ခုဒ္ဒကနိကာယေ
ဇာတက-အဋ္ဌကထာ
(ပဌမော ဘာဂေါ)
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ
ဂန္ထာရမ္ဘကထာ
ဇာတိကောဋိသဟဿေဟိ, ပမာဏရဟိတံ ဟိတံ၊
လောကဿ လောကနာထေန, ကတံ ယေန မဟေသိနာ။
တဿ ပါဒေ နမဿိတွာ, ကတွာ ဓမ္မဿ စဉ္ဇလိံ၊
သံဃဉ္စ ပတိမာနေတွာ, သဗ္ဗသမ္မာနဘာဇနံ။
ပဝတ္တဿာနုဘာဝေန, ဆေတွာ သဗ္ဗေ ဥပဒ္ဒဝေ။
တံ တံ ကာရဏမာဂမ္မ, ဒေသိတာနိ ဇုတီမတာ၊
အပဏ္ဏကာဒီနိ ပုရာ, ဇာတကာနိ မဟေသိနာ။
ယာနိ ယေသု စိရံ သတ္ထာ, လောကနိတ္ထရဏတ္ထိကော၊
အနန္တေ ဗောဓိသမ္ဘာရေ, ပရိပါစေသိ နာယကော။
တာနိ သဗ္ဗာနိ ဧကဇ္ဈံ, အာရောပေန္တေဟိ သင်္ဂဟံ၊
ဇာတကံ နာမ သင်္ဂီတံ, ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ယံ။
ဗုဒ္ဓဝံသဿ ဧတဿ, ဣစ္ဆန္တေန စိရဋ္ဌိတိံ၊
ယာစိတော အဘိဂန္တွာန, ထေရေန အတ္ထဒဿိနာ။
အသံသဋ္ဌဝိဟာရေ, သဒါ သုဒ္ဓဝိဟာရိနာ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓမိတ္တေန, သန္တစိတ္တေန ဝိညုနာ။
မဟိံသာသကဝံသမှိ, သမ္ဘူတေန နယညုနာ၊
ဗုဒ္ဓဒေဝေန စ တထာ, ဘိက္ခုနာ သုဒ္ဓဗုဒ္ဓိနာ။
မဟာပုရိသစရိယာနံ, အာနုဘာဝံ အစိန္တိယံ၊
တဿ ဝိဇ္ဇောတယန္တဿ, ဇာတကဿတ္ထဝဏ္ဏနံ။
မဟာဝိဟာရဝါသီနံ, ဝါစနာမဂ္ဂနိဿိတံ၊
ဘာသိဿံ ဘာသတော တံ မေ, သာဓု ဂဏှန္တု သာဓဝေါတိ။
နိဒါနကထာ
သာ ပနာယံ ဇာတကဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဒူရေနိဒါနံ, အဝိဒူရေနိဒါနံ, သန္တိကေနိဒါနန္တိ ဣမာနိ တီဏိ နိဒါနာနိ ဒဿေတွာ ဝဏ္ဏိယမာနာ ယေ နံ သုဏန္တိ, တေဟိ သမုဒါဂမတော ပဋ္ဌာယ ဝိညာတတ္တာ ယသ္မာ သုဋ္ဌု ဝိညာတာ နာမ ဟောတိ, တသ္မာ တံ တာနိ နိဒါနာနိ ဒဿေတွာ ဝဏ္ဏယိဿာမ။
တတ္ထ အာဒိတော တာဝ တေသံ နိဒါနာနံ ပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒီပင်္ကရပါဒမူလသ္မိဉှိ ကတာဘိနီဟာရဿ မဟာသတ္တဿ ယာဝ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝါ စဝိတွာ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိ, တာဝ ပဝတ္တော ကထာမဂ္ဂေါ ဒူရေနိဒါနံ နာမ။ တုသိတဘဝနတော ပန စဝိတွာ ယာဝ ဗောဓိမဏ္ဍေ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တိ, တာဝ ပဝတ္တော ကထာမဂ္ဂေါ အဝိဒူရေနိဒါနံ နာမ။ သန္တိကေနိဒါနံ ပန တေသု တေသု ဌာနေသု ဝိဟရတော တသ္မိံ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ လဗ္ဘတီတိ။
၁။ ဒူရေနိဒါနကထာ
တတြိဒံ ဒူရေနိဒါနံ နာမ – ဣတော ကိရ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ အမရဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ။ တတ္ထ သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပဋိဝသတိ ဥဘတော သုဇာတော
မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ အက္ခိတ္တော အနုပကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော။ သော အညံ ကမ္မံ အကတွာ ဗြာဟ္မဏသိပ္ပမေဝ ဥဂ္ဂဏှိ။ တဿ ဒဟရကာလေယေဝ မာတာပိတရော ကာလမကံသု။ အထဿ ရာသိဝဍ္ဎကော အမစ္စော အာယပေါတ္ထကံ အာဟရိတွာ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိမုတ္တာဒိဘရိတေ ဂဗ္ဘေ ဝိဝရိတွာ ‘‘ဧတ္တကံ တေ, ကုမာရ, မာတု သန္တကံ, ဧတ္တကံ ပိတု သန္တကံ, ဧတ္တကံ အယျကပယျကာန’’န္တိ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ ဓနံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဧတံ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိ အာဟ။ သုမေဓပဏ္ဍိတော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမံ ဓနံ သံဟရိတွာ မယှံ ပိတုပိတာမဟာဒယော ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကံ ကဟာပဏမ္ပိ ဂဟေတွာ န ဂတာ, မယာ ပန ဂဟေတွာ ဂမနကာရဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော ရညော အာရောစေတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟာဇနဿ ဒါနံ ဒတွာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သုမေဓကထာ ကထေတဗ္ဗာ။ သာ ပနေသာ ကိဉ္စာပိ ဗုဒ္ဓဝံသေ နိရန္တရံ အာဂတာယေဝ, ဂါထာသမ္ဗန္ဓေန ပန အာဂတတ္တာ န သုဋ္ဌု ပါကဋာ။ တသ္မာ တံ အန္တရန္တရာ ဂါထာယ သမ္ဗန္ဓဒီပကေဟိ ဝစနေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေဿာမ။
သုမေဓကထာ
ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနဉှိ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တံ ‘‘အမရဝတီ’’တိ စ ‘‘အမရ’’န္တိ စ လဒ္ဓနာမံ နဂရံ အဟောသိ, ယံ သန္ဓာယ ဗုဒ္ဓဝံသေ ဝုတ္တံ –
‘‘ကပ္ပေ စ သတသဟဿေ, စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊
အမရံ နာမ နဂရံ, ဒဿနေယျံ မနောရမံ၊
ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တံ, အန္နပါနသမာယုတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တန္တိ ဟတ္ထိသဒ္ဒေန, အဿသဒ္ဒေန, ရထသဒ္ဒေန, ဘေရိသဒ္ဒေန, မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေန, ဝီဏာသဒ္ဒေန, သမ္မသဒ္ဒေန, တာဠသဒ္ဒေန, သင်္ခသဒ္ဒေန ‘‘အသ္နာထ, ပိဝထ, ခါဒထာ’’တိ ဒသမေန သဒ္ဒေနာတိ ဣမေဟိ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တံ အဟောသိ။ တေသံ ပန သဒ္ဒါနံ ဧကဒေသမေဝ ဂဟေတွာ –
‘‘ဟတ္ထိသဒ္ဒံ အဿသဒ္ဒံ, ဘေရိသင်္ခရထာနိ စ၊
ခါဒထ ပိဝထ စေဝ, အန္နပါနေန ဃောသိတ’’န္တိ။ –
ဗုဒ္ဓဝံသေ ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ –
‘‘နဂရံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ, သဗ္ဗကမ္မမုပါဂတံ၊
သတ္တရတနသမ္ပန္နံ, နာနာဇနသမာကုလံ၊
သမိဒ္ဓံ ဒေဝနဂရံဝ, အာဝါသံ ပုညကမ္မိနံ။
‘‘နဂရေ အမရဝတိယာ, သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊
အနေကကောဋိသန္နိစယော, ပဟူတဓနဓညဝါ။
‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော, တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊
လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ, သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတော’’တိ။ – ဝုတ္တံ၊
အထေကဒိဝသံ သော သုမေဓပဏ္ဍိတော ဥပရိပါသာဒဝရတလေ ရဟောဂတော ဟုတွာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော စိန္တေသိ – ‘‘ပုနဗ္ဘဝေ, ပဏ္ဍိတ, ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ နာမ ဒုက္ခံ, တထာ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရဘေဒနံ, အဟဉ္စ ဇာတိဓမ္မော ဇရာဓမ္မော ဗျာဓိဓမ္မော မရဏဓမ္မော, ဧဝံဘူတေန မယာ အဇာတိံ အဇရံ အဗျာဓိံ အဒုက္ခံ သုခံ သီတလံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ ပရိယေသိတုံ ဝဋ္ဋတိ, အဝဿံ ဘဝတော မုစ္စိတွာ နိဗ္ဗာနဂါမိနာ ဧကေန မဂ္ဂေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ရဟောဂတော နိသီဒိတွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
ဒုက္ခော ပုနဗ္ဘဝေါ နာမ, သရီရဿ စ ဘေဒနံ။
‘‘ဇာတိဓမ္မော ဇရာဓမ္မော, ဗျာဓိဓမ္မော သဟံ တဒါ၊
အဇရံ အမတံ ခေမံ, ပရိယေသိဿာမိ နိဗ္ဗုတိံ။
‘‘ယံနူနိမံ ပူတိကာယံ, နာနာကုဏပပူရိတံ၊
ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆေယျံ, အနပေက္ခော အနတ္ထိကော။
‘‘အတ္ထိ ဟေဟိတိ သော မဂ္ဂေါ, န သော သက္ကာ န ဟေတုယေ၊
ပရိယေသိဿာမိ တံ မဂ္ဂံ, ဘဝတော ပရိမုတ္တိယာ’’တိ။
တတော ဥတ္တရိပိ ဧဝံ စိန္တေသိ – ယထာ ဟိ လောကေ ဒုက္ခဿ ပဋိပက္ခဘူတံ သုခံ နာမ အတ္ထိ, ဧဝံ ဘဝေ သတိ တပ္ပဋိပက္ခေန ဝိဘဝေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ဥဏှေ သတိ တဿ ဝူပသမဘူတံ သီတမ္ပိ အတ္ထိ, ဧဝံ ရာဂါဒီနံ အဂ္ဂီနံ ဝူပသမေန နိဗ္ဗာနေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ပါပဿ လာမကဿ ဓမ္မဿ ပဋိပက္ခဘူတော ကလျာဏော အနဝဇ္ဇဓမ္မောပိ အတ္ထိယေဝ, ဧဝမေဝ ပါပိကာယ ဇာတိယာ သတိ သဗ္ဗဇာတိက္ခေပနတော အဇာတိသင်္ခါတေန နိဗ္ဗာနေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗမေဝါတိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ယထာပိ ဒုက္ခေ ဝိဇ္ဇန္တေ, သုခံ နာမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊
ဧဝံ ဘဝေ ဝိဇ္ဇမာနေ, ဝိဘဝေါပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗကော။
‘‘ယထာပိ ဥဏှေ ဝိဇ္ဇန္တေ, အပရံ ဝိဇ္ဇတိ သီတလံ၊
ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဝိဇ္ဇန္တေ, နိဗ္ဗာနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗကံ။
‘‘ယထာပိ ပါပေ ဝိဇ္ဇန္တေ, ကလျာဏမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊
ဧဝမေဝ ဇာတိ ဝိဇ္ဇန္တေ, အဇာတိပိစ္ဆိတဗ္ဗက’’န္တိ။
အပရမ္ပိ စိန္တေသိ – ယထာ နာမ ဂူထရာသိမှိ နိမုဂ္ဂေန ပုရိသေန ဒူရတော ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နံ မဟာတဠာကံ ဒိသွာ ‘‘ကတရေန နု ခေါ မဂ္ဂေန ဧတ္ထ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ တံ တဠာကံ ဂဝေသိတုံ ယုတ္တံ။ ယံ တဿ အဂဝေသနံ, န သော တဠာကဿ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ကိလေသမလဓောဝနေ အမတမဟာနိဗ္ဗာနတဠာကေ ဝိဇ္ဇန္တေ တဿ အဂဝေသနံ န အမတနိဗ္ဗာနမဟာတဠာကဿ ဒေါသော။ ယထာ စ စောရေဟိ သမ္ပရိဝါရိတော ပုရိသော ပလာယနမဂ္ဂေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ သစေ န ပလာယတိ, န သော မဂ္ဂဿ ဒေါသော, ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ကိလေသေဟိ ပရိဝါရေတွာ ဂဟိတဿ ပုရိသဿ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝ နိဗ္ဗာနဂါမိမှိ သိဝေ မဂ္ဂေ မဂ္ဂဿ အဂဝေသနံ နာမ န မဂ္ဂဿ ဒေါသော, ပုဂ္ဂလဿေဝ ဒေါသော။ ယထာ စ ဗျာဓိပီဠိတော ပုရိသော ဝိဇ္ဇမာနေ ဗျာဓိတိကိစ္ဆကေ ဝေဇ္ဇေ သစေ တံ ဝေဇ္ဇံ ဂဝေသိတွာ ဗျာဓိံ န တိကိစ္ဆာပေတိ, န သော ဝေဇ္ဇဿ ဒေါသော, ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ယော ကိလေသဗျာဓိပီဠိတော ပုရိသော ကိလေသဝူပသမမဂ္ဂကောဝိဒံ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ အာစရိယံ န ဂဝေသတိ, တဿေဝ ဒေါသော, န ကိလေသဝိနာသကဿ အာစရိယဿာတိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ယထာ ဂူထဂတော ပုရိသော, တဠာကံ ဒိသွာန ပူရိတံ၊
န ဂဝေသတိ တံ တဠာကံ, န ဒေါသော တဠာကဿ သော။
‘‘ဧဝံ ကိလေသမလဓောဝေ, ဝိဇ္ဇန္တေ အမတန္တဠေ၊
န ဂဝေသတိ တံ တဠာကံ, န ဒေါသော အမတန္တဠေ။
‘‘ယထာ အရီဟိ ပရိရုဒ္ဓေါ, ဝိဇ္ဇန္တေ ဂမနမ္ပထေ၊
န ပလာယတိ သော ပုရိသော, န ဒေါသော အဉ္ဇသဿ သော။
‘‘ဧဝံ ကိလေသပရိရုဒ္ဓေါ, ဝိဇ္ဇမာနေ သိဝေ ပထေ၊
န ဂဝေသတိ တံ မဂ္ဂံ, န ဒေါသော သိဝမဉ္ဇသေ။
‘‘ယထာပိ ဗျာဓိတော ပုရိသော, ဝိဇ္ဇမာနေ တိကိစ္ဆကေ၊
န တိကိစ္ဆာပေတိ တံ ဗျာဓိံ, န ဒေါသော သော တိကိစ္ဆကေ။
‘‘ဧဝံ ကိလေသဗျာဓီဟိ, ဒုက္ခိတော ပရိပီဠိတော၊
န ဂဝေသတိ တံ အာစရိယံ, န ဒေါသော သော ဝိနာယကေ’’တိ။
အပရမ္ပိ စိန္တေသိ – ယထာ မဏ္ဍနဇာတိကော ပုရိသော ကဏ္ဌေ အာသတ္တံ ကုဏပံ ဆဍ္ဍေတွာ သုခီ ဂစ္ဆတိ, ဧဝံ မယာပိ ဣမံ ပူတိကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခေန နိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ နရနာရိယော ဥက္ကာရဘူမိယံ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကတွာ န တံ ဥစ္ဆင်္ဂေန ဝါ အာဒါယ ဒသန္တေန ဝါ ဝေဌေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, ဇိဂုစ္ဆမာနာ ပန အနပေက္ခာဝ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, ဧဝံ မယာပိ ဣမံ ပူတိကာယံ အနပေက္ခေန ဆဍ္ဍေတွာ အမတံ နိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာ စ နာဝိကာ နာမ ဇဇ္ဇရံ နာဝံ အနပေက္ခာ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, ဧဝံ အဟမ္ပိ ဣမံ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဃရန္တံ ကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခော နိဗ္ဗာနပုရံ ပဝိသိဿာမိ။ ယထာ စ ပုရိသော နာနာရတနာနိ အာဒါယ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော အတ္တနော ရတနနာသဘယေန တေ ဆဍ္ဍေတွာ ခေမံ မဂ္ဂံ ဂဏှာတိ, ဧဝံ အယမ္ပိ ကရဇကာယော ရတနဝိလောပကစောရသဒိသော။ သစာဟံ ဧတ္ထ တဏှံ ကရိဿာမိ, အရိယမဂ္ဂကုသလဓမ္မရတနံ မေ နဿိဿတိ။ တသ္မာ မယာ ဣမံ စောရသဒိသံ ကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ နိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ယထာပိ ကုဏပံ ပုရိသော, ကဏ္ဌေ ဗဒ္ဓံ ဇိဂုစ္ဆိယ၊
မောစယိတွာန ဂစ္ဆေယျ, သုခီ သေရီ သယံဝသီ။
‘‘တထေဝိမံ ပူတိကာယံ, နာနာကုဏပသဉ္စယံ၊
ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆေယျံ, အနပေက္ခော အနတ္ထိကော။
‘‘ယထာ ဥစ္စာရဋ္ဌာနမှိ, ကရီသံ နရနာရိယော၊
ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆန္တိ, အနပေက္ခာ အနတ္ထိကာ။
‘‘ဧဝမေဝါဟံ ဣမံ ကာယံ, နာနာကုဏပပူရိတံ၊
ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆိဿံ, ဝစ္စံ ကတွာ ယထာ ကုဋိံ။
‘‘ယထာပိ ဇဇ္ဇရံ နာဝံ, ပလုဂ္ဂံ ဥဒဂါဟိနိံ၊
သာမီ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, အနပေက္ခာ အနတ္ထိကာ။
‘‘ဧဝမေဝါဟံ ဣမံ ကာယံ, နဝစ္ဆိဒ္ဒံ ဓုဝဿဝံ၊
ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆိဿံ, ဇိဏ္ဏနာဝံဝ သာမိကာ။
‘‘ယထာပိ ပုရိသော စောရေဟိ, ဂစ္ဆန္တော ဘဏ္ဍမာဒိယ၊
ဘဏ္ဍစ္ဆေဒဘယံ ဒိသွာ, ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆတိ။
‘‘ဧဝမေဝ အယံ ကာယော, မဟာစောရသမော ဝိယ၊
ပဟာယိမံ ဂမိဿာမိ, ကုသလစ္ဆေဒနာဘယာ’’တိ။
ဧဝံ သုမေဓပဏ္ဍိတော နာနာဝိဓာဟိ ဥပမာဟိ ဣမံ နေက္ခမ္မူပသံဟိတံ အတ္ထံ စိန္တေတွာ သကနိဝေသနေ အပရိမိတံ ဘောဂက္ခန္ဓံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ကပဏဒ္ဓိကာဒီနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဝတ္ထုကာမေ စ ကိလေသကာမေ စ ပဟာယ အမရနဂရတော နိက္ခမိတွာ ဧကကောဝ ဟိမဝန္တေ ဓမ္မိကံ နာမ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ အဿမံ ကတွာ တတ္ထ ပဏ္ဏသာလဉ္စ စင်္ကမဉ္စ မာပေတွာ ပဉ္စဟိ နီဝရဏဒေါသေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတံ ‘‘ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေဟိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏဂုဏေဟိ သမုပေတံ အဘိညာသင်္ခါတံ ဗလံ အာဟရိတုံ တသ္မိံ အဿမပဒေ နဝဒေါသသမန္နာဂတံ သာဋကံ ပဇဟိတွာ ဒွါဒသဂုဏသမန္နာဂတံ ဝါကစီရံ နိဝါသေတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ တံ ပဏ္ဏသာလံ ပဟာယ ဒသဂုဏသမန္နာဂတံ ရုက္ခမူလံ ဥပဂန္တွာ သဗ္ဗံ ဓညဝိကတိံ ပဟာယ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဟုတွာ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမနဝသေနေဝ ပဓာနံ ပဒဟန္တော သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ ပဉ္စန္နဉ္စ အဘိညာနံ လာဘီ အဟောသိ။ ဧဝံ တံ ယထာပတ္ထိတံ အဘိညာဗလံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန, နေကကောဋိသတံ ဓနံ၊
နာထာနာထာနံ ဒတွာန, ဟိမဝန္တမုပါဂမိံ။
‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ, ဓမ္မိကော နာမ ပဗ္ဗတော၊
အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။
‘‘စင်္ကမံ တတ္ထ မာပေသိံ, ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတံ၊
အဋ္ဌဂုဏသမုပေတံ, အဘိညာဗလမာဟရိံ။
‘‘သာဋကံ ပဇဟိံ တတ္ထ, နဝဒေါသမုပါဂတံ၊
ဝါကစီရံ နိဝါသေသိံ, ဒွါဒသဂုဏမုပါဂတံ။
‘‘အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ, ပဇဟိံ ပဏ္ဏသာလကံ၊
ဥပါဂမိံ ရုက္ခမူလံ, ဂုဏေ ဒသဟုပါဂတံ။
‘‘ဝါပိတံ ရောပိတံ ဓညံ, ပဇဟိံ နိရဝသေသတော၊
အနေကဂုဏသမ္ပန္နံ, ပဝတ္တဖလမာဒိယိံ။
‘‘တတ္ထပ္ပဓာနံ ပဒဟိံ, နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေ၊
အဗ္ဘန္တရမှိ သတ္တာဟေ, အဘိညာဗလပါပုဏိ’’န္တိ။
တတ္ထ ‘‘အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ’’တိ ဣမာယ ပါဠိယာ သုမေဓပဏ္ဍိတေန အဿမပဏ္ဏသာလာစင်္ကမာ သဟတ္ထာ မာပိတာ ဝိယ ဝုတ္တာ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော – မဟာသတ္တံ ‘‘ဟိမဝန္တံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ အဇ္ဇ ဓမ္မိကံ ပဗ္ဗတံ ပဝိသိဿာမီ’’တိ နိက္ခန္တံ ဒိသွာ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဝိဿကမ္မဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘တာတ, အယံ သုမေဓပဏ္ဍိတော ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ နိက္ခန္တော, ဧတဿ ဝသနဋ္ဌာနံ မာပေဟီ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ရမဏီယံ အဿမံ, သုဂုတ္တံ ပဏ္ဏသာလံ, မနောရမံ စင်္ကမဉ္စ မာပေသိ။ ဘဂဝါ ပန တဒါ အတ္တနော ပုညာနုဘာဝေန နိပ္ဖန္နံ တံ အဿမပဒံ သန္ဓာယ သာရိပုတ္တ, တသ္မိံ ဓမ္မိကပဗ္ဗတေ –
‘‘အဿမော သုကတော မယှံ, ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ၊
စင်္ကမံ တတ္ထ မာပေသိံ, ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတ’’န္တိ။ –
အာဟ။ တတ္ထ သုကတော မယှန္တိ သုကတော မယာ။ ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာတိ ပဏ္ဏစ္ဆဒနသာလာပိ မေ သုမာပိတာ အဟောသိ။
ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတန္တိ ပဉ္စိမေ စင်္ကမဒေါသာ နာမ – ထဒ္ဓဝိသမတာ, အန္တောရုက္ခတာ, ဂဟနစ္ဆန္နတာ, အတိသမ္ဗာဓတာ, အတိဝိသာလတာတိ။ ထဒ္ဓဝိသမဘူမိဘာဂသ္မိဉှိ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တဿ ပါဒါ ရုဇ္ဇန္တိ, ဖောဋာ ဥဋ္ဌဟန္တိ, စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ န လဘတိ, ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိပဇ္ဇတိ။ မုဒုသမတလေ ပန ဖာသုဝိဟာရံ အာဂမ္မ ကမ္မဋ္ဌာနံ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ထဒ္ဓဝိသမဘူမိဘာဂတာ ဧကော ဒေါသောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စင်္ကမဿ အန္တော ဝါ မဇ္ဈေ ဝါ ကောဋိယံ ဝါ ရုက္ခေ သတိ ပမာဒမာဂမ္မ စင်္ကမန္တဿ နလာဋံ ဝါ သီသံ ဝါ ပဋိဟညတီတိ အန္တောရုက္ခတာ ဒုတိယော ဒေါသော။ တိဏလတာဒိဂဟနစ္ဆန္နေ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တော အန္ဓကာရဝေလာယံ ဥရဂါဒိကေ ပါဏေ အက္ကမိတွာ ဝါ မာရေတိ, တေဟိ ဝါ ဒဋ္ဌော ဒုက္ခံ အာပဇ္ဇတီတိ ဂဟနစ္ဆန္နတာ တတိယော ဒေါသော။ အတိသမ္ဗာဓေ စင်္ကမေ ဝိတ္ထာရတော ရတနိကေ ဝါ အဍ္ဎရတနိကေ ဝါ စင်္ကမန္တဿ ပရိစ္ဆေဒေ ပက္ခလိတွာ နခါပိ အင်္ဂုလိယောပိ ဘိဇ္ဇန္တီတိ အတိသမ္ဗာဓတာ စတုတ္ထော ဒေါသော။ အတိဝိသာလေ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တဿ စိတ္တံ ဝိဓာဝတိ, ဧကဂ္ဂတံ န လဘတီတိ အတိဝိသာလတာ ပဉ္စမော ဒေါသော။ ပုထုလတော ပန ဒိယဍ္ဎရတနံ ဒွီသု ပဿေသု ရတနမတ္တအနုစင်္ကမံ ဒီဃတော သဋ္ဌိဟတ္ထံ မုဒုတလံ သမဝိပ္ပကိဏ္ဏဝါလုကံ စင်္ကမံ ဝဋ္ဋတိ စေတိယဂိရိမှိ ဒီပပ္ပသာဒကမဟိန္ဒတ္ထေရဿ စင်္ကမနံ ဝိယ, တာဒိသံ တံ အဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘စင်္ကမံ တတ္ထ မာပေသိံ, ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတ’’န္တိ။
အဋ္ဌဂုဏသမုပေတန္တိ အဋ္ဌဟိ သမဏသုခေဟိ ဥပေတံ။ အဋ္ဌိမာနိ သမဏသုခါနိ နာမ – ဓနဓညပရိဂ္ဂဟာဘာဝေါ, အနဝဇ္ဇပိဏ္ဍပါတပရိယေသနဘာဝေါ, နိဗ္ဗုတပိဏ္ဍပါတဘုဉ္ဇနဘာဝေါ, ရဋ္ဌံ ပီဠေတွာ ဓနသာရံ ဝါ သီသကဟာပဏာဒီနိ ဝါ ဂဏှန္တေသု ရာဇကုလေသု ရဋ္ဌပီဠနကိလေသာဘာဝေါ, ဥပကရဏေသု နိစ္ဆန္ဒရာဂဘာဝေါ, စောရဝိလောပေ နိဗ္ဘယဘာဝေါ, ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ အသံသဋ္ဌဘာဝေါ, စတူသု ဒိသာသု အပ္ပဋိဟတဘာဝေါတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ တသ္မိံ အဿမေ ဝသန္တေန သက္ကာ ဟောန္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ သမဏသုခါနိ ဝိန္ဒိတုံ, ဧဝံ အဋ္ဌဂုဏသမုပေတံ တံ အဿမံ မာပေသိန္တိ။
အဘိညာဗလမာဟရိန္တိ ပစ္ဆာ တသ္မိံ အဿမေ ဝသန္တော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဘိညာနံ သမာပတ္တီနဉ္စ ဥပ္ပါဒနတ္ထာယ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ ထာမပ္ပတ္တံ ဝိပဿနာဗလံ အာဟရိံ။ ယထာ တသ္မိံ ဝသန္တော တံ
ဗလံ အာဟရိတုံ သက္ကောမိ, ဧဝံ တံ အဿမံ တဿ အဘိညတ္ထာယ ဝိပဿနာဗလဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကတွာ မာပေသိန္တိ အတ္ထော။
သာဋကံ ပဇဟိံ တတ္ထ, နဝဒေါသမုပါဂတန္တိ ဧတ္ထာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – တဒါ ကိရ ကုဋိလေဏစင်္ကမာဒိပဋိမဏ္ဍိတံ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂရုက္ခသဉ္ဆန္နံ ရမဏီယံ မဓုရသလိလာသယံ အပဂတဝါဠမိဂဘိံသနကသကုဏံ ပဝိဝေကက္ခမံ အဿမံ မာပေတွာ အလင်္ကတစင်္ကမဿ ဥဘောသု အန္တေသု အာလမ္ဗနဖလကံ သံဝိဓာယ နိသီဒနတ္ထာယ စင်္ကမဝေမဇ္ဈေ သမတလံ မုဂ္ဂဝဏ္ဏသိလံ မာပေတွာ အန္တောပဏ္ဏသာလာယံ ဇဋာမဏ္ဍလဝါကစီရတိဒဏ္ဍကုဏ္ဍိကာဒိကေ တာပသပရိက္ခာရေ, မဏ္ဍပေ ပါနီယဃဋပါနီယသင်္ခပါနီယသရာဝါနိ, အဂ္ဂိသာလာယံ အင်္ဂါရကပလ္လဒါရုအာဒီနီတိ ဧဝံ ယံ ယံ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ, တံ တံ သဗ္ဗံ မာပေတွာ ပဏ္ဏသာလာယ ဘိတ္တိယံ ‘‘ယေ ကေစိ ပဗ္ဗဇိတုကာမာ ဣမေ ပရိက္ခာရေ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗဇန္တူ’’တိ အက္ခရာနိ ဆိန္ဒိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတေ ဝိဿကမ္မဒေဝပုတ္တေ သုမေဓပဏ္ဍိတော ဟိမဝန္တပဗ္ဗတပါဒေ ဂိရိကန္ဒရာနုသာရေန အတ္တနော နိဝါသာနုရူပံ ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော နဒီနိဝတ္တနေ ဝိဿကမ္မနိမ္မိတံ သက္ကဒတ္တိယံ ရမဏီယံ အဿမံ ဒိသွာ စင်္ကမနကောဋိံ ဂန္တွာ ပဒဝလဉ္ဇံ အပဿန္တော ‘‘ဓုဝံ ပဗ္ဗဇိတာ ဓုရဂါမေ ဘိက္ခံ ပရိယေသိတွာ ကိလန္တရူပါ အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ထောကံ အာဂမေတွာ ‘‘အတိဝိယ စိရာယန္တိ, ဇာနိဿာမီ’’တိ ပဏ္ဏာသာလာကုဋိဒွါရံ ဝိဝရိတွာ အန္တော ပဝိသိတွာ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တော မဟာဘိတ္တိယံ အက္ခရာနိ ဝါစေတွာ ‘‘မယှံ ကပ္ပိယပရိက္ခာရာ ဧတေ, ဣမေ ဂဟေတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အတ္တနော နိဝတ္ထပါရုတံ သာဋကယုဂံ ပဇဟိ။ တေနာဟ ‘‘သာဋကံ ပဇဟိံ တတ္ထာ’’တိ။ ဧဝံ ပဝိဋ္ဌော အဟံ, သာရိပုတ္တ, တဿံ ပဏ္ဏသာလာယံ သာဋကံ ပဇဟိံ။
နဝဒေါသမုပါဂတန္တိ သာဋကံ ပဇဟန္တော နဝ ဒေါသေ ဒိသွာ ပဇဟိန္တိ ဒီပေတိ။ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာနဉှိ သာဋကသ္မိံ နဝ ဒေါသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ တေသု တဿ မဟဂ္ဃဘာဝေါ ဧကော ဒေါသော, ပရပဋိဗဒ္ဓတာယ ဥပ္ပဇ္ဇနဘာဝေါ ဧကော, ပရိဘောဂေန လဟုံ ကိလိဿနဘာဝေါ ဧကော။ ကိလိဋ္ဌော ဟိ ဓောဝိတဗ္ဗော စ ရဇိတဗ္ဗော စ ဟောတိ။ ပရိဘောဂေန ဇီရဏဘာဝေါ ဧကော။ ဇိဏ္ဏဿ ဟိ တုန္နံ ဝါ အဂ္ဂဠဒါနံ ဝါ ကာတဗ္ဗံ
ဟောတိ။ ပုန ပရိယေသနာယ ဒုရဘိသမ္ဘဝဘာဝေါ ဧကော, တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာယ အသာရုပ္ပဘာဝေါ ဧကော, ပစ္စတ္ထိကာနံ သာဓာရဏဘာဝေါ ဧကော။ ယထာ ဟိ နံ ပစ္စတ္ထိကာ န ဂဏှန္တိ, ဧဝံ ဂေါပေတဗ္ဗော ဟောတိ။ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ဝိဘူသနဋ္ဌာနဘာဝေါ ဧကော, ဂဟေတွာ ဝိစရန္တဿ ခန္ဓဘာရမဟိစ္ဆဘာဝေါ ဧကောတိ။
ဝါကစီရံ နိဝါသေသိန္တိ တဒါဟံ, သာရိပုတ္တ, ဣမေ နဝ ဒေါသေ ဒိသွာ သာဋကံ ပဟာယ ဝါကစီရံ နိဝါသေသိံ, မုဉ္ဇတိဏံ ဟီရံ ဟီရံ ကတွာ ဂန္ထေတွာ ကတဝါကစီရံ နိဝါသနပါရုပနတ္ထာယ အာဒိယိန္တိ အတ္ထော။
ဒွါဒသဂုဏမုပါဂတန္တိ ဒွါဒသဟိ အာနိသံသေဟိ သမန္နာဂတံ။ ဝါကစီရသ္မိဉှိ ဒွါဒသ အာနိသံသာ – အပ္ပဂ္ဃံ သုန္ဒရံ ကပ္ပိယန္တိ အယံ တာဝ ဧကော အာနိသံသော, သဟတ္ထာ ကာတုံ သက္ကာတိ အယံ ဒုတိယော, ပရိဘောဂေန သဏိကံ ကိလိဿတိ, ဓောဝိယမာနေပိ ပပဉ္စော နတ္ထီတိ အယံ တတိယော, ပရိဘောဂေန ဇိဏ္ဏေပိ သိဗ္ဗိတဗ္ဗာဘာဝေါ စတုတ္ထော, ပုန ပရိယေသန္တဿ သုခေန ကရဏဘာဝေါ ပဉ္စမော, တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာယ သာရုပ္ပဘာဝေါ ဆဋ္ဌော, ပစ္စတ္ထိကာနံ နိရုပဘောဂဘာဝေါ သတ္တမော, ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ဝိဘူသနဋ္ဌာနာဘာဝေါ အဋ္ဌမော, ဓာရဏေ သလ္လဟုကဘာဝေါ နဝမော, စီဝရပစ္စယေ အပ္ပိစ္ဆဘာဝေါ ဒသမော, ဝါကုပ္ပတ္တိယာ ဓမ္မိကအနဝဇ္ဇဘာဝေါ ဧကာဒသမော, ဝါကစီရေ နဋ္ဌေပိ အနပေက္ခဘာဝေါ ဒွါဒသမောတိ။
အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ, ပဇဟိံ ပဏ္ဏသာလကန္တိ။ ကထံ ပဇဟိ? သော ကိရ ဝရသာဋကယုဂံ ဩမုဉ္စိတွာ စီဝရဝံသေ လဂ္ဂိတံ အနောဇပုပ္ဖဒါမသဒိသံ ရတ္တံ ဝါကစီရံ ဂဟေတွာ နိဝါသေတွာ, တဿူပရိ အပရံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဝါကစီရံ ပရိဒဟိတွာ, ပုန္နာဂပုပ္ဖသန္ထရသဒိသံ သခုရံ အဇိနစမ္မံ ဧကံသံ ကတွာ ဇဋာမဏ္ဍလံ ပဋိမုဉ္စိတွာ စူဠာယ သဒ္ဓိံ နိစ္စလဘာဝကရဏတ္ထံ သာရသူစိံ ပဝေသေတွာ မုတ္တဇာလသဒိသာယ သိက္ကာယ ပဝါဠဝဏ္ဏံ ကုဏ္ဍိကံ ဩဒဟိတွာ တီသု ဌာနေသု ဝင်္ကကာဇံ အာဒါယ ဧကိဿာ ကာဇကောဋိယာ ကုဏ္ဍိကံ, ဧကိဿာ အင်္ကုသပစ္ဆိတိဒဏ္ဍကာဒီနိ ဩလဂ္ဂေတွာ ခါရိဘာရံ အံသေ ကတွာ, ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ သဋ္ဌိဟတ္ထေ မဟာစင်္ကမေ အပရာပရံ စင်္ကမန္တော အတ္တနော ဝေသံ ဩလောကေတွာ – ‘‘မယှံ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော, သောဘတိ ဝတ မေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီဟိ သဗ္ဗေဟိ ဓီရပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာ
ထောမိတာ အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ, ပဟီနံ မေ ဂိဟိဗန္ဓနံ, နိက္ခန္တောသ္မိ နေက္ခမ္မံ, လဒ္ဓါ မေ ဥတ္တမပဗ္ဗဇ္ဇာ, ကရိဿာမိ သမဏဓမ္မံ, လဘိဿာမိ မဂ္ဂဖလသုခ’’န္တိ ဥဿာဟဇာတော ခါရိကာဇံ ဩတာရေတွာ စင်္ကမဝေမဇ္ဈေ မုဂ္ဂဝဏ္ဏသိလာပဋ္ဋေ သုဝဏ္ဏပဋိမာ ဝိယ နိသိန္နော ဒိဝသဘာဂံ ဝီတိနာမေတွာ သာယနှသမယံ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ, ဗိဒလမဉ္စကပဿေ ကဋ္ဌတ္ထရိကာယ နိပန္နော သရီရံ ဥတုံ ဂါဟာပေတွာ, ဗလဝပစ္စူသေ ပဗုဇ္ဈိတွာ အတ္တနော အာဂမနံ အာဝဇ္ဇေသိ ‘‘အဟံ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ အမိတဘောဂံ အနန္တယသံ ပဟာယ အရညံ ပဝိသိတွာ နေက္ခမ္မဂဝေသကော ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိတော, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ပမာဒစာရံ စရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။
ပဝိဝေကဉှိ ပဟာယ ဝိစရန္တံ မိစ္ဆာဝိတက္ကမက္ခိကာ ခါဒန္တိ, ဣဒါနိ မယာ ဝိဝေကမနုဗြူဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဟဉှိ ဃရာဝါသံ ပလိဗောဓတော ဒိသွာ နိက္ခန္တော, အယဉ္စ မနာပါ ပဏ္ဏသာလာ, ဗေလုဝပက္ကဝဏ္ဏပရိဘဏ္ဍကတာ ဘူမိ, ရဇတဝဏ္ဏာ သေတဘိတ္တိယော, ကပေါတပါဒဝဏ္ဏံ ပဏ္ဏစ္ဆဒနံ, ဝိစိတ္တတ္ထရဏဝဏ္ဏော ဗိဒလမဉ္စကော, နိဝါသဖာသုကံ ဝသနဋ္ဌာနံ, န ဧတ္တော အတိရေကတရာ ဝိယ မေ ဂေဟသမ္ပဒါ ပညာယတီ’’တိ ပဏ္ဏသာလာယ ဒေါသေ ဝိစိနန္တော အဋ္ဌ ဒေါသေ ပဿိ။
ပဏ္ဏသာလာပရိဘောဂသ္မိဉှိ အဋ္ဌ အာဒီနဝါ – မဟာသမာရမ္ဘေန ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ သမောဓာနေတွာ ကရဏပရိယေသနဘာဝေါ ဧကော အာဒီနဝေါ, တိဏပဏ္ဏမတ္တိကာသု ပတိတာသု တာသံ ပုနပ္ပုနံ ဌပေတဗ္ဗတာယ နိဗန္ဓဇဂ္ဂနဘာဝေါ ဒုတိယော, သေနာသနံ နာမ မဟလ္လကဿ ပါပုဏာတိ, အဝေလာယ ဝုဋ္ဌာပိယမာနဿ စိတ္တေကဂ္ဂတာ န ဟောတီတိ ဥဋ္ဌာပနိယဘာဝေါ တတိယော, သီတုဏှပဋိဃာတေန ကာယဿ သုခုမာလကရဏဘာဝေါ စတုတ္ထော, ဂေဟံ ပဝိဋ္ဌေန ယံကိဉ္စိ ပါပံ သက္ကာ ကာတုန္တိ ဂရဟာပဋိစ္ဆာဒနဘာဝေါ ပဉ္စမော, ‘‘မယှ’’န္တိ ပရိဂ္ဂဟကရဏဘာဝေါ ဆဋ္ဌော, ဂေဟဿ အတ္ထိဘာဝေါ နာမ သဒုတိယကဝါသောတိ သတ္တမော, ဦကာမင်္ဂုလဃရဂေါဠိကာဒီနံ သာဓာရဏတာယ ဗဟုသာဓာရဏဘာဝေါ အဋ္ဌမော။ ဣတိ ဣမေ အဋ္ဌ အာဒီနဝေ ဒိသွာ မဟာသတ္တော ပဏ္ဏသာလံ ပဇတိ။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ, ပဇဟိံ ပဏ္ဏသာလက’’န္တိ။
ဥပါဂမိံ ရုက္ခမူလံ, ဂုဏေ ဒသဟုပါဂတန္တိ ဆန္နံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဒသဟိ ဂုဏေဟိ ဥပေတံ ရုက္ခမူလံ ဥပဂတောသ္မီတိ ဝဒတိ။ တတြိမေ ဒသ ဂုဏာ – အပ္ပသမာရမ္ဘတာ ဧကော ဂုဏော, ဥပဂမနမတ္တကမေဝ ဟိ တတ္ထ ဟောတိ၊
အပဋိဇဂ္ဂနတာ ဒုတိယော, တဉှိ သမ္မဋ္ဌမ္ပိ အသမ္မဋ္ဌမ္ပိ ပရိဘောဂဖာသုကံ ဟောတိယေဝ။ အနုဋ္ဌာပရိယဘာဝေါ တတိယော, ဂရဟံ နပ္ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ တတ္ထ ဟိ ပါပံ ကရောန္တော လဇ္ဇတီတိ ဂရဟာယ အပ္ပဋိစ္ဆန္နဘာဝေါ စတုတ္ထော၊ အဗ္ဘောကာသဝါသော ဝိယ ကာယံ န သန္ထမ္ဘေတီတိ ကာယဿ အသန္ထမ္ဘနဘာဝေါ ပဉ္စမော၊ ပရိဂ္ဂဟကရဏာဘာဝေါ ဆဋ္ဌော၊ ဂေဟာလယပဋိက္ခေပေါ သတ္တမော၊ ဗဟုသာဓာရဏဂေဟေ ဝိယ ‘‘ပဋိဇဂ္ဂိဿာမိ နံ, နိက္ခမထာ’’တိ နီဟရဏကာဘာဝေါ အဋ္ဌမော၊ ဝသန္တဿ သပ္ပီတိကဘာဝေါ နဝမော၊ ရုက္ခမူလသေနာသနဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သုလဘတာယ အနပေက္ခဘာဝေါ ဒသမောတိ ဣမေ ဒသ ဂုဏေ ဒိသွာ ရုက္ခမူလံ ဥပါဂတောသ္မီတိ ဝဒတိ။
ဣမာနိ ဧတ္တကာနိ ကာရဏာနိ သလ္လက္ခေတွာ မဟာသတ္တော ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခာယ ဂါမံ ပါဝိသိ။ အထဿ သမ္ပတ္တဂါမေ မနုဿာ မဟန္တေန ဥဿာဟေန ဘိက္ခံ အဒံသု။ သော ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ အဿမံ အာဂမ္မ နိသီဒိတွာ စိန္တေသိ ‘‘နာဟံ အာဟာရံ န လဘာမီတိ ပဗ္ဗဇိတော, သိနိဒ္ဓါဟာရော နာမေသ မာနမဒပုရိသမဒေ ဝဍ္ဎေတိ, အာဟာရမူလကဿ စ ဒုက္ခဿ အန္တော နတ္ထိ။ ယံနူနာဟံ ဝါပိတရောပိတဓညနိဗ္ဗတ္တံ အာဟာရံ ပဇဟိတွာ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဘဝေယျ’’န္တိ။ သော တတော ဋ္ဌာယ တထာ ကတွာ ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ အဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဝါပိတံ ရောပိတံ ဓညံ, ပဇဟိံ နိရဝသေသတော၊
အနေကဂုဏသမ္ပန္နံ, ပဝတ္တဖလမာဒိယိံ။
‘‘တတ္ထပ္ပဓာနံ ပဒဟိံ, နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေ၊
အဗ္ဘန္တရမှိ သတ္တာဟေ, အဘိညာဗလပါပုဏိ’’န္တိ။
ဧဝံ အဘိညာဗလံ ပတွာ သုမေဓတာပသေ သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တေ ဒီပင်္ကရော နာမ သတ္ထာ လောကေ ဥဒပါဒိ။ တဿ ပဋိသန္ဓိဇာတိသမ္ဗောဓိဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနေသု သကလာပိ ဒသသဟဿီ လောကဓာတု သံကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ, မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိ, ဒွတ္တိံသ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပါတုရဟေသုံ။ သုမေဓတာပသော သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော နေဝ တံ သဒ္ဒမဿောသိ, န တာနိ နိမိတ္တာနိ အဒ္ဒသ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဧဝံ မေ သိဒ္ဓိပ္ပတ္တဿ, ဝသီဘူတဿ သာသနေ၊
ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။
‘‘ဥပ္ပဇ္ဇန္တေ စ ဇာယန္တေ, ဗုဇ္ဈန္တေ ဓမ္မဒေသနေ၊
စတုရော နိမိတ္တေ နာဒ္ဒသံ, ဈာနရတိသမပ္ပိတော’’တိ။
တသ္မိံ ကာလေ ဒီပင်္ကရဒသဗလော စတူဟိ ခီဏာသဝသတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ရမ္မံ နာမ နဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတိ။ ရမ္မနဂရဝါသိနော ‘‘ဒီပင်္ကရော ကိရ သမဏိဿရော ပရမာတိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ရမ္မနဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတီ’’တိ သုတွာ သပ္ပိနဝနီတာဒီနိ စေဝ ဘေသဇ္ဇာနိ ဝတ္ထစ္ဆာဒနာနိ စ ဂါဟာပေတွာ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ ယေန ဗုဒ္ဓေါ, ယေန ဓမ္မော, ယေန သံဃော, တန္နိန္နာ တပ္ပေါဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ ဟုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သွာတနာယ နိမန္တေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံသု။
တေ ပုနဒိဝသေ မဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ နဂရံ အလင်္ကရိတွာ ဒသဗလဿ အာဂမနမဂ္ဂံ အလင်္ကရောန္တာ ဥဒကဘိန္နဋ္ဌာနေသု ပံသုံ ပက္ခိပိတွာ သမံ ဘူမိတလံ ကတွာ ရဇတပဋ္ဋဝဏ္ဏံ ဝါလုကံ အာကိရန္တိ, လာဇာနိ စေဝ ပုပ္ဖါနိ စ ဝိကိရန္တိ, နာနာဝိရာဂေဟိ ဝတ္ထေဟိ ဓဇပဋာကေ ဥဿာပေန္တိ, ကဒလိယော စေဝ ပုဏ္ဏဃဋပန္တိယော စ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ။ တသ္မိံ ကာလေ သုမေဓတာပသော အတ္တနော အဿမပဒါ ဥဂ္ဂန္တွာ တေသံ မနုဿာနံ ဥပရိဘာဂေန အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော တေ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေ မနုဿေ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ အာကာသတော ဩရုယှ ဧကမန္တံ ဌိတော မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္ဘော ကဿ တုမှေ ဣမံ မဂ္ဂံ အလင်္ကရောထာ’’တိ? တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ပစ္စန္တဒေသဝိသယေ, နိမန္တေတွာ တထာဂတံ၊
တဿ အာဂမနံ မဂ္ဂံ, သောဓေန္တိ တုဋ္ဌမာနသာ။
‘‘အဟံ တေန သမယေန, နိက္ခမိတွာ သကဿမာ၊
ဓုနန္တော ဝါကစီရာနိ, ဂစ္ဆာမိ အမ္ဗရေ တဒါ။
‘‘ဝေဒဇာတံ ဇနံ ဒိသွာ, တုဋ္ဌဟဋ္ဌံ ပမောဒိတံ၊
ဩရောဟိတွာန ဂဂနာ, မနုဿေ ပုစ္ဆိ တာဝဒေ။
‘‘‘တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမုဒိတော, ဝေဒဇာတော မဟာဇနော၊
ကဿ သောဓီယတိ မဂ္ဂေါ, အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယန’’’န္တိ။
မနုဿာ အာဟံသု ‘‘ဘန္တေ သုမေဓ, န တွံ ဇာနာသိ, ဒီပင်္ကရဒသဗလော သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော စာရိကံ စရမာနော အမှာကံ နဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတိ။ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ နိမန္တယိမှာ, တဿေတံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အာဂမနမဂ္ဂံ အလင်္ကရောမာ’’တိ။ သုမေဓတာပသော စိန္တေသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ ခေါ ဃောသမတ္တကမ္ပိ လောကေ ဒုလ္လဘံ, ပဂေဝ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေါ, မယာပိ ဣမေဟိ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ ဒသဗလဿ မဂ္ဂံ အလင်္ကရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တေ မနုဿေ အာဟ – ‘‘သစေ ဘော တုမှေ ဧတံ မဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓဿ အလင်္ကရောထ, မယှမ္ပိ ဧကံ ဩကာသံ ဒေထ, အဟမ္ပိ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ အလင်္ကရိဿာမီ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘သုမေဓတာပသော ဣဒ္ဓိမာ’’တိ ဇာနန္တာ ဥဒကဘိန္နောကာသံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘တွံ ဣမံ ဌာနံ အလင်္ကရောဟီ’’တိ အဒံသု။ သုမေဓော ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဂဟေတွာ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဣမံ ဩကာသံ ဣဒ္ဓိယာ အလင်္ကရိတုံ သက္ကောမိ, ဧဝံ အလင်္ကတော ပန မမ မနံ န ပရိတောသေဿတိ, အဇ္ဇ မယာ ကာယဝေယျာဝစ္စံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပံသုံ အာဟရိတွာ တသ္မိံ ပဒေသေ ပက္ခိပိ။
တဿ တသ္မိံ ပဒေသေ အနလင်္ကတေယေဝ ဒီပင်္ကရော ဒသဗလော မဟာနုဘာဝါနံ ဆဠဘိညာနံ ခီဏာသဝါနံ စတူဟိ သတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော ဒေဝတာသု ဒိဗ္ဗဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇယန္တီသု ဒိဗ္ဗသင်္ဂီတေသု ပဝတ္တန္တေသု မနုဿေသု မာနုသကဂန္ဓေဟိ စေဝ မာလာဒီဟိ စ ပူဇယန္တေသု အနန္တာယ ဗုဒ္ဓလီဠာယ မနောသိလာတလေ ဝိဇမ္ဘမာနော သီဟော ဝိယ တံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ သုမေဓတာပသော အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ အလင်္ကတမဂ္ဂေန အာဂစ္ဆန္တဿ ဒသဗလဿ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ အသီတိယာ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ အနုရဉ္ဇိတံ ဗျာမပ္ပဘာယ သမ္ပရိဝါရိတံ မဏိဝဏ္ဏဂဂနတလေ နာနပ္ပကာရာ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ အာဝေဠာဝေဠဘူတာ စေဝ ယုဂလယုဂလဘူတာ စ ဆဗ္ဗဏ္ဏဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တံ ရူပဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝံ ဩလောကေတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဒသဗလဿ ဇီဝိတပရိစ္စာဂံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, မာ ဘဂဝါ ကလလံ အက္ကမိ, မဏိဖလကသေတုံ ပန အက္ကမန္တော ဝိယ သဒ္ဓိံ စတူဟိ ခီဏာသဝသတသဟဿေဟိ မမ ပိဋ္ဌိံ မဒ္ဒမာနော ဂစ္ဆတု,
တံ မေ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ ကေသေ မောစေတွာ အဇိနစမ္မဇဋာမဏ္ဍလဝါကစီရာနိ ကာဠဝဏ္ဏေ ကလလေ ပတ္ထရိတွာ မဏိဖလကသေတု ဝိယ ကလလပိဋ္ဌေ နိပဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘တေ မေ ပုဋ္ဌာ ဝိယာကံသု, ‘ဗုဒ္ဓေါ လောကေ အနုတ္တရော၊
ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော, ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော၊
တဿ သောဓီယတိ မဂ္ဂေါ, အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ’။
‘‘ဗုဒ္ဓေါတိ မမ သုတွာန, ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ၊
ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ ကထယန္တော, သောမနဿံ ပဝေဒယိံ။
‘‘တတ္ထ ဌတွာ ဝိစိန္တေသိံ, တုဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော၊
‘ဣဓ ဗီဇာနိ ရောပိဿံ, ခဏော ဧဝ မာ ဥပစ္စဂါ’။
‘‘ယဒိ ဗုဒ္ဓဿ သောဓေထ, ဧကောကာသံ ဒဒါထ မေ၊
အဟမ္ပိ သောဓယိဿာမိ, အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ။
‘‘အဒံသု တေ မမောကာသံ, သောဓေတုံ အဉ္ဇသံ တဒါ၊
ဗုဒ္ဓေါ ဗုဒ္ဓေါတိ စိန္တေန္တော, မဂ္ဂံ သောဓေမဟံ တဒါ။
‘‘အနိဋ္ဌိတေ မမောကာသေ, ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊
စတူဟိ သတသဟဿေဟိ, ဆဠဘိညေဟိ တာဒိဟိ၊
ခီဏာသဝေဟိ ဝိမလေဟိ, ပဋိပဇ္ဇိ အဉ္ဇသံ ဇိနော။
‘‘ပစ္စုဂ္ဂမနာ ဝတ္တန္တိ, ဝဇ္ဇန္တိ ဘေရိယော ဗဟူ၊
အာမောဒိတာ နရမရူ, သာဓုကာရံ ပဝတ္တယုံ။
‘‘ဒေဝါ မနုဿေ ပဿန္တိ, မနုဿာပိ စ ဒေဝတာ၊
ဥဘောပိ တေ ပဉ္ဇလိကာ, အနုယန္တိ တထာဂတံ။
‘‘ဒေဝါ ဒိဗ္ဗေဟိ တုရိယေဟိ, မနုဿာ မာနုသေဟိ စ၊
ဥဘောပိ တေ ဝဇ္ဇယန္တာ, အနုယန္တိ တထာဂတံ။
‘‘ဒိဗ္ဗံ မန္ဒာရဝံ ပုပ္ဖံ, ပဒုမံ ပါရိဆတ္တကံ၊
ဒိသောဒိသံ ဩကိရန္တိ, အာကာသနဘဂတာ မရူ။
‘‘စမ္ပကံ သလလံ နီပံ, နာဂပုန္နာဂကေတကံ၊
ဒိသောဒိသံ ဥက္ခိပန္တိ, ဘူမိတလဂတာ နရာ။
‘‘ကေသေ မုဉ္စိတွာဟံ တတ္ထ, ဝါကစီရဉ္စ စမ္မကံ၊
ကလလေ ပတ္ထရိတွာန, အဝကုဇ္ဇော နိပဇ္ဇဟံ။
‘‘အက္ကမိတွာန မံ ဗုဒ္ဓေါ, သဟ သိဿေဟိ ဂစ္ဆတု၊
မာ နံ ကလလေ အက္ကမိတ္ထော, ဟိတာယ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ။
သော ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္နကောဝ ပုန အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ ဗုဒ္ဓသိရိံ သမ္ပဿမာနော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဣစ္ဆေယျံ, သဗ္ဗကိလေသေ ဈာပေတွာ သံဃနဝကော ဟုတွာ ရမ္မနဂရံ ပဝိသေယျံ။ အညာတကဝေသေန ပန မေ ကိလေသေ ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ယံနူနာဟံ ဒီပင်္ကရဒသဗလော ဝိယ ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ဓမ္မနာဝံ အာရောပေတွာ မဟာဇနံ သံသာရသာဂရာ ဥတ္တာရေတွာ ပစ္ဆာ ပရိနိဗ္ဗာယေယျံ, ဣဒံ မယှံ ပတိရူပ’’န္တိ။ တတော အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ပထဝိယံ နိပန္နဿ, ဧဝံ မေ အာသိ စေတသော၊
‘ဣစ္ဆမာနော အဟံ အဇ္ဇ, ကိလေသေ ဈာပယေ မမ။
‘ကိံ မေ အညာတဝေသေန, ဓမ္မံ သစ္ဆိကတေနိဓ၊
သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ, ဗုဒ္ဓေါ ဟေဿံ သဒေဝကေ။
‘ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန, ပုရိသေန ထာမဒဿိနာ၊
သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ, သန္တာရေဿံ သဒေဝကေ။
‘ဣမိနာ မေ အဓိကာရေန, ကတေန ပုရိသုတ္တမေ၊
သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ, တာရေမိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘သံသာရသောတံ ဆိန္ဒိတွာ, ဝိဒ္ဓံသေတွာ တယော ဘဝေ၊
ဓမ္မနာဝံ သမာရုယှ, သန္တာရေဿံ သဒေဝကေ’’’တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၄-၅၈)၊
ယသ္မာ ပန ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္ထေန္တဿ –
‘‘မနုဿတ္တံ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ, ဟေတု သတ္ထာရဒဿနံ၊
ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏသမ္ပတ္တိ, အဓိကာရော စ ဆန္ဒတာ၊
အဋ္ဌဓမ္မသမောဓာနာ, အဘိနီဟာရော သမိဇ္ဈတီ’’တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၉)၊
မနုဿတ္တဘာဝသ္မိံယေဝ ဟိ ဌတွာ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္ထေန္တဿ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ, န နာဂဿ ဝါ သုပဏ္ဏဿ ဝါ ဒေဝတာယ ဝါ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ။ မနုဿတ္တဘာဝေပိ ပုရိသလိင်္ဂေ ဌိတဿေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ, န ဣတ္ထိယာ ဝါ ပဏ္ဍကနပုံသကဥဘတောဗျဉ္ဇနကာနံ ဝါ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ။ ပုရိသဿာပိ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ ဟေတုသမ္ပန္နဿေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ, နော ဣတရဿ။ ဟေတုသမ္ပန္နဿာပိ ဇီဝမာနကဗုဒ္ဓဿေဝ သန္တိကေ ပတ္ထေန္တဿ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ, ပရိနိဗ္ဗုတေ ဗုဒ္ဓေ စေတိယသန္တိကေ ဝါ ဗောဓိမူလေ ဝါ ပတ္ထေန္တဿ န သမိဇ္ဈတိ။ ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ ပတ္ထေန္တဿာပိ ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂေ ဌိတဿေဝ သမိဇ္ဈတိ, နော ဂိဟိလိင်္ဂေ ဌိတဿ။ ပဗ္ဗဇိတဿာပိ ပဉ္စာဘိညဿ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနောယေဝ သမိဇ္ဈတိ, န ဣမာယ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဝိရဟိတဿ။ ဂုဏသမ္ပန္နေနာပိ ယေန အတ္တနော ဇီဝိတံ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ, တဿ ဣမိနာ အဓိကာရေန အဓိကာရသမ္ပန္နဿေဝ သမိဇ္ဈတိ, န ဣတရဿ။ အဓိကာရသမ္ပန္နဿာပိ ယဿ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာနံ အတ္ထာယ မဟန္တော ဆန္ဒော စ ဥဿာဟော စ ဝါယာမော စ ပရိယေဋ္ဌိ စ, တဿေဝ သမိဇ္ဈတိ, န ဣတရဿ။
တတြိဒံ ဆန္ဒမဟန္တတာယ ဩပမ္မံ – သစေ ဟိ ဧဝမဿ ‘‘ယော သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ ဧကောဒကီဘူတံ အတ္တနော ဗာဟုဗလေန ဥတ္တရိတွာ ပါရံ ဂန္တုံ သမတ္ထော, သော ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယော ဝါ ပန သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ ဝေဠုဂုမ္ဗသဉ္ဆန္နံ ဗျူဟိတွာ မဒ္ဒိတွာ ပဒသာ ဂစ္ဆန္တော ပါရံ ဂန္တုံ သမတ္ထော, သော ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယော ဝါ ပန သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ သတ္တိယော အာကောဋေတွာ နိရန္တရံ သတ္တိဖလသမာကိဏ္ဏံ ပဒသာ အက္ကမမာနော ပါရံ ဂန္တုံ သမတ္ထော, သော ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယော ဝါ ပန သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရဘရိတံ ပါဒေဟိ မဒ္ဒမာနော ပါရံ ဂန္တုံ သမတ္ထော, သော ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ယော ဧတေသု ဧကမ္ပိ အတ္တနော ဒုက္ကရံ န မညတိ, ‘‘အဟံ ဧတမ္ပိ တရိတွာ ဝါ ဂန္တွာ ဝါ ပါရံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ဧဝံ မဟန္တေန ဆန္ဒေန စ ဥဿာဟေန စ ဝါယာမေန စ ပရိယေဋ္ဌိယာ စ သမန္နာဂတော ဟောတိ, တဿ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ, န ဣတရဿ။ သုမေဓတာပသော ပန ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။
ဒီပင်္ကရောပိ ဘဂဝါ အာဂန္တွာ သုမေဓတာပသဿ သီသဘာဂေ ဌတွာ မဏိသီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃါဋေန္တော ဝိယ ပဉ္စဝဏ္ဏပ္ပသာဒသမ္ပန္နာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္နံ သုမေဓတာပသံ ဒိသွာ ‘‘အယံ တာပသော ဗုဒ္ဓတ္တာယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပန္နော, ဣဇ္ဈိဿတိ နု ခေါ ဣမဿ ပတ္ထနာ, ဥဒါဟု နော’’တိ အနာဂတံသဉာဏံ ပေသေတွာ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ အတိက္ကမိတွာ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဌိတကောဝ ပရိသမဇ္ဈေ ဗျာကာသိ – ‘‘ပဿထ နော တုမှေ ဣမံ ဥဂ္ဂတပံ တာပသံ ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္န’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အယံ ဗုဒ္ဓတ္တာယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပန္နော, သမိဇ္ဈိဿတိ ဣမဿ ပတ္ထနာ, ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ။ တသ္မိံ ပနဿ အတ္တဘာဝေ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ နိဝါသော ဘဝိဿတိ, မာယာ နာမ ဒေဝီ မာတာ, သုဒ္ဓေါဒနော နာမ ရာဇာ ပိတာ, အဂ္ဂသာဝကော ဥပတိဿော နာမ ထေရော, ဒုတိယသာဝကော ကောလိတော နာမ, ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာကော အာနန္ဒော နာမ, အဂ္ဂသာဝိကာ ခေမာ နာမ ထေရီ, ဒုတိယသာဝိကာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ နာမ ထေရီ ဘဝိဿတိ, ပရိပက္ကဉာဏော မဟာဘိနိက္ခမနံ ကတွာ မဟာပဓာနံ ပဒဟိတွာ နိဂြောဓမူလေ ပါယာသံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ အဿတ္ထရုက္ခမူလေ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿတီ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဒီပင်္ကရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
ဥဿီသကေ မံ ဌတွာန, ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။
‘ပဿထ ဣမံ တာပသံ, ဇဋိလံ ဥဂ္ဂတာပနံ၊
အပရိမေယျေ ဣတော ကပ္ပေ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝိဿတိ။
‘အဟု ကပိလဝှယာ ရမ္မာ, နိက္ခမိတွာ တထာဂတော၊
ပဓာနံ ပဒဟိတွာန, ကတွာ ဒုက္ကရကာရိကံ။
‘အဇပါလရုက္ခမူလေ, နိသီဒိတွာ တထာဂတော၊
တတ္ထ ပါယာသံ ပဂ္ဂယှ, နေရဉ္ဇရမုပေဟိတိ။
‘နေရဉ္ဇရာယ တီရမှိ, ပါယာသံ အဒ သော ဇိနော၊
ပဋိယတ္တဝရမဂ္ဂေန, ဗောဓိမူလမူပေဟိတိ။
‘တတော ပဒက္ခိဏံ ကတွာ, ဗောဓိမဏ္ဍံ အနုတ္တရော၊
အဿတ္ထရုက္ခမူလမှိ, ဗုဇ္ဈိဿတိ မဟာယသော။
‘ဣမဿ ဇနိကာ မာတာ, မာယာ နာမ ဘဝိဿတိ၊
ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနော နာမ, အယံ ဟေဿတိ ဂေါတမော။
‘အနာသဝါ ဝီတရာဂါ, သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊
ကောလိတော ဥပတိဿော စ, အဂ္ဂါ ဟေဿန္တိ သာဝကာ၊
အာနန္ဒော နာမုပဋ္ဌာကော, ဥပဋ္ဌိဿတိ တံ ဇိနံ။
‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ, အဂ္ဂါ ဟေဿန္တိ သာဝိကာ၊
အနာသဝါ ဝီတရာဂါ, သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊
ဗောဓိ တဿ ဘဂဝတော, အဿတ္ထောတိ ပဝုစ္စတီ’’’တိ။
သုမေဓတာပသော ‘‘မယှံ ကိရ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ သောမနဿပ္ပတ္တော အဟောသိ။ မဟာဇနော ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သုမေဓတာပသော ကိရ ဗုဒ္ဓဗီဇံ ဗုဒ္ဓင်္ကုရော’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော အဟောသိ။ ဧဝဉ္စဿ အဟောသိ ‘‘ယထာ နာမ ပုရိသော နဒိံ တရန္တော ဥဇုကေန တိတ္ထေန ဥတ္တရိတုံ အသက္ကောန္တော ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေန ဥတ္တရတိ, ဧဝမေဝ မယမ္ပိ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ သာသနေ မဂ္ဂဖလံ အလဘမာနာ အနာဂတေ ယဒါ တွံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ, တဒါ တဝ သမ္မုခါ မဂ္ဂဖလံ သစ္ဆိကာတုံ သမတ္ထာ ဘဝေယျာမာ’’တိ ပတ္ထနံ ဌပယိံသု။ ဒီပင်္ကရဒသဗလောပိ ဗောဓိသတ္တံ ပသံသိတွာ အဋ္ဌဟိ ပုပ္ဖမုဋ္ဌီဟိ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ, တေပိ စတုသတသဟဿသင်္ခါ ခီဏာသဝါ ဗောဓိသတ္တံ ဂန္ဓေဟိ စ မာလေဟိ စ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ ဒေဝမနုဿာ ပန တထေဝ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကန္တာ။
ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗေသံ ပဋိက္ကန္တကာလေ သယနာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ပါရမိယော ဝိစိနိဿာမီ’’တိ ပုပ္ဖရာသိမတ္ထကေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။ ဧဝံ နိသိန္နေ ဗောဓိသတ္တေ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ သန္နိပတိတွာ သာဓုကာရံ ဒတွာ ‘‘အယျ သုမေဓတာပသ, ပေါရာဏကဗောဓိသတ္တာနံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ‘ပါရမိယော ဝိစိနိဿာမာ’တိ နိသိန္နကာလေ ယာနိ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ နာမ ပညာယန္တိ, တာနိ သဗ္ဗာနိပိ အဇ္ဇ ပါတုဘူတာနိ,
နိဿံသယေန တွံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ, မယမ္ပေတံ ဇာနာမ ‘ယဿေတာနိ နိမိတ္တာနိ ပညာယန္တိ, ဧကန္တေန သော ဗုဒ္ဓေါ ဟောတိ’, တွံ အတ္တနော ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ ပဂ္ဂဏှာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ နာနပ္ပကာရာဟိ ထုတီဟိ အဘိတ္ထုနိံသု။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဣဒံ သုတွာန ဝစနံ, အသမဿ မဟေသိနော၊
အာမောဒိတာ နရမရူ, ဗုဒ္ဓဗီဇံ ကိရ အယံ။
‘ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒါ ဝတ္တန္တိ, အပ္ဖေါဋေန္တိ ဟသန္တိ စ၊
ကတဉ္ဇလီ နမဿန္တိ, ဒသသဟဿီ သဒေဝကာ။
‘ယဒိမဿ လောကနာထဿ, ဝိရဇ္ဈိဿာမ သာသနံ၊
အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ, ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမံ။
‘ယထာ မနုဿာ နဒိံ တရန္တာ, ပဋိဘိတ္ထံ ဝိရဇ္ဈိယ၊
ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေ ဂဟေတွာန, ဥတ္တရန္တိ မဟာနဒိံ။
‘ဧဝမေဝ မယံ သဗ္ဗေ, ယဒိ မုဉ္စာမိမံ ဇိနံ၊
အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ, ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမံ’။
‘ဒီပင်္ကရော လောကဝိဒူ, အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊
မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေတွာ, ဒက္ခိဏံ ပါဒမုဒ္ဓရိ။
‘ယေ တတ္ထာသုံ ဇိနပုတ္တာ, သဗ္ဗေ ပဒက္ခိဏမကံသု မံ၊
နရာ နာဂါ စ ဂန္ဓဗ္ဗာ, အဘိဝါဒေတွာန ပက္ကမုံ။
‘ဒဿနံ မေ အတိက္ကန္တေ, သသံဃေ လောကနာယကေ၊
ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေန စိတ္တေန, အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိံ တဒါ။
‘သုခေန သုခိတော ဟောမိ, ပါမောဇ္ဇေန ပမောဒိတော၊
ပီတိယာ စ အဘိဿန္နော, ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိံ တဒါ။
‘ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊
‘ဝသီဘူတော အဟံ ဈာနေ, အဘိညာသု ပါရမိံ ဂတော။
‘သဟဿိယမှိ လောကမှိ, ဣသယော နတ္ထိ မေ သမာ၊
အသမော ဣဒ္ဓိဓမ္မေသု, အလဘိံ ဤဒိသံ သုခံ’။
‘ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ မယှံ, ဒသသဟဿာဓိဝါသိနော၊
မဟာနာဒံ ပဝတ္တေသုံ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ယာ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တာနံ, ပလ္လင်္ကဝရမာဘုဇေ၊
နိမိတ္တာနိ ပဒိဿန္တိ, တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေ။
‘သီတံ ဗျပဂတံ ဟောတိ, ဥဏှဉ္စ ဥပသမ္မတိ၊
တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဒသသဟဿီ လောကဓာတူ, နိဿဒ္ဒါ ဟောန္တိ နိရာကုလာ၊
တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘မဟာဝါတာ န ဝါယန္တိ, န သန္ဒန္တိ သဝန္တိယော၊
တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ထလဇာ ဒကဇာ ပုပ္ဖါ, သဗ္ဗေ ပုပ္ဖန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ ပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗေ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘လတာ ဝါ ယဒိ ဝါ ရုက္ခာ, ဖလဘာရာ ဟောန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ ဖလိတာ သဗ္ဗေ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘အာကာသဋ္ဌာ စ ဘူမဋ္ဌာ, ရတနာ ဇောတန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ ရတနာ ဇောတန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘မာနုသကာ စ ဒိဗ္ဗာ စ, တုရိယာ ဝဇ္ဇန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇုဘော အဘိရဝန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဝိစိတ္တပုပ္ဖါ ဂဂနာ, အဘိဝဿန္တိ တာဝဒေ၊
တေပိ အဇ္ဇ ပဝဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘မဟာသမုဒ္ဒေါ အာဘုဇတိ, ဒသသဟဿီ ပကမ္ပတိ၊
တေပဇ္ဇုဘော အဘိရဝန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘နိရယေပိ ဒသသဟဿေ, အဂ္ဂီ နိဗ္ဗန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ နိဗ္ဗုတာ အဂ္ဂီ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဝိမလော ဟောတိ သူရိယော, သဗ္ဗာ ဒိဿန္တိ တာရကာ၊
တေပိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘အနောဝဋ္ဌေန ဥဒကံ, မဟိယာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိ တာဝဒေ၊
တမ္ပဇ္ဇုဗ္ဘိဇ္ဇတေ မဟိယာ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘တာရာဂဏာ ဝိရောစန္တိ, နက္ခတ္တာ ဂဂနမဏ္ဍလေ၊
ဝိသာခါ စန္ဒိမာယုတ္တာ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဗိလာသယာ ဒရီသယာ, နိက္ခမန္တိ သကာသယာ၊
တေပဇ္ဇ အာသယာ ဆုဒ္ဓါ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘န ဟောတိ အရတိ သတ္တာနံ, သန္တုဋ္ဌာ ဟောန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ သန္တုဋ္ဌာ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ရောဂါ တဒူပသမ္မန္တိ, ဇိဃစ္ဆာ စ ဝိနဿတိ၊
တာနိပဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ရာဂေါ တဒါ တနု ဟောတိ, ဒေါသော မောဟော ဝိနဿတိ၊
တေပဇ္ဇ ဝိဂတာ သဗ္ဗေ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဘယံ တဒါ န ဘဝတိ, အဇ္ဇပေတံ ပဒိဿတိ၊
တေန လိင်္ဂေန ဇာနာမ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ရဇော နုဒ္ဓံသတိ ဥဒ္ဓံ, အဇ္ဇပေတံ ပဒိဿတိ၊
တေန လိင်္ဂေန ဇာနာမ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘အနိဋ္ဌဂန္ဓော ပက္ကမတိ, ဒိဋ္ဌဂန္ဓော ပဝါယတိ၊
သောပဇ္ဇ ဝါယတိ ဂန္ဓော, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘သဗ္ဗေ ဒေဝါ ပဒိဿန္တိ, ဌပယိတွာ အရူပိနော၊
တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ယာဝတာ နိရယာ နာမ, သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ တာဝဒေ၊
တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ကုဋ္ဋာ ကဝါဋာ သေလာ စ, န ဟောန္တာဝရဏာ တဒါ၊
အာကာသဘူတာ တေပဇ္ဇ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘စုတီ စ ဥပပတ္တိ စ, ခဏေ တသ္မိံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
တာနိပဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ။
‘ဒဠှံ ပဂ္ဂဏှ ဝီရိယံ, မာ နိဝတ္တ အဘိက္ကမ၊
မယမ္ပေတံ ဝိဇာနာမ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ စ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာနဉ္စ ဝစနံ သုတွာ ဘိယျောသော မတ္တာယ သဉ္ဇာတုဿာဟော ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ အမောဃဝစနာ, နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ကထာယ အညထတ္တံ။ ယထာ ဟိ အာကာသေ ခိတ္တလေဍ္ဍုဿ ပတနံ ဓုဝံ, ဇာတဿ မရဏံ ဓုဝံ, အရုဏေ ဥဂ္ဂတေ သူရိယဿုဋ္ဌာနံ, အာသယာ နိက္ခန္တသီဟဿ သီဟနာဒနဒနံ, ဂရုဂဗ္ဘာယ ဣတ္ထိယာ ဘာရမောရောပနံ အဝဿံဘာဝီ, ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓါနံ ဝစနံ နာမ ဓုဝံ အမောဃံ, အဒ္ဓါ အဟံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ, ဒသသဟဿီန စူဘယံ၊
တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမောဒိတော, ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။
‘‘အဒွေဇ္ဈဝစနာ ဗုဒ္ဓါ, အမောဃဝစနာ ဇိနာ၊
ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ, ဓုဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝါမဟံ။
‘‘ယထာ ခိတ္တံ နဘေ လေဍ္ဍု, ဓုဝံ ပတတိ ဘူမိယံ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, ဝစနံ ဓုဝသဿတံ။
‘‘ယထာပိ သဗ္ဗသတ္တာနံ, မရဏံ ဓုဝသဿတံ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, ဝစနံ ဓုဝသဿတံ။
‘‘ယထာ ရတ္တိက္ခယေ ပတ္တေ, သူရိယုဂ္ဂမနံ ဓုဝံ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, ဝစနံ ဓုဝသဿတံ။
‘‘ယထာ နိက္ခန္တသယနဿ, သီဟဿ နဒနံ ဓုဝံ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, ဝစနံ ဓုဝသဿတံ။
‘‘ယထာ အာပန္နသတ္တာနံ, ဘာရမောရောပနံ ဓုဝံ၊
တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ, ဝစနံ ဓုဝသဿတ’’န္တိ။
သော ‘‘ဓုဝါဟံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ကတသန္နိဋ္ဌာနော ဗုဒ္ဓကာရကေ ဓမ္မေ ဥပဓာရေတုံ ‘‘ကဟံ နု ခေါ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာ, ကိံ ဥဒ္ဓံ, ဥဒါဟု အဓော, ဒိသာသု, ဝိဒိသာသူ’’တိ အနုက္ကမေန သကလံ ဓမ္မဓာတုံ ဝိစိနန္တော ပေါရာဏကဗောဓိသတ္တေဟိ အာသေဝိတနိသေဝိတံ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ဒိသွာ ဧဝံ အတ္တာနံ ဩဝဒိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ပူရေယျာသိ။ ယထာ ဟိ နိက္ကုဇ္ဇိတော ဥဒကကုမ္ဘော နိဿေသံ ကတွာ
ဥဒကံ ဝမတိယေဝ, န ပစ္စာဟရတိ, ဧဝမေဝ ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ပုတ္တံ ဝါ ဒါရံ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဝါ အနောလောကေတွာ သမ္ပတ္တယာစကာနံ သဗ္ဗံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ နိဿေသံ ကတွာ ဒဒမာနော ဗောဓိရုက္ခမူလေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဟန္ဒ ဗုဒ္ဓကရေ ဓမ္မေ, ဝိစိနာမိ ဣတော စိတော၊
ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသ ဒိသာ, ယာဝတာ ဓမ္မဓာတုယာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ပဌမံ ဒါနပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အနုစိဏ္ဏံ မဟာပထံ။
‘‘ဣမံ တွံ ပဌမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
ဒါနပါရမိတံ ဂစ္ဆ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာပိ ကုမ္ဘော သမ္ပုဏ္ဏော, ယဿ ကဿစိ အဓောကတော၊
ဝမတေဝုဒကံ နိဿေသံ, န တတ္ထ ပရိရက္ခတိ။
‘‘တထေဝ ယာစကေ ဒိသွာ, ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေ၊
ဒဒါဟိ ဒါနံ နိဿေသံ, ကုမ္ဘော ဝိယ အဓောကတော’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော ဒုတိယံ သီလပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ သီလပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယထာ ဟိ စမရီမိဂေါ နာမ ဇီဝိတမ္ပိ အနောလောကေတွာ အတ္တနော ဝါလမေဝ ရက္ခတိ, ဧဝံ တွမ္ပိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဇီဝိတမ္ပိ အနောလောကေတွာ သီလမေဝ ရက္ခန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဒုတိယံ သီလပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ဒုတိယံ သီလပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ ဒုတိယံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
သီလပါရမိတံ ဂစ္ဆ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာပိ စမရီ ဝါလံ, ကိသ္မိဉ္စိ ပဋိလဂ္ဂိတံ၊
ဥပေတိ မရဏံ တတ္ထ, န ဝိကောပေတိ ဝါလဓိံ။
‘‘တထေဝ စတူသု, ဘူမီသု, သီလာနိ ပရိပူရယ၊
ပရိရက္ခ သဗ္ဗဒါ သီလံ, စမရီ ဝိယ ဝါလဓိ’’န္တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ နေက္ခမ္မပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယထာ ဟိ စိရံ ဗန္ဓနာဂါရေ ဝသမာနော ပုရိသော န တတ္ထ သိနေဟံ ကရောတိ, အထ ခေါ ဥက္ကဏ္ဌိတောယေဝ အဝသိတုကာမော ဟောတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗဘဝေ ဗန္ဓနာဂါရသဒိသေ ကတွာ သဗ္ဗဘဝေဟိ ဥက္ကဏ္ဌိတော မုစ္စိတုကာမော ဟုတွာ နေက္ခမ္မာဘိမုခေါဝ ဟောဟိ, ဧဝံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ တတိယံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
နေက္ခမ္မပါရမိတံ ဂစ္ဆ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာ အန္ဒုဃရေ ပုရိသော, စိရဝုတ္ထော ဒုခဋ္ဋိတော၊
န တတ္ထ ရာဂံ ဇနေတိ, မုတ္တိမေဝ ဂဝေသတိ။
‘‘တထေဝ တွံ သဗ္ဗဘဝေ, ပဿ အန္ဒုဃရေ ဝိယ၊
နေက္ခမ္မာဘိမုခေါ ဟောဟိ, ဘဝတော ပရိမုတ္တိယာ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပညာပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ဟီနမဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌေသု ကဉ္စိ အဝဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု ဟီနာဒိကေသု ကုလေသု ကိဉ္စိ အဝဇ္ဇေတွာ ပဋိပါဋိယာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ခိပ္ပံ ယာပနံ လဘတိ, ဧဝံ တွမ္ပိ သဗ္ဗပဏ္ဍိတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ စတုတ္ထံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
ပညာပါရမိတံ ဂစ္ဆ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာပိ ဘိက္ခု ဘိက္ခန္တော, ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေ၊
ကုလာနိ န ဝိဝဇ္ဇေန္တော, ဧဝံ လဘတိ ယာပနံ။
‘‘တထေဝ တွံ သဗ္ဗကာလံ, ပရိပုစ္ဆန္တော ဗုဓံ ဇနံ၊
ပညာပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝီရိယပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယထာ ဟိ သီဟော မိဂရာဇာ သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဒဠှဝီရိယော ဟောတိ, ဧဝံ တွမ္ပိ သဗ္ဗဘဝေသု သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဒဠှဝီရိယော အနောလီနဝီရိယော သမာနော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ ပဉ္စမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
ဝီရိယပါရမိတံ ဂစ္ဆ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာပိ သီဟော မိဂရာဇာ, နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေ၊
အလီနဝီရိယော ဟောတိ, ပဂ္ဂဟိတမနော သဒါ။
‘‘တထေဝ တွံ သဗ္ဗဘဝေ, ပဂ္ဂဏှ ဝီရိယံ ဒဠှံ၊
ဝီရိယပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော ဆဋ္ဌံ ခန္တိပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ
ဣတော ပဋ္ဌာယ ခန္တိပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ သမ္မာနနေပိ အဝမာနနေပိ ခမောဝ ဘဝေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ပထဝိယံ နာမ သုစိမ္ပိ ပက္ခိပန္တိ အသုစိမ္ပိ, န တေန ပထဝီ သိနေဟံ, န ပဋိဃံ ကရောတိ, ခမတိ သဟတိ အဓိဝါသေတိယေဝ, ဧဝံ တွမ္ပိ သမ္မာနနာဝမာနနက္ခမောဝ သမာနော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဆဋ္ဌံ ခန္တိပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ဆဋ္ဌမံ ခန္တိပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ ဆဋ္ဌမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
တတ္ထ အဒွေဇ္ဈမာနသော, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။
‘‘ယထာပိ ပထဝီ နာမ, သုစိမ္ပိ အသုစိမ္ပိ စ၊
သဗ္ဗံ သဟတိ နိက္ခေပံ, န ကရောတိ ပဋိဃံ တယာ။
‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗေသံ, သမ္မာနာဝမာနက္ခမော၊
ခန္တိပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ သစ္စပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ အသနိယာ မတ္ထကေ ပတမာနာယပိ ဓနာဒီနံ အတ္ထာယ ဆန္ဒာဒိဝသေန သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ နာမ မာကာသိ။ ယထာ ဟိ ဩသဓိတာရကာ နာမ သဗ္ဗဥတူသု အတ္တနော ဂမနဝီထိံ ဇဟိတွာ အညာယ ဝီထိယာ န ဂစ္ဆတိ, သကဝီထိယာဝ ဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သစ္စံ ပဟာယ မုသာဝါဒံ နာမ အကရောန္တောယေဝ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ သတ္တမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
တတ္ထ အဒွေဇ္ဈဝစနော, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။
‘‘ယထာပိ ဩသဓီ နာမ, တုလာဘူတာ သဒေဝကေ၊
သမယေ ဥတုဝဿေ ဝါ, န ဝေါက္ကမတိ ဝီထိတော။
‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သစ္စေသု, မာ ဝေါက္ကမသိ ဝီထိတော၊
သစ္စပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ အဓိဋ္ဌာနပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယံ အဓိဋ္ဌာသိ, တသ္မိံ အဓိဋ္ဌာနေ နိစ္စလော ဘဝေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ပဗ္ဗတော နာမ သဗ္ဗဒိသာသု ဝါတေဟိ ပဟဋောပိ န ကမ္ပတိ န စလတိ, အတ္တနော ဌာနေယေဝ တိဋ္ဌတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ အတ္တနော အဓိဋ္ဌာနေ နိစ္စလော ဟောန္တောဝ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ အဋ္ဌမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
တတ္ထ တွံ အစလော ဟုတွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။
‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလော, အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော၊
န ကမ္ပတိ ဘုသဝါတေဟိ, သကဋ္ဌာနေဝ တိဋ္ဌတိ။
‘‘တထေဝ တွမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနေ, သဗ္ဗဒါ အစလော ဘဝ၊
အဓိဋ္ဌာနပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ နဝမံ မေတ္တာပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ အဟိတေသုပိ ဟိတေသုပိ ဧကစိတ္တော ဘဝေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ဥဒကံ နာမ ပါပဇနဿာပိ ကလျာဏဇနဿာပိ သီတိဘာဝံ ဧကသဒိသံ ကတွာ ဖရတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ
သဗ္ဗသတ္တေသု မေတ္တစိတ္တေန ဧကစိတ္တောဝ ဟောန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ နဝမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
မေတ္တာယ အသမော ဟောဟိ, ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။
‘‘ယထာပိ ဥဒကံ နာမ, ကလျာဏေ ပါပကေ ဇနေ၊
သမံ ဖရတိ သီတေန, ပဝါဟေတိ ရဇောမလံ။
‘‘တထေဝ တွမ္ပိ အဟိတဟိတေ, သမံ မေတ္တာယ ဘာဝယ၊
မေတ္တာပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိပိ ဥပဓာရယတော ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဥပေက္ခာပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ သုခေပိ ဒုက္ခေပိ မဇ္ဈတ္တောဝ ဘဝေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ပထဝီ နာမ သုစိမ္ပိ အသုစိမ္ပိ ပက္ခိပ္ပမာနာ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောတိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သုခဒုက္ခေသု မဇ္ဈတ္တောဝ ဟောန္တော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ, ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊
အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။
‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ၊
ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ, အာသေဝိတနိသေဝိတံ။
‘‘ဣမံ တွံ ဒသမံ တာဝ, ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊
တုလာဘူတော ဒဠှော ဟုတွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။
‘‘ယထာပိ ပထဝီ နာမ, နိက္ခိတ္တံ အသုစိံ သုစိံ၊
ဥပေက္ခတိ ဥဘောပေတေ, ကောပါနုနယဝဇ္ဇိတာ။
‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သုခဒုက္ခေ, တုလာဘူတော သဒါ ဘဝ၊
ဥပေက္ခာပါရမိတံ ဂန္တွာ, သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။
တတော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမသ္မိံ လောကေ ဗောဓိသတ္တေဟိ ပူရေတဗ္ဗာ ဗောဓိပရိပါစနာ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာ ဧတ္တကာယေဝ, ဒသ ပါရမိယော ဌပေတွာ အညေ နတ္ထိ, ဣမာပိ ဒသ ပါရမိယော ဥဒ္ဓံ အာကာသေပိ နတ္ထိ, ဟေဋ္ဌာ ပထဝိယမ္ပိ, ပုရတ္ထိမာဒီသု ဒိသာသုပိ နတ္ထိ, မယှမေဝ ပန ဟဒယမံသဗ္ဘန္တရေ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ ဧဝံ တာသံ ဟဒယေ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဒိသွာ သဗ္ဗာပိ တာ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ ပုနပ္ပုနံ သမ္မသန္တော အနုလောမပဋိလောမံ သမ္မသတိ, ပရိယန္တေ ဂဟေတွာ အာဒိံ ပါပေတိ, အာဒိမှိ ဂဟေတွာ ပရိယန္တေ ဌပေတိ, မဇ္ဈေ ဂဟေတွာ ဥဘတော ဩသာပေတိ, ဥဘတော ကောဋီသု ဟေတွာ မဇ္ဈေ ဩသာပေတိ။ ဗာဟိရကဘဏ္ဍပရိစ္စာဂေါ ဒါနပါရမီ နာမ, အင်္ဂပရိစ္စာဂေါ ဒါနဥပပါရမီ နာမ, ဇီဝိတပရိစ္စာဂေါ ဒါနပရမတ္ထပါရမီ နာမာတိ ဒသ ပါရမိယော ဒသ ဥပပါရမိယော ဒသ ပရမတ္ထပါရမိယော ယန္တတေလံ ဝိနိဝဋ္ဋေန္တော ဝိယ မဟာမေရုံ မတ္ထံ ကတွာ စက္ကဝါဠမဟာသမုဒ္ဒံ အာလုဠေန္တော ဝိယ စ သမ္မသိ။ တဿေဝံ ဒသ ပါရမိယော သမ္မသန္တဿ ဓမ္မတေဇေန စတုနဟုတာဓိကဒွိယောဇနသတသဟဿဗဟလာ အယံ မဟာပထဝီ ဟတ္ထိနာ အက္ကန္တနဠကလာပေါ ဝိယ, ပီဠိယမာနံ ဥစ္ဆုယန္တံ ဝိယ စ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝမာနာ သင်္ကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ, ကုလာလစက္ကံ ဝိယ တေလယန္တစက္ကံ ဝိယ စ ပရိဗ္ဘမိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဧတ္တကာယေဝ တေ လောကေ, ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ၊
တတုဒ္ဓံ နတ္ထိ အညတြ, ဒဠှံ တတ္ထ ပတိဋ္ဌဟ။
‘‘ဣမေ ဓမ္မေ သမ္မသတော, သဘာဝသရသလက္ခဏေ၊
ဓမ္မတေဇေန ဝသုဓာ, ဒသသဟဿီ ပကမ္ပထ။
‘‘စလတီ ရဝတီ ပထဝီ, ဥစ္ဆုယန္တံဝ ပီဠိတံ၊
တေလယန္တေ ယထာ စက္ကံ, ဧဝံ ကမ္ပတိ မေဒနီ’’တိ။
မဟာပထဝိယာ ကမ္ပမာနာယ ရမ္မနဂရဝါသိနော သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ ယုဂန္တဝါတဗ္ဘာဟတာ မဟာသာလာ ဝိယ မုစ္ဆိတမုစ္ဆိတာဝ ပပတိံသု,
ဃဋာဒီနိ ကုလာလဘာဇနာနိ ပဝဋ္ဋန္တာနိ အညမညံ ပဟရန္တာနိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာနိ အဟေသုံ။ မဟာဇနော ဘီတတသိတော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဂဝါ နာဂါဝဋ္ဋော အယံ ဘူတယက္ခဒေဝတာသု အညတရာဝဋ္ဋောတိ န ဟိ မယံ ဧတံ ဇာနာမ, အပိစ ခေါ သဗ္ဗောပိ အယံ မဟာဇနော ဥပဒ္ဒုတော, ကိံ နု ခေါ ဣမဿ လောကဿ ပါပကံ ဘဝိဿတိ, ဥဒါဟု ကလျာဏံ, ကထေထ နော ဧတံ ကာရဏ’’န္တိ အာဟ။ အထ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘တုမှေ မာ ဘာယထ မာ စိန္တယိတ္ထ, နတ္ထိ ဝေါ ဣတောနိဒါနံ ဘယံ။ ယော သော မယာ အဇ္ဇ သုမေဓပဏ္ဍိတော ‘အနာဂတေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’တိ ဗျာကတော, သော ဒသ ပါရမိယော သမ္မသတိ, တဿ ဒသ ပါရမိယော သမ္မသန္တဿ ဝိလောဠေန္တဿ ဓမ္မတေဇေန သကလဒသသဟဿိလောကဓာတု ဧကပ္ပဟာရေန ကမ္ပတိ, စေဝ, ရဝတိ စာ’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ယာဝတာ ပရိသာ အာသိ, ဗုဒ္ဓဿ ပရိဝေသနေ၊
ပဝေဓမာနာ သာ တတ္ထ, မုစ္ဆိတာ သေသိ ဘူမိယံ။
‘‘ဃဋာနေကသဟဿာနိ, ကုမ္ဘီနဉ္စ သတာ ဗဟူ၊
သဉ္စုဏ္ဏမထိတာ တတ္ထ, အညမညံ ပဃဋ္ဋိတာ။
‘‘ဥဗ္ဗိဂ္ဂါ တသိတာ ဘီတာ, ဘန္တာ ဗျဓိတမာနသာ၊
မဟာဇနာ သမာဂမ္မ, ဒီပင်္ကရမုပါဂမုံ။
‘ကိံ ဘဝိဿတိ လောကဿ, ကလျာဏမထ ပါပကံ၊
သဗ္ဗော ဥပဒ္ဒုတော လောကော, တံ ဝိနောဒေဟိ စက္ခုမ’။
‘‘တေသံ တဒါ သညာပေသိ, ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊
ဝိဿတ္ထာ ဟောထ မာ ဘာထ, ဣမသ္မိံ ပထဝိကမ္ပနေ။
‘‘ယမဟံ အဇ္ဇ ဗျာကာသိံ, ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဘဝိဿတိ၊
ဧသော သမ္မသတိ ဓမ္မံ, ပုဗ္ဗကံ ဇိနသေဝိတံ။
‘‘တဿ သမ္မသတော ဓမ္မံ, ဗုဒ္ဓဘူမိံ အသေသတော၊
တေနာယံ ကမ္ပိတာ ပထဝီ, ဒသသဟဿီ သဒေဝကေ’’တိ။
မဟာဇနော တထာဂတဿ ဝစနံ သုတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ အာဒါယ ရမ္မနဂရာ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ မာလာဒီဟိ
ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ရမ္မနဂရမေဝ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဒသ ပါရမိယော သမ္မသိတွာ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ နိသိန္နာသနာ ဝုဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ, မနော နိဗ္ဗာယိ တာဝဒေ၊
သဗ္ဗေ မံ ဥပသင်္ကမ္မ, ပုနာပိ အဘိဝန္ဒိသုံ။
‘‘သမာဒိယိတွာ ဗုဒ္ဓဂုဏံ, ဒဠှံ ကတွာန မာနသံ၊
ဒီပင်္ကရံ နမဿိတွာ, အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိံ တဒါ’’တိ။
အထ ဗောဓိသတ္တံ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟန္တံ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ သန္နိပတိတွာ ဒိဗ္ဗေဟိ မာလာဂန္ဓေဟိ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘အယျ သုမေဓတာပသ, တယာ အဇ္ဇ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ ပါဒမူလေ မဟတီ ပတ္ထနာ ပတ္ထိတာ, သာ တေ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈတု, မာ တေ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ အဟောသိ, သရီရေ အပ္ပမတ္တကောပိ ရောဂေါ မာ ဥပ္ပဇ္ဇိ, ခိပ္ပံ ပါရမိယော ပူရေတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပဋိဝိဇ္ဈ။ ယထာ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂါ ရုက္ခာ သမယေ ပုပ္ဖန္တိ စေဝ ဖလန္တိ စ, တထေဝ တွမ္ပိ သမယံ အနတိက္ကမိတွာ ခိပ္ပံ သမ္ဗောဓိမုတ္တမံ ဖုသဿူ’’တိအာဒီနိ ထုတိမင်္ဂလာနိ ပယိရုဒါဟံသု, ဧဝံ ပယိရုဒါဟိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဒေဝဋ္ဌာနမေဝ အဂမံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဒေဝတာဟိ အဘိတ္ထုတော ‘‘အဟံ ဒသ ပါရမိယော ပူရေတွာ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ နဘံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဟိမဝန္တမေဝ အဂမာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘ဒိဗ္ဗံ မာနုသကံ ပုပ္ဖံ, ဒေဝါ မာနုသကာ ဥဘော၊
သမောကိရန္တိ ပုပ္ဖေဟိ, ဝုဋ္ဌဟန္တဿ အာသနာ။
‘‘ဝေဒယန္တိ စ တေ သောတ္ထိံ, ဒေဝါ မာနုသကာ ဥဘော၊
မဟန္တံ ပတ္ထိတံ တုယှံ, တံ လဘဿု ယထိစ္ဆိတံ။
‘‘သဗ္ဗီတိယော ဝိဝဇ္ဇန္တု, သောကော ရောဂေါ ဝိနဿတု၊
မာ တေ ဘဝန္တွန္တရာယာ, ဖုသ ခိပ္ပံ ဗောဓိမုတ္တမံ။
‘‘ယထာပိ သမယေ ပတ္တေ, ပုပ္ဖန္တိ ပုပ္ဖိနော ဒုမာ၊
တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဗုဒ္ဓဉာဏေန ပုပ္ဖဿု။
‘‘ယထာ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ, ပူရယုံ ဒသ ပါရမီ၊
တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ပူရယ ဒသ ပါရမီ။
‘‘ယထာ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ, ဗောဓိမဏ္ဍမှိ ဗုဇ္ဈရေ၊
တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဗုဇ္ဈဿု ဇိနဗောဓိယံ။
‘‘ယထာ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ, ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တယုံ၊
တထေဝ တွံ မဟာဝီရ, ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တယ။
‘‘ပုဏ္ဏမာယေ ယထာ စန္ဒော, ပရိသုဒ္ဓေါ ဝိရောစတိ၊
တထေဝ တွံ ပုဏ္ဏမနော, ဝိရောစ ဒသသဟဿိယံ။
‘‘ရာဟုမုတ္တော ယထာ သူရိယော, တာပေန အတိရောစတိ၊
တထေဝ လောကာ မုစ္စိတွာ, ဝိရောစ သိရိယာ တုဝံ။
‘‘ယထာ ယာ ကာစိ နဒိယော, ဩသရန္တိ မဟောဒဓိံ၊
ဧဝံ သဒေဝကာ လောကာ, ဩသရန္တု တဝန္တိကေ။
‘‘တေဟိ ထုတပ္ပသတ္ထော သော, ဒသ ဓမ္မေ သမာဒိယ၊
တေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တော, ပဝနံ ပါဝိသီ တဒါ’’တိ။
သုမေဓကထာ နိဋ္ဌိတာ။
ရမ္မနဂရဝါသိနောပိ ခေါ နဂရံ ပဝိသိတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒံသု။ သတ္ထာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဟာဇနံ သရဏာဒီသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ရမ္မနဂရမှာ နိက္ခမိတွာ တတော ဥဒ္ဓမ္ပိ ယာဝတာယုကံ တိဋ္ဌန္တော သဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓကိစ္စံ ကတွာ အနုက္ကမေန အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓဝံသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ –
‘‘တဒါ တေ ဘောဇယိတွာန, သသံဃံ လောကနာယကံ၊
ဥပဂစ္ဆုံ သရဏံ တဿ, ဒီပင်္ကရဿ သတ္ထုနော။
‘‘သရဏာဂမနေ ကဉ္စိ, နိဝေသေတိ တထာဂတော၊
ကဉ္စိ ပဉ္စသု သီလေသု, သီလေ ဒသဝိဓေ ပရံ။
‘‘ကဿစိ ဒေတိ သာမညံ, စတုရော ဖလမုတ္တမေ၊
ကဿစိ အသမေ ဓမ္မေ, ဒေတိ သော ပဋိသမ္ဘိဒါ။
‘‘ကဿစိ ဝရသမာပတ္တိယော, အဋ္ဌ ဒေတိ နရာသဘော၊
တိဿော ကဿစိ ဝိဇ္ဇာယော, ဆဠဘိညာ ပဝေစ္ဆတိ။
‘‘တေန ယောဂေန ဇနကာယံ, ဩဝဒတိ မဟာမုနိ၊
တေန ဝိတ္ထာရိကံ အာသိ, လောကနာထဿ သာသနံ။
‘‘မဟာဟနုသဘက္ခန္ဓော, ဒီပင်္ကရသနာမကော၊
ဗဟူ ဇနေ တာရယတိ, ပရိမောစေတိ ဒုဂ္ဂတိံ။
‘‘ဗောဓနေယျံ ဇနံ ဒိသွာ, သတသဟဿေပိ ယောဇနေ၊
ခဏေန ဥပဂန္တွာန, ဗောဓေတိ တံ မဟာမုနိ။
‘‘ပဌမာဘိသမယေ ဗုဒ္ဓေါ, ကောဋိသတမဗောဓယိ၊
ဒုတိယာဘိသမယေ နာထော, နဝုတိကောဋိမဗောဓယိ။
‘‘ယဒါ စ ဒေဝဘဝနမှိ, ဗုဒ္ဓေါ ဓမ္မမဒေသယိ၊
နဝုတိကောဋိသဟဿာနံ, တတိယာဘိသမယော အဟု။
‘‘သန္နိပါတာ တယော အာသုံ, ဒီပင်္ကရဿ သတ္ထုနော၊
ကောဋိသတသဟဿာနံ, ပဌမော အာသိ သမာဂမော။
‘‘ပုန နာရဒကူဋမှိ, ပဝိဝေကဂတေ ဇိနေ၊
ခီဏာသဝါ ဝီတမလာ, သမိံသု သတကောဋိယော။
‘‘ယမှိ ကာလေ မဟာဝီရော, သုဒဿနသိလုစ္စယေ၊
နဝုတိကောဋိသဟဿေဟိ, ပဝါရေသိ မဟာမုနိ။
‘‘အဟံ တေန သမယေန, ဇဋိလော ဥဂ္ဂတာပနော၊
အန္တလိက္ခမှိ စရဏော, ပဉ္စာဘိညာသု ပါရဂူ။
‘‘ဒသဝီသသဟဿာနံ, ဓမ္မာဘိသမယော အဟု၊
ဧကဒွိန္နံ အဘိသမယာ, ဂဏနာတော အသင်္ခိယာ။
‘‘ဝိတ္ထာရိကံ ဗာဟုဇညံ, ဣဒ္ဓံ ဖီတံ အဟု တဒါ၊
ဒီပင်္ကရဿ ဘဂဝတော, သာသနံ သုဝိသောဓိတံ။
‘‘စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ, ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ၊
ဒီပင်္ကရံ လောကဝိဒုံ, ပရိဝါရေန္တိ သဗ္ဗဒါ။
‘‘ယေ ကေစိ တေန သမယေန, ဇဟန္တိ မာနုသံ ဘဝံ၊
အပတ္တမာနသာ သေက္ခာ, ဂရဟိတာ ဘဝန္တိ တေ။
‘‘သုပုပ္ဖိတံ ပါဝစနံ, အရဟန္တေဟိ တာဒိဟိ၊
ခီဏာသဝေဟိ ဝိမလေဟိ, ဥပသောဘတိ သဒေဝကေ။
‘‘နဂရံ ရမ္မဝတီ နာမ, သုဒေဝေါ နာမ ခတ္တိယော၊
သုမေဓာ နာမ ဇနိကာ, ဒီပင်္ကရဿ သတ္ထုနော။
‘‘သုမင်္ဂလော စ တိဿော စ, အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝကာ၊
သာဂတော နာမုပဋ္ဌာကော, ဒီပင်္ကရဿ သတ္ထုနော။
‘‘နန္ဒာ စေဝ သုနန္ဒာ စ, အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝိကာ၊
ဗောဓိ တဿ ဘဂဝတော, ပိပ္ဖလီတိ ပဝုစ္စတိ။
‘‘အသီတိဟတ္ထမုဗ္ဗေဓော, ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊
သောဘတိ ဒီပရုက္ခောဝ, သာလရာဇာဝ ဖုလ္လိတော။
‘‘သတသဟဿဝဿာနိ, အာယု တဿ မဟေသိနော၊
တာဝတာ တိဋ္ဌမာနော သော, တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။
‘‘ဇောတယိတွာန သဒ္ဓမ္မံ, သန္တာရေတွာ မဟာဇနံ၊
ဇလိတွာ အဂ္ဂိခန္ဓောဝ, နိဗ္ဗုတော သော သသာဝကော။
‘‘သာ စ ဣဒ္ဓိ သော စ ယသော, တာနိ စ ပါဒေသု စက္ကရတနာနိ၊
သဗ္ဗံ တမန္တရဟိတံ, နနု ရိတ္တာ သဗ္ဗသင်္ခါရာ’’တိ။
ဒီပင်္ကရဿ ပန ဘဂဝတော အပရဘာဂေ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ကောဏ္ဍညော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿံ, ဒုတိယေ ကောဋိသဟဿံ, တတိယေ နဝုတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဝိဇိတာဝီ နာမ စက္ကဝတ္တီ ဟုတွာ ကောဋိသတသဟဿသင်္ခဿ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ သတ္ထာ ဗောဓိသတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကရိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော သတ္ထု ဓမ္မကထံ သုတွာ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေတွာ ပဗ္ဗဇိ။ သော
တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ အဘိညာယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ကောဏ္ဍညဿ ဗုဒ္ဓဿ ပန ရမ္မဝတီ နာမ နဂရံ, သုနန္ဒော နာမ ခတ္တိယော ပိတာ, သုဇာတာ နာမ ဒေဝီ မာတာ, ဘဒ္ဒေါ စ သုဘဒ္ဒေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, အနုရုဒ္ဓေါ နာမုပဋ္ဌာကော, တိဿာ စ ဥပတိဿာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, သာလကလျာဏီ ဗောဓိ, အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ, ဝဿသတသဟဿံ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။
‘‘ဒီပင်္ကရဿ အပရေန, ကောဏ္ဍညော နာမ နာယကော၊
အနန္တတေဇော အမိတယသော, အပ္ပမေယျော ဒုရာသဒေါ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဧကသ္မိံယေဝ ကပ္ပေ စတုရော ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တိံသု မင်္ဂလော, သုမနော, ရေဝတော, သောဘိတောတိ။ မင်္ဂလဿ ဘဂဝတော တယော သန္နိပါတာ အဟေသုံ။ တေသု ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿံ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ကောဋိသဟဿံ, တတိယေ နဝုတိကောဋိယော။ ဝေမာတိကဘာတာ ကိရဿ အာနန္ဒကုမာရော နာမ နဝုတိကောဋိသင်္ခါယ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ တဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သော သဒ္ဓိံ ပရိသာယ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သတ္ထာ တေသံ ကုလပုတ္တာနံ ပုဗ္ဗစရိတံ ဩလောကေန္တော ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘ဧထ, ဘိက္ခဝေါ’’တိ အာဟ။ သဗ္ဗေ တင်္ခဏညေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ သဋ္ဌိဝဿမဟာထေရာ ဝိယ အာကပ္ပသမ္ပန္နာ ဟုတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပရိဝါရယိံသု။ အယမဿ တတိယော သာဝကသန္နိပါတော အဟောသိ။
ယထာ ပန အညေသံ ဗုဒ္ဓါနံ သမန္တာ အသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏာယေဝ သရီရပ္ပဘာ အဟောသိ, န ဧဝံ တဿ တဿ ပန ဘဂဝတော သရီရပ္ပဘာ နိစ္စကာလံ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ရုက္ခပထဝိပဗ္ဗတသမုဒ္ဒါဒယော အန္တမသော ဥက္ခလိကာဒီနိ ဥပါဒါယ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋပရိယောနဒ္ဓါ ဝိယ အဟေသုံ။ အာယုပ္ပမာဏံ ပနဿ နဝုတိဝဿသဟဿာနိ အဟောသိ။ ဧတ္တကံ ကာလံ စန္ဒိမသူရိယာဒယော အတ္တနော ပဘာယ ဝိရောစိတုံ နာသက္ခိံသု, ရတ္တိန္ဒိဝပရိစ္ဆေဒေါ န ပညာယိတ္ထ။ ဒိဝါ သူရိယာလောကေန ဝိယ သတ္တာ
နိစ္စံ ဗုဒ္ဓါလောကေနေဝ ဝိစရိံသု, သာယံ ပုပ္ဖိတကုသုမာနံ, ပါတော ရဝနကသကုဏာဒီနဉ္စ ဝသေန လောကော ရတ္တိန္ဒိဝပရိစ္ဆေဒံ သလ္လက္ခေသိ။
ကိံ ပန အညေသံ ဗုဒ္ဓါနံ အယမာနုဘာဝေါ နတ္ထီတိ? နော နတ္ထိ။ တေပိ ဟိ အာကင်္ခမာနာ ဒသသဟဿိံ ဝါ လောကဓာတုံ တတော ဝါ ဘိယျော အာဘာယ ဖရေယျုံ။ မင်္ဂလဿ ပန ဘဂဝတော ပုဗ္ဗပတ္ထနာဝသေန အညေသံ ဗျာမပ္ပဘာ ဝိယ သရီရပ္ပဘာ နိစ္စကာလမေဝ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော ကိရ ဗောဓိသတ္တစရိယကာလေ ဝေဿန္တရသဒိသေ အတ္တဘာဝေ ဌိတော သပုတ္တဒါရော ဝင်္ကပဗ္ဗတသဒိသေ ပဗ္ဗတေ ဝသိ။ အထေကော ခရဒါဌိကော နာမ ယက္ခော မဟာပုရိသဿ ဒါနဇ္ဈာသယတံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန ဥပသင်္ကမိတွာ မဟာသတ္တံ ဒွေ ဒါရကေ ယာစိ။ မဟာသတ္တော ‘‘ဒဒါမိ ဗြာဟ္မဏဿ ပုတ္တကေ’’တိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ဥဒကပရိယန္တံ ပထဝိံ ကမ္ပေန္တော ဒွေပိ ဒါရကေ အဒါသိ။ ယက္ခော စင်္ကမနကောဋိယံ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ဌတွာ ပဿန္တဿေဝ မဟာသတ္တဿ မူလကလာပေ ဝိယ ဒွေ ဒါရကေ ခါဒိ။ မဟာပုရိသဿ ယက္ခံ ဩလောကေတွာ မုခေ ဝိဝဋမတ္တေ အဂ္ဂိဇာလံ ဝိယ လောဟိတဓာရံ ဥဂ္ဂိရမာနံ တဿ မုခံ ဒိသွာပိ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဒေါမနဿံ န ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ‘‘သုဒိန္နံ ဝတ မေ ဒါန’’န္တိ စိန္တယတော ပနဿ သရီရေ မဟန္တံ ပီတိသောမနဿ ဥဒပါဒိ။ သော ‘‘ဣမဿ မေ နိဿန္ဒေန အနာဂတေ ဣမိနာဝ နီဟာရေန ရသ္မိယော နိက္ခမန္တူ’’တိ ပတ္ထနံ အကာသိ။ တဿ တံ ပတ္ထနံ နိဿာယ ဗုဒ္ဓဘူတဿ သရီရတော ရသ္မိယော နိက္ခမိတွာ ဧတ္တကံ ဌာနံ ဖရိံသု။
အပရမ္ပိဿ ပုဗ္ဗစရိတံ အတ္ထိ။ သော ကိရ ဗောဓိသတ္တကာလေ ဧကဿ ဗုဒ္ဓဿ စေတိယံ ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ ဗုဒ္ဓဿ မယာ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒဏ္ဍဒီပိကာဝေဌနနိယာမေန သကလသရီရံ ဝေဌာပေတွာ ရတနမတ္တမကုဠံ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ သပ္ပိဿ ပူရာပေတွာ တတ္ထ သဟဿဝဋ္ဋိယော ဇာလာပေတွာ တံ သီသေနာဒါယ သကလသရီရံ ဇာလာပေတွာ စေတိယံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော သကလရတ္တိံ ဝီတိနာမေသိ။ ဧဝံ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ ဝါယမန္တဿာပိဿ လောမကူပမတ္တမ္ပိ ဥသုမံ န ဂဏှိ။ ပဒုမဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ဓမ္မော ဟိ နာမေသ အတ္တာနံ ရက္ခန္တံ ရက္ခတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘ဓမ္မော ဟဝေ ရက္ခတိ ဓမ္မစာရိံ, ဓမ္မော သုစိဏ္ဏော သုခမာဝဟာတိ၊
ဧသာနိသံသော ဓမ္မေ သုစိဏ္ဏေ, န ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မစာရီ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၃၀၃၊ ဇာ။ ၁။၁၀။၁၀၂၊ ၁။၁၅။၃၈၅)၊
ဣမဿာပိ ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန တဿ ဘဂဝတော သရီရောဘာသော ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ။
တဒါ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော သုရုစိ နာမ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ ‘‘သတ္ထာရံ နိမန္တေဿာမီ’’တိ ဥပသင်္ကမိတွာ မဓုရဓမ္မကထံ သုတွာ ‘‘သွေ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှထ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏ, ကိတ္တကေဟိ တေ ဘိက္ခူဟိ အတ္ထောတိ? ‘‘ကိတ္တကာ ပန ဝေါ, ဘန္တေ, ပရိဝါရဘိက္ခူ’’တိ အာဟ။ တဒါ ပန သတ္ထု ပဌမသန္နိပါတောယေဝ ဟောတိ, တသ္မာ ‘‘ကောဋိသတသဟဿ’’န္တိ အာဟ။ ဘန္တေ, သဗ္ဗေဟိပိ သဒ္ဓိံ မယှံ ဂေဟေ ဘိက္ခံ ဂဏှထာတိ။ သတ္ထာ အဓိဝါသေသိ။ ဗြာဟ္မဏော သွာတနာယ နိမန္တေတွာ ဂေဟံ ဂစ္ဆန္တော စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ယာဂုဘတ္တဝတ္ထာဒီနိ ဒါတုံ သက္ကောမိ, နိသီဒနဋ္ဌာနံ ပန ကထံ ဘဝိဿတီ’’တိ။
တဿ သာ စိန္တာ စတုရာသီတိယောဇနသဟဿမတ္ထကေ ဌိတဿ ဒေဝရညော ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနဿ ဥဏှဘာဝံ ဇနေသိ။ သက္ကော ‘‘ကော နု ခေါ မံ ဣမမှာ ဌာနာ စာဝေတုကာမော’’တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဩလောကေန္တော မဟာပုရိသံ ဒိသွာ ‘‘သုရုစိ နာမ ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ နိသီဒနဋ္ဌာနတ္ထာယ စိန္တေသိ, မယာပိ တတ္ထ ဂန္တွာ ပုညကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဍ္ဎကိဝဏ္ဏံ နိမ္မိနိတွာ ဝါသိဖရသုဟတ္ထော မဟာပုရိသဿ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ သော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကဿစိ ဘတိယာ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ အာဟ။ မဟာပုရိသော တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ ကမ္မံ ကရိဿသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မမ အဇာနနသိပ္ပံ နာမ နတ္ထိ, ဂေဟံ ဝါ မဏ္ဍပံ ဝါ ယော ယံ ကာရေတိ, တဿ တံ ကာတုံ ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မယှံ ကမ္မံ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိံ အယျာ’’တိ? ‘‘သွာတနာယ မေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ နိမန္တိတာ, တေသံ နိသီဒနမဏ္ဍပံ ကရိဿသီ’’တိ။ ‘‘အဟံ နာမ ကရေယျံ, သစေ မမ ဘတိံ ဒါတုံ သက္ခိဿထာ’’တိ။ ‘‘သက္ခိဿာမိ တာတာ’’တိ။ ‘‘သာဓု ကရိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ဧကံ ပဒေသံ ဩလောကေသိ, ဒွါဒသတေရသယောဇနပ္ပမာဏော ပဒေသော
ကသိဏမဏ္ဍလံ ဝိယ သမတလော အဟောသိ။ သော ‘‘ဧတ္တကေ ဌာနေ သတ္တရတနမယော မဏ္ဍပေါ ဥဋ္ဌဟတူ’’တိ စိန္တေတွာ ဩလောကေသိ။ တာဝဒေဝ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ မဏ္ဍပေါ ဥဋ္ဌဟိ။ တဿ သောဝဏ္ဏမယေသု ထမ္ဘေသု ရဇတမယာ ဃဋကာ အဟေသုံ, ရဇတမယေသု သောဝဏ္ဏမယာ, မဏိတ္ထမ္ဘေသု ပဝါဠမယာ, ပဝါဠတ္ထမ္ဘေသု မဏိမယာ, သတ္တရတနမယေသု သတ္တရတနမယာဝ ဃဋကာ အဟေသုံ။ တတော ‘‘မဏ္ဍပဿ အန္တရန္တရေန ကိင်္ကိဏိကဇာလံ ဩလမ္ဗတူ’’တိ ဩလောကေသိ, သဟ ဩလောကနေနေဝ ကိင်္ကိဏိကဇာလံ ဩလမ္ဗိ, ယဿ မန္ဒဝါတေရိတဿ ပဉ္စင်္ဂိကဿေဝ တူရိယဿ မဓုရသဒ္ဒေါ နိဂ္ဂစ္ဆတိ, ဒိဗ္ဗသင်္ဂီတိဝတ္တနကာလော ဝိယ ဟောတိ။ ‘‘အန္တရန္တရာ ဂန္ဓဒါမမာလာဒါမာနိ ဩလမ္ဗန္တူ’’တိ စိန္တေသိ, ဒါမာနိ ဩလမ္ဗိံသု။ ‘‘ကောဋိသတသဟဿသင်္ခါနံ ဘိက္ခူနံ အာသနာနိ စ အာဓာရကာနိ စ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဥဋ္ဌဟန္တူ’’တိ စိန္တေသိ, တာဝဒေဝ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ‘‘ကောဏေ ကောဏေ ဧကေကာ ဥဒကစာဋိယော ဥဋ္ဌဟန္တူ’’တိ စိန္တေသိ, ဥဒကစာဋိယော ဥဋ္ဌဟိံသု။
ဧတ္တကံ မာပေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဧဟိ အယျ, တဝ မဏ္ဍပံ ဩလောကေတွာ မယှံ ဘတိံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ မဟာပုရိသော ဂန္တွာ မဏ္ဍပံ ဩလောကေသိ, ဩလောကေန္တဿေဝဿ သကလသရီရံ ပဉ္စဝဏ္ဏာယ ပီတိယာ နိရန္တရံ ဖုဋံ အဟောသိ။ အထဿ မဏ္ဍပံ ဩလောကယတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘နာယံ မဏ္ဍပေါ မနုဿဘူတေန ကတော, မယှံ ပန အဇ္ဈာသယံ မယှံ ဂုဏံ အာဂမ္မ အဒ္ဓါ သက္ကဘဝနံ ဥဏှံ အဟောသိ, တတော သက္ကေန ဒေဝရညာ အယံ မဏ္ဍပေါ ကာရိတော ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘န ခေါ ပန မေ ယုတ္တံ ဧဝရူပေ မဏ္ဍပေ ဧကဒိဝသံယေဝ ဒါနံ ဒါတုံ, သတ္တာဟံ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ ဗာဟိရကဒါနဉှိ ကိတ္တကမ္ပိ သမာနံ ဗောဓိသတ္တာနံ တုဋ္ဌိံ ကာတုံ န သက္ကောတိ, အလင်္ကတသီသံ ပန ဆိန္ဒိတွာ အဉ္ဇိတအက္ခီနိ ဥပ္ပါဋေတွာ ဟဒယမံသံ ဝါ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဒိန္နကာလေ ဗောဓိသတ္တာနံ စာဂံ နိဿာယ တုဋ္ဌိ နာမ ဟောတိ။ အမှာကမ္ပိ ဟိ ဗောဓိသတ္တဿ သိဝိဇာတကေ ဒေဝသိကံ ပဉ္စ ကဟာပဏသတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ စတူသု ဒွါရေသု နဂရမဇ္ဈေ စ ဒါနံ ဒေန္တဿ တံ ဒါနံ စာဂတုဋ္ဌိံ ဥပ္ပါဒေတုံ နာသက္ခိ။ ယဒါ ပနဿ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန အာဂန္တွာ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အက္ခီနိ ယာစိ, တဒါ တာနိ ဥပ္ပါဋေတွာ ဒဒမာနဿေဝ ဟာသော ဥပ္ပဇ္ဇိ, ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ စိတ္တဿ အညထတ္တံ နာဟောသိ။ ဧဝံ ဒါနံ နိဿာယ ဗောဓိသတ္တာနံ တိတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ သောပိ
မဟာပုရိသော ‘‘သတ္တာဟံ မယာ ကောဋိသတသဟဿသင်္ခါနံ ဘိက္ခူနံ ဒါနံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ တသ္မိံ မဏ္ဍပေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိသီဒါပေတွာ သတ္တာဟံ ဂဝပါနံ နာမ ဒါနံ အဒါသိ။ ဂဝပါနန္တိ မဟန္တေ မဟန္တေ ကောလမ္ဗေ ခီရဿ ပူရေတွာ ဥဒ္ဓနေသု အာရောပေတွာ ဃနပါကပက္ကေ ခီရေ ထောကေ တဏ္ဍုလေ ပက္ခိပိတွာ ပက္ကမဓုသက္ကရာစုဏ္ဏသပ္ပီဟိ အဘိသင်္ခတံ ဘောဇနံ ဝုစ္စတိ။ မနုဿာယေဝ ပန ပရိဝိသိတုံ နာသက္ခိံသု, ဒေဝါပိ ဧကန္တရိကာ ဟုတွာ ပရိဝိသိံသု။ ဒွါဒသတေရသယောဇနပ္ပမာဏံ ဌာနမ္ပိ ဘိက္ခူ ဂဏှိတုံ နပ္ပဟောသိယေဝ။ တေ ပန ဘိက္ခူ အတ္တနော အတ္တနော အာနုဘာဝေန နိသီဒိံသု။ ပရိယောသာနဒိဝသေ သဗ္ဗဘိက္ခူနံ ပတ္တာနိ ဓောဝါပေတွာ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ သပ္ပိနဝနီတမဓုဖာဏိတာဒီနိ ပူရေတွာ တိစီဝရေဟိ သဒ္ဓိံ အဒါသိ, သံဃနဝကဘိက္ခုနာ လဒ္ဓစီဝရသာဋကာ သတသဟဿဂ္ဃနကာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ အနုမောဒနံ ကရောန္တော ‘‘အယံ ပုရိသော ဧဝရူပံ မဟာဒါနံ အဒါသိ, ကော နု ခေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘အနာဂတေ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ ဒွိန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဒိသွာ မဟာပုရိသံ အာမန္တေတွာ ‘‘တွံ ဧတ္တကံ နာမ ကာလံ အတိက္ကမိတွာ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ မဟာပုရိသော ဗျာကရဏံ သုတွာ ‘‘အဟံ ကိရ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမိ, ကော မေ ဃရာဝါသေန အတ္ထော, ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တထာရူပံ သမ္ပတ္တိံ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ ပဟာယ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
မင်္ဂလဿ ပန ဘဂဝတော နဂရံ ဥတ္တရံ နာမ အဟောသိ, ပိတာပိ ဥတ္တရော နာမ ခတ္တိယော, မာတာပိ ဥတ္တရာ နာမ ဒေဝီ, သုဒေဝေါ စ ဓမ္မသေနော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ပါလိတော နာမုပဋ္ဌာကော, သီဝလီ စ အသောကာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နာဂရုက္ခော ဗောဓိ, အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ အဟောသိ။ နဝုတိဝဿသဟဿာနိ ဌတွာ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန တသ္မိံ ဘဂဝတိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဒသ စက္ကဝါဠသဟဿာနိ ဧကန္ဓကာရာနိ အဟေသုံ။ သဗ္ဗစက္ကဝါဠေသု မနုဿာနံ မဟန္တံ အာရောဒနပရိဒေဝနံ အဟောသိ။
‘‘ကောဏ္ဍညဿ အပရေန, မင်္ဂလော နာမ နာယကော၊
တမံ လောကေ နိဟန္တွာန, ဓမ္မောက္ကမဘိဓာရယီ’’တိ။
ဧဝံ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ အန္ဓကာရံ ကတွာ ပရိနိဗ္ဗုတဿ တဿ ဘဂဝတော အပရဘာဂေ သုမနော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ကဉ္စနပဗ္ဗတမှိ နဝုတိကောဋိသဟဿာနိ, တတိယေ အသီတိကောဋိသဟဿာနိ။ တဒါ မဟာသတ္တော အတုလော နာမ နာဂရာဇာ အဟောသိ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ သော ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ ဉာတိသံဃပရိဝုတော နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရဿ တဿ ဘဂဝတော ဒိဗ္ဗတူရိယေဟိ ဥပဟာရံ ကာရေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပစ္စေကံ ဒုဿယုဂါနိ ဒတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာသိ။ သောပိ နံ သတ္ထာ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော နဂရံ ခေမံ နာမ အဟောသိ, သုဒတ္တော နာမ ရာဇာ ပိတာ, သိရိမာ နာမ မာတာ, သရဏော စ ဘာဝိတတ္တော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဥဒေနော နာမုပဋ္ဌာကော, သောဏာ စ ဥပသောဏာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နာဂရုက္ခော ဗောဓိ, နဝုတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ, နဝုတိယေဝ ဝဿသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ။
‘‘မင်္ဂလဿ အပရေန, သုမနော နာမ နာယကော၊
သဗ္ဗဓမ္မေဟိ အသမော, သဗ္ဗသတ္တာနမုတ္တမော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ရေဝတော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ဂဏနာ နတ္ထိ, ဒုတိယေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ အဟေသုံ, တထာ တတိယေ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော အတိဒေဝေါ နာမ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာ တဿ သတ္ထုနော ကိလေသပ္ပဟာနေ ဝဏ္ဏံ ဝတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ပူဇံ အကာသိ။ သောပိ နံ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ပန ဘဂဝတော နဂရံ ဓညဝတီ နာမ အဟောသိ, ပိတာ ဝိပုလော နာမ ခတ္တိယော, မာတာပိ ဝိပုလာ နာမ ဒေဝီ, ဝရုဏော စ ဗြဟ္မဒေဝေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သမ္ဘဝေါ နာမုပဋ္ဌာကော, ဘဒ္ဒါ စ သုဘဒ္ဒါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နာဂရုက္ခောဝ ဗောဓိ, သရီရံ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, အာယု သဋ္ဌိ ဝဿသဟဿာနီတိ။
‘‘သုမနဿ အပရေန, ရေဝတော နာမ နာယကော၊
အနူပမော အသဒိသော, အတုလော ဥတ္တမော ဇိနော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ သောဘိတော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ နဝုတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော အဇိတော နာမ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ သောပိ နံ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ပန ဘဂဝတော သုဓမ္မံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ပိတာပိ သုဓမ္မော နာမ ရာဇာ, မာတာပိ သုဓမ္မာ နာမ ဒေဝီ, အသမော စ သုနေတ္တော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, အနောမော နာမုပဋ္ဌာကော, နကုလာ စ သုဇာတာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နာဂရုက္ခောဝ ဗောဓိ, အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ အဟောသိ, နဝုတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏန္တိ။
‘‘ရေဝတဿ အပရေန, သောဘိတော နာမ နာယကော၊
သမာဟိတော သန္တစိတ္တော, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဧကသ္မိံယေဝ ကပ္ပေ တယော ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တိံသု အနောမဒဿီ ပဒုမော နာရဒေါတိ။ အနောမဒဿိဿ ဘဂဝတော တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ဘိက္ခူ အဋ္ဌသတသဟဿာနိ အဟေသုံ, ဒုတိယေ သတ္တ, တတိယေ ဆ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဧကော ယက္ခသေနာပတိ အဟောသိ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ အနေကကောဋိသတသဟဿာနံ ယက္ခာနံ အဓိပတိ။ သော ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ အာဂန္တွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ သတ္ထာပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ အနောမဒဿိဿ ပန ဘဂဝတော စန္ဒဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ယသဝါ နာမ ရာဇာ ပိတာ, ယသောဓရာ နာမ မာတာ, နိသဘော စ အနောမော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော, သုန္ဒရီ စ သုမနာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, အဇ္ဇုနရုက္ခော ဗောဓိ, အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ အဟောသိ, ဝဿသတသဟဿံ အာယူတိ။
‘‘သောဘိတဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
အနောမဒဿီ အမိတယသော, တေဇဿီ ဒုရတိက္ကမော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ပဒုမော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော ဘာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ တီဏိ သတသဟဿာနိ, တတိယေ အဂါမကေ အရညေ မဟာဝနသဏ္ဍဝါသီနံ ဘိက္ခူနံ ဒွေ သတသဟဿာနိ။ တဒါ တထာဂတေ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝသန္တေ ဗောဓိသတ္တော သီဟော ဟုတွာ သတ္ထာရံ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပန္နံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပီတိသောမနဿဇာတော တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိတွာ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏပီတိံ အဝိဇဟိတွာ ပီတိသုခေနေဝ ဂေါစရာယ အပက္ကမိတွာ ဇီဝိတပရိစ္စာဂံ ကတွာ ပယိရုပါသမာနော အဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ သတ္တာဟစ္စယေန နိရောဓာ ဝုဋ္ဌိတော သီဟံ ဩလောကေတွာ ‘‘ဘိက္ခုသံဃေပိ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ သံဃံ ဝန္ဒိဿတီတိ ဘိက္ခုသံဃော အာဂစ္ဆတူ’’တိ စိန္တေသိ။ ဘိက္ခူ တာဝဒေဝ အာဂမိံသု။ သီဟော သံဃေ စိတ္တံ ပသာဒေသိ။ သတ္ထာ တဿ မနံ ဩလောကေတွာ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ ပဒုမဿ ပန ဘဂဝတော စမ္ပကံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, အသမော နာမ ရာဇာ ပိတာ, အသမာ နာမ ဒေဝီ မာတာ, သာလော စ ဥပသာလော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော, ရာမာ စ သုရာမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, သောဏရုက္ခော နာမ ဗောဓိ, အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ သရီရံ အဟောသိ, အာယု ဝဿသတသဟဿန္တိ။
‘‘အနောမဒဿိဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ပဒုမော နာမ နာမေန, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ နာရဒေါ နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ နဝုတိကောဋိသဟဿာနိ, တတိယေ အသီတိကောဋိသဟဿာနိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စသု အဘိညာသု အဋ္ဌသု စ သမာပတ္တီသု စိဏ္ဏဝသီ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ လောဟိတစန္ဒနေန ပူဇံ အကာသိ။ သောပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော ဓညဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, သုဒေဝေါ နာမ ခတ္တိယော ပိတာ, အနောမာ နာမ မာတာ, သဒ္ဒသာလော စ ဇိတမိတ္တော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဝါသေဋ္ဌော
နာမုပဋ္ဌာကော, ဥတ္တရာ စ ဖဂ္ဂုနီ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, မဟာသောဏရုက္ခော နာမ ဗောဓိ, သရီရံ အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, နဝုတိဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ပဒုမဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
နာရဒေါ နာမ နာမေန, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။
နာရဒဗုဒ္ဓဿ အပရဘာဂေ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ဣတော သတသဟဿကပ္ပမတ္ထကေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဧကောဝ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓေါ နာမ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမေ ကောဋိသတသဟဿဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ဝေဘာရပဗ္ဗတေ နဝုတိကောဋိသဟဿာနိ, တတိယေ အသီတိကောဋိသဟဿာနိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဇဋိလော နာမ မဟာရဋ္ဌိယော ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သစီဝရံ ဒါနံ အဒါသိ။ သောပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ ပဒုမုတ္တရဿ ပန ဘဂဝတော ကာလေ တိတ္ထိယာ နာမ နာဟေသုံ။ သဗ္ဗေ ဒေဝမနုဿာ ဗုဒ္ဓမေဝ သရဏံ အဂမံသု။ တဿ နဂရံ ဟံသဝတီ နာမ အဟောသိ, ပိတာ အာနန္ဒော နာမ ခတ္တိယော, မာတာ သုဇာတာ နာမ ဒေဝီ, ဒေဝလော စ သုဇာတော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သုမနော နာမုပဋ္ဌာကော, အမိတာ စ အသမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, သလလရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, သရီရပ္ပဘာ သမန္တတော ဒွါဒသ ယောဇနာနိ ဂဏှိ, ဝဿသတသဟဿံ အာယူတိ။
‘‘နာရဒဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော, အက္ခောဘော သာဂရူပမော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ သတ္တတိ ကပ္ပသဟဿာနိ အတိက္ကမိတွာ သုမေဓော သုဇာတော စာတိ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဒွေ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သုမေဓဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ, ပဌမသန္နိပါတေ သုဒဿနနဂရေ ကောဋိသတခီဏာသဝါ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ပန နဝုတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဥတ္တရော နာမ မာဏဝေါ ဟုတွာ နိဒဟိတွာ ဌပိတံယေဝ အသီတိကောဋိဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဓမ္မံ သုတွာ သရဏေသု
ပတိဋ္ဌာယ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိ။ သောပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ သုမေဓဿ ဘဂဝတော သုဒဿနံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, သုဒတ္တော နာမ ရာဇာ ပိတာ, မာတာပိ သုဒတ္တာ နာမ, သရဏော စ သဗ္ဗကာမော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သာဂရော နာမုပဋ္ဌာကော, ရာမာ စ သုရာမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, မဟာနီပရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, အာယု နဝုတိ ဝဿသဟဿာနီတိ။
‘‘ပဒုမုတ္တရဿ အပရေန, သုမေဓော နာမ နာယကော၊
ဒုရာသဒေါ ဥဂ္ဂတေဇော, သဗ္ဗလောကုတ္တမော မုနီ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ သုဇာတော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ သဋ္ဌိ ဘိက္ခုသတသဟဿာနိ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ပညာသံ, တတိယေ စတ္တာလီသံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော စက္ကဝတ္တိရာဇာ ဟုတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သဒ္ဓိံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ စတုမဟာဒီပရဇ္ဇံ ဒတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။ သကလရဋ္ဌဝါသိနော ရဋ္ဌုပ္ပါဒံ ဂဟေတွာ အာရာမိကကိစ္စံ သာဓေန္တာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ နိစ္စံ မဟာဒါနံ အဒံသု။ သောပိ နံ သတ္ထာ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော နဂရံ သုမင်္ဂလံ နာမ အဟောသိ, ဥဂ္ဂတော နာမ ရာဇာ ပိတာ, ပဘာဝတီ နာမ မာတာ, သုဒဿနော စ သုဒေဝေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, နာရဒေါ နာမုပဋ္ဌာကော, နာဂါ စ နာဂသမာလာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, မဟာဝေဠုရုက္ခော ဗောဓိ။ သော ကိရ မန္ဒစ္ဆိဒ္ဒေါ ဃနက္ခန္ဓော ဥပရိ နိဂ္ဂတာဟိ မဟာသာခါဟိ မောရပိဉ္ဆကလာပေါ ဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။ တဿ ဘဂဝတော သရီရံ ပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, အာယု နဝုတိ ဝဿသဟဿာနီတိ။
‘‘တတ္ထေဝ မဏ္ဍကပ္ပမှိ, သုဇာတော နာမ နာယကော၊
သီဟဟနုသဘက္ခန္ဓော, အပ္ပမေယျော ဒုရာသဒေါ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣတော အဋ္ဌာရသကပ္ပသတမတ္ထကေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ပိယဒဿီ, အတ္ထဒဿီ, ဓမ္မဒဿီတိ တယော ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ ပိယဒဿိဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမေ ကောဋိသတသဟဿာ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ နဝုတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ကဿပေါ နာမ မာဏဝေါ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရံ ဂတော
ဟုတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ကောဋိသတသဟဿဓနပရိစ္စာဂေန သံဃာရာမံ ကာရေတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အဋ္ဌာရသကပ္ပသတစ္စယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော အနောမံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ပိတာ သုဒိန္နော နာမ ရာဇာ, မာတာ စန္ဒာ နာမ ဒေဝီ, ပါလိတော စ သဗ္ဗဒဿီ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သောဘိတော နာမုပဋ္ဌာကော, သုဇာတာ စ ဓမ္မဒိန္နာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ကကုဓရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, နဝုတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘သုဇာတဿ အပရေန, သယမ္ဘူ လောကနာယကော၊
ဒုရာသဒေါ အသမသမော, ပိယဒဿီ မဟာယသော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ အတ္ထဒဿီ နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမေ အဋ္ဌနဝုတိ ဘိက္ခုသတသဟဿာနိ အဟေသုံ, ဒုတိယေ အဋ္ဌာသီတိသတသဟဿာနိ, တထာ တတိယေ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သုသီမော နာမ မဟိဒ္ဓိကော တာပသော ဟုတွာ ဒေဝလောကတော မန္ဒာရဝပုပ္ဖစ္ဆတ္တံ အာဟရိတွာ သတ္ထာရံ ပူဇေသိ, သောပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော သောဘိတံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, သာဂရော နာမ ရာဇာ ပိတာ, သုဒဿနာ နာမ မာတာ, သန္တော စ ဥပသန္တော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, အဘယော နာမုပဋ္ဌာကော, ဓမ္မာ စ သုဓမ္မာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, စမ္ပကရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, သရီရပ္ပဘာ သမန္တတော သဗ္ဗကာလံ ယောဇနမတ္တံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ, အာယု ဝဿသတသဟဿန္တိ။
‘‘တတ္ထေဝ မဏ္ဍကပ္ပမှိ, အတ္ထဒဿီ နရာသဘော၊
မဟာတမံ နိဟန္တွာန, ပတ္တော သမ္ဗောဓိမုတ္တမ’’န္တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဓမ္မဒဿီ နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမေ ကောဋိသတံ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ သတ္တတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ ဒိဗ္ဗဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ စ ဒိဗ္ဗတူရိယေဟိ စ ပူဇံ အကာသိ, သောပိ နံ ‘‘အနာဂတေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော သရဏံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ပိတာ သရဏော နာမ ရာဇာ, မာတာ သုနန္ဒာ နာမ, ပဒုမော စ ဖုဿဒေဝေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သုနေတ္တော
နာမုပဋ္ဌာကော, ခေမာ စ သဗ္ဗနာမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ရတ္တင်္ကုရရုက္ခော ဗောဓိ, ‘‘ဗိမ္ဗိဇာလော’’တိပိ ဝုစ္စတိ, သရီရံ ပနဿ အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝဿသတသဟဿံ အာယူတိ။
‘‘တတ္ထေဝ မဏ္ဍကပ္ပမှိ, ဓမ္မဒဿီ မဟာယသော၊
တမန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ, အတိရောစတိ သဒေဝကေ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣတော စတုနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဧကောဝ သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဗုဒ္ဓေါ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ကောဋိသတသဟဿံ ဘိက္ခူ အဟေသုံ, ဒုတိယေ နဝုတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဥဂ္ဂတေဇော အဘိညာဗလသမ္ပန္နော မင်္ဂလော နာမ တာပသော ဟုတွာ မဟာဇမ္ဗုဖလံ အာဟရိတွာ တထာဂတဿ အဒါသိ။ သတ္ထာ တံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘စတုနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော နဂရံ ဝေဘာရံ နာမ အဟောသိ, ပိတာ ဇယသေနော နာမ ရာဇာ, မာတာ သုဖဿာ နာမ, သမ္ဗလော စ သုမိတ္တော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ရေဝတော နာမုပဋ္ဌာကော, သီဝလီ စ သုရာမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ကဏိကာရရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ သဋ္ဌိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝဿသတသဟဿံ အာယူတိ။
‘‘ဓမ္မဒဿိဿ အပရေန, သိဒ္ဓတ္ထော နာမ နာယကော၊
နိဟနိတွာ တမံ သဗ္ဗံ, သူရိယော အဗ္ဘုဂ္ဂတော ယထာ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ တိဿော ဖုဿောတိ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဒွေ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တိဿဿ ဘဂဝတော တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ဘိက္ခူနံ ကောဋိသတံ အဟောသိ, ဒုတိယေ နဝုတိကောဋိယော, တတိယေ အသီတိကောဋိယော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မဟာဘောဂေါ မဟာယသော သုဇာတော နာမ ခတ္တိယော ဟုတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ မဟိဒ္ဓိကဘာဝံ ပတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတွာ ဒိဗ္ဗမန္ဒာရဝပဒုမပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖါနိ အာဒါယ စတုပရိသမဇ္ဈေ ဂစ္ဆန္တံ တထာဂတံ ပူဇေသိ, အာကာသေ ပုပ္ဖဝိတာနံ အကာသိ။ သောပိ နံ သတ္ထာ ‘‘ဣတော ဒွါနဝုတိကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော ခေမံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ပိတာ ဇနသန္ဓော နာမ ခတ္တိယော, မာတာ ပဒုမာ
နာမ, ဗြဟ္မဒေဝေါ စ ဥဒယော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သမင်္ဂေါ နာမုပဋ္ဌာကော, ဖုဿာ စ သုဒတ္တာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, အသနရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ သဋ္ဌိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝဿသတသဟဿံ အာယူတိ။
‘‘သိဒ္ဓတ္ထဿ အပရေန, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊
အနန္တသီလော အမိတယသော, တိဿော လောကဂ္ဂနာယကော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဖုဿော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ သဋ္ဌိ ဘိက္ခုသတသဟဿာနိ အဟေသုံ, ဒုတိယေ ပဏ္ဏာသ, တတိယေ ဒွတ္တိံသ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဝိဇိတာဝီ နာမ ခတ္တိယော ဟုတွာ မဟာရဇ္ဇံ ပဟာယ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ မဟာဇနဿ ဓမ္မကထံ ကထေသိ, သီလပါရမိဉ္စ ပူရေသိ။ သောပိ နံ ‘‘ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ တထေဝ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော ကာသီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ဇယသေနော နာမ ရာဇာ ပိတာ, သိရိမာ နာမ မာတာ, သုရက္ခိတော စ ဓမ္မသေနော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သဘိယော နာမုပဋ္ဌာကော, စာလာ စ ဥပစာလာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, အာမလကရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, နဝုတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘တတ္ထေဝ မဏ္ဍကပ္ပမှိ, အဟု သတ္ထာ အနုတ္တရော၊
အနူပမော အသမသမော, ဖုဿော လောကဂ္ဂနာယကော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဝိပဿီ နာမ ဘဂဝါ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ အဋ္ဌသဋ္ဌိ ဘိက္ခုသတသဟဿံ အဟောသိ, ဒုတိယေ ဧကသတသဟဿံ, တတိယေ အသီတိသဟဿာနိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ အတုလော နာမ နာဂရာဇာ ဟုတွာ သတ္တရတနခစိတံ သောဝဏ္ဏမယံ မဟာပီဌံ ဘဂဝတော အဒါသိ။ သောပိ နံ ‘‘ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော ဗန္ဓုမတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ဗန္ဓုမာ နာမ ရာဇာ ပိတာ, ဗန္ဓုမတီ နာမ မာတာ, ခဏ္ဍော စ တိဿော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, အသောကော နာမုပဋ္ဌာကော, စန္ဒာ စ စန္ဒမိတ္တာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ပါဋလိရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ
အသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, သရီရပ္ပဘာ သဒါ သတ္တ ယောဇနာနိ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ, အသီတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ဖုဿဿ စ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ဝိပဿီ နာမ နာမေန, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣတော ဧကတိံသကပ္ပေ သိခီ စ ဝေဿဘူ စာတိ ဒွေ ဗုဒ္ဓါ အဟေသုံ။ သိခိဿာပိ ဘဂဝတော တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ ဘိက္ခုသတသဟဿံ အဟောသိ, ဒုတိယေ အသီတိသဟဿာနိ, တတိယေ သတ္တတ္တိသဟဿာနိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော အရိန္ဒမော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သစီဝရံ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ သတ္တရတနပဋိမဏ္ဍိတံ ဟတ္ထိရတနံ ဒတွာ ဟတ္ထိပ္ပမာဏံ ကတွာ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ အဒါသိ။ သောပိ နံ ‘‘ဣတော ကတိံသကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော အရုဏဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, အရုဏော နာမ ခတ္တိယော ပိတာ, ပဘာဝတီ နာမ မာတာ, အဘိဘူ စ သမ္ဘဝေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ခေမင်္ကရော နာမုပဋ္ဌာကော, သခိလာ စ ပဒုမာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ပုဏ္ဍရီကရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ သတ္တတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, သရီရပ္ပဘာ ယောဇနတ္တယံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ, သတ္တတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ဝိပဿိဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
သိခိဝှယော နာမ ဇိနော, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဝေဿဘူ နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ တယော သာဝကသန္နိပါတာ အဟေသုံ။ ပဌမသန္နိပါတေ အသီတိ ဘိက္ခုသဟဿာနိ အဟေသုံ, ဒုတိယေ သတ္တတိ, တတိယေ သဋ္ဌိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သုဒဿနော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သစီဝရံ မဟာဒါနံ ဒတွာ တဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ အာစာရဂုဏသမ္ပန္နော ဗုဒ္ဓရတနေ စိတ္တီကာရပီတိဗဟုလော အဟောသိ။ သောပိ နံ ဘဂဝါ ‘‘ဣတော ဧကတိံသကပ္ပေ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဗျာကာသိ။ တဿ ပန ဘဂဝတော အနောမံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, သုပ္ပတီတော နာမ ရာဇာ ပိတာ, ယသဝတီ နာမ
မာတာ, သောဏော စ ဥတ္တရော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဥပသန္တော နာမုပဋ္ဌာကော, ဒါမာ စ သမာလာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, သာလရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ သဋ္ဌိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, သဋ္ဌိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘တတ္ထေဝ မဏ္ဍကပ္ပမှိ, အသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊
ဝေဿဘူ နာမ နာမေန, လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ သော ဇိနော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တာ ကကုသန္ဓော, ကောဏာဂမနော, ကဿပေါ, အမှာကံ ဘဂဝါတိ။ ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ဧကောဝ သာဝကသန္နိပါတော, တတ္ထ စတ္တာလီသ ဘိက္ခုသဟဿာနိ အဟေသုံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ခေမော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ သပတ္တစီဝရံ မဟာဒါနဉ္စေဝ အဉ္ဇနာဒိဘေသဇ္ဇာနိ စ ဒတွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိ။ သောပိ နံ သတ္ထာ ဗျာကာသိ။ ကကုသန္ဓဿ ပန ဘဂဝတော ခေမံ နာမ နဂရံ အဟောသိ, အဂ္ဂိဒတ္တော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ, ဝိသာခါ နာမ ဗြာဟ္မဏီ မာတာ, ဝိဓုရော စ သဉ္ဇီဝေါ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဗုဒ္ဓိဇော နာမုပဋ္ဌာကော, သာမာ စ စမ္ပကာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, မဟာသိရီသရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ စတ္တာလီသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, စတ္တာလီသ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ဝေဿဘုဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ကကုသန္ဓော နာမ နာမေန, အပ္ပမေယျော ဒုရာသဒေါ’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ကောဏာဂမနော နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ ဧကော သာဝကသန္နိပါတော, တတ္ထ တိံသ ဘိက္ခုသဟဿာနိ အဟေသုံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ပဗ္ဗတော နာမ ရာဇာ ဟုတွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ပဋ္ဋုဏ္ဏစီနပဋ္ဋကောသေယျကမ္ဗလဒုကူလာနိ စေဝ သုဝဏ္ဏပါဒုကဉ္စ ဒတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။ သောပိ နံ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော သောဘဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ယညဒတ္တော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ, ဥတ္တရာ နာမ ဗြာဟ္မဏီ မာတာ, ဘိယျသော စ ဥတ္တရော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သောတ္ထိဇော နာမုပဋ္ဌာကော, သမုဒ္ဒါ စ ဥတ္တရာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, ဥဒုမ္ဗရရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ တိံသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, တိံသ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ကကုသန္ဓဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ကောဏာဂမနော နာမ ဇိနော, လောကဇေဋ္ဌော နရာသဘော’’တိ။
တဿ အပရဘာဂေ ကဿပေါ နာမ သတ္ထာ ဥဒပါဒိ။ တဿာပိ ဧကော သာဝကသန္နိပါတော, တတ္ထ ဝီသတိ ဘိက္ခုသဟဿာနိ အဟေသုံ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဇောတိပါလော နာမ မာဏဝေါ ဟုတွာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဘူမိယဉ္စ အန္တလိက္ခေ စ ပါကဋော ဃဋီကာရဿ ကုမ္ဘကာရဿ မိတ္တော အဟောသိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အာရဒ္ဓဝီရိယော တီဏိ ပိဋကာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝတ္တာဝတ္တသမ္ပတ္တိယာ ဗုဒ္ဓဿ သာသနံ သောဘေသိ။ သောပိ နံ ဗျာကာသိ။ တဿ ဘဂဝတော ဇာတနဂရံ ဗာရာဏသီ နာမ အဟောသိ, ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ, ဓနဝတီ နာမ ဗြာဟ္မဏီ မာတာ, တိဿော စ ဘာရဒွါဇော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ, သဗ္ဗမိတ္တော နာမုပဋ္ဌာကော, အနုဠာ စ ဥရုဝေဠာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ, နိဂြောဓရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ ဝီသတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝီသတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယူတိ။
‘‘ကောဏာဂမနဿ အပရေန, သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဒွိပဒုတ္တမော၊
ကဿပေါ နာမ ဂေါတ္တေန, ဓမ္မရာဇာ ပဘင်္ကရော’’တိ။
ယသ္မိံ ပန ကပ္ပေ ဒီပင်္ကရော ဒသဗလော ဥဒပါဒိ, တသ္မိံ အညေပိ တယော ဗုဒ္ဓါ အဟေသုံ။ တေသံ သန္တိကာ ဗောဓိသတ္တဿ ဗျာကရဏံ နတ္ထိ, တသ္မာ တေ ဣဓ န ဒဿိတာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တမှာ ကပ္ပါ ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓေ ဒဿေတုံ ဣဒံ ဝုတ္တံ –
‘‘တဏှင်္ကရော မေဓင်္ကရော, အထောပိ သရဏင်္ကရော၊
ဒီပင်္ကရော စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ကောဏ္ဍညော ဒွိပဒုတ္တမော။
‘‘မင်္ဂလော စ သုမနော စ, ရေဝတော သောဘိတော မုနိ၊
အနောမဒဿီ ပဒုမော, နာရဒေါ ပဒုမုတ္တရော။
‘‘သုမေဓော စ သုဇာတော စ, ပိယဒဿီ မဟာယသော၊
အတ္ထဒဿီ ဓမ္မဒဿီ, သိဒ္ဓတ္ထော လောကနာယကော။
‘‘တိဿော ဖုဿော စ သမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဝိပဿီ သိခိ ဝေဿဘူ၊
ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော, ကဿပေါ စာတိ နာယကော။
‘‘ဧတေ အဟေသုံ သမ္ဗုဒ္ဓါ, ဝီတရာဂါ သမာဟိတာ၊
သတရံသီဝ ဥပ္ပန္နာ, မဟာတမဝိနောဒနာ၊
ဇလိတွာ အဂ္ဂိခန္ဓာဝ, နိဗ္ဗုတာ တေ သသာဝကာ’’တိ။
တတ္ထ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော ဒီပင်္ကရာဒီနံ စတုဝီသတိယာ ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ အဓိကာရံ ကရောန္တော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ အာဂတော။ ကဿပဿ ပန ဘဂဝတော ဩရဘာဂေ ဌပေတွာ ဣမံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အညော ဗုဒ္ဓေါ နာမ နတ္ထိ။ ဣတိ ဒီပင်္ကရာဒီနံ စတုဝီသတိယာ ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ လဒ္ဓဗျာကရဏော ပန ဗောဓိသတ္တော ယေနေန –
‘‘မနုဿတ္တံ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ, ဟေတု သတ္ထာရဒဿနံ၊
ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏသမ္ပတ္တိ, အဓိကာရော စ ဆန္ဒတာ၊
အဋ္ဌဓမ္မသမောဓာနာ, အဘိနီဟာရော သမိဇ္ဈတီ’’တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၉) –
ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ဒီပင်္ကရပါဒမူလေ ကတာဘိနီဟာရေန ‘‘ဟန္ဒ ဗုဒ္ဓကရေ ဓမ္မေ, ဝိစိနာမိ ဣတော စိတော’’တိ ဥဿာဟံ ကတွာ ‘‘ဝိစိနန္တော တဒါဒက္ခိံ, ပဌမံ ဒါနပါရမိ’’န္တိ ဒါနပါရမိတာဒယော ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာ ဒိဋ္ဌာ, တေ ပူရေန္တောယေဝ ယာဝ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝါ အာဂမိ။ အာဂစ္ဆန္တော စ ယေ တေ ကတာဘိနီဟာရာနံ ဗောဓိသတ္တာနံ အာနိသံသာ သံဝဏ္ဏိတာ –
‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နာ, ဗောဓိယာ နိယတာ နရာ၊
သံသရံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ, ကပ္ပကောဋိသတေဟိပိ။
‘‘အဝီစိမှိ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ, တထာ လောကန္တရေသု စ၊
နိဇ္ဈာမတဏှာ ခုပ္ပိပါသာ, န ဟောန္တိ ကာလကဉ္ဇကာ။
‘‘န ဟောန္တိ ခုဒ္ဒကာ ပါဏာ, ဥပ္ပဇ္ဇန္တာပိ ဒုဂ္ဂတိံ၊
ဇာယမာနာ မနုဿေသု, ဇစ္စန္ဓာ န ဘဝန္တိ တေ။
‘‘သောတဝေကလ္လတာ နတ္ထိ, န ဘဝန္တိ မူဂပက္ခိကာ၊
ဣတ္ထိဘာဝံ န ဂစ္ဆန္တိ, ဥဘတောဗျဉ္ဇနပဏ္ဍကာ။
‘‘န ဘဝန္တိ ပရိယာပန္နာ, ဗောဓိယာ နိယတာ နရာ၊
မုတ္တာ အာနန္တရိကေဟိ, သဗ္ဗတ္ထ သုဒ္ဓဂေါစရာ။
‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ န သေဝန္တိ, ကမ္မကိရိယဒဿနာ၊
ဝသမာနာပိ သဂ္ဂေသု, အသညံ နူပပဇ္ဇရေ။
‘‘သုဒ္ဓါဝါသေသု ဒေဝေသု, ဟေတု နာမ န ဝိဇ္ဇတိ၊
နေက္ခမ္မနိန္နာ သပ္ပုရိသာ, ဝိသံယုတ္တာ ဘဝါဘဝေ၊
စရန္တိ လောကတ္ထစရိယာယော, ပူရေန္တိ သဗ္ဗပါရမီ’’တိ။
တေ အာနိသံသေ အဓိဂန္တွာဝ အာဂတော။ ပါရမိယော ပူရေန္တဿ စဿ အကိတ္တိဗြာဟ္မဏကာလေ သင်္ခဗြာဟ္မဏကာလေ ဓနဉ္စယရာဇကာလေ မဟာသုဒဿနကာလေ မဟာဂေါဝိန္ဒကာလေ နိမိမဟာရာဇကာလေ စန္ဒကုမာရကာလေ ဝိသယှသေဋ္ဌိကာလေ သိဝိရာဇကာလေ ဝေဿန္တရကာလေတိ ဒါနပါရမိတာယ ပူရိတတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကန္တေန ပနဿ သသပဏ္ဍိတဇာတကေ –
‘‘ဘိက္ခာယ ဥပဂတံ ဒိသွာ, သကတ္တာနံ ပရိစ္စဇိံ၊
ဒါနေန မေ သမော နတ္ထိ, ဧသာ မေ ဒါနပါရမီ’’တိ။ (စရိယာ။ ၁။တဿုဒါနံ) –
ဧဝံ အတ္တပရိစ္စာဂံ ကရောန္တဿ ဒါနပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ တထာ သီလဝရာဇကာလေ စမ္ပေယျနာဂရာဇကာလေ ဘူရိဒတ္တနာဂရာဇကာလေ ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇကာလေ ဇယဒ္ဒိသရာဇပုတ္တကာလေ အလီနသတ္တုကုမာရကာလေတိ သီလပါရမိတာယ ပူရိတတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကန္တေန ပနဿ သင်္ခပါလဇာတကေ –
‘‘သူလေဟိ ဝိဇ္ဈိယန္တောပိ, ကောဋ္ဋိယန္တောပိ သတ္တိဟိ၊
ဘောဇပုတ္တေ န ကုပ္ပါမိ, ဧသာ မေ သီလပါရမီ’’တိ။ (စရိယာ။ ၂။၉၁) –
ဧဝံ အတ္တပရိစ္စာဂံ ကရောန္တဿ သီလပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ တထာ သောမနဿကုမာရကာလေ, ဟတ္ထိပါလကုမာရကာလေ, အယောဃရပဏ္ဍိတကာလေတိ မဟာရဇ္ဇံ ပဟာယ နေက္ခမ္မပါရမိတာယ ပူရိတတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကန္တေန ပနဿ စူဠသုတသောမဇာတကေ –
‘‘မဟာရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတံ, ခေဠပိဏ္ဍံဝ ဆဍ္ဍယိံ၊
စဇတော န ဟောတိ လဂ္ဂံ, ဧသာ မေ နေက္ခမ္မပါရမီ’’တိ။ –
ဧဝံ နိဿင်္ဂတာယ ရဇ္ဇံ ဆဍ္ဍေတွာ နိက္ခမန္တဿ နေက္ခမ္မပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ တထာ ဝိဓုရပဏ္ဍိတကာလေ, မဟာဂေါဝိန္ဒပဏ္ဍိတကာလေ, ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတကာလေ, အရကပဏ္ဍိတကာလေ, ဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကကာလေ, မဟောသဓပဏ္ဍိတကာလေတိ, ပညာပါရမိတာယ ပူရိတတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကန္တေန ပနဿ သတ္တုဘသ္တဇာတကေ သေနကပဏ္ဍိတကာလေ –
‘‘ပညာယ ဝိစိနန္တောဟံ, ဗြာဟ္မဏံ မောစယိံ ဒုခါ၊
ပညာယ မေ သမော နတ္ထိ, ဧသာ မေ ပညာပါရမီ’’တိ။ –
အန္တောဘသ္တဂတံ သပ္ပံ ဒဿေန္တဿ ပညာပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ တထာ ဝီရိယပါရမိတာဒီနမ္ပိ ပူရိတတ္တဘာဝါနံ ပရိမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧကန္တေန ပနဿ မဟာဇနကဇာတကေ –
‘‘အတီရဒဿီ ဇလမဇ္ဈေ, ဟတာ သဗ္ဗေဝ မာနုသာ၊
စိတ္တဿ အညထာ နတ္ထိ, ဧသာ မေ ဝီရိယပါရမီ’’တိ။ –
ဧဝံ မဟာသမုဒ္ဒံ တရန္တဿ ပဝတ္တာ ဝီရိယပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ ခန္တိဝါဒိဇာတကေ –
‘‘အစေတနံဝ ကောဋ္ဋေန္တေ, တိဏှေန ဖရသုနာ မမံ၊
ကာသိရာဇေ န ကုပ္ပါမိ, ဧသာ မေ ခန္တိပါရမီ’’တိ။ –
ဧဝံ အစေတနဘာဝေန ဝိယ မဟာဒုက္ခံ အဓိဝါသေန္တဿ ခန္တိပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ မဟာသုတသောမဇာတကေ –
‘‘သစ္စဝါစံ အနုရက္ခန္တော, စဇိတွာ မမ ဇီဝိတံ၊
မောစေသိံ ဧကသတံ ခတ္တိယေ, ဧသာ မေ သစ္စပါရမီ’’တိ။ –
ဧဝံ ဇီဝိတံ စဇိတွာ သစ္စမနုရက္ခန္တဿ သစ္စပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ မူဂပက္ခဇာတကေ –
‘‘မာတာ ပိတာ န မေ ဒေဿာ, နပိ မေ ဒေဿံ မဟာယသံ၊
သဗ္ဗညုတံ ပိယံ မယှံ, တသ္မာ ဝတမဓိဋ္ဌဟိ’’န္တိ။ (စရိယာ။ ၃။၆ ထောကံ ဝိသဒိသံ) –
ဧဝံ ဇီဝိတမ္ပိ စဇိတွာ ဝတံ အဓိဋ္ဌဟန္တဿ အဓိဋ္ဌာနပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ ဧကရာဇဇာတကေ –
‘‘န မံ ကောစိ ဥတ္တသတိ, နပိဟံ ဘာယာမိ ကဿစိ၊
မေတ္တာဗလေနုပတ္ထဒ္ဓေါ, ရမာမိ ပဝနေ တဒါ’’တိ။ (စရိယာ။ ၃။၁၁၃) –
ဧဝံ ဇီဝိတမ္ပိ အနောလောကေတွာ မေတ္တာယန္တဿ မေတ္တာပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ လောမဟံသဇာတကေ –
‘‘သုသာနေ သေယျံ ကပ္ပေမိ, ဆဝဋ္ဌိကံ ဥပဓာယဟံ၊
ဂါမဏ္ဍလာ ဥပါဂန္တွာ, ရူပံ ဒဿေန္တိနပ္ပက’’န္တိ။ (စရိယာ။ ၃။၁၁၉) –
ဧဝံ ဂါမဒါရကေသု နိဋ္ဌုဘနာဒီဟိ စေဝ မာလာဂန္ဓူပဟာရာဒီဟိ စ သုခဒုက္ခံ ဥပ္ပါဒေန္တေသုပိ ဥပေက္ခံ အနတိဝတ္တန္တဿ ဥပေက္ခာပါရမိတာ ပရမတ္ထပါရမီ နာမ ဇာတာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ဝိတ္ထာရတော ပနေသ အတ္ထော စရိယာပိဋကတော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပါရမိယော ပူရေတွာ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝေ ဌိတော –
‘‘အစေတနာယံ ပထဝီ, အဝိညာယ သုခံ ဒုခံ၊
သာပိ ဒါနဗလာ မယှံ, သတ္တက္ခတ္တုံ ပကမ္ပထာ’’တိ။ (စရိယာ။ ၁။၁၂၄) –
ဧဝံ မဟာပထဝိကမ္ပနာဒီနိ မဟာပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ တတော စုတော တုသိတဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဣတိ ဒီပင်္ကရပါဒမူလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အယံ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိ, ဧတ္တကံ ဌာနံ ဒူရေနိဒါနံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
ဒူရေနိဒါနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
၂။ အဝိဒူရေနိဒါနကထာ
တုသိတပုရေ ဝသန္တေယေဝ ပန ဗောဓိသတ္တေ ဗုဒ္ဓကောလာဟလံ နာမ ဥဒပါဒိ။ လောကသ္မိဉှိ တီဏိ ကောလာဟလာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ – ကပ္ပကောလာဟလံ, ဗုဒ္ဓကောလာဟလံ, စက္ကဝတ္တိကောလာဟလန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ဝဿသတသဟဿဿ အစ္စယေန ကပ္ပုဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ လောကဗျူဟာ နာမ ကာမာဝစရဒေဝါ မုတ္တသိရာ ဝိကိဏ္ဏကေသာ ရုဒမုခါ အဿူနိ ဟတ္ထေဟိ ပုဉ္ဆမာနာ ရတ္တဝတ္ထနိဝတ္ထာ အတိဝိယ ဝိရူပဝေသဓာရိနော ဟုတွာ မနုဿပထေ ဝိစရန္တာ ဧဝံ အာရောစေန္တိ
