နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ+မြန်မာ

သံယုတ္တနိကာယော

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

၁။ နိဒါနသံယုတ္တံ

၁။ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ၊ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ။

(သံ၊၁၊၂၄၄။)

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဝိဘင်္ဂသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ ဝိဘဇိဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ ( ) [(ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒေါ) (သျာ။ ကံ။) ဧဝမုပရိပိ, အဋ္ဌကထာယံ ပန န ဒိဿတိ], ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ, ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ။

(သံ၊၁၊၂၄၅။)

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ? တယော မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝါ – ကာမဘဝေါ, ရူပဘဝေါ, အရူပဘဝေါ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ? စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနာနိ – ကာမုပါဒါနံ, ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ, သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ, အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာကာယာ – ရူပတဏှာ, သဒ္ဒတဏှာ, ဂန္ဓတဏှာ, ရသတဏှာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ, ဓမ္မတဏှာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿကာယာ – စက္ခုသမ္ဖဿော, သောတသမ္ဖဿော, ဃာနသမ္ဖဿော, ဇိဝှါသမ္ဖဿော, ကာယသမ္ဖဿော, မနောသမ္ဖဿော။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ? စက္ခာယတနံ, သောတာယတနံ, ဃာနာယတနံ, ဇိဝှါယတနံ, ကာယာယတနံ, မနာယတနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ? ဝေဒနာ, သညာ, စေတနာ, ဖဿော, မနသိကာရော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ နာမံ။ စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ, စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ရူပံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ နာမံ, ဣဒဉ္စ ရူပံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ? ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏကာယာ – စက္ခုဝိညာဏံ, သောတဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံ, ဇိဝှါဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံ, မနောဝိညာဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ? ယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ။

(သံ၊၁၊၂၄၆။)

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ပဋိပဒါသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘မိစ္ဆာပဋိပဒဉ္စ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ သမ္မာပဋိပဒဉ္စ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာပဋိပဒါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, မိစ္ဆာပဋိပဒါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာပဋိပဒါ? အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာပဋိပဒါ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဝိပဿီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဝိပဿိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပုဗ္ဗေဝ သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၂၄၇။)

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇာတီ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပါဒါနေ ခေါ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဥပါဒါန’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏှာယ ခေါ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ တဏှာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခေါ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝေဒနာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖဿေ ခေါ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဖဿော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခေါ သတိ ဖဿော ဟောတိ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၄၈။)

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ သဠာယတန’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင်္ခါရေသု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိံပစ္စယာ သင်္ခါရာ’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၄၉။)

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဘဝေ ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဥပါဒါနေ ခေါ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘တဏှာယ ခေါ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ တဏှာနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝေဒနာယ ခေါ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဖဿေ ခေါ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဖဿနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ

(သံ၊၁၊၂၅၀။)

အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သဠာယတနေ ခေါ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘သင်္ခါရေသု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိဿ နိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’တိ? အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီတိ။ ‘နိရောဓော, နိရောဓော’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝိပဿိဿ ဗောဓိသတ္တဿ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ’’။ စတုတ္ထံ။

(သတ္တန္နမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)။

(သံ၊၁၊၂၅၁။)

၅။ သိခီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅။ သိခိဿ , ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ…ပေ…။

၆။ ဝေဿဘူသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆။ ဝေဿဘုဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ…ပေ…။

၇။ ကကုသန္ဓသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇။ ကကုသန္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ…ပေ…။

၈။ ကောဏာဂမနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈။ ကောဏာဂမနဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ…ပေ…။

၉။ ကဿပသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉။ ကဿပဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ…ပေ…။

၁၀။ ဂေါတမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀။ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’’’တိ?

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ…ပေ… ဘဝေါ… ဥပါဒါနံ… တဏှာ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိံပစ္စယာ သင်္ခါရာ’တိ? တဿ မယှံ,

(သံ၊၁၊၂၅၂။)

ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတိ, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ…ပေ… ဘဝေါ… ဥပါဒါနံ… တဏှာ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိဿ နိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘အဝိဇ္ဇာယ ခေါ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ ‘နိရောဓော, နိရောဓော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ, ဉာဏံ ဥဒပါဒိ, ပညာ ဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ, အာလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။ ဒသမော။

ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒေသနာ ဝိဘင်္ဂပဋိပဒါ စ,

ဝိပဿီ သိခီ စ ဝေဿဘူ၊

ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကဿပေါ,

မဟာသကျမုနိ စ ဂေါတမောတိ။

(သံ၊၁၊၂၅၃။)

၁။ အာဟာရသုတ္တံ

၂။ အာဟာရဝဂ္ဂေါ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ…ပေ… ဧတဒဝေါစ – ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော [ကဗဠိံကာရော (သီ။ ပီ။), ကဝဠီကာရော (သျာ။ ကံ။)] အာဟာရော – ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ဣမေ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ တဏှာသမုဒယာ တဏှာဇာတိကာ တဏှာပဘဝါ။ တဏှာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? တဏှာ ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ။ ဝေဒနာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? ဝေဒနာ ဖဿနိဒါနာ ဖဿသမုဒယာ ဖဿဇာတိကာ ဖဿပဘဝါ။ ဖဿော စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ? ဖဿော သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပဘဝေါ။ သဠာယတနဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? သဠာယတနံ နာမရူပနိဒါနံ နာမရူပသမုဒယံ နာမရူပဇာတိကံ နာမရူပပဘဝံ။ နာမရူပဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? နာမရူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။ ဝိညာဏဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? ဝိညာဏံ သင်္ခါရနိဒါနံ သင်္ခါရသမုဒယံ သင်္ခါရဇာတိကံ သင်္ခါရပဘဝံ။ သင်္ခါရာ စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ? သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ။

(သံ၊၁၊၂၅၄။)

ဝိညာဏနိရောဓော …ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ မောဠိယဖဂ္ဂုနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော – ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝိညာဏာဟာရံ အာဟာရေတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘အာဟာရေတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘အာဟာရေတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉှော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, အာဟာရေတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိဿ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝိညာဏာဟာရော’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဝိညာဏာဟာရော အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ ပစ္စယော, တသ္မိံ ဘူတေ သတိ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖုသတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဖုသတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဖုသတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉှော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖုသတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဖဿော’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော, ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’’တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒယတီ’’တိ [ဝေဒိယတီတိ (သီ။ ပီ။ က။)]? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဝေဒယတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဝေဒယတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉှော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒယတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၅၅။)

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, တသတီ’’တိ [တဏှီယတီတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘တသတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘တသတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉှော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, တသတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, တဏှာ’တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ, တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’’န္တိ။

‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒိယတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ – ‘‘‘ဥပါဒိယတီ’တိ အဟံ န ဝဒါမိ။ ‘ဥပါဒိယတီ’တိ စာဟံ ဝဒေယျံ, တတြဿ ကလ္လော ပဉှော – ‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒိယတီ’တိ? ဧဝံ စာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧဝံ မံ အဝဒန္တံ ယော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ – ‘ကိံပစ္စယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဥပါဒါန’န္တိ, ဧသ ကလ္လော ပဉှော။ တတြ ကလ္လံ ဝေယျာကရဏံ – ‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဆန္နံ တွေဝ, ဖဂ္ဂုန, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဇာတိံ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ

(သံ၊၁၊၂၅၆။)

ဗြဟ္မညတ္ထံ[ဗြာဟ္မညတ္ထံ (သျာ။ ကံ။) မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ ဇာတိံ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ’’?

‘‘ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ၊ ဇာတိံ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ ဣမေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ။ န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

(သံ၊၁၊၂၅၇။)

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, ကတမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ကတမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ?

‘‘ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ၊ ဇာတိံ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ ဣမေ ဓမ္မေ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ သမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဣမေသံ ဓမ္မာနံ နိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ, ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ကစ္စာနဂေါတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ကစ္စာနဂေါတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ကစ္စာနဂေါတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဒွယနိဿိတော ခွါယံ, ကစ္စာန, လောကော ယေဘုယျေန – အတ္ထိတဉ္စေဝ နတ္ထိတဉ္စ။ လောကသမုဒယံ ခေါ, ကစ္စာန, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ နတ္ထိတာ သာ န ဟောတိ။ လောကနိရောဓံ ခေါ, ကစ္စာန, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ အတ္ထိတာ သာ န ဟောတိ။ ဥပယုပါဒါနာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓော [ဥပါယုပါဒါနာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ခွါယံ, ကစ္စာန, လောကော ယေဘုယျေန။ တဉ္စာယံ ဥပယုပါဒါနံ စေတသော အဓိဋ္ဌာနံ အဘိနိဝေသာနုသယံ န ဥပေတိ န ဥပါဒိယတိ နာဓိဋ္ဌာတိ – ‘အတ္တာ မေ’တိ။ ‘ဒုက္ခမေဝ

(သံ၊၁၊၂၅၈။)

ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈမာနံ နိရုဇ္ဈတီ’တိ န ကင်္ခတိ န ဝိစိကိစ္ဆတိ အပရပစ္စယာ ဉာဏမေဝဿ ဧတ္ထ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ကစ္စာန, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။

‘‘သဗ္ဗံ အတ္ထီ’တိ ခေါ, ကစ္စာန, အယမေကော အန္တော။ ‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ကစ္စာန, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဓမ္မကထိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆။ သာဝတ္ထိယံ …ပေ… အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ဓမ္မကထိကော ဓမ္မကထိကော’တိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဓမ္မကထိကော ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ‘ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ‘ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ, ‘ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။

‘‘ဇာတိယာ စေ ဘိက္ခု…ပေ… ဘဝဿ စေ ဘိက္ခု… ဥပါဒါနဿ စေ ဘိက္ခု… တဏှာယ စေ ဘိက္ခု… ဝေဒနာယ စေ ဘိက္ခု… ဖဿဿ စေ ဘိက္ခု… သဠာယတနဿ စေ ဘိက္ခု… နာမရူပဿ စေ ဘိက္ခု… ဝိညာဏဿ စေ ဘိက္ခု… သင်္ခါရာနံ စေ ဘိက္ခု… အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ‘ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ‘ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါဝိမုတ္တော ဟောတိ, ‘ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူ’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၅၉။)

၇။ အစေလကဿပသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုစ္ဆေယျာမ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ကဉ္စိဒေဝ [ကိဉ္စိဒေဝ (က။)] ဒေသံ, သစေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏာယာ’’တိ။

‘‘အကာလော ခေါ တာဝ, ကဿပ, ပဉှဿ၊ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ပုစ္ဆေယျာမ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ကဉ္စိဒေဝ ဒေသံ, သစေ နော ဘဝံ ဂေါတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉှဿ ဝေယျာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘အကာလော ခေါ တာဝ, ကဿပ, ပဉှဿ၊ အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အစေလော ကဿပေါ…ပေ… အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌမှာတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ ပန မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဗဟုဒေဝ ပုစ္ဆိတုကာမာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ, ကဿပ, ယဒါကင်္ခသီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ ဒုက္ခ’န္တိ? ‘န ခေါ, ကဿပ, နတ္ထိ ဒုက္ခံ။ အတ္ထိ ခေါ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ။ ‘န ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ၊ ပဿာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခ’’’န္တိ။

‘‘ကိ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ

(သံ၊၁၊၂၆၀။)

ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, ကဿပါ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခေါ, ကဿပ, နတ္ထိ ဒုက္ခံ, အတ္ထိ ခေါ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော ဒုက္ခံ န ဇာနာတိ န ပဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ န ဇာနာမိ န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခံ၊ ပဿာမိ ခွါဟံ, ကဿပ, ဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ အာစိက္ခတု စ [အယံ စကာရော သီ။ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒုက္ခံ။ ဒေသေတု စ [အယံ စကာရော သီ။ ပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘‘သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ [ပဋိသံဝေဒိယတီတိ (သီ။ ပီ။ က။)] ခေါ, ကဿပ, အာဒိတော သတော ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ဝဒံ သဿတံ ဧတံ ပရေတိ။ ‘အညော ကရောတိ အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ကဿပ, ဝေဒနာဘိတုန္နဿ သတော ‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ဝဒံ ဥစ္ဆေဒံ ဧတံ ပရေတိ။ ဧတေ တေ, ကဿပ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ…ပေ… စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ၊ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ လဘေယျာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, လဘေယျံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

‘‘ယော ခေါ, ကဿပ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, သော စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ [ဘိက္ခူ အာကင်္ခမာနာ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အပိ စ မယာ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာ’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၆၁။)

‘‘သစေ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင်္ခတိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အာကင်္ခတိ ဥပသမ္ပဒံ, စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသတိ။ စတုန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ [ဘိက္ခူ အာကင်္ခမာနာ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] ပဗ္ဗာဇေန္တိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ ဘိက္ခုဘာဝါယ။ အဟံ စတ္တာရိ ဝဿာနိ ပရိဝသိဿာမိ , စတုန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန [အစ္စယေန ပရိဝုဋ္ဌပရိဝါသံ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] (ပရိဝုတ္ထပရိဝါသံ) အာရဒ္ဓစိတ္တာ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေန္တု ဥပသမ္ပာဒေန္တု ဘိက္ခုဘာဝါယာ’’တိ။

အလတ္ထ ခေါ အစေလော ကဿပေါ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရူပသမ္ပန္နော စ ပနာယသ္မာ ကဿပေါ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရဿေဝ – ယဿတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ ကဿပေါ အရဟတံ အဟောသီတိ။ သတ္တမံ။

၈။ တိမ္ဗရုကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ သုခဒုက္ခ’န္တိ? ‘န ခေါ, တိမ္ဗရုက, နတ္ထိ သုခဒုက္ခံ၊ အတ္ထိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ? ‘န ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ၊ ပဿာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၂၆၂။)

‘‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘မာ ဟေဝံ, တိမ္ဗရုကာ’တိ ဝဒေသိ။ ‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, နတ္ထိ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခေါ, တိမ္ဗရုက, နတ္ထိ သုခဒုက္ခံ၊ အတ္ထိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ ‘တေန ဟိ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ န ဇာနာတိ, န ပဿတီ’တိ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနော ‘န ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ န ဇာနာမိ, န ပဿာမိ။ ဇာနာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခံ၊ ပဿာမိ ခွါဟံ, တိမ္ဗရုက, သုခဒုက္ခ’န္တိ ဝဒေသိ။ အာစိက္ခတု စ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခံ။ ဒေသေတု စ မေ ဘဝံ ဂေါတမော သုခဒုက္ခ’’န္တိ။

‘‘‘သာ ဝေဒနာ, သော ဝေဒယတီ’တိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, အာဒိတော သတော ‘သယံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဧဝမ္ပာဟံ န ဝဒါမိ။ ‘အညာ ဝေဒနာ, အညော ဝေဒယတီ’တိ ခေါ, တိမ္ဗရုက, ဝေဒနာဘိတုန္နဿ သတော ‘ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’န္တိ ဧဝမ္ပာဟံ န ဝဒါမိ။ ဧတေ တေ, တိမ္ဗရုက, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ…ပေ… ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလဿ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒါဂတော။ ဣတိ အယဉ္စေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ စ နာမရူပံ, ဣတ္ထေတံ ဒွယံ, ဒွယံ ပဋိစ္စ ဖဿော

(သံ၊၁၊၂၆၃။)

သဠေဝါယတနာနိ[သဠာယတနာနိ (က။)], ယေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗာလော သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒယတိ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန’’။

‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတဿ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒါဂတော။ ဣတိ အယဉ္စေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ စ နာမရူပံ, ဣတ္ထေတံ ဒွယံ, ဒွယံ ပဋိစ္စ ဖဿော သဠေဝါယတနာနိ, ယေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဏ္ဍိတော သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒယတိ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန’’။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော [အဓိပ္ပါယော (သီ။ ပီ။ က။), အဓိပ္ပါယသော (သျာ။ ကံ။) အဓိ + ပ + ယသု + ဏ + သီ = အဓိပ္ပယာသော] ကိံ နာနာကရဏံ ပဏ္ဍိတဿ ဗာလေနာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ, ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယာယ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတဿ ဗာလဿ ယာယ စ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ အယံ ကာယော သမုဒါဂတော, သာ စေဝ အဝိဇ္ဇာ ဗာလဿ အပ္ပဟီနာ သာ စ တဏှာ အပရိက္ခီဏာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? န, ဘိက္ခဝေ, ဗာလော အစရိ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ တသ္မာ ဗာလော ကာယဿ ဘေဒါ ကာယူပဂေါ ဟောတိ, သော ကာယူပဂေါ သမာနော န ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ န ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယာယ စ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတဿ ပဏ္ဍိတဿ ယာယ စ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ အယံ ကာယော သမုဒါဂတော, သာ စေဝ အဝိဇ္ဇာ ပဏ္ဍိတဿ ပဟီနာ, သာ စ တဏှာ ပရိက္ခီဏာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အစရိ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတော ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ။ တသ္မာ ပဏ္ဍိတော ကာယဿ ဘေဒါ န ကာယူပဂေါ ဟောတိ။ သော အကာယူပဂေါ သမာနော ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ။ ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ ဘိက္ခဝေ,

(သံ၊၁၊၂၆၄။)

ဝိသေသော အယံ အဓိပ္ပယာသော, ဣဒံ နာနာကရဏံ ပဏ္ဍိတဿ ဗာလေန ယဒိဒံ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ပစ္စယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဉ္စ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ စ ဓမ္မေ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ? ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဥပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓာတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ အဘိသမေတွာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပဿထာ’တိ စာဟ – ‘ဇာတိပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ’’’။

‘‘ဘဝပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ…ပေ… ဥပါဒါနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ… တဏှာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ… ဝေဒနာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ… ဖဿပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ… သဠာယတနပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော… နာမရူပပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ… ဝိညာဏပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ… သင်္ခါရပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ ဥပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပါဒါ ဝါ တထာဂတာနံ, ဌိတာဝ သာ ဓာတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ အဘိသမေတွာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညာပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ။ ‘ပဿထာ’တိ စာဟ ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ’။ ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာ တတြ တထတာ အဝိတထတာ အနညထတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ။

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ? ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ။ ဇာတိ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဘဝေါ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စော သင်္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော ခယဓမ္မော ဝယဓမ္မော ဝိရာဂဓမ္မော နိရောဓဓမ္မော။ ဥပါဒါနံ ဘိက္ခဝေ…ပေ… တဏှာ, ဘိက္ခဝေ… ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ… ဖဿော, ဘိက္ခဝေ… သဠာယတနံ, ဘိက္ခဝေ… နာမရူပံ, ဘိက္ခဝေ…

(သံ၊၁၊၂၆၅။)

ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ… သင်္ခါရာ, ဘိက္ခဝေ… အဝိဇ္ဇာ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ‘အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ, ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ’ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ, သော ဝတ ပုဗ္ဗန္တံ ဝါ ပဋိဓာဝိဿတိ – ‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ [နု ခွါဟံ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] အတီတမဒ္ဓါနံ, နနု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’န္တိ၊ အပရန္တံ ဝါ ဥပဓာဝိဿတိ [အပဓာဝိဿတိ (က။)] – ‘ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, နနု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါန’န္တိ၊ ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဘဝိဿတိ – ‘အဟံ နု ခေါသ္မိ, နော နု ခေါသ္မိ, ကိံ နု ခေါသ္မိ, ကထံ နု ခေါသ္မိ, အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံ ဂမိဿတီ’တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ အယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဣမေ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ဒသမံ။

အာဟာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အာဟာရံ ဖဂ္ဂုနော စေဝ, ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊

ကစ္စာနဂေါတ္တော ဓမ္မကထိကံ, အစေလံ တိမ္ဗရုကေန စ၊

ဗာလပဏ္ဍိတတော စေဝ, ဒသမော ပစ္စယေန စာတိ။

၃။ ဒသဗလဝဂ္ဂေါ

၁။ ဒသဗလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒသဗလသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စတူဟိ စ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ,

(သံ၊၁၊၂၆၆။)

ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ – ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သညာ ဣတိ သညာယ သမုဒယော ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သင်္ခါရာ ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုတိယဒသဗလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒသဗလသမန္နာဂတော, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော စတူဟိ စ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ သမန္နာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတ္တိ – ‘ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ ဣတိ ဝေဒနာယ သမုဒယော ဣတိ ဝေဒနာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သညာ ဣတိ သညာယ သမုဒယော ဣတိ သညာယ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ သင်္ခါရာ ဣတိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယော ဣတိ သင်္ခါရာနံ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ’’’။

‘‘ဧဝံ သွာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ အလမေဝ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတေန ကုလပုတ္တေန ဝီရိယံ အာရဘိတုံ – ‘ကာမံ တစော စ နှာရု [နဟာရု (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] စ

(သံ၊၁၊၂၆၇။)

အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု [အဝသုဿတု မ။ နိ။ ၂။၁၈၄] မံသလောဟိတံ။ ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ, န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’’’တိ။

‘‘ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, ကုသီတော ဝိဟရတိ ဝေါကိဏ္ဏော ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိဟာပေတိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခံ ဝိဟရတိ ပဝိဝိတ္တော ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိပူရေတိ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဟီနေန အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ။ အဂ္ဂေန စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတိ။ မဏ္ဍပေယျမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ, သတ္ထာ သမ္မုခီဘူတော။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဝီရိယံ အာရဘထ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ‘ဧဝံ နော အယံ အမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အဝဉ္ဈာ ဘဝိဿတိ သဖလာ သဥဒြယာ။ ယေသဉ္စ [ယေသံ (သီ။ သျာ။ ကံ။), ယေသံ ဟိ (ပီ။ က။)] မယံ ပရိဘုဉ္ဇာမ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတသေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ တေသံ တေ ကာရာ အမှေသု မဟပ္ဖလာ ဘဝိဿန္တိ မဟာနိသံသာ’တိ – ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ အတ္တတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတုံ၊ ပရတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတုံ၊ ဥဘယတ္ထံ ဝါ ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ပဿမာနေန အလမေဝ အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေတု’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဥပနိသသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဇာနတော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿတော အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ, နော အဇာနတော နော အပဿတော။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ကိံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ? ဣတိ ရူပံ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော, ဣတိ ဝေဒနာ…ပေ… ဣတိ သညာ… ဣတိ သင်္ခါရာ… ဣတိ ဝိညာဏံ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော အာသဝါနံ ခယော ဟောတိ’’။

‘‘ယမ္ပိဿ တံ, ဘိက္ခဝေ, ခယသ္မိံ ခယေညာဏံ, တမ္ပိ သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ခယေဉာဏဿ ဥပနိသာ? ‘ဝိမုတ္တီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဝိမုတ္တိမ္ပာဟံ [ဝိမုတ္တိမ္ပဟံ (သီ။ သျာ။ ကံ။)], ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ,

(သံ၊၁၊၂၆၈။)

ဝိမုတ္တိယာ ဥပနိသာ? ‘ဝိရာဂေါ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဝိရာဂမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိရာဂဿ ဥပနိသာ? ‘နိဗ္ဗိဒါ’တိဿ ဝစနီယံ။ နိဗ္ဗိဒမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိဗ္ဗိဒါယ ဥပနိသာ? ‘ယထာဘူတဉာဏဒဿန’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနဿ ဥပနိသာ? ‘သမာဓီ’တိဿ ဝစနီယံ။ သမာဓိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သမာဓိဿ ဥပနိသာ? ‘သုခ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ သုခမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သုခဿ ဥပနိသာ? ‘ပဿဒ္ဓီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ပဿဒ္ဓိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပဿဒ္ဓိယာ ဥပနိသာ? ‘ပီတီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ပီတိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပီတိယာ ဥပနိသာ? ‘ပါမောဇ္ဇ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ပါမောဇ္ဇမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ပါမောဇ္ဇဿ ဥပနိသာ? ‘သဒ္ဓါ’တိဿ ဝစနီယံ။ သဒ္ဓမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သဒ္ဓါယ ဥပနိသာ? ‘ဒုက္ခ’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ဒုက္ခမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ ဥပနိသာ? ‘ဇာတီ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဇာတိမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိယာ ဥပနိသာ? ‘ဘဝေါ’တိဿ ဝစနီယံ။ ဘဝမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝဿ ဥပနိသာ? ‘ဥပါဒါန’န္တိဿ ဝစနီယံ။ ဥပါဒါနမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနဿ ဥပနိသာ? ‘တဏှာ’တိဿ ဝစနီယံ။ တဏှမ္ပာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသံ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသံ။

‘‘ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာယ ဥပနိသာ? ‘ဝေဒနာ’တိဿ ဝစနီယံ…ပေ… ‘ဖဿော’တိဿ ဝစနီယံ… ‘သဠာယတန’န္တိဿ ဝစနီယံ… ‘နာမရူပ’န္တိဿ ဝစနီယံ… ‘ဝိညာဏ’န္တိဿ ဝစနီယံ… ‘သင်္ခါရာ’တိဿ ဝစနီယံ။ သင်္ခါရေပါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဥပနိသေ ဝဒါမိ, နော အနုပနိသေ။ ကာ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာနံ ဥပနိသာ? ‘အဝိဇ္ဇာ’တိဿ ဝစနီယံ။

(သံ၊၁၊၂၆၉။)

‘‘ဣတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇူပနိသာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရူပနိသံ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏူပနိသံ နာမရူပံ, နာမရူပူပနိသံ သဠာယတနံ, သဠာယတနူပနိသော ဖဿော, ဖဿူပနိသာ ဝေဒနာ, ဝေဒနူပနိသာ တဏှာ, တဏှူပနိသံ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနူပနိသော ဘဝေါ, ဘဝူပနိသာ ဇာတိ, ဇာတူပနိသံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ, သဒ္ဓူပနိသံ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇူပနိသာ ပီတိ, ပီတူပနိသာ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓူပနိသံ သုခံ, သုခူပနိသော သမာဓိ, သမာဓူပနိသံ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနူပနိသာ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒူပနိသော ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂူပနိသာ ဝိမုတ္တိ, ဝိမုတ္တူပနိသံ ခယေဉာဏံ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဥပရိပဗ္ဗတေ ထုလ္လဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ တံ ဥဒကံ ယထာနိန္နံ ပဝတ္တမာနံ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါ ပရိပူရေတိ။ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါပရိပူရာ ကုသောဗ္ဘေ [ကုဿုဗ္ဘေ (သီ။ သျာ။ ကံ။), ကုသုဗ္ဘေ (ပီ။) ဏွာဒိ ၁၂၉ သုတ္တံ ဩလောကေတဗ္ဗံ] ပရိပူရေန္တိ။ ကုသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ မဟာသောဗ္ဘေ ပရိပူရေန္တိ။ မဟာသောဗ္ဘာ ပရိပူရာ ကုန္နဒိယော ပရိပူရေန္တိ။ ကုန္နဒိယော ပရိပူရာ မဟာနဒိယော ပရိပူရေန္တိ။ မဟာနဒိယော ပရိပူရာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပရိပူရေန္တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇူပနိသာ သင်္ခါရာ, သင်္ခါရူပနိသံ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏူပနိသံ နာမရူပံ, နာမရူပူပနိသံ သဠာယတနံ, သဠာယတနူပနိသော ဖဿော, ဖဿူပနိသာ ဝေဒနာ, ဝေဒနူပနိသာ တဏှာ, တဏှူပနိသံ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနူပနိသော ဘဝေါ, ဘဝူပနိသာ ဇာတိ, ဇာတူပနိသံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါ, သဒ္ဓူပနိသံ ပါမောဇ္ဇံ, ပါမောဇ္ဇူပနိသာ ပီတိ, ပီတူပနိသာ ပဿဒ္ဓိ, ပဿဒ္ဓူပနိသံ သုခံ, သုခူပနိသော သမာဓိ, သမာဓူပနိသံ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ, ယထာဘူတဉာဏဒဿနူပနိသာ နိဗ္ဗိဒါ, နိဗ္ဗိဒူပနိသော ဝိရာဂေါ, ဝိရာဂူပနိသာ ဝိမုတ္တိ, ဝိမုတ္တူပနိသံ ခယေဉာဏ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ အညတိတ္ထိယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄။ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၂၇၀။)

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘‘သန္တာဝုသော, သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ, ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, သမဏော ဂေါတမော ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ? ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဿာမ, န စ သမဏံ ဂေါတမံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော [ဝါဒါနုဝါဒေါ (က။) ဒီ။ နိ။ ၁။၃၈၁] ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော အဿ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ

(သံ၊၁၊၂၇၁။)

တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အာနန္ဒ, ယထာ တံ သာရိပုတ္တော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာနန္ဒ, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ဧကမိဒါဟံ, အာနန္ဒ, သမယံ ဣဓေဝ ရာဇဂဟေ ဝိဟရာမိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ တဿ မယှံ, အာနန္ဒ, ဧတဒဟောသိ –

(သံ၊၁၊၂၇၂။)

‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမေယျ’’’န္တိ။

‘‘အထ ခွါဟံ, အာနန္ဒ, ယေန အညတိတ္ထိယာနံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ အာရာမော တေနုပသင်္ကမိံ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ အညတိတ္ထိယေဟိ ပရိဗ္ဗာဇကေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ မံ, အာနန္ဒ, တေ အညတိတ္ထိယာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဧတဒဝေါစုံ –

‘သန္တာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော ဂေါတမ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော အာယသ္မာ ဂေါတမော ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ? ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ အာယသ္မတော ဂေါတမဿ အဿာမ, န စ အာယသ္မန္တံ ဂေါတမံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တာဟံ, အာနန္ဒ, တေ အညတိတ္ထိယေ ပရိဗ္ဗာဇကေ ဧတဒဝေါစံ – ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’’တိ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ

(သံ၊၁၊၂၇၃။)

ဘန္တေ! ယတြ ဟိ နာမ ဧကေန ပဒေန သဗ္ဗော အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဝိဿတိ။ သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧသေဝတ္ထော ဝိတ္ထာရေန ဝုစ္စမာနော ဂမ္ဘီရော စေဝ အဿ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စာ’’တိ?

‘‘တေန ဟာနန္ဒ, တညေဝေတ္ထ ပဋိဘာတူ’’တိ။ ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇရာမရဏံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝ’န္တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇရာမရဏံ ခေါ, အာဝုသော, ဇာတိနိဒါနံ ဇာတိသမုဒယံ ဇာတိဇာတိကံ ဇာတိပဘဝ’န္တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇာတိ ခေါ, အာဝုသော, ဘဝနိဒါနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဘဝေါ ခေါ, အာဝုသော, ဥပါဒါနနိဒါနော ဥပါဒါနသမုဒယော ဥပါဒါနဇာတိကော ဥပါဒါနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ။

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ဥပါဒါနံ ပနာဝုသော…ပေ… တဏှာ ပနာဝုသော…ပေ… ဝေဒနာ ပနာဝုသော…ပေ… သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဖဿော ပနာဝုသော အာနန္ဒ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဖဿော ခေါ, အာဝုသော, သဠာယတနနိဒါနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ‘ဆန္နံတွေဝ, အာဝုသော, ဖဿာယတနာနံ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော၊ ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော၊ ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓော၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

(သံ၊၁၊၂၇၄။)

၅။ ဘူမိဇသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဘူမိဇော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ ပရံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘဂဝါ ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ, ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ ဘဂဝတော အဿာမ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာဝုသော, သုခဒုက္ခံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော အဿ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာဝုသော, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ…ပေ။ … ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၇၅။)

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ အာယသ္မတာ ဘူမိဇေန သဒ္ဓိံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယာဝတကော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ အာယသ္မတာ ဘူမိဇေန သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အာနန္ဒ, ယထာ တံ သာရိပုတ္တော သမ္မာ ဗျာကရမာနော ဗျာကရေယျ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, အာနန္ဒ, သုခဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြာနန္ဒ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ကမ္မဝါဒါ သယံကတံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာကမ္မဝါဒါ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ကာယေ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ ကာယသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ဝါစာယ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ ဝစီသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ မနေ ဝါ ဟာနန္ဒ, သတိ မနောသဉ္စေတနာဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ စ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ယံပစ္စယာဿ [ယံပစ္စယာယ (သျာ။ ကံ။), ယံပစ္စယာ ယံ (က။)] တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ [ပရေ ဝါဿ တံ (သီ။ ပီ။), ပရေ ဝါယတံ (သျာ။ ကံ။)], အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ, ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

(သံ၊၁၊၂၇၆။)

အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ကာယသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ…ပေ… အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, ဝစီသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘သာမံ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ပရေ ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ…ပေ… အသမ္ပဇာနော ဝါ တံ, အာနန္ဒ, မနောသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။

‘‘ဣမေသု, အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အဝိဇ္ဇာ အနုပတိတာ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, အာနန္ဒ, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သော ကာယော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သာ ဝါစာ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ သော မနော န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခံ။ ခေတ္တံ တံ န ဟောတိ…ပေ… ဝတ္ထု တံ န ဟောတိ…ပေ… အာယတနံ တံ န ဟောတိ…ပေ… အဓိကရဏံ တံ န ဟောတိ ယံပစ္စယာဿ တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဇ္ဈတ္တံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဥပဝါဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥပဝါဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပရံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ သန္တိ ပန, ဘန္တေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ။ ဣဓ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကိံဝါဒီ ကိမက္ခာယီ ကထံ ဗျာကရမာနာ စ မယံ ဝုတ္တဝါဒိနော စေဝ ဘဂဝတော အဿာမ, န စ ဘဂဝန္တံ

(သံ၊၁၊၂၇၇။)

အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျာမ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျာမ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ?

‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခေါ, ဥပဝါဏ, ဒုက္ခံ ဝုတ္တံ မယာ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဖဿံ ပဋိစ္စ။ ဣတိ ဝဒံ ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ အဿ, န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခေယျ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရေယျ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုပါတော ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘တတြ, ဥပဝါဏ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ တဒပိ ဖဿပစ္စယာ။

‘‘တတြ , ဥပဝါဏ, ယေ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သယံကတံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အည ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ…ပေ… ယေပိ တေ သမဏဗြာဟ္မဏာ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ပညပေန္တိ, တေ ဝတ အညတြ ဖဿာ ပဋိသံဝေဒိဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပစ္စယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော – အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ, သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝေါ, သမ္မာဝါယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။

(သံ၊၁၊၂၇၈။)

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ…ပေ… ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ… ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဏှာ… ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ… ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ…?

‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ? တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ပစ္စယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ပစ္စယနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိပီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဘိက္ခုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တတြ ခေါ…ပေ… ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဇာတိံ ပဇာနာတိ…ပေ… ဘဝံ ပဇာနာတိ… ဥပါဒါနံ ပဇာနာတိ… တဏှံ ပဇာနာတိ… ဝေဒနံ ပဇာနာတိ… ဖဿံ ပဇာနာတိ… သဠာယတနံ ပဇာနာတိ… နာမရူပံ ပဇာနာတိ… ဝိညာဏံ ပဇာနာတိ… သင်္ခါရေ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။

(သံ၊၁၊၂၇၉။)

ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယံ စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော။ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ…ပေ… ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ…။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇာတိံ ပဇာနာတိ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ … သင်္ခါရေ… သင်္ခါရသမုဒယံ… သင်္ခါရနိရောဓံ… ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိပီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တတြ ခေါ…ပေ… ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ န ပရိဇာနန္တိ, ဇာတိံ န ပရိဇာနန္တိ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ… သင်္ခါရသမုဒယံ… သင်္ခါရနိရောဓံ… သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ န ပရိဇာနန္တိ။ န မေတေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ န စ

(သံ၊၁၊၂၈၀။)

ပနေတေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပရိဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပရိဇာနန္တိ, ဇာတိံ ပရိဇာနန္တိ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ ပရိဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပရိဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပရိဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပရိဇာနန္တိ။ တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ။ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တတြ ခေါ…ပေ… ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ ဇရာမရဏံ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဇာတိံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ တေ ဝတ သင်္ခါရေ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ တေ ဝတ ဇရာမရဏံ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဇာတိံ ပဇာနန္တိ…ပေ… ဘဝံ… ဥပါဒါနံ… တဏှံ… ဝေဒနံ… ဖဿံ… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ။ တေ ဝတ သင်္ခါရေ သမတိက္ကမ္မ ဌဿန္တီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဒသဗလဝဂ္ဂေါ တတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

(သံ၊၁၊၂၈၁။)

ဒွေ ဒသဗလာ ဥပနိသာ စ, အညတိတ္ထိယဘူမိဇော၊

ဥပဝါဏော ပစ္စယော ဘိက္ခု, ဒွေ စ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။

၄။ ကဠာရခတ္တိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘူတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၁။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဝုတ္တမိဒံ, သာရိပုတ္တ, ပါရာယနေ [ပါရာယဏေ (သီ။)] အဇိတပဉှေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ, ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ၊

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ…ပေ… ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဝုတ္တမိဒံ, သာရိပုတ္တ, ပါရာယနေ အဇိတပဉှေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ, ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ၊

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ကထံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။

‘‘ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ပဿသီ’’တိ? ဘူတမိဒန္တိ, ဘန္တေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ

(သံ၊၁၊၂၈၂။)

ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘန္တေ, သေက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘန္တေ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ? ဘူတမိဒန္တိ, ဘန္တေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ဘန္တေ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, ဘန္တေ, ယံ တံ ဝုတ္တံ ပါရာယနေ အဇိတပဉှေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ, ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ၊

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ ခွါဟံ, ဘန္တေ, သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ, ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပ္ပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သေက္ခော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ, သာရိပုတ္တ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ? ဘူတမိဒန္တိ, သာရိပုတ္တ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဘူတမိဒန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ

(သံ၊၁၊၂၈၃။)

ဒိသွာ ဘူတဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရသမ္ဘဝန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အာဟာရသမ္ဘဝဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ တဒါဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာ ဒိသွာ နိရောဓဓမ္မဿ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သင်္ခါတဓမ္မော ဟောတိ။ ဣတိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ယံ တံ ဝုတ္တံ ပါရာယနေ အဇိတပဉှေ –

‘‘ယေ စ သင်္ခါတဓမ္မာသေ, ယေ စ သေက္ခာ ပုထူ ဣဓ၊

တေသံ မေ နိပကော ဣရိယံ, ပုဋ္ဌော ပဗြူဟိ မာရိသာ’’တိ။

‘‘ဣမဿ ခေါ သာရိပုတ္တ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ကဠာရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မောဠိယဖဂ္ဂုနော, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တောတိ။ န ဟိ နူန သော အာယသ္မာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဿာသမလတ္ထာတိ။ တေန ဟာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဿာသံ ပတ္တော’’တိ?

‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ကင်္ခါမီ’’တိ။ ‘‘အာယတိံ, ပနာဝုသော’’တိ?

‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန သာရိပုတ္တံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ,

(သံ၊၁၊၂၈၄။)

အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တယာ, သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ‘‘န ခေါ, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော [အတ္ထော စ (သျာ။ ကံ။ က။)] ဝုတ္တော’’တိ။ ‘‘ယေန ကေနစိပိ, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယေန ကုလပုတ္တော အညံ ဗျာကရောတိ, အထ ခေါ ဗျာကတံ ဗျာကတတော ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘နနု အဟမ္ပိ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘န ခေါ, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝုတ္တော’’’တိ။

‘‘သစေ တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတာ အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ?

‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတာ အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ၊ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ [ပုဋ္ဌော အဟံ (သျာ။ ကံ။), ပုဋ္ဌာဟံ (ပီ။ က။)], ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ယံနိဒါနာ, အာဝုသော, ဇာတိ, တဿ နိဒါနဿ ခယာ ခီဏသ္မိံ ခီဏာမှီတိ ဝိဒိတံ။ ခီဏာမှီတိ ဝိဒိတွာ – ခီဏာဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဇာတိ ခေါ, အာဝုသော, ဘဝနိဒါနာ

(သံ၊၁၊၂၈၅။)

ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဘဝေါ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘ဘဝေါ ခေါ, အာဝုသော, ဥပါဒါနနိဒါနော ဥပါဒါနသမုဒယော ဥပါဒါနဇာတိကော ဥပါဒါနပ္ပဘဝေါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ဥပါဒါနံ ပနာဝုသော…ပေ… သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – တဏှာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – တဏှာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘တဏှာ ခေါ, အာဝုသော, ဝေဒနာနိဒါနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝါ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပဿတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘တိဿော ခေါ ဣမာ, အာဝုသော, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိဿော? သုခါ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ။ ဣမာ ခေါ, အာဝုသော, တိဿော ဝေဒနာ အနိစ္စာ။ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခန္တိ ဝိဒိတံ [ဝိဒိတာ (ဋီကာ)], ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ, ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော, ဧတဿေဝ အတ္ထဿ သံခိတ္တေန ဝေယျာကရဏာယ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၂၈၆။)

‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တွံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗျာကရေယျာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗျာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျံ – ‘အဇ္ဈတ္တံ ဝိမောက္ခာ ခွါဟံ, အာဝုသော, သဗ္ဗုပါဒါနက္ခယာ တထာ သတော ဝိဟရာမိ ယထာ သတံ ဝိဟရန္တံ အာသဝါ နာနုဿဝန္တိ, အတ္တာနဉ္စ နာဝဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရေယျ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခေါ သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော ဧတဿေဝ အတ္ထဿ သံခိတ္တေန ဝေယျာကရဏာယ – ယေ အာသဝါ သမဏေန ဝုတ္တာ တေသွာဟံ န ကင်္ခါမိ, တေ မေ ပဟီနာတိ န ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာ သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉှံ အပုစ္ဆိ, တဿ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉှံ အနုမောဒိ, တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ [ရတ္တိဒိဝံ (က။)] စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ…ပေ… ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ…ပေ… တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ…ပေ… တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ…ပေ… စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ…ပေ… စတ္တာရိ

(သံ၊၁၊၂၈၇။)

ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ…ပေ… ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ…ပေ… ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ…ပေ… ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ…ပေ… ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ…ပေ… သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။

အထ ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန သီဟနာဒေါ နဒိတော – ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉှံ အပုစ္ဆိ, တဿ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပဌမံ ပဉှံ အနုမောဒိ, တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ၊ ရတ္တိံ စေပိ…ပေ… ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပိ မံ ဘဂဝါ…ပေ… ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ…ပေ… တီဏိ… စတ္တာရိ… ပဉ္စ… ဆ… သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပိ မံ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပါဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။

‘‘သာ ဟိ, ဘိက္ခု, သာရိပုတ္တဿ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ, ယဿာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဒိဝသံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ…ပေ… ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ဒွေ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော

(သံ၊၁၊၂၈၈။)

ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ, ဆ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ… သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိ စေပါဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယျံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝါနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗျာကရေယျ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဉာဏဝတ္ထုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၃။ သာဝတ္ထိယံ…ပေ… ‘‘စတုစတ္တာရီသံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဉာဏဝတ္ထူနိ ဒေသေဿာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမာနိ [ကတမာနိ စ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)], ဘိက္ခဝေ, စတုစတ္တာရီသံ ဉာဏဝတ္ထူနိ? ဇရာမရဏေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏသမုဒယေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ ဇာတိယာ ဉာဏံ, ဇာတိသမုဒယေ ဉာဏံ, ဇာတိနိရောဓေ ဉာဏံ, ဇာတိနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ ဘဝေ ဉာဏံ, ဘဝသမုဒယေ ဉာဏံ, ဘဝနိရောဓေ ဉာဏံ, ဘဝနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ ဥပါဒါနေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနသမုဒယေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနနိရောဓေ ဉာဏံ, ဥပါဒါနနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ တဏှာယ ဉာဏံ, တဏှာသမုဒယေ ဉာဏံ, တဏှာနိရောဓေ ဉာဏံ, တဏှာနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ ဝေဒနာယ ဉာဏံ, ဝေဒနာသမုဒယေ ဉာဏံ, ဝေဒနာနိရောဓေ ဉာဏံ, ဝေဒနာနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ၊ ဖဿေ ဉာဏံ…ပေ… သဠာယတနေ ဉာဏံ… နာမရူပေ ဉာဏံ… ဝိညာဏေ ဉာဏံ… သင်္ခါရေသု ဉာဏံ, သင်္ခါရသမုဒယေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, စတုစတ္တာရီသံ ဉာဏဝတ္ထူနိ။

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ? ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော

(သံ၊၁၊၂၈၉။)

သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော, အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ, ဣဒဉ္စ မရဏံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ။

‘‘ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒယော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဣဒမဿ ဓမ္မေ ဉာဏံ။ သော ဣမိနာ ဓမ္မေန ဒိဋ္ဌေန ဝိဒိတေန အကာလိကေန ပတ္တေန ပရိယောဂါဠှေန အတီတာနာဂတေန ယံ နေတိ။

‘‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဗ္ဘညံသု, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဘိဇာနိဿန္တိ, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟီတိ။ ဣဒမဿ အနွယေ ဉာဏံ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ဒွေ ဉာဏာနိ ပရိသုဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ ပရိယောဒါတာနိ – ဓမ္မေ ဉာဏဉ္စ အနွယေ ဉာဏဉ္စ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ, သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိပီတိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ…ပေ… ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝေါ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနံ… ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ တဏှာ… ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ… ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿော… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ… ကတမဉ္စ,

(သံ၊၁၊၂၉၀။)

ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ… ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ – ကာယသင်္ခါရော, ဝစီသင်္ခါရော, စိတ္တသင်္ခါရောတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။

‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ သင်္ခါရေ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သင်္ခါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ဣဒမဿ ဓမ္မေ ဉာဏံ။ သော ဣမိနာ ဓမ္မေန ဒိဋ္ဌေန ဝိဒိတေန အကာလိကေန ပတ္တေန ပရိယောဂါဠှေန အတီတာနာဂတေန ယံ နေတိ။

‘‘ယေ ခေါ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သင်္ခါရေ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဗ္ဘညံသု, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သင်္ခါရေ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဧဝမေဝ အဘိဇာနိဿန္တိ, သေယျထာပါဟံ ဧတရဟိ။ ဣဒမဿ အနွယေ ဉာဏံ။

၄။ ဒုတိယဉာဏဝတ္ထုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သတ္တသတ္တရိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဉာဏဝတ္ထူနိ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

(သံ၊၁၊၂၉၁။)

‘‘ကတမာနိ , ဘိက္ခဝေ, သတ္တသတ္တရိ ဉာဏဝတ္ထူနိ? ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ၊ အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ၊ အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ၊ အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ၊ ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ။

‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ဉာဏံ…ပေ… ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဉာဏံ… တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ ဉာဏံ… ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ ဉာဏံ… ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဉာဏံ… သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဉာဏံ… နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ဉာဏံ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဉာဏံ… သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဉာဏံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ၊ အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ၊ အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ၊ ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ။ ဣမာနိ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တသတ္တရိ ဉာဏဝတ္ထူနီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘‘ကတမံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ? ‘နော ကလ္လော ပဉှော’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ, ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘ကတမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမာ ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’တိ

(သံ၊၁၊၂၉၂။)

ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညာ ဇာတိ အညဿ စ ပနာယံ ဇာတီ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’’တိ။

‘‘ကတမော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဝေါ, ကဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမော ဘဝေါ, ကဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညော ဘဝေါ အညဿ စ ပနာယံ ဘဝေါ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ၊ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ…ပေ… ‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ… ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ… ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ… သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ… နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ… သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘ကတမေ နု ခေါ, ဘန္တေ, သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’’တိ? ‘‘နော ကလ္လော ပဉှော’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ, ‘‘‘ကတမေ သင်္ခါရာ ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ‘အညေ သင်္ခါရာ အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခု, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ၊ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဘိက္ခု, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခု, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

(သံ၊၁၊၂၉၃။)

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမာ ဇာတိ, ကဿ စ ပနာယံ ဇာတိ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညာ ဇာတိ, အညဿ စ ပနာယံ ဇာတိ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ကတမော ဘဝေါ…ပေ… ကတမံ ဥပါဒါနံ… ကတမာ တဏှာ… ကတမာ ဝေဒနာ… ကတမော ဖဿော… ကတမံ သဠာယတနံ… ကတမံ နာမရူပံ… ကတမံ ဝိညာဏံ…ပေ…။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခု, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညေ သင်္ခါရာ, အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ, အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယအဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏ’န္တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၂၉၄။)

‘‘ကတမာ ဇာတိ…ပေ… ကတမော ဘဝေါ… ကတမံ ဥပါဒါနံ… ကတမာ တဏှာ… ကတမာ ဝေဒနာ… ကတမော ဖဿော… ကတမံ သဠာယတနံ… ကတမံ နာမရူပံ… ကတမံ ဝိညာဏံ… ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာတိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ‘အညေ သင်္ခါရာ အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’တိ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဝဒေယျ, ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိယာ သတိ ဗြဟ္မစရိယဝါသော န ဟောတိ။ ဧတေ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခဝေ, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ‘ကတမံ ဇရာမရဏံ, ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇရာမရဏံ, အညဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏံ’ ဣတိ ဝါ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ, အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ, ဘိက္ခဝေ, အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ယာနိဿ တာနိ ဝိသူကာယိကာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ။ ကတမာ ဇာတိ…ပေ… ကတမော ဘဝေါ… ကတမံ ဥပါဒါနံ… ကတမာ တဏှာ… ကတမာ ဝေဒနာ… ကတမော ဖဿော… ကတမံ သဠာယတနံ… ကတမံ နာမရူပံ… ကတမံ ဝိညာဏံ… ‘ကတမေ သင်္ခါရာ, ကဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညေ သင်္ခါရာ, အညဿ စ ပနိမေ သင်္ခါရာ’ ဣတိ ဝါ၊ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ’ ဣတိ ဝါ။ သဗ္ဗာနိဿ တာနိ ပဟီနာနိ ဘဝန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝင်္ကတာနိ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာနီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နတုမှသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘နာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာယော တုမှာကံ နပိ အညေသံ။ ပုရာဏမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကမ္မံ အဘိသင်္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ ဝေဒနိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’’။

(သံ၊၁၊၂၉၅။)

‘‘တတြ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ စေတနာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၈။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ။ ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ [အာရမဏမေတံ (?)] ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ, အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠှေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတိ။ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ အသတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

(သံ၊၁၊၂၉၆။)

၉။ ဒုတိယစေတနာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၃၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ…ပေ… တဏှာ… ဥပါဒါနံ… ဘဝေါ… ဇာတိ… ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ, အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠှေ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ တတိယစေတနာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ ယဉ္စ အနုသေတိ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ နတိ ဟောတိ။ နတိယာ သတိ အာဂတိဂတိ ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ သတိ စုတူပပါတော ဟောတိ။ စုတူပပါတေ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ အထ စေ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠှေ နတိ ဟောတိ။

(သံ၊၁၊၂၉၇။)

နတိယာ သတိ အာဂတိဂတိ ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ သတိ စုတူပပါတော ဟောတိ။ စုတူပပါတေ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ စေတေတိ နော စ ပကပ္ပေတိ နော စ အနုသေတိ, အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏဿ န ဟောတိ။ တဒပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠှေ နတိ န ဟောတိ။ နတိယာ အသတိ အာဂတိဂတိ န ဟောတိ။ အာဂတိဂတိယာ အသတိ စုတူပပါတော န ဟောတိ။ စုတူပပါတေ အသတိ အာယတိံ ဇာတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ကဠာရခတ္တိယဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဘူတမိဒံ ကဠာရဉ္စ, ဒုဝေ စ ဉာဏဝတ္ထူနိ၊

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ စ ဒွေ, နတုမှာ စေတနာ တယောတိ။

၅။ ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ

၁။ ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကံ ဂဟပတိံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အရိယော စဿ ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၉၈။)

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဂဟပတိ, ပါဏာတိပါတီ ပါဏာတိပါတပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, အဒိန္နာဒါယီ အဒိန္နာဒါနပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, မုသာဝါဒီ မုသာဝါဒပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။

‘‘ယံ, ဂဟပတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနပစ္စယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ ဝေရံ ပသဝတိ, စေတသိကမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတဿ ဧဝံ တံ ဘယံ ဝေရံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’’’တိ။

‘‘ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’’’တိ။

(သံ၊၁၊၂၉၉။)

‘‘သံဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော အာဟုနေယျော ပါဟုနေယျော ဒက္ခိဏေယျော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာ’’’တိ။

‘‘အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိဿေဟိ ဝိညုပ္ပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ကတမော စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ? ဣဓ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ၊ ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။ အယမဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

၂။ ဒုတိယပဉ္စဝေရဘယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အရိယော စဿ ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော

(သံ၊၁၊၃၀၀။)

ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။

‘‘ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ? ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပါဏာတိပါတီ …ပေ… ယံ, ဘိက္ခဝေ, အဒိန္နာဒါယီ…ပေ… ယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ… ယံ, ဘိက္ခဝေ, မုသာဝါဒီ… ယံ, ဘိက္ခဝေ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာယီ…ပေ… ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ။

‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ…ပေ… ဓမ္မေ… သံဃေ… အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဣမေဟိ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

‘‘ကတမော စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒညေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ…ပေ… အယမဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ ဝေရာနိ ဝူပသန္တာနိ ဟောန္တိ, ဣမေဟိ စ စတူဟိ သောတာပတ္တိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ, အယဉ္စဿ အရိယော ဉာယော ပညာယ သုဒိဋ္ဌော ဟောတိ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓေါ, သော အာကင်္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗျာကရေယျ – ‘ခီဏနိရယောမှိ ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ ခီဏပေတ္တိဝိသယော ခီဏာပါယဒုဂ္ဂတိဝိနိပါတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပါတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယနော’’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဒုက္ခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒုက္ခဿ, ဘိက္ခဝေ, သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ သမုဒယော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ သမုဒယော။

(သံ၊၁၊၃၀၁။)

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတဝိညာဏံ…ပေ… ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ…ပေ… ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ…ပေ… ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခဿ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ လောကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘လောကဿ, ဘိက္ခဝေ, သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော။

(သံ၊၁၊၃၀၂။)

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ… ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ… ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ…ပေ… ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ သမုဒယော။

‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ… ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ… ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ အယံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လောကဿ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဉာတိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဉာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ရဟောဂတော ပဋိသလ္လာနော ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ အဘာသိ –

‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ… ဇိဝှဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ… ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

(သံ၊၁၊၃၀၃။)

‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ။ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ တဿာယေဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ဥပဿုတိ [ဥပဿုတိံ (သီ။ ပီ။)] ဌိတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဘိက္ခုံ ဥပဿုတိ ဌိတံ။ ဒိသွာန တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဿောသိ နော တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဥဂ္ဂဏှာဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ၊ ပရိယာပုဏာဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ၊ ဓာရေဟိ တွံ, ဘိက္ခု, ဣမံ ဓမ္မပရိယာယံ။ အတ္ထသံဟိတော အယံ [အတ္ထသံဟိတောယံ (သီ။ သျာ။ ကံ။), အတ္ထသံဟိတာယံ (ပီ။ က။)], ဘိက္ခု, ဓမ္မပရိယာယော အာဒိဗြဟ္မစရိယကော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အညတရဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ? ‘‘‘သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယမေကော အန္တော’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ? ‘‘‘အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

(သံ၊၁၊၃၀၄။)

အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော …ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ,…ပေ… ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဇာဏုဿောဏိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော, ဂေါတမ, သဗ္ဗမတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယမေကော အန္တော’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ…ပေ… ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ လောကာယတိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗမတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဇေဋ္ဌမေတံ လောကာယတံ’’။

(သံ၊၁၊၃၀၅။)

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ နတ္ထီ’တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒုတိယမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗမေကတ္တ’’န္တိ? ‘‘‘သဗ္ဗမေကတ္တ’န္တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, တတိယမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ကိံ ပန, ဘော ဂေါတမ, သဗ္ဗံ ပုထုတ္တ’’န္တိ? ‘‘‘သဗ္ဗံ ပုထုတ္တ’န္တိ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, စတုတ္ထမေတံ လောကာယတံ’’။

‘‘ဧတေ တေ, ဗြာဟ္မဏ, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, လောကာယတိကော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ…ပေ… အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ အရိယသာဝကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၄၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ သတိ ကိံ ဟောတိ, ကိဿုပ္ပါဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? (ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ,) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿန္တီတိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု ဒဿိတာ။ တထာ သတိ အနန္တရသုတ္တဋီကာယ သမေတိ] ကိသ္မိံ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ (အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ၊ သင်္ခါရေသု သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ၊) [( ) ဧတ္ထကေသု ပါဌာ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု န ဒိဿန္တီတိ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု ဒဿိတာ။ တထာ သတိ အနန္တရသုတ္တဋီကာယ သမေတိ] ဝိညာဏေ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ၊ နာမရူပေ သတိ သဠာယတနံ

(သံ၊၁၊၃၀၆။)

ဟောတိ၊ သဠာယတနေ သတိ ဖဿော ဟောတိ၊ ဖဿေ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ၊ ဝေဒနာယ သတိ တဏှာ ဟောတိ၊ တဏှာယ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ၊ ဥပါဒါနေ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ၊ ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ၊ ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော သမုဒယတီ’’’တိ။

‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ အသတိ ကိံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ကိံ နိရုဇ္ဈတိ? (ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ,) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာပိ တတ္ထ တထေဝ ဒဿိတာ] ကိသ္မိံ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဘဝေါ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ (အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ၊ သင်္ခါရေသု အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ၊) [( ) ဧတ္ထန္တရေ ပါဌာပိ တတ္ထ တထေဝ ဒဿိတာ] ဝိညာဏေ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ၊ နာမရူပေ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ…ပေ… ဘဝေါ န ဟောတိ… ဇာတိ န ဟောတိ… ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော နိရုဇ္ဈတီ’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ…ပေ… အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိပီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယအရိယသာဝကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ သတိ ကိံ ဟောတိ, ကိဿုပ္ပါဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ

(သံ၊၁၊၃၀၇။)

သတိ ဖဿော ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ တဏှာ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ၊ သင်္ခါရေသု သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ၊ ဝိညာဏေ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ၊ နာမရူပေ သတိ သဠာယတနံ ဟောတိ၊ သဠာယတနေ သတိ ဖဿော ဟောတိ၊ ဖဿေ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ၊ ဝေဒနာယ သတိ တဏှာ ဟောတိ၊ တဏှာယ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ၊ ဥပါဒါနေ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ၊ ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ၊ ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော သမုဒယတီ’’’တိ။

‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကိံ နု ခေါ ကိသ္မိံ အသတိ ကိံ န ဟောတိ, ကိဿ နိရောဓာ ကိံ နိရုဇ္ဈတိ? ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဖဿော န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ…ပေ… ဥပါဒါနံ… ဘဝေါ… ဇာတိ… ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ?

‘‘အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝတော အရိယသာဝကဿ အပရပ္ပစ္စယာ ဉာဏမေဝေတ္ထ ဟောတိ – ‘ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ။ အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တိ၊ သင်္ခါရေသု အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ၊ ဝိညာဏေ အသတိ နာမရူပံ န ဟောတိ၊ နာမရူပေ အသတိ သဠာယတနံ န ဟောတိ…ပေ… ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝမယံ လောကော နိရုဇ္ဈတီ’’’တိ။

‘‘ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဧဝံ လောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ဣတိပိ, ဒဿနသမ္ပန္နော ဣတိပိ, အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, ပဿတိ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ ဣတိပိ, သေက္ခေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဣတိပိ,

(သံ၊၁၊၃၀၈။)

သေက္ခာယ ဝိဇ္ဇာယ သမန္နာဂတော ဣတိပိ, ဓမ္မသောတံ သမာပန္နော ဣတိပိ, အရိယော နိဗ္ဗေဓိကပညော ဣတိပိ, အမတဒွါရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ ဣတိပီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဂဟပတိဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ ပဉ္စဝေရဘယာ ဝုတ္တာ, ဒုက္ခံ လောကော စ ဉာတိကံ၊

အညတရံ ဇာဏုဿောဏိ စ, လောကာယတိကေန အဋ္ဌမံ၊

ဒွေ အရိယသာဝကာ ဝုတ္တာ, ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

၆။ ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ

၁။ ပရိဝီမံသနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသေယျ သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ၊ ဣဒံ နု ခေါ ဒုက္ခံ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ? ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ

(သံ၊၁၊၃၀၉။)

ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ, ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ဇာတိနိဒါနံ ဇာတိသမုဒယံ ဇာတိဇာတိကံ ဇာတိပ္ပဘဝံ။ ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’’’တိ။

‘‘သော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ ဇရာမရဏနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ၊ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇရာမရဏနိရောဓာယ။

‘‘အထာပရံ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ဇာတိ ပနာယံ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ, ကိသ္မိံ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇာတိ န ဟောတီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဇာတိ ဘဝနိဒါနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝါ၊ ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဘဝေ အသတိ ဇာတိ န ဟောတီ’’’တိ။

‘‘သော ဇာတိဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇာတိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဇာတိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ ဇာတိနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ၊ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇာတိနိရောဓာယ။

‘‘အထာပရံ ပရိဝီမံသမာနော ပရိဝီမံသတိ – ‘ဘဝေါ ပနာယံ ကိံနိဒါနော…ပေ… ဥပါဒါနံ ပနိဒံ ကိံနိဒါနံ… တဏှာ ပနာယံ ကိံနိဒါနာ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ ပနိဒံ ကိံနိဒါနံ… နာမရူပံ ပနိဒံ… ဝိညာဏံ ပနိဒံ… သင်္ခါရာ ပနိမေ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ၊ ကိသ္မိံ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, ကိသ္မိံ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တီ’တိ? သော ပရိဝီမံသမာနော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ၊ အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ဟောန္တိ, အဝိဇ္ဇာယ အသတိ သင်္ခါရာ န ဟောန္တီ’’’တိ။

‘‘သော သင်္ခါရေ စ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သင်္ခါရနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယာ စ သင်္ခါရနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ, တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ၊ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော သင်္ခါရနိရောဓာယ။

(သံ၊၁၊၃၁၀။)

‘‘အဝိဇ္ဇာဂတော ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသပုဂ္ဂလော ပုညံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, ပုညူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အပုညံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ, အပုညူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ အာနေဉ္ဇံ စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ အာနေဉ္ဇူပဂံ ဟောတိ ဝိညာဏံ။ ယတော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, သော အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ဝိဇ္ဇုပ္ပါဒါ နေဝ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ န အပုညာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ န အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတိ။ အနဘိသင်္ခရောန္တော အနဘိသဉ္စေတယန္တော န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပါဒိယတိ၊ အနုပါဒိယံ န ပရိတဿတိ, အပရိတဿံ ပစ္စတ္တညေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘သော သုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ သော သုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ ဒုက္ခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ [တံ ဝေဒနံ (သီ။ ပီ။), ဝေဒနံ (က။)] ဝေဒယတိ။ အဒုက္ခမသုခံ စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။

‘‘သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ။ ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တိ, သရီရာနိ အဝသိဿန္တီတိ ပဇာနာတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ကုမ္ဘကာရပါကာ ဥဏှံ ကုမ္ဘံ ဥဒ္ဓရိတွာ သမေ ဘူမိဘာဂေ ပဋိသိဿေယျ [ပဋိဝိသေယျ (သီ။), ပတိဋ္ဌပေယျ (သျာ။ ကံ။ ပီ။), ပဋိသေဝေယျ (ဋီကာ)]။ တတြ ယာယံ ဥသ္မာ သာ တတ္ထေဝ ဝူပသမေယျ, ကပလ္လာနိ အဝသိဿေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော

(သံ၊၁၊၃၁၁။)

ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီတိ ပဇာနာတိ။ ကာယဿ ဘေဒါ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိဿန္တိ, သရီရာနိ အဝသိဿန္တီတိ ပဇာနာတိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု ခေါ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု ပုညာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျ အပုညာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ ဝါ အဘိသင်္ခရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန သင်္ခါရေသု အသတိ, သင်္ခါရနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဝိညာဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝိညာဏေ အသတိ, ဝိညာဏနိရောဓာ အပိ နု ခေါ နာမရူပံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန နာမရူပေ အသတိ, နာမရူပနိရောဓာ အပိ နု ခေါ သဠာယတနံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန သဠာယတနေ အသတိ, သဠာယတနနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဖဿော ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဖဿေ အသတိ, ဖဿနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဝေဒနာ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဝေဒနာယ အသတိ, ဝေဒနာနိရောဓာ အပိ နု ခေါ တဏှာ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန တဏှာယ အသတိ, တဏှာနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဥပါဒါနံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဥပါဒါနေ အသတိ, ဥပါဒါနနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဘဝေါ ပညာယေထာ’’တိ။ ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဘဝေ အသတိ, ဘဝနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဇာတိ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗသော ဝါ ပန ဇာတိယာ အသတိ, ဇာတိနိရောဓာ အပိ နု ခေါ ဇရာမရဏံ ပညာယေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမေတံ, ဘိက္ခဝေ, နေတံ အညထာ။ သဒ္ဒဟထ မေ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဓိမုစ္စထ, နိက္ကင်္ခါ ဧတ္ထ ဟောထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဥပါဒါနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

(သံ၊၁၊၃၁၂။)

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ ဝီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ တိံသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ စတ္တာရီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဇလေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒသန္နံ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ ဝီသာယ ဝါ တိံသာယ ဝါ စတ္တာရီသာယ ဝါ ကဋ္ဌဝါဟာနံ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဇလေယျ၊ တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ သုက္ခာနိ စေဝ တိဏာနိ ပက္ခိပေယျ, န သုက္ခာနိ စ ဂေါမယာနိ ပက္ခိပေယျ, န သုက္ခာနိ စ ကဋ္ဌာနိ ပက္ခိပေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ [အနုပါဟာရာ (ပီ။)] အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ, တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သံယောဇနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ …ပေ… ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

(သံ၊၁၊၃၁၃။)

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ န ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဒုတိယသံယောဇနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ …ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ ဝဋ္ဋိံ ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဇလေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပေါ ဈာယေယျ။ တတြ ပုရိသော န ကာလေန ကာလံ တေလံ အာသိဉ္စေယျ န ဝဋ္ဋိံ

(သံ၊၁၊၃၁၄။)

ဥပသံဟရေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တေလပ္ပဒီပေါ ပုရိမဿ စ ဥပါဒါနဿ ပရိယာဒါနာ အညဿ စ အနုပဟာရာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ မဟာရုက္ခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓောဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ [ကုဒါလပိဋကံ (အညတ္ထ)] အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလံ ဆိန္ဒိတွာ ပလိခဏေယျ [ပလိံခဏေယျ (ပီ။ က။)], ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ အန္တမသော ဥသီရနာဠိမတ္တာနိပိ။ သော တံ ရုက္ခံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒေယျ, ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ဖာလေယျ, ဖာလေတွာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယျ, သကလိကံ သကလိကံ ကရိတွာ ဝါတာတပေ ဝိသောသေယျ၊ ဝါတာတပေ ဝိသောသေတွာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယျ, အဂ္ဂိနာ ဍဟေတွာ မသိံ ကရေယျ, မသိံ ကရိတွာ မဟာဝါတေ ဝါ ဩဖုဏေယျ [ဩပုနေယျ (သီ။ ပီ။), ဩဖုနေယျ (သျာ။ ကံ။ က။)] နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော

(သံ၊၁၊၃၁၅။)

ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော [အနဘာဝကတော (သီ။), အနဘာဝင်္ဂတော (သျာ။ ကံ။)] အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယမဟာရုက္ခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓောဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ …ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလေ ဆေတွာ ပလိခဏေယျ, ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ…ပေ… နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ တရုဏရုက္ခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော။ တဿ ပုရိသော ကာလေန ကာလံ မူလာနိ ပလိမဇ္ဇေယျ [ပလိသန္နေယျ (သီ။), ပလိသဇ္ဇေယျ (သျာ။ ကံ။ ပီ။), ပလိပဋ္ဌေယျ (က။), ပလိသန္ဒေယျ, ပလိဗန္ဓေယျ (ဋီကာနုရူပံ)] ကာလေန ကာလံ ပံသုံ ဒဒေယျ, ကာလေန

(သံ၊၁၊၃၁၆။)

ကာလံ ဥဒကံ ဒဒေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ…ပေ… နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, တရုဏော ရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ နာမရူပသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓောဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ…ပေ…။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

(သံ၊၁၊၃၁၇။)

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ…ပေ… အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝိညာဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၅၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ …ပေ… ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ…ပေ…။

‘‘သံယောဇနိယေသု, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ…ပေ… အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော ဝိညာဏဿ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ။ ဝိညာဏဿ နိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ နိဒါနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၀။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ ဂမ္ဘီရော စာယံ, ဘန္တေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ, အထ စ ပန မေ ဥတ္တာနကုတ္တာနကော ဝိယ ခါယတီ’’တိ။

(သံ၊၁၊၃၁၈။)

‘‘မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ, မာ ဟေဝံ, အာနန္ဒ [မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ (ဒီ။ နိ။ ၂ မဟာနိဒါနသုတ္တေ)]! ဂမ္ဘီရော စာယံ, အာနန္ဒ, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ။ ဧတဿ, အာနန္ဒ, ဓမ္မဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမယံ ပဇာ တန္တာကုလကဇာတာ ကုလဂဏ္ဌိကဇာတာ [ဂုဠာဂုဏ္ဌိကဇာတာ (သီ။), ဂုဠီဂုဏ္ဌိကဇာတာ (သျာ။ ကံ။)] မုဉ္ဇပဗ္ဗဇဘူတာ [မုဉ္ဇဗဗ္ဗဇဘူတာ (သီ။)] အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော။ တဿ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓောဂမာနိ, ယာနိ စ တိရိယင်္ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝဉှိ သော, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော တဒါဟာရော တဒုပါဒါနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘ဥပါဒါနိယေသု, အာနန္ဒ, ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ။ သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယျ, မူလေ ဆေတွာ ပလိခဏေယျ, ပလိခဏိတွာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယျ အန္တမသော ဥသီရနာဠိမတ္တာနိပိ။ သော တံ ရုက္ခံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒေယျ။ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ဖာလေယျ၊ ဖာလေတွာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယျ, သကလိကံ သကလိကံ ကရိတွာ ဝါတာတပေ ဝိသောသေယျ, ဝါတာတပေ ဝိသောသေတွာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယျ, အဂ္ဂိနာ ဍဟေတွာ မသိံ ကရေယျ, မသိံ ကရိတွာ မဟာဝါတေ ဝါ ဩဖုဏေယျ, နဒိယာ ဝါ သီဃသောတာယ ပဝါဟေယျ။ ဧဝဉှိ သော, အာနန္ဒ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အဿ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝင်္ကတော အာယတိံ

(သံ၊၁၊၃၁၉။)

အနုပ္ပါဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, ဥပါဒါနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပရိဝီမံသနုပါဒါနံ, ဒွေ စ သံယောဇနာနိ စ၊

မဟာရုက္ခေန ဒွေ ဝုတ္တာ, တရုဏေန စ သတ္တမံ၊

နာမရူပဉ္စ ဝိညာဏံ, နိဒါနေန စ တေ ဒသာတိ။

၇။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ အဿုတဝါသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ…ပေ… ‘‘အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ဣမသ္မိံ စာတုမဟာဘူတိကသ္မိံ ကာယသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? [စာတုမ္မဟာဘူတိကသ္မိံ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] ဒိဿတိ, ဘိက္ခဝေ [ဒိဿတိ ဟိ ဘိက္ခဝေ (သီ။ သျာ။ ကံ။)], ဣမဿ စာတုမဟာဘူတိကဿ ကာယဿ အာစယောပိ အပစယောပိ အာဒါနမ္ပိ နိက္ခေပနမ္ပိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ’’။

‘‘ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒီဃရတ္တဉှေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ အဇ္ဈောသိတံ မမာယိတံ ပရာမဋ္ဌံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။

(သံ၊၁၊၃၂၀။)

‘‘ဝရံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဣမံ စာတုမဟာဘူတိကံ ကာယံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ, န တွေဝ စိတ္တံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဿတာယံ, ဘိက္ခဝေ, စာတုမဟာဘူတိကော ကာယော ဧကမ္ပိ ဝဿံ တိဋ္ဌမာနော ဒွေပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တီဏိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပဉ္စပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဒသပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝီသတိပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော တိံသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော စတ္တာရီသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ပညာသမ္ပိ ဝဿာနိ တိဋ္ဌမာနော ဝဿသတမ္ပိ တိဋ္ဌမာနော, ဘိယျောပိ တိဋ္ဌမာနော။

‘‘ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တံ ရတ္တိယာ စ ဒိဝသဿ စ အညဒေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အညံ နိရုဇ္ဈတိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မက္ကဋော အရညေ ပဝနေ စရမာနော သာခံ ဂဏှတိ, တံ မုဉ္စိတွာ အညံ ဂဏှတိ, တံ မုဉ္စိတွာ အညံ ဂဏှတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တံ ရတ္တိယာ စ ဒိဝသဿ စ အညဒေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အညံ နိရုဇ္ဈတိ။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ – ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’’တိ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုတိယအဿုတဝါသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဿုတဝါ, ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနော ဣမသ္မိံ စာတုမဟာဘူတိကသ္မိံ ကာယသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒိဿတိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ စာတုမဟာဘူတိကဿ ကာယဿ

(သံ၊၁၊၃၂၁။)

အာစယောပိ အပစယောပိ အာဒါနမ္ပိ နိက္ခေပနမ္ပိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နိဗ္ဗိန္ဒေယျပိ ဝိရဇ္ဇေယျပိ ဝိမုစ္စေယျပိ။ ယဉ္စ ခေါ ဧတံ, ဘိက္ခဝေ, ဝုစ္စတိ စိတ္တံ ဣတိပိ, မနော ဣတိပိ, ဝိညာဏံ ဣတိပိ, တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဒီဃရတ္တဉှေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ အဇ္ဈောသိတံ မမာယိတံ ပရာမဋ္ဌံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ တသ္မာ တတြာဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော နာလံ နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ နာလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ နာလံ ဝိမုစ္စိတုံ’’။

‘‘တတြ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ – ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမဿုပ္ပါဒါ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမဿ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတီ’တိ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခဝေဒနာ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။ ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခဝေဒနာ။ တဿေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ။ တဿေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။

(သံ၊၁၊၃၂၂။)

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သံဃဋ္ဋနသမောဓာနာ ဥသ္မာ ဇာယတိ တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ။ တေသံယေဝ ဒွိန္နံ ကဋ္ဌာနံ နာနာကတဝိနိဗ္ဘောဂါ [နာနာဘာဝါဝိနိက္ခေပါ (သီ။ ပီ။) မ။ နိ။ ၃။၃၅၇] ယာ တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခဝေဒနာ။ တဿေဝ သုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ…ပေ… အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ။ တဿေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယဿ ဖဿဿ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ဖဿေပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ပုတ္တမံသူပမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၃။ သာဝတ္ထိယံ …ပေ… ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ [ဇယမ္ပတိကာ (သီ။ ပီ။) ဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ပရိတ္တံ သမ္ဗလံ အာဒါယ ကန္တာရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ။ တေသမဿ ဧကပုတ္တကော ပိယော မနာပေါ။ အထ ခေါ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ကန္တာရဂတာနံ ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ, သာ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ။ သိယာ စ နေသံ ကန္တာရာဝသေသော အနတိဏ္ဏော။ အထ ခေါ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒွိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ဧဝမဿ – ‘အမှာကံ ခေါ ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ သာ ပရိက္ခီဏာ ပရိယာဒိဏ္ဏာ [ပရိယာဒိန္နာ (သျာ။ ကံ။)]။

(သံ၊၁၊၃၂၃။)

အတ္ထိ စာယံ ကန္တာရာဝသေသော အနိတ္တိဏ္ဏော [အနိတ္ထိဏ္ဏော (သျာ။ ကံ။), အနတိဏ္ဏော (က။)]။ ယံနူန မယံ ဣမံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတွာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယျာမ, မာ သဗ္ဗေဝ တယော ဝိနဿိမှာ’တိ။ အထ ခေါ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒွေ ဇာယမ္ပတိကာ တံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတွာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတွာ ပုတ္တမံသာနိ ခါဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယျုံ။ တေ ပုတ္တမံသာနိ စေဝ ခါဒေယျုံ, ဥရေ စ ပဋိပိသေယျုံ – ‘ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု တေ ဒဝါယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, မဒါယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, မဏ္ဍနာယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျုံ, ဝိဘူသနာယ ဝါ အာဟာရံ အာဟာရေယျု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နနု တေ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ ကန္တာရဿ နိတ္ထရဏတ္ထာယ အာဟာရံ အာဟာရေယျု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒါမိ။ ကဗဠီကာရေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂေါ ပရိညာတော ဟောတိ။ ပဉ္စကာမဂုဏိကေ ရာဂေ ပရိညာတေ နတ္ထိ တံ သံယောဇနံ ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော အရိယသာဝကော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယျ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဖဿာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂါဝီ နိစ္စမ္မာ ကုဋ္ဋံ စေ [ကုဍ္ဍဉ္စေ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ။ ယေ ကုဋ္ဋနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ရုက္ခံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ ရုက္ခနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ဥဒကံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ ဥဒကနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ အာကာသံ စေ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ အာကာသနိဿိတာ ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ယံ ယဒေဝ ဟိ သာ, ဘိက္ခဝေ, ဂါဝီ နိစ္စမ္မာ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျ, ယေ တန္နိဿိတာ [ယေ တန္နိဿိတာ တန္နိဿိတာ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ပါဏာ တေ နံ ခါဒေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘‘ဖဿာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒါမိ။ ဖဿေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိဿော ဝေဒနာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု ဝေဒနာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ [ဥတ္တရိံကရဏီယန္တိ (သီ။ ပီ။)] ဝဒါမိ။

(သံ၊၁၊၃၂၄။)

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂါရကာသု သာဓိကပေါရိသာ ပုဏ္ဏာ အင်္ဂါရာနံ ဝီတစ္စိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဒွေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ တံ အင်္ဂါရကာသုံ ဥပကဍ္ဎေယျုံ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ အာရကာဝဿ စေတနာ အာရကာ ပတ္ထနာ အာရကာ ပဏိဓိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဧဝဉှိ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဟောတိ – ‘ဣမံ စာဟံ အင်္ဂါရကာသုံ ပပတိဿာမိ, တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆာမိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ ဝဒါမိ။ မနောသဉ္စေတနာယ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိဿော တဏှာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု တဏှာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျုံ – ‘အယံ တေ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ ပုဗ္ဗဏှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ မဇ္ဈနှိကသမယံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ မဇ္ဈနှိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ မဇ္ဈနှိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ အထ ရာဇာ သာယနှသမယံ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ သာယနှသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယျုံ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဒိဝသံ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧကိဿာပိ, ဘန္တေ, သတ္တိယာ ဟညမာနော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ၊ ကော ပန ဝါဒေါ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော’’တိ! ‘‘ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ဝဒါမိ။ ဝိညာဏေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ နာမရူပံ ပရိညာတံ ဟောတိ, နာမရူပေ ပရိညာတေ အရိယသာဝကဿ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။ တတိယံ။

(သံ၊၁၊၃၂၅။)

၄။ အတ္ထိရာဂသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝါ သုခုမော ဝါ, ဖဿော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝါ အနုဂ္ဂဟာယ’’။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ…ပေ… မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ… ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ရဇကော ဝါ စိတ္တကာရကော ဝါ သတိ ရဇနာယ ဝါ လာခါယ ဝါ ဟလိဒ္ဒိယာ ဝါ နီလိယာ ဝါ မဉ္ဇိဋ္ဌာယ ဝါ သုပရိမဋ္ဌေ ဝါ ဖလကေ ဘိတ္တိယာ ဝါ ဒုဿပဋ္ဋေ ဝါ ဣတ္ထိရူပံ ဝါ ပုရိသရူပံ ဝါ အဘိနိမ္မိနေယျ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရေ စေ အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂေါ အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏှာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠှံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ

(သံ၊၁၊၃၂၆။)

တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ…ပေ… မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ… ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရံ ဝါ ကူဋာဂါရသာလံ ဝါ ဥတ္တရာယ ဝါ ဒက္ခိဏာယ ဝါ ပါစီနာယ ဝါ ဝါတပါနာ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ဝါတပါနေန ရသ္မိ ပဝိသိတွာ ကွာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’ [ကတ္ထ ပတိဋ္ဌိတာ (က။)] တိ? ‘‘ပစ္ဆိမာယံ, ဘန္တေ, ဘိတ္တိယ’’န္တိ။ ‘‘ပစ္ဆိမာ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိတ္တိ နာဿ ကွာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘ပထဝိယံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ပထဝီ စေ,

(သံ၊၁၊၃၂၇။)

ဘိက္ခဝေ, နာဿ ကွာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘အာပသ္မိံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အာပေါ စေ, ဘိက္ခဝေ, နာဿ ကွာဿ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ? ‘‘အပ္ပတိဋ္ဌိတာ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရေ စေ အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ…ပေ…။

‘‘ဖဿေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ… မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ… ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂေါ နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏှာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠှံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပဿ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင်္ခါရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပါယာသန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ နဂရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကိစ္ဆာ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စ။ အထ စ ပနိမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ နပ္ပဇာနာတိ ဇရာမရဏဿ။ ကုဒါဿု နာမ ဣမဿ ဒုက္ခဿ နိဿရဏံ ပညာယိဿတိ ဇရာမရဏဿာ’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဇာတိ ဟောတိ…ပေ… ဘဝေါ ဟောတိ… ဥပါဒါနံ ဟောတိ… တဏှာ ဟောတိ… ဝေဒနာ ဟောတိ… ဖဿော ဟောတိ… သဠာယတနံ ဟောတိ… နာမရူပံ ဟောတိ… ကိံပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ သတိ နာမရူပံ ဟောတိ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’န္တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, ကိံပစ္စယာ ဝိညာဏ’န္တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ သတိ ဝိညာဏံ ဟောတိ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၃၂၈။)

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ပစ္စုဒါဝတ္တတိ ခေါ ဣဒံ ဝိညာဏံ နာမရူပမှာ န ပရံ ဂစ္ဆတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဇာယေထ ဝါ ဇီယေထ ဝါ မီယေထ ဝါ စဝေထ ဝါ ဥပပဇ္ဇေထ ဝါ, ယဒိဒံ နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ‘သမုဒယော, သမုဒယော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ, ဇရာမရဏံ န ဟောတိ၊ ကိဿ နိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဇာတိယာ ခေါ အသတိ, ဇရာမရဏံ န ဟောတိ၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ…ပေ… ဘဝေါ န ဟောတိ… ဥပါဒါနံ န ဟောတိ… တဏှာ န ဟောတိ… ဝေဒနာ န ဟောတိ… ဖဿော န ဟောတိ… သဠာယတနံ န ဟောတိ… နာမရူပံ န ဟောတိ။ ကိဿ နိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘ဝိညာဏေ ခေါ အသတိ, နာမရူပံ န ဟောတိ၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကိမှိ နု ခေါ အသတိ ဝိညာဏံ န ဟောတိ၊ ကိဿ နိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’တိ? တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ယောနိသော မနသိကာရာ အဟု ပညာယ အဘိသမယော – ‘နာမရူပေ ခေါ အသတိ, ဝိညာဏံ န ဟောတိ၊ နာမရူပနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’’တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – အဓိဂတော ခေါ မျာယံ မဂ္ဂေါ ဗောဓာယ ယဒိဒံ – နာမရူပနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ။ ‘နိရောဓော, နိရောဓော’တိ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အရညေ ပဝနေ စရမာနော ပဿေယျ ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အနုယာတံ။ သော

(သံ၊၁၊၃၂၉။)

တမနုဂစ္ဆေယျ။ တမနုဂစ္ဆန္တော ပဿေယျ ပုရာဏံ နဂရံ ပုရာဏံ ရာဇဓာနိံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ [အဇ္ဈာဝုတ္ထံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] အာရာမသမ္ပန္နံ ဝနသမ္ပန္နံ ပေါက္ခရဏီသမ္ပန္နံ ဥဒ္ဓါပဝန္တံ [ဥဒ္ဒါပဝန္တံ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ရမဏီယံ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ အာရောစေယျ – ‘ယဂ္ဃေ, ဘန္တေ, ဇာနေယျာသိ – အဟံ အဒ္ဒသံ အရညေ ပဝနေ စရမာနော ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အနုယာတံ တမနုဂစ္ဆိံ။ တမနုဂစ္ဆန္တော အဒ္ဒသံ ပုရာဏံ နဂရံ ပုရာဏံ ရာဇဓာနိံ ပုဗ္ဗကေဟိ မနုဿေဟိ အဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ အာရာမသမ္ပန္နံ ဝနသမ္ပန္နံ ပေါက္ခရဏီသမ္ပန္နံ ဥဒ္ဓါပဝန္တံ ရမဏီယံ။ တံ, ဘန္တေ, နဂရံ မာပေဟီ’တိ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ တံ နဂရံ မာပေယျ။ တဒဿ နဂရံ အပရေန သမယေန ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဗာဟုဇညံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ ဝုဒ္ဓိဝေပုလ္လပ္ပတ္တံ။ ဧဝမေဝ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဒသံ ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏဉ္ဇသံ ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတံ။

‘‘ကတမော စ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏမဂ္ဂေါ ပုရာဏဉ္ဇသော ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတော? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ, သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရာဏမဂ္ဂေါ ပုရာဏဉ္ဇသော ပုဗ္ဗကေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ အနုယာတော, တမနုဂစ္ဆိံ၊ တမနုဂစ္ဆန္တော ဇရာမရဏံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ဇရာမရဏသမုဒယံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ဇရာမရဏနိရောဓံ အဗ္ဘညာသိံ၊ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညာသိံ။ တမနုဂစ္ဆိံ၊ တမနုဂစ္ဆန္တော ဇာတိံ အဗ္ဘညာသိံ…ပေ… ဘဝံ အဗ္ဘညာသိံ… ဥပါဒါနံ အဗ္ဘညာသိံ… တဏှံ အဗ္ဘညာသိံ… ဝေဒနံ အဗ္ဘညာသိံ… ဖဿံ အဗ္ဘညာသိံ… သဠာယတနံ အဗ္ဘညာသိံ… နာမရူပံ အဗ္ဘညာသိံ… ဝိညာဏံ အဗ္ဘညာသိံ။ တမနုဂစ္ဆိံ၊ တမနုဂစ္ဆန္တော သင်္ခါရေ အဗ္ဘညာသိံ၊ သင်္ခါရသမုဒယံ အဗ္ဘညာသိံ၊ သင်္ခါရနိရောဓံ အဗ္ဘညာသိံ၊ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညာသိံ။ တဒဘိညာ အာစိက္ခိံ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မစရိယံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ ပုထုဘူတံ ယာဝ ဒေဝမနုဿေဟိ သုပ္ပကာသိတ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သမ္မသသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။

(သံ၊၁၊၃၃၀။)

‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမ္မသထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ [အန္တရာ သမ္မသနန္တိ (သီ။)]။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, သမ္မသာမိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ဘိက္ခု, သမ္မသသိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ? အထ ခေါ သော ဘိက္ခု ဗျာကာသိ။ ယထာ သော ဘိက္ခု ဗျာကာသိ န သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော စိတ္တံ အာရာဓေသိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတဿ, ဘဂဝါ, ကာလော၊ ဧတဿ, သုဂတ, ကာလော၊ ယံ ဘဂဝါ အန္တရံ သမ္မသံ ဘာသေယျ။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ [သမ္မသနံ (သီ။)] – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ကိံနိဒါနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယံ ခေါ ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခေါ ဒုက္ခံ ဥပဓိနိဒါနံ ဥပဓိသမုဒယံ ဥပဓိဇာတိကံ ဥပဓိပဘဝံ, ဥပဓိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဥပဓိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဇရာမရဏနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇရာမရဏနိရောဓာယ။

‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘ဥပဓိ ပနာယံ ကိံနိဒါနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝေါ, ကိသ္မိံ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဥပဓိ တဏှာနိဒါနော တဏှာသမုဒယော တဏှာဇာတိကော တဏှာပဘဝေါ, တဏှာယ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, တဏှာယ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ။ သော ဥပဓိဉ္စ ပဇာနာတိ ဥပဓိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ

(သံ၊၁၊၃၃၁။)

ဥပဓိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဥပဓိနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနီ ပဋိပဒါ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဥပဓိနိရောဓာယ။

‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘တဏှာ ပနာယံ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ကတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ယံ ခေါ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခုံ လောကေ ပိယရူပံ, သာတရူပံ။ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ သောတံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ…ပေ… ဃာနံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ… ဇိဝှါ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ… ကာယော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ… မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ သုခတော အဒ္ဒက္ခုံ အတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ အာရောဂျတော အဒ္ဒက္ခုံ ခေမတော အဒ္ဒက္ခုံ။ တေ တဏှံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ န ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ဒက္ခိဿန္တိ [ဒက္ခိန္တိ (သီ။)] သုခတော ဒက္ခိဿန္တိ အတ္တတော ဒက္ခိဿန္တိ အာရောဂျတော ဒက္ခိဿန္တိ ခေမတော ဒက္ခိဿန္တိ။ တေ တဏှံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိဿန္တိ တေ န ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပဿန္တိ သုခတော ပဿန္တိ အတ္တတော ပဿန္တိ အာရောဂျတော ပဿန္တိ ခေမတော ပဿန္တိ။ တေ တဏှံ

(သံ၊၁၊၃၃၂။)

ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော၊ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခေါ တံ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတွာ စ ပန တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အာပါနီယကံသံ သဟသာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ပိဝေယျ, နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ သော တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ…ပေ… အနာဂတမဒ္ဓါနံ…ပေ… ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပဿန္တိ သုခတော ပဿန္တိ အတ္တတော ပဿန္တိ အာရောဂျတော ပဿန္တိ ခေမတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ တဏှံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏှံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏှံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ဒက္ခိဿန္တိ ဒုက္ခတော ဒက္ခိဿန္တိ

(သံ၊၁၊၃၃၃။)

အနတ္တတော ဒက္ခိဿန္တိ ရောဂတော ဒက္ခိဿန္တိ ဘယတော ဒက္ခိဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟိဿန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟိဿန္တိ…ပေ… ပရိမုစ္စိဿန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပဿန္တိ ဒုက္ခတော ပဿန္တိ အနတ္တတော ပဿန္တိ ရောဂတော ပဿန္တိ ဘယတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပါနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော သော စ ခေါ ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင်္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခေါ တံ ဆာဒေဿတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ၊ ပိဝိတွာ စ ပန တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခ’န္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဧဝမဿ – ‘သက္ကာ ခေါ မေ အယံ သုရာပိပါသိတာ [သုရာပိပါသာ (?)] ပါနီယေန ဝါ ဝိနေတုံ ဒဓိမဏ္ဍကေန ဝါ ဝိနေတုံ ဘဋ္ဌလောဏိကာယ [မဋ္ဌလောဏိကာယ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဝါ ဝိနေတုံ လောဏသောဝီရကေန ဝါ ဝိနေတုံ, န တွေဝါဟံ တံ ပိဝေယျံ, ယံ မမ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’တိ။ သော တံ အာပါနီယကံသံ ပဋိသင်္ခါ န ပိဝေယျ, ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ။ သော တတောနိဒါနံ န မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏှံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏှံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။

(သံ၊၁၊၃၃၄။)

‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ…ပေ… ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပဿန္တိ ဒုက္ခတော ပဿန္တိ အနတ္တတော ပဿန္တိ ရောဂတော ပဿန္တိ ဘယတော ပဿန္တိ, တေ တဏှံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏှံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ နဠကလာပီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၇။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာကောဋ္ဌိကော [မဟာကောဋ္ဌိတော (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတံ ဇရာမရဏံ, ပရံကတံ ဇရာမရဏံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဇရာမရဏံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဇရာမရဏ’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဇရာမရဏံ, န ပရံကတံ ဇရာမရဏံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဇရာမရဏံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဇရာမရဏံ။ အပိ စ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတာ ဇာတိ, ပရံကတာ ဇာတိ, သယံကတာ စ ပရံကတာ စ ဇာတိ, ဥဒါဟု အသယံကာရာ အပရံကာရာ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဇာတီ’’တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတာ ဇာတိ, န ပရံကတာ ဇာတိ, န သယံကတာ စ ပရံကတာ စ ဇာတိ, နာပိ အသယံကာရာ အပရံကာရာ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဇာတိ။ အပိ စ, ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယံကတော ဘဝေါ…ပေ… သယံကတံ ဥပါဒါနံ… သယံကတာ တဏှာ… သယံကတာ ဝေဒနာ… သယံကတော ဖဿော… သယံကတံ သဠာယတနံ… သယံကတံ နာမရူပံ, ပရံကတံ နာမရူပံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ

(သံ၊၁၊၃၃၅။)

နာမရူပ’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ နာမရူပံ, န ပရံကတံ နာမရူပံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ, အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ နာမရူပံ။ အပိ စ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, သယင်္ကတံ ဝိညာဏံ, ပရင်္ကတံ ဝိညာဏံ, သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ, ဥဒါဟု အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘န ခေါ, အာဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဝိညာဏံ, န ပရံကတံ ဝိညာဏံ န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ။ အပိ စ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘န ခွါဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ နာမရူပံ, န ပရံကတံ နာမရူပံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ နာမရူပံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ နာမရူပံ။ အပိ စ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’’န္တိ။

‘‘ဣဒါနေဝ စ ပန မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘န ခွါဝုသော ကောဋ္ဌိက, သယံကတံ ဝိညာဏံ, န ပရံကတံ ဝိညာဏံ, န သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဝိညာဏံ, နာပိ အသယံကာရံ အပရံကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ။ အပိ စ, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’’န္တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? ‘‘တေနဟာဝုသော, ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ။ ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနန္တိ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, ဒွေ နဠကလာပိယော အညမညံ နိဿာယ တိဋ္ဌေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ တာသံ စေ, အာဝုသော, နဠကလာပီနံ ဧကံ အာကဍ္ဎေယျ, ဧကာ ပပတေယျ၊ အပရံ စေ အာကဍ္ဎေယျ, အပရာ ပပတေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, နာမရူပနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော၊ နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော၊ သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓော…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။

(သံ၊၁၊၃၃၆။)

‘‘အစ္ဆရိယံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ အဗ္ဘုတံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ! ယာဝသုဘာသိတံ စိဒံ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန။ ဣဒဉ္စ ပန မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘာသိတံ ဣမေဟိ ဆတ္တိံသာယ ဝတ္ထူဟိ အနုမောဒါမ – ‘ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇရာမရဏဿ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ ဇာတိယာ စေ… ဘဝဿ စေ… ဥပါဒါနဿ စေ… တဏှာယ စေ… ဝေဒနာယ စေ… ဖဿဿ စေ… သဠာယတနဿ စေ… နာမရူပဿ စေ… ဝိညာဏဿ စေ… သင်္ခါရာနံ စေ… အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဓမ္မကထိကော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယ။ အဝိဇ္ဇာယ စေ, အာဝုသော, ဘိက္ခု နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂါ နိရောဓာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဘိက္ခူတိ အလံ ဝစနာယာ’’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ကောသမ္ဗိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၈။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ မုသိလော [မူသိလော (သီ။), မုသီလော (ပီ။)] အာယသ္မာ စ ပဝိဋ္ဌော [သဝိဋ္ဌော (သီ။ ပီ။)] အာယသ္မာ စ နာရဒေါ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရန္တိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပဝိဋ္ဌော အာယသ္မန္တံ မုသိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော

(သံ၊၁၊၃၃၇။)

မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ…ပေ… ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ… တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ… ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ… ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ… သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ… နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ… သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓောတိ…ပေ… ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓောတိ… တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓောတိ… ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓောတိ… ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓောတိ… သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓောတိ… နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓောတိ… ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓောတိ … သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိ… အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော မုသိလ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော မုသိလဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ

(သံ၊၁၊၃၃၈။)

အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

‘‘တေနဟာယသ္မာ မုသိလော အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ မုသိလော တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နာရဒေါ အာယသ္မန္တံ ပဝိဋ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, အဟံ ဧတံ ပဉှံ လဘေယျံ။ မံ ဧတံ ပဉှံ ပုစ္ဆ။ အဟံ တေ ဧတံ ပဉှံ ဗျာကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘လဘတာယသ္မာ နာရဒေါ ဧတံ ပဉှံ။ ပုစ္ဆာမဟံ အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ဧတံ ပဉှံ။ ဗျာကရောတု စ မေ အာယသ္မာ နာရဒေါ ဧတံ ပဉှံ’’။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’’န္တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ…ပေ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော

(သံ၊၁၊၃၃၉။)

နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓောတိ…ပေ… အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’’တိ။

‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော နာရဒ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အတ္ထာယသ္မတော နာရဒဿ ပစ္စတ္တမေဝ ဉာဏံ – ‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘အညတြေဝ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, သဒ္ဓါယ အညတြ ရုစိယာ အညတြ အနုဿဝါ အညတြ အာကာရပရိဝိတက္ကာ အညတြ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ အဟမေတံ ဇာနာမိ အဟမေတံ ပဿာမိ – ‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

‘‘တေနဟာယသ္မာ နာရဒေါ အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ? ‘‘‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’န္တိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, န စမှိ အရဟံ ခီဏာသဝေါ။ သေယျထာပိ, အာဝုသော, ကန္တာရမဂ္ဂေ ဥဒပါနော။ တတြ နေဝဿ ရဇ္ဇု န ဥဒကဝါရကော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပါသိတော, သော တံ ဥဒပါနံ ဩလောကေယျ။ တဿ ‘ဥဒက’န္တိ ဟိ ခေါ ဉာဏံ အဿ, န စ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, အာဝုသော, ‘ဘဝနိရောဓော နိဗ္ဗာန’န္တိ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ, န စမှိ အရဟံ ခီဏာသဝေါ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ ပဝိဋ္ဌံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝံဝါဒီ [ဧဝံဝါဒိံ (?)] တွံ, အာဝုသော ပဝိဋ္ဌ, အာယသ္မန္တံ နာရဒံ ကိံ ဝဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံဝါဒါဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အာယသ္မန္တံ နာရဒံ န ကိဉ္စိ ဝဒါမိ အညတြ ကလျာဏာ အညတြ ကုသလာ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဥပယန္တိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၆၉။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ…ပေ… ‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပယန္တော မဟာနဒိယော ဥပယာပေတိ, မဟာနဒိယော ဥပယန္တိယော

(သံ၊၁၊၃၄၀။)

ကုန္နဒိယော ဥပယာပေန္တိ, ကုန္နဒိယော ဥပယန္တိယော မဟာသောဗ္ဘေ ဥပယာပေန္တိ, မဟာသောဗ္ဘာ ဥပယန္တာ ကုသောဗ္ဘေ ဥပယာပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ ဥပယန္တီ သင်္ခါရေ ဥပယာပေတိ, သင်္ခါရာ ဥပယန္တာ ဝိညာဏံ ဥပယာပေန္တိ, ဝိညာဏံ ဥပယန္တံ နာမရူပံ ဥပယာပေတိ, နာမရူပံ ဥပယန္တံ သဠာယတနံ ဥပယာပေတိ, သဠာယတနံ ဥပယန္တံ ဖဿံ ဥပယာပေတိ, ဖဿော ဥပယန္တော ဝေဒနံ ဥပယာပေတိ, ဝေဒနာ ဥပယန္တီ တဏှံ ဥပယာပေတိ, တဏှာ ဥပယန္တီ ဥပါဒါနံ ဥပယာပေတိ, ဥပါဒါနံ ဥပယန္တံ ဘဝံ ဥပယာပေတိ, ဘဝေါ ဥပယန္တော ဇာတိံ ဥပယာပေတိ, ဇာတိ ဥပယန္တီ ဇရာမရဏံ ဥပယာပေတိ။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ, ဘိက္ခဝေ, အပယန္တော မဟာနဒိယော အပယာပေတိ, မဟာနဒိယော အပယန္တိယော ကုန္နဒိယော အပယာပေန္တိ, ကုန္နဒိယော အပယန္တိယော မဟာသောဗ္ဘေ အပယာပေန္တိ, မဟာသောဗ္ဘာ အပယန္တာ ကုသောဗ္ဘေ အပယာပေန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာ အပယန္တီ သင်္ခါရေ အပယာပေတိ, သင်္ခါရာ အပယန္တာ ဝိညာဏံ အပယာပေန္တိ, ဝိညာဏံ အပယန္တံ နာမရူပံ အပယာပေတိ, နာမရူပံ အပယန္တံ သဠာယတနံ အပယာပေတိ, သဠာယတနံ အပယန္တံ ဖဿံ အပယာပေတိ, ဖဿော အပယန္တော ဝေဒနံ အပယာပေတိ, ဝေဒနာ အပယန္တီ တဏှံ အပယာပေတိ, တဏှာ အပယန္တီ ဥပါဒါနံ အပယာပေတိ, ဥပါဒါနံ အပယန္တံ ဘဝံ အပယာပေတိ, ဘဝေါ အပယန္တော ဇာတိံ အပယာပေတိ, ဇာတိ အပယန္တီ ဇရာမရဏံ အပယာပေတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ သုသိမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ သက္ကတော ဟောတိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတော အပစိတော လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အညတိတ္ထိယာ ပန ပရိဗ္ဗာဇကာ အသက္ကတာ ဟောန္တိ အဂရုကတာ အမာနိတာ အပူဇိတာ အနပစိတာ, န လာဘိနော စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။

(သံ၊၁၊၃၄၁။)

တေန ခေါ ပန သမယေန သုသိမော [သုသီမော (သီ။ က။)] ပရိဗ္ဗာဇကော ရာဇဂဟေ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ ပရိဗ္ဗာဇကပရိသာယ သဒ္ဓိံ။ အထ ခေါ သုသိမဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ ပရိသာ သုသိမံ ပရိဗ္ဗာဇကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧဟိ တွံ, အာဝုသော သုသိမ, သမဏေ ဂေါတမေ ဗြဟ္မစရိယံ စရ။ တွံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ အမှေ ဝါစေယျာသိ [ဝါစေဿသိ (ပီ။ က။)]။ တံ မယံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတွာ ဂိဟီနံ ဘာသိဿာမ။ ဧဝံ မယမ္ပိ သက္ကတာ ဘဝိဿာမ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ အပစိတာ လာဘိနော စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတသေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော သကာယ ပရိသာယ ပဋိဿုဏိတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သုသိမံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော ဧဝမာဟ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတု’’န္တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုသိမံ ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ။ အလတ္ထ ခေါ သုသိမော ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ ဟောတိ – ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမာ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော – ‘‘သမ္ဗဟုလေဟိ ကိရ ဘိက္ခူဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ

(သံ၊၁၊၃၄၂။)

ကိရာယသ္မန္တေဟိ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညာ ဗျာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ။

‘‘အပိ ပန [အပိ နု (သီ။ သျာ။ ကံ။) ဧဝမုပရိပိ] တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောထ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောထ, ဗဟုဓာပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောထ၊ အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ, တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနာ ဂစ္ဆထ, သေယျထာပိ အာကာသေ၊ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောထ, သေယျထာပိ ဥဒကေ၊ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆထ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ၊ အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမထ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော၊ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသထ ပရိမဇ္ဇထ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာထ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာထ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတဒေါသံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတမောဟံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ သံခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ မဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ သဥတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ အနုတ္တရံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ သမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ အသမာဟိတံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထ၊ ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ

(သံ၊၁၊၃၄၃။)

ပဇာနာထ၊ အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရထ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာရီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ၊ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿထ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာထ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ, တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ၊ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ, အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ, ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿထ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

‘‘အပိ ပန တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပဿန္တာ ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ အာရုပ္ပါ, တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, အာဝုသော’’။

(သံ၊၁၊၃၄၄။)

‘‘ဧတ္ထ ဒါနိ အာယသ္မန္တော ဣဒဉ္စ ဝေယျာကရဏံ ဣမေသဉ္စ ဓမ္မာနံ အသမာပတ္တိ၊ ဣဒံ နော, အာဝုသော, ကထ’’န္တိ? ‘‘ပညာဝိမုတ္တာ ခေါ မယံ, အာဝုသော သုသိမာ’’တိ။

‘‘န ခွါဟံ ဣမဿ အာယသ္မန္တာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ သာဓု မေ အာယသ္မန္တော တထာ ဘာသန္တု ယထာဟံ ဣမဿ အာယသ္မန္တာနံ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျ’’န္တိ။ ‘‘အာဇာနေယျာသိ ဝါ တွံ, အာဝုသော သုသိမ, န ဝါ တွံ အာဇာနေယျာသိ အထ ခေါ ပညာဝိမုတ္တာ မယ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ယာဝတကော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ကထာသလ္လာပေါ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ, သုသိမ, ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ, ပစ္ဆာ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏ’’န္တိ။

‘‘န ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဣမဿ ဘဂဝတာ [ဘဂဝတော (ပီ။)] သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တထာ ဘာသတု ယထာဟံ ဣမဿ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနေယျ’’န္တိ။ ‘‘အာဇာနေယျာသိ ဝါ တွံ, သုသိမ, န ဝါ တွံ အာဇာနေယျာသိ, အထ ခေါ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ ပုဗ္ဗေ, ပစ္ဆာ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏံ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, သုသိမ, ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သညာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သင်္ခါရာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ

(သံ၊၁၊၃၄၅။)

ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘တသ္မာတိဟ, သုသိမ, ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ရူပံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ၊ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကာ ဝါ သုခုမာ ဝါ ဟီနာ ဝါ ပဏီတာ ဝါ ယာ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗာ ဝေဒနာ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ၊ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ သညာ…ပေ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကာ ဝါ သုခုမာ ဝါ ဟီနာ ဝါ ပဏီတာ ဝါ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ၊ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာတိ၊ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, သုသိမ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ, ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’န္တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’န္တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ… ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ… သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ… နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ… သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

(သံ၊၁၊၃၄၆။)

‘‘‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’တိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’တိ သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓောတိ… တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓောတိ… ဝေဒနာနိရောဓာ တဏှာနိရောဓောတိ… ဖဿနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓောတိ… သဠာယတနနိရောဓာ ဖဿနိရောဓောတိ… နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓောတိ… ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓောတိ… သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိ… အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓောတိ, သုသိမ, ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောသိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောသိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောသိ၊ အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ, တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပါကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆသိ, သေယျထာပိ အာကာသေ၊ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောသိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ၊ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆသိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ၊ အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမသိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော၊ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသသိ ပရိမဇ္ဇသိ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏသိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာသိ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာသိ…ပေ… ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရသိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿသိ စဝမာနေ…ပေ… ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

(သံ၊၁၊၃၄၇။)

‘‘အပိ ပန တွံ, သုသိမ, ဧဝံ ဇာနန္တော ဧဝံ ပဿန္တော ယေ တေ သန္တာ ဝိမောက္ခာ အတိက္ကမ္မ ရူပေ, အာရုပ္ပါ တေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧတ္ထ ဒါနိ, သုသိမ, ဣဒဉ္စ ဝေယျာကရဏံ ဣမေသဉ္စ ဓမ္မာနံ အသမာပတ္တိ, ဣဒံ နော, သုသိမ, ကထ’’န္တိ?

အထ ခေါ အာယသ္မာ သုသိမော ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယွာဟံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကော ပဗ္ဗဇိတော။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တွံ, သုသိမ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယော တွံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကော ပဗ္ဗဇိတော။ သေယျထာပိ, သုသိမ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျုံ – ‘အယံ တေ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမဿ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ဒဠှာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိယာယ ရထိယံ သိင်္ဃာဋကေန သိင်္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ သီသံ ဆိန္ဒထာ’တိ။ တမေနံ ရညော ပုရိသာ ဒဠှာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိယာယ ရထိယံ သိင်္ဃာဋကေန သိင်္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ သီသံ ဆိန္ဒေယျုံ။ တံ ကိံ မညသိ, သုသိမ, အပိ နု သော ပုရိသော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ယံ ခေါ သော, သုသိမ, ပုရိသော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒိယေထ [ပဋိသံဝေဒိယေထ ဝါ, န ဝါ ပဋိသံဝေဒိယေထ (က။)]။ ယာ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဓမ္မတ္ထေနကဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, အယံ တတော ဒုက္ခဝိပါကတရာ စ ကဋုကဝိပါကတရာ စ, အပိ စ ဝိနိပါတာယ သံဝတ္တတိ။ ယတော စ ခေါ တွံ, သုသိမ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဒ္ဓိ ဟေသာ, သုသိမ, အရိယဿ

(သံ၊၁၊၃၄၈။)

ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိဉ္စ [အာယတိံ (သျာ။ ကံ။)] သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒသမံ။

မဟာဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒွေ အဿုတဝတာ ဝုတ္တာ, ပုတ္တမံသေန စာပရံ၊

အတ္ထိရာဂေါ စ နဂရံ, သမ္မသံ နဠကလာပိယံ၊

ကောသမ္ဗီ ဥပယန္တိ စ, ဒသမော သုသိမေန စာတိ [ဒသမော ဝုတ္တော သုသီမေနာတိ (သီ။)]။

၈။ သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ

၁။ ဇရာမရဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဇရာမရဏံ ပဇာနန္တိ…ပေ… ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ, တေ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ (သုတ္တန္တော ဧကော)။ ပဌမံ။

(သံ၊၁၊၃၄၉။)

၂-၁၁။ ဇာတိသုတ္တာဒိဒသကံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ဇာတိံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၃) ဘဝံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၄) ဥပါဒါနံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၅) တဏှံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၆) ဝေဒနံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၇) ဖဿံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၈) သဠာယတနံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၉) နာမရူပံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၁၀) ဝိညာဏံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ…။

(၁၁) ‘‘သင်္ခါရေ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… သင်္ခါရေ ပဇာနန္တိ…ပေ… သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ပစ္စယေကာဒသ ဝုတ္တာ, စတုသစ္စဝိဘဇ္ဇနာ၊

သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေါ, နိဒါနေ ဘဝတိ အဋ္ဌမော။

ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –

ဗုဒ္ဓေါ အာဟာရော ဒသဗလော, ကဠာရော ဂဟပတိပဉ္စမော၊

ဒုက္ခဝဂ္ဂေါ မဟာဝဂ္ဂေါ, အဋ္ဌမော သမဏဗြာဟ္မဏောတိ။

၉။ အန္တရပေယျာလံ

၁။ သတ္ထုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ ဇရာမရဏသမုဒယံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏသမုဒယေ

(သံ၊၁၊၃၅၀။)

ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ ဇရာမရဏနိရောဓံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏနိရောဓေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော’’တိ။ (သုတ္တန္တော ဧကော)။ ပဌမံ။

(သဗ္ဗေသံ ပေယျာလော ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော)

၂-၁၁။ ဒုတိယသတ္ထုသုတ္တာဒိဒသကံ

(၂) ဇာတိံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၃) ဘဝံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၄) ဥပါဒါနံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၅) တဏှံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၆) ဝေဒနံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၇) ဖဿံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၈) သဠာယတနံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၉) နာမရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၁၀) ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ…ပေ…။

(၁၁) ‘‘သင်္ခါရေ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရေသု ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ သင်္ခါရသမုဒယံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရသမုဒယေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ သင်္ခါရနိရောဓံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရနိရောဓေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

(သဗ္ဗေသံ စတုသစ္စိကံ ကာတဗ္ဗံ)။

(သံ၊၁၊၃၅၁။)

၂-၁၂။ သိက္ခာသုတ္တာဒိပေယျာလဧကာဒသကံ

(၂) ‘‘ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ အပဿတာ ယထာဘူတံ ဇရာမရဏေ ယထာဘူတံ ဉာဏာယ သိက္ခာ ကရဏီယာ။

(ပေယျာလော။ စတုသစ္စိကံ ကာတဗ္ဗံ)။

(၃) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… ယောဂေါ ကရဏီယော…ပေ…။

(၄) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… ဆန္ဒော ကရဏီယော…ပေ…။

(၅) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… ဥဿောဠှီ ကရဏီယာ…ပေ…။

(၆) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… အပ္ပဋိဝါနီ ကရဏီယာ…ပေ…။

(၇) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… အာတပ္ပံ ကရဏီယံ…ပေ…။

(၈) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… ဝီရိယံ ကရဏီယံ…ပေ…။

(၉) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… သာတစ္စံ ကရဏီယံ…ပေ…။

(၁၀) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… သတိ ကရဏီယာ…ပေ…။

(၁၁) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… သမ္ပဇညံ ကရဏီယံ…ပေ…။

(၁၂) ဇရာမရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အဇာနတာ…ပေ… အပ္ပမာဒေါ ကရဏီယော…ပေ…။

အန္တရပေယျာလော နဝမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သတ္ထာ သိက္ခာ စ ယောဂေါ စ, ဆန္ဒော ဥဿောဠှိပဉ္စမီ၊

အပ္ပဋိဝါနိ အာတပ္ပံ, ဝီရိယံ သာတစ္စမုစ္စတိ၊

သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ, အပ္ပမာဒေန ဒွါဒသာတိ။

သုတ္တန္တာ အန္တရပေယျာလာ နိဋ္ဌိတာ။

ပရေ တေ ဒွါဒသ ဟောန္တိ, သုတ္တာ ဒွတ္တိံသ သတာနိ၊

စတုသစ္စေန တေ ဝုတ္တာ, ပေယျာလအန္တရမှိ ယေတိ [ပေယျာလာ အန္တရမှိ ယေတိ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]။

အန္တရပေယျာလေသု ဥဒ္ဒါနံ သမတ္တံ။

နိဒါနသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၃၅၂။)

၂။ အဘိသမယသံယုတ္တံ

၁။ နခသိခါသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယော ဝါယံ [ယော စာယံ (သဗ္ဗတ္ထ) ဒုတိယသုတ္တာဒီသု ပန ဝါသဒ္ဒေါယေဝ ဒိဿတိ] မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော, အယံ ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ မဟာပထဝီ။ အပ္ပမတ္တကော ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓာယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုံပရမတာ။ ဧဝံ မဟတ္ထိယော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာဘိသမယော၊ ဧဝံ မဟတ္ထိယော ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပေါက္ခရဏီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပေါက္ခရဏီ ပညာသယောဇနာနိ အာယာမေန ပညာသယောဇနာနိ ဝိတ္ထာရေန ပညာသယောဇနာနိ ဥဗ္ဗေဓေန, ပုဏ္ဏာ ဥဒကဿ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ တတော ပုရိသော ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဗ္ဘတံ ယံ ဝါ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒက’’န္တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကံ။ အပ္ပမတ္တကံ ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဗ္ဘတံ။ နေဝ သတိမံ ကလံ

(သံ၊၁၊၃၅၃။)

ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ ပေါက္ခရဏိယာ ဥဒကံ ဥပနိဓာယ ကုသဂ္ဂေန ဥဒကံ ဥဗ္ဘတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ, ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုံပရမတာ။ ဧဝံ မဟတ္ထိယော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာဘိသမယော၊ ဧဝံ မဟတ္ထိယော ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ, တတော ပုရိသော ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယာနိ ဝါ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ ယံ ဝါ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒက’’န္တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယဒိဒံ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကံ၊ အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကံ ဥပနိဓာယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ တတိယံ။

၄။ ဒုတိယသမ္ဘေဇ္ဇဥဒကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထိမာ မဟာနဒိယော သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, သေယျထိဒံ – ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ, တံ ဥဒကံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ ဌပေတွာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ယာနိ ဝါ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနိ။ နေဝ သတိမံ

(သံ၊၁၊၃၅၄။)

ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပထဝီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟာပထဝိယာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယာ ဝါ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ အယံ [ယာ (သျာ။ က။)] ဝါ မဟာပထဝီ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ မဟာပထဝီ၊ အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓာယ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယပထဝီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၇၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပထဝီ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ မဟာပထဝိယာ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ယာ ဝါ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, မဟာပထဝိယာ, ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ မဟာပထဝိယာ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ သတ္တ ကောလဋ္ဌိမတ္တိယော ဂုဠိကာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သမုဒ္ဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော မဟာသမုဒ္ဒတော ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဒ္ဓရေယျ။ တံ ကိံ မညထ,

(သံ၊၁၊၃၅၅။)

ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယာနိ ဝါ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ ယံ ဝါ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒက’’န္တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယဒိဒံ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ၊ အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနိ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ဥပနိဓာယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ ဥဗ္ဘတာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဒုတိယသမုဒ္ဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသမုဒ္ဒေါ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိန္နံ ယာနိ ဝါ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ, ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တကာနိ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနိ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ဥဒကဖုသိတာနိ အဝသိဋ္ဌာနီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ပဗ္ဗတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယာ ဝါ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ ယော ဝါ ဟိမဝါ [ဥပနိက္ခိတ္တာ, ဟိမဝါ ဝါ (သီ။)] ပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယဒိဒံ ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ၊ အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ

(သံ၊၁၊၃၅၆။)

ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ ဟိမဝန္တံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓာယ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ…ပေ… ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယပဗ္ဗတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဟိမဝါ ပဗ္ဗတရာဇာ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, ဌပေတွာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ယာ ဝါ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ သတ္တ သာသပမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဘိသမေတာဝိနော ဧတဒေဝ ဗဟုတရံ ဒုက္ခံ ယဒိဒံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ၊ အပ္ပမတ္တကံ အဝသိဋ္ဌံ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ ပုရိမံ ဒုက္ခက္ခန္ဓံ ပရိက္ခီဏံ ပရိယာဒိဏ္ဏံ ဥပနိဓာယ ယဒိဒံ သတ္တက္ခတ္တုံပရမတာ။ ဧဝံ မဟတ္ထိယော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာဘိသမယော, ဧဝံ မဟတ္ထိယော ဓမ္မစက္ခုပဋိလာဘော’’တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ တတိယပဗ္ဗတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သိနေရုဿ ပဗ္ဗတရာဇဿ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိပေယျ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယာ ဝါ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ ယော ဝါ သိနေရု [ဥပနိက္ခိတ္တာ, သိနေရု ဝါ (သီ။)] ပဗ္ဗတရာဇာ’’တိ?

‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယဒိဒံ သိနေရု ပဗ္ဗတရာဇာ၊ အပ္ပမတ္တိကာ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ။ နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န

(သံ၊၁၊၃၅၇။)

သဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေန္တိ သိနေရုံ ပဗ္ဗတရာဇာနံ ဥပနိဓာယ သတ္တ မုဂ္ဂမတ္တိယော ပါသာဏသက္ခရာ ဥပနိက္ခိတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကဿ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နဿ ပုဂ္ဂလဿ အဓိဂမံ ဥပနိဓာယ အညတိတ္ထိယသမဏဗြာဟ္မဏပရိဗ္ဗာဇကာနံ အဓိဂမော နေဝ သတိမံ ကလံ ဥပေတိ န သဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ န သတသဟဿိမံ ကလံ ဥပေတိ။ ဧဝံ မဟာဓိဂမော, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော, ဧဝံ မဟာဘိညော’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

အဘိသမယသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

နခသိခါ ပေါက္ခရဏီ, သမ္ဘေဇ္ဇဥဒကေ စ ဒွေ၊

ဒွေ ပထဝီ ဒွေ သမုဒ္ဒါ, တယော စ ပဗ္ဗတူပမာတိ။

(သံ၊၁၊၃၅၈။)

၃။ ဓာတုသံယုတ္တံ

၁။ နာနတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ ဓာတုနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတု ရူပဓာတု စက္ခုဝိညာဏဓာတု, သောတဓာတု သဒ္ဒဓာတု သောတဝိညာဏဓာတု, ဃာနဓာတု ဂန္ဓဓာတု ဃာနဝိညာဏဓာတု, ဇိဝှါဓာတု ရသဓာတု ဇိဝှါဝိညာဏဓာတု, ကာယဓာတု ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတု ကာယဝိညာဏဓာတု, မနောဓာတု ဓမ္မဓာတု မနောဝိညာဏဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဖဿနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတု သောတဓာတု ဃာနဓာတု ဇိဝှါဓာတု ကာယဓာတု မနောဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော။ သောတဓာတုံ ပဋိစ္စ… ဃာနဓာတုံ ပဋိစ္စ … ဇိဝှါဓာတုံ ပဋိစ္စ… ကာယဓာတုံ ပဋိစ္စ… မနောဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿော။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ နောဖဿနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတု…ပေ… မနောဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

(သံ၊၁၊၃၅၉။)

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော, နော စက္ခုသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဓာတု…ပေ… မနောဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿော, နော မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဓာတု။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ ဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတု …ပေ… မနောဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော, စက္ခုသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ…ပေ… မနောဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿော, မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဒုတိယဝေဒနာနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၈၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ, နော ဝေဒနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတု…ပေ… မနောဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ, နော ဝေဒနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ? စက္ခုဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော, စက္ခုသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, နော စက္ခုသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုသမ္ဖဿော, နော စက္ခုသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဓာတု…ပေ… မနောဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿော,

(သံ၊၁၊၃၆၀။)

မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, နော မနောသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောသမ္ဖဿော, နော မနောသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဓာတု။ ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ, နော ဝေဒနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဗာဟိရဓာတုနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေဿာမိ။ တံ သုဏာထ…ပေ… ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? ရူပဓာတု သဒ္ဒဓာတု ဂန္ဓဓာတု ရသဓာတု ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတု ဓမ္မဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သညာနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? ရူပဓာတု…ပေ… ဓမ္မဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ?

‘‘ရူပဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသညာ, ရူပသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသင်္ကပ္ပေါ, ရူပသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပစ္ဆန္ဒော, ရူပစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပပရိဠာဟော, ရူပပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပပရိယေသနာ…ပေ… ဓမ္မဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသင်္ကပ္ပေါ, ဓမ္မသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မစ္ဆန္ဒော, ဓမ္မစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိဠာဟော, ဓမ္မပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိယေသနာ။

‘‘ဧဝံ, ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ,

(သံ၊၁၊၃၆၁။)

ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ နောပရိယေသနာနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ၊ နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, နော ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, နော ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, နော သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? ရူပဓာတု…ပေ… ဓမ္မဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ပရိယေသနာနာနတ္တံ၊ နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, နော ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, နော ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, နော သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ?

‘‘ရူပဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသညာ…ပေ… ဓမ္မဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ဓမ္မပရိယေသနာ၊ နော ဓမ္မပရိယေသနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိဠာဟော, နော ဓမ္မပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မစ္ဆန္ဒော, နော ဓမ္မစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသင်္ကပ္ပေါ, နော ဓမ္မသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, နော ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မဓာတု။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ပရိယေသနာနာနတ္တံ၊ နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, နော ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, နော ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, နော သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

(သံ၊၁၊၃၆၂။)

၉။ ဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ, ဝေဒနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ, ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? ရူပဓာတု…ပေ… ဓမ္မဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… လာဘနာနတ္တံ?

‘‘ရူပဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသညာ, ရူပသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသင်္ကပ္ပေါ, ရူပသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသမ္ဖဿော, ရူပသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ရူပသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပစ္ဆန္ဒော, ရူပစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပပရိဠာဟော, ရူပပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပပရိယေသနာ, ရူပပရိယေသနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပလာဘော…ပေ… ဓမ္မဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသင်္ကပ္ပေါ, ဓမ္မသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသမ္ဖဿော, ဓမ္မသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, ဓမ္မသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မစ္ဆန္ဒော, ဓမ္မစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိဠာဟော, ဓမ္မပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိယေသနာ, ဓမ္မပရိယေသနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မလာဘော။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ပရိယေသနာနာနတ္တံ, ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘနာနတ္တ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဒုတိယဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, ဖဿ… ဝေဒနာ… ဆန္ဒ… ပရိဠာဟ… ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ လာဘနာနတ္တံ၊ နော လာဘနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ, နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, နော ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ဆန္ဒ… ဝေဒနာ… ဖဿ… သင်္ကပ္ပ… သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ

(သံ၊၁၊၃၆၃။)

ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ? ရူပဓာတု…ပေ… ဓမ္မဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ? ဖဿ… ဝေဒနာ… ဆန္ဒ… ပရိဠာဟ… ပရိယေသနာ… လာဘ… နော လာဘနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ, နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟ… ဆန္ဒ… ဝေဒနာ… ဖဿ… နော သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တံ?

‘‘ရူပဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ရူပသညာ…ပေ… ဓမ္မဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ဓမ္မပရိယေသနာ, ဓမ္မပရိယေသနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မလာဘော၊ နော ဓမ္မလာဘံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိယေသနာ, နော ဓမ္မပရိယေသနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မပရိဠာဟော, နော ဓမ္မပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မစ္ဆန္ဒော, နော ဓမ္မစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ, နော ဓမ္မသမ္ဖဿဇံ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသမ္ဖဿော, နော ဓမ္မသမ္ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသင်္ကပ္ပေါ, နော ဓမ္မသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မသညာ, နော ဓမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓမ္မဓာတု။

‘‘ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… သင်္ကပ္ပ… ဖဿ… ဝေဒနာ… ဆန္ဒ… ပရိဠာဟ… ပရိယေသနာ… လာဘ… နော လာဘနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိယေသနာနာနတ္တံ, နော ပရိယေသနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပရိဠာဟနာနတ္တံ, နော ပရိဠာဟနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဆန္ဒနာနတ္တံ, နော ဆန္ဒနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာနာနတ္တံ, နော ဝေဒနာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဖဿနာနတ္တံ, နော ဖဿနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ, နော သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာနာနတ္တံ, နော သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဓာတုနာနတ္တ’’န္တိ။ ဒသမံ။

နာနတ္တဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဓာတုဖဿဉ္စ နော စေတံ, ဝေဒနာ အပရေ ဒုဝေ၊

ဧတံ အဇ္ဈတ္တပဉ္စကံ, ဓာတုသညဉ္စ နော စေတံ၊

ဖဿဿ အပရေ ဒုဝေ, ဧတံ ဗာဟိရပဉ္စကန္တိ။

(သံ၊၁၊၃၆၄။)

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သတ္တဓာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သတ္တိမာ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုယော။ ကတမာ သတ္တ? အာဘာဓာတု, သုဘဓာတု, အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတု, ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတု, အာကိဉ္စညာယတနဓာတု, နေဝသညာနာသညာယတနဓာတု, သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတု – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဓာတုယော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာ စာယံ, ဘန္တေ, အာဘာဓာတု ယာ စ သုဘဓာတု ယာ စ အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ အာကိဉ္စညာယတနဓာတု ယာ စ နေဝသညာနာသညာယတနဓာတု ယာ စ သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတု – ဣမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဓာတုယော ကိံ ပဋိစ္စ ပညာယန္တီ’’တိ?

‘‘ယာယံ, ဘိက္ခု, အာဘာဓာတု – အယံ ဓာတု အန္ဓကာရံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, သုဘဓာတု – အယံ ဓာတု အသုဘံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတု – အယံ ဓာတု ရူပံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတု – အယံ ဓာတု အာကာသာနဉ္စာယတနံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, အာကိဉ္စညာယတနဓာတု – အယံ ဓာတု ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, နေဝသညာနာသညာယတနဓာတု – အယံ ဓာတု အာကိဉ္စညာယတနံ ပဋိစ္စ ပညာယတိ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတု – အယံ ဓာတု နိရောဓံ ပဋိစ္စ ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ယာ စာယံ, ဘန္တေ, အာဘာဓာတု ယာ စ သုဘဓာတု ယာ စ အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ အာကိဉ္စညာယတနဓာတု ယာ စ နေဝသညာနာသညာယတနဓာတု ယာ စ သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတု – ဣမာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဓာတုယော ကထံ သမာပတ္တိ ပတ္တဗ္ဗာ’’တိ?

‘‘ယာ စာယံ, ဘိက္ခု, အာဘာဓာတု ယာ စ သုဘဓာတု ယာ စ အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတု ယာ စ အာကိဉ္စညာယတနဓာတု – ဣမာ ဓာတုယော သညာသမာပတ္တိ ပတ္တဗ္ဗာ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, နေဝသညာနာသညာယတနဓာတု – အယံ ဓာတု သင်္ခါရာဝသေသသမာပတ္တိ

(သံ၊၁၊၃၆၅။)

ပတ္တဗ္ဗာ။ ယာယံ, ဘိက္ခု, သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတု – အယံ ဓာတု နိရောဓသမာပတ္တိ ပတ္တဗ္ဗာ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ သနိဒါနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သနိဒါနံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗျာပါဒဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ’’။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗျာပါဒဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ? ကာမဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမသညာ, ကာမသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမသင်္ကပ္ပေါ, ကာမသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမစ္ဆန္ဒော, ကာမစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမပရိဠာဟော, ကာမပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမပရိယေသနာ။ ကာမပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော တီဟိ ဌာနေဟိ မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘ဗျာပါဒဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗျာပါဒသညာ, ဗျာပါဒသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗျာပါဒသင်္ကပ္ပေါ…ပေ… ဗျာပါဒစ္ဆန္ဒော… ဗျာပါဒပရိဠာဟော… ဗျာပါဒပရိယေသနာ… ဗျာပါဒပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော တီဟိ ဌာနေဟိ မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘ဝိဟိံသာဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာသညာ၊ ဝိဟိံသာသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပေါ…ပေ… ဝိဟိံသာဆန္ဒော… ဝိဟိံသာပရိဠာဟော… ဝိဟိံသာပရိယေသနာ… ဝိဟိံသာပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော တီဟိ ဌာနေဟိ မိစ္ဆာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ သုက္ခေ တိဏဒါယေ နိက္ခိပေယျ၊ နော စေ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ခိပ္ပမေဝ နိဗ္ဗာပေယျ။ ဧဝဉှိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တိဏကဋ္ဌနိဿိတာ ပါဏာ တေ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဟိ ကောစိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဝိသမဂတံ သညံ န ခိပ္ပမေဝ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ

(သံ၊၁၊၃၆၆။)

အနဘာဝံ ဂမေတိ, သော ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဝိဟရတိ သဝိဃာတံ သဥပါယာသံ သပရိဠာဟံ၊ ကာယဿ စ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ဒုဂ္ဂတိ ပါဋိကင်္ခါ။

‘‘သနိဒါနံ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗျာပါဒဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ။

‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗျာပါဒဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ၊ သနိဒါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော, နော အနိဒါနံ? နေက္ခမ္မဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မသညာ, နေက္ခမ္မသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပေါ, နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒော, နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မပရိဠာဟော, နေက္ခမ္မပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နေက္ခမ္မပရိယေသနာ၊ နေက္ခမ္မပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော သုတဝါ အရိယသာဝကော တီဟိ ဌာနေဟိ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘အဗျာပါဒဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗျာပါဒသညာ, အဗျာပါဒသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗျာပါဒသင်္ကပ္ပေါ…ပေ… အဗျာပါဒစ္ဆန္ဒော… အဗျာပါဒပရိဠာဟော… အဗျာပါဒပရိယေသနာ, အဗျာပါဒပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော သုတဝါ အရိယသာဝကော တီဟိ ဌာနေဟိ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘အဝိဟိံသာဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာသညာ, အဝိဟိံသာသညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပေါ, အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာဆန္ဒော, အဝိဟိံသာဆန္ဒံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာပရိဠာဟော, အဝိဟိံသာပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဝိဟိံသာပရိယေသနာ၊ အဝိဟိံသာပရိယေသနံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိယေသမာနော သုတဝါ အရိယသာဝကော တီဟိ ဌာနေဟိ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇတိ – ကာယေန, ဝါစာယ, မနသာ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ သုက္ခေ တိဏဒါယေ နိက္ခိပေယျ၊ တမေနံ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ခိပ္ပမေဝ နိဗ္ဗာပေယျ။ ဧဝဉှိ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တိဏကဋ္ဌနိဿိတာ ပါဏာ တေ န အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယော ဟိ ကောစိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဝိသမဂတံ သညံ ခိပ္ပမေဝ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ

(သံ၊၁၊၃၆၇။)

ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ, သော ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ သုခံ ဝိဟရတိ အဝိဃာတံ အနုပါယာသံ အပရိဠာဟံ၊ ကာယဿ စ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၇။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဉာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဓာတုံ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သညာ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒိဋ္ဌိ, ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိတက္ကော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ ကစ္စာနော [သဒ္ဓေါ ကစ္စာနော (က။)] ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာယံ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိ – ‘အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ, အယံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌိ ကိံ ပဋိစ္စ ပညာယတီ’’တိ?

‘‘မဟတိ ခေါ ဧသာ, ကစ္စာန, ဓာတု ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာဓာတု။ ဟီနံ, ကစ္စာန, ဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဟီနာ သညာ, ဟီနာ ဒိဋ္ဌိ, ဟီနော ဝိတက္ကော, ဟီနာ စေတနာ, ဟီနာ ပတ္ထနာ, ဟီနော ပဏိဓိ, ဟီနော ပုဂ္ဂလော, ဟီနာ ဝါစာ၊ ဟီနံ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ၊ ဟီနာ တဿ ဥပပတ္တီတိ ဝဒါမိ။

‘‘မဇ္ဈိမံ, ကစ္စာန, ဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မဇ္ဈိမာ သညာ, မဇ္ဈိမာ ဒိဋ္ဌိ, မဇ္ဈိမော ဝိတက္ကော, မဇ္ဈိမာ စေတနာ, မဇ္ဈိမာ ပတ္ထနာ, မဇ္ဈိမော ပဏိဓိ, မဇ္ဈိမော ပုဂ္ဂလော, မဇ္ဈိမာ ဝါစာ၊ မဇ္ဈိမံ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ၊ မဇ္ဈိမာ တဿ ဥပပတ္တီတိ ဝဒါမိ။

‘‘ပဏီတံ, ကစ္စာန, ဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပဏီတာ သညာ, ပဏီတာ ဒိဋ္ဌိ, ပဏီတော ဝိတက္ကော, ပဏီတာ စေတနာ, ပဏီတာ ပတ္ထနာ, ပဏီတော ပဏိဓိ, ပဏီတော ပုဂ္ဂလော, ပဏီတာ ဝါစာ၊ ပဏီတံ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ၊ ပဏီတာ တဿ ဥပပတ္တီတိ ဝဒါမီ’’တိ။ တတိယံ။

(သံ၊၁၊၃၆၈။)

၄။ ဟီနာဓိမုတ္တိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ [ဓာတုသော (သီ။ ပီ။) အယဉ္စ ပဌမာရမ္ဘဝါကျေယေဝ, န သဗ္ဗတ္ထ။ တီသု ပန အဒ္ဓါသု စ ဥပမာသံသန္ဒနနိဂမနဋ္ဌာနေ စ ဣဒံ ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ], ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘အတီတမ္ပိ ခေါ [ခေါသဒ္ဒေါ သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ], ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ [ဤဒိသေသု ဌာနေသု ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ] သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။

‘‘အနာဂတမ္ပိ ခေါ [ခေါသဒ္ဒေါ သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ], ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ [ဤဒိသေသု ဌာနေသု ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ] သတ္တာ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။

‘‘ဧတရဟိပိ ခေါ [ခေါသဒ္ဒေါ သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ], ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ [ဤဒိသေသု ဌာနေသု ပါဌနာနတ္တံ နတ္ထိ] သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ စင်္ကမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၉၉။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ မဟာကဿပေါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ အနုရုဒ္ဓေါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ ပုဏ္ဏော မန္တာနိပုတ္တော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ ဥပါလိ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ အာယသ္မာပိ ခေါ အာနန္ဒော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ၊ ဒေဝဒတ္တောပိ ခေါ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ စင်္ကမတိ။

(သံ၊၁၊၃၆၉။)

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မဟာပညာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, မောဂ္ဂလ္လာနံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ မဟိဒ္ဓိကာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ကဿပံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဓုတဝါဒါ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အနုရုဒ္ဓံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဏ္ဏံ မန္တာနိပုတ္တံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဓမ္မကထိကာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါလိံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဝိနယဓရာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဗဟုဿုတာ။ ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တံ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ စင်္ကမန္တ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သဗ္ဗေ ခေါ ဧတေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ပါပိစ္ဆာ’’။

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။

‘‘အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။

‘‘ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

(သံ၊၁၊၃၇၀။)

၆။ သဂါထာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု’’။

‘‘အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။

‘‘ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂူထော ဂူထေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ မုတ္တံ မုတ္တေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ခေဠော ခေဠေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ပုဗ္ဗော ပုဗ္ဗေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ လောဟိတံ လောဟိတေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုသောဝ [သဗ္ဗတ္ထပိ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ] သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ အဒ္ဓါနံ…ပေ… အနာဂတမ္ပိ ခေါ အဒ္ဓါနံ…ပေ… ဧတရဟိပိ ခေါ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။

‘‘ဓာတုသောဝ ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။

‘‘အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ…ပေ… ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ခီရံ ခီရေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ တေလံ တေလေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ သပ္ပိ သပ္ပိနာ သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ မဓု မဓုနာ သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ဖာဏိတံ ဖာဏိတေန သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ,

(သံ၊၁၊၃၇၁။)

ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ အဒ္ဓါနံ… အနာဂတမ္ပိ ခေါ အဒ္ဓါနံ… ဧတရဟိပိ ခေါ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘သံသဂ္ဂါ ဝနထော ဇာတော, အသံသဂ္ဂေန ဆိဇ္ဇတိ၊

ပရိတ္တံ ဒါရုမာရုယှ, ယထာ သီဒေ မဟဏ္ဏဝေ။

‘‘ဧဝံ ကုသီတမာဂမ္မ, သာဓုဇီဝိပိ သီဒတိ၊

တသ္မာ တံ ပရိဝဇ္ဇေယျ, ကုသီတံ ဟီနဝီရိယံ။

‘‘ပဝိဝိတ္တေဟိ အရိယေဟိ, ပဟိတတ္တေဟိ ဈာယီဟိ [ဈာယိဟိ (သီ။), ဈာယိဘိ (သျာ။ ကံ။)]၊

နိစ္စံ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ, ပဏ္ဍိတေဟိ သဟာဝသေ’’တိ။

၇။ အဿဒ္ဓသံသန္ဒနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိံသု သမိံသု။

(သံ၊၁၊၃၇၂။)

‘‘အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ။

‘‘ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ…ပေ… မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ…ပေ… အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ အဿဒ္ဓမူလကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အတီတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိံသု သမိံသု…ပေ… အနာဂတမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒိဿန္တိ သမေဿန္တိ…ပေ…။

(သံ၊၁၊၃၇၃။)

‘‘ဧတရဟိပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ ဓာတုသောဝ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ။ (၁)

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ… ပဌမဝါရော ဝိယ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။ (၂)

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၃)

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၄)

‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ…ပေ…။ အဋ္ဌမံ။ (၅)

၉။ အဟိရိကမူလကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ…ပေ… အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ

(သံ၊၁၊၃၇၄။)

သမေန္တိ, ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၁)

‘‘အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၂)

‘‘အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၃)

‘‘အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ, ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ…ပေ…။ နဝမံ။ (၄)

၁၀။ အနောတ္တပ္ပမူလကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၁)

‘‘အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၂)

(သံ၊၁၊၃၇၅။)

‘‘အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ…ပေ…။ ဒသမံ။ (၃)

၁၁။ အပ္ပဿုတမူလကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ…ပေ…။ (၁)

‘‘အပ္ပဿုတာ အပ္ပဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ…ပေ…။ ဧကာဒသမံ။ (၂)

၁၂။ ကုသီတမူလကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ကုသီတာ ကုသီတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုဋ္ဌဿတိနော မုဋ္ဌဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ အာရဒ္ဓဝီရိယေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိနော ဥပဋ္ဌိတဿတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီတိ…ပေ…။ ဒွါဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

(သံ၊၁၊၃၇၆။)

တဿုဒ္ဒါနံ –

သတ္တိမာ သနိဒါနဉ္စ, ဂိဉ္ဇကာဝသထေန စ၊

ဟီနာဓိမုတ္တိ စင်္ကမံ, သဂါထာ အဿဒ္ဓသတ္တမံ။

အဿဒ္ဓမူလကာ ပဉ္စ, စတ္တာရော အဟိရိကမူလကာ၊

အနောတ္တပ္ပမူလကာ တီဏိ, ဒုဝေ အပ္ပဿုတေန စ။

ကုသီတံ ဧကကံ ဝုတ္တံ, သုတ္တန္တာ တီဏိ ပဉ္စကာ၊

ဗာဝီသတိ ဝုတ္တာ သုတ္တာ, ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ ပဝုစ္စတီတိ။

၃။ ကမ္မပထဝဂ္ဂေါ

၁။ အသမာဟိတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အသမာဟိတာ အသမာဟိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမာဟိတာ သမာဟိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဒုဿီလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဟိရိကာ အဟိရိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အနောတ္တပ္ပိနော အနောတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုဿီလာ ဒုဿီလေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဒုပ္ပညာ ဒုပ္ပညေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘သဒ္ဓါ သဒ္ဓေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဟိရိမနာ ဟိရိမနေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဩတ္တပ္ပိနော ဩတ္တပ္ပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊

(သံ၊၁၊၃၇၇။)

သီလဝန္တော သီလဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပညဝန္တော ပညဝန္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ပဉ္စသိက္ခာပဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၀၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ပါဏာတိပါတိနော ပါဏာတိပါတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဒိန္နာဒါယိနော အဒိန္နာဒါယီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရိနော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုသာဝါဒိနော မုသာဝါဒီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာယိနော သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာယီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ သတ္တကမ္မပထသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ပါဏာတိပါတိနော ပါဏာတိပါတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဒိန္နာဒါယိနော အဒိန္နာဒါယီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရိနော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မုသာဝါဒိနော မုသာဝါဒီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ပိသုဏဝါစာ ပိသုဏဝါစေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဖရုသဝါစာ ဖရုသဝါစေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္ဖပ္ပလာပိနော သမ္ဖပ္ပလာပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ…ပေ… အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ… ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ… မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ… ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတာ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

(သံ၊၁၊၃၇၈။)

၅။ ဒသကမ္မပထသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ ပါဏာတိပါတိနော ပါဏာတိပါတီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဒိန္နာဒါယိနော…ပေ… ကာမေသုမိစ္ဆာစာရိနော… မုသာဝါဒိနော… ပိသုဏဝါစာ… ဖရုသဝါစာ… သမ္ဖပ္ပလာပိနော သမ္ဖပ္ပလာပီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဘိဇ္ဈာလုနော အဘိဇ္ဈာလူဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ ဗျာပန္နစိတ္တာ ဗျာပန္နစိတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတာ…ပေ… ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ… မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ… ပိသုဏာယ ဝါစာယ… ဖရုသာယ ဝါစာယ… သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတာ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အနဘိဇ္ဈာလုနော အနဘိဇ္ဈာလူဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ အဗျာပန္နစိတ္တာ အဗျာပန္နစိတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အဋ္ဌင်္ဂိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါ…ပေ… မိစ္ဆာဝါစာ… မိစ္ဆာကမ္မန္တာ… မိစ္ဆာအာဇီဝါ… မိစ္ဆာဝါယာမာ… မိစ္ဆာသတိနော … မိစ္ဆာသမာဓိနော မိစ္ဆာသမာဓီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပါ…ပေ… သမ္မာဝါစာ… သမ္မာကမ္မန္တာ… သမ္မာအာဇီဝါ… သမ္မာဝါယာမာ… သမ္မာသတိနော… သမ္မာသမာဓိနော သမ္မာသမာဓီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒသင်္ဂသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဓာတုသောဝ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပါ…ပေ… မိစ္ဆာဝါစာ… မိစ္ဆာကမ္မန္တာ… မိစ္ဆာအာဇီဝါ… မိစ္ဆာဝါယာမာ…

(သံ၊၁၊၃၇၉။)

မိစ္ဆာသတိနော… မိစ္ဆာသမာဓိနော မိစ္ဆာသမာဓီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မိစ္ဆာဉာဏိနော မိစ္ဆာဉာဏီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိနော မိစ္ဆာဝိမုတ္တီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ’’။

‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္မာသင်္ကပ္ပါ…ပေ… သမ္မာဝါစာ… သမ္မာကမ္မန္တာ… သမ္မာအာဇီဝါ… သမ္မာဝါယာမာ… သမ္မာသတိနော… သမ္မာသမာဓိနော… သမ္မာဉာဏိနော သမ္မာဉာဏီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တိ၊ သမ္မာဝိမုတ္တိနော သမ္မာဝိမုတ္တီဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒန္တိ သမေန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

သတ္တန္နံ သုတ္တန္တာနံ ဥဒ္ဒါနံ –

အသမာဟိတံ ဒုဿီလံ, ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ စ၊

သတ္တ ကမ္မပထာ ဝုတ္တာ, ဒသကမ္မပထေန စ၊

ဆဋ္ဌံ အဋ္ဌင်္ဂိကော ဝုတ္တော, ဒသင်္ဂေန စ သတ္တမံ။

ကမ္မပထဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၄။ စတုတ္ထဝဂ္ဂေါ

၁။ စတုဓာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ…ပေ… ‘‘စတဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုယော။ ကတမာ စတဿော? ပထဝီဓာတု, အာပေါဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝါယောဓာတု – ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတဿော ဓာတုယော’’တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပုဗ္ဗေသမ္ဗောဓသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ကော နု ခေါ ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏံ၊ ကော အာပေါဓာတုယာ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏံ၊ ကော

(သံ၊၁၊၃၈၀။)

တေဇောဓာတုယာ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏံ၊ ကော ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ, ကော အာဒီနဝေါ, ကိံ နိဿရဏ’’’န္တိ။

‘‘တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယံ ခေါ ပထဝီဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ၊ ယံ [ယာ (သီ။)] ပထဝီဓာတု အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ, အယံ ပထဝီဓာတုယာ အာဒီနဝေါ၊ ယော ပထဝီဓာတုယာ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရဏံ။ ယံ အာပေါဓာတုံ ပဋိစ္စ…ပေ… ယံ တေဇောဓာတုံ ပဋိစ္စ…ပေ… ယံ ဝါယောဓာတုံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနဿံ, အယံ ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ၊ ယံ ဝါယောဓာတု အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ, အယံ ဝါယောဓာတုယာ အာဒီနဝေါ၊ ယော ဝါယောဓာတုယာ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနံ, ဣဒံ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရဏံ’’’။

‘‘ယာဝကီဝဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ ဧဝံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ န အဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ [အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] ပစ္စညာသိံ။

‘‘ယတော စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ ဧဝံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ [စေတောဝိမုတ္တိ (သီ။ ပီ။ က။)], အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အစရိံသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပထဝီဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဿာဒပရိယေသနံ အစရိံ, ယော ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ ပထဝီဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝပရိယေသနံ အစရိံ, ယော ပထဝီဓာတုယာ အာဒီနဝေါ

(သံ၊၁၊၃၈၁။)

တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ပထဝီဓာတုယာ အာဒီနဝေါ ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ ပထဝီဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နိဿရဏပရိယေသနံ အစရိံ, ယံ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရဏံ တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရဏံ ပညာယ မေ တံ သုဒိဋ္ဌံ’’။

‘‘အာပေါဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… တေဇောဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ… ဝါယောဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဿာဒပရိယေသနံ အစရိံ, ယော ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ ဝါယောဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝပရိယေသနံ အစရိံ, ယော ဝါယောဓာတုယာ အာဒီနဝေါ တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ဝါယောဓာတုယာ အာဒီနဝေါ ပညာယ မေ သော သုဒိဋ္ဌော။ ဝါယောဓာတုယာဟံ, ဘိက္ခဝေ, နိဿရဏပရိယေသနံ အစရိံ, ယံ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရဏံ တဒဇ္ဈဂမံ, ယာဝတာ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရဏံ ပညာယ မေ တံ သုဒိဋ္ဌံ။

‘‘ယာဝကီဝဉ္စာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ န အဗ္ဘညာသိံ, နေဝ တာဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ပစ္စညာသိံ။

‘‘ယတော စ ခွါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညာသိံ, အထာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါတိ ပစ္စညာသိံ။ ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ, အယမန္တိမာ ဇာတိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’’တိ။ တတိယံ။

၄။ နောစေဒံသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ သာရဇ္ဇေယျုံ။

(သံ၊၁၊၃၈၂။)

ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ပထဝီဓာတုယာ အဿာဒေါ, တသ္မာ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ သာရဇ္ဇန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုယာ အာဒီနဝေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ပထဝီဓာတုယာ အာဒီနဝေါ, တသ္မာ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုယာ နိဿရဏံ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရဏံ, တသ္မာ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဿရန္တိ’’။

‘‘နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, အာပေါဓာတုယာ အဿာဒေါ အဘဝိဿ…ပေ… နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, တေဇောဓာတုယာ…ပေ… နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ သာရဇ္ဇေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ဝါယောဓာတုယာ အဿာဒေါ, တသ္မာ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ သာရဇ္ဇန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝါယောဓာတုယာ အာဒီနဝေါ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ဝါယောဓာတုယာ အာဒီနဝေါ, တသ္မာ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ။ နော စေဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဝါယောဓာတုယာ နိဿရဏံ အဘဝိဿ, နယိဒံ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရဏံ, တသ္မာ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဿရန္တိ။

‘‘ယာဝကီဝဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ န အဗ္ဘညံသု, နေဝ တာဝိမေ ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဒေဝကာ လောကာ သမာရကာ သဗြဟ္မကာ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ နိဿဋာ ဝိသံယုတ္တာ ဝိပ္ပမုတ္တာ ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရိံသု။

‘‘ယတော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အဿာဒတော အာဒီနဝဉ္စ အာဒီနဝတော နိဿရဏဉ္စ နိဿရဏတော ယထာဘူတံ အဗ္ဘညံသု, အထ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ သဒေဝကာ လောကာ သမာရကာ သဗြဟ္မကာ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ နိဿဋာ ဝိသံယုတ္တာ ဝိပ္ပမုတ္တာ ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

(သံ၊၁၊၃၈၃။)

၅။ ဧကန္တဒုက္ခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ပထဝီဓာတု စေ [စ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကန္တဒုက္ခာ အဘဝိဿ ဒုက္ခာနုပတိတာ ဒုက္ခာဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ သုခေန, နယိဒံ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ သာရဇ္ဇေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတု သုခါ သုခါနုပတိတာ သုခါဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ ဒုက္ခေန, တသ္မာ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ သာရဇ္ဇန္တိ’’။

‘‘အာပေါဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… တေဇောဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ… ဝါယောဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကန္တဒုက္ခာ အဘဝိဿ ဒုက္ခာနုပတိတာ ဒုက္ခာဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ သုခေန, နယိဒံ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ သာရဇ္ဇေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝါယောဓာတု သုခါ သုခါနုပတိတာ သုခါဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ ဒုက္ခေန, တသ္မာ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ သာရဇ္ဇန္တိ။

‘‘ပထဝီဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကန္တသုခါ အဘဝိဿ သုခါနုပတိတာ သုခါဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ ဒုက္ခေန, နယိဒံ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတု ဒုက္ခာ ဒုက္ခာနုပတိတာ ဒုက္ခာဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ သုခေန, တသ္မာ သတ္တာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒန္တိ။

‘‘အာပေါဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… တေဇောဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ… ဝါယောဓာတု စေ ဟိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကန္တသုခါ အဘဝိဿ သုခါနုပတိတာ သုခါဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ ဒုက္ခေန, နယိဒံ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒေယျုံ။ ယသ္မာ စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဝါယောဓာတု ဒုက္ခာ ဒုက္ခာနုပတိတာ ဒုက္ခာဝက္ကန္တာ အနဝက္ကန္တာ သုခေန, တသ္မာ သတ္တာ ဝါယောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ အဘိနန္ဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၁၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုံ အဘိနန္ဒတိ, ဒုက္ခံ သော အဘိနန္ဒတိ။ ယော ဒုက္ခံ အဘိနန္ဒတိ, အပရိမုတ္တော သော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ ယော အာပေါဓာတုံ အဘိနန္ဒတိ…ပေ… ယော တေဇောဓာတုံ… ယော ဝါယောဓာတုံ အဘိနန္ဒတိ, ဒုက္ခံ သော အဘိနန္ဒတိ။ ယော ဒုက္ခံ အဘိနန္ဒတိ, အပရိမုတ္တော သော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ’’။

(သံ၊၁၊၃၈၄။)

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုံ နာဘိနန္ဒတိ, ဒုက္ခံ သော နာဘိနန္ဒတိ။ ယော ဒုက္ခံ နာဘိနန္ဒတိ, ပရိမုတ္တော သော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ ယော အာပေါဓာတုံ…ပေ… ယော တေဇောဓာတုံ… ယော ဝါယောဓာတုံ နာဘိနန္ဒတိ, ဒုက္ခံ သော နာဘိနန္ဒတိ။ ယော ဒုက္ခံ နာဘိနန္ဒတိ, ပရိမုတ္တော သော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဥပ္ပါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုယာ ဥပ္ပါဒေါ ဌိတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပါတုဘာဝေါ, ဒုက္ခဿေသော ဥပ္ပါဒေါ ရောဂါနံ ဌိတိ ဇရာမရဏဿ ပါတုဘာဝေါ။ ယော အာပေါဓာတုယာ…ပေ… ယော တေဇောဓာတုယာ… ယော ဝါယောဓာတုယာ ဥပ္ပါဒေါ ဌိတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပါတုဘာဝေါ, ဒုက္ခဿေသော ဥပ္ပါဒေါ ရောဂါနံ ဌိတိ ဇရာမရဏဿ ပါတုဘာဝေါ’’။

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပထဝီဓာတုယာ နိရောဓော ဝူပသမော အတ္ထင်္ဂမော, ဒုက္ခဿေသော နိရောဓော ရောဂါနံ ဝူပသမော ဇရာမရဏဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ယော အာပေါဓာတုယာ…ပေ… ယော တေဇောဓာတုယာ… ယော ဝါယောဓာတုယာ နိရောဓော ဝူပသမော အတ္ထင်္ဂမော, ဒုက္ခဿေသော နိရောဓော ရောဂါနံ ဝူပသမော ဇရာမရဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘စတဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုယော။ ကတမာ စတဿော? ပထဝီဓာတု, အာပေါဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝါယောဓာတု။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ စ

(သံ၊၁၊၃၈၅။)

ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘စတဿော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတုယော။ ကတမာ စတဿော? ပထဝီဓာတု, အာပေါဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝါယောဓာတု။ ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဣမာသံ စတုန္နံ ဓာတူနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… ပဇာနန္တိ…ပေ… သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ တတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ပထဝီဓာတုံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… အာပေါဓာတုံ နပ္ပဇာနန္တိ… တေဇောဓာတုံ နပ္ပဇာနန္တိ… ဝါယောဓာတုံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ န စ ပန တေ အာယသ္မန္တော သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ’’။

‘‘ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ပထဝီဓာတုံ ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ပထဝီဓာတုနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ… ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ…ပေ… အာပေါဓာတုံ ပဇာနန္တိ… တေဇောဓာတုံ ပဇာနန္တိ… ဝါယောဓာတုံ ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုသမုဒယံ ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုနိရောဓံ ပဇာနန္တိ, ဝါယောဓာတုနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဇာနန္တိ,

(သံ၊၁၊၃၈၆။)

တေ စ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ၊ တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဒသမံ။

စတုတ္ထော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စတဿော ပုဗ္ဗေ အစရိံ, နောစေဒဉ္စ ဒုက္ခေန စ၊

အဘိနန္ဒဉ္စ ဥပ္ပါဒေါ, တယော သမဏဗြာဟ္မဏာတိ။

ဓာတုသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၃၈၇။)

၄။ အနမတဂ္ဂသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ တိဏကဋ္ဌသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၄။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ [အနမတဂ္ဂါယံ (ပီ။ က။)] ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ယံ ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ တံ ဆေတွာ [တစ္ဆေတွာ (ဗဟူသု)] ဧကဇ္ဈံ သံဟရိတွာ စတုရင်္ဂုလံ စတုရင်္ဂုလံ ဃဋိကံ ကတွာ နိက္ခိပေယျ – ‘အယံ မေ မာတာ, တဿာ မေ မာတု အယံ မာတာ’တိ, အပရိယာဒိန္နာဝ [အပရိယာဒိဏ္ဏာဝ (သီ။)] ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ မာတုမာတရော အဿု, အထ ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘူတံ တိဗ္ဗံ ပစ္စနုဘူတံ ဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, ကဋသီ [ကဋသိ (သီ။ ပီ။ က။) ကဋာ ဆဝါ သယန္တိ ဧတ္ထာတိ ကဋသီ] ဝဍ္ဎိတာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ပထဝီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဣမံ မဟာပထဝိံ ကောလဋ္ဌိမတ္တံ ကောလဋ္ဌိမတ္တံ မတ္တိကာဂုဠိကံ ကရိတွာ နိက္ခိပေယျ – ‘အယံ မေ ပိတာ, တဿ မေ ပိတု အယံ ပိတာ’တိ, အပရိယာဒိန္နာဝ ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ပိတုပိတရော အဿု, အထာယံ မဟာပထဝီ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ

(သံ၊၁၊၃၈၈။)

ဂစ္ဆေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု။ အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘူတံ တိဗ္ဗံ ပစ္စနုဘူတံ ဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, ကဋသီ ဝဍ္ဎိတာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ အဿုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ အမနာပသမ္ပယောဂါ မနာပဝိပ္ပယောဂါ ကန္ဒန္တာနံ ရောဒန္တာနံ [ရုဒန္တာနံ (သီ။)] အဿု ပဿန္နံ [ပဿန္ဒံ (က။ သီ။), ပသန္ဒံ (သျာ။ ကံ။), ပသန္နံ (ပီ။ က။)] ပဂ္ဃရိတံ, ယံ ဝါ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ယထာ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမ, ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယံ နော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ အမနာပသမ္ပယောဂါ မနာပဝိပ္ပယောဂါ ကန္ဒန္တာနံ ရောဒန္တာနံ အဿု ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, သာဓု ခေါ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ ဧတဒေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟုတရံ ယံ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ အမနာပသမ္ပယောဂါ မနာပဝိပ္ပယောဂါ ကန္ဒန္တာနံ ရောဒန္တာနံ အဿု ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, မာတုမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ၊ တေသံ ဝါ မာတုမရဏံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ အမနာပသမ္ပယောဂါ မနာပဝိပ္ပယောဂါ ကန္ဒန္တာနံ ရောဒန္တာနံ အဿု ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ပိတုမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ …ပေ… ဘာတုမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ… ဘဂိနိမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ… ပုတ္တမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ… ဓီတုမရဏံ ပစ္စနုဘူတံ… ဉာတိဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ… ဘောဂဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ရောဂဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, တေသံ ဝေါ ရောဂဗျသနံ ပစ္စနုဘောန္တာနံ အမနာပသမ္ပယောဂါ မနာပဝိပ္ပယောဂါ ကန္ဒန္တာနံ ရောဒန္တာနံ အဿု ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ,

(သံ၊၁၊၃၈၉။)

သံသာရော …ပေ… ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ ခီရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ မာတုထညံ ပီတံ, ယံ ဝါ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ယထာ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမ, ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယံ နော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ မာတုထညံ ပီတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, သာဓု ခေါ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ ဧတဒေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟုတရံ ယံ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ မာတုထညံ ပီတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပဗ္ဗတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… အာရာမေ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကီဝဒီဃော နု ခေါ, ဘန္တေ, ကပ္ပေါ’’တိ? ‘‘ဒီဃော ခေါ, ဘိက္ခု, ကပ္ပေါ။ သော န သုကရော သင်္ခါတုံ ဧတ္တကာနိ ဝဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’’တိ။

‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, မဟာသေလော ပဗ္ဗတော ယောဇနံ အာယာမေန ယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန ယောဇနံ ဥဗ္ဗေဓေန အစ္ဆိန္နော အသုသိရော ဧကဂ္ဃနော။ တမေနံ ပုရိသော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ကာသိကေန

(သံ၊၁၊၃၉၀။)

ဝတ္ထေန သကိံ သကိံ ပရိမဇ္ဇေယျ။ ခိပ္ပတရံ ခေါ သော, ဘိက္ခု, မဟာသေလော ပဗ္ဗတော ဣမိနာ ဥပက္ကမေန ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, န တွေဝ ကပ္ပေါ။ ဧဝံ ဒီဃော, ဘိက္ခု, ကပ္ပေါ။ ဧဝံ ဒီဃာနံ ခေါ, ဘိက္ခု, ကပ္ပါနံ နေကော ကပ္ပေါ သံသိတော, နေကံ ကပ္ပသတံ သံသိတံ, နေကံ ကပ္ပသဟဿံ သံသိတံ, နေကံ ကပ္ပသတသဟဿံ သံသိတံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခု, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ…ပေ… ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခု, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သာသပသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၂၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကီဝဒီဃော, နု ခေါ, ဘန္တေ, ကပ္ပေါ’’တိ? ‘‘ဒီဃော ခေါ, ဘိက္ခု, ကပ္ပေါ။ သော န သုကရော သင်္ခါတုံ ဧတ္တကာနိ ဝဿာနိ ဣတိ ဝါ…ပေ… ဧတ္တကာနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’’တိ။

‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခု, အာယသံ နဂရံ ယောဇနံ အာယာမေန ယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန ယောဇနံ ဥဗ္ဗေဓေန, ပုဏ္ဏံ သာသပါနံ ဂုဠိကာဗဒ္ဓံ [စူဠိကာဗဒ္ဓံ (သီ။ ပီ။)]။ တတော ပုရိသော ဝဿသတဿ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ဧကမေကံ သာသပံ ဥဒ္ဓရေယျ။ ခိပ္ပတရံ ခေါ သော, ဘိက္ခု မဟာသာသပရာသိ ဣမိနာ ဥပက္ကမေန ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆေယျ, န တွေဝ ကပ္ပေါ။ ဧဝံ ဒီဃော ခေါ, ဘိက္ခု, ကပ္ပေါ။ ဧဝံ ဒီဃာနံ ခေါ, ဘိက္ခု, ကပ္ပါနံ နေကော ကပ္ပေါ သံသိတော, နေကံ ကပ္ပသတံ သံသိတံ, နေကံ ကပ္ပသဟဿံ သံသိတံ, နေကံ ကပ္ပသတသဟဿံ သံသိတံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခု, သံသာရော …ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သာဝကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကီဝဗဟုကာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ’’တိ? ‘‘ဗဟုကာ ခေါ,

(သံ၊၁၊၃၉၁။)

ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ။ တေ န သုကရာ သင်္ခါတုံ – ‘ဧတ္တကာ ကပ္ပါ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’’’တိ။

‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, ဘိက္ခဝေ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘ဣဓဿု, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သာဝကာ ဝဿသတာယုကာ ဝဿသတဇီဝိနော။ တေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ကပ္ပသတသဟဿံ ကပ္ပသတသဟဿံ အနုဿရေယျုံ။ အနနုဿရိတာဝ ဘိက္ခဝေ, တေဟိ ကပ္ပါ အဿု, အထ ခေါ တေ စတ္တာရော သာဝကာ ဝဿသတာယုကာ ဝဿသတဇီဝိနော ဝဿသတဿ အစ္စယေန ကာလံ ကရေယျုံ။ ဧဝံ ဗဟုကာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ။ တေ န သုကရာ သင်္ခါတုံ – ‘ဧတ္တကာ ကပ္ပါ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဂင်္ဂါသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၁။ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကီဝဗဟုကာ နု ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ’’တိ? ‘‘ဗဟုကာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ။ တေ န သုကရာ သင်္ခါတုံ – ‘ဧတ္တကာ ကပ္ပါ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’’’တိ။

‘‘သက္ကာ ပန, ဘော ဂေါတမ, ဥပမံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဘဂဝါ အဝေါစ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဗြာဟ္မဏ, ယတော စာယံ ဂင်္ဂါ နဒီ ပဘဝတိ ယတ္ထ စ မဟာသမုဒ္ဒံ အပ္ပေတိ, ယာ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ဝါလိကာ သာ န သုကရာ သင်္ခါတုံ – ‘ဧတ္တကာ ဝါလိကာ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝါလိကသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝါလိကသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ဝါလိကသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’တိ။ တတော ဗဟုတရာ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ကပ္ပါ အဗ္ဘတီတာ အတိက္ကန္တာ။ တေ န သုကရာ သင်္ခါတုံ – ‘ဧတ္တကာ ကပ္ပါ

(သံ၊၁၊၃၉၂။)

ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ, ဧတ္တကာနိ ကပ္ပသတသဟဿာနိ ဣတိ ဝါ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဗြာဟ္မဏ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘူတံ တိဗ္ဗံ ပစ္စနုဘူတံ ဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, ကဋသီ ဝဍ္ဎိတာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဗြာဟ္မဏ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ…ပေ… ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒဏ္ဍသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒဏ္ဍော ဥပရိဝေဟာသံ ခိတ္တော သကိမ္ပိ မူလေန နိပတတိ, သကိမ္ပိ မဇ္ဈေန နိပတတိ, သကိမ္ပိ အန္တေန နိပတတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာ သတ္တာ တဏှာသံယောဇနာ သန္ဓာဝန္တာ သံသရန္တာ သကိမ္ပိ အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ ဂစ္ဆန္တိ, သကိမ္ပိ ပရသ္မာ လောကာ ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ပုဂ္ဂလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၃။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… ဧကပုဂ္ဂလဿ, ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပံ သန္ဓာဝတော သံသရတော သိယာ ဧဝံ မဟာ အဋ္ဌိကင်္ကလော အဋ္ဌိပုဉ္ဇော အဋ္ဌိရာသိ ယထာယံ ဝေပုလ္လော ပဗ္ဗတော, သစေ သံဟာရကော အဿ, သမ္ဘတဉ္စ န ဝိနဿေယျ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၃၉၃။)

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဧကဿေကေန ကပ္ပေန, ပုဂ္ဂလဿဋ္ဌိသဉ္စယော၊

သိယာ ပဗ္ဗတသမော ရာသိ, ဣတိ ဝုတ္တံ မဟေသိနာ။

‘‘သော ခေါ ပနာယံ အက္ခာတော, ဝေပုလ္လော ပဗ္ဗတော မဟာ၊

ဥတ္တရော ဂိဇ္ဈကူဋဿ, မဂဓာနံ ဂိရိဗ္ဗဇေ။

‘‘ယတော စ အရိယသစ္စာနိ, သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ၊

ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊

အရိယံ စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။

‘‘သ သတ္တက္ခတ္တုံပရမံ, သန္ဓာဝိတွာန ပုဂ္ဂလော၊

ဒုက္ခဿန္တကရော ဟောတိ, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယာ’’တိ။ ဒသမံ၊

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

တိဏကဋ္ဌဉ္စ ပထဝီ, အဿု ခီရဉ္စ ပဗ္ဗတံ၊

သာသပါ သာဝကာ ဂင်္ဂါ, ဒဏ္ဍော စ ပုဂ္ဂလေန စာတိ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ ဒုဂ္ဂတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခု အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿေယျာထ ဒုဂ္ဂတံ ဒုရူပေတံ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အမှေဟိပိ ဧဝရူပံ ပစ္စနုဘူတံ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု…ပေ… ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ပဌမံ။

(သံ၊၁၊၃၉၄။)

၂။ သုခိတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… ယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဿေယျာထ သုခိတံ သုသဇ္ဇိတံ, နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ – ‘အမှေဟိပိ ဧဝရူပံ ပစ္စနုဘူတံ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ’တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ တိံသမတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၆။ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ တိံသမတ္တာ ပါဝေယျကာ [ပါဌေယျကာ (ကတ္ထစိ) ဝိနယပိဋကေ မဟာဝဂ္ဂေ ကထိနက္ခန္ဓကေပိ] ဘိက္ခူ သဗ္ဗေ အာရညိကာ သဗ္ဗေ ပိဏ္ဍပါတိကာ သဗ္ဗေ ပံသုကူလိကာ သဗ္ဗေ တေစီဝရိကာ သဗ္ဗေ သသံယောဇနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခေါ တိံသမတ္တာ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ သဗ္ဗေ အာရညိကာ သဗ္ဗေ ပိဏ္ဍပါတိကာ သဗ္ဗေ ပံသုကူလိကာ သဗ္ဗေ တေစီဝရိကာ သဗ္ဗေ သသံယောဇနာ။ ယံနူနာဟံ ဣမေသံ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေယျံ ယထာ နေသံ ဣမသ္မိံယေဝ အာသနေ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စေယျု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယံ ဝါ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, ယံ ဝါ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ? ‘‘ယထာ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမ, ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ, ယံ နော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒက’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, သာဓု ခေါ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ ဧတဒေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဗဟုတရံ, ယံ ဝေါ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု

(သံ၊၁၊၃၉၅။)

မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဂုန္နံ သတံ ဂေါဘူတာနံ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, မဟိံသာနံ [မဟိသာနံ (သီ။ ပီ။)] သတံ မဟိံသဘူတာနံ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ …ပေ… ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥရဗ္ဘာနံ သတံ ဥရဗ္ဘဘူတာနံ…ပေ… အဇာနံ သတံ အဇဘူတာနံ… မိဂါနံ သတံ မိဂဘူတာနံ… ကုက္ကုဋာနံ သတံ ကုက္ကုဋဘူတာနံ… သူကရာနံ သတံ သူကရဘူတာနံ… ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, စောရာ ဂါမဃာတာတိ ဂဟေတွာ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, စောရာ ပါရိပန္ထိကာတိ ဂဟေတွာ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ။ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, စောရာ ပါရဒါရိကာတိ ဂဟေတွာ သီသစ္ဆိန္နာနံ လောဟိတံ ပဿန္နံ ပဂ္ဃရိတံ, န တွေဝ စတူသု မဟာသမုဒ္ဒေသု ဥဒကံ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။

‘‘ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။ ဣမသ္မိဉ္စ ပန ဝေယျာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ တိံသမတ္တာနံ ပါဝေယျကာနံ ဘိက္ခူနံ အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသူ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ မာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော နမာတာဘူတပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ပိတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော…ပေ… န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော နပိတာဘူတပုဗ္ဗော …ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဘာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၃၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော နဘာတာဘူတပုဗ္ဗော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

(သံ၊၁၊၃၉၆။)

၇။ ဘဂိနိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော နဘဂိနိဘူတပုဗ္ဗော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ပုတ္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော နပုတ္တဘူတပုဗ္ဗော…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဓီတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ န သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော သုလဘရူပေါ ယော န ဓီတာဘူတပုဗ္ဗော ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာ။ တံ ကိဿ ဟေတု? အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ပစ္စနုဘူတံ တိဗ္ဗံ ပစ္စနုဘူတံ ဗျသနံ ပစ္စနုဘူတံ, ကဋသီ ဝဍ္ဎိတာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၃။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အနမတဂ္ဂေါယံ, ဘိက္ခဝေ, သံသာရော။ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏှာသံယောဇနာနံ သန္ဓာဝတံ သံသရတံ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဝေပုလ္လဿ ပဗ္ဗတဿ ‘ပါစီနဝံသော’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန မနုဿာနံ ‘တိဝရာ’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ တိဝရာနံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာနံ စတ္တာရီသ ဝဿသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ တိဝရာ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ ပါစီနဝံသံ ပဗ္ဗတံ စတူဟေန အာရောဟန္တိ, စတူဟေန ဩရောဟန္တိ။ တေန ခေါ ပန,

(သံ၊၁၊၃၉၇။)

ဘိက္ခဝေ, သမယေန ကကုသန္ဓော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ။ ကကုသန္ဓဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝိဓုရသဉ္ဇီဝံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ပဿထ, ဘိက္ခဝေ, သာ စေဝိမဿ ပဗ္ဗတဿ သမညာ အန္တရဟိတာ, တေ စ မနုဿာ ကာလင်္ကတာ, သော စ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဧဝံ အနိစ္စာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ အဒ္ဓုဝါ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ အနဿာသိကာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတုံ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဝေပုလ္လဿ ပဗ္ဗတဿ ‘ဝင်္ကကော’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန မနုဿာနံ ‘ရောဟိတဿာ’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ ရောဟိတဿာနံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာနံ တိံသဝဿသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ရောဟိတဿာ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ ဝင်္ကကံ ပဗ္ဗတံ တီဟေန အာရောဟန္တိ, တီဟေန ဩရောဟန္တိ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ကောဏာဂမနော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ။ ကောဏာဂမနဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဘိယျောသုတ္တရံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ပဿထ, ဘိက္ခဝေ, သာ စေဝိမဿ ပဗ္ဗတဿ သမညာ အန္တရဟိတာ, တေ စ မနုဿာ ကာလင်္ကတာ, သော စ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဧဝံ အနိစ္စာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတုံ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဝေပုလ္လဿ ပဗ္ဗတဿ ‘သုပဿော’တွေဝ [သုဖဿောတွေဝ (သီ။)] သမညာ ဥဒပါဒိ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန မနုဿာနံ ‘သုပ္ပိယာ’တွေဝ [အပ္ပိယာတွေဝ (သီ။)] သမညာ ဥဒပါဒိ။ သုပ္ပိယာနံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာနံ ဝီသတိဝဿသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ သုပ္ပိယာ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ သုပဿံ ပဗ္ဗတံ ဒွီဟေန အာရောဟန္တိ, ဒွီဟေန ဩရောဟန္တိ။ တေန ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန ကဿပေါ ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ။ ကဿပဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တိဿဘာရဒွါဇံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ပဿထ, ဘိက္ခဝေ, သာ စေဝိမဿ ပဗ္ဗတဿ သမညာ အန္တရဟိတာ, တေ စ မနုဿာ ကာလင်္ကတာ, သော စ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗုတော။ ဧဝံ အနိစ္စာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ အဒ္ဓုဝါ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ…ပေ… အလံ ဝိမုစ္စိတုံ။

(သံ၊၁၊၃၉၈။)

‘‘ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဝေပုလ္လဿ ပဗ္ဗတဿ ‘ဝေပုလ္လော’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ ဧတရဟိ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ မနုဿာနံ ‘မာဂဓကာ’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ။ မာဂဓကာနံ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာနံ အပ္ပကံ အာယုပ္ပမာဏံ ပရိတ္တံ လဟုကံ [လဟုသံ (သီ။)]၊ ယော စိရံ ဇီဝတိ သော ဝဿသတံ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော။ မာဂဓကာ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ ဝေပုလ္လံ ပဗ္ဗတံ မုဟုတ္တေန အာရောဟန္တိ မုဟုတ္တေန ဩရောဟန္တိ။ ဧတရဟိ ခေါ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပန္နော။ မယှံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနံ နာမ သာဝကယုဂံ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂံ။ ဘဝိဿတိ, ဘိက္ခဝေ, သော သမယော ယာ အယဉ္စေဝိမဿ ပဗ္ဗတဿ သမညာ အန္တရဓာယိဿတိ, ဣမေ စ မနုဿာ ကာလံ ကရိဿန္တိ, အဟဉ္စ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ။ ဧဝံ အနိစ္စာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ အဒ္ဓုဝါ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ အနဿာသိကာ, ဘိက္ခဝေ, သင်္ခါရာ။ ယာဝဉ္စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အလမေဝ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒိတုံ, အလံ ဝိရဇ္ဇိတုံ, အလံ ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ပါစီနဝံသော တိဝရာနံ, ရောဟိတဿာန ဝင်္ကကော၊

သုပ္ပိယာနံ သုပဿောတိ, မာဂဓာနဉ္စ ဝေပုလ္လော။

‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ, ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော၊

ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, တေသံ ဝူပသမော သုခေါ’’တိ။ ဒသမံ၊

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒုဂ္ဂတံ သုခိတဉ္စေဝ, တိံသ မာတာပိတေန စ၊

ဘာတာ ဘဂိနီ ပုတ္တော စ, ဓီတာ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတံ။

အနမတဂ္ဂသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၃၉၉။)

၅။ ကဿပသံယုတ္တံ

၁။ သန္တုဋ္ဌသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သန္တုဋ္ဌာယံ [သန္တုဋ္ဌောယံ (သီ။)], ဘိက္ခဝေ, ကဿပေါ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ၊ အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ၊ လဒ္ဓါ စ စီဝရံ အဂဓိတော [အဂထိတော (သီ။)] အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ’’။

‘‘သန္တုဋ္ဌာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကဿပေါ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပါတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ န စ ပိဏ္ဍပါတဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ၊ အလဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ န ပရိတဿတိ၊ လဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍပါတံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။

‘‘သန္တုဋ္ဌာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကဿပေါ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ န စ သေနာသနဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ၊ အလဒ္ဓါ စ သေနာသနံ န ပရိတဿတိ၊ လဒ္ဓါ စ သေနာသနံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။

‘‘သန္တုဋ္ဌာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကဿပေါ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣတရီတရဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ န စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ၊ အလဒ္ဓါ စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ န ပရိတဿတိ၊ လဒ္ဓါ စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒဿာဝီ နိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။

‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘သန္တုဋ္ဌာ ဘဝိဿာမ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော၊ န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇိဿာမ၊ အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န စ ပရိတဿိဿာမ၊ လဒ္ဓါ စ စီဝရံ အဂဓိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈာပန္နာ အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမ’’’။ (ဧဝံ သဗ္ဗံ ကာတဗ္ဗံ)။

(သံ၊၁၊၄၀၀။)

‘‘‘သန္တုဋ္ဌာ ဘဝိဿာမ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေန…ပေ… သန္တုဋ္ဌာ ဘဝိဿာမ ဣတရီတရေန သေနာသနေန…ပေ… သန္တုဋ္ဌာ ဘဝိဿာမ ဣတရီတရေန ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣတရီတရဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော၊ န စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇိဿာမ အလဒ္ဓါ စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ န ပရိတဿိဿာမ၊ လဒ္ဓါ စ ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဂဓိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈာပန္နာ အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ ကဿပေန ဝါ ဟိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဩဝဒိဿာမိ ယော ဝါ ပနဿ [ယော ဝါ ပန (သီ။), ယော ဝါ (ပီ။)] ကဿပသဒိသော, ဩဝဒိတေဟိ စ ပန ဝေါ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ အနောတ္တပ္ပီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ မဟာကဿပေါ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာကဿပေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဝုစ္စတိ ဟိဒံ, အာဝုသော ကဿပ, အနာတာပီ အနောတ္တပ္ပီ အဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ အဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ အဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ၊ အာတာပီ စ ခေါ ဩတ္တပ္ပီ ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ ဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယာ’’တိ။

‘‘ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, အာဝုသော, အနာတာပီ ဟောတိ အနောတ္တပ္ပီ အဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ အဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ အဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ၊ ကိတ္တာဝတာ စ ပနာဝုသော, အာတာပီ ဟောတိ ဩတ္တပ္ပီ ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ ဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယာ’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ

(သံ၊၁၊၄၀၁။)

သံဝတ္တေယျု’န္တိ န အာတပ္ပံ ကရောတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န အာတပ္ပံ ကရောတိ, ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာနုပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န အာတပ္ပံ ကရောတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န အာတပ္ပံ ကရောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အနာတာပီ ဟောတိ’’။

‘‘ကထဉ္စာဝုသော, အနောတ္တပ္ပီ ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န ဩတ္တပ္ပတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န ဩတ္တပ္ပတိ, ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာနုပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န ဩတ္တပ္ပတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ န ဩတ္တပ္ပတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အနောတ္တပ္ပီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အနာတာပီ အနောတ္တပ္ပီ အဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ အဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ အဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။

‘‘ကထဉ္စာဝုသော, အာတာပီ ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ အာတပ္ပံ ကရောတိ, အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ…ပေ… အာတပ္ပံ ကရောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အာတာပီ ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဩတ္တပ္ပီ ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ ဩတ္တပ္ပတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပ္ပဟီယမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ ဩတ္တပ္ပတိ, ‘အနုပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ အနုပ္ပဇ္ဇမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ ဩတ္တပ္ပတိ, ‘ဥပ္ပန္နာ မေ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈမာနာ အနတ္ထာယ သံဝတ္တေယျု’န္တိ ဩတ္တပ္ပတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, ဩတ္တပ္ပီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, အာဝုသော, အာတာပီ ဩတ္တပ္ပီ ဘဗ္ဗော သမ္ဗောဓာယ ဘဗ္ဗော နိဗ္ဗာနာယ ဘဗ္ဗော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ စန္ဒူပမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘စန္ဒူပမာ, ဘိက္ခဝေ, ကုလာနိ ဥပသင်္ကမထ – အပကဿေဝ ကာယံ, အပကဿ စိတ္တံ, နိစ္စနဝကာ ကုလေသု အပ္ပဂဗ္ဘာ [အပ္ပဂဗ္ဗာ (က။)]။

(သံ၊၁၊၄၀၂။)

သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ဇရုဒပါနံ ဝါ ဩလောကေယျ ပဗ္ဗတဝိသမံ ဝါ နဒီဝိဒုဂ္ဂံ ဝါ – အပကဿေဝ ကာယံ, အပကဿ စိတ္တံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒူပမာ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမထ – အပကဿေဝ ကာယံ, အပကဿ စိတ္တံ, နိစ္စနဝကာ ကုလေသု အပ္ပဂဗ္ဘာ’’။

‘‘ကဿပေါ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒူပမော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ – အပကဿေဝ ကာယံ, အပကဿ စိတ္တံ, နိစ္စနဝကော ကုလေသု အပ္ပဂဗ္ဘော။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကထံရူပေါ ဘိက္ခု အရဟတိ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာကာသေ ပါဏိံ စာလေသိ။ ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ အာကာသေ ပါဏိ န သဇ္ဇတိ န ဂယှတိ န ဗဇ္ဈတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတော ကုလေသု စိတ္တံ န သဇ္ဇတိ န ဂယှတိ န ဗဇ္ဈတိ – ‘လဘန္တု လာဘကာမာ, ပုညကာမာ ကရောန္တု ပုညာနီ’တိ၊ ယထာသကေန လာဘေန အတ္တမနော ဟောတိ သုမနော, ဧဝံ ပရေသံ လာဘေန အတ္တမနော ဟောတိ သုမနော၊ ဧဝရူပေါ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟတိ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတုံ။

‘‘ကဿပဿ, ဘိက္ခဝေ, ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတော ကုလေသု စိတ္တံ န သဇ္ဇတိ န ဂယှတိ န ဗဇ္ဈတိ – ‘လဘန္တု လာဘကာမာ, ပုညကာမာ ကရောန္တု ပုညာနီ’တိ၊ ယထာသကေန လာဘေန အတ္တမနော ဟောတိ သုမနော၊ ဧဝံ ပရေသံ လာဘေန အတ္တမနော ဟောတိ သုမနော။

‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကထံရူပဿ ဘိက္ခုနော အပရိသုဒ္ဓါ ဓမ္မဒေသနာ ဟောတိ, ကထံရူပဿ ဘိက္ခုနော ပရိသုဒ္ဓါ ဓမ္မဒေသနာ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဘဂဝံနေတ္တိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပဋိဘာတု ဧတဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော။ ဘဂဝတော သုတွာ ဘိက္ခူ ဓာရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံစိတ္တော ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘အဟော ဝတ မေ ဓမ္မံ သုဏေယျုံ, သုတွာ စ ပန ဓမ္မံ ပသီဒေယျုံ, ပသန္နာ

(သံ၊၁၊၄၀၃။)

စ မေ ပသန္နာကာရံ ကရေယျု’န္တိ၊ ဧဝရူပဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပရိသုဒ္ဓါ ဓမ္မဒေသနာ ဟောတိ။

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံစိတ္တော ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ [ဝိညူဟိ (?)]။ အဟော, ဝတ မေ ဓမ္မံ သုဏေယျုံ, သုတွာ စ ပန ဓမ္မံ အာဇာနေယျုံ, အာဇာနိတွာ စ ပန တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇေယျု’န္တိ။ ဣတိ ဓမ္မသုဓမ္မတံ ပဋိစ္စ ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ကာရုညံ ပဋိစ္စ အနုဒ္ဒယံ [အနုဒယံ (ဗဟူသု) ဒွိတ္တကာရဏံ ပန ဂဝေသိတဗ္ဗံ] ပဋိစ္စ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ဧဝရူပဿ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပရိသုဒ္ဓါ ဓမ္မဒေသနာ ဟောတိ။

‘‘ကဿပေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံစိတ္တော ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘သွာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပဿိကော ဩပနေယျိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီတိ။ အဟော, ဝတ မေ ဓမ္မံ သုဏေယျုံ, သုတွာ စ ပန ဓမ္မံ အာဇာနေယျုံ, အာဇာနိတွာ စ ပန တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇေယျု’န္တိ။ ဣတိ ဓမ္မသုဓမ္မတံ ပဋိစ္စ ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ကာရုညံ ပဋိစ္စ အနုဒ္ဒယံ ပဋိစ္စ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယ ပရေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ကဿပေန ဝါ ဟိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဩဝဒိဿာမိ ယော ဝါ ပနဿ ကဿပသဒိသော, ဩဝဒိတေဟိ စ ပန ဝေါ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ ကုလူပကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ကထံရူပေါ ဘိက္ခု အရဟတိ ကုလူပကော ဟောတုံ, ကထံရူပေါ ဘိက္ခု န အရဟတိ ကုလူပကော ဟောတု’’န္တိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ…ပေ… ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံစိတ္တော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ – ‘ဒေန္တုယေဝ မေ, မာ နာဒံသု၊ ဗဟုကညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ထောကံ၊ ပဏီတညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ လူခံ၊ သီဃညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ဒန္ဓံ၊ သက္ကစ္စညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ အသက္ကစ္စ’န္တိ။ တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံစိတ္တဿ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတော န ဒေန္တိ, တေန ဘိက္ခု သန္ဒီယတိ၊ သော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ထောကံ ဒေန္တိ, နော ဗဟုကံ…ပေ… လူခံ ဒေန္တိ, နော ပဏီတံ… ဒန္ဓံ ဒေန္တိ, နော သီဃံ, တေန ဘိက္ခု သန္ဒီယတိ၊ သော

(သံ၊၁၊၄၀၄။)

တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ အသက္ကစ္စံ ဒေန္တိ, နော သက္ကစ္စံ၊ တေန ဘိက္ခု သန္ဒီယတိ၊ သော တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ဧဝရူပေါ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န အရဟတိ ကူလူပကော ဟောတုံ။

‘‘ယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံစိတ္တော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ – ‘တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ ပရကုလေသု – ဒေန္တုယေဝ မေ, မာ နာဒံသု၊ ဗဟုကညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ထောကံ၊ ပဏီတညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ လူခံ၊ ဒီဃညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ဒန္ဓံ၊ သက္ကစ္စညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ အသက္ကစ္စ’န္တိ။ တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံစိတ္တဿ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတော န ဒေန္တိ၊ တေန ဘိက္ခု န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ထောကံ ဒေန္တိ, နော ဗဟုကံ၊ တေန ဘိက္ခု န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ လူခံ ဒေန္တိ, နော ပဏီတံ၊ တေန ဘိက္ခု န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ဒန္ဓံ ဒေန္တိ, နော သီဃံ၊ တေန ဘိက္ခု န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ အသက္ကစ္စံ ဒေန္တိ, နော သက္ကစ္စံ၊ တေန ဘိက္ခု န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ဧဝရူပေါ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟတိ ကုလူပကော ဟောတုံ။

‘‘ကဿပေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံစိတ္တော ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ – ‘တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ ပရကုလေသု – ဒေန္တုယေဝ မေ, မာ နာဒံသု၊ ဗဟုကညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ထောကံ၊ ပဏီတညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ လူခံ၊ သီဃညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ ဒန္ဓံ၊ သက္ကစ္စညေဝ မေ ဒေန္တု, မာ အသက္ကစ္စ’န္တိ။ တဿ စေ, ဘိက္ခဝေ, ကဿပဿ ဧဝံစိတ္တဿ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတော န ဒေန္တိ၊ တေန ကဿပေါ န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ထောကံ ဒေန္တိ, နော ဗဟုကံ၊ တေန ကဿပေါ န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ လူခံ ဒေန္တိ, နော ပဏီတံ၊ တေန ကဿပေါ န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ဒန္ဓံ ဒေန္တိ, နော သီဃံ၊ တေန ကဿပေါ န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ အသက္ကစ္စံ ဒေန္တိ, နော သက္ကစ္စံ၊ တေန ကဿပေါ န သန္ဒီယတိ၊ သော န တတောနိဒါနံ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒယတိ။ ကဿပေန ဝါ ဟိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, ဩဝဒိဿာမိ ယော ဝါ ပနဿ ကဿပသဒိသော။ ဩဝဒိတေဟိ စ ပန ဝေါ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

(သံ၊၁၊၄၀၅။)

၅။ ဇိဏ္ဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၈။ ဧဝံ မေ သုတံ…ပေ… ရာဇဂဟေ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇိဏ္ဏောသိ ဒါနိ တွံ, ကဿပ, ဂရုကာနိ စ တေ ဣမာနိ သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနိ။ တသ္မာတိဟ တွံ, ကဿပ, ဂဟပတာနိ [ဂဟပတိကာနိ (သီ။)] စေဝ စီဝရာနိ ဓာရေဟိ, နိမန္တနာနိ စ ဘုဉ္ဇာဟိ, မမ စ သန္တိကေ ဝိဟရာဟီ’’တိ။

‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပံသုကူလိကော စေဝ ပံသုကူလိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, တေစီဝရိကော စေဝ တေစီဝရိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အပ္ပိစ္ဆော စေဝ အပ္ပိစ္ဆတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, သန္တုဋ္ဌော စေဝ သန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပဝိဝိတ္တော စေဝ ပဝိဝေကဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အသံသဋ္ဌော စေဝ အသံသဂ္ဂဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ [ဝီရိယာရဗ္ဘဿ (က။)] စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

‘‘ကိံ [ကံ (က။)] ပန တွံ, ကဿပ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ…ပေ… ပံသုကူလိကော စေဝ… တေစီဝရိကော စေဝ… အပ္ပိစ္ဆော စေဝ… သန္တုဋ္ဌော စေဝ… ပဝိဝိတ္တော စေဝ… အသံသဋ္ဌော စေဝ… အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ?

‘‘ဒွေ ခွါဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသေ သမ္ပဿမာနော ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ…ပေ… ပံသုကူလိကော စေဝ… တေစီဝရိကော စေဝ… အပ္ပိစ္ဆော စေဝ… သန္တုဋ္ဌော စေဝ… ပဝိဝိတ္တော စေဝ… အသံသဋ္ဌော စေဝ… အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ အတ္တနော စ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ သမ္ပဿမာနော, ပစ္ဆိမဉ္စ ဇနတံ အနုကမ္ပမာနော – ‘အပ္ပေဝ နာမ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇေယျုံ’ [အာပဇ္ဇေယျ (သီ။ သျာ။ ကံ။)]။ ‘ယေ ကိရ တေ အဟေသုံ ဗုဒ္ဓါနုဗုဒ္ဓသာဝကာ တေ ဒီဃရတ္တံ အာရညိကာ စေဝ အဟေသုံ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော…ပေ… ပိဏ္ဍပါတိကာ စေဝ

(သံ၊၁၊၄၀၆။)

အဟေသုံ …ပေ… ပံသုကူလိကာ စေဝ အဟေသုံ… တေစီဝရိကာ စေဝ အဟေသုံ… အပ္ပိစ္ဆာ စေဝ အဟေသုံ… သန္တုဋ္ဌာ စေဝ အဟေသုံ… ပဝိဝိတ္တာ စေဝ အဟေသုံ… အသံသဋ္ဌာ စေဝ အဟေသုံ… အာရဒ္ဓဝီရိယာ စေဝ အဟေသုံ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော’တိ။ တေ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိဿန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။

‘‘ဣမေ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဒွေ အတ္ထဝသေ သမ္ပဿမာနော ဒီဃရတ္တံ အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ…ပေ… ပံသုကူလိကော စေဝ… တေစီဝရိကော စေဝ… အပ္ပိစ္ဆော စေဝ… သန္တုဋ္ဌော စေဝ… ပဝိဝိတ္တော စေဝ… အသံသဋ္ဌော စေဝ… အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ကဿပ။ ဗဟုဇနဟိတာယ ကိရ တွံ, ကဿပ, ပဋိပန္နော ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ။ တသ္မာတိဟ တွံ, ကဿပ, သာဏာနိ စေဝ ပံသုကူလာနိ ဓာရေဟိ နိဗ္ဗသနာနိ, ပိဏ္ဍာယ စ စရာဟိ, အရညေ စ ဝိဟရာဟီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဩဝါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၄၉။ ရာဇဂဟေ ဝေဠုဝနေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဩဝဒ, ကဿပ, ဘိက္ခူ၊ ကရောဟိ, ကဿပ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ။ အဟံ ဝါ, ကဿပ, ဘိက္ခူ ဩဝဒေယျံ တွံ ဝါ၊ အဟံ ဝါ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရေယျံ တွံ ဝါ’’တိ။

‘‘ဒုဗ္ဗစာ ခေါ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ, ဒေါဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ, အက္ခမာ, အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိနော အနုသာသနိံ။ ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, အဒ္ဒသံ ဘဏ္ဍဉ္စ [ဘဏ္ဍုဉ္စ (သီ။)] နာမ ဘိက္ခုံ အာနန္ဒဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိံ အဘိဇိကဉ္စ [အာဘိဉ္ဇိကဉ္စ (သီ။ က။), အာဘိဇ္ဇိကဉ္စ (သျာ။ ကံ။)] နာမ ဘိက္ခုံ အနုရုဒ္ဓဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိံ အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒန္တေ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ, ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’’’တိ။

(သံ၊၁၊၄၀၇။)

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန ဘဏ္ဍဉ္စ ဘိက္ခုံ အာနန္ဒဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိံ အဘိဇိကဉ္စ ဘိက္ခုံ အနုရုဒ္ဓဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။

‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒထ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ, ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ – ‘ဧထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒထ – ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ, ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နော စေ ကိရ မေ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ, အထ ကိံ စရဟိ တုမှေ, မောဃပုရိသာ, ကိံ ဇာနန္တာ ကိံ ပဿန္တာ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒထ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ, ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အစ္စယော နော, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ, ယထာဗာလေ ယထာမူဠှေ ယထာအကုသလေ [ယထာ ဗာလေ ယထာ မူဠှေ ယထာ အကုသလေ (ပီ။), ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ (?)], ယေ မယံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒိမှ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ, ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’တိ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။

‘‘တဂ္ဃ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလေ ယထာမူဠှေ ယထာအကုသလေ, ယေ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ အညမညံ သုတေန အစ္စာဝဒိတ္ထ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော ဗဟုတရံ ဘာသိဿတိ,

(သံ၊၁၊၄၀၈။)

ကော သုန္ဒရတရံ ဘာသိဿတိ, ကော စိရတရံ ဘာသိဿတီ’တိ။ ယတော စ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောထ, တံ ဝေါ မယံ [မယံ အစ္စယံ (သီ။)] ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဒ္ဓိ ဟေသာ, ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ အာယတိဉ္စ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒုတိယဩဝါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၀။ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ [သာဝတ္ထိ, တတြ-ဧတဒဝေါစ (သီ။)]။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဩဝဒ, ကဿပ, ဘိက္ခူ၊ ကရောဟိ, ကဿပ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ။ အဟံ ဝါ, ကဿပ, ဘိက္ခူ ဩဝဒေယျံ တွံ ဝါ၊ အဟံ ဝါ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရေယျံ တွံ ဝါ’’တိ။

‘‘ဒုဗ္ဗစာ ခေါ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ, ဒေါဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ အက္ခမာ အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိနော အနုသာသနိံ။ ယဿ ကဿစိ, ဘန္တေ, သဒ္ဓါ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဟိရီ [ဟိရိ (သဗ္ဗတ္ထ)] နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဩတ္တပ္ပံ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝီရိယံ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ပညာ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ [အာဂစ္ဆန္တိ (သီ။)], ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ကာဠပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာယတေဝ ဝဏ္ဏေန, ဟာယတိ မဏ္ဍလေန, ဟာယတိ အာဘာယ, ဟာယတိ အာရောဟပရိဏာဟေန။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ယဿ ကဿစိ သဒ္ဓါ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု…ပေ… ဟိရီ နတ္ထိ… ဩတ္တပ္ပံ နတ္ထိ … ဝီရိယံ နတ္ထိ… ပညာ နတ္ထိ… ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ။

‘‘‘အဿဒ္ဓေါ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘အဟိရိကော ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘အနောတ္တပ္ပီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘ကုသီတော ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘ဒုပ္ပညော ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘ကောဓနော

(သံ၊၁၊၄၀၉။)

ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘ဥပနာဟီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘န သန္တိ ဘိက္ခူ ဩဝါဒကာ’တိ, ဘန္တေ, ပရိဟာနမေတံ။

‘‘ယဿ ကဿစိ, ဘန္တေ, သဒ္ဓါ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဟိရီ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဩတ္တပ္ပံ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝီရိယံ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ပညာ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘန္တေ, ဇုဏှပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝဍ္ဎတေဝ ဝဏ္ဏေန, ဝဍ္ဎတိ မဏ္ဍလေန, ဝဍ္ဎတိ အာဘာယ, ဝဍ္ဎတိ အာရောဟပရိဏာဟေန။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ယဿ ကဿစိ သဒ္ဓါ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု… ဟိရီ အတ္ထိ…ပေ… ဩတ္တပ္ပံ အတ္ထိ… ဝီရိယံ အတ္ထိ… ပညာ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။

‘‘‘သဒ္ဓေါ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘ဟိရိမာ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘ဩတ္တပ္ပီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘အာရဒ္ဓဝီရိယော ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘ပညဝါ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘အက္ကောဓနော ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘အနုပနာဟီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘သန္တိ ဘိက္ခူ ဩဝါဒကာ’တိ, ဘန္တေ, အပရိဟာနမေတ’’န္တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, ကဿပ။ ယဿ ကဿစိ, ကဿပ, သဒ္ဓါ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု…ပေ… ဟိရီ နတ္ထိ… ဩတ္တပ္ပံ နတ္ထိ… ဝီရိယံ နတ္ထိ… ပညာ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ။

‘‘သေယျထာပိ, ကဿပ, ကာဠပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာယတေဝ ဝဏ္ဏေန…ပေ… ဟာယတိ အာရောဟပရိဏာဟေန။ ဧဝမေဝ ခေါ, ကဿပ, ယဿ ကဿစိ သဒ္ဓါ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု…ပေ… ဟိရီ နတ္ထိ… ဩတ္တပ္ပံ နတ္ထိ… ဝီရိယံ နတ္ထိ… ပညာ နတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဟာနိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ။ ‘အဿဒ္ဓေါ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ကဿပ,

(သံ၊၁၊၄၁၀။)

ပရိဟာနမေတံ၊ အဟိရိကော…ပေ… အနောတ္တပ္ပီ… ကုသီတော… ဒုပ္ပညော… ကောဓနော… ‘ဥပနာဟီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ကဿပ, ပရိဟာနမေတံ၊ ‘န သန္တိ ဘိက္ခူ ဩဝါဒကာ’တိ, ကဿပ, ပရိဟာနမေတံ။

‘‘ယဿ ကဿစိ, ကဿပ, သဒ္ဓါ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု…ပေ… ဟိရီ အတ္ထိ… ဩတ္တပ္ပံ အတ္ထိ… ဝီရိယံ အတ္ထိ… ပညာ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။

‘‘သေယျထာပိ, ကဿပ, ဇုဏှပက္ခေ စန္ဒဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝဍ္ဎတေဝ ဝဏ္ဏေန, ဝဍ္ဎတိ မဏ္ဍလေန, ဝဍ္ဎတိ အာဘာယ, ဝဍ္ဎတိ အာရောဟပရိဏာဟေန။ ဧဝမေဝ ခေါ, ကဿပ, ယဿ ကဿစိ သဒ္ဓါ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ဟိရီ အတ္ထိ… ဩတ္တပ္ပံ အတ္ထိ… ဝီရိယံ အတ္ထိ… ပညာ အတ္ထိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု တဿ ယာ ရတ္တိ ဝါ ဒိဝသော ဝါ အာဂစ္ဆတိ, ဝုဒ္ဓိယေဝ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ပရိဟာနိ။

‘‘‘သဒ္ဓေါ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ကဿပ, အပရိဟာနမေတံ၊ ဟိရိမာ…ပေ… ဩတ္တပ္ပီ… အာရဒ္ဓဝီရိယော… ပညဝါ… အက္ကောဓနော… ‘အနုပနာဟီ ပုရိသပုဂ္ဂလော’တိ, ကဿပ, အပရိဟာနမေတံ၊ ‘သန္တိ ဘိက္ခူ ဩဝါဒကာ’တိ, ကဿပ, အပရိဟာနမေတ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ တတိယဩဝါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၁။ ရာဇဂဟေ ကလန္ဒကနိဝါပေ [သာဝတ္ထိ, အာရာမေ (သီ။)]။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဩဝဒ, ကဿပ, ဘိက္ခူ၊ ကရောဟိ, ကဿပ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ။ အဟံ ဝါ, ကဿပ, ဘိက္ခူနံ ဩဝဒေယျံ တွံ ဝါ၊ အဟံ ဝါ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မိံ ကထံ ကရေယျံ တွံ ဝါ’’တိ။

‘‘ဒုဗ္ဗစာ ခေါ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ, ဒေါဝစဿကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ, အက္ခမာ, အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိနော အနုသာသနီ’’န္တိ။ ‘‘တထာ ဟိ ပန, ကဿပ, ပုဗ္ဗေ ထေရာ ဘိက္ခူ အာရညိကာ စေဝ အဟေသုံ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, ပိဏ္ဍပါတိကာ စေဝ အဟေသုံ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ စ

(သံ၊၁၊၄၁၁။)

ဝဏ္ဏဝါဒိနော, ပံသုကူလိကာ စေဝ အဟေသုံ ပံသုကူလိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, တေစီဝရိကာ စေဝ အဟေသုံ တေစီဝရိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, အပ္ပိစ္ဆာ စေဝ အဟေသုံ အပ္ပိစ္ဆတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, သန္တုဋ္ဌာ စေဝ အဟေသုံ သန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, ပဝိဝိတ္တာ စေဝ အဟေသုံ ပဝိဝေကဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, အသံသဋ္ဌာ စေဝ အဟေသုံ အသံသဂ္ဂဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, အာရဒ္ဓဝီရိယာ စေဝ အဟေသုံ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒိနော။

‘‘တတြ ယော ဟောတိ ဘိက္ခု အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပံသုကူလိကော စေဝ ပံသုကူလိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, တေစီဝရိကော စေဝ တေစီဝရိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အပ္ပိစ္ဆော စေဝ အပ္ပိစ္ဆတာယ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, သန္တုဋ္ဌော စေဝ သန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပဝိဝိတ္တော စေဝ ပဝိဝေကဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အသံသဋ္ဌော စေဝ အသံသဂ္ဂဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, တံ ထေရာ ဘိက္ခူ အာသနေန နိမန္တေန္တိ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော နာမာယံ ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒကော ဝတာယံ ဘိက္ခု, သိက္ခာကာမော ဝတာယံ ဘိက္ခု၊ ဧဟိ, ဘိက္ခု, ဣဒံ အာသနံ နိသီဒါဟီ’’’တိ။

‘‘တတြ, ကဿပ, နဝါနံ ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယော ကိရ သော ဟောတိ ဘိက္ခု အာရညိကော စေဝ အာရညိကတ္တဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, ပိဏ္ဍပါတိကော စေဝ…ပေ… ပံသုကူလိကော စေဝ… တေစီဝရိကော စေဝ… အပ္ပိစ္ဆော စေဝ… သန္တုဋ္ဌော စေဝ… ပဝိဝိတ္တော စေဝ… အသံသဋ္ဌော စေဝ… အာရဒ္ဓဝီရိယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ, တံ ထေရာ ဘိက္ခူ အာသနေန နိမန္တေန္တိ – ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော နာမာယံ ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒကော ဝတာယံ ဘိက္ခု, သိက္ခာကာမော ဝတာယံ ဘိက္ခု၊ ဧဟိ, ဘိက္ခု, ဣဒံ အာသနံ နိသီဒါဟီ’တိ။ တေ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။

‘‘ဧတရဟိ ပန, ကဿပ, ထေရာ ဘိက္ခူ န စေဝ အာရညိကာ န စ အာရညိကတ္တဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ ပိဏ္ဍပါတိကာ န စ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ ပံသုကူလိကာ န စ ပံသုကူလိကတ္တဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ တေစီဝရိကာ န စ တေစီဝရိကတ္တဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ အပ္ပိစ္ဆာ န စ အပ္ပိစ္ဆတာယ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ သန္တုဋ္ဌာ န စ သန္တုဋ္ဌိယာ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ ပဝိဝိတ္တာ န စ ပဝိဝေကဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ အသံသဋ္ဌာ န စ အသံသဂ္ဂဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော, န စေဝ အာရဒ္ဓဝီရိယာ န စ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏဝါဒိနော။

(သံ၊၁၊၄၁၂။)

‘‘တတြ ယော ဟောတိ ဘိက္ခု ဉာတော ယသဿီ လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ တံ ထေရာ ဘိက္ခူ အာသနေန နိမန္တေန္တိ – ‘ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော နာမာယံ ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒကော ဝတာယံ ဘိက္ခု, သဗြဟ္မစာရိကာမော ဝတာယံ ဘိက္ခု၊ ဧဟိ, ဘိက္ခု, ဣဒံ အာသနံ နိသီဒါဟီ’’’တိ။

‘‘တတြ, ကဿပ, နဝါနံ ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယော ကိရ သော ဟောတိ ဘိက္ခု ဉာတော ယသဿီ လာဘီ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ တံ ထေရာ ဘိက္ခူ အာသနေန နိမန္တေန္တိ – ဧဟိ, ဘိက္ခု, ကော နာမာယံ ဘိက္ခု, ဘဒ္ဒကော ဝတာယံ ဘိက္ခု, သဗြဟ္မစာရိကာမော ဝတာယံ ဘိက္ခု၊ ဧဟိ, ဘိက္ခု, ဣဒံ အာသနံ နိသီဒါဟီ’တိ။ တေ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ယဉှိ တံ, ကဿပ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥပဒ္ဒုတာ ဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေန အဘိပတ္ထနာ [အဘိဘဝနာ (သီ။)] ဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိအဘိပတ္ထနေနာ’တိ [ဗြဟ္မစာရိအဘိဘဝနေနာတိ (သီ။)], ဧတရဟိ တံ, ကဿပ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဥပဒ္ဒုတာ ဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရူပဒ္ဒဝေန အဘိပတ္ထနာ ဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိအဘိပတ္ထနေနာ’’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဈာနာဘိညသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ’’။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ…ပေ… ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရာမိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေမိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ

(သံ၊၁၊၄၁၃။)

ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ သုခဿ စ ပဟာနာ …ပေ… စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ အနန္တော အာကာသောတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ…ပေ… အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ…ပေ… အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ…ပေ… သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

(သံ၊၁၊၄၁၄။)

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောမိ – ဧကောပိ ဟုတွာ ဗဟုဓာ ဟောမိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတွာ ဧကော ဟောမိ၊ အာဝိဘာဝံ, တိရောဘာဝံ, တိရောကုဋ္ဋံ, တိရောပါကာရံ, တိရောပဗ္ဗတံ, အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆာမိ, သေယျထာပိ အာကာသေ၊ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောမိ, သေယျထာပိ ဥဒကေ၊ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆာမိ, သေယျထာပိ ပထဝိယံ၊ အာကာသေပိ ပလ္လင်္ကေန ကမာမိ, သေယျထာပိ ပက္ခီ သကုဏော၊ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပါဏိနာ ပရိမသာမိ ပရိမဇ္ဇာမိ၊ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ…ပေ… ယာဝ ဗြဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာမိ, ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ, ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ…ပေ… ဒူရေ သန္တိကေ စ။

‘‘အဟံ , ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ, သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ…ပေ… ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ… သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ… ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ… သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ… ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ… မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ… အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ… သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ… အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ… သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ… အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ… ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ… အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ…ပေ… အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ, အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ

(သံ၊၁၊၄၁၅။)

ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ၊ တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ – ‘ဣမေ ဝတ, ဘောန္တော, သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ, ဣမေ ဝါ ပန, ဘောန္တော, သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ၊ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿာမိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ, သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ…ပေ… ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

‘‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဥပဿယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ

(သံ၊၁၊၄၁၆။)

ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယာမ, ဘန္တေ ကဿပ, ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဗဟုကိစ္စော တွံ ဗဟုကရဏီယော’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယာမ, ဘန္တေ ကဿပ, ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဗဟုကိစ္စော တွံ ဗဟုကရဏီယော’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယာမ, ဘန္တေ ကဿပ, ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပစ္ဆာသမဏေန ယေန အညတရော ဘိက္ခုနုပဿယော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခုနိယော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တာ ဘိက္ခုနိယော အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တာ ဘိက္ခုနိယော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ထုလ္လတိဿာ ဘိက္ခုနီ အနတ္တမနာ အနတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ – ‘‘ကိံ ပန အယျော မဟာကဿပေါ, အယျဿ အာနန္ဒဿ ဝေဒေဟမုနိနော သမ္မုခါ ဓမ္မံ ဘာသိတဗ္ဗံ မညတိ? သေယျထာပိ နာမ သူစိဝါဏိဇကော သူစိကာရဿ သန္တိကေ သူစိံ ဝိက္ကေတဗ္ဗံ မညေယျ၊ ဧဝမေဝ အယျော မဟာကဿပေါ အယျဿ အာနန္ဒဿ ဝေဒေဟမုနိနော သမ္မုခါ ဓမ္မံ ဘာသိတဗ္ဗံ မညတီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ထုလ္လတိဿာယ ဘိက္ခုနိယာ ဣမံ ဝါစံ ဘာသမာနာယ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အဟံ သူစိဝါဏိဇကော, တွံ သူစိကာရော၊ ဥဒါဟု အဟံ သူစိကာရော, တွံ သူစိဝါဏိဇကော’’တိ?

(သံ၊၁၊၄၁၇။)

‘‘ခမ, ဘန္တေ ကဿပ, ဗာလော မာတုဂါမော’’တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ တွံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, မာ တေ သံဃော ဥတ္တရိ ဥပပရိက္ခိ’’။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အပိ နု တွံ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဘိက္ခုသံဃေ ဥပနီတော – ‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ အာနန္ဒောပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အဟံ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဘိက္ခုသံဃေ ဥပနီတော – ‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခတိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ…ပေ… ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’တိ…ပေ…။ (နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီနံ ပဉ္စန္နဉ္စ အဘိညာနံ ဧဝံ ဝိတ္ထာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။)

‘‘တံ ကိံ မညသိ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အပိ နု တွံ ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဘိက္ခုသံဃေ ဥပနီတော – ‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ အာနန္ဒောပိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘အဟံ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သမ္မုခါ ဘိက္ခုသံဃေ ဥပနီတော – ‘အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ကဿပေါပိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’’တိ။

‘‘သတ္တရတနံ ဝါ, အာဝုသော, နာဂံ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝါ တာလပတ္တိကာယ ဆာဒေတဗ္ဗံ မညေယျ, ယော မေ ဆ အဘိညာ ဆာဒေတဗ္ဗံ မညေယျာ’’တိ။

စဝိတ္ထ စ ပန ထုလ္လတိဿာ ဘိက္ခုနီ ဗြဟ္မစရိယမှာတိ။ ဒသမံ။

(သံ၊၁၊၄၁၈။)

၁၁။ စီဝရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၄။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဒက္ခိဏဂိရိသ္မိံ စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ တိံသမတ္တာ သဒ္ဓိဝိဟာရိနော ဘိက္ခူ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တာ ဘဝန္တိ ယေဘုယျေန ကုမာရဘူတာ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဒက္ခိဏဂိရိသ္မိံ ယထာဘိရန္တံ စာရိကံ စရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ ဝေဠုဝနံ ကလန္ဒကနိဝါပေါ ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတိ နု ခေါ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ကုလေသု တိကဘောဇနံ ပညတ္တ’’န္တိ?

