆို၏၊ ဤအဆိုကို ထောက်လျှင် ထိုရဟန်းသည် ဝါပ၌ တော၌ နေသည်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။

ဝါပ၌လည်း ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ နိဿယည်းဆရာနှင့် ကင်း၍ မနေအပ်လို့သာ ဤအချက်တို့ကို ခွင့်ပြုတော်မူချေသည် ဟူ၍ သိတော်မူကြပါကုန်။

ဆရာတပည့် သိဖွယ်

ဝိနည်း၌ မသိမလိမ္မာသော ရဟန်းသည် အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားလိုသော် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ (နိဿယည်းဆရာ)ကို ပန်ကြားရမည်။ ဆရာကလည်း ထို ရဟန်းအား “အဘယ်အရပ်သို့ သွားမည်နည်း၊ အဘယ်သူနှင့် သွားမည်နည်း”ဟု မေးရမည်။ အကယ်၍ ဝိနည်း၌ မသိ, မလိမ္မာသော တစ်ပါးသော အဖော် ရဟန်းကို ညွှန်းဆိုသော် ဆရာက သွားရန် ခွင့်မပြုအပ်။ အကယ်၍ ခွင့်ပြုငြားအံ့၊ ထိုဆရာအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ဆရာက ခွင့်မပြုဘဲ သွားအံ့၊ ထိုရဟန်းအားလည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၁၆၃၊ အရပ်တစ်ပါးသွားသူ။]

နိဿယမုစ္စကအင်္ဂါ

ငါးဝါပြည့်မြောက်၊ ပါတိမောက်နှုတ်၊ ဥပုသ်, ပဝါရဏာ၊
ကမ္မာကမ္မ၊ ကျေလည်က၊ လွတ်ထ နိဿယည်း။

၁။ ရဟန်းဖြစ်သည်မှ ၅-ဝါရသည်လည်း ဖြစ်စေ၊
၂။ ပါတိမောက်နှစ်စောင်ကို နှုတ်တက်ရွရွ ရဖူးသည်လည်း ဖြစ်စေ၊
၃။ ဥပုသ်, ပဝါရဏာမှု, ပရိဝါသ် မာနတ် စသော အချို့သော ကံကြီး, ကံငယ်မှု တို့၌ ကျေလည်ပွန်းတီး ရှိသည်လည်းဖြစ်စေ —
ဤအင်္ဂါစုနှင့် ပြည့်စုံလျှင် နိဿယည်း လွတ်၏၊ နိဿယမုစ္စကပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, နိဿယည်းဆရာကို လွှတ်၍ နေလိုရာ၌ ပေါက် လွှတ် နေရပြီ။

အမှာ။ ။ အဋ္ဌကထာတို့၌ သုတ္တန်မှ ၄-ဘာဏဝါရမျှ အရဆောင်ရမည်။ အန္ဓကဝိန္ဒသုတ်, အမ္ဗဋ္ဌသုတ်, မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ် အစရှိသည်တို့နှင့် တူမျှသော တစ်ခုခုသော ဓမ္မကထာ အစဉ်ကို ပြောဟောတတ်စေရမည်။ ၁။ မင်္ဂလာတရား၊ ၂။ ဆွမ်း, သင်္ကန်းအလှူ အနုမောဒနာတရား၊ ၃။ အသုဘ တရားဟူ၍ တရားသုံးပုဒ်ကို ရစေရမည်။

အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်အောင် လမ်းပေါက်သော တစ်ခုသော သမထကမ္မဋ္ဌာန်း, ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းအစီအရင်ကို တတ်စေရမည်ဟူ၍ ဆိုသေး၏၊ အလျော်အားဖြင့် ဆိုသည်ဟု မှတ်။ ရှေးအင်္ဂါစုသာ လိုရင်းတည်း။

ဒွေမာတိကာကို နှုတ်တက်ရွရွ ရစေရမည်ဟူသော စကားမှာလည်း ယခု အခါ၌ ဘိက္ခုနီတို့ မရှိကြကုန်ပြီဖြစ်၍ ဘိက္ခုနီပါတိမောက်ကို အရမလိုပြီ။ ဘိက္ခု ပါတိမောက် တစ်စောင်ရလျှင်ပင် သင့်လျော်ပြီ ဆိုကြ၏၊

ပရိသုပဋ္ဌာပကအင်္ဂါ၌ ဥဘတောဝိဘင်းကို ရစေရမည်ဟု ပါရှိသည်ကို ဋီကာကြီးတို့၌ ‘အတ္ထဝသေနပိ ယောဇေသုံ’ဟု ပါဠိကိုပင် မရသော်လည်း စာကို ကြည့်ရှု၍ အနက်အဓိပ္ပာယ် ထင်မြင်နိုင်လျှင်ပင် သင့်လျော်ပြီဟူသော ရှေးဆရာ ‘များ အယူကို ပြဆိုသည်နှင့်အညီ ဤနိဿယမုစ္စကအင်္ဂါမှာလည်း ဒွေမာတိကာ ပါဠိကိုပင် မရသော်လည်း စာကို လက်ကိုင် လက်စွဲပြု၍ ကြည့်ရှုဆင်ခြင်သော အခါ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို အစုံအလင် သိမြင် မှတ်မိခဲ့လျှင်ပင် သင့်လျော်ပြီ ဟူ၍လည်း ဆိုကြ၏၊

ပါဠိတော်၌ — “ဥဘယာနိ ခေါ ပနဿ ပါတိမောက္ခာနိ ဝိတ္ထာရေန သွာဂတာနိ ဟောန္တိ သုဝိဘတ္တာနိ သုပ္ပဝတ္တီနိ”ဟူ၍ ဥဘတောဝိဘင်းကို အလွန် ကျေပွန်စွာ ရစေရမည်ဟု လာရှိလျက် “အသက္ကောန္တေဟိ တိဇနေဟိ သဒ္ဒိံ ပရိဝတ္တနက္ခမာ ကာတဗ္ဗာ”ဟူ၍ ဥဘတောဝိဘင်းကို တစ်ပါးချင်းနှင့် ချောမော စွာ မရနိုင်ရှိခဲ့ပါလျှင် သုံးပါးတွဲ၍ ပြန်သော် ချောမောနိုင်လောက်အောင် ရစေ ရမည်ဟု ကာလသို့ လိုက်၍ အဋ္ဌကထာဆရာတို့ လျော့ပေါ့၍ ပြဋ္ဌာန်းကြသော အချက်များနှင့် အနက်အဓိပ္ပာယ် ထင်မြင်နိုင်လျှင်ပင် သင့်လျော်ပြီဟု ယခု ကာလနှင့် တိုင်းတာ၍ ယူကြသော အရာသည် သင့်လျော်သကဲ့သို့ ရှိ၏၊

“ရဟန်းတို့ ...အင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အမှီမရှိဘဲ နေရ၏၊ ငါးပါးဟူသည်ကား — ၁။ အာပတ်သင့်သည်ကို သိ၏၊ ၂။ အာပတ် မသင့်သည်ကို သိ၏၊ ၃။ ပေါ့သော အာပတ်ကို သိ၏၊ ၄။ လေးသော အာပတ် ကို သိ၏၊ ၅။ ငါးဝါ, ငါးဝါထက် အလွန် ရှိသည်လည်း ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ... ဤအင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် အမှီမရှိဘဲ နေရ၏”ဟု ဟောတော် မူချေသည်။ [ဝိနည်းမဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)၊ အပိုဒ်-၁၀၃၊ (၁၀) နိဿယည်းလွတ်ခြင်း။]

မိမိသည် ဤအင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံ၏လောဟု မိမိကိုယ်ကို မိမိပင် စစ်ဆေးမေးမြန်းပါလေ။ [ရှေ့အင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ နိဒါန်း၌ ညွှန်ပြ ထားသော ထိုကျမ်းတို့ကို ကျေလည်ပွန်းတီးအောင် ရှုတော်မူကြပါကုန်။]

သာမဏေများ သတိပြု

သာမဏေများသည် ဆရာအမှီ ကင်း၍ နေကောင်း၏ဟူသော အယူသည် ယုတ္တိယုတ္တာမရှိသော အယူ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းကို ငါးဝါပြည့်ခြင်း စသော အင်္ဂါပြည့်စုံမှ ခွင့်ပြုသည်ကို ထောက်လျှင် သာမဏေကိုကား ယနေ့ဖြစ်စ သာမဏေကို ပင် ခွင့်ပြုသည်ဆိုသော စကားသည် အာဂမယုတ္တိ သဘာဝယုတ္တိ ကင်းသော စကား ဖြစ်၏၊ သာမဏေများ၏ နိဿယည်းကို အထူးမဆိုသော်လည်း ရှေးအစဉ်အဆက် ယူလာသော အယူဝါဒအတိုင်းကိုသာလျှင် လေးစားလိုက်နာ သော်မှ ဂရုကဖြစ်၍ သင့်လျော်ပေမည်ဟူ၍ ပရိဝါသမာနတ္တာဒိ ဝိနိစ္ဆယကျမ်း နိဿယပ္ပဋိပဿမ္ဘန အဆုံးအဖြတ် အခန်း၌ ဆို၏၊

နိဿယမုစ္စက အမြွက် ပြီးပြီ။

၂၉။ ဥပဇ္ဈာယ်, နိဿယည်း အမြွက်

ဥပဇ္ဈာယ်အင်္ဂါ

ဆယ်ဝါရလျှင်း၊ ဝိဘင်းနှစ်ဖြာ၊ နှုတ်တက်စွာ၊ ကမ္မာကမ္မာသိ။
ဝတ်ခန္ဓက၊ ကျေပွန်လှ၊ မြောက်ထ ဥပဇ္ဈိ။
နိဿယည်းဆရာ၊ ဥပဇ္ဈာ၊ အင်္ဂါ ထူးမရှိ။

၁။ ရဟန်းဖြစ်သည်မှ စ၍ ၁၀-ဝါ ရပြီးသည်လည်းဖြစ်စေ၊
၂။ ဘိက္ခုဝိဘင်း, ဘိက္ခုနီဝိဘင်း — ဟူသော ဥဘတောဝိဘင်းကို နှုတ်တက်ရွရွ ရဖူးသည်လည်းဖြစ်စေ၊
၃။ စူဠဝါ ကမ္မက္ခန္ဓက, ပရိဝါ ကမ္မဝဂ်တို့၌ လာသော ကံကြီးကံငယ်တို့၌ ကျေလည် တတ်သိရှိသည်လည်းဖြစ်စေ၊
၄။ ဥပဇ္ဈာယ်ဝတ် သဒ္ဓိဝိဟာရိကဝတ် အစရှိသော ခန္ဓကဝတ်တို့၌ တတ်သိ လိမ္မာရှိသည်လည်းဖြစ်စေ — ဤအင်္ဂါစုနှင့် ပြည့်စုံလျှင် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ မြောက်၏၊ ဥပဇ္ဈာယ် ပေးထိုက်၏၊ နိဿယည်း ပေးထိုက်၏၊

နိဿယည်းဆရာ, ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ အင်္ဂါအထူး မရှိကြ၊၊ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း၊] နိဿယည်းယူတပည့်, ဥပဇ္ဈာယ်ယူတပည့်ကို မဟာဝါ စူဠဝါ၌ ပညတ်သော ဝတ်ကြီး ဝတ်ငယ်၌ ကျင့်စေခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်း, ဥဘတောဝိဘင်း၌ အကျုံးဝင်သော သေခိယသိက္ခာပုဒ်၌ ဆုံးမခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်း, ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြားရာ ဖြစ်သော အချင်းချင်း ရောယှက်ခြင်း ကင်းသော သုတ် အဘိဓမ္မာ၌ ဆုံးမခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်း, အချင်းချင်း ရောယှက်ခြင်း ကင်းသော အလုံးစုံသော ဝိနည်း ပိဋကတ်၌ ဆုံးမခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်း, မှားသော အယူရှိသော တပည့်ကို ဟုတ်မှန်သော အကြောင်းအားဖြင့် စွန့်စေခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော ရဟန်းသည် သူ့ကို ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ ပဉ္စင်းမခံအပ်၊ ရှင်မပြုအပ်၊ နိဿယည်း မပေးအပ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ သာမဏေအလုပ် အကျွေးကို မခံအပ်ဟူ၍ သီလဝိသောဓနီကျမ်း၌ ဆို၏၊

ဝိနယဓရ

ဝိနယဓရ၊ ပါမောက္ခ၊ ဂဏာဓိပတိ။

ထိုအင်္ဂါစု ပြည့်စုံပေလျှင် ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ် မြောက်၏၊ ဝိနည်းအရာ၌ ဒိသာပါမောက္ခကြီး ဖြစ်၏၊ ဂိုဏ်းထောက်, ဂိုဏ်းအုပ်, ဂိုဏ်းချုပ် လုပ်ထိုက်၏၊ ဂဏာဓိပတိ, ဂဏာစရိယ, ဂဏပါမောက္ခ လုပ်ထိုက်၏၊

ရှင်ပြု တတန်၊ ရဟန်းခံနှင့်၊ ကံငယ်, ကံကြီး၊
ဝိနည်း အရာ၊ အဖြာဖြာ၊ သူသာ စိုးရဘိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆံရိတ်ခြင်း, သင်္ကန်းပေးခြင်း, သရဏဂုံ ပေးခြင်းဟူသော ရှင်ပြုမှု၊ ရဟန်းခံရာ သိမ်အပြင်၌ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ ပြုလုပ်မှု၊ ဥပုသ်ပဝါရဏာ အစရှိသော ကံကြီး, ကံငယ် ဆောင်ရွက်မှု၊ ဝိနည်းနှင့်စပ်သော အဓိကရုဏ်း ဆုံးဖြတ်စီရင်မှုတို့၌ ဤသူသည်သာ အစိုးရ၏၊

ရှင်, ရဟန်းမွေး၊ ပြုစုရေး၊ လုပ်ကျွေးခံထိုက်၏၊

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဥပဇ္ဈာယ်ပေး၍ နိဿယည်းပေး၍ ရှင်သာမဏေ မွေး ထိုက်၏၊ ရဟန်းပဉ္စင်း မွေးထိုက်၏၊ ရဟန်း သာမဏေတို့၏ အခြံအရံမှု, ဝတ်ကြီး, ဝတ်ငယ် ပြုစုမှုကို ခံထိုက်၏၊

ဤ၌လည်း ဥဘတောဝိဘင်းကို ရစေရမည်ဟူသော ဒုတိယအင်္ဂါ၌ ဘိက္ခုနီဝိဘင်းကို အရမလိုလှပြီ၊ ကြည့်ရှုချပို့မှုပင် ပြီးသင့်ပြီ၊ ဘိက္ခုဝိဘင်းသည် သာ ယခုအခါ လိုရင်းဖြစ်တော့သည်၊ ဘိက္ခုဝိဘင်းကို တစ်ယောက်အားနှင့် ချောမောစွာ ရအောင် မတတ်နိုင်ခဲ့လျှင် သုံးယောက်စပ် ချောမောလျှင် သင့်လျော်ပြီဟု ဆိုကြ၏၊

ဝိဘင်း နှစ်စောင်ကို ပါဠိအာဂုံ မရသော်လည်း အနက်ထင်၍ အဓိပ္ပာယ် သိလျှင်ပြီး၏ဟု ဋီကာကြီးများနည်းအတိုင်းလည်း ယူကြ၏၊

ဥပဇ္ဈာယ်အင်္ဂါ, နိဿယည်းအင်္ဂါတို့နှင့်ပင် မပြည်စုံငြားသော်လည်း နိဿယ နံစောင်နှင့် ကြည့်ရှု၍ စာပေကျမ်းဂန် ချပို့နိုင်လျှင်ပင် ဓမ္မာစရိယ အနေနှင့် ရဟန်း သာမဏေ မွေးရ၏၊ ဝတ်ကြီး, ဝတ်ငယ် အပြုအစု ခံရ၏၊

အမှာ။ ။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၌ ပြုရန်ကျင့်ဝတ်ကို ပြဆိုခြင်း၊ အတူနေ တပည့်၌ ပြုရန်ကျင့်ဝတ်ကို ပြဆိုခြင်း၊ နိဿယည်းဆရာ၌ ပြုရန်ကျင့်ဝတ်ကို ပြဆိုခြင်း၊ အနီးနေတပည့်၌ ပြုရန်ကျင့်ဝတ်ကို ပြဆိုခြင်း အခန်းတို့ကို “မဟာဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) စာမျက်နှာ ၆၀၊ ၆၆၊ ၇၆ နှင့် ၈၄”အသီးအသီးတို့၌ ရှု။

သတိ။ ။ အလဇ္ဇီရဟန်းအား မှီရာနိဿယည်းကို မပေးအပ်၊ ပေးသော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့် မိမိကိုယ်တိုင် မည်သို့ပင် စင်ကြယ်စေကာမူ အလဇ္ဇီကို မွေးခြင်းအားဖြင့် မိမိသည်လည်း အလဇ္ဇီ၏ အဖြစ်သို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်နေသည်ဟု သတိပြုစေလိုပါ၏၊

ဥပဇ္ဈာယ် နိဿယည်းအမြွက် ပြီးပြီ။

၃၀။ သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း, စောင့်ရှောက်နည်း, စွန့်နည်း

သင်္ကန်း ၉-ထည်

သင်း, ကိုယ်, ဒု, အိပ်, မျက်, ပရိက်, နိသိဒ်, မိုး, အမာ။

၁။ အန္တရဝါသက = ခါးဝတ်သင်္ကန်း (သင်းပိုင်)။
၂။ ဥတ္တရာသင်္ဂ = ကိုယ်ရုံသင်္ကန်း (ဧကသီ)။
၃။ သံဃာဋိ = ဒုကုဋ်သင်္ကန်း။
၄။ ပစ္စတ္ထရဏ = အိပ်ရာခင်း။
၅။ မုခပုဉ္ဆနစောဠ = မျက်နှာသုတ်ပဝါ။
၆။ ပရိက္ခာရစောဠ = ရေစစ်ပဝါ, လက်သုတ်ပုဝါ, သပိတ်အိတ်, ဖိနပ်အိတ် အစရှိသော အတိုအထွာ ပရိက္ခရာပုဆိုးအမျိုးမျိုး။
၇။ နိသီဒန = နိသီဒိုင်အခင်း။
၈။ ဝဿိကသာဋိက = မိုးရေခံသင်္ကန်း။
၉။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ = အမာလွှမ်းသင်္ကန်း။
ရှေ့ခြောက်ထည်လျှင်၊ ယခုမြင်၊ မထင် နောက်သုံးမှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရှေ့ ၆-ထည်သည်သာလျှင် ယခုကာလ၌ သုံးရိုး, စွဲရိုး ရှိ၏၊ နိသီဒိုင်, မိုးရေခံ, အမာလွှမ်း —ဟူသော နောက် ၃-ထည်တို့ကိုမူကား သုံးရိုး, စွဲရိုး မထင်မမြင်ပြီ။

အလျား ရှစ်သစ်၊ နံ လေးသစ်၊ ရှင်ချစ် လက်တော်သာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်ရာသော အဝတ်ထည်၏ အတိုင်းအရှည် ပမာဏမှာ ဘုရားရှင်၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် အယုတ်ဆုံး အလျား ၈-သစ်, အနံ ၄-သစ် ဖြစ်သည်။

အလျား တောင်မှန်၊ ထွာ အနံ၊ ခေါ်ရန် မဇ္ဈိမာ။

မဇ္ဈိမပုရိသ။ ။ ဘုရားရှင်၏ လက်သစ်နှင့် ပြဆိုသော ထိုအဝတ်အထည် သည် မဇ္ဈိမပုရိသခေါ်သော ဝဍ္ဎကီအတောင်အားဖြင့် အလျား ၁-တောင်၊ အနံ ၁-ထွာ ရှိ၏၊ လက်သန်းတောင်, လက်သန်းထွာကို ဆရာတို့ ယူကြ၏၊

သုဂတဝိဒတ္ထိယာတိ သုဂတဝိဒတ္ထိ နာမ ဣဒါနိ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ တိဿော ဝိဒတ္ထိယော၊ ဝဍ္ဎကီဟတ္ထေန ဒိယဍ္ဎော ဟတ္ထော ဟောတိ။

[ကုဋိကာရ အဋ္ဌကထာ။]

ဘုရားရှင်မှ မဇ္ဈိမသည် ၃-ဆ တက်၏၊ ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ လက် ၈-သစ်သည် မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်) ဖြစ်၏၊ ဘုရားရှင်၏ လက် ၄- သစ်သည် မဇ္ဈိမ၏ ၁၂-သစ် (၁-ထွာ) ဖြစ်သတည်း။ [လူတိုင်းအဖို့ ၁-တောင်၌ အထွာအားဖြင့် ၂-ထွာ၊ လက်သစ်အားဖြင့် ၂၄-သစ် ရှိသည်ဟူ၍ ဂဏန်းသင်္ချာ ကျမ်း၌ ဆို၏၊]

မဇ္ဈိမတွင်၊ ထက်ဝက်တင်၊ မျက်မြင် ငါတို့မှာ။

ပကတိပုရိသ။ ။ “မျက်မြင် ငါတို့မှာ”ဆိုသည်ကား ပကတိပုရိသကို ဆိုသတည်း။ မဇ္ဈိမတွင် ထက်ဝက်တင်သည်ရှိသော် မဇ္ဈိမ ၂၄-သစ် (၁-တောင်) သည် ပကတိ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ) ဖြစ်သည်။ မဇ္ဈိမ ၁၂-သစ် (၁-ထွာ) သည် ပကတိ ၁၈-သစ် (၁-ထွာ၊ ၆-သစ်) ဖြစ်၏၊ [မဇ္ဈိမနှင့် ဝဍ္ဎကီကား တူ၏၊ လက်သမားတောင်ဟု ခေါ်သည်။]

ဓိဋ္ဌာန်ဝိကပ်၊ လောက်ပြီမှတ်၊ အာပတ် ဝတ္ထုလာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပကတိပုရိသ ခေါ်သော ငါတို့အတောင် အထွာအားဖြင့် အယုတ်ဆုံး အလျား ၁-တောင့်ထွာ၊ အနံ ၁-ထွာ ၆-သစ် ရှိသော အဝတ်ထည် သည် အဓိဋ္ဌာန်လောက်၏၊ ဝိကပ္ပနာလောက်၏၊ သင်္ကန်းသာမညနှင့် စပ်ယှဉ် သော ထိုထို သိက္ခာပုဒ်တို့၌ “ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ စီဝရံ - ဝိကပ္ပနာ ပြုလောက်သော အယုတ်ဆုံး (အငယ်ဆုံး) သင်္ကန်းသည်”ဟူ၍ အာပတ်ဝတ္ထုအဖြစ်ဖြင့် လာ၏၊

ကိုယ်ပိုင် သန္တက၊ ရသည်မှ၊ ဒသက ရက်တွင်းမှာ၊
ဓိဋ္ဌာန်တင်မှု၊ ဝိကပ်မှု၊ မပြု အာပတ်လာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မိမိတို့ အတောင်နှင့် အလျား ၁-တောင့်ထွာ၊ အနံ ၁-ထွာ, ၆-သစ် ရှိသော အဝတ်အထည်မျိုး၊ ထိုထက် အလျား, အနံကြီးသော အဝတ်အထည်မျိုးတို့ကို ကိုယ်ပိုင်သန္တကအဖြစ်နှင့် ရခဲ့သည်ရှိသော် ရသော နေ့မှစ၍ ၁၀-ရက်အတွင်း၌ အဓိဋ္ဌာန်သော်လည်း တင်ရာ၏၊ ဝိကပ္ပနာသော် လည်း ပြုရာ၏၊ တစ်ခုခု မပြုခဲ့သော် ၁၁-ရက် အရုဏ်တက်သည်နှင့် တစ်ပြိုင် နက် နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ [ဤ၌ ကထိန်နုတ်ပြီးသည့်နောက်ကို ဆိုသည်ဟူ၍ သိ။] လဆန်း ၁-ရက်နေ့ရလျှင် ထိုရရာ ရက်၏ လာလတ္တံ့သော အရုဏ်မှစ၍ ၁၀-အရုဏ် လွန်လျှင် (၁၁-ရက်နေ့ဘက် ရောက်လျှင်) ဒသာဟာတိက္ကန္တ ဖြစ်၏၊ လဆန်း ၁-ရက်၏ လွန်ပြီး အရုဏ်ကို ထည့်၍ မတွက်ရ။ [အဋ္ဌကထာ၌ ၁၁-အရုဏ်ဆိုသည်မှာ လွန်ပြီး အရုဏ်ပါ ဆိုခြင်း ဖြစ်သည် ဟူ၍ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၌ ဆို၏၊]

အရုဏ်ဟူသော စကားဖြင့် တစ်ရက်လုံးကို သိမ်းကျုံးလိုရင်း ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် လဆန်း ၁-ရက်နေ့ မွန်းတည့်အချိန်မှာ ဖြစ်စေ၊ ညဉ့်သန်းခေါင်စ အချိန်မှာဖြစ်စေ သင်္ကန်းရလာခဲ့သည်ရှိသော် လဆန်း ၂-ရက်နေ့ အရုဏ်တက် လျှင် ထိုနေ့ဆုံး၏၊ ထိုအခါမှ လဆန်း ၁-ရက် နံနက်အရုဏ်ကို ထိုသင်္ကန်း ရသည် မည်၏၊ ငါ့သင်္ကန်းသည် ၁-အရုဏ် ရပြီ ဆိုရ၏၊ [ဝါဆို ဝါပန်အရာ ပရိဝါသ် မာနတ် စသည်တို့၌လည်း ဤနည်းအတူ။ ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။]

မှတ်ချက်။ ။ အဓိဋ္ဌာန်တင်ခြင်းမှာ ငါ့ဥစ္စာဟု အမှတ်ပြုရန် ဖြစ်သည်။ ဝိကပ္ပနာပြုခြင်းမှာ ငါ့ဥစ္စာဟု အာသာမကပ် ကင်းကွာလတ်အောင် ပြုခြင်း ဖြစ်သည်။

ပရိက္ခာရ၊ စောဠ အမည်၊ သူ့အမည်၊ နှစ်ထည် အဓိဋ္ဌာန်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်းသည် ပရိက္ခာရစောဠ အမည်နှင့် တင်နည်း၊ သံဃာဋိ, ဥတ္တရာသင်္ဂ, အန္တရဝါသက, ပစ္စတ္ထရဏ အစရှိသော အသီး အသီးသော သူ့အမည်နှင့် တင်နည်းဟူ၍ တင်နည်း ၂-ပါး ရှိ၏၊

ပရိက္ခာရ၊ စောဠ အသုံး၊ ကိုးထည်လုံး၊ ရှေးထုံး အစဉ်အလာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပရိက္ခာရစောဠဟူသော အမည်နှင့် အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း သည် သင်္ကန်း ၉-ထည်တို့တွင် သပိတ်အိတ်, ဖိနပ်အိတ် အစရှိသော ပရိက္ခာရစောဠ အထည်မျိုးတို့၌သာ တင်ရသည် မဟုတ်၊ ၉-ထည်လုံး၌ပင် တင်လိုသော် တင်ရသော ရှေးထုံးအစဉ် လာ၏၊ [ ဖုံ, စောင်, ခေါင်းအုံး, ကော်ဇောတို့ကိုမူကား အဓိဋ္ဌာန်တင်ဖွယ် မလို။]

ကိုယ်, နှုတ် နှစ်ပြင်၊ တစ်အင်အင်၊ တင်လေ အဓိဋ္ဌာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်းသည် ကိုယ်အင်္ဂါဖြင့် တင်ခြင်း၊ နှုတ်အင်္ဂါဖြင့် တင်ခြင်းဟူ၍ ၂-ပါး ရှိ၏၊ ထို ၂-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့် တင်လေ ဟူလိုသည်။

ကိုယ်အင်္ဂါဖြင့် တင်ရာ၌ “ဣမံ စီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာမိ”ဟု နှလုံးသွင်းခြင်းနှင့်တကွ အဝတ်သင်္ကန်းကို လက်ဖြင့် ကိုင်တွယ်၍ သုံးသပ်ရ သည်။

နှုတ်အင်္ဂါဖြင့် တင်ရာ၌ကား အဝတ်သင်္ကန်းကို အာရုံပြု၍ “ဣမံ စီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာမိ”ဟု နှုတ်မြွက်ရသည်။ နှုတ်ကလည်း ဆို၊ ကိုယ်က လည်း သုံးသပ်ပေမူ ကိုယ်, နှုတ် ၂-ပါးဖြင့် တင်သည်မည်၏၊

အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း ၄-မျိုး

နီး, ဝေး, နည်း, များ၊ လေးထွေ ပြား၊ ခြားတုံအဆိုမှာ။
ဣဒံ, ဣမာနိ၊ ဧတံ, ဧတာနိ၊ ဆိုရိုးရှိ၊ နီးဘိ နှစ်တောင့်ထွာ။

၁။ အနီး၌ ရှိသော အဝတ်သင်္ကန်း၊
၂။ အဝေး၌ ရှိသော အဝတ်သင်္ကန်း၊
၃။ တစ်ထည်တည်းသော အဝတ်သင်္ကန်း၊
၄။ နှစ်ထည် သုံးထည် စသည် များသော အဝတ်သင်္ကန်းဟူ၍ လေးထွေ လေးပါး အပြား ရှိ၏၊ ဆိုပုံလည်း ခြားနားစေရ၏၊

တင်နည်း ပုံစံ

၁။ အနီး တစ်ထည် ဖြစ်အံ့၊ ဣဒံ သို့မဟုတ် ဣမံ--ဟု
၂။ အနီး နှစ်ထည်, သုံးထည် စသည် အများ ဖြစ်အံ့၊ ဣမာနိ--ဟု
၃။ အဝေး တစ်ထည် ဖြစ်အံ့၊ ဧတံ--ဟု
၄။ အဝေး, နှစ်ထည်, သုံးထည် စသည် အများ ဖြစ်အံ့၊ ဧတာနိ--ဟု ဆို။

မှတ်ချက်။ ။ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော အဝတ် သင်္ကန်းကို အနီး ဆိုသည်။ နှစ်တောင့်ထွာမှ အပ၌ တည်ရှိသော အဝတ်သင်္ကန်းကို အဝေး ဆိုသည်။ ယူဇနာတစ်ရာပင် ဝေးသော်လည်း ထိုသင်္ကန်း ကို စိတ်တမ်း၍ နှုတ်ဖြင့် တင်ဆိုလျှင် မြောက်တော့သည်။

၁။ ဣမံ စီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ပရိက္ခရာအဝတ် ဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏၊
၂။ ဣမာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမိ — ဤသင်္ကန်းတို့ကို ပရိက္ခရာအဝတ်တို့ဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏၊
၃။ ဧတံ စီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာမိ — ထိုသင်္ကန်းကို။ လ။ ဆောက်တည် ပါ၏၊
၄။ ဧတာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမိ — ထိုသင်္ကန်းတို့ကို။ လ။ ဆောက်တည်ပါ၏၊ [အထည်ပေါင်း တစ်ရာကိုပင် တစ်ခါတည်း တင်ရ၏၊]

ပရိက္ခာရ၊ စောဠ တင်မှု၊ သင်္ကန်းစု၊ ပြုဖွယ် ထူးမလာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပရိက္ခာရစောဠအမည်နှင့် အဓိဋ္ဌာန်တင်အပ်ပြီးသော သင်္ကန်းတို့ စောင့်ရှောက်ခြင်း စသည်ဖြင့် ပြုဖွယ်ကိစ္စ အထူးမလာပြီ။ အလိုရှိတိုင်း သုံးဆောင်ရတော့သည်။ အဓိဋ္ဌာန်ပျက်ကြောင်းများမှာ နောက်၌ လာလတ္တံ့။

သူ့အမည်နှင့်၊ တင်တုံလင့်၊ ကျင့်ဝတ် အဖြာဖြာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သံဃာဋိ, ဥတ္တရာသင်္ဂ, အန္တရဝါသက အစရှိသော အသီး အသီးသော သူ့အမည်နှင့် အဓိဋ္ဌာန်တင်ရာ၌မူကား ကျင့်ဝတ်တရား အဖြာဖြာ များ၏၊

သင်း, ကိုယ်, ဒု, မိုး, မာ, နိ, မျိုး၊ တင်ရိုး ဧက် စီသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်းပိုင်, ကိုယ်ရုံ, ဒုကုဋ်, မိုးရေခံ, အမာလွှမ်း, နိသီဒိုင် တို့ကို သူ့အမည်နှင့် တင်သည်ရှိသော် တစ်ထည်စီသာ ထားရသည်။ အဓိဋ္ဌာန်တင်သင်းပိုင် တစ်ထည်သာ ရှိရသည်၊ နှစ်ထည် မရှိရ။ အသစ်တစ်ထည်ကို အဓိဋ္ဌာန်တင်လိုသော် သင်းပိုင်ဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုပြီးမှ အသစ်ကို တင်ရသည်။ [ကြွင်းသော ၅-ထည်တို့၌လည်း ဤနည်းတူ။]

မှတ်ချက်။ ။ အိပ်ရာခင်း, မျက်နှာသုတ်, ပရိက္ခာရစောဠတို့၌မူကား များစွာပင် တင်၍ထားရ၏၊

လျား နံ ပမာဏ၊ ပြည့်မှီမှ၊ တင်ရ ခြောက်ထည်မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်း, ကိုယ်, ဒု, မိုး, မာ, နိ —ဟူသော ၆-ထည်တို့ကို သူ့အမည်နှင့် တင်ရာ၌ အသီးသီး အလျား, အနံ ပမာဏ ပြည့်မှီမှသာ တင်ရသည်။

ငါးတောင်, တောင်ဆုပ်၊ သုံးတောင်ဆုပ်၊ ဒုကုဋ်, ကိုယ်ရုံမှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဒုကုဋ်, ကိုယ်ရုံတို့၌ အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် အလျား ၅-တောင်, တောင်ဆုပ်၊ အနံ ၃-တောင်, တောင်ဆုပ် ရှိမှ အဓိဋ္ဌာန် နားသည်။ (အဓိဋ္ဌာန် တင်လောက်သည်။) ၅-တောင်, တောင်ဆုပ်ဆိုသည်ကား တောင်ရှည် ၄-တောင်နှင့် တောင်ဆုပ် ၁-ခုကို ဆိုသည်။ [၃-တောင်, တောင်ဆုပ်မှာလည်း ဤနည်းတူ။ ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။]

အလျားလိုဟန်၊ နှစ်တောင်နံ၊ တင်ရန် သင်းပိုင်မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်းပိုင်၏ အလျားပမာဏမှာ ဒုကုဋ်, ကိုယ်ရုံတို့ အတိုင်း ပင်၊ အနံမှာ အယုတ်ဆုံး ၂-တောင် ပမာဏရှိမှ တင်ရသည်။ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း]

မှတ်ချက်။ ။ ငါးတောင် တောင်ဆုပ်, သုံးတောင် တောင်ဆုပ်, နှစ်တောင် တောင်ဆုပ်တို့ကို တိုင်းတာရာ၌ ပါရာဇိကဏ်ဘာသာဋီကာ၊ နှာ-၂၂၅၊ ၂၂၆၊ ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌လည်းကောင်း၊ ကင်္ခါဘာသာဋီကာ၊ နှာ-၃၂၃၊ ၃၂၄၊ ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌လည်းကောင်း၊ ပြဆိုခဲ့သော ဝိနယသံခိပ် ကျမ်း၌ တိုင်းတာသကဲ့သို့ မတိုင်းတာဘဲ လက်ဆုပ်အတောင်ဖြင့်ချည်း အလျား အနံကို တိုင်းတာလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ထိုဘာသာဋီကာကျမ်း ၂-ကျမ်းအရ ဆိုလျှင် ဒုကုဋ်နှင့် ကိုယ်ရုံတို့၏ အလျားမှာ လက်ဆုပ်အတောင်အားဖြင့် ၅- တောင်၊ အနံမှာ လက်ဆုပ်အတောင်အားဖြင့် ၃-တောင် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ကောင်း၊ သင်းပိုင်၏ အလျားမှာ လက်ဆုပ်အတောင်အားဖြင့် ၅-တောင်၊ အနံ မှာ လက်ဆုပ်အတောင်အားဖြင့် ၂-တောင် ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း သိရာ ၏၊ [ဤ ‘မူ’နှစ်မျိုးတို့တွင် နှစ်သက်ရာမူကို ယူတော်မူကြပါကုန်။] မိုးရေခံ, အမာလွှမ်း, နိသီဒိုင်တို့၏ ပမာဏကို ရတနဝဂ်၊ ဝဿိကသာဋိက, ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ, နိသီဒနသိက္ခာပုဒ်တော်တို့အတိုင်း သိ။

ပရိက်, အိပ်, မျက်၊ ဤသုံးချက်၊ မမြွက် လျား နံမှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဤ ၃-ထည်တို့၌ အလျား, အနံ ပမာဏကို ကျမ်းဂန်တို့၌ အမြွက်အဆို မရှိ။

သုံးထည်အရိုး၊ ကောင်းစွာဆိုး၊ မာ, မိုး သင့်ရုံသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဒုကုဋ်, ကိုယ်ရုံ, သင်းပိုင်တို့၌ ကောင်းစွာ ဆိုးမှ အဓိဋ္ဌာန် နားသည်။ အမာလွှမ်းသင်္ကန်းနှင့် မိုးရေခံသင်္ကန်းတို့ကိုမူ အဆင်းပျက်ရုံ ဆိုးလျှင် ပြီး၏၊

ကပ္ပဗိန္ဒု၊ ထိုးရိုးပြု၊ သင်း, ဒု, ကိုယ်, မိုး, မာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဤ ၅-ထည်တို့သည်ကား ကိုယ်၌ ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းမျိုး ဖြစ်ကုန်၍ ဆိုးခြင်း၊ ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးခြင်းတို့ကို ပြုပြီးမှ အဓိဋ္ဌာန်တင်ထိုက်ကုန်သည်။ [အိပ်, မျက်, ပရိက်, နိသိဒ်တို့ကား ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းမျိုး မဟုတ်ကုန်၊ ဆိုးမှု, ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးမှု မလို။]

ဓိဋ္ဌာန်ဟောင်းပစ်၊ စွန့်ပြီးလစ်၊ အသစ် တင်မြဲသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်းပိုင်, ဒုကုဋ်, ကိုယ်ရုံ, မိုးရေခံ, အမာလွှမ်းသင်္ကန်းတို့၌ တစ်ထည်သာ အပ်သောကြောင့် အမည်နှင့် တင်၍ ဆောင်သော အဟောင်းရှိခဲ့လျှင် အဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု၍ အဓိဋ္ဌာန်စွန့်ပြီးမှ အသစ်ကို အဓိဋ္ဌာန် တင်ရသည်။

အဟောင်းစွန့်ပုံ, အသစ်တင်ပုံ

တင်ပုံ။ ။ “ဣမံ သံဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ဒုကုဋ်သင်္ကန်း အဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်းပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒုကုဋ်အဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု၊ ထို့နောက် “ဣမံ သံဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ဒုကုဋ်သင်္ကန်းဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏”ဟု ဆို၍ ဒုကုဋ်အသစ်ကို အဓိဋ္ဌာန်တင်။

စွန့်ပုံ။ ။ အဝေး၌ ရှိနေသော ဒုကုဋ်ဟောင်းကို အဝေးကနေ စွန့်ရာ၌ “ဧတံ သံဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ”ဟု စွန့်။ [အဝေးအဓိဋ္ဌာန်၌လည်း ထိုနည်းအတူ။]

ဣမံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းအဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်းပါ၏၊
ဣမံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ အဓိဋ္ဌာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏၊
ဣမံ အန္တရဝါသကံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ —- ဤသင်္ကန်းကို သင်းပိုင်အဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်း ပါ၏၊
ဣမံ အန္တရဝါသကံ အဓိဋ္ဌာမိ — ဤသင်္ကန်းကို သင်းပိုင်ဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန် ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏၊

အမှာ။ ။ အဝေး၌ ၁-ထည် ဖြစ်အံ့၊ “ဣမံ” အစား “ဧတံ”၊ အများဖြစ်အံ့၊ “ဣမာနိ” အစား “ဧတာနိ”ဟု ဆို။ [ယခု ကာလ၌ မိုးရေခံသင်္ကန်းနှင့် အမာလွှမ်းသင်္ကန်းတို့ကို အသုံးမပြုကြ၍ တင်ပုံ, စွန့်ပုံတို့ကို မပြတော့ပါ။]

သုံးထည်ကိုလျှင်၊ အမည်တင်၊ ညဉ့်ပင် မကင်းရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဒု, ကိုယ်, သင်းပိုင်တို့ကို အမည်နှင့် အဓိဋ္ဌာန်တင်ပြီးသည် ရှိသော် တင်ပြီးသော နေ့မှစ၍ ၎င်းတို့နှင့် (ဝါ) တစ်ထည်ထည်နှင့်မျှသော်လည်း တစ်ညဉ့်မှ ကင်း၍ မနေရာ၊ အရုဏ်တက်ဆဲအခါ၌ လိုရင်းတည်း။

အရုဏ်တက်ချိန်

တန်ခူးနှင့် သီတင်းကျွတ်လတို့၌ နံနက် ၅-နာရီတွင် အရုဏ်တက်သည်။ ကဆုန်လမှ စ၍ ဝါဆိုလတိုင်အောင် တစ်လလျှင် (၁၀) မိနစ်စီ (၁၀)မိနစ်စီ လျော့၏၊ သို့ဖြစ်၍ —

ကဆုန်လ၌ ၄း၅၀ (၄ နာရီ - ၅၀ မိနစ်)
နယုန်လ၌ ၄း၄၀
ဝါဆိုလ၌ ၄း၃၀ [ဤအချိန်သည် အစောဆုံးသော အရုဏ်တက်ချိန် ဖြစ်သည်။ ဝါထပ်လျှင် ဒုတိယဝါဆိုလ၌လည်း ဤအတိုင်းပင်။]
ဝါခေါင်လမှ စ၍ ပြာသိုလတိုင်အောင် တစ်လလျှင် ၁၀-မိနစ်စီ, ၁၀-မိနစ်စီ တိုး၏၊ သို့ဖြစ်၍ —
ဝါခေါင်လ၌ ၄း၄၀
တော်သလင်းလ၌ ၄း၅၀
သီတင်းကျွတ်လ၌ ၅းဝဝ
တန်ဆောင်မုန်းလ၌ ၅း၁၀
နတ်တော်လ၌ ၅း၂၀
ပြာသိုလ၌ ၅း၃၀။ [ဤအချိန်သည် နောက်အကျဆုံးသော အရုဏ် တက်ချိန် ဖြစ်သည်။]

တပို့တွဲလမှ စ၍ တန်ခူးလတိုင်အောင် တစ်လလျှင် ၁၀-မိနစ်စီ ၁၀-မိနစ်စီ လျော့၏၊ သို့ဖြစ်၍ —

တပို့တွဲလ၌ ၅း၂၀
တပေါင်းလ၌ ၅း၁၀
တန်ခူးလ၌ ၅းဝဝ

အရုဏ်အချိန်ကို ဂရု, လဟုမူဖြင့် ရှင်းတမ်း

မိမိနာရီကို စိတ်မချရ၍ သို့လောသို့လောဟု ယုံမှားသံသယ မဖြစ်ရလေအောင် အရုဏ်အချိန်ကို ယူရာ၌ သတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်ထက် ဆယ်မိနစ်လောက် နောက်ကျ၍ ယူအပ်၏၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းသုံးထည်တို့ကို နိဿဂ္ဂိမထိုက်စေခြင်းငှာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရာ၌ အရုဏ်အချိန်ကို နောက်ကျ၍ ယူနိုင်လေလေ ပို၍ စိတ်ချရလေလေ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ [မွန်းတည့်အချိန်ကို ယူရာ၌ကား ဆယ်မိနစ်လောက် စော၍ ယူအပ်၏၊] အရုဏ်အချိန်ကို နေအလင်းရောင် ခြည်ဖြင့် မယူဘဲ စက်နာရီအချိန်ဖြင့် ယူလျှင် ရေဒီယိုဖြင့် ကြေညာသော စံတော် ချိန်ကို အတည်ပြု၍ ယူအပ်၏၊

အထက်ပါ သတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်ကို စိစစ်လျှင် ဝါခေါင်လ မှစ၍ ပြာသိုလတိုင်အောင် ဤ ၆-လအတွင်း၌ အရုဏ်အချိန်သည် တစ်လလျှင် ဆယ်မိနစ်စီ ဆယ်မိနစ်စီ ရှေ့သို့ တိုး၍တိုး၍ ရွေ့၏၊ တပို့တွဲလမှ စ၍ ဝါဆိုလ တိုင်အောင် ဤ ၆-လ အတွင်း၌ကား တစ်လလျှင် ဆယ်မိနစ်စီ ဆယ်မိနစ်စီ နောက်သို့ လျော့၍လျော့၍ ဆုတ်၏ ဟူသော အဖြစ်ကို တွေ့ရှိပေလိမ့်မည်။ [သူရိယနေမင်းသည်လည်းကောင်း၊ စက်နာရီသည်လည်းကောင်း တစ်မုဟုတ်ချင်း ခုန်ကျော်၍ မသွားပါ၊ အစဉ်အတိုင်းသာလျှင် ရွေ့၍ရွေ့၍ သွား၏၊] ထို့ကြောင့် တစ်လလျှင် ဆယ်မိနစ်စီ ဆယ်မိနစ်စီ တိုးခြင်း လျော့ခြင်းသည် တစ်မုဟုတ်ချင်း တိုးခြင်းလျော့ခြင်း မဟုတ်၊ တဖြည်းဖြည်း တဖြည်းဖြည်း တိုး-လျော့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အသေးစိတ်၍ တွက်လျှင် သုံးရက်တစ်ကြိမ် သုံးရက်တစ်ကြိမ် တစ်မိနစ်စီ တစ်မိနစ်စီ တိုး-လျော့သည်ဟု အဖြေထွက်၏၊ [ထို့ကြောင့် တစ်လလျှင် ဆယ်မိနစ်စီ ဆယ်မိနစ်စီ တိုး-လျော့၍ အထက်ပါ သတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်သည် တစ်လလုံးကို ခြုံ၍ အကြမ်းအားဖြင့် ရှေးဆရာမြတ်တို့ သတ်မှတ်သွားသော အချိန်ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊] သို့ဖြစ် လျှင် အဘယ်မူ၌ အရုဏ်အချိန်ကို ယူသင့်သနည်းဟူမူ တစ်လလျှင် ဆယ်မိနစ်စီ ဆယ်မိနစ်စီ တိုး-လျော့၍ သတ်မှတ်သော ပထမမူသည် ဝါခေါင်လမှ စ၍ ပြာသိုလတိုင်အောင် ဤ ၆-လအတွင်း၌ လကူးပြောင်းသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် တစ်လအတွက် ဆယ်မိနစ်လုံးကို တစ်ခါတည်းဖြင့် ရှေ့သို့ တိုးစေခြင်းအားဖြင့် သုံးရက်မှတစ်ခါ သုံးရက်မှတစ်ခါ တစ်မိနစ်စီ တစ်မိနစ်စီ တိုး-လျော့၍ သတ်မှတ်သော ဒုတိယမူထက် အရုဏ်အချိန်ကို နောက်ကျ၍ ယူခြင်းကြောင့် ဤ (ပ)မူသည် ဤ ၆-လအတွင်း၌ ပိုပြီး စိတ်ချရ၍ ဂရုဖြစ်သည်။ ရှင်းပြပါအံ့။ ဝါခေါင်လကိုပင် သာဓကဆောင်၍ ယူကြပါစို့။ (ပ)မူဖြင့် ယူလျှင် ဤဝါခေါင် လဆန်း ၃-ရက်နေ့၌ အရုဏ်အချိန်သည် (၄း၄၀)နာရီ ဖြစ်၍ (ဒု)မူဖြင့် ယူလျှင် (၄း၃၁)နာရီ ဖြစ်သည်။ ဤအရုဏ်အချိန်နှစ်ခုကို နှိုင်းယှဉ်သော် (ပ)မူသည် (ဒု)မူထက် ၉-မိနစ်တိတိ နောက်ကျနေသည်မှာ ပေါ်လွင်သောကြောင့် ဂရုဖြစ်၍ (ဒု)မူသည် လဟု ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ [ကျန်သောရက်များ လများအတွက် သိလောက်ပါပြီ။] ထို့ကြောင့် ဝါခေါင်လမှ စ၍ ပြာသိုလတိုင်အောင် ဤ ၆-လအတွင်း၌ အရုဏ်အချိန်ကို (ပ)မူဖြင့်ပင် ယူအပ်၏၊ (ဝါ) အထက်ပါ သတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်ကိုပင် ယူအပ်၏၊ [အရုဏ်အချိန်ကို အတိအကျ ယူလိုမူ (ဒု)မူဖြင့် တွက်၍ ယူလေ။] တပို့တွဲလမှစ၍ ဝါဆိုလတိုင်အောင် ဤ ၆-လအတွင်း၌ကား (ဒု)မူသည် (ပ)မူကဲ့သို့ လကူးပြောင်းသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် တစ်လအတွက် ဆယ်မိနစ်လုံးကို တစ်ခါတည်းဖြင့် နောက်သို့ မဆုတ်စေဘဲ သုံးရက်မှ တစ်ခါ သုံးရက်မှ တစ်ခါ တစ်မိနစ်စီ တစ်မိနစ်စီသာလျှင် နောက်သို့ ဆုတ်စေသောအားဖြင့် (ပ)မူထက် အရုဏ်အချိန်ကို နောက်ကျ၍ ယူခြင်း ကြောင့် ဤ (ဒု)မူသည် ဤ ၆-လအတွင်း၌ ပိုပြီး စိတ်ချရ၍ ဂရု ဖြစ်သည်။ ရှင်းပြပါအံ့။ တပို့တွဲလကိုပင် သာဓက ဆောင်၍ ယူကြပါစို့။ (ပ)မူဖြင့် ယူလျှင် ဤ တပို့တွဲလဆန်း ၃-ရက်နေ့၌ အရုဏ်အချိန်သည် (၅း၂၀)နာရီ ဖြစ်၍ (ဒု)မူဖြင့် ယူလျှင် (၅း၂၉)နာရီ ဖြစ်သည်။ ဤအရုဏ်အချိန် နှစ်ခုကို နှိုင်းယှဉ် သော် (ဒု)မူသည် (ပ)မူထက် ၉-မိနစ်တိတိ နောက်ကျနေသည်မှာ ပေါ်လွင် သောကြောင့် ဂရုဖြစ်၍ (ပ)မူ သည် လဟု ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ [ကျန်သော ရက်များ လများအတွက် သိလောက်ပြီ။] ထို့ကြောင့် တပို့တွဲလမှ စ၍ ဝါဆိုလတိုင်အောင် ဤ ၆-လအတွင်း၌ အရုဏ်အချိန်ကို တတ်နိုင်ပါမူ ဤ (ဒု)မူဖြင့် ယူအပ်ပေသည်ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊ [မတတ်နိုင်လျှင်ကား (ပ)မူဖြင့် အထက်ပါ သတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်ကိုပင် ယူလေ။]

ဂရု-လဟု ရှင်းတမ်း ပြီးပြီ။

ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အရုဏ်အချိန်မှာ အများအသိအမှတ် ပြုကြသော အရုဏ် အချိန် ဖြစ်သည်။ [ဒေသတစ်ခုနှင့် တစ်ခု အရုဏ်တက်သော အချိန်ချင်း မတူပါ။ နေရောင်ခြည် လွယ်လွယ်ကူကူဖြင့် ထွန်းလင်းသော ဒေသတို့၌ အရုဏ်ချိန်မှာ စောသည်။ နေရောင်ခြည် လွယ်လွယ်ကူကူဖြင့် မထွန်းလင်းသော ဒေသတို့ ၌ကား အရုဏ်တက်သော အချိန်မှာ နောက်ကျလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ မိမိတို့ နေထိုင်သော ဒေသအသီးအသီးတို့၌ တက်သော အရုဏ်အချိန်ကိုပင် ယူလို လျှင် ယူတော်မူကြပါကုန်။]

နိဿဂ္ဂိ မထိုက်စေနည်း

တိစီဝရိက်အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်း ၃-ထည်တို့ကို ဝတ်ခြုံ၍သော် လည်းကောင်း, သို့မဟုတ် အရုဏ်တက်အချိန်၌ မိမိနှင့် နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း၌သော်လည်း ရှိစေရမည်။ [ဤနည်းသည် အောက်၌ ပြလတ္တံ့သော ကျမ်းအဆိုများအတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံး ဆောက်တည်ရန် သဘောမပေါက်သော ပုဂ္ဂိုလ်များအဖို့ အလွယ်ကူဆုံး အကောင်းဆုံးနည်း ဖြစ်သည်။] နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း၌ မရှိလျှင် စီဝရဝဂ်၊ ဒုတိယ ကထိနသိက္ခာပုဒ်တော်အရ နိဿဂ္ဂိပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ ၎င်းတို့နှင့် ညဉ့်ကင်းလိမ့်မည်ဟု ထင်လျှင် အရုဏ်မတက်မီ အဝေးရှိရာ ထိုသင်္ကန်းကို မှန်း၍ (အကယ်၍ ဒုကုဋ် ဖြစ်လျှင်) “ဧတံ သံဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ — ထို ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုပါ၏၊ သို့မဟုတ် ထိုသင်္ကန်းကို ဒုကုဋ်သင်္ကန်းအဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်းပါ၏”ဟု ဆို၍ ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု။ ဤသို့ပြုလျှင် နိဿဂ္ဂိမထိုက်တော့ပြီ။ အရုဏ်တက်ပြီးနောက် အဝေးရှိရာသို့ မှန်းပြီး ထပ်၍ အဓိဋ္ဌာန်တင်။ သို့ပြုခြင်းအားဖြင့် နိဿဂ္ဂိပါစိတ် အာပတ်လည်း မသင့်၊ အဓိဋ္ဌာန်လည်း တင်ပြီးသား ဖြစ်တော့သည်။

အကယ်၍ စပ်ကူးမတ်ကူး အချိန်နှင့် ကပ်၍ ကုဋိသို့ သွားလိုသော်လည်း ကောင်း၊ အခြားကိစ္စတစ်ခုခုကြောင့် သင်္ကန်း ၃-ထည်လုံးကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ထည် ထည်ကိုဖြစ်စေ ချန်ထား၍ သွားရမည့်အခါမျိုးနှင့် ကြုံကြိုက်သော်လည်းကောင်း၊ ထိုသင်္ကန်းတို့ကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု၍ ကိစ္စပြီးသောအခါ အဓိဋ္ဌာန်ပြန်တင်၍ စောင့် ရှောက်ရမည်။ ထိုသို့ မပြုမိ၍ ထိုသင်္ကန်းတို့နှင့် အရုဏ်တက်ချိန်၌ ကင်းသွားပါမူ ဝိနည်းဓိုရ်ထံ၌ စွန့်ရမည်။

အရုဏ်တက်ချိန်၌ တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းတို့နှင့် မကင်းရဟူသော စကားမှာ အဓိပ္ပာယ် အမျိုးမျိုးရှိသောကြောင့် လွယ်ကူစွာဖြင့် နားလည်စေခြင်းငှာ ပါတိမောက္ခ ဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့မှ ကောက်နုတ်ထားသော အောက်ပါ စာပိုဒ် (၃) ခုကို နည်းရရုံ ဆောင်၍ ပြပါအံ့။

(၁) တစ်ယောက်သော အမျိုး၏ အိမ်သည် အရံ ရှိအံ့၊ အထူးထူးသော တိုက်ခန်းပင်ရှိသော်လည်း ဧကူပစာရ ဖြစ်သောကြောင့် အိမ်တွင်း၌ သင်္ကန်းကို ထား၍ ထိုအိမ်၌ နေလိုရာအရပ်မှာ နေအပ်၏၊

(၂) တစ်ယောက်သော အမျိုး၏ အိမ်သည် အရံ မရှိသည် ဖြစ်အံ့၊ နာနူပစာရ ဖြစ်သောကြောင့် အကြင်တိုက်ခန်း၌ သင်္ကန်းကို ထားအံ့၊ ထိုတိုက်ခန်း၌ နေအပ်၏၊ ထိုတိုက်ခန်း၏ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်ကို မစွန့်မူ၍လည်း နေအပ်၏၊

(၃) ကျောင်း၌လည်း ဤဆိုပြီးသော နည်းကိုမှီ၍ သိအပ်၏၊ [အကျယ် ကို သိလိုလျှင် ထိုပါတိမောက္ခ ဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့၌ ရှု။]

ကင်္ခါဘာသာဋီကာ (ပထမအုပ်) ဒုတိယ ကထိန သိက္ခာပုဒ်၌ ‘အဝိပ္ပဝါသ သိမ်ထဲ၌ ထားလျှင် ထိုသိမ်အတွင်း အလိုရှိရာ၌ ကင်း၍ နေနိုင်၏၊ ထိုသိမ် ပြင်ဘက်ဂါမစသည်တို့၏ ပြင်ဘက်၌ကား ဟတ္ထပါသ်စွန့်၍ ကင်းမနေရ’ဟု ဆို၏၊ [ရွာ, အိမ်, တိုက် (ဘဏ္ဍာတိုက်), ထီးတပ်အပ်သော ပြာသာဒ်, ထီးမတပ် အပ်သော ပြာသာဒ် ဦးပြည်း, လှေ, လှည်း, ပြအိုး, လယ် (ယာ), ကောက်နယ်တလင်း, သစ်ပင်, လွင်တီးခေါင်, အာရာမ်, ကျောင်းတိုက်, တန်ဆောင်း၊ ဤ (၁၅) ပါးသည် တိစီဝရိက် သင်္ကန်းထားရာ အရပ်များတည်း၊ မည်သည့်အရပ်၌ ထားလျှင် မည်သို့ နေရမည် စသော ညွှန်ကြားချက်များကို ပါရာဇိကဏ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဒုတိယ ကထိနသိက္ခာပုဒ်၌ ရှု။]

အနီးစွန့်ပုံ

ဣဒံ မေ ဘန္တေ စီဝရံ ရတ္တိဝိပ္ပဝုတ္ထံ၊ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ = “အရှင်ဘုရား ...တပည့်တော်၏ ဤသင်္ကန်းကို ဘိက္ခုသမ္မုတိကို ကြဉ်ထား၍ ညဉ့်ကင်းနေအပ်သည်ဖြစ်၍ စွန့်ထိုက်နေပါသည်။ ဤသင်္ကန်းကို အရှင်ဘုရားအား တပည့်တော် စွန့်ပါသည်”ဟု မြန်မာလို ဆို၍လည်း စွန့်နိုင်၏၊

နှစ်ထည်မှ စ၍ အများဖြစ်လျှင် ‘ဣမာနိ မေ ဘန္တေ စီဝရာနိ ရတ္တိ-ဝိပ္ပဝုတ္ထာနိ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိဿဂ္ဂိယာနိ၊ ဣမာနာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ’ဟု ဆို။

အဝေးစွန့်ပုံ

အဝေး၌ တစ်ထည် ဖြစ်အံ့၊ ‘ဧတံ မေ ဘန္တေ စီဝရံ ရတ္တိဝိပ္ပဝုတ္ထံ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဧတာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ’ဟု ဆို။

အများဖြစ်အံ့၊ “ဧတာနိ မေ ဘန္တေ စီဝရာနိ ရတ္တိဝိပ္ပဝုတ္ထာနိ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိဿဂ္ဂိယာနိ၊ ဧတာနာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ”ဟုဆို။

ဝိနည်းဓိုရ်က အငယ်ဖြစ်နေလျှင် “ဘန္တေ” အစား “အာဝုသော-ငါ့ရှင်” “အာယသ္မတော” အစား “တုယှံ-သင့်အား”ဟု ပြောင်းလွှဲ၍ ဆို။ နောက်၌လည်း ဤနည်းချည်း။

ဤသို့ စွန့်ပြီးသည့်အခါ ယခုကာလ ထုံးစံအတိုင်း ပါစိတ်အာပတ်ကို ရည်မှတ်၍ ဒေသနာ ပြောရမည်။ ထို့နောက် ဝိနည်းဓိုရ်က “ဣမံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒမ္မိ — ဤသင်္ကန်းကို (များလျှင် ဣမာနိ စီဝရာနိ — ဤ သင်္ကန်းတို့ကို) အရှင့်အား ပြန်ပေးပါ၏”ဟု ပါဠိလိုဖြစ်စေ၊ မြန်မာလိုဖြစ်စေ ဆို၍ ပြန်ပေးရမည်။

အဝေး၌ ဖြစ်အံ့၊ တစ်ထည်ဖြစ်လျှင် “ဧတံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒမ္မိ - ထိုသင်္ကန်းကို (များလျှင် ဧတာနိ စီဝရာနိ -- ထိုသင်္ကန်းတို့ကို) အရှင့်အား ပြန်ပေးပါ၏”ဟု ဆို။

စွန့်ခြင်း၊ ဒေသနာ ပြောရခြင်း၊ ပြန်ပေးရခြင်း စသည်တို့မှာ နိဿဂ္ဂိအားလုံး ၌ အတူတူပင်တည်း။ ထိုကဲ့သို့ ပြန်ပေး၍ ရပြီးနောက် အလိုရှိရာ အဓိဋ္ဌာန်သော် လည်းတင်၊ ဝိကပ္ပနာသော်လည်း ပြုထားရမည်။

ပေးစွန့်, ခိုးယူ၊ ကျွမ်းဝင်ယူ၊ လူထွက် ချသိက္ခာ။
သေဆုံး, လိင်ပြန်၊ ပစ္စုဒ္ဓံ၊ ရှစ်တန်-ကျဓိဋ္ဌာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဓိဋ္ဌာန်တင်၍ထားသော သင်္ကန်းသည် ၈-ပါးသော အကြောင်းတို့ကြောင့် အဓိဋ္ဌာန်ကျ၏၊ [ကျ--ဟူရာ၌ အဓိဋ္ဌာန်ပျက်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။]

ရှစ်ပါးသော အကြောင်းကား — ၁။ သူတစ်ပါးအား ပေးစွန့်ခြင်း၊ ၂။ ခိုးယူ သွားခြင်း၊ ၃။ အကျွမ်းဝင်၍ ဝိဿာသဂ္ဂါဟယူနည်းဖြင့် ယူသွားခြင်း၊ ၄။ သင်္ကန်း ရှင်က ဘိက္ခုနီဖြစ်လျှင် သိက္ခာမချဘဲ လူဝတ်လဲခြင်း၊ ၅။ ဘိက္ခု ဖြစ်လျှင် သိက္ခာ ချခြင်း၊ ၆။ သေဆုံးခြင်း၊ ၇။ လိင်ပြန်ခြင်း၊ ၈။ ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုခြင်းတည်း။

မှတ်ချက်။ ။ သင်္ကန်းရှင် ပါရာဇိကကျခဲ့သော် အဓိဋ္ဌာန်ကျသည် မကျသည်ကို အဆိုမရှိ၊ သိက္ခာကျ၌ ရေတွက်ရာ၏၊

သင်း, ကိုယ်, ဒု, အား၊ ပေါက်မှုပွား၊ ကိုးပါး ကျကြောင်းလာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်၍ ဆောင်ထားသော တိစီဝရိက် များအတွက်မှာ လက်သန်း၏ လက်သည်းခွံလောက် အပေါက် ပေါက်လျှင် လည်း အဓိဋ္ဌာန်ကျသဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်ကျကြောင်း ၉-ပါး ရှိသည်ဟု မှတ်။ အပေါက် ဟူရာ၌ အနားပတ်လည် ပေါက်ရုံဖြင့် မကျ၊ ၃-ထည်လုံးအတွက် အလျားစွန်း တစ်ထွာအတွင်း၊ အနံအစွန်း ဒုကုဋ်နှင့် ကိုယ်ရုံအတွက် လက် ၈-သစ် အတွင်း၊ သင်းပိုင်အတွက် လက် ၄-သစ်အတွင်း ထုတ်ချင်းပေါက်မှ အဓိဋ္ဌာန်ကျကြောင်းအပေါက် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ အပေါက်ဖာပြီးက ထပ်၍ အဓိဋ္ဌာန် တင်နိုင်၏၊

အထူးသိမှတ်ဖွယ်

စီဝရဝဂ် ဒုတိယ ကထိနသိက္ခာပုဒ်တော်၌ “ဂိလာနရဟန်းအား ပေးအပ် သော အဝိပ္ပပါသသမ္မုတိကို မရထားလျှင် ကထိန်နုတ်ပြီးနောက်”ဆိုသော စကား၏ အဓိပ္ပာယ်ကို သိပါလေ။ တစ်နည်း ထိုသမ္မုတိကို ရခဲ့သော်လည်း ကောင်း၊ ကထိန်အာနိသင်ကို ရခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ထိုထိုကာလအတွင်း၌ တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ထားသော သင်္ကန်းတို့နှင့် ညဉ့်ကင်းသော်လည်း အပြစ်မရှိဟု သိ။

စီဝရဝဂ် ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်တော်အရ ကထိန်နုတ်ပြီးနောက် ကိုယ်ပိုင်သင်္ကန်းကို ၁၀-ရက်အတွင်း၌ အဓိဋ္ဌာန်မတင် ဝိကပ္ပနာ မပြုမိလျှင် ထိုသင်္ကန်းသည် နိဿဂ္ဂိထိုက်၍ ပါစိတ်အာပတ် သင့်ရုံသာမက ၎င်းကို ကိုင်လျှင် ကိုင်တိုင်းကိုင်တိုင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ်လည်း ထပ်၍ထပ်၍ သင့်သေး၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုသင်္ကန်းကို ဝိနည်းဓိုရ်ထံ၌ စွန့်ရမည်။

အနီးစွန့်ပုံ

“ဣဒံ မေ ဘန္တေ စီဝရံ ဒသာဟာတိက္ကန္တံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ = အရှင်ဘုရား ...တပည့်တော်၏ ဤ သင်္ကန်းသည် (၁၀)ရက်လွန်လာသဖြင့် နိဿဂ္ဂိထိုက်နေပါသည်၊ ဤသင်္ကန်းကို အရှင်ဘုရား အား တပည့်တော်စွန့်ပါသည်”ဟု မြန်မာလို ဆို၍လည်း စွန့်နိုင်၏၊

နှစ်ထည်မှ စ၍ အများဖြစ်လျှင် “ဣမာနိ မေ ဘန္တေ စီဝရာနိ ဒသာဟာတိက္ကန္တာနိ နိဿဂ္ဂိယာနိ၊ ဣမာနာဟံ အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမိ”ဟု ဆို။

ဝိနည်းဓိုရ်က အငယ် ဖြစ်နေလျှင် “ဘန္တေ” အစား “အာဝုသော” “အာယသ္မတော” အစား “တုယှံ”ဟု ပြောင်းလွှဲ၍ ဆို။

အဝေးစွန့်ပုံ

အဝေး၌ တစ်ထည်ဖြစ်အံ့၊ “ဣဒံ, စီဝရံ, နိဿဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ”ပုဒ်တို့အစား “ဧတံ, စီဝရံ, နိဿဂ္ဂိယံ, ဧတာဟံ”ဟု ပြောင်းလွဲ၍ ဆို။

အများဖြစ်အံ့၊ “ဧတာနိ စီဝရာနိ ဒသဟာတိက္ကန္တာနိ နိဿဂ္ဂိယာနိ ဧတာနာဟံ”ဟု ဆို။

ထို့နောက် ဒေသနာ ပြောရခြင်း၊ ပြန်ပေးရခြင်း၊ အဓိဋ္ဌာန်တင်ရခြင်းတို့မှာ အထက်၌ ဖော်ပြထားသော နည်းအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဝိကပ္ပနာပြု၍ ထားလို က အောက်ပါ “အခန်း”၌ ညွှန်ပြထားသည့်အတိုင်း ပြု။

သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း၊ စောင့်ရှောက်နည်း၊ စွန့်နည်း ပြီးပြီ။

၃၁။ သင်္ကန်း ဝိကပ္ပနာပြုနည်း

ပရမ္မုခါ၊ သံမုခါ၊ နှစ်ဖြာ ဝိကပ္ပ။

ဝိကပ္ပနာ နှစ်မျိုး။ ။ ဝိကပ္ပနာပြုနည်းသည် သံမုခါ ဝိကပ္ပနာ, ပရမ္မုခါ ဝိကပ္ပနာဟူ၍ နှစ်မျိုး ရှိ၏၊ သံမုခါ ဝိကပ္ပနာ — မိမိနှုတ်ဖြင့် ပြုအပ်သော ဝိကပ္ပနာ၊ ပရမ္မုခါ ဝိကပ္ပနာ — သူတစ်ပါးနှုတ်ဖြင့် ပြုအပ်သော ဝိကပ္ပနာဟု ဆိုကြ၏၊

ဝိနည်းဓိုရ်ပါး၊ ချဉ်းကပ်ငြား၊ နှစ်ပါး ပြုဖို့ရ။

ဝိကပ္ပနာပြုပုံ။ ။ ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်ထံ ချည်းကပ်၍ ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်အား ပြုရမည်၊ ဝိကပ္ပနာပြုလိုသော သင်္ကန်းကို ဝိနည်းဓိုရ်ရှေ့၌ ထား၍ “ဣမံ စီဝရံ တုယှံ ဝိကပ္ပေမိ — ဤသင်္ကန်းကို အရှင့်အား ဝိကပ္ပနာ ပြုပါ၏၊” သင်္ကန်းအများ ဖြစ်လျှင် “ဣမာနိ စီဝရာနိ တုယှံ ဝိကပ္ပေမိ”ဟု သုံးကြိမ်ဆို၍ သင်္ကန်းကို ပေးလိုက်။ [အဝေးရှိ သင်္ကန်း၌ ဧတံ, ဧတာနိ--ဆို။]

ဝိနည်းလိမ်မာ၊ မြတ်ဆရာ၊ ပြန်ပါ ဝိကပ္ပ။

ဝိကပ္ပနာပြန်ပုံ။ ။ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာက ဝိကပ္ပနာ ပြန်ရသည်။ “မယှံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောဟိ”ဟု သုံးကြိမ်ဆို၍ ပြန်၏၊ [ငါ၏ ဥစ္စာကို သုံးလိုမူလည်း သုံး၊ စွန့်လိုမူလည်း စွန့်၊ အကြောင်းအား လျော်စွာ (အလိုရှိရာ) ပြုလေ ဟူလိုသည်။] ထို့နောက် မူလသင်္ကန်းရှင်အား ထိုသင်္ကန်းကို ပြန်ပေးလိုက်။ ဝိနည်းဓိုရ်က အငယ်ဖြစ်နေလျှင် “မယှံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇထ ဝါ ဝိဿဇ္ဇထ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောထ”ဟူ၍ ဗဟုဝုစ် အလေးပြု ခြင်းဖြင့် ဆိုနိုင်၏၊

သီတင်းဖော်မှန်၊ သမ္ပဒါန်၊ ငါးတန် လိုရာပြ။

ဝိကပ္ပနာပြုပုံတစ်နည်း။ ။ သံမုခါဝိကပ္ပနာပြုပုံ တစ်နည်းမှာ သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့တွင် သင်္ကန်းရှင် အလိုရှိရာ တစ်ယောက်ယောက်ကို သမ္ပဒါန် ထား၍ ပြုရ၏၊

“ဣမံ စီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမိ။”
တိဿယ ဘိက္ခုနိယာ၊
တိဿာယ သိက္ခမာနာယ၊
တိဿဿ သာမဏေရဿ၊

တိဿာယ သာမဏေရိယာ -- ဟု မိမိနှင့် အကျွမ်းဝင်သူ တစ်ယောက် ယောက်၏ နာမည်ကို ဖော်၍ဆို။ ဝိနည်းဓိုရ်က ပြန်ရာ၌ “တိဿဿ သန္တကံ ဆို၍ ပြန်လေ။

ကိုယ်မပြုဘဲ၊ သူ့ကို လွှဲ၊ ခေါ်မြဲ ပရမ္မုခ။

ပရမ္မုခါ ဝိကပ္ပနာ။ ။ ‘တုယှံ ဝိကပ္ပေမိ’ဟု မိမိ မပြုမူ၍ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာ ကိုပင် ဝိကပ္ပနာ ပြုမှုပါ လွှဲအပ်လိုက်၏၊ “ဣမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ တုယှံ ဒမ္မိ” လွှဲပုံ။

ကိုယ်စား ဝိကပ္ပနာ။ ။ အလိုရှိရာ သီတင်းသုံးဖော်ကို ညွှန်းပါဟု ဝိနည်းဓိုရ်က ဆိုရာ အလိုရှိရာ ပုဂ္ဂိုလ်၏ အမည်ကို ပြောကြားလျှင် ထိုနေရာ၌ ပင်လျှင် ထိုနာမည်ကို သမ္ပဒါန်ပြု၍ “အဟံ ဣမံ စီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒမ္မိ”ဟု ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာကပင် ဝိကပ္ပနာပြု။

ဝိကပ္ပနာပြန်ပုံ။ ။ “တိဿဿ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောဟိ”ဟု ဝိနည်းဓိုရ်ပင် ဝိကပ္ပနာပြန်။ [”တိဿာယ ဘိက္ခုနိယာ” စသည်ကိုလည်း သိလေ။]

ဝိကပ်ပြန်တုံ၊ ဆောင်နှင်းပုံ၊ ဝတ်ရုံ စွန့်ပေးရ။

ဝိကပ္ပနာ ပစ္စုဒ္ဓိုရ် အထူး။ ။ ဤဝိကပ္ပနာ ပြန်မှုကိုလည်း ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ဟူ၍ပင် ခေါ်၏၊ မသိမ်းပိုက်မူ၍ တစ်ဖန် ပြန်ထုတ်မှု ဆိုလိုသည်။ [ဤသို့ မပြုလျှင် ဝိနည်းဓိုရ်အား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊] ဤသို့ ဝိကပ္ပနာပြန်၍ တစ်ဖန် သင်္ကန်းရှင်အား ဆောင်နှင်း လွှဲပုံလိုက်သော အခါမှစ၍ ဝိနည်းဓိုရ်ဆရာ၏ ဥစ္စာ, သီတင်းသုံးဖော် တစ်ယောက်ယောက်၏ ဥစ္စာအနေနှင့် ထား၍ မိမိပိုင် ဥစ္စာကဲ့ သို့ အလိုရှိတိုင်း သုံးရ၏၊ တိစီဝရိက်အဓိဋ္ဌာန်တင်၍ သုံးစွဲလိုမူလည်း သုံးစွဲနိုင် ၏ဟု မှတ်။

သင်္ကန်း ဝိကပ္ပနာပြုနည်း ပြီးပြီ။

၃၂။ သပိတ်အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း, ဝိကပ္ပနာပြုနည်း, စောင့်ရှောက်နည်း

မြေ, သံ နှစ်ရပ်၊ သပိတ်အပ်၊ ကြီး, လတ်, ငယ် သုံးစား။

သပိတ်နှစ်မျိုး။ ။ သပိတ်သည် မြေသပိတ်, သံသပိတ်ဟူ၍ ကပ္ပိယသပိတ် နှစ်လုံး ရှိ၏၊ သစ်သားသပိတ်, ကြေးသပိတ်, ဖလ်သပိတ် စသည် မအပ်၊ ထို ကပ္ပိယသပိတ် နှစ်လုံးသည်လည်း အကြီး, အလတ်, အငယ်ဟု ၃-စားစီ ရှိကြ၏၊

သုံးပြည် တစ်ခွက်၊ နှစ်ကြိမ်ဝက်၊ ချင့်တွက် အမှန်ထား။
ဥက္ကဌ်, မဇ္ဈ၊ ဩမက၊ နာမ အစဉ်အား။

ဥက္ကဋ္ဌသပိတ်။ ။ နှစ်ကြိမ်ဝက်ဆိုသည်ကား ၃-ပြည် တစ်ခွက်ဝင်သော သပိတ်သည် ဥက္ကဋ္ဌသပိတ် မည်၏၊

မဇ္ဈိမသပိတ်။ ။ ၃-ခွက်နှင့် တစ်စလယ်ဝင်သော သပိတ်သည် မဇ္ဈိမ သပိတ် မည်၏၊

ဩမကသပိတ်။ ။ ၃-စလယ်နှင့် တစ်လမယ် ဝင်သော သပိတ်သည် ဩမကသပိတ် မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ခုဒ္ဒသိက္ခာ အုတ်ကျောင်း နိဿယ၌ ဆွမ်းနှစ်ပြည် ပဲဟင်း အမဲ ငါး တစ်ခွက်သားစီ၊ ၃-ပြည် ၁-ခွက် ဝင်သည်ကား ဥက္ကဋ္ဌသပိတ် မည်၏ဟု ဆိုပေ၏၊

သုံးလုံး အနေ၊ သုံးစီ ဝေ၊ ကိုးထွေ သပိတ်ပြား။

သပိတ် ၉-လုံး။ ။ (က) ဥက္ကဋ္ဌကို အကြီး, အလတ်, အငယ် သုံးလုံး ပြု၊ ၃-ပြည် တစ်ခွက်ထက် ပို၍ ဝင်မူ ဥက္ကဋ္ဌကြီး။ (ခ) ၃-ပြည် တစ်ခွက်တိတိ ဝင်မူ ဥက္ကဋ္ဌလတ်။ (ဂ) ၃-ပြည် တစ်ခွက်အောက် လျော့၍ ဝင်မူ ဥက္ကဋ္ဌငယ်။ [ထို့ အတူ မဇ္ဈိမ, ဩမကတို့၌လည်း ၃-လုံးစီ ဝေဖန်သော် သပိတ်အပြား ၉-လုံး ဖြစ်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ၂-ပြည် တစ်ခွက်နှင့် တစ်လမယ်ဝင်တွင် ဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုအောက် မဇ္ဈိမ၊ တစ်ပြည် တစ်စလယ်နှင့် တစ်လမယ်ဝင်တွင် မဇ္ဈိမ၊ ထိုအောက် ဩမက၊ ဤသို့ အထက်, အောက် သုံးပုံ ကွဲအောင် ပိုင်းခြားလေ။

စဆုံး ကြီးငယ်၊ နှစ်လုံးပယ်၊ အလယ်ခုနစ်ပါး။
ဓိဋ္ဌာဝိကပ်၊ လောက်သည်မှတ်၊ တင်အပ် တစ်လုံးငြား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဥက္ကဋ္ဌကြီးကို အစ ဆိုသည်၊ ဩမကငယ်ကို အဆုံး ဆိုသည်၊ ထိုနှစ်လုံးကို ပယ်၍ အလယ် ၇-လုံးသည် အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာ လောက်၏၊ အဓိဋ္ဌာန်မှာမူကား တစ်လုံးသာ တင်ရသည်။

ဖုတ်သား ကောင်းလျက်၊ အဆင်းနက်၊ ချောညက် ဓိဋ္ဌာန်နား။
တစ်လုံး တင်ဘိ၊ အကြွင်းရှိ၊ ဝိကပ်ပြု၍ ထား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဖုတ်ကောင်း၍ ကောင်းစွာ ကျက်သဖြင့် အဆင်းမည်း နက်လျက် ချောညက်သော သပိတ်သည်သာလျှင် အဓိဋ္ဌာန်နားသည်။ တစ်လုံး တင်၍ အကြွင်းရှိလျှင် ဝိကပ္ပနာချည်း ပြု၍ သုံးဆောင်ရသည်၊ အသစ်ကို တင်လိုလျှင် အဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ် ပြုပြီးမှ တင်ရသည်။

ဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ်၊ ပစ္စုဒ္ဓပ်၊ ကျလတ် သင်္ကန်းလား။
ဆပ်ဆန်ထမင်း၊ ဝင်လောက်လျှင်း၊ ပေါက်ခြင်း ကျကြောင်းထား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း, ဝိကပ္ပနာပြုနည်း, ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုနည်း၊ အဓိဋ္ဌာန်ကျရန် အကြောင်း ၉-ပါး၊ ဤအစီအရင် အလုံးစုံတို့သည် သင်္ကန်း၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော နည်းနှင့် အလားတူကုန်ပြီ၊ အပေါက်၌မူကား ဆပ်ထမင်းလုံး ဝင်လောက်အောင် ပေါက်သည်ကို ယူ။

စဆုံး နှစ်တန်၊ ဆွမ်းမခံ၊ သုံးရန် အိုးခွက်ထား။

မှတ်ချက်။ ။ ထိုနှစ်လုံးတို့ကိုမူကား ဆွမ်းခံမှုကို လွှတ်၍ အိုးခွက်အရာ ထား၍ သုံးဆောင်ရ၏၊ ဆွမ်းစားခွက်အရာ၌ ထား၍ ဆွမ်းစားရ၏၊

(က) “ဣမံ ပတ္တံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ” အဟောင်း အဓိဋ္ဌာန် စွန့်။
( ခ ) “ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမိ” အသစ် အဓိဋ္ဌာန် တင်။
(က) “ဣမံ ပတ္တံ တုယှံ ဝိကပ္ပေမိဣမေ ပတ္တေ တုယှံ ဝိကပ္ပေမိ” အကြွင်း တို့ကို ဝိကပ္ပနာ ပြု။
( ခ ) “မယှံ သန္တကံ၊ မယှံ သန္တကာနိ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ” စသည် ဝိကပ္ပနာပြန်၊ ဝိကပ္ပနာ ပြန်ပြီးနောက် အလိုရှိတိုင်း သုံးနိုင်၏၊

ကြေးနီ, မြေ, သံ၊ ဤသုံးတန်၊ စားရန် ခွက်သုံးပါး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆွမ်းစားရန် ခွက်သုံးပါး ဖြစ်သည်၊ သစ်သားခွက်, နှီးခွက် စသည်ကား မအပ်။ [အချို့က ထိုခွက်တို့၌ ယာဝကာလိကဖြစ်သော ခဲဖွယ် ဘောဇဉ်တို့ကိုသာ ထည့်၍ မစားသောက်ကောင်း၊ ယာမကာလိက ဖြစ်သော အဖျော်ရည် စသည်ကိုကား စားသောက်ကောင်း၏ဟု ယူကြ၏၊ ဝိနည်းဓိုရ် တို့ကား နှီးခွက် နှီးကွမ်းအစ်တို့ကို သစ်သားခွက်နှင့် အလားတူဟု သဘောထား၍ လက်ဖက်, ကွမ်း စသည် ထည့်စားမှုကို ရှောင်ကြည်ကြ၏၊ နှီးကွမ်းအစ်ဖြင့် ကပ်လျှင် လက်ပေါ် တစ်ဆင့်ပြောင်း၍ စားကြ၏၊ နှီးခွက်ဖြင့်လည်း အဖျော်ရည် စသည်ကို မသောက်ကြကုန်။]

သပိတ် သိမ်းဆည်းစောင့်ရှောက်ပုံ

ဆွမ်းစားပြီးလျှင် သပိတ်ကို စင်ကြယ်စွာ ဆေး၊ ရေစင်အောင် သုတ်ပြီးမှ ဟင်းနံ့ပျောက်အောင် ခေတ္တ နေလှန်း၊ ကြာရှည်စွာ နေပူမှာ မထားရ၊ နေလှန်းပြီး နောက် ရုပ်သိမ်း၍ အခင်းမပါ သပိတ်ခြေ မပါသော မြေပေါ်မှာ မထားဘဲ နံရံကောက် စသည်တို့၌လည်း မချိတ်ဘဲ သပိတ်ခြေပေါ်မှာဖြစ်စေ၊ အခင်းရှိ သော မြေပေါ်မှာဖြစ်စေ၊ သပိတ် မပျက်စီးလောက်သော မြေပေါ်မှာဖြစ်စေ ထားရမည်။ သပိတ်ဖုံးဖြင့် ဖုံးထားလျှင် အနံ့မကောင်းသောကြောင့် သပိတ်ဖုံး ကိုလည်း ဖွင့်ထားသင့်ပေသည်။

ကြမ်းသော မြေ၌ မထားရာ၊ ကျောင်းဦးအတွင်း အကြည်စွန်း၌လည်း ကောင်း၊ နံရံအပ အကြည်စွန်း၌လည်းကောင်း၊ ခုတင် ထိုင်ခုံတို့၌လည်းကောင်း သပိတ်ကို ထားခြင်းငှာ မအပ်သည်သာ။ ဤထက် အကျယ်သိလိုလျှင် စူဠဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ခုဒ္ဒကဝတ္ထု၊ မိုးထိမူ, ဦးဗုဓ်မူ ဝိနည်းငယ်လေးစောင် နိဿယ၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ (၅) ပတ္တနိဒ္ဒေသတို့၌ ရှု။

ယခုခေတ် အုတ်တိုက် အစွန်းများလည်း အကြည်သဘောပင်ဖြစ်၍ မထားရာ၊ အကြည်က တစ်တောင်လောက် ကျယ်ဝန်းလျှင်ကား ထားကောင်း ၏၊ [သပိတ်ခြေပါလျှင်လည်း ထိုအကြည်၌ ထားကောင်း၏ဟု ဆဋ္ဌမူ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာဆရာ ဆိုသည်။]

သပိတ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ လက်၌ သပိတ်ရှိလျက်လည်းကောင်း တံခါးရွက် ကို မတွန်း မဖွင့်ရ။ လက်၌ သပိတ်ရှိခိုက်သာ မဟုတ်၊ လက်မှာဖြစ်စေ၊ ခြေဖမိုး ပေါ်မှာဖြစ်စေ ကိုယ်၏ အစိတ်အပိုင်းမှာ သပိတ်ရှိနေလျှင်လည်း တံခါးရွက်ကို မတွန်းရ။ မင်းတုတ် ကလန့်ကိုလည်း မဖြုတ်ရ။ သို့ရာတွင် သပိတ်ကို ‘အိတ်ဖြင့်’ ပခုံးစွန်း၌ လွယ်ထားခိုက် ဖြစ်လျှင်ကား ထိုအားလုံးကိုပင် ပြုကောင်း၏၊ [မပြုရဟု ဆိုသမျှ၌ ပြုလျှင် ရဟန်းမှာ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၍ သာမဏေမှာ ဒဏ် ထိုက်သည်။]

လုတ်ဆေးရေကိုလည်းကောင်း၊ စုပ်ဝါး၍ စွန့်အပ်သော ဟင်းဖတ်နှင့် ငါးရိုး အမဲရိုးကိုလည်းကောင်း သပိတ်၌ ထည့်၍ မစွန့်ပစ်ရ။ သပိတ်ကို လက်ဆေးခံ လုပ်၍လည်း လက်မဆေးရ။

သပိတ် အဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း၊ ဝိကပ္ပနာပြုနည်း၊ စောင့်ရှောက်နည်း ပြီးပြီ။

၃၃။ မဇ္ဈိမ ဝဍ္ဎကီတွက်နည်း

(= ဝိနည်း၌အကျုံးဝင်သည့် သင်္ကန်းစသော ဝတ္ထုပစ္စည်းများ၏ အတိုင်းအရှည်ကို အတောင် အထွာဖြင့် မတိုင်းတာဘဲ ပေ လက်မဖြင့် ဖွဲ့၍ တွက်သောနည်း)

ရှင်စော တစ်ထွာ၊ မဇ်သုံးထွာ၊ တို့ထွာ ခေါက်ချိုးတက်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဘုရားရှင်၏ အရပ်တော်သည် ဘုရားရှင်၏ ၄-တောင်သာ ရှိမြဲ ဖြစ်၏၊ ထိုကို သုံးဆတက်သော် မဇ္ဈိမပုရိသ ၁၂-တောင် ဖြစ်၏၊ ထိုကို ထက်ဝက်တက်သော် ပကတိပုရိသ ၁၈-တောင် ဖြစ်သတည်း။

မှတ်ချက်။ ။ သီဟိုဠ် အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့လက်ထက် အများသုံးစွဲ ကြသော ပကတိပုရိသအတောင်သည် စဉ်းငယ် တိုနေ၍ ပေ လက်မဖြင့် ၁၆- လက်မသာ ရှိသောကြောင့် မဇ္ဈိမပုရိသဝဍ္ဎကီဟတ္ထ ၁-တောင်ကို မှီအောင် ၈-လက်မ တက်ရသောကြောင့် ထွာတက်နည်းအားဖြင့် မဇ္ဈိမပုရိသ ၁၂-တောင် တွင် တစ်တောင်, တစ်တောင်၌ တစ်ထွာ, တစ်ထွာ တက်၍ ဘုရားရှင်၏ အရပ်တော်ကို ၁၈-တောင်ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ အစောင်စောင်တို့၌ တညီတညွတ် ပြသည်ဟု သာသနာ့ ဒါယကာ ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး၏ ကိုးကွယ်ပူဇော်ခြင်းကို ခံရတော်မူသော ‘ပဏ္ဍိတဓဇ သီရိပဝရ မဟာဓမ္မရာဇာဓိ ရာဇဂုရု’ တံဆိပ်နာမံတော် ရရှိတော်မူသော မိုင်းခိုင်းဆရာတော်ဘုရား ရေးသား စီရင်ဆုံးဖြတ်တော်မူသော “တိပေဋက ဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ပထမတွဲ၊ စာမျက်နှာ-၅၇၃”၌ ဆို၏၊ ထိုကျမ်းကပင် “သီဟိုဠ် အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့လက်ထက် အများသုံးစွဲကြသော ပကတိပုရိသ၏ အတောင်သည် အနည်းငယ် တိုနေ၍ ၁၈-လက်မ မပြည့်၊ ၁၆-လက်မသာ ရှိသည်။ ထို ၁၆-လက်မရှိသော ပကတိပုရိသ အတောင်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား အရပ်တော် ၄-တောင်ကို တိုင်းတာရာ ၁၆-တောင် မက၊ ၁၈-တောင်အတိုင်းအထွာ ရသည်”ဟု စာမျက်နှာ-၄၆၁၊၄၆၂ တို့၌ ဆို၏၊ [အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့ တီထွင်သော ၁၈-လက်မ = ၁-တောင် ဟူသော စကေးကို သီဟိုဠ်အဋ္ဌကထာဆရာတို့ အသုံးမပြုသောကြောင့် ဝိနည်း ‘ကျမ်း၌ အကျုံးမဝင်ရကား ဤစကေးသည် ဤ မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်း၌ အကျုံးမဝင်ဟု သိ။]

စာရေးသူက၊ တွက်၍ပြ၊ ကြောင့်ကြ စိုက်၍ ရှုကြပါ။

ထိုခေတ်က ပေ, လက်မ အတိုင်းအတာ မပေါ်ပေါက်သေး၍ အတောင် အထွာဖြင့် တိုင်းတာရရှာလေသည်။ အတောင်အထွာဖြင့် တိုင်းတာခြင်းသည် မှားသည်ဟု မဆိုလိုပါ။ သံသယ အလျှင်းမရှိပါ။ မှန်ပါပေသည်။ သို့သော် ယခုခေတ်မှာမူ ပေ, လက်မ အတိုင်းအတာဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးက တိုင်းတာ နေသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ ပေ, လက်မဖြင့်တိုင်းတာခြင်းဖြင့် အတိုင်းအရှည် ကို တိတိကျကျ သိရသောကြောင့်တစ်ကြောင်း ဤသည်တို့ကြောင့် အတောင် အထွာဖြင့် မတိုင်းတာဘဲ ပေ, လက်မဖြင့် တိုင်းတာလိုသော ပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းဖြင့် တိုင်းတာပုံကို တွက်ပြပါအံ့။

တစ်ပြည်လုံး၌ လက်သမားတို့ အသုံးပြုနေကြသော အချိုးအားဖြင့် ၄-ချိုး၊ လက်သစ်အားဖြင့် ၂၄-သစ်၊ လက်မအားဖြင့် ၂၄-လက်မ ရှိသော ပေတံ သည် မဇ္ဈိမပုရိသ (ဝဍ္ဎကီ) ၁-တောင်နှင့် ညီသည်-ဟု ထိုတိပေဋက ဝိနိစ္ဆယ ကျမ်း၊ ပကိဏ္ဏကဝိနိစ္ဆယ စာမျက်နှာ-၄၆၀၊ အပိုဒ်-၄ ၌ အတိအလင်း ဖော်ပြ ထား၏၊ ၂၄-လက်မရှိသော ၄-ချိုးပြည့် (= လက်သမားတောင်)၌ ၂-ချိုးကို ၁-ပေ ခေါ်၍ ၄-ချိုးကို ၂-ပေဟု ခေါ်သည်။ ၂-ပေ ဟူသည် မြန်မာအခေါ် အားဖြင့် မဇ္ဈိမပုရိသ ၂-ထွာဖြစ်သည်ဟု စာမျက်နှာ-၄၆၁ ၌ ဆိုထား၏၊ [၎င်း ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် ၂၄-လက်မ (၂-ပေ) ဖြစ်၍ ၁၂-သစ် (၁-ထွာ) သည် ၁၂-လက်မ (၁-ပေ) ဖြစ်သည် ဟူလို။ မဇ္ဈိမနှင့် လက်သမားတောင် အတူတူ၊ ကိုက်တောင်ကိုပင် ခေါ်သည်ဟု မြောင်းမြမြို့ မေဒနီဆရာတော် ဘုရားကြီး၏ ကင်္ခါခက်ဆစ် မှတ်ဖွယ်များ၌လည်း ဆိုထား၏၊]ဤအတိုင်းအရှည် (စကေး)ကို မူတည်၍ သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်းအခန်း၌ ပြဆိုထားသော ဘုရားရှင်၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် ၈-သစ်, မဇ္ဈိမ ၂၄-သစ် (၁-တောင်), ပကတိ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ) ရှိသော အဓိဋ္ဌာန်ဝိကပ္ပနာ လောက်သည့် ထိုအဝတ်အထည်၏ ပမာဏသည် ပေ လက်မအားဖြင့် အတိအကျ မည်ရွေ့ မည်မျှ ရှိသည်ကို ရှာရန်သင့်ပေသည်ဟု ယူဆပါသဖြင့် သင်္ချာတွက်နည်းဖြင့် ရှင်းပြပါအံ့။

ထိုအဝတ်အထည်၏ ပမာဏ အတိအကျကို အဘယ်ကြောင့် ရှာသင့် သနည်းဟူမူ — ထိုအဝတ်အထည်သည် ပကတိပုရိသ၏ လက်သစ်အားဖြင့် ၃၆-သစ်၊ အတောင်အထွာအားဖြင့် ၁-တောင့်ထွာ ရှိသည်ဟု သာမညအားဖြင့် သာ ဆိုထား၏၊ ပကတိပုရိသတို့တွင်လည်း တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး မတူပါ။ အချို့မှာ မြင့်၏၊ အချို့မှာ အလယ်အလတ် ဖြစ်၏၊ အချို့မှာ နိမ့်၏၊ ထိုသုံးမျိုးတို့၏ အတိုင်းအရှည်ကို တိုင်းတာရာ၌ သူ့အတောင်နှင့်သူ၊ ကိုယ့်အတောင်နှင့်ကိုယ် ယူနေကြ၍ (ဥပမာအားဖြင့်) မြင့်သော သူ၏ အတောင်အထွာဖြင့် တိုင်းလျှင် ၁-တောင့်ထွာ ပြည့်ဖို့ အနည်းငယ်မျှသာ လိုနေသော အဝတ်တစ်ပိုင်းစီ ရှိကြရာ ထိုမြင့်သောသူ၌ ၁-ထောင့်ထွာ မပြည့်၍ အာပတ်၏အင်္ဂါ မလောက်ငြား သော်လည်း ထိုအောက် နိမ့်သောသူ၌ ၁-တောင့်ထွာ ပြည့်၍ အာပတ်၏ အင်္ဂါလောက်နေရကား “အတိုင်းအရှည်ချင်း တူပါလျက် တစ်ဦးအား အာပတ် မသင့်၊ တစ်ဦးအား အာပတ်သင့်စေခြင်းသည် သဘာဝမကျ အဓိပ္ပာယ် မရှိ”ဟု ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏၊ [ဤကား ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်ကို ရည်၍ ဆိုခြင်းတည်း။] မဉ္စပီဌသိက္ခာပုဒ်၌ ဆိုလျှင် ခုတင်တစ်ခုတည်းကို တစ်ယောက် တစ်လှည့်စီ သုံးစွဲကြရာ၌ ထိုမြင့်သော သူအား ၁-တောင့်ထွာ အတိရှိ၍ အာပတ်မသင့်ငြားသော်လည်း ထိုအောက် နိမ့်သောသူအား ၁-တောင့်ထွာထက် ပိုလွန်နေ၍ အာပတ်သင့်နေရကား “ခုတင်တစ်ခုတည်းကို သုံးစွဲပါလျက် တစ်ဦးအား အာပတ်မသင့်၊ တစ်ဦးအား အာပတ်သင့်စေခြင်းသည် သဘာဝ မကျ”ဟု ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏၊ တောကျောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ကား နိမ့်သော သူ၏ အတောင်ဖြင့် အနီးဆုံးအိမ်နှင့် အတောင်-၂၀၀၀ အတိအကျဝေးသော တောကျောင်း၌ နိမ့်သူနှင့် မြင့်သူ တစ်ယောက်တစ်လှည့်စီ နေကြရာ ထိုနိမ့်သော သူအား အတောင်-၂၀၀၀ ပြည့်၍ အရညကင် ဓုတင်အင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော်လည်း ထိုထက် မြင့်သော သူ၏အတောင်ဖြင့် အတောင်-၂၀၀၀ မပြည့်၍ ဓုတင်အင်္ဂါနှင့် မပြည့်စုံရကား “တစ်ကျောင်းတည်း၌ နေပါလျက် ဓုတင်အကျိုးကို နှစ်ဦးလုံး မရရှိဘဲ တစ်ဦးတည်း ရရှိခြင်းသည် သဘာဝမကျ”ဟု ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏ ဟူသောကြောင့်တည်း။ ထို့ကြောင့် ထိုအဝတ်ထည်၏ ပမာဏသည် တစ်ပြည်လုံး၌ အသုံးပြုလျက်နေသော ပေ လက်မအားဖြင့် အတိအကျ မည်ရွေ့မည်မျှ ရှိသည်ကို ရှာရန် မသင့်ပါသလော၊ ရှာ၍ရသော် ထိုအဖြေကို တစ်ပြည်လုံးက သဘာဝကျလှသည်၊ မှန်လှသည် ဟူ၍ အတည်ပြု လက်ခံရန် မထိုက်ပါသလောဟု သံဃာတော်၏ ကိုယ်စား စာရေးသူသည် မိမိကိုယ်ကို မိမိပင် မေးပါ၏၊ [အဖြေမှာ တစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်ရမည်၊ နှစ်ခု မရရှိရဟူ၍ ထင်မြင်ပါ၏၊] မေးသည့်အတိုင်းလည်း သင်္ချာနည်းဖြင့် တွက်ပါသည်။ ရှာဖို့ စိတ်ကူးနေသည်မှာ ကြာပါပြီ၊ သို့ရာတွင် ထို အတောင်, အထွာ, လက်သစ်တို့၏ အတိုင်းအရှည်သည် ပေ လက်မအားဖြင့် မည်ရွေ့မည်မျှရှိသည်ဟု ဆိုသော အချိုးအစား (စကေး)ကို မရရှိလေခြင်းကြောင့် ကြန့်ကြာနေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကံအားလျော်စွာ မကြာသေးမီကပင် အခြားအကြောင်းတစ်ခုနှင့် ပတ်သက်၍ ထိုကျမ်းကို ကြည့်ရှုရာ အတောင်, အထွာ, လက်သစ်တို့၏ အတိုင်းအရှည် ပမာဏကို ပေ လက်မအားဖြင့် ဖော်ပြထားသည်ကို မမျှော်လင့်ဘဲလျက် တွေ့ရှိရပါသဖြင့် အဖြေကို ရှာနိုင်လေတော့သည်။ အများအကျိုးကို ရည်၍ အများ လက်ခံနိုင်စေခြင်းငှာ တွက်နည်းနှင့်တကွ အဖြေကို တင်ပြပါအံ့။

သိထားဖို့ရန်မှာ ဘုရားရှင်၏ အတောင် အထွာ လက်သစ်သည် အကြီးဆုံး ဖြစ်၏၊ မဇ္ဈိမပုရိသကား ဒုတိယ၊ ပကတိပုရိသကား တတိယ (အငယ်ဆုံး) တည်း ဟူ၍ဖြစ်သည်။ တစ်ဦး၏ အတောင်အထွာသည် တစ်ဦးထက် မည်ရွေ့ မည်မျှ ကြီး၍ တစ်ဦးအောက် မည်ရွေ့မည်မျှ ငယ်နေကြောင်းကို ရှေးဦးစွာ ရှင်းပြပါအံ့။

ရှင်စော တစ်ထွာ၊ မဇ်သုံးထွာ၊ တို့ထွာ ခေါက်ချိုးတက်’ဟူသော အဆိုအရ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် မဇ္ဈိမ၏ ၃-ဆ ဖြစ်၍ ၃-သစ်၊ ပကတိ၏ ၄ ဆ ဖြစ်၍ ၄ သစ်နှင့် ညီမျှလေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်သည် မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)၊ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ)နှင့် ကိုက်ညီလေသည်။ ဤကား ဘုရားရှင်၏ အတောင်အထွာသည် မဇ္ဈိမ ပကတိ တို့၏ အတောင်အထွာထက် မည်ရွေ့မည်မျှ ကြီးနေကြောင်းကို ပြခြင်းတည်း။ [မဇ္ဈိမ ပကတိတို့၏ အတိုင်းအရှည် (အတောင်အထွာ)မှာ ပိုထွက်လာသော် လည်း ၎င်းတို့၏ ၂၄-သစ်၊ ၃၆-သစ် အသီးအသီးတို့သည် ဘုရားရှင်၏ အတိုင်း အရှည်ဖြင့် မူလရှိရင်းစွဲ ၈-သစ် ရှိသော ထိုအဝတ်အထည်၏ အလျားပမာဏ အတိုင်းအရှည်ပင် ဖြစ်လေသည်။ အတိုင်းအရှည်သာ တိုးလာသည်၊ ထိုအဝတ် ထည်ကား စန့်ရှည်၍ မထွက်လာပါ။ (မူလ ရှိရင်းစွဲ အတိုင်းပင် ဖြစ်သည်-ဟူလို။) တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ညီမျှရန် အလို့ငှာသာလျှင် အတိုင်းအရှည်ကို ထိုအချိုး အစားတို့ဖြင့် တိုးမြှင့်ရခြင်း ဖြစ်သည်။]

မဇ္ဈိမနှင့် ပကတိတို့၏ အတောင်အထွာသည် ဘုရားရှင်၏ အတောင် အထွာအောက် မည်ရွေ့မည်မျှ ငယ်နေကြောင်းကို အောက်၌ ပြလတ္တံ့သော ‘မူ’ဖြင့် သိအပ်၏၊

မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ်’ (၁-တောင်)သည် ၂၄-လက်မ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ထိုကျမ်း၌ ဆိုထားသည်ဟု အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။ ဤမဇ္ဈိမ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်နှင့် ညီမျှခြင်းကြောင့် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်သည်လည်း ၂၄-လက်မ ဖြစ်၍ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ)သည်လည်း ၂၄-လက်မပင် ဖြစ်သည်။

ဤသုံးဦး အသီးသီးတို့၏ လက် ၁-သစ်သည် လက်မအားဖြင့် မည်ရွေ့ မည်မျှ ရှိသနည်းဟူမူ —

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်သည် = ၂၄-လက်မ
ထို့ကြောင့် ၁-သစ်သည် = = ၃-လက်မ
၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ်သည် = ၂၄-လက်မ
ထို့ကြောင့် ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ
၃။ ပကတိ၏ ၃၆-သစ်သည် = ၂၄-လက်မ
ထို့ကြောင့် ၁-သစ်သည် = = -လက်မ

ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ လက် ၁-သစ်သည် ၃-လက်မ၊ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ် သည် ၁-လက်မ၊ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် လက်မဟူ၍ ပေါ်ထွက်လာ၏၊ ဤကား မဇ္ဈိမနှင့် ပကတိတို့၏ အတောင်အထွာသည် ဘုရားရှင်၏ အတောင် အထွာအောက် မည်ရွေ့မည်မျှ ငယ်နေကြောင်းကို ပြခြင်းတည်း။ [ဤအတိုင်း အရှည် (စကေး)ကား နောက်၌ ပြလတ္တံ့သော ထိုအဝတ်ထည်၏ အလျားအနံ ပမာဏကို ရှာသော တွက်နည်း၏ ‘မူရင်း’တည်း၊ (ဝါ) မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီ တွက်နည်း၏ ‘မူရင်း’တည်း။]

“ရှင်စော တစ်ထွာ၊ မဇ်သုံးထွာ၊ တို့ထွာ ခေါက်ချိုးတက်”ဟူသော အချိုး အစားသည် ဆိုသည့်အတိုင်း မှန်မမှန် တွက်၍ ပြပါအံ့။

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် = ၃-လက်မ။

[ဤ ၃-လက်မကို ဤ၌ အဖြေဟု ယူကြပါ။]

၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ။

ထို့ကြောင့် ၃-သစ်သည် = ၃-လက်မ (အဖြေ)

၃။ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် = -လက်မ။

ထို့ကြောင့် ၄ = ( )သစ်သည် = _ = ၃-လက်မ

(အဖြေ)

အသီးသီးတို့၏ အဖြေသည် ၃-လက်မချည်းဖြစ်၍ “ဆောင်ပုဒ်” ဆိုသည့် အတိုင်း အချိုးအစားမှာ ကိုက်ညီနေပါသည်။

ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်၊ မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)၊ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ) ရှိသော ထိုအဝတ်ထည်၏ ပမာဏသည် ပေ လက်မ အားဖြင့် မည်ရွေ့မည်မျှ ရှိသည်ဟူသော အဖြေကို ရှာရန်သာ လိုပါတော့သည်။

မရှုပ်ထွေးစေရန် အလို့ငှာ ထပ်၍ သတိပေးပါအံ့။ စာမျက်နှာ-၂၄၂၊ အပိုဒ်-၃ ‘ကွင်းချိပ်’ ၌ [မဇ္ဈိမ ပကတိတို့၏ အတိုင်းအရှည် (အတောင် အထွာ) မှာ ပိုထွက်လာသော်လည်း။ ပ။ ထိုအချိုးအစားတို့ဖြင့် တိုးမြှင့်ရခြင်း ဖြစ်သည်၊၊] ဟု ဆိုထားသော စကားတို့ကို ပြန်၍ နှလုံးသွင်းတော်မူကြပါ။

မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ်’ (၁-တောင်)သည် ၂၄-လက်မ ဖြစ်သည်ဟု ထိုကျမ်း၌ အတိအလင်း ဆိုထားခြင်းကြောင့် အဖြေမှာ ၂၄-လက်မ (ဝါ) ၂-ပေ ဖြစ်သည်ဟု အလိုလို ပေါ်နေပါတော့သည်။ [ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်၊ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင်ထွာ)တို့သည်လည်း ဤ ၂၄-လက်မ (၂-ပေ)ပင် ဖြစ်တော့ သည်။] ဤသို့ဆိုရုံမျှဖြင့် အဖြေမှာ မှန်သည်ဟု တစ်ထစ်ချ မှတ်ယူ လက်ခံရန် မသင့်သေးပါ။ ထို့ကြောင့် တွက်ပြပါအံ့။

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် = ၃ လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ။)

ထို့ကြောင့် ၈-သစ်သည် = ၃ _ ၈ = ၂၄-လက်မ (၂-ပေ) အဖြေ။

၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ။)

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = ၂၄-လက်မ (၂-ပေ)။ အဖြေ။

၃။ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် = လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ။)

ထို့ကြောင့် ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ)သည် = _ =၂၄-လက်မ

(၂-ပေ)။ အဖြေ။

အဖြေမှာ ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်သည်လည်းကောင်း၊ မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည်လည်းကောင်း၊ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ)သည် လည်းကောင်း၊ ၂၄-လက်မ (၂-ပေ)ချည်း ဖြစ်သည်။ [ဤကား အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သည်ဟု ဆိုသော ထိုအဝတ်ထည်၏ အယုတ်ဆုံး အလျားပမာဏတည်း။]

အနံမှာ ဘုရားရှင်၏ လက်သစ်တော်အားဖြင့် ၄-သစ်ဟု ဆိုခြင်းကြောင့် မဇ္ဈိမပုရိသ၏ လက်သစ်အားဖြင့် ၁၂-သစ်၊ ပကတိပုရိသ၏ လက်သစ်အားဖြင့် ၁၈-သစ် ဖြစ်သည်။ ဤအနံမှာ အလျားအောက် ထက်ဝက် ငယ်နေခြင်းကြောင့် အဖြေသည် ၁၂-လက်မ (၁-ပေ) ဖြစ်သည်ဟု အားလုံး သိကြသော်လည်း ပို၍ ထင်ရှားလေအောင် တွက်ပြပါအံ့။

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် = ၃-လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ။)

ထို့ကြောင့် ၄-သစ်သည် = ၃ _ ၄ = ၁၂-လက်မ (၁-ပေ)။ အဖြေ။

၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ။)

ထို့ကြောင့် ၁၂-သစ်သည် = ၁၂-လက်မ (၁-ပေ)။ အဖြေ။

၃။ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် = ( ) လက်မ (အထက်၌ ပြခဲ့ပြီ)

ထို့ကြောင့် ၁၈-သစ် သည် = ( ) _ ( ) = ၁၂-လက်မ (၁-ပေ)။

အဖြေ။

ဤကား အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သည်ဟု ဆိုသော ထိုအဝတ်ထည်၏ အယုတ်ဆုံး အနံ ပမာဏတည်း။ ထို့ကြောင့် ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်တော်အရ ထိုအဝတ်ထည်၏ ပမာဏ အတိအကျမှာ အလျား ၂၄-လက်မ (၂-ပေ) ဖြစ်၍ အနံ ၁၂-လက်မ (၁-ပေ) ဖြစ်သည်။ [ဤအဖြေကို စိစစ်၍ သဘာဝကျ, မကျ မှန်, မမှန် ဝေဖန်တော်မူကြပါကုန်။]

ချဲ့ဦးအံ့။ ။ ပကတိပုရိသ၏ ၁-တောင့်ထွာသည် ၂၄-လက်မဖြစ်၍ ၁- တောင်သည် (” ) _ (” ) = ၁၆-လက်မ ဖြစ်သည်။ [ဤ ၁၆-လက်မ = ၁ တောင်ဟူသော အဖြေသည် ပြခဲ့ပြီးသော စာမျက်နှာ-၂၃၉မှတ်ချက်အပိုဒ်၌ “သီဟိုဠ် အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့လက်ထက် အများသုံးစွဲကြသော ပကတိပုရိသ ၏ အတောင်သည် အနည်းငယ်တိုနေ၍ ၁၈-လက်မ မပြည့်၊ ၁၆-လက်မသာ ရှိသည်”ဟု ဆိုသော စကားနှင့် ကိုက်ညီနေခြင်းကြောင့် ဤတွက်နည်းသည် သီဟိုဠ် အဋ္ဌကထာဆရာတို့၏ အလိုတော်ကျ ဖြစ်သော မဇ္ဈိမပုရိသဟတ္ထ (ခေါ်) ဝဍ္ဎကီဟတ္ထ အတိုင်းအထွာဖြင့် တွက်သောနည်းဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ နောက်ပြလတ္တံ့သော တွက်နည်းနှင့် ခေါ်ဝေါ်ရာ၌ မရောယှက်စေခြင်းငှာ ဤတွက်နည်းကို ‘မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်း’ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြပါ။]

ထပ်၍ ချဲ့ဦးအံ့။ ။ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့ တီထွင်သော ၁၈-လက်မ = ၁-တောင် ဟူသော အတိုင်းအရှည် (စကေး) ရှိပါလျက် အထက်ဖော်ပြခဲ့ပြီးသော ၁၆-လက်မ = ၁-တောင်ဟူသော အတိုင်းအရှည်ဖြင့် တွက်ခြင်းသည် သဘာဝ ကျမှ ကျပါ၏လောဟု မေးဖွယ် ရှိ၏၊ မဖြေမီ ၁၈-လက်မ = ၁-တောင် ဟူသော အတိုင်းအရှည် (စကေး)ကို မူတည်၍ ပကတိပုရိသ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့် ထွာ)၊ မဇ္ဈိမပုရိသ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)၊ ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်ရှိသော အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သည်ဟု ဆိုသော ထိုအဝတ်ထည်၏ အလျား အနံ ပမာဏကို ရှာ၍ ပြပါအံ့။ [ဤ ၁၈-လက်မ တစ်တောင်ကို ပကတိပုရိသ၏ အတောင်ဟု သိတော်မူကြပါ။]

၁။ ပကတိ၏ ၁-တောင်သည် = ၁၈-လက်မ

ထို့ကြောင့် ၁-တောင့်ထွာသည် = ( ) _ ( ) = ၂၇-လက်မ (အဖြေ)

၂။ ပကတိ၏ ၃၆-သစ် (၁-တောင့်ထွာ)သည် မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်) နှင့် ညီမျှခြင်းကြောင့် မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည်လည်း ၂၇-လက်မပင် ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိ။

၃။ မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်နှင့် ညီမျှခြင်း ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ ၈-သစ်သည်လည်း ၂၇-လက်မပင် ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိ။

ဤ ၂၇-လက်မကား အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သည်ဟု ဆိုသော ထို အဝတ်ထည်၏ အယုတ်ဆုံး အလျားပမာဏတည်း။ ထို့ကြောင့် ထိုအဝတ်ထည် ၏ အနံပမာဏမှာ (အလျားအောက် ထက်ဝက် ငယ်နေခြင်းကြောင့်) ... ( ) _ ( ) = ၁၃ လက်မ (၁-ပေနှင့် ၁ လက်မ) ဖြစ်သည်ဟူ၍သိ။

အထက်၌ ပြခဲ့သော မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းနှင့် ခေါ်ဝေါ်ရာ၌ ကွဲပြားစေ ခြင်းငှာ ဤတွက်နည်းကို ‘အင်္ဂလိပ်တွက်နည်း’ဟူ၍ ခေါ်ဆိုကြပါ။ [ထိုကျမ်း စာမျက်နှာ ၄၆၁-အပိုဒ်-၅ ၌ “အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့မှာ ထို ၁၈-လက်မကိုပင်လျှင် ၁-တောင်ဟု အသုံးပြုသည်”ဟူ၍ ဖော်ပြထား၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းထက် အင်္ဂလိပ်တွက်နည်းက အလျား၌ ၃-လက်မ၊ အနံ၌ ၁ လက်မ ကြီးနေ၏၊ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော တွက်နည်း မူနှစ်ခုတို့တွင် အဘယ်မူကို ယူသင့်ပါသနည်း ဟူမူ - (၁) သီဟိုဠ်အဋ္ဌကထာ ဆရာမြတ်တို့လက်ထက် အများသုံးစွဲကြသော ပကတိပုရိသ၏ အတိုင်းအထွာ ကို ရည်၍ (၁၆-လက်မ = ၁-တောင်ဟူသော အတိုင်းအရှည်ဖြင့် တွက်ရာ) မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ်သည် ၂၄-လက်မဖြစ်သည်ဟူ၍ ထိုကျမ်း၌ အတည့်အလင်း ဆိုထားခြင်းကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ (၂) ၁၈-လက်မ = ၁-တောင်ဟူသော အတိုင်း အရှည် (စကေး)ကို အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့သာ အသုံးပြုကြ၍ ဝိနည်းကျမ်း၌ အကျုံးမဝင်ရကား ၎င်း(စကေး)ကို ယူလျှင် မဇ္ဈိမ၏ ၂၄-သစ်သည် ၂၇-လက်မ ဖြစ်မည်ဖြစ်၍ ထိုကျမ်းကို ဆန့်ကျင်ရာကျမည်ဖြစ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ (၃) မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းမူက အင်္ဂလိပ်တွက်နည်းမူအောက် အလျား၌ ၃-လက်မ၊ အနံ၌ ၁" လက်မ ငယ်နေ၍ ဝိနည်းအရာဝယ် ဝိဝါဒရှိခဲ့လျှင် အလေး ဘက်သို့သာ လိုက်ရမည်ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့်တစ်ကြောင်း၊ (၄) ဂရုကို ယူရမည်ဟု ဆိုသည်နှင့်အညီ ထိုပကတိပုရိသ၏ ၁-တောင့်ထွာ အတိုင်းအရှည် ကို မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းမူဖြင့် တွက်၍ရသော အဖြေ ၂၄-လက်မ (၂-ပေ) သည်လည်း ယခုမျက်မြင် ပကတိပုရိသ (အလယ်အလတ်ဖြစ်သော ယောကျ်ား) ၏ တစ်တောင့်ထွာအောက် ၂-လက်မ ငယ်နေသည်ကို ကိုယ်တိုင်စမ်းသပ်၍ သိရသောကြောင့်တစ်ကြောင်း၊ (ဤအကြောင်းတို့ကြောင့်) မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီ တွက်နည်းမူကိုသာ ယူသင့်သည်ဟု ဆိုအပ်၏၊

အမှာ။ ။ သိက္ခာပုဒ်များ၌ အကျုံးဝင်သည့် သင်္ကန်းစသော အရာဝတ္ထုတို့၏ အတိုင်းအရှည်ပမာဏအတိအကျကို သိလိုမူ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီ တွက်နည်း၌လာသော ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် ၃-လက်မ၊ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ် သည် ၁-လက်မ၊ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် (")လက်မ ရှိသည်ဟူသော ‘မူ’ဖြင့် တွက်ယူတော်မူကြပါ။ [တိကျပြတ်သားသော အဖြေမှန် ထွက်ပါလိမ့်မည်။]

ထင်ရှားအောင် ထပ်၍ ပြပါဦးအံ့။ ။ နန္ဒတ္ထေရ (ခေါ်) သုဂတစီဝရသိက္ခာ ပုဒ်၌ ဘုရားရှင်၏ သင်္ကန်းတော် ပမာဏမှာ ဘုရားရှင်၏ အထွာတော်အားဖြင့် အလျား ၉-ထွာ၊ အနံ ၆-ထွာဖြစ်၏ဟု ဆိုခြင်းကြောင့် မဇ္ဈိမ၏ အထွာအားဖြင့် ယူသော် အလျား ၂၇-ထွာ၊ အနံ ၁၈-ထွာဖြစ်၍ ပကတိ၏ အထွာအားဖြင့် ယူသော် အလျား (၄၀’ )ထွာ၊ အနံ ၂၇-ထွာ ဖြစ်သည်။ ဤသင်္ကန်း၏ ပမာဏကို သုံးဦးစလုံး၏ အတောင်အထွာ အသီးသီးတို့ဖြင့် မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်းမူအရ တွက်ပြပါအံ့။

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် = ၃-လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = ၃ _ ၂၄

= ၇၂-လက်မ = ၆-ပေ

ထို့ကြောင့် ၉-ထွာ (၄-တောင်)သည် = (") _ (")

= ၂၇-ပေ (အဖြေ)

၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = ၂၄-လက်မ = ၂-ပေ

ထို့ကြောင့် ၂၇-ထွာ ( တောင်)သည် = (") _ (")

= ၂၇-ပေ (အဖြေ)

၃။ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် = (") လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = (") _ (")

= ၁၆-လက်မ= ( ) ပေ

ထို့ကြောင့် ၄၀ = ထွာ ( _ = တောင်) သည်

= ( ) _ ( )

=၂၇-ပေ (အဖြေ)

ဤကား ဘုရားရှင်၏ သင်္ကန်း အလျားပမာဏတည်း။

အနံအတွက် —

၁။ ဘုရားရှင်၏ ၁-သစ်သည် = ၃-လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = ၃ _၂၄

= ၇၂-လက်မ = ၆-ပေ

ထို့ကြောင့် ၆-ထွာ (၃-တောင်)သည် = ၆ _ ၃

= ၁၈-ပေ (အဖြေ)

၂။ မဇ္ဈိမ၏ ၁-သစ်သည် = ၁-လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁ တောင်)သည် = ၂၄-လက်မ = ၂-ပေ

ထို့ကြောင့် ၁၈-ထွာ (၉-တောင်)သည် = ၂ _ ၉

= ၁၈-ပေ (အဖြေ)

၃။ ပကတိ၏ ၁-သစ်သည် = (") လက်မ

ထို့ကြောင့် ၂၄-သစ် (၁-တောင်)သည် = (") _ (")

16-လက်မ

= (") ပေ

ထို့ကြောင့် ၂၇-ထွာ ( တောင်)သည် = (") _ (")

= ၁၈-ပေ (အဖြေ)

ဤကား ဘုရားရှင်၏ သင်္ကန်းအနံပမာဏတည်း။ ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်၏ သင်္ကန်းပမာဏမှာ အလျား ၂၇-ပေ၊ အနံ ၁၈-ပေ ဖြစ်သည်ဟု သိရ၏၊

နိဂုံးချုပ် ပြောလိုသည်မှာ အတောင်အထွာဖြင့် ယူခြင်းသည်လည်း မှန်ပါ ၏၊ သို့သော် ပေ လက်မဖြင့် ယူခြင်းက ပို၍ တိကျပြတ်သားသည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

မဇ္ဈိမဝဍ္ဎကီတွက်နည်း ပြီးပြီ။

၃၄။ အကပ္ပိယ အသားမျိုး

အသားကြီး ၁၀-ပါး

လူ, ခွေး, မြင်း, ဆင်၊ သစ်, ကျား, ခြင်၊ ဝံ လျှင်, အောင်း, မြွေမျိုး။
ရိုး, ရေ, သား, သွေး၊ အမွေးတို့ပါ၊ မသုံးရာ၊ ဆယ်ဖြာ အသားမျိုး။

၁။ လူသား၊ ၂။ ခွေးသား၊ ၃။ မြင်းသား၊ ၄။ ဆင်သား၊ ၅။ ကျားသစ်သား၊ ၆။ ကျားသား၊ ၇။ ခြင်္သေ့သား၊ ၈။ ဝံသား၊ ၉။ အောင်းသား၊ ၁၀။ မြွေသား၊ ဤသည်တို့ကား မစားအပ်သော အကပ္ပိယ အသားကြီး ၁၀-ပါးတည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထိုသတ္တဝါတို့၏ အရိုး, အရေ, အသား, အသွေး, အမွေး တို့သည်လည်း ရဟန်းတို့အား သုံးဆောင်ခြင်းငှာ မအပ်ကုန်။ [နွားရေကိုလည်း သားရေနွယ်အဖြစ်ဖြင့် မသုံးဆောင်အပ်၊ သုံးဆောင်သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၏ဟု သီးခြား ပညတ်တော်မူသည်။]

အရေ၌ မအပ် —ဟူရာ၌ ပုဂ္ဂလိကအဖြစ်ဖြင့် သွားလေရာရာ ၎င်းသားရေ အခင်းတို့ကို ယူ၍ မသုံးစွဲကောင်းဟု ဆိုလိုသည်။ ကျောင်းအသုံးအဆောင် အဖြစ်ဖြင့်ကား သားရေအားလုံး သုံးဆောင်ကောင်းသည်ဟု ဒုတိယသေနာသန သိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌ “စမ္မခဏ္ဍ”ဟူသော ပါဠိစကားနှင့် စပ်၍ ပါတိမောက်ဘာသာ ဋီကာဆရာ ဆို၏၊

လူမှာ ထုလ္လစ္စဉ်း၊ အကြွင်း ဒုက္ကဋ်၊ ထောပတ် တစ်မူ၊ သားဆီဟူ၊ လူကြဉ် သုံးအပ် ကိုး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သိသည်ဖြစ်စေ, မသိသည်ဖြစ်စေ လူသားကို စားမိလျှင် ထုလ္လစ္စဉ်းအာပတ် သင့်၏၊ အကြွင်း ၉-ပါးတို့၏ အသားကို စားမိလျှင် ဒုက္ကဋ် အာပတ် သင့်၏၊

နို့ရည်, ဆီဦး, ထောပတ်, ဝသာတေလ ခေါ်သော သားဆီ တို့ကိုမူကား လူကို ကြဉ်၍ အကြွင်း ၉-ပါးတို့မှာ သုံးဆောင်ခြင်းငှာ အပ်ကုန်၏၊

အထူးမေတ္တာရပ်ခံခြင်း။ ။ အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော အသားကြီး ၁၀-ပါး တို့တွင် ခွေးသားကို လူဝတ်ကြောင်တို့လည်း မစားသင့်ပေ။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးက အသားမျိုးစုံတို့တွင် ခွေးသားကို အယုတ်ညံ့ဆုံး အသားမျိုးဟု မှတ်ယူထားသောကြောင့်တည်း။ အထူးသဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာလူမျိုး မှန်သမျှသည် ဤအသားကို အလျှင်းမစားသင့်ပေ။ [ရှောင်ကြဉ်တော်မူကြပါ ကုန်။ အထူးမေတ္တာရပ်ခံပါ၏၊]

ဆင်ခြင်မဲ့ပါ၊ ဆယ့်တစ်ဖြာ၊ အာပတ် အစိတ်မျိုး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆွမ်းစားသောအခါ ဆွမ်းပွဲတွင် အသားဟင်းများ ပါရှိခဲ့သော် ဘာသားပဲဟူ၍ အတပ်သိရန် ဆင်ခြင်မှုကို အမြဲသတိရှိစေရမည်။ဆင်ခြင်မဲ့၍ အမှတ်တမဲ့ စားမိခဲ့လျှင် ကပ္ပိယအသားပင် ဖြစ်သော်လည်း ဝတ် ပျက်မှုအတွက် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

န ဘိက္ခဝေ အပဋိဝေက္ခိတွာ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ယော ပရိဘုေဉ္ဇယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ —ဟု ပါဠိတော်၌ လာ၏၊ [ရဟန်းတို့ ...မဆင်ခြင်မူ၍ အသားကို မစားအပ်၊ အကြင်ရဟန်းသည် စားငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊၊] ဤ အသားသည် အပဋိဝေက္ခိတအသား မည်၏၊ မစားအပ်သော အသား ၁၁-ပါး ဖြစ်၏၊

အာပတ် အစိတ်မျိုးဆိုသည်ကား — အစိတ္တကအာပတ်မျိုးတည်း။ အကပ္ပိယအသားဟူ၍ မသိ၍ စားမိသော်လည်း သင့်တတ်သော အာပတ်မျိုးတည်း။

သီတင်းငါးရပ်၊ ရည်၍ သတ်၊ မအပ် ထိုအသား။
မြင်ခြင်း, ကြားခြင်း၊ ယုံမှားခြင်း၊ ကင်းစေ စွန်းသုံးပါး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သီတင်းသုံးဖော်ငါးယောက်တို့တွင် တစ်ယောက်ယောက် ကို ရည်၍ ကျွေးမွေးလှူဒါန်းရန် သတ်အပ်သည်မှန်က ထိုအသားကို သီတင်းသုံး ဖော်ငါးဦးလုံး မစားအပ်ပြီ။

အစွန်းသုံးပါး

သီတင်းသုံးဖော် တစ်ယောက်ယောက်ဖို့ သတ်သည်ဟု မြင်၍ သိခြင်း၊ ကြား၍ သိခြင်း၊ ယုံမှားသင်္ကာမကင်း ရှိခြင်း၊ ဤကား အစွန်းသုံးပါးတည်း။ ထိုအစွန်းသုံးပါးတွင် တစ်ပါးပါးရှိခဲ့သော် ထိုအသားကို မစားအပ်။ အစွန်းသုံးပါး ကင်းရှင်းမှ စားအပ်သည်။ ဤအာပတ်ကား သစိတ္တကအာပတ်တည်း။

မှတ်ချက်။ ။ ယခုအခါ အလှူပေးအံ့ဟု သတ်စေသော အသားသည် ဤ မည်သော ရဟန်းဖို့ဟု မရည်ရကား အပ်သည်ဟု အချို့ဆရာ ယူသည်။ လှူအံ့သော စေတနာသည် အလှူခံအား စွဲ၍ ဖြစ်သော စေတနာဖြစ်၍ ဥဒ္ဒိဿကမံသပင် ဖြစ်သည်။ မအပ်ဟု အချို့ဆရာ ယူသည်။ [ဂရုကိုသာ ယူအပ်ပေ သည်ဟူ၍ သီလဝိသောဓနီကျမ်း၌ ဆို၏၊] သား, ငါးစျေး မရှိသော (ဝါ) အများ သုံးစွဲနေကြသော အခေါ်ဝေါ်ဖြင့် ခေါ်လျှင် ပံသုကူအသား ပေါ်လေ့မရှိသော တောရွာများ၌ အထူးသဖြင့် ဆွမ်းအလှည့်ကျသော နေ့များတွင် စီရင်သော ကြက်သား, ကြက်ဥ, ဝမ်းဘဲသား, ဝမ်းဘဲဥ, ဂဏန်းပြုတ်, ဂဏန်းဟင်း စသည် တို့ကို အပ်, မအပ် ခွဲခြား၍ ယူလျှင် ရွာဓလေ့ကို သိပြီးဖြစ်၍ ရာနှုန်းအပြည့် ဆိုရလောက်အောင်ပင် မအပ်ဟု ဆိုရပေမည်။ [ဤဟင်းလျာမျိုးကို လှူခြင်း အားဖြင့် အလှူရှင်ဘက်သို့ ကြည့်လျှင် ပါဏာတိပါတ သိက္ခာပုဒ်အရ အပြစ်ဖြစ် ၍ ရဟန်းတော်များဘက်သို့ ကြည့်လျှင် ရည်စူးသော အသားကို စားခြင်းကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ထို့ကြောင့် ဤအလှူမျိုးကို ပပျောက်အောင် ပြုဖို့လို သည်။ ဤကိစ္စသည် ရဟန်းတော်များ၏ အပေါ်၌သာလျှင် တည်သည် မဟုတ်၊ ရွာသူရွာသားများ၏ အပေါ်၌လည်း တည်သည်။ ရဟန်းတော်များ၏ တာဝန်မှာ ဤဟင်းလျာမျိုးကို မလှူဖို့ရန် လူတို့အား နားလည်အောင် ဟောပြော၍ လူတို့၏ တာဝန်မှာ ဤ ဟင်းလျာမျိုးကို မလှူဘဲ အခြားအပ်သော ဟင်းလျာမျိုးကို လှူရန် ဖြစ်သည်။ သို့မှသာလျှင် နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အကျိုးရှိမည်။]

ဆိုဦးအံ့။ ။ တောရွာ များ၌ အိမ်တိုင်းလိုလိုပင် ဝါဆိုလပြည့်နေ့ စသော ရက်ကြီးများတွင် ဆွမ်းတစ် အုပ်စီ ချက်၍ ကျောင်းသို့ ပို့လှူကြသည်။ အကွက်ကောင်းကို စောင့်နေသော ဝက်ပေါ်သမားတို့သည် ဥပုသ်နေ့၌ သားကောင်များကို မသတ်ရဟု အစိုးရက ဆင့်ဆိုထားသဖြင့်, ဝါဆိုလဆန်း ၁၃-ရက်နေ့ ညဉ့် ၁၄-ရက်နေ့ အကူး နံနက် ၃-နာရီအချိန် လောက်တွင် ဝက်များကို အိမ်ဦးရေနှင့် ချိန်ဆ၍ စီရင်ပြီး လဆန်း ၁၄-ရက်နေ့ နံနက်၌ ဝက်သားများကို ရောင်းချလေသည်။ အချို့က အသား ကောင်းကောင်း (ဝါ) ကြိုက်သားကောင်းကောင်းကို မရမည်စိုး၍ ဝက်မသေ မီကပင် ကြိုတင်၍ ‘ဟိုအသား ထားပေးပါ၊ ဟို အသည်းနှလုံး ထားပေးပါ’ စသည်ဖြင့် သားသတ်သမားများအား မှာထားလေ့ရှိသည်။ ဝက်သားကို ဝယ်၍ ချက်လှူသော ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ပတ်သက်၍ကား ဆိုဖွယ်မရှိပါ။ သို့သော် အိမ်တိုင်း လိုလိုပင် ဆွမ်းချက်ကြမည်ဟု ဝက်ပေါ်သမားသည် သိထားနှင့်၍ အိမ်ဦးရေကို ချိန်ဆပြီး ဝက်များကို စီရင်ခြင်းသည် ရဟန်းတော်များအား စွဲ၍ စီစဉ်ရာ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်သည်ဟူ၍ မယူဆသင့်ပါသလော။ လုံးလုံးလျားလျား မယူဆလျှင်လည်း သံသယမူကား ဖြစ်သင့်သည် မဟုတ်ပါလော။ [အချို့က အိမ်မှ ကြက်ဥ, ဘဲဥ, ကြက်, ဘဲကို စီရင်၍ လှူကြလေသည်။ ဤကား ရည်စူး သော အသားစစ်စစ်တည်း။]