‘‘မာရိသာ ဣတော ဝဿသတသဟဿဿ အစ္စယေန ကပ္ပုဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတိ, အယံ လောကော ဝိနဿိဿတိ, မဟာသမုဒ္ဒေါပိ သုဿိဿတိ, အယဉ္စ မဟာပထဝီ သိနေရု စ ပဗ္ဗတရာဇာ ဥဍ္ဍယှိဿန္တိ ဝိနဿိဿန္တိ, ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ လောကဝိနာသော ဘဝိဿတိ, မေတ္တံ မာရိသာ ဘာဝေထ, ကရုဏံ, မုဒိတံ, ဥပေက္ခံ မာရိသာ ဘာဝေထ, မာတရံ ဥပဋ္ဌဟထ, ပိတရံ ဥပဋ္ဌဟထ, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော ဟောထာ’’တိ။ ဣဒံ ကပ္ပကောလာဟလံ နာမ။ ဝဿသဟဿဿ အစ္စယေန ပန သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ လောကပါလဒေဝတာ ‘‘ဣတော မာရိသာ ဝဿသဟဿဿ အစ္စယေန ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ဥဂ္ဃေါသေန္တာ အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ဣဒံ ဗုဒ္ဓကောလာဟလံ နာမ။ ဝဿသတဿ အစ္စယေန စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ ဒေဝတာ ‘‘ဣတော မာရိသာ ဝဿသတဿ အစ္စယေန စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ဥဂ္ဃေါသေန္တိယော အာဟိဏ္ဍန္တိ။ ဣဒံ စက္ကဝတ္တိကောလာဟလံ နာမ။ ဣမာနိ တီဏိ ကောလာဟလာနိ မဟန္တာနိ ဟောန္တိ။
တေသု ဗုဒ္ဓကောလာဟလသဒ္ဒံ သုတွာ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ ဧကတော သန္နိပတိတွာ ‘‘အသုကော နာမ သတ္တော ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယာစန္တိ။ အာယာစမာနာ စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တေသု ဥပ္ပန္နေသု အာယာစန္တိ။ တဒါ ပန သဗ္ဗာပိ ဒေဝတာ ဧကေကစက္ကဝါဠေ စတုမဟာရာဇသက္ကသုယာမသန္တုသိတသုနိမ္မိတဝသဝတ္တိမဟာဗြဟ္မေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကစက္ကဝါဠေ သန္နိပတိတွာ တုသိတဘဝနေ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မာရိသာ တုမှေဟိ ဒသ ပါရမိယော ပူရေန္တေဟိ န သက္ကသမ္ပတ္တိံ, န မာရသမ္ပတ္တိံ, န ဗြဟ္မသမ္ပတ္တိံ, န စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိံ ပတ္ထေန္တေဟိ ပူရိတာ, လောကနိတ္ထရဏတ္ထာယ ပန သဗ္ဗညုတံ ပတ္ထေန္တေဟိ ပူရိတာ, သော ဝေါ ဣဒါနိ ကာလော မာရိသာ ဗုဒ္ဓတ္တာယ သမယော, မာရိသာ ဗုဒ္ဓတ္တာယ သမယော’’တိ ယာစိံသု။
အထ မဟာသတ္တော ဒေဝတာနံ ပဋိညံ အဒတွာဝ ကာလဒီပဒေသကုလဇနေတ္တိအာယုပရိစ္ဆေဒဝသေန ပဉ္စမဟာဝိလောကနံ နာမ ဝိလောကေသိ။ တတ္ထ ‘‘ကာလော နု ခေါ, အကာလော နု ခေါ’’တိ ပဌမံ ကာလံ ဝိလောကေသိ။ တတ္ထ ဝဿသတသဟဿတော ဥဒ္ဓံ ဝဍ္ဎိတအာယုကာလော ကာလော နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? တဒါ ဟိ သတ္တာနံ ဇာတိဇရာမရဏာနိ န ပညာယန္တိ။ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ဓမ္မဒေသနာ တိလက္ခဏမုတ္တာ နာမ နတ္ထိ။ တေသံ ‘‘အနိစ္စံ, ဒုက္ခံ, အနတ္တာ’’တိ ကထေန္တာနံ ‘‘ကိံ နာမေတံ ကထေန္တီ’’တိ နေဝ သောတဗ္ဗံ န
သဒ္ဓါတဗ္ဗံ မညန္တိ, တတော အဘိသမယော န ဟောတိ, တသ္မိံ အသတိ အနိယျာနိကံ သာသနံ ဟောတိ။ တသ္မာ သော အကာလော။ ဝဿသတတော ဦနအာယုကာလောပိ ကာလော န ဟောတိ။ ကသ္မာ? တဒါ သတ္တာ ဥဿန္နကိလေသာ ဟောန္တိ, ဥဿန္နကိလေသာနဉ္စ ဒိန္နော ဩဝါဒေါ ဩဝါဒဋ္ဌာနေ န တိဋ္ဌတိ, ဥဒကေ ဒဏ္ဍရာဇိ ဝိယ ခိပ္ပံ ဝိဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ သောပိ အကာလော။ ဝဿသတသဟဿတော ပန ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ, ဝဿသတတော ပဋ္ဌာယ ဥဒ္ဓံ အာယုကာလော ကာလော နာမ။ တဒါ စ ဝဿသတကာလော။ အထ မဟာသတ္တော ‘‘နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗကာလော’’တိ ကာလံ ပဿိ။
တတော ဒီပံ ဝိလောကေန္တော သပရိဝါရေ စတ္တာရော ဒီပေ ဩလောကေတွာ ‘‘တီသု ဒီပေသု ဗုဒ္ဓါ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ, ဇမ္ဗုဒီပေယေဝ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဒီပံ ပဿိ။
တတော ‘‘ဇမ္ဗုဒီပေါ နာမ မဟာ ဒသယောဇနသဟဿပရိမာဏော, ကတရသ္မိံ နု ခေါ ပဒေသေ ဗုဒ္ဓါ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဩကာသံ ဝိလောကေန္တော မဇ္ဈိမဒေသံ ပဿိ။ မဇ္ဈိမဒေသော နာမ – ‘‘ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဂဇင်္ဂလံ နာမ နိဂမော, တဿ အပရေန မဟာသာလော, တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ, ဩရတော မဇ္ဈေ။ ပုဗ္ဗဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သလ္လဝတီ နာမ နဒီ, တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ, ဩရတော မဇ္ဈေ။ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သေတကဏ္ဏိကံ နာမ နိဂမော, တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ, ဩရတော မဇ္ဈေ။ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ထူဏံ နာမ ဗြာဟ္မဏဂါမော, တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ, ဩရတော မဇ္ဈေ။ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥသီရဒ္ဓဇော နာမ ပဗ္ဗတော, တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ, ဩရတော မဇ္ဈေ’’တိ ဧဝံ ဝိနယေ (မဟာဝ။ ၂၅၉) ဝုတ္တော ပဒေသော။ သော အာယာမတော တီဏိ ယောဇနသတာနိ, ဝိတ္ထာရတော အဍ္ဎတေယျာနိ, ပရိက္ခေပတော နဝ ယောဇနသတာနီတိ ဧတသ္မိံ ပဒေသေ ဗုဒ္ဓါ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ, အဂ္ဂသာဝကာ, အသီတိ မဟာသာဝကာ, စက္ကဝတ္တိရာဇာ အညေ စ မဟေသက္ခာ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဂဟပတိမဟာသာလာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒဉ္စေတ္ထ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ, တတ္ထ မယာ နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗန္တိ နိဋ္ဌံ အဂမာသိ။
တတော ကုလံ ဝိလောကေန္တော ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ ဝေဿကုလေ ဝါ သုဒ္ဒကုလေ ဝါ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ, လောကသမ္မတေ ပန ခတ္တိယကုလေ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေဝါတိ ဒွီသုယေဝ ကုလေသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဣဒါနိ စ ခတ္တိယကုလံ
လောကသမ္မတံ, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိဿာမိ။ သုဒ္ဓေါဒနော နာမ ရာဇာ မေ ပိတာ ဘဝိဿတီ’’တိ ကုလံ ပဿိ။
တတော မာတရံ ဝိလောကေန္တော ‘‘ဗုဒ္ဓမာတာ နာမ လောလာ သုရာဓုတ္တာ န ဟောတိ, ကပ္ပသတသဟဿံ ပန ပူရိတပါရမီ ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ အခဏ္ဍပဉ္စသီလာယေဝ ဟောတိ။ အယဉ္စ မဟာမာယာ နာမ ဒေဝီ ဧဒိသီ, အယံ မေ မာတာ ဘဝိဿတိ, ကိတ္တကံ ပနဿာ အာယူတိ ဒသန္နံ မာသာနံ ဥပရိ သတ္တ ဒိဝသာနီ’’တိ ပဿိ။
ဣတိ ဣမံ ပဉ္စမဟာဝိလောကနံ ဝိလောကေတွာ ‘‘ကာလော မေ မာရိသာ ဗုဒ္ဓဘာဝါယာ’’တိ ဒေဝတာနံ သင်္ဂဟံ ကရောန္တော ပဋိညံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, တုမှေ’’တိ တာ ဒေဝတာ ဥယျောဇေတွာ တုသိတဒေဝတာဟိ ပရိဝုတော တုသိတပုရေ နန္ဒနဝနံ ပါဝိသိ။ သဗ္ဗဒေဝလောကေသု ဟိ နန္ဒနဝနံ အတ္ထိယေဝ။ တတ္ထ နံ ဒေဝတာ ‘‘ဣတော စုတော သုဂတိံ ဂစ္ဆ, ဣတော စုတော သုဂတိံ ဂစ္ဆာ’’တိ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလကမ္မောကာသံ သာရယမာနာ ဝိစရန္တိ။ သော ဧဝံ ဒေဝတာဟိ ကုသလံ သာရယမာနာဟိ ပရိဝုတော တတ္ထ ဝိစရန္တော စဝိတွာ မဟာမာယာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။
တဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ အယမနုပုဗ္ဗိကထာ – တဒါ ကိရ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ အာသာဠှိနက္ခတ္တံ သံဃုဋ္ဌံ အဟောသိ, မဟာဇနော နက္ခတ္တံ ကီဠတိ။ မဟာမာယာပိ ဒေဝီ ပုရေ ပုဏ္ဏမာယ သတ္တမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝိဂတသုရာပါနံ မာလာဂန္ဓဝိဘူတိသမ္ပန္နံ နက္ခတ္တကီဠံ အနုဘဝမာနာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပါတောဝ ဥဋ္ဌာယ ဂန္ဓောဒကေန နှာယိတွာ စတ္တာရိ သတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရဝိဘူသိတာ ဝရဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥပေါသထင်္ဂါနိ အဓိဋ္ဌာယ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သိရိသယနေ နိပန္နာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမမာနာ ဣမံ သုပိနံ အဒ္ဒသ – ‘စတ္တာရော ကိရ နံ မဟာရာဇာနော သယနေနေဝ သဒ္ဓိံ ဥက္ခိပိတွာ ဟိမဝန္တံ နေတွာ သဋ္ဌိယောဇနိကေ မနောသိလာတလေ သတ္တယောဇနိကဿ မဟာသာလရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ ဌပေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ အထ နေသံ ဒေဝိယော အာဂန္တွာ ဒေဝိံ အနောတတ္တဒဟံ နေတွာ မနုဿမလဟရဏတ္ထံ နှာပေတွာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ နိဝါသာပေတွာ ဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပာပေတွာ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖါနိ ပိဠန္ဓာပေတွာ တတော အဝိဒူရေ ဧကော ရဇတပဗ္ဗတော အတ္ထိ, တဿ အန္တော ကနကဝိမာနံ
အတ္ထိ, တတ္ထ ပါစီနသီသကံ ဒိဗ္ဗသယနံ ပညာပေတွာ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ အထ ဗောဓိသတ္တော သေတဝရဝါရဏော ဟုတွာ တတော အဝိဒူရေ ဧကော သုဝဏ္ဏပဗ္ဗတော အတ္ထိ, တတ္ထ ဝိစရိတွာ တတော ဩရုယှ ရဇတပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ဥတ္တရဒိသတော အာဂမ္မ ရဇတဒါမဝဏ္ဏာယ သောဏ္ဍာယ သေတပဒုမံ ဂဟေတွာ ကောဉ္စနာဒံ နဒိတွာ ကနကဝိမာနံ ပဝိသိတွာ မာတုသယနံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒက္ခိဏပဿံ ဖာလေတွာ ကုစ္ဆိံ ပဝိဋ္ဌသဒိသော အဟောသီ’တိ။ ဧဝံ ဥတ္တရာသာဠှနက္ခတ္တေန ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။
ပုနဒိဝသေ ပဗုဒ္ဓါ ဒေဝီ တံ သုပိနံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ စတုသဋ္ဌိမတ္တေ ဗြာဟ္မဏပါမောက္ခေ ပက္ကောသာပေတွာ ဂေါမယဟရိတူပလိတ္တာယ လာဇာဒီဟိ ကတမင်္ဂလသက္ကာရာယ ဘူမိယာ မဟာရဟာနိ အာသနာနိ ပညာပေတွာ တတ္ထ နိသိန္နာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ သပ္ပိမဓုသက္ခရာဘိသင်္ခတဿ ဝရပါယာသဿ သုဝဏ္ဏရဇတပါတိယော ပူရေတွာ သုဝဏ္ဏရဇတပါတီဟိယေဝ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ အဒါသိ, အညေဟိ စ အဟတဝတ္ထကပိလဂါဝိဒါနာဒီဟိ တေ သန္တပ္ပေသိ။ အထ နေသံ သဗ္ဗကာမေဟိ သန္တပ္ပိတာနံ သုပိနံ အာရောစာပေတွာ ‘‘ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ အာဟံသု ‘‘မာ စိန္တယိ, မဟာရာဇ, ဒေဝိယာ တေ ကုစ္ဆိမှိ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌိတော, သော စ ခေါ ပုရိသဂဗ္ဘော, န ဣတ္ထိဂဗ္ဘော, ပုတ္တော တေ ဘဝိဿတိ။ သော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိဿတိ, ရာဇာ ဘဝိဿတိ စက္ကဝတ္တီ၊ သစေ အဂါရာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိဿတိ, ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တဿ ပန မာတုကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏက္ခဏေ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သကလဒသသဟဿီ လောကဓာတု သင်္ကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ။ ဗာတ္တိံသပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပါတုရဟေသုံ – ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု အပ္ပမာဏော ဩဘာသော ဖရိ။ တဿ တံ သိရိံ ဒဋ္ဌုကာမာ ဝိယ အန္ဓာ စက္ခူနိ ပဋိလဘိံသု, ဗဓိရာ သဒ္ဒံ သုဏိံသု, မူဂါ သမာလပိံသု, ခုဇ္ဇာ ဥဇုဂတ္တာ အဟေသုံ, ပင်္ဂုလာ ပဒသာ ဂမနံ ပဋိလဘိံသု, ဗန္ဓနဂတာ သဗ္ဗသတ္တာ အန္ဒုဗန္ဓနာဒီဟိ မုစ္စိံသု, သဗ္ဗနရကေသု အဂ္ဂိ နိဗ္ဗာယိ, ပေတ္တိဝိသယေ ခုပ္ပိပါသာ ဝူပသမိ, တိရစ္ဆာနာနံ ဘယံ နာဟောသိ, သဗ္ဗသတ္တာနံ ရောဂေါ ဝူပသမိ, သဗ္ဗသတ္တာ ပိယံဝဒါ အဟေသုံ, မဓုရေနာကာရေန အဿာ ဟသိံသု, ဝါရဏာ ဂဇ္ဇိံသု, သဗ္ဗတူရိယာနိ သကသကနိန္နာဒံ မုဉ္စိံသု, အဃဋ္ဋိတာနိယေဝ မနုဿာနံ ဟတ္ထူပဂါဒီနိ အာဘရဏာနိ ဝိရဝိံသု, သဗ္ဗဒိသာ ဝိပ္ပသန္နာ
အဟေသုံ, သတ္တာနံ သုခံ ဥပ္ပါဒယမာနော မုဒုသီတလဝါတော ဝါယိ, အကာလမေဃော ဝဿိ, ပထဝိတောပိ ဥဒကံ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ ဝိဿန္ဒိ, ပက္ခိနော အာကာသဂမနံ ဝိဇဟိံသု, နဒိယော အသန္ဒမာနာ အဋ္ဌံသု, မဟာသမုဒ္ဒေ မဓုရံ ဥဒကံ အဟောသိ, သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ ပဒုမေဟိ သဉ္ဆန္နတလော အဟောသိ, ထလဇဇလဇာဒီနိ သဗ္ဗပုပ္ဖါနိ ပုပ္ဖိံသု, ရုက္ခာနံ ခန္ဓေသု ခန္ဓပဒုမာနိ, သာခါသု သာခါပဒုမာနိ, လတာသု လတာပဒုမာနိ ပုပ္ဖိံသု, ထလေ သိလာတလာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဥပရူပရိ သတ္တ သတ္တ ဟုတွာ ဒဏ္ဍပဒုမာနိ နာမ နိက္ခမိံသု, အာကာသေ ဩလမ္ဗကပဒုမာနိ နာမ နိဗ္ဗတ္တိံသု, သမန္တတော ပုပ္ဖဝဿာ ဝဿိံသု, အာကာသေ ဒိဗ္ဗတူရိယာနိ ဝဇ္ဇိံသု, သကလဒသသဟဿိလောကဓာတု ဝဋ္ဋေတွာ ဝိဿဋ္ဌမာလာဂုဠော ဝိယ, ဥပ္ပီဠေတွာ ဗဒ္ဓမာလာကလာပေါ ဝိယ, အလင်္ကတပဋိယတ္တံ မာလာသနံ ဝိယ စ ဧကမာလာမာလိနီ ဝိပ္ဖုရန္တဝါဠဗီဇနီ ပုပ္ဖဓူမဂန္ဓပရိဝါသိတာ ပရမသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ အဟောသိ။
ဧဝံ ဂဟိတပဋိသန္ဓိကဿ ဗောဓိသတ္တဿ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တဿ စေဝ ဗောဓိသတ္တမာတုယာ စ ဥပဒ္ဒဝနိဝါရဏတ္ထံ ခဂ္ဂဟတ္ထာ စတ္တာရော ဒေဝပုတ္တာ အာရက္ခံ ဂဏှိံသု။ ဗောဓိသတ္တမာတု ပန ပုရိသေသု ရာဂစိတ္တံ နုပ္ပဇ္ဇိ, လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တာ စ အဟောသိ သုခိနီ အကိလန္တကာယာ။ ဗောဓိသတ္တဉ္စ အန္တောကုစ္ဆိဂတံ ဝိပ္ပသန္နေ မဏိရတနေ အာဝုတပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝိယ ပဿတိ။ ယသ္မာ စ ဗောဓိသတ္တေန ဝသိတကုစ္ဆိ နာမ စေတိယဂဗ္ဘသဒိသာ ဟောတိ, န သက္ကာ အညေန သတ္တေန အာဝသိတုံ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝါ, တသ္မာ ဗောဓိသတ္တမာတာ သတ္တာဟဇာတေ ဗောဓိသတ္တေ ကာလံ ကတွာ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ယထာ စ အညာ ဣတ္ထိယော ဒသ မာသေ အပတွာပိ အတိက္ကမိတွာပိ နိသိန္နာပိ နိပန္နာပိ ဝိဇာယန္တိ, န ဧဝံ ဗောဓိသတ္တမာတာ။ သာ ပန ဗောဓိသတ္တံ ဒသ မာသေ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရိတွာ ဌိတာဝ ဝိဇာယတိ။ အယံ ဗောဓိသတ္တမာတုဓမ္မတာ။
မဟာမာယာပိ ဒေဝီ ပတ္တေန တေလံ ဝိယ ဒသ မာသေ ကုစ္ဆိနာ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဟရိတွာ ပရိပုဏ္ဏဂဗ္ဘာ ဉာတိဃရံ ဂန္တုကာမာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ အာရောစေသိ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဒေဝ, ကုလသန္တကံ ဒေဝဒဟနဂရံ ဂန္တု’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ကပိလဝတ္ထုတော ယာဝ ဒေဝဒဟနဂရာ မဂ္ဂံ သမံ ကာရေတွာ ကဒလိပုဏ္ဏဃဋဓဇပဋာကာဒီဟိ အလင်္ကာရာပေတွာ ဒေဝိ သုဝဏ္ဏသိဝိကာယ နိသီဒါပေတွာ အမစ္စသဟဿေန ဥက္ခိပါပေတွာ
မဟန္တေန ပရိဝါရေန ပေသေသိ။ ဒွိန္နံ ပန နဂရာနံ အန္တရေ ဥဘယနဂရဝါသီနမ္ပိ လုမ္ဗိနီဝနံ နာမ မင်္ဂလသာလဝနံ အတ္ထိ, တသ္မိံ သမယေ မူလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အဂ္ဂသာခါ သဗ္ဗံ ဧကပါလိဖုလ္လံ အဟောသိ, သာခန္တရေဟိ စေဝ ပုပ္ဖန္တရေဟိ စ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ဘမရဂဏာ နာနပ္ပကာရာ စ သကုဏသံဃာ မဓုရဿရေန ဝိကူဇန္တာ ဝိစရန္တိ။ သကလံ လုမ္ဗိနီဝနံ စိတ္တလတာဝနသဒိသံ, မဟာနုဘာဝဿ ရညော သုသဇ္ဇိတံ အာပါနမဏ္ဍလံ ဝိယ အဟောသိ။ ဒေဝိယာ တံ ဒိသွာ သာလဝနကီဠံ ကီဠိတုကာမတာစိတ္တံ ဥဒပါဒိ။ အမစ္စာ ဒေဝိံ ဂဟေတွာ သာလဝနံ ပဝိသိံသု။ သာ မင်္ဂလသာလမူလံ ဂန္တွာ သာလသာခံ ဂဏှိတုကာမာ အဟောသိ, သာလသာခါ သုသေဒိတဝေတ္တဂ္ဂံ ဝိယ ဩနမိတွာ ဒေဝိယာ ဟတ္ထပထံ ဥပဂဉ္ဆိ။ သာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ သာခံ အဂ္ဂဟေသိ။ တာဝဒေဝ စဿာ ကမ္မဇဝါတာ စလိံသု။ အထဿာ သာဏိံ ပရိက္ခိပိတွာ မဟာဇနော ပဋိက္ကမိ။ သာလသာခံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌမာနာယ ဧဝဿာ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ တင်္ခဏံယေဝ စတ္တာရော ဝိသုဒ္ဓစိတ္တာ မဟာဗြဟ္မာနော သုဝဏ္ဏဇာလံ အာဒါယ သမ္ပတ္တာ တေန သုဝဏ္ဏဇာလေန ဗောဓိသတ္တံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ မာတု ပုရတော ဌပေတွာ ‘‘အတ္တမနာ, ဒေဝိ, ဟောဟိ, မဟေသက္ခော တေ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော’’တိ အာဟံသု။
ယထာ ပန အညေ သတ္တာ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမန္တာ ပဋိကူလေန အသုစိနာ မက္ခိတာ နိက္ခမန္တိ, န ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော။ သော ပန ဓမ္မာသနတော ဩတရန္တော ဓမ္မကထိကော ဝိယ, နိဿေဏိတော ဩတရန္တော ပုရိသော ဝိယ, စ ဒွေ စ ဟတ္ထေ ဒွေ စ ပါဒေ ပသာရေတွာ ဌိတကောဝ မာတုကုစ္ဆိသမ္ဘဝေန ကေနစိ အသုစိနာ အမက္ခိတော သုဒ္ဓေါ ဝိသဒေါ ကာသိကဝတ္ထေ နိက္ခိတ္တမဏိရတနံ ဝိယ ဇောတယန္တော မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဗောဓိသတ္တဿ စ ဗောဓိသတ္တမာတုယာ စ သက္ကာရတ္ထံ အာကာသတော ဒွေ ဥဒကဓာရာ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ စ မာတုယာ စ သရီရေ ဥတုံ ဂါဟာပေသုံ။
အထ နံ သုဝဏ္ဏဇာလေန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဌိတာနံ ဗြဟ္မာနံ ဟတ္ထတော စတ္တာရော မဟာရာဇာနော မင်္ဂလသမ္မတာယ သုခသမ္ဖဿာယ အဇိနပ္ပဝေဏိယာ ဂဏှိံသု, တေသံ ဟတ္ထတော မနုဿာ ဒုကူလစုမ္ဗဋကေန။ မနုဿာနံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ပုရတ္ထိမဒိသံ ဩလောကေသိ, အနေကာနိ စက္ကဝါဠသဟဿာနိ ဧကင်္ဂဏာနိ အဟေသုံ။ တတ္ထ ဒေဝမနုဿာ
ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇယမာနာ ‘‘မဟာပုရိသ, ဣဓ တုမှေဟိ သဒိသော အညော နတ္ထိ, ကုတေတ္ထ ဥတ္တရိတရော’’တိ အာဟံသု။ ဧဝံ စတဿော ဒိသာ, စတဿော အနုဒိသာ, ဟေဋ္ဌာ, ဥပရီတိ ဒသ ဒိသာ အနုဝိလောကေတွာ အတ္တနာ သဒိသံ ကဉ္စိ အဒိသွာ ‘‘အယံ ဥတ္တရာဒိသာ’’တိ သတ္တပဒဝီတိဟာရေန အဂမာသိ, မဟာဗြဟ္မုနာ သေတစ္ဆတ္တံ ဓာရိယမာနော, သုယာမေန ဝါဠဗီဇနိံ, အညာဟိ စ ဒေဝတာဟိ သေသရာဇကကုဓဘဏ္ဍဟတ္ထာဟိ အနုဂမ္မမာနော။ တတော သတ္တမပဒေ ဌိတော ‘‘အဂ္ဂေါဟမသ္မိံ လောကဿာ’’တိအာဒိကံ အာသဘိံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေန္တော သီဟနာဒံ နဒိ။
ဗောဓိသတ္တော ဟိ တီသု အတ္တဘာဝေသု မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တမတ္တောဝ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ မဟောသဓတ္တဘာဝေ, ဝေဿန္တရတ္တဘာဝေ, ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေတိ။ မဟောသဓတ္တဘာဝေ ကိရဿ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တမတ္တဿေဝ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အာဂန္တွာ စန္ဒနသာရံ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ဂတော, သော တံ မုဋ္ဌိယံ ကတွာဝ နိက္ခန္တော။ အထ နံ မာတာ ‘‘တာတ, ကိံ ဂဟေတွာ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဩသဓံ, အမ္မာ’’တိ။ ဣတိ ဩသဓံ ဂဟေတွာ အာဂတတ္တာ ‘‘ဩသဓဒါရကော’’တွေဝဿ နာမံ အကံသု။ တံ ဩသဓံ ဂဟေတွာ စာဋိယံ ပက္ခိပိံသု, အာဂတာဂတာနံ အန္ဓဗဓိရာဒီနံ တဒေဝ သဗ္ဗရောဂဝူပသမာယ ဘေသဇ္ဇံ အဟောသိ။ တတော ‘‘မဟန္တံ ဣဒံ ဩသဓံ, မဟန္တံ ဣဒံ ဩသဓ’’န္တိ ဥပ္ပန္နဝစနံ ဥပါဒါယ ‘‘မဟောသဓော’’တွေဝဿ နာမံ ဇာတံ။ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝေ ပန မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တော ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, အမ္မ, ကိဉ္စိ ဂေဟသ္မိံ, ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ဝဒန္တော နိက္ခမိ။ အထဿ မာတာ ‘‘သဓနေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တောသိ, တာတာ’’တိ ပုတ္တဿ ဟတ္ထံ အတ္တနော ဟတ္ထတလေ ကတွာ သဟဿတ္ထဝိကံ ဌပေသိ။ ဣမသ္မိံ ပန အတ္တဘာဝေ ဣမံ သီဟနာဒံ နဒီတိ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တီသု အတ္တဘာဝေသု မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တမတ္တောဝ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသိ။ ယထာ စ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏက္ခဏေ, ဇာတက္ခဏေပိဿ ဒွတ္တိံသ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပါတုရဟေသုံ။ ယသ္မိံ ပန သမယေ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော လုမ္ဗိနီဝနေ ဇာတော, တသ္မိံယေဝ သမယေ ရာဟုလမာတာ ဒေဝီ, အာနန္ဒတ္ထေရော, ဆန္နော အမစ္စော, ကာဠုဒါယီ အမစ္စော, ကဏ္ဍကော အဿရာဇာ, မဟာဗောဓိရုက္ခော, စတဿော
နိဓိကုမ္ဘိယော စ ဇာတာ။ တတ္ထ ဧကာ ဂါဝုတပ္ပမာဏာ, ဧကာ အဍ္ဎယောဇနပ္ပမာဏာ, ဧကာ တိဂါဝုတပ္ပမာဏာ, ဧကာ ယောဇနပ္ပမာဏာ အဟောသီတိ။ ဣမေ သတ္တ သဟဇာတာ နာမ။
ဥဘယနဂရဝါသိနော ဗောဓိသတ္တံ ဂဟေတွာ ကပိလဝတ္ထုနဂရမေဝ အဂမံသု။ တံ ဒိဝသံယေဝ စ ‘‘ကပိလဝတ္ထုနဂရေ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ ပုတ္တော ဇာတော, အယံ ကုမာရော ဗောဓိတလေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ တာဝတိံသဘဝနေ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဒေဝသံဃာ စေလုက္ခေပါဒီနိ ပဝတ္တေန္တာ ကီဠိံသု။ တသ္မိံ သမယေ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ ကုလူပကော အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ ကာဠဒေဝီလော နာမ တာပသော ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဒိဝါဝိဟာရတ္ထာယ တာဝတိံသဘဝနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နော တာ ဒေဝတာ ကီဠမာနာ ဒိသွာ ‘‘ကိံကာရဏာ တုမှေ ဧဝံ တုဋ္ဌမာနသာ ကီဠထ, မယှမ္ပေတံ ကာရဏံ ကထေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဒေဝတာ အာဟံသု ‘‘မာရိသ, သုဒ္ဓေါဒနရညော ပုတ္တော ဇာတော, သော ဗောဓိတလေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေဿတိ, တဿ အနန္တံ ဗုဒ္ဓလီဠံ ဒဋ္ဌုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ လစ္ဆာမာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန တုဋ္ဌာမှာ’’တိ။ တာပသော တာသံ ဝစနံ သုတွာ ခိပ္ပံ ဒေဝလောကတော ဩရုယှ ရာဇနိဝေသနံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တာသနေ နိသိန္နော ‘‘ပုတ္တော ကိရ တေ, မဟာရာဇ, ဇာတော, ပဿိဿာမိ န’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ကုမာရံ အာဟရာပေတွာ တာပသံ ဝန္ဒာပေတုံ အဘိဟရိ, ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒါ ပရိဝတ္တိတွာ တာပသဿ ဇဋာသု ပတိဋ္ဌဟိံသု။ ဗောဓိသတ္တဿ ဟိ တေနတ္တဘာဝေန ဝန္ဒိတဗ္ဗယုတ္တကော နာမ အညော နတ္ထိ။ သစေ ဟိ အဇာနန္တာ ဗောဓိသတ္တဿ သီသံ တာပသဿ ပါဒမူလေ ဌပေယျုံ, သတ္တဓာ တဿ မုဒ္ဓါ ဖလေယျ။ တာပသော ‘‘န မေ အတ္တာနံ နာသေတုံ ယုတ္တ’’န္တိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗောဓိသတ္တဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေသိ။ ရာဇာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အတ္တနော ပုတ္တံ ဝန္ဒိ။
တာပသော အတီတေ စတ္တာလီသ ကပ္ပေ, အနာဂတေ စတ္တာလီသာတိ အသီတိ ကပ္ပေ အနုဿရတိ။ ဗောဓိသတ္တဿ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ဘဝိဿတိ နု ခေါ ဗုဒ္ဓေါ, ဥဒါဟု နော’’တိ အာဝဇ္ဇေတွာ ဥပဓာရေန္တော ‘‘နိဿံသယံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘အစ္ဆရိယပုရိသော အယ’’န္တိ သိတံ အကာသိ။ တတော ‘‘အဟံ ဣမံ ဗုဒ္ဓဘူတံ ဒဋ္ဌုံ လဘိဿာမိ နု ခေါ, နော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘န လဘိဿာမိ, အန္တရာယေဝ ကာလံ ကတွာ
ဗုဒ္ဓသတေနပိ ဗုဒ္ဓသဟဿေနပိ ဂန္တွာ ဗောဓေတုံ အသက္ကုဏေယျေ အရူပဘဝေ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဒိသွာ ‘‘ဧဝရူပံ နာမ အစ္ဆရိယပုရိသံ ဗုဒ္ဓဘူတံ ဒဋ္ဌုံ န လဘိဿာမိ, မဟတီ ဝတ မေ ဇာနိ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရောဒိ။
မနုဿာ ဒိသွာ ‘‘အမှာကံ အယျော ဣဒါနေဝ ဟသိတွာ ပုန ပရောဒိ။ ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ, အမှာကံ အယျပုတ္တဿ ကောစိ အန္တရာယော ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘နတ္ထေတဿ အန္တရာယော, နိဿံသယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထ ‘‘ကသ္မာ ပရောဒိတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဧဝရူပံ ပုရိသံ ဗုဒ္ဓဘူတံ ဒဋ္ဌုံ န လဘိဿာမိ, ‘မဟတီ ဝတ မေ ဇာနိ ဘဝိဿတီ’တိ အတ္တာနံ အနုသောစန္တော ရောဒါမီ’’တိ အာဟ။ တတော သော ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ဉာတကေသု ကောစိ ဧတံ ဗုဒ္ဓဘူတံ ဒဋ္ဌုံ လဘိဿတိ, န လဘိဿတီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အတ္တနော ဘာဂိနေယျံ နာဠကဒါရကံ အဒ္ဒသ။ သော ဘဂိနိယာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ တေ ပုတ္တော နာဠကော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ဂေဟေ, အယျာ’’တိ။ ‘‘ပက္ကောသာဟိ န’’န္တိ ပက္ကောသာပေတွာ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတံ ကုမာရံ အာဟ – ‘‘တာတ, သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ ကုလေ ပုတ္တော ဇာတော, ဗုဒ္ဓင်္ကုရော ဧသ, ပဉ္စတိံသ ဝဿာနိ အတိက္ကမိတွာ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တွံ ဧတံ ဒဋ္ဌုံ လဘိဿသိ, အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ သတ္တာသီတိကောဋိဓနေ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တဒါရကောပိ ‘‘န မံ မာတုလော အနတ္ထေ နိယောဇေဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ တာဝဒေဝ အန္တရာပဏတော ကာသာယာနိ စေဝ မတ္တိကာပတ္တဉ္စ အာဟရာပေတွာ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ‘‘ယော လောကေ ဥတ္တမပုဂ္ဂလော, တံ ဥဒ္ဒိဿ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ ဗောဓိသတ္တာဘိမုခံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ အံသကူဋေ လဂ္ဂေတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ သော ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတ္တံ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ နာဠကပဋိပဒံ ကထာပေတွာ ပုန ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ဥက္ကဋ္ဌပဋိပဒံ ပဋိပန္နော သတ္တေဝ မာသေ အာယုံ ပါလေတွာ ဧကံ သုဝဏ္ဏပဗ္ဗတံ နိဿာယ ဌိတကောဝ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။
ဗောဓိသတ္တမ္ပိ ခေါ ပဉ္စမေ ဒိဝသေ သီသံ နှာပေတွာ ‘‘နာမဂ္ဂဟဏံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ရာဇဘဝနံ စတုဇ္ဇာတိကဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပိတွာ လာဇာပဉ္စမကာနိ ပုပ္ဖါနိ ဝိကိရိတွာ အသမ္ဘိန္နပါယာသံ ပစာပေတွာ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရင်္ဂတေ အဋ္ဌသတဗြာဟ္မဏေ နိမန္တေတွာ ရာဇဘဝနေ နိသီဒါပေတွာ
သုဘောဇနံ ဘောဇေတွာ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿတီ’’တိ လက္ခဏာနိ ပရိဂ္ဂဟာပေသုံ။ တေသု –
‘‘ရာမော ဓဇော လက္ခဏော စာပိ မန္တီ, ကောဏ္ဍညော စ ဘောဇော သုယာမော သုဒတ္တော၊
ဧတေ တဒါ အဋ္ဌ အဟေသုံ ဗြာဟ္မဏာ, ဆဠင်္ဂဝါ မန္တံ ဝိယာကရိံသူ’’တိ။ –
ဣမေ အဋ္ဌေဝ ဗြာဟ္မဏာ လက္ခဏပရိဂ္ဂါဟကာ အဟေသုံ။ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ သုပိနောပိ ဧတေဟေဝ ပရိဂ္ဂဟိတော။ တေသု သတ္တ ဇနာ ဒွေ အင်္ဂုလိယော ဥက္ခိပိတွာ ဒွေဓာ ဗျာကရိံသု – ‘‘ဣမေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသမာနော ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ, ပဗ္ဗဇမာနော ဗုဒ္ဓေါ’’တိ, သဗ္ဗံ စက္ကဝတ္တိရညော သိရိဝိဘဝံ အာစိက္ခိံသု။ တေသံ ပန သဗ္ဗဒဟရော ဂေါတ္တတော ကောဏ္ဍညော နာမ မာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တဿ ဝရလက္ခဏနိပ္ဖတ္တိံ ဩလောကေတွာ – ‘‘ဣမဿ အဂါရမဇ္ဈေ ဌာနကာရဏံ နတ္ထိ, ဧကန္တေနေသ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧကမေဝ အင်္ဂုလိံ ဥက္ခိပိတွာ ဧကံသဗျာကရဏံ ဗျာကာသိ။ အယဉှိ ကတာဓိကာရော ပစ္ဆိမဘဝိကသတ္တော ပညာယ ဣတရေ သတ္တ ဇနေ အဘိဘဝိတွာ ‘‘ဣမေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတဿ အဂါရမဇ္ဈေ ဌာနံ နာမ နတ္ထိ, အသံသယံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧကမေဝ ဂတိံ အဒ္ဒသ, တသ္မာ ဧကံ အင်္ဂုလိံ ဥက္ခိပိတွာ ဧဝံ ဗျာကာသိ။ အထဿ နာမံ ဂဏှန္တာ သဗ္ဗလောကဿ အတ္ထသိဒ္ဓိကရတ္တာ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထော’’တိ နာမမကံသု။
အထ တေ ဗြာဟ္မဏာ အတ္တနော ဃရာနိ ဂန္တွာ ပုတ္တေ အာမန္တယိံသု – ‘‘တာတာ, အမှေ မဟလ္လကာ, သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ ပုတ္တံ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တံ မယံ သမ္ဘဝေယျာမ ဝါ နော ဝါ, တုမှေ တသ္မိံ ကုမာရေ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တေ တဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇေယျာထာ’’တိ။ တေ သတ္တပိ ဇနာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ, ကောဏ္ဍညမာဏဝေါဝ အရောဂေါ အဟောသိ။ သော မဟာသတ္တေ ဝုဍ္ဎိမနွာယ မဟာဘိနိက္ခမနံ အဘိနိက္ခမိတွာ အနုက္ကမေန ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ ‘‘ရမဏီယော, ဝတ အယံ ဘူမိဘာဂေါ, အလံ ဝတိဒံ
ကုလပုတ္တဿ ပဓာနတ္ထိကဿ ပဓာနာယာ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာ တတ္ထ ဝါသံ ဥပဂတေ ‘‘မဟာပုရိသော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ သုတွာ တေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုတ္တေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော ကိရ ပဗ္ဗဇိတော, သော နိဿံသယံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ။ သစေ တုမှာကံ ပိတရော အရောဂါ အဿု, အဇ္ဇ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇေယျုံ။ သစေ တုမှေပိ ဣစ္ဆေယျာထ, ဧထ, အဟံ တံ ပုရိသံ အနုပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဘဝိတုံ နာသက္ခိံသု, တယော ဇနာ န ပဗ္ဗဇိံသု။ ကောဏ္ဍညဗြာဟ္မဏံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ဣတရေ စတ္တာရော ပဗ္ဗဇိံသု။ တေ ပဉ္စပိ ဇနာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယတ္ထေရာ နာမ ဇာတာ။
တဒါ ပန ရာဇာ ‘‘ကိံ ဒိသွာ မယှံ ပုတ္တော ပဗ္ဗဇိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘စတ္တာရိ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနီ’’တိ။ ‘‘ကတရဉ္စ ကတရဉ္စာ’’တိ? ‘‘ဇရာဇိဏ္ဏံ, ဗျာဓိတံ, ကာလကတံ, ပဗ္ဗဇိတ’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧဝရူပါနံ မမ ပုတ္တဿ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမိတုံ မာ အဒတ္ထ, မယှံ ပုတ္တဿ ဗုဒ္ဓဘာဝေန ကမ္မံ နတ္ထိ, အဟံ မမ ပုတ္တံ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရာနံ စတုန္နံ မဟာဒီပါနံ ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တံ ဆတ္တိံသယောဇနပရိမဏ္ဍလာယ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဂဂနတလေ ဝိစရမာနံ ပဿိတုကာမော’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဣမေသံ စတုပ္ပကာရာနံ နိမိတ္တာနံ ကုမာရဿ စက္ခုပထေ အာဂမနနိဝါရဏတ္ထံ စတူသု ဒိသာသု ဂါဝုတေ ဂါဝုတေ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ တံ ဒိဝသံ ပန မင်္ဂလဋ္ဌာနေ သန္နိပတိတေသု အသီတိယာ ဉာတိကုလသဟဿေသု ဧကေကော ဧကမေကံ ပုတ္တံ ပဋိဇာနိ – ‘‘အယံ ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဟောတု ရာဇာ ဝါ, မယံ ဧကမေကံ ပုတ္တံ ဒဿာမ။ သစေပိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, ခတ္တိယသမဏေဟေဝ ပုရက္ခတပရိဝါရိတော ဝိစရိဿတိ။ သစေပိ ရာဇာ ဘဝိဿတိ, ခတ္တိယကုမာရေဟေဝ ပုရက္ခတပရိဝါရိတော ဝိစရိဿတီ’’တိ။ ရာဇာပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဥတ္တမရူပသမ္ပန္နာ ဝိဂတသဗ္ဗဒေါသာ ဓာတိယော ပစ္စုပဋ္ဌာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော အနန္တေန ပရိဝါရေန မဟန္တေန သိရိသောဘဂ္ဂေန ဝဍ္ဎတိ။
အထေကဒိဝသံ ရညော ဝပ္ပမင်္ဂလံ နာမ အဟောသိ။ တံ ဒိဝသံ သကလနဂရံ ဒေဝဝိမာနံ ဝိယ အလင်္ကရောန္တိ။ သဗ္ဗေ ဒါသကမ္မကရာဒယော အဟတဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဂန္ဓမာလာဒိပဋိမဏ္ဍိတာ ရာဇကုလေ သန္နိပတန္တိ။ ရညော ကမ္မန္တေ နင်္ဂလသဟဿံ ယောဇီယတိ။ တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ ဧကေနူနအဋ္ဌသတနင်္ဂလာနိ သဒ္ဓိံ ဗလိဗဒ္ဒရသ္မိယောတ္တေဟိ ရဇတပရိက္ခတာနိ ဟောန္တိ, ရညော
အာလမ္ဗနနင်္ဂလံ ပန ရတ္တသုဝဏ္ဏပရိက္ခတံ ဟောတိ။ ဗလိဗဒ္ဒါနံ သိင်္ဂရသ္မိပတောဒါပိ သုဝဏ္ဏပရိက္ခတာဝ ဟောန္တိ။ ရာဇာ မဟတာ ပရိဝါရေန နိက္ခန္တော ပုတ္တံ ဂဟေတွာ အဂမာသိ။ ကမ္မန္တဋ္ဌာနေ ဧကော ဇမ္ဗုရုက္ခော ဗဟလပလာသော သန္ဒစ္ဆာယော အဟောသိ။ တဿ ဟေဋ္ဌာ ကုမာရဿ သယနံ ပညပါပေတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကခစိတံ ဝိတာနံ ဗန္ဓာပေတွာ သာဏိပါကာရေန ပရိက္ခိပါပေတွာ အာရက္ခံ ဌပါပေတွာ ရာဇာ သဗ္ဗာလင်္ကာရံ အလင်္ကရိတွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော နင်္ဂလကရဏဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ တတ္ထ ရာဇာ သုဝဏ္ဏနင်္ဂလံ ဂဏှာတိ, အမစ္စာ ဧကေနူနဋ္ဌသတရဇတနင်္ဂလာနိ, ကဿကာ သေသနင်္ဂလာနိ။ တေ တာနိ ဂဟေတွာ ဣတော စိတော စ ကသန္တိ။ ရာဇာ ပန ဩရတော ဝါ ပါရံ ဂစ္ဆတိ, ပါရတော ဝါ ဩရံ အာဂစ္ဆတိ။ ဧတသ္မိံ ဌာနေ မဟာသမ္ပတ္တိ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တံ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နာ ဓာတိယော ‘‘ရညော သမ္ပတ္တိံ ပဿိဿာမာ’’တိ အန္တောသာဏိတော ဗဟိ နိက္ခန္တာ။ ဗောဓိသတ္တော ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တော ကဉ္စိ အဒိသွာ ဝေဂေန ဥဋ္ဌာယ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ အာနာပါနေ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပဌမဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ ဓာတိယော ခဇ္ဇဘောဇ္ဇန္တရေ ဝိစရမာနာ ထောကံ စိရာယိံသု။ သေသရုက္ခာနံ ဆာယာ နိဝတ္တာ, တဿ ပန ရုက္ခဿ ပရိမဏ္ဍလာ ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ ဓာတိယော ‘‘အယျပုတ္တော ဧကတော’’တိ ဝေဂေန သာဏိံ ဥက္ခိပိတွာ အန္တော ပဝိသမာနာ ဗောဓိသတ္တံ သယနေ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နံ တဉ္စ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသုံ – ‘‘ဒေဝ, ကုမာရော ဧဝံ နိသိန္နော, အညေသံ ရုက္ခာနံ ဆာယာ နိဝတ္တာ, ဇမ္ဗုရုက္ခဿ ပန ပရိမဏ္ဍလာ ဌိတာ’’တိ။ ရာဇာ ဝေဂေနာဂန္တွာ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ – ‘‘ဣဒံ တေ, တာတ, ဒုတိယံ ဝန္ဒန’’န္တိ ပုတ္တံ ဝန္ဒိ။
အထ အနုက္ကမေန ဗောဓိသတ္တော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဇာတော။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကေ တယော ပါသာဒေ ကာရေသိ – ဧကံ နဝဘူမကံ, ဧကံ သတ္တဘူမကံ, ဧကံ ပဉ္စဘူမကံ, စတ္တာလီသသဟဿာ စ နာဋကိတ္ထိယော ဥပဋ္ဌာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒေဝေါ ဝိယ အစ္ဆရာသံဃပရိဝုတော, အလင်္ကတနာဋကပရိဝုတော, နိပ္ပုရိသေဟိ တူရိယေဟိ ပရိစာရိယမာနော မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ဥတုဝါရေန တေသု ပါသာဒေသု ဝိဟရတိ။ ရာဟုလမာတာ ပနဿ ဒေဝီ အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ။
တဿေဝံ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တဿ ဧကဒိဝသံ ဉာတိသံဃဿ အဗ္ဘန္တရေ အယံ ကထာ ဥဒပါဒိ – ‘‘သိဒ္ဓတ္ထော ကီဠာပသုတောဝ ဝိစရတိ, ကိဉ္စိ သိပ္ပံ န သိက္ခတိ, သင်္ဂါမေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ ကိံ ကရိဿတီ’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ – ‘‘တာတ, တဝ ဉာတကာ ‘သိဒ္ဓတ္ထော ကိဉ္စိ သိပ္ပံ အသိက္ခိတွာ ကီဠာပသုတောဝ ဝိစရတီ’တိ ဝဒန္တိ, ဧတ္ထ ကိံ ပတ္တကာလေ မညသီ’’တိ။ ဒေဝ, မမ သိပ္ပံ သိက္ခနကိစ္စံ နတ္ထိ, နဂရေ မမ သိပ္ပဒဿနတ္ထံ ဘေရိံ စရာပေထ ‘‘ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ဉာတကာနံ သိပ္ပံ ဒဿေဿာမီ’’တိ။ ရာဇာ တထာ အကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော အက္ခဏဝေဓိဝါလဝေဓိဓနုဂ္ဂဟေ သန္နိပါတာပေတွာ မဟာဇနဿ မဇ္ဈေ အညေဟိ ဓနုဂ္ဂဟေဟိ အသာဓာရဏံ ဉာတကာနံ ဒွါဒသဝိဓံ သိပ္ပံ ဒဿေသိ။ တံ သရဘင်္ဂဇာတကေ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဒါဿ ဉာတိသံဃော နိက္ကင်္ခေါ အဟောသိ။
အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော ဥယျာနဘူမိံ ဂန္တုကာမော သာရထိံ အာမန္တေတွာ ‘‘ရထံ ယောဇေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ မဟာရဟံ ဥတ္တမရထံ သဗ္ဗာလင်္ကာရေန အလင်္ကရိတွာ ကုမုဒပတ္တဝဏ္ဏေ စတ္တာရော မင်္ဂလသိန္ဓဝေ ယောဇေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပဋိဝေဒေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒေဝဝိမာနသဒိသံ ရထံ အဘိရုဟိတွာ ဥယျာနာဘိမုခေါ အဂမာသိ။ ဒေဝတာ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရဿ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနကာလော အာသန္နော, ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ဒဿေဿာမာ’’တိ ဧကံ ဒေဝပုတ္တံ ဇရာဇဇ္ဇရံ ခဏ္ဍဒန္တံ ပလိတကေသံ ဝင်္ကံ ဩဘဂ္ဂသရီရံ ဒဏ္ဍဟတ္ထံ ပဝေဓမာနံ ကတွာ ဒဿေသုံ။ တံ ဗောဓိသတ္တော စေဝ သာရထိ စ ပဿန္တိ။ တတော ဗောဓိသတ္တော သာရထိံ – ‘‘သမ္မ, ကော နာမေသ ပုရိသော, ကေသာပိဿ န ယထာ အညေသ’’န္တိ မဟာပဒါနေ အာဂတနယေန ပုစ္ဆိတွာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဓီရတ္ထု ဝတ ဘော ဇာတိ, ယတြ ဟိ နာမ ဇာတဿ ဇရာ ပညာယိဿတီ’’တိ သံဝိဂ္ဂဟဒယော တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ပါသာဒမေဝ အဘိရုဟိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ကာရဏာ မမ ပုတ္တော ခိပ္ပံ ပဋိနိဝတ္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဇိဏ္ဏကံ ပုရိသံ ဒိသွာ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဇိဏ္ဏကံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိဿတီတိ အာဟံသု, ကသ္မာ မံ နာသေထ, သီဃံ ပုတ္တဿ နာဋကာနိ သဇ္ဇေထ, သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သတိံ န ကရိဿတီ’’တိ ဝတွာ အာရက္ခံ ဝဍ္ဎေတွာ သဗ္ဗဒိသာသု အဍ္ဎယောဇနေ အဍ္ဎယောဇနေ ဌပေသိ။
ပုနေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော တထေဝ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော ဒေဝတာဟိ နိမ္မိတံ ဗျာဓိတံ ပုရိသံ ဒိသွာ ပုရိမနယေနေဝ ပုစ္ဆိတွာ သံဝိဂ္ဂဟဒယော နိဝတ္တိတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ ရာဇာပိ ပုစ္ဆိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သံဝိဒဟိတွာ ပုန ဝဍ္ဎေတွာ သမန္တာ တိဂါဝုတပ္ပမာဏေ ပဒေသေ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ အပရံ ဧကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော တထေဝ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော ဒေဝတာဟိ နိမ္မိတံ ကာလကတံ ဒိသွာ ပုရိမနယေနေဝ ပုစ္ဆိတွာ သံဝိဂ္ဂဟဒယော ပုန နိဝတ္တိတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ ရာဇာပိ ပုစ္ဆိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သံဝိဒဟိတွာ ပုန ဝဍ္ဎေတွာ သမန္တာ ယောဇနပ္ပမာဏေ ပဒေသေ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ အပရံ ပန ဧကဒိဝသံ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော တထေဝ ဒေဝတာဟိ နိမ္မိတံ သုနိဝတ္ထံ သုပါရုတံ ပဗ္ဗဇိတံ ဒိသွာ ‘‘ကော နာမေသော သမ္မာ’’တိ သာရထိံ ပုစ္ဆိ။ သာရထိ ကိဉ္စာပိ ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒဿ အဘာဝါ ပဗ္ဗဇိတံ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဂုဏေ ဝါ န ဇာနာတိ, ဒေဝတာနုဘာဝေန ပန ‘‘ပဗ္ဗဇိတော နာမာယံ ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏေ ဝဏ္ဏေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ရုစိံ ဥပ္ပါဒေတွာ တံ ဒိဝသံ ဥယျာနံ အဂမာသိ။ ဒီဃဘာဏကာ ပနာဟု ‘‘စတ္တာရိ နိမိတ္တာနိ ဧကဒိဝသေနေဝ ဒိသွာ အဂမာသီ’’တိ။
သော တတ္ထ ဒိဝသဘာဂံ ကီဠိတွာ မင်္ဂလပေါက္ခရဏိယံ နှာယိတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ မင်္ဂလသိလာပဋ္ဋေ နိသီဒိ အတ္တာနံ အလင်္ကာရာပေတုကာမော။ အထဿ ပရိစာရကပုရိသာ နာနာဝဏ္ဏာနိ ဒုဿာနိ နာနပ္ပကာရာ အာဘရဏဝိကတိယော မာလာဂန္ဓဝိလေပနာနိ စ အာဒါယ သမန္တာ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကဿ နိသိန္နာသနံ ဥဏှံ အဟောသိ။ သော ‘‘ကော နု ခေါ မံ ဣမမှာ ဌာနာ စာဝေတုကာမော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ဗောဓိသတ္တဿ အလင်္ကာရေတုကာမတံ ဉတွာ ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေသိ ‘‘သမ္မ ဝိဿကမ္မ, သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော အဇ္ဇ အဍ္ဎရတ္တသမယေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိဿတိ, အယမဿ ပစ္ဆိမော အလင်္ကာရော, ဥယျာနံ ဂန္တွာ မဟာပုရိသံ ဒိဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရောဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဒေဝတာနုဘာဝေန တင်္ခဏံယေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ တဿေဝ ကပ္ပကသဒိသော ဟုတွာ ကပ္ပကဿ ဟတ္ထတော ဝေဌနဒုဿံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သီသံ ဝေဌေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထသမ္ဖဿေနေဝ ‘‘နာယံ မနုဿော, ဒေဝပုတ္တော ဧသော’’တိ အညာသိ။ ဝေဌနေန ဝေဌိတမတ္တေ သီသေ မောဠိယံ မဏိရတနာကာရေန ဒုဿသဟဿံ အဗ္ဘုဂ္ဂဉ္ဆိ။ ပုန ဝေဌေန္တဿ ဒုဿသဟဿန္တိ ဒသက္ခတ္တုံ ဝေဌေန္တဿ ဒသ ဒုဿသဟဿာနိ
အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိံသု။ ‘‘သီသံ ခုဒ္ဒကံ, ဒုဿာနိ ဗဟူနိ, ကထံ အဗ္ဘုဂ္ဂတာနီ’’တိ န စိန္တေတဗ္ဗံ။ တေသု ဟိ သဗ္ဗမဟန္တံ အာမလကပုပ္ဖပ္ပမာဏံ, အဝသေသာနိ ကုသုမ္ဗကပုပ္ဖပ္ပမာဏာနိ အဟေသုံ။ ဗောဓိသတ္တဿ သီသံ ကိဉ္ဇက္ခဂဝစ္ဆိတံ ဝိယ ကုယျကပုပ္ဖံ အဟောသိ။
အထဿ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတဿ သဗ္ဗတာလာဝစရေသု သကာနိ သကာနိ ပဋိဘာနာနိ ဒဿယန္တေသု, ဗြာဟ္မဏေသု ‘‘ဇယနန္ဒာ’’တိအာဒိဝစနေဟိ, သူတမာဂဓာဒီသု နာနပ္ပကာရေဟိ မင်္ဂလဝစနတ္ထုတိဃောသေဟိ သမ္ဘာဝေန္တေသု သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ရထဝရံ အဘိရုဟိ။ တသ္မိံ သမယေ ‘‘ရာဟုလမာတာ ပုတ္တံ ဝိဇာတာ’’တိ သုတွာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ ‘‘ပုတ္တဿ မေ တုဋ္ဌိံ နိဝေဒေထာ’’တိ သာသနံ ပဟိဏိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ သုတွာ ‘‘ရာဟု ဇာတော, ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ မေ ပုတ္တော အဝစာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ မေ နတ္တာ ရာဟုလကုမာရောယေဝ နာမ ဟောတူ’’တိ အာဟ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ရထဝရံ အာရုယှ မဟန္တေန ယသေန အတိမနောရမေန သိရိသောဘဂ္ဂေန နဂရံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ သမယေ ကိသာဂေါတမီ နာမ ခတ္တိယကညာ ဥပရိပါသာဒဝရတလဂတာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကုရုမာနဿ ဗောဓိသတ္တဿ ရူပသိရိံ ဒိသွာ ပီတိသောမနဿဇာတာ ဣဒံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –
‘‘နိဗ္ဗုတာ နူန သာ မာတာ, နိဗ္ဗုတော နူန သော ပိတာ၊
နိဗ္ဗုတာ နူန သာ နာရီ, ယဿာယံ ဤဒိသော ပတီ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော တံ သုတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဧဝမာဟ ‘ဧဝရူပံ အတ္တဘာဝံ ပဿန္တိယာ မာတု ဟဒယံ နိဗ္ဗာယတိ, ပိတု ဟဒယံ နိဗ္ဗာယတိ, ပဇာပတိယာ ဟဒယံ နိဗ္ဗာယတီ’တိ! ကိသ္မိံ နု ခေါ နိဗ္ဗုတေ ဟဒယံ နိဗ္ဗုတံ နာမ ဟောတီ’’တိ? အထဿ ကိလေသေသု ဝိရတ္တမာနသဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ရာဂဂ္ဂိမှိ နိဗ္ဗုတေ နိဗ္ဗုတံ နာမ ဟောတိ, ဒေါသဂ္ဂိမှိ နိဗ္ဗုတေ နိဗ္ဗုတံ နာမ ဟောတိ, မောဟဂ္ဂိမှိ နိဗ္ဗုတေ နိဗ္ဗုတံ နာမ ဟောတိ, မာနဒိဋ္ဌိအာဒီသု သဗ္ဗကိလေသဒရထေသု နိဗ္ဗုတေသု နိဗ္ဗုတံ နာမ ဟောတိ။ အယံ မေ သုဿဝနံ သာဝေသိ, အဟဉှိ နိဗ္ဗာနံ ဂဝေသန္တော စရာမိ, အဇ္ဇေဝ မယာ ဃရာဝါသံ ဆဍ္ဍေတွာ နိက္ခမ္မ
ပဗ္ဗဇိတွာ နိဗ္ဗာနံ ဂဝေသိတုံ ဝဋ္ဋတိ, အယံ ဣမိဿာ အာစရိယဘာဂေါ ဟောတူ’’တိ ကဏ္ဌတော ဩမုဉ္စိတွာ ကိသာဂေါတမိယာ သတသဟဿဂ္ဃနကံ မုတ္တာဟာရံ ပေသေသိ။ သာ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော မယိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ပဏ္ဏာကာရံ ပေသေသီ’’တိ သောမနဿဇာတာ အဟောသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ မဟန္တေန သိရိသောဘဂ္ဂေန အတ္တနော ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ သိရိသယနေ နိပဇ္ဇိ။ တာဝဒေဝ စ နံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ နစ္စဂီတာဒီသု သုသိက္ခိတာ ဒေဝကညာ ဝိယ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ ဣတ္ထိယော နာနာတူရိယာနိ ဂဟေတွာ သမ္ပရိဝါရယိတွာ အဘိရမာပေန္တိယော နစ္စဂီတဝါဒိတာနိ ပယောဇယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ကိလေသေသု ဝိရတ္တစိတ္တတာယ နစ္စာဒီသု အနဘိရတော မုဟုတ္တံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ တာပိ ဣတ္ထိယော ‘‘ယဿတ္ထာယ မယံ နစ္စာဒီနိ ပယောဇေမ, သော နိဒ္ဒံ ဥပဂတော, ဣဒါနိ ကိမတ္ထံ ကိလမာမာ’’တိ ဂဟိတဂ္ဂဟိတာနိ တူရိယာနိ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ နိပဇ္ဇိံသု, ဂန္ဓတေလပ္ပဒီပါ ဈာယန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ပဗုဇ္ဈိတွာ သယနပိဋ္ဌေ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော အဒ္ဒသ တာ ဣတ္ထိယော တူရိယဘဏ္ဍာနိ အဝတ္ထရိတွာ နိဒ္ဒါယန္တိယော – ဧကစ္စာ ပဂ္ဃရိတခေဠာ, လာလာကိလိန္နဂတ္တာ, ဧကစ္စာ ဒန္တေ ခါဒန္တိယော, ဧကစ္စာ ကာကစ္ဆန္တိယော, ဧကစ္စာ ဝိပ္ပလပန္တိယော, ဧကစ္စာ ဝိဝဋမုခါ, ဧကစ္စာ အပဂတဝတ္ထာ, ပါကဋဗီဘစ္ဆသမ္ဗာဓဋ္ဌာနာ။ သော တာသံ တံ ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ ကာမေသု ဝိရတ္တစိတ္တော အဟောသိ။ တဿ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ သက္ကဘဝနသဒိသမ္ပိ တံ မဟာတလံ အပဝိဒ္ဓနာနာကုဏပဘရိတံ အာမကသုသာနံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာသိ, တယော ဘဝါ အာဒိတ္တဂေဟသဒိသာ ခါယိံသု – ‘‘ဥပဒ္ဒုတံ ဝတ ဘော, ဥပဿဋ္ဌံ ဝတ ဘော’’တိ ဥဒါနံ ပဝတ္တေသိ, အတိဝိယ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမိ။
သော ‘‘အဇ္ဇေဝ မယာ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သယနာ ဥဋ္ဌာယ ဒွါရသမီပံ ဂန္တွာ ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ဥမ္မာရေ သီသံ ကတွာ နိပန္နော ဆန္နော ‘‘အဟံ အယျပုတ္တ ဆန္နော’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ အဇ္ဇ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတုကာမော, ဧကံ မေ အဿံ ကပ္ပေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု ဒေဝါ’’တိ အဿဘဏ္ဍိကံ ဂဟေတွာ အဿသာလံ ဂန္တွာ ဂန္ဓတေလပဒီပေသု ဇလန္တေသု သုမနပဋ္ဋဝိတာနဿ ဟေဋ္ဌာ ရမဏီယေ ဘူမိဘာဂေ ဌိတံ ကဏ္ဍကံ အဿရာဇာနံ ဒိသွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဣမမေဝ ကပ္ပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ကဏ္ဍကံ ကပ္ပေသိ။ သော ကပ္ပိယမာနောဝ အညာသိ ‘‘အယံ ကပ္ပနာ
အတိဂါဠှာ, အညေသု ဒိဝသေသု ဥယျာနကီဠာဒိဂမနေ ကပ္ပနာ ဝိယ န ဟောတိ, မယှံ အယျပုတ္တော အဇ္ဇ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တတော တုဋ္ဌမာနသော မဟာဟသိတံ ဟသိ။ သော သဒ္ဒေါ သကလနဂရံ ပတ္ထရိတွာ ဂစ္ဆေယျ, ဒေဝတာ ပန တံ သဒ္ဒံ နိရုမ္ဘိတွာ န ကဿစိ သောတုံ အဒံသု။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ဆန္နံ ပေသေတွာဝ ‘‘ပုတ္တံ တာဝ ပဿိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နိသိန္နပလ္လင်္ကတော ဥဋ္ဌာယ ရာဟုလမာတာယ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဂဗ္ဘဒွါရံ ဝိဝရိ။ တသ္မိံ ခဏေ အန္တောဂဗ္ဘေ ဂန္ဓတေလပဒီပေါ ဈာယတိ, ရာဟုလမာတာ သုမနမလ္လိကာဒီနံ ပုပ္ဖါနံ အမ္ဗဏမတ္တေန အဘိပ္ပကိဏ္ဏသယနေ ပုတ္တဿ မတ္ထကေ ဟတ္ထံ ဌပေတွာ နိဒ္ဒါယတိ။ ဗောဓိသတ္တော ဥမ္မာရေ ပါဒံ ဌပေတွာ ဌိတကောဝ ဩလောကေတွာ ‘‘သစာဟံ ဒေဝိယာ ဟတ္ထံ အပနေတွာ မမ ပုတ္တံ ဂဏှိဿာမိ, ဒေဝီ ပဗုဇ္ဈိဿတိ, ဧဝံ မေ ဂမနန္တရာယော ဘဝိဿတိ, ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာဝ အာဂန္တွာ ပုတ္တံ ပဿိဿာမီ’’တိ ပါသာဒတလတော ဩတရိ။ ယံ ပန ဇာတကဋ္ဌကထာယံ ‘‘တဒါ သတ္တာဟဇာတော ရာဟုလကုမာရော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ, တံ သေသဋ္ဌကထာသု နတ္ထိ, တသ္မာ ဣဒမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ပါသာဒတလာ ဩတရိတွာ အဿသမီပံ ဂန္တွာ ဧဝမာဟ – ‘‘တာတ ကဏ္ဍက, တွံ အဇ္ဇ ဧကရတ္တိံ မံ တာရယ, အဟံ တံ နိဿာယ ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ သဒေဝကံ လောကံ တာရေဿာမီ’’တိ။ တတော ဥလ္လင်္ဃိတွာ ကဏ္ဍကဿ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိ။ ကဏ္ဍကော ဂီဝတော ပဋ္ဌာယ အာယာမေန အဋ္ဌာရသဟတ္ထော ဟောတိ တဒနုစ္ဆဝိကေန ဥဗ္ဗေဓေန သမန္နာဂတော ထာမဇဝသမ္ပန္နော သဗ္ဗသေတော ဓောတသင်္ခသဒိသော။ သော သစေ ဟသေယျ ဝါ ပဒသဒ္ဒံ ဝါ ကရေယျ, သဒ္ဒေါ သကလနဂရံ အဝတ္ထရေယျ။ တသ္မာ ဒေဝတာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန တဿ ယထာ န ကောစိ သုဏာတိ, ဧဝံ ဟသိတသဒ္ဒံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ အက္ကမနအက္ကမနပဒဝါရေ ဟတ္ထတလာနိ ဥပနာမေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော အဿဝရဿ ပိဋ္ဌိဝေမဇ္ဈဂတော ဆန္နံ အဿဿ ဝါလဓိံ ဂါဟာပေတွာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ မဟာဒွါရသမီပံ ပတ္တော။ တဒါ ပန ရာဇာ ‘‘ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ယာယ ကာယစိ ဝေလာယ နဂရဒွါရံ ဝိဝရိတွာ နိက္ခမိတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ ဒွီသု ဒွါရကဝါဋေသု ဧကေကံ ပုရိသသဟဿေန ဝိဝရိတဗ္ဗံ ကာရာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ထာမဗလသမ္ပန္နော, ဟတ္ထိဂဏနာယ ကောဋိသဟဿဟတ္ထီနံ ဗလံ ဓာရေတိ, ပုရိသဂဏနာယ
ဒသကောဋိသဟဿပုရိသာနံ။ သော စိန္တေသိ ‘‘သစေ ဒွါရံ န ဝိဝရီယတိ, အဇ္ဇ ကဏ္ဍကဿ ပိဋ္ဌေ နိသိန္နောဝ ဝါလဓိံ ဂဟေတွာ ဌိတေန ဆန္နေန သဒ္ဓိံယေဝ ကဏ္ဍကံ ဦရူဟိ နိပ္ပီဠေတွာ အဋ္ဌာရသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ ပါကာရံ ဥပ္ပတိတွာ အတိက္ကမိဿာမီ’’တိ။ ဆန္နောပိ စိန္တေသိ ‘‘သစေ ဒွါရံ န ဝိဝရီယတိ, အဟံ အယျပုတ္တံ ခန္ဓေ နိသီဒါပေတွာ ကဏ္ဍကံ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ကုစ္ဆိယံ ပရိက္ခိပန္တော ဥပကစ္ဆန္တရေ ကတွာ ပါကာရံ ဥပ္ပတိတွာ အတိက္ကမိဿာမီ’’တိ။ ကဏ္ဍကောပိ စိန္တေသိ ‘‘သစေ ဒွါရံ န ဝိဝရီယတိ, အဟံ အတ္တနော သာမိကံ ပိဋ္ဌိယံ ယထာနိသိန္နမေဝ ဆန္နေန ဝါလဓိံ ဂဟေတွာ ဌိတေန သဒ္ဓိံယေဝ ဥက္ခိပိတွာ ပါကာရံ ဥပ္ပတိတွာ အတိက္ကမိဿာမီ’’တိ။ သစေ ဒွါရံ န အဝါပုရီယိတ္ထ, ယထာစိန္တိတမေဝ တေသု တီသု ဇနေသု အညတရော သမ္ပာဒေယျ။ ဒွါရေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ပန ဒွါရံ ဝိဝရိ။
တသ္မိံယေဝ ခဏေ မာရော ‘‘ဗောဓိသတ္တံ နိဝတ္တေဿာမီ’’တိ အာဂန္တွာ အာကာသေ ဌိတော အာဟ – ‘‘မာရိသ, မာ နိက္ခမ, ဣတော တေ သတ္တမေ ဒိဝသေ စက္ကရတနံ ပါတုဘဝိဿတိ, ဒွိသဟဿပရိတ္တဒီပပရိဝါရာနံ စတုန္နံ မဟာဒီပါနံ ရဇ္ဇံ ကာရေဿသိ, နိဝတ္တ မာရိသာ’’တိ။ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ? ‘‘အဟံ ဝသဝတ္တီ’’တိ။ ‘‘မာရ, ဇာနာမဟံ မယှံ စက္ကရတနဿ ပါတုဘာဝံ, အနတ္ထိကောဟံ ရဇ္ဇေန, ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဥန္နာဒေတွာ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ အာဟ။ မာရော ‘‘ဣတော ဒါနိ တေ ပဋ္ဌာယ ကာမဝိတက္ကံ ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝါ စိန္တိတကာလေ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဩတာရာပေက္ခော ဆာယာ ဝိယ အနပဂစ္ဆန္တော အနုဗန္ဓိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ဟတ္ထဂတံ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ အနပေက္ခော ဆဍ္ဍေတွာ မဟန္တေန သက္ကာရေန နဂရာ နိက္ခမိ အာသာဠှိပုဏ္ဏမာယ ဥတ္တရာသာဠှနက္ခတ္တေ ဝတ္တမာနေ။ နိက္ခမိတွာ စ ပုန နဂရံ ဩလောကေတုကာမော ဇာတော။ ဧဝဉ္စ ပနဿ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝ ‘‘မဟာပုရိသ, န တယာ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကနကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဝဒမာနာ ဝိယ မဟာပထဝီ ကုလာလစက္ကံ ဝိယ ဘိဇ္ဇိတွာ ပရိဝတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တော နဂရာဘိမုခေါ ဌတွာ နဂရံ ဩလောကေတွာ တသ္မိံ ပထဝိပ္ပဒေသေ ကဏ္ဍကနိဝတ္တနစေတိယဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာ ဂန္တဗ္ဗမဂ္ဂါဘိမုခံ ကဏ္ဍကံ ကတွာ ပါယာသိ မဟန္တေန သက္ကာရေန ဥဠာရေန သိရိသောဘဂ္ဂေန။ တဒါ ကိရဿ ဒေဝတာ ပုရတော သဋ္ဌိ ဥက္ကာသဟဿာနိ ဓာရယိံသု, ပစ္ဆတော သဋ္ဌိ, ဒက္ခိဏပဿတော သဋ္ဌိ,
ဝါမပဿတော သဋ္ဌိ, အပရာ ဒေဝတာ စက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ အပရိမာဏာ ဥက္ကာ ဓာရယိံသု, အပရာ ဒေဝတာ စ နာဂသုပဏ္ဏာဒယော စ ဒိဗ္ဗေဟိ ဂန္ဓေဟိ မာလာဟိ စုဏ္ဏေဟိ ဓူမေဟိ ပူဇယမာနာ ဂစ္ဆန္တိ။ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖေဟိ စေဝ မန္ဒာရဝပုပ္ဖေဟိ စ ဃနမေဃဝုဋ္ဌိကာလေ ဓာရာဟိ ဝိယ နဘံ နိရန္တရံ အဟောသိ, ဒိဗ္ဗာနိ သံဂီတာနိ ပဝတ္တိံသု, သမန္တတော အဋ္ဌသဋ္ဌိ တူရိယသတသဟဿာနိ ပဝဇ္ဇိံသု, သမုဒ္ဒကုစ္ဆိယံ မေဃတ္ထနိတကာလော ဝိယ ယုဂန္ဓရကုစ္ဆိယံ သာဂရနိဂ္ဃေါသကာလော ဝိယ ဝတ္တတိ။
ဣမိနာ သိရိသောဘဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော ဗောဓိသတ္တော ဧကရတ္တေနေဝ တီဏိ ရဇ္ဇာနိ အတိက္ကမ္မ တိံသယောဇနမတ္ထကေ အနောမာနဒီတီရံ ပါပုဏိ။ ‘‘ကိံ ပန အဿော တတော ပရံ ဂန္တုံ န သက္ကောတီ’’တိ? ‘‘နော, န သက္ကော’’တိ။ သော ဟိ ဧကံ စက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ နာဘိယာ ဌိတစက္ကဿ နေမိဝဋ္ဋိံ မဒ္ဒန္တော ဝိယ အန္တန္တေန စရိတွာ ပုရေပါတရာသမေဝ အာဂန္တွာ အတ္တနော သမ္ပာဒိတံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတုံ သမတ္ထော။ တဒါ ပန ဒေဝနာဂသုပဏ္ဏာဒီဟိ အာကာသေ ဌတွာ ဩဿဋ္ဌေဟိ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ယာဝ ဦရုပ္ပဒေသာ သဉ္ဆန္နံ သရီရံ အာကဍ္ဎိတွာ ဂန္ဓမာလာဇဋံ ဆိန္ဒန္တဿ အတိပ္ပပဉ္စော အဟောသိ, တသ္မာ တိံသယောဇနမတ္တမေဝ အဂမာသိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော နဒီတီရေ ဌတွာ ဆန္နံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိန္နာမာ အယံ နဒီ’’တိ? ‘‘အနောမာ နာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အမှာကမ္ပိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနောမာ ဘဝိဿတီ’’တိ ပဏှိယာ ဃဋ္ဋေန္တော အဿဿ သညံ အဒါသိ။ အဿော ဥပ္ပတိတွာ အဋ္ဌူသဘဝိတ္ထာရာယ နဒိယာ ပါရိမတီရေ အဋ္ဌာသိ။
ဗောဓိသတ္တော အဿပိဋ္ဌိတော ဩရုယှ ရဇတပဋ္ဋသဒိသေ ဝါလုကာပုလိနေ ဌတွာ ဆန္နံ အာမန္တေသိ – ‘‘သမ္မ, ဆန္န, တွံ မယှံ အာဘရဏာနိ စေဝ ကဏ္ဍကဉ္စ အာဒါယ ဂစ္ဆ, အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အဟမ္ပိ, ဒေဝ, ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န လဗ္ဘာ တယာ ပဗ္ဗဇိတုံ, ဂစ္ဆ တွ’’န္တိ တိက္ခတ္တုံ ပဋိဗာဟိတွာ အာဘရဏာနိ စေဝ ကဏ္ဍကဉ္စ ပဋိစ္ဆာပေတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣမေ မယှံ ကေသာ သမဏသာရုပ္ပါ န ဟောန္တီ’’တိ။ အညော ဗောဓိသတ္တဿ ကေသေ ဆိန္ဒိတုံ ယုတ္တရူပေါ နတ္ထိ, တတော ‘‘သယမေဝ ခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိဿာမီ’’တိ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန အသိံ ဂဏှိတွာ ဝါမဟတ္ထေန
မောဠိယာ သဒ္ဓိံ စူဠံ ဂဟေတွာ ဆိန္ဒိ, ကေသာ ဒွင်္ဂုလမတ္တာ ဟုတွာ ဒက္ခိဏတော အာဝတ္တမာနာ သီသံ အလ္လီယိံသု။ တေသံ ယာဝဇီဝံ တဒေဝ ပမာဏံ အဟောသိ, မဿု စ တဒနုရူပံ, ပုန ကေသမဿုဩဟာရဏကိစ္စံ နာမ နာဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော သဟ မောဠိယာ စုဠံ ဂဟေတွာ ‘‘သစာဟံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမိ, အာကာသေ တိဋ္ဌတု, နော စေ, ဘူမိယံ ပတတူ’’တိ အန္တလိက္ခေ ခိပိ။ တံ စူဠာမဏိဝေဌနံ ယောဇနပ္ပမာဏံ ဌာနံ ဂန္တွာ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဩလောကေတွာ ယောဇနိယရတနစင်္ကောဋကေန သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာဝတိံသဘဝနေ စူဠာမဏိစေတိယံ နာမ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
‘‘ဆေတွာန မောဠိံ ဝရဂန္ဓဝါသိတံ, ဝေဟာယသံ ဥက္ခိပိ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊
သဟဿနေတ္တော သိရသာ ပဋိဂ္ဂဟိ, သုဝဏ္ဏစင်္ကောဋဝရေန ဝါသဝေါ’’တိ။
ပုန ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဣမာနိ ကာသိကဝတ္ထာနိ မယှံ န သမဏသာရုပ္ပါနီ’’တိ။ အထဿ ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ပုရာဏသဟာယကော ဃဋီကာရမဟာဗြဟ္မာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဇရံ အပတ္တေန မိတ္တဘာဝေန စိန္တေသိ – ‘‘အဇ္ဇ မေ သဟာယကော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော, သမဏပရိက္ခာရမဿ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ။
‘‘တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ, ဝါသီ သူစိ စ ဗန္ဓနံ၊
ပရိဿာဝနေန အဋ္ဌေတေ, ယုတ္တယောဂဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ –
ဣမေ အဋ္ဌ သမဏပရိက္ခာရေ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တော အရဟဒ္ဓဇံ နိဝါသေတွာ ဥတ္တမပဗ္ဗဇ္ဇာဝေသံ ဂဏှိတွာ ‘‘ဆန္န, မမ ဝစနေန မာတာပိတူနံ အာရောဂျံ ဝဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ ဆန္နော ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ ကဏ္ဍကော ပန ဆန္နေန သဒ္ဓိံ မန္တယမာနဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုဏန္တော ဌတွာ ‘‘နတ္ထိ ဒါနိ မယှံ ပုန သာမိနော ဒဿန’’န္တိ စက္ခုပထံ ဝိဇဟန္တော သောကံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဟဒယေန ဖလိတေန ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ ကဏ္ဍကော နာမ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဆန္နဿ ပဌမံ ဧကောဝ
သောကော အဟောသိ, ကဏ္ဍကဿ ပန ကာလကိရိယာယ ဒုတိယေန သောကေန ပီဠိတော ရောဒန္တော ပရိဒေဝန္တော နဂရံ အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ပဗ္ဗဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ပဒေသေ အနုပိယံ နာမ အမ္ဗဝနံ အတ္ထိ, တတ္ထ သတ္တာဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုခေန ဝီတိနာမေတွာ ဧကဒိဝသေနေဝ တိံသယောဇနမဂ္ဂံ ပဒသာ ဂန္တွာ ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ။ ပဝိသိတွာ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရိ။ သကလနဂရံ ဗောဓိသတ္တဿ ရူပဒဿနေန ဓနပါလကေန ပဝိဋ္ဌရာဇဂဟံ ဝိယ အသုရိန္ဒေန ပဝိဋ္ဌဒေဝနဂရံ ဝိယ စ သင်္ခေါဘံ အဂမာသိ။ ရာဇပုရိသာ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, ဧဝရူပေါ နာမ သတ္တော နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရတိ, ‘ဒေဝေါ ဝါ မနုဿော ဝါ နာဂေါ ဝါ သုပဏ္ဏော ဝါ ကော နာမေသော’တိ န ဇာနာမာ’’တိ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ပါသာဒတလေ ဌတွာ မဟာပုရိသံ ဒိသွာ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတော ပုရိသေ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆထ ဘဏေ, ဝီမံသထ, သစေ အမနုဿော ဘဝိဿတိ, နဂရာ နိက္ခမိတွာ အန္တရဓာယိဿတိ, သစေ ဒေဝတာ ဘဝိဿတိ, အာကာသေန ဂစ္ဆိဿတိ, သစေ နာဂေါ ဘဝိဿတိ, ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ ဂမိဿတိ, သစေ မနုဿော ဘဝိဿတိ, ယထာလဒ္ဓံ ဘိက္ခံ ပရိဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ။
မဟာပုရိသောပိ ခေါ မိဿကဘတ္တံ သံဟရိတွာ ‘‘အလံ မေ ဧတ္တကံ ယာပနာယာ’’တိ ဉတွာ ပဝိဋ္ဌဒွါရေနေဝ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ပဏ္ဍဝပဗ္ဗတစ္ဆာယာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိတွာ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ အထဿ အန္တာနိ ပရိဝတ္တိတွာ မုခေန နိက္ခမနာကာရပ္ပတ္တာနိ ဝိယ အဟေသုံ။ တတော တေန အတ္တဘာဝေန ဧဝရူပဿ အာဟာရဿ စက္ခုနာပိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတာယ တေန ပဋိကူလာဟာရေန အဋ္ဋိယမာနော ဧဝံ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဩဝဒိ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထ, တွံ သုလဘန္နပါနေ ကုလေ တိဝဿိကဂန္ဓသာလိဘောဇနံ နာနဂ္ဂရသေဟိ ဘုဉ္ဇနဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာပိ ဧကံ ပံသုကူလိကံ ဒိသွာ ‘ကဒါ နု ခေါ အဟမ္ပိ ဧဝရူပေါ ဟုတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမိ, ဘဝိဿတိ နု ခေါ မေ သော ကာလော’တိ စိန္တေတွာ နိက္ခန္တော, ဣဒါနိ ကိံ နာမေတံ ကရောသီ’’တိ။ ဧဝံ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဩဝဒိတွာ နိဗ္ဗိကာရော ဟုတွာ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇိ။
ရာဇပုရိသာ တံ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ဒူတဝစနံ သုတွာ ဝေဂေန နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဣရိယာပထသ္မိံယေဝ ပသီဒိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သဗ္ဗံ ဣဿရိယံ
နိယျာဒေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မယှံ, မဟာရာဇ, ဝတ္ထုကာမေဟိ ဝါ ကိလေသကာမေဟိ ဝါ အတ္ထော နတ္ထိ, အဟံ ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတ္ထယန္တော နိက္ခန္တော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ အနေကပ္ပကာရံ ယာစန္တောပိ တဿ စိတ္တံ အလဘိတွာ ‘‘အဒ္ဓါ တွံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿသိ, ဗုဒ္ဓဘူတေန ပန တေ ပဌမံ မမ ဝိဇိတံ အာဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ပဋိညံ ဂဏှိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ဝိတ္ထာရော ပန ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇံ ကိတ္တယိဿာမိ, ယထာ ပဗ္ဗဇိ စက္ခုမာ’’တိ ဣမံ ပဗ္ဗဇ္ဇာသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၄၀၇ အာဒယော) သဒ္ဓိံ အဋ္ဌကထာယ ဩလောကေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗော။
ဗောဓိသတ္တောပိ ရညော ပဋိညံ ဒတွာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော အာဠာရဉ္စ ကာလာမံ ဥဒကဉ္စ ရာမပုတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ‘‘နာယံ မဂ္ဂေါ ဗောဓာယာ’’တိ တမ္ပိ သမာပတ္တိဘာဝနံ အနလင်္ကရိတွာ သဒေဝကဿ လောကဿ အတ္တနော ထာမဝီရိယသန္ဒဿနတ္ထံ မဟာပဓာနံ ပဒဟိတုကာမော ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ ‘‘ရမဏီယော ဝတာယံ ဘူမိဘာဂေါ’’တိ တတ္ထေဝ ဝါသံ ဥပဂန္တွာ မဟာပဓာနံ ပဒဟိ။ တေပိ ခေါ ကောဏ္ဍညပ္ပမုခါ ပဉ္စ ပဗ္ဗဇိတာ ဂါမနိဂမရာဇဓာနီသု ဘိက္ခာယ စရန္တာ တတ္ထ ဗောဓိသတ္တံ သမ္ပာပုဏိံသု။ အထ နံ ဆဗ္ဗဿာနိ မဟာပဓာနံ ပဒဟန္တံ ‘‘ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရိဝေဏသမ္မဇ္ဇနာဒိကာယ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ ဥပဋ္ဌဟမာနာ သန္တိကာဝစရာဝဿ အဟေသုံ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ‘‘ကောဋိပ္ပတ္တံ ဒုက္ကရကာရိယံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧကတိလတဏ္ဍုလာဒီဟိပိ ဝီတိနာမေသိ, သဗ္ဗသောပိ အာဟာရူပစ္ဆေဒံ အကာသိ, ဒေဝတာပိ လောမကူပေဟိ ဩဇံ ဥပသံဟရမာနာ ပဋိက္ခိပိ။
အထဿ တာယ နိရာဟာရတာယ ပရမကသိမာနပ္ပတ္တကာယဿ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကာယော ကာဠဝဏ္ဏော အဟောသိ။ ဗာတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိစ္ဆန္နာနိ အဟေသုံ။ အပ္ပေကဒါ အပ္ပါဏကံ ဈာနံ ဈာယန္တော မဟာဝေဒနာဟိ အဘိတုန္နော ဝိသညီဘူတော စင်္ကမနကောဋိယံ ပတတိ။ အထ နံ ဧကစ္စာ ဒေဝတာ ‘‘ကာလကတော သမဏော ဂေါတမော’’တိ ဝဒန္တိ, ဧကစ္စာ ‘‘ဝိဟာရောဝေသော အရဟတ’’န္တိ အာဟံသု။ တတ္ထ ယာသံ ‘‘ကာလကတော’’တိ အဟောသိ, တာ ဂန္တွာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇဿ အာရောစေသုံ ‘‘တုမှာကံ ပုတ္တော ကာလကတော’’တိ။ မမ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ကာလကတော, အဟုတွာတိ? ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိတုံ နာသက္ခိ, ပဓာနဘူမိယံယေဝ
ပတိတွာ ကာလကတောတိ။ ဣဒံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘နာဟံ သဒ္ဒဟာမိ, မမ ပုတ္တဿ ဗောဓိံ အပ္ပတွာ ကာလကိရိယာ နာမ နတ္ထီ’’တိ ပဋိက္ခိပိ။ ကသ္မာ ပန ရာဇာ န သဒ္ဒဟတီတိ? ကာဠဒေဝီလတာပသဿ ဝန္ဒာပနဒိဝသေ ဇမ္ဗုရုက္ခမူလေ စ ပါဋိဟာရိယာနံ ဒိဋ္ဌတ္တာ။
ပုန ဗောဓိသတ္တေ သညံ ပဋိလဘိတွာ ဥဋ္ဌိတေ တာ ဒေဝတာ ဂန္တွာ ‘‘အရောဂေါ တေ မဟာရာဇ ပုတ္တော’’တိ အာရောစေန္တိ။ ရာဇာ ‘‘ဇာနာမဟံ ပုတ္တဿ အမရဏဘာဝ’’န္တိ ဝဒတိ။ မဟာသတ္တဿ ဆဗ္ဗဿာနိ ဒုက္ကရကာရိယံ ကရောန္တဿ အာကာသေ ဂဏ္ဌိကရဏကာလော ဝိယ အဟောသိ။ သော ‘‘အယံ ဒုက္ကရကာရိကာ နာမ ဗောဓာယ မဂ္ဂေါ န ဟောတီ’’တိ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေတုံ ဂါမနိဂမေသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ အာဟာရံ အာဟရိ, အထဿ ဗာတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပါကတိကာနိ အဟေသုံ, ကာယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ။ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ ဆဗ္ဗဿာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တောပိ သဗ္ဗညုတံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ နာသက္ခိ, ဣဒါနိ ဂါမာဒီသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟရိယမာနော ကိံ သက္ခိဿတိ, ဗာဟုလိကော ဧသ ပဓာနဝိဗ္ဘန္တော, သီသံ နှာယိတုကာမဿ ဥဿာဝဗိန္ဒုတက္ကနံ ဝိယ အမှာကံ ဧတဿ သန္တိကာ ဝိသေသတက္ကနံ, ကိံ နော ဣမိနာ’’တိ မဟာပုရိသံ ပဟာယ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာရသယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဣသိပတနံ ပဝိသိံသု။
တေန ခေါ ပန သမယေန ဥရုဝေလာယံ သေနာနိဂမေ သေနာနိကုဋုမ္ဗိကဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တာ သုဇာတာ နာမ ဒါရိကာ ဝယပ္ပတ္တာ ဧကသ္မိံ နိဂြောဓရုက္ခေ ပတ္ထနံ အကာသိ ‘‘သစေ သမဇာတိကံ ကုလဃရံ ဂန္တွာ ပဌမဂဗ္ဘေ ပုတ္တံ လဘိဿာမိ, အနုသံဝစ္ဆရံ တေ သတသဟဿပရိစ္စာဂေန ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ။ တဿာ သာ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိ။ သာ မဟာသတ္တဿ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တဿ ဆဋ္ဌေ ဝဿေ ပရိပုဏ္ဏေ ဝိသာခပုဏ္ဏမာယံ ဗလိကမ္မံ ကာတုကာမာ ဟုတွာ ပုရေတရံ ဓေနုသဟဿံ လဋ္ဌိမဓုကဝနေ စရာပေတွာ တာသံ ခီရံ ပဉ္စ ဓေနုသတာနိ ပါယေတွာ တာသံ ခီရံ အဍ္ဎတိယာနီတိ ဧဝံ ယာဝ သောဠသန္နံ ဓေနူနံ ခီရံ အဋ္ဌ ဓေနုယော ပိဝန္တိ, တာဝ ခီရဿ ဗဟလတဉ္စ မဓုရတဉ္စ ဩဇဝန္တတဉ္စ ပတ္ထယမာနာ ခီရပရိဝတ္တနံ နာမ အကာသိ။ သာ ဝိသာခပုဏ္ဏမဒိဝသေ ‘‘ပါတောဝ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ တာ အဋ္ဌ ဓေနုယော ဒုဟာပေသိ။
ဝစ္ဆကာ ဓေနူနံ ထနမူလံ နာဂမိံသု, ထနမူလေ ပန နဝဘာဇနေ ဥပနီတမတ္တေ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ခီရဓာရာ ပဝတ္တိံသု။ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ သုဇာတာ သဟတ္ထေနေဝ ခီရံ ဂဟေတွာ နဝဘာဇနေ ပက္ခိပိတွာ သဟတ္ထေနေဝ အဂ္ဂိံ ကတွာ ပစိတုံ အာရဘိ။
တသ္မိံ ပါယာသေ ပစ္စမာနေ မဟန္တမဟန္တာ ဗုဗ္ဗုဠာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဒက္ခိဏာဝတ္တာ ဟုတွာ သဉ္စရန္တိ, ဧကဖုသိတမ္ပိ ဗဟိ န ပတတိ, ဥဒ္ဓနတော အပ္ပမတ္တကောပိ ဓူမော န ဥဋ္ဌဟတိ။ တသ္မိံ သမယေ စတ္တာရော လောကပါလာ အာဂန္တွာ ဥဒ္ဓနေ အာရက္ခံ ဂဏှိံသု, မဟာဗြဟ္မာ ဆတ္တံ ဓာရေသိ, သက္ကော အလာတာနိ သမာနေန္တော အဂ္ဂိံ ဇာလေသိ။ ဒေဝတာ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရေသု စတူသု မဟာဒီပေသု ဒေဝါနဉ္စ မနုဿာနဉ္စ ဥပကပ္ပနဩဇံ အတ္တနော ဒေဝါနုဘာဝေန ဒဏ္ဍကဗဒ္ဓံ မဓုပဋလံ ပီဠေတွာ မဓုံ ဂဏှမာနာ ဝိယ သံဟရိတွာ တတ္ထ ပက္ခိပိံသု။ အညေသု ဟိ ကာလေသု ဒေဝတာ ကဗဠေ ကဗဠေ ဩဇံ ပက္ခိပန္တိ, သမ္ဗောဓိဒိဝသေ စ ပန ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေ စ ဥက္ခလိယံယေဝ ပက္ခိပန္တိ။ သုဇာတာ ဧကဒိဝသေယေဝ တတ္ထ အတ္တနော ပါကဋာနိ အနေကာနိ အစ္ဆရိယာနိ ဒိသွာ ပုဏ္ဏံ ဒါသိံ အာမန္တေသိ ‘‘အမ္မ ပုဏ္ဏေ, အဇ္ဇ အမှာကံ ဒေဝတာ အတိဝိယ ပသန္နာ, မယာ ဧတ္တကေ ကာလေ ဧဝရူပံ အစ္ဆရိယံ နာမ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ, ဝေဂေန ဂန္တွာ ဒေဝဋ္ဌာနံ ပဋိဇဂ္ဂါဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓု, အယျေ’’တိ တဿာ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တုရိတတုရိတာ ရုက္ခမူလံ အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ တသ္မိံ ရတ္တိဘာဂေ ပဉ္စ မဟာသုပိနေ ဒိသွာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ‘‘နိဿံသယေနာဟံ အဇ္ဇ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ ကတသန္နိဋ္ဌာနော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနော ဘိက္ခာစာရကာလံ အာဂမယမာနော ပါတောဝ အာဂန္တွာ တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ အတ္တနော ပဘာယ သကလရုက္ခံ ဩဘာသယမာနော။ အထ ခေါ သာ ပုဏ္ဏာ အာဂန္တွာ အဒ္ဒသ ဗောဓိသတ္တံ ရုက္ခမူလေ ပါစီနလောကဓာတုံ ဩလောကယမာနံ နိသိန္နံ, သရီရတော စဿ နိက္ခန္တာဟိ ပဘာဟိ သကလရုက္ခံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ။ ဒိသွာ တဿာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဇ္ဇ အမှာကံ ဒေဝတာ ရုက္ခတော ဩရုယှ သဟတ္ထေနေဝ ဗလိကမ္မံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ နိသိန္နာ မညေ’’တိ ဥဗ္ဗေဂပ္ပတ္တာ ဟုတွာ ဝေဂေနာဂန္တွာ သုဇာတာယ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။
သုဇာတာ တဿာ ဝစနံ သုတွာ တုဋ္ဌမာနသာ ဟုတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဒါနိ ပဋ္ဌာယ မမ ဇေဋ္ဌဓီတုဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ ဓီတု အနုစ္ဆဝိကံ သဗ္ဗာလင်္ကာရံ အဒါသိ။ ယသ္မာ ပန ဗုဒ္ဓဘာဝံ ပါပုဏနဒိဝသေ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ သာ ‘‘သုဝဏ္ဏပါတိယံ ပါယာသံ ပက္ခိပိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ နီဟရာပေတွာ တတ္ထ ပါယာသံ ပက္ခိပိတုကာမာ ပက္ကဘာဇနံ အာဝဇ္ဇေသိ။ ‘သဗ္ဗော ပါယာသော ပဒုမပတ္တာ ဥဒကံ ဝိယ ဝိနိဝတ္တိတွာ ပါတိယံ ပတိဋ္ဌာသိ, ဧကပါတိပူရမတ္တောဝ အဟောသိ’။ သာ တံ ပါတိံ အညာယ သုဝဏ္ဏပါတိယာ ပဋိကုဇ္ဇိတွာ ဩဒါတဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အတ္တဘာဝံ အလင်္ကရိတွာ တံ ပါတိံ အတ္တနော သီသေ ဌပေတွာ မဟန္တေန အာနုဘာဝေန နိဂြောဓရုက္ခမူလံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဩလောကေတွာ ဗလဝသောမနဿဇာတာ ‘‘ရုက္ခဒေဝတာ’’တိ သညာယ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဩနတောနတာ ဂန္တွာ သီသတော ပါတိံ ဩတာရေတွာ ဝိဝရိတွာ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရေန ဂန္ဓပုပ္ဖဝါသိတံ ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပဂန္တွာ အဋ္ဌာသိ။ ဃဋီကာရမဟာဗြဟ္မုနာ ဒိန္နော မတ္တိကာပတ္တော ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ ဗောဓိသတ္တံ အဝိဇဟိတွာ တသ္မိံ ခဏေ အဒဿနံ ဂတော, ဗောဓိသတ္တော ပတ္တံ အပဿန္တော ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဥဒကံ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သုဇာတာ သဟေဝ ပါတိယာ ပါယာသံ မဟာပုရိသဿ ဟတ္ထေ ဌပေသိ, မဟာပုရိသော သုဇာတံ ဩလောကေသိ။ သာ အာကာရံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘အယျ, မယာ တုမှာကံ ပရိစ္စတ္တံ, ဂဏှိတွာ ယထာရုစိံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ယထာ မယှံ မနောရထော နိပ္ဖန္နော, ဧဝံ တုမှာကမ္ပိ နိပ္ဖဇ္ဇတူ’’တိ ဝတွာ သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏပါတိယာ ပုရာဏပဏ္ဏေ ဝိယ အနပေက္ခာ ဟုတွာ ပက္ကာမိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ နိသိန္နဋ္ဌာနာ ဥဋ္ဌာယ ရုက္ခံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပါတိံ အာဒါယ နေရဉ္ဇရာယ တီရံ ဂန္တွာ အနေကေသံ ဗောဓိသတ္တသဟဿာနံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနဒိဝသေ ဩတရိတွာ နှာနဋ္ဌာနံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတတိတ္ထံ နာမ အတ္ထိ, တဿ တီရေ ပါတိံ ဌပေတွာ ဩတရိတွာ နှတွာ အနေကဗုဒ္ဓသတသဟဿာနံ နိဝါသနံ အရဟဒ္ဓဇံ နိဝါသေတွာ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိတွာ ဧကဋ္ဌိတာလပက္ကပ္ပမာဏေ ဧကူနပညာသ ပိဏ္ဍေ ကတွာ သဗ္ဗံ အပ္ပေါဒကံ မဓုပါယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ သော ဧဝ ဟိဿ ဗုဒ္ဓဘူတဿ သတ္တသတ္တာဟံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ဝသန္တဿ ဧကူနပညာသ ဒိဝသာနိ အာဟာရော အဟောသိ။ ဧတ္တကံ
ကာလံ နေဝ အညော အာဟာရော အတ္ထိ, န နှာနံ, န မုခဓောဝနံ, န သရီရဝဠဉ္ဇော, ဈာနသုခေန မဂ္ဂသုခေန ဖလသုခေန စ ဝီတိနာမေသိ။ တံ ပန ပါယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သုဝဏ္ဏပါတိံ ဂဟေတွာ ‘‘သစာဟံ, အဇ္ဇ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိတုံ သက္ခိဿာမိ, အယံ ပါတိ ပဋိသောတံ ဂစ္ဆတု, နော စေ သက္ခိဿာမိ, အနုသောတံ ဂစ္ဆတူ’’တိ ဝတွာ နဒီသောတေ ပက္ခိပိ။ သာ သောတံ ဆိန္ဒမာနာ နဒီမဇ္ဈံ ဂန္တွာ မဇ္ဈမဇ္ဈဋ္ဌာနေနေဝ ဇဝသမ္ပန္နော အဿော ဝိယ အသီတိဟတ္ထမတ္တဋ္ဌာနံ ပဋိသောတံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ အာဝဋ္ဋေ နိမုဇ္ဇိတွာ ကာဠနာဂရာဇဘဝနံ ဂန္တွာ တိဏ္ဏံ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိဘောဂပါတိယော ‘‘ကိလိ ကိလီ’’တိ ရဝံ ကာရယမာနာ ပဟရိတွာဝ တာသံ သဗ္ဗဟေဋ္ဌိမာ ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ ကာဠော နာဂရာဇာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဟိယျော ဧကော ဗုဒ္ဓေါ နိဗ္ဗတ္တော, ပုန အဇ္ဇ ဧကော နိဗ္ဗတ္တော’’တိ ဝတွာ အနေကေဟိ ပဒသတေဟိ ထုတိယော ဝဒမာနော ဥဋ္ဌာသိ။ တဿ ကိရ မဟာပထဝိယာ ဧကယောဇနတိဂါဝုတပ္ပမာဏံ နဘံ ပူရေတွာ အာရောဟနကာလော ‘‘အဇ္ဇ ဝါ ဟိယျော ဝါ’’တိ သဒိသော အဟောသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ နဒီတီရမှိ သုပုပ္ဖိတသာလဝနေ ဒိဝါဝိဟာရံ ကတွာ သာယနှသမယေ ပုပ္ဖါနံ ဝဏ္ဋတော မုစ္စနကာလေ ဒေဝတာဟိ အလင်္ကတေန အဋ္ဌူသဘဝိတ္ထာရေန မဂ္ဂေန သီဟော ဝိယ ဝိဇမ္ဘမာနော ဗောဓိရုက္ခာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ နာဂယက္ခသုပဏ္ဏာဒယော ဒိဗ္ဗေဟိ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီဟိ ပူဇယိံသု, ဒိဗ္ဗသင်္ဂီတာဒီနိ ပဝတ္တယိံသု, ဒသသဟဿီ လောကဓာတု ဧကဂန္ဓာ ဧကမာလာ ဧကသာဓုကာရာ အဟောသိ။ တသ္မိံ သမယေ သောတ္ထိယော နာမ တိဏဟာရကော တိဏံ အာဒါယ ပဋိပထေ အာဂစ္ဆန္တော မဟာပုရိသဿ အာကာရံ ဉတွာ အဋ္ဌ တိဏမုဋ္ဌိယော အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တော တိဏံ ဂဟေတွာ ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ ဒက္ခိဏဒိသာဘာဂေ ဥတ္တရာဘိမုခေါ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒက္ခိဏစက္ကဝါဠံ ဩသီဒိတွာ ဟေဋ္ဌာ အဝီစိသမ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ, ဥတ္တရစက္ကဝါဠံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣဒံ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏနဋ္ဌာနံ န ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ပစ္ဆိမဒိသာဘာဂံ ဂန္တွာ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ အဋ္ဌာသိ, တတော ပစ္ဆိမစက္ကဝါဠံ ဩသီဒိတွာ ဟေဋ္ဌာ အဝီစိသမ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ, ပုရတ္ထိမစက္ကဝါဠံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ ဌိတဋ္ဌိတဋ္ဌာနေ ကိရဿ နေမိဝဋ္ဋိပရိယန္တေ အက္ကန္တေ နာဘိယာ ပတိဋ္ဌိတမဟာသကဋစက္ကံ
ဝိယ မဟာပထဝီ ဩနတုန္နတာ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣဒမ္ပိ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏနဋ္ဌာနံ န ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ဥတ္တရဒိသာဘာဂံ ဂန္တွာ ဒက္ခိဏာဘိမုခေါ အဋ္ဌာသိ, တတော ဥတ္တရစက္ကဝါဠံ ဩသီဒိတွာ ဟေဋ္ဌာ အဝီစိသမ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ, ဒက္ခိဏစက္ကဝါဠံ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဝိယ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣဒမ္ပိ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏနဋ္ဌာနံ န ဘဝိဿတိ မညေ’’တိ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂံ ဂန္တွာ ပစ္ဆိမာဘိမုခေါ အဋ္ဌာသိ။ ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂေ ပန သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ပလ္လင်္ကဋ္ဌာနံ, တံ နေဝ ဆမ္ဘတိ, န ကမ္ပတိ။ မဟာသတ္တော ‘‘ဣဒံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အဝိဇဟိတံ အစလဋ္ဌာနံ ကိလေသပဉ္ဇရဝိဒ္ဓံသနဋ္ဌာန’’န္တိ ဉတွာ တာနိ တိဏာနိ အဂ္ဂေ ဂဟေတွာ စာလေသိ, တာဝဒေဝ စုဒ္ဒသဟတ္ထော ပလ္လင်္ကော အဟောသိ။ တာနိပိ ခေါ တိဏာနိ တထာရူပေန သဏ္ဌာနေန သဏ္ဌဟိံသု, ယထာရူပံ သုကုသလောပိ စိတ္တကာရော ဝါ ပေါတ္ထကာရော ဝါ အာလိခိတုမ္ပိ သမတ္ထော နတ္ထိ။ ဗောဓိသတ္တော ဗောဓိက္ခန္ဓံ ပိဋ္ဌိတော ကတွာ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ ဒဠှမာနသော ဟုတွာ –
‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ, အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု၊
ဥပသုဿတု နိဿေသံ, သရီရေ မံသလောဟိတံ’’။
န တွေဝါဟံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အပ္ပတွာ ဣမံ ပလ္လင်္ကံ ဘိန္ဒိဿာမီတိ အသနိသတသန္နိပါတေနပိ အဘေဇ္ဇရူပံ အပရာဇိတပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။
တသ္မိံ သမယေ မာရော ဒေဝပုတ္တော ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော မယှံ ဝသံ အတိက္ကမိတုကာမော, န ဒါနိဿ အတိက္ကမိတုံ ဒဿာမီ’’တိ မာရဗလဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေတွာ မာရဃောသနံ နာမ ဃောသာပေတွာ မာရဗလံ အာဒါယ နိက္ခမိ။ သာ မာရသေနာ မာရဿ ပုရတော ဒွါဒသယောဇနာ ဟောတိ, ဒက္ခိဏတော စ ဝါမတော စ ဒွါဒသယောဇနာ, ပစ္ဆတော ယာဝ စက္ကဝါဠပရိယန္တံ ကတွာ ဌိတာ, ဥဒ္ဓံ နဝယောဇနုဗ္ဗေဓာ, ယဿာ ဥန္နဒန္တိယာ ဥန္နာဒသဒ္ဒေါ ယောဇနသဟဿတော ပဋ္ဌာယ ပထဝိဥန္ဒြိယနသဒ္ဒေါ ဝိယ သုယျတိ။ အထ မာရော ဒေဝပုတ္တော ဒိယဍ္ဎယောဇနသတိကံ ဂိရိမေခလံ နာမ ဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ ဗာဟုသဟဿံ မာပေတွာ နာနာဝုဓာနိ အဂ္ဂဟေသိ။ အဝသေသာယပိ မာရပရိသာယ ဒွေ ဇနာ ဧကသဒိသံ အာဝုဓံ န ဂဏှိံသု, နာနပ္ပကာရဝဏ္ဏာ နာနပ္ပကာရမုခါ ဟုတွာ မဟာသတ္တံ အဇ္ဈောတ္ထရမာနာ အာဂမိံသု။
ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ ပန မဟာသတ္တဿ ထုတိယော ဝဒမာနာ အဋ္ဌံသု။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဝိဇယုတ္တရသင်္ခံ ဓမမာနော အဋ္ဌာသိ။ သော ကိရ သင်္ခေါ ဝီသဟတ္ထသတိကော ဟောတိ။ သကိံ ဝါတံ ဂါဟာပေတွာ ဓမန္တော စတ္တာရော မာသေ သဒ္ဒံ ကရိတွာ နိဿဒ္ဒေါ ဟောတိ။ မဟာကာဠနာဂရာဇာ အတိရေကပဒသတေန ဝဏ္ဏံ ဝဒန္တော အဋ္ဌာသိ, မဟာဗြဟ္မာ သေတစ္ဆတ္တံ ဓာရယမာနော အဋ္ဌာသိ။ မာရဗလေ ပန ဗောဓိမဏ္ဍံ ဥပသင်္ကမန္တေ တေသံ ဧကောပိ ဌာတုံ နာသက္ခိ, သမ္မုခသမ္မုခဋ္ဌာနေနေဝ ပလာယိံသု။ ကာဠော နာဂရာဇာ ပထဝိယံ နိမုဇ္ဇိတွာ ပဉ္စယောဇနသတိကံ မဉ္ဇေရိကနာဂဘဝနံ ဂန္တွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ မုခံ ပိဒဟိတွာ နိပန္နော။ သက္ကော ဝိဇယုတ္တရသင်္ခံ ပိဋ္ဌိယံ ကတွာ စက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ အဋ္ဌာသိ။ မဟာဗြဟ္မာ သေတစ္ဆတ္တံ စက္ကဝါဠကောဋိယံ ဌပေတွာ ဗြဟ္မလောကမေဝ အဂမာသိ။ ဧကာ ဒေဝတာပိ ဌာတုံ သမတ္ထာ နာဟောသိ, မဟာပုရိသော ဧကကောဝ နိသီဒိ။
မာရောပိ အတ္တနော ပရိသံ အာဟ ‘‘တာတာ သုဒ္ဓေါဒနပုတ္တေန သိဒ္ဓတ္ထေန သဒိသော အညော ပုရိသော နာမ နတ္ထိ, မယံ သမ္မုခါ ယုဒ္ဓံ ဒါတုံ န သက္ခိဿာမ, ပစ္ဆာဘာဂေန ဒဿာမာ’’တိ။ မဟာပုရိသောပိ တီဏိ ပဿာနိ ဩလောကေတွာ သဗ္ဗဒေဝတာနံ ပလာတတ္တာ သုညာနိ အဒ္ဒသ။ ပုန ဥတ္တရပဿေန မာရဗလံ အဇ္ဈောတ္ထရမာနံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဧတ္တကော ဇနော မံ ဧကကံ သန္ဓာယ မဟန္တံ ဝါယာမံ ပရက္ကမံ ကရောတိ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ မယှံ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ အညော ဝါ ကောစိ ဉာတကော နတ္ထိ, ဣမာ ပန ဒသ ပါရမိယောဝ မယှံ ဒီဃရတ္တံ ပုဋ္ဌပရိဇနသဒိသာ, တသ္မာ ပါရမိယောဝ ဖလကံ ကတွာ ပါရမိသတ္ထေနေဝ ပဟရိတွာ အယံ ဗလကာယော မယာ ဝိဒ္ဓံသေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒသ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇမာနော နိသီဒိ။
အထ ခေါ မာရော ဒေဝပုတ္တော ‘‘ဧတေနေဝ သိဒ္ဓတ္ထံ ပလာပေဿာမီ’’တိ ဝါတမဏ္ဍလံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ တင်္ခဏံယေဝ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါ ဝါတာ သမုဋ္ဌဟိတွာ အဍ္ဎယောဇနဧကယောဇနဒွိယောဇနတိယောဇနပ္ပမာဏာနိ ပဗ္ဗတကူဋာနိ ပဒါလေတွာ ဝနဂစ္ဆရုက္ခာဒီနိ ဥမ္မူလေတွာ သမန္တာ ဂါမနိဂမေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကာတုံ သမတ္ထာပိ မဟာပုရိသဿ ပုညတေဇေန ဝိဟတာနုဘာဝါ ဗောဓိသတ္တံ ပတွာ စီဝရကဏ္ဏမတ္တမ္ပိ စာလေတုံ နာသက္ခိံသု။ တတော ‘‘ဥဒကေန န အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ မာရေဿာမီ’’တိ
မဟာဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ တဿာနုဘာဝေန ဥပရူပရိ သတပဋလသဟဿပဋလာဒိဘေဒါ ဝလာဟကာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဝဿိံသု။ ဝုဋ္ဌိဓာရာဝေဂေန ပထဝီ ဆိဒ္ဒါ အဟောသိ။ ဝနရုက္ခာဒီနံ ဥပရိဘာဂေန မဟာမေဃော အာဂန္တွာ မဟာသတ္တဿ စီဝရေ ဥဿာဝဗိန္ဒုဋ္ဌာနမတ္တမ္ပိ တေမေတုံ နာသက္ခိ။ တတော ပါသာဏဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ မဟန္တာနိ မဟန္တာနိ ပဗ္ဗတကူဋာနိ ဓူမာယန္တာနိ ပဇ္ဇလန္တာနိ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ပတွာ ဒိဗ္ဗမာလာဂုဠဘာဝံ အာပဇ္ဇိံသု။ တတော ပဟရဏဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ ဧကတောဓာရာဥဘတောဓာရာအသိသတ္တိခုရပ္ပါဒယော ဓူမာယန္တာ ပဇ္ဇလန္တာ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ပတွာ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖါနိ အဟေသုံ။ တတော အင်္ဂါရဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ ကိံသုကဝဏ္ဏာ အင်္ဂါရာ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒမူလေ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖါနိ ဟုတွာ ဝိကိရိံသု။ တတော ကုက္ကုဠဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ အစ္စုဏှော အဂ္ဂိဝဏ္ဏော ကုက္ကုဠော အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒမူလေ ဒိဗ္ဗစန္ဒနစုဏ္ဏံ ဟုတွာ နိပတိ။ တတော ဝါလုကာဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ အတိသုခုမဝါလုကာ ဓူမာယန္တာ ပဇ္ဇလန္တာ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒမူလေ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖါနိ ဟုတွာ နိပတိံသု။ တတော ကလလဝဿံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ တံ ကလလံ ဓူမာယန္တံ ပဇ္ဇလန္တံ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒမူလေ ဒိဗ္ဗဝိလေပနံ ဟုတွာ နိပတိ။ တတော ‘‘ဣမိနာ ဘိံသေတွာ သိဒ္ဓတ္ထံ ပလာပေဿာမီ’’တိ အန္ဓကာရံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ တံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဝိယ မဟာတမံ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ ပတွာ သူရိယပ္ပဘာဝိဟတံ ဝိယ အန္ဓကာရံ အန္တရဓာယိ။
ဧဝံ မာရော ဣမာဟိ နဝဟိ ဝါတဝဿပါသာဏပဟရဏအင်္ဂါရကုက္ကုဠဝါလုကာကလလအန္ဓကာရဝုဋ္ဌီဟိ ဗောဓိသတ္တံ ပလာပေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘ကိံ ဘဏေ, တိဋ္ဌထ, ဣမံ သိဒ္ဓတ္ထကုမာရံ ဂဏှထ ဟနထ ပလာပေထာ’’တိ ပရိသံ အာဏာပေတွာ သယမ္ပိ ဂိရိမေခလဿ ဟတ္ထိနော ခန္ဓေ နိသိန္နော စက္ကာဝုဓံ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထ ဥဋ္ဌာဟိ ဧတသ္မာ ပလ္လင်္ကာ, နာယံ တုယှံ ပါပုဏာတိ, မယှံ ဧဝ ပါပုဏာတီ’’တိ အာဟ။ မဟာသတ္တော တဿ ဝစနံ သုတွာ အဝေါစ – ‘‘မာရ, နေဝ တယာ ဒသ ပါရမိယော ပူရိတာ, န ဥပပါရမိယော, န ပရမတ္ထပါရမိယော, နာပိ ပဉ္စ မဟာပရိစ္စာဂါ ပရိစ္စတ္တာ, န ဉာတတ္ထစရိယာ, န လောကတ္ထစရိယာ, န ဗုဒ္ဓိစရိယာ ပူရိတာ,
သဗ္ဗာ တာ မယာယေဝ ပူရိတာ, တသ္မာ နာယံ ပလ္လင်္ကော တုယှံ ပါပုဏာတိ, မယှေဝေသော ပါပုဏာတီ’’တိ။
မာရော ကုဒ္ဓေါ ကောဓဝေဂံ အသဟန္တော မဟာပုရိသဿ စက္ကာဝုဓံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တံ တဿ ဒသ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇေန္တဿ ဥပရိဘာဂေ မာလာဝိတာနံ ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ တံ ကိရ ခုရဓာရစက္ကာဝုဓံ အညဒါ တေန ကုဒ္ဓေန ဝိဿဋ္ဌံ ဧကဃနပါသာဏတ္ထမ္ဘေ ဝံသကဠီရေ ဝိယ ဆိန္ဒန္တံ ဂစ္ဆတိ, ဣဒါနိ ပန တသ္မိံ မာလာဝိတာနံ ဟုတွာ ဌိတေ အဝသေသာ မာရပရိသာ ‘‘ဣဒါနိ ပလ္လင်္ကတော ဝုဋ္ဌာယ ပလာယိဿတီ’’တိ မဟန္တမဟန္တာနိ သေလကူဋာနိ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ တာနိပိ မဟာပုရိသဿ ဒသ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇေန္တဿ မာလာဂုဠဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ ဘူမိယံ ပတိံသု။ ဒေဝတာ စက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဌိတာ ဂီဝံ ပသာရေတွာ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘နဋ္ဌော ဝတ သော သိဒ္ဓတ္ထကုမာရဿ ရူပဂ္ဂပ္ပတ္တော အတ္တဘာဝေါ, ကိံ နု ခေါ ကရိဿတီ’’တိ ဩလောကေန္တိ။
တတော မဟာပုရိသော ‘‘ပူရိတပါရမီနံ ဗောဓိသတ္တာနံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနဒိဝသေ ပတ္တပလ္လင်္ကော မယှံဝ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝတွာ ဌိတံ မာရံ အာဟ – ‘‘မာရ တုယှံ ဒါနဿ ဒိန္နဘာဝေ ကော သက္ခီ’’တိ။ မာရော ‘‘ဣမေ ဧတ္တကာ ဇနာ သက္ခိနော’’တိ မာရဗလာဘိမုခံ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ မာရပရိသာယ ‘‘အဟံ သက္ခီ, အဟံ သက္ခီ’’တိ ပဝတ္တသဒ္ဒေါ ပထဝိဥန္ဒြိယနသဒ္ဒသဒိသော အဟောသိ။ အထ မာရော မဟာပုရိသံ အာဟ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထ, တုယှံ ဒါနဿ ဒိန္နဘာဝေ ကော သက္ခီ’’တိ။ မဟာပုရိသော ‘‘တုယှံ တာဝ ဒါနဿ ဒိန္နဘာဝေ သစေတနာ သက္ခိနော, မယှံ ပန ဣမသ္မိံ ဌာနေ သစေတနော ကောစိ သက္ခီ နာမ နတ္ထိ, တိဋ္ဌတု တာဝ မေ အဝသေသတ္တဘာဝေသု ဒိန္နဒါနံ, ဝေဿန္တရတ္တဘာဝေ ပန ဌတွာ မယှံ သတ္တသတကမဟာဒါနဿ ဒိန္နဘာဝေ အယံ အစေတနာပိ ဃနမဟာပထဝီ သက္ခီ’’တိ စီဝရဂဗ္ဘန္တရတော ဒက္ခိဏဟတ္ထံ အဘိနီဟရိတွာ ‘‘ဝေဿန္တရတ္တဘာဝေ ဌတွာ မယှံ သတ္တသတကမဟာဒါနဿ ဒိန္နဘာဝေ တွံ သက္ခီ န သက္ခီ’’တိ မဟာပထဝိအဘိမုခံ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ မဟာပထဝီ ‘‘အဟံ တေ တဒါ သက္ခီ’’တိ ဝိရဝသတေန ဝိရဝသဟဿေန ဝိရဝသတသဟဿေန မာရဗလံ အဝတ္ထရမာနာ ဝိယ ဥန္နဒိ။
တတော မဟာပုရိသေ ‘‘ဒိန္နံ တေ သိဒ္ဓတ္ထ မဟာဒါနံ ဥတ္တမဒါန’’န္တိ ဝေဿန္တရဒါနံ သမ္မသန္တေ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတိကော ဂိရိမေခလဟတ္ထီ ဇဏ္ဏုကေဟိ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာသိ, မာရပရိသာ ဒိသာဝိဒိသာ ပလာယိ, ဒွေ ဧကမဂ္ဂေန ဂတာ နာမ နတ္ထိ, သီသာဘရဏာနိ စေဝ နိဝတ္ထဝတ္ထာနိ စ ပဟာယ သမ္မုခသမ္မုခဒိသာဟိယေဝ ပလာယိံသု။ တတော ဒေဝသံဃာ ပလာယမာနံ မာရဗလံ ဒိသွာ ‘‘မာရဿ ပရာဇယော ဇာတော, သိဒ္ဓတ္ထကုမာရဿ ဇယော, ဇယပူဇံ ကရိဿာမာ’’တိ နာဂါ နာဂါနံ, သုပဏ္ဏာ သုပဏ္ဏာနံ, ဒေဝတာ ဒေဝတာနံ, ဗြဟ္မာနော ဗြဟ္မာနံ, ဥဂ္ဃေါသေတွာ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ မဟာပုရိသဿ သန္တိကံ ဗောဓိပလ္လင်္ကံ အဂမံသု။
ဧဝံ ဂတေသု စ ပန တေသု –
‘‘ဇယော ဟိ ဗုဒ္ဓဿ သိရီမတော အယံ, မာရဿ စ ပါပိမတော ပရာဇယော၊
ဥဂ္ဃေါသယုံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပမောဒိတာ, ဇယံ တဒါ နာဂဂဏာ မဟေသိနော။
‘‘ဇယော ဟိ ဗုဒ္ဓဿ သိရီမတော အယံ, မာရဿ စ ပါပိမတော ပရာဇယော၊
ဥဂ္ဃေါသယုံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပမောဒိတာ, သုပဏ္ဏသံဃာပိ ဇယံ မဟေသိနော။
‘‘ဇယော ဟိ ဗုဒ္ဓဿ သိရီမတော အယံ, မာရဿ စ ပါပိမတော ပရာဇယော၊
ဥဂ္ဃေါသယုံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပမောဒိတာ, ဇယံ တဒါ ဒေဝဂဏာ မဟေသိနော။
‘‘ဇယော ဟိ ဗုဒ္ဓဿ သိရီမတော အယံ, မာရဿ စ ပါပိမတော ပရာဇယော၊
ဥဂ္ဃေါသယုံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပမောဒိတာ, ဇယံ တဒါ ဗြဟ္မဂဏာပိ တာဒိနော’’တိ။
အဝသေသာ ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု ဒေဝတာ မာလာဂန္ဓဝိလေပနေဟိ စ ပူဇယမာနာ နာနပ္ပကာရာ ထုတိယော စ ဝဒမာနာ အဋ္ဌံသု။ ဧဝံ
အနတ္ထင်္ဂတေယေဝ သူရိယေ မဟာပုရိသော မာရဗလံ ဝိဓမေတွာ စီဝရူပရိ ပတမာနေဟိ ဗောဓိရုက္ခင်္ကုရေဟိ ရတ္တပဝါဠပလ္လဝေဟိ ဝိယ ပူဇိယမာနော ပဌမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ အနုဿရိတွာ, မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေတွာ, ပစ္ဆိမယာမေ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေ ဉာဏံ ဩတာရေသိ။ အထဿ ဒွါဒသပဒိကံ ပစ္စယာကာရံ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန အနုလောမပဋိလောမတော သမ္မသန္တဿ ဒသသဟဿီ လောကဓာတု ဥဒကပရိယန္တံ ကတွာ ဒွါဒသက္ခတ္တုံ သမ္ပကမ္ပိ။
မဟာပုရိသေ ပန ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ဥန္နာဒေတွာ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တေ သကလဒသသဟဿီ လောကဓာတု အလင်္ကတပဋိယတ္တာ အဟောသိ။ ပါစီနစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဥဿာပိတာနံ ဓဇာနံ ပဋာကာနံ ရံသိယော ပစ္ဆိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ပဟရန္တိ, တထာ ပစ္ဆိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဥဿာပိတာနံ ပါစီနစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ, ဒက္ခိဏစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဥဿာပိတာနံ ဥတ္တရစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ, ဥတ္တရစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဥဿာပိတာနံ ဒက္ခိဏစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ပဟရန္တိ, ပထဝိတလေ ဥဿာပိတာနံ ပန ဓဇာနံ ပဋာကာနံ ဗြဟ္မလောကံ အာဟစ္စ အဋ္ဌံသု, ဗြဟ္မလောကေ ဗဒ္ဓါနံ ပထဝိတလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု, ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေသု ပုပ္ဖူပဂရုက္ခာ ပုပ္ဖံ ဂဏှိံသု, ဖလူပဂရုက္ခာ ဖလပိဏ္ဍီဘာရဘရိတာ အဟေသုံ။ ခန္ဓေသု ခန္ဓပဒုမာနိ ပုပ္ဖိံသု, သာခါသု သာခါပဒုမာနိ, လတာသု လတာပဒုမာနိ, အာကာသေ ဩလမ္ဗကပဒုမာနိ, သိလာတလာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဥပရူပရိ သတ္တ သတ္တ ဟုတွာ ဒဏ္ဍကပဒုမာနိ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ဒသသဟဿီ လောကဓာတု ဝဋ္ဋေတွာ ဝိဿဋ္ဌမာလာဂုဠာ ဝိယ သုသန္ထတပုပ္ဖသန္ထာရော ဝိယ စ အဟောသိ။ စက္ကဝါဠန္တရေသု အဋ္ဌယောဇနသဟဿလောကန္တရိကာ သတ္တသူရိယပ္ပဘာယပိ အနောဘာသိတပုဗ္ဗာ ဧကောဘာသာ အဟေသုံ, စတုရာသီတိယောဇနသဟဿဂမ္ဘီရော မဟာသမုဒ္ဒေါ မဓုရောဒကော အဟောသိ, နဒိယော နပ္ပဝတ္တိံသု, ဇစ္စန္ဓာ ရူပါနိ ပဿိံသု, ဇာတိဗဓိရာ သဒ္ဒံ သုဏိံသု, ဇာတိပီဌသပ္ပိနော ပဒသာ ဂစ္ဆိံသု, အန္ဒုဗန္ဓနာဒီနိ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတိံသု။
ဧဝံ အပရိမာဏေန သိရိဝိဘဝေန ပူဇိယမာနော မဟာပုရိသော အနေကပ္ပကာရေသု အစ္ဆရိယဓမ္မေသု ပါတုဘူတေသု သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အဝိဇဟိတံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –
‘‘အနေကဇာတိသံသာရံ, သန္ဓာဝိဿံ အနိဗ္ဗိသံ၊
ဂဟကာရံ ဂဝေသန္တော, ဒုက္ခာ ဇာတိ ပုနပ္ပုနံ။
‘‘ဂဟကာရက ဒိဋ္ဌောသိ, ပုန ဂေဟံ န ကာဟသိ၊
သဗ္ဗာ တေ ဖာသုကာ ဘဂ္ဂါ, ဂဟကူဋံ ဝိသင်္ခတံ၊
ဝိသင်္ခါရဂတံ စိတ္တံ, တဏှာနံ ခယမဇ္ဈဂါ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၅၃-၁၅၄)၊
ဣတိ တုသိတပုရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အယံ ဗောဓိမဏ္ဍေ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တိ, ဧတ္တကံ ဌာနံ အဝိဒူရေနိဒါနံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
အဝိဒူရေနိဒါနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
၃။ သန္တိကေနိဒါနကထာ
‘‘သန္တိကေနိဒါနံ ပန ‘ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယ’န္တိ ဧဝံ တေသု တေသု ဌာနေသု ဝိဟရတော တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေယေဝ လဗ္ဘတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စာပိ ဧဝံ ဝုတ္တံ, အထ ခေါ ပန တမ္ပိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ ဇယပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ ဟိ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ ‘‘အဟံ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဣမဿ ပလ္လင်္ကဿ ကာရဏာ သန္ဓာဝိံ, ဧတ္တကံ မေ ကာလံ ဣမဿေဝ ပလ္လင်္ကဿ ကာရဏာ အလင်္ကတသီသံ ဂီဝါယ ဆိန္ဒိတွာ ဒိန္နံ, သုအဉ္ဇိတာနိ အက္ခီနိ ဟဒယမံသဉ္စ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဒိန္နံ, ဇာလီကုမာရသဒိသာ ပုတ္တာ ကဏှာဇိနကုမာရိသဒိသာ ဓီတရော မဒ္ဒီဒေဝိသဒိသာ ဘရိယာယော စ ပရေသံ ဒါသတ္ထာယ ဒိန္နာ, အယံ မေ ပလ္လင်္ကော ဇယပလ္လင်္ကော ဝရပလ္လင်္ကော စ။ ဧတ္ထ မေ နိသိန္နဿ သင်္ကပ္ပါ ပရိပုဏ္ဏာ, န တာဝ ဣတော ဥဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ အနေကကောဋိသတသဟဿာ သမာပတ္တိယော သမာပဇ္ဇန္တော သတ္တာဟံ တတ္ထေဝ နိသီဒိ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသီဒိ ဝိမုတ္တိသုခပဋိသံဝေဒီ’’တိ (ဥဒါ။ ၁၊ မဟာဝ။ ၁)။
အထ ဧကစ္စာနံ ဒေဝတာနံ ‘‘အဇ္ဇာပိ နူန သိဒ္ဓတ္ထဿ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အတ္ထိ, ပလ္လင်္ကသ္မိဉှိ အာလယံ န ဝိဇဟတီ’’တိ ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ။ သတ္ထာ
ဒေဝတာနံ ပရိဝိတက္ကံ ဉတွာ တာသံ ဝိတက္ကဝူပသမနတ္ထံ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ယမကပါဋိဟာရိယံ ဒဿေသိ။ မဟာဗောဓိမဏ္ဍသ္မိဉှိ ကတပါဋိဟာရိယဉ္စ, ဉာတိသမာဂမေ ကတပါဋိဟာရိယဉ္စ, ပါထိကပုတ္တသမာဂမေ ကတပါဋိဟာရိယဉ္စ, သဗ္ဗံ ကဏ္ဍမ္ဗရုက္ခမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယသဒိသံ အဟောသိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမိနာ ပါဋိဟာရိယေန ဒေဝတာနံ ဝိတက္ကံ ဝူပသမေတွာ ပလ္လင်္ကတော ဤသကံ ပါစီနနိဿိတေ ဥတ္တရဒိသာဘာဂေ ဌတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝတ မေ ပလ္လင်္ကေ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဒ္ဓ’’န္တိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပသတသဟဿဉ္စ ပူရိတာနံ ပါရမီနံ ဖလာဓိဂမဋ္ဌာနံ ပလ္လင်္ကံ ဗောဓိရုက္ခဉ္စ အနိမိသေဟိ အက္ခီဟိ ဩလောကယမာနော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ, တံ ဌာနံ အနိမိသစေတိယံ နာမ ဇာတံ။ အထ ပလ္လင်္ကဿ စ ဌိတဋ္ဌာနဿ စ အန္တရာ စင်္ကမံ မာပေတွာ ပုရတ္ထိမပစ္ဆိမတော အာယတေ ရတနစင်္ကမေ စင်္ကမန္တော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ, တံ ဌာနံ ရတနစင်္ကမစေတိယံ နာမ ဇာတံ။
စတုတ္ထေ ပန သတ္တာဟေ ဗောဓိတော ပစ္ဆိမုတ္တရဒိသာဘာဂေ ဒေဝတာ ရတနဃရံ မာပယိံသု, တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ အဘိဓမ္မပိဋကံ ဝိသေသတော စေတ္ထ အနန္တနယံ သမန္တပဋ္ဌာနံ ဝိစိနန္တော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ။ အာဘိဓမ္မိကာ ပနာဟု ‘‘ရတနဃရံ နာမ န သတ္တရတနမယံ ဂေဟံ, သတ္တန္နံ ပန ပကရဏာနံ သမ္မသိတဋ္ဌာနံ ‘ရတနဃရ’န္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ဥဘောပေတေ ပရိယာယာ ယုဇ္ဇန္တိ, တသ္မာ ဥဘယမ္ပေတံ ဂဟေတဗ္ဗမေဝ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပန တံ ဌာနံ ရတနဃရစေတိယံ နာမ ဇာတံ။ ဧဝံ ဗောဓိသမီပေယေဝ စတ္တာရိ သတ္တာဟာနိ ဝီတိနာမေတွာ ပဉ္စမေ သတ္တာဟေ ဗောဓိရုက္ခမူလာ ယေန အဇပါလနိဂြောဓော တေနုပသင်္ကမိ, တတြာပိ ဓမ္မံ ဝိစိနန္တောယေဝ ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တော နိသီဒိ။
တသ္မိံ သမယေ မာရော ဒေဝပုတ္တော ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ အနုဗန္ဓန္တော ဩတာရာပေက္ခောပိ ဣမဿ န ကိဉ္စိ ခလိတံ အဒ္ဒသံ, အတိက္ကန္တောဒါနိ ဧသ မမ ဝသ’’န္တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော မဟာမဂ္ဂေ နိသီဒိတွာ သောဠသ ကာရဏာနိ စိန္တေန္တော ဘူမိယံ သောဠသ လေခါ ကဍ္ဎိ – ‘‘အဟံ ဧသော ဝိယ ဒါနပါရမိံ န ပူရေသိံ, တေနမှိ ဣမိနာ သဒိသော န ဇာတော’’တိ ဧကံ လေခံ ကဍ္ဎိ။ တထာ ‘‘အဟံ ဧသော ဝိယ သီလပါရမိံ, နေက္ခမ္မပါရမိံ, ပညာပါရမိံ, ဝီရိယပါရမိံ, ခန္တိပါရမိံ, သစ္စပါရမိံ, အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ, မေတ္တာပါရမိံ, ဥပေက္ခာပါရမိံ န
ပူရေသိံ, တေနမှိ ဣမိနာ သဒိသော န ဇာတော’’တိ ဒသမံ လေခံ ကဍ္ဎိ။ တထာ ‘‘အဟံ ဧသော ဝိယ အသာဓာရဏဿ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏဿ ပဋိဝေဓာယ ဥပနိဿယဘူတာ ဒသ ပါရမိယော န ပူရေသိံ, တေနမှိ ဣမိနာ သဒိသော န ဇာတော’’တိ ဧကာဒသမံ လေခံ ကဍ္ဎိ။ တထာ ‘‘အဟံ ဧသော ဝိယ အသာဓာရဏဿ အာသယာနုသယဉာဏဿ, မဟာကရုဏာသမာပတ္တိဉာဏဿ, ယမကပါဋိဟီရဉာဏဿ, အနာဝရဏဉာဏဿ, သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဋိဝေဓာယ ဥပနိဿယဘူတာ ဒသ ပါရမိယော န ပူရေသိံ, တေနမှိ ဣမိနာ သဒိသော န ဇာတော’’တိ သောဠသမံ လေခံ ကဍ္ဎိ။ ဧဝံ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ မဟာမဂ္ဂေ သောဠသ လေခါ ကဍ္ဎမာနော နိသီဒိ။
တသ္မိံ သမယေ တဏှာ, အရတိ, ရဂါတိ တိဿော မာရဓီတရော ‘‘ပိတာ နော န ပညာယတိ, ကဟံ နု ခေါ ဧတရဟီ’’တိ ဩလောကယမာနာ တံ ဒေါမနဿပ္ပတ္တံ ဘူမိံ ဝိလေခမာနံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကသ္မာ, တာတ, ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ အမ္မာ, အယံ မဟာသမဏော မယှံ ဝသံ အတိက္ကန္တော, ဧတ္တကံ ကာလံ ဩလောကေန္တော ဩတာရမဿ ဒဋ္ဌုံ နာသက္ခိံ, တေနာဟံ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနောတိ။ ယဒိ ဧဝံ မာ စိန္တယိတ္ထ, မယမေတံ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ အာဒါယ အာဂမိဿာမာတိ။ န သက္ကာ, အမ္မာ, ဧသော ကေနစိ ဝသေ ကာတုံ, အစလာယ သဒ္ဓါယ ပတိဋ္ဌိတော ဧသော ပုရိသောတိ။ ‘‘တာတ မယံ ဣတ္ထိယော နာမ ဣဒါနေဝ နံ ရာဂပါသာဒီဟိ ဗန္ဓိတွာ အာနေဿာမ, တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပါဒေ တေ သမဏ ပရိစာရေမာ’’တိ အာဟံသု။ ဘဂဝါ ဝ တာသံ ဝစနံ မနသိ အကာသိ, န အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေသိ, အနုတ္တရေ ဥပဓိသင်္ခယေ ဝိမုတ္တမာနသော ဝိဝေကသုခညေဝ အနုဘဝန္တော နိသီဒိ။
ပုန မာရဓီတရော ‘‘ဥစ္စာဝစာ ခေါ ပုရိသာနံ အဓိပ္ပါယာ, ကေသဉ္စိ ကုမာရိကာသု ပေမံ ဟောတိ, ကေသဉ္စိ ပဌမဝယေ ဌိတာသု, ကေသဉ္စိ မဇ္ဈိမဝယေ ဌိတာသု, ယံနူန မယံ နာနပ္ပကာရေဟိ ရူပေဟိ ပလောဘေယျာမာ’’တိ ဧကမေကာ ကုမာရိဝဏ္ဏာဒိဝသေန သတံ သတံ အတ္တဘာဝေ အဘိနိမ္မိနိတွာ ကုမာရိယော, အဝိဇာတာ, သကိံဝိဇာတာ, ဒုဝိဇာတာ, မဇ္ဈိမိတ္ထိယော, မဟိတ္ထိယော စ ဟုတွာ ဆက္ခတ္တုံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပါဒေ တေ သမဏ ပရိစာရေမာ’’တိ အာဟံသု။ တမ္ပိ ဘဂဝါ န မနသာကာသိ, ယထာ တံ အနုတ္တရေ ဥပဓိသင်္ခယေဝ ဝိမုတ္တော။ ကေစိ ပနာစရိယာ ဝဒန္တိ ‘‘တာ
မဟိတ္ထိဘာဝေန ဥပဂတာ ဒိသွာ ဘဂဝါ ‘ဧဝမေဝံ ဧတာ ခဏ္ဍဒန္တာ ပလိတကေသာ ဟောန္တူ’တိ အဓိဋ္ဌာသီ’’တိ, တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ န ဟိ သတ္ထာ ဧဝရူပံ အဓိဋ္ဌာနံ ကရောတိ။ ဘဂဝါ ပန ‘‘အပေထ တုမှေ, ကိံ ဒိသွာ ဧဝံ ဝါယမထ, ဧဝရူပံ နာမ အဝီတရာဂါဒီနံ ပုရတော ကာတုံ ယုတ္တံ, တထာဂတဿ ပန ရာဂေါ ပဟီနော, ဒေါသော ပဟီနော, မောဟော ပဟီနော’’တိ အတ္တနော ကိလေသပ္ပဟာနံ အာရဗ္ဘ –
‘‘ယဿ ဇိတံ နာဝဇီယတိ, ဇိတမဿ နောယာတိ ကောစိ လောကေ၊
တံ ဗုဒ္ဓမနန္တဂေါစရံ, အပဒံ ကေန ပဒေန နေဿထ။
‘‘ယဿ ဇာလိနီ ဝိသတ္တိကာ, တဏှာ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ နေတဝေ၊
တံ ဗုဒ္ဓမနန္တဂေါစရံ, အပဒံ ကေန ပဒေန နေဿထာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၇၉-၁၈၀) –
ဣမာ ဓမ္မပဒေ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေ ဒွေ ဂါထာ ဝဒန္တော ဓမ္မံ ကထေသိ။ တာ ‘‘သစ္စံ ကိရ နော ပိတာ အဝေါစ, အရဟံ သုဂတော လောကေ န ရာဂေန သုဝါနယော’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ပိတု သန္တိကံ အဂမံသု။
ဘဂဝါပိ တတ္ထ သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတွာ မုစလိန္ဒမူလံ အဂမာသိ။ တတ္ထ သတ္တာဟဝဒ္ဒလိကာယ ဥပ္ပန္နာယ သီတာဒိပဋိဗာဟနတ္ထံ မုစလိန္ဒေန နာဂရာဇေန သတ္တက္ခတ္တုံ ဘောဂေဟိ ပရိက္ခိတ္တော အသမ္ဗာဓာယ ဂန္ဓကုဋိယံ ဝိဟရန္တော ဝိယ ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒိယမာနော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတွာ ရာဇာယတနံ ဥပသင်္ကမိ, တတ္ထာပိ ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒိယမာနောယေဝ နိသီဒိ။ ဧတ္တာဝတာ သတ္တ သတ္တာဟာနိ ပရိပုဏ္ဏာနိ။ ဧတ္ထန္တရေ နေဝ မုခဓောဝနံ, န သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ, န အာဟာရကိစ္စံ အဟောသိ, ဈာနသုခဖလသုခေနေဝ ဝီတိနာမေသိ။
အထဿ တသ္မိံ သတ္တသတ္တာဟမတ္ထကေ ဧကူနပညာသတိမေ ဒိဝသေ တတ္ထ နိသိန္နဿ ‘‘မုခံ ဓောဝိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥဒပါဒိ။ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော အဂဒဟရီဋကံ အာဟရိတွာ အဒါသိ, သတ္ထာ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ, တေနဿ သရီရဝဠဉ္ဇံ အဟောသိ။ အထဿ သက္ကောယေဝ နာဂလတာဒန္တကဋ္ဌဉ္စေဝ
မုခဓောဝနဥဒကဉ္စ အဒါသိ။ သတ္ထာ တံ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ အနောတတ္တဒဟောဒကေန မုခံ ဓောဝိတွာ တတ္ထေဝ ရာဇာယတနမူလေ နိသီဒိ။
တသ္မိံ သမယေ တပုဿဘလ္လိကာ နာမ ဒွေ ဝါဏိဇာ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဥက္ကလာဇနပဒါ မဇ္ဈိမဒေသံ ဂစ္ဆန္တာ အတ္တနော ဉာတိသာလောဟိတာယ ဒေဝတာယ သကဋာနိ သန္နိရုမ္ဘိတွာ သတ္ထု အာဟာရသမ္ပာဒနေ ဥဿာဟိတာ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စ အာဒါယ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမံ အာဟာရံ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဋ္ဌံသု။ ဘဂဝါ ပါယာသပဋိဂ္ဂဟဏဒိဝသေယေဝ ပတ္တဿ အန္တရဟိတတ္တာ ‘‘န ခေါ တထာဂတာ ဟတ္ထေသု ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ, ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ စိန္တေသိ။ အထဿ စိတ္တံ ဉတွာ စတူဟိ ဒိသာဟိ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဣန္ဒနီလမဏိမယေ ပတ္တေ ဥပနာမေသုံ, ဘဂဝါ တေ ပဋိက္ခိပိ။ ပုန မုဂ္ဂဝဏ္ဏသေလမယေ စတ္တာရော ပတ္တေ ဥပနာမေသုံ။ ဘဂဝါ စတုန္နမ္ပိ ဒေဝပုတ္တာနံ အနုကမ္ပာယ စတ္တာရောပိ ပတ္တေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဥပရူပရိ ဌပေတွာ ‘‘ဧကော ဟောတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ, စတ္တာရောပိ မုခဝဋ္ဋိယံ ပညာယမာနလေခါ ဟုတွာ မဇ္ဈိမေန ပမာဏေန ဧကတ္တံ ဥပဂမိံသု။ ဘဂဝါ တသ္မိံ ပစ္စဂ္ဃေ သေလမယေ ပတ္တေ အာဟာရံ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ။ ဒွေ ဘာတရော ဝါဏိဇာ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သရဏံ ဂန္တွာ ဒွေဝါစိကာ ဥပါသကာ အဟေသုံ။ အထ နေသံ ‘‘ဧကံ နော, ဘန္တေ, ပရိစရိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တာနံ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန အတ္တနော သီသံ ပရာမသိတွာ ကေသဓာတုယော အဒါသိ။ တေ အတ္တနော နဂရေ တာ ဓာတုယော သုဝဏ္ဏသမုဂ္ဂဿ အန္တော ပက္ခိပိတွာ စေတိယံ ပတိဋ္ဌာပေသုံ။
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ခေါ တတော ဥဋ္ဌာယ ပုန အဇပါလနိဂြောဓမေဝ ဂန္တွာ နိဂြောဓမူလေ နိသီဒိ။ အထဿ တတ္ထ နိသိန္နမတ္တဿေဝ အတ္တနာ အဓိဂတဿ ဓမ္မဿ ဂမ္ဘီရတံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အာစိဏ္ဏော ‘‘အဓိဂတော ခေါ မျာယံ ဓမ္မော’’တိ ပရေသံ ဓမ္မံ အဒေသေတုကမျတာကာရပဝတ္တော ဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ။ အထ ဗြဟ္မာ သဟမ္ပတိ ‘‘နဿတိ ဝတ ဘော လောကော, ဝိနဿတိ ဝတ ဘော လောကော’’တိ ဒသဟိ စက္ကဝါဠသဟဿေဟိ သက္ကသုယာမသန္တုသိတသုနိမ္မိတဝသဝတ္တိမဟာဗြဟ္မာနော အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေသေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဓမ္မဒေသနံ အာယာစိ။
သတ္ထာ တဿ ပဋိညံ ဒတွာ ‘‘ကဿ နု ခေါ အဟံ ပဌမံ ဓမ္မံ ဒေသေယျ’’န္တိ စိန္တေန္တော ‘‘အာဠာရော ပဏ္ဍိတော, သော ဣမံ ဓမ္မံ ခိပ္ပံ အာဇာနိဿတီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာ ပုန ဩလောကေန္တော တဿ သတ္တာဟကာလကတဘာဝံ ဉတွာ ဥဒကံ အာဝဇ္ဇေသိ။ တဿာပိ အဘိဒေါသကာလကတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဗဟူပကာရာ ခေါ မေ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ’’တိ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ မနသိကာရံ ကတွာ ‘‘ကဟံ နု ခေါ တေ ဧတရဟိ ဝိဟရန္တီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ’’တိ ဉတွာ ‘‘တတ္ထ ဂန္တွာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေဿာမီ’’တိ ကတိပါဟံ ဗောဓိမဏ္ဍသာမန္တာယေဝ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဝိဟရိတွာ အာသာဠှိပုဏ္ဏမာသိယံ ‘‘ဗာရာဏသိံ ဂမိဿာမီ’’တိ စာတုဒ္ဒသိယံ ပစ္စူသသမယေ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ကာလဿေဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အဋ္ဌာရသယောဇနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နော အန္တရာမဂ္ဂေ ဥပကံ နာမ အာဇီဝကံ ဒိသွာ တဿ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဘာဝံ အာစိက္ခိတွာ တံ ဒိဝသံယေဝ သာယနှသမယေ ဣသိပတနံ အဂမာသိ။
ပဉ္စဝဂ္ဂိယာ ထေရာ တထာဂတံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ အာဝုသော သမဏော ဂေါတမော ပစ္စယဗာဟုလ္လာယ အာဝတ္တိတွာ ပရိပုဏ္ဏကာယော ပီဏိန္ဒြိယော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟုတွာ အာဂစ္ဆတိ, ဣမဿ အဘိဝါဒနာဒီနိ န ကရိဿာမ, မဟာကုလပသုတော ခေါ ပနေသ အာသနာဘိဟာရံ အရဟတိ, တေနဿ အာသနမတ္တံ ပညာပေဿာမာ’’တိ ကတိကံ အကံသု။ ဘဂဝါ သဒေဝကဿ လောကဿ စိတ္တာစာရံ ဇာနနသမတ္ထေန ဉာဏေန ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣမေ စိန္တယိံသူ’’တိ အာဝဇ္ဇေတွာ စိတ္တံ အညာသိ။ အထ နေ သဗ္ဗဒေဝမနုဿေသု အနောဒိဿကဝသေန ဖရဏသမတ္ထံ မေတ္တစိတ္တံ သင်္ခိပိတွာ ဩဒိဿကဝသေန မေတ္တစိတ္တေန ဖရိ။ တေ ဘဂဝတာ မေတ္တစိတ္တေန ဖုဋ္ဌာ တထာဂတေ ဥပသင်္ကမန္တေ သကာယ ကတိကာယ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ အကံသု, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘာဝံ ပနဿ အဇာနမာနာ ကေဝလံ နာမေန စ အာဝုသောဝါဒေန စ သမုဒါစရန္တိ။
အထ နေ ဘဂဝါ ‘‘မာ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတံ နာမေန စ အာဝုသောဝါဒေန စ သမုဒါစရထ, အရဟံ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဘာဝံ သညာပေတွာ ပညတ္တေ ဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ဥတ္တရာသာဠှနက္ခတ္တယောဂေ ဝတ္တမာနေ အဋ္ဌာရသဟိ ဗြဟ္မကောဋီဟိ ပရိဝုတော
ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ထေရေ အာမန္တေတွာ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တန္တံ ဒေသေသိ။ တေသု အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရော ဒေသနာနုသာရေန ဉာဏံ ပေသေန္တော သုတ္တပရိယောသာနေ အဋ္ဌာရသဟိ ဗြဟ္မကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ တတ္ထေဝ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ ဝပ္ပတ္ထေရံ ဩဝဒန္တော ဝိဟာရေယေဝ နိသီဒိ, သေသာ စတ္တာရော ပိဏ္ဍာယ စရိံသု။ ဝပ္ပတ္ထေရော ပုဗ္ဗဏှေယေဝ သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ပုနဒိဝသေ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရံ, ပုနဒိဝသေ မဟာနာမတ္ထေရံ, ပုနဒိဝသေ အဿဇိတ္ထေရန္တိ သဗ္ဗေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပဉ္စမိယံ ပက္ခဿ ပဉ္စပိ ဇနေ သန္နိပါတေတွာ အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန္တံ (သံ။ နိ။ ၃။၅၉၊ မဟာဝ။ ၂၀ အာဒယော) ဒေသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ပဉ္စပိ ထေရာ အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ အထ သတ္ထာ ယသကုလပုတ္တဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ တံ ရတ္တိဘာဂေ နိဗ္ဗိဇ္ဇိတွာ ဂေဟံ ပဟာယ နိက္ခန္တံ ‘‘ဧဟိ ယသာ’’တိ ပက္ကောသိတွာ တသ္မိံယေဝ ရတ္တိဘာဂေ သောတာပတ္တိဖလေ, ပုနဒိဝသေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ, အပရေပိ တဿ သဟာယကေ စတုပဏ္ဏာသ ဇနေ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗာဇေတွာ အရဟတ္တံ ပါပေသိ။
ဧဝံ လောကေ ဧကသဋ္ဌိယာ အရဟန္တေသု ဇာတေသု သတ္ထာ ဝုတ္ထဝဿော ပဝါရေတွာ ‘‘စရထ, ဘိက္ခဝေ, စာရိက’’န္တိ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ ဒိသာသု ပေသေတွာ သယံ ဥရုဝေလံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ကပ္ပါသိကဝနသဏ္ဍေ တိံသ ဇနေ ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယကုမာရေ ဝိနေသိ။ တေသု သဗ္ဗပစ္ဆိမကော သောတာပန္နော, သဗ္ဗုတ္တမော အနာဂါမီ အဟောသိ။ တေပိ သဗ္ဗေ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေနေဝ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဒိသာသု ပေသေတွာ ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ပါဋိဟာရိယသဟဿာနိ ဒဿေတွာ ဥရုဝေလကဿပါဒယော သဟဿဇဋိလပရိဝါရေ တေဘာတိကဇဋိလေ ဝိနေတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေနေဝ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဂယာသီသေ နိသီဒါပေတွာ အာဒိတ္တပရိယာယဒေသနာယ (မဟာဝ။ ၅၄) အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ တေန အရဟန္တသဟဿေန ပရိဝုတော ‘‘ဗိမ္ဗိသာရရညော ဒိန္နံ ပဋိညံ မောစေဿာမီ’’တိ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ နဂရူပစာရေ လဋ္ဌိဝနုယျာနံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဥယျာနပါလဿ သန္တိကာ ‘‘သတ္ထာ အာဂတော’’တိ သုတွာ ဒွါဒသနဟုတေဟိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေဟိ ပရိဝုတော သတ္ထာရံ
ဥပသင်္ကမိတွာ စက္ကဝိစိတ္တတလေသု သုဝဏ္ဏပဋ္ဋဝိတာနံ ဝိယ ပဘာသမုဒယံ ဝိဿဇ္ဇန္တေသု တထာဂတဿ ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ။
အထ ခေါ တေသံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ ဧတဒဟောသိ ‘‘ကိံ နု ခေါ မဟာသမဏော ဥရုဝေလကဿပေ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ, ဥဒါဟု ဥရုဝေလကဿပေါ မဟာသမဏေ’’တိ။ ဘဂဝါ တေသံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ ထေရံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
‘‘ကိမေဝ ဒိသွာ ဥရုဝေလဝါသိ, ပဟာသိ အဂ္ဂိံ ကိသကော ဝဒါနော၊
ပုစ္ဆာမိ တံ ကဿပ ဧတမတ္ထံ, ကထံ ပဟီနံ တဝ အဂ္ဂိဟုတ္တ’’န္တိ။ (မဟာဝ။ ၅၅)၊
ထေရောပိ ဘဂဝတော အဓိပ္ပါယံ ဝိဒိတွာ –
‘‘ရူပေ စ သဒ္ဒေ စ အထော ရသေ စ, ကာမိတ္ထိယော စာဘိဝဒန္တိ ယညာ၊
ဧတံ မလန္တိ ဥပဓီသု ဉတွာ, တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိ’’န္တိ။ (မဟာဝ။ ၅၅) –
ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ အတ္တနော သာဝကဘာဝပကာသနတ္ထံ တထာဂတဿ ပါဒပိဋ္ဌေ သီသံ ဌပေတွာ ‘‘သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ, သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ ဝတွာ ဧကတာလံ ဒွိတာလံ တိတာလန္တိ ယာဝ သတ္တတာလပ္ပမာဏံ သတ္တက္ခတ္တုံ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဩရုယှ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ မဟာဇနော ‘‘အဟော မဟာနုဘာဝါ ဗုဒ္ဓါ, ဧဝံ ထာမဂတဒိဋ္ဌိကော နာမ ‘အရဟာ’တိ မညမာနော ဥရုဝေလကဿပေါပိ ဒိဋ္ဌိဇာလံ ဘိန္ဒိတွာ တထာဂတေန ဒမိတော’’တိ သတ္ထု ဂုဏကထံယေဝ ကထေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘နာဟံ ဣဒါနိယေဝ ဥရုဝေလကဿပံ ဒမေမိ, အတီတေပိ ဧသ မယာ ဒမိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ မဟာနာရဒကဿပဇာတကံ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၄၅ အာဒယော) ကထေတွာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ မဂဓရာဇာ ဧကာဒသဟိ နဟုတေဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ, ဧကံ နဟုတံ ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒေသိ။ ရာဇာ သတ္ထု သန္တိကေ နိသိန္နောယေဝ ပဉ္စ အဿာသကေ
ပဝေဒေတွာ သရဏံ ဂန္တွာ သွာတနာယ နိမန္တေတွာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ဘဂဝန္တံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။
ပုနဒိဝသေ ယေဟိ စ ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌော, ယေဟိ စ အဒိဋ္ဌော, သဗ္ဗေပိ ရာဇဂဟဝါသိနော အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ခါ မနုဿာ တထာဂတံ ဒဋ္ဌုကာမာ ပါတောဝ ရာဇဂဟတော လဋ္ဌိဝနုယျာနံ အဂမံသု။ တိဂါဝုတော မဂ္ဂေါ နပ္ပဟောသိ, သကလလဋ္ဌိဝနုယျာနံ နိရန္တရံ ဖုဋံ အဟောသိ။ မဟာဇနော ဒသဗလဿ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝံ ပဿန္တော တိတ္တိံ ကာတုံ နာသက္ခိ။ ဝဏ္ဏဘူမိ နာမေသာ။ ဧဝရူပေသု ဟိ ဌာနေသု တထာဂတဿ လက္ခဏာနုဗျဉ္ဇနာဒိပ္ပဘေဒါ သဗ္ဗာပိ ရူပကာယသိရီ ဝဏ္ဏေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဒသဗလဿ သရီရံ ပဿမာနေန မဟာဇနေန နိရန္တရံ ဖုဋေ ဥယျာနေ စ မဂ္ဂေ စ ဧကဘိက္ခုဿပိ နိက္ခမနောကာသော နာဟောသိ။ တံ ဒိဝသံ ကိရ ဘဂဝါ ဆိန္နဘတ္တော ဘဝေယျ, တံ မာ အဟောသီတိ သက္ကဿ နိသိန္နာသနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သော အာဝဇ္ဇမာနော တံ ကာရဏံ ဉတွာ မာဏဝကဝဏ္ဏံ အဘိနိမ္မိနိတွာ ဗုဒ္ဓဓမ္မသံဃပဋိသံယုတ္တာ ထုတိယော ဝဒမာနော ဒသဗလဿ ပုရတော ဩတရိတွာ ဒေဝတာနုဘာဝေန ဩကာသံ ကတွာ –
‘‘ဒန္တော ဒန္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ, ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ၊
သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော, ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ။
‘‘မုတ္တော မုတ္တေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ, ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ၊
သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော, ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ။
‘‘တိဏ္ဏော တိဏ္ဏေဟိ သဟ ပုရာဏဇဋိလေဟိ, ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိပ္ပမုတ္တေဟိ၊
သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏော, ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ။
‘‘ဒသဝါသော ဒသဗလော, ဒသဓမ္မဝိဒူ ဒသဘိ စုပေတော၊
သော ဒသသတပရိဝါရော, ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ဘဂဝါ’’တိ။ (မဟာဝ။ ၅၈) –
ဣမာဟိ ဂါထာဟိ သတ္ထု ဝဏ္ဏံ ဝဒမာနော ပုရတော ပါယာသိ။ တဒါ မဟာဇနော မာဏဝကဿ ရူပသိရိံ ဒိသွာ ‘‘အတိဝိယ အဘိရူပေါ အယံ မာဏဝကော, န ခေါ ပန အမှေဟိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကုတော အယံ မာဏဝကော, ကဿ ဝါယ’’န္တိ အာဟ။ တံ သုတွာ မာဏဝေါ –
‘‘ယော ဓီရော သဗ္ဗဓိ ဒန္တော, သုဒ္ဓေါ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊
အရဟံ သုဂတော လောကေ, တဿာဟံ ပရိစာရကော’’တိ။ (မဟာဝ။ ၅၈) – ဂါထမာဟ၊
သတ္ထာ သက္ကေန ကတောကာသံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဘိက္ခုသဟဿပရိဝုတော ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ။ ရာဇာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, တီဏိ ရတနာနိ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ခိဿာမိ, ဝေလာယ ဝါ အဝေလာယ ဝါ ဘဂဝတော သန္တိကံ အာဂမိဿာမိ, လဋ္ဌိဝနုယျာနံ နာမ အတိဒူရေ, ဣဒံ ပန အမှာကံ ဝေဠုဝနံ နာမ ဥယျာနံ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နံ ဗုဒ္ဓါရဟံ သေနာသနံ။ ဣဒံ မေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတူ’’တိ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရေန ပုပ္ဖဂန္ဓဝါသိတံ မဏိဝဏ္ဏံ ဥဒကံ အာဒါယ ဝေဠုဝနုယျာနံ ပရိစ္စဇန္တော ဒသဗလဿ ဟတ္ထေ ဥဒကံ ပါတေသိ။ တသ္မိံ အာရာမပဋိဂ္ဂဟဏေ ‘‘ဗုဒ္ဓသာသနဿ မူလာနိ ဩတိဏ္ဏာနီ’’တိ မဟာပထဝီ ကမ္ပိ။ ဇမ္ဗုဒီပသ္မိဉှိ ဌပေတွာ ဝေဠုဝနံ အညံ မဟာပထဝိံ ကမ္ပေတွာ ဂဟိတသေနာသနံ နာမ နတ္ထိ။ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေပိ ဌပေတွာ မဟာဝိဟာရံ အညံ ပထဝိံ ကမ္ပေတွာ ဂဟိတသေနာသနံ နာမ နတ္ထိ။ သတ္ထာ ဝေဠုဝနာရာမံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ရညော အနုမောဒနံ ကတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ဝေဠုဝနံ အဂမာသိ။
တသ္မိံ ခေါ ပန သမယေ သာရိပုတ္တော စ မောဂ္ဂလ္လာနော စာတိ ဒွေ ပရိဗ္ဗာဇကာ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တိ အမတံ ပရိယေသမာနာ။ တေသု သာရိပုတ္တော အဿဇိတ္ထေရံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော
ပယိရုပါသိတွာ ‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ’’တိ ဂါထံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ အတ္တနော သဟာယကဿ မောဂ္ဂလ္လာနပရိဗ္ဗာဇကဿပိ တမေဝ ဂါထံ အဘာသိ။ သောပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တေ ဥဘောပိ ဇနာ သဉ္စယံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု။ တေသု မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သတ္တာဟေန အရဟတ္တံ ပါပုဏိ, သာရိပုတ္တတ္ထေရော အဍ္ဎမာသေန။ ဥဘောပိ စ နေ သတ္ထာ အဂ္ဂသာဝကဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာရိပုတ္တတ္ထေရေန အရဟတ္တပ္ပတ္တဒိဝသေယေဝ သာဝကသန္နိပါတံ အကာသိ။
တထာဂတေ ပန တသ္မိံယေဝ ဝေဠုဝနုယျာနေ ဝိဟရန္တေ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ ‘‘ပုတ္တော ကိရ မေ ဆဗ္ဗဿာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ စရိတွာ ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကော ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရတီ’’တိ သုတွာ အညတရံ အမစ္စံ အာမန္တေသိ ‘‘ဧဟိ, ဘဏေ, ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ မမ ဝစနေန ‘ပိတာ ဝေါ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ ဒဋ္ဌုကာမော’တိ ဝတွာ ပုတ္တံ မေ ဂဏှိတွာ ဧဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ရညော ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ခိပ္ပမေဝ သဋ္ဌိယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဒသဗလဿ စတုပရိသမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ သော ‘‘တိဋ္ဌတု တာဝ ရညော ပဟိတသာသန’’န္တိ ပရိယန္တေ ဌိတော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ယထာဌိတောဝ သဒ္ဓိံ ပုရိသသဟဿေန အရဟတ္တံ ပတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ဘဂဝါ ‘‘ဧထ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ, သဗ္ဗေ တင်္ခဏံယေဝ ဣဒ္ဓိမယပတ္တစီဝရဓရာ သဋ္ဌိဝဿတ္ထေရာ ဝိယ အဟေသုံ။ အရဟတ္တံ ပတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပန အရိယာ နာမ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောန္တီတိ သော ရညာ ပဟိတသာသနံ ဒသဗလဿ န ကထေသိ။ ရာဇာ ‘‘နေဝ ဂတော အာဂစ္ဆတိ, န သာသနံ သုယျတီ’’တိ ‘‘ဧဟိ, ဘဏေ, တွံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ တေနေဝ နိယာမေန အညံ အမစ္စံ ပေသေသိ။ သောပိ ဂန္တွာ ပုရိမနယေနေဝ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ အရဟတ္တံ ပတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ ရာဇာ ဧတေနေဝ နိယာမေန ပုရိသသဟဿပရိဝါရေ နဝ အမစ္စေ ပေသေသိ, သဗ္ဗေ အတ္တနော ကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ တုဏှီဘူတာ တတ္ထေဝ ဝိဟရိံသု။
ရာဇာ သာသနမတ္တမ္ပိ အာဟရိတွာ အာစိက္ခန္တံ အလဘိတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဧတ္တကာ ဇနာ မယိ သိနေဟာဘာဝေန သာသနမတ္တမ္ပိ န ပစ္စာဟရိံသု, ကော နု ခေါ မမ ဝစနံ ကရိဿတီ’’တိ သဗ္ဗံ ရာဇဗလံ ဩလောကေန္တော ကာဠုဒါယိံ အဒ္ဒသ။ သော ကိရ ရညော သဗ္ဗတ္ထသာဓကော အမစ္စော အဗ္ဘန္တရိကော အတိဝိဿာသိကော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကဒိဝသေ ဇာတော သဟပံသုကီဠကော သဟာယော။ အထ နံ ရာဇာ အာမန္တေသိ ‘‘တာတ, ကာဠုဒါယိ အဟံ မမ ပုတ္တံ ပဿိတုကာမော နဝ ပုရိသသဟဿာနိ ပေသေသိံ, ဧကပုရိသောပိ အာဂန္တွာ သာသနမတ္တံ အာရောစေန္တောပိ နတ္ထိ, ဒုဇ္ဇာနော ခေါ ပန ဇီဝိတန္တရာယော, အဟံ ဇီဝမာနောဝ ပုတ္တံ ဒဋ္ဌုံ ဣစ္ဆာမိ, သက္ခိဿသိ နု ခေါ မေ ပုတ္တံ ဒဿေတု’’န္တိ။ သက္ခိဿာမိ, ဒေဝ, သစေ ပဗ္ဗဇိတုံ လဘိဿာမီတိ။ တာတ, တွံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါ အပဗ္ဗဇိတွာ ဝါ မယှံ ပုတ္တံ ဒဿေဟီတိ။ သော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ရညော သာသနံ အာဒါယ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာဝေလာယ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုတွာ သပရိဝါရော အရဟတ္တဖလံ ပတွာ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာ ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ပဌမံ အန္တောဝဿံ ဣသိပတနေ ဝသိတွာ ဝုတ္ထဝဿော ပဝါရေတွာ ဥရုဝေလံ ဂန္တွာ တတ္ထ တယော မာသေ ဝသန္တော တေဘာတိကဇဋိလေ ဝိနေတွာ ဘိက္ခုသဟဿပရိဝါရော ဖုဿမာသပုဏ္ဏမာယံ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဒွေ မာသေ ဝသိ။ ဧတ္တာဝတာ ဗာရာဏသိတော နိက္ခန္တဿ ပဉ္စ မာသာ ဇာတာ, သကလော ဟေမန္တော အတိက္ကန္တော။ ကာဠုဒါယိတ္ထေရဿ အာဂတဒိဝသတော သတ္တဋ္ဌ ဒိဝသာ ဝီတိဝတ္တာ, သော ဖဂ္ဂုဏီပုဏ္ဏမာသိယံ စိန္တေသိ ‘‘အတိက္ကန္တော ဟေမန္တော, ဝသန္တသမယော အနုပ္ပတ္တော, မနုဿေဟိ သဿာဒီနိ ဥဒ္ဓရိတွာ သမ္မုခသမ္မုခဋ္ဌာနေဟိ မဂ္ဂါ ဒိန္နာ, ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာ ပထဝီ, သုပုပ္ဖိတာ ဝနသဏ္ဍာ, ပဋိပဇ္ဇနက္ခမာ မဂ္ဂါ, ကာလော ဒသဗလဿ ဉာတိသင်္ဂဟံ ကာတု’’န္တိ။ အထ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ –
‘‘အင်္ဂါရိနော ဒါနိ ဒုမာ ဘဒန္တေ, ဖလေသိနော ဆဒနံ ဝိပ္ပဟာယ၊
တေ အစ္စိမန္တောဝ ပဘာသယန္တိ, သမယော မဟာဝီရ အင်္ဂီရသာနံ…ပေ…။
‘‘နာတိသီတံ နာတိဥဏှံ, နာတိဒုဗ္ဘိက္ခဆာတကံ၊
သဒ္ဒလာ ဟရိတာ ဘူမိ, ဧသ ကာလော မဟာမုနီ’’တိ။ –
သဋ္ဌိမတ္တာဟိ ဂါထာဟိ ဒသဗလဿ ကုလနဂရံ ဂမနတ္ထာယ ဂမနဝဏ္ဏံ ဝဏ္ဏေသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဥဒါယိ မဓုရဿရေန ဂမနဝဏ္ဏံ ဝဏ္ဏေသီ’’တိ အာဟ။ ဘန္တေ, တုမှာကံ ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ ပဿိတုကာမော, ကရောထ ဉာတကာနံ သင်္ဂဟန္တိ။ သာဓု ဥဒါယိ, ကရိဿာမိ ဉာတကာနံ သင်္ဂဟံ, ဘိက္ခုသံဃဿ အာရောစေဟိ, ဂမိကဝတ္တံ ပူရေဿန္တီတိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ထေရော တေသံ အာရောစေသိ။
ဘဂဝါ အင်္ဂမဂဓဝါသီနံ ကုလပုတ္တာနံ ဒသဟိ သဟဿေဟိ, ကပိလဝတ္ထုဝါသီနံ ဒသဟိ သဟဿေဟီတိ သဗ္ဗေဟေဝ ဝီသတိသဟဿေဟိ ခီဏာသဝဘိက္ခူဟိ ပရိဝုတော ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆတိ။ ‘‘ရာဇဂဟတော သဋ္ဌိယောဇနံ ကပိလဝတ္ထုံ ဒွီဟိ မာသေဟိ ပါပုဏိဿာမီ’’တိ အတုရိတစာရိကံ ပက္ကာမိ။ ထေရောပိ ‘‘ဘဂဝတော နိက္ခန္တဘာဝံ ရညော အာရောစေဿာမီ’’တိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ရညော နိဝေသနေ ပါတုရဟောသိ။ ရာဇာ ထေရံ ဒိသွာ တုဋ္ဌစိတ္တော မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယာဒိတဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ ပတ္တံ ပူရေတွာ အဒါသိ။ ထေရော ဥဋ္ဌာယ ဂမနာကာရံ ဒဿေသိ။ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇထ, တာတာတိ။ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိဿာမိ, မဟာရာဇာတိ။ ကဟံ ပန, တာတ, သတ္ထာတိ? ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝါရော တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ စာရိကံ နိက္ခန္တော, မဟာရာဇာတိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌမာနသော အာဟ ‘‘တုမှေ ဣမံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ယာဝ မမ ပုတ္တော ဣမံ နဂရံ ပါပုဏာတိ, တာဝဿ ဣတောဝ ပိဏ္ဍပါတံ ဟရထာ’’တိ။ ထေရော အဓိဝါသေသိ။ ရာဇာ ထေရံ ပရိဝိသိတွာ ပတ္တံ ဂန္ဓစုဏ္ဏေန ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဥတ္တမဘောဇနဿ ပူရေတွာ ‘‘တထာဂတဿ ဒေထာ’’တိ ထေရဿ ဟတ္ထေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ထေရော သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံယေဝ ပတ္တံ အာကာသေ ခိပိတွာ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ပိဏ္ဍပါတံ အာဟရိတွာ သတ္ထု ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သတ္ထာ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧတေနုပါယေန ထေရော ဒိဝသေ ဒိဝသေ အာဟရိ, သတ္ထာပိ အန္တရာမဂ္ဂေ ရညောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ထေရောပိ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ‘‘အဇ္ဇ ဧတ္တကံ ဘဂဝါ အာဂတော, အဇ္ဇ ဧတ္တက’’န္တိ ဗုဒ္ဓဂုဏပဋိသံယုတ္တာယ ကထာယ သကလံ ရာဇကုလံ သတ္ထု ဒဿနံ ဝိနာယေဝ သတ္ထရိ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒံ အကာသိ။ တေနေဝ နံ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ
သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉, ၂၂၅) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။
သာကိယာပိ ခေါ ‘‘အနုပ္ပတ္တေ ဘဂဝတိ အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌံ ပဿိဿာမာ’’တိ သန္နိပတိတွာ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ ဝီမံသမာနာ ‘‘နိဂြောဓသက္ကဿ အာရာမော ရမဏီယော’’တိ သလ္လက္ခေတွာ တတ္ထ သဗ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂနဝိဓိံ ကာရေတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖဟတ္ထာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရောန္တာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတေ ဒဟရဒဟရေ နာဂရဒါရကေ စ နာဂရဒါရိကာယော စ ပဌမံ ပဟိဏိံသု, တတော ရာဇကုမာရေ စ ရာဇကုမာရိကာယော စ, တေသံ အနန္တရံ သာမံ ဂန္ဓပုပ္ဖစုဏ္ဏာဒီဟိ ပူဇယမာနာ ဘဂဝန္တံ ဂဟေတွာ နိဂြောဓာရာမမေဝ အဂမံသု။ တတြ ဘဂဝါ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။ သာကိယာ နာမ မာနဇာတိကာ မာနတ္ထဒ္ဓါ, တေ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော အမှေဟိ ဒဟရတရော, အမှာကံ ကနိဋ္ဌော, ဘာဂိနေယျော, ပုတ္တော, နတ္တာ’’တိ စိန္တေတွာ ဒဟရဒဟရေ ရာဇကုမာရေ အာဟံသု ‘‘တုမှေ ဝန္ဒထ, မယံ တုမှာကံ ပိဋ္ဌိတော နိသီဒိဿာမာ’’တိ။
တေသု ဧဝံ အဝန္ဒိတွာ နိသိန္နေသု ဘဂဝါ တေသံ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတွာ ‘‘န မံ ဉာတယော ဝန္ဒန္တိ, ဟန္ဒ ဒါနိ နေ ဝန္ဒာပေဿာမီ’’တိ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ တေသံ သီသေ ပါဒပံသုံ ဩကိရမာနော ဝိယ ကဏ္ဍမ္ဗရုက္ခမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယသဒိသံ ပါဋိဟာရိယံ အကာသိ။ ရာဇာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘ဘဂဝါ တုမှာကံ ဇာတဒိဝသေ ကာဠဒေဝလဿ ဝန္ဒနတ္ထံ ဥပနီတာနံ ပါဒေ ဝေါ ပရိဝတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏဿ မတ္ထကေ ပတိဋ္ဌိတေ ဒိသွာပိ အဟံ တုမှေ ဝန္ဒိံ, အယံ မေ ပဌမဝန္ဒနာ။ ဝပ္ပမင်္ဂလဒိဝသေ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ သိရိသယနေ နိသိန္နာနံ ဝေါ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ အပရိဝတ္တနံ ဒိသွာပိ ပါဒေ ဝန္ဒိံ, အယံ မေ ဒုတိယဝန္ဒနာ။ ဣဒါနိ ဣမံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာပိ အဟံ တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ, အယံ မေ တတိယဝန္ဒနာ’’တိ။ ရညာ ပန ဝန္ဒိတေ ဘဂဝန္တံ အဝန္ဒိတွာ ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ ဧကသာကိယောပိ နာဟောသိ, သဗ္ဗေ ဝန္ဒိံသုယေဝ။
ဣတိ ဘဂဝါ ဉာတယော ဝန္ဒာပေတွာ အာကာသတော ဩတရိတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ နိသိန္နေ ဘဂဝတိ သိခါပတ္တော ဉာတိသမာဂမော