‘‘တယော ခေါ, ဘန္တေ ကဿပ, အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ကုလေသု တိကဘောဇနံ ပညတ္တံ – ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယ ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယ, မာ ပါပိစ္ဆာ ပက္ခံ နိဿာယ သံဃံ ဘိန္ဒေယျုံ [ဝိနယပိဋကေ စူဠဝဂ္ဂေ သံဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ ဝဇိရဗုဒ္ဓိယံ အညထာ သမ္ဗန္ဓော ဒဿိတော], ကုလာနုဒ္ဒယတာယ စ။ ဣမေ ခေါ, ဘန္တေ ကဿပ, တယော အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ကုလေသု တိကဘောဇနံ ပညတ္တ’’န္တိ။

‘‘အထ ကိဉ္စရဟိ တွံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမေဟိ နဝေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရေဟိ ဘောဇနေ အမတ္တညူဟိ ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရသိ? သဿဃာတံ မညေ စရသိ, ကုလူပဃာတံ မညေ စရသိ။ ဩလုဇ္ဇတိ [ဥလ္လုဇ္ဇတိ (သီ။ အဋ္ဌကထာသု စ)] ခေါ တေ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ပရိသာ၊ ပလုဇ္ဇန္တိ ခေါ တေ, အာဝုသော, နဝပ္ပါယာ။ န ဝါယံ ကုမာရကော မတ္တမညာသီ’’တိ။

‘‘အပိ မေ, ဘန္တေ ကဿပ, သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ဇာတာနိ။ အထ စ ပန မယံ အဇ္ဇာပိ အာယသ္မတော မဟာကဿပဿ ကုမာရကဝါဒါ န မုစ္စာမာ’’တိ။ ‘‘တထာ ဟိ ပန တွံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဣမေဟိ နဝေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရေဟိ ဘောဇနေ အမတ္တညူဟိ ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရသိ, သဿဃာတံ မညေ စရသိ, ကုလူပဃာတံ မညေ စရသိ။

(သံ၊၁၊၄၁၉။)

ဩလုဇ္ဇတိ ခေါ တေ, အာဝုသော အာနန္ဒ, ပရိသာ၊ ပလုဇ္ဇန္တိ ခေါ တေ, အာဝုသော, နဝပ္ပါယာ။ [ပလုဇ္ဇတိ ခေါ တေ အာဝုသော အာနန္ဒ ပရိသာ (က။ သီ။)] န ဝါယံ ကုမာရကော မတ္တမညာသီ’’တိ။

အဿောသိ ခေါ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ – ‘‘အယျေန ကိရ မဟာကဿပေန အယျော အာနန္ဒော ဝေဒေဟမုနိ ကုမာရကဝါဒေန အပသာဒိတော’’တိ။

အထ ခေါ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ အနတ္တမနာ အနတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ – ‘‘ကိံ ပန အယျော မဟာကဿပေါ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော သမာနော အယျံ အာနန္ဒံ ဝေဒေဟမုနိံ ကုမာရကဝါဒေန အပသာဒေတဗ္ဗံ မညတီ’’တိ! အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ ဣမံ ဝါစံ ဘာသမာနာယ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တဂ္ဃါဝုသော အာနန္ဒ, ထုလ္လနန္ဒာယ ဘိက္ခုနိယာ သဟသာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ဝါစာ ဘာသိတာ။ ယတွာဟံ, အာဝုသော, ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, နာဘိဇာနာမိ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသိတာ [ဥဒ္ဒိသိတုံ (သီ။ ပီ။ က။)], အညတြ တေန ဘဂဝတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။ ပုဗ္ဗေ မေ, အာဝုသော, အဂါရိကဘူတဿ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝါသော ရဇာပထော [ရဇောပထော (သီ။)], အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင်္ခလိခိတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျ’န္တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, အပရေန သမယေန ပဋပိလောတိကာနံ သံဃာဋိံ ကာရေတွာ [ကရိတွာ (သီ။ သျာ။ ကံ။ ပီ။)] ယေ လောကေ အရဟန္တော တေ ဥဒ္ဒိဿ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိံ။

သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော အဒ္ဒသံ ဘဂဝန္တံ အန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒံ ဗဟုပုတ္တေ စေတိယေ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန မေ ဧတဒဟောသိ – ‘သတ္ထာရဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ, ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ၊ သုဂတဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ, ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ဝတာဟံ ပဿေယျံ၊ ဘဂဝန္တမေဝ ပဿေယျ’န္တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, တတ္ထေဝ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မိ၊ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ,

(သံ၊၁၊၄၂၀။)

သာဝကောဟမသ္မီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘ယော ခေါ, ကဿပ, ဧဝံ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဂတံ သာဝကံ အဇာနညေဝ ဝဒေယျ ဇာနာမီတိ, အပဿညေဝ ဝဒေယျ ပဿာမီတိ, မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိပတေယျ။ အဟံ ခေါ ပန, ကဿပ, ဇာနညေဝ ဝဒါမိ ဇာနာမီတိ, ပဿညေဝ ဝဒါမိ ပဿာမီ’တိ။

တသ္မာတိဟ တေ, ကဿပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘တိဗ္ဗံ မေ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝိဿတိ ထေရေသု နဝေသု မဇ္ဈိမေသူ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ကဿပ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

တသ္မာတိဟ တေ, ကဿပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မံ သုဏိဿာမိ ကုသလူပသံဟိတံ သဗ္ဗံ တံ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကရိတွာ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ကဿပ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။

တသ္မာတိဟ တေ, ကဿပ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘သာတသဟဂတာ စ မေ ကာယဂတာသတိ န ဝိဇဟိဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ, ကဿပ, သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ။

‘‘အထ ခေါ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဣမိနာ ဩဝါဒေန ဩဝဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ သတ္တာဟမေဝ ခွါဟံ, အာဝုသော, သရဏော [သာဏော (သီ။)] ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိံ’’။ အဋ္ဌမိယာ အညာ ဥဒပါဒိ။

‘‘အထ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခွါဟံ, အာဝုသော, ပဋပိလောတိကာနံ သံဃာဋိံ စတုဂ္ဂုဏံ ပညပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘ဣဓ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ နိသီဒတု, ယံ မမဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’တိ။ နိသီဒိ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ။ နိသဇ္ဇ ခေါ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘မုဒုကာ ခေါ တျာယံ, ကဿပ, ပဋပိလောတိကာနံ သံဃာဋီ’တိ။ ‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ပဋပိလောတိကာနံ သံဃာဋိံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’တိ။ ‘ဓာရေဿသိ ပန မေ တွံ, ကဿပ, သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနီ’တိ။ ‘ဓာရေဿာမဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနီ’တိ။ ‘‘သော ခွါဟံ, အာဝုသော, ပဋပိလောတိကာနံ သံဃာဋိံ ဘဂဝတော ပါဒါသိံ။ အဟံ ပန ဘဂဝတော သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနိ ပဋိပဇ္ဇိံ’’။

‘‘ယဉှိ တံ, အာဝုသော, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဘဂဝတော ပုတ္တော ဩရသော မုခတော ဇာတော ဓမ္မဇော ဓမ္မနိမ္မိတော ဓမ္မဒါယာဒေါ,

(သံ၊၁၊၄၂၁။)

ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ[ပဋိဂ္ဂဟေတာ (သီ။)] သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနီ’တိ, မမံ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘ဘဂဝတော ပုတ္တော ဩရသော မုခတော ဇာတော ဓမ္မဇော ဓမ္မနိမ္မိတော ဓမ္မဒါယာဒေါ, ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ သာဏာနိ ပံသုကူလာနိ နိဗ္ဗသနာနီ’’’တိ။

‘‘အဟံ ခေါ, အာဝုသော, ယာဝဒေဝ အာကင်္ခါမိ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ အဟံ ခေါ, အာဝုသော, ယာဝဒေ အာကင်္ခါမိ…ပေ… (နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တိနံ ပဉ္စန္နဉ္စ အဘိညာနံ ဧဝံ ဝိတ္ထာရော ဝေဒိတဗ္ဗော)။

‘‘အဟံ ခေါ, အာဝုသော, အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ၊ သတ္တရတနံ ဝါ, အာဝုသော, နာဂံ အဍ္ဎဋ္ဌမရတနံ ဝါ တာလပတ္တိကာယ ဆာဒေတဗ္ဗံ မညေယျ, ယော မေ ဆ အဘိညာ ဆာဒေတဗ္ဗံ မညေယျာ’’တိ။

စဝိတ္ထ စ ပန ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ ဗြဟ္မစရိယမှာတိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ ပရံမရဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၅။ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ စ မဟာကဿပေါ အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာကဿပေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာကဿပံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော ကဿပ, ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ? ‘‘အဗျာကတံ ခေါ ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ – ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနာဝုသော, န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ? ‘‘ဧဝမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, အဗျာကတံ ဘဂဝတာ – ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော, ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ? ‘‘အဗျာကတံ ခေါ ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ – ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနာဝုသော, နေဝ ဟောတိ, န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ? ‘‘ဧဝမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, အဗျာကတံ ဘဂဝတာ – ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ

(သံ၊၁၊၄၂၂။)

တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ စေတံ, အာဝုသော, အဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘န ဟေတံ, အာဝုသော, အတ္ထသံဟိတံ နာဒိဗြဟ္မစရိယကံ န နိဗ္ဗိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ တသ္မာ တံ အဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘အထ ကိဉ္စရဟာဝုသော, ဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ခေါ, အာဝုသော, ဗျာကတံ ဘဂဝတာ၊ အယံ ‘ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ဗျာကတံ ဘဂဝတာ၊ အယံ ‘ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ဗျာကတံ ဘဂဝတာ၊ အယံ ‘ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ စေတံ, အာဝုသော, ဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ဧတဉှိ, အာဝုသော, အတ္ထသံဟိတံ ဧတံ အာဒိဗြဟ္မစရိယကံ ဧတံ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ တသ္မာ တံ ဗျာကတံ ဘဂဝတာ’’တိ။ ဒွါဒသမံ။

၁၃။ သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၆။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေန ပုဗ္ဗေ အပ္ပတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ အဟေသုံ ဗဟုတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟိံသု? ကော ပန, ဘန္တေ, ဟေတု ကော ပစ္စယော, ယေနေတရဟိ ဗဟုတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ အပ္ပတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟန္တီ’’တိ? ‘‘ဧဝဉ္စေတံ, ကဿပ, ဟောတိ သတ္တေသု ဟာယမာနေသု သဒ္ဓမ္မေ အန္တရဓာယမာနေ, ဗဟုတရာနိ စေဝ သိက္ခာပဒါနိ ဟောန္တိ အပ္ပတရာ စ ဘိက္ခူ အညာယ သဏ္ဌဟန္တိ။ န တာဝ, ကဿပ, သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ ယာဝ န သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယတော စ ခေါ, ကဿပ, သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အထ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ကဿပ, န တာဝ ဇာတရူပဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ ယာဝ န ဇာတရူပပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယတော စ ခေါ, ကဿပ, ဇာတရူပပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အထ ဇာတရူပဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ကဿပ, န တာဝ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ

(သံ၊၁၊၄၂၃။)

ယာဝ န သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယတော စ ခေါ, ကဿပ, သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အထ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ။

‘‘န ခေါ, ကဿပ, ပထဝီဓာတု သဒ္ဓမ္မံ အန္တရဓာပေတိ, န အာပေါဓာတု သဒ္ဓမ္မံ အန္တရဓာပေတိ, န တေဇောဓာတု သဒ္ဓမ္မံ အန္တရဓာပေတိ, န ဝါယောဓာတု သဒ္ဓမ္မံ အန္တရဓာပေတိ၊ အထ ခေါ ဣဓေဝ တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ မောဃပုရိသာ ယေ ဣမံ သဒ္ဓမ္မံ အန္တရဓာပေန္တိ။ သေယျထာပိ, ကဿပ, နာဝါ အာဒိကေနေဝ ဩပိလဝတိ၊ န ခေါ, ကဿပ, ဧဝံ သဒ္ဓမ္မဿ အန္တရဓာနံ ဟောတိ။

‘‘ပဉ္စ ခေါမေ, ကဿပ, ဩက္ကမနိယာ ဓမ္မာ သဒ္ဓမ္မဿ သမ္မောသာယ အန္တရဓာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ကဿပ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော သတ္ထရိ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာ, ဓမ္မေ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာ, သံဃေ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာ, သိက္ခာယ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာ, သမာဓိသ္မိံ အဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ အပ္ပတိဿာ – ဣမေ ခေါ, ကဿပ, ပဉ္စ ဩက္ကမနိယာ ဓမ္မာ သဒ္ဓမ္မဿ သမ္မောသာယ အန္တရဓာနာယ သံဝတ္တန္တိ။

‘‘ပဉ္စ ခေါမေ, ကဿပ, ဓမ္မာ သဒ္ဓမ္မဿ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ အနန္တရဓာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ကဿပ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော သတ္ထရိ သဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ သပ္ပတိဿာ, ဓမ္မေ သဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ သပ္ပတိဿာ, သံဃေ သဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ သပ္ပတိဿာ, သိက္ခာယ သဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ သပ္ပတိဿာ, သမာဓိသ္မိံ သဂါရဝါ ဝိဟရန္တိ သပ္ပတိဿာ – ဣမေ ခေါ, ကဿပ, ပဉ္စ ဓမ္မာ သဒ္ဓမ္မဿ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ အနန္တရဓာနာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ တေရသမံ။

ကဿပသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

သန္တုဋ္ဌဉ္စ အနောတ္တပ္ပီ, စန္ဒူပမံ ကုလူပကံ၊

ဇိဏ္ဏံ တယော စ ဩဝါဒါ, ဈာနာဘိညာ ဥပဿယံ၊

စီဝရံ ပရံမရဏံ, သဒ္ဓမ္မပ္ပတိရူပကန္တိ။

(သံ၊၁၊၄၂၄။)

၆။ လာဘသက္ကာရသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ ဒါရုဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပဇဟိဿာမ, န စ နော ဥပ္ပန္နော လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ဗဠိသသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗာဠိသိကော အာမိသဂတံ ဗဠိသံ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကရဟဒေ ပက္ခိပေယျ။ တမေနံ အညတရော အာမိသစက္ခု မစ္ဆော ဂိလေယျ။ ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, မစ္ဆော ဂိလဗဠိသော ဗာဠိသိကဿ အနယံ အာပန္နော ဗျသနံ အာပန္နော ယထာကာမကရဏီယော ဗာဠိသိကဿ’’။

‘‘ဗာဠိသိကောတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရဿေတံ ပါပိမတော အဓိဝစနံ။ ဗဠိသန္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကဿေတံ အဓိဝစနံ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဿာဒေတိ နိကာမေတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလဗဠိသော မာရဿ အနယံ အာပန္နော ဗျသနံ အာပန္နော ယထာကာမကရဏီယော ပါပိမတော။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ,

(သံ၊၁၊၄၂၅။)

ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပဇဟိဿာမ, န စ နော ဥပ္ပန္နော လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ကုမ္မသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၅၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အညတရသ္မိံ ဥဒကရဟဒေ မဟာကုမ္မကုလံ စိရနိဝါသိ အဟောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ကုမ္မော အညတရံ ကုမ္မံ ဧတဒဝေါစ – ‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ကုမ္မ, ဧတံ ပဒေသံ အဂမာသီ’တိ။ အဂမာသိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ကုမ္မော တံ ပဒေသံ။ တမေနံ လုဒ္ဒေါ ပပတာယ ဝိဇ္ဈိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ကုမ္မော ယေန သော ကုမ္မော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သော ကုမ္မော တံ ကုမ္မံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန တံ ကုမ္မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကစ္စိ တွံ, တာတ ကုမ္မ, န တံ ပဒေသံ အဂမာသီ’တိ? ‘အဂမာသိံ ခွါဟံ, တာတ ကုမ္မ, တံ ပဒေသ’န္တိ။ ‘ကစ္စိ ပနာသိ, တာတ ကုမ္မ, အက္ခတော အနုပဟတော’တိ? ‘အက္ခတော ခေါမှိ, တာတ ကုမ္မ, အနုပဟတော, အတ္ထိ စ မေ ဣဒံ သုတ္တကံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓ’န္တိ။ ‘တဂ္ဃသိ, တာတ ကုမ္မ, ခတော, တဂ္ဃ ဥပဟတော။ ဧတေန ဟိ တေ, တာတ ကုမ္မ, သုတ္တကေန ပိတရော စ ပိတာမဟာ စ အနယံ အာပန္နာ ဗျသနံ အာပန္နာ။ ဂစ္ဆ ဒါနိ တွံ, တာတ ကုမ္မ, န ဒါနိ တွံ အမှာက’’’န္တိ။

‘‘လုဒ္ဒေါတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မာရဿေတံ ပါပိမတော အဓိဝစနံ။ ပပတာတိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကဿေတံ အဓိဝစနံ။ သုတ္တကန္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒိရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ ယော ဟိ ကောစိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ အဿာဒေတိ နိကာမေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိဒ္ဓေါ ပပတာယ [ဘိက္ခု ပပတာယ (သျာ။ ကံ။), ဘိက္ခု ဝိဒ္ဓေါ ပပတာယ (?)] အနယံ အာပန္နော ဗျသနံ အာပန္နော ယထာကာမကရဏီယော ပါပိမတော။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

(သံ၊၁၊၄၂၆။)

၄။ ဒီဃလောမိကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃလောမိကာ ဧဠကာ ကဏ္ဋကဂဟနံ ပဝိသေယျ။ သာ တတြ တတြ သဇ္ဇေယျ, တတြ တတြ ဂယှေယျ [ဂစ္ဆေယျ (သီ။), ဂဏှေယျ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)], တတြ တတြ ဗဇ္ဈေယျ, တတြ တတြ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇေယျ။ ‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ သော တတြ တတြ သဇ္ဇတိ, တတြ တတြ ဂယှတိ, တတြ တတြ ဗဇ္ဈတိ, တတြ တတြ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ မီဠှကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မီဠှကာ ဂူထာဒီ ဂူထပူရာ ပုဏ္ဏာ ဂူထဿ။ ပုရတော စဿ မဟာဂူထပုဉ္ဇော။ သာ တေန အညာ မီဠှကာ အတိမညေယျ – ‘အဟမှိ ဂူထာဒီ ဂူထပူရာ ပုဏ္ဏာ ဂူထဿ, ပုရတော စ မျာယံ မဟာဂူထပုဉ္ဇော’တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ သော တတ္ထ ဘုတ္တာဝီ စ ဟောတိ ယာဝဒတ္ထော, နိမန္တိတော စ သွာတနာယ, ပိဏ္ဍပါတော စဿ ပူရော။ သော အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုဂဏဿ မဇ္ဈေ ဝိကတ္ထတိ – ‘ဘုတ္တာဝီ စမှိ ယာဝဒတ္ထော, နိမန္တိတော စမှိ သွာတနာယ, ပိဏ္ဍပါတော စ မျာယံ ပူရော, လာဘီ စမှိ စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတ-သေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ, ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ အပ္ပပုညာ အပ္ပေသက္ခာ န လာဘိနော စီဝရ-ပိဏ္ဍပါတသေနာသန-ဂိလာနပ္ပစ္စယ-ဘေသဇ္ဇ-ပရိက္ခာရာန’န္တိ။ သော တေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော အညေ ပေသလေ ဘိက္ခူ အတိမညတိ။ တဉှိ တဿ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသဿ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

(သံ၊၁၊၄၂၇။)

၆။ အသနိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ [ဥပရိ တတိယဝဂ္ဂေ တတိယစတုတ္ထသုတ္တေသု ‘‘မာ စ ခေါ တွံ တာတ သေခံ… အနုပါပုဏာတူ’’တိ အာဂတံ။ တေန နယေန ဣဓာပိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဟိ ကိံ သဒ္ဒေန ပဋိက္ခေပတ္ထောပိ သက္ကာ ဉာတုံ, ယထာ ‘‘သယံ အဘိညာယ ကမုဒ္ဒိသေယျ’’န္တိ။ တသ္မာ ကံ… အာဂစ္ဆတူတိ ဧတ္ထ ကမပိ… မာ အာဂစ္ဆတူတိ စ, ကံ သေခံ… အနုပါပုဏာတူတိ ဧတ္ထ ကမပိ သေခံ… မာ ပါပုဏာတူတိ စ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဋ္ဌကထာဋီကာသု စ အယမေဝတ္ထော ဉာပိတော] ကံ, ဘိက္ခဝေ, အသနိဝိစက္ကံ အာဂစ္ဆတု [ဥပရိ တတိယဝဂ္ဂေ တရိယစတုတ္ထသုတ္တေသု ‘‘မာ စ ခေါ တွံ တာတ သေခံ… အနုပါပုဏာတူ’’တိ အာဂတံ။ တေန နယေန ဣဓာပိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဟိ ကိံ သဒ္ဒေန ပဋိက္ခေပတ္ထောပိ သက္ကာ ဉာတုံ, ယထာ ‘‘သယံ အဘိညာယ ကမုဒ္ဒိသေယျ’’န္တိ။ တသ္မာ ကံ… အာဂစ္ဆတူတိ ဧတ္ထ ကမပိ… မာ အာဂစ္ဆတူတိစ, တံ သေခံ… အနုပါပုဏာတူတိ ဧတ္ထ ကမပိ သေခံ… မာ ပါပုဏာတူတိ စ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဋ္ဌကထာဋီကာသု စ အယမေဝတ္ထော ဉာပိတော], သေခံ [အသနိဝိစက္ကံ, တံ သေခံ (ပီ။ က။), အသနိဝိစက္ကံ, သေခံ (သျာ။ ကံ။), အသနိဝိစက္ကံ အာဂစ္ဆတု, ကံ သေခံ (?)] အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတု’’ [အနုပါပုဏာတိ (ပီ။ က။)]။

‘‘အသနိဝိစက္ကန္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဒိဒ္ဓသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ ကံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဒ္ဓဂတေန ဝိသလ္လေန သလ္လေန [ဒိဋ္ဌိဂတေန ဝိသလ္လေန (က။ သီ။), ဒိဋ္ဌိဂတေန သလ္လေန (သျာ။ ကံ။), ဒိဋ္ဌိဂတေန ဝိသလ္လေန သလ္လေန (က။), ဒိဋ္ဌဂတေန ဝိသလ္လေန သလ္လေန (ပီ။)] ဝိဇ္ဈတု, သေခံ [ဝိဇ္ဈတု, တံ သေခံ (သီ။), ဝိဇ္ဈတိ, တံ သေခံ (ပီ။ က။)] အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတု’’ [အနုပါပုဏာတိ (ပီ။ က။)]။

‘‘သလ္လန္တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ သိင်္ဂါလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ အဿုတ္ထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိယာ

(သံ၊၁၊၄၂၈။)

ပစ္စူသသမယံ ဇရသိင်္ဂါလဿ [သိင်္ဂါလဿ (က။), ဇရသိဂါလဿ (သီ။ သျာ။ ကံ။)] ဝဿမာနဿာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇရသိင်္ဂါလော ဥက္ကဏ္ဍကေန [ဥက္ကဏ္ဍကေန (သီ။), ဥက္ကဏ္ဏကေန (သျာ။ ကံ။ ပီ။)] နာမ ရောဂဇာတေန ဖုဋ္ဌော နေဝ ဗိလဂတော ရမတိ, န ရုက္ခမူလဂတော ရမတိ, န အဇ္ဈောကာသဂတော ရမတိ၊ ယေန ယေန ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ တိဋ္ဌတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ နိသီဒတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ နိပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော နေဝ သုညာဂါရဂတော ရမတိ, န ရုက္ခမူလဂတော ရမတိ, န အဇ္ဈောကာသဂတော ရမတိ၊ ယေန ယေန ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ တိဋ္ဌတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ နိသီဒတိ, ယတ္ထ ယတ္ထ နိပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဝေရမ္ဘသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ ဥပရိ, ဘိက္ခဝေ, အာကာသေ ဝေရမ္ဘာ [ဝေရမ္ဗာ (သီ။ ပီ။)] နာမ ဝါတာ ဝါယန္တိ။ တတ္ထ ယော ပက္ခီ ဂစ္ဆတိ တမေနံ ဝေရမ္ဘာ ဝါတာ ခိပန္တိ။ တဿ ဝေရမ္ဘဝါတက္ခိတ္တဿ အညေနေဝ ပါဒါ ဂစ္ဆန္တိ, အညေန ပက္ခာ ဂစ္ဆန္တိ, အညေန သီသံ ဂစ္ဆတိ, အညေန ကာယော ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ အရက္ခိတေနေဝ ကာယေန အရက္ခိတာယ ဝါစာယ အရက္ခိတေန စိတ္တေန, အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာ, အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ။ သော တတ္ထ ပဿတိ မာတုဂါမံ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ။ တဿ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေတိ။ သော ရာဂါနုဒ္ဓံသိတေန စိတ္တေန သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ တဿ အညေ စီဝရံ ဟရန္တိ, အညေ ပတ္တံ ဟရန္တိ, အညေ နိသီဒနံ ဟရန္တိ, အညေ သူစိဃရံ ဟရန္တိ, ဝေရမ္ဘဝါတက္ခိတ္တဿေဝ သကုဏဿ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ နဝမံ။

(သံ၊၁၊၄၂၉။)

၁၀။ သဂါထကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဿာမိ သက္ကာရေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နံ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဿာမိ အသက္ကာရေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နံ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဿာမိ သက္ကာရေန စ အသက္ကာရေန စ တဒုဘယေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ယဿ သက္ကရိယမာနဿ, အသက္ကာရေန စူဘယံ၊

သမာဓိ န ဝိကမ္ပတိ, အပ္ပမာဏဝိဟာရိနော [အပ္ပမာဒဝိဟာရိနော (ပီ။ က။) အပ္ပမာဏောတိ ဟေတ္ထ ဖလသမာဓိ, န သတိ]။

‘‘တံ ဈာယိနံ သာတတိကံ, သုခုမံ ဒိဋ္ဌိဝိပဿကံ၊

ဥပါဒါနက္ခယာရာမံ, အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။ ဒသမံ၊

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒါရုဏော ဗဠိသံ ကုမ္မံ, ဒီဃလောမိ စ မီဠှကံ၊

အသနိ ဒိဒ္ဓံ သိင်္ဂါလံ, ဝေရမ္ဘေန သဂါထကန္တိ။

(သံ၊၁၊၄၃၀။)

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သုဝဏ္ဏပါတိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… အဓိဂမာယ။ ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘န စာယမာယသ္မာ သုဝဏ္ဏပါတိယာပိ ရူပိယစုဏ္ဏပရိပူရာယ ဟေတု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသေယျာ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသန္တံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ရူပိယပါတိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘န စာယမာယသ္မာ ရူပိယပါတိယာပိ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏပရိပူရာယ ဟေတု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသေယျာ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသန္တံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃-၁၀။ သုဝဏ္ဏနိက္ခသုတ္တာဒိအဋ္ဌကံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၆၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘န စာယမာယသ္မာ သုဝဏ္ဏနိက္ခဿာပိ ဟေတု…ပေ… သုဝဏ္ဏနိက္ခသတဿာပိ ဟေတု… သိင်္ဂီနိက္ခဿာပိ ဟေတု… သိင်္ဂီနိက္ခသတဿာပိ ဟေတု… ပထဝိယာပိ ဇာတရူပပရိပူရာယ ဟေတု… အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတုပိ… ဇီဝိတဟေတုပိ… ဇနပဒကလျာဏိယာပိ ဟေတု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသေယျာ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသန္တံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

(သံ၊၁၊၄၃၁။)

ဒွေ ပါတိ ဒွေ သုဝဏ္ဏာ စ, သိင်္ဂီဟိ အပရေ ဒုဝေ၊

ပထဝီ ကိဉ္စိက္ခဇီဝိတံ, ဇနပဒကလျာဏိယာ ဒသာတိ။

၃။ တတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ မာတုဂါမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… န တဿ, ဘိက္ခဝေ, မာတုဂါမော ဧကော ဧကဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ယဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော …ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ကလျာဏီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… န တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဇနပဒကလျာဏီ ဧကာ ဧကဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ ယဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဧကပုတ္တကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သဒ္ဓါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပါသိကာ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနာ အာယာစေယျ – ‘တာဒိသော, တာတ, ဘဝါဟိ ယာဒိသော စိတ္တော စ ဂဟပတိ ဟတ္ထကော စ အာဠဝကော’တိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝကာနံ ဥပါသကာနံ, ယဒိဒံ စိတ္တော စ ဂဟပတိ ဟတ္ထကော စ အာဠဝကော။ သစေ ခေါ တွံ, တာတ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇသိ၊ တာဒိသော, တာတ, ဘဝါဟိ ယာဒိသာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာတိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ, ယဒိဒံ

(သံ၊၁၊၄၃၂။)

သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလာနာ။ မာ စ ခေါ တွံ, တာတ, သေခံ အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတူတိ။ တဉ္စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ သေခံ အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတိ, သော တဿ ဟောတိ အန္တရာယာယ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ ဧကဓီတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သဒ္ဓါ ဘိက္ခဝေ ဥပါသိကာ ဧကံ ဓီတရံ ပိယံ မနာပံ ဧဝံ သမ္မာ အာယာစမာနာ အာယာစေယျ – ‘တာဒိသာ, အယျေ, ဘဝါဟိ ယာဒိသာ ခုဇ္ဇုတ္တရာ စ ဥပါသိကာ ဝေဠုကဏ္ဍကိယာ [ဝေဠုကဏ္ဍကီ (သီ။ ဆက္ကင်္ဂုတ္တရေပိ)] စ နန္ဒမာတာ’တိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝိကာနံ ဥပါသိကာနံ, ယဒိဒံ ခုဇ္ဇုတ္တရာ စ ဥပါသိကာ ဝေဠုကဏ္ဍကိယာ စ နန္ဒမာတာ။ သစေ ခေါ တွံ, အယျေ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇသိ၊ တာဒိသာ, အယျေ, ဘဝါဟိ ယာဒိသာ ခေမာ စ ဘိက္ခုနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စာတိ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, တုလာ ဧတံ ပမာဏံ မမ သာဝိကာနံ ဘိက္ခုနီနံ, ယဒိဒံ ခေမာ စ ဘိက္ခုနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ။ မာ စ ခေါ တွံ, အယျေ, သေခံ အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတူတိ။ တံ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနိံ သေခံ အပ္ပတ္တမာနသံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အနုပါပုဏာတိ, သော တဿာ ဟောတိ အန္တရာယာယ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လာဘသက္ကာရသိလောကဿ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, န မေ တေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု ဝါ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, န စ ပန တေ အာယသ္မန္တာ သာမညတ္ထံ ဝါ ဗြဟ္မညတ္ထံ ဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ ယေ စ ခေါ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လာဘသက္ကာရသိလောကဿ အဿာဒဉ္စ

(သံ၊၁၊၄၃၃။)

အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တိ, တေ စ ခေါ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သမဏေသု စေဝ သမဏသမ္မတာ ဗြာဟ္မဏေသု စ ဗြာဟ္မဏသမ္မတာ, တေ စ ပနာယသ္မန္တော သာမညတ္ထဉ္စ ဗြဟ္မညတ္ထဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဒုတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လာဘသက္ကာရသိလောကဿ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ…ပေ… ပဇာနန္တိ…ပေ… သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ တတိယသမဏဗြာဟ္မဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနန္တိ, လာဘသက္ကာရသိလောကသမုဒယံ နပ္ပဇာနန္တိ, လာဘသက္ကာရသိလောကနိရောဓံ နပ္ပဇာနန္တိ, လာဘသက္ကာရသိလောကနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ နပ္ပဇာနန္တိ …ပေ… ပဇာနန္တိ…ပေ… သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ဆဝိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကော, ဘိက္ခဝေ, ဆဝိံ ဆိန္ဒတိ, ဆဝိံ ဆေတွာ စမ္မံ ဆိန္ဒတိ, စမ္မံ ဆေတွာ မံသံ ဆိန္ဒတိ, မံသံ ဆေတွာ နှာရုံ ဆိန္ဒတိ, နှာရုံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံ ဆိန္ဒတိ, အဋ္ဌိံ ဆေတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ရဇ္ဇုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကော, ဘိက္ခဝေ, ဆဝိံ ဆိန္ဒတိ, ဆဝိံ ဆေတွာ စမ္မံ ဆိန္ဒတိ, စမ္မံ ဆေတွာ မံသံ ဆိန္ဒတိ, မံသံ ဆေတွာ နှာရုံ ဆိန္ဒတိ, နှာရုံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံ ဆိန္ဒတိ, အဋ္ဌိံ ဆေတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ’’။

(သံ၊၁၊၄၃၄။)

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗလဝါ ပုရိသော ဒဠှာယ ဝါဠရဇ္ဇုယာ ဇင်္ဃံ ဝေဌေတွာ ဃံသေယျ။ သာ ဆဝိံ ဆိန္ဒေယျ, ဆဝိံ ဆေတွာ စမ္မံ ဆိန္ဒေယျ, စမ္မံ ဆေတွာ မံသံ ဆိန္ဒေယျ, မံသံ ဆေတွာ နှာရုံ ဆိန္ဒေယျ, နှာရုံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံ ဆိန္ဒေယျ, အဋ္ဌိံ ဆေတွာ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ဆဝိံ ဆိန္ဒတိ, ဆဝိံ ဆေတွာ စမ္မံ ဆိန္ဒတိ, စမ္မံ ဆေတွာ မံသံ ဆိန္ဒတိ, မံသံ ဆေတွာ နှာရုံ ဆိန္ဒတိ, နှာရုံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံ ဆိန္ဒတိ, အဋ္ဌိံ ဆေတွာ အဋ္ဌိံမိဉ္ဇံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဘိက္ခုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၇၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယောပိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝေါ တဿပါဟံ လာဘသက္ကာရသိလောကော အန္တရာယာယ ဝဒါမီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ ပန, ဘန္တေ, ခီဏာသဝဿ ဘိက္ခုနော လာဘသက္ကာရသိလောကော အန္တရာယာယာ’’တိ? ‘‘ယာ ဟိဿ သာ, အာနန္ဒ, အကုပ္ပါ စေတောဝိမုတ္တိ နာဟံ တဿာ လာဘသက္ကာရသိလောကံ အန္တရာယာယ ဝဒါမိ။ ယေ စ ခွဿ, အာနန္ဒ, အပ္ပမတ္တဿ အာတာပိနော ပဟိတတ္တဿ ဝိဟရတော ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာ အဓိဂတာ တေသာဟမဿ လာဘသက္ကာရသိလောကံ အန္တရာယာယ ဝဒါမိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, အာနန္ဒ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပဇဟိဿာမ, န စ နော ဥပ္ပန္နော လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, အာနန္ဒ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒသမံ။

တတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

မာတုဂါမော စ ကလျာဏီ, ပုတ္တော စ ဧကဓီတု စ၊

သမဏဗြာဟ္မဏာ တီဏိ, ဆဝိ ရဇ္ဇု စ ဘိက္ခုနာတိ။

(သံ၊၁၊၄၃၅။)

၄။ စတုတ္ထဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘိန္ဒိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တော, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော သံဃံ ဘိန္ဒိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ ကုသလမူလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ကုသလမူလံ သမုစ္ဆေဒမဂမာ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ကုသလဓမ္မသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ကုသလော ဓမ္မော သမုစ္ဆေဒမဂမာ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ သုက္ကဓမ္မသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ သုက္ကော ဓမ္မော သမုစ္ဆေဒမဂမာ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ အစိရပက္ကန္တသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ အစိရပက္ကန္တေ ဒေဝဒတ္တေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခူ

(သံ၊၁၊၄၃၆။)

အာမန္တေသိ – ‘‘အတ္တဝဓာယ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကဒလီ အတ္တဝဓာယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓာယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဠု အတ္တဝဓာယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓာယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နဠော အတ္တဝဓာယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓာယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အဿတရီ အတ္တဝဓာယ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ, ပရာဘဝါယ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓာယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဖလံ ဝေ ကဒလိံ ဟန္တိ, ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠံ၊

သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တိ, ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ယထာတိ’’။ ပဉ္စမံ၊

၆။ ပဉ္စရထသတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၅။ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝဒတ္တဿ အဇာတသတ္တုကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ

(သံ၊၁၊၄၃၇။)

ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေဝဒတ္တဿ, ဘန္တေ, အဇာတသတ္တုကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယတီ’’တိ။ ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပိဟယိတ္ထ။ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ အဇာတသတ္တုကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂမိဿတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အာဟရီယိဿတိ, ဟာနိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ’’။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍဿ ကုက္ကုရဿ နာသာယ ပိတ္တံ ဘိန္ဒေယျုံ, ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ကုက္ကုရော ဘိယျောသောမတ္တာယ စဏ္ဍတရော အဿ၊ ဧဝမေဝ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝကီဝဉ္စ ဒေဝဒတ္တဿ အဇာတသတ္တုကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂမိဿတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အာဟရီယိဿတိ, ဟာနိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဒ္ဓိ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော…ပေ… ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ မာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘န စာယမာယသ္မာ မာတုပိ ဟေတု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသေယျာ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသန္တံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပဇဟိဿာမ။ န စ နော ဥပ္ပန္နော လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

(သံ၊၁၊၄၃၈။)

၈-၁၃။ ပိတုသုတ္တာဒိဆက္ကံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဒါရုဏော, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ – ‘န စာယမာယသ္မာ ပိတုပိ ဟေတု…ပေ… ဘာတုပိ ဟေတု… ဘဂိနိယာပိ ဟေတု… ပုတ္တဿပိ ဟေတု… ဓီတုယာပိ ဟေတု… ပဇာပတိယာပိ ဟေတု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသေယျာ’တိ။ တမေနံ ပဿာမိ အပရေန သမယေန လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတံ ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တံ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသန္တံ။ ဧဝံ ဒါရုဏော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, လာဘသက္ကာရသိလောကော ကဋုကော ဖရုသော အန္တရာယိကော အနုတ္တရဿ ယောဂက္ခေမဿ အဓိဂမာယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ဥပ္ပန္နံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပဇဟိဿာမ, န စ နော ဥပ္ပန္နော လာဘသက္ကာရသိလောကော စိတ္တံ ပရိယာဒါယ ဌဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေရသမံ။

စတုတ္ထော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဘိန္ဒိ မူလံ ဒုဝေ ဓမ္မာ, ပက္ကန္တံ ရထ မာတရိ၊

ပိတာ ဘာတာ စ ဘဂိနီ, ပုတ္တော ဓီတာ ပဇာပတီတိ။

လာဘသက္ကာရသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၄၃၉။)

၇။ ရာဟုလသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ စက္ခုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၈။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သံခိတ္တေန ဓမ္မံ ဒေသေတု, ယမဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ သုတွာ ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, စက္ခုံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သောတံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’…ပေ…။ ‘‘ဃာနံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဇိဝှါ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ကာယော နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စော, ဘန္တေ’’ …ပေ… ‘‘မနော နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စော, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ …ပေ… သောတသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဃာနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဇိဝှါယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ကာယသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… မနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ပဌမံ။

(သံ၊၁၊၄၄၀။)

၂။ ရူပသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၈၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပါ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… သဒ္ဒါ… ဂန္ဓာ… ရသာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ… ဓမ္မာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါတိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… သဒ္ဒေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဂန္ဓေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ရသေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဓမ္မေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဝိညာဏသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, စက္ခုဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သောတဝိညာဏံ…ပေ… ဃာနဝိညာဏံ… ဇိဝှါဝိညာဏံ… ကာယဝိညာဏံ… မနောဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’ …ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သောတဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဃာနဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဇိဝှါဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ကာယဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… မနောဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ တတိယံ။

၄။ သမ္ဖဿသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၁။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, စက္ခုသမ္ဖဿော နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စော, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သောတသမ္ဖဿော…ပေ… ဃာနသမ္ဖဿော… ဇိဝှါသမ္ဖဿော… ကာယသမ္ဖဿော… မနောသမ္ဖဿော နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စော, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သောတသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဃာနသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဇိဝှါသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ကာယသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… မနောသမ္ဖဿသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ ဝေဒနာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ…ပေ… ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ?

(သံ၊၁၊၄၄၁။)

‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုသမ္ဖဿဇာယ ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သောတ… ဃာန… ဇိဝှါ… ကာယ… မနောသမ္ဖဿဇာယ ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ သညာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပသညာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သဒ္ဒသညာ…ပေ… ဂန္ဓသညာ… ရသသညာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ… ဓမ္မသညာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သဒ္ဒသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဂန္ဓသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ရသသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဓမ္မသညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ သဉ္စေတနာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပသဉ္စေတနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သဒ္ဒသဉ္စေတနာ…ပေ… ဂန္ဓသဉ္စေတနာ… ရသသဉ္စေတနာ … ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ… ဓမ္မသဉ္စေတနာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သဒ္ဒသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဂန္ဓသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ရသသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဓမ္မသဉ္စေတနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ သတ္တမံ။

၈။ တဏှာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပတဏှာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘သဒ္ဒတဏှာ…ပေ… ဂန္ဓတဏှာ… ရသတဏှာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ… ဓမ္မတဏှာ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပတဏှာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သဒ္ဒတဏှာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဂန္ဓတဏှာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ရသတဏှာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဓမ္မတဏှာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ …ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ အဋ္ဌမံ။

(သံ၊၁၊၄၄၂။)

၉။ ဓာတုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ပထဝီဓာတု နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘အာပေါဓာတု…ပေ… တေဇောဓာတု… ဝါယောဓာတု… အာကာသဓာတု… ဝိညာဏဓာတု နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ပထဝီဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… အာပေါဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… တေဇောဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဝါယောဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… အာကာသဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဝိညာဏဓာတုယာပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ပဇာနာတီ’’တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ခန္ဓသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’…ပေ… ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… ဝေဒနာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… သညာယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… သင်္ခါရေသုပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဒသမံ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စက္ခု ရူပဉ္စ ဝိညာဏံ, သမ္ဖဿော ဝေဒနာယ စ၊

သညာ သဉ္စေတနာ တဏှာ, ဓာတု ခန္ဓေန တေ ဒသာတိ။

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ စက္ခုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၈။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ

(သံ၊၁၊၄၄၃။)

ရာဟုလံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, စက္ခုံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သောတံ…ပေ… ဃာနံ… ဇိဝှါ… ကာယော… မနော နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စော, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပဿိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝံ ပဿံ, ရာဟုလ, သုတဝါ အရိယသာဝကော စက္ခုသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ…ပေ… သောတသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ဃာနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ … ဇိဝှါယပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… ကာယသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ… မနသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရာဂါ ဝိမုစ္စတိ၊ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ ဧတေန ပေယျာလေန ဒသ သုတ္တန္တာ ကာတဗ္ဗာ။ ပဌမံ။

၂-၁၀။ ရူပါဒိသုတ္တနဝကံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၁၉၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဟုလ, ရူပါ နိစ္စာ ဝါ အနိစ္စာ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစ္စာ, ဘန္တေ’’…ပေ… သဒ္ဒါ… ဂန္ဓာ… ရသာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ… ဓမ္မာ…။

‘‘စက္ခုဝိညာဏံ…ပေ… သောတဝိညာဏံ… ဃာနဝိညာဏံ… ဇိဝှါဝိညာဏံ… ကာယဝိညာဏံ… မနောဝိညာဏံ…။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿော…ပေ… သောတသမ္ဖဿော… ဃာနသမ္ဖဿော… ဇိဝှါသမ္ဖဿော… ကာယသမ္ဖဿော… မနောသမ္ဖဿော…။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ…ပေ… သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ… မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ…။

‘‘ရူပသညာ…ပေ… သဒ္ဒသညာ… ဂန္ဓသညာ… ရသသညာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ… ဓမ္မသညာ…။

‘‘ရူပသဉ္စေတနာ…ပေ… သဒ္ဒသဉ္စေတနာ… ဂန္ဓသဉ္စေတနာ… ရသသဉ္စေတနာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ… ဓမ္မသဉ္စေတနာ…။

(သံ၊၁၊၄၄၄။)

‘‘ရူပတဏှာ …ပေ… သဒ္ဒတဏှာ… ဂန္ဓတဏှာ… ရသတဏှာ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ… ဓမ္မတဏှာ…။

‘‘ပထဝီဓာတု…ပေ… အာပေါဓာတု… တေဇောဓာတု… ဝါယောဓာတု… အာကာသဓာတု … ဝိညာဏဓာတု…။

‘‘ရူပံ …ပေ… ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါ’’တိ? အနိစ္စံ, ဘန္တေ…ပေ… ဧဝံ ပဿံ ရာဟုလ…ပေ… နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီတိ။ ဒသမံ။

၁၁။ အနုသယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇာနတော ကထံ ပဿတော ဣမသ္မိဉ္စ သဝိညာဏကေ ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာနုသယာ န ဟောန္တီ’’တိ? ‘‘ယံ ကိဉ္စိ, ရာဟုလ, ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ, ရာဟုလ, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမသ္မိဉ္စ သဝိညာဏကေ ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာနုသယာ န ဟောန္တီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ အပဂတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၁။ သာဝတ္ထိနိဒါနံ ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဇာနတော ကထံ ပဿတော ဣမသ္မိံ စ သဝိညာဏကေ

(သံ၊၁၊၄၄၅။)

ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာပဂတံ မာနသံ ဟောတိ ဝိဓာ သမတိက္ကန္တံ သန္တံ သုဝိမုတ္တ’’န္တိ? ‘‘ယံ ကိဉ္စိ, ရာဟုလ, ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ’’။

‘‘ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသွာ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧဝံ ခေါ, ရာဟုလ, ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော ဣမသ္မိဉ္စ သဝိညာဏကေ ကာယေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေသု အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာပဂတံ မာနသံ ဟောတိ ဝိဓာ သမတိက္ကန္တံ သန္တံ သုဝိမုတ္တ’’န္တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

စက္ခု ရူပဉ္စ ဝိညာဏံ, သမ္ဖဿော ဝေဒနာယ စ၊

သညာ သဉ္စေတနာ တဏှာ, ဓာတု ခန္ဓေန တေ ဒသ၊

အနုသယံ အပဂတဉ္စေဝ, ဝဂ္ဂေါ တေန ပဝုစ္စတီတိ။

ရာဟုလသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၄၄၆။)

၈။ လက္ခဏသံယုတ္တံ

၁။ ပဌမဝဂ္ဂေါ

၁။ အဋ္ဌိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ လက္ခဏော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော [မဟာမောဂ္ဂလာနော (က။)] ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေနာယသ္မာ လက္ခဏော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ လက္ခဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာယာမာဝုသော [ဧဟိ အာဝုသော (သျာ။ ကံ။ က။)] လက္ခဏ, ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ လက္ခဏော အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အညတရသ္မိံ ပဒေသေ သိတံ ပါတွာကာသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ လက္ခဏော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကော နု ခေါ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ဟေတု ကော ပစ္စယော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာ’’တိ? ‘‘အကာလော ခေါ, အာဝုသော လက္ခဏ, ဧတဿ ပဉှဿ။ ဘဂဝတော မံ သန္တိကေ ဧတံ ပဉှံ ပုစ္ဆာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ စ လက္ခဏော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ လက္ခဏော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အညတရသ္မိံ ပဒေသေ သိတံ ပါတွာကာသိ။ ကော နု ခေါ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ဟေတု ကော ပစ္စယော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာ’’တိ?

‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ

(သံ၊၁၊၄၄၇။)

အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဖာသုဠန္တရိကာဟိ ဝိတုဒေန္တိ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ [ဝိတုဒေန္တိ (သီ။), ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိဘဇေန္တိ (ပီ။ က။)]။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ။ တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဧဝရူပေါပိ နာမ သတ္တော ဘဝိဿတိ! ဧဝရူပေါပိ နာမ ယက္ခော ဘဝိဿတိ! ဧဝရူပေါပိ နာမ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ဘဝိဿတီ’’’တိ!!

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စက္ခုဘူတာ ဝတ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ ဉာဏဘူတာ ဝတ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကာ ဝိဟရန္တိ, ယတြ ဟိ နာမ သာဝကော ဧဝရူပံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သက္ခိံ ဝါ ကရိဿတိ။ ပုဗ္ဗေဝ မေ သော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဒိဋ္ဌော အဟောသိ, အပိ စာဟံ န ဗျာကာသိံ။ အဟဉ္စေတံ [အဟမေဝေတံ (သီ။)] ဗျာကရေယျံ, ပရေ စ မေ [ပရေ မေ (သီ။)] န သဒ္ဒဟေယျုံ။ ယေ မေ န သဒ္ဒဟေယျုံ, တေသံ တံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဂေါဃာတကော အဟောသိ။ သော တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဗဟူနိ ဝဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတာနိ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ဧဝရူပံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ။ (သဗ္ဗေသံ သုတ္တန္တာနံ ဧသေဝ ပေယျာလော)။ ပဌမံ။

၂။ ပေသိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၃။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ မံသပေသိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ [ဝိရာဇေန္တိ (သီ။ သျာ။ ကံ။), ဝိဘဇေန္တိ (ပီ။ က။)]။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဂေါဃာတကော အဟောသိ…ပေ…။ ဒုတိယံ။

၃။ ပိဏ္ဍသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၄။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ မံသပိဏ္ဍံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ သာကုဏိကော အဟောသိ…ပေ…။ တတိယံ။

(သံ၊၁၊၄၄၈။)

၄။ နိစ္ဆဝိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၅။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ နိစ္ဆဝိံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဩရဗ္ဘိကော အဟောသိ…ပေ…။ စတုတ္ထံ။

၅။ အသိလောမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၆။ ‘‘ဣဓာဟံ , အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ အသိလောမံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ တေ အသီ ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ တဿေဝ ကာယေ နိပတန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ သူကရိကော အဟောသိ…ပေ…။ ပဉ္စမံ။

၆။ သတ္တိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၇။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ သတ္တိလောမံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ တာ သတ္တိယော ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ တဿေဝ ကာယေ နိပတန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ မာဂဝိကော အဟောသိ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ဥသုလောမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၈။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ဥသုလောမံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ တေ ဥသူ ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ တဿေဝ ကာယေ နိပတန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ကာရဏိကော အဟောသိ…ပေ…။ သတ္တမံ။

၈။ သူစိလောမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၀၉။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ သူစိလောမံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ တာ သူစိယော ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ တဿေဝ ကာယေ နိပတန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ…

(သံ၊၁၊၄၄၉။)

ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ သူတော [သာရထိကော (က။ ဝိနယေပိ)] အဟောသိ…ပေ…။ အဋ္ဌမံ။

၉။ ဒုတိယသူစိလောမသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၀။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ သူစိလောမံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ တာ သူစိယော သီသေ ပဝိသိတွာ မုခတော နိက္ခမန္တိ၊ မုခေ ပဝိသိတွာ ဥရတော နိက္ခမန္တိ၊ ဥရေ ပဝိသိတွာ ဥဒရတော နိက္ခမန္တိ၊ ဥဒရေ ပဝိသိတွာ ဦရူဟိ နိက္ခမန္တိ၊ ဦရူသု ပဝိသိတွာ ဇင်္ဃာဟိ နိက္ခမန္တိ၊ ဇင်္ဃာသု ပဝိသိတွာ ပါဒေဟိ နိက္ခမန္တိ၊ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ သူစကော အဟောသိ…ပေ…။ နဝမံ။

၁၀။ ကုမ္ဘဏ္ဍသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၁။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ကုမ္ဘဏ္ဍံ ပုရိသံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ သော ဂစ္ဆန္တောပိ တေဝ အဏ္ဍေ ခန္ဓေ အာရောပေတွာ ဂစ္ဆတိ။ နိသီဒန္တောပိ တေသွေဝ အဏ္ဍေသု နိသီဒတိ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဂါမကူဋကော အဟောသိ…ပေ…။ ဒသမံ။

ပဌမော ဝဂ္ဂေါ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အဋ္ဌိ ပေသိ ဥဘော ဂါဝဃာတကာ,

ပိဏ္ဍော သာကုဏိယော နိစ္ဆဝေါရဗ္ဘိ၊

အသိ သူကရိကော သတ္တိမာဂဝိ,

ဥသု ကာရဏိကော သူစိ သာရထိ၊

ယော စ သိဗ္ဗိယတိ သူစကော ဟိ သော,

အဏ္ဍဘာရိ အဟု ဂါမကူဋကောတိ။

(သံ၊၁၊၄၅၀။)

၂။ ဒုတိယဝဂ္ဂေါ

၁။ သသီသကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၂။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ရာဇဂဟေ ဝေဠုဝနေ။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ပုရိသံ ဂူထကူပေ သသီသကံ နိမုဂ္ဂံ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ပါရဒါရိကော အဟောသိ…ပေ…။ ပဌမံ။

၂။ ဂူထခါဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၃။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ပုရိသံ ဂူထကူပေ နိမုဂ္ဂံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂူထံ ခါဒန္တံ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏော အဟောသိ။ သော ကဿပဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပါဝစနေ ဘိက္ခုသံဃံ ဘတ္တေန နိမန္တေတွာ ဒေါဏိယော [ဒေါဏိယာ (သျာ။ ကံ။ ပီ။ က။)] ဂူထဿ ပူရာပေတွာ ဧတဒဝေါစ – အဟော ဘောန္တော, ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇန္တု စေဝ ဟရန္တု စာတိ…ပေ…။ ဒုတိယံ။

၃။ နိစ္ဆဝိတ္ထိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၄။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ နိစ္ဆဝိံ ဣတ္ထိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ အတိစာရိနီ အဟောသိ…ပေ…။ တတိယံ။

၄။ မင်္ဂုလိတ္ထိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၅။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ဣတ္ထိံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ မင်္ဂုလိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဣက္ခဏိကာ အဟောသိ…ပေ…။ စတုတ္ထံ။

(သံ၊၁၊၄၅၁။)

၅။ ဩကိလိနီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၆။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ဣတ္ထိံ ဥပ္ပက္ကံ ဩကိလိနိံ ဩကိရိနိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထီ ကလိင်္ဂဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ။ သာ ဣဿာပကတာ သပတ္တိံ အင်္ဂါရကဋာဟေန ဩကိရိ…ပေ…။ ပဉ္စမံ။

၆။ အသီသကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၇။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ အသီသကံ ကဗန္ဓံ [ကဝန္ဓံ (သီ။ ပီ။)] ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ ဥရေ အက္ခီနိ စေဝ ဟောန္တိ မုခဉ္စ။ တမေနံ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပိ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာ ဝိတစ္ဆေန္တိ ဝိရာဇေန္တိ။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တော ဣမသ္မိံယေဝ ရာဇဂဟေ ဟာရိကော နာမ စောရဃာတကော အဟောသိ…ပေ…။ ဆဋ္ဌံ။

၇။ ပါပဘိက္ခုသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၈။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ ဘိက္ခုံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ သံဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ သမ္ပဇ္ဇလိတာ သဇောတိဘူတာ [သဉ္ဇောတိဘူတာ (သျာ။ ကံ။)], ပတ္တောပိ အာဒိတ္တော သမ္ပဇ္ဇလိတော သဇောတိဘူတော, ကာယဗန္ဓနမ္ပိ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ, ကာယောပိ အာဒိတ္တော သမ္ပဇ္ဇလိတော သဇောတိဘူတော။ သော သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ…ပေ… ဧသော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကဿပဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပါဝစနေ ပါပဘိက္ခု အဟောသိ…ပေ…။ သတ္တမံ။

၈။ ပါပဘိက္ခုနီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၁၉။ ‘‘အဒ္ဒသံ ဘိက္ခုနိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တဿာ သံဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ…ပေ… ပါပဘိက္ခုနီ အဟောသိ…ပေ…။ အဋ္ဌမံ။

(သံ၊၁၊၄၅၂။)

၉။ ပါပသိက္ခမာနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၀။ ‘‘အဒ္ဒသံ သိက္ခမာနံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တဿာ သံဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ…ပေ… ပါပသိက္ခမာနာ အဟောသိ…ပေ…။ နဝမံ။

၁၀။ ပါပသာမဏေရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၁။ ‘‘အဒ္ဒသံ သာမဏေရံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တံ။ တဿ သံဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ…ပေ… ပါပသာမဏေရော အဟောသိ…ပေ…။ ဒသမံ။

၁၁။ ပါပသာမဏေရီသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၂။ ‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဂိဇ္ဈကူဋာ ပဗ္ဗတာ ဩရောဟန္တော အဒ္ဒသံ သာမဏေရိံ ဝေဟာသံ ဂစ္ဆန္တိံ။ တဿာ သံဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ သမ္ပဇ္ဇလိတာ သဇောတိဘူတာ, ပတ္တောပိ အာဒိတ္တော သမ္ပဇ္ဇလိတော သဇောတိဘူတော, ကာယဗန္ဓနမ္ပိ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ, ကာယောပိ အာဒိတ္တော သမ္ပဇ္ဇလိတော သဇောတိဘူတော။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတိ။ တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဧဝရူပေါပိ နာမ သတ္တော ဘဝိဿတိ! ဧဝရူပေါပိ နာမ ယက္ခော ဘဝိဿတိ! ဧဝရူပေါပိ နာမ အတ္တဘာဝပဋိလာဘော ဘဝိဿတီ’’’တိ!!

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘စက္ခုဘူတာ ဝတ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ ဉာဏဘူတာ ဝတ, ဘိက္ခဝေ, သာဝကာ ဝိဟရန္တိ, ယတြ ဟိ နာမ သာဝကော ဧဝရူပံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သက္ခိံ ဝါ ကရိဿတိ။ ပုဗ္ဗေဝ မေ သာ, ဘိက္ခဝေ, သာမဏေရီ ဒိဋ္ဌာ အဟောသိ။ အပိ စာဟံ န ဗျာကာသိံ။ အဟဉ္စေတံ ဗျာကရေယျံ, ပရေ စ မေ န သဒ္ဒဟေယျုံ။ ယေ မေ န သဒ္ဒဟေယျုံ, တေသံ တံ အဿ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, သာမဏေရီ ကဿပဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပါဝစနေ ပါပသာမဏေရီ အဟောသိ။ သာ တဿ ကမ္မဿ ဝိပါကေန ဗဟူနိ ဝဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတာနိ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စိတွာ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန ဧဝရူပံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ။ ဧကာဒသမံ။

ဒုတိယော ဝဂ္ဂေါ။

(သံ၊၁၊၄၅၃။)

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကူပေ နိမုဂ္ဂေါ ဟိ သော ပါရဒါရိကော၊

ဂူထခါဒိ အဟု ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏော။

နိစ္ဆဝိတ္ထိ အတိစာရိနီ အဟု၊

မင်္ဂုလိတ္ထိ အဟု ဣက္ခဏိတ္ထိကာ။

ဩကိလိနိ သပတ္တင်္ဂါရောကိရိ၊

သီသစ္ဆိန္နော အဟု စောရဃာတကော။

ဘိက္ခု ဘိက္ခုနီ သိက္ခမာနာ၊

သာမဏေရော အထ သာမဏေရိကာ။

ကဿပဿ ဝိနယသ္မိံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊

ပါပကမ္မံ ကရိံသု တာဝဒေတိ။

လက္ခဏသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

(သံ၊၁၊၄၅၄။)

၉။ ဩပမ္မသံယုတ္တံ

၁။ ကူဋသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၃။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကူဋာဂါရဿ ယာ ကာစိ ဂေါပါနသိယော သဗ္ဗာ တာ ကူဋင်္ဂမာ ကူဋသမောသရဏာ ကူဋသမုဂ္ဃါတာ သဗ္ဗာ တာ သမုဂ္ဃါတံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ အကုသလာ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ တေ အဝိဇ္ဇာမူလကာ အဝိဇ္ဇာသမောသရဏာ အဝိဇ္ဇာသမုဂ္ဃါတာ, သဗ္ဗေ တေ သမုဂ္ဃါတံ ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဌမံ။

၂။ နခသိခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပရိတ္တံ နခသိခါယံ ပံသုံ အာရောပေတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ ဘိက္ခဝေ, ကတမံ နု ခေါ ဗဟုတရံ, ယော ဝါယံ [ယော စာယံ (ဗဟူသု)] မယာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော အယံ ဝါ [ယာ စာယံ (သျာ။ က။)] မဟာပထဝီ’’တိ? ‘‘ဧတဒေဝ, ဘန္တေ, ဗဟုတရံ ယဒိဒံ မဟာပထဝီ။ အပ္ပမတ္တကောယံ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော။ သင်္ခမ္ပိ န ဥပေတိ ဥပနိဓိမ္ပိ န ဥပေတိ ကလဘာဂမ္ပိ န ဥပေတိ မဟာပထဝိံ ဥပနိဓာယ ဘဂဝတာ ပရိတ္တော နခသိခါယံ ပံသု အာရောပိတော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပကာ တေ သတ္တာ ယေ မနုဿေသု ပစ္စာဇာယန္တိ၊ အထ ခေါ ဧတေယေဝ ဗဟုတရာ သတ္တာ ယေ အညတြ မနုဿေဟိ ပစ္စာဇာယန္တိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ကုလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ကုလာနိ ဗဟုတ္ထိကာနိ အပ္ပပုရိသာနိ တာနိ သုပ္ပဓံသိယာနိ ဟောန္တိ စောရေဟိ

(သံ၊၁၊၄၅၅။)

ကုမ္ဘတ္ထေနကေဟိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ အဘာဝိတာ အဗဟုလီကတာ သော သုပ္ပဓံသိယော ဟောတိ အမနုဿေဟိ။ သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယာနိ ကာနိစိ ကုလာနိ အပ္ပိတ္ထိကာနိ ဗဟုပုရိသာနိ တာနိ ဒုပ္ပဓံသိယာနိ ဟောန္တိ စောရေဟိ ကုမ္ဘတ္ထေနကေဟိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သော ဒုပ္ပဓံသိယော ဟောတိ အမနုဿေဟိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘မေတ္တာ နော စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတိယံ။

၄။ ဩက္ခာသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ ဩက္ခာသတံ ဒါနံ ဒဒေယျ, ယော မဇ္ဈနှိကသမယံ ဩက္ခာသတံ ဒါနံ ဒဒေယျ, ယော သာယနှသမယံ ဩက္ခာသတံ ဒါနံ ဒဒေယျ, ယော ဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ အန္တမသော ဂဒ္ဒုဟနမတ္တမ္ပိ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေယျ, ယော ဝါ မဇ္ဈနှိကသမယံ အန္တမသော ဂဒ္ဒုဟနမတ္တမ္ပိ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေယျ, ယော ဝါ သာယနှသမယံ အန္တမသော ဂဒ္ဒုဟနမတ္တမ္ပိ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေယျ, ဣဒံ တတော မဟပ္ဖလတရံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘မေတ္တာ နော စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ။

၅။ သတ္တိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၇။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တိ တိဏှဖလာ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ – ‘အဟံ ဣမံ သတ္တိံ တိဏှဖလံ ပါဏိနာ ဝါ မုဋ္ဌိနာ ဝါ ပဋိလေဏိဿာမိ ပဋိကောဋ္ဋိဿာမိ ပဋိဝဋ္ဋေဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ဘဗ္ဗော နု ခေါ သော ပုရိသော အမုံ သတ္တိံ တိဏှဖလံ ပါဏိနာ ဝါ မုဋ္ဌိနာ ဝါ ပဋိလေဏေတုံ ပဋိကောဋ္ဋေတုံ ပဋိဝဋ္ဋေတု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘အသု ဟိ, ဘန္တေ, သတ္တိ တိဏှဖလာ န သုကရာ ပါဏိနာ ဝါ မုဋ္ဌိနာ ဝါ ပဋိလေဏေတုံ ပဋိကောဋ္ဋေတုံ ပဋိဝဋ္ဋေတုံ။ ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿာ’’တိ။

(သံ၊၁၊၄၅၆။)

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဿစိ ဘိက္ခုနော မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ, တဿ စေ အမနုဿော စိတ္တံ ခိပိတဗ္ဗံ မညေယျ၊ အထ ခေါ သွေဝ အမနုဿော ကိလမထဿ ဝိဃာတဿ ဘာဂီ အဿ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘မေတ္တာ နော စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ။

၆။ ဓနုဂ္ဂဟသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ဒဠှဓမ္မာ ဓနုဂ္ဂဟာ သုသိက္ခိတာ ကတဟတ္ထာ ကတူပါသနာ စတုဒ္ဒိသာ ဌိတာ အဿု။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ – ‘အဟံ ဣမေသံ စတုန္နံ ဒဠှဓမ္မာနံ ဓနုဂ္ဂဟာနံ သုသိက္ခိတာနံ ကတဟတ္ထာနံ ကတူပါသနာနံ စတုဒ္ဒိသာ ကဏ္ဍေ ခိတ္တေ အပ္ပတိဋ္ဌိတေ ပထဝိယံ ဂဟေတွာ အာဟရိဿာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဇဝနော ပုရိသော ပရမေန ဇဝေန သမန္နာဂတော’တိ အလံ ဝစနာယာ’’တိ?

‘‘ဧကဿ စေပိ, ဘန္တေ, ဒဠှဓမ္မဿ ဓနုဂ္ဂဟဿ သုသိက္ခိတဿ ကတဟတ္ထဿ ကတူပါသနဿ ကဏ္ဍံ ခိတ္တံ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ပထဝိယံ ဂဟေတွာ အာဟရေယျ – ‘ဇဝနော ပုရိသော ပရမေန ဇဝေန သမန္နာဂတော’တိ အလံ ဝစနာယ, ကော ပန ဝါဒေါ စတုန္နံ ဒဠှဓမ္မာနံ ဓနုဂ္ဂဟာနံ သုသိက္ခိတာနံ ကတဟတ္ထာနံ ကတူပါသနာန’’န္တိ?

‘‘ယထာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဇဝေါ, ယထာ စ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဇဝေါ, တတော သီဃတရော။ ယထာ စ, ဘိက္ခဝေ, တဿ ပုရိသဿ ဇဝေါ ယထာ စ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဇဝေါ ယထာ စ ယာ ဒေဝတာ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပုရတော ဓာဝန္တိ တာသံ ဒေဝတာနံ ဇဝေါ, ( ) [(တတော သီဃတရော။ ယထာ စ ဘိက္ခဝေ တဿ ပုရိသဿ ဇဝေါ, ယထာ စ စန္ဒိမသုရိယာနံ ဇဝေါ, ယထာ စ ယာ ဒေဝတာ စန္ဒိမသုရိယာနံ ပုရတော ဓာဝန္တိ, တာသံ ဒေဝတာနံ ဇဝေါ,) (သီ။ သျာ။ ကံ။)] တတော သီဃတရံ အာယုသင်္ခါရာ ခိယန္တိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဆဋ္ဌံ။

(သံ၊၁၊၄၅၇။)

၇။ အာဏိသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၂၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဒသာရဟာနံ အာနကော [အာဏကော (သီ။)] နာမ မုဒိင်္ဂေါ အဟောသိ။ တဿ ဒသာရဟာ အာနကေ ဃဋိတေ အညံ အာဏိံ ဩဒဟိံသု။ အဟု ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, သမယော ယံ အာနကဿ မုဒိင်္ဂဿ ပေါရာဏံ ပေါက္ခရဖလကံ အန္တရဓာယိ။ အာဏိသံဃာဋောဝ အဝသိဿိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘဝိဿန္တိ ဘိက္ခူ အနာဂတမဒ္ဓါနံ, ယေ တေ သုတ္တန္တာ တထာဂတဘာသိတာ ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရတ္ထာ လောကုတ္တရာ သုညတပ္ပဋိသံယုတ္တာ, တေသု ဘညမာနေသု န သုဿူသိဿန္တိ န သောတံ ဩဒဟိဿန္တိ န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေဿန္တိ န စ တေ ဓမ္မေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ’’။

‘‘ယေ ပန တေ သုတ္တန္တာ ကဝိကတာ ကာဝေယျာ စိတ္တက္ခရာ စိတ္တဗျဉ္ဇနာ ဗာဟိရကာ သာဝကဘာသိတာ, တေသု ဘညမာနေသု သုဿူသိဿန္တိ, သောတံ ဩဒဟိဿန္တိ, အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေဿန္တိ, တေ စ ဓမ္မေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ။ ဧဝမေတေသံ, ဘိက္ခဝေ, သုတ္တန္တာနံ တထာဂတဘာသိတာနံ ဂမ္ဘီရာနံ ဂမ္ဘီရတ္ထာနံ လောကုတ္တရာနံ သုညတပ္ပဋိသံယုတ္တာနံ အန္တရဓာနံ ဘဝိဿတိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယေ တေ သုတ္တန္တာ တထာဂတဘာသိတာ ဂမ္ဘီရာ ဂမ္ဘီရတ္ထာ လောကုတ္တရာ သုညတပ္ပဋိသံယုတ္တာ, တေသု ဘညမာနေသု သုဿူသိဿာမ, သောတံ ဩဒဟိဿာမ, အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေဿာမ, တေ စ ဓမ္မေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗံ မညိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သတ္တမံ။

၈။ ကလိင်္ဂရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၀။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ကလိင်္ဂရူပဓာနာ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ လိစ္ဆဝီ ဝိဟရန္တိ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ဥပါသနသ္မိံ။ တေသံ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော န လဘတိ ဩတာရံ န လဘတိ အာရမ္မဏံ။ ဘဝိဿန္တိ,

(သံ၊၁၊၄၅၈။)

ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ လိစ္ဆဝီ သုခုမာလာ [သုကုမာလာ (သီ။), သုခုမာ (က။)] မုဒုတလုနဟတ္ထပါဒါ [မုဒုတလာဟတ္ထပါဒါ (သျာ။ ကံ။)] တေ မုဒုကာသု သေယျာသု တူလဗိမ္ဗောဟနာသု [တူလဗိမ္ဗောဟနာသု (သျာ။ ကံ။ ပီ။), တူလဗိမ္ဗောဟနာဒီသု (သီ။), တူလဗိဗ္ဗောဟနာဒီသု (က။)] ယာဝသူရိယုဂ္ဂမနာ သေယျံ ကပ္ပိဿန္တိ။ တေသံ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော လစ္ဆတိ ဩတာရံ လစ္ဆတိ အာရမ္မဏံ။

‘‘ကလိင်္ဂရူပဓာနာ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဓာနသ္မိံ။ တေသံ မာရော ပါပိမာ န လဘတိ ဩတာရံ န လဘတိ အာရမ္မဏံ။ ဘဝိဿန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဘိက္ခူ သုခုမာ မုဒုတလုနဟတ္ထပါဒါ။ တေ မုဒုကာသု သေယျာသု တူလဗိမ္ဗောဟနာသု ယာဝသူရိယုဂ္ဂမနာ သေယျံ ကပ္ပိဿန္တိ။ တေသံ မာရော ပါပိမာ လစ္ဆတိ ဩတာရံ လစ္ဆတိ အာရမ္မဏံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကလိင်္ဂရူပဓာနာ ဝိဟရိဿာမ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဓာနသ္မိ’န္တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ နာဂသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု အတိဝေလံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ။ တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မာယသ္မာ အတိဝေလံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမီ’’တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော ဧဝမာဟ – ‘‘ဣမေ ဟိ နာမ ထေရာ ဘိက္ခူ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ, ကိမင်္ဂံ [ကိမင်္ဂ (သီ။)] ပနာဟ’’န္တိ?

အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု အတိဝေလံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ။ တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘မာယသ္မာ အတိဝေလံ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမီ’တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော ဧဝမာဟ – ‘ဣမေ ဟိ နာမ ထေရာ ဘိက္ခူ ကုလာနိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ, ကိမင်္ဂံ ပနာဟ’’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၄၅၉။)

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘိက္ခဝေ, အရညာယတနေ မဟာသရသီ။ တံ နာဂါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ။ တေ တံ သရသိံ ဩဂါဟေတွာ သောဏ္ဍာယ ဘိသမုဠာလံ အဗ္ဗုဟေတွာ [အဗ္ဘူဟေတွာ (က။), အဗ္ဗာဟိတွာ (မဟာဝ။ ၂၇၈)] သုဝိက္ခာလိတံ ဝိက္ခာလေတွာ အကဒ္ဒမံ သင်္ခါဒိတွာ [သင်္ခရိတွာ (ပီ။ က။)] အဇ္ဈောဟရန္တိ။ တေသံ တံ ဝဏ္ဏာယ စေဝ ဟောတိ ဗလာယ စ, န စ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တေသံယေဝ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနာဂါနံ အနုသိက္ခမာနာ တရုဏာ ဘိင်္ကစ္ဆာပါ တံ သရသိံ ဩဂါဟေတွာ သောဏ္ဍာယ ဘိသမုဠာလံ အဗ္ဗုဟေတွာ န သုဝိက္ခာလိတံ ဝိက္ခာလေတွာ သကဒ္ဒမံ အသင်္ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရန္တိ။ တေသံ တံ နေဝ ဝဏ္ဏာယ ဟောတိ န ဗလာယ။ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓ ထေရာ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တိ။ တေ တတ္ထ ဓမ္မံ ဘာသန္တိ။ တေသံ ဂိဟီ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တိ။ တေ တံ လာဘံ အဂဓိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈောပန္နာ [အနဇ္ဈာပန္နာ (သဗ္ဗတ္ထ) မ။ နိ။ ၁ ပါသရာသိသုတ္တဝဏ္ဏနာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေသံ တံ ဝဏ္ဏာယ စေဝ ဟောတိ ဗလာယ စ, န စ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တေသံယေဝ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ အနုသိက္ခမာနာ နဝါ ဘိက္ခူ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တိ။ တေ တတ္ထ ဓမ္မံ ဘာသန္တိ။ တေသံ ဂိဟီ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တိ။ တေ တံ လာဘံ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောပန္နာ အနာဒီနဝဒဿာဝိနော အနိဿရဏပညာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေသံ တံ နေဝ ဝဏ္ဏာယ ဟောတိ န ဗလာယ, တေ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အဂဓိတာ အမုစ္ဆိတာ အနဇ္ဈောပန္နာ အာဒီနဝဒဿာဝိနော နိဿရဏပညာ တံ လာဘံ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ နဝမံ။

၁၀။ ဗိဠာရသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အတိဝေလံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ။ တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မာယသ္မာ အတိဝေလံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇီ’’တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော န ဝိရမတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ

(သံ၊၁၊၄၆၀။)

တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော ဘိက္ခု အတိဝေလံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇတိ။ တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘မာယသ္မာ အတိဝေလံ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇီ’တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော န ဝိရမတီ’’တိ။

‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဗိဠာရော သန္ဓိသမလသင်္ကဋီရေ ဌိတော အဟောသိ မုဒုမူသိံ မဂ္ဂယမာနော – ‘ယဒါယံ မုဒုမူသိ ဂေါစရာယ ပက္ကမိဿတိ, တတ္ထေဝ နံ ဂဟေတွာ ခါဒိဿာမီ’တိ။ အထ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, မုဒုမူသိ ဂေါစရာယ ပက္ကာမိ။ တမေနံ ဗိဠာရော ဂဟေတွာ သဟသာ သင်္ခါဒိတွာ [သင်္ခရိတွာ (ပီ။ က။), မံသံ ခါဒိတွာ (သျာ။ ကံ။), အသံခါဒိတွာ (ကတ္ထစိ)] အဇ္ဈောဟရိ။ တဿ သော မုဒုမူသိ အန္တမ္ပိ ခါဒိ, အန္တဂုဏမ္ပိ ခါဒိ။ သော တတောနိဒါနံ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ အရက္ခိတေနေဝ ကာယေန အရက္ခိတာယ ဝါစာယ အရက္ခိတေန စိတ္တေန, အနုပဋ္ဌိတာယ သတိယာ, အသံဝုတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ။ သော တတ္ထ ပဿတိ မာတုဂါမံ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ။ တဿ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ဒုန္နိဝတ္ထံ ဝါ ဒုပ္ပါရုတံ ဝါ ရာဂေါ စိတ္တံ အနုဒ္ဓံသေတိ။ သော ရာဂါနုဒ္ဓံသေန စိတ္တေန မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆတိ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ မရဏဉှေတံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယဿ ဝိနယေ ယော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ မရဏမတ္တဉှေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ ယဒိဒံ အညတရံ သံကိလိဋ္ဌံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ ယထာရူပါယ အာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ပညာယတိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ရက္ခိတေနေဝ ကာယေန ရက္ခိတာယ ဝါစာယ ရက္ခိတေန စိတ္တေန, ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ, သံဝုတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒသမံ။

၁၁။ သိင်္ဂါလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဿုတ္ထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ဇရသိင်္ဂါလဿ ဝဿမာနဿာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဇရသိင်္ဂါလော ဥက္ကဏ္ဍကေန နာမ ရောဂဇာတေန ဖုဋ္ဌော။ သော

(သံ၊၁၊၄၆၁။)

ယေန ယေန ဣစ္ဆတိ တေန တေန ဂစ္ဆတိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဣစ္ဆတိ တတ္ထ တတ္ထ တိဋ္ဌတိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဣစ္ဆတိ တတ္ထ တတ္ထ နိသီဒတိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဣစ္ဆတိ တတ္ထ တတ္ထ နိပဇ္ဇတိ၊ သီတကောပိ နံ ဝါတော ဥပဝါယတိ။ သာဓု ခွဿ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဣဓေကစ္စော သကျပုတ္တိယပဋိညော ဧဝရူပမ္ပိ အတ္တဘာဝပဋိလာဘံ ပဋိသံဝေဒိယေထ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရိဿာမာ’တိ။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧကာဒသမံ။

၁၂။ ဒုတိယသိင်္ဂါလသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၄။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ‘‘အဿုတ္ထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ဇရသိင်္ဂါလဿ ဝဿမာနဿာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သိယာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ ဇရသိင်္ဂါလေ ယာ ကာစိ ကတညုတာ ကတဝေဒိတာ, န တွေဝ ဣဓေကစ္စေ သကျပုတ္တိယပဋိညေ သိယာ ယာ ကာစိ ကတညုတာ ကတဝေဒိတာ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ကတညုနော ဘဝိဿာမ ကတဝေဒိနော၊ န စ နော [န စ နောတိ ဣဒံ သီ။ ပီ။ ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] အမှေသု အပ္ပကမ္ပိ ကတံ နဿိဿတီ’တိ [မာ နဿိဿတီတိ (သီ။ ပီ။), ဝိနဿိဿတီတိ (သျာ။ ကံ။)]။ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဒွါဒသမံ။

ဩပမ္မသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကူဋံ နခသိခံ ကုလံ, ဩက္ခာ သတ္တိ ဓနုဂ္ဂဟော၊

အာဏိ ကလိင်္ဂရော နာဂေါ, ဗိဠာရော ဒွေ သိင်္ဂါလကာတိ။

(သံ၊၁၊၄၆၂။)

၁။ ကောလိတသုတ္တံ

၁၀။ ဘိက္ခုသံယုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၅။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ပစ္စဿောသုံ။

အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, အာဝုသော, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘အရိယော တုဏှီဘာဝေါ, အရိယော တုဏှီဘာဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ ကတမော နု ခေါ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ’တိ? တဿ မယှံ အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဓ ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အရိယော တုဏှီဘာဝေါ’တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံ။ တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဣမိနာ ဝိဟာရေန ဝိဟရတော ဝိတက္ကသဟဂတာ သညာ မနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ’’။

‘‘အထ ခေါ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘မောဂ္ဂလ္လာန, မောဂ္ဂလ္လာန, မာ, ဗြာဟ္မဏ, အရိယံ တုဏှီဘာဝံ ပမာဒေါ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ သဏ္ဌပေဟိ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ ဧကောဒိဘာဝံ ကရောဟိ, အရိယေ တုဏှီဘာဝေ စိတ္တံ သမာဒဟာ’တိ။ သော ခွါဟံ, အာဝုသော, အပရေန သမယေန ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရာမိ။ ယဉှိ တံ, အာဝုသော, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သတ္ထာရာ အနုဂ္ဂဟိတော သာဝကော မဟာဘိညတံ ပတ္တော’တိ, မမံ တံ သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ‘သတ္ထာရာ အနုဂ္ဂဟိတော သာဝကော မဟာဘိညတံ ပတ္တော’’’တိ။ ပဌမံ။

(သံ၊၁၊၄၆၃။)

၂။ ဥပတိဿသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာဝုသော ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဣဓ မယှံ, အာဝုသော, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘အတ္ထိ နု ခေါ တံ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ ယဿ မေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’တိ? တဿ မယှံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ‘နတ္ထိ ခေါ တံ ကိဉ္စိ လောကသ္မိံ ယဿ မေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထုပိ ခေါ တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ? ‘‘သတ္ထုပိ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ, အပိ စ မေ ဧဝမဿ – ‘မဟေသက္ခော ဝတ, ဘော, သတ္ထာ အန္တရဟိတော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ သစေ ဟိ ဘဂဝါ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ တိဋ္ဌေယျ တဒဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’န္တိ။ တထာ ဟိ ပနာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဒီဃရတ္တံ အဟင်္ကာရမမင်္ကာရမာနာနုသယာ သုသမူဟတာ။ တသ္မာ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သတ္ထုပိ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ နုပ္ပဇ္ဇေယျုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ။ ဒုတိယံ။

၃။ ဃဋသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၇။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ သာရိပုတ္တော အာယသ္မာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ရာဇဂဟေ ဝိဟရန္တိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ ဧကဝိဟာရေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ

(သံ၊၁၊၄၆၄။)

ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဝိပ္ပသန္နာနိ ခေါ တေ, အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန, ဣန္ဒြိယာနိ၊ ပရိသုဒ္ဓေါ မုခဝဏ္ဏော ပရိယောဒါတော သန္တေန နူနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အဇ္ဇ ဝိဟာရေန ဝိဟာသီ’’တိ။ ‘‘ဩဠာရိကေန ခွါဟံ, အာဝုသော, အဇ္ဇ ဝိဟာရေန ဝိဟာသိံ။ အပိ စ, မေ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။ ‘‘ကေန သဒ္ဓိံ ပနာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝတာ ခေါ မေ, အာဝုသော, သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။ ‘‘ဒူရေ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတရဟိ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ ကိံ နု ခေါ, အာယသ္မာ, မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝန္တံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ၊ ဥဒါဟု ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမီ’’တိ? ‘‘န ခွါဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိံ၊ နပိ မံ ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ။ အပိ စ, မေ ယာဝတာ ဘဂဝါ ဧတ္တာဝတာ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဇ္ဈိ ဒိဗ္ဗာ စ သောတဓာတု။ ဘဂဝတောပိ ယာဝတာဟံ ဧတ္တာဝတာ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဝိသုဇ္ဈိ ဒိဗ္ဗာ စ သောတဓာတူ’’တိ။ ‘‘ယထာကထံ ပနာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ?

‘‘ဣဓာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစံ – ‘အာရဒ္ဓဝီရိယော အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတီ’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, မံ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ – ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌီ စ အဝသိဿတု, သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတံ, ယံ တံ ပုရိသထာမေန ပုရိသဝီရိယေန ပုရိသပရက္ကမေန ပတ္တဗ္ဗံ န တံ အပါပုဏိတွာ ဝီရိယဿ သဏ္ဌာနံ ဘဝိဿတီတိ။ ဧဝံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတီ’တိ။ ဧဝံ ခေါ မေ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ အဟောသိ ဓမ္မီ ကထာ’’တိ။

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပရိတ္တာ ပါသာဏသက္ခရာ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ။ အာယသ္မာ ဟိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ အာကင်္ခမာနော ကပ္ပံ တိဋ္ဌေယျာ’’တိ။

(သံ၊၁၊၄၆၅။)

‘‘သေယျထာပိ, အာဝုသော, မဟတိယာ လောဏဃဋာယ ပရိတ္တာ လောဏသက္ခရာယ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ၊ ဧဝမေဝ ခေါ မယံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ယာဝဒေဝ ဥပနိက္ခေပနမတ္တာယ။ အာယသ္မာ ဟိ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ထောမိတော ဝဏ္ဏိတော ပသတ္ထော –

‘‘သာရိပုတ္တောဝ ပညာယ, သီလေန ဥပသမေန စ၊

ယောပိ ပါရင်္ဂတော ဘိက္ခု, ဧတာဝပရမော သိယာ’’တိ။

ဣတိဟ တေ ဥဘော မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သုလပိတံ သမနုမောဒိံသူတိ။ တတိယံ။

၄။ နဝသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၈။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပေါဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယတိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောတိ စီဝရကာရသမယေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော နဝေါ ဘိက္ခု ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပေါဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယတိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောတိ စီဝရကာရသမယေ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန သော ဘိက္ခု တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဘိက္ခုံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘိက္ခု, ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ အပ္ပေါဿုက္ကော တုဏှီဘူတော သင်္ကသာယသိ, န ဘိက္ခူနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောသိ စီဝရကာရသမယေ’’တိ? ‘‘အဟမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, သကံ ကိစ္စံ ကရောမီ’’တိ။

(သံ၊၁၊၄၆၆။)

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ ဘိက္ခုနော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဿ ဘိက္ခုနော ဥဇ္ဈာယိတ္ထ။ ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စတုန္နံ ဈာနာနံ အာဘိစေတသိကာနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီ, ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘နယိဒံ သိထိလမာရဗ္ဘ, နယိဒံ အပ္ပေန ထာမသာ၊

နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ, သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပမောစနံ။

‘‘အယဉ္စ ဒဟရော ဘိက္ခု, အယမုတ္တမပုရိသော၊

ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ စတုတ္ထံ၊

၅။ သုဇာတသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၃၉။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သုဇာတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သုဇာတံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဥဘယေနေဝါယံ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော သောဘတိ – ယဉ္စ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော, ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ…ပေ… သတ္ထာ –

‘‘သောဘတိ ဝတာယံ ဘိက္ခု, ဥဇုဘူတေန စေတသာ၊

ဝိပ္ပယုတ္တော ဝိသံယုတ္တော, အနုပါဒါယ နိဗ္ဗုတော၊

ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ ပဉ္စမံ၊

(သံ၊၁၊၄၆၇။)

၆။ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၀။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ဒုဒ္ဒသိကံ ဩကောဋိမကံ ဘိက္ခူနံ ပရိဘူတရူပ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ, န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ ယာ တေန ဘိက္ခုနာ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ…ပေ… သတ္ထာ –

‘‘ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ, ဟတ္ထယော ပသဒါ မိဂါ၊

သဗ္ဗေ သီဟဿ ဘာယန္တိ, နတ္ထိ ကာယသ္မိံ တုလျတာ။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု, ဒဟရော စေပိ ပညဝါ၊

သော ဟိ တတ္ထ မဟာ ဟောတိ, နေဝ ဗာလော သရီရဝါ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ၊

၇။ ဝိသာခသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၁။ ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဝိသာခေါ ပဉ္စာလပုတ္တော ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ, ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဥပဋ္ဌာနသာလာ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကော နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ? ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ,

(သံ၊၁၊၄၆၈။)

ဝိသာခေါ ပဉ္စာလပုတ္တော ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ, ပေါရိယာ ဝါစာယ ဝိဿဋ္ဌာယ အနေလဂလာယ အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဝိသာခံ ပဉ္စာလပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဝိသာခ, သာဓု ခေါ တွံ, ဝိသာခ, ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ…ပေ… အတ္ထဿ ဝိညာပနိယာ ပရိယာပန္နာယ အနိဿိတာယာ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘နာဘာသမာနံ ဇာနန္တိ, မိဿံ ဗာလေဟိ ပဏ္ဍိတံ၊

ဘာသမာနဉ္စ ဇာနန္တိ, ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။

‘‘ဘာသယေ ဇောတယေ ဓမ္မံ, ပဂ္ဂဏှေ ဣသိနံ ဓဇံ၊

သုဘာသိတဓဇာ ဣသယော, ဓမ္မော ဟိ ဣသိနံ ဓဇော’’တိ။ သတ္တမံ၊

၈။ နန္ဒသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၂။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နန္ဒော ဘဂဝတော မာတုစ္ဆာပုတ္တော အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတာနိ စီဝရာနိ ပါရုပိတွာ အက္ခီနိ အဉ္ဇေတွာ အစ္ဆံ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘န ခေါ တေ တံ, နန္ဒ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတာနိ စီဝရာနိ ပါရုပေယျာသိ, အက္ခီနိ စ အဉ္ဇေယျာသိ, အစ္ဆဉ္စ ပတ္တံ ဓာရေယျာသိ။ ဧတံ ခေါ တေ, နန္ဒ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ အာရညိကော စ အဿသိ, ပိဏ္ဍပါတိကော စ ပံသုကုလိကော စ ကာမေသု စ အနပေက္ခော ဝိဟရေယျာသီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ…ပေ… သတ္ထာ –

‘‘ကဒါဟံ နန္ဒံ ပဿေယျံ, အာရညံ ပံသုကူလိကံ၊

အညာတုဉ္ဆေန ယာပေန္တံ, ကာမေသု အနပေက္ခိန’’န္တိ။

(သံ၊၁၊၄၆၉။)

အထ ခေါ အာယသ္မာ နန္ဒော အပရေန သမယေန အာရညိကော စ ပိဏ္ဍပါတိကော စ ပံသုကူလိကော စ ကာမေသု စ အနပေက္ခော ဝိဟာသီတိ။ အဋ္ဌမံ။

၉။ တိဿသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၃။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ တိဿော ဘဂဝတော ပိတုစ္ဆာပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော အဿူနိ ပဝတ္တယမာနော။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ တိဿံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ, တိဿ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော အဿူနိ ပဝတ္တယမာနော’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန မံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ သမန္တာ ဝါစာသန္နိတောဒကေန [ဝါစာယ သန္နိတောဒကေန (က။)] သဉ္ဇမ္ဘရိမကံသူ’’တိ [သဉ္ဇဗ္ဘရိမကံသူတိ (?)]။ ‘‘တထာဟိ ပန တွံ, တိဿ, ဝတ္တာ နော စ ဝစနက္ခမော၊ န ခေါ တေ တံ, တိဿ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ, ယံ တွံ ဝတ္တာ နော စ ဝစနက္ခမော။ ဧတံ ခေါ တေ, တိဿ, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တဿ သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတဿ – ‘ယံ တွံ ဝတ္တာ စ အဿ ဝစနက္ခမော စာ’’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ကိံ နု ကုဇ္ဈသိ မာ ကုဇ္ဈိ, အက္ကောဓော တိဿ တေ ဝရံ၊

ကောဓမာနမက္ခဝိနယတ္ထဉှိ, တိဿ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ။ နဝမံ၊

၁၀။ ထေရနာမကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၄။ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ထေရနာမကော ဧကဝိဟာရီ စေဝ ဟောတိ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ သော ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ

(သံ၊၁၊၄၇၀။)

ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ထေရနာမကော ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန ထေရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ထေရ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ ထေရော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ထေရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ထေရ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ထေရော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ထေရံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ထေရ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တွံ, ထေရ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ? ‘‘ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသာမိ ဧကော ပဋိက္ကမာမိ ဧကော ရဟော နိသီဒါမိ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာမိ။ ဧဝံ ခွါဟံ, ဘန္တေ, ဧကဝိဟာရီ ဧကဝိဟာရဿ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ။

‘‘အတ္ထေသော, ထေရ, ဧကဝိဟာရော နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ အပိ စ, ထေရ, ယထာ ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ၊ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ…ပေ…။ ‘‘ကထဉ္စ, ထေရ, ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ။ ဣဓ, ထေရ, ယံ အတီတံ တံ ပဟီနံ, ယံ အနာဂတံ တံ ပဋိနိဿဋ္ဌံ, ပစ္စုပ္ပန္နေသု စ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေသု ဆန္ဒရာဂေါ သုပ္ပဋိဝိနီတော။ ဧဝံ ခေါ, ထေရ, ဧကဝိဟာရော ဝိတ္ထာရေန ပရိပုဏ္ဏော ဟောတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘သဗ္ဗာဘိဘုံ သဗ္ဗဝိဒုံ သုမေဓံ,

သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တံ၊

သဗ္ဗဉ္ဇဟံ တဏှာက္ခယေ ဝိမုတ္တံ,

တမဟံ နရံ ဧကဝိဟာရီတိ ဗြူမီ’’တိ။ ဒသမံ၊

(သံ၊၁၊၄၇၁။)

၁၁။ မဟာကပ္ပိနသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၅။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကပ္ပိနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ မဟာကပ္ပိနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အာဂစ္ဆန္တံ ဩဒါတကံ တနုကံ တုင်္ဂနာသိက’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧသော ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ ယာ တေန ဘိက္ခုနာ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ, ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော၊

ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော, သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ။

‘‘ဒိဝါ တပတိ အာဒိစ္စော, ရတ္တိမာဘာတိ စန္ဒိမာ၊

သန္နဒ္ဓေါ ခတ္တိယော တပတိ, ဈာယီ တပတိ ဗြာဟ္မဏော၊

အထ သဗ္ဗမဟောရတ္တိံ [အထ သဗ္ဗမဟောရတ္တံ (သီ။ သျာ။ ကံ။)], ဗုဒ္ဓေါ တပတိ တေဇသာ’’တိ။ ဧကာဒသမံ၊

၁၂။ သဟာယကသုတ္တံ

မြန်֍ ဋ္ဌ ၂၄၆။ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခေါ ဒွေ ဘိက္ခူ သဟာယကာ အာယသ္မတော မဟာကပ္ပိနဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတေ ဘိက္ခူ သဟာယကေ အာဂစ္ဆန္တေ ကပ္ပိနဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိနော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧတေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ မဟိဒ္ဓိကာ မဟာနုဘာဝါ။ န စ သာ သမာပတ္တိ သုလဘရူပါ, ယာ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ အသမာပန္နပုဗ္ဗာ။ ယဿ စတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

(သံ၊၁၊၄၇၂။)

ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘သဟာယာ ဝတိမေ ဘိက္ခူ, စိရရတ္တံ သမေတိကာ၊

သမေတိ နေသံ သဒ္ဓမ္မော, ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ။

‘‘သုဝိနီတာ ကပ္ပိနေန, ဓမ္မေ အရိယပ္ပဝေဒိတေ၊

ဓာရေန္တိ အန္တိမံ ဒေဟံ, ဇေတွာ မာရံ သဝါဟိနိ’’န္တိ။ ဒွါဒသမံ၊

ဘိက္ခုသံယုတ္တံ သမတ္တံ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ကောလိတော ဥပတိဿော စ, ဃဋော စာပိ ပဝုစ္စတိ၊

နဝေါ သုဇာတော ဘဒ္ဒိ စ, ဝိသာခေါ နန္ဒော တိဿော စ၊

ထေရနာမော စ ကပ္ပိနော, သဟာယေန စ ဒွါဒသာတိ။

နိဒါနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

နိဒါနာဘိသမယဓာတု, အနမတဂ္ဂေန ကဿပံ၊

သက္ကာရရာဟုလလက္ခဏော, ဩပမ္မ-ဘိက္ခုနာ ဝဂ္ဂေါ။

ဒုတိယော တေန ပဝုစ္စတီတိ။

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။

မာတိကာ

သံယုတ္တနိကာယ်

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်

မြန်မာပြန်

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

၁-နိဒါနသံယုတ်

၁-ဗုဒ္ဓဝဂ်

၁-ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒသုတ်

၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် “အသျှင်ဘုရား”ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ - “ရဟန်းတို့ အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်'တရားကို သင်တို့အား ဟောကြားအံ့၊ ထိုတရားကို နာကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ကောင်းပါပြီ အသျှင် ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ရကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်ရ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်ရ၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံ ကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး ဖြစ်ရ၏၊ အာယတနခြောက်ပါး အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်ရ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်ရ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အ ကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်ရ၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်ရ၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်ရ၏၊ ဘဝ့အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်ရ၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကြရ ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ထိုဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွား၏။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟု ဆိုအပ်၏။

မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်) အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ ချုပ်ရ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်ရ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်ရ၏၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး ချုပ်ရ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး ချုပ်ခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်ရ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်ရ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်ရ၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်း စွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်ရ၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်ရ၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်ရ၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့ သည် ချုပ်ကြရကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ထိုဆင်းရဲအစု၏ ချုပ်ပျောက်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု ဤတရား တော်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ် သော တရားတော်ကို အလွန် နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်ကုန်၏။

ပဌမသုတ်။

၂-ဝိဘင်္ဂသုတ်

֍ ၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ပ။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ တရားကို ခွဲခြားဝေဖန်၍ ဟောကြားအံ့၊ ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကို နာကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထို ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရား စကားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ရကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်ရ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်ရ၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး ဖြစ်ရ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်ရ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်ရ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်ရ၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်ရ၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်ရ၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်ရ၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကြရကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွား၏။

ရဟန်းတို့ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုဘုံဘဝ၌ အိုမင်းခြင်း အိုမင်းသည်၏အဖြစ် သွားကျိုးခြင်း ဆံဖြူခြင်း အရေတွန့်ခြင်း အသက်၏ ယုတ်လျော့ခြင်း ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ကျက်ခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို အိုမှု ‘ဇရာ’ဟု ဆိုအပ်၏။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုဘုံဘဝမှ ရွေ့လျောခြင်း ရွေ့လျောသည်၏အဖြစ် ပျက်ခြင်း ကွယ်ပျောက်ခြင်း အသက်ကို စွန့်ခြင်း့သေခြင်း ဘဝအဆုံးပြုခြင်း ခန္ဓာတို့၏ ပျက်စီးခြင်း ကိုယ်ကောင်ကို ပစ်ချရခြင်းဟူသော ဤသဘောတရား ကို သေမှု ‘မရဏ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤကား အိုမှု ‘ဇရာ'တည်း၊ ဤကား သေမှု ‘မရဏ'တည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသဘောတရားကို “ဇရာမရဏ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုဘုံဘဝ၌ ဖြစ်ပေါ် လာခြင်း အပြည့်အစုံဖြစ်ပေါ်လာခြင်း အမိဝမ်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်း ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်း ခန္ဓာတို့၏ ထင်ရှား ဖြစ်ခြင်း တည်ရာအာယတနတို့ကို ရခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို “ဇာတိ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဘဝဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဘဝတို့သည် ကာမဘဝ, ရူပဘဝ, အရူပဘဝ ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ဤတရားသုံးပါးကို “ဘဝ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'တို့သည် ကာမတို့ကို ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ကာမုပါဒါန်၊ အယူကို ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ဒိဋ္ဌုပါဒါန်၊ အလေ့ အကျင့်ကို ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု သီလဗ္ဗတုပါဒါန်၊ အတ္တကို ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု အတ္တဝါဒုပါဒါန် ဤလေးပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားလေးပါးကို ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု “ဥပါဒါန်”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု “တဏှာ”ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တဏှာအပေါင်းတို့သည် အဆင်းကို တပ်မက်မှု ရူပတဏှာ၊ အသံကို တပ်မက်မှု သဒ္ဒတဏှာ၊ အနံ့ကို တပ်မက်မှု ဂန္ဓတဏှာ၊ အရသာကို တပ်မက်မှု ရသတဏှာ၊ အတွေ့ကို တပ်မက်မှု ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ၊ သဘောကို တပ်မက်မှု ဓမ္မတဏှာ ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားခြောက်ပါးကို တပ်မက်မှု “တဏှာ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ခံစားမှု “ဝေဒနာ”ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဝေဒနာအပေါင်းတို့သည် မျက်စိ အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားမှု စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၊ နားအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားမှု သောတ သမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၊ နှာခေါင်းအတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားမှု ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၊ လျှာအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၊ ကိုယ်အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားမှု ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ၊ စိတ်အတွေ့ကြောင့်ဖြစ်သော ခံစားမှု မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤ တရားခြောက်ပါးကို ခံစားမှု “ဝေဒနာ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဖဿအပေါင်းတို့သည် မျက်စိဖြင့် တွေ့ထိမှု စက္ခုသမ္ဖဿ၊ နားဖြင့် တွေ့ထိမှု သောတသမ္ဖဿ၊ နှာခေါင်းဖြင့် တွေ့ထိမှု ဃာနသမ္ဖဿ၊ လျှာဖြင့် တွေ့ထိမှု ဇိဝှါသမ္ဖဿ၊ ကိုယ်ဖြင့် တွေ့ထိမှု ကာယသမ္ဖဿ၊ စိတ်ဖြင့် တွေ့ထိမှု မနောသမ္ဖဿ ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားခြောက်ပါးကို ထိတွေ့မှု “ဖဿ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဟူသည် အဘယ်နည်း။ မျက်စိ ဟူသော တည်ရာ စက္ခာယတန၊ နားဟူသော တည်ရာ သောတာယတန၊ နှာခေါင်းဟူသော တည်ရာ ဃာနာယတန၊ လျှာဟူသော တည်ရာ ဇိဝှါယတန၊ ကိုယ်ဟူသော တည်ရာ ကာယာယတန၊ စိတ်ဟူသော တည်ရာ မနာယတန ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားခြောက်ပါးကို တည်ရာ “အာယတန” ခြောက်ပါးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ နာမ်ရုပ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ခံစားမှု ဝေဒနာ၊ မှတ်သားမှု သညာ၊ စေ့ဆော်မှု စေတနာ၊ တွေ့ထိမှု ဖဿ၊ နှလုံးသွင်းမှု မနသိကာရ ဤတရားကို နာမ်ဟု ဆိုအပ်၏။ မဟာဘုတ် လေးပါးတို့လည်းကောင်း၊ မဟာဘုတ်လေးပါးတို့ကို မှီ၍ ဖြစ်သော ရုပ်လည်းကောင်း ဤတရားကို ရုပ်ဟု ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား နာမ်တည်း၊ ဤသည်ကား ရုပ်တည်း၊ ဤသဘောတရားကို နာမ်ရုပ်ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သိမှုဝိညာဏ်အပေါင်းတို့သည် မျက်စိကို မှီ၍ သိမှု စက္ခုဝိညာဏ်၊ နားကို မှီ၍ သိမှု သောတဝိညာဏ်၊ နှာခေါင်းကို မှီ၍ သိမှု ဃာန ဝိညာဏ်၊့လျှာကို မှီ၍ သိမှု ဇိဝှါဝိညာဏ်၊ ကိုယ်ကို မှီ၍ သိမှု ကာယဝိညာဏ်၊ စိတ်ကို မှီ၍ သိမှု မနော ဝိညာဏ် ဤခြောက်ပါးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားခြောက်ပါးကို သိမှု “ဝိညာဏ်”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု “သင်္ခါရ"တို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်း။ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတို့သည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ကာယသင်္ခါရ၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ဝစီသင်္ခါရ၊ စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု စိတ္တသင်္ခါရ ဤသုံးပါးတို့ တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားသုံးပါးကို ပြုစီရင်မှု “သခ ၤါရ"တို့ဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲ၌ မသိမှု၊ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ် ကြောင်း၌ မသိမှု၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ၌ မသိမှု၊ ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ မသိမှုတည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို မသိမှု “အဝိဇ္ဇာ”ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကြရကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်ရ၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွားရ၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်) အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံ သော ဆင်းရဲအစု၏ ချုပ်ပျောက်ခြင်း ဖြစ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ပဋိပဒါသုတ်

֍ ၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ပ။ ရဟန်းတို့ မှားယွင်းသော အကျင့် ‘မိစ္ဆာပဋိပဒါ’ ကိုလည်းကောင်း၊ မှန်ကန်သော အကျင့် ‘သမ္မာပဋိပဒါ'ကိုလည်းကောင်း သင်တို့အား ဟောကြားပေအံ့။ ထို တရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “ကောင်း ပါပြီ အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကားကို ဟောကြားတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ မှားယွင်းသော အကျင့် ‘မိစ္ဆာပဋိပဒါ’ ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု “သင်္ခါရ"တို့ ဖြစ်ရကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်ရ၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွားရ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသဘောတရား ကို မှားယွင်းသော အကျင့် ‘မိစ္ဆာပဋိပဒါ’ဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ မှန်ကန်သော အကျင့် ‘သမ္မာပဋိပဒါ’ ဟူသည် အဘယ်နည်း။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု “သင်္ခါရ"တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု “သင်္ခါရ"တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်ရ၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်ပျောက်ခြင်း ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသဘောတရားကို မှန်ကန်သော အကျင့် ‘သမ္မာပဋိပဒါ’ဟု ဆိုအပ်၏။

တတိယသုတ်။

၄-ဝိပဿီသုတ်

֍ ၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော ဝိပဿီမြတ်စွာဘုရားအား သစ္စာလေးပါးကို မသိမီ သစ္စာလေးပါးတရားကို မသိသေးသော ဘုရားလောင်းသာ ဖြစ်လျက် ဤအကြံသည် ဖြစ်၏- “ဤသတ္တလောကသည် ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လေစွတကား၊ ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏၊ အိုလည်း အိုရ၏၊ သေလည်း သေရ၏၊ စုတေလည်း စုတေရ၏၊ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏။ ထိုသို့ဖြစ်လျက် ဤ အိုမှုဆင်းရဲ သေမှုဆင်းရဲ၏ ထွက်မြောက်ရာကို မသိနိုင်၊ အဘယ်အခါမှ့ဤအိုမှုဆင်းရဲ သေမှုဆင်းရဲ၏ ထွက်မြောက်ရာသည် ထင်ရှားပါမည်နည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် အိုမှု ‘ဇရာ', သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ', သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပဋိသန္ဓေ နေမှု ‘ဇာတိ’ ရှိသော် အိုမှုသေမှု ဖြစ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှုသေမှု ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ဘဝ ရှိခဲ့သော် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “ဘယ်တရားရှိသော် ဘဝ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရား လောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ဥပါဒါန်ရှိခဲ့သော် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် ပြစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ရှိခဲ့သော် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်သ နည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်သ နည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး့ (သဠာ ယတန) ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “နာမ်ရုပ်ရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာ ယတန) ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်သ နည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရားရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ် ကုန်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ် ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွား၏။

ရဟန်းတို့ “ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဖြစ်ပေါ်၏”ဟု ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု ‘ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု ‘ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အရောင်အလင်း ‘အာလောက'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ မဖြစ်၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှု ဇရာ, သေမှုမရဏ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့အခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ဘဝ မရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မဖြစ်၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် ဘဝ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရား လောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပြင်းစွာစွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'့မရှိသော် ဘဝ မဖြစ်၊ ပြင်းစွာစွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤ အကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မရှိသော် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ မဖြစ်၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ် ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ မရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မဖြစ်၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ် ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ မရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ မဖြစ်၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) မရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ မဖြစ်၊ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ချုပ်ခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း သည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “နာမ်ရုပ် မရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာ ယတန) မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ မဖြစ် သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ မဖြစ်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ့်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့နောက် ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား “အဘယ်တရား မရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်သနည်း”ဟု ဤအကြံ သည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း ကြောင့် “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ မရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မဖြစ်ကုန်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ ချုပ်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်ပျောက်ရ၏။ ရဟန်းတို့ “ချုပ်၏ ချုပ်၏”ဟု ဝိပဿီဘုရားလောင်းအား ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု ‘ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ် ပေါ်၏၊ ထိုးထွင်း၍ သိမှု ‘ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အရောင်အလင်း ‘အာလောက'သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်၏။

စတုတ္ထသုတ်။

[ခုနစ်ဆူသော ဘုရားသျှင်တို့၏လည်း ဤအတူ ချဲ့အပ်၏]။

၅-သိခီသုတ်

֍ ၅။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော သိခီမြတ်စွာဘုရားအား။ပ။

၆-ဝေဿဘူသုတ်

֍ ၆။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော ဝေဿဘူမြတ်စွာဘုရားအား။ပ။

၇-ကကုသန္ဓသုတ်

֍ ၇။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော ကကုသန်မြတ်စွာဘုရားအား။ပ။

၈-ကောဏာဂမနသုတ်

֍ ၈။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော ကောဏာဂုံမြတ်စွာဘုရားအား။ပ။

၉-ကဿပသုတ်

֍ ၉။ ရဟန်းတို့ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော ကဿပမြတ်စွာဘုရားအား။ပ။

၁၀-ဂေါတမသုတ်

֍ ၁၀။ ရဟန်းတို့ သစ္စာလေးပါးကို မသိမီ သစ္စာလေးပါးတရားကို မသိသေးသော ဘုရားလောင်း သာလျှင် ဖြစ်သော ငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏- “ဤသတ္တလောကသည် ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်လေစွ့တကား၊ ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏၊ အိုလည်း အိုရ၏၊ သေလည်း သေရ၏၊ စုတေလည်း စုတေရ၏၊ တစ်ဖန်ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏၊ ထိုသို့ဖြစ်လျက် အိုမှုဆင်းရဲ သေမှုဆင်းရဲ၏ ထွက်မြောက်ရာကို မသိနိုင်၊ အဘယ်အခါမှ ဤအိုမှုဆင်းရဲ သေမှုဆင်းရဲ၏ ထွက်မြောက်ရာသည် ထင်ရှားပါမည်နည်း”ဟု အကြံဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရားရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ဖြစ်သနည်း”ဟု ဤသို့ အကြံ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ဖြစ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရားရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်သနည်း။ပ။ ဘ၀။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက် ပါး “သဠာယတန”။ နာမ်ရုပ်။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်း ခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့် လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်း သည် ဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွား၏။

ရဟန်းတို့ “ဖြစ်ပေါ်၏ ဖြစ်ပေါ်၏”ဟု ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိ သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု ‘ပညာ'သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်၏၊ ထိုးထွင်းသိမှု ‘ဝိဇ္ဇာ’ သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အရောင်အလင်း ‘အာလောက’ သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား မရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ချုပ်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'မရှိသော် အိုမှုဇရာ, သေမှု မရဏ မဖြစ်၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှုဇရာ, သေမှုမရဏ ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုး ထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား မရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မဖြစ်သနည်း။ပ။ ဘ၀။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး “သဠာယတန”။ နာမ်ရုပ်။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ် တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်သနည်း”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ မရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ သည် မဖြစ်ကုန်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုး ထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်ပျောက်၏။ ရဟန်းတို့ “ချုပ်၏ ချုပ်၏”ဟု ရှေးက မကြားဖူးကုန်သော တရားတို့၌ ငါ့အား ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အပြားအားဖြင့် သိမှု ‘ပညာ'သည် ထင်ရှားဖြစ် ပေါ်၏၊ ထိုထွင်းသိမှု ‘ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏၊ အရောင်အလင်း ‘အာလောက'သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၏။

ဒသမသုတ်။

ရှေးဦးစွာသော ဗုဒ္ဓဝဂ် ပြီး၏။

၂-အာဟာရဝဂ်

၁-အာဟာရသုတ်

֍ ၁၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီး သတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း တည်နေခြင်းငှါ ချီးမြှောက်ခြင်းငှါ ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။

အဘယ်လေးပါးတို့နည်းဟူမူ- ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ်စေ၊ နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်စေ အလုတ် အလွေးပြု၍ မျိုအပ်သော ‘ကဗဠီကာရအာဟာရ’၊ နှစ်ခုမြောက် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿာဟာရ’၊ သုံးခုမြောက် စိတ်ကို လှုံ့ဆော်မှု ‘မနောသဉ္စေတနာဟာရ’၊ လေးခုမြောက် အထူးသိမှု ‘ဝိညာဏာဟာရ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း တည်နေခြင်းငှါ ချီး မြှောက်ခြင်းငှါ ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ဤလေးပါးသော အာဟာရတို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ် တရားလျှင် အမွန်အစရှိကုန်သနည်း။ ဤလေးပါးသော အာဟာရတို့သည် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'လျှင် အ ကြောင်းရှိကုန်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'လျှင် ဖြစ်ကြောင်း ရှိကုန်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'လျှင် အမွန်အစရှိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤတပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစ ရှိသနည်း။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'လျှင် ဖြစ်ပေါ် ကြောင်းရှိ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'လျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသ နည်း။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ သည် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ရှိ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'လျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤတွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသ နည်း။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'သည် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးလျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤတည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် အမွန်အစရှိသနည်း။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါးသည် နာမ်ရုပ်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နာမ်ရုပ်လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ နာမ်ရုပ်လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ နာမ်ရုပ်လျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤနာမ်ရုပ်သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ် ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း။ နာမ်ရုပ်သည် သိမှု ‘ဝိညာဏ်'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'လျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသိမှု ‘ဝိညာဏ်’ သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသ နည်း။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ရှိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'လျှင် အမွန်အစရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ် တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် အမွန်အစရှိကုန်သနည်း။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိကုန်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် အမွန်အစရှိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီ ရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပွား၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်) အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်ပျောက်၏။

ပဌမသုတ်။

၂-မောဠိယဖဂ္ဂုနသုတ်

֍ ၁၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း တည်နေခြင်းငှါ ချီးမြှောက်ခြင်းငှါ ဆောင်တတ်သောသဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။

အဘယ်လေးပါးတို့နည်းဟူမူ- ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ်စေ၊ နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်စေ အလုတ် အလွေးပြု၍ မျိုအပ်သော ‘ကဗဠီကာရအာဟာရ’၊ နှစ်ခုမြောက် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿာဟာရ’၊ သုံးခုမြောက် စိတ်ကို လှုံ့ဆော်မှု ‘မနောသဉ္စေတနာဟာရ’၊ လေးခုမြောက် အထူးသိမှု ‘ဝိညာဏာဟာရ’ ဤလေးပါးတို့ တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း တည်နေခြင်းငှါ ချီးမြှောက်ခြင်းငှါ ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်မောဠိယဖဂ္ဂုနသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် သိမှုဟူသော ဆောင်တတ်သော သဘော ‘ဝိညာဏာဟာရ’ ကို ဆောင်ပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ “အမေးသည် မသင့်လျော်ချေ"၊ “ဆောင်၏”ဟူ၍ ငါ မဟော။ “ဆောင်၏”ဟု အကယ်၍ ငါ ဟောခဲ့ပါမူ ထိုအရာ၌ “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် ဆောင်ပါသနည်း”ဟူသော အမေးသည် သင့်လျော်သည် ဖြစ်ရာ၏၊ ဤသို့ကား ငါ မဟော၊ ဤသို့ မဟောသော ငါ့ကို အကြင်သူသည် “အသျှင် ဘုရား သိမှုဟူသော ဆောင်တတ်သော သဘော ‘ဝိညာဏာဟာရ'သည် အဘယ်တရား၏ အကြောင်း ဖြစ် သနည်း”ဟု ဤသို့ မေးခဲ့မူ ထိုသူ၏ ဤအမေးကား သင့်လျော်၏၊ “ဝိညာဏာဟာရသည် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ကြောင်း ဖြစ်၏၊ ထိုဝိညာဏာဟာရ ဖြစ်သည်ရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး ဖြစ်၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန’ အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏”ဟု ထိုအမေး၌ ဤအဖြေသည် သင့် လျော်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် တွေ့ထိပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ “အမေးသည် မသင့်လျော်ချေ"၊ “တွေ့ထိ၏”ဟု ငါ မဟော။ “တွေ့ထိ၏”ဟု အကယ်၍ ငါ ဟောခဲ့ပါမူ ထိုအရာ၌ “အသျှင်ဘုရား့အဘယ်သူသည် တွေ့ထိပါသနည်း”ဟူသော အမေးသည် သင့်လျော်သည် ဖြစ်ရာ၏၊ ဤသို့ကား ငါ မဟော၊ ဤသို့ မဟောသော ငါ့ကို အကြင်သူသည် “အသျှင်ဘုရား အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးခဲ့မူ ထိုသူ၏ ဤအမေးကား သင့်လျော်၏၊ “တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏”ဟု ထိုအမေး၌ ဤအဖြေသည် သင့်လျော်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် ခံစားပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ “အမေးသည် မသင့်လျော်ချေ"၊ “ခံစား၏”ဟု ငါ မဟော။ “ခံစား၏”ဟု အကယ်၍ ငါ ဟောခဲ့ပါမူ ထိုအရာ၌ “အသျှင်ဘုရား အဘယ် သူသည် ခံစားပါသနည်း”ဟူသော အမေးသည် သင့်လျော်သည် ဖြစ်ရာ၏၊ ဤသို့ကား ငါ မဟော၊ ဤသို့ မဟောသော ငါ့ကို အကြင်သူသည် “အသျှင်ဘုရား အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးခဲ့မူ ထိုသူ၏ ဤအမေးကား သင့်လျော်၏၊ “တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံ ကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏”ဟု ထိုအမေး၌ ဤအဖြေသည် သင့်လျော်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် တပ်မက်ပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ “အမေးသည် မသင့်လျော် ချေ"၊ “တပ်မက်၏”ဟု ငါ မဟော။ “တပ်မက်၏”ဟု အကယ်၍ ငါ ဟောခဲ့ပါမူ ထိုအရာ၌ “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် တပ်မက်ပါသနည်း” ဟူသော အမေးသည် သင့်လျော်သည် ဖြစ်ရာ၏၊ ဤသို့ကား ငါ မဟော၊ ဤသို့ မဟောသော ငါ့ကို အကြင်သူသည် “အသျှင်ဘုရား အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးခဲ့မူ ထိုသူ၏ ဤအမေးသည် သင့်လျော်၏၊ “ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏”ဟု ထိုအမေး၌ ဤအဖြေသည် သင့်လျော်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ “အမေးသည် မသင့် လျော်ချေ"၊ “ပြင်းစွာ စွဲလမ်း၏”ဟု ငါ မဟော။ “ပြင်းစွာ စွဲလမ်း၏”ဟု အကယ်၍ ငါ ဟောခဲ့ပါမူ ထိုအရာ၌ “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းပါသနည်း”ဟူသော အမေးသည် သင့်လျော် သည် ဖြစ်ရာ၏၊ ဤသို့ကား ငါ မဟော၊ ဤသို့ မဟောသော ငါ့ကို အကြင်သူသည် “အသျှင်ဘုရား အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးခဲ့မူ ထိုသူ၏ ဤ အမေးကား သင့်လျော်၏၊ “တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏”ဟု ထိုအမေး၌ ဤအဖြေသည် သင့်လျော်၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ထိုဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပေါ်၏။

ဖဂ္ဂုန ခြောက်ပါးသော တွေ့ထိမှု၏ တည်ရာ ‘ဖဿာယတန'တို့၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူ၏။

ဒုတိယသုတ်။

၃-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မည်သည့် သမဏတို့ဖြစ်စေ၊ မည် သည့် ဗြာဟ္မဏတို့ဖြစ်စေ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ် ကြောင်းကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကို။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါးကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက် ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။

ရဟန်းတို့ ထိုသမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထိုဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့ သည် သမဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ မည်သည့် သမဏတို့ဖြစ်စေ၊ မည်သည့် ဗြာဟ္မဏတို့ဖြစ်စေ အိုမှု ‘ဇရာ',သေမှု ‘မရဏ'ကို သိကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ', သေမှု ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ', သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ် ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို သိကုန်၏။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို သိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုသမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထိုဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့ သည် သမဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဒုတိယ သမဏ ဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မည်သည့် သမဏတို့ဖြစ်စေ၊ မည် သည့် ဗြာဟ္မဏတို့ဖြစ်စေ ဤတရားတို့ကို မသိကုန်၊ ဤတရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ ဤ တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ ဤတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို မသိကုန်။

အဘယ်တရားတို့ကို မသိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်သနည်း။ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို မသိကုန်။ ဤတရားတို့ကို မသိကုန်၊ ဤတရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ ဤတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို မသိကုန်၊ ဤတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။

ရဟန်းတို့ ထိုသမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထိုဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက် မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ မည်သည့် သမဏတို့ဖြစ်စေ၊ မည်သည့် ဗြာဟ္မဏတို့ဖြစ်စေ ဤတရားတို့ကို သိကုန်၏၊ ဤတရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ဤတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်၏၊ ဤ တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏။

အဘယ်တရားတို့ကို သိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်သနည်း။ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို သိကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိ ကုန်၏၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို သိကုန်၏။ ဤတရားတို့ကို သိကုန်၏၊ ဤတရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ဤ တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို သိကုန်၏၊ ဤတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို သိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုသမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထိုဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့ သည် သမဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ဟူသော အကျိုးကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ကစ္စာန ဂေါတ္တသုတ်

֍ ၁၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ကစ္စာနဂေါတ္တသည် မြတ်စွာဘုရား ထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား့ “အသျှင်ဘုရား မှန်သောအမြင် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ မှန်သောအမြင် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ဟူ၍ ဆိုပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် မှန်သောအမြင် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု ဤစကားကို လျှောက်၏။

ကစ္စာန ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် များသောအားဖြင့် ရှိသည်၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း နှစ်ပါးကို မှီ၏။ ကစ္စာန သင်္ခါရလောက၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုဟုတ်မှန်သော အတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်သော သူအား သင်္ခါရလောက၌ မရှိဟူသော အယူသည် မဖြစ်။ ကစ္စာန သင်္ခါရလောက၏ ချုပ်ငြိမ်းရာကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်သော သူအား (သင်္ခါရ) လောက၌ ရှိ၏ဟူသော အယူသည် မဖြစ်။ ကစ္စာန ဤသတ္တဝါအပေါင်းကို ကပ်ရောက်မှု ‘ဥပယ’၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’၊ နစ်မြုပ်စူးဝင်မှု ‘အဘိနိဝေသ'တို့သည် သတ္တဝါအပေါင်းကို များသောအားဖြင့် နှောင်ဖွဲ့အပ်၏။ ဤအရိယာတပည့်သည်ကား စိတ်၏ တည်ရာ နစ်မြုပ်စူးဝင်ရာ ကိန်းအောင်းရာဖြစ်သော ထိုကပ်ရောက်မှု ‘ဥပယ’၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို “ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟု မကပ်ရောက်၊ မစွဲလမ်း၊ မဆောက်တည်။ “ဖြစ်ခဲ့သော် ဆင်းရဲသာ ဖြစ်၏၊ ချုပ်ခဲ့သော် ဆင်းရဲသာ ချုပ်၏”ဟု ယုံမှားမှု မရှိ၊ တွေး တောမှု မရှိ။ ဤအရာ၌ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား သူတစ်ပါးကို အားထား၍ ယုံကြည်သည် မဟုတ်၊ (ကိုယ်တိုင်) သိခြင်းသာ ဖြစ်၏။ ကစ္စာန ဤမျှဖြင့် မှန်သောအမြင် ‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ’ ဖြစ်၏။

ကစ္စာန “အလုံးစုံသည် ရှိ၏”ဟူသော ဤအယူသည် တစ်ခုသော အစွန်းပေတည်း၊ “အလုံးစုံသည် မရှိ”ဟူသော ဤအယူသည်လည်း နှစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော အစွန်းပေတည်း။ ကစ္စာန ဤနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့ကို မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်အားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောတော်မူ၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပေါ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဓမ္မကထိကသုတ်

֍ ၁၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရား ကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား တရားဟောသူ ‘ဓမ္မကထိက’ တရားဟောသူ ‘ဓမ္မကထိက’ဟူ၍ ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှဖြင့် တရားဟောသူ ‘ဓမ္မကထိက’ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

ရဟန်း အကယ်၍ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှုကင်းရန် ချုပ်ငြိမ်းရန် တရား ဟောခဲ့မူ “တရားဟောသူ ‘ဓမ္မကထိက'ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏၊ ရဟန်း အကယ်၍ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှုကင်းရန် ချုပ်ငြိမ်းရန် ကျင့်ခဲ့မူ “တရားအား လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်သော ရဟန်း” ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏၊ ရဟန်း အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သည် ဖြစ် ခဲ့မူ “မျက်မှောက်ဘဝ၌ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏။

ရဟန်း ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို။ပ။ ဘဝကို။ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို။ ရဟန်း မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ကို ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှုကင်းရန့်ချုပ်ငြိမ်းရန် တရား ဟောခဲ့မူ “တရားဟောသူ ‘ဓမ္မကထိက'ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏၊ ရဟန်း မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ကို ငြီးငွေ့ရန် တပ်မက်မှုကင်းရန် ချုပ်ငြိမ်းရန် ကျင့်ခဲ့မူ “တရားအား လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏၊ ရဟန်း မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှုကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်း ကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သူ ဖြစ်ခဲ့မူ “မျက်မှောက်ဘဝ၌ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက် သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှါ သင့်၏။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-အစေလကဿပသုတ်

֍ ၁၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေး၍ မွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နံနက်အခါ၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်တော်မူ၏၊ အစေလကဿပသည် ကြွလာသော မြတ်စွာဘုရားကို အဝေးမှ မြင်လေလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို၏၊ ဝမ်းမြောက် ဖွယ် အမှတ်ရဖွယ် စကားကို ပြောဆိုပြီးဆုံး စေပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်ပြီးသော် “အသျှင် ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်တို့၏ အမေးကို ဖြေကြားခြင်းငှါ ခွင့်ပြုခဲ့ပါမူ အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်ဂေါတမအား တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းအရာကို မေးလိုပါကုန်၏”ဟု လျှောက်၏။

ကဿပ မေးချိန် မဟုတ်သေး၊ ရွာတွင်းသို့ ဝင်ဆဲ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း အစေလကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်တို့၏ အမေးကို ဖြေ ကြားခြင်းငှါ ခွင့်ပြုခဲ့ပါမူ အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်ဂေါတမအား တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းအရာကို မေး လိုပါကုန်၏”ဟု လျှောက်၏။ ကဿပ မေးချိန် မဟုတ်သေး၊ ရွာတွင်းသို့ ဝင်ဆဲ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အစေလကဿပသည်။ပ။ ရွာတွင်းသို့ ဝင်ဆဲ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အစေလကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်ဂေါတမကို များစွာ မမေးလိုပါကုန်”ဟု လျှောက်၏၊ ကဿပ မေးလိုသော အကြောင်းအရာကို မေးလော့ဟု ခွင့်ပြုတော်မူ၏။

အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်ပါသလော၊ “ကဿပ ဤသို့ မဆို လင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသ လော၊ “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်ပါသလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏၊ “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲသည် ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလော၊ “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲသည် မရှိပါသ လော၊ ကဿပ ဆင်းရဲ မရှိသည် မဟုတ်၊ ကဿပ ဆင်းရဲ ရှိသည်သာတည်း။ သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင် ဂေါတမသည် ဆင်းရဲကို မသိ မမြင်ပါသလော၊ ကဿပ ငါသည် ဆင်းရဲကို မသိ မမြင်သည် မဟုတ်၊ ကဿပ ငါသည် ဆင်းရဲကို သိ၏၊ ဆင်းရဲကို မြင်၏။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု ဆိုဘိ၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသလော”ဟု မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု ဆိုဘိ၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း့ပြုအပ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု ဆိုဘိ၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲသည် ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ် သည် မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု ဆိုဘိ၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲဟူသည် မရှိပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ဆင်းရဲ သည် မရှိသည် မဟုတ်၊ ကဿပ ဆင်းရဲသည် ရှိသည်သာတည်း”ဟု ဆိုဘိ၏၊ သို့ဖြစ်လျှင် “အသျှင် ဂေါတမသည် ဆင်းရဲကို မသိ မမြင်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် “ကဿပ ငါသည် ဆင်းရဲကို မသိ မမြင်သည် မဟုတ်၊ ကဿပ ငါသည် ဆင်းရဲကို သိ၏၊ ဆင်းရဲကို မြင်၏”ဟု ဆိုဘိ၏။ အသျှင် ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား ဆင်းရဲကို ပြောကြားတော်မူပါလော့၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား ဆင်းရဲကို ဟောကြားတော်မူပါလော့ဟု (လျှောက်၏)။

ကဿပ “ထိုသူသည် ပြု၏၊ ထိုသူသည် ခံစား၏”ဟူ၍ အစကပင် ရှိခဲ့သော် “ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏”ဟူ၍ ဆိုသော သူသည် သဿတအယူသို့ ရောက်၏။ “ကဿပ သူတစ်ပါး ပြု၏၊ သူတစ်ပါး ခံစား၏”ဟု အစကပင် ရှိခဲ့သော် ဝေဒနာ နှိပ်စက်စဉ် “ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်၏”ဟူ၍ ဆိုသော သူသည် ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသို့ ရောက်၏။ ကဿပ ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့ကို မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ် အလတ်အားဖြင့် မြတ်စွာဘုရား တရားဟောတော်မူ၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပေါ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည်ရှိသော် အစေလကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ - “အသျှင်ဘုရား (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိစွတကား၊ အသျှင်ဘုရား (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိစွတကား၊ အသျှင်ဘုရား မှောက်၍ ထားသောဝတ္ထုကို လှန်ဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း။ပ။ ‘မျက်စိအမြင်ရှိသော သူတို့သည် အဆင်းတို့ကို မြင်ကြကုန်လတ္တံ့’ဟု အမိုက်မှောင်၌ ဆီမီးတန်ဆောင် ကို ဆောင်ပြဘိသကဲ့သို့လည်းကောင်း ဤအတူသာလျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် တရားတော်ကို ပြတော်မူပါပေ၏၊ အသျှင်ဘုရား ထိုအကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏၊ တရားတော်ကိုလည်းကောင်း၊ သံဃာတော်ကိုလည်းကောင်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ် ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ရှင်အဖြစ် ရဟန်းအဖြစ်ကို ရလို ပါ၏”ဟု လျှောက်၏။

“ကဿပ သာသနာတော်မှ တစ်ပါးသော အယူကို ယူဖူးသူသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ ရှင်အဖြစ်ကို ရလိုမူ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို ရလိုမူ လေးလတို့ပတ်လုံး အစမ်းကျင့်သုံးရ၏၊ လေးလလွန်သောအခါ ရဟန်းတို့သည် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိကြလျှင် ရှင်ပြုပေးကြကုန်၏၊ ရဟန်းဖြစ်ရန် ပဉ္စင်းပြုပေးကြကုန်၏၊ စင်စစ်သော်ကား ဤအရာ၌ ငါဘုရားသည် ပုဂ္ဂိုလ်၏ ထူးခြားသည်၏ အဖြစ်ကို သိတော်မူ၏”ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဘုရား သာသနာတော်မှ တစ်ပါးသော အယူကို ယူဖူးသူသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ ရှင်အဖြစ်ကို ရလိုမူ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို ရလိုမူ လေးလပတ်လုံး အစမ်းကျင့်သုံးရမည်၊ လေးလလွန်သောအခါ ရဟန်းတို့သည် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိကြလျှင် အကယ်၍ ရှင်ပြုပေးကြကုန်မူ ရဟန်းဖြစ်ရန် ပဉ္စင်းပြုပေး ကြကုန်မူ အကျွန်ုပ်သည် လေးနှစ်တို့ပတ်လုံး အစမ်းကျင့်သုံးပါမည်၊ လေးနှစ်လွန်ပြီးသောအခါ ရဟန်းတို့ သည် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိကြလျှင် ရှင်ပြုပေးတော်မူကြပါကုန်၊ ရဟန်းဖြစ်ရန် ပဉ္စင်းပြုပေးတော်မူကြ ပါကုန်”ဟု လျှောက်၏။

အစေလကဿပသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ ရှင်အဖြစ်ကို ရလေ၏၊ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို ရလေ၏၊ ပဉ္စင်းဖြစ်၍ မကြာသေးသော အသျှင်ကဿပသည် တစ်ယောက်တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်ထားသော စိတ်ရှိလျက် နေသည်ရှိသော် ကောင်းစွာသာလျှင် အိမ်ရာထောင်သော လူ့ဘောင်မှ အိမ်ရာမထောင်သော ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ကြ သော အမျိုးကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တ ဖိုလ်ကို မကြာမီ ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ (ဤမဂ်) ကိစ္စအလို့ငှါ တစ်ပါးသော ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏၊ အသျှင်ကဿပသည် ရဟန္တာတို့တွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်၏။

သတ္တမသုတ်။

၈-တိမ္ဗရုကသုတ်

֍ ၁၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ တိမ္ဗရုကပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို၏၊ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် အောက်မေ့ဖွယ် အမှတ်ရဖွယ် စကားကို ပြောဆို ပြီးဆုံးစေပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော တိမ္ဗရုကပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်ပါသလော”ဟု လျှောက်ထား၏၊ “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသလောဟု လျှောက်ပြန်၏၊ “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်ပါသလောဟု လျှောက်ပြန်၏၊ “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလောဟု လျှောက်ပြန်၏၊ “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူ၏။ “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် မရှိပါ သလော”ဟု လျှောက်ပြန်၏၊ တိမ္ဗရုက ချမ်းသာဆင်းရဲသည် မရှိသည် မဟုတ်၊ တိမ္ဗရုက ချမ်းသာဆင်းရဲ သည် ရှိသည်သာတည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်ဂေါတမသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို မသိပါ သလော၊ မမြင်ပါသလောဟု လျှောက်ပြန်၏၊ တိမ္ဗရုက ငါဘုရားသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို မသိသည် မဟုတ်၊ မမြင်သည် မဟုတ်၊ တိမ္ဗရုက ငါဘုရားသည် ချမ်းသာ ဆင်းရဲကို သိ၏၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို မြင်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေး အပ်သည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မိန့်တော်မူဘိ၏။ “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသလော”ဟု မေးအပ်သည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မိန့်တော်မူဘိ၏။ “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ် သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်ပါသလော”ဟု မေးသည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မိန့်တော်မူဘိ၏။ “အသျှင် ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြု အပ်သည် မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလော”ဟု မေးလျှောက်သည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက ဤသို့ မဆိုလင့်”ဟု မိန့်တော်မူဘိ၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် မရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက် သည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက ချမ်းသာဆင်းရဲသည် မရှိသည် မဟုတ်၊ တိမ္ဗရုက့ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ရှိ၏”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူဘိ၏။ သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်ဂေါတမသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို မသိ မမြင်ပါသလော”ဟု ဤသို့ မေးလျှောက်သည်ရှိသော် “တိမ္ဗရုက စင်စစ် ငါဘုရားသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို မသိသည် မဟုတ်၊ မမြင် သည် မဟုတ်၊ တိမ္ဗရုက ငါဘုရားသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို သိ၏၊ ချမ်းသာဆင်းရဲကို မြင်၏”ဟု မိန့်ဆို တော်မူဘိ၏။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်အား ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပြောကြားတော်မူပါလော့၊ အသျှင် ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်အား ချမ်းသာဆင်းရဲကို ဟောကြားတော်မူပါလော့ဟု လျှောက်၏။

တိမ္ဗရုက “ထိုအရာသည်ပင် ဝေဒနာတည်း၊ ထိုဝေဒနာသည်ပင် ခံစား၏”ဟူ၍ အစကပင် ရှိခဲ့မူ “ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏”ဟူသော အယူသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ဤသို့ ထိုအရာသည်ပင် ဝေဒနာ၊ ထိုဝေဒနာသည်ပင် ခံစား၏ဟူ၍လည်း ငါ မဆို။ “တိမ္ဗရုက ဝေဒနာသည် တခြားတည်း၊ ခံစားသူသည် တခြားတည်း”ဟူ၍ အစကပင် ရှိခဲ့မူ ဝေဒနာနှိပ်စက်မှု ဖြစ်လတ်သော် “ချမ်းသာဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြု အပ်၏”ဟူသော အယူသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ဤသို့ ဝေဒနာသည် တခြား ခံစားသူသည် တခြားတည်းဟူ၍လည်း ငါ မဆို။ တိမ္ဗရုက ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်အားဖြင့် ငါဘုရား တရားဟောတော်မူ၏၊ အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု ဟောတော်မူ၏။

ဤသို့ ဟောကြားတော်မူသည် ရှိသော် တိမ္ဗရုကပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤသို့သော စကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိစွတကား။ပ။ ထို အကျွန်ုပ်သည် အသျှင်ဂေါတမကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏၊ တရားတော်ကိုလည်းကောင်း၊ သံဃာ တော်ကိုလည်းကောင်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ပါ၏။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ အစ ပြု၍ အသက်ထက်ဆုံး ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်တော်မူပါလော့”ဟု (လျှောက်၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဗာလ ပဏ္ဍိတသုတ်

֍ ၁၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အပိတ်ပင်ခံရသော တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'နှင့် ယှဉ်သော သူမိုက်အား ဤသို့ ဤကိုယ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ဤသို့လျှင် ဤကိုယ်လည်းကောင်း၊ အပသန္တာန်၌ နာမ်ရုပ်လည်းကောင်း ဤသို့အားဖြင့် ဤနှစ်ပါးစုံသည် ဖြစ်၏။ နှစ်ပါးစုံ ကိုလည်းကောင်း၊ အာယတနခြောက်ပါးတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏။ ယင်းဖဿာ ယတနခြောက်ပါးတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ထိုခြောက်ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့်လည်းကောင်း တွေ့ထိသော သူမိုက်သည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစား၏။

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် အပိတ်ပင်ခံရသော တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ နှင့် ယှဉ်သော ပညာရှိအား ဤသို့ ဤကိုယ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ဤသို့လျှင် ဤကိုယ်လည်းကောင်း၊ အပသန္တာန်၌ နာမ်ရုပ်လည်းကောင်း ဤသို့အားဖြင့် ဤနှစ်ပါးစုံသည် ဖြစ်၏။ ဤနှစ်ပါးစုံကိုလည်းကောင်း၊ အာယတနခြောက်ပါးတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏။ ယင်းဖဿာယတနခြောက်ပါးတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ထိုခြောက် ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးဖြင့်လည်းကောင်း တွေ့ထိသော ပညာရှိသည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစား၏။

ရဟန်းတို့ ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ယောက်တို့တွင် သူမိုက်နှင့် ပညာရှိ၏ ထူးခြားချက်ကား အဘယ်နည်း၊့ကွဲလွဲချက်ကား အဘယ်နည်း၊ ထူးသော အကြောင်းကား အဘယ်နည်းဟု (မေးတော်မူ၏)၊ အသျှင်ဘုရား ဤတရားတော်တို့သည် အကျွန်ုပ်တို့အား မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် အရင်းမူလရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာ လျှင် ထုတ်ဆောင်သူရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် လဲလျောင်းရာရှိပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား တောင်း ပန်ပါကုန်၏၊ ဟောတော်မူအပ်သော ထိုတရားတော်၏ အနက်ကို မြတ်စွာဘုရား၏ ဉာဏ်၌ ထင်စေတော်မူပါလော့၊ မြတ်စွာဘုရားထံမှ ကြားနာရ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားကြရပါကုန်လတ္တံ့ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ “သို့ဖြစ်လျှင် နာကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု (မိန့် တော်မူ၏)၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ကြ ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် အပိတ်ပင်ခံရသော တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'နှင့် ယှဉ်သော သူမိုက်အား ဤကိုယ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ သူမိုက်သည် ထိုအဝိဇ္ဇာကိုလည်း မပယ်အပ်သေး၊ ထိုတဏှာသည်လည်း မကုန်ခန်းသေး၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ သူမိုက်သည် ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ရန် မြတ်သောအကျင့်ကို ကောင်းစွာ မကျင့်၊ ထို့ကြောင့် သူမိုက်သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီးသော် ခန္ဓာကိုယ်ကို ရပြန်၏၊ ထိုသူမိုက်သည် ခန္ဓာကိုယ်ကို ရသည်ရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’၊ အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့မှ မလွတ်၊ “ဆင်းရဲမှ မလွတ်မြောက်”ဟု ငါ ဆို၏။

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် အပိတ်ပင်ခံရသော တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'နှင့် ယှဉ်သော ပညာရှိအား ဤကိုယ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ပညာရှိအား ထိုအဝိဇ္ဇာကိုလည်း ပယ်အပ်ပြီးပြီ၊ ထိုတဏှာသည်လည်း ကုန် ခန်းပြီ၊ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင်နည်းဟူမူ- ရဟန်းတို့ ပညာရှိသည် ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ရန် မြတ် သောအကျင့်ကို ကောင်းစွာ ကျင့်၏၊ ထို့ကြောင့် ပညာရှိသည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီးပြီးသော် ခန္ဓာကိုယ်ကို တစ်ဖန် မရ၊ ထိုပညာရှိသည် ခန္ဓာကိုယ်ကို တစ်ဖန် မရခဲ့သည်ရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’၊ အိုမှု ‘ဇရာ’၊ သေမှု ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်မှု ‘သောက’၊ ငိုကြွေးမှု ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှု ‘ဥပါယာသ'တို့မှ လွတ်၏၊ “ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်၏”ဟု ငါ ဆို၏။ ရဟန်းတို့ ဤမြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးခြင်းသည် သူမိုက်နှင့် ပညာရှိ၏ ထူးခြားချက်တည်း၊ ကွဲလွဲချက်တည်း၊ ထူးသော အကြောင်းတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ပစ္စယသုတ်

֍ ၂၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား အကြောင်း ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ တရားတို့ကိုလည်းကောင်း၊ စွဲ၍ ဖြစ်သော အကျိုး ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န'တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဟောအံ့။ ထို တရားကို နာကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားစကား ကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ အကြောင်း ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ တရားသည် အဘယ်နည်း။ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံ ကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ , သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏၊ အကြောင်းတရားတို့၏ တည်သည်၏အဖြစ် အကြောင်းတရားတို့၏ မြဲသည်၏အဖြစ် အကျိုးတို့၏ အကြောင်းတရား၏အဖြစ်ဟူသော ဤသဘောသည် မြတ်စွာဘုရားတို့ ပွင့်သော်လည်းကောင်း၊ မပွင့်သော်လည်းကောင်း တည်ရှိနေသည်သာတည်း။ ထိုအကြောင်းတရားကို မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူ၏၊ (ဉာဏ်ဖြင့်) သက်ဝင်တော်မူ၏၊ သိတော်မူပြီး၍့ (ဉာဏ်ဖြင့်) သက်ဝင်တော်မူ၍ ဟောကြားတော်မူ၏၊ ဟောတော်မူ၏၊ သိစေတော်မူ၏၊ ဖြစ်စေတော်မူ၏၊ ဖွင့်ပြတော်မူ၏၊ ဝေဖန်တော်မူ၏၊ ပေါ်လွင်အောင် ပြုတော်မူ၏၊ “ရှုကုန်လော့”ဟူ၍လည်း ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ပဋိ သန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ , သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အကြောင်းခံကြောင့် တပ်မက် ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံ ကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ အကြောင်းခံ ကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ အကြောင်းတရားတို့၏ တည်သည်၏အဖြစ် အကြောင်းတရားတို့၏ မြဲသည်၏အဖြစ် အကျိုးတို့၏ အကြောင်းတရား၏အဖြစ်ဟူ သော ဤသဘောသည် မြတ်စွာဘုရားတို့ ပွင့်သော်လည်းကောင်း၊ မပွင့်သော်လည်းကောင်း တည်ရှိနေ သည်သာတည်း။ ထိုအကြောင်းတရားကို မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူ၏၊ (ဉာဏ်ဖြင့်) သက် ဝင်တော်မူ၏၊ သိတော်မူပြီး၍ (ဉာဏ်ဖြင့်) သက်ဝင်တော်မူပြီး၍ ဟောကြားတော်မူ၏၊ ဟောတော်မူ၏၊ သိစေတော်မူ၏၊ ဖြစ်စေတော်မူ၏၊ ဖွင့်ပြတော်မူ၏၊ ဝေဖန်တော်မူ၏၊ ပေါ်လွင်အောင် ပြုတော်မူ၏၊ “ရှုကုန် လော့”ဟူ၍လည်း ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် “ဇာတိကြောင့် ဇရာမရဏဖြစ်၏"စသည်တို့၌ မှန်သည်၏အဖြစ် မချွတ် ယွင်းသည်၏အဖြစ် တစ်ပါးသော သဘောအားဖြင့် မဖြစ်သည်၏အဖြစ် အကျိုးတို့၏ အကြောင်းတရား၏ အဖြစ်ကို အကြောင်း ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ တရားဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အကျိုး ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’ တရားတို့ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အိုမှု ‘ဇရာ’ , သေမှု ‘မရဏ'သည် မမြဲ၊ ပြုစီရင်ခံရ၏၊ အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ကုန်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် မမြဲ၊

ပြုစီရင် ခံရ၏၊ အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ကုန်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်းသဘော ရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဘဝသည် မမြဲ၊ ပြုစီရင်ခံရ၏၊ အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ကုန်ခြင်း သဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ သည်။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ သည်။ ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ သည်။ ရဟန်းတို့ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) သည်။ ရဟန်းတို့ ‘နာမ်ရုပ်'သည်။ ရဟန်းတို့ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ သည်။ ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည်။ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’သည် မမြဲ၊ ပြု စီရင်ခံရ၏၊ အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ကုန်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်း သဘောရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤတရားတို့ကို အကြောင်းကို စွဲ၍ ဖြစ်သော အကျိုး ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’ တရားတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား ဤသည်ကား အကြောင်း ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်’ တရားတည်း၊ ဤသည်ကား အကျိုး ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’ တရားတို့တည်းဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်ကုန်၏၊ ထိုအခါ ထိုအရိယာတပည့်သည် “ငါသည် လွန်ခဲ့သော ကာလက ဖြစ်ဖူးပြီလော၊ လွန်ခဲ့သော ကာလက မဖြစ်ဖူးသလော၊ လွန်ခဲ့သော ကာလက အဘယ်သို့ ဖြစ်ခဲ့သနည်း၊ လွန်ခဲ့သော ကာလက အဘယ်ပုံ ဖြစ်ခဲ့သနည်း၊ ငါသည် လွန်ခဲ့သော ကာလက အဘယ်သို့ ဖြစ်ပြီး၍့အဘယ်သို့ ဖြစ် ခဲ့သနည်း”ဟု ရှေးအဖို့သို့လည်း ပြေးဝင်လတ္တံ့။ “ငါသည် နောင်ကာလ၌ ဖြစ်လတ္တံ့လော၊ နောင်ကာလ၌ မဖြစ်လတ္တံ့လော၊ နောင်ကာလ၌ အဘယ်သို့ ဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊ နောင်ကာလ၌ အဘယ်ပုံ ဖြစ်လတ္တံ့နည်း၊ ငါသည် နောင်ကာလ၌ အဘယ်သို့ ဖြစ်၍ အဘယ်သို့ ဖြစ်လတ္တံ့နည်း”ဟု နောက်အဖို့သို့လည်း ပြေးဝင် လတ္တံ့။ “ငါသည် ဖြစ်နေသလော၊ မဖြစ်နေသလော၊ အဘယ်သို့ ဖြစ်နေသနည်း၊ အဘယ်ပုံ ဖြစ်နေ သနည်း၊ ဤသတ္တဝါသည် အဘယ်အရပ်မှ လာခဲ့သနည်း၊ ထိုသတ္တဝါသည် အဘယ်အရပ်ကို သွားလတ္တံ့ နည်း”ဟု ဤယခု မျက်မှောက်လောက၌လည်း မိမိခန္ဓာကိုယ်၌ သို့လော သို့လော (ယုံမှားခြင်း) ဖြစ် လတ္တံ့ဟူသော ထိုအကြောင်းသည် မရှိ။ ထိုသို့ မရှိခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အရိယာ တပည့်အား ဤသည်ကား အကြောင်း ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်'တရားတည်း၊ ဤသည်တို့ကား အကျိုး ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’ တရားတို့တည်းဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်သောကြောင့်ပင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

နှစ်ခုမြောက် အာဟာရဝဂ် ပြီး၏။

၃-ဒသဗလဝဂ်

၁-ဒသဗလသုတ်

֍ ၂၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အားတော် ဆယ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ လေးပါးသော ရဲရင့်ခြင်းတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း မြတ်သောအရာ၌ တည်၏ဟု ဝန်ခံတော်မူ၏။ ပရိသတ်တို့၌ ခြင်္သေ့သံကဲ့သို့ ကြုံးဝါး တော်မူ၏။ မြတ်သော တရားစက်ကို လည်စေတော်မူ၏။ -

ဤသည်ကား ရုပ်တည်း၊ ဤသို့ ရုပ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ရုပ်ချုပ်၏။ ဤသည်ကား ဝေဒနာတည်း၊ ဤသို့ ဝေဒနာဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ဝေဒနာချုပ်၏။ ဤသည်ကား သညာတည်း၊ ဤသို့ သညာ ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ သညာချုပ်၏။ ဤသည်ကား သင်္ခါရတို့တည်း၊ ဤသို့ သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏၊ ဤသို့ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏။ ဤသည်ကား ဝိညာဏ်တည်း၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ချုပ်၏။ ဤသို့ ဤအကြောင်းတရား ရှိခဲ့သော် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုး တရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား မရှိခဲ့သော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏။

ယင်းသို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်ပုံချုပ်ပုံကား မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပေါ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် (အရဟတ္တမဂ်)ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင် မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ကြုံးဝါးတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ဒုတိယ ဒသဗလသုတ်

֍ ၂၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အားတော် ဆယ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ လေးပါးသော ရဲရင့်ခြင်းတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း မြတ်သောအရာ၌ တည်၏ဟု ဝန်ခံတော်မူ၏၊ ပရိသတ်တို့၌ ခြင်္သေ့သံကဲ့သို့ ကြုံးဝါး တော်မူ၏၊ မြတ်သော တရားစက်ကို လည်စေတော်မူ၏။ -

ဤသည်ကား ရုပ်တည်း၊ ဤသို့ ရုပ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ရုပ်ချုပ်၏။ ဤသည်ကား ဝေဒနာတည်း၊့ဤသို့ ဝေဒနာဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ဝေဒနာချုပ်၏။ ဤသည်ကား သညာတည်း၊ ဤသို့ သညာဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ သညာချုပ်၏။ ဤသည်ကား သင်္ခါရတို့တည်း၊ ဤသို့ သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၊ ဤသို့ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏။ ဤသည်ကား ဝိညာဏ်တည်း၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ချုပ်၏။ ဤသို့ ဤအကြောင်းတရား ရှိခဲ့သော် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုး တရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား မရှိခဲ့သော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏။

ယင်းသို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်ပုံချုပ်ပုံကား မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံ သော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် (အရဟတ္တမဂ်)ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီ ရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် တရားကို ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်၏၊ ပေါ်လွင်စေအပ်၏၊ ဖွင့်လှစ် အပ်၏၊ အစုတ်အပြတ် အချုပ်အဖာ မရှိသော ပုဆိုးသစ်ကဲ့သို့ ဝေဖန်ပြအပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ငါသည် ဤသို့ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားကို ကောင်းစွာ ဟောအပ် ပေါ်လွင်စေအပ် ဖွင့်လှစ်အပ် အစုတ်အပြတ် အချုပ်အဖာ မရှိ သော ပုဆိုးသစ်ကဲ့သို့ ဝေဖန်အပ်သည် ရှိသော် သဒ္ဓါတရားဖြင့် ရဟန်းပြုသော အမျိုးကောင်းသားသည် “အရေ၊ အကြော၊ အရိုးသာ ကြွင်း၍ ကိုယ်၌ အသား၊ အသွေး ကုန်ခန်း ခြောက်သွေ့စေဦးတော့။ ယောကျ်ားတို့၏ အားအစွမ်း၊ ယောကျ်ားတို့၏ လုံ့လ၊ ယောကျ်ားတို့၏ အားထုတ်မှုဖြင့် ရောက်အပ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်မူ၍ လုံ့လ၏ ရပ်တံ့ခြင်း မဖြစ်အံ့”ဟု အားထုတ်ခြင်းငှါ သင့်သည်သာလျှင် တည်း။

ရဟန်းတို့ ပျင်းရိသော သူသည် ယုတ်ညံ့ကုန်သော အကုသိုလ်တရားတို့ဖြင့် ရောပြွမ်းသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲစွာ နေရ၏၊ ကြီးမားလှသော မိမိအကျိုးကိုလည်း ဆုတ်ယုတ်စေ၏၊ ရဟန်းတို့ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူကား ယုတ်ညံ့ကုန်သော အကုသိုလ်တရားတို့မှလည်း ကင်းဆိတ်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာ နေရ၏၊ ကြီးမားလှသော မိမိအကျိုးကိုလည်း ပြည့်စုံစေ၏၊ ရဟန်းတို့ ယုတ်ညံ့သော လုံ့လဖြင့် မြင့်မြတ်သော (အရဟတ္တဖိုလ်) အဆင့်သို့ မရောက်နိုင်၊ ထက်မြက် မြင့်မြတ်သော လုံ့လဖြင့်သာ မြင့်မြတ်သော (အရဟတ္တ ဖိုလ်) အဆင့်သို့ ရောက်နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤမြတ်သော အကျင့်သည် ကြည်လင်သော သောက်ဖွယ် ဖြစ်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း မျက်မှောက်ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ မရောက်သေးသည့် အရဟတ္တဖိုလ် (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ရန် မရသေးသည်ကို ရရန် မျက်မှောက် မပြုရသေးသည်ကို မျက်မှောက်ပြုရန် လုံ့လကို အားထုတ်ကြကုန်လော့၊ “ဤသို့လျှင် ငါတို့၏ ဤရဟန်းအဖြစ်သည် ငါတို့အား မမြုံသည် အကျိုး ရှိသည် ကြီးပွားခြင်းရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ အကြင်သူတို့၏ သင်္ကန်း, ဆွမ်း, ကျောင်းအိပ်ရာနေရာ, သူနာ၏ အထောက်အပံ့ ဆေး အသုံးအဆောင်ကို ငါတို့ သုံးဆောင်မှီဝဲအပ်ကုန်၏၊ ငါတို့၌ ပြုအပ်ကုန်သော ထိုသူတို့၏ ကောင်းမှုတို့သည်လည်း ကြီးသော အကျိုးအာနိသင် ရှိကုန်လတ္တံ့”ဟု အားထုတ်ကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ကျင့်ရမည်- ရဟန်းတို့ မိမိ၏ အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ သူတစ်ပါးတို့၏ အကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ မိမိအကျိုး သူတစ်ပါးအကျိုး နှစ်ပါးစုံကိုလည်းကောင်း ကောင်းစွာ မြင်သော သူသည် မမေ့မလျော့မှု အပ္ပမာဒတရားနှင့် ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ သင့်သည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဥပနိသသုတ်

֍ ၂၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သိသောသူ မြင်သောသူအားသာ အာသဝတို့၏ ကုန်ခြင်းကို ငါ ဆို၏၊ မသိသောသူ မမြင်သောသူအား အာသဝတို့၏ ကုန်ခြင်းကို ငါ မဆို။ ရဟန်းတို့ အဘယ်ကို သိသောသူ မြင်သောသူအား အာသဝတို့ကုန်ခြင်း ဖြစ်သနည်း၊ ဤသည်ကား ရုပ် တည်း၊ ဤသို့ ရုပ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ရုပ်ချုပ်၏။ ဤသည်ကား ဝေဒနာတည်း။ပ။ ဤသည်ကား သညာ တည်း။ ဤသည်ကား သင်္ခါရတို့တည်း။ ဤသည်ကား ဝိညာဏ်တည်း၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဤသို့ ဝိညာဏ်ချုပ်၏ဟု ဤသို့ သိသူ ဤသို့ မြင်သူအား အာသဝတို့ ကုန်ခြင်း ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုသိသူ မြင်သူအား အာသဝတို့၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ် ဖြစ်လတ်သော် အာသဝတို့ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်၌ သိသော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အ ကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ အာသဝတို့ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်၌ သိသော (ပစ္စဝေက္ခဏာ ဉာဏ်)၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်းဟု (မေးသော်) “အာသဝတို့မှ လွတ်မြောက်မှု အရဟတ္တဖိုလ်”ဟူ၍ ဆိုရာ၏။ ရဟန်းတို့ လွတ်မြောက်မှု အရဟတ္တဖိုလ်ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အ ကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ လွတ်မြောက်မှု အရဟတ္တဖိုလ်၏ အကြောင်းကား အဘယ် နည်း၊ “တပ်ခြင်းကင်းမှု အရဟတ္တမဂ်တည်း”။ ရဟန်းတို့ တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်) ကိုလည်း အ ကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်)၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ငြီးငွေ့မှု ‘နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ငြီးငွေ့မှု ‘နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ငြီးငွေ့မှု ‘နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ ”ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင် တည်း”။ ရဟန်းတို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင်ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင်၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။

ရဟန်းတို့ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ’ တည်း”။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ငြိမ်းချမ်းမှု ‘ပဿဒ္ဓိ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ငြိမ်းချမ်းမှု ‘ပဿဒ္ဓိ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ငြိမ်းချမ်းမှု ‘ပဿဒ္ဓိ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါ မဆို။ ရဟန်းတို့ နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ဝမ်းမြောက်မှု ‘ပါမောဇ္ဇ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ဝမ်းမြောက်မှု ‘ပါမောဇ္ဇ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ဝမ်းမြောက်မှု ‘ပါမောဇ္ဇ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’ တည်း”။ ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ထိုဆင်းရဲမှု ‘ဒုက္ခ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။

ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ဘဝတည်း”။ ရဟန်းတို့ ဘဝကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ဘဝ၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'တည်း”။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'တည်း”။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်း မရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။

ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'၏ အကြောင်းကား အဘယ်နည်း၊ “ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'တည်း”။ပ။ “တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'တည်း”။ “တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) တည်း”။ “နာမ်ရုပ်တည်း”။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကိုလည်း အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏ဟု ငါဆို၏၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်၏ဟု ငါမဆို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ အကြောင်းကား အဘယ် နည်း၊ “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’တည်း”။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နာမ်ရုပ်သည် သိမှု ‘ဝိညာဏ်'လျှင် အကြောင်း ရှိ၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) သည် နာမ်ရုပ်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ သည် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'သည် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'သည် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝသည် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် ဘဝလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ'သည် ပဋိသန္ဓေ နေမှု ‘ဇာတိ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ'သည် ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဝမ်း မြောက်ခြင်း ‘ပါမောဇ္ဇ'သည် ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နှစ်သက်ခြင်း ‘ပီတိ'သည် ဝမ်းမြောက်ခြင်း ‘ပါမောဇ္ဇ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ငြိမ်းအေးခြင်း ‘ပဿဒ္ဓိ'သည် နှစ်သက်ခြင်း ‘ပီတိ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'သည် ငြိမ်းအေးခြင်း ‘ပဿဒ္ဓိ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'သည် ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ယထာဘူတဉာဏ်အမြင်သည် တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်သည် ယထာဘူတဉာဏ်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်) သည် နိဗ္ဗိဒါဉာဏ် လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဝိမုတ္တိ (ဟူသော အရဟတ္တဖိုလ်) သည် တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်) လျှင် အကြောင်း ရှိ၏၊ အာသဝေါတရားတို့ ကုန်ခြင်း၌ သိသော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်သည် ဝိမုတ္တိ (ဟူသော အရဟတ္တဖိုလ်) လျှင် အကြောင်းရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တောင်ထိပ်၌ တခဲနက် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းသည်ရှိသော် ထိုရေ သည် နိမ့်ရာ နိမ့်ရာသို့ စီးသွား၍ တောင် ချောက် ပပ်ကြားကွဲ မြောင်းငယ် မြောင်းကြီးတို့ကို ပြည့်စေ၏၊ တောင် ချောက် ပပ်ကြားကွဲ မြောင်းငယ် မြောင်းကြီးတို့ ပြည့်လတ်သော် အိုင်ငယ်တို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ အိုင်ငယ်တို့ ပြည့်လတ်သော် အိုင်ကြီးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့ ပြည့်လတ်သော် မြစ်ငယ်တို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့ ပြည့်လတ်သော် မြစ်ကြီးတို့ကို ပြည့်စေကုန်၏၊ မြစ်ကြီးတို့ ပြည့်လတ်သော် မဟာသမုဒ္ဒရာကို ပြည့်စေကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤဥပမာအတူသာလျှင် သင်္ခါရတို့သည် အဝိဇ္ဇာလျှင် အကြောင်းရှိကုန်၏၊ ဝိညာဏ်သည် သင်္ခါရတို့လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နာမ်ရုပ်သည် ဝိညာဏ်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ သဠာယတနသည် နာမ်ရုပ် လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဖဿသည် သဠာယတနလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဝေဒနာသည် ဖဿလျှင် အကြောင်း ရှိ၏၊ တဏှာသည် ဝေဒနာလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဥပါဒါန်သည် တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝသည် ဥပါဒါန်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဇာတိသည် ဘဝလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဒုက္ခသည် ဇာတိလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ သဒ္ဓါသည် ဒုက္ခလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပါမောဇ္ဇသည် သဒ္ဓါလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပီတိသည် ပါမောဇ္ဇလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ပဿဒ္ဓိသည် ပီတိလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ သုခသည် ပဿဒ္ဓိလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ သမာဓိ သည် သုခလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ယထာဘူတဉာဏ်အမြင်သည် သမာဓိလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ နိဗ္ဗိဒါဉာဏ် သည် ယထာဘူတဉာဏ်အမြင်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်) သည် နိဗ္ဗိဒါဉာဏ်လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဝိမုတ္တိ (ဟူသော အရဟတ္တဖိုလ်) သည် တပ်ခြင်းကင်းမှု (အရဟတ္တမဂ်) လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခြင်း၌ သိသော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်သည် ဝိမုတ္တိ (ဟူသော အရဟတ္တဖိုလ်) လျှင် အကြောင်းရှိ၏ဟု ဟောတော်မူ၏။

တတိယသုတ်။

၄-အညတိတ္ထိယသုတ်

֍ ၂၄။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတ္တရာ သည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ကောင်းစွာ ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် သို့ ဆွမ်းခံဝင်တော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတ္တရာအား- “ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဆွမ်းခံခြင်းငှါ အလွန်စော သေး၏၊ သာသနာတော်ပြင်ပဖြစ်သည့် တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့ ကျောင်းတိုက်သို့ ငါချဉ်းကပ်ရမူ ကောင်းလေစွ”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။

ထို့နောက် အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် သာသနာတော်ပြင်ပ တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့ ကျောင်းတိုက်သို့ ချဉ်း ကပ်ပြီး၍ တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို ပြီးဆုံးစေပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော အသျှင်သာရိပုတ္တရာအား တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့သည် ဤသို့ ဆိုကြကုန်၏-

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏ အချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါးပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဤအရာ၌ ရဟန်း ဂေါတမသည် အဘယ်သို့ အယူရှိပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ဟောကြားပါသနည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် အဘယ် သို့ ပြောကြားသည်ရှိသော် ရဟန်းဂေါတမ (ဆိုသော) စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ပါကုန် သနည်း၊ ရဟန်းဂေါတမကို မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ အသျှင်ဂေါတမ၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ်အကြောင်းသို့ မရောက်ဘဲ ရှိပါကုန်အံ့နည်း”ဟု ဆို ကြကုန်၏။

ငါ့သျှင်တို့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်၏၊ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ဆိုသောသူသည် မြတ်စွာဘုရား ဆိုသော စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်၏၊ မြတ်စွာဘုရားကို မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်၏၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ် အကြောင်းသို့ မရောက်ဘဲ့ရှိရာ၏။

ငါ့သျှင်တို့ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံ ကြောင့် ဖြစ်၏။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ် ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။ အကြင် ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၏၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုသည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးတို့ ပြုသည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။

ငါ့သျှင်တို့ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင်ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။ ဆင်းရဲဒုက္ခကို သူတစ်ပါးပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၏၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲ ဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။ ဆင်းရဲဒုက္ခတို့ကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိဟု ဟောတော်မူ၏။

အသျှင်အာနန္ဒာသည် သာသနာပြင်ပအယူရှိသော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ အသျှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဤစကားပြောဟောနေသည်ကို ကြားလေသော် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဆွမ်းခံပြီးလျှင် ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်း ခံရွာမှ ဖဲခဲ့၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင် ပြီးသော် သာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိသော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ အသျှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ပြောသမျှ စကားအလုံးစုံကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကြား၏။

အာနန္ဒာ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ကောင်းစွာ ဖြေကြားလိုသူသည် သာရိပုတ္တရာ ဖြေကြားသကဲ့သို့ ဖြေကြားရာ၏၊ အာနန္ဒာ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟူ၍ ငါဘုရား ဟော၏။ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဖြစ်၏၊ ဤသို့ ဆိုသောသူသည် ငါဘုရားဆိုသော စကား ကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ရာ၏၊ ငါဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် ဖြစ်ရာ၏၊ ငါဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ရာ၏၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ် အကြောင်းသို့ မရောက်ဘဲ ရှိရာ၏။

အာနန္ဒာ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံ ကြောင့် ဖြစ်၏။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ကား။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင်ပြုသည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ် ပါး ပြုသည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊

အာနန္ဒာ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင်ပြုအပ်သည်ဟူ၍ ပညတ်ကြကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤ အကြောင်းသည် မရှိ၊ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်။ပ။ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်။ပ။ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူ သော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။

အာနန္ဒာ အခါတစ်ပါး၌ ငါဘုရားသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင်လျှင် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေး၍ မွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ အာနန္ဒာ ထိုအခါ ငါဘုရားသည် နံနက် အခါ၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဆွမ်းခံဝင်၏၊ အာနန္ဒာ ထိုငါဘုရားအား “ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ဆွမ်းခံခြင်းငှါ အလွန်စောသေး၏၊ ငါသည် သာသနာတော်ပြင်ပအယူ ရှိကုန်သော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ရမူကား ကောင်းရာ၏”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။

အာနန္ဒာ ထိုအခါ ငါဘုရားသည် သာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိကုန်သော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့၏ အရံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ထိုသာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိကုန်သော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို၏၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ အာနန္ဒာ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော ငါဘုရားအား ထိုသာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိကုန်သော တိတ္ထိပရိဗိုဇ်တို့သည် ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏-

“ငါ့သျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏ အချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏ အချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ငါ့သျှင်ဂေါတမ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ် သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကြသည့် ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကုန်၏၊ ဤအရာ၌ အသျှင်ဂေါတမသည် အဘယ်သို့ အယူရှိပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ဟောကြားပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ပြောကြားသည်ရှိသော် အသျှင်ဂေါတမ ဆိုသောစကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ အသျှင်ဂေါတမကို မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ အသျှင်ဂေါတမ၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ပါကုန် အံ့နည်း၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ် အကြောင်းသို့ မရောက်ဘဲ ရှိပါကုန်အံ့နည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

အာနန္ဒာ ဤသို့ ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ငါသည် သာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ထိုပရိဗိုဇ်တို့အား ဤသို့သော စကားကို မိန့်ဆို၏- “ငါ့သျှင်တို့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟူ၍ ငါ ဟောအပ်၏။ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ဆိုသော သူသည် ငါဆိုသော စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ရာ၏၊ ငါ့ကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်၏၊ ငါ၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်၏၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ်အကြောင်းသို့ မရောက်ဘဲ ရှိရာ၏”ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ငါ့သျှင်တို့ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်လည်း။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်လည်း။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏့ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊

ငါ့သျှင်တို့ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ၊ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်။ပ။ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲကို ခံစား ကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိဟု ဟောတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အံ့ဖွယ်ရှိပါ၏၊ အသျှင် ဘုရား မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါ၏၊ ယင်းသို့သော အရာ၌ တစ်ခုသော ပုဒ်ဖြင့် အလုံးစုံသော အနက်ကို ဟော အပ်သည် ဖြစ်ဘိ၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤအနက်ကိုပင်လျှင် အကျယ်အားဖြင့် ဟောသည်ရှိသော် နက်နဲသည်လည်း ဖြစ်ရာ၏၊ နက်နဲသော အသွင်ရှိသည်လည်း ဖြစ်ရာ၏ဟု လျှောက်၏။

အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်လျှင် ဤအရာဝယ် သင့်ဉာဏ်၌ ထင်စေလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းခံရှိသ နည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးလာကြပါကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် စင်စစ် ‘ဇာတိ'လျှင် အကြောင်းခံရှိ၏၊ ဇာတိလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ‘ဇာတိ'ကြောင့် ဖြစ်၏၊ ‘ဇာတိ'လျှင် အမွန် အစရှိ၏”ဟု ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းခံရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးလာကြကုန်မူ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် ဘဝလျှင် အကြောင်းခံ ရှိ၏၊ ဘဝလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဘဝလျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟု ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ဘဝသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းခံရှိသနည်း၊ အဘယ် တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးလာကြကုန်မူ “ဘဝသည် ဥပါဒါန်တရားလျှင် အကြောင်းခံရှိ၏၊ ဥပါဒါန်လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဥပါဒါန်ကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန်လျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟု ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'သည်။ပ။ ငါ့သျှင် တပ် မက်မှု ‘တဏှာ'သည်။ပ။ ငါ့သျှင် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'သည်။ပ။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းခံရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသ နည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးလာကြကုန်မူ “တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'သည် တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါးလျှင် အကြောင်းခံရှိ၏၊ အာယတနခြောက်ပါးလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း ရှိ၏၊ အာယတနခြောက်ပါးကြောင့် ဖြစ်၏၊ အာယတနခြောက်ပါးလျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟု ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့။ “ငါ့သျှင် ဖဿ၏ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါးတို့၏ (အရဟတ္တမဂ်ဖြင့်) အကြွင်း မဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏၊ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချူပ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချူပ်ခြင်းကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ချူပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့ဟု (လျှောက်၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဘူမိဇ သုတ်

֍ ၂၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ဘူမိဇသည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါး တည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထလျက် အသျှင်သာရိပုတ္တရာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်စကား ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင် သာရိပုတ္တရာအား ဤစကားကို လျှောက်၏-

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏ ဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကြကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ချမ်းသာဆင်းရဲကို သူတစ်ပါး ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ် ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကြကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ် သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏအချို့တို့ ရှိကြ ကုန်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ် သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏ အချို့တို့ ရှိကြ ကုန်၏။ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဤအရာ၌ အကျွန်ုပ်တို့၏ မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်သို့ အယူရှိပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ဟောကြားပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ပြောကြားသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရား၏ ဟောသော စကား ကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ်သို့ မရောက်ဘဲ ရှိပါအံ့နည်း”ဟု လျှောက်၏။

ငါ့သျှင် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ဆိုသောသူသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ အပ်သော စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ရာ၏၊ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ရာ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြား သည် မည်ရာ၏၊ အကြောင်းနှင့်တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာကဲ့ရဲ့ဖွယ်သို့ မရောက်ဘဲ ရှိရာ၏။

ငါ့သျှင် ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။

ငါ့သျှင် ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားကြကုန် လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ၊ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထို သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားကြကုန်လတ္တံ့ဟူ့သော ဤအကြောင်းသည် မရှိဟု မိန့်ဆို၏။

အသျှင်အာနန္ဒာသည် အသျှင်ဘူမိဇနှင့် အတူ အသျှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဟောသမျှ စကားအလုံးစုံကို ကြားလေ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်ဘူမိဇနှင့် အတူ အသျှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ပြောဟောသမျှ စကားအလုံးစုံကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကြား၏။

အာနန္ဒာ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ကောင်းစွာ ဖြေကြားလိုသူသည် သာရိပုတ္တရာ ဖြေကြားသကဲ့သို့ ဖြေကြားရာ၏၊ အာနန္ဒာ စင်စစ် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟူ၍ ငါဟော အပ်၏။ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ဆိုသောသူသည် ငါဘုရားဟော အပ်သော စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ရာ၏၊ ငါဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ရာ၏၊ ငါဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ရာ၏၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ်အကြာင်းသို့ မရောက်ဘဲ ရှိရာ၏။

အာနန္ဒာ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ် တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြေင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီ သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။

အာနန္ဒာ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကြကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားကြကုန် လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ၊ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ် သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကြကုန်သော ကမ္မဝါဒီသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဖဿကို ကြဉ်ထား၍ ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားကုန်လတ္တံ့ ဟူသော ဤအကြောင်းသည် မရှိ။

အာနန္ဒာ ကိုယ် ‘ကာယ’ ရှိခဲ့သော် ကိုယ်၌ ဖြစ်သော စေ့ဆော်မှု ‘ကာယသဉ္စေတနာ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် အတွင်းသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲ ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ နှုတ် ‘ဝါစာ’ ရှိခဲ့သော် နှုတ်၌ ဖြစ်သော စေ့ဆော်မှု ‘ဝစီသဉ္စေတနာ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် အတွင်းသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲ ဖြစ်၏။ အာနန္ဒာ စိတ် ‘မနော’ ရှိခဲ့သော် စိတ်၌ ဖြစ်သော စေ့ဆော်မှု ‘မနောသဉ္စေတနာ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် အတွင်းသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲ ဖြစ်၏။ ဤစေတနာသည် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်၏။

အာနန္ဒာ အကြင်ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ'ကို ကိုယ်တိုင်မူလည်း ပြုစီရင်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာ ဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ'ကို သူတစ်ပါးတို့မူလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာ ဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ'ကို ကောင်းစွာ သိသည် ဖြစ်၍မူလည်း ပြုစီရင်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့်မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာ ဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မူ ‘ကာယသင်္ခါရ'ကို ကောင်းစွာ မသိမူ၍လည်း ပြုစီရင်၏။

အာနန္ဒာ အကြင်နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာ ဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုနှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ'ကို ကိုယ်တိုင်မူလည်း ပြုစီရင်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုနှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ'ကို သူတစ်ပါးတို့မူလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုနှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ'ကို ကောင်းစွာ သိသည် ဖြစ်၍မူလည်း ပြုစီရင်၏။ပ။ မသိမူ၍လည်း ပြုစီရင်၏။

အာနန္ဒာ အကြင်စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာ ဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုစိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ'ကို ကိုယ်တိုင်မူလည်း ပြုစီရင်၏၊ အာနန္ဒာ အကြင်စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုစိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ'ကို သူတစ်ပါးတို့မူလည်း ပြုစီရင်ကုန်၏၊ အာနန္ဒာ အကြင် စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ’ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ထိုစိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘မနောသင်္ခါရ'ကို ကောင်းစွာ သိသည် ဖြစ်၍မူလည်း ပြုစီရင်၏။ပ။ မသိမူ၍လည်း ပြုစီရင်၏။

အာနန္ဒာ ဤတရားတို့၌ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’သည် ကျရောက်၏၊ အာနန္ဒာ အကြင်စေတနာကာယဟူ သော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ် ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချူပ်ခြင်းကြောင့် ထိုစေတနာကာယသည် မဖြစ်။ အကြင်စေတနာဝါစာဟူသော အကြောင်း ကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချူပ်ခြင်းကြောင့် ထိုစေတနာဝါစာသည် မဖြစ်။ အကြင်မနောဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုမနောကံသည် မဖြစ်။ ထိုစေတနာသည် (ချမ်းသာဆင်းရဲ၏) ပေါက်ရောက်ရာ လယ်မြေ မဟုတ်။ပ။ ထိုစေတနာသည် (ချမ်းသာဆင်းရဲ၏) တည်ရာ ယာမြေ မဟုတ်။ပ။ ထိုစေတနာသည် (ချမ်းသာဆင်းရဲ၏) တည်ရာ အာယတန မဟုတ်။ပ။ အကြင်မနောဟူသော အကြောင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ ချမ်းသာဆင်းရဲ သည် ဖြစ်၏၊ ထိုစေတနာသည် ချမ်းသာဆင်းရဲ၏ အကြောင်း မဟုတ်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဥပဝါဏသုတ်

֍ ၂၆။ သာဝတ္တိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ဥပဝါဏသည် မြတ်စွာဘုရား ထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏-

“အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော အချို့သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ ရှိကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို သူတစ်ပါးပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော အချို့သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ ရှိကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ် သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော အချို့သော သမဏ ဗြာဟ္မဏတို့ ရှိကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးလည်း ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်သော အချို့သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ ရှိကုန်၏။ ဤအရာ၌ အကျွန်ုပ်တို့၏ မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်သို့ အယူရှိပါသနည်း၊ အဘယ်သို့ ဟောကြားပါသနည်း၊့အကျွန်ုပ်တို့သည် အဘယ်သို့ ပြောကြားသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရား ဟောသော စကားကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ပါကုန်အံ့နည်း၊ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ပါ ကုန်အံ့နည်း၊ မြတ်စွာဘုရား ဟောသော တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောသည် မည်ပါကုန် အံ့နည်း၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ရာ ကဲ့ရဲ့ဖွယ်သို့ မရောက်ဘဲ ရှိပါအံ့နည်း”ဟု လျှောက်၏။

ဥပဝါဏ ဆင်းရဲကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န (စွဲ၍ ဖြစ်သော) တရားဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ အဘယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သနည်း၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဖြစ်၏။ ဤသို့ ဆိုသောသူသည် ငါဘုရား ဟောသော စကား ကိုပင် အတုလိုက်၍ ဆိုသည် မည်ရာ၏၊ ငါဘုရားကိုလည်း မဟုတ်မမှန်သော စကားဖြင့် မစွပ်စွဲသည် မည်ရာ၏၊ ငါဘုရား၏ တရားနှင့် လျော်သော တရားကိုလည်း ပြောကြားသည် မည်ရာ၏၊ အကြောင်းနှင့် တကွ အယူသို့ ကျရောက်ခြင်းသည် ကဲ့ရဲ့ဖွယ် တစ်စုံတစ်ရာသို့ မရောက်ဘဲ ရှိရာ၏။

ဥပဝါဏ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင်လည်း ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကြကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏၊ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ် သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ် အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟူ၍ ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ ဝေဒနာသည်လည်း တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်၏။

ဥပဝါဏ ထိုအယူလေးပါးတို့တွင် ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်၏ဟု ပညတ်ကုန်သော သမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ်အားဖြင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲကို ခံစားကြကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည်ကား။ပ။ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဆင်းရဲကို ကိုယ်တိုင် ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ် သည်လည်း မဟုတ်၊ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်၏ဟု ပညတ်ကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် စင်စစ် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို ကြဉ်ထား၍ ဆင်းရဲကို ခံစားကြကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ပစ္စယသုတ်

֍ ၂၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်ပေါ်၏။

ရဟန်းတို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် အဘယ်နည်း၊ ထိုထိုသတ္တဝါတို့အား ထိုထိုဘုံဘဝ၌ အကြင်အိုခြင်း အိုသည်၏အဖြစ် သွားကျိုးခြင်း ဆံဖြူခြင်း အရေတွန့်ခြင်း အသက်၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ကျက်ခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို အိုခြင်း ‘ဇရာ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုဘုံဘဝမှ ရွေ့လျောခြင်း ရွေ့လျောသည်၏အဖြစ် ပျက်ခြင်း ကွယ်ပျောက်ခြင်း အသက်ကို စွန့်ခြင်း သေခြင်း ဘဝအဆုံးကို ပြုခြင်း ခန္ဓာတို့၏ ပျက်ခြင်း ကိုယ်ကောင်ကို ပစ်ချရခြင်းဟူသော သဘောတရား ကို သေခြင်း ‘မရဏ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဤအိုခြင်း ‘ဇရာ'သည်လည်းကောင်း၊ သေခြင်း ‘မရဏ'သည်လည်းကောင်း ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသဘောတရားကို ဇရာမရဏဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဇာတိ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇရာ မရဏ ဖြစ်ပေါ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်သည် ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ပေတည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန် ကန်သော အမြင်၊ မှန်ကန်သော အကြံ၊ မှန်ကန်သော စကား၊ မှန်ကန်သော အလုပ်၊ မှန်ကန်သော အသက်မွေးမှု၊ မှန်ကန်သော အားထုတ်မှု၊ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှု၊ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ ဘဝဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါးဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ နာမ်ရုပ်ဟူ သည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် ဤ သုံးပါးတို့တည်း။ ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’၊ စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘စိတ္တသင်္ခါရ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားသုံးပါးတို့ကို ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်သည် သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင်။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ အကြောင်းကို သိ၏၊ ဤသို့ အကြောင်းတရားတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိ၏၊ ဤသို့ အကြောင်းတရားတို့၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ ဤသို့ အကြောင်းတရားတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏၊ ထိုကြောင့် ဤအရိယာတပည့်ကို အယူနှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤသူတော်ကောင်းတရားသို့ ရောက်လာသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤသူတော်ကောင်းတရားကို မြင်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ’ ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူလည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဝိဇ္ဇာနှင့် ပြည့်စုံသူဟူလည်းကောင်း၊ တရားအယဉ်သို့ ရောက်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ (ကိလေသာကို) ဖောက်ခွဲနိုင်သော အရိယာပညာရှိဟူ၍လည်းကောင်း၊ အမြိုက် (နိဗ္ဗာန်) တံခါးသို့ ရောက်၍ တည်သူဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

သတ္တမသုတ်။

၈-ဘိက္ခုသုတ်

֍ ၂၈။ သာဝတ္တိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို သိ၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိ၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။ ပဋိသန္ဒေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို သိ၏။ပ။ ဘဝကို သိ၏။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို သိ၏။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို သိ၏။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ကို သိ၏။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို သိ၏။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ကို သိ၏။ နာမ်ရုပ်ကို သိ၏။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို သိ၏။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ် ရာကို သိ၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။

ရဟန်းတို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် အဘယ်နည်း၊ ထိုထိုသတ္တဝါတို့အား ထိုထိုဘုံဘဝ၌့အိုခြင်း အိုသည်၏အဖြစ် သွားကျိုးခြင်း ဆံဖြူခြင်း အရေတွန့်ခြင်း အသက်၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ကျက်ခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို အိုခြင်း ‘ဇရာ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထို ဘုံဘဝမှ ရွေ့လျောခြင်း ရွေ့လျောသည်၏အဖြစ် ပျက်ခြင်း ကွယ်ပျောက်ခြင်း အသက်ကို စွန့်ခြင်း သေခြင်း ဘဝအဆုံးကို ပြုခြင်း ခန္ဓာတို့၏ ပျက်ခြင်း ကိုယ်ကောင်ကို ပစ်ချရခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို သေခြင်း ‘မရဏ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဤအိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤတရားကို အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဇာတိ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်သည် ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း။ မှန်ကန်သော အမြင်။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ ဇာတိဟူသည် အဘယ်နည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ ဘဝဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တဏှာဟူသည် အဘယ်နည်း။ ဝေဒနာဟူသည်။ ဖဿဟူ သည်။ သဠာယတနဟူသည်။ နာမ်ရုပ်ဟူသည်။ ဝိညာဏ်ဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတို့ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း။ ကိုယ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’၊ စိတ်ဖြင့် ပြုစီရင်မှု ‘စိတ္တ သင်္ခါရ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကို သင်္ခါရတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။ အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာ မဂ်သည်ပင်လျှင် သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ် နည်း၊ မှန်ကန်သော အမြင်။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ဤသို့ ဇရာမရဏကို သိ၏၊ ဤသို့ ဇရာမရဏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိ၏၊ ဤသို့ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ ဤသို့ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့် ကို သိ၏၊ ဤသို့ ဇာတိကို သိ၏။ပ။ ဘဝကို။ ဥပါဒါန်ကို။ တဏှာကို။ ဝေဒနာကို။ ဖဿကို။ သဠာ ယတနကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ ဝိညာဏ်ကို။ သင်္ခါရတို့ကို။ သင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကို။ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကို။ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို ကောင်းသော အယူနှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤသူတော်ကောင်း တရားသို့ ရောက်လာသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤသူတော်ကောင်းတရားကို ရှုမြင်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ’ ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဝိဇ္ဇာနှင့် ပြည့်စုံသူဟူလည်းကောင်း၊ တရားအယဉ်သို့ ရောက်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ (ကိလေသာကို) ဖောက်ခွဲနိုင်သော အရိယာပညာရှိဟူ၍လည်းကောင်း၊ အမြိုက် (နိဗ္ဗာန်၏) တံခါးသို့ ရောက်၍ တည်သူဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၂၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏတို့သည်လည်းကောင်း အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကို မသိကုန်။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး့ (သဠာယတန) ကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ရာ ‘နိဗ္ဗာန်'သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။ ရဟန်းတို့ ထို သမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ မသမုတ်အပ် ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက် ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏတို့သည်လည်းကောင်း ဇရာမရဏကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏။ ဇာတိကို သိကုန်၏။ပ။ ဘဝကို။ ဥပါဒါန်ကို။ တဏှာကို။ ဝေဒနာကို။ ဖဿကို။ သဠာယတနကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ ဝိညာဏ်ကို။ သင်္ခါရတို့ကို၊ သင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကို၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကို၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုသမဏတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏတို့ကိုလည်းကောင်း သမဏတို့၌မူလည်း သမဏတို့ဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏတို့ဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၃၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို လွန်၍ တည်ကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကို မသိကုန်။ပ။ ဘဝကို။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကို။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကို။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကို။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို။ တည်ရာ ‘အာယတန’ ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ် ရာကို မသိကုန်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်၊ ထိုသမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို လွန်၍ တည်ကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်ဟု ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဇရာမရဏကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ဖြစ်ပေါ် ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက် ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ဇရာမရဏကို လွန်၍ တည်ကုန်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

ဇာတိကို သိကုန်၏။ပ။ ဘဝကို။ ဥပါဒါန်ကို။ တဏှာကို။ ဝေဒနာကို။ ဖဿကို။ သဠာယတနကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ ဝိညာဏ်ကို။ သင်္ခါရတို့ကို သိကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ သင်္ခါရ့တို့၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏၊ ထို သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို လွန်၍ တည်လတ္တံ့ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

သုံးခုမြောက် ဒသဗလဝဂ် ပြီး၏။

၄-ကဠာရခတ္တိယဝဂ်

၁-ဘူတသုတ်

֍ ၃၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာကို ခေါ်တော်မူ၏၊ “သာရိပုတ္တရာ ပါရာယနဝဂ် အဇိတလုလင် မေးအပ်သော အမေး၌-

“(အသျှင်ဘုရား) ဤသာသနာတော်၌ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိကုန်၏၊ များစွာသော အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း ကျင့်ဆဲဖြစ်ကုန်၏၊ ထို ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျင့်ကို အကျွန်ုပ် မေးအပ်သော ရင့်ကျက်သော ပညာရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူပါလော့”ဟု ဤတရားစကားကို ဟောအပ်ပြီ။

သာရိပုတ္တရာ အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည် ရှိသော် အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေ၏၊ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာကို မိန့်တော်မူ၏။ပ။ နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေ၏၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း မြတ်စွာဘုရား သည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာကို မိန့်တော်မူ၏။ “သာရိပုတ္တရာ ပါရာယနဝဂ် အဇိတလုလင် မေးအပ်သော အမေး၌-

“(အသျှင်ဘုရား) ဤသာသနာတော်၌ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် သိအပ်ပြီးသော တရား ရှိကုန်၏၊ များစွာသော အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်လည်း ကျင့်ဆဲဖြစ်ကုန်၏၊ ထို ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျင့်ကို အကျွန်ုပ် မေးအပ်သော ရင့်ကျက်သော ပညာရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူပါလော့”ဟု ဤတရားစကားကို ဟောအပ်ပြီ။

သာရိပုတ္တရာ အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း”ဟု မိန့်တော်မူပြန်၏၊ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဆိတ်ဆိတ် နေ၏။

သာရိပုတ္တရာ “ဤသည်ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟု ရှုလော့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား “ဤ သည်ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၏၊ “ဤသည်ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုပြီး၍ ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၏၊ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရ လျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုပြီးလျှင် အာဟာရလျှင် ဖြစ် ကြောင်းရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်၏၊ “ထိုအာဟာရ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၏၊ “ထိုအာဟာရ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၍ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့လျှင် ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ’ ဖြစ်ပါ၏။

အသျှင်ဘုရား အဘယ်သို့လျှင် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ အသျှင်ဘုရား “ဤသည် ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၏၊ “ဤသည်ကား ခန္ဓာ ငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုပြီး၍ ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှု၏၊ “ခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုပြီး၍ အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့်ရှု၏၊ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်း သော ပညာဖြင့် မြင်၍ ချုပ်ငြိမ်းမှုသဘောရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်း ကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့လျှင် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိသူ ဖြစ်ပါ၏။ “အရှင်ဘုရား ဤသို့လျှင် ပါရာယနဝဂ် အဇိတလုလင် မေးအပ်သော အမေး၌-

အသျှင်ဘုရား အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောတော်မူအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို ဤသို့လျှင် အကျယ် အားဖြင့် အကျွန်ုပ် သိပါ၏”ဟု (လျှောက်၏)။

သာရိပုတ္တရာ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ သာရိပုတ္တရာ “ဤသည်ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန် သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ဤသည်ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍ ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်၏။ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍် အာဟာရကြောင့်ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်၏၊ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သော အတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်း သဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိသော ခန္ဓာငါးပါး ကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်မက်မှုကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းငှါ ကျင့်၏၊ သာရိပုတ္တရာ ဤသို့လျှင် ကျင့်ဆဲဖြစ်၏။

သာရိပုတ္တရာ အဘယ်သို့လျှင် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ သာရိပုတ္တရာ “ဤသည် ကား ခန္ဓာငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ဤသည်ကား ခန္ဓာ ငါးပါးတည်း”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍ ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မူ ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း့ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍် အာဟာရလျှင် ဖြစ်ကြောင်းရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်း ကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမှု၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၏၊ “ထိုအာဟာရ၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ခန္ဓာငါးပါးသည် ချုပ်ခြင်းသဘော ရှိ၏”ဟုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် မြင်၍ ချုပ်ငြိမ်းမှုသဘောရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့် မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ သာရိပုတ္တရာ ဤသို့လျှင် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိသူ ဖြစ်၏။ “သာရိပုတ္တရာ ဤသို့လျှင် ပါရာယနဝဂ် အဇိတလုလင် မေးအပ်သော အမေး၌-

“(အသျှင်ဘုရား) ဤသာသနာတော်၌ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် သိအပ်ပြီးသော တရားရှိကုန်၏၊ များစွာသော အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ကျင့်ဆဲ ဖြစ်ကုန်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အကျင့်ကို အကျွန်ုပ် မေးအပ်သော ရင့်ကျက်သော ပညာရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူပါလော့”ဟု ဤတရားစကားကို ဟောအပ်ပြီ။

သာရိပုတ္တရာ အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို ဤသို့လျှင် အကျယ်အားဖြင့် မှတ်အပ်၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ကဠာရသုတ်

֍ ၃၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ကဠာရခတ္တိယမည်သော ရဟန်းသည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြော ဆို၏၊ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် အမှတ်ရဖွယ် စကားကို ပြောဆိုပြီးဆုံးစေ၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်သာရိပုတ္တရာအား ဤစကားကို လျှောက်၏၊ “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ မောဠိယဖဂ္ဂုနမည်သော ရဟန်း သည် သိက္ခာကို ချ၍ လူထွက်၏”ဟု လျှောက်၏၊ ထိုအသျှင်သည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ သက်သာရာကို မရခဲ့လေတကားဟု မိန့်တော်မူ၏၊ သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ သက်သာရာကို ရပါသလောဟု (မေးလျှောက်ပြန်၏)၊ ငါ့သျှင် ငါသည် ယုံမှားမရှိဟု (မိန့်ဆို၏)၊ ငါ့သျှင် နောင်အခါ၌လည်း သက်သာရာ ရပါမည်လောဟု လျှောက်ပြန်၏၊ ငါ့သျှင် ငါသည် တွေးတောခြင်း မရှိဟု (မိန့်ဆို၏)၊ ထိုအခါ ကဠာရခတ္တိယမည်သော ရဟန်းသည် နေရာမှ ထ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤသို့သော စကားကို လျှောက်၏ - “အသျှင်ဘုရား အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားပါ၏”ဟု လျှောက်၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတစ်ပါးကို “ရဟန်း သင်သည် လာခဲ့လော့၊ ငါဘုရား၏ စကားဖြင့် ‘ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ မြတ်စွာဘုရားသည် သင့်ကို ခေါ်တော်မူ၏’ဟု ဆို၍ သာရိပုတ္တရာကို ခေါ် ချေလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံပြီး လျှင် အသျှင်သာရိပုတ္တရာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်သာရိပုတ္တရာကို “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ မြတ်စွာဘုရား သည် သင့်ကို ခေါ်တော်မူ၏”ဟု ဤစကားကို လျှောက်၏၊ “ငါ့သျှင် ကောင်းပြီ”ဟု အသျှင်သာရိပုတ္တရာ သည် ထိုရဟန်းအား ဝန်ခံ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိးခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်သာရိပုတ္တရာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ “သာရိ ပုတ္တရာ သင်သည် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊့ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏ ဟူသည် မှန်သလော”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ထိုပုဒ် ထိုသဒ္ဒါတို့ဖြင့် အဓိပ္ပါယ်ကို (တိုက်ရိုက်) မဆိုပါဟု လျှောက်၏၊ သာရိပုတ္တရာ မည်သည့်ပရိယာယ်မျိုးဖြင့်မဆို အမျိုးကောင်းသားသည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြား၏၊ မည့်သို့ပင်ဖြစ်စေ ပြောကြားသည်ကို ပြောကြားသောအားဖြင့် မှတ်အပ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည်လည်း “ထိုပုဒ် ထိုသဒ္ဒါတို့ဖြင့် အဓိပ္ပါယ်ကို (တိုက်ရိုက်) မသိပါဟု ဤသို့ လျှောက်ထားပြီးသည် မဟုတ်ပါလော”ဟု လျှောက်၏။

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အဘယ်သို့ သိသောကြောင့် အဘယ်သို့ မြင်သောကြောင့် ‘ပဋိသန္ဓေ နေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်း”ဟု သင့်ကို မေးကြမူ သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မေးတော်မူ၏။ “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အဘယ်သို့ သိ သောကြောင့် အဘယ်သို့ မြင်သောကြောင့် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်း”ဟု အကျွန်ုပ်ကို မေးကြကုန်မူ အကျွန်ုပ်သည် ဤဆိုလတ္တံ့သော အတိုင်း ဖြေကြားပါအံ့။ “ငါ့သျှင်တို့ အကြင်အကြောင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်၏၊ ထိုအကြောင်း၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် (ပဋိသန္ဓေနေမှု) ကုန်ရာ၌ (ငါသည် ပဋိသန္ဓေနေမှု) ကုန်ပြီဟူ၍ သိအပ်ပြီ၊ (ငါသည် ပဋိသန္ဓေနေမှု) ကုန်၏ဟူ၍ သိပြီးသော် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိပါ၏’ဟု အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့”ဟု လျှောက်၏။

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ် တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်ကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသ နည်း”ဟု ဤသို့ သင့်ကို မေးကြကုန်မူ သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “ငါ့သျှင် သာရိပုတ္တရာ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း။ပ။ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးကြကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ သည် ဘဝလျှင် အ ကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဘဝလျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟူ၍ အကျွန်ုပ် သည် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့ဟု လျှောက်၏။

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဘဝသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ် ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်ကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးကြ ကုန်မူ သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မေးတော်မူ၏။ “အသျှင်ဘုရား ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဘဝ သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ် ကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟု မေးကြကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ ဘဝသည် ဥပါဒါန်လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဥပါဒါန်ကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန်လျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟူ၍ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့ဟု လျှောက်၏။

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ သည်။ပ။ ဤသို့ သင့်ကို မေးကြကုန်မူ သာရိပုတ္တရာ “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသ နည်း”ဟု သင့်ကို မေးကြကုန်မူ သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသ နည်း၊့အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား လျှင် အမွန်အစရှိသနည်း”ဟူ၍ မေးကြကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် ဝေဒနာလျှင် အ ကြောင်းရှိ၏၊ ဝေဒနာလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဝေဒနာကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာလျှင် အမွန်အစရှိ၏”ဟူ၍ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့၊ ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့ဟု လျှောက်၏။

“ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အဘယ်သို့ သိသောကြောင့် အဘယ်သို့ မြင်သောကြောင့် ဝေဒနာတို့၌ နှစ်သက်ခြင်း မထင်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးကြကုန်မှု သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အဘယ်သို့ သိသောကြောင့် အဘယ်သို့ မြင်သောကြောင့် ဝေဒနာတို့၌ နှစ်သက်ခြင်း မထင်ပါသနည်း”ဟု ဤသို့ မေးကြကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'တို့ သည် ဤသုံးပါးတို့တည်း၊ အဘယ်သုံးပါးတို့နည်းဟူမူ- သုခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာတို့တည်း။ ငါ့သျှင်တို့ ဤဝေဒနာသုံးပါးတို့သည် စင်စစ် မမြဲကုန်၊ အကြင်တရားသည် မမြဲ၊ ထိုတရား သည် ဆင်းရဲဒုက္ခတည်း၊ ဤသို့ သိသည်ရှိသော် ဝေဒနာတို့၌ နှစ်သက်ခြင်း မထင်”ဟူ၍ အကျွန်ုပ် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့၊ ဤသို့ မေးသည်ရှိသော် ဤသို့ ဖြေကြားပါအံ့ဟု လျှောက်၏။

သာရိပုတ္တရာ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ “ဝေဒနာဟူသမျှ အားလုံးသည် ဒုက္ခဖြစ်၏”ဟူသော ဤစကား သည် ထိုတရား၏ အနက်ကိုပင် အကျဉ်းအားဖြင့် ဖြေကြားခြင်းငှါ အကြောင်းပရိယာယ်ပင် ဖြစ်၏။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ “သင်သည် အဘယ်သို့ လွတ်မြောက်ခြင်းကြောင့် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိပြီဟု ဤသို့ သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသနည်း”ဟု မေးလာကြကုန်မူ သင် အဘယ်သို့ ဖြေကြားမည်နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အဘယ်သို့ လွတ်မြောက်ခြင်းကြောင့် ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ ဤအရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီဟု သိ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသ နည်း”ဟု မေးလာကြကုန်မူ “ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် အဇ္ဈတ္တသန္တာန်၌ ဖြစ်သော လွတ်မြောက်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ဟူသမျှ အားလုံးတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အကြင်အခြင်းအရာအားဖြင့် သတိ ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော အကျွန်ုပ်ကို အာသဝေါတရားတို့သည် မစီးဝင်နိုင်ကုန်၊ မိမိကိုယ်ကိုလည်း အယုတ် အားဖြင့် မသိ၊ ထိုအခြင်းအရာအားဖြင့် သတိနှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်၍ နေပါ၏”ဟုလျှောက်၏။

သာရိပုတ္တရာ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ “သမဏဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားအပ် သော အာသဝတရားတို့၌ ငါ ယုံမှား မရှိ၊ ထိုအာသဝတရားတို့ကို ငါ ပယ်ပြီးပြီလောဟူ၍လည်း တွေး တောမှု မဖြစ်”ဟူသော ဤစကားသည် ထိုတရား၏ အနက်ကိုပင် အကျဉ်းအားဖြင့် ဖြေကြားခြင်းငှါ အကြောင်းပရိယာယ် ဖြစ်ပေ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောတော်မူပြီး၍ နေရာမှ ထကာ ကျောင်းသို့ ဝင်တော်မူ၏။

ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် မြတ်စွာဘုရား ကြွသွား၍ မကြာမြင့်မီပင် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- “ငါ့သျှင်တို့ ဤအရာကို မေးလိမ့်မည်ဟု ကြိုတင်၍ မသိသေးသော ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ပဌမပြဿနာကို မေးတော်မူ၏၊ ထိုငါ့အား နှောင့်နှေးခြင်း ဖြစ်ခဲ့၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ပဌမပြဿနာကို ဝမ်းမြောက်တော်မူ၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါ့အား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏၊ ‘တစ်နေ့ လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်နေ့လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား တစ်မျိုး တစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။

တစ်ညဉ့်လုံး့လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်ညဉ့်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသော ပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ တစ်ညဉ့်တစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်ညဉ့်တစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား တစ်မျိုး တစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ နှစ်ညဉ့်နှစ်နေ့တို့ ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့။ပ။ နှစ်ညဉ့်နှစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ပ။ သုံးညဉ့်သုံးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့။ပ။ သုံးညဉ့်သုံးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေ ကြားအံ့။ပ။ လေးညဉ့်လေးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေး ငြားအံ့။ပ။ လေးညဉ့်လေးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ပ။ ငါးညဉ့်ငါးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့။ပ။ ငါးညဉ့် ငါးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ပ။ ခြောက်ညဉ့်ခြောက်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့။ပ။ ခြောက်ညဉ့်ခြောက် နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့။ပ။ ခုနစ်ညဉ့်ခုနစ်နေ့တို့ ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ခုနစ်ညဉ့်ခုနစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့’ဟု အကြံ သည် ဖြစ်၏”ဟု မိန့်ဆို၏။

ထိုအခါ ကဠာရခတ္တိယရဟန်းသည် နေရာမှ ထကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရား ကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ခြင်္သေ့မင်း၏ ကြုံးဝါးခြင်းကဲ့သို့ ကြုံးဝါးပါ၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ဤ အရာကို မေးလိမ့်မည်ဟု ကြိုတင်၍ မသိသေးသော ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ပဌမပြဿနာကို မေး တော်မူ၏၊ ထိုငါ့အား နှောင့်နှေးခြင်း ဖြစ်ခဲ့၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ပဌမပြဿနာကို ဝမ်းမြောက်တော်မူ၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါ့အား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏ - ‘တစ်နေ့လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်နေ့လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရာအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့၊ တစ်ညဉ့်ပတ်လုံးလည်း။ပ။ တစ်ညဉ့်တစ် နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို။ပ။ နှစ်ညဉ့်နှစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို။ပ။ သုံးညဉ့်သုံးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို။ပ။ လေးညဉ့်လေးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း။ ငါးညဉ့်ငါးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း။ ခြောက်ညဉ့်ခြောက်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း။ ခုနစ်ညဉ့်ခုနစ်နေ့တို့ ပတ်လုံးလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ခုနှစ်ညဉ့်ခုနှစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါသည် မြတ်စွာဘုရား အား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားအံ့’ဟု အကြံသည် ဖြစ်၏ဟု ကြုံးဝါးပါ၏”ဟု (လျှောက်၏)။

ရဟန်း သာရိပုတ္တရာအား အကြင်ဓမ္မဓာတ်သာဝကပါရမီဉာဏ်၌ ထိုးထွင်း၍ သိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တစ်နေ့လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်နေ့လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏။ တစ် ညဉ့်ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်ညဉ့်ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရား အား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏။ပ။ တစ်ညဉ့်တစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ တစ်ညဉ့်တစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏။ နှစ်ညဉ့်နှစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက် ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ နှစ်ညဉ့်နှစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏။ သုံးညဉ့်သုံးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ သုံးညဉ့်သုံးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြား ရာ၏။ လေးညဉ့်လေးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေး ငြားအံ့၊ လေးညဉ့်လေးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏၊ ငါးညဉ့်ငါးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ငါးညဉ့်ငါးနေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏၊ ခြောက်ညဉ့် ခြောက်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ခြောက်ညဉ့် ခြောက်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏၊ ခုနစ်ညဉ့် ခုနစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုး တစ်မျိုးသော ပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ခုနစ်ညဉ့်ခုနစ်နေ့တို့ပတ်လုံးလည်း သာရိပုတ္တရာသည် ငါဘုရားအား တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပုဒ်တို့ဖြင့် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသောပရိယာယ်တို့ဖြင့် ထိုအနက်ကို ဖြေကြားရာ၏၊ ထိုဓမ္မဓာတ်သာဝကပါရမီဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်

၃-ဉာဏဝတ္ထုသုတ်

֍ ၃၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား လေးဆယ့်လေးပါးကုန် သော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္ထု'တို့ကို ဟောကြားပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ လေးဆယ့်လေးပါးကုန်သော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္ထု'တို့သည် အဘယ်တို့ နည်း၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’၌ သိသောဉာဏ်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ'သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’၌ သိသောဉာဏ်၊

ပဋိသန္ဓေ နေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'၏ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ ပဋိသန္ဓေ နေမှု ‘ဇာတိ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ ဘဝ၌့သိသောဉာဏ်၊ ဘဝ၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ ဘဝ၏ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ ဘဝ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက် ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ ပြင်းစွာ စွဲလန်းမှု ‘ဥပါဒါန်’၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြင်းစွာ စွဲလန်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြင်းစွာ စွဲလန်းမှု ‘ဥပါဒါန်'၏ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြင်းစွာ စွဲလန်းမှု ‘ဥပါဒါန်'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’၌ သိသော ဉာဏ်၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'၏ ချုပ်ရာ၌ သိသော ဉာဏ်၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’၌ သိသောဉာဏ်၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'၏ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’၌ သိသောဉာဏ်။ပ။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ၌ သိသောဉာဏ်။ နာမ်ရုပ်၌ သိသောဉာဏ်။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’၌ သိသောဉာဏ်။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ရာ၌ သိသောဉာဏ်၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ သိသောဉာဏ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကို လေးဆယ့် လေးပါးကုန်သော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္ထု'တို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ , သေခြင်း ‘မရဏ’ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ထိုထိုသတ္တဝါတို့အား ထိုထို ဘုံဘဝ၌ အိုခြင်း အိုသည်၏ အဖြစ် သွားကျိုးခြင်း ဆံဖြူခြင်း အရေတွန့်ခြင်း အသက်၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ကျက်ခြင်းဟူသော ဤသဘောတရားကို အိုခြင်း ‘ဇရာ’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ထိုထိုသတ္တဝါတို့၏ ထိုထိုဘုံဘဝမှ ရွေ့လျောခြင်း ရွေ့လျောသည်၏ အဖြစ် ပျက်ခြင်း ကွယ်ပျောက်ခြင်း အသက်ကို စွန့်ခြင်း သေခြင်း ဘဝအဆုံးကို ပြုခြင်း ခန္ဓာတို့၏ ပျက်ခြင်း ကိုယ်ကောင်ကို ပစ်ချခြင်းဟူသော သဘောကို မရဏ ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဤသည်ကား အိုခြင်း ‘ဇရာ'တည်း၊ ဤသည်ကား သေခြင်း ‘မရဏ'တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသဘောတရားကို အိုခြင်း ‘ဇရာ’ , သေခြင်း ‘မရဏ’ဟု ဆိုအပ်၏။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ချုပ်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယမဂ်သည်ပင် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့် ဖြစ်၏။ ဤသည်တို့ကား အဘယ်တို့နည်း၊ မှန်ကန် သော အမြင်။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို သိ၏၊ ဤသို့ အိုခြင်း သေခြင်း၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိ၏၊ ဤသို့ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ ဤသို့ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။ ဤသည်ကား ထိုအရိယာတပည့်၏ တရား၌ သိ သော ဉာဏ်တည်း၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် မြင်အပ် သိအပ် အခါမလင့် အကျိုးကို ပေးတတ် ရောက်အပ် ဉာဏ်ဖြင့် သက်ဝင်၍ ယူအပ်သော ဤသစ္စာလေးပါးတရားတို့ဖြင့် အတိတ်အနာဂတ်၌ နည်းကို ဆောင်၏။

လွန်လေပြီးသော ‘အတိတ်'ကာလ၌ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို သိကုန်၏၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်၏၊ အိုခြင်း သေခြင်း၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏအားလုံးတို့သည် ယခုအခါ၌ ငါ သိသကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် သိကုန်၏။

နောင် ‘အနာဂတ်'ကာလ၌ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို သိကုန် လတ္တံ့၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်လတ္တံ့၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်လတ္တံ့၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏ့အားလုံးတို့သည် ယခုအခါ၌ ငါ သိသကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် သိကြကုန်လတ္တံ့ဟု အတိတ်အနာဂတ်တို့၌ နည်းကို ဆောင်၏၊ ဤသည်ကား ထိုအရိယာတပည့်၏ (မဂ်ဉာဏ်သို့) အစဉ်လိုက်ခြင်း၌ ဖြစ်သော ဉာဏ် တည်း။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား (သစ္စာလေးပါး) တရား၌ သိသောဉာဏ်လည်းကောင်း၊ မဂ်ဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်ခြင်း၌ သိသော (ပစ္စဝေက္ခဏာ) ဉာဏ်လည်းကောင်း ဤနှစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့ သည် စင်ကြယ်ကုန်၏၊ ဖြူစင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်ကို “မှန်ကန်သောအယူနှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “မှန်ကန်သောဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤသူတော် ကောင်းတရားသို့ ရောက်လာသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤသူတော်ကောင်းတရားကို မြင်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဝိဇ္ဇာနှင့် ပြည့်စုံသူ” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “တရားအယဉ်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “(ကိလေသာကို) ဖောက် ခွဲသော အရိယာပညာရှိ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အမြိုက်နိဗ္ဗာန် တံခါးဝသို့ ရောက်၍ တည်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ဘဝဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ‘နာမ်ရုပ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ ပြုပြင်စီရင် မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ပြုပြင်စီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုပြင်စီရင်မှု ‘ကာယသင်္ခါရ’၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုပြင်စီရင်မှု ‘ဝစီသင်္ခါရ’၊ စိတ်ဖြင့် ပြုပြင်စီရင်မှု ‘စိတ္တသင်္ခါရ'တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤတရားတို့ကို သင်္ခါရတို့ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။

မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ပေါ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်၏၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ်တရားသည်ပင် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သောအမြင်။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှုတည်း။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိ၏၊ ဤသို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိ၏၊ ဤသို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ ဤသို့ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏၊ ဤသည်ကား ထိုအရိယာ တပည့်၏ သစ္စာလေးပါးတရား၌ သိသောဉာဏ်တည်း။ ထိုအရိယာတပည့်သည် မြင်အပ် သိအပ် အခါမလင့် အကျိုးကို ပေးတတ် ရောက်အပ် ဉာဏ်ဖြင့် သက်ဝင်၍ ယူအပ်သော ဤသစ္စာလေးပါးတရားဖြင့် အတိတ် အနာဂတ်၌ နည်းကို ဆောင်၏။

လွန်ပြီးသော ‘အတိတ်'ကာလ၌ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်၏၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏ အားလုံးတို့ သည် ယခုအခါ ငါ သိသကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် သိကုန်၏။

နောင် ‘အနာဂတ်'ကာလ၌ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ကို သိကုန်လတ္တံ့၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို သိကုန်လတ္တံ့၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်လတ္တံ့၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏ အားလုံးတို့သည် ယခုအခါ ငါ သိသကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် သိကြကုန်လတ္တံ့ဟု နည်းကို ဆောင်၏၊ ဤ သည်ကား ထိုအရိယာတပည့်၏ (မဂ်ဉာဏ်သို့) အစဉ်လိုက်ခြင်း၌ ဖြစ်သော ဉာဏ်တည်း။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား (သစ္စာလေးပါး) တရား၌ သိသော ဉာဏ်လည်းကောင်း၊ မဂ်ဉာဏ်သို့ အစဉ်လိုက်ခြင်း၌ သိသော (ပစ္စဝေက္ခဏာ) ဉာဏ်လည်းကောင်း ဤနှစ်ပါးသော ဉာဏ်တို့ သည် စင်ကြယ်ကုန်၏၊ ဖြူစင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်ကို “မှန်ကန်သောအယူနှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “မှန်ကန်သောဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူ” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤသူတော် ကောင်းတရားသို့ ရောက်လာသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤသူတော်ကောင်းတရားကို မြင်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဝိဇ္ဇာနှင့် ပြည့်စုံသူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “တရားအယဉ်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “(ကိလေသာကို) ဖောက်ခွဲ နိုင်သော အရိယာပညာရှိ”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အမြိုက်နိဗ္ဗာန် တံခါးဝသို့ ရောက်၍ တည်သူ”ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဒုတိယဉာဏဝတ္ထုသုတ်

֍ ၃၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ခုနစ်ဆယ့်ခုနစ်ပါးကုန် သော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္တု'တို့ကို ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ ခုနစ်ဆယ့်ခုနစ်ပါးသော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္ထု'တို့သည် အဘယ်တို့နည်း၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏ဟူ၍ သိသောဉာဏ်၊ ပဋိသန္ဓေ နေမှု ‘ဇာတိ’ မရှိခဲ့သော် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ မရှိဟု သိသောဉာဏ်။ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'ကာလ၌လည်း ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ'သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မရှိသော် အိုမှု ‘ဇရာ'သေမှု ‘မရဏ’ မရှိဟု သိသောဉာဏ်။ နောင် ‘အနာဂတ်'ကာလ၌လည်း ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ'သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ မရှိသော် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ မရှိဟု သိသောဉာဏ်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်သည်လည်း ကုန်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်း သဘောရှိ၏ဟု သိသောဉာဏ်။

ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ပ။ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ သဠာယတန အကြောင်းခံ ကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ နာမ်ရုပ် အကြောင်း ခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံ ကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သိသောဉာဏ်။ အဝိဇ္ဇာ မရှိခဲ့သော် သင်္ခါရတို့ မရှိကုန်ဟု သိသောဉာဏ်။ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'ကာလ၌လည်း အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သိသောဉာဏ်၊ အဝိဇ္ဇာ မရှိခဲ့သော် သင်္ခါရတို့ မရှိကုန်ဟု သိသောဉာဏ်။ နောင် ‘အနာဂတ်’ ကာလ၌လည်း အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သိသောဉာဏ်၊ အဝိဇ္ဇာ မရှိသော် သင်္ခါရတို့ မရှိကုန်ဟု သိသောဉာဏ်။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား ဖြစ်ပေါ်လာသည့်ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်သည်လည်း ကုန်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ပျက်ခြင်း သဘောရှိ၏၊ ကင်းပြတ်ခြင်းသဘောရှိ၏၊ ချုပ်ခြင်းသဘောရှိ၏ဟု သိသောဉာဏ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဉာဏ်တို့ကို ခုနစ်ဆယ့်ခုနစ်ပါးသော ဉာဏ်ဟူသော တည်ရာ ‘ဉာဏဝတ္ထု'တို့ ဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ်

֍ ၃၅။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏ဟု ဟောတော်မူ၏။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် အဘယ်သူ၏ ဇရာမရဏပါနည်း”ဟု ဤစကားကို လျှောက်၏။ “အမေးပြဿနာသည် မသင့်လျော်”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဇရာမရဏဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် အဘယ်သူ၏ ဇရာ မရဏပါနည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဇရာမရဏသည် တစ်မျိုးတခြား တည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇရာမရဏတည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူ နှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါသည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်း “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်း “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်း ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား ဇာတိဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇာတိသည် အဘယ်သူ၏ ဇာတိပါနည်း”ဟု လျှောက်၏။ “အမေးပြဿနာသည်ကား မသင့်လျော်”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဇာတိဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇာတိသည် အဘယ်သူ၏ ဇာတိပါနည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့၊ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဇာတိသည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဇာတိသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇာတိတည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူနှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါသည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်း “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်း “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်း ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား ဘဝဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဘဝသည် အဘယ်သူ၏ ဘဝပါနည်း”ဟု လျောက်၏။ “အမေးပြဿနာသည်ကား မသင့်လျော်”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဘဝဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဘဝသည် အဘယ်သူ၏ ဘဝပါနည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့၊ ရဟန်း အကြင်သူသည် “ဘဝသည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဘဝသည် တစ်ပါးသူ၏ ဘဝတည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူနှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါသည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်း “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်း “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်း ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ့်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။ “တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “ဝေဒနာ အကြောင်းခံ ကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “ဖဿအ ကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “သဠာယတန အ ကြောင်းခံကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

“အသျှင်ဘုရား သင်္ခါရတို့သည် အဘယ်တို့ပါနည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် အဘယ်သူ၏ သင်္ခါရတို့ပါ နည်း”ဟု လျောက်၏။ “အမေးပြဿနာသည်ကား မသင့်လျော်”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း အကြင်သူသည် “သင်္ခါရတို့ဟူသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် အဘယ်သူ၏ သင်္ခါရတို့ပါ နည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့၊ ရဟန်း အကြင်သူသည် “သင်္ခါရတို့သည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် တစ်ပါးသူ၏ သင်္ခါရတို့တည်း”ဟု ဤသို့မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူနှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါသည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်း “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ် ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်း “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်း ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်း မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် - “ဇရာမရဏသည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် အဘယ်သူ၏ ဇရာမရဏပါနည်း” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဇရာမရဏ သည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇရာမရဏတည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ထို အသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်းကောင်း ငြောင့်တံကျင်ကဲ့သို့ စူးဝင်ကုန်သော ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော တုန်လှုပ်ကုန်သော မိစ္ဆာ အယူဟူသမျှ အားလုံးတို့ကို ပယ်အပ်ကုန်၏၊ အမြစ်အရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ကုန်၏၊ ထန်းပင်ငုတ် ကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုအပ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏။

ရဟန်း အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် - “ဇာတိသည် အဘယ်ပါ နည်း၊ ဤဇာတိသည် အဘယ်သူ၏ ဇာတိပါနည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဇာတိသည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဇာတိသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇာတိတည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်းကောင်း ငြောင့်တံကျင်ကဲ့သို့ စူးဝင် ကုန်သော ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော တုန်လှုပ်ကုန်သော မိစ္ဆာအယူဟူသမျှ အားလုံးတို့ကို ပယ်အပ် ကုန်၏၊ အမြစ်အရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ကုန်၏၊ ထန်းပင်ငုတ်ကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုအပ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏။

ရဟန်း အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့်-ဘဝသည် အဘယ်နည်း။ပ။ ဥပါဒါန်သည် အဘယ်နည်း။ တဏှာသည် အဘယ်နည်း။ ဝေဒနာသည် အဘယ်နည်း။ ဖဿသည် အဘယ်နည်း။ သဠာယတနသည် အဘယ်နည်း။ နာမ်ရုပ်သည် အဘယ်နည်း။ ဝိညာဏ်သည် အဘယ် နည်း။ပ။

ရဟန်း အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် - “သင်္ခါရတို့သည် အဘယ် ပါနည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် အဘယ်သူ၏ သင်္ခါရတို့ပါနည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “သင်္ခါရတို့သည် တစ်မျိုး တခြားတည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် တစ်ပါးသူ၏ သင်္ခါရတို့တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ထိုအသက်သည် ထို ကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်းကောင်း့ငြောင့် တံကျင်ကဲ့သို့ စူးဝင်ကုန်သော ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ကုန်သော တုန်လှုပ်ကုန်သော မိစ္ဆာအယူဟူသမျှ အားလုံးတို့ကို ပယ်အပ်ကုန်၏၊ အမြစ်အရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ကုန်၏၊ ထန်းပင်ငုတ်ကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုအပ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏ (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဒုတိယ အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ်

֍ ၃၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြာင်းခံကြောင့် ပြု စီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် “အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇရာမရဏ သည် အဘယ်သူ၏ ဇရာမရဏနည်း”ဟူ၍မူလည်း ဆိုငြားအံ့၊ ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် “ဇရာမရဏ သည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇရာမရဏတည်း”ဟူ၍မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူနှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါသည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်းတို့ “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်းတို့ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြားတည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ဖြစ်၏”ဟု မြတ်စွာဘုရား သည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'သည် အဘယ်နည်း။ပ။ ဘဝသည် အဘယ်နည်း။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ သည် အဘယ်နည်း။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် အဘယ်နည်း။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'သည် အဘယ်နည်း။ တွေ့ ထိမှု ‘ဖဿ'သည် အဘယ်နည်း။ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) သည် အဘယ်နည်း။ ‘နာမ် ရုပ်'သည် အဘယ်နည်း။ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'သည် အဘယ်နည်း။ ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် “ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် အဘယ်သူ၏ သင်္ခါရတို့နည်း”ဟူ၍မူလည်း ဆိုငြားအံ့၊ ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် “သင်္ခါရတို့သည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် တစ်ပါးသူ၏ သင်္ခါရတို့တည်း”ဟူ၍မူလည်း ဆိုငြားအံ့။ (ထိုသူနှစ်ယောက်တို့၏) ထိုနှစ်မျိုးသည် အနက်အားဖြင့် တူ၏၊ သဒ္ဒါ သည်သာလျှင် ထူးခြား၏။ ရဟန်းတို့ “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်၊ ရဟန်းတို့ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြားတည်း” ဟူ၍လည်း အယူမှား ရှိခဲ့မူ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးမှု မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် “မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် “ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် “အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'သည် အဘယ်ပါနည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် အဘယ်သူ၏ ဇရာမရဏပါနည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဇရာမရဏသည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤဇရာမရဏသည် တစ်ပါးသူ၏ ဇရာမရဏတည်း” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ထိုအသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အသက်သည် တခြား ကိုယ် သည် တခြား”ဟူ၍လည်းကောင်း ငြောင့်တံကျင်ကဲ့သို့ စူးဝင်ကုန်သော ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်ကုန်သော တုန်လှုပ်ကုန်သော မိစ္ဆာအယူဟူသမျှ အားလုံးတို့ကို ပယ်အပ်ကုန်၏၊ အမြစ်အရင်းကို့အကြွင်းမဲ့ ဖြတ် အပ်ကုန်၏၊ ထန်းပင်ငုတ်သကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုအပ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် “ဇာတိသည် အဘယ်နည်း။ပ။ ဘဝသည် အဘယ်နည်း။ ဝေဒနာသည် အဘယ်နည်း။ ဖဿသည် အဘယ်နည်း။ သဠာယတနသည် အဘယ်နည်း။ နာမ်ရုပ်သည် အဘယ်နည်း။ ဝိညာဏ်သည် အဘယ်နည်း။ သင်္ခါရတို့ သည် အဘယ်တို့နည်း၊ သင်္ခါရတို့သည် အဘယ်သူ၏ သင်္ခါရတို့နည်း” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “သင်္ခါရတို့ သည် တစ်မျိုးတခြားတည်း၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် တစ်ပါးသူ၏ သင်္ခါရတို့တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ထို အသက်သည် ထိုကိုယ်ပင်တည်း”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “အသက်သည် တခြား ကိုယ်သည် တခြား”ဟူ၍လည်းကောင်း ငြောင့်တံကျင်ကဲ့သို့ စူးဝင်ကုန်သော ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်ကုန်သော တုန်လှုပ်ကုန်သော မိစ္ဆာအယူဟူသမျှ အားလုံးတို့ကို ပယ်အပ်ကုန်၏၊ အမြစ်ရင်းကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်အပ်ကုန်၏၊ ထန်းပင်ငုတ် ကဲ့သို့ ပြုအပ်ကုန်၏၊ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုအပ်ကုန်၏၊ နောင်အခါ မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏ဟူ၍ (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-န တုမှသုတ်

֍ ၃၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤကိုယ်သည် သင်တို့၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ သူတစ်ပါးတို့၏ ဥစ္စာလည်း မဟုတ်၊ ရဟန်းတို့ ဤကိုယ်သည် ကံဟောင်းကြောင့် ဖြစ်၏၊ (အကြောင်းတရားတို့) ပြုစီရင်အပ်သော တရားတည်း၊ စေတနာကံလျှင် အရင်းခံရှိ၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'၏ တည်ရာဖြစ်၏ဟူ၍ မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုအရာ၌ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကိုသာလျှင် ကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏ - “ဤသို့ ဤအကြောင်းတရား ရှိခဲ့သော် ဤအကျိုး တရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား၏ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား မရှိခဲ့သော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏၊ အကြင်မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ’ အကြောင်းခံ ကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာ လျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤ သို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏”ဟု (ဟော တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-စေတနာသုတ်

֍ ၃၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြင်စေ့ဆော်မှုကို စေ့ဆော်၏၊ အကြင်ကြံစည်မှုကို ကြံစည်၏၊ အကြင်ကိန်းအောင်းတတ်သော တရားသည်လည်း ကိန်းအောင်း၏၊ ဤစေ့ ဆော်မှု စသည်သည် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်းဖြစ်၏၊ အကြောင်းရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ် ဖြစ်၏၊ နောက်တစ်ဖန် ဘဝသစ် ဖြစ်ခြင်းရှိခဲ့သော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကယ်၍ မစေ့ဆော်စေကာမူ အကယ်၍ မကြံစည်စေကာမူ အကယ်၍ (အနုသယ) ကိန်း အောင်းခဲ့ငြားအံ့၊ ဤ (အနုသယ) ကိန်းအောင်းခြင်းသည်ပင် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း ဖြစ်၏၊ အကြောင်း ရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ် ဖြစ်၏၊ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ် ဖြစ်ခြင်းရှိခဲ့သော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ စေ့လည်း မစေ့ဆော်၊ ကြံလည်း မကြံစည်၊ (အနုသယ)လည်း မကိန်း အောင်း၊ (ထိုအခါ) ဤသို့ အနုသယ မကိန်းအောင်းခြင်းသည်ပင် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း မဖြစ်၊ အကြောင်း မရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု မဖြစ်၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် မတည်သည်ရှိသော် မစည်ပင်သည်ရှိသော် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ် မဖြစ်၊ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်ဖြစ်ခြင်း မရှိခဲ့သော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဒုတိယ စေတနာသုတ်

֍ ၃၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြင်စေ့ဆော်မှုကို စေ့ဆော်၏၊ အကြင်ကြံစည်မှုကို ကြံစည်၏၊ အကြင်ကိန်းအောင်းတတ်သော တရားသည်လည်း ကိန်းအောင်း၏၊ ဤစေ့ ဆော်မှု စသည်သည် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း ဖြစ်၏၊ အကြောင်း ရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်၏၊ တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) အကြောင်းခံကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏။ပ။ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’။ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’။ ဘ၀။ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’။ အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကယ်၍ မစေ့ဆော်စေကာမူ အကယ်၍ မကြံစည်စေကာမူ အကယ်၍ (အနုသယ) ကိန်း အောင်းငြားအံ့၊ ဤ (အနုသယ) ကိန်းအောင်းခြင်းသည်ပင် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း ဖြစ်၏၊ အကြောင်း ရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်း ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ စေ့လည်း မစေ့ဆော်၊ ကြံလည်း မကြံစည်၊ (အနုသယ)လည်း မကိန်း အောင်း၊ (ထိုအခါ) ဤသို့ အနုသယ မကိန်းအောင်းခြင်းသည် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း မဖြစ်၊ အကြောင်း မရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု မဖြစ်၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် မတည်သည်ရှိသော် မစည်ပင်သည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်း မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံ သော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-တတိယ စေတနာသုတ်

֍ ၄၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြင်စေ့ဆော်မှုကို စေ့ဆော်၏၊ အကြင်ကြံစည်မှုကို ကြံစည်၏၊ အကြင်ကိန်းအောင်းတတ်သော တရားသည်လည်း ကိန်းအောင်း၏၊ ဤစေ့ ဆော်မှု စသည်သည် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း ဖြစ်၏၊ အကြောင်း ရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ’ ရှိသော် လားရာ ‘ဂတိ’ ဖြစ်၏၊ လားရာ ‘ဂတိ'ရှိသော် စုတိ ပဋိသန္ဓေ ဖြစ်၏၊ စုတိ ပဋိသန္ဓေရှိသော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကယ်၍ မစေ့ဆော်စေကာမူ အကယ်၍ မကြံစည်စေကာမူ အကယ်၍ (အနုသယ) ကိန်း အောင်းငြားအံ့၊ ဤအနုသယ ကိန်းအောင်းခြင်းသည်ပင် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း ဖြစ်၏၊ အကြောင်း ရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု ဖြစ်၏၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် တည်သည်ရှိသော် စည်ပင်သည်ရှိသော် ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ'ရှိသော် လားရာ ‘ဂတိ’ ဖြစ်၏၊ လားရာ ‘ဂတိ'ရှိသော် စုတိ ပဋိသန္ဓေ ဖြစ်၏၊ စုတိ ပဋိသန္ဓေရှိသော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ စေ့လည်း မစေ့ဆော်၊ ကြံလည်း မကြံစည်၊ (အနုသယ)လည်း မကိန်း အောင်း၊ ထိုအခါ ဤသို့ အနုသယ မကိန်းအောင်းခြင်းသည်ပင် ဝိညာဏ်တည်ရန် အကြောင်း မဖြစ်၊ အကြောင်း မရှိသော် ဝိညာဏ်တည်မှု မဖြစ်၊၊ ထိုကမ္မဝိညာဏ် မတည်သည်ရှိသော် မစည်ပင်သည်ရှိသော် ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ’ မဖြစ်၊ ညွတ်ခြင်း ‘တဏှာ’ မဖြစ်သော် လားရာ ‘ဂတိ’ မရှိ၊ လားရာ ‘ဂတိ’ မရှိသော် စုတိ ပဋိသန္ဓေ မဖြစ်၊ စုတိ ပဋိသန္ဓေ မဖြစ်သော် နောင်အခါ၌ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

လေးခုမြောက် ကဠာရခတ္တိယဝဂ်ပြီး၏။

၅-ဂဟပတိဝဂ်

၁-ပဉ္စဝေရဘယသုတ်

֍ ၄၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မြတ်စွာဘုရား ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီး၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အနာထပိဏ်သူဌေးအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -

သူကြွယ် အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား ငါးပါးကုန်သော ဘေး၊ ငါးပါးကုန်သော ရန်တို့သည် ငြိမ်းကုန်၏၊ လေးပါးကုန်သော သောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအခါ ထိုအရိယာတပည့်သည် အပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော တရားကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော် “ငါ့အား ငရဲ၌ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်မျိုး၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာဘုံ၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော လားရာ အပါယ်ဘုံသို့ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ ငါသည် သောတာပန်ဖြစ်၏၊ ပျက်စီး၍ ကျရောက်ခြင်းသဘော မရှိ၊ ကိန်းသေမြဲ၏၊ အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏”ဟု မိမိသည်ပင်လျှင် မိမိ ကိုယ်ကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏။

အဘယ် ငါးပါးကုန်သော ဘေး၊ ငါးပါးကုန်သော ရန်တို့သည် ငြိမ်းကုန်သနည်း။ သူကြွယ် သူ့ အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသူသည် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေး ရန်သည် ပွားစီး၏၊ တမလွန်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံး့မသာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သူအား ဤသို့သော ဘေးရန် သည် ငြိမ်းအေး၏။ (၁)

သူကြွယ် မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိသူသည် ခိုးယူခြင်း အကြောင်းကြောင့် မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ တမလွန်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သူအား ဤသို့သော ဘေးရန်သည် ငြိမ်းအေး၏။ (၂)

သူကြွယ် ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူသည် ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ တမလွန်၌ ဖြစ်သော ဘေး ရန်သည် ပွားစီး၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ ကာမတို့၌ မှား သောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သူအား ဤသို့သော ဘေးရန်သည် ငြိမ်းအေး၏။ (၃)

သူကြွယ် မဟုတ်မမှန်သော စကားကို ပြောလေ့ရှိသူသည် မမှန်စကားကို ပြောခြင်းအကြောင်း ကြောင့် မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ တမလွန်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ မဟုတ်မမှန်သော စကားကို ပြောခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သူအား ဤသို့သော ဘေးရန်သည် ငြိမ်းအေး၏။ (၄)

သူကြွယ် မူးယစ်မေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်လေ့ရှိသူသည် မူးယစ်မေ့လျော့ ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် မျက်မှောက်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ တမလွန်၌ ဖြစ်သော ဘေးရန်သည် ပွားစီး၏၊ စိတ်၌ ဖြစ်သော ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကိုလည်း ခံစားရ၏၊ မူးယစ်မေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်စားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော သူအား ဤသို့သော ဘေးရန်သည် ငြိမ်းအေး၏။ (၅)

အဘယ်လေးပါးကုန်သော သောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံသနည်း၊ သူကြွယ် ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် “ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘အရဟံ’မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် ‘ဝိဇ္ဇာ’ , အကျင့် ‘စရဏ'တို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း ‘ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န’မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်း ကြောင့်လည်း ‘သုဂတ’မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘လောကဝိဒူ’ မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သော သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ’ မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း ‘သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ’ မည်တော်မူ၏၊ သစ္စာလေးပါး တရားတို့ကို သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘ဗုဒ္ဓ’မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုး ကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ‘ဘဂဝါ’ မည်တော်မူ၏”ဟု မြတ်စွာဘုရား၌ သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ (၁)

“မြတ်စွာဘုရား ဟောထားသော တရားတော်သည် ကောင်းစွာ ဟောထားသော တရားတော်ပါပေ တည်း၊ ကိုယ်တိုင် သိမြင်နိုင်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ အခါမလင့် အကျိုးပေးတတ်သော တရားတော် ပါပေတည်း၊ ‘လာလှည့် ရှုလှည့်’ဟု ဖိတ်ခေါ်ပြထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ မိမိ၏ ကိုယ်ထဲ စိတ်ထဲ၌ ဆောင်ယူထားထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိနိုင်ခံစားနိုင် သော တရားတော်ပါပေတည်း”ဟု တရားတော်၌ သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ (၂)

“မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် ကောင်းသောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် ဖြောင့်မတ်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် မှန်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာ တော်သည် လျော်ကန်သောအကျင့် ရှိတော်မူပါပေ၏။ အစုံအားဖြင့် လေးစုံ၊ ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရှစ်ပါး အရေ အတွက်ရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် အရပ်ဝေးမှ ဆောင်လာ၍သော်လည်း ပေးလှူပူဇော်ရန် ထိုက်တန်တော်မူပါပေ၏၊ ဧည့်သည်အလို့ငှါ စီမံထားသော ဝတ္ထုကိုလည်း ပေးလှူပူဇော် ရန် ထိုက်တန်တော်မူပါပေ၏၊ တမလွန်အတွက် ရည်မျှော်သော အလှူကို ခံတော်မူထိုက်ပါပေ၏၊ လက်အုပ် ချီခြင်းငှါ ထိုက်တော်မူပါပေ၏၊ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံး လယ်မြေ ဖြစ်တော်မူပါပေ၏”ဟု သံဃာတော်၌ သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ (၃)

မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော တဏှာကျွန်အဖြစ်မှ လွတ်မြောက်ကုန်သော ပညာရှိတို့ ချီးမွမ်းအပ်ကုန်သော မှားသောအားဖြင့် မသုံးသပ်အပ်ကုန်သော တည်ကြည်မှုသမာဓိကို ဖြစ်စေတတ်ကုန် သော အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤလေးပါးကုန်သော သောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏။ (၄)

ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် အပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော အဘယ်မည်သော တရားကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်သနည်း၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သနည်း။ သူကြွယ် ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကိုသာလျှင် ကောင်းစွာ သင့်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏၊ “ဤသို့ ဤအကြောင်းတရား ရှိသော် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား မရှိသော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏၊ ယင်းအကြောင်းကြောင့် အကျိုးဖြစ်ပုံကား- မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်း ခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။ ဤသည်ကား အရိယာတပည့်သည် ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ် ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သော အပြစ်ကင်းသော တရားတည်း။

သူကြွယ် အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား ဤငါးပါးကုန်သောဘေး၊ ဤငါးပါးကုန်သော ရန်တို့ သည် ငြိမ်းကုန်၏၊ လေးပါးကုန်သော ဤသောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော တရားကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏။ ထိုအခါ ထိုအရိယာ တပည့်သည် အလိုရှိခဲ့မူ “ငါ့အား ငရဲကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်မျိုး၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာဘုံ၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသောလားရာ အပါယ်ဘုံသို့ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ ငါသည် သောတာပန်ဖြစ်၏၊ ပျက်စီး၍ ကျရောက်ခြင်း မရှိ၊ ကိန်းသေမြဲ၏၊ အထက်မဂ်သုံးပါးလျင် လဲလျောင်းရာရှိ၏”ဟု မိမိသည်ပင်လျှင် မိမိ ကိုယ်ကို ပြောကြားနိုင်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်

၂-ဒုတိယ ပဉ္စဝေရဘယသုတ်

֍ ၄၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား ဤငါးပါးကုန်သောဘေး၊ ဤငါးပါးကုန်သောရန်တို့သည် ငြိမ်းကုန်၏၊ လေးပါးကုန်သော ဤသောတာပတ္တိ အင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် အပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော တရားကိုလည်း ပညာဖြင့်ကောင်းစွာ မြင်အပ်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော် “ငါ့အား ငရဲသို့ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ။ပ။ ပျက်စီး၍ ကျရောက်ခြင်း မရှိ၊ ကိန်းသေ မြဲ၏၊ အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏”ဟု မိမိသည်ပင်လျှင် မိမိကိုယ်ကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏။

အဘယ်ငါးပါးကုန်သော ဘေးရန်တို့ ငြိမ်းကုန်သနည်း၊ ရဟန်းတို့ သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသူ သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိသူသည်။ ရဟန်းတို့ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသူသည်။ ရဟန်းတို့ မမှန်သော စကားကို ပြောလေ့ရှိသူသည်။ ရဟန်းတို့ မေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်လေ့ ရှိသူသည်။ပ။ ဤငါးပါးကုန်သော ဘေးရန်တို့သည် ငြိမ်းကုန်၏။

အဘယ်လေးပါးကုန်သော သောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် မြတ်စွာဘုရား၌။ပ။ တရားတော်၌။ပ။ သံဃာတော်၌ သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဤလေးပါးကုန်သော သောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊

အပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော အဘယ်မည်သော တရားကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်သနည်း၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ကိုသာလျှင် ကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏။ပ။ ဤသည်ကား ထိုအရိယာတပည့်သည် ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ် ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သော အပြစ်ကင်းသော တရားတည်း။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်အား ဤငါးပါးကုန်သော ဘေးရန်တို့သည် ငြိမ်းကုန်၏။ လေးပါးကုန်သော ဤသောတာပတ္တိအင်္ဂါတို့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ဤအပြစ်ကင်းသော သိအပ်သော တရားကိုလည်း ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်အပ်၏၊ ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် အလိုရှိခဲ့သော် “ငါ့အား ငရဲဘုံ၌ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ တိရစ္ဆာန်မျိုး၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ ပြိတ္တာဘုံ၌ ဖြစ်မှု ကုန်ပြီ၊ မကောင်းသော လားရာ အပါယ်ဘုံသို့ ကျရောက်မှု ကုန်ပြီ၊ ငါသည် သောတာပန်ဖြစ်၏၊ ပျက်စီး ၍ ကျရောက်ခြင်း မရှိ၊ ကိန်းသေ မြဲ၏၊ အထက်မဂ်သုံးပါးလျှင် လဲလျောင်းရာ ရှိ၏”ဟု မိမိသည်ပင်လျှင် မိမိကိုယ်ကို ပြောကြားနိုင်ရာ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဒုက္ခသုတ်

֍ ၄၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း ဟောအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တပ် မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲဖြစ်ပေါ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲချုပ်ခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း၊ မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌ မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထို တဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ခြင်းတည်း။

နားကိုလည်းကောင်း၊ အသံတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ နား၌ မှီသော သိမှု ‘သောတဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ နှာခေါင်းကိုလည်းကောင်း၊ အနံ့တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ လျှာကိုလည်းကောင်း၊ အရသာတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ ကိုယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အတွေ့အထိတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ စိတ်ကိုလည်းကောင်း၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဆင်းရဲ၏ ချုပ်ခြင်းတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-လောကသုတ်

֍ ၄၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ လောကဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း ဟောအံ့။ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောကြားအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ လောကဖြစ်ခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌ မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တပ် မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား လောကဖြစ်ခြင်းတည်း။

နားကိုလည်းကောင်း၊ အသံတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ နှာခေါင်းကိုလည်းကောင်း၊ အနံ့တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ လျှာကိုလည်းကောင်း၊ အရသာတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ ကိုယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အတွေ့အထိတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ စိတ်ကိုလည်းကောင်း၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏။ပ။ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း သေခြင်း စိုးရိမ်ခြင်း့ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား လောက ဖြစ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ လောကချုပ်ခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း။ မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌ မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထို တဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား လောက ချုပ်ခြင်းတည်း။

နားကိုလည်းကောင်း၊ အသံတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ နှာခေါင်းကိုလည်းကောင်း၊ အနံ့တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ လျှာကိုလည်းကောင်း၊ အရသာတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ ကိုယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အတွေ့အထိတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ စိတ်ကိုလည်းကောင်း၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား လောကချုပ်ခြင်းတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဉာတိကသုတ်

֍ ၄၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဉာတိကရွာ အုဌ်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်သည် ဖြစ်၍ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏- မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌ မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

နားကိုလည်းကောင်း၊ အသံတို့ကိုလည်းကောင်း။ပ။ နှာခေါင်းကိုလည်းကောင်း၊ အနံ့တို့ကိုလည်းကောင်း။ လျှာကိုလည်းကောင်း၊ အရသာတို့ကိုလည်းကောင်း။ ကိုယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အတွေ့အထိတို့ကိုလည်းကောင်း။ စိတ်ကိုလည်းကောင်း၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

မျက်စိကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ မျက်စိ၌ မှီသော သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။ နားကိုလည်းကောင်း၊ အသံတို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍။ပ။ စိတ်ကိုလည်းကောင်း၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့ကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏၊ သုံးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံမိခြင်း့ကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏၊ ထိုတဏှာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အသံတော်ကို ကြားလောက်ရာအရပ်၌ ရပ်တည် နေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အနီး၌နေသော ထိုရဟန်းကို မြင်တော်မူသောကြောင့် ထိုရဟန်းအား “ရဟန်း သင်သည် ငါဘုရား ဟောတော်မူအပ်သော ဤတရားကို ကြားသည် မဟုတ်လော”ဟု ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား ကြားပါ၏ဟု လျှောက်၏၊ ရဟန်း သင်သည် ဤတရားတော်ကို သင်ယူ လော့၊ ရဟန်း သင်သည် ဤတရားတော်ကို လေ့ကျက်လော့၊ ရဟန်း သင်သည် ဤတရားတော်ကို ဆောင်လော့၊ ရဟန်း ဤတရားတော်သည် အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၍ မြတ်သောအကျင့်၏ အစဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-အညတရ ဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၄၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားတစ်ယောက်သည် မြတ်စွာဘုရား ထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်စကား ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခု သော နေရာ၌ ထိုင်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ ထိုသူသည် ပြုလုပ်၏၊ ထိုပြုလုပ်သူသည် ခံစားသလော”ဟု (ဤစကားကို လျှောက်၏)၊ ပုဏ္ဏား “ထိုသူသည် ပြုလုပ်၏။ ထို ပြုလုပ်သူသည် ခံစားအပ်၏”ဟူသော ဤအယူသည် တစ်ခုသော အစွန်းတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ တစ်ပါးသော သူသည် ပြုလုပ်၏၊ ပြုလုပ်သူမှ တစ်ပါးသော သူသည် ခံစားသလော”ဟု လျှောက်ပြန်၏။ ပုဏ္ဏား “တစ်ပါးသော သူသည် ပြုလုပ်၏၊ ပြုလုပ်သူမှ တစ်ပါးသော သူသည် ခံစား၏”ဟူသော ဤအယူသည်ကား ဒုတိယအစွန်းတည်း၊ ပုဏ္ဏား ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့ကို မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့်။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟော တော်မူ၏)။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည် ရှိသော် ထိုပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါ၏၊ အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါ၏။ပ။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ အစပြု၍ အသက်ထက်ဆုံး ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းသို့ ရောက်သော ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်တော်မူပါလော့”ဟု (လျှောက်ကြားလေ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်

၇-ဇာဏုဿောဏိသုတ်

֍ ၄၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဇာဏုဿောဏိပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ နှုတ်ဆက် ပြောဆိုပြီး၍။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် ရှိပါသလော”ဟု့ (ဤစကားကို လျှောက်၏)။ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် ရှိ၏”ဟူသော ဤအယူသည် တစ်ခုသော အစွန်း တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် မရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် မရှိ”ဟူသော ဤအယူသည်လည်း ဒုတိယအစွန်းတည်း၊ ပုဏ္ဏား ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ်အလတ်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည် ရှိသော် ဇာဏုဿောဏိပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏၊ “အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါ၏။ပ။ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းသို့ ရောက်သော ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်တော်မူပါလော့”ဟု (လျှောက်၏)။

သတ္တမသုတ်

၈-လောကာယတိကသုတ်

֍ ၄၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ လောကာယတိကပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် ရှိပါသလော”ဟု (ဤစကားကို လျှောက်၏)၊ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် ရှိ၏” ဟူသော ဤအယူသည် တစ်ခုသော လောကချဲ့ တရားပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် မရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက်ပြန်၏၊ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် မရှိ”ဟူသော ဤအယူသည် ဒုတိယ လောကချဲ့ တရားတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် တူသောသဘော ရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက်ပြန်၏၊ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် တူသောသဘော ရှိ၏”ဟူသော ဤအယူသည် တတိယ လောကချဲ့ တရားပေ တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

“အသျှင်ဂေါတမ အသို့ပါနည်း၊ အလုံးစုံသည် ထူးခြားသောသဘော ရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက် ပြန်၏၊ ပုဏ္ဏား “အလုံးစုံသည် ထူးခြားသောသဘော ရှိ၏”ဟူသော ဤအယူသည် စတုတ္ထ လောကချဲ့ တရားပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ ပုဏ္ဏား ထိုနှစ်ပါးသော အစွန်းတို့သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ အလယ် အလတ်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားသည် တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ အဝိဇ္ဇာ၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟော တော်မူ၏)။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည် ရှိသော် လောကာယတိကပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဂေါတမ (တရားတော်သည်) အလွန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိပါ၏။ပ။ အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ အစပြု၍ အသက်ထက်ဆုံး ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းသို့ ရောက်သော ဥပါသကာဟု မှတ်တော်မူပါလော့”ဟု (လျှောက်၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-အရိယသာဝကသုတ်

֍ ၄၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား ဤသို့သော အကြံ မဖြစ် - “အသို့နည်း အဘယ်တရားရှိသော် အဘယ်တရား ဖြစ် သနည်း၊ အဘယ်တရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အဘယ်တရား ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ဘဝ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ် သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ဖြစ်သနည်း”ဟု (အကြံ မဖြစ်)။