အစိုးရက ရိုသေလေးစားသောအနေဖြင့် ဥပုသ်နေ့များ၌ သားငါးများကို မသတ်ရဟု ဆင့်ဆိုထားသော်လည်း တိရစ္ဆာန်များအတွက်ကား မသက်သာပါ၊ အမှန်မှာ ၁-ရက်ပင် ကြို၍ သေကြရရှာသည်။ ဝက်, ဘဲ, ကြက်များသာမက နွားများလည်း ပါချေသေးသည်။ စားသူမရှိလျှင် သတ်သူလည်း ရှိမည် မဟုတ် ရကား ဥပုသ်နေ့များ၌ သားစိမ်း ငါးစိမ်းတို့ကို ရှောင်ကြဉ်၍ ငါးခြောက် ငါးခြမ်း စသော အစားအစာမျိုးကိုသာ စားသောက်သော ရဟန်းရှင်လူ ပုဂ္ဂိုလ်အမြောက် အမြား ထွန်းကားပါစေသတည်း။

မြို့ရွာများ၌ ကျင်းပသော ရှင်ပြု, ရဟန်းခံ, ကထိန် စသော အလှူများ အတွက် ပေါ်ပြီးသား အသားများကို စျေးမှ မဝယ်ယူဘဲ သားသတ်သမားများ ထံမှ အသားများကို မှာယူခြင်းသည်လည်း အလှူခံများဖြစ်သော ရဟန်းတော် များကို စွဲ၍ မှာယူရာရောက်သည်ဟူ၍ မယူဆသင့်ပါသလော၊ လုံးလုံးလျားလျား မယူဆလျှင်လည်း သံသယမူကား ဖြစ်သင့်သည် မဟုတ်ပါလော။

ဒံပေါက်ဆွမ်း, ရေခဲမုန့် (Ice Cream)တို့နှင့် ပတ်သက်၍ ဆိုပါအံ့။ ဆိုင်များ ၌ တစ်နေ့စာ လက်လီရောင်းရန်အတွက် ချက်သော ဒံပေါက်ဆွမ်း ဟင်းလျာများ သည် ရည်စူးသော အသား၌ အကျုံးမဝင်ပါ၊ မှန်၏၊ သို့သော် တစ်နေ့စာ လက်လီရောင်းရန်အတွက်ဖြစ်၍ ဤဒံပေါက်ဆွမ်း ဟင်းလျာများသည် အနည်း အကျဉ်းမျှသာ ဖြစ်ရကား အလှူများအတွက် မလုံလောက်သဖြင့် ကြိုတင်၍ ဆိုင်များမှ မှာယူချက်ခိုင်းရလေသည်။ ဤသို့ မှာယူ ချက်ခိုင်းသော ဒံပေါက်ဆွမ်း ဟင်းလျာများသည် ရာခိုင်နှုန်းအပြည့် ဆိုရလောက်အောင်ပင် ရည်စူးသော အသားဟင်းလျာများ ဖြစ်လေတော့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဘဲသား, ကြက်သား ဒံပေါက်ဆွမ်း ကပ်လှူလိုလျှင် ရာနှုန်းအပြည့် အကျိုးရရှိစေခြင်းငှာ ဆိုင်များမှ မမှာယူဘဲ ပေါ်ပြီးသား ဘဲသား ကြက်သားများကို စျေးမှ ဝယ်ယူ၍ ချက်လှူ အပ်ကြောင်း ဒါယကာ, ဒါယိကာမတို့အား ဟောပြောဖို့ လိုသည်။

ရေခဲမုန့် (Ice Creamများ၌ကား ကြက်ဥ, ဘဲဥ ထည့်၍ လုပ်ကြ၏၊ ဆိုင်ရှင်များက တစ်နေ့စာ လက်လီရောင်းရန်အတွက် ပြုလုပ်သော ရေခဲမုန့် များမှာ ရည်စူးသော အသား၌ အကျုံးမဝင်၍ စားအပ်ပေသည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ဤရေခဲမုန့်များမှာ တစ်နေ့စာ လက်လီရောင်းဖို့အတွက်ဖြစ်၍ အနည်းအကျဉ်းမျှ သာ ဖြစ်ရကား အလှူများအတွက် မလုံလောက်သဖြင့် ကြိုတင်၍ ဆိုင်များမှ မှာယူ လုပ်ခိုင်းရလေသည်။ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်အတိုင်းပင် ကြက်ဥ ဘဲဥများကို ထည့်၍ လုပ်ကြ၏၊ ဤ ကြက်ဥ ဘဲဥများသည် ရည်စူးသော အသား၌ အကျုံးဝင်လေတော့သည်။ [ကြက်ဥ ဘဲဥပါမှ အရသာပိုရှိသောကြောင့် ထည့်ခြင်း ဖြစ်သည်။] ကြက်ဥ ဘဲဥ မထည့်စေဘဲ လုပ်ခိုင်းသော အလှူရှင်မှာ တစ်ဦးတစ်လေသာ ရှိသည်။ ဤ အလှူရှင်ကဲ့သို့ ကြက်ဥ ဘဲဥ မထည့်စေဘဲ မှာယူလုပ်ခိုင်းဖို့ ဒါယကာ, ဒါယိကာမတို့အား နားလည်သဘောပေါက်အောင် ဟောပြောဖို့လိုသည်။ ဒါယကာ, ဒါယိကာမတို့ကလည်း ကုန်ကျိုးနပ်အောင် တစ်သဝေမတိမ်း လိုက်နာအပ်ပေသည်။ [ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြုရာ၌ အကုသိုလ် မကောင်းမှု မပါပါစေနှင့်။]

“တရစ္ဆ”ဆိုသော အကောင်သည် အောင်းလော၊ သို့တည်းမဟုတ်ကျားနက် (ကျားမင်း) လော

တရစ္ဆဆိုသော သားရဲကောင်နှင့် ပတ်သက်၍ စိစစ်ပါအံ့။ ယင်း သားရဲ ကောင်သည် ‘အောင်း’လော၊ သို့တည်းမဟုတ်ကျားနက် (ကျားမင်း)လော။

‘အောင်း’ဟု ဆိုသော သားကောင်သည် မည်သည့်သားကောင်မျိုး ဖြစ်လေ သနည်းဟု ရှာကြံသော် အောက်ပါစကားရပ်များကို အထောက်အခံပြု၍ ရှာရမည် ဖြစ်သည်။

ဆဋ္ဌပိဋကတ်တော် မြန်မာပြန်ဌာနမှ စီရင်သော ‘သတ်ပုံ အဘိဓာန် မိတ်လင်စုံ၊ စာမျက်နှာ-၆၇’၌ “အောင်းသည် နွားနှင့်တူသော သားကောင် (ပါဠိ) စမရတည်း။ စာမရီသားကောင်နှင့် အမြီးတူသည်၊ ရှေးမင်းတို့လက်ထက် စာမရီသားကောင်၏ အမြီးကို မရသောအခါ၌ အောင်းမြီးကိုပင် မင်းခမ်းတန်ဆာ သားမြီးပြု၍ ဆောင်ရသည်”ဟု သမန္တစက္ခု၊ ဒု၊ ၂၀၀-တွင် ဆို၏ ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။

အဘိဓာန် နိဿယသစ်၊ စာမျက်နှာ-၂၃၅၊ အပိုဒ် ၆၁၉-၌ အဘယာရာမ ရွှေဂူတိုက်ဆရာတော် အရှင်အဂ္ဂဓမ္မာဘိဝံသ မိန့်ဆိုတော်မူထားသည်မှာ “စမရီ ကား အမွေးရှည်သော တိဗက်နွားမျိုးတည်း။ ထိုသားကောင်၏ မြီးဆံသည် ရှည်သည်ဖြစ်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ, တိဗက်နိုင်ငံတို့၌ ယင်နှင်ယပ် လုပ်ကြ၏၊ ထိုကိုပင် စာမရီသားမြီးယပ်ဟု ခေါ်သည်။ တိဗက်နိုင်ငံ၌ ဝန်တင်ရန်, နို့စားရန်, အသား စားရန် ၎င်းသားကောင်ကို အသုံးပြုကြကုန်၏၊ ဤအနက်ကို သက္ကတဆေးကျမ်းတို့၌လည်းကောင်း, ပါဠိအမည်တပ်လျက်ပါသော သတ္တဝါရုပ်ပုံများ ကိုပြ၍ ၎င်းတို့၏ အကြောင်းကို ဆိုသော စာအုပ်တို့ကိုလည်းကောင်း ကြည့်ရှု မှီငြမ်းပြု၍ ပေးအပ်သတည်း”ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

မော်လမြိုင် တောင်ပေါက် ဆရာတော်ဦးစက္ကပါလ စီရင်ရေးသားတော် မူသော အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာနိဿယ၊ စာမျက်နှာ-၃၅၀ ၌ “စမရ-စမရီ မည်သော သားကောင်သည် နွားနှင့် သဏ္ဌာန်တူ၍ ရှည်သော အမွေးရှိ၏၊ တိဗက်နိုင်ငံ၌ ၎င်းကို ဝန်တင်ခြင်း စသည်ဖြင့် အသုံးပြုကြ၏၊ စမရီသားမြီးယပ်ဟူသည် ၎င်း၏ မြီးဆံဖြင့် ပြုလုပ်သော ယပ်မျိုးတည်း။ သင်္ခတကျမ်း၌ကား ကျွဲနှင့် သဏ္ဌာန်တူ၏ ဟု အဆိုရှိသည်။ သီဟိုဠ်ဘာသာ အမရကောသ နိဿယ၌လည်း ကျွဲနှင့် သဏ္ဌာန်တူသော ဥတ္တရာပထတိုင်း၌ ဖြစ်သော စမရီမည်သော သားကောင် အထူးဟု ဆို၏”ဟု ဖော်ပြထားသည်။

လယ်တီပဏ္ဍိတ ဆရာဦးမောင်ကြီး (M. A) စီရင်ရေးသားသော ပါဠိအဘိဓာန်ချုပ်၊ စာမျက်နှာ-၃၃၂ ၌ စမရသည် ‘အောင်း’သတ္တဝါပင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုထား၏၊

ညောင်လေးပင်ဆရာတော်ကလည်း ထိုဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ စာမျက်နှာ-၂၈၊ အပိုဒ်-၂ ၌ “စမရီမည်သော သားသည် (ဝါ) အောင်းသည် မိမိအမြီး ချုံငြိသည်ကို အသေခံ၍ စောင့်သည်”ဟု ဖော်ပြထား၏၊

အထက်ပါအတိုင်းဆိုလျှင် အောင်းနှင့် စာမရီသားကောင်သည် အတူတူ ပင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလျှင်လည်း ဆိုနိုင်၏၊ မတူစေကာမူ အနည်းငယ်မျှသာ ကွာခြား၍ ၎င်းတို့ နှစ်မျိုးစလုံးပင် နွားနှင့်တူသော သားကောင်များ ဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားလေပြီ။ [အင်္ဂလိပ်လို ၎င်းကို "YAK"ဟု ခေါ်၏၊]

မစားအပ်သော အကပ္ပိယ အသားကြီး ၁၀-ပါးတို့တွင် ‘အောင်းသား’ ပါဝင်နေခြင်း၏ အကြောင်းကား မူရင်းပါဠိစကား ‘တရစ္ဆကို ရှေးနိဿယတို့၌ ‘အောင်း’ဟု ပြန်ဆိုထားခြင်းကြောင့်တည်း။ [အဘိဓာန်နိဿယသစ်၊ စာမျက်နှာ-’ ၂၃၃၊ အောက်ခြေအပိုဒ်-၆၁၁။]

ထိုအပိုဒ်၌ပင် ဆက်လက်၍ ညွှန်ပြထားသည်မှာ “ဤ တရစ္ဆကို သီဟိုဠ်၌ ဝက်ဝံတစ်မျိုး ဟူ၏၊ သက္ကတဋီကာ, ဟိန္ဒီနိဿယတို့၌ သစ် ဟူ၏”ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်းပြု အဘယာရာမ ဆရာတော်ကိုယ်တိုင်ကား ‘သစ်ကျုတ်’ဟု ဆိုတော်မူ၏၊

အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာသူစိ၊ နှာ-၂၃၃၊ တတိယအပိုဒ်။ ။ တရစ္ဆ-၆၁၁၊တရ တရဏေ။ ဆော၊ တရစ္ဆော။ ယော သုနခဗျဂ္ဃေါတိ ဝုစ္စတိ။ မဟာကုက္ကုရပ္ပမာဏော ကုက္ကုရာကတိ ကဏ္ဍရေန ခစိတသရီရော ဂေါမနုဿာဒိ ဟိံသက္ခမော ရဿမုခေါ တရစ္ဆော နာမ။

ယော သတ္တော = အကြင်သားကောင်ကို။ သုနခဗျဂ္ဃေါတိ = ခွေးကျား ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊ မဟာကုက္ကုရပ္ပမာဏော = ခွေးကြီး ပမာဏ ရှိ၏၊ ကုက္ကုရာကတိ = ခွေးအလား ရှိ၏၊ (ဝါ) ခွေးနှင့် တူ၏၊ ကဏ္ဍရေန ခစိတသရီရော = မည်းနက်သော အရေးအကြောင်းတို့ဖြင့် စီအပ်သောကိုယ် ရှိ၏၊ ဂေါမနုဿာဒိ ဟိံသက္ခမော = နွား လူစသည်တို့ကို ညှဉ်းဆဲနှိပ်စက်နိုင်၏၊ ရဿမုခေါ = တိုသော နှုတ်သီးရှိ၏၊ သော သတ္တော = ထို သားကောင်သည်။ တရစ္ဆော နာမ = တရစ္ဆ မည်၏၊

အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ နိဿယ၊ စာမျက်နှာ-၃၄၅ ၌ “အမရကောသ ဋီကာ” များနှင့် ဟိန္ဒီဘင်္ဂါလီ နိဿယများ၌ကား ခွေးကြီးခန့် ရှိ၍ မည်းနက်သော အရေး အကြောင်းရှိသော ‘ကျားငယ်’မျိုးဟု ပြန်ဆိုကြ၏၊ ဤနိဿယအဆိုအတိုင်း သုမင်္ဂလပသာဒနီမည်သော ခုဒ္ဒသိက္ခာ ဋီကာသစ်၌လည်း အဆိုရှိသည်။ အရပ်ရပ် အဆိုစကားကို ထောက်ထား ဆင်ခြင်သော် ငါတို့ မြန်မာနိုင်ငံ၌ ‘သစ်ကျုတ်’ဟု ခေါ်သော သားရဲ၏ အမည်ပင်တည်းဟု ငါတို့ ထင်မိပေ၏၊ ပညာရှင်များ အမည်မှန်ကို ရှာကြံကြပါလေ”ဟု ဖော်ပြထား၏၊ [သားရဲကောင် တို့၏ အကြောင်းကို စာရေးသူ သိသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် ယခုခေတ် အခေါ်ဝေါ်အားဖြင့် ၎င်းတို့တွင် သစ်ကျုတ်ဆိုသော အကောင် မရှိပါ၊ ပြလတ္တံ့ သော ကျားနက် (ကျားမင်း)ကိုပင် ရည်၍ ဆိုဟန် တူသည်။]

လယ်တီပဏ္ဍိတ ဦးမောင်ကြီးက ‘ကျားသစ်’ဟု ဆို၏၊ [ပါဠိအဘိဓာန်ချုပ် စာမျက်နှာ-၃၇၁] အချို့က ဝံပုလွေဟု ဆို၏၊

“အောင်း”ဟု ပြန်ဆိုထားခြင်းကို ထိုရှေးနိဿယတို့ မှားသည်ဟု မဆိုသင့် ပေ။ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော နွားနှင့်တူသော သားကောင်ကိုပင် ဆိုကြလေ သလော၊ သို့တည်းမဟုတ် ကျား, ကျားသစ်တို့ အမျိုးအစားတွင် ပါဝင်သော သားရဲကောင်မျိုးကိုပင် ၎င်းတို့က ‘အောင်း’ဟု ခေါ်ဆိုကြလေသလောဟု မသိနိုင်ရကား အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းမှာ ‘တရစ္ဆ’ဟူသော သားကောင်၏ အမျိုးနှင့် ဒေသအလိုက် ခေါ်ဝေါ်သော အမည်မှန်ကို ရအောင် ရှာဖွေရန်သာ ရှိပေတော့ သည်။

ထို့ကြောင့် ဤ တရစ္ဆဆိုသော သားကောင်သည် မည်သည့်သားကောင် မျိုးနည်း။ လူကို ရန်ရှာတတ်သော ကျား, ကျားသစ်တို့တွင် ပါဝင်သော သားရဲ ကောင်မျိုးလော။ သို့တည်းမဟုတ် နွားကဲ့သို့ ရိုးသားသော သားကောင်မျိုးလော ဟူသော အချက်ကို ရှေးဦးစွာ စိစစ်ရပေမည်။

ပညတ်တော်မူရခြင်း၏ အကြောင်းကို ဖော်ပြပါအံ့။ မိဂဒါဝုန်တော၌ မြတ်စွာဘုရား သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မုဆိုးများ ကပ်လှူသော ခြင်္သေ့, ကျား, ကျားသစ်, ဝက်ဝံနှင့် အောင်းသားတို့ကို ရဟန်းတို့ စားကြလေရာ အနံ့ခံ၍ ထိုသားရဲကောင်မျိုးတို့သည် ရဟန်းတော်များကို လိုက်ကြပါကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် ‘အောင်းသား’ အပါအဝင်ဖြစ်သော ထိုသားရဲကောင်တို့၏ အသားကို မစားရ-ဟူ၍ ပညတ်တော်မူချေသည်ဟု ဆဋ္ဌသံဂါယနာ အမေးအဖြေ၊ ဝိနယပိဋက၊ ဒုတိယအုပ်၊ စာမျက်နှာ-၈၉ ၌ ဖော်ပြထား၏၊ [အောင်းသား ပါဝင်နေခြင်း၏ အကြောင်းမှာ မူရင်းပါဠိစကား ‘တရစ္ဆ’ကို ရှေးနိဿယတို့၌ ‘အောင်း’ဟု ပြန်ဆိုထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

‘တရစ္ဆ’သဒ္ဒါ၌ ၎င်းသားရဲကောင်သည် ‘ကျား’အမျိုးအစားတွင် ပါဝင်သည် ဟု ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်ကတစ်ကြောင်း၊ ကျားအမျိုးအစားကို ရည်၍ ပညတ်တော်မူသည်က တစ်ကြောင်း၊ ဤအကြောင်းတို့ကို ထောက်သောအား ဖြင့် ၎င်းတရစ္ဆကို ကျား, ကျားသစ်မျိုးတို့တွင် ပါဝင်သော သားရဲကောင်တစ်မျိုး ဟု တထစ်ချ မှတ်ယူအပ်ပေသည်။ [အောင်းကောင်သည် ‘တရစ္ဆ’ဆိုသော သားရဲကောင် မဟုတ်ကြောင်း ထင်ထင်ရှားရှား ပေါ်လွင်လေပြီ။]

‘တရစ္ဆ’ဟူသည်ကို ထင်မြင်ချက် ပေးကြရာ၌ အကွဲကွဲ အပြားပြား ဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းကား “ကိုယ်တွေ့ မဟုတ်၊ စာတွေ့ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် တည်း”ဟု ဆိုလျှင် မှားအံ့ မထင်။ ဤသို့ ကွဲလွဲခြင်းကို အမှားဟူ၍ မယူဆသင့် ပေ၊ အပြစ်လည်း မဆိုစကောင်းပေ။

သို့ပါ၍ စာရေးသူ၏ ကိုယ်တွေ့ကို အကျော်အမော် လုပ်လို၍လည်း မဟုတ်၊ မည်သူ့ကိုမှ ထိပါးလို၍လည်း မဟုတ်၊ သာသနာတော်၏ အကျိုးကို တတ်နိုင်သောဘက်မှ နေပြီး ထမ်းဆောင်လိုသော ဆန္ဒရှိ၍ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ဖော်ပြပါအံ့။

စာရေးသူသည် လူဝတ်ကြောင်ဘဝ၌ ရှိခဲ့စဉ်က သားရဲကောင်တို့၏ အမျိုးအစားကို အတော်အတန် လေ့လာခဲ့ဖူးသည့်အလျောက် ဝက်ဝံ နှင့် ဝံပုလွေ တို့မှာ ‘တရစ္ဆ’၌ လုံးလုံးအကျုံးမဝင်ဟု ဆိုအပ်ပါသည်။ အကြောင်းကား ဝက်ဝံ၏ အသားကို မစားအပ်ဟု ပညတ်တော်မူပြီးသား ဖြစ်သည့်အပြင် နှုတ်ခမ်းလည်း ချွန်နေသောကြောင့်တည်း။ ဝံပုလွေမှာကား ကျား, ကျားသစ်တို့နှင့် လားလားမှ မတူ၊ ခွေးနှင့်သာ တူ၏၊ ‘ခွေးရိုင်းအကြီးစား’ဟု ခေါ်မည်ဆိုလျှင်လည်း မှားသည် ဟု ဆိုနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ နှုတ်ခမ်းမှာ ခွေးနှုတ်ခမ်းကဲ့သို့ ချွန်နေ၏၊ ဤ ကွဲလွဲချက်များကို ထောက်သောအားဖြင့် ကျား, ကျားသစ်တို့ အမျိုးအစား၌ အကျုံး မဝင်ဟု ဆိုရပေမည်။

စာရေးသူ၏ ယူဆချက်မှာ ‘တရစ္ဆ’ဟူသော သားရဲကောင်သည် အခြား မဟုတ်၊ အများခေါ်ဝေါ်နေကြသော ကျားနက်ပင် ဖြစ်သည်။ [ကျားမြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏၊]

ဤ ကျားနက်သည် ကျား, ကျားသစ်တို့ အမျိုးအစားတွင် ပါဝင်၏၊ အင်းခွေးကြီးထက် အနည်းငယ် ကြီး၏၊ ခွန်အားကြီး၍ အလွန်ရဲရင့်၏၊ တစ်ကိုယ်လုံး မည်းနက်နေ၏၊ အရောင်အဆင်းသာ ခြားနား၏၊ ကိုယ်လုံး သဏ္ဌာန်မှာ ကျား, ကျားသစ်တို့နှင့် တူ၏၊ ကျား, ကျားသစ်တို့ကဲ့သို့ နှုတ်ခမ်း တို၏၊ ကျား, ကျားသစ်တို့ အမျိုးအစားတွင် အနိုင်ဆုံးဖြစ်သည်ဟု အဆိုရှိ၍ ‘ကျားမင်း’ဟုလည်း တွင်၏၊ ကျား, ကျားသစ်တို့ကဲ့သို့ လူကို ရန်လို၏၊

ဤအခန်းနှင့် ဟပ်မိနေ၍ ၎င်းသားရဲကောင်၏ စရိုက်ကို အများသိရှိစေ ခြင်းငှာ ဖော်ပြပါအံ့။

ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၀၀-ပြည့်နှစ်လောက်တွင် မုဒုံမြို့နယ်၊ တံခွန်တိုင်ရွာ၊ ကမော့ဒွတ်တောကျောင်း၌ ကျားနက်တစ်ကောင်သည် ဘုန်းကြီးများနှင့် ကျောင်းသားများ ဟစ်အော် ချောက်လှန့်နေသည့်ထဲမှ ကျောင်းမှ ခွေးတစ်အုပ်ကို တစ်ကောင်ပြီး တစ်ကောင် ဖမ်းဆီးကိုက်ချီ၍ စားသောက်နေခဲ့ရာ ခွေးသုံးလေးကောင်လောက်သာ အပုန်းကောင်း၍ ကျန်လေတော့သည်။

လူကိုလည်း အလျှင်း ဂရုမစိုက်၊ မိုးချုပ်လျှင်ချုပ်ချင်း ကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ် ၍ ခွေးများကို ဆွဲလေ့ရှိသည်။ [ထိုစဉ်က ဘုန်းကြီးများ ကျောင်းသားများသည် မိုးချုပ်လျှင် ကျောင်းပေါ်မှ မဆင်းဝံ့လောက်အောင်ပင် ဖြစ်နေကြပါသည်။] တစ်ညဉ့်၌ ၇-နာရီခန့် အချိန်တွင် ၎င်းကို စာရေးသူ၏ သားချင်းတစ်ယောက်က ပစ်ခတ် သုတ်သင်လိုက်ပါသည်။ စာရေးသူကိုယ်တိုင်လည်း ထိုစဉ်က လူဝတ် ကြောင်ဘဝနှင့် ရှိနေ၍ ၎င်းကို တစ်ကြိမ်သွားစောင့်သည်။ သို့သော် မဆုံမိပါ။

အခြားဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို ထပ်မံ တင်ပြပါဦးအံ့။ ကျိုက္ခမီ ဆင်တောင်တော၌ မုဆိုးတစ်ယောက်သည် ကျားနက်တစ်ကောင်နှင့် ရင်ဆိုင်တိုး၍ ပစ်ခတ်သတ် ပုတ်ကြရာ မုဆိုးမှာ အိမ်ပြန်ရောက်ပြီး မကြာမီပင် သေဆုံး၏၊ သားရဲကောင်လည်း ဒဏ်ရာဖြင့် ဝေးဝေးမသွားနိုင်၍ မရှေးမနှောင်းမှာပင် အခြားမုဆိုးများ၏ လက်ချက်ဖြင့် (ဒု) တိုက်ပွဲတွင် ကျဆုံးလေသည်ဟု ထိုသေသူမုဆိုး၏ တူ (မုဆိုးတစ်ဦး) ပြောဖူးသည်ကို သတိရလိုက်မိပါသေး၏၊

စာရေးသူ တွေ့ဖူးမြင်ဖူးသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် ဤ ကျားနက် (ခေါ်) ကျားမင်းဆိုသော သားရဲကောင်နှင့် ‘တရစ္ဆ’ဆိုသော သားရဲကောင်တို့၏ ကိုယ်လုံးသဏ္ဌာန်နှင့် အရွယ်ပမာဏမှာ နှုတ်ခမ်းမှ အစ ဆိုဖွယ်ရာမရှိအောင် ကိုက်ညီပေသည်။ အမွေး အရောင်အဆင်း၌သာလျှင် အနည်းငယ် ကွဲလွဲ၏၊ ကျားနက်မှာ တစ်ကိုယ်လုံး မည်းနက်နေ၏၊ တရစ္ဆမှာမူ မည်းနက်သော အရေး အကြောင်းတို့ဖြင့် စီအပ်သော ကိုယ်ရှိ၏၊ ဤသို့ ကွဲလွဲရုံမျှဖြင့် ဤသားရဲကောင် (နှစ်ကောင်)တို့သည် အမျိုးအစားချင်း မတူနိုင်ဟု မဆိုသင့်ပေ။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် သားကောင်တို့၌ အမျိုးအစားချင်း တူငြားသော်လည်း အချို့က ကိုယ် ကောင်ကြီး၏၊ အချို့က သေးငယ်၏၊ အမွေးအရောင် အဆင်းမှာလည်း ခြားနား လေ့ရှိသည် ဟူသောကြောင့်တည်း။ စာရေးသူ တွေ့ဖူးမြင်ဖူးသော ကျားနက် (ခေါ်) ကျားမင်း၏ အမျိုးအစား၌လည်း အမွေးအရောင် အဆင်းမှာ တစ်မျိုး တည်း ရှိသည် ဟု မဆိုလိုပါ၊ ဆိုလည်း မဆိုဝံ့ပါ။ တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုသော် ‘တရစ္ဆ’ဆိုသော သားရဲကောင်ကဲ့သို့ ဤသားရဲကောင်၏ အမျိုးအစား၌လည်း မည်းနက်သော အရေးအကြောင်းတို့ဖြင့် စီအပ်သော ကိုယ်ရှိသော’ သားကောင် လည်း ရှိမည်ဟုဆိုလျှင် မှားအံ့ မထင်။ [ဤသားရဲကောင်သည် တရစ္ဆဆိုသော သားရဲကောင်ပင် ဖြစ်သည်ဟု ယူသင့် မယူသင့် စာရှုသူတို့ စိစစ်ဝေဖန်နိုင်ရန် အလို့ငှာ တွေ့ဖူးမြင်ဖူးသော အခြင်းအရာတို့ကို မှီ၍ ထင်မြင်ယူဆပုံကို တင်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။]

‘ကျားမြင်း’ဆိုသော သားရဲကောင်သည်လည်း ဤ၌ အကျုံးဝင်နေ၍ ၎င်း၏ အကြောင်းကိုလည်း ဆိုပါအံ့။ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော ကျားမြင်းကား ကျားနက်အောက် သိသိသာသာ ငယ်၏၊ သာမန်ခွေးလောက် ရှိ၏၊ အရောင် အဆင်းမှာ အဖြူနက်ကျား ဖြစ်သည်။ ဤသားရဲကောင်မျိုးကို ရွာနီးစပ် တောများ၌ တွေ့လေ့ရှိ၍ မုဆိုးများ ရံဖန်ရံခါ ပစ်ခတ်ကြသည်။ ပုံသဏ္ဌာန် အချိုးအစားကို ထောက်သော် ‘သစ်ငယ်’တစ်မျိုးဟု ဆိုရပေမည်။ ဒဏ်ရာ ရရှိသောအခါ၌ ဒေါသကြီး၏၊ သက်သက်မဲ့သော်ကား လူကို ရန်ရှာသည်ဟု မကြားဖူးပါ။ ရန်ရှာလျှင်လည်း လူကို နိုင်နင်းလောက်အောင် အားခွန်ဗလ မရှိပါ။

ဤ ကျားနက် နှင့် ကျားမြင်း တို့မှလွဲ၍ ကျန်သားကောင်မျိုးတို့၌ ကျား, ကျားသစ်တို့ အမျိုးအစားတွင် အကျုံးဝင်နိုင်သော အကောင်ကို မတွေ့မိတော့ပါ၊ (ဝါ) မရှိတော့ဟု ဆိုချင်ပါသည်။

သို့ပါ၍ ဤနှစ်ကောင်တွင် အဘယ်သားရဲကောင်သည် တရစ္ဆ၌ ပို၍ အကျုံးဝင်လေသနည်းဟု ရှာကြံသော် ‘ကျားနက်’ကို ကျားသစ်မျိုးတွင် ထည့် သွင်း၍ ၎င်း၏ အသားကိုလည်း အကပ္ပိယအသားတို့တွင် ပါဝင်နေသော ထို ကျားသစ်သားဟုပင် ယူဆသင့်သလော၊ သို့တည်းမဟုတ် ၎င်းကို ကျားသစ်မျိုးမှ ဖယ်ထုတ်၍ ၎င်း၏ အသားကို အကပ္ပိယအသား အဖြစ်ဖြင့်ပင် သီးခြားအမည် တစ်မျိုး ပေးသင့်သလောဟူသော ပြဿနာကို စိစစ်ရမည်သာတည်း။

အများသိနေကြသော ကျားသစ်ကား တိရစ္ဆာန်ရုံ၌ရှိသော ကျားသစ် (ခေါ်) ပိန္နဲစေ့ကျားတည်း။ ၎င်း၏ အကွက်ကို အကြောင်းပြု၍ ‘ကျားကွက်’ဟုလည်း ခေါ်၏၊

ထိုအောက် နည်းနည်းငယ်သော ဒုတိယ အမျိုးကား ဤကျားနက် (ကျားမင်း) ပင်တည်း။ ၎င်းကို တိရစ္ဆာန်ရုံ၌ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး မဖြစ်မီက မကြာမကြာ တွေ့ရပါသည်။ ယခုလည်း ရှိကောင်း ရှိဦးမည်။

အောက်ပါ ‘မူ’ နှစ်ရပ်ကို တင်ပြပါအံ့။

၁။ ၎င်း ကျားနက်၏ အသားကို ကျားသစ် (ကျားကွက်)၏ အသားတွင် ထည့် သွင်း၍ ထပ်တူထပ်မျှ အကပ္ပိယအသား အဖြစ်ဖြင့် ယူသော် ၎င်းသည် တရစ္ဆ ၌ အကျုံးမဝင်နိုင်တော့ပြီ။ အဖြေကား ‘ကျားမြင်း’သည်သာလျှင် ‘တရစ္ဆ’ဟူသော သားရဲကောင်ဖြစ်ရန် ရှိပါတော့သည်။

၂။ ထိုသို့ မဟုတ်ဘဲ ကျားသစ် (ကျားကွက်)နှင့် အမွေးအရောင်အဆင်း ခြားနား နေခြင်းကြောင့် ၎င်း၏ အသားကို အကပ္ပိယအသား ဖြစ်သော ထိုကျားသစ်သားမှ ထုတ်ဖယ်၍ သီးခြားအမည်တစ်မျိုး (ဝါ) ကျားနက်သားဖြင့် ပေးသော် ကျားမြင်းကို ထည့်စဉ်းစားရန် လုံးဝ မလိုတော့ပြီ။ အဖြေကား ၎င်းကျားနက် (ကျားမင်း)သည်သာလျှင် ‘တရစ္ဆ’ဟူသော သားရဲကောင် ဖြစ်တော့မည်သာ။ ၎င်းကိုပင် ခေတ်, ဒေသအလိုက် အချို့က သစ်ကျုတ်ဟု ခေါ်ဆိုကြသည် ဟူ၍ နိဂုံးချုပ်ရန်သာ ရှိပေတော့သည်။

ပြဆိုခဲ့သော မူနှစ်ရပ်တွင် နှစ်သက်ရာ ‘မူကို ယူတော်မူကြပါကုန်။ဒုတိယမူကို သတိရမိသော်လည်း ထိုဘာသာပြန် ဝိနည်းလမ်းညွှန်စာအုပ်ကို ရေးစဉ် အခါက ကျားနက်၏ အသားကို အကပ္ပိယအသား ဖြစ်သော ထို ကျားသစ်၏ အသားတွင် ထည့်သွင်း၍ ယူထားခြင်းကြောင့် ပထမမူသာလျှင် အမှန်ဖြစ် သည်ဟု အယူသည်းမိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကျားနက် (ကျားမင်း)၏ အကြောင်း ကို အလျှင်းမဖော်ပြဘဲ ကျားမြင်းတစ်မျိုးတည်းကိုသာလျှင် တိုတိုတုတ်တုတ်ဖြင့် ထို ‘ဘာသာပြန်ဝိနည်းလမ်းညွှန်’စာအုပ်၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ပြုမိခြင်းသည် စာရေးသူ၏ စဉ်းစားဆင်ခြင်မှု ညံ့ဖျင်းသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဝန်ခံပါ၏၊

အကယ်၍ ပထမမူကိုပင် ယူစေကာမူ ကျားနက်၏ အသားကိုလည်း ကျားသစ် (ကျားကွက်)၏ အသားကဲ့သို့ အကပ္ပိယအသားဖြစ်သော ထို ‘ကျားသစ်သား’ ဟုပင် မှတ်ယူမြဲတိုင်း မှတ်ယူရမည်သာ။

ဒုတိယမူကို ယူသော် ‘အောင်း’ဟူသော အမည်ကို ပယ်ဖျောက်၍ လူသိများသော ‘ကျားနက် (ကျားမင်း)’ဟူသော အမည်ကို အစားထိုး၍ တစ်သံ တည်း ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသင့်ပေသည်။

ဤ‘မူ’ နှစ်ရပ်လုံးကို ပယ်လိုလျှင် ပယ်ပါ။ သို့ရာတွင် ‘အောင်း’ဟူသော အမည်ကိုမူ ဖျောက်ဖျက်သင့်ပေသည်။ [ထို့ကြောင့် အဓိပ္ပာယ်မရှိသော ‘အောင်း’ ဟူသော အမည်ကို ပယ်ဖျောက်၍ အမည်မှန်ကို မှည့်ပြီး ၎င်းကို တစ်ပြည်လုံးက အသိအမှတ်ပြုအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်ထူး ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်များ အမြန် ပေါ်ပေါက်ပါစေသတည်း။]

ဆက်ရေးဖို့အကြောင်း ပေါ်လာ၍ ဆက်ရေးပါအံ့။ အထက်ပါ အကြောင်း အရာများကို သာသနာသက္ကရာဇ် ၂၅၀၇-ခု၊ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၅-ခု၊ နတ်တော်လဆန်း ၁၄-ရက်နေ့တွင် ရေးသားပြီးသည်နောက် ‘အောင်း’ဆိုသော သားကောင်သည် ရန်ကုန်တိရစ္ဆာန်ရုံ၌ ရောက်ရှိနေကြောင်း ကြားသိရ၍ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၃၂-ခုနှစ်တွင် ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရား (အရှင်တေဇ)သည် ဤသားကောင်နှင့် ပတ်သက်၍ ရန်ကုန် တိရစ္ဆာန်ရုံ၊ တိရစ္ဆာန် ဆေးကုဆရာဝန်ထံ စုံစမ်းမေးမြန်းရာ ပြန်စာ ရရှိပါသည်။ [ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ထိုပြန်စာ၏ မိတ္တူစာ ‘မူ’ကို ဖော်ပြပါအံ့။]

၁.၉.၁၉၇၀

စာပြန်ကြားအပ်ပါသည် ဘုန်းတော်ကြီးဘုရား ...

အရှင်ဘုရား၏ စာကို လက်ခံရရှိပါသည်။ တပည့်တော်တို့လည်း လိုက်လံ ရှာဖွေလေ့လာနေ၍ စာပြန်ရန် နောက်ကျနေရခြင်း ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

တပည့်တော်တို့ တိရစ္ဆာန်ရုံရှိ (အောင်း)၏ ရုပ်ပုံကို ဓာတ်ပုံရိုက်၍ ပို့လိုက်ပါသည်။ အရှင်ဘုရား၏ မေးခွန်းအား သိပ္ပံနည်းကျကျ တိကျစွာ ပြန်လည်ဖြေကြားနိုင်ပါရန်အတွက် ရန်ကုန်တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် ကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌကြီး ဗိုလ်မှူးကြီးလှအောင်ကလည်း ထိရောက်စွာ အကူအညီ ပေးပါသည် အရှင်ဘုရား။

(အောင်း)ကို အင်္ဂလိပ်အခေါ်အဝေါ်အားဖြင့် (Yak)ဟု ခေါ်ပါသည်။ မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ဦးထွန်းငြိမ်းအဘိဓာန်တွင် “တရုတ်အမွေးရှည်နွား”ဟု ဆိုထားပါသည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးလှအောင် ရှာဖွေပေးသော အဘိဓာန်တွင်လည်း (တရုတ်အမွေးရှည်နွား)ဟု ပြန်ဆိုထားသည့်အပြင် အကျယ်အားဖြင့်လည်း ၎င်း၏ အမြီးကို စာမရီ သားမြီးယပ်အဖြစ် အသုံးပြုကြောင်း ဖော်ပြပါသည်။ ရှေးမြန်မာမင်းတို့သည် ဂန္ဓာလရာဇ်ပြည်မှ လာသော သားမြီးယပ်များကို အသုံးပြုကြောင်း ကြားဖူးပါသည်။ ၎င်းမှာ (Yak) ခေါ် (အောင်း)၏ အမြီးပင် ဖြစ်ပါ သည်ဘုရား။

သတ္တဗေဒအခေါ်အဝေါ်အရ (Poephagus grunniens)ဟု ခေါ်ပါ သည်။ ၎င်းမှာ နွားအမျိုးအစားပင် ဖြစ်ပါသည်။

တပည့်တော်တို့ ရန်ကုန်တိရစ္ဆာန်ရုံရှိ (အောင်း)၏ ပုံသဏ္ဌာန်မှာ နွားကဲ့သို့ပင်ဖြစ်ပြီး အမွေးရှည်ကြီးများ ဖုံးလွှမ်းထားပါသည်။ အရောင်မှာ တစ်ကိုယ် လုံး အနက်ပင် ဖြစ်ပါသည်။ နွားအစာကိုပင် စား၍ နွားလိုပင် စားမြုံ့ပြန်ပါ သည်။ ၎င်း၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အပူချိန်မှာလည်း နွားထက် (၁)ဒီဂရီမျှလောက်သာ နည်းပါသည်။ နွားကဲ့သို့ပင် ခွာကွဲ သတ္တဝါ ဖြစ်ပြီး နွားတွင်ဖြစ်လေ့ရှိသော ရောဂါများပင် ဖြစ်တတ်ပါသည်။ အထီးတွင် ချိုရှိပါသည်။ ၎င်းအား တရုတ်ပြည်မှ ရရှိပါသည်။ ၎င်း၏ ပင်ရင်းဒေသမှာ တိဘက်ပြည် ဖြစ်ပါသည်။

မည်သို့ပင် ဖြစ်စေကာမူ အရှင်ဘုရား သိသာတော်မူနိုင်ပါရန် တပည့်တော်က ၎င်းတိရစ္ဆာန်၏ ဓာတ်ပုံကို ဤစာနှင့်တကွ ပူးတွဲ ဆက်ကပ်အပ်ပါ သည် အရှင်ဘုရား။

အရှင်ဘုရား ကျန်းမာတော်မူပါစေ။

(ပုံ) မောင်ချစ် (B.A.D.V.S)

တိရစ္ဆာန် ဆေးကုဆရာဝန်

ရန်ကုန်တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်။

မှတ်ချက်။ ။ ‘အောင်း’သည် တရစ္ဆဆိုသော သားရဲကောင် မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်ထက် ထင်ရှားလေပြီ။

အကပ္ပိယအသားမျိုး ပြီးပြီ။

၃၅။ အကပ္ပိယ ပစ္စည်းမျိုး

ကုလဒူသန ၈-ပါး

သီး, ပွင့်, ကသေ၊ မြေ, ဒန်ပူ, ဝါး၊ ဆေးဝါး, စေခံ၊
လာဘ် ငဲ့မှန်၊ ဒူသန် ကုလ ရှစ်။

၁။ သစ်သီးပေးခြင်း၊
၂။ ပန်း သစ်ပွင့်ပေးခြင်း၊
၃။ ရေချိုးကသည်မှုန့် (ဆပ်ပြာမှုန့်), မျက်နှာခြေမှုန့် ပေးခြင်း၊
၄။ သင်္ဘောဆပ်ပြာခဲ စသော မြေညက် ပေးခြင်း၊
၅။ ဒန်ပူပေးခြင်း၊
၆။ အိမ်၌သုံးရန် သစ်, ဝါး ပေးခြင်း၊
၇။ ဆေးဝါး ဓာတ်စာ ပေးခြင်း, ဆေးကုပေးခြင်း၊
၈။ လူအစေအပါးခံ၍ တမန်ကိစ္စနှင့် သွားလာခြင်း။[ကုလဒူသန ၈-ပါး]

ကုလဒူသန်၊ အင်ရှစ်တန်၊ နေသန် နှစ်ဆယ့်တစ်။
ရွှေ, ငွေခံငြား၊ စျာန်မဂ်ကြား၊ ဆေးဝါး, ဗေဒင်ဖြစ်။
မိစ္ဆာဇီဝ၊ ဟောဖော်ပြ၊ တရာ့ငါးဆယ်နှစ်။
ထိုနှင့် ရလတ်၊ ပစ္စည်းရပ်၊ မအပ် ကြဉ်ပယ်ပစ်။

အဓိပ္ပာယ်

၁။ ကုလဒူသနမှု (၈)ပါးနှင့် ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၂။ အနေသနမှု (၂၁)ပါးနှင့် ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၃။ ရွှေ, ငွေကိုခံမှု၊ ရောင်းဝယ်လဲလှယ်မှုတို့နှင့် ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၄။ စျာန်, မဂ်ဖိုလ်တရားကို ဝါကြွားပြောဆို၍ ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၅။ ဆေးဝါးကုသ၍ ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၆။ ဗေဒင်ယာယီ ဟောပြော၍ ရသော ပစ္စည်းမျိုး၊
၇။ ဗြဟ္မဇာလသုတ်ကြီး၌ လာသော မိစ္ဆာဇီဝမှုမျိုး ၁၅၂-ပါးနှင့် ရသော ပစ္စည်း မျိုး၊ ဤပစ္စည်းမျိုးသည် သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့အားလည်း သုံး ဆောင်ခြင်းငှာ မအပ်။

အကပ္ပိယ ပစ္စည်းမျိုး ပြီးပြီ။

၃၆။ အနေသန ၂၁-ပါး

အနေသန ၂၁-ပါး ဟူသည် —

၁။ ဒါယကာတို့အား လာဘ်အကျိုးငှာ ဝါးပေးခြင်း၊
၂။ အပွင့် ပေးခြင်း၊
၃။ အသီး ပေးခြင်း၊
၄။ ဒန်ပူ ပေးခြင်း၊
၅။ မျက်သစ်ရေ ပေးခြင်း၊
၆။ ခေါင်းလျှော်စရာ ကင်ပွန်း, တရော် ပေးခြင်း၊
၇။ ချေးတွန်းစရာ ကသယ်မှုန့်, ကုက္ကိုမှုန့် ပေးခြင်း၊
၈။ သုံးစရာ မြေနီ, မြေဖြူ ပေးခြင်း၊
၉။ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချ၍ ‘ကျွန်ုပ်, ဗျာ’ စသည်ဖြင့် ဒကာတို့အား ပြောဆိုခြင်း၊
၁၀။ ပဲနောက်ဟင်းကဲ့သို့ မမှန်တချက် မှန်တချက် ပြောဆိုခြင်း၊
၁၁။ ရွာသူသားငယ်တို့ကို ထိန်းယခြင်း၊
၁၂။ လူတို့ မှာကြားလိုက်သော သတင်းစကားကို ဆောင်ခြင်း၊
၁၃။ ဆေးကုခြင်း၊
၁၄။ တမန်သည်မှု ပြုခြင်း၊
၁၅။ ဆွမ်းတုံ့ပေးခြင်း၊
၁၆။ ယာကြန်ကို ကြားခြင်း၊
၁၇။ လယ်ကြန်ကို ကြားခြင်း၊
၁၈။ ယောက်ျား, မိန်းမတို့၏ လက္ခဏာကြန်ကို ကြားခြင်း၊
၁၉။ မိတ္တသန္ထဝပြု၍ နိစ္စဘတ်ဆွမ်း မခံအပ်သော ပြည့်တန်ဆာမ စသော ခြောက်ပါးသော ဌာနတို့၌ နိစ္စဘတ်ဆွမ်းခံခြင်း၊
၂၀။ မင်း၏ အမတ်စသည်တို့နှင့် အကျွမ်းတဝင် မိတ်ခင်ပွန်းဖွဲ့ခြင်း၊
၂၁။ သာသနာတော်၌ မကြည်ညိုသောသူ အစရှိသည်ကို မှီဝဲခြင်းအားဖြင့် နှစ်ဆယ့်တစ်ပါး ဖြစ်သည်။

အနေသန ၂၁-ပါး ပြီးပြီ။

၃၇။ အနာမာသ (မကိုင်ကောင်းသော) ဝတ္ထုမျိုး

လူမ, နတ်မ, တိရစ္ဆာန်မတို့၏ ကိုယ်၊ ၎င်းတို့၏ အဝတ်အရုံနှင့် အသုံး အဆောင် တန်းဆာများ၊ ၎င်းတို့၏ သဏ္ဌာန်အရုပ်၊ ၎င်းတို့၏ ရုပ်ပုံများ ပါနေ သော ပစ္စည်းများ၊ ရွှေ, ငွေ, ပုလဲ, မြ, ကြောင်မျက်ရွဲ, ခရုသင်း, ကျောက်သလင်း, သန္တာ, ပတ္တမြားနီ, ပတ္တမြားပြောက် ဟူသော ၁၀-ပါးသော ရတနာမျိုး၊ စပါးမျိုး ခုနစ်ပါး၊ သစ်ပင်၌ ဖြစ်ဆဲစားဖွယ် အသီးအရွက်၊ လူတို့ စုပုံထားသော စားဖွယ် အသီးအရွက်၊ စစ်သည်, ခိုးသူ, ဓားပြ, မုဆိုး, တံငါတို့၏ လက်နက် ပိုက်ကွန်များ၊ တူရိယာ ဘဏ္ဍာမျိုး၊ ၎င်းတို့ကို ကိုင်တွယ်သုံးသပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ဝိဝါဒကို စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း

အောက်ပါစာပိုဒ်တို့ကို မရေးသားမီ စာရေးသူ၏ သဘောထားကို ရှေးဦးစွာ ထုတ်ဆိုပါအံ့။ အယူအဆချင်း မတိုက်ဆိုင်၍ တစ်ဘက်သားအား ထိပါး ပုတ်ခတ်လိုသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ အများ၏ အကျိုးကို ရည်၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို ၎င်းတို့ စိစစ်ဝေဖန်ပြီး နှစ်သက်ရာဝါဒကို ရွေးချယ်၍ ဆောက်တည် ကျင့်သုံးနိုင်စေခြင်း အကျိုးငှာ ထိုထင်မြင် ယူဆပုံကို စိတ်ရိုးသဘောရိုးဖြင့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထုတ်ဆို ရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်။ [ဝါဒချင်း မတိုက်ဆိုင်သော အခြား ကဏ္ဍများ၌လည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါကုန်။]

အချို့က ယခုခေတ်တွင် တီထွင်သော အင်္ဂလိပ်ရွှေကို အနာမာသဝတ္ထုဟု မှတ်ယူကြ၍ ၎င်းဖြင့် ပြုလုပ်သော ပစ္စည်းများကို မသုံးဆောင်အပ် ဟူ၍လည်း ကောင်း၊ အချို့က အပ်၏ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုကြ၏၊

ဤအင်္ဂလိပ်ရွှေသည် ဘုရားရှင် လက်ထက်တော်၌ မပေါ်ပေါက်သေးသဖြင့် ဤရွှေနှင့် ပတ်သက်၍ ကျမ်း၌ အဆိုမရှိပါ။ အဆိုမရှိလျှင် အဘယ်ကဲ့သို့ ယူရမည်နည်း။ ဝိဝါဒရှိလျှင် ဂရုဘက်သို့ လိုက်သင့်သည် မဟုတ်ပါလောဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏၊ အဖြေကား အရာခပ်သိမ်း ဂရုဘက်သို့လိုက်၍ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ အချို့အရာ၌ ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ပြုခြင်းဖြင့် အကျိုးရှိသည်၊ အချို့အရာ များ၌ ဘေးအန္တရာယ် ရှိတတ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဂရုဘက်သို့ လိုက်သင့်သော အကြောင်း လုံလောက်မှ ဂရုဘက်သို့ လိုက်သင့်ပေသည်။ [ရူပိယသိက္ခာပုဒ်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော မဟာပဒေသ ၄-ပါးကို ထောက်။] လိုက်သင့် မသင့် ဆုံးဖြတ်ရာ၌ ရှေးဦးစွာ ဤအင်္ဂလိပ်ရွှေသည် တန်ဖိုးအားဖြင့် အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရွှေမျိုး ဖြစ်လေသနည်းဟု စိစစ်ဖို့လို၍ စိစစ်ပါအံ့။ အတွင်း၌ ရွှေအစစ်ရှိနေသော သတ္တုကျောက်တုံးကို ကိုင်တွယ်သုံးသပ်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပုဒ်နှင့် ပတ်သက်၍ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ဆိုသည်၊ မှန်၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ထိုသတ္တုကျောက်တုံး အတွင်း၌ ရှိသော ထိုရွှေအစစ်ကို ခွဲစိတ်၍ ယူမည်ဖြစ်သောကြောင့် ထိုသတ္တုကျောက်တုံးကို ရွှေတုံး ရွှေခဲကဲ့သို့ မှတ်ယူရမည် ဖြစ်သည် ဟူသောကြောင့်တည်း။ သို့ဖြစ်လျှင် အင်္ဂလိပ်ရွှေကို ထိုသတ္တု ကျောက်တုံးကဲ့သို့ မှတ်ယူရအံ့လောဟူမူ ထိုကဲ့သို့ မမှတ်ယူအပ်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ အများ နားလည်နေကြသလောက်ဆိုလျှင် ရွှေအစစ်ကို တန်ဖိုးထား၍ အရောင်းအဝယ် ပြုသကဲ့သို့ အင်္ဂလိပ်ရွှေကို တန်ဖိုးထား၍ အရောင်းအဝယ် မပြုကြပါ၊ ၎င်းဖြင့် ပြုလုပ်သော ပစ္စည်းများကိုသာ တန်ဖိုး ထား၍ အရောင်းအဝယ် ပြုကြသည်။ ထိုပစ္စည်းများကို ဟောင်းနွမ်းယိုယွင်း ပျက်စီးသောအခါ အင်္ဂလိပ်ရွှေကို ဂရုမပြုဘဲ တစ်ခါတည်း အပြီးအပြတ် စွန့်ပစ် လွှင့်ပစ်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ရွှေဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော နစ် (Nib), ကလစ် (Clip) များဖြင့် တပ်ဆင်ထားသော ဖောင်တိန်ကို ဟောင်းနွမ်း၍ စွန့်ပစ်သောအခါ ဖောင်တိန်အိုးကိုသာ မဟုတ်၊ နစ်, ကလစ်တို့ကိုလည်း တန်ဖိုးမရှိသော ပစ္စည်း အဖြစ်ဖြင့် စွန့်ပစ်လွှင့်ပစ်ကြသည်။ ဖောင်တိန်လုပ်သော ကုမ္ပဏီများ, ရွှေကုန်သည်, ရွှေပန်းထိမ်များကလည်း ထိုနစ်, ကလစ် တို့ကို မဝယ်ကြပါ။ ဓာတုဗေဒ ဆရာများကလည်း အင်္ဂလိပ်ရွှေကို ခွဲစိတ်၍ မယူကြပါ ဟူသောကြောင့်တည်း။

အထက်ပါ အချက်တစ်ခုတည်းကို မူတည်၍ မဆုံးဖြတ်သင့်ပေ၊ အကျိုး အပြစ်ကို စိစစ်ပြီးမှ ဆုံးဖြတ်အပ်သည်ဖြစ်၍ အကျိုးအပြစ်ကို စိစစ်ပါအံ့။ မိမိ သည် ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ အင်္ဂလိပ်ရွှေကို မသုံးဆောင်အပ်ဟု ယူသည်ဟု ဆိုကြပါစို့။ ယခုခေတ် အများပင် “သွား”များ တပ်ရာ၌ အင်္ဂလိပ်ရွှေဖြင့် တပ်ကြ သည်။ အကယ်၍ —

၁။ အင်္ဂလိပ်ရွှေသွား တပ်ထားသော လူဝတ်ကြောင်များ ရဟန်းပြုလို၍ မိမိ ထံသို့ လာလျှင် ထိုရွှေသွား တပ်ထားခြင်းကြောင့် ၎င်းကို ပယ်ပါမည်လော။

၂။ အကယ်၍ ရဟန်းပြုပေးလျှင် (မိမိ ယူဆသည့်အတိုင်းဆိုလျှင်) ထိုရဟန်း သစ်သည် ရဟန်းဖြစ်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အာပတ်သင့်နေသည် မဟုတ်ပါလော။

၃။ မိမိသည်လည်း ထိုရဟန်းသစ်နှင့် အာမိသသမ္ဘောဂ, ဓမ္မသမ္ဘောဂ ပြုခြင်းဖြင့် နေ့ရှိသလောက် အာပတ်သင့်နေသည် မဟုတ်ပါလောဟူ၍ မေးလျှင် (သဘာဝကျကျ ဖြေမည်ဆိုလျှင်) ဟုတ်သည်ဟု ဝန်ခံရပေမည်။

ဆိုဦးအံ့။ ။ ရဟန်းလောက၌လည်း အင်္ဂလိပ်ရွှေသွား တပ်ထားသော ရဟန်းအချို့ ရှိသည်။ အကယ်၍ သီလအလွန်စင်ကြယ်သော (အင်္ဂလိပ်ရွှေသွား တပ်ထားသော)ရဟန်း မိမိထံ လာလျှင် ထိုရွှေသွားတပ်ထားခြင်းကြောင့် မိမိသည် ထိုရဟန်းနှင့် မပေါင်းသင်းနိုင်ဟု ငြင်းပယ်လျှင် ထိုရဟန်း၏ နေရာ၌ နေ၍ကြည့်လျှင် အဘယ်မျှလောက် မိမိ စိတ်ထိခိုက်မည်နည်းဟူ၍ မိမိကိုယ် ကို မိမိပင် မေးပါလေ။

ဤကိစ္စ၌ ဂရုဘက်သို့လိုက်၍ ပြုလျှင် ဘေးအန္တရာယ် မဖြစ်ဖြစ်အောင် ပြုရာရောက်သည်ဟု သိလောက်ပြီ။ အင်္ဂလိပ်ရွှေကို သုံးဆောင်လျှင် အာပတ် သင့်နိုင်သလော ဟူငြားအံ့၊ အာပတ်မသင့်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ဤရွှေနှင့် ပတ်သက်၍ ကျမ်း၌ အဆိုမရှိခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ မဟာပဒေသလေးပါး ကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း ၎င်းကို သုံးစွဲလျှင် အာပတ်မသင့်ဟု သဘာဝကျကျ ယူအပ်၏ ဟူသောကြောင့်တည်း။ ထို့ကြောင့် ဤကိစ္စ၌ ဂရုဘက် သို့ မလိုက်သင့်ဟု ယူမှသာလျှင် သဘာဝကျသည် မဟုတ်ပါလော။ [အရာခပ်သိမ်း ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ မပြုအပ်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်ပါသည်။]

ကျမ်း၌လည်း အင်္ဂလိပ်ရွှေနှင့် ပတ်သက်၍ အဆိုမရှိ၊ ဂရုဘက်သို့ လိုက် ၍လည်း မပြုအပ်ဟု ဆိုလျှင် အင်္ဂလိပ်ရွှေဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော နစ်, ကလစ်များ ဖြင့် တပ်ဆင်ထားသော ဖောင်တိန်နှင့် အလားတူပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်ခြင်း ဖြင့် အာပတ်မသင့်ဟု သဘာဝကျကျ ယူအပ်ပေသည်။ [ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အကြောင်းအရာများကို ထောက်၍သာ အင်္ဂလိပ်ရွှေဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်အပ်သည်ဟု ပြောရခြင်း ဖြစ်သည်။ အမှန်မှာ ရဟန်း တော်များအဖို့ဆိုလျှင် (တတ်နိုင်လျှင်) ရွှေသွားတပ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သင့်ပေ သည်။ ထိုရွှေဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်အပ်သည်ဟု ဆိုငြားသော်လည်း အလှသဘောဖြင့် သုံးဆောင်လျှင်ကား ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊]

ရှင်းလင်းချက်။ ။ ‘မိမိ’ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်းမှာ ဆန့်ကျင်၍ ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ စာရှုသူတို့အား ရည်စူး၍ ရေးခြင်း ဖြစ်သည်။ စာရှုသူမှန်သမျှကို ၎င်းကိုယ်ကို ဆန့်ကျင်၍ ယူသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ နေရာ၌ နေစေ၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို လက်ခံသင့် မခံသင့် စိစစ်၍ ဝေဖန်ဆုံးဖြတ်နိုင်စေခြင်းငှာ စာရှုသူကို ‘မိမိ’ဆိုသော အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော်မူကြပါကုန်။

အနာမာသ (မကိုင်ကောင်းသော) ဝတ္ထုမျိုး ပြီးပြီ။

၃၈။ ဒါယကာလှူသော်လည်း အလှူမခံကောင်း

ရွှေ, ငွေ, ဒင်္ဂါး, ပိုက်ဆံ, ပုလဲ, ပတ္တမြား, ကြောင်မျက်ရွဲ, ခရုသင်း, ကျောက်သလင်း, သန္တာ, ပတ္တမြားနီ, စပါးမျိုး ၇-ပါး, ကျွန်မိန်းမ, ကျွန်ယောက်ျား, လယ်, ယာ, ပန်းဥယျာဉ်, သစ်သီးဥယျာဉ် စသည်တို့ကို ဒါယကာတို့ လှူသော် လည်း အလှူမခံကောင်း။ [ပြီးပြီ။]

၃၉။ ကာလိက ၄-ပါး အမြွက်

ကာလိကလေးမျိုး

ယာဝ, ယာမ, သတ္တာဟ၊ ယာဝဇီဝိကာ။

ကာလိကမျိုးသည် —
၁။ ယာဝကာလိကမျိုး၊
၂။ ယာမကာလိကမျိုး၊
၃။ သတ္တာဟကာလိကမျိုး၊
၄။ ယာဝဇီဝိကမျိုး -- ဟူ၍ ၄-မျိုး အပြားရှိ၏၊

ကပ်ပြီးသည်မှ၊ ထိုလေးဝ၊ ကာလ ပိုင်းခြားရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကပ်ပြီးသော အခါမှာ ဤဝတ္ထုကား ယခုနေ့ မွန်းမလွဲမီ အတွင်း၌သာ ရဟန်းတို့ မျိုခြင်းငှာ အပ်သည်၊ မွန်းလွဲသည်မှ စ၍ ယနေ့, နက်ဖြန် စသည်တို့၌ မအပ်ပြီ၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ပိုင်းခြားခြင်းသို့ ရောက်၏၊

ထိုနေ့ နံနက်၊ ယံသုံးချက်၊ ရက်ခွန်, ထက်ဆုံးသာ။

ကာလိကအသက်။ ။ အကပ်ခံသော နေ့ကို ထိုနေ့ ဆိုသည်။ ထိုနေ့ မွန်းမလွဲမီကာလ။ ထိုနေ့ ညဉ့် ၃-ယံ ကာလ၊ ထိုနေ့မှစ၍ ရက်ပေါင်း ၇-လီ ကာလ၊’ ထိုနေ့မှ စ၍ အသက်ထက်ဆုံး အစဉ်အတိုင်း ယှဉ်လေ။

ယာဝကာလိကာမျိုး

အရပ်တိုင်းမှာ၊ အာဟာရကိစ္စ၊ စားရိုးကျ၊ ယာဝကာလိကာ။

အကြင်ဝတ္ထုမျိုးသည် ထိုထို အရပ်တို့၌ ပကတိ အာဟာရကိစ္စနှင့် အစဉ်အဆက် စားရိုးကျ၏၊ ထိုဝတ္ထုမျိုးသည် ယာဝကာလိကမျိုး မည်၏၊

ဘောဇဉ်, ခဲဖွယ်၊ အသွယ်သွယ်၊ အကျယ် များလှစွာ။ (သိသာပြီ)

ယာမကာလိကမျိုး

သပြေ, သရက်၊ မုဒြက်၊ ဖက်သက် သစ်မည်စည်။
ငှက်ပျောနှစ်မျိုး၊ ကြာစွယ်တိုး၊ ရှစ်မျိုး အဖျော်ရည်။

၁။ သပြေသီးအဖျော်၊
၂။ သရက်သီးအဖျော်၊
၃။ မုဒြက်သီးအဖျော်၊
၄။ ဖက်သက်တရော်သီးအဖျော်၊
၅။ သစ်မည်စည်ပွင့်အဖျော်၊
၆။ အိမ်ငှက်ပျောသီးအဖျော်၊
၇။ တောငှက်ပျောသီးအဖျော်၊
၈။ ကြာစွယ်အဖျော် -- ဟူ၍ ယာမကာလိကဝတ္ထု၌ ဟောတော်မူရင်း အဖျော် မျိုး ၈-ပါး။

မှတ်ချက်။ ။ သစ်မည်စည်ပွင့်သည် အလွန်အရည်ပေါ၏၊ ရေမရောဘဲ နှင့်ပင် သောက်လောက်အောင် ရနိုင်သော ဇာတိရသ ရှိ၏၊ ဇာတိရသအတိုင်း အဖျော်ကိစ္စနှင့် နေလွဲသောအခါ သောက်ခြင်းငှာ မအပ်၊ ရေနှင့် ရောမှအပ် သည်။ ယာဝကာလိကဝတ္ထုတို့မှ ဖြစ်သော ဇာတိရသတို့၌ ဤနည်းချည်းမှတ်။ ကြံရည်, တင်လဲရည်, ပျားရည်တို့၌လည်း ရေရောမှ အဖျော်ရည်ကိစ္စ၌ အပ်သည်။ ရေမရောလျှင် သတ္တာဟကာလိက အတိုင်းပင်။

သစ်သီးကြီး ၉-မျိုး

ထန်း, အုန်း နှစ်ကွဲ၊ ပိန္နဲ နှစ်ပါး၊ သုံးသခွား၊ နှစ်ပါး ဗူး, ဖရုံ။

၁။ ထန်းသီး၊
၂။ အုန်းသီး၊
၃။ အိမ်ပိန္နဲသီး၊
၄။ တောင်ပိန္နဲသီး၊
၅။ သခွား ငဆစ်သီး၊
၆။ သခွား ငပြုတ်သီး၊
၇။ သခွားငကြောင်သီး၊
၈။ ဗူးသီး၊
၉။ ဖရုံသီး — ဤကား သီးကြီး ၉-မျိုးတည်း။

သီးကြီး ကိုးပါး၊ ပဲမျိုးများ၊ စပါးခုနစ်မည်။
အလျော်စပါး၊ လေးမျိုးအား၊ ရှောင်ရှား အဖျော်ရည်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော သီးကြီး ၉-ပါး တစ်ရပ်၊ အလုံးစုံသော ပဲမျိုးတစ်ရပ်၊ စပါးမျိုး ၇-ပါး တစ်ရပ်၊ ကြိတ်စပါး အစရှိသော အနုလောမ စပါးမျိုး တစ်ရပ်၊ ဤ ၄-ရပ်တို့ကို နေလွဲသောအခါ သောက်မျိုရန် အဖျော်ရည် ပြုလုပ်မှု၌ ရှောင်ကြဉ်အပ်ကုန်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ အဖျော်ရည်လုပ်နည်းမှာ အကပ်မခံသေးသော သပြက်သီး, သရက်သီး စသည်ကို ရေအေး၌ စိမ်စေ၍ သောက်ချိန်ကျသောအခါ လူ, သာမဏေတို့ကို ကောင်းစွာ စစ်စေပြီးမှ အကပ်ခံ၍ သောက်အပ်၏၊

ကောင်းစွာ စစ်ခြင်းဆိုသည်ကား ယာဝကာလိကဝတ္ထုတို့၏ အဖတ်, အနည် ဟူ၍ မပါစေရ၊ အရည်ကြည်သက်သက် ရအောင် ရေစစ်ပုဝါထူထူနှင့် စစ်ရမည်၊ အဖတ်ဟူ၍ မုန်ညင်းစေ့ခန့်မျှ ပါရှိလျှင် မသောက်အပ်ပြီ၊ ဇီးဖြူ, သျှိသျှား, သဖန်းခါး အစရှိသော ယာဝဇီဝိကဝတ္ထုတို့နှင့် ပြုလုပ်သော အဖျော်ရည်၌မူကား အဖတ်ပါသော်လည်း ကိစ္စမရှိ။

သတ္တာဟကာလိကမျိုး

ထော, ဆီ, ဆီ, ပျား၊ တင်လဲအား၊ ငါးပါး သတ္တာဟာ။

၁။ ထောပတ်မျိုး၊
၂။ ဆီဦးမျိုး၊
၃။ ဆီမျိုး၊
၄။ ပျားရည်မျိုး၊
၅။ သကာတင်လဲဟူသော တင်လဲမျိုး — ဤဝတ္ထု ၅-မျိုးသည် သတ္တာဟ ကာလိက မည်၏၊ အကပ်ခံပြီးနောက် ၇-ရက် သုံးဆောင်ရ၏၊ [ဆီဦးမျိုး၌ လူဆီ မပါ။]

ကြံရည်၌မူ၊ ရေစင် ကူ၊ မာသူ အပ်သည်သာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဥစ္ဆုရသံ၊ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂိလာနဿ ဂုဠံ အဂိလာနဿ ဂုဠောဒကံ —ဟူသော ပါဠိတော်နှင့်အညီ အကပ် ခံ၍ ထိုနေ့ မွန်းလွဲသော အခါမှစ၍ ကြံရည်, တင်လဲရည်, သကြားခဲ, သကာခဲ, ထန်းလျက်ရည်, ထန်းလျက်ခဲ, ထန်းလျက်တင်လဲ, ထန်းလျက်သကာတို့သည် ဂိလာနပုဂ္ဂိုလ်အား ရေမရောဘဲပင် အပ်ကုန်၏၊ မာကျန်းသူတို့အား ရေနှင့် ရော၍ အဖျော်ကိစ္စ၌ သုံးဆောင်အပ်၏၊။ [ထောပတ်, ပျား, ဆီတို့၌လည်း ထို့အတူ မှတ်။]

စဉ်းစားဖွယ်။ ။ နေလွဲသောအခါ၌ ကြံရည်ကို ရေမရောဘဲ ရေခဲရော၍ သောက်အပ်, မသောက်အပ် စိစစ်ဝေဖန် ဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် အလို့ငှာ အောက်ပါ အချက်အလက်တို့ကို တင်ပြပါအံ့။

ဂိလာနပုဂ္ဂိုလ်တို့အား နေလွဲသောအခါ၌ ကြံရည်ကို ရေမရောဘဲ သောက် စေသည်။ မာကျန်းသူတို့ကိုမူကား ရေရော၍ သောက်စေသည်ဟု အထက်၌ ဆိုခဲ့ပြီ။ ယခုခေတ်တွင် ရေမရောဘဲ ရေခဲရော၍ သောက်ကြ၏၊

ရေခဲတုံးသည် တဖြည်းဖြည်း ပျော်သွား၍ ရေအဖြစ်သို့ ရောက်သည်၊ မှန်၏၊ ဤရေခဲရေကို ပကတိရေအဖြစ် မှတ်ယူအပ်, မယူအပ် စိစစ်ပါအံ့။

မာကျန်းသူတို့အား နေလွဲသောအခါ ကြံရည်ကို ရေရော၍ သောက်စေ ခြင်းသည် သဘာဝကျကျ ပြောမည်ဆိုလျှင် ကြံရည်၏ အရသာကို ပျက်ပြယ် စေလိုသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ ကြံရည်သက်သက်သည်ပင် ရေခဲရောထားသော ကြံရည်လောက် အရသာမရှိသောကြောင့် ရေခဲရော၍ သောက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟုဆိုလျှင် မည်သူမှ ငြင်းပယ်မည် မဟုတ်ပေ။ ထို့ကြောင့် ကြံရည်ကို ရေ မရောဘဲ ရေခဲရော၍ သောက်ခြင်းသည် ကြံရည်၏ အရသာကို မပျက်ပြယ်စေဘဲ ပို၍ အရသာရှိအောင်ပြုသည် မည်ရကား ရှင်တော်မြတ်ဘုရား၏ အလိုတော်နှင့် ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်လေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ရေခဲရေကို ပကတိရေအဖြစ် မှတ်ယူအပ်, မယူအပ် စဉ်းစားတော်မူကြပါကုန်။ [အကယ်၍ ရေခဲရေကို ပကတိရေအဖြစ် မမှတ်ယူပါက ကြံရည်၌ ရေခဲကိုလည်း ထည့်၍ ပကတိရေကိုလည်း ရော၍ သောက်အပ်ပေသည်။]

အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော် မူကြပါကုန်။

ယာဝဇီဝိကမျိုး

အရပ်တိုင်းမှာ၊ အာဟာရကိစ္စ၊ မစားကြ၊ ယာဝ ဇီဝိကာ။
ဇီးဖြူ သျှိသျှား၊ သဖန်းခါး၊ များ၏ အနန္တာ။

အကြင် ဝတ္ထုမျိုးကို ထိုထို အရပ်ဒေသတို့၌ ပကတိသော အာဟာရကိစ္စနှင့် စားရိုးပင် မရှိ၊ ထိုဝတ္ထုမျိုးသည် ယာဝဇီဝိကဝတ္ထု မည်၏၊ ဇီးဖြူ, သျှိသျှား, သဖန်းခါး စသည်ဖြင့် ထိုယာဝဇီဝိကမျိုးသည် အသင်္ချေ အနန္တ များပြား၏၊

အကပ်နှင့်တကွ၊ သူ့ကာလ၊ လွန်က သန္နိဓာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အကပ်ခံပြီး၍ အကပ်နှင့်တကွ မိမိဥစ္စာအဖြစ်ဖြင့် ထားရာ ၇-ရက်ကို လွန်ခဲ့လျှင် ထိုဝတ္ထုလည်း နိဿဂ္ဂိ ဖြစ်၏၊ သန္နိဓိကာရက သုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်လည်း သင့်၏၊ ၇-ရက် မလွန်မီ လူ, သာမဏေတို့အား စွန့်၍ ထားရာ ၏၊

အတို, အရှည်၊ ရောမိချေ၊ အရှည် သူ့ဘက်ပါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ယာဝကာလိကသည် အတိုဆုံး ဖြစ်၏၊ ထိုထက် ယာမကာလိက ရှည်၏၊ ထိုထက် သတ္တာဟကာလိက ရှည်၏၊ ထိုထက် ယာဝဇီဝိက သည် ရှည်၍ အရှည်ဆုံးလည်း ဖြစ်၏၊

ကာလိကချင်း ရောပုံ

အတိုမျိုးနှင့် အရှည်မျိုး ရောမိကြသည်ရှိသော် အရှည်က အတိုဘက်သို့ ပါရ၏၊ ထိုနေ့၌ အကပ်ခံအပ်သော ရှည်သော နောက်ကာလိကဝတ္ထုတို့သည် တိုသော ရှေ့ကာလိကဝတ္ထုနှင့် ရောနှောမိကြကုန်သည်ရှိသော် မိမိတို့၏ ရှည်သော ကာလကို စွန့်၍ တိုသောကာလိက အဖြစ်သို့ ရောက်ကြလေကုန်၏၊ တိုသော ကာလိကအတိုင်းသာ အပ်ကြလေကုန်၏ ဟူလိုသည်။

ရှေးရှေးနေ့တို့၌ ကပ်ပြီးသော ရှည်သော နောက်ကာလိက နှစ်ပါးတို့နှင့် တိုသော ရှေ့ကာလိက နှစ်ပါးတို့ ရောနှောမိကြရာ၌ အရှည်, အတို နှစ်ပါးလုံး မျိုခြင်းငှာ မအပ်သော အကပ္ပိယအဖြစ်သို့ ရောက်ကြလေကုန်၏၊

အထူးမှတ်ချက်။ ။ အထူးမူကား ရှေးရှေးရက်, ရှေးရှေးလ, ရှေးရှေးနှစ် တို့က အကပ်ခံ၍ ရှိနေသော ဆား အစရှိသော ယာဝဇီဝိကဝတ္ထုနှင့် သတ္တာဟကာလိကဝတ္ထု ရောနှောမိကြရာ၌ ရှေးရှေးက အကပ်နှင့် လွန်ခဲ့သော အတွက် အထူးမရှိ၊ သတ္တာဟကာလိကအတိုင်း လိုက်လေ၏၊

ယမန်နေ့၌ စားသောက်၍ ခံတွင်း၌ ငြိကပ်ရှိနေသော ကွမ်း, ဆေး အစ ရှိသော အညစ်အကြေးများသည် နောက်နေ့၌ စားသော ဆွမ်း အစရှိသော ယာဝကာလိကဝတ္ထုများနှင့် ခံတွင်းမှာ ရောနှောမိခဲ့သည်ရှိသော် သန္နိဓိအာပတ် ကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ခံတွင်း၌လည်းကောင်း, သပိတ်, ပန်းကန်, ခွက်ယောက်တို့၌လည်းကောင်း အဆီအစေး, အညစ်အကြေး အကပ်အငြိ မရှိစေရအောင် စင်ကြယ်စွာ ဆေးကြောမှုကို ဂရုစိုက်ကြကုန်ရာ၏၊

ကာလိကလေးပါး အမြွက် ပြီးပြီ။

၄၀။ အကပ်ခံနည်း

နှစ်တောင့်ထွာမှတ်၊ ဟတ္ထပါသ်၊ ပညတ် ဝိနည်းလာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ နှစ်တောင့်ထွာ ပမာဏကို အမှတ်ပြု၍ ဝိနည်းပညတ်တော် အရာ၌ ‘ဟတ္ထပါသ်’ဟူ၍ လာ၏၊

ပေး, ယူ လက်-နှစ်၊ ကြဉ်ပယ်ပစ်၊ ကြွင်းလစ် ကိုယ်အင်္ဂါ။
ဟတ္ထပါသ်တွင်း၊ ဝင်တုံလျှင်း၊ ကပ်ခြင်း မြောက်ထိုက်စွာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပေးသော သူ၏ ပေးသော လက်ကိုလည်းကောင်း၊ ခံယူ သော သူ၏ ခံသော လက်ကိုလည်းကောင်း ကြဉ်ပယ် လွှတ်ထား၍ ကြွင်းသော ကိုယ်အင်္ဂါ တစ်ခုခုသည် တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး၏ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အတွင်း၌ ဝင်သည်ဖြစ်အံ့၊ ကပ်ခြင်းမြောက်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ပေးသောလက်, ခံသောလက် နီးမှုသည် အင်္ဂါမဟုတ်၊ စားပွဲခုံကြီး, ဗျပ်ခွက်ကြီးများနှင့် ကပ်ကြရာ၌ စားပွဲခုံကြီး, ဗျပ်ခွက်ကြီးခြား၍ နေသဖြင့် ကပ်သူနှင့် ခံသူ ကွာလှမ်း၍ နေတတ်၏၊ [သတိရှိတော်မူကြပါကုန်၊၊]

ပေးခြင်းသုံးတန်၊ ခံခြင်း (၂)ပါး၊ စိတ် (၂)ပါး၊ စုံငြား ကပ်အင်္ဂါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ‘ပေးခြင်းသုံးတန်’ဆိုသည်ကား -- ၁။ ကိုယ်အင်္ဂါဖြင့် ကပ်ခြင်း၊ ၂။ ကိုယ်အင်္ဂါနှင့် စပ်သော ပန်းကန် ခွက်ယောက်ဖြင့် ကပ်ခြင်း၊ ၃။ ခံသူ၏ လက်တွင်း, သပိတ်တွင်းသို့ ကျရောက်အောင် ပစ်လွှတ်၍ ကပ်ခြင်း၊ ဤ ၃-ပါးတည်း။

‘ခံခြင်းနှစ်ပါး’ဆိုသည်ကား — ၁။ ကိုယ်အင်္ဂါဖြင့်ခံခြင်း၊ ၂။ ကိုယ်နှင့် ထိစပ်သော သပိတ်ခွက်ယောက်ဖြင့် ခံခြင်း၊ ဤ ၂-ပါးတည်း။

‘စိတ်နှစ်ပါး’ဆိုသည်ကား — ၁။ ပေးသူကလည်း ပေးမည်ဟု စိတ်ရှိခြင်း၊၂။ ခံသူကလည်း ခံမည်ဟု စိတ်ရှိခြင်း၊ ဤ ၂-ပါးတည်း။

မှတ်ချက်။ ။ရှေ့အဖို့၌ သပိတ်နှင့် ခံမည်ဟု အသင့်ပြင်ဆင်၍ နေ၏၊ ပေးဆဲအခါ၌ အိပ်ပျော်နေ၍ မသိလိုက်၊ အကပ်မြောက်၏၊ ပရိဝါ၌လည်း ကောင်း၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ၌လည်းကောင်း စိတ်နှစ်ပါးကို အင်္ဂါပြု၍ မဆိုလိုသော ကြောင့် အကပ်မြောက်ရာ အင်္ဂါ ၅-ပါးဟု လာသတည်း။

ထာမမဇ္ဈ၊ ချီကြွနိုင်ဖွယ်၊ မြူရထရ်၊ အတွယ် မရှိရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကပ်အပ်သော ဝတ္ထုနှင့် ထည့်ရာ, ခံရာဖြစ်သော စားပွဲ, ခုံ အစရှိသော ဝတ္ထုသည် အလေးဆုံးအားဖြင့်အား အလယ်အလတ် ရှိသော ထာမမဇ္ဈိမ ဖြစ်သူ တစ်ယောက်အားနှင့် ချီကြွနိုင်ကောင်းသော ဝတ္ထုဖြစ်မှ အကပ်မြောက်သည်၊ ထိုထက် လေးမူ အကပ်မမြောက်။ အငယ်ဆုံးအားဖြင့် ရထေရေဏုမြူခန့် ရှိမှ ကပ်ရသည်၊ ထိုအောက်ငယ်သော တဇ္ဇာရီမြူ, အဏုမြူ, ပရမာဏုမြူများမှာ ကပ်ဖွယ်ကိစ္စ မရှိ။

တဇ္ဇာရီမြူ။ ။ တဇ္ဇာရီမြူ ဆိုသည်မှာ နံရံပေါက် စသည်မှာ ဝင်သော နေရောင်နှင့် ပေါင်းမိမှ ထင်မြင်ရသော မြူမျိုးတည်း။

ရထေရေဏုမြူ။ ။ လေပြင်းတိုက်၍, တံမျက်လှည်း၍, လှည်းနွား စသည် သွား၍ ထကြွထင်ရှားသော မြူမျိုးသည် ရထရေဏုမြူ မည်၏၊ ဆွမ်းခံစဉ်အခါ, ဆွမ်းစားစဉ်အခါတို့မှာ သပိတ်စသည်တို့၌ ထိုမြူမျိုးကျခဲ့သော် အကပ်ခံပြီးမှ ခံရ, စားရမည်။

အတွယ်မရှိရာဆိုသည်ကား —- အပင်၌ ပေါက်ရောက်ဆဲသော ဝတ္ထု, သစ်ပင်, တိုင် စသည်တို့၌ ကြိုးလွန်နှင့် ဖွဲ့ချည်လျက်ရှိသော ဝတ္ထုသည် အကပ် မမြောက်၊ ထိုကဲ့သို့ အဖွဲ့အတွယ် မရှိမှ မြောက်သည်။

အဓိဋ္ဌာန်ပျက်၊ အင် ရှစ်ချက်၊ ကပ်ပျက်ကြောင်း အင်္ဂါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်္ကန်း, သပိတ်အဓိဋ္ဌာန်ကျခဏ်း၌ [ပေးစွန့်, ခိုးယူ၊ ကျွမ်းဝင်ယူ၊ လူထွက်, ချသိက္ခာ၊ သေဆုံး, လိင်ပြန်၊ ပစ္စုဒ္ဓံ၊ ရှစ်တန် ကျဓိဋ္ဌာ] ဟူ၍ ဆိုခဲ့သော အင်္ဂါရှစ်ပါးသည် အကပ်ပျက်ကြောင်း အင်္ဂါလည်း ဖြစ်၏၊ ဤ၌ ‘ပစ္စုဒ္ဓံ’ အရကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုသည်နှင့် အလားတူ ကပ်၍ထားသော ဝတ္ထု၌ အကပ်ကို စွန့်၏ဟု စိတ်ဖြင့် အကပ်စွန့်မှုကို ယူ။

ပဋိဂ္ဂဟဏံ နာမ လိင်္ဂပရိဝတ္တနေန ကာလံ ကိရိယာယ သိက္ခာ ပစ္စက္ခာနေန ဟီနာယာဝတ္တနေန အနုပသမ္ပန္နဿ ဒါနေန အနပေက္ခဝိဿဇ္ဇနေန အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏေန စ ဝိဇဟတိ။ [အဋ္ဌကထာ၊]

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဤပါဌ်၌ ပေးမှုနှင့် စွန့်မှု ခွဲ၍လာ၏၊ အကျွမ်းဝင်၍ ယူမှုသည် ‘အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏေန’၌ ပါဝင်လေ၏၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ၌ လူထွက်မှု ကျန်ရှိ ၏၊ ‘သိက္ခာကျ’၌ သင်္ဂြိုဟ်လိုရိပ် ရှိ၏၊ အကပ်စွန့်မှုကား သာရတ္ထဒီပနီ အလို။

မှတ်ချက်။ ။ ကပ်ပြီး ဝတ္ထုကို လူ, သာမဏေတို့ ကိုင်မိ, ထိမိသော်လည်း အကပ် မပျက်၊ ကိုင်မိ, ထိမိသော် အကပ်ပျက်သည်ဟု ထင်မှတ်ကြ၏၊ အကပ် ခံပြီး သပိတ်ကို မစွန့်ဘဲ လူ, သာမဏေတို့အား အခြားတစ်နေရာသို့ အရွှေ့ (အထား)ခိုင်းလိုက်သော်လည်း အကပ်မပျက်၊ သို့ရာတွင် ၎င်းတို့ ကိုယ်မှ မြူမှုန်များ အကပ်ခံပြီးသော အာဟာရ၌ ကျနေရစ်လျှင်ကား ထိုမြူမှုန်အတွက် ထပ်၍ အကပ်ခံရမည်။

မရွေ့ ဌာန၊ ကိုင်ရုံမျှ၊ ဒုရုပစိဏ္ဏာ။
တည်ရာဌာန၊ ရွေ့စေက၊ ဥဂ္ဂဟိတကာ။

ဒုရုပစိဏ္ဏ = မကောင်းသဖြင့် ပြုကျင့်မှု။ ။ ရဟန်းတို့ စားသောက်ရန် အကပ်မခံသေးသော ဆွမ်းသပိတ် စသည်ကို သိလျက်နှင့် ထိအံ့, ကိုင်အံ့, နေရာ မှ မရွေ့စေမူ၍ လှုပ်ရှားစေအံ့၊ ဒုရုပစိဏ္ဏဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ထိုဝတ္ထုကို ထိုရဟန်း မစားအပ်ပြီ၊ တစ်ပါးသော ရဟန်းတို့၌ အပ်သေး၏၊

ဥဂ္ဂဟိတက = ကြွချီမြှောက်ယူမှု။ ။ လှုပ်ရှားစေရုံမျှ မကဘဲ တည်ရာဌာနမှ ရွေ့စေငြားအံ့၊ ထိုဝတ္ထုသည် ဥဂ္ဂဟိတကဝတ္ထု မည်၏၊ မကောင်းသဖြင့် ကိုင်ယူအပ်သော ဝတ္ထု မည်၏၊ တစ်ပါးသော ရဟန်းတို့လည်း မစားအပ်ပြီ။ [ဒုရုပစိဏ္ဏဒုက္ကဋ်နှင့် ဥဂ္ဂဟိတကဒုက္ကဋ် ခွဲခြားပုံ။]

အကပ်ခံနည်း ပြီးပြီ။

၄၁။ ကပ္ပီခြင်း ၅-ပါး အမြွက်

ပင်စည်, အမြစ်၊ အဆစ်, ညွန့်ဖျား၊ အစေ့အား၊ ငါးပါး ဗီဇဂါမ်။
ဖျက်ဆီးတုံလတ်၊ သင့် ဒုက္ကဋ်၊ ငါးရပ် လွတ်ကြောင်းဘန်။
မီး, ဓား, လက်သဲ၊ ကပ္ပီနဲ၊ နုဆဲ ပယ်နုတ်ခံ။
လူ, သာမဏေ၊ ကပ္ပီစေ၊ လွတ်လေ မျိုးသန္တာန်။

ဗီဇဂါမ် ၅-မျိုး

စိုက်လျှင် အပင်ပေါက်တတ်သော မျိုးခေါ်သော ဝတ္ထုသည် ၅-ပါး ရှိ၏၊၁။ ပင်စည်မျိုး၊ ၂။ အမြစ်မျိုး၊ ၃။ အဆစ်မျိုး၊ ၄။ အညွန့်မျိုး၊ ၅။ အစေ့အဆန်မျိုး ဤ ၅-ပါးတည်း။ ဗီဇဂါမ် ၅-ပါး ခေါ်၏၊ ထို ၅-ပါးတို့ကို အနာအကျင် ဖြစ် အောင်မျှ ပြုခြင်းငှာ မအပ်၊ ပြုခဲ့သော် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ ထို ဒုက္ကဋ်အာပတ် မှ လွတ်ကြောင်း ၅-ရပ် ရှိ၏၊

ကပ္ပီခြင်း ၅-မျိုး

၁။ မီးဖြင့် ကပ္ပီစေခြင်း ၁-ပါး၊ ၂။ ဓားဖြင့် ကပ္ပီစေခြင်း ၁-ပါး၊ ၃။ လက်သည်းဖြင့် ကပ္ပီစေခြင်း ၁-ပါး၊ ၄။ မျိုး မရလောက်အောင် နုသေးသည် ၁-ပါး၊ ၅။ အစေ့ကို မျိုးမပျက်စေရအောင် အသီးအခြား ထုတ်နုတ် ပယ်ရှား၍ ရကောင်းသည် ၁-ပါး၊ ဤ ၅-ပါးတည်း။ ဤ ၅-ပါးတွင် နောက် ၂-ပါး၌ ဝိနည်းကံ မရှိ၊ ရှေ့ ၃-ပါး၌ကား လူ, သာမဏေကို ကပ္ပီစေရမည်။

ကပ္ပီပုံ။ ။ ကပ္ပီထိုက်သော ဗီဇဂါမ် ဝတ္ထုတို့ကို တပေါင်းတစ်စုတည်း ထိစပ်မိအောင် ထား၍ “ကပ္ပိယံ ကရောဟိ”ဟု ရဟန်းက ဆိုရာ၏၊ ထိုအခါ လူ, သာမဏေဖြစ်သူ “ကပ္ပိယံ ဘန္တေ”ဟု ဆို၍ ကပ္ပီခြင်းကို ပြုရာ၏၊

မီးနှင့်တို့လင့်၊ ပူရှိန်သင့်၊ အခွင့် လျော်လောက်တန်။

မီးဖြင့် ကပ္ပီပုံ။ ။ မီးဖြင့် ကပ္ပီရာ၌ ရဲရဲညီးသော မီးဖြင့် တစ်ခုခုသော ဗီဇဂါမ်ဝတ္ထု၌ “ကပ္ပိယံ ဘန္တေ”ဟု ဆို၍ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ၌ တို့ရာ၏၊ တို့ရာ ဌာန၌ အပူရှိန် သင့်ခဲ့လျှင် ကပ္ပိယဝိနည်းကံမြောက်ခွင့် လျော်လောက်ပြီ။တပေါင်းတစ်စုတည်း ထိစပ်၍ တည်ရှိသမျှ အလုံးစုံသည် တောင်ပမာဏပင် ရှိသော်လည်း ကပ္ပိယ ဝတ္ထုချည်း ဖြစ်လေ၏၊

အကပ်မခံမီ လူ, သာမဏေတို့၏ လက်မှာရှိစဉ် လက်၌ မီးရှိသော လူ, သာမဏေအား “ကပ္ပီလိုက်လော့”ဟု ရဟန်းက ဆိုရာ၏၊ “ကပ္ပိယံ ဘန္တေ”ဟု လူ, သာမဏေက ဆိုဆို တို့တို့, ထိအောင် တို့ရာ၏၊

မှတ်ချက်။ ။ လူ, သာမဏေ လက်တွင် အုပ် ခွက် စသည် အတွင်း၌ ထိစပ်၍ တည်ရှိသမျှ အလုံးစုံသည် ကပ္ပီခြင်း မြောက်၏၊

ဓားဖြင့် ကပ္ပီပုံ။ ။ ဓားဖြင့် ကပ္ပီရာ၌ အသွား ထက်ခဲ့လျှင် အသွားနှင့်၊ အဦး ထက်ခဲ့လျှင် အဦးနှင့် “ကပ္ပိယံ ဘန္တေ”ဟု နှုတ်ဖြင့်လည်း ဆို၍ တစ်ပြိုင် တည်း ခုတ်မှု, ထိုးမှု, ကြိတ်နှိပ် ထိုးဖောက်မှုကိုလည်း ပြုရာ၏၊

ဓားဖြင့်ခုတ်ဟူရာ၌ အပ်ဖြင့် ထိုးခြင်းများလည်း ပါဝင်၏၊ ထိုသို့ ကပ္ပီရာ၌ သစ်သီး စသော ဝတ္ထုက ရဟန်း၏ လက်ထဲ၌ ရှိနေမှ မဟုတ်၊ တောင်ပုံရာပုံ ပုံထားသော အကပ်မခံရသေးသော သစ်သီးပုံ ကြံပုံတို့ကိုလည်း ရဟန်းက မထိ, မကိုင်ဘဲ “ကပ္ပိယံ ကရောဟိ”ဟု ဆိုလျှင် လူ, သာမဏေက တစပ်တည်း ထိစပ် နေသော သစ်သီးတစ်လုံး ကြံတစ်ချောင်းကို “ကပ္ပိယံ ဘန္တေ”ဟု ဆို၍ ခုတ်လိုက် ထိုးလိုက်လျှင် အားလုံးပင် ကပ္ပီပြီး ဖြစ်တော့၏၊ တစ်ကြိမ်ကပ္ပီပြီးသော သစ်သီး များကို (အကပ်မခံရသေးလျှင်) နောက်နောက်ရက်များ၌ပင် ထပ်၍ မကပ္ပီဘဲ အကပ်ခံ၍ စားသောက်နိုင်၏၊

လက်သည်းဖြင့် ကပ္ပီပုံ။ ။ လက်သည်းဖြင့် ကပ္ပီရာ၌ အစွန်းထက်သော လက်သည်းဖြင့် ထိုးဆိတ်ရာ၏၊

ပြတ်ရာ, ပေါက်ရာ၊ ထင်မှသာ၊ မြောက်ရာထား လက်ကံ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကံကား ကပ္ပီမှုကို ဆိုသည်၊ ဤ ဓား လက်သည်း တို့ဖြင့် ကပ္ပီမှု၌ ပိမ့်ဝင်ရုံမျှနှင့် မအပ်၊ ပေါက်ပြတ်ရာ ထင်မှ အပ်သည်။

တစ်ခုမိက၊ တောင်ရှိများစေ၊ ထိစပ်ပေ၊ မြောက်လေ ကပ္ပိယံ။ [သိသာပြီ၊]

ကပ္ပီခြင်း ၅-ပါး အမြွက် ပြီးပြီ။

၄၂။ အမှီ ၄-ပါး

ပယောဂမှု ၄-ပါး

နှစ်-ဝိညတ္တီ၊ ပရိကထာ၊ ဩဘာသာ၊ တစ်ဖြာ နိမိတ္တ။
တောင်းမှုကား-ဝိ၊ ပရိ-ရိပ်ရည်၊ ချိတ်သည် ဩဘာ၊ နိမိတ်မှာ၊ လိုရာ လုပ်၍ပြ။

ပစ္စည်းလေးပါးအတွက်နှင့် ပယောဂပြုမှုသည် ၄-ပါး ရှိ၏ — ၁။ ဝိညတ် ၁-ပါး၊ ၂။ ပရိကထာ ၁-ပါး၊ ၃။ ဩဘာသ ၁-ပါး၊ ၄။ နိမိတ် ၁-ပါး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ (၁) တိုက်ရိုက်တောင်းသည်ကား ဝိညတ်၊ ထိုဝိညတ်သည် ကာယဝိညတ်, ဝစီဝိညတ် (၂)ပါး ရှိ၏၊
(၂) စောင်းပါးရိပ်ခြည် ပြောဆိုသည်ကား — ပရိကထာ။
(၃) မရှောင်သာအောင် ချိတ်ငင်စကား ပြောဆိုသည်ကား ဩဘာသ။
(၄) လိုရာကို ပြုလုပ်၍ ပြသည်ကား နိမိတ္တ။

မှတ်ချက်။ ။ အလိုရှိရာကို လက်နှင့် ပြ၍ တောင်းသည်ကား - ကာယဝိညတ်မှုတည်း၊ ဘယ်သင်းကို လှူပါဟု နှုတ်မြွက်၍ တောင်းသည်ကား ဝစီဝိညတ်တည်း။

ဆွမ်း, သင်္ကန်းမှာ, ထိုလေးဖြာ၊ ဝေးစွာ ကြဉ်အပ်စွ။
ကျောင်းပစ္စည်းမှာ၊ မပြုရာ၊ နှစ်ဖြာ ဝိညတ္တ။
ဆေးပစ္စည်းမှာ၊ ဂိလာနာ၊ လေးဖြာ ကပ္ပိယ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆွမ်းပစ္စည်း, သင်္ကန်းပစ္စည်းတို့မှာ ဆွေမတော်သော သူ, မဖိတ်မကြားသော သူတို့၌ ထို (၄)ပါးလုံး မအပ်၊ အလိုရှိမူ “ဥဒ္ဒိဿ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧသာ အရိယယာစနာ”ဟူသော ပါဌ်နှင့် အညီ ထိုသူတို့ ရှိရာ သွား၍ ကာယဝိညတ်ဖြင့် ရပ်ရာ၏၊ ‘ဘာကို အလိုရှိတော်မူပါသနည်း’ဟု မေးမှသာ ‘ဘာကို အလိုရှိသည်’ဟု ဝစီဝိညတ်ကို ပြုအပ်၏၊

ကျောင်းပစ္စည်းမှာ ဝိညတ် ၂-ပါး မအပ်၊ အကြွင်း ၃-ပါးအပ်၏၊ ဂိလာန ပုဂ္ဂိုလ်အား ဆေးပစ္စည်းမှာ ၄-ပါးလုံး အပ်၏၊

မှီရာ လေးသင်း၊ မာရ်ကျော့ကွင်း၊ ဝဋ်တွင်း နက်လေစွ။
ရဟန်းပြီရေး၊ အမှီလေး၊ မှီရေး လိမ်မာမှ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဤ ‘မှီရာ’ဟူသော ပစ္စည်းလေးပါးကို မာရ်နတ်မင်း ကျော့ ကွင်း-ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏၊ သာယာတွယ်ငြိ၍ ကျော့ကွင်းမိခဲ့လျှင် ဝဋ်ဒုက္ခတွင်း နက်လှ၏၊ [ဤ အမှီ ၄-ပါး၌ မှီရေး လိမ်မာကြမှ ရဟန်းကောင်း ပီကြမည်-ဟူလိုသည်။]

အမှီ ၄-ပါး ပြီးပြီ။

၄၃။ ဆေးဟူသော မှီရာနိဿယ အမြွက်

သတ္တာ, ဇီဝ၊ ကာလိက၊ ဒွယ ဆေးပစ္စည်း။

ဆေးပစ္စည်း ၂-မျိုး။ ။ ဆေးပစ္စည်းသည် — ၁။ ထောပတ်, ဆီဦး, ဆီ, ပျားရည်, တင်လဲဟူသော သတ္တာဟကာလိကမျိုး၊ ၂။ ငရုတ်, ပိတ်ချင်း, ချင်း, ဇီးဖြူ, သျှိသျှား, သဖန်းခါး စသော ယာဝဇီဝိကမျိုး ဟူ၍ ၂-မျိုး ရှိ၏၊

အနာကြီးငယ်၊ ရောဂါသယ်၊ မှီဖွယ် နိဿယည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆေးပစ္စည်းသည် နေလွဲသော အခါ၌ အနာ-ဟူသော ဂေလည အကြောင်းရှိမှ သုံးဆောင်ရသည်၊ ဂေလည အကြောင်းမှာလည်း လျော်ရာလျော်ရာ သူ့အနာနှင့် သူ့ဆေးကိုသာ လိုအပ်၏၊ မိမိသန္တာန်၌ ရှိသော အနာကို အမြွက်ထောင်၍ ထိုအနာနှင့် မဆိုင်ဘဲ စားလိုရာရာ ဆေးကို မစားမသောက်အပ်။

အတွင်း အပြင်၊ နှစ်မျိုး ထင်၊ မျိုလျှင် အတွင်းတည်း။
အတွင်း ဂရု၊ ပြင် လဟု၊ နှစ်ခု ခွဲဝေနည်း။

တစ်နည်း - ဆေးပစ္စည်း ၂-မျိုး။ ။ ဆေးပစ္စည်းသည် — ၁။ အတွင်း အသုံးအဆောင်မျိုး၊ ၂။ အပ အသုံးအဆောင်မျိုး —ဟူ၍ (၂)မျိုး ထင်၏၊

လည်ချောင်းတွင်းသို့ မျိုရန် ဝတ္ထုမျိုးသည် အတွင်းအသုံးအဆောင်မျိုး မည်၏၊ လည်ချောင်းပေါက်မှ အပဖြစ်သော ကိုယ်အင်္ဂါတို့၌ လိမ်းကျံခြင်း စသည်ဖြင့် သုံးဆောင်အပ်သော ဝတ္ထုမျိုးသည် အပအသုံးအဆောင်မျိုး မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ခံတွင်းသည်လည်း ဤအရာ၌ အပအင်္ဂါပင် ဖြစ်၏၊ ဝမ်းတွင်းသို့ မျိုရန် မဟုတ်ဘဲ ခံတွင်းထဲ၌သာ ဝါးရန်, ငုံရန် ဝတ္ထုမျိုးသည်လည်း အပအသုံးအဆောင်မျိုးပင် ဖြစ်၏၊ လည်ချောင်းတွင်းသို့ မဝင်အောင် တတ်နိုင် ပေမူကား အကပ်မခံသော ဝက်သား, ကြက်သား, ငါး, အမဲတို့ကိုပင် နေလွဲသောအခါ၌ ခံတွင်းမှာ ထည့်သွင်း၍ ငုံခြင်း ဝါးခြင်း လျှာအရသာကို ခံစားခြင်း ငှာ အပ်၏၊ ဗာဟိရ သုံးဆောင်မှု ဖြစ်သောကြောင့် အကပ်မခံသည့်အတွက် နေလွဲသည့် အတွက်နှင့် အပြစ်မရှိ။ [ဤကား အလျော်အားဖြင့်သာ ဆိုခြင်း တည်း။ အပ်၏၊ အပြစ်မရှိဟု ဆိုသော်လည်း အကျိုးမရှိသော အလုပ်မျိုးဖြစ်၍ မပြုလုပ်သင့်ပေ။]

ဂရု, လဟု ဝေဖန်ချက်။ ။ (၁) ထို နှစ်မျိုးတို့တွင် အတွင်းအသုံး အဆောင်မျိုးသည် ဘောဇနဝဂ်၌ လာသော သန္နိဓိ, အဒိန္န (ဒန္တပေါန), ဝိကာလ ဘောဇန စသော ပါစိတ်အာပတ်ကြီးတို့၏ အရာဖြစ်၍ ဂရု ဖြစ်၏၊ လေး၏၊(၂) အပအသုံးအဆောင်မျိုးသည် ထိုသိက္ခာပုဒ်ကြီးတို့၏ အရာမဟုတ်သောကြောင့် လဟု ဖြစ်၏၊ ပေါ့၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ထိုအာပတ်တို့တွင်လည်း ဝိကာလဘောဇန အာပတ်သည် သန္နိဓိ အာပတ်, အဒိန္န (ဒန္တပေါန) အာပတ်တို့ထက် ပေါ့၏၊ ရှေးရှေးနေ့က အကပ်ခံ၍ထားသော တံပူကို နောက်နောက်နေ့၌ စားရာ တံပူရည်နှင့် ယာဝကာလိကဝတ္ထု ရောနှော၍ လည်ချောင်းသို့ ဝင်သည်ဖြစ်အံ့၊ သန္နိဓိပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊ နေလွဲသော အခါ၌ ထိုတံပူရည်သည် အဖျော်ရည်နှင့် ရောနှော ၍ လည်ချောင်းသို့ ဝင်သည်ဖြစ်အံ့၊ သန္နိဓိပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ဝိကာလဘောဇန အာပတ်မူကား မသင့်။

သွားခံတွင်းကို စင်ကြယ်စေခြင်းငှာ အရုဏ်မတက်မီအခါ၌ အကပ်မခံသော တံပူကို စားကြရာ တံပူရည်သည် လည်ချောင်းသို့ ဝင်ခဲ့သော် အဒိန္န (ဒန္တပေါန) ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏၊ ဝိကာလဘောဇနအာပတ် မသင့်။

အဘယ်ကြောင့်နည်းဆိုသော် သွား, ခံတွင်းကို စင်ကြယ်စေရန် အကြောင်း အမြွက် ထင်ရှား ရှိပေသောကြောင့်တည်း။

နောက် ကာလိကနှစ်ပါးတို့၌ ထိုကဲ့သို့သော အကြောင်းအမြွက် ရှိပေလျှင် ပင် ဝိကာလဘောဇနအာပတ်သည် လွတ်ကင်းတတ်၏၊ အာဗာဓ, ဂေလည အကြောင်းရှိမှသာ လွတ်ကင်းတတ်သည် မဟုတ်ဟု အဋ္ဌကထာနည်းအားဖြင့် သိအပ်၏၊ သက်သက်သော အခိုးမျိုး အနံ့မျိုးတို့သည်ကား ကာလိက (၄)ပါးမှ လွတ်ကုန်၏၊

ပစ္စုပ်, နာဂတ်၊ နာ, နှစ်ရပ်၊ ရအပ်ပါသည်ချည်း။

အနာ ၂-မျိုး။ ။ ယခု ကိုယ်ခန္ဓာ၌ ဖြစ်၍နေဆဲ ဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်အနာ၊ ရှေ့သို့ ဖြစ်လာမည်ကို စိုးရိမ်ရသော အနာဂတ် အနာနှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ရသင့်၏၊

ပုတီးစိပ် (ပစ္စဝေက္ခဏာ) ပါဠိ၌ ‘ဥပ္ပန္နာနံ ဝေယျာဗာဓိကာနံ ဝေဒနာနံ ပဋိဃာတာယ’ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် ဥပ္ပန္န-ဖြစ်သော ပစ္စုပ္ပန်အနာအတွက် စားသောက်ရသော ဆေးမျိုး၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ပုံကို ပြတော်မူ၏၊

“အဗျာပဇ္ဈပရမတာယ” ပါဌ်ဖြင့် ရှေးသို့ ဖြစ်လာမည် စိုးရိမ်ရသော အနာဂတ် အနာအတွက် စားသောက်ရသော ပါဒရက်ဆေး, အာယုဝဍ္ဎုနဆေးတို့၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ပုံကို ပြတော်မူ၏၊

အကြွင်းဆိုဖွယ်၊ အသွယ်သွယ်၊ ရှေးဝယ် ဆိုပြီးနည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဤဆေးပစ္စည်းအရာ၌ အသွယ်သွယ် ဆိုဖွယ် အကြွင်းများ ကို ရှေးကာလိကလေးပါး အရာ၌ ဆိုခဲ့ပြီ။

ဆေးကု, ဆေးပေး၊ ဆေးနည်းပေး၊ ရွေးလေ အပ်, မအပ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆေးကုမှု, မိမိ၌ ရှိသော ဆေးကို ပေးမှု, ဆေးနည်းများကို ပြောကြားပေးမှုများ၌ အပ်, မအပ်ကို ရွေးချယ်ရာ၏၊ ဘယ်ဟာကို စားလော့, သောက်လော့, ရေချိုးလော့, ချွေးအောင်းလော့ စသည်ဖြင့် သူနာအား ဆေးဝါး ဓာတ်စာကို ပြောကြားမှု၊ ယာယီ ယတြာ, ဂါထာ မန္တရား, အင်းအိုင်များနှင့် ကုစားမှုတို့ကို ဆေးကုမှု အသီးအသီး ဆိုသည်။

သီတင်းဘော် ငါး၊ နှစ်ပါး မိ, ဘ၊ ကပ္ပိယ၊ မိ, ဘ လုပ်ကျွေးသူ။
ရှင်, ရဟန်းလောင်း၊ ကျောင်းမှီ, ကျောင်းကပ်၊ ဆယ့်နှစ်ရပ်၊ ကုအပ်, ပေးအပ်သူ။
ဆွေမျိုးနွယ်စပ်၊ မကျန်းလတ်၊ ကုအပ်, ပြောအပ်သူ။
ဆေးဝါးသူ့မှာ၊ မရှိရာ၊ ပေးပါ ခိုက်တန့်ဟူ။
ထိုမှ ကြွင်းငြား၊ သူစိမ်းများ သုံးပါး မအပ်ယူ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ (က) သီတင်းသုံးဖော် ၅-ဦး၊ (ခ) မိမိ၏ အမိ, အဘ ၂-ပါး၊ (ဂ) မိမိ၏ ကပ္ပိယ ကာရက၊ (ဃ) မိမိ၏ အမိ, အဘတို့ကို လုပ်ကျွေးတမူ ပြုပေသော သူ၊ (င) ကျောင်း၌ နေသော ရှင်လောင်း, ရဟန်းလောင်း၊ (စ) ရဟန်းတို့ကို မှီ၍ ကျောင်း၌နေသော ကျောင်းမှီ, ကျောင်းကပ်၊ ဤတစ်ကျိပ် နှစ်ယောက်တို့ မကျန်းမမာ ရှိသော် ဆေးကုမှု, မိမိ၌ ရှိသော ဆေးကို ပေးမှု, ‘ မရှိလျှင် ရှာကြံ၍ ပေးမှု, ဆေးနည်းပေးမှု ဆေးနည်းပြောမှု အလုံးစုံ အပ်ပါ၏၊

မှတ်ချက်။ ။ မိမိ၏ ဆွေ ၇-ဆက် မျိုး ၇-ဆက်တွင် ပါဝင်သော သူဖြစ်အံ့၊ မိမိ၏ ဆေးကို မပေးအပ်၊ ပါးစပ်ပြောနှင့် ကုရ၏၊ ဆေးနည်း ပြောရ၏၊ သူ့မှာ မရှိခဲ့သော် နောင် အနာ ပျောက်ငြိမ်းသောအခါ၌ အစားပေးရလိမ့်မည် ဆို၍ အခိုက်အတန့် အနေအားဖြင့် မိမိဆေးကို စိုက်ထုတ်၍ ပေးနှင့်ရ၏၊ နောင်အခါ မပေးသော်လည်း တောင်းဖွယ်ကိစ္စ မရှိ။

ဤသူသို့မှ ကြွင်းသော သူစိမ်းပြင်ပဖြစ်သူတို့ မကျန်းမမာ ရှိရာ၌ကား ကုလည်း မကုအပ်၊ ပေးလည်း မပေးအပ်၊ ဆေးဝါး ဓာတ်စာ နည်းလမ်းများကိုပင် မပြောအပ်၊ ပြောလိုသော် တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူကို မိမိနေရာ၌ တံမြက်လှည်းမှု, အမှိုက်ကျုံးမှု, ရေခပ်မှု စသည်ကို ပြုစေ၍ ဝေယျာဝစ္စကရ အရာ၌ တည်သောအခါ ထိုသူအား ပေးရာ၏၊ ပြောရာ၏၊ ထိုသူက တစ်ဆင့် ပေးသော်, ပြောသော် ရဟန်းမှာ အပြစ်မရှိ။

သူနာတင်းလင်းနှင့် မဟုတ်ဘဲ မိမိမျက်မှောက်သို့ ရောက်လာသူတို့အား ကျန်းမာရန် အခွင့်အလမ်းများကို သင်ကြားဆုံးမသောအားဖြင့် နည်းကို ပြောကြားရာ၌ကား အပြစ်မရှိ။ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း၏ အလို။]

ခွင့်မပြုပါ၊ မလျော်ရာ၌၊ သဒ္ဓါလှူရေး၊ ပစ္စည်းလေး၊ ပေးလျှင် ဒုက္ကဋ်ဟူ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သဒ္ဓါဒေယျ ပစ္စည်းဝတ္ထုတို့ကို ဘုရား ခွင့်မပြုသော သူအား ပေးခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ရဟန်းတော်တို့အား မလျော်သော အမှုတို့၌ သုံးစွဲခဲ့ သော်လည်းကောင်း သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတန ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ အာပတ်ပင် ငယ်သော်လည်း သံသရာပြစ် ဆိုးဝါးလှ၏၊ ငါပိုင်သော ဝတ္ထုဖြစ်သည်ဟု မတော် ရာ၌ ဖြုန်းတီး၍ မပစ်ရာ။ [သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။]

ဆေးဟူသော မှီရာနိဿယအမြွက် ပြီးပြီ။

၄၄။ ဆွမ်းဦးပေးခြင်း

အမိ, အဘ၊ မိဘတို့၏ အလုပ်အကျွေး၊ မိမိ ဝေယျာဝစ္စဒကာ၊ သပိတ် သင်္ကန်း စီရင်ဆဲ ရှင်လောင်း၊ ဤ ငါးယောက်အား ဆွမ်းဦး ပေးကောင်း၏၊ရှင်လောင်းအားကား သပိတ်ခွက်၌ (ဝါ) ရဟန်းများ သုံးနေကျ ခွက်၌ ထည့်၍လည်း ပေးကောင်း၏၊ ရှင်လောင်းမှ တစ်ပါး မိဘအားသော်လည်း ဤသို့ မပေးကောင်း။ ရဟန်းအသုံးအဆောင်သည် လူတို့အား စေတီထိုက်၏၊ ရဟန်းများ သုံးဆောင်သော ပန်းကန်, ဖျာ, ကော်ဇော စသည်ကို လူတို့အား ခေတ္တ ငှားသော ရဟန်းသည် ထိုလူတို့အား ချီးမြှောက်ခြင်းဖြစ်သလော၊ ချီးမြှောက်၍ ဆောင့်ချခြင်း ဖြစ်သလော၊ မသိရှာသူ လူတို့မှာ သနားဖွယ် ဝန်လေးလေစွ။

ကျောင်းသို့ ရောက်လာသော ဓားပြ, သူခိုး, အစိုးရတို့အားလည်း ဆွမ်းဦး ပေးကောင်း၏၊ အန္တရာယ် ပြုတတ်သောကြောင့်တည်း။

ကျောင်းသို့ ရောက်လာသော ဧည့်သည်, လူဆင်းရဲ, ခိုးသူ, အစိုးရတို့အား သောက်ရေ သုံးရေ ခြေနယ်ဆီ စားသောက်ဖွယ်တို့ကိုလည်း လာဘ်မမျှော်ဘဲ ပေးအပ်၏၊

ဆွမ်းဦးပေးခြင်း ပြီးပြီ။

၄၅။ ကျောင်းဟူသော မှီရာနိဿယ အမြွက်

ကုဋိ ၄-မျိုး

ဂဟပတိ၊ သမ္မုတိ၊ ဂေါနိသာဒိကာ။
ဥဿာဝနန္တိ၊ အမည်ရှိ၊ ကုဋိ လေးပါးဖြာ။

ရဟန်းတို့နေရာ ကျောင်းကို ကုဋိ ဆိုသည်၊ ထို ကုဋိမျိုးကား — ၁။ ဂဟပတိကုဋိ၊ ၂။ သမ္မုတိကုဋိ၊ ၃။ ဂေါနိသာဒိကာကုဋိ၊ ၄။ ဥဿာဝနန္တိကာကုဋိ ဟူ၍ ၄-မျိုး ရှိ၏၊

ကပ္ပိယကုဋိအင်္ဂါ

ရဟန်းဥစ္စာ၊ နေဖို့ငှာ၊ လောက်ရာ သဟသေး။
ကပ္ပိယမှု၊ ညီစွာပြု၊ ကုဋိအင်္ဂါလေး။

၁။ ရဟန်းသံဃာတို့၏ အပိုင်ဥစ္စာလည်း ဖြစ်စေ၊ ၂။ ရဟန်းသံဃာတို့ အမြဲနေဖို့ရာ ကျောင်းလည်းဖြစ်စေ၊ ၃။ သဟသေယျအာပတ် သင့်လောက်သော အမိုး, အကာနှင့် ပြည့်စုံသည်လည်းဖြစ်စေ၊ ၄။ ကပ္ပိယဝေါဟာရနှင့် လှူဒါန်းခြင်း၊ ဉတ်ကမ္မဝါစာနှင့် သမုတ်ခြင်း စသည်ဖြင့် ထိုထို ကုဋိအားလျော်စွာ ကပ္ပိယ အစီအရင်ကို နေရာကျ ပြုလုပ်သည်လည်းဖြစ်စေ၊ ဤကား ကပ္ပိယကုဋိ၏ သာမညအင်္ဂါ ၄-ပါးတည်း။

ပဉ္စမကပ္ပိယကုဋိ

၁။ ပထမအင်္ဂါ မရှိသော လူတို့၏ အိမ်ရာတိုက်တာများသည်လည်း ကောင်း၊ ၂။ ဒုတိယအင်္ဂါ မရှိသော ရဟန်းတို့ နေဖို့ မဟုတ်၊ အခိုက်အတန့်မျှ သုံးဆောင်ဖို့ဖြစ်သော ဝစ္စကုဋိ, ပဿာဝကုဋိ, ဥပုသ်အိမ်, သိမ်, တန်ဆောင်း စသည်များသည်လည်းကောင်း၊ ၃။ တတိယအင်္ဂါ မရှိသော ရဟန်းတို့ နေဖို့ရာ ပင် ဖြစ်သော်လည်း သဟသေယျအာပတ် သင့်လောက်အောင် အမိုးမရှိသော ကျောင်း, အကာမရှိသော ကျောင်း, အမိုးအကာ ပျက်၍နေသော ကျောင်းများ သည်လည်းကောင်း ကပ္ပိယကုဋိ ၄-ပါးမှ အလွတ်ဖြစ်သော ပဉ္စမကပ္ပိယကုဋိ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ [ဤ ပဉ္စမကပ္ပိယကုဋိ၌ ခဲဖွယ် စသည်ကို သိုမှီးခြင်းငှာ အလိုလိုအပ်သည်ဟူ၍ သိ။]

ဂဟပတိကုဋိ

လူ့သန္တက၊ ကပ္ပိယဟူ၊ ဆို၍လှူ၊ မှတ်ယူ ဂဟပတိ။

မလှူမီရှေးအဖို့၌ လူတို့၏ အပိုင်ဥစ္စာလည်းဖြစ်စေ၊ ကျောင်းပြီး၍ လှူဒါန်း သော အခါ၌ ကပ္ပိယစကား (အပ်စပ်သော စကား)ကို မြွက်ဆို၍ လှူဒါန်းသည် လည်းဖြစ်စေ၊ ဤ အင်္ဂါနှစ်ပါးရှိသော ကျောင်းကုဋိသည် ဂဟပတိကုဋိ မည်၏၊

ဣမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယကုဋိံ ကာတုံ သံဃဿ ဒေမ။ [သံဃိကဖို့]
အာယသ္မတော ဒေမ။ တိဿဿ ဒေမ။ [ပုဂ္ဂလိကဖို့]

ဤကား ကပ္ပိယစကားတစ်ရပ်တည်း။ ရေစက်ချရာ၌ ဤကပ္ပိယစကား ပါရှိမှ ကပ္ပိယကုဋိ ဖြစ်သည်။

ဥဿာဝနန္တိကကုဋိ

ချီကြွ, မြွက်ကြား၊ ဆုံးပြိုင်ငြား၊ နက်သွား ဥဿာမှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဥဿာဝနန္တိကပုဒ်၌ ဥ-ကား ချီကြွခြင်း အနက် ရှိ၏၊ သာဝန-ကား မြွက်ကြားခြင်း အနက် ရှိ၏၊ အန္တိက-၌ အန္တ-ကား အဆုံးဟူသော အနက်ရှိ၏၊ ချီကြွမှု၊ ကပ္ပိယစကား မြွက်ကြားမှု၊ အမှုနှစ်ပါးတို့၏ တစ်ပြိုင်နက် ပြီးဆုံးခြင်းရှိသော ကုဋိ-ဆိုလိုသည်။

ရဟန်းအပိုင် ရှေးဦးတိုင်ကို၊ ပွေ့ကိုင်ချီချ၊ မြေအကျနှင့်၊
ကပ္ပိယစကား၊ ဆုံးပြိုင်ငြား၊ မှတ်သား ဥဿာဝနန္တိကာ။

ရဟန်းသံဃာတို့၏ ပုဂ္ဂလိက သံဃိက ဖြစ်သော သစ်, ဝါး, အုတ်, ကျောက် တို့နှင့် ဆောက်လုပ်သည်လည်း ဖြစ်စေ၊ ရှေးဦးစွာ စိုက်ထူသော တိုင်, ရှေးဦးစွာ တက်သော အုတ်, ကျောက်တို့ကို ရဟန်းတို့ ပွေ့ကိုင်၍ မြေသို့ကျသည်နှင့် ကပ္ပိယစကားအဆုံး ပြိုင်မိသည်လည်း ဖြစ်စေ။ ဤအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော ကုဋိသည် ဥဿာဝနန္တိကကုဋိ မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ သစ်, ဝါးတို့ဖြင့် ဆောက်ရာ၌ ရှေးဦးစွာ စိုက်ထူသော တိုင်ကို ရဟန်းတို့ကိုယ်တိုင် ပွေ့ချီ၍ ထားပြီးလျှင် ‘ကပ္ပိယကုဋိံ ကရောမ’ဟု ကပ္ပိယစကားကို မြွက်ဆို၍ တိုင်ကို တွင်း၌ ချစိုက်ရမည်၊ မြေသို့ တိုင်အကျနှင့် ‘မ’အက္ခရာ ပြိုင်စေရမည်၊ မပြိုင်မိအံ့ ထင်လျှင် တစ်ဖန် ကြွချီ၍ ချရမည်၊ ပြိုင်မိပြီဟု စိတ်ချရမှ တန်။

တိုင်မပါဘဲ အုတ်နံရံ, ကျောက်နံရံတို့ကို ထစေ၍ ဆောက်လုပ်ရာ၌ အုတ်မြစ်ချသော ကျောက်, အုတ်တို့ကား မြေအလားရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ အင်္ဂါ မလောက်ကုန်၊ မြေမှ အထက်သို့ ပေါ်တက်သော နံရံသည်သာ ကျောင်းအင်္ဂါ၌ ပါဝင်၏၊ ထို့ကြောင့် ရှေးဦးစွာ နံရံကိစ္စနှင့် မြေမှ အထက်သို့ တက်သော တစ်ခုသော အုတ်ချပ်, တစ်ခုသော ကျောက်ချပ်ကို ရဟန်းကိုယ်တိုင် ချီမ၍ “ကပ္ပိယကုဋိံ ကရောမ”ဟု ဆို၍ ချရမည်၊ မြေအကျနှင့် ကပ္ပိယ စကားအဆုံး ပြိုင်မိစေရမည်။ ပေါ့ပေါ့ပါးပါး ဖြစ်ခဲ့လျှင် ရဟန်းတစ်ပါးနှင့်ပင် ပြီးသင့်၏၊ အများ ချီကြွ၍ အများဆိုကြ၍ စိုက်ခြင်းသည် တစ်ယောက်တစ်ယောက် စကားအဆုံး နှင့် ဧကန်ပြိုင်မိရန် ပြုလုပ်မှုပေတည်း၊ ရဟန်းတို့ မနိုင်နိုင်ခဲ့လျှင် လူတို့ကို ချီကြွစေ၍ ရဟန်းတို့က မြွက်ဆိုရမည်။

ဂေါနိသာဒိကာကုဋိ

နွားတို့နေဘိ၊ အနက်ရှိ၊ ဂေါနိသာဒိကာ။

ဂေါနိသာဒိက-သဒ္ဒါသည် နွားတို့နေရာ ဟူသော အနက်ရှိ၏၊ တိုက်တာ ကျောင်းကန် အရံအကာ မရှိသည်ကို ဆိုလိုရင်း ဖြစ်သည်။

တိုက်တာအရံ၊ ကျောင်းအရံ၊ နှစ်တန် မရှိရာ။
အာရာမ, ဝိဟာရ၊ နှစ်ပါးပြ၊ ရာမ လိုရင်းသာ။
လုံးလုံး မရှိ၊ အနည်းရှိ၊ တိုက်၏ အရံမှာ။

ဂေါနိသာဒိကာကုဋိ ၂-မျိုး။ ။ (၁) တိုက်တာ အကာအရံ မရှိလျှင် အာရာမဂေါနိသာဒိကာ ခေါ်၏၊ (၂) တိုက်တွင်းရှိ ကျောင်းများမှာ အကာအရံ မရှိခဲ့လျှင် ဝိဟာရဂေါနိသာဒိကာ မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ထို ၂-ပါးတွင် တိုက်တာ အကာအရံ မရှိမှုသာ လိုရင်းဖြစ်၏၊ တိုက်တွင်းရှိ ကျောင်းများ၌ ကျောင်းအောက်မှာ နွား, မဝင်နိုင်ရန် အကာအရံ ရှိမှု, မရှိမှုသည် လိုရင်းမဟုတ်။

အရံဆိုသည်မှာ နွားတို့ကို ကာဆီးနိုင်ရန် အမြင့် ၂-တောင် ၆-သစ်ခန့် ရှိ၍ တစ်ကိုယ်လုံးကို ဝန်းဝိုင်းမိအောင် ရှိခဲ့သော်လည်းကောင်း၊ ထက်ဝက်, ထက်ဝက်ထက် များခဲ့သော်လည်းကောင်း အရံရှိသည် မည်၏၊ ထက်ဝက်ခန့် ရှိခဲ့သော်လည်းကောင်း, ‘ထက်ဝက်’အောက် နည်းခဲ့သော်လည်းကောင်း အရံ မရှိသည် မည်၏၊ ဤအရံ မရှိမှုသည် ဂေါနိသာဒိကာကုဋိ၏ အင်္ဂါပင်တည်း။

ဤကုဋိ၌ အရံအမြင့် ပမာဏကို ကျမ်းဂန်တို့မှာ မဆို၊ သဟသေယျ အရာ၌ တစ်တောင့်ထွာအမြင့် လာ၏၊ ဝိနိစ္ဆယဋီကာ၌ ထိုတစ်တောင့်ထွာကို မဇ္ဈိမပုရိသ တစ်တောင့်ထွာဟု ဆို၏၊ ပကတိပုရိသ ၂-တောင် ၆-သစ် ရှိ၏၊ ထိုကို နည်းမှီ၍ ဤ၌ အမြင့် ၂-တောင် ၆-သစ်ခန့်ဟု ဆိုလိုက်ပေသည်။ [မဇ္ဈီမဝဍ္ဎုကီတွက်နည်းဖြင့် ယူသော် ၃-ပေ မြင့်သည်။]

သမ္မုတိကုဋိ

သမုတ်တုံဘိ၊ သမ္မုတိ၊ ဉတ္တိဒုတိယာ။
ပန်ကြားမှုလည်း၊ အပ်သတည်း၊ နှစ်နည်း အဆိုလာ။
အကပ္ပိယ၊ ဖြစ်နေက၊ မုချ သမုတ်ရာ။

ကပ္ပိယကုဋိအင်္ဂါ ချို့တဲ့သဖြင့် အကပ္ပိယကုဋိဖြစ်၍နေသော ကျောင်းကို ကပ္ပိယကုဋိ ဖြစ်စေခြင်းငှာ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာဖြင့် သမုတ်ရသည်၊ ထိုကုဋိကို သမ္မုတိကုဋိ ခေါ်သည်၊ အဋ္ဌကထာ၌ကား ပန်ကြားမှုဟူသော အပလောကနကံ ဖြင့်လည်း သမုတ်အပ်၏ဟု လာသည်။

သမ္မုတိကုဋိတစ်မျိုး။ ။ ဝိနည်း မတတ်သော ရဟန်းတို့ အလှူခံ၍ရှိနေ သော ကျောင်းဟောင်း, ဝိနည်းမတတ်သော ရဟန်းတို့ ဆောက်လုပ်သော ကျောင်းသစ်, ဝိနည်းမတတ်သော ရဟန်းတို့ အမိုးဟောင်းကို ဖျက်၍ အသစ်မိုး သော ကျောင်းမျိုး၊ ဤကဲ့သို့သော ကျောင်းများကို နောက် ဆက်ခံ၍နေသော လဇ္ဇီပေသလရဟန်းသည် သမ္မုတိကပ္ပိယကုဋိ ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်၍နေရမည်၊ ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့်သော်လည်း သမုတ်ရမည်၊ အပလောကနကံဖြင့် သော်လည်း သမုတ်ရမည် ဟူလို။

သမုတ်ပုံ။ ။ သမုတ်ပုံကား ၄-ပါး, ၄-ပါးထက် အလွန်ဖြစ်သော ရဟန်း တို့သည် ခဏ္ဍသိမ်၌ စည်းဝေးကြ၍ မည်သည့်ကျောင်းကို အဘယဝိဟာရဟူ၍ အမည်မှည့်ပါ၏ဟု မထေရ်ကြီးက ထိုကျောင်းကို အမည်ပေး၊ ဉတ်ကမ္မဝါတို့၌ ထိုအမည်နှင့် ဖတ်။

သမ္မုတိ ကမ္မဝါစာ

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော၊ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော အဘယံ နာမ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နေယျ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော၊ သံဃော အဘယံ နာမ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နတိ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ အဘယဿ နာမ ဝိဟာရဿ ကပ္ပိယဘူမိယာ သမ္မုတိ၊ သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

သမ္မတော သံဃေန အဘယော နာမ ဝိဟာရော ကပ္ပိယဘူမိ၊ ခမတိ သံဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမိ။ [သမ္မုတိကမ္မဝါ။]

ကျောင်းအမည် ထင်ရှားစေခြင်းငှာ နာမသဒ္ဒါ ထည့်ပေးသည်။

ဤ ကပ္ပိယဘူမိ သမ္မုတိကံသည် အသမ္မုခါကရဏီယကံ ၈-ပါး၌ မပါ ငြားသော်လည်း ကျောင်းမှ ခွာ၍ ခဏ္ဍသိမ်မှာ ပြုခြင်းငှာ အပ်သည်သာ မှတ်။

ယတ္ထ ယတ္ထ ကမ္မဝါစာယံ အယန္တိ ဝါ ဣမေတိ ဝါ သမ္မုခါနိဒ္ဒေသ နိယမော နတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ တံ အသမ္မုခါကရဏီယံ —ဟူသော ပရိဝါ ဝဇိရဗုဒ္ဓိ ဋီကာနှင့် အညီတည်း၊ ထိုတိုက်၌ ခဏ္ဍသိမ် မရှိခဲ့သော် တိုက်တစ်ပါး၌ရှိသော ခဏ္ဍသိမ်မှာလည်း ပြုရပါ၏၊

“ကမ္မဝါစံ အဝတွာ အပလောကနေနပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ”ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ၌ ဆိုသောကြောင့် အပလောကနကံဖြင့်လည်း သမုတ်ရလေ၏၊

သမုတ်ပုံမှာ — ကမ္မဝါစာနှင့် သမုတ်နည်း အတိုင်းပင်၊ ကမ္မဝါစာဖတ်မည့် နေရာ၌ အပလောကန စာစီရေး၍ ဖတ်မှုမျှသာ ထူး၏၊

သံဃံ ဘန္တေ အာပုစ္ဆာမိ၊ အဘယော နာမ ဝိဟာရော၊ အကပ္ပိယဘူမိ ဇာတော၊ တဿ ဝိဟာရဿ ကပ္ပိယဘူမိယာ သမ္မုတိ ရုစ္စတိ သံဃဿ။ ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။

ခဏ္ဍသိမ်အပြင် သံဃဟတ္ထပါသ်၌ ၃-ကြိမ် ဖတ်ကြားလေ။

ရှေးရှိ တိုင်အုတ်၊ ကုန်ပယ်နုတ်၊ ငြိမ်းချုပ် သာဝနာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပွေ့ချီ၍ ကပ္ပိယစကားနှင့် စိုက်ထူအပ်သော တိုင်နှင့် ရက်မ, ခါးပန်း တဆက်တည်း ဆက်လက်၍ ထိုအခါ၌လည်းကောင်း နောက်မှ သော်လည်းကောင်း စိုက်ထူဆောက်လုပ်အပ်သော အလုံးစုံသော တိုင်စုသည် ကပ္ပိယချည်း ဖြစ်လေ၏၊ ထိုတိုင်စုကို တစ်ခုမကျန် အကုန်ပယ်၍ ပစ်သောအခါ ၌ ဥဿာဝနန္တိကာ ကပ္ပိယကုဋိ ပျက်၏၊ ထပ်မံ၍ ဆောက်လုပ်ပြန်သော် ကပ္ပိယ ဖြစ်အောင် အသစ်တစ်ဖန် ပြုရပြန်သည်။

လုံးလုံးထက်ဝက်၊ ကာရံချက်၊ ပျက်၏ ဂေါနိသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ တိုက်အကာအရံ မရှိ၍ ကပ္ပိယ ဂေါနိသာဒိကာအရံ ဖြစ်၍နေသော တိုက်တာကို အကုန်လုံး ရံပြန်သော်လည်းကောင်း၊ ထက်ဝက်မျှ ရံပြန်သော်လည်းကောင်း ဂေါနိသာဒိကာ ကပ္ပိယကုဋိ ပျက်၏၊ ထိုတိုက်တွင်း၌ ရှိသမျှသော ကျောင်းတို့လည်း အကပ္ပိယ ကုဋိကျောင်းတွေ ဖြစ်ကုန်၏၊ သမ္မုတိ ကပ္ပိယကုဋိဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ကြရာ၏၊

အမိုးအကုန်၊ ဖျက်ပယ်တုံ၊ ပျက်ကုန် ကြွင်းနှစ်မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဂဟပတိကုဋိနှင့် သမ္မုတိကုဋိကို ကြွင်းနှစ် ဆိုသည်၊ ထို ကုဋိတို့သည်မူကား ဝမ်းဘဲတောင် ခေါင်ဖုံးမျှ မကျန် အမိုးတို့ကို အကုန်ဖျက်ခဲ့ သော် ကပ္ပိယကုဋိအဖြစ်မှ ပျက်ကုန်၏၊ မိုးပြန်သော်လည်း အကပ္ပိယကုဋိ ဖြစ်မြဲ ပင်။