အဟောသိ, သဗ္ဗေ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ဟုတွာ နိသီဒိံသု။ တတော မဟာမေဃော ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿိ။ တမ္ဗဝဏ္ဏံ ဥဒကံ ဟေဋ္ဌာ ဝိရဝန္တံ ဂစ္ဆတိ, တေမိတုကာမောဝ တေမေတိ, အတေမိတုကာမဿ သရီရေ ဧကဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ န ပတတိ။ တံ ဒိသွာ သဗ္ဗေ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတာ ‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ, အဟော အဗ္ဘုတ’’န္တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န ဣဒါနေဝ မယှံ ဉာတိသမာဂမေ ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿတိ, အတီတေပိ ဝဿီ’’တိ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ ဝေဿန္တရဇာတကံ ကထေသိ။ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဗ္ဗေ ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမိံသု။ ဧကောပိ ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ ‘‘သွေ အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဂတော နာမ နတ္ထိ။
သတ္ထာ ပုနဒိဝသေ ဝီသတိသဟဿဘိက္ခုပရိဝုတော ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တံ န ကောစိ ဂန္တွာ နိမန္တေသိ, ပတ္တံ ဝါ အဂ္ဂဟောသိ။ ဘဂဝါ ဣန္ဒခီလေ ဌိတောဝ အာဝဇ္ဇေသိ ‘‘ကထံ နု ခေါ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓါ ကုလနဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရိံသု, ကိံ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဣဿရဇနာနံ ဃရာနိ အဂမံသု, ဥဒါဟု သပဒါနစာရိကံ စရိံသူ’’တိ။ တတော ဧကဗုဒ္ဓဿပိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂမနံ အဒိသွာ ‘‘မယာပိ ဣဒါနိ အယမေဝ ဝံသော, အယံ ပဝေဏီ ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ, အာယတိဉ္စ မေ သာဝကာပိ မမညေဝ အနုသိက္ခန္တာ ပိဏ္ဍစာရိကဝတ္တံ ပရိပူရေဿန္တီ’’တိ ကောဋိယံ နိဝိဋ္ဌဂေဟတော ပဋ္ဌာယ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရိ။ ‘‘အယျော ကိရ သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိ ဒွိဘူမကတိဘူမကာဒီသု ပါသာဒေသု သီဟပဉ္ဇရေ ဝိဝရိတွာ မဟာဇနော ဒဿနဗျာဝဋော အဟောသိ။
ရာဟုလမာတာပိ ဒေဝီ ‘‘အယျပုတ္တော ကိရ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ မဟန္တေန ရာဇာနုဘာဝေန သုဝဏ္ဏသိဝိကာဒီဟိ ဝိစရိတွာ ဣဒါနိ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယဝတ္ထဝသနော ကပါလဟတ္ထော ပိဏ္ဍာယ စရတိ, သောဘတိ နု ခေါ’’တိ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကယမာနာ ဘဂဝန္တံ နာနာဝိရာဂသမုဇ္ဇလာယ သရီရပ္ပဘာယ နဂရဝီထိယော ဩဘာသေတွာ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခေပသမင်္ဂီဘူတာယ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနာဝဘာသိတာယ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတာယ အနောပမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဝိရောစမာနံ ဒိသွာ ဥဏှီသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပါဒတလာ –
‘‘သိနိဒ္ဓနီလမုဒုကုဉ္စိတကေသော, သူရိယနိမ္မလတလာဘိနလာဋော၊
ယုတ္တတုင်္ဂမုဒုကာယတနာသော, ရံသိဇာလဝိတတော နရသီဟော။
‘‘စက္ကဝရင်္ကိတရတ္တသုပါဒေါ, လက္ခဏမဏ္ဍိတအာယတပဏှိ၊
စာမရိဟတ္ထဝိဘူသိတပဏှော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘သကျကုမာရော ဝရဒေါ သုခုမာလော, လက္ခဏဝိစိတ္တပသန္နသရီရော၊
လောကဟိတာယ အာဂတော နရဝီရော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘အာယတယုတ္တသုသဏ္ဌိတသောတော, ဂေါပခုမော အဘိနီလနေတ္တော၊
ဣန္ဒဓနုအဘိနီလဘမုကော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘ပုဏ္ဏစန္ဒနိဘော မုခဝဏ္ဏော, ဒေဝနရာနံ ပိယော နရနာဂေါ၊
မတ္တဂဇိန္ဒဝိလာသိတဂါမီ, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘သိနိဒ္ဓသုဂမ္ဘီရမဉ္ဇုသဃောသော, ဟိင်္ဂုလဝဏ္ဏရတ္တသုဇိဝှေါ၊
ဝီသတိဝီသတိသေတသုဒန္တော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘ခတ္တိယသမ္ဘဝအဂ္ဂကုလိန္ဒော, ဒေဝမနုဿနမဿိတပါဒေါ၊
သီလသမာဓိပတိဋ္ဌိတစိတ္တော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘ဝဋ္ဋသုဝဋ္ဋသုသဏ္ဌိတဂီဝေါ, သီဟဟနုမိဂရာဇသရီရော၊
ကဉ္စနသုစ္ဆဝိဥတ္တမဝဏ္ဏော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘အဉ္ဇနသမဝဏ္ဏသုနီလကေသော, ကဉ္စနပဋ္ဋဝိသုဒ္ဓနလာဋော၊
ဩသဓိပဏ္ဍရသုဒ္ဓသုဥဏ္ဏော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော။
‘‘ဂစ္ဆန္တောနိလပထေ ဝိယ စန္ဒော, တာရာဂဏပရိဝဍ္ဎိတရူပေါ၊
သာဝကမဇ္ဈဂတော သမဏိန္ဒော, ဧသ ဟိ တုယှံ ပိတာ နရသီဟော’’တိ။ –
ဧဝမိမာဟိ ဒသဟိ နရသီဟဂါထာဟိ နာမ အဘိတ္ထဝိတွာ ‘‘တုမှာကံ ပုတ္တော ကိရ ဣဒါနိ ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ သံဝိဂ္ဂဟဒယော ဟတ္ထေန သာဋကံ သဏ္ဌပေန္တော တုရိတတုရိတံ နိက္ခမိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဘဂဝတော ပုရတော ဌတွာ အာဟ – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, အမှေ လဇ္ဇာပေထ, ကိမတ္ထံ ပိဏ္ဍာယ စရထ, ကိံ ‘ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ န သက္ကာ ဘတ္တံ လဒ္ဓု’န္တိ သညံ ကရိတ္ထာ’’တိ။ ဝံသစာရိတ္တမေတံ, မဟာရာဇ, အမှာကန္တိ။ နနု, ဘန္တေ, အမှာကံ မဟာသမ္မတခတ္တိယဝံသော နာမ ဝံသော, တတ္ထ စ ဧကခတ္တိယောပိ ဘိက္ခာစရော နာမ နတ္ထီတိ။ ‘‘အယံ, မဟာရာဇ, ရာဇဝံသော နာမ တဝ ဝံသော, အမှာကံ ပန ဒီပင်္ကရော ကောဏ္ဍညော…ပေ… ကဿပေါတိ အယံ ဗုဒ္ဓဝံသော နာမ။ ဧတေ စ အညေ စ အနေကသဟဿသင်္ခါ ဗုဒ္ဓါ ဘိက္ခာစရာ, ဘိက္ခာစာရေနေဝ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသု’’န္တိ အန္တရဝီထိယံ ဌိတောဝ –
‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျ, ဓမ္မံ သုစရိတံ စရေ၊
ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ, အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၆၈) –
ဣမံ ဂါထမာဟ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ရာဇာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။
‘‘ဓမ္မံ စရေ သုစရိတံ, န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊
ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ, အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၆၉) –
ဣမံ ပန ဂါထံ သုတွာ သကဒါဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ မဟာဓမ္မပါလဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၀။၉၂ အာဒယော) သုတွာ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ, မရဏသမယေ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ သိရိသယနေ နိပန္နောယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရညဝါသေန ပန ပဓာနာနုယောဂကိစ္စံ ရညော နာဟောသိ။ သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆိကတွာယေဝ ပန ဘဂဝတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပရိသံ ဘဂဝန္တံ မဟာပါသာဒံ အာရောပေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိ။ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သဗ္ဗံ ဣတ္ထာဂါရံ အာဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိ ဌပေတွာ ရာဟုလမာတရံ။ သာ ပန ‘‘ဂစ္ဆ, အယျပုတ္တံ ဝန္ဒာဟီ’’တိ ပရိဇနေန ဝုစ္စမာနာပိ ‘‘သစေ မယှံ ဂုဏော အတ္ထိ, သယမေဝ မမ သန္တိကံ အယျပုတ္တော အာဂမိဿတိ, အာဂတမေဝ နံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဝတွာ န အဂမာသိ။
ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ဒွီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဓီတာယ သိရိဂဗ္ဘံ ဂန္တွာ ‘‘ရာဇဓီတာ ယထာရုစိ ဝန္ဒမာနာ န ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ ဝတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ သာ ဝေဂေနာဂန္တွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဂဟေတွာ ပါဒပိဋ္ဌိယံ သီသံ ပရိဝတ္တေတွာ ယထာအဇ္ဈာသယံ ဝန္ဒိ။ ရာဇာ ရာဇဓီတာယ ဘဂဝတိ သိနေဟဗဟုမာနာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိယော ကထေသိ ‘‘ဘန္တေ, မမ ဓီတာ ‘တုမှေဟိ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝါသိတာနီ’တိ သုတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ကာသာယဝတ္ထနိဝတ္ထာ ဇာတာ, တုမှာကံ ဧကဘတ္တိကဘာဝံ သုတွာ ဧကဘတ္တိကာဝ ဇာတာ, တုမှေဟိ မဟာသယနဿ ဆဍ္ဍိတဘာဝံ သုတွာ ပဋ္ဋိကာမဉ္စကေယေဝ နိပန္နာ, တုမှာကံ မာလာဂန္ဓာဒီဟိ ဝိရတဘာဝံ ဉတွာ ဝိရတမာလာဂန္ဓာဝ ဇာတာ, အတ္တနော ဉာတကေဟိ ‘မယံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမာ’တိ သာသနေ ပေသိတေပိ ဧကဉာတကမ္ပိ န ဩလောကေသိ, ဧဝံ ဂုဏသမ္ပန္နာ မေ ဓီတာ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘အနစ္ဆရိယံ, မဟာရာဇ, ယံ ဣဒါနိ တယာ ရက္ခိယမာနာ ရာဇဓီတာ ပရိပက္ကေ ဉာဏေ အတ္တာနံ ရက္ခေယျ, ဧသာ ပုဗ္ဗေ အနာရက္ခာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိစရမာနာ အပရိပက္ကေ ဉာဏေ အတ္တာနံ ရက္ခီ’’တိ ဝတွာ စန္ဒကိန္နရီဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၈ အာဒယော) ကထေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
ဒုတိယဒိဝသေ ပန နန္ဒဿ ရာဇကုမာရဿ အဘိသေကဂေဟပ္ပဝေသနဝိဝါဟမင်္ဂလေသု ဝတ္တမာနေသု တဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ကုမာရံ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေတုကာမော မင်္ဂလံ ဝတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ဇနပဒကလျာဏီ ကုမာရံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘တုဝဋံ ခေါ, အယျပုတ္တ, အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ
ဝတွာ ဂီဝံ ပသာရေတွာ ဩလောကေသိ။ သောပိ ဘဂဝန္တံ ‘‘ပတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတ္တုံ အဝိသဟမာနော ဝိဟာရံယေဝ အဂမာသိ, တံ အနိစ္ဆမာနံယေဝ ဘဂဝါ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တွာ တတိယဒိဝသေ နန္ဒံ ပဗ္ဗာဇေသိ။
သတ္တမေ ဒိဝသေ ရာဟုလမာတာ ကုမာရံ အလင်္ကရိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ပေသေသိ ‘‘ပဿ, တာတ, ဧတံ ဝီသတိသဟဿသမဏပရိဝုတံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဗြဟ္မရူပဝဏ္ဏံ သမဏံ, အယံ တေ ပိတာ, ဧတဿ မဟန္တာ နိဓယော အဟေသုံ, တျာဿ နိက္ခမနကာလတော ပဋ္ဌာယ န ပဿာမ, ဂစ္ဆ, နံ ဒါယဇ္ဇံ ယာစာဟိ – ‘အဟံ တာတ ကုမာရော အဘိသေကံ ပတွာ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿာမိ, ဓနေန မေ အတ္ထော, ဓနံ မေ ဒေဟိ။ သာမိကော ဟိ ပုတ္တော ပိတု သန္တကဿာ’တိ’’။ ကုမာရော စ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တွာ ပိတု သိနေဟံ ပဋိလဘိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ‘‘သုခါ တေ, သမဏ, ဆာယာ’’တိ ဝတွာ အညဉ္စ ဗဟုံ အတ္တနော အနုရူပံ ဝဒန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါ ကတဘတ္တကိစ္စော အနုမောဒနံ ကတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ကုမာရောပိ ‘‘ဒါယဇ္ဇံ မေ, သမဏ, ဒေဟိ, ဒါယဇ္ဇံ မေ, သမဏ, ဒေဟီ’’တိ ဘဂဝန္တံ အနုဗန္ဓိ။ ဘဂဝါ ကုမာရံ န နိဝတ္တာပေသိ, ပရိဇနောပိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ ဣတိ သော ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ အာရာမမေဝ အဂမာသိ။
တတော ဘဂဝါ စိန္တေသိ ‘‘ယံ အယံ ပိတု သန္တကံ ဓနံ ဣစ္ဆတိ, တံ ဝဋ္ဋာနုဂတံ သဝိဃာတံ, ဟန္ဒဿ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပဋိလဒ္ဓံ သတ္တဝိဓံ အရိယဓနံ ဒေမိ, လောကုတ္တရဒါယဇ္ဇဿ နံ သာမိကံ ကရောမီ’’တိ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ ‘‘တေန ဟိ, တွံ သာရိပုတ္တ, ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ ထေရော တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ပဗ္ဗဇိတေ ပန ကုမာရေ ရညော အဓိမတ္တံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဘဂဝတော နိဝေဒေတွာ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, အယျာ မာတာပိတူဟိ အနနုညာတံ ပုတ္တံ န ပဗ္ဗာဇေယျု’’န္တိ ဝရံ ယာစိ။ ဘဂဝါ တဿ တံ ဝရံ ဒတွာ ပုနဒိဝသေ ရာဇနိဝေသနေ ကတပါတရာသော ဧကမန္တံ နိသိန္နေန ရညာ ‘‘ဘန္တေ, တုမှာကံ ဒုက္ကရကာရိကကာလေ ဧကာ ဒေဝတာ မံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘ပုတ္တော တေ ကာလကတော’တိ အာဟ, တဿာ ဝစနံ အသဒ္ဒဟန္တော ‘န မယှံ ပုတ္တော ဗောဓိံ အပ္ပတွာ ကာလံ ကရောတီ’တိ တံ ပဋိက္ခိပိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ သဒ္ဒဟိဿထ, ယေ တုမှေ
ပုဗ္ဗေပိ အဋ္ဌိကာနိ ဒဿေတွာ ‘ပုတ္တော တေ မတော’တိ ဝုတ္တေ န သဒ္ဒဟိတ္ထာ’’တိ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ မဟာဓမ္မပါလဇာတကံ ကထေသိ။ ကထာပရိယောသာနေ ရာဇာ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။
ဣတိ ဘဂဝါ ပိတရံ တီသု ဖလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ပုနဒေဝ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟာသိ။ တသ္မိံ သမယေ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဘဏ္ဍံ အာဒါယ ရာဇဂဟေ အတ္တနော ပိယသဟာယကဿ သေဋ္ဌိနော ဂေဟံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဥပ္ပန္နဘာဝံ သုတွာ ဗလဝပစ္စူသသမယေ ဒေဝတာနုဘာဝေန ဝိဝဋေန ဒွါရေန သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ ဒုတိယဒိဝသေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ သာဝတ္ထိံ အာဂမနတ္ထာယ သတ္ထု ပဋိညံ ဂဟေတွာ အန္တရာမဂ္ဂေ ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနဋ္ဌာနေ သတသဟဿံ သတသဟဿံ ဒတွာ ယောဇနိကေ ယောဇနိကေ ဝိဟာရေ ကာရေတွာ ဇေတဝနံ ကောဋိသန္ထာရေန အဋ္ဌာရသဟိရညကောဋီဟိ ကိဏိတွာ နဝကမ္မံ ပဋ္ဌပေသိ။ သော မဇ္ဈေ ဒသဗလဿ ဂန္ဓကုဋိံ ကာရေသိ, တံ ပရိဝါရေတွာ အသီတိမဟာထေရာနံ ပါဋိယေက္ကသန္နိဝေသနေ အာဝါသေ ဧကကူဋာဂါရဒွိကူဋာဂါရဟံသဝဋ္ဋကဒီဃသာလာမဏ္ဍပါဒိဝသေန သေသသေနာသနာနိ ပေါက္ခရဏီစင်္ကမနရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ စာတိ အဋ္ဌာရသကောဋိပရိစ္စာဂေန ရမဏီယေ ဘူမိဘာဂေ မနောရမံ ဝိဟာရံ ကာရာပေတွာ ဒသဗလဿ အာဂမနတ္ထာယ ဒူတံ ပေသေသိ။ သတ္ထာ ဒူတဿ ဝစနံ သုတွာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိနဂရံ ပါပုဏိ။
မဟာသေဋ္ဌိပိ ခေါ ဝိဟာရမဟံ သဇ္ဇေတွာ တထာဂတဿ ဇေတဝနပ္ပဝိသနဒိဝသေ ပုတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တေဟေဝ ပဉ္စဟိ ကုမာရသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပေသေသိ။ သော သပရိဝါရော ပဉ္စဝဏ္ဏဝတ္ထသမုဇ္ဇလာနိ ပဉ္စ ဓဇသတာနိ ဂဟေတွာ ဒသဗလဿ ပုရတော အဟောသိ။ တေသံ ပစ္ဆတော မဟာသုဘဒ္ဒါ စူဠသုဘဒ္ဒါတိ ဒွေ သေဋ္ဌိဓီတရော ပဉ္စဟိ ကုမာရိကာသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပုဏ္ဏဃဋေ ဂဟေတွာ နိက္ခမိံသု။ တာသံ ပစ္ဆတော သေဋ္ဌိဘရိယာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ပဉ္စဟိ မာတုဂါမသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပုဏ္ဏပါတိယော ဂဟေတွာ နိက္ခမိ။ သဗ္ဗေသံ ပစ္ဆတော သယံ မဟာသေဋ္ဌိ
အဟတဝတ္ထနိဝတ္ထော အဟတဝတ္ထနိဝတ္ထေဟေဝ ပဉ္စဟိ သေဋ္ဌိသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘုဂ္ဂဉ္ဆိ။ ဘဂဝါ ဣမံ ဥပါသကပရိသံ ပုရတော ကတွာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော အတ္တနော သရီရပ္ပဘာယ သုဝဏ္ဏရသသေကပိဉ္ဇရာနိ ဝိယ ဝနန္တရာနိ ကုရုမာနော အနန္တာယ ဗုဒ္ဓလီဠာယ အပဋိသမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဇေတဝနဝိဟာရံ ပါဝိသိ။
အထ နံ အနာထပိဏ္ဍိကော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကထာဟံ, ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ တေန ဟိ ဂဟပတိ ဣမံ ဝိဟာရံ အာဂတာနာဂတဿ စာတုဒ္ဒိသဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒေဟီတိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ မဟာသေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရံ အာဒါယ ဒသဗလဿ ဟတ္ထေ ဥဒကံ ပါတေတွာ ‘‘ဣမံ ဇေတဝနဝိဟာရံ အာဂတာနာဂတဿ စာတုဒ္ဒိသဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒမ္မီ’’တိ အဒါသိ။ သတ္ထာ ဝိဟာရံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ ကရောန္တော –
‘‘သီတံ ဥဏှံ ပဋိဟန္တိ, တတော ဝါဠမိဂါနိ စ၊
သရီသပေ စ မကသေ, သိသိရေ စာပိ ဝုဋ္ဌိယော။
‘‘တတော ဝါတာတပေါ ဃောရော, သဉ္ဇာတော ပဋိဟညတိ၊
လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စ, ဈာယိတုဉ္စ ဝိပဿိတုံ။
‘‘ဝိဟာရဒါနံ သံဃဿ, အဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓေန ဝဏ္ဏိတံ၊
တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော, သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော။
‘‘ဝိဟာရေ ကာရယေ ရမ္မေ, ဝါသယေတ္ထ ဗဟုဿုတေ၊
တေသံ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ, ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ။
‘‘ဒဒေယျ ဥဇုဘူတေသု, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ၊
တေ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ, သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ၊
ယံ သော ဓမ္မံ ဣဓညာယ, ပရိနိဗ္ဗာတိ အနာသဝေါ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၂၉၅) –
ဝိဟာရာနိသံသံ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဒုတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝိဟာရမဟံ အာရဘိ။ ဝိသာခါယ ပါသာဒမဟော စတူဟိ မာသေဟိ နိဋ္ဌိတော, အနာထပိဏ္ဍိကဿ ပန ဝိဟာရမဟော နဝဟိ မာသေဟိ နိဋ္ဌာသိ။ ဝိဟာရမဟေပိ အဋ္ဌာရသေဝ ကောဋိယော ပရိစ္စာဂံ အဂမံသု။ ဣတိ ဧကသ္မိံယေဝ ဝိဟာရေ စတုပဏ္ဏာသကောဋိသင်္ချံ ဓနံ ပရိစ္စဇိ။
အတီတေ ပန ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ကာလေ ပုနဗ္ဗသုမိတ္တော နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ယောဇနပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ သိခိဿ ဘဂဝတော ကာလေ သိရိဝဍ္ဎော နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏဖာလသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ ဝေဿဘုဿ ဘဂဝတော ကာလေ သောတ္ထိဇော နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏဟတ္ထိပဒသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ အဍ္ဎယောဇနပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ ကကုသန္ဓဿ ဘဂဝတော ကာလေ အစ္စုတော နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏိဋ္ဌကာသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဂါဝုတပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ ကောဏာဂမနဿ ဘဂဝတော ကာလေ ဥဂ္ဂေါ နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏကစ္ဆပသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ အဍ္ဎဂါဝုတပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ ကဿပဿ ဘဂဝတော ကာလေ သုမင်္ဂလော နာမ သေဋ္ဌိ သုဝဏ္ဏကဋ္ဋိသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ သောဠသကရီသပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ အမှာကံ ပန ဘဂဝတော ကာလေ အနာထပိဏ္ဍိကော နာမ သေဋ္ဌိ ကဟာပဏကောဋိသန္ထာရေန ကိဏိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ အဋ္ဌကရီသပ္ပမာဏံ သံဃာရာမံ ကာရေသိ။ ဣဒံ ကိရ ဌာနံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အဝိဇဟိတဋ္ဌာနမေဝ။
ဣတိ မဟာဗောဓိမဏ္ဍေ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တိတော ယာဝ မဟာပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စာ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဌာနေ ဘဂဝါ ဝိဟာသိ, ဣဒံ သန္တိကေနိဒါနံ နာမ, တဿ ဝသေန သဗ္ဗဇာတကာနိ ဝဏ္ဏယိဿာမ။
နိဒါနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
၁။ ဧကကနိပါတော
၁။ အပဏ္ဏကဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁] ၁။ အပဏ္ဏကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣမံ တာဝ အပဏ္ဏကဓမ္မဒေသနံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိံ ဥပနိဿာယ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ ဝိဟရန္တော ကထေသိ။ ကံ ပန အာရဗ္ဘ အယံ ကထာ သမုဋ္ဌိတာတိ? သေဋ္ဌိဿ သဟာယကေ ပဉ္စသတေ တိတ္ထိယသာဝကေ။ ဧကသ္မိဉှိ ဒိဝသေ အနာထပိဏ္ဍိကော သေဋ္ဌိ အတ္တနော သဟာယကေ ပဉ္စသတေ အညတိတ္ထိယသာဝကေ အာဒါယ ဗဟုံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဉ္စေဝ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတဝတ္ထစ္ဆာဒနာနိ စ ဂါဟာပေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဘေသဇ္ဇာနိ စေဝ ဝတ္ထာနိ စ ဘိက္ခုသံဃဿ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဆ နိသဇ္ဇာဒေါသေ ဝဇ္ဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေပိ အညတိတ္ထိယသာဝကာ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ သတ္ထု ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကံ မုခံ, လက္ခဏာနုဗျဉ္ဇနပဋိမဏ္ဍိတံ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခိတ္တံ ဗြဟ္မကာယံ, အာဝေဠာဝေဠာ ယမကယမကာ ဟုတွာ နိစ္ဆရန္တိယော ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော စ ဩလောကယမာနာ အနာထပိဏ္ဍိကဿ သမီပေယေဝ နိသီဒိံသု။
အထ နေသံ သတ္ထာ မနောသိလာတလေ သီဟနာဒံ နဒန္တော တရုဏသီဟော ဝိယ ဂဇ္ဇန္တော ပါဝုဿကမေဃော ဝိယ စ အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ စ ရတနဒါမံ ဂန္ထေန္တော ဝိယ စ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတေန သဝနီယေန ကမနီယေန ဗြဟ္မဿရေန နာနာနယဝိစိတ္တံ မဓုရဓမ္မကထံ ကထေသိ။ တေ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တာ ဥဋ္ဌာယ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ အညတိတ္ထိယသရဏံ ဘိန္ဒိတွာ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ အဂမံသု။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ နိစ္စကာလံ အနာထပိဏ္ဍိကေန သဒ္ဓိံ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ သုဏန္တိ, ဒါနံ ဒေန္တိ, သီလံ ရက္ခန္တိ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောန္တိ။
အထ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိတော ပုနဒေဝ ရာဇဂဟံ အဂမာသိ။ တေ တထာဂတဿ ဂတကာလေ တံ သရဏံ ဘိန္ဒိတွာ ပုန အညတိတ္ထိယသရဏံ ဂန္တွာ
အတ္တနော မူလဋ္ဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌိတာ။ ဘဂဝါပိ သတ္တဋ္ဌ မာသေ ဝီတိနာမေတွာ ပုန ဇေတဝနမေဝ အဂမာသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ပုနပိ တေ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေပိ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ နေသံ တထာဂတေ စာရိကံ ပက္ကန္တေ ဂဟိတသရဏံ ဘိန္ဒိတွာ ပုန အညတိတ္ထိယသရဏမေဝ ဂဟေတွာ မူလေ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။
ဘဂဝါ အပရိမိတကပ္ပကောဋိယော နိရန္တရံ ပဝတ္တိတဝစီသုစရိတာနုဘာဝေန ဒိဗ္ဗဂန္ဓဂန္ဓိတံ နာနာဂန္ဓပူရိတံ ရတနကရဏ္ဍကံ ဝိဝရန္တော ဝိယ မုခပဒုမံ ဝိဝရိတွာ မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေန္တော ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ ဥပါသကာ တီဏိ သရဏာနိ ဘိန္ဒိတွာ အညတိတ္ထိယသရဏံ ဂတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထ တေဟိ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ အသက္ကောန္တေဟိ ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသကာ ဟေဋ္ဌာ အဝီစိံ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂံ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ တိရိယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု သီလာဒီဟိ ဂုဏေဟိ ဗုဒ္ဓေန သဒိသော နာမ နတ္ထိ, ကုတော အဓိကတရော’’တိ။ ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒါ ဝါ ဒွိပဒါ ဝါ စတုပ္ပဒါ ဝါ ဗဟုပ္ပဒါ ဝါ, တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၃၉၊ အ။ နိ။ ၄။၃၄), ယံ ကိဉ္စိ ဝိတ္တံ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ…ပေ… (ခု။ ပါ။ ၆။၃၊ သု။ နိ။ ၂၂၆) အဂ္ဂတော ဝေ ပသန္နာန’’န္တိအာဒီဟိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ဣတိဝု။ ၉၀) သုတ္တေဟိ ပကာသိတေ ရတနတ္တယဂုဏေ ပကာသေတွာ ‘‘ဧဝံ ဥတ္တမဂုဏေဟိ သမန္နာဂတံ ရတနတ္တယံ သရဏံ ဂတာ ဥပါသကာ ဝါ ဥပါသိကာ ဝါ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တကာ နာမ နတ္ထိ, အပါယနိဗ္ဗတ္တိတော ပန မုစ္စိတွာ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘောန္တိ, တသ္မာ တုမှေဟိ ဧဝရူပံ သရဏံ ဘိန္ဒိတွာ အညတိတ္ထိယသရဏံ ဂစ္ဆန္တေဟိ အယုတ္တံ ကတ’’န္တိ အာဟ။
ဧတ္ထ စ တီဏိ ရတနာနိ မောက္ခဝသေန ဥတ္တမဝသေန သရဏဂတာနံ အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တိယာ အဘာဝဒီပနတ္ထံ ဣမာနိ သုတ္တာနိ ဒဿေတဗ္ဗာနိ –
‘‘ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ, န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ, ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၂၊ သံ။ နိ။ ၁။၃၇)၊
‘‘ယေ ကေစိ ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာသေ, န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ, ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တိ။
‘‘ယေ ကေစိ သံဃံ သရဏံ ဂတာသေ, န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ, ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တိ။
‘‘ဗဟုံ ဝေ သရဏံ ယန္တိ, ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊
အာရာမရုက္ခစေတျာနိ, မနုဿာ ဘယတဇ္ဇိတာ။
‘‘နေတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ, နေတံ သရဏမုတ္တမံ၊
နေတံ သရဏမာဂမ္မ, သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတိ။
‘‘ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ, သံဃဉ္စ သရဏံ ဂတော၊
စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ, သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။
‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ, ဒုက္ခဿ စ အတိက္ကမံ၊
အရိယဉ္စဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ, ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ။
‘‘ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ, ဧတံ သရဏမုတ္တမံ၊
ဧတံ သရဏမာဂမ္မ, သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၈၈-၁၉၂)၊
န ကေဝလဉ္စ နေသံ သတ္ထာ ဧတ္တကံယေဝ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, အပိစ ခေါ ‘‘ဥပါသကာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ, ဓမ္မာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ, သံဃာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ဒေတိ, သောတာပတ္တိဖလံ ဒေတိ, သကဒါဂါမိမဂ္ဂံ ဒေတိ, သကဒါဂါမိဖလံ ဒေတိ, အနာဂါမိမဂ္ဂံ ဒေတိ, အနာဂါမိဖလံ ဒေတိ, အရဟတ္တမဂ္ဂံ ဒေတိ, အရဟတ္တဖလံ ဒေတီ’’တိဧဝမာဒီဟိပိ နယေဟိ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘ဧဝရူပံ နာမ သရဏံ ဘိန္ဒန္တေဟိ အယုတ္တံ တုမှေဟိ ကတ’’န္တိ အာဟ။ ဧတ္ထ စ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနာဒီနံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒိပ္ပဒါနံ ‘‘ဧကဓမ္မော, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ
နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ဗုဒ္ဓါနုဿတီ’’တိဧဝမာဒီဟိ (အ။ နိ။ ၁။၂၉၆) သုတ္တေဟိ ဒီပေတဗ္ဗံ။
ဧဝံ ဘဂဝါ နာနပ္ပကာရေဟိ ဥပါသကေ ဩဝဒိတွာ ‘‘ဥပါသကာ ပုဗ္ဗေပိ မနုဿာ အသရဏံ ‘သရဏ’န္တိ တက္ကဂ္ဂါဟေန ဝိရဒ္ဓဂ္ဂါဟေန ဂဟေတွာ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတေ ကန္တာရေ ယက္ခဘက္ခာ ဟုတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တာ, အပဏ္ဏကဂ္ဂါဟံ ပန ဧကံသိကဂ္ဂါဟံ အဝိရဒ္ဓဂ္ဂါဟံ ဂဟိတမနုဿာ တသ္မိံယေဝ ကန္တာရေ သောတ္ထိဘာဝံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ အဘိတ္ထဝိတွာ သိရသ္မိံ အဉ္ဇလိံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘန္တေ, ဣဒါနိ တာဝ ဣမေသံ ဥပါသကာနံ ဥတ္တမသရဏံ ဘိန္ဒိတွာ တက္ကဂ္ဂဟဏံ အမှာကံ ပါကဋံ, ပုဗ္ဗေ ပန အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတေ ကန္တာရေ တက္ကိကာနံ ဝိနာသော, အပဏ္ဏကဂ္ဂါဟံ ဂဟိတမနုဿာနဉ္စ သောတ္ထိဘာဝေါ အမှာကံ ပဋိစ္ဆန္နော, တုမှာကမေဝ ပါကဋော, သာဓု ဝတ နော ဘဂဝါ အာကာသေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ဣမံ ကာရဏံ ပါကဋံ ကရောတူ’’တိ။ အထ ဘဂဝါ ‘‘မယာ ခေါ, ဂဟပတိ, အပရိမိတကာလံ ဒသ ပါရမိယော ပူရေတွာ လောကဿ ကင်္ခစ္ဆေဒနတ္ထမေဝ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, သီဟဝသာယ သုဝဏ္ဏနာဠိံ ပူရေန္တော ဝိယ သက္ကစ္စံ သောတံ ဩဒဟိတွာ သုဏောဟီ’’တိ သေဋ္ဌိနော သတုပ္ပါဒံ ဇနေတွာ ဟိမဂဗ္ဘံ ပဒါလေတွာ ပုဏ္ဏစန္ဒံ နီဟရန္တော ဝိယ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိနဂရေ ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သတ္ထဝါဟကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဒသမာသစ္စယေန မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဝယပ္ပတ္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဝဏိဇ္ဇံ ကရောန္တော ဝိစရတိ။ သော ကဒါစိ ပုဗ္ဗန္တတော အပရန္တံ ဂစ္ဆတိ, ကဒါစိ အပရန္တတော ပုဗ္ဗန္တံ။ ဗာရာဏသိယံယေဝ အညောပိ သတ္ထဝါဟပုတ္တော အတ္ထိ ဗာလော အဗျတ္တော အနုပါယကုသလော။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိတော မဟဂ္ဃံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ပူရေတွာ ဂမနသဇ္ဇာနိ ကတွာ ဌပေသိ။ သောပိ ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော တထေဝ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ပူရေတွာ ဂမနသဇ္ဇာနိ ကတွာ ဌပေသိ။
တဒါ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘သစေ အယံ ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော မယာ သဒ္ဓိံယေဝ ဂမိဿတိ, သကဋသဟဿေ ဧကတော မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တေ
မဂ္ဂေါပိ နပ္ပဟောဿတိ, မနုဿာနံ ဒါရုဒကာဒီနိပိ, ဗလိဗဒ္ဒါနံ တိဏာနိပိ ဒုလ္လဘာနိ ဘဝိဿန္တိ, ဧတေန ဝါ မယာ ဝါ ပုရတော ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ဒွီဟိပိ အမှေဟိ ဧကတော ဂန္တုံ န သက္ကာ, ကိံ တွံ ပုရတော ဂမိဿသိ, ဥဒါဟု ပစ္ဆတော’’တိ အာဟ။ သော စိန္တေသိ ‘‘မယိ ပုရတော ဂစ္ဆန္တေ ဗဟူ အာနိသံသာ, မဂ္ဂေန အဘိန္နေနေဝ ဂမိဿာမိ, ဂေါဏာ အနာမဋ္ဌတိဏံ ခါဒိဿန္တိ, မနုဿာနံ အနာမဋ္ဌံ သူပေယျပဏ္ဏံ ဘဝိဿတိ, ပသန္နံ ဥဒကံ ဘဝိဿတိ, ယထာရုစိံ အဂ္ဃံ ဌပေတွာ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘အဟံ, သမ္မ, ပုရတော ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ပစ္ဆတော ဂမနေ ဗဟူ အာနိသံသေ အဒ္ဒသ။ ဧဝံ ဟိဿ အဟောသိ – ‘‘ပုရတော ဂစ္ဆန္တာ မဂ္ဂေ ဝိသမဋ္ဌာနံ သမံ ကရိဿန္တိ, အဟံ တေဟိ ဂတမဂ္ဂေန ဂမိဿာမိ, ပုရတော ဂတေဟိ ဗလိဗဒ္ဒေဟိ ပရိဏတထဒ္ဓတိဏေ ခါဒိတေ မမ ဂေါဏာ ပုန ဥဋ္ဌိတာနိ မဓုရတိဏာနိ ခါဒိဿန္တိ, ဂဟိတပဏ္ဏဋ္ဌာနတော ဥဋ္ဌိတံ မနုဿာနံ သူပေယျပဏ္ဏံ မဓုရံ ဘဝိဿတိ, အနုဒကေ ဌာနေ အာဝါဋံ ခနိတွာ ဧတေ ဥဒကံ ဥပ္ပါဒေဿန္တိ, တေဟိ ကတေသု အာဝါဋေသု မယံ ဥဒကံ ပိဝိဿာမ, အဂ္ဃဋ္ဌပနံ နာမ မနုဿာနံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနသဒိသံ, အဟံ ပစ္ဆတော ဂန္တွာ ဧတေဟိ ဌပိတဂ္ဃေန ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိဿာမီ’’တိ။ အထ သော ဧတ္တကေ အာနိသံသေ ဒိသွာ ‘‘သမ္မ, တွံ ပုရတော ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာဓု, သမ္မာ’’တိ ဗာလသတ္ထဝါဟော သကဋာနိ ယောဇေတွာ နိက္ခန္တော အနုပုဗ္ဗေန မနုဿာဝါသံ အတိက္ကမိတွာ ကန္တာရမုခံ ပါပုဏိ။
ကန္တာရံ နာမ – စောရကန္တာရံ, ဝါဠကန္တာရံ, နိရုဒကကန္တာရံ, အမနုဿကန္တာရံ, အပ္ပဘက္ခကန္တာရန္တိ ပဉ္စဝိဓံ။ တတ္ထ စောရေဟိ အဓိဋ္ဌိတမဂ္ဂေါ စောရကန္တာရံ နာမ။ သီဟာဒီဟိ အဓိဋ္ဌိတမဂ္ဂေါ ဝါဠကန္တာရံ နာမ။ ယတ္ထ နှာယိတုံ ဝါ ပါတုံ ဝါ ဥဒကံ နတ္ထိ, ဣဒံ နိရုဒကကန္တာရံ နာမ။ အမနုဿာဓိဋ္ဌိတံ အမနုဿကန္တာရံ နာမ။ မူလခါဒနီယာဒိဝိရဟိတံ အပ္ပဘက္ခကန္တာရံ နာမ။ ဣမသ္မိံ ပဉ္စဝိဓေ ကန္တာရေ တံ ကန္တာရံ နိရုဒကကန္တာရဉ္စေဝ အမနုဿကန္တာရဉ္စ။ တသ္မာ သော ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော သကဋေသု မဟန္တမဟန္တာ စာဋိယော ဌပေတွာ ဥဒကဿ ပူရာပေတွာ သဋ္ဌိယောဇနိကံ ကန္တာရံ ပဋိပဇ္ဇိ။
အထဿ ကန္တာရမဇ္ဈံ ဂတကာလေ ကန္တာရေ အဓိဝတ္ထယက္ခော ‘‘ဣမေဟိ မနုဿေဟိ ဂဟိတံ ဥဒကံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဒုဗ္ဗလေ ကတွာ သဗ္ဗေဝ နေ
ခါဒိဿာမီ’’တိ သဗ္ဗသေတတရုဏဗလိဗဒ္ဒယုတ္တံ မနောရမံ ယာနကံ မာပေတွာ ဓနုကလာပဖလကာဝုဓဟတ္ထေဟိ ဒသဟိ ဒွါဒသဟိ အမနုဿေဟိ ပရိဝုတော ဥပ္ပလကုမုဒါနိ ပိဠန္ဓိတွာ အလ္လကောသော အလ္လဝတ္ထော ဣဿရပုရိသော ဝိယ တသ္မိံ ယာနကေ နိသီဒိတွာ ကဒ္ဒမမက္ခိတေဟိ စက္ကေဟိ ပဋိပထံ အဂမာသိ။ ပရိဝါရအမနုဿာပိဿ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဂစ္ဆန္တာ အလ္လကေသာ အလ္လဝတ္ထာ ဥပ္ပလကုမုဒမာလာ ပိဠန္ဓိတွာ ပဒုမပုဏ္ဍရီကကလာပေ ဂဟေတွာ ဘိသမုဠာလာနိ ခါဒန္တာ ဥဒကဗိန္ဒူဟိ စေဝ ကလလေဟိ စ ပဂ္ဃရန္တေဟိ အဂမံသု။ သတ္ထဝါဟာ စ နာမ ယဒါ ဓုရဝါတော ဝါယတိ, တဒါ ယာနကေ နိသီဒိတွာ ဥပဋ္ဌာကပရိဝုတာ ရဇံ ပရိဟရန္တာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တိ။ ယဒါ ပစ္ဆတော ဝါတော ဝါယတိ, တဒါ တေနေဝ နယေန ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တိ။ တဒါ ပန ဓုရဝါတော အဟောသိ, တသ္မာ သော သတ္ထဝါဟပုတ္တော ပုရတော အဂမာသိ။
ယက္ခော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အတ္တနော ယာနကံ မဂ္ဂါ ဩက္ကမာပေတွာ ‘‘ကဟံ ဂစ္ဆထာ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ အကာသိ။ သတ္ထဝါဟောပိ အတ္တနော ယာနကံ မဂ္ဂါ ဩက္ကမာပေတွာ သကဋာနံ ဂမနောကာသံ ဒတွာ ဧကမန္တေ ဌိတော တံ ယက္ခံ အဝေါစ ‘‘ဘော, အမှေ တာဝ ဗာရာဏသိတော အာဂစ္ဆာမ။ တုမှေ ပန ဥပ္ပလကုမုဒါနိ ပိဠန္ဓိတွာ ပဒုမပုဏ္ဍရီကဟတ္ထာ ဘိသမုဠာလာနိ ခါဒန္တာ ကဒ္ဒမမက္ခိတာ ဥဒကဗိန္ဒူဟိ ပဂ္ဃရန္တေဟိ အာဂစ္ဆထ။ ကိံ နု ခေါ တုမှေဟိ အာဂတမဂ္ဂေ ဒေဝေါ ဝဿတိ, ဥပ္ပလာဒိသဉ္ဆန္နာနိ ဝါ သရာနိ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ယက္ခော တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘သမ္မ, ကိံ နာမေတံ ကထေသိ။ ဧသာ နီလဝနရာဇိ ပညာယတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သကလံ အရညံ ဧကောဒကံ, နိဗဒ္ဓံ ဒေဝေါ ဝဿတိ, ကန္ဒရာ ပူရာ, တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ပဒုမာဒိသဉ္ဆန္နာနိ သရာနိ အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ပဋိပါဋိယာ ဂစ္ဆန္တေသု သကဋေသု ‘‘ဣမာနိ သကဋာနိ အာဒါယ ကဟံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အသုကဇနပဒံ နာမာ’’တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ စိမသ္မိဉ္စ သကဋေ ကိံ နာမ ဘဏ္ဍ’’န္တိ? ‘‘အသုကဉ္စ အသုကဉ္စာ’’တိ။ ‘‘ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တံ သကဋံ အတိဝိယ ဂရုကံ ဟုတွာ အာဂစ္ဆတိ, ဧတသ္မိံ ကိံ ဘဏ္ဍ’’န္တိ? ‘‘ဥဒကံ ဧတ္ထာ’’တိ။ ‘‘ပရတော တာဝ ဥဒကံ အာနေန္တေဟိ ဝေါ မနာပံ ကတံ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ပန ဥဒကေန ကိစ္စံ နတ္ထိ, ပုရတော ဗဟု ဥဒကံ, စာဋိယော ဘိန္ဒိတွာ ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတွာ သုခေန ဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘တုမှေ ဂစ္ဆထ, အမှာကံ ပပဉ္စော ဟောတီ’’တိ ထောကံ ဂန္တွာ တေသံ အဒဿနံ ပတွာ အတ္တနော ယက္ခနဂရမေဝ အဂမာသိ။
သောပိ ဗာလသတ္ထဝါဟော အတ္တနော ဗာလတာယ ယက္ခဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ စာဋိယော ဘိန္ဒာပေတွာ ပသတမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ အနဝသေသေတွာ သဗ္ဗံ ဆဍ္ဍာပေတွာ သကဋာနိ ပါဇာပေသိ, ပုရတော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ဥဒကံ နာဟောသိ, မနုဿာ ပါနီယံ အလဘန္တာ ကိလမိံသု။ တေ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနာ ဂန္တွာ သကဋာနိ မောစေတွာ ပရိဝဋ္ဋကေန ဌပေတွာ ဂေါဏေ စက္ကေသု ဗန္ဓိံသု။ နေဝ ဂေါဏာနံ ဥဒကံ အဟောသိ, န မနုဿာနံ ယာဂုဘတ္တံ ဝါ။ ဒုဗ္ဗလမနုဿာ တတ္ထ တတ္ထ နိပဇ္ဇိတွာ သယိံသု။ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ ယက္ခာ ယက္ခနဂရတော အာဂန္တွာ သဗ္ဗေပိ ဂေါဏေ စ မနုဿေ စ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ အဋ္ဌီနိ အဝသေသေတွာ အဂမံသု။ ဧဝမေကံ ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တံ နိဿာယ သဗ္ဗေပိ တေ ဝိနာသံ ပါပုဏိံသု, ဟတ္ထဋ္ဌိကာဒီနိ ဒိသာဝိဒိသာသု ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနိ အဟေသုံ။ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ယထာပူရိတာနေဝ အဋ္ဌံသု။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တဿ နိက္ခန္တဒိဝသတော မာသဍ္ဎမာသံ ဝီတိနာမေတွာ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ နဂရာ နိက္ခမ္မ အနုပုဗ္ဗေန ကန္တာရမုခံ ပါပုဏိ။ သော တတ္ထ ဥဒကစာဋိယော ပူရေတွာ ဗဟုံ ဥဒကံ အာဒါယ ခန္ဓာဝါရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ မနုဿေ သန္နိပါတေတွာ ဧဝမာဟ ‘‘တုမှေ မံ အနာပုစ္ဆိတွာ ပသတမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ မာ ဝဠဉ္ဇယိတ္ထ, ကန္တာရေ ဝိသရုက္ခာ နာမ ဟောန္တိ, ပတ္တံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ တုမှေဟိ ပုရေ အခါဒိတပုဗ္ဗံ မံ အနာပုစ္ဆိတွာ မာ ခါဒိတ္ထာ’’တိ။ ဧဝံ မနုဿာနံ ဩဝါဒံ ဒတွာ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ကန္တာရံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ ကန္တာရမဇ္ဈံ သမ္ပတ္တေ သော ယက္ခော ပုရိမနယေနေဝ ဗောဓိသတ္တဿ ပဋိပထေ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာဝ အညာသိ ‘‘ဣမသ္မိံ ကန္တာရေ ဥဒကံ နတ္ထိ, နိရုဒကကန္တာရော နာမေသ, အယဉ္စ နိဗ္ဘယော ရတ္တနေတ္တော, ဆာယာပိဿ န ပညာယတိ, နိဿံသယံ ဣမိနာ ပုရတော ဂတော ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော သဗ္ဗံ ဥဒကံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ကိလမေတွာ သပရိသော ခါဒိတော ဘဝိဿတိ, မယှံ ပန ပဏ္ဍိတဘာဝံ ဥပါယကောသလ္လံ န ဇာနာတိ မညေ’’တိ။ တတော နံ အာဟ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ, မယံ ဝါဏိဇာ နာမ အညံ ဥဒကံ အဒိသွာ ဂဟိတဥဒကံ န ဆဍ္ဍေမ, ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ပန ဆဍ္ဍေတွာ သကဋာနိ သလ္လဟုကာနိ ကတွာ ဂမိဿာမာ’’တိ ယက္ခော ထောကံ ဂန္တွာ အဒဿနံ ဥပဂမ္မ အတ္တနော ယက္ခနဂရမေဝ ဂတော။
ယက္ခေ ပန ဂတေ မနုဿာ ဗောဓိသတ္တံ အာဟံသု ‘‘အယျ, ဧတေ မနုဿာ ‘ဧသာ နီလဝနရာဇိ ပညာယတိ, တတော ပဋ္ဌာယ နိဗဒ္ဓံ ဒေဝေါ ဝဿတီ’တိ
ဝတွာ ဥပ္ပလကုမုဒမာလာဓာရိနော ပဒုမပုဏ္ဍရီကကလာပေ အာဒါယ ဘိသမုဠာလာနိ ခါဒန္တာ အလ္လဝတ္ထာ အလ္လကေသာ ဥဒကဗိန္ဒူဟိ ပဂ္ဃရန္တေဟိ အာဂတာ, ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတွာ သလ္လဟုကေဟိ သကဋေဟိ ခိပ္ပံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော တေသံ ကထံ သုတွာ သကဋာနိ ဌပါပေတွာ သဗ္ဗေ မနုဿေ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘တုမှေဟိ ‘ဣမသ္မိံ ကန္တာရေ သရော ဝါ ပေါက္ခရဏီ ဝါ အတ္ထီ’တိ ကဿစိ သုတပုဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န, အယျ, သုတပုဗ္ဗ’’န္တိ။ နိရုဒကကန္တာရော နာမ ဧသော, ဣဒါနိ ဧကစ္စေ မနုဿာ ‘‘ဧတာယ နီလဝနရာဇိယာ ပုရတော ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ ဝဒန္တိ, ‘‘ဝုဋ္ဌိဝါတော နာမ ကိတ္တကံ ဌာနံ ဝါယတီ’’တိ? ‘‘ယောဇနမတ္တံ, အယျာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ ဧကဿာပိ သရီရံ ဝုဋ္ဌိဝါတော ပဟရတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ အယျာ’’တိ။ ‘‘မေဃသီသံ နာမ ကိတ္တကေ ဌာနေ ပညာယတီ’’တိ? ‘‘တိယောဇနမတ္တေ အယျာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ကေနစိ ဧကမ္ပိ မေဃသီသံ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ, အယျာ’’တိ။ ‘‘ဝိဇ္ဇုလတာ နာမ ကိတ္တကေ ဌာနေ ပညာယတီ’’တိ? ‘‘စတုပ္ပဉ္စယောဇနမတ္တေ, အယျာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ကေနစိ ဝိဇ္ဇုလတောဘာသော ဒိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, အယျာ’’တိ။ ‘‘မေဃသဒ္ဒေါ နာမ ကိတ္တကေ ဌာနေ သုယျတီ’’တိ? ‘‘ဧကဒွိယောဇနမတ္တေ, အယျာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝေါ ကေနစိ မေဃသဒ္ဒေါ သုတော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, အယျာ’’တိ။ ‘‘န ဧတေ မနုဿာ, ယက္ခာ ဧတေ, အမှေ ဥဒကံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဒုဗ္ဗလေ ကတွာ ခါဒိတုကာမာ အာဂတာ ဘဝိဿန္တိ။ ပုရတော ဂတော ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော န ဥပါယကုသလော။ အဒ္ဓါ သော ဧတေဟိ ဥဒကံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ကိလမေတွာ ခါဒိတော ဘဝိဿတိ, ပဉ္စ သကဋသတာနိ ယထာပူရိတာနေဝ ဌိတာနိ ဘဝိဿန္တိ။ အဇ္ဇ မယံ တာနိ ပဿိဿာမ, ပသတမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ အဆဍ္ဍေတွာ သီဃသီဃံ ပါဇေထာ’’တိ ပါဇာပေသိ။
သော ဂစ္ဆန္တော ယထာပူရိတာနေဝ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ဂေါဏမနုဿာနဉ္စ ဟတ္ထဋ္ဌိကာဒီနိ ဒိသာဝိဒိသာသု ဝိပ္ပကိဏ္ဏာနိ ဒိသွာ သကဋာနိ မောစာပေတွာ သကဋပရိဝဋ္ဋကေန ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓာပေတွာ ကာလဿေဝ မနုဿေ စ ဂေါဏေ စ သာယမာသဘတ္တံ ဘောဇာပေတွာ မနုဿာနံ မဇ္ဈေ ဂေါဏေ နိပဇ္ဇာပေတွာ သယံ ဗလနာယကော ဟုတွာ ခဂ္ဂဟတ္ထော တိယာမရတ္တိံ အာရက္ခံ ဂဟေတွာ ဌိတကောဝ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေသိ။ ပုနဒိဝသေ ပန
ပါတောဝ သဗ္ဗကိစ္စာနိ နိဋ္ဌာပေတွာ ဂေါဏေ ဘောဇေတွာ ဒုဗ္ဗလသကဋာနိ ဆဍ္ဍာပေတွာ ထိရာနိ ဂါဟာပေတွာ အပ္ပဂ္ဃံ ဘဏ္ဍံ ဆဍ္ဍာပေတွာ မဟဂ္ဃံ ဘဏ္ဍံ အာရောပါပေတွာ ယထာဓိပ္ပေတံ ဌာနံ ဂန္တွာ ဒိဂုဏတိဂုဏေန မူလေန ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ သဗ္ဗံ ပရိသံ အာဒါယ ပုန အတ္တနော နဂရမေဝ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ ‘‘ဧဝံ, ဂဟပတိ, ပုဗ္ဗေ တက္ကဂ္ဂါဟဂါဟိနော မဟာဝိနာသံ ပတ္တာ, အပဏ္ဏကဂ္ဂါဟဂါဟိနော ပန အမနုဿာနံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ သောတ္ထိနာ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပုန သကဋ္ဌာနမေဝ ပစ္စာဂမိံသူ’’တိ ဝတွာ ဒွေပိ ဝတ္ထူနိ ဃဋေတွာ ဣမိဿာ အပဏ္ဏကဓမ္မဒေသနာယ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပဏ္ဏကံ ဌာနမေကေ, ဒုတိယံ အာဟု တက္ကိကာ၊
ဧတဒညာယ မေဓာဝီ, တံ ဂဏှေ ယဒပဏ္ဏက’’န္တိ။
တတ္ထ အပဏ္ဏကန္တိ ဧကံသိကံ အဝိရဒ္ဓံ နိယျာနိကံ။ ဌာနန္တိ ကာရဏံ။ ကာရဏဉှိ ယသ္မာ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယ ဖလံ တိဋ္ဌတိ နာမ, တသ္မာ ‘‘ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ, ‘‘ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၈၀၉) စဿ ပယောဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ‘‘အပဏ္ဏကံ ဌာန’’န္တိ ပဒဒွယေနာပိ ‘‘ယံ ဧကန္တဟိတသုခါဝဟတ္တာ ပဏ္ဍိတေဟိ ပဋိပန္နံ ဧကံသိကကာရဏံ အဝိရဒ္ဓကာရဏံ နိယျာနိကကာရဏံ, တံ ဣဒ’’န္တိ ဒီပေတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ပဘေဒတော ပန တီဏိ သရဏဂမနာနိ, ပဉ္စ သီလာနိ, ဒသ သီလာနိ, ပါတိမောက္ခသံဝရော, ဣန္ဒြိယသံဝရော, အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိ, ပစ္စယပဋိသေဝနံ, သဗ္ဗမ္ပိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ, ဘောဇနေ မတ္တညုတာ, ဇာဂရိယာနုယောဂေါ, ဈာနံ, ဝိပဿနာ, အဘိညာ, သမာပတ္တိ, အရိယမဂ္ဂေါ, အရိယဖလံ, သဗ္ဗမ္ပေတံ အပဏ္ဏကဋ္ဌာနံ အပဏ္ဏကပဋိပဒါ, နိယျာနိကပဋိပဒါတိ အတ္ထော။
ယသ္မာ စ ပန နိယျာနိကပဋိပဒါယ ဧတံ နာမံ, တသ္မာယေဝ ဘဂဝါ အပဏ္ဏကပဋိပဒံ ဒဿေန္တော ဣမံ သုတ္တမာဟ –
‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု အပဏ္ဏကပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတိ, ယောနိ စဿ အာရဒ္ဓါ ဟောတိ အာသဝါနံ
ခယာယ။ ကတမေဟိ တီဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ, ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ န နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ…ပေ… ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ…ပေ… ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ။
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒိဝသံ စင်္ကမေန နိသဇ္ဇာယ…ပေ… ဧဝံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၆)။
ဣမသ္မိဉ္စာပိ သုတ္တေ တယောဝ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ အယံ ပန အပဏ္ဏကပဋိပဒါ ယာဝ အရဟတ္တဖလံ လဗ္ဘတေဝ။ တတ္ထ အရဟတ္တဖလမ္ပိ, ဖလသမာပတ္တိဝိဟာရဿ စေဝ, အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနဿ စ, ပဋိပဒါယေဝ နာမ ဟောတိ။
ဧကေတိ ဧကစ္စေ ပဏ္ဍိတမနုဿာ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘အသုကာ နာမာ’’တိ နိယမော နတ္ထိ, ဣဒံ ပန သပရိသံ ဗောဓိသတ္တံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒုတိယံ အာဟု တက္ကိကာတိ ဒုတိယန္တိ ပဌမတော အပဏ္ဏကဋ္ဌာနတော နိယျာနိကကာရဏတော ဒုတိယံ တက္ကဂ္ဂါဟကာရဏံ အနိယျာနိကကာရဏံ။ အာဟု တက္ကိကာတိ ဧတ္ထ ပန သဒ္ဓိံ ပုရိမပဒေန အယံ ယောဇနာ – အပဏ္ဏကဋ္ဌာနံ ဧကံသိကကာရဏံ အဝိရဒ္ဓကာရဏံ နိယျာနိကကာရဏံ ဧကေ ဗောဓိသတ္တပ္ပမုခါ ပဏ္ဍိတမနုဿာ ဂဏှိံသု။ ယေ ပန ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တပ္ပမုခါ တက္ကိကာ အာဟု, တေ ဒုတိယံ သာပရာဓံ အနေကံသိကဋ္ဌာနံ ဝိရဒ္ဓကာရဏံ အနိယျာနိကကာရဏံ အဂ္ဂဟေသုံ။ တေသု ယေ အပဏ္ဏကဋ္ဌာနံ အဂ္ဂဟေသုံ, တေ သုက္ကပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ။ ယေ ဒုတိယံ ‘‘ပုရတော ဘဝိတဗ္ဗံ ဥဒကေနာ’’တိ တက္ကဂ္ဂါဟသင်္ခါတံ အနိယျာနိကကာရဏံ အဂ္ဂဟေသုံ။ တေ ကဏှပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ။
တတ္ထ သုက္ကပဋိပဒါ အပရိဟာနိပဋိပဒါ, ကဏှပဋိပဒါ ပရိဟာနိပဋိပဒါ။ တသ္မာ ယေ သုက္ကပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ, တေ အပရိဟီနာ သောတ္ထိဘာဝံ ပတ္တာ။ ယေ ပန ကဏှပဋိပဒံ ပဋိပန္နာ, တေ ပရိဟီနာ အနယဗျသနံ အာပန္နာတိ ဣမမတ္ထံ ဘဂဝါ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဂဟပတိနော ဝတွာ ဥတ္တရိ ဣဒမာဟ ‘‘ဧတဒညာယ မေဓာဝီ, တံ ဂဏှေ ယဒပဏ္ဏက’’န္တိ။
တတ္ထ ဧတဒညာယ မေဓာဝီတိ ‘‘မေဓာ’’တိ လဒ္ဓနာမာယ ဝိပုလာယ ဝိသုဒ္ဓါယ ဥတ္တမာယ ပညာယ သမန္နာဂတော ကုလပုတ္တော ဧတံ အပဏ္ဏကေ စေဝ သပဏ္ဏကေ စာတိ ဒွီသု အတက္ကဂ္ဂါဟတက္ကဂ္ဂါဟသင်္ခါတေသု ဌာနေသု ဂုဏဒေါသံ ဝုဒ္ဓိဟာနိံ အတ္ထာနတ္ထံ ဉတွာတိ အတ္ထော။ တံ ဂဏှေ ယဒပဏ္ဏကန္တိ ယံ အပဏ္ဏကံ ဧကံသိကံ သုက္ကပဋိပဒါအပရိဟာနိယပဋိပဒါသင်္ခါတံ နိယျာနိကကာရဏံ, တဒေဝ ဂဏှေယျ။ ကသ္မာ? ဧကံသိကာဒိဘာဝတောယေဝ။ ဣတရံ ပန န ဂဏှေယျ။ ကသ္မာ? အနေကံသိကာဒိဘာဝတောယေဝ။ အယဉှိ အပဏ္ဏကပဋိပဒါ နာမ သဗ္ဗေသံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓပုတ္တာနံ ပဋိပဒါ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါ ဟိ အပဏ္ဏကပဋိပဒါယမေဝ ဌတွာ ဒဠှေန ဝီရိယေန ပါရမိယော ပူရေတွာ ဗောဓိမူလေ ဗုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗောဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တိ, ဗုဒ္ဓပုတ္တာ သာဝကပါရမိဉာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။
ဣတိ ဘဂဝါ တေသံ ဥပါသကာနံ တိဿော ကုလသမ္ပတ္တိယော စ ဆ ကာမသဂ္ဂေ ဗြဟ္မလောကသမ္ပတ္တိယော စ ဒတွာပိ ပရိယောသာနေ အရဟတ္တမဂ္ဂဖလဒါယိကာ အပဏ္ဏကပဋိပဒါ နာမ, စတူသု အပါယေသု ပဉ္စသု စ နီစကုလေသု နိဗ္ဗတ္တိဒါယိကာ သပဏ္ဏကပဋိပဒါ နာမာတိ ဣမံ အပဏ္ဏကဓမ္မဒေသနံ ဒဿေတွာ ဥတ္တရိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သောဠသဟိ အာကာရေဟိ ပကာသေသိ။ စတုသစ္စပရိယောသာနေ သဗ္ဗေပိ တေ ပဉ္စသတာ ဥပါသကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေတွာ ဒဿေသိ – ‘‘တသ္မိံ သမယေ ဗာလသတ္ထဝါဟပုတ္တော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, တဿ ပရိသာ ဒေဝဒတ္တပရိသာဝ, ပဏ္ဍိတသတ္ထဝါဟပုတ္တပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ပဏ္ဍိတသတ္ထဝါဟပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
အပဏ္ဏကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂]၂။ ဝဏ္ဏုပထဇာတကဝဏ္ဏနာ
အကိလာသုနောတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တော ကထေသိ။ ကံ ပန အာရဗ္ဘာတိ? ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ။ တထာဂတေ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တေ ဧကော သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပဒါယ ပဉ္စဝဿိကော ဟုတွာ ဒွေ မာတိကာ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဝိပဿနာစာရံ သိက္ခိတွာ သတ္ထု သန္တိကေ အတ္တနော စိတ္တရုစိယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဧကံ အရညံ ပဝိသိတွာ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ တေမာသံ ဝါယမန္တောပိ ဩဘာသမတ္တံ ဝါ နိမိတ္တမတ္တံ ဝါ ဥပ္ပါဒေတုံ နာသက္ခိ။
အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘သတ္ထာရာ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ ကထိတာ, တေသု မယာ ပဒပရမေန ဘဝိတဗ္ဗံ, နတ္ထိ မညေ မယှံ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ မဂ္ဂေါ ဝါ ဖလံ ဝါ, ကိံ ကရိဿာမိ အရညဝါသေန, သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဗုဒ္ဓသရီရံ ဩလောကေန္တော မဓုရံ ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော ဝိဟရိဿာမီ’’တိ ပုန ဇေတဝနမေဝ ပစ္စာဂမာသိ။ အထ နံ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော, တွံ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ‘သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ ဂတော, ဣဒါနိ ပန အာဂန္တွာ သင်္ဂဏိကာယ အဘိရမမာနော စရသိ, ကိံ နု ခေါ တေ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တံ, အပ္ပဋိသန္ဓိကော ဇာတောသီ’’တိ? အာဝုသော, အဟံ မဂ္ဂံ ဝါ ဖလံ ဝါ အလဘိတွာ ‘‘အဘဗ္ဗပုဂ္ဂလေန မယာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ အာဂတောမှီတိ။ ‘‘အကာရဏံ တေ, အာဝုသော, ကတံ ဒဠှဝီရိယဿ သတ္ထု သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီရိယံ ဩဿဇန္တေန, အယုတ္တံ တေ ကတံ, ဧဟိ တထာဂတဿ ဒဿေမာ’’တိ တံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမံသု။
သတ္ထာ တံ ဒိသွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘိက္ခဝေ, တုမှေ ဧတံ ဘိက္ခုံ အနိစ္ဆမာနံ အာဒါယ အာဂတာ, ကိံ ကတံ ဣမိနာ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, အယံ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ အာဂတော’’တိ အာဟံသု။ အထ နံ သတ္ထာ အာဟ ‘‘သစ္စံ ကိရ တယာ ဘိက္ခု ဝီရိယံ ဩဿဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ‘အပ္ပိစ္ဆော’တိ ဝါ ‘သန္တုဋ္ဌော’တိ ဝါ ‘ပဝိဝိတ္တော’တိ ဝါ ‘အာရဒ္ဓဝီရိယော’တိ ဝါ ဧဝံ အတ္တာနံ အဇာနာပေတွာ ‘ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခူ’တိ ဇာနာပေသိ။ နနု တွံ ပုဗ္ဗေ ဝီရိယဝါ အဟောသိ, တယာ ဧကေန ကတံ ဝီရိယံ နိဿာယ မရုကန္တာရေ ပဉ္စသု သကဋသတေသု မနုဿာ စ
ဂေါဏာ စ ပါနီယံ လဘိတွာ သုခိတာ ဇာတာ, ဣဒါနိ ကသ္မာ ဝီရိယံ ဩဿဇသီ’’တိ။ သော ဘိက္ခု ဧတ္တကေန ဝစနေန ဥပတ္ထမ္ဘိတော အဟောသိ။
တံ ပန ကထံ သုတွာ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု – ‘‘ဘန္တေ, ဣဒါနိ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဝီရိယဿ ဩဿဋ္ဌဘာဝေါ အမှာကံ ပါကဋော, ပုဗ္ဗေ ပနဿ ဧကဿ ဝီရိယံ နိဿာယ မရုကန္တာရေ ဂေါဏမနုဿာနံ ပါနီယံ လဘိတွာ သုခိတဘာဝေါ ပဋိစ္ဆန္နော, တုမှာကံ သဗ္ဗညုတညာဏဿေဝ ပါကဋော, အမှာကမ္ပေတံ ကာရဏံ ကထေထာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထာ’’တိ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ သတုပ္ပါဒံ ဇနေတွာ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နကာရဏံ ပါကဋမကာသိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သတ္ထဝါဟကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဝဏိဇ္ဇံ ကရောန္တော ဝိစရတိ။ သော ဧကဒါ သဋ္ဌိယောဇနိကံ မရုကန္တာရံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ ကန္တာရေ သုခုမဝါလုကာ မုဋ္ဌိနာ ဂဟိတာ ဟတ္ထေ န တိဋ္ဌတိ, သူရိယုဂ္ဂမနတော ပဋ္ဌာယ အင်္ဂါရရာသိ ဝိယ ဥဏှာ ဟောတိ, န သက္ကာ အက္ကမိတုံ။ တသ္မာ တံ ပဋိပဇ္ဇန္တာ ဒါရုဒကတိလတဏ္ဍုလာဒီနိ သကဋေဟိ အာဒါယ ရတ္တိမေဝ ဂန္တွာ အရုဏုဂ္ဂမနေ သကဋာနိ ပရိဝဋ္ဋံ ကတွာ မတ္ထကေ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ကာလဿေဝ အာဟာရကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ ဆာယာယ နိသိန္နာ ဒိဝသံ ခေပေတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဘူမိယာ သီတလာယ ဇာတာယ သကဋာနိ ယောဇေတွာ ဂစ္ဆန္တိ, သမုဒ္ဒဂမနသဒိသမေဝ ဂမနံ ဟောတိ။ ထလနိယာမကော နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, သော တာရကသညာ သတ္ထံ တာရေတိ။
သောပိ သတ္ထဝါဟော တသ္မိံ ကာလေ ဣမိနာဝ နိယာမေန တံ ကန္တာရံ ဂစ္ဆန္တော ဧကူနသဋ္ဌိ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ‘‘ဣဒါနိ ဧကရတ္တေနေဝ မရုကန္တာရာ နိက္ခမနံ ဘဝိဿတီ’’တိ သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ သဗ္ဗံ ဒါရုဒကံ ခေပေတွာ သကဋာနိ ယောဇေတွာ ပါယာသိ။ နိယာမကော ပန ပုရိမသကဋေ အာသနံ ပတ္ထရာပေတွာ အာကာသေ တာရကံ ဩလောကေန္တော ‘‘ဣတော ပါဇေထ, ဣတော ပါဇေထာ’’တိ ဝဒမာနော နိပဇ္ဇိ။ သော ဒီဃမဒ္ဓါနံ အနိဒ္ဒါယနဘာဝေန ကိလန္တော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ, ဂေါဏေ နိဝတ္တိတွာ အာဂတမဂ္ဂမေဝ ဂဏှန္တေ
န အညာသိ။ ဂေါဏာ သဗ္ဗရတ္တိံ အဂမံသု။ နိယာမကော အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ ပဗုဒ္ဓေါ နက္ခတ္တံ ဩလောကေတွာ ‘‘သကဋာနိ နိဝတ္တေထ နိဝတ္တေထာ’’တိ အာဟ။ သကဋာနိ နိဝတ္တေတွာ ပဋိပါဋိံ ကရောန္တာနညေဝ အရုဏော ဥဂ္ဂတော။ မနုဿာ ‘‘ဟိယျော အမှာကံ နိဝိဋ္ဌခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနမေဝေတံ, ဒါရုဒကမ္ပိ နော ခီဏံ, ဣဒါနိ နဋ္ဌမှာ’’တိ သကဋာနိ မောစေတွာ ပရိဝဋ္ဋကေန ဌပေတွာ မတ္ထကေ မဏ္ဍပံ ကတွာ အတ္တနော အတ္တနော သကဋဿ ဟေဋ္ဌာ အနုသောစန္တာ နိပဇ္ဇိံသု။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘မယိ ဝီရိယံ ဩဿဇန္တေ သဗ္ဗေ ဝိနဿိဿန္တီ’’တိ ပါတော သီတလဝေလာယမေဝ အာဟိဏ္ဍန္တော ဧကံ ဒဗ္ဗတိဏဂစ္ဆံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာနိ တိဏာနိ ဟေဋ္ဌာ ဥဒကသိနေဟေန ဥဋ္ဌိတာနိ ဘဝိဿန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ကုဒ္ဒါလံ ဂါဟာပေတွာ တံ ပဒေသံ ခဏာပေသိ, တေ သဋ္ဌိဟတ္ထဋ္ဌာနံ ခဏိံသု။ ဧတ္တကံ ဌာနံ ခဏိတွာ ပဟရန္တာနံ ကုဒ္ဒါလော ဟေဋ္ဌာပါသာဏေ ပဋိဟညိ, ပဟဋမတ္တေ သဗ္ဗေ ဝီရိယံ ဩဿဇိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘ဣမဿ ပါသာဏဿ ဟေဋ္ဌာ ဥဒကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဩတရိတွာ ပါသာဏေ ဌိတော ဩဏမိတွာ သောတံ ဩဒဟိတွာ သဒ္ဒံ အာဝဇ္ဇေန္တော ဟေဋ္ဌာ ဥဒကဿ ပဝတ္တနသဒ္ဒံ သုတွာ ဥတ္တရိတွာ စူဠုပဋ္ဌာကံ အာဟ – ‘‘တာတ, တယာ ဝီရိယေ ဩဿဋ္ဌေ သဗ္ဗေ ဝိနဿိဿာမ, တွံ ဝီရိယံ အနောဿဇန္တော ဣမံ အယကူဋံ ဂဟေတွာ အာဝါဋံ ဩတရိတွာ ဧတသ္မိံ ပါသာဏေ ပဟာရံ ဒေဟီ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သဗ္ဗေသု ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ ဌိတေသုပိ ဝီရိယံ အနောဿဇန္တော ဩတရိတွာ ပါသာဏေ ပဟာရံ အဒါသိ။ ပါသာဏော မဇ္ဈေ ဘိဇ္ဇိတွာ ဟေဋ္ဌာ ပတိတွာ သောတံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ အဋ္ဌာသိ, တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏာ ဥဒကဝဋ္ဋိ ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။ သဗ္ဗေ ပါနီယံ ပိဝိတွာ နှာယိံသု, အတိရေကာနိ အက္ခယုဂါဒီနိ ဖာလေတွာ ယာဂုဘတ္တံ ပစိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂေါဏေ စ ဘောဇေတွာ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ဥဒကာဝါဋသမီပေ ဓဇံ ဗန္ဓိတွာ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ အဂမံသု။ တေ တတ္ထ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ဒိဂုဏံ တိဂုဏံ စတုဂ္ဂုဏံ လာဘံ လဘိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အဂမံသု။ တေ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ, ဗောဓိသတ္တောပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မမေဝ ဂတော။
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါဝ ဣမံ ဂါထံ ကထေသိ –
‘‘အကိလာသုနော ဝဏ္ဏုပထေ ခဏန္တာ, ဥဒင်္ဂဏေ တတ္ထ ပပံ အဝိန္ဒုံ၊
ဧဝံ မုနီ ဝီရိယဗလူပပန္နော, အကိလာသု ဝိန္ဒေ ဟဒယဿ သန္တိ’’န္တိ။
တတ္ထ အကိလာသုနောတိ နိက္ကောသဇ္ဇာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ။ ဝဏ္ဏုပထေတိ ဝဏ္ဏု ဝုစ္စတိ ဝါလုကာ, ဝါလုကာမဂ္ဂေတိ အတ္ထော။ ခဏန္တာတိ ဘူမိံ ခဏမာနာ။ ဥဒင်္ဂဏေတိ ဧတ္ထ ဥဒါတိ နိပါတော, အင်္ဂဏေတိ မနုဿာနံ သဉ္စရဏဋ္ဌာနေ, အနာဝါဋေ ဘူမိဘာဂေတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဝဏ္ဏုပထေ။ ပပံ အဝိန္ဒုန္တိ ဥဒကံ ပဋိလဘိံသု။ ဥဒကဉှိ ပပီယနဘာဝေန ‘‘ပပါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဝဒ္ဓံ ဝါ အာပံ ပပံ, မဟောဒကန္တိ အတ္ထော။
ဧဝန္တိ ဩပမ္မပဋိပါဒနံ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ, ကာယမောနေယျာဒီသု ဝါ အညတရံ, တေန သမန္နာဂတတ္တာ ပုဂ္ဂလော ‘‘မုနီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သော ပနေသ အဂါရိယမုနိ, အနဂါရိယမုနိ, သေက္ခမုနိ, အသေက္ခမုနိ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓမုနိ, မုနိမုနီတိ အနေကဝိဓော။ တတ္ထ အဂါရိယမုနီတိ ဂိဟီ အာဂတဖလော ဝိညာတသာသနော။ အနဂါရိယမုနီတိ တထာရူပေါဝ ပဗ္ဗဇိတော။ သေက္ခမုနီတိ သတ္တ သေက္ခာ။ အသေက္ခမုနီတိ ခီဏာသဝေါ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓမုနီတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ မုနိမုနီတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝသေန မောနေယျသင်္ခါတာယ ပညာယ သမန္နာဂတော ‘‘မုနီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝီရိယဗလူပပန္နောတိ ဝီရိယေန စေဝ ကာယဗလဉာဏဗလေန စ သမန္နာဂတော။ အကိလာသူတိ နိက္ကောသဇ္ဇော –
‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ, အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု၊
ဥပသုဿတု နိဿေသံ, သရီရေ မံသလောဟိတ’’န္တိ။ –
ဧဝံ ဝုတ္တေန စတုရင်္ဂသမန္နာဂတေန ဝီရိယေန သမန္နာဂတတ္တာ အနလသော။ ဝိန္ဒေ ဟဒယဿ သန္တိန္တိ စိတ္တဿပိ ဟဒယရူပဿပိ သီတလဘာဝကရဏေန ‘‘သန္တိ’’န္တိ သင်္ခံ ဂတံ ဈာနဝိပဿနာဘိညာအရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတံ အရိယဓမ္မံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ အတ္ထော။ ဘဂဝတာ ဟိ –
‘‘ဒုက္ခံ, ဘိက္ခဝေ, ကုသီတော ဝိဟရတိ ဝေါကိဏ္ဏော ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိဟာပေတိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယော စ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သုခံ ဝိဟရတိ ပဝိဝိတ္တော ပါပကေဟိ
အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, မဟန္တဉ္စ သဒတ္ထံ ပရိပူရေတိ, န, ဘိက္ခဝေ, ဟီနေန အဂ္ဂဿ ပတ္တိ ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၂) –
ဧဝံ အနေကေဟိ သုတ္တေဟိ ကုသီတဿ ဒုက္ခဝိဟာရော, အာရဒ္ဓဝီရိယဿ စ သုခဝိဟာရော သံဝဏ္ဏိတော။ ဣဓာပိ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ အကတာဘိနိဝေသဿ ဝိပဿကဿ ဝီရိယဗလေန အဓိဂန္တဗ္ဗံ တမေဝ သုခဝိဟာရံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧဝံ မုနီ ဝီရိယဗလူပပန္နော, အကိလာသု ဝိန္ဒေ ဟဒယဿ သန္တိ’’န္တိ အာဟ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ တေ ဝါဏိဇာ အကိလာသုနော ဝဏ္ဏုပထေ ခဏန္တာ ဥဒကံ လဘိံသု, ဧဝံ ဣမသ္မိမ္ပိ သာသနေ အကိလာသု ဟုတွာ ဝါယမမာနော ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခု ဣမံ ဈာနာဒိဘေဒံ ဟဒယဿ သန္တိံ လဘတိ။ သော တွံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ဥဒကမတ္တဿ အတ္ထာယ ဝီရိယံ ကတွာ ဣဒါနိ ဧဝရူပေ မဂ္ဂဖလဒါယကေ နိယျာနိကသာသနေ ကသ္မာ ဝီရိယံ ဩဿဇသီတိ ဧဝံ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒဿေတွာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အဂ္ဂဖလေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာပိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေတွာ ဒဿေသိ ‘‘တသ္မိံ သမယေ ဝီရိယံ အနောဿဇိတွာ ပါသာဏံ ဘိန္ဒိတွာ မဟာဇနဿ ဥဒကဒါယကော စူဠုပဋ္ဌာကော အယံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အဟောသိ, အဝသေသပရိသာ ဣဒါနိ ဗုဒ္ဓပရိသာ ဇာတာ, သတ္ထဝါဟဇေဋ္ဌကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
ဝဏ္ဏုပထဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၃] ၃။ သေရိဝဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဣဓ စေ နံ ဝိရာဓေသီတိ ဣမမ္ပိ ဓမ္မဒေသနံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယမေဝ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ပုရိမနယေနေဝ ဘိက္ခူဟိ အာနီတံ ဒိသွာ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘တွံ ဘိက္ခု, ဧဝရူပေ မဂ္ဂဖလဒါယကေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီရိယံ ဩဿဇန္တော သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ ကဉ္စနပါတိယာ ပရိဟီနော သေရိဝဝါဏိဇော ဝိယ စိရံ သောစိဿသီ’’တိ။ ဘိက္ခူ
တဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နကာရဏံ ပါကဋမကာသိ။
အတီတေ ဣတော ပဉ္စမေ ကပ္ပေ ဗောဓိသတ္တော သေရိဝရဋ္ဌေ ကစ္ဆပုဋဝါဏိဇော အဟောသိ။ သော သေရိဝနာမကေန ဧကေန လောလကစ္ဆပုဋဝါဏိဇေန သဒ္ဓိံ ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော နီလဝါဟံ နာမ နဒိံ ဥတ္တရိတွာ အရိဋ္ဌပုရံ နာမ နဂရံ ပဝိသန္တော နဂရဝီထိယော ဘာဇေတွာ အတ္တနော ပတ္တဝီထိယာ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏန္တော ဝိစရိ။ ဣတရောပိ အတ္တနော ပတ္တဝီထိံ ဂဏှိ။ တသ္မိဉ္စ နဂရေ ဧကံ သေဋ္ဌိကုလံ ပရိဇိဏ္ဏံ အဟောသိ, သဗ္ဗေ ပုတ္တဘာတိကာ စ ဓနဉ္စ ပရိက္ခယံ အဂမံသု, ဧကာ ဒါရိကာ အယျိကာယ သဒ္ဓိံ အဝသေသာ အဟောသိ, တာ ဒွေပိ ပရေသံ ဘတိံ ကတွာ ဇီဝန္တိ။ ဂေဟေ ပန တာသံ မဟာသေဋ္ဌိနာ ပရိဘုတ္တပုဗ္ဗာ သုဝဏ္ဏပါတိ ဘာဇနန္တရေ နိက္ခိတ္တာ ဒီဃရတ္တံ အဝလဉ္ဇိယမာနာ မလဂ္ဂဟိတာ အဟောသိ, တာ တဿာ သုဝဏ္ဏပါတိဘာဝမ္ပိ န ဇာနန္တိ။ သော လောလဝါဏိဇော တသ္မိံ သမယေ ‘‘မဏိကေ ဂဏှထ, မဏိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝိစရန္တော တံ ဃရဒွါရံ ပါပုဏိ။ သာ ကုမာရိကာ တံ ဒိသွာ အယျိကံ အာဟ ‘‘အမ္မ မယှံ ဧကံ ပိဠန္ဓနံ ဂဏှာ’’တိ။ အမ္မ မယံ ဒုဂ္ဂတာ, ကိံ ဒတွာ ဂဏှိဿာမာတိ။ အယံ နော ပါတိ အတ္ထိ, နော စ အမှာကံ ဥပကာရာ, ဣမံ ဒတွာ ဂဏှာတိ။ သာ ဝါဏိဇံ ပက္ကောသာပေတွာ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ တံ ပါတိံ ဒတွာ ‘‘အယျ, ဣမံ ဂဟေတွာ တဝ ဘဂိနိယာ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ဝါဏိဇော ပါတိံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာဝ ‘‘သုဝဏ္ဏပါတိ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရိဝတ္တေတွာ ပါတိပိဋ္ဌိယံ သူစိယာ လေခံ ကဍ္ဎိတွာ သုဝဏ္ဏဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမာသံ ကိဉ္စိ အဒတွာဝ ဣမံ ပါတိံ ဟရိဿာမီ’’တိ ‘‘အယံ ကိံ အဂ္ဃတိ, အဍ္ဎမာသကောပိဿာ မူလံ န ဟောတီ’’တိ ဘူမိယံ ခိပိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ဧကေန ပဝိသိတွာ နိက္ခန္တဝီထိံ ဣတရော ပဝိသိတုံ လဘတီတိ ဗောဓိသတ္တော တံ ဝီထိံ ပဝိသိတွာ ‘‘မဏိကေ ဂဏှထ, မဏိကေ ဂဏှထာ’’တိ ဝိစရန္တော တမေဝ ဃရဒွါရံ ပါပုဏိ။
ပုန သာ ကုမာရိကာ တထေဝ အယျိကံ အာဟ။ အထ နံ အယျိကာ ‘‘အမ္မ, ပဌမံ အာဂတဝါဏိဇော ပါတိံ ဘူမိယံ ခိပိတွာ ဂတော, ဣဒါနိ ကိံ ဒတွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ အာဟ။ အမ္မ, သော ဝါဏိဇော ဖရုသဝါစော, အယံ ပန ပိယဒဿနော မုဒုသလ္လာပေါ, အပ္ပေဝ နာမ နံ ဂဏှေယျာတိ။ အမ္မ, တေန ဟိ ပက္ကောသာဟီတိ။ သာ တံ ပက္ကောသိ။ အထဿ ဂေဟံ ပဝိသိတွာ
နိသိန္နဿ တံ ပါတိံ အဒံသု။ သော တဿာ သုဝဏ္ဏပါတိဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အမ္မ, အယံ ပါတိ သတသဟဿံ အဂ္ဃတိ, သတသဟဿဂ္ဃနကဘဏ္ဍံ မယှံ ဟတ္ထေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ အယျ, ပဌမံ အာဂတဝါဏိဇော ‘‘အယံ အဍ္ဎမာသကမ္ပိ န အဂ္ဃတီ’’တိ ဝတွာ ဘူမိယံ ခိပိတွာ ဂတော, အယံ ပန တဝ ပုညေန သုဝဏ္ဏပါတိ ဇာတာ ဘဝိဿတိ, မယံ ဣမံ တုယှံ ဒေမ, ကိဉ္စိဒေဝ နော ဒတွာ ဣမံ ဂဟေတွာ ယာဟီတိ။ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ ခဏေ ဟတ္ထဂတာနိ ပဉ္စ ကဟာပဏသတာနိ ပဉ္စသတဂ္ဃနကဉ္စ ဘဏ္ဍံ သဗ္ဗံ ဒတွာ ‘‘မယှံ ဣမံ တုလဉ္စ ပသိဗ္ဗကဉ္စ အဋ္ဌ စ ကဟာပဏေ ဒေထာ’’တိ ဧတ္တကံ ယာစိတွာ အာဒါယ ပက္ကာမိ။ သော သီဃမေဝ နဒီတီရံ ဂန္တွာ နာဝိကဿ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ ဒတွာ နာဝံ အဘိရုဟိ။
တတော လောလဝါဏိဇောပိ ပုန တံ ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘အာဟရထ တံ ပါတိံ, တုမှာကံ ကိဉ္စိဒေဝ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ သာ တံ ပရိဘာသိတွာ ‘‘တွံ အမှာကံ သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ အဍ္ဎမာသဂ္ဃနိကမ္ပိ န အကာသိ, တုယှံ ပန သာမိကသဒိသော ဧကော ဓမ္မိကော ဝါဏိဇော အမှာကံ သဟဿံ ဒတွာ တံ အာဒါယ ဂတော’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာဝ ‘‘သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏပါတိယာ ပရိဟီနောမှိ, မဟာဇာနိကရော ဝတ မေ အယ’’န္တိ သဉ္ဇာတဗလဝသောကော သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဝိသညီ ဟုတွာ အတ္တနော ဟတ္ထဂတေ ကဟာပဏေ စေဝ ဘဏ္ဍိကဉ္စ ဃရဒွါရေယေဝ ဝိကိရိတွာ နိဝါသနပါရုပနံ ပဟာယ တုလာဒဏ္ဍံ မုဂ္ဂရံ ကတွာ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တဿ အနုပဒံ ပက္ကန္တော နဒီတီရံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော, နာဝိက, နာဝံ နိဝတ္တေဟီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘တာတ, မာ နိဝတ္တယီ’’တိ ပဋိသေဓေသိ။ ဣတရဿပိ ဗောဓိသတ္တံ ဂစ္ဆန္တံ ပဿန္တဿေဝ ဗလဝသောကော ဥဒပါဒိ, ဟဒယံ ဥဏှံ အဟောသိ, မုခတော လောဟိတံ ဥဂ္ဂဉ္ဆိ, ဝါပိကဒ္ဒမော ဝိယ ဟဒယံ ဖလိ။ သော ဗောဓိသတ္တေ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ဣဒံ ပဌမံ ဒေဝဒတ္တဿ ဗောဓိသတ္တေ အာဃာတဗန္ဓနံ။ ဗောဓိသတ္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါဝ ဣမံ ဂါထံ ကထေသိ –
‘‘ဣဓ စေ နံ ဝိရာဓေသိ, သဒ္ဓမ္မဿ နိယာမတံ၊
စိရံ တွံ အနုတပ္ပေသိ, သေရိဝါယံဝ ဝါဏိဇော’’တိ။
တတ္ထ ဣဓ စေ နံ ဝိရာဓေသိ, သဒ္ဓမ္မဿ နိယာမတန္တိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဧတံ သဒ္ဓမ္မဿ နိယာမတာသင်္ခါတံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ဝိရာဓေသိ။ ယဒိ ဝိရာဓေသိ, ဝီရိယံ ဩဿဇန္တော နာဓိဂစ္ဆသိ န ပဋိလဘသီတိ အတ္ထော။ စိရံ တွံ အနုတပ္ပေသီတိ ဧဝံ သန္တေ တွံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သောစန္တော ပရိဒေဝန္တော အနုတပေဿသိ, အထ ဝါ ဩဿဋ္ဌဝီရိယတာယ အရိယမဂ္ဂဿ ဝိရာဓိတတ္တာ ဒီဃရတ္တံ နိရယာဒီသု ဥပ္ပန္နော နာနပ္ပကာရာနိ ဒုက္ခာနိ အနုဘဝန္တော အနုတပ္ပိဿသိ ကိလမိဿသီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ကထံ? သေရိဝါယံဝ ဝါဏိဇောတိ ‘‘သေရိဝါ’’တိ ဧဝံနာမကော အယံ ဝါဏိဇော ယထာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ပုဗ္ဗေ သေရိဝနာမကော ဝါဏိဇော သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ လဘိတွာ တဿာ ဂဟဏတ္ထာယ ဝီရိယံ အကတွာ တတော ပရိဟီနော အနုတပ္ပိ, ဧဝမေဝ တွမ္ပိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဋိယတ္တသုဝဏ္ဏပါတိသဒိသံ အရိယမဂ္ဂံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယတာယ အနဓိဂစ္ဆန္တော တတော ပရိဟီနော ဒီဃရတ္တံ အနုတပ္ပိဿသိ။ သစေ ပန ဝီရိယံ န ဩဿဇိဿသိ, ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော သုဝဏ္ဏပါတိံ ဝိယ မမ သာသနေ နဝဝိဓမ္ပိ လောကုတ္တရဓမ္မံ ပဋိလဘိဿသီတိ။
ဧဝမဿ သတ္ထာ အရဟတ္တေန ကူဋံ ဂဏှန္တော ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒဿေတွာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အဂ္ဂဖလေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာပိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေတွာ ဒဿေသိ – ‘‘တဒါ ဗာလဝါဏိဇော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
သေရိဝဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၄] ၄။ စူဠသေဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပ္ပကေနပိ မေဓာဝီတိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဇီဝကမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တော စူဠပန္ထကတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။
တတ္ထ စူဠပန္ထကဿ တာဝ နိဗ္ဗတ္တိ ကထေတဗ္ဗာ။ ရာဇဂဟေ ကိရ ဓနသေဋ္ဌိကုလဿ ဓီတာ အတ္တနော ဒါသေနေဝ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ ‘‘အညေပိ မေ ဣမံ ကမ္မံ ဇာနေယျု’’န္တိ ဘီတာ ဧဝမာဟ ‘‘အမှေဟိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝသိတုံ န သက္ကာ, သစေ မေ မာတာပိတရော ဣမံ ဒေါသံ ဇာနိဿန္တိ, ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ကရိဿန္တိ, ဝိဒေသံ ဂန္တွာ ဝသိဿာမာ’’တိ ဟတ္ထသာရံ ဂဟေတွာ အဂ္ဂဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ‘‘ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ အညေဟိ အဇာနနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝသိဿာမာ’’တိ ဥဘောပိ အဂမံသု။
တေသံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသန္တာနံ သံဝါသမနွာယ တဿာ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌာသိ။ သာ ဂဗ္ဘပရိပါကံ အာဂမ္မ သာမိကေန သဒ္ဓိံ မန္တေသိ ‘‘ဂဗ္ဘော မေ ပရိပါကံ ဂတော, ဉာတိဗန္ဓုဝိရဟိတေ ဌာနေ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ နာမ ဥဘိန္နမ္ပိ အမှာကံ ဒုက္ခမေဝ, ကုလဂေဟမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ သော ‘‘သစာဟံ ဂမိဿာမိ, ဇီဝိတံ မေ နတ္ထီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဂစ္ဆာမ, သွေ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဒိဝသေ အတိက္ကာမေသိ။ သာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဗာလော အတ္တနော ဒေါသမဟန္တတာယ ဂန္တုံ န ဥဿဟတိ, မာတာပိတရော နာမ ဧကန္တဟိတာ, အယံ ဂစ္ဆတု ဝါ မာ ဝါ, မယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သာ တသ္မိံ ဂေဟာ နိက္ခန္တေ ဂေဟပရိက္ခာရံ ပဋိသာမေတွာ အတ္တနော ကုလဃရံ ဂတဘာဝံ အနန္တရဂေဟဝါသီနံ အာရောစေတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။
အထ သော ပုရိသော ဃရံ အာဂတော တံ အဒိသွာ ပဋိဝိဿကေ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကုလဃရံ ဂတာ’’တိ သုတွာ ဝေဂေန အနုဗန္ဓိတွာ အန္တရာမဂ္ဂေ သမ္ပာပုဏိ။ တဿာပိ တတ္ထေဝ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနံ အဟောသိ။ သော ‘‘ကိံ ဣဒံ ဘဒ္ဒေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာမိ, ဧကော ပုတ္တော ဇာတော’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ? ‘‘ယဿတ္ထာယ မယံ ကုလဃရံ ဂစ္ဆေယျာမ, တံ ကမ္မံ အန္တရာဝ နိပ္ဖန္နံ, တတ္ထ ဂန္တွာ ကိံ ကရိဿာမ, နိဝတ္တာမာ’’တိ ဒွေပိ ဧကစိတ္တာ ဟုတွာ နိဝတ္တိံသု။ တဿ စ ဒါရကဿ ပန္ထေ ဇာတတ္တာ ‘‘ပန္ထကော’’တိ နာမံ အကံသု။ တဿာ န စိရဿေဝ အပရောပိ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌဟိ။ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တဿာပိ ဒါရကဿ ပန္ထေ ဇာတတ္တာ ပဌမဇာတဿ ‘‘မဟာပန္ထကော’’တိ
နာမံ ကတွာ ဣတရဿ ‘‘စူဠပန္ထကော’’တိ နာမံ အကံသု။ တေ ဒွေပိ ဒါရကေ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အာဂတာ။
တေသံ တတ္ထ ဝသန္တာနံ အယံ မဟာပန္ထကဒါရကော အညေ ဒါရကေ ‘‘စူဠပိတာ မဟာပိတာ’’တိ, ‘‘အယျကော အယျိကာ’’တိ စ ဝဒန္တေ သုတွာ မာတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္မ, အညေ ဒါရကာ ‘စူဠပိတာ မဟာပိတာ’တိပိ ဝဒန္တိ, ‘အယျကော အယျိကာ’တိပိ ဝဒန္တိ, အမှာကံ ဉာတကာ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘အာမ, တာတ, တုမှာကံ ဧတ္ထ ဉာတကာ နတ္ထိ, ရာဇဂဟနဂရေ ပန ဝေါ ဓနသေဋ္ဌိ နာမ အယျကော, တတ္ထ တုမှာကံ ဗဟူ ဉာတကာ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ တတ္ထ န ဂစ္ဆထ, အမ္မာ’’တိ? သာ အတ္တနော အဂမနကာရဏံ ပုတ္တဿ အကထေတွာ ပုတ္တေသု ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တေသု သာမိကံ အာဟ – ‘‘ဣမေ ဒါရကာ မံ အတိဝိယ ကိလမေန္တိ, ကိံ နော မာတာပိတရော ဒိသွာ မံသံ ခါဒိဿန္တိ, ဧဟိ ဒါရကာနံ အယျကကုလံ ဒဿေဿာမာ’’တိ။ ‘‘အဟံ သမ္မုခါ ဘဝိတုံ န သက္ခိဿာမိ, တံ ပန တတ္ထ နယိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, အယျ, ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ဒါရကာနံ အယျကကုလမေဝ ဒဋ္ဌုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒွေပိ ဇနာ ဒါရကေ အာဒါယ အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟံ ပတွာ နဂရဒွါရေ ဧကိဿာ သာလာယ နိဝါသံ ကတွာ ဒါရကမာတာ ဒွေ ဒါရကေ ဂဟေတွာ အာဂတဘာဝံ မာတာပိတူနံ အာရောစာပေသိ။
တေ တံ သာသနံ သုတွာ ‘‘သံသာရေ ဝိစရန္တာနံ န ပုတ္တော န ဓီတာ နာမ နတ္ထိ, တေ အမှာကံ မဟာပရာဓိကာ, န သက္ကာ တေဟိ အမှာကံ စက္ခုပထေ ဌာတုံ, ဧတ္တကံ ပန ဓနံ ဂဟေတွာ ဒွေပိ ဇနာ ဖာသုကဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဇီဝန္တု, ဒါရကေ ပန ဣဓ ပေသေန္တူ’’တိ။ သေဋ္ဌိဓီတာ မာတာပိတူဟိ ပေသိတံ ဓနံ ဂဟေတွာ ဒါရကေ အာဂတဒူတာနံယေဝ ဟတ္ထေ ဒတွာ ပေသေသိ, ဒါရကာ အယျကကုလေ ဝဍ္ဎန္တိ။ တေသု စူဠပန္ထကော အတိဒဟရော, မဟာပန္ထကော ပန အယျကေန သဒ္ဓိံ ဒသဗလဿ ဓမ္မကထံ သောတုံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ နိစ္စံ သတ္ထု သမ္မုခါ ဓမ္မံ သုဏန္တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမိ။ သော အယျကံ အာဟ ‘‘သစေ တုမှေ သမ္ပဋိစ္ဆထ, အဟံ ပဗ္ဗဇေယျ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ဝဒေသိ, တာတ, မယှံ သကလလောကဿပိ ပဗ္ဗဇ္ဇာတော တဝေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဘဒ္ဒိကာ, သစေ သက္ကောသိ, ပဗ္ဗဇ တာတာ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂတော။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ မဟာသေဋ္ဌိ ဒါရကော တေ လဒ္ဓေါ’’တိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ အယံ ဒါရကော မယှံ နတ္တာ, တုမှာကံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇာမီတိ ဝဒတီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ
အညတရံ ပိဏ္ဍစာရိကံ ဘိက္ခုံ ‘‘ဣမံ ဒါရကံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ အာဏာပေသိ။ ထေရော တဿ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိတွာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော ဗဟုံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပရိပုဏ္ဏဝဿော ဥပသမ္ပဒံ လဘိ။ ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာ ယောနိသော မနသိကာရေ ကမ္မံ ကရောန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။
သော ဈာနသုခေန, မဂ္ဂသုခေန, ဖလသုခေန ဝီတိနာမေန္တော စိန္တေသိ ‘‘သက္ကာ နု ခေါ ဣမံ သုခံ စူဠပန္ထကဿ ဒါတု’’န္တိ။ တတော အယျကသေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ သစေ တုမှေ သမ္ပဋိစ္ဆထ, အဟံ စူဠပန္ထကံ ပဗ္ဗာဇေယျ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထ, ဘန္တေ’’တိ။ ထေရော စူဠပန္ထကဒါရကံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဒသသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ စူဠပန္ထကသာမဏေရော ပဗ္ဗဇိတွာဝ ဒန္ဓော အဟောသိ။
‘‘ပဒုမံ ယထာ ကောကနဒံ သုဂန္ဓံ, ပါတော သိယာ ဖုလ္လမဝီတဂန္ဓံ၊
အင်္ဂီရသံ ပဿ ဝိရောစမာနံ, တပန္တမာဒိစ္စမိဝန္တလိက္ခေ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၃၊ အ။ နိ။ ၅။၁၉၅) –
ဣမံ ဧကဂါထံ စတူဟိ မာသေဟိ ဂဏှိတုံ နာသက္ခိ။ သော ကိရ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပညဝါ ဟုတွာ အညတရဿ ဒန္ဓဘိက္ခုနော ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏကာလေ ပရိဟာသကေဠိံ အကာသိ။ သော ဘိက္ခု တေန ပရိဟာသေန လဇ္ဇိတော နေဝ ဥဒ္ဒေသံ ဂဏှိ, န သဇ္ဈာယမကာသိ။ တေန ကမ္မေန အယံ ပဗ္ဗဇိတွာဝ ဒန္ဓော ဇာတော, ဂဟိတဂဟိတံ ပဒံ ဥပရူပရိ ပဒံ ဂဏှန္တဿ နဿတိ။ တဿ ဣမမေဝ ဂါထံ ဂဟေတုံ ဝါယမန္တဿ စတ္တာရော မာသာ အတိက္ကန္တာ။
အထ နံ မဟာပန္ထကော အာဟ ‘‘စူဠပန္ထက, တွံ ဣမသ္မိံ သာသနေ အဘဗ္ဗော, စတူဟိ မာသေဟိ ဧကမ္ပိ ဂါထံ ဂဟေတုံ န သက္ကောသိ, ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ ပန တွံ ကထံ မတ္ထကံ ပါပေဿသိ, နိက္ခမ ဣတော’’တိ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိ။ စူဠပန္ထကော ဗုဒ္ဓသာသနေ သိနေဟေန ဂိဟိဘာဝံ န ပတ္ထေတိ။ တသ္မိဉ္စ ကာလေ မဟာပန္ထကော ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဟောတိ။ ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဗဟုံ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ အတ္တနော အမ္ဗဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဓမ္မံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ မဟာပန္ထကံ ဥပသင်္ကမိတွာ
‘‘ကိတ္တကာ, ဘန္တေ, သတ္ထု သန္တိကေ ဘိက္ခူ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနီ’’တိ။ ‘‘သွေ, ဘန္တေ, ဗုဒ္ဓပ္ပမုခါနိ ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ အမှာကံ နိဝေသနေ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ။ ‘‘ဥပါသက, စူဠပန္ထကော နာမ ဘိက္ခု ဒန္ဓော အဝိရုဠှိဓမ္မော, တံ ဌပေတွာ သေသာနံ နိမန္တနံ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ ထေရော အာဟ။ တံ သုတွာ စူဠပန္ထကော စိန္တေသိ ‘‘ထေရော ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ နိမန္တနံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော မံ ဗာဟိရံ ကတွာ သမ္ပဋိစ္ဆတိ, နိဿံသယံ မယှံ ဘာတိကဿ မယိ စိတ္တံ ဘိန္နံ ဘဝိဿတိ, ကိံ ဣဒါနိ မယှံ ဣမိနာ သာသနေန, ဂိဟီ ဟုတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တော ဇီဝိဿာမီ’’တိ။
သော ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ‘‘ဂိဟီ ဘဝိဿာမီ’’တိ ပါယာသိ။ သတ္ထာ ပစ္စူသကာလေယေဝ လောကံ ဩလောကေန္တော ဣမံ ကာရဏံ ဒိသွာ ပဌမတရံ ဂန္တွာ စူဠပန္ထကဿ ဂမနမဂ္ဂေ ဒွါရကောဋ္ဌကေ စင်္ကမန္တော အဋ္ဌာသိ။ စူဠပန္ထကော ဃရံ ဂစ္ဆန္တော သတ္ထာရံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကဟံ ပန, တွံ စူဠပန္ထက, ဣမာယ ဝေလာယ ဂစ္ဆသီ’’တိ အာဟ။ ဘာတာ မံ, ဘန္တေ, နိက္ကဍ္ဎတိ, တေနာဟံ ဝိဗ္ဘမိတုံ ဂစ္ဆာမီတိ။ စူဠပန္ထက, တဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ မမ သန္တကာ, ဘာတရာ နိက္ကဍ္ဎိတော ကသ္မာ မမ သန္တိကံ နာဂဉ္ဆိ? ဧဟိ ကိံ တေ ဂိဟိဘာဝေန, မမ သန္တိကေ ဘဝိဿသီ’’တိ ဘဂဝါ စူဠပန္ထကံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဂန္ဓကုဋိပ္ပမုခေ နိသီဒါပေတွာ ‘‘စူဠပန္ထက, တွံ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ ဟုတွာ ဣမံ ပိလောတိကံ ‘ရဇောဟရဏံ ရဇောဟရဏ’န္တိ ပရိမဇ္ဇန္တော ဣဓေဝ ဟောဟီ’’တိ ဣဒ္ဓိယာ အဘိသင်္ခတံ ပရိသုဒ္ဓံ ပိလောတိကာခဏ္ဍံ ဒတွာ ကာလေ အာရောစိတေ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ဇီဝကဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။
စူဠပန္ထကောပိ သူရိယံ ဩလောကေန္တော တံ ပိလောတိကာခဏ္ဍံ ‘‘ရဇောဟရဏံ ရဇောဟရဏ’’န္တိ ပရိမဇ္ဇန္တော နိသီဒိ, တဿ တံ ပိလောတိကာခဏ္ဍံ ပရိမဇ္ဇန္တဿ ပရိမဇ္ဇန္တဿ ကိလိဋ္ဌံ အဟောသိ။ တတော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒံ ပိလောတိကာခဏ္ဍံ အတိဝိယ ပရိသုဒ္ဓံ, ဣမံ ပန အတ္တဘာဝံ နိဿာယ ပုရိမပကတိံ ဝိဇဟိတွာ ဧဝံ ကိလိဋ္ဌံ ဇာတံ, အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိ ခယဝယံ ပဋ္ဌပေန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေသိ။ သတ္ထာ ‘‘စူဠပန္ထကဿ စိတ္တံ ဝိပဿနံ အာရုဠှ’’န္တိ ဉတွာ ‘‘စူဠပန္ထက, တွံ ဧတံ ပိလောတိကာခဏ္ဍမေဝ သံကိလိဋ္ဌံ ရဇောရဉ္ဇိတံ ဇာတန္တိ မာ သညံ ကရိ, အဗ္ဘန္တရေ ပန တေ ရာဂရဇာဒယော အတ္ထိ, တေ ဟရာဟီ’’တိ ဝတွာ ဩဘာသံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပုရတော နိသိန္နော ဝိယ ပညာယမာနရူပေါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –
‘‘ရာဂေါ ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ, ရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ၊
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွ ဘိက္ခဝေါ, ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။
‘‘ဒေါသော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ, ဒေါသဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ၊
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွ ဘိက္ခဝေါ, ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။
‘‘မောဟော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ, မောဟဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ၊
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွ ဘိက္ခဝေါ, ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ’’တိ။ (မဟာနိ။ ၂၀၉၊ စူဠနိ။ ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၇၄)၊
ဂါထာပရိယောသာနေ စူဠပန္ထကော သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ, ပဋိသမ္ဘိဒါဟိယေဝဿ တီဏိ ပိဋကာနိ အာဂမံသု။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ရာဇာ ဟုတွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော နလာဋတော သေဒေ မုစ္စန္တေ ပရိသုဒ္ဓေန သာဋကေန နလာဋန္တံ ပုဉ္ဆိ, သာဋကော ကိလိဋ္ဌော အဟောသိ။ သော ‘‘ဣမံ သရီရံ နိဿာယ ဧဝရူပေါ ပရိသုဒ္ဓေါ သာဋကော ပကတိံ ဇဟိတွာ ကိလိဋ္ဌော ဇာတော, အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိ အနိစ္စသညံ ပဋိလဘိ။ တေန ကာရဏေနဿ ရဇောဟရဏမေဝ ပစ္စယော ဇာတော။
ဇီဝကောပိ ခေါ ကောမာရဘစ္စော ဒသဗလဿ ဒက္ခိဏောဒကံ ဥပနာမေသိ။ သတ္ထာ ‘‘နနု, ဇီဝက, ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ အတ္ထီ’’တိ ဟတ္ထေန ပတ္တံ ပိဒဟိ။ မဟာပန္ထကော ‘‘ဘန္တေ, ဝိဟာရေ နတ္ထိ ဘိက္ခူ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘အတ္ထိ ဇီဝကာ’’တိ အာဟ။ ဇီဝကော ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဂစ္ဆ, ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ အတ္ထိဘာဝံ ဝါ နတ္ထိဘာဝံ ဝါ ဇာနာဟီ’’တိ ပုရိသံ ပေသေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ စူဠပန္ထကော ‘‘မယှံ ဘာတိကော ‘ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ နတ္ထီ’တိ ဘဏတိ, ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ အတ္ထိဘာဝမဿ ပကာသေဿာမီ’’တိ သကလံ အမ္ဗဝနံ ဘိက္ခူနံယေဝ ပူရေသိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ, ဧကစ္စေ ရဇနကမ္မံ, ဧကစ္စေ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တီတိ ဧဝံ အညမညံ အသဒိသံ ဘိက္ခုသဟဿံ မာပေသိ။ သော ပုရိသော ဝိဟာရေ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဒိသွာ နိဝတ္တိတွာ
‘‘အယျ, သကလံ အမ္ဗဝနံ ဘိက္ခူဟိ ပရိပုဏ္ဏ’’န္တိ ဇီဝကဿ အာရောစေသိ။ ထေရောပိ ခေါ တတ္ထေဝ –
‘‘သဟဿက္ခတ္တုမတ္တာနံ, နိမ္မိနိတွာန ပန္ထကော၊
နိသီဒမ္ဗဝနေ ရမ္မေ, ယာဝ ကာလပ္ပဝေဒနာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၅၆၃)၊
အထ သတ္ထာ တံ ပုရိသံ အာဟ – ‘‘ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘သတ္ထာ စူဠပန္ထကံ နာမ ပက္ကောသတီ’တိ ဝဒေဟီ’’တိ။ တေန ဂန္တွာ တထာဝုတ္တေ ‘‘အဟံ စူဠပန္ထကော, အဟံ စူဠပန္ထကော’’တိ မုခသဟဿံ ဥဋ္ဌဟိ။ ပုရိသော ဂန္တွာ ‘‘သဗ္ဗေပိ ကိရ တေ, ဘန္တေ, စူဠပန္ထကာယေဝ နာမာ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ တွံ ဂန္တွာ ယော ပဌမံ ‘‘အဟံ စူဠပန္ထကော’’တိ ဝဒတိ, တံ ဟတ္ထေ ဂဏှ, အဝသေသာ အန္တရဓာယိဿန္တီတိ။ သော တထာ အကာသိ, တာဝဒေဝ သဟဿမတ္တာ ဘိက္ခူ အန္တရဓာယိံသု။ ထေရော တေန ပုရိသေန သဒ္ဓိံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ ဇီဝကံ အာမန္တေသိ ‘‘ဇီဝက, စူဠပန္ထကဿ ပတ္တံ ဂဏှ, အယံ တေ အနုမောဒနံ ကရိဿတီ’’တိ။ ဇီဝကော တထာ အကာသိ။ ထေရော သီဟနာဒံ နဒန္တော တရုဏသီဟော ဝိယ တီဏိ ပိဋကာနိ သံခေါဘေတွာ အနုမောဒနံ အကာသိ။
သတ္ထာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူဟိ ဝတ္တေ ဒဿိတေ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂန္ဓကုဋိပ္ပမုခေ ဌတွာ ဘိက္ခုသံဃဿ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ဘိက္ခုသံဃံ ဥယျောဇေတွာ သုရဘိဂန္ဓဝါသိတံ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ဥပဂတော။ အထ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ဣတော စိတော စ သမောသရိတွာ ရတ္တကမ္ဗလသာဏိံ ပရိက္ခိပန္တာ ဝိယ နိသီဒိတွာ သတ္ထု ဂုဏကထံ အာရဘိံသု ‘‘အာဝုသော, မဟာပန္ထကော စူဠပန္ထကဿ အဇ္ဈာသယံ အဇာနန္တော ‘စတူဟိ မာသေဟိ ဧကဂါထံ ဂဏှိတုံ န သက္ကောတိ, ဒန္ဓော အယ’န္တိ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပန အတ္တနော အနုတ္တရဓမ္မရာဇတာယ ဧကသ္မိံယေဝဿ အန္တရဘတ္တေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ အဒါသိ, တီဏိ ပိဋကာနိ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိယေဝ အာဂတာနိ, အဟော ဗုဒ္ဓါနံ ဗလံ နာမ မဟန္တ’’န္တိ။
အထ ဘဂဝါ ဓမ္မသဘာယံ ဣမံ ကထာပဝတ္တိံ ဉတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဗုဒ္ဓသေယျာယ ဥဋ္ဌာယ သုရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝါသေတွာ ဝိဇ္ဇုလတံ ဝိယ
ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ရတ္တကမ္ဗလသဒိသံ သုဂတမဟာစီဝရံ ပါရုပိတွာ သုရဘိဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ မတ္တဝါရဏော ဝိယ သီဟဝိက္ကန္တဝိလာသေန ဝိဇမ္ဘမာနော သီဟော ဝိယ အနန္တာယ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ အလင်္ကတမဏ္ဍပမဇ္ဈေ သုပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနံ အဘိရုယှ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော အဏ္ဏဝကုစ္ဆိံ ဩဘာသယမာနော ယုဂန္ဓရမတ္ထကေ ဗာလသူရိယော ဝိယ အာသနမဇ္ဈေ နိသီဒိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ပန အာဂတမတ္တေ ဘိက္ခုသံဃော ကထံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ တုဏှီ အဟောသိ။
သတ္ထာ မုဒုကေန မေတ္တစိတ္တေန ပရိသံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ ပရိသာ အတိဝိယ သောဘတိ, ဧကဿပိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ ဝါ ပါဒကုက္ကုစ္စံ ဝါ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒေါ ဝါ ခိပိတသဒ္ဒေါ ဝါ နတ္ထိ, သဗ္ဗေပိမေ ဗုဒ္ဓဂါရဝေန သဂါရဝါ ဗုဒ္ဓတေဇေန တဇ္ဇိတာ မယိ အာယုကပ္ပမ္ပိ အကထေတွာ နိသိန္နေ ပဌမံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ န ကထေဿန္တိ, ကထာသမုဋ္ဌာပနဝတ္တံ နာမ မယာဝ ဇာနိတဗ္ဗံ, အဟမေဝ ပဌမံ ကထေဿာမီ’’တိ မဓုရေန ဗြဟ္မဿရေန ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ, ကာ စ ပန ဝေါ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ’’တိ အာဟ။ ဘန္တေ, န မယံ ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိသိန္နာ အညံ တိရစ္ဆာနကထံ ကထေမ, တုမှာကံယေဝ ပန ဂုဏေ ဝဏ္ဏယမာနာ နိသိန္နာမှ ‘‘အာဝုသော မဟာပန္ထကော စူဠပန္ထကဿ အဇ္ဈာသယံ အဇာနန္တော ‘စတူဟိ မာသေဟိ ဧကံ ဂါထံ ဂဏှိတုံ န သက္ကောတိ, ဒန္ဓော အယ’န္တိ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပန အနုတ္တရဓမ္မရာဇတာယ ဧကသ္မိံယေဝဿ အန္တရဘတ္တေ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ အဒါသိ, အဟော ဗုဒ္ဓါနံ ဗလံ နာမ မဟန္တ’’န္တိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခူနံ ကထံ သုတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, စူဠပန္ထကော မံ နိဿာယ ဣဒါနိ တာဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မမဟန္တတံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေ ပန မံ နိဿာယ ဘောဂေသုပိ ဘောဂမဟန္တတံ ပါပုဏီ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု။ ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဘိတွာ စူဠသေဋ္ဌိ နာမ အဟောသိ, သော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော သဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဇာနာတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော အန္တရဝီထိယံ မတမူသိကံ ဒိသွာ တင်္ခဏညေဝ
နက္ခတ္တံ သမာနေတွာ ဣဒမာဟ ‘‘သက္ကာ စက္ခုမတာ ကုလပုတ္တေန ဣမံ ဥန္ဒူရံ ဂဟေတွာ ပုတ္တဒါရဘရဏဉ္စ ကာတုံ ကမ္မန္တေ စ ပယောဇေတု’’န္တိ? အညတရော ဒုဂ္ဂတကုလပုတ္တော တံ သေဋ္ဌိဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘နာယံ အဇာနိတွာ ကထေဿတီ’’တိ တံ မူသိကံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ အာပဏေ ဗိဠာလဿတ္ထာယ ဝိက္ကိဏိတွာ ကာကဏိကံ လဘိတွာ တာယ ကာကဏိကာယ ဖာဏိတံ ဂဟေတွာ ဧကေန ဃဋေန ပါနီယံ ဂဏှိ။ သော အရညတော အာဂစ္ဆန္တေ မာလာကာရေ ဒိသွာ ထောကံ ထောကံ ဖာဏိတခဏ္ဍံ ဒတွာ ဥဠုင်္ကေန ပါနီယံ အဒါသိ, တေ စဿ ဧကေကံ ပုပ္ဖမုဋ္ဌိံ အဒံသု။ သော တေန ပုပ္ဖမူလေန ပုနဒိဝသေပိ ဖာဏိတဉ္စ ပါနီယဃဋဉ္စ ဂဟေတွာ ပုပ္ဖါရာမမေဝ ဂတော။ တဿ တံ ဒိဝသံ မာလာကာရာ အဍ္ဎောစိတကေ ပုပ္ဖဂစ္ဆေ ဒတွာ အဂမံသု။ သော န စိရဿေဝ ဣမိနာ ဥပါယေန အဋ္ဌ ကဟာပဏေ လဘိ။
ပုန ဧကသ္မိံ ဝါတဝုဋ္ဌိဒိဝသေ ရာဇုယျာနေ ဗဟူ သုက္ခဒဏ္ဍကာ စ သာခါ စ ပလာသဉ္စ ဝါတေန ပါတိတံ ဟောတိ, ဥယျာနပါလော ဆဍ္ဍေတုံ ဥပါယံ န ပဿတိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ ‘‘သစေ ဣမာနိ ဒါရုပဏ္ဏာနိ မယှံ ဒဿသိ, အဟံ တေ ဣမာနိ သဗ္ဗာနိ နီဟရိဿာမီ’’တိ ဥယျာနပါလံ အာဟ, သော ‘‘ဂဏှ အယျာ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ စူဠန္တေဝါသိကော ဒါရကာနံ ကီဠနမဏ္ဍလံ ဂန္တွာ ဖာဏိတံ ဒတွာ မုဟုတ္တေန သဗ္ဗာနိ ဒါရုပဏ္ဏာနိ နီဟရာပေတွာ ဥယျာနဒွါရေ ရာသိံ ကာရေသိ။ တဒါ ရာဇကုမ္ဘကာရော ရာဇကုလေ ဘာဇနာနံ ပစနတ္ထာယ ဒါရူနိ ပရိယေသမာနော ဥယျာနဒွါရေ တာနိ ဒိသွာ တဿ ဟတ္ထတော ကိဏိတွာ ဂဏှိ။ တံ ဒိဝသံ စူဠန္တေဝါသိကော ဒါရုဝိက္ကယေန သောဠသ ကဟာပဏေ စာဋိအာဒီနိ စ ပဉ္စ ဘာဇနာနိ လဘိ။
သော စတုဝီသတိယာ ကဟာပဏေသု ဇာတေသု ‘‘အတ္ထိ အယံ ဥပါယော မယှ’’န္တိ နဂရဒွါရတော အဝိဒူရေ ဌာနေ ဧကံ ပါနီယစာဋိံ ဌပေတွာ ပဉ္စသတေ တိဏဟာရကေ ပါနီယေန ဥပဋ္ဌဟိ။ တေ အာဟံသု ‘‘သမ္မ, တွံ အမှာကံ ဗဟူပကာရော, ကိံ တေ ကရောမာ’’တိ? သော ‘‘မယှံ ကိစ္စေ ဥပ္ပန္နေ ကရိဿထာ’’တိ ဝတွာ ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တော ထလပထကမ္မိကေန စ ဇလပထကမ္မိကေန စ သဒ္ဓိံ မိတ္တသန္ထဝံ အကာသိ။ တဿ ထလပထကမ္မိကော ‘‘သွေ ဣမံ နဂရံ အဿဝါဏိဇကော ပဉ္စ အဿသတာနိ ဂဟေတွာ အာဂမိဿတီ’’တိ အာစိက္ခိ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ တိဏဟာရကေ အာဟ ‘‘အဇ္ဇ မယှံ ဧကေကံ တိဏကလာပံ ဒေထ, မယာ စ တိဏေ အဝိက္ကိဏိတေ အတ္တနော တိဏံ မာ ဝိက္ကိဏထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ
သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပဉ္စ တိဏကလာပသတာနိ အာဟရိတွာ တဿ ဃရေ ပါပယိံသု။ အဿဝါဏိဇော သကလနဂရေ အဿာနံ ဂေါစရံ အလဘိတွာ တဿ သဟဿံ ဒတွာ တံ တိဏံ ဂဏှိ။
တတော ကတိပါဟစ္စယေနဿ ဇလပထကမ္မိကော သဟာယကော အာရောစေသိ ‘‘ပဋ္ဋနမှိ မဟာနာဝါ အာဂတာ’’တိ။ သော ‘‘အတ္ထိ အယံ ဥပါယော’’တိ အဋ္ဌဟိ ကဟာပဏေဟိ သဗ္ဗပရိဝါရသမ္ပန္နံ တာဝကာလိကံ ရထံ ဂဟေတွာ မဟန္တေန ယသေန နာဝါပဋ္ဋနံ ဂန္တွာ ဧကံ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ နာဝိကဿ သစ္စကာရံ ဒတွာ အဝိဒူရေ ဌာနေ သာဏိယာ ပရိက္ခိပါပေတွာ နိသိန္နော ပုရိသေ အာဏာပေသိ ‘‘ဗာဟိရတော ဝါဏိဇေသု အာဂတေသု တတိယေန ပဋိဟာရေန မံ အာရောစေထာ’’တိ။ ‘‘နာဝါ အာဂတာ’’တိ သုတွာ ဗာရာဏသိတော သတမတ္တာ ဝါဏိဇာ ‘‘ဘဏ္ဍံ ဂဏှာမာ’’တိ အာဂမိံသု။ ဘဏ္ဍံ တုမှေ န လဘိဿထ, အသုကဋ္ဌာနေ နာမ မဟာဝါဏိဇေန သစ္စကာရော ဒိန္နောတိ။ တေ တံ သုတွာ တဿ သန္တိကံ အာဂတာ။ ပါဒမူလိကပုရိသာ ပုရိမသညာဝသေန တတိယေန ပဋိဟာရေန တေသံ အာဂတဘာဝံ အာရောစေသုံ။ တေ သတမတ္တာ ဝါဏိဇာ ဧကေကံ သဟဿံ ဒတွာ တေန သဒ္ဓိံ နာဝါယ ပတ္တိကာ ဟုတွာ ပုန ဧကေကံ သဟဿံ ဒတွာ ပတ္တိံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ဘဏ္ဍံ အတ္တနော သန္တကမကံသု။
စူဠန္တေဝါသိကော ဒွေ သတသဟဿာနိ ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိံ အာဂန္တွာ ‘‘ကတညုနာ မေ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧကံ သတသဟဿံ ဂါဟာပေတွာ စူဠသေဋ္ဌိဿ သမီပံ ဂတော။ အထ နံ သေဋ္ဌိ ‘‘ကိံ တေ, တာတ, ကတွာ ဣဒံ ဓနံ လဒ္ဓ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘တုမှေဟိ ကထိတဥပါယေ ဌတွာ စတုမာသမ္ဘန္တရေယေဝ လဒ္ဓ’’န္တိ မတမူသိကံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဝတ္ထုံ ကထေသိ။ စူဠသေဋ္ဌိ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဧဝရူပံ ဒါရကံ မမ သန္တကံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝယပ္ပတ္တံ အတ္တနော ဓီတရံ ဒတွာ သကလကုဋုမ္ဗဿ သာမိကံ အကာသိ။ သော သေဋ္ဌိနော အစ္စယေန တသ္မိံ နဂရေ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဘိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ယထာကမ္မံ အဂမာသိ။
သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါဝ ဣမံ ဂါထံ ကထေသိ –
‘‘အပ္ပကေနပိ မေဓာဝီ, ပါဘတေန ဝိစက္ခဏော၊
သမုဋ္ဌာပေတိ အတ္တာနံ, အဏုံ အဂ္ဂိံဝ သန္ဓမ’’န္တိ။
တတ္ထ အပ္ပကေနပီတိ ထောကေနပိ ပရိတ္တကေနပိ။ မေဓာဝီတိ ပညဝါ။ ပါဘတေနာတိ ဘဏ္ဍမူလေန။ ဝိစက္ခဏောတိ ဝေါဟာရကုသလော။ သမုဋ္ဌာပေတိ အတ္တာနန္တိ မဟန္တံ ဓနဉ္စ ယသဉ္စ ဥပ္ပါဒေတွာ တတ္ထ အတ္တာနံ သဏ္ဌာပေတိ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ ယထာ ကိံ? အဏုံ အဂ္ဂိံဝ သန္ဓမံ, ယထာ ပဏ္ဍိတပုရိသော ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ အနုက္ကမေန ဂေါမယစုဏ္ဏာဒီနိ ပက္ခိပိတွာ မုခဝါတေန ဓမန္တော သမုဋ္ဌာပေတိ ဝဍ္ဎေတိ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ကရောတိ, ဧဝမေဝ ပဏ္ဍိတော ထောကမ္ပိ ပါဘတံ လဘိတွာ နာနာဥပါယေဟိ ပယောဇေတွာ ဓနဉ္စ ယသဉ္စ ဝဍ္ဎေတိ, ဝဍ္ဎေတွာ စ ပန တတ္ထ အတ္တာနံ ပတိဋ္ဌာပေတိ, တာယ ဧဝ ဝါ ပန ဓနယသမဟန္တတာယ အတ္တာနံ သမုဋ္ဌာပေတိ, အဘိညာတံ ပါကဋံ ကရောတီတိ အတ္ထော။
ဣတိ ဘဂဝါ ‘‘ဘိက္ခဝေ, စူဠပန္ထကော မံ နိဿာယ ဣဒါနိ ဓမ္မေသု ဓမ္မမဟန္တတံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေ ပန ဘောဂေသုပိ ဘောဂမဟန္တတံ ပါပုဏီ’’တိ ဧဝံ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒဿေတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ စူဠန္တေဝါသိကော စူဠပန္ထကော အဟောသိ, စူဠကသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
စူဠသေဋ္ဌိဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၅] ၅။ တဏ္ဍုလနာဠိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကိမဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လာလုဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ သမယေ အာယသ္မာ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော သံဃဿ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဟောတိ။ တသ္မိံ ပါတောဝ သလာကဘတ္တာနိ ဥဒ္ဒိသမာနေ လာလုဒါယိတ္ထေရဿ ကဒါစိ ဝရဘတ္တံ ပါပုဏာတိ, ကဒါစိ လာမကဘတ္တံ။ သော လာမကဘတ္တဿ ပတ္တဒိဝသေ သလာကဂ္ဂံ အာကုလံ ကရောတိ, ‘‘ကိံ ဒဗ္ဗောဝ သလာကံ ဒါတုံ ဇာနာတိ, အမှေ န ဇာနာမာ’’တိ ဝဒတိ။ တသ္မိံ သလာကဂ္ဂံ အာကုလံ ကရောန္တေ ‘‘ဟန္ဒ ဒါနိ တွမေဝ သလာကံ ဒေဟီ’’တိ သလာကပစ္ဆိံ အဒံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ သော သံဃဿ သလာကံ အဒါသိ။ ဒေန္တော စ ပန ‘‘ဣဒံ ဝရဘတ္တ’’န္တိ ဝါ ‘‘လာမကဘတ္တ’’န္တိ ဝါ ‘‘အသုကဝဿဂ္ဂေ ဝရဘတ္တ’’န္တိ ဝါ ‘‘အသုကဝဿဂ္ဂေ လာမကဘတ္တ’’န္တိ ဝါ န ဇာနာတိ, ဌိတိကံ ကရောန္တောပိ ‘‘အသုကဝဿဂ္ဂေ ဌိတိကာ’’တိ
န သလ္လက္ခေတိ။ ဘိက္ခူနံ ဌိတဝေလာယ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ အယံ ဌိတိကာ ဌိတာ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ အယ’’န္တိ ဘူမိယံ ဝါ ဘိတ္တိယံ ဝါ လေခံ ကဍ္ဎတိ။ ပုနဒိဝသေ သလာကဂ္ဂေ ဘိက္ခူ မန္ဒတရာ ဝါ ဟောန္တိ ဗဟုတရာ ဝါ, တေသု မန္ဒတရေသု လေခါ ဟေဋ္ဌာ ဟောတိ, ဗဟုတရေသု ဥပရိ။ သော ဌိတိကံ အဇာနန္တော လေခါသညာယ သလာကံ ဒေတိ။
အထ နံ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, ဥဒါယိ, လေခါ နာမ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဟောတိ ဥပရိ ဝါ, ဝရဘတ္တံ ပန အသုကဝဿဂ္ဂေ ဌိတံ, လာမကဘတ္တံ အသုကဝဿဂ္ဂေ’’တိ အာဟံသု။ သော ဘိက္ခူ ပဋိပ္ဖရန္တော ‘‘ယဒိ ဧဝံ အယံ လေခါ ကသ္မာ ဧဝံ ဌိတာ, ကိံ အဟံ တုမှာကံ သဒ္ဒဟာမိ, ဣမိဿာ လေခါယ သဒ္ဒဟာမီ’’တိ ဝဒတိ။ အထ နံ ဒဟရာ စ သာမဏေရာ စ ‘‘အာဝုသော လာလုဒါယိ တယိ သလာကံ ဒေန္တေ ဘိက္ခူ လာဘေန ပရိဟာယန္တိ, န တွံ ဒါတုံ အနုစ္ဆဝိကော, ဂစ္ဆ ဣတော’’တိ သလာကဂ္ဂတော နိက္ကဍ္ဎိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ သလာကဂ္ဂေ မဟန္တံ ကောလာဟလံ အဟောသိ။ တံ သုတွာ သတ္ထာ အာနန္ဒတ္ထေရံ ပုစ္ဆိ ‘‘အာနန္ဒ, သလာကဂ္ဂေ မဟန္တံ ကောလာဟလံ, ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသော’’တိ။ ထေရော တထာဂတဿ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘အာနန္ဒ, န ဣဒါနေဝ လာလုဒါယိ အတ္တနော ဗာလတာယ ပရေသံ လာဘဟာနိံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ အာဟ။ ထေရော တဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ယာစိ။ ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ရာဇာ အဟောသိ။ တဒါ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဃါပနိကော အဟောသိ။ ဟတ္ထိအဿာဒီနိ စေဝ မဏိသုဝဏ္ဏာဒီနိ စ အဂ္ဃါပေသိ, အဂ္ဃါပေတွာ ဘဏ္ဍသာမိကာနံ ဘဏ္ဍာနုရူပမေဝ မူလံ ဒါပေသိ။ ရာဇာ ပန လုဒ္ဓေါ ဟောတိ, သော လောဘပကတိတာယ ဧဝံ စိန္တေသိ ‘‘အယံ အဂ္ဃါပနိကော ဧဝံ အဂ္ဃါပေန္တော န စိရဿေဝ မမ ဂေဟေ ဓနံ ပရိက္ခယံ ဂမေဿတိ, အညံ အဂ္ဃါပနိကံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော သီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ ရာဇင်္ဂဏံ ဩလောကေန္တော ဧကံ ဂါမိကမနုဿံ လောလဗာလံ ရာဇင်္ဂဏေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဧသ မယှံ အဂ္ဃါပနိကကမ္မံ ကာတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သက္ခိဿသိ, ဘဏေ, အမှာကံ အဂ္ဃါပနိကကမ္မံ ကာတု’’န္တိ အာဟ။ သက္ခိဿာမိ, ဒေဝါတိ။ ရာဇာ အတ္တနော ဓနရက္ခဏတ္ထာယ တံ ဗာလံ အဂ္ဃါပနိကကမ္မေ ဌပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သော ဗာလော ဟတ္ထိအဿာဒီနိ အဂ္ဃါပေန္တော အဂ္ဃံ
ဟာပေတွာ ယထာရုစိယာ ကထေတိ။ တဿ ဌာနန္တရေ ဌိတတ္တာ ယံ သော ကထေတိ, တမေဝ မူလံ ဟောတိ။
တသ္မိံ ကာလေ ဥတ္တရာပထတော ဧကော အဿဝါဏိဇော ပဉ္စ အဿသတာနိ အာနေသိ။ ရာဇာ တံ ပုရိသံ ပက္ကောသာပေတွာ အဿေ အဂ္ဃါပေသိ။ သော ပဉ္စန္နံ အဿသတာနံ ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိကံ အဂ္ဃမကာသိ။ ကတွာ စ ပန ‘‘အဿဝါဏိဇဿ ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိကံ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ အဿေ အဿသာလာယံ သဏ္ဌာပေသိ။ အဿဝါဏိဇော ပေါရာဏအဂ္ဃါပနိကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော အာဟ ‘‘တဿ ပုရိသဿ လဉ္ဇံ ဒတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆထ ‘အမှာကံ တာဝ အဿာ ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိကံ အဂ္ဃန္တီတိ ဉာတမေတံ, တုမှေ ပန နိဿာယ တဏ္ဍုလနာဠိယာ အဂ္ဃံ ဇာနိတုကာမမှာ, သက္ခိဿထ နော ရညော သန္တိကေ ဌတွာ သာ တဏ္ဍုလနာဠိကာ ဣဒံ နာမ အဂ္ဃတီတိ ဝတ္တု’န္တိ, သစေ သက္ကောမီတိ ဝဒတိ, တံ ဂဟေတွာ ရညော သန္တိကံ ဂစ္ဆထ, အဟမ္ပိ တတ္ထ အာဂမိဿာမီ’’တိ။
အဿဝါဏိဇော ‘‘သာဓူ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အဂ္ဃါပနိကဿ လဉ္ဇံ ဒတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သော လဉ္ဇံ လဘိတွာဝ ‘‘သက္ခိဿာမိ တဏ္ဍုလနာဠိံ အဂ္ဃါပေတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာမ ရာဇကုလ’’န္တိ တံ အာဒါယ ရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ အညေပိ ဗဟူ အမစ္စာ အဂမိံသု။ အဿဝါဏိဇော ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘ဒေဝ, ပဉ္စန္နံ အဿသတာနံ ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိံ အဂ္ဃနကဘာဝံ ဇာနာမ, သာ ပန တဏ္ဍုလနာဠိ ကိံ အဂ္ဃတီတိ အဂ္ဃါပနိကံ ပုစ္ဆထ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တံ ပဝတ္တိံ အဇာနန္တော ‘‘အမ္ဘော အဂ္ဃါပနိက, ပဉ္စ အဿသတာနိ ကိံ အဂ္ဃန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တဏ္ဍုလနာဠိံ, ဒေဝါတိ။ ‘‘ဟောတု, ဘဏေ, အဿာ တာဝ တဏ္ဍုလနာဠိံ အဂ္ဃန္တု။ သာ ပန ကိံ အဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ဗာလပုရိသော ‘‘ဗာရာဏသိံ သန္တရဗာဟိရံ အဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာ’’တိ အာဟ။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ရာဇာနံ အနုဝတ္တန္တော ဧကံ တဏ္ဍုလနာဠိံ အဿာနံ အဂ္ဃမကာသိ။ ပုန ဝါဏိဇဿ ဟတ္ထတော လဉ္ဇံ လဘိတွာ တဿာ တဏ္ဍုလနာဠိကာယ ဗာရာဏသိံ သန္တရဗာဟိရံ အဂ္ဃမကာသိ။ တဒါ ပန ဗာရာဏသိယာ ပါကာရပရိက္ခေပေါ ဒွါဒသယောဇနိကော ဟောတိ။ ဣဒမဿ အန္တရံ, ဗာဟိရံ ပန တိယောဇနသတိကံ ရဋ္ဌံ။ ဣတိ သော
ဗာလော ဧဝံ မဟန္တံ ဗာရာဏသိံ သန္တရဗာဟိရံ တဏ္ဍုလနာဠိကာယ အဂ္ဃမကာသိ။
တံ သုတွာ အမစ္စာ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ဟသမာနာ ‘‘မယံ ပုဗ္ဗေ ပထဝိဉ္စ ရဇ္ဇဉ္စ အနဂ္ဃန္တိ သညိနော အဟုမှ, ဧဝံ မဟန္တံ ကိရ သရာဇကံ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ တဏ္ဍုလနာဠိမတ္တံ အဂ္ဃတိ, အဟော အဂ္ဃါပနိကဿ ဉာဏသမ္ပဒါ။ ကဟံ ဧတ္တကံ ကာလံ အယံ အဂ္ဃါပနိကော ဝိဟာသိ, အမှာကံ ရညော ဧဝ အနုစ္ဆဝိကော’’တိ ပရိဟာသံ အကံသု –
‘‘ကိမဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာယံ, အဿာန မူလာယ ဝဒေဟိ ရာဇ၊
ဗာရာဏသိံ သန္တရဗာဟိရံ, အယမဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာ’’တိ။
တသ္မိံ ကာလေ ရာဇာ လဇ္ဇိတော တံ ဗာလံ နိက္ကဍ္ဎာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿေဝ အဂ္ဃါပနိကဋ္ဌာနံ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဂါမိကဗာလအဂ္ဃါပနိကော လာလုဒါယီ အဟောသိ, ပဏ္ဍိတအဂ္ဃါပနိကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
တဏ္ဍုလနာဠိဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၆] ၆။ ဒေဝဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နာတိ ဣဒံ ဘဂဝါ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဗဟုဘဏ္ဍိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိဝါသီ ကိရေကော ကုဋုမ္ဗိကော ဘရိယာယ ကာလကတာယ ပဗ္ဗဇိ။ သော ပဗ္ဗဇန္တော အတ္တနော ပရိဝေဏဉ္စ အဂ္ဂိသာလဉ္စ ဘဏ္ဍဂဗ္ဘဉ္စ ကာရေတွာ ဘဏ္ဍဂဗ္ဘံ သပ္ပိတဏ္ဍုလာဒီဟိ ပူရေတွာ ပဗ္ဗဇိ။ ပဗ္ဗဇိတွာ စ ပန အတ္တနော ဒါသေ ပက္ကောသာပေတွာ ယထာရုစိတံ အာဟာရံ ပစာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ, ဗဟုပရိက္ခာရော စ
အဟောသိ, ရတ္တိံ အညံ နိဝါသနပါရုပနံ ဟောတိ, ဒိဝါ အညံ။ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဝသတိ။ တဿေကဒိဝသံ စီဝရပစ္စတ္ထရဏာဒီနိ နီဟရိတွာ ပရိဝေဏေ ပတ္ထရိတွာ သုက္ခာပေန္တဿ သမ္ဗဟုလာ ဇာနပဒါ ဘိက္ခူ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပရိဝေဏံ ဂန္တွာ စီဝရာဒီနိ ဒိသွာ ‘‘ကဿိမာနီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော ‘‘မယှံ, အာဝုသော’’တိ အာဟ။ ‘‘အာဝုသော, ဣဒမ္ပိ စီဝရံ, ဣဒမ္ပိ နိဝါသနံ, ဣဒမ္ပိ ပစ္စတ္ထရဏံ, သဗ္ဗံ တုယှမေဝါ’’တိ? ‘‘အာမ မယှမေဝါ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော ဘဂဝတာ တီဏိ စီဝရာနိ အနုညာတာနိ, တွံ ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆဿ ဗုဒ္ဓဿ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧဝံ ဗဟုပရိက္ခာရော ဇာတော, ဧဟိ တံ ဒသဗလဿ သန္တိကံ နေဿာမာ’’တိ တံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမံသု။
သတ္ထာ ဒိသွာဝ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္ဆမာနကံယေဝ ဘိက္ခုံ ဂဏှိတွာ အာဂတတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ, အယံ ဘိက္ခု ဗဟုဘဏ္ဍော ဗဟုပရိက္ခာရော’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဗဟုဘဏ္ဍော’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ ပန တွံ ဘိက္ခု ဗဟုဘဏ္ဍော ဇာတော’’? ‘‘နနု အဟံ အပ္ပိစ္ဆတာယ သန္တုဋ္ဌိတာယ ပဝိဝေကဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏံ ဝဒါမီ’’တိ။ သော သတ္ထု ဝစနံ သုတွာ ကုပိတော ‘‘ဣမိနာ ဒါနိ နီဟာရေန စရိဿာမီ’’တိ ပါရုပနံ ဆဍ္ဍေတွာ ပရိသမဇ္ဈေ ဧကစီဝရော အဋ္ဌာသိ။
အထ နံ သတ္ထာ ဥပတ္ထမ္ဘယမာနော ‘‘နနု တွံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ဟိရောတ္တပ္ပဂဝေသကော ဒကရက္ခသကာလေပိ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဂဝေသမာနော ဒွါဒသ သံဝစ္ဆရာနိ ဝိဟာသိ, အထ ကသ္မာ ဣဒါနိ ဧဝံ ဂရုကေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ စတုပရိသမဇ္ဈေ ပါရုပနံ ဆဍ္ဍေတွာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဟာယ ဌိတောသီ’’တိ? သော သတ္ထု ဝစနံ သုတွာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ တံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘မဟိသာသကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ တဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ရညော အညောပိ ပုတ္တော ဇာတော, တဿ ‘‘စန္ဒကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ တဿ ပန အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ဗောဓိသတ္တဿ မာတာ ကာလမကာသိ, ရာဇာ
အညံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ ရညော ပိယာ အဟောသိ မနာပါ, သာပိ သံဝါသမနွာယ ဧကံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ, ‘‘သူရိယကုမာရော’’တိဿ နာမံ အကံသု။ ရာဇာ ပုတ္တံ ဒိသွာ တုဋ္ဌစိတ္တော ‘‘ဘဒ္ဒေ, ပုတ္တဿ တေ ဝရံ ဒမ္မီ’’တိ အာဟ။ ဒေဝီ, ဝရံ ဣစ္ဆိတကာလေ ဂဟေတဗ္ဗံ ကတွာ ဌပေသိ။ သာ ပုတ္တေ ဝယပ္ပတ္တေ ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘ဒေဝေန မယှံ ပုတ္တဿ ဇာတကာလေ ဝရော ဒိန္နော, ပုတ္တဿ မေ ရဇ္ဇံ ဒေဟီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘မယှံ ဒွေ ပုတ္တာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓာ ဝိယ ဇလမာနာ ဝိစရန္တိ, န သက္ကာ တဝ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ဒါတု’’န္တိ ပဋိက္ခိပိတွာပိ တံ ပုနပ္ပုနံ ယာစမာနမေဝ ဒိသွာ ‘‘အယံ မယှံ ပုတ္တာနံ ပါပကမ္ပိ စိန္တေယျာ’’တိ ပုတ္တေ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘တာတာ, အဟံ သူရိယကုမာရဿ ဇာတကာလေ ဝရံ အဒါသိံ။ ဣဒါနိဿ မာတာ ရဇ္ဇံ ယာစတိ, အဟံ တဿ န ဒါတုကာမော, မာတုဂါမော နာမ ပါပေါ, တုမှာကံ ပါပကမ္ပိ စိန္တေယျ, တုမှေ အရညံ ပဝိသိတွာ မမ အစ္စယေန ကုလသန္တကေ နဂရေ ရဇ္ဇံ ကရေယျာထာ’’တိ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ သီသေ စုမ္ဗိတွာ ဥယျောဇေသိ။ တေ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ပါသာဒါ ဩတရန္တေ ရာဇင်္ဂဏေ ကီဠမာနော သူရိယကုမာရော ဒိသွာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘အဟမ္ပိ ဘာတိကေဟိ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ တေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ နိက္ခမိ။ တေ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိံသု။
ဗောဓိသတ္တော မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိတွာ သူရိယကုမာရံ အာမန္တေသိ ‘‘တာတ သူရိယကုမာရ, ဧတံ သရံ ဂန္တွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပဒုမိနိပဏ္ဏေဟိ အမှာကမ္ပိ ပါနီယံ အာနေဟီ’’တိ။ တံ ပန သရံ ဝေဿဝဏဿ သန္တိကာ ဧကေန ဒကရက္ခသေန လဒ္ဓံ ဟောတိ, ဝေဿဝဏော စ တံ အာဟ – ‘‘ဌပေတွာ ဒေဝဓမ္မဇာနနကေ ယေ အညေ ဣမံ သရံ ဩတရန္တိ, တေ ခါဒိတုံ လဘသိ။ အနောတိဏ္ဏေ န လဘသီ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သော ရက္ခသော ယေ တံ သရံ ဩတရန္တိ, တေ ဒေဝဓမ္မေ ပုစ္ဆိတွာ ယေ န ဇာနန္တိ, တေ ခါဒတိ။ အထ ခေါ သူရိယကုမာရော တံ သရံ ဂန္တွာ အဝီမံသိတွာဝ ဩတရိ။ အထ နံ သော ရက္ခသော ဂဟေတွာ ‘‘ဒေဝဓမ္မေ ဇာနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ဒေဝဓမ္မာ နာမ စန္ဒိမသူရိယာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ‘‘တွံ ဒေဝဓမ္မေ န ဇာနာသီ’’တိ ဝတွာ ဥဒကံ ပဝေသေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တံ အတိစိရာယန္တံ ဒိသွာ စန္ဒကုမာရံ ပေသေသိ။ ရက္ခသော တမ္ပိ ဂဟေတွာ ‘‘ဒေဝဓမ္မေ ဇာနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ ဇာနာမိ, ဒေဝဓမ္မာ နာမ စတဿော ဒိသာ’’တိ။ ရက္ခသော ‘‘န တွံ ဒေဝဓမ္မေ ဇာနာသီ’’တိ တမ္ပိ ဂဟေတွာ တတ္ထေဝ ဌပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော တသ္မိမ္ပိ စိရာယန္တေ ‘‘ဧကေန အန္တရာယေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ သယံ တတ္ထ ဂန္တွာ ဒွိန္နမ္ပိ ဩတရဏပဒဝဠဉ္ဇံ ဒိသွာ ‘‘ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတေန ဣမိနာ သရေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ခဂ္ဂံ သန္နယှိတွာ ဓနုံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ဒကရက္ခသော ဗောဓိသတ္တံ ဥဒကံ အနောတရန္တံ ဒိသွာ ဝနကမ္မိကပုရိသော ဝိယ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ဘော, ပုရိသ, တွံ မဂ္ဂကိလန္တော ကသ္မာ ဣမံ သရံ ဩတရိတွာ နှတွာ ပိဝိတွာ ဘိသမုဠာလံ ခါဒိတွာ ပုပ္ဖါနိ ပိဠန္ဓိတွာ ယထာသုခံ န ဂစ္ဆသီ’’တိ? ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ‘‘ဧသော ယက္ခော ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘တယာ မေ ဘာတိကာ ဂဟိတာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ဂဟိတာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘အဟံ ဣမံ သရံ ဩတိဏ္ဏကေ လဘာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန သဗ္ဗေဝ လဘသီ’’တိ? ‘‘ယေ ဒေဝဓမ္မေ ဇာနန္တိ, တေ ဌပေတွာ အဝသေသေ လဘာမီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန တေ ဒေဝဓမ္မေဟိ အတ္ထော’’တိ? ‘‘အာမ, အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ အဟံ တေ ဒေဝဓမ္မေ ကထေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကထေဟိ, အဟံ ဒေဝဓမ္မေ သုဏိဿာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော အာဟ ‘‘အဟံ ဒေဝဓမ္မေ ကထေယျံ, ကိလိဋ္ဌဂတ္တော ပနမှီ’’တိ။ ယက္ခော ဗောဓိသတ္တံ နှာပေတွာ ဘောဇနံ ဘောဇေတွာ ပါနီယံ ပါယေတွာ ပုပ္ဖါနိ ပိဠန္ဓာပေတွာ ဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပာပေတွာ အလင်္ကတမဏ္ဍပမဇ္ဈေ ပလ္လင်္ကံ အတ္ထရိတွာ အဒါသိ။
ဗောဓိသတ္တော အာသနေ နိသီဒိတွာ ယက္ခံ ပါဒမူလေ နိသီဒါပေတွာ ‘‘တေန ဟိ ဩဟိတသောတော သက္ကစ္စံ ဒေဝဓမ္မေ သုဏာဟီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နာ, သုက္ကဓမ္မသမာဟိတာ၊
သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ, ဒေဝဓမ္မာတိ ဝုစ္စရေ’’တိ။
တတ္ထ ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နာတိ ဟိရိယာ စ ဩတ္တပ္ပေန စ သမန္နာဂတာ။ တေသု ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဟိရိယတီတိ ဟိရီ, လဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ တေဟိယေဝ ဩတ္တပ္ပတီတိ ဩတ္တပ္ပံ, ပါပတော ဥဗ္ဗေဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဟိရီ, ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနံ ဩတ္တပ္ပံ။ အတ္တာဓိပတေယျာ ဟိရီ, လောကာဓိပတေယျံ ဩတ္တပ္ပံ။ လဇ္ဇာသဘာဝသဏ္ဌိတာ ဟိရီ, ဘယသဘာဝသဏ္ဌိတံ ဩတ္တပ္ပံ။ သပ္ပတိဿဝလက္ခဏာ ဟိရီ, ဝဇ္ဇဘီရုကဘယဒဿာဝိလက္ခဏံ ဩတ္တပ္ပံ။
တတ္ထ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနံ ဟိရိံ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သမုဋ္ဌာပေတိ – ဇာတိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဝယံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ သူရဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဗာဟုသစ္စံ
ပစ္စဝေက္ခိတွာ။ ကထံ? ‘‘ပါပကရဏံ နာမေတံ န ဇာတိသမ္ပန္နာနံ ကမ္မံ, ဟီနဇစ္စာနံ ကေဝဋ္ဋာဒီနံ ကမ္မံ, မာဒိသဿ ဇာတိသမ္ပန္နဿ ဣဒံ ကမ္မံ ကာတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ တာဝ ဇာတိံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပါဏာတိပါတာဒိပါပံ အကရောန္တော ဟိရိံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ တထာ ‘‘ပါပကရဏံ နာမေတံ ဒဟရေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ, မာဒိသဿ ဝယေ ဌိတဿ ဣဒံ ကမ္မံ ကာတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ ဝယံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပါဏာတိပါတာဒိပါပံ အကရောန္တော ဟိရိံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ တထာ ‘‘ပါပကမ္မံ နာမေတံ ဒုဗ္ဗလဇာတိကာနံ ကမ္မံ, မာဒိသဿ သူရဘာဝသမ္ပန္နဿ ဣဒံ ကမ္မံ ကာတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ သူရဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပါဏာတိပါတာဒိပါပံ အကရောန္တော ဟိရိံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ တထာ ‘‘ပါပကမ္မံ နာမေတံ အန္ဓဗာလာနံ ကမ္မံ, န ပဏ္ဍိတာနံ, မာဒိသဿ ပဏ္ဍိတဿ ဗဟုဿုတဿ ဣဒံ ကမ္မံ ကာတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ဧဝံ ဗာဟုသစ္စံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပါဏာတိပါတာဒိပါပံ အကရောန္တော ဟိရိံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနံ ဟိရိံ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သမုဋ္ဌာပေတိ။ သမုဋ္ဌာပေတွာ စ ပန အတ္တနော စိတ္တေ ဟိရိံ ပဝေသေတွာ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ။ ဧဝံ ဟိရီ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ နာမ ဟောတိ။
ကထံ ဩတ္တပ္ပံ ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနံ နာမ? ‘‘သစေ တွံ ပါပကမ္မံ ကရိဿသိ, စတူသု ပရိသာသု ဂရဟပ္ပတ္တော ဘဝိဿသိ။
‘‘ဂရဟိဿန္တိ တံ ဝိညူ, အသုစိံ နာဂရိကော ယထာ၊
ဝဇ္ဇိတော သီလဝန္တေဟိ, ကထံ ဘိက္ခု ကရိဿသီ’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ဗလရာသိဝဏ္ဏနာ) –
ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ဟိ ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌိတေန ဩတ္တပ္ပေန ပါပကမ္မံ န ကရောတိ။ ဧဝံ ဩတ္တပ္ပံ ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတိ။
ကထံ ဟိရီ အတ္တာဓိပတေယျာ နာမ? ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော အတ္တာနံ အဓိပတိံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ‘‘မာဒိသဿ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဿ ဗဟုဿုတဿ ဓုတင်္ဂဓရဿ န ယုတ္တံ ပါပကမ္မံ ကာတု’’န္တိ ပါပံ န ကရောတိ။ ဧဝံ ဟိရီ အတ္တာဓိပတေယျာ နာမ ဟောတိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –
‘‘သော အတ္တာနံယေဝ အဓိပတိံ ကတွာ အကုသလံ ပဇဟတိ, ကုသလံ ဘာဝေတိ။ သာဝဇ္ဇံ ပဇဟတိ, အနဝဇ္ဇံ ဘာဝေတိ။ သုဒ္ဓမတ္တာနံ ပရိဟရတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၄၀)။
ကထံ ဩတ္တပ္ပံ လောကာဓိပတေယျံ နာမ? ဣဓေကစ္စော ကုလပုတ္တော လောကံ အဓိပတိံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ။ ယထာဟ –
‘‘မဟာ ခေါ ပနာယံ လောကသန္နိဝါသော။ မဟန္တသ္မိံ ခေါ ပန လောကသန္နိဝါသေ သန္တိ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဣဒ္ဓိမန္တော ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ ပရစိတ္တဝိဒုနော, တေ ဒူရတောပိ ပဿန္တိ, အာသန္နာပိ န ဒိဿန္တိ, စေတသာပိ စိတ္တံ ဇာနန္တိ, တေပိ မံ ဧဝံ ဇာနိဿန္တိ ‘ပဿထ ဘော, ဣမံ ကုလပုတ္တံ, သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဝေါကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ။
‘‘သန္တိ ဒေဝတာ ဣဒ္ဓိမန္တိယော ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ ပရစိတ္တဝိဒုနိယော, တာ ဒူရတောပိ ပဿန္တိ, အာသန္နာပိ န ဒိဿန္တိ, စေတသာပိ စိတ္တံ ဇာနန္တိ, တာပိ မံ ဧဝံ ဇာနိဿန္တိ ‘ပဿထ ဘော, ဣမံ ကုလပုတ္တံ, သဒ္ဓါ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဝေါကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ပါပကေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ။ သော လောကံယေဝ အဓိပတိံ ဇေဋ္ဌကံ ကရိတွာ အကုသလံ ပဇဟတိ, ကုသလံ ဘာဝေတိ။ သာဝဇ္ဇံ ပဇဟတိ, အနဝဇ္ဇံ ဘာဝေတိ။ သုဒ္ဓမတ္တာနံ ပရိဟရတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၄၀)။
ဧဝံ ဩတ္တပ္ပံ လောကာဓိပတေယျံ နာမ ဟောတိ။
‘‘လဇ္ဇာသဘာဝသဏ္ဌိတာ ဟိရီ, ဘယသဘာဝသဏ္ဌိတံ ဩတ္တပ္ပ’’န္တိ ဧတ္ထ ပန လဇ္ဇာတိ လဇ္ဇနာကာရော, တေန သဘာဝေန သဏ္ဌိတာ ဟိရီ။ ဘယန္တိ အပါယဘယံ, တေန သဘာဝေန သဏ္ဌိတံ ဩတ္တပ္ပံ။ တဒုဘယမ္ပိ ပါပပရိဝဇ္ဇနေ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဧကစ္စော ဟိ ယထာ နာမေကော ကုလပုတ္တော ဥစ္စာရပဿာဝါဒီနိ ကရောန္တော လဇ္ဇိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဧကံ ဒိသွာ လဇ္ဇနာကာရပ္ပတ္တော ဘဝေယျ ဟီဠိတော, ဧဝမေဝံ အဇ္ဈတ္တံ လဇ္ဇိဓမ္မံ ဩက္ကမိတွာ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ။ ဧကစ္စော အပါယဘယဘီတော ဟုတွာ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ။ တတြိဒံ ဩပမ္မံ – ယထာ ဟိ ဒွီသု အယောဂုဠေသု ဧကော သီတလော ဘဝေယျ ဂူထမက္ခိတော, ဧကော ဥဏှော အာဒိတ္တော။ တတ္ထ ပဏ္ဍိတော သီတလံ ဂူထမက္ခိတတ္တာ ဇိဂုစ္ဆန္တော န ဂဏှာတိ, ဣတရံ ဍာဟဘယေန။ တတ္ထ သီတလဿ ဂူထမက္ခိတဿ ဇိဂုစ္ဆာယ အဂဏှနံ ဝိယ အဇ္ဈတ္တံ လဇ္ဇိဓမ္မံ ဩက္ကမိတွာ ပါပဿ အကရဏံ, ဥဏှဿ ဍာဟဘယေန အဂဏှနံ ဝိယ အပါယဘယေန ပါပဿ အကရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
‘‘သပ္ပတိဿဝလက္ခဏာ ဟိရီ, ဝဇ္ဇဘီရုကဘယဒဿာဝိလက္ခဏံ ဩတ္တပ္ပ’’န္တိ ဣဒမ္ပိ ဒွယံ ပါပပရိဝဇ္ဇနေယေဝ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဧကစ္စော ဟိ ဇာတိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏာ, သတ္ထုမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏာ, ဒါယဇ္ဇမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏာ, သဗြဟ္မစာရိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သပ္ပတိဿဝလက္ခဏံ ဟိရိံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ပါပံ န ကရောတိ။ ဧကစ္စော အတ္တာနုဝါဒဘယံ, ပရာနုဝါဒဘယံ, ဒဏ္ဍဘယံ, ဒုဂ္ဂတိဘယန္တိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဝဇ္ဇဘီရုကဘယဒဿာဝိလက္ခဏံ ဩတ္တပ္ပံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ပါပံ န ကရောတိ။ တတ္ထ ဇာတိမဟတ္တပစ္စဝေက္ခဏာဒီနိ စေဝ အတ္တာနုဝါဒဘယာဒီနိ စ ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေတဗ္ဗာနိ။ တေသံ ဝိတ္ထာရော အင်္ဂုတ္တရနိကာယဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။
သုက္ကဓမ္မသမာဟိတာတိ ဣဒမေဝ ဟိရောတ္တပ္ပံ အာဒိံ ကတွာ ကတ္တဗ္ဗာ ကုသလာ ဓမ္မာ သုက္ကဓမ္မာ နာမ, တေ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကနယေန စတုဘူမကလောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာ။ တေဟိ သမာဟိတာ သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေတိ ကာယကမ္မာဒီနံ သန္တတာယ သန္တော, ကတညုကတဝေဒိတာယ သောဘနာ ပုရိသာတိ သပ္ပုရိသာ။ လောကော ပန သင်္ခါရလောကော, သတ္တလောကော, ဩကာသလောကော, ခန္ဓလောကော, အာယတနလောကော, ဓာတုလောကောတိ အနေကဝိဓော။ တတ္ထ ‘‘ဧကော လောကော သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ…ပေ… အဋ္ဌာရသ လောကာ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၁၂) ဧတ္ထ သင်္ခါရလောကော ဝုတ္တော။ ခန္ဓလောကာဒယော တဒန္တောဂဓာယေဝ။ ‘‘အယံ လောကော ပရလောကော, ဒေဝလောကော မနုဿလောကော’’တိအာဒီသု (မဟာနိ။ ၃၊ စူဠနိ။ အဇိတမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၂) ပန သတ္တလောကော ဝုတ္တော။
‘‘ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာ, ပရိဟရန္တိ ဒိသာ ဘန္တိ ဝိရောစမာနာ၊
တာဝ သဟဿဓာ လောကော, ဧတ္ထ တေ ဝတ္တတေ ဝသော’’တိ။ (မ။ နိ။ ၁။၅၀၃) –
ဧတ္ထ ဩကာသလောကော ဝုတ္တော။ တေသု ဣဓ သတ္တလောကော အဓိပ္ပေတော။ သတ္တလောကသ္မိဉှိ ယေ ဧဝရူပါ သပ္ပုရိသာ, တေ ဒေဝဓမ္မာတိ ဝုစ္စန္တိ။
တတ္ထ ဒေဝါတိ သမ္မုတိဒေဝါ, ဥပပတ္တိဒေဝါ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါတိ တိဝိဓာ။ တေသု မဟာသမ္မတကာလတော ပဋ္ဌာယ လောကေန ‘‘ဒေဝါ’’တိ သမ္မတတ္တာ ရာဇရာဇကုမာရာဒယော သမ္မုတိဒေဝါ နာမ။ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နာ ဥပပတ္တိဒေဝါ နာမ။ ခီဏာသဝါ ပန ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ နာမ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –
‘‘သမ္မုတိဒေဝါ နာမ ရာဇာနော ဒေဝိယော ရာဇကုမာရာ။ ဥပပတ္တိဒေဝါ နာမ ဘုမ္မဒေဝေ ဥပါဒါယ တဒုတ္တရိဒေဝါ။ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါ နာမ ဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ခီဏာသဝါ’’တိ (စူဠနိ။ ဓောတကမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၃၂၊ ပါရာယနာနုဂီတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၁၁၉)။
ဣမေသံ ဒေဝါနံ ဓမ္မာတိ ဒေဝဓမ္မာ။ ဝုစ္စရေတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဟိရောတ္တပ္ပမူလကာ ဟိ ကုသလာ ဓမ္မာ ကုလသမ္ပဒါယ စေဝ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိယာ စ ဝိသုဒ္ဓိဘာဝဿ စ ကာရဏတ္တာ ကာရဏဋ္ဌေန တိဝိဓာနမ္ပိ တေသံ ဒေဝါနံ ဓမ္မာတိ ဒေဝဓမ္မာ, တေဟိ ဒေဝဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ ပုဂ္ဂလာပိ ဒေဝဓမ္မာ။ တသ္မာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဒေသနာယ တေ ဓမ္မေ ဒဿေန္တော ‘‘သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ, ဒေဝဓမ္မာတိ ဝုစ္စရေ’’တိ အာဟ။
ယက္ခော ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ပဏ္ဍိတ, အဟံ တုမှာကံ ပသန္နော, ဧကံ ဘာတရံ ဒေမိ, ကတရံ အာနေမီ’’တိ? ‘‘ကနိဋ္ဌံ အာနေဟီ’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတ, တွံ ကေဝလံ ဒေဝဓမ္မေ ဇာနာသိယေဝ, န ပန တေသု ဝတ္တသီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘ယံကာရဏာ ဇေဋ္ဌကံ ဌပေတွာ ကနိဋ္ဌံ အာဏာပေန္တော ဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မံ န ကရောသီ’’တိ။ ဒေဝဓမ္မေ စာဟံ, ယက္ခ, ဇာနာမိ, တေသု စ ဝတ္တာမိ။ မယဉှိ ဣမံ အရညံ ဧတံ နိဿာယ ပဝိဋ္ဌာ။ ဧတဿ ဟိ အတ္ထာယ အမှာကံ ပိတရံ ဧတဿ မာတာ ရဇ္ဇံ ယာစိ, အမှာကံ ပန ပိတာ တံ ဝရံ အဒတွာ အမှာကံ အနုရက္ခဏတ္ထာယ အရညဝါသံ အနုဇာနိ။ သော ကုမာရော အနုဝတ္တိတွာ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂတော။ ‘‘တံ အရညေ ဧကော ယက္ခော ခါဒီ’’တိ ဝုတ္တေပိ န ကောစိ သဒ္ဒဟိဿတိ, တေနာဟံ ဂရဟဘယဘီတော တမေဝ အာဏာပေမီတိ။ ‘‘သာဓု သာဓု ပဏ္ဍိတ, တွံ ဒေဝဓမ္မေ စ ဇာနာသိ, တေသု စ ဝတ္တသီ’’တိ ပသန္နော ယက္ခော ဗောဓိသတ္တဿ သာဓုကာရံ ဒတွာ ဒွေပိ ဘာတရော အာနေတွာ အဒါသိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ – ‘‘သမ္မ, တွံ ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ ကတေန ပါပကမ္မေန ပရေသံ မံသလောဟိတခါဒကော ယက္ခော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော, ဣဒါနိပိ ပါပမေဝ ကရောသိ, ဣဒံ တေ ပါပကမ္မံ နိရယာဒီဟိ မုစ္စိတုံ ဩကာသံ န
ဒဿတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပါပံ ပဟာယ ကုသလံ ကရောဟီ’’တိ။ အသက္ခိ စ ပန တံ ဒမေတုံ။ သော တံ ယက္ခံ ဒမေတွာ တေန သံဝိဟိတာရက္ခော တတ္ထေဝ ဝသန္တော ဧကဒိဝသံ နက္ခတ္တံ ဩလောကေတွာ ပိတု ကာလကတဘာဝံ ဉတွာ ယက္ခံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ စန္ဒကုမာရဿ ဩပရဇ္ဇံ, သူရိယကုမာရဿ သေနာပတိဋ္ဌာနံ, ဒတွာ ယက္ခဿ ရမဏီယေ ဌာနေ အာယတနံ ကာရေတွာ, ယထာ သော အဂ္ဂမာလံ အဂ္ဂပုပ္ဖံ အဂ္ဂဘတ္တဉ္စ လဘတိ, တထာ အကာသိ။ သော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒကရက္ခသော ဗဟုဘဏ္ဍိကဘိက္ခု အဟောသိ, သူရိယကုမာရော အာနန္ဒော, စန္ဒကုမာရော သာရိပုတ္တော, ဇေဋ္ဌကဘာတာ မဟိသာသကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒေဝဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၇] ၇။ ကဋ္ဌဟာရိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝါသဘခတ္တိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝါသဘခတ္တိယာယ ဝတ္ထု ဒွါဒသကနိပါတေ ဘဒ္ဒသာလဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ သာ ကိရ မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဓီတာ နာဂမုဏ္ဍာယ နာမ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ဇာတာ ကောသလရာဇဿ အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ။ သာ ရညော ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ ရာဇာ ပနဿာ ပစ္ဆာ ဒါသိဘာဝံ ဉတွာ ဌာနံ ပရိဟာပေသိ, ပုတ္တဿ ဝိဋဋူဘဿာပိ ဌာနံ ပရိဟာပေသိယေဝ။ တေ ဥဘောပိ အန္တောနိဝေသနေယေဝ ဝသန္တိ။ သတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယေ ပဉ္စသတဘိက္ခုပရိဝုတော ရညော နိဝေသနံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ကဟံ ဝါသဘခတ္တိယာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ရာဇာ တံ ကာရဏံ အာရောစေသိ။ မဟာရာဇ ဝါသဘခတ္တိယာ ကဿ ဓီတာ’’တိ? ‘‘မဟာနာမဿ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အာဂစ္ဆမာနာ ကဿ အာဂတာ’’တိ? ‘‘မယှံ ဘန္တေ’’တိ။ မဟာရာဇ သာ ရညော ဓီတာ, ရညောဝ အာဂတာ, ရာဇာနံယေဝ ပဋိစ္စ
ပုတ္တံ လဘိ, သော ပုတ္တော ကိံကာရဏာ ပိတု သန္တကဿ ရဇ္ဇဿ သာမိကော န ဟောတိ, ပုဗ္ဗေ ရာဇာနော မုဟုတ္တိကာယ ကဋ္ဌဟာရိကာယ ကုစ္ဆိသ္မိမ္ပိ ပုတ္တံ လဘိတွာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ အဒံသူတိ။ ရာဇာ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိ, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ရာဇာ မဟန္တေန ယသေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ပုပ္ဖဖလလောဘေန ဝိစရန္တော ဥယျာနဝနသဏ္ဍေ ဂါယိတွာ ဒါရူနိ ဥဒ္ဓရမာနံ ဧကံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော သံဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တင်္ခဏညေဝ ဗောဓိသတ္တော တဿာ ကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, တာဝဒေဝ တဿာ ဝဇိရပူရိတာ ဝိယ ဂရုကာ ကုစ္ဆိ အဟောသိ။ သာ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဂဗ္ဘော မေ, ဒေဝ, ပတိဋ္ဌိတော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ ဒတွာ ‘‘သစေ ဓီတာ ဟောတိ, ဣမံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပေါသေယျာသိ, သစေ ပုတ္တော ဟောတိ, အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာယ သဒ္ဓိံ မမ သန္တိကံ အာနေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။
သာပိ ပရိပက္ကဂဗ္ဘာ ဗောဓိသတ္တံ ဝိဇာယိ။ တဿ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ကီဠာမဏ္ဍလေ ကီဠန္တဿ ဧဝံ ဝတ္တာရော ဟောန္တိ ‘‘နိပ္ပိတိကေနမှာ ပဟဋာ’’တိ။ တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အမ္မ, ကော မယှံ ပိတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တာတ, တွံ ဗာရာဏသိရညော ပုတ္တော’’တိ။ ‘‘အမ္မ, အတ္ထိ ပန ကောစိ သက္ခီ’’တိ? တာတ ရာဇာ ဣမံ မုဒ္ဒိကံ ဒတွာ ‘‘သစေ ဓီတာ ဟောတိ, ဣမံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပေါသေယျာသိ, သစေ ပုတ္တော ဟောတိ, ဣမာယ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာယ သဒ္ဓိံ အာနေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ဂတောတိ။ ‘‘အမ္မ, ဧဝံ သန္တေ ကသ္မာ မံ ပိတု သန္တိကံ န နေသီ’’တိ။ သာ ပုတ္တဿ အဇ္ဈာသယံ ဉတွာ ရာဇဒွါရံ ဂန္တွာ ရညော အာရောစာပေသိ။ ရညာ စ ပက္ကောသာပိတာ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘အယံ တေ, ဒေဝ, ပုတ္တော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ဇာနန္တောပိ ပရိသမဇ္ဈေ လဇ္ဇာယ ‘‘န မယှံ ပုတ္တော’’တိ အာဟ။ ‘‘အယံ တေ, ဒေဝ, မုဒ္ဒိကာ, ဣမံ သဉ္ဇာနာသီ’’တိ။ ‘‘အယမ္ပိ မယှံ မုဒ္ဒိကာ န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ, ဣဒါနိ ဌပေတွာ သစ္စကိရိယံ အညော မမ သက္ခိ နတ္ထိ, သစာယံ ဒါရကော တုမှေ ပဋိစ္စ ဇာတော, အာကာသေ တိဋ္ဌတု, နော စေ, ဘူမိယံ ပတိတွာ မရတူ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒေ ဂဟေတွာ အာကာသေ ခိပိ။ ဗောဓိသတ္တော အာကာသေ ပလ္လင်္ကမာဘုဇိတွာ နိသိန္နော မဓုရဿရေန ပိတု ဓမ္မံ ကထေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ, တွံ မံ ပေါသ ဇနာဓိပ၊