ရဟန်းတို့ စင်စစ်သော်ကား အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား မိမိမှတစ်ပါး အားထားယုံကြည်အပ်သူ မရှိမူ၍ ဤအရာ၌ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) ဉာဏ်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏၊ “ဤအကြောင်း တရားရှိသော် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား၏ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ အဝိဇ္ဇာ ရှိသော် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ရှိကုန်သော် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ် ရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် ရှိသော် သဠာယတန ဖြစ်၏၊ သဠာယတန ရှိသော် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿ ရှိသော် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာ ရှိသော် တဏှာ ဖြစ်၏၊ တဏှာ ရှိသော် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် ရှိသော် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ ရှိသော် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ ရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟု အသိဉာဏ်သာလျှင် ဖြစ်၏၊ ထို အရိယာတပည့်သည် “ဤလောကသည် ဤသို့ ဖြစ်၏”ဟု သိ၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား ဤသို့သော အကြံ မဖြစ် - “အသို့ နည်း- အဘယ်တရား မရှိသော် အဘယ်တရား မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် အဘယ် တရား ချုပ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် သင်္ခါရတို့ မဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဝိညာဏ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် သဠာယတန မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဖဿ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဝေဒနာ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် တဏှာ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဥပါဒါန် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဘဝ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဇာတိ မဖြစ်သ နည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်သနည်း”ဟု (အကြံ မဖြစ်)။

ရဟန်းတို့ စင်စစ်သော်ကား အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား မိမိမှ တစ်ပါး အားထားယုံကြည်အပ်သူ မရှိမူ၍ ဤအရာ၌ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) ဉာဏ်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏၊ “ဤအကြောင်း တရားသည် မရှိသော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏၊ အဝိဇ္ဇာ မရှိသော် သင်္ခါရတို့ မဖြစ်ကုန်၊ သင်္ခါရတို့ မရှိကုန်သော် ဝိညာဏ် မဖြစ်၊ ဝိညာဏ် မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် မရှိသော် သဠာယတန မဖြစ်။ပ။ ဘဝ မဖြစ်။ ဇာတိ မဖြစ်၊ ဇာတိ မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်”ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် “ဤလောက၌ ဤသို့ ချုပ်၏”ဟု သိ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ လောကဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ လောကချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်းဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဤအရိယာ တပည့်ကို ကောင်းသောအယူနှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း။ပ။ အမြိုက်နိဗ္ဗာန် တံခါးသို့ ရောက်၍ တည်သူဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဒုတိယ အရိယသာဝကသုတ်

֍ ၅၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာ တပည့်အား ဤသို့သော အကြံ မဖြစ် - “အသို့နည်း အဘယ်တရား ရှိသော် အဘယ်တရား ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အဘယ်တရား ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် တရား ရှိသော် တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ပြင်းစွာစွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ဘဝ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်သနည်း”ဟု (အကြံ မဖြစ်)။

ရဟန်းတို့ စင်စစ်သော်ကား အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား မိမိမှ တစ်ပါး အားထားယုံကြည်အပ်သူ မရှိမူ၍ ဤအရာ၌ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) ဉာဏ်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏၊ “ဤအကြောင်း တရား ရှိသော် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ အဝိဇ္ဇာရှိသော် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ သင်္ခါရတို့ ရှိကုန်သော် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ်ရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ်ရှိသော် သဠာယတန ဖြစ်၏၊ သဠာယတနရှိသော် ဖဿ ဖြစ်၏၊ ဖဿရှိသော် ဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဝေဒနာရှိသော် တဏှာ ဖြစ်၏၊ တဏှာရှိသော် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန်ရှိသော် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝရှိသော် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဇာတိရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ ထိုအရိယာတပည့် သည် “ဤလောကသည် ဤသို့ ဖြစ်၏”ဟု သိ၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်အား ဤသို့သော အကြံ မဖြစ် - “အသို့ နည်း- အဘယ်တရား မရှိသော် အဘယ်တရား မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် အဘယ် တရား ချုပ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် သင်္ခါရတို့ မဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဝိညာဏ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် သဠာယတန မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဖဿ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဝေဒနာ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် တဏှာ မဖြစ်သနည်း။ပ။ ဥပါဒါန်သည်။ ဘဝသည်။ ဇာတိသည် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဇရာ မရဏသည် မဖြစ်သနည်း”ဟု (အကြံ မဖြစ်)။

ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ လောကဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်း ကိုလည်းကောင်းဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ဤအရိယာတပည့်ကို မှန်ကန်သော အယူနှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ မှန်ကန်သောဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း ဤသူတော် ကောင်းတရားသို့ ရောက်လာသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဤသူတော်ကောင်းတရားကို မြင်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကျင့်ဆဲ ‘သေက္ခ'ဝိဇ္ဇာနှင့်ပြည့်စုံသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကောင်းစွာ တရားအယဉ်သို့ ရောက်သူဟူ၍လည်းကောင်း၊ (ကိလေသာကို) ဖောက်ခွဲနိုင်သော အရိယာပညာရှိဟူ၍လည်းကောင်း၊ အမြိုက် ‘နိဗ္ဗာန်’ တံခါးဝသို့ ရောက်၍ တည်သူဟူ၍လည်းကောင်း ဆို အပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ငါးခုမြောက် ဂဟပတိဝဂ်ပြီး၏။

ဒသမသုတ်။

၆-ဒုက္ခဝဂ်

၁-ပရိဝီမံသနသုတ်

֍ ၅၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အချင်းခပ်သိမ်း ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ စူးစမ်းသည် ရှိသော် အဘယ်မျှ လောက်ဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်ရာသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်တို့အား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် အရင်းခံ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် မှီခိုရာ ရှိပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါကုန်၏၊ ဟောတော်မူအပ်သော ထိုတရား၏ အနက်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဉာဏ်၌သာလျှင် ထင်ပါစေလော၊ မြတ်စွာဘုရားထံမှ ကြားနာ ရ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရပါကုန်လတ္တံ့ဟု လျှောက်ကြကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ သို့ဖြစ်လျှင် ထိုတရား ကို နာကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရား သည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စူးစမ်းဆင်ခြင်လတ်သော် “အထူးထူးအပြားပြား များလှစွာသော အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ဟု ဆိုအပ်သော အကြင်ဆင်းရဲသည် လောက၌ ဖြစ်၏၊ ဤဆင်းရဲသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်သနည်း”ဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်၏၊ ထို ရဟန်းသည် စူးစမ်းဆင်ခြင်သည် ရှိသော် ဤသို့ သိ၏၊ “အထူးထူးအပြားပြား များလှစွာသော အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ဟု ဆိုအပ်သော အကြင်ဆင်းရဲသည် လောက၌ ဖြစ်၏၊ ဤဆင်းရဲသည်ကား ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'လျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဇာတိလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဇာတိကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဇာတိ လျှင် အမွန်အစရှိ၏၊ ဇာတိရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်”ဟု (သိ၏)။

ထိုရဟန်းသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ်သော အကျင့်ကိုလည်း သိ၏၊ ထိုသိသောအတိုင်း တရားသို့ အစဉ်လိုက်သည် ဖြစ်၍ ကျင့်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို အချင်းခပ်သိမ်း ဝဋ်ဆင်းရဲ ကုန်ခြင်းငှါ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ချုပ်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာ ကျင့်သော ရဟန်းဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ထိုမှတစ်ပါး (ရဟန်းသည်) စူးစမ်းဆင်ခြင်သည်ရှိသော် “ဤပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ သည် အဘယ် တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ဇာတိ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် တရား မရှိသော် ဇာတိ မဖြစ်သနည်း”ဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်၏၊ ထိုရဟန်းသည့်စူးစမ်းဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ဤသို့ သိ၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ သည် ဘဝလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဘဝကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဘဝလျှင် အမွန်အစရှိ၏၊ ဘဝရှိသော် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဘဝ မရှိသော် ဇာတိ မဖြစ်”ဟု (သိ၏)။

ထိုရဟန်းသည် ဇာတိကိုလည်း သိ၏၊ ဇာတိ၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဇာတိ၏ ချုပ်ရာ ကိုလည်း သိ၏၊ ဇာတိ၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ်သော အကျင့်ကိုလည်း သိ၏၊ ထိုသိသောအတိုင်း တရားသို့ အစဉ်လိုက်သည် ဖြစ်၍ ကျင့်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို အချင်းခပ်သိမ်း ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ ဇာတိချုပ်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာ ကျင့်သော ရဟန်းဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ထိုမှတစ်ပါး (ရဟန်းသည်) စူးစမ်းဆင်ခြင်သည် ရှိသော် “ဤဘဝသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း။ပ။ ဤပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း။ ဤတပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'သည်။ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'သည်။ ဤတည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသ နည်း။ ဤနာမ်ရုပ်သည်။ ဤသိမှု ‘ဝိညာဏ်'သည်။ ဤပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိကုန်သနည်း။ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ် ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မဖြစ်ကုန်သနည်း”ဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်၏၊ ထိုရဟန်းသည် စူးစမ်းဆင်ခြင်သည် ရှိသော် “ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့သည် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’လျှင် အကြောင်း ရှိကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာကြောင့် ဖြစ်ကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာလျှင် အမွန်အစရှိကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာရှိသော် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာ မရှိသော် သင်္ခါရတို့ မဖြစ်ကုန်”ဟု (သိ၏)။

ထိုရဟန်းသည် သင်္ခါရတို့ကိုလည်း သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ်သော အကျင့် ကိုလည်း သိ၏၊ ထိုသိသောအတိုင်း တရားသို့ အစဉ်လိုက်သည် ဖြစ်၍လည်း ကျင့်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤ ရဟန်းကို အချင်းခပ်သိမ်း ဝဋ်ဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာ ကျင့်သော ရဟန်းဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဝိဇ္ဇာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကုသိုလ်သင်္ခါရကို ပြုစီရင်သည် ဖြစ်အံ့၊ ကုသိုလ်ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ အကုသိုလ်သင်္ခါရကို ပြုစီရင်သည် ဖြစ်အံ့၊ အကုသိုလ်ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ (အရူပ) ကုသိုလ်သင်္ခါရကို ပြုစီရင်သည် ဖြစ်အံ့၊ အရူပဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အကြင်အခါ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ကို ပယ်အပ်ပြီ၊ အသိဉာဏ် ‘ဝိဇ္ဇာ’ ဖြစ်ပေါ်လာပြီ၊ ထိုအခါ ထိုရဟန်းသည် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ ကင်း၍ အသိဉာဏ် ‘ဝိဇ္ဇာ’ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကြောင့် ပုညာဘိသင်္ခါရကို မပြု၊ အပုညာဘိသင်္ခါရကို မပြု၊ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရကို မပြု၊ မပြုသည်ရှိသော် မစေ့ဆော်သည်ရှိသော် လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုကိုမျှ (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲလမ်း၊ မစွဲ လမ်းသည်ရှိသော် မတပ်မက်၊ မတပ်မက်သည်ရှိသော် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင်လျှင် ကိလေသာ ချုပ်ငြိမ်း၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ မဂ်ကိစ္စအလို့ငှါ တစ်ပါးသော ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏။

ထိုရဟန်းသည် သုခဝေဒနာကို အကယ်၍ ခံစားအံ့၊ “ထိုသုခဝေဒနာသည် အမြဲ မရှိ”ဟု သိ၏၊ “တဏှာဖြင့် မစွဲယူအပ်”ဟု သိ၏၊ “မနှစ်သက်အပ်”ဟု သိ၏။ ဒုက္ခဝေဒနာကို အကယ်၍ ခံစားအံ့၊ “ထိုဒုက္ခဝေဒနာသည် အမြဲ မရှိ”ဟု သိ၏၊ “တဏှာအားဖြင့် မစွဲယူအပ်”ဟု သိ၏၊ “မနှစ်သက်အပ်”ဟု သိ၏။ ဥပက္ခာဝေဒနာကို အကယ်၍ ခံစားအံ့၊ “ထိုဥပက္ခာဝေဒနာသည် အမြဲ မရှိ”ဟု သိ၏၊ “တဏှာ အားဖြင့် မစွဲယူအပ်”ဟု သိ၏၊ “မနှစ်သက်အပ်”ဟု သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် သုခဝေဒနာကို အကယ်၍့ခံစားအံ့၊ ထိုသုခဝေဒနာကို (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့နှင့်) မယှဉ်မူ၍ ခံစား၏။ ဒုက္ခဝေဒနာကို အကယ်၍ ခံစားအံ့၊ ထိုဒုက္ခဝေဒနာကို (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့နှင့်) မယှဉ်မူ၍ ခံစား၏။ ဥပေက္ခာဝေဒနာကို အကယ်၍ ခံစားအံ့၊ ထို ဥပေက္ခာဝေဒနာကို (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့နှင့်) မယှဉ်မူ၍ ခံစား၏။

ထိုရဟန်းသည် ကိုယ်ဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် “ကိုယ်ဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ဝေဒနာကို ခံစား၏”ဟု သိ၏၊ ဇီဝိတဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော မနောဒွါရိကဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် “ဇီဝိတဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ဝေဒနာကို ခံစား၏”ဟု သိ၏၊ ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ အလုံးစုံသော ခံစားမှုတို့သည် မနှစ်သက်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝ၌ပင်လျှင် ငြိမ်းအေးကုန်လတ္တံ့၊ ကိုယ်ကောင်တို့သာ ကြွင်းကျန်ကုန်လတ္တံ့”ဟု သိ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် အိုးဖုတ်ရာ ဖိုမှ ပူသော အိုးကို ထုတ်၍ ညီညွတ်သော မြေအပြင်၌ အအေးခံထားရာ၏၊ ထိုထားရာအရပ်၌ အပူငွေ့သည် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် ငြိမ်းအေးရာ၏၊ အိုးခွက်တို့သာ ကြွင်းကျန်ကုန်ရာ၏၊ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် ကိုယ်ဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ပဉ္စဒွါရိကဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် “ကိုယ်ဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ဝေဒနာကို ခံစား၏”ဟု သိ၏၊ ဇီဝိတဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော မနောဒွါရိကဝေဒနာကို ခံစားသည်ရှိသော် “ဇီဝိတဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော ဝေဒနာကို ခံစား၏”ဟု သိ၏၊ “ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ အလုံးစုံသော ခံစားမှုတို့သည် မနှစ် သက်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝ၌ပင်လျှင် ငြိမ်းအေးကုန်လတ္တံ့၊ ကိုယ်ကောင်တို့သာ ကြွင်းကျန်ကုန် လတ္တံ့”ဟု သိ၏။

ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန်းသည် ပုညာဘိသင်္ခါရကိုမူလည်း ပြုရာသေးသလော၊ အပုညာဘိသင်္ခါရကိုမူလည်း ပြုရာသေးသလော၊ အာနေဉ္ဇာဘိ သင်္ခါရကိုမူလည်း ပြုရာသေးသလောဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မပြုရာပါဟု လျှောက်ကုန်၏။ အချင်းခပ်သိမ်း ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ မရှိသော် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ်သည် ထင်သေးသ လော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း ဝိညာဏ်သည် မရှိခဲ့သော် ဝိညာဏ်၏ ချုပ်ခြင်း ကြောင့် နာမ်ရုပ်သည် ထင်သေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း နာမ်ရုပ် မရှိသော် နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတနသည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်း ခပ်သိမ်း သဠာယတန မရှိသော် သဠာယတန ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖဿသည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင် ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း ဖဿ မရှိသော် ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာသည် ထင်ရာသေး သလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း ဝေဒနာ မရှိသော် ဝေဒနာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တဏှာ သည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း တဏှာ မရှိသော် တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန်သည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း ဥပါဒါန် မရှိ သော် ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝသည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။ အချင်း ခပ်သိမ်း ဘဝ မရှိသော် ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိသည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင် ရာပါ။ အချင်းခပ်သိမ်း ဇာတိ မရှိသော် ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏသည် ထင်ရာသေးသလော။ အသျှင်ဘုရား မထင်ရာပါ။

ရဟန်းတို့ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ရဟန်းတို့ ဤတရားသည် ဤအတိုင်းပင်တည်း၊ ဤတရားတော် သည် တစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် မဖြစ်၊ ရဟန်းတို့ ဤတရားတော်ကို ယုံမှား မရှိမူ၍ ယုံကြည် ကြကုန်လော့၊ သက်ဝင်ကြကုန်လော့၊ ဤတရားတော်၌ သို့လော သို့လော တွေးတောမှု ကင်းကုန်လော့၊ ဤသည်လျှင် ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ အဆုံးတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ဥပါဒါနသုတ်

֍ ၅၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်တို့၏ အကြောင်းဖြစ်သော (တေဘူမိက) တရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား လှည်းဆယ်စီးတိုက် အစီးနှစ်ဆယ်တိုက် အစီးသုံးဆယ်တိုက် အစီး လေးဆယ်တိုက် ထင်းတို့၏ မီးပုံကြီးသည် တောက်လောင်နေရာ၏၊ ထိုမီးပုံကြီး၌ ယောကျ်ားသည် မြက် ခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း အခါ အားလျော်စွာ ထည့်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ထည့်သော် ထိုမီးပုံကြီးသည် ထိုမြက်ခြောက်စသော အစာရှိ သည်ဖြစ်၍ မြက်ခြောက်စသော လောင်စာရှိသည်ဖြစ်၍ ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး တောက်လောင် နေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာ ဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်တို့၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေ သော သူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ချုပ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ချုပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား လှည်းဆယ်စီးတိုက် အစီးနှစ်ဆယ်တိုက် အစီးသုံးဆယ်တိုက် အစီး လေးဆယ်တိုက် ထင်းတို့၏ မီးပုံကြီးသည် တောက်လောင်နေရာ၏၊ ထိုမီးပုံကြီး၌ ယောကျ်ားသည် မြက် ခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ နွားချေးခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ထင်းခြောက်တို့ကိုလည်းကောင်း အခါ အားလျော်စွာ မထည့်တော့ချေ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ မထည့်သည်ရှိသော် ထိုမီးပုံကြီးသည် ရှေးဖြစ်သော မီးစွဲငြိရာ ထင်း၏ ကုန်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ အခြားလောင်စာကိုလည်း မရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း လောင်စာ မရှိမူ၍ ငြိမ်းအေးလေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-သံယောဇနသုတ်

֍ ၅၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ နှောင်ဖွဲ့ကြောင်း ‘သံယောဇဉ်'၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည် ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု့ ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်း ခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံး မသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီကိုလည်းကောင်း၊ မီးစာကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ ဆီမီးသည် တောက် လောင်နေ၏။ ထိုဆီမီး၌ ယောကျ်ားသည် အခါအားလျော်စွာ ဆီကို သွန်းလောင်းရာ၏၊ မီးစာကိုလည်း ထည့်ပေးရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဆီမီးသည် ထိုအစာရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ထိုမီးစာလျှင် စွဲလောင်ရာရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး တောက်လောင် နေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာ ဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံ ကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေ သော သူအား တဏှာသည် ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ချုပ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီကိုလည်းကောင်း၊ မီးစာကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ ဆီမီးသည် တောက် လောင်နေရာ၏၊ ထိုဆီမီး၌ ယောကျ်ားသည် အခါအားလျော်စွာ ဆီကို မသွန်းလောင်း၊ မီးစာကိုလည်း ထည့်မပေးတော့ချေ၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဆီမီးသည် ရှေးဖြစ်သော မီးစာ၏ ကုန်ခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း၊ တစ်ပါးသော မီးစာကို မရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း လောင်စာ မရှိသည်ဖြစ်၍ ငြိမ်းအေးရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဒုတိယသံယောဇနသုတ်

֍ ၅၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီကိုလည်းကောင်း၊ မီးစာကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ ဆီမီးသည် တောက်လောင်နေရာ၏။ ထိုဆီမီး၌ ယောကျ်ားသည် အခါအား လျော်စွာ ဆီကို သွန်းလောင်းရာ၏၊ မီးစာကိုလည်း ထည့်ပေးရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဆီမီးသည် ထိုအစာရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ထိုမီးစာလျှင် စွဲလောင်ရာ ရှိသည် ဖြစ်၍လည်းကောင်း ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး တောက်လောင်နေရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'့ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံ သော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီကိုလည်းကောင်း၊ မီးစာကိုလည်းကောင်း စွဲ၍ ဆီမီးသည် တောက် လောင်နေရာ၏။ ထိုဆီမီး၌ ယောကျ်ားသည် အခါအားလျော်စွာ ဆီကို မသွန်းလောင်း၊ မီးစာကိုလည်း ထည့်မပေးတော့ချေ၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုဆီမီးသည် ရှေးဖြစ်သော မီးစာ၏ ကုန်ခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း၊ တစ်ပါးသော မီးစာကို မရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း လောင်စာ မရှိသည်ဖြစ်၍ ငြိမ်းအေးရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-မဟာရုက္ခသုတ်

֍ ၅၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန်အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုသစ်ပင်ကြီး၏ အောက်သို့လည်းကောင်း၊ ဖီလာ (ကန့်လန့်) သို့လည်းကောင်း သွားကုန်သော အလုံးစုံသောအမြစ်တို့သည် အထက်သို့ ဩဇာဓာတ်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဆောင်သည်ရှိသော် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် အစာရှိသည် ဖြစ်၍ ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် စွဲယူရာရှိသည် ဖြစ်၍ ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး တည်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည် ဖြစ်၍ နေသောသူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝချုပ်၏။ပ။ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာပြီးသော် ထိုသစ်ပင်ကို အရင်း၌ ဖြတ်ရာ၏၊ အရင်းကို ဖြတ်ပြီး၍ မြေကို တူးရာ၏၊ မြေကို တူးပြီး၍ အမြစ်တို့ကို ထုတ်ရာ၏၊ အယုတ်သဖြင့် ပန်းရင်းရိုးမျှလောက်သော အမြစ် ညှောက်ကလေးတို့ကိုသော်လည်း နုတ်ပစ်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုသစ်ပင်ကို အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်ရာ၏၊ အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်ပြီး၍ ခွဲရာ၏၊ ခွဲပြီး၍ အစိတ်စိတ် ပြုရာ၏၊ အစိတ်စိတ် ပြုပြီး၍ လေနေပူ၌ ခြောက်သွေ့ စေရာ၏၊ လေနေပူ၌ ခြောက်သွေ့စေပြီး၍ မီးဖြင့် ရှို့ရာ၏၊ မီးဖြင့် ရှို့ပြီး၍ ပြာကို ပြုရာ၏၊ ပြာဖြစ်အောင် ပြုပြီး၍ ပြင်းစွာလာသော လေ၌မူလည်း လွှင့်ရာ၏၊ လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသော မြစ်၌သော်လည်း မျှောရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ပြုသည်ရှိသော် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် အရင်းပြတ်သည်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏၊ ထန်းပင်ငုတ်ကဲ့သို့ ပြုပြီးသည် တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီးသည် နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိသည် ဖြစ်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု အဖန်တလဲလဲ ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဒုတိယ မဟာရုက္ခသုတ်

֍ ၅၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုသစ်ပင်ကြီး၏ အောက်သို့လည်းကောင်း၊ ဖီလာ (ကန့်လန့်) သို့လည်းကောင်း သွားကုန်သော အလုံးစုံသော အမြစ်တို့သည် အထက်သို့ ဩဇာဓာတ်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ထို သစ်ပင်ကြီးသည် ထိုဩဇာဓာတ်ကို ဆောင်သည်ဖြစ်၍ ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် စွဲမှီရာရှိသည်ဖြစ်၍ ကြာရှည်စွာ သော ကာလပတ်လုံး တည်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူ မိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံ ကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုသစ်ပင်ကို အရင်း၌ ဖြတ်ရာ၏၊ အရင်း၌ ဖြတ် ပြီး၍ မြေကို တူးရာ၏၊ မြေကို တူးပြီး၍ အမြစ်တို့ကို ထုတ်ရာ၏။ပ။ လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသော မြစ်၌မူလည်း မျှောရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် အမြစ်အရင်းကို ဖြတ်ပြီးသည် ဖြစ်ရာ၏၊ ထန်းပင်ငုတ်ကဲ့သို့ ပြုပြီးသည် တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီးသည် နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသည် ဖြစ်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူ မိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-တရုဏ ရုက္ခသုတ်

֍ ၅၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်း ခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ပျိုနုသော သစ်ပင်သည် ရှိရာ၏၊ ပျိုနုသော သစ်ပင်အား ယောကျ်ား သည် အခါအားလျော်စွာ အမြစ်တို့ကို သန့်စင်စေရာ၏၊ အခါအားလျော်စွာ မြေစာ ကျွေးရာ၏၊ အခါအား လျော်စွာ ရေပေးရာ၏၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် သစ်ပင်ပျိုသည် ထိုမြေရေလျှင် အစာရှိသည် ဖြစ်၍ ထိုမြေရေလျှင် စွဲယူရာရှိသည်ဖြစ်၍ ကြီးပွားခြင်း စည်ပင်ခြင်း ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာ ဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိက တရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ပျိုနုသော သစ်ပင်သည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာရာ၏။ပ။ လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသော မြစ်၌မူလည်း မျှောရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုသစ်ပင်ပျိုသည် ဖြတ်ပြီးသော အရင်းအမြစ်ရှိသည် ဖြစ်ရာ၏၊ ထန်းပင်ငုတ် ကဲ့သို့ ပြုပြီးသည် တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီးသည် နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘောရှိသည် ဖြစ် ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-နာမရူပသုတ်

֍ ၅၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် တည်ရာ ‘အာယတန'ခြောက်ပါး (သဠာယတန) ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုသစ်ပင်ကြီး၏ အောက်သို့လည်းကောင်း၊ ဖီလာ (ကန့်လန့်) သို့လည်းကောင်း သွားကုန်သော အလုံးစုံသော အမြစ်တို့သည် အထက်သို့ ဩဇာဓာတ် ကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် အစာရှိသည် ဖြစ်၍ ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် စွဲယူ ရာရှိသည် ဖြစ်၍ ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး တည်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ပ။

ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည် ဖြစ်၍ နေသော သူအား နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာရာ၏။ပ။ နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤဥပမာ အတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ကို ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား နာမ်ရုပ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဝိညာဏသုတ်

֍ ၅၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား ဝိညာဏ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုသစ်ပင်ကြီး၏ အမြစ်တို့သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား ဝိညာဏ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား ဝိညာဏ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် မဖြစ်၊ ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာရာ၏။ပ။ နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူ သာလျှင် သံယောဇဉ်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား ဝိညာဏ်၏ သက်ဝင်ခြင်းသည် မဖြစ်၊ ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-နိဒါနသုတ်

֍ ၆၀။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကုရုတိုင်း ကမ္မာသဓမ္မမည်သော ကုရုတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား အံ့ဖွယ်ရှိစွတကား၊ အသျှင်ဘုရား မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်စွတကား၊ အသျှင်ဘုရား ဤ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) သည် အလွန်လည်း နက်နဲပါ၏၊ နက်နဲသော အရိပ်အရောင်လည်း ထင်ပါ၏၊ ထိုသို့ပင် ဖြစ်ပါသော်လည်း အကျွန်ုပ်အား တိမ်သကဲ့သို့ ထင်ပါ၏”ဟု (လျှောက်၏)။

အာနန္ဒာ ဤသို့ မဆိုလင့်၊ အာနန္ဒာ ဤသို့ မဆိုလင့်၊ အာနန္ဒာ ဤ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) သည် နက်လည်း နက်နဲ၏၊ နက်နဲသော အရိပ်အရောင်လည်း ရှိ၏၊ အာနန္ဒာ ဤ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) တရားကို လျော်စွာ မသိနိုင်သောကြောင့် ထိုးထွင်း၍ မသိနိုင်သောကြောင့် ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် ရက်ကန်းချည်ထွေးကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ စာပေါင်းသိုက်ကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ ဖြူဆံမြက်ပြိန်းမြက်ကဲ့သို့လည်းကောင်း ဖြစ်၍ ချမ်းသာ ကင်းသော မကောင်းသော လားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ဖြစ်သော သံသရာကို မလွန်မြောက်နိုင်။

အာနန္ဒာ ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေ သော သူအား တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'သည် ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်’ ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏၊ ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ဖြစ်၏၊ ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏၊

အာနန္ဒာ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုသစ်ပင်ကြီး၏ အောက်သို့လည်းကောင်း၊ ဖီလာ (ကန့်လန့်) သို့လည်းကောင်း သွားကုန်သော အလုံးစုံသော အမြစ်တို့သည် အထက်သို့ ဩဇာဓာတ် ကို ဆောင်ကုန်၏၊ အာနန္ဒာ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် အစာရှိသည် ဖြစ်၍ ထိုဩဇာဓာတ်လျှင် စွဲယူရာရှိသည်ဖြစ်၍ ကြာရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး တည်ရာ၏၊ အာနန္ဒာ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေ သော သူအား တဏှာ ပွား၏၊ တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏၊ ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏၊

အာနန္ဒာ ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသော သူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏၊

အာနန္ဒာ ဥပမာသော်ကား သစ်ပင်ကြီးသည် ရှိရာ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ားသည် ပေါက်တူးခြင်းတောင်းကို ယူ၍ လာရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုသစ်ပင်ကို အရင်း၌ ဖြတ်ရာ၏၊ အရင်း၌ ဖြတ်ပြီး၍ မြေကို တူးရာ၏၊ မြေကို တူးပြီး၍ အမြစ်တို့ကို ထုတ်ရာ၏၊ အယုတ်သဖြင့် ပန်းရင်းရိုးမျှလောက်ဖြစ်သော အမြစ်ညှောက်ကလေးကို ပင်သော်လည်း နုတ်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် သစ်ပင်ကို အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်ရာ၏၊ အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်ပြီး၍ ခွဲရာ၏၊ ခွဲပြီး၍ အစိတ်စိတ် ပြုရာ၏၊ အစိတ်စိတ် ပြုပြီး၍ လေ နေပူ၌ ခြောက် သွေ့စေရာ၏၊ လေ နေပူ၌ ခြောက်သွေ့စေပြီး၍ မီးဖြင့် ရှို့ရာ၏၊ မီးဖြင့် ရှို့ပြီး၍ ပြာပြုရာ၏၊ ပြာဖြစ် အောင် ပြုပြီး၍ ပြင်းစွာလာသော လေ၌မူလည်း လွှင့်ရာ၏၊ လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသော မြစ်၌မူလည်း မျှောရာ၏၊ အာနန္ဒာ ဤသို့ ပြုသည်ရှိသော် ထိုသစ်ပင်ကြီးသည် အရင်း ပြတ်သည်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏၊ ထန်းပင်ငုတ်ကဲ့သို့ ပြုပြီးသည် တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းကို ပြုပြီးသည် နောင်အခါ၌ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘော သည် ဖြစ်ရာ၏။ အာနန္ဒာ ဤအတူသာလျှင် ဥပါဒါန်၏ အကြောင်းဖြစ်သော တေဘူမိကတရားတို့၌ အပြစ်ဟု ရှုသည်ဖြစ်၍ နေသောသူအား တဏှာ ချုပ်၏၊ တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏၊ ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏၊ ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏၊ ဇာတိ ချုပ်ကြောင့် အိုခြင်း ‘ဇရာ’၊ သေခြင်း ‘မရဏ’၊ စိုးရိမ်ခြင်း ‘သောက’၊ ငိုကြွေးခြင်း ‘ပရိဒေဝ’၊ ဆင်းရဲခြင်း ‘ဒုက္ခ’၊ နှလုံးမသာယာခြင်း ‘ဒေါမနဿ’၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း ‘ဥပါယာသ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ် ခြောက်ခုမြောက် ဒုက္ခဝဂ် ပြီး၏။

၇-မဟာဝဂ်

၁-အဿုတဝါသုတ်

֍ ၆၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြား အမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်၌ ငြီးငွေ့မူလည်း ငြီးငွေ့ရာ၏၊ တပ်ခြင်းကင်းမူလည်း ကင်းရာ၏၊ လွတ်လိုခြင်း ဖြစ်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ် ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်၏ တိုးပွားခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ပျက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း ထင်၏။ ထို့ကြောင့် အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ဤကိုယ်၌ ငြီးငွေ့မူလည်း ငြီးငွေ့ရာ၏၊ တပ်ခြင်းကင်း မူလည်း ကင်းရာ၏၊ လွတ်လိုခြင်း ဖြစ်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် စိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မနောဟူ၍လည်းကောင်း ဝိညာဏ်ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်သော သဘောတရား၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ လွတ်လိုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။ ထိုသို့ မစွမ်းနိုင်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အကြား အမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ဤစိတ်ဟူသော သဘောတရားကို “ဤသည်ကား ငါ၏ ဥစ္စာဖြစ်၏၊ ဤ သည်ကား ငါ ဖြစ်၏၊ ဤသည်ကား ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟု ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) စွဲယူအပ်၏၊ မြတ်နိုးအပ်၏၊ မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ်အပ်၏၊ ထို့ကြောင့် အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ် သည် ထိုစိတ်ဟူသော သဘောတရား၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ လွတ်လိုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် အလိုရှိခဲ့သော် မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်ကို အတ္တဟူ၍ ကပ်ရောက်ရာ၏၊ စိတ်ကိုမူ မကပ်ရောက်သည်သာလျှင်တည်း။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်သည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး တည် သည်ကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ လေးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ် နှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်သုံး ဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊့အနှစ်လေးဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ် ငါးဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်တစ်ရာပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ် တစ်ရာထက် အလွန် တည်သည်ကိုလည်းကောင်း ထင်မြင်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ စိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မနောဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိညာဏ်ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ် သော သဘောတရားသည် ညဉ့်၌လည်းကောင်း၊ နေ့၌လည်းကောင်း တခြားတစ်ပါးသာလျှင် ဖြစ်၏၊ တခြားတစ်ပါးသည် ချုပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကြီးစွာသော တောအုပ်၌ လှည့်လည်သော မျောက်သည် သစ်ကိုင်းကို ကိုင်ရာ၏၊ ထိုသစ်ကိုင်းကို လွှတ်၍ တစ်ပါးသော သစ်ကိုင်းကို ကိုင်ရာ၏၊ ထိုသစ်ကိုင်းကိုပင် လွှတ်ပြန်၍ တစ်ပါးသော သစ်ကိုင်းကို ကိုင်ယူပြန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် စိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မနောဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိညာဏ်ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်သော သဘောတရား သည် ညဉ့်၌လည်းကောင်း၊ နေ့၌လည်းကောင်း တခြားတစ်ပါးသာလျှင် ဖြစ်၏၊ တခြားတစ်ပါးသည် ချုပ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ကို သာလျှင် ကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏၊ “ဤအကြောင်းတရား ရှိခဲ့သော် ဤအကျိုး တရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား၏ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား သည် မရှိသော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏၊ ယင်းအကြောင်းတရားကြောင့် အကျိုးတရား ဖြစ်ပုံကား မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ အကြောင်းခံကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ အကြောင်းခံကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’၏သာလျှင် အရဟတ္တမဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ကုန်၏၊ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'တို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သိမှု ‘ဝိညာဏ်’ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့ လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏”ဟု (ကောင်းစွာ သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၏)။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ မြင်သော် ရုပ်၌လည်း ငြီး ငွေ့၏၊ ဝေဒနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သင်္ခါရတို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ဝိညာဏ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်မက်မှု ကင်း၏၊ တပ်မက်မှု ကင်းခြင်းကြောင့် ကိလေသာမှ လွတ်၏၊ ကိလေသာမှ လွတ်ရာ၌ “ကိလေသာမှ လွတ်၏”ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်

၂-ဒုတိယ အဿုတဝါသုတ်

֍ ၆၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် မဟာဘုတ်လေးပါးတို့ဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်၌ ငြီးငွေ့မူလည်း ငြီးငွေ့ရာ၏၊ တပ်ခြင်းကင်းမူလည်း ကင်း ရာ၏၊ လွတ်လိုခြင်း ဖြစ်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်၏ တိုးပွားခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ပျက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း ထင်၏။ ထို့ကြောင့် အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ဤကိုယ်၌ ငြီးငွေ့မူလည်း ငြီးငွေ့ရာ၏၊ တပ်ခြင်းကင်းမူလည်း ကင်းရာ၏၊ လွတ် လိုခြင်း ဖြစ်မူလည်း ဖြစ်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မနောဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိညာဏ် ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်သော သဘောတရား၌ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ လွတ်လိုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။ ထိုသို့ မစွမ်းနိုင်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ဤစိတ်ဟူသော သဘောတရားကို “ဤ သည်ကား ငါ၏ ဥစ္စာဖြစ်၏၊ ဤသည်ကား ငါ ဖြစ်၏၊ ဤသည်ကား ငါ၏ ကိုယ်အတ္တတည်း”ဟူ၍ ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) စွဲယူအပ်၏၊ မြတ်နိုးအပ်၏၊ မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ် အပ်၏၊ ထို့ကြောင့် အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ထိုစိတ်ဟူသော သဘောတရား၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ လွတ်လိုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် အလိုရှိခဲ့သော် မဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ဤကိုယ်ကို အတ္တဟူ၍ ကပ်ရောက်ရာ၏၊ စိတ်ကိုမူ မကပ်ရောက်နိုင်သည်သာလျှင်တည်း။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်း သည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤမဟာဘုတ်လေးပါးဖြင့် ပြီးသော ကိုယ်သည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်နှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ လေးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးနှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ်နှစ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ် သုံးဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်လေးဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ် ငါးဆယ်ပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ်တစ်ရာပတ်လုံး တည်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ အနှစ် တစ်ရာထက် အလွန် တည်သည်ကိုလည်းကောင်း ထင်မြင် အပ်၏။ ရဟန်းတို့ စိတ်ဟူ၍လည်းကောင်း၊ မနောဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိညာဏ်ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်သော သဘောတရားသည် ညဉ့်၌လည်းကောင်း၊ နေ့၌လည်းကောင်း တခြားတစ်ပါးသာလျှင် ဖြစ်၏၊ တခြားတစ်ပါးသည် ချုပ်၏၊

ရဟန်းတို့ ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) ကို သာလျှင် သင့်လျော်သောအားဖြင့် ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်း၏၊ “ဤသို့ ဤအကြောင်းတရား ရှိသော် ဤ အကျိုးတရားသည် ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ဖြစ်၏၊ ဤအကြောင်း တရား မရှိသော် ဤအကျိုးတရား မဖြစ်၊ ဤအကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဤအကျိုးတရား ချုပ်၏"၊ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာခံစားမှု ‘သုခဝေဒနာ'၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ချမ်းသာ ခံစားမှု ‘သုခဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ထိုသုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ဖဿ အား လျော်စွာ ခံစားအပ်သော သုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်သော သုခဝေဒနာ သည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲခံစားမှု ‘ဒုက္ခဝေဒနာ'၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဆင်းရဲခံစားမှု ‘ဒုက္ခဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ထိုဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သာလျှင် ဖဿအား လျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဒုက္ခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဒုက္ခဝေဒနာသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲ ‘ဒုက္ခ'လည်း မဟုတ် ချမ်းသာ ‘သုခ'လည်း မဟုတ် သော ခံစားမှု ‘ဥပေက္ခာဝေဒနာ'၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဆင်းရဲ ‘ဒုက္ခ'လည်း မဟုတ် ချမ်းသာ ‘သုခ'လည်း မဟုတ်သော ခံစားမှု ‘ဥပေက္ခာဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ထိုဒုက္ခလည်း မဟုတ် သုခလည်း မဟုတ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ဖဿအား လျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဒုက္ခလည်းမဟုတ် သုခလည်းမဟုတ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ထင်းချောင်း နှစ်ချောင်းတို့၏ ပွတ်တိုက်ပေါင်းဆုံခြင်းကြောင့် အပူ ဓာတ်ငွေ့သည် ဖြစ်၏၊ မီးဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုထင်းချောင်း နှစ်ချောင်းတို့ကိုပင်လျှင် အထူးထူး ပြု၍ သုံးဆောင်ခြင်းကြောင့် ထင်းချောင်းအား လျော်သော အပူဓာတ်ငွေ့ ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူ ပင်လျှင် ချမ်းသာခံစားမှု ‘သုခဝေဒနာ'၏ အကြောင်းဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍့ချမ်းသာခံစားမှု ‘သုခဝေဒနာ’ ဖြစ်၏၊ ထိုသုခဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ဖဿအား လျော်စွာ ခံစားအပ်သော သုခဝေဒနာသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။ပ။ ဆင်းရဲခံစားမှု ‘ဒုက္ခဝေဒနာ'၏ အကြောင်း ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍။ ဆင်းရဲ ‘ဒုက္ခ'လည်း မဟုတ် ချမ်းသာ ‘သုခ'လည်း မဟုတ်သော ခံစားမှု ‘ဥပေက္ခာဝေဒနာ'၏ အကြောင်းဖြစ်သော ‘ဖဿ'ကို စွဲ၍ ဆင်းရဲ ‘ဒုက္ခ'လည်း မဟုတ် ချမ်းသာ ‘သုခ'လည်း မဟုတ်သော ခံစားမှု ‘ဥပေက္ခာဝေဒနာ'သည် ဖြစ်၏၊ ထိုဒုက္ခလည်း မဟုတ် သုခလည်း မဟုတ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ဖဿအား လျော်စွာ ခံစားအပ်သော ဒုက္ခလည်းမဟုတ် သုခလည်းမဟုတ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဖဿကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ဒုက္ခလည်းမဟုတ် သုခလည်းမဟုတ်သော ဥပေက္ခာဝေဒနာသည် ချုပ်၏၊ ငြိမ်း၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ဤသို့ မြင်သည် ရှိသော် ဖဿ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ဝေဒနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သင်္ခါရတို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ဝိညာဏ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းကြောင့် ကိလေသာမှ လွတ်၏၊ ကိလေသာမှ လွတ်ရာ၌ “ကိလေသာမှ လွတ်၏”ဟု အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံး ပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်

၃-ပုတ္တမံသူပမသုတ်

֍ ၆၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့ တည်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အား ချီးမြှောက် (ထောက်ပံ့)ခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်ကုန်သော ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။ အဘယ်လေးမျိုးတို့နည်းဟူမူ- ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ်စေ, နူးညံ့ သည်လည်းဖြစ်စေ အလုပ်အလွေးကို ပြု၍ မျိုအပ်သော ‘ကဗဠီကာရအာဟာရ’၊ နှစ်ခုမြောက်သော ဖဿာ ဟာရ၊ သုံးခုမြောက်သော မနောသဉ္စေတနာဟာရ၊ လေးခုမြောက်သော ဝိညာဏာဟာရတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့ တည်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အား ချီးမြှောက်ထောက်ပံ့ခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်ကုန်သော ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ကဗဠီကာရအာဟာရကို အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား လင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည် အနည်းငယ်သော ရိက္ခာကို ယူ၍ (သွားလာမှုခက်သော) ခရီးခဲသို့ သွား ကုန်ရာ၏၊ ထိုလင်မယားနှစ်ယောက်တို့အား ချစ်ခင်အပ် နှလုံးကို ပွားစေတတ်သော တစ်ယောက်တည်း သော သားငယ်သည်လည်း ရှိရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ခရီးခဲသို့ သွားကုန်သော ထိုလင်မယား နှစ် ယောက်တို့အား အနည်းငယ်သော စားနပ်ရိက္ခာသည် ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏၊ ထိုလင်မယား နှစ် ယောက်တို့အား မကူးမြောက်ကြရသေးသော ဤခရီးခဲသည်လည်း ကြွင်းကျန်သေး၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ထိုလင်မယားနှစ်ယောက်တို့အား ဤသို့သော အကြံ ဖြစ်၏- “ငါတို့အား အနည်းငယ်မျှသော ရိက္ခာသည်လည်း ကုန်ခန်းပြီ၊ မကူးမြောက်ကြရသေးသော ခရီးခဲသည်လည်း ကြွင်းကျန်သေး၏၊ အကယ်၍ ငါတို့ သည် ချစ်ခင်အပ် နှလုံးကို ပွားစေတတ်သော တစ်ယောက်တည်းသော သားငယ်ကို သတ်၍ အသားညှင်း အသားတုံး ပြုပြီးလျှင် သားငယ်၏ အသားတို့ကို စားကြကုန်လျက် ထိုကြွင်းကျန်သေးသော ခရီးခဲကို ကူးမြောက်ကြရမူကား ကောင်းလေရာ၏၊ သုံးယောက်စလုံး မပျက်စီးပါစေကုန်လင့်”ဟု (အကြံ ဖြစ်၏)၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ လင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည် ချစ်ခင်အပ် နှလုံးကို ပွားစေတတ်သော ထိုတစ်ယောက် တည်းသော သားငယ်ကို သတ်၍ အသားညှင်း အသားတုံး ပြုပြီးလျှင် သားငယ်၏့အသားတို့ကို စားကြ ကုန်လျက် ဤသို့ ကြွင်းကျန်သေးသော ထိုခရီးခဲကို ကူးမြောက်ကုန်ရာ၏၊ ထိုလင်မယား နှစ်ယောက်တို့ သည် သားငယ်၏ အသားတို့ကို စားလည်း စားကုန်၏၊ “တစ်ယောက်တည်းသော သားကလေး အဘယ် မှာနည်း၊ တစ်ယောက်တည်းသော သားကလေး အဘယ်မှာနည်း”ဟု ဆို၍ ရင်တို့ကိုလည်း ထုကုန်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထိုလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည် မြူး တူးခြင်းငှါလည်း အာဟာရကို သုံးဆောင်ကုန်ရာသလော၊ မာန်ယစ်ခြင်းငှါလည်း အာဟာရကို သုံးဆောင် ကုန်ရာသလော၊ တန်ဆာဆင်ခြင်းငှါလည်း အာဟာရကို သုံးဆောင်ကုန်ရာသလော၊ အပြေအပြစ် ပြုခြင်းငှါလည်း အာဟာရကို သုံးဆောင်ကုန်ရာသလောဟု မေးတော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ မဟုတ်ပါ။ ရဟန်းတို့ ထိုလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည် ခရီးခဲကို ကူးမြောက်ရုံငှါသာလျှင် အာဟာရကို သုံးဆောင်ကြ ကုန်သည် မဟုတ်လောဟု (မေးတော်မူ၏)၊ အသျှင်ဘုရားဟုတ်ပါ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် “ကဗဠီကာရအာဟာရကို မှတ်အပ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ကဗဠီကာရအာဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော် ကာမဂုဏ်ငါးပါး၌ တပ်မက်မှု ကာမရာဂကို ပိုင်းခြား သိနိုင်၏၊ ကာမဂုဏ် ငါးပါး၌ တပ်မက်မှု ကာမရာဂကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော် အရိယာတပည့်သည် အကြင်ကာမဂုဏ်၌ တပ်မက်နှောင်ဖွဲ့မှု ‘ကာမရာဂသံယောဇဉ်'နှင့် ယှဉ်သည်ဖြစ်၍ တစ်ဖန် ဤကာမဘုံလောကသို့ လာရောက်၏၊ ထိုနှောင်ဖွဲ့မှု သံယောဇဉ်သည် မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရကို အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အရေ မရှိ သော နွားမသည် နံရံကို မှီ၍ တည်ငြားအံ့၊ နံရံကို မှီနေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ထိုနွားမကို ကိုက်ခဲ ကုန်ရာ၏၊ အကယ်၍ သစ်ပင်ကို မှီ၍ တည်ငြားအံ့၊ သစ်ပင်ကို မှီ၍ နေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ထို နွားမကို ကိုက်ခဲကုန်ရာ၏၊ အကယ်၍ ရေကို မှီ၍ တည်ငြားအံ့၊ ရေကို မှီ၍ နေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ထိုနွားမကို ကိုက်ခဲကုန်ရာ၏၊ အကယ်၍ လဟာပြင်ကို မှီ၍ တည်ငြားအံ့၊ လဟာပြင်ကို မှီ၍ နေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ထိုနွားမကို ကိုက်ခဲကုန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ မည်သည့် အရပ်မဆို တစ်ခုခုသော အရပ်ကို မှီ၍ တည်ငြားအံ့၊ ထိုအရပ်ကို မှီ၍ နေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ထိုနွားမကို ကိုက်ခဲကုန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် “ဖဿာဟာရကို မှတ်အပ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော် ဝေဒနာ သုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်၏၊ ဝေဒနာ သုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော် အရိယာတပည့်အား အထက်၌ ပြုဖွယ်ကိစ္စ တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိတော့ပြီဟု ငါဘုရား ဟော တော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရကို အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တသူ (လက်ခုပ်တစ်ဖောင်) ကျော်မျှရှိသော မီးကျီးတွင်းသည် အခိုးအလျှံကင်းသော မီးကျီးတို့ဖြင့် ပြည့်ရာ၏၊ ထိုအခါ အသက်ရှည်လိုသော မသေလိုသော ချမ်းသာကို အလိုရှိသော ဆင်းရဲကို စက်ဆုပ်သော ယောကျ်ား သည် လာရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားကို အားကြီးကုန်သော ယောကျ်ားနှစ်ယောက်တို့သည် လက်မောင်း အသီးသီးတို့၌ ကိုင်၍ ထိုမီးကျီးတွင်းသို့ ဆွဲငင်ကုန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ထိုယောကျ်ားအား မီးကျီးစုမှ ဝေးလိုသော စေတနာ ဝေးလိုသော တောင့်တမှု ဝေးလိုသော ဆောက်တည်မှုသည် ဖြစ်ရာ၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ထိုယောကျ်ားအား “ငါသည် အကယ်၍ ဤ မီးကျီးတွင်းသို့ ကျအံ့၊ ထိုမီးကျီးတွင်းသို့ ကျခြင်းကြောင့် သေခြင်းသို့သော်လည်းကောင်း၊ သေလောက် နီးပါး ဆင်းရဲသို့သော်လည်းကောင်း ရောက်လိမ့်မည်”ဟု ဤအကြံသည် ဖြစ်ရာသောကြောင့်တည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် “မနောသဉ္စေတနာဟာရကို မှတ်အပ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော် တဏှာသုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်၏၊ တဏှာသုံးပါးတို့ကို ပိုင်းခြား၍ သိသည်ရှိသော့်အရိယာတပည့်အား အထက်၌ ပြုဖွယ်ကိစ္စ တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိတော့ပြီဟု ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာဟာရကို အဘယ်သို့ မှတ်အပ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယုတ်ညံ့ သော အကျင့်ရှိသော သူခိုးကို ဖမ်း၍ “အရှင်မင်းကြီး ဤသူသည် ယုတ်ညံ့သော အကျင့်ရှိသော သူခိုးပါ တည်း၊ ဤသူအား အရှင်မင်းကြီး အလိုရှိတိုင်းသော ဒဏ်ကို စီရင်တော်မူပါလော့”ဟု မင်းအား ပြကုန် ရာ၏၊ ထိုမင်းချင်းယောကျ်ားတို့ကို မင်းသည် “မင်းချင်းတို့ သွားကြကုန်လော့၊ ဤယောကျ်ားကို နံနက် အခါ၌ လှံပေါင်းတစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကုန်လော့”ဟု ဆို၏၊ ထိုယောကျ်ားကို နံနက်အခါ၌ လှံပေါင်း တစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကုန်ရာ၏၊ ထိုအခါ မင်းကြီးသည် နေ့လယ်အခါ၌ “မင်းချင်းတို့ ထိုယောကျ်ား သည် အဘယ်သို့ ရှိလေသနည်း”ဟု မေးရာ၏၊ မင်းမြတ် ထိုအတိုင်းပင်လျှင် အသက်ရှင်လျက် နေပါ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏၊ ထိုမင်းချင်းယောကျ်ားတို့ကို မင်းသည် “မင်းချင်းတို့ သွားကြကုန်၊ ထိုယောကျ်ားကို နေ့လယ်အခါ၌ လှံပေါင်းတစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကြကုန်ဦးလော့”ဟု ဆိုရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားကို နေ့လယ် အခါ၌ လှံပေါင်းတစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကုန်ရာ၏၊ ထို့နောက် မင်းသည် ညချမ်းအခါ၌ “မင်းချင်းတို့ ထိုယောကျ်ားသည် အဘယ်သို့ ရှိလေသနည်း”ဟု မေးရာ၏၊ မင်းမြတ် ထိုအတိုင်းပင်လျှင် အသက်ရှင်လျက် နေပါ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏၊ ထိုမင်းချင်းယောကျ်ားတို့ကို မင်းသည် “မင်းချင်းတို့ သွားကြကုန်၊ ညချမ်းအခါ၌ လှံပေါင်းတစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကြကုန်ဦးလော့”ဟု ဤသို့ ဆိုရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားကို ညချမ်းအခါ၌ လှံပေါင်းတစ်ရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကြ ကုန်သနည်း၊ တစ်နေ့တည်း၌ လှံပေါင်းသုံးရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ညှဉ်းဆဲအပ်သည်ရှိသော် ထိုလှံပေါင်းသုံးရာတို့ဖြင့် ထိုးခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ထိုယောကျ်ားသည် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဒုက္ခ ဝေဒနာကို ခံစားရာသလော၊ အသျှင်ဘုရား တစ်ချောင်းသော လှံဖြင့်ပင်လည်း ထိုးသတ်ညှဉ်းဆဲသည်ရှိ သော် ထိုအကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ဝေဒနာကို ခံစားရရာ၏၊ လှံပေါင်းသုံးရာတို့ဖြင့် ထိုးသတ်ညှဉ်းဆဲအပ်သော်ကား အဘယ်မှာ ဆိုဖွယ်ရာ ရှိပါတော့အံ့နည်းဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်လျှင် “ဝိညာဏာဟာရကို မှတ်အပ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာ ဟာရကို ပိုင်းခြား၍ သိအပ်သည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်၏၊ နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြား၍ သိသည် ရှိသော် အရိယာတပည့်အား အထက်၌ ပြုဖွယ်ကိစ္စ တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိတော့ပြီဟု ငါဘုရား ဟော၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-အတ္ထိရာဂသုတ်

֍ ၆၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီးသတ္တဝါတို့ တည်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါတို့အား ချီးမြှောက် (ထောက်ပံ့)ခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်ကုန်သော ဆောင်တတ် သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။ အဘယ်လေးမျိုးတို့နည်းဟူမူ- ကြမ်းတမ်း သည်လည်းဖြစ်စေ, နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်စေ အလုပ်အလွေးကို ပြု၍ မျိုအပ်သော ‘ကဗဠီကာရအာဟာရ’၊ နှစ်ခုမြောက်သော ဖဿာဟာရ၊ သုံးခုမြောက်သော မနောသဉ္စေတနာဟာရ၊ လေးခုမြောက်သော ဝိညာဏာ ဟာရတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပြီး သတ္တဝါတို့ တည်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ ဖြစ်ဆဲ သတ္တဝါတို့အား ချီးမြှောက်ထောက်ပံ့ခြင်းငှါလည်းကောင်း ဖြစ်ကုန်သော ဆောင်တတ်သော သဘော ‘အာဟာရ'တို့သည် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ကဗဠီကာရအာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏၊ ထို တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏၊ ထို တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်းရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ပန်းဆိုးသမားသည်လည်းကောင်း၊ ပန်းချီဆေးရေးသမားသည်လည်းကောင်း ဆိုးရည် ချိပ်ရည် နနွင်း မဲနယ် ပန်းရောင်ဆေး ရှိခဲ့သော် ကောင်းစွာ ပြေပြစ်သော ပျဉ်၌ဖြစ်စေ၊ နံရံ၌ဖြစ်စေ၊ အဝတ်ကား၌ဖြစ်စေ အလုံးစုံသော အင်္ဂါကြီးငယ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသော မိန်းမရုပ်ကိုလည်းကောင်း၊ ယောကျ်ားရုပ်ကိုလည်းကောင်း ဖန်တီး ရေးခြယ်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤဥပမာအတူသာလျှင် ကဗဠီကာရအာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏၊ ထို တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင် တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏၊ ထို တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေ နေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရ၌။ ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ ရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် တည်၏၊ စည်ပင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် သက်ဝင်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားကုန်၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း ရှိ၏၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းနှင့် တကွ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ကဗဠီကာရအာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မရှိခဲ့မူ ထို တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည်ပင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည် ပင်၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက်ဝင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက်ဝင်၊ ထိုတေဘူမိက ဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိက ဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်း မရှိ၊ ပူပန်ခြင်း မရှိ၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း မရှိ”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရ၌။ ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည်ပင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည်ပင်၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက်ဝင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက်ဝင်၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်း မရှိ၊ ပူပန်ခြင်း မရှိ၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း မရှိ”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အထွတ်တပ်သော အိမ်၌ ဖြစ်စေ၊ အထွတ်တပ်သော ဇရပ်၌ ဖြစ်စေ မြောက်မျက်နှာမှလည်းကောင်း၊ တောင်မျက်နှာမှလည်းကောင်း၊ အရှေ့မျက်နှာမှလည်းကောင်း လေသွန် တံခါးသည် ရှိရာ၏။ နေ တက်လတ်သော် လေသွန်တံခါးပေါက်ဖြင့် နေရောင်ခြည်သည် ဝင်၍ အဘယ်၌ တည်ရာသနည်း၊ အသျှင်ဘုရား အနောက်နံရံ၌ တည်ရာပါ၏။ ရဟန်းတို့ အနောက်နံရံသည် အကယ်၍ မရှိသော် အဘယ်၌ တည်ရာသနည်း၊ အသျှင်ဘုရား မြေ၌ တည်ရာပါ၏။ ရဟန်းတို့ မြေသည် အကယ်၍ မရှိသော် အဘယ်၌ တည်ရာသနည်း၊ အသျှင်ဘုရား ရေ၌ တည်ရာပါ၏။ ရဟန်းတို့ ရေသည် အကယ်၍ မရှိသော် အဘယ်၌ တည်ရာသနည်း၊ အသျှင်ဘုရား တည်ရာ မရှိတော့ပါ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ကဗဠီကာရအာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မရှိခဲ့မူ။ပ။

ရဟန်းတို့ ဖဿာဟာရ၌။ပ။ ရဟန်းတို့ မနောသဉ္စေတနာဟာရ၌။ ရဟန်းတို့ ဝိညာဏာဟာရ၌ တပ်စွန်းမှု ‘ရာဂ’၊ နှစ်သက်မှု ‘နန္ဒီ’၊ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’ မရှိခဲ့မူ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည်ပင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ ဝိညာဏ်သည် မတည်၊ မစည်ပင်၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက် ဝင်။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နာမ်ရုပ် မသက်ဝင်၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ။ အကြင် တေဘူမိကဝဋ်၌ သင်္ခါရတို့ ကြီးပွားခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ဖြစ်ခြင်း မရှိ၊ ထိုတေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေ နေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ။ အကြင်တေဘူမိကဝဋ်၌ နောင်အခါ ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု မရှိ၊ ရဟန်းတို့ ထိုတေဘူမိကဝဋ်ကို “စိုးရိမ်ခြင်း မရှိ၊ ပူပန်ခြင်း မရှိ၊ ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်း မရှိ”ဟူ၍ ငါဘုရား ဟော တော်မူ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-နဂရသုတ်

֍ ၆၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ သစ္စာလေးပါးတရားကို မသိမီ သစ္စာ လေးပါးတရားကို မသိသော ဘုရားလောင်းသာလျှင် ဖြစ်သော ငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏- “ဤသတ္တ လောကသည် ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်စွတကား၊ ပဋိသန္ဓေနေလည်း နေရ၏၊ အိုလည်း အိုရ၏၊ သေလည်း သေရ၏၊ စုတေလည်း စုတေရ၏၊ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေနေလည်း နေရ၏၊ ထိုသို့ ဖြစ်ပါလျက် အိုခြင်း, သေခြင်းဆင်းရဲခြင်း၏ ထွက်မြောက်ရာကို မသိ၊ အဘယ်အခါမှ အိုခြင်း,သေခြင်းဆင်းရဲခြင်း၏ ထွက်မြောက် ရာသည် ထင်ရှားပါလတ္တံ့နည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား ရှိသော် အိုခြင်း, သေခြင်း ဖြစ်သနည်း၊ အိုခြင်း,သေခြင်းသည် အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်သနည်း”ဟု အကြံဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ ရှိခဲ့သော် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏၊ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းခံကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏ - “အဘယ်တရား ရှိသော် ပဋိသန္ဓေနေမှု ဖြစ်သနည်း။ပ။ ဘဝသစ်ဖြစ်သနည်း။ ဥပါဒါန်ဖြစ်သနည်း။ တဏှာဖြစ်သနည်း။ ဝေဒနာဖြစ်သနည်း။ ဖဿဖြစ်သနည်း။ သဠာယတနဖြစ်သနည်း။ နာမ်ရုပ်ဖြစ်သနည်း။ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် သည် ဖြစ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်း ကြောင့် “ဝိညာဏ်ရှိသော် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ်သည် ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား ရှိသော် ဝိညာဏ် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို ငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “နာမ်ရုပ်ရှိသော် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏၊ ဤဝိညာဏ်သည် တစ်ဖန် နစ်ခဲ့၏၊ နာမ်ရုပ်မှ တစ် ပါးသို့ မရောက်၊ ဤမျှလောက်ဖြင့် ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏၊ အိုလည်း အိုရ၏၊ သေလည်း သေရ၏၊ စုတေလည်း စုတေရ၏၊ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေနေခြင်းလည်း ဖြစ်ရ၏၊ ယင်းနာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏၊ သဠာယတန အကြောင်းခံကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ငါ့အား “ဖြစ်၏ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ရှေးက မကြားဖူးသေးကုန်သော တရားတို့၌ ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ပညာသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ် ‘ဝိဇ္ဇာ’ သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ဇာတိ မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်၊ ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏသည် ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား မရှိသော် ဇာတိ မဖြစ်သနည်း။ပ။ ဘဝ မဖြစ်သနည်း။ ဥပါဒါန် မဖြစ်သနည်း။ တဏှာ မဖြစ်သနည်း။ ဝေဒနာ မဖြစ်သနည်း။ ဖဿ မဖြစ်သနည်း။ သဠာယတန မဖြစ်သနည်း။ နာမ်ရုပ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သော အားဖြင့် နှလုံးသွင်းခြင်းကြောင့် “ဝိညာဏ် မရှိသော် နာမ်ရုပ် မဖြစ်၊ ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား “အဘယ်တရား မရှိသော် ဝိညာဏ် မဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား ချုပ်ခြင်း ကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်သနည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား သင့်လျော်သောအားဖြင့်နှလုံး သွင်းခြင်းကြောင့် “နာမ်ရုပ် မရှိသော် ဝိညာဏ် မဖြစ်၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏”ဟု ပညာဖြင့် ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ထိုငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏၊ အကြင်နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏၊ ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏၊ သဠာယတန ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖဿ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု သိခြင်းငှါ ဤမဂ်ကို ငါသည် ရအပ်ပြီ။ ရဟန်းတို့ ငါ့အား “ချုပ်၏ ချုပ်၏”ဟူ၍ ရှေးက မကြားဖူးကုန်သေးသော တရားတို့၌ ပညာမျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ ပညာသည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အသိဉာဏ် ‘ဝိဇ္ဇာ'သည် ထင်ရှားဖြစ်၏၊ အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တောအုပ်ကြီး၌ လှည့်လည်သော ယောကျ်ားသည် ရှေးလူတို့ သွား အပ်ပြီးသော လမ်းခရီးဟောင်းကို တွေ့မြင်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုလမ်းခရီးဟောင်းသို့ အစဉ်လိုက်၍ သွားရာ၏၊ ထိုသို့ သွားသည်ရှိသော် ရှေးလူတို့ နေထိုင်ဖူးသော အရံ ဥယျာဉ် တော ရေကန်နှင့် ပြည့်စုံ သော တံတိုင်း ပြအိုးဖြင့် ခြံရံအပ်သော မွေ့လျော်ဖွယ်ကောင်းသော မင်းနေပြည်ဟောင်း ဖြစ်သော မြို့ ဟောင်းကို တွေ့မြင်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ထိုယောကျ်ားသည် မင်းအားလည်းကောင်း၊ မင်းအမတ် အားလည်းကောင်း ပြောကြားရာ၏ - “အရှင် တိုက်တွန်းပါ၏၊ သိမှတ်ပါလော့၊ အကျွန်ုပ်သည် တောအုပ် ကြီး၌ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ရှေးလူတို့ သွားအပ်ပြီးသော လမ်းခရီးဟောင်းကို တွေ့မြင်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ် သည် ထိုလမ်းခရီးဟောင်းသို့ အစဉ်လိုက်သွားပါ၏၊ ထိုသို့ လိုက်သွားသည်ရှိသော် ရှေးလူတို့ နေထိုင်ဖူး သော အရံ ဥယျာဉ် တော ရေကန်နှင့် ပြည့်စုံသော တံတိုင်း ပြအိုးဖြင့် ခြံရံအပ်သော မွေ့လျော်ဖွယ် ကောင်းသော မင်းနေပြည်ဟောင်း ဖြစ်သော မြို့ဟောင်းကို တွေ့မြင်ပါ၏၊ အရှင် ထိုမြို့ဟောင်းကို မြို့ (သစ်) ဖန်ဆင်းတော်မူပါလော့”ဟု (ပြောကြားရာ၏)။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ မင်းသည်လည်းကောင်း၊ မင်းအမတ်သည်လည်းကောင်း ထိုမြို့ဟောင်းကို မြို့ (သစ်) ဖန်ဆင်းရာ၏၊ ထိုမင်း၏ မြို့သည် နောင်အခါ၌ စည်ပင်ဝပြော၏၊ များစွာကုန်သော လူတို့သည် သိအပ်၏၊ လူတို့ဖြင့် ပြွမ်း၏၊ ကြီးကျယ်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ငါဘုရားသည် ရှေးဘုရားတို့ ကြွသွားတော်မူအပ်ပြီးသော လမ်း ခရီးဟောင်းကို မြင်ရ၏။

ရဟန်းတို့ ရှေးဘုရားတို့ ကြွသွားတော်မူအပ်ပြီးသော လမ်းခရီးဟောင်းသည် အဘယ်နည်းဟူမူ-အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဤအရိယာမဂ် လမ်းခရီးပင်တည်း။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ မှန်ကန်သော အမြင် သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ပ။ မှန်ကန်သော တည်ကြည်ခြင်း ‘သမ္မာသမာဓိ'တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ရှေးဘုရားတို့ ကြွသွားတော်မူအပ်ပြီးသော လမ်းခရီးဟောင်းပေတည်း။ ထိုလမ်းခရီးဟောင်းသို့ အစဉ်လိုက်သော ငါသည် အိုမှု သေမှုကို သိ၏၊ အိုမှု သေမှု၏ အကြောင်းကို သိ၏၊ အိုမှု သေမှု၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ အိုမှု သေမှု၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။ ထိုလမ်းခရီးဟောင်းသို့ အစဉ်လိုက်သော ငါသည် ဇာတိကို သိ၏။ပ။ ဘဝကို သိ၏။ ဥပါဒါန်ကို သိ၏။ တဏှာကို သိ၏။ ဝေဒနာကို သိ၏။ ဖဿကို သိ၏။ သဠာယတနကို သိ၏။ နာမ်ရုပ်ကို သိ၏။ ဝိညာဏ်ကို သိ၏။ ထိုလမ်းခရီးဟောင်းသို့ အစဉ် လိုက်သော ငါသည် သင်္ခါရတို့ကို သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ အကြောင်းကို သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကို သိ၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိ၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်မျှလောက် ထိုမဂ္ဂင် ရှစ်ပါးတည်းဟူသော အကျင့်မြတ်သည် စည်ပင်၏၊ ကျယ်လည်း ကျယ်ဝန်း၏၊ များစွာသော လူတို့သည်လည်း သိအပ်၏၊ နတ်လူတို့အား ကောင်းစွာ ပြအပ်၏၊ (ထိုမျှလောက်) မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးတည်းဟူသော အကျင့် မြတ်ကို သိခြင်းငှါ ရဟန်းယောကျ်ား ရဟန်းမိန်းမ ဥပါသကာယောကျ်ား ဥပါသိကာမိန်းမတို့အား ဟော ကြားခဲ့ပြီ။

ပဉ္စမသုတ်

၆-သမ္မသသုတ်

֍ ၆၆။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကုရုတိုင်း ကမ္မာသဒမ္မမည်သော ကုရုတိုင်းသူတို့၏ နိဂုံး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်ကုန်၏လော”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်ပါ၏”ဟု လျှောက်၏၊ ရဟန်း သင်သည် အဘယ်သို့လျှင် အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်သနည်းဟု (မေးတော်မူ၏)။

ထိုအခါ ထို ရဟန်းသည် ဖြေကြား၏၊ ထိုရဟန်း ဖြေကြားသော အခြင်းအရာဟူသမျှသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စိတ်ကို မနှစ်သက်စေနိုင်။

ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအား “မြတ်စွာဘုရား ထိုတရားတော်ကို ဟောအပ်သော အခါပါတည်း၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရား ထိုတရားတော် ကို ဟောအပ်သော အခါပါတည်း၊ မြတ်စွာဘုရား ဟောမည့် အတွင်း၌ သုံးသပ်မှု အခြင်းအရာကို မြတ်စွာဘုရားထံမှ နာ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားကြရပါကုန်လတ္တံ့”ဟု လျှောက်၏၊ အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်လျှင် နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်လျှောက်ကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ တရားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ သုံးသပ်သော ရဟန်းသည် “လောက၌ များသော အပြားရှိသော အထူးထူးအပြားပြား သော အိုမှု သေမှုဟူသော ဤဆင်းရဲသည် ဖြစ်၏၊ ဤဆင်းရဲသည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိ သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ် တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားရှိသော် ဇရာမရဏ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိသော် ဇရာမရဏ မဖြစ်သနည်း”ဟု အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်၏။ သုံးသပ်သော ထိုရဟန်းသည် “များ သော အပြားရှိသော အထူးထူးအပြားပြားသော အိုမှု သေမှုဟူသော လောက၌ ဖြစ်ပေါ်သည့် ဤဆင်းရဲ သည်ကား (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ ဥပဓိလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ ဥပဓိကြောင့် ဖြစ်၏၊ ဥပဓိလျှင် အမွန်အစရှိ၏၊ (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိရှိသော် အိုမှု သေမှု ဖြစ်၏၊ (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိ မရှိသော် အိုမှု သေမှု မဖြစ်”ဟု သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဇရာမရဏကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ၏ အကြောင်းကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဇရာမရဏ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ် သော အကျင့်ကိုလည်း သိ၏၊ ထိုသို့ သိသောအတိုင်းလည်း ကျင့်၏၊ တရားသို့ အစဉ်လိုက်၍ ကျင့်လေ့ ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို အချင်းခပ်သိမ်း အိုခြင်း သေခြင်း၏ ချုပ်ခြင်းငှါ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာ ကျင့်သူဟု ဆိုအပ်၏။

ထိုမှတစ်ပါး သုံးသပ်သော ရဟန်းသည် “ဤ (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိသည်ကား အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိသနည်း၊ အဘယ်တရားကြောင့် ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အမွန်အစရှိသနည်း၊ အဘယ်တရား ရှိသော် ဥပဓိ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်တရား မရှိ သော် ဥပဓိ မဖြစ်သနည်း”ဟု အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်၏။ သုံးသပ်သော ထိုရဟန်းသည် “(ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိသည် တဏှာလျှင် အကြောင်းရှိ၏၊ တဏှာလျှင် ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းရှိ၏၊ တဏှာကြောင့် ဖြစ်၏၊ တဏှာလျှင် အမွန်အစရှိ၏၊ တဏှာရှိသော် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိ ဖြစ်၏၊ တဏှာ့မရှိသော် (ခန္ဓာ ဟူသော) ဥပဓိ မဖြစ်”ဟု သိ၏။ ထိုရဟန်းသည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကိုလည်း သိ၏၊ ဥပဓိ၏ အကြောင်း ကိုလည်း သိ၏၊ ဥပဓိ၏ ချုပ်ရာကိုလည်း သိ၏၊ ဥပဓိ၏ ချုပ်ရာသို့ ရောက်ခြင်းငှါ လျောက်ပတ်သော အကျင့်ကိုလည်း သိ၏၊ ထိုသို့ သိသောအတိုင်းလည်း ကျင့်၏၊ တရားသို့ အစဉ်လိုက်၍ ကျင့်လေ့ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းကို အချင်းခပ်သိမ်း ဥပဓိ၏ ချုပ်ခြင်းငှါ ဝဋ်ဆင်းရဲ၏ ကုန်ခြင်းငှါ ကောင်းစွာ ကျင့်သူဟု ဆိုအပ်၏။

ထိုမှတစ်ပါး သုံးသပ်သော ရဟန်းသည် “ဤတဏှာ ဖြစ်သည် ရှိသော် အဘယ်၌ ဖြစ်သနည်း၊ တည်သည် ရှိသော် အဘယ်၌ တည်သနည်း”ဟု အတွင်း၌ သုံးသပ်ခြင်းကို သုံးသပ်၏။ သုံးသပ်သော ထို ရဟန်းသည် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောသည် ရှိ၏၊ ဤတဏှာသည် ဖြစ်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ တည်၏။ လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောသည် အဘယ်နည်း၊ လောက၌ မျက်စိသည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ ဤတဏှာ ဖြစ်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ တည်၏။ လောက၌ နားသည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ပ။ လောက၌ နှာခေါင်းသည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ လောက၌ လျှာသည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ လောက၌ ကိုယ်သည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ လောက၌ စိတ်သည် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောတည်း။ ဤတဏှာသည် ဖြစ်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ ဖြစ်၏၊ တည်သည် ရှိသော် ဤချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘော၌ တည်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မြဲသော အားဖြင့် ရှုကုန်၊ ချမ်းသာသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်ပြီးဖြစ်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပွားစေ ကုန်၏။ တဏှာကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပွားစေကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပွား စေကုန်သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ မလွတ်နိုင် ကုန်၊ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ မလွတ်နိုင်ကုန်ဟု ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်’ ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မြဲသော အားဖြင့် ရှုကုန်၊ ချမ်းသာသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်မည့် သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပွားစေကုန်လတ္တံ့။ တဏှာကို ပွားစေကုန်မည့် ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပွားစေကုန်လတ္တံ့၊ ဥပဓိကို ပွားစေကုန် မည့် ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်လတ္တံ့၊ ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်မည့် ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေ နေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ မလွတ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ မလွတ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့ဟု ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မြဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ချမ်းသာသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်ဆဲဖြစ်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပွားစေကုန်၏။ တဏှာကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပွားစေကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပွားစေကုန် သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံး မသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ မလွတ်နိုင်ကုန်၊ ဆင်းရဲ အပေါင်းမှ မလွတ်နိုင်ကုန်ဟု ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်သည် အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အနံ့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရသာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သို့ပင်ဖြစ်သော်လည်း ထိုအရက်သည် အဆိပ်နှင့် ရောနှောနေ၏၊ ထိုအခါ ယောကျ်ားသည် အလွန်ပူသော ကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၍ အပူဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောကြောင့် ပင်ပန်းသည် ဖြစ်ရ ကား ရေမွတ်သိပ် ဆာသည် ဖြစ်၍ လာရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားကို ဤသို့ ဆိုကုန်ရာ၏- “အချင်းယောကျ်ား ကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်သည် အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အနံ့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရသာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း ထိုအရက်သည် အဆိပ်နှင့် ရောနှောနေ၏၊ သင်သည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ သောက်လော့၊ သောက်သည် ရှိသော် သင့်ကို အဆင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အနံ့အားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အရသာအားဖြင့်လည်းကောင်း နှစ်သက်စေလတ္တံ့။ သောက်ပြီးသော်ကား ထိုသေအရက်ကို သောက်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့သော်လည်း ရောက်လတ္တံ့၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့သော်လည်း ရောက်ရလတ္တံ့”ဟု (ဆို ကုန်ရာ၏)။ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်ကို အဆောတလျင် မဆင်ခြင်မူ၍ သောက်ရာ၏၊ မစွန့်လွှတ်ရာ။ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုသေအရက်ကို သောက်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့ ဖြစ်စေ၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့ဖြစ်စေ ရောက်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို။ပ။ နောင် ‘အနာဂတ်'ကာလဝယ်။ပ။ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မြဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ချမ်းသာသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာကင်း သောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးကင်းသောအားဖြင့် ရှုကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပွားစေကုန်၏။ တဏှာကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပွားစေကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပွားစေကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ မလွတ်ကုန်၊ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ မလွတ်ကုန်ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မမြဲသော အားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဆင်းရဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရ မရှိသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာရောဂါအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးအားဖြင့် ရှုကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်၏။ တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထို သူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲ အပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မမြဲသော အားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဆင်းရဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရ မရှိသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာရောဂါအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးအားဖြင့် ရှုကုန်မည့် သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်လတ္တံ့။ပ။ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ လွတ်မြောက် ကုန်လတ္တံ့ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်’ အခါဝယ် ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မမြဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဆင်းရဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရ မရှိသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာရောဂါအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေး အားဖြင့် ရှုဆဲဖြစ်ကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်၏။ တဏှာကို ပယ် စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု့သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲ အပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်သည် အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အနံ့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရသာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သို့ပင်ဖြစ်သော်လည်း ထိုအရက်သည် အဆိပ်နှင့် ရောနှောနေ၏၊ ထိုအခါ ယောက်ျားသည် အလွန်ပူသော ကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၍ အပူဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောကြောင့် ပင်ပန်းသည် ဖြစ်ရ ကား ရေမွတ်သိပ်သည် ဖြစ်၍ လာရာ၏၊ ထိုယောက်ျားကို ဤသို့ ဆိုကုန်ရာ၏- “အချင်းယောက်ျား ကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်သည် အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အနံ့နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ အရသာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း ထိုအရက်သည် အဆိပ်နှင့် ရောနှောနေ၏၊ သင်သည် အလိုရှိခဲ့မူ သောက်လော့၊ သောက် သည် ရှိသော် သင့်ကို အဆင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အနံ့အားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အရသာအားဖြင့်လည်းကောင်း နှစ်သက်စေလတ္တံ့။ သောက်ပြီးသော်ကား ထိုသေအရက်ကို သောက်ခြင်းအကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့သော်လည်း ရောက်ရလတ္တံ့၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့သော်လည်း ရောက်ရလတ္တံ့”ဟု ဆိုကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ထိုယောကျ်ားအား ဤသို့ အကြံ ဖြစ်ရာ၏၊ “ငါသည် မွတ်သိပ်ခြင်းကို ရေဖြင့် သော်လည်းကောင်း၊ နို့ဓမ်းကြည်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ဆားနှင့် ရောသော မုန့်ညက်ရေဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ လောဏသောဝီရကမည်သော ဆေးဖြင့်သော်လည်းကောင်း ပယ်ဖျောက်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်၏။ ငါ့အား ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး အစီးအပွားရှိခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင်သော ထိုအရက်ကို ငါ မသောက်တော့အံ့”ဟု အကြံ ဖြစ်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုကြေးခွက်တွင်းရှိ အရက်ကို ဆင်ခြင်ပြီးလျှင် မသောက်မူ၍ စွန့်ပစ်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုအကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့သော်လည်း မရောက်ရာ၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့သော်လည်း မရောက်ရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ ကာလဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာအပ်သော သဘောကို မမြဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဆင်းရဲသော အားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရ မရှိသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာရောဂါအားဖြင့်ရှုကုန်၊ ဘေးအားဖြင့် ရှုကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပယ် စွန့်ကုန်၏။ တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ် မြောက်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်’ ကာလဝယ်။ပ။ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်’ အခါဝယ် လောက၌ ချစ်အပ်သာယာ အပ်သော သဘောကို မမြဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဆင်းရဲသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနှစ်သာရ မရှိသောအားဖြင့် ရှုကုန်၊ အနာရောဂါအားဖြင့် ရှုကုန်၊ ဘေးအားဖြင့် ရှုကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့သည် တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်၏။ တဏှာကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် (ခန္ဓာဟူသော) ဥပဓိကို ပယ်စွန့် ကုန်၏၊ ဥပဓိကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲကို ပယ်စွန့်ကုန်သော ထိုသူတို့သည် ပဋိသန္ဓေနေမှု အိုမှု သေမှု စိုးရိမ်မှု ငိုကြွေးမှု ဆင်းရဲမှု နှလုံးမသာမှု ပြင်းစွာ ပင်ပန်းမှုတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏၊ ဆင်းရဲအပေါင်းမှ လွတ်မြောက်ကုန်၏ဟူ၍ ငါဘုရား ဟောတော်မူ၏ဟု (မိန့် တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-နဠကလာပိသုတ်

֍ ၆၇။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အသျှင်မဟာကောဋ္ဌိကတို့သည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိ့ပတန မိဂဒါဝုန်တော၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကောဋ္ဌိကသည် ညနေချမ်းအခါ၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထ၍ အသျှင်သာရိပုတ္တရာရှိရာသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်သာရိပုတ္တရာ နှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို ပြီးဆုံးစေပြီး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်ပြီးသော် အသျှင်သာရိပုတ္တရာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ အသို့နည်း၊ အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသလော၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်ပါ သလော၊ သို့မဟုတ် ဇရာမရဏသည် မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလော”ဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ'ကို မိမိ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည်လည်း မဟုတ်၊ ဇရာမရဏ သည် မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်။ စင်စစ်သော်ကား ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ’ အကြောင်းကြောင့် အိုမှု ‘ဇရာ’ သေမှု ‘မရဏ’ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ အသို့ပါနည်း၊ ဇာတိကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသလော၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်ပါသလော၊ သို့မဟုတ် ဇာတိသည် မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက ဇာတိကို မိမိ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်။ စင်စစ်သော်ကား ဘဝ အကြောင်းကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ အသို့ပါနည်း၊ ဘဝကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော။ပ။ ဥပါဒါန်ကို မိမိ ပြုအပ်ပါသ လော။ တဏှာကို မိမိပြုအပ်ပါသလော။ ဝေဒနာကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော။ ဖဿကို မိမိ ပြုအပ်ပါသ လော။ သဠာယတနကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော။ နာမ်ရုပ်ကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသ လော၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်ပါသလော၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက နာမ်ရုပ်ကို မိမိ ပြုအပ် သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်။ စင်စစ်သော် ကား ဝိညာဏ် အကြောင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ အသို့ပါနည်း၊ သိမှု ‘ဝိညာဏ်'ကို မိမိ ပြုအပ်ပါသလော၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်ပါသ လော၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်ပါသလော၊ သို့မဟုတ် မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြု အပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်ပါသလောဟု မေး၏။ ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက ဝိညာဏ်ကို မိမိ ပြုအပ် သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်။ စင်စစ်သော် ကား နာမ်ရုပ် အကြောင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏ဟု မိန့်ဆို၏။ ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက နာမ်ရုပ်ကို မိမိ ပြုအပ် သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား ဝိညာဏ် အကြောင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏ဟု အသျှင်သာရိပုတ္တရာ ဟောသော စကားကို အကျွန်ုပ်တို့ သည် ယခုပင် သိရပါကုန်၏။

ငါ့သျှင်ကောဋ္ဌိက ဝိညာဏ်ကို မိမိ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ သူတစ်ပါး ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်၊ မိမိ သူတစ်ပါး နှစ်ဦးသားတို့ ပြုအပ်သည် မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းမဲ့ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်။ စင်စစ်သော်ကား နာမ်ရုပ် အကြောင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏ဟု အသျှင်သာရိပုတ္တရာ ဟောသော စကားကို ယခု (တစ်မျိုး) သိရပြန်ပါ၏။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ဟောအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို အဘယ်သို့ မှတ်ရပါမည်နည်းဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင် သို့ဖြစ်လျှင် သင့်အား ဥပမာကို ပြုအံ့၊ ဤလောက၌ အချို့သော ပညာရှိသူတို့သည် ပြောဆိုအပ်သော စကား၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ဥပမာအားဖြင့် သိကုန်၏၊ ငါ့သျှင် ဥပမာသော်ကား ကျူစည်းနှစ်စည်းတို့သည် အချင်းချင်း မှီ၍ တည်ကုန်ရာ၏၊ ငါ့သျှင် ဤအတူသာလျှင် နာမ်ရုပ် အကြောင်း ကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏၊ ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏၊ သဠာယတန အကြောင်းခံကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲ အစု ဖြစ်၏။ ငါ့သျှင် ထိုကျူစည်းတို့တွင် တစ်စည်းကို အကယ်၍ ဆွဲငင်ငြားအံ့၊ တစ်စည်းသည် လဲကျ ရာ၏၊ အခြားတစ်စည်းကို အကယ်၍ ဆွဲငင်ငြားအံ့၊ အခြားတစ်စည်းသည် လဲကျရာ၏။ ငါ့သျှင် ဤအတူ သာလျှင် နာမ်ရုပ် ချူပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏၊ ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏၊ နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏။ပ။ သဠာယတန ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖဿ ချုပ်၏။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော ဆင်းရဲအစု ချုပ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ (တရားတော်သည်) အံ့ဖွယ်ရှိပါ၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ (တရားတော်သည်) မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါ၏၊ အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဤတရားတော်ကို အလွန် ကောင်းစွာ ဟောအပ်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာ ဟောအပ်သော ဤတရားတော်ကိုလည်း ဤသုံးဆယ့်ခြောက်ပါး သော ဝတ္ထုတို့ဖြင့် အနုမောဒနာ ပြုပါ၏။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသည် အကယ်၍ ဇရာမရဏကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ တရားဟောခဲ့မူ “ဓမ္မကထိကရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသည် ဇရာ မရဏကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ ကျင့်ခဲ့မူ “တရားအား လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏။ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသည် ဇရာမရဏကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ခြင်းကြောင့် (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခဲ့မူ “မျက်မှောက်နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏။ ရဟန်းသည် ဇာတိကို။ ဘဝကို။ ဥပါဒါန် ကို။ တဏှာကို။ ဖဿကို။ သဠာယတနကို။ နာမ်ရုပ်ကို။ ဝိညာဏ်ကို။ သင်္ခါရတို့ကို။ အဝိဇ္ဇာကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ တရားဟောခဲ့မူ “ဓမ္မကထိကရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏၊ ငါ့သျှင် သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသည် အဝိဇ္ဇာကို ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ ချုပ်ခြင်းငှါ ကျင့်ခဲ့မူ “(လော ကုတ္တရာ) တရားအား လျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏၊ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသည် အဝိဇ္ဇာကို ငြီးငွေ့ခြင်းကြောင့် တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းကြောင့် ချုပ်ခြင်းကြောင့် (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲလမ်းမူ၍ (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်ခဲ့မူ “မျက်မှောက်နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်သော ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုထိုက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ကောသမ္ဗိသုတ်

֍ ၆၈။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်မုသိလ, အသျှင်ပဝိဋ္ဌ, အသျှင်နာရဒနှင့် အသျှင်အာနန္ဒာတို့သည် ကောသမ္ဗီ ပြည် ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ပဝိဋ္ဌသည် အသျှင်မုသိလအား ဤ စကားကို လျှောက်၏- “ငါ့သျှင်မုသိလ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာ နက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်မုသိလအား “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော”ဟု (လျှောက်၏)။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊့အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ် သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟူသော ဤအကြောင်း ကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏ဟု ဆို၏။

“ဥပါဒါန် အကြောင်းခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “ဝေဒနာ အကြောင်းခံကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏”ဟူ၏။ “ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “သဠာယတန အကြောင်းခံကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “သင်္ခါရ အကြောင်ခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏”ဟူ၍။ “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသ လော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏ဟု ဆို၏။

ငါ့သျှင်မုသိလ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်မုသိလအား “ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသ လော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်မုသိလ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်မုသိလအား “ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏”ဟူ၍။ပ။ “ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏”ဟူ၍။ “တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏”ဟူ၍။ “ဝေဒနာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တဏှာ ချုပ်၏”ဟူ၍။ “ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာ ချုပ်၏”ဟူ၍။ “သဠာယတန ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖဿ ချုပ်၏”ဟူ၍။ “နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏”ဟူ၍။ “ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏”ဟူ၍။ “သင်္ခါရတို့ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏”ဟူ၍။ “အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက် ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်မုသိလ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်မုသိလအား “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင် ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်မုသိလသည် အာသဝကုန်ပြီးသော ရဟန္တာပါလောဟု မေး၏၊ ဤသို့ မေးသည့်ရှိသော် အသျှင်မုသိလသည် ဆိတ်ဆိတ် နေ၏။ ထိုအခါ အသျှင်နာရဒသည် အသျှင်ပဝိဋ္ဌအား “ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ တောင်းပန်ပါ၏၊ ငါသည် ဤအမေးကို ရလိုပါ၏၊ ငါ့အား ဤအမေးကို မေးလော့၊ ငါသည် ဤအမေးကို ဖြေအံ့”ဟု ဆို၏။ အသျှင်နာရဒသည် ဤအမေးကို ရပါစေလော့၊ အကျွန်ုပ်သည် အသျှင်နာရဒအား ဤအမေးကို မေးပါအံ့၊ အသျှင်နာရဒသည် အကျွန်ုပ်၏ အမေးကို ဖြေပါလေ့ာ။

ငါ့သျှင်နာရဒ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်နာရဒအား “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသ လော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်နာရဒ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်နာရဒအား “ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ပ။ “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်ခံ ကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက် ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်ခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟူသော ဤ အကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်နာရဒ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်နာရဒအား “ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏”ဟု သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏”ဟူသော ဤ အကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်နာရဒ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်နာရဒအား “ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏”။ပ။ “အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ် ကုန်၏”ဟု သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟူသော ဤ အကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

ငါ့သျှင်နာရဒ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်း အရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး အသျှင်နာရဒအား “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း”ဟူ၍ သိသော ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ် ရှိပါသလော။ ငါ့သျှင် ပဝိဋ္ဌ သူတစ်ပါးကို ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါ’၊ မိမိအလို ‘ရုစိ’၊ တစ်ဆင့်ကြား ‘အနုဿဝ’၊ အခြင်းအရာကို ကြံဆမှု ‘အာကာရပရိဝိတက္က’၊ အယူကို စူးစိုက်ကြံစည်၍ နှစ်သက်မှု ‘ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ'မှ တစ်ပါး “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း”ဟူသော ဤအကြောင်းကို ငါ သိ၏၊ ငါ မြင်၏။

သို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်နာရဒသည် အာသဝေါကုန်ပြီးသော ရဟန္တာလော။ ငါ့သျှင် “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း”ဟူ၍ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော အသိဉာဏ် (မဂ်) ပညာဖြင့် မြင်အပ်၏၊ အာသဝေါ ကုန်ပြီးသော ရဟန္တာကား မဟုတ်ပါသေး။ ငါ့သျှင် ဥပမာသော်ကား ခရီးခဲ၌ ရေတွင်း ရှိရာ၏၊ ရေတွင်း ၌ ကြိုးသည်လည်းကောင်း၊ ရေပုံးသည်လည်းကောင်း မရှိရာ။ ထိုအခါ ယောကျ်ားသည် ပူလောင်သော ကိုယ်ရှိသည်၊ အပူဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သောကြောင့် ပင်ပန်းသည်ဖြစ်ရကား ရေမွတ်သိပ်သည်ဖြစ်၍ လာရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားသည် ထိုရေတွင်းကို ငုံ့ကြည့်ရာ၏၊ ထိုယောကျ်ားအား “ရေ”ဟူ၍သာလျှင် အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ ကိုယ်ဖြင့်မူကား တွေ့ထိ၍ မနေရ၊ ငါ့သျှင် ဤအတူသာလျှင် “ဘဝချုပ်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်တည်း” ဟူ၍ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော အသိဉာဏ် (မဂ်) ပညာဖြင့် မြင်အပ်၏၊ အာသဝေါကုန်ပြီးသော ရဟန္တာသော်ကား မဟုတ်ပါသေးဟု ဆို၏။

ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် အသျှင်အာနန္ဒာသည် အသျှင်ပဝိဋ္ဌအား “ငါ့သျှင်ပဝိဋ္ဌ ဤသို့ ပြောဆိုသော အသျှင်နာရဒကို သင် အဘယ်သို့ ဆိုမည်နည်း”ဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ဤသို့ ပြောဆိုသော အသျှင် နာရဒကို ကောင်းမြတ်သည်မှ တစ်ပါး အပြစ်မရှိသည်မှ တစ်ပါး တစ်စုံတစ်ရာ ဘာကိုမျှ အကျွန်ုပ် မဆို လိုတော့ပါဟု (လျှောက်၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဥပယန္တိသုတ်

֍ ၆၉။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ။ပ။ ရဟန်းတို့ မဟာသမုဒ္ဒရာသည် ရေပြည့်လျှံသည်ရှိသော် မြစ်ကြီးတို့ကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ မြစ်ကြီးတို့ ပြည့်လျှံကုန်သည် ရှိသော် မြစ်ငယ်တို့ကို ပြည့်လျှံစေကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့ ပြည့်လျှံကုန်သည်ရှိသော် အိုင်ကြီးတို့ကို ပြည့်လျှံ စေကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့ ပြည့်လျှံကုန်သည်ရှိသော် အိုင်ငယ်တို့ကို ပြည့်လျှံစေကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အဝိဇ္ဇာ ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် သင်္ခါရတို့ကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ သင်္ခါရတို့ ပြည့်လျှံကုန်သည်ရှိသော် ဝိညာဏ်ကို ပြည့်လျှံစေကုန်၏၊ ဝိညာဏ် ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်ကို ပြည့် လျှံစေ၏၊ နာမ်ရုပ် ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် သဠာယတနကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ သဠာယတန ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် ဖဿကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ ဖဿ ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် ဝေဒနာကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ ဝေဒနာ ပြည့်လျှံသည် ရှိသော် တဏှာကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ တဏှာ ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် ဥပါဒါန်ကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ ဥပါဒါန် ပြည့် လျှံသည်ရှိသော် ဘဝကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ ဘဝ ပြည့်လျှံသည်ရှိသော် ဇာတိကို ပြည့်လျှံစေ၏၊ ဇာတိ ပြည့် လျှံသည်ရှိသော် ဇရာမရဏကို ပြည့်လျှံစေ၏။

ရဟန်းတို့ မဟာသမုဒ္ဒရာရေ လျော့ကျသည်ရှိသော် မြစ်ကြီးတို့ကို လျော့ကျစေ၏၊ မြစ်ကြီးတို့ လျော့ကျကုန်သည်ရှိသော် မြစ်ငယ်တို့ကို လျော့ကျစေကုန်၏၊ မြစ်ငယ်တို့ လျော့ကျကုန်သည်ရှိသော် အိုင် ကြီးတို့ကို လျော့ကျစေကုန်၏၊ အိုင်ကြီးတို့ လျော့ကျကုန်သည်ရှိသော် အိုင်ငယ်တို့ကို လျော့ကျစေကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အဝိဇ္ဇာ လျော့ကျသည်ရှိသော် သင်္ခါရတို့ကို လျော့ကျစေ၏၊ သင်္ခါရတို့ လျော့ကျသည်ရှိသော် ဝိညာဏ်ကို လျော့ကျစေကုန်၏၊ ဝိညာဏ် လျော့ကျသည်ရှိသော် နာမ်ရုပ်ကို လျော့ ကျစေ၏၊ နာမ်ရုပ် လျော့ကျသည်ရှိသော် သဠာယတနကို လျော့ကျစေ၏၊ သဠာယတန လျော့ကျသည် ရှိသော် ဖဿကို လျော့ကျစေ၏၊ ဖဿ လျော့ကျသည်ရှိသော် ဝေဒနာတို့ကို လျော့ကျစေ၏၊ ဝေဒနာ လျော့ကျသည်ရှိသော် တဏှာကို လျော့ကျစေ၏၊ တဏှာ လျော့ကျသည်ရှိသော် ဥပါဒါန်ကို လျော့ကျစေ၏၊ ဥပါဒါန် လျော့ကျသည်ရှိသော် ဘဝကို လျော့ကျစေ၏၊ ဘဝ လျော့ကျသည်ရှိသော် ဇာတိကို လျော့ကျ စေ၏၊ ဇာတိ လျော့ကျသည်ရှိသော် ဇရာမရဏကို လျော့ကျစေ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်

၁၀-သုသိမသုတ်

֍ ၇၀။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေး၍ မွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အရိုအသေပြုခံရ၏၊ အလေးပြုခံရ၏၊ အမြတ်နိုးခံရ၏၊ အပူဇော်ခံရ၏၊ အဆည်းကပ် ခံရ၏၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာနေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေး အသုံးအဆောင်တို့ကို ရ၏။ ရဟန်းသံဃာသည်လည်း အရိုအသေပြုခံရ၏၊ အလေးပြုခံရ၏၊ အမြတ်နိုးခံရ၏၊ အပူဇော်ခံရ၏၊ အဆည်းကပ်ခံရ၏၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာနေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေး အသုံး အဆောင်တို့ကို ရ၏။ သာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိကုန်သော ပရိဗိုဇ်တို့သည်ကား အရိုအသေပြု မခံရကုန်၊ အလေးပြု မခံရကုန်၊ အမြတ်နိုး မခံရကုန်၊ အပူဇော် မခံရကုန်၊ အဆည်းကပ် မခံရကုန်၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်းအိပ်ရာနေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေး အသုံးအဆောင်တို့ကို မရကုန်။

ထိုအခါ သုသိမပရိဗိုဇ်သည် များစွာသော ပရိဗိုဇ်ပရိသတ်နှင့် အတူ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နေ၏၊ ထိုအခါ သုသိမပရိဗိုဇ်၏ ပရိသတ်တို့သည် သုသိမပရိဗိုဇ်အား ဤစကားကို ဆိုကုန်၏၊ “ငါ့သျှင်သုသိမ သင် လာ ဦးလော့၊ ရဟန်းဂေါတမအထံ၌ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်ချေလော့၊ သင်သည် တရားကို သင်ခဲ့၍ ငါတို့ကို ပို့ချလော့၊ ငါတို့သည် ထိုတရားကို သင်ယူ၍ လူတို့အား ဟောကုန်အံ့၊ ဤသို့ ဟောပြောသည် ရှိသော် ငါတို့သည်လည်း အရိုအသေပြုခံရကုန်လိမ့်မည်၊ အလေးပြုခံရကုန်လိမ့်မည်၊ အမြတ်နိုးခံရကုန်လိမ့်မည်၊ အပူဇော်ခံရကုန်လိမ့်မည်၊ အဆည်းကပ်ခံရကုန်လိမ့်မည်၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်းအိပ်ရာနေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေး အသုံးအဆောင်တို့ကို ရကုန်လိမ့်မည်”ဟု ဆိုကြကုန်၏။ “ငါ့သျှင်တို့ ကောင်းပြီ”ဟု ဆို၍ သုသိမပရိဗိုဇ်သည် မိမိ၏ ပရိဗိုဇ်ပရိသတ်ကို ဝန်ခံပြီးလျှင် အသျှင်အာနန္ဒာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အကျွန်ုပ်သည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်ခြင်းငှါ အလိုရှိပါ၏”ဟု ဆို၏။

ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် သုသိမပရိဗိုဇ်ကို ခေါ်ယူကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ဤသုသိမပရိဗိုဇ်သည် ‘ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အကျွန်ုပ်သည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ မြတ်သော အကျင့် ကို ကျင့်ခြင်းငှါ အလိုရှိပါ၏’ဟု ဤသို့ ဆိုပါသည်”ဟု လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ သို့ဖြစ်လျှင် သုသိမကို ရှင်ပြုပေးလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ သုသိမပရိဗိုဇ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံ၌ ရှင်အဖြစ်ကို ရလေ၏၊ ရဟန်းအဖြစ်ကို ရလေ၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံ၌ “ပဋိသန္ဓေ နေမှု ကုန်ပါပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပါပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိ တော့ပါပြီဟု သိကြပါ၏”ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားကုန်၏။ အသျှင်သုသိမသည် “များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ အထံ၌ ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပါပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီး ပါပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပါပြီဟု သိကြပါ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ကြားလျှောက်ကုန်သတဲ့”ဟု ကြားလေ၏။ ထိုအခါ အသျှင်သုသိမသည် ရဟန်းတို့ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးကာ ထိုရဟန်းတို့နှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် ထိုရဟန်းတို့အား “အသျှင်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံ၌ ‘ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပါပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပါပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပါပြီဟု သိကြပါ၏’ဟူ၍ အရဟတ္တ့ဖိုလ်ကို ကြားလျှောက်ကုန်၏ဟူသည် မှန်ပါသလော”ဟု ဆို၏၊ ငါ့သျှင် မှန်ပါ၏ဟု ဆိုကုန်၏။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် များသော အပြားရှိသော တန်ခိုး ဖန်ဆင်းခြင်းကို ခံစားကုန်သလော - တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများဖြစ်ကုန်သလော၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်ကုန်သလော၊ ကိုယ်ထင်ရှားဖြစ်စေကာ ကိုယ်ပျောက်စေကာ နံရံ တစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ ‘ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့’ သွားကုန်သလော၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို ‘ရေ၌ကဲ့သို့’ ပြုကုန်သလော၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ ‘မြေ၌ကဲ့သို့’ သွားကုန် သလော၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် ‘အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့’ သွားကုန်သလော၊ ဤသို့ တန်ခိုးကြီးကုန်သော ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ် ကုန်သလော၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်ကုန်သလော၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင် ကုန်သလောဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင် မဖြစ်နိုင်ပါဟု ဆိုကုန်၏။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော နား ‘ဒိဗ္ဗသောတ'ဉာဏ်ဖြင့် နတ်၌လည်းဖြစ်ကုန် လူ၌လည်းဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်းဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသော အသံတို့ကို ကြားနိုင်ကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မကြားနိုင်ပါ။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် သူတစ်ပါးတို့၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိကုန်သလော - စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း “စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွသောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ’ ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ’ ကင်း သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ'နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း “အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ'နှင့် တကွသောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ’ ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ’ ကင်းသောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ တွေဝေခြင်း ‘မောဟ'နှင့် တကွသော စိတ် ကိုလည်း “တွေဝေခြင်း ‘မောဟ'နှင့် တကွသောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ တွေဝေခြင်း ‘မောဟ’ ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “တွေဝေခြင်း ‘မောဟ’ ကင်းသောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ ကျုံ့သော စိတ်ကိုလည်း “ကျုံ့ သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ ပျံ့လွင့်သော စိတ်ကိုလည်း “ပျံ့လွင့်သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ မြတ် သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သော စိတ်ကိုလည်း “မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သောစိတ်”ဟု သိကုန် သလော၊ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သော စိတ်ကိုလည်း “မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သော စိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ သာလွန်သော တရားရှိသော စိတ်ကိုလည်း “သာလွန်သော တရားရှိသော စိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ သာလွန်သောတရား မရှိသောစိတ်ကိုလည်း “သာလွန်သောတရား မရှိသော စိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ တည်ကြည်သော စိတ်ကိုလည်း “တည်ကြည်သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ မတည်ကြည်သော စိတ်ကိုလည်း “မတည်ကြည်သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော။ လွတ်မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း “လွတ်မြောက်သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလော၊ မလွတ်မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း “မလွတ်မြောက် သောစိတ်”ဟု သိကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မသိပါ။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်ကုန်သလော - ဤသည်ကား အဘယ်နည်း။ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ လေးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝနှစ်ဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝသုံးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝလေးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝငါးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ရာကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ထောင်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်သိန်းကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ်ကို့လည်းကောင်း၊ များပြားသော ဖြစ်ကပ်ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ်ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း “ဤမည်သော ဘဝ၌ ငါသည် ဤသို့သော အမည် ဤသို့သော အနွယ် ဤသို့သော အဆင်း ဤသို့သော အစာရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခဲ့၏၊ ဤသို့ အသက်အပိုင်းအခြား ရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤမည်သော ဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏၊ ထိုဘဝ၌လည်း ဤသို့သော အမည် ဤသို့ သော အနွယ် ဤသို့သော အဆင်း ဤသို့သော အစာ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခြင်း ဤသို့ အသက်အပိုင်းအခြား ရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏”ဟု အခြင်းအရာနှင့်တကွ ညွှန်ပြဖွယ် အမည်အနွယ်နှင့်တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသောဘဝကို အောက်မေ့နိုင်ကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မအောက်မေ့နိုင်ပါ။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ မျက်စိနှင့်တူသော ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ပေါ်ဆဲ သတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါ မြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါတို့ကို မြင်ကုန်သလော၊ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သောသတ္တဝါတို့ကို သိကုန်သလော- “အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘ကာယဒုစရိုက်’၊ နှုတ်ဖြင့်ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘ဝစီဒုစရိုက်’၊ စိတ်ဖြင့်ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘မနောဒုစရိုက်'တို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲတတ်ကုန်၏၊ မှားသောအယူရှိကုန်၏၊ မှားသောအယူဖြင့် ပြုကျင့်သော ကံရှိကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာကင်းသော မကောင်းသောလားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာ ငရဲ သို့ ရောက်ကုန်၏။ အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည်ကား ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘ကာယ သုစရိုက်’၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘ဝစီသုစရိုက်’၊ စိတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘မနောသုစရိုက်'တို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို မစွပ်စွဲကုန်၊ မှန်သော အယူရှိကုန်၏၊ မှန်သော အယူဖြင့် ပြုကျင့်သော ကံရှိကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော လားရာ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏”ဟု သိကုန်သလော။ ဤသို့လျှင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ် သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ မျက်စိနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါ မြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါတို့ကို မြင်ကုန်သလော၊ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သော သတ္တဝါတို့ကို သိကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မသိပါ။

အသျှင်တို့ ဤသို့ သိကုန် ဤသို့ မြင်ကုန်သော သင်တို့သည် ရူပဈာန်တို့ကို လွန်၍ ငြိမ်သက်သော အရူပဝိမောက္ခဈာန်တို့ကို နာမကာယဖြင့် တွေ့ထိ၍ နေကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ပြန်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မနေပါကုန်။ အသျှင်တို့ ဤအရာ၌ ဤအဖြေသည်ကား ဤတရားတို့သို့လည်း မရောက်ချေ၊ အသျှင်တို့ မသင့်ဟူသော ဤအဖြေသည် အသို့နည်း။ ငါ့သျှင်သုသိမ ငါတို့သည် ပညာဖြင့် လွန်မြောက် ကုန်သော ‘ပညာဝိမုတ္တ'ပုဂ္ဂိုလ်တို့တည်းဟု ဆိုကုန်၏။

အကျွန်ုပ်သည် အသျှင်တို့၏ အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤစကား၏ အနက်ကို အကျယ် အားဖြင့် မသိပါ၊ တောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်တို့သည် အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော စကား၏ အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် သိနိုင်ရာသော အခြင်းအရာအားဖြင့် အကျွန်ုပ်အား ဆိုပါကုန်လော့ဟု (လျှောက်ပြန်၏)။ ငါ့သျှင်သုသိမ သင်သည် သိသည်မူလည်းဖြစ်စေ၊ မသိသည်မူလည်းဖြစ်စေ၊ စင်စစ်သော်ကား ငါတို့သည် ပညာဖြင့် လွတ်မြောက်ကုန်သော ‘ပညာဝိမုတ္တ'ပုဂ္ဂိုလ်တို့တည်းဟု (ဆိုကုန်၏)။

ထိုအခါ အသျှင်သုသိမသည် နေရာမှ ထကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် ထိုရဟန်းတို့နှင့် အတူ ပြောခဲ့သမျှ စကားအလုံးစုံကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်၏။ သုသိမ တရား၌ တည်သော ဝိပဿနာဉာဏ်သည် ရှေးဦး ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗာန်ကို မြင်သော မဂ်ဉာဏ်သည် နောက်မှ ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မှု၏။

အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤတရား၏ အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် အကျွန်ုပ် မသိပါ၊ အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောအပ်သော ဤတရားတော်၏ အနက်ကို အကျယ်အားဖြင့် သိနိုင်ရာသော အခြင်းအရာအားဖြင့် အကျွန်ုပ်အား ဟောတော်မူ ပါလော့ဟု (လျှောက်၏)။ သုသိမ သင်သည် သိသည်မူလည်းဖြစ်စေ၊ မသိ သည်မူလည်းဖြစ်စေ စင်စစ်သော်ကား တရား၌ တည်သော (ဝိပဿနာ) ဉာဏ်သည် ရှေးဦး ဖြစ်၏၊ နိဗ္ဗာန် ကို မြင်သော မဂ်ဉာဏ်သည် နောက်မှ ဖြစ်၏။

သုသိမ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ဘိသနည်း။ ရုပ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင် ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော ရုပ်သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲ ဖြစ်ပါ၏။ မမြဲ သော ဆင်းရဲသော ဖောက်ပြန်သော သဘောရှိသော ရုပ်ကို “ဤရုပ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤရုပ်သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤရုပ်သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟု ရှုခြင်းငှါ သင့်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား (ဤသို့ ရှုခြင်းငှါ) မသင့်ပါ။ ဝေဒနာသည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော ဝေဒနာသည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲ ဖြစ်ပါ၏။ မမြဲသော ဆင်းရဲသော ဖောက်ပြန်သော သဘောရှိသော ဝေဒနာကို “ဤဝေဒနာသည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤဝေဒနာသည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤဝေဒနာ သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟု ရှုခြင်းငှါ သင့်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား မသင့်ပါ။ သညာသည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ပ။ သင်္ခါရတို့သည် မြဲကုန်သလော၊ မမြဲကုန်သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါကုန်။ မမြဲသော သင်္ခါရသည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲဖြစ်ပါ၏။ မမြဲသော ဆင်းရဲသော ဖောက်ပြန်သော သဘောရှိသော သင်္ခါရတို့ကို “ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤ သင်္ခါရတို့သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ၏ ကိုယ်တည်း”ဟု ရှုခြင်းငှါ သင့်ပါမည်လော။ အသျှင် ဘုရား မသင့်ပါ။ ဝိညာဏ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော ဝိညာဏ် သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲ ဖြစ်ပါ၏။ မမြဲသော ဆင်းရဲသော ဖောက်ပြန် သော သဘောရှိသော ဝိညာဏ်ကို “ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤ ဝိညာဏ်သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟု ရှုခြင်းငှါ သင့်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား မသင့်ပါ။

သုသိမ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ နောင် ‘အနာဂတ်’ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'ဖြစ်သော၊ အတွင်း ‘အဇ္ဈတ္တ’ အပ ‘ဗဟိဒ္ဓ’၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ် နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်လည်းဖြစ် မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်လည်းဖြစ် နီးသည်လည်းဖြစ်သော ရုပ်အားလုံး ကို “ဤရုပ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤရုပ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤရုပ်သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟု ဤသို့ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုအပ်၏။ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ နောင် ‘အနာဂတ်’ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော၊ အတွင်း ‘အဇ္ဈတ္တ’ အပ ‘ဗဟိဒ္ဓ’၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ် နူးညံ့ သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်လည်းဖြစ် မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်လည်းဖြစ် နီးသည်လည်း ဖြစ်သော ဝေဒနာအားလုံးကို “ဤဝေဒနာသည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤဝေဒနာသည် ငါ မဟုတ်၊ ဤ ဝေဒနာသည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟု ဤသို့ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုအပ်၏။ သညာသည်။ပ။ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ နောင် ‘အနာဂတ်’ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'ဖြစ်သော၊ အတွင်း ‘အဇ္ဈတ္တ’ အပ ‘ဗဟိဒ္ဓ’၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ် နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်သော၊့ယုတ်သည်လည်းဖြစ် မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်လည်းဖြစ် နီးသည်လည်းဖြစ်သော သင်္ခါရအားလုံးတို့ကို “ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟု ဤသို့ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုအပ်၏။ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ နောင် ‘အနာဂတ်’ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်’ ဖြစ်သော၊ အတွင်း ‘အဇ္ဈတ္တ’ အပ ‘ဗဟိဒ္ဓ’၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ် နူးညံ့သည်လည်းဖြစ် သော၊ ယုတ်သည်လည်းဖြစ် မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်လည်းဖြစ် နီးသည်လည်းဖြစ်သော ဝိညာဏ်အားလုံးကို “ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာမဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ် သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟု ဤသို့ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ကောင်းသော ပညာဖြင့် ရှုအပ်၏။

သုသိမ ဤသို့ ရှုသည်ရှိသော် အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ရုပ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ဝေဒနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သင်္ခါရတို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ဝိညာဏ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်မက်ခြင်း ကင်း၏၊ တပ်မက်ခြင်း ကင်းခြင်းကြောင့် လွတ် မြောက်၏၊ လွတ်မြောက်ရာ၌ “လွတ်မြောက်ပြီ”ဟု သိသော ဉာဏ်သည် ဖြစ်၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ် (မဂ်) ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ်ကိစ္စ မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏။

သုသိမ “ဇာတိ အကြောင်းခံကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏”ဟု ရှုလော့။ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ သုသိမ “ဘဝ အကြောင်းခံကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏”ဟု ရှုလော့။ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ သုသိမ “ဥပါဒါန် အကြောင်း ခံကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏”ဟု ရှုလော့။ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ သုသိမ “တဏှာ အကြောင်းခံကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏”ဟု ရှုလော့။ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ “ဝေဒနာ အကြောင်းခံ ကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏”ဟု။ “ဖဿ အကြောင်းခံကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏”ဟု။ “သဠာယတန အကြောင်းခံ ကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏”ဟု။ “နာမ်ရုပ် အကြောင်းခံကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏”ဟု။ “ဝိညာဏ် အကြောင်းခံကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏”ဟု။ “သင်္ခါရ အကြောင်းခံကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏”ဟု။ သုသိမ “အဝိဇ္ဇာ အကြောင်းခံကြောင့် သင်္ခါရတို့ ဖြစ်ကုန်၏”ဟု ရှုလော့။ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။