မှတ်ချက်။ ။ ထို့ကြောင့် ထိုကျောင်းတို့၌ အသစ်မိုးရန် အမိုးဟောင်းတို့ ကို ဖျက်ခဲ့သည်ရှိသော် အကုန် မဖျက်ရာ၊ သွပ်တစ်ချပ်, ပျဉ်တစ်ချပ်, ကပ်တစ်ချပ်, သက်ငယ်တစ်ချပ်မျှကိုသော်လည်း ချန်ထား၍ အသစ်ကို မိုးမိမှ ချန်ထား သည်ကို ပယ်ဖျက်ရာ၏၊ ဝမ်းဘဲတောင် ခေါင်ဖုံးများသည်လည်း အမိုးအရာ၌ တည်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ဝမ်းဘဲတောင် ခေါင်ဖုံး ကျန်ရှိလျှင်ပင် မပျက်ပြီ။

အဆောင်များစွာ ရှိခဲ့ရာ အဆောင်အချင်းချင်း အမိုးဆက်လက်သဖြင့် တစ်ခုသော သဟသေယျ ဥပစာ ဖြစ်ခဲ့အံ့၊ တစ်ဆောင်ကို အကုန်ဖျက်၍ မိုးသော်လည်း ကြွင်းသော အဆောင်တို့က စောင့်ရှောက်ကုန်၏ဟု ယူကြ၏၊

အင်္ဂါမညီ၊ ကျောင်းကုဋီ၊ အကပ္ပိယသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရှေး၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော သာမည အင်္ဂါ, အသီးသီးသော ဝိသေသအင်္ဂါတို့နှင့် မညီညွတ်သော ကျောင်းများသည် အကပ္ပိယကုဋိ မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ အကပ္ပိယကုဋိဆိုသော်လည်း မနေအပ် မထိုင်အပ်သော ကျောင်းဟု ဆိုလိုသည် မဟုတ်၊ နောက်၌ ပြဆိုလတ္တံ့သော ကာလိကဝတ္ထုများနှင့် စပ်၍ အာပတ်အပြစ် ရှိသောကြောင့် ဆိုသတည်း။

အန္တောဝုတ္ထ၊ အန္တောပက္က၊ သာမံပက္က၊ ဤသုံးဝ၊ ယာဝ, ယာမမှာ။

ဒုက္ကဋ် ၃-မျိုး။ ။ (၁) အန္တောဝုတ္ထ ဒုက္ကဋ်၊ (၂) အန္တောပက္ကဒုက္ကဋ်၊ (၃) သာမံပက္ကဒုက္ကဋ်-ဟူ၍ ဒုက္ကဋ်အာပတ် ၃-မျိုး ရှိ၏၊ ထိုသုံးမျိုးသည် ယာဝကာလိက, ယာမကာလိက ဟူသော ရှေ့ကာလိက ၂-ပါး၌သာ ရှိ၏၊ နောက်ကာလိက ၂-ပါး၌ မရှိ။

သိုမှီးသည်ကို၊ ဝုတ္ထဆို၊ ကျိုချက် ပက္ကမှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝုတ္ထဆိုသည်ကား — သိုမှီးသည်ကို ဆိုသည်၊ ပက္က ဆိုသည်ကား — ကျိုချက်သည်ကို ဆိုသည်။

အန္တောဝုတ္ထ။ ။ အကပ္ပိယကုဋိအတွင်း၌ အရုဏ်တက်သည်တိုင်အောင် ညဉ့်သိပ်၍ ထားသော ဝတ္ထုကို အန္တောဝုတ္ထ ခေါ်သည်။

အန္တောပက္က။ ။ အကပ္ပိယကုဋိအတွင်း၌ ချက်ပြုတ် ကြော်လှော်အပ်သော ဝတ္ထုကို အန္တောပက္က ခေါ်သည်။

သာမံပက္က။ ။ ရဟန်းကိုယ်တိုင် ချက်အပ်သော ဝတ္ထုကို သာမံပက္က ခေါ်သည်။

ကုဋိပျက်တွင်း၊ သိုမှီးခြင်း၊ အလျှင်း မပြုရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကုဋိပျက်ဆိုသည်ကား — အကပ္ပိယကုဋိဖြစ်သော ကျောင်းမျိုးကို ဆိုသတည်း။ ထိုအကပ္ပိယကုဋိတို့၌ သဟသေယျလောက် ကောင်းသော် အမိုးအရံတွင်း၌ ရှေ့ကာလိက ၂-မျိုးတို့ကို အရုဏ်တက်သည့်တိုင် အောင် သိုမှီး၍ ညဉ့်သိပ်ထားခြင်းကို အလျင်းမပြုရာ၊ ညဉ့်သိပ်ထားခြင်းကို ပြုခဲ့သော် ထိုဝတ္ထုသည် အန္တောဝုတ္ထ ဖြစ်၏၊ ထိုဝတ္ထုကို စားသောက်သော ရဟန်းအား အန္တောဝုတ္ထ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ထို၌ ချက်အပ်၊ ယင်း နှစ်ရပ်၊ မအပ်လေသည်သာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထို အကပ္ပိယကျောင်းတွင်း၌ ထို ရှေ့ ကာလိက ၂-မျိုး တို့ကို လူ, သာမဏေတို့ ချက်ပြုတ် ကြော်လှော်ခဲ့သည်ရှိသော် ထိုဝတ္ထုသည် အန္တောပက္က မည်၏၊ ထိုဝတ္ထုကို စားသောက်သော ရဟန်းအား အန္တောပက္က ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ဘယ်၌မဆို၊ ယင်းနှစ်ကို၊ ကိုယ်တိုင် မချက်ရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထိုရှေ့ ကာလိကနှစ်မျိုးတို့ကို မည်သည့်နေရာ၌မဆို (ဝါ) အကပ္ပိယကျောင်းတွင်း၌ ဖြစ်စေ၊ ကပ္ပိယ ကျောင်းတွင်း၌ဖြစ်စေ၊ တစ်ပါး သော အရပ်ဌာန၌ဖြစ်စေ၊ ရဟန်းကိုယ်တိုင် ကြော်, လှော်, ချက်, ပြုတ်, ဖုတ်, ကင်, ပေါင်းနွှေးခြင်းကို မပြုရာ။ ပြုခဲ့သော် ထိုဝတ္ထုသည် သာမံပက္က ဖြစ်၏၊ ထိုဝတ္ထုကို စားသောက်သော ရဟန်းအား သာမံပက္က ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

ကျက်ပြီးကိုလျက်၊ တဖန်ချက်၊ သက်သက် အပ်သည်သာ။
ရှေ့ကာလိနှစ်၊ ရောပြန်လစ်၊ အပြစ်ရှိပြန်လာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ လူ, သာမဏေတို့ ချက်၍ ကျက်ပြီးသော ကာလိကနှစ် မျိုးတို့ကို တစ်ဖန်ချက်မှုသည် ပုနပက္က မည်၏၊ ထို တစ်ဖန်ချက်မှုကိုကား ရဟန်း ကိုယ်တိုင်ပင် ပြုအပ်၏၊ အပြစ်မရှိ။ ကျက်ပြီးသော ထမင်းအေး, ဟင်းအေးကို ရဟန်းကိုယ်တိုင်ပင် မီး၌ နွှေးအပ်၏၊

ကျက်ပြီးသော ထမင်းကို ယက်မန်းဖြစ်အောင် ရဟန်းကိုယ်တိုင် ကျိုအပ် ၏၊ ရဟန်းကိုယ်တိုင် ကျိုအပ်သော ဝတ္ထုကိုမူကား ရှေ့ကာလိက ဝတ္ထုနှစ်မျိုး တို့နှင့် မရောယှက်စေ၍ သက်သက် စားသောက်အပ်၏၊ ရှေ့ကာလိကဝတ္ထု နှစ်မျိုးတို့နှင့် ရောနှော၍ စားသောက်ခဲ့သော် အပြစ်ရှိပြန်၏၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ပြန်၏၊

[ရှေ့ကာလိကနှစ်မျိုးတို့၌ အန္တောဝုတ္ထ၊ အန္တောပက္က၊ သာမံပက္က၊ ပုနပက္က၊ ၄-ချက် ပြီး၏၊]

သတ္တာ, ဇီဝိ၊ ကိုယ် ချက်မိ၊ သုဒ္ဓိ အပ်သည်သာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ နောက်ကာလိကနှစ်မျိုးတို့ကိုမူကား အကပ္ပိယ ကုဋိတွင်း၌ ညဉ့်သိပ်၍ တစ်သက်လုံး ထားသော်လည်း အန္တောဝုတ္ထဒုက္ကဋ် မရှိ၊ ထို အရပ် တွင်း၌ ကြော်လှော် ချက်ပြုတ်သော်လည်း အန္တောပက္ကဒုက္ကဋ် မရှိ၊ အစိမ်း သက်သက်ကို ရဟန်းကိုယ်တိုင် ချက်သော်လည်း သာမံပက္ကဒုက္ကဋ် မရှိ၊ ဒုက္ကဋ် ၃-မျိုး ကင်းလွတ်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ကင်းလွတ်၏ ဆိုသော်လည်း ထိုကဲ့သို့ အကပ္ပိယကုဋိ အတွင်း၌ ညဉ့်သိပ်ခြင်း, ချက်ပြုတ်ခြင်း, ကိုယ်တိုင် ချက်ပြုတ်ခြင်းတို့ကို ပြုပြီး သည်ရှိသော် ထိုဝတ္ထုကို ရှေ့ကာလိကနှစ်မျိုးတို့နှင့် ရောနှော၍ မစား, မသောက် အပ်၊ စားသောက်ခဲ့သော် ဒုက္ကဋ် ၃-မျိုး သင့်ပြန်၏၊

အကပ္ပိယ၊ ကျောင်းဖြစ်က၊ များလှ ပြစ်ဆာနာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကပ္ပိယကုဋိအင်္ဂါ လက္ခဏာ မရှိသော အကပ္ပိယ ကုဋိကျောင်းဖြစ်ခဲ့သော် ထိုကျောင်းသည် ကာလိကလေးပါးနှင့် စပ်၍ အလွန် အပြစ် ဆာနာ များလှ၏၊

ဝိနည်းမတတ်၊ ကျောင်းထိုင်လတ်၊ အာပတ် မဆုံးရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝိနည်း မတတ်ပါဘဲနှင့် ကျောင်းထိုင်ပုဂ္ဂိုလ် လုပ်ခဲ့သော် ကျောင်းသည် အကပ္ပိယကုဋိကျောင်းသာ ဖြစ်ရာ၏၊ အလုံးစုံသော ကာလိက ဝတ္ထုမျိုးကိုလည်း ထိုကျောင်းတွင်း၌ ထားလေရာ၏၊ ဆန်သည်လည်း အန္တောဝုတ္ထဆန် ဖြစ်၏၊ ငါးပိ, ငါးခြောက် စသည်တို့သည်လည်း အန္တောဝုတ္ထတို့သာ ဖြစ်ကုန်၏၊ ညဉ့်သိပ်၍ ထားအပ်သော အုန်း, ငှက်ပျော စသည်တို့သည်လည်း အန္တောဝုတ္ထတို့သာဖြစ်ကုန်၏၊

ထောပတ်, ဆီဦး, သကာ, သကြား, ဆီ, ဆား, ဆေး, ကွမ်း စသော နောက် ကာလိကဝတ္ထုမျိုးတို့ကိုလည်း ထိုကျောင်းတွင်း၌ သိုမှီးပြီးလျှင် ထောပတ်, ဆီဦး, သကာ, သကြားတို့ကို သစ်သီးခဲဖွယ်, မုန့်ခဲဖွယ်တို့နှင့် ရောဖက်၍ စားခြင်း၊ ဆီ, ဆားတို့ကို ဟင်းခတ်ခြင်း၊ အကြော်အလှော် ပြုလုပ်ခြင်း၊ သကာ, သကြား, ဆားတို့ကို ညနေအခါ၌ အဖျော်ရည်မှာ ထည့်ခြင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့် သက်တော်ရှည်၍ နေ့ရက်တွေ များသမျှကာလပတ်လုံး အန္တောဝုတ္ထ ဒုက္ကဋ်အာပတ် တွေ မဆုံးနိုင်ရှိလေရာ၏ ဟူလိုသည်။

ကျောင်းရေစက်ချ

ဣမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယကုဋိံ ကာတုံ သံဃဿ ဒေမ၊ ကာယကာယပဋိဗဒ္ဓေဟိ ဖုသိတွာ ယထာသုခံ ပရိဘုဉ္ဇထ။ (သုံးခေါက်ဆို)

ဣမံ ဝိဟာရံ = ဤကျောင်းကို။ ကပ္ပိယကုဋိံ = ရဟန်းတော်မြတ်တို့အား သင့်လျော်လျောက်ပတ် အလွန်အပ်သော ကပ္ပိယကုဋိကို။ ကာတုံ = ပြုစိမ့်သောငှာ။ သံဃဿ = အရပ်ဒိသာ ရှစ်မျက်နှာမှ ရောက်လာသမျှ ဓမ္မမွေ့လျော် သံဃာတော်အား။ ဒေမ = လှူဒါန်းပါကုန်၏၊ တုမှေ = အရှင်ဘုရားတို့သည်။ ကာယကာယပဋိဗဒ္ဓေဟိ = ခြေဖဝါး, လက်ဖဝါး, တင်ပါး, ကျောက်ကုန်း အစရှိသော ကိုယ်အင်္ဂါ၊ ဖိနပ် သင်္ကန်း အပေါ်လွှမ်း အစကုန်ရှိသော ကိုယ်နှင့် စပ်သော ဝတ္ထုတို့ဖြင့်။ ယထာသုခံ = ချမ်းသာသည်အားလျော်စွာ (ဝါ) အလိုတော်ရှိတိုင်း။ ဖုသိတွာ = ထိပါး၍။ ပရိဘုဉ္ဇထ = ဣရိယာပထ မျှတမှီတင်း သီတင်းသုံးကာ သုံးဆောင်တော်မူပါကုန်ဘုရား။

မှတ်ချက်။ ။ ကပ္ပိယကုဋိမြောက်အောင် ကျောင်းရေစက်ချနည်း ဆိုနေကျ ရေစက်ချ၌ လောင်းစွက်ထည့်သွင်း၍ ဆိုရန်မှာ - မိမိပုဂ္ဂလိက ကျောင်းဖြစ်ခဲ့သော် ‘သံဃဿ နေရာမှာ “အာယသ္မတော”ဟု ထည့်လေ။ သူတစ်ပါးအဖို့ ချ၍ ပေးသူဖြစ်ခဲ့သော် “သံဃဿ” နေရာမှာ “အာယသ္မတော တိဿထေရဿ, အာယသ္မတော သုမနထေရဿ” စသည်ဖြင့် ကျောင်းရှင် ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဘွဲ့အမည်ကို ထည့်လေ။

သတိ။ ။ မိမိနေထိုင်သော ကျောင်းသည် ကပ္ပိယကုဋိအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသည် မပြည့်စုံသည်ကို စိစစ်၍ အာပတ်မသင့်အောင် လိုအပ်သလို ပြုပြင်, နေထိုင်တော်မူကြပါကုန်။

ကျောင်းဟူသော မှီရာနိဿယအမြွက် ပြီးပြီ။

၄၆။ ဝါဆိုခန်း

ပုရိမိကာ၊ ပစ္ဆိမာ၊ နှစ်ဖြာ ဝါကပ်နည်း။
ဝါနှစ်လတွင်၊ လဆုတ်တစ်ရက်၊ ဝါကပ်ရက်၊ နှစ်ချက် စဉ်တိုင်းတည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပုရိမိကာ ဝါကပ်ခြင်း, ပစ္ဆိမိကာ ဝါကပ်ခြင်းဟူ၍ ဝါကပ်ခြင်း နှစ်ပါး ရှိ၏၊ ဝါဆို, ဝါခေါင် နှစ်လသည် ဝါကပ်လ မည်၏၊ ဝါဆိုလပြည့် ကျော် ၁-ရက်နေ့, ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့၊ ဤနှစ်ရက်တို့သည် အစဉ်အတိုင်း ပုရိမ, ပစ္ဆိမ ၂-ချက် ဝါကပ်ရက်တည်း။

ဝါထပ်ကြုံတွေ့၊ တစ်လရွေ့၊ ရှေ့သို့ တိုးသတည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝါထပ်သည့်နှစ် ဖြစ်ခဲ့သော် တစ်လရွေ့၏၊ ဒုတိယဝါဆို လဆုတ် ၁-ရက်နေ့၌ ပုရိမဝါ၊ ဝါခေါင်လဆုတ် ၁-ရက်နေ့၌ ပစ္ဆိမဝါ ကပ်ရသည်။ ဝါကပ်ရက်ငင်မှုမည်သည် မင်းစိုးရာဇာတို့နှင့် စပ်၏၊

ထို့ကြောင့် “အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ရာဇာနံ အနုဝတ္တိတုံ — ရဟန်းတို့ မင်းတို့၏ အလိုသို့ လိုက်ခြင်းငှာ ခွင့်ပြု၏”ဟူ၍ ဟောတော်မူသည်။

မင်းစိုးရာဇာတို့က နိုင်ငံအဝန်းနှင့်တကွ ယခုနှစ် ဝါထပ်ရမည်ဟု ပြဋ္ဌာန်း ခဲ့လျှင် ရဟန်းသံဃာတော်တို့ကလည်း ထပ်ကြရမည်။ မင်းစိုးရာဇာတို့က ဝါထပ်မှု မရှိခဲ့လျှင် သံဃာတော်တို့ကလည်း ဝါထပ်မှု မပြုရ ဟူလိုသည်။

လှည်း, လှေ, နှစ်ဖြာ၊ နွားခြံမှာ၊ ဝါကပ်ရသည်ချည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ လမ်းခရီးသွားဆဲ ဖြစ်သော လှည်းဝိုင်း, သွားဆဲဖြစ်သော လှေ, သင်္ဘော, နွားကျောင်းသားတို့နေရာ နွားခြံဌာနတို့၌လည်း ဝါကပ်ရ၏၊

ရွာ၌ကပ်ရာ၊ ရွာသွားရာ၊ မကွာလိုက်သတည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရွာ၌ ဝါကပ်ပြီးမှ တစ်စုံတစ်ခုသော ဘေးရန်ကြောင့် ဝါတွင်းမှာပင် ဌာနတစ်ပါးသို့ ထိုရွာ ပြောင်းရွှေ့၍ သွားခဲ့သော် ရဟန်းသည် လည်း ထိုရွာသွားရာသို့ လိုက်၍ နေရ၏၊ ဝါ မပျက်။

ဝစီဘေဒ၊ အာလယ၊ ဒွယ ဝါကပ်နည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝါကပ်နည်းသည် ဝစီဘေဒက မြွက်ဆို၍ ကပ်နည်း, စိတ္တုပ္ပါဒ အာလယမျှ ပြု၍ ကပ်နည်းဟူ၍ နှစ်ပါးရှိ၏၊

စကားပြည့်စုံ၊ မပြည့်စုံ၊ နှစ်ပုံ နှုတ်မြွက်နည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ (၁) ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမိ။ ဤကျောင်း၌ ဤဝါတွင်း သုံးလပတ်လုံး နေခြင်းသို့ ရောက်၏၊ တစ်နည်း — ဤကျောင်း တိုက်တာ အရံအတွင်း၌ ဤဝါတွင်း သုံးလပတ်လုံး ကပ်ပါ၏၊ (ဝါ) ဝါဆိုပါ၏၊ [စကားပြည့်စုံနည်း။]

(၂) ဝိဟာရ, တေမာသသဒ္ဒါ မပါစေဘဲ “ဣဓ ဝဿံ ဥပေမိ” ဤမျှဆို၍ ကပ်သည်ကား စကားမပြည့်စုံနည်း။

မှတ်ချက်။ ။ (၁) အမိုးနှင့် ပြည့်စုံခြင်း၊ (၂) အကာနှင့် ပြည့်စုံခြင်း၊ (၃) တံခါးအိမ်, တံခါးဘွဲ့, တံခါးရွက်နှင့် ပြည့်စုံခြင်း။ (၄) ဝါတွင်း ၃-လ အမြဲနေရန် ကျောင်း ဖြစ်ခြင်း၊ ဤအင်္ဂါ ၄-ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ကျောင်းမျိုး၌သာ ပြည့်စုံသော ဝစီဘေဒကို မြွက်ဆို၍ ကပ်ရမည်။

ကျောင်းမဟုတ်သော ခရီးသွားဆဲ လှည်း, လှေ, သင်္ဘောတို့မှာ အမိုး အကာ တံခါးတို့နှင့်တကွ ယာယီကုဋီ ပြုလုပ်၍ ဝါကပ်ရာ၌ “ဣဓ ဝဿံ ဥပေမိ” ဤမျှသာ ဆို၍ ကပ်ရမည်။

ထိုကဲ့သို့သော ကုဋီကိုမျှ မရခဲ့သော် လှည်း, လှေ အမိုးတွင်းသို့ ဝင်၍ “ဣဓ ဝဿံ ဝသိဿာမိ - ဤအရပ်၌ ဝါကပ်သီတင်းသုံး ပါ၏”ဟု စိတ္တုပ္ပါဒ အာလယမျှကို ပြု၍ ကပ်ရသည်။ ကျောင်းမဟုတ်သောကြောင့် ဝိဟာရသဒ္ဒါကို မဆိုရ။

လှည်း လှေ သင်္ဘောတို့၌ ဝါဆို၍ လိုက်သွားရာ ဝါတွင်းမှာပင် မိမိ အလိုရှိရာ ရပ်ရွာသို့ ရောက်ခဲ့လျှင် ဆင်း၍ နေရစ်ရ၏၊ ထိုရွာမှာ ဝါကျွတ်စေရ၏၊ ထို့ကြောင့် “တေမာသံ” သဒ္ဒါကို မဆိုရ၊ လှည်း, လှေ, သင်္ဘောတို့၌ပင် ဝါကျွတ်သည်တိုင်အောင် နေရလိမ့်မည်ဖြစ်လျှင် “တေမာသံ” သဒ္ဒါကို ဆိုသင့်၏၊

အင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသော ကျောင်းမှာ ကပ်ရာ၌ နှုတ်မြွက်၍ မဆိုမိသော်လည်း ဤကျောင်း၌ ၃-လ ပတ်လုံး ငါနေမည်ဟု စိတ်ဖြစ်ခဲ့လျှင် ဝါကပ်ခြင်း မြောက်သည် ဟူ၍ မိုးထိမူနှင့် ဦးဗုဓ်မူ ဝိနည်းငယ်လေးစောင် နိဿယ၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ နိဿယ၊ ဝိဿူပနာယိက နိဒ္ဒေသတို့၌ လာသည့် — “ဝဿူပနာယိကာ စေဝါတိ = ကား။ ပုရိမိကာ = နွယ်တာ လပြည့်ကျော် တစ်ရက်နေ့ ရှေ့ဝါကပ်ခြင်း။ ပစ္ဆိမိကာ = နံကာ လပြည့်ကျော် တစ်ရက်နေ့ နောက်ဝါကပ်ခြင်းဟူ၍။ ဝဿူပနာယိကာ = ဝါကပ်ခြင်းတို့သည်။ ဒုဝေ = နှစ်ပါးတို့တည်း။ တတ္ထ = ထို ပုရိမဝါ ပစ္ဆိမဝါ နှစ်ပါးတို့၌။ အာလယ ပရိဂ္ဂါဟော = အာလယပြုခြင်း၊ အာလယ နှင့် တကွ ကျောင်းခံခြင်းလည်းကောင်း။ (ဝါ) ဝဇ, သတ္ထ, နာဝါ၌ အာလယပြု ခြင်း။ အာလယရှိလျက် သတိမရ၍ ဝါမဆိုဘဲ ကျောင်းခံခြင်းလည်းကောင်း။ ဝစီဘေဒေါ စ = ကျောင်း၌ ဝစီဘေဒပြုလုပ်ခြင်း၊ သတ္ထ, နာဝါ၌ ဝစီဘေဒ ပြုခြင်းလည်းကောင်း။ ဣတိ = ဤသို့။ ဒုဝေ = နှစ်ပါး နှစ်ပါးစီတို့တည်း” ဟူသော စကားတို့ဖြင့် သိအပ်၏၊။ [ဤကျောင်း၌ ဝါဆိုအံ့ဟု ဝန်ခံပြီးမှ ဝါမဆိုလျှင် ပဋိဿဝဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

ဝဿ, ရတ္တိ၊ ဆေဒဒွိ၊ ကြောင်းရှိ အသီးသီး။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝဿစ္ဆေဒအကြောင်း, ရတ္တိစ္ဆေဒအကြောင်း အသီးသီး ရှိသည်။ ဝဿစ္ဆေဒ ဆိုသည်ကား — ကပ်ဆိုပြီးသော ဝါကို ဖျက်ဆီးမှုတည်း။ ရတ္တိစ္ဆေဒ ဆိုသည်ကား — သတ္တာဟ ဆောင်၍ သွားမှုတည်း။ [ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပန အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတွာပိ တဒဟေဝ သတ္တာဟကရဏီယေန ပက္ကမန္တဿပိ အန္တောသတ္တာဟေ နိဝတ္တန္တဿ အနာပတ္တိ။ ပန = အထူးကို ဆိုဦးအံ့။ ဝဿံ = ဝါသို့၊ ဥပဂန္တွာ = ကပ်ပြီး၍။ အရုဏံ = အရုဏ်ကို။ အနုဋ္ဌာပေတွာပိ = မတက်စေဘဲလျက်လည်း။ တဒဟေဝ = ထိုဝါကပ်သောနေ့၌ပင်လျှင်။ သတ္တာဟ ကရဏီယေန = ခုနစ်ရက်အတွင်း၌ ပြုအပ်သော အမှုကိစ္စဖြင့်။ ပက္ကမန္တဿ = ဖဲသွားသော။ အန္တောသတ္တာဟေ = ခုနစ်ရက်အတွင်း၌။ နိဝတ္တန္တဿပိ = ပြန်လာ သော ရဟန်းအားလည်း။ အနာပတ္တိ = အာပတ်မသင့် —ဟူ၍ ဆဋ္ဌမူ ဝိနယသင်္ဂဟဋ္ဌကထာ၊ ဝဿူပနာယိက ဝိနိစ္ဆယကထာ နှာ-၂၁၆၊ ဒု-စာပိုဒ်၌ ဆို၏၊၊]

သုံးဆဲ့နှစ်သာ၊ ပါဠိလာ၊ ဝါပြတ်အကြောင်းတည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဆိုပြီးသော ဝါကို ဖျက်ထိုက်သော အကြောင်း (၃၂)ပါး ရှိ၏၊ ထို (၃၂)ပါးသော အကြောင်းတို့တွင် တစ်ခုခုသော အကြောင်း ရှိနေခဲ့သော် ပုရိမဝါဆိုနေ့၌ ဝါမဆိုဘဲနေခြင်းငှာလည်း အပ်၏၊ ထိုအန္တရာယ် မရှိခဲ့ လျှင် ဒုတိယဝါ၌ ဆိုရ၏၊ ဒုတိယဝါ၌လည်း ထိုအန္တရာယ် ရှိခဲ့ပြန်သော် ဒုတိယဝါ၌ ဝါမဆိုဘဲလည်း နေအပ်၏၊

၃၂-ပါးသော အကြောင်းဆိုသည်ကား -၁။ သားရဲဘေး၊ ၂။ မြွေ, ကင်းဘေး၊ ၃။ ခိုးသူ, ဓားပြဘေး၊ ၄။ ဘီလူး, သားဘက်ဘေး၊ ၅။ ဆွမ်း မပြည့်စုံခြင်း၊ ၆။ ကျောင်း မပြည့်စုံခြင်း၊ ၇။ ဆေးပစ္စည်း မပြည့်စုံခြင်း၊ ၈။ မိမိ သပ္ပာယဖြစ်သော ဆွမ်းပစ္စည်း, ဆေးပစ္စည်းကို မရခြင်း၊ ၉။ ပတိရူပဖြစ်သော ဒကာဥပါသကာ အလုပ်အကျွေးကို မရခြင်း၊ ၁၀။ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယ်မျိုး ၉-ပါး၊ ၁၁။ အရပ် တစ်ပါး၌ သံဃာကွဲပြားရန် အားထုတ်မှုကို ကြားသိရ၍ ညီညွတ်စေဖို့ ဆောင်ရွက်ရန် သွားခြင်း စသည်တို့တည်း။ ဤအကြောင်းစုတို့ တစ်ခုခု ရှိခဲ့လျှင် ဆိုပြီး သော ဝါကို ဖြတ်၍ အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားရ၏၊ [ဝါပြတ်ခြင်းကြောင့် အာပတ် မသင့်။]

ဝါတွင်း၌ မိမိအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန် ဝါပန်၍ သွားအပ်, မသွားအပ်

ဆေးပစ္စည်း မပြည့်စုံခြင်း၊ မိမိနှင့် သပ္ပာယဖြစ်သော ဆေးပစ္စည်းကို မရခြင်းဟူသော အကြောင်းရှိခဲ့လျှင် ဆိုပြီးသော ဝါကို ဖြတ်၍ အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားရ၏ဟု ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း၌ ဆို၏၊။ ဝိနည်းမဟာဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၊ စာမျက်နှာ-၂၀၇ ၌လည်း ‘ဝါကပ်ပြီးသော ရဟန်းတို့ သည် လျောက်ပတ်သော ဆေးတို့ကို မရကုန်၊ ဤသည်လျှင် အန္တရာယ်တည်းဟု (နှလုံးပိုက်၍) ဖဲသွားရမည်၊ ဝါပြတ်သော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်”ဟု ဆိုထား၏၊

ခုဒ္ဒသိက္ခာနှင့် ဝိနည်းမဟာဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၌ မိဘနှစ်ပါးနှင့် သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့အတွက် ဆေးပစ္စည်းကို ရှာရန် ဝါပန်၍ သွားအပ်၏ဟု အဆိုရှိ၏၊ သို့သော် မိမိအတွက် ဆေးပစ္စည်း ကိုရှာရန် ဝါပန်၍ သွားနိုင်သည်ဟူသော အဆိုကို မတွေ့ရှိပါ။ အချို့က သူတစ် ပါးအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန် အလို့ငှာ ဝါပန်၍ သွားခြင်းကို ဘုရားရှင် ခွင့်ပြုတော်မူသည်ဟူသော အကြောင်းကို ထောက်၍ မိမိကိုယ်ကျိုးအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန် အလို့ငှာ သွားခြင်းသည် ဆိုဖွယ်ရာမရှိအောင် အပ်သည်ဟု ယူဆကြ၏၊ [ဤသို့ ယူခြင်းသည် တထစ်ချ မှန်သည်ဟု ဆိုသင့်, မသင့် စိစစ်ဝေဖန်နိုင်ရန်အလို့ငှာ အောက်ပါ အချက်အလက်များကို သတိပြုစေလိုသော စေတနာဖြင့် တင်ပြပါအံ့။]

သူတစ်ပါးအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန် အလို့ငှာ ဝါပန်၍ သွားခြင်းကို ခွင့်ပြု တော်မူသည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ဝါပြတ်ခံ၍ ရှာရန် ခွင့်ပြုတော်မမူ။ [ခုနစ်ရက် အတွင်း မိမိ ဝါကပ်သော ကျောင်းသို့ ပြန်မလာလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်မည်ဟူလို။] မိမိအတွက်မူကား ဝါပြတ်ခံ၍ ရက်အကန့်အသတ်မရှိဘဲ ရှာရန် ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ [မိမိအား ပို၍ အခွင့်အရေး ပေးတော်မူသည်။] အကယ်၍ ဝါပန်၍ သွားခြင်းသည်လည်း အပ်သည်ဟုဆိုလျှင် အဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာတို့ ဖွင့်ဆိုကြပေမည်။ [ဤသို့ ထိုအရာတို့ မဖွင့်ဆိုသည်ကို ထောက်လျှင် မိမိအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန် အလို့ငှာ ဝါပန်၍ သွားခြင်းသည် အပ်ပဲအပ်ပါလေစဟု သံသယ ဖြစ်သင့်သည် မဟုတ်ပါလော။]

ဝါပန်၍ သွားခြင်း, ဝါပြတ်ခံ၍ သွားခြင်း၊ ဤသွားခြင်း နှစ်မျိုးတို့၏ အကျိုး အပြစ်ကို စိစစ်ဝေဖန်ပါအံ့။

ဝါပန်၍ သွားခြင်းကြောင့် ဝါမပြတ်ရကား ကထိန်ကိုလည်း ခံနိုင်သည်၊ ကထိန်အာနိသင်ကိုလည်း ခံစားနိုင်သည်ဟု ယူဆပြီး ဝါပန်၍ သွားသည်ဟု ဆိုကြပါစို့။ ဤသို့ ယူဆပြီး သွားခြင်းသည် ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီ လျှင် ကောင်း၏၊ မကိုက်ညီလျှင်ကား ဝါပန်၍ သွားခြင်းအတွက် ဒုက္ကဋ်အာပတ် လည်း သင့်ချိမ့်မည်၊ ကထိန်ခံ၍ ကထိန်အာနိသင်ကို ခံစားခြင်းကြောင့် ထိုထို သိက္ခာပုဒ်တို့ဖြင့် ပါစိတ်အာပတ်လည်း သင့်ချိမ့်မည်၊ ကထိန်အလှူရှင် ခမျာများသည်လည်း ကထိန်ခံသော ပုဂ္ဂိုလ်ကိုယ်တိုင်က ကထိန်မခံထိုက်ပါဘဲလျက် ကထိန်ခံခြင်းကြောင့် ကထိန်အလှူ၏ အကျိုးကျေးဇူးကို ရာခိုင်နှုန်းအပြည့် ခံစားရမည် မဟုတ်ပေ။

လိုရင်းအချက်မှာ မိမိကိုယ်ကျိုးအတွက် ဆေးပစ္စည်းရှာရန်အလို့ငှာ သွား ရာ၌ အာပတ်သင့်ခြင်းမှ သံသယ အလျှင်းမရှိစေဘဲ ကင်းလွတ်အောင်ပြုရမည် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဝါပန်၍ မသွားဘဲ ဝါပြတ်ခံ၍ သွားခြင်းသည်သာလျှင် အာပတ်သင့်ခြင်းမှ သံသယ အလျှင်းမရှိစေဘဲ ကင်းလွတ်အောင်ပြုခြင်း ဖြစ်သည် ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ [တစ်ညဉ့်ပင် ဖြစ်စေကာမူ ဝါပြတ်ခံ၍ သွားရမည် ဟူလို။] ဝါပန်၍ သွားခြင်းသည် လဟု ဖြစ်သည်၊ ဝါပြတ်ခံ၍ သွားခြင်းကား ဂရုဖြစ်သည်။ ဤသို့ အတိအကျ ဆုံးဖြတ်ရန် ခဲယဉ်းသော အရာမျိုး၌ (ဝါ) အာပတ် သင့်, မသင့် အတိအကျ ဆုံးဖြတ်ရန် ခဲယဉ်းသော အရာမျိုး၌ ဂရုဘက် သို့ လိုက်၍ ပြုထိုက်, မပြုထိုက် နက်နက်နဲနဲ စဉ်းစားတော်မူကြပါကုန်။

ဝါတွင်း၌ တရားအားထုတ်ရန်အလို့ငှာ ဝါပန်၍ သွားအပ်, မသွားအပ်

ဤ၌ဟပ်မိနေ၍ အထက်ပါ ပြဿနာကဲ့သို့ ဤပြဿနာကိုလည်း သတိ ပြုစေလိုသော စေတနာဖြင့် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ဆိုပါအံ့။

အချို့က ဝါတွင်း၌ တရားအားထုတ်ရန် အလို့ငှာ ကမ္မဋ္ဌာန်းရိပ်သာကျောင်း များသို့ ဝါပန်၍ သွားကြ၏၊ ဤကိစ္စသည် တရားအားထုတ်ရန် အလို့ငှာ သွားသော ကိစ္စဖြစ်ရကား အလွန်ကောင်းသော ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်သည်၊ မှန်၏၊ သို့ သော် ဤကိစ္စသည် ဘုရားရှင် ခွင့်ပြုတော်မူသော ဝါပန်၍ သွားအပ်သော ကိစ္စတို့တွင် မပါဝင်ရကား ဤကိစ္စအတွက် ဝါပန်၍ သွားခြင်းသည် ဝိနည်းတော် နှင့်အညီ ဖြစ်, မဖြစ် (ဝါ) ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်, မသင့် လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားတော်မူကြပါကုန်။ ဆိုဦးအံ့ — ရဟန်း၏ သီလသည် ဝိနည်းတော် အပေါ် ၌ တည်နေရကား တရားအားထုတ်ရာ၌ သီလ, သမာဓိ, ပညာဟူသော မဂ္ဂင် ရှစ်ပါးနှင့် ကိုက်ညီရန် အလို့ငှာ အရေးအကြီးဆုံး ပြုကျင့်အပ်သော အမှုသည် ရှေးဦးစွာ ဝိနည်းတော်၌ အငြိအစွန်း အလျှင်းမရှိစေဘဲ လုံလုံခြုံခြုံ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်မှုပင် ဖြစ်ပေသည်။

ညဉ့်ပြတ်ကြောင်းကား၊ အလွန်များ၊ ထင်ရှားကျမ်းဂန်လာ။ [သိသာပြီ]

သီတင်းသုံးဖော်၊ မိဘသော်၊ မခေါ်သွားထိုက်ပါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သီတင်းသုံးဖော် ငါးယောက်တို့နှင့် မိဘနှစ်ပါးတို့ အကျိုးငှာ ဂိလာနဘတ်, ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ်ကိုလည်းကောင်း, ဆေးကိုလည်းကောင်း ရှာအံ့၊ လုပ်ကျွေးအံ့ စသော အကြောင်းတို့ကြောင့် ပင့်ခေါ်သည်ဖြစ်စေ၊ မပင့်ခေါ်သည်ဖြစ်စေ သတ္တာဟပြု၍ သွားရ၏၊

မမွေ့လျော်သော သီတင်းသုံးဖော်၏ မမွေ့လျော်ခြင်းကို ငြိမ်းစေခြင်းငှာ လည်းကောင်း, ဝိနယကုက္ကုစ္စကို ဖြေဖျောက်ခြင်းငှာလည်းကောင်း, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကို ကင်းစေခြင်းငှာလည်းကောင်း, သံဃာဒိသေသ် စသည်ကို ထစေခြင်းငှာလည်း ကောင်း, ကြောင့်ကြစိုက်ခြင်းငှာလည်းကောင်း သွား၍ မိမိမူလည်းပြုအံ့၊ သူတစ်ပါးကိုမူလည်း ပြုစေအံ့၊ ဤသို့ အစရှိသော အကြောင်းကြောင့် သတ္တာဟ ပြုသဖြင့် ပင့်ခေါ်အပ်, မပင့်ခေါ်အပ်သော်လည်း သွားခြင်းငှာ ရအပ်၏၊

သံဃာ၏ ဥပုသ်အိမ် စသောအမှုကြောင့် သတ္တာဟပြု၍ သွားရ၏၊ တရား နာခြင်းငှာ ဖိတ်အပ်သော ကတိကဝတ်ပြုအပ်သည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ဆရာတို့သည် စေအပ်သည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ဆရာတို့ကို ဖူးမြော်ခြင်းငှာလည်း ကောင်း သတ္တာဟပြု၍သွားရ၏၊ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၅၁-၃၅၂။) ၇-ရက်ကို မလွန်စေမူ၍ ပြန်ရ၏၊

ထိုပြင် သေသ၊ ကြွင်းသမျှ၊ ပင့်မှ သွားထိုက်ရာ။
ကပ္ပိယစကား၊ ပါရှိငြား၊ သွားအပ်သည်ချည်းသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထို ၇-ယောက်တို့မှ ကြွင်းကျန်သော သူတို့ ဖြစ်ခဲ့ကြမူ ပင့်ခေါ်မှုရှိမှ ဝါပန်၍ သွားအပ်သည်။ ပင့်ခေါ်ရာ၌လည်း ကပ္ပိယစကားပါရှိမှ သွားအပ်သည်၊ ကပ္ပိယစကားနှင့် ပင့်ခဲ့လျှင် ဘယ်သူ့ထံသို့မဆို ဝါပန်၍ သွားလျှင် သွားအပ်သည်ချည်းတည်း။ [ဣစ္ဆာမိ ဒါနဉ္စ ဒါတုံ၊ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ၊ ဘိက္ခူ စ ပဿိတုံ = သံဃာတော်အရှင်မြတ်တို့အား မည်သည့်ဝတ္ထုကို လှူဒါန်း လိုပါသည်၊ ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်ကိုလည်း နာခံလိုပါသည်၊ ရွှေမျက်နှာတော်ကိုလည်း ဖူးမြော်လိုပါသည်။ ဤကား ကပ္ပိယစကားတည်း။]

ဝါပန်ဟူသည် ၇-ရက်အတွင်း ပြန်လာမည်ဟု အာဘောဂ (နှလုံးသွင်း) ပြုခြင်းပင်တည်း။ အချို့ကား ဘုရားရှေ့, ထေရ်ကြီးရှေ့ စသည်၌ “အန္တော သတ္တာဟေ ပဋိနိဝတ္တေဿာမိ = ၇-ရက် အတွင်း၌ ပြန်လာပါမည်”ဟု ခွင့်ပန်သလို ပန်ကြ၏၊ ကျမ်းဂန်မှာ မလာချေ ဟူ၍ ပါတိမောက် ဘာသာဋီကာ၊ ဘိက္ခုနီပါတိမောက်၊ တုဝဋ္ဋဝဂ်၊ အန္တောဝဿ သိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌ ဆို၏၊ [ဤ အဆိုကို အားမရလျှင် (ဝါ) နှလုံးသွင်းခြင်းဖြင့် ဝါပန်ခြင်းကို အားမရလျှင် ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း၏ ‘မူ’ ဖြင့် “အန္တော သတ္တာဟေ ပဋိနိဝတ္တေဿာမိ၊ တစ်နည်း-’ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ပဋိနိဝတ္တေဿာမိ = ခုနစ်ရက်အတွင်း ပြန်လာပါအံ့”ဟု နှုတ်ဖြင့် မြွက်ဆို၍ အများ ဝါပန်ကြသကဲ့သို့ ပန်ပါလေ]။ ခုနစ်ရက်အတွင်း ပြန်လာပါအံ့ ဟူရာ၌ ဥပမာ လဆန်း ၁-ရက်နေ့၌ ဝါပန်၍ အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားလျှင် ထို လဆန်း ၁-ရက်နေ့ညဉ့် လာလတ္တံ့သော အရုဏ်မှစ၍ ရေတွက်ကာ လဆန်း ၆-ရက် နေ့ ညဉ့်အရုဏ် လွန်ပြီးလျှင် လဆန်း ၇-ရက်နေ့ညဉ့် အရုဏ်မတက်မီ မိမိကျောင်းသို့ ပြန်လာပါအံ့ဟု ဆိုလိုသည်။ [ခြောက်အရုဏ် သာ နေခွင့်ရသည်ဟူ၍ သိ။]

သွားမည်ပြုသောနေ့၌ ယနေ့ပြန်ခဲ့မည် နက်ဖြန်ပြန်ခဲ့မည်ဟူ၍လည်း ကောင်း, ၇-ရက်အတွင်း ပြန်လာခဲ့မည်ဟူ၍လည်းကောင်း ရှေ့အဖို့၌ နှလုံးသွင်း ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ သွားခါနီး၌ မေ့လျော့၍ ဝါမပန်ဘဲ သွားသော်လည်း ဝါ မပျက်။ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။]

ဝါပန်၍ ထွက်သွားပြီးမှ ထီး မေ့ကျန်ခြင်း၊ ဖိနပ် မေ့ကျန်ခြင်း စသည်တို့ ကြောင့် တိုက်တွင်းသို့ တစ်ဖန် ပြန်ရောက်ခဲ့သော် ပန်ပြီးဝါ ပျက်၏၊ ထိုကဲ့သို့ ပြန်ဝင်မိသည်ရှိသော် သည်နေ့၌ မသွားရပြီ၊ တိုက်တွင်းမှာ နေပြီး၍ နက်ဖြန်မှ ဝါပန် သွားရမည်။ သည်နေ့၌ပင် တစ်ဖန် ဝါပန်၍ သွားမိခဲ့အံ့၊ ဝါပျက်၏ဟု ဆိုကြ၏၊ [ဆင်ခြင်။]

လဆန်းကိုးရက်၊ ဝါပန်ထွက်၊ ပြန်ရက် မရှိပြီ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သီတင်းကျွတ်လဆန်း ၉-ရက်နေ့၌ သတ္တာဟဆောင်၍ ဝါပန်၍ ထွက်သွားသော ရဟန်းအား ရောက်ရာဌာနမှာ သတ္တမအရုဏ်၌ ဝါကျွတ်သည် ဖြစ်၍ သတ္တာဟ ကိစ္စအတွက်နှင့် ထိုတိုက်သို့ တစ်ဖန်ပြန်ခွင့် မရှိပြီ၊ မပြန်လိုလျှင် နေရ၏၊ ပြန်လိုလျှင် ပြန်ရ၏ ဟူလိုသည်။ [မဟာဝဂ် ပါဠိတော်မြန်မာပြန်၊ ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၌ ရှု။]

မှတ်ချက်။ ။ အချို့ကား ဝါမပန်ဘဲပင် ထိုလဆန်း (၉)ရက်နေ့၌ ထွက် သွားကြ၏၊ ခြောက်ညဉ့် (ခြောက်အရုဏ်)ကို မဆိုထားဘိ၊ တစ်ညဉ့် (တစ်အရုဏ်)မျှသော်လည်း ဝါမပန်ဘဲ မသွားအပ်ဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်အပ်၏၊ သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့ ညဉ့် အရုဏ်တက်ပြီးမှ ဝါကျွတ်သည်ဖြစ်၍ ထိုလပြည့်နေ့ ညဉ့်အရုဏ်သည်လည်း ဝါပန်အပ်သော ရက်အတွင်း၌ အကျုံးဝင်သည် ဟူ၍ သိ။ ဆိုဦးအံ့ — သီတင်းကျွတ် လပြည့်နေ့တွင် ပဝါရဏာပြုကြကုန်၏၊ ပဝါရဏာ ပြုပြီးငြားသော်လည်း ထိုနေ့တွင် အကယ်၍ ဝါပန်၍ သွားအပ်သော အကြောင်းကိစ္စ တစ်ခုခုဖြင့် ညဉ့်အိပ်ခရီး သွားရပါမူ ဝါပန်၍သာ သွားအပ်၏၊ [ဝါ မပန်ဘဲသွားလျှင် ဝါလည်း ပြတ်မည်၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်လည်း သင့်မည် ဟူလို၊၊]

ဝါဆိုပြီး၍ ဝါမပန်ဘဲ တိုက်မှ ထွက်သွားခဲ့သော် တိုက်အရံကို လွန်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ဝါပျက်၏၊ ယခုနေ့ပင် ပြန်ခဲ့မည် အကြံ နှင့် ဝါမပန်ဘဲ ထွက်သွားပြီး၍ တိုက်ပြင်သို့ရောက်မှ ယနေ့မပြန် သေးပြီဟု အကြံဖြစ်ခဲ့အံ့၊ အကြံဖြစ်ရာ ဌာန၌ ဝါပျက်၏၊

အရံမရှိသော ကျောင်းတိုက်၌ အဆုံးစွန်သော ကျောင်းမှ ခဲတစ်ကျ လွန်လျှင် ဝါပျက်၏၊ [မဟာအဋ္ဌကထာအလို။]

အရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ အလိုကား ဒုတိယ ခဲတစ်ကျကို လွန်မှ ဝါပျက်၏၊ အချို့သော သူတို့သည် အရံမရှိသော တောကျောင်း၌ ဝါဆိုကြသောအခါ အရှေ့အရပ်၌ မည်သည့်သစ်ပင်ထိ တောင်အရပ်၌ မည်သည့်သစ်ပင်ထိစသည်ဖြင့် အရုဏ် စောင့်ရှောက်ရန် အပိုင်းအခြားကို မှန်းထား၍ ဆိုကြကုန်၏၊ မှန်းထား၍ ရသည် မဟုတ်၊ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ခဲတစ်ကျအတိုင်းသာ အပိုင်းအခြား သွား၏၊

အကြင်ရဟန်းသည် ထို ဝါဆို, ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့၌ ဝါကပ်ခြင်းငှာ အလိုမရှိသည်ဖြစ်၍ ကျောင်း၏ ဥပစာကို လွန်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်း အားလည်းကောင်း၊ ဝါဆိုနေ့ဟု သိလျက် ဝါမကပ်သော ရဟန်းအားလည်း ကောင်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ [ကေနစိ အန္တရာယေန ပုရိမံ အနုပဂတေန ပစ္ဆိမိကာ ဥပဂန္တဗ္ဗာ --ဟူ၍ ဝိနည်းမဟာဝါ ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာ၌ လာသောကြောင့်လည်းကောင်း။ ပဋိဿုတော ဟောတိ ပစ္ဆိမိကာယာတိ အန္တရာ ပဗ္ဗဇ္ဇိတဘိက္ခုနာ ဆိန္နဝေဿန ဝါ ပဋိဿုတော၊ အညေန ပန ပုရိမံ အနုပဂန္တွာ ပစ္ဆိမိကာယံ ပဋိဿဝေါ န ကာတဗ္ဗော။

ပဋိဿုတော ဟောတိ ပစ္ဆိမိကာယာတိ = ဟူသည်ကား။ အန္တရာ = ပုရိမဝါ ပစ္ဆိမဝါနေ့တို့၏ အကြား၌။ ပဗ္ဗဇ္ဇိတဘိက္ခုနာ ဝါ = ရှင်ဖြစ်သောသူ, ရဟန်းဖြစ်သောသူသည်လည်းကောင်း။ ဆိန္နဝေဿန ဝါ = ပုရိမဝါ ပျက်သော ရှင်, ရဟန်းသည်လည်းကောင်း။ ပဋိဿုတော = ပစ္ဆိမဝါ၌ ဝါကပ်အံ့ဟု ဝန်ခံအပ်၏၊ အညေန ပန = အန္တရာပဗ္ဗဇ္ဇိတရဟန်း ဆိန္နဝဿရဟန်းမှ တစ်ပါးသော ရဟန်းသည်ကား။ ပုရိမံ အနုပဂန္တွာ = ပုရိမဝါ မကပ်မူ၍။ ပစ္ဆိမိကာယံ = ပစ္ဆိမဝါ၌။ ပဋိဿဝေါ = ဝါကပ်အံ့ ဟူသော ဝန်ခံခြင်းကို။ န ကာတဗ္ဗော = မပြုအပ် မပြုသင့်။ ဤသို့ မဟာဝါ ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကအဖွင့် ဝဇိရဗုဒ္ဓိဋီကာ၌ လာသောကြောင့်လည်း ကောင်း။ ပုရိမဝါဆိုနေ့ မလွန်မီ ရှင်ရဟန်းပြုသူဖြစ်မူ အန္တရာယ်ရှိသော်သာ ပုရိမဝါ မကပ်ပဲ နေအပ်သည်။ အန္တရာယ် မရှိသော ရဟန်းဖြစ်မူကား ပစ္ဆိမဝါမှ ကပ်တော့မည်ဟု ပုရိမဝါ၌ ဝါမကပ်ဘဲ မနေအပ်ဟူ၍ တိပေဋက ဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ပထမတွဲ၊ ဝဿူပနာယိကာဒိဝိနိစ္ဆယ၊ စာမျက်နှာ-၃၀၅ ၌ အထက်ပါ ကျမ်း နှစ်ခုတို့ကို ညွှန်ပြကိုးကား၍ ဆို၏၊]

ယနေ့ပင်လျှင် ပြန်လာအံ့ဟု မဝေးသော ကျောင်းသို့ သွားသော ရဟန်း သည် အရုဏ်မတက်မီ မရောက်နိုင်ငြားအံ့၊ ဝါမပြတ် ဒုက္ကဋ် မသင့်ခြင်းဟူသော အပ်ခြင်းကို ရအပ်၏၊

လွင်တီးပြင်၌လည်းကောင်း၊ သစ်ခေါင်း၌လည်းကောင်း၊ သစ်ခွ၌လည်း ကောင်း၊ ဆဝကုဋိ, ထီး, အိုးစရည်းကြီးတို့၌လည်းကောင်း၊ အမိုးနှင့် တံခါးဘွဲ့ မရှိသော ကျောင်း၌လည်းကောင်း၊ ဝါကပ်ခြင်းငှာ မအပ်။ [ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ မရှိလျှင်ကား ဆိုဖွယ်ရာ မရှိပြီ။ ဆဝကုဋိ အကြောင်းကို သုသာန်၌ နေအပ်, မနေအပ် အဆုံးအဖြတ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။]

“အမိုး”ဟူသည် အုတ်, ကျောက်, သစ်ရွက်, မြက်, အင်္ဂတေ (တစ်ခုခု)ဖြင့် မိုးသော အမိုးတည်း။

ဝါပြတ်သော ရဟန်းသည် ပဝါရဏာ မပြုရာ။ လှေ, လှည်း, နွားခြံ၌ ဝါ ကပ်သော ရဟန်းသည် ပဝါရဏာပြုခြင်းငှာ ရ၏၊

အရုဏ်ကို သတိပြု

သင်္ကန်းအဓိဋ္ဌာန်တင်နည်း အခန်း၌ ဖော်ပြထားသော အရုဏ်တက်ချိန် နှင့် အရုဏ်အချိန်ကို ဂရု, လဟု မူဖြင့် ရှင်းတမ်းတို့ကို ဖတ်၍ နှစ်သက်ရာမူဖြင့် အရုဏ်အချိန်ကို ယူလေ။ ဝါတွင်း၌ အထူးသဖြင့် မြို့စွန် ရွာစွန် တောကျောင်းတို့ ၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် မြို့ရွာတွင်း၌ အရုဏ်ဆွမ်းခံသွားခြင်း ဆွမ်းစားသွား ခြင်း စသော ကိစ္စမျိုးတို့ကို ဆောင်ရွက်ရာ၌ အရုဏ်မတက်မီ ကျောင်းအရံမှ ထွက်ခွာခဲ့လျှင် ဝါပြတ်၍ ဒုက္ကဋ်အာပတ်လည်း သင့်၏၊ ကထိန်ကိုလည်း မခံထိုက်ပေ။ သို့ဖြစ်၍ ဝါမပြတ်စေခြင်းငှာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သောအားဖြင့် ထိုသတ်မှတ်ထားသော အရုဏ်အချိန်ထက် စော၍ မိမိတို့ ကျောင်းအရံမှ မထွက်ခွာမိဖို့ရန် အထူး သတိပြုကုန်ရာသည်။ [အရုဏ်ဆွမ်းစားရာ၌လည်း ထိုအချိန်ကိုသာလျှင် ယူရမည်သာ။] အရုဏ်မတက်မီ မြို့တွင်း ရွာတွင်း၌ ဆွမ်းခံခြင်း၊ မိမိတို့ကျောင်း၌ ဆွမ်းအကပ်ခံခြင်းသည် ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို သင့်စေ၍ စားခြင်းသည် နေလွဲသောအခါ၌ စားသည် မည်သောကြောင့် မျိုတိုင်းမျိုတိုင်း ဝိကာလဘောဇန သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်ကို သင့်စေ၏၊ စားနေတုန်း အရုဏ်တက်၍ ဆက်စားခြင်းသည် ယမန်နေ့က အကပ်ခံ၍ သိုမှီးထားသော ဆွမ်းကို စားသည်မည်သောကြောင့် မျိုတိုင်းမျိုတိုင်း သန္နိဓိကာရက သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ် ကိုလည်း သင့်စေ၏ ဟူ၍ သိလေ။ [အရုဏ်ချိန်ကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ မမှတ်လေလင့်၊ အလွန်အရေးကြီးသော အရာဖြစ်သည်။]

ဝါဆိုခန်း ပြီးပြီ။

၄၇။ ကထိန် အမြွက်

ထိုတိုက်ထဲ၌၊ ခိုင်မြဲစွာလှ၊ စီဝရတွက်၊ ကြောင့်ကြစိုက်ထား၊ အနက်သွား၊ ခေါ်ငြား ကထိန။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကထိနသဒ္ဒါသည် မလှုပ်မရှား ခိုင်မြဲခြင်း အနက်ကို ဟော၏၊ တိုက်တာအတွင်း၌ ကထိန်ခင်းမှုမည်သည် ထိုတိုက်နှင့် စပ်၍ အလွန် ခိုင်မြဲသော စီဝရပလိဗောဓမှုကို ပြုခြင်းတည်း။ တပေါင်းလပြည့်တိုင်အောင် စီဝရကာလသမယကို ခိုင်မြဲစေနိုင်သော ဒဠှီကမ္မမှုကြီး ဆိုလိုသည်။

မိုးနောက်ဆုံးလ၊ ကထိန်ကျ၊ ခင်းရ ထိုအခါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကထိန်ခင်းမှု မည်သည် မိုးလေးလတို့တွင် နောက်ဆုံး တစ်လသည် ကထိန်ကာလ ကျ၏၊ ထိုတစ်လအတွင်း၌ ခင်းရ၏၊ သီတင်းကျွတ် လပြည့်ကျော် ၁-ရက်မှ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်တိုင် ဤ ၁-လကို ဆိုသည်။

ဤတိုက်တွင်းမှာ၊ ဝါပထမ၊ ကျွတ်သူမှ၊ ခင်းရ ပုဂ္ဂိုလ်မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပုဂ္ဂိုလ်မှာမူကား ဤတိုက်တွင်းမှာ ပထမဝါ ကပ်ခဲ့၍ သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့၌ ပဝါရဏာပြု၍ လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့၌ ပထမဝါ ကောင်းစွာ ကျွတ်လတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်သာ ကထိန်ခင်းရသည်။ ဒုတိယဝါသား ရဟန်း, ဝါပျက်သော ရဟန်း, ဝါ မကပ်ခဲ့ရသော ရဟန်းတို့ မခင်းရကုန်။

ပုရိမဝါသားပင် ဖြစ်သော်လည်း မိမိဝါကျွတ်ရာ တိုက်တာ၌သာ ခင်းရသည်၊ တစ်ပါးတိုက်တာ၌ မခင်းရ။

အစဉ်အတိုင်း ပြုရန် ကိစ္စ ၈-ပါး

ခံ, ရွေး, ပေးနှင်း၊ စွန့်, ထိုးခြင်း၊ တင်, ခင်း, နုမောဒါ။

၁။ ကထိန်သင်္ကန်းကို အလှူခံမှု၊
၂။ သံဃာတော်တို့က ကထိန်ခင်းထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရွေးချယ်ခန်း၊
၃။ သိမ်တွင်းသို့ သွား၍ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား ကထိန်သင်္ကန်းကို ပေးခန်း၊
၄။ တိစီဝရိက် အဓိဋ္ဌာန်တင်ရှိသော သင်္ကန်းဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု၍ အဓိဋ္ဌာန်စွန့်မှု၊
၅။ ခင်းမည့် သင်္ကန်းသစ်ကို ကပ္ပဗိန္ဒု ထိုးမှု၊
၆။ အမည်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်တင်မှု၊
၇။ နှုတ်မြွက်၍ ခင်းမှု၊
၈။ အနုမောဒနာခန်း - အစဉ်အတိုင်း ပြုရန်ကိစ္စ ၈-ပါးတည်း။

ပြုပုံကား။ ။ ကထိန်လှူလိုသော ဒါယကာသည် ဝါဦး, ဝါလယ်ဆီကပင် မိမိ ကြည်ညိုရာ ကျောင်းတိုက်၌ “ဝါကျွတ်လျှင် အရှင်တို့ တိုက်တာမှာ ကထိန်သင်္ကန်း ကပ်လှူလိုပါသည်”ဟု လျှောက်ကြား၍ ထားခြင်းငှာ သင့်မြတ်လှ၏၊ ထိုတိုက်တာတွင် သံဃထေရ်ကြီးများက ဝါတွင်းအခါကပင် ကထိန်ခင်းထိုက် သော အင်္ဂါ ၈-ပါးနှင့် ပြည့်စုံအောင် ကြောင့်ကြစိုက်မှု, ဝိနည်းတိစီဝရိက် ဆောင် မှု, အမေး-အဖြေ သင်ကြားမှုများကို ကြောင့်ကြစိုက်၍ ထားရမည်။

ဒါယကာတို့မှာလည်း သံဃိက အလှူစစ်မှ အကျိုးကြီးသည်ဖြစ်၍ သံဃိက အလှူမြောက်လေအောင် ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်စူးခြင်းမှ ကင်းစေရာ၏၊ သံဃာကို မရည်စူးဘဲ ဆရာတော်ကြီး, ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီး စသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်စူး၍ လှူလျှင် ထိုသင်္ကန်းသည် သံဃိကသင်္ကန်း မဟုတ်သောကြောင့် ကထိန်သင်္ကန်းအရာ မမြောက်၊ ထိုသင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းသော်လည်း ကထိန်မမြောက်၊ ကထိန်မမြောက်လျှင် ကထိန်၏ အကျိုးများ မရ။ ထို့ကြောင့် ကထိန်သင်္ကန်းကို လှူခါနီး၌ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ပါးကို မရည်စူးမိအောင် သံဃာကို ရည်စူးမိအောင် ဟောပြောသင့်ကြပေသည်။

သီတင်းကျွတ်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့မှ စ၍ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့် အတွင်း သင့်လျော်ရာ နေ့ရက်၌ သင်္ကန်း ၃-ထည်တို့တွင် တစ်ထည်ထည်ကို ယူဆောင်၍ ထိုတိုက်တွင်းရှိ သံဃထေရ်ကြီးထံသို့ သွား၍ -

“ဣမံ စီဝရံ ကထိနတ္ထာယ သံဃဿ ဒေမ၊ ဣမိနာ စီဝရေန ကထိနံ အတ္ထရထ = ဤသင်္ကန်းကို ကထိန်အကျိုးငှာ သံဃာတော်အား ပေးလှူပါကုန်၏၊ ဤသင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းတော်မူကြပါဘုရား”ဟု ဆို၍ လှူဒါန်းရမည်။ မဆိုတတ်ရှိလျှင် သံဃထေရ်ကြီးက သင်ကြား၍ ရေစက်ခံ အနက်ပါ ဆိုစေ။

မျက်နှာသုတ်ပဝါ, လက်ကိုင်ပဝါ စသည်တို့နှင့်တကွ ဖျင်ထည်, ပိတ်ထည်, သင်္ကန်းထည်များ အပိုအမို ပါရှိသေးခဲ့လျှင် ဉတ်သင်္ကန်း၏ အရံပြု၍-

“ဣမာနိ စီဝရာနိ သံဃဿ ဒေမ = ဤသင်္ကန်းတို့ကို သံဃာတော်အား ပေးလှူပါကုန်၏”ဟု ရေစက်ချ၍ သင့်ရာက ထားလေ။ (ခံခန်း ပြီး၏၊)

ရွေးချယ်ပုံ။ ။ ကထိန်မည်သည် နေ့လွန်ခြင်းငှာ မအပ်ရကား ထိုနေ့၌ပင် တိုက်ရှိ သံဃာကုန် စည်းဝေး၍ ကထိန်ခင်းထိုက်သော အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံ သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရွေးချယ်အပ်၏၊

မေးပုံ ပြုပုံ။ ။ အရှင်ဘုရားတို့ ...ကထိန်သင်္ကန်း ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ ကထိန်သင်္ကန်းကို သင်္ကန်းနွမ်းပါးသော ရဟန်းအား ပေးအပ်၏ဟု ဆိုသော ကြောင့် အဘယ်အရှင်သည် သင်္ကန်း နွမ်းပါးပါသနည်းဟု မေးအပ်၏၊ ဤ အရှင်သည် နွမ်းပါး၏ဟု ဆိုလျှင် ဤအရှင်သည် ပုဗ်, ပစ်, ဓိဋ္ဌ်, တ္ထာ၊ မာ, ဗောဓာ၊ ဥဒ်, အာ, ရှစ်ခုသိ ဟူသည်နှင့်အညီ ပုဗ္ဗကရဏ, ပစ္စုဒ္ဓိုရ်, အဓိဋ္ဌာန်, အတ္ထာရ, မာတိကာ, ပလိဗောဓ, ဥဒ္ဓါရ, အာနိသင်ကို သိခြင်း အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံပါ၏လောဟု မေးအပ်၏၊ ပြည့်စုံလျှင် ထိုအရှင်အား ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖတ်၍ ပေးအပ်၏၊ ရှေးက မပြည့်စုံလျှင် ယခု ပြည့်စုံအောင် သင်ယူ ရမည်။ မသင်နိုင်လျှင် နားလည်သော ဝိနည်းဓိုရ်က ပြပေး၍ ပြပေးသောအတိုင်း ပြုနိုင်လျှင်လည်း အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံ၍ ကထိန်ခင်းထိုက်သောသူ ဖြစ်၏၊ သင်္ကန်း နွမ်းပါးသူ မရှိအံ့၊ မထေရ်ကြီးအား ပေးအပ်၏၊ ထိုမထေရ်ကြီးသည် လည်း အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသူသာ ဖြစ်ရမည်။ [ကမ္မဝါကံဆောင်၊ အခန်း- ၂၀၊ ကထိန်ခင်း အတ္ထုပ္ပတ်ကျဉ်း။]

ပေးပုံ။ ။ မေး-ဖြေ ရွေးချယ်၍ ရသောအခါ လေးပါး, ငါးပါးသော သံဃာသည် ထိုပုဂ္ဂိုလ် ထိုသင်္ကန်းတို့ကို ယူဆောင်၍ ခဏ္ဍသိမ်သို့ သွားပြီးလျှင် ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို ‘တိဿ’ ဟု အမည်မှည့်၊ ဉတ်ကမ္မဝါစာ ဖတ်ကြား၍ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား’ သင်္ကန်းကိုပေး။ သင်္ကန်းလျာ မဟုတ်၊ သင်္ကန်းပြီးပြီး ဖြစ်လျှင် ဉတ်ကမ္မဝါစာ၌ ‘ဣဒံ သံဃဿ ကထိနစီဝရံ’ဟု ဖတ်လေ။

ဉတ်ကမ္မဝါစာ ဖတ်ရန် အစီအစဉ်

အမည်မှည့်ခြင်း။ ။ ယခုအခါ ကမ္မဝါစာ ရွတ်ဖတ်ရာ၌ လွယ်ကူပါစေခြင်း အကျိုးငှာ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံ၍ ကထိန်ခင်းထိုက်သော အရှင်မြတ် (ဦးပညာ)ကို ‘တိဿ’ဟူ၍ အမည်မှည့်ပါ၏၊ အရှင်မြတ်က မိမိအမည်တော်ကို ‘တိဿ’ဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ၊ သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကလည်း ထိုအရှင်မြတ် ကို ‘တိဿ’ဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။

ကမ္မဝါစာ

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ ဣဒံ သံဃဿ ကထိနစီဝရံ ဥပ္ပန္နံ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ။ သံဃော ဣမံ ကထိနစီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ။ ဧသာ ဉတ္တိ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ ဣဒံ သံဃဿ ကထိနစီဝရံ ဥပ္ပန္နံ။ သံဃော ဣမံ ကထိနစီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒေတိ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣမဿ ကထိနစီဝရဿ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒါနံ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ။ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

ဒိန္နံ ဣဒံ သံဃေန ကထိနစီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ကထိနံ အတ္ထရိတုံ။ ခမတိ သံဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမိ။

အနက်။ ။ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရားအား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏၊

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာသည် ကျွန်ုပ်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့၊ သံဃာအား ဤကထိန်သင်္ကန်းသည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ အကယ်၍ သံဃာအား လျောက်ပတ်သောအခါရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာသည် ဤကထိန် သင်္ကန်းကို တိဿအမည်ရှိသော ရဟန်းအား ကထိန်ခင်းခြင်းငှာ ပေးရာ၏၊ ဤကား သိစေခြင်းတည်း။

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာသည် အကျွန်ုပ်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့၊ သံဃာအား ဤကထိန်သင်္ကန်းသည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ သံဃာသည် ဤကထိန် သင်္ကန်းကို တိဿ အမည်ရှိသော ရဟန်းအား ကထိန်ခင်းခြင်းငှာပေး၏၊ ဤ ကထိန်သင်္ကန်းကို တိဿအမည်ရှိသော ရဟန်းအား ကထိန်ခင်းခြင်းငှာ ပေးခြင်း ကို အကြင်အရှင်အား နှစ်သက်ခြင်းရှိ၏၊ ထိုအရှင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၏၊ အကြင်အရှင်အား နှစ်သက်ခြင်း မရှိ၊ ထိုအရှင်သည် ပြောဆိုရာ၏၊

သံဃာသည် ဤကထိန်သင်္ကန်းကို တိဿအမည်ရှိသော ရဟန်းအား ကထိန်ခင်းခြင်းငှာ ပေးအပ်ပြီ၊ သံဃာအား နှစ်သက်ခြင်းရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေသဖြင့် ဤနှစ်သက်သည့် အဖြစ်ကို သိမှတ်ရပါ သည်။ (ပေးခန်း ပြီး၏၊)

စွန့်ပုံ။ ။ ဉတ်ကမ္မဝါစာ ဆုံးလျှင် ထိုပုဂ္ဂိုလ်က ခင်းလိုရာ ဌာနသို့ ထို သင်္ကန်းကို ယူခဲ့၍ ထိုနေရာ၌ ထိုင်နေ၍ ဉတ်သင်္ကန်းသည် ဒုကုဋ်သင်္ကန်း ဖြစ်ခဲ့သော် ဒုကုဋ်ဟောင်းကို ကိုင်ပြီး ‘ဣမံ သံဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမိ — ဤသင်္ကန်းကို ဒုကုဋ်သင်္ကန်းအဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်းပါ၏’ဟု ဆို၍ အဓိဋ္ဌာန်စွန့်။ (စွန့်ခန်း ပြီး၏၊၊)

ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးပုံ။ ။ ဉတ်သင်္ကန်း၌ ကပ္ပဗိန္ဒုထိုး။ (ထိုးခန်း ပြီး၏၊)

တင်ပုံ။ ။ ဉတ်သင်္ကန်းကို “ဣမံ သံဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမိ = ဤသင်္ကန်းကို ဒုကုဋ်သင်္ကန်းဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊ (ဝါ) ဆောက်တည်ပါ၏”ဟု မြွက်ဆို၍ အဓိဋ္ဌာန်တင်။ (တင်ခန်း ပြီး၏၊)

ခင်းပုံ။ ။ ထိုသင်္ကန်းကို ကိုင်၍ “ဣမာယ သံဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရာမိ = ဤ ဒုကုဋ်သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းပါ၏”ဟု သုံးကြိမ်ဆို၍ခင်း။ ထိုသို့ ဆိုသည်ကိုပင် အခင်းဆိုသတည်း။

ကိုယ်ရုံဖြစ်ခဲ့သော် “ဣမိနာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ”ဟု ဆို။ သင်းပိုင်ဖြစ်ခဲ့သော် “ဣမိနာ အန္တရဝါသကေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ”ဟု ဆို။ သိမ်အပြင်မှာလည်း ခင်းရပါ၏၊ မိမိနေရာ ကျောင်းပေါ်မှာလည်း ခင်းရပါ၏၊

တန်ဆောင်း, မဏ္ဍပ်, ပရိသတ် အလယ်မှာလည်း ခင်းကြ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်မှာ ခင်းခြင်း မြောက်ပြီ၊ တိုက်တွင်းရှိ သံဃာများ အခင်း မမြောက်ကြသေး။

(ခင်းခန်း ပြီး၏၊)

အနုမောဒနာပြုပုံ။ ။ ခင်း၍ ပြီးလျှင် သံဃာကို အနုမောဒနာ ပြုကြရန် “အတ္ထတံ အာဝုသော သံဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော အနုမောဒထ = ငါ့ရှင်တို့ , သံဃာသည် ကထိန်ကို ခင်းအပ်၏၊ ကထိန်ခင်းခြင်းသည် တရားတော်နှင့် လျော်၏၊ ငါ့ရှင်တို့သည် အနုမောဒနာ ပြုကြကုန်လော့၊ (ဝါ) ဝမ်းမြောက်ကြကုန်လော့”ဟု ၃-ကြိမ်ဆို၍ တောင်းပန်ရမည်။

အနုမောဒနာ ပြုသော ထိုရဟန်းတို့သည် “အတ္ထတံ ဘန္တေ သံဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော အနုမောဒါမ = အရှင်ဘုရားတို့ ... သံဃာသည် ကထိန်ကို ခင်းအပ်ပြီ၊ ကထိန်ခင်းခြင်းသည် တရားတော်နှင့် လျော်၏၊ (ဘုရားတပည့်တော်တို့သည်) အနုမောဒနာ ပြုပါကုန်၏၊ (ဝါ) ဝမ်းမြောက် ပါကုန်၏”ဟု သုံးကြိမ် ဆိုရာ၏၊ [အကြီး အငယ်, အနည်း အများ အားလျော်စွာ ဘန္တေ၊ အာဝုသော။ အနုမောဒါဟိ၊ အနုမောဒထ။ အနုမောဒါမိ၊ အနုမောဒါမ ဟု ဆို။]

ထိုတိုက်မှာ ပုရိမဝါ ချောမောစွာ ကျွတ်ခဲ့သော ရဟန်းမှ ပါဝင်ရသည်။ အနုမောဒနာပြုသူတို့မှာ ကထိန်ခင်းခြင်း မြောက်ပြန်၏၊ ကထိန်အာနိသင် ၅-ပါးကို ရကြလေသည်။ (အနုမောဒနာခန်း ပြီး၏၊)

ထိုတိုက်၌ သံဃာ မလုံမလောက်ရှိခဲ့သော် တစ်ပါးတိုက်တာမှ ဉတ်ကမ္မဝါ ‘စာ ဖတ်တတ်သော ရဟန်းများကို ပင့်ခေါ်၍ ဖတ်စေရမည်။

ဒါယကာတို့က တစ်ပါးတိုက်တာမှ သူတို့ ကြည်ညိုရာ ပုဂ္ဂိုလ်များကို ပင့်လိုလျှင် ပင့်စေရပါ၏၊ မျက်နှာသုတ်ပဝါမှ စ၍ အလုံးစုံသော သင်္ကန်းအထည်တို့ကို သံဃိကအနေနှင့်ချည်း လှူကြသည်ဖြစ်လျှင် အနုမောဒနာပြုသော ထိုတိုက်တာ သံဃာသာ ရ၏၊ ဒါယကာတို့က တစ်ပါးတိုက်တာမှ ပင့်သံဃာများဖို့ အသီးပြု၍ထားသော သင်္ကန်းများ ဖြစ်ခဲ့လျှင် သူတို့ အလိုရှိရာ လှူရ၏၊

သင်္ကန်းမှ တစ်ပါးသော ဝတ္ထုပရိက္ခရာတို့ကိုမူကား ထိုအခါ၌ ထိုတိုက်တွင်း မှာ ရှိနေသော တစ်ပါးတိုက်တာ သံဃာများလည်း ညီတူညီမျှ ရထိုက်၏၊ သာမဏေများကိုလည်း အနုမောဒနာပြုစေ၍ သင်္ကန်းများကို အဖို့ပေးဝေကြ၏၊

ကထိန်ခင်းနည်း အကျဉ်းချုပ် ပြီး၏၊

ကထိန်ခံမည့်သူ ပြည့်စုံရမည့် အင်္ဂါ-၈ပါး

ပုဗ္ဗကရဏံ၊ ပစ္စုဒ္ဓံ၊ ဓိဋ္ဌာန်, အတ္ထာရ၊ မာတိ, ဗောဓံ၊ ဥဒ္ဓါရံ၊ နိသံ အင်ရှစ်ဝ။

၁။ ပုဗ္ဗကရဏကို သိခြင်း၊
၂။ ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ကို သိခြင်း၊
၃။ အဓိဋ္ဌာန်ကို သိခြင်း၊
၄။ ခင်းမှုဟူသော အတ္ထာရကို သိခြင်း၊
၅။ မာတိကာ ၈-ပါးကို သိခြင်း၊
၆။ ပလိဗောဓ ၂-ပါးကို သိခြင်း၊
၇။ ဥဒ္ဓါရဟု ဆိုအပ်သော ကထိန်နုတ်ခြင်း၂-ပါးကို သိခြင်း၊
၈။ အာနိသင် ၅-ပါးကို သိခြင်း၊ ကထိန်ခင်းထိုက်ရာ အင်္ဂါ ၈-ပါးတည်း။

ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါး

လျှော်, စီ, ဖြတ်, တွဲ၊ ချုပ်, ဆိုးနဲ၊ ထိုးမြဲ ခွန်ပုဗ္ဗ။

၁။ သင်္ကန်းလျာအဝတ်ကို ဖွပ်လျှော်ရခြင်း၊
၂။ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည် မျဉ်းချမှု, အမှတ်ပြုမှုတို့ဖြင့် စီရင်ရခြင်း၊
၃။ စီရင်ချက်အတိုင်း ဖြတ်ရခြင်း၊
၄။ တဲအပ်တွယ်ရခြင်း၊
၅။ ချုပ်ရခြင်း၊
၆။ ဆိုးရခြင်း၊
၇။ ကပ္ပဗိန္ဒု ထိုးရခြင်း၊ ပုဗ္ဗကရဏ (၇)ပါး။

ပစ္စုဒ္ဓါရံ၊ အဓိဋ္ဌာန်၊ ခင်းပြန် အတ္ထာရ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သင်္ကန်းဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြုရခြင်း၊ ကထိန်သင်္ကန်းကို အဓိဋ္ဌာန်တင်ရခြင်း၊ နှုတ်မြွက်၍ ခင်းရခြင်း။

[ယခုကာလ၌ကား ချုပ်ပြီး, ဆိုးပြီးကို ဉတ်သင်္ကန်း ပြုလုပ်ရန် လှူကြသည် ဖြစ်၍ ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတွင် ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးမှု တစ်ခုသာ ပြုဖွယ် ရှိပေသည်။]

မာတိကာ ၈-ပါး

ဖဲသွား, ပြီးပြေ၊ ဆုံးဖြတ်ထွေ၊ ပျောက်လေ နုတ်ပြီကြား။
အာသာပြတ်တုံ၊ ဆောင်းလကုန်၊ နုတ်ကြုံ, မာ ရှစ်ပါး။

မာတိကာ ၈-ပါး၏ သရုပ်ကား —

၁။ ကထိန်အာနိသင်ကို ရရှိသော ရဟန်းတို့တွင် အချို့သော ရဟန်းသည် တပေါင်းလပြည့် မတိုင်မီအတွင်း၌ ပြီးပြီးသော သင်္ကန်းကို ယူ၍ တပေါင်းလ အတွင်း မပြန်ပြီဟု ထိုတိုက်တာမှ အရပ်တစ်ပါးသို့ ဖဲသွားခြင်း တစ်ပါး၊ ဤသို့ ဖဲသွားရာ၌ သင်္ကန်း ချုပ်လုပ်ရန် ကိစ္စသည် တိုက်တွင်း၌ပင် ပြီးစီး လျက်ရှိသောကြောင့် တိုက်တွင်း၌ပင် စီဝရပလိဗောဓ ပြတ်၏၊ တပေါင်းလ အတွင်း ဤတိုက်သို့ မပြန်ပြီဟု ထွက်သောကြောင့် တိုက်အရံကို လွန်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အာဝါသပလိဗောဓ ပြတ်၏၊ ပလိဗောဓ ၂-ပါး ပြတ်ရာ၌ ထိုပုဂ္ဂိုလ်မှာ ပျက်၏၊ ဖဲသွားခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော ကထိန်နုတ်ခြင်း မည်၏၊

၂။ ပြီးပြေ -- ဆိုသည်ကား မချုပ်မဆိုးရသေးသော သင်္ကန်းကို ယူ၍ ထိုနည်းတူ ထွက်သွား၏၊ သင်္ကန်းကို အရပ်တစ်ပါးသို့ ရောက်မှ ချုပ်မည်ဟု ယူခဲ့၍ အရပ်တစ်ပါး၌ ချုပ်လုပ်၏၊ ဤ၌ မပြန်ပြီဟု ထွက်သောကြောင့် တိုက်တာ အရံကို လွန်ရာ၌ အာဝါသပလိဗောဓ ပြတ်၏၊ သင်္ကန်းကို ရောက်ရာ၌ ချုပ်မည်ဟု ယူခဲ့သောကြောင့် စီဝရပလိဗောဓ မပြတ်သေး၊ သင်္ကန်းချုပ်လုပ်၍ ပြီးပြေမှ ပြတ်၏၊ ကထိန်ငြိမ်း၏၊ သင်္ကန်းပြီးခြင်းလျှင် အဆုံးရှိသော ကထိန်နုတ်ခြင်း မည်၏၊

၃။ ရောက်ရာ၌ သင်္ကန်းကိုလည်း ချုပ်လုပ်မည်၊ တပေါင်းလပြည့်အတွင်းမှာပင် တိုက်တာသို့ ပြန်မည်-ဟု ထွက်သွား၍ တိုက်ပြင်အရပ်တစ်ပါးသို့ ရောက်မှ သင်္ကန်းကိုလည်း မချုပ်ပြီ၊ တိုက်သို့လည်း မပြန်ပြီဟု စိတ်ဆုံးဖြတ်ရာ၏၊ ဆုံးဖြတ်ရာ၌ ကထိန်ငြိမ်း၏၊ [သိသာပြီ။]

၄။ ပျောက်လေ-ဆိုသည်ကား ထိုနည်းတူ ထွက်သွား၍ တိုက်ပြင်သို့ ရောက်မှ သင်္ကန်းလည်း ပျောက်၍သွား၏၊ မပြန်လိုပြီဟု စိတ်ဖြစ်၏၊ ကထိန်ငြိမ်း ၏၊ [သိသာပြီ။]

၅။ နုတ်ပြီကြား —ဆိုသည်ကား ထိုနည်းတူ ထွက်သွားရာ၏၊ ထိုရဟန်း ထွက်သွားသည်နောက် ထိုတိုက်မှာ ကထိန်နုတ်ရန် အကြောင်းရှိ၍ ထိုကထိန်ကို နုတ်ရ၏၊ သင်္ကန်းကို ရောက်ရာ၌ ချုပ်လုပ်ပြီးမှ ထိုတိုက်တာမှာ ကထိန်နုတ်ကြောင်းကို ကြား၏၊ ပြန်မည်ဟု စိတ်ရှိသော်လည်း နုတ်ကြောင်းကို ကြားသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ထိုရဟန်းမှာ ကထိန်ငြိမ်း၏၊

၆။ ထိုနည်းတူ ထွက်သွား၍ ရောက်ရာ၌ သင်္ကန်းကို ချုပ်လုပ်၍ ပြန်မည်ဟု ကြံလျက် မပြန်ဖြစ်တဲ့နိုင်ရှိ၍ တပေါင်းလအတွင်းမှာ ပြန်လာရာ ထိုတိုက် တာ၌ အကြောင်းရှိ၍ ထိုကထိန်ကို နုတ်ကြသည်ကို ထိုရဟန်းလည်း ရောက်လာခိုက် ကြုံ၍ သံဃာနှင့်အတူ နုတ်ရာပါလေ၏၊ ငြိမ်း၏၊

၇။ အာသာပြတ်တုံ —ဆိုသည်ကား အရပ်တစ်ပါး၌ သင်္ကန်းလျာ ရလိမ့်မည်-ဟု အာသာနှင့်တကွ ထိုတိုက်တာသို့ မပြန်ပြီ-ဟု ထွက်သွား၏၊ အာသာရှိ သေးသည့်အတွက် တိုက်ပြင် အရပ်တစ်ပါးသို့ ရောက်သော်လည်း စီဝရပလိဗောဓ ရှိသေး၏၊ ကထိန် မငြိမ်းသေး၊ ထို ကထိန်လျာသည် မရ ရှိလေ၏၊ အာသာပြတ်၏၊ ကထိန်ငြိမ်း၏၊

၈။ အာသာနှင့်တကွ ထွက်သွားရာ အာသာရှိရာ ကထိန်သင်္ကန်းလျာ ရမူကား ထိုသင်္ကန်းလျာအတွက် ချုပ်လုပ်ရန် စီဝရပလိဗောဓ ဆက်၍ သွားပြန်၏၊ ပြီးပြေဆုံးဖြတ် စသည်တို့သို့ ရောက်ပြန်လေ၏၊ အကျယ်ကို ခန္ဓက ပရိဝါရ တို့၌ ယူလေ။ (လယ်တီဝိနယသံခိပ်ကျမ်း) [ကင်္ခါဘာသာဋီကာ (ပထမအုပ်) စာမျက်နှာ-၃၁ရလည်း ကြည့်။]

(မာတိကာ ၈-ပါးပြီး၏၊)

သင်္ကန်းနှင့်စပ်၊ ကျောင်းနှင့်စပ်၊ နှစ်ရပ် ဗောဓပြား။

[ဤ ပလိဗောဓနှစ်ပါး ထင်ရှားပြီ။]

အန္တရုဗ္ဘာ၊ သဟုဗ္ဘာ၊ နှစ်ဖြာ နုတ်ခြင်းပြား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အန္တရုဗ္ဘာရ နုတ်ခြင်း၊ သဟုဗ္ဘာရ နုတ်ခြင်းဟူ၍ နုတ်ခြင်း နှစ်ပါး ရှိ၏၊ ထိုတိုက်တာတွင်း၌ ကထိန်နုတ်မှုကိုပင် ထိုရဟန်း မပြန်မီ နုတ်မှု, ထိုရဟန်း ပြန်လာ၍ မီသဖြင့် ထိုရဟန်းနှင့်တကွ နုတ်မှုဟူ၍ နှစ်ပါး ဖြစ်သတည်း။ ဤ၌ ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့် ကထိန်နုတ်ခြင်းသည် သံဃိက လှူထားသော သင်္ကန်းများကို ကထိန်အာနိသင် မရသော ရဟန်းများပါ ရစေလို၍လည်းကောင်း၊ ကထိန်ခင်းထားသဖြင့် ရရှိအပ်သော သင်္ကန်းကာလကို ပျက်ပြားစေ၍ အကာလသင်္ကန်းကို လှူလိုသူ၏ အကာလသင်္ကန်းကို အလှူခံနိုင်ခြင်း အကျိုးငှာလည်းကောင်း ဖြစ်လေသည်။ ကထိန် ထပ်ခင်းလို၍ မဟုတ်၊ ကထိန်ကို ထပ်၍ မခင်းကောင်းဟု ပါစိတ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဘိက္ခုနီပါတိမောက်၊ နဂ္ဂဝဂ်၊ ကထိနုဒ္ဓါရ ပဋိဗာဟန သိက္ခာပုဒ်၌ ဖော်ပြထားသော ဝတ္ထုကြောင်းကို ထောက်သောအားဖြင့် သိအပ်၏၊ ထင်ရှားစေဦးအံ့ — ဤ သိက္ခာပုဒ်ကို ထောက်လျှင် တရားနှင့် မလျော်ညီသော ကထိန်နုတ်ခြင်းကို တား မြစ်လျှင် အာပတ်မသင့်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရားနှင့် လျော်ညီသော ကထိန်နုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် ဘုရားရှင် ခွင့်ပြုတော်မူချေသည်ဟု သိအပ်၏၊ ကထိန်ခင်းခြင်းကြောင့် တပေါင်းလပြည့်နေ့ တိုင်အောင် သင်္ကန်းကာလ ဖြစ်နေသည်ကို အကာလဖြစ်အောင် ကထိန်နုတ်ခြင်းကို ဘုရားရှင် ခွင့်ပြုတော်မူ၏၊ (ဝါ) ရရှိထားသော အကျိုးတို့ကို ဖျက်ပယ်တော်မူ၏၊ သို့ဖြစ်၍ ထိုအကျိုးတို့ကို တစ်ဖန်ခိုင်မြဲစေခြင်းငှာ ကထိန်ကို ထပ်၍ မခင်း ကောင်းဟု သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်အပ်၏၊ ပရိဝါသမာနတ္တာဒိဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ကထိန် အဆုံးအဖြတ်၊ ဥဗ္ဘာရအခန်း၌ ဖော်ပြထားသော ဝေဖန်ချက်ကိုလည်း ဖတ်တော် မူကြပါကုန်။ တရားနှင့် လျော်ညီသော ကထိန်နုတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အကျယ် သိလိုလျှင် ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာနှင့် ဘုရားဥပဒေတော်ကြီးတို့၌ ရှု။

နိသင်ငါးမှာ၊ ဤသို့လာ၊ သေချာ မှတ်ထားပါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အာနိသံသသည် အနာမန္တစာရ, အသမာဒါနစာရ, ဂဏ ဘောဇန, ယာဝဒတ္ထစီဝရ, ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပါဒ —ဟူ၍ ၅-ပါး ရှိ၏၊ ထို ၅-ပါးတို့တွင် ကထိန်အာနိသင် တည်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး —

၁။ အစေလကဝဂ်၊ စာရိတ္တသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်မသင့်ခြင်းသည် အနာမန္တစာရ မည်၏၊
၂။ စီဝရဝဂ်၊ ဒုတိယကထိနသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်မသင့်ခြင်းသည် အသမာဒါနစာရ မည်၏၊
၃။ ဘောဇနဝဂ်၊ ဂဏဘောဇနသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်မသင့်ခြင်းသည် ဂဏဘောဇန မည်၏၊
၄။ စီဝရဝဂ် ပထမကထိနသိက္ခာပုဒ်ဖြင့် အာပတ်မသင့်ခြင်းသည် ယာဝ ဒတ္ထစီဝရ မည်၏၊
၅။ အာရာမ်အတွင်း၌ ‘သံဃဿ ဒေမ’ဟု ဆို၍ လှူအပ်သော သင်္ကန်းတို့ကို ကထိန်အာနိသင်ရသော ရဟန်းတို့သာ ပိုင်ဆိုင်ခြင်းသည် ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပါဒ မည်၏၊ ဤကား ကထိန်အာနိသံသ ၅-ပါးတည်း။

ဝါဒကွဲပုံ။ ။ ကထိန်ခင်းရာ၌ ဝါဒအမျိုးမျိုး ရှိ၏၊ အချို့က -- ၁။ တိစီဝရိက် ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်သာလျှင် ကထိန်ခင်းအပ်၏၊ မဟုတ်လျှင် မခင်းအပ်-ဟု ဆို၏၊ ၂။ အချို့က ကထိန်သင်္ကန်းကို ပေးသောအရာ၌သာ သံဃာကို အလိုရှိသည်၊ ခင်းသော အရာ၌ကား သံဃာကို အလိုမရှိဟု ဆို၏၊ ၃။ အချို့က ခင်းသော အရာ၌လည်း သံဃာကို အလိုရှိသည်ဟု ဆို၏၊ [ဤဝိဝါဒတို့ကို ညောင်လွန့် ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ပကိဏ္ဏကဒီပနီကျမ်း-ဒုတိယတွဲ၌ လာသော အောက်ပါ အဆုံးအဖြတ်တို့ဖြင့် ရှင်းပြပါအံ့။]

၁။ ကထိန်သင်္ကန်းကို မပေးမီကပင် တိစီဝရိက်ကို ဆောင်၍ ခင်းရမည်၊ ပေးပြီးမှ တိစီဝရိက်ကိုဆောင်၍ ခင်းလျှင် အပ်မည်, မအပ်မည်ကိုလည်း သိလိုပါသည်ဟူသော ပုစ္ဆာ၌ — ဤစကားရပ်ဝယ် ရဟန်းဖြစ်သည်က အစပြု၍ သိက္ခာပုဒ်တော် ကိုယ်၌ တည်သမျှ ကာလပတ်လုံး တိစီဝရိက် ဆောင်သော ပုဂ္ဂိုလ်ချည်းသာ သာသနာတော်၌ ရှိရမည်ဟူသော စကားကို စီဝရက္ခန္ဓက ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၌ သေချာစွာကြည့်။ အထက်ပါ ပုစ္ဆာအတိုင်း နှစ်ပါးလုံးသော အခြင်းအရာအားဖြင့်ပင် အပ်သည်သာဟု မှတ်ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၌ —

တသ္မာ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနဿ ဒုပ္ပရိဟာရတ္တာ သဗ္ဗဒါ ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဟုတွာ ပရိက္ခာရစောဠဝသေန ဓာရေန္တောပိ တံ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ အာသန္နေ ကာလေ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနေန အဓိဋ္ဌဟန္တောပိ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ လဘတိယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ —ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနဿ = မိမိ အမည်ဖြင့် သင်္ကန်းသုံးထည်ကို အဓိဋ္ဌာန်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏၊ ဒုပ္ပရိဟာရတ္တာ = ဆောင်နိုင်ခဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ သဗ္ဗဒါ = အခါခပ်သိမ်း။ ဓာရေတုံ = ဆောင်ခြင်းငှာ။ အသက္ကောန္တော = မစွမ်းနိုင်သည်။ ဟုတွာ = ဖြစ်၍။ (ဝါ)ဖြစ်သောကြောင့်။ ပရိက္ခာရစောဠဝသေန = ပရိက္ခာရစောဠအစွမ်းဖြင့်။ ဓာရေန္တောပိ = ဆောင်သော်လည်း။ တံ = ထိုပရိက္ခာရစောဠအဓိဋ္ဌာန်ကို။ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ = ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု၍။ အာသန္နေ ကာလေ = ကထိန်ခင်းခါနီးကာလ၌။ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနေန = တိစီဝရိက်အဓိဋ္ဌာန် တင်ခြင်းဖြင့်။ အဓိဋ္ဌဟန္တောပိ = အဓိဋ္ဌာန်တင်သော ရဟန်းသည်လည်း။ ကထိနံ = ကထိန်ကို။ အတ္ထရိတုံ = ခင်းခြင်းငှာ။ လဘတိယေဝ = ရသည်သာလျှင်တည်း။ ဣတိ = ဤသို့။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ = မှတ်အပ်၏၊ (ဤကား အနက်။)

တိစီဝရိက် ဆောင်၍ ကထိန်ခင်းရကြောင်း ဝိနိစ္ဆယ ပြီး၏၊

၂။ ကထိန်သင်္ကန်းကို ပေးသော အရာ၌သာ သံဃာကို အလိုရှိရမည်၊ ခင်းသော အခါ၌လည်း သံဃာကို အလိုရှိရမည်, မရှိရမည်ကိုလည်းကောင်း သိလိုပါ သည်ဟူသော ပုစ္ဆာ၌ — ကထိန်ကံသည် စတုဝဂ္ဂကရဏီယကံဖြစ်၍ ခံသူ တစ်ပါး, ပေးသူလေးပါး အနည်းဆုံးအားဖြင့် ပြုအပ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကထိနတ္ထာရံ ကေ လဘန္တိ၊ ကေ န လဘန္တိ၊ ဂဏဝသေန တာဝ ပစ္ဆိမကောဋိယာ ပဉ္စ ဇနာ လဘန္တိ၊ ဥဒ္ဓံ သတသဟဿမ္ပိ —ဟူသော ပါဌ်၌ အတ္ထာရံသဒ္ဒါဖြင့် အဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကထိနဿ ကတီ မူလာနိ ဧကံ မူလံ သံဃော —ဟူ၍ သံဃာသည် ကထိန်၏ မူလမည်ကြောင်း ပရိဝါ၌ လာသောကြောင့်လည်းကောင်း ကထိန်သင်္ကန်းကို ပေးခြင်း ခင်းခြင်း နှစ်ပါးလုံး၌ပင် သံဃာကို အလိုရှိရမည်သာဖြစ်၍ ပေးသောအခါ၌လည်း သံဃာက ပေးမှ၊ ခင်းသော အခါ၌လည်း သံဃာ၏ မျက်မှောက်၌ ခင်းမှပင် အပ်သည်ဟု မှတ်ရာ၏၊

ကထိနတ္ထာရံ = ကထိန်ခင်းခြင်းကို။ ကေ = အဘယ်သူတို့သည်။ လဘန္တိ = ရပါကုန်သနည်း။ ကေ = အဘယ်သူတို့သည်။ န လဘန္တိ = မရပါကုန်သနည်း။ ဣတိ အယံ = ဤသည်ကား။ ပုစ္ဆာ = အမေးတည်း။ တာဝ = ရှေးဦးစွာ၊ ဂဏဝသေန = ဂိုဏ်း၏ အစွမ်းဖြင့်။ ပစ္ဆိမကောဋိယာ = အဆုံးစွန်အားဖြင့်။ ပဉ္စ ဇနာ = ငါးယောက်သော ရဟန်းတို့သည်။ လဘန္တိ = ရကုန်၏၊ ဥဒ္ဓံ = အထက်၌။ သတသဟဿမ္ပိ = တစ်သိန်းပင်တည်း။ လဘန္တိ = ရကုန်၏၊ (ဤကား အဋ္ဌကထာပါဌ်၏ အနက်။)

ကထိနဿ = ကထိန်၏၊ မူလာနိ = မူလတို့သည်။’ ကတီ = အဘယ်မျှလောက်တို့ပါနည်း။ ကထိနဿ = ၏၊ မူလံ = မူလသည်။ သံဃော = သံဃာဟု ဆိုအပ်သော။ ဧကံ = တစ်ခုတည်း။ (ဤကား ပရိဝါပါဠိ၏ အနက်။)

ကထိန်သင်္ကန်းကို ပေးသောအခါ ခင်းသောအခါ နှစ်ပါးလုံး၌ သံဃာရှိမှ အပ်ကြောင်း ဝိနိစ္ဆယ ပြီး၏၊

အမှာ။ ။ ဝိဝါဒရှိ၍ မတင်မကျ ဖြစ်နေလျှင် ဝိနည်းအရာဝယ် ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ ပြုခြင်းသည် အကောင်းဆုံးနည်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိတော်မူကြပါကုန်

ကထိန်အမြွက် ပြီးပြီ။

၄၈။ သုသာန်၌ ကျောင်းဆောက်၍ နေအပ်, မနေအပ် အဆုံးအဖြတ်

အချို့က သုသာန်၌ နေအပ်၏၊ အချို့က မနေအပ်ဟု ဆိုကြ၏၊ မနေအပ် ဟု ဆိုကြသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် အချို့က ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ သုသာန်ဓုတင်အခန်း ၌ လာသည့် “သုသာန်၌ မဏ္ဍပ် ညောင်စောင်း သောက်ရေ သုံးရေ စသည်ကို ထားစေ၍ စာပေပို့ချကာ မနေအပ်” ဆိုသော စကားကို သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု အဓိပ္ပာယ် ကောက်ကြ၏၊ အချို့က “ဆဝကုဋိ၌ (ဝါ) မိုးထိမူအရ သုသာန်ကုဋိ၌ ဝါမဆိုအပ်” ဆိုသော စကားကို ထောက်၍ သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု ယူဆကြ၏၊

သုသာန်ဓုတင်ကို မာန်ချိုးရန် အလို့ငှာ ဒေါသစိတ်မာန် ခက်ထန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း ဆောက်တည်ဖို့ ကောင်း၏၊ ယခုမူ သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု အချို့ ဆိုသောကြောင့် သုသာန်၌ နေ၍ သုသာန်ဓုတင်ကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆောက်တည် လိုသော ပုဂ္ဂိုလ်များမှာ မဆောက်တည်ဝံ့ပေ။ အမှန်မှာ ဝိနည်းအရလည်း သုသာန်၌ နေအပ်၏၊ သုတ္တန်နည်းဖြင့်လည်း နေအပ်၏၊ နေအပ်မှန်း သိလျက် သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု ဆိုသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို အားနာ၍ ထုတ်ဖော်မရေးဘဲ ဆိတ်ဆိတ်နေမည် ဆိုလျှင် အဂတိလိုက်စားရာလည်း ကျသည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ယခုလက်ရှိ မသိ နားမလည်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့်တကွ နောင်လာနောက်သားများ၏ အကျိုးကိုလည်း မငဲ့ရာရောက်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုလည်း လမ်းမှန်သို့ရောက်အောင် မဆွဲဆောင်ရာကျသောကြောင့် ဝတ္တရားပျက်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း စိတ်ကူးမိသောကြောင့် ရေးတော့မည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ဝိနည်းလမ်းကြောင်းဖြင့်လည်း ရှင်းပြပါမည်၊ သုတ္တန်နည်းဖြင့်လည်း ရှင်းပြပါမည်။ [သုသာန်၌နေ၍ သုသာန်ဓုတင် ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်း တောကျောင်းတို့မှ ညဉ့်ဘက်၌ သုသာန်သို့ လာ၍ သုသာန်ဓုတင် ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ပုဂ္ဂိုလ်နှစ်မျိုး ရှိကြောင်း ကိုလည်း ရှင်းပြပါအံ့။]

သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ဝိနည်းလမ်းကြောင်းဖြင့် ရှေးဦးစွာ ရှင်းပြပါအံ့။

၁။ ဆဋ္ဌမူ မဟာဝဂ္ဂပါဠိတော်(၂၁၂) ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၊ ဝဿံ အနုပဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ ခေါင်းစဉ်အောက်၌ -- န ဘိက္ခဝေ ဆဝကုဋိကာယ ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗံ၊ ယော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။

ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့ ...။ ဆဝကုဋိကာယ = ဆဝကုဋိ၌။ ဝဿံ = ဝါသို့။ န ဥပဂန္တဗ္ဗံ = မကပ်ရောက်အပ် (ဝါမဆိုအပ်)။ ယော = အကြင်ရဟန်း သည်။ ဥပဂစ္ဆေယျ = ကပ်ရောက်ငြားအံ့ (ဝါဆိုငြားအံ့)။ တဿ ဘိက္ခုနော = ထိုရဟန်းအား။ ဒုက္ကဋဿ = ဒုက္ကဋ်အာပတ်သို့။ အာပတ္တိ = ရောက်ခြင်း သည်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏ဟု ဆိုသည်။ [ဆဝကုဋိကို မဟာဝါပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၂၀၄ (၅) ၌ သူသေကောင်ထားရာ တဲဟု ပြန်ဆို၏၊ မိုးထိမူ၌ကား သုသာန်ကုဋိဟု ပြန်ဆို၏၊]

၂။ ဤစကားကို မဟာဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၊ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓက၊ ဝဇာဒီသု ဝဿူပဂမနကထာ ခေါင်းစဉ်အောက်၌ -- န ဘိက္ခဝေ ဆဝကုဋိကာယန္တိ ဆဝကုဋိကာ နာမ ဋင်္ကိတမဉ္စာဒိဘေဒါ ကုဋိ၊ တတ္ထ ဥပဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သုသာနေ ပန အညံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

န ဘိက္ခဝေ ဆဝကုဋိကာယန္တိ = န ဘိက္ခဝေ ဆဝကုဋိကာယံ --ဟူသည်ကား။ ဆဝကုဋိကာ နာမ = ဆဝကုဋိမည်သည်။ ဋင်္ကိတမဉ္စာဒိဘေဒါ = ဋင်္ကိတညောင်စောင်း စသည် အပြားရှိသော။ ကုဋိ = ကုဋိတည်း။ တတ္ထ = ထိုဆဝကုဋိ၌။ ဥပဂန္တုံ = ကပ်ရောက်ခြင်းငှာ (ဝါဆိုခြင်းငှာ)။ န ဝဋ္ဋတိ = မအပ်။ ပန = မအပ်သည်မှတစ်ပါး အပ်သည်ကို ဆိုဦးအံ့။ သုသာနေ = သုသာန်၌။ အညံ = ဆဝကုဋီမှ တစ်ပါးသော။ ကုဋိကံ = ကုဋိကို။ ကတွာ = ပြု၍ (ဆောက်လုပ်၍)။ ဥပဂန္တုံ = ကပ်ရောက်ခြင်းငှာ (ဝါဆိုခြင်းငှာ)။ ဝဋ္ဋတိ = အပ်၏ဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ [သုသာနေ ပန အညံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ = သုသာန်၌ ဆဝကုဋိမှ တစ်ပါးသော ကျောင်းကို ဆောက်လုပ်၍ ဝါကပ်ခြင်းငှာ အပ်၏ဟူသော စကားအရ ဝါတွင်း၌ပင် ကျောင်းဆောက်၍ နေအပ်လျှင် ဝါပ၌ကား ဆိုဖွယ်ရာ မရှိပြီဟု မှတ်ယူအပ်၏၊ ဝါတွင်းဝါပ နှစ်ခုလုံး၌ တစ်သက်လုံး နေနိုင်၏ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူအပ်၏၊]

မှတ်ချက်။ ။ ဆဝကုဋိ (ဝါ) ဋင်္ကိတညောင်စောင်း၏ ပုံသဏ္ဌာန်ကို ဆဋ္ဌမူ၊ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၊ တတိယတွဲ၊ ဝဿံ အနုပဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနကထာ ဝဏ္ဏနာ၌ --

ဋင်္ကိတမေဉ္စာ နာမ ဒီဃေ မဉ္စပါဒေ မဇ္ဈေ ဝိဇ္ဈိတွာ အဋနိယော ပဝေသေတွာ ကတော မေဉ္စာ။ တဿ ဣဒံ ဥပရိ ဣဒံ ဟေဋ္ဌာတိ နတ္ထိ၊ ပရိဝတ္တေတွာ အတ္ထတောပိ တာဒိသောဝ ဟောတိ၊ တံ သုသာနေ ဒေဝဋ္ဌာနေ စ ဌပေန္တိ၊ စတုန္နံ ပါသာဏာနံ ဥပရိ ပါသာဏံ အတ္ထရိတွာ ကတံ ဂေဟမ္ပိ “ဋင်္ကိတမေဉ္စာ”တိ ဝုစ္စတိ။

ဋင်္ကိတမေဉ္စာ နာမ = ဋင်္ကိတညောင်စောင်းမည်သည်။ ဒီဃေ = ရှည်ကုန် သော။ မဉ္စပါဒေ = ညောင်စောင်း၏ ခြေတို့ကို။ မဇ္ဈေ = အလယ်၌။ ဝိဇ္ဈိတွာ = ထွင်းဖောက်၍ (စရွေးထွင်း၍)။ အဋနိယော = ဘောင်တို့ကို။ ပဝေသေတွာ = သွင်း၍ (စရွေးပေါက်၌ သွင်း၍)။ ကတော = ပြုလုပ်အပ်သော။ မေဉ္စာ = ညောင်စောင်းတည်း။ တစ်နည်း — ဒီဃေ = ရှည်ကုန်သော။ မဉ္စပါဒေ = ညောင်စောင်း၏ ခြေတို့ကို။ မဇ္ဈေ = အလယ်၌။ ဝိဇ္ဈိတွာ = ထွင်းဖောက်၍။ အဋနိယော = ဘောင်တို့ကို။ ပဝေသေတွာ =သွင်း၍။ ကတော = ပြုလုပ်အပ် သော။ မေဉ္စာ = ညောင်စောင်းသည်။ ဋင်္ကိတမေဉ္စာ နာမ = ဋင်္ကိတညောင် စောင်းမည်၏၊ တဿ = ထိုဋင်္ကိတညောင်စောင်း၏၊ ဣဒံ = ဤသည်ကား။ ဥပရိ = အထက်တည်း (အပေါ်ပိုင်းတည်း)။ ဣဒံ = ဤသည်ကား။ ဟေဋ္ဌာ = အောက်တည်း (အောက်ပိုင်းတည်း)။ ဣတိ = ဤသို့ အထက်ပိုင်း အောက်ပိုင်း ဟူ၍ (အထက်ပိုင်း အောက်ပိုင်းမည်သည်)။ နတ္ထိ = မရှိ။ ပရိဝတ္တေတွာ = အထက်အောက် ပြန်လှန်၍။ အတ္ထတောပိ = ခင်းပါသော်လည်း။ တာဒိသောဝ = ထိုရှေးကနှင့် တူသည်သာလျှင် (ပြန်လှန်၍ မခင်းမီ ရှေးကလိုပင်)။ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ တံ = ထိုဋင်္ကိတညောင်စောင်းကို။ သုသာနေ စ = သုသာန်၌လည်း ကောင်း။ ဒေဝဋ္ဌာနေ စ = နတ်တို့၏ နေရာ၌လည်းကောင်း။ ဌပေန္တိ = ထားကုန် ၏၊ စတုန္နံ = လေးလုံးကုန်သော။ ပါသာဏာနံ = ကျောက်တို့၏၊ ဥပရိ = အထက်၌ (အပေါ်၌)။ ပါသာဏံ = ကျောက်ပြားကို။ အတ္ထရိတွာ = ခင်း၍ (တင်ထား၍)။ ကတံ = ပြုလုပ်အပ်သော။ ဂေဟမ္ပိ = အိမ်ကိုလည်း။ ဋင်္ကိတမေဉ္စာတိ = ဋင်္ကိတမဉ္စဟူ၍။ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏ဟူ၍ ဖွင့်ဆိုရှင်းပြ၏၊ [ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာ၌လည်း နည်းတူပင် ဖွင့်ဆိုသည်၊၊]

သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ဝတ္ထုကြောင်းဖြင့်လည်း ရှင်းပြပါဦးအံ့။

၃။ ဘုရားရှင် လက်ထက်တော်၌ ရဟန်းတစ်ပါးသည် သုသာန်၌ နေ၏၊ ထို ရဟန်းသည် အလွန်တရာမှ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း၌ ရောင့်ရဲ လွယ်ကူရကား ရွာထဲ၌ ဆွမ်းမခံဘဲ သေလွန်ပြီးသော မိဘ ဘိုးဘွားတို့ကို ရည်စူး၍ သုသာန်၌ လူတို့ ထားသွားသော အစားအသောက်များကိုသာ စားသောက် ၍ နေ၏၊ ရောင့်ရဲလွယ်ကူသလောက်လည်း ထိုရဟန်းသည် သိသိသာသာ ကြီး ဝဖြိုးလာ၏၊ လူတို့က ထိုရဟန်းအား “သေလွန်သော မိဘဘိုးဘွားတို့ကို ရည်စူး၍ ငါတို့ ထားသွားသော အစားအသောက်များကို ငါတို့ မပေးဘဲ အဘယ့်ကြောင့် ကိုယ်တိုင်ယူ၍ စားရသနည်း၊ ဝလိုက်တာလည်း ဖီးလို့၊ အသားတွေကလည်း ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် ရှိလှ၏၊ လူသားကို စားနေဟန် တူ၏”ဟု ကဲ့ရဲ့ကြကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ “ရေ, တံပူတို့ကို ကြဉ်၍ မည်သည့်ဝတ္ထုကိုမှ လူ, သာမဏေ, တိရစ္ဆာန်, နတ် တို့က မပေး, မကပ်ဘဲလျက် ကိုယ်တိုင်ယူ၍ မစားမသောက်ရ၊ စားသောက် လျှင် မျိုတိုင်း မျိုတိုင်း ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏”ဟူသော ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ်ကို ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူချေသည်။ [အကယ်၍ သုသာန်၌ နေခြင်းကို ဘုရားရှင် မနှစ်သက်ပါမူ သုသာန်၌လည်း မနေရဟု ပညတ်တော်မူချေမည်၊ ယခုသော်ကား အကပ်မခံဘဲ မစားရဟုသာ ပညတ်တော်မူချေသည်။ ဤအချက်တို့ကို ထောက်လျှင် သုသာန်၌ နေအပ်၏ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်၊၊]

၄။ ဒုတိယဝတ္ထု။ ။ ဝိနည်း၌ ဧတဒဂ်ရသူ အရှင်ဥပါလိ၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ ဖြစ်တော်မူသော ရဟန္တာကြီး အရှင်ကပ္ပိတကသည်လည်း သုသာန်၌ နေ၏၊ တစ်နေ့၌ ဆဗ္ဗဂ္ဂီဘိက္ခုနီတို့တွင် သီတင်းကြီးဖြစ်သော ဘိက္ခုနီသည် ကွယ်လွန်၏၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့သည် ရုပ်အလောင်းကို အရှင်ကပ္ပိတက၏ ကျောင်း အနီး၌ မီးသင်္ဂြိုဟ်၍ အရိုးစေတီပြုလုပ်ပြီးနောက် ထိုစေတီသို့ မကြာမကြာ သွား၍ ငိုကြကုန်၏၊ ထိုငိုသံ နှိပ်စက်သဖြင့် အရှင်ကပ္ပိတကသည် စေတီကို ဖျက်ဆီး၍ ကစဉ့်ကရဲ ဖြန့်ကျဲထားလေ၏၊ ထိုဘိက္ခုနီတို့သည် “ဤကပ္ပိတက သည် ငါတို့အရှင်မ၏ စေတီကို ဖျက်ဆီး၏၊ ယနေ့ညဉ့်ပင် ကပ္ပိတကကို သတ်ကြစို့”ဟု တိုင်ပင်ကြကုန်၏၊ ထိုအကြောင်းကို ဘိက္ခုနီတစ်ပါးက အရှင်ဥပါလိအား ပြောကြား၍ အရှင်ဥပါလိကလည်း အရှင်ကပ္ပိတကအား လျှောက်ထားလေ၏၊ အရှင်ကပ္ပိတကသည် ကျောင်းမှ ထွက်ခွာ၍ ပုန်းကွယ် ‘နေရလေ၏၊ ထိုညဉ့်၌ပင် ထိုဘိက္ခုနီတို့သည် အရှင်ကပ္ပိတက၏ ကျောင်းသို့ လာ၍ ကျောင်းကို ကျောက်တုံး ကျောက်ခဲတို့ဖြင့် ပြားအောင် ထုလေကုန်၏၊ “ကပ္ပိတကတော့ သေလောက်ပေါ့”ဟု ဆို၍ ပြန်သွားကြလေသည်။

နံနက် လင်းသော် မြို့တွင်း၌ ဆွမ်းခံကြွနေသော အရှင်ကပ္ပိတကကို မြင်ကြ လေရာ “ဒီကပ္ပိတကဟာ အသက်ရှင်နေသေးတယ်၊ ငါတို့ တိုင်ပင်တာကို ဘယ်သူ သွားပြောပါလိမ့်မလဲ”ဟု စုံထောက်ကြလေ၏၊ အရှင်ဥပါလိ သွားပြောကြောင်း သိကြလေ၍ အရှင်ဥပါလိကို ဆဲဆိုကြိမ်းမောင်းကြလေ ၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုဘိက္ခုနီတို့ကို အကြောင်းပြု၍ “အကြင်ဘိက္ခုနီသည် ရဟန်းယောက်ျားကို ခြိမ်းခြောက်မူလည်း ခြိမ်းခြောက်ငြားအံ့၊ ဆဲရေးမူလည်း ဆဲရေးငြားအံ့၊ ထိုဘိက္ခုနီအား ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏”ဟူသော ဘိက္ခုအက္ကောသန သိက္ခာပုဒ်ကို ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူချေသည်။[သုသာန်၌ နေခြင်းအတွက်ကိုမူ ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မမူချေ။ ဤအချက်ကို ထောက် လျှင် သုသာန်၌ နေခြင်းကို ဘုရားရှင် နှစ်သက်တော်မူ၏၊ (ဝါ) ခွင့်ပြုတော် မူ၏ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊ ရဟန္တာဖြစ်၍ ခွင့်ပြုတော်မူသည်ဟု မယူလေလင့်၊ ရဟန္တာ (အရိယာ)များအတွက် တစ်မျိုး၊ ပုထုဇဉ် ရဟန်းများအတွက် တစ်မျိုး ဟူ၍ နှစ်မျိုး ပညတ်တော်မမူချေ၊ ရဟန်းအားလုံးအတွက် တစ်မျိုးတည်းသာ ပညတ်တော်မူချေသည်။]

ဝိနည်းလမ်းကြောင်းဖြင့် သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ရှင်းပြပြီးပါပြီ၊ ယခု သုတ္တန်နည်းဖြင့်လည်း နေအပ်ကြောင်းကို ရှင်းပြပါဦးအံ့။

ရှေးဦးစွာ ဓုတင် ၁၃-ပါးလုံးကို တစ်ပြိုင်တည်း ဆောက်တည်နိုင်, မနိုင်ကို သိထားဖို့ လိုသည့်အလျောက် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ ဓုတင်အရသာ အခန်း-စာမျက်နှာ-၅၅ ၌ လာသော အောက်ပါ စကားကို သုံးသပ်ပါလေ။

၁။ တစ်ပြိုင်တည်း ၁၃-ပါး။ ။ လွင်တီးခေါင်၌ တောကျောင်းအင်္ဂါ ပြည့်စုံအောင် ဝေးသောသုသာန် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ရဟန်းတစ်ပါးတည်းသည်လည်း တစ်ပြိုင်တည်း ဓုတင် ၁၃-ပါးလုံး သုံးဆောင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်၏၊ [ဤစကားသည် သုသာန်၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်၍ ဆိုသောစကား ဖြစ်သည်။ (ဝါ) ပြလတ္တံ့သော ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ၏ နည်းကို မှီ၍ ဆိုသော စကား ဖြစ်သည်၊၊] ဤစကားသည် သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ထင်ရှားစွာ ပေါ်လွင်စေ၏၊ သို့သော် ထင်ရှားပေါ်လွင်သည်ထက် ထင်ရှားပေါ်လွင်လေ အောင် အခြားကျမ်းများဖြင့်လည်း သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို နောက်၌ ပြပါဦးမည်။

၂။ ဓုတင် ဆောက်တည်ပုံကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ သုသာန်ဓုတင်အခန်း၌ “န သုသာနံ ပဋိက္ခိပါမိ၊ သောသာနိကင်္ဂံ သမာဒိယာမိ။ န သုသာနံ = သုသာန် မဟုတ်သော နေရာကို။ ပဋိက္ခိပါမိ = ပယ်ပါ၏၊ သောသာနိကင်္ဂံ =သုသာန်၌ နေလေ့ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ဖြစ်ကြောင်း ကုသိုလ်စေတနာကို။ သမာဒိယာမိ = ဆောက်တည်ပါ၏၊။ တစ်ခွန်းခွန်းဖြင့် ဆောက်တည်အပ်၏” ဟူသော စကားဖြင့် ဖော်ပြထား၏၊

“န သုသာနံ = သုသာန်မဟုတ်သော နေရာကို။ ပဋိက္ခိပါမိ = ပယ်ပါ၏” ဟူသော စကားအရ သုသာန်မဟုတ်သော နေရာကို ပယ်လျှင် “သုသာန်၌သာ နေပါ၏”ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်အလိုလို ထွက်သည်။ ဤစကားကို ပြလတ္တံ့သော “ပျက်ခြင်းအင်္ဂါ”၌ လာသည့် “သုသာန်မဟုတ်သော အရပ်၌ နေကာမျှဖြင့် သုံးယောက်လုံး ဓုတင်ပျက်၏”ဆိုသော စကားနှင့် ပေါင်းစပ်၍ယူလျှင် သုသာန်၌ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်၍ ဤဓုတင်ဆောက်တည်ပုံကို ဖော်ပြသည်ဟု သိအပ်၏၊

၃။ ပျက်ခြင်းအင်္ဂါကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ သုသာန်ဓုတင်အခန်း၌ သုသာန် မဟုတ်သော အရပ်၌ နေကာမျှဖြင့် သုံးယောက်လုံး ဓုတင်ပျက်၏၊ အင်္ဂုတ္တိုရ်ဆောင်တို့ကား ပစ္ဆိမယံ၌ ဖဲသွားခြင်းကို ဆိုသောကြောင့် သုသာန် မသွားသော နေ့၌ ဓုတင်ပျက်သည်ဟု ဆိုကုန်၏ဟူသော စကားဖြင့် ဖော်ပြထား ၏၊

အထက်စာပိုဒ်၌ လာသော စကားများကို စိစစ်လျှင် ပျက်ခြင်းအင်္ဂါ နှစ်မျိုး ရှိသည်ဟု သိအပ်၏၊ “သုသာန် မဟုတ်သော အရပ်၌ နေကာမျှဖြင့် သုံးယောက် လုံး ဓုတင်ပျက်၏” ဆိုသောစကားသည် ပထမပျက်ခြင်း အင်္ဂါကို ဖော်ပြသော စကားဖြစ်သည်။ “အင်္ဂုတ္တိုရ်ဆောင်တို့ကား ပစ္ဆိမယံ၌ ဖဲသွားခြင်းကို ဆိုသောကြောင့် သုသာန် မသွားသော နေ့၌ ဓုတင်ပျက်သည်” ဆိုသော စကားသည် ဒုတိယပျက်ခြင်း အင်္ဂါကို ဖော်ပြသော စကားဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်အပ်၏၊

ပျက်ခြင်းအင်္ဂါ နှစ်ရပ်ရှိလျှင် ဆောက်တည်သော နည်းလည်း နှစ်နည်း ရှိရမည်ဟု သိအပ်၏၊ ပထမနည်းမှာ သုသာန်၌ နေ၍ ဆောက်တည်သောနည်း ဖြစ်သည်၊ (ဝါ) ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ၏နည်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယနည်းကား ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်းတို့မှ သုသာန်သို့ ညဉ့်အခါတွင် လာ၍ မဇ္ဈိမယံကို ကုန်စေပြီးလျှင် ပစ္ဆိမယံ၌ ဖဲသွားရမည်ဟု ဆိုသောနည်း ဖြစ်သည်၊ (ဝါ) အင်္ဂုတ္တိုရ် ‘ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နည်းဖြစ်သည်။ [ဤပျက်ခြင်း အင်္ဂါနှစ်မျိုးတို့သည်လည်း သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်းကို ထင်ရှားစွာ ပေါ်လွင်စေ၏၊]

ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ၏ နည်းကို ပြပါအံ့။

၄။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ အဋ္ဌကထာ၊ ဓုတင်္ဂနိဒ္ဒေသ၊ သောသာနိကင်္ဂကထာ၌ -- တသ္မံ ပန ဝသန္တေန စင်္ကမမဏ္ဍပါဒီနိ ကာရေတွာ မဉ္စပီဌံ ပညပေတွာ ပါနီယ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ ဓမ္မံ ဝါစေန္တေန န ဝသိတဗ္ဗံ။

တသ္မံ = ထိုသုသာန်၌။ ဝသန္တေန = နေသော ရဟန်းသည်။ စင်္ကမမဏ္ဍပါဒီနိ = စင်္ကြံ မဏ္ဍပ် စသည်တို့ကို။ ကာရေတွာ = ဆောက်လုပ်စေ၍။ မဉ္စပီဌံ = ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ကို။ ပညပေတွာ = ခင်းစေ၍။ ပါနီယပရိဘောဇနီယံ = သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေကို။ ဥပဋ္ဌာပေတွာ = တည်ထားစေ၍။ ဓမ္မံ = တရားစာပေကို။ ဝါစေန္တေန = ပို့ချသင်ကြားလျက်။ န ဝသိတဗ္ဗံ = မနေသင့်ဟု ဆို၏၊ [ဤစကားသည် သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု မဆိုပါ၊ သုသာန်၌ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်၍ ဆိုသောစကား ဖြစ်သည်၊ သုသာန်၌ နေ၍ သုသာန်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခြင်းသည် အလွန်ဆောင်နိုင်ခဲသော အမှုဖြစ်၍ အချိန်ရှိခိုက် လုံ့လစိုက်ဆိုသည်နှင့်အညီ သုသာန်၌ စာသင်သားများအတွက် စင်္ကြံ မဏ္ဍပ် စသည်တို့ကို ဆောက်လုပ်စေ၍ ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ကို ခင်းစေ၍ သောက်ရေ သုံးရေကို တည်ထားစေ၍ စာသင်သားများအား တရားစာပေ ပို့ချကာ မနေဘဲ မရဏာနုဿတိ စသော ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်း၍နေရန် သတိပေးသော အနေဖြင့် ဤစကားကို အဋ္ဌကထာ ဆရာဆိုသည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

၅။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ မဟာဋီကာ၊ ဓုတင်္ဂနိဒ္ဒေသ၊ သောသာနိကင်္ဂကထာ ဝဏ္ဏနာ၌ - သောသာနိကေန နာမ အပ္ပကိစ္စေန သလ္လဟုကဝုတ္တိနာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဒေဿတုံ “တသ္မိံ ပန ဝသန္တေနာ”တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

သောသာနိကေန နာမ = သုသာန်ဓုတင်ဆောင် ရဟန်းမည်သည်။ အပ္ပကိစ္စေန = နည်းသော ပြုဖွယ်ကိစ္စရှိသည်၊ (ဝါ) ပြုဖွယ်အမှု နည်းပါးသည်။ သလ္လဟုကဝုတ္တိနာ = ပေါ့ပါးသော အသက်မွေးခြင်း ရှိသည်။ ဘဝိတဗ္ဗံ = ဖြစ်သင့်၏၊ ဣတိ ဣမံ အတ္ထံ = ဤသို့သော အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို။ ဒေဿတုံ = ပြခြင်းငှာ။ “တသ္မံ ပန ဝသန္တေနာ”တိအာဒိ = “တသ္မိံ ပန ဝသန္တေန”ဤသို့ အစရှိသော စကားကို။ ဝုတ္တံ = အဋ္ဌကထာဆရာ မိန့်ဆိုအပ်ပြီဟု ဆို၏၊ [ဤစကားသည် သုသာန်၌ နေ၍ သုသာန်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ အကျိုးကို ရာခိုင်နှုန်းပြည့် ရစေခြင်းငှာ ဓုတင်ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်အား ဝေယျာဝစ္စ နည်းနိုင် သလောက် နည်းအောင်ပြု၍ ရောင့်ရဲလွယ်ကူစွာဖြင့် အသက်မွေးရန် သတိပေးသော အနေဖြင့် အပိုဒ် (၄)၌ ပြဆိုခဲ့သော အဋ္ဌကထာဆရာ၏ စကားကို ဖြည့်စွက်၍ မဟာဋီကာဆရာ ဆိုသော စကားဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

အချို့က ဓုတင်အကျိုးငှာသာလျှင် သုသာန်၌ နေအပ်သောကြောင့် ကျောင်းဝေယျာဝစ္စ စသော အထွေထွေ ကိစ္စကို မလုပ်ရ၊ လုပ်လျှင် အာပတ် သင့်၏ဟု ဆို၏၊ [ဤ အယူလည်း တက်တက်စင်အောင် မှား၏၊ အဘ ယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်းသည် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်အရ ဆောက်တည်ခြင်း မဟုတ်၊ သုတ္တန်နည်းအရ ဆောက်တည်ခြင်း ဖြစ်သည်၊ ကျောင်းဝေယျာဝစ္စ စသော အထွေထွေကိစ္စကို လုပ်ခြင်းဖြင့် ဓုတင်အကျိုး ယုတ်၍ ကုသိုလ် အရနည်းသည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ဓုတင်အလုပ်သည် ဝိနည်းတော်၌ အကျုံးမဝင်ရကား ဓုတင်အကျိုး ဆုတ်ယုတ်ခြင်းဖြင့် အာပတ်မသင့်ဟူသောကြောင့်တည်း။] အာပတ် မသင့်ဟု ဆိုသော်ငြားလည်း ဓုတင်အကျိုးကို မငဲ့ဘဲ မနေအပ်ပေ။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း? “သုသာနေ ပန အညံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ” —ဟူသော ဝိနည်းတော်ပါဌ်အရ ကျောင်းဆောက်၍ နေနေမှဖြင့် ဓမ္မတာအရ ကျောင်းဝေယျာဝစ္စမှာ မများလျှင်လည်း အနည်းအကျဉ်းတော့ ရှိမည် ဟူသော အကြောင်းကို ထောက်၍ ဝေယျာဝစ္စကို အလျှင်းမလုပ်ရဟု မဆိုဘဲ နည်းနိုင်သလောက် နည်းအောင် လုပ်ဖို့ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ မဟာဋီကာဆရာ ဆိုသည်။ ဝေယျာဝစ္စလုပ်ခြင်းကြောင့် အာပတ် မသင့်သော်ငြားလည်း ဓုတင်အကျိုးကား ဝေယျာဝစ္စများသလောက် ဆုတ်ယုတ်လေသည်။ အာပတ်မသင့်၍ ဓုတင်အကျိုးကို မငဲ့ဘဲ အထွေထွေကိစ္စ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အချိန်ကုန်စေမည် ဆိုလျှင် သုသာန်၌ နေနေခြင်းသည် အဓိပ္ပာယ်မရှိသော နေခြင်းမျိုး ဖြစ်ချိမ့်မည်-ဟူသော ကြောင့်တည်း။ [သုသာန်၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ အလုပ်၌ အဓိကထား၍ အချိန်ကို ကုန်စေအပ်သည် ဟူလို။]

၆။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (မြန်မာပြန်) ပထမတွဲ၊ သောသာနိကင်္ဂကထာ၌ “ထို သုသာန်လက္ခဏာရောက်သော အရပ်၌နေသော ရဟန်းသည် စင်္ကြံ မဏ္ဍပ်တို့ကို ဆောက်လုပ်စေ၍ ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ကို ခင်း၍ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေကို တည်ထား၍ တရားစာပေ သင်ကြားပို့ချလျက် ထည်ထည်ဝါဝါ မနေသင့်ချေ၊ ဤဓုတင်သည် ဆောင်နိုင်ခဲစွာ ဝန်လေးလှ၏ဟု ဆိုသည်။ [ဤစကားသည် အပိုဒ် (၄)နှင့် (၅)တို့၌ ပြခဲ့သော အဋ္ဌကထာဆရာ နှင့် မဟာဋီကာဆရာတို့၏ စကားများကို မှီ၍ ပြန်ဆိုသော စကား ဖြစ်သည်၊ သူတစ်ပါးအား စာပေပို့ချကာ ဟိတ်ကြီး ဟန်ကြီးလုပ်၍ မနေဘဲ ကုပ်ကုပ်ကလေးဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်း၍ နေရန် သတိပေးသော စကားဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ သုသာန်ဓုတင်အခန်း၌ လာသော အောက်ပါစကားကို စိစစ်ပါအံ့။

၇။ ထိုသုသာန်၌ ညောင်စောင်း သောက်ရေ သုံးရေ စသည်ကို ထားစေ၍ စာပေပို့ချကာ မနေအပ်၊ ဤဓုတင်သည် ဝန်လေး၏ဟု ဆိုသော စကားမှာ အပိုဒ် (၄), (၅)နှင့် (၆)တို့၌ ပြဆိုခဲ့သော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ မဟာဋီကာ၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (မြန်မာပြန်)တို့၏ စကားများမှ ကောက်နုတ်၍ အတိုချုံးကာ ကျမ်းပြုဆရာတော်ဘုရား ဆိုသော စကားဖြစ်သည် ဟူ၍သိ။

[ဤစကားကို သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု မယူလေလင့်၊ ယူလျှင် ခုတ်ရာတခြား ရှရာတခြား ဖြစ်ချိမ့်မည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်းများ ၌ နေထိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သုသာန်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်လိုလျှင် ညဉ့်အခါ ၌ သုသာန်သို့လာ၍ မဇ္ဈိမယံကို ကုန်စေပြီး ပစ္ဆိမယံ၌ ဖဲသွားရမည်ဟု ကျမ်း၌ ဆိုထားရကား မည်သူမှ အချိန်မတော် ညဉ့်အခါတွင် သုသာန်သို့ လာ၍ စာပေပို့ ချမည် မဟုတ်ပေ၊ စာသင်သားများလည်း ရှိမည် မဟုတ်ပေ။ အဋ္ဌကထာဆရာကလည်း “ထို သုသာန်၌။ ပ။ တရားစာပေကို ပို့ချ သင်ကြားလျက် မနေသင့်” ဟူသော စကားကို ဆိုမည် မဟုတ်ပေ။ ထိုနည်းတူ မဟာဋီကာဆရာကလည်း အဋ္ဌကထာဆရာ၏ စကားကို ဖွင့်ဆိုမည် မဟုတ်ပေ ဟူသောကြောင့်တည်း။ သို့ဖြစ်လျှင် အဋ္ဌကထာဆရာနှင့် မဟာဋီကာဆရာတို့သည် ထိုစကားတို့ကို အဘယ်ကြောင့် ဆိုသနည်းဟု မေးဖွယ် ရှိ၏၊ အဖြေကား ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်းများ၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်၍ ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ သုသာန်၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရည်၍ ဆိုခြင်းကြောင့် ထိုစကားတို့ကို ထိုဆရာတို့ ဆိုကြသည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သုသာန်၌ နေအပ်ကြောင်း ထင်ရှားလေပြီ။]