အညေပိ ဒေဝေါ ပေါသေတိ, ကိဉ္စ ဒေဝေါ သကံ ပဇ’’န္တိ။
တတ္ထ ပုတ္တော တျာဟန္တိ ပုတ္တော တေ အဟံ။ ပုတ္တော စ နာမေသ အတြဇော, ခေတ္တဇော, အန္တေဝါသိကော, ဒိန္နကောတိ စတုဗ္ဗိဓော။ တတ္ထ အတ္တာနံ ပဋိစ္စ ဇာတော အတြဇော နာမ။ သယနပိဋ္ဌေ ပလ္လင်္ကေ ဥရေတိဧဝမာဒီသု နိဗ္ဗတ္တော ခေတ္တဇော နာမ။ သန္တိကေ သိပ္ပုဂ္ဂဏှနကော အန္တေဝါသိကော နာမ။ ပေါသာဝနတ္ထာယ ဒိန္နော ဒိန္နကော နာမ။ ဣဓ ပန အတြဇံ သန္ဓာယ ‘‘ပုတ္တော’’တိ ဝုတ္တံ။ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဇနံ ရဉ္ဇေတီတိ ရာဇာ, မဟန္တော ရာဇာ မဟာရာဇာ။ တမာလပန္တော အာဟ ‘‘မဟာရာဇာ’’တိ။ တွံ မံ ပေါသ ဇနာဓိပါတိ ဇနာဓိပ မဟာဇနဇေဋ္ဌက တွံ မံ ပေါသ ဘရဿု ဝဍ္ဎေဟိ။ အညေပိ ဒေဝေါ ပေါသေတီတိ အညေပိ ဟတ္ထိဗန္ဓာဒယော မနုဿေ, ဟတ္ထိအဿာဒယော တိရစ္ဆာနဂတေ စ ဗဟုဇနေ ဒေဝေါ ပေါသေတိ။ ကိဉ္စ ဒေဝေါ သကံ ပဇန္တိ ဧတ္ထ ပန ကိဉ္စာတိ ဂရဟတ္ထေ စ အနုဂ္ဂဟဏတ္ထေ စ နိပါတော။ ‘‘သကံ ပဇံ အတ္တနော ပုတ္တံ မံ ဒေဝေါ န ပေါသေတီ’’တိ ဝဒန္တော ဂရဟတိ နာမ, ‘‘အညေ ဗဟုဇနေ ပေါသေတီ’’တိ ဝဒန္တော အနုဂ္ဂဏှတိ နာမ။ ဣတိ ဗောဓိသတ္တော ဂရဟန္တောပိ အနုဂ္ဂဏှန္တောပိ ‘‘ကိဉ္စ ဒေဝေါ သကံ ပဇ’’န္တိ အာဟ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ အာကာသေ နိသီဒိတွာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ သုတွာ ‘‘ဧဟိ, တာတာ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ, ‘‘အဟမေဝ ပေါသေဿာမိ, အဟမေဝ ပေါသေဿာမီ’’တိ ဟတ္ထသဟဿံ ပသာရိယိတ္ထ။ ဗောဓိသတ္တော အညဿ ဟတ္ထေ အနောတရိတွာ ရညောဝ ဟတ္ထေ ဩတရိတွာ အင်္ကေ နိသီဒိ။ ရာဇာ တဿ ဩပရဇ္ဇံ ဒတွာ မာတရံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ သော ပိတု အစ္စယေန ကဋ္ဌဝါဟနရာဇာ နာမ ဟုတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ကောသလရညော ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ဒဿေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတာ မဟာမာယာ အဟောသိ, ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနမဟာရာဇာ, ကဋ္ဌဝါဟနရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကဋ္ဌဟာရိဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၈] ၈။ ဂါမဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပိ အတရမာနာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဇာတကေ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု စ အတီတဝတ္ထု စ ဧကာဒသကနိပါတေ သံဝရဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ ဝတ္ထု ဟိ တသ္မိဉ္စ ဣမသ္မိဉ္စ ဧကသဒိသမေဝ, ဂါထာ ပန နာနာ။ ဂါမဏိကုမာရော ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဘာတိကသတဿ ကနိဋ္ဌောပိ ဟုတွာ ဘာတိကသတပရိဝါရိတော သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ ဝရပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော အတ္တနော ယသသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ မယှံ ယသသမ္ပတ္တိ အမှာကံ အာစရိယဿ သန္တကာ’’တိ တုဋ္ဌော ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –
‘‘အပိ အတရမာနာနံ, ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတိ၊
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ဂါမဏီ’’တိ။
တတ္ထ အပီတိ နိပါတမတ္တံ။ အတရမာနာနန္တိ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒေ ဌတွာ အတရိတွာ အဝေဂါယိတွာ ဥပါယေန ကမ္မံ ကရောန္တာနံ။ ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတီတိ ယထာပတ္ထိကေ ဖလေ အာသာ တဿ ဖလဿ နိပ္ဖတ္တိယာ သမိဇ္ဈတိယေဝ။ အထ ဝါ ဖလာသာတိ အာသာဖလံ, ယထာပတ္ထိတံ ဖလံ သမိဇ္ဈတိယေဝါတိ အတ္ထော။ ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မီတိ ဧတ္ထ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ သေဋ္ဌစရိယတ္တာ ဗြဟ္မစရိယံ နာမ, တဉ္စ တမ္မူလိကာယ ယသသမ္ပတ္တိယာ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ ဝိပက္ကံ နာမ။ ယော ဝါဿ ယသော နိပ္ဖန္နော, သောပိ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မစရိယံ နာမ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မီ’’တိ။ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဂါမဏီတိ ကတ္ထစိ ဂါမိကပုရိသောပိ ဂါမဇေဋ္ဌကောပိ ဂါမဏီ။ ဣဓ ပန သဗ္ဗဇနဇေဋ္ဌကံ အတ္တာနံ သန္ဓာယာဟ။ အမ္ဘော ဂါမဏိ, တွံ ဧတံ ကာရဏံ ဧဝံ ဇာနာဟိ, အာစရိယံ နိဿာယ ဘာတိကသတံ အတိက္ကမိတွာ ဣဒံ မဟာရဇ္ဇံ ပတ္တောသ္မီတိ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။
တသ္မိံ ပန ရဇ္ဇံ ပတ္တေ သတ္တဋ္ဌဒိဝသစ္စယေန သဗ္ဗေပိ ဘာတရော အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂတာ။ ဂါမဏိရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော, ဗောဓိသတ္တောပိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော။ သတ္ထာ
ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဂါမဏိကုမာရော ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အဟောသိ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂါမဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၉] ၉။ မဃဒေဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ မယှန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ ဟေဋ္ဌာ နိဒါနကထာယံ ကထိတမေဝ။ တသ္မိံ ပန ကာလေ ဘိက္ခူ ဒသဗလဿ နေက္ခမ္မံ ဝဏ္ဏယန္တာ နိသီဒိံသု။ အထ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ အာဂန္တွာ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, န အညာယ ကထာယ, တုမှာကံယေဝ ပန နေက္ခမ္မံ ဝဏ္ဏယမာနာ နိသိန္နာမှာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဧတရဟိယေဝ နေက္ခမ္မံ နိက္ခန္တော, ပုဗ္ဗေပိ နိက္ခန္တောယေဝါ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလာယံ မဃဒေဝေါ နာမ ရာဇာ အဟောသိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ။ သော စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ ကုမာရကီဠံ ကီဠိ, တထာ ဩပရဇ္ဇံ, တထာ မဟာရဇ္ဇံ ကတွာ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ခေပေတွာ ဧကဒိဝသံ ကပ္ပကံ အာမန္တေသိ ‘‘ယဒါ မေ, သမ္မ ကပ္ပက, သိရသ္မိံ ပလိတာနိ ပဿေယျာသိ, အထ မေ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ ကပ္ပကောပိ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ခေပေတွာ ဧကဒိဝသံ ရညော အဉ္ဇနဝဏ္ဏာနံ ကေသာနံ အန္တရေ ဧကမေဝ ပလိတံ ဒိသွာ ‘‘ဒေဝ, ဧကံ တေ ပလိတံ ဒိဿတီ’’တိ အာရောစေသိ။ ‘‘တေန ဟိ မေ, သမ္မ, တံ ပလိတံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပါဏိမှိ ဌပေဟီ’’တိ စ ဝုတ္တေ သုဝဏ္ဏသဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတွာ ရညော ပါဏိမှိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တဒါ ရညော စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ အာယု အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပလိတံ ဒိသွာဝ မစ္စုရာဇာနံ အာဂန္တွာ သမီပေ ဌိတံ ဝိယ အတ္တာနံ အာဒိတ္တပဏ္ဏသာလံ ပဝိဋ္ဌံ ဝိယ စ မညမာနော သံဝေဂံ အာပဇ္ဇိတွာ ‘‘ဗာလ မဃဒေဝ, ယာဝ ပလိတဿုပ္ပါဒါဝ ဣမေ ကိလေသေ ဇဟိတုံ နာသက္ခီ’’တိ စိန္တေသိ။
တဿေဝံ ပလိတပါတုဘာဝံ အာဝဇ္ဇေန္တဿ အန္တောဍာဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ, သရီရာ သေဒါ မုစ္စိံသု, သာဋကာ ပီဠေတွာ အပနေတဗ္ဗာကာရပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။ သော ‘‘အဇ္ဇေဝ မယာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ကပ္ပကဿ သတသဟဿုဋ္ဌာနကံ ဂါမဝရံ ဒတွာ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ, မမ သီသေ ပလိတံ ပါတုဘူတံ, မဟလ္လကောမှိ ဇာတော, ဘုတ္တာ ခေါ ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ, ဣဒါနိ ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိဿာမိ, နေက္ခမ္မကာလော မယှံ, တွံ ဣမံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇ, အဟံ ပန ပဗ္ဗဇိတွာ မဃဒေဝအမ္ဗဝနုယျာနေ ဝသန္တော သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတုကာမံ အမစ္စာ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, ကိံ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ရာဇာ ပလိတံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အမစ္စာနံ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ မယှံ, ဣမေ ဇာတာ ဝယောဟရာ၊
ပါတုဘူတာ ဒေဝဒူတာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာသမယော မမာ’’တိ။
တတ္ထ ဥတ္တမင်္ဂရုဟာတိ ကေသာ။ ကေသာ ဟိ သဗ္ဗေသံ ဟတ္ထပါဒါဒီနံ အင်္ဂါနံ ဥတ္တမေ သိရသ္မိံ ရုဟတ္တာ ‘‘ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣမေ ဇာတာ ဝယောဟရာတိ ပဿထ, တာတာ, ပလိတပါတုဘာဝေန တိဏ္ဏံ ဝယာနံ ဟရဏတော ဣမေ ဇာတာ ဝယောဟရာ။ ပါတုဘူတာတိ နိဗ္ဗတ္တာ။ ဒေဝဒူတာတိ ဒေဝေါ ဝုစ္စတိ မစ္စု, တဿ ဒူတာတိ ဒေဝဒူတာ။ သိရသ္မိဉှိ ပလိတေသု ပါတုဘူတေသု မစ္စုရာဇဿ သန္တိကေ ဌိတော ဝိယ ဟောတိ, တသ္မာ ပလိတာနိ ‘‘မစ္စုဒေဝဿ ဒူတာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဒေဝါ ဝိယ ဒူတာတိပိ ဒေဝဒူတာ။ ယထာ ဟိ အလင်္ကတပဋိယတ္တာယ ဒေဝတာယ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘အသုကဒိဝသေ တွံ မရိဿသီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ တထေဝ ဟောတိ, ဧဝံ သိရသ္မိံ ပလိတေသု ပါတုဘူတေသု ဒေဝတာယ ဗျာကရဏသဒိသမေဝ ဟောတိ, တသ္မာ ပလိတာနိ ‘‘ဒေဝသဒိသာ ဒူတာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနံ ဒူတာတိပိ ဒေဝဒူတာ။ သဗ္ဗဗောဓိသတ္တာ ဟိ ဇိဏ္ဏဗျာဓိမတပဗ္ဗဇိတေ ဒိသွာဝ သံဝေဂမာပဇ္ဇိတွာ နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ယထာဟ –
‘‘ဇိဏ္ဏဉ္စ ဒိသွာ ဒုခိတဉ္စ ဗျာဓိတံ, မတဉ္စ ဒိသွာ ဂတမာယုသင်္ခယံ၊
ကာသာယဝတ္ထံ ပဗ္ဗဇိတဉ္စ ဒိသွာ, တသ္မာ အဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၇၃ ထောကံ ဝိသဒိသံ)၊
ဣမိနာ ပရိယာယေန ပလိတာနိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနံ ဒူတတ္တာ ‘‘ဒေဝဒူတာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာသမယော မမာတိ ဂိဟိဘာဝတော နိက္ခန္တဋ္ဌေန ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ လဒ္ဓနာမဿ သမဏလိင်္ဂဂဟဏဿ ကာလော မယှန္တိ ဒဿေတိ။
သော ဧဝံ ဝတွာ တံ ဒိဝသမေဝ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တသ္မိံယေဝ မဃဒေဝအမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တော စတုရာသီတိ ဝဿသဟဿာနိ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနေ ဌိတော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပုန တတော စုတော မိထိလာယံယေဝ နိမိ နာမ ရာဇာ ဟုတွာ ဩသက္ကမာနံ အတ္တနော ဝံသံ ဃဋေတွာ တတ္ထေဝ အမ္ဗဝနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ပုန ဗြဟ္မလောကူပဂေါဝ အဟောသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော, ပုဗ္ဗေပိ နိက္ခန္တောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော။ ဣတိ ဘဂဝါ ဣမာနိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ကပ္ပကော အာနန္ဒော အဟောသိ, ပုတ္တော ရာဟုလော, မဃဒေဝရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဃဒေဝဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၀] ၁၀။ သုခဝိဟာရိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဉ္စ အညေ န ရက္ခန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ အနုပိယနဂရံ နိဿာယ အနုပိယအမ္ဗဝနေ ဝိဟရန္တော သုခဝိဟာရိံ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သုခဝိဟာရီ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရော ဆခတ္တိယသမာဂမေ ဥပါလိသတ္တမော ပဗ္ဗဇိတော။ တေသု ဘဒ္ဒိယတ္ထေရော စ, ကိမိလတ္ထေရော စ, ဘဂုတ္ထေရော စ, ဥပါလိတ္ထေရော စ အရဟတ္တံ ပတ္တာ, အာနန္ဒတ္ထေရော သောတာပန္နော ဇာတော, အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော ဒိဗ္ဗစက္ခုကော, ဒေဝဒတ္တော ဈာနလာဘီ ဇာတော။ ဆန္နံ ပန ခတ္တိယာနံ ဝတ္ထု ယာဝ အနုပိယနဂရာ ခဏ္ဍဟာလဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ အာယသ္မာ ပန ဘဒ္ဒိယော ရာဇကာလေ အတ္တနော ရက္ခသံဝိဓာနဉ္စေဝ တာဝ
ဗဟူဟိ ရက္ခာဟိ ရက္ခိယမာနဿ ဥပရိပါသာဒဝရတလေ မဟာသယနေ သမ္ပရိဝတ္တမာနဿာပိ အတ္တနော ဘယုပ္ပတ္တိဉ္စ ဣဒါနိ အရဟတ္တံ ပတွာ အရညာဒီသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝိဟရန္တောပိ အတ္တနော ဝိဂတဘယတဉ္စ သမနုဿရန္တော ‘‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ တံ သုတွာ ဘိက္ခူ ‘‘အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော အညံ ဗျာကရောတီ’’တိ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဘဒ္ဒိယော ဣဒါနေဝ သုခဝိဟာရီ, ပုဗ္ဗေပိ သုခဝိဟာရီယေဝါ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု။ ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရယမာနေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏမဟာသာလော ဟုတွာ ကာမေသု အာဒီနဝံ, နေက္ခမ္မေ စာနိသံသံ ဒိသွာ ကာမေ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေသိ, ပရိဝါရောပိဿ မဟာ အဟောသိ ပဉ္စ တာပသသတာနိ။ သော ဝဿကာလေ ဟိမဝန္တတော နိက္ခမိတွာ တာပသဂဏပရိဝုတော ဂါမနိဂမာဒီသု စာရိကံ စရန္တော ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇာနံ နိဿာယ ရာဇုယျာနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တတ္ထ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ ဝသိတွာ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘တုမှေ, ဘန္တေ, မဟလ္လကာ, ကိံ ဝေါ ဟိမဝန္တေန, အန္တေဝါသိကေ ဟိမဝန္တံ ပေသေတွာ ဣဓေဝ ဝသထာ’’တိ ယာစိ။ ဗောဓိသတ္တော ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကံ ပဉ္စ တာပသသတာနိ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, တွံ ဣမေဟိ သဒ္ဓိံ ဟိမဝန္တေ ဝသ, အဟံ ပန ဣဓေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ တေ ဥယျောဇေတွာ သယံ တတ္ထေဝ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။
သော ပနဿ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော ရာဇပဗ္ဗဇိတော မဟန္တံ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ အဟောသိ။ သော တာပသေဟိ သဒ္ဓိံ ဟိမဝန္တေ ဝသမာနော ဧကဒိဝသံ အာစရိယံ ဒဋ္ဌုကာမော ဟုတွာ တေ တာပသေ အာမန္တေတွာ ‘‘တုမှေ အနုက္ကဏ္ဌမာနာ ဣဓေဝ ဝသထ, အဟံ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကံ ကဋ္ဌတ္ထရိကံ အတ္ထရိတွာ အာစရိယဿ သန္တိကေယေဝ နိပဇ္ဇိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ရာဇာ ‘‘တာပသံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အန္တေဝါသိကတာပသော ရာဇာနံ ဒိသွာ နေဝ ဝုဋ္ဌာသိ, နိပန္နောယေဝ ပန ‘‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’န္တိ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ ရာဇာ ‘‘အယံ တာပသော မံ ဒိသွာပိ န
ဥဋ္ဌိတော’’တိ အနတ္တမနော ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, အယံ တာပသော ယဒိစ္ဆကံ ဘုတ္တော ဘဝိဿတိ, ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော သုခသေယျမေဝ ကပ္ပေတီ’’တိ။ မဟာရာဇ, အယံ တာပသော ပုဗ္ဗေ တုမှာဒိသော ဧကော ရာဇာ အဟောသိ, သွာယံ ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိကာလေ ရဇ္ဇသိရိံ အနုဘဝန္တော အာဝုဓဟတ္ထေဟိ ဗဟူဟိ ရက္ခိယမာနောပိ ဧဝရူပံ သုခံ နာမ နာလတ္ထ’’န္တိ အတ္တနော ပဗ္ဗဇ္ဇာသုခံ ဈာနသုခဉ္စ အာရဗ္ဘ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေတီတိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ရညော ဓမ္မကထံ ကထေတုံ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဉ္စ အညေ န ရက္ခန္တိ, ယော စ အညေ န ရက္ခတိ၊
သ ဝေ ရာဇ သုခံ သေတိ, ကာမေသု အနပေက္ခဝါ’’တိ။
တတ္ထ ယဉ္စ အညေ န ရက္ခန္တီတိ ယံ ပုဂ္ဂလံ အညေ ဗဟူ ပုဂ္ဂလာ န ရက္ခန္တိ။ ယော စ အညေ န ရက္ခတီတိ ယော စ ‘‘ဧကကော အဟံ ရဇ္ဇံ ကာရေမီ’’တိ အညေ ဗဟူ ဇနေ န ရက္ခတိ။ သ ဝေ ရာဇ သုခံ သေတီတိ မဟာရာဇ သော ပုဂ္ဂလော ဧကော အဒုတိယော ပဝိဝိတ္တော ကာယိကစေတသိကသုခသမင်္ဂီ ဟုတွာ သုခံ သေတိ။ ဣဒဉ္စ ဒေသနာသီသမေဝ။ န ကေဝလံ ပန သေတိယေဝ, ဧဝရူပေါ ပန ပုဂ္ဂလော သုခံ ဂစ္ဆတိ တိဋ္ဌတိ နိသီဒတိ သယတီတိ သဗ္ဗိရိယာပထေသု သုခပ္ပတ္တောဝ ဟောတိ။ ကာမေသု အနပေက္ခဝါတိ ဝတ္ထု ကာမကိလေသကာမေသု အပေက္ခာရဟိတော ဝိဂတစ္ဆန္ဒရာဂေါ နိတ္တဏှော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော သဗ္ဗိရိယာပထေသု သုခံ ဝိဟရတိ မဟာရာဇာတိ။
ရာဇာ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ တုဋ္ဌမာနသော ဝန္ဒိတွာ နိဝေသနမေဝ ဂတော, အန္တေဝါသိကောပိ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဟိမဝန္တမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တော ပန တတ္ထေဝ ဝိဟရန္တော အပရိဟီနဇ္ဈာနော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အန္တေဝါသိကော ဘဒ္ဒိယတ္ထေရော အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုခဝိဟာရိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အပဏ္ဏကဝဂ္ဂေါ ပဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အပဏ္ဏကံ ဝဏ္ဏုပထံ, သေရိဝံ စူဠသေဋ္ဌိ စ၊
တဏ္ဍုလံ ဒေဝဓမ္မဉ္စ, ကဋ္ဌဝါဟနဂါမဏိ၊
မဃဒေဝံ ဝိဟာရီတိ, ပိဏ္ဍိတာ ဒသ ဇာတကာတိ။
၂။ သီလဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၁] ၁။ လက္ခဏမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟောတိ သီလဝတံ အတ္ထောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တဿ ဝတ္ထု ယာဝ အဘိမာရပ္ပယောဇနာ ခဏ္ဍဟာလဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ, ယာဝ ဓနပါလကဝိဿဇ္ဇနာ ပန စူဠဟံသဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ, ယာဝ ပထဝိပ္ပဝေသနာ ဒွါဒသနိပါတေ သမုဒ္ဒဝါဏိဇဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။
ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ဒေဝဒတ္တော ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစိတွာ အလဘန္တော သံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ ဂယာသီသေ ဝိဟရတိ။ အထ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဉာဏံ ပရိပါကံ အဂမာသိ။ တံ ဉတွာ သတ္ထာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ အာမန္တေသိ ‘‘သာရိပုတ္တာ, တုမှာကံ နိဿိတကာ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ ဒေဝဒတ္တဿ လဒ္ဓိံ ရောစေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ဂတာ, ဣဒါနိ ပန တေသံ ဉာဏံ ပရိပါကံ ဂတံ, တုမှေ ဗဟူဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တေ ဘိက္ခူ မဂ္ဂဖလေဟိ ပဗောဓေတွာ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တေ တထေဝ ဂန္တွာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဂ္ဂဖလေဟိ ပဗောဓေတွာ ပုနဒိဝသေ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ တေ ဘိက္ခူ အာဒါယ ဝေဠုဝနမေဝ အာဂမံသု။ အာဂန္တွာ စ ပန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဌိတကာလေ ဘိက္ခူ ထေရံ ပသံသိတွာ ဘဂဝန္တံ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ ဇေဋ္ဌဘာတိကော ဓမ္မသေနာပတိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ပရိဝုတော အာဂစ္ဆန္တော အတိဝိယ သောဘတိ, ဒေဝဒတ္တော ပန ပရိဟီနပရိဝါရော ဇာတော’’တိ။ န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဣဒါနေဝ ဉာတိသံဃပရိဝုတော အာဂစ္ဆန္တော သောဘတိ, ပုဗ္ဗေပိ သောဘိယေဝ။
ဒေဝဒတ္တောပိ န ဣဒါနေဝ ဂဏတော ပရိဟီနော, ပုဗ္ဗေပိ ပရိဟီနောယေဝါတိ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟနဂရေ ဧကော မဂဓရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မိဂယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မိဂသဟဿပရိဝါရော အရညေ ဝသတိ။ တဿ လက္ခဏော စ ကာဠော စာတိ ဒွေ ပုတ္တာ အဟေသုံ။ သော အတ္တနော မဟလ္လကကာလေ ‘‘တာတာ, အဟံ ဣဒါနိ မဟလ္လကော, တုမှေ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရထာ’’တိ ပဉ္စ ပဉ္စ မိဂသတာနိ ဧကေကံ ပုတ္တံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တေ ဒွေ ဇနာ မိဂဂဏံ ပရိဟရန္တိ။ မဂဓရဋ္ဌသ္မိဉ္စ သဿပါကသမယေ ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓေ အရညေ မိဂါနံ ပရိပန္ထော ဟောတိ။ မနုဿာ သဿခါဒကာနံ မိဂါနံ မာရဏတ္ထာယ တတ္ထ တတ္ထ ဩပါတံ ခဏန္တိ, သူလာနိ ရောပေန္တိ, ပါသာဏယန္တာနိ သဇ္ဇေန္တိ, ကူဋပါသာဒယော ပါသေ ဩဍ္ဍေန္တိ, ဗဟူ မိဂါ ဝိနာသံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓသမယံ ဉတွာ ဒွေ ပုတ္တေ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘တာတာ, အယံ ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓသမယော, ဗဟူ မိဂါ ဝိနာသံ ပါပုဏန္တိ, မယံ မဟလ္လကာ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝီတိနာမေဿာမ, တုမှေ တုမှာကံ မိဂဂဏေ ဂဟေတွာ အရညေ ပဗ္ဗတပါဒံ ပဝိသိတွာ သဿာနံ ဥဒ္ဓဋကာလေ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပိတု ဝစနံ သုတွာ သပရိဝါရာ နိက္ခမိံသု။ တေသံ ပန ဂမနမဂ္ဂံ မနုဿာ ဇာနန္တိ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ မိဂါ ပဗ္ဗတမာရောဟန္တိ, ဣမသ္မိံ ကာလေ ဩရောဟန္တီ’’တိ။ တေ တတ္ထ တတ္ထ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိလီနာ ဗဟူ မိဂေ ဝိဇ္ဈိတွာ မာရေန္တိ။
ကာဠမိဂေါ အတ္တနော ဒန္ဓတာယ ‘‘ဣမာယ နာမ ဝေလာယ ဂန္တဗ္ဗံ, ဣမာယ ဝေလာယ န ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ အဇာနန္တော မိဂဂဏံ အာဒါယ ပုဗ္ဗဏှေပိ သာယနှေပိ ပဒေါသေပိ ပစ္စူသေပိ ဂါမဒွါရေန ဂစ္ဆတိ။ မနုဿာ တတ္ထ တတ္ထ ပကတိယာ ဌိတာ စ နိလီနာ စ ဗဟူ မိဂေ ဝိနာသံ ပါပေန္တိ။ ဧဝံ သော အတ္တနော ဒန္ဓတာယ ဗဟူ မိဂေ ဝိနာသံ ပါပေတွာ အပ္ပကေဟေဝ မိဂေဟိ အရညံ ပါဝိသိ။ လက္ခဏမိဂေါ ပန ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဥပါယကုသလော ‘‘ဣမာယ ဝေလာယ ဂန္တဗ္ဗံ, ဣမာယ ဝေလာယ န ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဇာနာတိ။ သော ဂါမဒွါရေနပိ န
ဂစ္ဆတိ, ဒိဝါပိ န ဂစ္ဆတိ, ပဒေါသေပိ န ဂစ္ဆတိ, ပစ္စူသေပိ န ဂစ္ဆတိ, မိဂဂဏံ အာဒါယ အဍ္ဎရတ္တသမယေယေဝ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဧကမ္ပိ မိဂံ အဝိနာသေတွာ အရညံ ပါဝိသိ။ တေ တတ္ထ စတ္တာရော မာသေ ဝသိတွာ သဿေသု ဥဒ္ဓဋေသု ပဗ္ဗတာ ဩတရိံသု။
ကာဠော ပစ္စာဂစ္ဆန္တောပိ ပုရိမနယေနေဝ အဝသေသမိဂေ ဝိနာသံ ပါပေန္တော ဧကကောဝ အာဂမိ။ လက္ခဏော ပန ဧကမိဂမ္ပိ အဝိနာသေတွာ ပဉ္စဟိ မိဂသတေဟိ ပရိဝုတော မာတာပိတူနံ သန္တိကံ အာဂမိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒွေပိ ပုတ္တေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ မိဂဂဏေန သဒ္ဓိံ မန္တေန္တော ဣမံ ဂါထံ သမုဋ္ဌာပေသိ –
‘‘ဟောတိ သီလဝတံ အတ္ထော, ပဋိသန္ထာရဝုတ္တိနံ၊
လက္ခဏံ ပဿ အာယန္တံ, ဉာတိသံဃပုရက္ခတံ၊
အထ ပဿသိမံ ကာဠံ, သုဝိဟီနံဝ ဉာတိဘီ’’တိ။
တတ္ထ သီလဝတန္တိ သုခသီလတာယ သီလဝန္တာနံ အာစာရသမ္ပန္နာနံ။ အတ္ထောတိ ဝုဍ္ဎိ။ ပဋိသန္ထာရဝုတ္တိနန္တိ ဓမ္မပဋိသန္ထာရော စ အာမိသပဋိသန္ထာရော စ ဧတေသံ ဝုတ္တီတိ ပဋိသန္ထာရဝုတ္တိနော, တေသံ ပဋိသန္ထာရဝုတ္တိနံ။ ဧတ္ထ စ ပါပနိဝါရဏဩဝါဒါနုသာသနိဝသေန ဓမ္မပဋိသန္ထာရော စ, ဂေါစရလာဘာပနဂိလာနုပဋ္ဌာနဓမ္မိကရက္ခာဝသေန အာမိသပဋိသန္ထာရော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမေသု ဒွီသု ပဋိသန္ထာရေသု ဌိတာနံ အာစာရသမ္ပန္နာနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဝုဍ္ဎိ နာမ ဟောတီတိ။ ဣဒါနိ တံ ဝုဍ္ဎိံ ဒဿေတုံ ပုတ္တမာတရံ အာလပန္တော ဝိယ ‘‘လက္ခဏံ ပဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – အာစာရပဋိသန္ထာရသမ္ပန္နံ အတ္တနော ပုတ္တံ ဧကမိဂမ္ပိ အဝိနာသေတွာ ဉာတိသံဃေန ပုရက္ခတံ ပရိဝါရိတံ အာဂစ္ဆန္တံ ပဿ။ တာယ ပန အာစာရပဋိသန္ထာရသမ္ပဒါယ ဝိဟီနံ ဒန္ဓပညံ အထ ပဿသိမံ ကာဠံ ဧကမ္ပိ ဉာတိံ အနဝသေသေတွာ သုဝိဟီနမေဝ ဉာတီဟိ ဧကကံ အာဂစ္ဆန္တန္တိ။ ဧဝံ ပုတ္တံ အဘိနန္ဒိတွာ ပန ဗောဓိသတ္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဣဒါနေဝ ဉာတိသံဃပရိဝါရိတော သောဘတိ, ပုဗ္ဗေပိ သောဘတိယေဝ။ န စ ဒေဝဒတ္တော ဧတရဟိယေဝ ဂဏမှာ ပရိဟီနော, ပုဗ္ဗေပိ ပရိဟီနောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒဿေတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ –
‘‘တဒါ ကာဠော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပရိသာပိဿ ဒေဝဒတ္တပရိသာဝ, လက္ခဏော သာရိပုတ္တော, ပရိသာ ပနဿ ဗုဒ္ဓပရိသာ, မာတာ ရာဟုလမာတာ, ပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
လက္ခဏမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၂] ၂။ နိဂြောဓမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
နိဂြောဓမေဝ သေဝေယျာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကုမာရကဿပတ္ထေရဿ မာတရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရ ရာဇဂဟနဂရေ မဟာဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ဓီတာ အဟောသိ ဥဿန္နကုသလမူလာ ပရိမဒ္ဒိတသင်္ခါရာ ပစ္ဆိမဘဝိကာ, အန္တောဃဋေ ပဒီပေါ ဝိယ တဿာ ဟဒယေ အရဟတ္တူပနိဿယော ဇလတိ။ သာ အတ္တာနံ ဇာနနကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂေဟေ အနဘိရတာ ပဗ္ဗဇိတုကာမာ ဟုတွာ မာတာပိတရော အာဟ – ‘‘အမ္မတာတာ, မယှံ ဃရာဝါသေ စိတ္တံ နာဘိရမတိ, အဟံ နိယျာနိကေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတုကာမာ, ပဗ္ဗာဇေထ မ’’န္တိ။ အမ္မ, ကိံ ဝဒေသိ, ဣဒံ ကုလံ ဗဟုဝိဘဝံ, တွဉ္စ အမှာကံ ဧကဓီတာ, န လဗ္ဘာ တယာ ပဗ္ဗဇိတုန္တိ။ သာ ပုနပ္ပုနံ ယာစိတွာပိ မာတာပိတူနံ သန္တိကာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘမာနာ စိန္တေသိ ‘‘ဟောတု, ပတိကုလံ ဂတာ သာမိကံ အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သာ ဝယပ္ပတ္တာ ပတိကုလံ ဂန္တွာ ပတိဒေဝတာ ဟုတွာ သီလဝတီ ကလျာဏဓမ္မာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိ။
အထဿာ သံဝါသမနွာယ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌဟိ။ သာ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ န အညာသိ။ အထ တသ္မိံ နဂရေ နက္ခတ္တံ ဃောသယိံသု, သကလနဂရဝါသိနော နက္ခတ္တံ ကီဠိံသု, နဂရံ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ အဟောသိ။ သာ ပန တာဝ ဥဠာရာယပိ နက္ခတ္တကီဠာယ ဝတ္တမာနာယ အတ္တနော သရီရံ န ဝိလိမ္ပတိ နာလင်္ကရောတိ, ပကတိဝေသေနေဝ ဝိစရတိ။
အထ နံ သာမိကော အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ, သကလနဂရံ နက္ခတ္တနိဿိတံ, တွံ ပန သရီရံ နပ္ပဋိဇဂ္ဂသီ’’တိ။ အယျပုတ္တ, ဒွတ္တိံသာယ မေ ကုဏပေဟိ ပူရိတံ သရီရံ, ကိံ ဣမိနာ အလင်္ကတေန, အယဉှိ ကာယော နေဝ ဒေဝနိမ္မိတော, န ဗြဟ္မနိမ္မိတော, န သုဝဏ္ဏမယော, န မဏိမယော, န ဟရိစန္ဒနမယော, န
ပုဏ္ဍရီကကုမုဒုပ္ပလဂဗ္ဘသမ္ဘူတော, န အမတောသဓပူရိတော, အထ ခေါ ကုဏပေ ဇာတော, မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ, အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော, ကဋသိဝဍ္ဎနော, တဏှူပါဒိန္နော, သောကာနံ နိဒါနံ, ပရိဒေဝါနံ ဝတ္ထု, သဗ္ဗရောဂါနံ အာလယော, ကမ္မကရဏာနံ ပဋိဂ္ဂဟော, အန္တောပူတိ, ဗဟိ နိစ္စပဂ္ဃရဏော, ကိမိကုလာနံ အာဝါသော, သိဝထိကပယာတော, မရဏပရိယောသာနော, သဗ္ဗလောကဿ စက္ခုပထေ ဝတ္တမာနောပိ –
‘‘အဋ္ဌိနဟာရုသံယုတ္တော, တစမံသာဝလေပနော၊
ဆဝိယာ ကာယော ပဋိစ္ဆန္နော, ယထာဘူတံ န ဒိဿတိ။
‘‘အန္တပူရော ဥဒရပူရော, ယကနပေဠဿ ဝတ္ထိနော၊
ဟဒယဿ ပပ္ဖါသဿ, ဝက္ကဿ ပိဟကဿ စ။
‘‘သိင်္ဃာဏိကာယ ခေဠဿ, သေဒဿ စ မေဒဿ စ၊
လောဟိတဿ လသိကာယ, ပိတ္တဿ စ ဝသာယ စ။
‘‘အထဿ နဝဟိ သောတေဟိ, အသုစီ သဝတိ သဗ္ဗဒါ၊
အက္ခိမှာ အက္ခိဂူထကော, ကဏ္ဏမှာ ကဏ္ဏဂူထကော။
‘‘သိင်္ဃာဏိကာ စ နာသတော, မုခေန ဝမတေကဒါ၊
ပိတ္တံ သေမှဉ္စ ဝမတိ, ကာယမှာ သေဒဇလ္လိကာ။
‘‘အထဿ သုသိရံ သီသံ, မတ္ထလုင်္ဂဿ ပူရိတံ၊
သုဘတော နံ မညတိ ဗာလော, အဝိဇ္ဇာယ ပုရက္ခတော။ (သု။ နိ။ ၁၉၆-၂၀၁)၊
‘‘အနန္တာဒီနဝေါ ကာယော, ဝိသရုက္ခသမူပမော၊
အာဝါသော သဗ္ဗရောဂါနံ, ပုဉ္ဇော ဒုက္ခဿ ကေဝလော။ (အပ။ ထေရ ၂။၅၄။၅၅)၊
‘‘သစေ ဣမဿ ကာယဿ, အန္တော ဗာဟိရကော သိယာ၊
ဒဏ္ဍံ နူန ဂဟေတွာန, ကာကေ သောဏေ စ ဝါရယေ။
‘‘ဒုဂ္ဂန္ဓော အသုစိ ကာယော, ကုဏပေါ ဥက္ကရူပမော၊
နိန္ဒိတော စက္ခုဘူတေဟိ, ကာယော ဗာလာဘိနန္ဒိတော။
‘‘အလ္လစမ္မပဋိစ္ဆန္နော, နဝဒွါရော မဟာဝဏော၊
သမန္တတော ပဂ္ဃရတိ, အသုစီ ပူတိဂန္ဓိယော’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၂၂)၊
အယျပုတ္တ, ဣမံ ကာယံ အလင်္ကရိတွာ ကိံ ကရိဿာမိ? နနု ဣမဿ အလင်္ကတကရဏံ ဂူထပုဏ္ဏဃဋဿ ဗဟိ စိတ္တကမ္မကရဏံ ဝိယ ဟောတီတိ? သေဋ္ဌိပုတ္တော တဿာ ဝစနံ သုတွာ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ, တွံ ဣမဿ သရီရဿ ဣမေ ဒေါသေ ပဿမာနာ ကသ္မာ န ပဗ္ဗဇသီ’’တိ? ‘‘အယျပုတ္တ, အဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘမာနာ အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇေယျ’’န္တိ။ သေဋ္ဌိပုတ္တော ‘‘သာဓု, အဟံ တံ ပဗ္ဗာဇေဿာမီ’’တိ ဝတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဘိက္ခုနုပဿယံ နေတွာ တံ ပဗ္ဗာဇေန္တော ဒေဝဒတ္တပက္ခိယာနံ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘိတွာ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပါ အတ္တမနာ အဟောသိ။
အထဿာ ဂဗ္ဘေ ပရိပါကံ ဂစ္ဆန္တေ ဣန္ဒြိယာနံ အညထတ္တံ ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌီနံ ဗဟလတ္တံ ဥဒရပဋလဿ စ မဟန္တတံ ဒိသွာ ဘိက္ခုနိယော တံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘အယျေ, တွံ ဂဗ္ဘိနီ ဝိယ ပညာယသိ, ကိံ ဧတ’’န္တိ? အယျေ, ‘‘ဣဒံ နာမ ကာရဏ’’န္တိ န ဇာနာမိ, သီလံ ပန မေ ပရိပုဏ္ဏန္တိ။ အထ နံ တာ ဘိက္ခုနိယော ဒေဝဒတ္တဿ သန္တိကံ နေတွာ ဒေဝဒတ္တံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘အယျ, အယံ ကုလဓီတာ ကိစ္ဆေန သာမိကံ အာရာဓေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘိ, ဣဒါနိ ပနဿာ ဂဗ္ဘော ပညာယတိ, မယံ ဣမဿ ဂဗ္ဘဿ ဂိဟိကာလေ ဝါ ပဗ္ဗဇိတကာလေ ဝါ လဒ္ဓဘာဝံ န ဇာနာမ, ကိံဒါနိ ကရောမာ’’တိ? ဒေဝဒတ္တော အတ္တနော အဗုဒ္ဓဘာဝေန စ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယာနဉ္စ နတ္ထိတာယ ဧဝံ စိန္တေသိ ‘‘ဒေဝဒတ္တပက္ခိကာ ဘိက္ခုနီ ကုစ္ဆိနာ ဂဗ္ဘံ ပရိဟရတိ, ဒေဝဒတ္တော စ တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိယေဝါတိ မယှံ ဂရဟာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, မယာ ဣမံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော အဝီမံသိတွာဝ သေလဂုဠံ ပဝဋ္ဋယမာနော ဝိယ ပက္ခန္ဒိတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဣမံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ အာဟ။ တာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ ဥပဿယံ ဂတာ။
အထ သာ ဒဟရာ တာ ဘိက္ခုနိယော အာဟ – ‘‘အယျေ, န ဒေဝဒတ္တတ္ထေရော ဗုဒ္ဓေါ, နာပိ မယှံ တဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, လောကေ ပန အဂ္ဂပုဂ္ဂလဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, သာ စ ပန မေ ဒုက္ခေန လဒ္ဓါ, မာ နံ အန္တရဓာပေထ, ဧထ မံ ဂဟေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ တာ တံ အာဒါယ ရာဇဂဟာ ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနိကံ မဂ္ဂံ အတိက္ကမ္မ အနုပုဗ္ဗေန ဇေတဝနံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ဂိဟိကာလေ ဧတိဿာ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌိတော, ဧဝံ သန္တေပိ ‘သမဏော ဂေါတမော ဒေဝဒတ္တေန ဇဟိတံ အာဒါယ စရတီ’တိ တိတ္ထိယာနံ ဩကာသော ဘဝိဿတိ။ တသ္မာ ဣမံ ကထံ ပစ္ဆိန္ဒိတုံ သရာဇိကာယ
ပရိသာယ မဇ္ဈေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ပုနဒိဝသေ ရာဇာနံ ပသေနဒိကောသလံ မဟာအနာထပိဏ္ဍိကံ စူဠအနာထပိဏ္ဍိကံ ဝိသာခံ မဟာဥပါသိကံ အညာနိ စ အဘိညာတာနိ မဟာကုလာနိ ပက္ကောသာပေတွာ သာယနှသမယေ စတူသု ပရိသာသု သန္နိပတိတာသု ဥပါလိတ္ထေရံ အာမန္တေသိ ‘‘ဂစ္ဆ, တွံ စတုပရိသမဇ္ဈေ ဣမိဿာ ဒဟရဘိက္ခုနိယာ ကမ္မံ သောဓေဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ထေရော ပရိသမဇ္ဈံ ဂန္တွာ အတ္တနော ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ရညော ပုရတော ဝိသာခံ ဥပါသိကံ ပက္ကောသာပေတွာ ဣမံ အဓိကရဏံ ပဋိစ္ဆာပေသိ ‘‘ဂစ္ဆ ဝိသာခေ, ‘အယံ ဒဟရာ အသုကမာသေ အသုကဒိဝသေ ပဗ္ဗဇိတာ’တိ တထတော ဉတွာ ဣမဿ ဂဗ္ဘဿ ပုရေ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါ လဒ္ဓဘာဝံ ဇာနာဟီ’’တိ။ ဥပါသိကာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သာဏိံ ပရိက္ခိပါပေတွာ အန္တောသာဏိယံ ဒဟရဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထပါဒနာဘိဥဒရပရိယောသာနာဒီနိ ဩလောကေတွာ မာသဒိဝသေ သမာနေတွာ ဂိဟိဘာဝေ ဂဗ္ဘဿ လဒ္ဓဘာဝံ တထတော ဉတွာ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ထေရော စတုပရိသမဇ္ဈေ တံ ဘိက္ခုနိံ သုဒ္ဓံ အကာသိ။ သာ သုဒ္ဓါ ဟုတွာ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ သတ္ထာရဉ္စ ဝန္ဒိတွာ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဥပဿယမေဝ ဂတာ။ သာ ဂဗ္ဘပရိပါကမနွာယ ပဒုမုတ္တရပါဒမူလေ ပတ္ထိတပတ္ထနံ မဟာနုဘာဝံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။
အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ဘိက္ခုနုပဿယသမီပေန ဂစ္ဆန္တော ဒါရကသဒ္ဒံ သုတွာ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ အမစ္စာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဒေဝ, ဒဟရဘိက္ခုနီ ပုတ္တံ ဝိဇာတာ, တဿေသော သဒ္ဒေါ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ဘိက္ခုနီနံ, ဘဏေ, ဒါရကပဋိဇဂ္ဂနံ နာမ ပလိဗောဓော, မယံ နံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမာ’’တိ ရာဇာ တံ ဒါရကံ နာဋကိတ္ထီနံ ဒါပေတွာ ကုမာရပရိဟာရေန ဝဍ္ဎာပေသိ။ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စဿ ‘‘ကဿပေါ’’တိ နာမံ အကံသု။ အထ နံ ကုမာရပရိဟာရေန ဝဍ္ဎိတတ္တာ ‘‘ကုမာရကဿပေါ’’တိ သဉ္ဇာနိံသု။ သော သတ္တဝဿိကကာလေ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ပရိပုဏ္ဏဝဿော ဥပသမ္ပဒံ လဘိတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဓမ္မကထိကေသု စိတြကထီ အဟောသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ စိတ္တကထိကာနံ ယဒိဒံ ကုမာရကဿပေါ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၀၉, ၂၁၇) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ သော ပစ္ဆာ ဝမ္မိကသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၉ အာဒယော) အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ မာတာပိဿ ဘိက္ခုနီ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အဂ္ဂဖလံ ပတ္တာ။ ကုမာရကဿပတ္ထေရော ဗုဒ္ဓသာသနေ ဂဂနမဇ္ဈေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ ပါကဋော ဇာတော။
အထေကဒိဝသံ တထာဂတော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။ ဘိက္ခူ ဩဝါဒံ ဂဟေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေသု ဒိဝသဘာဂံ ခေပေတွာ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တေန အတ္တနော အဗုဒ္ဓဘာဝေန စေဝ ခန္တိမေတ္တာဒီနဉ္စ အဘာဝေန ကုမာရကဿပတ္ထေရော စ ထေရီ စ ဥဘော နာသိတာ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပန အတ္တနော ဓမ္မရာဇတာယ စေဝ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပတ္တိယာ စ ဥဘိန္နမ္ပိ တေသံ ပစ္စယော ဇာတော’’တိ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ဝဏ္ဏယမာနာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မသဘံ အာဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, တုမှာကမေဝ ဂုဏကထာယာ’’တိ သဗ္ဗံ အာရောစယိံသု။ န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ ဣမေသံ ဥဘိန္နံ ပစ္စယော စ ပတိဋ္ဌာ စ ဇာတော, ပုဗ္ဗေပိ အဟောသိယေဝါတိ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု။ ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရယမာနေ ဗောဓိသတ္တော မိဂယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သော မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော အဟောသိ, အက္ခီနိ ပနဿ မဏိဂုဠသဒိသာနိ အဟေသုံ, သိင်္ဂါနိ ရဇတဝဏ္ဏာနိ, မုခံ ရတ္တကမ္ဗလပုဉ္ဇဝဏ္ဏံ, ဟတ္ထပါဒပရိယန္တာ လာခါရသပရိကမ္မကတာ ဝိယ, ဝါလဓိ စမရဿ ဝိယ အဟောသိ, သရီရံ ပနဿ မဟန္တံ အဿပေါတကပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ သော ပဉ္စသတမိဂပရိဝါရော အရညေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ နာမေန နိဂြောဓမိဂရာဇာ နာမ။ အဝိဒူရေ ပနဿ အညောပိ ပဉ္စသတမိဂပရိဝါရော သာခမိဂေါ နာမ ဝသတိ, သောပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောဝ အဟောသိ။
တေန သမယေန ဗာရာဏသိရာဇာ မိဂဝဓပ္ပသုတော ဟောတိ, ဝိနာ မံသေန န ဘုဉ္ဇတိ, မနုဿာနံ ကမ္မစ္ဆေဒံ ကတွာ သဗ္ဗေ နေဂမဇာနပဒေ သန္နိပါတေတွာ ဒေဝသိကံ မိဂဝံ ဂစ္ဆတိ။ မနုဿာ စိန္တေသုံ – ‘‘အယံ ရာဇာ အမှာကံ ကမ္မစ္ဆေဒံ ကရောတိ, ယံနူန မယံ ဥယျာနေ မိဂါနံ နိဝါပံ ဝပိတွာ ပါနီယံ သမ္ပာဒေတွာ ဗဟူ မိဂေ ဥယျာနံ ပဝေသေတွာ ဒွါရံ ဗန္ဓိတွာ ရညော နိယျာဒေယျာမာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေ ဥယျာနေ မိဂါနံ နိဝါပတိဏာနိ ရောပေတွာ ဥဒကံ သမ္ပာဒေတွာ ဒွါရံ ယောဇေတွာ ဝါဂုရာနိ အာဒါယ
မုဂ္ဂရာဒိနာနာဝုဓဟတ္ထာ အရညံ ပဝိသိတွာ မိဂေ ပရိယေသမာနာ ‘‘မဇ္ဈေ ဌိတေ မိဂေ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ယောဇနမတ္တံ ဌာနံ ပရိက္ခိပိတွာ သင်္ခိပမာနာ နိဂြောဓမိဂသာခမိဂါနံ ဝသနဋ္ဌာနံ မဇ္ဈေ ကတွာ ပရိက္ခိပိံသု။ အထ နံ မိဂဂဏံ ဒိသွာ ရုက္ခဂုမ္ဗာဒယော စ ဘူမိဉ္စ မုဂ္ဂရေဟိ ပဟရန္တာ မိဂဂဏံ ဂဟနဋ္ဌာနတော နီဟရိတွာ အသိသတ္တိဓနုအာဒီနိ အာဝုဓာနိ ဥဂ္ဂိရိတွာ မဟာနာဒံ နဒန္တာ တံ မိဂဂဏံ ဥယျာနံ ပဝေသေတွာ ဒွါရံ ပိဓာယ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, နိဗဒ္ဓံ မိဂဝံ ဂစ္ဆန္တာ အမှာကံ ကမ္မံ နာသေထ, အမှေဟိ အရညတော မိဂေ အာနေတွာ တုမှာကံ ဥယျာနံ ပူရိတံ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တေသံ မံသာနိ ခါဒထာ’’တိ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ ပက္ကမိံသု။
ရာဇာ တေသံ ဝစနံ သုတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ မိဂေ ဩလောကေန္တော ဒွေ သုဝဏ္ဏမိဂေ ဒိသွာ တေသံ အဘယံ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပန ကဒါစိ သယံ ဂန္တွာ ဧကံ မိဂံ ဝိဇ္ဈိတွာ အာနေတိ, ကဒါစိဿ ဘတ္တကာရကော ဂန္တွာ ဝိဇ္ဈိတွာ အာဟရတိ။ မိဂါ ဓနုံ ဒိသွာဝ မရဏဘယေန တဇ္ဇိတာ ပလာယန္တိ, ဒွေ တယော ပဟာရေ လဘိတွာ ကိလမန္တိပိ, ဂိလာနာပိ ဟောန္တိ, မရဏမ္ပိ ပါပုဏန္တိ။ မိဂဂဏော တံ ပဝတ္တိံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ သော သာခံ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘သမ္မ, ဗဟူ မိဂါ နဿန္တိ, ဧကံသေန မရိတဗ္ဗေ သတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ကဏ္ဍေန မိဂေ ဝိဇ္ဈန္တု, ဓမ္မဂဏ္ဍိကဋ္ဌာနေ မိဂါနံ ဝါရော ဟောတု။ ဧကဒိဝသံ မမ ပရိသာယ ဝါရော ပါပုဏာတု, ဧကဒိဝသံ တဝ ပရိသာယ, ဝါရပ္ပတ္တော မိဂေါ ဂန္တွာ ဓမ္မဂဏ္ဍိကာယ ဂီဝံ ဌပေတွာ နိပဇ္ဇတု, ဧဝံ သန္တေ မိဂါ ကိလန္တာ န ဘဝိဿန္တီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဝါရပ္ပတ္တောဝ မိဂေါ ဂန္တွာ ဓမ္မဂဏ္ဍိကာယ ဂီဝံ ဌပေတွာ နိပဇ္ဇတိ, ဘတ္တကာရကော အာဂန္တွာ တတ္ထ နိပန္နကမေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ။
အထေကဒိဝသံ သာခမိဂဿ ပရိသာယ ဧကိဿာ ဂဗ္ဘိနိမိဂိယာ ဝါရော ပါပုဏိ။ သာ သာခံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သာမိ, အဟံ ဂဗ္ဘိနီ, ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ ဒွေ ဇနာ ဝါရံ ဂမိဿာမ, မယှံ ဝါရံ အတိက္ကာမေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘န သက္ကာ တဝ ဝါရံ အညေသံ ပါပေတုံ, တွမေဝ တုယှံ ဝါရံ ဇာနိဿသိ, ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ သာ တဿ သန္တိကာ အနုဂ္ဂဟံ အလဘမာနာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သော တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဟောတု ဂစ္ဆ တွံ, အဟံ တေ ဝါရံ အတိက္ကာမေဿာမီ’’တိ
သယံ ဂန္တွာ ဓမ္မဂဏ္ဍိကာယ သီသံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဘတ္တကာရကော တံ ဒိသွာ ‘‘လဒ္ဓါဘယော မိဂရာဇာ ဓမ္မဂဏ္ဍိကာယ နိပန္နော, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ။
ရာဇာ တာဝဒေဝ ရထံ အာရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန အာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ အာဟ ‘‘သမ္မ မိဂရာဇ, နနု မယာ တုယှံ အဘယံ ဒိန္နံ, ကသ္မာ တွံ ဣဓ နိပန္နော’’တိ။ မဟာရာဇ, ဂဗ္ဘိနီ မိဂီ အာဂန္တွာ ‘‘မမ ဝါရံ အညဿ ပါပေဟီ’’တိ အာဟ, န သက္ကာ ခေါ ပန မယာ ဧကဿ မရဏဒုက္ခံ အညဿ ဥပရိ နိက္ခိပိတုံ, သွာဟံ အတ္တနော ဇီဝိတံ တဿာ ဒတွာ တဿာ သန္တကံ မရဏံ ဂဟေတွာ ဣဓ နိပန္နော, မာ အညံ ကိဉ္စိ အာသင်္ကိတ္ထ, မဟာရာဇာတိ။ ရာဇာ အာဟ – ‘‘သာမိ, သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏမိဂရာဇ, မယာ န တာဒိသော ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပန္နော မနုဿေသုပိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, တေန တေ ပသန္နောသ္မိ, ဥဋ္ဌေဟိ, တုယှဉ္စ တဿာ စ အဘယံ ဒမ္မီ’’တိ။ ‘‘ဒွီဟိ အဘယေ လဒ္ဓေ အဝသေသာ ကိံ ကရိဿန္တိ, နရိန္ဒာ’’တိ? ‘‘အဝသေသာနမ္ပိ အဘယံ ဒမ္မိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, ဧဝမ္ပိ ဥယျာနေယေဝ မိဂါ အဘယံ လဘိဿန္တိ, သေသာ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ဧတေသမ္ပိ အဘယံ ဒမ္မိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, မိဂါ တာဝ အဘယံ လဘန္တု, သေသာ စတုပ္ပဒါ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ဧတေသမ္ပိ အဘယံ ဒမ္မိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, စတုပ္ပဒါ တာဝ အဘယံ လဘန္တု, ဒိဇဂဏာ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ဧတေသမ္ပိ အဘယံ ဒမ္မိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, ဒိဇဂဏာ တာဝ အဘယံ လဘန္တု, ဥဒကေ ဝသန္တာ မစ္ဆာ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? ‘‘ဧတေသမ္ပိ အဘယံ ဒမ္မိ, သာမီ’’တိ။ ဧဝံ မဟာသတ္တော ရာဇာနံ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဘယံ ယာစိတွာ ဥဋ္ဌာယ ရာဇာနံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဓမ္မံ စရ, မဟာရာဇ, မာတာပိတူသု ပုတ္တဓီတာသု ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမဇာနပဒေသု ဓမ္မံ စရန္တော သမံ စရန္တော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဂမိဿသီ’’တိ ရညော ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ကတိပါဟံ ဥယျာနေ ဝသိတွာ ရညော ဩဝါဒံ ဒတွာ မိဂဂဏပရိဝုတော အရညံ ပါဝိသိ။ သာပိ ခေါ မိဂဓေနု ပုပ္ဖကဏ္ဏိကသဒိသံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ သော ကီဠမာနော သာခမိဂဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ မာတာ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ပုတ္တ, ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ဧတဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆ, နိဂြောဓဿေဝ သန္တိကံ ဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဩဝဒန္တီ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နိဂြောဓမေဝ သေဝေယျ, န သာခမုပသံဝသေ၊
နိဂြောဓသ္မိံ မတံ သေယျော, ယဉ္စေ သာခသ္မိ ဇီဝိတ’’န္တိ။
တတ္ထ နိဂြောဓမေဝ သေဝေယျာတိ တာတ တွံ ဝါ အညော ဝါ အတ္တနော ဟိတကာမော နိဂြောဓမေဝ သေဝေယျ ဘဇေယျ ဥပသင်္ကမေယျ, န သာခမုပသံဝသေတိ သာခမိဂံ ပန န ဥပသံဝသေ ဥပဂမ္မ န သံဝသေယျ, ဧတံ နိဿာယ ဇီဝိကံ န ကပ္ပေယျ။ နိဂြောဓသ္မိံ မတံ သေယျောတိ နိဂြောဓရညော ပါဒမူလေ မရဏမ္ပိ သေယျော ဝရံ ဥတ္တမံ။ ယဉ္စေ သာခသ္မိ ဇီဝိတန္တိ ယံ ပန သာခဿ သန္တိကေ ဇီဝိတံ, တံ နေဝ သေယျော န ဝရံ န ဥတ္တမန္တိ အတ္ထော။
တတော ပဋ္ဌာယ စ ပန အဘယလဒ္ဓကာ မိဂါ မနုဿာနံ သဿာနိ ခါဒန္တိ, မနုဿာ ‘‘လဒ္ဓါဘယာ ဣမေ မိဂါ’’တိ မိဂေ ပဟရိတုံ ဝါ ပလာပေတုံ ဝါ န ဝိသဟန္တိ, တေ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘မယာ ပသန္နေန နိဂြောဓမိဂရာဇဿ ဝရော ဒိန္နော, အဟံ ရဇ္ဇံ ဇဟေယျံ, န စ တံ ပဋိညံ ဘိန္ဒာမိ, ဂစ္ဆထ န ကောစိ မမ ဝိဇိတေ မိဂေ ပဟရိတုံ လဘတီ’’တိ အာဟ။ နိဂြောဓမိဂေါ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ မိဂဂဏံ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ပရေသံ သဿံ ခါဒိတုံ န လဘိဿထာ’’တိ မိဂေ ဩဝဒိတွာ မနုဿာနံ အာရောစာပေသိ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ သဿကာရကာ မနုဿာ သဿရက္ခဏတ္ထံ ဝတိံ မာ ကရောန္တု, ခေတ္တံ ပန အာဝိဇ္ဈိတွာ ပဏ္ဏသညံ ဗန္ဓန္တူ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ကိရ ခေတ္တေသု ပဏ္ဏဗန္ဓနသညာ ဥဒပါဒိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပဏ္ဏသညံ အတိက္ကမနမိဂေါ နာမ နတ္ထိ။ အယံ ကိရ နေသံ ဗောဓိသတ္တတော လဒ္ဓဩဝါဒေါ။ ဧဝံ မိဂဂဏံ ဩဝဒိတွာ ဗောဓိသတ္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ သဒ္ဓိံ မိဂေဟိ ယထာကမ္မံ ဂတော, ရာဇာပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝါဟံ ထေရိယာ စ ကုမာရကဿပဿ စ အဝဿယော, ပုဗ္ဗေပိ အဝဿယော ဧဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ စတုသစ္စဓမ္မဒေသနံ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ သာခမိဂေါ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပရိသာပိဿ ဒေဝဒတ္တပရိသာဝ, မိဂဓေနု ထေရီ အဟောသိ, ပုတ္တော ကုမာရကဿပေါ, ရာဇာ အာနန္ဒော, နိဂြောဓမိဂရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နိဂြောဓမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၃] ၃။ ကဏ္ဍိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓိရတ္ထု ကဏ္ဍိနံ သလ္လန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ အဋ္ဌကနိပါတေ ဣန္ဒြိယဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ ဘဂဝါ ပန တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘိက္ခု, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ မာတုဂါမံ နိဿာယ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ ဝီတစ္စိတေသု အင်္ဂါရေသု ပက္ကော’’တိ။ ဘိက္ခူ တဿတ္ထဿာဝိဘာဝတ္ထာယ ဘဂဝန္တံ ယာစိံသု, ဘဂဝါ ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နကာရဏံ ပါကဋံ အကာသိ။ ဣတော ပရံ ပန ဘိက္ခူနံ ယာစနံ ဘဝန္တရပဋိစ္ဆန္နတဉ္စ အဝတွာ ‘‘အတီတံ အာဟရီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝက္ခာမ, ဧတ္တကေ ဝုတ္တေပိ ယာစနဉ္စ ဝလာဟကဂဗ္ဘတော စန္ဒနီဟရဏူပမာယ ဘဝန္တရပဋိစ္ဆန္နကာရဏဘာဝေါ စာတိ သဗ္ဗမေတံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟေ မဂဓရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ မဂဓဝါသိကာနံ သဿသမယေ မိဂါနံ မဟာပရိပန္ထော ဟောတိ။ တေ အရညေ ပဗ္ဗတပါဒံ ပဝိသန္တိ။ တတ္ထ ဧကော အရညဝါသီ ပဗ္ဗတေယျမိဂေါ ဧကာယ ဂါမန္တဝါသိနိယာ မိဂပေါတိကာယ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ တေသံ မိဂါနံ ပဗ္ဗတပါဒတော ဩရုယှ ပုန ဂါမန္တံ ဩတရဏကာလေ မိဂပေါတိကာယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတ္တာ တေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ ဩတရိ။ အထ နံ သာ အာဟ – ‘‘တွံ ခေါသိ, အယျ, ပဗ္ဗတေယျော ဗာလမိဂေါ, ဂါမန္တော စ နာမ သာသင်္ကော သပ္ပဋိဘယော, မာ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဩတရီ’’တိ။ သော တဿာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတ္တာ အနိဝတ္တိတွာ သဒ္ဓိံယေဝ အဂမာသိ။ မဂဓဝါသိနော ‘‘ဣဒါနိ မိဂါနံ ပဗ္ဗတပါဒါ ဩတရဏကာလော’’တိ ဉတွာ မဂ္ဂေ ပဋိစ္ဆန္နကောဋ္ဌကေသု တိဋ္ဌန္တိ။ တေသမ္ပိ ဒွိန္နံ အာဂမနမဂ္ဂေ ဧကော လုဒ္ဒကော ပဋိစ္ဆန္နကောဋ္ဌကေ ဌိတော ဟောတိ။ မိဂပေါတိကာ မနုဿဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ‘‘ဧကော လုဒ္ဒကော ဌိတော ဘဝိဿတီ’’တိ တံ ဗာလမိဂံ ပုရတော ကတွာ သယံ ပစ္ဆတော အဟောသိ။ လုဒ္ဒကော ဧကေနေဝ သရပ္ပဟာရေန မိဂံ တတ္ထေဝ ပါတေတိ။ မိဂပေါတိကာ တဿ ဝိဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဝါတဂတိယာဝ ပလာယိ။ လုဒ္ဒကော ကောဋ္ဌကတော နိက္ခမိတွာ မိဂံ ဩက္ကန္တိတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ ဝီတစ္စိတေသု အင်္ဂါရေသု မဓုရမံသံ ပစိတွာ ခါဒိတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ အဝသေသံ လောဟိတဗိန္ဒူဟိ ပဂ္ဃရန္တေဟိ ကာဇေနာဒါယ ဒါရကေ တောသေန္တော ဃရံ အဂမာသိ။
တဒါ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော ဟောတိ။ သော တံ ကာရဏံ ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ ဗာလမိဂဿ မရဏံ နေဝ မာတရံ နိဿာယ, န ပိတရံ နိဿာယ, အထ ခေါ ကာမံ နိဿာယ။ ကာမနိမိတ္တဉှိ သတ္တာ သုဂတိယံ ဟတ္ထစ္ဆေဒါဒိကံ, ဒုဂ္ဂတိယဉ္စ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနာဒိနာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိ, ပရေသံ မရဏဒုက္ခုပ္ပါဒနမ္ပိ နာမ ဣမသ္မိံ လောကေ ဂရဟိတမေဝ။ ယံ ဇနပဒံ မာတုဂါမော ဝိစာရေတိ အနုသာသတိ, သော ဣတ္ထိပရိဏာယကော ဇနပဒေါပိ ဂရဟိတောယေဝ။ ယေ သတ္တာ မာတုဂါမဿ ဝသံ ဂစ္ဆန္တိ, တေပိ ဂရဟိတာယေဝါ’’တိ ဧကာယ ဂါထာယ တီဏိ ဂရဟဝတ္ထူနိ ဒဿေတွာ ဝနဒေဝတာသု သာဓုကာရံ ဒတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီဟိ ပူဇယမာနာသု မဓုရေန သရေန တံ ဝနသဏ္ဍံ ဥန္နာဒေန္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ –
‘‘ဓိရတ္ထု ကဏ္ဍိနံ သလ္လံ, ပုရိသံ ဂါဠှဝေဓိနံ၊
ဓိရတ္ထု တံ ဇနပဒံ, ယတ္ထိတ္ထီ ပရိဏာယိကာ၊
တေ စာပိ ဓိက္ကိတာ သတ္တာ, ယေ ဣတ္ထီနံ ဝသံ ဂတာ’’တိ။
တတ္ထ ဓိရတ္ထူတိ ဂရဟဏတ္ထေ နိပါတော, သွာယမိဓ ဥတ္တာသုဗ္ဗေဂဝသေန ဂရဟဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဥတ္တသိတုဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဟိ ဟောန္တော ဗောဓိသတ္တော ဧဝမာဟ။ ကဏ္ဍမဿ အတ္ထီတိ ကဏ္ဍီ, တံ ကဏ္ဍိနံ။ တံ ပန ကဏ္ဍံ အနုပဝိသနဋ္ဌေန ‘‘သလ္လ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, တသ္မာ ကဏ္ဍိနံ သလ္လန္တိ ဧတ္ထ သလ္လကဏ္ဍိနန္တိ အတ္ထော။ သလ္လံ ဝါ အဿတ္ထီတိပိ သလ္လော, တံ သလ္လံ။ မဟန္တံ ဝဏမုခံ ကတွာ ဗလဝပ္ပဟာရံ ဒေန္တော ဂါဠှံ ဝိဇ္ဈတီတိ ဂါဠှဝေဓီ, တံ ဂါဠှဝေဓိနံ။ နာနပ္ပကာရေန ကဏ္ဍေန, ကုမုဒပတ္တသဏ္ဌာနထလေန ဥဇုကဂမနေနေဝ သလ္လေန စ သမန္နာဂတံ ဂါဠှဝေဓိနံ ပုရိသံ ဓိရတ္ထူတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ပရိဏာယိကာတိ ဣဿရာ သံဝိဓာယိကာ။ ဓိက္ကိတာတိ ဂရဟိတာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဣတော ပရံ ပန ဧတ္တကမ္ပိ အဝတွာ ယံ ယံ အနုတ္တာနံ, တံ တဒေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ဧဝံ ဧကာယ ဂါထာယ တီဏိ ဂရဟဝတ္ထူနိ ဒဿေတွာ ဗောဓိသတ္တော ဝနံ ဥန္နာဒေတွာ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ဣတော ပရံ ပန
‘‘ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ’’တိ ဣဒံ အဝတွာ ‘‘အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝက္ခာမ, အဝုတ္တမ္ပိ ပန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။
တဒါ ပဗ္ဗတေယျမိဂေါ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အဟောသိ, မိဂပေါတိကာ ပုရာဏဒုတိယိကာ, ကာမေသု ဒေါသံ ဒဿေတွာ ဓမ္မဒေသကဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
ကဏ္ဍိဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၄] ၄။ ဝါတမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ကိရတ္ထိ ရသေဟိ ပါပိယောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စူဠပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထရိ ကိရ ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ တိဿကုမာရော နာမ မဟာဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိကုလဿ ပုတ္တော ဧကဒိဝသံ ဝေဠုဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတုကာမော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ မာတာပိတူဟိ အနနုညာတတ္တာ ပဋိက္ခိတ္တော သတ္တာဟံ ဘတ္တစ္ဆေဒံ ကတွာ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရော ဝိယ မာတာပိတရော အနုဇာနာပေတွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိ။ သတ္ထာ တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ အဍ္ဎမာသမတ္တံ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရိတွာ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ တတြာယံ ကုလပုတ္တော တေရသ ဓုတင်္ဂါနိ သမာဒါယ သာဝတ္ထိယံ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ကာလံ ဝီတိနာမေတိ, ‘‘စူဠပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရော နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ဂဂနတလေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပါကဋော ပညာတော အဟောသိ။
တသ္မိံ ကာလေ ရာဇဂဟေ နက္ခတ္တကီဠာယ ဝတ္တမာနာယ ထေရဿ မာတာပိတရော ယံ တဿ ဂိဟိကာလေ အဟောသိ အာဘရဏဘဏ္ဍကံ, တံ ရတနစင်္ကောဋကေ နိက္ခိပိတွာ ဥရေ ဌပေတွာ ‘‘အညာသု နက္ခတ္တကီဠာသု အမှာကံ ပုတ္တော ဣမိနာ အလင်္ကာရေန အလင်္ကတော နက္ခတ္တံ ကီဠတိ, တံ နော ဧကပုတ္တံ ဂဟေတွာ သမဏော ဂေါတမော သာဝတ္ထိနဂရံ ဂတော, ကဟံ နု ခေါ သော ဧတရဟိ နိသိန္နော, ကဟံ ဌိတော’’တိ ဝတွာ ရောဒန္တိ။
အထေကာ ဝဏ္ဏဒါသီ တံ ကုလံ ဂန္တွာ သေဋ္ဌိဘရိယံ ရောဒန္တိံ ဒိသွာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ ပန, အယျေ, ရောဒသီ’’တိ? ‘‘သာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ’’။ ‘‘ကိံ ပန, အယျေ, အယျပုတ္တော ပိယာယတီ’’တိ? ‘‘အသုကဉ္စ အသုကဉ္စာ’’တိ။ ‘‘သစေ
တုမှေ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ သဗ္ဗံ ဣဿရိယံ မယှံ ဒေထ, အဟံ ဝေါ ပုတ္တံ အာနေဿာမီ’’တိ။ သေဋ္ဌိဘရိယာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန တံ ဥယျောဇေသိ ‘‘ဂစ္ဆ, အတ္တနော ဗလေန မမ ပုတ္တံ အာနေဟီ’’တိ။ သာ ပဋိစ္ဆန္နယာနေ နိသိန္နာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ထေရဿ ဘိက္ခာစာရဝီထိယံ နိဝါသံ ဂဟေတွာ သေဋ္ဌိကုလာ အာဂတေ မနုဿေ ထေရဿ အဒဿေတွာ အတ္တနော ပရိဝါရေနေဝ ပရိဝုတာ ထေရဿ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌဿ အာဒိတောဝ ဥဠုင်္ကယာဂုဉ္စ ရသကဘိက္ခဉ္စ ဒတွာ ရသတဏှာယ ဗန္ဓိတွာ အနုက္ကမေန ဂေဟေ နိသီဒါပေတွာ ဘိက္ခံ ဒဒမာနာ စ အတ္တနော ဝသံ ဥပဂတဘာဝံ ဉတွာ ဂိလာနာလယံ ဒဿေတွာ အန္တောဂဗ္ဘေ နိပဇ္ဇိ။ ထေရောပိ ဘိက္ခာစာရဝေလာယ သပဒါနံ စရန္တော ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ ပရိဇနော ထေရဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ထေရံ ဃရေ နိသီဒါပေသိ။ ထေရော နိသီဒိတွာဝ ‘‘ကဟံ ဥပါသိကာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဂိလာနာ, ဘန္တေ, တုမှာကံ ဒဿနံ ဣစ္ဆတီ’’တိ။ သော ရသတဏှာယ ဗဒ္ဓေါ အတ္တနော ဝတသမာဒါနံ ဘိန္ဒိတွာ တဿာ နိပန္နဋ္ဌာနံ ပါဝိသိ။ သာ အတ္တနော အာဂတကာရဏံ ကထေတွာ တံ ပလောဘေတွာ ရသတဏှာယ ဗန္ဓိတွာ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတွာ အတ္တနော ဝသေ ဌပေတွာ ယာနေ နိသီဒါပေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ရာဇဂဟမေဝ အဂမာသိ။ သာ ပဝတ္တိ ပါကဋာ ဇာတာ။
ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ‘‘စူဠပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရံ ကိရ ဧကာ ဝဏ္ဏဒါသီ ရသတဏှာယ ဗန္ဓိတွာ အာဒါယ ဂတာ’’တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ ဥပဂန္တွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ အာဟ။ တေ တံ ပဝတ္တိံ ကထယိံသု။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဧသော ဘိက္ခု ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ တဿာ ဝသံ ဂတော, ပုဗ္ဗေပိ တဿာ ဝသံ ဂတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ရညော ဗြဟ္မဒတ္တဿ သဉ္ဇယော နာမ ဥယျာနပါလော အဟောသိ။ အထေကော ဝါတမိဂေါ တံ ဥယျာနံ အာဂန္တွာ သဉ္ဇယံ ဒိသွာ ပလာယတိ, သဉ္ဇယောပိ န တံ တဇ္ဇေတွာ နီဟရတိ။ သော ပုနပ္ပုနံ အာဂန္တွာ ဥယျာနေယေဝ စရတိ။ ဥယျာနပါလော ဥယျာနေ နာနပ္ပကာရာနိ ပုပ္ဖဖလာနိ ဂဟေတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ရညော အဘိဟရတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ ‘‘သမ္မ ဥယျာနပါလ, ဥယျာနေ ကိဉ္စိ
အစ္ဆရိယံ ပဿသီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ, အညံ န ပဿာမိ, ဧကော ပန ဝါတမိဂေါ အာဂန္တွာ ဥယျာနေ စရတိ, ဧတံ ပဿာမီ’’တိ။ ‘‘သက္ခိဿတိ ပန တံ ဂဟေတု’’န္တိ။ ‘‘ထောကံ မဓုံ လဘန္တော အန္တော ရာဇနိဝေသနမ္ပိ နံ အာနေတုံ သက္ခိဿာမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တဿ မဓုံ ဒါပေသိ။ သော တံ ဂဟေတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဝါတမိဂဿ စရဏဋ္ဌာနေ တိဏာနိ မဓုနာ မက္ခေတွာ နိလီယိ။ မိဂေါ အာဂန္တွာ မဓုမက္ခိတာနိ တိဏာနိ ခါဒိတွာ ရသတဏှာယ ဗဒ္ဓေါ အညတြ အဂန္တွာ ဥယျာနမေဝ အာဂစ္ဆတိ။ ဥယျာနပါလော တဿ မဓုမက္ခိတတိဏေသု ပလုဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ အနုက္ကမေန အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ သော တံ ဒိသွာ ကတိပါဟံ ပလာယိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿန္တော ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇိတွာ အနုက္ကမေန ဥယျာနပါလဿ ဟတ္ထေ ဌိတတိဏာနိ ခါဒိတုံ အာရဘိ။
သော တဿ ဝိဿာသံ အာပန္နဘာဝံ ဉတွာ ယာဝ ရာဇနိဝေသနာ ဝီထိံ ကိလဉ္ဇေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ တဟိံ တဟိံ သာခါဘင်္ဂံ ပါတေတွာ မဓုလာဗုကံ အံသေ လဂ္ဂေတွာ တိဏကလာပံ ဥပကစ္ဆကေ ဌပေတွာ မဓုမက္ခိတာနိ တိဏာနိ မိဂဿ ပုရတော ပုရတော ဝိကိရန္တော အန္တောရာဇနိဝေသနံယေဝ အဂမာသိ။ မိဂေ အန္တော ပဝိဋ္ဌေ ဒွါရံ ပိဒဟိံသု။ မိဂေါ မနုဿေ ဒိသွာ ကမ္ပမာနော မရဏဘယတဇ္ဇိတော အန္တောနိဝေသနင်္ဂဏေ အာဓာဝတိ ပရိဓာဝတိ။ ရာဇာ ပါသာဒါ ဩရုယှ တံ ကမ္ပမာနံ ဒိသွာ ‘‘ဝါတမိဂေါ နာမ မနုဿာနံ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနံ သတ္တာဟံ န ဂစ္ဆတိ, တဇ္ဇိတဋ္ဌာနံ ယာဝဇီဝံ န ဂစ္ဆတိ, သော ဧဝရူပေါ ဂဟနနိဿိတော ဝါတမိဂေါ ရသတဏှာယ ဗဒ္ဓေါ ဣဒါနိ ဧဝရူပံ ဌာနံ အာဂတော, နတ္ထိ ဝတ ဘော လောကေ ရသတဏှာယ ပါပတရံ နာမာ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မဒေသနံ ပဋ္ဌပေသိ –
‘‘န ကိရတ္ထိ ရသေဟိ ပါပိယော, အာဝါသေဟိဝ သန္ထဝေဟိ ဝါ၊
ဝါတမိဂံ ဂဟနနိဿိတံ, ဝသမာနေသိ ရသေဟိ သဉ္ဇယော’’တိ။
တတ္ထ ကိရာတိ အနုဿဝနတ္ထေ နိပါတော။ ရသေဟီတိ ဇိဝှါဝိညေယျေဟိ မဓုရမ္ဗိလာဒီဟိ။ ပါပိယောတိ ပါပတရော။ အာဝါသေဟိဝ သန္ထဝေဟိ ဝါတိ နိဗဒ္ဓဝသနဋ္ဌာနသင်္ခါတေသု ဟိ အာဝါသေသုပိ မိတ္တသန္ထဝေသုပိ ဆန္ဒရာဂေါ ပါပကောဝ, တေဟိ ပန သစ္ဆန္ဒရာဂပရိဘောဂေဟိ အာဝါသေဟိ ဝါ
မိတ္တသန္ထဝေဟိ ဝါ သတဂုဏေန စ သဟဿဂုဏေန စ သတသဟဿဂုဏေန စ ဓုဝပဋိသေဝနဋ္ဌေန အာဟာရံ ဝိနာ ဇီဝိတိန္ဒြိယပါလနာယ အဘာဝေန စ သစ္ဆန္ဒရာဂပရိဘောဂရသာဝ ပါပတရာတိ။ ဗောဓိသတ္တော ပန အနုဿဝါဂတံ ဝိယ ဣမမတ္ထံ ကတွာ ‘‘န ကိရတ္ထိ ရသေဟိ ပါပိယော, အာဝါသေဟိဝ သန္ထဝေဟိ ဝါ’’တိ အာဟ။ ဣဒါနိ တေသံ ပါပိယဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝါတမိဂ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂဟနနိဿိတန္တိ ဂဟနဋ္ဌာနနိဿိတံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ပဿထ ရသာနံ ပါပိယဘာဝံ, ဣဒံ နာမ အရညာယတနေ ဂဟနနိဿိတံ ဝါတမိဂံ သဉ္ဇယော ဥယျာနပါလော မဓုရသေဟိ အတ္တနော ဝသံ အာနေသိ, သဗ္ဗထာပိ သစ္ဆန္ဒရာဂပရိဘောဂေဟိ ရသေဟိ နာမ အညံ ပါပတရံ လာမကတရံ နတ္ထီတိ ရသတဏှာယ အာဒီနဝံ ကထေသိ။ ကထေတွာ စ ပန တံ မိဂံ အရညမေဝ ပေသေသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာ ဝဏ္ဏဒါသီ ဣဒါနေဝ ဧတံ ရသတဏှာယ ဗန္ဓိတွာ အတ္တနော ဝသေ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ‘‘တဒါ သဉ္ဇယော အယံ ဝဏ္ဏဒါသီ အဟောသိ, ဝါတမိဂေါ စူဠပိဏ္ဍပါတိကော, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝါတမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၅] ၅။ ခရာဒိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဋ္ဌက္ခုရံ ခရာဒိယေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗစော ဩဝါဒံ န ဂဏှာတိ။ အထ နံ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗစော ဩဝါဒံ န ဂဏှာသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဒုဗ္ဗစတာယ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒံ အဂ္ဂဟေတွာ ပါသေန ဗဒ္ဓေါ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မိဂေါ ဟုတွာ မိဂဂဏပရိဝုတော အရညေ ဝသတိ။ အထဿ ဘဂိနိမိဂီ ပုတ္တကံ ဒဿေတွာ ‘‘ဘာတိက, အယံ တေ ဘာဂိနေယျော, ဧတံ မိဂမာယံ ဥဂ္ဂဏှာပေဟီ’’တိ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ သော တံ ဘာဂိနေယျံ ‘‘အသုကဝေလာယ နာမ အာဂန္တွာ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဝုတ္တဝေလာယ နာဂစ္ဆတိ။
ယထာ စ ဧကဒိဝသံ, ဧဝံ သတ္တ ဒိဝသေ သတ္တောဝါဒေ အတိက္ကန္တော သော မိဂမာယံ အနုဂ္ဂဏှိတွာဝ ဝိစရန္တော ပါသေ ဗဇ္ဈိ။ မာတာပိဿ ဘာတရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ တေ, ဘာတိက, ဘာဂိနေယျော မိဂမာယံ ဥဂ္ဂဏှာပိတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော စ ‘‘တဿ အနောဝါဒကဿ မာ စိန္တယိ, န တေ ပုတ္တေန မိဂမာယာ ဥဂ္ဂဟိတာ’’တိ ဝတွာ ဣဒါနိပိ တံ အနောဝဒိတုကာမောဝ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဋ္ဌက္ခုရံ ခရာဒိယေ, မိဂံ ဝင်္ကာတိဝင်္ကိနံ၊
သတ္တဟိ ကာလာတိက္ကန္တံ, န နံ ဩဝဒိတုဿဟေ’’တိ။
တတ္ထ အဋ္ဌက္ခုရန္တိ ဧကေကသ္မိံ ပါဒေ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ဝသေန အဋ္ဌက္ခုရံ။ ခရာဒိယေတိ တံ နာမေန အာလပတိ။ မိဂန္တိ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝစနံ။ ဝင်္ကာတိဝင်္ကိနန္တိ မူလေ ဝင်္ကာနိ, အဂ္ဂေ အတိဝင်္ကာနီတိ ဝင်္ကာတိဝင်္ကာနိ, တာဒိသာနိ သိင်္ဂါနိ အဿ အတ္ထီတိ ဝင်္ကာတိဝင်္ကီ, တံ ဝင်္ကာတိဝင်္ကိနံ။ သတ္တဟိ ကာလာတိက္ကန္တန္တိ သတ္တဟိ ဩဝါဒကာလေဟိ ဩဝါဒံ အတိက္ကန္တံ။ န နံ ဩဝဒိတုဿဟေတိ ဧတံ ဒုဗ္ဗစမိဂံ အဟံ ဩဝဒိတုံ န ဥဿဟာမိ, ဧတဿ မေ ဩဝါဒတ္ထာယ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဒဿေတိ။ အထ နံ ဒုဗ္ဗစမိဂံ ပါသေ ဗဒ္ဓံ လုဒ္ဒေါ မာရေတွာ မံသံ အာဒါယ ပက္ကာမိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ‘‘တဒါ ဘာဂိနေယျော မိဂေါ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, ဘဂိနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ, ဩဝါဒမိဂေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ခရာဒိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၆] ၆။ တိပလ္လတ္ထမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
မိဂံ တိပလ္လတ္ထန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ကောသမ္ဗိယံ ဗဒရိကာရာမေ ဝိဟရန္တော သိက္ခာကာမံ ရာဟုလတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ ကာလေ သတ္ထရိ အာဠဝိနဂရံ ဥပနိဿာယ အဂ္ဂါဠဝေ စေတိယေ ဝိဟရန္တေ ဗဟူ ဥပါသကာ ဥပါသိကာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော စ ဝိဟာရံ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တိ, ဒိဝါ ဓမ္မဿဝနံ ဟောတိ။ ဂစ္ဆန္တေ ပန ကာလေ ဥပါသိကာယော ဘိက္ခုနိယော စ န ဂစ္ဆိံသု, ဘိက္ခူ စေဝ ဥပါသကာ စ အဟေသုံ။ တတော ပဋ္ဌာယ ရတ္တိံ ဓမ္မဿဝနံ ဇာတံ။ ဓမ္မဿဝနပရိယောသာနေ ထေရာ ဘိက္ခူ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာနိ ဂစ္ဆန္တိ။ ဒဟရာ သာမဏေရာ စ ဥပါသကေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သယန္တိ။ တေသု နိဒ္ဒံ ဥပဂတေသု ဧကစ္စေ ဃုရုဃုရုပဿာသာ ကာကစ္ဆမာနာ ဒန္တေ ခါဒန္တာ နိပဇ္ဇိံသု, ဧကစ္စေ မုဟုတ္တံ နိဒ္ဒါယိတွာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ တေ တံ ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျံ ကပ္ပေယျ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၄၉) သိက္ခာပဒံ ပညပေတွာ ကောသမ္ဗိံ အဂမာသိ။
တတ္ထ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ရာဟုလံ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော ရာဟုလ, ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ, ဣဒါနိ တွံ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဇာနာဟီ’’တိ။ ပုဗ္ဗေ ပန တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတိ စ ဂါရဝံ တဿ စာယသ္မတော သိက္ခာကာမတံ ပဋိစ္စ တံ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ အာဂတံ အတိဝိယ သင်္ဂဏှန္တိ, ခုဒ္ဒကမဉ္စကံ ပညပေတွာ ဥဿီသကကရဏတ္ထာယ စီဝရံ ဒေန္တိ။ တံ ဒိဝသံ ပန သိက္ခာပဒဘယေန ဝသနဋ္ဌာနမ္ပိ န အဒံသု။ ရာဟုလဘဒ္ဒေါပိ ‘‘ပိတာ မေ’’တိ ဒသဗလဿ ဝါ, ‘‘ဥပဇ္ဈာယော မေ’’တိ ဓမ္မသေနာပတိနော ဝါ, ‘‘အာစရိယော မေ’’တိ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဝါ, ‘‘စူဠပိတာ မေ’’တိ အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဝါ သန္တိကံ အဂန္တွာ ဒသဗလဿ ဝဠဉ္ဇနဝစ္စကုဋိံ ဗြဟ္မဝိမာနံ ပဝိသန္တော ဝိယ ပဝိသိတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ ဝဠဉ္ဇနကုဋိယံ ဒွါရံ သုပိဟိတံ ဟောတိ, ဂန္ဓပရိဘဏ္ဍကတာ ဘူမိ, ဂန္ဓဒါမမာလာဒါမာနိ ဩသာရိတာနေဝ ဟောန္တိ, သဗ္ဗရတ္တိံ ဒီပေါ ဈာယတိ။ ရာဟုလဘဒ္ဒေါ ပန န တဿာ ကုဋိယာ ဣမံ သမ္ပတ္တိံ ပဋိစ္စ တတ္ထ ဝါသံ ဥပဂတော, ဘိက္ခူဟိ ပန ‘‘ဝသနဋ္ဌာနံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဩဝါဒဂါရဝေန သိက္ခာကာမတာယ တတ္ထ ဝါသံ ဥပဂတော။ အန္တရန္တရာ ဟိ ဘိက္ခူ တံ အာယသ္မန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တဿ ဝီမံသနတ္ထာယ မုဋ္ဌိသမ္မဇ္ဇနိံ ဝါ ကစဝရဆဍ္ဍနကံ ဝါ ဗဟိ ခိပိတွာ တသ္မိံ
အာဂတေ ‘‘အာဝုသော, ဣမံ ကေန ဆဍ္ဍိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ကေဟိစိ ‘‘ရာဟုလော ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂတော’’တိ ဝုတ္တေ သော အာယသ္မာ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, ဧတံ ဇာနာမီ’’တိ အဝတွာဝ တံ ပဋိသာမေတွာ ‘‘ခမထ မေ, ဘန္တေ’’တိ ခမာပေတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေသ သိက္ခာကာမော။
သော တံ သိက္ခာကာမတံယေဝ ပဋိစ္စ တတ္ထ ဝါသံ ဥပဂတော။ အထ သတ္ထာ ပုရေအရုဏံယေဝ ဝစ္စကုဋိဒွါရေ ဌတွာ ဥက္ကာသိ, သောပါယသ္မာ ဥက္ကာသိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ? ‘‘အဟံ ရာဟုလော’’တိ နိက္ခမိတွာ ဝန္ဒိ။ ‘‘ကသ္မာ တွံ ရာဟုလ ဣဓ နိပန္နောသီ’’တိ? ‘‘ဝသနဋ္ဌာနဿ အဘာဝတော’’။ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဟိ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ မမ သင်္ဂဟံ ကရောန္တိ, ဣဒါနိ အတ္တနော အာပတ္တိဘယေန ဝသနဋ္ဌာနံ န ဒေန္တိ, သွာဟံ ‘ဣဒံ အညေသံ အသံဃဋ္ဋနဋ္ဌာန’န္တိ ဣမိနာ ကာရဏေန ဣဓ နိပန္နောသ္မီတိ။ အထ ဘဂဝတော ‘‘ရာဟုလံ တာဝ ဘိက္ခူ ဧဝံ ပရိစ္စဇန္တိ, အညေ ကုလဒါရကေ ပဗ္ဗာဇေတွာ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ ဓမ္မသံဝေဂေါ ဥဒပါဒိ။
အထ ဘဂဝါ ပါတောဝ ဘိက္ခူ သန္နိပါတာပေတွာ ဓမ္မသေနာပတိံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဇာနာသိ ပန တွံ, သာရိပုတ္တ, အဇ္ဇ ကတ္ထစိ ရာဟုလဿ ဝုတ္ထဘာဝ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘သာရိပုတ္တ, အဇ္ဇ ရာဟုလော ဝစ္စကုဋိယံ ဝသိ, သာရိပုတ္တ, တုမှေ ရာဟုလံ ဧဝံ ပရိစ္စဇန္တာ အညေ ကုလဒါရကေ ပဗ္ဗာဇေတွာ ကိံ ကရိဿထ? ဧဝဉှိ သန္တေ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတာ န ပတိဋ္ဌာ ဘဝိဿန္တိ, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ အနုပသမ္ပန္နေန ဧကံ ဒွေ ဒိဝသေ အတ္တနော သန္တိကေ ဝသာပေတွာ တတိယဒိဝသေ တေသံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဉတွာ ဗဟိ ဝါသေထာ’’တိ ဣမံ အနုပညတ္တိံ ကတွာ ပုန သိက္ခာပဒံ ပညပေသိ။
တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဘိက္ခူ ရာဟုလဿ ဂုဏကထံ ကထေန္တိ ‘‘ပဿထာဝုသော, ယာဝ သိက္ခာကာမော ဝတာယံ ရာဟုလော, ‘တဝ ဝသနဋ္ဌာနံ ဇာနာဟီ’တိ ဝုတ္တော နာမ ‘အဟံ ဒသဗလဿ ပုတ္တော, တုမှာကံ သေနာသနသ္မာ တုမှေယေဝ နိက္ခမထာ’တိ ဧကံ ဘိက္ခုမ္ပိ အပ္ပဋိပ္ဖရိတွာ ဝစ္စကုဋိယံ ဝါသံ ကပ္ပေသီ’’တိ။ ဧဝံ တေသု ကထယမာနေသု သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ အလင်္ကတာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ, ရာဟုလဿ သိက္ခာကာမကထာယ, န အညာယ ကထာယာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ရာဟုလော ဣဒါနေဝ သိက္ခာကာမော, ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ သိက္ခာကာမောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ရာဇဂဟေ ဧကော မဂဓရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မိဂယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မိဂဂဏပရိဝုတော အရညေ ဝသတိ။ အထဿ ဘဂိနီ အတ္တနော ပုတ္တကံ ဥပနေတွာ ‘‘ဘာတိက, ဣမံ တေ ဘာဂိနေယျံ မိဂမာယံ သိက္ခာပေဟီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, တာတ, အသုကဝေလာယ နာမ အာဂန္တွာ သိက္ခေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သော မာတုလေန ဝုတ္တဝေလံ အနတိက္ကမိတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ မိဂမာယံ သိက္ခိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဝနေ ဝိစရန္တော ပါသေန ဗဒ္ဓေါ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ, မိဂဂဏော ပလာယိတွာ ‘‘ပုတ္တော တေ ပါသေန ဗဒ္ဓေါ’’တိ တဿ မာတုယာ အာရောစေသိ။ သာ ဘာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘာတိက, ဘာဂိနေယျော တေ မိဂမာယံ သိက္ခာပိတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာ တွံ ပုတ္တဿ ကိဉ္စိ ပါပကံ အာသင်္ကိ, သုဂ္ဂဟိတာ တေန မိဂမာယာ, ဣဒါနိ တံ ဟာသယမာနော အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မိဂံ တိပလ္လတ္ထမနေကမာယံ, အဋ္ဌက္ခုရံ အဍ္ဎရတ္တာပပါယိံ၊
ဧကေန သောတေန ဆမာဿသန္တော, ဆဟိ ကလာဟိတိဘောတိ ဘာဂိနေယျော’’တိ။
တတ္ထ မိဂန္တိ ဘာဂိနေယျမိဂံ။ တိပလ္လတ္ထန္တိ ပလ္လတ္ထံ ဝုစ္စတိ သယနံ, ဥဘောဟိ ပဿေဟိ ဥဇုကမေဝ စ နိပန္နကဝသေနာတိ တီဟာကာရေဟိ ပလ္လတ္ထံ အဿ, တီဏိ ဝါ ပလ္လတ္ထာနိ အဿာတိ တိပလ္လတ္ထော, တံ တိပလ္လတ္ထံ။ အနေကမာယန္တိ ဗဟုမာယံ ဗဟုဝဉ္စနံ။ အဋ္ဌက္ခုရန္တိ ဧကေကသ္မိံ ပါဒေ ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ ဝသေန အဋ္ဌဟိ ခုရေဟိ သမန္နာဂတံ။ အဍ္ဎရတ္တာပပါယိန္တိ ပုရိမယာမံ အတိက္ကမိတွာ မဇ္ဈိမယာမေ အရညတော အာဂမ္မ ပါနီယဿ ပိဝနတော အဍ္ဎရတ္တေ အာပံ ပိဝတီတိ အဍ္ဎရတ္တာပပါယီ။ တံ အဍ္ဎရတ္တေ အပါယိန္တိ အတ္ထော။ မမ ဘာဂိနေယျံ မိဂံ အဟံ သာဓုကံ မိဂမာယံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိံ။ ကထံ? ယထာ ဧကေန သောတေန ဆမာဿသန္တော, ဆဟိ ကလာဟိတိဘောတိ ဘာဂိနေယျောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အဟဉှိ တဝ ပုတ္တံ တထာ ဥဂ္ဂဏှာပေသိံ, ယထာ ဧကသ္မိံ ဥပရိမနာသိကာသောတေ ဝါတံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ ပထဝိယာ အလ္လီနေန ဧကေန ဟေဋ္ဌိမသောတေန တတ္ထေဝ ဆမာယံ အဿသန္တော ဆဟိ
ကလာဟိ လုဒ္ဒကံ အတိဘောတိ, ဆဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ ဝဉ္စေတီတိ အတ္ထော။ ကတမာဟိ ဆဟိ? စတ္တာရော ပါဒေ ပသာရေတွာ ဧကေန ပဿေန သေယျာယ, ခုရေဟိ တိဏပံသုခဏနေန, ဇိဝှါနိန္နာမနေန ဥဒရဿ ဥဒ္ဓုမာတဘာဝကရဏေန, ဥစ္စာရပဿာဝဝိဿဇ္ဇနေန, ဝါတသန္နိရုမ္ဘနေနာတိ။
အပရော နယော – ပါဒေန ပံသုံ ဂဟေတွာ အဘိမုခါကဍ္ဎနေန, ပဋိပဏာမနေန, ဥဘောသု ပဿေသု သဉ္စရဏေန, ဥဒရံ ဥဒ္ဓံ ပက္ခိပနေန, အဓော အဝက္ခိပနေနာတိ ဣမာဟိ ဆဟိ ကလာဟိ ယထာ အတိဘောတိ, ‘‘မတော အယ’’န္တိ သညံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဝဉ္စေတိ, ဧဝံ တံ မိဂမာယံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိန္တိ ဒီပေတိ။
အပရော နယော – တထာ နံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိံ, ယထာ ဧကေန သောတေန ဆမာဿသန္တော ဆဟိ ကလာဟိတိ ဒွီသုပိ နယေသု ဒဿိတေဟိ ဆဟိ ကာရဏေဟိ ကလာဟိတိ ကလာယိဿတိ, လုဒ္ဒံ ဝဉ္စေဿတီတိ အတ္ထော။ ဘောတီတိ ဘဂိနိံ အာလပတိ။ ဘာဂိနေယျောတိ ဧဝံ ဆဟိ ကာရဏေဟိ ဝဉ္စနကံ ဘာဂိနေယျံ နိဒ္ဒိသတိ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဘာဂိနေယျဿ မိဂမာယာယ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟိတဘာဝံ ဒဿေန္တော ဘဂိနိံ သမဿာသေတိ။
သောပိ မိဂပေါတကော ပါသေ ဗဒ္ဓေါ အဝိပ္ဖန္ဒိတွာယေဝ ဘူမိယံ မဟာဖာသုကပဿေန ပါဒေ ပသာရေတွာ နိပန္နော ပါဒါနံ အာသန္နဋ္ဌာနေ ခုရေဟေဝ ပဟရိတွာ ပံသုဉ္စ တိဏာနိ စ ဥပ္ပါဋေတွာ ဥစ္စာရပဿာဝံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သီသံ ပါတေတွာ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ သရီရံ ခေဠကိလိန္နံ ကတွာ ဝါတဂ္ဂဟဏေန ဥဒရံ ဥဒ္ဓုမာတကံ ကတွာ အက္ခီနိ ပရိဝတ္တေတွာ ဟေဋ္ဌာ နာသိကာသောတေန ဝါတံ သဉ္စရာပေန္တော ဥပရိမနာသိကာသောတေန ဝါတံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ သကလသရီရံ ထဒ္ဓဘာဝံ ဂါဟာပေတွာ မတာကာရံ ဒဿေသိ။ နီလမက္ခိကာပိ နံ သမ္ပရိဝါရေသုံ, တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ကာကာ နိလီယိံသု။ လုဒ္ဒေါ အာဂန္တွာ ဥဒရံ ဟတ္ထေန ပဟရိတွာ ‘‘အတိပါတောဝ ဗဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, ပူတိကော ဇာတော’’တိ တဿ ဗန္ဓနရဇ္ဇုကံ မောစေတွာ ‘‘ဧတ္ထေဝဒါနိ နံ ဥက္ကန္တိတွာ မံသံ အာဒါယ ဂမိဿာမီ’’တိ နိရာသင်္ကော ဟုတွာ သာခါပလာသံ ဂဟေတုံ အာရဒ္ဓေါ။ မိဂပေါတကောပိ ဥဋ္ဌာယ စတူဟိ ပါဒေဟိ ဌတွာ ကာယံ ဝိဓုနိတွာ ဂီဝံ ပသာရေတွာ မဟာဝါတေန ဆိန္နဝလာဟကော ဝိယ ဝေဂေန မာတု သန္တိကံ အဂမာသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ရာဟုလော ဣဒါနေဝ သိက္ခာကာမော, ပုဗ္ဗေပိ သိက္ခာကာမောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဘာဂိနေယျမိဂပေါတကော ရာဟုလော အဟောသိ, မာတာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ, မာတုလမိဂေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိပလ္လတ္ထမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၇] ၇။ မာလုတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာဠေ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇုဏှေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ကောသလဇနပဒေ ဧကသ္မိံ အရညာဝါသေ ဝသန္တိ။ ဧကော ကာဠတ္ထေရော နာမ, ဧကော ဇုဏှတ္ထေရော နာမ။ အထေကဒိဝသံ ဇုဏှော ကာဠံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဘန္တေ ကာဠ, သီတံ နာမ ကသ္မိံ ကာလေ ဟောတီ’’တိ။ သော ‘‘ကာဠေ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ အထေကဒိဝသံ ကာဠော ဇုဏှံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ ဇုဏှ, သီတံ နာမ ကသ္မိံ ကာလေ ဟောတီ’’တိ။ သော ‘‘ဇုဏှေ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တေ ဥဘောပိ အတ္တနော ကင်္ခံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, သီတံ နာမ ကသ္မိံ ကာလေ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ အဟံ, ဘိက္ခဝေ, တုမှာကံ ဣမံ ပဉှံ ကထေသိံ, ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ ပန န သလ္လက္ခယိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗတပါဒေ သီဟော စ ဗျဂ္ဃေါ စ ဒွေ သဟာယာ ဧကိဿာယေဝ ဂုဟာယ ဝသန္တိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တောပိ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တသ္မိံယေဝ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ တေသံ သဟာယကာနံ သီတံ နိဿာယ ဝိဝါဒေါ ဥဒပါဒိ။ ဗျဂ္ဃေါ ‘‘ကာဠေယေဝ သီတံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ သီဟော ‘‘ဇုဏှေယေဝ သီတံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ တေ ဥဘောပိ အတ္တနော ကင်္ခံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာဠေ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇုဏှေ, ယဒါ ဝါယတိ မာလုတော၊
ဝါတဇာနိ ဟိ သီတာနိ, ဥဘောတ္ထမပရာဇိတာ’’တိ။
တတ္ထ ကာဠေ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇုဏှေတိ ကာဠပက္ခေ ဝါ ဇုဏှပက္ခေ ဝါ။ ယဒါ ဝါယတိ မာလုတောတိ ယသ္မိံ သမယေ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒေါ ဝါတော ဝါယတိ, တသ္မိံ သမယေ သီတံ ဟောတိ။ ကိံကာရဏာ? ဝါတဇာနိ ဟိ သီတာနိ, ယသ္မာ ဝါတေ ဝိဇ္ဇန္တေယေဝ သီတာနိ ဟောန္တိ, ကာဠပက္ခော ဝါ ဇုဏှပက္ခော ဝါ ဧတ္ထ အပမာဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥဘောတ္ထမပရာဇိတာတိ ဥဘောပိ တုမှေ ဣမသ္မိံ ပဉှေ အပရာဇိတာတိ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တေ သဟာယကေ သညာပေသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေပိ မယာ တုမှာကံ အယံ ပဉှော ကထိတော’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဒွေပိ ထေရာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဗျဂ္ဃေါ ကာဠော အဟောသိ, သီဟော ဇုဏှော, ပဉှဝိဿဇ္ဇနကတာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မာလုတဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၈] ၈။ မတကဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧဝံ စေ သတ္တာ ဇာနေယျုန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မတကဘတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ မနုဿာ ဗဟူ အဇေဠကာဒယော မာရေတွာ ကာလကတေ ဉာတကေ ဥဒ္ဒိဿ မတကဘတ္တံ နာမ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ တေ မနုဿေ တထာ ကရောန္တေ ဒိသွာ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, မနုဿာ ဗဟူ ပါဏေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မတကဘတ္တံ နာမ ဒေန္တိ။ အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧတ္ထ ဝုဍ္ဎီ’’တိ? သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ‘မတကဘတ္တံ ဒဿာမာ’တိ ကတေပိ ပါဏာတိပါတေ ကာစိ ဝုဍ္ဎိ နာမ အတ္ထိ, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အာကာသေ နိသဇ္ဇ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဧတ္ထ အာဒီနဝံ ကထေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသိကေ ဧတံ ကမ္မံ ဇဟာပေသုံ။ ဣဒါနိ ပန ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ ပုန ပါတုဘူတ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယဗြာဟ္မဏော ‘‘မတကဘတ္တံ ဒဿာမီ’’တိ ဧကံ ဧဠကံ ဂါဟာပေတွာ အန္တေဝါသိကေ အာဟ – ‘‘တာတာ, ဣမံ ဧဠကံ
နဒိံ နေတွာ နှာပေတွာ ကဏ္ဌေ မာလံ ပရိက္ခိပိတွာ ပဉ္စင်္ဂုလိကံ ဒတွာ မဏ္ဍေတွာ အာနေထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တံ အာဒါယ နဒိံ ဂန္တွာ နှာပေတွာ မဏ္ဍေတွာ နဒီတီရေ ဌပေသုံ။ သော ဧဠကော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ဒိသွာ ‘‘ဧဝရူပါ နာမ ဒုက္ခာ အဇ္ဇ မုစ္စိဿာမီ’’တိ သောမနဿဇာတော မတ္တိကာဃဋံ ဘိန္ဒန္တော ဝိယ မဟာဟသိတံ ဟသိတွာ ပုန ‘‘အယံ ဗြာဟ္မဏော မံ ဃာတေတွာ မယာ လဒ္ဓဒုက္ခံ လဘိဿတီ’’တိ ဗြာဟ္မဏေ ကာရုညံ ဥပ္ပါဒေတွာ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ပရောဒိ။
အထ နံ တေ မာဏဝါ ပုစ္ဆိံသု ‘‘သမ္မ ဧဠက, တွံ မဟာသဒ္ဒေန ဟသိ စေဝ ရောဒိ စ, ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဟသိ, ကေန ကာရဏေန ပရောဒီ’’တိ? ‘‘တုမှေ မံ ဣမံ ကာရဏံ အတ္တနော အာစရိယဿ သန္တိကေ ပုစ္ဆေယျာထာ’’တိ။ တေ တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဣဒံ ကာရဏံ အာစရိယဿ အာရောစေသုံ။ အာစရိယော တေသံ ဝစနံ သုတွာ ဧဠကံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကသ္မာ တွံ ဧဠက, ဟသိ, ကသ္မာ ရောဒီ’’တိ? ဧဠကော အတ္တနာ ကတကမ္မံ ဇာတိဿရဉာဏေန အနုဿရိတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ကထေသိ ‘‘အဟံ, ဗြာဟ္မဏ, ပုဗ္ဗေ တာဒိသောဝ မန္တဇ္ဈာယကဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ ‘မတကဘတ္တံ ဒဿာမီ’တိ ဧကံ ဧဠကံ မာရေတွာ မတကဘတ္တံ အဒါသိံ, သွာဟံ ဧကဿ ဧဠကဿ ဃာတိတတ္တာ ဧကေနူနေသု ပဉ္စသု အတ္တဘာဝသတေသု သီသစ္ဆေဒံ ပါပုဏိံ, အယံ မေ ကောဋိယံ ဌိတော ပဉ္စသတိမော အတ္တဘာဝေါ, သွာဟံ ‘အဇ္ဇ ဧဝရူပါ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမီ’တိ သောမနဿဇာတော ဣမိနာ ကာရဏေန ဟသိံ။ ရောဒန္တော ပန ‘အဟံ တာဝ ဧကံ ဧဠကံ မာရေတွာ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ သီသစ္ဆေဒဒုက္ခံ ပတွာ အဇ္ဇ တမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမိ, အယံ ပန ဗြာဟ္မဏော မံ မာရေတွာ အဟံ ဝိယ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ သီသစ္ဆေဒဒုက္ခံ လဘိဿတီ’တိ တယိ ကာရုညေန ရောဒိ’’န္တိ။ ‘‘ဧဠက, မာ ဘာယိ, နာဟံ တံ မာရေဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, ကိံ ဝဒေသိ, တယိ မာရေန္တေပိ အမာရေန္တေပိ န သက္ကာ အဇ္ဇ မယာ မရဏာ မုစ္စိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဠက, မာ ဘာယိ, အဟံ တေ အာရက္ခံ ဂဟေတွာ တယာ သဒ္ဓိံယေဝ ဝိစရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, အပ္ပမတ္တကော တဝ အာရက္ခော, မယာ ကတပါပံ ပန မဟန္တံ ဗလဝ’’န္တိ။
ဗြာဟ္မဏော ဧဠကံ မုဉ္စိတွာ ‘‘ဣမံ ဧဠကံ ကဿစိပိ မာရေတုံ န ဒဿာမီ’’တိ အန္တေဝါသိကေ အာဒါယ ဧဠကေနေဝ သဒ္ဓိံ ဝိစရိ။ ဧဠကော ဝိဿဋ္ဌမတ္တောဝ ဧကံ ပါသာဏပိဋ္ဌိံ နိဿာယ ဇာတဂုမ္ဗေ ဂီဝံ ဥက္ခိပိတွာ ပဏ္ဏာနိ ခါဒိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ တင်္ခဏညေဝ တသ္မိံ ပါသာဏပိဋ္ဌေ အသနိ ပတိ,
တတော ဧကာ ပါသာဏသကလိကာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဧဠကဿ ပသာရိတဂီဝါယ ပတိတွာ သီသံ ဆိန္ဒိ, မဟာဇနော သန္နိပတိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ ဌာနေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော။ သော ပဿန္တဿေဝ တဿ မဟာဇနဿ ဒေဝတာနုဘာဝေန အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ‘‘ဣမေ သတ္တာ ဧဝံ ပါပဿ ဖလံ ဇာနမာနာ အပ္ပေဝနာမ ပါဏာတိပါတံ န ကရေယျု’’န္တိ မဓုရဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧဝံ စေ သတ္တာ ဇာနေယျုံ, ဒုက္ခာယံ ဇာတိသမ္ဘဝေါ၊
န ပါဏော ပါဏိနံ ဟညေ, ပါဏဃာတီ ဟိ သောစတီ’’တိ။
တတ္ထ ဧဝံ စေ သတ္တာ ဇာနေယျုန္တိ ဣမေ သတ္တာ ဧဝံ စေ ဇာနေယျုံ။ ကထံ? ဒုက္ခာယံ ဇာတိသမ္ဘဝေါတိ အယံ တတ္ထ တတ္ထ ဇာတိ စ ဇာတဿ အနုက္ကမေန ဝဍ္ဎိသင်္ခါတော သမ္ဘဝေါ စ ဇရာဗျာဓိမရဏအပ္ပိယသမ္ပယောဂပိယဝိပ္ပယောဂဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒါဒီနံ ဒုက္ခာနံ ဝတ္ထုဘူတတ္တာ ‘‘ဒုက္ခော’’တိ ယဒိ ဇာနေယျုံ။ န ပါဏော ပါဏိနံ ဟညေတိ ‘‘ပရံ ဝဓန္တော ဇာတိသမ္ဘဝေ ဝဓံ လဘတိ, ပီဠေန္တော ပီဠံ လဘတီ’’တိ ဇာတိသမ္ဘဝဿ ဒုက္ခဝတ္ထုတာယ ဒုက္ခဘာဝံ ဇာနန္တော ကောစိ ပါဏော အညံ ပါဏိနံ န ဟညေ, သတ္တော သတ္တံ န ဟနေယျာတိ အတ္ထော။ ကိံကာရဏာ? ပါဏဃာတီ ဟိ သောစတီတိ, ယသ္မာ သာဟတ္ထိကာဒီသု ဆသု ပယောဂေသု ယေန ကေနစိ ပယောဂေန ပရဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒနေန ပါဏဃာတီ ပုဂ္ဂလော အဋ္ဌသု မဟာနိရယေသု သောဠသသု ဥဿဒနိရယေသု နာနပ္ပကာရာယ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ပေတ္တိဝိသယေ အသုရကာယေတိ ဣမေသု စတူသု အပါယေသု မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝမာနော ဒီဃရတ္တံ အန္တောနိဇ္ဈာယနလက္ခဏေန သောကေန သောစတိ။ ယထာ ဝါယံ ဧဠကော မရဏဘယေန သောစတိ, ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ သောစတီတိပိ ဉတွာ န ပါဏော ပါဏိနံ ဟညေ, ကောစိ ပါဏာတိပါတကမ္မံ နာမ န ကရေယျ။ မောဟေန ပန မူဠှာ အဝိဇ္ဇာယ အန္ဓီကတာ ဣမံ အာဒီနဝံ အပဿန္တာ ပါဏာတိပါတံ ကရောန္တီတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော နိရယဘယေန တဇ္ဇေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မနုဿာ တံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ နိရယဘယဘီတာ ပါဏာတိပါတာ ဝိရမိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဟာဇနံ သီလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော, မဟာဇနောပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ
ကတွာ ဒေဝနဂရံ ပူရေသိ။ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘အဟံ တေန သမယေန ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ’’န္တိ။
မတကဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၉] ၉။ အာယာစိတဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
သစေ မုစ္စေ ပေစ္စ မုစ္စေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝတာနံ အာယာစနဗလိကမ္မံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ကိရ မနုဿာ ဝဏိဇ္ဇာယ ဂစ္ဆန္တာ ပါဏေ ဝဓိတွာ ဒေဝတာနံ ဗလိကမ္မံ ကတွာ ‘‘မယံ အနန္တရာယေန အတ္ထသိဒ္ဓိံ ပတွာ အာဂန္တွာ ပုန တုမှာကံ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမာ’’တိ အာယာစိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထာနန္တရာယေန အတ္ထသိဒ္ဓိံ ပတွာ အာဂတာ ‘‘ဒေဝတာနုဘာဝေန ဣဒံ ဇာတ’’န္တိ မညမာနာ ဗဟူ ပါဏေ ဝဓိတွာ အာယာစနတော မုစ္စိတုံ ဗလိကမ္မံ ကရောန္တိ, တံ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧတ္ထ အတ္ထော’’တိ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိံသု။ ဘဂဝါ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ကုဋုမ္ဗိကော ဂါမဒွါရေ ဌိတနိဂြောဓရုက္ခေ ဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ ပဋိဇာနိတွာ အနန္တရာယေန အာဂန္တွာ ဗဟူ ပါဏေ ဝဓိတွာ ‘‘အာယာစနတော မုစ္စိဿာမီ’’တိ ရုက္ခမူလံ ဂတော။ ရုက္ခဒေဝတာ ခန္ဓဝိဋပေ ဌတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သစေ မုစ္စေ ပေစ္စ မုစ္စေ, မုစ္စမာနော ဟိ ဗဇ္ဈတိ၊
န ဟေဝံ ဓီရာ မုစ္စန္တိ, မုတ္တိ ဗာလဿ ဗန္ဓန’’န္တိ။
တတ္ထ သစေ မုစ္စေ ပေစ္စ မုစ္စေတိ ဘော ပုရိသ, တွံ သစေ မုစ္စေ ယဒိ မုစ္စိတုကာမောသိ။ ပေစ္စ မုစ္စေတိ ယထာ ပရလောကေ န ဗဇ္ဈသိ, ဧဝံ မုစ္စာဟိ။ မုစ္စမာနော ဟိ ဗဇ္ဈတီတိ ယထာ ပန တွံ ပါဏံ ဝဓိတွာ မုစ္စိတုံ ဣစ္ဆသိ, ဧဝံ မုစ္စမာနော ဟိ ပါပကမ္မေန ဗဇ္ဈတိ။ တသ္မာ န ဟေဝံ ဓီရာ မုစ္စန္တီတိ ယေ ပဏ္ဍိတပုရိသာ, တေ ဧဝံ ပဋိဿဝတော န မုစ္စန္တိ။ ကိံကာရဏာ? ဧဝရူပါ ဟိ မုတ္တိ ဗာလဿ ဗန္ဓနံ, ဧသာ ပါဏာတိပါတံ ကတွာ မုတ္တိ နာမ ဗာလဿ ဗန္ဓနမေဝ ဟောတီတိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
တတော ပဋ္ဌာယ မနုဿာ ဧဝရူပါ ပါဏာတိပါတကမ္မာ ဝိရတာ ဓမ္မံ စရိတွာ ဒေဝနဂရံ ပူရယိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘အဟံ တေန သမယေန ရုက္ခဒေဝတာ အဟောသိ’’န္တိ။
အာယာစိတဘတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၂၀] ၁၀။ နဠပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒိသွာ ပဒမနုတ္တိဏ္ဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော နဠကပါနဂါမံ ပတွာ နဠကပါနပေါက္ခရဏိယံ ကေတကဝနေ ဝိဟရန္တော နဠဒဏ္ဍကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ကိရ ဘိက္ခူ နဠကပါနပေါက္ခရဏိယံ နှတွာ သူစိဃရတ္ထာယ သာမဏေရေဟိ နဠဒဏ္ဍကေ ဂါဟာပေတွာ တေ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဆိဒ္ဒေ ဒိသွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယံ သူစိဃရတ္ထာယ နဠဒဏ္ဍကေ ဂဏှာပေမ, တေ မူလတော ယာဝ အဂ္ဂါ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ဆိဒ္ဒါ, ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, မယှံ ပေါရာဏကအဓိဋ္ဌာန’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
ပုဗ္ဗေ ကိရ သော ဝနသဏ္ဍော အရညော အဟောသိ။ တဿာပိ ပေါက္ခရဏိယာ ဧကော ဒကရက္ခသော ဩတိဏ္ဏောတိဏ္ဏေ ခါဒတိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ရောဟိတမိဂပေါတကပ္ပမာဏော ကပိရာဇာ ဟုတွာ အသီတိသဟဿမတ္တဝါနရပရိဝုတော ယူထံ ပရိဟရန္တော တသ္မိံ အရညေ ဝသတိ။ သော ဝါနရဂဏဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ ‘‘တာတာ, ဣမသ္မိံ အရညေ ဝိသရုက္ခာပိ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတပေါက္ခရဏိယောပိ ဟောန္တိ, တုမှေ အခါဒိတပုဗ္ဗံ ဖလာဖလံ ခါဒန္တာ ဝါ အပီတပုဗ္ဗံ ပါနီယံ ပိဝန္တာ ဝါ မံ ပဋိပုစ္ဆေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဧကဒိဝသံ အဂတပုဗ္ဗဋ္ဌာနံ ဂတာ တတ္ထ ဗဟုဒေဝ ဒိဝသံ စရိတွာ ပါနီယံ ဂဝေသမာနာ ဧကံ ပေါက္ခရဏိံ ဒိသွာ ပါနီယံ အပိဝိတွာဝ ဗောဓိသတ္တဿာဂမနံ ဩလောကယမာနာ နိသီဒိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ တာတာ, ပါနီယံ န ပိဝထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှာကံ အာဂမနံ ဩလောကေမာ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, တာတာ’’တိ ဗောဓိသတ္တော ပေါက္ခရဏိံ အာဝိဇ္ဈိတွာ ပဒံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တော ဩတိဏ္ဏမေဝ ပဿိ, န ဥတ္တိဏ္ဏံ။ သော ‘‘နိဿံသယံ ဧသာ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ’’တိ ဉတွာ ‘‘သုဋ္ဌု ဝေါ ကတံ, တာတာ, ပါနီယံ အပိဝန္တေဟိ, အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ အယ’’န္တိ အာဟ။
ဒကရက္ခသောပိ တေသံ အနောတရဏဘာဝံ ဉတွာ နီလောဒရော ပဏ္ဍရမုခေါ သုရတ္တဟတ္ထပါဒေါ ဗီဘစ္ဆဒဿနော ဟုတွာ ဥဒကံ ဒွိဓာ ကတွာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ကသ္မာ နိသိန္နာတ္ထ, ဩတရိတွာ ပါနီယံ ပိဝထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ပုစ္ဆိ ‘‘တွံ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တဒကရက္ခသောသီ’’တိ? ‘‘အာမ, အဟ’’န္တိ။ ‘‘တွံ ပေါက္ခရဏိံ ဩတိဏ္ဏကေ လဘသီ’’တိ? ‘‘အာမ, လဘာမိ, အဟံ ဣဓောတိဏ္ဏံ အန္တမသော သကုဏိကံ ဥပါဒါယ န ကိဉ္စိ မုဉ္စာမိ, တုမှေပိ သဗ္ဗေ ခါဒိဿာမီ’’တိ။ ‘‘န မယံ အတ္တာနံ တုယှံ ခါဒိတုံ ဒဿာမာ’’တိ။ ‘‘ပါနီယံ ပန ပိဝိဿထာ’’တိ။ ‘‘အာမ, ပါနီယံ ပိဝိဿာမ, န စ တေ ဝသံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အထ ကထံ ပါနီယံ ပိဝိဿထာ’’တိ? ကိံ ပန တွံ မညသိ ‘‘ဩတရိတွာ ပိဝိဿန္တီ’’တိ။ ‘‘မယဉှိ အနောတရိတွာ အသီတိသဟဿာနိပိ ဧကမေကံ နဠဒဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ ဥပ္ပလနာဠေန ဥဒကံ ပိဝန္တာ ဝိယ တဝ ပေါက္ခရဏိယာ ပါနီယံ ပိဝိဿာမ, ဧဝံ နော တွံ ခါဒိတုံ န သက္ခိဿသီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမိဿာ ဂါထာယ ပုရိမပဒဒွယံ အဘာသိ –
‘‘ဒိသွာ ပဒမနုတ္တိဏ္ဏံ, ဒိသွာနောတရိတံ ပဒ’’န္တိ။
တဿတ္ထော – ဘိက္ခဝေ, သော ကပိရာဇာ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ ဧကမ္ပိ ဥတ္တိဏ္ဏပဒံ နာဒ္ဒသ, ဩတရိတံ ပန ဩတိဏ္ဏပဒမေဝ အဒ္ဒသ။ ဧဝံ ဒိသွာ ပဒံ အနုတ္တိဏ္ဏံ ဒိသွာန ဩတရိတံ ပဒံ ‘‘အဒ္ဓါယံ ပေါက္ခရဏီ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ’’တိ ဉတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော သပရိသော အာဟ –
‘‘နဠေန ဝါရိံ ပိဿာမာ’’တိ၊
တဿတ္ထော – မယံ တဝ ပေါက္ခရဏိယံ နဠေန ပါနီယံ ပိဝိဿာမာတိ။ ပုန မဟာသတ္တော အာဟ –
‘‘နေဝ မံ တွံ ဝဓိဿသီ’’တိ၊
ဧဝံ နဠေန ပါနီယံ ပိဝန္တံ သပရိသမ္ပိ မံ တွံ နေဝ ဝဓိဿသီတိ အတ္ထော။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ဧကံ နဠဒဏ္ဍကံ အာဟရာပေတွာ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇေတွာ သစ္စကိရိယံ ကတွာ မုခေန ဓမိ, နဠော အန္တော ကိဉ္စိ ဂဏ္ဌိံ အသေသေတွာ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ သုသိရော အဟောသိ။ ဣမိနာ နိယာမေန အပရမ္ပိ အပရမ္ပိ အာဟရာပေတွာ မုခေန ဓမိတွာ အဒါသိ။ ဧဝံ သန္တေပိ န သက္ကာ နိဋ္ဌာပေတုံ, တသ္မာ ဧဝံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘ဣမံ ပေါက္ခရဏိံ ပရိဝါရေတွာ ဇာတာ သဗ္ဗေပိ နဠာ ဧကစ္ဆိဒ္ဒါ ဟောန္တူ’’တိ
အဓိဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တာနဉှိ ဟိတူပစာရဿ မဟန္တတာယ အဓိဋ္ဌာနံ သမိဇ္ဈတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗေပိ တံ ပေါက္ခရဏိံ ပရိဝါရေတွာ ဥဋ္ဌိတနဠာ ဧကစ္ဆိဒ္ဒါ ဇာတာ။ ဣမသ္မိဉှိ ကပ္ပေ စတ္တာရိ ကပ္ပဋ္ဌိယပါဋိဟာရိယာနိ နာမ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? စန္ဒေ သသလက္ခဏံ သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ ဌဿတိ, ဝဋ္ဋကဇာတကေ အဂ္ဂိနော နိဗ္ဗုတဋ္ဌာနံ သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ အဂ္ဂိ န ဈာယိဿတိ, ဃဋီကာရနိဝေသနဋ္ဌာနံ သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ အနောဝဿကံ ဌဿတိ, ဣမံ ပေါက္ခရဏိံ ပရိဝါရေတွာ ဥဋ္ဌိတနဠာ သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ ဧကစ္ဆိဒ္ဒါ ဘဝိဿန္တီတိ ဣမာနိ စတ္တာရိ ကပ္ပဋ္ဌိယပါဋိဟာရိယာနိ နာမ။
ဗောဓိသတ္တော ဧဝံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဧကံ နဠံ အာဒါယ နိသီဒိ။ တေပိ အသီတိသဟဿဝါနရာ ဧကေကံ အာဒါယ ပေါက္ခရဏိံ ပရိဝါရေတွာ နိသီဒိံသု။ တေပိ ဗောဓိသတ္တဿ နဠေန အာကဍ္ဎိတွာ ပါနီယံ ပိဝနကာလေ သဗ္ဗေ တီရေ နိသိန္နာဝ ပိဝိံသု။ ဧဝံ တေဟိ ပါနီယေ ပိဝိတေ ဒကရက္ခသော ကိဉ္စိ အလဘိတွာ အနတ္တမနော သကနိဝေသနမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တောပိ သပရိဝါရော အရညမေဝ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ပန ‘‘ဣမေသံ, ဘိက္ခဝေ, နဠာနံ ဧကစ္ဆိဒ္ဒဘာဝေါ နာမ မယှမေဝေတံ ပေါရာဏကအဓိဋ္ဌာန’’န္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒကရက္ခသော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, အသီတိသဟဿဝါနရာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဥပါယကုသလော ပန ကပိရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နဠပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
သီလဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
နိဂြောဓံ လက္ခဏံ ကဏ္ဍိ, ဝါတမိဂံ ခရာဒိယံ၊
တိပလ္လတ္ထံ မာလုတဉ္စ, မတဘတ္တ အယာစိတံ၊
နဠပါနန္တိ တေ ဒသာတိ။
၃။ ကုရုင်္ဂဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၂၁] ၁။ ကုရုင်္ဂမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဉာတမေတံ ကုရုင်္ဂဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တော တထာဂတဿ ဃာတနတ္ထာယ ဓနုဂ္ဂဟေ ပယောဇေသိ, သိလံ ပဝိဇ္ဈိ, ဓနပါလံ ဝိဿဇ္ဇေသိ, သဗ္ဗထာပိ ဒသဗလဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကတီ’’တိ ဒေဝဒတ္တဿ အဝဏ္ဏံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသိန္နော ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော တုမှာကံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတီတိ တဿ အဂုဏကထာယ သန္နိသိန္နာမှာတိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မမ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ မမ ဝဓာယ ပရိသက္ကိယေဝ, န စ ပန မံ ဝဓိတုံ အသက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကုရုင်္ဂမိဂေါ ဟုတွာ ဧကသ္မိံ အရညာယတနေ ဖလာနိ ခါဒန္တော ဝသတိ။ သော ဧကသ္မိံ ကာလေ ဖလသမ္ပန္နေ သေပဏ္ဏိရုက္ခေ သေပဏ္ဏိဖလာနိ ခါဒတိ။ အထေကော ဂါမဝါသီ အဋ္ဋကလုဒ္ဒကော ဖလရုက္ခမူလေသု မိဂါနံ ပဒါနိ ဥပဓာရေတွာ ဥပရိရုက္ခေ အဋ္ဋကံ ဗန္ဓိတွာ တတ္ထ နိသီဒိတွာ ဖလာနိ ခါဒိတုံ အာဂတာဂတေ မိဂေ သတ္တိယာ ဝိဇ္ဈိတွာ တေသံ မံသံ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ သော ဧကဒိဝသံ တသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဗောဓိသတ္တဿ ပဒဝဠဉ္ဇံ ဒိသွာ တသ္မိံ သေပဏ္ဏိရုက္ခေ အဋ္ဋကံ ဗန္ဓိတွာ ပါတောဝ ဘုဉ္ဇိတွာ သတ္တိံ အာဒါယ ဝနံ ပဝိသိတွာ တံ ရုက္ခံ အာရုဟိတွာ အဋ္ဋကေ နိသီဒိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ပါတောဝ ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ခမိတွာ ‘‘သေပဏ္ဏိဖလာနိ ခါဒိဿာမီ’’တိ အာဂမ္မ တံ ရုက္ခမူလံ သဟသာဝ အပဝိသိတွာ ‘‘ကဒါစိ အဋ္ဋကလုဒ္ဒကာ ရုက္ခေသု အဋ္ဋကံ ဗန္ဓန္တိ, အတ္ထိ နု ခေါ ဧဝရူပေါ ဥပဒ္ဒဝေါ’’တိ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ဗာဟိရတောဝ အဋ္ဌာသိ။
လုဒ္ဒကောပိ ဗောဓိသတ္တဿ အနာဂမနဘာဝံ ဉတွာ အဋ္ဋကေ နိသိန္နောဝ သေပဏ္ဏိဖလာနိ ခိပိတွာ ခိပိတွာ တဿ ပုရတော ပါတေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣမာနိ ဖလာနိ အာဂန္တွာ မယှံ ပုရတော ပတန္တိ, အတ္ထိ နု ခေါ ဥပရိ လုဒ္ဒကော’’တိ ပုနပ္ပုနံ ဥလ္လောကေန္တော လုဒ္ဒကံ ဒိသွာ အပဿန္တော ဝိယ ဟုတွာ ‘‘အမ္ဘော, ရုက္ခ-ပုဗ္ဗေ တွံ ဩလမ္ဗကံ
စာရေန္တော ဝိယ ဥဇုကမေဝ ဖလာနိ ပါတေသိ, အဇ္ဇ ပန တေ ရုက္ခဓမ္မော ပရိစ္စတ္တော, ဧဝံ တယာ ရုက္ခဓမ္မေ ပရိစ္စတ္တေ အဟမ္ပိ အညံ ရုက္ခမူလံ ဥပသင်္ကမိတွာ မယှံ အာဟာရံ ပရိယေသိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဉာတမေတံ ကုရုင်္ဂဿ, ယံ တွံ သေပဏ္ဏိ သေယျသိ၊
အညံ သေပဏ္ဏိ ဂစ္ဆာမိ, န မေ တေ ရုစ္စတေ ဖလ’’န္တိ။
တတ္ထ ဉာတန္တိ ပါကဋံ ဇာတံ။ ဧတန္တိ ဣဒံ။ ကုရုင်္ဂဿာတိ ကုရုင်္ဂမိဂဿ။ ယံ တွံ သေပဏ္ဏိ သေယျသီတိ ယံ တွံ အမ္ဘော သေပဏ္ဏိရုက္ခ ပုရတော ဖလာနိ ပါတယမာနော သေယျသိ ဝိသေယျသိ ဝိသိဏ္ဏဖလော ဟောသိ, တံ သဗ္ဗံ ကုရုင်္ဂမိဂဿ ပါကဋံ ဇာတံ။ န မေ တေ ရုစ္စတေ ဖလန္တိ ဧဝံ ဖလံ ဒဒမာနာယ န မေ တဝ ဖလံ ရုစ္စတိ, တိဋ္ဌ တွံ, အဟံ အညတ္ထ ဂစ္ဆိဿာမီတိ အဂမာသိ။
အထဿ လုဒ္ဒကော အဋ္ဋကေ နိသိန္နောဝ သတ္တိံ ခိပိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ဝိရဒ္ဓေါ ဒါနိမှိ တ’’န္တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော နိဝတ္တိတွာ ဌိတော အာဟ ‘‘အမ္ဘော ပုရိသ, ဣဒါနီသိ ကိဉ္စာပိ မံ ဝိရဒ္ဓေါ, အဋ္ဌ ပန မဟာနိရယေ သောဠသဥဿဒနိရယေ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနာဒီနိ စ ကမ္မကာရဏာနိ အဝိရဒ္ဓေါယေဝါသီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပလာယိတွာ ယထာရုစိံ ဂတော, လုဒ္ဒေါပိ ဩတရိတွာ ယထာရုစိံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မမ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝ, န စ ပန မံ ဝဓိတုံ အသက္ခီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဋ္ဋကလုဒ္ဒကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ကုရုင်္ဂမိဂေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုရုင်္ဂမိဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၂၂] ၂။ ကုက္ကုရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေ ကုက္ကုရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဉာတတ္ထစရိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ဒွါဒသကနိပါတေ ဘဒ္ဒသာလဇာတကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ ဣဒံ ပန ဝတ္ထုံ ပတိဋ္ဌပေတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တထာရူပံ ကမ္မံ ပဋိစ္စ ကုက္ကုရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အနေကသတကုက္ကုရပရိဝုတော မဟာသုသာနေ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ သေတသိန္ဓဝယုတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ရထံ အာရုယှ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဒိဝသဘာဂံ ကီဠိတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ နဂရံ ပါဝိသိ။ တဿ တံ ရထဝရတ္တံ ယထာနဒ္ဓမေဝ ရာဇင်္ဂဏေ ဌပယိံသု, သော ရတ္တိဘာဂေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ တိန္တော။ ဥပရိပါသာဒတော ကောလေယျကသုနခါ ဩတရိတွာ တဿ စမ္မဉ္စ နဒ္ဓိဉ္စ ခါဒိံသု။ ပုနဒိဝသေ ရညော အာရောစေသုံ ‘‘ဒေဝ, နိဒ္ဓမနမုခေန သုနခါ ပဝိသိတွာ ရထဿ စမ္မဉ္စ နဒ္ဓိဉ္စ ခါဒိံသူ’’တိ။ ရာဇာ သုနခါနံ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ သုနခေ ဃာတေထာ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ သုနခါနံ မဟာဗျသနံ ဥဒပါဒိ။ တေ ဒိဋ္ဌိဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ဃာတိယမာနာ ပလာယိတွာ သုသာနံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အဂမံသု။
ဗောဓိသတ္တော ‘တုမှေ ဗဟူ သန္နိပတိတာ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ‘‘အန္တေပုရေ ကိရ ရထဿ စမ္မဉ္စ နဒ္ဓိ စ သုနခေဟိ ခါဒိတာ’တိ ကုဒ္ဓေါ ရာဇာ သုနခဝဓံ အာဏာပေသိ, ဗဟူ သုနခါ ဝိနဿန္တိ, မဟာဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ အာဟံသု။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အာရက္ခဋ္ဌာနေ ဗဟိ သုနခါနံ ဩကာသော နတ္ထိ, အန္တောရာဇနိဝေသနေ ကောလေယျကသုနခါနမေဝ တံ ကမ္မံ ဘဝိဿတိ။ ဣဒါနိ ပန စောရာနံ ကိဉ္စိ ဘယံ နတ္ထိ, အစောရာ မရဏံ လဘန္တိ, ယံနူနာဟံ စောရေ ရညော ဒဿေတွာ ဉာတိသံဃဿ ဇီဝိတဒါနံ ဒဒေယျ’’န္တိ။ သော ဉာတကေ သမဿာသေတွာ ‘‘တုမှေ မာ ဘာယိတ္ထ, အဟံ ဝေါ အဘယံ အာဟရိဿာမိ, ယာဝ ရာဇာနံ ပဿာမိ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောထာ’’တိ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇေတွာ မေတ္တာဘာဝနံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ ‘‘မယှံ ဥပရိ လေဍ္ဍုံ ဝါ မုဂ္ဂရံ ဝါ မာ ကောစိ ခိပိတုံ ဥဿဟီ’’တိ အဓိဋ္ဌာယ ဧကကောဝ အန္တောနဂရံ ပါဝိသိ။ အထ နံ ဒိသွာ ဧကသတ္တောပိ ကုဇ္ဈိတွာ ဩလောကေန္တော နာမ နာဟောသိ။ ရာဇာပိ သုနခဝဓံ အာဏာပေတွာ သယံ ဝိနိစ္ဆယေ နိသိန္နော ဟောတိ။ ဗောဓိသတ္တော တတ္ထေဝ ဂန္တွာ ပက္ခန္ဒိတွာ ရညော အာသနဿ ဟေဋ္ဌာ ပါဝိသိ။ အထ နံ ရာဇပုရိသာ နီဟရိတုံ အာရဒ္ဓါ, ရာဇာ ပန ဝါရေသိ။
သော ထောကံ ဝိဿမိတွာ ဟေဋ္ဌာသနာ နိက္ခမိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဒေဝ, တုမှေ ကုက္ကုရေ မာရာပေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ,
မာရာပေမဟ’’န္တိ။ ‘‘ကော နေသံ အပရာဓော နရိန္ဒာ’’တိ? ‘‘ရထဿ မေ ပရိဝါရစမ္မဉ္စ နဒ္ဓိဉ္စ ခါဒိံသူ’’တိ။ ‘‘ယေ ခါဒိံသု, တေ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ။ ‘‘‘ဣမေ နာမ စမ္မခါဒကစောရာ’တိ တထတော အဇာနိတွာ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေယေဝ မာရာပနံ န ယုတ္တံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ရထစမ္မဿ ကုက္ကုရေဟိ ခါဒိတတ္တာ ‘ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ သဗ္ဗေဝ မာရေထာ’တိ သုနခဝဓံ အာဏာပေသိ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန ဝေါ မနုဿာ သဗ္ဗေဝ ကုက္ကုရေ မာရေန္တိ, ဥဒါဟု မရဏံ အလဘန္တာပိ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, အမှာကံ ဃရေ ကောလေယျကာ မရဏံ န လဘန္တီ’’တိ။ မဟာရာဇ ဣဒါနေဝ တုမှေ ‘‘ရထစမ္မဿ ကုက္ကုရေဟိ ခါဒိတတ္တာ ‘ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ သဗ္ဗေဝ မာရေထာ’တိ သုနခဝဓံ အာဏာပေသိ’’န္တိ အဝေါစုတ္ထ, ဣဒါနိ ပန ‘‘အမှာကံ ဃရေ ကောလေယျကာ မရဏံ န လဘန္တီ’’တိ ဝဒေထ။ ‘‘နနု ဧဝံ သန္တေ တုမှေ ဆန္ဒာဒိဝသေန အဂတိဂမနံ ဂစ္ဆထ, အဂတိဂမနဉ္စ နာမ န ယုတ္တံ, န စ ရာဇဓမ္မော, ရညာ နာမ ကာရဏဂဝေသကေန တုလာသဒိသေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတိ, ဣဒါနိ စ ကောလေယျကာ မရဏံ န လဘန္တိ, ဒုဗ္ဗလသုနခါဝ လဘန္တိ, ဧဝံ သန္တေ နာယံ သဗ္ဗသုနခဃစ္စာ, ဒုဗ္ဗလဃာတိကာ နာမေသာ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ မဟာသတ္တော မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ယံ တုမှေ ကရောထ, နာယံ ဓမ္မော’’တိ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေ ကုက္ကုရာ ရာဇကုလမှိ ဝဒ္ဓါ, ကောလေယျကာ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နာ၊
တေမေ န ဝဇ္ဈာ မယမသ္မ ဝဇ္ဈာ, နာယံ သဃစ္စာ ဒုဗ္ဗလဃာတိကာယ’’န္တိ။
တတ္ထ ယေ ကုက္ကုရာတိ ယေ သုနခါ။ ယထာ ဟိ ဓာရုဏှောပိ ပဿာဝေါ ‘‘ပူတိမုတ္တ’’န္တိ, တဒဟုဇာတောပိ သိင်္ဂါလော ‘‘ဇရသိင်္ဂါလော’’တိ, ကောမလာပိ ဂလောစိလတာ ‘‘ပူတိလတာ’’တိ, သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောပိ ကာယော ‘‘ပူတိကာယော’’တိ ဝုစ္စတိ, ဧဝမေဝံ ဝဿသတိကောပိ သုနခေါ ‘‘ကုက္ကုရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ မဟလ္လကာ ကာယဗလူပပန္နာပိ တေ ‘‘ကုက္ကုရာ’’တွေဝ ဝုတ္တာ။ ဝဒ္ဓါတိ ဝဍ္ဎိတာ။ ကောလေယျကာတိ ရာဇကုလေ ဇာတာ သမ္ဘူတာ သံဝဍ္ဎာ။ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နာတိ သရီရဝဏ္ဏေန စေဝ ကာယဗလေန စ သမ္ပန္နာ။ တေမေ န ဝဇ္ဈာတိ တေ ဣမေ သဿာမိကာ သာရက္ခာ န ဝဇ္ဈာ။ မယမသ္မ ဝဇ္ဈာတိ အဿာမိကာ အနာရက္ခာ မယံ ဝဇ္ဈာ နာမ ဇာတာ။ နာယံ သဃစ္စာတိ ဧဝံ သန္တေ အယံ အဝိသေသေန သဃစ္စာ နာမ န ဟောတိ။
ဒုဗ္ဗလဃာတိကာယန္တိ အယံ ပန ဒုဗ္ဗလာနံယေဝ ဃာတနတော ဒုဗ္ဗလဃာတိကာ နာမ ဟောတိ။ ရာဇူဟိ နာမ စောရာ နိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗာ, နော အစောရာ။ ဣဓ ပန စောရာနံ ကိဉ္စိ ဘယံ နတ္ထိ, အစောရာ မရဏံ လဘန္တိ။ အဟော ဣမသ္မိံ လောကေ အယုတ္တံ ဝတ္တတိ, အဟော အဓမ္မော ဝတ္တတီတိ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစရံ သုတွာ အာဟ – ‘‘ဇာနာသိ တွံ, ပဏ္ဍိတ, အသုကေဟိ နာမ ရထစမ္မံ ခါဒိတ’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘ကေဟိ ခါဒိတ’’န္တိ? ‘‘တုမှာကံ ဂေဟေ ဝသနကေဟိ ကောလေယျကသုနခေဟီ’’တိ။ ‘‘ကထံ တေဟိ ခါဒိတဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော’’တိ? ‘‘အဟံ တေဟိ ခါဒိတဘာဝံ ဒဿေသာမီ’’တိ။ ‘‘ဒဿေဟိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။ ‘‘တုမှာကံ ဃရေ ကောလေယျကသုနခေ အာဟရာပေတွာ ထောကံ တက္ကဉ္စ ဒဗ္ဗတိဏာနိ စ အာဟရာပေထာ’’တိ။ ရာဇာ တထာ အကာသိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘ဣမာနိ တိဏာနိ တက္ကေန မဒ္ဒါပေတွာ ဧတေ သုနခေ ပါယေထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တထာ ကတွာ ပါယာပေသိ, ပီတာ ပီတာ သုနခါ သဒ္ဓိံ စမ္မေဟိ ဝမိံသု။ ရာဇာ ‘‘သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿ ဗျာကရဏံ ဝိယာ’’တိ တုဋ္ဌော ဗောဓိသတ္တဿ သေတစ္ဆတ္တေန ပူဇံ အကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဓမ္မံ စရ, မဟာရာဇ, မာတာပိတူသု ခတ္တိယာ’’တိအာဒီဟိ (ဇာ။ ၂။၁၇။၃၉) တေသကုဏဇာတကေ အာဂတာဟိ ဒသဟိ ဓမ္မစရိယဂါထာဟိ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဣတော ပဋ္ဌာယ အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ရာဇာနံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ သေတစ္ဆတ္တံ ရညောဝ ပဋိအဒါသိ။
ရာဇာ မဟာသတ္တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဘယံ ဒတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗသုနခါနံ အတ္တနော ဘောဇနသဒိသမေဝ နိစ္စဘတ္တံ ပဋ္ဌပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌိတော ယာဝတာယုကံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ကာလံ ကတွာ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ကုက္ကုရောဝါဒေါ ဒသ ဝဿသဟဿာနိ ပဝတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ ဉာတကာနံ အတ္ထံ စရတိ, ပုဗ္ဗေပိ စရိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, အဝသေသာ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ကုက္ကုရပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုက္ကုရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၂၃] ၃။ ဘောဇာဇာနီယဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပိ ပဿေန သေမာနောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ သတ္ထာ တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘိက္ခု, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အနာယတနေပိ ဝီရိယံ အကံသု, ပဟာရံ လဒ္ဓါပိ နေဝ ဩဿဇိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝကုလေ နိဗ္ဗတ္တော သဗ္ဗာလင်္ကာရသမ္ပန္နော ဗာရာဏသိရညော မင်္ဂလဿော အဟောသိ။ သော သတသဟဿဂ္ဃနိကာယ သုဝဏ္ဏပါတိယံယေဝ နာနဂ္ဂရသသမ္ပန္နံ တိဝဿိကဂန္ဓသာလိဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ, စာတုဇ္ဇာတိကဂန္ဓူပလိတ္တာယမေဝ ဘူမိယံ တိဋ္ဌတိ, တံ ဌာနံ ရတ္တကမ္ဗလသာဏိပရိက္ခိတ္တံ ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကခစိတစေလဝိတာနံ သမောသရိတဂန္ဓဒါမမာလာဒါမံ အဝိဇဟိတဂန္ဓတေလပဒီပံ ဟောတိ။ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ပန အပတ္ထေန္တာ ရာဇာနော နာမ နတ္ထိ။ ဧကံ သမယံ သတ္တ ရာဇာနော ဗာရာဏသိံ ပရိက္ခိပိတွာ ‘‘အမှာကံ ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု, ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ ဗာရာဏသိရညော ပဏ္ဏံ ပေသေသုံ။ ရာဇာ အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, တုမှေဟိ တာဝ အာဒိတောဝ ယုဒ္ဓါယ န ဂန္တဗ္ဗံ, အသုကံ နာမ အဿာရောဟံ ပေသေတွာ ယုဒ္ဓံ ကာရေထ, တသ္မိံ အသက္ကောန္တေ ပစ္ဆာ ဇာနိဿာမာ’’တိ။ ရာဇာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သက္ခိဿသိ, တာတ, သတ္တဟိ ရာဇူဟိ သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓံ ကာတု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ဒေဝ, သစေ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝံ လဘာမိ, တိဋ္ဌန္တု သတ္တ ရာဇာနော, သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇူဟိပိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ, ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝေါ ဝါ ဟောတု အညော ဝါ, ယံ ဣစ္ဆသိ, တံ ဂဟေတွာ ယုဒ္ဓံ ကရောဟီ’’တိ။
သော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝံ အာဟရာပေတွာ သုဝမ္မိတံ ကတွာ အတ္တနာပိ သဗ္ဗသန္နာဟသန္နဒ္ဓေါ ခဂ္ဂံ ဗန္ဓိတွာ သိန္ဓဝပိဋ္ဌိဝရဂတော နဂရာ နိက္ခမ္မ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ စရမာနော ပဌမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ ဧကံ ရာဇာနံ ဇီဝဂ္ဂါဟမေဝ ဂဟေတွာ အာဂန္တွာ နဂရေ ဗလဿ နိယျာဒေတွာ ပုန ဂန္တွာ ဒုတိယံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ တထာ တတိယန္တိ ဧဝံ ပဉ္စ ရာဇာနော ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာ ဆဋ္ဌံ
ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ ဆဋ္ဌဿ ရညော ဂဟိတကာလေ ဘောဇာဇာနီယော ပဟာရံ လဘတိ, လောဟိတံ ပဂ္ဃရတိ, ဝေဒနာ ဗလဝတိယော ဝတ္တန္တိ။ အဿာရောဟော တဿ ပဟဋဘာဝံ ဉတွာ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝံ ရာဇဒွါရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ သန္နာဟံ သိထိလံ ကတွာ အညံ အဿံ သန္နယှိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ ဗောဓိသတ္တော မဟာဖာသုကပဿေန နိပန္နောဝ အက္ခီနိ ဥမ္မိလေတွာ အဿာရောဟံ ဒိသွာ ‘‘အယံ အညံ အဿံ သန္နယှတိ, အယဉ္စ အဿော သတ္တမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သတ္တမံ ရာဇာနံ ဂဏှိတုံ န သက္ခိဿတိ, မယာ ကတကမ္မဉ္စ နဿိဿတိ, အပ္ပဋိသမော အဿာရောဟောပိ နဿိဿတိ, ရာဇာပိ ပရဟတ္ထံ ဂမိဿတိ, ဌပေတွာ မံ အညော အဿော သတ္တမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သတ္တမံ ရာဇာနံ ဂဟေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထီ’’တိ နိပန္နကောဝ အဿာရောဟံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သမ္မ အဿာရောဟ, သတ္တမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သတ္တမံ ရာဇာနံ ဂဟေတုံ သမတ္ထော ဌပေတွာ မံ အညော အဿော နာမ နတ္ထိ, နာဟံ မယာ ကတကမ္မံ နာသေဿာမိ, မမညေဝ ဥဋ္ဌာပေတွာ သန္နယှာဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အပိ ပဿေန သေမာနော, သလ္လေဘိ သလ္လလီကတော၊
သေယျောဝ ဝဠဝါ ဘောဇ္ဈော, ယုဉ္ဇ မညေဝ သာရထီ’’တိ။
တတ္ထ အပိ ပဿေန သေမာနောတိ ဧကေန ပဿေန သယမာနကောပိ။ သလ္လေဘိ သလ္လလီကတောတိ သလ္လေဟိ ဝိဒ္ဓေါပိ သမာနော။ သေယျောဝ ဝဠဝါ ဘောဇ္ဈောတိ ဝဠဝါတိ သိန္ဓဝကုလေသု အဇာတော ခလုင်္ကဿော။ ဘောဇ္ဈောတိ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝေါ။ ဣတိ ဧတသ္မာ ဝဠဝါ သလ္လေဟိ ဝိဒ္ဓေါပိ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝေါဝ သေယျော ဝရော ဥတ္တမော။ ယုဉ္ဇ မညေဝ သာရထီတိ ယသ္မာ ဧဝ ဂတောပိ အဟမေဝ သေယျော, တသ္မာ မမညေဝ ယောဇေဟိ, မံ ဝမ္မေဟီတိ ဝဒတိ။
အဿာရောဟော ဗောဓိသတ္တံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ဝဏံ ဗန္ဓိတွာ သုသန္နဒ္ဓံ သန္နယှိတွာ တဿ ပိဋ္ဌိယံ နိသီဒိတွာ သတ္တမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သတ္တမံ ရာဇာနံ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာ ရာဇဗလဿ နိယျာဒေသိ, ဗောဓိသတ္တမ္ပိ ရာဇဒွါရံ အာနယိံသု။ ရာဇာ တဿ ဒဿနတ္ထာယ နိက္ခမိ။ မဟာသတ္တော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, သတ္တ ရာဇာနော မာ ဃာတယိတ္ထ, သပထံ ကာရေတွာ ဝိဿဇ္ဇေထ, မယှဉ္စ အဿာရောဟဿ စ ဒါတဗ္ဗံ ယသံ အဿာရောဟဿေဝ
ဒေထ, သတ္တ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဒိန္နယောဓံ နာမ နာသေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ တုမှေပိ ဒါနံ ဒေထ, သီလံ ရက္ခထ, ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေထာ’’တိ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တေန ရညော ဩဝါဒေ ဒိန္နေ ဗောဓိသတ္တဿ သန္နာဟံ မောစယိံသု, သော သန္နာဟေ မုတ္တမတ္တေယေဝ နိရုဇ္ဈိ။ ရာဇာ တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ အဿာရောဟဿ မဟန္တံ ယသံ ဒတွာ သတ္တ ရာဇာနော ပုန အတ္တန္နော အဒုဗ္ဘာယ သပထံ ကာရေတွာ သကသကဋ္ဌာနာနိ ပေသေတွာ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အနာယတနေပိ ဝီရိယံ အကံသု, ဧဝရူပံ ပဟာရံ လဒ္ဓါပိ န ဩဿဇိံသု, တွံ ပန ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသ္မာ ဝီရိယံ ဩဿဇသီ’’တိ ဝတွာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, အဿာရောဟော သာရိပုတ္တော, ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓဝေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဘောဇာဇာနီယဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၂၄] ၄။ အာဇညဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဒါ ယဒါတိ ဣဒမ္ပိ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဩဿဋ္ဌဝီရိယမေဝ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ ပန ဘိက္ခုံ သတ္ထာ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အနာယတနေပိ လဒ္ဓပ္ပဟာရာပိ ဟုတွာ ဝီရိယံ အကံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ပုရိမနယေနေဝ သတ္တ ရာဇာနော နဂရံ ပရိဝါရယိံသု။ အထေကော ရထိကယောဓော ဒွေ ဘာတိကသိန္ဓဝေ ရထေ ယောဇေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ ဆ ဗလကောဋ္ဌကေ ဘိန္ဒိတွာ ဆ ရာဇာနော အဂ္ဂဟေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဇေဋ္ဌကအဿော ပဟာရံ လဘိ။ ရထိကော ရထံ ပေသေန္တော ရာဇဒွါရံ အာဂန္တွာ ဇေဋ္ဌဘာတိကံ ရထာ မောစေတွာ သန္နာဟံ သိထိလံ ကတွာ ဧကေနေဝ ပဿေန
နိပဇ္ဇာပေတွာ အညံ အဿံ သန္နယှိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ပုရိမနယေနေဝ စိန္တေတွာ ရထိကံ ပက္ကောသာပေတွာ နိပန္နကောဝ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဒါ ယဒါ ယတ္ထ ယဒါ, ယတ္ထ ယတ္ထ ယဒါ ယဒါ၊
အာဇညော ကုရုတေ ဝေဂံ, ဟာယန္တိ တတ္ထ ဝါဠဝါ’’တိ။
တတ္ထ ယဒါ ယဒါတိ ပုဗ္ဗဏှာဒီသု ယသ္မိံ ယသ္မိံ ကာလေ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ မဂ္ဂေ ဝါ သင်္ဂါမသီသေ ဝါ။ ယဒါတိ ယသ္မိံ ခဏေ။ ယတ္ထ ယတ္ထာတိ သတ္တန္နံ ဗလကောဋ္ဌကာနံ ဝသေန ဗဟူသု ယုဒ္ဓမဏ္ဍလေသု။ ယဒါ ယဒါတိ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ကာလေ ပဟာရံ လဒ္ဓကာလေ ဝါ အလဒ္ဓကာလေ ဝါ။ အာဇညော ကုရုတေ ဝေဂန္တိ သာရထိဿ စိတ္တရုစိတံ ကာရဏံ အာဇာနနသဘာဝေါ အာဇညော ဝရသိန္ဓဝေါ ဝေဂံ ကရောတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဟာယန္တိ တတ္ထ ဝါဠဝါတိ တသ္မိံ ဝေဂေ ကရိယမာနေ ဣတရေ ဝဠဝသင်္ခါတာ ခဠုင်္ကဿာ ဟာယန္တိ ပရိဟာယန္တိ, တသ္မာ ဣမသ္မိံ ရထေ မံယေဝ ယောဇေဟီတိ အာဟ။
သာရထိ ဗောဓိသတ္တံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ရထေ ယောဇေတွာ သတ္တမံ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သတ္တမံ ရာဇာနံ အာဒါယ ရထံ ပေသေန္တော ရာဇဒွါရံ အာဂန္တွာ သိန္ဓဝံ မောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဧကေန ပဿေန နိပန္နော ပုရိမနယေနေဝ ရညော ဩဝါဒံ ဒတွာ နိရုဇ္ဈိ။ ရာဇာ တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ သာရထိဿ သမ္မာနံ ကတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒတ္ထေရော အဟောသိ, အဿော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ’’တိ။
အာဇညဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၂၅] ၅။ တိတ္ထဇာတကဝဏ္ဏနာ
အညမညေဟိ တိတ္ထေဟီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဓမ္မသေနာပတိဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဧကံ သုဝဏ္ဏကာရပုဗ္ဗကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အာသယာနုသယဉာဏဉှိ ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ဟောတိ, န အညေသံ။ တသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ အတ္တနော အာသယာနုသယဉာဏဿ နတ္ထိတာယ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ အာသယာနုသယံ အဇာနန္တော အသုဘကမ္မဋ္ဌာနမေဝ ကထေသိ, တဿ တံ န သပ္ပါယမဟောသိ။ ကသ္မာ? သော ကိရ ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ သုဝဏ္ဏကာရဂေဟေယေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ, အထဿ ဒီဃရတ္တံ ပရိသုဒ္ဓသုဝဏ္ဏဒဿနဝသေန ပရိစိတတ္တာ အသုဘံ န သပ္ပါယမဟောသိ။ သော တတ္ထ နိမိတ္တမတ္တမ္ပိ ဥပ္ပါဒေတုံ အသက္ကောန္တော စတ္တာရော မာသေ ခေပေသိ။
ဓမ္မသေနာပတိ အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ အရဟတ္တံ ဒါတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အဒ္ဓါ အယံ ဗုဒ္ဓဝေနေယျော ဘဝိဿတိ, တထာဂတဿ သန္တိကံ နေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ပါတောဝ တံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဧကံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, ဣမဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဒါသိံ, အယံ ပန စတူဟိ မာသေဟိ နိမိတ္တမတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပါဒေသိ, သွာဟံ ‘ဗုဒ္ဓဝေနေယျော ဧသော ဘဝိဿတီ’တိ စိန္တေတွာ တုမှာကံ သန္တိကံ အာဒါယ အာဂတော’’တိ။ ‘‘သာရိပုတ္တ, ကတရံ ပန တေ ကမ္မဋ္ဌာနံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘သာရိပုတ္တ, နတ္ထိ တဝ သန္တာနေ အာသယာနုသယဉာဏံ, ဂစ္ဆ, တွံ သာယနှသမယေ အာဂန္တွာ တဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ။ ဧဝံ သတ္ထာ ထေရံ ဥယျောဇေတွာ တဿ ဘိက္ခုဿ မနာပံ စီဝရဉ္စ နိဝါသနဉ္စ ဒါပေတွာ တံ အာဒါယ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ပဏီတံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဒါပေတွာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော ပုန ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ဂန္ဓကုဋိယံ ဒိဝသဘာဂံ ခေပေတွာ သာယနှသမယေ တံ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ ဝိဟာရစာရိကံ စရမာနော အမ္ဗဝနေ ဧကံ ပေါက္ခရဏိံ မာပေတွာ တတ္ထ မဟန္တံ ပဒုမိနိဂစ္ဆံ, တတြာပိ စ မဟန္တံ ဧကံ ပဒုမပုပ္ဖံ မာပေတွာ ‘‘ဘိက္ခု ဣမံ ပုပ္ဖံ ဩလောကေန္တော နိသီဒါ’’တိ နိသီဒါပေတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။
သော ဘိက္ခု တံ ပုပ္ဖံ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကေတိ။ ဘဂဝါ တံ ပုပ္ဖံ ဇရံ ပါပေသိ, တံ တဿ ပဿန္တဿေဝ ဇရံ ပတွာ ဝိဝဏ္ဏံ အဟောသိ။ အထဿ ပရိယန္တတော
ပဋ္ဌာယ ပတ္တာနိ ပတန္တာနိ မုဟုတ္တေန သဗ္ဗာနိ ပတိံသု။ တတော ကိဉ္ဇက္ခံ ပတိ, ကဏ္ဏိကာဝ အဝသိဿိ။ သော ဘိက္ခု တံ ပဿန္တော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒံ ပဒုမပုပ္ဖံ ဣဒါနေဝ အဘိရူပံ အဟောသိ ဒဿနီယံ, အထဿ ဝဏ္ဏော ပရိဏတော, ပတ္တာနိ စ ကိဉ္စက္ခဉ္စ ပတိတံ, ကဏ္ဏိကာမတ္တမေဝ အဝသိဋ္ဌံ, ဧဝရူပဿ နာမ ပဒုမဿ ဇရာ ပတ္တာ, မယှံ သရီရဿ ကိံ န ပါပုဏိဿတိ, သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တဿ စိတ္တံ ဝိပဿနံ အာရုဠှ’’န္တိ ဉတွာ ဂန္ဓကုဋိယံ နိသိန္နောဝ ဩဘာသံ ဖရိတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥစ္ဆိန္ဒ သိနေဟမတ္တနော, ကုမုဒံ သာရဒိကံဝ ပါဏိနာ၊
သန္တိမဂ္ဂမေဝ ဗြူဟယ, နိဗ္ဗာနံ သုဂတေန ဒေသိတ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၂၈၅)၊
သော ဘိက္ခု ဂါထာပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပတွာ ‘‘မုတ္တော ဝတမှိ သဗ္ဗဘဝေဟီ’’တိ စိန္တေတွာ –
‘‘သော ဝုတ္ထဝါသော ပရိပုဏ္ဏမာနသော, ခီဏာသဝေါ အန္တိမဒေဟဓာရီ၊
ဝိသုဒ္ဓသီလော သုသမာဟိတိန္ဒြိယော, စန္ဒော ယထာ ရာဟုမုခါ ပမုတ္တော။
‘‘သမောတတံ မောဟမဟန္ဓကာရံ, ဝိနောဒယိံ သဗ္ဗမလံ အသေသံ၊
အာလောကပဇ္ဇောတကရော ပဘင်္ကရော, သဟဿရံသီ ဝိယ ဘာဏုမာ နဘေ’’တိ။ –
အာဒီဟိ ဂါထာဟိ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ ဥဒါနေတွာ စ ပန ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိ။ ထေရောပိ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဂဟေတွာ အဂမာသိ။ အယံ ပဝတ္တိ ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ပါကဋာ ဇာတာ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ဒသဗလဿ ဂုဏေ ဝဏ္ဏယမာနာ နိသီဒိံသု – ‘‘အာဝုသော, သာရိပုတ္တတ္ထေရော အာသယာနုသယဉာဏဿ အဘာဝေန အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ အာသယံ န ဇာနာတိ, သတ္ထာ ပန ဉတွာ ဧကဒိဝသေနေဝ တဿ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ အဒါသိ, အဟော ဗုဒ္ဓါ နာမ မဟာနုဘာဝါ’’တိ။
သတ္ထာ အာဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ဘဂဝါ အညာယ ကထာယ, တုမှာကညေဝ ပန ဓမ္မသေနာပတိနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ အာသယာနုသယဉာဏကထာယာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ အစ္ဆရိယံ, သွာဟံ ဧတရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ တဿ အာသယံ ဇာနာမိ, ပုဗ္ဗေပါဟံ တဿ အာသယံ ဇာနာမိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တံ ရာဇာနံ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ အနုသာသတိ။ တဒါ ရညော မင်္ဂလအဿနှာနတိတ္ထေ အညတရံ ဝဠဝံ ခဠုင်္ကဿံ နှာပေသုံ။ မင်္ဂလဿော ဝဠဝေန နှာနတိတ္ထံ ဩတာရိယမာနော ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဩတရိတုံ န ဣစ္ဆိ။ အဿဂေါပကော ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ ‘‘ဒေဝ, မင်္ဂလဿော တိတ္ထံ ဩတရိတုံ န ဣစ္ဆတီ’’တိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ပဏ္ဍိတ, ဇာနာဟိ ကေန ကာရဏေန အဿော တိတ္ထံ ဩတာရိယမာနော န ဩတရတီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ နဒီတီရံ ဂန္တွာ အဿံ ဩလောကေတွာ နိရောဂဘာဝမဿ ဉတွာ ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန အယံ ဣမံ တိတ္ထံ န ဩတရတီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ပဌမတရံ ဧတ္ထ အညော နှာပိတော ဘဝိဿတိ, တေနေသ ဇိဂုစ္ဆမာနော တိတ္ထံ န ဩတရတိ မညေ’’တိ စိန္တေတွာ အဿဂေါပကေ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္ဘော, ဣမသ္မိံ တိတ္ထေ ကံ ပဌမံ နှာပယိတ္ထာ’’တိ? ‘‘အညတရံ ဝဠဝဿံ, သာမီ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧသ အတ္တနော သိန္ဓဝတာယ ဇိဂုစ္ဆန္တော ဧတ္ထ နှာယိတုံ န ဣစ္ဆတိ, ဣမံ အညတိတ္ထေ နှာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တဿ အာသယံ ဉတွာ ‘‘ဘော အဿဂေါပက, သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒိဘိသင်္ခတပါယာသမ္ပိ တာဝ ပုနပ္ပုနံ ဘုဉ္ဇန္တဿ တိတ္တိ ဟောတိ။ အယံ အဿော ဗဟူ ဝါရေ ဣဓ တိတ္ထေ နှာတော, အညမ္ပိ တာဝ နံ တိတ္ထံ ဩတာရေတွာ နှာပေထ စ ပါယေထ စာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အညမညေဟိ တိတ္ထေဟိ, အဿံ ပါယေဟိ သာရထိ၊
အစ္စာသနဿ ပုရိသော, ပါယာသဿပိ တပ္ပတီ’’တိ။
တတ္ထ အညမညေဟီတိ အညေဟိ အညေဟိ။ ပါယေဟီတိ ဒေသနာသီသမေတံ, နှာပေဟိ စ ပါယေဟိ စာတိ အတ္ထော။ အစ္စာသနဿာတိ ကရဏတ္ထေ
သာမိဝစနံ, အတိအသနေန အတိဘုတ္တေနာတိ အတ္ထော။ ပါယာသဿပိ တပ္ပတီတိ သပ္ပိအာဒီဟိ အဘိသင်္ခတေန မဓုရပါယာသေန တပ္ပတိ တိတ္တော ဟောတိ, ဓာတော သုဟိတော န ပုန ဘုဉ္ဇိတုကာမတံ အာပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အယမ္ပိ အဿော ဣမသ္မိံ တိတ္ထေ နိဗဒ္ဓံ နှာနေန ပရိယတ္တိံ အာပန္နော ဘဝိဿတိ, အညတ္ထ နံ နှာပေထာတိ။
တေ တဿ ဝစနံ သုတွာ အဿံ အညတိတ္ထံ ဩတာရေတွာ ပါယိံသု စေဝ နှာပယိံသု စ။ ဗောဓိသတ္တော အဿဿ ပါနီယံ ပိဝိတွာ နှာနကာလေ ရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ, တာတ, အဿော နှာတော စ ပီတော စာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ပဌမံ ကိံ ကာရဏာ န ဣစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိ။ ရာဇာ ‘‘ဧဝရူပဿ တိရစ္ဆာနဿာပိ နာမ အာသယံ ဇာနာတိ, အဟော ပဏ္ဍိတော’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ ဒတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တောပိ ယထာကမ္မမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အဟံ ဧတဿ ဣဒါနေဝ အာသယံ ဇာနာမိ, ပုဗ္ဗေပိ ဇာနာမိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မင်္ဂလအဿော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိတ္ထဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၂၆] ၆။ မဟိဠာမုခဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပုရာဏစောရာန ဝစော နိသမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တော အဇာတသတ္တုကုမာရံ ပသာဒေတွာ လာဘသက္ကာရံ နိပ္ဖါဒေသိ။ အဇာတသတ္တုကုမာရော ဒေဝဒတ္တဿ ဂယာသီသေ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ နာနဂ္ဂရသေဟိ တိဝဿိကဂန္ဓသာလိဘောဇနဿ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပဉ္စ ထာလိပါကသတာနိ အဘိဟရိ။ လာဘသက္ကာရံ နိဿာယ ဒေဝဒတ္တဿ ပရိဝါရော မဟန္တော ဇာတော, ဒေဝဒတ္တော ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ဝိဟာရေယေဝ ဟောတိ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟဝါသိကာ ဒွေ သဟာယာ။ တေသု ဧကော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတော, ဧကော ဒေဝဒတ္တဿ။ တေ အညမညံ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေပိ ပဿန္တိ, ဝိဟာရံ ဂန္တွာပိ ပဿန္တိယေဝ။
အထေကဒိဝသံ ဒေဝဒတ္တဿ နိဿိတကော ဣတရံ အာဟ – ‘‘အာဝုသော, ကိံ တွံ ဒေဝသိကံ သေဒေဟိ မုစ္စမာနေဟိ ပိဏ္ဍာယ စရသိ, ဒေဝဒတ္တော ဂယာသီသဝိဟာရေ နိသီဒိတွာဝ နာနဂ္ဂရသေဟိ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ, ဧဝရူပေါ ဥပါယော နတ္ထိ, ကိံ တွံ ဒုက္ခံ အနုဘောသိ, ကိံ တေ ပါတောဝ ဂယာသီသံ အာဂန္တွာ သဥတ္တရိဘင်္ဂံ ယာဂုံ ပိဝိတွာ အဋ္ဌာရသဝိဓံ ခဇ္ဇကံ ခါဒိတွာ နာနဂ္ဂရသေဟိ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ? သော ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော ဂန္တုကာမော ဟုတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ဂယာသီသံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ကာလဿေဝ ဝေဠုဝနံ အာဂစ္ဆတိ။ သော သဗ္ဗကာလံ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ နာသက္ခိ, ‘‘ဂယာသီသံ ဂန္တွာ ဒေဝဒတ္တဿ ပဋ္ဌပိတံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ န စိရဿေဝ ပါကဋော ဇာတော။ အထ နံ သဟာယာ ပုစ္ဆိံသု ‘‘သစ္စံ ကိရ, တွံ အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တဿ ပဋ္ဌပိတံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ။ ‘‘ကော ဧဝမာဟာ’’တိ? ‘‘အသုကော စ အသုကော စာ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ အဟံ အာဝုသော ဂယာသီသံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇာမိ, န ပန မေ ဒေဝဒတ္တော ဘတ္တံ ဒေတိ, အညေ မနုဿာ ဒေန္တီ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော ဗုဒ္ဓါနံ ပဋိကဏ္ဋကော ဒုဿီလော အဇာတသတ္တုံ ပသာဒေတွာ အဓမ္မေန အတ္တနော လာဘသက္ကာရံ ဥပ္ပါဒေသိ, တွံ ဧဝရူပေ နိယျာနိကေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒေဝဒတ္တဿ အဓမ္မေန ဥပ္ပန္နံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇသိ, ဧဟိ တံ သတ္ထု သန္တိကံ နေဿာမာ’’တိ တံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ ဓမ္မသဘံ အာဂမိံသု။