သုသိမ “ဇာတိ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ချုပ်၏”ဟု ရှုလော့၊ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ သုသိမ “ဘဝ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ချုပ်၏”ဟု ရှုလော့၊ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။ “ဥပါဒါန် ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ချုပ်၏”ဟု။ “တဏှာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ချုပ်၏”ဟု။ “ဝေဒနာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် တဏှာ ချုပ်၏”ဟု။ “ဖဿ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာ ချုပ်၏”ဟု။ “သဠာယတန ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖဿ ချုပ်၏”ဟု။ “နာမ်ရုပ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ချုပ်၏”ဟု။ “ဝိညာဏ် ချုပ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ချုပ်၏”ဟု။ “သင်္ခါရ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏”ဟု။ သုသိမ “အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရတို့ ချုပ်ကုန်၏”ဟု ရှုလော့၊ အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် များစွာသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ခံစားသလော၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများဖြစ်စေနိုင်သလော၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်စေနိုင်သလော၊ ကိုယ်ထင်ရှားဖြစ်စေကာ ကိုယ်ပျောက်စေကာ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်း တစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ ‘ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့’ သွားလာနိုင်သလော၊ ‘ရေ၌ကဲ့သို့’ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို ပြုနိုင်သလော၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ ‘မြေ၌ကဲ့သို့’ သွားနိုင်သလော၊ ကောင်း ကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် ‘အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့’ သွားလာနိုင်သလော၊ ဤသို့ တန်ခိုး ကြီးကုန်သော ဤသို့ အာနုဘော်ကြီးကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ်နိုင်သလော၊ ဆုပ်ကိုင်နိုင်သလော၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း့ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေနိုင်သလောဟု မေး တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မဖြစ်စေနိုင်ပါ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗသောတ'ဉာဏ်ဖြင့် နတ်၌လည်းဖြစ်ကုန် လူ၌လည်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဝေးသည်လည်းဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသော အသံတို့ကို ကြား နိုင်သလော။ အသျှင်ဘုရား မကြားနိုင်ပါ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် တစ်ပါးသောသတ္တဝါ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်သလော၊ စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း “စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွဖြစ်သောစိတ်”ဟု သိနိုင်သလော။ပ။ လွတ်မြောက်သောစိတ်ကိုလည်း “(ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သောစိတ်”ဟု သိနိုင်သလော။ အသျှင်ဘုရား မသိနိုင်ပါ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် များပြားစွာသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်သလော၊ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း။ တစ်ဘဝကို။ပ။ ဤသို့ အခြင်းအရာနှင့်တကွ ညွှန်ပြဖွယ် အမည်အနွယ်နှင့်တကွ များပြားသော ရှေး၌ နေဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်သလော။ အသျှင်ဘုရား မအောက်မေ့နိုင်ပါ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်မျက်စိနှင့် တူသော မျက်စိ ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ဉာဏ်ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါတို့ကို။ပ။ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သော သတ္တဝါတို့ကို သိနိုင်သလော။ အသျှင်ဘုရား မသိနိုင်ပါ။

သုသိမ သင်သည် ဤသို့ သိသည် ဤသို့ မြင်သည်ရှိသော် ရူပဈာန်တို့ကို လွန်၍ ငြိမ်သက်သော အရူပဝိမောက္ခဈာန်တို့ကို နာမကာယဖြင့် တွေ့ထိ၍ နေနိုင်သလော။ အသျှင်ဘုရား မနေနိုင်ပါ။

သုသိမ ယခု ဤအရာ၌ ဤအဖြေသည်ကား ဤတရားတို့သို့လည်း မရောက်ချေ၊ ဤအဖြေသည် အသို့နည်းဟု မေးတော်မူ၏။

ထိုအခါ၌ အသျှင်သုသိမသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့၌ ဦးခိုက်လျက် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား မိုက်သည့်အလျောက် တွေဝေသည့်အလျောက် မလိမ္မာသည့် အလျောက် အကျွန်ုပ်ကို အပြစ်သည် လွှမ်းမိုးခဲ့ပါ၏၊ ထိုအကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ တရားကို ခိုးလို၍ ရဟန်းပြုခဲ့ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ထို အကျွန်ုပ်၏ အပြစ်ကို အပြစ်အားဖြင့် နောင်အခါ၌ စောင့်စည်းခြင်းငှါ သည်းခံတော်မူပါလော့”ဟု လျှောက်၏။

သုသိမ စင်စစ်သော်ကား မိုက်သည့်အလျောက် တွေဝေသည့်အလျောက် မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် လွှမ်းမိုးနေ၏၊ အကြင်သင်သည် ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ တရားကို ခိုးလို၍ ရဟန်းပြု၏။ သုသိမ ဥပမာသော်ကား ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော ခိုးသူကို ဖမ်း၍ “မင်းမြတ် ဤသူသည် ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိသော ခိုးသူပါတည်း၊ ဤခိုးသူအား မင်းမြတ် အလိုရှိသော အပြစ်ဒဏ်ကို စီရင်ပါလော့”ဟု မင်းအား ပြကုန်ရာ၏၊ ထိုမင်းချင်းတို့ကို မင်းသည် “အချင်းတို့ သွားကုန်လော့၊ ဤယောက်ျားကို ခိုင်သော ကြိုးဖြင့် လက်ပြန် မြဲစွာ ချည်တုပ်၍ သင်တုန်းဖြင့် ခေါင်းတုံး ရိတ်ပြီးလျှင် ကြမ်းတမ်းသော အသံရှိသော ထက်စည် တီးကာ လမ်းမတစ်ခုမှ လမ်းမတစ်ခုသို့ လမ်းဆုံတစ်ခုမှ လမ်းဆုံတစ်ခုသို့ ဆွဲဆောင်၍ တောင်တံခါးမှ ထုတ်ပြီးလျှင် မြို့၏ တောင်အရပ်၌ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ကုန်လော့”ဟု ဆိုရာ၏၊ ထိုခိုးသူကို မင်းချင်းတို့သည် ခိုင်သော ကြိုးဖြင့် လက်ပြန် မြဲစွာ ချည်တုပ်၍ သင်တုန်းဖြင့် ခေါင်းတုံးရိတ်ပြီးလျှင် ကြမ်းတမ်းသော အသံရှိသော ထက်စည်ဖြင့် လမ်းမ တစ်ခုမှ လမ်းမတစ်ခုသို့ လမ်းဆုံတစ်ခုမှ လမ်းဆုံတစ်ခုသို့ ဆွဲဆောင်၍ တောင်တံခါးမှ ထုတ်ပြီးလျှင် မြို့၏ တောင်အရပ်၌ ဦးခေါင်းကို့ဖြတ်ကုန်ရာ၏။ သုသိမ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ စင်စစ်အားဖြင့် ထိုခိုးသူယောက်ျားသည် ထိုသို့ ပြင်းထန်သော ဒဏ်ပေးခြင်းအကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို ခံစားရာသည် မဟုတ်လော။ မှန်ပါသည် အသျှင်ဘုရား။

သုသိမ ထိုယောက်ျားသည် ထိုခိုးမှုအပြစ်ဒဏ်ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို ခံစားရရာ၏၊ ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်) ၌ တရားကို ခိုးလို၍ ရဟန်းပြုခြင်းသည် ထို ခိုးသူ၏ ဆင်းရဲထက် လွန်ကဲသော ဆင်းရဲခြင်းအကျိုးလည်း ရှိ၏၊ လွန်ကဲသော စပ်ရှားခြင်းအကျိုးလည်း ရှိ၏၊ စင်စစ်အားဖြင့် ပျက်စီးကျရောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ သုသိမ အကြင့်ကြောင့် သင်သည် အပြစ်ကို အပြစ် အားဖြင့် မြင်၍ အပြစ်အားလျော်စွာ ကုစား၏၊ ထိုကြောင့် သင်၏ ထိုအပြစ်ဝန်ခံချက်ကို ငါတို့ သည်းခံ ကုန်၏။ အကြင်သူသည် အပြစ်ကို အပြစ်အလျောက် မြင်၏၊ အပြစ်အားလျော်စွာ ကုစား၏၊ နောင်အခါ၌လည်း စောင့်စည်းခြင်းသို့ ရောက်၏၊ ဤသည်ကား ဘုရားအစရှိသော သူတော်ကောင်းတို့၏ အဆုံးအမ၌ ထိုသူ၏ ကြီးပွားကြောင်းတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ် ခုနစ်ခုမြောက် မဟာဝဂ် ပြီး၏။

၁-သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ်

၁-ဇရာမရဏသုတ်

֍ ၇၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် - အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို မသိကုန်၊ အိုခြင်း သေခြင်း၏ အကြောင်းကို မသိကုန်၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်၊ အိုခြင်းသေခြင်း၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။ ရဟန်းတို့ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူး သောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုကုန်လျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ အကြင်သမဏဗြာဟ္မဏတို့သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကို သိကုန်၏။ပ။ အကျင့် ကို သိကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုသမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌မူလည်း သမဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌မူလည်း ဗြာဟ္မဏဟူ၍ သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ထိုအသျှင်တို့သည်ကား သမဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏအဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။ (သုတ္တန်တစ်ခုတည်း)။

ပဌမသုတ်

၂-၁၁-ဇာတိသုတ် အစရှိသော ဆယ်သုတ်

֍ ၇၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ပဋိသန္ဓေနေခြင်း ‘ဇာတိ'ကို မသိကုန်။ပ။ ဘဝကို မသိကုန်။ပ။ ဥပါဒါန်ကို မသိကုန်။ပ။ တဏှာကို မသိကုန်။ပ။ ဝေဒနာကို မသိကုန်။ပ။ ဖဿကို မသိကုန်။ပ။ သဠာယတနကို မသိကုန်။ပ။ နာမ်ရုပ်ကို မသိကုန်။ပ။ ဝိညာဏ်ကို မသိကုန်။ပ။ သင်္ခါရတို့ကို မသိ ကုန်၊ သင်္ခါရတို့၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကို မသိကုန်၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်၊ သင်္ခါတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။ပ။ သိကုန်၏။ပ။ ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက် မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ် ရှစ်ခုမြောက် သမဏဗြာဟ္မဏဝဂ် ပြီး၏။

၉-အန္တရပေယျာလ ၁-သတ္ထုသုတ်

֍ ၇၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ၌ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ’ ၌ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်းကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း၌ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူ သည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ၌ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိ သူ မမြင်သူသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ဟုတ်မှန် သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏ဟူ၍ (ဟောတော်မူ၏)။ (သုတ္တန်တစ်ခုတည်း)။

ပဌမသုတ်။

[ဤသုတ်အတူ အလုံးစုံသော သုတ်တို့၏ ပေယျာလကို ချဲ့အပ်၏]။

၂-၁၁-ဒုတိယသတ္ထုသုတ် စသည် ဆယ်သုတ်

(၂) ရဟန်းတို့ ပဋိသန္ဓေနေမှု ‘ဇာတိ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၃) ရဟန်းတို့ ဘဝကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၄) ရဟန်းတို့ ပြင်းစွာ စွဲလမ်းမှု ‘ဥပါဒါန်'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၅) ရဟန်းတို့ တပ်မက်မှု ‘တဏှာ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၆) ရဟန်းတို့ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၇) ရဟန်းတို့ တွေ့ထိမှု ‘ဖဿ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၈) ရဟန်းတို့ သဠာယတနကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၉) ရဟန်းတို့ နာမ်ရုပ်ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၁၀) ရဟန်းတို့ ဝိညာဏ်ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည်။ပ။

(၁၁) ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတို့ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် သင်္ခါရတို့၌ဟုတ်မှန် သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ သင်္ခါရတို့၏ အကြောင်းကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် သင်္ခါရတို့၏ အကြောင်း၌ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ၌ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏၊ သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုဟုတ်မှန်သော အတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် သင်္ခါရတို့၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်၌ဟုတ်မှန်သော အတိုင်း သိခြင်းငှါ ဆရာကို ရှာအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

[အလုံးစုံသော သုတ်တို့ကို သစ္စာလေးပါးဖြင့် ခွဲဝေခြင်းကို ပြုအပ်၏]

၂-၁၂-သိက္ခာသုတ်စသော ပေယျာလတစ်ဆယ့်တစ်သုတ်

(၂) ရဟန်းတို့ အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသူ မမြင်သူသည် အိုခြင်း ‘ဇရာ’ သေခြင်း ‘မရဏ'ကိုဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိခြင်းငှါ အကျင့်ကို ကျင့်အပ်၏။

[ပေယျာလ။ သစ္စာလေးပါးဖြင့် ခွဲဝေခြင်းကို ပြုအပ်၏]။

(၃) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ အားထုတ်ခြင်းကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၄) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ အလိုဆန္ဒကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၅) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ လွန်ကဲသောလုံ့လကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၆) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ မဆုတ်မနစ်သော လုံ့လကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၇) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ ပြင်းစွာအားထုတ်မှုကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၈) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ လုံ့လကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၉) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ မြဲသောလုံ့လကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၁၀) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ သတိကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၁၁) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ သမ္ပဇဉ်ကို ပြုအပ်၏။ပ။

(၁၂) ရဟန်းတို့ ဇရာ မရဏကို မသိသူ။ပ။ မမေ့မလျော့ခြင်းကို ပြုအပ်၏။ပ။

ကိုးခုမြောက် အန္တရပေယျာလ ပြီး၏။

နိဒါနသံယုတ် ပြီး၏။

၂-အဘိသမယ သံယုတ်

၁-နခသိခါသုတ်

֍ ၇၄။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား သည် လက်သည်းဖျား၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်၍ ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏၊ “ရဟန်းတို့ ထိုအရာ ကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျား၌ ငါ တင်ထားအပ်သော မြေမှုန့်အနည်းငယ်နှင့် ဤမြေကြီးသည် အဘယ်က များသနည်း”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ထိုမြေကြီးသည်သာလျှင် အလွန်များလှပါ၏၊ လက်သည်းဖျား၌ မြတ်စွာဘုရား တင် ထားအပ်သော နည်းပါးလှသော မြေမှုန့်သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ မြတ်စွာဘုရား လက်သည်းဖျား၌ တင်ထားအပ်သော မြေမှုန့်အနည်းငယ်သည် ဤမြေကြီးကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ် ကိုမျှ မမီနိုင်ပါ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော (သစ္စာလေးပါး တရားကို) ထိုးထွင်း၍ သိပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ကုန်ပြီးဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲဒုက္ခသည်သာလျှင် အလွန် များ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ဆင်းရဲဒုက္ခသည် အနည်းငယ်သာတည်း။ ခုနစ်ဘဝအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဆင်းရဲ အစုသည် ရှေး၌ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲအစုကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်။ ရဟန်းတို့ (သစ္စာလေးပါးတရားကို) ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏၊ ရဟန်းတို့ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ပေါက္ခရဏီသုတ်

֍ ၇၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အလျားယူဇနာ ငါးဆယ် အနံယူဇနာငါးဆယ် အစောက်ယူဇနာငါးဆယ်ရှိသော ရေကန်သည် ရေဖြင့် ပြည့်၏၊ ကမ်းနှင့်အမျှ ဖြစ်၏၊ ကျီးသောက်နိုင်လောက်၏၊ ယောကျ်ားသည် ထိုရေကန်မှ ရေကို သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ယူ ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှင့် ရေကန်တွင်း၌ ရှိသော ရေသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ရေကန်တွင်း၌ ရှိသော ရေသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ယူ အပ်သော ရေသည် နည်းလှပါ၏၊ သမန်းမြက်ဖျားဖြင့် ထုတ်ယူအပ်သော ရေသည် ရေကန်၌ ရှိသော ရေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ် ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော (သစ္စာလေးပါး တရားကို) ထိုးထွင်း၍ သိပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ပြီးဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲဒုက္ခသည်သာလျှင် အလွန်များ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ဆင်းရဲဒုက္ခသည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ ခုနစ်ဘဝအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဆင်းရဲအစု သည် ရှေး၌ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲအစုကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီ နိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်။ ရဟန်းတို့ (သစ္စာလေးပါးတရားကို) သိခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏၊ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိ မဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-သံဘေဇ္ဇဥဒကသုတ်

֍ ၇၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီဟူသော မြစ်ကြီးတို့သည် အကြင်အရပ်၌ အတူတကွ ပေါင်းဆုံစီးဆင်းကြကုန်၏။ ယောက်ျားသည် ထိုမြစ်ကြီးငါးသွယ်တို့ ပေါင်းဆုံစီးဆင်းရာအရပ်မှ ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကို ထုတ်ယူရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်နှင့် မကွဲမပျက် (ရောနှောနေ) သော ရေသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မကွဲမပျက် (ရောနှောနေ) သော ရေသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ ထုတ်ယူအပ်သော ရေ နှစ်စက်သုံးစက်သည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မကွဲ မပျက် (ရောနှောနေ) သော ရေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ် တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဒုတိယ သံဘေဇ္ဇဥဒကသုတ်

֍ ၇၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဂင်္ဂါ၊ ယမုနာ၊ အစိရဝတီ၊ သရဘူ၊ မဟီဟူသော မြစ်ကြီးတို့သည် အကြင်အရပ်၌ အတူတကွ ပေါင်းဆုံ စီးဆင်းကုန်၏။ ပေါင်းဆုံရာအရပ်ရှိ ထိုမြစ်ရေသည် ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သာ ကြွင်းကျန်၍ ကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ရာ့၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သော ရေနှင့် ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ကုန်ခန်းသော ရေသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက် သုံးစက်တို့သည် ကုန်ခန်းသော ရေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ပထဝီသုတ်

֍ ၇၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် မြေကြီးပေါ်၌ ဆီးစေ့မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့ကို ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ် သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ တစ်နေရာ၌ ချထားအပ်သော ဆီးစေ့မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲ ခုနစ်ခုတို့နှင့် မဟာပထဝီမြေကြီးသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မဟာပထဝီမြေကြီးသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ တစ်နေရာ၌ ချထားအပ်သော ဆီးစေ့ မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သည် နည်းပါးလှကုန်၏၊ တစ်နေရာ၌ ချထားအပ်သော ဆီးစေ့မျှ လောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သည် (မဟာပထဝီ) မြေကြီးကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခု ကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဒုတိယ ပထဝီသုတ်

֍ ၇၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဆီးစေ့မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သာ ကြွင်းကျန်၍ (မဟာပထဝီ) မြေကြီးသည် ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ကုန်ခန်းသော မဟာပထဝီမြေကြီးနှင့် ကြွင်း ကျန်သော ဆီးစေ့မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ကုန်ခန်းသော မဟာပထဝီမြေကြီးသည်သာလျှင် ပို၍ များလှပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ဆီးစေ့မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သည် အနည်းငယ်မျှလောက်သာတည်း။ ကြွင်းကျန်သော ဆီးစေ့ မျှလောက်သော မြေစိုင်ခဲခုနစ်ခုတို့သည် ကုန်ခန်းသော မဟာပထဝီမြေကြီးကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ် တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ် တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-သမုဒ္ဒသုတ်

֍ ၈၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် မဟာသမုဒ္ဒရာမှ ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့ကို ထုတ်ယူရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင့်ကုန်သနည်း၊ ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့နှင့် မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေသည် အဘယ်က ပို၍ များ သနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေတို့သည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှစ်စက် သုံးစက်တို့သည် အနည်းငယ်မျှသာတည်း ထုတ်ယူအပ်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မဟာသမုဒ္ဒရာရှိ ရေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။ ရဟန်းတို့ ဤအတူ သာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ဒုတိယ သမုဒ္ဒသုတ်

֍ ၈၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မဟာသမုဒ္ဒရာသည် ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သာ ကြွင်းကျန်၍ ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ကုန်ခန်းသော ရေနှင့် ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ကုန်ခန်းသော ရေသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ ကြွင်းကျန်သော ရေနှစ်စက်သုံးစက်တို့သည် မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ကုန်ခန်းသော ရေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါ ကုန်။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ပဗ္ဗတသုတ်

֍ ၈၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် မုန်ညင်းစေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့ကို ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ အနီး၌ ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အနီး၌ ချထားအပ်သော မုန်ညင်းစေ့မျှလောက် သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့နှင့် ဟိမဝန္တာတောင်မင်းသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ဟိမဝန္တာတောင်မင်းသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ အနီး၌ ချထားအပ်သော မုန်ညင်းစေ့ မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် နည်းလှပါကုန်၏။ အနီး၌ ချထားအပ်သော မုန်ညင်းစေ့ မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင်။ပ။ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိ မဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဒုတိယ ပဗ္ဗတသုတ်

֍ ၈၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မုန်ညင်းစေ့မျှ လောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သာ ကြွင်းကျန်၍ ဟိမဝန္တာတောင်မင်းသည် ကုန်ခန်းရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ ကုန်ခန်းပြီး မြေနှင့် ကြွင်းကျန်သော မုန်ညင်းစေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ ကုန်ခန်းသော မြေသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ ကြွင်းကျန်သော မုန်ညင်းစေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် နည်းပါးကုန်၏။ ကြွင်းကျန်သော မုန်ညင်းစေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ ကုန်ခန်းသော မြေကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ် ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော သစ္စာလေးပါး တရားကို ထိုးထွင်း၍ သိသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်သော ဆင်းရဲဒုက္ခသည်သာလျှင် များ၏၊ ကြွင်းကျန်သော ဆင်းရဲဒုက္ခသည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ ခုနစ်ဘဝအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဆင်းရဲအစုသည် ရှေး၌ ကုန်ဆုံးပြီးသော ဆင်းရဲအစုနှင့် နှိုင်းစာသော် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ် ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ် ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။ ရဟန်းတို့ သစ္စာလေးပါးတရားကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏၊ (တရားမျက်စိ) သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ် ဓမ္မစက္ခုကို ရခြင်းသည် ဤသို့ အကျိုးကြီးလှ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

၁၁-တတိယ ပဗ္ဗတသုတ်

֍ ၈၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် ပဲနောက်စေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့ကို မြင်းမိုရ်တောင်မင်း၏ အနီး၌ ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ အနီး၌ ချထားအပ်သော ပဲနောက်စေ့မျှလောက် သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့နှင့် မြင်းမိုရ်တောင်မင်းသည် အဘယ်က ပို၍ များသနည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မြင်းမိုရ်တောင်မင်းသည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ အနီး၌ ချထားအပ်သော ပဲနောက်စေ့ မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း။ အနီး၌ ချထားအပ်သော ပဲနောက်စေ့မျှလောက်သော ကျောက်စရစ်ခဲ ခုနစ်ခုတို့သည် မြင်းမိုရ်တောင်မင်းကို ထောက်ထားလျှင် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ကုန်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်ပါကုန်။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အရိယာတပည့်ဖြစ်သော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ ရအပ်သော တရားကို ထောက်ထားလျှင် သာသနာတော်ပြင်ပအယူရှိသည့် ရဟန်း ပုဏ္ဏား ပရိဗိုဇ်တို့ ရအပ်သော တရားသည် အစိတ်တစ်ရာ စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်ထောင် စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်၊ အစိတ်တစ်သိန်း စိတ်၍ တစ်စိတ်ကိုမျှ မမီနိုင်။ ရဟန်းတို့ ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤသို့ ကြီးကျယ်စွာ ရအပ်ရောက်အပ်သော တရား ရှိ၏၊ ဤသို့ ကြီးကျယ်စွာ ထိုးထွင်း၍ သိအပ်သော ပညာရှိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

အဘိသမယသံယုတ် ပြီး၏။

၃-ဓာတုသံယုတ်

၁-နာနတ္တဝဂ်

၁-ဓာတုနာနတ္တသုတ်

֍ ၈၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို ဟော ကြားအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန်လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထား ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း။ စက္ခုဓာတ်, ရူပဓာတ်, စက္ခုဝိညာဏဓာတ်၊ သောတဓာတ်, သဒ္ဒဓာတ်, သောတဝိညာဏဓာတ်၊ ဃာနဓာတ်, ဂန္ဓဓာတ်, ဃာနဝိညာဏဓာတ်၊ ဇိဝှါဓာတ်, ရသဓာတ်, ဇိဝှါဝိညာဏဓာတ်၊ ကာယဓာတ်, ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်, ကာယဝိညာဏဓာတ်၊ မနောဓာတ်, ဓမ္မဓာတ်, မနောဝိညာဏဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ဖဿနာနတ္တသုတ်

֍ ၈၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း။ စက္ခုဓာတ်၊ သောတဓာတ်၊ ဃာနဓာတ်၊ ဇိဝှါဓာတ်၊ ကာယဓာတ်၊ မနောဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ စက္ခုဓာတ်ကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ သောတဓာတ်ကို စွဲ၍၊ ဃာနဓာတ်ကို စွဲ၍၊ ဇိဝှါဓာတ်ကို စွဲ၍၊ ကာယဓာတ်ကို စွဲ၍၊ မနောဓာတ်ကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-နောဖဿနာနတ္တသုတ်

֍ ၈၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း၊ စက္ခုဓာတ်။ပ။ မနောဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ စက္ခုဓာတ်ကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ စက္ခုသမ္ဖဿကို စွဲ၍ စက္ခုဓာတ် မဖြစ်။ပ။ မနောဓာတ်ကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ မနောသမ္ဖဿကို စွဲ၍ မနောဓာတ် မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဝေဒနာနာနတ္တသုတ်

֍ ၈၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး့ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ် နည်း၊ စက္ခုဓာတ်။ပ။ မနောဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ စက္ခုဓာတ်ကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ စက္ခု သမ္ဖဿကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏။ပ။ မနောဓာတ်ကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ မနော သမ္ဖဿကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဒုတိယဝေဒနာနာနတ္တသုတ်

֍ ၈၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း၊ စက္ခုဓာတ်။ပ။ မနောဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ ဖဿ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ စက္ခုဓာတ်ကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ စက္ခုသမ္ဖဿကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏။ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာကို စွဲ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ မဖြစ်၊ စက္ခုသမ္ဖဿကို စွဲ၍ စက္ခုဓာတ် မဖြစ်။ပ။ မနောဓာတ်ကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ မနောသမ္ဖဿကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏။ မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာကို စွဲ၍ မနောသမ္ဖဿ မဖြစ်၊ မနော သမ္ဖဿကို စွဲ၍ မနောဓာတ် မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဖဿအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဗာဟိရဓာတုနာနတ္တသုတ်

֍ ၉၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို ဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာကြကုန်လော့။ပ။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း။ ရူပ ဓာတ်၊ သဒ္ဒဓာတ်၊ ဂန္ဓဓာတ်၊ ရသဓာတ်၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်၊ ဓမ္မဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-သညာနာနတ္တသုတ်

֍ ၉၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ’ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရှာမှီးမှု ‘ပရိယေသန'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ် အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရူပဓာတ်။ပ။ ဓမ္မဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ့်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရှာမှီးမှု ‘ပရိယေသန'အမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။

ရဟန်းတို့ ရူပဓာတ်ကို စွဲ၍ ရူပသညာ ဖြစ်၏၊ ရူပသညာကို စွဲ၍ ရုပ်၌ ဖြစ်သော ကြံစည်မှု ‘ရူပသင်္ကပ္ပ’ ဖြစ်၏၊ ရူပသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ ရုပ်၌ ဖြစ်သော အလို ‘ရူပဆန္ဒ’ ဖြစ်၏၊ ရူပဆန္ဒကို စွဲ၍ ရုပ်၌ ဖြစ်သော ပူပန်မှု ‘ရူပပရိဠာဟ’ ဖြစ်၏၊ ရူပပရိဠာဟကို စွဲ၍ ရုပ်၌ ဖြစ်သော ရှာမှီးမှု ‘ရူပပရိယေသန’ ဖြစ်၏။ပ။ ဓမ္မဓာတ်ကို စွဲ၍ ဓမ္မသညာ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသညာကို စွဲ၍ ဓမ္မသင်္ကပ္ပ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ ဓမ္မစ္ဆန္ဒ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မစ္ဆန္ဒကို စွဲ၍ ဓမ္မပရိဠာဟ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မပရိဠာဟကို စွဲ၍ ဓမ္မပရိယေသန ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ အလိုဆန္ဒအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ အလိုဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-နော ပရိယေသနာ နာနတ္တသုတ်

֍ ၉၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဆန္ဒ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိ ယေသနအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပ အမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုး ဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရူပဓာတ်။ပ။ ဓမ္မဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟ အမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ ဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း။

ရဟန်းတို့ ရူပဓာတ်ကို စွဲ၍ ရုပ်၌ ဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘ရူပသညာ’ ဖြစ်၏။ပ။ ဓမ္မဓာတ်ကို စွဲ၍ သဘောတရား သဘာဝ၌ ဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသညာကို စွဲ၍။ပ။ သဘော တရားတို့ကို ရှာမှီးခြင်း ‘ဓမ္မပရိယေသန’ ဖြစ်၏။ ဓမ္မပရိယေသနကို စွဲ၍ သဘောတရားတို့၌ ဖြစ်သော ပူပန်မှု ‘ဓမ္မပရိဠာဟ’ မဖြစ်၊ ဓမ္မပရိဠာဟကို စွဲ၍ကား သဘောတရားတို့၌ အလို ‘ဓမ္မစ္ဆန္ဒ’ မဖြစ်၊ ဓမ္မစ္ဆန္ဒကို စွဲ၍ သဘောတရားတို့ကို ကြံစည်မှု ‘ဓမ္မသင်္ကပ္ပ’ မဖြစ်၊ ဓမ္မသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ သဘောတရားတို့၌ မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ’ မဖြစ်၊ ဓမ္မသညာကို စွဲ၍ သဘောတရား ‘ဓမ္မဓာတ်’ မဖြစ်။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိဠာဟ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သင်္ကပ္ပ့အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ်

֍ ၉၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုး မျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ကြံစည်မှု ‘သင်္ကပ္ပ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ‘ဖဿ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ‘ဖဿ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ အလို ‘ဆန္ဒ'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ’ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ပူပန်မှု ‘ပရိဠာဟ’ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရှာမှီးမှု ‘ပရိယေသန'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ရှာမှီးမှု ‘ပရိယေသန'အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရခြင်း ‘လာဘ'အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရူပဓာတ်။ပ။ ဓမ္မဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ်အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ လာဘအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ရဟန်းတို့ ရူပဓာတ်ကို စွဲ၍ ရူပသညာ ဖြစ်၏၊ ရူပသညာကို စွဲ၍ ရူပသင်္ကပ္ပ ဖြစ်၏၊ ရူပသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ ရူပသမ္ဖဿ ဖြစ်၏၊ ရူပသမ္ဖဿကို စွဲ၍ ရူပသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ရူပသမ္ဖဿဇာဝေဒနာကို စွဲ၍ ရူပစ္ဆန္ဒ ဖြစ်၏၊ ရူပစ္ဆန္ဒကို စွဲ၍ ရူပပရိဠာဟ ဖြစ်၏၊ ရူပပရိဠာဟကို စွဲ၍ ရူပပရိယေသန ဖြစ်၏၊ ရူပပရိယေသနကို စွဲ၍ ရူပလာဘ ဖြစ်၏။ပ။ ဓမ္မဓာတ်ကို စွဲ၍ သဘောတရားဓမ္မကို မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသညာကို စွဲ၍ ဓမ္မကို ကြံစည်မှု ‘ဓမ္မသင်္ကပ္ပ’ ဖြစ်၏၊ သဘောတရားကို ကြံစည်မှု ‘ဓမ္မသင်္ကပ္ပ'ကို စွဲ၍ သဘောတရားကို တွေ့ထိမှု ‘ဓမ္မ သမ္ဖဿ’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသမ္ဖဿကို စွဲ၍ ဓမ္မသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မသမ္ဖဿဇာဝေဒနာကို စွဲ၍ သဘောတရား၌ ဖြစ်သော အလို ‘ဓမ္မစ္ဆန္ဒ’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မစ္ဆန္ဒကို စွဲ၍ သဘောတရား၌ ဖြစ်သော ပူလောင်မှု ‘ဓမ္မပရိဠာဟ’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မပရိဠာဟကို စွဲ၍ သဘောတရားကို ရှာမှီးမှု ‘ဓမ္မပရိယေသန’ ဖြစ်၏၊ ဓမ္မ ပရိယေသနကို စွဲ၍ သဘောတရားကို ရခြင်း ‘ဓမ္မလာဘ’ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ ရှာမှီးမှုအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ရှာမှီးမှုအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရခြင်းအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဒုတိယ ဗာဟိရဖဿနာနတ္တသုတ်

֍ ၉၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာ အမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ဖဿအမျိုးမျိုး။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး။ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး။ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ရခြင်းအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ ရခြင်း အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး။ ဖဿအမျိုးမျိုး။ သင်္ကပ္ပ အမျိုးမျိုး။ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ဓာတ် အမျိုးမျိုးတို့သည် အဘယ်နည်း။ ရူပဓာတ်။ပ။ ဓမ္မဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ဓာတ် အမျိုးမျိုးဟု ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း၊ ဖဿအမျိုးမျိုး။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး။ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး။

ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး။ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး။ ရခြင်းအမျိုးမျိုး ဖြစ်သနည်း။ ရခြင်းအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း၊ ပရိယေသနအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း။ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး။ ဖဿအမျိုးမျိုး။ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ် သနည်း၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်သနည်း။

ရဟန်းတို့ ရူပဓာတ်ကို စွဲ၍ အဆင်းကို မှတ်သားမှု ‘ရူပသညာ’ ဖြစ်၏။ပ။ သဘောတရား ဓမ္မဓာတ်ကို စွဲ၍ သဘောတရားကို မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ’ ဖြစ်၏၊ သဘောတရားကို မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ'ကို စွဲ၍။ပ။ တရားကို ရှာမှီးမှု ‘ဓမ္မပရိယေသန’ ဖြစ်၏၊ တရားကို ရှာမှီးမှု ‘ဓမ္မပရိယေသန'ကို စွဲ၍ တရားကို ရခြင်း ‘ဓမ္မလာဘ’ ဖြစ်၏။ တရားကို ရခြင်း ‘ဓမ္မလာဘ'ကို စွဲ၍ တရားကို ရှာမှီးခြင်း ‘ဓမ္မပရိယေသန’ မဖြစ်၊ တရားကို ရှာမှီးခြင်း ‘ဓမ္မပရိယေသန'ကို စွဲ၍ တရား၌ ဖြစ်သော ပူလောင်မှု ‘ဓမ္မပရိဠာဟ’ မဖြစ်၊ တရား၌ ဖြစ်သော ပူလောင်မှု ‘ဓမ္မပရိဠာဟ'ကို စွဲ၍ တရား၌ ဖြစ်သော အလို ‘ဓမ္မစ္ဆန္ဒ’ မဖြစ်၊ တရား၌ ဖြစ်သော အလို ‘ဓမ္မစ္ဆန္ဒ'ကို စွဲ၍ တရားကို တွေ့ထိမှုကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဓမ္မသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’ မဖြစ်၊ တရားကို တွေ့ထိမှုကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဓမ္မသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'ကို စွဲ၍ တရားကို တွေ့ထိခြင်း ‘ဓမ္မသမ္ဖဿ’ မဖြစ်၊ တရားကို တွေ့ထိခြင်း ‘ဓမ္မသမ္ဖဿ’ ကို စွဲ၍ သဘောတရား၌ ဖြစ်သော ကြံစည်မှု ‘ဓမ္မသင်္ကပ္ပ’ မဖြစ်၊ သဘောတရား၌ ဖြစ်သော ကြံစည်မှု ‘ဓမ္မသင်္ကပ္ပ'ကို စွဲ၍ သဘော တရား၌ ဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ'သည် မဖြစ်၊ သဘောတရား၌ ဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ’ ကို စွဲ၍ သဘောတရား ဓမ္မဓာတ်သည် မဖြစ်။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ဓာတ်အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏၊ သညာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍။ပ။ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး။ ဖဿအမျိုးမျိုး။ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး။ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး။ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး။ ပရိယေသန အမျိုးမျိုး။ လာဘအမျိုးမျိုး ဖြစ်၏။ လာဘအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိယေသနအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိယေသန အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ပရိဠာဟအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဆန္ဒအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဝေဒနာအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဝေဒနာအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဖဿအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ ဖဿ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သင်္ကပ္ပအမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ သညာအမျိုးမျိုး မဖြစ်၊ သညာ အမျိုးမျိုးကို စွဲ၍ ဓာတ်အမျိုးမျိုး မဖြစ်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ရှေးဦးစွာသော နာနတ္တဝဂ် ပြီး၏။

၂-ဒုတိယဝဂ်

၁-သတ္တဓာတုသုတ်

֍ ၉၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်တို့သည် ဤခုနစ်မျိုးတို့တည်း၊ အဘယ်ခုနစ်မျိုးတို့နည်း။ အရောင်အလင်း ‘အာဘာဓာတ်’၊ တင့်တယ်ခြင်းဟူသော ‘သုဘ'ဓာတ်၊ ကောင်းကင် ပညတ်လျှင် တည်ရာ ‘အာကာသာနဉ္စာယတန'ဓာတ်၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်လျှင် တည်ရာ ‘ဝိညာဏဉ္စာယတန’ ဓာတ်၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်၏ မရှိခြင်း (နတ္ထိဘော) ပညတ်လျှင် တည်ရာ ‘အာကိဉ္စညာယတန'ဓာတ်၊ ရုန့်ရင်း သော သညာကား မရှိ, သိမ်မွေ့သော သညာ မရှိသည် မဟုတ်သော တည်ရာ ‘နေဝသညာနာသညာ ယတန'ဓာတ်၊ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ခြင်း ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓ'ဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်တို့သည် ဤခုနစ်မျိုးတို့တည်း။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏ “အသျှင်ဘုရား အရောင်အလင်း ‘အာဘာဓာတ်’၊ တင့်တယ်ခြင်းဟူသော ‘သုဘ'ဓာတ်၊ ကောင်းကင်ပညတ် လျှင် တည်ရာ ‘အာကာသာနဉ္စာယတန'ဓာတ်၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်လျှင် တည်ရာ ‘ဝိညာဏဉ္စာယတန'ဓာတ်၊ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်၏ မရှိခြင်း (နတ္ထိဘော) ပညတ်လျှင် တည်ရာ့ ‘အာကိဉ္စညာယတန'ဓာတ်၊ ရုန့်ရင်းသော သညာကား မရှိ, သိမ်မွေ့သော သညာ မရှိသည် မဟုတ်သော တည်ရာ ‘နေဝသညာနာသညာယတန’ ဓာတ်၊ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ခြင်း ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓ'ဓာတ်ဟူသော ဤဓာတ်တို့သည် အဘယ်ကို စွဲ၍ ထင်ရှားပါကုန်သနည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

ရဟန်း အရောင်အလင်း ‘အာဘာ'ဓာတ်သည် အမိုက်မှောင်ကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏၊ ရဟန်း တင့် တယ်ခြင်း ‘သုဘ'ဓာတ်သည် မတင့်တယ်ခြင်း ‘အသုဘ'ကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏၊ ရဟန်း ကောင်းကင်ပညတ် လျှင် တည်ရာ ‘အာကာသာနဉ္စာယတန'ဓာတ်သည် ရုပ်ကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏။ ရဟန်း ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ် လျှင် တည်ရာ ‘ဝိညာဏဉ္စာယတန'ဓာတ်သည် ကောင်းကင်ပညတ်ဟူသော တည်ရာ ‘အာကာသာနဉ္စာ ယတန'ကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏၊ ရဟန်း ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်၏ မရှိခြင်း (နတ္ထိဘော) ပညတ်လျှင် တည်ရာ ‘အာကိဉ္စညာယတန'ဓာတ်သည် ဝိညာဏဉ္စာယတနကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏၊ ရဟန်း ရုန့်ရင်းသော သညာကား မရှိ, သိမ်မွေ့သော သညာ မရှိသည် မဟုတ်သော တည်ရာ ‘နေဝသညာနာသညာယတန'ဓာတ်သည် ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏ်၏ မရှိခြင်း (နတ္ထိဘော) ပညတ်ဟူသော တည်ရာ ‘အာကိဉ္စညာယတန'ကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏၊ ရဟန်း သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ခြင်း ‘သညာဝေဒယိတနိရောဓ'ဓာတ်သည် ချုပ်ငြိမ်းမှုကို စွဲ၍ ထင်ရှား၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အာဘာဓာတ်၊ သုဘဓာတ်၊ အာကာသာနဉ္စာယတနဓာတ်၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနဓာတ်၊ အာကိဉ္စညာယတနဓာတ်၊ နေဝသညာနာသညာယတနဓာတ်၊ သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတ်ဟူသော ဤဓာတ်တို့သည် အဘယ်မည်သော သမာပတ်သို့ ရောက်အပ်ပါကုန်သနည်းဟု (လျှောက်၏)။

ရဟန်း အာဘာဓာတ်၊ သုဘဓာတ်၊ အာကာသနဉ္စာယတနဓာတ်၊ အာကိဉ္စညာယတနဓာတ်ဟူသော ဤဓာတ်တို့သည် သညာသမာပတ်သို့ ရောက်အပ်ကုန်၏။ နေဝသညာနာသညာယတနဓာတ်သည် သင်္ခါရမှ ကြွင်းသော သမာပတ်သို့ ရောက်အပ်၏။ ရဟန်း သညာဝေဒယိတနိရောဓဓာတ်သည် နိရောဓသမာပတ် သို့ ရောက်အပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-သနိဒါနသုတ်

֍ ၉၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ကာမကို ကြံစည်မှု ‘ကာမဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။ ပျက်စီးစေရန် ကြံစည်မှု ‘ဗျာပါဒဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။ ရဟန်းတို့ ညှဉ်းဆဲရန် ကြံစည်မှု ‘ဝိဟိံသာဝိတက်’ သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ကာမကို ကြံစည်မှု ‘ကာမဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။ ပျက်စီးစေရန် ကြံစည်မှု ‘ဗျာပါဒဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ် သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။ ညှဉ်းဆဲရန် ကြံစည်မှု ‘ဝိဟိံသာဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့် တကွ ဖြစ်သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။

ရဟန်းတို့ ကာမဓာတ်ကို စွဲ၍ ကာမ၌ မှတ်သားမှု ‘ကာမသညာ'သည် ဖြစ်၏၊ ကာမ၌ မှတ်သားမှု ‘ကာမသညာ'ကို စွဲ၍ ကာမကို ကြံစည်မှု ‘ကာမသင်္ကပ္ပ'သည် ဖြစ်၏၊ ကာမကို ကြံစည်မှု ‘ကာမသင်္ကပ္ပ'ကို စွဲ၍ ကာမ၌ ဖြစ်သော အလို ‘ကာမစ္ဆန္ဒ'သည် ဖြစ်၏၊ ကာမ၌ ဖြစ်သော အလို ‘ကာမစ္ဆန္ဒ'ကို စွဲ၍ ကာမ၌ ပူလောင်မှု ‘ကာမပရိဠာဟ'သည် ဖြစ်၏၊ ကာမ၌ ပူလောင်မှု ‘ကာမပရိဠာဟ'ကို စွဲ၍ ကာမကို ရှာမှီးမှု ‘ကာမပရိယေသန'သည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ကာမကို ရှာမှီးမှု ‘ကာမပရိယေသန'ကို ရှာမှီးသော အကြား အမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ်ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် မှားသော အကျင့်ကို ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ ဗျာပါဒဓာတ်ကို စွဲ၍ ဗျာပါဒသညာသည် ဖြစ်၏၊ ဗျာပါဒသညာကို စွဲ၍ ဗျာပါဒသင်္ကပ္ပ သည် ဖြစ်၏။ပ။ ဗျာပါဒဆန္ဒသည် ဖြစ်၏၊ ဗျာပါဒပရိဠာဟသည် ဖြစ်၏၊ ဗျာပါဒပရိယေသနသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဗျာပါဒပရိယေသနကို ရှာမှီးသော အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ် ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် မှားသော အကျင့်ကို ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ ဝိဟိံသာဓာတ်ကို စွဲ၍ ‘ဝိဟိံသာသညာ'သည် ဖြစ်၏၊ ဝိဟိံသာသညာကို စွဲ၍ ဝိဟိံသာ သင်္ကပ္ပသည် ဖြစ်၏။ပ။ ဝိဟိံသာဆန္ဒသည် ဖြစ်၏၊ ဝိဟိံသာပရိဠာဟသည် ဖြစ်၏၊ ဝိဟိံသာပရိယေသန သည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဝိဟိံသာပရိယေသနကို ရှာမှီးသော အကြားအမြင် မရှိသော ပုထုဇဉ်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ်ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် မှားသော အကျင့်ကို ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် တောက်လောင်နေသော မြက်မီးရှူးကို ခြောက်သွေ့ သော မြက်တော၌ ပစ်ချရာ၏၊ ထိုမီးကို လက်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ခြေတို့ဖြင့်လည်းကောင်း လျင်မြန်စွာ မငြိမ်းသတ်ခဲ့မူ မြက်ထင်းကို မှီ၍ နေသော သတ္တဝါတို့သည် အကျိုးမဲ့ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်လျှင် မည်သည့်သမဏဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖောက်ပြန်ခြင်းသို့ ရောက်သော မှတ်သားမှု ‘သညာ'ကို လျင်မြန်စွာ မစွန့်ခဲ့မူ မပယ်ဖျောက်ခဲ့မူ ကင်းအောင် မပြုခဲ့မူ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘောသို့ မရောက်စေခဲ့မူ ထိုသူသည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ပင်ပန်းခြင်း, ပူဆွေးခြင်း, ပူလောင်ခြင်းနှင့်တကွ ဆင်းရဲစွာ နေရ၏၊ ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌လည်း မကောင်းသော လားရာ ‘ဂတိ'သို့ မချွတ် ရောက်မည်ဟု မျှော်လင့်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ ကာမတို့မှ ထွက်မြောက်ရန် ကြံစည်မှု ‘နေက္ခမ္မဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။ မပျက်စီးစေရန် ကြံစည်မှု ‘အဗျာပါဒဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။ မညှဉ်းဆဲရန် ကြံစည်မှု ‘အဝိဟိံသာဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်၏၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်။

ရဟန်းတို့ အဘယ်သို့လျှင် ကာမမှ ထွက်မြောက်ရန် ကြံစည်မှု ‘နေက္ခမ္မဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့် တကွ ဖြစ်သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။ မပျက်စီးစေရန် ကြံစည်မှု ‘အဗျာပါဒဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။ မညှဉ်းဆဲရန် ကြံစည်မှု ‘အဝိဟိံသာ ဝိတက်'သည် အကြောင်းနှင့်တကွ ဖြစ်သနည်း၊ အကြောင်း မရှိမူ၍ မဖြစ်သနည်း။

ရဟန်းတို့ ကာမမှ ထွက်မြောက်ရန် ကြံစည်မှု နေက္ခမ္မဓာတ်ကို စွဲ၍ နေက္ခမ္မသညာသည် ဖြစ်၏၊ နေက္ခမ္မသညာကို စွဲ၍ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပသည် ဖြစ်၏၊ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒသည် ဖြစ်၏၊ နေက္ခမ္မစ္ဆန္ဒကို စွဲ၍ နေက္ခမ္မပရိဠာဟသည် ဖြစ်၏၊ နေက္ခမ္မပရိဠာဟကို စွဲ၍ နေက္ခမ္မပရိယေသနသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ နေက္ခမ္မပရိယေသနကို ရှာမှီးသော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ်ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ အဗျာပါဒဓာတ်ကို စွဲ၍ အဗျာပါဒသညာသည် ဖြစ်၏၊ အဗျာပါဒသညာကို စွဲ၍ အဗျာပါဒ သင်္ကပ္ပသည် ဖြစ်၏။ပ။ အဗျာပါဒစ္ဆန္ဒသည် ဖြစ်၏၊ အဗျာပါဒပရိဠာဟသည် ဖြစ်၏၊ အဗျာပါဒပရိယေသန သည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အဗျာပါဒပရိယေသနကို ရှာမှီးသော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာ တပည့်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ်ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ အဝိဟိံသာဓာတ်ကို စွဲ၍ အဝိဟိံသာသညာသည် ဖြစ်၏၊ အဝိဟိံသာသညာကို စွဲ၍ အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပသည် ဖြစ်၏၊ အဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပကို စွဲ၍ အဝိဟိံသာဆန္ဒသည် ဖြစ်၏၊ အဝိဟိံသာဆန္ဒ ကို စွဲ၍ အဝိဟိံသာပရိဠာဟသည် ဖြစ်၏၊ အဝိဟိံသာပရိဠာဟကို စွဲ၍ အဝိဟိံသာပရိယေသနသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ အဝိဟိံသာပရိယေသနကို ရှာမှီးသော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ကိုယ်, နှုတ်, စိတ်ဟူသော သုံးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ကျင့်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် တောက်လောင်သော မြက်မီးရှူးကို ခြောက်သွေ့သော မြက်တော၌ ပစ်ချရာ၏။ ထိုမီးကို လက်တို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ခြေတို့ဖြင့်လည်းကောင်း လျင်မြန်စွာ ငြိမ်းသတ်ခဲ့မူ မြက်ထင်းကို မှီ၍ နေကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် အကျိုးမဲ့ပျက်စီးခြင်းသို့ မရောက်ကုန်ရာ။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် မည်သည့်သမဏဖြစ်စေ၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖောက်ပြန်ခြင်း သို့ ရောက်သော မှတ်သားမှု ‘သညာ'ကို လျင်မြန်စွာ စွန့်ခဲ့မူ ဖျောက်ခဲ့မူ ကင်းအောင် ပြုခဲ့မူ တစ်ဖန် မဖြစ်ခြင်းသဘောသို့ ရောက်စေခဲ့မူ ထိုသူသည် မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် ပင်ပန်းခြင်း, ပူဆွေးခြင်း, ပူလောင်ခြင်း မရှိသည် ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာ နေရ၏၊ ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌လည်းကောင်းသော လားရာ ‘ဂတိ'သို့ မချွတ် ရောက်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့် အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဂိဉ္ဇကာဝသထသုတ်

֍ ၉၇။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဉာတိကရွာ အုတ်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် “အသျှင် ဘုရား”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟော တော်မူ၏။

“ရဟန်းတို့ ဓာတ်ကို စွဲ၍ မှတ်သားမှု ‘သညာ'သည် ဖြစ်၏၊ အယူ ‘ဒိဋ္ဌိ'သည် ဖြစ်၏၊ ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်'သည် ဖြစ်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်ကစ္စာနသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ‘ဘုရား မဟုတ်ကုန်သော သူတို့၌ ဘုရားဟုတ်၏’ဟူသော ဤအယူသည် အဘယ်ကို စွဲ၍ ထင်ရှားပါသနည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

ကစ္စာန မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဓာတ်သည် ကြီးမားသည်သာတည်း။ ကစ္စာန ယုတ်ညံ့သော ဓာတ်ကို စွဲ၍ ယုတ်ညံ့သော မှတ်သားမှု ‘သညာ’၊ ယုတ်ညံ့သော အယူ၊ ယုတ်ညံ့သော အကြံ၊ ယုတ်ညံ့သော စေ့ဆော်မှု၊ ယုတ်ညံ့သော တောင့်တမှု၊ ယုတ်ညံ့သော ဆောက်တည်မှု၊ ယုတ်ညံ့သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ ယုတ်ညံ့သော စကား ဖြစ်၏။ ယုတ်ညံ့သည်ကို ပြောကြား၏၊ ဟော၏၊ ပညတ်၏၊ ဖြစ်စေ၏၊ ဖွင့်ပြ၏၊ ဝေဖန်၏၊ ပေါ်လွင် အောင် ပြု၏၊ ထိုသူ၏ ဖြစ်ခြင်းကို ယုတ်ညံ့၏ဟု (ငါ) ဟော၏။

ကစ္စာန အလယ်အလတ်ဖြစ်သော ဓာတ်ကို စွဲ၍ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘သညာ၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော အယူ၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော အကြံ၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော စေ့ဆော်မှု၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော တောင့်တမှု၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော ဆောက်တည်မှု၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ အလယ်အလတ်ဖြစ်သော စကား ဖြစ်၏။ အလယ်အလတ်ကို ပြောကြား၏၊ ဟော၏၊ ပညတ်၏၊ ဖြစ်စေ၏၊ ဝေဖန်၏၊ ဖွင့်ပြ၏၊ ပေါ်လွင်အောင် ပြု၏၊ ထိုသူ၏ ဖြစ်ခြင်းကို အလယ်အလတ် ဖြစ်၏ဟူ၍ (ငါ) ဟော၏။

ကစ္စာန မြင့်မြတ်သော ဓာတ်ကို စွဲ၍ မြင့်မြတ်သော မှတ်သားမှု ‘သညာ’၊ မြင့်မြတ်သော အယူ၊ မြင့်မြတ်သော အကြံ၊ မြင့်မြတ်သော စေ့ဆော်မှု၊ မြင့်မြတ်သော တောင့်တမှု၊ မြင့်မြတ်သော ဆောက် တည်မှု၊ မြင့်မြတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ မြင့်မြတ်သော စကား ဖြစ်၏။ အမြတ်ကို ပြောကြား၏၊ ဟော၏၊ ပညတ်၏၊ ဖြစ်စေ၏၊ ဖွင့်ပြ၏၊ ဝေဖန်၏၊ ပေါ်လွင်အောင် ပြု၏၊ ထိုသူ၏ ဖြစ်ခြင်းကို မြင့်မြတ်၏ဟူ၍ (ငါ) ဟော၏။

တတိယသုတ်။

၄-ဟီနာဓိမုတ္တိကသုတ်

֍ ၉၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့် သာလျှင် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်း ရှိသော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံး သွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ ကောင်းသော နှလုံး သွင်းရှိသော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ကောင်းသော နှလုံးသွင်း ရှိသော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-စင်္ကသုတ်

֍ ၉၉။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဂိဇျွကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီး မဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ အရှင်မဟာကဿပသည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ အရှင်အနုရုဒ္ဓါသည်းလည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ မန္တာနီပုဏ္ဏေးမ၏ သားဖြစ်သော အသျှင်ပုဏ္ဏသည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံ သွား၏၊ အသျှင်ဥပါလိသည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ အရှင်အာနန္ဒာသည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏၊ ဒေဝဒတ်သည်လည်း များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ မြတ်စွာဘုရား၏ မနီးမဝေး၌ စင်္ကြံသွား၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့် အတူ စင်္ကြံသွားသော သာရိပုတြာကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် ကြီးသော ပညာရှိကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော မောဂ္ဂလာန်ကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော ကဿပကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် ဓုတင်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော အနုရုဒ္ဓါကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင် ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် နတ်မျက်စိနှင့် တူသော မျက်စိ ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ကို ရကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော မန္တာနီပုဏ္ဏေးမ၏ သားဖြစ်သော ပုဏ္ဏကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် တရားဟော ‘ဓမ္မကထိက'တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော ဥပါလိကို သင်တို့ မြင် ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံ သော ထိုရဟန်းတို့သည် ဝိနည်းကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံ သွားသော အာနန္ဒာကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် များသော အကြားအမြင် ရှိကုန်၏။ ရဟန်းတို့ များစွာသော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ စင်္ကြံသွားသော ဒေဝဒတ်ကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လောဟု (မေးတော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော ထိုရဟန်းတို့သည် အလိုဆိုး ရှိကုန်၏။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်’ အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိ ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန် ပြီ။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်’ အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်း ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိ ကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်း ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန် သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-သဂါထာသုတ်

֍ ၁၀၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ် အားဖြင့် သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်း ရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်း တည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိ ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်း ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မစင်ကျင်ကြီးသည် မစင်ကျင်ကြီးနှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ ကျင်ငယ်သည် ကျင်ငယ်နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ တံတွေးသည် တံတွေးနှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ ပြည်သည် ပြည်နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ သွေး သည် သွေးနှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း။ပ။ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း။ပ။ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိ ကုန်သော သူတို့သည် ယုတ်ညံ့သော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိ ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား နို့ရည်သည် နို့ရည်နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ ဆီသည် ဆီနှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ ထောပတ်သည် ထောပတ်နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ ပျားရည်သည် ပျားရည်နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏၊ တင်လဲသည် တင်လဲနှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း။ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း။ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်း တည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကောင်းသော နှလုံးသွင်းရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းသော နှလုံး သွင်းရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ တရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူပြီး၍ ထိုမှ နောက်၌ ဤဂါထာတို့ကို မိန့်တော်မူ၏-

“ရဟန်းတို့ တဏှာဖြင့် ကပ်ငြိခြင်းကြောင့် ကိလေသာတောကြီးသည် ပေါက် ရောက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ မကပ်ငြိခြင်းကြောင့် ပြတ်၏။ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ သေးငယ် သော သစ်တုံးကို တက်စီးမိ၍ နစ်မြုပ်ရလေသကဲ့သို့ ဤအတူ ပျင်းရိ သော သူကို အစွဲပြု၍ ကောင်းသော အသက်မွေးမှုရှိသော သူသော် မှလည်း နစ်မြုပ်ရ၏။ ထို့ကြောင့် ယုတ်ညံ့သော လုံ့လရှိသော ပျင်းရိ သော ထိုသူကို ရှောင်ကြဉ်ရာ၏။

ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်ကုန်သော , ဖြူစင်ကုန်သော , နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိကုန်သော , ဈာန်ဝင်စားလေ့ရှိကုန်သော , ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော , ပညာရှိတို့နှင့်သာလျှင် အတူတကွ ပေါင်းဖော်နေထိုင်ရာ၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-အဿဒ္ဓသံသန္ဒနသုတ်

֍ ၁၀၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ (ရတနာသုံးပါးဂုဏ်ကို) ယုံကြည်မှု မရှိကုန်သော သူတို့ သည် (ရတနာသုံးပါးဂုဏ်ကို) ယုံကြည်မှု မရှိကုန်သော သူတို့နှင့် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ နည်းသော အကြားအမြင် ရှိသော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏၊ ပျင်းရိသော သူတို့သည် ပျင်းရိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့် သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်ပြီ၊ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ပျင်းရိသော သူတို့သည် ပျင်းရိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်း တည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ့တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။

ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက် လန့်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ပ။ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့ နှင့်အတူ။ပ။ ပျင်းရိသော သူတို့သည် ပျင်းရိသော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် နည်းသော အကြား အမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ ပျင်းရိသော သူတို့သည် ပျင်းရိသော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ သတိလွတ်ကင်း သော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာ မဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်သော သူတို့ သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ များသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် များသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်း တည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိ သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိသော သူတို့သည် ထင်သော သတိရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိသော သူတို့ သည် ပညာရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရားရှိ သော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ။ပ။ ပညာရှိသော သူတို့သည် ပညာရှိသော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-အဿဒ္ဓမူလကသုတ်

֍ ၁၀၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင့်တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ သော သူတို့သည် ပညာမဲ့သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိ သော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မ ကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိသော သူတို့သည် ပညာရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ လွန်ပြီး ‘အတိတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်ပြီ။ပ။ ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့် သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ပ။

ရဟန်းတို့ ယခု ‘ပစ္စုပ္ပန်'အခါ၌လည်း သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့သော သူတို့သည် ပညာမဲ့သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိသော သူတို့သည် ပညာရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ (၁)

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့သော သူတို့သည် ပညာမဲ့သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်သော သူတို့သည် မကောင်း မှုမှ ကြောက်လန့်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ [ ပဌမဝါရ ကဲ့သို့ ချဲ့အပ်၏ ] (၂)

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင်။ပ။ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါ တရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိ သော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသား တည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ များသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် များသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့ နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၃)

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင်။ပ။ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါ တရား့မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပျင်းရိကုန်သော သူတို့သည် ပျင်းရိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့သော သူတို့သည် ပညာမဲ့သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိ သော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏။ပ။ (၄)

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင်။ပ။ သဒ္ဓါတရား မရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါ တရား မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းကုန်သော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါ တရားရှိသော သူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့သည် ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၅)

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-အဟိရိကမူလကသုတ်

֍ ၁၀၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာလျှင်။ပ။ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက် လန့်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ် သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့် တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၁)

မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့သည် များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၂)

မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပျင်းရိကုန်သော သူတို့သည် ပျင်းရိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ့တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မ ကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထက် သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၃)

မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့သော သူတို့သည် ပညာမဲ့သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်သော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိသော သူတို့သည် ထင်သော သတိရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၄)

နဝမသုတ်။

၁၀-အနောတ္တပ္ပမူလကသုတ်

֍ ၁၀၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ နည်း သော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက် လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ များသော အကြားအမြင်ရှိ ကုန်သော သူတို့သည် များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၁)

မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန် သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပျင်းရိကုန်သော သူတို့သည် ပျင်းရိ ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့် တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန် သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိ ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၂)

မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန် သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိ လွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည့်ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့် တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့သည် ထင်သောသတိရှိကုန်သော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့ နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၃)

ဒသမသုတ်။

၁၁ - အပ္ပဿုတမူလကသုတ်

֍ ၁၀၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပျင်းရိ ကုန်သော သူတို့သည် ပျင်းရိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာ မဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့သည် များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တ ပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့ သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ (၁)

နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့သည် နည်းသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့ သည် များသော အကြားအမြင်ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့သည် ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ (၂)

ဧကာဒသမသုတ်။

၁၂-ကုသိတမူလကသုတ်

֍ ၁၀၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ပျင်းရိကုန်သော သူတို့သည် ပျင်းရိကုန်သော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့သည် ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့သည် ထင်သော သတိရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ပ။ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒွါဒသမသုတ်။

[အလုံးစုံသော သုတ်တို့၌ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ကို ပြုအပ်၏]။

ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။

၃-ကမ္မပထဝဂ်

၁-အသမာဟိတသုတ်

֍ ၁၀၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရား မရှိသူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မ ကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မတည်ကြည်ကုန်သော သူတို့သည် မတည်ကြည်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

သဒ္ဓါတရားရှိသူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်ကုန်သော စိတ်ရှိသူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်ကုန်သော စိတ်ရှိသူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ တည်ကြည်သော သူတို့သည် တည်ကြည်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိကုန်သော သူတို့သည် ပညာရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ဒုဿီလသုတ်

֍ ၁၀၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သဒ္ဓါတရား မရှိသူတို့သည် သဒ္ဓါတရား မရှိသူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မ ကောင်းမှုမှ မရှက်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ မကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သီလမရှိကုန်သော သူတို့သည် သီလမရှိကုန်သော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့သည် ပညာမဲ့ကုန်သော သူတို့ နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

သဒ္ဓါတရားရှိသူတို့သည် သဒ္ဓါတရားရှိသူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်ကုန်သော စိတ်ရှိသူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ရှက်တတ်ကုန်သော စိတ်ရှိသူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့သည် မကောင်းမှုမှ ကြောက်လန့်တတ်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ သီလရှိသော သူတို့သည် သီလရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပညာရှိ သော သူတို့သည် ပညာရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ပဉ္စသိက္ခာပဒသုတ်

֍ ၁၀၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိကုန်သော သူတို့သည် သူ့ အသက်ကို သတ်လေ့ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိကုန်သော သူတို့သည် မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူတို့သည် ကာမတို့၌ မှား သောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မဟုတ်မမှန် ပြောလေ့ရှိသူတို့သည် မဟုတ်မမှန် ပြောလေ့ရှိသူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယစ်မူးမေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်လေ့ရှိသော သူတို့သည် ယစ်မူးမေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်လေ့ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင် ကုန်သော သူတို့သည် မပေးသည်ကို ခိုးယူခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့သည် ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသား တည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မဟုတ်မမှန် ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် မဟုတ်မမှန် ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ယစ်မူးမေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ် သော သေအရက်ကို သောက်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့သည် ယစ်မူးမေ့လျော့ကြောင်း ဖြစ်သော သေအရက်ကို သောက်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-သတ္တကမ္မပထသုတ်

֍ ၁၁၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိကုန်သော သူတို့သည် သူ့ အသက်ကို သတ်လေ့ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိကုန်သော သူတို့သည် မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ရှိကုန်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူတို့သည် ကာမတို့၌ မှား သောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မဟုတ်မမှန် ပြောလေ့ရှိသူတို့သည် မဟုတ်မမှန် ပြောလေ့ရှိသူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကုန်းစကားကို ပြောဆိုတတ်သော သူတို့သည် ကုန်းစကားကို ပြောဆိုတတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်း တည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုတတ်သော သူတို့သည် ကြမ်းတမ်း သော စကားကို ပြောဆိုတတ်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြိန်ဖျင်း သော စကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့သည် ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့နှင့် အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည်။ပ။ မပေးသည်ကို ခိုးယူခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင့်သော သူတို့သည်၊ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည်၊ မမှန်ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည်၊ ကုန်းစကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် ကုန်း စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြော ဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင် သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဒသကမ္မပထသုတ်

֍ ၁၁၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သူ့အသက်ကို သတ်လေ့ရှိသော သူတို့သည် သူ့အသက် ကို သတ်လေ့ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူလေ့ ရှိသော သူတို့သည်။ပ။ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်လေ့ရှိသော သူတို့သည်။ မဟုတ်မမှန် ပြောဆို လေ့ရှိသော သူတို့သည်။ ကုန်းစကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့သည်။ ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့သည်။ ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့သည် ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုလေ့ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ (သူတစ်ပါးတို့၏ စည်းစိမ်ကို) မက်မောစိတ်ရှိသော သူတို့သည် (သူတစ်ပါးတို့၏ စည်းစိမ်ကို) မက်မောစိတ်ရှိသော သူတို့ နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ဖျက်ဆီးလိုသော စိတ်ရှိသော သူတို့သည် ဖျက်ဆီး လိုသော စိတ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မှားသော အယူရှိသော သူတို့သည် မှားသော အယူရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မပေးသည်ကို ခိုးယူခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင် ကုန်သော သူတို့သည်။ပ။ ကာမတို့၌ မှားသောအားဖြင့် ကျင့်ခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်ကုန်သော သူတို့သည်။ မဟုတ်မမှန် ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည်။ ကုန်းစကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ။ ကြမ်းတမ်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ။ ပြိန်ဖျင်းသော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့သည် ပြိန်ဖျင်း သော စကားကို ပြောဆိုခြင်းမှ ကြဉ်ရှောင်သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ (သူတစ်ပါးတို့၏ စည်းစိမ်ကို) မက်မောစိတ် မရှိသော သူတို့သည် (သူတစ်ပါးတို့၏ စည်းစိမ်ကို) မက်မောစိတ် မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ဖျက်ဆီးလိုသော စိတ် မရှိသော သူတို့သည် ဖျက်ဆီးလိုသော စိတ်မရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏၊ မှန်သောအယူရှိသော သူတို့သည် မှန်သောအယူရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသား တည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-အဋ္ဌင်္ဂိကသုတ်

֍ ၁၁၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓာတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မှားယွင်းသော အယူရှိသော သူတို့သည် မှားယွင်းသော အယူရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မှားယွင်းသော အကြံရှိသော သူတို့သည်။ပ။ မှားယွင်းသော စကားရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အလုပ်ရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အသက်မွေးမှုရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အားထုတ်မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အောက်မေ့မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိသော သူတို့သည် မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဒသင်္ဂသုတ်

֍ ၁၁၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဓါတ်အားဖြင့်သာ လျှင် တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ မှားယွင်းသော အယူရှိသော သူတို့သည် မှားယွင်းသော အယူရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မှားယွင်းသော အကြံရှိသော သူတို့သည်။ပ။ မှားယွင်းသော စကားရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အလုပ်ရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အသက်မွေးမှုရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော အားထုတ်မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှား ယွင်းသော အောက်မေ့မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှားယွင်းသော တည်ကြည်မှုရှိသော သူတို့သည် မှားယွင်း သော တည်ကြည်မှုရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မှားယွင်းသော ဉာဏ်ရှိသော သူတို့သည် မှားယွင်းသော ဉာဏ်ရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း မဟုတ်သော မိစ္ဆာဝိမုတ္တိရှိသော သူတို့သည် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း မဟုတ်သော မိစ္ဆာဝိမုတ္တိရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ် ကုန်၏။

မှန်ကန်သော အယူရှိသော သူတို့သည် မှန်ကန်သော အယူရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ မှန်ကန်သော အကြံရှိသော သူတို့သည်။ပ။ မှန်ကန်သော စကားရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန်သော အလုပ်ရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန်သော အသက်မွေးမှုရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန်သော အားထုတ်မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန်သော အောက်မေ့မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန် သော တည်ကြည်မှုရှိသော သူတို့သည်။ မှန်ကန်သော ဉာဏ်ရှိသော သူတို့သည် မှန်ကန်သော ဉာဏ်ရှိ သော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ဖြစ် သော သမ္မာဝိမုတ္တိရှိသော သူတို့သည် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက် မြောက်ကြောင်း ဖြစ်သော သမ္မာဝိမုတ္တိရှိသော သူတို့နှင့်အတူ တပေါင်းတည်း တသားတည်း ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

[အလုံးစုံသော သုတ်တို့၌ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ကို ပြုအပ်၏။]

သုံးခုမြောက် ကမ္မပထဝဂ် ပြီး၏။

၄-စတုတ္ထဝဂ်

၁-စတုဓာတုသုတ်

֍ ၁၁၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်း၊ အဘယ် လေးပါးတို့နည်းဟူမူ- ပထဝီဓာတ်၊ အာပေါဓာတ်၊ တေဇောဓာတ်၊ ဝါယောဓာတ်တို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်တို့သည် ဤလေးပါးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်

၂-ပုဗ္ဗေသမ္ဗောဓသုတ်

֍ ၁၁၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သစ္စာလေးပါးကို မသိမီ သစ္စာ လေးပါကို မသိသေးသော ဘုရားလောင်း ဖြစ်စဉ်ကပင် ငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏ - “ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် အဘယ်နည်း၊ အပြစ်သည် အဘယ်နည်း၊ ထွက်မြောက်ကြောင်းသည် အဘယ်နည်း။ အာပေါဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် အဘယ်နည်း၊ အပြစ်သည် အဘယ်နည်း၊ ထွက်မြောက်ကြောင်းသည် အဘယ်နည်း။ တဇောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် အဘယ်နည်း၊ အပြစ်သည် အဘယ်နည်း၊ ထွက်မြောက် ကြောင်းသည် အဘယ်နည်း။ ဝါယောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် အဘယ်နည်း၊ အပြစ်သည် အဘယ်နည်း၊ ထွက်မြောက်ကြောင်းသည် အဘယ်နည်း”ဟု (အကြံ ဖြစ်၏)။

ရဟန်းတို့ ငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်ပြန်၏- “ပထဝီဓာတ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှုနှင့် ဝမ်း မြောက်မှုသည် ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်တည်း၊ ပထဝီဓာတ်၏ အမြဲမရှိခြင်း ဆင်းရဲခြင်း ဖေါက်ပြန် တတ်သော သဘောရှိခြင်းသည်ကား ပထဝီဓာတ်၏ အပြစ်တည်း၊ ပထဝီဓာတ်၌ တပ်မက်မှု ‘ဆန္ဒရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းသည် ပထဝီဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းတည်း။ အာပေါဓာတ်ကို စဲွဲ၍။ပ။ တေဇောဓာတ် ကို စွဲ၍။ပ။ ဝါယောဓာတ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သော ချမ်းသာမှုနှင့် ဝမ်းမြောက်မှုသည် ဝါယောဓာတ်၏ သာယာ ဖွယ်တည်း၊ ဝါယောဓာတ်၏ အမြဲမရှိခြင်း ဆင်းရဲခြင်း ဖေါက်ပြန်တတ်သော သဘောရှိခြင်းသည်ကား ဝါယောဓာတ်၏ အပြစ်တည်း၊ ဝါယောဓာတ်၌ တပ်မက်မှု ‘ဆန္ဒရာဂ'ကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းသည် ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ဓာတ်လေးပါးတို့၏ ဤသို့သော သာယာဖွယ်ကိုလည်း သာယာဖွယ်အားဖြင့် အပြစ်ကိုလည်း အပြစ်အားဖြင့် ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်း ထွက်မြောက်ကြောင်းအားဖြင့် ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိသော အခါ၌ကား နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိ မြတ်သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟူ၍ ငါ ဝန်ခံ၏၊ ငါ့အား ဉာဏ်အမြင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပြီ၊ ငါ၏ (ကိလေသာ)တို့မှ လွတ်သော စိတ်သည် မပျက် စီးပြီ၊ ဤကိုယ်၏ အဖြစ်သည် အဆုံးစွန်သော ကိုယ်၏ အဖြစ်တည်း၊ ယခုအခါ တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေနေဖွယ် မရှိတော့ပြီ”ဟု ထိုငါ့အား အကြံ ဖြစ်၏။

ဒုတိယသုတ်။

၃-အစရိံသုတ်

֍ ၁၁၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည်ခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ကို သိခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ဟူသမျှ ကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ပြီ။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ပထဝီဓာတ်၏ အပြစ်ကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည် ခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ အပြစ်ကို သိခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ အပြစ်ဟူသမျှကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ပြီ။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ပထဝီဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည်ခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကို သိခဲ့ပြီ၊ ပထဝီဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းဟူသမျှကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ ပြီ။

ရဟန်းတို့ ငါသည် အာပေါဓာတ်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ငါသည် တေဇောဓာတ်၏။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ဝါယောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည်ခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ကို သိခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်ဟူသမျှကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ပြီ။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ဝါယောဓာတ်၏ အပြစ်ကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည်ခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ အပြစ်ကို သိခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ အပြစ်ဟူသမျှကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ပြီ။ ရဟန်းတို့ ငါသည် ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကို ရှာမှီးလျက် လှည့်လည်ခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းကို သိခဲ့ပြီ၊ ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်း ဟူသမျှကို ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်ခဲ့ပြီ။

ရဟန်းတို့ ငါသည် ဤဓာတ်လေးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်း သာယာဖွယ်အားဖြင့် အပြစ်ကိုလည်း အပြစ်အားဖြင့် ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်း ထွက်မြောက်ကြောင်းအားဖြင့်ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိ မြတ်သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟူ၍ ငါ ဝန်မခံသေး။

ရဟန်းတို့ ဤဓာတ်လေးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်း သာယာဖွယ်အားဖြင့် အပြစ်ကိုလည်း အပြစ်အားဖြင့် ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်း ထွက်မြောက်ကြောင်းအားဖြင့်ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိသော အခါ၌ကား နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူ့လောက၌ အတုမရှိ မြတ်သော အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ကို ထိုးထွင်း၍ သိပြီဟူ၍ ငါ ဝန်ခံ၏။ ငါ့အား ဉာဏ်အမြင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပြီ၊ ငါ၏ (ကိလေသာ)တို့မှ လွတ်သော စိတ်သည် မပျက် စီးတော့ပြီ၊ ဤကိုယ်၏ အဖြစ်သည် အဆုံးစွန်သော ကိုယ်၏ အဖြစ်တည်း၊ ယခုအခါ တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေနေဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-နောစေဒံသုတ်

֍ ၁၁၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤပထဝီဓာတ်၌ မတပ်မက်ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ သာယာဖွယ် ရှိသောကြောင့်သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ပထဝီဓာတ်၌ တပ်မက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ အပြစ် သည် အကယ်၍ မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤပထဝီဓာတ်၌ မငြီးငွေ့ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၌ အပြစ်ရှိသောကြောင့်သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ပထဝီဓာတ်၌ ငြီးငွေ့ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်း မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤပထဝီဓာတ်မှ မထွက်မြောက်ကုန်၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီ ဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်း ရှိသောကြောင့်သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ပထဝီဓာတ်မှ ထွက်မြောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ အာပေါဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် မဖြစ်ခဲ့မူ။ ရဟန်းတို့ တေဇောဓာတ်၏ သာယာဖွယ် သည် မဖြစ်ခဲ့မူ။ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ သာယာဖွယ်သည် မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဝါယောဓာတ်၌ မတပ်မက်ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၌ သာယာဖွယ်ရှိသောကြောင့်သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည့်ဝါယော ဓာတ်၌ တပ်မက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ အပြစ်သည် မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဝါယောဓာတ် ၌ မငြီးငွေ့ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၌ အပြစ်ရှိသောကြောင့်သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ဤဝါယော ဓာတ်၌ ငြီးငွေ့ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်းသည် မဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤဝါယောဓာတ်မှ မထွက်မြောက်ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ ထွက်မြောက်ကြောင်း ရှိသောကြောင့် သာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ဝါယောဓာတ်မှ ထွက်မြောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည် ဤဓာတ်လေးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်း သာယာဖွယ်အားဖြင့် အပြစ်ကိုလည်း အပြစ်အားဖြင့် ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်း ထွက်မြောက်ကြောင်းအားဖြင့်ဟုတ်မှန်သော အတိုင်း မသိသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော ဤလူ့လောကမှ ထွက်မြောက်ကုန် မယှဉ်ကုန် ကင်းလွတ်ကုန် သည် ဖြစ်၍ အပိုင်းအခြားကို မလွန်သော စိတ်ဖြင့် မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် ဤဓာတ်လေးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်း သာယာဖွယ်အားဖြင့် အပြစ်ကိုလည်း အပြစ်အားဖြင့် ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်း ထွက်မြောက်ကြောင်းအားဖြင့်ဟုတ်မှန်သော အတိုင်း သိကြကုန်သော အခါ၌ကား နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏ ဗြာဟ္မဏ မင်းများ လူများနှင့် တကွသော ဤလူ့လောကမှ ထွက်မြောက်ကုန် မယှဉ်ကုန် ကင်းလွတ်ကုန် သည် ဖြစ်၍ အပိုင်းအခြားကို လွန်သော စိတ်ဖြင့် နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဧကန္တဒုက္ခသုတ်

֍ ၁၁၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤပထဝီဓာတ်သည် ဧကန်ဆင်းရဲ သည် ဆင်းရဲသို့ အစဉ်ကျသည် ဆင်းရဲသို့ သက်ဝင်သည် ချမ်းသာသို့ မသက်ဝင်သည် ဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤပထဝီဓာတ်၌ မတပ်မက်ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ ချမ်းသာသည် ချမ်းသာသို့ အစဉ်ကျသည် ချမ်းသာသို့ သက်ဝင်သည် ဆင်းရဲသို့ မသက်ဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သတ္တဝါတို့သည် ပထဝီဓာတ်၌ တပ်မက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအာပေါဓာတ်သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤတေဇောဓာတ်သည်။ ရဟန်းတို့ ဤဝါယော ဓာတ်သည် ဧကန်ဆင်းရဲသည် ဆင်းရဲသို့ အစဉ်ကျသည် ဆင်းရဲသို့ သက်ဝင်သည် ချမ်းသာသို့ မသက် ဝင်သည် ဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤဝါယောဓာတ်၌ မတပ်မက်ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ ချမ်းသာသည် ချမ်းသာသို့ အစဉ်ကျသည် ချမ်းသာသို့ သက်ဝင်သည် ဆင်းရဲသို့ မသက်ဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သတ္တဝါတို့သည် ဝါယောဓာတ်၌ တပ်မက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤပထဝီဓာတ်သည် ဧကန်ချမ်းသာသည် ချမ်းသာသို့ အစဉ်ကျသည် ချမ်းသာသို့ သက်ဝင်သည် ဆင်းရဲသို့ မသက်ဝင်သည် ဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤပထဝီဓာတ်၌ မငြီးငွေ့ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ ဆင်းရဲသည် ဆင်းရဲသို့ အစဉ်ကျသည် ဆင်းရဲသို့ သက်ဝင်သည် ချမ်းသာသို့ မသက်ဝင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သတ္တဝါတို့သည် ပထဝီဓာတ်၌ ငြီးငွေ့ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအာပေါဓာတ်သည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤတေဇောဓာတ်သည်။ ရဟန်းတို့ ဤဝါယော ဓာတ်သည် ဧကန်ချမ်းသာသည် ချမ်းသာသို့ အစဉ်ကျသည် ချမ်းသာသို့ သက်ဝင်သည် ဆင်းရဲသို့ မသက်ဝင်သည် ဖြစ်ခဲ့မူ သတ္တဝါတို့သည် ဤဝါယောဓာတ်၌ မငြီးငွေ့ကုန်ရာ၊ ရဟန်းတို့ ဝါယောဓာတ်၏ ဆင်းရဲသည် ဆင်းရဲသို့ အစဉ်ကျသည် ဆင်းရဲသို့ သက်ဝင်သည် ချမ်းသာသို့ မသက်ဝင်သည်၏ အဖြစ့်ကြောင့် သတ္တဝါတို့သည် ဝါယောဓာတ်၌ ငြီးငွေ့ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-အဘိနန္ဒသုတ်

֍ ၁၁၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်ကို အလွန်နှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို အလွန်နှစ်သက်၏၊ ဆင်းရဲဒုက္ခကို အလွန်နှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခမှ မလွတ်နိုင်ဟူ၍ ငါ ဆို၏။ အာပေါဓာတ်ကို အလွန်နှစ်သက်သော သူသည်။ပ။ တေဇောဓာတ်ကို။ ဝါယော ဓာတ်ကို အလွန်နှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို အလွန်နှစ်သက်၏၊ ဆင်းရဲဒုက္ခကို အလွန်နှစ်သက် သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခမှ မလွတ် နိုင်ဟူ၍ ငါ ဆို၏၊

ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်ကို မနှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို မနှစ်သက်၊ ဆင်းရဲဒုက္ခကို မနှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခမှ လွတ်၏ဟူ၍ ငါ ဆို၏။ အာပေါဓာတ်ကို။ပ။ တေဇောဓာတ်ကို။ ဝါယောဓာတ်ကို မနှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခကို မနှစ်သက်၊ ဆင်းရဲဒုက္ခကို မနှစ်သက်သော သူသည် ဆင်းရဲဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်၏ဟူ၍ ငါ ဆို၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဥပ္ပါဒသုတ်

֍ ၁၂၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည် တည်ခြင်းသည် အထူးသဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းသည် ဆင်းရဲဖြစ်ခြင်းသာတည်း၊ ရောဂါတို့၏ တည် ရာဖြစ်ခြင်းသာတည်း၊ အိုမှုသေမှု၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းသာတည်း။ အာပေါဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ပ။ တေဇောဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည်။ ဝါယောဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်းသည် တည်ခြင်းသည် အထူးသဖြင့် ဖြစ်ခြင်း သည် ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းသည် ဆင်းရဲဖြစ်ခြင်းသာတည်း၊ ရောဂါတို့၏ တည်ရာဖြစ်ခြင်းသာတည်း၊ အိုမှုသေမှု၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခြင်းသာတည်း။

ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်၏ ချုပ်ခြင်းသည် ငြိမ်းခြင်းသည် ကွယ်ပျောက်ခြင်းသည် ဆင်းရဲချုပ်ခြင်း သာတည်း၊ ရောဂါတို့၏ ငြိမ်းခြင်းသာတည်း၊ အိုမှုသေမှု၏ ကွယ်ပျောက်ခြင်းသို့ ရောက်ခြင်းသာတည်း။ အာပေါဓာတ်၏ ချုပ်ခြင်းသည်။ပ။ တေဇောဓာတ်၏ ချုပ်ခြင်းသည်။ ဝါယောဓာတ်၏ ချုပ်ခြင်းသည် ငြိမ်းခြင်းသည် ကွယ်ပျောက်ခြင်းသည် ဆင်းရဲချုပ်ခြင်းသာတည်း၊ ရောဂါတို့၏ ငြိမ်းခြင်းသာတည်း၊ အိုမှုသေမှု၏ ကွယ်ပျောက်ခြင်းတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၂၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤဓာတ်တို့သည် ပထဝီဓာတ်၊ အာပေါဓာတ်၊ တေဇောဓာတ်၊ ဝါယောဓာတ် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဓာတ်လေးမျိုးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းကောင်းဟုတ်မှန်သော အတိုင်း မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌လည်း သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏ၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏ၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ ဤဓာတ်လေးပါးတို့၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက့်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းကောင်းဟုတ်မှန်သောအတိုင်း သိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ထိုအသျှင်တို့ သည် သမဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၂၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဓာတ်တို့သည် ပထဝီဓာတ်၊ အာပေါဓာတ်၊ တေဇောဓာတ်၊ ဝါယောဓာတ် ဤလေးမျိုးတို့တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤဓာတ်လေးမျိုးတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ကြောင်းကိုလည်းကောင်းဟုတ်မှန်သောအတိုင်း မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို။ပ။ [အကျယ်ချဲ့အပ်၏။] သိကုန်၏။ပ။ ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-တတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၂၃။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်ကို မသိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကို မသိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို။ပ။ အာပေါဓာတ်ကို မသိကုန်သော။ တေဇောဓာတ်ကို မသိကုန်သော။ ဝါယောဓာတ်ကို မသိကုန်သော ဝါယောဓာတ်၏ ဖြစ် ကြောင်းကို မသိကုန်သော ဝါယောဓာတ်၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်သော ဝါယောဓာတ်၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌လည်း သမဏဟု မသမုတ် အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌လည်း ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ ပထဝီဓာတ်ကို သိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်သော ပထဝီဓာတ်၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်သော သမဏ ဗြာဟ္မဏတို့ကို။ပ။ အာပေါဓာတ်ကို သိကုန်သော။ တေဇောဓာတ်ကို သိကုန်သော။ ဝါယောဓာတ်ကို သိ ကုန်သော ဝါယောဓာတ်၏ ဖြစ်ကြောင်းကို သိကုန်သော ဝါယောဓာတ်၏ ချုပ်ရာကို သိကုန်သော ဝါယော ဓာတ်၏ ချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို သိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို သမဏတို့၌လည်း သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌လည်း ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏ၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

စတုတ္ထဝဂ် ပြီး၏။

ဓာတုသံယုတ် ပြီး၏။

၄-အနမတဂ္ဂသံယုတ်

၁-ပဌမဝဂ်

-၁-တိဏကဋ္ဌသုတ်

֍ ၁၂၄။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာ နှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည် ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ ရှိသမျှ မြက်, ထင်း, သစ်ခက်, သစ်ရွက်ကို ဖြတ်၍ တပေါင်းတည်း စုရုံးပြီးလျှင် လက်လေးသစ် လက်လေးသစ် အစိတ်ကို ပြု၍ “ဤသည်ကား ငါ၏ အမိတည်း၊ ဤသည်ကား ငါ့ အမိ၏ အမိတည်း"စသည်ဖြင့် တစ်ခုစီ ချထားရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုယောကျ်ား၏ အမိအဆက်ဆက်တို့သည် မကုန်မဆုံးနိုင်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်ရာ၏၊ စင်စစ်သော်ကား ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၌ ရှိသမျှ မြက်, ထင်း, သစ်ခက်, သစ်ရွက်သည် ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။

ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်သော ကြောင့်ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ရှည်လျားကြာမြင့်သော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှ လေပြီ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပျက်စီးခြင်းကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ သင်္ချိုင်းမြေပုံ သည် တိုးပွားလှလေပြီ။ ရဟန်းတို့ ဤအလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင် တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ပထဝီသုတ်

֍ ၁၂၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောကျ်ားသည် ဤမြေကြီးကို ဆီးစေ့မျှလောက် ဆီးစေ့မျှလောက် မြေစိုင် ခဲလုံးကို ပြု၍ “ဤသည်ကား ငါ၏ အဖတည်း၊ ဤသည်ကား ငါ့ အဖ၏ အဖတည်း"စသည်ဖြင့် တစ်ခုစီ ချထားရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုယောကျ်ား၏ အဖအဆက်ဆက်တို့သည် မကုန်မဆုံးနိုင်သည်သာလျှင် ဖြစ် ကုန်ရာ၏၊ စင်စစ်သော်ကား ဤမဟာပထဝီမြေကြီးသည် ကုန်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။

ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်သော ကြောင့်ပင်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ရှည်လျားကြာမြင့်သော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှ လေပြီ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပျက်စီးခြင်းကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ သင်္ချိုင်းမြေပုံ သည် တိုးပွားလှလေပြီ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာ လျှင်တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-အဿုသုတ်

֍ ၁၂၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။

ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်စဉ် မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ပေါင်း ဖော်ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ချစ်နှစ်သက်ကုန်သော သူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မြည်တမ်းငိုကြွေးရကုန်သော သင်တို့၏ ယိုစီးသော မျက်ရည်ကြည်နှင့် မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် အဘယ်က ပိုလွန် များပြားသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွား ကျင်လည်ကြရကုန်စဉ် မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ပေါင်းဖော်ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ချစ်နှစ်သက်ကုန်သော သူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မြည်တမ်းငိုကြွေးရကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့၏ ယိုစီးသော မျက်ရည်ကြည်သည်သာလျှင် များ လှပါ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပါဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့် တရားတော်ကို အကျွန်ုပ်တို့ သိရပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ကောင်းလေစွ ကောင်းလေစွ၊ ရဟန်းတို့ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်စဉ် မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ပေါင်း ဖော်ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ချစ်နှစ်သက်ကုန်သော သူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မြည်တမ်းငိုကြွေးရကုန်သော သင်တို့၏ ယိုစီးသော မျက်ရည်ကြည်သည်သာလျှင် များလှပေ၏၊ မဟာ သမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှဟု ဤငါဟောတိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့် တရားတော်ကို ကောင်းစွာ သိကြကုန်၏၊

ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး သင်တို့သည် အမိ၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူး လှလေပြီ၊ ထိုအမိ၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရကုန်သည် ဖြစ်၍ မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ပေါင်းဖော်ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ချစ်နှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မြည်တမ်းငိုကြွေးရကုန်သော ထိုသင်တို့၏ ယိုစီးသော မျက်ရည်ကြည်သည် များလှလေပြီ၊ မဟာ သမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပေ။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး သင်တို့သည် အဖ၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ပ။ အစ်ကို၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ နှမ၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ သား၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ သမီး၏ သေခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ စည်း စိမ်ဥစ္စာ ပျက်စီးခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး သင်တို့ သည် ရောဂါနှိပ်စက်ပျက်စီးခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ။ ရောဂါနှိပ်စက်ပျက်စီးခြင်းကို တွေ့ကြုံ ခံစားရကုန်သည် ဖြစ်၍ မချစ်မနှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ပေါင်းဖော်ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ချစ် နှစ်သက်အပ်သော သူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း မြည်တမ်းငိုကြွေးရကုန်သော ထိုသင်တို့၏ ယိုစီးသော မျက်ရည်ကြည်သည် များလှလေပြီ၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပေ။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံ သော သင်္ခါရတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ့သင့်လှသည်သာလျှင် တည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ခီရသုတ်

֍ ၁၂၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သင်တို့ သောက်စို့အပ်သော အမိနို့ရည် နှင့် မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် အဘယ်က သာလွန်များပြားသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွား ကျင်လည်ကြရကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့ သောက်စို့အပ်သော အမိနို့ရည်သည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ မဟာ သမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပါဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့် တရားတော်ကို အကျွန်ုပ်တို့ သိရပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ရဟန်းတို့ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သင်တို့ သောက်စို့အပ်သော အမိနို့ရည်သည်သာ လျှင် များလှပါ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပေဟု ငါဘုရား ဟောတိုင်းသော တရားတော် ကို ကောင်းစွာ သိအပ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ပဗ္ဗတသုတ်

֍ ၁၂၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ကမ္ဘာသည် အဘယ်မျှလောက် ရှည်ပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း ကမ္ဘာသည် ရှည် လျားလှ၏၊ ထိုကမ္ဘာကို “ဤမျှသော နှစ်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော နှစ်အရာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော နှစ်အထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော နှစ်အသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ဥပမာကို ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်းပါ၏လောဟု လျှောက်ပြန်၏။ “ရဟန်း တတ် ကောင်း၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း ဥပမာသော်ကား မကွဲမပြတ်သော အခေါင်းမရှိသော တစ်ခဲနက်ဖြစ်သော ကျောက်တောင်ကြီးသည် အလျားအားဖြင့် တစ်ယူဇနာ အနံအားဖြင့် တစ်ယူဇနာ အစောက်အားဖြင့် တစ်ယူဇနာ ရှိ၏၊ ထို ကျောက်တောင်ကြီးကို ယောကျ်ားသည် အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာ လွန်သောအခါ၌ ကာသိတိုင်းဖြစ် အဝတ်ဖြင့် တစ်ကြိမ်တစ်ကြိမ်သာ ပွတ်တိုက်ရာ၏၊ ရဟန်း ထိုကျောက်တောင်ကြီးသည် ဤလုံ့လဖြင့် လျင်စွာသာလျှင် ကုန်ခြင်းဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏၊ ကမ္ဘာသည် ကုန်ခြင်းဆုံးခြင်းသို့ မရောက်ရာ။

ရဟန်း ကမ္ဘာသည် ဤသို့ ရှည်လှစွာ၏၊ ရဟန်း ဤသို့ ရှည်လျားလှသော ကမ္ဘာတို့၏ “တစ်ခု သော ကမ္ဘာ”ဟူ၍ မပြောဆိုအပ်၊ “ကမ္ဘာတစ်ရာ”ဟူ၍ မပြောဆိုအပ်၊ “ကမ္ဘာတစ်ထောင်”ဟူ၍ မပြော ဆိုအပ်၊ “ကမ္ဘာတစ်သိန်း”ဟူ၍ မပြောဆိုအပ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း- ရဟန်း ဤ သံသရာ၏့အစကို မသိနိုင်၊ ရှေ့အစွန်းသည်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-သာသပသုတ်

֍ ၁၂၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ကမ္ဘာသည် အဘယ်မျှလောက် ရှည်ပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း ကမ္ဘာသည် ရှည်လျားလှ၏၊ ထိုကမ္ဘာကို “ဤ မျှသော နှစ်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း။ပ။ “ဤမျှသော နှစ်အသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ဥပမာကို ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်းပါ၏လောဟု လျှောက်ပြန်၏။ “ရဟန်း တတ် ကောင်း၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း ဥပမာသော်ကား အလျား တစ်ယူဇနာ အနံ တစ်ယူဇနာ အစောက် တစ်ယူဇနာရှိသော မုန်ညင်းစေ့တို့ဖြင့် အစိုင်အခဲဖွဲ့လျက် ပြည့်သော သံဖြင့်ပြီးသော မြို့သည် ရှိရာ၏၊ ယောကျ်ားသည် ထိုမြို့တွင်းရှိ မုန်ညင်းစေ့ ပုံမှ အနှစ်တစ်ရာ အနှစ်တစ်ရာကို လွန်သောအခါ မုန်ညင်းစေ့ တစ်စေ့စီ တစ်စေ့စီ ထုတ်ယူရာ၏၊ ရဟန်း ထိုကြီးစွာသော မုန်ညင်းစေ့ အစုသည် ကုန်ခြင်း ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏၊ ကမ္ဘာသည် ကုန်ခြင်း ဆုံးခြင်းသို့ မရောက်နိုင်ရာ။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-သာဝကသုတ်

֍ ၁၃၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ၌ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးလျှင်။ပ။ မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင် ဘုရား ရှေး၌ ကျော်လွန်ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့သည် အဘယ်မျှလောက် များပါကုန်သနည်း”ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ကျော်လွန်ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့သည် များလှကုန်၏၊ ထိုလွန်ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့ကို “ဤမျှသော ကမ္ဘာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအရာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှ သော ကမ္ဘာအထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအသိန်း"တို့ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ဥပမာကို ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်းပါ၏လောဟု လျှောက်ပြန်၏။ “ရဟန်းတို့ တတ် ကောင်း၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အနှစ် တစ်ရာ အသက်တမ်းရှိသည် ဖြစ်၍ အနှစ်တစ်ရာ အသက်ရှည်ကုန်သော တပည့် ‘သာဝက’ လေးယောက်တို့သည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ကမ္ဘာကပ်ပေါင်းတစ်သိန်း ကမ္ဘာကပ်ပေါင်း တစ်သိန်းကို အောက်မေ့ကုန်ရာ၏၊ ထိုသို့ အောက်မေ့စဉ် အနှစ်တစ်ရာ အသက်တမ်း ရှိသည်ဖြစ်၍ အနှစ်တစ်ရာ အသက်ရှည်ကုန်သော ဤတပည့် ‘သာဝက’ လေးယောက်တို့သည် အနှစ်တစ်ရာကို လွန်သောအခါ၌ သေခြင်းကို ပြုကုန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုတပည့် ‘သာဝက’ လေးယောက်တို့သည် ကမ္ဘာတို့ကို ကုန်အောင် မအောင့်မေ့နိုင်သည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ကျော်လွန်ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့သည် ဤသို့ များလှကုန်၏၊ ထိုကမ္ဘာတို့ကို “ဤမျှသော ကမ္ဘာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအရာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ကုန်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ဂင်္ဂါသုတ်

֍ ၁၃၁။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားတစ်ယောက် သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်လျက် မြတ်စွာဘုရားနှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို ပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကာ မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဂေါတမ ရှေး၌ ကျော်လွန်ကုန်ပြီး သော ကမ္ဘာတို့သည် အဘယ်မျှလောက် များပါကုန်သနည်း”ဟု လျှောက်၏။ ပုဏ္ဏား ရှေး၌ ကျော်လွန် ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့သည် များလှသည်သာတည်း၊ ထိုကမ္ဘာတို့ကို “ဤမျှသော ကမ္ဘာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအရာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဂေါတမ ဥပမာကို ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်းပါ၏လောဟု လျှောက်ပြန်၏။ “ပုဏ္ဏား ဥပမာ ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်း၏”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏၊ ပုဏ္ဏား ဥပမာသော်ကား ဤ ဂင်္ဂါမြစ် စ၍စီးရာမှ မဟာသမုဒ္ဒရာသို့ စီးဝင်ရာ အရပ်တိုင်အောင် ထိုအကြား၌ “ဤမျှသော သဲတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော သဲအရာတို့” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော သဲအထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော သဲအသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်။

ပုဏ္ဏား ရှေး၌ ကျော်လွန်ကုန်ပြီးသော ကမ္ဘာတို့သည် ထိုသဲတို့ထက် များလှသည်သာတည်း၊ ထို ကမ္ဘာတို့ကို “ဤမျှသော ကမ္ဘာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအရာတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအထောင်တို့”ဟူ၍လည်းကောင်း၊ “ဤမျှသော ကမ္ဘာအသိန်းတို့”ဟူ၍လည်းကောင်း ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း-ပုဏ္ဏား ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင် သောကြောင့်ပင်တည်း။

ပုဏ္ဏား ဤသို့လျှင် ရှည်မြင့်သော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး ဆင်းရဲကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပျက်စီးခြင်းကို တွေ့ကြုံခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ သင်္ချိုင်း မြေပုံသည် တိုးပွားလှလေပြီ။ ပုဏ္ဏား ဤသို့လျှင် အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှသည် သာလျှင်တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင် တည်းဟု ဟောတော်မူ၏။

ဤသို့ ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဂေါတမ တရားတော်သည် အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်ရှိပါ၏၊ အသျှင်ဂေါတမ တရားတော်သည် အလွန် နှစ်သက်ဖွယ်ရှိပါ၏။ပ။ အသျှင်ဂေါတမသည် အကျွန်ုပ်ကို ယနေ့မှ စ၍့အသက်ထက်ဆုံး ဥပါသကာဟူ၍ မှတ်တော်မူပါလော့”ဟု (လျှောက်၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဒဏ္ဍသုတ်

֍ ၁၃၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အထက်ကောင်းကင်သို့ ပစ်လွှတ်အပ်သော တောင်ဝှေးသည် တစ်ကြိမ်လည်း အရင်းဖြင့် ကျ၏၊ တစ်ကြိမ်လည်း အလယ်ဖြင့် ကျ၏၊ တစ်ကြိမ်လည်း အဖျားဖြင့် ကျ၏။

ရဟန်းတို့ ဤဥပမာအတူသာလျှင် မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ဤ ရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် တစ်ကြိမ်လည်း ဤလောကမှ တစ်ပါးသော လောကသို့ ရောက်ကုန်၏၊ တစ်ကြိမ်လည်း တစ်ပါးသော လောကမှ ဤလောကသို့ ရောက်ကုန်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း-ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟော တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ပုဂ္ဂလသုတ်

֍ ၁၃၃။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဂိဇ္စ ျကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ ပ။ ရဟန်းတို့ တစ် ကမ္ဘာပတ် လုံး ပြေး သွား ကျ င် လည် သော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်၏ ဤသို့ များစွာသော အရိုးဆက် အရိုးပုံ အရိုးစုသည် စုပေါင်းသိမ်းဆည်း အပ်သည် ဖြစ်၍ မပျောက်ပျက်ခဲ့မူ ဤဝေပုလ္လတောင်နှင့် အမျှ ဖြစ်ရာ၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ် ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာ တည်းဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ် သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူပြီး၍ ထိုမှနောက်၌ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာတို့ကို ဟောတော်မူ၏-

“တစ်ခုသော ကမ္ဘာကပ်၌ ဖြစ်သော တစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ အရိုးစုသည် ဝေပုလ္လတောင်နှင့် တူမျှသော အစုအပုံ ဖြစ်ရာ၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတော်မူ၏။

မဂဓတိုင်းသူတို့၏ တောင်တို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ထိုဝေပုလ္လ တောင်သည် ကြီး၏၊ ဤဝေပုလ္လတောင်ကို ‘ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၏ မြောက်ဘက်နံပါး၌ တည်၏’ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ဆင်းရဲ၊ ဆင်းရဲ၏ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်ရာ (နိဗ္ဗာန်)၊ ဆင်းရဲ ချုပ်ငြိမ်းရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ဖြစ်သော အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော အရိယ မဂ်ဟူကုန်သော ဤအရိယသစ္စာတို့ကို ကောင်းသောပညာဖြင့် ကောင်းစွာ မြင်သော အခါ၌-

ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ခုနစ်ကြိမ်အတိုင်းအရှည် ကျင်လည်ရ၍ အလုံးစုံသော သံယောဇဉ်တို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုခြင်းသည် ဖြစ်၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ပထမဝဂ် ပြီး၏။

၂-ဒုတိယဝဂ်

၁-ဒုဂ္ဂတသုတ်

֍ ၁၃၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ။ပ။ ရဟန်းတို့ သံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ဆင်းရဲသော မကောင်းသော အသွင်ရှိသော အကြင် သတ္တဝါတို့ကို တွေ့မြင်ကုန်ရာ၏၊ ဤသို့ တွေ့မြင်ရာ၌ “ငါတို့သည်လည်း ဤ ရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ”ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့ ရောက်အပ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ အလွန်လျှင် ဤအလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-သုခိတသုတ်

֍ ၁၃၅။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ ရဟန်းတို့ ချမ်းသာသော တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောသူကို တွေ့မြင်ကုန်ရာ၏၊ ဤသို့ တွေ့မြင်ရာ၌ “ငါတို့သည်လည်း ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ဤသို့သဘော ရှိသော ချမ်းသာကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ” ဟူ၍ ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့ ရောက်အပ်၏။ ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ့်ကြောင့်နည်း- ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-တိံသမတ္တသုတ်

֍ ၁၃၆။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ သုံးကျိပ်သော ပါဝေယျကတိုင်းသား ရဟန်းအားလုံးတို့သည် အာရညကင်ဓုတင်ဆောင်၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောင်၊ ပံသုကူ ဓုတင်ဆောင်၊ တိစီဝရိက်ဓုတင်ဆောင်တို့ ဖြစ်ကြကုန်လျက် အလုံးစုံပင် သံယောဇဉ်ရှိကုန်သေးသည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကြကုန်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင် နေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားအား ဤအကြံသည် ဖြစ်၏- “သုံးကျိပ်မျှသော ဤပါဝေယျကတိုင်းသား ရဟန်းအားလုံးတို့သည် အာရညကင်ဓုတင်ဆောင်၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောင်၊ ပံသုကူဓုတင်ဆောင်၊ တိစီဝရိက် ဓုတင်ဆောင်တို့ ဖြစ်ကြကုန်လျက် အလုံးစုံပင် သံယောဇဉ်ရှိကြကုန်သေး၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား ဤနေရာ၌ ပင်လျှင် (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲလမ်းမူ၍ အာသဝတရားတို့မှ စိတ်တို့ လွန်မြောက်ကုန်ရာသော အခြင်း အရာဖြင့် ငါသည် တရားဟောရမူ ကောင်းလေစွ”ဟု အကြံ ဖြစ်တော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား အား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ သံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန် သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သင်တို့၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်အပ်ကုန် သည် ဖြစ်၍ ယိုစီးသော သွေးရည်ကြည်နှင့် မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် အဘယ်က သာလွန်များပြား သနည်းဟု မေးတော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ပြေးသွား ကျင်လည်ကြရကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ယိုစီးသော သွေးရည်ကြည်သည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှပါ”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတိုင်းသော တရားကို အကျွန်ုပ်တို့ သိပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သင်တို့၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ယိုစီးသော သွေးရည်ကြည်သည်သာလျှင် များလှပါ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှဟု ငါဘုရား ဟောတိုင်းသော အခြင်းအရာဖြင့် တရားကို ကောင်းစွာ သိကြကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး နွားဖြစ်ကုန်စဉ် နွားဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော ယိုစီး သော သွေးရည်ကြည်သည်သာလျှင် များလှ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှချေ။ပ။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး ကျွဲဖြစ်ကုန်စဉ် ကျွဲဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏ ယိုစီးသော သွေးရည်ကြည်သည်သာလျှင် များလှ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေသည် မများလှချေ။ပ။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး သိုးဖြစ်ကုန်စဉ် သိုးဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏။ပ။ ဆိတ်ဖြစ် ကုန်စဉ် ဆိတ်ဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏။ သမင်ဖြစ်ကုန်စဉ် သမင်ဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရ သော သင်တို့၏။ ကြက်ဖြစ်ကုန်စဉ် ကြက်ဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏။ ဝက်ဖြစ်ကုန်စဉ် ဝက်ဖြစ်၍ ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏။

ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး ရွာကို ဖျက်ဆီးတတ်ကုန်သော ခိုးသူဖြစ်စဉ် “ရွာကို ဖျက်ဆီးတတ်ကုန်သော ခိုးသူ”ဟူ၍ ဖမ်းပြီးလျှင် ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏ ယိုစီးသော သွေးရည် ကြည်သည်။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး “လမ်းခရီး၌ လုယက်တတ်ကုန်သော ခိုးသူတို့” ဟူ၍ ဖမ်းပြီးလျှင် ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏ ယိုစီးကုန်သော သွေးရည်ကြည်သည်။ ရဟန်းတို့ ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး “သူတစ်ပါး၏ မယားကို ခိုးတတ်သော ခိုးသူတို့”ဟူ၍ ဖမ်းပြီးလျှင် ဦးခေါင်းဖြတ်ခံရသော သင်တို့၏ ယိုစီးသော သွေးရည်ကြည်သည် များလှ၏၊ မဟာသမုဒ္ဒရာလေးစင်းရေ သည် မများလှချေ။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှသည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားတော်ကို ဟောတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောအပ် သော တရားကို နှစ်လိုဝမ်းမြောက်ကြကုန်၏၊ ဤသို့ ဤဂါထာ မဖက် စုဏ္ဏိယသက်သက် တရားတော်ကို ဟောတော်မူသည်ရှိသော် ပါဝေယျကတိုင်းသား ရဟန်းသုံးကျိပ်တို့အား တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မစွဲလမ်းမူ၍ စိတ်တို့သည် အာသဝေါတရားတို့မှ လွတ်မြောက်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-မာတုသုတ်

֍ ၁၃၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ သင်တို့၏ အမိမဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်။

ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း-ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်း ငှါ သင့်လှတော့ သည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ပိတုသုတ်

֍ ၁၃၈။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်။ပ။ ရဟန်းတို့ အဖ မဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည် သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဘာတုသုတ်

֍ ၁၃၉။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့၏ ညီအစ်ကို မဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟော တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဘဂိနိသုတ်

֍ ၁၄၀။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ညီမ , နှမ , အစ်မ မဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ပုတ္တသုတ်

֍ ၁၄၁။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့၏ သား မဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာလျှင်တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဓီတုသုတ်

֍ ၁၄၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ အဝိဇ္ဇာဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်။

ရဟန်းတို့ ဤရှည်စွာသော အဓွန့်ကာလ၌ သမီးမဖြစ်ဖူးသော သတ္တဝါကို ရလွယ်သည် မဟုတ်၊ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း - ရဟန်းတို့ ဤသံသရာ၏ အစကို မသိနိုင်၊ မသိမှု ‘အဝိဇ္ဇာ’ဖြင့် ပိတ်ဖုံးအပ်ကုန်သည် တဏှာနှောင်ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ချည်အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ဤဘဝမှ ထိုဘဝ ထိုဘဝမှ ဤဘဝသို့ ပြေးသွားကျင်လည်ကြရကုန်သော သတ္တဝါတို့၏ ရှေ့အစွန်းသည် မထင်နိုင်။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ရှည်စွာသော ညဉ့်တို့ပတ်လုံး သင်တို့သည် ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ ပျက်စီးခြင်းကို ခံစားရဖူးလှလေပြီ၊ သင်္ချိုင်းမြေပုံသည့်တိုးပွားလှလေပြီ။ ရဟန်းတို့ ဤအလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာ တည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာ တည်းဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဝေပုလ္လပဗ္ဗတသုတ်

֍ ၁၄၃။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား ဤဝေပုလ္လတောင်၏ အမည်သည် “ပါစီနဝံသတောင်”ဟူ၍သာ လျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုစဉ်အခါ၌ လူတို့၏ အမည်သည် “တိဝရ”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ တိဝရအမည်ရှိသော လူတို့အား အနှစ်လေးသောင်းတို့ပတ်လုံး အသက်တမ်းပမာဏသည် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ တိဝရမည်သော လူတို့သည် ပါစီနဝံသတောင်ကို လေးရက်ဖြင့် တက်ရကုန်၏၊ လေး ရက်ဖြင့် ဆင်းရကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ကကုသန်မြတ်စွာဘုရားသည် လောက၌ ပွင့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော တရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ကကုသန် မြတ်စွာဘုရား၏ ဝိဓုရ, သဦ္ဇဝအမည်ရှိသော ကောင်းမြတ်သော တပည့်အစုံသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ရှုကြကုန်လော့၊ ဤဝေပုလ္လတောင်၏ ထိုပါစီနဝံသဟူသော အမည်သည်လည်း ကွယ်ပျောက်လေပြီ၊ ထိုလူတို့သည်လည်း သေကုန်ပြီ၊ ထိုကကုသန်မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူလေပြီ။

ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤသို့လျှင် မမြဲကြကုန်၊ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤ သို့လျှင် မခိုင်ခံ့ကြကုန်၊ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤသို့လျှင် သာယာဖွယ်မရှိသဖြင့် သက်သာရာ မရကုန်၊ ရဟန်းတို့ ဤအလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား ဤဝေပုလ္လတောင်၏ အမည်သည် “ဝင်္ကကတောင်”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုစဉ်အခါ၌ လူတို့၏ အမည်သည် “ရောဟိတဿ”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ ရောဟိတဿမည်သော လူတို့အား အနှစ်သုံးသောင်းတို့ပတ်လုံး အသက်တမ်းပမာဏသည် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ရောဟိတဿမည်သော လူတို့သည် ဝင်္ကကတောင်ကို သုံးရက်ဖြင့် တက်ရကုန်၏၊ သုံးရက်ဖြင့် ဆင်းရကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ကောဏာဂုံမြတ်စွာဘုရားသည် လောက၌ ပွင့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက် သော ကောဏာဂုံမြတ်စွာဘုရား၏ ဘိယျောသ, ဥတ္တရအမည်ရှိသော ကောင်းမြတ်သော တပည့်အစုံသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ရှုကြကုန်လော့၊ ဤဝေပုလ္လတောင်၏ ထိုဝင်္ကကဟူသော အမည်သည်လည်း ကွယ် ပျောက်လေပြီ၊ ထိုလူတို့သည်လည်း သေကုန်ပြီ၊ ထိုကောဏာဂုံမြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု့တော်မူလေပြီ။ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤသို့လျှင် မမြဲကြကုန်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့် လှတော့သည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား ဤဝေပုလ္လတောင်၏ အမည်သည် “သုပဿ”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုစဉ်အခါ၌ လူတို့၏ အမည်သည် “သုပ္ပိယ”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ သုပ္ပိယမည်သော လူတို့အား အနှစ်နှစ်သောင်းတို့ပတ်လုံး အသက်တမ်းပမာဏသည် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ သုပ္ပိယမည်သော လူတို့သည် သုပဿတောင်ကို နှစ်ရက်ဖြင့် တက်ရကုန်၏၊ နှစ်ရက်ဖြင့် ဆင်းရကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ကဿပမြတ်စွာဘုရားသည် လောက၌ ပွင့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ကဿပမြတ်စွာဘုရား၏ တိဿ, ဘာရဒွါဇအမည်ရှိသော ကောင်းမြတ်သော တပည့်အစုံသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ရှုကြကုန် လော့၊ ဤဝေပုလ္လတောင်၏ ထိုသုပဿဟူသော အမည်သည်လည်း ကွယ်ပျောက်လေပြီ၊ ထိုလူတို့သည်လည်း သေကုန်ပြီ၊ ထိုကဿပမြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူလေပြီ။ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရ တရားတို့သည် ဤသို့လျှင် မခိုင်ခံ့ကြကုန်။ပ။ လွတ်မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ကား ဤဝေပုလ္လတောင်၏ အမည်သည် “ဝေပုလ္လ”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ကား ဤလူတို့၏ အမည်သည် “မာဂဓက”ဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏၊ ရဟန်းတို့ မာဂဓကမည်သော လူတို့၏ အသက်တမ်းပမာဏသည် နည်း၏၊ တို၏၊ လျင်မြန်၏၊ ကြာမြင့်စွာ အသက် ရှည်သော သူသည် အနှစ်တစ်ရာသော်လည်းကောင်း၊ အနှစ်တစ်ရာထက် အနည်းငယ် လွန်၍သော်လည်းကောင်း ရှည်နိုင်၏။ ရဟန်းတို့ မာဂဓကမည်သော လူတို့သည် ဝေပုလ္လတောင်ကို တစ်မုဟုတ်ချင်းဖြင့် တက်နိုင်ကုန်၏၊ တစ်မုဟုတ်ချင်းဖြင့် ဆင်းနိုင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ကား (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ငါဘုရားသည် လောက၌ ထင်ရှားပွင့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ ငါဘုရား၏ သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလာန်အမည်ရှိသော ကောင်းမြတ်သော တပည့်အစုံသည် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤဝေပုလ္လတောင်၏ ဝေပုလ္လဟူသော အမည်သည်လည်း ကွယ် ပျောက်လတ္တံ့၊ ဤလူတို့သည်လည်း သေကုန်လတ္တံ့၊ ငါဘုရားသည်လည်း ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလတ္တံ့၊ ထိုအခါ သည် ဖြစ်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤသို့လျှင် မမြဲကြကုန်၊ ရဟန်းတို့ သင်္ခါရတရားတို့သည် ဤသို့ လျှင် သာယာဖွယ်မရှိသဖြင့် သက်သာရာ မရကြကုန်။ ရဟန်းတို့ အလုံးစုံသော သင်္ခါရတရားတို့၌ အလွန် လျင် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ တပ်ခြင်းကင်းခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်း၊ လွတ် မြောက်ခြင်းငှါ သင့်လှတော့သည်သာတည်းဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ ကောင်း သော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစုဏ္ဏိယစကားပြေတရားကို မိန့်တော်မူပြီး၍ ထိုမှနောက်၌ ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူ၏-

“တိဝရမည်သော လူတို့၏ လက်ထက်၌ ဤတောင်သည် ပါစီနဝံသ အမည်ရှိ၏၊ ရောဟိတဿအမည်ရှိသော လူတို့၏ လက်ထက်၌ ဤတောင်သည် ဝင်္ကက အမည် ရှိ၏၊ သုပ္ပိယအမည်ရှိသော လူတို့၏ လက်ထက်၌ ဤတောင်သည် သုပဿ အမည် ရှိ၏၊ မာဂဓကမည်သော လူတို့၏ လက်ထက်၌ ဤတောင်သည် ဝေပုလ္လ အမည် ရှိ၏။