ချဲ့ဦးအံ့ —- အချို့က ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အရသာ၊ စာမျက်နှာ-၇၀ ၌ လာသည့် “သုသာန်သို့ သွားသောအခါလည်း လမ်းမကြီးမှ ဖဲ၍ လမ်းယောင် လမ်းငယ်ဖြင့် မထင်မရှား သွားအပ်၏”ဟူသော စကားတွင် “မထင်မရှား သွားအပ်၏”ဟု ဆိုသောစကားကို ထောက်၍ သုသာန်၌ ထင်ထင်ရှားရှား နေခြင်းသည်လည်း မအပ်ဟု ဆိုကြ၏၊ [မထင်မရှား သွားအပ်၏ ဟူသော စကားသည် ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်းများ၌ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်၍ ဆိုသောစကား ဖြစ်သည်။ သုသာန်၌ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်၍ ဆိုသော စကားမဟုတ်။ ရွာကျောင်း မြို့ကျောင်းများ၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်၍ ဆိုသောစကားသည် ထိုသူတို့နှင့် သာ ဆိုင်သည်။ သုသာန်၌ နေသော ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် မဆိုင်ပါ။ ထို့ကြောင့် “မထင်မရှား သွားအပ်၏”ဟု ရွာကျောင်းမြို့ကျောင်းများ၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်၍ ဆိုသော စကားဖြင့် သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု သုသာန်၌နေသော ပုဂ္ဂိုလ်အား စောဒနာခြင်းသည် ခုတ်ရာတခြား ရှရာတခြားဖြစ်၍ သဘာဝလည်း မကျ၊ သုသာနေ ပန အညံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ = ဆဝကုဋိမှ တစ်ပါးသော ကျောင်းကို ဆောက်လုပ်၍ ဝါကပ်ခြင်းငှာ အပ်၏—ဆိုသော မဟာဝဂ္ဂ အဋ္ဌကထာဆရာ၏ စကားကိုလည်း မလေးစားရာ ရောက်သည်။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ အဋ္ဌကထာဆရာကိုလည်း လွန်ဆန်ရာ ရောက်သည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာဆရာ၏ နည်းဖြင့်ပင် ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် သုသာန်၌နေ၍ သုသာန်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်သောကြောင့်တည်း။]

မှတ်ချက်။ ။ ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ကုဋိကာရသိက္ခာပုဒ်နှင့် ပတ်သက်၍ ကျောင်းမဆောက်အပ်သော အရပ် ၁၆-ပါးကို ဖော်ပြထားရာတွင် ကြီးသောသုသာန်လည်း ပါဝင်နေ၏၊ [ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာကို မှီ၍ ဖော်ပြသည်ဟူ၍ သိတော်မူကြပါကုန်။] ကြီးသောသုသာန်၌ မနေအပ်ဟု ဆိုရုံမျှဖြင့် သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု မယူလေလင့်၊ ကြီးသော သုသာန်၌ မနေအပ်ဟု ဆိုလျှင် ထိုအောက်ငယ်သော သုသာန်များ၌ နေအပ်၏ဟူ၍ သိအပ်၏၊

ဆဝကုဋိမှ တစ်ပါးသော ကျောင်းကို ဆောက်၍ သုသာန်၌ ဝါကပ်ခြင်းငှာ အပ်၏ဟု မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဆို၏၊ သုသာန်၌ နေ၍ သုသာန်ဓုတင် ဆောက်တည်ပုံကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ ဖော်ပြ၏၊ ကြီးသော သုသာန်၌ ကျောင်း မဆောက်အပ် ဟု ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာဆရာ ဆို၏၊ [အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။] ဤဆရာသုံးဦးတို့၏ အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီအောင် ပြုသောအား ဖြင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အရသာ၊ သုသာန်ဓုတင်ဆောက်တည်ပုံ အခန်း၌ ဥက္ကဌ်, မဇ္ဈုံ, မုဒုဟူ၍ သုသာန် ၃-မျိုး ပြသကဲ့သို့ ဤ၌လည်း အကြီး အလတ် အငယ်ဟူ၍ သုသာန် ၃-မျိုး ပြအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် ကြီးသောသုသာန်သည် ဥက္ကဌ်၌ အကျုံးဝင်၍ နေ့စဉ် မီးဖုတ်၊ အပုပ်နံ့ နံ၊ ဆွေမျိုးတို့ သွား၍ ငိုကြွေးသံရှိသောကြောင့် ၎င်း၌ မနေအပ်ဟု ယူအပ်၏၊ မဇ္ဈုံ (အလတ်)နှင့် မုဒု (အငယ်)တို့၌ အကျုံးဝင်သော သုသာန်များကား ကျောင်းဆောက်၍ တစ်သက်လုံး နေအပ်၏၊ [ဥက္ကဌ်၌ အကျုံးဝင်သော သုသာန်မျိုး၌ မနေအပ် ဟူလို။]

သိဖွယ်။ ။ သုသာန်၌ မနေသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ငဲ့ညှာသောအားဖြင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာက ရွာကျောင်းစသည်တို့မှ ညဉ့်အခါ၌ သုသာန်သို့ ထွက်၍ သုသာန်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်သော အင်္ဂုတ္တိုရ်ဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ နည်းကိုလည်း ဖော်ပြ၏၊ ထို့ကြောင့် သုသာန်၌နေ၍ သုသာန်ဓုတင်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာဆရာ၏နည်းဖြင့် ဆောက်တည်ခြင်းသည် ဂရုဖြစ်၍ လေးသည်။ ရွာကျောင်း စသည်တို့မှ ညဉ့်အခါမှ သုသာန်သို့ ထွက်၍ သုသာန်ဓုတင် ကို အင်္ဂုတ္တိုရ်ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏နည်းဖြင့် ဆောက်တည်ခြင်းသည် လဟုဖြစ်၍ ပေါ့သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ သုသာန်မြေတွင် သိမ်သမုတ်ပြီး ထိုသိမ်မြေ၌ ဆောက် တည်ထားသော ကျောင်းတစ်ကျောင်း၏ စည်းမျဉ်းကို ဖော်ပြပါအံ့။

သုသာန်၌နေသော ရဟန်းတော်များသည် အဓိကအားဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်း ဘာဝနာအလုပ်၌ အချိန်ကို မကုန်စေဘဲ အထွေထွေကိစ္စ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အချိန်ကို ကုန်စေမည်ဆိုလျှင် သုသာန်၌ နေနေခြင်းသည် အဓိပ္ပာယ် မရှိသော နေခြင်းမျိုး ဖြစ်ချိမ့်မည်ဟူသောအကြောင်းကို ထောက်၍ ဒါယကာများနှင့် တိုင်ပင်ညှိနှိုင်းပြီး အောက်ပါ စည်းမျဉ်းကို ရေးဆွဲပါသည်။

၁။ အဓိကအားဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာအလုပ်၌ အချိန်ကို ကုန်စေနိုင်ရန် အလို့ငှာ ဤသုသာန် + +ကျောင်းတွင် သီတင်းသုံးနေထိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ရပ်ရွာများ၌ ကျင်းပသော သုမင်္ဂလာ ဒုမင်္ဂလာ အလှူများသို့ လိုက်ရန် မလို။ ဤသုသာန်၌ သင်္ဂြိုဟ်သော မသာအသုဘသို့လည်း လိုက်ရန် မလို။ [အခြားကျောင်းများ၌ ကျင်းပသော ရှင်ပြုရဟန်းခံ စသော အလှူမျိုးနှင့် ပတ်သက်၍ကား သင့်တော်သလို ချိန်ဆ၍ ဆောင်ရွက်ပါလေ။]

၂။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာအဖြစ် ခံယူ၍ ရှင်, ရဟန်းပြုပေးဖို့ မလို။ နိဿယည်းဆရာ အဖြစ်လည်း ခံယူ၍ တပည့်တပန်း မွေးရန် မလို။ [မချီးမြှင့်လျှင် မဖြစ်သော ကိစ္စမျိုး ပေါ်ပေါက်လျှင်ကား သင့်သလို ချီးမြှင့်လိုက်ပါလေ။]

၃။ ဒါယကာများအား တရားပြ တရားဟောပြောဖို့ မလို။ [ဥပုသ်နေ့များ၌ ဒါယကာများ ကျောင်းသို့လာ၍ သီလတောင်းခံလျှင် တိုတိုတုတ်တုတ်ဖြင့် လိုရင်း ကိစ္စကို ဆောင်ရွက်ပေးလိုက်ပါလေ။ ဤသို့ ခွင့်ပြုခြင်းသည် ဒါယကာများ လျှောက်ထားတောင်းပန်၍ ၎င်းတို့အား ငဲ့ညှာသောအားဖြင့် ခွင့်ပြုခြင်း ဖြစ်သည်။]

အရှင် + + +

ကျောင်းဘုန်းကြီး

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ဆဋ္ဌမူ၊ ပုဂ္ဂလပညတ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)နှာ-၈၄၊ အပိုဒ်-၂၀၁ ၌ လာသော အဆိုကို ဖော်ပြပါအံ့။ ထို မာတိကာပုဒ်၌ — ငါးမျိုး သော သုသာန်ဓုတင်ဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အဘယ်တို့နည်း။ အကြင်ရဟန်း သည် နုန့်နှေးတွေဝေသောကြောင့် သောသာနိကဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ အကြင်ရဟန်းသည် ယုတ်မာသော အလိုဆိုးရှိသည်ဖြစ်၍ ယုတ်မာသော အလိုဆိုး နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်၏၊ အကြင် ရဟန်းသည် ရူးသွပ်သောကြောင့် စိတ်ပျံ့လွင့်သောကြောင့် သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်၏၊ အကြင်ရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားတို့သည်လည်းကောင်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်တို့သည်လည်းကောင်း ချီးမွမ်းအပ်၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်၏၊ စင်စစ်သော်ကား အကြင်ရဟန်းသည် အလိုနည်းခြင်းကိုသာ မှီ၍ ရောင့်ရဲခြင်းကိုသာ မှီ၍ ခေါင်းပါးခြင်းကိုသာ မှီ၍ ဤကောင်းသော အကျင့်၌ အလိုရှိသော အဖြစ်ကိုသာ မှီ၍ သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်၏၊ ဤငါးမျိုးသော သောသာနိကဓုတင်ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည် မြတ်လည်း မြတ်၏၊ ချီးမွမ်းလည်း ချီးမွမ်းထိုက်၏၊ အကြီး အမှူးလည်း ဖြစ်၏၊ အလွန်လည်း မြတ်၏၊ အထူးသဖြင့်လည်း မြတ်၏၊

ဥပမာသော်ကား နွားမမှ နို့ရည်, နို့ရည်မှ နို့ဓမ်း, နို့ဓမ်းမှ ဆီဥ, ဆီဥမှ ထောပတ်, ထောပတ်မှ ထောပတ်ကြည်သည် ဖြစ်၏၊ ထိုနွားနို့အရသာ ငါးမျိုးတို့တွင် ထောပတ်ကြည်ကို အမြတ်ဆုံးဟူ၍ ဆိုအပ်သကဲ့သို့ ဤအတူ အကြင် သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်သော ရဟန်းသည် အလိုနည်းခြင်းကိုသာ မှီ၍ ရောင့်ရဲခြင်းကိုသာ မှီ၍ ခေါင်းပါးခြင်းကိုသာ မှီ၍ ဤကောင်းသော အကျင့်၌ အလိုရှိသော အဖြစ်ကိုသာမှီ၍ သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်၏၊ ထိုသောသာနိကဓုတင်ဆောင် ပုဂ္ဂိုလ်ငါးမျိုးတို့တွင် ဤပုဂ္ဂိုလ်သည် မြတ်လည်း မြတ်၏၊ ချီးမွမ်းလည်း ချီးမွမ်းထိုက်၏၊ အကြီးအမှူးလည်း ဖြစ်၏၊ အလွန်လည်း မြတ်၏၊ အထူးသဖြင့်လည်း မြတ်၏၊ သောသာနိကဓုတင် ဆောက်တည်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ဆောင်ပုဒ် (၁) တောအင်္ဂါညီ၊ သုသာန်မှီ၊ အောင်ပြီ ဆယ့်သုံးပါး။

(၂) သေခြင်းတရား၊ ပွားပါများ၊ စိတ်ထားခက်ထန် လျော့ပြီမှန်။
(၃) ကျော်စောထင်ရှား၊ စိတ်ထားငြား၊ မှောက်မှားတဲ့တရား။
(၄) လာဘ်ကို မျှော်ကိုး၊ သုသာန်တိုး၊ ဇောက်ထိုးကျသကိုး။
(၅) ပင်ကိုစိတ်ရိုး၊ သုသာန်တိုး၊ နေကျိုးနပ်သကိုး။

[သုသာန်၌ ကျောင်းဆောက်၍ နေအပ်, မနေအပ်ဟူသော ပြဿနာ ပြီးပြီ၊၊]

၄၉။ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်း အပ်, မအပ်

၁။ ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်။

၂။ ငါးပိုင်းငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းကို (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံအပ်, မအပ်။

၃။ (၁၁)ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်။

ဤပြဿနာ သုံးခုကို ဝိနိစ္ဆယအနေဖြင့် ရေးခြင်းမဟုတ်၊ ဆွေးနွေးသော အနေဖြင့် ရေးခြင်း ဖြစ်သည်။ ဝိနည်းတော်သိက္ခာပုဒ်ကို ဘုရားရှင်၏ အလိုတော် နှင့် ကိုက်ညီအောင် ဆောက်တည်ကျင့်သုံးအပ်သောကြောင့် စိစစ်ဝေဖန်ထိုက်သော အချက်အလက်များကို စိစစ်ဝေဖန်၍ လိုက်နာဆောက်တည် ကျင့်သုံးသင့် မသင့် ဆုံးဖြတ်နိုင်ရန်အလို့ငှာ စာရှုသူတို့အား ကူညီသော အနေဖြင့် စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို ထုတ်ဆိုရေးခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤ သင်္ကန်းကိစ္စမှာ နေ့ရှိသမျှ အာပတ် မဆက်မပြတ် သင့်စေနိုင်၍ ရဟန်းတော်များအဖို့ သေရေးရှင်ရေးတမျှ အရေးကြီးသော ကိစ္စ ဖြစ်ပေသည်။

ဝိဝါဒကို စိစစ်ဝေဖန်ခြင်း

အောက်ပါစာပိုဒ်တို့ကို မရေးသားမီ စာရေးသူ၏ သဘောထားကိုရှေးဦးစွာ ထုတ်ဆိုပါအံ့။ အယူအဆချင်း မတိုက်ဆိုင်၍ တစ်ဘက်သားအား ထိပါး ပုတ်ခတ်လိုသော စိတ်ထားမျိုးဖြင့် ရေးခြင်း မဟုတ်ပါ။ အများ၏ အကျိုးကို ရည်၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို ၎င်းတို့ စိစစ်ဝေဖန်ပြီး နှစ်သက်ရာဝါဒကို ရွေးချယ်၍ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးနိုင်စေခြင်းအကျိုးငှာ ထိုထင်မြင်ယူဆပုံကို စိတ်ရိုး သဘောရိုးဖြင့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထုတ်ဆိုရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်။ [ဝါဒချင်း မတိုက်ဆိုင်သော အခြားကဏ္ဍများ၌လည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါ ကုန်။]

ဤပြဿနာသုံးခုမှာ ရဟန်းအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သောကြောင့် ဂိုဏ်းစွဲ ဝါဒစွဲ မထားဘဲ ကျမ်းအကိုးအကားနှင့် ဆွေးနွေးကြ၍ အဖြေမှန်ကို ရှာကြဖို့ သင့်ပေသည်။

မဆွေးနွေးမီ လျှောက်ထား တောင်းပန်ပါရစေ။ ‘ဆွေးနွေး’ဟူသည် သား နှင့်အဘ, ညီရင်းအစ်ကိုကဲ့သို့ ရင်းနှီးကြင်နာစွာ နှီးနှောတိုင်ပင်၍ လမ်းမှန်ကို မတွေ့, တွေ့အောင် ရှာခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ DEBATE ခေါ် စကားရည် လုပွဲများနှင့် တရားရုံးများ၌ တစ်ဘက်သား ပြောသောစကားကို သဘာဝကျသော်လည်း နှလုံးမမူဘဲ မိမိတို့ဘက်သို့ မပါပါအောင် ဟိုကပ်သည်ကပ် လုပ်ကာ လူဝတ်ကြောင်တို့ ဆင်ခြေထိုးကြသကဲ့သို့ ဤဆွေးနွေးပွဲ၌ မပြုလုပ်ကြရန် တောင်းပန်ပါ၏၊ ကုသိုလ်လို၍ ရဟန်းပြုကြရကား လမ်းမှန်သို့ မရောက်မချင်း မှားသော အယူဝါဒ ဟူသမျှကို ပြင်ဖို့ရန်မှာ ရဟန်းတိုင်း၏ တာဝန် ဖြစ်ပေသည်။

ရဟန်းတော်များသည် (အထူးသဖြင့် ဝိနည်းလေးစားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ သည်) ဝါဒစွဲ မရှိသင့်ပါ၊ (ဝါ) မိမိလက်ရှိ အယူဝါဒသာလျှင် မှန်သည်၊ အခြားသူ ယူသော အယူဝါဒမှာ မှားသည်ဟူ၍ အယူမသီးသင့်ပါ။ အဘယ့်ကြောင့်ဆို သော် မိမိ၏ အယူအဆမှာ ကျမ်းနှင့်မညီ အလွဲလွဲအချော်ချော် ဖြစ်နေလျှင် ထိုအတိုင်း ကျင့်ကြံ အားထုတ်ခြင်းဖြင့် ပင်ပန်းကျိုးမနပ်သည်သာမက အထူးထူးသော အာပတ်သို့ပင် ရောက်လေသောကြောင့်တည်း။ စာပေမည်မျှပင် တတ်စေကာမူ တစ်ခါတစ်ရံ အယူအဆ မှားတတ်ပါသည်။ ဤကဲ့သို့သော အမှားမျိုးကို ပြင်ပလူများကလည်း မကဲ့ရဲ့သင့်ပါ။ မှားသူ ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင် ကလည်း သူတော်ကောင်း ပညာရှိပီပီ မိမိ၏ အမှားကိုဝန်ခံ၍ လမ်းမှန်သို့ လိုက်ဖို့ရန် ဝန်မလေးသင့်ပါ။ အမှန်မှာ မိမိ၏အမှားကို ဝန်ခံသောသူသည် လမ်းမှန်ကို ပြသောသူထက်ပင် လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ချီးကျူးခြင်းကို ခံထိုက်ပေသည်။ မှားမှန်းသိလျက် အမှားကို ဝန်မခံဘဲ ဇွတ်မှိတ်၍ မိမိဘက်သို့ မပါပါအောင် ဆွဲဆောင်၍ ပြောဆိုခြင်းမျိုးသည် သူတော်ကောင်းတရားလည်း မဟုတ်ပါ။ မုသာဝါဒသိက္ခာပုဒ်နှင့်လည်း ငြိစွန်းလေသည်။ သူများတကာထက် သာလိုသောကြောင့် ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်၌ ထူးကဲ၍ ဆောက်တည်ခြင်းမျိုးသည် လည်း သူတော်ကောင်းတို့၏ အလေ့အကျင့် မဟုတ်ပါ၊ (ဝါ) ကျော်စော ထင်ရှား လို၍ ပြုရာသို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်လေသည်။ အယူအဆ လွဲမှားပြီး ပင်ကို ရိုးသားသော စိတ်ဖြင့် ထူးကဲစွာ ကျင့်ကြံအားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကိုကား သဘာဝကျအောင် မယူဆတတ်ဘူးဟု ပြောဆိုရုံမှတစ်ပါး အပြစ်မတင်သင့်ပါ။ သိက္ခာပုဒ်များမှာ များပြား၍ အဓိပ္ပာယ်မှာလည်း နက်နဲကျယ်ဝန်းလှရကား မိမိ၏ လက်ရှိ အယူဝါဒမှာ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကျဖြစ်ပြီဟူ၍ တထစ်ချ မယူဆသင့်ပေ။ ချွတ်ယွင်းချွတ်ချော်နေချင်လည်း ချွတ်ချော်နေလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ဆွေးနွေးပွဲ များများပြုလုပ်ဖို့ လိုသည်။

ဖြစ်တတ်ပုံကို ဆိုဦးအံ့။ ။ သိက္ခာပုဒ်၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို စိစစ်ဝေဖန် ရာ၌ တစ်ခါတစ်ရံ အယူအဆ ကွဲလွဲ၍ အချို့စိတ်ဝမ်းပင် ကွဲကြလေသည်။ အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းဖြင့် စိတ်ဝမ်းကွဲကြခြင်းသည် ကလေးဆန်ဆန် ပြုကြသည်နှင့်လည်း တူ၏၊ သူ့ထက်ငါ မသာ, သာအောင်လုပ်မည်ဟူသော စိတ်ထား မျိုးဖြင့် သိက္ခာပုဒ်တော်ကို ဂုဏ်တုဂုဏ်ပြိုင် ကျင့်ကြံ ဆောက်တည်ကြသည် နှင့်လည်း တူ၏၊ ကုသိုလ်ရေးအတွက် ကျင့်ကြံအားထုတ်နေကြရကား ကိုယ် မယူချင်လျှင်နေ၊ သူများသဘောကျ၍ ယူလျှင် ထိုသူတို့၏ အပေါ်၌ စိတ်ခုရန် မသင့်ပေ။ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်၌သာလျှင် မဟုတ်၊ အခြားဘာသာရပ်များ၌လည်း အဓိပ္ပာယ် နက်နဲခက်ခဲသလောက် အယူအဆလည်း ကွဲလွဲတတ်လေသည်။ သို့ဖြစ်၍ အယူအဆ ကွဲလွဲခြင်းဖြင့် တစ်ဘက်သားကို နာမည်ကြီးအောင် လုပ်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဂိုဏ်းဂဏကို မထီမဲ့မြင် ပြုသည်ဟူ၍လည်းကောင်း မဆိုသင့်ပေ။ အဖြေမှန်ကို ရစေခြင်းငှာ တစ်ဦးတည်း၏ သဘောကို မယူဘဲ အများပညာရှိတို့နှင့် တွေ့ဆုံ၍ ထပ်တလဲလဲ ရင်းနှီးစွာ ဆွေးနွေးဖို့ လိုသည်။ ပညာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလေလေ လမ်းမှန်သို့ ရောက်လေလေ ဖြစ်သည်။

ဆွေးနွေးပွဲများလေလေ လမ်းမှန်သို့ ရောက်လေလေ ဖြစ်သောကြောင့် ဝိနည်းစာပြန်ပွဲ စသည်တို့၌ ဝိနည်းနှင့်ပတ်သက်၍ မရှင်းမလင်းသော အချက် အလက်များကို မည်သူမဆို တင်ပြဆွေးနွေး နှီးနှောနိုင်ရန် အလို့ငှာ ဆွေးနွေးပွဲ တစ်ရပ်ကိုလည်း ကဏ္ဍတစ်ခုအနေဖြင့် ဦးစားပေး၍ အချိန်လုံလောက်စွာဖြင့် ကျင်းပဖို့ သင့်ပေသည်။ ဆွေးနွေးရာ၌ ဝါကြီးဝါငယ် အသက်အရွယ် ပဓာနမထားဘဲ သာတူညီမျှ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုနိုင်ခွင့် ပြုဖို့ သင့်ပေသည်။ ထို့ကြောင့် ကြီးသောသူကလည်း နိုင်ထက်စီးနင်း မပြောသင့်ပါ၊ ငယ်သောသူကလည်း ကြောက်ရွံ့နေဖို့ မလိုပါ။ ပြောလိုသမျှကို သဘာဝကျကျ ပြောသင့်၏၊ အားနာ၍ တဘက်သို့ လိုက်လျှင် အဂတိလိုက်စားသည်မည်သောကြောင့် အလဇ္ဇီအဖြစ်သို့ ရောက်မှန်းမသိ ရောက်လေတော့သည် ဟူ၍ သတိပြုစေလိုပါ၏၊ ယခု —

၁။ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်၊
၂။ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံအပ်, မအပ် --ဟူသော ပြဿနာတို့ ကို ရှေးဦးစွာ ဆွေးနွေးကြပါစို့။

ဤ ပြဿနာနှစ်ခုမှာ အမည်သာ ကွဲသည် သဘောချင်းကား တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ဆက်စပ်လျက် နေသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့ကို တစ်ခုစီ ခွဲခြား၍ မဆိုဘဲ ပေါင်းစု၍ ဆိုပါအံ့။

ကောဇာ သက္ကရာဇ် ၁၂၈၃-ခု၊ သီတင်းကျွတ်လဆုတ် ၅-ရက်နေ့၊ မန္တလေး မြို့ မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ နဝမမြောက် ကွန်ဖရင့်ကြီးမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော ရတု, လင်္ကာ, ပျို့, ကဗျာ ယှဉ်ပြိုင်ပွဲကြီးတွင် “ကဗျာပဏ္ဍိတ”ဘွဲ့နှင့် ပထမဆု ရွှေတံဆိပ်ရ ဆရာတော် ဦးနိဂြောဓအရှင်မြတ်သည် မြန်မာဘုရင်တို့ ကိုးကွယ် ဆည်းကပ်သော သံဃရာဇာနှင့် ရာဇာဓိရာဇဂုရု ဆရာတော်ဘုရားကြီး (၃၀) ကျော်တို့ စီရင်တော်မူသော ကျမ်းကြီးကျမ်းငယ် ပေါင်းစုံတို့မှ ကျမ်းပေါင်း (၁၀၀) မျှ ရွေးချယ် ကောက်နုတ်၍ တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပြီး ဝိနယသမူဟဝိနိစ္ဆယကျမ်း ပထမတွဲ, ဒုတိယတွဲ, တတိယတွဲ ဟူသော အမည်ဖြင့် ကျမ်း ၃-ကျမ်းကို ပြုစုတော်မူသည်။ ဤ ဝိနယသမူဟဝိနိစ္ဆယကျမ်း (ပထမတွဲ)၌ ပဏ္ဍိတဝံသာဘိဓဇ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂုရု —ဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ်တော်ရ၊ အမရပူရရွှေမြို့တော်၊ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ကထိနဝိသောဓနီကျမ်းလည်း ပါဝင်၏၊ ဤ ကထိနဝိသောဓနီကျမ်းမှ ကောက်နုတ်ယူထားသည့် အဆိုများကို မူရင်း စာကိုယ်အတိုင်း ရှေးဦးစွာ တင်ပြပါအံ့။

(၁) ကထိန် အမေးအဖြေ ၁၅-ချက်တို့တွင် ဒွါဒသမ ဟုဆိုသော နံပါတ် (၁၂) အမေးအဖြေ၌ သင်္ကန်းပြီးပြီးဖြစ်လျှင် — သစေ ကတစီဝရမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သုန္ဒရမေဝ —ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ လာရကား ချုပ်လုပ်စီရင်ခြင်း အမှုကို မပြုရ။ ကိစ္စချောမွန်၊ အလွန်ကောင်းလှပေတော့သည်။ ထိုသို့ပင် ကောင်းသော်လည်း ‘အစ္ဆိန္နာသိဗ္ဗိတံ ပန န ဝဋ္ဋတိ --ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ လာပြန်ရကား ဘုရားသခင် ပညတ်တော်နှင့် လျော်စွာ မဟာမဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့်တကွ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည် စီရင်တိုင်းထွာပြီးလျှင် စီရင်သည့်အတိုင်း အပိုင်း မြောင်း တရုတ် ချုပ်လုပ်အပ်သော အရာများကို ဓားငယ်ဖြင့် ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သော သင်္ကန်း ဟုတ်ပါ၏လော။ ဟုတ်ပါ၏ဘုရားဟု ဖော်ပြထား၏၊

(၂) ပြဆိုရေးသားအပ်ပြီးသော ထိုကထိန် အမေးအဖြေ ၁၅-ချက်တို့တွင် ဒွါဒသမအမေးပုစ္ဆာကို စောဒနာ သောဓနာ ထင်စွာပြု၍ ဝိနိစ္ဆယ ထုတ်လိုက် ဦးအံ့။ ချုပ်ချုပ်သမျှ အလုံးစုံကို ဓားငယ်ဖြင့် အကုန်ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သော အကြောင်းကို ထိုဒွါဒသမအမေးတွင် ဆိုအပ်လေသည်။ အများတကာနှင့် မတူသော ထိုအယူဝါဒ၏ ဟုတ်ရာသော သဘောလက္ခဏာကို အဘယ်ပါဠိ ပညတ်ဖြင့် မှတ်သိ ယုံကြည်ရပါအံ့နည်းဟု မေးမြန်းဖွယ်ရှိသည်မှာ ကထိန်လျာ သင်္ကန်း၏ အာဒိ, မဇ္ဈ, ပရိယောသာနအားဖြင့် သုံးပါးတို့တွင် အာဒိဟု ဆိုအပ်သော ပုဗ္ဗကရဏကို — ပုဗ္ဗကရဏံ သတ္တဟိ ဓမ္မေဟိ သင်္ဂဟိတံ၊ ဓောဝနေန၊ ဝိစာရဏေန၊ ဆေဒနေန၊ ဗန္ဓနေန၊ သိဗ္ဗနေန၊ ရဇနေန၊ ကပ္ပကရဏေနဟု ကထိန်လျာအဝတ်ကို ဖွပ်လျှော်ခြင်း၊ ဖွပ်လျှော်ပြီးသည်ကို ကွဲအိမ်တရုတ်တို့နှင့် တကွ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း, နဝခန်း, ဧကာဒသခန်း စီရင်တိုင်းထွာခြင်း၊ တိုင်းထွာ စီရင်သည့်အတိုင်းဖြတ်ခြင်း၊ ဖြတ်အပ်ပြီးသည်ကို တဲစပ်ဖွဲ့ခြင်း၊ တဲစပ်ဖွဲ့အပ်ပြီး သည်ကို ချုပ်ခြင်း၊ ချုပ်အပ်ပြီးသည်ကို ဆိုးခြင်း၊ ဆိုးအပ်ပြီးသည်ကို ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးခြင်းအားဖြင့် ခုနစ်ပါးရှိကြောင်းကို ပရိဝါပါဠိတော်၌ ဟောတော်မူသည်။ ထိုသို့ ဟောတော်မူအပ်သော ပုဗ္ဗကရဏ ခုနစ်ပါးတို့တွင် ဖြတ်ခြင်း ဆေဒန အမှုကို ပြုရသည့် ကိစ္စသဘောလည်း တခြား၊ ချုပ်ခြင်း သိဗ္ဗနအမှုကို ပြုရသည် ကိစ္စသဘောလည်း တခြား၊ ဤ ကိစ္စနှစ်ပါး၏ သဘော မရောယှက်။ ဤကို ထောက်၍ အပ်ဖြင့် ချုပ်သည်ကို အဖြတ်ဟူ၍ မယူအပ်။ ချုပ်ခြင်း သိဗ္ဗန အမှုသည် ဖြတ်ခြင်း, တဲစပ်ဖွဲ့ခြင်းလျှင် ရှေ့သွားအကြောင်းရင်း နိဒါနကိစ္စ ရှိသည်ဖြစ်၍ စင်စစ် မြောင်း တရုတ် ချုပ်အပ်သမျှ အရာများကို ဓားငယ် စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် မဟုတ်လော၊ ကင်္ခါဝိတရဏီ အဋ္ဌကထာ၌ ဒါယကာတို့ဘာသာ ချုပ်၍လာသော ကထိန်လျာသင်္ကန်းမှာ မြောင်းသော တရုတ်သော ဟူ၍ အထူးမဆိုလေခဲ့။ သစေ ကတစီဝရမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သုန္ဒရမေဝ။ အစ္ဆိန္နာသိဗ္ဗိတံ ပန န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ = အကယ်၍။ ကတစီဝရမေဝ = ချုပ်လုပ် အပ်ပြီးသော သင်္ကန်းသည် သာလျှင်။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ = ဖြစ်လာခဲ့အံ့။ သုန္ဒရမေဝ = ကောင်းလှတော့သည် သာလျှင်တည်း။ ပန တထာပိ = ထိုသို့ပင် ကောင်းသော်လည်း။ အစ္ဆိန္နာ = မဖြတ်မူ၍။ သိဗ္ဗိတံ = ချုပ်ခဲ့သော သင်္ကန်းသည်။ န ဝဋ္ဋတိ = မအပ်။

ဤသို့ သာမညသာ အဋ္ဌကထာဆရာတော်မြတ် မိန့်အပ်လေသည်။ နောက်ဝါကျ၌ သာမညပင် ဆိုသော်လည်း — ပဉ္စဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာ သံဃာဋိ ဝါ ဥတ္တရာသံဂေါ ဝါ အန္တရဝါသကော ဝါ ကာတဗ္ဗောဟူ၍ လာသော ၎င်းအဋ္ဌကထာ၏ ရှေ့ဝါကျကို ထောက်၍ မြောင်း အစပ်ကို မဖြတ်မူ၍ ချုပ်လုပ်သည်ကိုသာ မအပ်ဟု မှတ်ယူအပ်သင့်သည် ဟူငြားအံ့။ ကြီးမား ထင်ရှားသော မြောင်းစပ်ကို ဖြတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဆိုသဖြင့် ထိုအစပ်လွှာတွင် အကျုံးဝင်သော ကွဲအိမ်တရုတ်များကိုလည်း ဖြတ်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိလောက်၍သာ အဋ္ဌကထာ မဆိုသည်။ လိုအပ်သော အမှုပင် ဖြစ်သည်ဟု မှတ်။ ထို့ကြောင့် မဟုတ်လော၊ ၎င်းအဋ္ဌကထာ၏ သံဝဏ္ဏနာဋီကာ၌ — “ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာတိ ယထာ ပဉ္စ ခဏ္ဍိကာဒီနံ သံဃာဋိအာဒီနံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကာနိ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန ပဉ္စ ဝါ ခဏ္ဍာနိ အတိရေကာနိ ဝါ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ဆိန္ဒိတွာ”ဟု အကြင်အခြင်းအရာဖြင့် ဖြတ်သည် ရှိသော် မဟာမဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလမှ စ၍ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည် ဖြစ်၏၊ ထိုအခြင်းအရာဖြင့် ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်ကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုအပ်လေသည်။ [ဤ သင်္ကန်းပြဿနာတို့၌ လာသည့် ဤကွင်းချိတ် ["] အမှတ်အသား အတွင်း၌ ပါရှိသော စကားများသည် စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆချက် ဖြစ်သည်၊ နောက်၌လည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါကုန်။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော သံဝဏ္ဏနာဋီကာ (ဝါ) ကင်္ခါဝိတရဏီဋီကာသစ်၌ လာသော ပါဌ်ကို ပါဠိစာပေ မတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်များ အတွက် အနက်ပြန်ဆိုပါအံ့။ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာတိ =ပဉ္စဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာ ဟူသည်ကား။ ယထာ ယေန အာကာရေန = အကြင် အခြင်းအရာဖြင့်။ ဆိန္ဒိယမာနာနိ = ဖြတ်အပ်ကုန်သည် ရှိသော်။ ပဉ္စခဏ္ဍိကာဒီနံ = ငါးခန်းရှိသော သင်္ကန်း အစရှိကုန်သော။ သံဃာဋိအာဒီနံ = ဒုကုဋ် အစရှိကုန်သော။ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ = သုံးထည်သော သင်္ကန်း တို့တွင်။ အညတရပ္ပဟောနကာနိ = တစ်ထည်ထည်အား လောက်ကုန်သော။ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန = အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် စသည်တို့၏ အစွမ်းဖြင့်။ ပဉ္စခဏ္ဍာနိ ဝါ = ငါးခန်းတို့သည်လည်းကောင်း။ အတိရေကာနိ = ငါးခန်းထက် ပိုလွန်ကုန်သော။ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဝါ = ခုနစ်ခန်း စသော အခန်း တို့သည်လည်းကောင်း။ ဟောန္တိ = ဖြစ်ကုန်၏၊ ဧဝံ တထာ တေန အာကာရေန = ထိုသို့သော အခြင်းအရာဖြင့်။ ဆိန္ဒိတွာ = ဖြတ်၍။

ထင်မြင်ချက်။ ။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ် ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည် ဟူသော ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ပြဆိုချက်များမှာ ခိုင်မာလှပေသည်။ ဆိုဦးအံ့ — ဤပါဌ်သည် ပထမ ကထိနသိက္ခာပုဒ်၌ ဖွင့်ဆိုသော ပါဌ်ဖြစ်၍ ကထိန်သင်္ကန်းနှင့် တိစီဝရိက်သင်္ကန်း ၃-ထည်တို့ကိုသာလျှင် ရည်၍ ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ အခြား ဝတ်ရုံသော အပိုသင်္ကန်းများကိုလည်း ရည်၍ ဆိုခြင်း ဖြစ်သည် ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊]

(၃) န အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါ တဒဟေဝ သဉ္ဆိန္နေန သမဏ္ဍလီကတေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ။

တဒဟေဝ = ထိုကထိန်လျာ သင်္ကန်းရသော နေ့၌သာလျှင်။ သဉ္ဆိန္နေန = ကောင်းစွာ ဖြတ်သဖြင့်။ သမဏ္ဍလီကတေန = ကွဲအိမ်ဟု ဆိုအပ်သော မဟာမဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့်တကွ ပြုအပ်သော။ ပဉ္စကေန ဝါ = ငါးစပ်ဖြတ်ကိုလည်းကောင်း။ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါ = ငါးစပ်ငါးဖြတ်ထက် လွန်သော အစပ်အဖြတ်ကိုလည်းကောင်း။ အညတြ - ဌပေတွာ = ကြဉ်ထား၍။ ကထိနံ = ကထိန်သည်။ အတ္ထတံ = အခင်းမြောက်သည်။ န ဟောတိ = မဖြစ်။ [ဝိနည်းမဟာဝါပါဠိတော်]

န အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ ကတေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဥှိ သမဏ္ဍလီကတံ ဟောတိ။ တံ ဌပေတွာ အညေန အစ္ဆိန္နကေန ဝါ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။

န အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ = ဝါ ဟူသည်ကား။ ပဉ္စ ဝါ ခဏ္ဍာနိ = ငါးစပ် ငါးပိုင်းတို့ကိုလည်းကောင်း။ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ = ငါးစပ် ငါးပိုင်းထက် လွန်ကုန်သော သတ္တ နဝ ဧကာဒသ အစပ်အပိုင်းတို့ကို လည်းကောင်း။ ကတွာ = ဖြတ်သည်ကို ပြု၍။ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ = အိမ်ကွဲဟု ဆိုအပ်ကုန်သော မဟာမဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့ကို။ ဒေဿတွာ = ဖြတ်သောအားဖြင့် ထင်စေ၍။ ကတေနေဝ = ချုပ်ခြင်းကို ပြုအပ်သော သင်္ကန်း ဖြင့်သာလျှင်။ ဝဋ္ဋတိ = ကထိန်ခင်းခြင်းငှာ အပ်၏၊ ဧဝံ ဟိ = ဤသို့ မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့ကို ဖြတ်သောအားဖြင့် ထင်စေ၍ ချုပ်ခြင်းကို ပြုအပ် သော်သာလျှင်။ သမဏ္ဍလီကတံ = မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့်တကွ ပြုအပ် သော ပဉ္စခန်း သတ္တခန်းစသော သင်္ကန်းသည်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ တံ = ထို မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့်တကွ ပြုအပ်သော ပဉ္စခန်း သတ္တခန်း စသော သင်္ကန်းကို။ ဌပေတွာ = ကြဉ်ထား၍။ အညေန = တစ်ပါးသော။ အစ္ဆိန္နကေန ဝါ = အလျှင်းမဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ = နှစ်ပိုင်း သုံးပိုင်း လေးပိုင်းသာ အခန်းအစပ် ဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်း ကောင်း။ န ဝဋ္ဋတိ = ကထိန်ခင်းခြင်းငှာ မအပ်။ (၎င်းပါဠိတော်၏ အဋ္ဌကထာ၊၊) ဤသို့လာသော ပါဠိ အဋ္ဌကထာ နှစ်ရပ်တို့၏ ပိဏ္ဍတ္ထ အဓိပ္ပာယ်ကို ထိုကထိန်လျာ အထည်အလိပ်ကို ရသည့်နေ့ ကောင်းစွာဖြတ်၍ မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့် တကွ ချုပ်လုပ်အပ်သော ပဉ္စခန်း သတ္တခန်း စသော သင်္ကန်း မဟုတ်လျှင် ကထိန်အခင်း မမြောက်ဟု မှတ်ယူအပ်သည် ဖြစ်၍လည်း ချုပ်လုပ်အပ်သော မြောင်း တရုတ် ဟူသမျှကို အပိုင်းအပိုင်း ဓားငယ် စသည်ဖြင့် ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်ဟု မြဲမြဲ မှတ်လေ။

မှတ်ချက်။ ။ ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ဆဋ္ဌမူ၊ မဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) နှင့် ပရိဝါပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)တို့၌ လာသော အဆိုများနှင့် ညောင်လေးပင် ဆရာတော်ဘုရား စီရင်သော ကထိန်အရသာကျမ်း၌ လာသော အဆိုကိုလည်း ကြားညှပ်၍ တင်ပြပါအံ့။

(က) ဆဋ္ဌမူ၊ မဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ကထိနက္ခန္ဓက နှာ-၃၅၇၊ အပိုဒ်-၃၀၈ ၌ လာသည့် ထိုရောက်သော နေ့မှာပင်လျှင် ဖြတ်အပ်သော အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့် တကွသော ငါးခန်းသင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း၊ ငါးခန်းထက် အလွန် သင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း ကြဉ်ထား၍ ကထိန်ခင်းသော် ခင်းသည် မမည်ဆိုသော စကားနှင့် စာမျက်နှာ-၃၅၈၊ အပိုဒ်-၃၀၉ ၌ လာသည့် “ထိုရောက်သော နေ့မှာပင်လျှင် ဖြတ်အပ်သော အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့်တကွသော ငါးခန်းသင်္ကန်းဖြင့် ဖြစ်စေ, ငါးခန်းထက် လွန်သော ခုနစ်ခန်း ကိုးခန်းသင်္ကန်း စသည်ဖြင့် ဖြစ်စေ ခင်းသော် ကထိန်ခင်းသည် မည်၏” ဆိုသော စကားများကို မြဲမြဲသတိရှိတော်မူကြပါကုန်။ [ဤစာပိုဒ်၌ လာသော “ထိုရောက်သော နေ့မှာပင် လျှင် ဖြတ်အပ်သော အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့်တကွသော ငါးခန်းသင်္ကန်းကို လည်းကောင်း၊ ငါးခန်းထက် အလွန် သင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း” ဆိုသောစကား များကို စိစစ်လျှင် ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်အပ်သည်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ အဘယ့်ကြောင့်နည်း? ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို ဖြတ်ဖို့ မလိုဟု ဆိုလျှင် စိစစ်ခဲ့ပြီးသော စကားအစီအစဉ်အစား ‘ဖြတ်အပ်သော’ဟူသော အထူးပြုပုဒ်ကို အိမ်ကြီး အိမ်ငယ် ရှေ့တွင် မထားဘဲ ငါးခန်းသင်္ကန်းရှေ့တွင် ထားကာ “ထို ရောက်သော နေ့မှာပင်လျှင် အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့် တကွသော ဖြတ်အပ်သော ငါးခန်းသင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း၊ ငါးခန်းထက်အလွန် သင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း”ဟု ဆိုချိမ့်မည် ဟူသောကြောင့်တည်း။ သိလောက်ပြီ။ အောက်၌ ပြလတ္တံ့သော စာပိုဒ် (ခ)၏ အဓိပ္ပာယ်ကိုလည်း ဤအတိုင်း သိတော်မူကြပါကုန်။]

(ခ) ထိုနေ့ပင် ကောင်းစွာ ဖြတ်အပ်သော အိမ်ရှည် အိမ်တိုနှင့် တကွဖြစ် သော ငါးခန်း ငါးခန်းထက် အလွန်ကို ထား၍ ကထိန် မခင်းအပ်။ ဆဋ္ဌမူ၊ ပရိဝါပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ကထိနဘေဒ၊ နှာ-၃၉၈၊ အပိုဒ်-၄၀၃။ ထိုနေ့ပင် ကောင်းစွာ ဖြတ်အပ်သော အိမ်ရှည် အိမ်တိုနှင့်တကွဖြစ်သော ငါးခန်း သင်္ကန်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ငါးခန်းထက်လွန်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်းကောင်း ကထိန် ခင်းအပ်၏၊ ဆဋ္ဌမူ၊ ပရိဝါပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ကထိနဘေဒ၊ နှာ-၃၉၉၊ အပိုဒ် ၄၀၃။ [အိမ်ရှည် အိမ်တို ဟူရာ၌ အိမ်ကြီးနှင့် အိမ်ငယ်တို့ကို ဆိုလိုသည်။ အိမ်ကြီးနှင့် အိမ်ငယ်ဆိုသော စကားသည် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကို ဆိုသည် မဟုတ်၊ ထိုအခန်းတို့ကို ဖွဲ့စပ်သော အခန်းနှစ်ခုတို့ကို ဆိုသည်၊ ၎င်းတို့ နှစ်ခုတွင် အကြီးကို အချို့က အိမ်ဝန်းကြီး ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချို့က အိမ်ကြီး ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်၏၊ အငယ်ကို အချို့က အိမ်ဝန်းငယ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချို့က အိမ်ငယ်ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်၏၊ ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့နှင့်တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ် လျှင် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်ယူရမည်ဟူ၍ သိ။ အောက်၌ ပြဆိုထားသော သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ပုံ အခန်း၌ ဖော်ပြထားသည်။]

(ဂ) ညောင်လေးပင်မြို့၊ တောရကျောင်းတိုက်၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့ရ၊ နာယကဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ကထိန်အရသာကျမ်း၊ စာမျက်နှာ-၆၅၊ အမှတ်-၂၂ ၌ ကထိန်အခင်း မမြောက်ပုံ ၂၄-ပါးကို ပြရာတွင် “ငါးခန်း, ငါးခန်းထက် အလွန်ရှိသော ထိုနေ့ဖြတ်သော အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့် တကွသော သင်္ကန်းမှ တစ်ပါးသော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းလျှင် ခင်းသည် မမည်”ဟု ဆို၏၊ [ဤစာပိုဒ်၌ လာသည့် “ထိုနေ့ဖြတ်သော”ဆိုသော စကားသည် “ငါးခန်း ငါးခန်းထက် အလွန်ရှိသော”ဆိုသော စကားများ၏ ရှေ့မှ မလာဘဲ နောက်မှ လာသည်ကို ထောက်၍ ဤရှိရင်းစွဲ စာသွားအတိုင်း အဓိပ္ပာယ်ကောက်လျှင် ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကို မဖြတ်ဘဲ နေမည်ဆိုလျှင် နေနိုင်၏၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကိုမူကား မဖြတ်ဘဲနေလို့ မဖြစ်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကို ဖြတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဝိဝါဒ မရှိရကား ၎င်းတို့ကိုလည်း ဖြတ်သော ကိစ္စ၌ သိမ်းကျုံး၍ ထိုဆရာတော်ဘုရားဆိုသည် ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

(၄) “ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ”ဟု အဋ္ဌကထာလာခြင်း ကြောင့် ပဉ္စခန်းစသည် ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်း မြောင်းကိုသာ ဖြတ်၍ ချုပ်သည်။ တရုတ်ကိုကား “မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ”ဟု အဋ္ဌကထာ လာခြင်းကြောင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ မချုပ်သော်လည်း ကွဲအိမ်ထင်ရုံမျှ ချုပ်ရိုးပြကာ ဖြင့်ပင် အပ်ပါသကော ဟူငြားအံ့၊ မအပ်လေသည်သာ။ ဆိုရာဆိုစု တစ်ခုတွေ့ တစ်ခုမှတ်မျှနှင့် အပ်ပါသကောဟု အပြောအဆို အလွန်မောက်မို အားကြီးလွန်း သည်။ ၎င်း အဋ္ဌကထာ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထိုကဲ့သို့ မမှတ်အပ်။ မှတ်ချေသည်ရှိ သော် ၎င်းအဋ္ဌကထာ၏ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဠိတော်၌ မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့နှင့် တကွ ပဉ္စခန်း သတ္တခန်း စသည်ပြုရာသော အကြောင်းကြိယာပြ ‘သဉ္ဆိန္နေန’ဟူသော ပုဒ်နှင့် ဝိရုဒ္ဓသဘော ဖြစ်ခဲ့ရာသည်။ ပြဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော ကထိန်သင်္ကန်း၏ ပုဗ္ဗကရဏ ခုနစ်ပါးကို ဟောရာ ပရိဝါပါဠိတော်နှင့်လည်း မနှီးနှောလေရာ။ ပြဆိုအပ်ပြီးသော ကင်္ခါဋီကာ စာကိုယ်လာဟန်ကို ထောက်၍ ‘ကတွာ, ဒေဿတွာ’ဟူသော ပုဒ်တို့၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်သည် ‘ဆိန္ဒိတွာ’ ဟူသော ပုဒ်၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ပင်တည်းဟု အသင့်အားဖြင့် မှတ်ယူ၍ ပဉ္စခန်း စသည်ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်း မြောင်းကိုသာ ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည် မဟုတ်၊ ကွဲအိမ်ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းဟုတ်သော တရုတ်ကိုလည်း ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည် ဟု မှတ်ယူသင့်သည်။ ကထိန်အခင်း ချို့တဲ့ပျက်စီးခြင်း အကြောင်းသုံးပါးကို ဖွင့်ဆိုရာ ပရိဝါအဋ္ဌကထာ၌လည်း ကရဏဝိပန္နံ နာမ တဒဟေဝ ဆိန္ဒိတွာ အကတံ။ တဒဟေဝ = ထိုကထိန်လျာ အဝတ်သင်္ကန်းကို ရသောနေ့၌သာလျှင်။ ဆိန္ဒိတွာ = ဓားငယ် စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍။ အကတံ = ချုပ်လုပ်ခြင်းကို မပြုအပ်သော သင်္ကန်းသည်။ ကရဏဝိပန္နံ နာမ = အချုပ်အလုပ် ချို့တဲ့ ချွတ်ယွင်းသည် မည်၏၊ ဤသို့ သာမညချုပ်ချုပ်သမျှ အရာကို နှံ့စေ၍ မိန့်အပ် လေသည်ကို ထောက်ထားသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ချုပ်သော အရာချည်း ဖြစ်လျက် တစ်လုံးစား တစ်ကွက်ကျန် မြောင်းအစပ်ကိုသာ ဖြတ်၍ ကွဲအိမ် တရုတ်ကို မဖြတ် နေအပ်သော ယုတ္တိသဘော မရှိကောင်းရာသည်ကို ဆင်ခြင်သဖြင့် လည်းကောင်း၊ မြောင်းသော တရုတ်သောဟု သဘောမမှတ်၊ ချုပ်ချုပ်သမျှ အရပ်ကို ဖြတ်၍သာ ချုပ်အပ်လေသည်ဟု မှတ်ယူ နှလုံးသွင်းရာသည်။ [‘ဒေဿတွာ’ဆိုသော ပါဠိစကား၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို ဉာဏ်မီသလောက် အရပ်သုံး အသုံးအနှုန်းဖြင့် ရေး၍ ရှင်းပြပါအံ့။ ‘ဒေဿတွာ’ဆိုသော ပါဠိစကားကို မြန်မာလို တိုက်ရိုက်ပြန်ဆိုလျှင် “ပြ၍ (ထင်စေ၍)”ဟု ပြန်ဆိုရပေမည်၊ ပြ၍ (ထင်စေ၍) ဆိုသော စကားဖြင့် ဆက်စပ်၍ ပြန်ဆိုလျှင် “မဟာမဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ”ဟူသော ပုဒ်သည် “အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် တို့ကို ပြ၍ (ထင်စေ၍)”ဟု အဓိပ္ပာယ်ထွက်သည်။ ပြ၍ (ထင်စေ၍) ဆိုသော စကားမှာ စာပေအသုံးအနှုန်း ဖြစ်၍ အဓိပ္ပာယ် ထင်ထင်ရှားရှား မပေါ်လွင်ရ ကား ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို ထင်ထင်ရှားရှား ပေါ်လွင်စေခြင်းငှာ အရပ်သုံး အသုံးအနှုန်းဖြင့် ပြန်ဆိုပါအံ့။ သက်ဆိုင်သော အကြောင်းအရာကို ထောက်၍ အရပ်သုံး အသုံးအနှုန်းဖြင့် ပြန်ဆိုလျှင် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို ပြ၍ (ထင်စေ၍)ဆိုသော စကားသည် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို (ရုပ်လုံးဖော်၍ဟု အဓိပ္ပာယ်ထွက်သည်။ ရှင်းပြပါအံ့ — ပါဠိတော်၌ သင်္ကန်းချုပ်လုပ် ပုံကို ဖော်ပြရာဝယ် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့နှင့် တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ထည့်သွင်းထားသည်။ ဤသို့ ထည့်သွင်းထား သည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် မဟာဝါအဋ္ဌကထာ ဆရာသည် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖော်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်း ငယ်တို့ကို မဖော်ဘဲ ချုပ်မည်စိုး၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကိုလည်း (ရုပ်လုံးဖော်၍ ချုပ်စေလို သော စေတနာဖြင့် ဒေဿတွာဆိုသော စကားကို သုံးစွဲခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ ထင်မြင်ပါ၏၊ ထို့ကြောင့် ဒေဿတွာဆိုသော ပါဠိစကားကို အရပ်သုံး အသုံး အနှုန်းဖြင့် ပြန်ဆိုလျှင် ဤနေရာ၌ (ရုပ်လုံးဖော်၍ဟု အဓိပ္ပာယ်ထွက်သည်။ ‘(ရုပ်လုံးဖော်၍”ဆိုသော စကားကို စိစစ်လျှင် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို မည်ကဲ့သို့ (ရုပ်လုံး) ဖော်ရမည်နည်း? ဓား စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်ခြင်း ဖြင့် ဖော်ရမည်လော? သို့တည်းမဟုတ် ဓားဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ခြင်းဖြင့် ဖော်ပြရမည်လော? ဟူ၍ မေးဖွယ် ရှိ၏၊ အဖြေကား ခေါက်၍ မချုပ်ဘဲ ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်ခြင်းဖြင့် ဖော်ရမည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း? ပါဠိတော်၌ ဖြတ်၍ချုပ်ရမည်ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့် မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာသည် ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ခြင်းဖြင့် ဖော်ခြင်းကို မည်သည့်နည်းနှင့်မှ ဆိုလိုမည် မဟုတ်ပေဟူသော ကြောင့်တည်း။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အချက်အလက် အကြောင်းအရာများကို ထောက်သောအားဖြင့် “ကတွာ ဒေဿတွာ ဟူသော ပုဒ်တို့၏ အနက်အဓိပ္ပာယ် သည် ဆိန္ဒိတွာ ဟူသော ပုဒ်၏ အနက်ပင်တည်းဟု အသင့်အားဖြင့် မှတ်ယူ၍” ဟူသော ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုမှာ ဆီလျော်လှသည်၊ သဘာဝ ကျလှသည်ဟူ၍ ဆိုအပ်ပါသည်။ ဆိုဦးအံ့ — မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာနှင့် ပရိဝါ အဋ္ဌကထာဆရာသည် ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသ တစ်ဦးတည်းပင် ဖြစ်ရကား မဟာဝါအဋ္ဌကထာ၌လာသော ‘ဒေဿတွာ’ဆိုသော စကားနှင့် ပရိဝါအဋ္ဌကထာ၌လာသော ‘ဆိန္ဒိတွာ’ဆိုသော စကားတို့၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်မှာ အတူတူပင် ဖြစ်ရပေမည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း? အကြောင်းအရာ တစ်ခုတည်းကို ပင် တစ်နေရာ၌ အဓိပ္ပာယ်တစ်မျိုး, အခြားတစ်နေရာ၌ အဓိပ္ပာယ်တစ်မျိုး, အဓိပ္ပာယ်နှစ်မျိုးဖြင့် အဘယ်ဆရာမှ ဆိုမည် မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။ ပြဆို ခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုအမှတ် (၂)၌ ဖော်ပြထား သော ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာဆရာသည်လည်း ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသပင် ဖြစ်၍ ထိုဆရာဆိုသော “သစေ ကတစီဝရမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သုန္ဒရမေဝ၊ အစ္ဆိန္နာသိဗ္ဗိတံ ပန န ဝဋ္ဋတိ”ဟူသော ပါဌ်၌လာသည့် “အစ္ဆိန္နာ သိဗ္ဗိတံ = မဖြတ်ဘဲ ချုပ်ခဲ့သော သင်္ကန်းသည်”ဆိုသော စကားကို စိစစ်လျှင် ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းသည် မအပ်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်၊၊]

(၅) မြောင်း တရုတ် ချုပ်ချုပ်သမျှ အရပ်ကို ပိုင်းပိုင်းဖြတ်လျှင် ပဉ္စခန်း သင်္ကန်း၌ပင် ငါးစပ် ငါးလွှာမက အစပ်အလွှာ များခဲ့ရာ၍ သင့်နိုင်စရာ သဘော ယုတ္တိ ရှိနိုင်ပါအံ့လော ဟူပြန်ငြားအံ့။ သဗ္ဗညု ဘုရားသခင်သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ ဒက္ခိဏာပထသို့ ဒေသစာရီအကြွတွင် မဂဓရာဇ်တိုင်းသားတို့၏ လယ်ခင်း လယ်တာပုံကို နည်းပြ၍ သင်္ကန်းစီရင်လိုကြောင်းနှင့် အမိန့်တော်မြတ် ရှိ၍ အရှင်အာနန္ဒာသည် ကောင်းစွာ သင်္ကန်းချုပ်လုပ်စီရင်၍ ပြလာသည်ကာလ-

ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခဝေ အာနန္ဒော၊ မဟာပညော ဘိက္ခဝေ အာနန္ဒော၊ ယတြ ဟိ နာမ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန အာဇာနိဿတိ၊ ကုသိမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အဍ္ဎကုသိမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ မဏ္ဍလမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဝိဝဋ္ဋမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အနုဝိဝဋ္ဋမ္ပိ ကရိဿတိ၊ ဂီဝေယျကမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဇင်္ဃေယျကမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဗာဟန္တမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဆိန္နကံ ဘဝိဿတိ သတ္ထလူခံ၊ သမဏသာရုပ္ပံ၊ ပစ္စတ္ထိကာနဉ္စ အနဘိစ္ဆိတံ၊ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဆိန္နကံ သံဃာဋိံ၊ ဆိန္နကံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ၊ ဆိန္နကံ အန္တရဝါသကံ။

ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ အာနန္ဒော = အာနန္ဒာသည်။ ပဏ္ဍိတော = အကြောင်းအကျိုးကို ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော ဉာဏ်ရှိ၏၊ ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ အာနန္ဒော = အာနန္ဒာသည်။ မဟာပညော = ကြီးကျယ်သော ပညာရှိ၏၊ မယာ = ငါဘုရားသည်။ သံခိတ္တေန = အကျဉ်းအားဖြင့်။ ဘာသိတဿ = ဟောပြောအပ်သော စကား၏၊ အတ္ထံ = အနက်ကို။ ယတြ ဟိ နာမ - ယော နာမ အာနန္ဒော = အကြင်အာနန္ဒာသည်။ ဝိတ္ထာရေန = အကျယ်အားဖြင့်။ အာဇာနိဿတိ = သိနိုင်ဘိ၏၊ သော အာနန္ဒော = ထို အာနန္ဒာသည်။ ကုသိမ္ပိ နာမ = အနားပတ်လွှာ မြောင်းရှည်လွှာမည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ အဍ္ဎကုသိမ္ပိ နာမ = တရုတ်မြောင်းတိုလွှာမည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ မဏ္ဍလမ္ပိ နာမ = အိမ်ဝန်းကြီး မဟာမဏ္ဍလမည်သည် ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလမ္ပိ နာမ = အိမ်ဝန်းငယ် အဍ္ဎမဏ္ဍလမည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ ဝိဝဋ္ဋမ္ပိ နာမ = ကွဲအိမ် နှစ်ခုကို တပေါင်းတည်းပြု၍ ချုပ်အပ်သော ခေါင်စပ်မည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ အနုဝိဝဋ္ဋမ္ပိ နာမ = ခေါင်ရံစပ်မည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ ဂီဝေယျကမ္ပိ နာမ = လည်ထိရာ အရပ်၌ ထပ်၍ချုပ်အပ်သော အာဂန္တုကလွှာမည်သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ ဇင်္ဃေယျကမ္ပိ နာမ = သားလုံးမြင်းခေါင်းထိရာ အရပ်၌ ထပ်၍ချုပ်အပ်သော အာဂန္တုကလွှာမည် သည်ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ ဗာဟန္တမ္ပိ နာမ = လက်လိပ်စပ်မည်သည် ကိုလည်း။ ကရိဿတိ = ပြုဘိ၏၊ သတ္ထလူခံ = ဓားလှီး၍။ ဆိန္နကံ = ဖြတ်အပ် သည်။ ဘဝိဿတိ = ဖြစ်ဘိ၏၊ သမဏသာရုပ္ပံ = ရဟန်းအား လျောက်ပတ် ပေစွ။ ပစ္စတ္ထိကာနဉ္စ = ရန်သူတို့သည်မူလည်း။ အနဘိစ္ဆိကံ = လိုချင်ဖွယ် မရှိဘိ စွ။ ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ ဆိန္နကံ = ဖြတ်အပ်သော။ သံဃာဋိံ = ဒုကုဋ်ကို။ ဆိန္နကံ = ဖြတ်အပ်သော။ ဥတ္တရာသင်္ဂံ = ကိုယ်ဝတ်ကို။ ဆိန္နကံ = ဖြတ်အပ် သော။ အန္တရဝါသကံ = သင်းပိုင်ကို။ အနုဇာနာမိ = ငါဘုရား ခွင့်ပြုတော်မူ၏၊

ဝိနည်းမဟာဝါ ပါဠိတော်။ ။ [သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ထားပုံကို မိန့်ဆိုတော်မူပြီးမှ “သတ္ထလူခံ = ဓားလှီး၍။ ဆိန္နကံ = ဖြတ်အပ်သည်။ ဘဝိဿတိ = ဖြစ်ဘိ၏” ဆိုသော စကားကို မိန့်ဆိုသည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့နှင့်တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် စသည်တို့ကို ဓားဖြင့် ပိုင်းပိုင်း ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်ပေသည် ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊]

(၆) ကုသိမ္ပိ နာမာတိအာဒီသု ကုသီတိ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အနုဝါတာဒီနံ ဒီဃပတ္တာနမေတံ အဓိဝစနံ။ အဍ္ဎကုသီတိ အန္တရန္တရာ ရဿပတ္တာနံ နာမံ။ မဏ္ဍလန္တိ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရဿ ဧကေကသ္မိံ ခဏ္ဍေ မဟာမဏ္ဍလံ။ အဍ္ဎမဏ္ဍလန္တိ ခုဒ္ဒကမဏ္ဍလံ။ ဝိဝဋ္ဋန္တိ မဏ္ဍလဉ္စ အဍ္ဎမဏ္ဍလဉ္စ ဧကတော ကတွာ သိဗ္ဗိတံ မဇ္ဈိမခဏ္ဍံ။

အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ တဿ ဥဘောသု ပေဿသု ဒွေ ခဏ္ဍာနိ။ ဂီဝေယျကန္တိ ဂီဝါဝေဌနဋ္ဌာနေ ဒဠှီကရဏတ္ထံ အညံ သုတ္တသံသိဗ္ဗိတံ အာဂန္တုကပတ္တံ။ ဇင်္ဃေယျကန္တိ ဇင်္ဃပါပုဏနဋ္ဌာနေ တထေဝ သံသိဗ္ဗိတံ ပတ္တံ။ ဂီဝဋ္ဌာနေ စ ဇင်္ဃဋ္ဌာနေ စ ပတ္တာနမေဝေတံ နာမန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ဗာဟန္တန္တိ အနုဝိဝဋ္ဋာနံ ဗဟိ ဧကေကံ ခဏ္ဍံ။ ဣတိ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရေနေတံ ဝိစာရိတံ။

ကုသိမ္ပိ နာမာတိ အာဒီသု = ကုသိမ္ပိ နာမ ဤသို့ အစရှိသော ပါဠိတော် တို့၌။ ကုသီတိ ဧတံ = ‘ကုသီ’ဟူသော ထိုအမည်သည်။ အာယာမတော စ = အလျားအားဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝိတ္ထာရတော စ = အနံအားဖြင့်လည်းကောင်း။ အနုဝါတာဒီနံ = အနားပတ် အစရှိကုန်သော။ ဒီဃပတ္တာနံ = ရှည်သော အနား ပတ်ပိုင်းလွှာတို့၏၊ အဓိဝစနံ = အမည်တည်း။ အဍ္ဎကုသီတိ ဧတံ = ‘အဍ္ဎကုသီ’ ဟူသော ထိုအမည်သည်။ အန္တရန္တရာ = ကွဲအိမ်တို့၏ အကြားအကြား၌။ ရဿပတ္တာနံ = တိုသော တရုတ်ပိုင်းလွှာတို့၏၊ နာမံ = အမည်တည်း။ မဏ္ဍလန္တိ = မဏ္ဍလံဟူသည်ကား။ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရဿ = ငါးစပ် ငါးပိုင်းရှိသော သင်္ကန်း၏၊ ဧကေကသ္မိံ = တစ်ခုတစ်ခုသော။ ခဏ္ဍေ = အစပ်အပိုင်း၌။ မဟာမဏ္ဍလံ = အိမ်ဝန်းကြီးတည်း။ အဍ္ဎမဏ္ဍလန္တိ = ‘အဍ္ဎမဏ္ဍလံ’ဟူသည်ကား။ ခုဒ္ဒကမဏ္ဍလံ = အိမ်ဝန်းငယ်တည်း။ ဝိဝဋ္ဋန္တိ = ‘ဝိဝဋ္ဋ’ဟူသည်ကား။ မဏ္ဍလဉ္စ= အိမ်ဝန်းကြီး လွှာကိုလည်းကောင်း။ အဍ္ဎမဏ္ဍလဉ္စ = အိမ်ဝန်း ငယ်လွှာကိုလည်းကောင်း။ ဧကတော = တပေါင်းတည်း။ ကတွာ = ပြု၍။ သိဗ္ဗိတံ = ချုပ်အပ်သော။ မဇ္ဈိမခဏ္ဍံ = အလယ်ခေါင်စပ်ပိုင်းလွှာတည်း။ အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ = ‘အနုဝိဝဋ္ဋံ’ဟူသည် ကား။ တဿ = ထိုခေါင်စပ်ပိုင်းလွှာ၏၊ ဥဘောသု ပေဿသု = လက်ဝဲ လက်ယာ နံပါးနှစ်ဘက်တို့၌။ ဒွေ = နှစ်ခုကုန်သော။ ခဏ္ဍာနိ = အစပ်အပိုင်း အလွှာတို့တည်း။ ဂီဝေယျကန္တိ = ‘ဂီဝေယျကံ’ဟူသည်ကား။ ဂီဝဝေဌနဋ္ဌာနေ = လည်ကို ရစ်ပတ်ရာအရပ်၌။ ဒဠှီကရဏတ္ထံ = မြဲမြံစွာ ပြုခြင်းငှာ။ အညံ = တစ်ပါးသော။ သုတ္တသံသိဗ္ဗိတံ = ချည်ဖြင့် ကောင်းစွာ ချုပ်အပ်သော။ အာဂန္တုကပတ္တံ = ပြင်ထပ်ပေးသော အာဂန္တုကလွှာ တည်း။ ဇင်္ဃေယျကန္တိ = ဇင်္ဃေယျကံဟူသည်ကား။ ဇင်္ဃေပါပုဏနဋ္ဌာနေ = သလုံးမြင်းခေါင်းသို့ ရောက်ရာ အရပ်၌။ တထေဝ = ထိုဂီဝေယျက အတူသာလျှင်။ သံသိဗ္ဗိတံ = ကောင်းစွာ ချုပ်အပ်သော။ ပတ္တံ = အလွှာတည်း။ ဧတံ = ထိုဂီဝေယျကံ, ဇင်္ဃေယျကံဟူသော အမည်သည်။ ဂီဝဋ္ဌာနေ စ = လည် ထိပါးရာ အရပ်၌လည်းကောင်း။ ဇင်္ဃဋ္ဌာနေ စ = သလုံးမြင်းခေါင်း ထိပါးရာ အရပ်၌လည်းကောင်း။ ပတ္တာနမေဝ = ပကတိ အလွှာတို့၏သာလျှင်။ နာမံ = အမည်တည်း။ ဣတိ = ဤသို့လည်း။ ဝဒန္တိ =ဆိုကြကုန်၏၊ ဗာဟန္တန္တိ = ‘ဗာဟန္တံ’ ဟူသည်ကား။ အနုဝိဝဋ္ဋာနံ = ခေါင်ရံစပ် တို့၏၊ ဗဟိ = အပ၌။ ဧကေကံ = တစ်ဘက် တစ်ခုစီသော။ ခဏ္ဍံ = အစပ်အပိုင်း အလွှာတည်း။ ဣတိ = ဤသို့။ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရေန = ငါးစပ် ငါးခန်းရှိသော သင်္ကန်းဖြင့်။ ဧတံ = ထိုကုသိ အစရှိသော အလုံးစုံကို။ ဝိစာရိတံ = စီရင်အပ်၏၊ [၎င်း ဝိနည်း မဟာဝါအဋ္ဌကထာ။]

(၇) အာဒိသဒ္ဒေန ဒွိန္နံ ခဏ္ဍိကာနံ အန္တရာ မာတိကာကာရေန ထပိတပတ္တဉ္စ ဒီဃပတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာဒိသဒ္ဒေန = အာဒိသဒ္ဒါဖြင့်။ ဒွိန္နံ = နှစ်ခုကုန်သော။ ခဏ္ဍိကာနံ = အခန်းအလွှာတို့၏၊ အန္တရာ = အကြား၌။ မာတိကာကာရေန = မြောင်း၏ အခြင်းအရာဖြင့်။ ထပိတပတ္တဉ္စ = ထားအပ်သော မြောင်းလွှာကို လည်း။ ဒီဃပတ္တန္တိ = ဒီဃပတ္တဟူ၍။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ = မှတ်အပ်၏၊ ၎င်း အဋ္ဌကထာမှာ ‘အနုဝါတာဒီနံ’ဟူသော ပုဒ်၏ အဖွင့် ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာ။ ဤသို့လာသော ပါဠိ၊ အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာတို့၌ သင်္ကန်းချုပ်လုပ်စီရင်ပုံနှင့် ညီစွာ တရုတ်လွှာကို မရိယာဒ ထား၍ မဟာမဏ္ဍလလွှာ, အဍ္ဎမဏ္ဍလလွှာတို့ကို တပေါင်းတည်း ပြုလုပ်၍ ချုပ်အပ်သော် တခဏ္ဍက ဖြစ်၏၊ မြောင်းရှည်လွှာကို မရိယာဒ ထား၍ ၎င်းခဏ္ဍက ငါးခုတို့ကို တပေါင်းတည်း ပြုလုပ်၍ ချုပ်အပ်ပြီးလျှင် အနားပတ် တင်ခြင်း၊ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂဏ္ဌိကပ္ဖလကံ အန္တေ အပ္ပေတုံ၊ ပါသကပ္ဖလကံ သတ္တင်္ဂုလံ ဝါ အဋ္ဌင်္ဂုလံ ဝါ ဩဂါဟေတွာ အပ္ပေတုံ —ဟူသော ပါဠိတော်နှင့် လျော်စွာ ကမ္ပတ်သီးအိမ်ကို အနားပတ်စွန်း၌ တပ်ခြင်း၊ ကမ္ပတ်ကွင်းအိမ်ကို ခုနစ်သစ် ရှစ်သစ် အနားပတ်တွင်းသို့ ဆုတ်၍ တပ်ခြင်းအမှုတို့ကို ပြုပြီးသည့် ကာလ ပဉ္စခန်းသင်္ကန်း၏ ချုပ်လုပ်ရခြင်း ကိစ္စ ပြီး၏၊ သတ္တခန်း၊ နဝခန်း၊ ဧကာဒသခန်းတို့ကို ထိုနည်းကို မှီ၍ သိအပ်၏၊ ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ။ သင်္ကန်းလျာ အထည်အလိပ်များကို အနံ လက်လေးသစ် အောက် ဆုတ်ဖြတ်၍ ဝေခြမ်းလျှင် အနားပတ်လွှာ၊ မြောင်း တရုတ်လွှာမျှ မရ။ အပရိဘောဂ ဖြစ်လေရာ၍ စီဝရဘာဇကရဟန်းအား တားမြစ်အပ်သော ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထာရံပိ —အစရှိသည်ဖြင့် လာသော အဋ္ဌကထာ စကားကို ထောက်က အနံ လက်လေးသစ်အောက် မြောင်း တရုတ်များကိုလည်း သေးငယ်စေလွန်းသဖြင့် မသင့်ရာ ဖြစ်၍ ဧကာဒသခန်းထက် လွန်လျှင် အခန်း အစပ်မှန်း မြောင်း တရုတ်မှန်း မသိ ရှိခဲ့ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ကျမ်းဂန်လာသမျှ ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ သင့်အံ့ မထင်။ ဤသို့ သင်္ကန်းစီရင်အပ်သော အရာ၌ မြောင်းလွှာ, တရုတ်လွှာ, မဟာမဏ္ဍလလွှာ, အဍ္ဎမဏ္ဍလလွှာ, အနားပတ်လွှာ, ကမ္ပတ်အိမ်လွှာတို့သည် ထင်ရှားစွာလာရာ ငါးစပ်ငါးလွှာမက အစပ် အလွှာများခဲ့ရာသည်ဟု မြောင်း တရုတ်တို့ကို မဖြတ်မူ၍ မချုပ်မနေရာ၊ ဖြတ်၍ ချုပ်မှသာ သင့်နိုင်ရာသော သဘောယုတ္တိရှိချေသည်ဟူ၍ မှတ်ယူနှလုံးထားအပ် သည်။

(၈) အများတကာပင် မဖြတ်ဘဲ ပြုကြသည့် အမှုဖြစ်၍ သူများတကာ ရှေးအစဉ်အလာတို့ ပြုထုံးကျင့်ပုံသို့သာ လိုက်၍ ပြုကျင့်အပ်သည်။ သူများတကာထက် လိမ်မာချင် တတ်ချင်၍ မသင့် ဟူငြားအံ့။ တတ်ချင် လိမ်မာချင်၍ ဟူသော ထိုစကားကို မဆိုသင့် မဆိုအပ်။ သဗ္ဗညုဘုရားသခင် ရွှေပြည်နိဗ္ဗာန်စံဝင်တော်မူ၍ များမကြာ နှစ်တစ်ရာတိုင် ရောက်လျှင်ပင် ဒုတိယသင်္ဂါယနာတင် ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့သည် အာစိဏ္ဏကပ္ပေါ ဧကစ္စော ကပ္ပတိ၊ ဧကစ္စော န ကပ္ပတိ —ဟု ရှေးဆရာတို့ အလေ့အလာ အကျင့်သည် အချို့အပ်, အချို့မအပ်ရှိ ကြောင်းကို မိန့်ဆို ဆုံးဖြတ်တော်မူကြသည်ကို ထောက်ရှုလျှင် ယခုကာလမှာ ဆိုဖွယ်ရာ မရှိပြီ။ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀-ကျော်၍ သာသနာတော် အဓွန့်ရှည်ခဲ့ရကား အများတကာ အစဉ်အလာတို့ အမှုကို အလွန်ပင် စူးစမ်းဆင်ခြင်၍ ပြုအပ် သည်။ ဝိနည်းပညတ် မအပ်ကြောင်း ထင်ရှားရှိလျက် ယခု မျက်မြင်နားကြား များသောအားဖြင့် ဤ ကထိန်ခင်း တစ်ခုတွင်ပင် ကွဲအိမ် တရုတ်ကို ဝေးစွ၊ မြောင်းအစပ်ကိုပင် မဖြတ်ဘဲ ချုပ်၍ ခင်းသူခင်းကြ။ ပိုး, ဖဲ, ကတ္တီပါ, သက္ကလပ်တို့ကိုလည်း အနားပတ်ယောင် ချုပ်လုပ်၍ ခင်းသူခင်းကြ၊ သင်းပိုင်ကိုလည်း လေးမျက်နှာ အနားပတ် မတင်ဘဲ ခင်းသူခင်းကြ၊ သတ္တမ ပုဗ္ဗကရဏ ဖြစ်သော ကပ္ပဗိန္ဒုအမှုကိုလည်း ဥဒေါင်းမျက်လုံး ကြမ်းပိုးကျောက်ကုန်း ပမာဏအရပ်ကို တခဲနက် အဆင်းမပျက်စေမူ၍ နန်းတွင်းသူ မင်းမောင်းမတို့ မျက်ရေးကွက် သကဲ့သို့ ဗိန္ဒုလက္ခဏာ မရောက် ပြုလုပ်၍ ခင်းသူက ခင်းကြ၊ ဤသို့ အယုတ္တ အကပ္ပိယ ဝါဒရှင် အလွန်များခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူများတကာ ရှေးအစဉ် အလာတို့ ပြုထုံးကျင့်ပုံ ရှိပြီကောဟု သဘောမထားအပ်။

သိက္ခမာနေန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနာ အညာတဗ္ဗံ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ပရိပဥှိတဗ္ဗံ။

ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ ဘိက္ခမာနေန = ကျင့်လိုသော။ ဘိက္ခုနာ = ရဟန်းသည်။ အညာတဗ္ဗံ = သိအပ်၏၊ (ဝါ) သိအောင် ပြုအပ်၏၊ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ = အဖန်တလဲလဲ မေးမြန်းအပ်၏၊ ပရိပဥှိတဗ္ဗံ = အပြန်ပြန် အလှန်လှန် ဉာဏ်ဖြင့် တိုင်းထွာ နှိုင်းရှည့်အပ်၏၊ ဤသို့ သဗ္ဗညုဘုရား ဟောကြားမိန့်မှာတော်မူ အပ်သည်နှင့် လျော်ညီစွာ ပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာကျမ်းဂန်တို့ကို ကြည့်ရှု ထောက်ထား သူတစ်ပါးတို့ကို မေးမြန်းနှီးနှော သဘောယုတ္တိ ရှိ, မရှိကို နှိုင်းရှည့် ဆင်ခြင်၍သာ ပညတ်သိက္ခာပုဒ်တော်နှင့် မလျော်မလျောက်ပတ်လျှင် --

ပါတိမောက္ခံ ဝိသောဓေန္တော၊ အပ္ပေဝ ဇီဝိတံ ဇဟေ။
ပညတ္တံ လောကနာထေန၊ န ဘိန္ဒေ သီလသံဝရံ။

ပါတိမောက္ခံ = ပါတိမောက္ခသံဝရသီလကို။ ဝိသောဓေန္တော = သုတ်သင် သော ရဟန်းသည်။ အပ္ပေဝ = စင်စစ်သာလျှင်။ ဇီဝိတံ = အသက်ကို။ ဇဟေ = စွန့်ရာ၏၊ လောကနာထေန = လူသုံးပါးတို့၏ ကိုးကွယ်ရာ မြတ်စွာဘုရား သည်။ ပညတ္တံ = ပညတ်တော်မူအပ်သော။ သီလသံဝရံ = စောင့်ရှောက်အပ် သော သီလသိက္ခာကို။ န ဘိန္ဒေ = မဖျက်ရာ။

ဤသို့လာသော ဩဝါဒ မိန့်ချက်ဖြင့် အသက်ကို စွန့်ပစ်ရာ၏၊ ရှေးအစဉ် အလာ အများတကာတို့ အလေ့အကျင့်ကို ငဲ့ကွက်ညှာတာ၍ သိက္ခာပုဒ်ပဋိပတ် ပညတ်တော်အာဏာစက်ကို မပျက်စေသင့်ဟု မှတ်ယူနှလုံးထားအပ်သည်။

(၉) ကထိန်ခင်းမည့် ဉတ်သင်္ကန်းကဲ့သို့ချည်း ပကတိဝတ်ရုံသည့် သင်္ကန်းများကိုလည်း ဖြတ်မှသာ အပ်သည်ဟူ၍ မှတ်ရအံ့လော ဟူငြားအံ့ —

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေ ကရီယမာနေ သဗ္ဗံ ဆိန္နကံ နပ္ပဟောတိ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒွေ ဆိန္နကာနိ ဧကံ အစ္ဆိန္နကံ —အစရှိသည်ဖြင့် လာသော ပါဠိတော်မြတ်နှင့် အညီ တိစီဝရိက် သင်္ကန်းသုံးထည်လုံးကို ဖြတ်သော် မလောက်ဖြစ်ခဲ့လျှင် နှစ်ထည်ကို ဖြတ်၍ တစ်ထည်ထည်ကို မဖြတ် သုံးဆောင်အပ်သည်။ နှစ်ထည်ကိုဖြတ်၍ မလောက် ဖြစ်ခဲ့ပြန်လျှင် တစ်ထည်ကိုသာ ဖြတ်၍ နှစ်ထည်ကို မဖြတ် သုံးဆောင်အပ် သည်။ တစ်ထည်ကိုဖြတ်၍ မလောက်ရှိခဲ့ပြန်လျှင် — အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ အနွာဓိကမ္ပိ အာရောပေတုံ—ဟု ခွင့်ပြုတော်မူသည်နှင့်အညီ မြောင်းတရုတ်ရာကို ဒုကုဋ်အခြင်းအရာဖြင့် အာဂန္တုကလွှာ ပေး၍ သလင်းထောင်သဖြင့် သုံးဆောင်အပ်သည်။ ဤကဲ့သို့ အရာမဟုတ် ဖြစ်လျှင် အစ္ဆိန္နဉ္စ အနွာဒိန္နံ၊ န ဓာရေယျ တိစီဝရံ —ဟု လာရကား ဖြတ်၍ သုံးဆောင်မှသာ အပ်သည်ဟု မှတ်ယူနှလုံးထားအပ်သည်။ ဒွါဒသမ ကထိန်စကားရပ်မှာ စောဒနာ သောဓနာ ထင်စွာပြု၍ သံသယကင်းစေအပ်သော ဝိနိစ္ဆယစကားစဉ်သည် ဤတွင်ရွေ့ တစ်ခန်းပြီး၏၊ [ကထိန်သင်္ကန်းကဲ့သို့ ပကတိဝတ်ရုံသော တိစီဝရိက် သင်္ကန်းသုံးထည်တို့ကိုလည်း ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်ဟု သိလောက်ပြီ။]

(၁၀) ကုသိ ဒါတဗ္ဗာ၊ အဍ္ဎကုသိ ဒါတဗ္ဗာ၊ မဏ္ဍလံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အနုဝါတော ဒါတဗ္ဗော၊ ပရိဘဏ္ဍံ ဒါတဗ္ဗံ —ဟူ၍ သံဃာ့ဘဏ္ဍာတိုက်၌ ရှိသော ပစ္စည်းဘဏ္ဍာကို အလိုရှိ၍ တောင်းလာသူတို့အား အနည်းငယ် ပေးစွန့်စိမ့်သောငှာ သံဃာသည် ဉတ္တိ ဒုတိယကမ္မဝါစာဖြင့် သမုတ်၍ ထားအပ် သော သမ္မုတိရ အပ္ပမတ္တက ဝိဿဇ္ဇကရဟန်းသည် သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ရာ မြောင်းလွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူအား မြောင်းလွှာ၊ တရုတ်လွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူအား တရုတ်လွှာ၊ အိမ်ဝန်းကြီးလွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူ အား အိမ်ဝန်းကြီးလွှာ၊ ကွဲအိမ်ဝက်လွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူအား ကွဲအိမ်ဝက်လွှာ၊ အလျားအနားပတ်လွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူအား အလျားအနားပတ်လွှာ၊ အနံအနားပတ်လွှာ မလောက်၍ တောင်းလာသူအား အနံအနားပတ်လွှာ ပေးအပ်ကြောင်းကို ဟောတော်မူအပ်သော စူဠဝါပါဠိတော်မြတ်။

ဧကေကံ ပန န ပါပုဏာတိ၊ ဆိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဒဒန္တေဟိ စ အဍ္ဎမဏ္ဍလာဒီနံ ဝါ ဥပါဟနတ္ထဝိကာဒီနံ ဝါ ပဟောနကာနိ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ ဟူ၍ သင်္ကန်းဝေဖန်ရာ တစ်ထည်စီ မလောက်လျှင် ကွဲလွှာ၊ အိမ်လွှာ၊ တရုတ်လွှာ၊ မြောင်းလွှာ၊ အနားပတ်လွှာ၊ ဖိနပ်အိတ်၊ ရေစစ်ပဝါ၊ မျက်နှာသုတ်စသည် ပြုလုပ်စရာ လောက်အောင် ပိုင်းဖြတ်၍ ပေးဝေအပ်ကြောင်းကို မိန့်ဆိုအပ်သော ဝိနည်း မဟာဝါအဋ္ဌကထာ။

ဤသို့ ပါဠိအဋ္ဌကထာလာသည် ဖြစ်သောကြောင့်လည်း ဘုရားသခင် ရွှေလက်ထက်တော်မှ စ၍ ရှေးရှေး ရဟန်းသံဃာတော်မြတ်တို့သည် မြောင်း တရုတ် ချုပ်လုပ်သမျှ အရပ်ရပ်ကို ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍သာ ချုပ်လုပ်ကြသည့် လက္ခဏာ အလွန်ထင်ရှားခဲ့ရကား ဓားငယ်စသည်ဖြင့် အပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်ကြောင်းကို အားကြီးစွာ ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ဋီကာထောက်ညှိ ယုတ္တိ သဘာဝတို့ဖြင့် ပြဆိုရေးသားအပ်သော ထို ကထိနဝိသောဓနီ ထွက်ဆိုဆုံးဖြတ်ချက်ကိုသာ နှစ်သက်လေးမြတ် ယုံကြည်အပ်သည်ဟု မှတ်။ [မြောင်းလွှာ, တရုတ်လွှာ, အိမ်ဝန်းကြီးလွှာ, အိမ်ဝန်းငယ်လွှာ, အနားပတ်လွှာတို့ကို တောင်းလာသူအား တောင်းသော အလွှာကို ပေးဝေရသည်ကို ထောက်လျှင် ထိုအလွှာ တို့ကို တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်ရသည် ဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူ အပ်၏၊]

အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်း ကထိန်မခင်းအပ်ဟူ၍လည်း ကောင်း၊ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကိုလည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟူ၍လည်းကောင်း ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးက အထောက်အထား ခိုင်လုံစွာဖြင့် ဆိုတော်မူ၏၊

ယခု, ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ပါမောဇ္ဇဒီပနီကျမ်း၊ စာမျက်နှာ (၂၃၆) ‘ကထိန်သင်္ကန်း’ စသော အဆုံးအဖြတ် ကို ပြကြောင်းဟူသော ခေါင်းစဉ်အောက်၌ လာသည့် စကားများကို ဖော်ပြ ပါအံ့။

“ကထိန်ခင်းအပ်သော ဉတ်သင်္ကန်းကိုလည်း ငါးပိုင်းငါးစပ် ခွဲဖြတ်ရုံသာ မဟုတ်၊ တရုတ်မြောင်းဟူသမျှကို အစပ်တိုင်း ဖြတ်၍ ငါတို့ ခင်းတိုင်းခင်းတိုင်း စီရင်ခဲ့သည်။ ဝတ်ရုံသမျှလည်း ယင်းအတိုင်းမှ သင့်လျော်သည်။ ဝိနည်းအကျော် ဗန်းမော်ဆရာတော်ကြီးလည်း ယင်းသို့ပင်တည်း။ ထို့ကြောင့် ‘သဗ္ဗဆိန်၊ ဉတ် ကထိန် နေရာကျ၊ အာက - ခင်ကြီး။ တိုင်းလုံးကျော်၊ ဗန်းမော်တဲ့ဓီး’ဟု ဥဒါန်း စကားကိုလည်း မိန့်ထားလေ၏၊ ကင်္ခါဋီကာသစ်၌ -- ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာတိ ယထာ ပဉ္စခဏ္ဍိကာဒီနံ သံဃာဋိအာဒီနံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကာနိ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန ပဉ္စခဏ္ဍာနိ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဆိန္ဒိတွာ —ဟု မိန့်အပ်၏၊ ယင်းဋီကာဆရာလည်း ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့ကို မြင်၍ ယင်းသို့ ဖြတ်ရမည့် အဖြစ်ကို စင်စစ် ထင်ရှားစွာ ဖွင့်ထားလေ၏”ဟု ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးလည်း မိန့်ဆိုတော်မူ၏၊ [ဆိန္ဒိတွာဆိုသော စကားကို ကင်္ခါဝိတရဏီ အဋ္ဌကထာဆရာနှင့် ဋီကာဆရာတို့ သုံးသည်ကို ထောက်၍ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာမဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို လည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်ဟု ဤကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆို၏၊ ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာဆရာသည် မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဖြစ်တော်မူသော ရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ ကြောင့် ကင်္ခါဝိတရဏီအဋ္ဌကထာ၌ လာသည့် “ဆိန္ဒိတွာ”ဆိုသော စကားသည် အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ၌လာသည့် “ဒေဿတွာ”ဆိုသော စကားနှင့် အဓိပ္ပာယ် အတူတူပင် ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊]

အလွန်ထင်ရှားသော ဆရာတော်ဘုရားကြီးတစ်ပါး စီရင်တော်မူသော ဝိနယသာရဂဏ္ဌိကျမ်း၊ စီဝရက္ခန္ဓက၌ “စီဝရဝိနိစ္ဆယ၌ ငါးခန်း၊ ငါးခန်းထက် အလွန်ဖြစ်သော သင်္ကန်းသည် အပ်၏၊ ငါးခန်းအောက် အယုတ်ကား မအပ်သည်သာတည်း။ ဆရာတို့ကား ငါးခန်း, ခုနစ်ခန်း, ကိုးခန်း စသည်ဖြင့် ဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သော သင်္ကန်းသည်သာ အပ်၏၊ ခြောက်ခန်း, ရှစ်ခန်း စသည်ကား မအပ် ဟူကုန်၏၊ ‘အစ္ဆိန္နကေ န ဝဋ္ဋတိ’ဟူသောကြောင့် ကြီးသောအနံရှိသော အဝတ်ကို ပဉ္စခန်း စသည်ဖြတ်၍ မချုပ်ဘဲ ချုပ်ကြောင်းသာပြ၍ ချုပ်အံ့၊ မအပ်။

ကေစိတို့ကား မြောင်း တရုတ် စသည်၌လည်း ဖြတ်၍မချုပ်ဘဲ ချုပ်ကြောင်းပြကာမျှဖြင့် မအပ် ဟူကုန်၏၊ မသင့်အနေတည်း။ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား ‘မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ’ဟု အဋ္ဌကထာဆရာတို့ မိန့်သောကြောင့်တည်း။ အကယ်၍ ချုပ်ကြောင်း ပြကာမျှဖြင့် မအပ်၊ ဖြတ်၍ ချုပ်မှသာ အပ်သည်ဖြစ်အံ့၊ ‘ဒေဿတွာ’ဟု မမိန့်မူ၍ ‘ဆိန္ဒိတွာ’ဟု အဋ္ဌကထာ ဆရာ မိန့်လေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် မြောင်း တရုတ် စသည်တို့၌ ဖြတ်၍မချုပ်ဘဲ ချုပ်ကြောင်းပြကာမျှဖြင့်ပင် အပ်၏ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ချမှတ်အပ်၏”ဟု ဆို၏၊

[ကေစိဆရာတို့ကား ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်သော သင်္ကန်းကို (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို မဝတ်ရုံအပ် ဟု ဆိုကြ၏၊ ကေစိဆရာတို့၏ အဆိုနှင့် ထို ဆရာတော်ဘုရားကြီး အဆိုတို့တွင် အဘယ်ဆရာ၏ အဆိုကို ယူသင့်သနည်းဟူမူ ကေစိဆရာတို့၏ အဆိုကား ကျမ်းအများကို ကိုးကား၍ ဆိုခြင်းကြောင့် ထိုဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆို ထက် လေးသည်ဖြစ်၍ ကေစိဆရာတို့၏ အဆိုကို ယူသင့်ပေသည်ဟု ဆိုအပ်၏၊ ‘ဆိန္ဒိတွာ’ဆိုသော စကားကို မသုံးဘဲ ‘ဒေဿတွာ’ဆိုသော စကားကို မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ သုံးသည်ကို ထောက်၍ ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ခြင်းသည်လည်းအပ်သည်ဟု ထိုဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆို၏၊ ဤအဆိုကို အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးနှင့် ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့ မိန့်ဆိုတော်မူသော စကားရပ်များ အရ လက်ခံနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှပေသည်။ ‘ဒေဿတွာ’ဆိုသော စကားကို တစ်နေရာ၌ တွေ့ရုံမျှဖြင့် ဓား စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်ခြင်းသည် လည်းအပ်သည်ဟု အယူမသီးသင့်ပေ။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ပါဠိတော်နှင့် အခြား ကျမ်းများ၏ အဆိုတို့နှင့်တကွ ပတ်ဝန်းကျင် အချက်အလက်များကိုလည်း ထောက်ထားသင့်ပေသည်။ ဤသို့ ဆိုခြင်းသည် ထိုဆရာတော်ဘုရားကြီးအား ပြန်လှန်ပြောဆိုသော အနေဖြင့် ဆိုခြင်း မဟုတ်၊ ဤပြဿနာကို လေ့လာဝေ ဖန်နေသော သူအား သဘောပေါက်အောင် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်အားဖြင့် ရှင်းပြသော အနေဖြင့် ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။]

ဤသင်္ကန်းပြဿနာတို့နှင့် ပတ်သက်ပြီး ကမာဝက်ရွာ၊ ရွှေကျင်နိကာယ နာယကဆရာတော်ဘုရားကြီး ဥုးစန္ဒောဘာသနှင့် ဆွေးနွေးဖူး၍ နောက် များမကြာမီ ၎င်းထံမှ အောက်ပါ သင်္ကန်းအဆုံးအဖြတ်စာမူ (မိတ္တူ)ကို ရရှိပါသည်။ ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရားလည်း ဤစာမူအတိုင်း မိတ္တူတစ်စောင် ရရှိသည်ဟု သိရ၏၊ [ဤနာယကဆရာတော်ဘုရားကြီး ဥုးစန္ဒောဘာသသည်လည်း ကထိန်ခင်းရာ၌ စျေးမှ ဝယ်ယူသော သင်္ကန်းဖြင့် မခင်းဘဲ ရွာမှ အလှူရှင်များကိုယ်တိုင် ချုပ်လုပ်၍ လှူဒါန်းသော သင်္ကန်းဖြင့်၊ (ဝါ) အခန်းကြီးတို့ကို သာလျှင်မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ် တို့ကိုလည်း ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်းပိုင် သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းတော် မူ၏၊]

သင်္ကန်းအဆုံးအဖြတ်

သင်္ကန်းအရာမှာ ရှုပ်ထွေးလှ၏၊ ပါဠိတော်မှာ ဖြတ်၍ချုပ်သည်ကို ဟောတော်မူ၏၊ သို့သော် မြန်မာများ ချုပ်ပုံနှင့် မတူ၊ ကာလအလွန်ကြာ၍ ရှေးက ဘယ်လိုချုပ်ကြသည်ကို မျက်မြင် မဟုတ်ဘဲ စာဆိုနှင့် အမှန်ဆုံးဖြတ်ဖို့ ခဲယဉ်းလှ၏၊

_____ ဆရာတော်ဘုရားကြီးကား — ‘ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ ကတေနေဝ ဝဋ္ဋတိ’ --ဟူသော မဟာဝါ ကထိန အဋ္ဌကထာကို ထောက်၍ အခန်းကြီးများလောက်ကိုသာ ဓားဖြင့် ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီးငယ်တို့ကို အပ်ဖြင့် ပြ၍ ချုပ်သော ယခုကာလချုပ်သော သင်္ကန်းများသည် အပ်ကောင်းပါ၏ဟု သံသယကို ဖြေဖျောက်တော်မူ၏၊ ထိုကဲ့သို့ မဖြေဖျောက်နိုင်က အားလုံး ဓားဖြင့်ဖြတ်၍ သလင်းထောင် နဘေထပ် ၍ ချုပ်လုပ်စေပြီး သုံးဆောင်နိုင်လျှင် သာ၍ကောင်း၏၊ [ဤစာပိုဒ် နှစ်ခုစလုံးကို ခြုံ၍ ယူလျှင် ပါဠိတော်မှာ ဖြတ်၍ ချုပ်သည်ကို ဟောတော်မူ၏ဆိုသော စကားသည် တစ်ခုမကျန် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုပါ သိမ်းကျုံး၍ ဆိုသည်ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။]

သင်္ကန်းအဆုံးအဖြတ် ပြီး၏၊

အထက်ပါ အဆုံးအဖြတ်ကို မည်သူက မေး၍ မည်သူက ရေးသားဖြေဆို ကြောင်း သိလိုသောကြောင့် ထိုကမာဝက် နာယကဆရာတော်ဘုရားကြီးထံသို့ စာရေးသူ သွား၍ မေးလျှောက်၏၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့ရ၊ ရွှေကျင်နိကာယ ဥက္ကဋ္ဌ၊ မဟာနာယက ဖြစ်တော်မူသော အဘယာရာမ ဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်အဂ္ဂဓမ္မာဘိဝံသသည် မော်လမြိုင်၊ တောင်ဝိုင်းကြီး၊ အဘယာရုံကျောင်း တိုက်၌ ၁၃၀၂-ခုနှစ်လောက်တွင် သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ထားဝယ်မြို့မှ ရဟန်းတစ်ပါးက ဤပြဿနာမျိုးနှင့် ပတ်သက်၍ မေးလျှောက်သဖြင့် ဖြေဆို သည်ဟု ၎င်းထံမှ သိရပါသည်။ ဤအကြောင်းကို ယခင် တောင်ဝိုင်းကြီးကျောင်း သစ်၊ ယခု သထုံခရိုင်၊ ဇုတ်သုတ်ရွာ၊ နောင်တော်ကြီးတောရကျောင်းတိုက်၊ ဘုန်းတော်ကြီး ဦးဣန္ဒာသဘက ၎င်းအား ပြောပြသည့်အပြင် ဖြေဆိုသည့် စာမိတ္တူကိုလည်း ပေးသည်ဟူ၍ ၎င်းနာယကဆရာတော်ဘုရားကြီးက မိန့်တော်မူ သည်။ ထိုမိတ္တူစာကို ယခုထက်တိုင် သိမ်းဆည်းထားသည်ဟု ပြောသောကြောင့် တောင်းကြည့်ရာ အထက်ပါအတိုင်း ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ စာရေးသူ ရရှိသော အထက်ပါ မိတ္တူစာမူမှာ အဘယာရာမ ဆရာတော်ဘုရား ကြီး ဖြေဆိုသည့် စာမူမှ ကူးယူသော မိတ္တူစာမူဖြစ်သည်ဟု သိရ၏၊

ပါဠိတော်မှာ ဖြတ်၍ ချုပ်သည်ကို ဟောတော်မူ၏ဆိုသော စကားကို သာမညအားဖြင့် ဖော်ပြထားသည်ကို ထောက်လျှင် အဘယာရာမဆရာတော် ဘုရားကြီးသည်လည်း ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်း ကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်စေချင်သည်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ ဘုရားရှင်၏ လက်ထက်တော်၌ ချုပ်သော သင်္ကန်းများနှင့် ယခုခေတ် ချုပ်သော သင်္ကန်းများမှာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ပုံသဏ္ဌာန် ချင်း မတူငြားသော်လည်း ထိုခေတ်၌ သင်္ကန်းများကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း ဖြတ်၍ ချုပ်လျှင် ယခုခေတ် သင်္ကန်းများကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည် မဟုတ်ပါလော။ “ပုဗ္ဗကရဏံ သတ္တဟိ။ ပ။ ကပ္ပကရဏေန”ဟု ကထိန်လျာ အဝတ်ကို ဖွပ်လျှော်ခြင်း၊ ဖွပ်လျှော်ပြီးသည်ကို ကွဲအိမ်တရုတ်တို့နှင့်တကွ ပဉ္စခန်း၊ သတ္တခန်း၊ နဝခန်း၊ ဧကာဒသခန်း စီရင်တိုင်းထွာခြင်း၊ တိုင်းထွာစီရင်သည့်အတိုင်း ဖြတ်ခြင်း၊ ဖြတ်အပ်ပြီးသည်ကို တဲစပ်ဖွဲ့ခြင်း၊ တဲစပ် ဖွဲ့အပ်ပြီးသည်ကို ချုပ်ခြင်း၊ ချုပ်အပ်ပြီးသည်ကို ဆိုးခြင်း၊ ဆိုးအပ်ပြီးသည်ကို ကပ္ပဗိန္ဒုထိုးခြင်းအားဖြင့် ခုနစ်ပါးရှိကြောင်းကို ပရိဝါပါဠိတော်၌ ဟောတော် မူသည်။ ထိုသို့ ဟောတော်မူအပ်သော ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့တွင် ဖြတ်ခြင်း ဆေဒနအမှုကို ပြုရသည့် ကိစ္စသဘောလည်း တခြား၊ ချုပ်ခြင်း သိဗ္ဗနအမှုကို ပြုရသည့်ကိစ္စသဘောလည်း တခြား၊ ဤကိစ္စနှစ်ပါး၏ သဘော မရောယှက်။ ဤကို ထောက်၍ အပ်ဖြင့် ချုပ်သည်ကို ‘အဖြတ်’ဟူ၍ မယူအပ်။ ချုပ်ခြင်း သိဗ္ဗနအမှုသည် ဖြတ်ခြင်း တဲစပ်ဖွဲ့ခြင်းလျှင် ရှေ့သွားအကြောင်းရင်း နိဒါန ကိစ္စရှိသည်ဖြစ်၍ စင်စစ် မြောင်း တရုတ် ချုပ်အပ်သမျှအရာများကို ဓားငယ် စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်သည်ဟူသော ဗန်းမော် ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုကို သုံးသပ်ပါက ဓားဖြင့် မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သည်ကို အဖြတ်ဟူ၍ မယူအပ်ပေ။

ယခု, မဟာဝါ ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) စီဝရက္ခန္ဓက၌လာသော စကားများ မှ ရွေးချယ် ယူထားသော အောက်ပါစကားများကို ဖော်ပြပါအံ့။

၃၄၅။ ထိုနောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ မွေ့လျော် တော်မူသရွေ့ သီတင်းသုံးနေတော်မူပြီးလျှင် ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပုဒ်သို့ ဒေသစာရီကြွချီတော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် လေးထောင့် ကန်သင်း ဖွဲ့သော အစဉ်ဖွဲ့သော အကြားအကြား၌ အကန့်ဖွဲ့သော ခရီးဆုံကဲ့သို့ ဖွဲ့သော မဂဓတိုင်းသူတို့၏ လယ်ကို မြင်တော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာကို “အာနန္ဒာ ...သင်သည် လေးထောင့်ကန်သင်းဖွဲ့သော, အစဉ်ဖွဲ့သော, အကြားအကြား၌ အကန့်ဖွဲ့သော, ခရီးဆုံကဲ့သို့ ဖွဲ့သော မဂဓတိုင်းသူတို့ ၏ လယ်မြေကို မြင်၏လော”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “မြင်ပါသည် အရှင်ဘုရား”ဟု (လျှောက်၏)။ “အာနန္ဒာ ... သင်သည် ရဟန်းတို့အား ဤသို့ သဘောရှိသော သင်္ကန်းတို့ကို စီရင်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ပါမည်လော”ဟု (မေးတော်မူ၏)။ “စွမ်းနိုင်ပါသည် အရှင်ဘုရား”ဟု (လျှောက်၏)။

ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပုဒ်၌ မွေ့လျော်တော်မူသရွေ့ သီတင်းသုံး နေတော်မူပြီးလျှင် တစ်ဖန် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ပြန်ကြွတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာသည် များစွာသော ရဟန်း တို့၏ သင်္ကန်းတို့ကို စီရင်ပြီး၍ မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ ချဉ်းကပ်ပြီး လျှင် မြတ်စွာဘုရားကို “ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား ... တပည့် တော် စီမံပြီးသော သင်္ကန်းတို့ကို ကြည့်ရှုတော်မူပါ”ဟု လျှောက်၏၊

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအကြောင်းအရာကြောင့် တရား စကားကို ဟောတော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့’ ... အာနန္ဒာ သည် ပညာရှိပေစွ၊ ရဟန်းတို့ ...အာနန္ဒာသည် ကြီးသော ပညာရှိ ပေစွ၊ အာနန္ဒာသည် ငါဘုရား အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ပါဠိတော်၏အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် သိဘိ၏၊ အနားပတ် တရုတ် မြောင်းရှည် မည်သည်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ တရုတ် မြောင်းငယ်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ အိမ်ဝန်းကြီးကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ အိမ်ခွဲကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ အလယ်ခေါင်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ ခေါင်ရံကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ လည်ထိရာ၌ ခံသော အနားပတ်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ မြင်းခေါင်းထိရာ၌ ခံသော အနားပတ်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ လက်လိပ်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ ဖြတ်လည်း ဖြတ်ဘိ ၏၊ ဓားဖြတ်ခြင်းဖြင့် ကြမ်းတမ်း၍ ရဟန်းတို့အား လျောက်ပတ်၏၊ ရန်သူတို့သည်လည်း အလိုမရှိအပ်။ ရဟန်းတို့ ... ဖြတ်သော ဒုကုဋ် ဖြတ်သော ကိုယ်ဝတ် ဖြတ်သော သင်းပိုင်ကို ခွင့်ပြု၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ [ဤအကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော် ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုအမှတ် (၅)နှင့်တကွ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ချက်ကိုလည်း ပြန်၍ နှလုံးသွင်းတော်မူပါ။ ဤစကားများမှာ ပကတိ ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းသုံးထည်တို့ကို ရည်၍ ဆိုသော စကားများ ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊၊]

အထက်ပါအပိုဒ်၌ ဖော်ပြထားသော စကားတို့တွင် “ဖြတ်လည်း ဖြတ်ဘိ၏၊ ဓားဖြတ်ခြင်းဖြင့် ကြမ်းတမ်း၍ ရဟန်းတို့အား လျောက်ပတ်၏၊ ရန်သူတို့သည် လည်း အလိုမရှိအပ်”ဟူသော စကားတို့ကို ဝေဖန်ပါအံ့။

အကယ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို မဖြတ်စေဘဲ ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြစ်စေလိုလျှင် ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကို အတည့်အလင်း ဘုရားရှင် ထုတ်ဖော်၍ မိန့်တော်မူမည်၊ ယခုသော်ကား ထိုကဲ့သို့ မိန့်တော်မမူဘဲ ခြုံ၍ “ဖြတ်လည်း ဖြတ်ဘိ၏၊ ဓားဖြတ်ခြင်းဖြင့် ကြမ်းတမ်း၍ ရဟန်းတို့အား လျောက်ပတ်၏”ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်။ ထို့ကြောင့် ဉာဏ်မီ သလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် “ဖြတ်လည်း ဖြတ်ဘိ၏”ဟူသော စကားသည် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဖြတ်ဘိ၏ ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို ပေါ်လွင်စေပါ သည်။ “ဓားဖြတ်ခြင်းဖြင့် ကြမ်းတမ်း၍”ဟူသော စကားသည် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ် တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်လုပ်ခြင်းကိုဆိုသည် ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို ပို၍ လေးနက်စေပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း? ချုပ်ချုပ်သမျှ အရာကို ခေါက်၍ မချုပ်ဘဲ ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်လေလေ ထိုသင်္ကန်းမှာ ပို၍ ကြမ်းတမ်းလေလေ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။

၃၆၀။ တစ်ရံရောအခါ တစ်ပါးသော ရဟန်းအား သုံးထည်သော သင်္ကန်းကို ချုပ်လုပ်သည်ရှိသော် သုံးထည်လုံးကို ဖြတ်သဖြင့် မလောက်မင’ ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ကြကုန်၏၊ “ရဟန်းတို့ ... နှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကို ဖြတ်၍ တစ်ထည်သော သင်္ကန်းကို မဖြတ်ဖို့ရန် ခွင့်ပြု၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကို ဖြတ်၍ တစ်ထည်သော သင်္ကန်းကို မဖြတ်ဘဲ ထားသော်လည်း မလောက်မင ဖြစ်ပြန်သဖြင့် မြတ်စွာဘုရား အား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြကုန်၏၊ရဟန်းတို့... နှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကို မဖြတ်ဘဲ တစ်ထည်သော သင်္ကန်းကို ဖြတ်ဖို့ရန် ခွင့်ပြု၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ နှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကို မဖြတ်ဘဲ တစ်ထည်သော သင်္ကန်းကို ဖြတ်သော်လည်း မလောက်မင ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြောင်းကို လျှောက်ကြကုန်၏၊ “ရဟန်းတို့ ... သလင်းထောင်ကိုလည်း တင်စိမ့်သောငှာ ခွင့်ပြု၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“ရဟန်းတို့ ...အလုံးစုံသော မဖြတ်သောသင်္ကန်းကို မဆောင် အပ်၊ အကြင် ရဟန်းသည် ဆောင်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဦးဗုဓ်စီရင်သော ဝိနည်းငယ်လေးစောင် ခုဒ္ဒသိက္ခာ နိဿယ၊ စီဝရအခန်း၌ကား -

၃-၁၇။ တီသု = သုံးထည်သော သင်္ကန်းတို့တွင်။ ယံ ယာနိ ဒွေ ဝါပိ = အကြင်နှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကိုလည်း။ ဆိန္ဒမာနာနိ = ဖြတ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော်။ ပဟောန္တိ = လောက်ကုန်၏၊ တေ ဒွေ ဝါပိ = ထိုနှစ်ထည်သော သင်္ကန်းတို့ကိုမူလည်း။ ဆိန္ဒိတဗ္ဗာနိ = ဖြတ်အပ်ကုန်၏၊ ယံ ဧကံ ဝါ = အကြင် တစ်ထည်သော သင်္ကန်းကိုမူလည်း။ ဆိန္ဒမာနံ = ဖြတ်အပ်သည်ရှိသော်။ ပဟောတိ = လောက်၏၊ တံ ဧကံ ဝါ = ထိုတစ်ထည်သော သင်္ကန်းကိုမူလည်း။ ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ = ဖြတ်အပ်၏၊ သဗ္ဗေသု = အလုံးစုံ သုံးထည်သော သင်္ကန်းတို့သည်။ အပ္ပဟောန္တေသု = ဖြတ်၍ မလောက်ကုန်သည်ရှိသော်။ အနွာဓိံ ဝါ = သလင်းထောင်ကိုမူလည်း။ (ဝါ) လျားရှည်နံကြီး၊ ရပြီးလောက်ကာ၊ သင်္ကန်းလျာကို၊ လိုရာဖြတ်လျက်၊ ၎င်းထက်ဝယ် ဖြည့်စွက်ထပ်ချုပ်၊ မြောင်း တရုတ်ဟု၊ ဒုကုဋ်အသွင်၊ အလွှာတင်ခြင်းကို။ (ဝါ) ဒုကုဋ်အဟန်၊ သဏ္ဌာန်တူမှု၊ အာဂန္တုဟု၊ ထပ်ပြုချုပ်မြှောင်၊ သလင်းထောင်ကို။ အာဒိယေယျ = ယူရ၏၊ အစ္ဆိန္နဉ္စ အနာဒိန္နံ = တစ်ထည်နှစ်ထည်ကိုလည်း မဖြတ်အပ်၊ သလင်းထောင်ကို လည်း မယူအပ်သော။ တိစီဝရံ = သင်္ကန်းသုံးထည်ကို။ န ဓာရေယျ = မဆောင်ရာ။

န ဘိက္ခဝေ သဗ္ဗံ အစ္ဆိန္နကံ ဓာရေတဗ္ဗံ --၌ သဗ္ဗစ္ဆိန္နဖြစ်အောင် အိမ်ကြီး အိမ်ငယ် မြောင်း တရုတ် အနားပတ် ဖြတ်ကောင်းသမျှ အလုံးစုံကို ဖြတ်၍ချည်း အချို့ စီရင်ကုန်၏၊ ကာလ, ဒေသ, ပမာဏကို မသိခြင်းမှတစ်ပါး ထိုသူတို့၏ ဒုဂ္ဂဟိတဂါဟအကြောင်း မရှိပြီ။ ဇီဝက လှူသော အနံရှစ်တောင် အလျား တစ်ဆယ့်ခြောက်တောင်ရှိသော သင်္ကန်းလျာကဲ့သို့ နံကြီးလျားရှည် ရသည်ရှိ သော် ဒုကုဋ်ပမာဏ စသည်ဖြင့်သာ ဖြတ်၍ မသုံးဘဲ ဒုကုဋ်စသည်၌ အယုတ်ဆုံး ပဉ္စခန်းမျှသော်လည်း ဖြတ်၍သုံးစိမ့်သောငှာ ယခင်သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ် တော်မူသည်။ ဤကဲ့သို့ ပြည့်စုံလောက်အောင် မရသောကြောင့် အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒွေ ဆိန္နကာနိ ဧကံ အစ္ဆိန္နကံ —စသည်ဖြင့် ခွင့်ပြုတော်မူသည်။ ဤ အနက်ကို ပြလို၍ တီသု ... စသည်ကို မိန့်”ဟု ဆို၏၊

အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီးသော မဟာဝါ၌ လာသည့်စကားနှင့် ဦးဗုဓ်မူ ဝိနည်း ငယ်လေးစောင်ပါဌ်၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာနိဿယ၌ လာသည့် စကားတို့ကို သုံးသပ်ကြပါစို့။

ဤစကားနှစ်ရပ်တို့၏ ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ်မှာ သင်္ကန်းသုံးထည်လုံးကို ဖြတ်၍ ချုပ်ရမည်။ ဖြတ်၍ အဝတ် မလောက်မငဖြစ်လျှင် သလင်းထောင်ကို တင်ရမည် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဖြတ်ခြင်းသည်သာလျှင် အဓိကအချက် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဖြတ်ခြင်း၌ ဝါဒချင်း မတူကြပါ။ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရား ကြီးနှင့် ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဦးဗုဓ်တို့၏ အာဘော်တို့ကို ထောက်လျှင် ၎င်းတို့၏ လက်ထက်၌ပင် အချို့က ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်ကြ၍ အချို့က ထိုအခန်းတို့ကိုသာမက အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ် တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်ကြသည်ဟူသော ဝိဝါဒရှိ သည်မှာ ပေါ်လွင်ပါ၏၊

ဤဝါဒ နှစ်မျိုးတွင် အဘယ်ဝါဒဘက်သို့ လိုက်သင့်သနည်းဟု မေးလျှင် “အလုံးစုံ မဖြတ်သောသင်္ကန်း”ဟူသော စကား၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို ရှေးဦးစွာ ရှာဖို့လိုသည်ဟူ၍ ဖြေအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဤစကား၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို ရှာကြပါစို့။

ဤတွင် “အလုံးစုံ”ဆိုသော စကားမှာ “သဗ္ဗ”ဟူသော ပါဠိစကားကို မြန်မာ ဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုထားသော စကားဖြစ်သည်။ သဗ္ဗသဒ္ဒါ၌ ‘သာဝသေသ သဗ္ဗ’ နှင့် ‘အနဝသေသ သဗ္ဗ’ဟူ၍ နှစ်မျိုး ရှိ၏၊ သာဝသေသ သဗ္ဗသည် ခြွင်းချက် ရှိသော သဗ္ဗမျိုး ဖြစ်၍ အနဝသေသ သဗ္ဗသည် ခြွင်းချက် မရှိသော သဗ္ဗမျိုး ဖြစ်သည်၊ သာဓက ထုတ်ဆောင်ပြပါအံ့။

သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော။ ။ သဗ္ဗေ =ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့သည်။ မစ္စုနော = သေခြင်းမှ။ ဘာယန္တိ = ကြောက်ကုန်၏၊ ဤတွင် ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့ဟု ဆိုသော်လည်း သက္ကာယဒိဋ္ဌိကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်အပ်ပြီးကုန်သော မြတ်စွာဘုရား, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့သည်လည်းကောင်း၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ အားကြီးလွန်းကုန်သော ဆင်အာဇာနည်, မြင်းအာဇာနည်, နွားအာဇာနည်တို့သည်လည်းကောင်း သေခြင်းမှ မကြောက်ကုန်ဟု ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာ၊ ဒဏ္ဍဝဂ္ဂ၊ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယဘိက္ခုဝတ္ထု၌ ရှင်းပြထား၍ ဤ၌လာသည့် “သဗ္ဗ”ဆိုသော စကားသည် ခြွင်းချက်ရှိသော သာဝသေသ သဗ္ဗ ဖြစ်သည် ဟူ၍ သိအပ်၏၊ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဆိုသော စကားသည် ဘယ်သဗ္ဗ၌ အကျုံးဝင် သနည်းဟူမူ — အလုံးစုံဆိုသော စကားကို အရပ်သုံးစကားဖြင့် ပြောလျှင် “အားလုံး” သို့မဟုတ် “အကုန်လုံး”ဟူ၍ လူတိုင်း သိကြ၏၊ အကယ်၍ ဤစကား သည် ခြွင်းချက်ရှိသော သာဝသေသ သဗ္ဗ၌ အကျုံးဝင်ပါမူ အဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာတို့သည် ခြွင်းချက်ရှိကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုကြမည်။ ထိုဆရာတို့ မဖွင့်ဆိုသည်ကို ထောက်လျှင် အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဆိုသော စကားသည် ခြွင်းချက်မရှိသော အနဝသေသ သဗ္ဗ၌ အကျုံးဝင်သည်ဟု ယူအပ်၏၊

ထို့ကြောင့် ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းသည် အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်း၌ အကျုံးဝင်သည်ဟူ၍ ယူအပ်၏၊ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို သုံးဆောင်လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု ဆိုထားခြင်းကြောင့် ထိုအခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းကိုသာလျှင် သုံးဆောင်အပ်၏ဟု ယူသော ဝါဒဘက်သို့ လိုက်သင့်ပေသည်။

အချို့က ကထိန်သင်္ကန်းကိုသာလျှင် ဖြတ်ဖို့ လိုသည်၊ ပကတိ ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းတို့ကိုကား ဖြတ်ဖို့မလို ဟူ၍ ဆိုကြ၏၊

ကထိန်သင်္ကန်းကဲ့သို့ ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းတို့၌လည်း အလုံးစုံဖြတ် ရမည်ဟု ယူအပ်၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဆိုသော် —

(၁) အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းတို့နှင့် ပတ်သက်၍ ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်ပင် အရှင်အာနန္ဒာကို ချီးမွမ်းရာ၌ “ရဟန်းတို့.. အာနန္ဒာ သည် ပညာရှိပေစွ။ ပ။ အနားပတ် တရုတ်မြောင်းရှည် မည်သည်ကို လည်း ပြုဘိ၏၊ တရုတ်မြောင်းငယ်ကိုလည်း ပြုဘိ၏၊ ပ။ ဖြတ်လည်း ဖြတ်ဘိ ၏၊ ဓားဖြတ်ခြင်းဖြင့် ကြမ်းတမ်း၍ ရဟန်းတို့အား လျောက်ပတ်၏၊ ပ။ ရဟန်းတို့ ...ဖြတ်သောဒုကုဋ် ဖြတ်သောကိုယ်ဝတ် ဖြတ်သောသင်းပိုင်ကို ခွင့်ပြု၏”ဟု မိန့်ဆိုသော စကားတို့တွင် အနားပတ် တရုတ်မြောင်းရှည် မြောင်းငယ် အလုံးစုံကို ဓားဖြင့်ဖြတ်၏ဟူ၍ မိန့်ဆိုတော်မူသည်ဟု အထက်၌ ဖော်ပြ ခဲ့ပြီ။

(၂) ရဟန်းတို့ ...အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို မဆောင်အပ်၊ ဆောင် သောရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟူသော စကားကို အဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာတို့ မဖွင့်ဆိုကြပါ။ မဖွင့်ဆိုခြင်းသည် “အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်း သည်” ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်း ငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြစ်သည်ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ကို ပို၍ လေးနက်စေသည်။

(၃) ကထိန်သင်္ကန်းသည် ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းကဲ့သို့ ဝတ်ရုံဖို့လှူ သော သင်္ကန်း ဖြစ်သည်၊ ဝတ်ရုံဖို့ချည်း ဖြစ်သောကြောင့် ကထိန်သင်္ကန်းကဲ့သို့ ပကတိ ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းတို့ကိုလည်း ဖြတ်သင့်ပေသည်။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော် ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုအမှတ် (၂)၌ လာသည့် “ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာတိ ယထာ ပဉ္စခဏ္ဍိကာနံ သံဃာဋိအာဒီနံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကာနိ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန ပဉ္စ ဝါ ခဏ္ဍာနိ အတိရေကာနိ ဝါ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ဆိန္ဒိတွာ” ဟူသော ပါဌ်နှင့် အဆိုအမှတ် (၉) နှင့် (၁၀)တို့၌ လာသော စကားများကိုလည်း ပြန်၍ နှလုံးသွင်းတော်မူကြပါကုန်။

(၄) “ကထိန်သင်္ကန်း၌ ဖြတ်ပုံ, ချုပ်ပုံ, အခန်းဖွဲ့ပုံ, မြောင်း တရုတ်ထားပုံ တို့သည် အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ပုံအတိုင်း ပင် ဖြစ်သည်၊ အထူးပြု၍ ကျမ်းဂန်တို့၌ မပြထားပါ”ဟူသောကြောင့်တည်း။ အမှန်မှာ ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ပုံကို မှီ၍ အဋ္ဌကထာဆရာသည် ကထိန်သင်္ကန်း ချုပ်လုပ်ပုံကို စီရင်လေသည် ဟူ၍ သိအပ်၏၊

ထို့ကြောင့် ကထိန်သင်္ကန်းကဲ့သို့ ပကတိဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းတို့ကိုလည်း ဖြတ်၍ ချုပ်ရမည်ဟု ယူအပ်ပေသည်။ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန် မခင်းအပ်ဟု ယူလျှင် အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကိုလည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟု ယူမှသာလျှင် သဘာဝကျသည် မဟုတ်ပါလော။

သင်္ကန်းချုပ်လုပ်ပုံ အမှန်

ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကို တစ်ခုစီ ပိုင်းပိုင်းဖြတ်လျှင် ၎င်းတို့ကို ဖွဲ့စပ်ချုပ်လုပ်ရန် အလို့ငှာ မြောင်းတို့ကိုလည်း တစ်ခုစီ အပိုင်းပိုင်းဖြတ်ရတော့ မည်။ [မြောင်းတို့ကို မဖြတ်ဘဲ နေလို့မရတော့ပြီ ဟူလို။] အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်း ငယ်တို့ကို တစ်ခုစီ ပိုင်းပိုင်းဖြတ်လျှင် ၎င်းတို့ကို ဖွဲ့စပ်ချုပ်လုပ်ရန် အလို့ငှာ တရုတ်တို့ကိုလည်း မြောင်းတို့ကဲ့သို့ တစ်ခုစီ ပိုင်းပိုင်းဖြတ်ရတော့မည် ဟူ၍ သိအပ်၏၊ မှန်, မမှန် သိအောင် သင်္ကန်းတစ်ထည်ကို အနီး၌ ဖြန့်ထား၍ ပိတ်အုပ်တစ်အုပ်ကိုယူ။ လက်တွေ့သဘောဖြင့် ထိုသင်္ကန်းအတိုင်း ဖြတ်ဘိသကဲ့ သို့ စိတ်ဖြင့် ထိုပိတ်အုပ်ကို ဖြတ်၍ စမ်းသပ်တော်မူပါ။ ကျမ်းဆရာများ သုံးစွဲသော အသုံးအနှုန်းကို လိုက်၍သာ ငါးပိုင်းငါးစပ်ဟု ရေးရသည်။ အမှန်မှာ ထိုသင်္ကန်း၌ ငါးပိုင်း လေးစပ်သာ ရှိသည်။

စာရေးသူ ရှင်းပြသည်ကို သဘောမပေါက်လျှင်လည်း စိတ်ရှုပ်ထွေးစရာ မဟုတ်ပေ၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း? အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့နှင့်တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓား စသည်ဖြင့်, ပိုင်းပိုင်းပြတ်အောင် ဖြတ်လျှင် လိုရင်းကိစ္စ ပြီးသောကြောင့် တည်း။

ယခုခေတ်ချုပ်သော သင်္ကန်းတို့နှင့် ပတ်သက်၍ ဆိုပါအံ့ — စာရေးသူ ကိုယ်တိုင် စမ်းသပ်၍ တွေ့ရှိသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် ယခုခေတ်၌ ချုပ်သော ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းနှင့် သင်းပိုင်တို့၌ ငါးခန်းစီ ရှိကြ၏၊ ယင်းငါးခန်းတို့ကို အဝတ်ပိုင်း သုံးပိုင်းဖြင့် ချုပ်ထား၏၊ သင်္ကန်းပုံစံ၌ -- (၂), (၃) အမှတ်ပြ အဝတ်ပိုင်း တစ်ပိုင်း၊ (၄), (၅) အမှတ်ပြ အဝတ်ပိုင်း တစ်ပိုင်း ယင်းအဝတ်ပိုင်း နှစ်ပိုင်းတို့ကို (၁) အမှတ်ပြ အလယ်ပိုင်းနှင့် စပ်၍ ချုပ်ထား၏၊ စပ်၍ ချုပ်ထားသော ယင်းနေရာ နှစ်နေရာတို့၌သာလျှင် အဝတ်သား ပြတ်နေသည်။ [အဝတ်သား ပြတ်သည့် ဤနှစ်နေရာတို့မှတစ်ပါး အခြားအဝတ်သားပြတ်နေသည့် နေရာ အလျှင်း မရှိပါ။] ထင်ရှားစေအံ့။

အမှတ် (၁) အလယ်ခန်း၌ မြောင်းနှစ်ခု ရှိ၏၊ ယင်း မြောင်းနှစ်ခုတို့ကို ရုပ်လုံးဖော်ရာ၌ အဝတ်ကို အပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ခြင်းဖြင့် ရုပ်လုံး ဖော်ထား၏၊ သို့ဖြစ်၍ ဤ (၁) အမှတ်ပြ အလယ်ပိုင်း၌ ဖြတ်ထားသည့်နေရာ အလျှင်း မရှိပါ။

ကျန်အဝတ်ပိုင်း နှစ်ပိုင်းတို့၌လည်း (၄), (၅) အမှတ်ပြ အခန်းနှစ်ခန်းတို့၏ အကြား၌ ရှိသော မြောင်းတစ်ခုကိုလည်းကောင်း၊ (၂), (၃) အမှတ်ပြ အခန်း နှစ်ခန်းတို့၏ အကြားရှိသော မြောင်းတစ်ခုကိုလည်းကောင်း အဝတ်ကို၊ ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ခြင်းဖြင့် ရုပ်လုံးဖော်ထား၏၊ သင်္ကန်းတစ်ထည်လုံးတွင် မြောင်းလေးခု ရှိ၏၊ ယင်းမြောင်းလေးခုတို့မှာလည်း ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်ထားသော မြောင်းတို့သာ ဖြစ်သောကြောင့် စပ်၍ ချုပ်ထားသော နေရာ၊ ထို နှစ်နေရာတို့မှတစ်ပါး အခြား ဖြတ်ထားသည့်နေရာ အလျှင်း မရှိပါ။ ယင်း သုံးပိုင်းကို ဖြတ်ခြင်းမှာ ကျမ်း၏ အဆိုကို ငဲ့သောအားဖြင့် ဖြတ်ခြင်း မဟုတ်၊ ချုပ်ရာ၌ ပိတ်အုပ်အတိုင်း အရှည်အလိုက် မဖြတ်လျှင် မဖြစ်၍ ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အခန်းကြီး ငါးခန်းတို့၌ရှိသော အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် တရုတ်တို့ကိုလည်း ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်ချုပ်ခြင်းဖြင့်သာ ရုပ်လုံးဖော်ထား၏၊

ထို့ကြောင့် သင်္ကန်းတစ်ထည်လုံး၌ အဝတ်သုံးပိုင်းကို စပ်၍ ချုပ်သော ချုပ်ရိုးကြောင်း နှစ်ခုတို့မှတစ်ပါး အခြား အပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သောအရာ အလျှင်း မရှိပါ။ [ယင်းအဝတ်သုံးပိုင်းတို့ကို ဖြတ်ခြင်းမှာလည်း ကျမ်း၏ အဆိုကို ငဲ့သောအားဖြင့် ဖြတ်ခြင်းမဟုတ်၊ ချုပ်ရာ၌ အဝတ်အတိုင်းအရှည်အလိုက် မဖြတ်လျှင်မဖြစ်၍ ဖြတ်ခြင်းဖြစ်ပေသည်။] ပူးတွဲပါ ရေးဆွဲထားသော သင်္ကန်းပုံစံ ကို ရှုတော်မူကြပါကုန်။ သင်္ကန်းပတ်ပတ်လည်၌ ချုပ်ထားသော အနားပတ်တို့ နှင့် ပတ်သက်၍ ဝေဖန်ဖို့ မရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ အကြောင်းကို ထည့်မရေး ခြင်း ဖြစ်သည်။

မှတ်ချက်။ ။စာမျက်နှာ(၃၅၂)မှ ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းပုံစံဖြင့် ပူးတွဲကြည့်ရှုတော်မူပါ။

အခန်းကြီးတို့ကိုပင် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ယင်းအခန်းကြီးတို့၏ အဝတ်လွှာ တို့ကိုပင် ခေါက်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့၏ အကွက် အသီးသီးတို့ကို ဖော်၍ ချုပ်လေသည်။ ယင်းအခန်းကြီးတို့၏ အဝတ်လွှာတစ်ခု တည်းဖြင့်ပင် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ရုပ်လုံးဖော်၍ ခေါက်ချုပ်ခြင်းသည် သင်္ကန်းကုန်သည်များ ကြေညာသကဲ့သို့ ဝိနည်းတော်နှင့် အညီ ချုပ်လုပ်သည်ဟု ဆိုပါမည်လော၊ (ဝါ) ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော်ဆရာတော် ဘုရားကြီး၏ အဆိုအမှတ် -၂ ၌ လာသော ထိုပုဗ္ဗကရဏ ခုနစ်ပါးတို့နှင့်အညီ ချုပ်လုပ်သည်ဟု ဆိုပါမည်လော၊ (ဝါ) ဤသင်္ကန်းမျိုးကို ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီသော (အလုံးစုံဖြတ်သော) သင်္ကန်းဟု ဆိုပါမည်လော။

ဆိုဦးအံ့ — ဤသင်္ကန်းမျိုးသည် အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်း ကထိန် မခင်းအပ်၊ အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကိုလည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟု ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အားသာလျှင် မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် တရုတ် တို့ကို မဖြတ်သော်လည်း ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းကြီးတို့ကို ဖြတ်လျှင် ဝတ်ရုံအပ်၏ဟု ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အားလည်း မအပ်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ ဇီဝက လှူသော သင်္ကန်းလျာမှာ ဖြတ်၍ ချုပ်လောက်အောင် ကြီးသောကြောင့် ဖြတ်၍ ချုပ်စေသည်။ ယခုခေတ် ပိတ်အုပ်များသည်လည်း အလိုရှိသလိုဖြတ်၍ ချုပ်လောက်အောင် ကြီးသောကြောင့် ဖြတ်၍ချုပ်အပ်သည်ဟူ၍ ယူအပ်သည် မဟုတ်ပါလော။

ရဟန်းတို့ ...အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းကို မဆောင်အပ်၊ အကြင် ရဟန်းသည် ဆောင်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏ဟု ဘုရားရှင် မိန့်တော်မူ၏၊ ယခုခေတ်မှာကား အလျှင်းမဖြတ်သော သင်္ကန်းတို့ကို ရဟန်းတော်များ အားလုံးလိုလိုပင် ဝတ်ရုံနေကြရရှာ၏၊ အပြစ်ရှာသော အနေဖြင့် ရေးခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဝိနည်းတော်ဘက်၌ ဟာလွန်းနေ၍ ရဟန်းတော်များ ကိုလည်း သီလစင်စင်ကြယ်ကြယ်ဖြင့် နေစေလိုသော စေတနာဖြင့်လည်း ကောင်း၊ အလွန်ဆင်းရဲ ပင်ပန်းကြီးစွာဖြင့် ရှာ၍ရသော ချွေးနှဲစာကို ရက်ရက် ရောရော အကုန်ခံ၍ လှူဒါန်းကြသော အလှူရှင်ခမျာများကိုလည်း ရာနှုန်း အပြည့် အကျိုးကျေးဇူး ခံစားစေလိုသော စေတနာဖြင့်လည်းကောင်း ပွင့်ပွင့် လင်းလင်း ထုတ်ဆိုရေးခြင်းဖြစ်သည်။