သတ္ထာ ဒိသွာဝ ‘‘ကိံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဘိက္ခုံ အနိစ္ဆန္တညေဝ အာဒါယ အာဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘အာမ ဘန္တေ, အယံ ဘိက္ခု တုမှာကံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒေဝဒတ္တဿ အဓမ္မေန ဥပ္ပန္နံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဒေဝဒတ္တဿ အဓမ္မေန ဥပ္ပန္နံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘န ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဒေတိ, အညေ မနုဿာ ဒေန္တိ, တမဟံ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘မာ ဘိက္ခု ဧတ္ထ ပရိဟာရံ ကရိ, ဒေဝဒတ္တော အနာစာရော ဒုဿီလော, ကထဉှိ နာမ တွံ ဣဓ ပဗ္ဗဇိတွာ မမ သာသနံ ဘဇန္တောယေဝ ဒေဝဒတ္တဿ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇသိ, နိစ္စကာလမ္ပိ ဘဇနသီလကောဝ တွံ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေယေဝ ဘဇသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အမစ္စော အဟောသိ။ တဒါ ရညော မဟိဠာမုခေါ နာမ မင်္ဂလဟတ္ထီ အဟောသိ သီလဝါ အာစာရသမ္ပန္နော, န ကဉ္စိ ဝိဟေဌေတိ။ အထေကဒိဝသံ တဿ သာလာယ သမီပေ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ စောရာ အာဂန္တွာ တဿ
အဝိဒူရေ နိသိန္နာ စောရမန္တံ မန္တယိံသု ‘‘ဧဝံ ဥမ္မင်္ဂေါ ဘိန္ဒိတဗ္ဗော, ဧဝံ သန္ဓိစ္ဆေဒကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ, ဥမ္မင်္ဂဉ္စ သန္ဓိစ္ဆေဒဉ္စ မဂ္ဂသဒိသံ တိတ္ထသဒိသံ နိဇ္ဇဋံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ ကတွာ ဘဏ္ဍံ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ, ဟရန္တေန မာရေတွာဝ ဟရိတဗ္ဗံ, ဧဝံ ဥဋ္ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ န ဘဝိဿတိ, စောရေန စ နာမ သီလာစာရယုတ္တေန န ဘဝိတဗ္ဗံ, ကက္ခဠေန ဖရုသေန သာဟသိကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧဝံ မန္တေတွာ အညမညံ ဥဂ္ဂဏှာပေတွာ အဂမံသု။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ပုနဒိဝသေပိ ပုနဒိဝသေပီတိ ဗဟူ ဒိဝသေ တတ္ထ အာဂန္တွာ မန္တယိံသု။ သော တေသံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘တေ မံ သိက္ခာပေန္တီ’’တိ သညာယ ‘‘ဣဒါနိ မယာ ကက္ခဠေန ဖရုသေန သာဟသိကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ တထာရူပေါဝ အဟောသိ။ ပါတောဝ အာဂတံ ဟတ္ထိဂေါပကံ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ ဘူမိယံ ပေါထေတွာ မာရေသိ။ အပရမ္ပိ တထာ အပရမ္ပိ တထာတိ အာဂတာဂတံ မာရေတိယေဝ။
‘‘မဟိဠာမုခေါ ဥမ္မတ္တကော ဇာတော ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ မာရေတီ’’တိ ရညော အာရောစယိံသု။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပဟိဏိ ‘‘ဂစ္ဆ ပဏ္ဍိတ, ဇာနာဟိ ကေန ကာရဏေန သော ဒုဋ္ဌော ဇာတော’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ဂန္တွာ တဿ သရီရေ အရောဂဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဧသ ဒုဋ္ဌော ဇာတော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘အဒ္ဓါ အဝိဒူရေ ကေသဉ္စိ ဝစနံ သုတွာ ‘မံ ဧတေ သိက္ခာပေန္တီ’တိ သညာယ ဒုဋ္ဌော ဇာတော’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဟတ္ထိဂေါပကေ ပုစ္ဆိ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ဟတ္ထိသာလာယ သမီပေ ရတ္တိဘာဂေ ကေဟိစိ ကိဉ္စိ ကထိတပုဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘အာမ, သာမိ, စောရာ အာဂန္တွာ ကထယိံသူ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ ‘‘ဒေဝ, အညော ဟတ္ထိဿ သရီရေ ဝိကာရော နတ္ထိ, စောရာနံ ကထံ သုတွာ ဒုဋ္ဌော ဇာတော’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘သီလဝန္တေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဟတ္ထိသာလာယံ နိသီဒါပေတွာ သီလာစာရကထံ ကထာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ကာရေဟိ, တာတာ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော ဂန္တွာ သီလဝန္တေ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဟတ္ထိသာလာယံ နိသီဒါပေတွာ ‘‘သီလကထံ ကထေထ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ တေ ဟတ္ထိဿ အဝိဒူရေ နိသိန္နာ ‘‘န ကောစိ ပရာမသိတဗ္ဗော န မာရေတဗ္ဗော, သီလာစာရသမ္ပန္နေန ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယယုတ္တေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သီလကထံ ကထယိံသု။ သော တံ သုတွာ ‘‘မံ ဣမေ သိက္ခာပေန္တိ, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ သီလဝန္တေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ သီလဝါ အဟောသိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ, တာတ, သီလဝါ
ဇာတော’’တိ? ဗောဓိသတ္တော ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝရူပေါ ဒုဋ္ဌဟတ္ထီ ပဏ္ဍိတေ နိဿာယ ပေါရာဏကဓမ္မေယေဝ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပုရာဏစောရာန ဝစော နိသမ္မ, မဟိဠာမုခေါ ပေါထယမနွစာရီ၊
သုသညတာနဉှိ ဝစော နိသမ္မ, ဂဇုတ္တမော သဗ္ဗဂုဏေသု အဋ္ဌာ’’တိ။
တတ္ထ ပုရာဏစောရာနန္တိ ပေါရာဏစောရာနံ။ နိသမ္မာတိ သုတွာ, ပဌမံ စောရာနံ ဝစနံ သုတွာတိ အတ္ထော။ မဟိဠာမုခေါတိ ဟတ္ထိနိမုခေန သဒိသမုခေါ။ ယထာ မဟိဠာ ပုရတော ဩလောကိယမာနာ သောဘတိ, န ပစ္ဆတော, တထာ သောပိ ပုရတော ဩလောကိယမာနော သောဘတိ။ တသ္မာ ‘‘မဟိဠာမုခေါ’’တိဿ နာမံ အကံသု။ ပေါထယမနွစာရီတိ ပေါထယန္တော မာရေန္တော အနုစာရီ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သုသညတာနန္တိ သုဋ္ဌု သညတာနံ သီလဝန္တာနံ။ ဂဇုတ္တမောတိ ဥတ္တမဂဇော မင်္ဂလဟတ္ထီ။ သဗ္ဗဂုဏေသု အဋ္ဌာတိ သဗ္ဗေသု ပေါရာဏဂုဏေသု ပတိဋ္ဌိတော။ ရာဇာ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတဿာပိ အာသယံ ဇာနာတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ သော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ သဒ္ဓိံ ဗောဓိသတ္တေန ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဘိက္ခု ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေယေဝ ဘဇိ, စောရာနံ ဝစနံ သုတွာ စောရေ ဘဇိ, ဓမ္မိကာနံ ဝစနံ သုတွာ ဓမ္မိကေ ဘဇီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟိဠာမုခေါ ဝိပက္ခသေဝကဘိက္ခု အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, အမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟိဠာမုခဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၂၇] ၇။ အဘိဏှဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာလံ ကဗဠံ ပဒါတဝေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥပါသကဉ္စ မဟလ္လကတ္ထေရဉ္စ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဒွေ သဟာယကာ။ တေသု ဧကော ပဗ္ဗဇိတွာ ဒေဝသိကံ ဣတရဿ ဃရံ ဂစ္ဆတိ။ သော တဿ ဘိက္ခံ ဒတွာ သယမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတွာ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနာ အာလာပသလ္လာပေန နိသီဒိတွာ နဂရံ ပဝိသတိ, ဣတရောပိ နံ ယာဝ နဂရဒွါရာ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တတိ။ သော တေသံ ဝိဿာသော ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ တေသံ ဝိဿာသကထံ ကထေန္တာ ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ, တေ ‘‘ဣမာယ နာမ, ဘန္တေ’’တိ ကထယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဣမေ ဝိဿာသိကာ, ပုဗ္ဗေပိ ဝိဿာသိကာယေဝ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အမစ္စော အဟောသိ။ တဒါ ဧကော ကုက္ကုရော မင်္ဂလဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ မင်္ဂလဟတ္ထိဿ ဘုဉ္ဇနဋ္ဌာနေ ပတိတာနိ ဘတ္တသိတ္ထာနိ ခါဒတိ။ သော တေနေဝ ဘောဇနေန သံဝဒ္ဓမာနော မင်္ဂလဟတ္ထိဿ ဝိဿာသိကော ဇာတော ဟတ္ထိဿေဝ သန္တိကေ ဘုဉ္ဇတိ, ဥဘောပိ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ကောန္တိ။ သော ဟတ္ထီ နံ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ အပရာပရံ ကရောန္တော ကီဠတိ, ဥက္ခိပိတွာ ကုမ္ဘေ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ဂါမိကမနုဿော ဟတ္ထိဂေါပကဿ မူလံ ဒတွာ တံ ကုက္ကုရံ အာဒါယ အတ္တနော ဂါမံ အဂမာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သော ဟတ္ထီ ကုက္ကုရံ အပဿန္တော နေဝ ခါဒတိ န ပိဝတိ န နှာယတိ။ တမတ္ထံ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ပဟိဏိ ‘‘ဂစ္ဆ ပဏ္ဍိတ, ဇာနာဟိ ကိံကာရဏာ ဟတ္ထီ ဧဝံ ကရောတီ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဟတ္ထိဿ ဒုမ္မနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမဿ သရီရေ ရောဂေါ န ပညာယတိ, ကေနစိ ပနဿ သဒ္ဓိံ မိတ္တသန္ထဝေန ဘဝိတဗ္ဗံ, တံ အပဿန္တော ဧသ မညေ သောကာဘိဘူတော’’တိ ဟတ္ထိဂေါပကေ ပုစ္ဆိ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ဣမဿ ကေနစိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော’’တိ? ‘‘အာမ, အတ္ထိ သာမိ ဧကေန သုနခေန သဒ္ဓိံ ဗလဝါ မေတ္တီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ သော ဧတရဟီ’’တိ? ‘‘ဧကေန မနုဿေန နီတော’’တိ။ ‘‘ဇာနာထ ပနဿ နိဝါသနဋ္ဌာန’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမ, သာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘နတ္ထိ, ဒေဝ, ဟတ္ထိဿ ကောစိ
အာဗာဓော, ဧကေန ပနဿ သုနခေန သဒ္ဓိံ ဗလဝဝိဿာသော, တံ အပဿန္တော န ဘုဉ္ဇတိ မညေ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာလံ ကဗဠံ ပဒါတဝေ, န စ ပိဏ္ဍံ န ကုသေ န ဃံသိတုံ၊
မညာမိ အဘိဏှဒဿနာ, နာဂေါ သ္နေဟမကာသိ ကုက္ကုရေ’’တိ။
တတ္ထ နာလန္တိ န သမတ္ထော။ ကဗဠန္တိ ဘောဇနကာလေ ပဌမမေဝ ဒိန္နံ ကဋုကကဗဠံ။ ပဒါတဝေတိ ပအာဒါတဝေ, သန္ဓိဝသေန အာကာရလောပေါ ဝေဒိတဗ္ဗော, ဂဟေတုန္တိ အတ္ထော။ န စ ပိဏ္ဍန္တိ ဝဍ္ဎေတွာ ဒီယမာနံ ဘတ္တပိဏ္ဍမ္ပိ နာလံ ဂဟေတုံ။ န ကုသေတိ ခါဒနတ္ထာယ ဒိန္နာနိ တိဏာနိပိ နာလံ ဂဟေတုံ။ န ဃံသိတုန္တိ နှာပိယမာနော သရီရမ္ပိ ဃံသိတုံ နာလံ။ ဧဝံ ယံ ယံ သော ဟတ္ထီ ကာတုံ န သမတ္ထော, တံ တံ သဗ္ဗံ ရညော အာရောစေတွာ တဿ အသမတ္ထဘာဝေ အတ္တနာ သလ္လက္ခိတကာရဏံ အာရောစေန္တော ‘‘မညာမီ’’တိအာဒိမာဟ။
ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကာတဗ္ဗံ ပဏ္ဍိတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘‘အမှာကံ ကိရ မင်္ဂလဟတ္ထိဿ သဟာယံ သုနခံ ဧကော မနုဿော ဂဟေတွာ ဂတော, ယဿ ဃရေ တံ သုနခံ ပဿန္တိ, တဿ အယံ နာမ ဒဏ္ဍော’တိ ဘေရိံ စရာပေထ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တထာ ကာရေသိ။ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ သော ပုရိသော သုနခံ ဝိဿဇ္ဇေသိ, သုနခေါ ဝေဂေနာဂန္တွာ ဟတ္ထိဿ သန္တိကမေဝ အဂမာသိ။ ဟတ္ထီ တံ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ ကုမ္ဘေ ဌပေတွာ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ ကုမ္ဘာ ဩတာရေတွာ တေန ဘုတ္တေ ပစ္ဆာ အတ္တနာပိ ဘုဉ္ဇိ။ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတဿ အာသယံ ဇာနာတီ’’တိ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ဣဒါနေဝ ဝိဿာသိကာ, ပုဗ္ဗေပိ ဝိဿာသိကာယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ စတုသစ္စကထာယ ဝိနိဝဋ္ဋေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ဣဒံ စတုသစ္စကထာယ ဝိနိဝဋ္ဋနံ နာမ သဗ္ဗဇာတကေသုပိ အတ္ထိယေဝ။ မယံ ပန ယတ္ထဿ အာနိသံသော
တဒါ သုနခေါ ဥပါသကော အဟောသိ, ဟတ္ထီ မဟလ္လကတ္ထေရော, ရာဇာ အာနန္ဒော, အမစ္စပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
အဘိဏှဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၂၈] ၈။ နန္ဒိဝိသာလဇာတကဝဏ္ဏနာ
မနုညမေဝ ဘာသေယျာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ ဘိက္ခူနံ ဩမသဝါဒံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ကလဟံ ကရောန္တာ ပေသလေ ဘိက္ခူ ခုံသေန္တိ ဝမ္ဘေန္တိ ဩဝိဇ္ဈန္တိ, ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသန္တိ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ ဘိက္ခဝေါ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ဝိဂရဟိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဖရုသဝါစာ နာမ တိရစ္ဆာနဂတာနမ္ပိ အမနာပါ, ပုဗ္ဗေပိ ဧကော တိရစ္ဆာနဂတော အတ္တာနံ ဖရုသေန သမုဒါစရန္တံ သဟဿံ ပရာဇေသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ဂန္ဓာရရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဂေါယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထ နံ တရုဏဝစ္ဆကကာလေယေဝ ဧကော ဗြာဟ္မဏော ဂေါဒက္ခိဏာဒါယကာနံ သန္တိကာ လဘိတွာ ‘‘နန္ဒိဝိသာလော’’တိ နာမံ ကတွာ ပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ သမ္ပိယာယမာနော ယာဂုဘတ္တာဒီနိ ဒတွာ ပေါသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဝယပ္ပတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဣမိနာ ဗြာဟ္မဏေန ကိစ္ဆေန ပဋိဇဂ္ဂိတော, မယာ စ သဒ္ဓိံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အညော သမဓုရော ဂေါဏော နာမ နတ္ထိ, ယံနူနာဟံ အတ္တနော ဗလံ ဒဿေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါသာဝနိယံ ဒဒေယျ’’န္တိ သော ဧကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏံ အာဟ ‘‘ဂစ္ဆ, ဗြာဟ္မဏ, ဧကံ ဂေါဝိတ္တကသေဋ္ဌိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘မယှံ ဗလိဗဒ္ဒေါ အတိဗဒ္ဓံ သကဋသတံ ပဝဋ္ဋေတီ’တိ ဝတွာ သဟဿေန အဗ္ဘုတံ ကရောဟီ’’တိ။ သော ဗြာဟ္မဏော သေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသိ ‘‘ဣမသ္မိံ နဂရေ ကဿ ဂေါဏော ထာမသမ္ပန္နော’’တိ။ အထ နံ သေဋ္ဌိ ‘‘အသုကဿ စ အသုကဿ စာ’’တိ ဝတွာ ‘‘သကလနဂရေ ပန အမှာကံ ဂေါဏေဟိ သဒိသော နာမ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘မယှံ
ဧကော ဂေါဏော အတိဗဒ္ဓံ သကဋသတံ ပဝဋ္ဋေတုံ သမတ္ထော အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ‘‘ကုတော ဧဝရူပေါ ဂေါဏော’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘မယှံ ဂေဟေ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အဗ္ဘုတံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု ကရောမီ’’တိ သဟဿေန အဗ္ဘုတံ အကာသိ။
သော သကဋသတံ ဝါလုကာသက္ခရပါသာဏာနံယေဝ ပူရေတွာ ပဋိပါဋိယာ ဌပေတွာ သဗ္ဗာနိ အက္ခဗန္ဓနယောတ္တေန ဧကတော ဗန္ဓိတွာ နန္ဒိဝိသာလံ နှာပေတွာ ဂန္ဓပဉ္စင်္ဂုလိကံ ကတွာ ကဏ္ဌေ မာလံ ပိဠန္ဓိတွာ ပုရိမသကဋဓုရေ ဧကကမေဝ ယောဇေတွာ သယံ ဓုရေ နိသီဒိတွာ ပတောဒံ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ ကူဋ, ဝဟဿု ကူဋာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အယံ မံ အကူဋံ ကူဋဝါဒေန သမုဒါစရတီ’’တိ စတ္တာရော ပါဒေ ထမ္ဘေ ဝိယ နိစ္စလေ ကတွာ အဋ္ဌာသိ။ သေဋ္ဌိ တင်္ခဏညေဝ ဗြာဟ္မဏံ သဟဿံ အာဟရာပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော သဟဿပရာဇိတော ဂေါဏံ မုဉ္စိတွာ ဃရံ ဂန္တွာ သောကာဘိဘူတော နိပဇ္ဇိ။ နန္ဒိဝိသာလော စရိတွာ အာဂတော ဗြာဟ္မဏံ သောကာဘိဘူတံ ဒိသွာ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကိံ, ဗြာဟ္မဏ, နိဒ္ဒါယသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကုတော မေ, နိဒ္ဒါ, သဟဿပရာဇိတဿာတိ, ဗြာဟ္မဏ, မယာ ဧတ္တကံ ကာလံ တဝ ဂေဟေ ဝသန္တေန အတ္ထိ ကိဉ္စိ ဘာဇနံ ဝါ ဘိန္ဒိတပုဗ္ဗံ, ကောစိ ဝါ မဒ္ဒိတပုဗ္ဗော, အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန ဥစ္စာရပဿာဝေါ ကတပုဗ္ဗော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ တာတာ’’တိ။ အထ တွံ မံ ကသ္မာ ကူဋဝါဒေန သမုဒါစရသိ, တဝေဝေသော ဒေါသော, မယှံ ဒေါသော နတ္ထိ, ဂစ္ဆ, တေန သဒ္ဓိံ ဒွီဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ကရောဟိ, ကေဝလံ မံ အကူဋံ ကူဋဝါဒေန မာ သမုဒါစရသီတိ။
ဗြာဟ္မဏော တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂန္တွာ ဒွီဟိ သဟဿေဟိ အဗ္ဘုတံ ကတွာ ပုရိမနယေနေဝ သကဋသတံ အတိဗန္ဓိတွာ နန္ဒိဝိသာလံ မဏ္ဍေတွာ ပုရိမသကဋဓုရေ ယောဇေသိ။ ကထံ ယောဇေသီတိ? ယုဂံ ဓုရေ နိစ္စလံ ဗန္ဓိတွာ ဧကာယ ကောဋိယာ နန္ဒိဝိသာလံ ယောဇေတွာ ဧကံ ကောဋိံ ဓုရယောတ္တေန ပလိဝေဌေတွာ ယုဂကောဋိဉ္စ အက္ခပါဒဉ္စ နိဿာယ မုဏ္ဍရုက္ခဒဏ္ဍကံ ဒတွာ တေန ယောတ္တေန နိစ္စလံ ဗန္ဓိတွာ ဌပေသိ။ ဧဝဉှိ ကတေ ယုဂံ ဧတ္တော ဝါ ဣတော ဝါ န ဂစ္ဆတိ, သက္ကာ ဟောတိ ဧကေနေဝ ဂေါဏေန အာကဍ္ဎိတုံ။ အထဿ ဗြာဟ္မဏော ဓုရေ နိသီဒိတွာ နန္ဒိဝိသာလဿ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ ဘဒြ, ဝဟဿု, ဘန္ဒြာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော အတိဗဒ္ဓံ သကဋသတံ ဧကဝေဂေနေဝ အာကဍ္ဎိတွာ ပစ္ဆာ ဌိတံ သကဋံ ပုရတော ဌိတဿ သကဋဿ ဌာနေ
ဌပေသိ။ ဂေါဝိတ္တကသေဋ္ဌိ ပရာဇိတော ဗြာဟ္မဏဿ ဒွေ သဟဿာနိ အဒါသိ။ အညေပိ မနုဿာ ဗောဓိသတ္တဿ ဗဟုံ ဓနံ အဒံသု, သဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏဿေဝ အဟောသိ။ ဧဝံ သော ဗောဓိသတ္တံ နိဿာယ ဗဟုံ ဓနံ လဘိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဖရုသဝစနံ နာမ ကဿစိ မနာပ’’န္တိ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဂရဟိတွာ သိက္ခာပဒံ ပညပေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မနုညမေဝ ဘာသေယျ, နာမနုညံ ကုဒါစနံ၊
မနုညံ ဘာသမာနဿ, ဂရုံ ဘာရံ ဥဒဒ္ဓရိ၊
ဓနဉ္စ နံ အလာဘေသိ, တေန စတ္တမနော အဟူ’’တိ။
တတ္ထ မနုညမေဝ ဘာသေယျာတိ ပရေန သဒ္ဓိံ ဘာသမာနော စတုဒေါသဝိရဟိတံ မဓုရံ မနာပံ သဏှံ မုဒုကံ ပိယဝစနမေဝ ဘာသေယျ။ ဂရုံ ဘာရံ ဥဒဒ္ဓရီတိ နန္ဒိဝိသာလော ဗလိဗဒ္ဒေါ အမနာပံ ဘာသမာနဿ ဘာရံ အနုဒ္ဓရိတွာ ပစ္ဆာ မနာပံ ပိယဝစနံ ဘာသမာနဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဂရုံ ဘာရံ ဥဒ္ဓရိ, ဥဒ္ဓရိတွာ ကဍ္ဎိတွာ ပဝဋ္ဋေသီတိ အတ္ထော, ဒ-ကာရော ပနေတ္ထ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိဝသေန ပဒသန္ဓိကရော။
ဣတိ သတ္ထာ ‘‘မနုညမေဝ ဘာသေယျာ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော အဟောသိ, နန္ဒိဝိသာလော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နန္ဒိဝိသာလဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
ယတော ယတော ဂရု ဓုရန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ယမကပါဋိဟာရိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ သဒ္ဓိံ ဒေဝေါရောဟဏေန တေရသကနိပါတေ သရဘမိဂဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၃၄ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ပန ယမကပါဋိဟာရိယံ ကတွာ ဒေဝလောကေ တေမာသံ ဝသိတွာ မဟာပဝါရဏာယ သင်္ကဿနဂရဒွါရေ ဩရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဇေတဝနံ ပဝိဋ္ဌေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, တထာဂတော နာမ အသမဓုရော, တထာဂတေန ဝုဠှဓုရံ အညော ဝဟိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, ဆ သတ္ထာရော
‘မယမေဝ ပါဋိဟာရိယံ ကရိဿာမ, မယမေဝ ပါဋိဟာရိယံ ကရိဿာမာ’တိ ဝတွာ ဧကမ္ပိ ပါဋိဟာရိယံ န အကံသု, အဟော သတ္ထာ အသမဓုရော’’တိ သတ္ထု ဂုဏကထံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မယံ, ဘန္တေ, န အညာယ ကထာယ, ဧဝရူပါယ နာမ တုမှာကမေဝ ဂုဏကထာယာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနိ မယာ ဝုဠှဓုရံ ကော ဝဟိဿတိ, ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ အဟံ အတ္တနာ သမဓုရံ ကဉ္စိ နာလတ္ထ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂေါယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ အထ နံ သာမိကာ တရုဏဝစ္ဆကကာလေယေဝ ဧကိဿာ မဟလ္လိကာယ ဃရေ ဝသိတွာ တဿာ နိဝါသဝေတနတော ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အဒံသု။ သာ တံ ယာဂုဘတ္တာဒီဟိ ပဋိဇဂ္ဂမာနာ ပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဝဍ္ဎေသိ။ သော ‘‘အယျိကာကာဠကော’’ တွေဝ နာမံ ပညာယိတ္ထ။ ဝယပ္ပတ္တော စ အဉ္ဇနဝဏ္ဏော ဟုတွာ ဂါမဂေါဏေဟိ သဒ္ဓိံ စရတိ, သီလာစာရသမ္ပန္နော အဟောသိ။ ဂါမဒါရကာ သိင်္ဂေသုပိ ကဏ္ဏေသုပိ ဂလေပိ ဂဟေတွာ ဩလမ္ဗန္တိ, နင်္ဂုဋ္ဌေပိ ဂဟေတွာ ကီဠန္တိ, ပိဋ္ဌိယမ္ပိ နိသီဒန္တိ။ သော ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ မာတာ ဒုဂ္ဂတာ, မံ ပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဒုက္ခေန ပေါသေသိ, ယံနူနာဟံ ဘတိံ ကတွာ ဣမံ ဒုဂ္ဂတဘာဝတော မောစေယျ’’န္တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဘတိံ ဥပဓာရေန္တော စရတိ။
အထေကဒိဝသံ ဧကော သတ္ထဝါဟပုတ္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဝိသမတိတ္ထံ သမ္ပတ္တော, တဿ ဂေါဏာ သကဋာနိ ဥတ္တာရေတုံ န သက္ကောန္တိ, ပဉ္စသု သကဋသတေသု ဂေါဏာ ယုဂပရမ္ပရာယ ယောဇိတာ ဧကမ္ပိ သကဋံ ဥတ္တာရေတုံ နာသက္ခိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဂါမဂေါဏေဟိ သဒ္ဓိံ တတ္ထ သမီပေ စရတိ။ သတ္ထဝါဟပုတ္တောပိ ဂေါသုတ္တဝိတ္တကော, သော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ဧတေသံ ဂုန္နံ အန္တရေ ဣမာနိ သကဋာနိ ဥတ္တာရေတုံ သမတ္ထော ဥသဘာဇာနီယော’’တိ ဥပဓာရယမာနော ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ အာဇာနီယော သက္ခိဿတိ မယှံ သကဋာနိ ဥတ္တာရေတုံ, ကော နု ခေါ အဿ သာမိကော’’တိ ဂေါပါလကေ ပုစ္ဆိ ‘‘ကော နု ခေါ ဘော ဣမဿ သာမိကော, အဟံ ဣမံ သကဋေ ယောဇေတွာ သကဋေသု ဥတ္တာရိတေသု ဝေတနံ ဒဿာမီ’’တိ။ တေ အာဟံသု ‘‘ဂဟေတွာ နံ ယောဇေထ, နတ္ထိ ဣမဿ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သာမိကော’’တိ။ သော နံ နာသာယ ရဇ္ဇုကေန ဗန္ဓိတွာ အာကဍ္ဎေန္တော စာလေတုမ္ပိ နာသက္ခိ။ ဗောဓိသတ္တော ကိရ ‘‘ဘတိယာ
ကထိတာယ ဂမိဿာမီ’’တိ န အဂမာသိ။ သတ္ထဝါဟပုတ္တော တဿာဓိပ္ပါယံ ဉတွာ ‘‘သာမိ, တယာ ပဉ္စသု သကဋသတေသု ဥတ္တာရိတေသု ဧကေကဿ သကဋဿ ဒွေ ဒွေ ကဟာပဏေ ဘတိံ ကတွာ သဟဿံ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော သယမေဝ အဂမာသိ။ အထ နံ ပုရိသာ ပုရိမသကဋေသု ယောဇေသုံ။ အထ နံ ဧကဝေဂေနေဝ ဥက္ခိပိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗသကဋာနိ ဥတ္တာရေသိ။
သတ္ထဝါဟပုတ္တော ဧကေကဿ သကဋဿ ဧကေကံ ကတွာ ပဉ္စသတာနိ ဘဏ္ဍိကံ ကတွာ တဿ ဂလေ ဗန္ဓိ။ သော ‘‘အယံ မယှံ ယထာပရိစ္ဆိန္နံ ဘတိံ န ဒေတိ, န ဒါနိဿ ဂန္တုံ ဒဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ သဗ္ဗပုရိမသကဋဿ ပုရတော မဂ္ဂံ နိဝါရေတွာ အဋ္ဌာသိ။ အပနေတုံ ဝါယမန္တာပိ နံ အပနေတုံ နာသက္ခိံသု။ သတ္ထဝါဟပုတ္တော ‘‘ဇာနာတိ မညေ ဧသ အတ္တနော ဘတိယာ ဦနဘာဝ’’န္တိ ဧကေကသ္မိံ သကဋေ ဒွေ ဒွေ ကတွာ သဟဿဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘အယံ တေ သကဋုတ္တရဏဘတီ’’တိ ဂီဝါယံ လဂ္ဂေသိ။ သော သဟဿဘဏ္ဍိကံ အာဒါယ မာတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဂါမဒါရကာ ‘‘ကိံ နာမေတံ အယျိကာကာဠကဿ ဂလေ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အာဂစ္ဆန္တိ။ သော တေ အနုဗန္ဓိတွာ ဒူရတောဝ ပလာပေန္တော မာတု သန္တိကံ ဂတော။ ပဉ္စန္နံ ပန သကဋသတာနံ ဥတ္တာရိတတ္တာ ရတ္တေဟိ အက္ခီဟိ ကိလန္တရူပေါ ပညာယိတ္ထ။ အယျိကာ တဿ ဂီဝါယ သဟဿတ္ထဝိကံ ဒိသွာ ‘‘တာတ, အယံ တေ ကဟံ လဒ္ဓါ’’တိ ဂေါပါလကဒါရကေ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘တာတ, ကိံ အဟံ တယာ လဒ္ဓဘတိယာ ဇီဝိတုကာမာ, ကိံကာရဏာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အနုဘောသီ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥဏှောဒကေန နှာပေတွာ သကလသရီရံ တေလေန မက္ခေတွာ ပါနီယံ ပါယေတွာ သပ္ပါယံ ဘောဇနံ ဘောဇေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဒ္ဓိံ ဗောဓိသတ္တေန ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ အသမဓုရော, ပုဗ္ဗေပိ အသမဓုရောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယတော ယတော ဂရု ဓုရံ, ယတော ဂမ္ဘီရဝတ္တနီ၊
တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တိ, သွာဿု တံ ဝဟတေ ဓုရ’’န္တိ။
တတ္ထ ယတော ယတော ဂရု ဓုရန္တိ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဌာနေ ဓုရံ ဂရု ဘာရိယံ ဟောတိ, အညေ ဗလိဗဒ္ဒါ ဥက္ခိပိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ယတော-
ဂမ္ဘီရဝတ္တနီတိ ဝတ္တန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝတ္တနီ, မဂ္ဂဿေတံ နာမံ, ယသ္မိံ ဌာနေ ဥဒကစိက္ခလ္လမဟန္တတာယ ဝါ ဝိသမစ္ဆိန္နတဋဘာဝေန ဝါ မဂ္ဂေါ ဂမ္ဘီရော ဟောတီတိ အတ္ထော။ တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တီတိ ဧတ္ထ အဿူတိ နိပါတမတ္တံ, တဒါ ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ ယဒါ ဓုရဉ္စ ဂရု ဟောတိ မဂ္ဂေါ စ ဂမ္ဘီရော, တဒါ အညေ ဗလိဗဒ္ဒေ အပနေတွာ ကဏှမေဝ ယောဇေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သွာဿု တံ ဝဟတေ ဓုရန္တိ ဧတ္ထာပိ အဿူတိ နိပါတမတ္တမေဝ, သော တံ ဓုရံ ဝဟတီတိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘တဒါ, ဘိက္ခဝေ, ကဏှောဝ တံ ဓုရံ ဝဟတီ’’တိ ဒဿေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟလ္လိကာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ အဟောသိ, အယျိကာကာဠကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကဏှဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၃၀] ၁၀။ မုနိကဇာတကဝဏ္ဏနာ
မာ မုနိကဿ ပိဟယီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ထုလ္လကုမာရိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ တေရသကနိပါတေ စူဠနာရဒကဿပဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၄၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နိဿာယာ’’တိ? ‘‘ထုလ္လကုမာရိကာပလောဘနံ ဘန္တေ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု ဧသာ တဝ အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဣမိဿာ ဝိဝါဟဒိဝသေ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ မဟာဇနဿ ဥတ္တရိဘင်္ဂဘာဝံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဧကဿ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဂေဟေ ဂေါယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ ‘‘မဟာလောဟိတော’’တိ နာမေန, ကနိဋ္ဌဘာတာပိဿ စူဠလောဟိတော နာမ အဟောသိ။ တေယေဝ ဒွေ ဘာတိကေ နိဿာယ တသ္မိံ ကုလေ ကမ္မဓုရံ ဝတ္တတိ။ တသ္မိံ ပန ကုလေ ဧကာ ကုမာရိကာ အတ္ထိ, တံ ဧကော နဂရဝါသီ ကုလပုတ္တော အတ္တနော ပုတ္တဿ ဝါရေသိ။ တဿာ မာတာပိတရော ‘‘ကုမာရိကာယ ဝိဝါဟကာလေ အာဂတာနံ ပါဟုနကာနံ ဥတ္တရိဘင်္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ယာဂုဘတ္တံ ဒတွာ မုနိကံ နာမ သူကရံ ပေါသေသုံ။ တံ ဒိသွာ
စူဠလောဟိတော ဘာတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဣမသ္မိံ ကုလေ ကမ္မဓုရံ ဝတ္တမာနံ အမှေ ဒွေ ဘာတိကေ နိဿာယ ဝတ္တတိ, ဣမေ ပန အမှာကံ တိဏပလာလာဒီနေဝ ဒေန္တိ, သူကရံ ယာဂုဘတ္တေန ပေါသေန္တိ, ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ဧသ ဧတံ လဘတီ’’တိ။ အထဿ ဘာတာ ‘‘တာတ စူဠလောဟိတ, မာ တွံ ဧတဿ ဘောဇနံ ပိဟယိ, အယံ သူကရော မရဏဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ။ ဧတိဿာ ဟိ ကုမာရိကာယ ဝိဝါဟကာလေ အာဂတာနံ ပါဟုနကာနံ ဥတ္တရိဘင်္ဂေါ ဘဝိဿတီတိ ဣမေ ဧတံ သူကရံ ပေါသေန္တိ, ဣတော ကတိပါဟစ္စယေန တေ မနုဿာ အာဂမိဿန္တိ, အထ နံ သူကရံ ပါဒေသု ဂဟေတွာ ကဍ္ဎေန္တာ ဟေဋ္ဌာမဉ္စတော နီဟရိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ပါဟုနကာနံ သူပဗျဉ္ဇနံ ကရိယမာနံ ပဿိဿသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ မုနိကဿ ပိဟယိ, အာတုရန္နာနိ ဘုဉ္ဇတိ၊
အပ္ပေါဿုက္ကော ဘုသံ ခါဒ, ဧတံ ဒီဃာယုလက္ခဏ’’န္တိ။
တတ္ထ မာ မုနိကဿ ပိဟယီတိ မုနိကဿ ဘောဇနေ ပိဟံ မာ ဥပ္ပါဒယိ, ‘‘ဧသ မုနိကော သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ မာ မုနိကဿ ပိဟယိ, ‘‘ကဒါ နု ခေါ အဟမ္ပိ ဧဝံ သုခိတော ဘဝေယျ’’န္တိ မာ မုနိကဘာဝံ ပတ္ထယိ။ အယဉှိ အာတုရန္နာနိ ဘုဉ္ဇတိ။ အာတုရန္နာနီတိ မရဏဘောဇနာနိ။ အပ္ပေါဿုက္ကော ဘုသံ ခါဒါတိ တဿ ဘောဇနေ နိရုဿုက္ကော ဟုတွာ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ဘုသံ ခါဒ။ ဧတံ ဒီဃာယုလက္ခဏန္တိ ဧတံ ဒီဃာယုဘာဝဿ ကာရဏံ။ တတော န စိရဿေဝ တေ မနုဿာ အာဂမိံသု, မုနိကံ ဃာတေတွာ နာနပ္ပကာရေဟိ ပစိံသု။ ဗောဓိသတ္တော စူဠလောဟိတံ အာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, တာတ, မုနိကော’’တိ။ ဒိဋ္ဌံ မေ, ဘာတိက, မုနိကဿ ဘောဇနဖလံ, ဧတဿ ဘောဇနတော သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန အမှာကံ တိဏပလာလဘုသမတ္တမေဝ ဥတ္တမဉ္စ အနဝဇ္ဇဉ္စ ဒီဃာယုလက္ခဏဉ္စာတိ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ခေါ တွံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေပိ ဣမံ ကုမာရိကံ နိဿာယ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ မဟာဇနဿ ဥတ္တရိဘင်္ဂဘာဝံ ဂတော’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ
သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မုနိကသူကရော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အဟောသိ, ထုလ္လကုမာရိကာ ဧသာ ဧဝ, စူဠလောဟိတော အာနန္ဒော, မဟာလောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မုနိကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကုရုင်္ဂဝဂ္ဂေါ တတိယော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုရုင်္ဂံ ကုက္ကုရဉ္စေဝ, ဘောဇာဇာနီယဉ္စ အာဇညံ၊
တိတ္ထံ မဟိဠာမုခါဘိဏှံ, နန္ဒိကဏှဉ္စ မုနိကန္တိ။
၄။ ကုလာဝကဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၃၁] ၁။ ကုလာဝကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကုလာဝကာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အပရိဿာဝေတွာ ပါနီယံ ပီတံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိတော ကိရ ဒွေ သဟာယကာ ဒဟရဘိက္ခူ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဖာသုကဋ္ဌာနေ ယထာဇ္ဈာသယံ ဝသိတွာ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဿိဿာမာ’’တိ ပုန တတော နိက္ခမိတွာ ဇေတဝနာဘိမုခါ ပါယိံသု။ ဧကဿ ဟတ္ထေ ပရိဿာဝနံ အတ္ထိ, ဧကဿ နတ္ထိ။ ဒွေပိ ဧကတော ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ ပိဝန္တိ။ တေ ဧကဒိဝသံ ဝိဝါဒံ အကံသု။ ပရိဿာဝနသာမိကော ဣတရဿ ပရိဿာဝနံ အဒတွာ သယမေဝ ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ ပိဝိ, ဣတရော ပန ပရိဿာဝနံ အလဘိတွာ ပိပါသံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော အပရိဿာဝေတွာ ပါနီယံ ပိဝိ။ တေ ဥဘောပိ အနုပုဗ္ဗေန ဇေတဝနံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ သမ္မောဒနီယံ ကထံ ကထေတွာ ‘‘ကုတော အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, မယံ ကောသလဇနပဒေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဝသိတွာ တတော နိက္ခမိတွာ တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ အာဂတာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ သမဂ္ဂါ အာဂတတ္ထာ’’တိ? အပရိဿာဝနကော အာဟ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, အန္တရာမဂ္ဂေ မယာ သဒ္ဓိံ ဝိဝါဒံ ကတွာ ပရိဿာဝနံ နာဒါသီ’’တိ။ ဣတရောပိ အာဟ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, အပရိဿာဝေတွာဝ ဇာနံ သပါဏကံ ဥဒကံ ပိဝီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဇာနံ သပါဏကံ ဥဒကံ ပိဝီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အပရိဿာဝိတံ ဥဒကံ
ပိဝိန္တိ။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ဒေဝနဂရေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တာ ယုဒ္ဓပရာဇိတာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေန ပလာယန္တာ ‘ဣဿရိယံ နိဿာယ ပါဏဝဓံ န ကရိဿာမာ’တိ တာဝ မဟန္တံ ယသံ ပရိစ္စဇိတွာ သုပဏ္ဏပေါတကာနံ ဇီဝိတံ ဒတွာ ရထံ နိဝတ္တယိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟေ ဧကော မာဂဓရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ယထာ ဧတရဟိ သက္ကော ပုရိမတ္တဘာဝေ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမကေ နိဗ္ဗတ္တိ, ဧဝံ တသ္မိံယေဝ မစလဂါမကေ မဟာကုလဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စဿ ‘‘မဃကုမာရော’’တွေဝ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ‘‘မဃမာဏဝေါ’’တိ ပညာယိတ္ထ။ အထဿ မာတာပိတရော သမာနဇာတိကကုလတော ဒါရိကံ အာနယိံသု။ သော ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎမာနော ဒါနပတိ အဟောသိ, ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခတိ။ တသ္မိဉ္စ ဂါမေ တေတ္တိံသေဝ ကုလာနိ ဟောန္တိ, တေပိ တေတ္တိံသ ကုလာ မနုဿာ ဧကဒိဝသံ ဂါမမဇ္ဈေ ဌတွာ ဂါမကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ဌိတဋ္ဌာနေ ပါဒေဟိ ပံသုံ ဝိယူဟိတွာ တံ ပဒေသံ ရမဏီယံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ, အထညော ဧကော အာဂန္တွာ တသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော။ ဗောဓိသတ္တော အပရံ ဌာနံ ရမဏီယံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ, တတြာပိ အညော ဌိတော။ ဗောဓိသတ္တော အပရမ္ပိ အပရမ္ပီတိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဌိတဋ္ဌာနံ ရမဏီယံ ကတွာ အပရေန သမယေန တသ္မိံ ဌာနေ မဏ္ဍပံ ကာရေသိ, မဏ္ဍပမ္ပိ အပနေတွာ သာလံ ကာရေသိ, တတ္ထ ဖလကာသနာနိ သန္ထရိတွာ ပါနီယစာဋိံ ဌပေသိ။
အပရေန သမယေန တေပိ တေတ္တိံသဇနာ ဗောဓိသတ္တေန သမာနစ္ဆန္ဒာ အဟေသုံ။ တေ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပုညာနိ ကရောန္တော ဝိစရတိ။ တေပိ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ပုညာနိ ကရောန္တာ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ဝါသိဖရသုမုသလဟတ္ထာ စတုမဟာပထာဒီသု မုသလေန ပါသာဏေ ဥဗ္ဗတ္တေတွာ ပဝဋ္ဋေန္တိ, ယာနာနံ အက္ခပဋိဃာတရုက္ခေ ဟရန္တိ, ဝိသမံ သမံ ကရောန္တိ, သေတုံ အတ္ထရန္တိ, ပေါက္ခရဏိယော ခဏန္တိ, သာလံ ကရောန္တိ, ဒါနာနိ ဒေန္တိ, သီလာနိ ရက္ခန္တိ။ ဧဝံ ယေဘုယျေန သကလဂါမဝါသိနော ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ သီလာနိ ရက္ခိံသု။
အထ နေသံ ဂါမဘောဇကော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ ဧတေသု သုရံ ပိဝန္တေသု ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တေသု စာဋိကဟာပဏာဒိဝသေန စေဝ ဒဏ္ဍဗလိဝသေန စ ဓနံ လဘာမိ, ဣဒါနိ ပန မဃော မာဏဝေါ သီလံ ရက္ခာပေတိ, တေသံ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကာတုံ န ဒေတိ, ဣဒါနိ ပန တေ ပဉ္စ သီလာနိ န ရက္ခာပေဿာမီ’’တိ ကုဒ္ဓေါ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, ဗဟူ စောရာ ဂါမဃာတာဒီနိ ကရောန္တာ ဝိစရန္တီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, တေ အာနေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဂန္တွာ သဗ္ဗေပိ တေ ဗန္ဓိတွာ အာနေတွာ ‘‘အာနီတာ, ဒေဝ, စောရာ’’တိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တေသံ ကမ္မံ အသောဓေတွာဝ ‘‘ဟတ္ထိနာ နေ မဒ္ဒါပေထာ’’တိ အာဟ။ တတော သဗ္ဗေပိ တေ ရာဇင်္ဂဏေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဟတ္ထိံ အာနယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော တေသံ ဩဝါဒံ အဒါသိ ‘‘တုမှေ သီလာနိ အာဝဇ္ဇေထ, ပေသုညကာရကေ စ ရညေ စ ဟတ္ထိမှိ စ အတ္တနော သရီရေ စ ဧကသဒိသမေဝ မေတ္တံ ဘာဝေထာ’’တိ။ တေ တထာ အကံသု။ အထ နေသံ မဒ္ဒနတ္ထာယ ဟတ္ထိံ ဥပနေသုံ။ သော ဥပနီယမာနောပိ န ဥပဂစ္ဆတိ, မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိတွာ ပလာယတိ။ အညံ အညံ ဟတ္ထိံ အာနယိံသု, တေပိ တထေဝ ပလာယိံသု။
ရာဇာ ‘‘ဧတေသံ ဟတ္ထေ ကိဉ္စိ ဩသဓံ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဝိစိနထာ’’တိ အာဟ။ ဝိစိနန္တာ အဒိသွာ ‘‘နတ္ထိ, ဒေဝါ’’တိ အာဟံသု။ တေန ဟိ ကိဉ္စိ မန္တံ ပရိဝတ္တေဿန္တိ, ပုစ္ဆထ နေ ‘‘အတ္ထိ ဝေါ ပရိဝတ္တနမန္တော’’တိ? ရာဇပုရိသာ ပုစ္ဆိံသု, ဗောဓိသတ္တော ‘‘အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ရာဇပုရိသာ ‘‘အတ္ထိ ကိရ, ဒေဝါ’’တိ အာရောစယိံသု, ရာဇာ သဗ္ဗေပိ တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တုမှာကံ ဇာနနမန္တံ ကထေထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော အဝေါစ ‘‘ဒေဝ, အညော အမှာကံ မန္တော နာမ နတ္ထိ, အမှေ ပန တေတ္တိံသမတ္တာ ဇနာ ပါဏံ န ဟနာမ, အဒိန္နံ နာဒိယာမ, မိစ္ဆာစာရံ န စရာမ, မုသာဝါဒံ န ဘဏာမ, မဇ္ဇံ န ပိဝါမ, မေတ္တံ ဘာဝေမ, ဒါနံ ဒေမ, မဂ္ဂံ သမံ ကရောမ, ပေါက္ခရဏိယော ခဏာမ, သာလံ ကရောမ, အယံ အမှာကံ မန္တော စ ပရိတ္တဉ္စ ဝုဍ္ဎိ စာ’’တိ။ ရာဇာ တေသံ ပသန္နော ပေသုညကာရကဿ သဗ္ဗံ ဂေဟဝိဘဝံ တဉ္စ တေသံယေဝ ဒါသံ ကတွာ အဒါသိ, တံ ဟတ္ထိဉ္စ ဂါမဉ္စ တေသံယေဝ အဒါသိ။
တေ တတော ပဋ္ဌာယ ယထာရုစိယာ ပုညာနိ ကရောန္တာ ‘‘စတုမဟာပထေ မဟန္တံ သာလံ ကာရေဿာမာ’’တိ ဝဍ္ဎကိံ ပက္ကောသာပေတွာ
သာလံ ပဋ္ဌပေသုံ။ မာတုဂါမေသု ပန ဝိဂတစ္ဆန္ဒတာယ တဿာ သာလာယ မာတုဂါမာနံ ပတ္တိံ နာဒံသု။ တေန စ သမယေန ဗောဓိသတ္တဿ ဂေဟေ သုဓမ္မာ, စိတ္တာ, နန္ဒာ, သုဇာတိ စတဿော ဣတ္ထိယော ဟောန္တိ။ တာသု သုဓမ္မာ ဝဍ္ဎကိနာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ‘‘ဘာတိက, ဣမိဿာ သာလာယ မံ ဇေဋ္ဌိကံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ လဉ္ဇံ အဒါသိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပဌမမေဝ ကဏ္ဏိကာရုက္ခံ သုက္ခာပေတွာ တစ္ဆေတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ ကဏ္ဏိကံ နိဋ္ဌာပေတွာ ဝတ္ထေန ပလိဝေဌေတွာ ဌပေသိ။ အထ သာလံ နိဋ္ဌာပေတွာ ကဏ္ဏိကာရောပနကာလေ ‘‘အဟော, အယျာ, ဧကံ န သရိမှာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ နာမ, ဘော’’တိ။ ‘‘ကဏ္ဏိကာ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ဟောတု အာဟရိဿာမာ’’တိ? ‘‘ဣဒါနိ ဆိန္နရုက္ခေန ကာတုံ န သက္ကာ, ပုဗ္ဗေယေဝ ဆိန္ဒိတွာ တစ္ဆေတွာ ဝိဇ္ဈိတွာ ဌပိတကဏ္ဏိကာ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘သစေ ကဿစိ ဂေဟေ နိဋ္ဌာပေတွာ ဌပိတာ ဝိက္ကာယိကကဏ္ဏိကာ အတ္ထိ, သာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ’’တိ။ တေ ပရိယေသန္တာ သုဓမ္မာယ ဂေဟေ ဒိသွာ မူလေန န လဘိံသု။ ‘‘သစေ မံ သာလာယ ပတ္တိကံ ကရောထ, ဒဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န မယံ မာတုဂါမာနံ ပတ္တိံ ဒမှာ’’တိ အာဟံသု။
အထ နေ ဝဍ္ဎကီ အာဟ ‘‘အယျာ, တုမှေ ကိံ ကထေထ, ဌပေတွာ ဗြဟ္မလောကံ အညံ မာတုဂါမရဟိတဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ, ဂဏှထ ကဏ္ဏိကံ, ဧဝံ သန္တေ အမှာကံ ကမ္မံ နိဋ္ဌံ ဂမိဿတီ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ကဏ္ဏိကံ ဂဟေတွာ သာလံ နိဋ္ဌာပေတွာ အာသနဖလကာနိ သန္ထရိတွာ ပါနီယစာဋိယော ဌပေတွာ ယာဂုဘတ္တံ နိဗန္ဓိံသု။ သာလံ ပါကာရေန ပရိက္ခိပိတွာ ဒွါရံ ယောဇေတွာ အန္တောပါကာရေ ဝါလုကံ အာကိရိတွာ ဗဟိပါကာရေ တာလပန္တိယော ရောပေသုံ။ စိတ္တာပိ တသ္မိံ ဌာနေ ဥယျာနံ ကာရေသိ, ‘‘ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂရုက္ခော အသုကော နာမ တသ္မိံ နတ္ထီ’’တိ နာဟောသိ။ နန္ဒာပိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ပေါက္ခရဏိံ ကာရေသိ ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ ပဒုမေဟိ သဉ္ဆန္နံ ရမဏီယံ။ သုဇာ န ကိဉ္စိ အကာသိ။
ဗောဓိသတ္တော မာတု ဥပဋ္ဌာနံ ပိတု ဥပဋ္ဌာနံ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မံ သစ္စဝါစံ အဖရုသဝါစံ အပိသုဏဝါစံ မစ္ဆေရဝိနယန္တိ ဣမာနိ သတ္တ ဝတပဒါနိ ပူရေတွာ –
‘‘မာတာပေတ္တိဘရံ ဇန္တုံ, ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနံ၊
သဏှံ သခိလသမ္ဘာသံ, ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ။
‘‘မစ္ဆေရဝိနယေ ယုတ္တံ, သစ္စံ ကောဓာဘိဘုံ နရံ၊
တံ ဝေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ, အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၂၅၇) –
ဧဝံ ပသံသိယဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, တေပိဿ သဟာယာ တတ္ထေဝ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ တသ္မိံ ကာလေ တာဝတိံသဘဝနေ အသုရာ ပဋိဝသန္တိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘‘ကိံ နော သာဓာရဏေန ရဇ္ဇေနာ’’တိ အသုရေ ဒိဗ္ဗပါနံ ပါယေတွာ မတ္တေ သမာနေ ပါဒေသု ဂါဟာပေတွာ သိနေရုပဗ္ဗတပါဒေ ခိပါပေသိ။ တေ အသုရဘဝနမေဝ သမ္ပာပုဏိံသု။
အသုရဘဝနံ နာမ သိနေရုဿ ဟေဋ္ဌိမတလေ တာဝတိံသဒေဝလောကပ္ပမာဏမေဝ, တတ္ထ ဒေဝါနံ ပါရိစ္ဆတ္တကော ဝိယ စိတ္တပါဋလိ နာမ ကပ္ပဋ္ဌိယရုက္ခော ဟောတိ။ တေ စိတ္တပါဋလိယာ ပုပ္ဖိတာယ ဇာနန္တိ ‘‘နာယံ အမှာကံ ဒေဝလောကော, ဒေဝလောကသ္မိဉှိ ပါရိစ္ဆတ္တကော ပုပ္ဖတီ’’တိ။ အထ တေ ‘‘ဇရသက္ကော အမှေ မတ္တေ ကတွာ မဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ခိပိတွာ အမှာကံ ဒေဝနဂရံ ဂဏှိ, တေ မယံ တေန သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ အမှာကံ ဒေဝနဂရမေဝ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ကိပိလ္လိကာ ဝိယ ထမ္ဘံ သိနေရုံ အနုသဉ္စရမာနာ ဥဋ္ဌဟိံသု။ သက္ကော ‘‘အသုရာ ကိရ ဥဋ္ဌိတာ’’တိ သုတွာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေယေဝ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ယုဇ္ဈမာနော တေဟိ ပရာဇိတော ဒိယဍ္ဎယောဇနသတိကေန ဝေဇယန္တရထေန ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒဿ မတ္ထကေန ပလာယိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ အထဿ ရထော သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေန ဝေဂေန ဂစ္ဆန္တော သိမ္ဗလိဝနံ ပက္ခန္တော, တဿ ဂမနမဂ္ဂေ သိမ္ဗလိဝနံ နဠဝနံ ဝိယ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ပတတိ။ သုပဏ္ဏပေါတကာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ပရိပတန္တာ မဟာဝိရဝံ ရဝိံသု။ သက္ကော မာတလိံ ပုစ္ဆိ ‘‘သမ္မ မာတလိ, ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသ, အတိကာရုညရဝေါ ဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ, တုမှာကံ ရထဝေဂေန ဝိစုဏ္ဏိတေ သိမ္ဗလိဝနေ ပတန္တေ သုပဏ္ဏပေါတကာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ဧကဝိရဝံ ဝိရဝန္တီ’’တိ။
မဟာသတ္တော ‘‘သမ္မ မာတလိ, မာ အမှေ နိဿာယ ဧတေ ကိလမန္တု, န မယံ ဣဿရိယံ နိဿာယ ပါဏဝဓကမ္မံ ကရောမ, ဧတေသံ ပန အတ္ထာယ မယံ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ အသုရာနံ ဒဿာမ, နိဝတ္တယေတံ ရထ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကုလာဝကာ မာတလိ သိမ္ဗလိသ္မိံ, ဤသာမုခေန ပရိဝဇ္ဇယဿု၊
ကာမံ စဇာမ အသုရေသု ပါဏံ, မာမေ ဒိဇာ ဝိကုလာဝါ အဟေသု’’န္တိ။
တတ္ထ ကုလာဝကာတိ သုပဏ္ဏပေါတကာ။ မာတလီတိ သာရထိံ အာမန္တေသိ။ သိမ္ဗလိသ္မိန္တိ ပဿ ဧတေ သိမ္ဗလိရုက္ခေ ဩလမ္ဗန္တာ ဌိတာတိ ဒဿေတိ။ ဤသာမုခေန ပရိဝဇ္ဇယဿူတိ ဧတေ ဧတဿ ရထဿ ဤသာမုခေန ယထာ န ဟညန္တိ, ဧဝံ တေ ပရိဝဇ္ဇယဿု။ ကာမံ စဇာမ အသုရေသု ပါဏန္တိ ယဒိ အမှေသု အသုရာနံ ပါဏံ စဇန္တေသု ဧတေသံ သောတ္ထိ ဟောတိ, ကာမံ စဇာမ ဧကံသေနေဝ မယံ အသုရေသု အမှာကံ ပါဏံ စဇာမ။ မာမေ ဒိဇာ ဝိကုလာဝါ အဟေသုန္တိ ဣမေ ပန ဒိဇာ ဣမေ ဂရုဠပေါတကာ ဝိဒ္ဓသ္တဝိစုဏ္ဏိတကုလာဝကတာယ ဝိကုလာဝါ မာ အဟေသုံ, မာ အမှာကံ ဒုက္ခံ ဧတေသံ ဥပရိ ခိပ, နိဝတ္တယ နိဝတ္တယ ရထန္တိ။ မာတလိသင်္ဂါဟကော တဿ ဝစနံ သုတွာ ရထံ နိဝတ္တေတွာ အညေန မဂ္ဂေန ဒေဝလောကာဘိမုခံ အကာသိ။ အသုရာ ပန တံ နိဝတ္တယမာနမေဝ ဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါ အညေဟိပိ စက္ကဝါဠေဟိ သက္ကာ အာဂစ္ဆန္တိ, ဗလံ လဘိတွာ ရထော နိဝတ္တော ဘဝိဿတီ’’တိ မရဏဘယဘီတာ ပလာယိတွာ အသုရဘဝနမေဝ ပဝိသိံသု။
သက္ကောပိ ဒေဝနဂရံ ပဝိသိတွာ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝဂဏေန ပရိဝုတော နဂရမဇ္ဈေ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ယောဇနသဟဿုဗ္ဗေဓော ဝေဇယန္တပါသာဒေါ ဥဋ္ဌဟိ။ ဝိဇယန္တေ ဥဋ္ဌိတတ္တာ ‘‘ဝေဇယန္တော’’ တွေဝ နာမံ အကံသု။ အထ သက္ကော ပုန အသုရာနံ အနာဂမနတ္ထာယ ပဉ္စသု ဌာနေသု အာရက္ခံ ဌပေသိ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –
‘‘အန္တရာ ဒွိန္နံ အယုဇ္ဈပုရာနံ, ပဉ္စဝိဓာ ဌပိတာ အဘိရက္ခာ၊
ဥရဂကရောဋိပယဿ စ ဟာရီ, မဒနယုတာ စတုရော စ မဟန္တာ’’တိ။ (သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၄၇)၊
ဒွေ နဂရာနိပိ ယုဒ္ဓေန ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အယုဇ္ဈပုရာနိ နာမ ဇာတာနိ ဒေဝနဂရဉ္စ အသုရနဂရဉ္စ။ ယဒါ ဟိ အသုရာ ဗလဝန္တာ ဟောန္တိ, အထ ဒေဝေဟိ ပလာယိတွာ ဒေဝနဂရံ ပဝိသိတွာ ဒွါရေ ပိဟိတေ အသုရာနံ
သတသဟဿမ္ပိ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ ယဒါ ဒေဝါ ဗလဝန္တာ ဟောန္တိ, အထ အသုရေဟိ ပလာယိတွာ အသုရနဂရံ ပဝိသိတွာ ဒွါရေ ပိဟိတေ သက္ကာနံ သတသဟဿမ္ပိ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ ဣတိ ဣမာနိ ဒွေ နဂရာနိ အယုဇ္ဈပုရာနိ နာမ။ တေသံ အန္တရာ ဧတေသု ဥရဂါဒီသု ပဉ္စသု ဌာနေသု သက္ကေန အာရက္ခာ ဌပိတာ။ တတ္ထ ဥရဂ-သဒ္ဒေန နာဂါ ဂဟိတာ။ တေ ဥဒကေ ဗလဝန္တာ ဟောန္တိ, တသ္မာ သိနေရုဿ ပဌမာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ ကရောဋိ-သဒ္ဒေန သုပဏ္ဏာ ဂဟိတာ။ တေသံ ကိရ ကရောဋိ နာမ ပါနဘောဇနံ, တေန တံ နာမံ လဘိံသု, ဒုတိယာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ ပယဿဟာရိ-သဒ္ဒေန ကုမ္ဘဏ္ဍာ ဂဟိတာ။ ဒါနဝရက္ခသာ ကိရေတေ, တတိယာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ မဒနယုတ-သဒ္ဒေန ယက္ခာ ဂဟိတာ။ ဝိသမစာရိနော ကိရ တေ ယုဒ္ဓသောဏ္ဍာ, စတုတ္ထာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ စတုရော စ မဟန္တာတိ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဝုတ္တာ, ပဉ္စမာလိန္ဒေ တေသံ အာရက္ခာ။ တသ္မာ ယဒိ အသုရာ ကုပိတာ အာဝိလစိတ္တာ ဒေဝပုရံ ဥပယန္တိ, ပဉ္စဝိဓေသု ယံ ဂိရိနော ပဌမံ ပရိဘဏ္ဍံ, တံ ဥရဂါ ပရိဗာဟိယ တိဋ္ဌန္တိ။ ဧဝံ သေသေသု သေသာ။
ဣမေသု ပန ပဉ္စသု ဌာနေသု အာရက္ခံ ဌပေတွာ သက္ကေ ဒေဝါနမိန္ဒေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနေ သုဓမ္မာ စဝိတွာ တဿေဝ ပါဒပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ကဏ္ဏိကာယ ဒိန္နနိဿန္ဒေန စဿာ ပဉ္စယောဇနသတိကာ သုဓမ္မာ နာမ ဒေဝသဘာ ဥဒပါဒိ, ယတ္ထ ဒိဗ္ဗသေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ ယောဇနပ္ပမာဏေ ကဉ္စနပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဒေဝမနုဿာနံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ စိတ္တာပိ စဝိတွာ တဿေဝ ပါဒပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဥယျာနဿ ကရဏနိဿန္ဒေန စဿာ စိတ္တလတာဝနံ နာမ ဥယျာနံ ဥဒပါဒိ။ နန္ဒာပိ စဝိတွာ တဿေဝ ပါဒပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, ပေါက္ခရဏိယာ နိဿန္ဒေန စဿာ နန္ဒာ နာမ ပေါက္ခရဏီ ဥဒပါဒိ။
သုဇာ ပန ကုသလကမ္မဿ အကတတ္တာ ဧကသ္မိံ အရညေ ကန္ဒရာယ ဗကသကုဏိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ။ သက္ကော ‘‘သုဇာ န ပညာယတိ, ကတ္ထ နု ခေါ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ဒိသွာ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ အာဒါယ ဒေဝလောကံ အာဂန္တွာ တဿာ ရမဏီယံ ဒေဝနဂရံ သုဓမ္မံ ဒေဝသဘံ စိတ္တလတာဝနံ နန္ဒာပေါက္ခရဏိဉ္စ ဒဿေတွာ ‘‘ဧတာ ကုသလံ ကတွာ မယှံ ပါဒပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ, တွံ ပန ကုသလံ အကတွာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ
နိဗ္ဗတ္တာ, ဣတော ပဋ္ဌာယ သီလံ ရက္ခာဟီ’’တိ တံ ဩဝဒိတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ တတ္ထေဝ နေတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သာပိ တတော ပဋ္ဌာယ သီလံ ရက္ခတိ။ သက္ကော ကတိပါဟစ္စယေန ‘‘သက္ကာ နု ခေါ သီလံ ရက္ခိတု’’န္တိ ဂန္တွာ မစ္ဆရူပေန ဥတ္တာနော ဟုတွာ ပုရတော နိပဇ္ဇိ, သာ ‘‘မတမစ္ဆကော’’တိ သညာယ သီသေ အဂ္ဂဟေသိ, မစ္ဆော နင်္ဂုဋ္ဌံ စာလေသိ, အထ နံ ‘‘ဇီဝတိ မညေ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သက္ကော ‘‘သာဓု သာဓု, သက္ခိဿသိ သီလံ ရက္ခိတု’’န္တိ အဂမာသိ။ သာ တတော စုတာ ဗာရာဏသိယံ ကုမ္ဘကာရဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သက္ကော ‘‘ကဟံ နု ခေါ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ ဉတွာ သုဝဏ္ဏဧဠာလုကာနံ ယာနကံ ပူရေတွာ မဇ္ဈေ ဂါမဿ မဟလ္လကဝေသေန နိသီဒိတွာ ‘‘ဧဠာလုကာနိ ဂဏှထ, ဧဠာလုကာနိ ဂဏှထာ’’တိ ဥဂ္ဃေါသေသိ။ မနုဿာ အာဂန္တွာ ‘‘ဒေဟိ, တာတာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အဟံ သီလရက္ခကာနံ ဒမ္မိ, တုမှေ သီလံ ရက္ခထာ’’တိ? ‘‘မယံ သီလံ နာမ န ဇာနာမ, မူလေန ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘န မယှံ မူလေန အတ္ထော, သီလရက္ခကာနညေဝါဟံ ဒမ္မီ’’တိ။ မနုဿာ ‘‘ကော စာယံ ဧဠာလုကော’’တိ ပက္ကမိံသု။ သုဇာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘မယှံ အာနီတံ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂန္တွာ တံ ‘‘ဒေဟိ, တာတာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သီလံ ရက္ခသိ, အမ္မာ’’တိ? ‘‘အာမ, ရက္ခာမီ’’တိ။ ‘‘ဣဒံ မယာ တုယှမေဝ အတ္ထာယ အာဘတ’’န္တိ သဒ္ဓိံ ယာနကေန ဂေဟဒွါရေ ဌပေတွာ ပက္ကာမိ။
သာပိ ယာဝဇီဝံ သီလံ ရက္ခိတွာ တတော စုတာ ဝေပစိတ္တိဿ အသုရိန္ဒဿ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, သီလာနိသံသေန အဘိရူပါ အဟောသိ။ သော တဿာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ‘‘မယှံ ဓီတာ အတ္တနော စိတ္တရုစိတံ သာမိကံ ဂဏှတူ’’တိ အသုရေ သန္နိပါတေသိ။ သက္ကော ‘‘ကဟံ နု ခေါ သာ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဩလောကေန္တော တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သုဇာ စိတ္တရုစိတံ သာမိကံ ဂဏှန္တီ မံ ဂဏှိဿတီ’’တိ အသုရဝဏ္ဏံ မာပေတွာ တတ္ထ အဂမာသိ။ သုဇံ အလင်္ကရိတွာ သန္နိပါတဋ္ဌာနံ အာနေတွာ ‘‘စိတ္တရုစိတံ သာမိကံ ဂဏှာ’’တိ အာဟံသု။ သာ ဩလောကေန္တီ သက္ကံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗေပိ သိနေဟဝသေန ဥပ္ပန္နပေမေန မဟောဃေန ဝိယ အဇ္ဈောတ္ထဋဟဒယာ ဟုတွာ ‘‘အယံ မေ သာမိကော’’တိ ဝတွာ တဿ ဥပရိ ပုပ္ဖဒါမံ ခိပိတွာ အဂ္ဂဟေသိ။ အသုရာ ‘‘အမှာကံ ရာဇာ ဧတ္တကံ ကာလံ ဓီတု အနုစ္ဆဝိကံ အလဘိတွာ ဣဒါနိ
လဘတိ, အယမေဝဿာ ဓီတု ပိတာမဟတော မဟလ္လကော အနုစ္ဆဝိကော’’တိ လဇ္ဇမာနာ ပက္ကမိံသု။ သော တံ ဒေဝနဂရံ အာနေတွာ အဍ္ဎတေယျာနံ နာဋိကာကောဋီနံ ဇေဋ္ဌိကံ ကတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ဒေဝနဂရေ ရဇ္ဇံ ကာရယမာနာ အတ္တနော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇန္တာပိ ပါဏာတိပါတံ န ကရိံသု, တွံ နာမ ဧဝရူပေ နိယျာနိကေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အပရိဿာဝိတံ သပါဏကံ ဥဒကံ ပိဝိဿသီ’’တိ တံ ဘိက္ခုံ ဂရဟိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတလိသင်္ဂါဟကော အာနန္ဒော အဟောသိ, သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုလာဝကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၃၂] ၂။ နစ္စဇာတကဝဏ္ဏနာ
ရုဒံ မနုညန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဗဟုဘဏ္ဍိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဒေဝဓမ္မဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၆) ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ သတ္ထာ တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဗဟုဘဏ္ဍော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ တွံ ဘိက္ခု ဗဟုဘဏ္ဍော ဇာတောသီ’’တိ? သော ဧတ္တကံ သုတွာဝ ကုဒ္ဓေါ နိဝါသနပါရုပနံ ဆဍ္ဍေတွာ ‘‘ဣမိနာ ဒါနိ နီဟာရေန ဝိစရာမီ’’တိ သတ္ထု ပုရတော နဂ္ဂေါ အဋ္ဌာသိ။ မနုဿာ ‘‘ဓီ ဓီ’’တိ အာဟံသု။ သော တတော ပလာယိတွာ ဟီနာယာဝတ္တော။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ‘‘သတ္ထု နာမ ပုရတော ဧဝရူပံ ကရိဿတီ’’တိ တဿ အဂုဏကထံ ကထေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ။ ဘန္တေ, ‘‘သော ဟိ နာမ ဘိက္ခု တုမှာကံ ပုရတော စတုပရိသမဇ္ဈေ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဟာယ ဂါမဒါရကော ဝိယ နဂ္ဂေါ ဌတွာ မနုဿေဟိ ဇိဂုစ္ဆိယမာနော ဟီနာယာဝတ္တိတွာ သာသနာ ပရိဟီနော’’တိ တဿ အဂုဏကထာယ နိသိန္နာမှာတိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ သော ဘိက္ခု ဟိရောတ္တပ္ပါဘာဝေန ရတနသာသနာ ပရိဟီနော, ပုဗ္ဗေ ဣတ္ထိရတနပဋိလာဘတောပိ ပရိဟီနောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ပဌမကပ္ပေ စတုပ္ပဒါ သီဟံ ရာဇာနံ အကံသု, မစ္ဆာ အာနန္ဒမစ္ဆံ, သကုဏာ သုဝဏ္ဏဟံသံ။ တဿ ပန သုဝဏ္ဏဟံသရာဇဿ ဓီတာ ဟံသပေါတိကာ အဘိရူပါ အဟောသိ။ သော တဿာ ဝရံ အဒါသိ, သာ အတ္တနော စိတ္တရုစိတံ သာမိကံ ဝါရေသိ။ ဟံသရာဇာ တဿာ ဝရံ ဒတွာ ဟိမဝန္တေ သဗ္ဗေ သကုဏေ သန္နိပါတာပေသိ, နာနပ္ပကာရာ ဟံသမောရာဒယော သကုဏဂဏာ သမာဂန္တွာ ဧကသ္မိံ မဟန္တေ ပါသာဏတလေ သန္နိပတိံသု။ ဟံသရာဇာ ‘‘အတ္တနော စိတ္တရုစိတံ သာမိကံ အာဂန္တွာ ဂဏှာတူ’’တိ ဓီတရံ ပက္ကောသာပေသိ။ သာ သကုဏသံဃံ ဩလောကေန္တီ မဏိဝဏ္ဏဂီဝံ စိတြပေခုဏံ မောရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မေ သာမိကော ဟောတူ’’တိ အာရောစေသိ။ သကုဏသံဃာ မောရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟံသု ‘‘သမ္မ မောရ, အယံ ရာဇဓီတာ ဧတ္တကာနံ သကုဏာနံ မဇ္ဈေ သာမိကံ ရောစေန္တီ တယိ ရုစိံ ဥပ္ပါဒေသီ’’တိ။ မောရော ‘‘အဇ္ဇာပိ တာဝ မေ ဗလံ န ပဿတီ’’တိ အတိတုဋ္ဌိယာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဘိန္ဒိတွာ တာဝ မဟတော သကုဏသံဃဿ မဇ္ဈေ ပက္ခေ ပသာရေတွာ နစ္စိတုံ အာရဘိ, နစ္စန္တော အပ္ပဋိစ္ဆန္နော အဟောသိ။
သုဝဏ္ဏဟံသရာဇာ လဇ္ဇိတော ‘‘ဣမဿ နေဝ အဇ္ဈတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဟိရီ အတ္ထိ, န ဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနံ ဩတ္တပ္ပံ, နာဿ ဘိန္နဟိရောတ္တပ္ပဿ မမ ဓီတရံ ဒဿာမီ’’တိ သကုဏသံဃမဇ္ဈေ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ရုဒံ မနုညံ ရုစိရာ စ ပိဋ္ဌိ, ဝေဠုရိယဝဏ္ဏူပနိဘာ စ ဂီဝါ၊
ဗျာမမတ္တာနိ စ ပေခုဏာနိ, နစ္စေန တေ ဓီတရံ နော ဒဒါမီ’’တိ။
တတ္ထ ရုဒံ မနုညန္တိ တ-ကာရဿ ဒ-ကာရော ကတော, ရုတံ မနာပံ, ဝဿိတသဒ္ဒေါ မဓုရောတိ အတ္ထော။ ရုစိရာ စ ပိဋ္ဌီတိ ပိဋ္ဌိပိ တေ စိတြာ စေဝ သောဘနာ စ။ ဝေဠုရိယဝဏ္ဏူပနိဘာတိ ဝေဠုရိယမဏိဝဏ္ဏသဒိသာ။ ဗျာမမတ္တာနီတိ ဧကဗျာမပ္ပမာဏာနိ။ ပေခုဏာနီတိ ပိဉ္ဆာနိ။ နစ္စေန တေ ဓီတရံ နော ဒဒါမီတိ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဘိန္ဒိတွာ နစ္စိတဘာဝေနေဝ တေ ဧဝရူပဿ နိလ္လဇ္ဇဿ ဓီတရံ နော ဒဒါမီတိ ဝတွာ ဟံသရာဇာ တသ္မိံယေဝ ပရိသမဇ္ဈေ အတ္တနော ဘာဂိနေယျဿ ဟံသပေါတကဿ ဓီတရံ အဒါသိ။ မောရော ဟံသပေါတိကံ အလဘိတွာ လဇ္ဇိတွာ တတောဝ ဥပ္ပတိတွာ ပလာယိ။ ဟံသရာဇာပိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဧသ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဘိန္ဒိတွာ ရတနသာသနာ ပရိဟီနော, ပုဗ္ဗေပိ ဣတ္ထိရတနပဋိလာဘတော ပရိဟီနောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မောရော ဗဟုဘဏ္ဍိကော အဟောသိ, ဟံသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နစ္စဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၃၃] ၃။ သမ္မောဒမာနဇာတကဝဏ္ဏနာ
သမ္မောဒမာနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ကပိလဝတ္ထုံ ဥပနိဿာယ နိဂြောဓာရာမေ ဝိဟရန္တော စုမ္ဗဋကကလဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကုဏာလဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၁။ကုဏာလဇာတက) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ဉာတကေ အာမန္တေတွာ ‘‘မဟာရာဇာ ဉာတကာနံ အညမညံ ဝိဂ္ဂဟော နာမ န ယုတ္တော, တိရစ္ဆာနဂတာပိ ဟိ ပုဗ္ဗေ သမဂ္ဂကာလေ ပစ္စာမိတ္တေ အဘိဘဝိတွာ သောတ္ထိံ ပတ္တာ ယဒါ ဝိဝါဒမာပန္နာ, တဒါ မဟာဝိနာသံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ ဉာတိရာဇကုလေဟိ အာယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဝဋ္ဋကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အနေကဝဋ္ဋကသဟဿပရိဝါရော အရညေ ပဋိဝသတိ။ တဒါ ဧကော ဝဋ္ဋကလုဒ္ဒကော တေသံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝဋ္ဋကဝဿိတံ ကတွာ တေသံ သန္နိပတိတဘာဝံ ဉတွာ တေသံ ဥပရိ ဇာလံ ခိပိတွာ ပရိယန္တေသု မဒ္ဒန္တော သဗ္ဗေ ဧကတော ကတွာ ပစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဃရံ ဂန္တွာ တေ ဝိက္ကိဏိတွာ တေန မူလေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော တေ ဝဋ္ဋကေ အာဟ – ‘‘အယံ သာကုဏိကော အမှာကံ ဉာတကေ ဝိနာသံ ပါပေတိ, အဟံ ဧကံ ဥပါယံ ဇာနာမိ, ဧနေသ အမှေ ဂဏှိတုံ န သက္ခိဿတိ, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ဧတေန တုမှာကံ ဥပရိ ဇာလေ ခိတ္တမတ္တေ ဧကေကော ဧကေကသ္မိံ ဇာလက္ခိကေ သီသံ ဌပေတွာ ဇာလံ ဥက္ခိပိတွာ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဟရိတွာ ဧကသ္မိံ ကဏ္ဋကဂုမ္ဗေ ပက္ခိပထ, ဧဝံ သန္တေ ဟေဋ္ဌာ တေန တေန ဌာနေန ပလာယိဿာမာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိံသု။ ဒုတိယဒိဝသေ ဥပရိ ဇာလေ ခိတ္တေ တေ ဗောဓိသတ္တေန ဝုတ္တနယေနေဝ ဇာလံ ဥက္ခိပိတွာ
ဧကသ္မိံ ကဏ္ဋကဂုမ္ဗေ ခိပိတွာ သယံ ဟေဋ္ဌာဘာဂေန တတော တတော ပလာယိံသု။ သာကုဏိကဿ ဂုမ္ဗတော ဇာလံ မောစေန္တဿေဝ ဝိကာလော ဇာတော, သော တုစ္ဆဟတ္ထောဝ အဂမာသိ။
ပုနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယပိ ဝဋ္ဋကာ တထေဝ ကရောန္တိ။ သောပိ ယာဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနာ ဇာလမေဝ မောစေန္တော ကိဉ္စိ အလဘိတွာ တုစ္ဆဟတ္ထောဝ ဂေဟံ ဂစ္ဆတိ။ အထဿ ဘရိယာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘တွံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ တုစ္ဆဟတ္ထော အာဂစ္ဆသိ, အညမ္ပိ တေ ဗဟိ ပေါသိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ အတ္ထိ မညေ’’တိ အာဟ။ သာကုဏိကော ‘‘ဘဒ္ဒေ, မမ အညံ ပေါသိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ နတ္ထိ, အပိစ ခေါ ပန တေ ဝဋ္ဋကာ သမဂ္ဂါ ဟုတွာ စရန္တိ, မယာ ခိတ္တမတ္တေ ဇာလံ အာဒါယ ကဏ္ဋကဂုမ္ဗေ ခိပိတွာ ဂစ္ဆန္တိ, န ခေါ ပနေတေ သဗ္ဗကာလမေဝ သမ္မောဒမာနာ ဝိဟရိဿန္တိ, တွံ မာ စိန္တယိ, ယဒါ တေ ဝိဝါဒမာပဇ္ဇိဿန္တိ, တဒါ တေ သဗ္ဗေဝ အာဒါယ တဝ မုခံ ဟာသယမာနော အာဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဘရိယာယ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သမ္မောဒမာနာ ဂစ္ဆန္တိ, ဇာလမာဒါယ ပက္ခိနော၊
ယဒါ တေ ဝိဝဒိဿန္တိ, တဒါ ဧဟိန္တိ မေ ဝသ’’န္တိ။
တတ္ထ ယဒါ တေ ဝိဝဒိဿန္တီတိ ယသ္မိံ ကာလေ တေ ဝဋ္ဋကာ နာနာလဒ္ဓိကာ နာနာဂါဟာ ဟုတွာ ဝိဝဒိဿန္တိ, ကလဟံ ကရိဿန္တီတိ အတ္ထော။ တဒါ ဧဟိန္တိ မေ ဝသန္တိ တသ္မိံ ကာလေ သဗ္ဗေပိ တေ မမ ဝသံ အာဂစ္ဆိဿန္တိ။ အထာဟံ တေ ဂဟေတွာ တဝ မုခံ ဟာသေန္တော အာဂစ္ဆိဿာမီတိ ဘရိယံ သမဿာသေသိ။
ကတိပါဟဿေဝ ပန အစ္စယေန ဧကော ဝဋ္ဋကော ဂေါစရဘူမိံ ဩတရန္တော အသလ္လက္ခေတွာ အညဿ သီသံ အက္ကမိ, ဣတရော ‘‘ကော မံ သီသေ အက္ကမီ’’တိ ကုဇ္ဈိံ။ ‘‘အဟံ အသလ္လက္ခေတွာ အက္ကမိံ, မာ ကုဇ္ဈီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ကုဇ္ဈိယေဝ။ တေ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တာ ‘‘တွမေဝ မညေ ဇာလံ ဥက္ခိပသီ’’တိ အညမညံ ဝိဝါဒံ ကရိံသု။ တေသု ဝိဝဒန္တေသု ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဝိဝါဒကေ သောတ္ထိဘာဝေါ နာမ နတ္ထိ, ဣဒါနေဝ တေ ဇာလံ န ဥက္ခိပိဿန္တိ, တတော မဟန္တံ ဝိနာသံ ပါပုဏိဿန္တိ, သာကုဏိကော ဩကာသံ လဘိဿတိ, မယာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ န သက္ကာ ဝသိတု’’န္တိ။ သော အတ္တနော ပရိသံ အာဒါယ အညတ္ထ ဂတော။ သာကုဏိကောပိ ခေါ ကတိပါဟစ္စယေန အာဂန္တွာ ဝဋ္ဋကဝဿိတံ ဝဿိတွာ တေသံ သန္နိပတိတာနံ ဥပရိ
ဇာလံ ခိပိ။ အထေကော ဝဋ္ဋကော ‘‘တုယှံ ကိရ ဇာလံ ဥက္ခိပန္တဿေဝ မတ္ထကေ လောမာနိ ပတိတာနိ, ဣဒါနိ ဥက္ခိပါ’’တိ အာဟ။ အပရော ‘‘တုယှံ ကိရ ဇာလံ ဥက္ခိပန္တဿေဝ ဒွီသု ပက္ခေသု ပတ္တာနိ ပတိတာနိ, ဣဒါနိ ဥက္ခိပါ’’တိ အာဟ။ ဣတိ တေသံ ‘‘တွံ ဥက္ခိပ, တွံ ဥက္ခိပါ’’တိ ဝဒန္တာနညေဝ သာကုဏိကော ဇာလံ ဥက္ခိပိတွာ သဗ္ဗေဝ တေ ဧကတော ကတွာ ပစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဘရိယံ ဟာသယမာနော ဂေဟံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ မဟာရာဇာ ဉာတကာနံ ကလဟော နာမ န ယုတ္တော, ကလဟော ဝိနာသမူလမေဝ ဟောတီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အပဏ္ဍိတဝဋ္ဋကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတဝဋ္ဋကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သမ္မောဒမာနဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၃၄] ၄။ မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ
န မံ သီတံ န မံ ဥဏှန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ကေနာသိ ဥက္ကဏ္ဌာပိတော’’တိ? ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာ မေ, ဘန္တေ မဓုရဟတ္ထရသာ, တံ ဇဟိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု ဧသာ ဣတ္ထီ တဝ အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ နိဿာယ မရဏံ ပါပုဏန္တော မံ အာဂမ္မ မရဏာ မုတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတော အဟောသိ။ တဒါ ကေဝဋ္ဋာ နဒိယံ ဇာလံ ခိပိံသု။ အထေကော မဟာမစ္ဆော ရတိဝသေန အတ္တနော မစ္ဆိယာ သဒ္ဓိံ ကီဠမာနော အာဂစ္ဆတိ။ တဿ သာ မစ္ဆီ ပုရတော ဂစ္ဆမာနာ ဇာလဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ဇာလံ ပရိဟရမာနာ ဂတာ။ သော ပန ကာမဂိဒ္ဓေါ လောလမစ္ဆော ဇာလကုစ္ဆိမေဝ ပဝိဋ္ဌော။ ကေဝဋ္ဋာ တဿ ဇာလံ ပဝိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ ဇာလံ ဥက္ခိပိတွာ မစ္ဆံ ဂဟေတွာ အမာရေတွာဝ ဝါလိကာပိဋ္ဌေ ခိပိတွာ ‘‘ဣမံ အင်္ဂါရေသု ပစိတွာ ခါဒိဿာမာ’’တိ အင်္ဂါရေ ကရောန္တိ, သူလံ တစ္ဆေန္တိ။ မစ္ဆော ‘‘ဧတံ အင်္ဂါရတာပနံ ဝါ သူလဝိဇ္ဈနံ ဝါ အညံ ဝါ ပန ဒုက္ခံ န မံ ကိလမေတိ,
ယံ ပနေသာ မစ္ဆီ ‘အညံ သော နူန ရတိယာ ဂတော’တိ မယိ ဒေါမနဿံ အာပဇ္ဇတိ, တမေဝ မံ ဗာဓတီ’’တိ ပရိဒေဝမာနော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န မံ သီတံ န မံ ဥဏှံ, န မံ ဇာလသ္မိ ဗာဓနံ၊
ယဉ္စ မံ မညတေ မစ္ဆီ, အညံ သော ရတိယာ ဂတော’’တိ။
တတ္ထ န မံ သီတံ န မံ ဥဏှန္တိ မစ္ဆာနံ ဥဒကာ နီဟဋကာလေ သီတံ ဟောတိ, တသ္မိံ ဝိဂတေ ဥဏှံ ဟောတိ, တဒုဘယမ္ပိ သန္ဓာယ ‘‘န မံ သီတံ န မံ ဥဏှံ ဗာဓတီ’’တိ ပရိဒေဝတိ။ ယမ္ပိ အင်္ဂါရေသု ပစ္စနမူလကံ ဒုက္ခံ ဘဝိဿတိ, တမ္ပိ သန္ဓာယ ‘‘န မံ ဥဏှ’’န္တိ ပရိဒေဝတေဝ။ န မံ ဇာလသ္မိ ဗာဓနန္တိ ယမ္ပိ မေ ဇာလသ္မိံ ဗာဓနံ အဟောသိ, တမ္ပိ မံ န ဗာဓေတီတိ ပရိဒေဝတိ။ ‘‘ယဉ္စ မ’’န္တိအာဒီသု အယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – သာ မစ္ဆီ မမ ဇာလေ ပတိတဿ ဣမေဟိ ကေဝဋ္ဋေဟိ ဂဟိတဘာဝံ အဇာနန္တီ မံ အပဿမာနာ ‘‘သော မစ္ဆော ဣဒါနိ အညံ မစ္ဆိံ ကာမရတိယာ ဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတိ, တံ တဿာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာယ စိန္တနံ မံ ဗာဓတီတိ ဝါလိကာပိဋ္ဌေ နိပန္နော ပရိဒေဝတိ။
တသ္မိံ သမယေ ပုရောဟိတော ဒါသပရိဝုတော နှာနတ္ထာယ နဒီတီရံ အာဂတော။ သော ပန သဗ္ဗရုတညူ ဟောတိ။ တေနဿ မစ္ဆပရိဒေဝနံ သုတွာ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ မစ္ဆော ကိလေသဝသေန ပရိဒေဝတိ, ဧဝံ အာတုရစိတ္တော ခေါ ပနေသ မီယမာနော နိရယေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ, အဟမဿ အဝဿယော ဘဝိဿာမီ’’တိ ကေဝဋ္ဋာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အမ္ဘော တုမှေ အမှာကံ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဗျဉ္ဇနတ္ထာယ မစ္ဆံ န ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ကေဝဋ္ဋာ ‘‘ကိံ ဝဒေထ, သာမိ, တုမှာကံ ရုစ္စနကမစ္ဆံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အမှာကံ အညေန ကမ္မံ နတ္ထိ, ဣမညေဝ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဂဏှထ သာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ နဒီတီရေ နိသီဒိတွာ ‘‘အမ္ဘော မစ္ဆ, သစေ တာဟံ အဇ္ဇ န ပဿေယျံ, ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏေယျာသိ, ဣဒါနိ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ကိလေသဝသိကော အဟောသီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဥဒကေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ နှတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ
ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မစ္ဆီ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, မစ္ဆော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၃၅] ၅။ ဝဋ္ဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သန္တိ ပက္ခာ အပတနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော ဒါဝဂ္ဂိနိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သတ္ထာ မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော အညတရသ္မိံ မဂဓဂါမကေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဘိက္ခုဂဏပရိဝုတော မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ သမယေ မဟာဍာဟော ဥဋ္ဌဟိ, ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဒိဿန္တိ, သောပိ ခေါ အဂ္ဂိ ဧကဓူမော ဧကဇာလော ဟုတွာ အဝတ္ထရမာနော အာဂစ္ဆတေဝ။ တတ္ထေကေ ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခူ မရဏဘယဘီတာ ‘‘ပဋဂ္ဂိံ ဒဿာမ, တေန ဒဍ္ဎဋ္ဌာနံ ဣတရော အဂ္ဂိ န ဩတ္ထရိဿတီ’’တိ အရဏိသဟိတံ နီဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ကရောန္တိ။ အပရေ အာဟံသု ‘‘အာဝုသော, တုမှေ ကိံ နာမ ကရောထ, ဂဂနမဇ္ဈေ ဌိတံ စန္ဒမဏ္ဍလံ, ပါစီနလောကဓာတုတော ဥဂ္ဂစ္ဆန္တံ သဟဿရံသိပဋိမဏ္ဍိတံ သူရိယမဏ္ဍလံ, ဝေလာယ တီရေ ဌိတာ သမုဒ္ဒံ, သိနေရုံ နိဿာယ ဌိတာ သိနေရုံ အပဿန္တာ ဝိယ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တမေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အနောလောကေတွာ ‘ပဋဂ္ဂိံ ဒေမာ’တိ ဝဒထ, ဗုဒ္ဓဗလံ နာမ န ဇာနာထ, ဧထ သတ္ထု သန္တိကံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ တေ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဂစ္ဆန္တာ သဗ္ဗေပိ ဧကတော ဟုတွာ ဒသဗလဿ သန္တိကံ အဂမံသု။ သတ္ထာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝါရော အညတရသ္မိံ ပဒေသေ အဋ္ဌာသိ။ ဒါဝဂ္ဂိ အဘိဘဝန္တော ဝိယ ဝိရဝန္တော အာဂစ္ဆတိ။ အာဂန္တွာ တထာဂတဿ ဌိတဋ္ဌာနံ ပတွာ တဿ ပဒေသဿ သမန္တာ သောဠသကရီသမတ္တဋ္ဌာနံ ပတ္တော ဥဒကေ ဩပိလာပိတတိဏုက္ကာ ဝိယ နိဗ္ဗာယိ, ဝိနိဗ္ဗေဓတော ဒွတ္တိံသကရီသမတ္တဋ္ဌာနံ အဝတ္ထရိတုံ နာသက္ခိ။
ဘိက္ခူ သတ္ထု ဂုဏကထံ အာရဘိံသု – ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓါနံ ဂုဏာ နာမ, အယဉှိ နာမ အစေတနော အဂ္ဂိ ဗုဒ္ဓါနံ ဌိတဋ္ဌာနံ အဝတ္ထရိတုံ န သက္ကောတိ,
ဥဒကေ တိဏုက္ကာ ဝိယ နိဗ္ဗာယတိ, အဟော ဗုဒ္ဓါနံ အာနုဘာဝေါ နာမာ’’တိ။ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧတံ ဧတရဟိ မယှံ ဗလံ, ယံ ဣမံ ဘူမိပ္ပဒေသံ ပတွာ ဧသ အဂ္ဂိ နိဗ္ဗာယတိ။ ဣဒံ ပန မယှံ ပေါရာဏကသစ္စဗလံ။ ဣမသ္မိဉှိ ပဒေသေ သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ အဂ္ဂိ န ဇလိဿတိ, ကပ္ပဋ္ဌိယပါဋိဟာရိယံ နာမေတ’’န္တိ အာဟ။ အထာယသ္မာ အာနန္ဒော သတ္ထု နိသီဒနတ္ထာယ စတုဂ္ဂုဏံ သံဃာဋိံ ပညပေသိ, နိသီဒိ သတ္ထာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ ပရိဝါရေတွာ နိသီဒိ။ အထ သတ္ထာ ‘‘ဣဒံ တာဝ, ဘန္တေ, အမှာကံ ပါကဋံ, အတီတံ ပဋိစ္ဆန္နံ, တံ နော ပါကဋံ ကရောထာ’’တိ ဘိက္ခူဟိ အာယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ တသ္မိံယေဝ ပဒေသေ ဗောဓိသတ္တော ဝဋ္ဋကယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ မာတုကုစ္ဆိတော ဇာတော အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ နိက္ခန္တကာလေ မဟာဂေဏ္ဍုကပ္ပမာဏော ဝဋ္ဋကပေါတကော အဟောသိ။ အထ နံ မာတာပိတရော ကုလာဝကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ မုခတုဏ္ဍကေန ဂေါစရံ အာဟရိတွာ ပေါသေန္တိ။ တဿ ပက္ခေ ပသာရေတွာ အာကာသေ ဂမနဗလံ ဝါ ပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ ထလေ ဂမနဗလံ ဝါ နတ္ထိ။ တဉ္စ ပဒေသံ သံဝစ္ဆရေ သံဝစ္ဆရေ ဒါဝဂ္ဂိ ဂဏှာတိ, သော တသ္မိမ္ပိ သမယေ မဟာရဝံ ရဝန္တော တံ ပဒေသံ ဂဏှိ, သကုဏသံဃာ အတ္တနော အတ္တနော ကုလာဝကေဟိ နိက္ခမိတွာ မရဏဘယဘီတာ ဝိရဝန္တာ ပလာယန္တိ, ဗောဓိသတ္တဿပိ မာတာပိတရော မရဏဘယဘီတာ ဗောဓိသတ္တံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ကုလာဝကေ နိပန္နကောဝ ဂီဝံ ဥက္ခိပိတွာ အဝတ္ထရိတွာ အာဂစ္ဆန္တံ အဂ္ဂိံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘သစေ မယှံ ပက္ခေ ပသာရေတွာ အာကာသေန ဂမနဗလံ ဘဝေယျ, ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ ဂစ္ဆေယျံ။ သစေ ပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ ဂမနဗလံ ဘဝေယျ, ပဒဝါရေန အညတ္ထ ဂစ္ဆေယျံ။ မာတာပိတရောပိ ခေါ မေ မရဏဘယဘီတာ မံ ဧကကံ ပဟာယ အတ္တာနံ ပရိတ္တာယန္တာ ပလာတာ။ ဣဒါနိ မေ အညံ ပဋိသရဏံ နတ္ထိ, အတာဏောမှိ အသရဏော, ကိံ နု ခေါ အဇ္ဇ မယာ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။
အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဣမသ္မိံ လောကေ သီလဂုဏော နာမ အတ္ထိ, သစ္စဂုဏော နာမ အတ္ထိ, အတီတေ ပါရမိယော ပူရေတွာ ဗောဓိမူလေ နိသီဒိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနသမ္ပန္နာ သစ္စာနုဒ္ဒယကာရုညခန္တိသမန္နာဂတာ သဗ္ဗသတ္တေသု သမပ္ပဝတ္တမေတ္တာဘာဝနာ
သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ နာမ အတ္ထိ, တေဟိ စ ပဋိဝိဒ္ဓါ ဓမ္မဂုဏာ နာမ အတ္ထိ, မယိ စာပိ ဧကံ သစ္စံ အတ္ထိ, သံဝိဇ္ဇမာနော ဧကော သဘာဝဓမ္မော ပညာယတိ, တသ္မာ အတီတေ ဗုဒ္ဓေ စေဝ တေဟိ ပဋိဝိဒ္ဓဂုဏေ စ အာဝဇ္ဇေတွာ မယိ ဝိဇ္ဇမာနံ သစ္စသဘာဝဓမ္မံ ဂဟေတွာ သစ္စကိရိယံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ပဋိက္ကမာပေတွာ အဇ္ဇ မယာ အတ္တနော စေဝ သေသသကုဏာနဉ္စ သောတ္ထိဘာဝံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘အတ္ထိ လောကေ သီလဂုဏော, သစ္စံ သောစေယျနုဒ္ဒယာ၊
တေန သစ္စေန ကာဟာမိ, သစ္စကိရိယမနုတ္တရံ။
‘‘အာဝဇ္ဇေတွာ ဓမ္မဗလံ, သရိတွာ ပုဗ္ဗကေ ဇိနေ၊
သစ္စဗလမဝဿာယ, သစ္စကိရိယမကာသဟ’’န္တိ။ (စရိယာ။ ၃။၇၉-၈၀)၊
အထ ဗောဓိသတ္တော အတီတေ ပရိနိဗ္ဗုတာနံ ဗုဒ္ဓါနံ ဂုဏေ အာဝဇ္ဇေတွာ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနံ သစ္စသဘာဝံ အာရဗ္ဘ သစ္စကိရိယံ ကရောန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သန္တိ ပက္ခာ အပတနာ, သန္တိ ပါဒါ အဝဉ္စနာ၊
မာတာပိတာ စ နိက္ခန္တာ, ဇာတဝေဒ ပဋိက္ကမာ’’တိ။
တတ္ထ သန္တိ ပက္ခာ အပတနာတိ မယှံ ပက္ခာ နာမ အတ္ထိ ဥပလဗ္ဘန္တိ, နော စ ခေါ သက္ကာ ဧတေဟိ ဥပ္ပတိတုံ အာကာသေန ဂန္တုန္တိ အပတနာ။ သန္တိ ပါဒါ အဝဉ္စနာတိ ပါဒါပိ မေ အတ္ထိ, တေဟိ ပန ဝဉ္စိတုံ ပဒဝါရဂမနေန ဂန္တုံ န သက္ကာတိ အဝဉ္စနာ။ မာတာပိတာ စ နိက္ခန္တာတိ ယေ စ မံ အညတ္ထ နေယျုံ, တေပိ မရဏဘယေန မာတာပိတရော နိက္ခန္တာ။ ဇာတဝေဒါတိ အဂ္ဂိံ အာလပတိ။ သော ဟိ ဇာတောဝ ဝေဒယတိ ပညာယတိ, တသ္မာ ‘‘ဇာတဝေဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဋိက္ကမာတိ ပဋိဂစ္ဆ နိဝတ္တာတိ ဇာတဝေဒံ အာဏာပေတိ။
ဣတိ မဟာသတ္တော ‘‘သစေ မယှံ ပက္ခာနံ အတ္ထိဘာဝေါ, တေ စ ပသာရေတွာ အာကာသေ အပတနဘာဝေါ, ပါဒါနံ အတ္ထိဘာဝေါ, တေ စ ဥက္ခိပိတွာ အဝဉ္စနဘာဝေါ, မာတာပိတူနံ မံ ကုလာဝကေယေဝ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာတဘာဝေါ စ သစ္စော သဘာဝဘူတောယေဝ, ဇာတဝေဒ,
ဧတေန သစ္စေန တွံ ဣတော ပဋိက္ကမာ’’တိ ကုလာဝကေ နိပန္နကောဝ သစ္စကိရိယံ အကာသိ။ တဿ သဟ သစ္စကိရိယာယ သောဠသကရီသမတ္တေ ဌာနေ ဇာတဝေဒေါ ပဋိက္ကမိ။ ပဋိက္ကမန္တော စ န ဈာယမာနောဝ အညံ ဂတော, ဥဒကေ ပန ဩပိလာပိတာ ဥက္ကာ ဝိယ တတ္ထေဝ နိဗ္ဗာယိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘သဟ သစ္စေ ကတေ မယှံ, မဟာပဇ္ဇလိတော သိခီ၊
ဝဇ္ဇေသိ သောဠသ ကရီသာနိ, ဥဒကံ ပတွာ ယထာ သိခီ’’တိ။ (စရိယာ။ ၃။၈၂)၊
တံ ပန ဌာနံ သကလေပိ ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ အဂ္ဂိနာ အနဘိဘဝနီယတ္တာ ကပ္ပဋ္ဌိယပါဋိဟာရိယံ နာမ ဇာတံ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော သစ္စကိရိယံ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဝနဿ အဂ္ဂိနာ အနဇ္ဈောတ္ထရဏံ ဧတရဟိ မယှံ ဗလံ, ပေါရာဏံ ပနေတံ ဝဋ္ဋပေါတကကာလေ မယှမေဝ သစ္စဗလ’’န္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟတ္တံ ပတ္တာတိ။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတာပိတရော ဧတရဟိ မာတာပိတရောဝ အဟေသုံ, ဝဋ္ဋကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝဋ္ဋကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၃၆] ၆။ သကုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ နိဿိတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒဍ္ဎပဏ္ဏသာလံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ ဘိက္ခု သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဇေတဝနတော နိက္ခမ္မ ကောသလေသု ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ နိဿာယ ဧကသ္မိံ အရညသေနာသနေ ဝသတိ။ အထဿ ပဌမမာသေယေဝ ပဏ္ဏသာလာ ဍယှိတ္ထ။ သော ‘‘ပဏ္ဏသာလာ မေ ဒဍ္ဎာ, ဒုက္ခံ ဝသာမီ’’တိ မနုဿာနံ အာစိက္ခိ။ မနုဿာ ‘‘ဣဒါနိ နော ခေတ္တံ ပရိသုက္ခံ, ကေဒါရေ ပါယေတွာ ကရိဿာမ’’, တသ္မိံ ပါယိတေ ‘‘ဗီဇံ ဝပိတွာ’’, ဗီဇေ ဝုတ္တေ ‘‘ဝတိံ ကတွာ’’, ဝတိယာ ကတာယ ‘‘နိဒ္ဒါယိတွာ, လာယိတွာ, မဒ္ဒိတွာ’’တိ ဧဝံ တံ တံ ကမ္မံ အပဒိသန္တာယေဝ တေမာသံ ဝီတိနာမေသုံ။ သော ဘိက္ခု တေမာသံ အဇ္ဈောကာသေ ဒုက္ခံ
ဝသန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ ပဝါရေတွာ ပန သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ ဘိက္ခု သုခေန ဝဿံဝုတ္ထောသိ, ကမ္မဋ္ဌာနံ တေ မတ္ထကံ ပတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘သေနာသနသပ္ပါယဿ မေ အဘာဝေန ကမ္မဋ္ဌာနံ မတ္ထကံ န ပတ္တ’’န္တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခု တိရစ္ဆာနဂတာပိ အတ္တနော သပ္ပါယာသပ္ပါယံ ဇာနိံသု, တွံ ကသ္မာ န အညာသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သကုဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သကုဏသံဃပရိဝုတော အရညာယတနေ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နံ မဟာရုက္ခံ နိဿာယ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ တဿ ရုက္ခဿ သာခါသု အညမညံ ဃံသန္တီသု စုဏ္ဏံ ပတတိ, ဓူမော ဥဋ္ဌာတိ။ တံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဣမာ ဒွေ သာခါ ဧဝံ ဃံသမာနာ အဂ္ဂိံ ဝိဿဇ္ဇေဿန္တိ, သော ပတိတွာ ပုရာဏပဏ္ဏာနိ ဂဏှိဿတိ, တတော ပဋ္ဌာယ ဣမမ္ပိ ရုက္ခံ ဈာပေဿတိ, န သက္ကာ ဣဓ အမှေဟိ ဝသိတုံ, ဣတော ပလာယိတွာ အညတ္ထ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော သကုဏသံဃဿ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ နိဿိတာ ဇဂတိရုဟံ ဝိဟင်္ဂမာ, သွာယံ အဂ္ဂိံ ပမုဉ္စတိ၊
ဒိသာ ဘဇထ ဝက္ကင်္ဂါ, ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။
တတ္ထ ဇဂတိရုဟန္တိ ဇဂတိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ, တတ္ထ ဇာတတ္တာ ရုက္ခော ‘‘ဇဂတိရုဟော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဟင်္ဂမာတိ ဝိဟံ ဝုစ္စတိ အာကာသံ, တတ္ထ ဂမနတော ပက္ခီ ‘‘ဝိဟင်္ဂမာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဒိသာ ဘဇထာတိ ဣမံ ရုက္ခံ မုဉ္စိတွာ ဣတော ပလာယန္တာ စတဿော ဒိသာ ဘဇထ။ ဝက္ကင်္ဂါတိ သကုဏေ အာလပတိ။ တေ ဟိ ဥတ္တမင်္ဂံ ဂလံ ကဒါစိ ကဒါစိ ဝင်္ကံ ကရောန္တိ, တသ္မာ ‘‘ဝက္ကင်္ဂါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝင်္ကာ ဝါ တေသံ ဥဘောသု ပဿေသု ပက္ခာ ဇာတာတိ ဝက္ကင်္ဂါ။ ဇာတံ သရဏတော ဘယန္တိ အမှာကံ အဝဿယရုက္ခတောယေဝ ဘယံ နိဗ္ဗတ္တံ, ဧထ အညတ္ထ ဂစ္ဆာမာတိ။
ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနကရာ ပဏ္ဍိတသကုဏာ တေန သဒ္ဓိံ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ ဂတာ။ ယေ ပန အပဏ္ဍိတာ, တေ ‘‘ဧဝမေဝ ဧသ ဗိန္ဒုမတ္တေ ဥဒကေ ကုမ္ဘီလေ ပဿတီ’’တိ တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ တတ္ထေဝ ဝသိံသု။ တတော န စိရဿေဝ ဗောဓိသတ္တေန စိန္တိတာကာရေနေဝ အဂ္ဂိ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တံ ရုက္ခံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဓူမေသု စ ဇာလာသု စ ဥဋ္ဌိတာသု
ဓူမန္ဓာ သကုဏာ အညတ္ထ ဂန္တုံ နာသက္ခိံသု, အဂ္ဂိမှိ ပတိတွာ ပတိတွာ ဝိနာသံ ပါပုဏိံသု။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနဂတာပိ ရုက္ခဂ္ဂေ ဝသန္တာ အတ္တနော သပ္ပါယာသပ္ပါယံ ဇာနန္တိ, တွံ ကသ္မာ န အညာသီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတော။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနကရာ သကုဏာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, ပဏ္ဍိတသကုဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သကုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၃၇] ၇။ တိတ္တိရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေ ဝုဍ္ဎမပစာယန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိံ ဂစ္ဆန္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သေနာသနပဋိဗာဟနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကေန ဟိ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ဒူတေ ပေသိတေ သတ္ထာ ရာဇဂဟာ နိက္ခမ္မ ဝေသာလိံ ပတွာ တတ္ထ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ‘‘သာဝတ္ထိံ ဂမိဿာမီ’’တိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တေန စ သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ အန္တေဝါသိကာ ပုရတော ပုရတော ဂန္တွာ ထေရာနံ သေနာသနေသု အဂ္ဂဟိတေသွေဝ ‘‘ဣဒံ သေနာသနံ အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယဿ, ဣဒံ အာစရိယဿ, ဣဒံ အမှာကမေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ သေနာသနာနိ ပလိဗုန္ဓေန္တိ။ ပစ္ဆာ အာဂတာ ထေရာ သေနာသနာနိ န လဘန္တိ။ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿာပိ အန္တေဝါသိကာ ထေရဿ သေနာသနံ ပရိယေသန္တာ န လဘိံသု။ ထေရော သေနာသနံ အလဘန္တော သတ္ထု သေနာသနဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသဇ္ဇာယ စ စင်္ကမေန စ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေသိ။ သတ္ထာ ပစ္စူသသမယေ နိက္ခမိတွာ ဥက္ကာသိ, ထေရောပိ ဥက္ကာသိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ? ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တော’’တိ။ ‘‘သာရိပုတ္တ, ဣမာယ ဝေလာယ ဣဓ ကိံ ကရောသီ’’တိ? ‘‘သော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ’’။ သတ္ထာ ထေရဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ တာဝ မယိ ဇီဝန္တေယေဝ ဘိက္ခူ အညမညံ အဂါရဝါ အပတိဿာ ဝိဟရန္တိ, ပရိနိဗ္ဗုတေ ကိံ နု ခေါ ကရိဿန္တီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တဿ ဓမ္မသံဝေဂေါ ဥဒပါဒိ။
သော ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပုရတော ပုရတော ဂန္တွာ ထေရာနံ
ဘိက္ခူနံ သေနာသနံ ပဋိဗာဟန္တီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ? တတော ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ကော နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ အရဟတီ’’တိ? ဧကစ္စေ ‘‘ခတ္တိယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ အာဟံသု, ဧကစ္စေ ‘‘ဗြာဟ္မဏကုလာ, ဂဟပတိကုလာ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ, အပရေ ‘‘ဝိနယဓရော, ဓမ္မကထိကော, ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ, ဒုတိယဿ, တတိယဿ, စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘီ’’တိ။ အပရေ ‘‘သောတာပန္နော, သကဒါဂါမီ, အနာဂါမီ, အရဟာ, တေဝိဇ္ဇော, ဆဠဘိညော’’တိ အာဟံသု။ ဧဝံ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ အတ္တနော အတ္တနော ရုစိဝသေန အဂ္ဂါသနာဒိရဟာနံ ကထိတကာလေ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, မယှံ သာသနေ အဂ္ဂါသနာဒီနိ ပတွာ ခတ္တိယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ပမာဏံ, န ဗြာဟ္မဏကုလာ ပဗ္ဗဇိတော, န ဂဟပတိကုလာ ပဗ္ဗဇိတော, န ဝိနယဓရော, န သုတ္တန္တိကော, န အာဘိဓမ္မိကော, န ပဌမဇ္ဈာနာဒိလာဘိနော, န သောတာပန္နာဒယော ပမာဏံ, အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဣမသ္မိံ သာသနေ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ, အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍော လဒ္ဓဗ္ဗော။ ဣဒမေတ္ထ ပမာဏံ။ တသ္မာ ဝုဍ္ဎတရော ဘိက္ခု ဧတေသံ အနုစ္ဆဝိကော။ ဣဒါနိ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော မယှံ အဂ္ဂသာဝကော အနုဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တကော မမာနန္တရံ သေနာသနံ လဒ္ဓုံ အရဟတိ, သော ဣမံ ရတ္တိံ သေနာသနံ အလဘန္တော ရုက္ခမူလေ ဝီတိနာမေသိ, တုမှေ ဣဒါနေဝ ဧဝံ အဂါရဝါ အပတိဿာ, ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ကိန္တိ ကတွာ ဝိဟရိဿထာ’’တိ။ အထ နေသံ ဩဝါဒဒါနတ္ထာယ ‘‘ပုဗ္ဗေ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာပိ ‘န ခေါ ပနေတံ အမှာကံ ပတိရူပံ, ယံ မယံ အညမညံ အဂါရဝါ အပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိနော ဝိဟရေယျာမ, အမှေသု မဟလ္လကတရံ ဇာနိတွာ တဿ အဘိဝါဒနာဒီနိ ကရိဿာမာ’တိ သာဓုကံ ဝီမံသိတွာ ‘အယံ နော မဟလ္လကော’တိ ဉတွာ တဿ အဘိဝါဒနာဒီနိ ကတွာ ဒေဝပထံ ပူရယမာနာ ဂတာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဧကံ မဟာနိဂြောဓံ ဥပနိဿာယ တယော သဟာယာ ဝိဟရိံသု – တိတ္တိရော, မက္ကဋော, ဟတ္ထီတိ။ တေ အညမညံ အဂါရဝါ အပတိဿာ အသဘာဂဝုတ္တိနော အဟေသုံ။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ ‘‘န ယုတ္တံ အမှာကံ ဧဝံ ဝိဟရိတုံ, ယံနူန မယံ ယော နော မဟလ္လကတရော,
တဿ အဘိဝါဒနာဒီနိ ကရောန္တာ ဝိဟရေယျာမာ’’တိ။ ‘‘ကော ပန နော မဟလ္လကတရော’’တိ စိန္တေန္တာ ဧကဒိဝသံ ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ တယောပိ ဇနာ နိဂြောဓမူလေ နိသီဒိတွာ တိတ္တိရော စ မက္ကဋော စ ဟတ္ထိံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘သမ္မ ဟတ္ထိ, တွံ ဣမံ နိဂြောဓရုက္ခံ ကီဝပ္ပမာဏကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာသီ’’တိ? သော အာဟ ‘‘သမ္မာ, အဟံ တရုဏပေါတကကာလေ ဣမံ နိဂြောဓဂစ္ဆံ အန္တရသတ္ထီသု ကတွာ ဂစ္ဆာမိ, အဝတ္ထရိတွာ ဌိတကာလေ စ ပန မေ ဧတဿ အဂ္ဂသာခါ နာဘိံ ဃဋ္ဋေတိ, ဧဝါဟံ ဣမံ ဂစ္ဆကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာမီ’’တိ ပုန ဥဘောပိ ဇနာ ပုရိမနယေနေဝ မက္ကဋံ ပုစ္ဆိံသု။ သော အာဟ ‘‘အဟံ သမ္မာ မက္ကဋစ္ဆာပကော သမာနော ဘူမိယံ နိသီဒိတွာ ဂီဝံ အနုက္ခိပိတွာဝ ဣမဿ နိဂြောဓပေါတကဿ အဂ္ဂင်္ကုရေ ခါဒါမိ, ဧဝါဟံ ဣမံ ခုဒ္ဒကကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာမီ’’တိ။ အထ ဣတရေ ဥဘောပိ ပုရိမနယေနေဝ တိတ္တိရံ ပုစ္ဆိံသု။ သော အာဟ ‘‘သမ္မာ, ပုဗ္ဗေ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ မဟာနိဂြောဓရုက္ခော အဟောသိ, အဟံ တဿ ဖလာနိ ခါဒိတွာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝစ္စံ ပါတေသိံ, တတော ဧသ ရုက္ခော ဇာတော, ဧဝါဟံ ဣမံ အဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာမိ, တသ္မာ အဟံ တုမှေဟိ ဇာတိယာ မဟလ္လကတရော’’တိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ မက္ကဋော စ ဟတ္ထီ စ တိတ္တိရပဏ္ဍိတံ အာဟံသု ‘‘သမ္မ, တွံ အမှေဟိ မဟလ္လကတရော, ဣတော ပဋ္ဌာယ မယံ တဝ သက္ကာရဂရုကာရမာနနဝန္ဒနပူဇနာနိ စေဝ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မာနိ စ ကရိဿာမ, ဩဝါဒေ စ တေ ဌဿာမ, တွံ ပန ဣတော ပဋ္ဌာယ အမှာကံ ဩဝါဒါနုသာသနိံ ဒဒေယျာသီ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တိတ္တိရော တေသံ ဩဝါဒံ အဒါသိ, သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ, သယမ္ပိ သီလာနိ သမာဒိယိ။ တေ တယောပိ ဇနာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာယ အညမညံ သဂါရဝါ သပ္ပတိဿာ သဘာဂဝုတ္တိနော ဟုတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဒေဝလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။ တေသံ တိဏ္ဏံ သမာဒါနံ တိတ္တိရိယံ ဗြဟ္မစရိယံ နာမ အဟောသိ။
တေ ဟိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, တိရစ္ဆာနဂတာ အညမညံ သဂါရဝါ သပ္ပတိဿာ ဝိဟရိံသု, တုမှေ ဧဝံ သွာခါတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသ္မာ အညမညံ အဂါရဝါ အပတိဿာ ဝိဟရထ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှာကံ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ, ယထာဝုဍ္ဎံ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န ဣတော ပဋ္ဌာယ စ နဝကတရေန
ဝုဍ္ဎတရော သေနာသနေန ပဋိဗာဟိတဗ္ဗော, ယော ပဋိဗာဟေယျ, အာပတ္တိဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေ ဝုဍ္ဎမပစာယန္တိ, နရာ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ၊
ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပါသံသာ, သမ္ပရာယေ စ သုဂ္ဂတီ’’တိ။
တတ္ထ ယေ ဝုဍ္ဎမပစာယန္တီတိ ဇာတိဝုဍ္ဎော, ဝယောဝုဍ္ဎော, ဂုဏဝုဍ္ဎောတိ တယော ဝုဍ္ဎာ။ တေသု ဇာတိသမ္ပန္နော ဇာတိဝုဍ္ဎော နာမ, ဝယေ ဌိတော ဝယောဝုဍ္ဎော နာမ, ဂုဏသမ္ပန္နော ဂုဏဝုဍ္ဎော နာမ။ တေသု ဂုဏသမ္ပန္နော ဝယောဝုဍ္ဎော ဣမသ္မိံ ဌာနေ ‘‘ဝုဍ္ဎော’’တိ အဓိပ္ပေတော။ အပစာယန္တီတိ ဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မေန ပူဇေန္တိ။ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါတိ ဇေဋ္ဌာပစာယနဓမ္မဿ ကောဝိဒါ ကုသလာ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ ပါသံသာတိ ပသံသာရဟာ။ သမ္ပရာယေ စ သုဂ္ဂတီတိ သမ္ပရေတဗ္ဗေ ဣမံ လောကံ ဟိတွာ ဂန္တဗ္ဗေ ပရလောကေပိ တေသံ သုဂတိယေဝ ဟောတီတိ။ အယံ ပနေတ္ထ ပိဏ္ဍတ္ထော – ဘိက္ခဝေ, ခတ္တိယာ ဝါ ဟောန္တု ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဝေဿာ ဝါ သုဒ္ဒါ ဝါ ဂဟဋ္ဌာ ဝါ ပဗ္ဗဇိတာ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတာ ဝါ, ယေ ကေစိ သတ္တာ ဇေဋ္ဌာပစိတိကမ္မေ ဆေကာ ကုသလာ ဂုဏသမ္ပန္နာနံ ဝယောဝုဍ္ဎာနံ အပစိတိံ ကရောန္တိ, တေ ဣမသ္မိဉ္စ အတ္တဘာဝေ ဇေဋ္ဌာပစိတိကာရကာတိ ပသံသံ ဝဏ္ဏနံ ထောမနံ လဘန္တိ, ကာယဿ စ ဘေဒါ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဇေဋ္ဌာပစိတိကမ္မဿ ဂုဏံ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဟတ္ထိနာဂေါ မောဂ္ဂလ္လာနော အဟောသိ, မက္ကဋော သာရိပုတ္တော, တိတ္တိရပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိတ္တိရဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
နာစ္စန္တံ နိကတိပ္ပညောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စီဝရဝဍ္ဎကံ ဘိက္ခု အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ ဇေတဝနဝါသိကော ဘိက္ခု ယံကိဉ္စိ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗံ ဆေဒနဃဋ္ဋနဝိစာရဏသိဗ္ဗနာဒိကံ ကမ္မံ, တတ္ထ သုကုသလော။ သော တာယ ကုသလတာယ စီဝရံ ဝဍ္ဎေတိ, တသ္မာ ‘‘စီဝရဝဍ္ဎကော’’ တွေဝ ပညာယိတ္ထ။ ကိံ ပနေသ ကရောတီတိ? ဇိဏ္ဏပိလောတိကာသု ဟတ္ထကမ္မံ ဒဿေတွာ သုဖဿိကံ မနာပံ စီဝရံ ကတွာ ရဇနပရိယောသာနေ ပိဋ္ဌောဒကေန ရဇိတွာ သင်္ခေန ဃံသိတွာ ဥဇ္ဇလံ မနုညံ ကတွာ နိက္ခိပတိ။ စီဝရကမ္မံ ကာတုံ အဇာနန္တာ ဘိက္ခူ အဟတေ သာဋကေ ဂဟေတွာ တဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ‘‘မယံ စီဝရံ ကာတုံ န ဇာနာမ, စီဝရံ နော ကတွာ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ သော ‘‘စီဝရံ အာဝုသော ကရိယမာနံ စိရေန နိဋ္ဌာတိ, မယာ ကတစီဝရမေဝ အတ္ထိ, ဣမေ သာဋကေ ဌပေတွာ တံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ နီဟရိတွာ ဒဿေတိ။ တေ တဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိမေဝ ဒိသွာ အန္တရံ အဇာနန္တာ ‘‘ထိရ’’န္တိ သညာယ အဟတသာဋကေ စီဝရဝဍ္ဎကဿ ဒတွာ တံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တံ တေဟိ ထောကံ ကိလိဋ္ဌကာလေ ဥဏှောဒကေန ဓောဝိယမာနံ အတ္တနော ပကတိံ ဒဿေတိ, တတ္ထ တတ္ထ ဇိဏ္ဏဋ္ဌာနံ ပညာယတိ, တေ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟောန္တိ။ ဧဝံ အာဂတာဂတေ ပိလောတိကာဟိ ဝဉ္စေန္တော သော ဘိက္ခု သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋော ဇာတော။
ယထာ စေသ ဇေတဝနေ, တထာ အညတရသ္မိံ ဂါမကေပိ ဧကော စီဝရဝဍ္ဎကော လောကံ ဝဉ္စေတိ။ တဿ သမ္ဘတ္တာ ဘိက္ခူ ‘‘ဘန္တေ, ဇေတဝနေ ကိရ ဧကော စီဝရဝဍ္ဎကော ဧဝံ လောကံ ဝဉ္စေတီ’’တိ အာရောစေသုံ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဟန္ဒာဟံ, တံ နဂရဝါသိကံ ဝဉ္စေမီ’’တိ ပိလောတိကစီဝရံ အတိမနာပံ ကတွာ သုရတ္တံ ရဇိတွာ တံ ပါရုပိတွာ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ ဣတရော တံ ဒိသွာဝ လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ စီဝရံ တုမှေဟိ ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ စီဝရံ မယှံ ဒေထ, တုမှေ အညံ လဘိဿထာ’’တိ? ‘‘အာဝုသော, မယံ ဂါမဝါသိကာ ဒုလ္လဘပစ္စယာ, ဣမာဟံ တုယှံ ဒတွာ အတ္တနာ ကိံ ပါရုပိဿာမီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ, မမ သန္တိကေ အဟတသာဋကာ အတ္ထိ, တေ ဂဟေတွာ တုမှာကံ စီဝရံ ကရောထာ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော, မယာ ဧတ္ထ ဟတ္ထကမ္မံ ဒဿိတံ, တယိ ပန ဧဝံ ဝဒန္တေ ကိံ သက္ကာ ကာတုံ, ဂဏှာဟိ န’’န္တိ တဿ ပိလောတိကစီဝရံ ဒတွာ အဟတသာဋကေ အာဒါယ တံ ဝဉ္စေတွာ ပက္ကာမိ။
ဇေတဝနဝါသိကောပိ တံ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ကတိပါဟစ္စယေန ဥဏှောဒကေန ဓောဝန္တော ဇိဏ္ဏပိလောတိကဘာဝံ ဒိသွာ လဇ္ဇိတော ‘‘ဂါမဝါသိစီဝရဝဍ္ဎကေန ကိရ ဇေတဝနဝါသိကော ဝဉ္စိတော’’တိ တဿ ဝဉ္စိတဘာဝေါ သံဃမဇ္ဈေ ပါကဋော ဇာတော။
အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ တံ ကထံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဇေတဝနဝါသီ စီဝရဝဍ္ဎကော ဣဒါနေဝ အညေ ဝဉ္စေတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝဉ္စေသိယေဝ။ န ဂါမဝါသိကေနာပိ ဣဒါနေဝ ဧသ ဇေတဝနဝါသီ စီဝရဝဍ္ဎကော ဝဉ္စိတော, ပုဗ္ဗေပိ ဝဉ္စိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဧကသ္မိံ အရညာယတနေ ဗောဓိသတ္တော အညတရံ ပဒုမသရံ နိဿာယ ဌိတေ ဝရဏရုက္ခေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ အညတရသ္မိံ နာတိမဟန္တေ သရေ နိဒါဃသမယေ ဥဒကံ မန္ဒံ အဟောသိ, ဗဟူ စေတ္ထ မစ္ဆာ ဟောန္တိ။ အထေကော ဗကော တေ မစ္ဆေ ဒိသွာ ‘‘ဧကေန ဥပါယေန ဣမေ မစ္ဆေ ဝဉ္စေတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ဥဒကပရိယန္တေ စိန္တေန္တော နိသီဒိ။ အထ နံ မစ္ဆာ ဒိသွာ ‘‘ကိံ, အယျ, စိန္တေန္တော နိသိန္နောသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘တုမှာကံ စိန္တေန္တော နိသိန္နောမှီ’’တိ။ ‘‘ကိံ အမှာကံ စိန္တေသိ, အယျာ’’တိ? ‘‘‘ဣမသ္မိံ သရေ ဥဒကံ ပရိတ္တံ, ဂေါစရော မန္ဒော, နိဒါဃော စ မဟန္တော, ဣဒါနိမေ မစ္ဆာ ကိံ နာမ ကရိဿန္တီ’တိ တုမှာကံ စိန္တေန္တော နိသိန္နောမှီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိံ ကရောမ, အယျာ’’တိ? ‘‘တုမှေ သစေ မယှံ ဝစနံ ကရေယျာထ, အဟံ ဝေါ ဧကေကံ မုခတုဏ္ဍကေန ဂဟေတွာ ဧကံ ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နံ မဟာသရံ နေတွာ ဝိဿဇ္ဇေယျ’’န္တိ။ ‘‘အယျ, ပဌမကပ္ပိကတော ပဋ္ဌာယ မစ္ဆာနံ စိန္တနကဗကော နာမ နတ္ထိ, တွံ အမှေသု ဧကေကံ ခါဒိတုကာမောသီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ တုမှေ မယှံ သဒ္ဒဟန္တေ ခါဒိဿာမိ’’။ ‘‘သစေ ပန သရဿ အတ္ထိဘာဝံ မယှံ န သဒ္ဒဟထ, ဧကံ မစ္ဆံ မယာ သဒ္ဓိံ သရံ ပဿိတုံ ပေသေထာ’’တိ။ မစ္ဆာ တဿ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘အယံ ဇလေပိ ထလေပိ သမတ္ထော’’တိ ဧကံ ကာဠမဟာမစ္ဆံ အဒံသု ‘‘ဣမံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ သော တံ ဂဟေတွာ နေတွာ သရေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗံ သရံ ဒဿေတွာ ပုန အာနေတွာ တေသံ မစ္ဆာနံ သန္တိကေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော တေသံ မစ္ဆာနံ သရဿ သမ္ပတ္တိံ ဝဏ္ဏေသိ။
တေ တဿ ကထံ သုတွာ ဂန္တုကာမာ ဟုတွာ ‘‘သာဓု, အယျ, အမှေ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟံသု။
ဗကော ပဌမံ တံ ကာဠမဟာမစ္ဆမေဝ ဂဟေတွာ သရတီရံ နေတွာ သရံ ဒဿေတွာ သရတီရေ ဇာတေ ဝရဏရုက္ခေ နိလီယိတွာ တံ ဝိဋပန္တရေ ပက္ခိပိတွာ တုဏ္ဍေန ဝိဇ္ဈန္တော ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ကဏ္ဋကေ ရုက္ခမူလေ ပါတေတွာ ပုန ဂန္တွာ ‘‘ဝိဿဋ္ဌော, မေ သော မစ္ဆော, အညော အာဂစ္ဆတူ’’တိ ဧတေနုပါယေန ဧကေကံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗေ မစ္ဆေ ခါဒိတွာ ပုန အာဂတော ဧကံ မစ္ဆမ္ပိ နာဒ္ဒသ။ ဧကော ပနေတ္ထ ကက္ကဋကော အဝသိဋ္ဌော။ ဗကော တမ္ပိ ခါဒိတုကာမော ဟုတွာ ‘‘ဘော, ကက္ကဋက, မယာ သဗ္ဗေတေ မစ္ဆာ နေတွာ ပဒုမသဉ္ဆန္နေ မဟာသရေ ဝိဿဇ္ဇိတာ, ဧဟိ တမ္ပိ နေဿာမီ’’တိ။ ‘‘မံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော ကထံ ဂဏှိဿသီ’’တိ? ‘‘ဍံသိတွာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တွံ ဧဝံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော မံ ပါတေဿသိ, နာဟံ တယာ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မာ ဘာယိ, အဟံ တံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ကက္ကဋကော စိန္တေသိ ‘‘ဣမဿ မစ္ဆေ နေတွာ သရေ ဝိဿဇ္ဇနံ နာမ နတ္ထိ။ သစေ ပန မံ သရေ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ, ဂီဝမဿ ဆိန္ဒိတွာ ဇီဝိတံ ဟရိဿာမီ’’တိ။
အထ နံ ဧဝမာဟ ‘‘သမ္မ ဗက, န ခေါ တွံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဟေတုံ သက္ခိဿသိ, အမှာကံ ပန ဂဟဏံ သုဂ္ဂဟဏံ, သစာဟံ အဠေဟိ တဝ ဂီဝံ ဂဟေတုံ လဘိဿာမိ, တဝ ဂီဝံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ တယာ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော တံ ‘‘ဝဉ္စေတုကာမော ဧသ မ’’န္တိ အဇာနန္တော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ကက္ကဋကော အတ္တနော အဠေဟိ ကမ္မာရသဏ္ဍာသေန ဝိယ တဿ ဂီဝံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဂစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ သော တံ နေတွာ သရံ ဒဿေတွာ ဝရဏရုက္ခာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ ကက္ကဋကော အာဟ ‘‘မာတုလ, အယံ သရော ဧတ္တော, တွံ ပန ဣတော ကိံ နေသီ’’တိ? ဗကော ‘‘န တေ မာတုလော အဟံ, န ဘဂိနိပုတ္တောသိ ဝတ မေ တွ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘တွံ ‘ဧသ မံ ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရန္တော မယှံ ဒါသော’တိ သညံ ကရောသိ မညေ, ပဿေတံ ဝရဏရုက္ခဿ မူလေ ကဏ္ဋကရာသိံ, ယထာ မေ တေ သဗ္ဗေ မစ္ဆာ ခါဒိတာ, တမ္ပိ တထေဝ ခါဒိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ကက္ကဋကော ‘‘ဧတေ မစ္ဆာ အတ္တနော ဗာလတာယ တယာ ခါဒိတာ, အဟံ ပန တေ မံ ခါဒိတုံ န ဒဿာမိ, တညေဝ ပန ဝိနာသံ ပါပေဿာမိ။
တွဉှိ ဗာလတာယ မယာ ဝဉ္စိတဘာဝံ န ဇာနာသိ, မရန္တာ ဥဘောပိ မရိဿာမ, အဟံ တေ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ ဘူမိယံ ခိပိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ကမ္မာရသဏ္ဍာသေန ဝိယ အဠေဟိ တဿ ဂီဝံ နိပ္ပီဠေသိ။ သော ဝိဝဋေန မုခေန အက္ခီဟိ အဿုနာ ပဂ္ဃရန္တေန မရဏဘယတဇ္ဇိတော ‘‘သာမိ, အဟံ တံ န ခါဒိဿာမိ, ဇီဝိတံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဩတရိတွာ မံ သရသ္မိံ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ။ သော နိဝတ္တိတွာ သရမေဝ ဩတရိတွာ ကက္ကဋကံ သရပရိယန္တေ ပင်္ကပိဋ္ဌေ ဌပေသိ, ကက္ကဋကော ကတ္တရိကာယ ကုမုဒနာဠံ ကပ္ပေန္တော ဝိယ တဿ ဂီဝံ ကပ္ပေတွာ ဥဒကံ ပါဝိသိ။
တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ဝရဏရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ သာဓုကာရံ ဒဒမာနာ ဝနံ ဥန္နာဒယမာနာ မဓုရဿရေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာစ္စန္တံ နိကတိပ္ပညော, နိကတျာ သုခမေဓတိ၊
အာရာဓေတိ နိကတိပ္ပညော, ဗကော ကက္ကဋကာမိဝါ’’တိ။
တတ္ထ နာစ္စန္တံ နိကတိပ္ပညော, နိကတျာ သုခမေဓတီတိ နိကတိ ဝုစ္စတိ ဝဉ္စနာ, နိကတိပ္ပညော ဝဉ္စနပညော ပုဂ္ဂလော တာယ နိကတျာ နိကတိယာ ဝဉ္စနာယ န အစ္စန္တံ သုခမေဓတိ, နိစ္စကာလေ သုခသ္မိံယေဝ ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ, ဧကံသေန ပန ဝိနာသံ ပါပုဏာတိယေဝါတိ အတ္ထော။ အာရာဓေတီတိ ပဋိလဘတိ။ နိကတိပ္ပညောတိ ကေရာဋိကဘာဝံ သိက္ခိတပညော ပါပပုဂ္ဂလော အတ္တနာ ကတဿ ပါပဿ ဖလံ အာရာဓေတိ ပဋိလဘတိ ဝိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ ကထံ? ဗကော ကက္ကဋကာမိဝ, ယထာ ဗကော ကက္ကဋကာ ဂီဝစ္ဆေဒံ ပါပုဏာတိ, ဧဝံ ပါပပုဂ္ဂလော အတ္တနာ ကတပါပတော ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဝါ သမ္ပရာယေ ဝါ ဘယံ အာရာဓေတိ ပဋိလဘတီတိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော မဟာသတ္တော ဝနံ ဥန္နာဒေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဂါမဝါသိစီဝရဝဍ္ဎကေနေသ ဝဉ္စိတော, အတီတေပိ ဝဉ္စိတောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သော ဗကော ဇေတဝနဝါသီ စီဝရဝဍ္ဎကော အဟောသိ, ကက္ကဋကော ဂါမဝါသီ စီဝရဝဍ္ဎကော, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗကဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၃၉] ၉။ နန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
မညေ သောဝဏ္ဏယော ရာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ဘိက္ခု သုဗ္ဗစော အဟောသိ ဝစနက္ခမော, ထေရဿ မဟန္တေနုဿာဟေန ဥပကာရံ ကရောတိ။ အထေကံ သမယံ ထေရော သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆိတွာ စာရိကံ စရန္တော ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပဒံ အဂမာသိ။ သော ဘိက္ခု တတ္ထ ဂတကာလေ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဟုတွာ ထေရဿ ဝစနံ န ကရောတိ ‘‘အာဝုသော, ဣဒံ နာမ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ထေရဿ ပဋိပက္ခော ဟောတိ။ ထေရော တဿ အာသယံ န ဇာနာတိ။ သော တတ္ထ စာရိကံ စရိတွာ ပုန ဇေတဝနံ အာဂတော။ သော ဘိက္ခု ထေရဿ ဇေတဝနဝိဟာရံ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပုန တာဒိသောဝ ဇာတော။ ထေရော တထာဂတဿ အာရောစေသိ ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ဧကော သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ဧကသ္မိံ ဌာနေ သတေန ကီတဒါသော ဝိယ ဟောတိ, ဧကသ္မိံ ဌာနေ မာနတ္ထဒ္ဓေါ ဟုတွာ ‘ဣဒံ နာမ ကရောဟီ’တိ ဝုတ္တေ ပဋိပက္ခော ဟောတီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘နာယံ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဧဝံသီလော, ပုဗ္ဗေပေသ ဧကံ ဌာနံ ဂတော သတေန ကီတဒါသော ဝိယ ဟောတိ။ ဧကံ ဌာနံ ဂတော ပဋိပက္ခော ပဋိသတ္တု ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ကုဋုမ္ဗိယကုလေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿေကော သဟာယကော ကုဋုမ္ဗိကော သယံ မဟလ္လကော, ဘရိယာ ပနဿ တရုဏီ။ သာ တံ နိဿာယ ပုတ္တံ ပဋိလဘိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဣတ္ထီ တရုဏတ္တာ မမစ္စယေန ကဉ္စိဒေဝ ပုရိသံ ဂဟေတွာ ဣမံ ဓနံ ဝိနာသေယျ, ပုတ္တဿ မေ န ဒဒေယျ, ယံနူနာဟံ ဣမံ ဓနံ ပထဝိဂတံ ကရေယျ’’န္တိ ဃရေ နန္ဒံ နာမ ဒါသံ ဂဟေတွာ အရညံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ တံ ဓနံ နိဒဟိတွာ တဿ အာစိက္ခိတွာ ‘‘တာတ, နန္ဒ, ဣမံ ဓနံ မမစ္စယေန မယှံ ပုတ္တဿ အာစိက္ခေယျာသိ, မာ စ နံ ပရိစ္စဇသီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ကာလမကာသိ။
ပုတ္တောပိဿ အနုက္ကမေန ဝယပ္ပတ္တော ဇာတော။ အထ နံ မာတာ အာဟ – ‘‘တာတ, တဝ ပိတာ နန္ဒံ ဒါသံ ဂဟေတွာ ဓနံ နိဓေသိ, တံ အာဟရာပေတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေဟီ’’တိ။ သော ဧကဒိဝသံ နန္ဒံ အာဟ – ‘‘မာတုလ, အတ္ထိ ကိဉ္စိ မယှံ ပိတရာ ဓနံ နိဒဟိတ’’န္တိ။ ‘‘အာမ, သာမီ’’တိ။
‘‘ကုဟိံ တံ နိဒဟိတ’’န္တိ။ ‘‘အရညေ, သာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ကုဒ္ဒါလပိဋကံ အာဒါယ နိဓိဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ မာတုလ, ဓန’’န္တိ အာဟ။ နန္ဒော အာရုယှ ဓနမတ္ထကေ ဌတွာ ဓနံ နိဿာယ မာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘အရေ ဒါသိပုတ္တ စေဋက, ကုတော တေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဓန’’န္တိ ကုမာရံ အက္ကောသတိ။ ကုမာရော တဿ ဖရုသဝစနံ သုတွာ အသုဏန္တော ဝိယ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ တံ ဂဟေတွာ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ပုန ဒွေ တယော ဒိဝသေ အတိက္ကမိတွာ အဂမာသိ, နန္ဒော တထေဝ အက္ကောသတိ။ ကုမာရော တေန သဒ္ဓိံ ဖရုသဝစနံ အဝတွာဝ နိဝတ္တိတွာ ‘‘အယံ ဒါသော ဣတော ပဋ္ဌာယ ‘ဓနံ အာစိက္ခိဿာမီ’တိ ဂစ္ဆတိ, ဂန္တွာ ပန မံ အက္ကောသတိ, တတ္ထ ကာရဏံ န ဇာနာမိ, အတ္ထိ ခေါ ပန မေ ပိတု သဟာယော ကုဋုမ္ဗိကော, တံ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, တာတ, ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ယသ္မိံ တေ, တာတ, ဌာနေ ဌိတော နန္ဒော အက္ကောသတိ, တတ္ထေဝ တေ ပိတု သန္တကံ ဓနံ, တသ္မာ ယဒါ တေ နန္ဒော အက္ကောသတိ, တဒါ နံ ‘ဧဟိ ရေ ဒါသ, ကိံ အက္ကောသသီ’တိ အာကဍ္ဎိတွာ တံ ဌာနံ ဘိန္ဒိတွာ ကုလသန္တကံ ဓနံ နီဟရိတွာ ဒါသံ ဥက္ခိပါပေတွာ ဓနံ အာဟရာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မညေ သောဝဏ္ဏယော ရာသိ, သောဝဏ္ဏမာလာ စ နန္ဒကော၊
ယတ္ထ ဒါသော အာမဇာတော, ဌိတော ထုလ္လာနိ ဂဇ္ဇတီ’’တိ။
တတ္ထ မညေတိ ဧဝံ အဟံ ဇာနာမိ။ သောဝဏ္ဏယောတိ သုန္ဒရော ဝဏ္ဏော ဧတေသန္တိ သောဝဏ္ဏာနိ။ ကာနိ တာနိ? ရဇတမဏိကဉ္စနပဝါဠာဒီနိ ရတနာနိ။ ဣမသ္မိဉှိ ဌာနေ သဗ္ဗာနေတာနိ ‘‘သုဝဏ္ဏာနီ’’တိ အဓိပ္ပေတာနိ, တေသံ ရာသိ သောဝဏ္ဏယော ရာသိ။ သောဝဏ္ဏမာလာ စာတိ တုယှံ ပိတုသန္တကာ သုဝဏ္ဏမာလာ စ ဧတ္ထေဝါတိ မညာမိ။ နန္ဒကော ယတ္ထ ဒါသောတိ ယသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော နန္ဒကော ဒါသော။ အာမဇာတောတိ ‘‘အာမ, အဟံ ဝေါ ဒါသီ’’တိ ဧဝံ ဒါသဗျံ ဥပဂတာယ အာမဒါသိသင်္ခါတာယ ဒါသိယာ ပုတ္တော။ ဌိတော ထုလ္လာနိ ဂဇ္ဇတီတိ ‘‘သော ယသ္မိံ ဌာနေ ဌိတော ထုလ္လာနိ ဖရုသဝစနာနိ ဝဒတိ, တတ္ထေဝ တေ ကုလသန္တကံ ဓနံ, ဧဝံ အဟံ တံ မညာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တော ကုမာရဿ ဓနဂ္ဂဟဏူပါယံ အာစိက္ခိ။
ကုမာရော ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ဃရံ ဂန္တွာ နန္ဒံ အာဒါယ နိဓိဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ တံ ဓနံ အာဟရိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌိတော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပေသ ဧဝံသီလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ နန္ဒော သာရိပုတ္တဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတကုဋုမ္ဗိကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၄၀] ၁၀။ ခဒိရင်္ဂါရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကာမံ ပတာမိ နိရယန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဟိ ဝိဟာရမေဝ အာရဗ္ဘ စတုပညာသကောဋိဓနံ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပရိစ္စဇိတွာ ဝိကိရိတွာ ဌပေတွာ တီဏိ ရတနာနိ အညတ္ထ ရတနသညမေဝ အနုပ္ပါဒေတွာ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ ဒေဝသိကံ တီဏိ မဟာဥပဋ္ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။ ပါတောဝ ဧကဝါရံ ဂစ္ဆတိ, ကတပါတရာသော ဧကဝါရံ, သာယနှေ ဧကဝါရံ။ အညာနိပိ အန္တရန္တရုပဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိယေဝ။ ဂစ္ဆန္တော စ ‘‘ကိံ နု ခေါ အာဒါယ အာဂတောတိ သာမဏေရာ ဝါ ဒဟရာ ဝါ ဟတ္ထမ္ပိ မေ ဩလောကေယျု’’န္တိ တုစ္ဆဟတ္ထော နာမ န ဂတပုဗ္ဗော။ ပါတောဝ ဂစ္ဆန္တော ယာဂုံ ဂါဟာပေတွာ ဂစ္ဆတိ, ကတပါတရာသော သပ္ပိနဝနီတမဓုဖာဏိတာဒီနိပိ, သာယနှသမယေ ဂန္ဓမာလာဝတ္ထာဒိဟတ္ထောတိ။ ဧဝံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပရိစ္စဇန္တဿ ပနဿ ပရိစ္စာဂေ ပမာဏံ နတ္ထိ။
ဗဟူ ဝေါဟာရူပဇီဝိနောပိဿ ဟတ္ထတော ပဏ္ဏေ အာရောပေတွာ အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ချံ ဓနံ ဣဏံ ဂဏှိံသု, တေ မဟာသေဋ္ဌိ န အာဟရာပေတိ။ အညာ ပနဿ ကုလသန္တကာ အဋ္ဌာရသ ကောဋိယော နဒီတီရေ နိဒဟိတွာ ဌပိတာ အစိရဝတောဒကေန နဒီကူလေ ဘိန္နေ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိဋ္ဌာ, တာ ယထာပိဟိတလဉ္ဆိ တာဝ လောဟစာဋိယော အဏ္ဍဝကုစ္ဆိယံ ပဝဋ္ဋန္တာ ဝိစရန္တိ။
ဂေဟေ ပနဿ ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ နိစ္စဘတ္တံ နိဗဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။ သေဋ္ဌိနော ဟိ ဂေဟံ ဘိက္ခုသံဃဿ စတုမဟာပထေ ခတပေါက္ခရဏိသဒိသံ, သဗ္ဗဘိက္ခူနံ မာတာပိတုဋ္ဌာနေ ဌိတံ။ တေနဿ ဃရံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါပိ ဂစ္ဆတိ, အသီတိမဟာထေရာပိ ဂစ္ဆန္တိယေဝ။ သေသဘိက္ခူနံ ပန ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ အာဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ပမာဏံ နတ္ထိ။ တံ ပန ဃရံ သတ္တဘူမကံ သတ္တဒွါရကောဋ္ဌကပဋိမဏ္ဍိတံ, တဿ စတုတ္ထေ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဧကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဒေဝတာ ဝသတိ, သာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေ အတ္တနော ဝိမာနေ ဌာတုံ န သက္ကောတိ, ဒါရကေ ဂဟေတွာ ဩတရိတွာ ဘူမိယံ တိဋ္ဌတိ။ အသီတိမဟာထေရေသုပိ အဝသေသတ္ထေရေသုပိ ပဝိသန္တေသု စ နိက္ခမန္တေသု စ တထေဝ ကရောတိ။ သာ စိန္တေသိ ‘‘သမဏေ ဂေါတမေ စ သာဝကေသု စဿ ဣမံ ဂေဟံ ပဝိသန္တေသု မယှံ သုခံ နာမ နတ္ထိ, နိစ္စကာလံ ဩတရိတွာ ဩတရိတွာ ဘူမိယံ ဌာတုံ န သက္ခိဿာမိ။ ယထာ ဣမေ ဧတံ ဃရံ န ပဝိသန္တိ, တထာ မယာ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ အထေကဒိဝသံ သယနူပဂတဿေဝ မဟာကမ္မန္တိကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဩဘာသံ ဖရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ စတုတ္ထဒွါရကောဋ္ဌကေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကသ္မာ အာဂတာသီ’’တိ? ‘‘ကိံ တုမှေ သေဋ္ဌိဿ ကိရိယံ န ပဿထ, အတ္တနော ပစ္ဆိမကာလံ အနောလောကေတွာ ဓနံ နီဟရိတွာ သမဏံ ဂေါတမံယေဝ ပူဇေတိ, နေဝ ဝဏိဇ္ဇံ ပယောဇေတိ, န ကမ္မန္တေ ပဋ္ဌပေတိ, တုမှေ သေဋ္ဌိံ တထာ ဩဝဒထ, ယထာ အတ္တနော ကမ္မန္တံ ကရောတိ။ ယထာ စ သမဏော ဂေါတမော သသာဝကော ဣမံ ဃရံ န ပဝိသတိ, တထာ ကရောထာ’’တိ။ အထ နံ သော အာဟ ‘‘ဗာလဒေဝတေ, သေဋ္ဌိ ဓနံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော နိယျာနိကေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝိဿဇ္ဇေတိ, သော သစေ မံ စူဠာယံ ဂဟေတွာ ဝိက္ကိဏိဿတိ, နေဝါဟံ ကိဉ္စိ ကထေဿာမိ, ဂစ္ဆ တွံ’’န္တိ။ သာ ပုနေကဒိဝသံ သေဋ္ဌိနော ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ဩဝဒိ, သောပိ တံ ပုရိမနယေနေဝ တဇ္ဇေသိ။ သေဋ္ဌိနာ ပန သဒ္ဓိံ ကထေတုံယေဝ န သက္ကောတိ။
သေဋ္ဌိနောပိ နိရန္တရံ ဒါနံ ဒေန္တဿ ဝေါဟာရေ အကရောန္တဿ အာယေ မန္ဒီဘူတေ ဓနံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ အထဿ အနုက္ကမေန ဒါလိဒ္ဒိယပ္ပတ္တဿ ပရိဘောဂသာဋကသယနဘောဇနာနိပိ ပုရာဏသဒိသာနိ န ဘဝိံသု။ ဧဝံဘူတောပိ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒါနံ ဒေတိ, ပဏီတံ ပန ကတွာ ဒါတုံ န
သက္ကောတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ သတ္ထာ ‘‘ဒီယတိ ပန တေ, ဂဟပတိ, ကုလေ ဒါန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ဒီယတိ, ဘန္တေ, တဉ္စ ခေါ ကဏာဇကံ ဗိလင်္ဂဒုတိယ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဂဟပတိ, ‘လူခံ ဒါနံ ဒေမီ’တိ မာ စိတ္တံ သင်္ကောစယိတ္ထ။ စိတ္တသ္မိဉှိ ပဏီတေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဒိန္နဒါနံ လူခံ နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဝိပါကမဟန္တတ္တာ’’တိ အာဟ။ စိတ္တဉှိ ပဏီတံ ကာတုံ သက္ကောန္တဿ ဒါနံ လူခံ နာမ နတ္ထီတိ စေတံ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ –
‘‘နတ္ထိ စိတ္တေ ပသန္နမှိ, အပ္ပကာ နာမ ဒက္ခိဏာ၊
တထာဂတေ ဝါ သမ္ဗုဒ္ဓေ, အထ ဝါ တဿ သာဝကေ။ (ဝိ။ ဝ။ ၈၀၄)၊
‘‘န ကိရတ္ထိ အနောမဒဿိသု, ပါရိစရိယာ ဗုဒ္ဓေသု အပ္ပကာ၊
သုက္ခာယ အလောဏိကာယ စ, ပဿ ဖလံ ကုမ္မာသပိဏ္ဍိယာ’’တိ။
အပရမ္ပိ နံ အာဟ ‘‘ဂဟပတိ, တွံ တာဝ လူခံ ဒါနံ ဒဒမာနော အဋ္ဌန္နံ အရိယပုဂ္ဂလာနံ ဒေသိ, အဟံ ဝေလာမကာလေ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဥန္နင်္ဂလံ ကတွာ သတ္တ ရတနာနိ ဒဒမာနော ပဉ္စ မဟာနဒိယော ဧကောဃပုဏ္ဏံ ကတွာ ဝိယ စ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယမာနော တိသရဏဂတံ ဝါ ပဉ္စသီလရက္ခနကံ ဝါ ကဉ္စိ နာလတ္ထံ, ဒက္ခိဏေယျပုဂ္ဂလာ နာမ ဧဝံ ဒုလ္လဘာ။ တသ္မာ ‘လူခံ မေ ဒါန’န္တိ မာ စိတ္တံ သင်္ကောစယိတ္ထာ’’တိ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဝေလာမသုတ္တံ (အ။ နိ။ ၉။၂၀) ကထေသိ။
အထ ခေါ သာ ဒေဝတာ ဣဿရကာလေ သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ကထေတုမ္ပိ အသက္ကောန္တီ ‘‘ဣဒါနာယံ ဒုဂ္ဂတတ္တာ မမ ဝစနံ ဂဏှိဿတီ’’တိ မညမာနာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဩဘာသံ ဖရိတွာ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ သေဋ္ဌိ တံ ဒိသွာ ‘‘ကော ဧသော’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ မဟာသေဋ္ဌိ စတုတ္ထဒွါရကောဋ္ဌကေ အဓိဝတ္ထာ, ဒေဝတာ’’တိ။ ‘‘ကိမတ္ထမာဂတာသီ’’တိ? ‘‘တုယှံ ဩဝါဒံ ကထေတုကာမာ ဟုတွာ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကထေဟီ’’တိ။ မဟာသေဋ္ဌိ တွံ ပစ္ဆိမကာလံ န စိန္တေသိ, ပုတ္တဓီတရော န ဩလောကေသိ, သမဏဿ တေ ဂေါတမဿ သာသနေ ဗဟုံ ဓနံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏံ, သော တွံ အတိဝေလံ ဓနဝိဿဇ္ဇနေန ဝါ ဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မာနံ အကရဏေန
ဝါ သမဏံ ဂေါတမံ နိဿာယ ဒုဂ္ဂတော ဇာတော, ဧဝံဘူတောပိ သမဏံ ဂေါတမံ န မုဉ္စသိ, အဇ္ဇပိ တေ သမဏာ ဃရံ ပဝိသန္တိယေဝ။ ယံ တာဝ တေဟိ နီတံ, တံ န သက္ကာ ပစ္စာဟရာပေတုံ, ဂဟိတံ ဂဟိတမေဝ ဟောတု, ဣတော ပဋ္ဌာယ ပန သယဉ္စ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကံ မာ ဂမိတ္ထ, သာဝကာနဉ္စဿ ဣမံ ဃရံ ပဝိသိတုံ မာ အဒါသိ, သမဏံ ဂေါတမံ နိဝတ္တိတွာပိ အနောလောကေန္တော အတ္တနော ဝေါဟာရေ စ ဝဏိဇ္ဇဉ္စ ကတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေဟီ’’တိ။ အထ နံ သော ဧဝမာဟ ‘‘အယံ တယာ မယှံ ဒါတဗ္ဗဩဝါဒေါ’’တိ။ ‘‘အာမ, အယျာ’’တိ။ တာဒိသာနံ ဒေဝတာနံ သတေနပိ သဟဿေနပိ သတသဟဿေနပိ အကမ္ပနီယော အဟံ ဒသဗလေန ကတော။ မမ ဟိ သဒ္ဓါ သိနေရု ဝိယ အစလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ, မယာ နိယျာနိကေ ရတနသာသနေ ဓနံ ဝိဿဇ္ဇိတံ, အယုတ္တံ တေ ကထိတံ, ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဟာရော ဒိန္နော, ဧဝရူပါယ အနာစာရာယ ဒုဿီလာယ ကာဠကဏ္ဏိယာ သဒ္ဓိံ တယာ မမ ဧကဂေဟေ ဝသနကိစ္စံ နတ္ထိ, သီဃံ မမ ဂေဟာ နိက္ခမိတွာ အညတ္ထ ဂစ္ဆာတိ။
သာ သောတာပန္နဿ အရိယသာဝကဿ ဝစနံ သုတွာ ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဒါရကေ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ နိက္ခမိ။ နိက္ခမိတွာ စ ပန အညတ္ထ ဝသနဋ္ဌာနံ အလဘမာနာ ‘‘သေဋ္ဌိံ ခမာပေတွာ တတ္ထေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နဂရပရိဂ္ဂါဟကဒေဝပုတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကေနဋ္ဌေန အာဂတာသီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ သာမိ, အတ္တနော ဗာလတာယ အနုပဓာရေတွာ အနာထပိဏ္ဍိကေန သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ကထေသိံ, သော မံ ကုဇ္ဈိတွာ ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ကဍ္ဎိ, မံ သေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ နေတွာ ခမာပေတွာ ဝသနဋ္ဌာနံ မေ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တယာ သေဋ္ဌိ ဝုတ္တော’’တိ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ သံဃုပဋ္ဌာနံ မာ ကရိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ ဃရပ္ပဝေသနံ မာ အဒါသီ’’တိ ‘‘ဧဝံ မေ ဝုတ္တော, သာမီ’’တိ။ အယုတ္တံ တယာ ဝုတ္တံ, သာသနေ ပဟာရော ဒိန္နော, ‘‘အဟံ တံ အာဒါယ သေဋ္ဌိနော သန္တိကံ ဂန္တုံ န ဥဿဟာမီ’’တိ။ သာ တဿ သန္တိကာ သင်္ဂဟံ အလဘိတွာ စတုန္နံ မဟာရာဇာနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။
တေဟိပိ တထေဝ ပဋိက္ခိတ္တာ သက္ကံ ဒေဝရာဇံ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘အဟံ, ဒေဝ, ဝသနဋ္ဌာနံ အလဘမာနာ ဒါရကေ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အနာထာ ဝိစရာမိ, တုမှာကံ သိရိယာ မယှံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဒါပေထာ’’တိ
သုဋ္ဌုတရံ ယာစိ။ သောပိ နံ အာဟ ‘‘တယာ အယုတ္တံ ကတံ, ဇိနသာသနေ ပဟာရော ဒိန္နော, အဟမ္ပိ တံ နိဿာယ သေဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ န သက္ကောမိ, ဧကံ ပန တေ သေဋ္ဌိဿ ခမနူပါယံ ကထေဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဒေဝ, ကထေဟီ’’တိ။ မဟာသေဋ္ဌိဿ ဟတ္ထတော မနုဿေဟိ ပဏ္ဏေ အာရောပေတွာ အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ချံ ဓနံ ဂဟိတံ အတ္ထိ, တွံ တဿ အာယုတ္တကဝေသံ ဂဟေတွာ ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာ တာနိ ပဏ္ဏာနိ အာဒါယ ကတိပယေဟိ ယက္ခတရုဏေဟိ ပရိဝါရိတာ ဧကေန ဟတ္ထေန ပဏ္ဏံ, ဧကေန လေခနိံ ဂဟေတွာ တေသံ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဂေဟမဇ္ဈေ ဌိတာ အတ္တနော ယက္ခာနုဘာဝေန တေ ဥတ္တာသေတွာ ‘‘ဣဒံ တုမှာကံ ဣဏပဏ္ဏံ, အမှာကံ သေဋ္ဌိ အတ္တနော ဣဿရကာလေ တုမှေ န ကိဉ္စိ အာဟ, ဣဒါနိ ဒုဂ္ဂတော ဇာတော, တုမှေဟိ ဂဟိတကဟာပဏာနိ ဒေထာ’’တိ အတ္တနော ယက္ခာနုဘာဝံ ဒဿေတွာ သဗ္ဗာပိ တာ အဋ္ဌာရသ ဟိရညကောဋိယော သာဓေတွာ သေဋ္ဌိဿ တုစ္ဆကောဋ္ဌကေ ပူရေတွာ အညံ အစိရဝတိနဒီတီရေ နိဒဟိတံ ဓနံ နဒီကူလေ ဘိန္နေ သမုဒ္ဒံ ပဝိဋ္ဌံ အတ္ထိ, တမ္ပိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အာဟရိတွာ တုစ္ဆကောဋ္ဌကေ ပူရေတွာ, အညမ္ပိ အသုကဋ္ဌာနေ နာမ အဿာမိကံ အဋ္ဌာရသကောဋိမတ္တမေဝ ဓနံ အတ္ထိ, တမ္ပိ အာဟရိတွာ တုစ္ဆကောဋ္ဌကေ ပူရေဟိ, ဣမာဟိ စတုပညာသကောဋီဟိ ဣမံ တုစ္ဆကောဋ္ဌကပူရကံ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကတွာ မဟာသေဋ္ဌိံ ခမာပေဟီတိ။
သာ ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ သဗ္ဗံ ဓနံ အာဟရိတွာ ကောဋ္ဌကေ ပူရေတွာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ သေဋ္ဌိဿ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဩဘာသံ ဖရိတွာ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ တေ မဟာသေဋ္ဌိ စတုတ္ထဒွါရကောဋ္ဌကေ အဓိဝတ္ထာ အန္ဓဗာလဒေဝတာ, မယာ မဟာမောဟမူဠှာယ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အဇာနိတွာ ပုရိမေသု ဒိဝသေသု တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ကိဉ္စိ ကထိတံ အတ္ထိ, တံ မေ ဒေါသံ ခမထ။ သက္ကဿ ဟိ မေ ဒေဝရာဇဿ ဝစနေန တုမှာကံ ဣဏံ သောဓေတွာ အဋ္ဌာရသ ကောဋိယော, သမုဒ္ဒံ ဂတာ အဋ္ဌာရသ ကောဋိယော, တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ အဿာမိကဓနဿ အဋ္ဌာရသ ကောဋိယောတိ စတုပဏ္ဏာသ ကောဋိယော အာဟရိတွာ တုစ္ဆကောဋ္ဌကပူရဏေန ဒဏ္ဍကမ္မံ ကတံ, ဇေတဝနဝိဟာရံ အာရဗ္ဘ ပရိက္ခယံ ဂတဓနံ သဗ္ဗံ သမ္ပိဏ္ဍိတံ, ဝသနဋ္ဌာနံ အလဘမာနာ ကိလမာမိ,
မယာ အညာဏတာယ ကထိတံ မနသိ အကတွာ ခမထ မဟာသေဋ္ဌီ’’တိ အာဟ။
အနာထပိဏ္ဍိကော တဿာ ဝစနံ သုတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဒေဝတာ ‘ဒဏ္ဍကမ္မဉ္စ မေ ကတ’န္တိ ဝဒတိ, အတ္တနော စ ဒေါသံ ပဋိဇာနာတိ, သတ္ထာ ဣမံ ဝိနေတွာ အတ္တနော ဂုဏေ ဇာနာပေဿတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ နံ ဒဿေဿာမီ’’တိ။ အထ နံ အာဟ ‘‘အမ္မ, ဒေဝတေ, သစေသိ မံ ခမာပေတုကာမာ, သတ္ထု သန္တိကေ မံ ခမာပေဟီ’’တိ။ သာဓု ဧဝံ ကရိဿာမိ, ‘‘သတ္ထု ပန မံ သန္တိကံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ပါတောဝ တံ ဂဟေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ တာယ ကတကမ္မံ သဗ္ဗံ တထာဂတဿ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣဓ, ဂဟပတိ, ပါပပုဂ္ဂလောပိ ယာဝ ပါပံ န ပစ္စတိ, တာဝ ဘဒြာနိ ပဿတိ။ ယဒါ ပနဿ ပါပံ ပစ္စတိ, တဒါ ပါပမေဝ ပဿတိ။ ဘဒြပုဂ္ဂလောပိ ယာဝ ဘဒြံ န ပစ္စတိ, တာဝ ပါပါနိ ပဿတိ။ ယဒါ ပနဿ ဘဒြံ ပစ္စတိ, တဒါ ဘဒြမေဝ ပဿတီ’’တိ ဝတွာ ဣမာ ဓမ္မပဒေ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –
‘‘ပါပေါပိ ပဿတီ ဘဒြံ, ယာဝ ပါပံ န ပစ္စတိ၊
ယဒါ စ ပစ္စတီ ပါပံ, အထ ပါပေါ ပါပါနိ ပဿတိ။
‘‘ဘဒြောပိ ပဿတီ ပါပံ, ယာဝ ဘဒြံ န ပစ္စတိ၊
ယဒါ စ ပစ္စတီ ဘဒြံ, အထ ဘဒြော ဘဒြာနိ ပဿတီ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၁၉-၁၂၀)၊
ဣမာသဉ္စ ပန ဂါထာနံ ပရိယောသာနေ သာ ဒေဝတာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သာ စက္ကင်္ကိတေသု သတ္ထု ပါဒေသု နိပတိတွာ ‘‘မယာ, ဘန္တေ, ရာဂရတ္တာယ ဒေါသပဒုဋ္ဌာယ မောဟမူဠှာယ အဝိဇ္ဇန္ဓာယ တုမှာကံ ဂုဏေ အဇာနန္တိယာ ပါပကံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, တံ မေ ခမထာ’’တိ သတ္ထာရံ ခမာပေတွာ မဟာသေဋ္ဌိမ္ပိ ခမာပေသိ။
တသ္မိံ သမယေ အနာထပိဏ္ဍိကော သတ္ထု ပုရတော အတ္တနော ဂုဏံ ကထေသိ ‘‘ဘန္တေ, အယံ ဒေဝတာ ‘ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနာဒီနိ မာ ကရောဟီ’တိ ဝါရယမာနာပိ မံ ဝါရေတုံ နာသက္ခိ, ‘ဒါနံ န ဒါတဗ္ဗ’န္တိ ဣမာယ ဝါရိယမာနောပဟံ ဒါနံ အဒါသိမေဝ, နူန ဧသ, ဘန္တေ, မယှံ ဂုဏော’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘တွံ ခေါသိ ဂဟပတိ သောတာပန္နော အရိယသာဝကော အစလသဒ္ဓေါ ဝိသုဒ္ဓဒဿနော, တုယှံ ဣမာယ အပ္ပေသက္ခဒေဝတာယ ဝါရေန္တိယာ အဝါရိတဘာဝေါ န
အစ္ဆရိယော။ ယံ ပန ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ အပရိပက္ကဉာဏေ ဌိတာ ကာမာဝစရိဿရေန မာရေန အာကာသေ ဌတွာ ‘သစေ ဒါနံ ဒဿသိ, ဣမသ္မိံ နိရယေ ပစ္စိဿသီ’တိ အသီတိဟတ္ထဂမ္ဘီရံ အင်္ဂါရကာသုံ ဒဿေတွာ ‘မာ ဒါနံ အဒါသီ’တိ ဝါရိတာပိ ပဒုမကဏ္ဏိကာမဇ္ဈေ ဌတွာ ဒါနံ အဒံသု, ဣဒံ အစ္ဆရိယ’’န္တိ ဝတွာ အနာထပိဏ္ဍိကေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ နာနပ္ပကာရေဟိ သုခူပကရဏေဟိ ဒေဝကုမာရော ဝိယ သံဝဍ္ဎိယမာနော အနုက္ကမေန ဝိညုတံ ပတွာ သောဠသဝဿကာလေယေဝ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော။ သော ပိတု အစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနေ ဌတွာ စတူသု နဂရဒွါရေသု စတဿော ဒါနသာလာယော, မဇ္ဈေ နဂရဿ ဧကံ, အတ္တနော နိဝေသနဒွါရေ ဧကန္တိ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ မဟာဒါနံ ဒေတိ, သီလံ ရက္ခတိ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ။
အထေကဒိဝသံ ပါတရာသဝေလာယ ဗောဓိသတ္တဿ နာနဂ္ဂရသေ မနုညဘောဇနေ ဥပနီယမာနေ ဧကော ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ သတ္တာဟစ္စယေန နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာယ ဘိက္ခာစာရဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿ ဂေဟဒွါရံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ နာဂလတာဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ အနောတတ္တဒဟေ မုခဓောဝနံ ကတွာ မနောသိလာတလေ ဌိတော နိဝါသေတွာ ဝိဇ္ဇုလတာသဒိသံ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ဣဒ္ဓိမယမတ္တိကာပတ္တံ အာဒါယ အာကာသေနာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဘတ္တေ ဥပနီတမတ္တေ ဂေဟဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာဝ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ နိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ ပရိကမ္မကာရကံ ဩလောကေသိ။ ‘‘ကိံ ကရောမိ, သာမီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘အယျဿ ပတ္တံ အာဟရထာ’’တိ အာဟ။ တင်္ခဏညေဝ မာရော ပါပိမာ ဝိကမ္ပမာနော ဥဋ္ဌာယ ‘‘အယံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ အာဟာရံ လဘိ, အဇ္ဇ အလဘမာနော ဝိနဿိဿတိ, ဣမဉ္စ ဝိနာသေဿာမိ, သေဋ္ဌိနော စ ဒါနန္တရာယံ ကရိဿာမီ’’တိ တင်္ခဏညေဝ အာဂန္တွာ အန္တရဝတ္ထုမှိ အသီတိဟတ္ထမတ္တံ အင်္ဂါရကာသုံ နိမ္မိနိ။ သာ ခဒိရင်္ဂါရပုဏ္ဏာ သမ္ပဇ္ဇလိတာ သဇောတိဘူတာ အဝီစိမဟာနိရယော ဝိယ ခါယိတ္ထ။ တံ ပန မာပေတွာ သယံ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ပတ္တာဟရဏတ္ထာယ ဂစ္ဆမာနော ပုရိသော တံ ဒိသွာ မဟာဘယပ္ပတ္တော နိဝတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကိံ, တာတ, နိဝတ္တောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အယံ သာမိ အန္တရဝတ္ထုမှိ မဟတီ အင်္ဂါရကာသု သမ္ပဇ္ဇလိတာ
သဇောတိဘူတာတိ။ အထညော အထညောတိ ဧဝံ အာဂတာဂတာ သဗ္ဗေပိ ဘယပ္ပတ္တာ ဝေဂေန ပလာယိံသု။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အဇ္ဇ မယှံ ဒါနန္တရာယံ ကာတုကာမော ဝသဝတ္တီ မာရော ဥယျုတ္တော ဘဝိဿတိ, န ခေါ ပန ဇာနာတိ မာရသတေန မာရသဟဿေနပိ မယှံ အကမ္ပိယဘာဝံ, အဇ္ဇ ဒါနိ မယှံ ဝါ မာရဿ ဝါ ဗလမဟန္တတံ, အာနုဘာဝမဟန္တတံ ဇာနိဿာမီ’’တိ တံ ယထာသဇ္ဇိတမေဝ ဘတ္တပါတိံ သယံ အာဒါယ ဂေဟာ နိက္ခမ္မ အင်္ဂါရကာသုတဋေ ဌတွာ အာကာသံ ဥလ္လောကေတွာ မာရံ ဒိသွာ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ, မာရော’’တိ။ ‘‘အယံ အင်္ဂါရကာသု တယာ နိမ္မိတာ’’တိ? ‘‘အာမ, မယာ’’တိ။ ‘‘ကိမတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘တဝ ဒါနဿ အန္တရာယကရဏတ္ထာယ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ စ ဇီဝိတနာသနတ္ထာယာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘နေဝ တေ အဟံ အတ္တနော ဒါနဿ အန္တရာယံ, န ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဇီဝိတန္တရာယံ ကာတုံ ဒဿာမိ, အဇ္ဇ ဒါနိ မယှံ ဝါ တုယှံ ဝါ ဗလမဟန္တတံ, အာနုဘာဝမဟန္တတံ ဇာနိဿာမီ’’တိ အင်္ဂါရကာသုတဋေ ဌတွာ ‘‘ဘန္တေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓ အဟံ ဣမိဿာ အင်္ဂါရကာသုယာ အဓောသီသော ပတမာနောပိ န နိဝတ္တိဿာမိ, ကေဝလံ တုမှေ မယာ ဒိန္နံ ဘောဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကာမံ ပတာမိ နိရယံ, ဥဒ္ဓံပါဒေါ အဝံသိရော၊
နာနရိယံ ကရိဿာမိ, ဟန္ဒ ပိဏ္ဍံ ပဋိဂ္ဂဟာ’’တိ။
တတ္ထာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ဘန္တေ, ပစ္စေကဝရဗုဒ္ဓ သစေပဟံ တုမှာကံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တော ဧကံသေနေဝ ဣမံ နိရယံ ဥဒ္ဓံပါဒေါ အဝံသိရော ဟုတွာ ပတာမိ, တထာပိ ယဒိဒံ အဒါနဉ္စ အသီလဉ္စ အရိယေဟိ အကတ္တဗ္ဗတ္တာ အနရိယေဟိ စ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘အနရိယ’’န္တိ ဝုစ္စတိ, ‘‘န တံ အနရိယံ ကရိဿာမိ, ဟန္ဒ ဣမံ မယာ ဒီယမာနံ ပိဏ္ဍံ ပဋိဂ္ဂဟ ပဋိဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ဟန္ဒာတိ ဝေါဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။
ဧဝံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ဒဠှသမာဒါနေန ဘတ္တပါတိံ ဂဟေတွာ အင်္ဂါရကာသုမတ္ထကေန ပက္ခန္တော, တာဝဒေဝ အသီတိဟတ္ထဂမ္ဘီရာယ အင်္ဂါရကာသုယာ တလတော ဥပရူပရိဇာတံ သတပတ္တပုပ္ဖိတံ ဧကံ မဟာပဒုမံ ဥဂ္ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒေ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တတော မဟာတုမ္ဗမတ္တာ ရေဏု
ဥဂ္ဂန္တွာ မဟာသတ္တဿ မုဒ္ဓနိ ဌတွာ သကလသရီရံ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏသမောကိဏ္ဏမိဝ အကာသိ။ သော ပဒုမကဏ္ဏိကာယ ဌတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပတ္တံ အာကာသေ ခိပိတွာ ပဿန္တဿေဝ မဟာဇနဿ သယမ္ပိ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ နာနပ္ပကာရံ ဝလာဟကပန္တိံ မဒ္ဒမာနော ဝိယ ဟိမဝန္တမေဝ ဂတော။ မာရောပိ ပရာဇိတော ဒေါမနဿံ ပတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တော ပန ပဒုမကဏ္ဏိကာယ ဌိတကောဝ မဟာဇနဿ ဒါနသီလသံဝဏ္ဏနေန ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဟာဇနေန ပရိဝုတော အတ္တနော နိဝေသနမေဝ ပဝိသိတွာ ယာဝဇီဝံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘နယိဒံ, ဂဟပတိ, အစ္ဆရိယံ, ယံ တွံ ဧဝံ ဒဿနသမ္ပန္နော ဧတရဟိ ဒေဝတာယ န ကမ္ပိတော, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတေဟိ ကတမေဝ အစ္ဆရိယ’’န္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေါ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ, မာရံ ပရာဇေတွာ ပဒုမကဏ္ဏိကာယ ဌတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပိဏ္ဍပါတဒါယကော ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ခဒိရင်္ဂါရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကုလာဝကဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုလာဝကဉ္စ နစ္စဉ္စ, သမ္မောဒမစ္ဆဝဋ္ဋကံ၊
သကုဏံ တိတ္တိရံ ဗကံ, နန္ဒဉ္စ ခဒိရင်္ဂါရန္တိ။
၅။ အတ္ထကာမဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၄၁] ၁။ လောသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော အတ္ထကာမဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လောသကတိဿတ္ထေရံ နာမ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကော ပနေသ လောသကတိဿတ္ထေရော နာမာတိ? ကောသလရဋ္ဌေ ဧကော အတ္တနော ကုလနာသကော
ကေဝဋ္ဋပုတ္တကော အလာဘီ ဘိက္ခု။ သော ကိရ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေတာ စဝိတွာ ကောသလရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ကုလသဟဿဝါသေ ကေဝဋ္ဋဂါမေ ဧကိဿာ ကေဝဋ္ဋိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ တံ ကုလသဟဿံ ဇာလဟတ္ထံ နဒိယဉ္စ တဠာကာဒီသု စ မစ္ဆေ ပရိယေသန္တံ ဧကံ ခုဒ္ဒကမစ္ဆမ္ပိ နာလတ္ထ။ တတော ပဋ္ဌာယ စ တေ ကေဝဋ္ဋာ ပရိဟာယန္တိယေဝ။ တသ္မိဉှိ ကုစ္ဆိဂတေယေဝ နေသံ ဂါမော သတ္တ ဝါရေ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော, သတ္တ ဝါရေ ရညာ ဒဏ္ဍိတော။ ဧဝံ အနုက္ကမေန ဒုဂ္ဂတာ ဇာတာ။ တေ စိန္တယိံသု ‘‘ပုဗ္ဗေ အမှာကံ ဧဝရူပံ နတ္ထိ, ဣဒါနိ ပန ပရိဟာယာမ, အမှာကံ အန္တရေ ဧကာယ ကာဠကဏ္ဏိယာ ဘဝိတဗ္ဗံ, ဒွေ ဘာဂါ ဟောမာ’’တိ ပဉ္စ ပဉ္စ ကုလသတာနိ ဧကတော အဟေသုံ။ တတော ယတ္ထ တဿ မာတာပိတရော, သောဝ ကောဋ္ဌာသော ပရိဟာယတိ, ဣတရော ဝဍ္ဎတိ။ တေ တမ္ပိ ကောဋ္ဌာသံ ဒွိဓာ, တမ္ပိ ဒွိဓာတိ ဧဝံ ယာဝ တမေဝ ကုလံ ဧကံ အဟောသိ, တာဝ ဝိဘဇိတွာ တေသံ ကာဠကဏ္ဏိဘာဝံ ဉတွာ ပေါထေတွာ နိက္ကဍ္ဎိံသု။
အထဿ မာတာ ကိစ္ဆေန ဇီဝမာနာ ပရိပက္ကေ ဂဗ္ဘေ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝိဇာယိ။ ပစ္ဆိမဘဝိကသတ္တံ န သက္ကာ နာသေတုံ, အန္တောဃဋေ ပဒီပေါ ဝိယ တဿ ဟဒယေ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယော ဇလတိ။ သာ တံ ဒါရကံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ အာဓာဝိတွာ ပရိဓာဝိတွာ ဝိစရဏကာလေ ဧကမဿ ကပါလကံ ဟတ္ထေ ဒတွာ ‘‘ပုတ္တ, ဧတံ ဃရံ ပဝိသာ’’တိ ပေသေတွာ ပလာတာ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဧကကောဝ ဟုတွာ တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခံ ပရိယေသိတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ သယတိ, န နှာယတိ, န သရီရံ ပဋိဇဂ္ဂတိ, ပံသုပိသာစကော ဝိယ ကိစ္ဆေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ သော အနုက္ကမေန သတ္တဝဿိကော ဟုတွာ ဧကသ္မိံ ဂေဟဒွါရေ ဥက္ခလိဓောဝနဿ ဆဍ္ဍိတဋ္ဌာနေ ကာကော ဝိယ ဧကေကံ ဘတ္တသိတ္ထံ ဥစ္စိနိတွာ ခါဒတိ။
အထ နံ ဓမ္မသေနာပတိ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ဒိသွာ ‘‘အယံ သတ္တော အတိကာရုညပ္ပတ္တော, ကတရဂါမဝါသိကော နု ခေါ’’တိ တသ္မိံ မေတ္တစိတ္တံ ဝဍ္ဎေတွာ ‘‘ဧဟိ, ရေ’’တိ အာဟ။ သော အာဂန္တွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ထေရော ‘‘ကတရဂါမဝါသိကောသိ, ကဟံ ဝါ တေ မာတာပိတရော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, နိပ္ပစ္စယော, မယှံ မာတာပိတရော မံ နိဿာယ ‘ကိလန္တမှာ’တိ မံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာတာ’’တိ။ ‘‘အပိ ပန ပဗ္ဗဇိဿသီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, အဟံ တာဝ ပဗ္ဗဇေယျံ, မာဒိသံ ပန ကပဏံ ကော ပဗ္ဗာဇေဿသီ’’တိ?