သင်္ခါရတရားတို့သည် အမြဲ မရှိကြကုန်၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းသဘော ရှိကုန်၏၊ ဖြစ်ပြီး၍ ချုပ်ကုန်၏၊ ထိုသင်္ခါရတရားတို့၏ ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်သည်ကား ချမ်းသာ၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။

အနမတဂ္ဂသံယုတ် ပြီး၏။

၅-ကဿပသံယုတ်

၁-သန္တုဋ္ဌသုတ်

֍ ၁၄၄။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ဤကဿပသည် ရတတ်သမျှသော သင်္ကန်းဖြင့် ရောင့်ရဲ၏၊ ရတတ်သမျှသော သင်္ကန်းဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုလေ့ ရှိ၏။ သင်္ကန်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ်သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်၊ သင်္ကန်းကို မရသော်လည်း မတောင့်တ၊ သင်္ကန်းကို ရ၍လည်း မမက်မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤကဿပသည် ရတတ်သမျှသော ဆွမ်းဖြင့် ရောင့်ရဲ၏၊ ရတတ်သမျှသော ဆွမ်းဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ ဆွမ်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ် သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်၊ ဆွမ်းကို မရသော်လည်း မတောင့်တ၊ ဆွမ်းကို ရ၍လည်း မမက် မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤကဿပသည် ရတတ်သမျှသော ကျောင်းအိပ်ရာနေရာဖြင့် ရောင့်ရဲ၏၊ ရတတ်သမျှ သော ကျောင်းအိပ်ရာနေရာဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ ကျောင်းအိပ်ရာ နေရာဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ်သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်၊ ကျောင်းအိပ်ရာ နေရာကို မရသော်လည်း မတောင့်တ၊ ကျောင်းအိပ်ရာနေရာကို ရ၍လည်း မမက်မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤကဿပသည် ရတတ်သမျှသော သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဖြင့် ရောင့်ရဲ၏၊ ရတတ်သမျှသော သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ် ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဟူသော အကြောင်း ကြောင့် မလျောက်ပတ်သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်၊ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံး အဆောင်ကို မရ၍လည်း မတောင့်တ၊ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ကို ရ၍လည်း မမက်မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည်ဖြစ်၍ သုံးဆောင်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည် “ရတတ်သမျှသော သင်္ကန်းဖြင့် ရောင့်ရဲကုန်အံ့၊ ရတတ်သမျှသော သင်္ကန်းဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုချီးမွမ်းလေ့ရှိ ကုန်အံ့၊ သင်္ကန်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ်သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်ကုန်အံ့၊ သင်္ကန်းကို မရသော်လည်း မတောင့်တကုန်အံ့၊ သင်္ကန်းကို ရ၍လည်း မမက်မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်ကုန်အံ့” [ ဤအတူ အလုံးစုံကို ပြုအပ်၏ ]။

“ရတတ်သမျှသော ဆွမ်းဖြင့် ရောင့်ရဲကုန်အံ့။ပ။ ရတတ်သမျှသော ကျောင်းအိပ်ရာနေရာဖြင့် ရောင့်ရဲကုန်အံ့။ပ။ ရတတ်သမျှသော သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဖြင့် ရောင့်ရဲကုန်အံ့၊ ရတတ်သမျှသော သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဖြင့် ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ပြောဆိုကုန်အံ့၊ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် မလျောက်ပတ်သော ရှာမှီးခြင်းသို့လည်း မရောက်ကုန်အံ့၊ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ဆေးအသုံးအဆောင် ကို ရ၍လည်း မမက်မော၊ မတွေဝေ၊ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုး၊ အပြစ်ကို ရှုလျက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်ကုန်အံ့”ဟု ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့သည် ကျင့်ကြံရမည်။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ကဿပ (ဥပမာ)ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကဿပနှင့် တူသော မထေရ်ဥပမာဖြင့်လည်းကောင်း ငါဘုရား ဆုံးမအံ့၊ ဆုံးမအပ်ကုန်သော သင်တို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်အပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-အနောတ္တပ္ပီသုတ်

֍ ၁၄၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်မဟာကဿပသည်လည်းကောင်း၊ အသျှင်သာရိပုတြာသည်လည်းကောင်း ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတန မိဒါဝုန်တော၌ နေကုန်၏။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ညချမ်းအခါ၌ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထလျက် အသျှင်မဟာ ကဿပထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်မဟာကဿပနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆို၏၊ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် အမှတ်ရဖွယ်စကားကို ပြောဆို ပြီးဆုံးစေပြီးနောက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်မဟာကဿပအား ဤစကားကို ဆို၏၊ “ငါ့သျှင်မဟာကဿပ ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်း မရှိသူ၊ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသူသည် သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ မထိုက်၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မထိုက်၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာ အတုမရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရှိခြင်းငှါ မထိုက်။ ပြင်းစွာ အားထုတ်သူ ကြောက်လန့်ခြင်း ရှိသူသည်သာ သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ ထိုက်၏၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထိုက်၏၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာ အတု မရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရှိခြင်းငှါ ထိုက်၏”ဟု ဆို၏။

ငါ့သျှင် အဘယ်မျှလောက်ဖြင့် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်း မရှိသူ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသူသည် သစ္စာ လေးပါးကို သိခြင်းငှါ မထိုက်သနည်း၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မထိုက်သနည်း၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာ အတုမရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရှိခြင်းငှါ မထိုက်သနည်း။

ငါ့သျှင် အဘယ်မျှလောက်ဖြင့် ပြင်းစွာ အားထုတ်သူ ကြောက်လန့်ခြင်း ရှိသူသည် သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ ထိုက်သနည်း၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထိုက်သနည်း၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာ အတုမရှိသော အရဟတ္တဖိုလ် ကို ရရှိခြင်းငှါ ထိုက်သနည်း။

ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ် တရားတို့ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို မပြု၊ “ငါ့အား ဖြစ်ပြီးကုန်သော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မပယ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်း ငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို မပြု၊ “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ မဖြစ်ခဲ့ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို မပြု၊ “ငါ့အား ဖြစ် ပြီးကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့ ချုပ်ပျောက်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို မပြု။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်း မရှိသူ ဖြစ်၏။

ငါ့သျှင် အဘယ်သို့လျှင် ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်း သည် “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု မကြောက်လန့်၊ “ငါ့အား ဖြစ်ပြီးကုန်သော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မပယ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု မကြောက်လန့်၊ “ငါ့အား မဖြစ် ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ မဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု မကြောက် လန့်၊ “ငါ့အား ဖြစ်ပြီးကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့ ချုပ်ပျောက်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ့်ကုန်ရာ၏”ဟု မကြောက်လန့်။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသူ ဖြစ်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်း မရှိသူ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသော သူသည် သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ မထိုက်၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မထိုက်၊ ယောဂ၏ ကုန်ရာ အတုမရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရှိခြင်းငှါ မထိုက်။

ငါ့သျှင် အဘယ်သို့လျှင် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို ပြု၏၊ “ငါ့အား ဖြစ်ပြီးကုန်သော ယုတ်ညံ့ သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မပယ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို ပြု၏၊ “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့သည်။ပ။ ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းကို ပြု၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းရှိသူ ဖြစ်၏။

ငါ့သျှင် အဘယ်သို့လျှင် ကြောက်လန့်ခြင်းရှိသူ ဖြစ်သနည်း။ ငါ့သျှင် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်း သည် “ငါ့အား မဖြစ်ကုန်သေးသော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ကြောက်လန့်၏၊ “ငါ့အား ဖြစ်ပြီးကုန်သော ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို မပယ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ကြောက်လန့်၏၊ “ငါ့အား မဖြစ် ကုန်သေးသော ကုသိုလ်တရားတို့ မဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်ရာ၏”ဟု ကြောက်လန့်၏၊ “ငါ့အား ဖြစ်ကုန်ပြီးသော ကုသိုလ်တရားတို့ ချုပ်ပျောက်ကုန်သည်ရှိသော် အကျိုးမဲ့ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန် ရာ၏”ဟု ကြောက်လန့်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ကြောက်လန့်ခြင်းရှိသူ ဖြစ်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် ပြင်းစွာ အားထုတ်ခြင်းရှိသူ ကြောက်လန့်ခြင်းရှိသူသည် သစ္စာလေးပါးကို သိခြင်းငှါ ထိုက်၏၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထိုက်၏၊ ယောဂ၏ကုန်ရာ အတုမရှိသော အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်းငှါ ထိုက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-စန္ဒူပမသုတ်

֍ ၁၄၆။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ လနှင့်တူစွာ ကိုယ်စိတ်ကို ထိန်းချုပ် ၍သာလျှင် အချင်းခပ်သိမ်း ဧည့်သည်ပမာ ဖြစ်ကုန်လျက် ဒါယကာတို့၌ (ကိုယ် နှုတ် စိတ်တို့ဖြင့်) ကြမ်း ကြုတ်မှု မရှိကုန်ဘဲ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်ကြကုန်လော့။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား “ယောကျ်ား သည် ရေတွင်းဟောင်းကိုလည်းကောင်း၊ မညီညွတ်သော တောင်ကိုလည်းကောင်း၊ မြစ်ကမ်းပါးပြတ်ကိုလည်းကောင်း ကြည့်သည်ရှိသော် ကိုယ်စိတ်ကို ထိန်းချုပ်၍သာလျှင် ကြည့်ရာသကဲ့သို့” ရဟန်းတို့ ဤ ဥပမာအတူ လနှင့်တူစွာ ကိုယ်စိတ်ကို ထိန်းချုပ်၍သာလျှင် အချင်းခပ်သိမ်း ဧည့်သည်ပမာ ဖြစ်ကုန်လျက် (ကိုယ် နှုတ် စိတ်တို့ဖြင့်) ကြမ်းကြုတ်မှု မရှိကုန်ဘဲ ဒါယကာတို့ကို ချဉ်းကပ်ကြကုန်လော့။

ရဟန်းတို့ ကဿပသည် လနှင့်တူစွာ ကိုယ်စိတ်ကို ထိန်းချုပ်၍သာလျှင် အချင်းခပ်သိမ်း ဧည့်သည် ပမာဖြစ်၍ ဒါယကာတို့၌ (ကိုယ် နှုတ် စိတ်တို့ဖြင့်) ကြမ်းကြုတ်မှု မရှိဘဲ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ အောက်မေ့ကြကုန်သနည်း၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်ခြင်းငှါ ထိုက်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် အရင်းမူလ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် မှီရာ ရှိပါကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ ဟောတော်မူအပ်သော ဤတရား၏ အနက်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဉာဏ်၌သာလျှင် ထင်ပါစေလော့၊ မြတ်စွာဘုရား၏ (စကားတော်ကို) ကြား နာရ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရကုန်လတ္တံ့ဟု (လျှောက်ကြကုန်၏)။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောင်းကင်၌ လက်ကို ဝှေ့ယမ်းတော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့ “ဝှေ့ယမ်းအပ် သော ဤလက်သည် ကောင်းကင်၌ မငြိကပ်မစွဲလမ်း မဖွဲ့ယှက်သကဲ့သို့” ဤအတူသာလျှင် ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော တစ်စုံတစ်ယောက်သော ရဟန်း၏ စိတ်သည် “လာဘ်ကို အလိုရှိသော သူတို့သည် လာဘ်ရစေကုန်သတည်း၊ ကောင်းမှုကို အလိုရှိသော သူတို့သည် ကောင်းမှုကို ပြုစေကုန်သတည်း”ဟု ဒါယကာတို့၌ မငြိကပ်မစွဲလမ်း မဖွဲ့ယှက်ဘဲ “မိမိ လာဘ်ရခြင်းဖြင့် ဝမ်းမြောက်နှစ်သက်သော စိတ်ရှိ သကဲ့သို့” ဤအတူ သူတစ်ပါးတို့ လာဘ်ရခြင်းဖြင့် ဝမ်းမြောက် နှစ်သက်သော စိတ်ရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်ခြင်းငှါ ထိုက်၏။

ရဟန်းတို့ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ကဿပ၏ စိတ်သည် “လာဘ်ကို အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် လာဘ်ရစေကုန်သတည်း၊ ကောင်းမှုကို အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် ကောင်းမှုကို ပြုစေကုန် သတည်း”ဟု ဒါယကာတို့၌ မငြိကပ်မစွဲလမ်း မဖွဲ့ယှက်ဘဲ မိမိလာဘ်ရခြင်းဖြင့် ဝမ်းမြောက်နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသကဲ့သို့ ဤအတူ သူတစ်ပါးတို့၏ လာဘ်ရခြင်းဖြင့် ဝမ်းမြောက်နှစ်သက်သော စိတ်ရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း။ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရဟန်း၏ တရားဟောခြင်းသည် မစင်ကြယ်သနည်း၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရဟန်း၏ တရားဟောခြင်းသည် စင်ကြယ်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရား တရားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် အရင်းမူလ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် ထုတ်ဆောင်သူ ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် မှီရာ ရှိပါကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ ဟောတော်မူအပ်သော ဤတရား၏ အနက်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဉာဏ် ၌သာလျှင် ထင်ပါစေလော့၊ မြတ်စွာဘုရား၏ (စကားတော်ကို) ကြားနာရ၍ ရဟန်းတို့သည် ဆောင်ထားရ ကုန်လတ္တံ့ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သို့ဖြစ်လျှင် နာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကြကုန် လော့၊ ဟောပေအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “မြတ်စွာဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား အား ပြန်လျှောက်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ မည်သည့် ရဟန်းမဆို “ငါ၏ တရားကို နာကြားကြကုန်မူ နာကြားပြီး၍လည်း ကြည် ညိုကြကုန်မူ ကြည်ညိုကုန်သည် ဖြစ်၍ ငါ့အား ကြည်ညိုသော အခြင်းအရာကို ပြုကြကုန်မူ ကောင်းပေစွ”ဟု ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ သဘောရှိသော ရဟန်း၏ တရားဟောခြင်းသည် မစင်ကြယ်။

မည်သည့် ရဟန်းမဆို “မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားသော တရားတော်သည် ‘ကောင်းစွာ ဟောထား သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ ကိုယ်တိုင် သိမြင်အပ်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ အခါမလင့် အကျိုးပေး တတ်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ လာလှည့် ရှုလည့်ဟု ဖိတ်ခေါ်ပြထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ မိမိ ကိုယ်ထဲစိတ်ထဲ၌ ဆောင်ယူထားထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီ ကိုယ်င သိမြင်နိုင်သော တရားတော်ပါပေတည်း’ဟု နှလုံးသွင်း၍ ငါ၏ တရားကို နာကြားကြကုန်မူ နာ ကြားပြီး၍လည်း တရားကို သိကြပါကုန်မူ သိပြီး၍ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ ကျင့်ကြပါကုန်မူ ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏။ ဤသို့ တရား၏ ကောင်းသော တရား၏ အဖြစ်ကို စွဲ၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏၊ သနားကြင်နာခြင်းကို စွဲ၍ အစဉ်စောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ သဘော ရှိသော ရဟန်း၏ တရားဟောခြင်းသည် စင်ကြယ်၏။

ရဟန်းတို့ ကဿပသည် “မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားသော တရားတော်သည် ‘ကောင်းစွာ ဟော ထားသော တရားတော်ပါပေတည်း၊ ကိုယ်တိုင် သိမြင်အပ်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ အခါမလင့် အကျိုးပေးတတ်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ လာလှည့် ရှုလည့်ဟု ဖိတ်ခေါ်ပြထိုက်သော တရားတော် ပါပေတည်း၊ မိမိ ကိုယ်ထဲစိတ်ထဲ၌ ဆောင်ယူထားထိုက်သော တရားတော်ပါပေတည်း၊ (အရိယာ) ပညာရှိတို့သာ ကိုယ်စီကိုယ်င သိမြင်နိုင်သော တရားတော်ပါပေတည်း’ဟု နှလုံးသွင်း၍ ငါ ဟောသော တရားကို ကြားနာကြကုန်မူ နာကြားပြီး၍လည်း တရားကို သိကြပါကုန်မူ သိပြီး၍လည်း အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ ကျင့်ကြပါကုန်မူ ကောင်းလေစွ”ဟု ဤသို့ စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏။ တရားတော်၏ ကောင်းသော တရားအဖြစ်ကို စွဲ၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏၊ သနားကြင်နာခြင်းကို စွဲ၍ အစဉ်စောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ သူတစ်ပါးတို့အား တရားဟော၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့ အား ကဿပကိုသော်လည်းကောင်း၊ ကဿပနှင့် တူသော မထေရ်ကိုသော်လည်းကောင်း (ဥပမာထား၍) ငါဘုရား ဆုံးမအံ့။ ဆုံးမအပ်ကုန်သော သင်တို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်အပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ကုလူပကသုတ်

֍ ၁၄၇။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင် ကုန်သနည်း၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာသို့ ချဉ်းကပ်သော ကုလူပကရဟန်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ထိုက်သနည်း၊ အဘယ်သို့ သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာသို့ ချဉ်းကပ်သော ကုလူပက ရဟန်းဖြစ်ခြင်းငှါ မထိုက်သနည်း၊ အသျှင်ဘုရား တရားတော်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားသာလျှင် အရင်းမူလ ရှိပါကုန်၏။ပ။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ မည်သည့် ရဟန်းမဆို “ငါ့အား ပေးလှူပါစေကုန်၊ မပေးလှူ မဖြစ်ပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား များစွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ အနည်းငယ်မျှကို မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား မွန်မြတ် သည်ကိုသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ ကြမ်းတမ်းသည်ကို မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား လျင်မြန်စွာသာ့လျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ နှေးကွေးစွာ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား ရိုသေစွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ မရိုမသေ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်”ဟု ဤသို့သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ထိုရဟန်းအား အကယ်၍ မပေးလှူ ကုန်သည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ ဖြစ်ခြင်း အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို ခံစားရ၏။

အနည်းငယ်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ အများကို မပေးလှူကုန်။ပ။ ကြမ်းတမ်းသည်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ မွန်မြတ်သည်ကို မပေးလှူကုန်။ နှေးကွေးစွာ ပေးလှူကုန်၏၊ လျင်မြန်စွာ မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ ဖြစ်ခြင်း အကြောင်း ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို ခံစားရ၏။ မရိုမသေ ပေးလှူကုန်၏၊ ရိုသေစွာ မပေးလှူကုန်။ ယင်းသို့ ပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ ဖြစ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ ဖြစ်ခြင်း အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို ခံစားရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ကုလူပကရဟန်းဖြစ်ခြင်းငှါ မထိုက်။

ရဟန်းတို့ အကြင်ရဟန်းသည်ကား “တစ်ပါးသော ဒါယကာတို့၌ ငါ့အား ပေးလှူပါစေကုန်၊ မပေး လှူသည် မဖြစ်စေကုန်လင့်။ ငါ့အား များစွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ အနည်းငယ်ကို မပေးလှူပါစေ ကုန်လင့်။ မွန်မြတ်သည်ကိုသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ ကြမ်းတမ်းသည်ကို မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား လျင်မြန်စွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ နှေးကွေးစွာ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား ရိုသေစွာ ပေးလှူပါ စေကုန်၊ မရိုမသေ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်”ဟု ဤသို့ ပေးလှူရာ၌ ထိုတောင့်တခြင်းကို အဘယ်မှာ ရနိုင် အံ့နည်းဟု ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ထိုရဟန်းအား မပေးလှူကုန်၊ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ မဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။

အနည်းငယ်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ အများကို မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ မဖြစ်ခြင်း အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံး မသာခြင်းကို မခံစားရ။ ကြမ်းတမ်းသည်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ မွန်မြတ်သည်ကို မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းသည် ယင်းသို့ မဖြစ်ခြင်း အကြောင်း ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။ နှေးကွေးစွာ ပေးလှူကုန်၏၊ လျင်မြန်စွာ မပေးလှူ ကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းသည် ထိုအနှိပ်စက် ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။ မရိုမသေ ပေးလှူကုန်၏၊ ရိုသေစွာ မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ရဟန်းသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းသည် ထိုအနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ကို မခံစားရ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ သဘောရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ကုလူပက ရဟန်းဖြစ်ခြင်းငှါ ထိုက်၏။

ရဟန်းတို့ ကဿပသည် “တစ်ပါးသော ဒါယကာတို့၌ ‘ငါ့အား ပေးလှူပါစေကုန်၊ မပေးလှူသည် မဖြစ်စေကုန်လင့်။ ငါ့အား များစွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ အနည်းငယ်ကို မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား မွန်မြတ်သည်ကိုသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ ကြမ်းတမ်းသည်ကို မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား လျင်မြန်စွာသာလျှင် ပေးလှူပါစေကုန်၊ နှေးကွေးစွာ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်။ ငါ့အား ရိုသေစွာ ပေးလှူပါ စေကုန်၊ မရိုမသေ မပေးလှူပါစေကုန်လင့်’ဟု ဤသို့ ပေးလှူရာ၌ ထိုတောင့်တခြင်းကို အဘယ်မှာ ရနိုင် အံ့နည်း”ဟု ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍့ဒါယကာတို့သို့ ချဉ်းကပ်သော ထိုကဿပအား အကယ်၍ မပေးလှူကုန်သည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုမပေးလှူခြင်း ကြောင့် ကဿပသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုကဿပသည် ထိုအနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်း ဟူသော အကြောင့်ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။

အနည်းငယ်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ အများကို မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ကဿပသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုကဿပသည် ထိုအနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းဟူသော အကြောင်း ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။ ကြမ်းတမ်းသည်ကို ပေးလှူကုန်၏၊ မွန်မြတ်သည်ကို မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ကဿပသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုကဿပသည် ထို အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစား ရ။ နှေးကွေးစွာ ပေးလှူကုန်၏၊ လျင်မြန်စွာ မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ကဿပသည် အနှိပ် စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်၊ ထိုကဿပသည် ထိုအနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်း ကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။ မရိုမသေ ပေးလှူကုန်၏၊ ရိုသေစွာ မပေးလှူကုန်။ ထိုမပေးလှူခြင်းကြောင့် ကဿပသည် အနှိပ်စက်ခံရသကဲ့သို့ မဖြစ်။ ထိုကဿပသည် ထိုအနှိပ်စက်ခံရ သကဲ့သို့ မဖြစ်ခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းကို မခံစားရ။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ကဿပ (ဥပမာ)ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကဿပနှင့် တူသော မထေရ်ဥပမာဖြင့်လည်းကောင်း ငါ ဆုံးမအံ့၊ ဆုံးမအပ်ကုန်သော သင်တို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်အပ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဇိဏ္ဏသုတ်

֍ ၁၄၈။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် - ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်မဟာ ကဿပအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ကဿပ သင်သည် ယခုအခါ၌ အိုမင်းပြီ၊ သင်၏ ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက်အပ်သော ဝတ်ရုံပြီးသော ဤပံ့သုကူသင်္ကန်းတို့သည် လေးလံလှကုန်၏၊ ကဿပ ထို့ကြောင့် သင်သည် ဒါယကာတို့ လှူဒါန်းသော သင်္ကန်းတို့ကိုလည်း ဆောင်လော့၊ ဖိတ်အပ် သော ဆွမ်းတို့ကိုလည်း သုံးဆောင်လော့၊ ငါဘုရား၏ အထံ၌လည်း နေလော့”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည်ကား ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက် တည်ခဲ့ပါ၏၊ အာရညကင်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါ၏၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါ၏၊ တိစီဝရိက်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ အလိုနည်းခဲ့ပါ၏၊ အလိုနည်းခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ ရောင့်ရဲခဲ့ပါ၏၊ ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ ပါ၏။ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေခဲ့ပါ၏၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ လူတို့နှင့် မရော နှောခဲ့ပါ၊ လူတို့နှင့် မရောနှောခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခဲ့ပါ၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။

ကဿပ သင်သည် အဘယ်အကျိုးထူးကို ကောင်းစွာ မြင်သည် ဖြစ်၍ ရှည်မြင့်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့သနည်း၊ အာရညကင်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကို့လည်း ပြောဆိုခဲ့သနည်း။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့သနည်း။ပ။ ပံ့သုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ သနည်း။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့သနည်း။ အလိုနည်းခဲ့သနည်း။ ရောင့်ရဲခဲ့သနည်း။ ဆိတ်ငြိမ် ရာ၌ နေခဲ့သနည်း။ လူတို့နှင့် မရောနှောခဲ့သနည်း။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခဲ့သနည်း၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကို ပြောဆိုခဲ့သနည်းဟု (မေးတော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် နှစ်ပါးကုန်သော အကျိုးထူးတို့ကို ကောင်းစွာ မြင်သည် ဖြစ်၍ ရှည် မြင့်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်၊ အာရညကင်ဓုတင်ဆောက် တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါသည်။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ပ။ ပံ့သုကူဓုတင် ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ အလိုနည်းခဲ့ပါသည်။ ရောင့်ရဲခဲ့ ပါသည်။ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေခဲ့ပါသည်။ လူတို့နှင့် မရောနှောခဲ့ပါ။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခဲ့ပါသည်၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကို ပြောဆိုခဲ့ပါသည်။ မိမိ၏ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏ အဖြစ်၌ ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းကို ကောင်းစွာ မြင်သည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ “ဘုရားတပည့် အဆက်ဆက်ဖြစ်ကုန် သော ထိုရဟန်းတို့သည် ‘ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန် သတတ်၊ အာရညကင်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်သတတ်။ပ။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန်သတတ်။ပ။ ပံ့သုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန်သတတ်။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက် တည်ကုန်သတတ်။ အလိုနည်းကုန်သတတ်။ ရောင့်ရဲကုန်သတတ်။ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေကုန်သတတ်။ လူတို့ နှင့် မရောနှောကုန်သတတ်။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်သတတ်၊

ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကို ပြောဆိုကုန်သတတ်’ဟု မြင်အပ်သည်ကို အစဉ်လိုက်ခြင်း ‘ဒိဋ္ဌာနုဂတိ'သို့ နောင်လာနောက်သား လူအများတို့ ရောက်ကုန်ငြားအံ့လည်း မသိ၊ ထိုသူတို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်ကြကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသူတို့အား ထိုအကျင့်သည် ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး စီးပွားခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ဖြစ်လတ္တံ့”ဟု နောင်လာ နောက်သား လူအများကို သနားသည်ဖြစ်၍လည်းကောင်း အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် စင်စစ်အားဖြင့် ဤနှစ်ပါးသော အကျိုးထူးတို့ကို ကောင်းစွာ မြင်သည်ဖြစ်၍ ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အာရညကင် ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်၊ အာရညကင်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ပါသည်။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ပ။ ပံ့သုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခဲ့ပါသည်။ အလိုနည်းခဲ့ပါသည်။ ရောင့်ရဲခဲ့ပါသည်။ ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေခဲ့ပါသည်။ လူတို့နှင့် မရောနှောခဲ့ပါ။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခဲ့ပါသည်၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုခဲ့ ပါသည်ဟု လျှောက်၏။

ကဿပ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ ကဿပ သင်သည် များစွာသော သူတို့၏ စီးပွားခြင်းငှါ များစွာသော သူတို့၏ ချမ်းသာခြင်းငှါ လောကကို အစဉ်စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ နတ်လူတို့၏ အကျိုးငှါ စီးပွားခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ကျင့်ပေ၏။ ကဿပ ထို့ကြောင့် သင်သည် ပိုက်ဆံလျော်မျှင်ဖြင့် ရက်အပ် သော ဝတ်ရုံပြီးသော ပံ့သုကူသင်္ကန်းတို့ကိုလည်း ဆောင်လော့၊ ဆွမ်းအလို့ငှါလည်း လှည့်လည်လော့၊ တော၌လည်း နေလော့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဩဝါဒသုတ်

֍ ၁၄၉။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပ သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို အလွန်ရိုသေစွာ ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်မဟာကဿပအား မြတ်စွာဘုရားသည့်ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ကဿပ ရဟန်းတို့ကို ဆုံးမလော့၊ ကဿပ ရဟန်းတို့အား တရားစကား ပြောဟောခြင်းကို ပြုလော့။ ကဿပ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ရဟန်းတို့ကို ဆုံးမ ရာ၏။ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ရဟန်းတို့အား တရားစကား ဟောပြောခြင်းကို ပြုရာ၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ ရဟန်းတို့သည် ဆုံးမခက်ပါကုန်၏၊ ဆုံးမခက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော (အကုသိုလ်) တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံပါကုန်၏၊ သည်းမခံကြပါကုန်၊ ဆုံးမသည်ကို ရိုသေစွာ မနာယူကြပါကုန်။ အသျှင်ဘုရား အာနန္ဒာ၏ အတူနေတပည့် ဘဏ္ဍရဟန်းနှင့် အနုရုဒ္ဓါ၏ အတူနေတပည့် အဘိဇိကရဟန်းတို့သည် “ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန်များစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန်ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန်ကြာမြင့်စွာ ဟောနိုင်မည်နည်း”ဟု အကြား အမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အချင်းချင်း အလွန် ငြင်းခုံကြသည်ကို အကျွန်ုပ် မြင်ရပါ၏ဟု လျှောက်၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတစ်ပါးကို ခေါ်တော်မူ၍ “ရဟန်း လာလော့၊ ငါ၏ စကားဖြင့် အာနန္ဒာ၏ အတူနေတပည့် ဘဏ္ဍရဟန်းနှင့် အနုရုဒ္ဓါ၏ အတူနေတပည့် အဘိဇိကရဟန်းတို့ကို ‘အသျှင်တို့ကို မြတ်စွာဘုရား ခေါ်တော်မူ၏’ဟု ခေါ်ချေလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ” ဟူ၍ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ (စကားတော်ကို) ဝန်ခံ၍ ထိုရဟန်းတို့သို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ထို ရဟန်းတို့ကို “အသျှင်တို့ကို မြတ်စွာဘုရား ခေါ်တော်မူ၏”ဟု ဤစကားကို ဆို၏။

“ငါ့ရှင် ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုခေါ်လာသော ရဟန်း၏ (စကားကို) ဝန်ခံကြ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရိုသေစွာ ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်သော ထိုရဟန်းတို့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ စကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ‘ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန်များစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကြာ မြင့်စွာ ဟောနိုင်မည်နည်း’ဟု အကြားအမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အချင်းချင်း အလွန် ငြင်းခုံကြ၏ဟူသည် မှန်သ လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မှန်ပါ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ လာကြကုန်လော့၊ “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ‘ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန် များစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကြာမြင့်စွာ ဟောနိုင် မည်နည်း’ဟု အကြားအမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အလွန် ငြင်းခုံကြလော့”ဟု တရားဟောအပ်သည်ကို သင်တို့ သိဖူး ကုန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ မသိဖူးပါကုန်ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ငါဘုရား၏ ဤသို့ ဟောအပ်သော တရားကို အကယ်၍ မသိကုန်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ ဖြစ်သည် ရှိသော် မဂ်ဖိုလ်မှ အချည်းနှီးယောကျ်ားဖြစ်ကုန်သော သင်တို့သည် အသို့လျှင် အဘယ်ကို သိသောကြောင့် အဘယ်ကို မြင်သောကြောင့် ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ ‘သာသနာတော်’၌ ရဟန်းပြုပါ ကုန်လျက် “ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန် များစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကြာမြင့်စွာ ဟောနိုင်မည်နည်း”ဟု အကြားအမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အချင်းချင်း အလွန် ငြင်းခုံကြသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။

ထိုအခါ၌ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့၌ ဦးခိုက်ကြကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား- “အသျှင်ဘုရား မိုက်သည့်အလျောက် တွေဝေသည့်အလျောက် မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် အကျွန်ုပ်တို့အား လွှမ်းမိုးနေပါကုန်၏၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ ‘သာသနာတော်’၌ ရဟန်းပြုပါကုန်လျက် ‘ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန် များစွာ ဟောနိုင် မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊့အဘယ်သူသည် အလွန် ကြာမြင့်စွာ ဟောနိုင်မည်နည်း’ဟု အကြားအမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အချင်းချင်း အလွန် ငြင်းခုံမိပါကုန်၏၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကျွန်ုပ်တို့၏ အပြစ်ကို အပြစ်အလျောက် နောင်အခါ၌ စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ သည်းခံတော်မူပါလော့”ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။

ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် မိုက်သည့်အလျောက် တွေဝေသည့်အလျောက် မလိမ္မာသည့်အလျောက် စင်စစ်အားဖြင့် အပြစ်သည် လွှမ်းမိုးနေကုန်၏၊ သင်တို့သည် ဤသို့ ကောင်းစွာ ဟောအပ်သော ဓမ္မဝိနယ ‘သာသနာတော်’၌ ရဟန်းပြုကြကုန်လျက် “ရဟန်း လာလော့၊ အဘယ်သူသည် အလွန်များစွာ ဟောနိုင် မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကောင်းစွာ ဟောနိုင်မည်နည်း၊ အဘယ်သူသည် အလွန် ကြာမြင့်စွာ ဟောမည်နည်း”ဟု အကြားအမြင် ‘သုတ'ဖြင့် အချင်းချင်း ငြင်းခုံကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌ကား သင်တို့သည် အပြစ်အလျောက် မြင်ကြ၍ တရားအားလျော်စွာ ကုစားကုန်၏၊ ထိုအခါ သင်တို့၏ ထို အပြစ်ကို ငါတို့ လက်ခံကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် အပြစ်ကို အပြစ်ဟု မြင်ကုန်၍ အပြစ်အားလျော်စွာ ကုစား၏၊ နောင်အခါ၌လည်း စောင့်စည်း၏၊ ထိုသူ၏ ထိုကုစားခြင်း စောင့်စည်းခြင်းသည် အရိယာတို့၏ ဝိနည်းကျင့်ဝတ်၌ ကြီးပွားကြောင်းတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဒုတိယ ဩဝါဒသုတ်

֍ ၁၅၀။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပ သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏။ပ။ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်မဟာကဿပအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ကဿပ ရဟန်းတို့ကို ဆုံးမလော့၊ ကဿပ ရဟန်းတို့အား တရားစကား ပြောဟောခြင်းကို ပြုလော့။ ကဿပ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ရဟန်းတို့ကို ဆုံးမရာ၏။ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ရဟန်းတို့အား တရား စကား ပြောဟောခြင်းကို ပြုရာ၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ ရဟန်းတို့သည် ဆုံးမခက်ပါကုန်၏၊ ဆုံးမခက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော အကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံပါကုန်၏၊ သည်းမခံကြပါကုန်၊ အဆုံးအမကို ရိုသေစွာ မနာယူကြပါကုန်၊ အသျှင်ဘုရား မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ရှက်ခြင်း မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြောက်ခြင်း မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ လုံ့လ မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာ မရှိ၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှ ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

အသျှင်ဘုရား လဆုတ်ပက္ခ၌ ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း လအား အဆင်း၊ အဝန်း အဝိုင်း၊ အရောင်အဝါ၊ လုံးရပ်သဏ္ဌာန်အားဖြင့် ဆုတ်ယုတ်သကဲ့သို့ အသျှင်ဘုရား ဤအတူသာလျှင် မည် သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း မရှိ၊ ရှက်ခြင်း မရှိ၊ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိ၊ လုံ့လ မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာ မရှိ၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှ ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ် တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော် လင့်အပ်။ အသျှင်ဘုရား “သဒ္ဓါတရား မရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “အရှက် မရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကား သည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသော ယောကျ်ား ပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ပျင်းရိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ပညာမဲ့သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “အမျက်ထွက်တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြ သော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ရန်ငြိုးဖွဲ့တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ဆုံးမသူမရှိသော ရဟန်းတို့”ဟူသော ဤ စကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း။

အသျှင်ဘုရား မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်းရှိ၏၊ ရှက်ခြင်းရှိ၏၊ ကြောက်လန့်ခြင်းရှိ၏၊ လုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာရှိ၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား ရောက်လာသမျှ သော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြီးပွားခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့် အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

အသျှင်ဘုရား လဆန်းပက္ခ၌ ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း လအား အဆင်း၊ အဝန်း အဝိုင်း၊ အရောင်အဝါ၊ လုံးရပ်သဏ္ဌာန်အားဖြင့် တိုးပွားသကဲ့သို့ အသျှင်ဘုရား မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်းရှိ၏၊ ရှက်ခြင်းရှိ၏။ပ။ ကြောက်လန့်ခြင်းရှိ၏၊ လုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ် တရားတို့၌ ပညာရှိ၏၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှ ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြီးပွားခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

အသျှင်ဘုရား “သဒ္ဓါတရားရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ရှက်ခြင်းရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ကြောက်လန့်ခြင်းရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်” ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ပညာရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “အမျက်မထွက်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ် ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ရန်ငြိုးမဖွဲ့တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်း၊ အသျှင်ဘုရား “ဆုံးမသူရှိသော ရဟန်းတို့” ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားပါတည်းဟု (လျှောက်၏)။

ကဿပ ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွ၊ မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း မရှိ၊ ရှက်ခြင်း မရှိ။ပ။ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိ၊ လုံ့လ မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာ မရှိ၊ ထိုရဟန်း အား ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

ကဿပ လဆုတ်ပက္ခ၌ ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း လအား အဆင်း။ပ။ လုံးရပ် သဏ္ဌာန်အားဖြင့် ဆုတ်ယုတ်သည်သာလျှင် ဖြစ်သကဲ့သို့ ကဿပ ဤအတူသာလျှင် မည်သည့် ရဟန်းအား မဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း မရှိ။ပ။ ရှက်ခြင်း မရှိ၊ ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိ၊ လုံ့လ မရှိ၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာ မရှိ၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

ကဿပ “သဒ္ဓါတရားမရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြ သော စကားတည်း၊ “ရှက်ခြင်းမရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ပ။ “ကြောက်လန့်ခြင်း မရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ “ပျင်းရိခြင်းရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ “ပညာမရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ “အမျက်ထွက်ခြင်းရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ “ရန်ငြိုးဖွဲ့တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကား သည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားတည်း။ ကဿပ “ဆုံးမတတ်သူ မရှိသော ရဟန်းတို့”ဟူသော ဤစကားသည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားတည်း။

ကဿပ မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း “သဒ္ဓါ"တရားရှိ၏၊ ရှက်ခြင်း ရှိ၏၊ ကြောက်လန့်ခြင်းရှိ၏၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြီးပွားခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။ ကဿပ လဆန်းပက္ခ၌ ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း လအား အဆင်း၊ အဝန်းအဝိုင်း၊ အရောင် အဝါ၊ လုံးရပ်သဏ္ဌာန်အားဖြင့် တိုးပွားသကဲ့သို့ ကဿပ ဤအတူသာလျှင် မည်သည့် ရဟန်းအားမဆို ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်ခြင်း “သဒ္ဓါ"တရားရှိ၏၊ ရှက်ခြင်းရှိ၏၊ ကြောက်လန့်ခြင်းရှိ၏၊ လုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ပညာရှိ၏၊ ထိုရဟန်းအား ရောက်လာသမျှသော ညဉ့်တိုင်းနေ့တိုင်း ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြီးပွားခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

ကဿပ “သဒ္ဓါတရားရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်” ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြ သော စကားတည်း၊ “ရှက်ခြင်းရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည်။ပ။ “ကြောက်လန့်ခြင်း ရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော။ “ထက်သန်သော လုံ့လရှိသော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော။ “ပညာရှိ သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော။ “အမျက်မထွက်တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော။ ကဿပ “ရန်ငြိုးမဖွဲ့တတ်သော ယောကျ်ားပုဂ္ဂိုလ်”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကား တည်း၊ ကဿပ “ဆုံးမတတ်သူရှိသော ရဟန်းတို့”ဟူသော ဤစကားသည် မဆုတ်ယုတ်ခြင်းကို ပြသော စကားတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-တတိယ ဩဝါဒသုတ်

֍ ၁၅၁။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ (ဝေဠုဝန်ကျောင်း) ၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ် ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အရှင်မဟာကဿပအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ကဿပ ရဟန်းတို့ကို ဆုံးမလော့၊ ကဿပ ရဟန်းတို့အား တရားစကား ဟောပြောခြင်းကို ပြုလော့။ ကဿပ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ဆုံးမရာ၏။ ငါသည်လည်းကောင်း၊ သင်သည်လည်းကောင်း ရဟန်းတို့အား တရားစကား ပြောဟောရာ၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ ရဟန်းတို့သည် ဆုံးမခက်ပါကုန်၏၊ ဆုံးမခက်ခြင်းကို ပြုတတ်သော အကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံပါကုန်၏၊ သည်းမခံကြပါကုန်၊ အဆုံးအမကို ရိုသေစွာ မနာယူကြပါကုန်ဟု (လျှောက်၏)၊ ကဿပ ထို့ကြောင့်ပင်လျှင် ရှေးက မထေရ်ရဟန်းတို့သည် အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက် တည်ကုန်၏၊ အာရညကင်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန်၏၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ ပံသုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန်၏၊ ပံသုကူဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ကုန်၏၊ တိစီဝရိက်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ အလိုနည်းကုန်၏၊ အလိုနည်းခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ ရောင့်ရဲကုန်၏၊ ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြော ဆိုကုန်၏။ ဆိတ်ငြိမ်သော အရပ်၌ နေလေ့ရှိကုန်၏၊ ဆိတ်ငြိမ်သော အရပ်၌ နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ လူတို့နှင့် မရောနှောကုန်၊ လူတို့နှင့် မရောနှောခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိကုန်၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆိုကုန်၏။

ထိုရဟန်းတို့တွင် အကြင်ရဟန်းသည် အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ပံသုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ ပံသုကူဓုတင် ဆောက် တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ တိစီဝရိက်ဓုတင် ဆောက် တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ အလိုနည်း၏၊ အလိုနည်းခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ရောင့်ရဲ၏၊ ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ဆိတ်ငြိမ်သော အရပ်၌ နေ၏၊ ဆိတ်ငြိမ်သော အရပ်၌ နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ လူတို့နှင့် မရောနှော၊ လူတို့နှင့် မရောနှောခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိ၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ထိုရဟန်းကို သီတင်းကြီးရဟန်းတို့က “ရဟန်း လာလော့၊ ဤရဟန်းသည် အဘယ်အမည် ရှိသနည်း၊ ဤရဟန်းသည် ကောင်းစွတကား၊ ဤရဟန်းသည် အကျင့်သိက္ခာကို အလိုရှိစွတကား။ ရဟန်း လာလော့၊ ဤကား နေရာတည်း၊ ထိုင်လော့”ဟု နေရာဖြင့် ဖိတ်ကြားကုန်၏။

ကဿပ ထိုသို့ဖိတ်ကြားရာ၌ ငယ်ကုန်သောရဟန်းတို့အား ဤသို့သော အကြံသည်ဖြစ်၏- “အကြင်ရဟန်းသည် အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ် ကိုလည်း ပြောဆို၏။ပ။ ပံသုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ ပံသုကူဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်၏၊ တိစီဝရိက်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ အလိုနည်း၏။ ရောင့်ရဲ၏။ ဆိတ်ငြိမ်သော အရပ်၌ နေ၏။ လူတို့နှင့် မရောနှော။ ထက်သန်သော လုံ့လရှိ၏၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း ပြောဆို၏။ ထိုရဟန်းကို သီတင်းကြီးရဟန်းတို့က ‘ရဟန်း လာလော့၊ ဤရဟန်းကား အဘယ်အမည် ရှိသနည်း၊ ဤရဟန်းသည် ကောင်းစွတကား၊ ဤရဟန်းသည် အကျင့်သိက္ခာကို အလိုရှိစွတကား။ ရဟန်း လာလော့၊ ဤသည်ကား နေရာတည်း၊ ထိုင်လော့’ဟု နေရာဖြင့် ဖိတ်ကြားကုန်၏”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းငယ်တို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့၏ ထိုအကျင့်သည် ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အစီး အပွားရှိခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ဖြစ်၏။

ကဿပ ယခုအခါ၌ သီတင်းကြီးရဟန်းတို့သည် အာရညကင်ဓုတင်ကို မဆောက်တည်ကုန်၊ အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကို မဆောက် တည်ကုန်၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ ပံသုကူဓုတင်ကို မဆောက် တည်ကုန်၊ ပံသုကူဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ တိစီဝရိက်ဓုတင်ကို မဆောက် တည်ကုန်၊ တိစီဝရိက်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ အလိုနည်းခြင်း မရှိကုန်၊ အလိုနည်းခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ ရောင့်ရဲခြင်း မရှိကုန်၊ ရောင့်ရဲခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်၌ မနေကုန်၊ ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်၌ နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ လူတို့နှင့် ရောနှောခြင်း ရှိကုန်၏၊ လူတို့နှင့် မရောနှောခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။ ထက်သန် သော လုံ့လ မရှိကုန်၊ ထက်သန်သော လုံ့လရှိခြင်း၏ ဂုဏ်ကိုလည်း မပြောဆိုကုန်။

ထိုရဟန်းတို့တွင် အကြင်ရဟန်းသည် ထင်ရှား၏၊ အခြံအရံ များ၏၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ သူနာ၏ အထောက်အပံ့ ဆေးပစ္စည်း အသုံးအဆောင်တို့ကို ရရှိ၏။ ထိုရဟန်းကို့သီတင်းကြီးရဟန်းတို့က “ရဟန်း လာလော့၊ ဤရဟန်းကား အဘယ်အမည်ရှိသနည်း၊ ဤရဟန်းသည် ကောင်းစွတကား၊ ဤရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့ကို အခြံအရံအဖြစ်ဖြင့် အလိုရှိစွတကား။ ရဟန်း လာလော့၊ ဤကား နေရာတည်း၊ ထိုင်လော့”ဟု နေရာဖြင့် ဖိတ်ကြားကုန်၏။

ကဿပ ထိုသို့ဖိတ်ကြားရာ၌ ငယ်ကုန်သော ရဟန်းတို့အား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏- “အကြင်ရဟန်းသည် ထင်ရှား၏၊ အခြံအရံ များ၏၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာနေရာ သူနာ၏ အထောက်အပံ့ ဆေးပစ္စည်း အသုံးအဆောင်တို့ကို ရ၏။ ထိုရဟန်းကို သီတင်းကြီးရဟန်းတို့က ‘ရဟန်း လာလော့၊ ဤရဟန်းကား အဘယ်အမည်ရှိသနည်း၊ ဤရဟန်းသည် ကောင်းစွတကား၊ ဤရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့ကို အခြံအရံအဖြစ်ဖြင့် အလိုရှိစွတကား။ ရဟန်း လာလော့၊ ဤကား နေရာတည်း၊ ထိုင်လော့’ဟု နေရာဖြင့် ဖိတ်ကုန်၏”ဟု (အကြံ ဖြစ်၏)။ ထိုရဟန်းငယ်တို့သည် မချွတ်မယွင်း ဖြစ်ခြင်းငှါ ကျင့်ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းငယ်တို့၏ ထိုအကျင့်သည် ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ပတ်လုံး အစီးအပွားမဲ့ခြင်းငှါ ဆင်းရဲခြင်းငှါ ဖြစ်၏။

ကဿပ အကြင်ရဟန်းကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသော သူသည် “မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူကို မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူတို့၏ (ပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ လွန်ကဲသော ဆန္ဒရာဂဟူသော) ဘေးရန် သည် နှိပ်စက်အပ်၏၊ မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူကို မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူတို့၏ လွန်ကဲသော တောင့်တခြင်းဖြင့် တောင့်တအပ်၏”ဟု ဆိုရာ၏။ ကဿပ ယခုအခါ၌ကား ထိုရဟန်းကို ကောင်းစွာ ဆိုလိုသောသူသည် “မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူကို မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူတို့၏ (ပစ္စည်းလေးပါးတို့၌ လွန်ကဲသော ဆန္ဒရာဂဟူသော) ဘေးရန်သည် နှိပ်စက်အပ်၏၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူကို မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်လေ့ရှိသူတို့၏ ထိုလွန်ကဲသော တောင့်တခြင်းဖြင့် တောင့်တအပ်၏”ဟူ၍ ဆိုရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဈာနာဘိညသုတ်

֍ ၁၅၂။ သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ’ နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ’ , ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ’ , ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ဒုတိယဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှ လောက်ပင် ဝိတက်ဝိစာရငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော စိတ်တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကို ပွားစေတတ်သော ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ မရှိသော သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ’ မရှိသော တည် ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ', ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ဒုတိယဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ဝိတက်ဝိစာရတို့၏ ငြိမ်းခြင်းကြောင့်။ပ။ ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် တတိယဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှ လောက်ပင် နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ'ကိုလည်း မတပ်မက်ခြင်းကြောင့် သတိသမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ လျစ်လျူ ရှုလျက် နေနိုင်၏၊ ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူ့ကို “လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ”ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ထို တတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် တတိယဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် နှစ်သက်မှု ‘ပီတိ'ကိုလည်း မတပ်မက်ခြင်းကြောင့် သတိ သမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်၍ လျစ်လျူရှုလျက် နေနိုင်၏၊ ချမ်းသာခြင်း ‘သုခ'ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင်တတိယဈာန်ကြောင့် ထိုသူ့ကို “လျစ်လျူရှုသူ၊ သတိရှိသူ၊ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ”ဟု အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် စတုတ္ထဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှ လောက်ပင် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရှေးဦးကပင်လျှင် ဝမ်းသာမှု ‘သောမနဿ’ , နှလုံးမသာမှု ‘ဒေါမနဿ'တို့ ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဆင်းရဲချမ်းသာ မရှိသော လျစ်လျူရှုမှု ‘ဥပေက္ခာ'ကြောင့် ဖြစ်သည့် သတိ၏ စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် စတုတ္ထဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း။ပ။ စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလို ရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ရူပသညာတို့ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ ပဋိဃသညာတို့ လုံးဝ ချုပ်သဖြင့် နာနတ္တ သညာတို့ကို လုံးဝ နှလုံးမသွင်းမူ၍ “ကောင်းကင်သည် အဆုံးမရှိ”ဟု နှလုံးသွင်း၍ အာကာသာနဉ္စာ ယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် အာကာသာနဉ္စာ ယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ရူပသညာတို့ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍။ပ။ အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် အာကာသာနဉ္စာယတနဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ “ဝိညာဏ်သည် အဆုံးမရှိ”ဟု နှလုံး သွင်းလျက် ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှ လောက် ဝိညာဏဉ္စာယနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် အာကာသာနဉ္စာယတန ဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ “ဝိညာဏ်သည် အဆုံးမရှိ”ဟု နှလုံးသွင်းလျက် ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် အာကိဉ္စညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ဝိညာဏဉ္စာယတနဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ “တစ်စုံတစ်ခုမျှ မရှိ”ဟု နှလုံး သွင်းလျက် အာကိဉ္စညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှ လောက် အာကိဉ္စညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏။ပ။ အာကိဉ္စညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် အာကိဉ္စညာယတနဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ နေဝသညာနာသညာယတန ဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် နေဝသညာနာသညာ ယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏။ပ။ နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စား၍ နေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်ကို လုံးဝ လွန်မြောက်၍ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ရာ ‘နိရောဓသမာပတ်'ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း။ပ။ သညာဝေဒနာတို့၏ ချုပ်ရာ ‘နိရောဓသမာပတ်'ကို ဝင်စား၍ နေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှ လောက်ပင် များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်း အများ ဖြစ်သွား၏၊ အများ ဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လာ၏၊ ကိုယ်ကို ထင်ရှား ဖြစ်စေ၏၊ ကိုယ် ပျောက်စေ၏၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ “ကောင်းကင်၌ကဲ့သို့” သွား၏၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်းပေါ်ခြင်းကို “ရေ၌ကဲ့သို့” ပြု၏၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ “မြေ၌ကဲ့သို့” သွား၏၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် “အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့” သွား၏၊ ဤသို့ ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်သော ကြီးသော အာနုဘော်ရှိကုန်သော လနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ်၏၊ ဆုပ်ကိုင်၏၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေ၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် တစ်ပါးမက များ ပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေ၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင် ကိုယ်ကို မိမိအလိုအတိုင်း ဖြစ်စေ၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှ လောက်ပင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗသောတ'အဘိဉာဉ်ဖြင့် နတ်၌လည်းဖြစ်ကုန် လူ၌လည်းဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်းဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသော အသံတို့ကို ကြားနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှ လောက် ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် နတ်တို့၏ နားနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗ သောတ’ အဘိဉာဉ်ဖြင့်။ပ။ ဝေးသည်လည်းဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော (နှစ်မျိုးသော) အသံတို့ကို ကြားနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ပရစိတ္တဝိဇာနနအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် တစ်ပါးသောသတ္တဝါ တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်၏၊ တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း “တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်”ဟု သိ၏၊ တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ’ ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း “တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ’ ကင်းသော စိတ်”ဟု သိ၏။ အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း။ အမျက်ထွက်ခြင်း ‘ဒေါသ’ ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း။ပ။ တွေဝေခြင်း ‘မောဟ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း၊ တွေဝေခြင်း ‘မောဟ’ ကင်းသော စိတ် ကိုလည်း။ ကြုံ့သော ‘သံခိတ္တ'စိတ်ကိုလည်း၊ ပျံ့သော ‘ဝိက္ခိတ္တ'စိတ်ကိုလည်း။ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သော ‘မဟဂ္ဂုတ်'စိတ်ကိုလည်း၊ မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ မရောက်သော ‘အမဟဂ္ဂုတ်’ စိတ်ကိုလည်း။ သာလွန်သော တရားရှိသော ‘သဥတ္တရ'စိတ်ကိုလည်း၊ သာလွန်သော တရား မရှိသော ‘အနုတ္တရ'စိတ်ကိုလည်း။ တည်ကြည်သော ‘သမာဟိတ’ စိတ်ကိုလည်း၊ မတည်ကြည်သော ‘အသမာဟိတ’ စိတ်ကိုလည်း။ လွတ်မြောက်သော ‘ဝိမုတ္တ'စိတ်ကိုလည်း၊ မလွတ်မြောက်သော ‘အဝိမုတ္တ'စိတ်ကိုလည်း “မလွတ်မြောက်သော ‘အဝိမုတ္တ'စိတ်”ဟု သိ၏။ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ပရစိတ္တဝိဇာနနအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် တစ်ပါးသောသတ္တဝါ တစ်ပါးသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိနိုင်၏၊ တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း “တပ်မက်ခြင်း ‘ရာဂ'နှင့် တကွ ဖြစ်သောစိတ်”ဟု သိ၏။ပ။ မလွတ်မြောက်သော ‘အဝိမုတ္တ'စိတ်ကိုလည်း “မလွတ်မြောက်သော ‘အဝိမုတ္တ’ စိတ်”ဟူ၍ သိနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဉ်ကို ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ လေးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝနှစ်ဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝသုံးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝလေးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝငါးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ရာ ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ထောင်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်သိန်းကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက် ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ် , ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း “ဤမည်သော ဘဝ၌ ငါသည် ဤသို့သော အမည်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အနွယ်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အဆင်းရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အစာရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခဲ့၏၊ ဤသို့ သော အသက်အပိုင်းအခြား ရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏၊ ထိုဘဝ၌လည်း ဤသို့သော အမည်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အနွယ်ရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အဆင်းရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော အစာရှိခဲ့၏၊ ဤသို့သော ချမ်းသာဆင်းရဲကို ခံစားခဲ့၏၊ ဤသို့သော အသက်အပိုင်းအခြားရှိခဲ့၏။ ထိုငါသည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏”ဟု ဤသို့ အခြင်းအရာနှင့် တကွ ညွှန်ပြဖွယ် အမည်အနွယ်နှင့် တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှ လောက် ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဉ် ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော များ ပြားသော ဘဝတို့ကို အောက်မေ့နိုင်၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း၊ တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း။ပ။ ဤသို့ အခြင်းအရာနှင့် တကွ ညွှန်ပြဖွယ် အမည်အနွယ်နှင့် တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသော ဘဝကို အောက်မေ့နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ် ပြီးစေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက် ပင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ မျက်စိနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗ စက္ခု'ဉာဏ်ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ပေါ်ဆဲသတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါ မြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသော သတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါတို့ကို မြင်၏။ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို သိ၏၊ “အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည် ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘ကာယဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘ဝစီဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ စိတ်ဖြင့် ပြုသော မကောင်းသောအကျင့် ‘မနော ဒုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲတတ်ကုန်၏၊ မှားသော အယူရှိကုန်၏၊ မှားသော အယူဖြင့် ပြုကျင့်သော ကံရှိကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာ ကင်းသော မကောင်းသောလားရာ ပျက်စီးကျရောက်၍ ငရဲသို့ ရောက်ကုန်၏။ အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့ကား ကိုယ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘ကာယသုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ နှုတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘ဝစီသုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ စိတ်ဖြင့် ပြုသော ကောင်းသောအကျင့် ‘မနော သုစရိုက်'နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို မစွပ်စွဲကုန်၊ မှန်သော အယူရှိကုန်၏၊ မှန်သောအယူဖြင့် ပြုကျင့် သော ကံရှိကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသော လားရာနတ်ပြည်သို့ ရောက်ကုန်၏”ဟု သိနိုင်၏၊ ဤသို့လျှင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ မျက်စိနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ဉာဏ်ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ဆဲ သတ္တဝါ၊ ယုတ်သောသတ္တဝါ မြတ်သောသတ္တဝါ၊ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသောသတ္တဝါ၊ ကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါတို့ကို မြင်နိုင်၏။ ကံအား လျော်စွာ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို သိနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ်ကို ဖြစ်စေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ မျက်စိနှင့် တူသော ‘ဒိဗ္ဗစက္ခု'ဉာဏ်ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါတို့ကို မြင်နိုင်၏။ပ။ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်ကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို သိနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါကင်းသော လွတ် မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အာသဝေါ တရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါကင်းသော လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက် သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဥပဿယသုတ်

֍ ၁၅၃။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်မဟာကဿပသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာသည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူလျက် အသျှင်မဟာကဿပ အထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်မဟာကဿပအား- “အရှင်ဘုရားကဿပ သွားကြပါကုန်စို့၊ တစ်ခုသော ဘိက္ခုနီမကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပါကုန်အံ့”ဟု လျှောက်၏။ ငါ့ရှင်အာနန္ဒာ သင် သွားလော့၊ သင်သည် များ သော ကိစ္စရှိ၏၊ များသော ပြုဖွယ်ရှိ၏ဟု (ဆို၏)။

နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း အရှင်အာနန္ဒာသည် “အရှင် ဘုရားကဿပ သွားပါကုန်အံ့၊ တစ်ခုသော ဘိက္ခုနီမကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပါကုန်အံ့”ဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သင် သွားလော့၊ သင်သည် များသော ကိစ္စရှိ၏၊ များသော ပြုဖွယ်ရှိ၏ဟု (ဆို၏)။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း အသျှင်အာနန္ဒာသည် “အသျှင်ဘုရားကဿပ သွားပါကုန်အံ့၊ တစ်ခုသော ဘိက္ခုနီမ ကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပါကုန်အံ့”ဟု လျှောက်၏။

ထိုအခါ အသျှင်မဟာကဿပသည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူလျက် နောက်လိုက်ရဟန်းဖြစ်သော အသျှင်အာနန္ဒာနှင့် အတူ တစ်ခုသော ဘိက္ခုနီမကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ဘိက္ခုနီမတို့သည် အသျှင်မဟာကဿပ ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်မဟာကဿပကို ရှိခိုးကုန်လျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်သော ထိုဘိက္ခုနီမတို့ကို အသျှင်မဟာကဿပသည် တရားစကားဖြင့် ကောင်းစွာ ပြောကြားလျက် တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရားကျင့်သုံးရန် ထက်သန်ရွှင်လန်းစေ၏၊ ထိုအခါ အရှင်မဟာကဿပသည် ထိုဘိက္ခုနီမတို့အား တရားစကားကို ကောင်းစွာ ဟောကြား၍ တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရားကျင့်သုံးရန် ထက်သန်စေပြီးလျှင် နေရာမှ ထ၍ ကြွသွား၏၊ ထိုအခါ ထုလ္လ တိဿာ ဘိက္ခုနီမသည် မနှစ်လိုသည် ဖြစ်၍ “အဘယ့်ကြောင့် အသျှင်မဟာကဿပသည် ပညာရှိရဟန်း ဖြစ်သော အသျှင်အာနန္ဒာ၏ မျက်မှောက်၌ တရားဟောသင့်၏ဟူ၍ မှတ်ထင်ဘိသနည်း၊ အပ်ကုန်သည် သည် အပ်လုပ်သော သူ၏အထံ၌ အပ်ကို ရောင်းအပ်၏ဟု မှတ်ထင်သကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် အသျှင် မဟာကဿပသည် ပညာရှိရဟန်းဖြစ်သော အသျှင်အာနန္ဒာ၏ မျက်မှောက်၌ တရားကို ဟောသင့်သည်ဟု မှတ်ထင်ဘိ၏”ဟု မနှစ်လိုသော စကားကို ဆို၏။

အသျှင်မဟာကဿပသည် ထုလ္လတိဿာဘိက္ခုနီမ၏ ဆိုသော ဤစကားကို ကြား၍ အသျှင်အာနန္ဒာ အား “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ အသို့နည်း ငါသည် အပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ သင်သည် အပ်လုပ်သူ ဖြစ်သလော၊့ထိုသို့မဟုတ်မူ ငါသည် အပ်လုပ်သူ ဖြစ်၍ သင်သည် အပ်ကုန်သည် ဖြစ်သလော”ဟု ဆို၏။ အသျှင် ဘုရားကဿပ သည်းခံတော်မူပါလော့၊ မာတုဂါမသည် မိုက်ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သင်သည် ဆိုင်းငံ့လော့၊ သင့်အား သံဃာသည် အလွန် မစူးစမ်းပါစေလင့်။

ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ထိုအရာကို အသို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ “ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ် တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်', သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏ ကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ’ , ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေ၏။ ရဟန်းတို့ အာနန္ဒာသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်', သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ', ချမ်းသာ မှု ‘သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေနိုင်၏”ဟု ရဟန်းသံဃာဝယ် သင့်ကို မြတ်စွာဘုရား မျက်မှောက်၌ (မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူပြု၍) ဆောင်အပ်ဖူးသလော။ အသျှင်ဘုရား မဆောင်အပ်ဖူးပါ။

ငါ့သျှင် “ရဟန်းတို့ ငါသည် အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက် ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ , သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ', ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေ၏။ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက်ပင် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင်။ပ။ ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေနိုင်၏”ဟု ရဟန်းသံဃာဝယ် ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရား မျက် မှောက်၌ (မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူပြု၍) ဆောင်အပ်ဖူး၏။ပ။ (အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ်ကိုးပါး အဘိညာဉ် ငါးပါးတို့၌ ဤအတူ ချဲ့၍ သိလေ)။

ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ထိုအရာကို အသို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ “ရဟန်းတို့ ငါသည် အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါမရှိသော လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တ ဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍နေ၏။ ရဟန်းတို့ အာနန္ဒာသည်လည်း အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါ မရှိသော လွတ်မြောက် သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏”ဟု ရဟန်းသံဃာဝယ် သင့်ကို မြတ်စွာဘုရား မျက် မှောက်တော်၌ (မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူပြု၍) ဆောင်အပ်ဖူးသလော။ အသျှင်ဘုရား မဆောင်အပ်ဖူးပါ။

ငါ့သျှင် “ရဟန်းတို့ ငါသည် အာသဝေါတရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါ မရှိသော လွတ် မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ကဿပသည်လည်း အာသဝေါ တရားတို့၏ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါ မရှိသော လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက် သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏”ဟု ရဟန်းသံဃာဝယ် ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရား မျက်မှောက်တော်၌ (မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူပြု၍) ဆောင်အပ်ဖူး၏။ ငါ့သျှင် အကြင်သူသည် ငါ၏ အဘိညာဉ်ခြောက်ပါးတို့ကို ဖုံးလွှမ်းအပ်၏ဟု မှတ်ထင်၏၊ ထိုသူသည် ခုနစ်တောင် , ခုနစ်တောင့်ထွာရှိသော ဆင်ကို ထန်းရွက်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်၏ဟု မှတ်ထင်ဘိ၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ထုလ္လတိဿာဘိက္ခုနီမသည်ကား မြတ်သောအကျင့်မှ ရွေ့လျောလေ၏။

ဒသမသုတ်။

၁၁-စီဝရသုတ်

֍ ၁၅၄။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်မဟာကဿပသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ ဖြစ် သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ဒက္ခိဏဂိရိ၌ များစွာ သော ရဟန်းသံဃာတို့နှင့်အတူ (ဒေသစာရီ) လှည့်လည်၏။

ထိုအခါ သုံးကျိပ်မျှကုန်သော အများအားဖြင့် ရဟန်းငယ်ဖြစ်သော အသျှင်အာနန္ဒာ၏ အတူနေ တပည့်တို့သည် သိက္ခာကို စွန့်၍ လူထွက်ကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်အာနန္ဒာသည် ဒက္ခိဏဂိရိ၌ မွေ့လျော် သလောက် ဒေသစာရီ လှည့်လည်ပြီး၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ ဖြစ်သော ဝေဠုဝန် ကျောင်း အသျှင်မဟာကဿပထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်မဟာကဿပကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်အာနန္ဒာအား အသျှင်မဟာကဿပသည် “ငါ့သျှင် အာနန္ဒာ အဘယ်မျှလောက်သော အကျိုးထူးကို စွဲ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာတို့၌ သုံးပါးခံယူနိုင် သော တိကဘောဇဉ်ကို ပညတ်တော်မူသနည်း”ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရားကဿပ သုံးပါးသော အကျိုးထူးတို့ကို စွဲ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာအိမ်တို့၌ သုံးပါးခံယူနိုင်သော တိကဘောဇဉ်ကို ပညတ်တော်မူ၏။ သီလမရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို နှိပ်ခြင်းငှါ သီလကို ချစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့အား ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းငှါ၊ အလိုဆိုးရှိကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အသင်း အပင်းကို မှီ၍ သံဃာကို မဖျက်ဆီးခြင်းငှါ၊ ဒါယကာကို ချီးမြှောက်ခြင်းငှါ ဤသုံးပါးသော အကျိုးထူးတို့ကို စွဲ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာအိမ်တို့၌ သုံးပါးခံယူနိုင်သော တိကဘောဇဉ်ကို ပညတ်ပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။

ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ထိုသို့ဖြစ်ပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် သင်သည် ဣန္ဒြေတို့၌ စောင့်ရှောက်သော တံခါး မရှိကုန်သော၊ ဘောဇဉ်၌ အတိုင်းအရှည်ကို မသိကုန်သော၊ နိုးကြားခြင်းနှင့် မယှဉ်ကုန်သော ဤအသစ် ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ ဒေသစာရီ လှည့်လည်ဘိသနည်း။ ကောက်ခင်းကို ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ သွားဘိ၏၊ ဒါယကာတို့ကို ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ သွားဘိ၏။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သင်၏ ပရိသတ်သည် အထူး ပျက်စီး၏၊ ငါ့သျှင် အများအားဖြင့် ရဟန်းငယ်ဖြစ်ကုန်သော သင်၏ တပည့်တို့သည် ပျက်စီးကုန်စွတကား၊ ဤသူငယ်သည် အတိုင်းအရှည်ကို မသိဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရားကဿပ စင်စစ်အားဖြင့် အကျွန်ုပ်၏ ဦးခေါင်း၌ ဆံပင်ဖြူတို့သည် ပေါက်ပါကုန်၏၊ ထိုသို့ဖြစ်ပါလျက်လည်း အကျွန်ုပ်တို့သည် ယခုတိုင်အောင်လည်း အသျှင်မဟာကဿပ၏ ‘သူငယ်’ ဟူသော ခေါ်ဝေါ်ခြင်းမှ မလွတ်ကုန်သေးပါဟု လျှောက်၏။

ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့်ကား သင်သည် ဣန္ဒြေတို့၌ စောင့်ရှောက်သော တံခါးမရှိကုန်သော ဘောဇဉ်၌ အတိုင်းအရှည်ကို မသိကုန်သော နိုးကြားခြင်းနှင့် မယှဉ်ကုန်သော ဤအသစ်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်အတူ ဒေသစာရီ လှည့်လည်ဘိ၏။ ကောက်ခင်းကို ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ သွားဘိ၏၊ ဒါယကာတို့ကို ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့ သွားဘိ၏။ ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ သင်၏ ပရိသတ်သည် အထူး ပျက်စီး၏၊ အများ အားဖြင့် ရဟန်းငယ်ဖြစ်ကုန်သော သင်၏ တပည့်တို့သည် ပျက်စီးကုန်စွတကား၊ ဤသူငယ်သည် အတိုင်းအရှည်ကို မသိဟု မိန့်တော်မူ၏။

ထုလ္လနန္ဒာဘိက္ခုနီမသည် “ပညာရှိရဟန်းဖြစ်သော အသျှင်အာနန္ဒာကို ‘သူငယ်’ဟု ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြင့် အသျှင်မဟာကဿပ မောင်းမဲသတတ်”ဟု ကြားသဖြင့် မနှစ်လိုသော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ “အသျှင်မဟာ ကဿပသည် အဘယ့်ကြောင့် သာသနာပြင်ပ တိတ္ထိဖြစ်ဖူးသူ ဖြစ်ပါလျက် ပညာရှိရဟန်းဖြစ်သော အသျှင် အာနန္ဒာကို ‘သူငယ်’ ဟူသော ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြင့် မောင်းမဲအပ်၏ဟု မှတ်ထင်ဘိသနည်း”ဟု မနှစ်လိုသော စကားကို ဆို၏။

အသျှင်မဟာကဿပသည် ထုလ္လနန္ဒာဘိက္ခုနီမ ပြောဆိုသော စကားကို ကြားရကား အသျှင်အာနန္ဒာ အား “ငါ့သျှင်အာနန္ဒာ ထုလ္လနန္ဒာဘိက္ခုနီမသည် မဆင်ခြင် မစဉ်းစားမူ၍ အဆောတလျင် ဆိုဘိ၏၊ ငါ့သျှင် ငါသည် ဆံမုတ်ဆိတ်တို့ကို ပယ်၍ ဖန်ရည်ဆိုးသော အဝတ်တို့ကို ဝတ်လျက် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင် သို့ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုသော အခါမှ စ၍ (အလုံးစုံသော တရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူ သော ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ထိုမြတ်စွာဘုရားကို ဖယ်ထား၍ တစ်ပါးသော သူကို ‘ဆရာ’ ဟူ၍ ညွှန်ကြားဖူး၏”ဟု မသိစဖူး။ ငါ့သျှင် ရှေးလူဖြစ်စဉ် အခါက ငါ့အား ဤအကြံသည် ဖြစ်ဖူး၏- “အိမ်ရာထောင်သော လူ့ဘောင်၌ နေရခြင်းသည် ကျဉ်းမြောင်းလှ၏၊ ကိလေသာမြူထရာ လမ်းနှင့်တူ၏၊ ရဟန်းအဖြစ်သည် လွင်ပြင်နှင့် တူ၏၊ အိမ်ရာထောင်သော လူ့ဘောင်၌ နေသော သူသည် ဤမြတ်သော အကျင့်ကို စင်စစ် ပြည့်စုံစွာ စင်စစ် စင်ကြယ်စွာ ခရုသင်းပွတ်သစ်စနှင့် တူစွာ ကျင့်ရန် မလွယ်ကူ၊ ငါသည် ဆံမုတ်ဆိတ်တို့ကို ပယ်၍ ဖန်ရည်ဆိုးအဝတ်တို့ကို ဝတ်ပြီးလျှင် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုရမူ ကောင်းလေစွ”ဟု အကြံ ဖြစ်ဖူး၏။ ငါ့သျှင် ထိုငါသည် တစ်ပါးသော အခါ၌ ပုဆိုးဟောင်းတို့ကို ဒုကုဋ် ပြု၍ လောက၌ ရဟန္တာဖြစ်ကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ရည်စူး၍ ဆံမုတ်ဆိတ်တို့ကို ပယ်ပြီး လျှင် ဖန်ရည်ဆိုးအဝတ်တို့ကို ဝတ်လျက် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုခဲ့၏။

ထိုငါသည် ဤသို့ ရဟန်းပြုလျက် ခရီးရှည်သွားသည် ရှိသော် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်နှင့် နာဠန္ဒမြို့၏ အကြား ဗဟုပုတ္တစေတီ၌ နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို မြင်၍ ငါ့အား ဤသို့ အကြံ ဖြစ်၏-

“ငါသည် ဆုံးမတတ်သူကို တွေ့မြင်လိုသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ဤမြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင် စင်စစ် တွေ့မြင် ရာ၏၊ ငါသည် ကောင်းသော လာခြင်းရှိသူကို တွေ့မြင်လိုသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ဤမြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင် စင်စစ် တွေ့မြင်ရာ၏၊ ငါသည် (အလုံးစုံသော တရားကို) ကိုယ်တိုင် သိသူကို တွေ့မြင်လိုသည် ဖြစ်ခဲ့မူ ဤမြတ်စွာဘုရားကိုသာလျှင် စင်စစ် တွေ့မြင်ရာ၏”ဟု အကြံ ဖြစ်၏။ ငါ့သျှင် ထိုငါသည် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်တို့၌ ဦးခိုက်၍ မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်၏ ဆရာပါတည်း၊ အကျွန်ုပ်သည်ကား တပည့် ဖြစ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်၏ ဆရာပါတည်း၊ အကျွန်ုပ်သည်ကား တပည့် ဖြစ်ပါ၏”ဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့ လျှောက်သည်ရှိသော် ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ “ကဿပ အကြင်သူသည် ဤသို့ အလုံးစုံသော စိတ်နှင့် ပြည့်စုံသော တပည့်ကို မသိပါဘဲလျက်လျှင် ငါ သိ၏ဟူ၍ မမြင်ပါဘဲလျက်လျှင် ငါ မြင်၏ဟူ၍ ဆိုမိငြားအံ့၊ ထိုသူ၏ ဦးခေါင်းသည် ပြတ်ကြွေကျရာ၏၊ ကဿပ ငါဘုရားသည်ကား သိတော်မူသော ကြောင့်သာလျှင် သိ၏၊ မြင်တော်မူသောကြောင့်သာလျှင် မြင်၏”ဟူ၍ ဆို၏။

ကဿပ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် “သီတင်းကြီး သီတင်းငယ် သီတင်းလတ် ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ငါ့အား ထက်သန်စွာသော ဟိရိဩတ္တပ္ပကို ရှေးရှုထင်သည် ဖြစ်လတ္တံ့”ဟု ဤသို့ ကျင့်ရမည်။

ကဿပ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် ‘ကုသိုလ်နှင့် စပ်သော တရားအားလုံးကို နာအံ့၊ ထိုတရားအားလုံးကို အရိုအသေပြုကာ နှလုံးသွင်း၍ အလုံးစုံသော စိတ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ဆောင်၍ နားစိုက်လျက် တရားကို နာအံ့”ဟူ၍ ဤသို့ ကျင့်ရမည်။

ကဿပ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ သင်သည် “သုခနှင့် တကွဖြစ်သော ကာယဂတာသတိသည် ငါ့အား မစွန့်လတ္တံ့”ဟု ဤသို့ ကျင့်ရမည်ဟု မိန့်တော်မူ၏။

ငါ့သျှင် ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို ဤအဆုံးအမဖြင့် ဆုံးမပြီး၍ နေရာမှ ထလျက် ကြွတော်မူ၏။ ငါ့သျှင် ငါသည် ခုနစ်ရက်သာလျှင် ကိလေသာနှင့် တကွဖြစ်လျက် ပြည်သူတို့ ဆွမ်းကို စား၏၊ ရှစ်ရက်မြောက်၌ အရဟတ္တဖိုလ်သည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ငါ့သျှင် ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် လမ်းမှ ဖဲခဲ့၍ တစ်ခုသော သစ်ပင်ရင်းသို့ ချဉ်းကပ်၏၊ ငါ့သျှင် ထိုအခါ၌ ငါသည် ပုဆိုးဟောင်းဒုကုဋ်သင်္ကန်းကို လေးခေါက်ခင်း၍ မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤနေရာ၌ ထိုင်တော်မူပါလော့၊ ယင်းသို့ ထိုင်ခြင်းသည် အကျွန်ုပ်အား ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး အစီးအပွားရှိခြင်းငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ဖြစ်ရာပါ၏”ဟု လျှောက်၏၊ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ခင်းထားသော နေရာ၌ ထိုင်တော်မူပြီးသော် ငါ့ကို “ကဿပ သင်၏ ဤပုဆိုးဟောင်းဒုကုဋ်သင်္ကန်းသည် နူးညံ့လှစွာ၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် သနားသမှု အကြောင်းပြု၍ အကျွန်ုပ်၏ ဤပုဆိုးဟောင်းဒုကုဋ်သင်္ကန်းကို အလှူခံ တော်မူပါလော့ဟု (လျှောက်၏)၊ ကဿပ သင်သည် ငါဘုရား၏ ဝတ်ရုံပြီးသော ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက် အပ်သော ပံ့သကူသင်္ကန်းတို့ကို ဆောင်နိုင်အံ့လောဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား ဝတ်ရုံပြီးသော ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက်အပ်သော ပံ့သကူသင်္ကန်းတို့ကို ဆောင်ပါအံ့ဟု လျှောက်၏၊ ငါ့သျှင် ထိုငါသည် ပုဆိုးဟောင်းဒုကုဋ်သင်္ကန်းကို မြတ်စွာဘုရားအား ကပ်လျက် ငါသည်ကား မြတ်စွာဘုရား ဝတ်ရုံပြီးသော ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက်သော ပံ့သကူသင်္ကန်းကို ဆောင်၏။

ငါ့သျှင် အကြင်သူကို ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် “မြတ်စွာဘုရား၏ ရင်၌ ဖြစ်၍ ခံတွင်းတော်မှ ဖွားမြင်သော၊ တရားကြောင့် ဖြစ်၍ တရားသည် ဖန်ဆင်းအပ်သော၊ တရားအမွေခံဖြစ်သော သားတော် တည်း၊ မြတ်စွာဘုရား ဝတ်ရုံပြီးသော ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက်အပ်သော ပံ့သကူသင်္ကန်းတို့ကို ခံယူအပ် ကုန်၏”ဟု ပြောဆိုရာ၏။ “မြတ်စွာဘုရား၏ ရင်၌ ဖြစ်၍ ခံတွင်းတော်မှ ဖွားမြင်သော၊ တရားကြောင့် ဖြစ်၍ တရားသည် ဖန်ဆင်းအပ်သော၊ တရားအမွေခံဖြစ်သော သားတော်တည်း၊ ထိုသားတော်သည် မြတ်စွာဘုရား ဝတ်ရုံပြီးသော ပိုက်ဆံလျှော်မျှင်ဖြင့် ရက်အပ်သော ပံ့သကူသင်္ကန်းတို့ကို ခံယူအပ်ကုန်၏”ဟု ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် ငါ့ကို ဆိုရာ၏။

ငါ့သျှင် ငါသည် အကြင်မျှလောက် ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားရန် အလိုရှိ၏၊ ထိုမျှလောက် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိ၍သာလျှင် အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် “ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ , သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော နီဝရဏကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ', ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိ သော ပဌမဈာန်ကို ဝင်စားနေ၏။ပ။

[အစဉ်အတိုင်း ဝင်စားအပ်သော သမာပတ်ကိုးပါး ,အဘိညာဉ်ငါးပါးတို့ကို ဤအတိုင်း ချဲ့၍ သိလေ]။

ငါ့သျှင် ငါသည်ကား အာသဝေါတရားတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါ မရှိသော လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုကာ ရောက်လျက် နေနိုင်၏။ အကြင်သူသည် ငါ၏ အဘိညာဉ်ခြောက်ပါးကို ဖုံးလွှမ်း အပ်၏ဟု မှတ်ထင်၏၊ ထိုသူသည် ခုနစ်တောင် , ခုနစ်တောင့်ထွာရှိသော ဆင်ကို ထမ်းရွက်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်း အပ်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

ထုလ္လနန္ဒာဘိက္ခုနီမသည် မြတ်သော အကျင့်မှ ရွေ့လျောလေ၏။

ဧကာဒသမသုတ်။

၁၂-ပရံမရဏသုတ်

֍ ၁၅၅။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်မဟာကဿပနှင့် အသျှင်သာရိပုတ္တရာတို့သည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိ ပတန မိဂဒါဝုန်တော၌ (သီတင်းသုံး) နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ညချမ်းအခါ တစ်ပါး တည်း ကိန်းအောင်းရာမှ ထလျက် အသျှင်မဟာကဿပထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်မဟာကဿပနှင့် အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်မဟာကဿပ့အား “ငါ့သျှင်ကဿပ သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်သလော”ဟု လျှောက်၏။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါ သည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်၏”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မမူ။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေ သည်မှ နောက်၌ မဖြစ်သလော”။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ မဖြစ်”ဟူ၍ ဤသို့လည်း မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မမူ။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်လည်းဖြစ် မဖြစ်လည်း မဖြစ်သလော”။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်လည်းဖြစ် မဖြစ်လည်း မဖြစ်”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မမူ။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ် မဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်သလော”။ ငါ့သျှင် “သတ္တဝါသည် သေသည်မှ နောက်၌ ဖြစ်သည်လည်း မဟုတ် မဖြစ်သည်လည်း မဟုတ်”ဟူ၍ ဤသို့လည်း မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မမူ။ ငါ့သျှင် အဘယ့်ကြောင့် ထိုအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မမူပါသနည်းဟု မေးမြန်း၏။ ငါ့သျှင် ဤစကားသည် အကျိုး စီးပွားနှင့် မစပ်၊ မဂ်၏ ရှေ့အဖို့၌ ဖြစ်သော အကျင့်မျှလည်း မဟုတ်၊ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ မဖြစ်၊ တပ်ခြင်း ကင်းခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ရာဂချုပ်ခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ မဖြစ်၊ ထို့ကြောင့် ထိုစကားကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြား တော်မမူ။

ငါ့သျှင် ထိုသို့ မဟောကြားခဲ့သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်သို့ ဟောတော်မူပါသနည်း။ ငါ့သျှင် “ဤသည်ကား ဆင်းရဲတည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏၊ “ဤသည်ကား ဆင်းရဲ၏ ဖြစ် ပေါ်ကြောင်းတည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏၊ “ဤသည်ကား ဆင်းရဲ ချုပ်ရာတည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏၊ “ဤသည်ကား ဆင်းရဲချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်တည်း”ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏ဟု ပြောဆို၏။ ငါ့သျှင် အဘယ့်ကြောင့် ဤစကားကို မြတ်စွာဘုရား ဟော ကြားတော်မူအပ်သနည်း။ ငါ့သျှင် ဤတရားသည်ကား အကျိုးစီးပွားနှင့် စပ်၏၊ ဤတရားသည်ကား မဂ်၏ အစဖြစ်သော မြတ်သော အကျင့်လည်း ဖြစ်၏၊ ဤတရားသည် ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ ရာဂကင်းခြင်းငှါ ရာဂချုပ်ခြင်းငှါ ငြိမ်းအေးခြင်းငှါ ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိခြင်းငှါ ထိုးထွင်းသိခြင်းငှါ နိဗ္ဗာန်အကျိုးငှါ ဖြစ်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုတရားကို မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်၏ဟု (ပြောဆို၏)။

ဒွါဒသမသုတ်။

၁၃-သဒ္ဓမ္မပ္ပဋိရူပကသုတ်

֍ ၁၅၆။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာ ကဿပသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်ပြီး သော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား ရှေးက သိက္ခာပုဒ်တို့သည် အလွန် နည်းလှသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏၊ များကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏၊ အကြောင်း အထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း၊ အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ သိက္ခာပုဒ်တို့သည် အလွန်များသည်သာ လျှင် ဖြစ်ကုန်၏၊ အလွန်နည်းသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏၊ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု လျှောက်၏။

ကဿပ ထိုအရာသည် ဤသို့ ဖြစ်၏၊ သတ္တဝါတို့ ဆုတ်ယုတ်ကုန်သည်ရှိသော် သူတော်ကောင်း တရား ကွယ်သည်ရှိသော် သိက္ခာပုဒ်တို့သည် အလွန်များသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏၊ အလွန်နည်းသည်သာ လျှင် ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်း အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။ ကဿပ အကြင်မျှလောက်ကာလ ပတ်လုံး လောက၌ တရားအတုအယောင် မဖြစ်ပေါ်လာသေး၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး သူတော် ကောင်းတရား မကွယ်သေး၊ ကဿပ အကြင်အခါ၌ကား လောက၌ သူတော်ကောင်းတရား့အတုအယောင် သည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ထိုအခါ၌ သူတော်ကောင်းတရား ကွယ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ကဿပ ဥပမာသော်ကား အကြင်မျှလောက်ကာလပတ်လုံး လောက၌ ရွှေတုသည် မဖြစ်ပေါ်သေး၊ ထိုမျှလောက်ကာလပတ်လုံး ရွှေစစ် မကွယ်သေး၊ ကဿပ အကြင်အခါ လောက၌ ရွှေတုသည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ထိုအခါ၌ ရွှေစစ်၏ ကွယ်ခြင်းသည် ဖြစ်ပေါ်၏။ ကဿပ ဤအတူသာလျှင် အကြင်မျှလောက်ကာလပတ်လုံး လောက၌ သူတော်ကောင်းတရား အတုအယောင်သည် မဖြစ်ပေါ်သေး၊ ထိုမျှလောက်ကာလပတ်လုံး သူတော် ကောင်းတရား မကွယ်သေး၊ ကဿပ အကြင်အခါ လောက၌ သူတော်ကောင်းတရား အတုအယောင်သည် ဖြစ်ပေါ်၏၊ ထိုအခါ၌ သူတော်ကောင်းတရား၏ ကွယ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။

ကဿပ ပထဝီဓာတ်သည် သူတော်ကောင်းတရားကို မကွယ်ပျောက်စေနိုင်၊ အာပေါဓာတ်သည် သူတော်ကောင်းတရားကို မကွယ်ပျောက်စေနိုင်၊ တေဇောဓာတ်သည် သူတော်ကောင်းတရားကို မကွယ် ပျောက်စေနိုင်၊ ဝါယောဓာတ်သည် သူတော်ကောင်းတရားကို မကွယ်ပျောက်စေနိုင်၊ စင်စစ်သော်ကား အကြင်ယောကျ်ားတို့သည် ဤသူတော်ကောင်းတရားကို ကွယ်စေကုန်၏၊ မဂ်ဖိုလ်မှ အချည်း နှီးဖြစ်ကုန်သော ထိုယောကျ်ားတို့သည် ဤသာသနာတော်၌သာ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏၊ “လှေသည် ဝန်ကို ယူဆောင်ခြင်းဖြင့်သာလျှင် နစ်မြုပ်ရသကဲ့သို့” ကဿပ ဤအတူသာလျှင် သူတော်ကောင်းတရား၏ ကွယ်ခြင်းသည် မဖြစ်။

ကဿပ အောက်သို့ သက်စေတတ်ကုန်သော ဤတရားငါးမျိုးတို့သည် သူတော်ကောင်းတရား မှေးမှိန်ခြင်းငှါ ကွယ်ပျောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ- ကဿပ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းယောကျ်ား ရဟန်းမိန်းမ ဥပါသကာယောကျ်ား ဥပါသကာမိန်းမတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ မရိုသေ, မတုပ်ဝပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ တရားတော်၌ မရိုသေ, မတုပ်ဝပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ သံဃာတော်၌ မရိုသေ, မတုပ်ဝပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ အကျင့်သိက္ခာ၌ မရိုသေ, မတုပ်ဝပ်ကုန် သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ သမာဓိ၌ မရိုသေ, မတုပ်ဝပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ ကဿပ အောက်သို့ သက်စေတတ်ကုန်သော ဤတရားငါးမျိုးတို့သည် သူတော်ကောင်းတရား မှေးမှိန်ခြင်းငှါ ကွယ်ပျောက်ခြင်း ငှါ ဖြစ်ကုန်၏။

ကဿပ ဤတရားငါးမျိုးတို့သည် သူတော်ကောင်းတရား တည်ခြင်းငှါ မမှေးမှိန်ခြင်းငှါ မကွယ် ပျောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ- ကဿပ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းယောကျ်ား ရဟန်းမိန်းမ ဥပါသကာယောကျ်ား ဥပါသကာမိန်းမတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ရိုသေတုပ်ဝပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ တရားတော်၌ ရိုသေတုပ်ဝပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ သံဃာတော်၌ ရိုသေတုပ်ဝပ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ အကျင့်သိက္ခာ၌ ရိုသေတုပ်ဝပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ သမာဓိ၌ ရိုသေတုပ်ဝပ်ကုန် သည်ဖြစ်၍ နေကုန်၏၊ ကဿပ ဤတရားငါးမျိုးတို့သည် သူတော်ကောင်းတရား တည်ခြင်းငှါ မမှေးမှိန်ခြင်းငှါ မကွယ်ပျောက်ခြင်းငှါ ဖြစ်ကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တေရသမသုတ်။

ကဿပသံယုတ် ပြီး၏။

၆-လာဘသက္ကာရသံယုတ်

၁-ပဌမဝဂ်

၁-ဒါရုဏသုတ်

֍ ၁၅၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ် သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟု ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည့်မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

“ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည်- “ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောကို စွန့်ကုန်အံ့၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည်လည်း ငါတို့၏ ကုသိုလ် စိတ်ကို သိမ်းကျုံးယူငင်၍ မတည်နိုင်လတ္တံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်

၂-ဗဠိသသုတ်

֍ ၁၅၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက် မြက်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြု တတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တံငါသည်သည် အစာတပ်သော ငါးမျှားချိတ်ကို နက်သော ရေအိုင်၌ ပစ်ချရာ၏၊ အစာကို မြင်သော ငါးသည် ငါးမျှားချိတ်ကို မျိုရာ၏၊ ရဟန်းတို့ တံငါသည်၏ ငါးမျှားချိတ်ကို မျိုမိသော ထိုငါးသည် ဆင်းရဲခြင်း , ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏၊ တံငါသည်၏ အလိုရှိတိုင်း ပြုနိုင်သည့် အဖြစ်သို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ “တံငါသည်”ဟူသော ဤအမည်သည် ယုတ်ညံ့သော ကိလေသာမာရ်၏ အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ “ငါးမျှားချိတ်”ဟူသော ဤအမည်သည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောကို သာယာသူ အလိုရှိသူ မည်သည့် ရဟန်းကို မဆို “ကိလေသာမာရ်၏ ငါးမျှားချိတ်ကို မျိုသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သူ , ယုတ်မာသော ကိလေသာမာရ်၏ အလိုရှိတိုင်း ပြုနိုင်သည့် အဖြစ်သို့ ရောက်သူ ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ စင်စစ်လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဤသို့ ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည် - “ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်စောကို စွန့်ကုန်အံ့၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ငါတို့၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံးယူငင်၍ မတည်နိုင်လတ္တံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ကုမ္မသုတ်

֍ ၁၅၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏။ ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား တစ်ခုသော ရေအိုင်၌ လိပ်ကြီးမျိုးသည် ကြာမြင့်စွာ နေလေ့ရှိ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ လိပ်တစ်ကောင်သည် လိပ်တစ်ကောင်အား “အမောင် လိပ် သင်သည် ထိုအရပ်သို့ မသွားလင့်”ဟု ဆို၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုလိပ်သည် ထိုအရပ်သို့ သွားသည်သာ လျှင်တည်း၊ ထိုသွားသော လိပ်ကို မုဆိုးသည် ကြိုးရှည်ရှည် တပ်ထားသော မှိန်းဖြင့် ထိုးပစ်လိုက်၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ လိပ်သည် ထိုဆုံးမသော လိပ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်လာ၏၊ ထိုဆုံးမသော လိပ်သည် ထို အထိုးခံရသော လိပ်လာသည်ကို အဝေးမှ မြင်လျှင် “အမောင်လိပ် အသို့နည်း၊ သင်သည် ထိုအရပ်သို့ သွားခဲ့ပြီလော”ဟု ဆို၏၊ အမောင်လိပ် ငါသည် ထိုအရပ်သို့ သွားခဲ့မိ၏၊ အမောင်လိပ် အသို့နည်း၊ သင်သည် အထိုးမခံရ အသတ်မခံရသလော၊ အမောင်လိပ် အထိုးမခံရ အသတ်မခံရပါ၊ သို့သော်လည်း့ငါ၏ နောက်မှ နောက်မှ အစဉ်လိုက်သော ဤကြိုးငယ်သည် ရှိပါသည်ဟု ဆို၏၊ အမောင်လိပ် စင်စစ် သင့်ကို မှိန်းဖြင့် ထိုးမိ၏၊ စင်စစ် အသတ်ခံရ၏၊ အမောင်လိပ် ဤကြိုးဖြင့် သင်၏ အဖတို့သည်လည်းကောင်း၊ အဖိုးတို့သည်လည်းကောင်း ဆင်းရဲခြင်း , ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ကုန်၏၊ အမောင်လိပ် ယခုပင် သင် သွားလော့၊ ယခုအခါ သင်သည် ငါတို့၏ အပေါင်းအဖော် မဟုတ်တော့ပြီဟု ဆို၏။

ရဟန်းတို့ “မုဆိုး”ဟူသော ဤအမည်သည် ယုတ်မာသော ကိလေသာမာရ်၏ အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ “ကြိုးရှည်ရှည် တပ်ထားသော မှိန်း”ဟူသော ဤအမည်သည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစော၏ အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ “ကြိုး”ဟူသော ဤအမည်သည် နှစ်သက်စွဲမက်ခြင်း ‘နန္ဒီရာဂ'၏ အမည်တည်း။ ရဟန်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောကို သာယာသူ အလိုရှိသူ မည်သည့် ရဟန်းကို မဆို “ကြိုးရှည်ရှည် တပ်ထားသော မှိန်းဖြင့် စူးဝင်သည် ဖြစ်၍ ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သူ , ယုတ်မာသော ကိလေသာမာရ်၏ အလိုရှိတိုင်း အပြုခံရသူ ရဟန်း”ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဒီဃလောမိကသုတ်

֍ ၁၆၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ရှည်သော အမွေးရှိသော သိုးသည် ဆူးချုံသို့ ဝင်ရာ၏၊ ထိုသိုးသည် ထိုထိုအရပ်၌ ငြိရာ၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ စွဲယူရာ၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ နှောင်ဖွဲ့ရာ၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ရဟန်းသည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နံနက်အခါ၌ ကောင်းစွာ ဝတ်ရုံလျက် သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ ဆွမ်းအလို့ငှါ ဝင်၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုထိုအရပ်၌ ကပ်ငြိ၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ စွဲယူ၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ နှောင်ဖွဲ့၏၊ ထိုထိုအရပ်၌ ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-မီဠှကသုတ်

֍ ၁၆၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကျင်ကြီးကို စားသော မစင်ပိုးသည် ကျင်ကြီးဖြင့် ပြည့်နှက်၏၊ ထိုပိုး၏ ရှေ့မှာလည်း ကျင်ကြီးပုံကြီးသည် ရှိ၏၊ ထိုကျင်ကြီးစားသော မစင်ပိုးသည် ထိုကျင်ကြီးဖြင့် တစ်ပါးသော မစင်ပိုးတို့ကို “ငါသည် ကျင်ကြီးကို စား၏၊ ကျင်ကြီးဖြင့် ပြည့်နှက်၏၊ ငါ၏ ရှေ့မှာလည်း ကျင်ကြီးပုံကြီးသည် ရှိ၏”ဟု မထီမဲ့မြင်ပြုရာ၏၊

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ရဟန်းသည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နံနက်အခါ၌ ကောင်းစွာ ဝတ်ရုံလျက် သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ ဆွမ်းအလို့ငှါ ဝင်၏၊ ထို ရဟန်းသည် ထိုရွာ၌ အလိုရှိတိုင်း ဆွမ်းစားပြီးသည်လည်း ဖြစ်၏၊ နက်ဖြန် စားရန်အလို့ငှါ ဖိတ်ထား သော ဆွမ်းသည်လည်း ရှိ၏၊ ထိုရဟန်းအား သပိတ်ပြည့်သော ဆွမ်းလည်း ရှိ၏၊ ကျောင်းအရံသို့သွား၍ ရဟန်းအပေါင်းအလယ်၌ ကြုံးဝါး၏ - “ငါသည် ဆွမ်းကို အလိုရှိတိုင်း စားပြီးပြီ၊ နက်ဖြန် စားရန်အလို့ငှါ ဖိတ်ထားသော ဆွမ်းလည်း ရှိသေး၏၊ ငါ့အား သပိတ်ပြည့်သော ဆွမ်းလည်း ရှိ၏၊ သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေး အသုံးအဆောင်တို့ကိုလည်း ရ၏၊ တစ်ပါးကုန်သော ဤရဟန်းတို့သည်ကား နည်းသော ဘုန်းကံရှိကုန်၏၊ နည်းသော တန်ခိုးရှိကုန်၏၊

သင်္ကန်း ဆွမ်း ကျောင်း အိပ်ရာ နေရာ သူနာတို့၏ အထောက်အပံ့ ဆေး အသုံးအဆောင်တို့ကိုလည်း မရကုန်”ဟု ကြုံးဝါး၏၊ ထိုရဟန်းသည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်း ကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သီလရှိကုန်သော အခြားရဟန်းတို့ကို မထီမဲ့မြင် ပြု၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုသို့မှတ်ထင်ခြင်းသည် ထိုမဂ်ဖိုလ်မှ အချည်းနှီးဖြစ်သော ယောကျ်ားအား ရှည်စွာသော နေ့ညဉ့်တို့ ပတ်လုံး အစီးအပွား မရှိခြင်းငှါ ဆင်းရဲခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-အသနိသုတ်

֍ ၁၆၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို မိုးကြိုးစက်သည် ကျရောက်နိုင်သနည်း၊ အရဟတ္တမဂ်သို့ မရောက်သေးသော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်ကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အစဉ် ကျရောက်နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ “မိုးကြိုးစက်”ဟူသော ဤအမည်သည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ အမည် တည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဒိဒ္ဓသုတ်

֍ ၁၆၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို အဆိပ်လိမ်းကျံထားသော အဆိပ်လူးမြားဖြင့် စူးဝင်သနည်း၊ အရဟတ္တမဂ်သို့ မရောက်သေးသော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်ကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် အစဉ်ကျရောက်နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ “မြား”ဟူသော ဤအမည်သည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ အမည်တည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်

၈-သိင်္ဂါလသုတ်

֍ ၁၆၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ညဉ့်၏ မိုးသောက်ချိန်၌ ညည်းညူသော မြေခွေးအို၏ အသံကို ကြားဖူးကြကုန်၏လော၊ အသျှင်ဘုရား ကြားဖူးပါကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုမြေခွေးအိုသည် ဥက္ကဏ္ဍကအမည် ရှိသော ဝဲနာရောဂါဖြင့် တွေ့ထိအပ်သည်ဖြစ်၍ တွင်းသို့ ရောက်သော်လည်း မမွေ့လျော်၊ သစ်ပင်းရင်းသို့ ရောက်သော်လည်း မမွေ့လျော်၊ လွင်တီးခေါင်သို့ ရောက်သော်လည်း့မမွေ့လျော်၊ သွားလေရာရာ ရပ်လေ ရာရာ ထိုင်လေရာရာ အိပ်လေရာရာ အရပ်တိုင်း၌ ဆင်းရဲခြင်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ရ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ရဟန်းသည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်ရကား ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်သို့ ရောက်သော်လည်း မမွေ့လျော်၊ သစ်ပင်းရင်းသို့ ရောက်သော်လည်း မမွေ့လျော်၊ လွင်တီးခေါင်သို့ ရောက်သော်လည်း မမွေ့လျော်၊ သွားလေရာရာ ရပ်လေရာရာ ထိုင်လေရာရာ အိပ်လေရာရာ အရပ်တိုင်း၌ အကျိုးမဲ့ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ရ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်

၉-ဝေရမ္ဘသုတ်

֍ ၁၆၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ အထက်ကောင်းကင်၌ ဝေရမ္ဘမည်သော လေတို့သည် တိုက်ကုန်၏၊ ထိုအရပ်သို့ သွားသော ငှက်ကို ဝေရမ္ဘလေတို့သည် ပစ်ချကုန်၏ ‘ပစ်လွှင့်ကုန်၏’။ ထိုအရပ်၌ ဝေရမ္ဘ လေတို့သည် ပစ်ချအပ် ‘ပစ်လွှင့်အပ်'သော ထိုငှက်၏ ခြေတို့သည် တခြားသို့ ရောက်သွားကုန်၏၊ အတောင်တို့သည် တခြားသို့ ရောက်သွားကုန်၏၊ ဦးခေါင်းသည် တခြားသို့ ရောက်သွား၏၊ ကိုယ်သည် တခြားသို့ ရောက်သွား၏၊ ဝေရမ္ဘလေတို့ ပစ်ချသဖြင့် ‘ပစ်လွှင့်သဖြင့်’ ထိုငှက်တို့၏ ခြေထောက်တခြား အတောင်တခြား ဦးခေါင်းတခြား ကိုယ်တခြား ရောက်သွားသကဲ့သို့-

ဤအတူသာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ရဟန်းသည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်ရကား နံနက်အခါ၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်လျက် သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ မစောင့်စည်းအပ်သော ကိုယ်နှုတ်စိတ်ဖြင့်သာလျှင် မထင်သော သတိ, မစောင့်စည်းအပ်သော ဣန္ဒြေတို့ဖြင့် ဆွမ်းအလို့ငှါ ဝင်၏။ ထိုရဟန်း သည် ထိုရွာ၌ မလုံမလဲ ဝတ်ရုံသော မာတုဂါမကို မြင်၍ ထိုရဟန်း၏ စိတ်ကို စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ’ သည် နှိပ်စက်ဖျက်ဆီးအပ်၏၊ ထိုရဟန်းသည် စွဲမက်ခြင်း ‘ရာဂ’ နှိပ်စက်ဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်ဖြင့် သိက္ခာကို စွန့်၍ လူထွက်၏၊ “ဝေရမ္ဘလေတို့ ပစ်ချအပ်သော ငှက်ကဲ့သို့” တစ်ပါးသော သူတို့သည် ထိုရဟန်း၏ သင်္ကန်းကို ဆောင်ကုန်၏၊ တစ်ပါးသော သူတို့က သပိတ်ကို တစ်ပါးသော သူတို့က နိသီဒိုင်ကို တစ်ပါး သော သူတို့က အပ်ကျည်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်

၁၀-သဂါထကသုတ်

֍ ၁၆၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံး ယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်ရကား ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာကင်းသော မကောင်းသောလားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာဖြစ်သော ငရဲ၌ ဖြစ်သော အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ငါ မြင်ရ၏။

ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော မရခြင်း နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်ရကား ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာကင်းသော မကောင်း သောလားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာဖြစ်သော ငရဲ၌ ဖြစ်သော အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ငါ မြင်ရ၏။

ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ ရရှိခြင်း လာဘ်ပူဇော်သကာ မရခြင်း ထိုနှစ်ပါးစုံသည် နှိပ်စက်အပ် သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်ရကား ကိုယ်ခန္ဓာ ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာကင်းသော မကောင်းသောလားရာ ပျက်စီးကျရောက်ရာဖြစ်သော ငရဲ၌ ဖြစ်သော အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ငါ မြင်ရ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့ လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူ၏-

“မမေ့မလျော့ နေလေ့ရှိသော အရိုအသေ ပြုထိုက်သော အကြင်ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ သမာဓိသည် ပူဇော်သကာ ရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ပူဇော်သကာ မရခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း၊ နှစ်ပါးစုံသော အကြောင်းကြောင့်လည်းကောင်း မတုန်လှုပ်။

မကောင်းမှုကို ဖုတ်ကြည်းတတ်သော၊ (သမာပတ် ဝင်စား၍ နေခြင်းကို) အမြဲ မပြတ်ပြုလေ့ရှိသော၊ သိမ်မွေ့သော (အရဟတ္တမဂ်) ဉာဏ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ရှုတတ် သော၊ ဥပါဒါန်တို့၏ ကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်၌ မွေ့လျော်သော ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို သူတော် ကောင်းဟု ဆိုကုန်၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ပဌမဝဂ် ပြီး၏။

၂-ဒုတိယဝဂ်

၁-သုဝဏ္ဏပါတိသုတ်

֍ ၁၆၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် “ဤအသျှင်သည် ငွေမှုန့်တို့ဖြင့် ပြည့်သော ရွှေခွက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို မပြောဆိုရာ”ဟု အချို့ သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏၊ ထိုသူကို တစ်ပါးသော အခါ၌ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ရူပိယပါတိသုတ်

֍ ၁၆၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် “ဤအသျှင်သည် ရွှေမှုန့်တို့ဖြင့် ပြည့်သော ငွေခွက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို မပြောဆိုရာ”ဟု အချို့ သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ထိုသူကို တစ်ပါးသော အခါ၌ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-သုဝဏ္ဏနိက္ခသုတ်စသော (၈) သုတ်

֍ ၁၆၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် “ဤအသျှင်သည် ရွှေစင်တစ်နိက္ခဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ပ။ ရွှေစင်နိက္ခတစ်ရာဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ သိင်္ဂနိက်ရွှေ တစ်နိက္ခဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ သိင်္ဂနိက်ရွှေ နိက္ခတစ်ရာဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ ရွှေဖြင့် ပြည့်သော မဟာပထဝီမြေဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ တစ်စုံတစ်ခုသော အာမိသဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ အသက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ ဇနပုဒ်၌ ကောင်းခြင်းငါးရပ် ပြည့်စုံလတ်သည့် မိန်းမမြတ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်း။ သိလျက် ချွတ် ယွင်းသော စကားကို မဆိုရာ”ဟု အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ထိုသူကို တစ်ပါးသော အခါ၌ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။

၃-တတိယဝဂ်

၁-မာတုဂါမသုတ်

֍ ၁၇၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ မာတုဂါမတစ်ယောက်သည် ထိုရဟန်းတစ်ပါး၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံး ဆွဲငင်၍ မတည်နိုင်သော်လည်း လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ယင်းရဟန်း၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံး ဆွဲငင်၍ တည်နိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ကလျာဏီသုတ်

֍ ၁၇၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဇနပုဒ်၌ ကောင်းခြင်းငါးရပ် ပြည့်စုံလတ်သည့် မိန်မမြတ် တစ်ယောက်သည် ထိုရဟန်းတစ်ပါး၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံး ဆွဲငင်၍ မတည်နိုင်သော်လည်း လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ယင်း ရဟန်း၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံး ဆွဲငင်၍ တည်နိုင်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဧကပုတ္တကသုတ်

֍ ၁၇၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါတရားရှိသော ဥပါသိကာမသည် ချစ်အပ်သော နှလုံးကို ပွားစေတတ်သော တစ်ယောက် တည်းသော သားကို ကောင်းစွာ တောင်းပန်လိုသည်ရှိသော် “ချစ်သား- စိတ္တသူကြွယ်, ဟတ္ထကအာဠာဝက သူကြွယ်တို့နှင့် တူသော သဘောရှိသူ ဖြစ်ပါလေလော့”ဟု တောင်းပန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ စိတ္တသူကြွယ်နှင့် ဟတ္ထကအာဠာဝကသူကြွယ်တို့သည် ငါဘုရား၏ တပည့်ဖြစ်သော ဥပါသကာယောကျ်ားတို့တွင် ချိန်ခွင့်သဖွယ်တည်း၊ နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်တည်း။ ချစ်သား အကယ်၍ သင်သည် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင် ရောက် ရဟန်းပြုခဲ့မူ သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလာန်တို့နှင့် တူသော သဘောရှိသူ ဖြစ်ပါလေလော့ဟု တောင်း ပန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာနှင့် မောဂ္ဂလာန်တို့သည် ငါဘုရား၏ တပည့်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့တွင် ချိန်ခွင်သဖွယ်တည်း၊ နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်တည်း။

ချစ်သား အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေး၍ သေက္ခသာ ဖြစ်သော သင့်ကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် မကျရောက်ပါစေလင့်ဟု တောင်းပန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက် သေး၍ သေက္ခသာ ဖြစ်သော ရဟန်းကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော ကျရောက်သည် ဖြစ်ခဲ့မူ ထိုလာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ထိုသေက္ခရဟန်းအား အန္တရာယ်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဧကဓိတုသုတ်

֍ ၁၇၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါတရားရှိသော ဥပါသိကာမသည် ချစ်အပ်သော နှလုံးကို ပွားစေတတ်သော တစ်ယောက် တည်းသော သမီးကို ကောင်းစွာ တောင်းပန်လိုသည်ရှိသော် “ချစ်သမီး- ခုဇ္ဇုတ္တရာ ဥပါသိကာမ, ဝေဠု ကဏ္ဍကီမြို့သူ နန္ဒမာတာ ဥပါသိကာမတို့နှင့် တူသော သဘောရှိသူ ဖြစ်ပါလေလော့”ဟု တောင်းပန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ခုဇ္ဇုတ္တရာ ဥပါသိကာမနှင့် ဝေဠုကဏ္ဍကီမြို့သူ နန္ဒမာတာ ဥပါသိကာမတို့သည် ငါဘုရား၏ တပည့်ဖြစ်ကုန်သော ဥပါသိကာမတို့တွင် ချိန်ခွင်သဖွယ်တည်း၊ နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်တည်း။ ချစ်သမီး သင်သည် အကယ်၍ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုခဲ့မူ ခေမာဘိက္ခုနီမ, ဥပ္ပလဝဏ်ဘိက္ခုနီမတို့နှင့် တူသော သဘောရှိသူ ဖြစ်ပါလေလော့ဟု တောင်းပန်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ခေမာဘိက္ခုနီမနှင့် ဥပ္ပလဝဏ်ဘိက္ခုနီမတို့သည် ငါဘုရား၏ တပည့်မဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းမိန်းမတို့တွင် ချိန်ခွင်သဖွယ်တည်း၊ နှိုင်းယှဉ်ဖွယ်တည်း။

ချစ်သမီး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်သေး၍ သေက္ခသာ ဖြစ်သော သင့်ကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် မကျရောက်ပါစေလင့်ဟု တောင်းပန်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက် သေး၍ သေက္ခသာ ဖြစ်သော ထိုရဟန်းမိန်းမကို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော ကျရောက်ခဲ့မူ ထိုလာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ထိုရဟန်းမိန်းမအား အန္တရာယ်ပြုခြင်းငှါ ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၇၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့၌ သမဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌ ဗြာဟ္မဏဟု မသမုတ်အပ်ကုန်။ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုကာ ရောက်၍ မနေရကုန်။

ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်း့ကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို သမဏတို့၌ သမဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ဗြာဟ္မဏတို့၌ ဗြာဟ္မဏဟု သမုတ်အပ်ကုန်၏၊ ထိုအသျှင်တို့သည် သမဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း၊ ဗြာဟ္မဏဖြစ်ကျိုးကိုလည်းကောင်း ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုကာ ရောက်၍ နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၇၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ ဖြစ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ သာယာဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ ထွက်မြောက်ရာကိုလည်းကောင်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏဟူသမျှတို့ကို။ပ။ သိကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏ ဟူသမျှတို့ကို။ပ။ ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုကာ ရောက်လျက် နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-တတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

֍ ၁၇၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ မည်သည့် သမဏဗြာဟ္မဏတို့မဆို လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောကိုဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မသိကုန်၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ အကြောင်းကို မသိကုန်၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ ချုပ်ရာကို မသိကုန်၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော၏ ချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကို မသိကုန်။ပ။ သိကုန်၏။ပ။ ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုကာ ရောက်လျက် နေရကုန်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ဆဝိသုတ်

֍ ၁၇၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အရေပါးကို ဖြတ်၏၊ အရေပါးကို ဖြတ်ပြီး၍ အရေထူကို ဖြတ်၏၊ အရေထူကို ဖြတ်ပြီး၍ အသားကို ဖြတ်၏၊ အသားကို ဖြတ်ပြီး၍ အကြောကို ဖြတ်၏၊ အကြောကို ဖြတ် ပြီး၍ အရိုးကို ဖြတ်၏၊ အရိုးကို ဖြတ်ပြီး၍ ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ထိလျက် တည်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ရဇ္ဇုသုတ်

֍ ၁၇၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အရေပါးကို ဖြတ်၏၊ အရေပါးကို ဖြတ်ပြီး၍ အရေထူကို ဖြတ်၏၊ အရေထူကို ဖြတ်ပြီး၍ အသားကို ဖြတ်၏၊ အသားကို ဖြတ်ပြီး၍ အကြောကို ဖြတ်၏၊ အကြောကို ဖြတ်ပြီး ၍ အရိုးကို ဖြတ်၏၊ အရိုးကို ဖြတ်ပြီး၍ ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ထိလျက် တည်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အားကြီးသော ယောကျ်ားသည် ခိုင်လှစွာသော သားမြီးကြိုးဖြင့် ခြေသလုံး (မြင်းခေါင်း) ကို ရစ်ပတ်လျက် ပွတ်တိုက်ရာ၏၊ ထိုသားမြီးကြိုးသည် အရေပါးကို ဖြတ်ရာ၏၊ အရေပါးကို ဖြတ်ပြီး၍ အရေထူကို ဖြတ်ရာ၏၊ အရေထူကို ဖြတ်ပြီး၍ အသားကို ဖြတ်ရာ၏၊ အသားကို ဖြတ်ပြီး၍ အကြောကို ဖြတ်ရာ၏၊ အကြောကို ဖြတ်ပြီး၍ အရိုးကို ဖြတ်ရာ၏၊ အရိုးကို ဖြတ်ပြီး၍ ရိုးတွင်း ခြင်ဆီကို ထိလျက် တည်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အရေပါးကို ဖြတ်၏၊ အရေ ပါးကို ဖြတ်ပြီး၍ အရေထူကို ဖြတ်၏၊ အရေထူကို ဖြတ်ပြီး၍ အသားကို ဖြတ်၏၊ အသားကို ဖြတ်ပြီး၍ အကြောကို ဖြတ်၏၊ အကြောကို ဖြတ်ပြီး၍ အရိုးကို ဖြတ်၏၊ အရိုးကို ဖြတ်ပြီး၍ ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ထိလျက် တည်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဘိက္ခုသုတ်