နိဂုံး။ ။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် (ဝါ) အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်-မခင်းအပ်။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းကို (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံအပ်, မအပ် ဟူသော ဤပြဿနာ နှစ်ခုတို့ကို ဆုံးဖြတ်ကြပါစို့။

၁။ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးက အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်း ကထိန်မခင်းအပ်၊ အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းကိုလည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟု အထောက်အထား ခိုင်လုံစွာဖြင့် မိန့်ဆိုတော်မူ၏၊

၂။ ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ဗန်းမော်ဆရာတော် ဘုရားကြီးအတိုင်းပင် ယူတော်မူ၏၊ [အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီးပြီ။]

၃။ အဘယာရာမ ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ‘သင်္ကန်း အဆုံးအဖြတ်’ ၌ ပါဠိတော်မှာ ဖြတ်၍ ချုပ်သည်ကို ဟောတော်မူ၏ဟူ၍ ဆိုသည်။ ပါဠိတော်၌ ဖြတ်၍ ချုပ်ရမည်ဟုဆိုလျှင် ရှေးခေတ်ချုပ်သော သင်္ကန်းများနှင့် ယခုခေတ်ချုပ်သော သင်္ကန်းများမှာ ချုပ်လုပ်ပုံချင်း မတူစေကာမူ ယခုခေတ်ချုပ်သော သင်္ကန်းများကိုလည်း ခေါက်၍ မချုပ်ဘဲ ဖြတ်၍ ချုပ်သင့်သည် မဟုတ်လော။

၄။ မဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၃၀၈၊ ၃၀၉၊ ပရိဝါပါဠိတော် (မြန်မာ ပြန်) အပိုဒ်-၄၀၃ တို့နှင့် ညောင်လေးပင် ဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ကထိန်အရသာကျမ်းတို့၌လည်း ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့နှင့် တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းမှသာလျှင် ကထိန်မြောက်သည်ဟု ဆိုသည်ဟူ၍ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီးပြီ။ [အလုံးစုံမဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန် မခင်းအပ် ဟူလို။]

၅။ အဘယာရာမ ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို လည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်စေချင်သည်ဟူ၍ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီးပြီ။

၆။ ကမာဝက်ရွာ၊ ရွှေကျင်နိကာယ နာယကဆရာတော်ဘုရားကြီး ဦးစန္ဒောဘာသသည်လည်း ကထိန်ခင်းရာ၌ စျေးမှဝယ်လာယူသော သင်္ကန်းဖြင့် မခင်းဘဲ ရွာမှ အလှူရှင်များ ကိုယ်တိုင် ချုပ်လုပ်၍ လှူဒါန်းသော သင်္ကန်းဖြင့် (ဝါ) အခန်းကြီးတို့ကိုသာလျှင် မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်းပိုင်သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းတော်မူ၏၊ [အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။]

၇။ “ရဟန်းတို့ ...အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို မဆောင်အပ်၊ ဆောင်သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏”ဟူသော စကား၏ ဆိုလိုရင်းအဓိပ္ပာယ် မှာ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းကိုသာလျှင် ဝတ်ရုံအပ်၏ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ အထက်၌ ရှင်းပြခဲ့ပြီးပြီ။

၈။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာမဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်အပ်သည်- ဟု ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာတို့ ဆိုကြ၏၊ ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်လျှင်လည်း အပ်သည်ဟု အဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာ တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ မဆိုပါ။ အဘယ်ကြောင့် မဆိုသနည်း? အဖြေကား-ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်လျှင်လည်း အပ်သည်ဟု အကယ်၍ ဆိုလျှင် ပါဠိတော်နှင့် ထိုအဋ္ဌကထာဆရာ ဋီကာဆရာတို့နှင့်သာ ဆန့်ကျင်မည် မဟုတ်၊ ကထိန်အမြွက် အခန်း၌ ပြဆိုထားသော ထိုပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့၌ လာသည့် အမှတ် (၂) ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည်မျဉ်းချမှု အမှတ်ပြုမှုတို့ဖြင့် စီရင်ရခြင်း၊ (၃) စီရင်ချက်အတိုင်း ဖြတ်ရခြင်း၊ (၄)တွဲအပ် တွယ်ရခြင်း၊ (၅) ချုပ်ရခြင်း--ဟူသော ဤပြုဖွယ်ကိစ္စ လေးရပ်တို့နှင့်လည်း ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်မည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ သို့ဖြစ်၍ ဓား စသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်ခြင်းသည်သာလျှင် ဘုရားရှင်၏ အလိုတော် နှင့် ကိုက်ညီသည်ဟု ယူအပ်ပေသည်။

ဤအချက်အလက် အကြောင်းအရာ အလုံးစုံကို ထောက်သောအားဖြင့် (၁) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်း ကထိန်မခင်းအပ်၊ (၂) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကိုလည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟူ၍ ယူအပ်ပေသည်။ ဗန်းမော် ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်သည့် ကထိနဝိသောဓနီကျမ်းကို ရွေးချယ်၍ မိမိ စီရင်သော ဝိနယသမူဟဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ထည့်သွင်းသည်ကို ထောက်လျှင် ဆရာတော် ဦးနိဂြောဓ အရှင်မြတ်သည်လည်း စာရေးသူကဲ့သို့ပင် ယူဆသည်ဟု ဆိုအပ်ပေသည်။

ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အချက်အလက် အကြောင်းအရာတို့ကို သဘာဝမကျဟု ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား မည်သို့မျှ မပြောလိုပါ၊ သို့သော် အချက်အလက် အကြောင်းအရာတို့မှာ သဘာဝကျသော်လည်း ကာလဒေသအလိုက် အများကျင့်သုံးသလို ကျင့်သုံးဆောက်တည်အပ်သည်ဟု ဆိုလျှင်ကား “ကာလသာ ရွေ့ သည်၊ ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသော အာဏာတော် (သိက္ခာပုဒ်)ကား မရွေ့”ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊ ကာလဒေသ အကြိုက်ကို လိုက်၍ ပြုရမည်လော၊ သို့တည်း မဟုတ် ဘုရားရှင်၏ အကြိုက်ကို လိုက်၍ ပြုရမည်လောဟု ပြန်၍ မေးလိုပါ၏၊

စာရေးသူကဲ့သို့ ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ယခုခေတ်ချုပ်သော သင်္ကန်း များနှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် ပြောလိုပါ၏၊ ယခုခေတ် ချုပ်သော သင်္ကန်းများကို မဝတ်ရုံအပ်ဟု သိသော်လည်း ဤသင်္ကန်းမျိုးသာ ရှိ၍ ဤသင်္ကန်းမျိုးကို မဝတ်ရုံဘူးဟု ဆိုလျှင် အဘယ်သို့ ဝတ်ရုံနေထိုင်ရပါအံ့နည်းဟူ၍ မေးဖွယ် ရှိ၏၊ အဖြေကား အလုံးစုံဖြတ်သော သင်္ကန်းကို မရသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး ယခုခေတ် ချုပ်အပ်သော သင်္ကန်းတို့ကိုသာ ဝတ်ရုံနေဦးဟူ၍ ဖြစ်သည်။ စာရေးသူအဖို့မှာကား သင်္ကန်းကုန်သည်တစ်ဦး၏ အထံ၌ ဒါယကာများက သင်္ကန်းသုံးထည်ကို ရှစ်ဆယ့်ငါးကျပ်ဖြင့် အထူး မှာချုပ်၍ ကပ်လှူသဖြင့် ၎င်းတို့ကိုပင် ဝတ်ရုံနေ၏၊

သင်္ကန်းကုန်သည်များ၏ အလိုကို ရဟန်းတော်များက လိုက်ရမည်လော၊ သို့တည်းမဟုတ် ရဟန်းတော်များ၏ အလိုကို သင်္ကန်းကုန်သည်များက လိုက်ရမည်လောဟူ၍ မေးလိုပါ၏၊

သဘာဝကျကျ ဖြေမည်ဆိုလျှင် ရဟန်းတော်များ၏အလိုကို သင်္ကန်းကုန်သည်များက လိုက်ရမည်ဟူ၍ ဖြေအပ်သည် မဟုတ်ပါလော၊ ဟုတ်သည်ဟု ဆိုလျှင် ရဟန်းတော်များသာ ညီညွတ်ဖို့ လိုသည်၊ ရဟန်းတော်များ၏ အလို တော်အတိုင်း ကုန်သည်များက ချုပ်ကြမည်သာ၊ အလုပ်ကား အနည်းငယ် ပိုသည်၊ မှန်၏၊ အလုပ်ပိုသလောက် ချုပ်ခ အဖို့ငွေကို ပို၍ ယူရန်ဖြစ်သည်၊ အလှူရှင်တို့ကလည်း တန်ဖိုးအနည်းငယ် ပိုလာ၍ မလှူဘဲ နေကြမည်မဟုတ်ပါ၊ လှူမြဲတိုင်း လှူကြမည်သာ။ ထို့ကြောင့် ဤကိစ္စအတွက် ပူပင်စရာ မရှိပါ။ ရဟန်းတော်များ၏ အလိုကျဖြစ်အောင် သင်္ကန်းကုန်သည်များက အပြိုင်အဆိုင် ချုပ်လုပ်ကြမည်သာတည်း။

ရှေးဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့ ဝန်ခံပုံ

ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည် ထို ပါမောဇ္ဇဒီပနီကျမ်း စာမျက်နှာ-၂၀၉ “သန္နိဓိ ဖြစ်, မဖြစ်ကို ပြခြင်းအကြောင်း”ဟူသော ခေါင်းစဉ် အောက်၌ “ထိုတွင် ဆွမ်းခဲဖွယ်တို့ကို လူ, ရှင်တို့အား ပေးစွန့်က ယာဂုကျိုဆဲ အိုး၏ အထက်မှ လက်ကို ဖြန့်၍ ခံယူသော သာမဏေ၏ လက်မှ ၎င်းအိုး၌ ကျသော်လည်း ၎င်းအိုး သန္နိဓိ မဖြစ်ဟု ပါစိတ် အဋ္ဌကထာ မိန့်ဆိုသောကြောင့် ဇွန်း, ပန်းကန်, ဆွမ်းစားခွက်တို့ကို အနပေက္ခ မစွန့်ဘဲ စားမဲဟင်းလျာ ဆွမ်းခဲဖွယ်ကိုသာ ပေးစွန့်၊ ၎င်းခွက်တို့ကို မစွန့်။ ၎င်းခွက်တို့ကို မစွန့်ဘဲလျက် ၎င်းဇွန်း ယောက်ချိုတို့ဖြင့် မွှေချက်ပြုတ်ခြင်း စားမဲဟင်းလျာတို့ကို ကော်ခပ်ခြင်းသည် အလျှင်းမအပ်ဟု မှတ်၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူ ဇွန်း, ပန်းကန်တို့၌ ငြိကပ်ကုန်သော ဆီအညစ်အကြေးတို့ကို ပေးခြင်းငှာလည်း မဖြစ်နိုင်ခြင်း၊ ယူ၍လည်း မရနိုင်သောကြောင့်တည်း။

သစေပိ ပတ္တော ဒုဒ္ဓေါတော ဟောတိ၊ ယံ အင်္ဂုလိယာ ဃံသန္တဿ လေခါ ပညာယတိ။ ပ။ တသ္မာ ပတ္တံ ဓောဝိတွာ ပုန တတ္ထ အစ္ဆောဒကံ ဝါ အာသိဉ္စိတွာ အင်္ဂုလိယာ ဝါ ဃံသိတွာ နိသေနဟဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော။ —စသည် မကောင်း သဖြင့် ဆေးပွတ်အပ်သော (ဝါ) စင်ကြယ်အောင် ဆေးတိုက်ပွတ်အပ်သော် လည်း ဆီအညစ်အကြေး အစေးရှိသော အဖြစ်ကို သိရန် ရေကြည်စွာ ထည့်၍ ကြည့်လျှင် ရေပေါ်၌ ဆီအစေး မတက်၊ ကွင်း၍ကွက်၍ မပေါ်လာမှ စင်ကြယ် ကြောင်းကို သိရမည်၊ လက်ရေး လက်ကြောင်းထင် ဆီအစေး မစင်ကြယ်သော သပိတ်ဖြင့် နက်ဖြန်နေ့ ဆွမ်းစားခြင်းကို ပြုက ပါစိတ်အာပတ် သင့်ကြောင်း၊ ၎င်း ဆီအစေးစွန့်၍လည်း မဖြစ်နိုင်ခြင်းကြောင့် စင်ကြယ်, မစင်ကြယ်ကို ရေကြည်ဖြင့် ထည့်၍ ကြည့်ရမည်ဟူ၍သာ ပင်ပန်းကြီးစွာ ဆို၊ အကပ်ကို စွန့်လိုက်ရမည်ဟုလည်းကောင်း အဋ္ဌကထာ မဆို၍ ၎င်းသပိတ်ဖြင့် ဆွမ်းစား တိုင်း သန္နိဓိပါစိတ်နှင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ခြင်းမှ ကင်းလွတ်ရန် အဖန်ဖန် သပိတ် ပန်းကန် ဇွန်း စသည်တို့ကို ဆေးပွတ်တိုက်မှ စင်ကြယ်မည်။ ၎င်း ဝီရိယ, သတိ ပေါ့သော ရဟန်းတို့ကို ၎င်းအာပတ်မှ မလွတ်မကင်းရာ။ ၁၂၃၃-ခုနှစ် ငါတို့က ၎င်းဆိုအပ်ပြီးသောအတိုင်း လျှောက်မှ ဝိနည်းအကျော် ဗန်းမော် ဆရာတော်ဘုရားကြီးကပင် ဇွန်းပန်းကန်တို့၌ ကပ်ငြိသော ဆီအညစ်အကြေးကို အလေးမပြု၊ ဟင်းအိုး၌ စိုက် ခပ်ယူခြင်း စကုန်သော အမှုတို့ကို နောင်မပြုပါဟု ဝန်ခံဖူးသည် တဝ။ သောဝစ္စဿတာ မင်္ဂလာနှင့် ဝိနည်းလိမ္မာ ကျင့်သိက္ခာပြည့်စုံ အလုံမြို့အဝင် ခင်မွန်သုံးဂိုဏ်းချုပ် ဆရာတော်ကြီးလည်း ၁၂၂၈-ခုနှစ် ဓားကို လည်းကောင်း၊ ဖရဲ, သခွား စသည်ကိုလည်းကောင်း အကပ်ခံပြီးမှ လှီးဖြတ်လျှင် အညိုအမည်း ထင်က တစ်ဖန်ပင် အကပ်ခံပြန်မှ သင့်လျော်ကြောင်းကို လျှောက် ၍ ဝန်ခံ၊ အကပ်တဖန် ခံပါပြီဟု ပဋိညာဉ်ပေးဖူးလေသည်”ဟူ၍ ဆို၏၊

စာမျက်နှာ (၂၄၉)၌ကား မိမိ၏ အမှားကို ဝန်ခံသောအနေဖြင့် ထို ကျိုက်လတ် ပစ္ဆိမာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည် “ငါးပိုင်း, ငါးစပ် တရုတ်မြောင်းရှည်အတို မဖြတ်ဘဲ ကထိန်ခင်းကြ၍ အာနိသင်ရပြီအမှတ်ဖြင့် တပေါင်းလပြည့်တိုင် ဆယ်ရက်လွန်စေ၍ သင်္ကန်းစသည်တို့ကို ထားခြင်းကြောင့် ဒသာဟာတိက္ကန္တ နိဿဂ္ဂိပါစိတ် သင့်၊ မဖြတ်သော သင်္ကန်းစသည်တို့ကို ဝတ်ခြင်းကြောင့် ဒုက္ကဋ် အာပတ် သင့်၏ဟု ၃၃-ခုနှစ်က ဗန်းမော်ဆရာတော် အမိန့်ရှိဖူး၍ ငါတို့လည်း သဘောကျ၍ ၎င်းအတိုင်းပင် ကထိန်ခင်းပေသည်”ဟူ၍ ဆို၏၊

ဤဆရာတော် သုံးပါးတို့၏ ပြုမူပုံမှာ အလွန်တရာမှ ချီးကျူးထိုက်၍ အတု ခိုးလောက်သော စံနမူနာ ဖြစ်သည်။ သူတော်စင်ပီပီ ၎င်းတို့၏ အမှားကို ဝန်ခံတော်မူကြပေသည်။ မိမိ၏ အမှားကို ဝန်ခံခြင်းသည် ရှက်စရာကောင်းသော အလုပ်ဖြစ်သည်ဟူ၍ အချို့ ထင်မှတ်ကြ၏၊ အမှန်မှာ မိမိ၏ အမှားကို မှားမှန်း သိလျှင်သိချင်း မရှက်မကြောက် ရဲရဲဝံ့ဝံ့နှင့် ပရိသတ်၏ အလယ်၌ ဝန်ခံခြင်းသည် သူတော်စင်တို့၏ အလေ့အကျင့် ဖြစ်ရကား ဂုဏ်ယူထိုက်သော အရာဖြစ်သည်ဟူ၍ ပညာရှိသူတော်စင်တို့ ဆိုကုန်၏၊ အထင်သေး အမြင်သေး ခံရမည်စိုးသဖြင့် မှားမှန်း သိငြားသော်လည်း ဝန်မခံဘဲ ဇွတ်မှိတ်၍ ပြုခြင်းမျိုးသည် ပညာမဲ့သော သူတို့၏ အလေ့အကျင့်ဖြစ်ရကား ပညာရှိသူတော်စင်တို့၏ အမြင်၌ မိမိသည်ပင် မိမိကိုယ်ကို အထင်သေး အမြင်သေးဖြစ်အောင် ဖန်တီး နေသည်နှင့် တူ၏၊ ပညာမဲ့သော သူတို့၏ ကဲ့ရဲ့ခြင်းကို မကြောက်လေလင့်၊ ၎င်းတို့၏ ချီးမွမ်းခြင်းကိုလည်း အလိုမရှိလေလင့်၊ ပညာရှိသူတော်စင်တို့၏ ချီးမွမ်းခြင်းကိုသာလျှင် အလေးပြုရာ၏၊ မိမိ၏ အမှားကို မပြုပြင်ဘဲ နေနေခြင်းသည် ကုသိုလ်လို၍ ရဟန်းပြုရာ မရောက်ဘဲ မိမိကိုယ်ကို မနစ်, နစ်အောင် ပြုရာရောက်သည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မိမိအား ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်နေသော ရဟန်း, သာမဏတို့နှင့်တကွ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့ကိုလည်း လမ်းမှားသို့ ပို့ဆောင်ရာကျသည်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ နောင်လာနောင်သားများအတွက်လည်း မကောင်းသော အမွေအနှစ်ကို ချန်ထားရာကျသည်ဟူ၍လည်းကောင်း သတိ ချပ်စေလိုပါ၏၊ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဤပြဿနာနှစ်ခုနှင့် ပတ်သက်၍ ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရားသည်လည်း စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ ယခု ယူဆလေပြီ။(သာဓု သာဓု သာဓု)

ဤကိစ္စမှာ နေ့ရှိသမျှ အာပတ် အဆက်မပြတ် သင့်စေနိုင်၍ လေးလေး နက်နက် စဉ်းစားဆုံးဖြတ်တော်မူကြပါကုန်။ [အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့ သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော်မူကြပါကုန်။]

၁။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းမဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်။ ၂။ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းကို (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံအပ်, မအပ် ဟူသော ပြဿနာနှစ်ခု ပြီးပြီ။

ဖြည့်စွက်ရေးခြင်း

ဤပြဿနာကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၅-ခုနှစ်တွင် ရေးပြီးသည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ကျေးဇူးရှင် ပထမ မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဖြေဆိုတော်မူသော ဤပြဿနာမျိုးကဲ့သို့သော စီဝရဝိသဇ္ဇနာကို မမျှော်လင့်ဘဲလျက် တွေ့ရှိ၍ ဖြည့်စွက်ရေးသွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျေးဇူးရှင် ပထမ မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည် မြန်မာဘုရင်လက်ထက် ကုန်းဘောင်ခေတ် ဒုတိယပိုင်း၌ အလွန် ထင်ရှားကျော်ကြားတော်မူသော ဆရာတော်ကြီးတစ်ပါး ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ် အစိုးရ လက်ထက်၌လည်း နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး၏ လေးစားကြည်ညိုခြင်းကို ခံယူတော်မူရသည်။ ၎င်းအား အလွန်လေးစား အားကိုးအားထားကြသည့် အလျောက် အများသိကြသော ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး အပါအဝင် အလွန်ထင်ရှားသော ကျမ်းတတ် ဆရာတော်ဘုရားကြီးအများကပင် မရှင်းလင်းသော အကြောင်းအရာ အချက်အလက်များကို မေးလျှောက်ကြ၍ ဖြေဆိုလေသည်။ ထို ဖြေဆိုသော ဝိသဇ္ဇနာပေါင်းချုပ်ကို စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ အင်းတော်မြို့၊ မြို့မကျောင်း၊ မန်လည်စာပေစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့က ပိဋကတ္တယ ကောဝိဒ, ဂန္ထန္တရပါရဂူ, အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ, မကာရလောပ အနွယ်ဝင် ကျေးဇူးရှင် ပထမ မန်လည်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ‘ပညာဝီမံသနကထာကျမ်း’ ဟူသော အမည်ဖြင့် အုပ်ရေ (၃၀၀၀)အထိ ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် သာသနာရေးဦးစီးဌာန ပုံနှိပ်တိုက်၌ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၃၉-ခုနှစ်တွင် ရိုက်နှိပ်လေသည်။ အဆိုပါ ‘ပညာဝီမံသနကထာကျမ်း’ကို ဆရာတော်ဘုရား (အရှင်တေဇ) ကံအားလျော်စွာ မကြာသေးမီက တွေ့ရှိ၍ ဖတ်ရှုရာ ငါးပိုင်း ငါးစပ်စသော အခန်းတို့ကိုသာ ဖြတ်၍ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း မဖြတ်ဘဲ ခေါက်၍ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် (ဝါ) အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်လည်း မခင်းအပ်၊ ဝတ်လည်း မဝတ်ရုံအပ်ဟု စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ ကျေးဇူးရှင် ပထမ မန်လည် ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ယူဆ၍ အခိုင်အမာ ဆိုထားသည်ကို တွေ့ရှိသဖြင့် ထိုကျမ်းစာအုပ်ကို စာရေးသူထံ ပို့ခဲ့ပါသည်။ သက်ဆိုင်သော ထို စီဝရဝိသဇ္ဇနာကို ဖတ်ရှုရာ အယူအဆချင်း ကိုက်ညီနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ စာရှုသူတို့၏ အကျိုးကို ရည်ရွယ်၍ (ဝါ) စာရေးသူ တင်ပြသော အကြောင်းအရာ အချက်အလက်များကို လက်ခံသင့်, မသင့် စိစစ်ဝေဖန် ဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် အလို့ငှာ ထိုစီဝရဝိသဇ္ဇနာကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၄၁-ခု၊ သီတင်းကျွတ်လဆန်း ၃-ရက်၊ တနင်္ဂနွေနေ့၌ ဖြည့်စွက်ရေးသွင်းပါသည်။ [ပညာဝီမံသနကထာကျမ်း၊ နှာ-၄၇၈၊ စီဝရဝိသဇ္ဇနာ၊ ကထိန်သင်္ကန်း အစီအရင်နှင့် အမြဲ ဝတ်ရုံသော သင်္ကန်း၌ ငါးစပ် ငါးခန်း ဖြတ်ရုံနှင့် အပ်, မအပ် မေးလျှောက်ရာ ဖြေဆိုသော ဝိသဇ္ဇနာ။] ထိုဖြေဆိုသော ဝိသဇ္ဇနာကို မူရင်းစာမူအတိုင်း ဖော်ပြ ပါအံ့။

စီဝရဝိသဇ္ဇနာ

ကထိန်သင်္ကန်း အစီအရင်နှင့် အမြဲဝတ်ရုံသော သင်္ကန်း၌ ၅-စပ်,

၅-ခန်း ဖြတ်ရုံနှင့် အပ်, မအပ် မေးလျှောက်ရာ ဖြေဆိုသော ဝိသဇ္ဇနာ

ကထိန်ဉတ်သင်္ကန်း သဗ္ဗဆိန်မှ အပ်, မအပ်၊ အမြဲဝတ်ရုံသော သင်္ကန်းလည်း ငါးပိုင်း ငါးခန်း ဖြတ်ရုံသာ အပ်, မအပ် ဟူသော အမေးနှစ်ချက်တို့၌ တိစီဝရိက်သင်္ကန်းမျိုး ဖြစ်လျှင် ကထိန်သင်္ကန်းဖြစ်စေ, ကထိန်မဟုတ် အမြဲဝတ်ရုံ သော သင်္ကန်းမျိုးပင်ဖြစ်စေ ဝိဝဋ္ဋ, အနုဝိဝဋ္ဋ, ဂီဝေယျက, ဇင်္ဃေယျက, ဗာဟန္တ ဟူသော ငါးခန်း ငါးစပ် စသည်ကို ဓားဖြင့် ဖြတ်၍ ထိုအခန်းအစပ်တို့၏ အစိတ် ဖြစ်သော ကုသိ, အဍ္ဎကုသိ, မဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလတို့ကိုလည်း အကုန်ဖြတ်ခြင်းကို သာလျှင် ပါဠိ, အဋ္ဌကထာကြီးတို့၌ ထင်ပေကုန်၏၊

မဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်တို့ကို ဓားဖြင့် မဖြတ်အပ်။ ချည်ချုပ်ရိုးဖြင့်သာ ဖြတ်ခြင်းကိုကား ဝိနယဂုဠှတ္ထဒီပနီ၌သာ ထင်၏၊ အဘယ်ကဲ့သို့ ပါဠိတော်၌ ထင်သနည်း။

“ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခဝေ အာနန္ဒော၊ မဟာပညော ဘိက္ခဝေ အာနန္ဒော၊ ယတြ ဟိ နာမ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနိဿတိ၊ ကုသိမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အဍ္ဎကုသိမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ မဏ္ဍလမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဝိဝဋ္ဋမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ အနုဝိဝဋ္ဋမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဂီဝေယျကမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဇင်္ဃေယျကမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဗာဟန္တမ္ပိ နာမ ကရိဿတိ၊ ဆိန္နကံ ဘဝိဿတိ၊ သတ္ထလူခံ သမဏသာရုပ္ပံ ပစ္စတ္ထိကာနဉ္စ အနဘိစ္ဆိတံ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဆိန္နကံ သံဃာဋိံ ဆိန္နကံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဆိန္နကံ အန္တရဝါသက”န္တိ။ —

ဟူသော ဝိနည်းမဟာဝါ စီဝရက္ခန္ဓက ပါဠိတော် (ဝိ၊၃၊၄၀၀-၄၀၁။)၌ “ဆိန္နကံ ဘဝိဿတိ သတ္ထလူခံ”ဟူသော ပါဠိတော်ပါဌ်ဖြင့် အလုံးစုံ ပဉ္စခန်း စသော အခန်း၊ ကုသိ စသော အစိတ်တို့ကို ဓားငယ်ဖြင့် လှီးဖြတ်ခြင်းရှိသည့် အဖြစ်သည် ထင်၏၊

၎င်းမဟာဝါ အဋ္ဌကထာ စီဝရက္ခန္ဓက အဖွင့် (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၀၈။)၌လည်း —

ကုသိမ္ပိ နာမာတိအာဒီသု ကုသီတိ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အနုဝါတာဒီနံ ဒီဃပတ္တာနမေတံ အဓိဝစနံ။ အဍ္ဎကုသီတိ အန္တရန္တရာ ရဿပတ္တာနံ နာမံ။ ဂီဝေယျကန္တိ ဂီဝါဝေဌနဋ္ဌာနေ ဒဠှီကရဏတ္ထံ အညံ သုတ္တသံသိဗ္ဗိတံ အာဂန္တုကပတ္တံ။ ဇင်္ဃေယျကန္တိ ဇင်္ဃပါပုဏနဋ္ဌာနေ တထေဝ သံသိဗ္ဗိတံ ပတ္တံ။ ဂီဝဋ္ဌာနေ စ ဇင်္ဃဋ္ဌာနေ စ ပတ္တာနမေဝေတံ နာမန္တိပိ ဝဒန္တိ။

ဟူသော ပါဌ်တို့ဖြင့် အလျား အနားပတ်ပြား, အနံ အနားပတ်ပြား, တရုတ်မြောင်းရှည်အပြား, တရုတ်မြောင်းတိုအပြား, လည်ခံ အာဂန္တုကအပြား, မြင်းခေါင်းသလုံးခံ အာဂန္တုကအပြား အာစရိယဝါဒအားဖြင့် လည်တည်ရာ, မြင်းခေါင်း သလုံးတည်ရာ အနားပတ်အပြားတို့၏ အခြားအခြား အလွှာအဖြစ် ကို ပြဆိုသောကြောင့် အသီးအသီး ဓားဖြင့် ဖြတ်ခြင်းတို့ကို သိအပ်ကုန်၏၊

ဤ ကုသိအဖွင့်၌လည်း —

အနုဝါတာဒီနံ ဒီဃပတ္တာနန္တိ အာယာမတော ဝိတ္ထာရတော စ အနုဝါတံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေနဒွိန္နံ ခန္ဓာနံ အန္တရာ မာတိကာကာရေန ဌပိတပတ္တဉ္စ “ဒီဃပတ္တ”န္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ (ဝိမတိဋီကာ၊၂၊၁၉၈။)နှင့်အညီဟူ၍ မှတ်ရာသတည်း။

မဏ္ဍလန္တိ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရဿ ဧကေကသ္မိံ ခဏ္ဍေ မဟာမဏ္ဍလံ။ အဍ္ဎမဏ္ဍလန္တိ ခုဒ္ဒကမဏ္ဍလံ။ ဝိဝဋ္ဋန္တိ မဏ္ဍလဉ္စ အဍ္ဎမဏ္ဍလဉ္စ ဧကတော ကတွာ သိဗ္ဗိတံ မဇ္ဈိမခဏ္ဍံ။ အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ တဿ ဥဘောသု ပေဿသု ဒွေ ခဏ္ဍာနိ။ ဗာဟန္တန္တိ အနုဝိဝဋ္ဋာနံ ဗဟိ ဧကေကံ ခဏ္ဍံ။ ဣတိ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရေနေတံ ဝိစာရိတန္တိ။ အထ ဝါ အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋဿ ဧကပဿတော ဒွိန္နံ ဧကပဿတော ဒွိန္နန္တိ စတုန္နမ္ပိ ခဏ္ဍာနမေတံ နာမံ။—

ဟူသော ဝိနယသင်္ဂဟ အဋ္ဌကထာ၊ မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ ပါဌ်ဖြင့် တစ်ခု တစ်ခုသော အခန်း၌ အိမ်ဝန်းကြီးကိုလည်းကောင်း, အိမ်ဝန်းငယ်ကိုလည်းကောင်း တပေါင်းတည်း ပြု၍ ချုပ်အပ်သည်ကို ပြသောကြောင့် အိမ်ဝန်းကြီး, အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကိုလည်းကောင်း, ပဉ္စခန်း သတ္တခန်း စသည်တို့ကိုလည်းကောင်း အသီးအသီး ဓားငယ်ဖြင့် ဖြတ်အပ်သည်ကို သိအပ်၏၊

ဤ မဟာဝါ စီဝရက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာတို့မှ တစ်ပါး စူဠဝါ သေနာသနက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာ, ဝိနယသင်္ဂဟ စတုပစ္စယဝိဘာဂ နိဒ္ဒေသ အဋ္ဌကထာတို့ ၌လည်း အပ္ပမတ္တက ဝိသဇ္ဇက သမ္မုတိရသော ရဟန်း၏ ဝတ်ကိုပြရာ —

“အာဂန္တုကပတ္တံ အာရောပေဿာမီ”တိ ယာစန္တဿ ကုသိယာ စ အဍ္ဎကုသိယာ စ ပဟောနကံ ဒါတဗ္ဗံ။ “မဏ္ဍလံ နပ္ပဟောတီ”တိ အာဂတဿ မဏ္ဍလံ ဧကံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒွေ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဒွေ မဏ္ဍလာနိ ယာစန္တဿန ဒါတဗ္ဗာနိ။ အနုဝါတပရိဘဏ္ဍတ္ထိကဿ ဧကဿ စီဝရဿ ပဟောနကံ ဒါတဗ္ဗံ။ —

ဟူသော ပါဌ်တို့ဖြင့် အာဂန္တုကဖြစ်သော သလင်းထောင် အလွှာကို တင်အံ့ဟု တောင်းလာသော ရဟန်းအား တရုတ်မြောင်းရှည်, တရုတ်မြောင်းတို လောက်အောင် ပေးအပ်၏၊ အိမ်ဝန်းကြီး မလောက်ဟု တောင်းလာသော ရဟန်းအား အိမ်ဝန်းကြီး တစ်ခုကိုသာ ပေးအပ်၏၊ အိမ်ဝန်းငယ်ကိုကား နှစ်ခုကို ပေးအပ်၏၊ အိမ်ဝန်းကြီး နှစ်ခုကို မပေးအပ်။ အလျားအနားပတ် အနံအနားပတ်ကို အလိုရှိသော ရဟန်းအား သင်္ကန်းတစ်ထည်လုံး တင်လောက်အောင် ပေးအပ်၏ဟု အသီးအသီး အခြားအခြားစီ ဆိုသောကြောင့်လည်း ထိုကုသိ, အဍ္ဎကုသိ, မဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်တို့၏ ဓားဖြင့် လှီးဖြတ်အပ်သည့် အဖြစ်ကို သိအပ်ပေ၏၊

၎င်း မဟာဝါ စီဝရက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာ စီဝရဝိကလ အရာ၌လည်း-

စီဝရဝိကလကံ နာမ သဗ္ဗေသံ ပဉ္စ ပဉ္စ ဝတ္ထာနိ ပတ္တာနိ၊ သေသာနိပိ အတ္ထိ၊ ဧကေကံ ပန န ပါပုဏာတိ၊ ဆိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ဆိန္ဒန္တေဟိ စ အဍ္ဎမဏ္ဍလာဒီနံ ဝါ ဥပါဟနတ္ထဝိကာဒီနံ ဝါ ပဟောနကာနိ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထာရမ္ပိ အနုဝါတပ္ပဟောနကာယာမံ ခဏ္ဍံ ကတွာ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ —

ဟူသော ပါဌ်တို့ဖြင့် သင်္ကန်းမလောက်၍ ဖြတ်ပြီးပေးကုန်သော ရဟန်း တို့သည် အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်လောက်အောင် အပိုင်းပြု၍ ပေးအပ်ကုန်၏ဟု ဆိုခြင်းကြောင့် အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်တို့၏ ဓားဖြင့် လှီးဖြတ်အပ်သည့် အဖြစ်ကို သိအပ်၏၊

ဤအရာ၌ အဘိဓာန်ဋီကာဆရာ၏ အလိုအားဖြင့်ကား - မဏ္ဍလဟူသည် အနားပတ်, ဝိဝဋ္ဋဟူသည် မြောင်း, ကုသိဟူသည် မြောင်းတို့၏ အလယ်၌ တည်သော အခန်း အစိတ်ဟူ၍ ယူလို၏၊ ထို့ကြောင့် —

မဏ္ဍလာဒယော တဒင်္ဂါနိ သမူဟဘူတဿ စီဝရဿ အဝယဝါနိ။ မဍိ ဘူသာယံ၊ အလော။ မဏ္ဍလံ။ စီဝရပရိယန္တော ယံ မဟာပထဝိယာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတော ဝိယ စီဝရဿ သမန္တတော တိဋ္ဌတိ။ ဝိဝဋ္ဋော နာမ စီဝရမဇ္ဈဂတမဂ္ဂေါ။ သော ဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝိဝဋ္ဋောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဝဋ္ဋ အာဝဋနေ။ ကုသိနာမ မဂ္ဂါနံ မဇ္ဈဂတဝတ္ထခဏ္ဍံ၊ ကုသ ဆေဒနေ၊ ကမ္မနိ ဣ။ ကုသိ ပုမိတ္ထိယံ —ဟူ၍ ဆို၏၊

၎င်းအဘိဓာန်ဋီကာ (ဓာန်၊ဋီ၊၂၀၈။)သို့ လိုက်၍ အချို့သော ဆရာတို့သည် မဏ္ဍလ၊ အနားပတ်, ဝိဝဋ္ဋ၊ မြောင်း, ကုသိ၊ သင်္ကန်းအစပ်အလွှာဟူ၍ အနက် ပေးကြကုန်၏၊ ထိုသို့ ဆိုကုန်သော်လည်း ဤအဋ္ဌကထာ, ဋီကာကြီးတို့သာ ပမာဏဟူ၍ မှတ်ရာ၏၊

ဤသို့လျှင် ဤစီဝရက္ခန္ဓက ပါဠိ အဋ္ဌကထာတို့၌လာသော စီဝရဝိစာရဏ နည်းတို့သည်ကား အလုံးစုံ ကထိန်သင်္ကန်း ဟုတ်, မဟုတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံသော သဗ္ဗသာဓာရဏ စီရင်နည်း ဖြစ်၏၊ သို့ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား ရွှေလက်ထက်တော် အခါကလည်း ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ဖြစ်သော ကာလမှစ၍ ဤနည်းအတိုင်း သာလျှင် ဓားဖြင့် လှီးဖြတ် စီရင်ဝတ်ရုံကြသည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် —

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေ ကရိယမာနေ သဗ္ဗံ ဆိန္နကံ နပ္ပဟောတိ —ဟူသော နိဒါန်းပါဠိတော် (ဝိ၊၃၊၄၁၂။) ပါဌ်ဖြင့် ရဟန်းတစ်ဦးအား တိစီဝရိက် သင်္ကန်း ၃-ထည် ပြုသည်ရှိသော် အလုံးစုံ သင်္ကန်း ၃-ထည်စလုံး ဖြတ်၍ မလောက်သော အဖြစ်သည် ပေါ်လာ၏၊ ထိုဝတ္ထုကို အကြောင်းပြု၍ —

အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒွေ ဆိန္နကာနိ။ ပ။ ဧကံ အစ္ဆိန္နကန္တိ။ (ဝိ၊၃၊၄၁၂၊၊) ဟူသော ပါဠိတော်ပါဌ်ဖြင့် နှစ်ထည်တို့ကိုဖြတ်၊ တစ်ထည်ကို မဖြတ်လင့်ဟု အနုညာတ ပြုတော်မူပြန်၏၊ ယင်းသို့ နှစ်ထည် မဖြတ်လောက်ပြန်ရာ “အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒွေ အစ္ဆိန္နကာနိ ဧကံ ဆိန္နကံ”ဟူသော ပါဠိတော် (ဝိ၊၃၊၄၁၂၊၊) ပါဌ်ဖြင့် နှစ်ထည်တို့ကို မဖြတ်လင့်၊ တစ်ထည်ကိုသာ ဖြတ်ဟု အနုညာတ ပြုတော်မူပြန်၏၊ ယင်းသို့ တစ်ထည်ပင် ဖြတ်၍ မလောက်ပြန်ရာ “အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ အနွာဓိကမ္ပိ အာရောပေတုံ၊ န စ ဘိက္ခဝေ သဗ္ဗံ အစ္ဆိန္နကံ ဓာရေတဗ္ဗံ၊ ယော ဓာရေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ”ဟူသော ပါဠိတော် (ဝိ၊၃၊၄၁၂။) ပါဌ်ဖြင့် သလင်းတောင်တင်ဟု ခွင့်ပြုတော်မူ၍ ဖြတ်လောက်မူ အလုံးစုံမဖြတ်ဘဲ တိစီဝရိက်သင်္ကန်းကို မဆောင်အပ်။ ဆောင်သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့် စေဟု ပညတ်တော်မူ၏၊

သို့ဖြစ်သော်လည်း ဤသဗ္ဗဆိန္နအရာ၌ သဗ္ဗဆိန္နအဖြစ်ကို —

စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန။ ဆေဒနမတ္တေနာတိ ယထာဝိစာရိတဿ ဝတ္ထဿ ဆေဒနမတ္တေန။ (ဝိ၊၃၊၄၁၂။)ဟူ၍လည်းကောင်း, [စာရေး သူ၏ ပြင်ဆင်ချက်။ ။ ဤပါဠိစာပိုဒ်ပါ ကျမ်းညွှန်း (ဝိ၊၃၊၄၁၂။)ကို သတိမေ့လျော့၍ မှားပြီး ညွှန်းမိသည်ဟု ယူဆ၏၊ ကျမ်းညွှန်းအမှန်မှာ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၉၁၊၊)သာ ဖြစ်သည်။]

အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ ကတေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဥှိ သမဏ္ဍလီကတံ ဟောတိ၊ တံ ဌပေတွာ အညေန အစ္ဆိန္နကေန ဝါ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၉၂။) —

ဟူ၍လည်းကောင်း လာကုန်သော ကထိနက္ခန္ဓက ပါဠိ, အဋ္ဌကထာတို့၌ ကထိနစီဝရဝိစာရဏကို ဆိုရာ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း, နဝခန်း, ဧကာဒသခန်း ဟုဆိုအပ်သော အခန်းတို့ကိုသာ စီရင်ခြင်း, ဖြတ်ခြင်းတို့ကို မှတ်၍ ပြကုန် သောကြောင့်လည်းကောင်း —

တီသု ပန စီဝရေသု ဒွေ ဝါ ဧကံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ကာတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဆိန္နကံ သံဃာဋိံ ဆိန္နကံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဆိန္နကံ အန္တရဝါသကန္တိ။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၀၉။) ဝစနတော ပဉ္စခဏ္ဍ သတ္တခဏ္ဍဒိဝသေန ဆိန္ဒိတွာဝ ကာတဗ္ဗံ။ န အဆိန္ဒိတွာတိ အတ္ထော —ဟူ၍ လာသော(ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၊၂၊၃၇၆။) ၌လည်း ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည်ဖြင့် ဖြတ်ခြင်းတို့ကို မှတ်၍ ပြကြကုန် သောကြောင့်လည်းကောင်း။

ဝိနယဂုဠှတ္ထ ဒီပနီ၌ ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည်တို့၏ အစပ် အခန်းတို့ကို သာ ဓားဖြင့် ဖြတ်ရကုန်၏၊ မဏ္ဍလ အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်တို့ကိုကား ဓားဖြင့် မဖြတ်ဘဲ ချုပ်ရိုးသဏ္ဌာန်သာ ပြ၍ ချုပ်အပ်ကုန်၏ဟု ဆို၏၊

အုတ်ကျောင်း ဆရာတော်ကြီးလည်း “သဗ္ဗံ ဘိက္ခဝေ အစ္ဆိန္နကံ ဓာရေတဗ္ဗံ” ၌ သဗ္ဗဆိန္နဖြစ်အောင် အိမ်ကြီး, အိမ်ငယ်, မြောင်း တရုတ်, အနားပတ်, ဖြတ် ကောင်းသမျှ အလုံးစုံကို ဖြတ်၍ချည်း အချို့ စီရင်ကုန်၏၊ ကာလ ဒေသ ပမာဏကို မသိခြင်းမှ တစ်ပါး ထိုသူတို့၏ ဒုဂ္ဂဟိတဂ္ဂါဟ အကြောင်းမရှိပြီဟု အလုံးစုံအိမ်ကြီး, အိမ်ငယ် စသည်တို့ကို ဖြတ်ခြင်း၌ မနှစ်သက်သော အဖြစ်ကို ပြ၏၊

ဤဆရာကြီးတို့ကား ဆိန္နကံ ဘဝိဿတိ သတ္ထလူခံ သမဏသာရုပ္ပံ ပစ္စတ္ထိကာနံ အနဘိစ္ဆိတံ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဆိန္နကံ သံဃာဋိံ ဆိန္နကံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ဆိန္နကံ ဆိန္တရဝါသကံဟူသော အနုညာတ သိက္ခာပုဒ် (ဝိ၊၃၊၄၀၁၊၊) ကို အာပတ္တိက အရာမဟုတ်၊ “န စ ဘိက္ခဝေ သဗ္ဗံ အစ္ဆိန္နကံ ဓာရေတဗ္ဗံ၊ ယော ဓာရေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ”ဟူသော ဝါရိတသိက္ခာပုဒ် (ဝိ၊၃၊၄၀၀၊၊) ဖြင့် ပဉ္စခန်း, သတ္တခန်း စသည်တို့ကို မဖြတ်သော်သာ အာပတ်သင့်၏ဟု နှလုံးသွင်း အယူတော် ရှိကြကုန်၏ဟူ၍ သဘောရရန် ရှိ၏၊

[စာရေးသူ၏ ပြင်ဆင်ချက် — ဤစာပိုဒ်၌ ပါရှိသော ဒုတိယကျမ်းညွှန်း (ဝိ၊၃၊၄၀၀။)ကို သတိမေ့လျော့၍ မှားပြီး ညွှန်းမိသည်ဟု ယူဆ၏၊ ကျမ်းညွှန်း အမှန်မှာ (ဝိ၊၃၊၄၁၂။)သာ ဖြစ်သည်။]

ထို့ကြောင့် အဋ္ဌကထာ, ဋီကာတို့၌ ထင်သည့်အတိုင်း မြောင်း တရုတ် အိမ်ကြီး, အိမ်ငယ်, အနားပတ်တို့ကို ဓားဖြင့် ဖြတ်သည်ဖြစ်စေ, ဋီကာ, ဒီပနီ နောက်နောက် ဆရာတော်ကြီးတို့ အယူအတိုင်း ဓားဖြင့် မဖြတ်သည်ဖြစ်စေ ပါဠိတော်, အဋ္ဌကထာတို့၌ မြောင်း တရုတ် စသည်တို့ကို မဖြတ်သော် အာပတ် သင့်သည်ကို တိုက်ရိုက် မပြမဆိုခြင်းကြောင့် အသင့်ချည်းဟူ၍လည်း မှတ်ဖွယ် သင့်ပေ၏၊ သို့သော်လည်း အဋ္ဌကထာကြီးတို့နှင့်အညီ စီရင်ခြင်းသာ အတိယုတ္တ ပသဋ္ဌတရ ဖြစ်၏ဟူ၍ နှလုံးသွင်းရာသတည်း။

ဤအရာ၌ ပကတိ အမြဲဝတ်ရုံသော တိစီဝရိက် သင်္ကန်းသည်သာလျှင် မလောက်သော် အလုံးစုံ မဖြတ်ခြင်း အပ်၏၊ ကထိန်သင်္ကန်းမူကား မဖြတ်မူ မအပ်၊ ဖြတ်မှသာ အပ်၏၊

ကထိနံ ပန ဆိန္နကမေဝ ဝဋ္ဋတိ အာဝေဏိကလက္ခဏတ္တာ။ ကင်္ခါဋီကာဟောင်း (ကင်္ခါ၊ဋီ၊၇၂။)

ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍနိ ဆိန္ဒိတွာတိ ယထာ ပဉ္စခဏ္ဍိကာဒီနံ သံဃာဋိအာဒီနံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကာနိ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန ပဉ္စ ခဏ္ဍာနိ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဆိန္ဒိတွာ။ ၎င်းဋီကာသစ်။ (ကင်္ခါ၊ဋီသစ်၊၂၇၆။)

တဒဟေဝ သဉ္ဆိန္နေနာတိ သံဃေန ကထိနတ္ထာရကဿ ကမ္မဝါစံ ဝတွာ ဒိန္နေနေဝ တဒဟေဝ သဉ္ဆိန္နေန သမဏ္ဍလီကတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။  ဝဇိရဗုဒ္ဓိဋီကာ (ဝဇိရ၊၄၉၁။)

ဤသို့ ဋီကာအများ လာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။

ဤကင်္ခါဋီကာသစ်စကားကို ထောက်လျှင်လည်း မဏ္ဍလ, အဍ္ဎမဏ္ဍလ စသည်တို့ကို ဖြတ်မြဲကဲ့သို့ပင် အဓိပ္ပာယ်ရောက်ပေ၏၊ ယခုပြဆိုခဲ့သည်ထက် ပါဠိ, အဋ္ဌကထာ, ဋီကာပါဌ်များကို အထူးတွေ့သေးလျှင်လည်း အသေအချာ ရေးသား၍ သနားကယ်မတော်မူပါဦးတော့ အရှင်ဦးသောမဘုရား။

စီဝရဝိသဇ္ဇနာ ပြီး၏၊

၅၀။ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းဖြင့်

ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်

ကထိန်အလှူနှင့် ပတ်သက်၍ ရဟန်းအချို့နှင့် စကားစပ်မိစပ်ရာ ပြောရာ ၌ “ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ”ဟု ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆိုသည်ဟူ၍ ကြားသိရသောကြောင့် ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေး သော ဆရာတော်ဘုရားထံသို့ စာရေးသူ သွား၍ အကျိုးအကြောင်း လျှောက် ထားပါသည်။ ၎င်းက “န စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ = သင်္ကန်းကို စီရင်ကာမျှဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းအပ်သည် မဖြစ် (မမည်)”ဟု မဟာဝဂ္ဂပါဠိ၊ ကထိနက္ခန္ဓက၌လာသော စကားနှင့်တကွ “စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူတိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန = ၅-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၉- ခန်းသည် လည်းကောင်း၊ ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်း ဖြစ်ပါစေ၊ ဤသို့ စီရင်ကာမျှဖြင့် ကထိန်ကို ခင်းအပ်သည်မဖြစ် (မမည်)”ဟု မဟာဝါ၊ အဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆို သော စကားကိုလည်း ဖတ်ပြ၍ မြန်မာလိုလည်း အဓိပ္ပာယ် ပြန်ပေးပါသည်။

ထို့နောက် ရင်းနှီးသော အစိုးရ သာသနဓဇသိရီပဝရဓမ္မာစရိယ၊ သကျသီဟ ပရိယတ္တိသာသနဟိတ ဓမ္မာစရိယ စာချဆရာတော်တစ်ပါးထံသို့ အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော မဟာဝါပါဠိတော် ၌လာသည့် စကားနှင့်တစ်ကွ မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆိုသော စကားကို ညွှန်း၍ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ ယူသင့် မယူသင့်ကို စာဖြင့် မေးလျှောက်ပါသည်။ ၎င်းထံမှ “ဦးဩဘာသ . .. မဟာဝဂ္ဂ အဋ္ဌကထာမှာ အရှင်ဘုရား ညွှန်းလိုက်သည့်အတိုင်း ကြည့်ရှုရာ စာရှိအတိုင်းမူ ၁၁-ခန်းထက် မပိုစေရဟုသာ ယူရန်ရှိပါသည်။ တပည့်တော်လည်း အခြားဋီကာ များ ပရိဝါ အဋ္ဌကထာများ၌လည်း ကြည့်ရှု ရှာဖွေပါသေးသည်။ သို့သော်လည်း ထူးခြားချက် မတွေ့ရ၊ မဟာဝါ မြန်မာပြန်မှာလည်း ‘၅-ခန်း၊ ၇-ခန်း စသော’ ဟုသာ ၁၁-ခန်း အတွင်းသာ ဘာသာပြန်ထားပြန်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုနေ့ရ၊ ထိုနေ့ချင်းတွင်း ပြီးအောင် ချုပ်ရ, ဆိုးရမည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ချုပ်ဆိုးရာ၌ ‘ငါ ဓမ္မကထိကပဲ, ငါ ဓမ္မာစရိယပဲ’ စသည်ဖြင့် ဂုဏ်မာန်တက်၍ တစ်ပါးမျှ မနေ ကောင်း၊ အားလုံးနေ့ချင်း ပြီးအောင် ဝိုင်းဝန်းကူညီလုပ်ရမည် ဟူသော စကားကို ထောက်က အခန်းများစွာ ပြုလုပ်ခြင်းသည် သဘာဝကျမည် မတူသဖြင့် ၁၁-ခန်းကိုပင် အတည်ယူသင့်သည် ထင်သည်။ တပည့်တော်တို့ကျောင်းမှာတော့ ယခုပြီးသည့်နှစ်က ခင်းသော သင်္ကန်းမှာ ၃၅-ခန်း ဖြစ်ပါသည်။ ဆရာတော်က လည်း ဒီကိစ္စနှင့် စပ်၍ ဘာမျှ အမိန့်မရှိဖူးပေ၊ ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီး ကိစ္စပြီးရသည်မို့ အခန်းဘယ်လောက်ပဲများများ အပ်သည်ဟု ယူရန်ရှိသော်လည်း ယခုထိတော့ စာမတွေ့သေးသဖြင့် ၁၁-ခန်းထက် ပိုသော သင်္ကန်းအပ်သည်ဟု မဆိုဝံ့ မဆိုသာ”ဟု ပြန်စာရပါသည်။ [ဤဆရာတော်ဘုရားလည်း ဤစာအရဆိုလျှင် ၁၁- ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန် မလာဟု ယူဆပြီဟူ၍ ဆိုရပေမည်။ သူတော်ကောင်းပီပီ သူ၏ ချွတ်ယွင်းချက်ကို ဝန်ခံပေသည်။ လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ချီးကျူးဖို့ ကောင်း၏၊]

ဤထက် အကျယ်ဝေဖန်နိုင်စေခြင်းငှာ စာရှုသူတို့အား သိသင့်သိထိုက် သော အကြောင်းအရာများကို သိထားနှင့်စေလိုသောကြောင့် ကျမ်းများမှ ရွေးချယ်၍ ယူထားသော ကောက်နုတ်ချက်များကို တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ တင်ပြပါအံ့။

၁။ မဟာဝဂ္ဂပါဠိ၊ ကထိနက္ခန္ဓက၌ — န စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ။ အနက် -- စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန = သင်္ကန်းကို စီရင်ကာမျှဖြင့်။ ကထိန = ကထိန်ကို။ အတ္ထတံ = ခင်းအပ်သည်။ န ဟောတိ = မဖြစ် (မမည်) ဟု ဆို၏၊ [အထက်၌ ပြခဲ့ပြီးပြီ၊ “သင်္ကန်းကို စီရင်ကာမျှဖြင့်”ဆိုသော စကားသည် သင်္ကန်း အခန်းအရေအတွက်ကို အတိအကျ မဆိုဘဲ သာမညအားဖြင့်သာ “သင်္ကန်း”ဟု ဆိုခြင်းကြောင့် အခန်းမည်မျှပင်များများ များနိုင်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ် ထွက်သည်ဟူ၍ ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏၊]

၂။ ဤအပိုဒ်ကို မဟာဝဂ္ဂ အဋ္ဌကထာ၊ ကထိနက္ခန္ဓက၌ အောက်ပါ စကားဖြင့် ဖွင့်ပြပါသည်။

စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန။ အနက် -- စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ = စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန ဟူသည်ကား။ ပဉ္စကံ ဝါ = ၅-ခန်းသည်လည်း ကောင်း။ သတ္တကံ ဝါ = ၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း။ နဝကံ ဝါ = ၉-ခန်းသည် လည်းကောင်း။ ဧကာဒသကံ ဝါ = ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်း။ ဟောတု =ဖြစ်ပါစေ။ ဣတိ ဧဝံ = ဤသို့။ ဝိစာရိတမတ္တေန = စီရင်ကာမျှဖြင့်။ ကထိနံ = ကထိန်ကို။ အတ္ထတံ = ခင်းအပ်သည်။ န ဟောတိ = မဖြစ် (မမည်)။ [ပါဠိတော်၌ ပြန်စပ်၊ အထက်၌ ပြခဲ့ပြီးပြီ။ အပိုဒ်-၁ ကို ဤ အပိုဒ်-၂ ဖြင့် အဘယ်ကြောင့် ဖွင့်ဆိုသနည်းဟူမူ အထက်အပိုဒ်-၁ ၌ သင်္ကန်းအခန်းအရေအတွက်ကို အတိအကျ မဆိုခြင်းကြောင့် အခန်းအများကြီး ပြုလုပ်မည်စိုး၍ (ဝါ) ၅-ခန်းမှ ၁၁-ခန်းအထိသာ ပြုလုပ်စေလို၍ အပိုဒ်-၁ ကို ဤအပိုဒ်-၂ ဖြင့် ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

၃။ မဟာဝဂ္ဂပါဠိတော်၌ — န အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကန ဝါ တဒဟေဝ သဉ္ဆိန္နေန သမဏ္ဍလီကတေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ။

အနက် — တဒဟေဝ = ထိုသင်္ကန်းလျာ ပုဆိုးရသော နေ့မှာပင်လျှင်။ သဉ္ဆိန္နေန = ကောင်းစွာ ဖြတ်အပ်သော။ သမဏ္ဍလီကတေန = အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် နှင့်တစ်ကွ ပြုအပ်သော။ ပဉ္စကေန ဝါ = ၅-ခန်းရှိသည့်သင်္ကန်းကို လည်းကောင်း။ အတိရေက ပဉ္စကေန ဝါ = ၅-ခန်းထက် ပိုလွန်သော အခန်း ရှိသည့် သင်္ကန်းကို လည်းကောင်း။ အညတြ = ကြဉ်ထား၍။ ကထိနံ = ကထိန် ကို။ အတ္ထတံ = ခင်းအပ်သည်။ န ဟောတိ = မဖြစ် (မမည်)ဟု ဆို၏၊

၄။ ဤအပိုဒ်ကို မဟာဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၊ ကထိနက္ခန္ဓက၌ အောက်ပါ စကားဖြင့် ဖွင့်ပြပါသည်။

အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒေဿတွာ ကတေနေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ဧဝဥှိ သမဏ္ဍလီကတံ ဟောတိ။ တံ ဌပေတွာ အညေန အစ္ဆိန္နကေန ဝါ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။

အနက် — အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ =အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါ ဟူသည်ကား။ ပဉ္စ = ၅-ခုကုန်သော။ ခဏ္ဍာနိဝါ = အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း။ ကတွာ = ပြု၍။ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ = အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်တို့ကို။ ဒေဿတွာ = ပြ၍။ (ထင်စေ၍)။ ကတေနေဝ = ပြုအပ်သော သင်္ကန်းဖြင့်သာလျှင်။ ဝဋ္ဋတိ = ကထိန် ခင်းခြင်းငှာ အပ်၏၊ ဧဝံဟိ = ဤသို့ပြုသော်သာလျှင်။ သမဏ္ဍလီကတံ = အိမ် ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်နှင့်တကွ ပြုအပ်သော သင်္ကန်းသည်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ တံ (စီဝရံ) = ထိုအိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ်နှင့်တကွ ပြုအပ်သော သင်္ကန်းကို။ ဌပေတွာ = ကြဉ်ထား၍။ အညေန = ထိုသင်္ကန်းမှ တစ်ပါးသော။ အစ္ဆိန္နကေန ဝါ = မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့်လည်းကောင်း။ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ = နှစ်ခန်း, သုံးခန်း, လေးခန်းရှိသော သင်္ကန်းဖြင့်လည်းကောင်း။ န ဝဋ္ဋတိ = ကထိန်ခင်းခြင်း ငှာ မအပ်။

ယခု ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ ယူသင့်, မယူသင့်ကို ဝေဖန်ကြပါစို့။

မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာသည် မဟာဝါပါဠိတော်၌ လာသည့် န စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံဟူသော စကားကို စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန = “၅-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၉-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်းဖြစ်ပါစေ၊” ဤသို့ စီရင် ကာမျှဖြင့်ဟူသော စကားဖြင့် ဖွင့်ပြပြီးပြီ။

၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ ယူသည် မယူသည်ကို သိဖို့လိုသဖြင့် စိစစ်ပါအံ့။

(က) အပိုဒ်-၁၌ သင်္ကန်း အခန်းအရေအတွက်ကို အတိအကျ မဆိုခြင်းကြောင့် အခန်းမည်မျှပင် များများ များနိုင်မည်ဟု ယူမည်ဆိုလျှင် ယူနိုင်ရကား အခန်းအများကြီးပင် ပြုလုပ်မည်စိုး၍ (ဝါ) ၅-ခန်းမှ ၁၁-ခန်းအထိကိုသာ ပြုလုပ်စေလို၍ မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာသည် အပိုဒ်-၁ ကို အပိုဒ်-၂ ဖြင့် ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။

(ခ) အပိုဒ်-၁ ကို အပိုဒ်-၂ ၌ ဖွင့်ရာတွင် — “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတု”ဟု အခန်းအရေအတွက်ကို အတိအကျ ဆို၏၊ အကယ်၍ အခန်းအရေအတွက်ကို မကန့်သတ်ဘဲ အခန်းမည်မျှပင် များများ များနိုင်မည်ဟုဆိုလျှင် ပဉ္စကံ ဝါ (၅-ခန်းသည်လည်းကောင်း) သတ္တကံ ဝါ (၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း)၊ နဝကံ ဝါ (၉-ခန်းသည်လည်းကောင်း)၊ ဧကာဒသကံ ဝါ (၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်း)၊ အတိရေကံ ဝါ (၁၁-ခန်းထက် အလွန်သည်လည်းကောင်း) ဟောတု (ဖြစ်ပါစေ)ဟူ၍ဖြစ်စေ၊ ၁၁- ခန်းသည် လည်းကောင်းဟု ဆိုသော “ဧကာဒသကံ ဝါ” စကားအစား အာဒိသဒ္ဒါဖြင့် (ဝါ) စသည်ဆိုသော စကားဖြင့် ဧကာဒသကာဒိံ ဝါ = ၁၁ ခန်း စသည်လည်း ကောင်းဟု ဆိုသော စကားကို သုံး၍ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကာဒိံ ဝါ ဟောတု”ဟူ၍ဖြစ်စေ မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုလိမ့် မည်။ ယခုသော်ကား “ဧကာဒသကာဒိံ ဝါ = ၁၁-ခန်း စသည်လည်း ကောင်း”ဟု မဆိုဘဲ “ဧကာဒသကံ ဝါ = ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်း”ဟု အတိအကျ ဆို၏၊ ထို့ကြောင့် ၅-ခန်းမှ ၁၁-ခန်းအထိကိုသာ မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ ယူသည်မှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ သို့သော် ၁၁-ခန်းထိကိုသာ ယူသည်ဟုဆိုလျှင် အပိုဒ်-၃ကို အပိုဒ်-၄ ၌ ဖွင့်ရာတွင် ၅-ခန်းကိုလည်းကောင်း၊ ၇-ခန်းကို လည်းကောင်း၊ ၉-ခန်းကိုလည်းကောင်း၊ ၁၁-ခန်းကိုလည်းကောင်းဟု အတိ အကျ မဆိုဘဲ “ပဉ္စ = ၅-ခုကုန်သော။ ခဏ္ဍာနိ ဝါ = အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း။ အတိရေကာနိ = ၅-ခုထက် ပိုလွန်ကုန်သော။ ခဏ္ဍာနိ ဝါ = အခန်းတို့ကိုလည်း ကောင်း”ဟု အဘယ်ကြောင့် အဋ္ဌကထာဆရာ ဆိုသနည်းဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏၊ ၅-ခန်းထက် ပိုလွန်သော အခန်းဆိုသည်မှာ ၅-ခန်းထက် အခန်းမည်မျှပင် များများ များနိုင်မည်ဟု ဆိုသည် မဟုတ်လောဟူ၍လည်း မေးဖွယ်ရှိ၏၊ အဖြေကား ဆိုခဲ့ပြီးသော အပိုဒ်-၁ ကို အပိုဒ်-၂ ၌ ဖွင့်ရာတွင် “၅-ခန်းသည် လည်းကောင်း၊ ၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၉-ခန်းသည်လည်းကောင်း၊ ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်း ဖြစ်ပါစေ”ဟု အတိအကျ ဆိုခဲ့ပြီးပြီ ဖြစ်သောကြောင့် ဤအပိုဒ်-၄ ၌ ၎င်းတို့ကို တစ်ခုစီ ထပ်မံ မဆိုဘဲ “၅-ခုကုန်သော အခန်းတို့ကို လည်းကောင်း၊ ၅-ခုထက် ပိုလွန်ကုန်သော အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း”ဟု အတိုချုံး၍ အဋ္ဌကထာဆရာ ဆို၏ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ဤအပိုဒ်-၄ ၌ လာသော စကားများသည် ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အပိုဒ်-၂ ၌ ဆိုသကဲ့သို့ သင်္ကန်း အခန်းအရေ အတွက်ကို ရည်၍ ဆိုသော စကားများမဟုတ်၊ သင်္ကန်း ဖြတ်ပုံဖြတ်နည်းကို ရည်၍ ဆိုသော စကားများ ဖြစ်၍ အပိုဒ်-၂ ၌ ဆိုသကဲ့သို့ သင်္ကန်း အခန်းအရေ အတွက်ကို တစ်ခုစီ မဆိုဘဲ “၅-ခုကုန်သော အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ၅-ခု ထက် ပိုလွန်ကုန်သော အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း”ဟု အတိုချုံး၍ အဋ္ဌကထာ ဆရာ ဆိုသည်ဟူ၍လည်း သိအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် “၅-ခုကုန်သော အခန်းတို့ကို လည်းကောင်း၊ ၅-ခုထက် ပိုလွန်ကုန်သော အခန်းတို့ကိုလည်းကောင်း” ဆိုသော စကားများသည် ၅-ခန်းမှစ၍ ၁၁-ခန်းအထိကိုသာ ရည်၍ဆိုသော စကားများ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊

ဆိုဦးအံ့ — အခန်းအရေအတွက်ကို မကန့်သတ်ဘဲ အခန်းမည်မျှပင် များများ များနိုင်မည်ဟုဆိုလျှင် မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာသည် ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အပိုဒ် ၁-ကို အပိုဒ်-၂ ဖြင့် အပိုသက်သက် ဖွင့်ဆိုမည် မဟုတ်ပေ။ ဤအဖြေကို သဘာဝ မကျဟု ပယ်ပါမည်လော။ “ကိုယ်သာ မယူချင်နေ၊ သူဖြေပုံကဖြင့် သူ့ဟာနှင့် သူတော့ အံကိုက်နေတာပဲ”ဟု ဆိုမည် မဟုတ်ပါလော။

၁၁-ခန်းအထိကိုသာ မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ ယူသည်ဟု ဖော်ပြပြီးပြီ။ ယခု ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ထို ကထိနဝိသောဓနီကျမ်း ၏ အဆိုကိုလည်း တင်ပြပါအံ့။

အာဒိသဒ္ဒေန ဒွိန္နံ ခဏ္ဍာနံ အန္တရာ မာတိကာကာရေန ထပိတပတ္တဉ္စ ဒီဃပတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အာဒိသဒ္ဒေန = အာဒိသဒ္ဒါဖြင့်။ ဒွိန္နံ = နှစ်ခုကုန်သော။ ခဏ္ဍာနံ = အခန်းလွှာတို့၏၊ အန္တရာ = အကြား၌။ မာတိကာကာရေန = မြောင်း၏ အခြင်းအရာ ဖြင့်။ ထပိတပတ္တဉ္စ = ထားအပ်သော မြောင်းလွှာကိုလည်း။ ဒီဃပတ္တန္တိ = ဒီဃပတ္တဟူ၍။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ = မှတ်အပ်၏၊

၎င်းအဋ္ဌကထာမှာ — အနုဝါတာဒီနံ ဟူသော ပုဒ်၏အဖွင့် ဝိမတိ ဝိနောဒနီဋီကာ။ ဤသို့လာသော ပါဠိ၊ အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာတို့၌ သင်္ကန်း ချုပ်လုပ် စီရင်ပုံနှင့်ညီစွာ တရုတ်လွှာကို မရိယာဒထား၍ မဟာမဏ္ဍလလွှာ, အဍ္ဎမဏ္ဍလလွှာတို့ကို တပေါင်းတည်း ပြုလုပ်၍ ချုပ်အပ်သော် တစ်ခဏ္ဍက ဖြစ်၏၊ မြောင်းရှည်လွှာကို မရိယာဒထား၍ ၎င်းခဏ္ဍက ငါးခုတို့ကို တပေါင်းတည်း ပြုလုပ်၍ ချုပ်အပ်ပြီးလျှင် အနားပတ်တင်ခြင်း၊ “အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂဏ္ဌိကဖလကံ အန္တေ အပ္ပေတုံ၊ ပါသကဖလကံ သတ္တင်္ဂုလံ ဝါ အဋ္ဌင်္ဂုလံ ဝါ ဩဂါဟေတွာ အပ္ပေတုံ”— ဟူသော ပါဠိတော်နှင့်လျော်စွာ ကမ္ပတ်သီးအိမ်ကို အနားပတ်စွန်း၌ ထားခြင်း၊ ကမ္ပကွင်းအိမ်ကို ခုနစ်သစ် ရှစ်သစ် အနားပတ်တွင်းသို့ ဆုတ်၍ တပ်ခြင်းအမှုတို့ကို ပြုပြီးသည့်ကာလ ပဉ္စခန်းသင်္ကန်း၏ ချုပ်လုပ်ရခြင်း ကိစ္စ ပြီး၏၊ သတ္တခန်း, နဝခန်း, ဧကာဒသခန်းတို့ကိုလည်း ထိုနည်းကို မှီ၍ သိအပ်၏၊ ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ။ သင်္ကန်းလျာ အထည်အလိပ်များ ကို အနံ လက်လေးသစ်အောက် ဆုတ်ဖြတ်၍ ဝေခြမ်းလျှင် အနားပတ်လွှာ, မြောင်း တရုတ်လွှာမျှ မရ၊ အပရိဘောဂ ဖြစ်လေရာ၍ စီဝရဘာဇကရဟန်းအား တားမြစ်အပ်သော၊ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထာရံပိ — အစရှိသည်ဖြင့် လာသော အဋ္ဌကထာစကားကို ထောက်က အနံ လက်လေးသစ်အောက် မြောင်း တရုတ်များကိုလည်း သေးငယ်စေလွန်းသဖြင့် မသင့်ရာဖြစ်၍ ဧကာဒသ ခန်းထက် လွန်လျှင် အခန်းအစပ်မှန်း - မြောင်း တရုတ်မှန်း မသိရှိခဲ့ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ကျမ်းဂန်လာသမျှ ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ သင့်အံ့မထင်။ ပ။ [အခန်းများလေလေ အကွက်များသည်လည်း သေးငယ်လေလေ ဖြစ်ရကား အခန်းအကွက်များနှင့် မြောင်း တရုတ်အကွက်များကို ခွဲခြား၍ မသိနိုင်လောက်အောင်ပင် ဖြစ်လေသည်။ ဤသို့ အခန်းအစပ်မှန်း မြောင်း တရုတ်မှန်း မသိနိုင် လောက်အောင် ပြုခြင်းသည် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ထားသော်လည်း ထားသည် မမည်သောကြောင့် “မြောင်း တရုတ် ထားရှိရမည်”ဟူသော ဘုရားရှင်၏ အာဏာတော်ကို လွန်ဆန်၍ ပြုရာ ရောက်သည်ဟူ၍ ဆိုထိုက်သည် မဟုတ်ပါလော။ ဤကား ပံသုကူသင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းခြင်းကို ကြဉ်၍ ဆိုခြင်းဖြစ်သည်၊၊]

ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးကလည်း ၁၁-ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန် မလာ၊ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ မယူရဟု အထောက်အထား ခိုင်လုံစွာဖြင့် ဆို၏၊ [အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ်ဟူသော ပြဿနာ ၌ ၎င်းဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆိုထားသော အချက်အလက်များကိုလည်း ပြန်၍ နှလုံးသွင်းတော်မူပါ။] ငါးပိုင်း, ငါးစပ် စသော အခန်းတို့နှင့် တကွ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဘုရားရှင် ဖွဲ့စေတော်မူသည်။ ယခုသော်ကား အခန်းများလွန်း၍ အခန်းအကွက်များမှာ သေးငယ်လွန်းသဖြင့် အဘယ်အကွက် သည် အခန်း, အဘယ်အကွက်သည် အိမ်ဝန်းကြီး, အဘယ်အကွက်သည် အိမ်ဝန်းငယ်, အဘယ်အကွက်သည် မြောင်း, အဘယ်အကွက်သည် တရုတ်ပဲဟု ခွဲခြား၍ မသိနိုင်လောက်အောင်ပင် ရှိလေရကား အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို ဖွဲ့ခိုင်းခြင်းသည် အရာမထင် အချည်းနှီးပင် ဖြစ်ချေသည် မဟုတ်ပါလော။ သို့ဖြစ်၍ ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတု — ဟူသော ပါဌ်ကို ထောက်၍ ၁၁-ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာဟု ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ဆိုသော အဆိုမှာ ဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီပေသည်ဟူ၍ ယူအပ်သည် မဟုတ်ပါလော။

ညောင်လေးပင်မြို့၊ တောရကျောင်းတိုက်၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့ရ၊ နာယကဆရာတော်ဘုရား စီရင်တော်မူသော ကထိန်အရသာ ကျမ်းစာအုပ်၊ စာမျက်နှာ-၆၄၌ ကထိန်အခင်း မမြောက်ပုံ ၂၄-ပါးကို ပြရာတွင် နံပါတ်-၃၌ “ငါးခန်း, ခုနစ်ခန်း, ကိုးခန်း, တစ်ဆယ့်တစ်ခန်း ဖြစ်ပါစေဟု စီရင်ကာမျှ စီဝရဝိစာရဏမတ္တဖြင့်” ကထိန်ခင်းလျှင် ခင်းသည် မမည်ဟူ၍ ငါးခန်း, ခုနစ်ခန်း, ကိုးခန်း, တစ်ဆယ့်တစ်ခန်းဆိုသော စကားများကို ဤကွင်း ( ...) အမှတ်အသားဖြင့် ပြဆိုရေးသားထား၏၊ ဤ ကွင်း ( ...)အတွင်းရှိ စကား များကို မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ဆိုသည့် “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတု”ဟူသော စကားများကို မှီ၍ ဤ ညောင်လေးပင် ဆရာတော်ဘုရားကြီးကပင် ဖြည့်စွက်ထည့်သွင်းသည်ဟူ၍ ယူအပ်၏၊ ထို့ ကြောင့် ဤဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း (အတည့်အလင်း မကြေညာသော် လည်း) ၁၁-ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန် မလာဟူ၍ ယူဆသည်ဟုဆိုလျှင် မှားအံ့ မထင်။

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ အောက်ပါ စာပိုဒ်များကို စိစစ်ရန် တင်ပြပါအံ့။

(၁) ရှေ့ပြဿနာ၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆို အမှတ်-၂ ၌လာသော “ပဉ္စဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာတိ ယထာ ပဉ္စခဏ္ဍိကာဒီနံ သံဃာဋိအာဒီနံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကာနိ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာဒိဝသေန ပဉ္စ ဝါ ခဏ္ဍာနိ၊ အတိရေကာနိ ဝါ သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ဆိန္ဒိတွာ”ဟူသော ကင်္ခါဝိတရဏီဋီကာသစ် ပါဌ်ကို ပြန်၍ နှလုံးသွင်းတော်မူကြပါ။ ဤပါဌ်၌ လာသော “သတ္တာဒိခဏ္ဍာနိ ဝါ = ၇-ခန်းစသော အခန်းတို့သည်လည်းကောင်း”ဆိုသော စကားကို စိစစ်ပါအံ့။ ဤစကားသည် ပြဆိုခဲ့ပြီးသော စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန — ဟူသော မဟာဝါအဋ္ဌကထာပါဌ်ကို ထောက်၍ ၁၁-ခန်းအတွင်းကို ရည်၍ဆိုသော စကားဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏၊ ဆိုလျှင် ထိုသူအား မှားသည်ဟု ဆိုနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ သဘာဝကျကျ ဖြေမည်ဆိုလျှင် “ဆိုမည်ဆိုလျှင် ဆိုနိုင်၏” ဟူ၍သာ ဝန်ခံရပေမည်။

(၂) ဆဋ္ဌမူ -- မဟာဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၃၀၈၊ ကထိနက္ခန္ဓက ၌ လာသော “သင်္ကန်း၌ ငါးခန်း ခုနစ်ခန်းစသည်တို့ကို စီရင်ကာမျှဖြင့် ကထိန်ခင်းသည် မမည်”ဆိုသော စကားကို စိစစ်ပါအံ့။

ငါးခန်း, ခုနစ်ခန်းဆိုသော စကားများသည် “န စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ”ဟူသော မူရင်းပါဠိတော်ပါဌ်၌ မလာသည်ကို ထောက်ထားသောအားဖြင့် ဤစကားများသည် အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန —ဟူသော မဟာဝါအဋ္ဌကထာပါဌ်ကို ထောက်၍ ကျမ်းပြု ဆရာတော်ဘုရားများက ၁၁-ခန်းအတွင်း ရည်၍ ဖြည့်စွက် ထည့်သွင်းသော စကားများဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ်ပေသည်။ ၁၁-ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ။ ဤသည်ကို ထောက်ဆ၍ ဆဋ္ဌမူ၊ မဟာဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) အပိုဒ်-၃၀၉၊ နှာ-၃၅၈ ၌ လာသည့် “ထိုရောက်သော နေ့မှာပင်လျှင် ဖြတ်အပ်သော အိမ်ကြီး အိမ်ငယ်နှင့် တကွသော ငါးခန်းသင်္ကန်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ငါးခန်းထက် လွန်သော ခုနစ်ခန်း, ကိုးခန်းသင်္ကန်း စသည်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ခင်းသော် ကထိန်ခင်းသည် မည်၏”ဟူသော စာပိုဒ်၌လာသည့် “ခုနစ်ခန်း, ကိုးခန်းသင်္ကန်း စသည်”ဆိုသော စကားများနှင့် အခြားကျမ်းများ၌ လာသည့် “ခုနစ်ခန်း စသည် ကိုးခန်း စသည်”ဆိုသော စကားများသည်လည်း ၁၁-ခန်းအတွင်းကို ရည်၍ ဆိုသော စကားများ ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊

၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ ယူသင့်, မယူသင့်ကို ဝေဖန်ရာ၌ ထည့်သွင်း စဉ်းစားဖို့ ကောင်းသော အောက်ပါ အကြောင်းသုံးရပ်တို့ကို စာရေးသူ တင်ပြပါအံ့။

(၁) ဘုရားရှင်၏ လက်ထက်တော်၌ ယခုကဲ့သို့ ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီးသား သင်္ကန်း မရှိ၍ “အလုံးစုံ မဖြတ်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်, မအပ်”ဟူသော ပြဿနာ၌ ဖော်ပြထားသည့် ထို ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့ကို ကထိန်ခင်းသော နေ့မှာပင် နေ့ချင်းပြီးအောင် ရဟန်းအားလုံး ဝိုင်းဝန်းကူညီ လုပ်ကြရသည်။ ထိုခေတ်၌ စက်မရှိ၍ လက်ဖြင့် ချုပ်ကြရသည်။ ပဒုမုတ္တရဘုရားရှင်ကား ကိုယ်တိုင်ပင် အဂ္ဂသာဝက သုဇာတမထေရ်အား ကထိန်ခင်းရာ၌ ခြောက်သန်း, ရှစ်သိန်းသော ရဟန်းတို့နှင့် အတူတကွ သင်္ကန်းကို နေ့ချင်းပြီးအောင် ဝိုင်းချုပ် တော်မူသည်။

ထိုပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့ကို နေ့ချင်းပြီးအောင် ပြုလုပ်ရခြင်းသည် လွယ်ကူ သော အလုပ် မဟုတ်ပေ၊ (ဝါ) အလွန်တရာမှ ခက်လှပေသည်။ အခန်းများလေ လေ အလုပ်ပိုလေလေ ဖြစ်ရကား ထိုခေတ်၌ ခင်းသော ကထိန်သင်္ကန်းမှာ မည်သည့်နည်းနှင့်မှ ယခုခေတ်ကဲ့သို့ အခန်းများမည် မဟုတ်ပေ။ ယခုခေတ်၌ သုံးစွဲနေကြသော သင်္ကန်းသုံးထည်တို့တွင် သင်းပိုင်နှင့် ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းတို့၌ ၅- ခန်းစီ ရှိကြ၏၊ ဒုကုဋ် (နှစ်ထပ်) သင်္ကန်း၌ကား ၉-ခန်းမှ စ၍ ၁၁၅-ခန်းအထိ ရှိသည်ဟု ဆိုကြ၏၊ ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီးသား သင်္ကန်း မရှိ၍ ယခုခေတ်ကဲ့သို့ အခန်း အရေအတွက်ကို မကန့်သတ်ဘဲ ကထိန်ခင်းကြမည် မဟုတ်ပေ၊ (ဝါ) အခန်း အရေအတွက်ကို နည်းနိုင်သလောက် နည်းအောင် ကန့်သတ်၍ ခင်းကြမည် သာ။ ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီးသား သင်္ကန်းဖြင့် မခင်းဘဲ ထိုခေတ်ကကဲ့သို့ ယခုလည်း လက်တွေ့အားဖြင့် ပြုလုပ်၍ ကထိန်ခင်းမည်ဆိုလျှင် ၉-ခန်းမှ စ၍ ၁၁၅-ခန်းအထိ ရှိမည်ဟု ဆိုသော ဒုကုဋ် (နှစ်ထပ်) သင်္ကန်းကို မဆိုထားဘိ၊ တစ်ထပ်တည်း ၅-ခန်းသာရှိသော သင်းပိုင်ကိုပင် စက်ဖြင့် ချုပ်စေကာမူ နေ့ချင်းပြီး အောင် အနိုင်နိုင်လုပ်ရမည်ဟု ဆိုချင်ပါ၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုခေတ်၌ ခင်းသော ကထိန်သင်္ကန်းမှာ အများဆုံး ၁၁-ခန်းသာ ဖြစ်မည်ဟူ၍ ယူအပ်သည် မဟုတ် ပါလော။

(၂) ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီးသား သင်္ကန်းကို ရခြင်းကြောင့် ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့တွင် ရှေ့ ၆-ပါးတို့ကို မပြုရဘဲ ကထိန်ခင်းနေကြသော်လည်း လက်တွေ့အားဖြင့် ပုဗ္ဗကရဏ ၇-ပါးတို့ကို နေ့ချင်းပြီးအောင် ပြုရသကဲ့သို့ နှလုံးပိုက်၍ ကထိန်ကို ခင်းအပ်သည် မဟုတ်ပါလော။ သဘာဝကျကျဖြင့် ဖြေမည်ဆိုက ဟုတ်သည်ဟု ဆိုရမည်ပင် ဖြစ်သည်။ ဟုတ်သည်ဟု ဆိုလျှင် “၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းဖြင့် မည်သည့်နည်းနှင့်မှ ကထိန်ခင်းနိုင်မည် မဟုတ်ပေ”ဟူ၍ ထိုသူအား မိမိက ရဲဝံ့စွာ မဆိုနိုင်ပါသလော။

(၃) ကထိန်အလှူသည် အလှူရှင်တို့အားလည်း ထူးကဲသော အကျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်၍ မိမိအားလည်း ကထိန်အာနိသင် ၅-ပါးကို ရစေသောကြောင့် ကထိန်ကို မမြောက်, မြောက်အောင် အထူး ဂရုစိုက်၍ ခင်းဖို့လိုသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိခင်းသော ကထိန်သည် အောင်မှ အောင်ပါလေစဟု သို့လောသို့လော မဖြစ်ရလေအောင် သံသယဖြစ်လောက်သော အရာဟူသမျှကို စိစစ်၍ ကထိန် မခင်းမီ ရှေးဦးစွာ ကြိုတင်၍ သုတ်သင်သင့်လျှင် သုတ်သင်ထားဖို့ လိုသည် မဟုတ်ပါလော။ ဝိဝါဒရှိလျှင် (ဝါ) မတင်မကျ ဖြစ်နေလျှင် ဝိနည်းအရာဝယ် ဂရုဘက်သို့သာ လိုက်အပ်သောကြောင့် “၁၁-ခန်းထက် မပိုစေရ”ဟူသော အယူ ဘက်သို့ လိုက်၍ ကထိန်ခင်းခြင်းသည် သံသယ အလျှင်းမရှိနိုင်၍ ကထိန် မမြောက်, မြောက်အောင် ခင်းရာ၌ စိတ်အချရဆုံး နည်းဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုအပ် ပေသည်။ [“ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ သဘော” အခန်း၌ ပြဆိုထားသော ဘုန်းကြီးကဲ့သို့ မဝေဖန်တတ်သောကြောင့် အရာခပ်သိမ်း ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ ပြုခြင်းမျိုးကို မဆိုလိုပါ၊ ဂရုဘက်သို့ လိုက်သင့်သောအကြောင်း လုံလောက်သောကြောင့် ဂရုဘက်သို့ လိုက်သည် ဟူသော ဝါဒဖြင့် ပြုခြင်းမျိုးကို ဆိုလိုသည်။] ကထိန် မမြောက်ဟု ဆိုလျှင် အလှူရှင်ခမျာတို့မှာလည်း ကုန်သလောက် အကျိုး မရှိပေ၊ မိမိမှာလည်း ကထိန်အာနိသင် ငါးပါး၌ လာသည့် အခွင့်အရေးတို့ကို မခံယူထိုက် ပါဘဲလျက် ခံယူလေခြင်းကြောင့် ခံယူလေသမျှ ထိုထိုအာပတ်သို့လည်း ရောက် သည်ဟူ၍ ဆိုရပေမည်။

နိဂုံး

မဟာဝါအဋ္ဌကထာဆရာသည် ၅-ခန်းမှ စ၍ ၁၁-ခန်းအထိ ကိုသာ ယူသည်ဟူ၍ ရှင်းပြခဲ့ပြီးပြီ။ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ၁၁- ခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ၊ ၁၁-ခန်းထက် မပိုစေရ ဟု အထောက်အထား ခိုင်လုံစွာဖြင့် ဆိုသည်။ ညောင်လေးပင် ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ၅- ခန်းမှ ၁၁-ခန်း အထိကိုသာ ယူသည်ဟု အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။ စာရေးသူကလည်း အကြောင်းသုံးရပ်တို့ဖြင့် ထိုခေတ်၌ ခင်းသော သင်္ကန်းမှာ အများဆုံး ၁၁-ခန်းသာ ဖြစ်သည်ဟူ၍ ရှင်းပြခဲ့ပြီးပြီ။ ထို့ကြောင့် ထိုခေတ်၌ ခင်းသော ကထိန်သင်္ကန်းမှာ ၅-ခန်း၊ ၇-ခန်း၊ ၉-ခန်း၊ ၁၁-ခန်းသာ ဖြစ်သည် ဟူ၍ ဆိုအပ် ပါသည်။ [ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်သည့် ကထိနဝိသောဓနီကျမ်းကို ရွေးချယ်၍ မိမိစီရင်သော ဝိနယသမူဟဝိနိစ္ဆယကျမ်း၌ ထည့်သွင်းသည်ကို ထောက်လျှင် ဆရာတော် ဦးနိဂြောဓအရှင်မြတ်သည်လည်း စာရေးသူကဲ့သို့ပင် ယူဆသည်ဟု ဆိုရပေမည်။]

အထက်၌ တင်ပြခဲ့သော ‘မူ’ကို သဘာဝမကျဟု ယူဆသဖြင့် အခန်း မည်မျှပင် များများ ခင်းနိုင်သည်ဟု ယူဆ၍ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်း’ဖြင့် ကထိန်ခင်းမည် ဆိုလျှင် မည်သို့မျှ မပြောလိုပါ၊ ဝမ်းမြောက်စွာဖြင့် သာဓု ခေါ်ပါမည်။ သို့ရာတွင် “ချုပ်ပြီး ဆိုးပြီးသား သင်္ကန်း မရှိ၍ ထိုခေတ်က သင်္ကန်း အခန်းအရေအတွက်ကို အကန့်အသတ်ဖြင့် (ဝါ) အများဆုံး ၁၁-ခန်းဖြင့် ကထိန် ခင်းရသည်၊ ယခုမူကား ချုပ်ပြီးဆိုးပြီးသား သင်္ကန်းရှိ၍ အခန်းမည်မျှပင်များများ ခင်းနိုင်သည်”ဟု ဆင်ခြေပေးကာ ကထိန်ခင်းမည် ဆိုလျှင်ကား ဘုရားရှင်၏ အာဏာတော်ကို ပယ်ရာမကျပါလောဟူ၍ မေးလိုပါ၏၊

ငါးပိုင်း ငါးစပ် စသော အခန်းတို့ကိုသာ မဟုတ်၊ အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့် သာ ကထိန်ခင်းအပ်၏ဟု ယူဆသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အဖို့ကား ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန် သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန် မခင်းအပ်ဟု ယူအပ်၏၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကိုလည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း ဖြတ်၍ ချုပ်မည်ဆိုက ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းကို မဆိုထားဘိ၊ ယခုခေတ် ချုပ်သော ၉-ခန်းရှိသည့် အငယ်ဆုံး ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကိုပင် စက်ဖြင့် ချုပ်စေကာမူ နေ့ချင်းပြီးအောင် ချုပ်ဖို့ ခဲယဉ်းသောကြောင့်တည်း။ [စာရေးသူ ကသာ “ခဲယဉ်း”သည်ဟု လေသံပျော့ပျော့ဖြင့် မတင်မကျ ပြောသည်။ စာရှုသူ တို့ကို မေးလျှင် ကိုးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းထက် မနည်း “ဘယ်နည်းနှင့်မှ နေ့ချင်းပြီး အောင် ပြုနိုင်မည် မဟုတ်”ဟု လေသံပြင်းပြင်းဖြင့် ပြတ်ပြတ်သားသား ဖြေဆိုကြ မည်သာတည်း။] ထို့ကြောင့် အိမ်ဝန်းကြီး အိမ်ဝန်းငယ် မြောင်း တရုတ်တို့ကို လည်း ဓားစသည်ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းဖြတ်၍ ချုပ်သော သင်္ကန်းဖြင့်သာ ကထိန်ခင်း အပ်၏ဟု ယူဆပါက ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းဖြင့် ကထိန်မခင်းအပ်ဟု ယူမှသာလျှင် သဘာဝကျသည် မဟုတ်ပါလော။

ဤပြဿနာနှင့် ပတ်သက်၍ ဤစာအုပ်ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရားသည်လည်း စာရေးသူကဲ့သို့ပင် ယူဆလေပြီ။ (သာဓု သာဓု သာဓု) မော်လမြိုင်၊ ရွှေကျင်ဂိုဏ်း၊ နယ်နာယက ဖြစ်တော်မူသော မုဒုံမြို့၊ သာသနာလင်္ကာရကျောင်း၊ ဆရာတော်ဘုရားကြီး (ဦးပုညဝံသသည်လည်း ဤအတိုင်းပင် ယူ၏၊

ဆရာတော်ဘုရားကြီးတစ်ပါးက “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ”ဟူသော ပါဌ်၌လာသည့် ‘ဝါ’ သဒ္ဒါကို အဝုတ္တဝိကပ္ပန အနက်ရှိသော ‘ဝါ’ သဒ္ဒါဟု ယူ၍ ၎င်း ‘ဝါ’ သဒ္ဒါကြောင့် ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော အခန်းများ ကိုလည်း ယူနိုင်သည်ဟု ဆို၏၊ အခြား ဆရာတော်ဘုရားကြီးတစ်ပါးကမူ ဤပြဿနာ၌ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါသည် အကျုံးမဝင်ဟု ဆို၏၊ ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတု — ဟူသော ပါဌ်အရ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်၍ မယူအပ်ဟု ခိုင်ခိုင်မာမာ ဆို၏၊

စာရေးသူမှာ ပါဠိစာပေ အလျှင်းမတတ်၍ အထက်ပါ အဆိုနှစ်ရပ်ကို မည်သို့မှ မဝေခွဲတတ်အောင်ပင် ဖြစ်နေပါ၏၊ သို့သော် အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’သဒ္ဒါ ကြောင့် အခန်းများချင်သလောက် များများထားနိုင်သည်ဟူသော အဆိုကို ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်းကောင်း, အတိုက်အခံ ဆရာတော် ဘုရားကြီးတို့သည်လည်းကောင်း မည်သို့ ယူဆကြလေသနည်းဟူ၍ စိစစ်ရန် လိုအပ်ပေသည်ဟု စဉ်းစားမိသည်ဖြစ်၍ စိစစ်ပါအံ့။ ဤဆရာတော်ဘုရားကြီး တို့သည် ပါဠိစာပေ၌ တစ်ဖက်ကမ်းခတ် တတ်မြောက်ကြသည်ဟု အများ သိကြ၏၊ သို့ဖြစ်၍ ၎င်းတို့သည် ဤပြဿနာ၌ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါသည် အကျုံးဝင်, မဝင် သိရှိနားလည်ကြမည်သာ၊ ထို့ကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါသည် အကယ်၍ အကျုံးဝင်ပါက ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီးသည်လည်း ‘ဧကာဒသခန်းထက် လွန်၍ ကျမ်းဂန်မလာ’ဟူသော အဆိုကို ဆိုမည် မဟုတ်၊ အတိုက်အခံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့သည်လည်း ဆိတ်ဆိတ် နေကြမည် မဟုတ်၊ ဝိုင်းအုံ၍ ဗန်းမော်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အဆိုကို တော်လှန်ပယ်ဖျက်ကြမည် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့အထဲမှ တစ်ပါးမျှ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါကို ထုတ်ဆောင်၍ မတော်လှန်ကြပါ။ မသိနားမလည်သောကြောင့် မဖြစ်နိုင်။ သတိလစ်၍ မထုတ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်လေသလော။ ဤသို့လည်း မဖြစ်နိုင်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် တစ်ပါးသတိမရလျှင် တစ်ပါးတော့ သတိရ မည်မှာ သေချာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဉာဏ်မီသလောက် ပြောရမည်ဆိုလျှင် ဗန်းမော်ဆရာတော် ဘုရားကြီးသည်လည်းကောင်း အတိုက်အခံ ဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့သည်လည်းကောင်း ဤပြဿနာ၌ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါသည် အကျုံးမဝင်ဟု ယူဆကြသည်ဟု ဆိုလျှင် မှားအံ့မထင်။

ဆိုဦးအံ့ — အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော မဟာဝဂ္ဂပါဠိ ကထိနက္ခန္ဓက၌ လာသည့် ‘န စီဝရဝိစာရဏမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ’ ဟူသော ပါဌ်၌ သင်္ကန်း အခန်းအရေအတွက်ကို အတိအကျ မဖော်ပြထား၍ မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ ဆရာသည် — စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ “ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ”တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန = ၅-ခန်းသည် လည်းကောင်း, ၇-ခန်းသည်လည်းကောင်း, ၉-ခန်းသည်လည်းကောင်း, ၁၁-ခန်းသည်လည်းကောင်းဖြစ်ပါစေ၊ ဤသို့ စီရင်ကာမျှဖြင့် ကထိန်ခင်းအပ်သည် မဖြစ် (မမည်)ဟု ဖွင့်ဆို၏၊ ဤသို့ ဖွင့်ဆိုခြင်းသည် မဟာဝဂ္ဂပါဠိ၊ ကထိနက္ခန္ဓက၌ လာသည့် ထိုပါဌ်၌ အခန်းအရေအတွက်ကို မဆိုထားခြင်းကြောင့် မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာသည် အခန်းအများကြီး ပြုလုပ်မည်စိုး၍ (ဝါ) ၅-ခန်းမှ ၁၁-ခန်း အထိကိုသာ ပြုလုပ်စေလို၍ ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ [အခန်းအရေ အတွက်ကို မကန့်သတ်ဘဲ အခန်းမည်မျှပင် များများ များနိုင်သည်ဟုဆိုလျှင် မဟာဝါ အဋ္ဌကထာဆရာသည် ဤသို့ အပိုသက်သက် ဖွင့်ဆိုမည် မဟုတ်ပေ၊၊] ထို့ ကြောင့် ဤပြဿနာ၌ အဝုတ္တဝိကပ္ပန ‘ဝါ’ သဒ္ဒါသည် အကျုံးမဝင်ဟု ဆိုလျှင် မှားအံ့မထင်။ [နှစ်သက်ရာ ‘မူ’ကို ယူတော်မူကြပါကုန်။]

ဤပြဿနာသည် ရဟန်းတော်များနှင့်သာလျှင် သက်ဆိုင်သည် မဟုတ်၊ ကထိန်အကျိုး ခံစားခွင့်ရှိသော အလှူရှင်များနှင့်လည်း သက်ဆိုင်နေသည်ဖြစ်၍ ၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်ပြီး ယူသင့်သည် မယူသင့်သည်ကို လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားဆုံးဖြတ်တော်မူကြပါကုန်။ [အကယ်၍ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ မယူဆပါက သည်းခံခွင့်လွှတ်တော်မူကြပါကုန်။] ဤစာအုပ်၏ မျက်နှာဖုံး အတွင်း၌ ဖော်ပြထားသော နာယကဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ကုဏ္ဍလာဘိဝံသ၏ ပြန်စာကိုလည်း ရှုတော်မူကြပါကုန်။

၁၁-ခန်းထက် ပိုလွန်သော သင်္ကန်းဖြင့်

ကထိန်ခင်းအပ်, မခင်းအပ် ဟူသော ပြဿနာ ပြီးပြီ။

၅၁။ ဆွမ်းစားရာ ကျင့်ဝတ်

ရဟန်း, သာမဏေတို့သည် လူ့ဘဝတုန်းကလို ဒူးနှစ်ဘက် ထောင်ခြင်း၊ ဒူးတစ်ဘက် ထောင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်၍ ဆွမ်းမစားအပ်၊ တင်ပလ္လင်ခွေ ထိုင်၍ စားရမည်၊ သေခိယသိက္ခာပုဒ် — သက္ကစ္စဝဂ်, ကဗဠဝဂ်, သုရုသုရုဝဂ်တို့တွင် ပါရှိသည့် ဆွမ်းစားပုံ စည်းကမ်းအတိုင်း ဆွမ်းကို စားရမည်။

“အကပ်ခံနည်း”၌ ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ရထရေဏုမြူသည် အကပ်ခံလောက် သော အာဟာရတွင် ပါဝင်ရကား ဆွမ်းခံတုန်းဖြစ်စေ၊ ဆွမ်းစားတုန်းဖြစ်စေ ထိုမြူမှုန်မျိုး သပိတ်, စားခွက်အတွင်းသို့ ကျခဲ့လျှင် ထိုမြူနှင့်တကွ ဆွမ်းအနည်း ငယ်ကို ယူပစ်ရမည်။ သို့မဟုတ် ထပ်၍ အကပ်ခံရမည်။ ယူ၍လည်း မပစ်၊ ထပ်၍လည်း အကပ်မခံဘဲလျက် ဆက်လက်၍ ဆွမ်းခံလျှင် ဝိနယဒုက္ကဋ်ခေါ် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ဆက်၍ ဆွမ်းစားလျှင် ထိုမြူမှုန်ကို စားမိက အကပ်မခံ ဘဲ စားရာရောက်သဖြင့် ဘောဇနဝဂ်၊ ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ်အရ သုဒ္ဓပါစိတ် အာပတ်သင့်၏၊

ထို့ပြင် ဆွမ်းလုတ်ကို ပါးစပ်သို့ သွတ်သွင်းပြီးနောက် ပါးစပ်တွင်းမှ ဆွမ်းလုံး တစ်လုံး ဖြစ်စေ၊ အများဖြစ်စေ သပိတ်ထဲသို့ ပြန်၍ကျလျှင် ထပ်၍ အကပ်ခံ လေ့ရှိကြ၏၊ သို့သော် ထိုပြန်ကျလာသော ဆွမ်းလုံးသည် ပါးစပ်ထဲ၌ ရှိသော သွားရည် နှုတ်ခမ်းရည် စသည်နှင့် မလူးဘဲ ပြန်ကျလျှင် အကပ်မပျက်သေး၊ သွားရည် စသည်နှင့် လူးပြီးမှ ပြန်ကျလျှင်သာ ထိုသွားရည်အတွက် အကပ်ပျက် ရသည်။ ထို့ကြောင့် ပါးစပ်မှ ဆွမ်းလုံး ပြန်ကျသည့်အခါ ထပ်၍ အကပ်ခံခြင်းသည် ဆွမ်းလုံးကျသည့်အတွက် သပိတ်အတွင်းရှိ ဆွမ်းများ အကပ်ပျက်သည်ဟု ယူဆသောကြောင့် ထပ်၍ အကပ်ခံခြင်း မဟုတ်၊ ပြန်ကျလာသော ဆွမ်းလုံးက သွားရည် စသည်ဖြင့် လူးလာ၍ အကပ်ပျက်သောကြောင့် ထိုပြန်ကျလာသော ဆွမ်းလုံးကို ထပ်၍ အကပ်ခံခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မှတ်။ [ဆွမ်းလုံးကျသည့်အတွက် သပိတ်အတွင်းရှိ ဆွမ်းများ အကပ်မပျက်ဟု သိ။]

ထို့ပြင် ဆွမ်းအချိုပွဲ စသည် စားရာ၌ လက်မဆေးဘဲစားလျှင် လက်၌ ရထရေဏုမြူမျှလောက်သော မြူမှုန်များ ကပ်နေခဲ့သော် ထိုမြူမှုန်များအတွက် လက်ဖြင့် ထိရာ ခဲဖွယ်, ဘောဇဉ်တို့ပါ အကပ်ပျက်တတ်ရကား ဆွမ်းစားခါနီး အချိုပွဲ စားခါနီး လက်ဆေးရမည်။ ညာလက်ကိုသာ ဆေး၍ ဘယ်လက်ကို မဆေးလျှင် ဘယ်လက်ဖြင့် စားဖွယ်များကို ကိုင်ရာ၌လည်း ဤနည်းအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဘယ်လက်ကို မဆေးလျှင် ထိုလက်ဖြင့် စားဖွယ်များကို မကိုင်မိစေရအောင် သတိပြုလေ။

ဆိုဖွယ် ရှိသေး၏၊ အချို့ကား စားမည်ဟု လက်ဆေးပြီးနောက် ထိုလက်ဖြင့် သင်္ကန်းကို သိမ်းကြ၏၊ ထိုသို့ သိမ်းရာဝယ် သင်္ကန်း၌ ရထရေဏုမြူမှုန်ကို ကိုင်မိလျှင် လက်မဆေးသူနှင့် အတူပင်တည်း။ အချို့ကား အချိုပွဲစားစဉ် အကပ် မခံထားသော လက်သုတ်ပုဝါကို သုတ်လိုက်၊ အချိုပွဲကို နှိုက်လိုက်နှင့် စားကြ၏၊ ထိုသို့ စားရာ၌ လက်သုတ်ပုဝါ ညစ်ပေတော့မည်မှာ သေချာပြီ၊ လက်သုတ်ပုဝါ၌ ရထရေဏုမြူမှုန်ပါလျှင် စားဖွယ်များလည်း အကပ်ပျက်လိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် အစာစားမည်ဟု လက်ဆေးပြီးနောက် ထိုလက်ဖြင့် အစာမှ တစ်ပါး အခြား လက်သုတ် ပုဝါ, သင်္ကန်းစသည်ကို မကိုင်ဘဲ စားခြင်းကိစ္စပြီးမှသာ လက်ဆေး၍ လက်သုတ်ပုဝါကို သုတ်သင့်ကြပေသည်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ ၎င်းတို့ကို ကိုင်မိလျှင် လက်ကို ထပ်၍ ဆေးပြီးမှ စားရမည်။ အကပ်ခံထားသော လက်သုတ်ပုဝါ၌ ပါလာသည့် ထိုမြူမှုန်မျိုး ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်တို့၌ မတော်တဆ ထိ, ကျသော်လည်း အကပ်မပျက်ရကား လက်သုတ်ပုဝါကိုလည်း ဆွမ်းများကဲ့သို့ပင် အကပ်ခံ ထားနှင့်ရာ၏၊

အမှာ။ ။ မျက်ရည် တံတွေး နှပ် စသည်တို့တွင် အကြင် မျက်ရည်စသော ဝတ္ထုသည် တည်ရာမှ လျှော၍ လက်၌လည်းကောင်း, သပိတ်၌လည်းကောင်း ကျကုန်အံ့၊ ထိုတည်ရာမှ ကျပြီးသော မျက်ရည် စသော ဝတ္ထုကို အကပ်ခံအပ်၏၊ [လက်၌ ကျလျှင်ကား လက်ကို စင်ကြယ်အောင် ဆေးပြီးမှ စားရမည်။] တံတွေး သွားရည်တို့ အတွက်ကြောင့် အကပ်ပျက်ရကား စားဖွယ်သောက်ဖွယ်များကို စားသောက်တုန်းအခါ၌ စကားမပြောဘဲ စားသောက်ခြင်းသည် စားဖွယ် သောက်ဖွယ်များ၌ တံတွေး သွားရည်များ ကျရောက်စေနိုင်သော အကြောင်း လုံးဝမရှိ၍ အလွန်ကောင်းမြတ်သော အလေ့အထ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ အကယ်၍ စကားမပြောလျှင် မဖြစ်၍ ပြောရလျှင် မိမိစားနေသော သပိတ် ဟင်းခွက် စသည်တို့၌ တံတွေး သွားရည်များ မကျရောက်စေခြင်းငှာ မိမိ၏ ပါးစပ်ကို ထိုခွက်တို့၏ အပြင်ဘက်သို့ စောင်းငဲ့၍ ပြောရန် သတိ ရှိအပ်ပေ သည်။

ဓားငယ်နှင့် ကြံစသည်တို့ကို အကပ်ခံ၍ ထိုဓားငယ်ဖြင့် ကြံစသည်တို့ကို ခွဲကုန်သော် အညစ်အကြေး အညိုရောင်သော်လည်းကောင်း၊ သံချေးသော် လည်းကောင်း ထင်အံ့၊ ထို အညစ်အကြေး အညိုရောင်, သံချေးတို့သည် အသစ်ဖြစ်သည် မည်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် ကပ်စေ၍ သုံးဆောင်အပ်၏၊ ဓားငယ်ကို ဆေး၍ ခွဲကုန်အပ်သော် အညစ်အကြေး အညိုရောင်သော်လည်းကောင်း, သံချေးသော်လည်းကောင်း မထင်၊ သံနံ့မျှသည် ဖြစ်၏၊ အာပတ်၏အင်္ဂါ မလောက်။ [ပါစိတ်ဘာသာဋီကာ၊ ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ်၌ လာသည့် ‘နဝသမုဋ္ဌိတံ’ ဟူသော ပုဒ်၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းပြသော စာပိုဒ်ကိုလည်း ရှု။]

သတိ။ ။ ထိုနေ့စားသော ဆွမ်းခဲဖွယ်၏ အရသာသည် နေလွဲသောအခါ ၌ ဝမ်းတွင်းသို့ ဝင်အံ့၊ ပါစိတ်အာပတ် သင့်၏၊ ထို့ကြောင့် ဆွမ်းစားပြီးလျှင် ခံတွင်း၌ အာမိသ အငြိအကပ် မရှိရလေအောင် သွား, ခံတွင်းတို့ကို စင်ကြယ်စွာ ဆေးကြောပွတ်တိုက်ပါလေ။ [သိမ်မွေ့သော အာမိသ ဖြစ်အံ့၊ အရသာ မထင်အံ့၊ အာပတ်၏အင်္ဂါ မလောက်။]

အစားအသောက်နှင့် ပတ်သက်၍ အပြစ် အနာအဆာ များလှ၏၊ ထို့ကြောင့် ဘေသဇ္ဇ, သန္နိဓိကာရက, ဒန္တပေါနသိက္ခာပုဒ်တို့နှင့် “ကာလိကလေးပါး အမြွက်, ဆေးဟူသော မှီရာ နိဿယအမြွက်”တို့ကိုလည်း ကျေလည်ပွန်းတီး အောင် လေ့လာတော်မူကြပါကုန်။ [၁၃၂၅-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ၁၄- ရက်တွင် ပထမအကြိမ် ရေး၍ ပြီးသည်။]

ဒုတိယအကြိမ် ဖြည့်သွင်းခြင်း

ဤ၌ ဟပ်မိနေ၍ ဆဋ္ဌမူ စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝတ္တက္ခန္ဓက၊ ဆွမ်းစား ဇရပ်၌ ပြုရမည့်ဝတ်၊ နှာ-၃၈၆၊ အပိုဒ်-၂ အောက်ဆုံး စာကြောင်း၌ “ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိလျက်လည်း မနေထိုင်အပ်”ဟူ၍ လာသော သိက္ခာပုဒ်၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို စာရှုသူတို့ စိစစ်ဝေဖန်နိုင်ရန်အလို့ငှာ အောက်ပါ ကျမ်းများကို ကိုးကားကာ အတိုချုံး၍ ဉာဏ်မီသလောက် စာရေးသူ၏ ထင်မြင် ယူဆပုံကို တင်ပြပါအံ့။ [ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ဆွမ်းစားတိုင်း ဆွမ်းစားတိုင်း၌ ဒုက္ကဋ်အာပတ်ကို သင့်စေနိုင်၍ အလွန်အရေးကြီးသော သိက္ခာပုဒ်ဖြစ်သည် ဟူ၍ သတိချပ်တော်မူကြပါကုန်။]

“ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိလျက်လည်း မနေထိုင်အပ်”ဟူသော ဤ သိက္ခာပုဒ်ကို အဘယ်ကြောင့် ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသနည်းဟူမူ “ထိုအခါ၌ ဆဗ္ဗဂ္ဂီ ရဟန်းတို့သည် မကောင်းသဖြင့် ဝတ်ရုံကုန်လျက် အသွင်အပြင် မပြည့် စုံကုန်ဘဲ ဆွမ်းစားဇရပ်သို့ သွားကုန်၏၊ ကျော်တက်၍လည်း မထေရ်ကြီးရဟန်း တို့၏ ရှေ့မှ ရှေ့မှ သွားကုန်၏၊ မထေရ်ကြီးရဟန်းတို့ကို တိုးဝှေ့၍လည်း ထိုင် ကုန်၏၊ ရဟန်းငယ်တို့ကိုလည်း နေရာဖြင့် တားမြစ်ကုန်၏၊ သင်္ကန်းကြီးကို လည်း ဖိ၍ ရွာတွင်း၌ ထိုင်ကုန်၏”ဟူသော အကြောင်းတို့ကြောင့် ပညတ်တော် မူခြင်းဖြစ်သည်။ [ဆဋ္ဌမူ၊ စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ဝတ္တက္ခန္ဓက၊ နှာ-၃၈၅၊ ဆွမ်းစား ဇရပ်၌ ပြုရမည့် ဝတ်၊ အပိုဒ်၊ ၃၆၃-၃၆၄။]

နှာ-၃၈၆ အပိုဒ်ငယ်-၃ ၌ “ရေ ပေးလတ်သော် လက်နှစ်ဖက်တို့ဖြင့် သပိတ် ကို ကိုင်၍ (သိမ်းဆည်း၍) ရေကို ခံရမည်၊ နှိမ့်၍ မထိမခိုက်မိစေဘဲ သပိတ်ကို ကောင်းစွာ ဆေးရမည်။”

အပိုဒ်ငယ်-၄ ၌ “လက်ဆေးခံ ရှိမူ လက်ဆေးခံကို ရေမစိုပါစေလင့်၊ အနီးရှိ ရဟန်းတို့ကို ရေမစိုပါစေကုန်လင့်၊ သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစိုပါစေလင့်။”

အပိုဒ်ငယ်-၅ ၌ “လက်ဆေးခံ မရှိမူ အနီးရှိ ရဟန်းတို့ကို ရေမစိုပါစေလင့်၊ သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစိုပါစေလင့်၊ မြေ၌နှိမ့်၍ ရေကို သွန်းလောင်းရမည်”ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။

ကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ဇနကာဘိဝံသ စီရင်တော်မူသော “စူဠဝဂ္ဂဘာသာဋီကာ၊ နှာ-၄၁၂၊ ဝတ္တက္ခန္ဓက အဋ္ဌကထာ၊ ပထမအပိုဒ်၊ န သံဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာတိ =ကား။ သံဃာဋိံ = ဧကသီသင်္ကန်းကြီး ကို။ အဝတ္ထရိတွာ = လွှမ်းဖိ၍။ န နိသီဒိတဗ္ဗံ = မထိုင်ရာ” ဟူ၍လည်းကောင်း

ဒု-စာပိုဒ်၌ “ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟီတိ =ဟိ အစရှိသော စကားရပ်ကို။ ပတ္တဓောဝနဥဒကံ = သပိတ်ဆေးကြောင်း ရေကို။ သန္ဓာယ = ရည်ရွယ်တော် မူ၍။ (ဘဂဝတာ)၊ ဝုတ္တံ = ပြီ။ ပန = ဆက်။ ဒက္ခိဏောဒကံ = အလှူရေကို။ ပုရတော = ရှေ့၌။ အာဓာရကေ = သပိတ်ခြေ၌။ ပတ္တံ = ကို။ ဌပေတွာ = ထား၍။ ဂဟေတဗ္ဗံ = ခံယူရာ၏၊” [ဤစကားအရ ဒက္ခိဏောဒကဟူသည် တစ်စက်တစ်စက် ချအပ်သော အလှူရေစက် မဟုတ်၊ သင်္ကန်း စသည်နှင့် တွဲဘက်၍ လှူအပ်သော ရေတစ်မျိုးဟု မှတ်ပါ။ စီဝရက္ခန္ဓက သံဃေ ဘိန္နေ စီဝရုပ္ပါဒကထာ၌လည်း ဤ ဒက္ခိဏောဒက ပါခဲ့ပြီ။] ဟူ၍လည်းကောင်း။

အောက်ဆုံးအပိုဒ်၌ “န သံဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာ။ ။ အဝတ္ထရိတွာတိ ပါရုတသံဃာဋိံ အဝတ္ထရိတွာ၊ အနုက္ခိပိတွာတိ အတ္ထော၊ (ဝိမတိ) ရွာတွင်း ဆွမ်းစား ဇရပ်သို့ လာသောအခါ ဧကသီနှင့် သင်္ကန်းကြီးကို ထပ်၍ ဖြစ်စေ, တစ်ထည်စီ ဖြစ်စေ ရုံလာရ၏၊ ထိုရုံအပ်သော သင်္ကန်းကို သံဃာဋိဟု ဆိုသည်ဟူ၍လည်း ကောင်း ဖွင့်ဆိုထားသည်။ [သံဃာဋိ ဆိုသည်မှာ ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကိုသာလျှင် ဆိုသည် မဟုတ်၊ ဧကသီသင်္ကန်းကိုလည်း ဆိုသည်ဟူ၍ သိ။]

အထက်ပါ ကျမ်းများ၏ အဆိုတို့ကို ခြုံ၍ စိစစ်လျှင် ဆွမ်းစားရာ၌ ရေ စသည်တို့ မတော်တဆ ဖိတ်လျှင် သံဃာဋိ (သင်္ကန်းကြီး)ကို ရေမစို (မညစ်ပေ) ရလေအောင် ကာကွယ်သောအနေဖြင့် သင်္ကန်းကြီးကို ဖိ၍ မထိုင်စေဘဲ အနည်းငယ်မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် စားစေခြင်းငှာ ဤသိက္ခာပုဒ်တော်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူခြင်းဖြစ်သည် ဟူသော သဘောမှာ ပေါ်လွင်လေသည်။ ဆိုဦးအံ့ -- ဤသိက္ခာပုဒ်တော်သည် ရွာတွင်း ဆွမ်းစားဇရပ်၌သာလျှင် အကျုံးဝင်သည် မဟုတ်၊ အခြားမည်သည့် နေရာမှာပဲစားစား ရေစသည်တို့ ဖိတ်တတ် ဖိတ်လေ့ရှိရကား ဆွမ်းစားသော နေရာတိုင်း၌ အကျုံးဝင်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်ပေသည်။ [ဆိုလိုသည်မှာ သင်္ကန်းရုံလျက်ဖြစ်စေ ရမ်းလျက်ဖြစ်စေ ဆွမ်းစားသောအခါ၌ သံဃာဋိကို ဖိ၍ မထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍)၊ (ဝါ) ဒုကုဋ်ကို ဖိ၍ မထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍)၊ ဧကသီဖြစ်လျှင် ဧကသီကို ဖိ၍ မထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်ရမည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။] ဤကား “ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိလျက် မနေထိုင်အပ်”ဟူသော သိက္ခာပုဒ်၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို အတိုချုံး၍ ဉာဏ်မီသလောက် တင်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ [ဤသိက္ခာပုဒ် ကား ဆွမ်းစားရာ၌ လိုက်နာ ကျင့်ကြံအပ်သော သိက္ခာပုဒ်ဖြစ်၍ သေခိယ ပရိမဏ္ဍလဝဂ်၊ ဒသမ (ဥက္ခိတ္တက)သိက္ခာပုဒ်ဖြင့် စောဒနာခြင်းငှာ မထိုက်ဟု ဆိုအပ်ပါသည်။]

ဆွမ်းစားရာ၌ ရေ စသည်တို့ မတော်တဆ ဖိတ်လျှင် သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစို (မညစ်ပေ)ရလေအောင် ကာကွယ်သောအနေဖြင့် အထက်ပါ သိက္ခာပုဒ်ကို ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ ထင်မြင်ပါ၏၊ [၁၃၃၇-ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆန်း ၁၁-ရက်၊ (10.2.76) အင်္ဂါနေ့၊ ဒု-အကြိမ် ဖြည့်သွင်းခြင်း ပြီး၏၊]

တတိယအကြိမ် ဖြည့်သွင်းခြင်း

ဆက်ရေးဖို့ အကြောင်းပေါ်လာ၍ ဆက်ရေးပါအံ့။ စာရေးသူနှင့် ဤကျမ်း ကို တည်းဖြတ်ပြင်ဆင်ပေးသော ဆရာတော်ဘုရား (အရှင်တေဇ)သည် အထက် ၌ ဖော်ပြခဲ့သော ထင်မြင်ချက်များမှာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အလိုတော်နှင့် အညီ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည့်အတိုင်း ထိုနေ့မှစ၍ ဆရာ တပည့်နှစ်ပါးလုံး ဆွမ်းစားရာ၌ ရေ စသည်ကို မတော်တဆ ဖိတ်လျှင် သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစို (မညစ်ပေ) ရလေအောင် ကာကွယ်သောအနေဖြင့် ဖိမထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် စားလေသည်။ အများ၏ အကျိုးကို ရည်၍ စာရေးသူနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ဗုဒ္ဓဓမ္မလောကစာစောင် အတွဲ-၂၂၊ အမှတ်-၁၈ ၌ ထိုသို့ ထင်မြင်ယူဆသည့် အကြောင်းအရာများကို ရေးသား ထည့်သွင်းလေသည်။

စာရေးသူတို့၏ အမှားကို ဝန်ခံခြင်း

၎င်းနောက် စာရေးသူတို့နှင့် သမဂ္ဂဖြစ်သူ အရှင်သီလဝန္တသည် ဤကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အများသိကြသော ဆရာတော်ဘုရား (ကလောင်အမည်) ‘ရွှေထီး ဣန္ဒရာ’အား မေးလျှောက်၍ ထိုဆရာတော်ဘုရားက ပြန်စာ ချီးမြှင့်တော်မူ သည်။ အရှင်သီလဝန္တက တစ်ဖန် စာရေးသူတို့ထံသို့ ထိုမူရင်း ပြန်စာကို ပို့ခဲ့၏၊ [ဆွမ်းစားရာ၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိမထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် ဆရာ, တပည့်နှစ်ပါး စတင်စားသော နေ့မှ စ၍ ထိုစာမူရင်း ပြန်စာကို အရှင်သီလဝန္တ ထံမှ ရရှိသော နေ့အထိဆိုလျှင် တစ်နှစ်ကျော်ကျော် ရှိပြီ။] စာရေးသူတို့ (ဆရာ တပည့် နှစ်ပါး) ထိုပြန်စာကို ဖတ်ပြီး အသေးစိတ် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးရာ အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သော ယူဆချက်များမှာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကျ မဟုတ်ဟု ထင်မြင်လာပါသည်။ စာရှုသူတို့လည်း စိစစ်ဝေဖန်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကျ ဆောက်တည်ကျင့်သုံးနိုင်ရန် အလို့ငှာ ထိုမူရင်း ပြန်စာ၏ မိတ္တူနှင့်တကွ စာရေးသူတို့ (ဆရာတပည့် နှစ်ပါး)၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များကို တင်ပြပါအံ့။

ရွှေထီး ဣန္ဒရာ၏ စာ မိတ္တူ

သို့ -

အသျှင်သီလဝန္တ

စိတ္တသုခတောရ၊ ကျောက်တစ်လုံးကျေးရွာ

မုဒုံမြို့နယ်၊

၁၃၃၈-၁၀-၁၅ နေ့စွဲပါသော အသျှင်မြတ်ထံမှ ပေးစာကို တပို့တွဲ လဆန်း ၁၂-ရက်နေ့က တပည့်တော် လက်ခံရရှိပါသည်။ ထိုရက် အတွင်းက အမှုကိစ္စကလေးများ ရှိနေသောကြောင့် ချက်ချင်း စာမရေး အား၍ ယခုမှ စာပြန်ရပါသည်။

န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံ—ဟူသော ပညတ် ချက်သည် တိမ်သလိုလိုနှင့် အလွန်နက်ရှိုင်းလှပါသည်။

စူဠဝဂ်ပါဠိတွင် ဆဗ္ဗဂ္ဂီတို့သည် ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိထိုင်ကြ သည်ဟု မတင့်တယ်သော အသွင်ဖြင့် ပြဆိုထားပါသည်။ ဆဗ္ဗဂ္ဂီများ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိထိုင်သည်ဟုဆိုသော “သံဃာဋိမ္ပိ ဩတ္ထရိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ”ဟူသော ပါဠိကို စံကျောင်းဆရာတော်က “သံဃာဋိမ္ပိ = ဒုကုဋ်ကိုလည်း။ ဩတ္ထရိတွာ = ဖိ၍။ အန္တရဃရေ = ရွာတွင်း၌။ နိသီဒန္တိ = ထိုင်ကုန်၏”ဟု အနက်ဖော်ပါသည်။ ဒုကုဋ်ကို ဖိ၍ ထိုင်ခြင်းသည် မတင့်တယ်သောကြောင့် (န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာ အန္တရဃရေ နိသီဒိတဗ္ဗံဟု ရွာတွင်း၌ ဒုကုဋ်ကို ဖိ၍ မထိုင်အပ်ဟူသော ပညတ်ချက် ပေါ် လာပါသည်။ ဤနေရာ၌ စဉ်းစား တွေးတောဖွယ်ရာ အတော်များများ ရှိနေပါသည်။

(၁) ဒုကုဋ်ကို ဖိထိုင်ရုံမျှဖြင့် အဘယ့်ကြောင့် ပညတ်ချက် ဖြစ်လာ သနည်း။
(၂) ဒုကုဋ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။
(၃) ဩတ္ထရိတွာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ဤသို့ စသောအားဖြင့် မေးမြန်းစုံစမ်းဆင်ခြင်ဖွယ်ရာများ ရှိနေ ပါသည်။ ဤတွင် အမှတ် (၁) ပြဿနာအရ ဒုကုဋ်ကို ရုံလျက် ဖိထိုင် ခြင်းဖြင့် တင့်တယ်မှုပျက်စီးဖွယ် မထင်သောကြောင့် ဆရာတော် အရှင်မြတ်တို့က ထိုသိက္ခာပုဒ်၏ အခြားမဲ့၌ ပညတ်တော်မူသော “ဥဒကေ ဒိယျမာနေ” စသော သိက္ခာပုဒ်ကို ငဲ့တော်မူကုန်၍ သင်္ကန်း ရေစိုမည် စိုးသောကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူသည်ဟု မိန့်ဆိုတော် မူကြပါသည်။ သို့သော် ပညတ်ချက်တွင် ဥဒကေ ဝိဇ္ဇမာနေ = ရေရှိ သော် စသော စကား မပါသောကြောင့်လည်းကောင်း, ဥဒကေ ဒိယျမာနေ စသော နောက်သိက္ခာပုဒ်နှင့် ဤသိက္ခာပုဒ် ဆက်စပ်မှု မရှိသော ကြောင့်လည်းကောင်း ဤအကြောင်းပြချက်သည် လေးနက်မှု မရှိလှပါ။ လောကအမြင်အားဖြင့် သင်္ကန်းရုံ၍ ရိုးရိုးသင်္ကန်းကို ဖိထိုင်ခြင်းနှင့် သင်္ကန်းကို ပင့်ထိုင်ခြင်း နှစ်မျိုးတို့တွင် သင်္ကန်းကို ပင့်ထိုင်ခြင်းက ဟန် အမူအရာပျက်၍ တင့်တယ်မှု မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကို ပင့်မထိုင်ရဟု “န ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိဿာမိ”ဟု သေခိယ ၌ ပညတ်ချက် ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ အကယ်၍ ထိုင်မည့်နေရာ၌ ရေရှိ လျှင် သင်္ကန်းကြီးကိုသာမက သင်းပိုင်ကိုပါ ပင့်ထိုင်ရမည့် ကိန်းသို့လည်း ဆိုက်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်သည် သင်္ကန်း ရေစိုမည်စိုး၍ ပင့်ထိုင်ရန် ပညတ်သော သိက္ခာပုဒ် ဟုတ်ဟန်မတူပါ။ ပါဠိတော်၌လည်း အကြောင်းအရင်းကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါ။ အကြောင်းရင်း ဖော်ပြ မထားသောကြောင့် လွယ်မယောင်နှင့် ခက်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ရဟန်းအချင်းချင်း အမြင်မတော်၍ ဘုရားသျှင်ထံ လျှောက်ထားသောကြောင့် ပညတ်သော သိက္ခာပုဒ် ဖြစ်ပါ သည်။ ရဟန်းအချင်းချင်း အမြင်မတော်သည်ကို ထောက်သောအား ဖြင့် သင်္ကန်းအပေါ် ဖိ၍ ထိုင်ပုံသည် အမြင်မတင့်တယ်သော ထိုင်ပုံ သဘောသို့ သက်ဝင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဒုတိယပြဿနာကို ဆက် လက်လေ့လာရန် လိုပါသည်။ ဒုတိယပြဿနာကား (ဒုကုဋ်ဟူသည် အဘယ်နည်း) ဖြစ်ပါသည်။ သင်္ဃာဋိဟူသော ပုဒ်ကို ဒုကုဋ်ဟု ဘာသာ ပြန်ကြသည်။ ဒုကုဋ်ဟူသော စကားသည် (ဒိဂုဏ)ဟူသော ပုဒ်က ရွေ့လျောလာဟန် တူပါသည်။ ဒိဂုဏကား နှစ်ထပ်သင်္ကန်းကို ဟောပါ သည်။ ယခုလည်း ဒုကုဋ်သင်္ကန်းဆိုလျှင် နှစ်ထပ်သင်္ကန်းကြီးကိုပင် ညွှန်ပြကြပါသည်။ သို့ရာတွင် သံဃာဋိဟူသော ပုဒ်သည် သဒ္ဒါအနေ အထားအားဖြင့် (သံ ရှေးရှိသော ဃဋ ဓာတ် ဏိ ပစ္စည်း) ဖြစ်ပါသည်။

သံ ဟူသော ဥပသာရပုဒ်ကား (သံ သမောဓာန သင်္ခေပ သမန္တတ္ထ သမိဒ္ဓိသု စသောအားဖြင့် အဗျယဝဂ်၌ ဆိုသောကြောင့် ၁။ ပေါင်းခြင်း၊ ၂။ အကျဉ်းချုံးခြင်း၊ ၃။ ထက်ဝန်းကျင်၊ ၄။ ပြည့်စုံခြင်း၊ ၅။ ကောင်းစွာ၊ ၆။ လွန်ကဲခြင်း၊ ၇။ အတူတကွ၊ ၈။ အနည်းငယ်၊ ၉။ ရှေးရှုခြင်း၊ ၁၀။ ဆက်ဆံပေါင်းသင်းခြင်း၊ ၁၁။ ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ၁၂။ အမွန်အစဖြစ်ခြင်း၊ ၁၃။ ပူဇော်ခြင်း၊ ၁၄။ အဖန်ဖန်ပြုခြင်း စသော အနက်များကို ဟောရာ ဤနေရာအတွက် ပေါင်းခြင်းဟူသော သမောဓာနအနက်နှင့် ကောင်းစွာ ဟူသော သမ္မာအနက်များနှင့် ဆီလျော်ပါသည်။

ဃဋ ဓာတ်ကား သံဃာဋေ ပေါင်းခြင်းဟူသော အနက်ကို ဟော ပါသည်။ သံဃာဋိဟူသော ပုဒ်၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ဗုဒ္ဓပညတ်တော်အရ ကောင်းစွာ ပေါင်းစုဆက်စပ်ထားသော သင်္ကန်းဟု ဆိုလိုပါသည်။

သမ္မာ ဃဋိယတေတိ သံဃာဋိဟု ဝိဂြိုဟ်ဆို၍ ဝိနည်းပညတ်ချက် နှင့်အညီ အဝတ်စများကို လယ်ကွက်သဏ္ဌာန် ကောင်းစွာ ပေါင်းစုထား အပ်သော သင်းပိုင်, ဧကသီနှင့် နှစ်ထပ်သင်္ကန်းကြီးတို့ကို သင်္ဃာဋိဟု ဆိုလိုရိပ်ထင်ပါသည်။ ထိုသို့ပင် ဆိုလိုရိပ်ထင်သော်လည်း ဤသိက္ခာပုဒ် ၌ ပြထားသော သင်္ဃာဋိသဒ္ဒါကိုကား “သင်္ဃာဋိန္တိ ပါရုတသင်္ဃာဋိံ”ဟု စူဠဝါ ယောဇနာ (၉၀)၌ ဖွင့်ဆိုသောကြောင့် သင်းပိုင်ကို အရ မကောက် နိုင်ဘဲ ရုံသော ဧကသီသင်္ကန်းနှင့် နှစ်ထပ်ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကြီးတို့ကိုသာ အရကောက်ယူနိုင်ပါသည်။

ဤသိက္ခာပုဒ်အတွက် အရေးကြီးသော ပြဿနာမှာ အမှတ် (၃) ပြဿနာ ဖြစ်ပါသည်။ အမှတ် (၃) ပြဿနာဖြစ်သော ဩတ္ထရိတွာ ဟူသော ပုဒ်ကို ဆရာတော်အရှင်မြတ်တို့က “အန္တရဃရေ = ရွာတွင်း၌။ သင်္ဃာဋိံ = ဒုကုဋ်ကို။ ဩတ္ထရိတွာ = ဖိ၍။ န နိသီဒိတဗ္ဗံ =မထိုင် အပ်ဟု အနက် ပြန်ဆိုကြပါသည်။ ထိုသို့ အနက်ပြန်ဆိုခြင်းကို အခြေတည်၍ ယခု ဆွေးနွေးနေရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ရှေးဆရာတော်များ အနက်ပေးပုံ အဓိပ္ပာယ်ယူဆပုံများကို ခေတ္တ ပယ်ထား၍ ဩတ္ထရိတွာဟူသော ပုဒ်၏ သဒ္ဒရုပ်ကို ရှေးဦးစွာ ရှင်းလင်းရပါသော် ဩတ္ထရိတွာဟူသော ပုဒ်သည် သဒ္ဒါအနေအထားအားဖြင့် “အဝ ရှေးရှိသော ထရ ဓာတ် တွာ ပစ္စည်း” ဖြစ်ပါသည်။ အဝ ဟူသော ဥပသာရပုဒ်သည် —

ဝိယောဂေ ဇာနနေ စာဓော၊ ဘာဂနိစ္ဆယ သုဒ္ဓိသု။
ဤသဒတ္ထေ ပရိဘဝေ၊ ဒေသဗျာပန ဟာနိသု။
ဝစောကြိယာယ ထေယျေ စ၊ ဉာဏပ္ပတ္တာဒိကေ အဝ။”

ဟု အဗျယဝဂ်၌ ဆိုသည့်အတိုင်း —

၁။ မယှဉ်ခြင်း ကွေကွင်းခြင်းဟူသော ဝိယောဂ အနက်၊
၂။ သိခြင်းဟူသော ဇာနန အနက်၊
၃။ အောက်အဖို့ဟူသော အဓောဘာဂ အနက်၊
၄။ ဆုံးဖြတ်ခြင်းဟူသော နိစ္ဆယ အနက်
၅။ စင်ကြယ်ခြင်းဟူသော သုစိ အနက်
၆။ အနည်းငယ်ဟူသော ဤသဒ အနက်
၇။ ကဲ့ရဲ့ခြင်း မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်းဟူသော ပရိဘဝ အနက်
၈။ အရပ်ပြန့်နှံ့ခြင်းဟူသော ဒေသဗျာပန အနက်
၉။ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းဟူသော ဟာနိ အနက်
၁၀။ နှုတ်အမူအရာဟူသော ဝစောကြိယာ အနက်
၁၁။ ခိုးခြင်းဟူသော ထေယျ အနက်
၁၂။ ဉာဏ်ဖြင့် ရောက်ခြင်းဟူသော ဉာဏပ္ပတ္တိအနက် —