‘‘အဟံ ပဗ္ဗာဇေဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ။ ထေရော တဿ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဒတွာ တံ ဝိဟာရံ နေတွာ သဟတ္ထေနေဝ နှာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ ပရိပုဏ္ဏဝဿံ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ သော မဟလ္လကကာလေ ‘‘လောသကတိဿတ္ထေရော’’တိ ပညာယိတ္ထ အပ္ပပုညော အပ္ပလာဘော။ တေန ကိရ အသဒိသဒါနေပိ ကုစ္ဆိပူရော န လဒ္ဓပုဗ္ဗော, ဇီဝိတဃဋနမတ္တမေဝ လဘတိ။ တဿ ဟိ ပတ္တေ ဧကသ္မိံယေဝ ယာဂုဥဠုင်္ကေ ဒိန္နေ ပတ္တော သမတိတ္တိကော ဝိယ ဟုတွာ ပညာယတိ။ အထ မနုဿာ ‘‘ဣမဿ ပတ္တော ပူရော’’တိ ဟေဋ္ဌာ ယာဂုံ ဒေန္တိ။ တဿ ပတ္တေ ယာဂုံ ဒါနကာလေ မနုဿာနံ ဘာဇနေ ယာဂု အန္တရဓာယတီတိပိ ဝဒန္တိ။ ခဇ္ဇကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။
သော အပရေန သမယေန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အဂ္ဂဖလေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတောပိ အပ္ပလာဘောဝ အဟောသိ။ အထဿ အနုပုဗ္ဗေန အာယုသင်္ခါရေသု ပရိဟီနေသု ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသော သမ္ပာပုဏိ။ ဓမ္မသေနာပတိ အာဝဇ္ဇေန္တော တဿ ပရိနိဗ္ဗာနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အယံ လောသကတိဿတ္ထေရော အဇ္ဇ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ, အဇ္ဇ မယာ ဧတဿ ယာဝဒတ္ထံ အာဟာရံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တံ အာဒါယ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ထေရော တံ နိဿာယ တာဝ ဗဟုမနုဿာယ သာဝတ္ထိယာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဝန္ဒနမတ္တမ္ပိ နာလတ္ထ။ အထ နံ ထေရော ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော, အာသနသာလာယ နိသီဒါ’’တိ ဥယျောဇေတွာ ဂတော။ တံ အာဂတမေဝ မနုဿာ ‘‘အယျော, အာဂတော’’တိ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဘောဇေသိ။ ထေရောပိ ‘‘ဣမံ လောသကဿ ဒေထာ’’တိ လဒ္ဓါဟာရံ ပေသေသိ။ တံ ဂဟေတွာ ဂတာ လောသကတိဿတ္ထေရံ အသရိတွာ သယမေဝ ဘုဉ္ဇိံသု။ အထ ထေရဿ ဥဋ္ဌာယ ဝိဟာရံ ဂမနကာလေ လောသကတိဿတ္ထေရော အာဂန္တွာ ထေရံ ဝန္ဒိ, ထေရော နိဝတ္တိတွာ ဌိတကောဝ ‘‘လဒ္ဓံ တေ, အာဝုသော, ဘတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ လဘိဿာမ နော, ဘန္တေတိ။ ထေရော သံဝေဂပတ္တော ကာလံ ဩလောကေသိ, ကာလော အတိက္ကန္တော။ ထေရော ‘‘ဟောတာဝုသော, ဣဓေဝ နိသီဒါ’’တိ လောသကတ္ထေရံ အာသနသာလာယံ နိသီဒါပေတွာ ကောသလရညော နိဝေသနံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ထေရဿ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ‘‘ဘတ္တဿ အကာလော’’တိ ပတ္တပူရံ စတုမဓုရံ ဒါပေသိ။ ထေရော တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ‘‘ဧဟာဝုသော, တိဿ ဣမံ စတုမဓုရံ ဘုဉ္ဇာ’’တိ ဝတွာ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော ထေရေ ဂါရဝေန လဇ္ဇန္တော န ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အထ နံ ထေရော ‘‘ဧဟာဝုသော တိဿ, အဟံ ဣမံ ပတ္တံ ဂဟေတွာဝ ဌဿာမိ, တွံ နိသီဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇ။ သစေ အဟံ ပတ္တံ
ဟတ္ထတော မုဉ္စေယျံ, ကိဉ္စိ န ဘဝေယျာ’’တိ အာဟ။ အထာယသ္မာ လောသကတိဿတ္ထေရော အဂ္ဂသာဝကေ ဓမ္မသေနာပတိမှိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဌိတေ စတုမဓုရံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ တံ ထေရဿ အရိယိဒ္ဓိဗလေန ပရိက္ခယံ န အဂမာသိ။ တဒါ လောသကတိဿတ္ထေရော ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရပူရံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ, တံ ဒိဝသံယေဝ စ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ သန္တိကေ ဌတွာ သရီရနိက္ခေပံ ကာရေသိ, ဓာတုယော ဂဟေတွာ စေတိယံ ကရိံသု။
တဒါ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, အဟော လောသကတိဿတ္ထေရော အပ္ပပုညော အပ္ပလာဘီ, ဧဝရူပေန နာမ အပ္ပပုညေန အပ္ပလာဘိနာ ကထံ အရိယဓမ္မော လဒ္ဓေါ’’တိ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ‘‘ဣမာယ နာမ, ဘန္တေ’’တိ အာရောစယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဧသော ဘိက္ခု အတ္တနော အလာဘိဘာဝဉ္စ အရိယဓမ္မလာဘိဘာဝဉ္စ အတ္တနာဝ အကာသိ။ အယဉှိ ပုဗ္ဗေ ပရေသံ လာဘန္တရာယံ ကတွာ အပ္ပလာဘီ ဇာတော, ‘‘အနိစ္စံ, ဒုက္ခံ, အနတ္တာ’’တိ ဝိပဿနာယ ယုတ္တဘာဝဿ ဗလေန အရိယဓမ္မလာဘီ ဇာတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ကိရ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ အညတရော ဘိက္ခု ဧကံ ကုဋုမ္ဗိကံ နိဿာယ ဂါမကာဝါသေ ဝသတိ ပကတတ္တော သီလဝါ ဝိပဿနာယ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော။ အထေကော ခီဏာသဝတ္ထေရော သမဝတ္တဝါသံ ဝသမာနော အနုပုဗ္ဗေန တဿ ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌာကကုဋုမ္ဗိကဿ ဝသနဂါမံ သမ္ပတ္တော။ ကုဋုမ္ဗိကော ထေရဿ ဣရိယာပထေယေဝ ပသီဒိတွာ ပတ္တံ အာဒါယ ဃရံ ပဝေသေတွာ သက္ကစ္စံ ဘောဇေတွာ ထောကံ ဓမ္မကထံ သုတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ ဓုရဝိဟာရမေဝ ဂစ္ဆထ, မယံ သာယနှသမယေ အာဂန္တွာ ပဿိဿာမာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ဝိဟာရံ ဂန္တွာ နေဝါသိကတ္ထေရံ ဝန္ဒိတွာ အာပုစ္ဆိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သောပိ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘လဒ္ဓေါ တေ, အာဝုသော, ဘိက္ခာဟာရော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, လဒ္ဓေါ’’တိ။ ‘‘ကဟံ လဒ္ဓေါ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ ဓုရဂါမေ ကုဋုမ္ဗိကဃရေ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ အတ္တနော သေနာသနံ ပုစ္ဆိတွာ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ ဈာနသုခေန ဖလသုခေန စ ဝီတိနာမေန္တော နိသီဒိ။
သောပိ ကုဋုမ္ဗိကော သာယနှေ ဂန္ဓမာလဉ္စေဝ ပဒီပေယျဉ္စ ဂါဟာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ နေဝါသိကတ္ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဧကော အာဂန္တုကတ္ထေရော အတ္ထိ, အာဂတော နု ခေါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, အာဂတော’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကဟ’’န္တိ။ ‘‘အသုကသေနာသနေ နာမာ’’တိ။ သော တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဓမ္မကထံ သုတွာ သီတလဝေလာယ စေတိယဉ္စ ဗောဓိဉ္စ ပူဇေတွာ ဒီပေ ဇာလေတွာ ဥဘောပိ ဇနေ နိမန္တေတွာ ဂတော။ နေဝါသိကတ္ထေရောပိ ခေါ ‘‘အယံ ကုဋုမ္ဗိကော ပရိဘိန္နော, သစာယံ ဘိက္ခု ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသိဿတိ, န မံ ဧသ ကိသ္မိဉ္စိ ဂဏယိဿတီ’’တိ ထေရေ အနတ္တမနတံ အာပဇ္ဇိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဧတဿ အဝသနာကာရော မယာ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တေန ဥပဋ္ဌာနဝေလာယ အာဂတေန သဒ္ဓိံ ကိဉ္စိ န ကထေသိ။ ခီဏာသဝတ္ထေရော တဿ အဇ္ဈာသယံ ဇာနိတွာ ‘‘အယံ ထေရော မမ ကုလေ ဝါ ဂဏေ ဝါ အပလိဗုဒ္ဓဘာဝံ န ဇာနာတီ’’တိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဈာနသုခေန ဖလသုခေန ဝီတိနာမေသိ။
နေဝါသိကောပိ ပုနဒိဝသေ နခပိဋ္ဌေန ဂဏ္ဍိံ ပဟရိတွာ နခေန ဒွါရံ အာကောဋေတွာ ကုဋုမ္ဗိကဿ ဂေဟံ အဂမာသိ။ သော တဿ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒါပေတွာ ‘‘အာဂန္တုကတ္ထေရော ကဟံ, ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နာဟံ တဝ ကုလူပကဿ ပဝတ္တိံ ဇာနာမိ, ဂဏ္ဍိံ ပဟရန္တောပိ ဒွါရံ အာကောဋေန္တောပိ ပဗောဓေတုံ နာသက္ခိံ, ဟိယျော တဝ ဂေဟေ ပဏီတဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇီရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဣဒါနိ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တောယေဝ ဘဝိဿတိ, တွံ ပသီဒမာနော ဧဝရူပေသုယေဝ ဌာနေသု ပသီဒသီ’’တိ အာဟ – ‘‘ခီဏာသဝတ္ထေရောပိ အတ္တနော ဘိက္ခာစာရဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ သရီရံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ အဂမာသိ။ သော ကုဋုမ္ဗိကော နေဝါသိကတ္ထေရံ သပ္ပိမဓုသက္ခရာဘိသင်္ခတံ ပါယာသံ ပါယေတွာ ပတ္တံ ဂန္ဓစုဏ္ဏေဟိ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ပုန ပူရေတွာ ‘‘ဘန္တေ, သော ထေရော မဂ္ဂကိလန္တော ဘဝိဿတိ, ဣဒမဿ ဟရထာ’’တိ အဒါသိ။ ဣတရော အပဋိက္ခိပိတွာဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော ‘‘သစေ သော ဘိက္ခု ဣမံ ပါယာသံ ပိဝိဿတိ, ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ နိက္ကဍ္ဎိယမာနောပိ န ဂမိဿတိ။ သစေ ပနာဟံ ဣမံ ပါယာသံ မနုဿာနံ ဒဿာမိ, ပါကဋံ မေ ကမ္မံ ဘဝိဿတိ။ သစေ ဥဒကေ ဩပိလာပေဿာမိ, ဥဒကပိဋ္ဌေ သပ္ပိ
ပညာယိဿတိ။ သစေ ဘူမိယံ ဆဍ္ဍေဿာမိ, ကာကသန္နိပါတေန ပညာယိဿတိ။ ကတ္ထ နု ခေါ ဣမံ ဆဍ္ဍေယျ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော ဧကံ ဈာမက္ခေတ္တံ ဒိသွာ အင်္ဂါရေ ဝိယူဟိတွာ တတ္ထ ပက္ခိပိတွာ ဥပရိ အင်္ဂါရေဟိ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဝိဟာရံ ဂတော တံ ဘိက္ခုံ အဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အဒ္ဓါ သော ဘိက္ခု ခီဏာသဝေါ မမ အဇ္ဈာသယံ ဝိဒိတွာ အညတ္ထ ဂတော ဘဝိဿတိ, အဟော မယာ ဥဒရဟေတု အယုတ္တံ ကတ’’န္တိ တာဝဒေဝဿ မဟန္တံ ဒေါမနဿံ ဥဒပါဒိ။ တတော ပဋ္ဌာယေဝ စ မနုဿပေတော ဟုတွာ န စိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သော ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စိတွာ ပက္ကာဝသေသေန ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စဇာတိသတေသု ယက္ခော ဟုတွာ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဥဒရပူရံ အာဟာရံ န လဘိ။ ဧကဒိဝသံ ပန ဂဗ္ဘမလံ ဥဒရပူရံ လဘိ။ ပုန ပဉ္စဇာတိသတေသု သုနခေါ အဟောသိ။ တဒါပိ ဧကဒိဝသံ ဘတ္တဝမနံ ဥဒရပူရံ လဘိ, သေသကာလေ ပန တေန ဥဒရပူရော အာဟာရော နာမ န လဒ္ဓပုဗ္ဗော။ သုနခယောနိတော ပန စဝိတွာ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဂါမေ ဒုဂ္ဂတကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ နိဗ္ဗတ္တိတော ပဋ္ဌာယ တံ ကုလံ ပရမဒုဂ္ဂတမေဝ ဇာတံ, ဇာတိတော ဥဒ္ဓံ ဥဒကကဉ္ဇိကာမတ္တမ္ပိ န လဘိ။ တဿ ပန ‘‘မိတ္တဝိန္ဒကော’’တိ နာမံ အဟောသိ။ မာတာပိတရော ဆာတကဒုက္ခံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တာ ‘‘ဂစ္ဆ ကာဠကဏ္ဏီ’’တိ တံ ပေါထေတွာ နီဟရိံသု။ သော အပဋိသရဏော ဝိစရန္တော ဗာရာဏသိံ အဂမာသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ ဝါစေတိ။ တဒါ ဗာရာဏသိဝါသိနော ဒုဂ္ဂတာနံ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တိ။ အယမ္ပိ မိတ္တဝိန္ဒကော ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခတိ။ သော ဖရုသော အနောဝါဒက္ခမော တံ တံ ပဟရန္တော ဝိစရတိ, ဗောဓိသတ္တေန ဩဝဒိယမာနောပိ ဩဝါဒံ န ဂဏှာတိ။ တံ နိဿာယ အာယောပိဿ မန္ဒော ဇာတော။
အထ သော မာဏဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍိတွာ ဩဝါဒံ အဂ္ဂဏှန္တော တတော ပလာယိတွာ အာဟိဏ္ဍန္တော ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ ပတွာ ဘတိံ ကတွာ ဇီဝတိ။ သော တတ္ထ ဧကာယ ဒုဂ္ဂတိတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သာ တံ နိဿာယ ဒွေ ဒါရကေ ဝိဇာယိ။ ဂါမဝါသိနော ‘‘အမှာကံ သုသာသနံ ဒုဿာသနံ အာရောစေယျာသီ’’တိ မိတ္တဝိန္ဒကဿ ဘတိံ ဒတွာ တံ ဂါမဒွါရေ
ကုဋိကာယ ဝသာပေသုံ။ တံ ပန မိတ္တဝိန္ဒကံ နိဿာယ တေ ပစ္စန္တဂါမဝါသိနော သတ္တက္ခတ္တုံ ရာဇဒဏ္ဍံ အဂမံသု, သတ္တက္ခတ္တုံ နေသံ ဂေဟာနိ ဈာယိံသု, သတ္တက္ခတ္တုံ တဠာကံ ဘိဇ္ဇိ။ တေ စိန္တယိံသု ‘‘အမှာကံ ပုဗ္ဗေ ဣမဿ မိတ္တဝိန္ဒကဿ အနာဂမနကာလေ ဧဝရူပံ နတ္ထိ, ဣဒါနိ ပနဿ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပရိဟာယာမာ’’တိ တံ ပေါထေတွာ နီဟရိံသု။
သော အတ္တနော ဒါရကေ ဂဟေတွာ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တော ဧကံ အမနုဿပရိဂ္ဂဟံ အဋဝိံ ပါဝိသိ။ တတ္ထဿ အမနုဿာ ဒါရကေ စ ဘရိယဉ္စ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိံသု။ သော တတော ပလာယိတွာ တတော တတော အာဟိဏ္ဍန္တော ဧကံ ဂမ္ဘီရံ နာမ ပဋ္ဋနဂါမံ နာဝါဝိဿဇ္ဇနဒိဝသေယေဝ ပတွာ ကမ္မကာရကော ဟုတွာ နာဝံ အဘိရုဟိ။ နာဝါ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ သတ္တာဟံ ဂန္တွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ အာကောဋေတွာ ဌပိတာ ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ တေ ကာဠကဏ္ဏိသလာကံ စာရေသုံ, သတ္တက္ခတ္တုံ မိတ္တဝိန္ဒကဿေဝ ပါပုဏိ။ မနုဿာ တဿေကံ ဝေဠုကလာပံ ဒတွာ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ခိပိံသု, တသ္မိံ ခိတ္တမတ္တေ နာဝါ အဂမာသိ။ မိတ္တဝိန္ဒကော ဝေဠုကလာပေ နိပဇ္ဇိတွာ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဂစ္ဆန္တော ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ ရက္ခိတသီလဿ ဖလေန သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဖလိကဝိမာနေ စတဿော ဒေဝဓီတရော ပဋိလဘိတွာ တာသံ သန္တိကေ သုခံ အနုဘဝမာနော သတ္တာဟံ ဝသိ။ တာ ပန ဝိမာနပေတိယော သတ္တာဟံ သုခံ အနုဘဝန္တိ, သတ္တာဟံ ဒုက္ခံ။ သတ္တာဟံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတုံ ဂစ္ဆမာနာ ‘‘ယာဝ မယံ အာဂစ္ဆာမ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ အဂမံသု။
မိတ္တဝိန္ဒကော တာသံ ဂတကာလေ ဝေဠုကလာပေ နိပဇ္ဇိတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော ရဇတဝိမာနေ အဋ္ဌ ဒေဝဓီတရော လဘိ။ တတောပိ ပရံ ဂစ္ဆန္တော မဏိဝိမာနေ သောဠသ, ကနကဝိမာနေ ဒွတ္တိံသ ဒေဝဓီတရော လဘိ။ တာသမ္ပိ ဝစနံ အကတွာ ပရတော ဂစ္ဆန္တော အန္တရဒီပကေ ဧကံ ယက္ခနဂရံ အဒ္ဒသ။ တတ္ထေကာ ယက္ခိနီ အဇရူပေန ဝိစရတိ။ မိတ္တဝိန္ဒကော တဿာ ယက္ခိနိဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘အဇမံသံ ခါဒိဿာမီ’’တိ တံ ပါဒေ အဂ္ဂဟေသိ, သာ ယက္ခာနုဘာဝေန တံ ဥက္ခိပိတွာ ခိပိ။ သော တာယ ခိတ္တော သမုဒ္ဒမတ္ထကေန ဂန္တွာ ဗာရာဏသိယံ ပရိခါပိဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ကဏ္ဋကဂုမ္ဗမတ္ထကေ ပတိတွာ ပဝဋ္ဋမာနော ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာသိ။ တသ္မိဉ္စ သမယေ တသ္မိံ ပရိခါပိဋ္ဌေ ရညော အဇိကာ စရမာနာ စောရာ ဟရန္တိ။ အဇိကဂေါပကာ ‘‘စောရေ
ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဧကမန္တံ နိလီနာ အဋ္ဌံသု။ မိတ္တဝိန္ဒကော ပဝဋ္ဋိတွာ ဘူမိယံ ဌိတော တာ အဇိကာ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ သမုဒ္ဒေ ဧကသ္မိံ ဒီပကေ အဇိကံ ပါဒေ ဂဟေတွာ တာယ ခိတ္တော ဣဓ ပတိတော။ သစေ ဣဒါနိ ဧကံ အဇိကံ ပါဒေ ဂဟေဿာမိ, သာ မံ ပရတော သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဝိမာနဒေဝတာနံ သန္တိကေ ခိပိဿတီ’’တိ။ သော ဧဝံ အယောနိသော မနသိကရိတွာ အဇိကံ ပါဒေ ဂဏှိ, သာ ဂဟိတမတ္တာ ဝိရဝိ။ အဇိကဂေါပကာ ဣတော စိတော စ အာဂန္တွာ တံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ရာဇကုလေ အဇိကခါဒကော ဧသ စောရော’’တိ တံ ကောဋ္ဋေတွာ ဗန္ဓိတွာ ရညော သန္တိကံ နေန္တိ။
တသ္မိံ ခဏေ ဗောဓိသတ္တော ပဉ္စသတမာဏဝကပရိဝုတော နဂရာ နိက္ခမ္မ နှာယိတုံ ဂစ္ဆန္တော မိတ္တဝိန္ဒကံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ တေ မနုဿေ အာဟ – ‘‘တာတာ, အယံ အမှာကံ အန္တေဝါသိကော, ကသ္မာ နံ ဂဏှထာ’’တိ? ‘‘အဇိကစောရကော, အယျ, ဧကံ အဇိကံ ပါဒေ ဂဏှိ, တသ္မာ ဂဟိတော’’တိ။ ‘‘တေန ဟေတံ အမှာကံ ဒါသံ ကတွာ ဒေထ, အမှေ နိဿာယ ဇီဝိဿတီ’’တိ။ တေ, ‘‘သာဓု အယျာ’’တိ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အဂမံသု။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မိတ္တဝိန္ဒက, တွံ ဧတ္တကံ ကာလံ ကဟံ ဝသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော သဗ္ဗံ အတ္တနာ ကတကမ္မံ အာရောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အတ္ထကာမာနံ ဝစနံ အကရောန္တော ဧဝံ ဒုက္ခံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော အတ္ထကာမဿ ဟိတာနုကမ္ပိနော, ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ၊
အဇိယာ ပါဒမောလမ္ဗ, မိတ္တကော ဝိယ သောစတီ’’တိ။
တတ္ထ အတ္ထကာမဿာတိ ဝုဍ္ဎိံ ဣစ္ဆန္တဿ။ ဟိတာနုကမ္ပိနောတိ ဟိတေန အနုကမ္ပမာနဿ။ ဩဝဇ္ဇမာနောတိ မုဒုကေန ဟိတစိတ္တေန ဩဝဒိယမာနော။ န ကရောတိ သာသနန္တိ အနုသိဋ္ဌံ န ကရောတိ, ဒုဗ္ဗစော အနောဝါဒကော ဟောတိ။ မိတ္တကော ဝိယ သောစတီတိ ယထာယံ မိတ္တဝိန္ဒကော အဇိကာယ ပါဒံ ဂဟေတွာ သောစတိ ကိလမတိ, ဧဝံ နိစ္စကာလံ သောစတီတိ ဣမာယ ဂါထာယ ဗောဓိသတ္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
ဧဝံ တေန ထေရေန ဧတ္တကေ အဒ္ဓါနေ တီသုယေဝ အတ္တဘာဝေသု ကုစ္ဆိပူရော လဒ္ဓပုဗ္ဗော။ ယက္ခေန ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ ဂဗ္ဘမလံ လဒ္ဓံ, သုနခေန ဟုတွာ
ဧကဒိဝသံ ဘတ္တဝမနံ, ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေ ဓမ္မသေနာပတိဿာနုဘာဝေန စတုမဓုရံ လဒ္ဓံ။ ဧဝံ ပရဿ လာဘန္တရာယကရဏံ နာမ မဟာဒေါသန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မိံ ပန ကာလေ သောပိ အာစရိယော မိတ္တဝိန္ဒကောပိ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တနော အပ္ပလာဘိဘာဝဉ္စ အရိယဓမ္မလာဘိဘာဝဉ္စ သယမေဝ ဧသ အကာသီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မိတ္တဝိန္ဒကော လောသကတိဿတ္ထေရော အဟောသိ, ဒိသာပါမောက္ခာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
လောသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၄၂] ၂။ ကပေါတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော အတ္ထကာမဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ လောလဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ လောလဘာဝေါ နဝကနိပါတေ ကာကဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန တံ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု လောလော’’တိ သတ္ထု အာရောစေသုံ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု လောလောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဘိက္ခု လောလော လောလကာရဏာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော, ပဏ္ဍိတာပိ တံ နိဿာယ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာ ပရိဟီနာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပါရာဝတယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဗာရာဏသိဝါသိနော ပုညကာမတာယ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ သကုဏာနံ သုခဝသနတ္ထာယ ထုသပစ္ဆိယော ဩလမ္ဗေန္တိ။ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနောပိ ဘတ္တကာရကော အတ္တနော မဟာနသေ ဧကံ ထုသပစ္ဆိံ ဩလမ္ဗေတွာ ဌပေသိ, ဗောဓိသတ္တော တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ပါတောဝ နိက္ခမိတွာ ဂေါစရေ စရိတွာ သာယံ အာဂန္တွာ တတ္ထ ဝသန္တော ကာလံ ခေပေသိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ကာကော မဟာနသမတ္ထကေန ဂစ္ဆန္တော အမ္ဗိလာနမ္ဗိလမစ္ဆမံသာနံ ဓူပနဝါသံ ဃာယိတွာ လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘ကံ နု ခေါ နိဿာယ ဣမံ မစ္ဆမံသံ လဘိဿာမီ’’တိ
အဝိဒူရေ နိသီဒိတွာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော သာယံ ဗောဓိသတ္တံ အာဂန္တွာ မဟာနသံ ပဝိသန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ ပါရာဝတံ နိဿာယ မစ္ဆမံသံ လဘိဿာမီ’’တိ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ အာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ နိက္ခမိတွာ ဂေါစရတ္ထာယ ဂမနကာလေ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အဂမာသိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကသ္မာ တွံ, သမ္မ, အမှေဟိ သဒ္ဓိံ စရသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ, တုမှာဟံ ကိရိယာ မယှံ ရုစ္စတိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှေ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ, တုမှေ အညဂေါစရာ, မယံ အညဂေါစရာ, တုမှေဟိ အမှာကံ ဥပဋ္ဌာနံ ဒုက္ကရ’’န္တိ။ ‘‘သာမိ, တုမှာကံ ဂေါစရဂ္ဂဟဏကာလေ အဟမ္ပိ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ကေဝလံ တေ အပ္ပမတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ကာကံ ဩဝဒိတွာ ဂေါစရံ စရန္တော တိဏဗီဇာဒီနိ ခါဒတိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ပန ဂေါစရဂ္ဂဟဏကာလေ ကာကော ဂန္တွာ ဂေါမယပိဏ္ဍံ အပနေတွာ ပါဏကေ ခါဒိတွာ ဥဒရံ ပူရေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ‘‘သာမိ, တုမှေ အတိဝေလံ စရထ, အတိဗဟုဘက္ခေန နာမ ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တေန ဂေါစရံ ဂဟေတွာ သာယံ အာဂစ္ဆန္တေန သဒ္ဓိံယေဝ မဟာနသံ ပါဝိသိ။ ဘတ္တကာရကော ‘‘အမှာကံ ကပေါတော အညမ္ပိ ဂဟေတွာ အာဂတော’’တိ ကာကဿပိ ပစ္ဆိံ ဌပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဒွေ ဇနာ ဝသန္တိ။
အထေကဒိဝသံ သေဋ္ဌိဿ ဗဟုံ မစ္ဆမံသံ အာဟရိံသု။ တံ အာဒါယ ဘတ္တကာရကော မဟာနသေ တတ္ထ တတ္ထ ဩလမ္ဗေသိ။ ကာကော တံ ဒိသွာ လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘သွေ ဂေါစရဘူမိံ အဂန္တွာ မယာ ဣဒမေဝ ခါဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ရတ္တိံ နိတ္ထုနန္တော နိပဇ္ဇိ။ ပုနဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တော ဂေါစရာယ ဂစ္ဆန္တော ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ကာကာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ, တုမှေ ဂစ္ဆထ, မယှံ ကုစ္ဆိရောဂေါ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ, ကာကာနံ ကုစ္ဆိရောဂေါ နာမ န ကဒါစိ ဘူတပုဗ္ဗော, ရတ္တိံ တီသု ယာမေသု ဧကေကသ္မိံ ယာမေ မုစ္ဆိတာ ဟောန္တိ, ဒီပဝဋ္ဋိံ ဂိလိတကာလေ ပန နေသံ မုဟုတ္တံ တိတ္တိ ဟောတိ, တွံ ဣမံ မစ္ဆမံသံ ခါဒိတုကာမော ဘဝိဿသိ, ဧဟိ မနုဿပရိဘောဂေါ နာမ တုမှာကံ ဒုပ္ပရိဘုဉ္ဇိယော, မာ ဧဝရူပံ အကာသိ, မယာ သဒ္ဓိံယေဝ ဂေါစရာယ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ ‘‘န သက္ကောမိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပညာယိဿသိ သကေန ကမ္မေန, လောဘဝသံ အဂန္တွာ အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ တံ ဩဝဒိတွာ ဗောဓိသတ္တော ဂေါစရာယ ဂတော။
ဘတ္တကာရကော နာနပ္ပကာရံ မစ္ဆမံသဝိကတိံ သမ္ပာဒေတွာ ဥသုမနိက္ခမနတ္ထံ ဘာဇနာနိ ထောကံ ဝိဝရိတွာ ရသပရိဿာဝနကရောဋိံ ဘာဇနမတ္ထကေ ဌပေတွာ ဗဟိ နိက္ခမိတွာ သေဒံ ပုဉ္ဆမာနော အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ကာကော ပစ္ဆိတော သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ဘတ္တဂေဟံ ဩလောကေန္တော တဿ နိက္ခန္တဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အယံဒါနိ မယှံ မနောရထံ ပူရေတွာ မံသံ ခါဒိတုံ ကာလော, ကိံ နု ခေါ မဟာမံသံ ခါဒါမိ, ဥဒါဟု စုဏ္ဏိကမံသ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘စုဏ္ဏိကမံသေန နာမ ခိပ္ပံ ကုစ္ဆိံ ပူရေတုံ န သက္ကာ, မဟန္တံ မံသခဏ္ဍံ အာဟရိတွာ ပစ္ဆိယံ နိက္ခိပိတွာ ခါဒမာနော နိပဇ္ဇိဿာမီ’’တိ ပစ္ဆိတော ဥပ္ပတိတွာ ရသကရောဋိယံ နိလီယိ။ သာ ‘‘ကိရီ’’တိ သဒ္ဒမကာသိ။ ဘတ္တကာရကော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ပဝိဋ္ဌော ကာကံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဒုဋ္ဌကာကော မဟာသေဋ္ဌိနော ပက္ကမံသံ ခါဒိတုကာမော, အဟံ ခေါ ပန သေဋ္ဌိံ နိဿာယ ဇီဝါမိ, န ဣမံ ဗာလံ, ကိံ မေ ဣမိနာ’’တိ ဒွါရံ ပိဓာယ ကာကံ ဂဟေတွာ သကလသရီရေ ပတ္တာနိ လုဉ္စိတွာ အလ္လသိင်္ဂီဝေရလောဏဇီရကာဒယော ကောဋ္ဋေတွာ အမ္ဗိလတက္ကေန အာလောဠေတွာ တေနဿ သကလသရီရံ မက္ခေတွာ တံ ကာကံ ပစ္ဆိယံ ခိပိ။ သော အဓိမတ္တဝေဒနာဘိဘူတော နိတ္ထုနန္တော နိပဇ္ဇိ။
ဗောဓိသတ္တော သာယံ အာဂန္တွာ တံ ဗျသနပ္ပတ္တံ ဒိသွာ ‘‘လောလကာက, မမ ဝစနံ အကတွာ တဝ လောဘံ နိဿာယ မဟာဒုက္ခံ ပတ္တောသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော အတ္ထကာမဿ ဟိတာနုကမ္ပိနော, ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ၊
ကပေါတကဿ ဝစနံ အကတွာ, အမိတ္တဟတ္ထတ္ထဂတောဝ သေတီ’’တိ။
တတ္ထ ကပေါတကဿ ဝစနံ အကတွာတိ ပါရာဝတဿ ဟိတာနုသာသနဝစနံ အကတွာ။ အမိတ္တဟတ္ထတ္ထဂတောဝ သေတီတိ အမိတ္တာနံ အနတ္ထကာရကာနံ ဒုက္ခုပ္ပါဒကပုဂ္ဂလာနံ ဟတ္ထတ္ထံ ဟတ္ထပထံ ဂတော အယံ ကာကော ဝိယ သော ပုဂ္ဂလော မဟန္တံ ဗျသနံ ပတွာ အနုသောစမာနော သေတီတိ။
ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ‘‘ဣဒါနိ မယာ စ ဣမသ္မိံ ဌာနေ န သက္ကာ ဝသိတု’’န္တိ အညတ္ထ ဂတော။ ကာကောပိ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။ အထ နံ ဘတ္တကာရကော သဒ္ဓိံ ပစ္ဆိယာ ဂဟေတွာ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ လောလော, ပုဗ္ဗေပိ လောလောယေဝ, တဉ္စ ပန တေ လောလျံ နိဿာယ ပဏ္ဍိတာပိ သကာဝါသာ ပရိဟီနာ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု အနာဂါမိဖလံ ပတ္တော။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကာကော လောလဘိက္ခု အဟောသိ, ပါရာဝတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကပေါတဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၄၃] ၃။ ဝေဠုကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော အတ္ထကာမဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘဂဝါ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗစောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝ, ဒုဗ္ဗစတ္တာယေဝ စ ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ သပ္ပမုခေ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဝိညုတံ ပတွာ ကာမေသု အာဒီနဝံ နေက္ခမ္မေ စာနိသံသံ ဒိသွာ ကာမေ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေန္တော အပရဘာဂေ မဟာပရိဝါရော ပဉ္စဟိ တာပသသတေဟိ ပရိဝုတော ဂဏဿ သတ္ထာ ဟုတွာ ဝိဟာသိ။ အထေကော အာသိဝိသပေါတကော အတ္တနော ဓမ္မတာယ စရန္တော အညတရဿ တာပသဿ အဿမပဒံ ပတ္တော။ တာပသော တသ္မိံ ပုတ္တသိနေဟံ ဥပ္ပါဒေတွာ တံ ဧကသ္မိံ ဝေဠုပဗ္ဗေ သယာပေတွာ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ တဿ ဝေဠုပဗ္ဗေ သယနတော ‘‘ဝေဠုကော’’တွေဝ နာမံ အကံသု။ တံ ပုတ္တသိနေဟေန ပဋိဇဂ္ဂနတော တာပသဿ ‘‘ဝေဠုကပိတာ’’တွေဝ နာမံ အကံသု။
တဒါ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧကော ကိရ တာပသော အာသိဝိသံ ပဋိဇဂ္ဂတီ’’တိ သုတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ အာသိဝိသံ ပဋိဇဂ္ဂသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာသိဝိသေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော နာမ နတ္ထိ, မာ ဧဝံ ဇဂ္ဂါဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သော မေ အာစရိယ ပုတ္တော, နာဟံ တေန ဝိနာ ဝတ္တိတုံ သက္ခိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧတဿေဝ သန္တိကာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။ တာပသော ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ န ဂဏှိ, အာသိဝိသမ္ပိ ဇဟိတုံ နာသက္ခိ။ တတော ကတိပါဟစ္စယေနေဝ သဗ္ဗေ တာပသာ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂန္တွာ ဂတဋ္ဌာနေ ဖလာဖလဿ သုလဘဘာဝံ ဒိသွာ ဒွေ တယော ဒိဝသေ တတ္ထေဝ ဝသိံသု, ဝေဠုကပိတာပိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တော အာသိဝိသံ ဝေဠုပဗ္ဗေယေဝ သယာပေတွာ ပိဒဟိတွာ ဂတော။ သော ပုန တာပသေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွီဟတီဟစ္စယေန အာဂန္တွာ ‘‘ဝေဠုကဿ ဂေါစရံ ဒဿာမီ’’တိ ဝေဠုပဗ္ဗံ ဥဂ္ဃါဋေတွာ ‘‘ဧဟိ, ပုတ္တက, ဆာတကောသီ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ အာသိဝိသော ဒွီဟတီဟံ နိရာဟာရတာယ ကုဇ္ဈိတွာ ပသာရိတဟတ္ထံ ဍံသိတွာ တာပသံ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ အရညံ ပါဝိသိ။ တာပသာ တံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ ဣသိဂဏဿ မဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ဣသီနံ ဩဝါဒဝသေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော အတ္ထကာမဿ ဟိတာနုကမ္ပိနော, ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ၊
ဧဝံ သော နိဟတော သေတိ, ဝေဠုကဿ ယထာ ပိတာ’’တိ။
တတ္ထ ဧဝံ သော နိဟတော သေတီတိ ယော ဟိ ဣသီနံ ဩဝါဒံ န ဂဏှာတိ, သော ယထာ ဧသ တာပသော အာသိဝိသမုခေ ပူတိဘာဝံ ပတွာ နိဟတော သေတိ, ဧဝံ မဟာဝိနာသံ ပတွာ နိဟတော သေတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣသိဂဏံ ဩဝဒိတွာ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ။
သတ္ထာ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝ, ဒုဗ္ဗစဘာဝေနေဝ စ အာသိဝိသမုခေ ပူတိဘာဝံ ပတ္တော’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ
အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝေဠုကပိတာ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, သေသပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝေဠုကဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
သေယျော အမိတ္တောတိ ဣဒံ သတ္ထာ မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော အညတရသ္မိံ ဂါမကေ ဗာလဂါမိကမနုဿေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တထာဂတော ကိရ ဧကသ္မိံ သမယေ သာဝတ္ထိတော မဂဓရဋ္ဌံ ဂန္တွာ တတ္ထ စာရိကံ စရမာနော အညတရံ ဂါမကံ သမ္ပာပုဏိ။ သော စ ဂါမကော ယေဘုယျေန အန္ဓဗာလမနုဿေဟိယေဝ ဥဿန္နော။ တတ္ထေကဒိဝသံ တေ အန္ဓဗာလမနုဿာ သန္နိပတိတွာ ‘‘ဘော, အမှေ အရညံ ပဝိသိတွာ ကမ္မံ ကရောန္တေ မကသာ ခါဒန္တိ, တပ္ပစ္စယာ အမှာကံ ကမ္မစ္ဆေဒေါ ဟောတိ, သဗ္ဗေဝ ဓနူနိ စေဝ အာဝုဓာနိ စ အာဒါယ ဂန္တွာ မကသေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ သဗ္ဗမကသေ ဝိဇ္ဈိတွာ ဆိန္ဒိတွာ စ မာရေဿာမာ’’တိ မန္တယိတွာ အရညံ ဂန္တွာ ‘‘မကသေ ဝိဇ္ဈိဿာမာ’’တိ အညမညံ ဝိဇ္ဈိတွာ စ ပဟရိတွာ စ ဒုက္ခပ္ပတ္တာ အာဂန္တွာ အန္တောဂါမေ စ ဂါမမဇ္ဈေ စ ဂါမဒွါရေ စ နိပဇ္ဇိံသု။
သတ္ထာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော တံ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဝသေသာ ပဏ္ဍိတမနုဿာ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ဂါမဒွါရေ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ပတိတမနုဿေ ဒိသွာ တေ ဥပါသကေ ပုစ္ဆိ ‘‘ဗဟူ ဣမေ ဂိလာနာ မနုဿာ, ကိံ ဧတေဟိ ကတ’’န္တိ? ‘‘ဘန္တေ, ဧတေ မနုဿာ ‘မကသယုဒ္ဓံ ကရိဿာမာ’တိ ဂန္တွာ အညမညံ ဝိဇ္ဈိတွာ သယံ ဂိလာနာ ဇာတာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န ဣဒါနေဝ အန္ဓဗာလမနုဿာ ‘မကသေ ပဟရိဿာမာ’တိ အတ္တာနံ ပဟရန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ ‘မကသံ ပဟရိဿာမာ’တိ ပရံ ပဟရဏကမနုဿာ အဟေသုံယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ မနုဿေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဝဏိဇ္ဇာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ တဒါ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ပစ္စန္တဂါမေ
ဗဟူ ဝဍ္ဎကီ ဝသန္တိ။ တတ္ထေကော ခလိတဝဍ္ဎကီ ရုက္ခံ တစ္ဆတိ, အထဿ ဧကော မကသော တမ္ဗလောဟထာလကပိဋ္ဌိသဒိသေ သီသေ နိသီဒိတွာ သတ္တိယာ ပဟရန္တော ဝိယ သီသံ မုခတုဏ္ဍကေန ဝိဇ္ဈိ။ သော အတ္တနော သန္တိကေ နိသိန္နံ ပုတ္တံ အာဟ – ‘‘တာတ, မယှံ သီသံ မကသော သတ္တိယာ ပဟရန္တော ဝိယ ဝိဇ္ဈတိ, ဝါရေဟိ န’’န္တိ။ ‘‘တာတ, အဓိဝါသေဟိ, ဧကပ္ပဟာရေနေဝ တံ မာရေဿာမီ’’တိ။ တသ္မိံ သမယေ ဗောဓိသတ္တောပိ အတ္တနော ဘဏ္ဍံ ပရိယေသမာနော တံ ဂါမံ ပတွာ တဿာ ဝဍ္ဎကိသာလာယ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ သော ဝဍ္ဎကီ ပုတ္တံ အာဟ – ‘‘တာတ, ဣမံ မကသံ ဝါရေဟီ’’တိ။ သော ‘‘ဝါရေဿာမိ, တာတာ’’တိ တိခိဏံ မဟာဖရသုံ ဥက္ခိပိတွာ ပိတု ပိဋ္ဌိပဿေ ဌတွာ ‘‘မကသံ ပဟရိဿာမီ’’တိ ပိတု မတ္ထကံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိ, ဝဍ္ဎကီ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။
ဗောဓိသတ္တော တဿ တံ ကမ္မံ ဒိသွာ ‘‘ပစ္စာမိတ္တောပိ ပဏ္ဍိတောဝ သေယျော။ သော ဟိ ဒဏ္ဍဘယေနပိ မနုဿေ န မာရေဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သေယျော အမိတ္တော မတိယာ ဥပေတော, န တွေဝ မိတ္တော မတိဝိပ္ပဟီနော၊
‘မကသံ ဝဓိဿ’န္တိ ဟိ ဧဠမူဂေါ, ပုတ္တော ပိတု အဗ္ဘိဒါ ဥတ္တမင်္ဂ’’န္တိ။
တတ္ထ သေယျောတိ ပဝရော ဥတ္တမော။ မတိယာ ဥပေတောတိ ပညာယ သမန္နာဂတော။ ဧဠမူဂေါတိ လာလာမုခေါ ဗာလော။ ပုတ္တော ပိတု အဗ္ဘိဒါ ဥတ္တမင်္ဂန္တိ အတ္တနော ဗာလတာယ ပုတ္တောပိ ဟုတွာ ပိတု ဥတ္တမင်္ဂံ မတ္ထကံ ‘‘မကသံ ပဟရိဿာမီ’’တိ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိ။ တသ္မာ ဗာလမိတ္တတော ပဏ္ဍိတအမိတ္တောဝ သေယျောတိ ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော ဥဋ္ဌာယ ယထာကမ္မံ ဂတော။ ဝဍ္ဎကိဿပိ ဉာတကာ သရီရကိစ္စံ အကံသု။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ ဥပါသကာ ပုဗ္ဗေပိ ‘မကသံ ပဟရိဿာမာ’တိ ပရံ ပဟရဏကမနုဿာ အဟေသုံယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဂါထံ ဝတွာ ပက္ကန္တော ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မကသဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၄၅] ၅။ ရောဟိဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ
သေယျော အမိတ္တောတိဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌိနော ဒါသိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကိရ ဧကာ ရောဟိဏီ နာမ ဒါသီ အဟောသိ။ တဿာ ဝီဟိပဟရဏဋ္ဌာနေ အာဂန္တွာ မဟလ္လိကာ မာတာ နိပဇ္ဇိ, တံ မက္ခိကာ ပရိဝါရေတွာ သူစိယာ ဝိဇ္ဈမာနာ ဝိယ ခါဒန္တိ။ သာ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘အမ္မ, မက္ခိကာ မံ ခါဒန္တိ, ဧတာ ဝါရေဟီ’’တိ။ သာ ‘‘ဝါရေဿာမိ, အမ္မာ’’တိ မုသလံ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘မာတု သရီရေ မက္ခိကာ မာရေတွာ ဝိနာသံ ပါပေဿာမီ’’တိ မာတရံ မုသလေန ပဟရိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ တံ ဒိသွာ ‘‘မာတာ မေ မတာ’’တိ ရောဒိတုံ အာရဘိ။ တံ ပဝတ္တိံ သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသုံ။ သေဋ္ဌိ တဿာ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ သတ္ထု အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, ဧသာ ‘မာတု သရီရေ မက္ခိကာ မာရေဿာမီ’တိ ဣဒါနေဝ မုသလေန ပဟရိတွာ မာတရံ မာရေသိ, ပုဗ္ဗေပိ မာရေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သေဋ္ဌိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ပိတုအစ္စယေန သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ ပါပုဏိ။ တဿာပိ ရောဟိဏီယေဝ နာမ ဒါသီ အဟောသိ။ သာပိ အတ္တနော ဝီဟိပဟရဏဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ နိပန္နံ မာတရံ ‘‘မက္ခိကာ မေ, အမ္မ, ဝါရေဟီ’’တိ ဝုတ္တာ ဧဝမေဝ မုသလေန ပဟရိတွာ မာတရံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ရောဒိတုံ အာရဘိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘အမိတ္တောပိ ဟိ ဣမသ္မိံ လောကေ ပဏ္ဍိတောဝ သေယျော’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သေယျော အမိတ္တော မေဓာဝီ, ယဉ္စေ ဗာလာနုကမ္ပကော၊
ပဿ ရောဟိဏိကံ ဇမ္မိံ, မာတရံ ဟန္တွာန သောစတီ’’တိ။
တတ္ထ မေဓာဝီတိ ပဏ္ဍိတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ။ ယဉ္စေ ဗာလာနုကမ္ပကောတိ ဧတ္ထ ယန္တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော ကတော, စေတိ နာမတ္ထေ နိပါတော။ ယော နာမ ဗာလော အနုကမ္ပကော, တတော သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန ပဏ္ဍိတော အမိတ္တော ဟောန္တောပိ သေယျောယေဝါတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယန္တိ ပဋိသေဓနတ္ထေ နိပါတော, နော စေ ဗာလာနုကမ္ပကောတိ အတ္ထော။ ဇမ္မိန္တိ လာမိကံ ဒန္ဓံ။ မာတရံ ဟန္တွာန သောစတီတိ ‘‘မက္ခိကာ မာရေဿာမီ’’တိ မာတရံ ဟန္တွာ ဣဒါနိ အယံ ဗာလာ သယမေဝ ရောဒတိ ပရိဒေဝတိ။ ဣမိနာ
ကာရဏေန ဣမသ္မိံ လောကေ အမိတ္တောပိ ပဏ္ဍိတော သေယျောတိ ဗောဓိသတ္တော ပဏ္ဍိတံ ပသံသန္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဣဒါနေဝ ‘မက္ခိကာ မာရေဿာမီ’တိ မာတရံ ဃာတေသိ, ပုဗ္ဗေပိ ဃာတေသိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတာယေဝ မာတာ အဟောသိ, ဓီတာယေဝ ဓီတာ, မဟာသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရောဟိဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၄၆] ၆။ အာရာမဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ဝေ အနတ္ထကုသလေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ အညတရသ္မိံ ကောသလဂါမကေ ဝိဟရန္တော ဥယျာနဒူသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထာ ကိရ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော အညတရံ ဂါမကံ သမ္ပာပုဏိ။ တတ္ထေကော ကုဋုမ္ဗိကော တထာဂတံ နိမန္တေတွာ အတ္တနော ဥယျာနေ နိသီဒါပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သံဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ‘‘ဘန္တေ, ယထာရုစိယာ ဣမသ္မိံ ဥယျာနေ ဝိစရထာ’’တိ အာဟ။ ဘိက္ခူ ဥဋ္ဌာယ ဥယျာနပါလံ ဂဟေတွာ ဥယျာနေ ဝိစရန္တာ ဧကံ အင်္ဂဏဋ္ဌာနံ ဒိသွာ ဥယျာနပါလံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဥပါသက, ဣမံ ဥယျာနံ အညတ္ထ သန္ဒစ္ဆာယံ, ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ န ကောစိ ရုက္ခော ဝါ ဂစ္ဆော ဝါ အတ္ထိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘ဘန္တေ, ဣမဿ ဥယျာနဿ ရောပနကာလေ ဧကော ဂါမဒါရကော ဥဒကံ သိဉ္စန္တော ဣမသ္မိံ ဌာနေ ရုက္ခပေါတကေ ဥမ္မူလံ ကတွာ မူလပ္ပမာဏေန ဥဒကံ သိဉ္စိ။ တေ ရုက္ခပေါတကာ မိလာယိတွာ မတာ။ ဣမိနာ ကာရဏေန ဣဒံ ဌာနံ အင်္ဂဏံ ဇာတ’’န္တိ။ ဘိက္ခူ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော ဂါမဒါရကော ဣဒါနေဝ အာရာမဒူသကော, ပုဗ္ဗေပိ အာရာမဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိယံ နက္ခတ္တံ ဃောသယိံသု။ နက္ခတ္တဘေရိသဒ္ဒသဝနကာလတော ပဋ္ဌာယ သကလနဂရဝါသိနော နက္ခတ္တနိဿိတကာ ဟုတွာ ဝိစရန္တိ။ တဒါ ရညော ဥယျာနေ ဗဟူ မက္ကဋာ ဝသန္တိ။ ဥယျာနပါလော စိန္တေသိ ‘‘နဂရေ နက္ခတ္တံ ဃုဋ္ဌံ, ဣမေ ဝါနရေ ‘ဥဒကံ သိဉ္စထာ’တိ ဝတွာ အဟံ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမီ’’တိ ဇေဋ္ဌကဝါနရံ
ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သမ္မ ဝါနရဇေဋ္ဌက, ဣမံ ဥယျာနံ တုမှာကမ္ပိ ဗဟူပကာရံ, တုမှေ ဧတ္ထ ပုပ္ဖဖလပလ္လဝါနိ ခါဒထ, နဂရေ နက္ခတ္တံ ဃုဋ္ဌံ, အဟံ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမိ။ ယာဝါဟံ အာဂစ္ဆာမိ, တာဝ ဣမသ္မိံ ဥယျာနေ ရုက္ခပေါတကေသု ဥဒကံ သိဉ္စိတုံ သက္ခိဿထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာဓု, သိဉ္စိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ ဥဒကသိဉ္စနတ္ထာယ တေသံ စမ္မကုဋေ စ ဒါရုကုဋေ စ ဒတွာ ဂတော။ ဝါနရာ စမ္မကုဋေ စေဝ ဒါရုကုဋေ စ ဂဟေတွာ ရုက္ခပေါတကေသု ဥဒကံ သိဉ္စန္တိ။ အထ နေ ဝါနရဇေဋ္ဌကော ဧဝမာဟ ‘‘ဘောန္တော ဝါနရာ, ဥဒကံ နာမ ရက္ခိတဗ္ဗံ, တုမှေ ရုက္ခပေါတကေသု ဥဒကံ သိဉ္စန္တာ ဥပ္ပါဋေတွာ ဥပ္ပါဋေတွာ မူလံ ဩလောကေတွာ ဂမ္ဘီရဂတေသု မူလေသု ဗဟုံ ဥဒကံ သိဉ္စထ, အဂမ္ဘီရဂတေသု အပ္ပံ, ပစ္ဆာ အမှာကံ ဥဒကံ ဒုလ္လဘံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကံသု။
တသ္မိံ သမယေ ဧကော ပဏ္ဍိတပုရိသော ရာဇုယျာနေ တေ ဝါနရေ တထာ ကရောန္တေ ဒိသွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘောန္တော ဝါနရာ, ကသ္မာ တုမှေ ရုက္ခပေါတကေ ဥပ္ပါဋေတွာ ဥပ္ပါဋေတွာ မူလပ္ပမာဏေန ဥဒကံ သိဉ္စထာ’’တိ? တေ ‘‘ဧဝံ နော ဝါနရဇေဋ္ဌကော ဩဝဒတီ’’တိ အာဟံသု။ သော တံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အဟော ဝတ ဘော ဗာလာ အပဏ္ဍိတာ, ‘အတ္ထံ ကရိဿာမာ’တိ အနတ္ထမေဝ ကရောန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န ဝေ အနတ္ထကုသလေန, အတ္ထစရိယာ သုခါဝဟာ၊
ဟာပေတိ အတ္ထံ ဒုမ္မေဓော, ကပိ အာရာမိကော ယထာ’’တိ။
တတ္ထ ဝေတိ နိပါတမတ္တံ။ အနတ္ထကုသလေနာတိ အနတ္ထေ အနာယတနေ ကုသလေန, အတ္ထေ အာယတနေ ကာရဏေ အကုသလေန ဝါတိ အတ္ထော။ အတ္ထစရိယာတိ ဝုဍ္ဎိကိရိယာ။ သုခါဝဟာတိ ဧဝရူပေန အနတ္ထကုသလေန ကာယိကစေတသိကသုခသင်္ခါတဿ အတ္ထဿ စရိယာ န သုခါဝဟာ, န သက္ကာ အာဝဟိတုန္တိ အတ္ထော။ ကိံကာရဏာ? ဧကန္တေနေဝ ဟိ ဟာပေတိ အတ္ထံ ဒုမ္မေဓောတိ, ဗာလပုဂ္ဂလော ‘‘အတ္ထံ ကရိဿာမီ’’တိ အတ္ထံ ဟာပေတွာ အနတ္ထမေဝ ကရောတိ။ ကပိ အာရာမိကော ယထာတိ ယထာ အာရာမေ နိယုတ္တော အာရာမရက္ခနကော မက္ကဋော ‘‘အတ္ထံ ကရိဿာမီ’’တိ အနတ္ထမေဝ ကရောတိ, ဧဝံ ယော ကောစိ အနတ္ထကုသလော, တေန န သက္ကာ အတ္ထစရိယံ အာဝဟိတုံ, သော ဧကံသေန အတ္ထံ ဟာပေတိယေဝါတိ။ ဧဝံ သော ပဏ္ဍိတော ပုရိသော
ဣမာယ ဂါထာယ ဝါနရဇေဋ္ဌကံ ဂရဟိတွာ အတ္တနော ပရိသံ အာဒါယ ဥယျာနာ နိက္ခမိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧသ ဂါမဒါရကော ဣဒါနေဝ အာရာမဒူသကော, ပုဗ္ဗေပိ အာရာမဒူသကောယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝါနရဇေဋ္ဌကော အာရာမဒူသကဂါမဒါရကော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အာရာမဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၄၇] ၇။ ဝါရုဏိဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ဝေ အနတ္ထကုသလေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝါရုဏိဒူသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကိရ သဟာယော ဧကော ဝါရုဏိဝါဏိဇော တိခိဏံ ဝါရုဏိံ ယောဇေတွာ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီနိ ဂဟေတွာ ဝိက္ကိဏန္တော မဟာဇနေ သန္နိပတိတေ ‘‘တာတ, တွံ မူလံ ဂဟေတွာ ဝါရုဏိံ ဒေဟီ’’တိ အန္တေဝါသိကံ အာဏာပေတွာ သယံ နှာယိတုံ အဂမာသိ။ အန္တေဝါသိကော မဟာဇနဿ ဝါရုဏိံ ဒေန္တော မနုဿေ အန္တရန္တရာ လောဏသက္ခရာ အာဟရာပေတွာ ခါဒန္တေ ဒိသွာ ‘‘အယံ သုရာ အလောဏိကာ ဘဝိဿတိ, လောဏမေတ္ထ ပက္ခိပိဿာမီ’’တိ သုရာစာဋိယံ နာဠိမတ္တံ လောဏံ ပက္ခိပိတွာ တေသံ သုရံ အဒါသိ။ တေ မုခံ ပူရေတွာ ပူရေတွာ ဆဍ္ဍေတွာ ‘‘ကိံ တေ ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘တုမှေ သုရံ ပိဝိတွာ လောဏံ အာဟရာပေန္တေ ဒိသွာ လောဏေန ယောဇေသိ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝရူပံ နာမ မနာပံ ဝါရုဏိံ နာသေသိ ဗာလာ’’တိ တံ ဂရဟိတွာ ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ ပက္ကန္တာ။ ဝါရုဏိဝါဏိဇော အာဂန္တွာ ဧကမ္ပိ အဒိသွာ ‘‘ဝါရုဏိပါယကာ ကဟံ ဂတာ’’တိ ပုစ္ဆိ, သော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ နံ အာစရိယော ‘‘ဗာလ, ဧဝရူပါ နာမ တေ သုရာ နာသိတာ’’တိ ဂရဟိတွာ ဣမံ ကာရဏံ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရောစေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ‘‘အတ္ထိဒါနိ မေ ဣဒံ ကထာပါဘတ’’န္တိ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ဧသ, ဂဟပတိ, ဣဒါနေဝ ဝါရုဏိဒူသကော, ပုဗ္ဗေပိ ဝါရုဏိဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တံ ဥပနိဿာယ ဧကော ဝါရုဏိဝါဏိဇော ဇီဝတိ။ သော တိခိဏံ သုရံ ယောဇေတွာ ‘‘ဣမံ ဝိက္ကိဏာဟီ’’တိ အန္တေဝါသိကံ ဝတွာ နှာယိတုံ ဂတော။ အန္တေဝါသိကော တသ္မိံ ဂတမတ္တေယေဝ သုရာယ လောဏံ ပက္ခိပိတွာ ဣမိနာဝ နယေန သုရံ ဝိနာသေသိ။ အထဿ အာစရိယော အာဂန္တွာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘အနတ္ထကုသလာ နာမ ဗာလာ ‘အတ္ထံ ကရိဿာမာ’တိ အနတ္ထမေဝ ကရောန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န ဝေ အနတ္ထကုသလေန, အတ္ထစရိယာ သုခါဝဟာ၊
ဟာပေတိ အတ္ထံ ဒုမ္မေဓော, ကောဏ္ဍညော ဝါရုဏိံ ယထာ’’တိ။
တတ္ထ ကောဏ္ဍညော ဝါရုဏိံ ယထာတိ ယထာ အယံ ကောဏ္ဍညနာမကော အန္တေဝါသိကော ‘‘အတ္ထံ ကရိဿာမီ’’တိ လောဏံ ပက္ခိပိတွာ ဝါရုဏိံ ဟာပေသိ ပရိဟာပေသိ ဝိနာသေသိ, ဧဝံ သဗ္ဗောပိ အနတ္ထကုသလော အတ္ထံ ဟာပေတီတိ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န ဧသ ဂဟပတိ ဣဒါနေဝ ဝါရုဏိဒူသကော, ပုဗ္ဗေပိ ဝါရုဏိဒူသကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝါရုဏိဒူသကော ဣဒါနိပိ ဝါရုဏိဒူသကောဝ အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝါရုဏိဒူသကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၄၈] ၈။ ဝေဒဗ္ဗဇာတကဝဏ္ဏနာ
အနုပါယေန ယော အတ္ထန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝ, တေနေဝ စ ကာရဏေန ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ တိဏှေန အသိနာ ဒွိဓာ ကတွာ ဆိန္နော ဟုတွာ မဂ္ဂေ နိပတိတ္ထ, တဉ္စ ဧကကံ နိဿာယ ပုရိသသဟဿံ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ အညတရော ဗြာဟ္မဏော ဝေဒဗ္ဗံ နာမ မန္တံ ဇာနာတိ။ သော ကိရ မန္တော
အနဂ္ဃေါ မဟာရဟော, နက္ခတ္တယောဂေ လဒ္ဓေ တံ မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ အာကာသေ ဥလ္လောကိတေ အာကာသတော သတ္တရတနဝဿံ ဝဿတိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဗြာဟ္မဏဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗြာဟ္မဏော ဗောဓိသတ္တံ အာဒါယ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အတ္တနော ဂါမာ နိက္ခမိတွာ စေတရဋ္ဌံ အဂမာသိ, အန္တရာမဂ္ဂေ စ ဧကသ္မိံ အရညဋ္ဌာနေ ပဉ္စသတာ ပေသနကစောရာ နာမ ပန္ထဃာတံ ကရောန္တိ။ တေ ဗောဓိသတ္တဉ္စ ဝေဒဗ္ဗဗြာဟ္မဏဉ္စ ဂဏှိံသု။ ကသ္မာ ပနေတေ ‘‘ပေသနကစောရာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ? တေ ကိရ ဒွေ ဇနေ ဂဟေတွာ ဧကံ ဓနာဟရဏတ္ထာယ ပေသေန္တိ, တသ္မာ ‘‘ပေသနကစောရာ’’တွေဝ ဝုစ္စန္တိ။ တေပိ စ ပိတာပုတ္တေ ဂဟေတွာ ပိတရံ ‘‘တွံ အမှာကံ ဓနံ အာဟရိတွာ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ယာဟီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဧတေနုပါယေန မာတုဓီတရော ဂဟေတွာ မာတရံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ, ဇေဋ္ဌကနိဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ဇေဋ္ဌဘာတိကံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ, အာစရိယန္တေဝါသိကေ ဂဟေတွာ အန္တေဝါသိကံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ တေ တသ္မိံ ကာလေ ဝေဒဗ္ဗဗြာဟ္မဏံ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။
ဗောဓိသတ္တော အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘အဟံ ဧကာဟဒွီဟစ္စယေန အာဂမိဿာမိ, တုမှေ မာ ဘာယိတ္ထ, အပိစ ခေါ ပန မမ ဝစနံ ကရောထ, အဇ္ဇ ဓနဝဿာပနကနက္ခတ္တယောဂေါ ဘဝိဿတိ, မာ ခေါ တုမှေ ဒုက္ခံ အသဟန္တာ မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ ဓနံ ဝဿာပယိတ္ထ။ သစေ ဝဿာပေဿထ, တုမှေ စ ဝိနာသံ ပါပုဏိဿထ, ဣမေ စ ပဉ္စသတာ စောရာ’’တိ ဧဝံ အာစရိယံ ဩဝဒိတွာ ဓနတ္ထာယ အဂမာသိ။ စောရာပိ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ဗြာဟ္မဏံ ဗန္ဓိတွာ နိပဇ္ဇာပေသုံ။ တင်္ခဏညေဝ ပါစီနလောကဓာတုတော ပရိပုဏ္ဏစန္ဒမဏ္ဍလံ ဥဋ္ဌဟိ။ ဗြာဟ္မဏော နက္ခတ္တံ ဩလောကေန္တော ‘‘ဓနဝဿာပနကနက္ခတ္တယောဂေါ လဒ္ဓေါ, ကိံ မေ ဒုက္ခေန အနုဘူတေန, မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ ရတနဝဿံ ဝဿာပေတွာ စောရာနံ ဓနံ ဒတွာ ယထာသုခံ ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ စောရေ အာမန္တေသိ ‘‘ဘောန္တော စောရာ, တုမှေ မံ ကိမတ္ထာယ ဂဏှထာ’’တိ? ‘‘ဓနတ္ထာယ, အယျာ’’တိ။ ‘‘သစေ ဝေါ, ဓနေန အတ္ထော, ခိပ္ပံ မံ ဗန္ဓနာ မောစေတွာ သီသံ နှာပေတွာ အဟတဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပာပေတွာ ပုပ္ဖါနိ ပိလန္ဓာပေတွာ ဌပေထာ’’တိ။ ‘‘စောရာ တဿ ကထံ သုတွာ တထာ အကံသု’’။
ဗြာဟ္မဏော နက္ခတ္တယောဂံ ဉတွာ မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ အာကာသံ ဥလ္လောကေသိ, တာဝဒေဝ အာကာသတော ရတနာနိ ပတိံသု။ စောရာ တံ ဓနံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေသု ဘဏ္ဍိကံ ကတွာ ပါယိံသု။ ဗြာဟ္မဏောပိ တေသံ ပစ္ဆတောဝ အဂမာသိ။ အထ တေ စောရေ အညေ ပဉ္စသတာ စောရာ ဂဏှိံသု။ ‘‘ကိမတ္ထံ အမှေ ဂဏှထာ’’တိ စ ဝုတ္တာ ‘‘ဓနတ္ထာယာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ယဒိ ဝေါ ဓနေန အတ္ထော, ဧတံ ဗြာဟ္မဏံ ဂဏှထ, ဧသော အာကာသံ ဥလ္လောကေတွာ ဓနံ ဝဿာပေသိ, အမှာကမ္ပေတံ ဧတေနေဝ ဒိန္န’’န္တိ။ စောရာ စောရေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘‘အမှာကမ္ပိ ဓနံ ဒေဟီ’’တိ ဗြာဟ္မဏံ ဂဏှိံသု။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘အဟံ တုမှာကံ ဓနံ ဒဒေယျံ, ဓနဝဿာပနကနက္ခတ္တယောဂေါ ပန ဣတော သံဝစ္ဆရမတ္ထကေ ဘဝိဿတိ။ ယဒိ ဝေါ ဓနေနတ္ထော, အဓိဝါသေထ, တဒါ ဓနဝဿံ ဝဿာပေဿာမီ’’တိ အာဟ။ စောရာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘အမ္ဘော, ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏ, အညေသံ ဣဒါနေဝ ဓနံ ဝဿာပေတွာ အမှေ အညံ သံဝစ္ဆရံ အဓိဝါသာပေသီ’’တိ တိဏှေန အသိနာ ဗြာဟ္မဏံ ဒွိဓာ ဆိန္ဒိတွာ မဂ္ဂေ ဆဍ္ဍေတွာ ဝေဂေန အနုဗန္ဓိတွာ တေဟိ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ တေ သဗ္ဗေပိ မာရေတွာ ဓနံ အာဒါယ ပုန ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဟုတွာ အညမညံ ယုဇ္ဈိတွာ အဍ္ဎတေယျာနိ ပုရိသသတာနိ ဃာတေတွာ ဧတေန ဥပါယေန ယာဝ ဒွေ ဇနာ အဝသိဋ္ဌာ အဟေသုံ, တာဝ အညမညံ ဃာတယိံသု။ ဧဝံ တံ ပုရိသသဟဿံ ဝိနာသံ ပတ္တံ။
တေ ပန ဒွေ ဇနာ ဥပါယေန တံ ဓနံ အာဟရိတွာ ဧကသ္မိံ ဂါမသမီပေ ဂဟနဋ္ဌာနေ ဓနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဧကော ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ရက္ခန္တော နိသီဒိ, ဧကော တဏ္ဍုလေ ဂဟေတွာ ဘတ္တံ ပစာပေတုံ ဂါမံ ပါဝိသိ။ လောဘော စ နာမေသ ဝိနာသမူလမေဝါတိ ဓနသန္တိကေ နိသိန္နော စိန္တေသိ ‘‘တသ္မိံ အာဂတေ ဣဒံ ဓနံ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဘဝိဿန္တိ, ယံနူနာဟံ တံ အာဂတမတ္တမေဝ ခဂ္ဂေန ပဟရိတွာ ဃာတေယျ’’န္တိ။ သော ခဂ္ဂံ သန္နယှိတွာ တဿ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ။ ဣတရောပိ စိန္တေသိ ‘‘တံ ဓနံ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဘဝိဿန္တိ, ယံနူနာဟံ ဘတ္တေ ဝိသံ ပက္ခိပိတွာ တံ ပုရိသံ ဘောဇေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဧကကောဝ ဓနံ ဂဏှေယျ’’န္တိ။ သော နိဋ္ဌိတေ ဘတ္တေ သယံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေသကေ ဝိသံ ပက္ခိပိတွာ တံ အာဒါယ တတ္ထ အဂမာသိ။ တံ ဘတ္တံ ဩတာရေတွာ ဌိတမတ္တမေဝ ဣတရော ခဂ္ဂေန ဒွိဓာ ဆိန္ဒိတွာ တံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေတွာ တဉ္စ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယမ္ပိ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ဧဝဉ္စ တံ ဓနံ နိဿာယ သဗ္ဗေဝ ဝိနာသံ ပါပုဏိံသု။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ ဧကာဟဒွီဟစ္စယေန ဓနံ အာဒါယ အာဂတော တသ္မိံ ဌာနေ အာစရိယံ အဒိသွာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏံ ပန ဓနံ ဒိသွာ ‘‘အာစရိယေန မမ ဝစနံ အကတွာ ဓနံ ဝဿာပိတံ ဘဝိဿတိ, သဗ္ဗေဟိ ဝိနာသံ ပတ္တေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မဟာမဂ္ဂေန ပါယာသိ။ ဂစ္ဆန္တော အာစရိယံ မဟာမဂ္ဂေ ဒွိဓာ ဆိန္နံ ဒိသွာ ‘‘မမ ဝစနံ အကတွာ မတော’’တိ ဒါရူနိ ဥဒ္ဓရိတွာ စိတကံ ကတွာ အာစရိယံ ဈာပေတွာ ဝနပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တေ ပဉ္စသတေ, ပုရတော အဍ္ဎတေယျသတေတိ အနုက္ကမေန အဝသာနေ ဒွေ ဇနေ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တေ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣမံ ဒွီဟိ ဦနံ ပုရိသသဟဿံ ဝိနာသံ ပတ္တံ, အညေဟိ ဒွီဟိ စောရေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ, တေပိ သန္ထမ္ဘိတုံ န သက္ခိဿန္တိ, ကဟံ နု ခေါ တေ ဂတာ’’တိ ဂစ္ဆန္တော တေသံ ဓနံ အာဒါယ ဂဟနဋ္ဌာနံ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂံ ဒိသွာ ဂစ္ဆန္တော ဘဏ္ဍိကဗဒ္ဓဿ ဓနဿ ရာသိံ ဒိသွာ ဧကံ ဘတ္တပါတိံ အဝတ္ထရိတွာ မတံ အဒ္ဒသ။ တတော ‘‘ဣဒံ နာမ တေဟိ ကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ သဗ္ဗံ ဉတွာ ‘‘ကဟံ နု ခေါ သော ပုရိသော’’တိ ဝိစိနန္တော တမ္ပိ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ အပဝိဒ္ဓံ ဒိသွာ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော မမ ဝစနံ အကတွာ အတ္တနော ဒုဗ္ဗစဘာဝေန အတ္တနာပိ ဝိနာသံ ပတ္တော, အပရမ္ပိ တေန ပုရိသသဟဿံ ဝိနာသိတံ, အနုပါယေန ဝတ အကာရဏေန အတ္တနော ဝုဍ္ဎိံ ပတ္ထယမာနာ အမှာကံ အာစရိယော ဝိယ မဟာဝိနာသမေဝ ပါပုဏိဿန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အနုပါယေန ယော အတ္ထံ, ဣစ္ဆတိ သော ဝိဟညတိ၊
စေတာ ဟနိံသု ဝေဒဗ္ဗံ, သဗ္ဗေ တေ ဗျသနမဇ္ဈဂူ’’တိ။
တတ္ထ သော ဝိဟညတီတိ သော အနုပါယေန ‘‘အတ္တနော အတ္ထံ ဝုဍ္ဎိံ သုခံ ဣစ္ဆာမီ’’တိ အကာလေ ဝါယာမံ ကရောန္တော ပုဂ္ဂလော ဝိဟညတိ ကိလမတိ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏာတိ။ စေတာတိ စေတရဋ္ဌဝါသိနော စောရာ။ ဟနိံသု ဝေဒဗ္ဗန္တိ ဝေဒဗ္ဗမန္တဝသေန ‘‘ဝေဒဗ္ဗော’’တိ လဒ္ဓနာမံ ဗြာဟ္မဏံ ဟနိံသု။ သဗ္ဗေ တေ ဗျသနမဇ္ဈဂူတိ တေပိ စ အနဝသေသာ အညမညံ ဃာတယမာနာ ဗျသနံ အဓိဂစ္ဆိံသု ပဋိလဘိံသူတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ယထာ အမှာကံ အာစရိယော အနုပါယေန အဋ္ဌာနေ ပရက္ကမံ ကရောန္တော ဓနံ ဝဿာပေတွာ အတ္တနာပိ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော,
အညေသဉ္စ ဝိနာသပစ္စယော ဇာတော, ဧဝမေဝ ယော အညောပိ အနုပါယေန အတ္တနော အတ္ထံ ဣစ္ဆန္တော ဝါယာမံ ကရိဿတိ, သဗ္ဗော သော အတ္တနာ စ ဝိနဿိဿတိ, ပရေသဉ္စ ဝိနာသပစ္စယော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝနံ ဥန္နာဒေန္တော ဒေဝတာသု သာဓုကာရံ ဒဒမာနာသု ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တံ ဓနံ ဥပါယေန အတ္တနော ဂေဟံ အာဟရိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သဂ္ဂပထံ ပူရယမာနော အဂမာသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောဝ, ဒုဗ္ဗစတ္တာ ပန မဟာဝိနာသံ ပတ္တော’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝေဒဗ္ဗဗြာဟ္မဏော ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, အန္တေဝါသိကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝေဒဗ္ဗဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၄၉] ၉။ နက္ခတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
နက္ခတ္တံ ပတိမာနေန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ အာဇီဝကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရေကံ ကုလဓီတရံ ဇနပဒေ ဧကော ကုလပုတ္တော အတ္တနော ပုတ္တဿ ဝါရေတွာ ‘‘အသုကဒိဝသေ နာမ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဒိဝသံ ဌပေတွာ တသ္မိံ ဒိဝသေ သမ္ပတ္တေ အတ္တနော ကုလူပကံ အာဇီဝကံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဘန္တေ, အဇ္ဇ မယံ ဧကံ မင်္ဂလံ ကရိဿာမ, သောဘနံ နု ခေါ နက္ခတ္တ’’န္တိ။ သော ‘‘အယံ မံ ပဌမံ အပုစ္ဆိတွာဝ ဒိဝသံ ဌပေတွာ ဣဒါနိ ပဋိပုစ္ဆတိ, ဟောတု, သိက္ခာပေဿာမိ န’’န္တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘အဇ္ဇ အသောဘနံ နက္ခတ္တံ, မာ အဇ္ဇ မင်္ဂလံ ကရိတ္ထ, သစေ ကရိဿထ, မဟာဝိနာသော ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟ။ တသ္မိံ ကုလေ မနုဿာ တဿ သဒ္ဒဟိတွာ တံ ဒိဝသံ န ဂစ္ဆိံသု။ နဂရဝါသိနော သဗ္ဗံ မင်္ဂလကိရိယံ ကတွာ တေသံ အနာဂမနံ ဒိသွာ ‘‘တေဟိ အဇ္ဇ ဒိဝသော ဌပိတော, နော စ ခေါ အာဂတာ, အမှာကမ္ပိ ဗဟု ဝယကမ္မံ ကတံ, ကိံ နော တေဟိ, အမှာကံ ဓီတရံ အညဿ ဒဿာမာ’’တိ ယထာကတေနေဝ မင်္ဂလေန ဓီတရံ အညဿ ကုလဿ အဒံသု။
ဣတရေ ပုနဒိဝသေ အာဂန္တွာ ‘‘ဒေထ နော ဒါရိက’’န္တိ အာဟံသု။ အထ နေ သာဝတ္ထိဝါသိနော ‘‘ဇနပဒဝါသိနော နာမ တုမှေ ဂဟပတိကာ ပါပမနုဿာ ဒိဝသံ ဌပေတွာ အဝညာယ န အာဂတာ, အာဂတမဂ္ဂေနေဝ
ပဋိဂစ္ဆထ, အမှေဟိ အညေသံ ဒါရိကာ ဒိန္နာ’’တိ ပရိဘာသိံသု။ တေ တေဟိ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကတွာ ဒါရိကံ အလဘိတွာ ယထာဂတမဂ္ဂေနေဝ ဂတာ။ တေနပိ အာဇီဝကေန တေသံ မနုဿာနံ မင်္ဂလန္တရာယဿ ကတဘာဝေါ ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ပါကဋော ဇာတော။ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ‘‘အာဝုသော, အာဇီဝကေန ကုလဿ မင်္ဂလန္တရာယော ကတော’’တိ ကထယမာနာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ကထယိံသု။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ အာဇီဝကော တဿ ကုလဿ မင်္ဂလန္တရာယံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဧသ တေသံ ကုဇ္ဈိတွာ မင်္ဂလန္တရာယံ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ နဂရဝါသိနော ဇနပဒဝါသီနံ ဓီတရံ ဝါရေတွာ ဒိဝသံ ဌပေတွာ အတ္တနော ကုလူပကံ အာဇီဝကံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဘန္တေ, အဇ္ဇ အမှာကံ ဧကာ မင်္ဂလကိရိယာ, သောဘနံ နု ခေါ နက္ခတ္တ’’န္တိ။ သော ‘‘ဣမေ အတ္တနော ရုစိယာ ဒိဝသံ ဌပေတွာ ဣဒါနိ မံ ပုစ္ဆန္တီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘အဇ္ဇ နေသံ မင်္ဂလန္တရာယံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဇ္ဇ အသောဘနံ နက္ခတ္တံ, သစေ ကရောထ, မဟာဝိနာသံ ပါပုဏိဿထာ’’တိ အာဟ။ တေ တဿ သဒ္ဒဟိတွာ န ဂမိံသု။ ဇနပဒဝါသိနော တေသံ အနာဂမနံ ဉတွာ ‘‘တေ အဇ္ဇ ဒိဝသံ ဌပေတွာပိ န အာဂတာ, ကိံ နော တေဟိ, အညေသံ ဓီတရံ ဒဿာမာ’’တိ အညေသံ ဓီတရံ အဒံသု။ နဂရဝါသိနော ပုနဒိဝသေ အာဂန္တွာ ဒါရိကံ ယာစိံသု။ ဇနပဒဝါသိနော ‘‘တုမှေ နဂရဝါသိနော နာမ ဆိန္နဟိရိကာ ဂဟပတိကာ, ဒိဝသံ ဌပေတွာ ဒါရိကံ န ဂဏှိတ္ထ, မယံ တုမှာကံ အနာဂမနဘာဝေန အညေသံ အဒမှာ’’တိ။ မယံ အာဇီဝကံ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ‘‘‘နက္ခတ္တံ န သောဘန’န္တိ နာဂတာ, ဒေထ နော ဒါရိက’’န္တိ။ ‘‘အမှေဟိ တုမှာကံ အနာဂမနဘာဝေန အညေသံ ဒိန္နာ, ဣဒါနိ ဒိန္နဒါရိကံ ကထံ ပုန အာနေဿာမာ’’တိ။
ဧဝံ တေသု အညမညံ ကလဟံ ကရောန္တေသု ဧကော နဂရဝါသီ ပဏ္ဍိတပုရိသော ဧကေန ကမ္မေန ဇနပဒံ ဂတော တေသံ နဂရဝါသီနံ ‘‘မယံ အာဇီဝကံ ပုစ္ဆိတွာ နက္ခတ္တဿ အသောဘနဘာဝေန နာဂတာ’’တိ ကထေန္တာနံ သုတွာ ‘‘နက္ခတ္တေန ကော အတ္ထော, နနု ဒါရိကာယ လဒ္ဓဘာဝေါဝ နက္ခတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နက္ခတ္တံ ပတိမာနေန္တံ, အတ္ထော ဗာလံ ဥပစ္စဂါ၊
အတ္ထော အတ္ထဿ နက္ခတ္တံ, ကိံ ကရိဿန္တိ တာရကာ’’တိ။
တတ္ထ ပတိမာနေန္တန္တိ ဩလောကေန္တံ, ‘‘ဣဒါနိ နက္ခတ္တံ ဘဝိဿတိ, ဣဒါနိ နက္ခတ္တံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဂမယမာနံ။ အတ္ထော ဗာလံ ဥပစ္စဂါတိ ဧတံ နဂရဝါသိကံ ဗာလံ ဒါရိကာပဋိလာဘသင်္ခါတော အတ္ထော အတိက္ကန္တော။ အတ္ထော အတ္ထဿ နက္ခတ္တန္တိ ယံ အတ္ထံ ပရိယေသန္တော စရတိ, သော ပဋိလဒ္ဓေါ အတ္ထောဝ အတ္ထဿ နက္ခတ္တံ နာမ။ ကိံ ကရိဿန္တိ တာရကာတိ ဣတရေ ပန အာကာသေ တာရကာ ကိံ ကရိဿန္တိ, ကတရံ အတ္ထံ သာဓေဿန္တီတိ အတ္ထော။ နဂရဝါသိနော ကလဟံ ကတွာ ဒါရိကံ အလဘိတွာဝ အဂမံသု။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧသ အာဇီဝကော ဣဒါနေဝ ကုလဿ မင်္ဂလန္တရာယံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အာဇီဝကော ဧတရဟိ အာဇီဝကောဝ အဟောသိ, တာနိပိ ကုလာနိ ဧတရဟိ ကုလာနိယေဝ, ဂါထံ ဝတွာ ဌိတော ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နက္ခတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၅၀] ၁၀။ ဒုမ္မေဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဒုမ္မေဓာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လောကတ္ထစရိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ဒွါဒသကနိပါတေ မဟာကဏှဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၂။၆၁ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဿ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ သော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကော ဟုတွာ တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ တိဏ္ဏံ
ဝေဒါနံ ပါရံ ဂန္တွာ အဋ္ဌာရသန္နံ ဝိဇ္ဇဋ္ဌာနာနံ နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ, အထဿ ပိတာ ဩပရဇ္ဇံ အဒါသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဗာရာဏသိဝါသိနော ဒေဝတာမင်္ဂလိကာ ဟောန္တိ, ဒေဝတာ နမဿန္တိ, ဗဟူ အဇေဠကကုက္ကုဋဘူကရာဒယော ဝဓိတွာ နာနပ္ပကာရေဟိ ပုပ္ဖဂန္ဓေဟိ စေဝ မံသလောဟိတေဟိ စ ဗလိကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒါနိ သတ္တာ ဒေဝတာမင်္ဂလိကာ, ဗဟုံ ပါဏဝဓံ ကရောန္တိ, မဟာဇနော ယေဘုယျေန အဓမ္မသ္မိံယေဝ နိဝိဋ္ဌော, အဟံ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ လဘိတွာ ဧကမ္ပိ အကိလမေတွာ ဥပါယေနေဝ ပါဏဝဓံ ကာတုံ န ဒဿာမီ’’တိ။ သော ဧကဒိဝသံ ရထံ အဘိရုယှ နဂရာ နိက္ခန္တော အဒ္ဒသ ဧကသ္မိံ မဟန္တေ ဝဋရုက္ခေ မဟာဇနံ သန္နိပတိတံ, တသ္မိံ ရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာယ သန္တိကေ ပုတ္တဓီတုယသဓနာဒီသု ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ, တံ တံ ပတ္ထေန္တံ။ သော တံ ဒိသွာ ရထာ ဩရုယှ တံ ရုက္ခံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ဥဒကေန အဘိသေကံ ကတွာ ရုက္ခံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒေဝတာမင်္ဂလိကော ဝိယ ဟုတွာ ဒေဝတံ နမဿိတွာ ရထံ အဘိရုယှ နဂရံ ပါဝိသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဣမိနာဝ နိယာမေန အန္တရန္တရေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဒေဝတာမင်္ဂလိကော ဝိယ ပူဇံ ကရောတိ။
သော အပရေန သမယေန ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ စတဿော အဂတိယော ဝဇ္ဇေတွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေန္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော စိန္တေသိ ‘‘မယှံ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော, ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတောမှိ။ ယံ ပနာဟံ ပုဗ္ဗေ ဧကံ အတ္ထံ စိန္တယိံ, ဣဒါနိ တံ မတ္ထကံ ပါပေဿာမီ’’တိ အမစ္စေ စ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယော စ သန္နိပါတာပေတွာ အာမန္တေသိ ‘‘ဇာနာထ ဘော မယာ ကေန ကာရဏေန ရဇ္ဇံ ပတ္တ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အပိ ဝေါဟံ အသုကံ နာမ ဝဋရုက္ခံ ဂန္ဓာဒီဟိ ပူဇေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ နမဿမာနော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ တဒါဟံ ပတ္ထနံ အကာသိံ ‘‘သစေ ရဇ္ဇံ ပါပုဏိဿာမိ, ဗလိကမ္မံ တေ ကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တဿာ မေ ဒေဝတာယ အာနုဘာဝေန ဣဒံ ရဇ္ဇံ လဒ္ဓံ, ဣဒါနိဿာ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမိ, တုမှေ ပပဉ္စံ အကတွာ ခိပ္ပံ ဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ သဇ္ဇေထာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကိံ ဂဏှာမ, ဒေဝါ’’တိ? ဘော အဟံ ဒေဝတာယ အာယာစမာနော ‘‘ယေ မယှံ ရဇ္ဇေ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပဉ္စ ဒုဿီလကမ္မာနိ ဒသ အကုသလကမ္မပထေ သမာဒါယ ဝတ္တိဿန္တိ, တေ ဃာတေတွာ အန္တဝဋ္ဋိမံသလောဟိတာဒီဟိ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အာယာစိံ။ တသ္မာ တုမှေ ဧဝံ ဘေရိံ စရာပေထ ‘‘အမှာကံ ရာဇာ ဥပရာဇကာလေယေဝ ဧဝံ အာယာစိ ‘သစာဟံ ရဇ္ဇံ ပါပုဏိဿာမိ,
ယေ မေ ရဇ္ဇေ ဒုဿီလာ ဘဝိဿန္တိ, တေ သဗ္ဗေ ဃာတေတွာ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ, သော ဣဒါနိ ပဉ္စဝိဓံ ဒုဿီလကမ္မံ ဒသဝိဓံ အကုသလကမ္မပထံ သမာဒါယ ဝတ္တမာနာနံ ဒုဿီလာနံ သဟဿံ ဃာတေတွာ တေသံ ဟဒယမံသာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ ဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ ကာတုကာမော, ဧဝံ နဂရဝါသိနော ဇာနန္တူ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ယေဒါနိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဒုဿီလကမ္မေ ဝတ္တိဿန္တိ, တေသံ သဟဿံ ဃာတေတွာ ယညံ ယဇိတွာ အာယာစနတော မုစ္စိဿာမီ’’တိ ဧတမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဒုမ္မေဓာနံ သဟဿေန, ယညော မေ ဥပယာစိတော၊
ဣဒါနိ ခေါဟံ ယဇိဿာမိ, ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော’’တိ။
တတ္ထ ဒုမ္မေဓာနံ သဟဿေနာတိ ‘‘ဣဒံ ကမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, ဣဒံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ အဇာနနဘာဝေန, ဒသသု ဝါ ပန အကုသလကမ္မပထေသု သမာဒါယ ဝတ္တနဘာဝေန ဒုဋ္ဌာ မေဓာ ဧတေသန္တိ ဒုမ္မေဓာ, တေသံ ဒုမ္မေဓာနံ နိပ္ပညာနံ ဗာလပုဂ္ဂလာနံ ဂဏိတွာ ဂဟိတေန သဟဿေန။ ယညော မေ ဥပယာစိတောတိ မယာ ဒေဝတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဧဝံ ယဇိဿာမီ’’တိ ယညော ယာစိတော။ ဣဒါနိ ခေါဟံ ယဇိဿာမီတိ သော အဟံ ဣမိနာ အာယာစနေန ရဇ္ဇဿ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ ဣဒါနိ ယဇိဿာမိ။ ကိံကာရဏာ? ဣဒါနိ ဟိ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော, တသ္မာ ဣဒါနေဝ နံ ဂဟေတွာ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီတိ။
အမစ္စာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ ဘေရိံ စရာပေသုံ။ ဘေရိယာ အာဏံ သုတွာ ဧကမ္ပိ ဒုဿီလကမ္မံ သမာဒါယ ဌိတော ဧကပုရိသောပိ နာဟောသိ။ ဣတိ ယာဝ ဗောဓိသတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေသိ, တာဝ ဧကပုဂ္ဂလောပိ ပဉ္စသု ဒသသု ဝါ ဒုဿီလကမ္မေသု ဧကမ္ပိ ကမ္မံ ကရောန္တော န ပညာယိတ္ထ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဧကပုဂ္ဂလမ္ပိ အကိလမေန္တော သကလရဋ္ဌဝါသိနော သီလံ ရက္ခာပေတွာ သယမ္ပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ အတ္တနော ပရိသံ အာဒါယ ဒေဝနဂရံ ပူရေန္တော အဂမာသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ လောကဿ အတ္ထံ စရတိ, ပုဗ္ဗေပိ စရိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ
ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, ဗာရာဏသိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုမ္မေဓဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အတ္ထကာမဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
လောသကတိဿကပေါတ, ဝေဠုကံ မကသမ္ပိ စ၊
ရောဟိဏီ အာရာမဒူသံ, ဝါရုဏီဒူသဝေဒဗ္ဗံ၊
နက္ခတ္တံ ဒုမ္မေဓံ ဒသာတိ။
ပဌမော ပဏ္ဏာသကော။
၆။ အာသီသဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၅၁] ၁။ မဟာသီလဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
အာသီသေထေဝ ပုရိသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဩဿဋ္ဌဝီရိယောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ တွံ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝီရိယံ ဩဿဇိ, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ရဇ္ဇာ ပရိဟာယိတွာပိ အတ္တနော ဝီရိယေ ဌတွာဝ နဋ္ဌမ္ပိ ယသံ ပုန ဥပ္ပါဒယိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘သီလဝကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ သော သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကောဝ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ အပရဘာဂေ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတော မဟာသီလဝရာဇာ နာမ အဟောသိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ။ သော နဂရဿ စတူသု ဒွါရေသု စတဿော, မဇ္ဈေ ဧကံ, နိဝေသနဒွါရေ ဧကန္တိ နိစ္စံ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရာပေတွာ ကပဏဒ္ဓိကာနံ ဒါနံ ဒေတိ, သီလံ ရက္ခတိ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ, ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပန္နော အင်္ကေ နိသိန္နံ ပုတ္တံ
ပရိတောသယမာနော ဝိယ သဗ္ဗသတ္တေ ပရိတောသယမာနော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတိ။ တဿေကော အမစ္စော အန္တေပုရေ ပဒုဗ္ဘိတွာ အပရဘာဂေ ပါကဋော ဇာတော။ အမစ္စာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ပရိဂ္ဂဏှန္တော အတ္တနာ ပစ္စက္ခတော ဉတွာ တံ အမစ္စံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အန္ဓဗာလ အယုတ္တံ တေ ကတံ, န တွံ မမ ဝိဇိတေ ဝသိတုံ အရဟသိ, အတ္တနော ဓနဉ္စ ပုတ္တဒါရေ စ ဂဟေတွာ အညတ္ထ ယာဟီ’’တိ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သော နိက္ခမိတွာ ကာသိရဋ္ဌံ အတိက္ကမ္မ ကောသလဇနပဒံ ဂန္တွာ ကောသလရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟန္တော အနုက္ကမေန ရညော အဗ္ဘန္တရိကော ဝိဿာသိကော ဇာတော။
သော ဧကဒိဝသံ ကောသလရာဇာနံ အာဟ – ‘‘ဒေဝ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ နာမ နိမ္မက္ခိကမဓုပဋလသဒိသံ, ရာဇာ အတိမုဒုကော, အပ္ပေနေဝ ဗလဝါဟနေန သက္ကာ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိတု’’န္တိ။ ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ နာမ မဟာ, အယဉ္စ ‘အပ္ပေနေဝ ဗလဝါဟနေန သက္ကာ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိတု’န္တိ အာဟ, ကိံ နု ခေါ ပန ပယုတ္တကစောရော သိယာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ပယုတ္တကောသိ မညေ’’တိ အာဟ။ ‘‘နာဟံ, ဒေဝ, ပယုတ္တကော, သစ္စမေဝ ဝဒါမိ။ သစေ မေ န သဒ္ဒဟထ, မနုဿေ ပေသေတွာ ပစ္စန္တဂါမံ ဟနာပေထ, တေ မနုဿေ ဂဟေတွာ အတ္တနော သန္တိကံ နီတေ ဓနံ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေဿတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘အယံ အတိဝိယ သူရော ဟုတွာ ဝဒတိ, ဝီမံသိဿာမိ တာဝါ’’တိ အတ္တနော ပုရိသေ ပေသေတွာ ပစ္စန္တဂါမံ ဟနာပေသိ။ မနုဿာ တေ စောရေ ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိရညော ဒဿေသုံ။ ရာဇာ တေ ဒိသွာ ‘‘တာတာ, ကသ္မာ ဂါမံ ဟနထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တာ, ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာ ‘‘အထ ကသ္မာ မမ သန္တိကံ နာဂမိတ္ထ, ဣတောဒါနိ ပဋ္ဌာယ ဧဝရူပံ ကမ္မံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ တေသံ ဓနံ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေ ဂန္တွာ ကောသလရညော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ သော ဧတ္တကေနာပိ ဂန္တုံ အဝိသဟန္တော ပုန မဇ္ဈေဇနပဒံ ဟနာပေသိ။ တေပိ စောရေ ရာဇာ တထေဝ ဓနံ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော ဧတ္တကေနာပိ အဂန္တွာ ပုန ပေသေတွာ အန္တရဝီထိယံ ဝိလုမ္ပာပေသိ, ရာဇာ တေသမ္ပိ စောရာနံ ဓနံ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိယေဝ။ တဒါ ကောသလရာဇာ ‘‘အတိဝိယ ဓမ္မိကော ရာဇာ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ဗလဝါဟနံ အာဒါယ နိယျာသိ။
တဒါ ပန ဗာရာဏသိရညော မတ္တဝါရဏေပိ အဘိမုခံ အာဂစ္ဆန္တေ အနိဝတ္တနဓမ္မာ အသနိယာပိ သီသေ ပတန္တိယာ အသန္တသနသဘာဝါ
သီလဝမဟာရာဇဿ ရုစိယာ သတိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဂဟေတုံ သမတ္ထာ သဟဿမတ္တာ အဘေဇ္ဇဝရသူရာ မဟာယောဓာ ဟောန္တိ။ တေ ‘‘ကောသလရာဇာ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သုတွာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, ကောသလရာဇာ ကိရ ‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဏှိဿာမီ’တိ အာဂစ္ဆတိ, ဂစ္ဆာမ, နံ အမှာကံ ရဇ္ဇသီမံ အနောက္ကန္တမေဝ ပေါထေတွာ ဂဏှာမာ’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ ‘‘တာတာ, မံ နိဿာယ အညေသံ ကိလမနကိစ္စံ နတ္ထိ, ရဇ္ဇတ္ထိကော ရဇ္ဇံ ဂဏှာတု, မာဂမိတ္ထာ’’တိ နိဝါရေသိ။ ကောသလရာဇာ ရဇ္ဇသီမံ အတိက္ကမိတွာ ဇနပဒမဇ္ဈံ ပါဝိသိ။ အမစ္စာ ပုနပိ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ဝဒိံသု, ရာဇာ ပုရိမနယေနေဝ နိဝါရေသိ။ ကောသလရာဇာ ဗဟိနဂရေ ဌတွာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ သီလဝမဟာရာဇဿ သာသနံ ပေသေသိ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘နတ္ထိ မယာ သဒ္ဓိံ ယုဒ္ဓံ, ရဇ္ဇံ ဂဏှာတူ’’တိ ပဋိသာသနံ ပေသေသိ။ ပုနပိ အမစ္စာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, န မယံ ကောသလရညော နဂရံ ပဝိသိတုံ ဒေမ, ဗဟိနဂရေယေဝ နံ ပေါထေတွာ ဂဏှာမာ’’တိ အာဟံသု, ရာဇာ ပုရိမနယေနေဝ နိဝါရေတွာ နဂရဒွါရာနိ ဝိဝရာပေတွာ သဒ္ဓိံ အမစ္စသဟဿေန မဟာတလေ ပလ္လင်္ကမဇ္ဈေ နိသီဒိ။
ကောသလရာဇာ မဟန္တေန ဗလဝါဟနေန ဗာရာဏသိံ ပါဝိသိ။ သော ဧကမ္ပိ ပဋိသတ္တုံ အပဿန္တော ရညော နိဝေသနဒွါရံ ဂန္တွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော အပါရုတဒွါရေ နိဝေသနေ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ မဟာတလံ အာရုယှ နိသိန္နံ နိရာပရာဓံ သီလဝမဟာရာဇာနံ သဒ္ဓိံ အမစ္စသဟဿေန ဂဏှာပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဣမံ ရာဇာနံ သဒ္ဓိံ အမစ္စေဟိ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ အာမကသုသာနံ နေတွာ ဂလပ္ပမာဏေ အာဝါဋေ ခနိတွာ ယထာ ဧကောပိ ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိတုံ န သက္ကောတိ, ဧဝံ ပံသုံ ပက္ခိပိတွာ နိခနထ, ရတ္တိံ သိင်္ဂါလာ အာဂန္တွာ ဧတေသံ ကာတဗ္ဗယုတ္တကံ ကရိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ မနုဿာ စောရရညော အာဏံ သုတွာ ရာဇာနံ သဒ္ဓိံ အမစ္စေဟိ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ နိက္ခမိံသု။ တသ္မိမ္ပိ ကာလေ သီလဝမဟာရာဇာ စောရရညော အာဃာတမတ္တမ္ပိ နာကာသိ။ တေသုပိ အမစ္စေသု ဧဝံ ဗန္ဓိတွာ နီယမာနေသု ဧကောပိ ရညော ဝစနံ ဘိန္ဒိတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။ ဧဝံ သုဝိနီတာ ကိရဿ ပရိသာ။ အထ တေ ရာဇပုရိသာ သာမစ္စံ သီလဝမဟာရာဇာနံ အာမကသုသာနံ နေတွာ ဂလပ္ပမာဏေ အာဝါဋေ ခနိတွာ သီလဝမဟာရာဇာနံ
မဇ္ဈေ, ဥဘောသု ပဿေသု သေသအမစ္စေတိ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ အာဝါဋေသု ဩတာရေတွာ ပံသုံ အာကိရိတွာ ဃနံ အာကောဋေတွာ အဂမံသု။ တဒါ သီလဝမဟာရာဇာ အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ‘‘စောရရညော ဥပရိ ကောပံ အကတွာ မေတ္တံ ဧဝ ဘာဝေထ, တာတာ’’တိ ဩဝဒိ။
အထ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ‘‘မနုဿမံသံ ခါဒိဿာမာ’’တိ သိင်္ဂါလာ အာဂမိံသု။ တေ ဒိသွာ ရာဇာ စ အမစ္စာ စ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သဒ္ဒမကံသု, သိင်္ဂါလာ ဘီတာ ပလာယိံသု။ တေ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တာ ပစ္ဆတော ကဿစိ အနာဂမနဘာဝံ ဉတွာ ပုန ပစ္စာဂမိံသု။ ဣတရေပိ တထေဝ သဒ္ဒမကံသု။ ဧဝံ ယာဝတတိယံ ပလာယိတွာ ပုန ဩလောကေန္တာ တေသု ဧကဿပိ အနာဂမနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဝဇ္ဈပ္ပတ္တာ ဧတေ ဘဝိဿန္တီ’’တိ သူရာ ဟုတွာ နိဝတ္တိတွာ ပုန တေသု သဒ္ဒံ ကရောန္တေသုပိ န ပလာယိံသု။ ဇေဋ္ဌကသိင်္ဂါလော ရာဇာနံ ဥပဂဉ္ဆိ, သေသာ သိင်္ဂါလာ သေသာနံ အမစ္စာနံ သန္တိကံ အဂမံသု။ ဥပါယကုသလော ရာဇာ တဿ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ ဍံသိတုံ ဩကာသံ ဒေန္တော ဝိယ ဂီဝံ ဥက္ခိပိတွာ တံ ဂီဝါယ ဍံသမာနံ ဟနုကဋ္ဌိကေန အာကဍ္ဎိတွာ ယန္တေ ပက္ခိပိတွာ ဝိယ ဂါဠှံ ဂဏှိ, နာဂဗလေန ရညာ ဟနုကဋ္ဌိကေန အာကဍ္ဎိတွာ ဂီဝါယ ဂါဠှံ ဂဟိတသိင်္ဂါလော အတ္တာနံ မောစေတုံ အသက္ကောန္တော မရဏဘယတဇ္ဇိတော မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိ။ အဝသေသာ သိင်္ဂါလာ တဿ တံ အဋ္ဋဿရံ သုတွာ ‘‘ဧကေန ပုရိသေန သုဂ္ဂဟိတော ဘဝိဿတီ’’တိ အမစ္စေ ဥပသင်္ကမိတုံ အသက္ကောန္တာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ သဗ္ဗေ ပလာယိံသု။ ရညော ဟနုကဋ္ဌိကေန ဒဠှံ ကတွာ ဂဟိတသိင်္ဂါလေ အပရာပရံ သဉ္စရန္တေ ပံသု သိထိလာ အဟောသိ။ သောပိ သိင်္ဂါလော မရဏဘယဘီတော စတူဟိ ပါဒေဟိ ရညော ဥပရိဘာဂေ ပံသုံ အပဗျူဟိ, ရာဇာ ပံသုနော သိထိလဘာဝံ ဉတွာ သိင်္ဂါလံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော အပရာပရံ သဉ္စရန္တော ဥဘော ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိတွာ အာဝါဋမုခဝဋ္ဋိယံ ဩလုဗ္ဘ ဝါတစ္ဆိန္နဝလာဟကော ဝိယ နိက္ခမိတွာ ဌိတော အမစ္စေ အဿာသေတွာ ပံသုံ ဝိယူဟိတွာ သဗ္ဗေ ဥဒ္ဓရိတွာ အမစ္စပရိဝုတော အာမကသုသာနေ အဋ္ဌာသိ။
တသ္မိံ သမယေ မနုဿာ ဧကံ မတမနုဿံ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍေန္တာ ဒွိန္နံ ယက္ခာနံ သီမန္တရိကာယ ဆဍ္ဍေသုံ။ တေ ယက္ခာ တံ မတမနုဿံ ဘာဇေတုံ အသက္ကောန္တာ ‘‘န မယံ ဣမံ ဘာဇေတုံ သက္ကောမ, အယံ သီလဝရာဇာ ဓမ္မိကော, ဧသ နော ဘာဇေတွာ ဒဿတိ, ဧတဿ သန္တိကံ
ဂစ္ဆာမာ’’တိ တံ မတမနုဿံ ပါဒေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎန္တာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, အမှာကံ ဣမံ မတကံ ဘာဇေတွာ ဒေဟီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ဘော ယက္ခာ, အဟံ ဣမံ တုမှာကံ ဘာဇေတွာ ဒဒေယျံ, အပရိသုဒ္ဓေါ ပနမှိ, နှာယိဿာမိ တာဝါ’’တိ။ ယက္ခာ စောရရညော ဌပိတံ ဝါသိတဥဒကံ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အာဟရိတွာ ရညော နှာနတ္ထာယ အဒံသု။ နှတွာ ဌိတဿ သံဟရိတွာ ဌပိတေ စောရရညော သာဋကေ အာဟရိတွာ အဒံသု, တေ နိဝါသေတွာ ဌိတဿ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓသမုဂ္ဂံ အာဟရိတွာ အဒံသု, ဂန္ဓေ ဝိလိမ္ပိတွာ ဌိတဿ သုဝဏ္ဏသမုဂ္ဂေ မဏိတာလဝဏ္ဋေသု ဌပိတာနိ နာနာပုပ္ဖါနိ အာဟရိတွာ အဒံသု။ ပုပ္ဖါနိ ပိဠန္ဓိတွာ ဌိတကာလေ ‘‘အညံ ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ရာဇာ အတ္တနော ဆာတကာကာရံ ဒဿေသိ, တေ ဂန္တွာ စောရရညော သမ္ပာဒိတံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ အာဟရိတွာ အဒံသု, ရာဇာ နှာတာနုလိတ္တော သုမဏ္ဍိတပ္ပသာဓိတော နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိ။ ယက္ခာ စောရရညော ဌပိတံ ဝါသိတပါနီယံ သုဝဏ္ဏဘိင်္ကာရေနေဝ သုဝဏ္ဏသရကေနပိ သဒ္ဓိံ အာဟရိံသု။ အထဿ ပါနီယံ ပိဝိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဟတ္ထေ ဓောဝိတွာ ဌိတကာလေ စောရရညော သမ္ပာဒိတံ ပဉ္စသုဂန္ဓိကသုပရိဘာဝိတံ တမ္ဗူလံ အာဟရိတွာ အဒံသု။ တံ ခါဒိတွာ ဌိတကာလေ ‘‘အညံ ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ဂန္တွာ စောရရညော ဥဿီသကေ နိက္ခိတ္တံ မင်္ဂလခဂ္ဂံ အာဟရထာတိ။ တမ္ပိ ဂန္တွာ အာဟရိံသု။ ရာဇာ တံ ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ တံ မတမနုဿံ ဥဇုကံ ဌပါပေတွာ မတ္ထကမဇ္ဈေ အသိနာ ပဟရိတွာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဒွိန္နံ ယက္ခာနံ သမဝိဘတ္တမေဝ ဝိဘဇိတွာ အဒါသိ, ဒတွာ စ ပန ခဂ္ဂံ ဓောဝိတွာ သန္နယှိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ တေ ယက္ခာ မနုဿမံသံ ခါဒိတွာ သုဟိတာ ဟုတွာ တုဋ္ဌစိတ္တာ ‘‘အညံ တေ, မဟာရာဇ, ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ တေန ဟိ တုမှေ အတ္တနော အာနုဘာဝေန မံ စောရရညော သိရိဂဗ္ဘေ ဩတာရေထ, ဣမေ စ အမစ္စေ အတ္တနော အတ္တနော ဂေဟေသု ပတိဋ္ဌာပေထာတိ။ တေ ‘‘သာဓု ဒေဝါ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကံသု။
တသ္မိံ သမယေ စောရရာဇာ အလင်္ကတသိရိဂဗ္ဘေ သိရိသယနပိဋ္ဌေ နိပန္နော နိဒ္ဒါယတိ။ ရာဇာ တဿ ပမတ္တဿ နိဒ္ဒါယန္တဿ ခဂ္ဂတလေန ဥဒရံ ပဟရိ။ သော ဘီတော ပဗုဇ္ဈိတွာ ဒီပါလောကေန သီလဝမဟာရာဇာနံ သဉ္ဇာနိတွာ သယနာ ဥဋ္ဌာယ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဌိတော ရာဇာနံ အာဟ ‘‘မဟာရာဇ,
ဧဝရူပါယ ရတ္တိယာ ဂဟိတာရက္ခေ ပိဟိတဒွါရေ ဘဝနေ အာရက္ခမနုဿေဟိ နိရောကာသေ ဌာနေ ခဂ္ဂံ သန္နယှိတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တော ကထံ နာမ တွံ ဣမံ သယနပိဋ္ဌံ အာဂတောသီ’’တိ။ ရာဇာ အတ္တနော အာဂမနာကာရံ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ တံ သုတွာ စောရရာဇာ သံဝိဂ္ဂမာနသော ‘‘မဟာရာဇ, အဟံ မနုဿဘူတောပိ သမာနော တုမှာကံ ဂုဏေ န ဇာနာမိ, ပရေသံ လောဟိတမံသခါဒကေဟိ ပန ကက္ခဠေဟိ ဖရုသေဟိ ယက္ခေဟိ တဝ ဂုဏာ ဉာတာ, န ဒါနာဟံ, နရိန္ဒ, ဧဝရူပေ သီလသမ္ပန္နေ တယိ ဒုဗ္ဘိဿာမီ’’တိ ခဂ္ဂံ အာဒါယ သပထံ ကတွာ ရာဇာနံ ခမာပေတွာ မဟာသယနေ နိပဇ္ဇာပေတွာ အတ္တနာ ခုဒ္ဒကမဉ္စကေ နိပဇ္ဇိတွာ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဥဋ္ဌိတေ သူရိယေ ဘေရိံ စရာပေတွာ သဗ္ဗသေနိယော စ အမစ္စဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေ စ သန္နိပါတာပေတွာ တေသံ ပုရတော အာကာသေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဥက္ခိပန္တော ဝိယ သီလဝရညော ဂုဏေ ကထေတွာ ပရိသမဇ္ဈေယေဝ ပုန ရာဇာနံ ခမာပေတွာ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှာကံ ဥပ္ပန္နော စောရူပဒ္ဒဝေါ မယှံ ဘာရော, မယာ ဂဟိတာရက္ခာ တုမှေ ရဇ္ဇံ ကရောထာ’’တိ ဝတွာ ပေသုညကာရကဿ အာဏံ ကာရေတွာ အတ္တနော ဗလဝါဟနံ အာဒါယ သကရဋ္ဌမေဝ ဂတော။
သီလဝရာဇာပိ ခေါ အလင်္ကတပဋိယတ္တော သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ သရဘပါဒကေ ကဉ္စနပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယဉ္စ ဧဝရူပါ သမ္ပတ္တိ အမစ္စသဟဿဿ စ ဇီဝိတပဋိလာဘော မယိ ဝီရိယံ အကရောန္တေ န ကိဉ္စိ အဘဝိဿ, ဝီရိယဗလေန ပနာဟံ နဋ္ဌဉ္စ ဣမံ ယသံ ပဋိလဘိံ, အမစ္စသဟဿဿ စ ဇီဝိတဒါနံ အဒါသိံ, အာသစ္ဆေဒံ ဝတ အကတွာ ဝီရိယမေဝ ကတ္တဗ္ဗံ။ ကတဝီရိယဿ ဟိ ဖလံ နာမ ဧဝံ သမိဇ္ဈတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဥဒါနဝသေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အာသီသေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ယထာ ဣစ္ဆိံ တထာ အဟူ’’တိ။
တတ္ထ အာသီသေထေဝါတိ ‘‘ဧဝါဟံ ဝီရိယံ အာရဘန္တော ဣမမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမီ’’တိ အတ္တနော ဝီရိယဗလေန အာသံ ကရောထေဝ။ န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတောတိ ပဏ္ဍိတော ဥပါယကုသလော ယုတ္တဋ္ဌာနေ ဝီရိယံ ကရောန္တော ‘‘အဟံ ဣမဿ ဝီရိယဿ ဖလံ န လဘိဿာမီ’’တိ န ဥက္ကဏ္ဌေယျ, အာသစ္ဆေဒံ ကရေယျာတိ အတ္ထော။ ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနန္တိ ဧတ္ထ ဝေါတိ
နိပါတမတ္တံ, အဟံ အဇ္ဇ အတ္တာနံ ပဿာမိ။ ယထာ ဣစ္ဆိံ တထာ အဟူတိ အဟဉှိ အာဝါဋေ နိခါတော တမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိတွာ ပုန အတ္တနော ရဇ္ဇသမ္ပတ္တိံ ဣစ္ဆိံ, သော အဟံ ဣမံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္တံ အတ္တာနံ ပဿာမိ။ ယထေဝါဟံ ပုဗ္ဗေ ဣစ္ဆိံ, တထေဝ မေ အတ္တာ ဇာတောတိ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အဟော ဝတ ဘော သီလသမ္ပန္နာနံ ဝီရိယဖလံ နာမ သမိဇ္ဈတီ’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပဒုဋ္ဌာမစ္စော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, အမစ္စသဟဿံ ဗုဒ္ဓပရိသာ, သီလဝမဟာရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟာသီလဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၅၂] ၂။ စူဠဇနကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝါယမေထေဝ ပုရိသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဩဿဋ္ဌဝီရိယမေဝါရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ မဟာဇနကဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၂၃ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ဇနကရာဇာ ပန သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ နိသိန္နော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ, ဥဒကာ ထလမုဗ္ဘတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဝါယမေထေဝါတိ ဝါယာမံ ကရောထေဝ။ ဥဒကာ ထလမုဗ္ဘတန္တိ ဥဒကတော ထလမုတ္တိဏ္ဏံ ထလေ ပတိဋ္ဌိတံ အတ္တာနံ ပဿာမီတိ။ ဣဓာပိ ဩဿဋ္ဌဝီရိယော ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပတ္တော, ဇနကရာဇာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါဝ အဟောသီတိ။
စူဠဇနကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၅၃] ၃။ ပုဏ္ဏပါတိဇာတကဝဏ္ဏနာ
တထေဝ ပုဏ္ဏာ ပါတိယောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝိသဝါရုဏိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကံ သမယံ သာဝတ္ထိယံ သုရာဓုတ္တာ သန္နိပတိတွာ မန္တယိံသု – ‘‘သုရာမူလံ နော ခီဏံ, ကဟံ နု ခေါ လဘိဿာမာ’’တိ။ အထေကော ကက္ခဠဓုတ္တော အာဟ ‘‘မာ စိန္တယိတ္ထ, အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ။ ‘‘ကတရော ဥပါယော နာမာ’’တိ? ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကော အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ ပိဠန္ဓိတွာ မဋ္ဌသာဋကနိဝတ္ထော ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, မယံ သုရာပါတိယံ ဝိသညီကရဏံ ဘေသဇ္ဇံ ပက္ခိပိတွာ အာပါနံ သဇ္ဇေတွာ နိသီဒိတွာ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာဂမနကာလေ ‘ဣတော ဧဟိ မဟာသေဋ္ဌီ’တိ ပက္ကောသိတွာ တံ သုရံ ပါယေတွာ ဝိသညီဘူတဿ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ စ သာဋကေ စ ဂဟေတွာ သုရာမူလံ ကရိဿာမာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ ကတွာ သေဋ္ဌိဿ အာဂမနကာလေ ပဋိမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ‘‘သာမိ, ဣတော တာဝ အာဂစ္ဆထ, အယံ အမှာကံ သန္တိကေ အတိမနာပါ သုရာ, ထောကံ ပိဝိတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝဒိံသု။ သောတာပန္နော အရိယသာဝကော ကိံ သုရံ ပိဝိဿတိ, အနတ္ထိကော သမာနောပိ ပန ‘‘ဣမေ ဓုတ္တေ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ တေသံ အာပါနဘူမိံ ဂန္တွာ တေသံ ကိရိယံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ သုရာ ဣမေဟိ ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန ယောဇိတာ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ဣမေ ဣတော ပလာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ – ‘‘ဟရေ ဒုဋ္ဌဓုတ္တာ, တုမှေ ‘သုရာပါတိယံ ဘေသဇ္ဇံ ပက္ခိပိတွာ အာဂတာဂတေ ပါယေတွာ ဝိသညီ ကတွာ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’တိ အာပါနမဏ္ဍလံ သဇ္ဇေတွာ နိသိန္နာ ကေဝလံ ဣမံ သုရံ ဝဏ္ဏေထ, ဧကောပိ တံ ဥက္ခိပိတွာ ပိဝိတုံ န ဥဿဟတိ။ သစေ အယံ အယောဇိတာ အဿ, ဣမံ တုမှေဝ ပိဝေယျာထာ’’တိ တေ ဓုတ္တေ တဇ္ဇေတွာ တတော ပလာပေတွာ အတ္တနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘ဓုတ္တေဟိ ကတကာရဏံ တထာဂတဿ အာရောစေဿာမီ’’တိ စိန္တေန္တော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဣဒါနိ တာဝ ဂဟပတိ တေ ဓုတ္တာ တံ ဝဉ္စေတုကာမာ ဇာတာ, ပုဗ္ဗေ ပန ပဏ္ဍိတေပိ ဝဉ္စေတုကာမာ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဒါပေတေ ဓုတ္တာ ဧဝမေဝ သမ္မန္တေတွာ သုရံ ယောဇေတွာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿ အာဂမနကာလေ ပဋိမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဧဝမေဝ ကထယိံသု။ သေဋ္ဌိ အနတ္ထိကောပိ ဟုတွာ တေ ပရိဂ္ဂဏှိတုကာမော ဂန္တွာ
တေသံ ကိရိယံ ဩလောကေတွာ ‘‘ဣဒံ နာမေတေ ကာတုကာမာ, ပလာပေဿာမိ နေ ဣတော’’တိ စိန္တေတွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘောန္တော, ဓုတ္တာ သုရံ ပိဝိတွာ ရာဇကုလံ ဂန္တုံ နာမ အယုတ္တံ, ရာဇာနံ ဒိသွာ ပုန အာဂစ္ဆန္တော ဇာနိဿာမိ, တုမှေ ဣဓေဝ နိသီဒထာ’’တိ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပစ္စာဂဉ္ဆိ။ ဓုတ္တာ ‘‘ဣတော ဧထ, သာမီ’’တိ။ သောပိ တတ္ထ ဂန္တွာ ဘေသဇ္ဇေန သံယောဇိတာ သုရာပါတိယော ဩလောကေတွာ ဧဝမာဟ ‘‘ဘောန္တော ဓုတ္တာ တုမှာကံ ကိရိယာ မယှံ န ရုစ္စတိ, တုမှာကံ သုရာပါတိယော ယထာပူရိတာဝ ဌိတာ, တုမှေ ကေဝလံ သုရံ ဝဏ္ဏေထ, န ပန ပိဝထ။ သစာယံ မနာပါ အဿ, တုမှေပိ ပိဝေယျာထ, ဣမာယ ပန ဝိသသံယုတ္တာယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ တေသံ မနောရထံ ဘိန္ဒန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တထေဝ ပုဏ္ဏာ ပါတိယော, အညာယံ ဝတ္တတေ ကထာ၊
အာကာရဏေန ဇာနာမိ, န စာယံ ဘဒ္ဒိကာ သုရာ’’တိ။
တတ္ထ တထေဝါတိ ယထာ မယာ ဂမနကာလေ ဒိဋ္ဌာ, ဣဒါနိပိ ဣမာ သုရာပါတိယော တထေဝ ပုဏ္ဏာ။ အညာယံ ဝတ္တတေ ကထာတိ ယာ အယံ တုမှာကံ သုရာဝဏ္ဏနကထာ ဝတ္တတိ, သာ အညာဝ အဘူတာ အတစ္ဆာ။ ယဒိ ဟိ ဧသာ သုရာ မနာပါ အဿ, တုမှေပိ ပိဝေယျာထ, ဥပဍ္ဎပါတိယော အဝသိဿေယျုံ။ တုမှာကံ ပန ဧကေနာပိ သုရာ န ပီတာ။ အာကာရဏေန ဇာနာမီတိ တသ္မာ ဣမိနာ ကာရဏေန ဇာနာမိ။ န စာယံ ဘဒ္ဒိကာ သုရာတိ ‘‘နေဝါယံ ဘဒ္ဒိကာ သုရာ, ဝိသသံယောဇိတာယ ဧတာယ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဓုတ္တေ နိဂ္ဂဏှိတွာ ယထာ န ပုန ဧဝရူပံ ကရောန္တိ, တထာ တေ တဇ္ဇေတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဓုတ္တာ ဧတရဟိ ဓုတ္တာ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပုဏ္ဏပါတိဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၅၄] ၄။ ကိံဖလဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာယံ ရုက္ခော ဒုရာရုဟာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဖလကုသလံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုဋုမ္ဗိကော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ အတ္တနော အာရာမေ နိသီဒါပေတွာ ယာဂုခဇ္ဇကံ ဒတွာ ဥယျာနပါလံ အာဏာပေသိ ‘‘ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဥယျာနေ ဝိစရိတွာ အယျာနံ အမ္ဗာဒီနိ နာနာဖလာနိ ဒေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဘိက္ခူသံဃမာဒါယ ဥယျာနေ ဝိစရန္တော ရုက္ခံ ဥလ္လောကေတွာဝ ‘‘ဧတံ ဖလံ အာမံ, ဧတံ န သုပက္ကံ, ဧတံ သုပက္က’’န္တိ ဇာနာတိ။ ယံ သော ဝဒတိ, တံ တထေဝ ဟောတိ။ ဘိက္ခူ ဂန္တွာ တထာဂတဿ အာရောစေသုံ ‘‘ဘန္တေ, အယံ ဥယျာနပါလော ဖလကုသလော ဘူမိယံ ဌိတောဝ ရုက္ခံ ဥလ္လောကေတွာ ‘ဧတံ ဖလံ အာမံ, ဧတံ န သုပက္ကံ, ဧတံ သုပက္က’န္တိ ဇာနာတိ။ ယံ သော ဝဒတိ, တံ တထေဝ ဟောတီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အယမေဝ ဥယျာနပါလော ဖလကုသလော, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာပိ ဖလကုသလာယေဝ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သတ္ထဝါဟကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဝဏိဇ္ဇံ ကရောန္တော ဧကသ္မိံ ကာလေ မဟာဝတ္တနိအဋဝိံ ပတွာ အဋဝိမုခေ ဌတွာ သဗ္ဗေ မနုဿေ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘ဣမိဿာ အဋဝိယာ ဝိသရုက္ခာ နာမ ဟောန္တိ, ဝိသပတ္တာနိ, ဝိသပုပ္ဖါနိ, ဝိသဖလာနိ, ဝိသမဓူနိ ဟောန္တိယေဝ, ပုဗ္ဗေ တုမှေဟိ အပရိဘုတ္တံ, ယံ ကိဉ္စိ ပတ္တံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ပလ္လဝံ ဝါ မံ အပရိပုစ္ဆိတွာ မာ ခါဒထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အဋဝိံ ဩတရိံသု။ အဋဝိမုခေ စ ဧကသ္မိံ ဂါမဒွါရေ ကိံဖလရုက္ခော နာမ အတ္ထိ, တဿ ခန္ဓသာခါပလာသပုပ္ဖဖလာနိ သဗ္ဗာနိ အမ္ဗသဒိသာနေဝ ဟောန္တိ။ န ကေဝလံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတောဝ, ဂန္ဓရသေဟိပိဿ အာမပက္ကာနိ ဖလာနိ အမ္ဗဖလသဒိသာနေဝ, ခါဒိတာနိ ပန ဟလာဟလဝိသံ ဝိယ တင်္ခဏညေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။ ပုရတော ဂစ္ဆန္တာ ဧကစ္စေ လောလပုရိသာ ‘‘အမ္ဗုရုက္ခော အယ’’န္တိ သညာယ ဖလာနိ ခါဒိံသု, ဧကစ္စေ ‘‘သတ္ထဝါဟံ ပုစ္ဆိတွာဝ ခါဒိဿာမာ’’တိ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အဋ္ဌံသု။ တေ သတ္ထဝါဟေ အာဂတေ ‘‘အယျ, ဣမာနိ အမ္ဗဖလာနိ ခါဒါမာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ဗောဓိသတ္တော
‘‘နာယံ အမ္ဗရုက္ခော’’တိ ဉတွာ ‘‘ကိံ ဖလရုက္ခော နာမေသ, နာယံ အမ္ဗရုက္ခော, မာ ခါဒိတ္ထာ’’တိ ဝါရေတွာ ယေ ခါဒိံသု။ တေပိ ဝမာပေတွာ စတုမဓုရံ ပါယေတွာ နိရောဂေ အကာသိ။
ပုဗ္ဗေ ပန ဣမသ္မိံ ရုက္ခမူလေ မနုဿာ နိဝါသံ ကပ္ပေတွာ ‘‘အမ္ဗဖလာနီ’’တိ သညာယ ဣမာနိ ဝိသဖလာနိ ခါဒိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏန္တိ။ ပုနဒိဝသေ ဂါမဝါသိနော နိက္ခမိတွာ မတမနုဿေ ဒိသွာ ပါဒေ ဂဏှိတွာ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍေတွာ သကဋေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ သဗ္ဗံ တေသံ သန္တကံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တေ တံ ဒိဝသမ္ပိ အရုဏုဂ္ဂမနကာလေယေဝ ‘‘မယှံ ဗလိဗဒ္ဒေါ ဘဝိဿတိ, မယှံ သကဋံ, မယှံ ဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝေဂေန တံ ရုက္ခမူလံ ဂန္တွာ မနုဿေ နိရောဂေ ဒိသွာ ‘‘ကထံ တုမှေ ဣမံ ရုက္ခံ ‘နာယံ အမ္ဗရုက္ခော’တိ ဇာနိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ တေ ‘‘မယံ န ဇာနာမ, သတ္ထဝါဟဇေဋ္ဌကော နော ဇာနာတီ’’တိ အာဟံသု။ မနုဿာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ပဏ္ဍိတ, ကိန္တိ ကတွာ တွံ ဣမဿ ရုက္ခဿ အနမ္ဗရုက္ခဘာဝံ အညာသီ’’တိ? သော ‘‘ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ အညာသိ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာယံ ရုက္ခော ဒုရာရုဟော, နပိ ဂါမတော အာရကာ၊
အာကာရဏေန ဇာနာမိ, နာယံ သာဒုဖလော ဒုမော’’တိ။
တတ္ထ နာယံ ရုက္ခော ဒုရာရုဟောတိ အယံ ဝိသရုက္ခော န ဒုက္ခာရုဟော, ဥက္ခိပိတွာ ဌပိတနိဿေဏီ ဝိယ သုခေနာရောဟိတုံ သက္ကာတိ ဝဒတိ။ နပိ ဂါမတော အာရကာတိ ဂါမတော ဒူရေ ဌိတောပိ န ဟောတိ, ဂါမဒွါရေ ဌိတောယေဝါတိ ဒီပေတိ။ အာကာရဏေန ဇာနာမီတိ ဣမိနာ ဒုဝိဓေန ကာရဏေနာဟံ ဣမံ ရုက္ခံ ဇာနာမိ။ ကိန္တိ? နာယံ သာဒုဖလော ဒုမောတိ။ သစေ ဟိ အယံ မဓုရဖလော အမ္ဗရုက္ခော အဘဝိဿ, ဧဝံ သုခါရုဠှေ အဝိဒူရေ ဌိတေ ဧတသ္မိံ ဧကမ္ပိ ဖလံ န တိဋ္ဌေယျ, ဖလခါဒကမနုဿေဟိ နိစ္စံ ပရိဝုတောဝ အဿ။ ဧဝံ အဟံ အတ္တနော ဉာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဣမဿ ဝိသရုက္ခဘာဝံ အညာသိန္တိ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သောတ္ထိဂမနံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာပိ ဖလကုသလာ အဟေသု’’န္တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, သတ္ထဝါဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကိံဖလဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၅၅] ၅။ ပဉ္စာဝုဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော အလီနေန စိတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ အာမန္တေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဩဿဋ္ဌဝီရိယောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ဝီရိယံ ကာတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနေ ဝီရိယံ ကတွာ ရဇ္ဇသမ္ပတ္တိံ ပါပုဏိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ အဋ္ဌသတေ ဗြာဟ္မဏေ သဗ္ဗကာမေဟိ သန္တပ္ပေတွာ လက္ခဏာနိ ပုစ္ဆိံသု။ လက္ခဏကုသလာ ဗြာဟ္မဏာ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ပုညသမ္ပန္နော, မဟာရာဇ, ကုမာရော တုမှာကံ အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ပါပုဏိဿတိ, ပဉ္စာဝုဓကမ္မေ ပညာတော ပါကဋော ဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂပုရိသော ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရိံသု။ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနံ သုတွာ ကုမာရဿ နာမံ ဂဏှန္တော ‘‘ပဉ္စာဝုဓကုမာရော’’တိ နာမံ အကာသိ။ အထ နံ ဝိညုတံ ပတွာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသေ ဌိတံ ရာဇာ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှာမိ, ဒေဝါ’’တိ? ‘‘ဂစ္ဆ, တာတ, ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလနဂရေ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှ, ဣဒဉ္စဿ အာစရိယဘာဂံ ဒဇ္ဇေယျာသီ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ သိပ္ပံ သိက္ခိတွာ အာစရိယေန ဒိန္နံ ပဉ္စာဝုဓံ ဂဟေတွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ တက္ကသိလနဂရတော နိက္ခမိတွာ သန္နဒ္ဓပဉ္စာဝုဓော ဗာရာဏသိမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။
သော အန္တရာမဂ္ဂေ သိလေသလောမယက္ခေန နာမ အဓိဋ္ဌိတံ ဧကံ အဋဝိံ ပါပုဏိ။ အထ နံ အဋဝိမုခေ မနုဿာ ဒိသွာ ‘‘ဘော မာဏဝ, မာ ဣမံ အဋဝိံ ပဝိသ, သိလေသလောမယက္ခော နာမေတ္ထ အတ္ထိ, သော ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌေ မနုဿေ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတီ’’တိ ဝါရယိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အတ္တာနံ တက္ကေန္တော အသမ္ဘီတကေသရသီဟော ဝိယ အဋဝိံ ပါဝိသိယေဝ။ တသ္မိံ အဋဝိမဇ္ဈံ သမ္ပတ္တေ သော ယက္ခော တာလမတ္တော ဟုတွာ ကူဋာဂါရမတ္တံ သီသံ ပတ္တပ္ပမာဏာနိ အက္ခီနိ, ဒကလိမကုဠမတ္တာ ဒွေ ဒါဌာ စ မာပေတွာ သေတမုခေါ ကဗရကုစ္ဆိ နီလဟတ္ထပါဒေါ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ‘‘ကဟံ ယာသိ, တိဋ္ဌ ဘက္ခောသိ မေ’’တိ အာဟ။ အထ နံ
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ယက္ခ, အဟံ အတ္တာနံ တက္ကေတွာ ဣဓ ပဝိဋ္ဌော, တွံ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ မံ ဥပဂစ္ဆေယျာသိ။ ဝိသပီတေန ဟိ သရေန တံ ဝိဇ္ဈိတွာ ဧတ္ထေဝ ပါတေဿာမီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ ဟလာဟလဝိသပီတံ သရံ သန္နယှိတွာ မုဉ္စိ, သော ယက္ခဿ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ တတော အညံ, တတော အညန္တိ ဧဝံ ပညာသ သရေ မုဉ္စိ, သဗ္ဗေ တဿ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိံသု။ ယက္ခော သဗ္ဗေပိ တေ သရေ ဖောဋေတွာ အတ္တနော ပါဒမူလေယေဝ ပါတေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိ။
ဗောဓိသတ္တော ပုနပိ တံ တဇ္ဇေတွာ ခဂ္ဂံ ကဍ္ဎိတွာ ပဟရိ, တေတ္တိံသင်္ဂုလာယတော ခဂ္ဂေါ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ အထ နံ ကဏယေန ပဟရိ, သောပိ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ တဿ အလ္လီနဘာဝံ ဉတွာ မုဂ္ဂရေန ပဟရိ, သောပိ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ တဿ အလ္လီနဘာဝံ ဉတွာ ကုန္တေန ပဟရိ, သောပိ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ တဿ အလ္လီနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဘော ယက္ခန, တေ အဟံ ‘ပဉ္စာဝုဓကုမာရော နာမာ’တိ သုတပုဗ္ဗော, အဟံ တယာ အဓိဋ္ဌိတံ အဋဝိံ ပဝိသန္တော န ဓနုအာဒီနိ တက္ကေတွာ ပဝိဋ္ဌော, အတ္တာနံယေဝ ပန တက္ကေတွာ ပဝိဋ္ဌော, အဇ္ဇ တံ ပေါထေတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကရိဿာမီ’’တိ ဥန္နာဒေန္တော အတ္တာနံ တက္ကေတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန ယက္ခံ ပဟရိ, ဟတ္ထော လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ ဝါမဟတ္ထေန ပဟရိ, သောပိ အလ္လီယိ။ ဒက္ခိဏပါဒေန ပဟရိ, သောပိ အလ္လီယိ။ ဝါမပါဒေန ပဟရိ, သောပိ အလ္လီယိ။ ‘‘သီသေန တံ ပေါထေတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကရိဿာမီ’’တိ သီသေန ပဟရိ, တမ္ပိ လောမေသုယေဝ အလ္လီယိ။ သော ပဉ္စောဍ္ဍိတော ပဉ္စသု ဌာနေသု ဗဒ္ဓေါ ဩလမ္ဗန္တောပိ နိဗ္ဘယော နိဿာရဇ္ဇောဝ အဟောသိ။
ယက္ခော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဧကော ပုရိသသီဟော ပုရိသာဇာနီယော, န ပုရိသမတ္တောဝ, မာဒိသေန နာမဿ ယက္ခေန ဂဟိတဿ သန္တာသမတ္တမ္ပိ န ဘဝိဿတိ, မယာ ဣမံ မဂ္ဂံ ဟနန္တေန ဧကောပိ ဧဝရူပေါ ပုရိသော န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, ကသ္မာ နု ခေါ ဧသ န ဘာယတီ’’တိ။ သော တံ ခါဒိတုံ အဝိသဟန္တော ‘‘ကသ္မာ နု ခေါ, တွံ မာဏဝ, မရဏဘယံ န ဘာယသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ, ယက္ခ, ဘာယိဿာမိ။ ဧကသ္မိဉှိ အတ္တဘာဝေ ဧကံ မရဏံ နိယတမေဝ, အပိစ မယှံ ကုစ္ဆိမှိ ဝဇိရာဝုဓံ အတ္ထိ။ သစေ မံ ခါဒိဿသိ, တံ အာဝုဓံ ဇီရာပေတုံ န သက္ခိဿသိ, တံ တေ အန္တာနိ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ
ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿတိ။ ဣတိ ဥဘောပိ နဿိဿာမ, ဣမိနာ ကာရဏေနာဟံ န ဘာယာမီ’’တိ။ ဣဒံ ကိရ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော အဗ္ဘန္တရေ ဉာဏာဝုဓံ သန္ဓာယ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ယက္ခော စိန္တေသိ ‘‘အယံ မာဏဝေါ သစ္စမေဝ ဘဏတိ, ဣမဿ ပုရိသသီဟဿ သရီရတော မုဂ္ဂဗီဇမတ္တမ္ပိ မံသခဏ္ဍံ မယှံ ကုစ္ဆိ ဇီရေတုံ န သက္ခိဿတိ, ဝိဿဇ္ဇေဿာမိ န’’န္တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဗောဓိသတ္တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘‘မာဏဝ, ပုရိသသီဟော တွံ, န တေ အဟံ မံသံ ခါဒိဿာမိ, တွံ အဇ္ဇ ရာဟုမုခါ မုတ္တစန္ဒော ဝိယ မမ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ ဉာတိသုဟဇ္ဇမဏ္ဍလံ တောသေန္တော ယာဟီ’’တိ အာဟ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ – ‘‘ယက္ခ, အဟံ တာဝ ဂစ္ဆိဿာမိ, တွံ ပန ပုဗ္ဗေပိ အကုသလံ ကတွာ လုဒ္ဒေါ လောဟိတပါဏိ ပရရုဟိရမံသဘက္ခော ယက္ခော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော။ သစေ ဣဓာပိ ဌတွာ အကုသလမေဝ ကရိဿသိ, အန္ဓကာရာ အန္ဓကာရမေဝ ဂမိဿသိ, မံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ပန န သက္ကာ တယာ အကုသလံ ကာတုံ, ပါဏာတိပါတကမ္မံ နာမ နိရယေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ ပေတ္တိဝိသယေ အသုရကာယေ စ နိဗ္ဗတ္တေတိ, မနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အပ္ပါယုကသံဝတ္တနိကံ ဟောတီ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ပဉ္စန္နံ ဒုဿီလျကမ္မာနံ အာဒီနဝံ, ပဉ္စန္နံ သီလာနံ အာနိသံသဉ္စ ကထေတွာ နာနာကာရဏေဟိ ယက္ခံ တဇ္ဇေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ တဿာယေဝ နံ အဋဝိယာ ဗလိပဋိဂ္ဂါဟကံ ဒေဝတံ ကတွာ အပ္ပမာဒေန ဩဝဒိတွာ အဋဝိတော နိက္ခမိတွာ အဋဝိမုခေ မနုဿာနံ အာစိက္ခိတွာ သန္နဒ္ဓပဉ္စာဝုဓော ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ မာတာပိတရော ဒိသွာ အပရဘာဂေ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော အလီနေန စိတ္တေန, အလီနမနသော နရော၊
ဘာဝေတိ ကုသလံ ဓမ္မံ, ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ၊
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယ’’န္တိ။
တတြာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ယော ပုရိသော အလီနေန အသံကုဋိတေန စိတ္တေန ပကတိယာပိ အလီနမနော အလီနဇ္ဈာသယောဝ ဟုတွာ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန ကုသလံ သတ္တတိံ သဗောဓိပက္ခိယဘေဒံ ဓမ္မံ ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတိ, ဝိသာလေန စိတ္တေန
ဝိပဿနံ အနုယုဉ္ဇတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမဿ နိဗ္ဗာနဿ ပတ္တိယာ, သော ဧဝံ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’’တိ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ တရုဏဝိပဿနတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နေ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ဘာဝေန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဧကသံယောဇနမ္ပိ အနဝသေသေတွာ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယကရဿ စတုတ္ထမဂ္ဂဿ ပရိယောသာနေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ‘‘သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယော’’တိ သင်္ချံ ဂတံ အရဟတ္တံ ပါပုဏေယျာတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ အရဟတ္တေန ဓမ္မဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတွာ မတ္ထကေ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ယက္ခော အင်္ဂုလိမာလော အဟောသိ, ပဉ္စာဝုဓကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပဉ္စာဝုဓဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၅၆] ၆။ ကဉ္စနက္ခန္ဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ရတနသာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိ။ အထဿ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ‘‘အာဝုသော, ဧကဝိဓေန သီလံ နာမ, ဒုဝိဓေန, တိဝိဓေန, စတုဗ္ဗိဓေန, ပဉ္စဝိဓေန, ဆဗ္ဗိဓေန, သတ္တဝိဓေန, အဋ္ဌဝိဓေန, နဝဝိဓေန, ဒသဝိဓေန, ဗဟုဝိဓေန သီလံ နာမ။ ဣဒံ စူဠသီလံ နာမ, ဣဒံ မဇ္ဈိမသီလံ နာမ, ဣဒံ မဟာသီလံ နာမ။ ဣဒံ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ နာမ, ဣဒံ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလံ နာမ, ဣဒံ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ နာမ, ဣဒံ ပစ္စယပဋိသေဝနသီလံ နာမာ’’တိ သီလံ အာစိက္ခန္တိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒံ သီလံ နာမ အတိဗဟု, အဟံ ဧတ္တကံ သမာဒါယ ဝတ္တိတုံ န သက္ခိဿာမိ, သီလံ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တဿ စ နာမ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ကော အတ္ထော, အဟံ ဂိဟီ ဟုတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ စ ကရိဿာမိ, ပုတ္တဒါရဉ္စ ပေါသေဿာမီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန စိန္တေတွာ ‘‘ဘန္တေ, အဟံ သီလံ ရက္ခိတုံ န သက္ခိဿာမိ, အသက္ကောန္တဿ စ နာမ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ကော အတ္ထော, အဟံ ဟီနာယာဝတ္တိဿာမိ, တုမှာကံ ပတ္တစီဝရံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။
အထ နံ အာဟံသု ‘‘အာဝုသော ဧဝံ သန္တေ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာဝ ယာဟီ’’တိ တေ တံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ ဓမ္မသဘံ အဂမံသု။ သတ္ထာ ဒိသွာဝ ‘‘ကိံ, ဘိက္ခဝေ, အနတ္ထိကံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ အာဂတတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ဘန္တေ, အယံ ဘိက္ခု ‘‘အဟံ သီလံ ရက္ခိတုံ န သက္ခိဿာမီ’’တိ ပတ္တစီဝရံ နိယျာဒေတိ, အထ နံ မယံ ဂဟေတွာ အာဂတမှာတိ။ ‘‘ကသ္မာ ပန တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဗဟုံ သီလံ အာစိက္ခထ။ ယတ္တကံ ဧသ ရက္ခိတုံ သက္ကောတိ, တတ္တကမေဝ ရက္ခိဿတိ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှေ ဧတံ မာ ကိဉ္စိ အဝစုတ္ထ, အဟမေတ္ထ ကတ္တဗ္ဗံ ဇာနိဿာမိ, ဧဟိ တွံ ဘိက္ခု, ကိံ တေ ဗဟုနာ သီလေန, တီဏိယေဝ သီလာနိ ရက္ခိတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ? ‘‘ရက္ခိဿာမိ, ဘန္တေ’’တိ။ တေန ဟိ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကာယဒွါရံ ဝစီဒွါရံ မနောဒွါရန္တိ တီဏိ ဒွါရာနိ ရက္ခ, မာ ကာယေန ပါပကမ္မံ ကရိ, မာ ဝါစာယ, မာ မနသာ။ ‘‘ဂစ္ဆ မာ ဟီနာယာဝတ္တိ, ဣမာနိ တီဏိယေဝ သီလာနိ ရက္ခာ’’တိ။ ဧတ္တာဝတာ သော ဘိက္ခု တုဋ္ဌမာနသော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, ရက္ခိဿာမိ ဣမာနိ တီဏိ သီလာနီ’’တိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ အဂမာသိ။ သော တာနိ တီဏိ သီလာနိ ပူရေန္တောဝ အညာသိ ‘‘အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ မယှံ အာစိက္ခိတံ သီလမ္ပိ ဧတ္တကမေဝ, တေ ပန အတ္တနော အဗုဒ္ဓဘာဝေန မံ ဗုဇ္ဈာပေတုံ နာသက္ခိံသု, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အတ္တနော ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာယ အနုတ္တရဓမ္မရာဇတာယ ဧတ္တကံ သီလံ တီသုယေဝ ဒွါရေသု ပက္ခိပိတွာ မံ ဂဏှာပေသိ, အဝဿယော ဝတ မေ သတ္ထာ ဇာတော’’တိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ကတိပါဟေနေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။
တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, တံ ကိရ ဘိက္ခုံ ‘ဗဟုသီလာနိ ရက္ခိတုံ န သက္ကောမီ’တိ ဟီနာယာဝတ္တန္တံ သဗ္ဗာနိ သီလာနိ တီဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ သင်္ခိပိတွာ ဂါဟာပေတွာ သတ္ထာ အရဟတ္တံ ပါပေသိ, အဟော ဗုဒ္ဓါနံ ဗလံ နာမ အစ္ဆရိယ’’န္တိ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ အထ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, အတိဂရုကောပိ ဘာရော ကောဋ္ဌာသဝသေန ဘာဇေတွာ ဒိန္နော လဟုကော ဝိယ ဟောတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာ မဟန္တံ ကဉ္စနက္ခန္ဓံ လဘိတွာ ဥက္ခိပိတုံ အသက္ကောန္တာ ဝိဘာဂံ ကတွာ ဥက္ခိပိတွာ အဂမံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ကဿကော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ အညတရသ္မိံ ဆဍ္ဍိတဂါမကေ ခေတ္တေ ကသိံ ကသတိ။ ပုဗ္ဗေ စ တသ္မိံ ဂါမေ ဧကော ဝိဘဝသမ္ပန္နော သေဋ္ဌိ ဦရုမတ္တပရိဏာဟံ စတုဟတ္ထာယာမံ ကဉ္စနက္ခန္ဓံ နိဒဟိတွာ ကာလမကာသိ။ တသ္မိံ ဗောဓိသတ္တဿ နင်္ဂလံ လဂိတွာ အဋ္ဌာသိ။ သော ‘‘မူလသန္တာနကံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပံသုံ ဝိယူဟန္တော တံ ဒိသွာ ပံသုနာ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဒိဝသံ ကသိတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ယုဂနင်္ဂလာဒီနိ ဧကမန္တေ နိက္ခိပိတွာ ‘‘ကဉ္စနက္ခန္ဓံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ တံ ဥက္ခိပိတုံ နာသက္ခိ။ အသက္ကောန္တော နိသီဒိတွာ ‘‘ဧတ္တကံ ကုစ္ဆိဘရဏာယ ဘဝိဿတိ, ဧတ္တကံ နိဒဟိတွာ ဌပေဿာမိ, ဧတ္တကေန ကမ္မန္တေ ပယောဇေဿာမိ, ဧတ္တကံ ဒါနာဒိပုညကိရိယာယ ဘဝိဿတီ’’တိ စတ္တာရော ကောဋ္ဌာသေ အကာသိ။ တဿေဝံ ဝိဘတ္တကာလေ သော ကဉ္စနက္ခန္ဓော သလ္လဟုကော ဝိယ အဟောသိ။ သော တံ ဥက္ခိပိတွာ ဃရံ နေတွာ စတုဓာ ဝိဘဇိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
ဣတိ ဘဂဝါ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေန, ပဟဋ္ဌမနသော နရော၊
ဘာဝေတိ ကုသလံ ဓမ္မံ, ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ၊
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန, သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယ’’န္တိ။
တတ္ထ ပဟဋ္ဌေနာတိ ဝိနီဝရဏေန။ ပဟဋ္ဌမနသောတိ တာယ ဧဝ ဝိနီဝရဏတာယ ပဟဋ္ဌမာနသော, သုဝဏ္ဏံ ဝိယ ပဟံသိတွာ သမုဇ္ဇောတိတသပ္ပဘာသစိတ္တော ဟုတွာတိ အတ္ထော။
ဧဝံ သတ္ထာ အရဟတ္တကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကဉ္စနက္ခန္ဓလဒ္ဓပုရိသော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကဉ္စနက္ခန္ဓဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၅၇] ၇။ ဝါနရိန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ သတ္ထာ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ဝဓာယ ပရိသက္ကတီ’’တိ သုတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝ, တာသမတ္တမ္ပိ ပန ကာတုံ နာသက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကပိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဍ္ဎိမနွာယ အဿပေါတကပ္ပမာဏော ထာမသမ္ပန္နော ဧကစရော ဟုတွာ နဒီတီရေ ဝိဟရတိ။ တဿာ ပန နဒိယာ ဝေမဇ္ဈေ ဧကော ဒီပကော နာနပ္ပကာရေဟိ အမ္ဗပနသာဒီဟိ ဖလရုက္ခေဟိ သမ္ပန္နော။ ဗောဓိသတ္တော နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော နဒိယာ ဩရိမတီရတော ဥပ္ပတိတွာ ဒီပကဿ ဩရတော နဒီမဇ္ဈေ ဧကော ပိဋ္ဌိပါသာဏော အတ္ထိ, တသ္မိံ နိပတတိ, တတော ဥပ္ပတိတွာ တသ္မိံ ဒီပကေ ပတတိ။ တတ္ထ နာနပ္ပကာရာနိ ဖလာနိ ခါဒိတွာ သာယံ တေနေဝ ဥပါယေန ပစ္စာဂန္တွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေပိ တထေဝ ကရောတိ။ ဣမိနာ နိယာမေန တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေတိ။
တသ္မိံ ပန ကာလေ ဧကော ကုမ္ဘီလော သပဇာပတိကော တဿာ နဒိယာ ဝသတိ။ တဿ ဘရိယာ ဗောဓိသတ္တံ အပရာပရံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဟဒယမံသေ ဒေါဟဠံ ဥပ္ပါဒေတွာ ကုမ္ဘီလံ အာဟ – ‘‘မယှံ ခေါ, အယျ, ဣမဿ ဝါနရိန္ဒဿ ဟဒယမံသေ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ကုမ္ဘီလော ‘‘သာဓု, ဘဒ္ဒေ, လစ္ဆသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အဇ္ဇ တံ သာယံ ဒီပကတော အာဂစ္ဆန္တမေဝ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ နိပဇ္ဇိ။
ဗောဓိသတ္တော ဒိဝသံ စရိတွာ သာယနှသမယေ ဒီပကေ ဌိတောဝ ပါသာဏံ ဩလောကေတွာ – ‘‘အယံ ပါသာဏော ဣဒါနိ ဥစ္စတရော ခါယတိ, ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ စိန္တေသိ။ တဿ ကိရ ဥဒကပ္ပမာဏဉ္စ ပါသာဏပ္ပမာဏဉ္စ သုဝဝတ္ထာပိတမေဝ ဟောတိ။ တေနဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အဇ္ဇ ဣမိဿာ နဒိယာ ဥဒကံ နေဝ ဟာယတိ, န စ ဝဍ္ဎတိ, အထ စ ပနာယံ ပါသာဏော မဟာ ဟုတွာ ပညာယတိ, ကစ္စိ နု ခေါ ဧတ္ထ မယှံ ဂဟဏတ္ထာယ ကုမ္ဘီလော နိပန္နော’’တိ။ သော ‘‘ဝီမံသာမိ တာဝ န’’န္တိ
တတ္ထေဝ ဌတွာ ပါသာဏေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တော ဝိယ ‘‘ဘော ပါသာဏာ’’တိ ဝတွာ ပဋိဝစနံ အလဘန္တော ယာဝတတိယံ ‘‘ဘော ပါသာဏာ’’တိ အာဟ။ ပါသာဏော ကိံ ပဋိဝစနံ ဒဿတိ။ ပုနပိ ဝါနရော ‘‘ကိံ ဘော ပါသာဏ, အဇ္ဇ မယှံ ပဋိဝစနံ န ဒေသီ’’တိ အာဟ။ ကုမ္ဘီလော ‘‘အဒ္ဓါ အညေသု ဒိဝသေသု အယံ ပါသာဏော ဝါနရိန္ဒဿ ပဋိဝစနံ အဒါသိ, ဒဿာမိ ဒါနိဿ ပဋိဝစန’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကိံ, ဘော ဝါနရိန္ဒာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ? ‘‘အဟံ ကုမ္ဘီလော’’တိ။ ‘‘ကိမတ္ထံ ဧတ္ထ နိပန္နောသီ’’တိ? ‘‘တဝ ဟဒယမံသံ ပတ္ထယမာနော’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အညော မေ ဂမနမဂ္ဂေါ နတ္ထိ, အဇ္ဇ မယာ ဧသ ကုမ္ဘီလော ဝဉ္စေတဗ္ဗော’’တိ။ အထ နံ ဧဝမာဟ ‘‘သမ္မ ကုမ္ဘီလ, အဟံ အတ္တာနံ တုယှံ ပရိစ္စဇိဿာမိ, တွံ မုခံ ဝိဝရိတွာ မံ တဝ သန္တိကံ အာဂတကာလေ ဂဏှာဟီ’’တိ။ ကုမ္ဘီလာနဉှိ မုခေ ဝိဝဋေ အက္ခီနိ နိမ္မီလန္တိ။ သော တံ ကာရဏံ အသလ္လက္ခေတွာ မုခံ ဝိဝရိ, အထဿ အက္ခီနိ ပိထီယိံသု။ သော မုခံ ဝိဝရိတွာ အက္ခီနိ နိမ္မီလေတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တော တထာဘာဝံ ဉတွာ ဒီပကာ ဥပ္ပတိတော ဂန္တွာ ကုမ္ဘီလဿ မတ္ထကေ အက္ကမိတွာ တတော ဥပ္ပတိတော ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ဝိဇ္ဇောတမာနော ပရတီရေ အဋ္ဌာသိ။
ကုမ္ဘီလော တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ ဝါနရိန္ဒေန အတိအစ္ဆေရကံ ကတ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဘော ဝါနရိန္ဒ, ဣမသ္မိံ လောကေ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ပစ္စာမိတ္တေ အဓိဘဝတိ။ တေ သဗ္ဗေပိ တုယှံ အဗ္ဘန္တရေ အတ္ထိ မညေ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာ, ဝါနရိန္ဒ ယထာ တဝ၊
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ, ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတီ’’တိ။
တတ္ထ ယဿာတိ ယဿ ကဿစိ ပုဂ္ဂလဿ။ ဧတေတိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပစ္စက္ခတော နိဒ္ဒိသတိ။ စတုရော ဓမ္မာတိ စတ္တာရော ဂုဏာ။ သစ္စန္တိ ဝစီသစ္စံ, ‘‘မမ သန္တိကံ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ မုသာဝါဒံ အကတွာ အာဂတောယေဝါတိ ဧတံ တေ ဝစီသစ္စံ။ ဓမ္မောတိ ဝိစာရဏပညာ, ‘‘ဧဝံ ကတေ ဣဒံ နာမ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧသာ တေ ဝိစာရဏပညာ အတ္ထိ။ ဓိတီတိ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝီရိယံ ဝုစ္စတိ, ဧတမ္ပိ တေ အတ္ထိ။ စာဂေါတိ အတ္တပရိစ္စာဂေါ, တွံ အတ္တာနံ