֍ ၁၇၉။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အာသဝေါကုန်ပြီးသော ရဟန္တာအား သော်လည်း အန္တရာယ်ကို ပြုရန် ဖြစ်နိုင်၏ဟူ၍ ငါ ဆို၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဤသို့ မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အသျှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် အဘယ် သို့လျှင် အာသဝေါ ကုန်ပြီးသော ရဟန္တာအား အန္တရာယ်ပြုရန် ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ အာနန္ဒာ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောကို ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ မပျက်စီးနိုင်သော ကိလေသာမှ လွတ်မြောက် ရာ အရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိ၏ အန္တရာယ်ကို ပြုရန် ဖြစ်၏ဟူ၍ ငါဆိုသည် မဟုတ်၊ အာနန္ဒာ လာဘ်ပူဇော် သကာ အကျော်အစောကို မမေ့မလျော့ ကိလေသာကို ပူပန်စေတတ်သော လုံ့လရှိလျက် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည် ရအပ်ရောက်အပ်ကုန်သော မျက်မှောက် ဘဝ၌ ချမ်းသာစွာ နေမှု (ဖလသမာပတ်)တို့၏ အန္တရာယ်ပြုရန် ဖြစ်၏ဟူ၍ ငါ ဆို၏။

အာနန္ဒာ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်း တမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏။ အာနန္ဒာ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည် “ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောကို စွန့်ကုန်အံ့၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ငါတို့၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံးယူငင်၍ မတည်နိုင်လတ္တံ့”ဟူ၍ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

တတိယဝဂ် ပြီး၏။

၄-စတုတ္ထဝဂ်

၁-ဘိန္ဒိသုတ်

֍ ၁၈၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ဒေဝဒတ် သည် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သံဃာကို သင်းခွဲ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ကုသလမူလသုတ်

֍ ၁၈၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသော ဒေဝဒတ်အား ကုသိုလ်အရင်းမူလသည် ပြတ်ခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ပြီ၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ကုသလဓမ္မသုတ်

֍ ၁၈၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသော ဒေဝဒတ်အား ကုသိုလ်တရားသည် ပြတ်ခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ပြီ၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် ဤသို့ ခက်ထန်၏။ပ။ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-သုက္ကဓမ္မသုတ်

֍ ၁၈၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသော ဒေဝဒတ်အား ဖြူစင်သော တရားသည် ပြတ်ခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ပြီ၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-အစိရပက္ကန္တသုတ်

֍ ၁၈၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒတ် (သင်းခွဲ) ထွက်သွား၍ မကြာမြင့်မီ ရာဇဂြိုဟ် ပြည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- ရဟန်းတို့ မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ပျက်စီးခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ် ခဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ငှက်ပျောပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ပျက်စီးခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ် ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ပျက်စီးခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ဝါးပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ပျက်စီးခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ် ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ပျက်စီးခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ကျူပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ပျက်စီးခြင်းငှါ အသီးကို သီးပေးရသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ် ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ပျက်စီးခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏။

ရဟန်းတို့ အဿတိုရ်မြင်းမသည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ကိုယ်ဝန်ကို ယူသကဲ့သို့ ပျက်စီးခြင်းငှါ့ကိုယ်ဝန်ကို ယူရသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် မိမိကိုယ်ကို သတ်ခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ် ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏၊ ပျက်စီးခြင်းငှါ ဒေဝဒတ်အား လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော် အစောသည် ဖြစ်ခဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားတော်ကို ဟောတော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော လူနတ်တို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောတော်မူ ပြီး၍ ထို့ပြင်တစ်ပါး ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏-

“စင်စစ်အားဖြင့် ငှက်ပျောသီးသည် ငှက်ပျောပင်ကို သတ်သကဲ့သို့ ဝါးသီးသည် ဝါးပင်ကို သတ်သကဲ့သို့ ကျူသီးသည် ကျူပင်ကို သတ်သကဲ့သို့ အဿတိုရ်မြင်းမ၏ ကိုယ်ဝန်သည် မြင်းမကို သတ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ပူဇော်သကာ အကျော်အစော သည် ယောကျ်ားယုတ်ကို သတ်၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ပဉ္စရထသတသုတ်

֍ ၁၈၅။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေ တော်မူ၏၊ ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသားသည် ရထားငါးရာတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက်တိုင်း ဒေဝဒတ်အား ဆည်း ကပ်ရန် သွား၏၊ ပို့ဆွမ်း ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို ပို့၏၊ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- “အသျှင်ဘုရား အဇာတသတ်မင်းသည် ငါးရာသော ရထားတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက်တိုင်း ဒေဝဒတ်အား ဆည်းကပ်ရန် သွားပါ၏၊ ပို့ဆွမ်း ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို ပို့ပါ၏”ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်၏ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောတို့ကို မမြတ်နိုးကုန်လင့်။ ရဟန်းတို့ အကြင်မျှလောက် အဇာတသတ်မင်းသည် ငါးရာသော ရထားတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက်တိုင်း ဒေဝဒတ် အား ဆည်းကပ်လတ္တံ့၊ ပို့ဆွမ်း ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို ပို့လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ထိုမျှလောက် ဒေဝဒတ်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော်လင့်အပ်။

ရဟန်းတို့ ကြမ်းသော ခွေး၏ နှာခေါင်း၌ ငါးစသည်၏ သည်းခြေကို ထည့်ကုန်ရာ၏၊ ဤသို့ ပြု သည်ရှိသော် ထိုခွေးသည် အတိုင်းထက်အလွန် ကြမ်းတမ်းသကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အကြင်မျှ လောက် အဇာတသတ်မင်းသည် ငါးရာသော ရထားတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက်တိုင်း ဒေဝဒတ်အား ဆည်းကပ်ရန် သွားလတ္တံ့၊ ပို့ဆွမ်း ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို ပို့လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ထိုမျှလောက် ဒေဝဒတ်အား ကုသိုလ် တရားတို့၌ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းကိုသာလျှင် (မချွတ် ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏၊ ကြီးပွားခြင်းကို မမျှော် လင့်အပ်။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-မာတုသုတ်

֍ ၁၈၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် “ဤအသျှင်သည် အမိဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သိလျက် ချွတ် ယွင်းသော စကားကို မဆိုရာ”ဟု အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ထိုသူကို့တစ်ပါးသော အခါ၌ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ် ရှိသည် ဖြစ်၍ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်း တမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ ကျင့်ရမည်- “ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော ကို စွန့်ကုန်အံ့၊ ဖြစ်ပေါ်လာသော လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ငါတို့၏ စိတ်ကို သိမ်းကျုံး ယူငင်၍ မတည်နိုင်လတ္တံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-၁၃-ပိတုစသောခြောက်သုတ်

֍ ၁၈၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောသည် ခက်ထန်၏၊ ထက်မြက်၏၊ ကြမ်းတမ်း၏၊ အတုမရှိသော ယောဂ၏ ကုန်ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်၏၊ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် “ဤအသျှင်သည် အဖဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ပ။ (ချဲ့အပ်၏) အစ်ကိုဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ နှမဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ သားဟူသော အကြောင်း ကြောင့်လည်း။ သမီးဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း။ မယားဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို မဆိုရာ”ဟု အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ၏။ ထိုသူ ကို တစ်ပါးသော အခါ၌ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစော နှိပ်စက်အပ်သည် သိမ်းကျုံးယူငင်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ သိလျက် ချွတ်ယွင်းသော စကားကို ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့မြင်ရ၏။

တေရသမသုတ်။

စတုတ္ထဝဂ် ပြီး၏။

လာဘသက္ကာရသံယုတ် ပြီး၏။

၇-ရာဟုလသံယုတ်

၁-ပဌမဝဂ်

၁-စက္ခုသုတ်

֍ ၁၈၈။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်၊ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင် ရာဟုလာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်ရာဟုလာသည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အကျွန်ုပ်အား အကျဉ်းအားဖြင့် တရား တော်ကို ဟောတော်မူပါလော့၊ အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ယင်းတရားကို ကြားနာရ၍ တစ်ယောက် တည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာ အရပ်သို့ ကပ်ပြီးလျှင် မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် နိဗ္ဗာန်သို့ စေလွှတ် ထားသော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေပါအံ့”ဟု လျှောက်၏။

ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း။ မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲ သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲပါတည်း။ မမြဲသော ဆင်းရဲ၍ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောရှိသော မျက်စိ ‘စက္ခု ပသာဒ'ကို “ဤမျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤမျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤ မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟူ၍ ရှုခြင်းငှါ သင့်လျော်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ရှုခြင်းသည် မသင့်လျော်ပါ။

နား ‘သောတပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ပ။ နှာခေါင်း ‘ဃာန ပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ လျှာ ‘ဇိဝှါပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲ သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ကိုယ် ‘ကာယပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ စိတ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော စိတ်သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲပါတည်း။ မမြဲသော ဆင်းရဲ၍ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောရှိသော စိတ်ကို “ဤစိတ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤစိတ်သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤစိတ်သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟူ၍ ရှုခြင်းငှါ သင့်လျော်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ရှုခြင်းသည် မသင့်လျော်ပါ။

ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် မျက်စိ ‘စက္ခု ပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ နား ‘သောတပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ နှာခေါင်း ‘ဃာနပသာဒ’၌လည်း ငြီး ငွေ့၏။ လျှာ ‘ဇိဝှါပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ကိုယ် ‘ကာယပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ စိတ်၌လည်း ငြီး ငွေ့၏။ ငြီးငွေ့သည် ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏၊ တပ်ခြင်းကင်းသည် ရှိသော် ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်၏၊ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်သည် ရှိသော် “လွတ်မြောက်ပြီ”ဟူသော အသိဉာဏ် ဖြစ်၏။ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ တစ်ဖန်ပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

[ဆယ်သုတ်လုံးကို ဤပေယျာလနည်းဖြင့် ချဲ့အပ် ကုန်၏]။

ပဌမသုတ်။

၂-ရူပသုတ်

֍ ၁၈၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အဆင်း ‘ရူပါရုံ'တို့သည် မြဲကုန်သလော၊ မမြဲကုန်သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ပ။ အသံ ‘သဒ္ဒါရုံ'တို့သည်။ အနံ့ ‘ဂန္ဓာရုံ'တို့သည်။ အရသာ ‘ရသာရုံ'တို့သည်။ အတွေ့ ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ'တို့သည်။ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့သည် မြဲကုန် သလော၊ မမြဲကုန်သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါကုန်။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် အဆင်း ‘ရူပါရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ အသံ ‘သဒ္ဒါရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ အနံ့ ‘ဂန္ဓာရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ အရသာ ‘ရသာရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ အတွေ့ ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဝိညာဏသုတ်

֍ ၁၉၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ မျက်စိကို မှီ၍ သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ နားကို မှီ၍ သိမှု ‘သောတဝိညာဏ်’ သည်။ပ။ နှာခေါင်းကို မှီ၍ သိမှု ‘ဃာနဝိညာဏ်'သည်။ လျှာကို မှီ၍့သိမှု ‘ဇိဝှါဝိညာဏ်'သည်။ ကိုယ်ကို မှီ၍ သိမှု ‘ကာယဝိညာဏ်'သည်။ စိတ်ဟူသော သိမှု ‘မနောဝိညာဏ်'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင် ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် မျက်စိကို မှီ၍ သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ နားကို မှီ၍ သိမှု ‘သောတဝိညာဏ်’ ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ နှာခေါင်းကို မှီ၍ သိမှု ‘ဃာနဝိညာဏ်’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ လျှာကို မှီ၍ သိမှု ‘ဇိဝှါဝိညာဏ်’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ကိုယ်ကို မှီ၍ သိမှု ‘ကာယဝိညာဏ်’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ စိတ်ကို မှီ၍ သိမှု ‘မနောဝိညာဏ်’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-သမ္ဖဿသုတ်

֍ ၁၉၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ မျက်စိကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘စက္ခုသမ္ဖဿ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ နားကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘သောတသမ္ဖဿ'သည်။ပ။ နှာခေါင်းကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဃာနသမ္ဖဿ'သည်။ လျှာကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဇိဝှါသမ္ဖဿ'သည်။ ကိုယ့်ကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ကာယသမ္ဖဿ’ သည်။ စိတ်ကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘မနောသမ္ဖဿ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ‘စက္ခုသမ္ဖဿ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ ‘သောတသမ္ဖဿ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ဃာနသမ္ဖဿ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ဇိဝှါသမ္ဖဿ’ ၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ကာယသမ္ဖဿ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘မနောသမ္ဖဿ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည် ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဝေဒနာသုတ်

֍ ၁၉၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ မျက်စိအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ နား အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’ သည်။ပ။ နှာခေါင်းအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည်။ လျှာအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’ သည်။ ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည်။ စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ် သော ခံစားမှု ‘မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’၌လည်း ငြီး ငွေ့၏။ပ။ ‘သောတသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ဇိဝှါ သမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘ကာယသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ‘မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-သညာသုတ်

֍ ၁၉၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အဆင်း၌ မှတ်သားမှု ‘ရူပသညာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ အသံ၌ မှတ်သားမှု ‘သဒ္ဒသညာ'သည်။ပ။ အနံ့၌ မှတ်သားမှု ‘ဂန္ဓသညာ'သည်။ အရသာ၌ မှတ်သားမှု ‘ရသသညာ'သည်။ အတွေ့၌ မှတ်သား မှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ'သည်။ သဘောတရား၌ မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင် ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ရူပသညာ ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သဒ္ဒသညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဂန္ဓသညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ရသသညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဓမ္မသညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-သေဉ္ဇတနာသုတ်

֍ ၁၉၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အဆင်း၌ စေ့ဆော်မှု ‘ရူပသဉ္ဇေတနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ အသံ၌ စေ့ဆော်မှု ‘သဒ္ဒသဉ္ဇေတနာ’ သည်။ပ။ အနံ့၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဂန္ဓသဉ္ဇေတနာ'သည်။ အရသာ၌ စေ့ဆော်မှု ‘ရသသဉ္ဇေတနာ’ သည်။ အတွေ့ ၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္ဇေတနာ’ သည်။ သဘောတရား၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဓမ္မသဉ္ဇေတနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာ တပည့်သည် ရူပသဉ္ဇေတနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သဒ္ဒသဉ္ဇေတနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဂန္ဓသဉ္ဇေတနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ရသသဉ္ဇေတနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္ဇေတနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဓမ္မသဉ္ဇေတနာ ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-တဏှာသုတ်

֍ ၁၉၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အဆင်း၌ တပ်မက်မှု ‘ရူပတဏှာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ အသံ၌ တပ်မက်မှု ‘သဒ္ဒတဏှာ'သည်။ပ။ အနံ့၌ တပ်မက်မှု ‘ဂန္ဓတဏှာ'သည်။ အရသာ၌ တပ်မက်မှု ‘ရသတဏှာ'သည်။ အတွေ့၌ တပ်မက်မှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ'သည်။ သဘောတရား၌ တပ်မက်မှု ‘ဓမ္မတဏှာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင် ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ရူပတဏှာ ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သဒ္ဒတဏှာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဂန္ဓတဏှာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ရသတဏှာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဓမ္မတဏှာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဓာတုသုတ်

֍ ၁၉၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ ပထဝီဓာတ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ အာပေါဓာတ်သည်။ပ။ တေဇောဓါတ်သည်။ ဝါယောဓာတ် သည်။ အာကာသဓာတ်သည်။ ဝိညာဏဓာတ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ပထဝီဓာတ်၌လည်း ငြီး ငွေ့၏။ပ။ အာပေါဓာတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ တေဇောဓာတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဝါယောဓာတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ အာကာသဓာတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဝိညာဏဓာတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ သိ၏ဟု့ (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ခန္ဓသုတ်

֍ ၁၉၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ ရုပ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ဝေဒနာသည်။ပ။ သညာသည်။ သင်္ခါရတို့သည်။ ဝိညာဏ်သည် မြဲသ လော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် ရုပ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ ဝေဒနာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ သညာ၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ သင်္ခါရတို့၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ဝိညာဏ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏၊ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏၊ တပ်ခြင်း ကင်းသည်ရှိသော် ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်၏၊ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်သည်ရှိသော် “လွတ်မြောက်၏” ဟူ၍ အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ တစ်ဖန်ပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ပဌမဝဂ်ပြီး၏။

၂-ဒုတိယဝဂ်

၁-စက္ခုသုတ်

֍ ၁၉၈။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနားခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်ရာဟုလာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင် ရာဟုလာအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ် ထင်သနည်း။ မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲပါတည်း။ မမြဲသော ဆင်းရဲ ၍ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောရှိသော မျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'ကို “ဤမျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤမျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤမျက်စိ ‘စက္ခုပသာဒ'သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟူ၍ ရှုခြင်းငှါ သင့်လျော်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ရှုခြင်းငှါ မသင့်လျော်ပါ။

နား ‘သောတပသာဒ’ သည်။ပ။ နှာခေါင်း ‘ဃာနပသာဒ’ သည်။ လျှာ ‘ဇိဝှါပသာဒ’ သည်။ ကိုယ် ‘ကာယပသာဒ'သည်။ စိတ်သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ မမြဲသော ထိုစိတ်သည် ဆင်းရဲလော၊ ချမ်းသာလော။ အသျှင်ဘုရား ဆင်းရဲပါတည်း။ မမြဲသော ဆင်းရဲ၍ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောရှိသော စိတ်ကို “ဤစိတ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာတည်း၊ ဤစိတ်သည် ငါ ဖြစ်၏၊ ဤစိတ်သည် ငါ၏ အတ္တတည်း”ဟူ၍ ရှုခြင်းငှါ သင့်လျော်ပါမည်လော။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ ရှုခြင်းငှါ မသင့်လျော်ပါ။

ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော အကြားအမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်သည် မျက်စိ ‘စက္ခု ပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ပ။ နား ‘သောတပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ နှာခေါင်း ‘ဃာနပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ လျှာ ‘ဇိဝှါပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ကိုယ် ‘ကာယပသာဒ’၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ စိတ်၌လည်း ငြီးငွေ့၏။ ငြီးငွေ့သည်ရှိသော် တပ်ခြင်းကင်း၏၊ တပ်ခြင်းကင်းသည်ရှိသော် ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်၏၊ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်သည်ရှိသော် “လွတ်မြောက်၏”ဟူ၍ အသိဉာဏ် ဖြစ်၏၊ “ပဋိသန္ဓေနေမှု ကုန်ပြီ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပြီးပြီ၊ ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုပြီးပြီ၊ အရဟတ္တဖိုလ်ဟူသော အကျိုးငှါ တစ်ဖန် ပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီ”ဟု သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

[ဆယ်သုတ်လုံးကို ဤပေယျာလနည်းဖြင့် ခဲျ့အပ်ကုန်၏]။

ပဌမသုတ်။

၂-၁၀-ရူပစသော ကိုးသုတ်

֍ ၁၉၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရာဟုလာ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်သနည်း၊ အဆင်း ‘ရူပရုံ'တို့သည် မြဲကုန်သလော၊ မမြဲကုန်သလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါကုန်။ပ။ အသံ ‘သဒ္ဒါရုံ'တို့သည်။ အနံ့ ‘ဂန္ဓာရုံ'တို့သည်။ အရသာ ‘ရသာရုံ'တို့သည်။ အတွေ့ ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ'တို့သည်။ သဘောတရား ‘ဓမ္မာရုံ'တို့သည် မြဲကုန်သလော၊ မမြဲကုန်သလော။ မျက်စိကို မှီ၍ သိမှု ‘စက္ခုဝိညာဏ်'သည်။ပ။ နားကို မှီ၍ သိမှု ‘သောတဝိညာဏ်'သည်၊ နှာခေါင်းကို မှီ၍ သိမှု ‘ဃာနဝိညာဏ်'သည်။ လျှာကို မှီ၍ သိမှု ‘ဇိဝှါဝိညာဏ်’ သည်။ ကိုယ်ကို မှီ၍ သိမှု ‘ကာယဝိညာဏ်'သည်။ စိတ်ဟူသော ‘မနောဝိညာဏ်'သည် မြဲသလော၊ မမြဲ သလော။

မျက်စိကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘စက္ခုသမ္ဖဿ'သည်။ပ။ နားကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘သောတသမ္ဖဿ’ သည်။ နှာခေါင်းကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ဃာနသမ္ဖဿ'သည်။ လျှာကြောင့် ဖြစ် သော တွေ့ထိမှု ‘ဇိဝှါသမ္ဖဿ'သည်။ ကိုယ်ကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘ကာယသမ္ဖဿ'သည်။ စိတ်ကြောင့် ဖြစ်သော တွေ့ထိမှု ‘မနောသမ္ဖဿ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ မျက်စိအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည်။ပ။ နားအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ'သည်။ နှာခေါင်းအတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဃာနသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ’ သည်။ လျှာအတွေ့ ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည်။ ကိုယ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘ကာယ သမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည်။ စိတ်အတွေ့ကြောင့် ဖြစ်သော ခံစားမှု ‘မနောသမ္ဖဿဇာဝေဒနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။

အဆင်း၌ မှတ်သားမှု ‘ရူပသညာ'သည်။ပ။ အသံ၌ မှတ်သားမှု ‘သဒ္ဒသညာ'သည်။ အနံ့၌ မှတ် သားမှု ‘ဂန္ဓသညာ'သည်။ အရသာ၌ မှတ်သားမှု ‘ရသသညာ'သည်။ အတွေ့၌ မှတ်သားမှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗ သညာ'သည်။ သဘောတရား၌ မှတ်သားမှု ‘ဓမ္မသညာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ အဆင်း၌ စေ့ဆော်မှု ‘ရူပသဉ္ဇေတနာ'သည်။ပ။ အသံ၌ စေ့ဆော်မှု ‘သဒ္ဒသဉ္ဇေတနာ'သည်။ အနံ့၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဂန္ဓ သဉ္ဇေတနာ'သည်။ အရသာ၌ စေ့ဆော်မှု ‘ရသသဉ္ဇေတနာ'သည်။ အတွေ့၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္ဇေတနာ’ သည်။ သဘောတရား၌ စေ့ဆော်မှု ‘ဓမ္မသဉ္ဇေတနာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။

အဆင်း၌ တပ်မက်မှု ‘ရူပတဏှာ'သည်။ အသံ၌ တပ်မက်မှု ‘သဒ္ဒတဏှာ'သည်။ အနံ့၌ တပ်မက်မှု ‘ဂန္ဓတဏှာ'သည်။ အရသာ၌ တပ်မက်မှု ‘ရသတဏှာ'သည်။ အတွေ့၌ တပ်မက်မှု ‘ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ'သည်။ သဘောတရား၌ တပ်မက်မှု ‘ဓမ္မတဏှာ'သည် မြဲသလော၊ မမြဲသလော။ ပထဝီဓာတ်သည်။ပ။ အာပေါ ဓာတ်သည်။ တေဇောဓာတ်သည်။ ဝါယောဓာတ်သည်။ အာကာသဓာတ်သည်။ ဝိညာဏဓာတ်သည် မြဲသ လော၊ မမြဲသလော။ ရုပ်သည်။ပ။ ဝေဒနာသည်။ သညာသည်။ သင်္ခါရတို့သည်။ ဝိညာဏ်သည် မြဲသ လော၊ မမြဲသလော။ အသျှင်ဘုရား မမြဲပါ။ပ။ ရာဟုလာ ဤသို့ မြင်သော။ပ။ အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးငှါ တစ်ဖန်ပြုဖွယ် မရှိတော့ပြီဟု သိ၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

၁၁-အနုသယသုတ်

֍ ၂၀၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်ရာဟုလာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာ့ဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သို့ သိသူ အဘယ်သို့ မြင်သူအား ဝိညာဏ် နှင့် တကွဖြစ်သော ဤကိုယ်၌လည်းကောင်း၊ ပြင်ပဖြစ်သော အလုံးစုံသော နိမိတ်တို့၌လည်းကောင်း ငါဟု စွဲယူမှု ‘ဒိဋ္ဌိ’၊ ငါ့ဥစ္စာဟု တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’၊ ကိန်းဝပ်နေသော ထောင်လွှားမှု ‘မာန'တို့သည် မဖြစ်ပါကုန်သ နည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

ရာဟုလာ အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်, သိမ်မွေ့သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်, မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်, နီး သည်လည်းဖြစ်သော ရုပ်အားလုံးကို “ဤရုပ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤရုပ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤရုပ် သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟူ၍ ဤသို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် မြင်၏။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ’ အားလုံးသည်။ပ။ မှတ်သားမှု ‘သညာ'အားလုံးသည်။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'အားလုံးတို့သည်။

အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်း တမ်းသည်, သိမ်မွေ့သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်, မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်, နီးသည်လည်းဖြစ်သော ဝိညာဏ်အားလုံးကို “ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟူ၍ ဤသို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် မြင်၏။ ရာဟုလာ ဤသို့ သိသူ ဤသို့ မြင်သူအား ဝိညာဏ်နှင့် တကွဖြစ်သော ဤကိုယ်၌လည်းကောင်း၊ ပြင်ပ၌ ဖြစ်သော အလုံးစုံသော နိမိတ်တို့၌လည်းကောင်း ငါဟု စွဲယူမှု ‘ဒိဋ္ဌိ’၊ ငါ့ဥစ္စာဟု တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’၊ ကိန်း ဝပ်နေသော ထောင်လွှားမှု ‘မာန'တို့သည် မဖြစ်ကုန်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

၁၂-အပဂတသုတ်

֍ ၂၀၁။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်ရာဟုလာသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်ရာဟုလာ သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “အသျှင်ဘုရား အဘယ်သို့ သိသူ အဘယ်သို့ မြင်သူ အား ဝိညာဏ်နှင့် တကွဖြစ်သော ဤကိုယ်၌လည်းကောင်း၊ ပြင်ပဖြစ်သော အလုံးစုံသော နိမိတ်တို့၌လည်းကောင်း ငါဟု စွဲယူမှု ‘ဒိဋ္ဌိ', ငါ့ဥစ္စာဟု တပ်မက်မှု ‘တဏှာ', ထောင်လွှားမှု ‘မာန'မှ ကင်းသော၊ ထောင်လွှားခြင်းအဖို့ကို ကောင်းစွာ လွန်သော၊ ကိလေသာပူပန်မှုမှ ငြိမ်းသော၊ ကိလေသာမှ ကောင်းစွာ လွတ် မြောက်သော စိတ်ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု (လျှောက်၏)။

ရာဟုလာ အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည်, သိမ်မွေ့သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်, မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်, နီး သည်လည်းဖြစ်သော ရုပ်အားလုံးကို “ဤရုပ်သည် ငါ့၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤရုပ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤရုပ် သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟူ၍ ဤသို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် မြင်၍ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မစွဲလမ်းဘဲ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်၏။ ခံစားမှု ‘ဝေဒနာ'အားလုံးသည်။ပ။ မှတ်သားမှု ‘သညာ'အားလုံး သည်။ ပြုစီရင်မှု ‘သင်္ခါရ'အားလုံးတို့သည်။

အတိတ်, အနာဂတ်, ပစ္စုပ္ပန်လည်းဖြစ်သော၊ အဇ္ဈတ္တသန္တာန်, ဗဟိဒ္ဓသန္တာန်၌လည်းဖြစ်သော၊ ကြမ်းတမ်းသည် သိမ်မွေ့သည်လည်းဖြစ်သော၊ ယုတ်သည်, မြတ်သည်လည်းဖြစ်သော၊ ဝေးသည်, နီး သည်လည်းဖြစ်သော ဝိညာဏ်အားလုံးကို “ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ ဥစ္စာ မဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ မဟုတ်၊ ဤဝိညာဏ်သည် ငါ၏ အတ္တ မဟုတ်”ဟု ဤသို့ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မှန်ကန်သော ပညာဖြင့် မြင်၍ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မစွဲလမ်းဘဲ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်၏။ ရာဟုလာ ဤသို့ သိသူ ဤသို့မြင်သူအား ဝိညာဏ်နှင့် တကွဖြစ်သော ဤကိုယ်၌လည်းကောင်း၊ ပြင်ပဖြစ်သော အလုံးစုံသော နိမိတ်တို့၌လည်းကောင်း ငါဟု စွဲယူမှု ‘ဒိဋ္ဌိ', ငါ့ဥစ္စာဟု တပ်မက်မှု ‘တဏှာ', ထောင်လွှားမှု ‘မာန'မှ ကင်းသော၊ ထောင်လွှားခြင်းအဖို့ကို ကောင်းစွာ လွန်သော၊ ကိလေသာပူပန်မှုမှ ငြိမ်းသော၊ ကိလေသာမှ ကောင်းစွာ လွတ် မြောက်သော စိတ်ဖြစ်၏ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒွါဒသမသုတ်။

ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။

ရာဟုလသံယုတ် ပြီး၏။

၈-လက္ခဏသံယုတ်

၁-ပဌမဝဂ်

၁-အဋ္ဌိသုတ်

֍ ၂၀၂။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနားခဲ့ရပါသည်၊ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ် ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ ဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်လက္ခဏနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်၌ (သီတင်းသုံး) နေကြကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် အသျှင်လက္ခဏထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ အသျှင်လက္ခဏအား “ငါ့သျှင်လက္ခဏ လာသွားကြစို့ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ဆွမ်းခံဝင်ကုန်အံ့”ဟု ပြောဆို၏၊ “ကောင်းပြီ ငါ့သျှင်”ဟု အသျှင်လက္ခဏသည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန် အား ပြန်လျောက်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် နေရာ တစ်ခု၌ ပြုံးတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်လက္ခဏသည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား “ငါ့သျှင်မောဂ္ဂလာန် ပြုံးရယ်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု လျှောက်၏၊ ငါ့သျှင်လက္ခဏ ဤ ပြဿနာကို ဖြေခြင်းငှါ အခါ မဟုတ်သေး၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံ၌ ငါ့အား ဤပြဿနာကို မေးပါဟု ပြောဆို၏။

ထို့နောက် အသျှင်လက္ခဏနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်၍ ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းစားဇရပ်မှ ဖဲခွါလာကြပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကြပြီးသော် အသျှင်လက္ခဏသည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂ လာန်အား “အသျှင်မောဂ္ဂလာန်သည် ဂိဇ္ဈ ကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် နေရာတစ်ခု၌ ပြုံးတော်မူ၏၊ ငါ့သျှင်မောဂ္ဂလာန် ပြုံးရယ်ခြင်း၏ အကြောင်းအထောက်အပံ့ကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု မေးလျှောက်၏။

ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားနေသော အရိုးစုပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုအရိုးစုပြိတ္တာကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ နံရိုးကြားတို့၌ ထိုးဆိတ်ကြကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏၊ ငါ့သျှင် ထိုငါ့အား “အချင်းတို့ အံ့ဖွယ် ရှိစွတကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်စွတကား၊ ဤကဲ့သို့သော သတ္တဝါဟု ရှိရတုံဘိ၏၊ ဤကဲ့သို့သော ပြိတ္တာဟု ရှိရတုံဘိ၏၊ ဤကဲ့သို့သော အတ္တဘောကို ရသူဟု ရှိရတုံဘိ၏ဟု အကြံ ဖြစ်ခဲ့ပါသည်ဟု ပြော ဆို၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏ - “ရဟန်းတို့ တပည့်သာဝကတို့သည် စင်စစ် မျက်စိအမြင်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကြပေသည်တကား၊ ရဟန်းတို့ တပည့်သာဝကတို့သည် ဉာဏ် အမြင်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေကြပေသည်တကား၊ အကြင်သို့သော တပည့်သာဝကစင်လျက် ဤသို့သော သတ္တဝါကို သိလည်း သိနိုင်တုံဘိ၏၊ မြင်လည်း မြင်နိုင်တုံဘိ၏၊ သက်သေကိုသော်လည်း ပြုနိုင်တုံဘိ၏။

ရဟန်းတို့ ရှေးကပင် ထိုသတ္တဝါကို ငါ မြင်ခဲ့ဖူးပြီ၊ သို့သော်လည်း ငါသည် မပြောဆိုခဲ့ပေ၊ ငါသည့်ထိုအကြောင်းကို ပြောဆိုခဲ့ပါမူ သူတစ်ပါးတို့သည် ငါ့အား မယုံကြည်နိုင်ကြပေရာ၊ ငါ့ကို မယုံကြည်သူတို့ အား ထိုမယုံကြည်ခြင်းသည် ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး စီးပွားမဲ့ခြင်းငှါ ဆင်းရဲခြင်းငှါ ဖြစ်လေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် နွားသတ်သမား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ၊ ထိုသတ္တဝါသည် ထိုကံ၏ အကျိုးဖြင့် များစွာသော နှစ်တို့ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အရာတို့ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အထောင်တို့ ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အသိန်းတို့ပတ်လုံး ငရဲ၌ ကျက်ခဲ့၍ ထိုကံ၏ အကျိုးကြွင်းဖြင့်လျှင် ဤသို့သော အတ္တဘောကို ရရှိခံစားနေရ၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

[အလုံးစုံသော သုတ်တို့၌ ပေယျာလဟူသမျှကို ဤနည်းအတိုင်းခဲျ့လေ]။

ပဌမသုတ်။

၂-ပေသိသုတ်

֍ ၂၀၃။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အသားတစ် ပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာကို လင်းတ ,ကျီးငှက် ,စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် နွားသတ်သမား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ပိဏ္ဍသုတ်

֍ ၂၀၄။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အသားတုံး ပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် ငှက် မုဆိုး ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

တတိယသုတ်။

၄-နိစ္ဆဝိသုတ်

֍ ၂၀၅။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အရေ မရှိသော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ် ပြည်၌ပင် ဆိတ်သတ်သမား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-အသိလောမသုတ်

֍ ၂၀၆။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော သန်လျက် အမွေး ပေါက်သော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ ထိုသန်လျက်အမွေးတို့သည် ပျံတက်၍ ထိုပြိတ္တာ၏ ကိုယ်၌ပင် ကျရောက်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ် ပြည်၌ပင် ဝက်သတ်သမား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-သတ္တိသုတ်

֍ ၂၀၇။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော လှံအမွေး ပေါက်သော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ ထိုလှံအမွေးတို့သည် ပျံတက်၍ ပျံတက်၍ ထိုပြိတ္တာ၏ ကိုယ်၌ပင် ကျရောက်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် သားသတ်သမား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဥသုလောမသုတ်

֍ ၂၀၈။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော မြားအမွေး ပေါက်သော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ မြားအမွေးတို့သည် ပျံတက်၍ ပျံတက်၍ ထိုပြိတ္တာ၏ ကိုယ်၌ပင် ကျရောက်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါ သည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် လက်မရွံ့အာဏာသား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

သတ္တမသုတ်။

၈-သူစိလောမသုတ်

֍ ၂၀၉။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အပ်အမွေး ပေါက်သော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ ထိုအပ်အမွေးတို့သည် ပျံတက်၍ ပျံတက်၍ ထိုပြိတ္တာ၏ ကိုယ်၌ပင် ကျရောက်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် ရထားထိန်း ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ဒုတိယ သူစိလောမသုတ်

֍ ၂၁၀။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အပ်အမွေး ပေါက်သော ပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ ထိုအပ်အမွေးတို့သည် ဦးခေါင်းမှ ဝင်၍ ခံတွင်းမှ ထွက်ကုန်၏၊ ခံတွင်းမှ ဝင်၍ ရင်မှ ထွက်ကုန်၏၊ ရင်မှ ဝင်၍ ဝမ်းပိုက်မှ ထွက်ကုန်၏၊ ဝမ်းပိုက်မှ ဝင်၍ ပေါင်တို့မှ ထွက်ကုန်၏၊ ပေါင်တို့သို့ ဝင်၍ ခြေသလုံးတို့မှ ထွက်ကုန်၏၊ ခြေသလုံးတို့သို့ ဝင်၍ ခြေဖဝါးတို့မှ ထွက်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ် ပြည်၌ပင် ကုန်းတိုက်သူ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

နဝမသုတ်။

၁၀-ကုမ္ဘဏ္ဍသုတ်

֍ ၂၁၁။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ ပျံသွားသော အိုး ပမာဏမျှ ဝှေးစေ့ရှိသော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် သွားသော်လည်း ထိုဝှေးစေ့တို့ကို သာလျှင် ပခုံး၌ တင်၍ သွားရလေ၏၊ ထိုင်သော်လည်း ထိုဝှေးစေ့တို့၌သာလျှင် ထိုင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် စဉ်းလဲကောက်ကျစ်သော တရားသူကြီး ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ဒသမသုတ်။

ပဌမဝဂ် ပြီး၏။

၂-ဒုတိယဝဂ်

၁-သသီသကသုတ်

֍ ၂၁၂။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ပ။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် မစင်တွင်း၌ ဦးခေါင်းနှင့်တကွ နစ်မြုပ်နေသော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါ သည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် သူတစ်ပါးမယားကို လွန်ကျူးခဲ့သူ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ပဌမသုတ်။

၂-ဂူထခါဒသုတ်

֍ ၂၁၃။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် မစင်တွင်း၌ ဦးခေါင်းနှင့် တကွ နစ်မြုပ်လျက် လက်နှစ်ဖက်တို့ဖြင့် မစင်ကို စားနေသော ယောကျ်ားပြိတ္တာကို မြင်ရ၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထို သတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် ပုဏ္ဏားပျက် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ၊ ထိုပုဏ္ဏားပျက်သည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ ရဟန်းသံဃာကို ဆွမ်းဖိတ်၍ စားကျင်း၌ မစင်ပြည့်စေလျက် “အသျှင်တို့ အလိုရှိတိုင်း စားလည်း စားကုန်လော့၊ ဆောင်ယူလည်း ဆောင်ယူကုန်လော့”ဟု ဆိုဖူးပြီ။ပ။

ဒုတိယသုတ်။

၃-နိစ္ဆဝိတ္ထိသုတ်

֍ ၂၁၄။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အရေ မရှိသော မိန်းမပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာမကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုး ဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာမသည် နာကျင်သောအသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုပြိတ္တာမသည် ဤရာဇဂြိုဟ် ပြည်၌ပင် လင်ကို လွန်ကျူး၍ ကျင့်သော မိန်းမ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

တတိယသုတ်။

၄-မင်္ဂုလိတ္ထိသုတ်

֍ ၂၁၅။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော အနံ့ မကောင်းသော အရုပ်ဆိုးသော ပြိတ္တာမကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာမကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာမသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုပြိတ္တာမ သည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် နတ်ဝင်သည်မ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-ဩကိလိနီသုတ်

֍ ၂၁၆။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော ထက်ဝန်း ကျင် မီးခဲ တဖွားဖွား ကျ၍ မီးကျီးပုံ၌ လူးလိမ့်ခံနေရသော မီးလောင်ဖုတို့မှ အရည် တစ်စက်စက် ယိုထွက်နေသော ပြိတ္တာမကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာမသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုပြိတ္တာမသည် ကလိင်္ဂမင်း၏ မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်ခဲ့ဖူး၏၊ ထိုမိဖုရားခေါင်ကြီးသည် ငြူစူခြင်းဖြင့် နှိပ်စက် အပ်ရကား လင်တူမိန်းမကို မီးကျီးအိုးကင်းဖြင့် လောင်းခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-အသီသကသုတ်

֍ ၂၁၇။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော ဦးခေါင်း မပါ ကိုယ်သာရှိသော ပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာ၏ ရင်၌ မျက်လုံးနှင့် ပါးစပ်တို့သည် ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာကို လင်းတ , ကျီးငှက် , စွန်ရဲတို့သည် လိုက်၍ လိုက်၍ ထိုးဆိတ်ကုန်၏၊ ထိုပြိတ္တာသည် နာကျင် သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ထိုသတ္တဝါသည် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် ဟာရိကခေါ် ခိုးသူသတ် ယောကျ်ား ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ပါပဘိက္ခုသုတ်

֍ ၂၁၈။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော ရဟန်း ပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုရဟန်းပြိတ္တာ၏ ဒုကုဋ်, သပိတ်, ခါးပန်းကြိုး, ကိုယ်တို့သည် ပြောင်ပြောင် တောက် လောင်ကုန်၏၊ ထက်ဝန်းကျင် အလျှံနှင့်တကွ အရောင်အလင်းနှင့်တကွ အလျှံထ၏၊ ထိုရဟန်းပြိတ္တာသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်၌ ရဟန်းယုတ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

သတ္တမသုတ်။

၈-ပါပဘိက္ခုနီသုတ်

֍ ၂၁၉။ ကောင်းကင်၌ သွားသော ရဟန်းမိန်းမပြိတ ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုရဟန်းမိန်းမပြိတ္တာ၏ ဒုကုဋ် သည်လည်း ပြောင်ပြောင် တောက်လောင်၏။ပ။ ရဟန်းမိန်းမယုတ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-ပါပသိက္ခမာနသုတ်

֍ ၂၂၀။ ကောင်းကင်၌ သွားသော သိက္ခမာန်ပြိတ္တာမကို မြင်ရ၏၊ ထိုသိက္ခမာန်ပြိတ္တာမ၏ ဒုကုဋ်သည်လည်း ပြောင်ပြောင် တောက်လောင်၏။ပ။ သိက္ခမာန်မယုတ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

နဝမသုတ်။

၁၀-ပါပသာမဏေရသုတ်

֍ ၂၂၁။ ကောင်းကင်၌ သွားသော သာမဏေပြိတ္တာကို မြင်ရ၏၊ ထိုသာမဏေပြိတ္တာ၏ ဒုကုဋ်သင်္ကန်း သည်လည်း ပြောင်ပြောင် တောက်လောင်၏။ပ။ သာမဏေယုတ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ။ပ။

ဒသမသုတ်။

၁၁-ပါပသာမဏေရီသုတ်

֍ ၂၂၂။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်မှ ဆင်းသက်လတ်သော် ကောင်းကင်၌ သွားသော သာမဏေမ ပြိတ္တာမကို မြင်ရ၏၊ ထိုပြိတ္တာမ၏ ဒုကုဋ်, သပိတ်, ခါးပန်းကြိုး, ကိုယ်တို့သည် ပြောင်ပြောင် တောက်လောင်ကုန်၏၊ ထက်ဝန်းကျင် အလျှံနှင့်တကွ အရောင်အလင်းနှင့်တကွ အလျှံထ၏၊ ထိုပြိတ္တာမသည် နာကျင်သော အသံကို ပြု၏။ပ။ ငါ့သျှင် ထိုငါ့အား “အချင်းတို့ အံ့ဖွယ်ရှိစွတကား၊ အချင်းတို့ မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်စွတကား၊ ဤကဲ့သို့ သောသတ္တဝါဟု ရှိရတုံဘိ၏။ ဤကဲ့သို့သော အတ္တဘောကို ရသူဟု ရှိရတုံဘိ၏ဟု အကြံ ဖြစ်ခဲ့ပါသည်”ဟု ပြောဆို၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏ - “ရဟန်းတို့ တပည့်သာဝကတို့သည် မျက်စိအမြင်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကြပေသည်တကား၊ တပည့်သာဝကတို့သည် ဉာဏ်အမြင်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကြပေသည်တကား၊ အကြင်သို့သော တပည့်သာဝကစင်လျက် ဤသို့သော သတ္တဝါကို သိလည်း သိနိုင်တုံဘိ၏၊ မြင်လည်း မြင်နိုင်တုံဘိ၏၊ သက်သေကိုသော်လည်း ပြုနိုင်တုံဘိ၏။ ရဟန်းတို့ ရှေးကပင် ထိုသာမဏေမကို ငါ မြင်ခဲ့ဖူးပြီ၊ သို့သော်လည်း ငါသည် မပြောဆိုခဲ့ပေ၊ ငါသည် ထိုအကြောင်းကို ပြောဆိုခဲ့ပါမူ သူတစ်ပါးတို့သည် ငါ့အား မယုံကြည်နိုင်ကြပေရာ၊ ထိုမယုံကြည်သူတို့အား ထိုမယုံကြည်ခြင်းသည် ကြာမြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး စီးပွားမဲ့ခြင်းငှါ ဆင်းရဲခြင်းငှါ ဖြစ်လေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထို သာမဏေမသည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ ယုတ်မာသော သာမဏေမ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီ၊ ထို သာမဏေမ၏ ထိုကံ၏ အကျိုးဖြင့် များစွာသော နှစ်တို့ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အရာတို့ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အထောင်တို့ပတ်လုံး များစွာသော နှစ်အသိန်းတို့ပတ်လုံး ငရဲ၌ ကျက်ခဲ့ရ၍ ထိုကံ၏ အကျိုးကြွင်းဖြင့်ပင်လျှင် ဤကဲ့သို့သော အတ္တဘောကို ရရှိခံစားနေရ၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

ဒုတိယဝဂ် ပြီး၏။

လက္ခဏသံယုတ် ပြီး၏။

၉-ဩပမ္မသံယုတ်

၁-ကူဋသုတ်

֍ ၂၂၃။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် -အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည်။ပ။ ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အထွက်တပ်သော အိမ်၏ အခြင် ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အထွတ်သို့ ရောက်ကုန်၏၊ အထွတ်လျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ အထွတ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်းဖြင့် ထိုအခြင်ဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အကုသိုလ်တရားဟူသမျှ အားလုံးတို့သည် အဝိဇ္ဇာလျှင် အရင်းမူလရှိ ကုန်၏။ အဝိဇ္ဇာလျှင် စုဝေးရာရှိကုန်၏၊ အဝိဇ္ဇာကို ဖျက်ဆီးခြင်းဖြင့် ထိုအကုသိုလ်ဟူသမျှ အားလုံးတို့ သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် “မမေ့လျော့ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-နခသိခသုတ်

֍ ၂၂၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် လက်သည်းဖျား၌ မြေမှုန့်အနည်းငယ်ကို တင်၍ ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- “ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ လက်သည်းဖျား၌ ငါတင်ထားအပ်သော မြေမှုန့်အနည်းငယ်နှင့် မဟာပထဝီမြေကြီးသည် အဘယ်က ပိုမိုများသနည်း”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ထိုမဟာပထဝီမြေကြီးသည်သာလျှင် များပါ၏၊ လက်သည်းဖျား၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားအပ်သော မြေမှုန့်သည်ကား အနည်းငယ်မျှသာတည်း၊ မဟာပထဝီမြေကြီးကို ထောက်ဆ၍ လက် သည်းဖျား၌ မြတ်စွာဘုရား တင်ထားအပ်သော အနည်းငယ်သော မြေမှုန့်သည် အရေအတွက်သို့လည်း မရောက်ပါ၊ အထောက်အထားသို့လည်း မရောက်ပါ၊ အစိတ်အပိုင်းသို့လည်း မရောက်ပါဟု (လျှောက်ကြ ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် လူတို့၌ လူပြန်ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့သည် နည်းလှကုန်၏၊ စင်စစ် သော်ကား လူအဖြစ်မှ တစ်ပါး (အပါယ်ဘုံတို့၌) ဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့သည်သာလျှင် အလွန်များကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် “မမေ့လျော့ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ကုလသုတ်

֍ ၂၂၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ မိန်းမများ၍ ယောကျ်ားနည်းသော အိမ်ဟူသမျှတို့ကို မီးအုပ် ဆောင်း ခိုးသူတို့သည် ဖျက်ဆီးရန် လွယ်ကူကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူသာလျှင် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ် မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို မပွားများမလေ့လာသော မည်သည့်ရဟန်းကိုမဆို မြေဖုတ်ဘီလူးတို့ ဖျက်ဆီး ရန် လွယ်ကူကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား မိန်းမနည်း၍ ယောကျ်ားများသော အိမ်ဟူသမျှတို့ကို မီးအုပ်ဆောင်း ခိုးသူတို့သည် ဖျက်ဆီးခြင်းငှါ မလွယ်ကူကုန်သကဲ့သို့ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ်မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများလေ့လာသော မည်သည့်ရဟန်းကို မဆို မြေဖုတ်ဘီလူးတို့ ဖျက် ဆီးရန် မလွယ်ကူ။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် “ငါ့တို့သည် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ်မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများ အံ့၊ လေ့လာအံ့၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ ဆောက်တည်အံ့၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ဆည်းပူးအံ့၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

၄-ဩက္ခာသုတ်

֍ ၂၂၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ အကြင်သူသည် နံနက်တစ်ကြိမ် နေ့လည်တစ်ကြိမ် ညနေ တစ်ကြိမ် မွန်မြတ်သော ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ပြည့်သော ထမင်းအိုးတစ်ရာဖြင့် အလှူကို ပေးလှူရာ၏၊ အကြင် သူသည်ကား နံနက်အခါ၌ဖြစ်စေ, နေ့လည်အခါ၌ဖြစ်စေ, ညနေအခါ၌ဖြစ်စေ အယုတ်သဖြင့် နွားနို့တစ်ညှစ် ခန့် ကာလမျှလည်း မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများရာ၏၊ ဤနွားနို့တစ်ညှစ်ခန့်မျှ မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများခြင်း သည် ထိုအလှူသုံးကြိမ်ထက် အထူးသဖြင့် အကျိုးကြီး၏။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ “ငါ့တို့သည် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ်မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများအံ့၊ လေ့လာအံ့၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ ဆောက်တည်အံ့၊ ထက် ဝန်းကျင်မှ ဆည်းပူးအံ့၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-သတ္တိသုတ်

֍ ၂၂၇။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား အသွားထက်သော လှံသည် ရှိ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောကျ်ားသည် “ဤအသွားထက်သော လှံကို လက်ဖဝါးဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ လက်ဆုပ်ဖြင့်သော်လည်းကောင်း (အဖျား၌) ငါဆုပ်ညှစ်အံ့၊ (အလယ်၌) ငါပုတ်ခတ်အံ့၊ အပြန်အလှန် ပုတ်ခတ်အံ့”ဟု ဆို၍ လာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ ထိုယောကျ်ားသည် ဤအသွားထက်သော လှံကို လက်ဖဝါးဖြင့်ဖြစ်စေ၊ လက်ဆုပ်ဖြင့်ဖြစ်စေ (အဖျား၌)့ဆုပ်ညှစ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (အလယ်၌) ပုတ်ခတ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အပြန်အလှန် ပုတ်ခတ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း ထိုက်မည်လောဟု (မေးတော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ဤသို့ပုတ်ခတ်ခြင်းငှါ မထိုက်ပါ။ ထိုသို့မထိုက်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ - အသျှင် ဘုရား ဤထက်သော လှံသွားသည်ကား လက်ဝါးဖြင့်ဖြစ်စေ၊ လက်ဆုပ်ဖြင့်ဖြစ်စေ (အဖျား၌) ဆုပ်ညှစ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (အလယ်၌) ပုတ်ခတ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ အပြန်အလှန် ပုတ်ခတ်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မလွယ်ကူပါ၊ ထိုယောကျ်ားသည် အလွန်လျှင် ကိုယ်ပင်ပန်းခြင်း စိတ်ပင်ပန်းခြင်း ဖြစ်ရာသောကြောင့်ပါ တည်းဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် တစ်စုံတစ်ယောက်သော ရဟန်းသည် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ် မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများအပ်၏၊ လေ့လာအပ်၏၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအပ်၏၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြု အပ်၏၊ ဆောက်တည်အပ်၏၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ဆည်းပူးအပ်၏၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်အပ်၏။ ထိုရဟန်း၏ စိတ်ကို မြေဖုတ်ဘီလူးသည် ပံျ့လွင့်စေအပ်၏ဟူ၍ အောက်မေ့စေကာမူ စင်စစ် ထိုမြေဖုတ်ဘီလူးသည်သာ လျှင် ကိုယ်ပင်ပန်းခြင်း စိတ်ပင်ပန်းခြင်း ဖြစ်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်သာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ “ငါတို့သည် (ဆန့်ကျင်ဘက်မှ) လွတ်မြောက်သော မေတ္တာစိတ်ကို ပွားများအံ့၊ လေ့လာအံ့၊ ယာဉ်ကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ တည်ရာကဲ့သို့ ပြုအံ့၊ ဆောက်တည်အံ့၊ ထက်ဝန်းကျင်မှ ဆည်းပူးအံ့၊ ကောင်းစွာ အားထုတ်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-ဓနုဂ္ဂဟသုတ်

֍ ၂၂၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ခိုင်ခံ့သော လေးရှိကုန်သော ကောင်းစွာ သင်ကြားပြီး၍ လက်ကျင့်ရပြီးကုန်သော ပွဲဝင်ပြီးသော လေးအတတ်ရှိကုန်သော လေးသမား လေးယောက်တို့သည် အရပ်လေးမျက်နှာ၌ တည်ကုန်ရာ၏၊ ထိုအခါ၌ ယောက်ျားသည် “ခိုင်ခံ့သော လေးရှိကုန်သော ကောင်းစွာ သင်ကြားပြီး၍ လက်ကျင့်ရပြီးကုန်သော ပွဲဝင်ပြီးသော လေးအတတ်ရှိကုန်သော လေးသမား လေးယောက်တို့၏ အရပ်လေးမျက်နှာသို့ ပစ်အပ်သော မြားတို့ကို မြေသို့ မကျမီ ယူဆောင်အံ့”ဟု ဆို ရာ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုအရာကို အဘယ်သို့ မှတ်ထင်ကုန်သနည်း၊ “လျင်မြန်သော ယောက်ျား၊ အလွန် လျင်မြန်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ယောက်ျား”ဟု ဆိုခြင်းငှါ သင့်ပါမည်လောဟု (မေးတော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ခိုင်ခံ့သော လေးရှိသော ကောင်းစွာ သင်ကြားပြီး၍ လက်ကျင့်ရပြီးသော ပွဲဝင်ပြီးသော လေးအတတ်ရှိသော လေးသမားတစ်ယောက်၏ ပစ်အပ်သော မြားတို့ကို မြေသို့ မကျမီ ယူဆောင် နိုင်ခဲ့မူ “လျင်မြန်သော ယောက်ျား၊ အလွန်လျင်မြန်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသောယောက်ျား”ဟု ဆိုခြင်းငှါ သင့်ပါ၏။ ခိုင်ခံ့သော လေးရှိကုန်သော ကောင်းစွာ သင်ကြားပြီး၍ လက်ကျင့်ရပြီးကုန်သော ပွဲဝင်ပြီးသော လေး အတတ်ရှိကုန်သော လေးသမားလေးယောက်တို့၏ အရပ်လေးမျက်နှာသို့ ပစ်အပ်သော မြားတို့ကို မြေသို့ မကျမီ ယူဆောင်နိုင်ရာ၌ကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိတော့အံ့နည်းဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ထိုမြားဖမ်းသော ယောက်ျား၏ လျင်မြန်ခြင်းထက် လနေတို့၏ လျင်မြန်ခြင်းက ပို၍ လျင်မြန်၏၊ လနေတို့၏ လျင်မြန်ခြင်းထက် လနေတို့၏ ရှေ့မှ ပြေးသွားသော နတ်တို့၏ လျင်မြန်ခြင်းက ပို၍ လျင်မြန်၏၊ ထိုနတ်တို့၏ လျင်မြန်ခြင်းထက် အလွန်လျင်မြန်စွာ အသက်တို့သည် ကုန်ဆုံးကြရကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ငါတို့သည် “မမေ့မလျော့ကုန်သည် ဖြစ်၍ နေကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌမသုတ်

၇-အာဏိသုတ်

֍ ၂၂၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ ရှေးကဖြစ်ဖူးသည်ကား ဒသာရဟမင်းတို့အား အာနကမည်သော မုရိုးစည်သည် ရှိ၏၊ ဒသာရဟမင်းတို့သည် အာနကမည်သော မုရိုးစည်ကို တီးခတ်သည်ရှိသော် ထိုမုရိုးစည်အား အခြားမယ်န အစပ်ကို ထည့်သွင်း ဆက်စပ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အာနကမည်သော မုရိုးစည်၏ အဟောင်းဖြစ်သော စည်အခေါင်းသည် ကွယ်ပျောက်၍ မယ်နအစပ်သည်သာလျှင် ကြွင်းကျန် သော အခါမျိုးသည် ဖြစ်လေရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် နောင်အခါ၌ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်သော နက်နဲကုန်သော၊ နက်နဲသော အနက်သဘောရှိကုန်သော၊ လောကမှ ထွက် မြောက်ကြောင်းဖြစ်ကုန်သော၊ ဆိတ်သုဉ်းခြင်းသုညတနှင့် စပ်ကုန်သော သုတ္တန်တို့ကို ဟောအပ်ကုန်သည် ရှိသော် ကောင်းစွာ မနာယူလိုကုန်လတ္တံ့၊ နားမထောင်ကုန်လတ္တံ့၊ သိလိုသော စိတ်ကို မဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ ထိုတရားတို့ကို သင်ယူအပ် အဖန်တလဲလဲ လေ့ကျက်အပ်၏ဟု မမှတ်ထင်ကုန်လတ္တံ့။

ကဗျာဆရာတို့ ဖွဲ့ဆိုအပ်ကုန်သော၊ ကဗျာဆရာတို့ စီရင်အပ်ကုန်သော၊ ဆန်းကြယ်သော အက္ခရာ ရှိကုန်သော၊ ဆန်းကြယ်သော ပုဒ်ဗျည်းရှိကုန်သော၊ သာသနာတော်ပြင်ပဖြစ်သော တပည့်တို့ ဟောအပ် ကုန်သော သုတ္တန်တို့ကို ဟောပြောအပ်ကုန်သည် ရှိသော် နာယူလိုကြကုန်လတ္တံ့၊ နားထောင်ကြကုန်လတ္တံ့၊ သိလိုသော စိတ်ကို ဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသုတ္တန်တရားတို့ကို သင်ယူအပ် အဖန်တလဲလဲ လေ့ကျက်အပ်၏ ဟူ၍ မှတ်ထင်ကြကုန်လတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ဤအတူ မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော နက်နဲကုန်သော၊ နက်နဲသော အနက်သဘောရှိကုန်သော၊ လောကမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ဆိတ်သုဉ်းခြင်းသုညတနှင့် စပ်ကုန်သော ထိုသုတ္တန်တရားတို့၏ ကွယ်ပျောက်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤ သာသနာတော်၌ “မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော နက်နဲကုန်သော၊ နက်နဲသော အနက်သဘော ရှိကုန်သော၊ လောကမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ဆိတ်သုဉ်းခြင်းသုညတနှင့် စပ်ကုန်သော သုတ္တန်တရားတို့ကို ဟောအပ်ကုန်သည် ရှိသော် ကောင်းစွာ နာယူကုန်အံ့၊ နားထောင်ကုန်အံ့၊ သိလိုသော စိတ်ကို ဖြစ်စေကုန်အံ့၊ ထိုတရားတို့ကို သင်ယူအပ် အဖန်တလဲလဲ လေ့ကျက်အပ်၏ဟု မှတ်ထင်ကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-ကလိင်္ဂရသုတ်

֍ ၂၃၀။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သော ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား့သည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “အသျှင်ဘုရား”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ယခုအခါ လိစ္ဆဝီမင်းတို့သည် (အတတ်သင်ခြင်း၌) မမေ့မလျော့ကြမူ၍ ဆည်းကပ်ခြင်း၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်ကုန်သည် ဖြစ်၍ သစ်သားတုံးကို ခေါင်းအုံးပြု၍ နေကြကုန်၏၊ မဂဓတိုင်းကို အစိုးရ သော ဝေဒေဟီမိဘုရား၏သား အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုလိစ္ဆဝီမင်းတို့အား (နိုင်အံ့သော) အခွင့်အရေးကို မရနိုင်၊ (နိုင်အံ့သော) အကြောင်းကို မရနိုင်၊ ရဟန်းတို့ နောင် “အနာဂတ်"ကာလ၌ လိစ္ဆဝီမင်းတို့သည် သိမ်မွေ့ကုန်သည် သိမ်မွေ့နူးညံ့သော လက်ခြေရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုလိစ္ဆဝီမင်းတို့သည် လဲမှို့ ခေါင်းအုံးရှိကုန်သည် နူးညံ့သော အိပ်ရာတို့၌ နေထွက်သည်တိုင်အောင် အိပ်ကုန်လတ္တံ့၊ မာဂဓတိုင်းကို အစိုးရသော ဝေဒေဟီမိဖုရား၏သား အဇာတသတ်မင်းသည် ထိုလိစ္ဆဝီမင်းတို့အား (နိုင်အံ့သော) အခွင့် အရေးကို ရလတ္တံ့၊ (နိုင်အံ့သော) အကြောင်းကို ရလတ္တံ့။

ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ ရဟန်းတို့သည် မမေ့မလျော့ကြမူ၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းအားထုတ်မှု၌ ပြင်းစွာ အား ထုတ်ကုန်သည် ဖြစ်လျက် သစ်သားတုံးကို ခေါင်းအုံးပြု၍ နေကြကုန်၏၊ ယုတ်မာသော ကိလေသာမာရ် သည် ထိုရဟန်းတို့အား အခွင့်အရေးကို မရနိုင်၊ အကြောင်းကို မရနိုင်။ ရဟန်းတို့ နောင် ‘အနာဂတ်’ ကာလ၌ ရဟန်းတို့သည် သိမ်မွေ့ကုန်သည် သိမ်မွေ့နူးညံ့သော လက်ခြေရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုရဟန်းတို့သည် လဲမှို့ခေါင်းအုံးရှိကုန်သော နူးညံ့သော အိပ်ရာတို့၌ နေထွက်သည်တိုင်အောင် အိပ်ကုန် လတ္တံ့၊ ယုတ်မာသော ကိလေသာမာရ်သည် ထိုရဟန်းတို့အား အခွင့်အရေးကို ရလတ္တံ့၊ အကြောင်းကို ရလတ္တံ့။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ “မမေ့မလျော့မူ၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်၌ ပြင်းစွာ အားထုတ်ကုန်သည် ဖြစ်လျက် သစ်သားတုံးကို ခေါင်းအုံးပြု၍ နေကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရ မည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-နာဂသုတ်

֍ ၂၃၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်- အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ သီတင်းငယ် ရဟန်းတစ်ပါးသည် ဒါယကာအိမ်တို့သို့ အလွန် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ချဉ်းကပ်၏၊ ထိုရဟန်းငယ်ကို ရဟန်းတို့သည် “အသျှင် သင်သည် ဒါယကာအိမ်တို့ကို အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ မချဉ်းကပ်လင့်”ဟု ဆိုကုန်၏၊ ရဟန်းတို့က ဆိုအပ်သည်ရှိသော် “ဤအမည်ရှိကုန်သော မထေရ်ကြီးရဟန်းတို့သည် ဒါယကာအိမ်တို့သို့ ချဉ်းကပ်သင့်၏ဟူ၍ မှတ်ထင်ကုန်ဘိသေး၏၊ ငါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း”ဟု ရဟန်းငယ်သည် ဆို၏။

ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- “အသျှင်ဘုရား သီတင်းငယ် ရဟန်းတစ်ပါးသည် ဒါယကာအိမ်တို့သို့ အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ ချဉ်းကပ်ပါ၏၊ ထိုရဟန်းငယ်ကို ‘အသျှင် သည် ဒါယကာအိမ်တို့သို့ အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ မချဉ်းကပ်လင့်’ဟု ရဟန်းတို့က ဆိုပါကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဆုံးမအပ်သည်ရှိသော် ‘ဤအမည်ရှိကုန်သော မထေရ်ကြီးရဟန်းတို့သည် ဒါယကာအိမ်တို့သို့ ချဉ်း ကပ်သင့်၏ဟူ၍ မှတ်ထင်ကုန်ဘိသေး၏၊ ငါမူကား အဘယ်ဆိုဖွယ်ရာ ရှိအံ့နည်း’ဟု ရဟန်းငယ်က ဆိုပါ သည်”ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကား တောအုပ်ကြီး၌ ရေအိုင်ကြီးသည် ရှိ၏၊ ထိုရေအိုင်ကြီးကို ဆင်တို့သည် အမှီသဟဲ ပြု၍ နေကုန်၏၊ ထိုဆင်တို့သည် ထိုရေအိုင်သို့ သက်ဆင်း၍ နှာမောင်းဖြင့်ကြာစွယ် ကြာရင်းကို နုတ်၍ ညွှန်မရှိအောင် ကောင်းစွာ လှုပ်ခါဆေးကြောပြီးလျှင် ကျွတ်ကျွတ် ဝါး၍ စားမျိုကုန်၏၊ ထိုဆင်တို့အား ထိုစားမျိုခြင်းသည် အဆင်းလှခြင်းငှါလည်း ဖြစ်၏၊ ခွန်အားရှိခြင်းငှါလည်း ဖြစ်၏၊ ထို စားမျိုခြင်း အကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့လည်း မရောက်ကုန်၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့လည်း မရောက်ကုန်။ ရဟန်းတို့ ထိုဆင်ကြီးတို့ကိုပင်လျှင် အတုလိုက်၍ ကျင့်ကုန်သော ပျိုနုသော ဆင်သူငယ်တို့သည် ထိုရေအိုင်သို့ သက်ဆင်း၍ နှာမောင်းဖြင့် ကြာစွယ်ကြာရင်းကို နုတ်၍ ကောင်းစွာ မလှုပ်မခါ မဆေးကြောမူ၍ ကောင်းစွာ မဝါးဘဲ ညွှန်နှင့်တကွ စားမျိုကုန်၏၊ ထိုဆင်ငယ်တို့အား ထိုစားမျိုခြင်းသည် အဆင်းလှခြင်းငှါ မဖြစ်၊ အားရှိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ထိုညွှန်နှင့် တကွသော ကြာစွယ်ကို စားခြင်းကြောင့် သေခြင်း သို့လည်း ရောက်ကုန်၏၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့လည်း ရောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဤသာသနာတော်၌ မထေရ်ကြီးရဟန်းတို့သည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ ဆွမ်းခံဝင်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုရွာနိဂုံး၌ တရားဟောကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား လူတို့သည် ကြည်ညိုသော အခြင်း အရာကို ပြုကုန်၏၊ ထိုမထေရ်တို့သည် ထိုလာဘ်ကို မတပ်မက်ကုန်သည် မတွေဝေကုန်သည် တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုးကုန်သည်ဖြစ်၍ အပြစ်ကို ရှုကုန်သည် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ သုံးဆောင် ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား ထိုသုံးဆောင်ခြင်းသည် အဆင်းလှခြင်းငှါလည်း ဖြစ်၏၊ အားရှိခြင်းငှါလည်း ဖြစ်၏၊ ထိုလာဘ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့လည်း မရောက်ကုန်၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲ သို့လည်း မရောက်ကုန်။

ရဟန်းတို့ ထိုမထေရ်ကြီးရဟန်းတို့ကိုပင်လျှင် အတုလိုက်၍ ကျင့်ကုန်သော သီတင်းငယ်ရဟန်းတို့သည် နံနက်အခါ၌ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျင် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ ဖြစ်စေ ဆွမ်းခံဝင်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုရွာနိဂုံး၌ တရားဟောကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့အား လူတို့ သည် ကြည်ညိုသော အခြင်းအရာကို ပြုကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုလာဘ်ကို တပ်မက်ကုန်သည်တွေ ဝေကုန်သည် တဏှာဖြင့် လွှမ်းမိုးကုန်သည် ဖြစ်၍ အပြစ်ကို မမြင်ကုန်ဘဲ ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာ မရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ သုံးဆောင်ကုန်၏၊ ထိုရဟန်းငယ်တို့အား ထိုသုံးဆောင်ခြင်းသည် အဆင်းလှခြင်းငှါ မဖြစ်၊ အားရှိခြင်းငှါ မဖြစ်၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုလာဘ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့လည်း ရောက်ကုန်၏၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့လည်း ရောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာ တော်၌ “မတပ်မက် မတွေဝေမူ၍ တဏှာဖြင့် မလွှမ်းမိုးဘဲ အပြစ်ကို ရှုလျှက် ထွက်မြောက်ကြောင်း ပညာရှိသည် ဖြစ်၍ ထိုလာဘ်ကို သုံးဆောင်ကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ဗိဠာရသုတ်

֍ ၂၃၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဒါယကာအိမ်တို့၌ လှည့်လည်၏၊ ထိုရဟန်းကို “အသျှင်သည် အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဒါယကာအိမ်တို့၌ မလှည့်လည်ပါလင့်”ဟု ရဟန်းတို့ ပြောဆိုကုန်၏။ ရဟန်းတို့က ပြောဆိုအပ်သော်လည်း ထိုရဟန်းသည် မရှောင်ကြဉ်၊ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး ကုန်လျှက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား ဤစကားကို လျှောက်ကုန်၏- “အသျှင်ဘုရား ရဟန်းတစ်ပါးသည် အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဒါယကာအိမ်တို့၌ လှည့်လည်ပါ၏၊ ထို ရဟန်းကို ‘အသျှင်သည့်အလွန်အချိန်ကြာမြင့်စွာ ဒါယကာအိမ်တို့၌ မလှည့်လည်ပါလင့်’ဟု ဆိုကြပါကုန်၏၊ ရဟန်းတို့က ဆိုဆုံးမအပ်သော်လည်း ထိုရဟန်းသည် မရှောင်ကြဉ်ပါ”ဟု လျှောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ရှေးကဖြစ်ဖူးသည်ကား ကြောင်သည် “ဤကြွက်ငယ်သည် အကြင်အခါ အစာရှာရန် ထွက်လာလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ထိုထွက်လာရာ အရပ်၌ပင် ထိုကြွက်ငယ်ကို ဖမ်း၍ စားအံ့”ဟု ကြွက်ငယ်ကို ရှာသည်ဖြစ်၍ အိမ်ခြံစပ် အညစ်အကြေးရှိရာ အမှိုက်ပုံ၌ ရပ်တည်နေ၏၊ ရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌ ထိုကြွက် ငယ်သည် အစာရှာရန် သွား၏၊ ထိုကြွက်ငယ်ကို ကြောင်သည် ဖမ်းယူလျက် ကောင်းစွာ မစားဘဲ အဆော တလျင် မျိုချလိုက်၏၊ ထိုကြွက်ငယ်သည် ထိုကြောင်၏ အူမကိုလည်းကောင်း၊ အူသိမ်ကိုလည်းကောင်း ကိုက်ခဲ၏။ ထိုကြောင်သည် ထိုအကြောင်းကြောင့် သေခြင်းသို့လည်း ရောက်ရာ၏၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့လည်း ရောက်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် အချို့သော ရဟန်းတို့သည် နံနက်အခါ သင်္ကန်းကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ် သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် မစောင့်စည်းသောကိုယ် မစောင့်စည်းသောနှုတ် မစောင့်စည်းသောစိတ် မထင်သော သတိ မပိတ်ဆို့အပ်ကုန်သော ဣန္ဒြေတို့ဖြင့် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ ဆွမ်းခံဝင်၏။ ထို ရဟန်းသည် ထိုရွာ၌ မလုံမလဲ ဝတ်ရုံသော မာတုဂါမကို မြင်ရသောကြောင့် တပ်စွန်းခြင်း ‘ရာဂ'သည် ထို ရဟန်း၏ စိတ်ကို ဖျက်ဆီး၏၊ ထိုရဟန်းသည် တပ်စွန်းခြင်း ‘ရာဂ’ ဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်ဖြင့် သေခြင်း သို့လည်း ရောက်ရာ၏၊ သေလောက်သော ဆင်းရဲသို့လည်း ရောက်ရာ၏။ ရဟန်းတို့ အကြင် ရဟန်းသည် သိက္ခာချ၍ လူထွက်၏၊ ထိုရဟန်း၏ ဤလူထွက်ခြင်းသည် အရိယာ၏ အဆုံးအမ၌ သေသည်မည်၏၊ ရဟန်းတို့ ဝုဋ္ဌာနကံ သံဃာဒိသိသ်အာပတ်တို့တွင် တစ်ပါးပါး သော ညစ်နွမ်းသော အာပတ်သို့ ရောက်ခြင်းသည် သေလောက်သော ဆင်းရဲမည်၏။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ “စောင့်စည်း အပ်သောကိုယ် စောင့်စည်းအပ်သောနှုတ် စောင့်စည်းအပ်သောစိတ် ထင်သော သတိ ပိတ်ဆို့အပ်သော ဣန္ဒြေတို့ဖြင့် ရွာသို့ဖြစ်စေ၊ နိဂုံးသို့ဖြစ်စေ ဆွမ်းခံဝင်ကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

၁၁-သိင်္ဂါလသုတ်

֍ ၂၃၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ညဉ့်၏ မိုးသောက်ချိန်၌ ညည်းတွားနေသော မြေခွေးအို၏ အသံကို ကြားဖူးကုန်၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ ကြားဖူးပါသည် အသျှင်ဘုရား။ ရဟန်းတို့ ဤမြေခွေးအိုသည် ဥက္ကဏ္ဍကမည်သော အနာဖြင့် တွေ့ထိအပ်သည်ဖြစ်၍ သွားလိုရာရာ အရပ်သို့ သွား၏၊ ရပ်လိုရာရာ အရပ်၌ ရပ်၏၊ ထိုင်လိုရာရာ အရပ်၌ ထိုင်၏၊ အိပ်လိုရာရာ အရပ်၌ အိပ်၏၊ ထိုမြေခွေးအိုကို လေအေးကလေးမူကား တိုက်ခတ်သေး၏၊ ထိုအခါမျိုး၌ ထိုမြေခွေးအိုအား စိတ်သာယာမှုကို ရသဖြင့် လျောင်းရာ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော သာကီဝင်မင်းသား ဘုရားသားတော်ဟု ဝန်ခံ သော သူသည် မြေခွေးအိုသဘောရှိသော အတ္တဘောမျိုး ရခြင်းကို (အနာဂတ်ဘဝ၌) မခံစားရရာ၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ “မမေ့လျော့သည် ဖြစ်၍ နေကုန်အံ့”ဟု ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

၁၂-ဒုတိယ သိင်္ဂါလသုတ်

֍ ၂၃၄။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ညဉ့်၏ မိုးသောက်ချိန်၌ ညည်းတွားနေသော မြေခွေးအို၏ အသံကို ကြားဖူးကုန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ကြားဖူးပါကုန်၏ အသျှင်ဘုရား။ ရဟန်း့တို့ ထိုမြေခွေးအို၌ သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးတစ်စုံတစ်ရာကို သိခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးကို အထူးသိခြင်းသည်လည်းကောင်း ဖြစ်ရာသေး၏။ ဤသာသနာတော်၌ အချို့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သာကီဝင်မင်းသား ဘုရားသားတော်ဟု ဝန်ခံသော်လည်း သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးတစ်စုံတစ်ရာကို သိခြင်း သည်လည်းကောင်း၊ သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးကို အထူးသိခြင်းသည်လည်းကောင်း မဖြစ်ရာ။ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ “သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးကို သိသူ၊ သူပြုဖူးသော ကျေးဇူးကို အထူးသိ သူတို့ ဖြစ်ကြကုန်အံ့။ ငါတို့၌ အနည်းငယ်မျှ ပြုဖူးသော ကျေးဇူးသည် မပျက်စီးလတ္တံ့”ဟု ဤသို့လျင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒွါဒသမသုတ်။

ဩပမ္မသံယုတ် ပြီး၏။

၁၀-ဘိက္ခု သံယုတ်

၁-ကောလိတသုတ်

֍ ၂၃၅။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ နာကြားခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင်မဟာ မောဂ္ဂလာန်သည် ရဟန်းတို့ကို “ငါ့သျှင်ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “ငါ့သျှင်”ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား ပြန်လျှောက်ကုန်၏၊ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ငါ့ သျှင်တို့ ဆိတ်ြ ငိမ် ရာသို့ ကပ် လျ က် တစ် ပါး တည်း ကိန်း အောင်း နေသော ငါ့ အား “မြတ် သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဟူသည် အဘယ်နည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါ့အား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏၊ “ဤသာသနာ တော်၌ ရဟန်းသည် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ် ကို ကြည်လင်စေတတ်သော၊ စိတ်၏ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကို ဖြစ်ပွားစေတတ်သော၊ ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ မရှိသော၊ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ’ မရှိသော၊ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကြောင့် ဖြစ်သော၊ နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ’ ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊ ဤဒုတိယဈာန်ကို မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း” ဟူ၍ ဆိုအပ်၏ဟု အကြံ ဖြစ်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါသည် ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော၊ စိတ်၏ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကို ဖြစ်ပွား စေတတ်သော၊ ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ မရှိသော၊ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ’ မရှိသော၊ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ’ ကြောင့် ဖြစ်သော၊ နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ’ ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေခဲ့၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဤသို့နေခြင်းဖြင့် နေသော ထိုငါ့အား ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော မှတ်သားမှု ‘သညာ’ နှလုံး သွင်းမှု ‘မနသိကာရ'တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။

ငါ့သျှင်တို့ ထိုအခါ၌ ငါ့ထံသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် တန်ခိုးတော်ဖြင့် ချဉ်းကပ်၍ “ဗြာဟ္မဏအနွယ် ဖြစ်သော မောဂ္ဂလာန် မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းကို မမေ့မလျော့လင့်၊ မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ ထားလော့၊ မြတ်သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း၌ စိတ်တည်ကြည်ခြင်းကို ပြုလော့၊ မြတ် သော ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်း၌ စိတ်ကို ကောင်းစွာ ဆောက်တည်လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါ သည် တစ်ပါးသော အခါ၌ ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ'တို့၏ ချုပ်ခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန် ၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော၊ စိတ်၏ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကို ဖြစ်ပွားစေတတ်သော၊ ကြံစည်မှု ‘ဝိတက်’ မရှိသော၊ သုံးသပ်ဆင်ခြင်မှု ‘ဝိစာရ’ မရှိသော၊ တည်ကြည်မှု ‘သမာဓိ'ကြောင့် ဖြစ်သော၊ နှစ်သိမ့်မှု ‘ပီတိ’ ချမ်းသာမှု ‘သုခ'ရှိသော ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏၊ ငါ့သျှင်တို့ “မြတ်စွာဘုရား ချီးမြှောက် အပ်သော တပည့်သာဝကသည် မြတ်သော အဘိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်၏”ဟူ၍ တစ်စုံ တစ်ယောက်သော သူကို ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် ငါ့ကိုသာလျှင် ပြောဆိုရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

၂-ဥပတိဿသုတ်

֍ ၂၃၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ရဟန်းတို့ကို “ငါ့သျှင်ရဟန်းတို့”ဟူ၍ ခေါ်တော်မူ၏၊ “ငါ့သျှင်”ဟူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် အသျှင်သာရိပုတြာအား ပြန်လျှောက်ကုန်၏၊ အသျှင် သာရိပုတြာသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏-

ငါ့ သျှင်တို့ ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ ကပ်လျက် တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေစဉ် “တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူ၏ ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ငါ့အား စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်ရာ၏၊ လောက၌ တစ်စုံတစ်ခုသော ထိုစိုးရိမ်ခြင်း စသည်သည် ငါ့အား ရှိသလော”ဟု အကြံ ဖြစ်၏၊ ငါ့သျှင်တို့ ထိုငါ့အား ဤသို့သော အကြံ ဖြစ်ပြန်၏၊ “တစ်စုံတစ်ယောက်သော သူ၏ ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ငါ့အား စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်ရာ၏၊ လောက၌ တစ်စုံ တစ်ခုသော ထိုစိုးရိမ်ခြင်းစသည်သည် ငါ့အား မရှိသည်သာတည်း”ဟု အကြံ ဖြစ်ပြန်၏ဟု ဆို၏။

ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် အသျှင်အာနန္ဒာသည် အသျှင်သာရိပုတြာအား ဤစကားကို လျှောက်၏- “ငါ့သျှင်သာရိပုတြာ မြတ်စွာဘုရား၏လည်း ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အသျှင် ဘုရားအား စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့သည် မဖြစ်ကုန် ရာသလော”ဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရား၏လည်း ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်ခြင်း ကြောင့် စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့သည် ငါ့အား မဖြစ်ကုန်၊ စင်စစ်သော်ကား “အချင်းတို့ ဘုန်းတော်ကြီးတော်မူသော တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် စင်စစ် ကွယ်တော်မူလေပြီတကား၊ အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလပတ်လုံး တည်နေခဲ့ပါမူ များစွာသော သူတို့၏ အစီးအပွားရှိခြင်းငှါ များစွာသော သူတို့၏ ချမ်းသာခြင်းငှါ လောကကို အစဉ်စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ နတ်လူတို့၏ အကျိုးစီးပွားအလို့ငှါ ချမ်းသာခြင်းငှါ ဖြစ်ရာ၏”ဟု ငါ့အား ဤသို့မူကား ဖြစ်ရာ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ အသျှင်သာရိပုတြာသည် ရှည်စွာသော ကာလ ပတ်လုံး ငါဟု စွဲယူသော ‘ဒိဋ္ဌိ’၊ ငါ့ဥစ္စာဟု တပ်မက်မှု ‘တဏှာ’၊ ကိန်းဝပ်နေသော ထောင်လွှားမှု ‘မာနာနုသယ'တို့သည် ကောင်းစွာ နုတ်ပယ်အပ်ကုန်ပြီ၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရား၏လည်း ဖောက်ပြန်ပျက်စီးခြင်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံဖြစ်ခြင်းကြောင့် အသျှင်သာရိပုတြာအား စိုးရိမ်ခြင်း ငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာ ပင်ပန်းခြင်းတို့သည် မဖြစ်ကုန်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

၃-ဃဋသုတ်

֍ ၂၃၇။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ အသျှင် သာရိပုတြာနှင့် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်တို့သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ နေကုန်၏၊ ထိုအခါ အသျှင်သာရိပုတ္တရာသည် ညချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်း ရာမှ ထလျက် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်နှင့်အတူ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ့နှုတ်ဆက်ပြောဆိုပြီးဆုံးစေ၍ တစ်ခု သော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား ဤစကားကို ဆို၏-

ငါ့ သျှင် မောဂ္ဂ လာန် သင်၏ ဣန္ဒြေတို့ သည် ကြည် လင် ကုန်၏၊ မျ က် နှာအဆင်း သည် စင် ကြယ်၏၊ ဖြူစင်တောက်ပ၏၊ အသျှင်မောဂ္ဂလာန်သည် ယနေ့ အဘယ်ငြိမ်သက်သော နေခြင်းဖြင့် နေပါသနည်းဟု (မိန့်ဆို၏)။ ငါ့သျှင် ငါသည် ယနေ့ ရုန့်ရင်းသော နေခြင်းဖြင့် နေ၏၊ သို့သော်လည်း ငါ့အား “တရား စကား ပြောဆိုခြင်း” ဖြစ်ခဲ့၏။ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား အဘယ်ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အတူ “တရားစကား ပြော ဆိုခြင်း” ဖြစ်ပါသနည်း၊ ငါ့သျှင် ငါသည် မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ “တရားစကား ပြောဆိုခြင်း” ဖြစ်ခဲ့၏၊ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေးလှ၏၊ ယခုအခါ သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံ ဇေတဝန် ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ အသို့ပါနည်း၊ အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် မြတ်စွာဘုရားရှိရာသို့ တန်ခိုးဖြင့် ချဉ်းကပ်ပါသလော၊ ထိုသို့မဟုတ် မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်မောဂ္ဂလာန်အထံသို့ တန်ခိုးဖြင့် ချဉ်းကပ်ပါသလော။ ငါ့သျှင် ငါသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ တန်ခိုးဖြင့် မချဉ်းကပ်၊ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ငါ့ထံသို့ တန်ခိုးဖြင့် ချဉ်းကပ်တော်မမူပါ။ စင်စစ်သော်ကား ငါသည် အကြင်မျှလောက် အပိုင်း အခြားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်နိုင်၏၊ အသံတော်ကို ကြားနိုင်၏၊ ထိုမျှလောက် အပိုင်းအခြားဖြင့် ဒိဗ္ဗစက္ခု , ဒိဗ္ဗသောတဓာတ်သည် စင်ကြယ်၏။ မြတ်စွာဘုရားကလည်း အကြင်မျှလောက် အပိုင်းအခြားဖြင့် ငါ့ကို မြင်နိုင်၏၊ ငါ့အသံကို ကြားနိုင်၏၊ ထိုမျှလောက် အပိုင်းအခြားဖြင့် ဒိဗ္ဗစက္ခု , ဒိဗ္ဗသောတဓာတ်သည် စင်ကြယ်၏ဟု မိန့်ဆို၏၊ အဘယ်သို့လျှင် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်အား မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ “တရား စကား ပြောဆိုခြင်း” ဖြစ်ပါသနည်းဟု (ဆို၏)။

ငါ့သျှင် ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူ ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူဟူ၍ ဆိုအပ်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်မျှလောက်ဖြင့် ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူ ဖြစ်ပါသ နည်း”ဟု (လျှောက်၏)။ ငါ့သျှင် ဤသို့ မေးလျှောက်သည်ရှိသော် ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရားသည် “မောဂ္ဂလာန် ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် စင်စစ် အရေ အကြော အရိုးသာ ကြွင်းကျန်ပစေ၊ ကိုယ်၌ အသား အသွေး ခန်းခြောက်ပစေ၊ ယောက်ျား၏ အစွမ်း ယောက်ျား၏ လုံ့လ ယောက်ျား၏ အားထုတ်မှုဖြင့် ရောက်အပ်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့ မရောက်ဘဲ လုံ့လ၏ တန့်ရပ်ခြင်းသည် မဖြစ်လတ္တံ့ဟု ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူ ဖြစ်၍ နေ၏၊ မောဂ္ဂလာန် ဤသို့လျှင် ထက်သန်သော လုံ့လရှိသူ ဖြစ်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ငါ့သျှင် ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားနှင့် အတူ တရားစကား ပြောဟောခြင်းသည် ဖြစ်ပါသည်ဟု (ဆို၏)။

ငါ့သျှင်မောဂ္ဂလာန် သေးငယ်သော ကျောက်စရစ်ခဲသည် ဟိမဝန္တာတောင်မင်း၏ အနီး၌ ထားခြင်းမျှ အကျိုးငှါသာလျှင် ဖြစ်သကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်၏ အနီး၌ ထားခြင်းမျှအကျိုးငှါသာလျှင် ဖြစ်ကုန်ရာပါ၏၊ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလာန်သည်ကား ကြီးသော တန်ခိုးရှိ၏၊ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိ၏၊ အလိုရှိခဲ့သော် အာယုကပ်ပတ်လုံး တည်ရာ၏ဟု (ဆို၏)။

ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ အနည်းငယ်သော ဆားခဲကလေးသည် ဆားအိုးကြီး၏ အနီး၌ ထားခြင်းမျှ အကျိုးငှါသာလျှင် ဖြစ်ရာသကဲ့သို့ ဤအတူသာလျှင် အကျွန်ုပ်တို့သည် အသျှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အနီး၌ ထားခြင်းမျှအကျိုးငှါသာလျှင် ဖြစ်ကုန်ရာပါ၏၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာကို မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသော အကြောင်းတို့ဖြင့် ချီးမွမ်းထောမနာ ပြုအပ်ပါ၏-

“အကြင်ရဟန်းသည် တစ်ဘက်ကမ်း နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်၏၊ ထိုရဟန်းသည် ဤတစ်ဘက်ကမ်း နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရုံမျှသာလျှင် ဖြစ်၏။ သာရိပုတ္တရာသည်သာ လျှင် ပညာဖြင့်လည်းကောင်း၊ သီလဖြင့်လည်းကောင်း၊ ငြိမ်သက်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း ထိုတစ်ဘက်ကမ်း နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သော ရဟန်းဟူသမျှထက် မြတ်၏”ဟု (ချီးမွမ်းထောမနာ ပြုအပ်ပါ၏)။

ဤသို့လျှင် ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ကြီး နှစ်ပါးတို့သည် အချင်းချင်း ကောင်းစွာ ဆိုအပ်သော စကားကို အတူ ဝမ်းမြောက်ကြကုန်၏။

တတိယသုတ်။

၄-နဝသုတ်

֍ ၂၃၈။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ ရဟန်းသစ်တစ်ပါးသည် ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့သည် ရှိသော် ကျောင်းသို့ ဝင်၍ ကြောင့်ကြမဲ့ ဆိတ်ဆိတ် နေထိုင်၏၊ သင်္ကန်းချုပ်ရာ အခါသမယ၌ ရဟန်းတို့၏ အမှုကြီးငယ်ကို မပြုလုပ်၊ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ရဟန်းသစ်တစ်ပါးသည် ဆွမ်းစားပြီးနောက် ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့သည်ရှိသော် ကျောင်းသို့ ဝင်၍ ကြောင့်ကြမဲ့ ဆိတ်ဆိတ် နေထိုင်ပါ၏၊ သင်္ကန်းချုပ်ရာ အခါသမယ၌ ရဟန်းတို့၏ အမှုကြီးငယ်ကို မပြုလုပ်ပါ”ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတစ်ပါးကို “ရဟန်း သင်သည် လာလော့၊ ငါဘုရား၏ စကားဖြင့် ထိုရဟန်းသစ်ကို ခေါ်ချေလော့၊ ‘ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် သင့်ကို ခေါ်တော်မူ၏’ဟု ဆိုချေလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်လျှောက်ပြီးလျှင် ထိုရဟန်းသစ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်၏။ ထိုရဟန်းသစ်အား “ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရား သင့်ကို ခေါ်တော်မူ၏”ဟု ဆို၏၊ “ငါ့သျှင် ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းသစ်သည် ထိုခေါ်လာသော ရဟန်းအား ဝန်ခံကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော ထိုရဟန်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် “ရဟန်း သင်သည် ဆွမ်းစားပြီးနောက်၌ ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့သည်ရှိသော် ကျောင်းသို့ ဝင်၍ ကြောင့်ကြမဲ့ ဆိတ်ဆိတ် နေ၏၊ သင်္ကန်းချုပ်ရာ အခါ သမယ၌ ရဟန်းတို့၏ အမှုကြီးငယ်ကို မပြုလုပ်ဟူသည် မှန်သလော”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကား မိမိကိစ္စကို ပြုပါသည်ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်း၏ စိတ်ကို မိမိစိတ်ဖြင့် သိ၍ “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ဤရဟန်းကို မကဲ့ရဲ့ကုန်လင့်၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် အလွန်မြတ်သော စိတ်ကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်သော မျက်မှောက်၌ ချမ်းသာစွာ နေကြောင်းဖြစ်ကုန်သော လေးပါး သော ဈာန်တို့ကို အလိုရှိတိုင်း ရ၏၊ မငြိုမငြင် ရ၏၊ မပင်ပန်းသဖြင့် ရ၏၊ လူ့ဘောင်မှ ရဟန်း ဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကုန်သော အမျိုးကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေရ၏”ဟူသော စကားကို မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏-

“အလုံးစုံသော ဆင်းရဲတို့မှ လွတ်ရာဖြစ်သော ဤနိဗ္ဗာန်သို့ ပေါ့ပေါ့ လျော့လျော့ အားထုတ်ခြင်းကြောင့် မရောက်နိုင်ရာ၊ အနည်းငယ်သာ ဖြစ်သော အားအစွမ်းဖြင့် ဤနိဗ္ဗာန်သို့ မရောက်။

ဤသူသည်ကား ရဟန်းသစ်တည်း၊ ဤသူကား ယောက်ျားမြတ်တည်း၊ စစ်သည် ဗိုလ်ပါနှင့် တကွသော မာရ်ကို အောင်နိုင်ခြင်းကြောင့် အဆုံးစွန်သော ကိုယ်ကို ဆောင်၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

၅-သုဇာတသုတ်

֍ ၂၃၉။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်သုဇာတသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်သုဇာတ လာနေသည်ကို အဝေးမှပင် မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့အား ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ရဟန်းတို့ ဤအမျိုးကောင်းသားသည် အဆင်းလှခြင်း ရှုချင်ဖွယ်ရှိခြင်း ကြည်ညိုဖွယ် ရှိခြင်း လွန်မြတ်သော အဆင်းသဏ္ဌာန်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းနှင့် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ကောင်းစွာ ဝင် ရောက် (ရဟန်းပြု) သော အမျိုးကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံး ဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေခြင်းဟူသော နှစ်ပါးစုံဖြင့် တင့်တယ်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ပ။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-

“ဖြောင့်မတ်သော စိတ်ဖြင့် (အကုသိုလ်တရားတို့နှင့်) မယှဉ်သော သံယောဇဉ် ကင်းသော ဤရဟန်းသည် တင့်တယ်စွတကား၊ (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မစွဲလမ်းမူ၍ ငြိမ်းအေးပြီးသော ဤရဟန်းသည် စစ်သည်ဗိုလ်ပါနှင့် တကွသော ကိလေသာမာရ်ကို အောင်နိုင်ခြင်းကြောင့် အဆုံးစွန်သော ကိုယ်ကို ဆောင်၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

၆-လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသုတ်

֍ ၂၄၀။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်လကုဏ္ဍကဘဒ္ဒိယ လာနေသည်ကို အဝေးမှပင် မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့အား ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အဆင်းမလှသော ရူချင်ဖွယ်မကောင်းသော ပုကွသော ရဟန်းတို့၏ နှိပ်စက်ပြောဆိုခြင်းကို ခံနေရသော သဘောရှိသော လာနေသော ထိုရဟန်းကို မြင်ကုန်၏လော”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)၊ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ကြီးသော တန်ခိုးရှိ၏၊ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိ၏၊ ထိုရဟန်း မဝင်စားဖူးသော သမာပတ်ကို ရရန် မလွယ်၊ လူ့ ဘောင်မှ (ရဟန်းဘောင်) သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကြသော အမျိုးကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏ဟု မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူ၏။ပ။ ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူ၏-

“ဟင်္သာ, ကြိုးကြာ, ဥဒေါင်း, ဆင်, ချေ, သမင်ဟု ဆိုအပ်သော အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့သည် ခြင်္သေ့မှ ကြောက်ကုန်၏၊ ကိုယ်သဏ္ဌာန်၌မူကား တူမျှခြင်း မရှိပေ။

ဤအတူသာလျှင် လူတို့၌ ငယ်ပင်ငယ်သော်လည်း ပညာရှိသော သူသည်သာ ထိုလူများအပေါင်းတွင် ကြီးမြတ်သူ မည်၏၊ သူမိုက်သည် ကိုယ်သဏ္ဌာန် ကြီးသော်လည်း ကြီးမြတ်သူ မမည်”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

၇-ဝိသာခသုတ်

֍ ၂၄၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည်-အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သော ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ပဉ္စာလမင်း၏သား အသျှင်ဝိသာခသည် စည်းဝေးရာဇရပ်၌ ရဟန်းတို့ကို ချိုသာသော စကားဖြစ်သော သန့်ရှင်း သော အပြစ်ကင်းသော အနက်ကို သိစေနိုင်သော (သစ္စာလေးပါး၌) အကျုံးဝင်သော (ဝဋ်ဆင်းရဲကို) မမှီ သော တရားစကားဖြင့် အကျိုးစီးပွားကို ကောင်းစွာ ပြလျက် တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရား ကျင့်သုံးရန် ထက်သန်ရွှင်လန်းစေ၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ညနေချမ်းအခါ တစ်ပါးတည်း ကိန်းအောင်းနေရာမှ ထ၍ စည်းဝေးရာ့ဇရပ်သို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏၊ ထိုသို့ ထိုင်နေပြီးသော် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏- “ရဟန်းတို့ အဘယ်သူသည် ရဟန်းတို့ကို ချိုသာသော စကားဖြစ်သော သန့်ရှင်း သော အပြစ်ကင်းသော အနက်ကို သိစေနိုင်သော (သစ္စာလေးပါး၌) အကျုံးဝင်သော (ဝဋ်ဆင်းရဲကို) မမှီ သော တရားစကားဖြင့် အကျိုးစီးပွားကို ကောင်းစွာ ပြလျက် တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရား ကျင့်သုံးရန် ထက်သန်ရွှင်လန်းစေသနည်း”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အသျှင်ဘုရား ပဉ္စာလမင်း၏သား အသျှင် ဝိသာခသည် စည်းဝေးရာဇရပ်၌ ရဟန်းတို့ကို ချိုသာသော စကားဖြစ်သော သန့်ရှင်းသော အပြစ်ကင်း သော အနက်ကို သိစေနိုင်သော (သစ္စာလေးပါး၌) အကျုံးဝင်သော (ဝဋ်ဆင်းရဲကို) မမှီသော တရား စကားဖြင့် အကျိုးစီးပွားကို ကောင်းစွာ ပြလျက် တရားကို ဆောက်တည်စေကာ တရားကျင့်သုံးရန် ထက် သန်ရွှင်လန်းစေတော်မူပါသည်ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ပဉ္စာလမင်း၏သား အသျှင် ဝိသာခကို ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏- “ဝိသာခ ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ ဝိသာခ သင်သည် ကောင်းစွာ သာလျှင် ရဟန်းတို့ကို အနက်ကို သိခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော (သစ္စာလေးပါး၌) အကျုံးဝင်သော ဝဋ်ဆင်းရဲကို မမှီသော တရားစကားဖြင့် ကောင်းစွာ ပြ၏။ပ။”ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ စကားကို မိန့်တော်မူပြီး၍ ဤဂါထာကို ဟောတော်မူပြန်၏-

“လူမိုက်တို့နှင့် ရောထွေးနေသော ပညာရှိကို မဟောပြောသည် ရှိသော် (ပညာရှိဟု) မသိနိုင်ကုန်၊ ဘုရားသျှင် ဟောတော်မူသော အမြိုက်နိဗ္ဗာန်တရားကို ဟောပြောသော်မှသာလျှင် (ပညာရှိ)ဟု သိနိုင် ကုန်၏။

(ထို့ကြောင့်) ရသေ့ ရဟန်းတို့၏ တံခွန်ဖြစ်သော တရားကို ဟောပြောရာ၏၊ ထွန်းပြရာ၏၊ ချီးမြှောက်ရာ၏၊ ရသေ့ရဟန်းတို့သည် ကောင်းစွာ ဟောကြားခြင်း ဟူသော တံခွန်ရှိကုန်၏။ မှန်၏၊ တရားတော်သည် ရသေ့ရဟန်းတို့၏ တံခွန် အောင်လံ ဖြစ်၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

၈-နန္ဒသုတ်

֍ ၂၄၂။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ မိထွေးတော်သားဖြစ်သော အသျှင်နန္ဒသည် လက် လိပ်ထိုး သင်္ကန်းတို့ကို ဝတ်ရုံပြီးလျှင် မျက်စိတို့ကို မျက်ရေးကွင်း၍ အရောင်ထွက်သော သပိတ်ကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်လျက် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကာ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်နန္ဒအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏- “နန္ဒ လက်လိပ်ထိုး သင်္ကန်းတို့ကို ဝတ်ရုံခြင်း၊ မျက်စိတို့ကို မျက်ရေးကွင်းခြင်း၊ အရောင်ထွက် သော သပိတ်တို့ကို ဆောင်ခြင်းတို့သည် ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါတရား’ ရှိလျက် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြုသော အမျိုးကောင်းသားဖြစ်သည့် သင့်အား မလျောက်ပတ်ချေ၊ အာရညကင်ဓုတင် ဆောက်တည်ခြင်း၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၊ ပံသုကူဓုတင်ဆောက်တည်ခြင်း၊ ကာမတို့၌ မငဲ့ကွက် မူ၍ နေခြင်းသည်သာလျှင် ယုံကြည်ခြင်း ‘သဒ္ဓါတရား’ ရှိလျက် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုသော အမျိုးကောင်းသားဖြစ်သည့် သင့်အား လျောက်ပတ်၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီးနောက် ဤ ဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-

“အာရညကင်ဓုတင်ကို ဆောက်တည်သော၊ ပံသုကူဓုတင်ကို ဆောက်တည်သော၊ မထင်မရှား ဆွမ်းခံ၍ ရသော ဆွမ်းဖြင့် မျှတရောင့်ရဲသော၊ ကာမဂုဏ်တို့၌ ငဲ့ကွက်ခြင်း မရှိသော နန္ဒကို အဘယ်အခါ၌ ငါ မြင်ရပါအံ့နည်း”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ထိုသို့ မိန့်တော်မူပြီးသည့် နောက်အခါ၌ အသျှင်နန္ဒသည် အာရညကင်ဓုတင်ကိုလည်းကောင်း၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ကိုလည်းကောင်း၊ ပံသုကူဓုတင်ကိုလည်းကောင်း ဆောက်တည်၍ ကာမဂုဏ်တို့၌ မငဲ့ကွက့်မူဘဲ နေ၏။

အဋ္ဌမသုတ်။

၉-တိဿသုတ်

֍ ၂၄၃။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ ဘထွေးတော်သားဖြစ်သော အသျှင်တိဿသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ဆင်းရဲသည် နှလုံး မသာသည် ဖြစ်၍ မျက်ရည်တို့ ယိုစီးလျက် ထိုင်နေ၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်တိဿအား “တိဿ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ဆင်းရဲသည် နှလုံးမသာသည် ဖြစ်၍ မျက်ရည်တို့ ယိုစီးလျက် တစ်ခု သော နေရာ၌ ထိုင်နေဘိသနည်း”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ကို ရဟန်းတို့သည် စကား တည်းဟူသော လှံတံဖြင့် ဖွေဖွေရှာရှာ ဖိနှိပ်ထိုးဆွကြပါကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ဤသို့ နေပါသည်ဟု လျှောက်၏။ တိဿ သင်သည် သူတစ်ပါးကိုသာ ပြောတတ်၍ အပြောမခံနိုင်ခဲ့၊ တိဿ သူတစ်ပါးကိုသာ ပြော တတ်၍ အပြောမခံနိုင်ခြင်းသည် ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါတရား'ဖြင့် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် ရဟန်းပြုသော အမျိုးကောင်းသားဖြစ်သော သင့်အား မလျောက်ပတ်၊ တိဿ သူတစ်ပါးကိုလည်း ပြော၍ အပြောခံနိုင်ခြင်းသည်သာ ယုံကြည်မှု ‘သဒ္ဓါတရား'ဖြင့် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ရဟန်းပြု သော အမျိုးကောင်းသားဖြစ်သော သင့်အား လျောက်ပတ်၏ဟု မိန့်တော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့် တော်မူပြန်၏-

“တိဿ အဘယ် ကြောင့် အမျ က် ထွက် ဘိသနည်း။ အမျ က် မထွက် လင့်၊ အမျ က် မထွက်ခြင်း သည် သင့်အား မြတ်၏။ တိဿ အမျက်ထွက်ခြင်း မာန်မူခြင်း ကျေးဇူးချေ ဖျက်ခြင်းကို ဆုံးမခြင်းငှါ မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်သုံးသည် မဟုတ်လော”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

၁၀-ထေရနာမကသုတ်

֍ ၂၄၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့အား အစာကျွေးရာဖြစ်သော ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ထေရအမည်ရှိသော ရဟန်းတစ်ပါးသည် တစ်ပါးတည်းလည်း နေလေ့ရှိ၏၊ တစ်ပါးတည်း နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိ၏။ ထိုရဟန်းသည် ရွာသို့ တစ်ပါးတည်း ဆွမ်းခံဝင်၏၊ တစ်ပါးတည်း ရွာမှ ပြန်ခဲ့၏၊ တစ်ပါးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေ၏၊ တစ်ပါးတည်း စင်္ကြံသွားခြင်းကို ဆောက်တည်၏။ ထိုအခါ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေကုန်ပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား “အသျှင်ဘုရား ထေရမည်သော ရဟန်းတစ်ပါးသည် တစ်ပါးတည်းလည်း နေလေ့ရှိ၏၊ တစ်ပါးတည်း နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိပါသည်”ဟု လျှောက်ကုန်၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတစ်ပါးကို ခေါ်တော်မူ၍ “ရဟန်း သင်သည် လာလော့၊ ငါဘုရား၏ စကားဖြင့် ‘ငါ့သျှင်ထေရ သင့်ကို မြတ်စွာဘုရား ခေါ်တော်မူ၏’ဟု ခေါ်ချေလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား၏ စကားတော်ကို ဝန်ခံ၍ ထေရ ရဟန်းထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အသျှင်ထေရကို “ငါ့သျှင်ထေရ သင့်ကို မြတ်စွာဘုရား ခေါ်တော်မူ၏”ဟု ဤစကားကို ပြောဆိုပြီ။ အသျှင်ထေရသည် “ငါ့သျှင် ကောင်းပါပြီ”ဟု ထိုရဟန်းအား ဝန်ခံ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏၊ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော အသျှင်ထေရအား “ထေရ သင်သည် တစ်ပါးတည်းလည်း နေလေ့ရှိ၏၊ တစ်ပါး တည်း နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိ၏ဟူသည် မှန်သလော”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အသျှင့်ဘုရား မှန်ပါ၏။ ထေရ သင်သည် အဘယ်သို့လျှင် တစ်ပါးတည်း နေလေ့ရှိသနည်း၊ တစ်ပါးတည်း နေခြင်း၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ရွာသို့ တစ်ပါးတည်း ဆွမ်းခံဝင်ပါ၏၊ တစ်ပါးတည်း ဆွမ်းခံရွာမှ ပြန်ခဲ့ပါ၏၊ တစ်ပါးတည်း ဆိတ်ငြိမ်ရာ၌ နေပါ၏၊ တစ်ပါးတည်း စင်္ကြံသွားခြင်းကို ဆောက်တည်ပါ၏။ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့လျှင် တစ်ပါးတည်း နေလေ့ရှိပါ၏၊ တစ်ပါးတည်း နေခြင်း၏ ဂုဏ် ကျေးဇူးကိုလည်း ဆိုလေ့ရှိပါသည်ဟု လျှောက်၏။ ထေရ တစ်ပါးတည်း နေသော ထိုရဟန်းမျိုးသည် ရှိ၏၊ တစ်ပါးတည်း နေသော ထိုရဟန်းမျိုးသည် မရှိဟူ၍ ငါ မဆို။ ထေရ စင်စစ်သော်ကား အကြင် အကြောင်းကြောင့် တစ်ပါးတည်း နေခြင်းသည် အလွန်ကျယ်ဝန်းသော အဓိပ္ပါယ်နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထို အကြောင်းကို နာလော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့၊ ဟောအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “အသျှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ”ဟု ဤသို့လျှင်။ပ။ ထေရ အဘယ်သို့လျှင် တစ်ပါးတည်း နေခြင်းသည် အလွန်ကျယ်ဝန်း သော အဓိပ္ပါယ်နှင့် ပြည့်စုံသနည်း။ ထေရ အကြင်အတိတ်ခန္ဓာငါးပါးကို ပယ်ပြီးပြီ၊ အနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါးကို စွန့်လွှတ်အပ်၏၊ ပစ္စုပ္ပန်အတ္တဘော၌လည်း လိုချင်တပ်မက်မှု ‘ဆန္ဒရာဂ'ကို ကောင်းစွာ ဆုံးမအပ်ပြီ။ ထေရ ဤသို့လျှင် တစ်ပါးတည်း နေခြင်းသည် အလွန်ကျယ်ဝန်းသော အဓိပ္ပါယ်နှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု မိန့်တော်မူပြီး နောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-

“အလုံးစုံသော ခန္ဓာ, အာယတန, ဓာတ်, ဘဝသုံးပါးတို့ကို နှိပ်နင်းနိုင်သော၊ အလုံးစုံ (တရားတို့ကို) သိသော၊ ကောင်းသော ပညာရှိသော၊ အလုံးစုံသော တရားတို့၌ (တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့်) မလိမ်းကျံသော၊ အလုံးစုံ (ဆန္ဒရာဂ) ကို စွန့်၍ တဏှာ၏ ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ကို အာရုံပြုသောအားဖြင့် ကိလေသာတို့မှ လွတ်သော ထိုသူကို တစ်ပါးတည်း နေလေ့ရှိသော သူဟူ၍ ငါဆို၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

၁၁-မဟာကပ္ပိနသုတ်

֍ ၂၄၅။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကပ္ပိနသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်မဟာကပ္ပိန လာနေသည်ကို အဝေးမှပင် မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ဖြူစင်သော ခေါင်းပါးသော အကျင့်ရှိသော နှာတံရှည်သောရဟန်း လာနေသည်ကို မြင်ကြ ကုန်၏လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါကုန်၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်း သည် ကြီးသော တန်ခိုးရှိ၏၊ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိ၏၊ ထိုရဟန်း မဝင်စားဖူးသော သမာပတ်ကို ရရန် မလွယ်ကူ၊ ထိုရဟန်းသည် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကုန်သော အမျိုး ကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေ၏ဟု ဤစကားကို မိန့် တော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-

“အကြင်သူတို့သည် အမျိုးအနွယ်ကို စိစစ်လေ့ရှိကုန်၏၊ ထိုလူအပေါင်းတို့တွင် မင်းမျိုးသည် မြတ်၏။ အကြင်သူသည် ဝိဇ္ဇာသုံးပါး , ဝိဇ္ဇာရှစ်ပါး , စရဏတစ်ဆယ့် ငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ထိုသူသည် နတ်လူအပေါင်း၌ မြတ်၏။

နေမင်းသည် နေ့အခါ၌သာ ထွန်းလင်းတောက်ပနိုင်၏၊ လသည် ညဉ့်အခါ၌သာ ထွန်းလင်းတောက်ပနိုင်၏၊ မင်းသည် ချပ်ဝတ်တန်ဆာ ဝတ်ဆင်မှသာလျှင် တောက် ပနိုင်၏၊ ရဟန္တာသည် ဈာန်ဝင်စားမှသာလျှင် တောက်ပနိုင်၏၊ စင်စစ်သော်ကား မြတ်စွာဘုရားသည်သာလျှင် အလုံးစုံသော ညဉ့်နေ့တို့ပတ်လုံး တန်ခိုးဖြင့် တောက်ပ၏”ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဧကာဒသမသုတ်။

၁၂-သဟာယကသုတ်

֍ ၂၄၆။ သာဝတ္ထိနိဒါန်း။ ထိုအခါ အသျှင်မဟာကပ္ပိန၏ အတူနေ တပည့်ဖြစ်ကုန်သော သူငယ်ချင်း ရဟန်း နှစ်ပါးတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့ အဝေးမှ လာနေသည်ကို မြင်တော်မူလျှင် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့ ကပ္ပိန၏ အတူနေတပည့်ဖြစ်ကုန်သော သူငယ်ချင်းရဟန်းတို့ လာနေသည်ကို သင်တို့ မြင်ကုန်၏လော”ဟု မေးတော်မူ၏။ အသျှင်ဘုရား မြင်ပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။ ထိုရဟန်းတို့သည် ကြီးသော တန်ခိုးရှိကုန်၏၊ ကြီးသော အာနုဘော်ရှိကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့ မဝင်စားဖူးသော သမာပတ်တို့ကို ရရန် မလွယ်ကူ၊ ထိုရဟန်းတို့သည် လူ့ဘောင်မှ ရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက် (ရဟန်းပြု) ကုန်သော အမျိုးကောင်းသားများ လိုလားအပ်သော အတုမရှိသော အကျင့်မြတ်၏ အဆုံးဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်အကျိုးကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူပြီးနောက် ဤဂါထာကို မိန့်တော်မူပြန်၏-

“စင်စစ် သူငယ်ချင်းဖြစ်ကုန်သော ဤရဟန်းတို့သည် ရှည်မြင့်စွာသော ကာလ ပတ်လုံး ညီညွတ်သော သဘောရှိကုန်၏၊ ထိုရဟန်းတို့၏ သူတော်ကောင်းတရားသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူအပ်သော သူတော်ကောင်းတရားနှင့် ညီမျှ၏။

အရိယာတို့ ဟောကြားအပ်သော တရားဖြင့် အသျှင်ကပ္ပိနသည် ကောင်းစွာ ဆုံးမ ထားအပ်ကုန်သော ထိုရဟန်းတို့သည် စင်စစ် ဗိုလ်ပါနှင့် တကွသော ကိလေသာမာရ်ကို အောင်၍ အဆုံးစွန်သော ကိုယ်ကို ဆောင်ကုန်၏”ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

ဒွါဒသမသုတ်။

ဘိက္ခုသံယုတ်ပြီး၏။

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ် ပြီး၏။

ပါဠိ၊ မြန်မာပိဋက

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ္တပါဠိ+မြန်မာ

နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်

၁-နိဒါနသံယုတ်

၁-ဗုဒ္ဓဝဂ်

၁-ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒသုတ်

၂-ဝိဘင်္ဂသုတ်

၃-ပဋိပဒါသုတ်

၄-ဝိပဿီသုတ်

၅-သိခီသုတ်

၆-ဝေဿဘူသုတ်

၇-ကကုသန္ဓသုတ်

၈-ကောဏာဂမနသုတ်

၉-ကဿပသုတ်

၁၀-ဂေါတမသုတ်

၂-အာဟာရဝဂ်

၁-အာဟာရသုတ်

၂-မောဠိယဖဂ္ဂုနသုတ်

၃-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

၄-ဒုတိယ သမဏ ဗြာဟ္မဏသုတ်

၅-ကစ္စာန ဂေါတ္တသုတ်

၆-ဓမ္မကထိကသုတ်

၇-အစေလကဿပသုတ်

၈-တိမ္ဗရုကသုတ်

၉-ဗာလ ပဏ္ဍိတသုတ်

၁၀-ပစ္စယသုတ်

၃-ဒသဗလဝဂ်

၁-ဒသဗလသုတ်

၂-ဒုတိယ ဒသဗလသုတ်

၃-ဥပနိသသုတ်

၄-အညတိတ္ထိယသုတ်

၅-ဘူမိဇ သုတ်

၆-ဥပဝါဏသုတ်

၇-ပစ္စယသုတ်

၈-ဘိက္ခုသုတ်

၉-သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

၁၀-ဒုတိယ သမဏဗြာဟ္မဏသုတ်

၄-ကဠာရခတ္တိယဝဂ်

၁-ဘူတသုတ်

၂-ကဠာရသုတ်

၃-ဉာဏဝတ္ထုသုတ်

၄-ဒုတိယဉာဏဝတ္ထုသုတ်

၅-အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ်

၆-ဒုတိယ အဝိဇ္ဇာပစ္စယသုတ်

၇-န တုမှသုတ်

၈-စေတနာသုတ်

၉-ဒုတိယ စေတနာသုတ်

၁၀-တတိယ စေတနာသုတ်

၅-ဂဟပတိဝဂ်

၁-ပဉ္စဝေရဘယသုတ်

၂-ဒုတိယ ပဉ္စဝေရဘယသုတ်

၃-ဒုက္ခသုတ်

၄-လောကသုတ်

၅-ဉာတိကသုတ်

၆-အညတရ ဗြာဟ္မဏသုတ်

၇-ဇာဏုဿောဏိသုတ်

၈-လောကာယတိကသုတ်

၉-အရိယသာဝကသုတ်

၁၀-ဒုတိယ အရိယသာဝကသုတ်

၆-ဒုက္ခဝဂ်

၁-ပရိဝီမံသနသုတ်

၂-ဥပါဒါနသုတ်

၃-သံယောဇနသုတ်

၄-ဒုတိယသံယောဇနသုတ်

၅-မဟာရုက္ခသုတ်

၆-ဒုတိယ မဟာရုက္ခသုတ်

၇-တရုဏ ရုက္ခသုတ်

၈-နာမရူပသုတ်

၉-ဝိညာဏသုတ်

၁၀-နိဒါနသုတ်

၇-မဟာဝဂ်

၁-အဿုတဝါသုတ်

၂-ဒုတိယ အဿုတဝါသုတ်

၃-ပုတ္တမံသူပမသုတ်

၄-အတ္ထိရာဂသုတ်

၅-နဂရသုတ်

၆-သမ္မသသုတ်

၇-နဠကလာပိသုတ်

၈-ကောသမ္ဗိသုတ်

၉-ဥပယန္တိသုတ်