စသော အနက်များစွာကို ဟောနိုင်ပါသည်။ ထိုအနက်များစွာအနက် ဩတ္ထရိတွာ၌ ပါဝင်သော (အဝ)သဒ္ဒါကား အမှတ် (၃)ဖြင့် ပြအပ်သော အဓောဘာဂ အောက်အဖို့ဟူသော အနက်ကို ဟောပါသည်။

“ထရဓာတ်”ကား ကစ္စာယနာ ဓာတုမဉ္ဇူသာ ဂါထာနံပါတ်-၅၈၌ ထရ - သန္ထရဏေဟု ဓာတ်နက်လှစ်သောကြောင့် ဖြန့်ခင်းခြင်းဟူသော အနက်ကို ဟောပါသည်။ (ဩ အဝဿ)ဟူသော သုတ်ဖြင့် အဝကို ဩ ပြု၊ တွာ ပစ္စည်းသက် ဣ လာ၍ ရုပ်ပြီးလတ်သော် ဩတ္ထရိတွာဟူသော ပုဒ်သည် (အောက်အဖို့၌ ခင်း၍)ဟူသော အနက် ထွက်လာပါသည်။ ဤအနက်အတိုင်း မှန်ကန်ပါမူ သင်္ဃာဋိကို ဖိထိုင်သည် မဟုတ်ဘဲ ရုံ ထားရာမှ ခွာကာ အောက်က ခင်းထိုင်သည်ဟု အဓိပ္ပာယ် သက်ရောက် ပါသည်။

ရုံထားသော သင်္ကန်းကို ခွာကာ အောက်က ဖိထိုင်ခဲ့သော် အမြင် အားဖြင့် မတင့်တယ်သောကြောင့် ကြည်ညိုပြီး ပုဂ္ဂိုလ်များ အကြည်ညို ပျက်၍ မကြည်ညိုသော ပုဂ္ဂိုလ်များ ကဲ့ရဲ့ဖွယ် ဖြစ်သောကြောင့် သိက္ခာပုဒ်တင်ရန် အခွင့်အလမ်း ပေါ်လာပါသည်။ ဤ စကားရပ်ကို အထောက်အခံ ပြုသောအားဖြင့် ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၊ ၁၉၄၀ ပြည်ကြီးမဏ္ဍိုင်ရိုက်၊ စာမျက်နှာ-၃၂၃၊ စာကြောင်း ရေ ၁၁-၌ “န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာတိ န သင်္ဃာဋိံ အတ္ထရိတွာ နိသီဒိတဗ္ဗာ”ဟု ဖွင့်ပြထား ပါသည်။ အနက်ဖော်ပါသော် — န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာတိ =န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာဟူသည်ကား။ သင်္ဃာဋိံ = ရုံသော သင်္ကန်းကို။ အတ္ထရိတွာ = ဖြန့်ခင်း၍။ န နိသီဒိတဗ္ဗာ = မထိုင်အပ်ဟု အနက်ဖော်ပါမည် အရှင်မြတ်ဘုရား။

အသျှင်မြတ်ဘုရား၏ အမေးသည် လွယ်မယောင်နှင့် ခက်၍ တိမ် မယောင်နှင့် နက်ပါသည်။ သို့ပါ၍ အသျှင်မြတ်၏ ယူဆချက်, ဗုဒ္ဓဓမ္မလောကစာစောင် ၂၂^၁၈တို့၌ ဖော်ပြသော မုဒုံ ဦးတေဇ၏ ယူဆ ချက်၊ ဆရာတော်ကြီး ဦးဩဘာသတို့၏ ယူဆချက်များကို မှားယွင်း သည်ဟု တပည့်တော် မဆိုရဲပါ။

တပည့်တော်၏ ယခုတင်ပြချက်ကိုလည်း ဧကန်အမှန်ဟု မဆိုလို ပါ။ အတ္တနောမတိဟူ၍သာ လျှောက်ဆိုဝံ့ပါသည်။

အထူးမှာ ဤသိက္ခာပုဒ်သည် (အန္တရဃရေ)ဟု ထင်ထင်ရှားရှား ပါသောကြောင့် ရွာတွင်း ဆွမ်းစားဇရပ်အတွက် ပညတ်ချက် ဖြစ်ပါ သည်။

“ဘတ္တဂ္ဂံ ပရိဝိသနဋ္ဌာနံ”ဟု စူဠဝါယောဇနာ၌ ပြသောကြောင့် ဒါယကာများ ဆွမ်းလုပ်ကျွေးရာ ဌာနသည် ဘတ္တဂ္ဂ ဖြစ်ပါသည်။ ဒါယကာများ ဆွမ်းလုပ်ကျွေးရာဌာနဆိုသည်ကိုလည်း စူဠဝါ ယောဇနာ-၉၀ ၌ “မနုဿာနံ ပရိဝိသနဋ္ဌာနံ နာမ ယတ္ထ မနုဿာ သပုတ္တဒါရာ အာဝသိတွာ ဘိက္ခူ ဘောဇေန္တိ”ဟု ဖွင့်ပြထားသောကြောင့် ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ကျောင်းတိုက်တာ အာရာမ်အတွင်း ရိုးရိုး ဆွမ်းစားရာ၌ မပါဝင်ဟု ယူဆ ပါသည်ဘုရား။

ကျန်းမာချမ်းသာ၍ သာသနာတော်အကျိုး သည်ပိုး ဆောင်ရွက် တော်မူနိုင်ပါစေသောဝ်။

ဦးဒေဝိန္ဒ (ရွှေထီးဣန္ဒရာ)

တည်တောကျောင်း၊

တစ်ဆင့်^ဦးအာလောက

ရွှေစည်းခုံကျောင်းတိုက်၊ ထီးချိုင့်မြို့၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊

၁၃၃၈-ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆုတ် ၆-ရက်နေ့။

စာရေးသူတို့ (ဆရာ, တပည့်နှစ်ပါး)၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များမှာ အောက် ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။

ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိလျက်လည်း မနေထိုင်အပ်ဟူသော ဤ သိက္ခာပုဒ်သည် အထက်၌ ဖော်ပြထားသော သိက္ခာပုဒ်သုံးခုတို့နှင့် ဆက်စပ်မှု ရှိ, မရှိ စိစစ်ဖို့ လိုသည်ဖြစ်၍ ထိုသိက္ခာပုဒ်တို့ကို လွယ်ကူစွာဖြင့် ရှုနိုင်ရန် အလို့ငှာ အောက်၌ ထပ်မံ၍ ဖော်ပြကာ စိစစ်ပါအံ့။

နှာ-၃၈၆၊ အပိုဒ်ငယ် (၃)၌ “ရေ ပေးလတ်သော် လက်နှစ်ဖက်တို့ဖြင့် သပိတ်ကို ကိုင်၍ (သိမ်းဆည်း၍) ရေကို ခံရမည်။ နှိမ့်၍ မထိမခိုက်မိစေဘဲ သပိတ်ကို ကောင်းစွာ ဆေးရမည်။

အပိုဒ်ငယ် (၄)၌ လက်ဆေးခံ ရှိမူ လက်ဆေးခံကို ရေမစိုပါစေလင့်၊ အနီးရှိ ရဟန်းတို့ကို ရေမစိုပါစေကုန်လင့်၊ သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစိုပါစေလင့်။”

အပိုဒ်ငယ် (၅)၌ “လက်ရေဆေးခံ မရှိမူ အနီးရှိ ရဟန်းတို့ကို ရေမစိုပါစေ လင့်၊ သင်္ကန်းကြီးကို ရေမစိုပါစေလင့်၊ မြေနှိမ့်၍ ရေကို သွန်းလောင်းရမည်”ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။

ဆရာတော်ဘုရား (ရွှေထီးဣန္ဒရာ)၏ ပြန်စာ၌ လာသည့် “ဥဒကေ ဝိဇ္ဇမာနေ = ရေရှိသော် စသော စကား ဤသိက္ခာပုဒ်၌ မပါသောကြောင့်လည်း ကောင်း၊ ဥဒကေ ဒိယျမာနေ စသော နောက်သိက္ခာပုဒ်နှင့် ဆက်စပ်မှု မရှိ သောကြောင့်လည်းကောင်း”ဟူသော အဆိုတို့ကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်း ကောင်း၊ စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်)၌လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်ကို သီးခြားအပိုဒ်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်ကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အောက်၌ ပြလတ္တံ့ သော ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၏ ဖွင့်ဆိုချက်ကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်း ကောင်း ဤသိက္ခာပုဒ်သည် ထိုသိက္ခာပုဒ်သုံးခုတို့နှင့် ဆက်စပ်မှုမရှိ၊ သီးခြား သိက္ခာပုဒ် ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏၊ [ပါဠိတော်၌လည်း ဤသိက္ခာပုဒ်ကို သီးခြားအပိုဒ်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်ဟု ဆရာတော်ဘုရား (အရှင်တေဇ)ထံမှ သိရ၏၊] သို့ဖြစ်၍ ဆွမ်းစားရာ၌ သင်္ကန်း ရေစိုမည်စိုး၍ ကာကွယ်သောအနေ ဖြင့် သင်္ကန်းကြီးကို ဖိ, မထိုင်စေဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် စားစေခြင်းငှာ ဤသိက္ခာပုဒ်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသည်ဟု မယူသင့်ပေ။ သို့ဖြစ် လျှင် အဘယ်သို့ ယူအပ်သနည်းဟူမူ ဆရာတော်ဘုရား (ရွှေထီးဣန္ဒရာ) ညွှန်းသည့်အတိုင်း ဝိနယာလင်္ကာရဋီကာ၊ ၁၉၄၀ ပြည်ကြီးမဏ္ဍိုင်ရိုက်၊ စာမျက်နှာ ၃၂၃၊ စာကြောင်းရေ-၁၁ ၌ “န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာတိ န သင်္ဃာဋိံ အတ္ထရိတွာ နိသီဒိတဗ္ဗာ — ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည့် (အနက်) န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာတိ န သင်္ဃာဋိံ ဩတ္ထရိတွာ-ဟူသည်ကား— သင်္ဃာဋိံ = ရုံသောသင်္ကန်းကို။ အတ္ထရိတွာ = ဖြန့်ခင်း၍။ န နိသီဒိတဗ္ဗာ = မထိုင်အပ်”ဟူသော ဖွင့်ဆိုချက်ကို ထောက်သော အားဖြင့် ထိုစဉ်က ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းကြီးကို ရုံထားရာမှ ခွာ၍ ဖြန့်ခင်းပြီး ဖိထိုင်လျက် ဆွမ်းစားကြသည်ဟု ယူလျှင် မှားအံ့ မထင်။ ဤသို့ ပြုခြင်းသည် အမြင်အားဖြင့် မတင့်တယ်၍ မကြည်ညိုရသေးသော သူတို့အား ကြည်ညိုစေခြင်းငှာလည်းကောင်း, ကြည်ညိုပြီးသောသူတို့အား တိုး၍ ကြည်ညို စေခြင်းငှာလည်းကောင်း မဖြစ်စေနိုင်၊ (တစ်နည်း) မကြည်ညိုရသေးသော သူတို့အား မကြည်ညိုစေခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ ကြည်ညိုပြီးသော သူတို့အား အကြည်ညို ပျက်စေခြင်းငှာလည်းကောင်း ပြုသည်မည်၍ ရွာတွင်း၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိလျက်လည်း မနေထိုင်အပ်ဟူသော ဤသိက္ခာပုဒ်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသည်ဟု ယူအပ်ပေသည်။ [ဤသို့ ထင်မြင်ယူဆသည့် နေ့မှ စ၍ စာရေးသူတို့ (ဆရာ, တပည့် နှစ်ပါးလုံး) ဆွမ်းစားရာ၌ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိမထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် စားသော အကျင့်ကို စွန့်လွှတ်၍ ရှေးနဂိုရ် စားနေကျအတိုင်း (ဝါ) အများသူငါ စားသကဲ့သို့ သင်္ကန်းကြီးကို ဖိထိုင်လျက် စားနေပြီ။] ဤသို့ စားခြင်းသည် သင်္ကန်းကြီးကို ဖိမထိုင်ဘဲ မြှောက်၍ (ပင့်၍) ထိုင်လျက် စားခြင်းထက် ပို၍ သိပ်သည်းသည်၊ တင့်လည်း တင့်တယ်သည်၊ ဣန္ဒြေလည်းရသည်ဟု အားလုံး ဆိုကြမည် ဖြစ်သည်။ သို့ပါလျက် အဘယ် ကြောင့် တစ်နှစ်ကျော်ကျော်တိုင်အောင် ထိုသို့ စားလေသနည်းဟူမူ ထိုသို့ စ၍ စားစဉ်ကပင် ဆရာ တပည့်နှစ်ပါးလုံး ထိုအတိုင်းပင် ဆို၏၊ သို့သော် ထိုစဉ်က ဤသိက္ခာပုဒ်၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်ကို မှားပြီး အဓိပ္ပာယ်ကောက်မိသော ကြောင့် ထိုသို့ စားခြင်းဖြစ်သည်။ ယခု မှားမှန်းသိ၍ ပြင်လိုက်ပြီ။ အမှား ဟူသမျှကို မှားမှန်းသိလျှင် သိချင်း အကြိမ်မည်မျှပင် ပြင်ရစေကာမူ မရှက် မကြောက်ဘဲ ပြောင်ပြောင်ကြီး ပြင်မည်ဆိုသော ဝါဒကို ဆရာတပည့် နှစ်ပါး လုံး လက်ကိုင်ထားသည် ဖြစ်၍ ဤအမှားကို မဆိုင်းမတွဘဲ ပြင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤအမှားကို ပြင်နိုင်သော ကျေးဇူးမှာ ဆရာတော်ဘုရား (ရွှေထီးဣန္ဒရာ)၏ အလွန်ကြီးမားသော ကျေးဇူးဖြစ်၍ ၎င်းအား လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ကျေးဇူးတင်ကာ သာဓုခေါ်လျက် ရိုသေလေးမြတ်စွာဖြင့် ရှိခိုးကန်တော့ပါ၏၊ [သာဓု သာဓု သာဓု] ဤဆရာတော်ဘုရားသည် စာရေးသူကို တောထွက်ကြီးမှန်း မသိ၍ တကယ့်မထေရ်ကြီးဟု ထင်မှတ်ကာ စာရေးသူကို ၎င်း၏ ပြန်စာ၌ “ဆရာတော်ကြီး ဦးဩဘာသ”ဟု ခေါ်ဆို ရေးသားရှာသည်။ [ဆရာတော်ဘုရား ...ဘုရား တပည့်တော်သည် ပါဠိစာပေ အလျှင်းမတတ်သော တောထွက်ကြီး ဖြစ်ပါသည် ဘုရား။] ထိုပြန်စာ ပို့ခဲ့သော ကျေးဇူးကို အမှတ်ရလျက်ရှိနေ၍ အသျှင်သီလဝန္တ အားလည်း လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ကျေးဇူးတင်ကာ သာဓုခေါ်လျက် ရှိနေပါ၏၊

[သာဓု သာဓု သာဓု]

ဆွမ်းစားရာ ကျင့်ဝတ် ပြီးပြီ။

၁၃၃၈-ခုနှစ်၊ တပေါင်းလဆုတ် ၅-ရက်၊

အင်္ဂါနေ့ (၈-၃-၇၇)။

၅၂။ ကျင်ကြီးအိမ် (ဝစ္စကုဋိ) တက်စဉ် ကျင့်ဝတ်

မိမိသည် ကျင်ကြီးအိမ်သို့ ဝင်လို၏၊ ထိုကျင်ကြီးအိမ် (ဝစ္စကုဋိ) ပြင်ပ၌ ရပ်၍ အတွင်း၌ လူရှိ, မရှိ သိရန် ချောင်းဟန့်ရာ၏၊ အတွင်း၌ ရှိနေသော ရဟန်းကလည်း ချောင်းပြန်ဟန့်ရမည်၊ ကုဋီသို့ မဝင်မီ အပြင်၌ရှိသော သင်္ကန်းကို ကိုယ်ရုံ (ဧကသီ) သင်္ကန်းကို ချွတ်ခွာ၍ တင်ထားခဲ့ရမည်၊ မဆောမလျင် ကုဋီသို့ ဝင်ရမည်၊ အဆောတလျင် မဝင်ရ။ ကုဋိခြေနင်း၌ ရပ်သဖြင့် သင်းပိုင်ကို ပင့်ရမည်။ ‘အဉ်း-အဉ်း’ဟု ညည်းညူလျက် ကျင်ကြီးကို မစွန့်ရ၊ ဒန်ပူကို ကိုက်ခဲလျက်လည်း ကျင်ကြီးကို မစွန့်ရ။

ကျင်ကြီးသရောက် ကျင်ငယ်သရောက်များ၏ အပြင်ဘက် (ဘေး)သို့ ချော်ထွက်အောင် မစွန့်ရ၊ သူ့သရောက် သူ့သရောက်၌သာ စွန့်ရမည်။ [ကျောင်း တိုက်တွင်းဖြစ်မူ ကျင်ကြီးကျင်ငယ် စွန့်ရန် သတ်မှတ်ထားသည့် နေရာမှတစ်ပါး အခြားတလင်းပြင် စသည်များ၌ မစွန့်ရ။]

ကျင်ကြီးတွင်း၌ ကနုတံကို မချရ၊ ကြမ်းသော ဆွေးသော ကွဲအက်သော ကနုတံဖြင့် မခြစ် မသုတ်ရ၊ ကနုတံပုံး နှစ်လုံးတွင် အဟောင်းကို ထိုင်သော နေရာ၏ ဝဲဘက်၌ ထား၍ အသစ်ပုံးကို ယာဘက်၌ ထားသင့်သည်၊ သုံးပြီး ကနုတံများကို အဟောင်းပုံးတွင် ဖရိုဖရဲ ချမထားဘဲ စီလျက်နေအောင် ချထား သင့်သည်။ ရေများများ သုံးနိုင်လျှင် သို့မဟုတ် သံဃာနည်းသောကျောင်း ဖြစ် လျှင် ကနုတံများကို ပုံး၌ များစွာ မထားဘဲ ၄-၅ ခုသာ ထား၍ သုံးပြီးကနုတံကို ကိုယ်စီကိုယ်င ချက်ချင်းဆေးသော စည်းကမ်းဖြင့် အသုံးပြုသင့်ပေသည်။ [ရေစစ်နှင့် တကွ သန့်သက်ရေအိုးကို ထားရှိရမည်။] ကျင်ငယ်လမ်း (ကျင်ငယ်ခွက်)၌ တံတွေး မထွေးရ၊ ထွေးလျှင် သုက်အဆင်း ထင်ဖွယ်ရာရှိ၍ တံတွေး မထွေးရဟု မြစ်သည်၊ တံတွေးဖြင့် နှပ်ကိုပါ ယူရသောကြောင့် ‘နှပ်’ကိုလည်း ထိုကျင်ငယ်လမ်း (ကျင်ငယ်ခွက်)၌ ညှစ်၍ မစွန့်ရ။ [သို့ဖြစ်၍ ကုဋိအိမ်အတွင်း၌ ထွေးခံတစ်လုံး ထားသင့်ပေသည်။] ကျင်ကြီး သွားပြီးသောအခါ ဒွါရကို ရေဖြင့် ဆေးရမည်။ [ရေရှိလျက် ဒွါရကို မဆေးလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်စေဟု အာစမနသိက္ခာပိုဒ်ကို ဘုရားရှင်ပညတ်တော်မူချေသည်။] ထို့ကြောင့် သန့်သက်ရေ မဆောင်ကုန်သော ရဟန်း, သန့်သက်ရေ မဆေးကုန်သော ရဟန်း, ရေအိမ်၌ သန့်သက်ရေ မထားကုန်သော ရဟန်းတို့ကား အလဇ္ဇီသာ။

သန့်သက်ရေဆေးမှုသည် အလွန် တန်းမြင့်သော ယဉ်ကျေးမှုတစ်မျိုး ဖြစ် ၏၊ ကနုတံ ခြစ်ရုံမျှဖြင့် မစင်ကြယ်နိုင်သည်မှာ (မိမိလက်ကို မစင်လူးရာဝယ် သုတ်ပစ်ရုံနှင့် အနံ့ မပျောက်ပုံကို ထောက်၍) ထင်ရှား၏၊ ထို့ကြောင့် တုတ်သုတ်, စက္ကူသုတ် နှစ်မျိုးလုံးပင် သန့်ရှင်းအောင် မတတ်နိုင်ပေ။ [သို့ဖြစ်၍ သံဃာတော်များသာ မဟုတ်၊ လူပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း တုတ်, စက္ကူတို့ဖြင့် သုတ်ပြီးနောက် ရေဆေးခြင်း အလေ့အထကို ပြုလုပ်သင့်ကြပေသည်။]

“စပ်စပ်-ပြတ်ပြတ်” အသံမျိုး မမြည်အောင် ဆေးရမည်၊ သန့်သက်ခွက်၌ ရေအကြွင်းအကျန် မထားရ၊ ကျင်ကြီးအိမ်သည် ကျင်ကြီး ပေလူးနေငြားအံ့၊ ရေဖြင့် ဆေးခဲ့ရမည်။ သန့်သက်ရေအိုး၌ ရေ မရှိလျှင် ရေထည့်လောင်းခဲ့ရမည်၊ ကျင်ကြီးအိမ်၌ အမှိုက်ရှိလျှင် လှည်းပစ်ခဲ့ရမည်။ [သို့ဖြစ်၍ ကျင်ကြီးအိမ်၌ တံမြက်စည်း တစ်ချောင်းကိုလည်း ထားသင့်ပေသည်။] ကျင်ကြီးစွန့်ပြီး၍ သုတ်သင်ပြီးလျှင် ကျင်ကြီးအိမ် ခြေနင်း၌ ရပ်လျက် သင်းပိုင်ကို ဖုံးလွှမ်းရမည်။ အရေး တကြီး သုတ်သီးသုတ်ပြာ မထွက်ရ၊ သင်းပိုင်ကို ပင့်၍လည်း ထွက်မလာရ။

မှတ်ချက်။ ။ ယခုကာလ၌ ကုဋိတက်ခါနီးဝယ် အတွင်းသို့ မရောက်မီ ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းကို တန်းပေါ်၌ တင်ထားခဲ့သူ နည်းပါးနေရုံမက အချို့ ကုဋိများ၌ သင်္ကန်းတန်းကို အတွင်း၌ ထား၍ အချို့ကုဋိများမှာ သင်္ကန်းတန်းပင် မရှိပါ။ သင်္ကန်းတန်းကို အပြင်ဘက်၌ ထား၍ ထိုတန်းပေါ်တွင် ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းနှင့်တကွ ခြုံထည်ကိုပါ ထားပစ်ခဲ့ရမည်။

ကျင်ကြီးအိမ် (ဝစ္စကုဋိ) တက်စဉ် ကျင့်ဝတ် ပြီးပြီ။

၅၃။ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ရန်

သင်္ကန်း, ကျောင်း, ဆေးတို့ကို သုံးဆောင်တိုင်း သုံးဆောင်တိုင်း ဆွမ်းကို လုတ်တိုင်း လုတ်တိုင်း ဆင်ခြင်မှ အပ်သလော ဟူမူ —-

“တထာ အသက္ကောန္တေန ယထာ ဝုတ္တကာလဝိသေသဝသေန ဧကဒိဝသေ စတုက္ခတ္တုံ တိက္ခတ္တုံ ဒွိက္ခတ္တုံ သကိံယေဝ ဝါ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ”ဟု ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ဋီကာ၌ မိန့်သောကြောင့် ထိုဆိုတိုင်း မတတ်နိုင်သော ရဟန်းသည် တစ်နေ့ လေးကြိမ် ဆင်ခြင်အပ်၏၊ လေးကြိမ် မတတ်နိုင်သော် သုံးကြိမ်, သုံးကြိမ် မတတ်နိုင်သော် နှစ်ကြိမ်, နှစ်ကြိမ် မတတ်နိုင်သော် တစ်ကြိမ် ဆင်ခြင်အပ်၏၊ တစ်နည်း — ထိုဆိုတိုင်း မတတ်နိုင်သော ရဟန်းသည် ပုရေဘတ် ပစ္ဆာဘတ် ပုရိမယံ မဇ္ဈိမယံ ပစ္ဆိမယံတို့တွင် တစ်ခုခုသော အခါ၌ ဆင်ခြင်အပ်၏၊ သုံးဆောင်တိုင်း သုံးဆောင်တိုင်း လုတ်တိုင်း လုတ်တိုင်း ဟူသည်မှာ အနုရူပ (အလျော်)အားဖြင့် ဆိုသည်။ မတတ်နိုင်သော် လေးခေါက် သုံးခေါက် နှစ်ခေါက် တစ်ခေါက်မျှ ဆင်ခြင်သော် သင့်၏၊ ထိုနေ့ အရုဏ်မတက်မီ တစ်ခေါက်မှ မဆင်ခြင်မိသော် ဣဏပရိဘောဂ ဖြစ်၏၊ သူ့မြီကြောင့် အစေခံ ကျွန်အရာ နှင့် နေရသောသူသည် မြီကြောင့် မိမိလိုရာသို့ မသွားမလာရသကဲ့သို့ သီလ ရှိသော ရဟန်းသည်လည်း တရားသဖြင့်ရသော ပစ္စည်းလေးပါးကို ပစ္စဝေက္ခဏာ မဆင်ခြင်ဘဲ သုံးဆောင်မိခြင်းကြောင့် သီလဖြူစင်သည်ကို စွဲ၍ ရလတ္တံ့သော သဂ္ဂမောက္ခ (နတ်ရွာ နိဗ္ဗာန်) အကျိုးကို မရနိုင်။ ထို့ကြောင့် တရားသဖြင့် ရသော ပစ္စည်းလေးပါးကို ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ရာသည်။

ကုလဒူသန, အနေသန အကြောင်းတို့ကြောင့်ရသော ပစ္စည်း, ရောင်းခြင်း ဝယ်ခြင်း ကယဝိက္ကယကြောင့်ရသော ပစ္စည်း, ဝိညတ်မှု အဂ္ဂိယပ်မှု စသည်တို့ ကြောင့်ရသော ပစ္စည်း, ဘုရား စက်ဆုပ်တော်မူအပ်သော အကြောင်းတို့ကြောင့် ရသော ပစ္စည်းဟူသမျှသည် ပစ္စဝေက္ခဏာ မထိုက်ဖြစ်၍ ဣဏပရိဘောဂ မဆိုသာပြီ။ ပြုတိုင်း ပြုတိုင်း စားတိုင်း စားတိုင်း အပြစ်သာ ရောက်တော့သည်။ ဤ ပစ္စဝေက္ခဏာလေးပါးကို ဝိနည်းတော်မှာ မပညတ်၊ သဗ္ဗာသဝ အစရှိသော သုတ္တန် ပါဠိတို့၌သာ “ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝတိ ..” စသည်ဖြင့် ဟောတော်မူသည်။ [ယင်းသို့ ပဋိသေဝတိဟု ပစ္စုပ္ပန်ဝိဘတ် နာမယောဂဖြင့် ဟောတော်မူသော်လည်း ဆင်ခြင်သောအခါ ပဋိသေဝါမိဟု အမှယောဂဖြင့် ဆင်ခြင်အပ်၏၊]

ဆွမ်း, သင်္ကန်း, ကျောင်းတို့ကို သုံးဆောင်သော ကာလမှ စ၍ ထိုနေ့ နေအရုဏ် မတက်မီ ကာလသာ ပစ္စဝေက္ခဏာခေတ် ရှိ၏၊ ထိုနေ့မှ အတိတ်ဖြစ် သော နေ့တို့၌ အနာဂတ်ဖြစ်သော နေ့တို့၌ ပစ္စဝေက္ခဏာခေတ် မရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုအရုဏ် မတက်မီအတွင်း၌သာ ပဋိသေဝါမိဟု ပစ္စုပ္ပန်ဝိဘတ်ဖြင့်ပင် ဆင်ခြင် ရာသည်။ မသုံးဆောင်မီ ရှေ့တစ်ရက်က ကြိုတင်၍ ဆင်ခြင်နှင့်ခြင်း, သုံးဆောင် ပြီး၍ နောက်တစ်ရက်သို့ ရောက်မှ ဆင်ခြင်ခြင်းကိုကား မပြုအပ်။ ယင်းသို့ ဆင်ခြင်လျှင် အနာဂတ်ဝိဘတ် အတိတ်ဝိဘတ်ဖြင့်ပင် ဆင်ခြင်သော်လည်း ဣဏပရိဘောဂမှ မလွတ်ဟု သိ။ [ဆေး၌ ဆင်ခြင်ပုံကို ထိုမှာအတိုင်းသိ။]

သင်္ကန်း၌ ဆင်ခြင်ပုံ

ချမ်းအေးခြင်းဘေးရန်ကို ပယ်ဖျောက်ရုံငှာသာလျှင် မီးပူကို ပယ်ဖျောက်ရုံ ငှာသာလျှင် မှက်, ခြင်, ယင်, လေ, နေပူ, မြွေ, ကင်း, သန်းတို့၏ အတွေ့အထိကို ပယ်ဖျောက်ရုံငှာသာလျှင် ဟိရီ (အရှက်)ဂုဏ်ကို ဖျက်ဆီးတတ်သော အင်္ဂါကြီး ငယ်တို့ကို ဖုံးလွှမ်းခြင်းငှာသာလျှင် ဤသင်္ကန်းတို့ကို ဝတ်ရုံပါ၏၊ လှပစေခြင်း ယဉ်ကျေးစေခြင်းတို့ကို နှလုံးသွင်း၍ ဤသင်္ကန်းတို့ကို မဝတ်ရုံပါ။

မှတ်ချက်။ ။ ငှက်ပျောမျှင်ဖြင့်လည်းကောင်း, ပြိတ်မျှင်ဖြင့်လည်းကောင်း, သင်ပန်းမျှင်ဖြင့်လည်းကောင်း, ပေမျှင်ဖြင့်လည်းကောင်း ရက်သောသင်္ကန်းကို ဖြစ်စေ၊ အလုံးစုံညိုသော အလုံးစုံရွှေသော အလုံးစုံနီသော အလုံးစုံဖြူသော အလုံးစုံမောင်းသော အလုံးစုံမည်းသော သင်္ကန်းကို ဖြစ်စေ မဝတ်ရုံရ။ [ဝတ်ရုံ လျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊]

အများအကျိုးကို ရည်၍ အကပ္ပိယဆိုးရည် ၉-ပါးနှင့် ပတ်သက်၍ စာရေးသူ၏ ထင်မြင်ယူဆပုံကို တင်ပြပါအံ့။

အကပ္ပိယဆိုးရည် ၉-ပါးကား — ၁။ နနွင်း၊ ၂။ ထန်းကျင့် (ခေါ်) တိန်ညက် နှစ်၊ ၃။ ဆူးပန်းပွင့်၊ ၄။ ပေါက်ပွင့်၊ ၅။ ပိန္နဲနွယ်။ ၆။ ကြာပိုင်ခေါက်၊ ၇။ ဒေါက်ရပ် ခေါက်၊ ၈။ မဲရွက်၊ ၉။ ဒန်းရွက်တို့တည်း။

‘ကဏ္ဍုလ’ဟု ဆိုသော ကြာပိုင်

ဤ ၉-ပါးတို့တွင် ပါဝင်သော ပါဠိဘာသာဖြင့် ကဏ္ဍုလဟု ဆိုအပ်သော ပင်စည်အခေါက်ကို ဆရာတော် ဦးဗုဓ်နှင့် ဆရာတော် အရှင်ဇာဂရမထေရ် စီရင်တော်မူသော ဝိနည်းငယ်လေးဆောင်ပါဌ်၊ ခုဒ္ဒသိက္ခာ နိဿယကျမ်း နှစ် စောင်စလုံး၌ ‘ကြာပိုင်ခေါက်’ဟု မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုထားသည်။ ကျေးဇူး ရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း၌မူ ‘ကြပိုင်ခေါက်’ဟု ဖော်ပြထားသည်။ [ဤအပင်ကို မှည့်ခေါ်ရေးသားရာ၌ စာလုံး ပေါင်း သတ်ပုံသတ်ညွှန်း မတူငြားသော်လည်း ပင်စည်အမျိုးအစားမှာမူ တစ်မျိုး တည်းဖြစ်သည်ဟူ၍ သိအပ်၏၊]

ပါဠိဘာသာဖြင့် ကဏ္ဍုလဟုဆိုသော အပင်နှင့် မြန်မာဘာသာဖြင့် ကြာပိုင် ဟုဆိုသော အပင်သည် ဘာသာအခေါ်အဝေါ်အားဖြင့်သာလျှင် အမည် ကွဲပြား သည်။ ပင်စည် အမျိုးအစားမူကား တစ်မျိုးတည်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤ အပင်ကို ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်ဟု ခေါ်ပါအံ့။

ဤကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် အဘယ်မြေမျိုး၌ ပေါက်ရောက် လေသနည်းဟု စိစစ်ဖို့ လို၍ စိစစ်ပါအံ့။

ဘုရားရှင်သည် အိန္ဒိယပြည် မဇ္ဈိမဒေသ၌ ပွင့်တော်မူသည်ဖြစ်၍ သဘာဝ ကျကျ ယူလျှင် ထိုခေတ် ရဟန်းတော်များ သင်္ကန်းဆိုးသော သစ်ခေါက်ဆိုး ရည်သည် ထိုမဇ္ဈိမဒေသ၌ ပေါက်သော အပင်များ၏ အခေါက်ဆိုးရည်သာလျှင် ဖြစ်ရပေမည်ဟု ရာခိုင်နှုန်းအပြည့် ဆိုရပေမည်။ ထို့ကြောင့် အကပ္ပိယဆိုးရည် အဖြစ် ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသော ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် ထိုမဇ္ဈိမဒေသ၌ ပေါက်သော အပင်ဖြစ်သည်ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်ယူအပ်၏၊ ထို မဇ္ဈိမဒေသသည် ပင်လယ်နှင့် အလွန်ဝေးကွာ၍ ၎င်းအတွင်းရှိ မြစ်, ချောင်း များမှာ ရေငံဓာတ် မရှိ၊ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော မြစ်, ချောင်းများဖြစ်ရကား ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် ရေငံမြေများ၌ ပေါက်မည် မဟုတ်၊ ရေချို သက်သက်ဖြစ်သော မြေများ၌သာလျှင် ပေါက်သည်ဟု ဆိုလျှင် မှားအံ့ မထင်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အများသိရှိကြသည့်အတိုင်း ကိုးဆယ့်ငါးရာခိုင်နှုန်းထက် မနည်း၊ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော မြေများ၌ ပေါက်သော အပင်သည် ရေငံမြေများ၌ ပေါက်လေ့ မရှိ။ ထို့အတူ ရေငံမြေများ၌ ပေါက်သော အပင် သည်လည်း ရေချိုမြေများ၌ ပေါက်လေ့မရှိ ဟူသောကြောင့်တည်း။

ဤ ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် မြန်မာပြည်တွင် အဘယ်ဒေသ မျိုး၌ ပေါက်လေသနည်းဟု သိဖို့လို၍ စိစစ်ပါအံ့။

ပါဠိဘာသာဖြင့် ကဏ္ဍုလဟု ဆိုသောစကားကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ကြာပိုင် ဟု ပြန်ဆိုသော ဆရာတော်ဘုရားကြီး (၃)ပါးစလုံးသည် အထက်မြန်မာပြည် သားများဖြစ်ကြသည့်အလျောက် သစ်ပင်များနှင့် ပတ်သက်၍ သဘာဝကျကျ ပြောမည်ဆိုလျှင် ၎င်းတို့၏ ဗဟုသုတမှာလည်း အထက်မြန်မာပြည်၌ ပေါက်သော အပင်များကိုသာလျှင် သိရှိနားလည်ကြပေမည် ဟူသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ အထက်မြန်မာပြည်သည် ပင်လယ်နှင့် ဝေးကွာ၍ ၎င်းအတွင်းရှိ မြစ်, ချောင်းများသည် ရေငံဓာတ် မရှိ၊ ရေချို သက်သက်ဖြစ်သော မြစ်, ချောင်း များဖြစ်၍ အထက်မြန်မာပြည်၌ မြေဩဇာသည်လည်း ရေချိုသက်သက်ဖြစ် သော မြေဩဇာဖြစ်သည် ဟူသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည်လည်း အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ရေငံမြေများ၌ မပေါက်၊ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော မြေများ၌သာလျှင် ပေါက်သည်ဟူသော ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ဤအကြောင်းတို့ကို ထောက်၍ ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင် အပင်သည် အထက်မြန်မာပြည်၌ ပေါက်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ [အောက်မြန်မာ ပြည်၌ ပေါက်လျှင်လည်း ရေချိုဒေသများ၌သာလျှင် ပေါက်ဖွယ်ရာရှိသည်။]

ဤကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် အဘယ်အပင်မျိုး ဖြစ်လေသနည်း ဟု စာရေးသူ ကိုယ်တိုင်လည်း မသိ၍ စုံစမ်းမေးမြန်းဖူးပါသည်။ မေးမြန်းပြီးသလောက်ဆိုလျှင် မည်သူမှ တိကျသော အဖြေမပေးနိုင်ပါ။

မြန်မာဘာသာဖြင့် ကြာပိုင်ဟု ပြန်ဆိုသော ဆရာတော်ဘုရားကြီးသုံးပါးတို့ ပျံလွန်တော်မူပြီးသည်နောက် တဖြည်းဖြည်းနှင့် မဒမခေါက်ကို ကြပိုင်ခေါက်ဟု ထင်မှတ်၍ တစ်ပါးမှ တစ်ပါး တစ်ဆင့်မှ တစ်ဆင့် ပြောကြားရာ အချို့က ကြပိုင်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချို့က ‘မဒမ’ဟူ၍လည်းကောင်း၊ အချို့က ကြပိုင် (မဒမ)ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြ၏၊ (ဝါ) အကပ္ပိယဆိုးရည်ခေါက်ဟု မှတ်ယူကြ၏၊

အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြပိုင်ခေါက်နှင့် ယခုခေတ် ခေါ်ဆိုကြသော ကြပိုင် (မဒမ) ခေါက်သည် တစ်မျိုးတည်း ဟုတ်, မဟုတ် စိစစ်ဖို့ လို၍ စိစစ်ပါအံ့။

ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်သည် ဘာသာအခေါ်အဝေါ်အားဖြင့်သာ လျှင် အမည်နှစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ အမျိုးအစားမှာမူကား တစ်မျိုးတည်းဖြစ်၍ ၎င်း အပင်သည် ရေငံမြေ၌ မပေါက်၊ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော မြေများ၌သာလျှင် ပေါက်သည်ဟု အထက်၌ ဖော်ပြခဲ့ပြီ။ ကြပိုင် (မဒမဆိုသော အပင်သည်ကား တနင်္သာရီတိုင်း၌ နေထိုင်ကြကုန်သော လူအများ သိရှိကြသည့်အတိုင်းဆိုလျှင် ထားဝယ်နယ်, မြိတ်နယ်ရှိ ပင်လယ်ကမ်းခြေများနှင့် ရေငံဓာတ်ရှိသော မြစ်, ချောင်းကမ်းနဖူးများ၌ အများအပြား ပေါက်လေ့ရှိသည်။ မော်လမြိုင်နယ်၌ ဆိုလျှင် ပင်လယ်ကမ်းခြေများ၌ အနည်းအကျဉ်း ပေါက်လေ့ရှိသည်။ [ဤ အပင်သည် အိန္ဒိယပြည် မဇ္ဈိမဒေသ၌လည်းကောင်း၊ အထက်မြန်မာပြည်၌ လည်းကောင်း ပေါက်မည် မဟုတ်ဟု ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ဆိုအပ်ပါသည်။] ဤအပင်သည် ရေငံမြေများ၌သာလျှင် ပေါက်သည်ဖြစ်၍ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော မြေများ၌ ပေါက်သည့် ကဏ္ဍုလ (ခေါ်) ကြာပိုင်အပင်နှင့် အမျိုးအစားချင်း မတူနိုင်၊ တစ်ပင်တစ်မျိုးစီ ဖြစ်သည်ဟူ၍ သိနားလည်လောက်ပြီ။ ထို့ကြောင့် ဤ ကြပိုင် (မဒမ)ခေါက် ဆိုးရည်သည် အကပ္ပိယဆိုးရည် ၉-ပါး၌ အကျုံးမဝင်ဟု သန္နိဋ္ဌာန် ချ မှတ်ယူအပ်ပေသည်။

ဤကြပိုင် (မဒမ)ခေါက်ဆိုးရည်ဖြင့် ငါးဖမ်းသော ပိုက်များနှင့် ရက်ကန်း ချည်များကို ဆိုးလေ့ရှိကြသည်။ [ငါးဖမ်းသော ပိုက်များသည် မကိုင်ကောင်း သော အနာမာသဝတ္ထုဖြစ်၍ ကြပိုင် (မဒမ) ခေါက် ဆိုးရည်ဖြင့် ပိုက်များကို ဆိုးခြင်းကြောင့် ဤကြပိုင် (မဒမ)ခေါက် ဆိုးရည်သည်လည်း အကပ္ပိယဆိုးရည် ဖြစ်သည်ဟု ရဟန်းတစ်ပါးဆိုသည် ဟူ၍ ကြားသိရ၏၊] ဤသို့ မမှတ်ယူ သင့်ပေ၊ ဤသို့ မှတ်ယူလျှင် ခုတ်ရာတခြား ရှရာတခြား ဖြစ်ချိမ့်မည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ငါးဖမ်းသော ပိုက်များသည် သတ္တဝါများအား ညှဉ်းဆဲသတ် ဖြတ်သော လက်နက် အမျိုးအစား၌ အကျုံးဝင်သည်ဖြစ်၍ ၎င်းကို မကိုင်ကောင်းသော အနာမာသဝတ္ထုအဖြစ် ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူသည်၊ မှန်၏၊ သို့သော် ဆိုးရည်အခေါက်ကိုမူ ပိုက်ဆိုးသော ဆိုးရည်အခေါက်ဖြစ်၍ အာပတ်ဝတ္ထုအဖြစ် ဘုရားရှင် ပညတ်တော်မူခြင်း မဟုတ်၊ ထိုခေတ်က အချို့ရဟန်းတော်များသည် မလျောက်ပတ်သည့် အရောင်အဆင်း ဖြစ်စေတတ်သော၊ ယားနာ စသော ရောဂါဝေဒနာ ဖြစ်စေတတ်သော သစ်ခေါက် သစ်မြစ် စသော ဆိုးရည်ဖြင့် ဆိုးသော သင်္ကန်းများကို ဝတ်ရုံခြင်းကြောင့် သင်္ကန်းဆိုးရည်နှင့် ပတ်သက်၍ ဆိုးရည်အခေါက်ကို ပညတ်တော်မူခြင်း ဖြစ်သည် - ဟူသော ကြောင့်တည်း။ [ဤသို့ ဆိုခြင်းသည် အထက်၌ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော ဘုရားရှင် ပညတ် တော်မူသော သင်္ကန်းအရောင်အဆင်းတို့ကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်း ကောင်း, ကဏ္ဍုလဆိုသော အပင်နှင့် ပတ်သက်၍ အောက်၌ ပြလတ္တံ့သော အမရကောသကျမ်း၏ အဆိုကို ထောက်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။]

စာရေးသူကိုယ်တိုင်လည်း ဤကြပိုင် (မဒမ) ခေါက်ကို အကပ္ပိယဆိုးရည် အခေါက်ဟု အချို့ မှတ်ယူကြသည့်အတိုင်း ယခင်က မှတ်ယူခဲ့သည့်အလျောက် ဤအခေါက်ဆိုးရည်ဖြင့် သင်္ကန်းဆိုးသော ပုဂ္ဂိုလ်များကိုလည်း မနောကံဖြင့် ပြစ်မှားမိခဲ့ပါသည်။ သို့သော် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က (ဝါ) ၁၃၃၂- ခုနှစ်က အထက်၌ ဖော်ပြပြီးခဲ့သော အချက်အလက်များကို စဉ်းစားမိ၍ ဤ ကြပိုင် (မဒမ)ခေါက် ဆိုးရည်ဖြင့် သင်္ကန်းဆိုးခြင်းသည် လုံးဝ အာပတ်မသင့်ဟု စွဲစွဲမြဲမြဲ ထင်မြင်လေရ ကား ထိုအချိန်မှ စ၍ သင်္ကန်းများကို ပိန္နဲနှင့် ညောင်ခေါက်ဆိုးရည်ဖြင့် မဆိုးတော့ဘဲ ပိန္နဲနှင့် ကြပိုင် (မဒမ)ခေါက်ကို ဆတူရော၍ ပြုတ်ကြိုပြီး ဆိုးလေ တော့သည်။ ဆိုဦးအံ့ — ဤကြပိုင် (မဒမ)ခေါက်ကို လှူသော ကျိုက္ခမီမြို့နေ ဒါယကာ(ဦးချစ်စံ)သည် ဤအခေါက်နှင့် ပတ်သက်၍ “အရှင်ဘုရား ဤ မဒမခေါက်၌ ရေငံဓာတ် ပါနေ၍ သင်္ကန်းဆွေးမြေ့ခြင်းမှ ကာကွယ်သောအားဖြင့် ဤအခေါက်ကို မပြုတ်မီ ရေအေးနှင့် တစ်ညဉ့်ခန့် စိမ်ပြီးမှ ပြုတ်ကြို၍ ဆိုးပါ ဘုရား”ဟု စာရေး၍ သတိပေးရှာသည်။

နိဂုံးချုပ်အားဖြင့် အကပ္ပိယဆိုးရည် ၉-ပါး၌ ပါဝင်သော ပါဠိဘာသာဖြင့် ကဏ္ဍုလဟု ဆိုသော ဆိုးရည်အပင်သည် အထက်၌ ပြဆိုခဲ့သော အချက်အလက်များအရ ရေချိုသက်သက်ဖြစ်သော အရပ်ဒေသများ၌သာလျှင် ပေါက်ရောက်နိုင်သည်ကို ထောက်သောအားဖြင့် ကြပိုင် (မဒမ) အပင်ကဲ့သို့ ရေငံမြေများ၌ ပေါက်သော အပင်ဟူသမျှသည် အကပ္ပိယဆိုးရည် ၉-ပါး၌ အကျုံးမဝင်ဟု သန္နိဋ္ဌာန်ကျ မှတ်ယူအပ်ပေသည် ဟူ၍ ပြောလိုပါ၏၊ ထို့ကြောင့် ဤ ကြပိုင် (မဒမ)ခေါက်ဆိုးရည်ဖြင့် သင်္ကန်းဆိုးခြင်းသည် လုံးဝ အပြစ်မရှိ၍ ဤဆိုးရည်ကို အသုံးပြုသော ထိုပုဂ္ဂိုလ်များအား ယခင်က မနောကံဖြင့် ပြစ်မှားမိသမျှကို သည်းခံ ခွင့်လွှတ်ပါရန် ရှိခိုးတောင်းပန်ပါ၏၊

ဤဝိနည်းဥပဒေတော်ကြီးကျမ်းကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၅-ခုနှစ်တွင် ရေးပြီးသည် မှန်၏၊ သို့သော် သင်္ကန်းဆိုးရည်နှင့် ပတ်သက်၍ အထက်၌ ဖော်ပြ ခဲ့သော အချက်အလက်အကြောင်းအရာများကို ၁၃၃၃-ခုနှစ်ကျမှ စဉ်းစားသိရှိ ရ၍ ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်။

၁၃၃၃-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ၁၂-ရက်နေ့တွင် ဤသင်္ကန်းဆိုးရည် အခေါက် ပြဿနာကို ရေး၍ ဖြည့်စွက်ထည့်သွင်းပါသည်။ [ဤပြဿနာနှင့် ပတ်သက်၍ ကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာဂန္ဓာရုံဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ဇနကာဘိဝံသ၏ ဩဝါဒကို နာခံလို၍ အထက်ပါ စာရေးသူ၏ “ထင်မြင်ယူဆပုံ” မိတ္တူစာမူကို ၎င်းထံသို့ ပို့ဆက်ပါသည်။ စာရေးသူ ယူဆသကဲ့သို့ ယူဆကြောင်း ၎င်းထံမှ ပြန်စာရရှိပါသည်။]

အောက်ပါစာမူမှာ ၎င်းထံမှ ရရှိသော မိတ္တူစာမူ ဖြစ်သည်။

“ကဏ္ဍုလ-မဒမနှင့် စပ်၍ မဒမ မဟုတ်နိုင်ဟု အကြောင်းပြချက်ကို သဘောကျပါသည်။ ‘မဒမ’အစား အခြားအနက် ဖြစ်သင့်ရာကို ရှာသင့်ပါသည်။ အမရကောသ၌ ‘ကဏ္ဍုရာ-ခွေးလေးရိုင်း’ဟု တွေ့ရ၏၊ ထိုအပင်၌ အခေါက် မရလျှင် အခွံ ရပါလိမ့်မည်၊ ထိုအခွံကိုကား ယား တတ်သောကြောင့် ပယ်သည်ဟု ကြံလျှင် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ သို့သော် ထပ်၍ သုတေသန ပြုသင့်ပါသည်။”

အထက်ပါ “စာမူ”ကို ထောက်၍ ဆိုဦးအံ့။ မဒမခေါက်ဆိုးရည်၌ ယားစေ တတ်သော အန္တရာယ် အလျှင်းမရှိ၍ အမရကောသ၏ အဆိုကို ထောက် သောအားဖြင့် မဒမအပင်သည် “ကဏ္ဍုလ”ဟူသော အပင်၌ လုံးဝ အကျုံးမဝင် ဟု စွဲစွဲမြဲမြဲ မှတ်ယူအပ်၏၊ သို့ဖြစ်လျှင် “ကဏ္ဍုလ”ဟူသော အပင်သည် ဘယ်အပင်မျိုး ဖြစ်လေသနည်းဟု ရှာကြံသော် ယားစေတတ်သော အပင်မျိုးထဲမှ ရွေးချယ်ယူရမည် ဖြစ်သည်။

သင်္ကန်းဆင်ခြင်ပုံ ပြီးပြီ။

ဆွမ်း၌ ဆင်ခြင်ပုံ

ရွာသူသားငယ်တို့ကဲ့သို့ မြူးတူးပျော်ပါး ကစားခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ လက်ဝှေ့လက်ပန်းသည်တို့ကဲ့သို့ ‘အား’ဟူသော မာန်ယစ်ခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ နန်းတွင်းသူ ပြည့်တန်ဆာမတို့ကဲ့သို့ ကိုယ်အင်္ဂါ ပြည့်ဖြိုးခြင်းငှာလည်းကောင်း၊ ဂျွမ်းသမား (ကျွမ်းသမား) ကချေသည်တို့ကဲ့သို့ အရေအဆင်း ကြည်လင်ခြင်းငှာ လည်းကောင်း၊ ဤဆွမ်းကို မမှီဝဲပါ။ ဤရူပကာယ တည်ရုံငှာသာလျှင် မျှတရုံငှာ သာလျှင် ပင်ပန်းခြင်း ငြိမ်းရုံငှာသာလျှင် သာသနဗြဟ္မစရိယ, မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယနှစ်ပါးကို ချီးမြှောက်ရုံငှာသာလျှင် ဤဆွမ်း အစရှိသော အာဟာရကို မှီဝဲပါ၏၊ ဤသို့ သုံးဆောင်မှီဝဲသဖြင့် အဟောင်းဖြစ်သော ဆင်းရဲဝေဒနာကို ပယ်ဖျောက်အံ့၊ အသစ်ဖြစ်သော ဆင်းရဲဝေဒနာကိုလည်း မဖြစ်စေအံ့။ ဤရူပကာယအား မျှတခြင်း အပြစ်မရှိခြင်း ချမ်းသာစွာနေရခြင်း ဖြစ်လတ္တံ့။ ဤသို့ နှလုံးသွင်း၍ ဆွမ်း အစရှိသော အာဟာရကို သုံးဆောင် မှီဝဲပါသတည်း။

ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ၌ ဆင်ခြင်ပုံ

ချမ်းအေးခြင်းကို ပယ်ဖျောက်ရုံငှာသာလျှင် မီးပူကို ပယ်ဖျောက်ရုံငှာသာ လျှင် မှက်, ခြင်, ယင်, လေ, နေပူ, မြွေ, ကင်း, သန်းတို့ အတွေ့အထိကို ပယ်ဖျောက် ရုံငှာသာလျှင် ဥတုဘေးရန်ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်း, ကိန်းအောင်း မွေ့လျော်ခြင်း အကျိုးငှာသာလျှင် အိပ်ရာ နေရာ ကျောင်းကို မှီဝဲပါသတည်း။

ဆေး၌ ဆင်ခြင်ပုံ

အနာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက် အသက်၏ အရံအကာ တန်ဆာအဆောက်အဦ ဖြစ်သော ဆေးကို မှီဝဲပါ၏၊ ဖြစ်ပြီးဖြစ်ဆဲ ဖြစ်ကုန်သော ဓာတ်ချောက်ချားခြင်း ကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော ဆင်းရဲဝေဒနာတို့ကို ပယ်ဖျောက်ရုံငှာသာလျှင် အနာကြောင့်ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း၏ မရှိခြင်း အကျိုးငှာသာလျှင် ဤဆေးကို မှီဝဲပါသတည်း။

မှတ်ချက်။ ။ နေလွဲသည့်ကာလ ဆေးကို သုံးဆောင်မူ အကပ်ခံစဉ် ကာလ သုံးဆောင်စဉ်ကာလ ဆင်ခြင်အပ်၏၊ အကပ်ခံစဉ်ကာလ မဆင်ခြင်မိ သော် သုံးဆောင်စဉ်ကာလ ဆင်ခြင်အပ်၏၊ သုံးဆောင်စဉ်ကာလ မဆင်ခြင်မိသော် အာဟာရအကျိုးငှာ ခံသည်မည်သောကြောင့် ဝိကာလဘောဇနဒုက္ကဋ် အာပတ်သင့်၍ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ ပျက်၏၊ အရုဏ်မတက်မီကာလ အတွင်း၌ မဆင်ခြင်မိပြန်လျှင် ပစ္စယသန္နိဿိတသီလလည်း ပျက်၏၊ အရုဏ် မတက်မီ ကာလအတွင်း၌ ဆင်ခြင်မိမူကား ပစ္စယသန္နိဿိတသီလ မပျက်။ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ ပျက်၏၊ အကပ်ခံစဉ်ကာလ၌ မဆင်ခြင်မိခြင်းကြောင့် အာပတ်မသင့်။ သုံးဆောင်စဉ်ကာလ၌ မဆင်ခြင်မိခြင်းကြောင့်သာ အာပတ် သင့်၏၊ ထို့ကြောင့် နေလွဲပြီး ဆေးကို သုံးဆောင်လိုမူ ကာလနှစ်ပါးတွင် တစ်ပါးပါး၌ ဆင်ခြင်ပါလေ ဟူ၍ သီလဝိသောဓနီကျမ်း၌ ဆို၏၊ [နောက်ဆုံး ဝါကျအရ ဆိုလျှင် နေလွဲသောအခါ၌ ဆေးပစ္စည်းကို သုံးဆောင်လိုမူ အကပ်ခံစဉ် ကာလ၌ဖြစ်စေ၊ သုံးဆောင်စဉ် ကာလ၌ဖြစ်စေ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင် လျှင် အာပတ်မသင့် ဟူသော အဓိပ္ပာယ်မှာ ပေါ်လွင်ပါသည်။ သတိလစ်ပြီး မှားရေးမိသည်ဟု ဆိုအပ်ပါသည်။]

ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်းကား ရူပိယသိက္ခာပုဒ်အဖွင့်၌ “ဆေးကို အကပ်ခံသောအခါ၌လည်းကောင်း၊ သုံးဆောင်သောအခါ၌လည်းကောင်း သတိ အကြောင်းရှိသော အဖြစ်သည် အပ်၏၊ ဤသို့ နှစ်ပါးစုံ၌ ပစ္စဝေက္ခဏာသတိ ရှိရသော်လည်း အကပ်ခံသောအခါ၌ သတိပြု၍ သုံးဆောင်သောအခါ၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ မပြုအပ်သော ရဟန်းအားသာလျှင် အာပတ်သင့်၏၊ အကပ်ခံသော အခါ၌ကား သတိမပြုမိသော်လည်း သုံးဆောင်သောအခါ၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ ပြုသော ရဟန်းအား အာပတ်မသင့်”ဟု ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာ၌လာသည့် ဘေသဇ္ဇဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေပိ ပရိဘောဂေပိ သတိပစ္စယတာ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ သတိံ ကတွာ ပရိဘောဂေ အကရောန္တေဿဝ အာပတ္တိ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ပန သတိံ အကတွာ ပရိဘောဂေ ကရောန္တဿ အနာပတ္တိ။ —ဟူသော ပါဌ်ကို ကိုးကား၍ ဆို၏၊ [နေလွဲသောအခါ၌ အကပ်ခံ၍ သုံးဆောင် ခြင်းကို ဆိုသည် ဟူ၍ သိအပ်၏၊ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်မှာ ကာလနှစ်ပါးတွင် အကပ်ခံစဉ်ကာလ၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ခြင်းအားဖြင့်သာလျှင် ဆိုလိုရင်း အာပတ်ကိစ္စပြီးသည် မဟုတ်။ သုံးဆောင်ဆဲကာလ၌ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ခြင်း အားဖြင့် သာလျှင် ဆိုလိုရင်း အာပတ်ကိစ္စပြီးသည် ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ကျိုက်ထိုမြို့ ဘုရားသုံးဆူတောင် အရှင်နန္ဒမာလာ စီရင်တော်မူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (မြန်မာပြန်) ပထမတွဲ၊ သီလနိဒ္ဒေသပိုင်း၌လည်း ဤအတိုင်းပင် ဆို၏၊]

အထက်ပါ သီလဝိသောဓနီကျမ်းနှင့် ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၊ ဤကျမ်း နှစ်ကျမ်းတို့၏ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု သဘောချင်း ကွဲလွဲနေသည်ဖြစ်၍ အဘယ်အဆို ကို ယူသင့်သနည်းဟူမူ ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာဆရာ၏ စကားကို ကိုးကား၍ ဆိုသော ပါတိမောက္ခဝိနိစ္ဆယကျမ်း၏ အဆိုမှာ ခိုင်မာလှသည်ဟု ဆိုအပ်သော ကြောင့် ၎င်း၏ အဆိုကို ယူအပ်ပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ နေလွဲပြီးဆေးကို သုံးဆောင် လိုမူ အကပ်ခံစဉ်ကာလ၌ ဆင်ခြင်သည်ဖြစ်စေ၊ မဆင်ခြင်သည်ဖြစ်စေ သုံးဆောင်စဉ်ကာလ၌ ဆင်ခြင်မိအောင် အထူး သတိရှိစေအပ်၏၊

သောက်ရေ

သတိ။ ။သောက်ရေနှင့် ပတ်သက်၍လည်း သိသင့် သိထိုက်သော အကြောင်းအရာများကို စာရှုသူတို့အား သိစေလိုသောကြောင့် အောက်ပါအဆို သုံးရပ်တို့ကို ဖော်ပြပါအံ့။

၁။ ပထမအဆို

ညောင်လွန့်တောရကျောင်းတိုက် ဆရာတော်ဘုရား ဦးမေဓာဝီ စီရင်တော် မူသော ပကိဏ္ဏက ဒီပနီကျမ်း၊ ဒုတိယတွဲ၊ ကာလိကကဏ္ဍ။

“(က) သောက်ရေကို ကာလိက လေးပါးတို့တွင် အဘယ်ကာလိကဟူ၍ မှတ်ရပါမည်နည်း”ဟူ၍ မေးလျှောက်ရာ၌ — သောက်ရေသည် ကာလိက လေးပါးတို့တွင် ဘယ်ကာလိကသို့မှ မသက်ဝင်သည် ဖြစ်၍ ၎င်းသောက်ရေကို ကာလိကဝိမုတ်ဟူ၍ မှတ်ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ပါစိတျာဒိ အဋ္ဌကထာ ဒန္တပေါန သိက္ခာပုဒ် အဖွင့် ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာ၌ —

အာဟာရန္တိ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ ကာလိကံ အဓိပ္ပေတံ၊ န ဥဒကံ၊ တဥှိ ဘေသဇ္ဇသင်္ဂဟိတမ္ပိ အကာလိကမေဝ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတေဿဝ ကာလိကတ္တာ —ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

အာဟာရန္တိ = အာဟာရဟူ၍။ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ = မျိုခြင်းငှာ ထိုက်သော။ ကာလိကံ = ကာလိက လေးပါးလုံးကို။ အဓိပ္ပေတံ = အလိုရှိအပ်၏၊ ဥဒကံ = သောက်ရေကို။ အာဟာရန္တိ = အာဟာရဟူ၍။ န အဓိပ္ပေတံ = အလိုမရှိအပ်။ ဟိ သစ္စံ = ထိုစကားသည် မှန်၏၊ တံ ဥဒကံ = ထိုသောက်ရေသည်။ ဘေသဇ္ဇသင်္ဂဟိတမ္ပိ = ဆေး၌ သင်္ဂြိုဟ် ရေတွက်အပ်သော်လည်း။ အကာလိကမေဝ = ကာလိက မဟုတ်သည်သာလျှင်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ ကသ္မာ = အဘယ့်” ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ ပဋိဂ္ဂဟိတေဿဝ = အကပ်ခံအပ်သော ဝတ္ထု၏သာ လျှင်။ ကာလိကတ္တာ = ကာလိက၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ (ဤကားအနက်)

ပထမပုစ္ဆာ အဖြေ ပြီး၏၊

(ခ) ၎င်းသောက်ရေကို ပစ္စည်းလေးပါးတို့တွင် အဘယ်ပစ္စည်းဟူ၍ မှတ်ရပါမည်နည်းဟူ၍ မေးလျှောက်ရာ၌ — သောက်ရေသည် ရေသိပ်ခြင်းဟူသော အနာကို ငြိမ်းစေတတ်သောကြောင့် ၎င်းသောက်ရေကို ဆေးပစ္စည်းဟူ၍ မှတ်ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မဟာဋီကာ၌ —

ပိပါသဂေလညဿ ဝူပသမနတော ပါနီယမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယော — ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

ပိပါသဂေလညဿ = ရေသိပ်ခြင်းဟူသော အနာကို။ ဝူပသမနတော = ငြိမ်းစေတတ်သောကြောင့်။ ပါနီယမ္ပိ = သောက်ရေသည်လည်း။ ဂိလာနပစ္စယော = ဂိလာနပစ္စည်း မည်သည်သာတည်း။ (ဤကားအနက်)

ဒုတိယပုစ္ဆာ အဖြေ ပြီး၏၊

(ဂ) ၎င်းသောက်ရေကို ပစ္စဝေက္ခဏာ မဆင်ခြင်ဘဲ သုံးဆောင်ကောင်းပါ မည်လော၊ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ရမည်လော ဟူ၍ မေးလျှောက်ရာ၌ သောက်ရေကိုပင် ဖြစ်သော်လည်း ပစ္စဝေက္ခဏာဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်အပ်၏ဟု မှတ်ရာ၏၊ ထို့ကြောင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ —

ပိဏ္ဍံ ဝိဟာရံ သယနာသနဉ္စ၊ အာပဉ္စ သံဃာဋိရဇုပ္ပဝါဟဏံ။
သုတွာန ဓမ္မံ သုဂတေန ဒေသိတံ၊ သင်္ခါယ သေဝေ ဝရပညသာဝကော။

ဟူ၍ သုတ္တနိပါတ် ဓမ္မိကသုတ်လာ ဂါထာကို ဆောင်၍ ဆိုအပ်၏၊

သဗ္ဗာသဝသံဝရဒီသု = သဗ္ဗာသဝသံဝရ စသည်တို့၌။ ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝတိ သီတဿ ပဋိဃာတာယာတိအာဒိနာ =ပဋိသင်္ခါ။ ပ။ ပဋိဃာတာယ ဤသို့ အစရှိသော။ နယေန = နည်းဖြင့်။ (ဤကား အာကာရ ထည့်သည်။) သုဂတေန = မြတ်စွာဘုရားသည်။ ဒေသိတံ = ဟောတော်မူအပ်သော။ ဓမ္မံ = ပစ္စဝေက္ခဏာ ပါဠိတော်ကို။ သုတွာန = ကြားနာ ရ၍။ ဝရပညသာဝကော = မြတ်သော ပညာရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့် သားတော်သည်။ ပိဏ္ဍဉ္စ = ဆွမ်းကိုလည်းကောင်း။ ဝိဟာရဉ္စ = ကျောင်းကို လည်းကောင်း။ သယနာသနဉ္စ = ညောင်စောင်း အင်းပျဉ် စသော အိပ်ရာ နေရာကိုလည်းကောင်း။ သံဃာဋိရဇုပ္ပဝါဟဏံ = ဒုကုဋ်၌ ကပ်သော မြူအညစ် အကြေး စသည်ကို ဆေးလျှော်တတ်သော။ အာပဉ္စ = ရေကို ပဋ္ဌာနပြု၍ ဟောအပ်သော ဆေးပစ္စည်းကိုလည်းကောင်း။ (တစ်နည်း) ရဇုပ္ပဝါဟဏံ = မြူအညစ်အကြေး စသည်ကို ဆေးလျှော်တတ်သော။ အာပဉ္စ = ရေကိုလည်း ကောင်း။ ရဇုပ္ပဝါဟဏံ = မြူအညစ်အကြေး စသော ဘေးရန်ကို ဖျောက်လွှင့် ကွယ်ကာတတ်သော။ သံဃာဋိံ စ = ဒုကုဋ် စသော သင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း။ သင်္ခါယ = ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်၍။ ဝါ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်၍။ သေဝေ = မှီဝဲသုံးရာ၏၊ (ဤကားအနက်)

သင်္ခါယ သေဝေ ဝရပညသာဝကောတိ ပိဏ္ဍန္တိ ဝုတ္တံ ပိဏ္ဍပါတံ, ဝိဟာရာဒိပဒေဟိ ဝုတ္တံ သေနာသနံ, ပိပါသဂေလညဿ ဝူပသမနတော ပါနီယမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယောတိ အာပမုခေန ဒဿိတံ ဂိလာနပစ္စယံ, သံဃာဋိယာဒိစီဝရန္တိ စတုဗ္ဗိဓပစ္စယံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ — ဟူ၍ မိန့်အပ်သော ၎င်း၏ အဖွင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မဟာဋီကာဖြင့် သိအပ်၏၊

ဤသို့ အနက် ပေးရမည်ကိုလည်း —

သင်္ခါယ သေဝေ ဝရပညသာဝကောတိ = သင်္ခါယ သေဝေ ဝရပညသာဝကော ဟူသည်ကား။ ပိဏ္ဍန္တိ = ပိဏ္ဍံဟူ၍။ ဝုတ္တံ = ဟောတော်မူအပ်သော။ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ = ဆွမ်းကိုလည်းကောင်း။ ဝိဟာရာဒိပဒေဟိ = ဝိဟာရ အစရှိ သော ပုဒ်တို့ဖြင့်။ ဝုတ္တံ = ဟောတော်မူအပ်သော။ သေနာသနဉ္စ = ကိုလည်း ကောင်း။ ပိပါသဂေလညဿ = ရေသိပ်ခြင်းဟူသော အနာကို။ ဝူပသမနတော = ငြိမ်းစေတတ်သောကြောင့်။ ပါနီယမ္ပိ = သောက်ရေသည်လည်း။ ဂိလာနပစ္စယော = ဂိလာနပစ္စည်း မည်သည်။ ဟောတိ = ဖြစ်၏၊ ဣတိ တသ္မာ = ထို့ ကြောင့်။ အာပမုခေန = ရေကို အဦးပြုသဖြင့်။ ဒဿိတံ = ပြတော်မူအပ်သော။ ဂိလာနပစ္စယဉ္စ = ဆေးပစ္စည်းကိုလည်းကောင်း။ သံဃာဋိယာဒိစီဝရဉ္စ = ဒုကုဋ် အစရှိသော သင်္ကန်းကိုလည်းကောင်း။ ဣတိ = ဤသို့။ စတုဗ္ဗိဓပစ္စယံ = လေးပါးအပြားရှိသော ပစ္စည်းကို။ ပစ္စဝေက္ခိတွာ = ပစ္စဝေက္ခဏာဆင်ခြင်၍။” (ဤကားအနက်)

တတိယ ပုစ္ဆာ အဖြေ ပြီး၏၊

(ဃ) အကယ်၍ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ရပါလျှင် ပိဏ္ဍပါတ ဂိလာန ပစ္စဝေက္ခဏာနှစ်မျိုးတို့တွင် အဘယ်ပစ္စဝေက္ခဏာကို ဆင်ခြင်ရပါမည် နည်းဟူ၍ မေးလျှောက်ရာ၌ သောက်ရေကို ပြဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့် ဆေးပစ္စည်းသို့ ထည့်သွင်း၍ ယူရသည်ဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းသောက်ရေကို သောက်သောအခါ ဂိလာနပစ္စဝေက္ခဏာကို ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ရမည်။ သာဓကကိုကား အောက်က ပြခဲ့သည့်အတိုင်း မှတ်။

စတုတ္ထ ပုစ္ဆာ အဖြေ ပြီး၏၊ ပထမအဆို ပြီးပြီ။

၂။ ဒုတိယအဆို

ကျိုက်ထိုမြို့ ဘုရားသုံးဆူတောင် အရှင်နန္ဒမာလာ စီရင်တော်မူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (မြန်မာပြန်) ပထမတွဲ၊ သီလနိဒ္ဒေသပိုင်း။

မြတ်သော ပညာရှိဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သည် ဆွမ်း ကိုလည်းကောင်း, ကျောင်းအိပ်ရာ နေထိုင်ရာတို့ကိုလည်းကောင်း, မြူအညစ် အကြေးစသော ဘေးရန်ကို ကာကွယ်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကို လည်းကောင်း, ရေအစရှိသော ဆေးကိုလည်းကောင်း မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူအပ်သော တရားကို နာရ၍ ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် မှီဝဲသုံးဆောင်ရာ၏၊

အကြင်ကြောင့် ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်၍ မှီဝဲသုံးဆောင်လေ့ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ကြာဖက်၌ ရေပေါက်သည် မလိမ်းကျံဘိသကဲ့သို့ ထို့အတူ ရဟန်းသည် ဆွမ်း၌ လည်းကောင်း၊ ကျောင်း အိပ်ရာ၌လည်းကောင်း၊ မြူအညစ်အကြေး အစရှိသော ဘေးရန်ကို ကာကွယ်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုကုဋ်သင်္ကန်း၌လည်းကောင်း, ရေ အစရှိသော ဆေးပစ္စည်း၌လည်းကောင်း ဤပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ တဏှာဖြင့် မလိမ်းကျံ မကပ်ငြိသည် ဖြစ်၏၊

ဒုတိယအဆို ပြီး၏၊

၃။ တတိယအဆို

ကဗျာပဏ္ဍိတဘွဲ့ ပထမဆု ရွှေတံဆိပ်ရ၊ ဆရာတော် ဦးနိဂြောဓ အရှင်မြတ် စီရင်တော်မူသော ဝိနယသမူဟဝိနိစ္ဆယကျမ်း - ဒုတိယတွဲ- ပစ္စဝေက္ခဏာဂဏ္ဌိကျမ်း။

ပိပါသဂေလညဿ ဝူပသမနတော ပါနီယမ္ပိ ဂိလာနပစ္စယောတိ အာပမုခေန ဒဿိတံ ဂိလာနပစ္စယံ။

ပိပါသဂေလညဿ = ရေသိပ်ခြင်းတည်းဟူသော အနာ၏၊ ဝူပသမနတော = ငြိမ်းခြင်းကြောင့်။ ပါနီယမ္ပိ = ရေကိုလည်း။ ဂိလာနပစ္စယောတိ = ဂိလာနပစ္စည်း ဟူ၍။ အာပမုခေန = ရေကို အရင်းမူသဖြင့်။ ဒဿိတံ = ပြအပ် သော။ ဂိလာနပစ္စယံ = ဆေးပစ္စည်းကို။ ဤသို့ ပြအပ်သည်နှင့်အညီ အချို့သော အရှင်တို့သည် ရေကို သုံးဆောင်သော ကာလ ဂိလာနကို ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင် ရမည် ဟူကုန်၏၊ ဆေးပစ္စည်းနှင့် တူသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင် သိအပ်၏၊ ပစ္စဝေက္ခဏာ မဆင်ခြင်ခြင်းကြောင့် အာပတ်လည်း မသင့်။ ဣဏပရိဘောဂလည်း မဖြစ်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း ဟူမူကား ကာလိကလေးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးမျှ၌ မပါဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ဆင်ခြင်လျှင် အကျိုးမရှိလော ဟူငြားအံ့၊ အကျိုး ရှိ၏၊ အကျိုးကို အလိုရှိ၍ ဆင်ခြင်လိုမူ “ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ”ဟူ၍ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်၌လာသော နည်းဖြင့် ဆင်ခြင်ရာ၏ဟု ဆရာကြီး ဆရာမြတ် ကျမ်းတတ်ပုဂ္ဂိုလ်ကျော်တို့ မိန့်ဆိုတော် မူကြကုန်သည်။

တတိယ အဆို ပြီးပြီ။

မှတ်ချက်။ ။ သောက်ရေကို ပစ္စဝေက္ခဏာ မဆင်ခြင်ဘဲ သုံးဆောင်ခြင်း ဖြင့် အာပတ်မသင့်သော်ငြားလည်း ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်လျှင် အကျိုးရှိခြင်း ကြောင့် သောက်ရေကိုလည်း ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်းဟူသောအကြောင်းဖြင့် ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်အပ်၏၊

ပစ္စဝေက္ခဏာ ဆင်ခြင်ရန် ပြီးပြီ။

၅၄။ အာပတ်သင့်ခြင်း အကြောင်း ၆-ပါး

ထေရ, နဝ, မဇ္ဈိမ ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့အား ခြောက်ပါးသော အကြောင်းတို့ကြောင့် အာပတ်တို့သည် သင့်ကုန်၏၊ ၎င်း ၆-ပါးကား —

၁။ အရှက် မရှိသည်၏ အဖြစ်၊
၂။ မသိသည်၏ အဖြစ်၊
၃။ အလို့လို့နှိပ်စက်သည်၏ အဖြစ်၊
၄။ မအပ်သောဝတ္ထု၌ အပ်၏ဟု အမှတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်၊
၅။ အပ်သော ဝတ္ထု၌ မအပ်ဟု အမှတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်၊
၆။ သတိမေ့လျော့သည်၏ အဖြစ်တို့တည်း၊ ဤခြောက်ပါးကုန်သော အကြောင်းတို့ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

(၁) အရှက်မရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အဘယ်သို့ အာပတ်သို့ ရောက်သ နည်း။ အကြင်ရဟန်းသည် မအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိလျက်ပင်လျှင် သိက္ခာပုဒ် ကို ကျော်နင်း၍ ကျူးလွန်ခြင်းကို ပြု၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် အရှက် မရှိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ပရိဝါပါဠိတော်၌ — “သဉ္စိစ္စ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ အာပတ္တိံ ပရိဂူဟတိ အဂတိ ဂမနဉ္စ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဒိသော ဝုစ္စတိ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလော”ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏၊ ယော ပုဂ္ဂလော = အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ သဉ္စိစ္စ = သိက္ခာပုဒ်ကို လွန်ကျူးလိုသော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍၊ အာပတ္တိံ = အာပတ်သို့။ အာပဇ္ဇတိ = ရောက်၏၊ အာပတ္တိံ = အာပတ်ကို။ ပရိဂူဟတိ = ဖုံးလွှမ်း၏၊ အဂတိဂမနဉ္စ = မလားအပ်သည်ကို လားခြင်းသို့လည်း။ ဂစ္ဆတိ = ရောက်၏၊ ဧဒိသော = ဤသို့သဘော ရှိသော။ ပုဂ္ဂလော = ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလော = အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍။ ဝုစ္စတိ = ဆိုအပ်၏၊

(၂) မသိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အဘယ်သို့ အာပတ်သို့ ရောက်သနည်း။ သိက္ခာပုဒ်ကို မသိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် တွေဝေသည်ဖြစ်၍ ပြုအပ်သည်ကို မသိ သည်ဖြစ်၍ မပြုအပ်သော အမှုကို ပြု၏၊ ပြုအပ်သော အမှုကို ချွတ်ယွင်းစေ၏၊ ဤသို့ မသိသည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

(၃) အဘယ်သို့ အလို့လို့ နှိပ်စက်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက် သနည်း။ အပ် မအပ်ကို မှီ၍ အလို့လို့ဖြစ်သည်ရှိသော် ဝိနည်းဓိုရ် ပုဂ္ဂိုလ်ကို မေး၍ အပ်သည်ဖြစ်အံ့ ပြုအပ်၏၊ မအပ်သည်ဖြစ်အံ့ မပြုအပ်။ ယုံမှား သံသယ (ကုက္ကုစ္စ)ရှိလျက် ပြုလျှင် အပ်သည်ကို ပြုသော်လည်း ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ဤသို့ အလို့လို့ နှိပ်စက်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊ [မအပ်သည် ကို ပြုမိလျှင်ကား လွန်ကျူးသော သိက္ခာပုဒ်တော်အလိုက် အာပတ်သို့ ရောက် ၏၊]

(၄) အဘယ်သို့ မအပ်သည်၌ အပ်၏ဟူသောအမှတ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်သနည်း။ ဝံသားကို ဝက်သားဟူ၍ စား၏၊ မွန်းလွဲသောအခါ၌ မလွဲသေး ဟူသော အမှတ်ဖြင့် စား၏၊ ဤသို့ မအပ်သည်၌ အပ်၏ဟူသော အမှတ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

(၅) အပ်သည်၌ မအပ်ဟူသော အမှတ်ဖြင့် အဘယ်သို့ အာပတ်သို့ ရောက်သနည်း။ ဝက်သားကို ဝံသားဟူ၍ စား၏၊ မွန်းမလွဲသေးပဲလျက် မွန်းလွဲပြီဟူသော အမှတ်ဖြင့် စား၏၊ ဤသို့ အပ်သည်၌ မအပ်ဟူသော အမှတ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

(၆) သတိမေ့လျော့ခြင်းဖြင့် အဘယ်သို့ အာပတ်သို့ ရောက်သနည်း။ သဟသေယျ သိက္ခာပုဒ်၊ စီဝရဝိပ္ပဝါသ သိက္ခာပုဒ်တို့ကို သတိမေ့လျော့သည်၏ အဖြစ်ဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်၏၊

ဤခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော အခြင်းအရာ အားဖြင့် အာပတ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊ [အဓိပ္ပာယ် မရှင်းလင်းလျှင် ပါတိမောက် ဘာသာဋီကာ၏ အဆိုနှင့် ညှိ၍ ယူတော်မူကြပါကုန်။]

အာပတ်သင့်ခြင်းအကြောင်း ၆-ပါး ပြီးပြီ။

၅၅။ အာပတ်သင့်သူ နှစ်ယောက်၊ မသင့်သူ နှစ်ယောက်

ဘိက္ခု, ဘိက္ခုနီ၊ ဤနှစ်ယောက်သာလျှင် အာပတ်သင့်နိုင်သည်။ ဘုရား, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ ဒွေ ပုဂ္ဂလာ အနာပတ္တိ။ [ပြီးပြီ။]

၅၆။ ကုသိုလ်ရသူ ၄-ယောက်၊ ကုသိုလ်မရသူ ၃-ယောက်

ပုထုဇဉ်, သောတာပန်, သကဒါဂါမ်, အနာဂါမ်၊ ဤလေးယောက်သာ အဝိဇ္ဇာအမိုက်ရှိသောကြောင့် ကုသိုလ် ရနိုင်သည်။ ဘုရား, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, ရဟန္တာ၊ ဤသုံးယောက် ကုသိုလ်မရ၊ ကြိယာသာ ရသည်။ အဝိဇ္ဇာအမိုက်ကင်းသော သူတို့ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ [ပြီးပြီ။]

၅၇။ ဘုရားရှိ မရှိ အာပတ် ၃-မျိုး

လောဟိတုပ္ပါဒ အဘဗ္ဗပါရာဇိက အာပတ်သည် ဘုရားရှိခိုက်သာ သင့်သည်၊ မထေရ်ကြီးကို “အာဝုသော”ဟု ခေါ်သောကြောင့် သင့်သော အာပတ်သည် ဘုရား မရှိမှသာ သင့်သည်။ ကြွင်းအာပတ်အားလုံးသည် ဘုရားရှိ မရှိ အခါမရွေး သင့်ကုန်၏၊ ထိုတွင် အာဝုသော အာပတ် ကို ဝိနည်း၌ မပညတ်၊ သုတ်မဟာဝါ မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ်၌ နိဗ္ဗာန်စံလုနီး ပညတ်သွားသည်ကို ရှင်ဥပါလိမထေရ်သည် ပရိဝါပါဠိတော်၌ သွင်း၍ ပြသည်။ [ပြီးပြီ။]

၅၈။ ပါရာဇိက အမြွက်

မေထုန်ဝတ္ထု ၅-မျိုး

လူ, နတ်, တိရိတ်၊ ပြိတ်၊ ဘီလူးတုံ၊ ဤငါးစုံ၊ မေထုန်ဝတ္ထုချည်း။

၁။ လူမျိုး၊ ၂။ နတ်မျိုး၊ ၃။ ဘီလူးမျိုး၊ ၄။ ပြိတ္တာမျိုး၊ ၅။ တိရစ္ဆာန်မျိုး၊ မေထုန်မှုမြောက်ထိုက်သော မေထုန်ဝတ္ထု ၅-မျိုး။

အထီး, အမ၊ ပဏ္ဍက၊ ဒွယ ဥဘောဗျည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ (၁) ယောကျ်ား၊ (၂) မိန်းမ၊ (၃) ပဏ္ဍုက်၊ (၄-၅) ဥဘတောဗျည်း နှစ်မျိုး၊ ဣတ္ထိဥဘတောဗျည်း၊ ပုရိသဥဘတောဗျည်း။

မဂ် ၃-ပါး

ကျင်ကြောင်း နှစ်ပါး၊ ခံတွင်းအား၊ သုံးပါး မဂ်ခေါ်နည်း။

(၁) ကျင်ကြီးကြောင်း၊ (၂) ကျင်ငယ်ကြောင်း၊ (၃) ခံတွင်းပေါက်၊ မဂ် ၃-ပါး မည်၏၊

မဂ်သုံးခုမှာ၊ စိုစွတ်ရာ၊ ပမာနှမ်းမျှတည်း။
နိမိတ်ရောက်ထိ၊ သာယာမိ၊ ပါရာဇိကချည်း။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မဂ်အပေါင်းတို့တွင် တစ်ခုခုသော မဂ်၌ မိမိ၏ ပယောဂနှင့်သော်လည်းကောင်း၊ သူတစ်ပါး၏ ပယောဂနှင့်သော်လည်းကောင်း စိုစွတ်ရာ အရပ်တွင်းသို့ နှမ်းတစ်စေ့ခန့်မျှ မိမိ၏ အင်္ဂါနိမိတ်ရောက်သည်, ထိသည်ကို သာယာသောစိတ် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ပါရာဇိကကျ၏၊ သာယာဆဲ ခဏ၌ ရဟန်းဘဝမှလည်း ရွေ့လျော၏၊ နောင်လည်း ရဟန်းတစ်ဖန် မပြုထိုက်ပြီ ဟူလို။

ရွှေစင်တစ်မတ်၊ ခေတ်လိုက်ဖြတ်၊ ထိုက်လတ် လူ့ပစ္စည်း။
ခိုးခြင်းဆယ့်ငါး၊ တစ်ပါးပါး၊ ခိုးငြားရှုံးခဲ့ပြီ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရွှေစင်တစ်မတ် ထိုက်တန်သော ဝတ္ထုသည် ပါရာဇိကကျ လောက်၏၊ [ထိုရွှေစင်တစ်မတ်၏ တန်ဖိုးကို အဒိန္နာဒါနသိက္ခာပုဒ်၌ ပြခဲ့သည့် အတိုင်း ခေတ်အလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ရွှေပေါက်စျေးနှင့် တွက်၍ ယူအပ် ၏၊] လူမျိုးဇာတိရှိသော သူ၏ ဥစ္စာမှသာ ပါရာဇိကကျ၏၊ နတ်, ဘီလူး, ပြိတ္တာ, တိရစ္ဆာန်တို့၏ ဥစ္စာ၌ ပါရာဇိကမကျ။ ထိုလူ၏ ဥစ္စာကို ၁၅-ပါးသော ခိုးခြင်းတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ခိုးခြင်းဖြင့် ခိုးယူငြားအံ့၊ ရှုံးခြင်းသို့ ရောက်ပြီမှတ်။

ခိုးခြင်း ၂၅-ပါးရှိသည်တွင် နာနာဘဏ္ဍပဉ္စက, ဧကဘဏ္ဍပဉ္စက ၂-ပါး သည် ကြွင်းသော ပဉ္စက ၃-ပါးတို့၌ အတွင်းဝင်လေသောကြောင့် ဤ၌ ၁၅- ပါး ဆိုသည်။

ခိုးနည်း ၅-ပါး

ကိုယ်တိုင် စေနည်း၊ စွန့်လွှတ်နည်း၊ ကျိုးပြီး ဝန်ချငါး။

(၁) ကိုယ်တိုင် ခိုးနည်း၊ (၂) စေခိုင်း၍ ခိုးနည်း၊ (၃) စွန့်လွှတ်၍ ခိုးနည်း၊ (၄) မခိုးမီကပင် ခိုးခြင်းအကျိုး ပြီးစီးနှင့်ရသော ခိုးနည်း၊ (၅) ဝန်ချမှုနှင့် ပြီးစီးသော ခိုးနည်း ဟူ၍ ၅-ပါး။ [သာဟတ္ထိကပဉ္စကတည်း။]

ကျနည်း ၅-ပါး

ရှေးကျ, ပြိုင်ကျ၊ တိုင်ပင်ကျ၊ ချိန်းကျ, မှတ်ကျငါး။

(၁) ခိုးမှုပယောဂ မပြီးမီ ရှေး၌ ပါရာဇိကကျနည်း၊ (၂) ခိုးမှုပယောဂနှင့် အတူတကွ ပြိုင်၍ ကျနည်း၊ (၃) မခိုးမီကပင် တိုင်ပင်ရာ၌ ကျနည်း၊ (၄) မခိုးမီပင် အချိန်ပေးမှု ချိန်းချက်မှု၌ ကျနည်း၊ (၅) မခိုးမီပင် အမှတ်သညာပေးမှု၌ ကျနည်း ဟူ၍ ၅-ပါး။ [ပုဗ္ဗပယောဂ ပဉ္စကတည်း။]

ယူနည်း ၅-ပါး

ချောင်းလိမ်, နိုင်ထက်၊ ကြံဘန်ချက်၊ ဖုံးဝှက်, ပြောင်းကမ္ပည်း။

(၁) ချောင်းမြောင်း ဖုံးကွယ် လိမ်လည် လှည့်စား၍ ယူနည်း၊ (၂) အနိုင်အထက် ကျင့်၍ ယူနည်း၊ (၃) ကြံဖန်မှန်းဆ၍ ယူနည်း၊ (၄) ဝတ္ထုကို ဖုံးဝှက်၍ ယူနည်း၊ (၅) လိပ်ကမ္ပည်း ဒဏ်ပြောင်းလဲ၍ ယူနည်းဟူ၍ ၅-ပါး။ [ထေယျာဝဟာရ ပဉ္စကတည်း။]

လူ့အသက်ကို၊ သေစေလို၊ ကိုယ်, နှုတ် စေ့ဆော်ဘိ။
စေ့ဆော်ချက်ကြောင့်၊ အသက်ဇီဝ၊ သေဆုံးက၊ ကျပြီး ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ပဋိသန္ဓေတည်နေခြင်းကို အရင်းအစပြု၍ လူသတ္တဝါ၏ အသက်ကို သေစေလိုသော စိတ်ဖြင့် ကိုယ်ပယောဂ, နှုတ်ပယောဂကို ပြုသော် ထိုပယောဂကြောင့် ထိုလူသတ္တဝါ သေခဲ့အံ့၊ ပါရာဇိက ကျ၏၊

ပယောဂ ၆-ပါး

ကိုယ်တိုင်, ခိုင်းစေ၊ ပစ်လွှတ်ထွေ၊ ပုံသေ ထာဝရ။
ဝိဇ္ဇာမန္တာန်၊ တန်ခိုးဘန်၊ ခြောက်တန် .ဝပယောဂ။

(၁) ကိုယ်တိုင်သတ်ခြင်း၊ (၂) သူတစ်ပါးကို ခိုင်းစေ၍ သတ်ခြင်း၊ (၃) လက်နက်နှင့် ပစ်လွှတ်၍ သတ်ခြင်း၊ (၄) ထာဝရပယောဂကို ပြု၍ သတ်ခြင်း၊ (၅) မန္တန် မန္တရား, ဆေးဝါး, အင်းအိုင် ဟူသော ဝိဇ္ဇာမယ အတတ်နှင့် သတ်ခြင်း၊ (၆) ကမ္မဝိပါကဇိဒ္ဓိတန်ခိုးနှင့် သတ်ခြင်း ဟူ၍ ပယောဂ ၆-ပါးရှိ၏၊

ဝတ္ထု, ကာလ၊ ဩကာသ၊ သတ္ထ, ဣရိယာ။
အမှုထွေပြား၊ ဤခြောက်ပါး၊ သူ့အား စေခိုင်းရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ (၁) သတ်အပ်သောသူ ဟူသော ဝတ္ထု၊ (၂) အချိန်ကာလ၊ (၃) အရပ်ဌာန၊ (၄) လက်နက်၊ (၅) ဣရိယာပုထ်၊ (၆) ထိုးခြင်း, ခုတ်ခြင်း စသော သတ်မှုကြိယာ အထွေအပြား၊ ဤကား သူတစ်ပါးအား စေခိုင်းရာ၌ စေခိုင်းသူ ကံမြောက်သည် မမြောက်သည်ကို ဆုံးဖြတ်ကြောင်း ၆-ပါးတည်း။

ကံမြောက်, မမြောက်။ ။ ဤသူကို သတ်ချေဟု စေရာ၌ ထိုသူကို သတ်မှ စေခိုင်းသူကံမြောက်သည်၊ သူတစ်ပါးကို သတ်လျှင် ကံမမြောက်၊ ဤ အချိန်မှာ သတ်ချေဟု စေရာ၌ ထိုအချိန်မှာ သတ်မှ စေခိုင်းသူကံမြောက်သည်၊ အချိန်လွဲလျှင် စေခိုင်းသူ ကံမမြောက်။

မှတ်ချက်။ ။ ဤအတူ နေရာအရပ်ဌာနကို မှတ်၍ စေခိုင်းရာ၌လည်း ကောင်း၊ မည်သည့် ဣရိယာပုထ်မှာ သတ်လေဟု ဣရိယာပုထ်ကို မှတ်၍ စေခိုင်းရာ၌လည်းကောင်း၊ ထိုးခြင်း, ခုတ်ခြင်း စသည်တို့တွင် တစ်ခုခုကို မှတ်၍ စေခိုင်းရာ၌လည်းကောင်း၊ စေခိုင်းတိုင်းကျမှ စေခိုင်းသူ ကံမြောက်သည်။ တစ်ခုခုလွဲလျှင် စေခိုင်းသူ လွတ်လေ၏၊

တိုက်တွန်း, ချီးမွမ်း၊ သေဖို့ညွှန်း၊ စွန်းပြီ ထိုသူ့မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မသေတဲ့နိုင်သောသူတို့ သေတဲ့နိုင်အောင် တိုက်တွန်းမှု၊ မသေချင်သော သူ, မသေဝံ့သော သူကို သေချင်အောင်, သေဝံ့အောင် သေမှုကို ချီးမွမ်းမှု၊ သေလိုသော သူကို သေရန်နည်းလမ်း ပြညွှန်းမှုများသည်လည်း ပယောဂ စွန်းငြိလျက် ရှိ၏၊ ထိုပယောဂကြောင့် သေခဲ့လျှင် ပါရာဇိက ကျ၏၊

စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်ကို၊ ကိုယ်၌ရှိပြု၊ ပြောကြားမှု၊ မုသား ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မိမိကိုယ်၌ မရှိသော စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်တို့ကို မိမိကိုယ်၌ အရှိပြု၍ လူဇာတ်ရှိသော သူအား မုသားစိုက်၍ တိုက်ရိုက်ပြောကြားခဲ့သည် ရှိသော် ပါရာဇိက ကျ၏၊

ရဟန်းစင်ဘိ၊ တိတ္ထိအမူ၊ အသွင်ယူ၊ မှတ်ယူ ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရဟန်းဖြစ်ပါလျက် တိတ္ထိတို့၏ အယူကို နှစ်သက်၍ တိတ္ထိတို့၏ အသွင်ကို ယူခဲ့အံ့၊ ပါရာဇိက ကျ၏၊

ပါရာဇိက ကုစားနည်း

ပါရာဇိက၊ သင့်တုံက၊ ကုသလမ်းမရှိ။ [သိသာပြီ။]
လူ, သာမဏေ၊ လုပ်၍နေ၊ စင်လေ အာပတ္တိ။ [သိသာပြီ။]
စျာန်, မဂ် အန္တရာယ်၊ မငြိတွယ်၊ စင်ကြယ် ဝိသုဒ္ဓိ။ [သိသာပြီ။]

ရှင်သာမဏေအတွက်

ရဟန်းတော်များ၊ မပြောငြားဘဲ၊
လျောက်လျားကိုယ်စိုး၊ ရှင်လုပ်မျိုး လိင်ခိုး ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရဟန်းများထံ သင်္ကန်းတောင်းမှု, သင်္ကန်းပေးမှု မရှိ၊ မိမိ အလိုအလျောက် ကိုယ်စိုးရ, စိတ်စိုးရ သင်္ကန်းကို ဝတ်၍ ရှင်သာမဏေလုပ် သော အမှုမျိုးသည် လိင်ခိုးပါရာဇိက မည်၏၊ ဤသို့ ဝတ်ပြီး၍ နောက်၌ ရဟန်းကောင်း, ရှင်ကောင်းများနှင့် ပေါင်းဖော်ခြင်းကို ပြုပြန်မူကား လိင်ခိုး ထေရ်ခိုး နှစ်မျိုး ဖြစ်၏၊ [ဥဘယထေနက ခေါ်၏၊]

ကပ်, မင်း, ရန်သူ၊ ခိုးသူ ဓားပြ၊ ကန္တာရ၊ ရောဂအပ်ကြောင်း ရှိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကပ်ဥပါဒ်ဘေး, မင်းဘေး, ရန်သူဘေး, ခိုးသူ ဓားပြဘေး, ကန္တာရခရီးခဲဘေး, မိမိ၌ စွဲသော အနာရောဂါဘေး၊ ဤဘေးစုမှ လွတ်ခြင်းငှာ သင်္ကန်းကို အလိုအလျောက် ဝတ်သော်လည်း အပြစ်မရှိ။

အကြောင်းရှိ၍၊ ဝတ်မိပြီးခါ၊ သာမဏေကောင်း၊ ရဟန်းကောင်းနှင့်၊
ပေါင်းဖော်သမျိုး၊ စိတ်မရိုး၊ ထေရ်ခိုး ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ကပ်ဘေးစသည်မှ လွတ်မြောက်နိုင်ရန် မိမိအလိုလို သင်္ကန်းကို ဝတ်ပြီးသောအခါ၌ တစ်ပါးသော သာမဏေကောင်း, ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ မိမိကိုယ်ကို ဟုတ်မှန်တိုင်း ပြောကြားရမည်ကို မပြောကြားဘဲ ရှင်ကောင်း, ရဟန်းကောင်းတို့နှင့် ပေါင်းဖော်ဆက်ဆံခြင်းကို ပြုခဲ့အံ့၊ မရိုးမဖြောင့်သော စိတ်ဖြင့် ပေါင်းဖော်ခြင်းကြောင့် ထေရ်ခိုး ပါရာဇိက ရောက်၏၊

သာမဏေစင်၊ ဖြစ်လျက်ပင်ကို၊ သံဃာနှင့်သာ၊ တွေ့သောခါ၌၊
ငါရဟန်းဟု ပြခန်းတစ်မျိုး၊ စိတ်မရိုး၊ ထေရ်ခိုး ပါရာဇိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သာမဏေကောင်းသည် ရဟန်းများနှင့် တွေ့ကြုံသော အခါ၌ မိမိကိုယ်ကို ရဟန်းဟု ပြောငြားအံ့၊ ထေရ်ခိုး ပါရာဇိက ရောက်၏၊

လူဝတ်ကြောင်အတွက် (အနန္တရိယကံ ၅-ပါး)

မိ, ဘ, ရဟန္တာ၊ သတ်သုံးဖြာ၊ သံဃာ သင်းခွဲမှု။
သွေးစိမ်းတည်စေ၊ ဤငါးထွေ၊ ရှုံးလေ ရှင်ဖြစ်မှု။

(၁) အမိကို သတ်သောသူ၊ (၂) အဘကို သတ်သောသူ၊ (၃) ရဟန္တာကို သတ်သောသူ၊ (၄) သံဃာကို သင်းခွဲသောသူ၊ (၅) မြတ်စွာဘုရား၌ သွေးစိမ်း တည်အောင် ပြုသောသူ။ ဤငါးဦးတို့သည် အနန္တရိယကံ ထိုက်၍ ရှင်သာမဏေ အဖြစ်ကို မရနိုင်ကုန်၊ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို မရနိုင်ကုန်၊ ပဉ္စင်းခံမပေးအပ်၊ ပဉ္စင်းခံ ပေးမိသည်ရှိသော် (အသွင်ကို) ဖျက်ရမည်ဟု မိန့်တော်မူ၏၊

ဘိက္ခုနီအား မဂ်သုံးပါး၊ ပြစ်မှားကျူးလွန်ပြု။ [သိသာပြီ။]
ဥဘောဗျည်းပါ၊ ဤနှစ်ဖြာ၊ ပါရာဇိကစု။ [သိသာပြီ။]

ပါရာဇိကကျ ၃-မျိုး

(၁) ရဟန်း ပါရာဇိကကျ၊ (၂) ရှင်သာမဏေ ပါရာဇိကကျ၊(၃) လူ ပါရာဇိကကျ၊ ပေါင်း - ၃ မျိုး။

ပါရာဇိက အမြွက် ပြီးပြီ။

၅၉။ သံဃာဒိသေသ် (ဝုဋ္ဌာနဂါမ်) အာပတ် ကုစားနည်း

အာပတ်ဖုံးလွှမ်းမှုအင်္ဂါ

သင့်တုံအာပတ်၊ ပကတတ်၊ ကင်းလတ် အန္တရာယ်။ ကြားငှာစွမ်းငြား၊ သညီပွား၊ ရှစ်ပါး သရုပ်ချယ်။
ဖုံးလွှမ်းလိုငြား၊ ဖုံးလွှမ်းငြား၊ ဆယ်ပါးဖုံးလွှမ်းဘွယ်။

သညီပွားဆိုသည်ကား (၁) အာပတ်သင့်သည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၂) အာပတ် သင့်ပြီဟူသော အမှတ်ရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ၊ (၃) ဥက္ခိတ္တက ရဟန်း မဟုတ်၊ ပကတတ်ရဟန်း မှန်သည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၄) ငါကား ပကတတ်ရဟန်းပဲဟု အမှတ်ရှိသည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၅) ထိုအခါ၌ အန္တရာယ် ၁၀-ပါး မရှိသည်လည်း ဖြစ်စေ၊ (၆) မရှိဟု သိသည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၇) ဒေသနာပြောရန် တစ်ပါးသော ရဟန်းထံသို့ သွားနိုင်, ဒေသနာပြောနိုင်သည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၈) သွားနိုင်, ပြောနိုင်၏ဟု သိသည်လည်းဖြစ်စေ၊ ဤသို့ ရှေ့ ၄-ပါးကို အမှတ်အသိနှင့် အသီး အသီးပွား၍ ၈-ပါးဖြစ်အောင် ဝေဖန်ရမည်။ (၉) ၎င်း ၈-ပါးကို ဖုံးလွှမ်းလိုသော စိတ်ရှိသည်လည်းဖြစ်စေ၊ (၁၀) ဒေသနာ မပြောမူ၍ အရုဏ်တက်စေသဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသည်လည်းဖြစ်စေ၊ ဤ ၂-ပါးကို ထည့်သော် အာပတ် ဖုံးလွှမ်းကြောင်း အင်္ဂါ ၁၀-ပါး ဖြစ်၏၊

ပါရာဇိကမှတစ်ပါး ခပ်သိမ်းသော အာပတ်တို့နှင့် ဆက်ဆံသော အင်္ဂါစု ပေတည်း။ ဤအင်္ဂါ ၁၀-ပါးနှင့် ညီညွတ်စွာ ဖုံးလွှမ်းခဲ့လျှင် ခပ်သိမ်းသော အာပတ်တို့၌ပင် အရုဏ်တက်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ပဋိစ္ဆာဒနဒုက္ကဋ် ထပ်မံ၍ သင့်၏၊ သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ကို ဖုံးလွှမ်းခဲ့သော် ထိုသံဃာဒိသေသ်အာပတ် သည် ပဋိစ္ဆန္နအာပတ် မည်၏၊

သံဃာဒိသေသ်အာပတ်ဟူ၍ မသိသော်လည်း ယခု ငါပြုသော အမှုသည် အာပတ်သင့်သော အမှုဖြစ်သည်ဟု ဝတ္ထုကို သိလျက်နှင့် ဖုံးလွှမ်းလျှင်ပင် ပဋိစ္ဆန္န ဖြစ်ပြီ၊ တစ်ပါးသော အာပတ်ဟု ထင်မှတ်ခဲ့သော်လည်းကောင်း, သံဃာဒိသေသ် ဟုတ်မည်လောဟု ယုံမှားမိခဲ့သော်လည်း ဖုံးလွှမ်းသော်လည်း ပဋိစ္ဆန္န မဖြစ်။

မာနတ် ၂-မျိုး

မဖုံးလွှမ်းမူ၊ မာနတ်ယူ၊ ဖုံးမူပရိဝါသ်။ [သိသာပြီ။]

အပဋိစ္ဆန်၊ ပဋိစ္ဆန်၊ နှစ်တန် မာနတ်မှတ်။

၁။ အပဋိစ္ဆန္နမာနတ်,
၂။ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ် ဟူ၍ မာနတ်ကျင့်မှု နှစ်မျိုး ရှိ၏၊

ဒေသနာပြောပုံ။ ။ အာပတ်သင့်၍ ထိုနေ့ အရုဏ်မတက်မီ အတွင်း၌ တစ်ပါးသော ရဟန်းထံ၌ ‘အဟံ ဘန္တေ သံဃာဒိသေသံ အာပန္နော၊ တံ တုမှမူလေ အာဝိကရောမိ’ဟူ၍လည်းကောင်း, ‘အဟံ ဘန္တေ သမ္ဗဟုလာ သံဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာရောစေမိ’ဟူ၍လည်းကောင်း, ‘အဟံ ဘန္တေ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာဝိကရောမိ’ဟူ၍လည်းကောင်း ပြောခဲ့လျှင် ဖုံးလွမ်း ခြင်း မရှိပြီ၊ ဒေသနာဂါမ်အာပတ် မဟုတ်သောကြောင့် ‘ပဋိဒေသေမိ’ ဟူ၍ မဆိုရ။

အပဋိစ္ဆန္နမာနတ်။ ။ ထိုအပဋိစ္ဆန္န အာပတ်အတွက် ကျင့်ရသော မာနတ် သည် အပဋိစ္ဆန္နမာနတ် မည်၏၊

ပဋိစ္ဆန္နမာနတ်။ ။ ဖုံးလွှမ်းသော ပဋိစ္ဆန္နအာပတ်အတွက် ဖုံးလွှမ်းသော ရက်အရေအတွက် စေ့အောင် ပရိဝါသ်နေပြီးမှ ထိုပရိဝါသ်၏ အဆုံး၌ ကျင့်ရသော မာနတ်သည် ပဋိစ္ဆန္နမာနတ် မည်၏၊

ပဋိစ္ဆန္နံ၊ သမောဓာန်၊ သုဒ္ဓန် ပရိဝါသ်။

ပရိဝါသ် ၃ မျိုး။ ။ ပရိဝါသ်သည် — ၁။ ပဋိစ္ဆန္န ပရိဝါသ်၊ ၂။ သမောဓာန ပရိဝါသ်၊ ၃။ သုဒ္ဓန္တ ပရိဝါသ် ဟူ၍ ၃-မျိုး ရှိ၏၊

ဩဓာန်, အဂ္ဃံ၊ မိဿကံ၊ သုံးတန် သမောမှတ်။

ပရိဝါသ်အပြား။ ။ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသ်သည် အပြားမရှိ၊ သမောဓာန ပရိဝါသ်သည်- (၁) ဩဓာန သမောဓာန်၊ (၂) အဂ္ဃသမောဓာန်၊ (၃) မိဿကသမောဓာန် ဟူ၍ ၃-ပါး ပြား၏၊

ဩဓာန သမောဓာန်

ဝတ်တင်းလင်းရှိ၊ သံဃာဒိ၊ သင့်ဘိအန္တရာ။
ကျင့်ပြီးရက်တွင်း၊ ပျက်တုံလျှင်း၊ အရင်းငင်ဘို့ရာ။
အန္တရာပတ်၊ မဖုံးလတ်၊ မာနတ်မှာ ထည့်ပါ။
ဖုံးလွှမ်းခဲ့လျှင်း၊ မူလတွင်း၊ ပေါင်းသွင်းဩဓာနာ။

ဝတ်ကို မချမီအတွင်း ဝတ်တင်းလင်းရှိနေစဉ် သင့်လာသော သံဃာဒိသေသ်အာပတ်သည် အန္တရာပတ် မည်၏၊ အန္တရာပတ် သင့်သည်ရှိသော် ကျင့်ပြီးသော ရက်စုသည် ပျက်၍ ကုန်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို ဉတ်ကမ္မ ဝါစာဖြင့် အရင်းသို့ ငင်ရ၏၊ ထိုအန္တရာပတ်ကို မဖုံးလွှမ်းခဲ့လျှင် ဩဓာနပရိဝါသ်ကို မပေးရ၊ ထိုအန္တရာပတ်ကို မာနတ်၌ ထည့်သွင်းရသည်၊ ဖုံးလွှမ်းခဲ့သည်ရှိသော် ထိုအန္တရာပတ်ကို မူလအာပတ်၌ ပေါင်း၍ ပရိဝါသ်အသစ်ပေးရသည်၊ ဤပရိဝါသ်ကို ဩဓာနသမောဓာန် ခေါ်သည်။

မှတ်ချက်။ ။ ဝတ်ကို ချ၍ ထားဆဲအခါ၌ သင့်သော သံဃာဒိသေသ်ကိုမူ ကား အန္တရာပတ် ဟူ၍ မဆိုအပ်၊ မဖုံးလွှမ်းခဲ့လျှင် မာနတ်၌ ထည့်သွင်းရမည်၊ ဖုံးလွှမ်းခဲ့လျှင် နောက်မှ အသီးအခြား ပရိဝါသ် နေရမည်။

အန္တရာပတ် သင့်မှုသည် - (၁) ပရိဝါသ် ကျင့်ဆဲ၌ သင့်သည်လည်း ရှိ၏၊ (၂) ပရိဝါသ် ရက်စေ့ပြီးသော မာနတ္တာရဟ အခိုက်၌ သင့်သည်လည်း ရှိ၏၊ (၃) မာနတ် ကျင့်ဆဲ၌ သင့်သည်လည်း ရှိ၏၊ (၄) မာနတ်ရက်စေ့ပြီးသော အဗ္ဘာနာရဟ အခိုက်၌ သင့်သည်လည်း ရှိ၏၊ အဗ္ဘာနာရဟအခိုက်၌ပင် သင့်သော်လည်း ပရိဝါသ် ကျင့်ပြီးသော ရက်တို့ပါ အကုန် ပျက်ကုန်၏၊ အစ, အလယ်တို့၌ သင့်မူ ဆိုဖွယ် မရှိ။

အဂ္ဃသမောဓာန်

ရှည်, တို ထွေလာ၊ အာပတ်အများ၊ ရှိငြားတထုံး၊ အရှည်ဆုံး၌၊
ပေါင်းရုံး၍သာ၊ ကျင့်ဆောင်ရာ၊ မှတ်ပါ ‘အဂ္ဃ’တည်း။

ရက်ရှည် ဖုံးလွှမ်းသော အာပတ်, ရက်တို ဖုံးလွှမ်းသော အာပတ် ဟူ၍ အထွေအလာ သံဃာဒိသေသ် အာပတ်အများ ရှိနေခဲ့သော် အရှည်ဆုံးသော အာပတ်၌ အလုံးစုံ ပေါင်းရုံး၍ ပေးအပ်, ကျင့်အပ်သော ပရိဝါသ်သည် အဂ္ဃသမောဓာန် မည်၏၊

မိဿက သမောဓာန်

မတူအမှု၊ ဝတ္ထုထွေပြား၊ အာပတ်များ၊ ပေါင်းငြား မိဿက။

အချို့သော အာပတ်ကား — သုက္ကဝိဿဋ္ဌိမှုနှင့် သင့်သည်၊ အချို့ကား-ကာယသံသဂ္ဂမှုနှင့် သင့်သည်၊ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အမှုဝတ္ထု မတူကြသော အာပတ်အများတို့ကို ပေါင်းရုံး၍ ပေးအပ်, ကျင့်အပ်သော ပရိဝါသ်သည် မိဿကသမောဓာန် မည်၏၊

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသ်

ဖုံးလွှမ်းရက်ကို၊ သက်သက် မသိ၊ မမှတ်မိငြား၊
ယုံမှားရှိရာ၊ ကျင့်အပ်စွာ၊ သညာ သုဒ္ဓန္တ။
စူဠ, မဟာ၊ သုဒ္ဓန်မှာ၊ နှစ်ဖြာ အပြားရ။

သံဃာဒိသေသ် အာပတ် အနည်း, အများ သင့်ပြီး၍ ရက်ပေါင်းမည်မျှ ဖုံးလွှမ်းမိသည်ဟူ၍ သက်သက် မသိသောသူ, မမှတ်မိသောသူ, ယုံမှား ဒွိဟရှိ၍ နေသောသူအား ပေးအပ် ကျင့်အပ်သော ပရိဝါသ်သည် သုဒ္ဓန္တပရိဝါသ် မည်၏၊

ထိုသုဒ္ဓန်သည် — (၁) စူဠသုဒ္ဓန်၊ (၂) မဟာသုဒ္ဓန် ဟူ၍ ၂-ပါး ရှိ၏၊

စူဠသုဒ္ဓန်။ ။ ရဟန်းခံသော နေ့မှစ၍ မည်သည့်ရက်, မည်သည့်လတိုင် အောင် ငါသည် စင်ကြယ်ခဲ့၏၊ သည်က နောက်ကို သံဃာဒိသေသ်မှ စင်ကြယ် သည်ဟူ၍ မထင်ရှိနေရာ၌ စင်ကြယ်သည် မထင်သောနေ့, ရက်စုကို ရေတွက်၍ ထို နေ့ရက်စုအရေအတွက် စေ့အောင် ကျင့်ရသော သုဒ္ဓန်သည် စူဠသုဒ္ဓန် မည်၏၊

မဟာသုဒ္ဓန်။ ။ ရဟန်းခံသော နေ့မှစ၍ ယနေ့တိုင်အောင်ပင် သံဃာ ဒိသေသ်အာပတ်မှ တစ်နေ့, တစ်ရက်မှ စင်ကြယ်သည် မထင်ရှိနေရာ၌ ရဟန်းခံ သောနေ့မှ စ၍ ပရိဝါသ်ယူသော နေ့တိုင်အောင် နေ့, ရက်တို့ကို ရေတွက်၍ စေ့အောင် ကျင့်ရသော သုဒ္ဓန်သည် မဟာသုဒ္ဓန် မည်၏၊

အနိက္ခိတ္တ၊ နိက္ခိတ္တ၊ ပြားထ ဝတ်နှစ်မျိုး။

အနိက္ခိတ္တဝတ်။ ။ ရဟန်းသံဃာ နည်းပါး၍ စောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ လွယ်သော အရပ်ဒေသ၌ အနိက္ခိတ္တဝတ် လျော်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ သိမ်အပြင်၌ ဆောက်တည်၍ တစ်ကြိမ် ကြားပြီးနောက် အဗ္ဘာန်သွင်းသည့်တိုင်အောင် မချဘဲ ကျင့်ရသော ဝတ်ကို အနိက္ခိတ္တဝတ် ခေါ်သည်။ [နိက္ခိတ္တဝတ်ကား သိသာပြီ။]

ရတ္တိစ္ဆေဒ ၃-မျိုး

အနာရောစ၊ သဟဝါသာ၊ ဝိပ္ပဝါ၊ သုံးဖြာ ဝတ်ပျက်ကြောင်း။

၁။ အနာရောစန တစ်ပါး၊ ၂။ သဟဝါသ တစ်ပါး၊ ၃။ ဝိပ္ပဝါသ တစ်ပါး၊ ကျင့်ဆောက်တည်၍ နေသော ဝတ်ပျက်ကြောင်း ၃-ပါးတည်း။ ရတ္တိစ္ဆေဒ ၃-ပါး ခေါ်သည်။

တိုက်တွင်းနေခါ၊ တိုက်လုံးသာ၊ ပြင်မှာ တောင်ဆယ့်နှစ်။
ဒိဋ္ဌ, သုတ၊ ရှိချေက၊ ဌာန မရွေ့ခေတ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ တိုက်တွင်း၌သာနေ၍ ကျင့်သူမှာ တိုက်တာ ဥပစာရသိမ် တစ်ခုလုံးသည် အာရောစနခေတ်ပေတည်း၊ တိုက်ပြင်၌ ထွက်၍ ကျင့်သူမှာ မိမိ နေရာမှ ၁၂-တောင်အတွင်း အရပ်သည် အာရောစနခေတ်ပေတည်း။

နိက္ခိတ္တ ဝတ်သားတို့မှာ တိုက်တွင်း၌လည်း ၁၂-တောင်သာ အာရောစနခေတ် ရှိ၏ဟု လာသော ဋီကာဝါဒကို မယူအပ်။

ထိုခေတ်အတွင်းသို့ ရောက်လာသမျှသော ရဟန်းတို့ကို မကြားဘဲ မနေရ၊ ရဟန်းသစ် ရောက်လာမှန်းသိလျက်နှင့် မကြားလျှင် ထိုဝတ်လည်း ပျက်၏၊ ညဉ့်လည်း ပြတ်၏၊ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋ်လည်း သင့်၏၊ မသိ၍ မကြားမိလျှင် ညဉ့်သာ ပြတ်၏၊ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋ် လွတ်၏၊ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။]

ရဟန်းတို့၏ အဆင်းကို မြင်ရမှု, ရဟန်းတို့၏ အသံကို ကြားရမှု, ရဟန်းတို့၏ တီးနှက်သော ကရဒက်သံ, ကြေးစည်သံ, ခေါင်းလောင်းသံ စသော အသံကြားမှုတို့နှင့် ပတ်သက်၍ ပရိဝါသမာနတ္တာဒိ ဝိနိစ္ဆယကျမ်း၏ အဆိုကို ဖော်ပြပါအံ့။

အာရောစနခေတ်

ပါဠိတော်, ဋီကာဝါဒ, အာစရိယဝါဒတို့နှင့် နှီးနှော၍ အဋ္ဌကထာ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ပြဦးအံ့။ ပရိဝါသ်ကြားရာခေတ်ကား — အာရာမ်ရှိလျှင် အာရာမ်, အာရာမ်မရှိလျှင် အာရာမ်ထိုက်သော အရပ်သည် “အာရောစနခေတ္တ” ပရိဝါသ် ကြားရာ ခေတ်တည်း။ ထို့ကြောင့် ဝိနယသင်္ဂဟ အဋ္ဌကထာတို့၌ “ပရိက္ခိတ္တ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပတော, အပရိက္ခိတ္တဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတော” ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

အချို့က “ဒွေ လေဋ္ဋုပါတေ အတိက္ကမိတွာ”ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ၌ ဆိုခြင်း ကြောင့် ခဲနှစ်ကျအတွင်းမှာ ဝတ်မစောင့်အပ်၊ မိမိတို့၏ အာရာမ်၏ ခဲနှစ်ကျ အတွင်းရှိ ကျောင်းတိုက်က သံဃာများကိုလည်း ကြားရမည်ဟု ဆို၏၊ မသင့်။ ခဲနှစ်ကျဆိုခြင်းမှာ အာရောစနခေတ်ဖြစ်၍ ဆိုသည်မဟုတ်၊ သရဇ္ဈာယ်သံကို ကြားမှာ စိုး၍သာ ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် တေရသကဏ်၌ “ဒွေ လေဋ္ဋုပါတေ အတိက္ကမိတွာတိ ဘိက္ခူနံ သဇ္ဈာယနသဒ္ဒသဝနူပစာရဝိဇဟနတ္ထံ ဝုတ္တံ”ဟု မိန့်အပ်၏၊ ဤ၌ “သဇ္ဈာယနသဒ္ဒသဝနူပစာရဝိဇဟနတ္ထံ”ဟူသော ပါဌ်ဖြင့် အသံအရ - ကရဒက် စသော ဥတုဇသဒ္ဒမဟုတ်ကြောင်း, ရဟန်း၏ ရွတ်ဖတ်သံ ဟူသော စိတ္တဇသဒ္ဒဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှား၏၊ အာရာမ်၏ အပြင်ဘက်၌ အဆင်းကို မမြင်, အသံကို မကြားရမူ တဆယ့်နှစ်တောင် အရပ်သည် “အာရောစနခေတ်” မည်၏၊ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌကထာတို့၌ “အထ ဒွါဒသဟတ္ထံ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ အဇာနန္တေဿဝ ဂစ္ဆတိ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ ယေဝ၊ ဝတ္တဘေဒေါ ပန နတ္ထိ”— ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

အဆင်းကို မြင်အံ့, မြင်ရာအရပ်၊ အသံကို ကြားအံ့, ကြားရာအရပ်သည် “အာရောစနခေတ်” မည်၏၊ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌကထာတို့၌ “သစေ ဧသ တံ ပဿတိ သဒ္ဒံ ဝါဿ သုဏာတိ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ အနာရောစေန္တဿ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စ ဝတ္ထဘေဒေါ စ” — ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊

‘ဥတုဇသဒ္ဒ’ကို သံသယ မရှိသင့်

ဤ၌ အသံဟူသည် စိတ္တဇသဒ္ဒကိုသာ ယူအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် “သဒ္ဒံ ဝါဿ သုဏာတိ”၌ “အဿ”ဟူသော သမ္ဗန်ကို ပြ၏၊ “အဿ”ဟူသော သမ္ဗန်ဖြင့် ထိုရဟန်းပိုင်သော ထိုရဟန်းမှဖြစ်သော ပျို့အန်သော အသံ, ချောင်းဟန့်သော အသံတို့ကိုသာ ယူအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌကထာတို့၌ “အယဉ္စ နေသံ ဆဒ္ဒသဒ္ဒံ ဝါ, ဥက္ကာသိတသဒ္ဒံ ဝါ, ခိပိတသဒ္ဒံ ဝါ, သုတွာ အာဂန္တုကဘာဝံ ဇာနာတိ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗံ”—ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊ ဆဒ္ဒသဒ္ဒံ ဝါ = ပျို့အန်သော အသံ ကိုလည်းကောင်း။ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒံ ဝါ = ချောင်းဟန့်သော အသံကိုလည်းကောင်း။ ခိပိတသဒ္ဒံ ဝါ = ချေဆတ်သော အသံကိုလည်းကောင်း။ ဟူ၍ အနက် ပေး။

ပုတ်အုပ်စာ, ပေစာတို့၌ ဆတ္တဟု ဒန္တဇ ပထမအက္ခရာ တ္တ ဒွေဘော်နှင့် ရှိကြ၏၊ ရွှေဥမင်နိဿယ၌လည်း ‘ထီးသံကိုလည်းကောင်း’ဟု အနက်ပေး၏၊ ယုတ္တိ မရှိ၊ အဓိပ္ပာယ် မသင့် ဖြစ်သည်။ ထိုစကား မှန်၏၊ အကယ်၍ ထီးကို လိုက ထီးနှင့် ဖိနပ်တွဲလျက် ပါသင့်ခြင်းကြောင့် “ဆတ္တသဒ္ဒံ ဝါ, ဥပါဟနသဒ္ဒံ ဝါ”ဟူ၍ ဥပါဟနသဒ္ဒါနှင့် တွဲ၍ ဆိုသင့်ရာ၏၊ ထိုသို့ဆိုသင့်လျက် ‘ဥပါဟန သဒ္ဒံ ဝါ’ဟု မဆိုသည်ကို ထောက်က “ဆတ္တသဒ္ဒံ ဝါ” မဟုတ်သည်အဖြစ်ကို သန္နိဋ္ဌာန်ကျ မှတ်အပ်၏၊ “ဥက္ကာသိတသဒ္ဒံ ဝါ ခိပိတသဒ္ဒံ ဝါ”ဟူသော စိတ္တဇသဒ္ဒကို မြင်သဖြင့် “ဆဒ္ဒသဒ္ဒံ ဝါ”ဟူသော စကားကို စိတ္တဇသဒ္ဒဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်အပ်၏၊ မှန်၏၊ ထိုအသံတို့သည် “အဿသ, ပဿာသ”တို့ကဲ့သို့ စိတ္တဇတို့ သာတည်း။

အချို့က ကြေးစည်သံ, ခေါင်းလောင်းသံ, ကရဒက်သံကိုပင် သံသယရှိ၍ ဝတ်စောင့်သည့်အခါ၌ ဟိုကျောင်း, သည်ကျောင်းတို့သို့ သွား၍ နံနက်ကြေးစည်, ခေါင်းလောင်း, ကရဒက်တို့ကို ရှင်သာမဏေများကို ထိုးစေပါမည့်အကြောင်းနှင့် လျှောက်ကြကုန်၏၊ ထိုထိုကျောင်းတိုက်တို့က ထိုးပါစေမည်ဟု အကယ်၍ ဝန်ခံစေကာမူ ဝန်ခံသည့်အတိုင်း ရှင်သာမဏေတို့သာ ထိုးမည်, မထိုးမည်ကို လည်း သံသယရှိသင့်၏၊ ထို့ကြောင့် ဥတုဇသဒ္ဒကို သံသယမရှိသင့်ဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်သားအပ်၏၊ “သဇ္ဈာယနသဒ္ဒသဝနူပစာရဝိဇဟနတ္ထံ”ဟူသော ဋီကာစကားကို ထောက်၍လည်း သံသယမရှိသင့်ကြောင်းကို ပြခဲ့ပြီ။

[တစ်နည်းလည်း] — ဤကြေးစည်သံ, ခေါင်းလောင်းသံ, ကရဒက်သံသည် ရဟန်းတီးခေါက်သော အသံဟူ၍ သေချာစွာ မသိနိုင်, မပိုင်းခြားနိုင်ခြင်းကြောင့် သံသယ မရှိသင့်။ ထို့ကြောင့်အဋ္ဌကထာတို့၌ “သမဏော အယန္တိ ဝဝတ္ထာနမေဝ ပမာဏံ”ဟူ၍ မိန့်အပ်၏၊ အယံ = ဤသူသည်။ သမဏော = ရဟန်းတည်း။ ဣတိ = ဤသို့။ ဝဝတ္ထာနမေဝ = ပိုင်းခြားဆုံးဖြတ်နိုင်ခြင်းသည်သာလျှင်။ ပမာဏံ = ပမာဏတည်း။ အချို့က အဝေးကြီး၌ရှိသော လူစု, လူအုပ်ကို မြင်ရာ၌ ဤ လူအုပ်၌ ရဟန်းများပါလေသလောဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤလူအုပ်သည် ရဟန်းများ ဖြစ်လေသလောဟူ၍လည်းကောင်း သံသယဖြစ်တတ်၏၊ “သမဏော အယန္တိ ဝဝတ္ထာနမေဝ ပမာဏံ”ဟူသည်နှင့်အညီ ရဟန်းဟူ၍ သေချာစွာ မသိရသည့်အတွက် သံသယမရှိသင့်ဟူ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ချ မှတ်အပ်၏၊ အကယ်၍ ရဟန်းဟု သေသေချာချာ သိအံ့၊ အဝိသယဖြစ်က ဝတ်ပျက်ခြင်းကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သာ မသင့်သည်၊ ညဉ့်ပြတ်ခြင်းကား ဖြစ်၏၊ ဝိသယဖြစ်က ဝတ်ပျက်ခြင်းလည်း ဖြစ်၏၊ [ဆိုလိုသည်မှာ အဝိသယဖြစ်က (ရဟန်းမှန်း သိငြားသော် လည်း ကြားခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်သော အရာဖြစ်က) ဒုက္ကဋ်အာပတ် လွတ်၏၊ ဝတ်ပျက်ခြင်းကား ဖြစ်၏၊ ညဉ့်လည်း ပြတ်၏၊ဝိသယဖြစ်က (ရဟန်းလည်း သိသည်၊ ကြားခြင်းငှာလည်း စွမ်းနိုင်ပါလျက် မကြားက) ဒုက္ကဋ်အာပတ်လည်း သင့်၏၊ ဝတ်လည်း ပျက်၏၊ ညဉ့်လည်းပြတ်၏ ဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

ပရိဝါသမာနတ္တာဒိ ဝိနိစ္ဆယကျမ်း၏အဆို ပြီးပြီ။

ရဟန်းနှင့်မူ၊ အမိုးတူ၊ အိပ်မူ သဟဖြစ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အမိုးတစ်ခုလုံး၌ ဝတ်သားချင်းဖြစ်စေ၊ တစ်ပါးသော ရဟန်းနှင့်ဖြစ်စေ ညဉ့်အခါ၌ အတူအိပ်မိသည်ကို သဟဝါသဆိုသည်၊ ထိုညဉ့် ပြတ်၍ရတ္တိစ္ဆေဒ ဖြစ်၏၊

ပကတတ်ကင်းလျက်၊ အရုဏ်တက်၊ ဝတ်ပျက် ဝိပ္ပဝါသ ဖြစ်၏၊

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အရုဏ်တက်ဆဲအခါ၌ ၁၂-တောင်အတွင်း ပကတတ် ရဟန်းနှင့် ကင်း၍ အရုဏ်တက်စေခဲ့သော် ဝိပ္ပဝါသ ဖြစ်၏၊ ထိုညဉ့် ပြတ်၏၊ တိုက်အတွင်း၌ပင် အရုဏ်တက်ဆဲအခါ၌ ပကတတ် ရဟန်းနှင့် ၁၂-တောင် မကင်းရ ဟူကြကုန်၏၊ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။]

မာနတ်ရတ္တိစ္ဆေဒ လေးပါး

ဦနေဂဏေ၊ ဒေဝသိက၊ သဟဝါသာ၊ ဝိပ္ပဝါ၊ လေးဖြာ မာနတ်၌။

မာနတ်ကျင့်သောအခါ၌ကား - ၁။ ဦနေဂဏေ၊ ၂။ ဒေဝသိကအနာရောစန၊ ၃။ သဟဝါသ၊ ၄။ ဝိပ္ပဝါသ ဟူ၍ ရတ္တိစ္ဆေဒ အကြောင်း ၄-ပါး ရှိ၏၊

ဆောက်တည်၍ ရှေးဦးစွာ ကြားစဉ်အခါ၌ ပကတတ်ရဟန်း ၄-ပါး အောက် မလျော့စေရ၊ လျော့ခဲ့လျှင် ဦနေဂဏေစရတိဟူသော ရတ္တိစ္ဆေဒ ဖြစ်၏၊

ကြားမှုမှာလည်း ပရိဝါသ်သားမှာ ဝတ်ကို မချဘဲ ကျင့်ခဲ့သော် တစ်ကြိမ်ကြားအပ်ပြီးသော ရဟန်းကို တစ်ဖန်ကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိ၊ မာနတ်၌မူကား ကြားအပ်ပြီးသော ရဟန်းကိုပင်သော်လည်း ထပ်မံ၍ နေ့စဉ်ကြားရမည်။ မကြားခဲ့လျှင် ထိုနေ့ ပျက်၏၊ ရတ္တိစ္ဆေဒ ဖြစ်၏၊ နောက် ၂-ပါးကား ရှေးအတိုင်းပင်။

အမှာ။ ။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ သိက္ခာပုဒ်၌ ညွှန်ပြထားသော “အမှာ”စကားကို လည်း ဖတ်တော်မူကြပါကုန်။

သံဃာဒိသေသ် (ဝုဋ္ဌာနဂါမ်) အာပတ် ကုစားနည်း ပြီးပြီ။

၆၀။ ဒေသနာဂါမ်အာပတ် ကုစားနည်း

သီတင်းငယ်က သီတင်းကြီးထံ ဒေသနာပြောပုံ

ငယ်။ ။ အဟံ ဘန္တေ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာဝိကရောမိ - အရှင်ဘုရား ... ဘုရားတပည့်တော်သည် အလုံးစုံ သင့်သမျှသော အာပတ်တို့ကို ထင်စွာ ပြုပါ၏၊

ကြီး။ ။ သာဓု အာဝုသော သာဓု သာဓု - ကောင်းပြီ ငါ့ရှင်၊ ကောင်းပြီကောင်းပြီ။

ငယ်။ ။ အဟံ ဘန္တေ သမ္ဗဟုလာ နာနာဝတ္ထုကာ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ၊ တာ တုမှမူလေ ပဋိဒေသေမိ - အရှင်ဘုရား ...ဘုရားတပည့်တော် သည် များစွာကုန်သော အမျိုးမျိုးဝတ္ထု ရှိကုန်သော အလုံးစုံကုန်သော အာပတ်တို့သို့ ရောက်ပါပြီ၊ ထိုအာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရား၏ အထံ၌ ပြောပြပါ၏၊

ကြီး။ ။ ပဿသိ အာဝုသော တာ အာပတ္တိယော - ငါ့ရှင် ...ထို အာပတ်တို့ကို ရှုပါ၏လော။

ငယ်။ ။ အာမ ဘန္တေ ပဿာမိ - မှန်ပါ အရှင်ဘုရား ...ရှုပါ၏၊

ကြီး။ ။ အာယတိံ အာဝုသော သံဝရေယျာသိ - ငါ့ရှင် ...နောက်နောင်အခါ (အာပတ်မသင့်အောင်) စောင့်စည်းလော့။

ငယ်။ ။ သာဓု သုဋ္ဌု ဘန္တေ သံဝရိဿာမိ - ကောင်းပါပြီ အရှင်ဘုရား ... ကောင်းစွာ စောင့်စည်းပါအံ့။

ကြီး။ ။ သာဓု အာဝုသော သာဓု သာဓု - ကောင်းပြီ ငါ့ရှင် ...ကောင်းပြီ ကောင်းပြီ။

[ငယ် ပြီး၏၊]

သီတင်းကြီးက ပြောပုံ

(အနက်အဓိပ္ပာယ် အငယ်၌ ကဲ့သို့ ယူ။)

ကြီး။ ။ အဟံ အာဝုသော သဗ္ဗာ အာတ္တိယော အာဝိကရောမိ။

ငယ်။ ။ သာဓု ဘန္တေ သာဓု သာဓု။

ကြီး။ ။ အဟံ အာဝုသော သမ္ဗဟုလာ နာနာဝတ္ထုကာ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ၊ တာ တုယှမူလေ ပဋိဒေသေမိ။

ငယ်။ ။ ပဿထ ဘန္တေ တာ အာပတ္တိယော။

ကြီး။ ။ အာမ အာဝုသော ပဿာမိ။

ငယ်။ ။ အာယတိံ ဘန္တေ သံဝရေယျာထ။

ကြီး။ ။ သာဓု သုဋ္ဌု အာဝုသော သံဝရိဿာမိ။

ငယ်။ ။ သာဓု ဘန္တေ သာဓု သာဓု။

[ကြီး ပြီး၏၊]