ပရိစ္စဇိတွာ မမ သန္တိကံ အာဂတော။ ယံ ပနာဟံ ဂဏှိတုံ နာသက္ခိံ, မယှမေဝေသ ဒေါသော။ ဒိဋ္ဌန္တိ ပစ္စာမိတ္တံ။ သော အတိဝတ္တတီတိ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ယထာ တဝ, ဧဝံ ဧတေ စတ္တာရော ဓမ္မာ အတ္ထိ, သော ယထာ မံ အဇ္ဇ တွံ အတိက္ကန္တော, တထေဝ အတ္တနော ပစ္စာမိတ္တံ အတိက္ကမတိ အဘိဘဝတီတိ။ ဧဝံ ကုမ္ဘီလော ဗောဓိသတ္တံ ပသံသိတွာ အတ္တနော ဝသဋ္ဌာနံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကုမ္ဘီလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဘရိယာဿ စိဉ္စမာဏဝိကာ, ဝါနရိန္ဒော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝါနရိန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၅၈] ၈။ တယောဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဿ ဧတေ တယော ဓမ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနမေဝါရဗ္ဘ ကထေသိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဒေဝဒတ္တော ဝါနရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ယူထံ ပရိဟရန္တော အတ္တာနံ ပဋိစ္စ ဇာတာနံ ဝါနရပေါတကာနံ ‘‘ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တာ ဣမေ ယူထံ ပရိဟရေယျု’’န္တိ ဘယေန ဒန္တေဟိ ဍံသိတွာ တေသံ ဗီဇာနိ ဥပ္ပါဋေတိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တောပိ တညေဝ ပဋိစ္စ ဧကိဿာ ဝါနရိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ အထ သာ ဝါနရီ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ အတ္တနော ဂဗ္ဘံ အနုရက္ခမာနာ အညံ ပဗ္ဗတပါဒံ အဂမာသိ။ သာ ပရိပက္ကဂဗ္ဘာ ဗောဓိသတ္တံ ဝိဇာယိ။ သော ဝုဍ္ဎိမနွာယ ဝိညုတံ ပတ္တော ထာမသမ္ပန္နော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ မာတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္မ, မယှံ ပိတာ ကဟ’’န္တိ? ‘‘တာတ, အသုကသ္မိံ နာမ ပဗ္ဗတပါဒေ ယူထံ ပရိဟရန္တော ဝသတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, တဿ မံ သန္တိကံ နေဟီ’’တိ။ ‘‘တာတ, န သက္ကာ တယာ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တုံ။ ပိတာ ဟိ တေ အတ္တာနံ ပဋိစ္စ ဇာတာနံ ဝါနရပေါတကာနံ ယူထပရိဟရဏဘယေန ဒန္တေဟိ ဍံသိတွာ ဗီဇာနိ ဥပ္ပါဋေတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, နေဟိ မံ တတ္ထ, အဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ သာ ပုတ္တံ အာဒါယ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။
သော ဝါနရော အတ္တနော ပုတ္တံ ဒိသွာဝ ‘‘အယံ ဝဍ္ဎန္တော မယှံ ယူထံ ပရိဟရိတုံ န ဒဿတိ, ဣဒါနေဝ မာရေတဗ္ဗော’’တိ ‘‘ဧတံ အာလိင်္ဂန္တော ဝိယ ဂါဠှံ ပီဠေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဧဟိ, တာတ, ဧတ္တကံ ကာလံ ကဟံ ဂတောသီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ အာလိင်္ဂန္တော ဝိယ နိပ္ပီဠေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပန နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော, သောပိ နံ နိပ္ပီဠေသိ, အထဿ အဋ္ဌီနိ ဘိဇ္ဇနာကာရပ္ပတ္တာနိ အဟေသုံ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ ဝဍ္ဎန္တော မံ မာရေဿတိ, ကေန နု ခေါ ဥပါယေန ပုရေတရညေဝ မာရေယျ’’န္တိ။ တတော စိန္တေသိ ‘‘အယံ အဝိဒူရေ ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတော သရော အတ္ထိ, တတ္ထ နံ ရက္ခသေန ခါဒါပေဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ဧဝမာဟ ‘‘တာတ, အဟံ မဟလ္လကော, ဣမံ ယူထံ တုယှံ နိယျာဒေမိ, အဇ္ဇေဝ တံ ရာဇာနံ ကရောမိ, အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ သရော အတ္ထိ, တတ္ထ ဒွေ ကုမုဒိနိယော, တိဿော ဥပ္ပလိနိယော, ပဉ္စ ပဒုမိနိယော စ ပုပ္ဖန္တိ, ဂစ္ဆ, တတော ပုပ္ဖါနိ အာဟရာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, တာတ, အာဟရိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ သဟသာ အနောတရိတွာ သမန္တာ ပဒံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တော ဩတိဏ္ဏပဒညေဝ အဒ္ဒသ, န ဥတ္တိဏ္ဏပဒံ။ သော ‘‘ဣမိနာ သရေန ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတေန ဘဝိတဗ္ဗံ, မယှံ ပိတာ အတ္တနာ မာရေတုံ အသက္ကောန္တော ရက္ခသေန မံ ခါဒါပေတုကာမော ဘဝိဿတိ, အဟံ ဣမဉ္စ သရံ န ဩတရိဿာမိ, ပုပ္ဖါနိ စ ဂဟေဿာမီ’’တိ နိရုဒကဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝေဂံ ဂဟေတွာ ဥပ္ပတိတွာ ပရတော ဂစ္ဆန္တော နိရုဒကေ ဩကာသေ ဌိတာနေဝ ဒွေ ပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ ပရတီရေ ပတိ။ ပရတီရတောပိ ဩရိမတီရံ အာဂစ္ဆန္တော တေနေဝုပါယေန ဒွေ ဂဏှိ။ ဧဝံ ဥဘောသု ပဿေသု ရာသိံ ကရောန္တော ပုပ္ဖါနိ စ ဂဏှိ, ရက္ခသဿ စ အာဏဋ္ဌာနံ န ဩတရိ။
အထဿ ‘‘ဣတော ဥတ္တရိ ဥက္ခိပိတုံ န သက္ခိဿာမီ’’တိ တာနိ ပုပ္ဖါနိ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ရာသိံ ကရောန္တဿ သော ရက္ခသော ‘‘မယာ ဧတ္တကံ ကာလံ ဧဝရူပေါ ပညဝါ အစ္ဆရိယပုရိသော န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, ပုပ္ဖါနိ စ နာမ ယာဝဒိစ္ဆကံ ဂဟိတာနိ, မယှဉ္စ အာဏဋ္ဌာနံ န ဩတရီ’’တိ ဥဒကံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒန္တော ဥဒကတော ဥဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဝါနရိန္ဒ, ဣမသ္မိံ လောကေ ယဿ တယော ဓမ္မာ အတ္ထိ, သော ပစ္စာမိတ္တံ အဘိဘဝတိ, တေ သဗ္ဗေပိ တဝ အဗ္ဘန္တရေ အတ္ထိ မညေ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဿ ဧတေ တယော ဓမ္မာ, ဝါနရိန္ဒ ယထာ တဝ၊
ဒက္ခိယံ သူရိယံ ပညာ, ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတီ’’တိ။
တတ္ထ ဒက္ခိယန္တိ ဒက္ခဘာဝေါ, သမ္ပတ္တဘယံ ဝိဓမိတုံ ဇာနနပညာယ သမ္ပယုတ္တဥတ္တမဝီရိယဿေတံ နာမံ။ သူရိယန္တိ သူရဘာဝေါ, နိဗ္ဘယဘာဝဿေတံ နာမံ။ ပညာတိ ပညာပဒဋ္ဌာနာယ ဥပါယပညာယေတံ နာမံ။
ဧဝံ သော ဒကရက္ခသော ဣမာယ ဂါထာယ ဗောဓိသတ္တဿ ထုတိံ ကတွာ ‘‘ဣမာနိ ပုပ္ဖါနိ ကိမတ္ထံ ဟရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပိတာ မံ ရာဇာနံ ကာတုကာမော, တေန ကာရဏေန ဟရာမီ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ တာဒိသေန ဥတ္တမပုရိသေန ပုပ္ဖါနိ ဝဟိတုံ အဟံ ဝဟိဿာမီ’’တိ ဥက္ခိပိတွာ တဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အဂမာသိ။ အထဿ ပိတာ ဒူရတောဝ တံ ဒိသွာ ‘‘အဟံ ဣမံ ‘ရက္ခသဘတ္တံ ဘဝိဿတီ’တိ ပဟိဏိံ, သော ဒါနေသ ရက္ခသံ ပုပ္ဖါနိ ဂါဟာပေန္တော အာဂစ္ဆတိ, ဣဒါနိမှိ နဋ္ဌော’’တိ စိန္တေန္တော သတ္တဓာ ဟဒယဖာလနံ ပတွာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။ သေသဝါနရာ သန္နိပတိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ရာဇာနံ အကံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ယူထပတိ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ယူထပတိပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တယောဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၅၉] ၉။ ဘေရိဝါဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓမေ ဓမေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗစောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န တွံ ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဘေရိဝါဒကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဂါမကေ ဝသတိ။ သော ‘‘ဗာရာဏသိယံ
နက္ခတ္တံ ဃုဋ္ဌ’’န္တိ သုတွာ ‘‘သမဇ္ဇမဏ္ဍလေ ဘေရိံ ဝါဒေတွာ ဓနံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ပုတ္တံ အာဒါယ တတ္ထ ဂန္တွာ ဘေရိံ ဝါဒေတွာ ဗဟုဓနံ လဘိ။ သော တံ အာဒါယ အတ္တနော ဂါမံ ဂစ္ဆန္တော စောရာဋဝိံ ပတွာ ပုတ္တံ နိရန္တရံ ဘေရိံ ဝါဒေန္တံ ဝါရေသိ ‘‘တာတ, နိရန္တရံ အဝါဒေတွာ မဂ္ဂပဋိပန္နဿ ဣဿရဿ ဘေရိံ ဝိယ အန္တရန္တရာ ဝါဒေဟီ’’တိ သော ပိတရာ ဝါရိယမာနောပိ ‘‘ဘေရိသဒ္ဒေနေဝ စောရေ ပလာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ နိရန္တရမေဝ ဝါဒေသိ။ စောရာ ပဌမညေဝ ဘေရိသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဣဿရဘေရီ ဘဝိဿတီ’’တိ ပလာယိတွာ အတိ ဝိယ ဧကာဗဒ္ဓံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘နာယံ ဣဿရဘေရီ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဂန္တွာ ဥပဓာရေန္တာ ဒွေယေဝ ဇနေ ဒိသွာ ပေါထေတွာ ဝိလုမ္ပိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကိစ္ဆေန ဝတ နော လဒ္ဓံ ဓနံ ဧကာဗဒ္ဓံ ကတွာ ဝါဒေန္တော နာသေသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဓမေ ဓမေ နာတိဓမေ, အတိဓန္တဉှိ ပါပကံ၊
ဓန္တေန ဟိ သတံ လဒ္ဓံ, အတိဓန္တေန နာသိတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဓမေ ဓမေတိ ဓမေယျ နော န ဓမေယျ, ဘေရိံ ဝါဒေယျ နော န ဝါဒေယျာတိ အတ္ထော။ နာတိဓမေတိ အတိက္ကမိတွာ ပန နိရန္တရမေဝ ကတွာ န ဝါဒေယျ။ ကိံကာရဏာ? အတိဓန္တဉှိ ပါပကံ, နိရန္တရံ ဘေရိဝါဒနံ ဣဒါနိ အမှာကံ ပါပကံ လာမကံ ဇာတံ။ ဓန္တေန ဟိ သတံ လဒ္ဓန္တိ နဂရေ ဓမန္တေန ဘေရိဝါဒနေန ကဟာပဏသတံ လဒ္ဓံ။ အတိဓန္တေန နာသိတန္တိ ဣဒါနိ ပန မေ ပုတ္တေန ဝစနံ အကတွာ ယဒိဒံ အဋဝိယံ အတိဓန္တံ, တေန အတိဓန္တေန သဗ္ဗံ နာသိတန္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပုတ္တော ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, ပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဘေရိဝါဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၆၀] ၁၀။ သင်္ခဓမဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓမေ ဓမေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒုဗ္ဗစမေဝါရဗ္ဘ ကထေသိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သင်္ခဓမကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဗာရာဏသိယံ နက္ခတ္တေ ဃုဋ္ဌေ ပိတရံ အာဒါယ သင်္ခဓမနကမ္မေန ဓနံ လဘိတွာ အာဂမနကာလေ စောရာဋဝိယံ ပိတရံ နိရန္တရံ သင်္ခံ ဓမန္တံ ဝါရေသိ။ သော ‘‘သင်္ခသဒ္ဒေန စောရေ ပလာပေဿာမီ’’တိ နိရန္တရမေဝ ဓမိ, စောရာ ပုရိမနယေနေဝ အာဂန္တွာ ဝိလုမ္ပိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပုရိမနယေနေဝ ဂါထံ အဘာသိ –
‘‘ဓမေ ဓမေ နာတိဓမေ, အတိဓန္တဉှိ ပါပကံ၊
ဓန္တေနာဓိဂတာ ဘောဂါ, တေ တာတော ဝိဓမီ ဓမ’’န္တိ။
တတ္ထ တေ တာတော ဝိဓမီ ဓမန္တိ တေ သင်္ခံ ဓမိတွာ လဒ္ဓဘောဂေ မမ ပိတာ ပုနပ္ပုနံ ဓမန္တော ဝိဓမိ ဝိဒ္ဓံသေသိ ဝိနာသေသီတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပိတာ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, ပုတ္တော ပနဿ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သင်္ခဓမဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အာသီသဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
မဟာသီလဝဇနကံ, ပုဏ္ဏပါတိ စ ကိံဖလံ၊
ပဉ္စာဝုဓကဉ္စနက္ခန္ဓံ, ဝါနရိန္ဒံ တယောဓမ္မံ၊
ဘေရိဝါဒသင်္ခဓမန္တိ။
၇။ ဣတ္ထိဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၆၁] ၁။ အသာတမန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသာ လောကိတ္ထိယော နာမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု ဥမ္မာဒန္တိဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တံ ပန ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘ဘိက္ခု ဣတ္ထိယော နာမ အသာတာ အသတိယော လာမိကာ ပစ္ဆိမိကာ, တွံ ဧဝရူပံ လာမိကံ ဣတ္ထိံ နိဿာယ ကသ္မာ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော တီသု ဝေဒေသု သဗ္ဗသိပ္ပေသု စ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အဟောသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ ဧကသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ ပုတ္တဿ ဇာတဒိဝသေ အဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ အနိဗ္ဗာယန္တံ ဌပယိံသု။ အထ နံ ဗြာဟ္မဏကုမာရံ သောဠသဝဿကာလေ မာတာပိတရော အာဟံသု ‘‘ပုတ္တ, မယံ တဝ ဇာတဒိဝသေ အဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ ဌပယိမှ။ သစေ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော ဘဝိတုကာမော, တွံ အဂ္ဂိံ အာဒါယ အရညံ ပဝိသိတွာ အဂ္ဂိံ ဘဂဝန္တံ နမဿမာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော ဟောဟိ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိတုကာမော, တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေဟီ’’တိ။ မာဏဝေါ ‘‘နာဟံ သက္ခိဿာမိ အရညေ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတုံ, ကုဋုမ္ဗမေဝ သဏ္ဌပေဿာမီ’’တိ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အာစရိယဘာဂံ သဟဿံ ဂဟေတွာ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပစ္စာဂမာသိ။
မာတာပိတရော ပနဿ အနတ္ထိကာ ဃရာဝါသေန, အရညေ အဂ္ဂိံ ပရိစရာပေတုကာမာ ဟောန္တိ။ အထ နံ မာတာ ဣတ္ထီနံ ဒေါသံ ဒဿေတွာ အရညံ ပေသေတုကာမာ ‘‘သော အာစရိယော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော သက္ခိဿတိ မေ ပုတ္တဿ ဣတ္ထီနံ ဒေါသံ ကထေတု’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ – ‘‘ဥဂ္ဂဟိတံ တေ, တာတ, သိပ္ပ’’န္တိ။ ‘‘အာမ, အမ္မာ’’တိ။ ‘‘အသာတမန္တောပိ တေ ဥဂ္ဂဟိတော’’တိ။ ‘‘န ဥဂ္ဂဟိတော, အမ္မာ’’တိ။ ‘‘တာတ, ယဒိ တေ အသာတမန္တော န ဥဂ္ဂဟိတော, ကိံ နာမ တေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟိတံ, ဂစ္ဆ, ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဧဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပုန တက္ကသိလာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ တဿပိ အာစရိယဿ မာတာ မဟလ္လိကာ
ဝီသတိဝဿသတိကာ။ သော တံ သဟတ္ထာ နှာပေန္တော ဘောဇေန္တော ပါယေန္တော ပဋိဇဂ္ဂတိ။ အညေ မနုဿာ နံ တထာ ကရောန္တံ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘ယံနူနာဟံ အရညံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ အထေကသ္မိံ ဝိဝိတ္တေ အရညေ ဥဒကဖာသုကဋ္ဌာနေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ သပ္ပိတဏ္ဍုလာဒီနိ အာဟရာပေတွာ မာတရံ ဥက္ခိပိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂန္တော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။
သောပိ ခေါ မာဏဝေါ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ အာစရိယံ အပဿန္တော ‘‘ကဟံ အာစရိယော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ အာစရိယော ‘‘ကိံ နု ခေါ, တာတ, အတိသီဃံ အာဂတောသီ’’တိ? ‘‘နနု အဟံ တုမှေဟိ အသာတမန္တော နာမ န ဥဂ္ဂဏှာပိတော’’တိ? ‘‘ကော ပန တေ အသာတမန္တေ ဥဂ္ဂဏှိတဗ္ဗေ ကတွာ ကထေသီ’’တိ? ‘‘မယှံ မာတာ အာစရိယာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘အသာတမန္တော နာမ ကောစိ နတ္ထိ, ဣမဿ ပန မာတာ ဣမံ ဣတ္ထိဒေါသေ ဇာနာပေတုကာမာ ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထ နံ ‘‘သာဓု, တာတ, ဒဿာမိ တေ အသာတမန္တေ, တွံ အဇ္ဇ အာဒိံ ကတွာ မမ ဌာနေ ဌတွာ မမ မာတရံ သဟတ္ထာ နှာပေန္တော ဘောဇေန္တော ပါယေန္တော ပဋိဇဂ္ဂါဟိ, ဟတ္ထပါဒသီသပိဋ္ဌိသမ္ဗာဟနာဒီနိ စဿာ ကရောန္တော ‘အယျေ ဇရံ ပတ္တကာလေပိ တာဝ တေ ဧဝရူပံ သရီရံ, ဒဟရကာလေ ကီဒိသံ အဟောသီ’တိ ဟတ္ထပါဒပရိကမ္မာဒိကရဏကာလေ ဟတ္ထပါဒါဒီနံ ဝဏ္ဏံ ကထေယျာသိ။ ယဉ္စ တေ မမ မာတာ ကထေတိ, တံ အလဇ္ဇန္တော အနိဂုဟန္တော မယှံ အာရောစေယျာသိ, ဧဝံ ကရောန္တော အသာတမန္တေ လစ္ဆသိ, အကရောန္တော န လစ္ဆသီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု အာစရိယာ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ ယထာဝုတ္တဝိဓာနံ အကာသိ။
အထဿာ တသ္မိံ မာဏဝေ ပုနပ္ပုနံ ဝဏ္ဏယမာနေ ‘‘အယံ မယာ သဒ္ဓိံ အဘိရမိတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ အန္ဓာယ ဇရာဇိဏ္ဏာယ အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ ဧကဒိဝသံ အတ္တနော သရီရဝဏ္ဏံ ကထယမာနံ မာဏဝံ အာဟ ‘‘မယာ သဒ္ဓိံ အဘိရမိတုံ ဣစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘အယျေ, အဟံ တာဝ ဣစ္ဆေယျံ, အာစရိယော ပန ဂရုကော’’တိ။ ‘‘သစေ မံ ဣစ္ဆသိ, ပုတ္တံ မေ မာရေဟီ’’တိ။ ‘‘အဟံ အာစရိယဿ သန္တိကေ ဧတ္တကံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကိလေသမတ္တံ နိဿာယ ကိန္တိ ကတွာ အာစရိယံ မာရေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ သစေ တွံ မံ န ပရိစ္စဇသိ, အဟမေဝ နံ မာရေဿာမီ’’တိ။ ဧဝံ ဣတ္ထိယော နာမ
အသာတာ လာမိကာ ပစ္ဆိမိကာ, တထာရူပေ နာမ ဝယေ ဌိတာ ရာဂစိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာ ကိလေသံ အနုဝတ္တမာနာ ဧဝံ ဥပကာရကံ ပုတ္တံ မာရေတုကာမာ ဇာတာ။ မာဏဝေါ သဗ္ဗံ တံ ကထံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘သုဋ္ဌု တေ, မာဏဝ, ကတံ မယှံ အာရောစေန္တေနာ’’တိ ဝတွာ မာတု အာယုသင်္ခါရံ ဩလောကေန္တော ‘‘အဇ္ဇေဝ မရိဿတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဧဟိ, မာဏဝ, ဝီမံသိဿာမ န’’န္တိ ဧကံ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခံ ဆိန္ဒိတွာ အတ္တနော ပမာဏေန ကဋ္ဌရူပကံ ကတွာ သသီသံ ပါရုပိတွာ အတ္တနော သယနဋ္ဌာနေ ဥတ္တာနံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ရဇ္ဇုကံ ဗန္ဓိတွာ အန္တေဝါသိကံ အာဟ – ‘‘တာတ, ဖရသုံ အာဒါယ ဂန္တွာ မမ မာတု သညံ ဒေဟီ’’တိ။ မာဏဝေါ ဂန္တွာ ‘‘အယျေ, အာစရိယော ပဏ္ဏသာလာယံ အတ္တနော သယနဋ္ဌာနေ နိပန္နော, ရဇ္ဇုသညာ မေ ဗဒ္ဓါ, ဣမံ ဖရသုံ အာဒါယ ဂန္တွာ သစေ သက္ကောသိ, မာရေဟိ န’’န္တိ အာဟ။ ‘‘တွံ ပန မံ န ပရိစ္စဇိဿသီ’’တိ? ‘‘ကိံကာရဏာ ပရိစ္စဇိဿာမီ’’တိ? သာ ဖရသုံ အာဒါယ ပဝေဓမာနာ ဥဋ္ဌာယ ရဇ္ဇုသညာယ ဂန္တွာ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ ‘‘အယံ မေ ပုတ္တော’’တိ သညာယ ကဋ္ဌရူပကဿ မုခတော သာဋကံ အပနေတွာ ဖရသုံ အာဒါယ ‘‘ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မာရေဿာမီ’’တိ ဂီဝါယမေဝ ပဟရိတွာ ‘‘ဓ’’န္တိ သဒ္ဒေ ဥပ္ပန္နေ ရုက္ခဘာဝံ အညာသိ။ အထ ဗောဓိသတ္တေန ‘‘ကိံ ကရောသိ, အမ္မာ’’တိ ဝုတ္တေ သာ ‘‘ဝဉ္စိတာမှီ’’တိ တတ္ထေဝ မရိတွာ ပတိတာ။ အတ္တနော ကိရ ပဏ္ဏသာလာယ နိပန္နာယပိ တင်္ခဏညေဝ တာယ မရိတဗ္ဗမေဝ။
သော တဿာ မတဘာဝံ ဉတွာ သရီရကိစ္စံ ကတွာ အာဠာဟနံ နိဗ္ဗာပေတွာ ဝနပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ မာဏဝံ အာဒါယ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ နိသီဒိတွာ ‘‘တာတ, ပါဋိယေက္ကော အသာတမန္တော နာမ နတ္ထိ, ဣတ္ထိယော အသာတာ နာမ, တဝ မာတာ ‘အသာတမန္တံ ဥဂ္ဂဏှာ’တိ မမ သန္တိကံ ပေသယမာနာ ဣတ္ထီနံ ဒေါသံ ဇာနနတ္ထံ ပေသေသိ။ ဣဒါနိ ပန တေ ပစ္စက္ခမေဝ မမ မာတု ဒေါသော ဒိဋ္ဌော, ဣမိနာ ကာရဏေန ‘ဣတ္ထိယော နာမ အသာတာ လာမိကာ ပစ္ဆိမိကာ’တိ ဇာနေယျာသီ’’တိ တံ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ မာတာပိတူနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ အထ နံ မာတာ ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ, ဥဂ္ဂဟိတော တေ အသာတမန္တော’’တိ? ‘‘အာမ, အမ္မာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿသိ, ပဗ္ဗဇိတွာ အဂ္ဂိံ ဝါ ပရိစရိဿသိ, အဂါရမဇ္ဈေ ဝါ ဝသိဿသီ’’တိ? မာဏဝေါ ‘‘မယာ, အမ္မ, ပစ္စက္ခတော ဣတ္ထီနံ ဒေါသာ
ဒိဋ္ဌာ, အဂါရေန မေ ကိစ္စံ နတ္ထိ, ပဗ္ဗဇိဿာမဟ’’န္တိ အတ္တနော အဓိပ္ပါယံ ပကာသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသာ လောကိတ္ထိယော နာမ, ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊
သာရတ္တာ စ ပဂဗ္ဘာ စ, သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာ၊
တာ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ဝိဝေကမနုဗြူဟယ’’န္တိ။
တတ္ထ အသာတိ အသတိယော လာမိကာ။ အထ ဝါ သာတံ ဝုစ္စတိ သုခံ, တံ တာသု နတ္ထိ။ အတ္တနိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာနံ အသာတမေဝ ဒေန္တီတိပိ အသာ, ဒုက္ခာ ဒုက္ခဝတ္ထုဘူတာတိ အတ္ထော။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ သာဓနတ္ထာယ ဣဒံ သုတ္တံ အာဟရိတဗ္ဗံ –
‘‘မာယာ စေတာ မရီစီ စ, သောကော ရောဂေါ စုပဒ္ဒဝေါ၊
ခရာ စ ဗန္ဓနာ စေတာ, မစ္စုပါသာ ဂုဟာသယာ၊
တာသု ယော ဝိဿသေ ပေါသော, သော နရေသု နရာဓမော’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၁၁၈)၊
လောကိတ္ထိယောတိ လောကေ ဣတ္ထိယော။ ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတီတိ အမ္မ, တာသံ ဣတ္ထီနံ ကိလေသုပ္ပတ္တိံ ပတွာ ဝေလာ သံဝရော မရိယာဒါ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ။ သာရတ္တာ စ ပဂဗ္ဘာ စာတိ ဝေလာ စ ဧတာသံ နတ္ထိ, ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသု သာရတ္တာ အလ္လီနာ, တထာ ကာယပါဂဗ္ဘိယေန, ဝါစာပါဂဗ္ဘိယေန, မနောပါဂဗ္ဘိယေနာတိ တိဝိဓေန ပါဂဗ္ဘိယေန သမန္နာဂတတ္တာ ပဂဗ္ဘာ စေတာ။ ဧတာသဉှိ အဗ္ဘန္တရေ ကာယဒွါရာဒီနိ ပတွာ သံဝရော နာမ နတ္ထိ, လောလာ ကာကပဋိဘာဂါတိ ဒဿေတိ။ သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာတိ အမ္မ, ယထာ ဇာလသိခါယ ‘‘သိခီ’’တိ သင်္ခံ ဂတော အဂ္ဂိ နာမ ဂူထဂတာဒိဘေဒံ အသုစိမ္ပိ, သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒိဘေဒံ သုစိမ္ပိ, ဣဋ္ဌမ္ပိ အနိဋ္ဌမ္ပိ ယံ ယဒေဝ လဘတိ, သဗ္ဗံ ဃသတိ ခါဒတိ, တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗဃသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တထေဝ တာ ဣတ္ထိယောပိ ဟတ္ထိမေဏ္ဍဂေါမေဏ္ဍာဒယော ဝါ ဟောန္တု ဟီနဇစ္စာ ဟီနကမ္မန္တာ, ခတ္တိယာဒယော ဝါ ဟောန္တု ဥတ္တမကမ္မန္တာ, ဟီနုက္ကဋ္ဌဘာဝံ အစိန္တေတွာ လောကဿာဒဝသေန ကိလေသသန္ထဝေ ဥပ္ပန္နေ ယံ ယံ လဘန္တိ, သဗ္ဗမေဝ သေဝန္တီတိ သဗ္ဗဃသသိခိသဒိသာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာ, တထေဝေတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
တာ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ အဟံ တာ လာမိကာ ဒုက္ခဝတ္ထုဘူတာ ဣတ္ထိယော ဟိတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ။ ဝိဝေကမနုဗြူဟယန္တိ ကာယဝိဝေကော စိတ္တဝိဝေကော ဥပဓိဝိဝေကောတိ တယော ဝိဝေကာ, တေသု ဣဓ ကာယဝိဝေကောပိ ဝဋ္ဋတိ စိတ္တဝိဝေကောပိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အဟံ, အမ္မ, ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စ ပဉ္စာဘိညာ စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဂဏတော ကာယံ, ကိလေသေဟိ စ စိတ္တံ ဝိဝေစေတွာ ဣမံ ဝိဝေကံ ဗြူဟေန္တော ဝဍ္ဎေန္တော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော ဘဝိဿာမိ, အလံ မေ အဂါရေနာတိ။ ဧဝံ ဣတ္ထိယော ဂရဟိတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဝိဝေကံ ဗြူဟေန္တော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ဣတ္ထိယော နာမ အသာတာ လာမိကာ ပစ္ဆိမိကာ ဒုက္ခဒါယိကာ’’တိ ဣတ္ထီနံ အဂုဏံ ကထေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတာ ဘဒ္ဒကာပိလာနီ, ပိတာ မဟာကဿပေါ အဟောသိ, အန္တေဝါသိကော အာနန္ဒော, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသာတမန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၆၂] ၂။ အဏ္ဍဘူတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ ဗြာဟ္မဏော အဝါဒေသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတမေဝါရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ဣတ္ထိယော နာမ အရက္ခိယာ, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ဣတ္ထိံ ဂဗ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ရက္ခန္တာပိ ရက္ခိတုံ နာသက္ခိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သော ပုရောဟိတေန သဒ္ဓိံ ဇူတံ ကီဠတိ။ ကီဠန္တော ပန –
‘‘သဗ္ဗာ နဒီ ဝင်္ကဂတီ, သဗ္ဗေ ကဋ္ဌမယာ ဝနာ၊
သဗ္ဗိတ္ထိယော ကရေ ပါပံ, လဘမာနေ နိဝါတကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၀၈) –
ဣမံ ဇူတဂီတံ ဂါယန္တော ရဇတဖလကေ သုဝဏ္ဏပါသကေ ခိပတိ။ ဧဝံ ကီဠန္တော ပန ရာဇာ နိစ္စံ ဇိနာတိ, ပုရောဟိတော ပရာဇီယတိ။
သော အနုက္ကမေန ဃရေ ဝိဘဝေ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တေ စိန္တေသိ ‘‘ဧဝံ သန္တေ သဗ္ဗံ ဣမသ္မိံ ဃရေ ဓနံ ခီယိဿတိ, ပရိယေသိတွာ ပုရိသန္တရံ အဂတံ ဧကံ မာတုဂါမံ ဃရေ ကရိဿာမီ’’တိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အညံ ပုရိသံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဣတ္ထိံ ရက္ခိတုံ န သက္ခိဿာမိ, ဂဗ္ဘတော ပဋ္ဌာယေကံ မာတုဂါမံ ရက္ခိတွာ တံ ဝယပ္ပတ္တံ ဝသေ ဌပေတွာ ဧကပုရိသိကံ ကတွာ ဂါဠှံ အာရက္ခံ သံဝိဒဟိတွာ ရာဇကုလတော ဓနံ အာဟရိဿာမီ’’တိ။ သော စ အင်္ဂဝိဇ္ဇာယ ဆေကော ဟောတိ, အထေကံ ဒုဂ္ဂတိတ္ထိံ ဂဗ္ဘိနိံ ဒိသွာ ‘‘ဓီတရံ ဝိဇာယိဿတီ’’တိ ဉတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဃရေယေဝ ဝသာပေတွာ ဝိဇာတကာလေ ဓနံ ဒတွာ ဥယျောဇေတွာ တံ ကုမာရိကံ အညေသံ ပုရိသာနံ ဒဋ္ဌုံ အဒတွာ ဣတ္ထီနံယေဝ ဟတ္ထေ ဒတွာ ပေါသာပေတွာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ တံ အတ္တနော ဝသေ ဌပေသိ။ ယာဝ စေသာ ဝဍ္ဎတိ, တာဝ ရညာ သဒ္ဓိံ ဇူတံ န ကီဠိ။ တံ ပန ဝသေ ဌပေတွာ ဗြာဟ္မဏော ‘‘မဟာရာဇ, ဇူတံ ကီဠာမာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပုရိမနိယာမေနေဝ ကီဠိ။ ပုရောဟိတော ရညော ဂါယိတွာ ပါသကံ ခိပနကာလေ ‘‘ဌပေတွာ မမ မာဏဝိက’’န္တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပုရောဟိတော ဇိနာတိ, ရာဇာ ပရာဇီယတိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣမဿ ဃရေ ဧကပုရိသိကာယ ဧကာယ ဣတ္ထိယာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပရိဂ္ဂဏှာပေန္တော အတ္ထိဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သီလမဿာ ဘိန္ဒာပေဿာမီ’’တိ ဧကံ ဓုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သက္ခိဿသိ ပုရောဟိတဿ ဣတ္ထိယာ သီလံ ဘိန္ဒိတု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘သက္ကောမိ, ဒေဝါ’’တိ။ အထဿ ရာဇာ ဓနံ ဒတွာ ‘‘တေန ဟိ ခိပ္ပံ နိဋ္ဌာပေဟီ’’တိ တံ ပဟိဏိ။ သော ရညော သန္တိကာ ဓနံ အာဒါယ ဂန္ဓဓူမစုဏ္ဏကပ္ပူရာဒီနိ ဂဟေတွာ တဿ ဃရတော အဝိဒူရေ သဗ္ဗဂန္ဓာပဏံ ပသာရေသိ။ ပုရောဟိတဿပိ ဂေဟံ သတ္တဘူမကံ သတ္တဒွါရကောဋ္ဌကံ ဟောတိ, သဗ္ဗေသု ဒွါရကောဋ္ဌကေသု ဣတ္ထီနံယေဝ အာရက္ခာ။ ဌပေတွာ ပန ဗြာဟ္မဏံ အညော ပုရိသော ဂေဟံ ပဝိသိတုံ လဘန္တော
နာမ နတ္ထိ, ကစဝရဆဍ္ဍနပစ္ဆိမ္ပိ သောဓေတွာယေဝ ပဝေသေန္တိ။ တံ မာဏဝိကံ ပုရောဟိတောယေဝ ဒဋ္ဌုံ လဘတိ။ တဿာ စ ဧကာ ပရိစာရိကာ ဣတ္ထီ အတ္ထိ။ အထဿာ သာ ပရိစာရိကာ ဂန္ဓပုပ္ဖမူလံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တီ တဿ ဓုတ္တဿ အာပဏသမီပေန ဂစ္ဆတိ။ သော ‘‘အယံ တဿာ ပရိစာရိကာ’’တိ သုဋ္ဌု ဉတွာ ဧကဒိဝသံ တံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ အာပဏာ ဥဋ္ဌာယ ဂန္တွာ တဿာ ပါဒမူလေ ပတိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပါဒေ ဂါဠှံ ဂဟေတွာ ‘‘အမ္မ, ဧတ္တကံ ကာလံ ကဟံ ဂတာသီ’’တိ ပရိဒေဝိ, အဝသေသာပိ ပယုတ္တကဓုတ္တာ ဧကမန္တံ ဌတွာ ‘‘ဟတ္ထပါဒမုခသဏ္ဌာနေဟိ စ အာကပ္ပေန စ မာတာပုတ္တာ ဧကသဒိသာယေဝါ’’တိ အာဟံသု။ သာ ဣတ္ထီ တေသု တေသု ကထေန္တေသု အတ္တနော အသဒ္ဒဟိတွာ ‘‘အယံ မေ ပုတ္တော ဘဝိဿတီ’’တိ သယမ္ပိ ရောဒိတုံ အာရဘိ။ တေ ဥဘောပိ ကန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ အညမညံ အာလိင်္ဂေတွာ အဋ္ဌံသု။
အထ သော ဓုတ္တော အာဟ ‘‘အမ္မ, ကဟံ ဝသသီ’’တိ? ‘‘ကိန္နရိလီလာယ ဝသမာနာယ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာယ ပုရောဟိတဿ ဒဟရိတ္ထိယာ ဥပဋ္ဌာနံ ကုရုမာနာ ဝသာမိ, တာတာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကဟံ ယာသိ, အမ္မာ’’တိ? ‘‘တဿာ ဂန္ဓမာလာဒီနံ အတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, ကိံ တေ အညတ္ထ ဂတာယ, ဣတော ပဋ္ဌာယ မမေဝ သန္တိကာ ဟရာ’’တိ မူလံ အဂ္ဂဟေတွာဝ ဗဟူနိ တမ္ဗူလတက္ကောလကာဒီနိ စေဝ နာနာပုပ္ဖါနိ စ အဒါသိ။ မာဏဝိကာ ဗဟူနိ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီနိ ဒိသွာ ‘‘ကိံ, အမ္မ, အဇ္ဇ အမှာကံ ဗြာဟ္မဏော ပသန္နော’’တိ အာဟ။ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ ဝဒသီ’’တိ? ‘‘ဣမေသံ ဗဟုဘာဝံ ဒိသွာ’’တိ။ န ဗြာဟ္မဏော ဗဟုမူလံ အဒါသိ, မယာ ပနေတံ မယှံ ပုတ္တဿ သန္တိကာ အာဘတန္တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သာ ဗြာဟ္မဏေန ဒိန္နမူလံ အတ္တနာ ဂဟေတွာ တဿေဝ သန္တိကာ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီနိ အာဟရတိ။ ဓုတ္တော ကတိပါဟစ္စယေန ဂိလာနာလယံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ သာ တဿ အာပဏဒွါရံ ဂန္တွာ တံ အဒိသွာ ‘‘ကဟံ မေ ပုတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပုတ္တဿ တေ အဖာသုကံ ဇာတ’’န္တိ? သာ တဿ နိပန္နဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ နိသီဒိတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တီ ‘‘ကိံ တေ, တာတ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော တုဏှီ အဟောသိ။ ‘‘ကိံ န ကထေသိ ပုတ္တာ’’တိ? ‘‘အမ္မ, မရန္တေနာပိ တုယှံ ကထေတုံ န သက္ကာ’’တိ။ ‘‘တာတ, မယှံ အကထေတွာ ကဿ ကထေယျာသိ, ကထေဟိ, တာတာ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, မယှံ အညံ အဖာသုကံ နတ္ထိ, တဿာ ပန မာဏဝိကာယ ဝဏ္ဏံ သုတွာ
ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောသ္မိ, တံ လဘန္တော ဇီဝိဿာမိ, အလဘန္တော ဣဓေဝ မရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ, မယှံ ဧသ ဘာရော, မာ တွံ ဧတံ နိဿာယ စိန္တယီ’’တိ တံ အဿာသေတွာ ဗဟူနိ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီနိ အာဒါယ မာဏဝိကာယ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ပုတ္တော မေ, အမ္မ, မမ သန္တိကာ တဝ ဝဏ္ဏံ သုတွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဇာတော, ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘သစေ အာနေတုံ သက္ကောထ, မယာ ကတောကာသောယေဝါ’’တိ။
သာ တဿာ ဝစနံ သုတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တဿ ဂေဟဿ ကဏ္ဏကဏ္ဏေဟိ ဗဟုံ ကစဝရံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ အာရက္ခိတ္ထိယာ ဥပရိ ဆဍ္ဍေသိ။ သာ တေန အဋ္ဋီယမာနာ အပေတိ။ ဣတရာ တေနေဝ နိယာမေန ယာ ယာ ကိဉ္စိ ကထေတိ, တဿာ တဿာ ဥပရိ ကစဝရံ ဆဍ္ဍေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပန သာ ယံ ယံ အာဟရတိ ဝါ ဟရတိ ဝါ, တံ တံ န ကာစိ သောဓေတုံ ဥဿဟတိ။ တသ္မိံ ကာလေ သာ တံ ဓုတ္တံ ပုပ္ဖပစ္ဆိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ မာဏဝိကာယ သန္တိကံ အဘိဟရိ။ ဓုတ္တော မာဏဝိကာယ သီလံ ဘိန္ဒိတွာ ဧကာဟဒွီဟံ ပါသာဒေယေဝ အဟောသိ။ ပုရောဟိတေ ဗဟိ နိက္ခန္တေ ဥဘော အဘိရမန္တိ။ တသ္မိံ အာဂတေ ဓုတ္တော နိလီယတိ။
အထ နံ သာ ဧကာဟဒွီဟစ္စယေန ‘‘သာမိ, ဣဒါနိ တယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ ဗြာဟ္မဏံ ပဟရိတွာ ဂန္တုကာမော’’တိ။ သာ ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ ဓုတ္တံ နိလီယာပေတွာ ဗြာဟ္မဏေ အာဂတေ ဧဝမာဟ ‘‘အဟံ, အယျ, တုမှေသု ဝီဏံ ဝါဒေန္တေသု နစ္စိတုံ ဣစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘဒ္ဒေ, နစ္စဿူ’’တိ ဝီဏံ ဝါဒေသိ။ ‘‘တုမှေသု ဩလောကေန္တေသု လဇ္ဇာမိ, မုခံ ပန ဝေါ သာဋကေန ဗန္ဓိတွာ နစ္စိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစေ လဇ္ဇသိ, ဧဝံ ကရောဟီ’’တိ။ မာဏဝိကာ ဃနသာဋကံ ဂဟေတွာ တဿ အက္ခီနိ ပိဒဟမာနာ မုခံ ဗန္ဓိ။ ဗြာဟ္မဏော မုခံ ဗန္ဓာပေတွာ ဝီဏံ ဝါဒေသိ။ သာ မုဟုတ္တံ နစ္စိတွာ ‘‘အယျ, အဟံ တေ ဧကဝါရံ သီသေ ပဟရိတုကာမာ’’တိ အာဟ။ ဣတ္ထိလောလော ဗြာဟ္မဏော ကိဉ္စိ ကာရဏံ အဇာနန္တော ‘‘ပဟရာဟီ’’တိ အာဟ, မာဏဝိကာ ဓုတ္တဿ သညံ အဒါသိ။ သော သဏိကံ အာဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏဿ ပိဋ္ဌိပဿေ ဌတွာ သီသေ ကပ္ပရေန ပဟရိ, အက္ခီနိ ပတနာကာရပ္ပတ္တာနိ အဟေသုံ, သီသေ ဂဏ္ဍော ဥဋ္ဌဟိ။ သော ဝေဒနာဋ္ဋော ဟုတွာ ‘‘အာဟရ တေ ဟတ္ထ’’န္တိ အာဟ။ မာဏဝိကာ အတ္တနော ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ တဿ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဟတ္ထော မုဒုကော, ပဟာရော ပန ထဒ္ဓေါ’’တိ
အာဟ။ ဓုတ္တော ဗြာဟ္မဏံ ပဟရိတွာ နိလီယိ။ မာဏဝိကာ တသ္မိံ နိလီနေ ဗြာဟ္မဏဿ မုခတော သာဋကံ မောစေတွာ တေလံ အာဒါယ သီသံ ပရိသမ္ဗာဟိ။ ဗြာဟ္မဏေ ဗဟိ နိက္ခန္တေ ပုန သာ ဣတ္ထီ ဓုတ္တံ ပစ္ဆိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ နီဟရိ။
သော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ရာဇာ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတံ ဗြာဟ္မဏံ အာဟ ‘‘ဇူတံ ကီဠာမ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ? ‘‘သာဓု, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ဇူတမဏ္ဍလံ သဇ္ဇာပေတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဇူတဂီတံ ဂါယိတွာ ပါသကေ ခိပတိ။ ဗြာဟ္မဏော မာဏဝိကာယ တပဿ ဘိန္နဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘ဌပေတွာ မမ မာဏဝိက’’န္တိ အာဟ။ ဧဝံ ဝဒန္တောပိ ပရာဇိတောယေဝ။ ရာဇာ ဇိနိတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, ကိံ ဝဒေသိ, မာဏဝိကာယ တေ တပေါ ဘိန္နော, တွံ ‘မာတုဂါမံ ဂဗ္ဘတော ပဋ္ဌာယ ရက္ခန္တော သတ္တသု ဌာနေသု အာရက္ခံ ကရောန္တော ရက္ခိတုံ သက္ခိဿာမီ’တိ မညသိ, မာတုဂါမော နာမ ကုစ္ဆိယံ ပက္ခိပိတွာ စရန္တေနာပိ ရက္ခိတုံ န သက္ကာ, ဧကပုရိသိကာ ဣတ္ထီ နာမ နတ္ထိ, တဝ မာဏဝိကာ ‘နစ္စိတုကာမာမှီ’တိ ဝတွာ ဝီဏံ ဝါဒေန္တဿ တဝ သာဋကေန မုခံ ဗန္ဓိတွာ အတ္တနော ဇာရံ တဝ သီသေ ကပ္ပရေန ပဟရာပေတွာ ဥယျောဇေသိ, ဣဒါနိ ကိံ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ ဗြာဟ္မဏော အဝါဒေသိ, ဝီဏံ သမုခဝေဌိတော၊
အဏ္ဍဘူတာဘတာ ဘရိယာ, တာသု ကော ဇာတု ဝိဿသေ’’တိ။
တတ္ထ ယံ ဗြာဟ္မဏော အဝါဒေသိ, ဝီဏံ သမုခဝေဌိတောတိ ယေန ကာရဏေန ဗြာဟ္မဏော ဃနသာဋကေန သဟ မုခေန ဝေဌိတော ဟုတွာ ဝီဏံ ဝါဒေသိ, တံ ကာရဏံ န ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ တဉှိ သာ ဝဉ္စေတုကာမာ ဧဝမကာသိ။ ဗြာဟ္မဏော ပန တံ ဣတ္ထိံ ဗဟုမာယာဘာဝံ အဇာနန္တော မာတုဂါမဿ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘မံ ဧသာ လဇ္ဇတီ’’တိ ဧဝံသညီ အဟောသိ, တေနဿ အညာဏဘာဝံ ပကာသေန္တော ရာဇာ ဧဝမာဟ, အယမေတ္ထာဓိပ္ပါယော။ အဏ္ဍဘူတာဘတာ ဘရိယာတိ အဏ္ဍံ ဝုစ္စတိ ဗီဇံ, ဗီဇဘူတာ မာတုကုစ္ဆိတော အနိက္ခန္တကာလေယေဝ အာဘတာ အာနီတာ, ဘတာတိ ဝါ ပုဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ကာ သာ? ဘရိယာ ပဇာပတိ ပါဒပရိစာရိကာ။ သာ ဟိ
ဘတ္တဝတ္ထာဒီဟိ ဘရိတဗ္ဗတာယ, ဘိန္နသံဝရတာယ, လောကဓမ္မေဟိ ဘရိတတာယ ဝါ ‘‘ဘရိယာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တာသု ကော ဇာတု ဝိဿသေတိ ဇာတူတိ ဧကံသာဓိဝစနံ, တာသု မာတုကုစ္ဆိတော ပဋ္ဌာယ ရက္ခိယမာနာသုပိ ဧဝံ ဝိပ္ပကာရံ အာပဇ္ဇန္တီသု ဘရိယာသု ကော နာမ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ဧကံသေန ဝိဿသေ, ‘‘နိဗ္ဗိကာရာ ဧသာ မယီ’’တိ ကော သဒ္ဒဟေယျာတိ အတ္ထော။ အသဒ္ဓမ္မဝသေန ဟိ အာမန္တကေသု နိမန္တကေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု မာတုဂါမော နာမ န သက္ကာ ရက္ခိတုန္တိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဗောဓိသတ္တဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ တံ မာဏဝိကံ အာဟ – ‘‘တယာ ကိရ ဧဝရူပံ ပါပကမ္မံ ကတ’’န္တိ? ‘‘အယျ, ကော ဧဝမာဟ, န ကရောမိ, ‘အဟမေဝ ပဟရိံ, န အညော ကောစိ’။ သစေ န သဒ္ဒဟထ, အဟံ ‘တုမှေ ဌပေတွာ အညဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထသမ္ဖဿံ န ဇာနာမီ’တိ သစ္စကိရိယံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတွာ တုမှေ သဒ္ဒဟာပေဿာမီ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ မဟန္တံ ဒါရုရာသိံ ကာရေတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစေ အတ္တနော သဒ္ဒဟသိ, အဂ္ဂိံ ပဝိသာဟီ’’တိ အာဟ။
မာဏဝိကာ အတ္တနော ပရိစာရိကံ ပဌမမေဝ သိက္ခာပေသိ ‘‘အမ္မ, တဝ ပုတ္တံ တတ္ထ ဂန္တွာ မမ အဂ္ဂိံ ပဝိသနကာလေ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏံ ကာတုံ ဝဒေဟီ’’တိ။ သာ ဂန္တွာ တထာ အဝစ။ ဓုတ္တော အာဂန္တွာ ပရိသမဇ္ဈေ အဋ္ဌာသိ။ သာ မာဏဝိကာ ဗြာဟ္မဏံ ဝဉ္စေတုကာမာ မဟာဇနမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, တံ ဌပေတွာ အညဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထသမ္ဖဿံ နာမ န ဇာနာမိ, ဣမိနာ သစ္စေန အယံ အဂ္ဂိ မာ မံ ဈာပေသီ’’တိ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတုံ အာရဒ္ဓါ။ တသ္မိံ ခဏေ ဓုတ္တော ‘‘ပဿထ ဘော ပုရောဟိတဗြာဟ္မဏဿ ကမ္မံ, ဧဝရူပံ မာတုဂါမံ အဂ္ဂိံ ပဝေသာပေတီ’’တိ ဂန္တွာ တံ မာဏဝိကံ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ သာ ဟတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ပုရောဟိတံ အာဟ – ‘‘အယျ, မမ သစ္စကိရိယာ ဘိန္နာ, န သက္ကာ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတု’’န္တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဧဝရူပါ သစ္စကိရိယာ ကတာ ‘ဌပေတွာ မမ သာမိကံ အညဿ ပုရိသဿ ဟတ္ထသမ္ဖဿံ န ဇာနာမီ’တိ, ဣဒါနိ စမှိ ဣမိနာ ပုရိသေန ဟတ္ထေ ဂဟိတာ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဝဉ္စိတော အဟံ ဣမာယာ’’တိ ဉတွာ တံ ပေါထေတွာ နီဟရာပေသိ။ ဧဝံ အသဒ္ဓမ္မသမန္နာဂတာ ကိရေတာ ဣတ္ထိယော တာဝ မဟန္တမ္ပိ ပါပကမ္မံ ကတွာ အတ္တနော သာမိကံ ဝဉ္စေတုံ ‘‘နာဟံ ဧဝရူပံ ကမ္မံ ကရောမီ’’တိ ဒိဝသမ္ပိ သပထံ ကုရုမာနာ နာနာစိတ္တာဝ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ –
‘‘စောရီနံ ဗဟုဗုဒ္ဓီနံ, ယာသု သစ္စံ သုဒုလ္လဘံ၊
ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော, မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတံ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၄၇)၊
‘‘မုသာ တာသံ ယထာ သစ္စံ, သစ္စံ တာသံ ယထာ မုသာ၊
ဂါဝေါ ဗဟိ တိဏဿေဝ, ဩမသန္တိ ဝရံ ဝရံ။
‘‘စောရိယော ကထိနာ ဟေတာ, ဝါဠာ စ လပသက္ခရာ၊
န တာ ကိဉ္စိ န ဇာနန္တိ, ယံ မနုဿေသု ဝဉ္စန’’န္တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၃၂, ၃၃၄)၊
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ အရက္ခိယော မာတုဂါမော’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အဏ္ဍဘူတဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၆၃] ၃။ တက္ကပဏ္ဍိတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကောဓနာ အကတညူ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုညေဝါရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣတ္ထိယော နာမ ဘိက္ခု အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘာ, ကသ္မာ တာ နိဿာယ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ အဿမံ မာပေတွာ သမာပတ္တိယော စေဝ အဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနသုခေန ဝိဟရတိ။ တသ္မိံ သမယေ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနော ဓီတာ ဒုဋ္ဌကုမာရီ နာမ စဏ္ဍာ အဟောသိ ဖရုသာ, ဒါသကမ္မကရေ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ ပဟရတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ပရိဝါရမနုဿာ ဂဟေတွာ ‘‘ဂင်္ဂါယ ကီဠိဿာမာ’’တိ အဂမံသု။ တေသံ ကီဠန္တာနညေဝ သူရိယတ္ထင်္ဂမနဝေလာ ဇာတာ, မေဃော ဥဋ္ဌဟိ, မနုဿာ မေဃံ
ဒိသွာ ဣတော စိတော စ ဝေဂေန ပလာယိံသု။ သေဋ္ဌိဓီတာယပိ ဒါသကမ္မကရာ ‘‘အဇ္ဇ အမှေဟိ ဧတိဿာ ပိဋ္ဌိံ ပဿိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တံ အန္တောဥဒကသ္မိံယေဝ ဆဍ္ဍေတွာ ဥတ္တရိံသု။ ဒေဝေါ ပါဝဿိ, သူရိယောပိ အတ္ထင်္ဂတော, အန္ဓကာရော ဇာတော။ တေ တာယ ဝိနာဝ ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ သာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဂင်္ဂါတော တာဝ ဥတ္တိဏ္ဏာ, အထ နံ န ဇာနာမ ကဟံ ဂတာ’’တိ။ ဉာတကာ ဝိစိနိတွာပိ န ပဿိံသု။
သာ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝန္တီ ဥဒကေန ဝုယှမာနာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ဗောဓိသတ္တဿ ပဏ္ဏသာလာသမီပံ ပါပုဏိ။ သော တဿာ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘မာတုဂါမဿ သဒ္ဒေါ ဧသော, ပရိတ္တာဏမဿာ ကရိဿာမီ’’တိ တိဏုက္ကံ အာဒါယ နဒီတီရံ ဂန္တွာ တံ ဒိသွာ ‘‘မာ ဘာယိ, မာ ဘာယီ’’တိ အဿာသေတွာ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော ဗောဓိသတ္တော နဒိံ တရမာနော ဂန္တွာ တံ ဥက္ခိပိတွာ အဿမပဒံ အာနေတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ အဒါသိ။ သီတေ ဝိဂတေ မဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ ဥပနာမေသိ။ တာနိ ခါဒိတွာ ဌိတံ ‘‘ကတ္ထ ဝါသိကာသိ, ကထဉ္စ ဂင်္ဂါယ ပတိတာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ အထ နံ ‘‘တွံ ဣဓေဝ ဝသာ’’တိ ပဏ္ဏသာလာယ ဝသာပေန္တော ဒွီဟတီဟံ သယံ အဗ္ဘောကာသေ ဝသိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဂစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘ဣမံ တာပသံ သီလဘေဒံ ပါပေတွာ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ န ဂစ္ဆတိ။ အထ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဣတ္ထိကုတ္တံ ဣတ္ထိလီလံ ဒဿေတွာ တဿ သီလဘေဒံ ကတွာ ဈာနံ အန္တရဓာပေသိ။ သော တံ ဂဟေတွာ အရညေယေဝ ဝသတိ။ အထ နံ သာ အာဟ ‘‘အယျ, ကိံ နော အရညဝါသေန, မနုဿပထံ ဂမိဿာမာ’’တိ? သော တံ အာဒါယ ဧကံ ပစ္စန္တဂါမကံ ဂန္တွာ တက္ကဘတိယာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ တံ ပေါသေတိ။ တဿ တက္ကံ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝတီတိ ‘‘တက္ကပဏ္ဍိတော’’တိ နာမံ အကံသု။ အထဿ ဂါမဝါသိနော ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ‘‘အမှာကံ သုယုတ္တဒုယုတ္တကံ အာစိက္ခန္တော ဧတ္ထ ဝသာ’’တိ ဂါမဒွါရေ ကုဋိယံ ဝါသေသုံ။
တေန စ သမယေန စောရာ ပဗ္ဗတာ ဩရုယှ ပစ္စန္တံ ပဟရန္တိ။ တေ ဧကဒိဝသံ တံ ဂါမံ ပဟရိတွာ ဂါမဝါသိကေဟိယေဝ ဘဏ္ဍိကာ ဥက္ခိပါပေတွာ ဂစ္ဆန္တာ တမ္ပိ သေဋ္ဌိဓီတရံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သေသဇနေ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ စောရဇေဋ္ဌကော ပန တဿာ ရူပေ ဗဇ္ဈိတွာ တံ အတ္တနော ဘရိယံ အကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣတ္ထန္နာမာ ကဟ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘စောရဇေဋ္ဌကေန ဂဟေတွာ အတ္တနော ဘရိယာ ကတာ’’တိ စ သုတွာပိ ‘‘န
သာ တတ္ထ မယာ ဝိနာ ဝသိဿတိ, ပလာယိတွာ အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ တဿာ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော တတ္ထေဝ ဝသိ။
သေဋ္ဌိဓီတာပိ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဣဓ သုခံ ဝသာမိ, ကဒါစိ မံ တက္ကပဏ္ဍိတော ကိဉ္စိဒေဝ နိဿာယ အာဂန္တွာ ဣတော အာဒါယ ဂစ္ဆေယျ, အထ ဧတသ္မာ သုခါ ပရိဟာယိဿာမိ, ယန္နူနာဟံ သမ္ပိယာယမာနာ ဝိယ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဃာတာပေယျ’’န္တိ။ သာ ဧကံ မနုဿံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘အဟံ ဣဓ ဒုက္ခံ ဇီဝါမိ, တက္ကပဏ္ဍိတော အာဂန္တွာ မံ အာဒါယ ဂစ္ဆတူ’’တိ သာသနံ ပေသေသိ။ သော တံ သာသနံ သုတွာ သဒ္ဒဟိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂါမဒွါရေ ဌတွာ သာသနံ ပေသေသိ။ သာ နိက္ခမိတွာ တံ ဒိသွာ ‘‘အယျ, သစေ မယံ ဣဒါနိ ဂစ္ဆိဿာမ, စောရဇေဋ္ဌကော အနုဗန္ဓိတွာ ဥဘောပိ အမှေ ဃာတေဿတိ, ရတ္တိဘာဂေ ဂစ္ဆိဿာမာ’’တိ တံ အာနေတွာ ဘောဇေတွာ ကောဋ္ဌကေ နိသီဒါပေတွာ သာယံ စောရဇေဋ္ဌကဿ အာဂန္တွာ သုရံ ပိဝိတွာ မတ္တကာလေ ‘‘သာမိ, သစေ ဣမာယ ဝေလာယ တဝ သတ္တုံ ပဿေယျာသိ, ကိန္တိ နံ ကရေယျာသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရိဿာမီတိ’’။ ‘‘ကိံ ပန သော ဒူရေ, နနု ကောဋ္ဌကေ နိသိန္နော’’တိ? စောရဇေဋ္ဌကော ဥက္ကံ အာဒါယ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဒိသွာ ဂဟေတွာ ဂေဟမဇ္ဈေ ပါတေတွာ ကပ္ပရာဒီဟိ ယထာရုစိံ ပေါထေသိ။ သော ပေါထိယမာနောပိ အညံ ကိဉ္စိ အဝတွာ ‘‘ကောဓနာ အကတညူ စ, ပိသုဏာ မိတ္တဘေဒိကာ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝဒတိ။ စောရော တံ ပေါထေတွာ ဗန္ဓိတွာ နိပဇ္ဇာပေတွာ သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယိ။ ပဗုဒ္ဓေါ ဇိဏ္ဏာယ သုရာယ ပုန တံ ပေါထေတုံ အာရဘိ, သောပိ တာနေဝ စတ္တာရိ ပဒါနိ ဝဒတိ။
စောရော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဧဝံ ပေါထိယမာနောပိ အညံ ကိဉ္စိ အဝတွာ ဣမာနေဝ စတ္တာရိ ပဒါနိ ဝဒတိ, ပုစ္ဆိဿာမိ န’’န္တိ တဿာ သုတ္တဘာဝံ ဉတွာ တံ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္ဘော တွံ ဧဝံ ပေါထိယမာနောပိ ကသ္မာ ဧတာနေဝ ပဒါနိ ဝဒသီ’’တိ? တက္ကပဏ္ဍိတော ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ တံ ကာရဏံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ကထေသိ။ ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ အရညဝါသိကော ဧကော တာပသော ဈာနလာဘီ, သွာဟံ ဧတံ ဂင်္ဂါယ ဝုယှမာနံ ဥတ္တာရေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိံ။ အထ မံ ဧသာ ပလောဘေတွာ ဈာနာ ပရိဟာပေသိ, သွာဟံ အရညံ ပဟာယ ဧတံ ပေါသေန္တော ပစ္စန္တဂါမကေ ဝသာမိ, အထေသာ စောရေဟိ ဣဓာနီတာ ‘အဟံ ဒုက္ခံ ဝသာမိ, အာဂန္တွာ မံ နေတူ’တိ မယှံ သာသနံ ပေသေတွာ
ဣဒါနိ တဝ ဟတ္ထေ ပါတေသိ, ဣမိနာ ကာရဏေနာဟံ ဧဝံ ကထေမီ’’တိ။ စောရော စိန္တေသိ ‘‘ယာ ဧသာ ဧဝရူပေ ဂုဏသမ္ပန္နေ ဥပကာရကေ ဧဝံ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိ, သာ မယှံ ကတရံ နာမ ဥပဒ္ဒဝံ န ကရေယျ, မာရေတဗ္ဗာ ဧသာ’’တိ သော တက္ကပဏ္ဍိတံ အဿာသေတွာ တံ ပဗောဓေတွာ ခဂ္ဂံ အာဒါယ နိက္ခမ္မ ‘‘ဧတံ ပုရိသံ ဂါမဒွါရေ ဃာတေဿာမီ’’တိ ဝတွာ တာယ သဒ္ဓိံ ဗဟိဂါမံ ဂန္တွာ ‘‘ဧတံ ဟတ္ထေ ဂဏှာ’’တိ တံ တာယ ဟတ္ထေ ဂါဟာပေတွာ ခဂ္ဂံ အာဒါယ တက္ကပဏ္ဍိတံ ပဟရန္တော ဝိယ တံ ဒွိဓာ ဆိန္ဒိတွာ သသီသံ နှာပေတွာ တက္ကပဏ္ဍိတံ ကတိပါဟံ ပဏီတေန ဘောဇနေန သန္တပ္ပေတွာ ဣဒါနိ ကဟံ ဂမိဿသီ’’တိ အာဟ။ တက္ကပဏ္ဍိတော ‘‘ဃရာဝါသေန မေ ကိစ္စံ နတ္ထိ, ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထေဝ အရညေ ဝသိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဥဘောပိ ပဗ္ဗဇိတွာ တံ အရညာယတနံ ဂန္တွာ ပဉ္စ အဘိညာ အဋ္ဌ စ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကူပဂါ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ဣမာနိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ ကထေတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကောဓနာ အကတညူ စ, ပိသုဏာ မိတ္တဘေဒိကာ၊
ဗြဟ္မစရိယံ စရ ဘိက္ခု, သော သုခံ န ဝိဟာဟိသီ’’တိ။
တတြာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ဘိက္ခု ဣတ္ထိယော နာမေတာ ကောဓနာ, ဥပ္ပန္နံ ကောဓံ နိဝါရေတုံ န သက္ကောန္တိ။ အကတညူ စ, အတိမဟန္တမ္ပိ ဥပကာရံ န ဇာနန္တိ။ ပိသုဏာ စ, ပိယသုညဘာဝကရဏမေဝ ကထံ ကထေန္တိ။ မိတ္တဘေဒိကာ, မိတ္တေ ဘိန္ဒန္တိ, မိတ္တဘေဒနကထံ ကထနသီလာယေဝ, ဧဝရူပေဟိ ပါပဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ ဧတာ။ ကိံ တေ ဧတာဟိ, ဗြဟ္မစရိယံ စရ ဘိက္ခု, အယဉှိ မေထုနဝိရတိ ပရိသုဒ္ဓဋ္ဌေန ဗြဟ္မစရိယံ နာမ, တံ စရ။ သော သုခံ န ဝိဟာဟိသီတိ သော တွံ ဧတံ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသန္တော ဈာနသုခံ မဂ္ဂသုခံ ဖလသုခဉ္စ န ဝိဟာဟိသိ, ဧတံ သုခံ န ဝိဇဟိဿတိ, ဧတသ္မာ သုခါ န ပရိဟာယိဿသီတိ အတ္ထော။ ‘‘န ပရိဟာဟိသီ’’တိပိ ပါဌော, အယမေဝတ္ထော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာ
ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ စောရဇေဋ္ဌကော အာနန္ဒော အဟောသိ, တက္ကပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တက္ကပဏ္ဍိတဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၆၄] ၄။ ဒုရာဇာနဇာတကဝဏ္ဏနာ
မာသု နန္ဒိ ဣစ္ဆတိ မန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ဥပါသကော တီသု သရဏေသု ပဉ္စသု စ သီလေသု ပတိဋ္ဌိတော ဗုဒ္ဓမာမကော, ဓမ္မမာမကော, သံဃမာမကော, ဘရိယာ ပနဿ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ။ ယံ ဒိဝသံ မိစ္ဆာစာရံ စရတိ, တံ ဒိဝသံ သတကီတဒါသီ ဝိယ ဟောတိ, မိစ္ဆာစာရဿ ပန အကတဒိဝသေ သာမိနီ ဝိယ ဟောတိ စဏ္ဍာ ဖရုသာ။ သော တဿာ ဘာဝံ ဇာနိတုံ န သက္ကောတိ, အထ တာယ ဥဗ္ဗာဠှော ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဂန္ဓပုပ္ဖါဒီနိ အာဒါယ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ, ဥပါသက, သတ္တဋ္ဌ ဒိဝသေ ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနံ နာဂစ္ဆသီ’’တိ။ ဃရဏီ မေ, ဘန္တေ, ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ သတကီတဒါသီ ဝိယ ဟောတိ, ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ သာမိနီ ဝိယ စဏ္ဍာ ဖရုသာ။ အဟံ တဿာ ဘာဝံ ဇာနိတုံ န သက္ကောမိ, သွာဟံ တာယ ဥဗ္ဗာဠှော ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနံ နာဂစ္ဆာမီတိ။ အထဿ ဝစနံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသက, ‘မာတုဂါမဿ ဘာဝေါ နာမ ဒုဇ္ဇာနော’တိ ပုဗ္ဗေပိ တေ ပဏ္ဍိတာ ကထယိံသု, တွံ ပန တံ ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ သလ္လက္ခေတုံ န သက္ကောသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ သိက္ခာပေတိ။ အထေကော တိရောရဋ္ဌဝါသိကော ဗြာဟ္မဏမာဏဝကော အာဂန္တွာ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဧကာယ ဣတ္ထိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ တံ ဘရိယံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ ဗာရာဏသိနဂရေ ဝသန္တော ဒွေ တိဿော ဝေလာယော အာစရိယဿ ဥပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆတိ။ သာ ပနဿ ဘရိယာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ။ မိစ္ဆာစာရံ စိဏ္ဏဒိဝသေ ဒါသီ ဝိယ ဟောတိ, အစိဏ္ဏဒိဝသေ သာမိနီ ဝိယ ဟောတိ စဏ္ဍာ ဖရုသာ။ သော တဿာ ဘာဝံ ဇာနိတုံ အသက္ကောန္တော တာယ ဥဗ္ဗာဠှော အာကုလစိတ္တော အာစရိယဿ ဥပဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ သတ္တဋ္ဌ ဒိဝသေ အတိက္ကမိတွာ အာဂတံ ‘‘ကိံ,
မာဏဝ, န ပညာယသီ’’တိ အာစရိယော ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ဘရိယာ မံ, အာစရိယ, ဧကဒိဝသံ ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတိ, ဒါသီ ဝိယ နိဟတမာနာ ဟောတိ။ ဧကဒိဝသံ သာမိနီ ဝိယ ထဒ္ဓါ စဏ္ဍာ ဖရုသာ, အဟံ တဿာ ဘာဝံ ဇာနိတုံ န သက္ကောမိ, တာယ ဥဗ္ဗာဠှော အာကုလစိတ္တော တုမှာကံ ဥပဋ္ဌာနံ နာဂတောမှီ’’တိ။ အာစရိယော ‘‘ဧဝမေတံ, မာဏဝ, ဣတ္ထိယော နာမ အနာစာရံ စိဏ္ဏဒိဝသေ သာမိကံ အနုဝတ္တန္တိ, ဒါသီ ဝိယ နိဟတမာနာ ဟောန္တိ။ အနာစိဏ္ဏဒိဝသေ ပန မာနတ္ထဒ္ဓါ ဟုတွာ သာမိကံ န ဂဏေန္တိ။ ဧဝံ ဣတ္ထိယော နာမေတာ အနာစာရာ ဒုဿီလာ, တာသံ ဘာဝေါ နာမ ဒုဇ္ဇာနော, တာသု ဣစ္ဆန္တီသုပိ အနိစ္ဆန္တီသုပိ မဇ္ဈတ္တေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ တဿောဝါဒဝသေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မာ သု နန္ဒိ ဣစ္ဆတိ မံ, မာ သု သောစိ န မိစ္ဆတိ၊
ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော, မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတ’’န္တိ။
တတ္ထ မာ သု နန္ဒိ ဣစ္ဆတိ မန္တိ သု-ကာရော နိပါတမတ္တံ, ‘‘အယံ ဣတ္ထီ မံ ဣစ္ဆတိ ပတ္ထေတိ, မယိ သိနေဟံ ကရောတီ’’တိ မာ တုဿိ။ မာ သု သောစိ န မိစ္ဆတီတိ ‘‘အယံ မံ န ဣစ္ဆတီ’’တိပိ မာ သောစိ, တဿာ ဣစ္ဆမာနာယ နန္ဒိံ, န ဣစ္ဆမာနာယ စ သောကံ အကတွာ မဇ္ဈတ္တောဝ ဟောဟီတိ ဒီပေတိ။ ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနောတိ ဣတ္ထီနံ ဘာဝေါ နာမ ဣတ္ထိမာယာယ ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဒုရာဇာနော။ ယထာ ကိံ? မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတန္တိ ယထာ မစ္ဆဿ ဂမနံ ဥဒကေန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဒုဇ္ဇာနံ, တေနေဝ သော ကေဝဋ္ဋေ အာဂတေ ဥဒကေန ဂမနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပလာယတိ, အတ္တာနံ ဂဏှိတုံ န ဒေတိ, ဧဝမေဝ ဣတ္ထိယော မဟန္တမ္ပိ ဒုဿီလကမ္မံ ကတွာ ‘‘မယံ ဧဝရူပံ န ကရောမာ’’တိ အတ္တနာ ကတကမ္မံ ဣတ္ထိမာယာယ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ သာမိကေ ဝဉ္စေန္တိ။ ဧဝံ ဣတ္ထိယော နာမေတာ ပါပဓမ္မာ ဒုရာဇာနာ, တာသု မဇ္ဈတ္တောယေဝ သုခိတော ဟောတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အန္တေဝါသိကဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သော တဿာ ဥပရိ မဇ္ဈတ္တောဝ အဟောသိ။ သာပိဿ ဘရိယာ ‘‘အာစရိယေန ကိရ မေ ဒုဿီလဘာဝေါ ဉာတော’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ န အနာစာရံ စရိ။ သာပိ တဿ ဥပါသကဿ ဣတ္ထီ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကိရ မယှံ ဒုရာစာရဘာဝေါ ဉာတော’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ ပါပကမ္မံ နာမ န အကာသိ။
သတ္ထာပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ, သတ္ထာ အနုသန္ဓိံ
ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာယေဝ ဣဒါနိ ဇယမ္ပတိကာ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုရာဇာနဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၆၅] ၅။ အနဘိရတိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထာ နဒီ စ ပန္ထော စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော တထာရူပံယေဝ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ပန ပရိဂ္ဂဏှန္တော တဿာ ဒုဿီလဘာဝံ ဉတွာ ဘဏ္ဍိတော စိတ္တဗျာကုလတာယ သတ္တဋ္ဌ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာနံ နာဂမာသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တထာဂတံ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နော ‘‘ကသ္မာ သတ္တဋ္ဌ ဒိဝသာနိ နာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘရိယာ မေ, ဘန္တေ, ဒုဿီလာ, တဿာ ဥပရိ ဗျာကုလစိတ္တတာယ နာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသက, ဣတ္ထီသု ‘အနာစာရာ ဧတာ’တိ ကောပံ အကတွာ မဇ္ဈတ္တေနေဝ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ပုဗ္ဗေပိ တေ ပဏ္ဍိတာ ကထယိံသု, တွံ ပန ဘဝန္တရေန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ တံ ကာရဏံ န သလ္လက္ခေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပုရိမနယေနေဝ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အဟောသိ။ အထဿ အန္တေဝါသိကော ဘရိယာယ ဒေါသံ ဒိသွာ ဗျာကုလစိတ္တတာယ ကတိပါဟံ အနာဂန္တွာ ဧကဒိဝသံ အာစရိယေန ပုစ္ဆိတော တံ ကာရဏံ နိဝေဒေသိ။ အထဿ အာစရိယော ‘‘တာတ, ဣတ္ထိယော နာမ သဗ္ဗသာဓာရဏာ, တာသု ‘ဒုဿီလာ ဧတာ’တိ ပဏ္ဍိတာ ကောပံ န ကရောန္တီ’’တိ ဝတွာ ဩဝါဒဝသေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယထာ နဒီ စ ပန္တော စ, ပါနာဂါရံ သဘာ ပပါ၊
ဧဝံ လောကိတ္ထိယော နာမ, နာသံ ကုဇ္ဈန္တိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။
တတ္ထ ယထာ နဒီတိ ယထာ အနေကတိတ္ထာ နဒီ နှာနတ္ထာယ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနံ စဏ္ဍာလာဒီနမ္ပိ ခတ္တိယာဒီနမ္ပိ သာဓာရဏာ, န တတ္ထ ကောစိ နှာယိတုံ န လဘတိ နာမ။ ‘‘ပန္ထော’’တိအာဒီသုပိ ယထာ မဟာမဂ္ဂေါပိ သဗ္ဗေသံ
သာဓာရဏော, န ကောစိ တေန ဂန္တုံ န လဘတိ။ ပါနာဂါရမ္ပိ သုရာဂေဟံ သဗ္ဗေသံ သာဓာရဏံ, ယော ယော ပါတုကာမော, သဗ္ဗော တတ္ထ ပဝိသတေဝ။ ပုညတ္ထိကေဟိ တတ္ထ တတ္ထ မနုဿာနံ နိဝါသတ္ထာယ ကတာ သဘာပိ သာဓာရဏာ, န တတ္ထ ကောစိ ပဝိသိတုံ န လဘတိ။ မဟာမဂ္ဂေ ပါနီယစာဋိယော ဌပေတွာ ကတာ ပပါပိ သဗ္ဗေသံ သာဓာရဏာ, န တတ္ထ ကောစိ ပါနီယံ ပိဝိတုံ န လဘတိ။ ဧဝံ လောကိတ္ထိယော နာမာတိ ဧဝမေဝ တာတ မာဏဝ ဣမသ္မိံ လောကေ ဣတ္ထိယောပိ သဗ္ဗသာဓာရဏာဝ, တေနေဝ စ သာဓာရဏဋ္ဌေန နဒီပန္ထပါနာဂါရသဘာပပါသဒိသာ။ တသ္မာ နာသံ ကုဇ္ဈန္တိ ပဏ္ဍိတာ, ဧတာသံ ဣတ္ထီနံ ‘‘လာမိကာ ဧတာ အနာစာရာ ဒုဿီလာ သဗ္ဗသာဓာရဏာ’’တိ စိန္တေတွာ ပဏ္ဍိတာ ဆေကာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နာ န ကုဇ္ဈန္တီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အန္တေဝါသိကဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ, သော တံ ဩဝါဒံ သုတွာ မဇ္ဈတ္တော အဟောသိ။ ဘရိယာပိဿ ‘‘အာစရိယေန ကိရမှိ ဉာတာ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ ပါပကမ္မံ န အကာသိ။ တဿပိ ဥပါသကဿ ဘရိယာ ‘‘သတ္ထာရာ ကိရမှိ ဉာတာ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ ပါပကမ္မံ န အကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာဝ ဧတရဟိ ဇယမ္ပတိကာ, အာစရိယဗြာဟ္မဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အနဘိရတိဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၆၆] ၆။ မုဒုလက္ခဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧကာ ဣစ္ဆာ ပုရေ အာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သံကိလေသံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ရတနသာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဋိပန္နကော ယောဂါဝစရော အဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ သုဘဝသေန ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဩလောကေသိ။ တဿ အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသော စလိ, ဝါသိယာ အာကောဋိတခီရရုက္ခော ဝိယ အဟောသိ။ သော တတော
ပဋ္ဌာယ ကိလေသဝသိကော ဟုတွာ နေဝ ကာယဿာဒံ န စိတ္တဿာဒံ လဘတိ, ဘန္တမိဂသပ္ပဋိဘာဂေါ သာသနေ အနဘိရတော ပရူဠှကေသလောမနခေါ ကိလိဋ္ဌစီဝရော အဟောသိ။ အထဿ ဣန္ဒြိယဝိကာရံ ဒိသွာ သဟာယကာ ဘိက္ခူ ‘‘ကိံ နု ခေါ တေ, အာဝုသော, န ယထာ ပေါရာဏာနိ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ အနဘိရတောသ္မိ, အာဝုသောတိ။
အထ နံ တေ သတ္ထု သန္တိကံ နယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္ဆမာနံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု အနဘိရတော’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘိက္ခူ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ကော တံ ဥက္ကဏ္ဌာပေသီ’’တိ? ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ ဣတ္ထိံ ဒိသွာ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဩလောကေသိံ, အထ မေ ကိလေသော စလိ, တေနမှိ ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အနစ္ဆရိယမေတံ ဘိက္ခု, ယံ တွံ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဝိသဘာဂါရမ္မဏံ သုဘဝသေန ဩလောကေန္တော ကိလေသေဟိ ကမ္ပိတော, ပုဗ္ဗေ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော ဈာနဗလေန ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ဝိသုဒ္ဓစိတ္တာ ဂဂနတလစရာ ဗောဓိသတ္တာပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဝိသဘာဂါရမ္မဏံ ဩလောကယမာနာ ဈာနာ ပရိဟာယိတွာ ကိလေသေဟိ ကမ္ပိတာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝိံသု။ န ဟိ သိနေရုဥပ္ပါဋနကဝါတော ဟတ္ထိမတ္တံ မုဏ္ဍပဗ္ဗတံ, မဟာဇမ္ဗုဥမ္မူလကဝါတော ဆိန္နတဋေ ဝိရူဠှဂစ္ဆကံ, မဟာသမုဒ္ဒံ ဝါ ပန သောသနကဝါတော ခုဒ္ဒကတဠာကံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဂဏေတိ, ဧဝံ ဥတ္တမဗုဒ္ဓီနံ နာမ ဝိသုဒ္ဓစိတ္တာနံ ဗောဓိသတ္တာနံ အညာဏဘာဝကရာ ကိလေသာ တယိ ကိံ လဇ္ဇိဿန္တိ, ဝိသုဒ္ဓါပိ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ, ဥတ္တမယသသမင်္ဂိနောပိ အာယသကျံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဧကဿ မဟာဝိဘဝဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပါနံ ပါရံ ဂန္တွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ပဉ္စ အဘိညာ စ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေန္တော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကသ္မိံ ကာလေ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဟိမဝန္တာ ဩတရိတွာ ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနော ရတ္တဝါကမယံ နိဝါသနပါရုပနံ သဏ္ဌာပေတွာ အဇိနစမ္မံ ဧကသ္မိံ အံသေ ကတွာ ဇဋာမဏ္ဍလံ ဗန္ဓိတွာ ဘိက္ခာဘာဇနမာဒါယ ဗာရာဏသိယံ ဘိက္ခာယ စရမာနော ရညော ဃရဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ ရာဇာ တဿ ဣရိယာပထေယေဝ
ပသီဒိတွာ ပက္ကောသာပေတွာ မဟာရဟေ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယဘောဇနီယေန သန္တပ္ပေတွာ ကတာနုမောဒနံ ဥယျာနေ ဝသနတ္ထာယ ယာစိ။ သော သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ရာဇဂေဟေ ဘုဉ္ဇိတွာ ရာဇကုလံ ဩဝဒမာနော တသ္မိံ ဥယျာနေ သောဠသ ဝဿာနိ ဝသိ။
အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ကုပိတံ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတုံ ဂစ္ဆန္တော မုဒုလက္ခဏံ နာမ အဂ္ဂမဟေသိံ ‘‘အပ္ပမတ္တာ အယျဿ ဥပဋ္ဌာနံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ရညော ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ရုစ္စနဝေလာယ ရာဇဂေဟံ ဂစ္ဆတိ။ အထေကဒိဝသံ မုဒုလက္ခဏာ ဗောဓိသတ္တဿ အာဟာရံ သမ္ပာဒေတွာ – ‘‘အဇ္ဇ အယျော စိရာယတီ’’တိ ဂန္ဓောဒကေန နှာယိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ မဟာတလေ စူဠသယနံ ပညာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာဂမနံ ဩလောကယမာနာ နိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ အတ္တနော ဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ အာကာသေနေဝ ရာဇနိဝေသနံ အဂမာသိ။ မုဒုလက္ခဏာ ဝါကစီရသဒ္ဒံ သုတွာဝ ‘‘အယျော, အာဂတော’’တိ ဝေဂေန ဥဋ္ဌဟိ, တဿာ ဝေဂေန ဥဋ္ဌဟန္တိယာ မဋ္ဌသာဋကော ဘဿိ။ တာပသောပိ သီဟပဉ္ဇရေန ပဝိသန္တော ဒေဝိယာ ဝိသဘာဂရူပါရမ္မဏံ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ သုဘဝသေန ဩလောကေသိ။ အထဿ အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသော စလိ, ဝါသိယာ ပဟဋခီရရုက္ခော ဝိယ အဟောသိ။ တာဝဒေဝဿ ဈာနံ အန္တရဓာယိ, ဆိန္နပက္ခော ကာကော ဝိယ အဟောသိ။ သော ဌိတကောဝ အာဟာရံ ဂဟေတွာ အဘုဉ္ဇိတွာဝ ကိလေသကမ္ပိတော ပါသာဒါ ဩရုယှ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ဖလကတ္ထရဏသယနဿ ဟေဋ္ဌာ အာဟာရံ ဌပေတွာ ဝိသဘာဂါရမ္မဏေန ဗဒ္ဓေါ ကိလေသဂ္ဂိနာ ဍယှမာနော နိရာဟာရတာယ သုဿမာနော သတ္တ ဒိဝသာနိ ဖလကတ္ထရဏေ နိပဇ္ဇိ။
သတ္တမေ ဒိဝသေ ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ အာဂတော နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ နိဝေသနံ အဂန္တွာဝ ‘‘အယျံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ တံ နိပန္နကံ ဒိသွာ ‘‘ဧကံ အဖာသုကံ ဇာတံ မညေ’’တိ ပဏ္ဏသာလံ သောဓာပေတွာ ပါဒေ ပရိမဇ္ဇန္တော ‘‘ကိံ, အယျ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ အညံ မေ အဖာသုကံ နတ္ထိ, ကိလေသဝသေန ပနမှိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဇာတော’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပဋိဗဒ္ဓံ တေ, အယျ, စိတ္တ’’န္တိ? ‘‘မုဒုလက္ခဏာယ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သာဓု အယျ, အဟံ မုဒုလက္ခဏံ တုမှာကံ
ဒမ္မီ’’တိ တာပသံ အာဒါယ နိဝေသနံ ပဝိသိတွာ ဒေဝိံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကတွာ တာပသဿ အဒါသိ။ ဒဒမာနောယေဝ စ မုဒုလက္ခဏာယ သညမဒါသိ ‘‘တယာ အတ္တနော ဗလေန အယျံ ရက္ခိတုံ ဝါယမိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဒေဝ, ရက္ခိဿာမီ’’တိ။ တာပသော ဒေဝိံ ဂဟေတွာ ရာဇနိဝေသနာ ဩတရိ။
အထ နံ မဟာဒွါရတော နိက္ခန္တကာလေ ‘‘အယျ, အမှာကံ ဧကံ ဂေဟံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, ဂစ္ဆ, ရာဇာနံ ဂေဟံ ယာစာဟီ’’တိ အာဟ။ တာပသော ဂန္တွာ ဂေဟံ ယာစိ။ ရာဇာ မနုဿာနံ ဝစ္စကုဋိကိစ္စံ သာဓယမာနံ ဧကံ ဆဍ္ဍိတဂေဟံ ဒါပေသိ။ သော ဒေဝိံ ဂဟေတွာ တတ္ထ အဂမာသိ, သာ ပဝိသိတုံ န ဣစ္ဆတိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ န ပဝိသသီ’’တိ? ‘‘အသုစိဘာဝေနာ’’တိ။ ဣဒါနိ ‘‘ကိံ ကရောမီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဇဂ္ဂါဟိ န’’န္တိ ဝတွာ ရညော သန္တိကံ ပေသေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ကုဒ္ဒါလံ အာဟရ, ပစ္ဆိံ အာဟရာ’’တိ အာဟရာပေတွာ အသုစိဉ္စ သင်္ကာရဉ္စ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဂါမယံ အာဟရာပေတွာ လိမ္ပာပေတွာ ပုနပိ ‘‘ဂစ္ဆ, မဉ္စံ အာဟရ, ပီဌံ အာဟရ, အတ္ထရဏံ အာဟရ, စာဋိံ အာဟရ, ဃဋံ အာဟရာ’’တိ ဧကမေကံ အာဟရာပေတွာ ပုန ဥဒကာဟရဏာဒီနံ အတ္ထာယ အာဏာပေသိ။ သော ဃဋံ အာဒါယ ဥဒကံ အာဟရိတွာ စာဋိံ ပူရေတွာ နှာနောဒကံ သဇ္ဇေတွာ သယနံ အတ္ထရိ။ အထ နံ သယနေ ဧကတော နိသိန္နံ ဒါဌိကာသု ဂဟေတွာ ‘‘တဝ သမဏဘာဝံ ဝါ ဗြာဟ္မဏဘာဝံ ဝါ န ဇာနာသီ’’တိ ဩဏမေတွာ အတ္တနော အဘိမုခံ အာကဍ္ဎိ။ သော တသ္မိံ ကာလေ သတိံ ပဋိလဘိ, ဧတ္တကံ ပန ကာလံ အညာဏီ အဟောသိ။ ဧဝံ အညာဏကရဏာ ကိလေသာ နာမ။ ‘‘ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဘိက္ခဝေ, အန္ဓကရဏံ အညာဏကရဏ’’န္တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၂၁) စေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ။
သော သတိံ ပဋိလဘိတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ တဏှာ ဝဍ္ဎမာနာ မမ စတူဟိ အပါယေဟိ သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န ဒဿတိ, အဇ္ဇေဝ မယာ ဣမံ ရညော နိယျာဒေတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တံ အာဒါယ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, တဝ ဒေဝိယာ မယှံ အတ္ထော နတ္ထိ, ကေဝလံ မေ ဣမံ နိဿာယ တဏှာ ဝဍ္ဎိတာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧကာ ဣစ္ဆာ ပုရေ အာသိ, အလဒ္ဓါ မုဒုလက္ခဏံ၊
ယတော လဒ္ဓါ အဠာရက္ခီ, ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆံ ဝိဇာယထာ’’တိ။
တတြာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – မဟာရာဇ, မယှံ ဣမံ တဝ ဒေဝိံ မုဒုလက္ခဏံ အလဘိတွာ ပုရေ ‘‘အဟော ဝတာဟံ ဧတံ လဘေယျ’’န္တိ ဧကာ ဣစ္ဆာ အာသိ, ဧကာဝ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ယတော ပန မေ အယံ အဠာရက္ခီ ဝိသာလနေတ္တာ သောဘနလောစနာ လဒ္ဓါ, အထ မေ သာ ပုရိမိကာ ဣစ္ဆာ ဂေဟတဏှံ ဥပကရဏတဏှံ ဥပဘောဂတဏှန္တိ ဥပရူပရိ အညံ နာနပ္ပကာရံ ဣစ္ဆံ ဝိဇာယထ ဇနေသိ ဥပ္ပါဒေသိ။ သာ ခေါ ပန မေ ဧဝံ ဝဍ္ဎမာနာ ဣစ္ဆာ အပါယတော သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န ဒဿတိ, အလံ မေ ဣမာယ, တွညေဝ တဝ ဘရိယံ ဂဏှ, အဟံ ပန ဟိမဝန္တံ ဂမိဿာမီတိ တာဝဒေဝ နဋ္ဌံ ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ အာကာသေ နိသိန္နော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ရညော ဩဝါဒံ ဒတွာ အာကာသေနေဝ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ပုန မနုဿပထံ နာမ နာဂမာသိ, ဗြဟ္မဝိဟာရေ ပန ဘာဝေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, မုဒုလက္ခဏာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ, ဣသိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မုဒုလက္ခဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၆၇] ၇။ ဥစ္ဆင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥစ္ဆင်္ဂေ ဒေဝ မေ ပုတ္တောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဇာနပဒိတ္ထိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ကောသလရဋ္ဌေ တယော ဇနာ အညတရသ္မိံ အဋဝိမုခေ ကသန္တိ။ တသ္မိံ သမယေ အန္တောအဋဝိယံ စောရာ မနုဿေ ဝိလုမ္ပိတွာ ပလာယိံသု။ မနုဿာ တေ စောရေ ပရိယေသိတွာ အပဿန္တာ တံ ဌာနံ အာဂမ္မ ‘‘တုမှေ အဋဝိယံ ဝိလုမ္ပိတွာ ဣဒါနိ ကဿကာ ဝိယ ဟောထာ’’တိ ‘‘တေ စောရာ ဣမေ’’တိ ဗန္ဓိတွာ အာနေတွာ ကောသလရညော အဒံသု။ အထေကာ ဣတ္ထီ အာဂန္တွာ ‘‘အစ္ဆာဒနံ မေ ဒေထ, အစ္ဆာဒနံ မေ ဒေထာ’’တိ ပရိဒေဝန္တီ ပုနပ္ပုနံ ရာဇနိဝေသနံ ပရိယာတိ။ ရာဇာ တဿာ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဒေထ ဣမိဿာ အစ္ဆာဒန’’န္တိ အာဟ။ မနုဿာ သာဋကံ ဂဟေတွာ အဒံသု။ သာ တံ ဒိသွာ ‘‘နာဟံ ဧတံ အစ္ဆာဒနံ
ယာစာမိ, သာမိကစ္ဆာဒနံ ယာစာမီ’’တိ အာဟ။ မနုဿာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစယိံသု ‘‘န ကိရေသာ ဣဒံ အစ္ဆာဒနံ ကထေတိ, သာမိကစ္ဆာဒနံ ကထေတီ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တွံ ကိရ သာမိကစ္ဆာဒနံ ယာစသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ, ဒေဝ, ဣတ္ထိယာ ဟိ သာမိကော အစ္ဆာဒနံ နာမ, သာမိကေ ဟိ အသတိ သဟဿမူလမ္ပိ သာဋကံ နိဝတ္ထာ ဣတ္ထီ နဂ္ဂါယေဝ နာမ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ သာဓနတ္ထံ –
‘‘နဂ္ဂါ နဒီ အနူဒကာ, နဂ္ဂံ ရဋ္ဌံ အရာဇကံ၊
ဣတ္ထီပိ ဝိဓဝါ နဂ္ဂါ, ယဿာပိ ဒသ ဘာတရော’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၈၄၀) –
ဣဒံ သုတ္တံ အာဟရိတဗ္ဗံ။
ရာဇာ တဿာ ပသန္နော ‘‘ဣမေ တေ တယော ဇနာ ကေ ဟောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဧကော မေ, ဒေဝ, သာမိကော, ဧကော ဘာတာ, ဧကော ပုတ္တော’’တိ။ ရာဇာ ‘‘အဟံ တေ တုဋ္ဌော, ဣမေသု တီသု ဧကံ ဒေမိ, ကတရံ ဣစ္ဆသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ အာဟ ‘‘အဟံ, ဒေဝ, ဇီဝမာနာ ဧကံ သာမိကံ လဘိဿာမိ, ပုတ္တမ္ပိ လဘိဿာမိယေဝ, မာတာပိတူနံ ပန မေ မတတ္တာ ဘာတာဝ ဒုလ္လဘော, ဘာတရံ မေ ဒေဟိ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တုဿိတွာ တယောပိ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ဧဝံ တံ ဧကိကံ နိဿာယ တေ တယော ဇနာ ဒုက္ခတော မုတ္တာ။ တံ ကာရဏံ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋံ ဇာတံ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ‘‘အာဝုသော, ဧကံ ဣတ္ထိံ နိဿာယ တယော ဇနာ ဒုက္ခတော မုတ္တာ’’တိ တဿာ ဂုဏကထာယ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧသာ ဣတ္ထီ ဣဒါနေဝ တေ တယော ဇနေ ဒုက္ခာ မောစေတိ, ပုဗ္ဗေပိ မောစေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တယော ဇနာ အဋဝိမုခေ ကသန္တီတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ တဒါ ပန ရညာ ‘‘တီသု ဇနေသု ကံ ဣစ္ဆသီ’’တိ ဝုတ္တေ သာ အာဟ – ‘‘တယောပိ ဒါတုံ န သက္ကောထ, ဒေဝါ’’တိ? ‘‘အာမ, န သက္ကောမီ’’တိ။ ‘‘သစေ တယော ဒါတုံ န သက္ကောထ, ဘာတရံ မေ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ပုတ္တံ ဝါ သာမိကံ ဝါ ဂဏှ, ကိံ တေ ဘာတရာ’’တိ စ ဝုတ္တာ ‘‘ဧတေ နာမ ဒေဝ သုလဘာ, ဘာတာ ပန ဒုလ္လဘော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥစ္ဆင်္ဂေ ဒေဝ မေ ပုတ္တော, ပထေ ဓာဝန္တိယာ ပတိ၊
တဉ္စ ဒေသံ န ပဿာမိ, ယတော သောဒရိယမာနယေ’’တိ။
တတ္ထ ဥစ္ဆင်္ဂေ, ဒေဝ, မေ ပုတ္တောတိ ဒေဝ, မယှံ ပုတ္တော ဥစ္ဆင်္ဂေယေဝ။ ယထာ ဟိ အရညံ ပဝိသိတွာ ဥစ္ဆင်္ဂေ ကတွာ ဍာကံ ဥစ္စိနိတွာ တတ္ထ ပက္ခိပန္တိယာ ဥစ္ဆင်္ဂေ ဍာကံ နာမ သုလဘံ ဟောတိ, ဧဝံ ဣတ္ထိယာ ပုတ္တောပိ သုလဘော ဥစ္ဆင်္ဂေ ဍာကသဒိသောဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥစ္ဆင်္ဂေ, ဒေဝ, မေ ပုတ္တော’’တိ။ ပထေ ဓာဝန္တိယာ ပတီတိ မဂ္ဂံ အာရုယှ ဧကိကာယ ဂစ္ဆမာနာယပိ ဟိ ဣတ္ထိယာ ပတိ နာမ သုလဘော, ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌောယေဝ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပထေ ဓာဝန္တိယာ ပတီ’’တိ။ တဉ္စ ဒေသံ န ပဿာမိ, ယတော သောဒရိယမာနယေတိ ယသ္မာ ပန မေ မာတာပိတရော နတ္ထိ, တသ္မာ ဣဒါနိ တံ မာတုကုစ္ဆိသင်္ခါတံ အညံ ဒေသံ န ပဿာမိ။ ယတော အဟံ သမာနေ ဥဒရေ ဇာတတ္တာ သဥဒရိယသင်္ခါတံ ဘာတရံ အာနေယျံ, တသ္မာ ဘာတရံယေဝ မေ ဒေထာတိ။
ရာဇာ ‘‘သစ္စံ ဧသာ ဝဒတီ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော တယောပိ ဇနေ ဗန္ဓနာဂါရတော အာနေတွာ အဒါသိ, သာ တယောပိ တေ ဂဟေတွာ ဂတာ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသာ ဣမေ တယော ဇနေ ဒုက္ခတော မောစေသိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘အတီတေ စတ္တာရောဝ ဧတရဟိ စတ္တာရော, ရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥစ္ဆင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၆၈] ၈။ သာကေတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယသ္မိံ မနော နိဝိသတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာကေတံ နိဿာယ အဉ္ဇနဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဘဂဝတော ကိရ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတဿ သာကေတံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသနကာလေ ဧကော သာကေတနဂရဝါသီ မဟလ္လကဗြာဟ္မဏော နဂရတော ဗဟိ ဂစ္ဆန္တော အန္တရဒွါရေ ဒသဗလံ ဒိသွာ ပါဒေသု ပတိတွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဂါဠှံ ဂဟေတွာ ‘‘တာတ, နနု နာမ ပုတ္တေဟိ ဇိဏ္ဏကာလေ မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ, ကသ္မာ
ဧတ္တကံ ကာလံ အမှာကံ အတ္တာနံ န ဒဿေသိ? မယာ တာဝ ဒိဋ္ဌောသိ, မာတရံ ပန ပဿိတုံ ဧဟီ’’တိ သတ္ထာရံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဂေဟံ အဂမာသိ။ သတ္ထာ တတ္ထ ဂန္တွာ နိသီဒိ ပညတ္တေ အာသနေ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ ဗြာဟ္မဏီပိ အာဂန္တွာ သတ္ထု ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘တာတ, ဧတ္တကံ ကာလံ ကဟံ ဂတောသိ, နနု နာမ မာတာပိတရော မဟလ္လကကာလေ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာ’’တိ ပရိဒေဝိ။ ပုတ္တဓီတရောပိ ‘‘ဧထ, ဘာတရံ ဝန္ဒထာ’’တိ ဝန္ဒာပေသိ။ ဥဘော တုဋ္ဌမာနသာ မဟာဒါနံ အဒံသု။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ တေသံ ဒွိန္နမ္ပိ ဇနာနံ ဇရာသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၁၀ အာဒယော) ကထေသိ။ သုတ္တပရိယောသာနေ ဥဘောပိ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သတ္ထာ ဥဋ္ဌာယာသနာ အဉ္ဇနဝနမေဝ အဂမာသိ။
ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, ဗြာဟ္မဏော ‘တထာဂတဿ ပိတာ သုဒ္ဓေါဒနော, မာတာ မဟာမာယာ’တိ ဇာနာတိ, ဇာနန္တောဝ သဒ္ဓိံ ဗြာဟ္မဏိယာ တထာဂတံ ‘အမှာကံ ပုတ္တော’တိ ဝဒတိ, သတ္ထာပိ အဓိဝါသေတိ။ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ? သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဥဘောပိ တေ အတ္တနော ပုတ္တမေဝ ‘ပုတ္တော’တိ ဝဒန္တီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
ဘိက္ခဝေ, အယံ ဗြာဟ္မဏော အတီတေ နိရန္တရံ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မယှံ ပိတာ အဟောသိ, ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ စူဠပိတာ, ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မဟာပိတာ။ ဧသာပိ ဗြာဟ္မဏီ နိရန္တရမေဝ ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မာတာ အဟောသိ, ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ စူဠမာတာ, ပဉ္စ ဇာတိသတာနိ မဟာမာတာ။ ဧဝါဟံ ဒိယဍ္ဎဇာတိသဟဿံ ဗြာဟ္မဏဿ ဟတ္ထေ သံဝဍ္ဎော, ဒိယဍ္ဎဇာတိသဟဿံ ဗြာဟ္မဏိယာ ဟတ္ထေ သံဝဍ္ဎောတိ တီဏိ ဇာတိသဟဿာနိ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယသ္မိံ မနော နိဝိသတိ, စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒတိ၊
အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗကေ ပေါသေ, ကာမံ တသ္မိမ္ပိ ဝိဿသေ’’တိ။
တတ္ထ ယသ္မိံ မနော နိဝိသတီတိ ယသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဒိဋ္ဌမတ္တေယေဝ စိတ္တံ ပတိဋ္ဌာတိ။ စိတ္တဉ္စာပိ ပသီဒတီတိ ယသ္မိံ ဒိဋ္ဌမတ္တေ စိတ္တံ ပသီဒတိ, မုဒုကံ ဟောတိ။ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗကေ ပေါသေတိ ပကတိယာ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ
အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗေပိ ပုဂ္ဂလေ။ ကာမံ တသ္မိမ္ပိ ဝိဿသေတိ အနုဘူတပုဗ္ဗသိနေဟေနေဝ တသ္မိမ္ပိ ပုဂ္ဂလေ ဧကံသေန ဝိဿသေ, ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇတိယေဝါတိ အတ္ထော။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော စ ဗြာဟ္မဏီ စ ဧတေ ဧဝ အဟေသုံ, ပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာကေတဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၆၉] ၉။ ဝိသဝန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဓိရတ္ထု တံ ဝိသံ ဝန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဓမ္မသေနာပတိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ထေရဿ ကိရ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကခါဒနကာလေ မနုဿာ သံဃဿ ဗဟုံ ပိဋ္ဌခါဒနီယံ ဂဟေတွာ ဝိဟာရံ အဂမံသု, ဘိက္ခုသံဃဿ ဂဟိတာဝသေသံ ဗဟု အတိရိတ္တံ အဟောသိ။ မနုဿာ ‘‘ဘန္တေ, အန္တောဂါမဂတာနမ္ပိ ဂဏှထာ’’တိ အာဟံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ဒဟရော အန္တောဂါမေ ဟောတိ, တဿ ကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတွာ တသ္မိံ အနာဂစ္ဆန္တေ ‘‘အတိဒိဝါ ဟောတီ’’တိ ထေရဿ အဒံသု။ ထေရေန တသ္မိံ ပရိဘုတ္တေ ဒဟရော အဂမာသိ။ အထ နံ ထေရော ‘‘မယံ, အာဝုသော, တုယှံ ဌပိတခါဒနီယံ ပရိဘုဉ္ဇိမှာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘မဓုရံ နာမ, ဘန္တေ, ကဿ အပ္ပိယ’’န္တိ အာဟ။ မဟာထေရဿ သံဝေဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဣတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ပိဋ္ဌခါဒနီယံ န ခါဒိဿာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ကိရ သာရိပုတ္တတ္ထေရေန ပိဋ္ဌခါဒနီယံ နာမ န ခါဒိတပုဗ္ဗံ။ တဿ ပိဋ္ဌခါဒနီယံ အခါဒနဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ ဘိက္ခူ တံ ကထံ ကထေန္တာ ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိံသု။ အထ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဧကဝါရံ ဇဟိတကံ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇန္တောပိ ပုန န ဂဏှာတိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဝိသဝေဇ္ဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝေဇ္ဇကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ အထေကံ ဇနပဒမနုဿံ သပ္ပေါ ဍံသိ, တဿ ဉာတကာ ပမာဒံ အကတွာ ခိပ္ပံ ဝေဇ္ဇံ
အာနယိံသု။ ဝေဇ္ဇော အာဟ ‘‘ကိံ တာဝ ဩသဓေန, ပရိဘာဝေတွာ ဝိသံ ဟရာမိ, ဒဋ္ဌသပ္ပံ အာဝါဟေတွာ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနတော တေနေဝ ဝိသံ အာကဍ္ဎာပေမီ’’တိ။ ‘‘သပ္ပံ အာဝါဟေတွာ ဝိသံ အာကဍ္ဎာပေဟီ’’တိ။ သော သပ္ပံ အာဝါဟေတွာ ‘‘တယာ အယံ ဒဋ္ဌော’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, မယာ’’တိ။ ‘‘တယာ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနတော တွညေဝ မုခေန ဝိသံ အာကဍ္ဎာဟီ’’တိ။ ‘‘မယာ ဧကဝါရံ ဇဟိတကံ ပုန န ဂဟိတပုဗ္ဗံ, နာဟံ မယာ ဇဟိတဝိသံ အာကဍ္ဎိဿာမီ’’တိ။ သော ဒါရူနိ အာဟရာပေတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ အာဟ ‘‘သစေ အတ္တနော ဝိသံ နာကဍ္ဎသိ, ဣမံ အဂ္ဂိံ ပဝိသာ’’တိ။ သပ္ပေါ ‘‘အပိ အဂ္ဂိံ ပဝိသိဿာမိ, နေဝတ္တနာ ဧကဝါရံ ဇဟိတဝိသံ ပစ္စာဟရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဓိရတ္ထု တံ ဝိသံ ဝန္တံ, ယမဟံ ဇီဝိတကာရဏာ၊
ဝန္တံ ပစ္စာဟရိဿာမိ, မတံ မေ ဇီဝိတာ ဝရ’’န္တိ။
တတ္ထ ဓိရတ္ထူတိ ဂရဟတ္ထေ နိပါတော။ တံ ဝိသန္တိ ယမဟံ ဇီဝိတကာရဏာ ဝန္တံ ဝိသံ ပစ္စာဟရိဿာမိ, တံ ဝန္တံ ဝိသံ ဓိရတ္ထု။ မတံ မေ ဇီဝိတာ ဝရန္တိ တဿ ဝိသဿ အပစ္စာဟရဏကာရဏာ ယံ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတွာ မရဏံ, တံ မမ ဇီဝိတတော ဝရန္တိ အတ္ထော။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ အဂ္ဂိံ ပဝိသိတုံ ပါယာသိ။ အထ နံ ဝေဇ္ဇော နိဝါရေတွာ တံ ပုရိသံ ဩသဓေဟိ စ မန္တေဟိ စ နိဗ္ဗိသံ အရောဂံ ကတွာ သပ္ပဿ သီလာနိ ဒတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ကဉ္စိ ဝိဟေဌေသီ’’တိ ဝတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။
သတ္ထာပိ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဧကဝါရံ ဇဟိတကံ ဇီဝိတမ္ပိ ပရိစ္စဇန္တော ပုန ဂဏှာတီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ သပ္ပေါ သာရိပုတ္တော အဟောသိ, ဝေဇ္ဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိသဝန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၇၀] ၁၀။ ကုဒ္ဒါလဇာတကဝဏ္ဏနာ
န တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စိတ္တဟတ္ထသာရိပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဧကော ကုလဒါရကော။ အထေကဒိဝသံ ကသိတွာ အာဂစ္ဆန္တော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဧကဿ ထေရဿ ပတ္တတော သိနိဒ္ဓံ မဓုရံ ပဏီတဘောဇနံ လဘိတွာ စိန္တေသိ ‘‘မယံ ရတ္တိန္ဒိဝံ သဟတ္ထေန နာနာကမ္မာနိ ကုရုမာနာပိ ဧဝရူပံ မဓုရာဟာရံ န လဘာမ, မယာပိ သမဏေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ပဗ္ဗဇိတွာ မာသဍ္ဎမာသစ္စယေန အယောနိသော မနသိကရောန္တော ကိလေသဝသိကော ဟုတွာ ဝိဗ္ဘမိတွာ ပုန ဘတ္တေန ကိလမန္တော အာဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိဓမ္မံ ဥဂ္ဂဏှိ။ ဣမိနာဝ ဥပါယေန ဆ ဝါရေ ဝိဗ္ဘမိတွာ ပဗ္ဗဇိတော။ တတော သတ္တမေ ဘိက္ခုဘာဝေ သတ္တပ္ပကရဏိကော ဟုတွာ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဝါစေန္တော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အထဿ သဟာယကာ ဘိက္ခူ ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာဝုသော စိတ္တဟတ္ထ, ပုဗ္ဗေ ဝိယ တေ ဧတရဟိ ကိလေသာ န ဝဍ္ဎန္တီ’’တိ ပရိဟာသံ ကရိံသု။ ‘‘အာဝုသော, အဘဗ္ဗော ဒါနိ အဟံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဂိဟိဘာဝါယာ’’တိ။
ဧဝံ တသ္မိံ အရဟတ္တံ ပတ္တေ ဓမ္မသဘာယံ ကထာ ဥဒပါဒိ ‘‘အာဝုသော, ဧဝရူပဿ နာမ အရဟတ္တဿ ဥပနိဿယေ သတိ အာယသ္မာ စိတ္တဟတ္ထသာရိပုတ္တော ဆက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတော, အဟော မဟာဒေါသော ပုထုဇ္ဇနဘာဝေါ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ပုထုဇ္ဇနစိတ္တံ နာမ လဟုကံ ဒုန္နိဂ္ဂဟံ, အာရမ္မဏဝသေန ဂန္တွာ အလ္လီယတိ, ဧကဝါရံ အလ္လီနံ န သက္ကာ ဟောတိ ခိပ္ပံ မောစေတုံ, ဧဝရူပဿ စိတ္တဿ ဒမထော သာဓု။ ဒန္တမေဝ ဟိ တံ သုခံ အာဝဟတိ။
‘‘ဒုန္နိဂ္ဂဟဿ လဟုနော, ယတ္ထကာမနိပါတိနော၊
စိတ္တဿ ဒမထော သာဓု, စိတ္တံ ဒန္တံ သုခါဝဟံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၅)၊
တဿ ပန ဒုန္နိဂ္ဂဟတာယ ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ဧကံ ကုဒ္ဒါလကံ နိဿာယ တံ ဇဟိတုံ အသက္ကောန္တာ လောဘဝသေန ဆက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တမေ ပဗ္ဗဇိတဘာဝေ ဈာနံ ဥပ္ပါဒေတွာ တံ လောဘံ နိဂ္ဂဏှိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပဏ္ဏိကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပါပုဏိ, ‘‘ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတော’’တိဿ နာမံ အဟောသိ။ သော ကုဒ္ဒါလကေန ဘူမိပရိကမ္မံ ကတွာ ဍာကဉ္စေဝ အလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍဧဠာလုကာဒီနိ စ ဝပိတွာ တာနိ ဝိက္ကိဏန္တော ကပဏဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တဉှိဿ ဧကံ ကုဒ္ဒါလကံ ဌပေတွာ အညံ ဓနံ နာမ နတ္ထိ။ သော ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ ‘‘ကိံ မေ ဃရာဝါသေန, နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ အထေကဒိဝသံ ကုဒ္ဒါလကံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တံ ကုဒ္ဒါလကံ အနုဿရိတွာ လောဘံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တော ကုဏ္ဌကုဒ္ဒါလကံ နိဿာယ ဥပ္ပဗ္ဗဇိ။ ဧဝံ ဒုတိယမ္ပိ, တတိယမ္ပီတိ ဆ ဝါရေ တံ ကုဒ္ဒါလကံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိက္ခိပိတွာ ပဗ္ဗဇိတော စေဝ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတော စ။
သတ္တမေ ပန ဝါရေ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဣမံ ကုဏ္ဌကုဒ္ဒါလကံ နိဿာယ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတော, ဣဒါနိ နံ မဟာနဒိယံ ပက္ခိပိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ နဒီတီရံ ဂန္တွာ ‘‘သစဿ ပတိတဋ္ဌာနံ ပဿိဿာမိ, ပုနာဂန္တွာ ဥဒ္ဓရိတုကာမတာ ဘဝေယျာ’’တိ တံ ကုဒ္ဒါလကံ ဒဏ္ဍေ ဂဟေတွာ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော သီသဿ ဥပရိဘာဂေ တိက္ခတ္တုံ အာဝိဇ္ဈိတွာ အက္ခီနိ နိမ္မီလေတွာ နဒီမဇ္ဈေ ခိပိတွာ ‘‘ဇိတံ မေ ဇိတံ မေ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗာရာဏသိရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ အာဂတော နဒိယာ သီသံ နှာယိတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဟတ္ထိက္ခန္ဓေန ဂစ္ဆမာနော တံ ဗောဓိသတ္တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ ပုရိသော ‘ဇိတံ မေ ဇိတံ မေ’တိ ဝဒတိ, ကော နု ခေါ ဧတေန ဇိတော, ပက္ကောသထ န’’န္တိ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, အဟံ တာဝ ဝိဇိတသင်္ဂါမော ဣဒါနိ ဇယံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆာမိ, တယာ ပန ကော ဇိတော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, တယာ သင်္ဂါမသတမ္ပိ သင်္ဂါမသဟဿမ္ပိ သင်္ဂါမသတသဟဿမ္ပိ ဇိနန္တေန ဒုဇ္ဇိတမေဝ ကိလေသာနံ အဇိတတ္တာ။ အဟံ ပန မမ အဗ္ဘန္တရေ လောဘံ နိဂ္ဂဏှန္တော ကိလေသေ ဇိနိ’’န္တိ ကထေန္တောယေဝ မဟာနဒိံ ဩလောကေတွာ အာပေါကသိဏာရမ္မဏံ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ သမ္ပတ္တာနုဘာဝေါ အာကာသေ နိသီဒိတွာ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ, ယံ ဇိတံ အဝဇီယတိ၊
တံ ခေါ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ, ယံ ဇိတံ နာဝဇီယတီ’’တိ။
တတ္ထ န တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ, ယံ ဇိတံ အဝဇီယတီတိ ယံ ပစ္စာမိတ္တေ ပရာဇိနိတွာ ရဋ္ဌံ ဇိတံ ပဋိလဒ္ဓံ ပုနပိ တေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ အဝဇီယတိ, တံ ဇိတံ သာဓုဇိတံ နာမ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ပုန အဝဇီယနတော။ အပရော နယော – ဇိတံ ဝုစ္စတိ ဇယော။ ယော ပစ္စာမိတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈိတွာ အဓိဂတော ဇယော ပုန တေသု ဇိနန္တေသု, ပရာဇယော ဟောတိ, သော န သာဓု န သောဘနော။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ပုန ပရာဇယောဝ ဟောတိ။ တံ ခေါ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ, ယံ ဇိတံ နာဝဇီယတီတိ ယံ ခေါ ပန ပစ္စာမိတ္တေ နိမ္မထေတွာ ဇိတံ ပုန တေဟိ နာဝဇီယတိ, ယော ဝါ ဧကဝါရံ လဒ္ဓေါ ဇယော န ပုန ပရာဇယော ဟောတိ, တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ သောဘနံ, သော ဇယော သာဓု သောဘနော နာမ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ပုန နာဝဇီယနတော။ တသ္မာ, တွံ မဟာရာဇ, သတက္ခတ္တုမ္ပိ သဟဿက္ခတ္တုမ္ပိ သတသဟဿက္ခတ္တုမ္ပိ သင်္ဂါမသီသံ ဇိနိတွာပိ သင်္ဂါမယောဓော နာမ န ဟောသိ။ ကိံကာရဏာ? အတ္တနော ကိလေသာနံ အဇိတတ္တာ။ ယော ပန ဧကဝါရမ္ပိ အတ္တနော အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသေ ဇိနာတိ, အယံ ဥတ္တမော သင်္ဂါမသီသယောဓောတိ အာကာသေ နိသိန္နကောဝ ဗုဒ္ဓလီလာယ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဥတ္တမသင်္ဂါမယောဓဘာဝေါ ပနေတ္ထ –
‘‘ယော သဟဿံ သဟဿေန, သင်္ဂါမေ မာနုသေ ဇိနေ၊
ဧကဉ္စ ဇေယျမတ္တာနံ, သ ဝေ သင်္ဂါမဇုတ္တမော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၀၃) –
ဣဒံ သုတ္တံ သာဓကံ။
ရညော ပန ဓမ္မံ သုဏန္တဿေဝ တဒင်္ဂပ္ပဟာနဝသေန ကိလေသာ ပဟီနာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမိ။ ရာဇဗလဿပိ တထေဝ ကိလေသာ ပဟီယိံသု။ ရာဇာ ‘‘ဣဒါနိ တုမှေ ကဟံ ဂမိဿထာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တေနေဝ သဒ္ဓိံ နိက္ခမိ, ဗလကာယော ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ သဗ္ဗာ သေနိယောတိ သဗ္ဗောပိ တသ္မိံ ဌာနေ သန္နိပတိတော မဟာဇနကာယော ရညာ သဒ္ဓိံယေဝ နိက္ခမိ။ ဗာရာဏသိဝါသိနောပိ ‘‘အမှာကံ ကိရ ရာဇာ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာဘိမုခေါ ဟုတွာ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေန နိက္ခန္တော, မယံ ဣဓ ကိံ ကရိဿာမာ’’တိ ဒွါဒသယောဇနိကာယ ဗာရာဏသိယာ သကလနဂရဝါသိနော နိက္ခမိံသု။ ဒွါဒသယောဇနိကာ ပရိသာ အဟောသိ။ တံ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။
တသ္မိံ ခဏေ သက္ကဿ ဒေဝရညော နိသိန္နာသနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သော အာဝဇ္ဇမာနော ‘‘ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော’’တိ ဒိသွာ ‘‘မဟာသမာဂမော ဘဝိဿတိ, ဝသနဋ္ဌာနံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ, ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော, ဝသနဋ္ဌာနံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, တွံ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသံ ဂန္တွာ သမေ ဘူမိဘာဂေ ဒီဃတော တိံသယောဇနံ ဝိတ္ထာရတော ပန္နရသယောဇနံ အဿမပဒံ မာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဂန္တွာ တထာ အကာသိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ဝိတ္ထာရော ပန ဟတ္ထိပါလဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ဣဒဉ္စ ဟိ တဉ္စ ဧကပရိစ္ဆေဒမေဝ။ ဝိဿကမ္မောပိ အဿမပဒေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဒုဿဒ္ဒေ မိဂေ စ သကုဏေ စ အမနုဿေ စ ပဋိက္ကမာပေတွာ တေန တေန ဒိသာဘာဂေန ဧကပဒိကမဂ္ဂံ မာပေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတောပိ တံ ပရိသံ အာဒါယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ သက္ကဒတ္တိယံ အဿမပဒံ ဂန္တွာ ဝိဿကမ္မေန မာပိတံ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရံ ဂဟေတွာ ပဌမံ အတ္တနာ ပဗ္ဗဇိတွာ ပစ္ဆာ ပရိသံ ပဗ္ဗာဇေတွာ အဿမပဒံ ဘာဇေတွာ အဒါသိ။ သတ္တ ရာဇာနော သတ္တ ရဇ္ဇာနိ ဆဍ္ဍယိံသု။ တိံသယောဇနံ အဿမပဒံ ပူရိ။ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတော သေသကသိဏေသုပိ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ပရိသာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိ။ သဗ္ဗေ သမာပတ္တိလာဘိနော ဟုတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။ ယေ ပန တေသံ ပါရိစရိယံ အကံသု, တေ ဒေဝလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ‘‘ဧဝံ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တံ နာမေတံ ကိလေသဝသေန အလ္လီနံ ဒုမ္မောစယံ ဟောတိ, ဥပ္ပန္နာ လောဘဓမ္မာ ဒုပ္ပဇဟာ, ဧဝရူပေပိ ပဏ္ဍိတေ အညာဏေ ကရောန္တီ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ သတ္ထာပိ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုဒ္ဒါလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဣတ္ထိဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အသာတမန္တဏ္ဍဘူတံ, တက္ကပဏ္ဍိ ဒုရာဇာနံ၊
အနဘိရတိ မုဒုလက္ခဏံ, ဥစ္ဆင်္ဂမ္ပိ စ သာကေတံ၊
ဝိသဝန္တံ ကုဒ္ဒါလကန္တိ။
၈။ ဝရုဏဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၇၁] ၁။ ဝရုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တတိဿတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိံ ကိရ ဒိဝသေ သာဝတ္ထိဝါသိနော အညမညသဟာယကာ တိံသမတ္တာ ကုလပုတ္တာ ဂန္ဓပုပ္ဖဝတ္ထာဒီနိ ဂဟေတွာ ‘‘သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏိဿာမာ’’တိ မဟာဇနပရိဝုတာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ နာဂမာဠကသာလမာဠကာဒီသု ထောကံ နိသီဒိတွာ သာယနှသမယေ သတ္ထရိ သုရဘိဂန္ဓဝါသိတာယ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ အလင်္ကတဗုဒ္ဓါသနေ နိသိန္နေ သပရိဝါရာ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဂန္ဓပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ စက္ကင်္ကိတတလေသု ဖုလ္လပဒုမသဿိရိကေသု ပါဒေသု ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ဓမ္မံ သုဏိံသု။
အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ ‘‘ယထာ ယထာ ခေါ မယံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမ, ပဗ္ဗဇေယျာမာ’’တိ။ တေ တထာဂတဿ ဓမ္မသဘာတော နိက္ခန္တကာလေ တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု, သတ္ထာ တေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အဒါသိ။ တေ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ အာရာဓေတွာ ဥပသမ္ပဒံ လဘိတွာ ပဉ္စ ဝဿာနိ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ သန္တိကေ ဝသိတွာ ဒွေ မာတိကာ ပဂုဏံ ကတွာ ကပ္ပိယာကပ္ပိယံ ဉတွာ တိဿော အနုမောဒနာ ဥဂ္ဂဏှိတွာ စီဝရာနိ သိဗ္ဗေတွာ ရဇိတွာ ‘‘သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမာ’’တိ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ အာပုစ္ဆိတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ‘‘မယံ, ဘန္တေ, ဘဝေသု ဥက္ကဏ္ဌိတာ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏဘယဘီတာ, တေသံ နော သံသာရပရိမောစနတ္ထာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေထာ’’တိ ယာစိံသု။ သတ္ထာ တေသံ အဋ္ဌတိံသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု သပ္ပါယံ ဝိစိနိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ တေ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ
ပရိဝေဏံ ဂန္တွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ ဩလောကေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ‘‘သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမာ’’တိ နိက္ခမိံသု။
အထ နေသံ အဗ္ဘန္တရေ ဧကော ဘိက္ခု နာမေန ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တတိဿတ္ထေရော နာမ ကုသီတော ဟီနဝီရိယော ရသဂိဒ္ဓေါ။ သော ဧဝံ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ နေဝ အရညေ ဝသိတုံ, န ပဓာနံ ပဒဟိတုံ, န ဘိက္ခာစရိယာယ ယာပေတုံ သက္ခိဿာမိ, ကော မေ ဂမနေန အတ္ထော, နိဝတ္တိဿာမီ’’တိ သော ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ တေ ဘိက္ခူ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တိ။ တေပိ ခေါ ဘိက္ခူ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနာ အညတရံ ပစ္စန္တဂါမံ ဂန္တွာ တံ ဥပနိဿာယ ဧကသ္မိံ အရညာယတနေ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ အန္တောတေမာသံ အပ္ပမတ္တာ ဃဋေန္တာ ဝါယမန္တာ ဝိပဿနာဂဗ္ဘံ ဂါဟာပေတွာ ပထဝိံ ဥန္နာဒယမာနာ အရဟတ္တံ ပတွာ ဝုတ္ထဝဿာ ပဝါရေတွာ ‘‘ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ သတ္ထု အာရောစေဿာမာ’’တိ တတော နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဇေတဝနံ ပတွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ ဒိသွာ တထာဂတံ ဒဋ္ဌုကာမာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ တေဟိ သဒ္ဓိံ မဓုရပဋိသန္ထာရံ အကာသိ။ တေ ကတပဋိသန္ထာရာ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ တထာဂတဿ အာရောစေသုံ, သတ္ထာ တေ ဘိက္ခူ ပသံသိ။ ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တတိဿတ္ထေရော သတ္ထာရံ တေသံ ဂုဏကထံ ကထေန္တံ ဒိသွာ သယမ္ပိ သမဏဓမ္မံ ကာတုကာမော ဇာတော။ တေပိ ခေါ ဘိက္ခူ ‘‘မယံ, ဘန္တေ, တမေဝ အရညဝါသံ ဂန္တွာ ဝသိဿာမာ’’တိ သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ ‘‘သာဓူ’’တိ အနုဇာနိ။ တေ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပရိဝေဏံ အဂမံသု။
အထ သော ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တတိဿတ္ထေရော ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယော ဟုတွာ အတိဝေဂေန သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ အာလမ္ဗနဖလကံ နိဿာယ ဌိတကောဝ နိဒ္ဒါယန္တော ပရိဝတ္တိတွာ ပတိ, ဦရုဋ္ဌိကံ ဘိဇ္ဇိ, ဝေဒနာ မဟန္တာ ဇာတာ။ တေသံ ဘိက္ခူနံ တံ ပဋိဇဂ္ဂန္တာနံ ဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇိ။ အထ နေ ဥပဋ္ဌာနဝေလာယံ အာဂတေ သတ္ထာ ပုစ္ဆိ ‘‘နနု တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘သွေ ဂမိဿာမာ’တိ ဟိယျော အာပုစ္ဆိတ္ထာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, အပိစ ခေါ ပန အမှာကံ သဟာယကော ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တတိဿတ္ထေရော အကာလေ အတိဝေဂေန သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော နိဒ္ဒါဘိဘူတော ပရိဝတ္တိတွာ ပတိတော, ဦရုဋ္ဌိဿ ဘိန္နံ, တံ နိဿာယ အမှာကံ ဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇီ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ အတ္တနော ဟီနဝီရိယဘာဝေန
အကာလေ အတိဝေဂေန ဝီရိယံ ကရောန္တော တုမှာကံ ဂမနန္တရာယံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပေသ တုမှာကံ ဂမနန္တရာယံ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ ဗောဓိသတ္တော ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ အထဿ တေ မာဏဝါ ဧကဒိဝသံ ဒါရုံ အာဟရဏတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ ဒါရူနိ ဥဒ္ဓရိံသု။ တေသံ အန္တရေ ဧကော ကုသီတမာဏဝေါ မဟန္တံ ဝရုဏရုက္ခံ ဒိသွာ ‘‘သုက္ခရုက္ခော ဧသော’’တိ သညာယ ‘‘မုဟုတ္တံ တာဝ နိပဇ္ဇိတွာ ပစ္ဆာ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ဒါရူနိ ပါတေတွာ အာဒါယ ဂမိဿာမီ’’တိ ဥတ္တရိသာဋကံ ပတ္ထရိတွာ နိပဇ္ဇိတွာ ကာကစ္ဆမာနော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ ဣတရေ မာဏဝကာ ဒါရုကလာပေ ဗန္ဓိတွာ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တာ တံ ပါဒေန ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိတွာ ပဗောဓေတွာ အဂမံသု။ ကုသီတမာဏဝေါ ဥဋ္ဌာယ အက္ခီနိ ပုဉ္ဆိတွာ ပုဉ္ဆိတွာ အဝိဂတနိဒ္ဒေါဝ ဝရုဏရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ သာခံ ဂဟေတွာ အတ္တနော အဘိမုခံ အာကဍ္ဎိတွာ ဘဉ္ဇန္တော ဘိဇ္ဇိတွာ ဥဋ္ဌိတကောဋိယာ အတ္တနော အက္ခိံ ဘိန္ဒာပေတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန တံ ပိဓာယ ဧကေန ဟတ္ထေန အလ္လဒါရူနိ ဘဉ္ဇိတွာ ရုက္ခတော ဩရုယှ ဒါရုကလာပံ ဗန္ဓိတွာ ဥက္ခိပိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ တေဟိ ပါတိတာနံ ဒါရူနံ ဥပရိ ပါတေသိ။
တံ ဒိဝသဉ္စ ဇနပဒဂါမကေ ဧကံ ကုလံ ‘‘သွေ ဗြာဟ္မဏဝါစနကံ ကရိဿာမာ’’တိ အာစရိယံ နိမန္တေသိ။ အာစရိယော မာဏဝကေ အာဟ ‘‘တာတာ, သွေ ဧကံ ဂါမကံ ဂန္တဗ္ဗံ, တုမှေ ပန နိရာဟာရာ န သက္ခိဿထ ဂန္တုံ, ပါတောဝ ယာဂုံ ပစာပေတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ အတ္တနာ လဒ္ဓကောဋ္ဌာသဉ္စ အမှာကံ ပတ္တကောဋ္ဌာသဉ္စ သဗ္ဗမာဒါယ အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တေ ပါတောဝ ယာဂုပစနတ္ထာယ ဒါသိံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ခိပ္ပံ နော ယာဂုံ ပစာဟီ’’တိ အာဟံသု။ သာ ဒါရူနိ ဂဏှန္တီ ဥပရိ ဌိတာနိ အလ္လဝရုဏဒါရူနိ ဂဟေတွာ ပုနပ္ပုနံ မုခဝါတံ ဒဒမာနာပိ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇာလေတုံ အသက္ကောန္တီ သူရိယံ ဥဋ္ဌာပေသိ။ မာဏဝကာ ‘‘အတိဒိဝါ ဇာတော, ဣဒါနိ န သက္ကာ ဂန္တု’’န္တိ အာစရိယဿ သန္တိကံ အဂမိံသု။ အာစရိယော ‘‘ကိံ, တာတာ, န ဂတတ္ထာ’’တိ? ‘‘အာမ, အာစရိယ န ဂတမှာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘အသုကော နာမ ကုသီတမာဏဝေါ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဒါရူနမတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ ဝရုဏရုက္ခမူလေ နိဒ္ဒါယိတွာ
ပစ္ဆာ ဝေဂေန ရုက္ခံ အာရုယှ အက္ခိံ ဘိန္ဒာပေတွာ အလ္လဝရုဏဒါရူနိ အာဟရိတွာ အမှေဟိ အာနီတဒါရူနံ ဥပရိ ပက္ခိပိ။ ယာဂုပါစိကာ တာနိ သုက္ခဒါရုသညာယ ဂဟေတွာ ယာဝ သူရိယုဂ္ဂမနာ ဥဇ္ဇာလေတုံ နာသက္ခိ။ ဣမိနာ နော ကာရဏေန ဂမနန္တရာယော ဇာတော’’တိ။ အာစရိယော မာဏဝေန ကတကမ္မံ သုတွာ ‘‘အန္ဓဗာလာနံ ကမ္မံ နိဿာယ ဧဝရူပါ ပရိဟာနိ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထံ သမုဋ္ဌာပေသိ –
‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ, ပစ္ဆာ သော ကာတုမိစ္ဆတိ၊
ဝရုဏကဋ္ဌဘဉ္ဇောဝ, သ ပစ္ဆာ မနုတပ္ပတီ’’တိ။
တတ္ထ သ ပစ္ဆာ မနုတပ္ပတီတိ ယော ကောစိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ကတ္တဗ္ဗံ, ဣဒံ ပစ္ဆာ’’တိ အဝီမံသိတွာ ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ ပဌမမေဝ ကတ္တဗ္ဗကမ္မာနိ ပစ္ဆာ ကရောတိ, အယံ ဝရုဏကဋ္ဌဘဉ္ဇော အမှာကံ မာဏဝကော ဝိယ သော ဗာလပုဂ္ဂလော ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတိ သောစတိ ပရိဒေဝတီတိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အန္တေဝါသိကာနံ ဣမံ ကာရဏံ ကထေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရိတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ တုမှာကံ အန္တရာယံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ အက္ခိဘေဒံ ပတ္တော မာဏဝေါ ဦရုဘေဒံ ပတ္တဘိက္ခု အဟောသိ, သေသမာဏဝါ ဗုဒ္ဓပရိသာ, အာစရိယဗြာဟ္မဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝရုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၇၂] ၂။ သီလဝနာဂရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
အကတညုဿ ပေါသဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဓမ္မသဘာယဉှိ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော အကတညူ တထာဂတဿ ဂုဏေ န ဇာနာတီ’’တိ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ
ဒေဝဒတ္တော အကတညူ, ပုဗ္ဗေပိ အကတညူယေဝ, န ကဒါစိ မယှံ ဂုဏံ ဇာနာတီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဟတ္ထိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တော သဗ္ဗသေတော အဟောသိ ရဇတပုဉ္ဇသန္နိဘော, အက္ခီနိ ပနဿ မဏိဂုဠသဒိသာနိ, ပညာယမာနာနိ ပဉ္စ ပသာဒါနိ အဟေသုံ, မုခံ ရတ္တကမ္ဗလသဒိသံ, သောဏ္ဍာ ရတ္တသုဝဏ္ဏဗိန္ဒုပဋိမဏ္ဍိတံ ရဇတဒါမံ ဝိယ, စတ္တာရော ပါဒါ ကတလာခါရသပရိကမ္မာ ဝိယ။ ဧဝမဿ ဒသဟိ ပါရမီဟိ အလင်္ကတော ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော အတ္တဘာဝေါ အဟောသိ။ အထ နံ ဝိညုတံ ပတ္တံ သကလဟိမဝန္တေ ဝါရဏာ သန္နိပတိတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တာ ဝိစရိံသု။ ဧဝံ သော အသီတိသဟဿဝါရဏပရိဝါရော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဝသမာနော အပရဘာဂေ ဂဏေ ဒေါသံ ဒိသွာ ဂဏမှာ ကာယဝိဝေကာယ ဧကကောဝ အရညေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သီလဝန္တတာယ စ ပနဿ ‘‘သီလဝနာဂရာဇာ’’ တွေဝ နာမံ အဟောသိ။
အထေကော ဗာရာဏသိဝါသိကော ဝနစရကော ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော အာဇီဝဘဏ္ဍကံ ဂဝေသမာနော ဒိသာ ဝဝတ္ထာပေတုံ အသက္ကောန္တော မဂ္ဂမူဠှော ဟုတွာ မရဏဘယဘီတော ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ပရိဒေဝမာနော ဝိစရတိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ တံ ဗလဝပရိဒေဝိတံ သုတွာ ‘‘ဣမံ ပုရိသံ ဒုက္ခာ မောစေဿာမီ’’တိ ကာရုညေန စောဒိတော တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော တံ ဒိသွာဝ ဘီတော ပလာယိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ပလာယန္တံ ဒိသွာ တတ္ထေဝ အဋ္ဌာသိ။ သော ပုရိသော ဗောဓိသတ္တံ ဌိတံ ဒိသွာ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပုန အဂမာသိ, သော ပုန ပလာယိတွာ တဿ ဌိတကာလေ ဌတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဝါရဏော မမ ပလာယနကာလေ တိဋ္ဌတိ, ဌိတကာလေ အာဂစ္ဆတိ, နာယံ မယှံ အနတ္ထကာမော, ဣမမှာ ပန မံ ဒုက္ခာ မာစေတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ သူရော ဟုတွာ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကသ္မာ ဘော တွံ ပုရိသ, ပရိဒေဝမာနော ဝိစရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာမိ, ဒိသာ ဝဝတ္ထာပေတုံ အသက္ကောန္တော မဂ္ဂမူဠှော ဟုတွာ မရဏဘယေနာ’’တိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ နေတွာ ကတိပါဟံ ဖလာဖလေဟိ သန္တပ္ပေတွာ ‘‘ဘော, ပုရိသ, မာ ဘာယိ, အဟံ တံ
မနုဿပထံ နေဿာမီ’’တိ အတ္တနော ပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ မနုဿပထံ ပါယာသိ။
အထ ခေါ သော မိတ္တဒုဗ္ဘီ ပုရိသော ‘‘သစေ ကောစိ ပုစ္ဆိဿတိ, အာစိက္ခိတဗ္ဗံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ပိဋ္ဌေ နိသိန္နောယေဝ ရုက္ခနိမိတ္တံ ပဗ္ဗတနိမိတ္တံ ဥပဓာရေန္တောဝ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အရညာ နီဟရိတွာ ဗာရာဏသိဂါမိမဟာမဂ္ဂေ ဌပေတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆ, မယှံ ပန ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိတောပိ အပုစ္ဆိတောပိ မာ ကဿစိ အာစိက္ခီ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံယေဝ အဂမာသိ။ အထ သော ပုရိသော ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ အနုဝိစရန္တော ဒန္တကာရဝီထိံ ပတွာ ဒန္တကာရေ ဒန္တဝိကတိယော ကုရုမာနေ ဒိသွာ ‘‘ကိံ ပန ဘော, ဇီဝဒန္တမ္ပိ လဘိတွာ ဂဏှေယျာထာ’’တိ? ‘‘ဘော, ကိံ ဝဒေသိ, ဇီဝဒန္တော နာမ မတဟတ္ထိဒန္တတော မဟဂ္ဃတရော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အဟံ ဝေါ ဇီဝဒန္တံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ပါထေယျံ ဂဟေတွာ ခရကကစံ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ, သာမိ, ဒုဂ္ဂတော ကပဏော ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော တုမှေ ဒန္တခဏ္ဍံ ယာစိတွာ သစေ ဒဿထ, တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဝိက္ကိဏိတွာ တေန မူလေန ဇီဝိဿာမီ’’တိ အာဂတောတိ။ ‘‘ဟောတု ဘော, ဒန္တံ တေ ဒဿာမိ, သစေ ဒန္တကပ္ပနတ္ထာယ ကကစံ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကကစံ ဂဟေတွာ အာဂတောမှိ သာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဒန္တေ ကကစေန ကန္တိတွာ အာဒါယ ဂစ္ဆာ’’တိ ဗောဓိသတ္တော ပါဒေ သမိဉ္ဇိတွာ ဂေါနိသိန္နကံ နိသီဒိ။ သော ဒွေပိ အဂ္ဂဒန္တေ ဆိန္ဒိ။ ဗောဓိသတ္တော တေ ဒန္တေ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, နာဟံ ‘ဧတေ ဒန္တာ မယှံ အပ္ပိယာ အမနာပါ’တိ ဒမ္မိ, ဣမေဟိ ပန မေ ဒန္တေဟိ သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန သတသဟဿဂုဏေန သဗ္ဗဓမ္မပဋိဝေဓနသမတ္ထာ သဗ္ဗညုတညာဏဒန္တာဝ ပိယတရာ, တဿ မေ ဣဒံ ဒန္တဒါနံ သဗ္ဗညုတညာဏပဋိဝိဇ္ဈနတ္ထာယ ဟောတူ’’တိ သဗ္ဗညုတညာဏဿ အာရာဓနံ ကတွာ ဒန္တယုဂလံ အဒါသိ။
သော တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဝိက္ကိဏိတွာ တသ္မိံ မူလေ ခီဏေ ပုန ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သာမိ, တုမှာကံ ဒန္တေ ဝိက္ကိဏိတွာ လဒ္ဓမူလံ
မယှံ ဣဏသောဓနမတ္တမေဝ ဇာတံ, အဝသေသဒန္တေ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပုရိမနယေနေဝ ကပ္ပါပေတွာ အဝသေသဒန္တေ အဒါသိ။ သော တေပိ ဝိက္ကိဏိတွာ ပုန အာဂန္တွာ ‘‘သာမိ, ဇီဝိတုံ န သက္ကောမိ, မူလဒါဌာ မေ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပုရိမနယေနေဝ နိသီဒိ။ သော ပါပပုရိသော မဟာသတ္တဿ ရဇတဒါမသဒိသံ သောဏ္ဍံ မဒ္ဒမာနော ကေလာသကူဋသဒိသံ ကုမ္ဘံ အဘိရုဟိတွာ ဥဘော ဒန္တကောဋိယော ပဏှိယာ ပဟရန္တော မံသံ ဝိယူဟိတွာ ကုမ္ဘံ အာရုယှ ခရကကစေန မူလဒါဌာ ကပ္ပေတွာ ပက္ကာမိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ဒဿနူပစာရံ ဝိဇဟန္တေယေဝ ပန တသ္မိံ ပါပပုရိသေ စတုနဟုတာဓိကဒွိယောဇနသတသဟဿဗဟလာ ဃနပထဝီ သိနေရုယုဂန္ဓရာဒယော မဟာဘာရေ ဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆာနိ ဂူထမုတ္တာဒီနိ စ ဓာရေတုံ သမတ္ထာပိ တဿ အဂုဏရာသိံ ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ဝိယ ဘိဇ္ဇိတွာ ဝိဝရံ အဒါသိ။ တာဝဒေဝ အဝီစိမဟာနိရယတော အဂ္ဂိဇာလာ နိက္ခမိတွာ တံ မိတ္တဒုဗ္ဘိပုရိသံ ကုလသန္တကေန ကမ္ဗလေန ပါရုပန္တီ ဝိယ ပရိက္ခိပိတွာ ဂဏှိ။
ဧဝံ တဿ ပါပပုဂ္ဂလဿ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌကာလေ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ အဓိဝတ္ထာ ရုက္ခဒေဝတာ ‘‘အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ပုဂ္ဂလော စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ ဒတွာပိ တောသေတုံ န သက္ကာ’’တိ ဝနံ ဥန္နာဒေတွာ ဓမ္မံ ဒေသယမာနာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အကတညုဿ ပေါသဿ, နိစ္စံ ဝိဝရဒဿိနော၊
သဗ္ဗံ စေ ပထဝိံ ဒဇ္ဇာ, နေဝ နံ အဘိရာဓယေ’’တိ။
တတ္ထ အကတညုဿာတိ အတ္တနော ကတဂုဏံ အဇာနန္တဿ။ ပေါသဿာတိ ပုရိသဿ။ ဝိဝရဒဿိနောတိ ဆိဒ္ဒမေဝ ဩကာသမေဝ ဩလောကေန္တဿ။ သဗ္ဗံ စေ ပထဝိံ ဒဇ္ဇာတိ သစေပိ တာဒိသဿ ပုဂ္ဂလဿ သကလံ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ, ဣမံ ဝါ ပန မဟာပထဝိံ ပရိဝတ္တေတွာ ပထဝေါဇံ ဒဒေယျ။ နေဝ နံ အဘိရာဓယေတိ ဧဝံ ကရောန္တောပိ ဧဝရူပံ ကတဂုဏဝိဒ္ဓံသကံ ကောစိ ပရိတောသေတုံ ဝါ ပသာဒေတုံ ဝါ န သက္ကုဏေယျာတိ အတ္ထော။
ဧဝံ သာ ဒေဝတာ ဝနံ ဥန္နာဒေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ အကတညူ, ပုဗ္ဗေပိ အကတညူယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ပုဂ္ဂလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ သာရိပုတ္တော, သီလဝနာဂရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီလဝနာဂရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၇၃] ၃။ သစ္စံကိရဇာတကဝဏ္ဏနာ
သစ္စံ ကိရေဝမာဟံသူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဘိက္ခုသံဃသ္မိဉှိ ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိတွာ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တော သတ္ထု ဂုဏံ န ဇာနာတိ, ဝဓာယယေဝ ပရိသက္ကတီ’’တိ ဒေဝဒတ္တဿ အဂုဏံ ကထေန္တေ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ ဒုဋ္ဌကုမာရော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ ကက္ခဠော ဖရုသော ပဟဋာသီဝိသူပမော, အနက္ကောသိတွာ ဝါ အပဟရိတွာ ဝါ ကေနစိ သဒ္ဓိံ န ကထေတိ။ သော အန္တောဇနဿ စ ဗဟိဇနဿ စ အက္ခိမှိ ပတိတရဇံ ဝိယ, ခါဒိတုံ အာဂတပိသာစော ဝိယ စ အမနာပေါ အဟောသိ ဥဗ္ဗေဇနီယော။ သော ဧကဒိဝသံ နဒီကီဠံ ကီဠိတုကာမော မဟန္တေန ပရိဝါရေန နဒီတီရံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ မဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိ, ဒိသာ အန္ဓကာရာ ဇာတာ။ သော ဒါသပေဿဇနံ အာဟ ‘‘ဧထ ဘဏေ, မံ ဂဟေတွာ နဒီမဇ္ဈံ နေတွာ နှာပေတွာ အာနေထာ’’တိ။ တေ တံ တတ္ထ နေတွာ ‘‘ကိံ နော ရာဇာ ကရိဿတိ, ဣမံ ပါပပုရိသံ ဧတ္ထေဝ မာရေမာ’’တိ မန္တယိတွာ ‘‘ဧတ္ထ ဂစ္ဆ ကာဠကဏ္ဏီ’’တိ ဥဒကေ နံ ဩပိလာပေတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ တီရေ အဋ္ဌံသု။ ‘‘ကဟံ ကုမာရော’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘န မယံ ကုမာရံ ပဿာမ, မေဃံ ဥဋ္ဌိတံ ဒိသွာ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇိတွာ ပုရတော
အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ။ အမစ္စာ ရညော သန္တိကံ အဂမံသု။ ရာဇာ ‘‘ကဟံ မေ ပုတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ န ဇာနာမ ဒေဝ, မေဃေ ဥဋ္ဌိတေ ‘‘ပုရတော အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ သညာယ အာဂတမှာတိ။ ရာဇာ ဒွါရံ ဝိဝရာပေတွာ ‘‘နဒီတီရံ ဂန္တွာ ဝိစိနထာ’’တိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစိနာပေသိ, ကောစိ ကုမာရံ နာဒ္ဒသ။
သောပိ ခေါ မေဃန္ဓကာရေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ နဒိယာ ဝုယှမာနော ဧကံ ဒါရုက္ခန္ဓံ ဒိသွာ တတ္ထ နိသီဒိတွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ပရိဒေဝမာနော ဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ ပန ကာလေ ဗာရာဏသိဝါသီ ဧကော သေဋ္ဌိ နဒီတီရေ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ နိဒဟိတွာဝ မရန္တော ဓနတဏှာယ ဓနပိဋ္ဌေ သပ္ပေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အပရော တသ္မိံယေဝ ပဒေသေ တိံသ ကောဋိယော နိဒဟိတွာ ဓနတဏှာယ တတ္ထေဝ ဥန္ဒူရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေသံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဥဒကံ ပါဝိသိ။ တေ ဥဒကဿ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂေနေဝ နိက္ခမိတွာ သောတံ ဆိန္ဒန္တာ ဂန္တွာ တံ ရာဇကုမာရေန အဘိနိသိန္နံ ဒါရုက္ခန္ဓံ ပတွာ ဧကော ဧကံ ကောဋိံ, ဣတရော ဣတရံ အာရုယှ ခန္ဓပိဋ္ဌေယေဝ နိပဇ္ဇိံသု။ တဿာယေဝ ခေါ ပန နဒိယာ တီရေ ဧကော သိမ္ဗလိရုက္ခော အတ္ထိ, တတ္ထေကော သုဝပေါတကော ဝသတိ။ သောပိ ရုက္ခော ဥဒကေန ဓောတမူလော နဒီပိဋ္ဌေ ပတိ, သုဝပေါတကော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဥပ္ပတိတွာ ဂန္တုံ အသက္ကောန္တော ဂန္တွာ တဿေဝ ခန္ဓဿ ဧကပဿေ နိလီယိ။ ဧဝံ တေ စတ္တာရော ဇနာ ဧကတော ဝုယှမာနာ ဂစ္ဆန္တိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ခေါ တသ္မိံ ကာလေ ကာသိရဋ္ဌေ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧကသ္မိံ နဒီနိဝတ္တနေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဝသတိ။ သော အဍ္ဎရတ္တသမယေ စင်္ကမမာနော တဿ ရာဇကုမာရဿ ဗလဝပရိဒေဝနသဒ္ဒံ သုတွာ စိန္တေသိ ‘‘မာဒိသေ နာမ မေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပန္နေ တာပသေ ပဿန္တေ ဧတဿ ပုရိသဿ မရဏံ အယုတ္တံ, ဥဒကတော ဥဒ္ဓရိတွာ တဿ ဇီဝိတဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ။ သော တံ ‘‘မာ ဘာယိ, မာ ဘာယီ’’တိ အဿာသေတွာ ဥဒကသောတံ ဆိန္ဒန္တော ဂန္တွာ တံ ဒါရုက္ခန္ဓံ ဧကာယ ကောဋိယာ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎန္တော နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော ဧကဝေဂေန တီရံ ပတွာ ကုမာရံ ဥက္ခိပိတွာ တီရေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေပိ သပ္ပါဒယော ဒိသွာ ဥက္ခိပိတွာ အဿမပဒံ နေတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ‘‘ဣမေ ဒုဗ္ဗလတရာ’’တိ ပဌမံ သပ္ပါဒီနံ သရီရံ သေဒေတွာ ပစ္ဆာ ရာဇကုမာရဿ သရီရံ သေဒေတွာ တမ္ပိ အရောဂံ ကတွာ အာဟာရံ ဒေန္တောပိ ပဌမံ သပ္ပါဒီနံယေဝ ဒတွာ ပစ္ဆာ တဿ ဖလာဖလာနိ ဥပနာမေသိ။ ရာဇကုမာရော ‘‘အယံ ကူဋတာပသော မံ ရာဇကုမာရံ အဂဏေတွာ တိရစ္ဆာနဂတာနံ သမ္မာနံ ကရောတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တေ အာဃာတံ ဗန္ဓိ။