ဝတ္ထု သဘာဂ ဖြစ်ခဲ့မူ ပြန်ကြားပုံ

ငယ်။ ။ အဟံ ဘန္တေ သမ္ဗဟုလာ နာနာဝတ္ထုကာ သဗ္ဗာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ၊ တာ တုမှမူလေ ပဋိဒေသေမိ။

ကြီး။ ။ ပဿသိ အာဝုသော တာ အာပတ္တိယော။

ငယ်။ ။ အာမ ဘန္တေ ပဿာမိ။

ကြီး။ ။ အာယတိံ အာဝုသော သံဝရေယျာသိ။

ငယ်။ ။ သာဓု သုဋ္ဌု ဘန္တေ သံဝရိဿာမိ။

ကြီး။ ။ သာဓု အာဝုသော သာဓု သာဓု။

မှတ်ချက်။ ။ ဝတ္ထုသဘာဂကား အတူတကွ လွန်ကျူးရာ၌ ထင်ရှား၏၊ တခြားစီ လွန်ကျူးခြင်း၊ မအပ်မရာပစ္စည်း အသီးသီး ရှိသူချင်းဖြစ်လျှင် မထင်ရှား။ [ဝတ္ထုသဘာဂ ရှိ, မရှိကို သိဖို့ရန် ခဲယဉ်း၏၊ ထို့ကြောင့် ပြန်ကြားသင့်၏၊၊]

ဤအမှုကို “နောင် ငါ မပြုတော့ပြီ၊ နောင် ရှောင်ကြဉ်မည်”ဟူသော စိတ်နှင့် ပြောမှ ထိုအာပတ် ထသည်။

ဒေသနာလည်းပြော၏၊ နောင်ထိုအမှုကို ပြုလိုလျက်လည်း ရှိနေ၏ ဆိုလျှင် ထိုအာပတ် မထ။

နိဿဂ္ဂိအာပတ်နှင့် ခွဲခြင်း ဖြတ်ခြင်း ရှေးရှိသော သုဒ္ဓပါစိတ်အာပတ်တို့ အတွက် မိမိ၌ ရှိနေသော ဝတ္ထုတို့ကို မစွန့်, မခွဲ, မဖြတ်မူ၍ ဒေသနာပြောလျှင် ထိုအာပတ်တို့ မထဟု တထစ်ချ မှတ်လေ။ [ဤထက် အကျယ်သိလိုလျှင် မိုးနံကုန်း ဝိနိစ္ဆယပကိဏ္ဏကဒီပနီကျမ်း (ဒုတိယတွဲ) စာမျက်နှာ၊ ၇၀ မှ ၇၂ တို့၌ ရှု၊၊]

အထူးသိဖွယ်။ ။ အာပတ် မသင့်အောင် ဖြည့်ကျင့်သော သီလ, သင့်သော်လည်း တရားနှင့်အညီ ကုစားပြီးသော သီလသည် ဝိသုဒ္ဓသီလ မည်၏၊ [နောင် ဤကဲ့သို့ မပြုတော့အံ့ဟု ဆောက်တည်ခြင်းသည်လည်း ကုစားသည် မည်၏၊] အာပတ်သင့်၍ မကုစားသေးသော သီလသည် အဝိသုဒ္ဓသီလ မည်၏ ဝက်သားလော, ဝံသားလော၊ ပါစိတ်လော, ဒုက္ကဋ်လော၊ လွန်ကျူးမိပြီလော, မလွန်ကျူးသေးသလောဟု ဝတ္ထု၌လည်းကောင်း၊ အာပတ်၌လည်းကောင်း၊ ကျူးလွန်ခြင်း၌လည်းကောင်း ယုံမှားသော သူ၏ သီလသည် ဝေမတိကသီလ မည်၏၊ ထိုတွင် အဝိသုဒ္ဓသီလကို ကုစားအပ်၏၊ ဝေမတိကသီလရှိလျှင် မလွန်ကျူးမူ၍ စိစစ်၍လည်းကောင်း၊ မေးမြန်း၍လည်းကောင်း ယုံမှား ဖျောက်အပ်၏၊ ယုံမှား ပျောက်သောအခါ အပ်လျှင်ပြု, မအပ်လျှင် ရှောင်၊ မဂ်ဖိုလ် ရောက်အောင် ချမ်းသာလတ္တံ့။

အပြစ်ငယ်ကိုပင် ရှောင်လျှင် အပြစ်ကြီးကို သာ၍ ရှောင်လတ္တံ့၊ သီလငယ် မှ မပြည့်စုံလျှင် သီလကြီး ပြည့်စုံကြောင်း မရှိဟု ဟောတော်မူချေသည်။

သတိ။ ။ အာပတ်သင့်သည်ကို ရှုအံ့ဟု ဘယ်အခါမှ အားမထုတ်ရ၊ အနာပတ္တိကိုသာ ရှုပါအံ့ဟု နှလုံးထားအပ်၏၊

အဓမ္မိက ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မ (မတရားသော ဒေသနာ ပြောခြင်း)

အာပတ်မသင့်ဘဲ ဒေသနာပြောခြင်း၊ ဒေသနာဂါမ် မဟုတ်ဘဲ ဒေသနာ ပြောခြင်း၊ ပြောပြီးကို ထပ်ပြောခြင်း၊ လေးငါးပါး အတူပြောခြင်း၊ စိတ်ဖြင့် ပြောခြင်း၊ နာနာသံဝါသကထံ ပြောခြင်း၊ သိမ်အတူမနေ (သိမ်နိမိတ် ကျောက်တိုင်အတွင်း တစ်ပါးအပြင် တစ်ပါးအားဖြင့်) တစ်သိမ်စီ နေလျက် ပြောခြင်း၊ အပကတတ်ထံ ပြောခြင်း၊ ဤကား မတရားဒေသနာပြောခြင်း မည်၏၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် ထပ်သင့်၏၊ (ဝိနည်းကံ ချွတ်သောကြောင့် အာပတ်ဟောင်းမှာလည်း မထ။) [ပရိဝါ] ကျောက်တိုင်အတွင်းကား ဗဒ္ဓသိမ်, အပြင်ကား ဂါမသိမ်ဟု သိ။

သမာနသံဝါသကထံပြော, သိမ်အတူနေ၍ပြော, ပကတတ်ထံပြော, တစ်ပါး နှစ်ပါး သုံးပါး အတူပြော, နှုတ်သံဖြင့်ပြော၊ ဤကား ဓမ္မိကဒိဋ္ဌာဝိကမ္မ ၅-ပါးတည်း။ သုံးပါး အတူပြောခြင်း ယခု ပြုလေ့မရှိကြ။

အမှာ။ ။ အနာပတ္တိဟု ပြထားပါလျက် အာပတ္တိဟု မယူလေလင့်၊ အာပတ္တိဟု ပြထားပါလျက် အနာပတ္တိဟု မယူလေလင့်၊ (ဝါ) အပ်သည်ကို မအပ်၊ မအပ်သည်ကို အပ်၏ဟု မယူလေလင့်။ အတိအကျ ဟောထားတော်မူခြင်း မရှိသော အချို့အရာများ၌ ဝိဝါဒရှိရကား ဝိနည်းအရာဝယ် အပေါ့ဘက်သို့ မလိုက်ဘဲ အလေးဘက်သို့ လိုက်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးနည်း ဖြစ်သည်။ ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ သဘောကိုလည်း သိထားအပ်၏၊

ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ သဘော

ကျမ်းဂန်တို့၌ အပ်, မအပ်အဆို တိုက်ရိုက်ရှိလျှင် ရှိတိုင်းသာ တည်ရသည် ဆိုရသည်။ တိုက်ရိုက် မရှိရာ၌သာ “ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ”ဟု ဆိုသည်။ အပ်, မအပ် အဆို တိုက်ရိုက် ရှိပါလျက် “ဂရုကလဟုကေသု ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ၊ ဧတံ ဝိနယလက္ခဏံ”ဟုဆိုလျှင် ကျမ်းဂန်အဆိုကို ဂရုမပြုဘဲ ဂရုအသံ မြည်သူ ဖြစ်၏၊ မရွာဘဲ ချုန်းသော မိုးနှင့် တူ၏၊ ပမာဒဝိဟာရီဘာဝလျှင် အကြောင်း ရှိရာ၏၊

ငိုခြင်းသည် ကလေး၏ အား၊ အဆင်းသည် မာတုဂါမ၏ အား၊ ဒေါသသည် ဗာလ၏ အား၊ ခန္တီသည် ပဏ္ဍိတ၏ အား၊ ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ -- အဆို လေ့ခြင်းသည် ကျမ်း၌ အားကိုးကင်းမဲ့သော ဘုန်းကြီး၏ အားတည်း။ [အစစ အရာရာ ဂရုဘက်သို့ လိုက်၍ မပြုသင့်ပါ။ ကိုယ်တိုင် မဆုံးဖြတ်တတ်လျှင် သဘာဝကျကျ ဆုံးဖြတ်တတ်သော လဇ္ဇီကျမ်းတတ် ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ဆွေးနွေး၍ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အကြံဉာဏ်ပေးသည့်အတိုင်း ပြုလေ။]

ဒေသနာဂါမ် အာပတ် ကုစားနည်း ပြီးပြီ။

“နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။”

ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရား အား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏၊

၆၁။ အာဏာပါတိမောက် သံဃဥပုသ်ကံ ပြုခန်း

မှတ်ချက်။ ။ ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါး, ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါး, ပတ္တကလ္လအင်္ဂါ ၄-ပါး တို့နှင့် ပတ်သက်၍ ပါတိမောက်ပြမည့် ရဟန်းက မေး၍ သံဃာတော်၏ ကိုယ်စား အခြားရဟန်းတစ်ပါးက ဖြေဆိုသော ‘မူ’ ဖြင့် မရေးဘဲ ရွတ်ဆိုရာ၌ ပို၍ လွယ်ကူစေခြင်းငှာ ပါတိမောက်ပြမည့် ရဟန်းတစ်ပါးတည်းကပင် အမေး အဖြေ နှစ်ခုလုံးကို ပေါင်း၍ ရွတ်ဆိုသော ‘မူ’ဖြင့် ရေးသားပါအံ့။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

သမ္မဇ္ဇနီ ပဒီပေါ စ၊ ဥဒကံ အာသနေန စ။
ဥပေါသထဿ ဧတာနိ၊ “ပုဗ္ဗကရဏ”န္တိ ဝုစ္စတိ။ — ဟူ၍ အဋ္ဌကထာ ဆရာမြတ်တို့ မိန့်ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ —

ဥပုသ်အိမ် သိမ်အပြင်၌ တံမြက်လှည်းခြင်းကိစ္စ ပြီးပါပြီဘုရား။

ဆီမီးညှိထွန်းခြင်းကိစ္စမှာ နေတည်းဟူသော အရောင်အလင်းကို ရသည် ဖြစ်၍ ညှိထွန်းဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။ [မှောင်လျှင် ထွန်း၍ ပြီးပါပြီဘုရားဟု ဆို။]

နေရာခင်းခြင်းနှင့်တစ်ကွ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်း ကိစ္စ ပြီးပါပြီဘုရား။

ဤလေးပါးသော အမှုကိစ္စတို့ကို (ဝါ) တံမြက်, ဆီမီး, ရေ, နေရာ- ကိစ္စ လေးဖြာတို့ကို သံဃာမစည်းဝေးမီရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သောကြောင့် ဥပုသ်ကံ၏ ပုဗ္ဗကရဏ - ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ဆန္ဒ ပါရိသုဒ္ဓိ ဥတုက္ခာနံ၊ ဘိက္ခုဂဏနာ စ ဩဝါဒေါ။
ဥပေါသထဿ ဧတာနိ၊ “ပုဗ္ဗကိစ္စ”န္တိ ဝုစ္စတိ။— ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာ မြတ်တို့ မိန့်ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ —

နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ မရောက်လာသော ဥပုသ်ပြုပြီးသော ရဟန်း, ဂိလာနရဟန်း, ကိစ္စပ္ပသုတ ရဟန်းတို့သည် ပေးအပ်သော ဆန္ဒနှင့် ဂိလာနရဟန်း, ကိစ္စပ္ပသုတရဟန်းတို့သည် ပေးအပ်သော ပါရိသုဒ္ဓိတို့ကို ဆောင် ၍ သံဃာအား လျှောက်ကြားခြင်း ကိစ္စမှာ သိမ်တွင်းရှိ သီမဋ္ဌကသံဃာသည် နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ဆောင်၍ လျှောက်ကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။ [ဆန္ဒ ပါရိသုဒ္ဓိ ပေးပုံ, ဆောင်ယူ၍ လျှောက်ပုံတို့ကို ပါတိမောက် ဘာသာဋီကာ ဥပုသ်ပြု ပရိကမ်၌ ရှု။]

ဥတုသည် ဟေမန္တ-ဆောင်းဥတု, ဂိမှာန-နွေဥတု, ဝဿာန-မိုးဥတုအား ဖြင့် သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ယခုရောက်ဆဲဖြစ်သော ဥတုကား (ဂိမှာန-နွေဥတု) ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။ [လျော်ရာဆို။]

ဤဂိမှာန-နွေဥတု၌ ပထမပက္ခ, ဒုတိယပက္ခ စသောအားဖြင့် ရှစ်ပက္ခ အတိုင်းအရှည် ရှိ၏၊ ထိုရှစ်ပက္ခတို့တွင် တစ်ပက္ခလွန်သည် ဖြစ်၍ နှစ်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲဖြစ်သဖြင့် ခြောက်ပက္ခ ကြွင်းပါသေးသည်ဘုရား။ [လျော်ရာ ဆို။]

[ဝါထပ်မည့်နှစ် ဖြစ်မူ ဤဂိမှာန နွေဥတု၌ ဝါထပ်လငင်သောကြောင့် ပထမပက္ခ, ဒုတိယပက္ခ, စသောအားဖြင့် ဆယ်ပက္ခ အတိုင်းအရှည် ရှိ၏၊ ထို ဆယ်ပက္ခတို့တွင် တစ်ပက္ခလွန်, နှစ်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲဖြစ်သဖြင့် ရှစ်ပက္ခကြွင်း စသည်ဖြင့် လျော်ရာ ဆိုအပ်၏၊ ပထမပက္ခ၌ လွန်သောပက္ခ မရှိ၊ တစ်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲဖြစ်သဖြင့် ဝါ, မထပ်လျှင် ၇-ပက္ခ၊ ဝါထပ်လျှင် ၉-ပက္ခ ကြွင်းပါသေးသည်ဘုရား ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝါ, မထပ်လျှင် နောက်ဆုံး ပက္ခ၌ ရှစ်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲ၊ ဝါထပ်လျှင် ဆယ်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲ၊ ကြွင်းပက္ခ မရှိပါဘုရား ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏၊]

ဤဥပုသ်အိမ် သိမ်အပြင်၌ စည်းဝေးလာရောက်ကြသော ရဟန်းတို့ကား (လေးပါး) အရေအတွက် ရှိပါသည်ဘုရား။ [လျော်ရာဆို။]

ဘိက္ခုနီတို့သည် ဩဝါဒအလို့ငှာ ချဉ်းကပ်ခြင်းကို ရပါအံ့လောဟု တောင်းပန်သော ဩဝါဒကို လျှောက်ကြားခြင်း ကိစ္စမှာ ယခုအခါ ဘိက္ခုနီတို့ မရှိသော ကြောင့် လျှောက်ကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။

ဤငါးပါးသော အမှုကိစ္စတို့ကို (ဝါ) ဆန္ဒလျှောက်ကြား, ပါရိသုဒ္ဓိ လျှောက်ကြား, ဥတုလျှောက်ကြား, ရဟန်းအရေအတွက် လျှောက်ကြား, ဘိက္ခုနီဩဝါဒ လျှောက်ကြား ကိစ္စငါးဖြာတို့ကို သံဃာစည်းဝေးပြီးသည်နောက် ပါတိမောက် မပြမီ ရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သောကြောင့် ဥပုသ်ကံ၏ ပုဗ္ဗကိစ္စ ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ဥပေါသထော ယာဝတိကာ စ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊
သဘာဂါပတ္တိယော စ န ဝိဇ္ဇန္တိ။
ဝဇ္ဇနီယာ စ ပုဂ္ဂလာ တသ္မိံ န ဟောန္တိ၊
“ပတ္တကလ္လ”န္တိ ဝုစ္စတိ။ — ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့ မိန့်ဆိုအပ် သည်နှင့် အညီ —

ဥပုသ်သည် နေ့၏အစွမ်းဖြင့် စာတုဒ္ဒသီဥပုသ်, ပန္နရသီဥပုသ်, သာမဂ္ဂီ ဥပုသ်ဟူ၍ သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ယခု ပြုဆဲဖြစ်သော ဥပုသ်ကား ပန္နရသီ (စာတုဒ္ဒသီ) ဥပုသ် ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။ [လျော်ရာဆို။]

ပြုတတ်သော ကာရက၏အစွမ်းဖြင့် သံဃဥပုသ်, ဂဏဥပုသ်, ပုဂ္ဂလဥပုသ် ဟူ၍ သုံးပါးအပြားရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် သံဃဥပုသ် ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

ပြုအပ်သော အခြင်းအရာ ကာတဗ္ဗာကာရ၏ အစွမ်းဖြင့် သုတ္တုဒ္ဒေသ ဥပုသ်, ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်, အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ် ဟူ၍ သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် သုတ္တုဒ္ဒေသဥပုသ်ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

အကြင်မျှလောက်လေးပါး, လေးပါးထက် အလွန်ဖြစ်ကုန်သော ပကတတ် ရဟန်းတို့သည်လည်း သုတ္တုဒ္ဒေသ, သံဃဥပုသ်ကံအား လျောက်ပတ်ကုန်၍ တစ်သိမ်တည်း၌ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း တည်လျက် ရှိကုန်၏၊ သဘောတူဝတ္ထုကြောင့် သင့်သော အာပတ်တို့သည်လည်း မရှိကုန်၊ ထိုရဟန်းတို့ ၏ နှစ်ထောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းမှ ကြဉ်အပ်ကုန်သော လူ, ဘိက္ခုနီ စသော နှစ်ကျိပ်တစ်ယောက်သော ဝဇ္ဇနီယပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း မရှိကုန်။

ဤလေးပါးသော အင်္ဂါတို့ဖြင့် (ဝါ) ဥပုသ်နေ့, သံဃာသိမ်တူ ဟတ္ထပါသ် တည်, သဘာဂါပတ် မရှိ, ဝဇ္ဇနီကြဉ်ဖယ် အင်္ဂါလေးသွယ်တို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ရေတွက်အပ်သော ဥပုသ်ကံကို လျောက်ပတ်သောအခါ ရှိသောကြောင့် ပတ္တကလ္လ ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ပုဗ္ဗကရဏပုဗ္ဗကိစ္စာနိ သမာပေတွာ ဒေသိတာပတ္တိကဿ သမဂ္ဂဿ ဘိက္ခုသံဃဿ အနုမတိယာ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိတုံ အာရာဓနံ ကရောမ။

(သာဓု သာဓု သာဓု)

ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါးနှင့် ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေပြီး၍ သင့်သော အာပတ်အတွက် ဒေသနာပြောပြီးသော ညီညွတ်သော သံဃာတော်၏ အလိုနှင့် အညီ ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ပါတိမောက်ကို ပြခြင်းငှာ အားထုတ်ကြ ကုန်အံ့။

(သာဓု သာဓု သာဓု)

၁။ နိဒါနုဒ္ဒေသ

ဥပေါသထဉတ်။ ။ သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အဇ္ဇုပေါသထော ပန္နရသော (စာတုဒ္ဒသော)။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော ဥပေါသထံ ကရေယျ၊ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျ။

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူလော့။ ယနေ့ ဥပုသ်နေ့သည် ပန္နရသီ တစ်ဆယ့်ငါးရက် (စာတုဒ္ဒသီ တစ်ဆယ့်လေးရက်) မြောက်သော နေ့တည်း။ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာတော်သည် ဥပုသ်ကို ပြုရာ၏၊ ပါတိမောက်ကို ပြရာ၏၊

သံဃာတော်သည် ပုဗ္ဗကရဏ ၄-ပါးနှင့် ပုဗ္ဗကိစ္စ ၅-ပါးတို့ကို ပြုပြီးပြီလော။ အရှင်ဘုရားတို့ ...အာပတ်မှ စင်ကြယ်ခြင်းကို ပြောကြားကြကုန်လော့။ ပါတိမောက်ကို ပြပေအံ့။ ထို ပါတိမောက်ကို အလုံးစုံ ထေရ, နဝ, မဇ္ဈိမ ဖြစ်ကုန်သော ထင်ရှားရှိကုန်သော ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် ကောင်းစွာ နာကြ ကုန်အံ့၊ နှလုံးသွင်းကုန်အံ့။ အကြင်ရဟန်းအား အာပတ်သည် အကယ်၍ ရှိငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းသည် ထင်စွာ ပြုရာ၏၊ အာပတ်သည် အကယ်၍ မရှိငြားအံ့၊ ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၏၊ ဆိတ်ဆိတ်နေလျှင် အရှင်တို့ကို အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကုန် ၏ ဟူ၍ သိမှတ်ရပါအံ့။ အမှန်မှာ တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ မေး၍ တစ်ပါးစီတစ်ပါးစီ ဖြေကြားရမည် ဖြစ်သည်။ ယခုသော်ကား ဤရဟန်းပရိသတ်ကို ပေါင်းစု၍ တစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ မေးသကဲ့သို့ သုံးကြိမ်တိုင်အောင် မေးစိစစ်ပါအံ့။ အကြင် ရဟန်းသည် သုံးကြိမ်တိုင်အောင် မေးစိစစ်အပ် သည်ရှိသော် အာပတ်သင့်မှန်း သိလျက် ထင်ရှားရှိသော အာပတ်ကို ထင်စွာ မပြုငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ဆိုသည်မည်ခြင်းကြောင့် သမ္ပဇာနမုသာဝါဒ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ အရှင်တို့ ...စင်စစ် သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ဆိုခြင်းကို စျာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သော အာပတ်ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူ၏၊ ထို့ကြောင့် အာပတ်သင့်မှန်း သိသောရဟန်းသည် သင့်သော အာပတ်မှ စင်ကြယ်ခြင်းကို အလိုရှိလျှင် ထင်ရှားရှိသော အာပတ်ကို ထင်စွာပြုအပ်၏၊ ထင်စွာပြုခြင်း၏ အကျိုးကား အာပတ်အတွက် တစ်အုံနွေးနွေး မပူပန်ရတော့ဘဲ ထိုရဟန်းအား စျာန်မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်တရားကို ရခြင်းငှာ ချမ်းသာသော အကျင့်သည် ဖြစ်ပေါ်နေ၏၊ [ရဟန်းဖြစ်သည်မှစ၍ ငါးဝါ မရ သေးခင် နဝ = သီတင်းငယ်ဟုလည်းကောင်း၊ ငါးဝါရသူမှ စ၍ ဆယ်ဝါအတွင်း မဇ္ဈိမ = သီတင်းလတ်ဟုလည်းကောင်း။ ဆယ်ဝါရသူမှစ၍ ဝါနှစ်ဆယ်အတွင်း ထေရ = ထေရ်ဟုလည်းကောင်း၊ ဝါနှစ်ဆယ်အထက်ကို မဟာထေရ = မဟာထေရ် = မထေရ်ဟုလည်းကောင်း ခေါ်၏၊]

အရှင်တို့ ...နိဒါန်းကို ပြအပ်ပြီးသည်သာတည်း။ ထိုနိဒါန်း၌ အရှင်တို့ကို ဘုရားတပည့်တော် မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏ လော။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါ ကုန်၏လော၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မေးပါ၏၊ အသို့နည်း၊ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြပါကုန်၏လော။ အရှင်တို့သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်သော ကြောင့်သာလျှင် ဆိတ်ဆိတ် နေကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကုန်၏ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏၊

နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။

အထူးသိဖွယ်။ ။ ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ ငါးဥဒ္ဒေသ ရှိ၏၊ ထိုပါတိမောက်ကို ပြရာ၌ အကျယ်ပြခြင်း အကျဉ်းပြခြင်း ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိ၏၊ ထိုနှစ်မျိုးတို့တွင် ငါးဥဒ္ဒေသလုံးကို (ဝါ) တစ်စောင်လုံးကို ရွတ်ဆိုခြင်းသည် အကျယ်ပြသည် မည်၏၊ လေးဥဒ္ဒေသ အဆုံးထိကိုဖြစ်စေ၊ သုံးဥဒ္ဒေသ အဆုံးထိကိုဖြစ်စေ၊ နှစ်ဥဒ္ဒေသ အဆုံးထိကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ဥဒ္ဒေသ အဆုံးထိကိုဖြစ်စေ ရွတ်ဆိုခြင်းသည် အကျဉ်းပြသည် မည်၏၊ ၎င်းလေးဥဒ္ဒေသတို့ကို ဤသို့ ပိုင်းခြားထား၏၊ ‘သမ္မဇ္ဇနီ ပဒီပေါ စ’ မှ စ၍ ‘အနိယတ’ အဆုံးထိကို လေးဥဒ္ဒေသ, သံဃာဒိသေသ် အဆုံးထိကို သုံးဥဒ္ဒေသ, ပါရာဇိက အဆုံးထိကို နှစ်ဥဒ္ဒေသ, နိဒါန်းအဆုံးထိကို တစ်ဥဒ္ဒေသ ဟူ၍ လေးပိုင်း ပိုင်းခြားထား၏၊

ရွတ်ဆိုသောနည်း။ ။ ရွတ်ဆိုသောနည်းကို သာမန်အားဖြင့် ဖော်ပြပါအံ့။ နိဒါန်းဆုံး၍ ပါရာဇိကကို ဆက်၍ ပြလိုလျှင် ပါရာဇိကအခန်း၌ ပါရှိသည့် အတိုင်း “ထိုပါတိမောက်၌ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိကအမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏” ဟူသည်မှ စ၍ ဥဒ္ဒေသဆုံးထိ (ဝါ) ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤ အာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ ဟူ၍ သိမှတ်ရ၏ဟူသော စကားအထိ ဆို။ သံဃာဒိသေသ်ကို ဆက်၍ ပြလိုလျှင် “အရှင်တို့ ...တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော ဤအာပတ်တို့သည် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ် သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏”ဟူသည်မှ စ၍ ဥဒ္ဒေသအဆုံးထိ (ဝါ) ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေကြကုန်သဖြင့် ဤအာပတ်မှ စင်ကြယ်ကြကုန်၏ ဟူ၍ သိမှတ် ရ၏ဟူသော စကားထိ ဆို။ [ကျန် နှစ်ဥဒ္ဒေသတို့အတွက် သိလောက်ပြီ။]

အကျယ်တစ်စောင်လုံးကို ပြသောအခါ အကြားအကြား ဥဒ္ဒေသအဆုံး၌ “နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ ပါရာဇိကကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ သံဃာဒိသေသ်ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ အနိယတကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ” ဟူသည်တို့ကို မရွတ်ဆိုမူ၍ တစ်စောင်လုံး အဆုံးသို့ ရောက်မှ ‘အကျယ်ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ဟူ၍ဖြစ်စေ၊ ‘ဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ဟူ၍ ဖြစ်စေ ရွတ်ဆိုအပ်၏၊ (သာဓု သာဓု သာဓု)

“ရှေးဦးစွာသော စီဝရဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ နှစ်ခုတို့၏ ပြည့် ကြောင်းဖြစ်သော ဧဠကလောမဝဂ် (ခေါ်) ကောသိယဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပတ္တဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်း ဝိနည်းကံ ရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယပါစိတ်အမည် ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။ ရှေးဦးစွာသော မုသာဝါဒဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘူတဂါမဝဂ် (ခေါ်) သေနာသနဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ လ။ ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရတနဝဂ် (ခေါ်) ရာဇဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ်အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။ လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီ အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။ ရှေးဦးစွာသော ပရိမဏ္ဍလဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥဇ္ဇဂ္ဃိကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ လ။ ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပါဒုကဝဂ်သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ။ သေခိယ အမည်ရှိကုန်သော သိက္ခာပုဒ်တို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ။ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့သည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ ဟူသည်တို့ကား တစ်ခုချင်း အနေဖြင့် ‘ဥဒ္ဒေသ’မဟုတ်၍ ရွတ်ဆိုအပ်ကုန်၏၊

မထေရ်ကြီး အစိုးရသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ အန္တရာယ်ကြောင့်လည်း ကောင်း အစလေးဥဒ္ဒေသမျှ ပြသောအခါလည်း အကြား၌ ‘နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ စသည်တို့ကို မရွတ်ဆိုမူ၍ အနိယတအဆုံးသို့ ရောက်မှ ‘အရှင်တို့ ...နိဒါန်းကို ပြခဲ့ပြီးပါပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိကအမည် ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ နှစ်ပါးကုန်သော အနိယတအမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ သုံးဆယ်ကုန်သော စွန့်ခြင်း ဝိနည်းကံရှိကုန်သော နိဿဂ္ဂိယ ပါစိတ်အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီး ကုန်ပြီ၊ ကိုးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော သုဒ္ဓပါစိတ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါဋိဒေသနီ အမည်ရှိ ကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ သေခိယ အမည်ရှိကုန်သော သိက္ခာပုဒ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော သိက္ခာပုဒ်တော်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ ပါတိမောက်၌ လာ၏၊ ပါတိမောက်၌ အကျုံးဝင်၏၊ လခွဲတစ်ကြိမ် သရုပ်အားဖြင့် ပြအပ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏၊ ထိုပါတိမောက်၌ အလုံးစုံ ထေရ, နဝ, မဇ္ဈိမ ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငြင်းခုန်ခြင်း မရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ အညီအညွတ် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာဖြင့် ကျင့်အပ်၏၊

အနိယတကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟု ရွတ်ဆို အပ်၏၊ (သာဓု သာဓု သာဓု)

အစ သုံးဥဒ္ဒေသမျှ ပြသောအခါလည်း အကြား၌ “နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ”စသည်တို့ကို မရွတ်ဆိုမူ၍ သံဃာဒိသေသ်အဆုံးသို့ ရောက်မှအရှင်တို့ ...နိဒါန်းကို ပြခဲ့ပြီးပါပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ တစ်ဆယ့်သုံးပါး ကုန်သော သံဃာဒိသေသ်အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ နှစ်ပါးကုန်သော အနိယတအမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ လ။ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏ သမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ ဤမျှအတိုင်းအရှည် ရှိသော သိက္ခာပုဒ်တော်သည်။ လ။ ကျင့်အပ်၏၊

သံဃာဒိသေသ်ကို သရုပ်အားဖြင့်ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟု ရွတ်ဆိုအပ်၏၊ (သာဓု သာဓု သာဓု)

အစ နှစ်ဥဒ္ဒေသမျှ ပြသောအခါလည်း အကြား၌ ‘နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ’ဟူသည်ကို မရွတ်ဆိုမူ၍ ပါရာဇိက အဆုံးသို့ ရောက်မှ “အရှင်တို့ ..နိဒါန်းကို ပြခဲ့ပြီးပါပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခဲ့ပြီးကုန်ပြီ၊ တစ်ဆယ့်သုံးပါးကုန်သော သံဃာဒိသေသ် အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန် ပြီ။ လ။ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘော တရားတို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော သိက္ခာပုဒ်တော်သည်။ လ။ ကျင့်အပ်၏၊

ပါရာဇိကကို သရုပ်အားဖြင့် ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟု ရွတ် ဆိုအပ်၏၊(သာဓု သာဓု သာဓု)

[ဤသို့သော ရွတ်ဆိုနည်းကို အမြတ်တနိုး အတိအကျ လိုက်နာအပ်၏၊ ချိန်နှင့် တူသော ဉာဏ်ဖြင့် ချိန်စက်၍ ဆိုသောကြောင့်တည်းဟု ဆရာမြတ်တို့ မိန့်ဆိုကုန်၏၊ အကြားကြား၌ ထည့်ဆိုမိလျှင်လည်း ပြောလောက်အောင် အပြစ်မရှိ ဟူ၏၊]

အစ တစ်ဥဒ္ဒေသမျှ ပြသောအခါ နိဒါန်းအဆုံး၌ နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟူသည်ကို မရွတ်ဆိုမူ၍ “အရှင်တို့ ...နိဒါန်းကို ပြခဲ့ပြီးပါပြီ၊ လေးပါးကုန်သော ပါရာဇိက အမည်ရှိကုန်သော အာပတ်တို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ လ။ ခုနစ်ပါးကုန်သော အဓိကရဏသမထ အမည်ရှိကုန်သော သဘောတရားတို့ကို အရှင်ဘုရားတို့ ကြားခဲ့ပြီးကုန်ပြီ။ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော သိက္ခာပုဒ်တော်သည်။ လ။ ကျင့်အပ်၏၊

နိဒါန်းကို ပြခြင်းသည် ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီဟု ရွတ်ဆိုအပ်၏၊

(သာဓု သာဓု သာဓု)

ဤရွတ်ဆိုသောနည်းမှာ ဘိက္ခုပါတိမောက်သက်သက် ပြန်ဆိုရန်အတွက် ရွတ်ဆိုသောနည်းနှင့် ဆက်စပ်နေ၍ ဤ၌ မဖော်ပြထားသော ကျန်သက်ဆိုင် သော အချက်အလက်များကို ထိုရွတ်ဆိုသောနည်းမှ စိစစ်၍ ယူလေ။

[ရွတ်ဆိုသောနည်း ပြီးပြီ။]

အန္တရာယ် ၁၀-ပါး

၁။ မင်းလာခြင်း၊
၂။ ကျောင်းစသည် မီးလောင်ခြင်း၊
၃။ သူခိုး ခိုးခြင်း၊
၄။ မိုးကြီးရွာခြင်း သို့မဟုတ် ရေကြီးလာခြင်း၊
၅။ လူအများ လွှမ်းမိုးလာခြင်း၊
၆။ ရဟန်းကို ဘီလူး ပူးခြင်း၊
၇။ ခြင်္သေ့, သစ်, ကျား စသော သားရဲကောင်များ ဝင်လာခြင်း။
၈။ ရဟန်းကို မြွေကိုက်ခြင်း၊
၉။ အသက်အန္တရာယ်ဖြစ်လောက်အောင် ရဟန်းတစ်ပါးပါး မကျန်းမာ ဖြစ်လာခြင်း သို့မဟုတ် ပျံတော်မူခြင်း သို့မဟုတ် သတ်မည်ဟု ကြံစည်ခြင်း၊
၁၀။ ဗြဟ္မစရိယခေါ် သာသနာတော်၏ အန္တရာယ်ဖြစ်လောက်အောင် (လူထွက် ရလောက်အောင်) ရဟန်းတစ်ပါးပါးကိုဖြစ်စေ၊ အများကိုဖြစ်စေ ဖမ်းယူ ခြင်းတည်း။

အထူးမှတ်ဖွယ်။ ။ တစ်ပါးအား အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်, နှစ်ပါး သုံးပါးတို့အား ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်, လေးပါး စသော သံဃာတော်အား သုတ္တုဒ္ဒေသဥပုသ်ကို ပြုရ မည်ဟု ပညတ်တော်မူခြင်းကြောင့် နှစ်ပါးသုံးပါးရှိလျက် အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်ကို မပြုကောင်းသကဲ့သို့ သံဃာရှိလျက် ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ကို မပြုကောင်းဟု မှတ်ရာ၏၊

အကျဉ်း, အကျယ်။ ။ ဤသုတ္တုဒ္ဒေသ သံဃဥပုသ်ပြုရာ၌ အထက်၌ ဖော်ပြထားသော အန္တရာယ် ၁၀-ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးမှ မရှိလျှင် ဘိက္ခုပါတိမောက်ကို ဆုံးအောင် (အကျယ်) ရွတ်ဆိုရမည်။ အန္တရာယ်တစ်ပါးပါး ရှိလျှင် သော်လည်းကောင်း ဆုံးအောင်ရသူ မရှိလျှင်သော်လည်းကောင်း နိဒါန်းအဆုံးမှ နောက်ရောက်ရာအခန်း၌ တန့်ရပ်ပြီးဆုံးစေသောအားဖြင့် အကျဉ်းလည်း ရွတ်နိုင်၏၊

အန္တရာယ် အလျှင်းမရှိဘဲလျက် အကျဉ်းအားဖြင့်ပြလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်ခြင်းကြောင့် အလျှင်းမပြသော သံဃာတော်အား ဆိုဖွယ်ရာမရှိဟု မှတ်ရာ၏၊

မိမိတို့နေရာ ကျောင်းတိုက်၌ သံဃာလောက်လျက် ဥပုသ်နေ့ရောက် ပါတိမောက်ပြမည့် ရဟန်းမရှိသော် ဉာဏ်ကောင်းသော ရဟန်းတစ်ပါးကို သာမန္တကျောင်းတိုက်သို့ စေလွှတ်၍ အနည်းဆုံး တစ်ဥဒ္ဒေသမျှကို သင်ကြားစေပြီး လျှင် သုတ္တုဒ္ဒေသ သံဃဥပုသ်ကို ပြုရမည်။ တစ်ဥဒ္ဒေသလောက်ကိုမှ ရအောင် ကျက်နိုင်မည့်သူ မရှိလျှင် သံဃဥပုသ်ပြုရာ ကျောင်းတိုက်သို့ သွား၍ သုတ္တုဒ္ဒေသ သံဃဥပုသ်ပြုကြရမည်။ မသွားဘဲ လုံးလုံးဥပုသ်မပြုမူ၍ ဖြစ်စေ၊ ဂဏဥပုသ်, ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်, အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်တို့ကို ပြု၍ဖြစ်စေ နေငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

ဥပုသ်နေ့၌ သံဃဥပုသ်ပြုသော ကျောင်းတိုက်မှ အန္တရာယ် ၁၀-ပါးလည်း မရှိ၊ သံဃဥပုသ် ပြုပြီးလည်း မဟုတ်ဘဲလျက် သံဃဥပုသ်ပြုသော ရဟန်းမရှိ သည့် ကျောင်းတိုက်သို့ မသွားအပ်၊ မသွားကောင်း။ လုံးလုံး ဥပုသ် မပြုရန်ဖြစ် စေ၊ ဂဏ, ပါရိသုဒ္ဓိ, အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်ပြုရန်ဖြစ်စေ ထိုအရပ်သို့ သွားငြားအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

ဂဏဥပုသ်ပြုရာအရပ်မှ ရဟန်းတစ်ပါးတည်း ရှိရာသို့သွား၍ နှစ်ပါး ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ပြုကောင်း၏၊ [သံဃဥပုသ် ပြုရာအရပ်မှ ရဟန်းတစ်ပါးတည်း ရှိရာသို့ ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ပြုခြင်းငှာ သွားအပ်၏ဟု မယူလေလင့်။]

တောနေရဟန်းသည် ဧကစာရီဖြစ်အံ့၊ တော၌ အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်သာ ပြုမည်။ ဒွိစာရီဖြစ်အံ့၊ ပါရိသုဒ္ဓိ ဥပုသ်သာပြုမည်။ တိစာရီဖြစ်အံ့၊ ဂဏဥပုသ်သာ ပြုမည်။ သံဃဥပုသ်ကို မပြု။ ထို့ကြောင့် ဥပုသ်နေ့၌ သံဃဥပုသ်ပြုသော ကျောင်းတိုက်သို့ မသွားအပ်၊ သွားလျှင် ထိုကျောင်းတိုက်၌ သံဃဥပုသ်ပြုပြီးမှ တောကျောင်းသို့ ပြန်ခဲ့ရမည်။ မပြုခဲ့ဘဲ ပြန်လာလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊

အာပတ်ရှိသော ရဟန်း ဥပုသ် မပြုအပ်ဟု ဟောတော်မူသောကြောင့် အာပတ်ရှိလျှင် ဥပုသ်မပြုမီ ဒေသနာပြောအပ်၏၊ အာပတ်တန်းလန်းနှင့် ပါတိမောက် နာလျှင် ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ ပါတိမောက်ပြနေစဉ် အာပတ်ကို သတိရအံ့၊ အနီး၌ရှိသော ရဟန်းတစ်ပါးပါးအား “ဤနေရာမှ ထသောအခါ အာပတ်ကို ကုစားပါမည်”ဟု တိုးတိုးပြောဆို၍ ပါတိမောက် နာအပ်၏၊

ဝဂ်ဖြစ်လျက် ဓမ္မဝိနယ သမဂ္ဂသညာဖြင့် ပါတိမောက် ပြအံ့၊ ပြစဉ် လက်ရှိ သံဃာထက် အရေအတွက်များသော ရဟန်းများ ဝင်လာအံ့၊ ပြန်၍ ပြအပ်၏၊ အတူအမျှ ဝင်လာအံ့၊ အနည်းငယ် ဝင်လာအံ့၊ အကြွင်းကို နာအပ်၏၊ ပြပြီးမှ သော်လည်းကောင်း၊ အားလုံး ထကုန်မှသော်လည်းကောင်း အများဝင်လာအံ့၊ ပြန်၍ ပြအပ်၏၊ (အရေအတွက်)အတူ, အနည်းဝင်လာအံ့၊ ပြပြီးသော ရဟန်းတို့ထံ ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ် ပြုအပ်၏၊

ဤထက် အကျယ် သိလိုလျှင် ကမ္မဝါကံဆောင် အခန်း-၂၀၊ ပါတိမောက်ဘာသာဋီကာ၊ ညောင်လွန့်တောရကျောင်း၊ ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်အပ် တော်မူသော ဥပုသ်ပြုခြင်း ဝိနိစ္ဆယနှင့် ထိုဥပေါသထ သံမူဠှနိဂ္ဂဟစာတမ်းတို့၌ ရှုတော်မူကြပါကုန်။

မှတ်ချက်။ ။ ဝိမတိဝိနောဒနီ ဋီကာ၌ ဥပုသ်ဉတ်ထားစဉ် သမဂ္ဂဖြစ် လျက် ပါတိမောက်ပြစဉ်၌သာ ဝင်လာသောကြောင့် ဝဂ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရသည်။ ဉတ်ပြီးနှင့်ခြင်းကြောင့် ကံကား မပျက်။ အားလုံး ထကုန်မှ ရောက်လာသူတို့သည် သိမ်ပသို့ (ဝါ) ဂါမသိမ်သို့ ရောက်သွားသော ရဟန်းတစ်ပါးပါးထံ ပါရိသုဒ္ဓိ ကြားအပ်၏ဟု ဆို၏၊ (ဤစကားဖြင့် သိမ်သို့ မလိုက်နိုင်သော ဂိလာန စသည်သည် ဥပုသ်ပြုပြီး သိမ်မှ ပြန်လာသူ ရဟန်းတစ်ပါးကို အနီးသို့ ဆောင်၍ ပါရိသုဒ္ဓိ ကြားခြင်းငှာ အပ်သည်ဟု သိအပ်၏)ဟူ၍ ကမ္မဝါကံဆောင် အခန်း-၂၀၊ ဥပုသ်ပြု အတ္ထုပ္ပတ်ကျဉ်း၌ ဆို၏၊

အာဏာပါတိမောက် သံဃဥပုသ်ကံ ပြုခန်း ပြီးပြီ။

၆၂။ ဥပေါသထ ကံဆောင်ခန်း

သုံးပါးဉတ်ထား၍ ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ပြုခြင်း

[ပုဗ္ဗကရဏ စသည်တို့ကို ဉတ်မထားဘဲ မေးဖြေအပ်၏၊ တစ်ပါးတည်း သက်သက်မူလည်း ပြောကြားအပ်၏၊]

ပုဗ္ဗကရဏ စသည် ကြားပုံ။ ။ တံမြက်လှည်းခြင်း၊ ဆီမီးညှိထွန်းခြင်း၊ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်း၊ နေရာခင်းခြင်း ကိစ္စတို့သည် ပြီးကုန်ပြီ။ ဤကား ပုဗ္ဗကရဏလေးပါးတည်း။

ဆန္ဒကိုလည်းကောင်း, ပါရိသုဒ္ဓိကိုလည်းကောင်း ဆောင်၍ ကြားဖွယ် မရှိ။ ဥတုသည် (ဆောင်း, နွေ, မိုး) ဥတု၊ တစ်ပက္ခလွန်, နှစ်ပက္ခမြောက်ရောက်ဆဲ, ခြောက်ပက္ခ ကြွင်းသေး၏၊ ရဟန်းအရေအတွက် သုံးပါး ဖြစ်၏၊ ဘိက္ခုနီတို့ တောင်းပန်သော ဩဝါဒကို လျှောက်ကြားဖွယ် မရှိ။ ဤကား ပုဗ္ဗကိစ္စငါးပါး တည်း။ (ဆန္ဒ ပါရိသုဒ္ဓိသည် ဆောင်သော်လည်း ဂဏ ပုဂ္ဂလထံသို့ မရောက်၊ သံဃာ့ထံသို့သာ ရောက်သည်။) ဥတုနှင့် ပက္ခကို လျော်ရာဖြေ။

ယခုပြုဆဲ ဥပုသ်သည် ပန္နရသီ (စာတုဒ္ဒသီ) ဥပုသ်, ဂဏဥပုသ်, ပါရိသုဒ္ဓိ ဥပုသ် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းသုံးပါး ဟတ္ထပါသ် မစွန့်၊ သဘာဂအာပတ် မရှိ၊ ဝဇ္ဇနီယပုဂ္ဂိုလ် မရှိ၊ ဤအင်္ဂါလေးပါးရှိသော ကံသည် ပတ္တကလ္လ မည်၏၊

ဂဏဉတ်။ ။ သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ။ အဇ္ဇုပေါသထော ပန္နရသော (စာတုဒ္ဒသော)။ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ မယံ အညမညံ ပါရိသုဒ္ဓိဥပေါသထံ ကရေယျာမ။

[အရှင်ဘုရားတို့ ...အရှင်တို့သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူကြကုန်လော့၊ ယနေ့ ဥပုသ်နေ့သည် ပန္နရသီ တစ်ဆယ့်ငါးရက် (စတုဒ္ဒသီ တစ်ဆယ့်လေးရက်) မြောက်သော နေ့တည်း၊ အရှင်တို့အား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် အချင်းချင်း ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ကို ပြုကြကုန်အံ့။]

ပါရိသုဒ္ဓိ အကြီးကြားပုံ။ ။ ပရိသုဒ္ဓေါ အဟံ အာဝုသော၊ ပရိသုဒ္ဓေါတိ မံ ဓာရေထ။ (ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။ သုံးခေါက်ဆို။ သာဓု သာဓု သာဓု။)

[ငါ့ရှင်တို့ ...တပည့်တော်သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ပါ၏၊ တပည့်တော်ကို အာပတ်မှ စင်ကြယ်သောသူ ဟူ၍ မှတ်ကြကုန်လော့။]

အငယ်ကြားပုံ။ ။ ပရိသုဒ္ဓေါ အဟံ ဘန္တေ၊ ပရိသုဒ္ဓေါတိ မံ ဓာရေထ။ (ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။ သုံးခေါက်ဆို။ သာဓု သာဓု သာဓု။)

[အရှင်ဘုရားတို့ ...ဘုရားတပည့်တော်သည် အာပတ်မှ စင်ကြယ်ပါ၏၊ ဘုရားတပည့်တော်ကို အာပတ်မှ စင်ကြယ်သောသူ ဟူ၍ မှတ်တော်မူကြပါကုန် လော့။]

နှစ်ပါးဉတ်မထားဘဲ ပါရိသုဒ္ဓိဥပုသ်ပြုခြင်း

[ပုဗ္ဗကရဏ စသည်ကို ယခင်နည်းမှီ၍ ကြားအပ်၏၊ ရဟန်းအရေအတွက် နှစ်ပါးဖြစ်ခြင်း၊ ဉတ်မထားရခြင်းသာ ထူး၏၊]

အကြီး။ ။ ပရိသုဒ္ဓေါ အဟံ အာဝုသော။ ပရိသုဒ္ဓေါတိ မံ ဓာရေဟိ။ (ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။ သုံးခေါက်ဆို။ သာဓု သာဓု သာဓု။)

အငယ်။ ။ ပရိသုဒ္ဓေါ အဟံ ဘန္တေ။ ပရိသုဒ္ဓေါတိ မံ ဓာရေထ။(ဒုတိယမ္ပိ။ တတိယမ္ပိ။ သုံးခေါက်ဆို။ သာဓု သာဓု သာဓု။)

တစ်ပါးတည်း အဓိဋ္ဌာန်ဥပုသ်ပြုခြင်းဒ

[တံမြက်လှည်းခြင်း စသော ပုဗ္ဗကရဏလေးပါးကို ရှေးဦးစွာ ပြုထားရ သည်၊ ပုဗ္ဗကိစ္စ, ဥတု, ပက္ခတို့ကို မှတ်သား ဆင်ခြင်ရသည်၊ တစ်ပါးသော ရဟန်းများ ကြွလာချိန်ကုန်အောင် မျှော်ရသည်၊ တစ်ပါးသော ရဟန်းများ ကြွလာလျှင် ထိုရဟန်းတို့နှင့် သံဃဥပုသ်, မလောက်လျှင် ဂဏဥပုသ်ပြုရသည်။ မကြွလာသော်လည်းကောင်း၊ ဝိသဘာဂရဟန်းသာ ကြွလာသော်လည်းကောင်း ထိုအခါ အဓိဋ္ဌာန်ပြုရသည်၊ ဝိသဘာဂနှင့် သိလျက် ကံ, မပြုအပ်။]

အဓိဋ္ဌာန်ပုံ။ ။ အဇ္ဇ မေ ဥပေါသထော ပန္နရသော (စာတုဒ္ဒသော) အဓိဋ္ဌာမိ။ (သုံးကြိမ် ဆောက်တည်အပ်၏၊)

[ယနေ့ ငါ၏ ဥပုသ်နေ့သည် ပန္နရသီ တစ်ဆယ့်ငါးရက် (စာတုဒ္ဒသီ-တစ်ဆယ့်လေးရက်) မြောက်သော နေ့တည်း၊ ငါသည် အဓိဋ္ဌာန်ပါ၏၊]

ဥပေါသထ ကံဆောင်ခန်း ပြီးပြီ။

၆၃။ ပဝါရဏာ ကံဆောင်ခန်း

(သံဃပဝါရဏာ ကံပြုခန်း)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

[ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရားတို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရားအား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏၊]

သမ္မဇ္ဇနီ ပဒီပေါ စ၊ ဥဒကံ အာသနေန စ။
ပဝါရဏာယ ဧတာနိ၊ “ပုဗ္ဗကရဏ”န္တိ ဝုစ္စတိ။—ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာ မြတ်တို့ မိန့်ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ —

ပဝါရဏာပြုရာ ဖြစ်သော ဤဥပုသ်အိမ် သိမ်အပြင်၌ တံမြက်လှည်းခြင်း ကိစ္စပြီးပါပြီဘုရား။

ဆီမီးညှိထွန်းခြင်းကိစ္စမှာ နေတည်းဟူသော အရောင်အလင်းကို ရသည်ဖြစ်၍ ညှိထွန်းဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။

နေရာခင်းခြင်းနှင့်တစ်ကွ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်းကိစ္စ ပြီးပါပြီဘုရား။

ဤလေးပါးသော အမှုကိစ္စတို့ကို (ဝါ) တံမြက်, ဆီမီး, ရေ, နေရာကိစ္စ လေးဖြာတို့ကို သံဃာ မစည်းဝေးမီ ရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သောကြောင့် ပဝါရဏာကံ၏ ပုဗ္ဗကရဏ ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ဆန္ဒ ပဝါရဏာ ဥတုက္ခာနံ၊ ဘိက္ခုဂဏနာ စ ဩဝါဒေါ။
ပဝါရဏာယ ဧတာနိ၊ “ပုဗ္ဗကိစ္စ”န္တိ ဝုစ္စတိ။— ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာမြတ် တို့ မိန့်ဆိုအပ်သည်နှင့်အညီ —

နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ မရောက်လာသော ပဝါရဏာ ပြုပြီးသော ရဟန်း, ဂိလာန ရဟန်း, ကိစ္စပ္ပသုတရဟန်းတို့သည် ပေးအပ်သော ဆန္ဒနှင့် ဂိလာနရဟန်း, ကိစ္စပ္ပသုတရဟန်းတို့သည် ပေးအပ်သော ပဝါရဏာတို့ကို ဆောင်၍ သံဃာအား လျှောက်ကြားခြင်း ကိစ္စမှာ သိမ်တွင်းရှိ သီမဋ္ဌကသံဃာသည် နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ စောင့်၍ လျှောက်ကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။

ဥတုသည် ဟေမန္တ ဆောင်းဥတု, ဂိမှာန နွေဥတု, ဝဿာန မိုးဥတုအားဖြင့် သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ယခုရောက်ဆဲဖြစ်သော ဥတုကား ဝဿာန မိုးဥတုဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

ဤ ဝဿာန မိုးဥတု၌ ပထမပက္ခ, ဒုတိယပက္ခစသောအားဖြင့် ရှစ်ပက္ခ အတိုင်းအရှည် ရှိ၏၊ ထိုရှစ်ပက္ခတို့တွင် ငါးပက္ခလွန်သည်ဖြစ်၍ ခြောက်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲဖြစ်သဖြင့် နှစ်ပက္ခကြွင်းပါသေးသည်ဘုရား။ (တန်ဆောင်မုန်း လပြည့် ဖြစ်လျှင် လျော်ရာ ဖြေ။)

ပဝါရဏာ ပြုရာဖြစ်သော ဤဥပုသ်အိမ် သိမ်အပြင်၌ စည်းဝေးလာရောက် ကြသော ရဟန်းတို့ကား (ငါးကျိပ်လေးပါး) အရေအတွက် ရှိပါသည်ဘုရား။(လျော်ရာ ဖြေ။)

ဘိက္ခုနီတို့သည် ဩဝါဒအလို့ငှာ ချဉ်းကပ်ခြင်းကို ရပါအံ့လောဟု တောင်းပန်သော ဩဝါဒကို လျှောက်ကြားခြင်းကိစ္စမှာ ယခုအခါ ဘိက္ခုနီတို့ မရှိသောကြောင့် လျှောက်ကြားဖွယ်ကိစ္စ မရှိပါဘုရား။

ဤငါးပါးသော အမှုကိစ္စတို့ကို (ဝါ) ဆန္ဒလျှောက်ကြား, ပဝါရဏာလျှောက် ကြား, ဥတုလျှောက်ကြား, ရဟန်းအရေအတွက် လျှောက်ကြား, ဘိက္ခုနီဩဝါဒ လျှောက်ကြား -- ကိစ္စငါးဖြာတို့ကို သံဃာစည်းဝေးပြီးသည်နောက် ပဝါရဏာ မပြုမီ ရှေးအဖို့၌ ပြုအပ်သောကြောင့် ပဝါရဏာကံ၏ ပုဗ္ဗကိစ္စ ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ် ၏၊

ပဝါရဏာ ယာဝတိကာ စ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊
သဘာဂါပတ္တိယော စ န ဝိဇ္ဇန္တိ။
ဝဇ္ဇနီယာ စ ပုဂ္ဂလာ တသ္မိံ န ဟောန္တိ၊
“ပတ္တကလ္လ”န္တိ ဝုစ္စတိ။—ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့ မိန့်ဆိုအပ်သည် နှင့်အညီ —

ပဝါရဏာသည် နေ့၏အစွမ်းဖြင့် စာတုဒ္ဒသီပဝါရဏာ, ပန္နရသီပဝါရဏာ, သာမဂ္ဂီပဝါရဏာ ဟူ၍ သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် ယခုပြုဆဲဖြစ်သော ပဝါရဏာကား ပန္နရသီပဝါရဏာ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

ပြုတတ်သော ကာရက၏ အစွမ်းဖြင့် သံဃပဝါရဏာ, ဂဏပဝါရဏာ, ပုဂ္ဂလပဝါရဏာ ဟူ၍ သုံးပါးအပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် သံဃပဝါရဏာ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

ပြုအပ်သော အခြင်းအရာ ကာတဗ္ဗာကာရ၏အစွမ်းဖြင့် တေဝါစိကာ ပဝါရဏာ, ဒွေဝါစိကာ ပဝါရဏာ, ဧကဝါစိကာ ပဝါရဏာ — ဟူ၍ သုံးပါး အပြား ရှိ၏၊ ထိုသုံးပါးတို့တွင် တေဝါစိကာ ပဝါရဏာ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။

အကြင်မျှလောက် ငါးပါး, ငါးပါးထက်အလွန် ဖြစ်ကုန်သော ပကတတ် ရဟန်းတို့သည်လည်း သံဃပဝါရဏာကံအား လျောက်ပတ်ကုန်၍ တစ်သိမ်တည်း၌ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်အတွင်း တည်လျက်ရှိကုန်၏၊ သဘောတူ ဝတ္ထုကြောင့်သင့်သော အာပတ်တို့သည်လည်း မရှိကုန်။ ထိုရဟန်းတို့၏ နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် အတွင်းမှ ကြဉ်အပ်ကုန်သော လူ, ဘိက္ခုနီ စသော နှစ်ကျိပ်တစ်ယောက်သော ဝဇ္ဇနီယ ပုဂ္ဂိုလ်တို့လည်း မရှိကုန်။

ဤလေးပါးသော အင်္ဂါတို့ဖြင့် (ဝါ) ပဝါရဏာနေ့, သံဃာ သိမ်တူဟတ္ထပါသ် တည်, သဘာဂါပတ်မရှိ, ဝဇ္ဇနီကြဉ်ဖယ် အင်္ဂါလေးသွယ်တို့ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ရေတွက် အပ်သော ပဝါရဏာကံကို လျောက်ပတ်သောအခါရှိသောကြောင့် ပတ္တကလ္လ-ဟူ၍ မိန့်ဆိုအပ်၏၊

ပုဗ္ဗကရဏပုဗ္ဗကိစ္စာနိ သမာပေတွာ ဒေသိတာပတ္တိကဿ သမဂ္ဂဿ ဘိက္ခုသံဃဿ အနုမတိယာ ပဝါရဏာဉတ္တိံ ထပေတုံ အာရာဓနံ ကရောမ။

(သာဓု သာဓု သာဓု)

ပုဗ္ဗကရဏလေးပါး ပုဗ္ဗကိစ္စငါးပါးတို့ကို ပြည့်စုံစေပြီး၍ သင့်သော အာပတ် အတွက် ဒေသနာပြောပြီးသော, ညီညွတ်သော သံဃာတော်၏ အလိုနှင့်အညီ ဘုရားတပည့်တော်တို့သည် သံဃပဝါရဏာဉတ်ကို ထားခြင်းငှာ အားထုတ်ကြ ကုန်အံ့။ (သာဓု သာဓု သာဓု)

ပဝါရဏာဉတ်။ ။ သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အဇ္ဇ ပဝါရဏာ ပန္နရသီ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော တေဝါစိကံ ပဝါရေယျ။

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူလော့၊ ယနေ့ ပဝါရဏာနေ့သည် ပန္နရသီ တစ်ဆယ့်ငါးရက်မြောက် သော နေ့တည်း၊ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာတော်သည် သုံးကြိမ်ဆို၍ ပဝါရဏာပြုရာ၏၊

အကြီး ပဝါရဏာပြုပုံ။ ။ သံဃံ အာဝုသော ပဝါရေမိ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ၊ ဝဒန္တု မံ အာယသ္မန္တော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ပဿန္တော ပဋိကရိဿာမိ။

ဒုတိယမ္ပိ အာဝုသော သံဃံ ပဝါရေမိ။ ပ။ ပဋိကရိဿာမိ။
တတိယမ္ပိ အာဝုသော သံဃံ ပဝါရေမိ။ ပ။ ပဋိကရိဿာမိ။
(သာဓု သာဓု သာဓု)

သီတင်းငယ်တို့ကား ‘အာဝုသော’ အစား ‘ဘန္တေ’ဟု ဆိုအပ်၏၊ သုံးကြိမ်စီ။

အနက်။ ။ ငါ့ရှင်တို့ ...တပည့်တော်သည် သံဃာတော်ကို ဖိတ်၏၊ ငါ့ရှင်တို့သည် မြင်သဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကြားသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ယုံမှားသဖြင့် လည်းကောင်း တပည့်တော်အား အစဉ်သနားခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဆိုကြကုန်လော့၊ အပြစ်ကို ရှု၍ ကုစားပါအံ့။ [နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း, သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ငါ့ရှင်တို့။ လ။ အပြစ်ကို ရှု၍ ကုစားပါအံ့။]

လေးပါး ဂဏပဝါရဏာ ပြုပုံ

ပုဗ္ဗကရဏ စသည်။ ။ တံမြက်လှည်းခြင်း၊ ဆီမီးညှိထွန်းခြင်း၊ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေ တည်ထားခြင်း၊ နေရာခင်းခြင်း ကိစ္စတို့သည် ပြီးကုန်ပြီ။ ဤကား ပုဗ္ဗကရဏ လေးပါးတည်း။

ဆန္ဒကိုလည်းကောင်း၊ ပဝါရဏာကိုလည်းကောင်း ဆောင်၍ ကြားဖွယ် မရှိ။ ဥတုသည် မိုးဥတု၊ ငါးပက္ခလွန်၊ ခြောက်ပက္ခမြောက် ရောက်ဆဲ၊ နှစ်ပက္ခ ကြွင်းသေး၏၊ ရဟန်းအရေအတွက် လေးပါးဖြစ်၏၊ ဘိက္ခုနီတို့ တောင်းပန် သော ဩဝါဒကို လျှောက်ကြားဖွယ် မရှိ။ ဤကား ပုဗ္ဗကိစ္စငါးပါးတည်း။

ယခုပြုဆဲ ပဝါရဏာသည် ပန္နရသီပဝါရဏာ, ဂဏပဝါရဏာ, တေဝါစိကာ ပဝါရဏာ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းလေးပါး ဟတ္ထပါသ် မစွန့်၊ သဘာဂအာပတ် မရှိ၊ ဝဇ္ဇနီယပုဂ္ဂိုလ် မရှိ၊ ဤ အင်္ဂါလေးပါးရှိသော ပဝါရဏာကံသည် ပတ္တကလ္လ မည်၏၊

လေးပါး ဂဏဉတ်။ ။ သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တော။ အဇ္ဇ ပဝါရဏာ ပန္နရသီ။ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ မယံ အညမညံ တေဝါစိကံ ပဝါရေယျာမ။

အနက်။ ။ အရှင်ဘုရားတို့ ...အရှင်တို့သည် တပည့်တော်၏ စကားကို နာတော်မူကုန်လော့။ ယနေ့ ပဝါရဏာနေ့သည် ပန္နရသီ တစ်ဆယ့်ငါးရက် မြောက်သော နေ့တည်း။ အရှင်တို့အား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ တပည့်တော်တို့သည် အချင်းချင်း သုံးကြိမ်ဆို၍ ပဝါရဏာ ပြုကြကုန်အံ့။

ပဝါရဏာဖိတ်ပုံ။ ။ အဟံ အာဝုသော အာယသ္မန္တေ ပဝါရေမိ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ ဝဒန္တု မံ အာယသ္မန္တော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ပဿန္တော ပဋိကရိဿာမိ။ (သုံးကြိမ်။) (သာဓု သာဓု သာဓု)

သီတင်းငယ်။ ။ ‘အာဝုသော’ အစား ‘ဘန္တေ’ဟု ဆို။ [တစ်ပါးထံ သ္မာ၊ နှစ်ပါးထံ န္တာ၊ သုံးပါးထံ န္တော၊ လေးပါးထံ ဃော။]

သုံးပါး ဂဏပဝါရဏာပြုပုံ

[ပုဗ္ဗကရဏ စသည် ကြားခြင်း၌ ရဟန်းအရေအတွက် သုံးပါးမျှသာ။]

သုံးပါး ဂဏဉတ်။ ။ သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ။ အဇ္ဇ ပဝါရဏာ ပန္နရသီ။ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ မယံ အညမညံ တေဝါစိကံ ပဝါရေယျာမ။

ပဝါရဏာဖိတ်ပုံ။ ။ အဟံ အာဝုသော အာယသ္မန္တေ ပဝါရေမိ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ ဝဒန္တု မံ အာယသ္မန္တော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ပဿန္တော ပဋိကရိဿာမိ။ (သုံးကြိမ်) (သာဓု သာဓု သာဓု)

သီတင်းငယ်။ ။ ဘန္တေဟု ဆို။

နှစ်ပါး ဂဏပဝါရဏာပြုပုံ

[ပုဗ္ဗကရဏ စသည်ကြားခြင်း၌ ရဟန်းအရေအတွက် နှစ်ပါးမျှသာ၊ ဉတ် မထားရ။]

ပဝါရဏာဖိတ်ပုံ။ ။ အဟံ အာဝုသော အာယသ္မန္တံ ပဝါရေမိ ဒိဋ္ဌေန ဝါ သုတေန ဝါ ပရိသင်္ကာယ ဝါ ဝဒတု မံ အာယသ္မာ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ၊ ပဿန္တော ပဋိကရိဿာမိ။ (သုံးကြိမ်) (သာဓု သာဓု သာဓု)

သီတင်းငယ်။ ။ ဘန္တေဟု ဆို။

တစ်ပါးတည်း အဓိဋ္ဌာန်ပြုပုံ

[တံမြက်လှည်းခြင်း စသော ပုဗ္ဗကရဏလေးပါးပြု၍ ပုဗ္ဗကိစ္စ ဥတုပက္ခ တို့ကို မှတ်သား၍ တစ်ပါးသော ရဟန်းတို့ကို မျှော်လင့်၍ ကြွလာလျှင် ထိုရဟန်း တို့နှင့်အတူ ... မကြွလာလျှင်သာ အဓိဋ္ဌာန်ပြုရသည်။ ဝိသဘာဂရဟန်း ကြွလာလျှင်ကား ဝိသဘာဂနှင့် ကံမပြုအပ်။]

အဓိဋ္ဌာန်ပုံ။ ။ အဇ္ဇ မေ ပဝါရဏာ ပန္နရသီ အဓိဋ္ဌာမိ။ (သုံးကြိမ် ဆောက် တည်အပ်၏၊)

ပဝါရဏာ ကံဆောင်ခန်း ပြီးပြီ။

၆၄။ သိမ်ခန်း အမြွက်

သိမ်ပျက် ၁၁-လုံး

၁။ အတိခုဒ္ဒကာ,
၂။ အတိမဟတီ,
၃။ ခဏ္ဍနိမိတ္တာ,
၄။ ဆာယာနိမိတ္တာ,
၅။ အနိမိတ္တာ,
၆။ ဗဟိ သီမေ ဌိတသမ္မတာ,
၇။ နဒိယံ သမ္မတာ,
၈။ သမုဒ္ဒေ သမ္မတာ,
၉။ ဇာတဿရေ သမ္မတာ,
၁၀။ သီမာယ သီမံ သမ္ဘိန္ဒန္တေန သမ္မတာ,
၁၁။ သီမာယ သီမံ အဇ္ဈောတ္ထရန္တေန သမ္မတာ။

ဝိပတ္တိ သိမ်ပျက် ၁၁-ပါး ဆောင်ပုဒ်။

၁။ အတိခုဒ္ဒကာ = ၂-ကျိပ် ၁-ယောက် မထိုင်လောက်ဖွယ် အလွန်ငယ်သော သိမ်ပျက်။
၂။ အတိမဟတီ = ၃-ယူဇနာထက် ကျယ်ပြီး အလွန်ကြီးမားသော သိမ်ပျက်။
၃။ ခဏ္ဍနိမိတ္တာ = နိမိတ်ကျိုးပြတ်သော သိမ်ပျက်။
၄။ ဆာယာနိမိတ္တာ = တောရိပ်, တောင်ရိပ်၊ သစ်ပင်ရိပ်ကို နိမိတ်ပြုလုပ်သော သိမ်ပျက်။
၅။ အနိမိတ္တာ = နိမိတ် လုံးလုံးမရှိပဲ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၆။ ဗဟိ သီမေ ဌိတ သမ္မတာ = သိမ်ပ၌ တည်၍ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၇။ နဒိယံ သမ္မတာ = မြစ်ပြင်၌ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၈။ သမုဒ္ဒေ သမ္မတာ = သမုဒ္ဒရာအပြင်၌ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၉။ ဇာတဿရေ သမ္မတာ = ဇာတဿရအိုင်အပြင်၌ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၁၀။ သီမာယ သီမံ သမ္ဘိန္ဒန္တေန သမ္မတာ = သိမ်ဟောင်းနှင့်စပ် နဘေထပ်၍ သမုတ်သော သိမ်ပျက်။
၁၁။ သီမာယ သီမံ အဇ္ဈောတ္ထရန္တေန သမ္မတာ = သိမ်ဟောင်းကို ခြုံငုံ၍ သမုတ် သော သိမ်ပျက်။ [အနက်။]

ကြီး, ငယ်, ကျိုး, ရိပ်၊ အ နိမိတ်၊ ဗဟိဒ်တည် သမုတ်။
အိုင်, သမုဒ်, မြစ်၊ စပ်, လွှမ်းလစ်၊ ဆယ့်တစ် သိမ်ပျက်ထုတ်။

လင်္ကာဖြစ်၍ အချို့ ရှေ့နောက် ပြန်သည်။

သိမ် ၂-မျိုး

ဗဒ္ဓါဗဒ္ဓ၊ သိမ်နှစ်ဝ၊ ဗဒ္ဓခဏ်, မဟာ။

၁။ သမုတ်၍ဖြစ်သော ဗဒ္ဓသိမ်,
၂။ သမုတ်မှုမရှိသော အဗဒ္ဓသိမ်ဟူ၍ နှစ်မျိုး ရှိ၏၊

ထိုတွင် ဗဒ္ဓသိမ်သည် ခဏ္ဍသိမ်, မဟာသိမ် ဟူ၍ နှစ်မျိုး ရှိပြန်၏၊

တိုက်ထောင့် ခဏ္ဍ၊ တိုက်လုံးကျ၊ ဗဒ္ဓ သိမ်မဟာ။

ခဏ္ဍသိမ်။ ။ ကျောင်းတိုက်တစ်ခုလုံးကို မခြုံမငုံမူ၍ ကျောင်းတိုက်၏တစ် ပိုင်းတစ်စိတ်, တစ်ထောင့်, တစ်ကွက်၌ သမုတ်သော ဗဒ္ဓသိမ်သည် ခဏ္ဍသိမ် မည်၏၊

မဟာသိမ်။ ။ ကျောင်းတိုက်တစ်ခုလုံးကိုဖြစ်စေ၊ အနီးအစပ်ဖြစ်သော ကျောင်းတိုက်အများကိုဖြစ်စေ ခြုံ၍ သမုတ်သော ဗဒ္ဓသိမ်သည် မဟာသိမ် မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ဘုရားလက်ထက်တော်၌ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှာ ၁၈-ရပ်သော ကျောင်းတိုက်ကြီးတို့ကို တစ်သိမ်တည်းပြု၍ သမုတ်၏၊ သီဟိုဠ်ကျွန်း၌ အရှင်မဟိန္ဒထေရ်သည် အနုရာဓမြို့ပါ ခြုံ၍ သမုတ်၏၊ အနုရာဓမြို့သည် သိမ်တွင်းကျ၏၊ ယခုကာလ၌ကား သိမ်ဆိုလျှင် လူများမဝင်ရဟု ထင်မှတ်ကြ ၏၊ မာတုဂါမများ မဝင်ဝံ့ ရှိကြ၏၊ အနုရာဓမြို့သူတို့ကား သိမ်တွင်း၌ နေကြရကုန်၏၊

နိမိတ်ကမ္မဝါ၊ ပရိသာ၊ သုံးဖြာ, သံ, ဝိပ်လာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထိုဗဒ္ဓသိမ် နှစ်ပါး၌ နိမိတ္တသမ္ပတ္တိ-ဝိပတ္တိ, ကမ္မဝါစာ သမ္ပတ္တိ-ဝိပတ္တိ, ပရိသာသမ္ပတ္တိ-ဝိပတ္တိဟူ၍ သမ္ပတ္တိ ၃-ပါး, ဝိပတ္တိ ၃-ပါးစီ လာရှိ၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ထိုတွင် ကမ္မဝါစာသမ္ပတ္တိ-ဝိပတ္တိ၊ ပရိသာသမ္ပတ္တိ-ဝိပတ္တိ တို့မှာ ပြလတ္တံ့သော ရဟန်းခံအမြွက်၌ ဆိုထားသော နည်းကို မှီ၍ သိအပ်၏၊ ဤ၌ “ဝတ်, ဉတ်, ကမ္မဝါ, သိမ်, ပရိသာ၊ ငါးဖြာ သမ္ပတ္တိ”ဟူ၍ ဆိုခဲ့သော ငါးပါးတို့၌ ဉတ်, ကမ္မဝါ, ပရိသတ် ၃-ပါးတို့ကို ယူလေ။

သမုတ်ဆဲဖြစ်သော သိမ်ကိုပင် ဝတ္ထုပြု၍ ဆိုလိုမူကား အတိခုဒ္ဒက, အတိမဟန္တ, နဒိယံ သမ္မတ, သမုဒ္ဒေ သမ္မတ, ဇာတဿရေ သမ္မတတို့ကို ဝတ္ထုဝိပတ္တိသိမ် ဆိုလေ။ ဆာယာနိမိတ္တ, ခဏ္ဍနိမိတ္တ, အနိမိတ္တတို့ကား နိမိတ္တဝိပတ္တိတို့တည်း၊ ဗဟိသီမေ ဌိတ သမ္မတကား ကမ္မဝါစာဝိပတ္တိ၌ လျော်၏၊

နိမိတ် ၈-ပါး

တောင်, ကျောက်, တော, သစ် မဂ်, ရေ, မြစ်၊ တောင်ရှစ်-နိမိတ်လာ။

၁။ တောင်နိမိတ်, ၂။ ကျောက်နိမိတ်, ၃။ တောနိမိတ်, ၄။ သစ်ပင်နိမိတ်, ၅။ ခရီးနိမိတ်, ၆။ ရေနိမိတ်, ၇။ မြစ်နိမိတ်, ၈။ တောင်ပို့နိမိတ် ဟူ၍ နိမိတ် ၈-ပါး လာ၏၊

ကျောက်နိမိတ်

ဗာတ္တိံ ပလ၊ တင်လဲမျှ၊ လောက်ထ ကျောက်နိမှာ။

ချိန်ဝန်ဖြစ်သော ပိုလ်ကို ပလဆိုသည်။ ၃၂-ပိုလ်ရှိသော တင်လဲခဲမျှ သဏ္ဌာန်ပမာဏရှိသော ကျောက်တုံးသည် ကျောက်နိမိတ်၌ အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် နိမိတ်လောက်၏၊ ထိုထက် ကြီးမူကား ၇-တောင့်ထွာ ရှိသော ဆင်ကောင်ပမာဏအောက် ယုတ်သည်တိုင်အောင် ကြီးစေရ၏၊ ထိုထက်ကြီးမူ ကျောက်နိမိတ် မကြားရ၊ တောင်နိမိတ်ပြု၍ ကြားရ၏၊

ရေနိမိတ်

ထွက်ရေ, လောင်းရေ၊ ဤနှစ်ထွေ၊ လောက်လေ ရေနိမှာ။
ကံပြီးရုံမျှ၊ တည်နေက၊ လောက်ထရေနိသာ။

ရေနိမိတ်သိမ်၏ ပတ်လည် အရပ် ၈-မျက်နှာ ၈-ဌာနတို့မှာ တူး၍ထား သော တွင်းတို့၌ ထိုတွင်းမှ ထွက်သော ရေဖြစ်စေ, တခြားတပါးမှ ခပ်ဆောင်၍ လောင်းသော ရေဖြစ်စေ ရေနိမိတ်လောက်သည်ချည်း ဖြစ်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ အနည်း အများမှာလည်း နိမိတ်ကြားခါနီးမှသည် သိမ် သမုတ်ကမ္မဝါစာ ပြီးဆုံးသည်တိုင်အောင် မကုန်ခန်းဘဲ တည်နေလောက်အောင် ရှိလျှင်ပင် နိမိတ်လောက်၏၊ ကြွင်းသော နိမိတ်တို့ကိုမူကား ယခုကာလ၌ လုပ်ရိုး မပြုကြ၍ မဆိုလိုက်ပြီ၊ အဋ္ဌကထာမှာ ယူလေ။

ဗဒ္ဓအချင်းချင်း အဇ္ဈောတ္ထရဏ, သမ္ဗန္ဓ, သင်္ကရ ဖြစ်ပုံ
ဗဒ္ဓသိမ်ချင်း၊ လွှမ်း, စပ်ခြင်း၊ အလျင်းမပြုရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဇ္ဈောတ္ထရဏကို ‘လွှမ်း’ဆိုသည်၊ သမ္ဗန္ဓကို ‘စပ်’ဆိုသည်၊ သိမ်ဟောင်း၌ သိမ်သစ်က လွှမ်းမိုးမှု, ထိစပ်မှုတို့ကို ဆိုသည်။

သိမ်မှီထိက၊ ကံပျက်ရ၊ သီမသင်္ကရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သိမ်မှီဆိုသည်ကား သိမ်တွင်းမှာ ဆောက်သော ဇရပ် တန်ဆောင်းစသည်, သိမ်တွင်းမှ ပေါက်သော သစ်ပင်ချုံနွယ်စသည်, သိမ်တွင်းမှာ ရှိသော တုံး, တိုင်, သစ်, ဝါး စသည်တို့ကို သိမ်မှီ ဆိုသည်။

သီမာသင်္ကရ။ ။ ဗဒ္ဓသိမ်တစ်ခုမှ ပေါက်သော သစ်ပင်, ချုံ, နွယ်သည် တစ်ပါးသော ဗဒ္ဓသိမ်၌ ထိ၍ တည်အံ့၊ တစ်ပါးသော ဗဒ္ဓသိမ်၌ ပေါက်သော သစ်ပင်, ချုံ, နွယ်တို့ကို ထိစပ်ရောယှက်၍ တည်အံ့၊ သီမာသင်္ကရ ဖြစ်၏၊

ဖြစ်ပုံ။ ။ ဤသိမ်၌ ကံပြုလိုလျှင် ထိုသိမ်တွင်းရှိ သံဃာကိုလည်း ဟတ္ထပါသ်တွင် ပါဝင်စေရ၏၊ ထိုသိမ်၌ ကံပြုလျှင် ဤသိမ်တွင်းရှိ သံဃာကိုလည်း ပါဝင်စေရ၏၊ မပါဝင်ခဲ့လျှင် ထိုကံပျက်၏၊

ထိစပ်ရောယှက်သော အကိုင်းအခက်တို့ကိုသော်လည်း ဖြတ်တောက် ရှင်းလင်းပြီးမှ ပြုရ၏၊ မြေ၌ နွယ်၍သွားသော မြက်နွယ်ကူးယှက်သည်ကိုပင် သုတ်သင်ကြကုန်ရာ၏၊

သိမ်နုတ်ဆဲအခါ, သိမ်သမုတ်ဆဲအခါတို့၌လည်း သိမ်တွင်းနှင့် သိမ်ပြင်မှီ ဝတ္ထုကူးယှက်ခြင်းများကို သုတ်သင်ကြကုန်ရာ၏၊

သိမ်အပြင်အရပ်သည် ဗဒ္ဓသိမ်ဟောင်းရှိနေသော ဌာနဖြစ်ခဲ့သော် ထိုသိမ်ဟောင်းအတွင်း၌ ရှိနေသော သံဃာကို မသိမ်းမိလျှင် သိမ်နုတ်ကံ ပျက်ရာ၏၊

သိမ်ဟောင်းတစ်စိ၊ ရှိ, မရှိ၊ အသိခက်လှစွာ။
သိမ်မှီရောထ၊ သင်္ကရ၊ ကြောင့်ကြစိုက်ဖို့ရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ တော၌ဖြစ်စေ၊ ရွာ၌ဖြစ်စေ၊ သာသနာတော် အဓွန့်ရှည် ကြာလှပြီဖြစ်၍ ဤနေရာ၌ကား သိမ်ဟောင်းရှိသည် မရှိသည်ကို ပိုင်နိုင်စွာ သိခြင်းငှာ ခက်ခဲလှ၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုနေရာမှာ သိမ်သမုတ်လိုလျှင် သိမ်မနုတ်မီ သမုတ်မည့်သိမ်နှင့် ၎င်း၏ ပြင်ပအရပ်တို့၌ တုံး, တိုင်, ကန့်လန့်ကာ, ဖျာ ရိုင် သင်ဖြူး, မဏ္ဍပ်ကန္နား, သစ်ကိုင်းသစ်ခက်, နွယ်မြက် စသည် မကူးယှက်စေခြင်းငှာ အထူးကြောင့်ကြစိုက်၍ သုတ်သင်အပ်၏၊ [ဗဒ္ဓသိမ်အမြွက် ပြီး၏၊]

ဂါမသိမ်, သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်, ဥဒကုက္ခေပသိမ် ၃-မျိုး

ရွာနယ်, မြို့နယ်၊ နိဂုံးနယ်၊ သိမ်နယ်သီးသီးသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ထိုထို တိုင်းပြည်အတွင်း၌ သူကြီးတစ်ယောက် ကြီးစိုးရာ ဖြစ်ကြသော ရွာနယ်အသီးသီး, မြို့နယ်အသီးသီး, နိဂုံးနယ်အသီးသီးသည် တစ်ခု တစ်ခုစီသော ဂါမသိမ် အသီးအသီး ဖြစ်ကြ၏၊ အသီးအသီးသော ဗဒ္ဓသိမ်စုနှင့် တူ၏၊

တစ်ခုသော ရွာနယ်တွင်ရှိသော သံဃာကို အကုန်သိမ်းရုံးနိုင်ခဲ့သည် ရှိသော် ထိုနယ်ရွာအတွင်းမှာ ဘယ်နေရာ၌မဆို ဥပသမ္ပဒ စသော ကံကြီး, ကံငယ်တို့ကို ပြုရ၏၊

အနီးအစပ် ဖြစ်ကုန်သော တစ်ပါးသော ရွာနယ်တို့နှင့် သစ်ပင်, ချုံ, နွယ် စသည် ကူးယှက်သော်လည်း အဋ္ဌကထာတို့၌ သင်္ကရ ဖြစ်မှုကို ပြဆိုချက် မရှိ။

ဝိသုံဂါမသိမ်

ဂါမကြီး၌၊ နယ်သီးကွက်မှု၊ မင်းစိုးပြု၊ ဝိသုံဂါမသာ။

တစ်ခုသော ရွာနယ်ကြီးအတွင်း၌ တစ်ခုသော မြေအကွက်ကို အရပ်လေး မျက်နှာတို့၌ သတ်မှတ်ပိုင်းခြား၍ ဤမြေကွက်အရပ်သည် နယ်သီးဖြစ်စေဟု မြေ, ရေကို ပိုင်သော မင်းစိုးရာဇာတို့က နယ်သီးပြုလုပ်ခဲ့သည်ရှိသော် ထိုအရပ် အကွက်သည် အသီးသော ဂါမသိမ်တစ်ခု ဖြစ်ပြန်၏၊ ဝိသုံဂါမသိမ်ဟူ၍ ခေါ်၏၊

ယမ္ပိ ဧကသ္မိံယေဝ ဂါမခေတ္တေ ဧကံ ပဒေသံ အယမ္ပိ ဝိသုံဂါမော ဟောတူတိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ရာဇာ ကဿစိ ဒေတိ၊ သောပိ ဝိသုံဂါမသီမာ ဟောတိ ယေဝ။ — ဟူသော အဋ္ဌကထာ၌ ယခုကာလကဲ့သို့ သိမ်သမုတ်ရန် အမိန့်ခံ သော ဝိသုံဂါမကို ပြဆိုရင်း မဟုတ်၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်သော သူအား အထူး ချီးမြှောက်သောအားဖြင့် နယ်စား, ပယ်စား ကွက်ခြား၍ ပေးမှုကို ဆိုသတည်း၊ ကဿစိ ဒေတိ--ဟူ၍ ဆိုပေသည်။ ဤကဲ့သို့ ပေးအပ်သော အရပ်သည် လည်း ဝိသုံဂါမတစ်မျိုး။

ယခုကာလ၌ ဗဒ္ဓသိမ် သမုတ်လောက်ရုံ အနည်းအကျဉ်းမျှဖြစ်သော မြေကွက်ကို သိမ်သမုတ်ရန် အမိန့်ခံရာမျိုး၌မူကား နယ်စား, ပယ်စားအဖြစ်နှင့် တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူအား မပေးဘဲနှင့်ပင်လျှင် ဤအရပ်သည် နယ်သီး, ပယ်သီးဖြစ်စေ ဟူ၍ ရေ, မြေကို ပိုင်သော မင်းစိုးရာဇာတို့က ပြုလုပ်၍ ပေးခဲ့သည်ရှိသော် ဝိသုံဂါမ ဖြစ်တော့သည်သာတည်း။

ထိုအရပ်အကွက်သည် ရွာကြီးနယ် မဟုတ်ပြီ၊ ရွာကြီး သူကြီးပိုင် မဟုတ်ပြီ။ဘယ်သူပိုင်သနည်းဟူမူ နယ်သီးပြုလုပ်သော မင်းစိုးရာဇာပိုင်၏၊ ထိုအရပ် အကွက်သည် ဥယျာဉ်, လယ်, ယာ လုပ်ကိုင်စားသောက်သူ မြေရှင်၏ မြေပင် ဖြစ်၏၊ လုပ်ကိုင်စားသောက်ရ၏၊ ဝိသုံဂါမအဖြစ်နှင့် ကံကြီး, ကံငယ်လည်း ဆောင်ရ၏၊ ဗဒ္ဓသိမ်သမုတ်လိုလျှင် ဂါမကြီးကို မသိမ်းဘဲပင် သမုတ်ရ၏၊

ဤဝိသုံဂါမ၏ အကြောင်းအရာတို့ကို ပြည့်စုံစွာ သိလိုသည်ရှိသော် ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ဝိသုံဂါမ ဝိနိစ္ဆယ, မဟာဝိသုဒ္ဓါရာမ ဆရာတော်ဘုရားကြီး စီရင်တော်မူသော ဝိသုံဂါမ ဝိနိစ္ဆယကျမ်းတို့၌ ရှုတော်မူကြပါကုန်။ [ဂါမသိမ်အမြွက် ပြီး၏၊]

သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်

ရွာနယ် လွတ်လေ၊ တော, တောင်, မြေ၊ ယူလေ သတ္တဗ္ဘန္တရာ။

လူတို့နေရာ ရွာနယ်, မြို့နယ်, နိဂုံးနယ်တို့မှ အလွတ် ဖြစ်၍ ဤအရပ်ကား မည်သည့် ရွာနယ်ဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုခွင့် မရှိသော တောအရပ်, တောင်အရပ်များ၌ သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်ကို ရအပ်၏၊

‘အဂါမကေ စေတိ ဂါမနိဂမနဂရသီမာဟိ အပရိစ္ဆိန္နေ အဋဝိပဒေသေ’ ဟူသော မဟာဝါ အဋ္ဌကထာနှင့် အညီတည်း။

တောင်နှစ်ဆယ့်ရှစ်၊ အဗ္ဘာန်တစ်၊ ခုနစ် ဆ နော ဧး။
ထုတ်ချင်းခတ်မူ၊ နှစ်ပြန်ယူ၊ တောင်မူ ဒွိ နော တေး။
သံဃာစွန်းမှ၊ ခုနစ် အန္တရာ၊ ယူမြဲသာ၊ သံဃာ ပွားတိုင်းပွား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ၂၈-တောင်သည် အဗ္ဘန္တရတစ်ခု မည်၏၊ အဗ္ဘန္တရ ၇-ခု သည် အတောင် (၁၉၆) ရှိ၏၊ တစ်ဘက် အဖို့တည်း။ အရှေ့, အနောက်ဖြစ်စေ၊ တောင်, မြောက်ဖြစ်စေ၊ ထုတ်ချင်းခတ် တိုင်းတာသည်ရှိသော် အတောင် (၃၉၂) ဖြစ်၏၊ ဤကား သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်တစ်ခု၏ အကျယ်ပမာဏတည်း။

ဥပုသ်, ပဝါရဏာ ပြုသောအခါ၌လည်းကောင်း၊ ဥပသမ္ပဒ အစရှိသော ကံကြီး, ကံငယ် ပြုသောအခါ၌လည်းကောင်း၊ ထိုမျှလောက်သော အရပ်အဖို့ သည် တစ်ခုသော မဟာသိမ်နှင့် အလားတူ၏၊

သံဃာအများ စည်းဝေးရာ၌ သံဃာပရိသတ်၏ အစွန်းမှ ပြင်ဘက်၌ သတ္တဗ္ဘန္တရ သွား၏၊ ထို့ကြောင့် သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်မည်သည် သံဃာပွားတိုင်း သိမ်နယ် ကျယ်ပွား၏၊ နောက် ဥဒကုက္ခေပသိမ်မှာလည်း ဤနည်းတူ။

ဥဒကုက္ခေပ

မြစ်သမုဒြာ၊ ဇာတဿရ၊ ရေနယ်ကျ၊ ဥဒကုက္ခေပါ။

မြစ်ကြီး, မြစ်ငယ်, ပင်လယ်, သမုဒ္ဒရာ, ဇာတဿရ ခေါ်သော အင်းကြီး, အင်းငယ်, အိုင်ကြီး, အိုင်ငယ် ရေနယ် ရေခေတ် ဟူသမျှတို့၌ ဥဒကုက္ခေပသိမ်ကို ရအပ်၏၊

မိုးမှန်ရွာက၊ မိုးလေးလတွင်း၊ သင်းပိုင်စွတ်လောက်၊
စီးတုံမြောက်၊ လောက်ပြီး မြစ်အင်္ဂါ။
မိုးခေါင်သော်၎င်း၊ ဆောင်း, နွေရောက်ဘိ၊ ရေမရှိ၊ သဲထိ မြစ်ပင်သာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မိုးမှန်ဆိုသည်ကား မင်းစိုးရာဇာတို့ တရားစောင့်သော အခါ၌ မိုးဥတုမှာ ၅-ရက်တစ်ကြိမ်, ၁၀-ရက်တစ်ကြိမ် မလွန်မူ၍ ရွာသော မိုးကို မိုးမှန် ဆိုသည်။ ထိုကဲ့သို့ ရွာသောအခါ၌ မိုးလေးလပတ်လုံး အဝန်းညီစွာ ဝတ်ရုံ၍ ကူးသော ရဟန်း၏ သင်းပိုင်စွန်းကို စွတ်လောက်အောင် မပြတ်စီးသော ရေရှိသော ချောင်း, မြောင်းသည် အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် မြစ်အင်္ဂါလောက်၏၊

မိုးမှန် မရွာမူ၍ မိုးပါးသောအခါ၌ မိုးလအတွင်းမှာပင် ရေပြတ်ခဲ့သော် လည်းကောင်း၊ ဆောင်းလ, နွေလတို့၌ ရေမရှိခဲ့သော်လည်းကောင်း သဲသောင်ပြင်အတိ ဖြစ်နေသော်လည်း မြစ်ပင်သာတည်း၊ မြစ်အင်္ဂါ မပျက်၊ သဲပြင်သောင်ပြင်ပေါ်၌ပင် ကံကြီး, ကံငယ်ပြုရ၏၊

ဇာတဿရ

လူမပြုဘဲ၊ သူ့အလိုဇဇ်၊ အင်း, အိုင် ဖြစ်၍၊ မိုးခေတ်လေးလ၊ ရေတည်က လောက်ထ ဇာတဿာ။
ဆောင်း, နွေရောက်ဘိ၊ ရေမရှိ၊ ပကတိ အပြင်သာ။

မိုးမှန်ရွာသောအခါ၌ လူတို့၏ တူးမှု, ဆွမှု, ဆည်မှု, ဖို့မှု တို့ဖြင့် ပြုပြင်ခြင်း မရှိဘဲ ရေ၏ အစွမ်းသက်သက်အားဖြင့် အင်း, အိုင်ကြီး, ငယ်ဖြစ်၍ မိုးလေးလ ပတ်လုံး လက်, ခြေ ဆေးလောက်အောင် ရေမပြတ်တည်နေသော ဌာနသည် ဇာတဿရအင်္ဂါ လောက်၏၊

မိုးပါးရှားသောအခါ မိုးလေးလအတွင်း၌သော်လည်းကောင်း၊ ဆောင်း, နွေတို့၌သော်လည်းကောင်း ရေမရှိသော်လည်း ထိုနေရာ၌ လူတို့သည် ဗူး, ဂျုံ, ဖရုံ, မုရင်းစိုက်ပျိုးမှုကို မပြုကြသည် ဖြစ်ကုန်မူကား ဇာတဿရ ပကတိအတိုင်းပင်၊ ရေမရှိသော အိုင်အပြင်၌ ကံကြီး, ကံငယ် ဆောင်ရ၏၊

အားကုန်လွှဲ၍ ရေ, သဲ, ကြဲပစ်၊ ကျရာခေတ်၊ သိမ်ဖြစ်ရေ, သောင်မှာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရေရှိရာ၌ ရေကိုလည်းကောင်း, သဲသောင်ပြင်၌ သဲတို့ကို လည်းကောင်း အားကုန်လွှဲ၍ ပစ်ကြဲသည်ရှိသော် ထိုရေ, ထိုသဲတို့၏ ကျရာ အရပ်အတွင်းဖြစ်သော ရေပြင်, သောင်ပြင်အရပ်သည် ဥဒကုက္ခေပသိမ် ဖြစ်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ရေကြဲမှု သဲပစ်မှုတို့မှာ သိမ်ရောက်ရာဌာနကို မှန်းထားလို သော်သာ ကြဲခွင့်, ပစ်ခွင့်ရှိသည်၊ ရေ, သဲ ပစ်ကြဲမှ ဥဒကုက္ခေပသိမ်ဖြစ်သည်-ဟု ဆိုလိုရင်း မဟုတ်၊ ထိုနေရာ၌ ကံပြုဆဲအခါမှာ သံဃာ၏ ထက်ဝန်းကျင်အရပ် ၈-မျက်နှာတို့၌ ရေတစ်လှမ်း, သဲတစ်လှမ်းအတွင်းသည် အလိုလို သိမ်ဖြစ် ၏၊ ဝဂ္ဂကမ္မကို စောင့်ရှောက်ရသော ကံဆောင်မှုနှင့် စပ်၍ ဖြစ်လေသောကြောင့် ကံပြုဆဲအခါ၌သာ ထိုသိမ်သည် တည်ရှိသည်၊ ကံမပြုမီ ရှေးအဖို့၌လည်း ကောင်း ကံပြုသည်မှ နောက်အဖို့၌လည်းကောင်း ထိုနေရာမှာ သိမ်ရှိသည် မဆိုရ၊ သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်၌လည်း ဤနည်းတူ။ ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ အလို။ [ဤနေရာ၌ ဝါဒ အလွန်များ၏၊]

ရေပြင်, ရွှံ့ပြင်၊ ဖြစ်ခဲ့လျှင်၊ ထိုတွင် သိမ်ငြမ်းထား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ မြစ်အင်္ဂါ, ဇာတဿရအင်း, အိုင်အင်္ဂါညီညွတ်ရာ အရပ်တိုင်း၌ သိမ်ငြမ်းဆောက်၍ ပြုအပ်၏၊

လှေ, ဖောင်နှင့်သာ၊ ပြုကြရာ၊ ကမ်းမှာ မချည်ရ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ လှေ, ဖောင်တို့နှင့် ကံပြုရာ၌ လှေကြိုး, ဖောင်ကြိုးများကို မြစ်ကမ်း၌ လှမ်း၍ မချည်ရ၊ ထိုနေရာ၌သာ ဝါးစိုက်၍ ကျောက်ချ၍ ပြုရမည်။

အဗဒ္ဓချင်း အဇ္ဈောတ္ထရဏ, သမ္ဗန္ဓ, သင်္ကရ ဖြစ်ပုံ

အဇ္ဈောတ္ထရဏဖြစ်ပုံ။ ။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော တောအရပ်၌ သံဃာနှစ်သင်းတို့ သည် တစ်ဌာနနှင့် တစ်ဌာန သတ္တဗ္ဘန္တရ နှစ်ပြန်စာအတွင်း၌ ကံပြုကြကုန်အံ့၊ နှစ်ကျိပ်တစ်ယောက် စည်းဝေးလောက်သည်မှ စ၍ ထိုထက်အလွန် သိမ်နယ် ချင်း ထပ်မိကြအံ့၊ အဇ္ဈောတ္ထရဏ ဖြစ်၏၊

သမ္ဗန္ဓဖြစ်ပုံ။ ။ နှစ်ကျိပ်တစ်ယောက် စည်းဝေးလောက်သည်မှ ယုတ်လျော့၍ ထပ်မိကြအံ့၊ သမ္ဗန္ဓဖြစ်၏၊

သင်္ကရဖြစ်ပုံ။ ။ သိမ်နယ်တွင်း၌ ပေါက်ရောက်သော သစ်ပင်, ချုံ, နွယ် ကူးယှက် ထိပါးခဲ့အံ့၊ သင်္ကရ ဖြစ်၏၊ ကံပြုမှု တစ်ပြိုင်နက် ကျခဲ့လျှင် နှစ်သိမ်လုံး ပျက်၏၊ ရှေ့, နောက်ကျခဲ့လျှင် နောက်သိမ် ပျက်၏၊ ဥဒကုက္ခေပသိမ်ချင်း လည်း ဤနည်းတူ။

မှတ်ချက်။ ။ သတ္တဗ္ဘန္တရနှင့် ဥဒကုက္ခေပ ဖြစ်မူကား တည်ရာဌာနချင်း တခြားစီ ဖြစ်ကြ၍ အဇ္ဈောတ္ထရဏ, သမ္ဗန္ဓ နှစ်ပါး မရ၊ သစ်ပင်, ချုံ, နွယ် စသည် ကူးယှက်မှုအတွက်နှင့် ကံပျက်သင်္ကရကိုသာ ရထိုက်၏၊

ထို့ကြောင့် သံဃာတစ်သင်းနှင့် တစ်သင်းသည် တောနယ်မှာ ဖြစ်ခဲ့အံ့၊ အတောင် ၃-ရာခန့်ထက် မနည်းစေမူ၍ ပြုရာ၏၊ ရေနယ်မှာ ဖြစ်အံ့၊ အတောင် တစ်ရာထက် မနည်းစေမူ၍ ပြုကြရာ၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ သိမ်နိမိတ်ကို အမှန်အကန် သိခြင်းငှာ ခက်ခဲလှ၏၊ သံဃာပွားတိုင်းလည်း သိမ်ပွားတတ် ၏၊ ကျယ်၍ကား မလွန်နိုင်၊ ထို့ကြောင့်ပေတည်း။

ဂါမနှင့် သတ်၊ ဥ-ရောလတ်၊ မအပ် ကံပျက်ကြ။

ဂါမနှင့် သတ္တဗ္ဘန္တရ၊ ဂါမနှင့် ဥဒကုက္ခေပတို့၌ အဇ္ဈောတ္ထရဏ, သမ္ဗန္ဓ နှစ်ပါး မရှိ၊ သစ်ပင်, ချုံ, နွယ် စသည် ကူးယှက်ထိစပ်မှုအတွက် ကံပျက် သင်္ကရ ကိုသာ ရအပ်၏၊

ဗဒ္ဓနှင့် အဗဒ္ဓ၊ အဇ္ဈောတ္ထရဏ၊ သမ္ဗန္ဓ, သင်္ကရ ဖြစ်ပုံ

ဂါမနှင့်ဗဒ်၊ လွှမ်းစပ်ရောဘိ၊ ပြစ်မရှိ၊ နိဿိ-နိဿယ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဂါမသိမ်နှင့် ဗဒ္ဓသိမ် နှစ်ပါးသည် နိဿယ, နိဿိတ ဖြစ်ကြ၍ အဇ္ဈောတ္ထရဏ အပြစ်လည်း မရှိ၊ သမ္ဗန္ဓအပြစ်လည်း မရှိ။ သစ်ပင်, ချုံ, နွယ် စသည် ကူးယှက်သော်လည်း ကံပျက်ရန် သင်္ကရအပြစ်လည်း မရှိ။ ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း။ [ဤအဆိုကဲ့သို့ မဟာဝါဘာသာဋီကာ၊ ဥပေါသထက္ခန္ဓက အဖွင့်၊ နှာ-၃၂၃၊ အောက်ဆုံးအပိုဒ်၊ မှတ်ချက်၌ လာသည့် စာပိုဒ်၌လည်း ဆို၏၊၊]

ဗဒ္ဓနှင့် သတ်၊ ဥရောလတ်၊ သုံးရပ် အပြစ်ရ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သတ္တဗ္ဘန္တရအပိုင်းအခြားနှင့် တစ်သင်းသော သံဃာ့ကံပြု၍ နေဆဲအခါ၌ အတောင်သုံးရာကျော်မျှ ကွာဝေးရာဌာနက ထိုသတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်ကို ခြုံ၍ စပ်၍ သစ်ပင်စသည် ရောယှက်၍ ဗဒ္ဓသိမ် သမုတ်ခဲ့သော် ၃-ပါးလုံး အတွက်ပင် ထိုဗဒ္ဓသိမ် ပျက်ရာ၏၊

ရှေးအခါ၌ ဗဒ္ဓသိမ်ရှိဖူးသော ရွာသည် နောက်အခါ၌ ပျက်ပြား၍ တော နယ် ဖြစ်လေ၏၊ ထိုသိမ်ရှိရာအရပ်၌ သတ္တဗ္ဘန္တရသိမ်နှင့် ကံပြုရာ၌လည်း ၃-ပါးပင် ရသင့်၏၊ ဤ၌ သင်္ကရမှုမှာ ထိုဗဒ္ဓသိမ်ဟောင်း၌ သံဃာရှိလျက် မသိမ်းခဲ့မှသာ ကံပျက်ရာ၏၊

ဥဒကုက္ခေပလည်း ဗဒ္ဓသိမ်အရပ်သည် ရေလွှမ်းကမ်းပြိုမှုနှင့် မြစ်ပြင်ဖြစ် သွားရာ၌ မြစ်ပြင်မှာ ဥဒကုက္ခေပသိမ်အဖြစ်နှင့် ကံပြုကြရာ၌ ဥဒကုက္ခေပအပိုင်း အခြားသည် ဗဒ္ဓသိမ်အရပ်ကို လွှမ်းမိုးမှု, စပ်မှု၊ ထိုဗဒ္ဓသိမ်အရပ်၌ ကျောက်ချ၍ ထိုးဝါးစိုက်၍ ပြင်ပ၌ ကံပြုမှု စသည်ဖြင့် အပြစ် ၃-ပါးကို ထိုက်သည်အားလျော် စွာ သိလေ။

သီဟိုဠ်ကျွန်း ကလျာဏီမြစ်၌ မြစ်ကို ဖြတ်သန်းသော တံတားကြီးတစ်ခု ရှိ၏၊ မြစ်လယ်မှာ ထိုတံတား၏အနီး၌ ဥဒကုက္ခေပသိမ် တန်ဆောင်းငယ် ဆောက်လုပ်လျက်ရှိ၏၊ [သီဟိုဠ်ကျွန်းကို ယခု သီရိလင်္ကာဟု ခေါ်၏၊]

ကံပြုသောအခါ တံတားပေါ်မှ နင်းကြမ်းထိုး၍ သိမ်, တန်ဆောင်းသို့ ကူးကြ၏၊ သိမ်တန်ဆောင်း၌ သံဃာစု၍ ကံပြုမည် ရှိသော်အခါ၌ ထိုနင်းကြမ်းကို နုတ်ယူ၍ ထား၏၊ ကံပြုပြီးလျှင် ထိုနင်းကြမ်းခင်းပြန်၍ တံတားသို့ လျှောက်ကူး ကြ၏၊ တံတားခြေဖြစ်သော တိုင်တို့သည် ကံပြုသော ဌာနမှ ရေတကျ အတွင်း၌ ကျကုန်၏၊ အပ်, မအပ် အဓိကရုဏ်းကြီးစွာ ဖြစ်ကြ၏၊ ဂိုဏ်းပင် ကွဲကြ၏၊

ခမည်းတော် မင်းတုန်းရှင်ဘုရင် လက်ထက်၌ သီဟိုဠ်မှ အဆုံးအဖြတ် ခံယူရန် နှစ်ကြိမ် လာရောက်၏၊ ပထမအကြိမ်မှာ ထိုသိမ် မအပ်ကြောင်းကို သာသနာပိုင်ဆရာတော်ကြီးက ပါဠိဘာသာနှင့် ဝိနိစ္ဆယစကား ရေးသားဆုံးဖြတ် ၍ ပေးလိုက်သည်။ ဒုတိယအကြိမ်မှာ ထိုသိမ်အပ်ကြောင်းကို ခင်မကန်ဆရာတော်ကြီးက ပါဠိဘာသာနှင့် ဝိနိစ္ဆယစကား ရေးသားဆုံးဖြတ်၍ ပေးလိုက်သည်၊ ဂိုဏ်း နှစ်ဂိုဏ်းသည် ဝိနိစ္ဆယစာတမ်းကြီး ကိုယ်စီ လက်ကိုင်ရှိကြသဖြင့် ရှေးကထက် တိုးတက်၍ အခိုင်အမြဲ ကွဲပြားကြ၏၊ သာသနာပိုင်ဆရာတော်ကြီး၏ ဝိနိစ္ဆယကို ချီးမွမ်းသူ များကြ၏၊

သိမ်အရာမည်သည် အလွန်ခဲခက်လှ၏၊ နက်နဲ၏၊ ကျမ်းဂန်လည်း တတ်ပါမှ, အာစရိယလဒ္ဓေါပဒေသလည်း ကောင်းလှပါမှ ဝိနည်းဓိုရ်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး များ ပြုလုပ်သည်ကိုလည်း တွေ့ဖူးကြုံဖူးပါမှ နေရာကျ စီရင်တတ်သည်။ တော်ကာလျော်ကာဆရာနှင့် ထိုက်တန်သော အမှုပင် မဟုတ်ဟူ၍ ဂရုပြုသင့်ပေ သည်။

သိမ်ခန်း အမြွက် ပြီး၏၊

၆၅။ ရဟန်းခံ အမြွက်

သမ္ပတ္တိ ၅-ပါး

ဝတ်, ဉတ်, ကမ္မဝါ၊ သိမ်, သရိသာ၊ ငါးဖြာ သမ္ပတ္တိ။
ပဉ္စင်းမြောက်ရန်၊ အင်ငါးတန်၊ ပြန်လေ ဝိပတ္တိ။

၁။ ဝတ္ထု သမ္ပတ္တိ, ၂။ ဉတ္တိ သမ္ပတ္တိ, ၃။ ကမ္မဝါစာ သမ္ပတ္တိ, ၄။ သီမာ သမ္ပတ္တိ, ၅။ ပရိသာ သမ္ပတ္တိ ဟူ၍ ရဟန်းပဉ္စင်းအဖြစ် ထမြောက်ရန် အင်္ဂါ ငါးပါး။ ထိုမှ ပြန်သော် ရဟန်းပဉ္စင်းအဖြစ် မမြောက်ရန် ဝိပတ္တိ ငါးပါး ဖြစ်၏၊

ဝိပတ္တိ ၅-ပါး

၁။ ဝတ္ထု ဝိပတ္တိ, ၂။ ဉတ္တိ ဝိပတ္တိ, ၃။ ကမ္မဝါစာ ဝိပတ္တိ, ၄။ သီမာ ဝိပတ္တိ, ၅။ ပရိသာ ဝိပတ္တိ။

ပဉ္စင်းလောင်းကို၊ ဝတ္ထုဆို၊ ထိုမှာ သံ, ဝိပ်ရှိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပဉ္စင်းလောင်းကို ‘ဝတ္ထု’ဟု ဆို၏၊ ထိုပဉ္စင်းလောင်းမှာ သမ္ပတ္တိ, ဝိပတ္တိ နှစ်ပါး ရှိ၏၊

အဘဗ္ဗပုဂ္ဂိုလ် ၁၃-ယောက်

ဦနဝီသ၊ အန္တိမ၊ အဘဗ္ဗ တစ်ဆယ့်တစ်။
ဆယ့်သုံးဝိပတ်၊ ကင်းစင်လတ်၊ အမြတ် သမ္ပတ္တိ။

(က) အသက်နှစ်ဆယ် မပြည့်သော သူ,
(ခ) ပါရာဇိက ကျပြီးသော သူ,
(ဂ) ပဏ်, ထေ, ပက်, ဆန်၊ ပဉ္စာနန်၊ ဒူသံ, ဥဘောဗျည်း — ဟူသော ဆောင်ပုဒ်အရ —

၁။ ပဏ် = နပုံးပဏ္ဍုက်, ၂။ ထေ = ထေယျ သံဝါသက ပုဂ္ဂိုလ်, ၃။ ပက် = တိတ္ထိဘောင်သို့ ပြောင်းသွားသော တိတ္ထိယ ပက္ကန္တကပုဂ္ဂိုလ်, ၄။ ဆန် = ဂဠုန် နဂါး စသော တိရစ္ဆာန်, ၅။ ပဉ္စာနန် = မာတုဃာတက = အမိကို သတ်သောသူ, ပိတုဃာတက = အဖကို သတ်သောသူ, အရဟန္တဃာတက = ရဟန္တာကို သတ်သောသူ, လောဟိတုပ္ပါဒက = မြတ်စွာဘုရားအား သွေးစိမ်း တည်အောင် ပြုသောသူ, သံဃဘေဒက = သံဃာသင်းခွဲသောသူ, ၆။ ဒူသံ = ဘိက္ခုနီဒူသက = ရဟန်းမကို ဖျက်ဆီးဖူးသောသူ, ၇။ ဥဘောဗျည်း = နိမိတ် နှစ်ပါးစုံ ရှိသောသူဟူသော အဘဗ္ဗပုဂ္ဂိုလ် တစ်ကျိပ်တစ်ယောက် --

ဤ ၁၃-ယောက်တို့သည် ရဟန်းမဖြစ်ထိုက်ကုန်၊ ထိုသူတို့ကို ပဉ္စင်းခံခဲ့ သော် ဝတ္ထုအတွက်နှင့် ထိုကံပျက်၏၊ ထိုသူတို့ကို ကြဉ်၍ သမ္ပတ္တိကို သိအပ်၏၊

သန္ဓေတည်နေ့၊ စတုံရွေ့၊ ပြည့်စေ ဝီသတိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ “အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂဗ္ဘဝီသံ ဥပသမ္ပာဒေတုံ။”ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ ဂဗ္ဘဝီသံ = အမိဝမ်း၌ ကိန်းနေသော ပဋိသန္ဓေလ, ရက် တို့ကို ထည့်စွက်၍ အသက်နှစ်ဆယ်ပြည့်သော သူကို။ ဥပသမ္ပာဒေတုံ = ရဟန်း ပဉ္စင်းခံစေခြင်းငှာ။ အနုဇာနာမိ = ငါဘုရား ခွင့်ပြု၏ဟူ၍ လာသောကြောင့် ပဋိသန္ဓေ တည်နေသော နေ့မှစ၍ အနှစ် နှစ်ဆယ်ပြည့်စေရာ၏၊

ခုနစ်လဖွား၊ ဆယ်လဖွား၊ ထင်ရှား လူဝယ်ရှိ။
လောက၌ ၇-လဖွား, ၁၀-လဖွား နှစ်မျိုးသာ ထင်ရှား၏၊
ဖွားသက္ကရာဇ်၊ ဆယ့်ကိုးနှစ်မှ၊ ငါးလ, နှစ်လ စွန်းတုံက၊ ဂဗ္ဘဝီသပြည့်။

ဂဗ္ဘဝီသ။ ။ ဖွားသက္ကရာဇ်ကို တွက်စစ်၍ ၁၉-နှစ်လုံးလုံး ပြည့်သည်မှ ၇-လဖွားသူမှာ ၅-စွန်းလျှင် ဂဗ္ဘဝီသ ပြည့်၏၊ ၁၀-လဖွားသူမှာ ၂-လစွန်းလျှင် ဂဗ္ဘဝီသ ပြည့်၏၊ [အဋ္ဌကထာနည်း]

ရက်သုံးဆယ်လ၊ ဆယ့်နှစ်လ၊ ဝဿ အမှန်သိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အဋ္ဌကထာ၌ လာသော အာစရိယဝါဒ အလိုကား ‘တိံသ ရတ္တိဒိဝေါ မာသော’ဟူ၍ ဟောတော်မူသောကြောင့် ရက်ပေါင်း-၃၀ ပြည့်မှ တစ်လ အမှန်ဖြစ်သည်။ ‘ဒွါဒသမာသာ ဧကံ သံဝစ္ဆရံ’ဟူ၍ ဟောတော်မူ သောကြောင့် ၁၂-လသည်သာ တစ်နှစ်အမှန် ဖြစ်သည်၊ တစ်နှစ်တစ်နှစ်အဖို့တွင် ရက်-၃၀ မပြည့်သော ရက်မစုံလပေါင်း ၆-လ ပါရှိ၏၊ ဝါထပ်သည့်အတွက် တစ်နှစ်တွင် ၁၃-လ ရှိသော နှစ်မျိုးသည် ၃-နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ် လာ၏၊

ဆယ့်ကိုးနှစ်ကို၊ ခြောက်လပို၊ ဝါဆို ထပ်သည့်တွက်။
လေးလမျှတုံ၊ ယုတ်လျော့ကုန်၊ မစုံလ အတွက်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဖွားသည့်နေ့မှ စ၍ ၁၉-နှစ်ပြည့်ပြီဟု ဆိုရသောအခါ ဝါဆိုထပ်သည့်အတွက် ၆-လ အပိုထွက်လာ၏၊ ရက်မစုံလအတွက် ရက်ပေါင်း ၁၁၄-ရက် ယုတ်လျော့လျက် ရှိ၏၊ ထိုရက်ပေါင်းကို ၄-လမျှ ဆိုသည်။ ၃-လ နှင့် ၂၄-ရက်တည်း။

ယုတ်ပိုညှိက၊ ကျန်သေသ၊ နှစ်လ ခြောက်ရက်ထွက်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝါထပ်အတွက် ၆-လပိုသည်တွင် ရက်မစုံအတွက် ယုတ် ခဲ့သော ရက်တို့နှင့် ပယ်နုတ်နှိုင်းညှိသည်ရှိသော် အကျန် ၂-လ၊ ၆-ရက် အပို ထွက်သည်။

သုံးလစွန်းက၊ ခုနစ်လ၊ ဂဗ္ဘ ဝီသပြည့်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ၇-လဖွားသူမှာ ၁၉-နှစ်မှ ၃-လစွန်းခဲ့လျှင် ဂဗ္ဘဝီသ ပြည့်၏၊ ရဟန်းခံရပြီ၊ ၁၀-လဖွားမှာကား ပဋိသန္ဓေ ၁၀-လနှင့် ထိုအပို ၂-လ၊ ၆-ရက်ကို ပေါင်းသော် တစ်နှစ်ပြည့်လျက်ရှိသောကြောင့် ဖွားသက္ကရာဇ်နှစ် ၁၉-နှစ် ပြည့် ခဲ့လျှင် ဂဗ္ဘဝီသ ပြည့်၏၊ ၁၉-နှစ်လုံးလုံး ရှိလျှင် ရဟန်းခံရပြီ။ [ဝိနယသံခိပ်ကျမ်း]

ရဟန်းလောင်း၏ အမိဖြစ်သူက သူ၏ သားသည် ၁၀-လဖွား ဖြစ်ပါသည် ဟု အတပ်ပြောသော်လည်း အမှန်မုချ ယုံရမှာ ခက်လှသော အရာမျိုး ဖြစ်ခဲ့၍ အယုတ်ဆုံးအားဖြင့် ၇-လဖွားသားကို အတည်ပြု၍ ၁၉-နှစ်နှင့် ၃-လ အောက် မယုတ်စေရ၊ ပိုလျှင်သာ ပိုစေရမည်ဟု လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ကျေးဇူးရှင် စံကျောင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး မိန့်တော်မူ၏၊

ဝတ္ထု သမ္ပတ္တိပြီး၏၊

ဉတ္တိဝိပတ္တိ ၅-ပါး

ဝတ်, သံ, ပုဂ်, ဉတ်၊ မသုံးသပ်၊ ဉတ်ကို နောက်မှထား။
ဉတ္တိဝိပတ်၊ အင်ငါးရပ်၊ သမ္ပတ် အပြန်ငါး။

၁။ ဉတ်အတွင်း၌ ဝတ္ထုကို မသုံးသပ်ခြင်း, ၂။ သံဃာကို မသုံးသပ်ခြင်း, ၃။ ပုဂ္ဂိုလ်ကို မသုံးသပ်ခြင်း, ၄။ ဉတ်ကို မသုံးသပ်ခြင်း, ၅။ ဉတ်ကို ကမ္မဝါစာ၏ နောက်မှထားခြင်း ဟူ၍ ဉတ္တိဝိပတ္တိ ၅-ပါး ရှိ၏၊ ဝတ္ထုကို သုံးသပ်ခြင်း စသည် ဖြင့် ထိုမှပြန်၍ ဉတ္တိ သမ္ပတ္တိ ၅-ပါးကို သိအပ်၏၊

ကမ္မဝါစာ သမ္ပတ္တိ, ဝိပတ္တိ
ကမ္မဝါလဲ၊ ဉတ္တိနဲ၊ ခွဲလေ, ဝိပ်, သံ, ငါး။
အက္ခရ ပဒံ၊ ယုတ်လျော့ ကျန်၊ ဆယ်တန် သဒ္ဒါမှား။
ကမ္မဝါမှာ၊ ကံပျက်ရာ၊ ဉတ်မှာ ထိုနည်းလား။

အနုဿာဝနာခေါ်သော ကမ္မဝါ၌လည်း ဉတ်မှာကဲ့သို့ ဝတ္ထု, သံဃာ, ပုဂ္ဂိုလ်, ကမ္မဝါစာတို့ကို မသုံးသပ်ခြင်း, သုံးသပ်ခြင်း၊ ကမ္မဝါစာကို ဉတ်၏ ရှေ့၌ ဖတ်ခြင်း၊ ဉတ်၏ နောက်၌ဖတ်ခြင်း ဟူ၍ ဝိပတ္တိ ၅-ပါး၊ သမ္ပတ္တိ ၅-ပါး ရှိ၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ကမ္မဝါစာတွင်း၌ အက္ခရာပုဒ် ယုတ်လျော့ ကြွင်းကျန်ခြင်း၊ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိခေါ်သော သဒ္ဒါ ၁၀-ပါး တိမ်းပါး ချွတ်ယွင်းခြင်းတို့သည် ကမ္မဝါစာ ဝိပတ္တိအတွက် ကံပျက်ရန် အမှုတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊

ဉတ်၌လည်း ဤအက္ခရာပုဒ် ယုတ်လျော့ခြင်း၊ သဒ္ဒါ ၁၀-ပါး၊ တိမ်းမှား ခြင်းတို့သည် ကမ္မဝါစာနည်းတူ ကံပျက်ရန် အမှုတို့ပင်တည်း။

အက္ခရပဒံ -- ဟူသော နောက်သံပေါက် နှစ်ခုသည် ပါဠိတော်၌ “သာဝနံ ဟာပေတိ”ဟူသော စတုတ္ထဝိပတ္တိအရကို ဖော်ပြသော သံပေါက်စုသာတည်း၊ အသီးအခြား မဟုတ်။

ဉတ္တိ ဝိပတ္တိ၌ “ဉတ္တိံ န ပရာမသတိ”နှင့် အနုဿာဝနာ ဝိပတ္တိ၌ “သာဝနံ ဟာပေတိ”သည် အတူတူပင်၊ “ပစ္ဆာ ဉတ္တိံ ထပေတိ”နှင့် “အကာလေ ဝါ သာဝေတိ”သည် အတူတူပင်။

ထို့ကြောင့် ဉတ္တိဝိပတ္တိ, ကမ္မဝါစာဝိပတ္တိ နှစ်ပါးကို တစ်ပေါင်းတည်းပြု၍ ပြဆိုပေအံ့။

ဝတ္ထုအပရာမသန။ ။ ဝတ္ထုကို မသုံးသပ်ခြင်း ဆိုသည်ကား ဉတ်၌ လည်းကောင်း, ကမ္မဝါစာ ၃-ချက်တို့၌လည်းကောင်း ရဟန်းလောင်း၏ အမည်ကို မသုံးသပ်ခြင်းတည်း၊ မဖတ်ခြင်းတည်း။

သံဃအပရာမသန။ ။ သံဃပုဒ်တို့ကို မဖတ်ခြင်းသည် သံဃာကို မသုံး သပ်ခြင်း မည်၏၊

ပုဂ္ဂလအပရာမသန။ ။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အမည်နာမ မပါခြင်းသည် ပုဂ္ဂိုလ်ကို မသုံးသပ်ခြင်း မည်၏၊

သာဝန ဟာပန။ ။ ဉတ်နေရာ၌ ဉတ်ကို လုံးလုံးမဖတ်ဘဲ ကမ္မဝါစာ သက်သက်ကိုသာ ဖတ်ခြင်း၊ ကမ္မဝါစာနေရာ၌ ကမ္မဝါစာ လုံးလုံးမဖတ်ဘဲ ဉတ်ကိုသာ ၄-ကြိမ်ဖတ်ခြင်းသည် ဉတ်ကို မသုံးသပ်ခြင်း၊ ကမ္မဝါစာကို ယုတ်လျော့စေခြင်း မည်၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ဉတ်၌ အကျုံးဝင်သော အချို့ချို့သော အက္ခရာတို့ကို စွန့်ခြင်း၊ မကောင်းသဖြင့် ရွတ်ဆိုခြင်း၊ ကမ္မဝါစာတို့၌ အကျုံးဝင်သော အချို့အချို့ သော အက္ခရာပုဒ်တို့ကို စွန့်ခြင်း၊ မကောင်းသဖြင့် ရွတ်ခြင်းများသည်လည်း ဉတ်ကို မသုံးသပ်ခြင်း ကမ္မဝါစာကို ယုတ်စေခြင်း မည်၏၊ ဉတ်ကို ကမ္မဝါစာ တို့၏ နောက်၌ ထားခြင်း၊ ကမ္မဝါစာတို့ကို ဉတ်၏ ရှေ့၌ ဖတ်ခြင်း ထင်ရှားပြီ။

ဝတ္ထု, ပုဂ္ဂလတို့ကို သုံးသပ်မှု၌ သိမ်အပြင်၌ သံဃာစုံလင်၍ ကမ္မဝါစာဖတ်တော့မည်ရှိရာ မဖတ်မီတင်ကူး၍ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာက သံဃာအများ ကြားသိ ကြစေရန် ရဟန်းလောင်းကိုလည်း ‘နာဂ’ဟူ၍ အမည်ပေးရမည်၊ မိမိကိုယ်ကို လည်း ‘တိဿ’ဟူ၍ အမည်ပေးရမည်။

ရဟန်းလောင်း မောင်မည်သူကို နာဂဟူ၍ အမည်ပေးပါ၏၊ ဉတ်၌ လည်းကောင်း, ကမ္မဝါစာတို့၌လည်းကောင်း ‘နာဂ’ဟူ၍ ရွတ်ဆိုသည်ရှိသော် ရဟန်းလောင်း မောင်မည်သူကို ဆိုသည်ဟူ၍ သံဃာတော်တို့က သိတော်မူကြ ပါကုန်။

ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြစ်သူ အကျွန်ုပ်ကိုလည်း ‘တိဿ’ဟူ၍ အမည်ပေးပါ၏၊ ဉတ်၌လည်းကောင်း, ကမ္မဝါစာတို့၌လည်းကောင်း ‘တိဿ’ဟူ၍ ရွတ်ဆိုသည် ရှိသော် ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြစ်သူ အကျွန်ုပ်ကို ဆိုသည်ဟူ၍ သံဃာတော်တို့က သိတော်မူကြပါကုန်။ [အမည်ပေးပုံ။]

ရဟန်းခံ ကမ္မဝါသို့ မရောက်မီ ဆုံးမခန်း, စစ်မေးခန်းတို့၌လည်း သမ္မုတိဉတ် ပါရှိသည်။ ထိုဉတ်၌လည်း ဝတ္ထု, ပုဂ္ဂလတို့ ပါရှိကြသည်ဖြစ်၍ အမည်ကို တင်ကူး၍ မှည့်မှ သင့်လျော်သည်။ ရှေးဦးစွာ အမည်ပေးမှုကို မပြုမူ၍ ဉတ်, ကမ္မဝါစာတို့၌သာ နာဂအမည်, တိဿအမည်တို့ကို ရွတ်ဆို၍ သွားသည်ရှိသော် ယခုရှိနေကြသော ရဟန်းလောင်း၏အမည် မဟုတ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ ပြုလုပ်သူ၏အမည် မဟုတ်သဖြင့် ရဟန်းလောင်းဖြစ်သူ, ဥပဇ္ဈာယ်ဖြစ်သူတို့ကို မထိမငြိသည်ဖြစ်၍ ဝတ္ထု, ပုဂ္ဂလတို့ကို မသုံးသပ်ရာပင် ကျ၏၊ [ဝိမတိဋီကာ အဆို။]

သာဝနံ ဟာပေတိ၌ —

ဌာန် ၇-ပါး။ ။ ၁။ ဥရ = ရင်, ၂။ ကဏ္ဌ = လည်ချောင်း, ၃။ တာလု = အာစောက်, ၄။ မုဒ္ဓ = အာခေါင်, ၅။ ဒန္တ = သွား, ၆။ ဩဋ္ဌ = နှုတ်ခမ်း, ၇။ နာသိက = နှာခေါင်း။ (ဌာန် ၇-ပါး ဆောင်ပုဒ်။)

ကရိုဏ်း ၄-ပါး။ ။ ၁။ ဇိဝှါမဇ္ဈ = လျှာလယ်, ၂။ ဇိဝှေါပဂ္ဂ = လျှာဖျား၏ အနီး, ၃။ ဇိဝှဂ္ဂ = လျှာဖျား, ၄။ သကဋ္ဌာန = မိမိတို့၏ ဌာန်။ (ကရိုဏ်း ၄-ပါး ဆောင်ပုဒ်။)

ပယတ် ၄-ပါး။ ။ ၁။ သံဝုဋ = ပိတ်မှု, ၂။ ဝိဝဋ = ဖွင့်မှု, ၃။ ဖုဋ္ဌ = ထိမှု, ၄။ ဤသံဖုဋ္ဌ = စဉ်းငယ်ထိမှု။ (ပယတ် ၄-ပါး ဆောင်ပုဒ်။)

မှတ်ချက်။ ။ အထက်သွား၏ အတွင်းဖြစ်သော အာခေါင်အရပ်မှ စ၍ လည်ချောင်းပေါက်ဝသို့ ဆိုက်အောင် ခံတွင်း၏ အထက်အပြင်ကို နှစ်ဖို့ပြု၍ အတွင်းအဖို့ကို အာစောက်ခေါ်သည်။ အပြင်အဖို့ကို အာခေါင် ခေါ်သည်၊ လျှာထိပ် ဟူ၍လည်း ဆိုကြ၏၊

ခံတွင်းမှ နှာခေါင်းသို့ ထွက်သွားသော အပေါက်တစ်လျှောက်လုံးကို နာသိကဌာန် ဆိုသည်။

‘သံဝုဋ’ ပိတ်ခြင်းဆိုသည်ကား ဖွင့်၍ မလွှတ်ဘဲ ချုပ်အုပ်၍ ရွတ်ခြင်းကို ဆိုသည်။ ပတ်ဝိုင်းကို လက်ဖြင့် တီးကြရာ၌ စီတန်း၍နေသော ဗုံတော်ကြီး, ငယ်စုနှင့် ဌာန် ၇-ပါး တူသည်။ အလိုရှိရာ လှည့်လည်၍ တီးခေါက်သော လက်နှင့် ကရိုဏ်း ၄-ပါး တူသည်။

တစ်ခုသော ဗုံကို တီးခေါက်ရာ၌ တစ်ခုသော ဗုံမျက်နှာအပြင်မှ အသံတို, အသံရှည်, အသံမာ, အသံပျော့ အမျိုးမျိုးဖြစ်လေအောင် ပြုပြင်သော အမူအရာ အထွေအပြားတို့နှင့် ပယတ်မှု ၄-ပါး တူသည်။

ရင်, လည်, အာ, အာ သွား, နှုတ်, နှာ၊ ဖြစ်ရာ ဌာန်ခုနစ်။ [သိသာပြီ။]
လျှာလယ်, လျှာဖျား၊ နီးအပါး၊ ဌာန်အား ကရိုဏ်းလေး။ [သိသာပြီ။]
ပိတ်, ဖွင့်, ခိုက်, ထိ၊ စဉ်းငယ်ထိ၊ ပြုဘိ ပယတ်လေး။ [သိသာပြီ။]
က, ခ, ဂ, ဃ, င၊ အ, အာ, ဟ၊ အဋ္ဌ-လည်ချောင်းဖြစ်။ [ကဏ္ဌဇ ၈-လုံး]
စ, ဆ, ဇ, စျ, ည၊ ဣ, ဤ, ယ၊ အဋ္ဌ-အာစောက်ဖြစ်။ [တာလုဇ ၈-လုံး]
ဋ, ဌ, ဍ, ဎ, ဏ၊ ရ နှင့် ဠ၊ သတ္တ-အာခေါင်ဖြစ်။ [မုဒ္ဓဇ ၇-လုံး]
တ, ထ, ဒ, ဓ, န၊ လ နှင့် သ၊ သတ္တ-သွားမှာဖြစ်။ [ဒန္တဇ ၇-လုံး]
ပ, ဖ, ဗ, ဘ, မ၊ ဥ, ဦ, မှ၊ သတ္တ-နှုတ်ခမ်းဖြစ်။ [ဩဋ္ဌဇ-ရလုံး]
ဝဂ္ဂန်ပဉ္စ၊ နိဂ္ဂဟီတ၊ ဆ-မှာ နှာခေါင်းဖြစ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ‘င, ဉ, ဏ, န, မ’ ဤ ဝဂ္ဂန္တ ၅-လုံးကို ဝဂ္ဂန်ပဉ္စ ဆိုသည်၊ သေးသေးတင်ခေါ်သော ဗိန္ဒုငယ်တစ်ခုကို နိဂ္ဂဟီတ ခေါ်သည်။

လည်, နှုတ်, ဩသာ၊ ဧ, လည်, အာ၊ ဝ-မှာ သွား, နှုတ်ဖြစ်။

ဩ--သည် လည်ချောင်း, နှုတ်ခမ်း၌ ဖြစ်၏၊ ဧ--သည် လည်ချောင်း, အာစောက်၌ ဖြစ်၏၊ ဝ--သည် သွား, နှုတ်ခမ်း၌ ဖြစ်၏၊

ဝဂ္ဂန်, ယ, ဝ၊ ယှဉ်သည် ဟ၊ ဥရဌာန်၌ ဖြစ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဝဂ္ဂန္တ ၅-လုံး ယ, ရ, လ, ဝ, ၄-လုံး ဤ ၉-လုံးနှင့် ယှဉ်သော ဟ--အက္ခရာသည် ရင်၌ ဖြစ်သည်ဟု လာ၏၊ ဠကြီးနှင့် ယှဉ်လျှင် လည်း ထို့အတူ ယူလေ။ ငှ, ဥှ, ဏှ, နှ, မှ, ယှ, ရှ, လှ, ဝှ, ဠှ။

အာစောက်-မဇ္ဈ၊ ခေါင်-ပဂ္ဂ၊ ဒန္တ-လျှာ ဖျားစပ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အာစောက်ဌာန်နှင့် ဇိဝှါ မဇ္ဈကရိုဏ်း တွဲဖက်။ အာခေါင် ဌာန်နှင့် ဇိဝှေါပဂ္ဂကရိုဏ်း တွဲဖက်။ သွားအရပ်နှင့် ဇိဝှဂ္ဂကရိုဏ်း တွဲဖက်။

မှတ်ချက်။ ။ တာလုဇ အက္ခရာတို့ကို ဖြစ်စေလိုသော် လျှာလယ်အရပ်၌ လှုံ့ဆော်၍ ပေးမှ ဖြစ်နိုင်ကြကုန်သည်၊ “စ-ဝဂ် ပဉ္စ၊ ဣ, ဤ, ယ”တို့ကို ရွတ်ဆို၍ ကြည့်လေ။ မဇ္ဈိမသား, သီဟိုဠ်သားတို့သည် စ-ဝဂ် ၅-လုံးတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ကျ, ချ, ဂျ, ဃျ, နျ-ဟု ရွတ်ဆိုကြကုန်၏၊

မုဒ္ဓဇ အက္ခရာတို့ကို ဖြစ်စေလိုသော် လျှာဖျား၏ အနီးဖြစ်သော လျှာအရပ် နှင့် လှုံ့ဆော်၍ပေးမှ ဖြစ်ကြကုန်သည်၊ “ဋ-ဝဂ် ပဉ္စ၊ ရနှင့် ဠ”တို့ကို ရွတ်ဆို၍ ကြည့်လေ။

ရကြီးကို ပြီသအောင်ရွတ်လိုသော် လျှာကို အထက်သို့ ခေါက်လိပ်၍ အထက် အခေါင်အရပ်ကို ထိခိုက်၍ ပေးမှ လျှာလိပ်သံပေါ်၍ ရကြီးအက္ခရာ ပီသစွာ ဖြစ်နိုင်သည်။ ဋ, ဌ, ဍ, ဎ, ဏ, ဠကြီးတို့ကို ရွတ်လိုသောအခါ၌လည်း လျှာကို အထက်သို့ ခေါက်လိပ်၍ ပေးရမည်။ ရကြီးနှင့် ဌာန်တူ, ကရိုဏ်းတူ ဖြစ်ကြသည်၊ လျှာကို အထက်သို့ ခေါက်လိပ်၍ မပေးခဲ့လျှင် တ, ထ, ဒ, ဓ, န, လ-ဟူ သော ဒန္တဇတွေ ဖြစ်ကုန်၏၊ မုဒ္ဓဇတွေ မဖြစ်လာကုန်။

သုဏာတု မေ --၌ ဏာ--ကို ရွတ်မည်ဟု ရွတ်ပါသော်လည်း လျှာကို တန်းတန်းထား၍ ရွတ်ခဲ့သော် ဒန္တဇ-နာ အက္ခရာသာ ဖြစ်လေ၏၊ ပဋိဆန္နာနဉ္စ- ၌ ဋိ--ကို, အနုသိဋ္ဌော--၌ ဋ္ဌော--ကို ရွတ်မည်ဟု ရွတ်ပါသော်လည်း လျှာကို တန်းတန်းထား၍ ရွတ်ခဲ့သော် ဒန္တဇ-တိ, ဒန္တဇ-ထော တို့သာ ဖြစ်၍ သွားကုန်၏၊ ဤမုဒ္ဓဇ ၇-လုံးတို့နှင့် ဒန္တဇ ၇-လုံးတို့သည် ဌာန်လည်း တစ်ခြားစီ ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ကရိုဏ်းလည်း တစ်ခြားစီ ဖြစ်ကြကုန်၏၊

ဋ-သံနှင့် တ-သံ ကွဲအောင် ရွတ်ရလိမ့်မည်။
ဌ-သံနှင့် ထ-သံ ကွဲစေရမည်။
ဍ-သံနှင့် ဒ-သံ ကွဲစေရမည်။
ဎ-သံနှင့် ဓ-သံ ကွဲစေရမည်။
ဏ-သံနှင့် န-သံ ကွဲစေရမည်။
ရ-သံနှင့် ယ-သံ ကွဲစေရမည်။
ဠ-သံနှင့် လ-သံ ကွဲစေရမည်။

ကွဲအောင် မရွတ်တတ်လျှင် ကမ္မဝါဖတ်ခြင်းငှာ မထိုက်၊ သုဏာတု၌ ပင်လျှင် အလွဲလွဲအချော်ချော် ဖြစ်လိမ့်မည်၊ သတိကြီးကြီး ထားသင့်လှ၏၊

ဒန္တ-လျှာဖျားစပ်ဆိုသည်ကား — ဒန္တဌာန်နှင့် လျှာဖျားကရိုဏ်း တွဲဖက်၊ ဒန္တဇအက္ခရာတို့ကို ဖြစ်စေလိုသော် လျှာပြင်နှင့် အထက်သွားကို လှုံ့ဆော်၍ပေးမှ ဖြစ်နိုင်သည်။ ‘တ-ဝဂ် ပဉ္စ၊ လ နှင့် သ’တို့ကို ရွတ်ဆိုကြည့်လေ၊ လျှာက အထက်သို့ ခေါက်လိပ်၍ ရွတ်ဆိုခဲ့လျှင် မုဒ္ဓဇတွေ ဖြစ်၍လာလိမ့်မည်၊ သုဏာတု-၌ တု-ကို လျှာလိပ်သံနှင့် ရွတ်ဆိုခဲ့လျှင် ဋု-ဖြစ်၍ သွား၏၊ နာဂေါ-၌ နာ-ကို လျှာလိပ်သံနှင့် ရွတ်ခဲ့လျှင် ဏာ-ဖြစ်၍ သွား၏၊။ အကြွင်း သိသာပြီ။

ဆိုပြီးသည်မှ ကြွင်းကုန်သော ကဏ္ဌဇ ၈-လုံး, ဩဋ္ဌဇ ၇-လုံးတို့၌ ဌာန်နှင့် ကရိုဏ်း အခြားမရှိ၊ ဌာန်သည်ပင်လျှင် ကရိုဏ်း ဖြစ်၏၊ “က-ဝဂ် ပဉ္စ၊ အ, အာ, ဟ”တို့၌ လည်ချောင်းသားချင်း လှုံ့ဆော်သည်။ “ပ-ဝဂ် ပဉ္စ၊ ဥ-ဝဏ္ဏ”တို့မှာ နှုတ်ခမ်းသား နှစ်ခုချင်း လှုံ့ဆော်သည်၊ ကရိုဏ်း အသီးအခြား မရှိပြီ၊ နှာခေါင်းဖြစ် အက္ခရာ ၆-လုံးတို့၌ နှုတ်ခမ်းကို ကရိုဏ်းဆိုသင့်၏၊ နှုတ်ခမ်းကို ပိတ်၍ ပေးမှ နှာခေါင်းသို့ လေနှင့်တကွ အသံလုံး၍ သွားသဖြင့် နှာခေါင်းသံ ပြီစွာ ပေါ်လေသည်။

အ-သံဝုဋ၊ ကြွင်းသရ၊ သ, ဟ-ဝိဝဋာ။
ဝဂ်မှာ ဖုဋ္ဌံ၊ ယ, ဝ, မှန်၊ ဤသံဖုဋ္ဌသာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ အ-သရသည် သံဝုဋပယတ် ရှိ၏၊ လည်ချောင်းကို ပိတ်သော အခြင်းအရာ ထင်၏၊ ပိတ်လေ ပြီသလေ ဖြစ်၏၊

ကြွင်းသောသရ ၇-လုံး၊ သ, ဟတို့သည် ဝိဝဋပယတ် ရှိကြကုန်၏၊ အာ- ကို ရွတ်သောအခါ လည်ချောင်းပေါက်ကို ပွင့်ပွင့်ပြု၍ ရွတ်။ ဣ, ဤကို ရွတ် သောအခါ အာစောက်ဌာန်နှင့် လျှာလယ်ကရိုဏ်းကို ပွင့်ပွင့်ပြု၍ ရွတ်၊ ဧ, ဩ, သ, ဟတို့မှာလည်း သူတို့ဆိုင်ရာ ဌာန် ကရိုဏ်းတို့နှင့် ခွဲလေ။

ကဝဂ် ၅-လုံး, စဝဂ် ၅-လုံး, ဋဝဂ် ၅-လုံး, တဝဂ် ၅-လုံး, ပဝဂ် ၅-လုံးတို့ကို ရွတ်သောအခါ သူ့ဌာန်နှင့် သူ့ကရိုဏ်းတို့ကို နာနာထိခိုက်စေ၍ ရွတ်။

ယ, ရ, လ, ဝတို့ကို ရွတ်သောအခါ သူတို့ဌာန်နှင့် ကရိုဏ်းတို့ကို စဉ်းငယ် သာ ထိခိုက်စေ၍ ရွတ်။

ပဝဂ် ၅-လုံးတို့သည် နှုတ်ခမ်း၌ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဥ, ဦ နှစ်လုံးတို့လည်း နှုတ်ခမ်း ၌ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပယတ်မူကား ကွဲကြ၏၊ ပဝဂ်မှာ ဖုဋ္ဌပယတ် ရှိ၏၊ နှုတ်ခမ်းချင်း နာနာထိလေ ပြီသလေ ဖြစ်ကုန်၏၊

ဥ, ဦ နှစ်လုံးတို့မှာ ဝိဝဋပယတ် ရှိကြကုန်၏၊ နှုတ်ခမ်းချင်း ဖွင့်၍ရွတ်မှ ပြီသကုန်၏၊ ထိ၍ ရွတ်လျှင် မပြီသကုန်ပြီ။

ဤနည်းကို အမှီပြု၍ ကြွင်းသော ဌာန်တူ, ကရိုဏ်းတူ, ပယတ်ကွဲ အက္ခရာတို့၌ ရွတ်ပုံ အထူးအပြားတွေကို အကုန်ဝေဖန် ရှင်းလင်းစွာ သိလေ မြင်လေ။

ဌာန်, ကရိုဏ်း, ပယတ် ပြီး၏၊

ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိ ၁၀-ပါး

သိထိလံ ဓနိတဉ္စေဝ၊ ဒီဃံ ရဿံ ဂရုံ လဟုံ။
နိဂ္ဂဟီတံ ဝိမုတ္တဉ္စ၊ သမ္ဗန္ဓဉ္စ ဝဝတ္ထိတံ။

သိထိလံ = လျော့လျော့ရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ ဓနိတဉ္စေဝ = တင်းတင်းရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ ဒီဃံ = ရှည်ရှည်ရွတ်အပ် သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ ရဿံ = တိုတိုရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်း ကောင်း။ ဂရုံ = လေးလေးရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း၊ လဟုံ = ပေါ့ပေါ့ ရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ နိဂ္ဂဟီတံ = ခံတွင်းကို ပိတ်၍ ရွတ်အပ်သော ဗိန္ဒုအက္ခရာလည်းကောင်း။ ဝိမုတ္တဉ္စ = ခံတွင်းကို မပိတ်မူ၍ ရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ သမ္ဗန္ဓဉ္စ = သန္ဓိစပ်၍ ရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ ဝဝတ္ထိတံ = သန္ဓိမစပ် ပုဒ်ဖြတ်၍ ရွတ်အပ်သော အက္ခရာလည်းကောင်း။ သဒ္ဒါ ၁၀-ပါး ဆောင်ပုဒ်၊ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိ ၁၀-ပါးလည်း ခေါ်၏၊

လျော့, တင်း, ရှည်, တို၊ လေး, ပေါ့, ကို၊ ပိတ်သို, လွတ်, စပ်, ဖြတ်။ ပ, တ သိထိ၊ ဝဂ်တွင် ရှိ၊ ဓနိ, ဒု, စ မှတ်။

သိထိလ။ ။ ဝဂ် ၂၅-လုံးတွင် ရှိသော ပထမအက္ခရာ ၅-လုံး, တတိယ-အက္ခရာ ၅-လုံးသည် သိထိလ မည်၏၊ က, ဂ, စ, ဇ, ဋ, ဍ, တ, ဒ, ပ, ဗ-ဤ ၁၀-လုံးကို ဆိုသတည်း။

ဓနိတ။ ။ ဒုတိယအက္ခရာ ၅-လုံး, စတုတ္ထအက္ခရာ ၅-လုံးသည် ဓနိတ မည်၏၊ ခ, ဃ, ဆ, စျ, ဌ, ဎ, ထ, ဓ, ဖ, ဘ-ဤ ၁၀-လုံးကို ဆိုသတည်း။

ငါးလုံးဒီဃ၊ သုံးရဿ၊ ဂ, လ နှစ်မည်ထပ်။

ဒီဃ-ဂရု။ ။ အာ, ဤ, ဦ, ဧ, ဩ—ဤ ၅-လုံးသည် ဒီဃလည်း မည်၏၊ ဂရုလည်း မည်၏၊

ရဿ-လဟု။ ။ အ, ဣ, ဥ — ဤ ၃-လုံးသည် ရဿလည်း မည်၏၊ လဟုလည်း မည်၏၊ ဂ, လဆိုသည်ကား ဂရု, လဟု ဆိုလိုသည်။

မှတ်ချက်။ ။ ဤအရာ၌ ဒီဃသရနှင့် ယှဉ်သော ဗျည်းတို့သည်လည်း ဒီဃပင် မည်ကုန်၏၊ ရဿသရနှင့် ယှဉ်သော ဗျည်းတို့သည်လည်း ရဿပင် မည်ကုန်၏၊

သံယုဂ်, နိဂ္ဂဟိတ၊ နှောင်းပြန်က၊ ရဿ-ဂရု မှတ်။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရဿပင် ဖြစ်သော်လည်း နောက်၌ သံယုဂ်ရှိခဲ့သော် လည်းကောင်း, နိဂ္ဂဟိတ် ရှိခဲ့သော်လည်းကောင်း ဂရု မည်ပြန်၏၊ အတ္တ, ဓမ္မ, ဣဋ္ဌ, ယိဋ္ဌ, ဥဒ္ဓ, မုဒ္ဓ သံဃ — စသည်တည်း။

ဗိန္ဒုနိဂ္ဂဟိတ်၊ ခံတွင်းပိတ်၊ မပိတ် ဝိမုတ် မှတ်။

နိဂ္ဂဟိတ်။ ။ ခံတွင်းကိုပိတ်၍ ရွတ်အပ်သော ဗိန္ဒုတစ်ခုသည် နိဂ္ဂဟိတ် မည်၏၊

ဝိမုတ္တ။ ။ ခံတွင်းကို မပိတ်မူ၍ ရွတ်အပ်သော အက္ခရာစုသည် ဝိမုတ္တ မည်၏၊

(က) နိဂ္ဂဟီတန္တိ ယံ ကရဏာနိ နိဂ္ဂဟိတွာ အဝိဿဇ္ဇေတွာ အဝိဝဋေန မုခေန သာနုနာသိကံ ကတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။

(ခ) ဝိမုတ္တန္တိ ယံ ကရဏာနိ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဝိဝဋေန မုခေန သာနုနာသိကံ အကတွာ ဝုစ္စတိ။ [အဋ္ဌကထာပါဌ်။]

သမ္ဗန် သန္ဓိ၊ ပုဒ်ဖြတ်ဘိ၊ ဝဝတ္ထိတမှတ်။

သမ္ဗန္ဓ -- ဝဝတ္ထိတ။ ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ၊ ယဿ အာယသ္မတော ခမတိ။ ၂-ချက်သင့်။

သိ, ဓ, နိဂ်-ဝိ၊ ပြန်လှန်ဘိ၊ ပျက်၏ ဉတ်ကမ္မဝါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သိထိလ, ဓနိတ-တစ်စုံ၊ နိဂ္ဂဟိတ, ဝိမုတ္တ-တစ်စုံ၊ ဤသဒ္ဒါ အစုံ ၂-ခုသည် ပြန်၍ ရွတ်ဆိုခဲ့သော် ဉတ္တိ ဝိပတ္တိ, ကမ္မဝါစာ ဝိပတ္တိ ဖြစ်၏၊

ဒီ-ရသ်, ဂ-လံ၊ ဝဝတ်-သံ၊ ကံကို မဖျက်ရာ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဒီဃ, ရဿ-တစ်စုံ၊ ဂရု, လဟု-တစ်စုံ၊ သမ္ဗန္ဓ, ဝဝတ္ထိတ တစ်စုံ၊ ဤ ၃-စုံတို့သည် ပြန်လှန်၍ ရွတ်ဆိုမိသော်လည်း ကံကို မဖျက်တတ်ကုန်။

ဝိမတိဋီကာ၌မူကား သိထိလချင်းဖြစ်သော်လည်း ဝဂ်တစ်ပါး၌ သိထိလ အရာကို ဝဂ်တစ်ပါး၌ သိထိလပြု၍ ရွတ်ဆိုမိခဲ့သော် ကံပျက်၏ဟု ဆို၏၊

မှတ်ချက်။ ။ သုဏာတု-၌ ဏာသည် မုဒ္ဓဇ ဏ-ကြီး၏ အရာသာ ဖြစ်၏၊ ဒန္တဇ န-ငယ်၏ အရာမဟုတ်၊ ဏ-ကြီး ဖြစ်အောင် လျှာကို ပြုပြင်မှု၌ မလိမ်မာသော သူအား ဏကြီးကို ရွတ်ဆိုမည်ဟု ကမ္မဝါစာကို ကြောင်ကြောင် ကြည့်၍ ရွတ်ဆိုသော်လည်း နှုတ်, လျှာမှာ နငယ်သာ ဖြစ်နေတတ်၏၊ ဤသို့ ဌာန်, ကရိုဏ်း အစီအရင်တို့၌ မလိမ်မာသည့်အတွက် ပျက်ကွက် မှားယွင်းမှု တို့ကို ရည်၍ ဋီကာရှင် ဆိုပေသည်။

ဉတ်, ကမ္မဝါ ရွတ်ဖတ်သော သူသည် ဌာန်, ကရိုဏ်း, ပယတ်တို့၌လည်း ကောင်း, သဒ္ဒါ ၁၀-ပါးတို့၌လည်းကောင်း ကောင်းစွာ လိမ်မာရာ၏၊ လိမ်မာ သော သူမှသာလျှင် ဖတ်ရွတ်ခြင်းငှာ ထိုက်၏၊ ထို့ကြောင့် မဟုတ်လော၊ ဉတ်, ကမ္မဝါစာတို့နှင့် စပ်လျဉ်းရာတို့၌ “ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော”ဟူ၍ ဗျတ္တ-ပဋိဗလကို အထူးထုတ်ဖော်၍ ဟောတော်မူပေ သတည်း။

ထိုအစီအရင်တို့ကို သိတတ်ရုံမျှနှင့်လည်း မဖြစ်သေး၊ သိမ်အပြင်၌ ကမ္မဝါ ဖတ်ခွင်သို့ မဝင်မီ ရှေးအဖို့ကပင် ထိုထိုအက္ခရာတို့၌ ဌာန်, ကရိုဏ်းကျ နှုတ်, လျှာ ကျိုးပြီးသော သူမှသာ ကမ္မဝါဖတ်ခွင်သို့ ဝင်သင့်သည်၊ စိတ်ကပင် သိသော်လည်း နှုတ်, လျှာ မကျိုးဖူးချေက သံဃာအလယ်၌ ဖတ်သောအခါ နှုတ်, လျှာ အချော်အချွတ်များ၍ နေတတ်လှ၏၊ ထို့ကြောင့် ရဟန်းပြုပြီးသောအခါမှစ၍ ကမ္မဝါဖတ် သင်ကြားမှုများကို အထူးကြောင့်ကြ စိုက်ကြကုန်ရာ၏၊

လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ မုံရွာမြို့ လယ်တီတိုက်တွင်း၌ရှိသော ရဟန်းငယ်တို့သည် သီတင်းနေ့တို့၌ ကမ္မဝါဖတ် တတ်မြောက်လိမ်မာပြီးသော မထေရ်ကြီးတို့ကျောင်း၌ စည်းဝေး၍ ကမ္မဝါဖတ် သင်ကြားမှုကို အမြဲပြုကြရ ကုန်၏၊ သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။

သာဝနံ ဟာပေတိ-အရကို ပြဆိုချက် ပြီး၏၊

၁၁-ပါးသော ဝိပတ္တိသိမ်တို့မှ ကင်းလွတ်၍ နိမိတ္တသမ္ပတ္တိ, ပရိသာသမ္ပတ္တိ, ကမ္မဝါစာသမ္ပတ္တိ ဟူသော ၃-ပါးသော သမ္ပတ္တိအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော သိမ်၌ ဆောင်ရွက်သော ထိုကံသည် သီမာသမ္ပတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသောကံ မည်၏၊ သိမ် အကြောင်းအရာကို ရှေ့ “သိမ်ခန်းအမြွက်”၌ ပြဆိုခဲ့ပြီ။

ဝိပတ္တိ ၃-ပါး

ကမ္မပတ္တ၊ မလာကြ၊ ဆန္ဒ မဆောင်ဘိ။
မျက်မှောက် မြစ်တား၊ ဤသုံးပါး၊ ပျက်ငြား ဝိပတ္တိ။

၁။ ကမ္မပတ္တသံဃာ-သိမ်အပြင်သို့ မလာမရောက်ခြင်း,
၂။ ဆန္ဒထိုက်သော ရဟန်းတို့၏ ဆန္ဒကို မဆောင်ခြင်း။
၃။ သိမ်သို့ရောက်၍ မျက်မှောက်၌ ရှိကုန်သော သူတို့၏ တားမြစ်ခြင်း။ပရိသတ်မှ ဖြစ်သော ဝိပတ္တိ ၃-ပါး။

နာနာသံဝါသက ၂-မျိုး

နာနာသံဝါသက၊ နှစ်မျိုးပြ၊ ကမ္မ, လဒ္ဓိ ဒွိ။

၁။ ကမ္မနာနာသံဝါသက ပုဂ္ဂိုလ်တစ်မျိုး,
၂။ လဒ္ဓိနာနာသံဝါသက ပုဂ္ဂိုလ်တစ်မျိုး။

ဥက္ခိတ်-ကမ္မ၊ နုဝတ္တ၊ လဒ္ဓ နာနာသိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ဥက္ခိတ္တက ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်သည် ကမ္မနာနာသံဝါသက ပုဂ္ဂိုလ် မည်၏၊ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တက ပုဂ္ဂိုလ်သုံးယောက်သည် လဒ္ဓိနာနာသံဝါသက ပုဂ္ဂိုလ် မည်၏၊

မရှု, မကု၊ မစွန့်မှု၊ သုံးခု ဥက္ခိတ် ရှိ။
အယူကြိုက်ကာ၊ အစဉ်ပါ၊ သုံးဖြာ နုဝတ္တိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ “ပဿသိ အာဝုသော တံ အာပတ္တိံ”ဟု ဆိုသည်ရှိသော် “အာမ ဘန္တေ ပဿာမိ”ဟု ဝန်မခံလိုသော ရဟန်းသည် အာပတ်ကို မရှုသော ရဟန်း မည်၏၊

သင့်ပြီးသော အာပတ်ကို ထင်စွာမပြု ဒေသနာမကြား နေ့လွန်ငြား အောင် ဖုံးဝှက်၍ ထားသော ရဟန်းသည် အာပတ်ကို မကုစားသောရဟန်း မည်၏၊

အရိဋ္ဌ ရဟန်းတို့ကဲ့သို့ ပါပဒိဋ္ဌိကို ယူ၍ ၃-ကြိမ်တိုင်တိုင် ဉတ်, ကမ္မဝါစာ တို့ဖြင့် ဆုံးမပါလျက် မစွန့်သော ရဟန်းသည် ဒိဋ္ဌိကို မစွန့်သော ရဟန်း မည်၏၊ ထိုအကြောင်းတို့ကြောင့် ဥက္ခေပနိယကံ အပြုခံရသော ရဟန်း ၃-ပါးတို့သည် ဥက္ခိတ္တကရဟန်း မည်ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့ကို ကမ္မနာနာသံဝါသက ရဟန်းတို့ ဟူ၍ ခေါ်ကြကုန်၏၊

ထိုရဟန်းတို့၏ အလိုအယူကို ကြိုက်၍ အသင်းအပင်း ပြုလုပ်ကြကုန် သော ရဟန်းတို့သည် ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တက မည်ကုန်၏၊ လဒ္ဓိနာနာသံဝါသက ဟူ၍လည်း ခေါ်၏၊

နာနာသံဝါသက၊ အန္တိမ၊ အပကတတ္တသိ။
ထိုမှကြွင်းလတ်၊ ပကတတ်၊ အမြတ်သီလရှိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပြဆိုခဲ့ပြီးသော နာနာသံဝါသက ရဟန်းမျိုး, အန္တိမဝတ္ထု သို့ ရောက်ပြီးသော ရဟန်းတို့သည် အပကတတ်ရဟန်းတို့ မည်ကုန်၏၊ ထိုမှ ကြွင်းသော ရဟန်းတို့သည် ဤဥပသမ္ပဒကံ၌ ပကတတ်ရဟန်းတို့ မည်ကုန်၏၊ ပကတိသီလရှိသော ရဟန်း ဆိုလိုသည်။

ငါးပါး ပကတတ်၊ ဂိုဏ်းပြည့်လတ်၊ ကမ္မပတ္တသိ။ [သိသာပြီ။] ဂိုဏ်းမပြည့်လာ၊ ဝိပတ်သာ၊ ပြည့်လာ သမ္ပတ္တိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ တစ်ခုသော သိမ်တွင် နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ်တွင်း၌ ပဉ္စဝဂ္ဂဂိုဏ်း ပြည့်မလာလျှင် ဝိပတ္တိဖြစ်၏၊ ဂိုဏ်းပြည့်လာလျှင် သမ္ပတ္တိ ဖြစ်၏၊

ထိုမှကြွင်းထွေ၊ သိမ်တွင်းနေ၊ ထိုက်လေ ဆန္ဒသာ။
ဆန္ဒမလာ၊ ဝိပတ်သာ၊ လာလျှင် သမ္ပတ်ငြား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ပကတတ် ၅-ပါးတို့မှ တစ်ပါး ထိုသိမ်တွင်း၌ ကြွင်းကျန် သမျှသော ရဟန်းတို့သည် ထိုကံ၌ ဆန္ဒပေးထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ မည်ကုန်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဆန္ဒသည် ကံပြုသံဃာတို့၏ အထံသို့ မရောက်လာသည် ဖြစ်အံ့။ ထိုကံသည် ဝဂ္ဂကံဖြစ်၍ ဝိပတ္တိ ဖြစ်၏၊ ရောက်လာသည်ဖြစ်အံ့၊ သမ္ပတ္တိ ဖြစ်၏၊

မျက်မှောက်တားမြစ်၊ ဝိပတ်ဖြစ်၊ မမြစ် သမ္ပတ်ငြား။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ‘သုဏာတု မေ’ အစရှိသည်ဖြင့် ဖတ်မှု, ရွတ်မှု ကံပြုဆဲ အခါ၌ ထိုပရိသတ်၌ အကျုံးဝင်သော သံဃာတစ်ပါးပါးက ထိုထိုကံကို တားမြစ်ခဲ့ပြန်သော် ဝိပတ္တိ ဖြစ်၏၊ တားမြစ်သူ မရှိဘဲ ချောမောစွာ ပြီးစီး၍ သွားလျှင် သမ္ပတ္တိ ဖြစ်၏၊

တားမြစ်ဆိုသည်ကား —
၁။ ဤကံကို မပြုကြပါနှင့်ဟူ၍လည်းကောင်း
၂။ ပြု၍မတော်ဟူ၍လည်းကောင်း
၃။ ပြုသည်ကို ငါတို့မကြိုက်, ငါတို့သဘောမတူ, ငါတို့သဘောမကျ”ဟူ၍ လည်းကောင်း,
၄။ ကမ္မဝါစာဖတ်ပုံကို ငါတို့ သဘောမကျဟူ၍လည်းကောင်း --

ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် တားမြစ်ကြငြားအံ့၊ ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်စကား ပြောဆို ငြားအံ့၊ အများကြားအောင်ပင် မပြောငြားသော်လည်း မိမိအနီး၌ ရှိသောသူ အချင်းချင်းအား တိုးတိုးစကား ပြောဆိုငြားအံ့၊ ကောင်းသောစိတ်နှင့် ပြောသည် ဖြစ်စေ၊ မကောင်းသော စိတ်နှင့် ပြောသည်ဖြစ်စေ၊ ထိုကံပျက်၏၊

ကံပျက်၏ဆိုသည်ကား တားမြစ်သူနှင့် တိုက်ဆိုင်မိသော ဉတ်, ကမ္မဝါစာ အကြိမ်ပျက်၏၊ ဆုံးအောင် ဖတ်၍ သွားသော်လည်း ကံ မမြောက်ပြီ၊ ထိုတွင် ရပ်တန့်၍ တားမြစ်သူနှင့် ပြောဆိုပြီးငြိမ်းမှ ‘သုဏာတု မေ’က ပြန်၍ ဖတ်ရပြန် ၏၊

၂-ပါး, ၃-ပါးပြိုင်၍ ဖတ်ကြရာ၌ တစ်ပါးပါးက နောက်ကျ၍နေခဲ့သော် လည်းကောင်း၊ စာပျောက်၍ နေခဲ့သော်လည်းကောင်း ရပ်ပါဦး, ဆိုင်းပါဦးဟု ဆိုကြသည်များကို တားမြစ်ရာရောက်သည်ဟု ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော် ဘုရားကြီး၏ ကျေးဇူးတော်ရှင် စံကျောင်းဆရာတော်ဘုရားကြီး အယူရှိတော်မူ ၏၊ သတိပြုတော်မူကြပါကုန်။

ပရိသတ်အတွက်နှင့် ကံပျက်မှု ပြီး၏၊

ဤသို့လျှင် ပြဆိုခဲ့ပြီးသော အလုံးစုံသော ဝိပတ္တိတို့ကို ကင်းလွတ်စေ၍ အလုံးစုံသော သမ္ပတ္တိတို့ကို ပြည့်စုံစေ၍ ပြုလုပ်အပ်သော ဥပသမ္ပဒကံသည်-

၁။ ဝတ္ထုသမ္ပတ္တိ အင်္ဂါ,
၂။ ဉတ္တိသမ္ပတ္တိ အင်္ဂါ,
၃။ အနုဿာဝန သမ္ပတ္တိ အင်္ဂါ,
၄။ သီမာသမ္ပတ္တိ အင်္ဂါ,
၅။ ပရိသာသမ္ပတ္တိ အင်္ဂါ။

ဤအင်္ဂါ ၅-ပါးတို့နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ကံမြောက်၏၊ ရဟန်းကောင်း စင်စစ် ဖြစ်၏၊ ပဉ္စအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံစွာ ဖြစ်ပေသောကြောင့် ‘ပဉ္စင်း’ ဟူသော စကားအနက် ပြည့်စုံ၏၊

စတုတ္ထကမ္မဝါတွင် “သော ဘာသေယျ”၌ ယျ-အက္ခရာကို ရွတ်ဆို၍ ပြီးဆုံး သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် မြတ်စွာဘုရား၏ အမွေခံသားတော်အဖြစ်သို့ ရောက် လေ၏၊

ရဟန်းခံခန်း အမြွက် ပြီး၏၊

၆၆။ ရဟန်းခံခြင်း အစီအစဉ်

ရှင်ပြုခန်း

သင်္ကန်းကပ် (ပါဠိနှင့် အနက်)။ ။ သကလ-ဝဋ္ဋ-ဒုက္ခ-နိဿရဏ နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကရဏတ္ထာယ ဣမံ ကာသာဝံ ဂဟေတွာ, ပဗ္ဗာဇေထ မံ ဘန္တေ, အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

[အရှင်ဘုရား ...အလုံးစုံသော ဝဋ်ဒုက္ခ၏ လွတ်မြောက်ရာနိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုပါရခြင်း အကျိုးငှာ ဘုရားတပည့်တော်၏ လက်၌ရှိသော ဤသင်္ကန်းကို ယူတော်မူ၍ ဘုရားတပည့်တော်ကို သနားစောင့်ရှောက် ချီးမြှောက်သောအားဖြင့် ရှင်သာမဏေ ပြုပေးတော်မူပါကုန်ဘုရား။]

မှတ်ချက်။ ။ဤသို့ဆိုစေပြီးလျှင် ရှင်သာမဏေလောင်း၏ လက်၌ရှိသော သင်္ကန်းကို ဆရာဘုန်းတော်ကြီး၏ လက်သို့ ကပ်လိုက်ရသည်။

သင်္ကန်းတောင်း။ ။ သကလ-ဝဋ္ဋ-ဒုက္ခ-နိဿရဏ-နိဗ္ဗာနဿ သစ္ဆိကရဏတ္ထာယ ဧတံ ကာသာဝံ ဒတွာ, ပဗ္ဗာဇေထ မံ ဘန္တေ, အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

[အရှင်ဘုရား ...အလုံးစုံသော ဝဋ်ဒုက္ခ၏ လွတ်မြောက်ရာ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုပါရခြင်း အကျိုးငှာ အရှင်ဘုရား၏ လက်၌ရှိသော ထိုသင်္ကန်းကို ပေးတော်မူ၍ ဘုရားတပည့်တော်ကို သနားစောင့်ရှောက် ချီးမြှောက်သောအားဖြင့် ရှင်သာမဏေပြုပေးတော်မူပါကုန်ဘုရား။]

မှတ်ချက်။ ။ ဤသို့ ဆိုစေပြီးလျှင် ဆရာက မိမိလက်မှာရှိသော သင်္ကန်း ကို ရှင်လောင်းအား ပေးလိုက်ရသည်။

သရဏဂုံသီလတောင်း

အဟံ ဘန္တေ တိသရဏေန သဟ ဒသ သာမဏေရ-ပဗ္ဗဇ္ဇသီလံ ဓမ္မံ ယာစာမိ၊ အနုဂ္ဂဟံ ကတွာ သီလံ ဒေထ မေ ဘန္တေ။ ဒုတိယမ္ပိ အဟံ ဘန္တေ။ လ။ မေ ဘန္တေ။ တတိယမ္ပိ အဟံ ဘန္တေ။ လ။ မေ ဘန္တေ။

[အရှင်ဘုရား ...ဘုရားတပည့်တော်သည် သရဏဂုံသုံးပါးနှင့် တကွ ရှင်သာမဏေ၏ ဆယ်ပါးသီလကို တောင်းပါ၏၊ ဘုရားတပည့်တော်အား သနားစောင့်ရှောက် ချီးမြှောက်သောအားဖြင့် ဆယ်ပါးသီလကို ပေးတော်မူ ပါကုန်ဘုရား။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း။ လ။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အရှင်ဘုရား။ လ။ ဆယ်ပါးသီလကို ပေးတော်မူပါကုန်ဘုရား။]

ဆရာ။ ။ ယမဟံ ဝဒါမိ, တံ ဝဒေဟိ။ — ငါဆိုသလို လိုက်၍ဆို။

“ [ရှင်လောင်းများလျှင် ‘တံ ဝဒေထ’ဟု ဆို။]

ရှင်လောင်း။ ။ အာမ ဘန္တေ။ — မှန်ပါ အရှင်ဘုရား။

ဆရာ။ ။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ရှင်လောင်း။ ။ သုံးခေါက်ဆို။

သရဏဂုံပေးခြင်း

ဆရာ။ ။ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ။

[မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ရာ အစစ်ဟု ရိုသေလေးမြတ် မှီဝဲဆည်းကပ်သိမှတ်ပါ၏၊ တရားတော်မြတ်ကို ကိုးကွယ်ရာအစစ်ဟု ရိုသေလေးမြတ် မှီဝဲဆည်းကပ် သိမှတ်ပါ၏၊ အရိယာသံဃာတော်ကို ကိုးကွယ်ရာအစစ်ဟု ရိုသေလေးမြတ် မှီဝဲဆည်းကပ် သိမှတ်ပါ၏၊]

ရှင်လောင်း။ ။ [ဆရာ ဆိုသလို ပီသအောင် လိုက်၍ဆို။]
ဆရာ။ ။ ဒုတိယမ္ပိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဒုတိယမ္ပိ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ။ဒုတိယမ္ပိ သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ။
ရှင်လောင်း။ ။ [ဆရာ ဆိုသလို ပီသအောင် လိုက်၍ဆို။]
ဆရာ။ ။ တတိယမ္ပိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ တတိယမ္ပိ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ တတိယမ္ပိ သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ။
ရှင်လောင်း။ ။ [ဆရာ ဆိုသလို ပီသအောင် လိုက်၍ဆို။]
ဆရာ။ ။ သရဏဂမနံ ပရိပုဏ္ဏံ။ — သရဏဂုံ ပြည့်စုံပြီ။
ရှင်လောင်း။ ။ အာမ ဘန္တေ။ — မှန်ပါ အရှင်ဘုရား။
မှတ်ချက်။ ။ ဘုရား, တရား, သံဃာ (ဤရတနာ) သုံးပါးသာ ကိုးကွယ်ရာ အစစ်အမှန်ဟု သိတတ်သောစိတ်ကို သရဏဂမနံ (သရဏဂုံ)ဟု ခေါ်၏၊ မိမိမှာ ထိုသရဏဂုံစိတ်ရှိနေပါသည်ဟု ဝန်ခံသောအားဖြင့် “ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ”စသည်ဖြင့် ရွတ်ဆိုမှုကို “သရဏဂုံဆောက်တည်ခြင်း”ဟု ခေါ်ကြ၏၊ သာ၍ လေးစားရာ ရောက်အောင် ၃-ခေါက် ဆိုကြရသည်။

ဤသရဏဂုံပါဠိဝယ် “ဒ္ဓံ, ဓမ်, ဃံ, စ္ဆာ”တို့၌ ခပ်ပြင်းပြင်း ရွတ်ဆိုရသည်၊ ရွတ်ပုံကို ဆရာက သင်ပြပါ။ ဤသရဏဂုံသုံးပါးကို ပီပီသသ ရွတ်နိုင်လျှင် “တတိယမ္ပိ သံဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ”လည်း ဆုံးရော ရှင်သာမဏေလည်း ဖြစ်ရော-ဟု မှတ်။ သို့သော် ဆရာနှင့် တပည့် နှစ်ဦးစလုံး ပီဖို့ အရေးကြီး၏၊ တစ်ဦးက မပီလျှင် သာမဏေအစစ် မဖြစ်နိုင်။ ထို့ကြောင့် ဤသရဏဂုံပေးမှုသည် ရှင်ပြုရာ၌ အရေးအကြီးဆုံး ဖြစ်လေသည်။

ဆယ်ပါး သီလကို ပို့ချပေး

၁။ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ = သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၂။ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိ = သူ့ဥစ္စာကို ခိုးဝှက်တိုက်ခိုက်လုယူခြင်းမှ ရှောင် ကြဉ်ရခြင်း။
၃။ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏိ = မမြတ်သော မေထုန်အကျင့်မှ ရှောင်ကြဉ် ရခြင်း။
၄။ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိ = လိမ်လည် လှည့်ပတ်ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရ ခြင်း။
၅။ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏိ = သေရည်ငါးမျိုး, အရက်ငါး မျိုးတို့ကို သောက်စားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၆။ ဝိကာလဘောဇနာ ဝေရမဏိ = နေလွဲသောအခါ၌ ထမင်း, မုန့်, ပဲ စသော အစာကို စားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၇။ နစ္စ ဂီတ ဝါဒိတ္တ ဝိသုက ဒဿနာ ဝေရမဏိ = ကိုယ်တိုင် ကခြင်း, သူ တစ်ပါးကို အကခိုင်းခြင်း၊ ကိုယ်တိုင် သီချင်းဆိုခြင်း, သူတစ်ပါးကို အဆိုခိုင်းခြင်း၊ ကိုယ်တိုင် တီးမှုတ်ခြင်း, သူတစ်ပါးကို တီးမှုတ်ခိုင်းခြင်း၊ ဘုရား အဆုံးအမတော်၏ ဆန့်ကျင်ဘက် စို့ပမာ ဖီလာဖြစ်သော ကြည့်ရှုနားထောင်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၈။ မာလာ ဂန္ဓ ဝိလေပန ဓာရဏ မဏ္ဍန ဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ဝေရမဏိ = ရွှေပန်း၊ ငွေပန်းမှ စ၍ ပန်းအမျိုးမျိုးကို ပန်ဆင်ခြင်း၊ နံ့သာပြစ်တို့ဖြင့် နိမ့်ရာအရပ်၌ ပြည့်ဖြိုးအောင် သိပ်ခြင်း၊ နံ့သာဆီ မျက်နှာချေ ပေါင်ဒါမှုန့် တို့ဖြင့် လိမ်းကျံခြယ်လှယ်ခြင်း ဟူသော ကိလေသာပွားကြောင်း အမှုတို့မှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၉။ ဥစ္စာသယန မဟာသယနာ ဝေရမဏိ = မြင့်သောနေရာ ကြီးကျယ်ဆန်းပြား ခမ်းနားသော နေရာ၌ နေထိုင် အိပ်စက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရခြင်း။
၁၀။ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ဝေရမဏိ = ရွှေငွေကို ခံယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ် ရခြင်း။

မှတ်ချက်။ ။ သရဏဂုံယူပြီး၍ ရှင်သာမဏေဖြစ်လျှင် သိက္ခာပုဒ်ဆယ်ပါး ကို အထူးဆောက်တည်ဖွယ် မလို၊ အလိုလို ဆောက်တည်ပြီး ဖြစ်တော့၏၊ ဥပမာ-သိမ်အတွင်း၌ ရဟန်းဖြစ်လျှင်ဖြစ်ချင်း ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော် အားလုံး အထူး မဆောက်တည်ရဘဲ အလိုလို ဆောက်တည်ပြီး ဖြစ်နေသကဲ့သို့တည်း၊ ထို့ကြောင့် ဤရှင်သာမဏေပြုပေးခန်းဝယ် ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာများ၌ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိဆိုသော (သိက္ခာပုဒ်ဆောက်တည်ပုံပြ) စကားကို မသုံးဘဲ ‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ’ တိုင်ရုံသာ အသုံးပြုလေသည်။

အဋ္ဌကထာ၌ “ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိံ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ = ပါဏာတိပါတမှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်း သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ပါ၏”ဟု လူများ ဆောက်တည်သလို ဆောက်တည်ပုံကို ပထမ ပြထားသော်လည်း ထို နည်းကို ပါဠိတော်နှင့် ရှေးအဋ္ဌကထာတို့၌ မရှိဟု အဋ္ဌကထာဆရာကိုယ်တိုင် ပယ်ခဲ့လေပြီ။

[ခန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ပန ‘အဟံ ဘန္တေ ဣတ္ထန္နမော ယာဝဇီဝံ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိံ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမီ’တိ ဧဝံ သရဏဒါနံ ဝိယ သိက္ခာပဒဒါနံပိ ဝုတ္တံ၊ တံ နေဝ ပါဠိယံ န အဋ္ဌကထာသု အတ္ထိ၊ တသ္မာ ယထာပါဠိယာဝ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဟိ သရဏဂမနေဟေဝ သိဒ္ဓါ၊ သိက္ခာပဒါနိ ပန ကေဝလံ သိက္ခာပရိပူရဏတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ (အဋ္ဌကထာ)]

ပယ်လည်း ပယ်ထိုက်ပေ၏၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း သာမဏေများမှာ လူတို့ကဲ့သို့ သိက္ခာပုဒ် ၁၀-ပါးကို တမင်္ဂလာ ဆောက်တည်ဖွယ် မလိုသော ကြောင့်တည်း၊ ဤစကားကို သတိထား၍ ယခုခေတ် ရှင်ပြုပေးရာ သရဏဂုံ ထပ်စေရာတို့၌ “သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ” မထည့်ဘဲ “ဝေရမဏိ” လောက်တွင် သာ ဆိုစေသင့်ကြပါသည်။ [ဆရာတော်ဘုရားကြီး အရှင်ဇနကာဘိဝံသ စီရင်သော ‘ရုပ်ပုံရှင်ကျင့်ဝတ်’။]

သတိ။ ။ ဆဋ္ဌမူ၊ စူဠဝဂ် ပါဠိတော် (မြန်မာပြန်) ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကလာ သိက္ခာပုဒ်တော်တို့နှင့်အညီ နှာခေါင်းမှ အပသို့ ထွက်အောင် ရှည်သော နှာခေါင်းမွေးတို့ကိုလည်းကောင်း, အသားထက် ရှည်သော လက်သည်း ခြေသည်းတို့ကိုလည်းကောင်း ဆံမချမီကပင် သုတ်သင်ထားနှင့်ရာ၏၊

မွေးနေ့အလိုက် ဘွဲ့အမည်မှည့်ရာ၌ သက်ဆိုင်သော အက္ခရာများ

၁။ တနင်္ဂနွေနေ့ အ အာ ဣ ဤ ဥ ဦ ဧ ဩ
၂။ တနင်္လာနေ့ က ခ ဂ ဃ င
၃။ အင်္ဂါနေ့ စ ဆ ဇ စျ ည
၄။ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ယ ရ လ ဝ
၅။ ကြာသပတေးနေ့ ပ ဖ ဗ ဘ မ
၆။ သောကြာနေ့ သ ဟ
၇။ စနေနေ့ တ ထ ဒ ဓ န

ရှင်ပြုခန်း ပြီးပြီ။

ဥပသမ္ပဒကံဆောင်ခန်း

(တစ်ပါးအတွက်)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

[ပုဗ္ဗကိစ္စ ၈-ပါး]

၁။ ဥပဇ္ဈာယ်ယူစေခြင်း (မပြင်းမထန် သံမှန်ဆို)

ပထမံ ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတဗ္ဗော။ ။ သာမဏေရ = ပဉ္စင်းလောင်း သာမဏေ။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော = ပဉ္စင်းလောင်းကို။ ပထမံ = ရှေးဦးစွာ၊ ဥပဇ္ဈံ = အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကပ်၍ ရှုတတ်သော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (ဝါ) အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကပ်၍ရှုခြင်းကို။ ဂါဟာပေတဗ္ဗော = ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိဟု ရွတ်စေ၍ ယူစေအပ်၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်းကြောင့်။ ဥပဇ္ဈံ = ဥပဇ္ဈာယ်ကို။ ဂဏှ = ယူလော့။

“ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ။ ဒုတိယမ္ပိ ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ။ တတိယမ္ပိ ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ”

“အရှင်မြတ်ဘုရား ...သက်တော်ရှည်သော အရှင်မြတ်ဘုရားသည် ဘုရားတပည့်တော်၏ အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကြည့်ရှုမပြတ် ဆုံးမတတ်သော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် ဖြစ်တော်မူပါဘုရား။

“ပါသာဒိကေန သမ္ပာဒေဟိ = ကြည်ညိုဖွယ်ကို ဆောင်တတ်သော ကိုယ်အမူအရာ နှုတ်အမူအရာအားဖြင့် သိက္ခာသုံးရပ် သာသနာတော်မြတ်ကို ပြည့်စုံစေလော့”ဟု ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာက ဆို။ [ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပာယ်မှာ (ဝါ) အရပ်သုံးစကားဖြင့် ပြောမည်ဆိုလျှင် ကြည်ညိုဖွယ်ကို ဆောင်တတ်သော ကိုယ်အမူအရာ နှုတ်အမူအရာအားဖြင့် သီလ, သမာဓိ, ပညာ သိက္ခာသုံးပါး, သာသနာ သုံးရပ် အကျင့်မြတ်နှင့် ပြည့်စုံအောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်လေလော့ဟူ၍ ဖြစ်သည်။]

အာမ ဘန္တေ — အရှင်မြတ်ဘုရား ...ပြည့်စုံစေပါမည်ဘုရား။

အမည်မှည့်ခြင်း

ယခုအခါ ကမ္မဝါစာ ရွတ်ဖတ်ရာ၌ လွယ်ကူပါစေခြင်း အကျိုးငှာ ပဉ္စင်းလောင်းကို ‘နာဂ’ဟူ၍ မှည့်ပါ၏၊ ပဉ္စင်းလောင်းက မိမိ အမည်ကို ‘နာဂ’ဟူ၍ မှတ်၊ သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကလည်း ပဉ္စင်းလောင်း၏ အမည်ကို နာဂ-ဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ (ဓမ္မရက္ခိတ ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီး)ကို ‘တိဿ’ဟူ၍ မှည့်ပါ၏၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာက မိမိအမည်တော်ကို တိဿဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။ သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကလည်း မိမိ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အမည်တော်ကို တိဿဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။ ပဉ္စင်းလောင်းကလည်း မိမိ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အမည်တော်ကို တိဿဟူ၍ မှတ်။

၂။ သပိတ်သင်္ကန်း ပြောကြားခြင်း (မပြင်းမထန်)

ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတွာ ပတ္တစီဝရံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ။ ဥပဇ္ဈံ = ဥပဇ္ဈာယ်ကို။ ဂါဟာပေတွာ = ယူစေပြီး၍။ ပတ္တစီဝရံ = အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာလောက်သော ကိုယ်ပိုင်သပိတ် သင်္ကန်းကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ = ပြောကြားအပ်၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်းကြောင့်။ အာစိက္ခိဿံ = ပြောကြားပေအံ့။

အယံ = ဤသပိတ်သည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်းလောင်း၏၊ ပတ္တော = သပိတ်တည်း။
အာမ ဘန္တေ။
အယံ = ဤဒုကုဋ်သင်္ကန်းသည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်းလောင်း၏၊ သံဃာဋိ = ဒုကုဋ်သင်္ကန်းတည်း။
အာမ ဘန္တေ။
အယံ = ဤကိုယ်ရုံ သင်္ကန်းသည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်းလောင်း၏၊ ဥတ္တရာ-သံဂေါ = ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းတည်း။
အာမ ဘန္တေ။
အယံ = ဤခါးဝတ်သင်္ကန်းသည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်းလောင်း၏၊ အန္တရဝါ-သကော = ခါးဝတ်သင်္ကန်းတည်း။
အာမ ဘန္တေ။

၃။ ဟတ္ထပါသ်မှ အပထုတ်၍ အနုသာသနဉတ်ထားခြင်း

(အပထုတ်ရာ၌ မပြင်းမထန်)

ဂစ္ဆ အမုမှိ ဩကာသေ တိဋ္ဌာဟိ။ နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်း လောင်း။ ပထမံ = ရှေးဦးစွာ။ ဧကမန္တံ = သင့်တင့်ရာအရပ်တစ်ခု၌။ အနုသာသိတွာ = ဆုံးမ၍။ ပစ္ဆာ = နောက်မှ။ သံဃမဇ္ဈေ = သံဃာ့အလယ်၌။ အန္တရာယိကေ = အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ = သဘောတရားတို့ကို။ ပုစ္ဆိတုံ = မေးစစ်ခြင်းငှာ။ ဘဂဝတာ= မြတ်စွာဘုရားသည်။ အနုညာတံ = ခွင့်ပြုအပ်၏၊ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ တွံ = သင်သည်။ ဂစ္ဆ = လက်အုပ်ချီကာ မျက်နှာရှေ့ထား နောက်ဆုတ်သွားလော့။ အမုမှိ ဩကာသေ = နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် လွတ်လောက်ရာ ထိုအရပ်၌။ တိဋ္ဌာဟိ = ကြည်ရွှင်မတ်တတ် ခြေစုံသတ်၍ ရပ်နေချေလော့။

အနုသာသန ဉတ် (ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိ ညီစေ)

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ နာဂံ အနုသာသေယျံ။ (ဥပသမ္ပဒါပေက္ခောကား သမ္ဗန္ဓ ဖြစ်သည်၊ အရွတ်အဖတ် ညံ့၍ ဖြတ်မိလျှင် လည်း ကံမပျက်။)

အနက်။ ။ “အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့။ နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈယ်ဆရာကို (အကြောင်းပြု၍) ပဉ္စင်း ဖြစ်လိုပါ၏၊ အကယ်၍ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သောအခါ ရှိသောကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့။ ဘုရားတပည့်တော်သည် နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းကို ဆုံးမပါအံ့ ဤသို့ မိမိကိုယ်တိုင် မိမိကိုယ်ကို သမ္မုတိပေးရမည်။

သတိ။ ။ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်း မရှိသော ရဟန်းသည် မဆုံးမအပ်၊ ဆုံးမ သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊ သမ္မုတိမရသော ရဟန်းသည် မဆုံးမ အပ်၊ ဆုံးမသော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ် သင့်၏၊

၄။ ဆုံးမခြင်း

နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း။ တွံ = သင်သည်။ သုဏသိ = နားစိုက်၍ ထောင်လော့။ အယံ ကာလော = ဤအခါသည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်း လောင်း၏၊ သစ္စကာလော = မှန်သော စကားကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့် အခါတည်း။ ဘူတကာလော = ဟုတ်သည်ကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့်အခါတည်း။ ယံ = အကြင် အပြစ်နှင့် ဂုဏ် အလုံးစုံသော သဘောတရားသည်။ ဇာတံ = သင်၏ ကိုယ်၌ ဖြစ်ပေါ်ထင်ရှား၏၊ တံ = ထိုသဘောတရားကို။ သံဃမဇ္ဈေ = သံဃာ့အလယ်၌။ ပုစ္ဆန္တေ = မေးစစ်သည်ရှိသော် (ဝါ) မေးစစ်သောအခါ။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိသည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှား မရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရား ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထားပြောဆိုရမည်။ မာ ခေါ ဝိတ္ထာသိ = ရွ့တီးရွံ့တွန့် မရှိလင့်။ မာ ခေါ မံကု အဟောသိ = မျက်နှာမကြည်မသာ မဖြစ်လင့်။ ဧဝံ = ဤဆိုလတ္တံ့သော နည်းဖြင့်။ တံ = သင့်ကို။ ပုစ္ဆိဿန္တိ = သမ္မုတိရသော မထေရ်မြတ်တို့က မေးကြကုန်လတ္တံ့။

၁။ နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း။ တေ = သင့်အား (ဝါ)သင်၌။ ကုဋ္ဌံ = နူနာလည်းကောင်း။ ဂဏ္ဍော = အသားထွတ် မြင်းဖုနာလည်းကောင်း။ ကိလာသော = မကွဲမအက် ပြောက်ကျားသော အနူကွက်လည်းကောင်း။ သောသော = ချောင်းဆိုးနာလည်းကောင်း။ အပမာရော = သူရူးနာ လည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝရူပါ = ဤသို့ သဘောရှိကုန်သော။ အာဗာဓာ = အနာကြီး ငါးမျိုးတို့သည်။ သန္တိ = ရှိကုန်သလော။ ၂။ မနုေဿာသိ = လူဖြစ်၏လော။ ၃။ ပုရိသောသိ = ယောက်ျားဖြစ်၏လော။ ၄။ ဘူဇိေဿာသိ = ကျွန်လေးမျိုးတို့တွင် မပါဝင်ဘဲ တော်လှန်ကောင်းမြတ်သောသူ ဖြစ်၏လော။ ၅။ အနဏောသိ = ကြွေးမြီကင်းသောသူ ဖြစ်၏လော။ ၆။ နာသိ ရာဇဘဋော = မင်းခစားယောက်ျား မဖြစ်ဘဲရှိ၏လော။ ၇။ အနုညာတောသိ မာတာပိတူဟိ = မိခင်ဖခင်တို့က ကျေကျေနပ်နပ် ခွင့်ပြုအပ်သောသူ ဖြစ်၏လော။ ၈။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝေဿာသိ = အသက်နှစ်ဆယ်ပြည့်သူဖြစ်၏လော။ ၉။ ပရိပုဏ္ဏံ တေ ပတ္တစီဝရံ = သင်အား (ဝါ) သင်၌ သပိတ်သင်္ကန်း ပြည့်စုံ၏လော။ ၁၀။ ကိန္နာမောသိ = သင် အဘယ်အမည်ရှိသနည်း။ ၁၁။ ကော နာမော တေ ဥပဇ္ဈာယော = သင်၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်း။ ဣတိ ဧဝံ = ဤသို့။ ပုစ္ဆိဿန္တိ = သံဃာ့အလယ်၌ မေးစစ်ကုန်လတ္တံ့။ တဒါ = ထိုအခါ၌။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိသည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှား မရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း။ နာဂေန = ပဉ္စင်းလောင်းနှင့်။ ဧကတော = အတူတကွ။ န အာဂန္တဗ္ဗန္တိ စ = သံဃာ့အလယ်သို့ မလာအပ်ဟူ၍လည်းကောင်း။ အနုသာသကေန = ဆုံးမ တတ်သော ရဟန်းသည်။ ပထမတရံ = ရှေးဦးစွာ။ အာဂန္တွာ = သံဃာ့အလယ်သို့ လာ၍။ သံဃော = သံဃာတော်ကို။ ဉာပေတဗ္ဗောတိ စ = သိစေအပ်၏ဟူ၍ လည်းကောင်း။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်းကြောင့်။ တွံ = သင်သည်။ ဣဓေဝ = ဤနေရာ၌သာလျှင်။ တိဋ္ဌာဟိ = ရပ်တည်၍ နေရစ်ဦးလော့။

၅။ ဩသာရဏဉတ်ထား၍ ခေါ်ခြင်း

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော၊ အနုသိဋ္ဌော သော မယာ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ နာဂေါ အာဂစ္ဆေယျ။ [“အာဂစ္ဆာဟီ”တိ ဝတ္တဗ္ဗော။]

အနက်။ ။ “အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့။ နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (အကြောင်းပြု၍) ပဉ္စင်း ဖြစ်လိုပါ၏၊ ဘုရားတပည့်တော်သည် ထိုနာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းကို ဆုံးမအပ် ပါပြီ။ အကယ်၍ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သောအခါ ရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် လာရာ၏”ဟု သိစေရမည်။ “လာလော့”ဟု ပြောရမည်။

၆။ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို တောင်းစေခြင်း

သံဃံ ဘန္တေ ဥပသမ္ပဒံ ယာစာမိ။ ဥလ္လုမ္ပတု မံ ဘန္တေ သံဃော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ ဒုတိယမ္ပိ ဘန္တေ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစာမိ။ ဥလ္လုမ္ပတု မံ ဘန္တေ သံဃော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ တတိယမ္ပိ ဘန္တေ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစာမိ။ ဥလ္လုမ္ပတု မံ ဘန္တေ သံဃော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။

ဘန္တေ = အရှင်ဘုရားတို့။ အဟံ = ဘုရားတပည့်တော်သည်။ သံဃံ = သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကို။ ဥပသမ္ပဒံ = ရဟန်းပဉ္စင်းအဖြစ်ကို။ ယာစာမိ = တောင်းပါ၏၊ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရားတို့။ သံဃော = သံဃာတော်မြတ် အပေါင်း သည်။ မံ = ဘုရားတပည့်တော်ကို (ဝါ) ဘုရားတပည့်တော်၏ အပေါ်၌။ အနုကမ္ပံ = အစဉ်သနားခြင်းကို။ ဥပါဒါယ = အကြောင်းပြု၍။ ဥလ္လုမ္ပတု-ဥဒ္ဓရတု - ပတိတ္ထပေတု = မည်းညစ်သော အကုသိုလ်အဖို့မှ ထစေ၍ ဖြူစင် သော ကုသိုလ်အဖို့၌ တည်အောင်ထားတော်မူပါဘုရား။ (ဝါ) ယုတ်နိမ့်သော ရှင်သာမဏေအဖြစ်မှ ထုတ်နုတ်၍ မြင့်မြတ်သော ရဟန်းပဉ္စင်းအဖြစ်၌ တည်အောင်ထားတော်မူပါဘုရား။ (ဝါ) သံသရာတည်းဟူသော ဝဲဩဃ ရေအယဉ်မှ ဆယ်ယူ၍ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ကြည်းကုန်းထက်၌ တည်အောင် ထားတော်မူပါဘုရား။

၇။ ပုစ္ဆန သမ္မုတိဉတ်

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ နာဂံ အန္တရာယိကေ ဓမ္မေ ပုစ္ဆေယျံ။

အနက်။ ။အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့။ နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (အကြောင်းပြု၍) ပဉ္စင်းဖြစ်လိုပါ၏၊ အကယ်၍ သံဃာတော်အား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ဘုရားတပည့်တော်သည် နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းအား အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော သဘောတရားတို့ကို မေးပါအံ့။

၈။ မေးစစ်ခြင်း

နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း။ တွံ = သင်သည်။ သုဏသိ = နားစိုက်၍ထောင်လော့။ အယံ ကာလော = ဤအခါသည်။ တေ = သင်ပဉ္စင်း လောင်း၏၊ သစ္စကာလော = မှန်သောစကားကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့် အခါတည်း။ ဘူတကာလော = ဟုတ်သည်ကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့် အခါတည်း။ ယံ = အကြင် အပြစ်နှင့် ဂုဏ် အလုံးစုံသော သဘောတရားသည်။ ဇာတံ = သင်၏ ကိုယ်၌ ဖြစ်ပေါ်ထင်ရှား၏၊ တံ = ထိုသဘောတရားကို။ အဟံ = သမ္မုတိရသော ငါသည်။ ပုစ္ဆာမိ = မေးစစ်အံ့။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိသည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထားပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှားမရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ (ဝါ) လျှောက်ထားပြောဆိုလော့။

၁။ နာဂ = နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း။ တေ = သင်အား (ဝါ) သင်၌။ ကုဋ္ဌံ = နူနာလည်းကောင်း။ ဂဏ္ဍော = အသားထွတ် မြင်းဖုနာလည်း ကောင်း။ ကိလာသော = မကွဲမအက် ပြောက်ကျားသော အနူကွက်လည်း ကောင်း။ သောသော = ချောင်းဆိုးနာလည်းကောင်း။ အပမာရော = သူရူးနာလည်းကောင်း။ ဣတိ - ဧဝရူပါ = ဤသို့သဘောရှိကုန်သော။ အာဗာဓာ = အနာကြီး ငါးမျိုးတို့သည်။ သန္တိ = ရှိကုန်သလော။ [န သန္တိ ဘန္တေ = မရှိကုန်ပါဘုရား။]

၂။ မနဿော = လူသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = လူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၃။ ပုရိသော = ယောက်ျားသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ယောက်ျား ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၄။ ဘူဇိေဿာ = အန္တောဇာတ စသော ကျွန်လေးမျိုးတို့တွင် မပါဝင်ဘဲ တော်လှန်ကောင်းမြတ်သော သူသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = တော်လှန်ကောင်းမြတ်သောသူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၅။ အနဏော = ကြွေးမြီကင်းသော သူသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ကြွေးမြီကင်းသောသူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၆။ ရာဇဘဋော = မင်းခစား ယောက်ျားသည်။ န အသိ = မဖြစ်ဘဲ ရှိ၏ လော။ [အာမ ဘန္တေ = မင်းခစားယောက်ျား မဖြစ်ပါဘုရား။]

၇။ မာတာပိတူဟိ = မိခင် ဖခင်တို့သည်။ အနုညာတော = ကျေကျေနပ်နပ် ခွင့်လွှတ်အပ်သော သူသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [ အာမ ဘန္တေ = ခွင့်လွှတ် အပ်သောသူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၈။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝေဿာ = အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်သော သူသည်။ အသိ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်သောသူ ဖြစ်ပါ သည်ဘုရား။]

၉။ တေ = သင့်အား (ဝါ) သင်၌။ ပတ္တစီဝရံ = သပိတ်သင်္ကန်းသည်။ ပရိပုဏ္ဏံ = ပြည့်စုံ၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ပြည့်စုံပါသည်ဘုရား။]

၁၀။ တွံ = သင်သည်။ ကိန္နာမော = အဘယ်အမည်ရှိသည်။ အသိ = ဖြစ်သ နည်း။ [အဟံ ဘန္တေ နာဂေါ နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ အဟံ = ဘုရားတပည့်တော်သည်။ နာဂေါ နာမ = နာဂ အမည်ရှိပါသည်ဘုရား၊၊]

၁၁။ တေ = သင်၏၊ ဥပဇ္ဈာယော = ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည်။ ကော နာမော = အဘယ် အမည်ရှိသနည်း။ [ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ အာယသ္မာ တိဿတ္ထေရော နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ မေ = ဘုရားတပည့်တော် ၏၊ ဥပဇ္ဈာယော = ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည်။ အာယသ္မာ = သက်တော်ရှည် သော။ တိဿတ္ထေရော နာမ = တိဿမထေရ် အမည်ရှိပါသည်ဘုရား၊၊]

ပုဗ္ဗကိစ္စ ရှစ်ပါး ပြီးပြီ။

ဥပသမ္ပဒ ကမ္မဝါစာ

အမည်ထပ်ကြားခြင်း။ ။ သင်၏အမည်ကို နာဂဟူ၍ မှတ်၊ သင်၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို အရှင်တိဿဟူ၍ မှတ်၊ ငါမှ စ၍ ကမ္မဝါရွတ်ဖတ်သော အရှင်မြတ်တို့ကို ကမ္မဝါစာဆရာတို့ဟူ၍ မှတ်၊ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, ကမ္မဝါစာဆရာ တို့နှင့် တကွ စည်းဝေးလာရောက်သော သံဃာ (....ပါး) အပေါင်းကို ကာရက သံဃာတော်အပေါင်းဟူ၍ မှတ်။ [အချို့ ဤအရာနှစ်မျိုးကို ကာရကသံဃာ၌ မထည့်လိုကုန်။]

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ပရိသုဒ္ဓေါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏဿ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော နာဂံ ဥပသမ္ပာဒေယျ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ဧသာ ဉတ္တိ။

အနက်။ ။ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အလုံးစုံသော တရား တို့ကို မဖောက်မပြန် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရားအား ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါ၏၊

အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့။ နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် အရှင်တိဿ အမည် ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (အကြောင်းပြု၍) ပဉ္စင်း ဖြစ်လိုပါ၏၊ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော သဘောတရားတို့မှ စင်ကြယ်၏၊ သပိတ်သင်္ကန်းလည်း ပြည့်စုံ၏၊ နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် သံဃာအား ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် တောင်း၏၊ အကယ်၍ သံဃာအား လျောက်ပတ်သော အခါရှိသော ကံသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ သံဃာသည် နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းကို အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် ပဉ္စင်းခံရာ၏၊ ဤကား သိစေခြင်းတည်း။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ပရိသုဒ္ဓေါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏဿ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ သံဃော နာဂံ ဥပသမ္ပာဒေတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ နာဂဿ ဥပသမ္ပဒါ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

အနက်။ ။ အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည် ဘုရားတပည့်တော်၏ (စကားကို) နာတော်မူလော့ နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (အကြောင်းပြု၍) ပဉ္စင်း ဖြစ်လိုပါ၏၊ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော သဘောတရားတို့မှ စင်ကြယ်၏၊ သပိတ်, သင်္ကန်းလည်း ပြည့်စုံ၏၊ နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းသည် သံဃာအား ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် တောင်း၏၊ သံဃာသည် နာဂအမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းကို အရှင်တိဿအမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် ပဉ္စင်းခံပေး၏၊ နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်း၏ အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် ပဉ္စင်းဖြစ်ခြင်းကို အကြင် အရှင်အား နှစ်သက်ခြင်း ရှိ၏၊ ထိုအရှင်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၏၊ အကြင်အရှင်အား နှစ်သက်ခြင်း မရှိ၊ ထိုအရှင်သည် ပြောဆိုရာ၏၊

ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ။ သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ပရိသုဒ္ဓေါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏဿ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ သံဃော နာဂံ ဥပသမ္ပာဒေတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ နာဂဿ ဥပသမ္ပဒါ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

အနက်။ ။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ဤအကြောင်းကို ပြောဆိုပါ၏၊ အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည်။ လ။ ပြောဆိုရာ၏၊

တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ။ သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ နာဂေါ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော။ ပရိသုဒ္ဓေါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏဿ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ သံဃော နာဂံ ဥပသမ္ပာဒေတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ နာဂဿ ဥပသမ္ပဒါ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

အနက်။ ။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း ဤအကြောင်းကို ပြောဆိုပါ၏၊ အရှင်ဘုရားတို့ ...သံဃာတော်သည်။ လ။ ပြောဆိုရာ၏၊

ဥပသမ္ပန္နော သံဃေန နာဂေါ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ခမတိ သံဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ။ ဧဝမေတံ ဓာရယာမိ။

အနက်။ ။ သံဃာသည် နာဂ အမည်ရှိသော ပဉ္စင်းလောင်းကို အရှင်တိဿ အမည်ရှိသော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာဖြင့် ပဉ္စင်းခံအပ်ပြီ။ သံဃာအား နှစ်သက်ခြင်း ရှိ၏၊ ထို့ကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏၊ ဤသို့ ဆိတ်ဆိတ်နေသဖြင့် ဤနှစ်သက်သည့် အဖြစ်ကို သိမှတ်ရပါသည်။

ဩဝါဒပြုခန်း

အရိပ် စသည် ပြောကြားခြင်း။ ။ တာဝဒေဝ = ရဟန်းဖြစ်ပြီးစ ထိုခဏ၌ ပင်လျှင်။ ဆာယာ = လူရိပ်ကို။ မေတဗ္ဗာ = တစ်သူရှိပြီ နှစ်သူရှိပြီ ဖဝါးချီလျက် နှိုင်းယှဉ်မှတ်သား ပြောထားအပ်၏၊ လူရိပ်နေတက် ... ဖဝါး ...ဖီလာအချိန်၊ စက်နာရီ နံနက် ... နာရီ ... မိနစ် အချိန်တွင် သင်ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဟူ၍ မှတ်။

ဥတုပ္ပမာဏံ = ဆောင်း, နွေ, မိုးဟု ဥတုအတိုင်းအရှည်ကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ = ပြောထားအပ်၏၊ ... ဥတု၊ ... လတွင် သင်ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဟူ၍ မှတ်။

ဒိဝသဘာဂေါ = နေ့အဖို့ကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗော = ပြောထားအပ်၏၊ ..... လ္ဆ ..... ရက်နေ့တွင် သင် ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဟူ၍ မှတ်။

သံဂီတိ = အရိပ်, ဥတု, နေ့ဟုစုဆောင်း သုံးပါးအပေါင်းကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗာ = နောက်နောင်အခါ အဘိဝါဒန, သာမိစိကမ္မ စသော အရာ၌ ဝါကြီး ဝါငယ် ရွေးချယ်ပြုကျင့်ရန် ဝေဖန်ပိုင်းခြား ပြောထားရမည်။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရား မိန့်ဆိုတော်မူခြင်းကြောင့် အရိပ်, ဥတု, နေ့ဟု စုဆောင်း သုံးပါးအပေါင်း ကို ဤသို့ သိမှတ်ရမည်။

အတိတ်သာသနာတော် . . .ခုနှစ်၊ မြန်မာ ကောဇာသက္ကရာဇ် ...ခုနှစ်၊ ...ဥတု။ ... လ္ဆ ...ရက်၊ ...နေ့၊ နေတက် ... ဖဝါး ... ဖီလာအချိန်၊ စက်နာရီ နံနက် ...နာရီ ... မိနစ်အချိန်တွင် ... မြို့(ရွာ) ... ကျောင်း ... သိမ်၌ “. . . ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီးကို ဥပဇ္ဈာယ်ပြု၍ ကာရက သံဃာတော် ... ပါး အပေါင်းက ချီးမြှောက်သဖြင့် ဦး ... သည် မြင့်မြတ်သော ရဟန်းပဉ္စင်း အဖြစ်သို့ ရောက် သည်ဟူ၍ မှတ်သားထား လေလော့။

နိဿယ, အကရဏီယ ပြောကြားခန်း

စတ္တာရော = လေးပါးကုန်သော။ နိဿယာ = မှီရာပစ္စည်းတို့ကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗာ = ပြောထားအပ်ကုန်၏၊ စတ္တာရိ = လေးပါးကုန်သော။ အကရဏီယာနိ စ = မပြုကျင့်အပ်သည်တို့ကိုလည်း။ အာစိက္ခိတဗ္ဗာနိ = ပြောထားအပ်ကုန်၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝစနတော = ဆွမ်းခံသွားရန် ရဟန်းပြုသည် မဟုတ်။ ပေးလျှင်စားမည်, မပေးလျှင် ထွက်မည်၊ ဝမ်းရေးကြောင့် ရဟန်းပြုသည်ဟု ပြောဆိုသော ရဟန်းကိုလည်းကောင်း၊ ရဟန်းဖြစ်ပြီးစ နောက်ဆုံးမှ တစ်ပါးတည်း သိမ်မှအပြန် မယားဟောင်းနှင့် ဖောက်ပြန်သော ရဟန်းကိုလည်းကောင်း အကြောင်းပြု၍ သုံးလူ့ထွတ်ဖျား ဟောကြားသည်အဖြစ်ကြောင့်။ အာစိက္ခိဿံ = ပြောထားပေအံ့။

ဆွမ်းခံသွားသဖြင့် ရအပ်သော ဆွမ်းကို အမှီပြု၍ တစ်သက်ပတ်လုံး “ရဟန်းတရား” အားထုတ်ရသည်၊ လာဘ်လာဘ ပေါများမူကား ပင့်ဖိတ်လှူဒါန်း အပ်သော ဆွမ်း စသည်ကိုလည်း ဘုဉ်းပေးသုံးဆောင်ရသေး၏၊ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

မြေမှုန့်လိမ်းကပ်သော ပံသုကူသင်္ကန်းကို အမှီပြု၍ တစ်သက်ပတ်လုံး ရဟန်းတရား အားထုတ်ရသည်၊ လာဘ်လာဘ ပေါများမူကား ဝါချည်သင်္ကန်း ပိုးချည်သင်္ကန်း စသည်ကိုလည်း ဝတ်ရုံသုံးဆောင်ရသေး၏၊ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

သစ်ပင်ရင်းတည်းဟူသော ကျောင်းကို အမှီပြု၍ တစ်သက်ပတ်လုံး ရဟန်းတရား အားထုတ်ရသည်၊ လာဘ်လာဘ ပေါများမူကားလေးဘက်စောင်း, နှစ်ဘက်စောင်း မိုးသောကျောင်း စသည်ကိုလည်း နေထိုင်သုံးဆောင်ရသေး၏၊ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

နွားကျင်ပုပ်ဆေးကို အမှီပြု၍ တစ်သက်ပတ်လုံး ရဟန်းတရားအားထုတ် ရသည်၊ လာဘ်လာဘ ပေါများမူကား ထောပတ်စသော ဆေးကိုလည်း မှီဝဲသုံး ဆောင်ရသေး၏၊ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။ ]

(ဤကား မှီရာ ပစ္စည်းလေးပါးတည်း ဟူ၍ မှတ်လေလော့။)

ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မေထုန်မှုကို အောက်ထစ်ဆုံး တိရစ္ဆာန်မ၌သော်လည်း မမှီဝဲအပ်၊ ဦးခေါင်းပြတ်သော သူသည် အသက်တစ်ဖန် ရှင်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်သကဲ့သို့ မေထုန် မှီဝဲမိသော ရဟန်းသည်လည်း ရဟန်း တစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်၊ အသက်ထွက်၏၊ ထိုအမှုကို သင်သည် မပြုမကျင့်အပ်၊ တစ်သက်ပတ်လုံး ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ (သီလသာလျှင် ရဟန်းအား အသက်မည်၏၊) [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သူတစ်ပါး၏ ပစ္စည်းကို အယုတ်သဖြင့် မြက် ဝါးခြမ်းမျှကိုသော်လည်း မခိုးယူအပ်၊ အညှာမှ ကြွေကျ သော ဖက်ရွက်ရော်သည် စိမ်းလန်းတစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်သကဲ့သို့ ရွှေစင်တစ်မတ်တန်မျှ ခိုးယူမိသော ရဟန်းသည်လည်း ရဟန်းတစ်ဖန် ဖြစ်ပြန် ခြင်းငှာ မထိုက်၊ အသက်ထွက်၏၊ ထိုအမှုကို သင်သည် မပြုမကျင့်အပ်၊ တစ်သက်ပတ်လုံး ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည် ဘုရား။]

ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သူ့အသက်ကို အယုတ်သဖြင့် ခြ, ပရွက်မျှကိုသော်လည်း မသတ်အပ်၊ ကွဲပြီးသော ကျောက်ခဲကြီးသည် စေ့စပ်တစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်သကဲ့သို့ ကိုယ်ဝန်ကျစေရုံမျှ လူသတ်မိ သော ရဟန်းသည်လည်း ရဟန်းတစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်၊ အသက် ထွက်၏၊ ထိုအမှုကို သင်သည် မပြုမကျင့်အပ်၊ တစ်သက်ပတ်လုံး ရှောင်ကြဉ် ရမည်။ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရောက်ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန် တရားကိုရ၏ ဟူသော စကားမျိုးကို မဆိုထားဘိ၊ အယုတ်သဖြင့် ဆိတ်ငြိမ်ရာ ကျောင်း၌ အလွန်မွေ့လျော်၏ဟူသော စကားမျှကိုသော်လည်း ဝါကြွား၍ မပြောမဆိုအပ်၊ လည်ဆစ်ပြတ်ပြီးသော ထန်းပင်သည် အညွန့်အညှောက် ပေါက်ရောက်တစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်သကဲ့သို့ စျာန် မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန် တရားကို ရ၏ဟု လိမ်လည်၍ လူဇာတ်ရှိသော သူအား ပြောဆိုမိသော ရဟန်းသည်လည်း ရဟန်းတစ်ဖန် ဖြစ်ပြန်ခြင်းငှာ မထိုက်၊ အသက်ထွက်၏၊ ထိုအမှုကို သင်သည် မပြုမကျင့်အပ်။ တစ်သက်ပတ်လုံး ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ [အာမ ဘန္တေ = ဦးထိပ်ရွက်ဆင်ပါသည်ဘုရား။]

(ဤကား မပြုအပ်သော တရားလေးပါးတည်း ဟူ၍ မှတ်လေလော့။)

ဆရာ ခွင့်လွှတ်စကား မိန့်ကြားပုံ

ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, ကမ္မဝါစာဆရာ, ဩဝါဒဆရာတို့၏ အပေါ်၌ ပြုသင့်ပြုထိုက်သော ဝတ်ကြီး ဝတ်ငယ်တို့ကို မပြုမူ၍ ချမ်းသာစွာ ပရိယတ်, ပဋိပတ် တရားတို့ကို ပွားများအားထုတ်၍ နေထိုင်လေ။

ရဟန်းသစ် ခွင့်လွှတ်စကား လျှောက်ကြားပုံ

ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ, ကမ္မဝါစာဆရာ, ဩဝါဒဆရာ ဖြစ်တော်မူကြသော အရှင် မြတ်တို့သည် သဒ္ဓိဝိဟာရိကတပည့်, အန္တေဝါသိကတပည့် ဖြစ်သော ဘုရားတပည့်တော်၏အပေါ်၌ ပြုသင့်ပြုထိုက်သော ဝတ်ကြီးဝတ်ငယ်တို့ကို မပြုကြမူ၍ ချမ်းသာသက်သက် ကြောင့်ကြမဲ့နေတော်မူကြပါဘုရား။

မှတ်ချက်။ ။ ယခုခေတ်၌ ဥပဇ္ဈာယ်တစ်ပါး၏ ရဟန်းလောင်းတစ်ပါးကို ကမ္မဝါစာဆရာ ၃-ပါး, ၃-ပါးထက် အများပင် တစ်ပြိုင်နက် ရွတ်ဆိုကြ၏၊ ထိုသို့ ရွတ်ဆိုရာ၌ အပြစ်မရှိသော်လည်း ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာအတိုင်းကား မဟုတ်ချေ။ တစ်ပါး၏ အသံကို အခြားပုဂ္ဂိုလ်က ညီအောင်ညှိ၍ လိုက်နေရသဖြင့် ဌာန်ကရိုဏ်း မှန်အောင် သတိထားဖို့ လစ်ဟင်းဖွယ် ရှိ၏၊ တစ်ပါးက မပီလျှင် အခြားပုဂ္ဂိုလ်က ပီသောကြောင့် အကျိုးရသည် မဟုတ်ပါလော ဟူအံ့၊ ထိုသို့ ပီဖို့ဆိုလျှင် တစ်ပါးစီ ရွတ်ခြင်းက သာ၍ ပီစရာရှိ၏၊ အမှန်အားဖြင့် ရှေးခေတ်က ကမ္မဝါစာဆရာ တစ်ပါးတည်းသာ ရှိခဲ့ပါသည်။ [မဟာဝါဘာသာဋီကာ၊ ဂမိကာဒိနိဿယ ဝတ္ထုကထာ၊ မဟာခန္ဓကအဖွင့်၊ နှာ၊၂၇၁။] အလွန် မှန်၍ လိုက်နာအပ်ပေသည်။

သတိ။ ။ ဥပသမ္ပဒကံဆောင်ခြင်းကိစ္စ ပြီး၍ သိမ်မှ ကျောင်းသို့ ပြန်သော အခါ ရဟန်းသစ်ကို နောက်ဆုံး၌ တစ်ပါးတည်း ချန်မထားရန် သတိရှိတော်မူ ကြပါကုန်။

တစ်ပါးအတွက် ပြီးပြီ။

ဒွန်ဥပသမ္ပဒ ကံဆောင်ခန်း

[အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒွေ တယော ဧကာနုဿာဝနေ ကာတုံ၊ တဉ္စ ခေါ ဧကေန ဥပဇ္ဈာယေန၊ န တွေဝ နာနုပဇ္ဈာယေန။

ဤသို့ခွင့်ပြုခြင်းအားလျော်စွာ ဒွန္ဒောပသမ္ပဒ ကံဆောင်ပုံကို ရေးသားအပ် ၏၊ ဥပဇ္ဈာယ်မတူလျှင် သီးခြား ဧကဝုစ်။]

(သုံးပါးအတွက်)

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

[ပုဗ္ဗကိစ္စ ရှစ်ပါး]

၁။ ဥပဇ္ဈာယ် ယူစေခြင်း - (မပြင်းမထန် သံမှန်ဆို)

ပထမံ ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတဗ္ဗော။ ။ သာမဏေရာ = ပဉ္စင်းလောင်း သာမဏေတို့။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့ကို။ ပထမံ = ရှေးဦးစွာ။ ဥပဇ္ဈံ = အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကပ်၍ရှုတတ်သော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို (ဝါ) အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကပ်၍ ရှုခြင်းကို။ ဂါဟာပေတဗ္ဗော = ‘ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ’ဟု ရွတ်ဆိုစေ၍ ယူစေအပ်၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်းကြောင့်။ ဥပဇ္ဈံ = ဥပဇ္ဈာယ်ကို။ ဂဏှထ = ယူကြကုန်လော့။

ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟိ။ ဒုတိယမ္ပိ ...။ တတိယမ္ပိ ...။

အရှင်မြတ်ဘုရား ...သက်တော်ရှည်သော အရှင်မြတ်ဘုရားသည် ဘုရားတပည့်တော်၏ အပြစ်ငယ် အပြစ်ကြီးကို ကြည့်ရှုမပြတ် ဆုံးမတတ်သော ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် ဖြစ်တော်မူပါဘုရား။ [ကိုယ့်အတွက်ကိုယ် အသီးအသီး ဧကဝုစ်။]

ပါသာဒိကေန သမ္ပာဒေထ - ကြည်ညိုဖွယ် ဆောင်တတ်သော ကိုယ်အမူ အရာ နှုတ်အမူအရာအားဖြင့် သိက္ခာသုံးရပ် သာသနာတော်မြတ်ကို ပြည့်စုံကြ စေကုန်လော့ဟု ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာက ဆို။

အာမ ဘန္တေ = အရှင်မြတ်ဘုရား ... ပြည့်စုံစေပါမည်ဘုရား။

အမည်မှည့်ခြင်း။ ။ ယခုအခါ ကမ္မဝါစာ ရွတ်ဖတ်ရာ၌ လွယ်ကူပါစေခြင်း အကျိုးငှာ ပဉ္စင်းလောင်းသုံးယောက်တို့တွင် တောင်ဘက်၌ နေသော ပဉ္စင်းလောင်းကို နာဂ၊ အလယ်၌ နေသော ပဉ္စင်းလောင်းကို ဒတ္တ၊ မြောက်ဘက်၌ နေသော ပဉ္စင်းလောင်းကို မိတ္တ ဟူ၍ မှည့်ပါ၏၊ ပဉ္စင်းလောင်းတို့က မိမိတို့၏ အမည်ကို နာဂ, ဒတ္တ, မိတ္တ ဟူ၍ ပထမ, ဒုတိယ, တတိယ အစဉ်အတိုင်း မှတ်ကြကုန်လော့။ သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကလည်း ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏ အမည်ကို နာဂ, ဒတ္တ, မိတ္တ ဟူ၍ အစဉ်အတိုင်း မှတ်တော်မူပါ။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ (ဓမ္မရက္ခိတ ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီး)ကို တိဿ ဟူ၍ မှည့်ပါ၏၊ ဥပဇ္ဈာယ် ဆရာက မိမိ၏ အမည်တော်ကို တိဿ ဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။ သံဃာတော် မြတ်အပေါင်းကလည်း ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အမည်တော်ကို တိဿ ဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ။ ပဉ္စင်းလောင်းတို့ကလည်း မိမိတို့၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ၏ အမည်တော် ကို တိဿ ဟူ၍ မှတ်ကြကုန်လော့။

၂။ သပိတ် သင်္ကန်း ပြောကြားခြင်း (မပြင်းမထန်)

ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတွာ ပတ္တစီဝရံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။

ဥပဇ္ဈံ = ဥပဇ္ဈာယ်ကို။ဂါဟာပေတွာ = ယူစေပြီး၍။ ပတ္တစီဝရံ = အဓိဋ္ဌာန် ဝိကပ္ပနာ လောက်သော ကိုယ်ပိုင်သပိတ် သင်္ကန်းကို။ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ = ပြောကြား အပ်၏၊ ဣတိ = ဤသို့။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်း ကြောင့်။ အာစိက္ခိဿံ = ပြောကြားပေအံ့။

ဣမေ ဝေါ ပတ္တာ။ ဣမေ = ဤသပိတ်တို့သည်။ ဝေါ - တုမှာကံ = သင် ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ ပတ္တာ = သပိတ်တို့တည်း။ [အာမ ဘန္တေ။]

ဣမာ သံဃာဋိယော။ ဣမာ = ဤဒုကုဋ်သင်္ကန်းတို့သည်။ (ဣတ္ထိလိင် ဗဟုဝုစ်)။ ဝေါ - တုမှာကံ = သင်ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ သံဃာဋိယော = ဒုကုဋ်သင်္ကန်းတို့တည်း။ [အာမ ဘန္တေ။]

ဣမေ ဥတ္တရာသံဂါ။ ဣမေ = ဤကိုယ်ရုံသင်္ကန်းတို့သည်။ ဝေါ-တုမှာကံ = သင်ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ ဥတ္တရာသံဂါ = ကိုယ်ရုံသင်္ကန်းတို့တည်း။ [အာမ ဘန္တေ။]

ဣမေ အန္တရဝါသကာ။ ဣမေ = ဤခါးဝတ်သင်္ကန်းတို့သည်။ ဝေါ-တုမှာကံ = သင်ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ အန္တရဝါသကာ = ခါးဝတ်သင်္ကန်းတို့တည်း။ [အာမ ဘန္တေ။]

၃။ ဟတ္ထပါသ်မှ အပထုတ်၍ အနုသာသနဉတ်ထားခြင်း

(အပထုတ်ရာ၌ မပြင်းမထန်။)

ဂစ္ဆထ အမုမှိ ဩကာသေ တိဋ္ဌထ။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ ပထမံ = ရှေးဦးစွာ။ ဧကမန္တံ = သင့်တင့်ရာအရပ် တစ်ခု၌။ အနုသာသိတွာ = ဆုံးမ၍။ ပစ္ဆာ = နောက်မှ။ သံဃမဇ္ဈေ = သံဃာ့အလယ်၌။ အန္တရာယိကေ = အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော။ ဓမ္မေ =သဘောတရားတို့ကို။ ပုစ္ဆိတုံ = မေးစစ်ခြင်းငှာ။ ဘဂဝတာ = မြတ်စွာဘုရားသည်။ အနုညာတံ = ခွင့်ပြုအပ်၏၊ တသ္မာ = ထို့ကြောင့်။ တုမှေ = သင်တို့သည်။ ဂစ္ဆထ = လက်အုပ်ချီကာ မျက်နှာ ရှေ့ထား နောက်ဆုတ်သွားကြကုန်လော့။ အမုမှိ ဩကာသေ = နှစ်တောင့်ထွာ ဟတ္ထပါသ် လွတ်လောက်ရာ ထိုအရပ်၌။ တိဋ္ဌထ = ကြည်ရွှင် မတ်တတ် ခြေစုံ သတ်၍ ရပ်နေကြကုန်လော့။

အနုသာသနဉတ်။ ။ သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ နာဂံ စ ဒတ္တံ စ မိတ္တံ စ အနုသာသေယျံ။

၄။ ဆုံးမခြင်း (ဗဟုဝုစ်)

ဥပေသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ တုမှေ = သင်တို့သည်။ သုဏာထ = နားစိုက်၍ ထောင်ကြကုန်လော့။ အယံ ကာလော = ဤအခါသည်။ ဝေါ -တုမှာကံ = သင်ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ သစ္စကာလော = မှန်သောစကားကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့်အခါတည်း။ ဘူတကာလော = ဟုတ်သည်ကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့် အခါတည်း။ ယံ = အကြင် အပြစ်နှင့် ဂုဏ် အလုံးစုံသော သဘောတရား သည်။ ဇာတံ = သင်တို့၏ ကိုယ်၌ ဖြစ်ပေါ်ထင်ရှား၏၊ တံ = ထိုသဘောတရား ကို။ သံဃမဇ္ဈေ = သံဃာ့အလယ်၌။ ပုစ္ဆန္တေ = မေးစစ်သည်ရှိသော် (ဝါ) မေးစစ်သောအခါ၌။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိသည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရား ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှား မရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထားပြောဆိုရမည်။ မာ ခေါ ဝိတ္ထထ = ရွံ့တီးရွံ့တွန့် မရှိကြကုန်လင့်။ မာ ခေါ မံကူ အဟောထ = မျက်နှာ မကြည်မသာ မဖြစ်ကုန်လင့်။ ဧဝံ = ဤဆိုလတ္တံ့သောနည်းဖြင့်။ တုမှေ = သင်တို့ကို။ ပုစ္ဆိဿန္တိ = သမ္မုတိရသော မထေရ်မြတ်တို့က မေးစစ်ကြကုန်လတ္တံ့။

၁။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ ဝေါ - တုမှာကံ = သင်တို့အား(ဝါ) သင်တို့၌။ ကုဋ္ဌံ = နူနာလည်းကောင်း။ ဂဏ္ဍော = အသားထွတ် မြင်းဖုနာ လည်းကောင်း။ ကိလာသော = မကွဲမအက် ပြောက်ကျားသော အနူကွက် လည်းကောင်း။ သောသော = ချောင်းဆိုးနာလည်းကောင်း။ အပမာရော = သူရူးနာလည်းကောင်း။ ဣတိ ဧဝရူပါ = ဤသို့သဘောရှိကုန်သော။ အာဗာဓာ = အနာကြီး ၅-မျိုးတို့သည်။ သန္တိ = ရှိကုန်သလော။

၂။ မနုဿာ အတ္ထ = လူတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၃။ ပုရိသာ အတ္ထ = ယောက်ျားတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၄။ ဘူဇိဿာ အတ္ထ = ကျွန်လေးမျိုးတို့တွင် မပါဝင်ဘဲ တော်လှန်ကောင်း မြတ်သောသူတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၅။ အနဏာ အတ္ထ = ကြွေးမြီကင်းသောသူတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၆။ န အတ္ထ ရာဇဘဋာ = မင်းခစားယောက်ျားတို့ မဖြစ်ဘဲ ရှိကြ၏လော။
၇။ အနုညာတာ အတ္ထ မာတာပိတူဟိ = မိခင် ဖခင်တို့က ကျေကျေနပ်နပ် ခွင့်ပြုအပ်သောသူတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၈။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ အတ္ထ = အသက်နှစ်ဆယ်ပြည့်သောသူတို့ ဖြစ်ကြ၏လော။
၉။ ပရိပုဏ္ဏံ ဝေါ ပတ္တစီဝရံ = သင်တို့အား (ဝါ) သင်တို့၌ သပိတ်သင်္ကန်း ပြည့်စုံ၏လော။
၁၀။ ကိန္နာမာ အတ္ထ = သင်တို့ အဘယ်အမည် ရှိကြသနည်း။
၁၁။ ကော နာမော ဝေါ ဥပဇ္ဈာယော = သင်တို့၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်း။

ဣတိ ဧဝံ = ဤသို့။ ပုစ္ဆိဿန္တိ = သံဃာ့အလယ်၌ မေးစစ်ကုန်လတ္တံ့။ တဒါ = ထိုအခါ၌။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိသည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထားပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှားမရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထားပြောဆိုရမည်။

ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခဟိ = ပဉ္စင်းလောင်း တို့နှင့်။ ဧကတော = အတူတကွ။ န အာဂန္တဗ္ဗန္တိ စ = သံဃာ့အလယ်သို့ မလာ အပ်ဟူ၍လည်းကောင်း။ အနုသာသကေန = ဆုံးမတတ်သော ရဟန်းသည်။ ပထမတရံ = ရှေးဦးစွာ။ အာဂန္တွာ = သံဃာ့အလယ်သို့ လာ၍။ သံဃော = သံဃာကို။ ဉာပေတဗ္ဗောတိ စ = သိစေအပ်၏ဟူ၍လည်းကောင်း။ ဝစနတော = မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူခြင်းကြောင့်။ တုမှေ = သင်တို့သည်။ ဣဓေဝ = ဤနေရာ၌သာလျှင်။ တိဋ္ဌထ = ရပ်တည်၍ နေရစ်ကြဦးလော့။

၅။ ဩသာရဏဉတ်ထား၍ ခေါ်ခြင်း

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ၊ အနုသိဋ္ဌာ တေ မယာ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ အာဂစ္ဆေယျုံ။ [‘အာဂစ္ဆထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ။]

၆။ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို တောင်းစေခြင်း

သံဃံ ဘန္တေ ဥပသမ္ပဒံ ယာစာမ။ ဥလ္လုမ္ပတု အမှေ ဘန္တေ သံဃော အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ။ ဒုတိယမ္ပိ ဘန္တေ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ။ ပ။ ဥပါဒါယ။ တတိယမ္ပိ ဘန္တေ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ။ ပ။ ဥပါဒါယ။

ဘန္တေ = အရှင်ဘုရားတို့။ မယံ = ဘုရားတပည့်တော်တို့သည်။ သံဃံ = သံဃာတော်မြတ်အပေါင်းကို။ ဥပသမ္ပဒံ = ရဟန်းပဉ္စင်းအဖြစ်ကို။ ယာစာမ = တောင်းပါကုန်၏၊ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရားတို့။ သံဃော = သံဃာတော်မြတ် အ ပေါင်းသည်။ အမှေ = ဘုရားတပည့်တော်တို့ကို (ဝါ) ဘုရားတပည့်တော်တို့၏ အပေါ်၌။ အနုကမ္ပံ = အစဉ်သနားခြင်းကို။ ဥပါဒါယ = အကြောင်းပြု၍။ ဥလ္လုမ္ပတု-ဥဒ္ဓရတု-ပတိတ္ထပေတု = မည်းညစ်သော အကုသိုလ်အဖို့မှ ထစေ၍ ဖြူစင်သော ကုသိုလ်အဖို့၌ တည်အောင် ထားတော်မူပါဘုရား။ (ဝါ) ယုတ်နိမ့် သော ရှင်သာမဏေအဖြစ်မှ ထုတ်နုတ်၍ မြင့်မြတ်သာ ရဟန်းပဉ္စင်း အဖြစ်၌ တည်အောင် ထားတော်မူပါဘုရား။ (ဝါ) သံသရာတည်းဟူသော ဝဲဩဃ ရေအယဉ်မှ ဆယ်ယူ၍ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော ကြည်းကုန်းထက်၌ တည်အောင် ထားတော်မူပါဘုရား။

၇။ ပုစ္ဆန သမ္မုတိဉတ်

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ စ နာဂေါ အယံ စ ဒတ္ကော အယံ စ မိတ္တော အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ နာဂံ စ ဒတ္ကံ စ မိတ္တံ စ အန္တရာယိကေ ဓမ္မေ ပုစ္ဆေယျံ။

၈။ မေးစစ်ခြင်း

ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ တုမှေ = သင်တို့သည်။ သုဏာထ = နားစိုက်၍ ထောင်ကြကုန်လော့။ အယံ ကာလော = ဤအခါသည်။ ဝေါ- တုမှာကံ = သင်ပဉ္စင်းလောင်းတို့၏၊ သစ္စကာလော = မှန်သော စကားကိုသာ လျှောက်ဆိုရမည့် အခါတည်း။ ဘူတကာလော = ဟုတ်သည်ကိုသာ လျှောက်ဆို ရမည့် အခါတည်း။ ယံ = အကြင် အပြစ်နှင့် ဂုဏ် အလုံးစုံသော သဘောတရားသည်။ ဇာတံ = သင်တို့၏ ကိုယ်၌ ဖြစ်ပေါ်ထင်ရှား၏၊ တံ = ထိုသဘောတရား ကို။ အဟံ = သမ္မုတိရသော ငါသည်။ ပုစ္ဆာမိ = မေးစစ်အံ့။ သန္တံ = ထင်ရှားရှိ သည်ကို။ အတ္ထီတိ = ရှိပါသည်ဘုရား ဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ အသန္တံ = ထင်ရှား မရှိသည်ကို။ နတ္ထီတိ = မရှိပါဘုရားဟူ၍။ ဝတ္တဗ္ဗံ = လျှောက်ထား ပြောဆိုရမည်။ (ဝါ) လျှောက်ထား ပြောဆိုလော့။

မှတ်ချက်။ ။ အမေး၌ ဗဟုဝုစ်ဖြင့် ပေါင်းမေးသော်လည်း ကိုယ့်အတွက် ကိုယ် အသီးအသီး ဧကဝုစ်ဖြင့် ဖြေစေအပ်၏၊

၁။ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ = ပဉ္စင်းလောင်းတို့။ ဝေါ-တုမှာကံ = သင်တို့အား (ဝါ) သင်တို့၌။ ကုဋ္ဌံ = နူနာလည်းကောင်း။ ဂဏ္ဍော = အသားထွတ် မြင်းဖုနာ လည်းကောင်း။ ကိလာသော = မကွဲမအက် ပြောက်ကျားသော အနူကွက် လည်းကောင်း။ သောသော = ချောင်းဆိုးနာလည်းကောင်း။ အပမာရော = သူရူးနာလည်းကောင်း။ ဣတိ - ဧဝရူပါ = ဤသို့သဘောရှိကုန်သော။ အာဗာဓာ = အနာကြီး ငါးမျိုးတို့သည်။ သန္တိ = ရှိကုန်သလော။ [န သန္တိ ဘန္တေ = မရှိကုန်ပါဘုရား။]

၂။ မနုဿာ = လူတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = လူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၃။ ပုရိသာ = ယောက်ျားတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ယောက်ျား ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၄။ ဘူဇိဿာ = အန္တောဇာတစသော ကျွန်လေးမျိုးတို့တွင် မပါဝင်ဘဲ တော်လှန်ကောင်းမြတ်သော သူတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = တော်လှန်ကောင်းမြတ်သောသူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၅။ အနဏာ = ကြွေးမြီကင်းသော သူတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ကြွေးမြီကင်းသောသူ ဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၆။ ရာဇဘဋာ = မင်းခစား ယောက်ျားတို့သည်။ န အတ္ထ = မဖြစ်ဘဲ ရှိကုန် ၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = မင်းခစားယောက်ျားတို့ မဖြစ်ပါဘုရား။]

၇။ မာတာပိတူဟိ = မိခင်ဖခင်တို့သည်။ အနုညာတာ = ကျေကျေနပ်နပ် ခွင့်လွှတ်အပ်သော သူတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ခွင့်လွှတ်အပ်သောသူဖြစ်ပါသည်ဘုရား။]

၈။ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿာ = အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်သောသူတို့သည်။ အတ္ထ = ဖြစ်၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်သောသူ ဖြစ်ပါ သည်ဘုရား။]

၉။ ဝေါ - တုမှာကံ = သင်တို့အား (ဝါ) သင်တို့၌။ ပတ္တစီဝရံ = သပိတ် သင်္ကန်းသည်။ ပရိပုဏ္ဏံ = ပြည့်စုံ၏လော။ [အာမ ဘန္တေ = ပြည့်စုံပါသည် ဘုရား။]

၁၀။ တုမှေ = သင်တို့သည်။ ကိန္နာမာ = အဘယ်အမည်ရှိကြသည်။ အတ္ထ = ဖြစ်ကုန်သနည်း။

အဟံ ဘန္တေ နာဂေါ နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ အဟံ = ဘုရား တပည့်တော်သည်။ နာဂေါ နာမ = နာဂ အမည်ရှိပါသည် ဘုရား။

အဟံ ဘန္တေ ဒတ္တော နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ အဟံ = ဘုရား တပည့်တော်သည်။ ဒတ္တော နာမ = ဒတ္တ အမည်ရှိပါသည်ဘုရား။

အဟံ ဘန္တေ မိတ္တော နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ အဟံ = ဘုရား တပည့်တော်သည်။ မိတ္တော နာမ = မိတ္တ အမည်ရှိပါသည် ဘုရား။

၁၁။ ဝေါ - တုမှာကံ = သင်တို့၏၊ ဥပဇ္ဈာယော = ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည်။ ကော နာမော = အဘယ်အမည်ရှိသနည်း။ [ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ အာယသ္မာ တိဿတ္ထေရော နာမ။ ဘန္တေ = အရှင်ဘုရား။ မေ = ဘုရားတပည့်တော်၏၊ ဥပဇ္ဈာယော = ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာသည်။ အာယသ္မာ = သက်တော်ရှည်သော။ တိဿတ္ထေရော နာမ = တိဿမထေရ် အမည် ရှိပါသည်ဘုရား။]

ပုဗ္ဗကိစ္စ ၈-ပါး ပြီးပြီ။

ဥပသမ္ပဒ ကမ္မဝါစာ

အမည် ထပ်ကြားခြင်း။ ။ သင်တို့၏ အမည်ကို နာဂ, ဒတ္တ, မိတ္တဟု အစဉ်အတိုင်း မှတ်ကြ၊ သင်တို့၏ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာကို အရှင်တိဿဟူ၍ မှတ်ကြ၊ ငါမှစ၍ ကမ္မဝါစာရွတ်ဖတ်သော အရှင်မြတ်တို့ကို ကမ္မဝါစာဆရာတို့ ဟူ၍ မှတ်ကြ။ ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာ ကမ္မဝါစာဆရာတို့နှင့်တကွ စည်းဝေးလာရောက် ကြသော သံဃာ ( —- ပါး) အပေါင်းကို ကာရကသံဃာတော်အပေါင်းဟူ၍ မှတ်ကြ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ စ နာဂေါ အယံ စ ဒတ္တော အယံ စ မိတ္တော အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ။ ပရိသုဒ္ဓါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏိမေသံ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစန္တိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သံဃော နာဂံ စ ဒတ္တံ စ မိတ္တံ စ ဥပသမ္ပာဒေယျ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ဧသာ ဉတ္တိ။

သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော။ အယံ စ နာဂေါ အယံ စ ဒတ္တော အယံ စ မိတ္တော အာယသ္မတော တိဿဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခာ။ ပရိသုဒ္ဓါ အန္တရာယိကေဟိ ဓမ္မေဟိ။ ပရိပုဏ္ဏိမေသံ ပတ္တစီဝရံ။ နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ သံဃံ ဥပသမ္ပဒံ ယာစန္တိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ သံဃော နာဂံ စ ဒတ္တံ စ မိတ္တံ စ ဥပသမ္ပာဒေတိ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ နာဂဿ စ ဒတ္တဿ စ မိတ္တဿ စ ဥပသမ္ပဒါ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

ဒုတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ။ သုဏာတု မေ။ ပ။ သော ဘာသေယျ။

တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ။ သုဏာတု မေ။ ပ။ သော ဘာသေယျ။

ဥပသမ္ပန္နာ သံဃေန နာဂေါ စ ဒတ္တော စ မိတ္တော စ အာယသ္မတာ တိဿေန ဥပဇ္ဈာယေန။ ခမတိ သံဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမိ။

မှတ်ချက်။ ။ ဩဝါဒပြုခြင်း စသည်တို့မှာ ရှေး တစ်ပါးအတွက်၌ ပြထား သည့်အတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။

သတိ။ ။ “ရဟန်းတို့ သမ္မုတိမရသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း၊ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်း မရှိသော ရဟန်းသည်လည်းကောင်း မဆုံးမအပ်၊ ဆုံးမ သော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊

ရှင်, ရဟန်း မပြုထိုက်သူ သုံးကျိပ်နှစ်ယောက်

၁။ လက်ပြတ်သောသူ၊
၂။ ခြေပြတ်သောသူ၊
၃။ လက် ခြေ ပြတ်သောသူ၊
၄။ နားပြတ်သောသူ၊
၅။ နှာခေါင်းပြတ်သောသူ၊
၆။ နား နှာခေါင်းပြတ်သောသူ၊
၇။ ခြေချောင်း လက်ချောင်းပြတ်သော သူ၊
၈။ ခြေမ လက်မ ပြတ်သောသူ၊
၉။ အကြောမ ပြတ်သောသူ၊
၁၀။ ခြေချောင်း လက်ချောင်း ပူးနေသောသူ၊
၁၁။ ကုန်းသောသူ၊
၁၂။ ပုကွသောသူ၊
၁၃။ လည်ပင်းကြီးနာ ရှိသောသူ၊
၁၄။ သံပူကပ်၍ တံဆိပ်ခတ်ထားသောသူ၊
၁၅။ ကြိမ်ဒဏ်ပေးခံရသောသူ၊
၁၆။ တွေ့ရာအရပ်၌ ‘သတ်’ဟူ၍ ကြော်ငြာထားသောသူ၊
၁၇။ ခြေထိုင်းသောသူ၊
၁၈။ အနာဆိုး ရှိသောသူ၊
၁၉။ အသွင်ချို့တဲ့သဖြင့် ပရိသတ်ကို ဖျက်ဆီးသောသူ၊
၂၀။ မျက်စိတစ်ဘက် ကန်းသောသူ၊
၂၁။ လက်ခြေကောက်သောသူ၊
၂၂။ ခွင်သောသူ၊
၂၃။ ဖက်သကပ်နာစွဲ ‘ကိုယ်တစ်ခြမ်းသေသော’သူ၊
၂၄။ ‘အသွား’ ဆွံ့သောသူ၊
၂၅။ အိုမင်းမစွမ်းသောသူ၊
၂၆။ မျက်စိနှစ်ဘက် ကန်းသောသူ၊
၂၇။ ‘စကားဆွံ့’ အသောသူ၊
၂၈။ နားပင်းသောသူ၊
၂၉။ ကန်းလည်းကန်း အလည်းအ, သောသူ၊
၃၀။ ကန်းလည်းကန်း နားလည်းပင်းသောသူ၊
၃၁။ အ, လည်းအ နားလည်းပင်းသောသူ၊
၃၂။ ကန်းလည်းကန်း အလည်းအ, နားလည်းပင်းသောသူ —

ဤသုံးကျိပ် နှစ်ယောက်တို့ကို ရှင်ရဟန်းပြုပေးအံ့၊ ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏၊ [ပဋိသန္ဓေနှင့်တကွ အသက်နှစ်ဆယ် မပြည့်သူ, ပါရာဇိကသို့ ရောက်သူ, ပဏ္ဍုက် စသော အဘဗ္ဗပုဂ္ဂိုလ် တစ်ကျိပ်တစ်ယောက်၊ ဤ ၁၃-ယောက်သည် ရဟန်းပြု ပေးသော်လည်း ရဟန်း မဖြစ်၊ ကြွင်းသော လက်ပြတ်သောသူ စသည်တို့ကား ရဟန်းဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုပေးသော သံဃာ အာပတ်မလွတ်။]

ပညတ်တော်မူပုံ။ ။ “ရဟန်းတို့ ...ငှားရမ်းသော သပိတ် သင်္ကန်းတို့ဖြင့် ပဉ္စင်းခံမပေးအပ်၊ ပဉ္စင်းခံပေးသော ရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ [သို့မိန့်ဆိုတော်မူထားရကား - ဒုလ္လဘရဟန်း အဖြစ်ကို စုပေါင်း၍ ခံကြရာ၌လည်း အခြားသီးသန့် ပဉ္စင်းခံ အလှူ၌ကဲ့သို့ ပဉ္စင်းလောင်းတစ်ပါးလျှင် ကိုယ်ပိုင်သပိတ်တစ်လုံးနှင့် သင်္ကန်းသုံးထည်စီ ရှိစေရမည်။ ပဉ္စင်းလောင်းဦးရေ များ၍ အထူးသဖြင့် သပိတ်နှင့် ဒုကုဋ်သင်္ကန်းများ မပြည့်စုံဘဲ ရှိတတ်ကြသည်။ ထိုသို့ ဖြစ်သောအခါ ရှေးဦးစွာ ရဟန်းအဖြစ်ကို ခံယူပြီးသော ထိုရဟန်းသစ် တို့ထံမှ သပိတ်နှင့် ဒုကုဋ်သင်္ကန်းတို့ကို ယူ၍ နောက်ပဉ္စင်းလောင်းများအတွက် ဖြည့်စွက်သုံးစွဲခြင်းသည် ငှားရမ်းသော သပိတ်သင်္ကန်းတို့ဖြင့် ပဉ္စင်းခံပေးရာ ရောက်သည် ဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ ထို့ကြောင့် ဒုက္ကဋ်အာပတ်မှ မလွတ်ဟု သတိရှိတော်မူကြပါကုန်။]

အမှာ။ ။ သာမဏေတို့ကို ရဟန်းခံမည်ရှိသောအခါ၌လည်း ဥပဇ္ဈာယ် အင်္ဂါ, နိဿယည်းအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော ဆရာထံ အပ်နှံ၍ ပြုရာ၏၊ ကမ္မဝါစာကို ဌာန်, ကရိုဏ်းမှန်စွာနှင့် နေရာတကျ ဖတ်တတ်သော ဆရာကို ရှာကြံ ပင့်ဆောင် ရာ၏၊ ကုသိုလ်ပါရမီ အစအန ကောင်းသော ရဟန်းလောင်းများ ဖြစ်ခဲ့လျှင် တော်ကာလျော်ကာ ဥပဇ္ဈာယ်, တော်ကာလျော်ကာ ကမ္မဝါဆရာနှင့် မပြီးသင့်။ မလွဲသာ၍ ပြီးခဲ့ရလျှင်လည်း ဆရာကောင်းများထံမှာ အမြန်ထပ်ရမည်။

‘ဒဠှီကမ္မ’ ဖြစ်စေခြင်းငှာ ၁၀-ဝါ မရမီအတွင်း၌ ဆရာကောင်း အမျိုးမျိုး တို့နှင့် အကြိမ်ကြိမ်အခါခါ ရဟန်းထပ်ခြင်းသည် အလွန်ကောင်းမြတ်သော အမှု ဖြစ်ပေ၏၊ [ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရား၏ တပည့်တပန်းများမှာ ၃-ကြိမ်အောက် မနည်း ထပ်ရိုးပြုကြသည်။]

ရခဲခြင်း ၄-ပါး

လူတို့၌ ရခဲခြင်း ၄-ပါး ရှိသည်။ ၎င်းတို့ကား --
၁။ လူ့အဖြစ်ကို ရခဲခြင်း၊
၂။ ဘုရားပွင့်သော ကာလကို ကြုံခဲခြင်း၊
၃။ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံခဲခြင်း၊
၄။ ရဟန်းအဖြစ်ကို ရခဲခြင်းတို့တည်း။

လူ့အဖြစ်ကို ရခဲ၏၊ ဘုရားပွင့်တော်မူသောအခါနှင့်လည်း ကြုံကြိုက်ခဲ၏၊ ထိုထက် ရှင်အဖြစ်, ရဟန်းအဖြစ်ကို ရခဲ၏၊ ထို့ကြောင့် မိမိကိုယ်တိုင်သော်လည်း ရှင်ပြု, ရဟန်းခံရာ၏၊ ရှင်ဒကာ, ရဟန်းဒကာခံ၍ သူတစ်ပါးကိုလည်း ပြုလုပ်စေ ရာ၏၊ ရှင်ဒကာ, ရဟန်းဒကာ ပြုလုပ်ရသည့်အတွက် သာသနာတော်နှင့် ဆွေမျိုးတော်နေသဖြင့် သာသနဒါယာဒ ဖြစ်ပြီးလျှင် မိမိသန္တာန်၌ ကုသိုလ်တရား အလွန်တိုးပွား၏၊ ထို့ကြောင့် သာသနဒါယာဒ ဖြစ်အောင် ပြုကြကုန်ရာ၏၊

ရဟန်းပြုမှု ၃-မျိုး

ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုကြမှုသည် —
၁။ တစ်စုံတစ်ခုသော ဘေးကြောင့် ပြုမှု၊
၂။ လူ့အဖြစ်နှင့် နေလျှင် ဆင်းရဲမည် စိုး၍ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအနေနှင့် ပြုမှု၊
၃။ သံသရာဘေးကို ကြောက်သဖြင့် သံသရာဝဋ်မှ လွတ်မြောက်ရန် သိက္ခာ ၃-ပါးကို အားထုတ်လို၍ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇ္ဇိတ အနေနှင့် ပြုမှု ဟူ၍ ၃-မျိုး ရှိ၏၊

ထိုတွင် သဒ္ဓါပဗ္ဗဇ္ဇိတကို ရည်၍ “သိက္ခာလိုလား၊ မျိုးကောင်းသား၊ ကျိုးများ ပေးဖို့ရာ”ဟူသော သံပေါက်ကို ဆရာတို့ စပ်ဆိုလေသည်။ [ထို့ကြောင့် ဝမ်းရေးအတွက် မဟုတ်၊ ကုသိုလ်ရေးအတွက် ရဟန်းဘောင်သို့ ကူးသည်ဟူသော စေတနာနှင့် အညီ ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်ကို မယိုယွင်းအောင် ထိန်းသိမ်းစောင့် ရှောက်ရာသည်။]

သတိပေးချက်။ ။ “အိုပြီ မလုပ်စားနိုင်မဲ့ (မည့်)တူတူ ဘုန်းကြီးလုပ်လိုက် ပါတော့လား”ဟု တိုက်တွန်း ပြောဆိုလေ့ရှိကြ၏၊ ဤစကားမှာ သာသနာတော် ကိုလည်း မလေးစားရာကျသည်၊ လက်ရှိဘုန်းကြီးများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကိုလည်း ပုတ်ခတ်ရာရောက်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဤစကား၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ယခုလက်ရှိ ဘုန်းကြီးများသည် ဝမ်းရေးအတွက်ကြောင့် ဘုန်းကြီးလုပ်နေကြသည်ဟု ပြောရာ ရောက်သောကြောင့်တည်း။

ရဟန်းတော်များ၏ အဆင့်အတန်းမှာ တစ်နေ့တခြား နိမ့်ကျနေသည့် အထဲမှ ဝမ်းရေးအတွက် ရဟန်းပြုကြပါမူ သာသနာတော်သည် နစ်မြုပ်ပျက်စီး ဖို့ရန်သာ ရှိပေတော့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဝမ်းရေးအတွက်နှင့် ဆိုလျှင် ကြီးသည်ဖြစ်စေ၊ ငယ်သည်ဖြစ်စေ မည်သူ့ကိုမှ သာသနာ့ဘောင်သို့ သွတ်သွင်းချီးမြှင့်ရန် မသင့်ပေ။

ရဟန်းခံခြင်း အစီအစဉ် ပြီးပြီ။

၆၇။ သိက္ခာချနည်း

မပျော်မွေ့ဘဲ၊ လူးလဲခံကာ၊ မနေရာ၊ သိက္ခာချလေဘိ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ သာသနာတော်၌ ဂန္ထဓုရ, ဝိပဿနာဓုရ ဟူ၍ ဓုရ နှစ်ပါး ရှိ၏၊ စာပေကျမ်းဂန် သင်ကြားမှုသည် ဂန္ထဓုရ မည်၏၊ ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းမှုသည် ဝိပဿနာဓုရ မည်၏၊

သာသနာတော်၌ ရဟန်းဖြစ်သော သူသည် ဓုရနှစ်ပါးတွင် တစ်ပါးပါး သော ဓုရ၌ ပျော်မွေ့ရာ၏၊ တစ်ပါးပါးသော ဓုရ၌ မပျော်မွေ့ဘဲ သက်မွေးဝမ်း ကျောင်းမှုနှင့် ကိစ္စကုန်၍ သိက္ခာသီလနည်းပါး စတုပစ္စယ တဏှာလွန်ကဲလျက် အလူးအလဲခံကာ မနေရာ၊ သိက္ခာချ၍ လူထွက်ရာ၏၊

သိက္ခာတင်က၊ ပဉ္စင်္ဂ၊ ချမှု ဆဠင်္ဂါ။

အဓိပ္ပာယ်။ ။ ရဟန်းဖြစ်ရန် သိက္ခာတင်သောအခါ၌ ဝတ္ထုသမ္ပတ္တိ, ဉတ္တိသမ္ပတ္တိ, ကမ္မဝါစာသမ္ပတ္တိ, သီမာသမ္ပတ္တိ, ပရိသာသမ္ပတ္တိ ဟူသော သမ္ပတ္တိအင်္ဂါ ၅-ပါးနှင့် ပြည့်စုံလျှင် ရဟန်းဖြစ်၏၊ လူဖြစ်လို၍ တင်ပြီး သိက္ခာကို ချသောအခါ၌မူကား အင်္ဂါ ၆-ပါး စုံလင်မှ ကျ၏၊

သိက္ခာကျ အင်္ဂါ ၆-ပါး

စိတ်, ခေတ်, ကာလ၊ ပယောဂ၊ ဇာန, ပုဂ္ဂလာ။ [အင်္ဂါ ၆-ပါးတည်း။]
ချလိုစိတ်သန်၊ ခေတ်ပုဒ်မှန်၊ ပစ္စုပ္ပန်နှင့်သာ။
ဝစီမြွက်ဆို၊ လူပုဂ္ဂိုလ်၊ ဆိုခြင်း သိမှသာ။ [အင်္ဂါ ၆-ပါးအကျယ်။]

၁။ သိက္ခာချလိုသော စိတ် ရှိသည်လည်းဖြစ်စေ၊
၂။ ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ’အစရှိသော သိက္ခာကို ကျစေနိုင်သော ခေတ်ပုဒ်လည်း မှန်စေ၊
၃။ ပစ္စုပ္ပန်ကာလနှင့် ယှဉ်သော ဝတ္တမာန်ဝိဘတ်, ပဉ္စမီဝိဘတ်များလည်း ဖြစ်စေ၊
၄။ မြွက်ဆိုခြင်း ဝစီပယောဂကို ပြုသည်လည်းဖြစ်စေ၊
၅။ နားထောင်သူကလည်း လူပုဂ္ဂိုလ်မှန်စေ၊
၆။ ထိုခေတ်ပုဒ်ကို ရွတ်ဆို၍ ဆုံးလျှင်ဆုံးချင်း ဤသူသည် ရဟန်းသိက္ခာကို စွန့်ပါသည်တကားဟု သိသည်လည်း ဖြစ်စေ၊ အင်္ဂါ ၆-ပါး စုံလင်ခဲ့လျှင် ထိုခဏ၌ သိက္ခာကျလေ၏၊

မှတ်ချက်။ ။ ပစ္စုပ္ပန်ကာလဆိုရာ၌ ‘အလံ မေ ဗုဒ္ဓေန’ စသည်ကိုလည်း သင်္ဂြိုဟ်လေ။ ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမိ၊ သံဃံ ပစ္စက္ခာမိ၊ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာမိ-စသည်, ‘ဂိဟီတိ မံ ဓာရေဟိ၊ ဂဟဋ္ဌောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ ဥပါသကောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ သာမဏေရောတိ မံ ဓာရေဟိ’ စသည် ခေတ်ပုဒ် အများရှိသည်တွင် တစ်ခုသော ခေတ်ပုဒ်နှင့်ပင် သိက္ခာကျ၏၊ ‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ = ဘုရားကို စွန့်ပါ၏’ဟု ဆိုသော်လည်း ဘုရားကို မကိုးကွယ်လို၍ ဆိုသည် မဟုတ်၊ သိက္ခာကျရုံမျှ ဆိုသည်ဖြစ်၍ အကုသိုလ်မဖြစ်၊ ‘သိက္ခံ ပစ္စက္ခာမိ’ နှင့် ‘ဂိဟီတိ မံ ဓာရေဟိ’ကို အဆိုများ၏၊

မဆိုမီ ရှေ့အဖို့၌ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကိုလည်းကောင်း, လူဖြစ်ရန် ပြုလုပ်မှုကို လည်းကောင်း သိနိုင်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ရွေးချယ်၍ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ထံ၌ ချရာ၏၊ ချသော အခါ၌လည်း အကြိမ်များစွာ ရွတ်ဆို၍ ချရာ၏၊ ဤ ပုဂ္ဂိုလ်ထံမှာ ၃-ကြိမ် ၄-ကြိမ်, ထိုပုဂ္ဂိုလ်ထံမှာ ၃-ကြိမ် ၄-ကြိမ်သော်လည်း ချရာ၏၊

အင်္ဂါ ၆-ပါး ညီညွတ်ပြီဟု စိတ်ချရမှ တန်လေ၊ သိက္ခာချပါလျက် အင်္ဂါမညီ ညွတ်၍ သိက္ခာမကျ ရှိနေခဲ့သော် လူ့ဘောင်သို့ ရောက်ကာလ ပါရာဇိကမှုကို ကျူးလွန်မိလျှင် ထိုအခါမှ ပါရာဇိကကျမှု ရောက်လေရာ၏၊ သံဃာဒိသေသ်မှုကို ကျူးလွန်ခဲ့သော် သံဃာဒိသေသ် သင့်လေရာ၏၊[သတိရှိတော်မူကြပါကုန်၊၊]

သိက္ခာ ချနည်း ပြီးပြီ။

၆၈။ မော်လမြိုင်မြို့၊ မြို့ဝ မဟာသတိပဋ္ဌာန်ကျောင်း၊ ကျေးဇူးတော်ရှင် ဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ညွှန်ကြားချက်

ပါတိ သဒ္ဓါ၊ ဣန္ဒာ သတိ၊ ဝီရိ အာဇီ၊ ပစ္စည်း ပညာ၊
လေးဖြာ ဗိုလ်မှူး၊ အထူးကောင်းမှ၊ သီလ လေးဝ၊ လုံခြုံကြသည်။

(က) ပါတိမောက္ခ သံဝရသီလကို သဒ္ဓါတရား ထက်သန်သူမှ ရိုသေလေးမြတ် စွာ ကျင့်နိုင်သည်။
(ခ) ဣန္ဒြိယ သံဝရသီလကို သတိတရားထက်သန် ပြဋ္ဌာန်း၍ တဏှာ ၆-ပါး ငြိမ်းအောင်ပြုသူမှ ရိုသေလေးမြတ်စွာ ကျင့်နိုင်သည်။
(ဂ) အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလကို ဝီရိယတရား ခိုင်မြဲ ထက်သန်မှ ရိုသေလေးမြတ်စွာ ကျင့်နိုင်သည်။
(ဃ) ပစ္စယသန္နိဿိတသီလကို ပညာတရား ပြဋ္ဌာန်းသူမှ ရိုသေလေးမြတ်စွာ ကျင့်နိုင်သည်။

အထက်တန်းသို့ တက်လှမ်းရန် ညွှန်ကြားချက်

သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေ ယျာသိ။

သီလံ = သီလကို။ နိဿာယ = မှီ၍။ သီလေ = သီလ၌။ ပတိဋ္ဌာယ = တည်စေပြီး၍။ စတ္တာရော = လေးပါးကုန်သော။ သတိပဋ္ဌာနေ = သတိပဋ္ဌာန် တရားမြတ်တို့ကို။ ဘာဝေယျာသိ = မြဲမြံရှေ့ထား စိတ်အားသန်စွာ ပွားစေရာ၏၊ (ဝါ) ပွားစေဦးလော့။

ဣမေသံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ပဉ္စန္နံ နီဝရဏာနံ ပဟာနာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။

ဘိက္ခဝေ = သံသရာဘေး လာမည့်ရေးကို မျှော်တွေးကြောက်ငြား ချစ်သား တို့ ...။ ခေါ = မလွဲဧကန် စင်စစ်မှန်၏၊ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ = ဤငါးပါးကုန်သော။ နီဝရဏာနံ = ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ, ဗျာပါဒနီဝရဏ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ နီဝရဏ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏတို့ကို။ ပဟာနာယ = ပယ်ခြင်းငှာ။ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ = လေးပါးကုန်သော သတိပဋ္ဌာန်တရားတို့ကို။ ဘာဝေတဗ္ဗာ = မနားမရပ် မလစ်လပ်ရအောင် ရှုမှတ်ပွားများအပ်ကုန်၏၊

ဣမေသံ ခေါ ဘိက္ခဝေ ပဉ္စန္နံ ဂတီနံ ပဟာနာယ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။

ဘိက္ခဝေ = ချစ်သားတို့။ ခေါ = မလွဲဧကန် စင်စစ်မှန်၏၊ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ = ဤငါးပါးကုန်သော။ ဂတီနံ= နိရယဂတိ, တိရစ္ဆာနဂတိ, ပေတဂတိ, ဒေဝဂတိ, မနုဿဂတိ ဟူသော ဂတိငါးပါးတို့ကို။ ပဟာနာယ = ပယ်ခြင်းငှာ။ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ = လေးပါးကုန်သော သတိပဋ္ဌာန်တရားတို့ကို။ ဘာဝေတဗ္ဗာ = မနားမရပ် မလစ်လပ်ရအောင် အကြိမ်ကြိမ်အထပ်ထပ် ရှုမှတ်ပွားများအပ် ကုန်၏၊

ဤကား စာရေးသူ၏ ဓမ္မအာစရိယ ဖြစ်တော်မူသော အတ္တဟိတ ပရဟိတ ပစ္စုပ္ပန်သံသရာ အကျိုးကို လိုလားတော်မူသော မော်လမြိုင်မြို့၊ မြို့ဝ မဟာသတိ ပဋ္ဌာန်ကျောင်း၊ ကျေးဇူးတော်ရှင် ဆရာတော်ဘုရားကြီး (ဦးပဏ္ဍဝ၏ ညွှန်ကြား ချက်တည်း။

အမှာ။ ။ ကံ, စိတ်, ဥတု, အာဟာရ အကြောင်းလေးခု ကျေးဇူးပြု၍ ဖြစ်သော ရုပ်ခန္ဓာသည် မြန်စွာခဏ ဖြစ်ကပျက်ပြန် မီးလျှံအသွင် ရေယဉ်ပမာ ဘယ်ခါမစဲ ဖြစ်ပျက်မြဲတည်း ဟူသော အဆိုသည် နှုတ်ဖြင့် မြွက်ဆို၍ စိတ်ဖြင့် ကြံစည်မှန်းဆ၍ တွေ့ခြင်းမျိုးကို ဆိုလိုသည်မဟုတ်။ လက်တွေ့ အလုပ်သဘော ဖြင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာဝနာ ပွားများအားထုတ်၍ သမာဓိအရှိန်ဖြင့် တွေ့ခြင်းမျိုးကိုသာ ဆိုလိုရင်း ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ လက်တွေ့အလုပ်သဘောဖြင့် ခန္ဓာကိုယ် ဖြစ်ပျက်ပုံကို ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့မြင်လေအောင် အာနာပါနကို မူတည်၍ သတိပဋ္ဌာန် ရှုမှတ်သောနည်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်ဖြစ်ပျက်ပုံကို အဓိကထား၍ စူးစူးစိုက်စိုက် ရှုမှတ်တော်မူကြပါကုန်။

ဆောင်။ ။ ၁။ မဂ္ဂင်ဖောင်ကြီး၊ မျှောကာစီး၊ ခရီးနိဗ္ဗာန် ရောက်မည်မှန်။
၂။ အမှတ်တရား၊ လက်ကိုင်ထား၊ မလားအပါယ် သေချာတယ်
၃။ သေဖို့နီးပြီ၊ မသေမီ၊ အချိန်ရှိခိုက် လုံ့လစိုက်။
၄။ သေဖို့နီးလေ၊ ပို၍ ကြိုးစားဖို့ လိုလေ။

၆၉။ နိဂုံး

ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်တော်ကို ကျိုးကျိုးနွံနွံ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ကုန်သော (ဝါ) သီလစင်ကြယ်ကုန်သော ရဟန်းဟူသမျှတို့သည် ဂိုဏ်းစွဲပုဂ္ဂိုလ်စွဲ မထားဘဲ တစ်ပါးနှင့်တစ်ပါး သားနှင့်အဘ, ညီရင်းအစ်ကိုတို့ကဲ့သို့ ကြင်နာစွာ ပေါင်းသင်း ဆက်ဆံ၍ သာသနာတော်ကို နေလသဖွယ် ထွန်းလင်းတောက်ပနေအောင် အညီအညွတ် ပြုစုချီးမြှင့်နိုင်သော ကိုယ် ဖြစ်ကြပြီး အသီးအသီး တောင့်တ အလိုရှိကြသော ဘဝဖြင့် နိဗ္ဗာန်တရားကို အမြန်ဆုံး ရနိုင်ကြပါစေသောဝ်။

ရဟန်းဘဝဖြင့် နေ့စဉ် ပြုလုပ်ဆောက်တည်လျက်ရှိသော ကောင်းမှု ကုသိုလ်ကို ပွားများကာ ရံဖန်ရံခါ ဥဒါန်းကျူး၍ ဖြည့်ကျင့်ရန် လိုအပ်သော ထိုထို ပါရမီအပေါင်းတို့ကို ဤနေ့ဤအချိန်မှ စ၍ နောင်ဖြစ်လေရာ ဘဝတိုင်း ၌လည်း လိုအပ်သလို ဖြည့်ကျင့်နိုင်သော ကိုယ် ဖြစ်ပြီး သဗ္ဗညုတရွှေဉာဏ်တော် ကို ရတော်မူသော ပညာဓိက သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရား၏ အဖြစ်ကို မြန်နိုင် သလောက် မြန်မြန် ရနိုင်ပါစေသတည်း။

[ဤကျမ်းပြုရ၊ ကုသလကြောင့်၊ ဆုသ ဓိဋ္ဌာန်၊ ဗောဓိဉာဏ်၏၊ ရင့်သန် စေမှု၊ အကြောင်းပြု၊ တောင်းဆုပတ္ထနာ။]

ဤတွင် ဝိနည်းဥပဒေတော်ကြီး ပြီးပြီ။

သာသနာသက္ကရာဇ် ၂၅၀၇-ခု၊

ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၃၂၅-ခု၊

နတ်တော်လဆန်း (၁၄) ရက်။

ဩဘာသ

၇၀။ ဖြည့်စွက်ရေးခြင်း

အမရပူရမြို့၊ ကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာဂန္ဓာရုံ ဆရာတော်ဘုရားကြီး (အရှင်ဇနကာဘိဝံသ)၏ အောက်ပါ မိန့်ဆိုချက်မှာ အလွန် မှတ်သားလိုက်နာဖွယ် ကောင်းလှ၍ ဖြည့်စွက်ရေးခြင်း ဖြစ်သည်။

“လူဝတ်ကြောင်ဆိုတာ ကိုယ့်လုပ်စာ ကိုယ်စားပြီး ကိုယ့်ဇနီး, သား သမီး များနဲ့အတူ နေရလို့ အလုပ်အကိုင် ဆင်းရဲသော်လည်း စိတ်ပျော်နေ တယ်၊ ဒါနလည်း ထိုက်တန်သမျှ ပြုကြပါတယ်၊ ငါးပါးသီလ လုံခြုံရင် အပါယ်လည်း မကျနိုင်ပါဘူး၊ သေရင် ဘဝကောင်းရဖို့ များပါတယ်၊ ရဟန်းဘဝဆိုတာကတော့ လူဝတ်ကြောင်များရဲ့ လုပ်စာကို စား, ဝတ် နေရလို့ သီလမစင်ကြယ်ရင် အပါယ်ကျဖို့ သေချာပါတယ်၊ ဒါ့ကြောင့် ရဟန်း သာမဏေဘဝနဲ့ ပေါ့ပေါ့ဆဆ နေမယ့်အစား လူဝတ်ကြောင် ဘဝဖြင့် နေခြင်းက တွက်ခြေကိုက်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်၊ ယောက်ျားဖြစ်ပါ လျက် သူများလုပ်စာကို မှီခိုပြီး (ရဟန်းကျင့်ဝတ်ကို မကျင့်ဘဲ) အချောင် စားနေခြင်းဟာလည်း ယောက်ျားမပီသရာ ရောက်ပါတယ်”။

[တစ်ဘဝ သံသရာ၊နှာ-၄၈၀၊၊]

နိဂုံးချုပ် နှိုးဆော်ခြင်း။ ။ မိမိကိုယ်ကို မိမိ သနားသောအားဖြင့်လည်း ကောင်း၊ အလွန်ဆင်းရဲ ပင်ပန်းကြီးစွာဖြင့် ရှာ၍ရသော ချွေးနှဲစာဖြင့် မိမိအား သင်္ဂြိုဟ်ထောက်ပံ့ကြကုန်သော ဒါယကာ ဒါယိကာမတို့၏ ကျေးဇူးတို့ကိုလည်း တုံ့ပြန်သောအားဖြင့်လည်းကောင်း သီလဝန္တရဟန်း မဖြစ်သေးလျှင် ဖြစ်အောင် ပြုပြင်တော်မူကြပါကုန်။ [မိမိအကြောင်းကို မိမိ အသိဆုံး ဖြစ်သည်။]

၁၃၄၁-ခု၊ နတ်တော်လဆန်း (၁) ရက်၊

တနင်းလာနေ့၊ (၁၉-၁၁-၇၉)။

ဩဘာသ