တတော ကတိပါဟစ္စယေန သဗ္ဗေသုပိ တေသု ထာမဗလပ္ပတ္တေသု နဒိယာ ဩဃေ ပစ္ဆိန္နေ သပ္ပေါ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ, တုမှေဟိ မယှံ မဟာဥပကာရော ကတော, န ခေါ ပနာဟံ ဒလိဒ္ဒေါ, အသုကဋ္ဌာနေ မေ စတ္တာလီသ ဟိရညကောဋိယော နိဒဟိတွာ ဌပိတာ, တုမှာကံ ဓနေန ကိစ္စေ သတိ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဓနံ တုမှာကံ ဒါတုံ သက္ကောမိ, တံ ဌာနံ အာဂန္တွာ ‘ဒီဃာ’တိ ပက္ကောသေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဥန္ဒူရောပိ တထေဝ တာပသံ နိမန္တေတွာ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ ဌတွာ ‘ဥန္ဒူရာ’တိ ပက္ကောသေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သုဝပေါတကော ပန တာပသံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ဓနံ နတ္ထိ, ရတ္တသာလီဟိ ပန ဝေါ အတ္ထေ သတိ အသုကံ နာမ မယှံ ဝသနဋ္ဌာနံ, တတ္ထ ဂန္တွာ ‘သုဝါ’တိ ပက္ကောသေယျာထ, အဟံ ဉာတကာနံ အာရောစေတွာ အနေကသကဋပူရမတ္တာ ရတ္တသာလိယော အာဟရာပေတွာ ဒါတုံ သက္ကောမီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဣတရော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘီ ‘‘ဓမ္မသုဓမ္မတာယ ကိဉ္စိ အဝတွာ ဂန္တုံ အယုတ္တံ, ဧဝံ တံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတံ မာရေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယိ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတေ အာဂစ္ဆေယျာထ, အဟံ ဝေါ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ သော ဂန္တွာ န စိရဿေဝ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာသိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဝီမံသိဿာမိ တာဝ နေ’’တိ ပဌမံ သပ္ပဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ ဌတွာ ‘‘ဒီဃာ’’တိ ပက္ကောသိ။ သော ဧကဝစနေနေဝ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ စတ္တာလီသ ဟိရညကောဋိယော, တာ သဗ္ဗာပိ နီဟရိတွာ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဧဝမတ္ထု, ဥပ္ပန္နေ ကိစ္စေ ဇာနိဿာမီ’’တိ တံ နိဝတ္တေတွာ ဥန္ဒူရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ သဒ္ဒမကာသိ။ သောပိ တထေဝ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တော တမ္ပိ နိဝတ္တေတွာ သုဝဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သုဝါ’’တိ ပက္ကောသိ။ သောပိ ဧကဝစနေနေဝ ရုက္ခဂ္ဂတော ဩတရိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, မယှံ ဉာတကာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသတော တုမှာကံ သယံဇာတသာလီ အာဟရာပေမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အတ္ထေ သတိ ဇာနိဿာမီ’’တိ တမ္ပိ နိဝတ္တေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ရာဇာနံ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ အာကပ္ပသမ္ပတ္တိံ ကတွာ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန နဂရံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သော မိတ္တဒုဗ္ဘီ ရာဇာ အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော မဟန္တေန
ပရိဝါရေန နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။ သော ဗောဓိသတ္တံ ဒူရတောဝ ဒိသွာ ‘‘အယံ သော ကူဋတာပသော မမ သန္တိကေ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝသိတုကာမော အာဂတော, ယာဝ ပရိသမဇ္ဈေ အတ္တနော မယှံ ကတဂုဏံ နပ္ပကာသေတိ, တာဝဒေဝဿ သီသံ ဆိန္ဒာပေဿာမီ’’တိ ပုရိသေ ဩလောကေသိ။ ‘‘ကိံ ကရောမ, ဒေဝါ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ဧသ ကူဋတာပသော မံ ကိဉ္စိ ယာစိတုကာမော အာဂစ္ဆတိ မညေ, ဧတဿ ကာဠကဏ္ဏိတာပသဿ မံ ပဿိတုံ အဒတွာဝ ဧတံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ စတုက္ကေ စတုက္ကေ ပဟရန္တာ နဂရာ နိက္ခာမေတွာ အာဃာတနေ သီသမဿ ဆိန္ဒိတွာ သရီရံ သူလေ ဥတ္တာသေထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂန္တွာ နိရပရာဓံ မဟာသတ္တံ ဗန္ဓိတွာ စတုက္ကေ စတုက္ကေ ပဟရန္တာ အာဃာတနံ နေတုံ အာရဘိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပဟဋပဟဋဋ္ဌာနေ ‘‘အမ္မ, တာတာ’’တိ အကန္ဒိတွာ နိဗ္ဗိကာရော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သစ္စံ ကိရေဝမာဟံသု, နရာ ဧကစ္စိယာ ဣဓ၊
ကဋ္ဌံ နိပ္လဝိတံ သေယျော, န တွေဝေကစ္စိယော နရော’’တိ။
တတ္ထ သစ္စံ ကိရေဝမာဟံသူတိ အဝိတထမေဝ ကိရ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ နရာ ဧကစ္စိယာ ဣဓာတိ ဣဓေကစ္စေ ပဏ္ဍိတပုရိသာ။ ကဋ္ဌံ နိပ္လဝိတံ သေယျောတိ နဒိယာ ဝုယှမာနံ သုက္ခဒါရုံ နိပ္လဝိတံ ဥတ္တာရေတွာ ထလေ ဌပိတံ သေယျော သုန္ဒရတရော။ ဧဝဉှိ ဝဒမာနာ တေ ပုရိသာ သစ္စံ ကိရ ဝဒန္တိ။ ကိံကာရဏာ? တဉှိ ယာဂုဘတ္တာဒီနံ ပစနတ္ထာယ, သီတာတုရာနံ ဝိသိဗ္ဗနတ္ထာယ, အညေသမ္ပိ စ ပရိဿယာနံ ဟရဏတ္ထာယ ဥပကာရံ ဟောတိ။ န တွေဝေကစ္စိယော နရောတိ ဧကစ္စော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘီ အကတညူ ပါပပုရိသော ဩဃေန ဝုယှမာနော ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဥတ္တာရိတော န တွေဝ သေယျော။ တထာ ဟိ အဟံ ဣမံ ပါပပုရိသံ ဥတ္တာရေတွာ ဣမံ အတ္တနော ဒုက္ခံ အာဟရိန္တိ။ ဧဝံ ပဟဋပဟဋဋ္ဌာနေ ဣမံ ဂါထမာဟ။
တံ သုတွာ ယေ တတ္ထ ပဏ္ဍိတပုရိသာ, တေ အာဟံသု ‘‘ကိံ ပန, ဘော ပဗ္ဗဇိတ, တယာ အမှာကံ ရညော အတ္ထိ ကောစိ ဂုဏော ကတော’’တိ? ဗောဓိသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ဧဝမိမံ မဟောဃတော ဥတ္တာရေန္တော အဟမေဝ အတ္တနော ဒုက္ခံ အကာသိံ, ‘န ဝတ မေ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ ကတ’န္တိ အနုဿရိတွာ ဧဝံ ဝဒါမီ’’တိ အာဟ။
တံ သုတွာ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာဒယော နဂရဝါသိနော ‘‘သွာယံ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ရာဇာ ဧဝံ ဂုဏသမ္ပန္နဿ အတ္တနော ဇီဝိတဒါယကဿ ဂုဏမတ္တမ္ပိ န ဇာနာတိ, တံ နိဿာယ ကုတော အမှာကံ ဝုဍ္ဎိ, ဂဏှထ န’’န္တိ ကုပိတာ သမန္တတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥသုသတ္တိပါသာဏမုဂ္ဂရာဒိပ္ပဟာရေဟိ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတမေဝ နံ ဃာတေတွာ ပါဒေ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎိတွာ ပရိခါပိဋ္ဌေ ဆဍ္ဍေတွာ ဗောဓိသတ္တံ အဘိသိဉ္စိတွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပေသုံ။
သော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ပုန ဧကဒိဝသံ သပ္ပါဒယော ပရိဂ္ဂဏှိတုကာမော မဟန္တေန ပရိဝါရေန သပ္ပဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ‘‘ဒီဃာ’’တိ ပက္ကောသိ။ သပ္ပေါ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဣဒံ တေ သာမိ ဓနံ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ စတ္တာလီသဟိရညကောဋိဓနံ အမစ္စေ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဥန္ဒူရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဥန္ဒူရာ’’တိ ပက္ကောသိ။ သောပိ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ တိံသကောဋိဓနံ နိယျာဒေသိ။ ရာဇာ တမ္ပိ အမစ္စေ ပဋိစ္ဆာပေတွာ သုဝဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ‘‘သုဝါ’’တိ ပက္ကောသိ။ သောပိ အာဂန္တွာ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံ, သာမိ, သာလိံ အာဟရာမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာလီဟိ အတ္ထေ သတိ အာဟရိဿသိ, ဧဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သတ္တတိယာ ဟိရညကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ တေ တယောပိ ဇနေ ဂါဟာပေတွာ နဂရံ ဂန္တွာ ပါသာဒဝရေ မဟာတလံ အာရုယှံ ဓနံ သင်္ဂေါပေတွာ သပ္ပဿ ဝသနတ္ထာယ သုဝဏ္ဏနာဠိံ, ဥန္ဒူရဿ ဖလိကဂုဟံ, သုဝဿ သုဝဏ္ဏပဉ္ဇရံ ကာရာပေတွာ သပ္ပဿ စ သုဝဿ စ ဘောဇနတ္ထာယ ဒေဝသိကံ ကဉ္စနတဋ္ဋကေ မဓုလာဇေ, ဥန္ဒူရဿ ဂန္ဓသာလိတဏ္ဍုလေ ဒါပေသိ, ဒါနာဒီနိ စ ပုညာနိ ကရောတိ။ ဧဝံ တေ စတ္တာရောပိ ဇနာ ယာဝဇီဝံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဝိဟရိတွာ ဇီဝိတက္ခယေ ယထာကမ္မံ အဂမံသု။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဋ္ဌရာဇာ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သပ္ပေါ သာရိပုတ္တော, ဥန္ဒူရော မောဂ္ဂလ္လာနော, သုဝေါ အာနန္ဒော, ပစ္ဆာ ရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဓမ္မရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သစ္စံကိရဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၇၄] ၄။ ရုက္ခဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ
သာဓူ သမ္ဗဟုလာ ဉာတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥဒကကလဟေ အတ္တနော ဉာတကာနံ မဟာဝိနာသံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဉတွာ အာကာသေန ဂန္တွာ ရောဟိဏီနဒိယာ ဥပရိ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ နီလရံသိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဉာတကေ သံဝေဇေတွာ အာကာသာ ဩရုယှ နဒီတီရေ နိသိန္နော တံ ကလဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ, ဝိတ္ထာရော ပန ကုဏာလဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၁။ကုဏာလဇာတက) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ဉာတကေ အာမန္တေတွာ ‘‘မဟာရာဇာ, တုမှေ ဉာတကာ, ဉာတကေဟိ နာမ သမဂ္ဂေဟိ သမ္မောဒမာနေဟိ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဉာတကာနဉှိ သာမဂ္ဂိယာ သတိ ပစ္စာမိတ္တာ ဩကာသံ န လဘန္တိ, တိဋ္ဌန္တု တာဝ မနုဿဘူတာ, အစေတနာနံ ရုက္ခာနမ္ပိ သာမဂ္ဂိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ။ အတီတသ္မိဉှိ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ မဟာဝါတော သာလဝနံ ပဟရိ, တဿ ပန သာလဝနဿ အညမညံ ရုက္ခဂစ္ဆဂုမ္ဗလတာဟိ သမ္ဗန္ဓတ္တာ ဧကရုက္ခမ္ပိ ပါတေတုံ အသက္ကောန္တော မတ္ထကမတ္ထကေနေဝ အဂမာသိ။ ဧကံ ပန အင်္ဂဏေ ဌိတံ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နမ္ပိ မဟာရုက္ခံ အညေဟိ ရုက္ခေဟိ အသမ္ဗန္ဓတ္တာ ဥမ္မူလေတွာ ဘူမိယံ ပါတေသိ, ဣမိနာ ကာရဏေန တုမှေဟိပိ သမဂ္ဂေဟိ သမ္မောဒမာနေဟိ ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ပဌမံ ဥပ္ပန္နော ဝေဿဝဏော မဟာရာဇာ စဝိ, သက္ကော အညံ ဝေဿဝဏံ ဌပေသိ။ ဧတသ္မိံ ဝေဿဝဏေ ပရိဝတ္တေ ပစ္ဆာ နိဗ္ဗတ္တဝေဿဝဏော ‘‘ရုက္ခဂစ္ဆဂုမ္ဗလတာနံ အတ္တနော အတ္တနော ရုစ္စနဋ္ဌာနေ ဝိမာနံ ဂဏှန္တူ’’တိ သာသနံ ပေသေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဧကသ္မိံ သာလဝနေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဉာတကေ အာဟ ‘‘တုမှေ ဝိမာနာနိ ဂဏှန္တာ အင်္ဂဏေ ဌိတရုက္ခေသု မာ ဂဏှထ, ဣမသ္မိံ ပန သာလဝနေ မယာ ဂဟိတဝိမာနံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတဝိမာနာနိ ဂဏှထာ’’တိ။ တတ္ထ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနကရာ ပဏ္ဍိတဒေဝတာ ဗောဓိသတ္တဿ ဝိမာနံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတဝိမာနာနိ ဂဏှိံသု။ အပဏ္ဍိတာ ပန ဒေဝတာ ‘‘ကိံ အမှာကံ အတ္ထော အရညဝိမာနေဟိ, မယံ မနုဿပထေ ဂါမနိဂမရာဇဓာနိဒွါရေသု ဝိမာနာနိ ဂဏှိဿာမ။ ဂါမာဒယော ဟိ ဥပနိဿာယ ဝသမာနာ ဒေဝတာ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တာ ဟောန္တီ’’တိ မနုဿပထေ အင်္ဂဏဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တမဟာရုက္ခေသု ဝိမာနာနိ ဂဏှိံသု။
အထေကသ္မိံ ဒိဝသေ မဟတီ ဝါတဝုဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဝါတဿ အတိဗလဝတာယ ဒဠှမူလာ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခာပိ သံဘဂ္ဂသာခါဝိဋပါ သမူလာ နိပတိံသု။ တံ ပန အညမညံ သမ္ဗန္ဓနေန ဌိတံ သာလဝနံ ပတွာ ဣတော စိတော စ ပဟရန္တော ဧကရုက္ခမ္ပိ ပါတေတုံ နာသက္ခိ။ ဘဂ္ဂဝိမာနာ ဒေဝတာ နိပ္ပဋိသရဏာ ဒါရကေ ဟတ္ထေသု ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ အတ္တနော ပဝတ္တိံ သာလဝနဒေဝတာနံ ကထယိံသု။ တာ တာသံ ဧဝံ အာဂတဘာဝံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ နိပ္ပစ္စယဋ္ဌာနံ ဂတာ နာမ ဧဝရူပါဝ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သာဓူ သမ္ဗဟုလာ ဉာတီ, အပိ ရုက္ခာ အရညဇာ၊
ဝါတော ဝဟတိ ဧကဋ္ဌံ, ဗြဟန္တမ္ပိ ဝနပ္ပတိ’’န္တိ။
တတ္ထ သမ္ဗဟုလာ ဉာတီတိ စတ္တာရော ဥပါဒါယ တတုတ္တရိ သတသဟဿမ္ပိ သမ္ဗဟုလာ နာမ, ဧဝံ သမ္ဗဟုလာ အညမညံ နိဿာယ ဝသန္တာ ဉာတကာ။ သာဓူတိ သောဘနာ ပသတ္ထာ, ပရေဟိ အပ္ပဓံသိယာတိ အတ္ထော။ အပိ ရုက္ခာ အရညဇာတိ တိဋ္ဌန္တု မနုဿဘူတာ, အရညေ ဇာတရုက္ခာပိ သမ္ဗဟုလာ အညမညူပတ္ထမ္ဘေန ဌိတာ သာဓုယေဝ။ ရုက္ခာနမ္ပိ ဟိ သပစ္စယဘာဝေါ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝါတော ဝဟတိ ဧကဋ္ဌန္တိ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒေါ ဝါတော ဝါယန္တော အင်္ဂဏဋ္ဌာနေ ဌိတံ ဧကဋ္ဌံ ဧကကမေဝ ဌိတံ ဗြဟန္တမ္ပိ ဝနပ္ပတိံ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နံ မဟာရုက္ခမ္ပိ ဝဟတိ, ဥမ္မူလေတွာ ပါတေတီတိ အတ္ထော။ ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ကာရဏံ ကထေတွာ အာယုက္ခယေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာပိ ‘‘ဧဝံ, မဟာရာဇာ, ဉာတကာနံ တာဝ သာမဂ္ဂိယေဝ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ပိယသံဝါသမေဝ ဝသထာ’’တိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒေဝတာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, ပဏ္ဍိတဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရုက္ခဓမ္မဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၇၅] ၅။ မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္နာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အတ္တနာ ဝဿာပိတဝဿံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိံ ကိရ သမယေ ကောသလရဋ္ဌေ ဒေဝေါ န ဝဿိ, သဿာနိ မိလာယန္တိ, တေသု တေသု ဌာနေသု တဠာကပေါက္ခရဏိသရာနိ သုဿန္တိ။ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကသမီပေ ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယာပိ ဥဒကံ ဆိဇ္ဇိ။ ကလလဂဟနံ ပဝိသိတွာ နိပန္နေ မစ္ဆကစ္ဆပေ ကာကကုလလာဒယော ကဏယဂ္ဂသဒိသေဟိ တုဏ္ဍေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ နီဟရိတွာ နီဟရိတွာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနေ ခါဒန္တိ။
သတ္ထာ မစ္ဆကစ္ဆပါနံ တံ ဗျသနံ ဒိသွာ မဟာကရုဏာယ ဥဿာဟိတဟဒယော ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဒေဝံ ဝဿာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ ဘိက္ခာစာရဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ မဟာဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ဗုဒ္ဓလီလာယ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သာဝတ္ထိတော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တော ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယာ သောပါနေ ဌတွာ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာမန္တေသိ ‘‘အာနန္ဒ, ဥဒကသာဋိကံ အာဟရ, ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယံ နှာယိဿာမီ’’တိ။ ‘‘နနု, ဘန္တေ, ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယံ ဥဒကံ ဆိန္နံ, ကလလမတ္တမေဝ အဝသိဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘အာနန္ဒ, ဗုဒ္ဓဗလံ နာမ မဟန္တံ, အာဟရ တွံ ဥဒကသာဋိက’’န္တိ။ ထေရော အာဟရိတွာ အဒါသိ။ သတ္ထာ ဧကေနန္တေန ဥဒကသာဋိကံ နိဝါသေတွာ ဧကေနန္တေန သရီရံ ပါရုပိတွာ ‘‘ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယံ နှာယိဿာမီ’’တိ သောပါနေ အဋ္ဌာသိ။ တင်္ခဏညေဝ သက္ကဿ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သော ‘‘ကိံ နု ခေါ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဝဿဝလာဟကဒေဝရာဇာနံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ, သတ္ထာ ‘ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယံ နှာယိဿာမီ’တိ ဓုရသောပါနေ ဌိတော, ခိပ္ပံ သကလကောသလရဋ္ဌံ ဧကမေဃံ ကတွာ ဝဿာပေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဧကံ ဝလာဟကံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ မေဃဂီတံ ဂါယန္တော ပါစီနလောကဓာတုအဘိမုခေါ ပက္ခန္ဒိ။ ပါစီနဒိသာဘာဂေ ခလမဏ္ဍလမတ္တံ ဧကံ မေဃပဋလံ ဥဋ္ဌာယ သတပဋလံ သဟဿပဋလံ ဟုတွာ အဘိတ္ထနန္တံ ဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆာရေန္တံ အဓောမုခံ ဌပိတဥဒကကုမ္ဘာကာရေန ဝဿမာနံ သကလကောသလရဋ္ဌံ မဟောဃေန ဝိယ အဇ္ဈောတ္ထရိ။ ဒေဝေါ အစ္ဆိန္နဓာရံ ဝဿန္တော
မုဟုတ္တေနေဝ ဇေတဝနပေါက္ခရဏိံ ပူရေသိ, ဓုရသောပါနံ အာဟစ္စ ဥဒကံ အဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာ ပေါက္ခရဏိယံ နှာယိတွာ သုရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝါသေတွာ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ သုဂတမဟာစီဝရံ ဧကံသံ ကတွာ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတော ဂန္တွာ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ ဘိက္ခုသံဃေန ဝတ္တေ ဒဿိတေ ဥဋ္ဌာယ မဏိသောပါနဖလကေ ဌတွာ ဘိက္ခုသံဃဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဥယျောဇေတွာ သုရဘိဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သီဟသေယျံ ကပ္ပေတွာ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာနံ ဘိက္ခူနံ ‘‘ပဿထာဝုသော, ဒသဗလဿ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပတ္တိံ, ဝိဝိဓသဿေသု မိလာယန္တေသု နာနာဇလာသယေသု သုဿန္တေသု မစ္ဆကစ္ဆပေသု မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏန္တေသု ကာရုညံ ပဋိစ္စ ‘မဟာဇနံ ဒုက္ခာ မောစေဿာမီ’တိ ဥဒကသာဋိကံ နိဝါသေတွာ ဇေတဝနပေါက္ခရဏိယာ ဓုရသောပါနေ ဌတွာ မုဟုတ္တေန သကလကောသလရဋ္ဌံ မဟောဃေန ဩပိလာပေန္တော ဝိယ ဒေဝံ ဝဿာပေတွာ မဟာဇနံ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခတော မောစေတွာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ ကထာယ ဝတ္တမာနာယ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ဓမ္မသဘံ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ မဟာဇနေ ကိလမန္တေ ဒေဝံ ဝဿာပေတိ, ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မစ္ဆရာဇကာလေပိ ဝဿာပေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဣမသ္မိံယေဝ ကောသလရဋ္ဌေ ဣမိဿာ သာဝတ္ထိယာ ဣမသ္မိံယေဝ ဇေတဝနပေါက္ခရဏိဋ္ဌာနေ ဧကာ ဝလ္လိဂဟနပရိက္ခိတ္တာ ကန္ဒရာ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော မစ္ဆယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မစ္ဆဂဏပရိဝုတော တတ္ထ ပဋိဝသတိ။ ယထာ ပန ဣဒါနိ, ဧဝမေဝ တဒါပိ တသ္မိံ ရဋ္ဌေ ဒေဝေါ န ဝဿိ, မနုဿာနံ သဿာနိ မိလာယိံသု, ဝါပိတဠာကကန္ဒရာဒီသု ဥဒကံ ဆိဇ္ဇိ, မစ္ဆကစ္ဆပါ ကလလဂဟနံ ပဝိသိံသု။ ဣမိဿာပိ ကန္ဒရာယ မစ္ဆကစ္ဆပါ ကလလဂဟနံ ပဝိသိတွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ နိလီယိံသု။ ကာကာဒယော တုဏ္ဍေန ကောဋ္ဋေတွာ နီဟရိတွာ ခါဒိံသု။
ဗောဓိသတ္တော ဉာတိသံဃဿ တံ ဗျသနံ ဒိသွာ ‘‘ဣမံ တေသံ ဒုက္ခံ ဌပေတွာ မံ အညော မောစေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, သစ္စကိရိယံ ကတွာ
ဒေဝံ ဝဿာပေတွာ ဉာတကေ မရဏဒုက္ခာ မောစေဿာမီ’’တိ ကာဠဝဏ္ဏံ ကဒ္ဒမံ ဒွိဓာ ဝိယူဟိတွာ နိက္ခမိတွာ အဉ္ဇနရုက္ခသာရဃဋိကဝဏ္ဏော မဟာမစ္ဆော သုဓောတလောဟိတင်္ဂမဏိဂုဠသဒိသာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ အာကာသံ ဥလ္လောကေတွာ ပဇ္ဇုန္နဒေဝရာဇဿ သဒ္ဒံ ဒတွာ ‘‘ဘော ပဇ္ဇုန္န, အဟံ ဉာတကေ နိဿာယ ဒုက္ခိတော, တွံ မယိ သီလဝန္တေ ကိလမန္တေ ကသ္မာ ဒေဝံ န ဝဿာပေသိ? မယာ သမာနဇာတိကာနံ ခါဒနဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တဏ္ဍုလပ္ပမာဏမ္ပိ မစ္ဆံ အာဒိံ ကတွာ ခါဒိတပုဗ္ဗော နာမ နတ္ထိ, အညောပိ မေ ပါဏော ဇီဝိတာ န ဝေါရောပိတပုဗ္ဗော, ဣမိနာ သစ္စေန ဒေဝံ ဝဿာပေတွာ ဉာတိသံဃံ မေ ဒုက္ခာ မောစေဟီ’’တိ ဝတွာ ပရိစာရကစေဋကံ အာဏာပေန္တော ဝိယ ပဇ္ဇုန္နဒေဝရာဇာနံ အာလပန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္န, နိဓိံ ကာကဿ နာသယ၊
ကာကံ သောကာယ ရန္ဓေဟိ, မဉ္စ သောကာ ပမောစယာ’’တိ။
တတ္ထ အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္နာတိ ပဇ္ဇုန္နော ဝုစ္စတိ မေဃော, အယံ ပန မေဃဝသေန လဒ္ဓနာမံ ဝဿဝလာဟကဒေဝရာဇာနံ အာလပတိ။ အယံ ကိရဿ အဓိပ္ပါယော – ဒေဝေါ နာမ အနဘိတ္ထနန္တော ဝိဇ္ဇုလတာ အနိစ္ဆာရေန္တော ဝဿန္တောပိ န သောဘတိ, တသ္မာ တွံ အဘိတ္ထနန္တော ဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆာရေန္တော ဝဿာပေဟီတိ။ နိဓိံ ကာကဿ နာသယာတိ ကာကာ ကလလံ ပဝိသိတွာ ဌိတေ မစ္ဆေ တုဏ္ဍေန ကောဋ္ဋေတွာ နီဟရိတွာ ခါဒန္တိ, တသ္မာ တေသံ အန္တောကလလေ မစ္ဆာ ‘‘နိဓီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ, တံ ကာကသံဃဿ နိဓိံ ဒေဝံ ဝဿာပေန္တော ဥဒကေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နာသေဟီတိ။ ကာကံ သောကာယ ရန္ဓေဟီတိ ကာကသံဃော ဣမိဿာ ကန္ဒရာယ ဥဒကေန ပုဏ္ဏာယ မစ္ဆေ အလဘမာနော သောစိဿတိ, တံ ကာကဂဏံ တွံ ဣမံ ကန္ဒရံ ပူရေန္တော သောကာယ ရန္ဓေဟိ, သောကဿတ္ထာယ မစ္ဆဿ အဿာသတ္ထာယ ဒေဝံ ဝဿာပေဟိ။ ယထာ အန္တောနိဇ္ဈာနလက္ခဏံ သောကံ ပါပုဏာတိ, ဧဝံ ကရောဟီတိ အတ္ထော, မဉ္စ သောကာ ပမောစယာတိ ဧတ္ထ စ-ကာရော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော, မဉ္စ မမ ဉာတကေ စ သဗ္ဗေဝ ဣမမှာ မရဏသောကာ မောစေဟီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ပရိစာရကစေဋကံ အာဏာပေန္တော ဝိယ ပဇ္ဇုန္နံ အာလပိတွာ သကလကောသလရဋ္ဌေ မဟာဝဿံ ဝဿာပေတွာ မဟာဇနံ မရဏဒုက္ခာ မောစေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဣဒါနေဝ ဒေဝံ ဝဿာပေတိ, ပုဗ္ဗေ မစ္ဆယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ ဝဿာပေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မစ္ဆဂဏာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, ပဇ္ဇုန္နဒေဝရာဇာ အာနန္ဒော, မစ္ဆရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မစ္ဆဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၇၆] ၆။ အသင်္ကိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသင်္ကိယောမှိ ဂါမမှီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သာဝတ္ထိဝါသိံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သောတာပန္နော အရိယသာဝကော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဧကေန သကဋသတ္ထဝါဟေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဧကသ္မိံ အရညဋ္ဌာနေ သကဋာနိ မောစေတွာ ခန္ဓာဝါရဗန္ဓေ ကတေ သတ္ထဝါဟဿ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ စင်္ကမတိ။ အထတ္တနော ကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ပဉ္စသတာ စောရာ ‘‘ခန္ဓာဝါရံ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’’တိ ဓနုမုဂ္ဂရာဒိဟတ္ထာ တံ ဌာနံ ပရိဝါရယိံသု။ ဥပါသကောပိ စင်္ကမတိယေဝ။ စောရာ နံ ဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါ ဧသ ခန္ဓာဝါရရက္ခကော ဘဝိဿတိ, ဣမဿ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တကာလေ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’’တိ အဇ္ဈောတ္ထရိတုံ အသက္ကောန္တာ တတ္ထ တတ္ထေဝ အဋ္ဌံသု။ သောပိ ဥပါသကော ပဌမယာမေပိ မဇ္ဈိမယာမေပိ ပစ္ဆိမယာမေပိ စင်္ကမန္တောယေဝ အဋ္ဌာသိ။ ပစ္စူသကာလေ ဇာတေ စောရာ ဩကာသံ အလဘန္တာ ဂဟိတေ ပါသာဏမုဂ္ဂရာဒယော ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု။
ဥပါသကောပိ အတ္တနော ကမ္မံ နိဋ္ဌာပေတွာ ပုန သာဝတ္ထိံ အာဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, အတ္တာနံ ရက္ခမာနာ ပရရက္ခကာ ဟောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဥပါသက, အတ္တာနံ ရက္ခန္တော ပရမ္ပိ ရက္ခတိ, ပရံ ရက္ခန္တော အတ္တာနမ္ပိ ရက္ခတီ’’တိ။ သော ‘‘ယာဝ သုဘာသိတဉ္စိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ, အဟံ
ဧကေန သတ္ထဝါဟေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော ရုက္ခမူလေ စင်္ကမန္တော ‘မံ ရက္ခိဿာမီ’တိ သကလသတ္ထံ ရက္ခိ’’န္တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသက, ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာ အတ္တာနံ ရက္ခန္တာ ပရံ ရက္ခိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဇနပဒံ အာဂန္တွာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တော ဧကေန သတ္ထဝါဟေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဧကသ္မိံ အရညဋ္ဌာနေ သတ္ထေ နိဝိဋ္ဌေ သတ္ထတော အဝိဒူရေ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေန္တော အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ စင်္ကမန္တော အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ပဉ္စသတာ စောရာ ‘‘သာယမာသဘတ္တဿ ဘုတ္တကာလေ တံ သကဋသတ္ထံ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’’တိ အာဂန္တွာ ပရိဝါရယိံသု။ တေ တံ တာပသံ ဒိသွာ ‘‘သစေ အယံ အမှေ ပဿိဿတိ, သတ္ထဝါသိကာနံ အာရောစေဿတိ, ဧတဿ နိဒ္ဒူပဂတဝေလာယ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’’တိ တတ္ထေဝ အဋ္ဌံသု။ တာပသော သကလမ္ပိ ရတ္တိံ စင်္ကမိယေဝ။ စောရာ ဩကာသံ အလဘိတွာ ဂဟိတဂဟိတေ မုဂ္ဂရပါသာဏေ ဆဍ္ဍေတွာ သကဋသတ္ထဝါသီနံ သဒ္ဒံ ဒတွာ ‘‘ဘောန္တော, သတ္ထဝါသိနော သစေ ဧသ ရုက္ခမူလေ စင်္ကမနကတာပသော အဇ္ဇ နာဘဝိဿ, သဗ္ဗေ မဟာဝိလောပံ ပတ္တာ အဘဝိဿထ, သွေ တာပသဿ မဟာသက္ကာရံ ကရေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကမိံသု။
တေ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ စောရေဟိ ဆဍ္ဍိတေ မုဂ္ဂရပါသာဏာဒယော ဒိသွာ ဘီတာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌာ ဝေါ စောရာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘အာမာဝုသော, ဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ဧတ္တကေဝေါ စောရေ ဒိသွာ ဘယံ ဝါ သာရဇ္ဇံ ဝါ န ဥပ္ပဇ္ဇီ’’တိ? ဗောဓိသတ္တော ‘‘အာဝုသော စောရေ ဒိသွာ ဘယံ နာမ သဓနဿ ဟောတိ, အဟံ ပန နိဒ္ဓနော, သွာဟံ ကိံ ဘာယိဿာမိ။ မယှဉှိ ဂါမေပိ အရညေပိ ဝသန္တဿ ဘယံ ဝါ သာရဇ္ဇံ ဝါ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသင်္ကိယောမှိ ဂါမမှိ, အရညေ နတ္ထိ မေ ဘယံ၊
ဥဇုမဂ္ဂံ သမာရုဠှော, မေတ္တာယ ကရုဏာယ စာ’’တိ။
တတ္ထ အသင်္ကိယောမှိ ဂါမမှီတိ သင်္ကာယ နိယုတ္တော ပတိဋ္ဌိတောတိ သင်္ကိယော, န သင်္ကိယော အသင်္ကိယော။ အဟံ ဂါမေ ဝသန္တောပိ သင်္ကာယ အပ္ပတိဋ္ဌိတတ္တာ အသင်္ကိယော နိဗ္ဘယော နိရာသင်္ကောတိ ဒီပေတိ။ အရညေတိ ဂါမဂါမူပစာရဝိနိမုတ္တေ ဌာနေ။ ဥဇုမဂ္ဂံ သမာရုဠှော, မေတ္တာယ ကရုဏာယ စာတိ အဟံ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနိကာဟိ မေတ္တာကရုဏာဟိ ကာယဝင်္ကာဒိဝိရဟိတံ ဥဇုံ ဗြဟ္မလောကဂါမိမဂ္ဂံ အာရုဠှောတိ ဝဒတိ။ အထ ဝါ ပရိသုဒ္ဓသီလတာယ ကာယဝစီမနောဝင်္ကဝိရဟိတံ ဥဇုံ ဒေဝလောကမဂ္ဂံ အာရုဠှောမှီတိ ဒဿေတွာ တတော ဥတ္တရိ မေတ္တာယ ကရုဏာယ စ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဥဇုံ ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂမ္ပိ အာရုဠှောမှီတိပိ ဒဿေတိ။ အပရိဟီနဇ္ဈာနဿ ဟိ ဧကန္တေန ဗြဟ္မလောကပရာယဏတ္တာ မေတ္တာကရုဏာဒယော ဥဇုမဂ္ဂါ နာမ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တုဋ္ဌစိတ္တေဟိ တေဟိ မနုဿေဟိ သက္ကတော ပူဇိတော ယာဝဇီဝံ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သတ္ထဝါသိနော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသင်္ကိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၇၇] ၇။ မဟာသုပိနဇာတကဝဏ္ဏနာ
လာဗူနိ သီဒန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သောဠသ မဟာသုပိနေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသံ ကိရ ကောသလမဟာရာဇာ ရတ္တိံ နိဒ္ဒူပဂတော ပစ္ဆိမယာမေ သောဠသ မဟာသုပိနေ ဒိသွာ ဘီတတသိတော ပဗုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဣမေသံ သုပိနာနံ ဒိဋ္ဌတ္တာ ကိံ နု ခေါ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတော သယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နကောဝ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေသိ။
အထ နံ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏပုရောဟိတာ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သုခံ သယိတ္ထ, မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ကုတော မေ အာစရိယာ သုခံ, အဇ္ဇာဟံ ပစ္စူသသမယေ သောဠသ မဟာသုပိနေ ပဿိံ, သောမှိ တေသံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘယပ္ပတ္တော’’တိ။ ‘‘ဝဒေထ, မဟာရာဇ, သုတွာ ဇာနိဿာမာ’’တိ
ဝုတ္တံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဒိဋ္ဌသုပိနေ ကထေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ဣမေသံ ဒိဋ္ဌကာရဏာ ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဟတ္ထေ ဝိဓုနိံသု။ ‘‘ကသ္မာ ဟတ္ထေ ဝိဓုနထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘ကက္ခဠာ, မဟာရာဇ, သုပိနာ’’တိ။ ‘‘ကာ တေသံ နိပ္ဖတ္တိ ဘဝိဿတီ’’တိ? ‘‘ရဇ္ဇန္တရာယော ဇီဝိတန္တရာယော ဘောဂန္တရာယောတိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ အန္တရာယာနံ အညတရော’’တိ။ ‘‘သပ္ပဋိကမ္မာ, အပ္ပဋိကမ္မာ’’တိ? ‘‘ကာမံ ဧတေ သုပိနာ အတိဖရုသတ္တာ အပ္ပဋိကမ္မာ, မယံ ပန တေ သပ္ပဋိကမ္မေ ကရိဿာမ, ဧတေ ပဋိက္ကမာပေတုံ အသက္ကောန္တာနံ အမှာကံ သိက္ခိတဘာဝေါ နာမ ကိံ ကရိဿတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန ကတွာ ပဋိက္ကမာပေဿထာ’’တိ? ‘‘သဗ္ဗစတုက္ကေန ယညံ ယဇိဿာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ဘီတတသိတော ‘‘တေန ဟိ အာစရိယာ မမ ဇီဝိတံ တုမှာကံ ဟတ္ထေ ဟောတု, ခိပ္ပံ မေ သောတ္ထိံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ဗဟုံ ဓနံ လဘိဿာမ, ဗဟုံ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇံ အာဟရာပေဿာမာ’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ‘‘မာ စိန္တယိတ္ထ, မဟာရာဇာ’’တိ ရာဇာနံ သမဿာသေတွာ ရာဇနိဝေသနာ နိက္ခမိတွာ ဗဟိနဂရေ ယညာဝါဋံ ကတွာ ဗဟူ စတုပ္ပဒဂဏေ ထူဏူပနီတေ ကတွာ ပက္ခိဂဏေ သမာဟရိတွာ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တိ။
အထ ခေါ မလ္လိကာ ဒေဝီ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ နု ခေါ, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏာ ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တီ’’တိ? ‘‘သုခိတာ, တွံ ဘဒ္ဒေ, အမှာကံ ကဏ္ဏမူလေ အာသီဝိသံ စရန္တံ န ဇာနာသီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဧတံ, မဟာရာဇာ’’တိ? မယာ ဧဝရူပါ ဒုဿုပိနာ ဒိဋ္ဌာ, ဗြာဟ္မဏာ ‘‘တိဏ္ဏံ အန္တရာယာနံ အညတရော ပညာယတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘‘တေသံ ပဋိဃာတာယ ယညံ ယဇိဿာမာ’တိ ဝတွာ ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ, မဟာရာဇ, သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဗြာဟ္မဏော သုပိနပဋိကမ္မံ ပုစ္ဆိတော’’တိ? ‘‘ကတရော ပနေသ, ဘဒ္ဒေ, သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဗြာဟ္မဏော’’တိ။ ‘‘သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ သဗ္ဗညုံ ဝိသုဒ္ဓံ နိက္ကိလေသံ မဟာဗြာဟ္မဏံ န ဇာနာသိ။ သော ဟိ ဘဂဝါ သုပိနန္တရံ ဇာနေယျ, ဂစ္ဆ တွံ ပုစ္ဆ တံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဒေဝီ’’တိ ရာဇာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။
သတ္ထာ မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, မဟာရာဇ, အတိပ္ပဂေါဝ အာဂတောသီ’’တိ အာဟ။ အဟံ, ဘန္တေ, ပစ္စူသသမယေ သောဠသ မဟာသုပိနေ ဒိသွာ ဘီတော ဗြာဟ္မဏာနံ အာရောစေသိံ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ကက္ခဠာ,
မဟာရာဇ, သုပိနာ, ဧတေသံ ပဋိဃာတတ္ထာယ သဗ္ဗစတုက္ကေန ယညံ ယဇိဿာမာ’’တိ ယညံ သဇ္ဇေန္တိ, ဗဟူ ပါဏာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ, တုမှေ စ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလာ, အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ ဥပါဒါယ နတ္ထိ သော ဉေယျဓမ္မော, ယော ဝေါ ဉာဏမုခေ အာပါထံ နာဂစ္ဆတိ။ ‘‘ဧတေသံ မေ သုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တိံ ကထေထ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, မဟာရာဇ, သဒေဝကေ လောကေ မံ ဌပေတွာ အညော ဧတေသံ သုပိနာနံ အန္တရံ ဝါ နိပ္ဖတ္တိံ ဝါ ဇာနိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, အဟံ တေ ကထေဿာမိ, အပိစ ခေါ တွံ ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌနိယာမေနေဝ သုပိနေ ကထေဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ရာဇာ ဒိဋ္ဌနိယာမေနေဝ ကထေန္တော –
‘‘ဥသဘာ ရုက္ခာ ဂါဝိယော ဂဝါ စ,
အဿော ကံသော သိင်္ဂါလီ စ ကုမ္ဘော၊
ပေါက္ခရဏီ စ အပါကစန္ဒနံ။
‘‘လာဗူနိ သီဒန္တိ သိလာ ပ္လဝန္တိ, မဏ္ဍူကိယော ကဏှသပ္ပေ ဂိလန္တိ၊
ကာကံ သုဝဏ္ဏာ ပရိဝါရယန္တိ, တသာ ဝကာ ဧဠကာနံ ဘယာ ဟီ’’တိ။ –
ဣမံ မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ကထေသိ။
(၁) အဟံ, ဘန္တေ, ဧကံ တာဝ သုပိနံ ဧဝံ အဒ္ဒသံ – စတ္တာရော အဉ္ဇနဝဏ္ဏာ ကာဠဥသဘာ ‘‘ယုဇ္ဈိဿာမာ’’တိ စတူဟိ ဒိသာဟိ ရာဇင်္ဂဏံ အာဂန္တွာ ‘‘ဥသဘယုဒ္ဓံ ပဿိဿာမာ’’တိ မဟာဇနေ သန္နိပတိတေ ယုဇ္ဈနာကာရံ ဒဿေတွာ နဒိတွာ ဂဇ္ဇိတွာ အယုဇ္ဈိတွာဝ ပဋိက္ကန္တာ။ ဣမံ ပဌမံ သုပိနံ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ‘‘မဟာရာဇ, ဣမဿ ဝိပါကော နေဝ တဝ, န မမ ကာလေ ဘဝိဿတိ, အနာဂတေ ပန အဓမ္မိကာနံ ကပဏရာဇူနံ အဓမ္မိကာနဉ္စ မနုဿာနံ ကာလေ လောကေ ဝိပရိဝတ္တမာနေ ကုသလေ ဩဿန္နေ, အကုသလေ ဥဿန္နေ, လောကဿ ပရိဟာယနကာလေ ဒေဝေါ န သမ္မာ ဝဿိဿတိ, မေဃပါဒါ ပစ္ဆိဇ္ဇိဿန္တိ, သဿာနိ မိလာယိဿန္တိ, ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဘဝိဿတိ, ဝဿိတုကာမာ ဝိယ စတူဟိ ဒိသာဟိ မေဃာ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဣတ္ထိကာဟိ အာတပေ ပတ္ထဋာနံ ဝီဟိအာဒီနံ တေမနဘယေန အန္တောပဝေသိတကာလေ ပုရိသေသု ကုဒ္ဒါလပိဋကဟတ္ထေသု အာဠိဗန္ဓနတ္ထာယ နိက္ခန္တေသု
ဝဿနာကာရံ ဒဿေတွာ ဂဇ္ဇိတွာ ဝိဇ္ဇုလတာ နိစ္ဆာရေတွာ တေ ဥသဘာ ဝိယ အယုဇ္ဈိတွာ အဝဿိတွာဝ ပလာယိဿန္တိ။ အယမေတဿ ဝိပါကော။ တုယှံ ပန တပ္ပစ္စယာ ကောစိ အန္တရာယော နတ္ထိ, အနာဂတံ အာရဗ္ဘ ဒိဋ္ဌော သုပိနော ဧသ, ဗြာဟ္မဏာ ပန အတ္တနော ဇီဝိတဝုတ္တိံ နိဿာယ ကထယိံသူ’’တိ ဧဝံ သတ္ထာ သုပိနဿ နိပ္ဖတ္တိံ ကထေတွာ အာဟ ‘‘ဒုတိယံ ကထေဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။
(၂) ဒုတိယာဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ အဒ္ဒသံ – ခုဒ္ဒကာ ရုက္ခာ စေဝ ဂစ္ဆာ စ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ ဝိဒတ္ထိမတ္တမ္ပိ ရတနမတ္တမ္ပိ အနုဂ္ဂန္တွာဝ ပုပ္ဖန္တိ စေဝ ဖလန္တိ စ။ ဣမံ ဒုတိယံ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? မဟာရာဇ, ဣမဿာပိ ဝိပါကော လောကဿ ပရိဟာယနကာလေ မနုဿာနံ ပရိတ္တာယုကကာလေ ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ သတ္တာ တိဗ္ဗရာဂါ ဘဝိဿန္တိ, အသမ္ပတ္တဝယာဝ ကုမာရိယော ပုရိသန္တရံ ဂန္တွာ ဥတုနိယော စေဝ ဂဗ္ဘိနိယော စ ဟုတွာ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိဿန္တိ။ ခုဒ္ဒကရုက္ခာနံ ပုပ္ဖံ ဝိယ ဟိ တာသံ ဥတုနိဘာဝေါ, ဖလံ ဝိယ စ ပုတ္တဓီတရော ဘဝိဿန္တိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, တတိယံ ကထေဟိ, မဟာရာဇာတိ။
(၃) ဂါဝိယော, ဘန္တေ, တဒဟုဇာတာနံ ဝစ္ဆကာနံ ခီရံ ပိဝန္တိယော အဒ္ဒသံ။ အယံ မေ တတိယော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ ဝိပါကော အနာဂတေ ဧဝ မနုဿာနံ ဇေဋ္ဌာပစာယိကကမ္မဿ နဋ္ဌကာလေ ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ သတ္တာ မာတာပိတူသု ဝါ သဿုသသုရေသု ဝါ လဇ္ဇံ အနုပဋ္ဌာပေတွာ သယမေဝ ကုဋုမ္ဗံ သံဝိဒဟန္တာဝ ဃာသစ္ဆာဒနမတ္တမ္ပိ မဟလ္လကာနံ ဒါတုကာမာ ဒဿန္တိ, အဒါတုကာမာ န ဒဿန္တိ။ မဟလ္လကာ အနာထာ အသယံဝသီ ဒါရကေ အာရာဓေတွာ ဇီဝိဿန္တိ တဒဟုဇာတာနံ ဝစ္ဆကာနံ ခီရံ ပိဝန္တိယော မဟာဂါဝိယော ဝိယ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, စတုတ္ထံ ကထေဟိ, မဟာရာဇာတိ။
(၄) ဓုရဝါဟေ, ဘန္တေ, အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပန္နေ မဟာဂေါဏေယုဂပရမ္ပရာယ အယောဇေတွာ တရုဏေ ဂေါဒမ္မေ ဓုရေ ယောဇေန္တေ အဒ္ဒသံ။ တေ ဓုရံ ဝဟိတုံ အသက္ကောန္တာ ဆဍ္ဍေတွာ အဋ္ဌံသု, သကဋာနိ နပ္ပဝဋ္ဋိံသု။ အယံ မေ စတုတ္ထော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ
ဝိပါကော အနာဂတေ ဧဝ အဓမ္မိကရာဇူနံ ကာလေ ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ အဓမ္မိကကပဏရာဇာနော ပဏ္ဍိတာနံ ပဝေဏိကုသလာနံ ကမ္မံ နိတ္ထရဏသမတ္ထာနံ မဟာမတ္တာနံ ယသံ န ဒဿန္တိ။ ဓမ္မသဘာယံ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေပိ ပဏ္ဍိတေ ဝေါဟာရကုသလေ မဟလ္လကေ အမစ္စေ န ဌပေဿန္တိ, တဗ္ဗိပရီတာနံ ပန တရုဏတရုဏာနံ ယသံ ဒဿန္တိ, တထာရူပေ ဧဝ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ ဌပေဿန္တိ, တေ ရာဇကမ္မာနိ စေဝ ယုတ္တာယုတ္တဉ္စ အဇာနန္တာ နေဝ တံ ယသံ ဥက္ခိပိတုံ သက္ခိဿန္တိ, န ရာဇကမ္မာနိ နိတ္ထရိတုံ။ တေ အသက္ကောန္တာ ကမ္မဓုရံ ဆဍ္ဍေဿန္တိ, မဟလ္လကာပိ ပဏ္ဍိတာမစ္စာ ယသံ အလဘန္တာ ကိစ္စာနိ နိတ္ထရိတုံ သမတ္ထာပိ ‘‘ကိံ အမှာကံ ဧတေဟိ, မယံ ဗာဟိရကာ ဇာတာ, အဗ္ဘန္တရိကာ တရုဏဒါရကာ ဇာနိဿန္တီ’’တိ ဥပ္ပန္နာနိ ကမ္မာနိ န ကရိဿန္တိ, ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ တေသံ ရာဇူနံ ဟာနိယေဝ ဘဝိဿတိ, ဓုရံ ဝဟိတုံ အသမတ္ထာနံ ဝစ္ဆဒမ္မာနံ ဓုရေ ယောဇိတကာလော ဝိယ, ဓုရဝါဟာနဉ္စ မဟာဂေါဏာနံ ယုဂပရမ္ပရာယ အယောဇိတကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ပဉ္စမံ ကထေဟိ, မဟာရာဇာတိ။
(၅) ဘန္တေ, ဧကံ ဥဘတောမုခံ အဿံ အဒ္ဒသံ, တဿ ဒွီသု ပဿေသု ယဝသံ ဒေန္တိ, သော ဒွီဟိ မုခေဟိ ခါဒတိ။ အယံ မေ ပဉ္စမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေ အဓမ္မိကရာဇကာလေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ အဓမ္မိကာ ဗာလရာဇာနော အဓမ္မိကေ လောလမနုဿေ ဝိနိစ္ဆယေ ဌပေဿန္တိ, တေ ပါပပုညေသု အနာဒရာ ဗာလာ သဘာယံ နိသီဒိတွာ ဝိနိစ္ဆယံ ဒေန္တာ ဥဘိန္နမ္ပိ အတ္ထပစ္စတ္ထိကာနံ ဟတ္ထတော လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ခါဒိဿန္တိ အဿော ဝိယ ဒွီဟိ မုခေဟိ ယဝသံ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ဆဋ္ဌံ ကထေဟိ, မဟာရာဇာတိ။
(၆) ဘန္တေ, မဟာဇနော သတသဟဿဂ္ဃနိကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ‘‘ဣဓ ပဿာဝံ ကရောဟီ’’တိ ဧကဿ ဇရသိင်္ဂါလဿ ဥပနာမေသိ, တံ တတ္ထ ပဿာဝံ ကရောန္တံ အဒ္ဒသံ။ အယံ မေ ဆဋ္ဌော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ ဝိပါကော အနာဂတေယေဝ ဘဝိဿတိ။
အနာဂတသ္မိဉှိ အဓမ္မိကာ ဝိဇာတိရာဇာနော ဇာတိသမ္ပန္နာနံ ကုလပုတ္တာနံ အာသင်္ကာယ ယသံ န ဒဿန္တိ, အကုလီနာနံယေဝ ဒဿန္တိ။ ဧဝံ မဟာကုလာနိ ဒုဂ္ဂတာနိ ဘဝိဿန္တိ, လာမကကုလာနိ ဣဿရာနိ။ တေ စ ကုလီနပုရိသာ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တာ ‘‘ဣမေ နိဿာယ ဇီဝိဿာမာ’’တိ အကုလီနာနံ ဓီတရော ဒဿန္တိ, ဣတိ တာသံ ကုလဓီတာနံ အကုလီနေဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသော ဇရသိင်္ဂါလဿ သုဝဏ္ဏပါတိယံ ပဿာဝကရဏသဒိသော ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, သတ္တမံ ကထေဟီတိ။
(၇) ဘန္တေ, ဧကော ပုရိသော ရဇ္ဇုံ ဝဋ္ဋေတွာ ဝဋ္ဋေတွာ ပါဒမူလေ နိက္ခိပတိ, တေန နိသိန္နပီဌဿ ဟေဋ္ဌာ သယိတာ ဧကာ ဆာတသိင်္ဂါလီ တဿ အဇာနန္တဿေဝ တံ ခါဒတိ, ဧဝါဟံ အဒ္ဒသံ။ အယံ မေ သတ္တမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ ဣတ္ထိယော ပုရိသလောလာ သုရာလောလာ အလင်္ကာရလောလာ ဝိသိခါလောလာ အာမိသလောလာ ဘဝိဿန္တိ ဒုဿီလာ ဒုရာစာရာ, တာ သာမိကေဟိ ကသိဂေါရက္ခာဒီနိ ကမ္မာနိ ကတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန သမ္ဘတံ ဓနံ ဇာရေဟိ သဒ္ဓိံ သုရံ ပိဝန္တိယော မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရယမာနာ အန္တောဂေဟေ အစ္စာယိကမ္ပိ ကိစ္စံ အနောလောကေတွာ ဂေဟေ ပရိက္ခေပဿ ဥပရိဘာဂေနပိ ဆိဒ္ဒဋ္ဌာနေဟိပိ ဇာရေ ဥပဓာရယမာနာ သွေ ဝပိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဗီဇမ္ပိ ကောဋ္ဋေတွာ ယာဂုဘတ္တခဇ္ဇကာဒီနိ သမ္ပာဒေတွာ ခါဒမာနာ ဝိလုမ္ပိဿန္တိ ဟေဋ္ဌာပီဌကေ နိပန္နဆာတသိင်္ဂါလီ ဝိယ ဝဋ္ဋေတွာ ဝဋ္ဋေတွာ ပါဒမူလေ နိက္ခိတ္တရဇ္ဇုံ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, အဋ္ဌမံ ကထေဟီတိ။
(၈) ဘန္တေ, ရာဇဒွါရေ ဗဟူဟိ တုစ္ဆကုမ္ဘေဟိ ပရိဝါရေတွာ ဌပိတံ ဧကံ မဟန္တံ ပူရိတကုမ္ဘံ အဒ္ဒသံ။ စတ္တာရောပိ ပန ဝဏ္ဏာ စတူဟိ ဒိသာဟိ စတူဟိ အနုဒိသာဟိ စ ဃဋေဟိ ဥဒကံ အာဟရိတွာ အာဟရိတွာ ပူရိတကုမ္ဘမေဝ ပူရေန္တိ, ပူရိတပူရိတံ ဥဒကံ ဥတ္တရိတွာ ပလာယတိ, တေပိ ပုနပ္ပုနံ တတ္ထေဝ ဥဒကံ အာသိဉ္စန္တိ, တုစ္ဆကုမ္ဘေ ပန ဩလောကေန္တာပိ နတ္ထိ။ အယံ မေ အဋ္ဌမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ လောကော ပရိဟာယိဿတိ,
ရဋ္ဌံ နိရောဇံ ဘဝိဿတိ, ရာဇာနော ဒုဂ္ဂတာ ကပဏာ ဘဝိဿန္တိ။ ယော ဣဿရော ဘဝိဿတိ, တဿ ဘဏ္ဍာဂါရေ သတသဟဿမတ္တာ ကဟာပဏာ ဘဝိဿန္တိ, တေ ဧဝံ ဒုဂ္ဂတာ သဗ္ဗေ ဇာနပဒေ အတ္တနောဝ ကမ္မေ ကာရေဿန္တိ, ဥပဒ္ဒုတာ မနုဿာ သကေ ကမ္မန္တေ ဆဍ္ဍေတွာ ရာဇူနညေဝ အတ္ထာယ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏာနိ ဝပန္တာ ရက္ခန္တာ လာယန္တာ မဒ္ဒန္တာ ပဝေသေန္တာ ဥစ္ဆုခေတ္တာနိ ကရောန္တာ ယန္တာနိ ကရောန္တာ ယန္တာနိ ဝါဟေန္တာ ဖာဏိတာဒီနိ ပစန္တာ ပုပ္ဖါရာမေ စ ဖလာရာမေ စ ကရောန္တာ တတ္ထ တတ္ထ နိပ္ဖန္နာနိ ပုဗ္ဗဏ္ဏာဒီနိ အာဟရိတွာ ရညော ကောဋ္ဌာဂါရမေဝ ပူရေဿန္တိ, အတ္တနော ဂေဟေသု တုစ္ဆကောဋ္ဌေ ဩလောကေန္တာပိ န ဘဝိဿန္တိ, တုစ္ဆကုမ္ဘေ အနောလောကေတွာ ပူရိတကုမ္ဘေ ပူရဏသဒိသမေဝ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, နဝမံ ကထေဟီတိ။
(၉) ဘန္တေ, ဧကံ ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နံ ဂမ္ဘီရံ သဗ္ဗတော တိတ္ထံ ပေါက္ခရဏိံ အဒ္ဒသံ။ သမန္တတော ဒွိပဒစတုပ္ပဒါ ဩတရိတွာ တတ္ထ ပါနီယံ ပိဝန္တိ။ တဿာ မဇ္ဈေ ဂမ္ဘီရဋ္ဌာနေ ဥဒကံ အာဝိလံ, တီရပ္ပဒေသေသု ဒွိပဒစတုပ္ပဒါနံ အက္ကမဋ္ဌာနေ အစ္ဆံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ။ ဧဝါဟံ အဒ္ဒသံ။ အယံ မေ နဝမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ ရာဇာနော အဓမ္မိကာ ဘဝိဿန္တိ, ဆန္ဒာဒိဝသေန အဂတိံ ဂစ္ဆန္တာ ရဇ္ဇံ ကာရေဿန္တိ, ဓမ္မေန ဝိနိစ္ဆယံ နာမ န ဒဿန္တိ, လဉ္ဇဝိတ္တကာ ဘဝိဿန္တိ ဓနလောလာ, ရဋ္ဌဝါသိကေသု နေသံ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယာ နာမ န ဘဝိဿန္တိ, ကက္ခဠာ ဖရုသာ ဥစ္ဆုယန္တေ ဥစ္ဆုဂဏ္ဌိကာ ဝိယ မနုဿေ ပီဠေန္တာ နာနပ္ပကာရေန ဗလိံ ဥပ္ပါဒေန္တာ ဓနံ ဂဏှိဿန္တိ။ မနုဿာ ဗလိပီဠိတာ ကိဉ္စိ ဒါတုံ အသက္ကောန္တာ ဂါမနိဂမာဒယော ဆဍ္ဍေတွာ ပစ္စန္တံ ဂန္တွာ ဝါသံ ကပ္ပေဿန္တိ, မဇ္ဈိမဇနပဒေါ သုညော ဘဝိဿတိ, ပစ္စန္တော ဃနဝါသော သေယျထာပိ ပေါက္ခရဏိယာ မဇ္ဈေ ဥဒကံ အာဝိလံ ပရိယန္တေ ဝိပ္ပသန္နံ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ဒသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၀) ဘန္တေ, ဧကိဿာယေဝ ကုမ္ဘိယာ ပစ္စမာနံ ဩဒနံ အပါကံ အဒ္ဒသံ ‘‘အပါက’’န္တိ ဝိစာရေတွာ ဝိဘဇိတွာ ဌပိတံ ဝိယ တီဟာကာရေဟိ ပစ္စမာနံ,
ဧကသ္မိံ ပဿေ အတိကိလိန္နော ဟောတိ, ဧကသ္မိံ ဥတ္တဏ္ဍုလော, ဧကသ္မိံ သုပက္ကောတိ။ အယံ မေ ဒသမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ ရာဇာနော အဓမ္မိကာ ဘဝိဿန္တိ, တေသု အဓမ္မိကေသု ရာဇယုတ္တာပိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာပိ နေဂမဇာနပဒါပီတိ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗေ မနုဿာ အဓမ္မိကာ ဘဝိဿန္တိ, တတော တေသံ အာရက္ခဒေဝတာ, ဗလိပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဒေဝတာ, ရုက္ခဒေဝတာ, အာကာသဋ္ဌဒေဝတာတိ ဧဝံ ဒေဝတာပိ အဓမ္မိကာ ဘဝိဿန္တိ။ အဓမ္မိကရာဇူနဉ္စ ရဇ္ဇေ ဝါတာ ဝိသမာ ခရာ ဝါယိဿန္တိ, တေ အာကာသဋ္ဌဝိမာနာနိ ကမ္ပေဿန္တိ, တေသု ကမ္ပိတေသု ဒေဝတာ ကုပိတာ ဒေဝံ ဝဿိတုံ န ဒဿန္တိ, ဝဿမာနောပိ သကလရဋ္ဌေ ဧကပ္ပဟာရေန န ဝဿိဿတိ, ဝဿမာနောပိ သဗ္ဗတ္ထ ကသိကမ္မဿ ဝါ ဝပ္ပကမ္မဿ ဝါ ဥပကာရကော ဟုတွာ န ဝဿိဿတိ။ ယထာ စ ရဋ္ဌေ, ဧဝံ ဇနပဒေပိ ဂါမေပိ ဧကတဠာကေပိ ဧကသရေပိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ န ဝဿိဿတိ, တဠာကဿ ဥပရိဘာဂေ ဝဿန္တော ဟေဋ္ဌာဘာဂေ န ဝဿိဿတိ, ဟေဋ္ဌာ ဝဿန္တော ဥပရိ န ဝဿိဿတိ။ ဧကသ္မိံ ဘာဂေ သဿံ အတိဝဿေန နဿိဿတိ, ဧကသ္မိံ အဝဿနေန မိလာယိဿတိ, ဧကသ္မိံ သမ္မာ ဝဿမာနော သမ္ပာဒေဿတိ။ ဧဝံ ဧကဿ ရညော ရဇ္ဇေ ဝုတ္တသဿာ တိပ္ပကာရာ ဘဝိဿန္တိ ဧကကုမ္ဘိယာ ဩဒနော ဝိယ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ဧကာဒသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၁) ဘန္တေ, သတသဟဿဂ္ဃနိကံ စန္ဒနသာရံ ပူတိတက္ကေန ဝိက္ကိဏန္တေ အဒ္ဒသံ။ အယံ မေ ဧကာဒသမော သုပိနော, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေယေဝ မယှံ သာသနေ ပရိဟာယန္တေ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ ပစ္စယလောလာ အလဇ္ဇီ ဘိက္ခူ ဗဟူ ဘဝိဿန္တိ, တေ မယာ ပစ္စယလောလုပ္ပံ နိမ္မထေတွာ ကထိတဓမ္မဒေသနံ စီဝရာဒိစတုပစ္စယဟေတု ပရေသံ ဒေသေဿန္တိ, ပစ္စယေဟိ မုစ္ဆိတာ နိဿရဏပက္ခေ ဌိတာ နိဗ္ဗာနာဘိမုခံ ကတွာ ဒေသေတုံ န သက္ခိဿန္တိ, ကေဝလံ ‘‘ပဒဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိဉ္စေဝ မဓုရသဒ္ဒဉ္စ သုတွာ မဟဂ္ဃါနိ စီဝရာဒီနိ ဒဿန္တိ’’ ဣစ္စေဝံ ဒေသေဿန္တိ။
အပရေ အန္တရဝီထိစတုက္ကရာဇဒွါရာဒီသု နိသီဒိတွာ ကဟာပဏအဍ္ဎကဟာပဏပါဒမာသကရူပါဒီနိပိ နိဿာယ ဒေသေဿန္တိ။ ဣတိ မယာ နိဗ္ဗာနဂ္ဃနကံ ကတွာ ဒေသိတံ ဓမ္မံ စတုပစ္စယတ္ထာယ စေဝ ကဟာပဏဍ္ဎကဟာပဏာဒီနံ အတ္ထာယ စ ဝိက္ကိဏိတွာ ဒေသေန္တာ သတသဟဿဂ္ဃနကံ စန္ဒနသာရံ ပူတိတက္ကေန ဝိက္ကိဏန္တာ ဝိယ ဘဝိဿန္တိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ဒွါဒသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၂) ဘန္တေ, တုစ္ဆလာဗူနိ ဥဒကေ သီဒန္တာနိ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿပိ အနာဂတေ အဓမ္မိကရာဇကာလေ လောကေ ဝိပရိဝတ္တန္တေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ တဒါ ဟိ ရာဇာနော ဇာတိသမ္ပန္နာနံ ကုလပုတ္တာနံ ယသံ န ဒဿန္တိ, အကုလီနာနံယေဝ ဒဿန္တိ, တေ ဣဿရာ ဘဝိဿန္တိ, ဣတရေ ဒလိဒ္ဒါ။ ရာဇသမ္မုခေပိ ရာဇဒွါရေပိ အမစ္စသမ္မုခေပိ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေပိ တုစ္ဆလာဗုသဒိသာနံ အကုလီနာနံယေဝ ကထာ ဩသီဒိတွာ ဌိတာ ဝိယ နိစ္စလာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ ဘဝိဿတိ။ သံဃသန္နိပါတေသုပိ သံဃကမ္မဂဏကမ္မဋ္ဌာနေသု စေဝ ပတ္တစီဝရပရိဝေဏာဒိဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေသု စ ဒုဿီလာနံ ပါပပုဂ္ဂလာနံယေဝ ကထာ နိယျာနိကာ ဘဝိဿတိ, န လဇ္ဇိဘိက္ခူနန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ တုစ္ဆလာဗုသီဒနကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, တေရသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၃) ဘန္တေ, မဟန္တမဟန္တာ ကူဋာဂါရပ္ပမာဏာ ဃနသိလာ နာဝါ ဝိယ ဥဒကေ ပ္လဝမာနာ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿပိ တာဒိသေယေဝ ကာလေ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ တဒါ ဟိ အဓမ္မိကရာဇာနော အကုလီနာနံ ယသံ ဒဿန္တိ, တေ ဣဿရာ ဘဝိဿန္တိ, ကုလီနာ ဒုဂ္ဂတာ။ တေသု န ကေစိ ဂါရဝံ ကရိဿန္တိ, ဣတရေသုယေဝ ကရိဿန္တိ။ ရာဇသမ္မုခေ ဝါ အမစ္စသမ္မုခေ ဝါ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ ဝါ ဝိနိစ္ဆယကုသလာနံ ဃနသိလာသဒိသာနံ ကုလပုတ္တာနံ ကထာ န ဩဂါဟိတွာ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ။ တေသု ကထေန္တေသု ‘‘ကိံ ဣမေ ကထေန္တီ’’တိ ဣတရေ ပရိဟာသမေဝ ကရိဿန္တိ။ ဘိက္ခုသန္နိပါတေသုပိ ဝုတ္တပ္ပကာရေသု ဌာနေသု နေဝ ပေသလေ ဘိက္ခူ ဂရုကာတဗ္ဗေ မညိဿန္တိ, နာပိ တေသံ ကထာ ပရိယောဂါဟိတွာ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ, သိလာနံ ပ္လဝနကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, စုဒ္ဒသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၄) ဘန္တေ, ခုဒ္ဒကမဓုကပုပ္ဖပ္ပမာဏာ မဏ္ဍူကိယော မဟန္တမဟန္တေ ကဏှသပ္ပေ ဝေဂေန အနုဗန္ဓိတွာ ဥပ္ပလနာဠေ ဝိယ ဆိန္ဒိတွာ ဆိန္ဒိတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ဂိလန္တိယော အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿပိ လောကေ ပရိဟာယန္တေ အနာဂတေ ဧဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ တဒါ ဟိ မနုဿာ တိဗ္ဗရာဂဇာတိကာ ကိလေသာနုဝတ္တကာ ဟုတွာ တရုဏတရုဏာနံ အတ္တနော ဘရိယာနံ ဝသေ ဝတ္တိဿန္တိ, ဂေဟေ ဒါသကမ္မကရာဒယောပိ ဂေါမဟိံသာဒယောပိ ဟိရညသုဝဏ္ဏမ္ပိ သဗ္ဗံ တာသညေဝ အာယတ္တံ ဘဝိဿတိ။ ‘‘အသုကံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဝါ ပရိစ္ဆဒါဒိဇာတံ ဝါ ကဟ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယတ္ထ ဝါ တတ္ထ ဝါ ဟောတု, ကိံ တုယှိမိနာ ဗျာပါရေန, တွံ မယှံ ဃရေ သန္တံ ဝါ အသန္တံ ဝါ ဇာနိတုကာမော ဇာတော’’တိ ဝတွာ နာနပ္ပကာရေဟိ အက္ကောသိတွာ မုခသတ္တီဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ဒါသစေဋကေ ဝိယ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ အတ္တနော ဣဿရိယံ ပဝတ္တေဿန္တိ။ ဧဝံ မဓုကပုပ္ဖပ္ပမာဏာနံ မဏ္ဍူကပေါတိကာနံ အာသီဝိသေ ကဏှသပ္ပေ ဂိလနကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ပန္နရသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၅) ဘန္တေ, ဒသဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတံ ဂါမဂေါစရံ ကာကံ ကဉ္စနဝဏ္ဏတာယ ‘‘သုဝဏ္ဏာ’’တိ လဒ္ဓနာမေ သုဝဏ္ဏရာဇဟံသေ ပရိဝါရေန္တေ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿာပိ အနာဂတေ ဒုဗ္ဗလရာဇကာလေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ အနာဂတသ္မိဉှိ ရာဇာနော ဟတ္ထိသိပ္ပါဒီသု အကုသလာ ယုဒ္ဓေသု အဝိသာရဒါ ဘဝိဿန္တိ, တေ အတ္တနော ရဇ္ဇဝိပတ္တိံ အာသင်္ကမာနာ သမာနဇာတိကာနံ ကုလပုတ္တာနံ ဣဿရိယံ အဒတွာ အတ္တနော ပါဒမူလိကနှာပကကပ္ပကာဒီနံ ဒဿန္တိ, ဇာတိဂေါတ္တသမ္ပန္နာ ကုလပုတ္တာ ရာဇကုလေ ပတိဋ္ဌံ အလဘမာနာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတုံ အသမတ္ထာ ဟုတွာ ဣဿရိယေ ဌိတေ ဇာတိဂေါတ္တဟီနေ အကုလီနေ ဥပဋ္ဌဟန္တာ ဝိစရိဿန္တိ, သုဝဏ္ဏရာဇဟံသေဟိ ကာကဿ ပရိဝါရိတကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ, သောဠသမံ ကထေဟီတိ။
(၁၆) ဘန္တေ, ပုဗ္ဗေ ဒီပိနော ဧဠကေ ခါဒန္တိ, အဟံ ပန ဧဠကေ ဒီပိနော အနုဗန္ဓိတွာ မုရုမုရူတိ ခါဒန္တေ အဒ္ဒသံ။ အထညေ တသာ ဝကာ ဧဠကေ ဒူရတောဝ ဒိသွာ တသိတာ တာသပ္ပတ္တာ ဟုတွာ ဧဠကာနံ ဘယာပလာယိတွာ
ဂုမ္ဗဂဟနာဒီနိ ပဝိသိတွာ နိလီယိံသု, ဧဝါဟံ အဒ္ဒသံ, ဣမဿ ကော ဝိပါကောတိ? ဣမဿပိ အနာဂတေ အဓမ္မိကရာဇကာလေယေဝ ဝိပါကော ဘဝိဿတိ။ တဒါ ဟိ အကုလီနာ ရာဇဝလ္လဘာ ဣဿရာ ဘဝိဿန္တိ, ကုလီနာ အပညာတာ ဒုဂ္ဂတာ။ တေ ရာဇဝလ္လဘာ ရာဇာနံ အတ္တနော ကထံ ဂါဟာပေတွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနာဒီသု ဗလဝန္တော ဟုတွာ ကုလီနာနံ ပဝေဏိအာဂတာနိ ခေတ္တဝတ္ထာဒီနိ ‘‘အမှာကံ သန္တကာနိ ဧတာနီ’’တိ အဘိယုဉ္ဇိတွာ တေသု ‘‘န တုမှာကံ, အမှာက’’န္တိ အာဂန္တွာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနာဒီသု ဝိဝဒန္တေသု ဝေတ္တလတာဒီဟိ ပဟရာပေတွာ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ အပကဍ္ဎာပေတွာ ‘‘အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာထ, အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဝဒထ, ဣဒါနိ ဝေါ ရညော ကထေတွာ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒနာဒီနိ ကာရေဿာမာ’’တိ သန္တဇ္ဇေဿန္တိ။ တေ တေသံ ဘယေန အတ္တနော သန္တကာနိ ဝတ္ထူနိ ‘‘တုမှာကံယေဝေတာနိ ဂဏှထာ’’တိ နိယျာဒေတွာ အတ္တနော ဂေဟာနိ ပဝိသိတွာ ဘီတာ နိပဇ္ဇိဿန္တိ။ ပါပဘိက္ခူပိ ပေသလေ ဘိက္ခူ ယထာရုစိ ဝိဟေဌေဿန္တိ, တေ ပေသလာ ဘိက္ခူ ပဋိသရဏံ အလဘမာနာ အရညံ ပဝိသိတွာ ဂဟနဋ္ဌာနေသု နိလီယိဿန္တိ။ ဧဝံ ဟီနဇစ္စေဟိ စေဝ ပါပဘိက္ခူဟိ စ ဥပဒ္ဒုတာနံ ဇာတိမန္တကုလပုတ္တာနဉ္စေဝ ပေသလဘိက္ခူနဉ္စ ဧဠကာနံ ဘယေန တသဝကာနံ ပလာယနကာလော ဝိယ ဘဝိဿတိ။ ဣတောနိဒါနမ္ပိ တေ ဘယံ နတ္ထိ။ အယမ္ပိ ဟိ သုပိနော အနာဂတံယေဝ အာရဗ္ဘ ဒိဋ္ဌော။ ဗြာဟ္မဏာ ပန န ဓမ္မသုဓမ္မတာယ တယိ သိနေဟေန ကထယိံသု, ‘‘ဗဟုဓနံ လဘိဿာမာ’’တိ အာမိသာပေက္ခတာယ ဇီဝိတဝုတ္တိံ နိဿာယ ကထယိံသူတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ သောဠသန္နံ မဟာသုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တိံ ကထေတွာ ‘‘န ခေါ, မဟာရာဇ, ဧတရဟိ တွညေဝ ဣမေ သုပိနေ အဒ္ဒသ, ပေါရာဏကရာဇာနောပိ အဒ္ဒသံသု။ ဗြာဟ္မဏာပိ နေသံ ဧဝမေဝ ဣမေ သုပိနေ ဂဟေတွာ ယညမတ္ထကေ ခိပိံသု, တတော ပဏ္ဍိတေဟိ ဒိန္နနယေန ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိံသု။ ပေါရာဏကာ ပဏ္ဍိတာပိ နေသံ ဣမေ သုပိနေ ကထေန္တာ ဣမိနာဝ နိယာမေန ကထေသု’’န္တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ
စေဝ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဝိဟရတိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ဣမိနာဝ နိယာမေန ဣမေ သုပိနေ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမေဝ ယညံ ယဇိတုံ အာရဘိံသု။ တေသု ပုရောဟိတဿ အန္တေဝါသိကမာဏဝေါ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော အာစရိယံ အာဟ – ‘‘အာစရိယ, တုမှေဟိ မယံ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှာပိတာ, နနု တေသု ဧကံ မာရေတွာ ဧကဿ သောတ္ထိကမ္မဿ ကာရဏံ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ တာတ, ဣမိနာ ဥပါယေန အမှာကံ ဗဟုဓနံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, တွံ ပန ရညော ဓနံ ရက္ခိတုကာမော မညေတိ။ မာဏဝေါ ‘‘တေန ဟိ, အာစရိယ, တုမှေ တုမှာကံ ကမ္မံ ကရောထ, အဟံ တုမှာကံ သန္တိကေ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝိစရန္တော ရညော ဥယျာနံ အဂမာသိ။
တံ ဒိဝသမေဝ ဗောဓိသတ္တောပိ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယိ မနုဿပထံ ဂတေ မဟာဇနဿ ဗန္ဓနာ မောက္ခော ဘဝိဿတီ’’တိ အာကာသေန ဂန္တွာ ဥယျာနေ ဩတရိတွာ သုဝဏ္ဏပဋိမာ ဝိယ မင်္ဂလသိလာတလေ နိသီဒိ။ မာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တေန သဒ္ဓိံ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, မာဏဝ, ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ, ရာဇာ နာမ ဓမ္မိကော, အပိစ ခေါ တံ ဗြာဟ္မဏာ အတိတ္ထေ ပက္ခန္ဒာပေ’’န္တိ။ ရာဇာ သောဠသ သုပိနေ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏာနံ အာရောစေသိ။ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ယညံ ယဇိဿာမာ’’တိ အာရဒ္ဓါ။ ကိံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ‘‘အယံ နာမ ဣမေသံ သုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တီ’’တိ ရာဇာနံ သညာပေတွာ တုမှာကံ မဟာဇနံ ဘယာ မောစေတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ။ မယံ ခေါ, မာဏဝ, ရာဇာနံ န ဇာနာမ, ရာဇာပိ အမှေ န ဇာနာတိ။ သစေ ပန ဣဓာဂန္တွာ ပုစ္ဆေယျ, ကထေယျာမဿ မယန္တိ။ မာဏဝေါ ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, တံ အာနေဿာမိ, တုမှေ မမာဂမနံ ဥဒိက္ခန္တာ မုဟုတ္တံ နိသီဒထာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ပဋိဇာနာပေတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဧကော အာကာသစာရိကော တာပသော တုမှာကံ ဥယျာနေ ဩတရိတွာ ‘တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌသုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တိံ ကထေဿာမီ’တိ တုမှေ ပက္ကောသတီ’’တိ အာဟ။
ရာဇာ တဿ ကထံ သုတွာ တာဝဒေဝ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ပုစ္ဆိ ‘‘တုမှေ ကိရ, ဘန္တေ, မယာ ဒိဋ္ဌသုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တိံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကထေထာ’’တိ။ ‘‘ကထေမိ, မဟာရာဇ, ယထာဒိဋ္ဌေ တာဝ သုပိနေ မံ သာဝေဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ ရာဇာ –
အဿော ကံသော သိင်္ဂါလီ စ ကုမ္ဘော၊
ပေါက္ခရဏီ စ အပါကစန္ဒနံ။
‘‘လာဗူနိ သီဒန္တိ သိလာ ပ္လဝန္တိ, မဏ္ဍူကိယော ကဏှသပ္ပေ ဂိလန္တိ၊
ကာကံ သုဝဏ္ဏာ ပရိဝါရယန္တိ, တသာ ဝကာ ဧဠကာနံ ဘယာ ဟီ’’တိ။ –
ဝတွာ ပသေနဒိရညာ ကထိတနိယာမေနေဝ သုပိနေ ကထေသိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ တေသံ ဣဒါနိ သတ္ထာရာ ကထိတနိယာမေနေဝ ဝိတ္ထာရတော နိပ္ဖတ္တိံ ကထေတွာ ပရိယောသာနေ သယံ ဣဒံ ကထေသိ –
‘‘ဝိပရိယာသော ဝတ္တတိ နယိဓ မတ္ထီ’’တိ၊
တတြာယမတ္ထော – အယံ, မဟာရာဇ, ဣမေသံ သုပိနာနံ နိပ္ဖတ္တိ။ ယံ ပနေတံ တေသံ ပဋိဃာတတ္ထာယ ယညကမ္မံ ဝတ္တတိ, တံ ဝိပရိယာသော ဝတ္တတိ ဝိပရီတတော ဝတ္တတိ, ဝိပလ္လာသေန ဝတ္တတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိံကာရဏာ? ဣမေသဉှိ နိပ္ဖတ္တိ နာမ လောကဿ ဝိပရိဝတ္တနကာလေ, အကာရဏဿ ကာရဏန္တိ ဂဟဏကာလေ, ကာရဏဿ အကာရဏန္တိ ဆဍ္ဍနကာလေ, အဘူတဿ ဘူတန္တိ ဂဟဏကာလေ, ဘူတဿ အဘူတန္တိ ဇဟနကာလေ, အလဇ္ဇီနံ ဥဿန္နကာလေ, လဇ္ဇီနဉ္စ ပရိဟီနကာလေ ဘဝိဿတိ။ နယိဓ မတ္ထီတိ ဣဒါနိ ပန တဝ ဝါ မမ ဝါ ကာလေ ဣဓ ဣမသ္မိံ ပုရိသယုဂေ ဝတ္တမာနေ ဧတေသံ နိပ္ဖတ္တိ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဧတေသံ ပဋိဃာတာယ ဝတ္တမာနံ ယညကမ္မံ ဝိပလ္လာသေန ဝတ္တတိ, အလံ တေန။ နတ္ထိ တေ ဣတောနိဒါနံ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါတိ မဟာပုရိသော ရာဇာနံ သမဿာသေတွာ မဟာဇနံ ဗန္ဓနာ မောစေတွာ ပုန အာကာသေ ဌတွာ ရညော ဩဝါဒံ ဒတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ပသုဃာတယညံ မာ ယဇီ’’တိ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အာကာသေနေဝ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ရာဇာပိ တဿ ဩဝါဒေ ဌိတော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘သုပိနပစ္စယာ တေ ဘယံ နတ္ထိ, ဟရေတံ ယည’’န္တိ ယညံ ဟာရေတွာ မဟာဇနဿ ဇီဝိတဒါနံ ဒတွာ
အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, မာဏဝေါ သာရိပုတ္တော, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန ဘဂဝတိ သင်္ဂီတိကာရကာ ‘‘ဥသဘာ’’တိအာဒီနိ တီဏိ ပဒါနိ အဋ္ဌကထံ အာရောပေတွာ ‘‘လာဗူနီ’’တိအာဒီနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ ဧကံ ဂါထံ ကတွာ ဧကကနိပါတပါဠိံ အာရောပေသုန္တိ။
မဟာသုပိနဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၇၈] ၈။ ဣလ္လိသဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥဘော ခဉ္ဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မစ္ဆရိယကောသိယသေဋ္ဌိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ရာဇဂဟနဂရဿ ကိရ အဝိဒူရေ သက္ကာရံ နာမ နိဂမော အဟောသိ, တတ္ထေကော မစ္ဆရိယကောသိယော နာမ သေဋ္ဌိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ပဋိဝသတိ။ သော တိဏဂ္ဂေန တေလဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ နေဝ ပရေသံ ဒေတိ, န အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ဣတိ တဿ တံ ဝိဘဝဇာတံ နေဝ ပုတ္တဒါရာဒီနံ, န သမဏဗြာဟ္မဏာနံ အတ္ထံ အနုဘောတိ, ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတပေါက္ခရဏီ ဝိယ အပရိဘောဂံ တိဋ္ဌတိ။
သတ္ထာ ဧကဒိဝသံ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ သကလလောကဓာတုယံ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္ထကေ ဝသန္တဿ တဿ သေဋ္ဌိနော သပဇာပတိကဿ သောတာပတ္တိဖလဿ ဥပနိဿယံ အဒ္ဒသ။ တတော ပုရိမဒိဝသေ ပန ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌာတုံ ရာဇဂေဟံ ဂန္တွာ ရာဇူပဋ္ဌာနံ ကတွာ အာဂစ္ဆန္တော ဧကံ ဆာတဇ္ဈတ္တံ ဇနပဒမနုဿံ ကုမ္မာသပူရံ ကပလ္လပူဝံ ခါဒန္တံ ဒိသွာ တတ္ထ ပိပါသံ ဥပ္ပါဒေတွာ အတ္တနော ဃရံ ဂန္တွာ စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ‘ကပလ္လပူဝံ ခါဒိတုကာမောမှီ’တိ ဝက္ခာမိ, ဗဟူ မယာ သဒ္ဓိံ ခါဒိတုကာမာ ဘဝိဿန္တိ, ဧဝံ မေ ဗဟူနိ တဏ္ဍုလသပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနိ ပရိက္ခယံ ဂမိဿန္တိ, န ကဿစိ ကထေဿာမီ’’တိ တဏှံ အဓိဝါသေန္တော ဝိစရတိ။ သော ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဥပ္ပဏ္ဍုပဏ္ဍုကဇာတော ဓမနိသန္ထတဂတ္တော
ဇာတော။ တတော တဏှံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကံ ဥပဂူဟိတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဧဝံဂတောပိ ဓနဟာနိဘယေန ကဿစိ ကိဉ္စိ န ကထေသိ။
အထ နံ ဘရိယာ ဥပသင်္ကမိတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိတွာ ‘‘ကိံ တေ သာမိ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န မေ ကိဉ္စိ အဖာသုကံ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ တေ ရာဇာ ကုပိတော’’တိ? ‘‘ရာဇာပိ မေ န ကုပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိံ တေ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝါ ဒါသကမ္မကရာဒီဟိ ဝါ ကိဉ္စိ အမနာပံ ကတံ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘ဧဝရူပမ္ပိ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိသ္မိဉ္စိ ပန တေ တဏှာ အတ္ထီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ဓနဟာနိဘယေန ကိဉ္စိ အဝတွာ နိဿဒ္ဒေါဝ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ ဘရိယာ ‘‘ကထေဟိ, သာမိ, ကိသ္မိံ တေ တဏှာ’’တိ အာဟ။ သော ဝစနံ ပရိဂိလန္တော ဝိယ ‘‘အတ္ထိ မေ ဧကာ တဏှာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ တဏှာ, သာမီ’’တိ? ‘‘ကပလ္လပူဝံ ခါဒိတုကာမောမှီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိမတ္ထံ န ကထေသိ, ကိံ တွံ ဒလိဒ္ဒေါ, ဣဒါနိ သကလသက္ကာရနိဂမဝါသီနံ ပဟောနကေ ကပလ္လပူဝေ ပစိဿာမီ’’တိ? ‘‘ကိံ တေ ဧတေဟိ, တေ အတ္တနော ကမ္မံ ကတွာ ခါဒိဿန္တီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ဧကရစ္ဆဝါသီနံ ပဟောနကေ ပစာမီ’’တိ။ ဇာနာမဟံ တဝ မဟဒ္ဓနဘာဝန္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမသ္မိံ ဂေဟမတ္တေ သဗ္ဗေသံ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာမဟံ တဝ မဟဇ္ဈာသယဘာဝ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ တေ ပုတ္တဒါရမတ္တဿေဝ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ ဧတေဟီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တုယှဉ္စ မယှဉ္စ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘တွံ ကိံ ကရိဿသီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ဧကဿေဝ တေ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပစ္စမာနံ ဗဟူ ပစ္စာသီသန္တိ, သကလတဏ္ဍုလေ ဌပေတွာ ဘိန္နတဏ္ဍုလေ စ ဥဒ္ဓနကပလ္လာဒီနိ စ အာဒါယ ထောကံ ခီရသပ္ပိမဓုဖာဏိတဉ္စ ဂဟေတွာ သတ္တဘူမိကဿ ပါသာဒဿ ဥပရိမတလံ အာရုယှ ပစ, တတ္ထာဟံ ဧကကောဝ နိသီဒိတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ ဂါဟာပေတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ ဒါသိယော ဝိဿဇ္ဇေတွာ သေဋ္ဌိံ ပက္ကောသာပေသိ။ သော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဒွါရာနိ ပိဒဟန္တော သဗ္ဗဒွါရေသု သူစိဃဋိကာနိ ဒတွာ သတ္တမတလံ အဘိရုဟိတွာ တတ္ထပိ ဒွါရံ ပိဒဟိတွာ နိသီဒိ။ ဘရိယာပိဿ ဥဒ္ဓနေ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ကပလ္လကံ အာရောပေတွာ ပူဝေ ပစိတုံ အာရဘိ။
အထ သတ္ထာ ပါတောဝ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရံ အာမန္တေသိ, ‘‘ဧသော, မောဂ္ဂလ္လာန, ရာဇဂဟနဂရဿ အဝိဒူရေ သက္ကာရနိဂမေ မစ္ဆရိယကောသိယသေဋ္ဌိ ‘ကပလ္လပူဝေ ခါဒိဿာမီ’တိ အညေသံ ဒဿနဘယေန သတ္တဘူမိကေ ပါသာဒေ ကပလ္လပူဝေ ပစာပေတိ။ တွံ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ သေဋ္ဌိံ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ဥဘောပိ ဇယမ္ပတိကေ ပူဝေ စ ခီရသပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနိ စ ဂါဟာပေတွာ အတ္တနော ဗလေန ဇေတဝနံ အာနေဟိ။ အဇ္ဇာဟံ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရေယေဝ နိသီဒိဿာမိ, ပူဝေဟေဝ ဘတ္တကိစ္စံ ကရိဿာမီ’’တိ။ ထေရော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ သတ္ထု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာဝဒေဝ ဣဒ္ဓိဗလေန တံ နိဂမံ ဂန္တွာ တဿ ပါသာဒဿ သီဟပဉ္ဇရဒွါရေ သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော အာကာသေယေဝ မဏိရူပကံ ဝိယ အဋ္ဌာသိ။
မဟာသေဋ္ဌိနော ထေရံ ဒိသွာဝ ဟဒယမံသံ ကမ္ပိ။ သော ‘‘အဟံ ဧဝရူပါနညေဝ ဘယေန ဣမံ ဌာနံ အာဂတော, အယဉ္စ အာဂန္တွာ ဝါတပါနဒွါရေ ဌိတော’’တိ ဂဟေတဗ္ဗဂဟဏံ အပဿန္တော အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တလောဏသက္ခရာ ဝိယ ဒေါသေန တဋတဋာယန္တော ဧဝမာဟ ‘‘သမဏ, အာကာသေ ဌတွာ တွံ ကိံ လဘိဿသိ, အာကာသေ အပဒေ ပဒံ ဒဿေတွာ စင်္ကမန္တောပိ နေဝ လဘိဿသီ’’တိ။ ထေရော တသ္မိံယေဝ ဌာနေ အပရာပရံ စင်္ကမိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘စင်္ကမန္တော ကိံ လဘိဿသိ, အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒမာနောပိ န လဘိဿသိယေဝါ’’တိ အာဟ။ ထေရော ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။ အထ နံ ‘‘နိသိန္နော ကိံ လဘိဿသိ, အာဂန္တွာ ဝါတပါနဥမ္မာရေ ဌိတောပိ န လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ အထ ထေရော ဥမ္မာရေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ‘‘ဥမ္မာရေ ဌိတော ကိံ လဘိဿသိ, ဓူမာယန္တောပိ န လဘိဿသိယေဝါ’’တိ အာဟ။ ထေရော ဓူမာယိ, သကလပါသာဒေါ ဧကဓူမော အဟောသိ, သေဋ္ဌိနော အက္ခီနံ သူစိယာ ဝိဇ္ဈနကာလော ဝိယ ဇာတော။ ဂေဟဇ္ဈာယနဘယေန ပန နံ ‘‘ပဇ္ဇလန္တောပိ န လဘိဿသီ’’တိ အဝတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ သမဏော သုဋ္ဌု လဂ္ဂေါ, အလဒ္ဓါ န ဂမိဿတိ, ဧကမဿ ပူဝံ ဒါပေဿာမီ’’တိ ဘရိယံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဧကံ ခုဒ္ဒကပူဝံ ပစိတွာ သမဏဿ ဒတွာ ဥယျောဇေဟိ န’’န္တိ။ သာ ထောကညေဝ ပိဋ္ဌံ ကပလ္လပါတိယံ ပက္ခိပိ, မဟာပူဝေါ ဟုတွာ သကလပါတိံ ပူရေတွာ ဥဒ္ဓုမာတော အဋ္ဌာသိ။
သေဋ္ဌိ တံ ဒိသွာ ‘‘ဗဟု တယာ ပိဋ္ဌံ ဂဟိတံ ဘဝိဿတီ’’တိ သယမေဝ ဒဗ္ဗိကဏ္ဏေန ထောကတရံ ပိဋ္ဌံ ဂဟေတွာ ပက္ခိပိ, ပူဝေါ ပုရိမပူဝတော
မဟန္တတရော ဇာတော။ ဧဝံ ယံ ယံ ပစတိ, သော သော မဟန္တမဟန္တောဝ ဟောတိ။ သော နိဗ္ဗိန္နော ဘရိယံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဣမဿ ဧကံ ပူဝံ ဒေဟီ’’တိ။ တဿာ ပစ္ဆိတော ဧကံ ပူဝံ ဂဏှန္တိယာ သဗ္ဗေ ဧကာဗဒ္ဓါ အလ္လီယိံသု။ သာ သေဋ္ဌိံ အာဟ ‘‘သာမိ, သဗ္ဗေ ပူဝါ ဧကတော လဂ္ဂါ, ဝိသုံ ကာတုံ န သက္ကောမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ကရိဿာမီ’’တိ သောပိ ကာတုံ နာသက္ခိ။ ဥဘော ဇနာ ကောဋိယံ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တာပိ ဝိယောဇေတုံ နာသက္ခိံသုယေဝ။ အထဿ ပူဝေဟိ သဒ္ဓိံ ဝါယမန္တဿေဝ သရီရတော သေဒါ မုစ္စိံသု, ပိပါသာ စ ပစ္ဆိဇ္ဇိ။ တတော ဘရိယံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ, န မေ ပူဝေဟိ အတ္ထော, ပစ္ဆိယာ သဒ္ဓိံယေဝ ဣမဿ ဘိက္ခုဿ ဒေဟီ’’တိ။ သာ ပစ္ဆိံ အာဒါယ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ သဗ္ဗေ ပူဝေ ထေရဿ အဒါသိ။ ထေရော ဥဘိန္နမ္ပိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏေ ကထေသိ, ‘‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌ’’န္တိ ဒါနာဒီနံ ဖလံ ဂဂနတလေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဝိယ ဒဿေသိ။
တံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော သေဋ္ဌိ ‘‘ဘန္တေ, အာဂန္တွာ ဣမသ္မိံ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ ပူဝေ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ‘ပူဝေ ခါဒိဿာမီ’တိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟာရေ နိသိန္နော, တုမှာကံ ရုစိယာ သတိ သေဋ္ဌိဘရိယံ ပူဝေ စ ခီရာဒီနိ စ ဂဏှာပေထ, သတ္ထု သန္တိကံ ဂမိဿာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကဟံ ပန, ဘန္တေ, ဧတရဟိ သတ္ထာ’’တိ? ‘‘ဣတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္ထကေ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ, ကာလံ အနတိက္ကမိတွာ ဧတ္တကံ အဒ္ဓါနံ ကထံ ဂမိဿာမာ’’တိ? ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ တုမှာကံ ရုစိယာ သတိ အဟံ ဝေါ အတ္တနော ဣဒ္ဓိဗလေန နေဿာမိ, တုမှာကံ ပါသာဒေ သောပါနသီသံ အတ္တနော ဌာနေယေဝ ဘဝိဿတိ, သောပါနပရိယောသာနံ ပန ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ဘဝိဿတိ, ဥပရိပါသာဒါ ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ ဩတရဏကာလမတ္တေန ဝေါ ဇေတဝနံ နေဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ထေရော သောပါနသီသံ တတ္ထေဝ ကတွာ ‘‘သောပါနပါဒမူလံ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ဟောတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ, တထေဝါဟောသိ။
ဣတိ ထေရော သေဋ္ဌိဉ္စ သေဋ္ဌိဘရိယဉ္စ ဥပရိပါသာဒါ ဟေဋ္ဌာဩတရဏကာလတော ခိပ္ပတရံ ဇေတဝနံ သမ္ပာပေသိ။ တေ ဥဘောပိ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ကာလံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ဘတ္တဂ္ဂံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ မဟာသေဋ္ဌိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ
ဘိက္ခုသံဃဿ ဒက္ခိဏောဒကံ အဒါသိ, သေဋ္ဌိဘရိယာ တထာဂတဿ ပတ္တေ ပူဝေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သတ္ထာ အတ္တနော ယာပနမတ္တံ ဂဏှိ, ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူပိ တထေဝ ဂဏှိံသု။ သေဋ္ဌိ ခီရသပ္ပိမဓုဖာဏိတသက္ခရာဒီနိ ဒဒမာနော အဂမာသိ။ သတ္ထာ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေသိ။ မဟာသေဋ္ဌိပိ သဒ္ဓိံ ဘရိယာယ ယာဝဒတ္ထံ ခါဒိ, ပူဝါနံ ပရိယောသာနမေဝ န ပညာယတိ, သကလဝိဟာရေ ဘိက္ခူနဉ္စ ဝိဃာသာဒါနဉ္စ ဒိန္နေပိ န ပရိယန္တော ပညာယတိ။ ‘‘ဘန္တေ, ပူဝါ ပရိက္ခယံ န ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ တေန ဟိ ဇေတဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ ဆဍ္ဍေထာတိ။ အထ နေ ဒွါရကောဋ္ဌကဿ အဝိဒူရေ ပဗ္ဘာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍယိံသု။ အဇ္ဇတနာပိ တံ ဌာနံ ‘‘ကပလ္လပူဝပဗ္ဘာရော’’တွေဝ ပညာယတိ။ မဟာသေဋ္ဌိ သဒ္ဓိံ ဘရိယာယ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါ အနုမောဒနံ အကာသိ။ အနုမောဒနာပရိယောသာနေ ဥဘောပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဒွါရကောဋ္ဌကေ သောပါနံ အာရုယှ အတ္တနော ပါသာဒေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ မဟာသေဋ္ဌိ အသီတိကောဋိဓနံ ဗုဒ္ဓသာသနေယေဝ ဝိကိရိ။
ပုနဒိဝသေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇေတဝနံ အာဂမ္မ ဘိက္ခူနံ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိသိတွာ ပဋိသလ္လီနေ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘ပဿထာဝုသော, မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿာနုဘာဝံ, အနုပဟစ္စ သဒ္ဓံ အနုပဟစ္စ ဘောဂေ မစ္ဆရိယသေဋ္ဌိံ မုဟုတ္တေနေဝ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ပူဝေ ဂါဟာပေတွာ ဇေတဝနံ အာနေတွာ သတ္ထု သမ္မုခံ ကတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ, အဟော မဟာနုဘာဝေါ ထေရော’’တိ ထေရဿ ဂုဏကထံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ကုလဒမကေန နာမ ဘိက္ခုနာ ကုလေ အဝိဟေဌေတွာ အကိလမေတွာ ပုပ္ဖတော ရေဏုံ ဂဏှန္တေန ဘမရေန ဝိယ ဥပသင်္ကမိတွာ ဗုဒ္ဓဂုဏေ ဇာနာပေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ထေရံ ပသံသန္တော –
‘‘ယထာပိ ဘမရော ပုပ္ဖံ, ဝဏ္ဏဂန္ဓမဟေဌယံ၊
ပလေတိ ရသမာဒါယ, ဧဝံ ဂါမေ မုနီ စရေ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၉) –
ဣမံ ဓမ္မပဒေ ဂါထံ ဝတွာ ဥတ္တရိပိ ထေရဿ ဂုဏံ ပကာသေတုံ ‘‘န ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ မောဂ္ဂလ္လာနေန မစ္ဆရိယသေဋ္ဌိ ဒမိတော, ပုဗ္ဗေပိ တံ ဒမေတွာ ကမ္မဖလသမ္ဗန္ဓံ ဇာနာပေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိယံ ဣလ္လိသော နာမ သေဋ္ဌိ အဟောသိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ပုရိသဒေါသသမန္နာဂတော ခဉ္ဇော ကုဏီ ဝိသမက္ခိမဏ္ဍလော အဿဒ္ဓေါ အပ္ပသန္နော မစ္ဆရီ, နေဝ အညေသံ ဒေတိ, န သယံ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတပေါက္ခရဏီ ဝိယဿ ဂေဟံ အဟောသိ။ မာတာပိတရော ပနဿ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ ဒါယကာ ဒါနပတိနော။ သော သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဘိတွာယေဝ ကုလဝံသံ နာသေတွာ ဒါနသာလံ ဈာပေတွာ ယာစကေ ပေါထေတွာ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ဓနမေဝ သဏ္ဌာပေသိ။
သော ဧကဒိဝသံ ရာဇူပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အတ္တနော ဃရံ အာဂစ္ဆန္တော ဧကံ မဂ္ဂကိလန္တံ ဇာနပဒမနုဿံ, ဧကံ သုရာဝါရကံ, အာဒါယ ပီဌကေ နိသီဒိတွာ အမ္ဗိလသုရာယ ကောသကံ ပူရေတွာ ပူရေတွာ ပူတိမစ္ဆကေန ဥတ္တရိဘင်္ဂေန ပိဝန္တံ ဒိသွာ သုရံ ပါတုကာမော ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ သုရံ ပိဝိဿာမိ, မယိ ပိဝန္တေ ဗဟူ ပိဝိတုကာမာ ဘဝိဿန္တိ, ဧဝံ မေ ဓနပရိက္ခယော ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော တဏှံ အဓိဝါသေန္တော ဝိစရိတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဝိဟတကပ္ပါသော ဝိယ ပဏ္ဍုသရီရော အဟောသိ ဓမ္မနိသန္ထတဂတ္တော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကံ ဥပဂူဟိတွာ နိပဇ္ဇိ။ တမေနံ ဘရိယာ ဥပသင်္ကမိတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိတွာ ‘‘ကိံ တေ, သာမိ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ကထိတနိယာမေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘တေန ဟိ ဧကဿေဝ တေ ပဟောနကံ သုရံ ကရောမီ’’တိ ပန ဝုတ္တေ ‘‘ဂေဟေ သုရာယ ကာရိယမာနာယ ဗဟူ ပစ္စာသီသန္တိ, အန္တရာပဏတော အာဟရာပေတွာပိ န သက္ကာ ဣဓ နိသိန္နေန ပိဝိတု’’န္တိ မာသကမတ္တံ ဒတွာ အန္တရာပဏတော သုရာဝါရကံ အာဟရာပေတွာ စေဋကေန ဂါဟာပေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ နဒီတီရံ ဂန္တွာ မဟာမဂ္ဂသမီပေ ဧကံ ဂုမ္ဗံ ပဝိသိတွာ သုရာဝါရကံ ဌပါပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ တွ’’န္တိ စေဋကံ ဒူရေ နိသီဒါပေတွာ ကောသကံ ပူရေတွာ သုရံ ပါတုံ အာရဘိ။
ပိတာ ပနဿ ဒါနာဒီနံ ပုညာနံ ကတတ္တာ ဒေဝလောကေ သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ ‘‘ပဝတ္တတိ နု ခေါ မေ ဒါနဂ္ဂံ, ဥဒါဟု နော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော တဿ အပ္ပဝတ္တိံ ဉတွာ, ပုတ္တဿ ကုလဝံသံ နာသေတွာ ဒါနသာလံ ဈာပေတွာ ယာစကေ နိက္ကဍ္ဎိတွာ မစ္ဆရိယဘာဝေ ပတိဋ္ဌာယ ‘‘အညေသံ ဒါတဗ္ဗံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဘယေန ဂုမ္ဗံ ပဝိသိတွာ ဧကကဿေဝ သုရံ ပိဝနဘာဝဉ္စ ဒိသွာ ‘‘ဂစ္ဆာမိ, နံ သင်္ခေါဘေတွာ ဒမေတွာ ကမ္မဖလသမ္ဗန္ဓံ ဇာနာပေတွာ ဒါနံ ဒါပေတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တနာရဟံ ကရောမီ’’တိ မနုဿပထံ ဩတရိတွာ ဣလ္လိသသေဋ္ဌိနာ သဒိသံ ခဉ္ဇံ ကုဏိံ ဝိသမစက္ခုမဏ္ဍလံ အတ္တဘာဝံ နိမ္မိနိတွာ ဗာရာဏသိနဂရံ ပဝိသိတွာ ရညော နိဝေသနဒွါရေ ဌတွာ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ အာရောစာပေတွာ ‘‘ပဝိသတူ’’တိ ဝုတ္တေ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ, မဟာသေဋ္ဌိ, အဝေလာယ အာဂတောသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, အာဂတောမှိ, ဒေဝ ဃရေ မေ အသီတိကောဋိမတ္တံ ဓနံ အတ္ထိ, တံ ဒေဝေါ အာဟရာပေတွာ အတ္တနော ဘဏ္ဍာဂါရံ ပူရာပေတူ’’တိ။ ‘‘အလံ မဟာသေဋ္ဌိ, တဝ ဓနတော အမှာကံ ဂေဟေ ဗဟုတရံ ဓန’’န္တိ။ ‘‘သစေ, ဒေဝ, တုမှာကံ ကမ္မံ နတ္ထိ, ယထာရုစိယာ ဓနံ ဂဟေတွာ ဒါနံ ဒမ္မီ’’တိ။ ‘‘ဒေဟိ, မဟာသေဋ္ဌီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိတွာ ဣလ္လိသသေဋ္ဌိနော ဂေဟံ အဂမာသိ, သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာကမနုဿာ ပရိဝါရေသုံ, ဧကောပိ ‘‘နာယံ, ဣလ္လိသော’’တိ ဇာနိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။
သော ဂေဟံ ပဝိသိတွာ အန္တောဥမ္မာရေ ဌတွာ ဒေါဝါရိကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ယော အညော မယာ သမာနရူပေါ အာဂန္တွာ ‘မမေတံ ဂေဟ’န္တိ ပဝိသိတုံ အာဂစ္ဆတိ, တံ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိတွာ နီဟရေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ မဟာရဟေ အာသနေ နိသီဒိတွာ သေဋ္ဌိဘရိယံ ပက္ကောသာပေတွာ သိတာကာရံ ဒဿေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဒါနံ ဒေမာ’’တိ အာဟ။ တဿ တံ ဝစနံ သုတွာဝ သေဋ္ဌိဘရိယာ စ ပုတ္တဓီတရော စ ဒါသကမ္မကရာ စ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ဒါနံ ဒါတုံ စိတ္တမေဝ နတ္ထိ, အဇ္ဇ ပန သုရံ ပိဝိတွာ မုဒုစိတ္တော ဟုတွာ ဒါတုကာမော ဇာတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဝဒိံသု။ အထ နံ သေဋ္ဌိဘရိယာ ‘‘ယထာရုစိယာ ဒေထ, သာမီ’’တိ အာဟ။ တေန ဟိ ဘေရိဝါဒကံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘‘သုဝဏ္ဏရဇတမဏိမုတ္တာဒီဟိ အတ္ထိကာ ဣလ္လိသသေဋ္ဌိဿ ဃရံ ဂစ္ဆန္တူ’န္တိ သကလနဂရေ ဘေရိံ စရာပေဟီ’’တိ။ သာ စ တထာ ကာရေသိ။ မဟာဇနော ပစ္ဆိပသိဗ္ဗကာဒီနိ ဂဟေတွာ ဂေဟဒွါရေ သန္နိပတိ။ သက္ကော
သတ္တရတနပူရေ ဂဗ္ဘေ ဝိဝရာပေတွာ ‘‘တုမှာကံ ဒမ္မိ, ယာဝဒိစ္ဆကံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ မဟာဇနော ဓနံ နီဟရိတွာ မဟာတလေ ရာသိံ ကတွာ အာဘတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ ဂစ္ဆတိ။
အညတရော ဇနပဒမနုဿော ဣလ္လိသသေဋ္ဌိနော ဂေါဏေ တဿေဝ ရထေ ယောဇေတွာ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပူရေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ မဟာမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ တဿ ဂုမ္ဗဿ အဝိဒူရေန ရထံ ပေသေန္တော ‘‘ဝဿသတံ ဇီဝ, သာမိ, ဣလ္လိသသေဋ္ဌိ, တံ နိဿာယ ဣဒါနိ မေ ယာဝဇီဝံ ကမ္မံ အကတွာ ဇီဝိတဗ္ဗံ ဇာတံ, တဝေဝ ရထော, တဝေဝ ဂေါဏာ, တဝေဝ ဂေဟေ သတ္တ ရတနာနိ, နေဝ မာတရာ ဒိန္နာနိ, န ပိတရာ, တံ နိဿာယ လဒ္ဓါနိ, သာမီ’’တိ သေဋ္ဌိနော ဂုဏကထံ ကထေန္တော ဂစ္ဆတိ။ သော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဘီတတသိတော စိန္တေသိ ‘‘အယံ မမ နာမံ ဂဟေတွာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဝဒတိ, ကစ္စိ နု ခေါ မမ ဓနံ ရညာ လောကဿ ဒိန္န’’န္တိ ဂုမ္ဗာ နိက္ခမိတွာ ဂေါဏေ စ ရထဉ္စ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘အရေ, စေဋက, မယှံ ဂေါဏာ, မယှံ ရထော’’တိ ဝတွာ ဂန္တွာ ဂေါဏေ နာသာရဇ္ဇုယံ ဂဏှိ, ဂဟပတိကော ရထာ ဩရုယှ ‘‘အရေ, ဒုဋ္ဌစေဋက, ဣလ္လိသမဟာသေဋ္ဌိ သကလနဂရဿ ဒါနံ ဒေတိ, တွံ ကိံ အဟောသီ’’တိ ပက္ခန္ဒိတွာ အသနိံ ပါတေန္တော ဝိယ ခန္ဓေ ပဟရိတွာ ရထံ အာဒါယ အဂမာသိ။ သော ပုန ကမ္ပမာနော ဥဋ္ဌာယ ပံသုံ ပုဉ္ဆိတွာ ပုဉ္ဆိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ရထံ ဂဏှိ, ဂဟပတိကော ရထာ ဩတရိတွာ ကေသေသု ဂဟေတွာ ဩဏာမေတွာ ကပ္ပရပဟာရေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ဂလေ ဂဟေတွာ အာဂတမဂ္ဂါဘိမုခံ ခိပိတွာ ပက္ကာမိ။ ဧတ္တာဝတာဿ သုရာမဒေါ ဆိဇ္ဇိ။ သော ကမ္ပမာနော ဝေဂေန နိဝေသနဒွါရံ ဂန္တွာ ဓနံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တေ မဟာဇနေ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော ကိံ နာမေတံ, ကိံ ရာဇာ မမ ဓနံ ဝိလုမ္ပာပေတီ’’တိ တံ တံ ဂန္တွာ ဂဏှာတိ, ဂဟိတဂဟိတာ ပဟရိတွာ ပါဒမူလေယေဝ ပါတေန္တိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဂေဟံ ပဝိသိတုံ အာရဘိ။ ဒွါရပါလာ ‘‘အရေ, ဒုဋ္ဌဂဟပတိ, ကဟံ ပဝိသသီ’’တိ ဝံသပေသိကာဟိ ပေါထေတွာ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ နီဟရိံသု။
သော ‘‘ဌပေတွာ ဣဒါနိ ရာဇာနံ နတ္ထိ မေ အညော ကောစိ ပဋိသရဏော’’တိ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ, မမ ဂေဟံ တုမှေ ဝိလုမ္ပာပေထာ’’တိ အာဟ။ နာဟံ သေဋ္ဌိ ဝိလုမ္ပာပေမိ, နနု တွမေဝ အာဂန္တွာ ‘‘သစေ တုမှေ န ဂဏှထ, အဟံ မမ ဓနံ ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ဒါနံ အဒါသီတိ။
နာဟံ, ဒေဝ, တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂစ္ဆာမိ, ကိံ တုမှေ မယှံ မစ္ဆရိယဘာဝံ န ဇာနာထ, အဟံ တိဏဂ္ဂေန တေလဗိန္ဒုမ္ပိ န ကဿစိ ဒေမိ။ ယော ဒါနံ ဒေတိ, တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဝီမံသထ, ဒေဝါတိ။ ရာဇာ သက္ကံ ပက္ကောသာပေသိ, ဒွိန္နံ ဇနာနံ ဝိသေသံ နေဝ ရာဇာ ဇာနာတိ, န အမစ္စာ။ မစ္ဆရိယသေဋ္ဌိ ‘‘ကိံ, ဒေဝ, အယံ သေဋ္ဌိ, အဟံ သေဋ္ဌီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မယံ န သဉ္ဇာနာမ, အတ္ထိ တေ ကောစိ သဉ္ဇာနနကော’’တိ? ‘‘ဘရိယာ မေ, ဒေဝါ’’တိ။ ဘရိယံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကတရော တေ သာမိကော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သာ ‘‘အယ’’န္တိ သက္ကဿေဝ သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ ပုတ္တဓီတရော ဒါသကမ္မကရေ စ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိံသု, သဗ္ဗေပိ သက္ကဿေဝ သန္တိကေ တိဋ္ဌန္တိ။
ပုန သေဋ္ဌိ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ သီသေ ပိဠကာ အတ္ထိ, ကေသေဟိ ပဋိစ္ဆန္နာ, တံ ခေါ ပန ကပ္ပကော ဧဝ ဇာနာတိ, တံ ပက္ကောသာပေဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘ကပ္ပကော မံ, ဒေဝ, သဉ္ဇာနာတိ, တံ ပက္ကောသာပေထာ’’တိ အာဟ။ တသ္မိံ ပန ကာလေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ကပ္ပကော အဟောသိ။ ရာဇာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣလ္လိသသေဋ္ဌိံ ဇာနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သီသံ ဩလောကေတွာ ဇာနိဿာမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဒွိန္နမ္ပိ သီသံ ဩလောကေဟီ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော သီသေ ပိဠကံ မာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒွိန္နမ္ပိ သီသံ ဩလောကေန္တော ပိဠကာ ဒိသွာ ‘‘မဟာရာဇ, ဒွိန္နမ္ပိ သီသေ ပိဠကာ အတ္ထေဝ, နာဟံ ဧတေသု ဧကဿာပိ ဣလ္လိသဘာဝံ သဉ္ဇာနိတုံ သက္ကောမီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥဘော ခဉ္ဇာ ဥဘော ကုဏီ, ဥဘော ဝိသမစက္ခုကာ၊
ဥဘိန္နံ ပိဠကာ ဇာတာ, နာဟံ ပဿာမိ ဣလ္လိသ’’န္တိ။
တတ္ထ ဥဘောတိ ဒွေပိ ဇနာ။ ခဉ္ဇာတိ ကုဏ္ဌပါဒါ။ ကုဏီတိ ကုဏ္ဌဟတ္ထာ။ ဝိသမစက္ခုကာတိ ဝိသမက္ခိမဏ္ဍလာ ကေကရာ။ ပိဠကာတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဧကသ္မိံယေဝ သီသပဒေသေ ဧကသဏ္ဌာနာဝ ပိဠကာ ဇာတာ။ နာဟံ ပဿာမီတိ အဟံ ‘‘ဣမေသု အယံ နာမ ဣလ္လိသော’’တိ န ပဿာမိ, ဧကဿာပိ ဣလ္လိသဘာဝံ န ဇာနာမီတိ အဝေါစ။
ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ သေဋ္ဌိ ကမ္ပမာနော ဓနသောကေန သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော တတ္ထေဝ ပတိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော ‘‘နာဟံ,
မဟာရာဇ, ဣလ္လိသော, သက္ကောဟမသ္မီ’’တိ မဟတိယာ သက္ကလီလာယ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ဣလ္လိသဿ မုခံ ပုဉ္ဆိတွာ ဥဒကေန သိဉ္စိံသု, သော ဥဋ္ဌာယ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သက္ကော အာဟ ‘‘ဣလ္လိသ, ဣဒံ ဓနံ မမ သန္တကံ, န တဝ။ အဟဉှိ တေ ပိတာ, တွံ မမ ပုတ္တော။ အဟံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သက္ကတ္တံ ပတ္တော, တွံ ပန မေ ဝံသံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ အဒါနသီလော ဟုတွာ မစ္ဆရိယေ ပတိဋ္ဌာယ ဒါနသာလာယော ဈာပေတွာ ယာစကေ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ဓနမေဝ သဏ္ဌာပေသိ။ တံ နေဝ တွံ ပရိဘုဉ္ဇသိ, န အညေသံ ဒေသိ, ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတံ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။ သစေ မေ ဒါနသာလာ ပါကတိကာ ကတွာ ဒါနံ ဒဿသိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ဒဿသိ, သဗ္ဗံ တေ ဓနံ အန္တရဓာပေတွာ ဣမိနာ ဣန္ဒဝဇိရေန တေ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿာမီ’’တိ။ ဣလ္လိသသေဋ္ဌိ မရဏဘယေန သန္တဇ္ဇိတော ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ ပဋိညံ အဒါသိ။ သက္ကော တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ အာကာသေ နိသိန္နောဝ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တံ သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ ဣလ္လိသောပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ မောဂ္ဂလ္လာနော မစ္ဆရိယသေဋ္ဌိံ ဒမေတိ, ပုဗ္ဗေပေသ ဣမိနာ ဒမိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဣလ္လိသော မစ္ဆရိယသေဋ္ဌိ အဟောသိ, သက္ကော ဒေဝရာဇာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော, ရာဇာ အာနန္ဒော, ကပ္ပကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဣလ္လိသဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၇၉] ၉။ ခရဿရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယတော ဝိလုတ္တာ စ ဟတာ စ ဂါဝေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ အမစ္စံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကောသလရညော ကိရ ဧကော အမစ္စော ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ ပစ္စန္တဂါမေ ရာဇဗလိံ လဘိတွာ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ‘‘အဟံ မနုဿေ အာဒါယ အရညံ ပဝိသိဿာမိ, တုမှေ ဂါမံ ဝိလုမ္ပိတွာ ဥပဍ္ဎံ မယှံ ဒဒေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပဂေဝ မနုဿေ သန္နိပါတေတွာ အရညံ ဂန္တွာ စောရေသု အာဂန္တွာ ဂါဝိယော
ဃာတေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ဂါမံ ဝိလုမ္ပိတွာ ဂတေသု သာယနှသမယေ မဟာဇနပရိဝုတော အာဂစ္ဆတိ။ တဿ န စိရဿေဝ တံ ကမ္မံ ပါကဋံ ဇာတံ။ မနုဿာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ဒေါသံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟေတွာ အညံ ဂါမဘောဇကံ ပေသေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘န, မဟာရာဇ, ဣဒါနေဝ ဧသ ဧဝံသီလော, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝံသီလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကဿ အမစ္စဿ ပစ္စန္တဂါမံ အဒါသိ။ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ တဒါ ပန ဗောဓိသတ္တော ဝဏိဇ္ဇာယ ပစ္စန္တေ ဝိစရန္တော တသ္မိံ ဂါမကေ နိဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော တသ္မိံ ဂါမဘောဇကေ သာယနှသမယေ မဟာဇနပရိဝါရေန ဘေရိယာ ဝဇ္ဇမာနာယ အာဂစ္ဆန္တေ ‘‘အယံ ဒုဋ္ဌဂါမဘောဇကော စောရေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဂါမံ ဝိလုမ္ပာပေတွာ စောရေသု ပလာယိတွာ အဋဝိံ ပဝိဋ္ဌေသု ဣဒါနိ ဥပသန္တူပသန္တော ဝိယ ဘေရိယာ ဝဇ္ဇမာနာယ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယတော ဝိလုတ္တာ စ ဟတာ စ ဂါဝေါ, ဒဍ္ဎာနိ ဂေဟာနိ ဇနော စ နီတော၊
အထာဂမာ ပုတ္တဟတာယ ပုတ္တော, ခရဿရံ ဍိဏ္ဍိမံ ဝါဒယန္တော’’တိ။
တတ္ထ ယတောတိ ယဒါ။ ဝိလုတ္တာ စ ဟတာ စာတိ ဝိလုမ္ပိတွာ ဗန္ဓိတွာ စ နီတာ, မံသံ ခါဒနတ္ထာယ စ ဟတာ။ ဂါဝေါတိ ဂေါရူပါနိ။ ဒဍ္ဎာနီတိ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ဈာပိတာနိ။ ဇနော စ နီတောတိ ကရမရဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာ နီတော။ ပုတ္တဟတာယ ပုတ္တောတိ ဟတပုတ္တာယ ပုတ္တော, နိလ္လဇ္ဇောတိ အတ္ထော။ ဆိန္နဟိရောတ္တပ္ပဿ ဟိ မာတာ နာမ နတ္ထိ, ဣတိ သော တဿာ ဇီဝန္တောပိ ဟတပုတ္တဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတီတိ ဟတပုတ္တာယ ပုတ္တော နာမ ဟောတိ။ ခရဿရန္တိ ထဒ္ဓသဒ္ဒံ။ ဍိဏ္ဍိမန္တိ ပဋဟဘေရိံ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ တံ ပရိဘာသိ။ န စိရေနေဝ စ တဿ တံ ကမ္မံ ပါကဋံ ဇာတံ, အထဿ ရာဇာ ဒေါသာနုရူပံ နိဂ္ဂဟံ အကာသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, မဟာရာဇ, ဣဒါနေဝေသ ဧဝံသီလော, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝံသီလောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အမစ္စော ဣဒါနိ အမစ္စောယေဝ, ဂါထာယ ဥဒါဟာရကပဏ္ဍိတမနုဿော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ခရဿရဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၈၀] ၁၀။ ဘီမသေနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ တေ ပဝိကတ္ထိတံ ပုရေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဝိကတ္ထိတံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ ဘိက္ခု ‘‘အာဝုသော, အမှာကံ ဇာတိသမာ ဇာတိ, ဂေါတ္တသမံ ဂေါတ္တံ နာမ နတ္ထိ, မယံ ဧဝရူပေ နာမ မဟာခတ္တိယကုလေ ဇာတာ, ဂေါတ္တေန ဝါ ဓနေန ဝါ ကုလပ္ပဒေသေန ဝါ အမှေဟိ သဒိသော နာမ နတ္ထိ, အမှာကံ သုဝဏ္ဏရဇတာဒီနံ အန္တော နတ္ထိ, ဒါသကမ္မကရာပိ နော သာလိမံသောဒနံ ဘုဉ္ဇန္တိ, ကာသိကဝတ္ထံ နိဝါသေန္တိ, ကာသိကဝိလေပနံ ဝိလိမ္ပန္တိ။ မယံ ပဗ္ဗဇိတဘာဝေန ဧတရဟိ ဧဝရူပါနိ လူခါနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇာမ, လူခါနိ စီဝရာနိ ဓာရေမာ’’တိ ထေရနဝမဇ္ဈိမာနံ ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ဝိကတ္ထေန္တော ဇာတိအာဒိဝသေန ဝမ္ဘေန္တော ခုံသေန္တော ဝိစရတိ။ အထဿ ဧကော ဘိက္ခု ကုလပ္ပဒေသံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ တံ ဝိကတ္ထနဘာဝံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိကတ္ထေန္တော ဝမ္ဘေန္တော ခုံသေန္တော ဝိစရတီ’’တိ ဧတဿ အဂုဏံ ကထယိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော ဘိက္ခု ဣဒါနေဝ ဝိကတ္ထေန္တော ဝမ္ဘေန္တော ခုံသေန္တော ဝိစရတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝိကတ္ထေန္တော ဝမ္ဘေန္တော ခုံသေန္တော ဝိစရီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ နိဂမဂါမေ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ တယော ဝေဒေ အဋ္ဌာရသ ဝိဇ္ဇဋ္ဌာနာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတော
နာမ အဟောသိ။ သော တက္ကသိလာတော နိက္ခမိတွာ သဗ္ဗသမယသိပ္ပါနိ ပရိယေသမာနော မဟိံသကရဋ္ဌံ အဂမာသိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဇာတကေ ဗောဓိသတ္တော ထောကံ ရဿော ဩဏတာကာရော အဟောသိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ကဉ္စိ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိဿာမိ, သော ‘ဧဝံ ရဿသရီရော တွံ ကိံ အမှာကံ ကမ္မံ ကရိဿသီ’တိ ဝက္ခတိ, ယံနူနာဟံ အာရောဟပရိဏာဟသမ္ပန္နံ အဘိရူပံ ဧကံ ပုရိသံ ဖလကံ ကတွာ တဿ ပိဋ္ဌိစ္ဆာယာယ ဇီဝိကံ ကပ္ပေယျ’’န္တိ။ သော တထာရူပံ ပုရိသံ ပရိယေသမာနော ဘီမသေနဿ နာမေကဿ တန္တဝါယဿ တန္တဝီတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘သမ္မ, တွံ ကိန္နာမောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ ဘီမသေနော နာမာ’’တိ? ‘‘ကိံ ပန တွံ ဧဝံ အဘိရူပေါ ဥပဓိသမ္ပန္နော ဟုတွာ ဣမံ လာမကကမ္မံ ကရောသီ’’တိ? ‘‘ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော’’တိ။ ‘‘သမ္မ, မာ ဧတံ ကမ္မံ ကရိ, သကလဇမ္ဗုဒီပေ မယာ သဒိသော ဓနုဂ္ဂဟော နာမ နတ္ထိ။ သစေ ပနာဟံ ကဉ္စိ ရာဇာနံ ပဿေယျံ, သော မံ ‘ဧဝံရဿော အယံ ကိံ အမှာကံ ကမ္မံ ကရိဿတီ’တိ ကောပေယျ, တွံ ရာဇာနံ ဒိသွာ ‘အဟံ ဓနုဂ္ဂဟော’တိ ဝက္ခသိ။ ရာဇာ တေ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဝုတ္တိံ နိဗဒ္ဓံ ဒဿတိ။ အဟံ တေ ဥပ္ပန္နကမ္မံ ကရောန္တော တဝ ပိဋ္ဌိစ္ဆာယာယ ဇီဝိဿာမိ။ ဧဝံ ဥဘောပိ သုခိတာ ဘဝိဿာမ။ ကရောဟိ မမ ဝစန’’န္တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
အထ နံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ သယံ စူဠူပဋ္ဌာကော ဟုတွာ တံ ပုရတော ကတွာ ရာဇဒွါရေ ဌတွာ ရညော အာရောစာပေသိ။ ‘‘အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဘောပိ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌံသု။ ‘‘ကိံကာရဏာ အာဂတတ္ထာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ဘီမသေနော အာဟ – ‘‘အဟံ ဓနုဂ္ဂဟော, မယာ သဒိသော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဓနုဂ္ဂဟော နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန လဘန္တော မံ ဥပဋ္ဌဟိဿသီ’’တိ? ‘‘အဍ္ဎမာသေ သဟဿံ လဘန္တော ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အယံ တေ ပုရိသော ကိံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘စူဠူပဋ္ဌာကော, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု ဥပဋ္ဌဟာ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဘီမသေနော ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟတိ။ ဥပ္ပန္နကိစ္စံ ပနဿ ဗောဓိသတ္တောဝ နိတ္ထရတိ။
တေန ခေါ ပန သမယေန ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ အရညေ ဗဟူနံ မနုဿာနံ သဉ္စရဏမဂ္ဂံ ဗျဂ္ဃေါ ဆဍ္ဍာပေတိ, ဗဟူ မနုဿေ ဂဟေတွာ ဂဟေတွာ ခါဒတိ။ တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ဘီမသေနံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သက္ခိဿသိ, တာတ, နံ ဗျဂ္ဃံ ဂဏှိတု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ဒေဝ, ကိံ ဓနုဂ္ဂဟော
နာမာဟံ, ယဒိ ဗျဂ္ဃံ ဂဟေတုံ န သက္ကောမီ’’တိ။ ရာဇာ တဿ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော ဃရံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ကထေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓု, သမ္မ, ဂစ္ဆာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တွံ ပန န ဂမိဿသီ’’တိ? ‘‘အာမ န ဂမိဿာမိ, ဥပါယံ ပန တေ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အာစိက္ခ, သမ္မာ’’တိ။ တွံ ဗျဂ္ဃဿ ဝသနဋ္ဌာနံ သဟသာ ဧကကောဝ မာ အဂမာသိ, ဇနပဒမနုဿေ ပန သန္နိပါတေတွာ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဓနုသဟဿာနိ ဂါဟာပေတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဗျဂ္ဃဿ ဥဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ပလာယိတွာ ဧကံ ဂုမ္ဗံ ပဝိသိတွာ ဥရေန နိပဇ္ဇေယျာသိ, ဇာနပဒါဝ ဗျဂ္ဃံ ပေါထေတွာ ဂဏှိဿန္တိ, တေဟိ ဗျဂ္ဃေ ဂဟိတေ တွံ ဒန္တေဟိ ဧကံ ဝလ္လိံ ဆိန္ဒိတွာ ကောဋိယံ ဂဟေတွာ မတဗျဂ္ဃဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘော, ကေနေသ, ဗျဂ္ဃေါ မာရိတော, အဟံ ဣမံ ဗျဂ္ဃံ ဂေါဏံ ဝိယ ဝလ္လိယာ ဗန္ဓိတွာ ရညော သန္တိကံ နေဿာမီ’တိ ဝလ္လိအတ္ထာယ ဂုမ္ဗံ ပဝိဋ္ဌော, မယာ ဝလ္လိယာ အနာဘတာယ ဧဝ ကေနေသ မာရိတော’’တိ ကထေယျာသိ။ အထ တေ ဇာနပဒါ ဘီတတသိတာ ‘‘သာမိ, မာ ရညော အာစိက္ခီ’’တိ ဗဟုံ ဓနံ ဒဿန္တိ, ဗျဂ္ဃေါ တယာ ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, ရညောပိ သန္တိကာ ဗဟုံ ဓနံ လဘိဿသီတိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဗောဓိသတ္တေန ကထိတနိယာမေနေဝ ဗျဂ္ဃံ ဂဟေတွာ အရညံ ခေမံ ကတွာ မဟာဇနပရိဝုတော ဗာရာဏသိံ အာဂန္တွာ ရာဇာနံ ဒိသွာ ‘‘ဂဟိတော မေ, ဒေဝ, ဗျဂ္ဃေါ, အရညံ ခေမံ ကတ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဗဟုံ ဓနံ အဒါသိ။ ပုနေကဒိဝသံ ‘‘ဧကမဂ္ဂံ မဟိံသော ဆဍ္ဍာပေတီ’’တိ အာရောစေသုံ, ရာဇာ တထေဝ ဘီမသေနံ ပေသေသိ။ သောပိ ဗောဓိသတ္တေန ဒိန္နနယေန ဗျဂ္ဃံ ဝိယ တမ္ပိ ဂဟေတွာ အာဂဉ္ဆိ, ရာဇာ ပုန ဗဟုံ ဓနံ အဒါသိ, မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဇာတံ။ သော ဣဿရိယမဒမတ္တော ဗောဓိသတ္တံ အဝမညံ ကတွာ တဿ ဝစနံ န ဂဏှာတိ, ‘‘နာဟံ တံ နိဿာယ ဇီဝါမိ, ကိံ တွညေဝ ပုရိသော’’တိအာဒီနိ ဖရုသဝစနာနိ ဝဒတိ။
အထ ကတိပါဟစ္စယေန ဧကော သာမန္တရာဇာ အာဂန္တွာ ဗာရာဏသိံ ဥပရုန္ဓိတွာ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု, ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ ရညော သာသနံ ပေသေသိ။ ရာဇာ ‘‘ယုဇ္ဈာဟီ’’တိ ဘီမသေနံ ပေသေသိ။ သော သဗ္ဗသန္နာဟသန္နဒ္ဓေါ ရာဇဝေသံ ဂဟေတွာ သုသန္နဒ္ဓဿ ဝါရဏဿ ပိဋ္ဌေ နိသီဒိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တဿ မရဏဘယေန သဗ္ဗသန္နာဟသန္နဒ္ဓေါ ဘီမသေနဿေဝ ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒိ။ ဝါရဏော မဟာဇနပရိဝုတော နဂရဒွါရေန နိက္ခမိတွာ သင်္ဂါမသီသံ ပါပုဏိ။ ဘီမသေနော ယုဒ္ဓဘေရိသဒ္ဒံ သုတွာဝ ကမ္ပိတုံ အာရဒ္ဓေါ။ ဗောဓိသတ္တော
‘‘ဣဒါနေသ ဟတ္ထိပိဋ္ဌိတော ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော အပတနတ္ထံ ဘီမသေနံ ယောတ္တေန ပရိက္ခိပိတွာ ဂဏှိ, ဘီမသေနော သမ္ပဟာရဋ္ဌာနံ ဒိသွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော သရီရဝဠဉ္ဇေန ဟတ္ထိပိဋ္ဌိံ ဒူသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န ခေါ တေ ဘီမသေန ပုရိမေန ပစ္ဆိမံ သမေတိ, တွံ ပုဗ္ဗေ သင်္ဂါမယောဓော ဝိယ အဟောသိ, ဣဒါနိ ဟတ္ထိပိဋ္ဌိံ ဒူသေသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ တေ ပဝိကတ္ထိတံ ပုရေ, အထ တေ ပူတိသရာ သဇန္တိ ပစ္ဆာ၊
ဥဘယံ န သမေတိ ဘီမသေန, ယုဒ္ဓကထာ စ ဣဒဉ္စ တေ ဝိဟည’’န္တိ။
တတ္ထ ယံ တေ ပဝိကတ္ထိတံ ပုရေတိ ယံ တယာ ပုဗ္ဗေ ‘‘ကိံ တွံယေဝ ပုရိသော, နာဟံ ပုရိသော, အဟမ္ပိ သင်္ဂါမယောဓော’’တိ ဝိကတ္ထိတံ ဝမ္ဘနဝစနံ ဝုတ္တံ, ဣဒံ တာဝ ဧကံ။ အထ တေ ပူတိသရာ သဇန္တိ ပစ္ဆာတိ အထ တေ ဣမေ ပူတိဘာဝေန သရဏဘာဝေန စ ‘‘ပူတိသရာ’’တိ လဒ္ဓနာမာ သရီရဝဠဉ္ဇဓာရာ သဇန္တိ ဝဠဉ္ဇန္တိ ပဂ္ဃရန္တိ။ ပစ္ဆာတိ တတော ပုရေ ဝိကတ္ထိတတော အပရဘာဂေ, ဣဒါနိ ဣမသ္မိံ သင်္ဂါမသီသေတိ အတ္ထော။ ဥဘယံ န သမေတိ ဘီမသေနာတိ ဣဒံ ဘီမသေန ဥဘယံ န သမေတိ။ ကတရံ? ယုဒ္ဓကထာ စ ဣဒဉ္စ တေ ဝိဟညန္တိ, ယာ စ ပုရေ ကထိတာ ယုဒ္ဓကထာ, ယဉ္စ တေ ဣဒါနိ ဝိဟညံ ကိလမထော ဟတ္ထိပိဋ္ဌိဒူသနာကာရပ္ပတ္တော ဝိဃာတောတိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တံ ဂရဟိတွာ ‘‘မာ ဘာယိ, သမ္မ, ကသ္မာ မယိ ဌိတေ ဝိဟညသီ’’တိ ဘီမသေနံ ဟတ္ထိပိဋ္ဌိတော ဩတာရေတွာ ‘‘နှာယိတွာ ဂေဟမေဝ ဂစ္ဆာ’’တိ ဥယျောဇေတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ ပါကဋေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သင်္ဂါမံ ပဝိသိတွာ ဥန္နဒိတွာ ဗလကောဋ္ဌကံ ဘိန္ဒိတွာ သပတ္တရာဇာနံ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂါဟာပေတွာ ဗာရာဏသိရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော ဗောဓိသတ္တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ‘‘စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတော’’တိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋော အဟောသိ။ သော ဘီမသေနဿ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ပေသေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ ဘိက္ခု ဝိကတ္ထေတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝိကတ္ထိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဘီမသေနော ဝိကတ္ထိတဘိက္ခု အဟောသိ, စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဘီမသေနဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဝရုဏဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဝရုဏံ သီလဝနာဂံ, သစ္စံကိရ ရုက္ခဓမ္မံ၊
မစ္ဆရာဇာ အသင်္ကိယံ, မဟာသုပိနဣလ္လိသံ၊
ခရဿရံ ဘီမသေနန္တိ။
၉။ အပါယိမှဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၈၁] ၁။ သုရာပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပါယိမှ အနစ္စိမှာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ကောသမ္ဗိံ ဥပနိဿာယ ဃောသိတာရာမေ ဝိဟရန္တော သာဂတတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဘဂဝတိ ဟိ သာဝတ္ထိယံ ဝဿံ ဝသိတွာ စာရိကာဂမနေန ဘဒ္ဒဝတိကံ နာမ နိဂမံ သမ္ပတ္တေ ဂေါပါလကာ ပသုပါလကာ ကဿကာ ပထာဝိနော စ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘မာ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အမ္ဗတိတ္ထံ အဂမာသိ, အမ္ဗတိတ္ထေ ဇဋိလဿ အဿမေ အမ္ဗတိတ္ထကော နာမ နာဂေါ အာသီဝိသော ဃောရဝိသော, သော ဘဂဝန္တံ ဝိဟေဌေယျာ’’တိ ဝါရယိံသု။ ဘဂဝါပိ တေသံ ကထံ အသုဏန္တော ဝိယ တေသု ယာဝတတိယံ ဝါရယမာနေသုပိ အဂမာသိယေဝ။
တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဘဒ္ဒဝတိကာယ အဝိဒူရေ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟရတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာကော သာဂတော နာမ ထေရော ပေါထုဇ္ဇနိကာယ ဣဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော တံ အဿမံ ဥပသင်္ကမိတွာ တဿ နာဂရာဇဿ ဝသနဋ္ဌာနေ တိဏသန္ထာရကံ ပညာပေတွာ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိ။ နာဂေါ မက္ခံ အသဟမာနော ဓူမာယိ, ထေရောပိ ဓူမာယိ။ နာဂေါ ပဇ္ဇလိ, ထေရောပိ ပဇ္ဇလိ။ နာဂဿ တေဇော ထေရံ န ဗာဓတိ, ထေရဿ တေဇော
နာဂံ ဗာဓတိ။ ဧဝံ သော ခဏေန တံ နာဂရာဇာနံ ဒမေတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဘဒ္ဒဝတိကာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ကောသမ္ဗိံ အဂမာသိ။ သာဂတတ္ထေရေန နာဂဿ ဒမိတဘာဝေါ သကလဇနပဒံ ပတ္ထရိ။ ကောသမ္ဗိနဂရဝါသိနော သတ္ထု ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ သာဂတတ္ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ ဧဝမာဟံသု ‘‘ဘန္တေ, ယံ တုမှာကံ ဒုလ္လဘံ, တံ ဝဒေယျာထ, တဒေဝ မယံ ပဋိယာဒေဿာမာ’’တိ။ ထေရော တုဏှီ အဟောသိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ပနာဟံသု ‘‘အာဝုသော, ပဗ္ဗဇိတာနံ နာမ ကာပေါတိကာ သုရာ ဒုလ္လဘာ စေဝ မနာပါ စ။ သစေ တုမှေ ထေရဿ ပသန္နာ, ကာပေါတိကံ သုရံ ပဋိယာဒေထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သတ္ထာရံ သွာတနာယ နိမန္တေတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဂေဟေ ‘‘ထေရဿ ဒဿာမာ’’တိ ကာပေါတိကံ သုရံ ပသန္နံ ပဋိယာဒေတွာ ထေရံ နိမန္တေတွာ ဃရေ ဃရေ ပသန္နံ သုရံ အဒံသု။ ထေရော ပိဝိတွာ သုရာမဒမတ္တော နဂရတော နိက္ခမန္တော ဒွါရန္တရေ ပတိတွာ ဝိလပမာနော နိပဇ္ဇိ။
သတ္ထာ ကတဘတ္တကိစ္စော နဂရာ နိက္ခမန္တော ထေရံ တေနာကာရေန နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတ’’န္တိ ဂါဟာပေတွာ အာရာမံ အဂမာသိ။ ဘိက္ခူ ထေရဿ သီသံ တထာဂတဿ ပါဒမူလေ ကတွာ တံ နိပဇ္ဇာပေသုံ, သော ပရိဝတ္တိတွာ ပါဒေ တထာဂတာဘိမုခေ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ သတ္ထာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ပုဗ္ဗေ သာဂတဿ မယိ ဂါရဝံ, တံ ဣဒါနိ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခဝေ, အမ္ဗတိတ္ထကံ နာဂရာဇာနံ ကော ဒမေသီ’’တိ။ ‘‘သာဂတော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတရဟိ, ဘိက္ခဝေ, သာဂတော ဥဒကဒေဍ္ဍူဘကမ္ပိ ဒမေတုံ သက္ကုဏေယျာ’’တိ။ ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘အပိ နု ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝရူပံ ပါတုံ ယုတ္တံ, ယံ ပိဝိတွာ ဧဝံဝိသညီ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အယုတ္တံ, ဘန္တေ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ထေရံ ဂရဟိတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘သုရာမေရယပါနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၃၂၇) သိက္ခာပဒံ ပညာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။
ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ သုရာပါနဿ အဝဏ္ဏံ ကထယိံသု ‘‘ယာဝ မဟာဒေါသဉ္စေတံ, အာဝုသော, သုရာပါနံ နာမ, တာဝ ပညာသမ္ပန္နံ နာမ
ဣဒ္ဓိမန္တံ သာဂတံ ယထာ သတ္ထု ဂုဏမတ္တမ္ပိ န ဇာနာတိ, တထာ အကာသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ သုရံ ပိဝိတွာ ပဗ္ဗဇိတာ ဝိသညိနော ဟောန္တိ, ပုဗ္ဗေပိ အဟေသုံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဝသတိ ပဉ္စဟိ အန္တေဝါသိကသတေဟိ ပရိဝုတော။ အထ နံ ဝဿာနသမယေ သမ္ပတ္တေ အန္တေဝါသိကာ အာဟံသု ‘‘အာစရိယ, မနုဿပထံ ဂန္တွာ လောဏမ္ဗိလံ သေဝိတွာ အာဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော, အဟံ ဣဓေဝ ဝသိဿာမိ, တုမှေ ပန ဂန္တွာ သရီရံ သန္တပ္ပေတွာ ဝဿံ ဝီတိနာမေတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဗဟိဒွါရဂါမေယေဝ ဘိက္ခာယ စရိတွာ သုဟိတာ ဟုတွာ ပုနဒိဝသေ နဂရံ ပဝိသိံသု။ မနုဿာ သမ္ပိယာယမာနာ ဘိက္ခံ အဒံသု။ ကတိပါဟစ္စယေန စ ရညောပိ အာရောစေသုံ ‘‘ဒေဝ, ဟိမဝန္တတော ပဉ္စသတာ ဣသယော အာဂန္တွာ ဥယျာနေ ဝသန္တိ ဃောရတပါ ပရမဓိတိန္ဒြိယာ သီလဝန္တော’’တိ။ ရာဇာ တေသံ ဂုဏေ သုတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ဝဿာနံ စတုမာသံ တတ္ထေဝ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဟေတွာ နိမန္တေသိ, တေ တတော ပဋ္ဌာယ ရာဇဂေဟေယေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥယျာနေ ဝသန္တိ။
အထေကဒိဝသံ နဂရေ သုရာနက္ခတ္တံ နာမ အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတာနံ သုရာ ဒုလ္လဘာ’’တိ ဗဟုံ ဥတ္တမသုရံ ဒါပေသိ။ တာပသာ သုရံ ပိဝိတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ သုရာမဒမတ္တာ ဟုတွာ ဧကစ္စေ ဥဋ္ဌာယ နစ္စိံသု, ဧကစ္စေ ဂါယိံသု, နစ္စိတွာ ဂါယိတွာ ခါရိကာဒီနိ အဝတ္ထရိတွာ နိဒ္ဒါယိတွာ သုရာမဒေ ဆိန္နေ ပဗုဇ္ဈိတွာ တံ အတ္တနော ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ‘‘န အမှေဟိ ပဗ္ဗဇိတသာရုပ္ပံ ကတ’’န္တိ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ ‘‘မယံ အာစရိယေန ဝိနာဘူတတ္တာ ဧဝရူပံ ပါပကမ္မံ ကရိမှာ’’တိ တင်္ခဏညေဝ ဥယျာနံ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ပဋိသာမိတပရိက္ခာရာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ, တာတာ, မနုဿပထေ ဘိက္ခာယ အကိလမမာနာ သုခံ ဝသိတ္ထ, သမဂ္ဂဝါသဉ္စ ပန
ဝသိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတာ ‘‘အာစရိယ, သုခံ ဝသိမှ, အပိစ ခေါ ပန မယံ အပါတဗ္ဗယုတ္တကံ ပိဝိတွာ ဝိသညီဘူတာ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တာ နစ္စိမှ စေဝ ဂါယိမှ စာ’’တိ ဧတမတ္ထံ အာရောစေန္တာ ဣမံ ဂါထံ သမုဋ္ဌာပေတွာ အာဟံသု –
‘‘အပါယိမှ အနစ္စိမှ, အဂါယိမှ ရုဒိမှ စ၊
ဝိသညီကရဏိံ ပိတွာ, ဒိဋ္ဌာ နာဟုမှ ဝါနရာ’’တိ။
တတ္ထ အပါယိမှာတိ သုရံ ပိဝိမှ။ အနစ္စိမှာတိ တံ ပိဝိတွာ ဟတ္ထပါဒေ လာဠေန္တာ နစ္စိမှ။ အဂါယိမှာတိ မုခံ ဝိဝရိတွာ အာယတကေန သရေန ဂါယိမှ။ ရုဒိမှ စာတိ ပုန ဝိပ္ပဋိသာရိနော ‘‘ဧဝရူပံ နာမ အမှေဟိ ကတ’’န္တိ ရောဒိမှ စ။ ဝိသညီကရဏိံ ပိတွာ, ဒိဋ္ဌာ နာဟုမှ ဝါနရာတိ ဧဝရူပံ သညာဝိနာသနတော ဝိသညီကရဏိံ သုရံ ပိဝိတွာ ‘‘ဧတဒေဝ သာဓု, ယံ ဝါနရာ နာဟုမှာ’’တိ။ ဧဝံ တေ အတ္တနော အဂုဏံ ကထေသုံ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဂရုသံဝါသရဟိတာနံ နာမ ဧဝရူပံ ဟောတိယေဝါ’’တိ တေ တာပသေ ဂရဟိတွာ ‘‘ပုန ဧဝရူပံ မာကရိတ္ထာ’’တိ တေသံ ဩဝါဒံ ဒတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဟိ ‘‘အနုသန္ဓိံ ဃဋေတွာ’’တိ ဣဒမ္ပိ န ဝက္ခာမ။ တဒါ ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
သုရာပါနဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၈၂] ၂။ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အတိက္ကမ္မ ရမဏကန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဣမဿ ပန ဇာတကဿ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလိကံ ဝတ္ထု, တံ ဒသကနိပါတေ မဟာမိတ္တဝိန္ဒကဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁။၈၂၊ ၁။၅။၁၀၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အတိက္ကမ္မ ရမဏကံ, သဒါမတ္တဉ္စ ဒူဘကံ၊
သွာသိ ပါသာဏမာသီနော, ယသ္မာ ဇီဝံ န မောက္ခသီ’’တိ။
တတ္ထ ရမဏကန္တိ တသ္မိံ ကာလေ ဖလိကဿ နာမံ, ဖလိကပါသာဒဉ္စ အတိက္ကန္တောသီတိ ဒီပေတိ။ သဒါမတ္တဉ္စာတိ ရဇတဿ နာမံ, ရဇတပါသာဒဉ္စ အတိက္ကန္တောသီတိ ဒီပေတိ။ ဒူဘကန္တိ မဏိနော နာမံ, မဏိပါသာဒဉ္စ အတိက္ကန္တောသီတိ ဒီပေတိ။ သွာသီတိ သော အသိ တွံ။ ပါသာဏမာသီနောတိ ခုရစက္ကံ နာမ ပါသာဏမယံ ဝါ ဟောတိ ရဇတမယံ ဝါ မဏိမယံ ဝါ, တံ ပန ပါသာဏမယမေဝ။ သော စ တေန အာသီနော အတိနိဝိဋ္ဌော အဇ္ဈောတ္ထဋော။ တသ္မာ ပါသာဏေန အာသီနတ္တာ ‘‘ပါသာဏာသီနော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိဝသေန မကာရံ အာဒါယ ‘‘ပါသာဏမာသီနော’’တိ ဝုတ္တံ။ ပါသာဏံ ဝါ အာသီနော, တံ ခုရစက္ကံ အာသဇ္ဇ ပါပုဏိတွာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ဇီဝံ န မောက္ခသီတိ ယသ္မာ ခုရစက္ကာ ယာဝ တေ ပါပံ န ခီယတိ, တာဝ ဇီဝန္တောယေဝ န မုစ္စိဿသိ, တံ အာသီနောသီတိ။
ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံယေဝ ဂတော။ မိတ္တဝိန္ဒကောပိ ခုရစက္ကံ ဥက္ခိပိတွာ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝမာနော ပါပကမ္မေ ပရိက္ခီဏေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မိတ္တဝိန္ဒကော ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, ဒေဝရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မိတ္တဝိန္ဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၈၃] ၃။ ကာဠကဏ္ဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ
မိတ္တော ဟဝေ သတ္တပဒေန ဟောတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အနာထပိဏ္ဍိကဿ မိတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ အနာထပိဏ္ဍိကေန သဒ္ဓိံ သဟပံသုကီဠိကော ဧကာစရိယဿေဝ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပေါ နာမေန ကာဠကဏ္ဏီ နာမ။ သော ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဒုဂ္ဂတော
ဟုတွာ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော သေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော တံ သမဿာသေတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ အတ္တနော ကုဋုမ္ဗံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ သော သေဋ္ဌိနော ဥပကာရကော ဟုတွာ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ တံ သေဋ္ဌိဿ သန္တိကံ အာဂတကာလေ ‘‘တိဋ္ဌ, ကာဠကဏ္ဏိ, နိသီဒ, ကာဠကဏ္ဏိ, ဘုဉ္ဇ ကာဠကဏ္ဏီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အထေကဒိဝသံ သေဋ္ဌိနော မိတ္တာမစ္စာ သေဋ္ဌိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမာဟံသု ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, မာ ဧတံ တဝ သန္တိကေ ကရိ, ‘တိဋ္ဌ, ကာဠကဏ္ဏိ, နိသီဒ ကာဠကဏ္ဏိ, ဘုဉ္ဇ ကာဠကဏ္ဏီ’တိ ဟိ ဣမိနာ သဒ္ဒေန ယက္ခောပိ ပလာယေယျ, န စေသ တယာ သမာနော, ဒုဂ္ဂတော ဒုရူပေတော, ကိံ တေ ဣမိနာ’’တိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ‘‘နာမံ နာမ ဝေါဟာရမတ္တံ, န တံ ပဏ္ဍိတာ ပမာဏံ ကရောန္တိ, သုတမင်္ဂလိကေန နာမ ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, န သက္ကာ မယာ နာမမတ္တံ နိဿာယ သဟပံသုကီဠိကံ သဟာယံ ပရိစ္စဇိတု’’န္တိ တေသံ ဝစနံ အနာဒါယ ဧကဒိဝသံ အတ္တနော ဘောဂဂါမံ ဂစ္ဆန္တော တံ ဂေဟရက္ခကံ ကတွာ အဂမာသိ။
စောရာ ‘‘သေဋ္ဌိ ကိရ ဘောဂဂါမံ ဂတော, ဂေဟမဿ ဝိလုမ္ပိဿာမာ’’တိ နာနာဝုဓဟတ္ထာ ရတ္တိဘာဂေ အာဂန္တွာ ဂေဟံ ပရိဝါရေသုံ။ ဣတရောပိ စောရာနညေဝ အာဂမနံ အာသင်္ကမာနော အနိဒ္ဒါယန္တောဝ နိသီဒိ။ သော စောရာနံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ မနုဿေ ပဗောဓေတုံ ‘‘တွံ သင်္ခံ ဓမ, တွံ မုဒိင်္ဂံ ဝါဒေဟီ’’တိ မဟာသမဇ္ဇံ ကရောန္တော ဝိယ သကလနိဝေသနံ ဧကသဒ္ဒံ ကာရေသိ။ စောရာ ‘‘သုညံ ဂေဟန္တိ ဒုဿုတံ အမှေဟိ, အတ္ထေဝ ဣဓ မဟာသေဋ္ဌီ’’တိ ပါသာဏမုဂ္ဂရာဒီနိ တတ္ထေဝ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု။
ပုနဒိဝသေ မနုဿာ တတ္ထ တတ္ထ ဆဍ္ဍိတေ ပါသာဏမုဂ္ဂရာဒယော ဒိသွာ သံဝေဂပ္ပတ္တာ ဟုတွာ ‘‘သစေ အဇ္ဇ ဧဝရူပေါ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ဃရဝိစာရကော နာဘဝိဿ, စောရေဟိ ယထာရုစိယာ ပဝိသိတွာ သဗ္ဗံ ဂေဟံ ဝိလုတ္တံ အဿ, ဣမံ ဒဠှမိတ္တံ နိဿာယ သေဋ္ဌိနော ဝုဍ္ဎိ ဇာတာ’’တိ တံ ပသံသိတွာ သေဋ္ဌိဿ ဘောဂဂါမတော အာဂတကာလေ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစယိံသု။ အထ နေ သေဋ္ဌိ အဝေါစ ‘‘တုမှေ ဧဝရူပံ မမ ဂေဟရက္ခကံ မိတ္တံ နိက္ကဍ္ဎာပေထ, သစာယံ တုမှာကံ ဝစနေန မယာ နိက္ကဍ္ဎိတော အဿ, အဇ္ဇ မေ ကုဋုမ္ဗံ ကိဉ္စိ နာဘဝိဿ, နာမံ နာမ အပ္ပမာဏံ, ဟိတစိတ္တမေဝ ပမာဏ’’န္တိ တဿ ဥတ္တရိတရံ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ‘‘အတ္ထိ ဒါနိ မေ ဣဒံ ကထာပါဘတ’’န္တိ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ
အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, ဣဒါနေဝ ကာဠကဏ္ဏိမိတ္တော အတ္တနော မိတ္တဿ ဃရေ ကုဋုမ္ဗံ ရက္ခတိ, ပုဗ္ဗေပိ ရက္ခိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာယသော သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿ ကာဠကဏ္ဏီ နာမ မိတ္တောတိ သဗ္ဗံ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုသဒိသမေဝ။ ဗောဓိသတ္တော ဘောဂဂါမတော အာဂတော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘သစေ မယာ တုမှာကံ ဝစနေန ဧဝရူပေါ မိတ္တော နိက္ကဍ္ဎိတော အဿ, အဇ္ဇ မေ ကုဋုမ္ဗံ ကိဉ္စိ နာဘဝိဿာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘မိတ္တော ဟဝေ သတ္တပဒေန ဟောတိ, သဟာယော ပန ဒွါဒသကေန ဟောတိ၊
မာသဍ္ဎမာသေန စ ဉာတိ ဟောတိ, တတုတ္တရိံ အတ္တသမောပိ ဟောတိ၊
သောဟံ ကထံ အတ္တသုခဿ ဟေတု, စိရသန္ထုတံ ကာဠကဏ္ဏိံ ဇဟေယျ’’န္တိ။
တတ္ထ ဟဝေတိ နိပါတမတ္တံ။ မေတ္တာယတီတိ မိတ္တော, မေတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတိ, သိနေဟံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ သော ပနေသ သတ္တပဒေန ဟောတိ, ဧကတော သတ္တပဒဝီတိဟာရဂမနမတ္တေန ဟောတီတိ အတ္ထော။ သဟာယော ပန ဒွါဒသကေန ဟောတီတိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ဧကတော ကရဏဝသေန သဗ္ဗိရိယာပထေသု သဟ ဂစ္ဆတီတိ သဟာယော။ သော ပနေသ ဒွါဒသကေန ဟောတိ, ဒွါဒသာဟံ ဧကတော နိဝါသေန ဟောတီတိ အတ္ထော။ မာသဍ္ဎမာသေန စာတိ မာသေန ဝါ အဍ္ဎမာသေန ဝါ။ ဉာတိ ဟောတီတိ ဉာတိသမော ဟောတိ။ တတုတ္တရိန္တိ တတော ဥတ္တရိံ ဧကတော ဝါသေန အတ္တသမောပိ ဟောတိယေဝ။ ဇဟေယျန္တိ ‘‘ဧဝရူပံ သဟာယံ ကထံ ဇဟေယျ’’န္တိ မိတ္တဿ ဂုဏံ ကထေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပုန ကောစိ တဿ အန္တရေ ဝတ္တာ နာမ နာဟောသီတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကာဠကဏ္ဏီ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာဠကဏ္ဏိဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၈၄] ၄။ အတ္ထဿဒွါရဇာတကဝဏ္ဏနာ
အာရောဂျမိစ္ဆေ ပရမဉ္စ လာဘန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အတ္ထကုသလံ ကုလပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ဧကဿ မဟာဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ပုတ္တော ဇာတိယာ သတ္တဝဿော ပညဝါ အတ္ထကုသလော။ သော ဧကဒိဝသံ ပိတရံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္ထဿ ဒွါရပဉှံ နာမ ပုစ္ဆိ, သော တံ န ဇာနာတိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ ပဉှော အတိသုခုမော, ဌပေတွာ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓံ အညော ဥပရိ ဘဝဂ္ဂေန, ဟေဋ္ဌာ စ အဝီစိနာ ပရိစ္ဆိန္နေ လောကသန္နိဝါသေ ဧတံ ပဉှံ ကထေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထီ’’တိ။ သော ပုတ္တမာဒါယ ဗဟုံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဂါဟာပေတွာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဒါရကော ပညဝါ အတ္ထကုသလော မံ အတ္ထဿ ဒွါရပဉှံ နာမ ပုစ္ဆိ, အဟံ တံ ပဉှံ အဇာနန္တော တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂတော, သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တံ ပဉှံ ကထေတူ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပါဟံ, ဥပါသက, ဣမိနာ ကုမာရကေနေတံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော, မယာ စဿ ကထိတော, တဒါ နံ ဧသ ဇာနာတိ, ဣဒါနိ ပန ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ န သလ္လက္ခေတီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ အထဿ ပုတ္တော သတ္တဝဿိကော ဇာတိယာ ပညဝါ အတ္ထကုသလော။ သော ဧကဒိဝသံ ပိတရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တာတ, အတ္ထဿ ဒွါရံ နာမ ကိ’’န္တိ အတ္ထဿ ဒွါရပဉှံ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ပိတာ တံ ပဉှံ ကထေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အာရောဂျမိစ္ဆေ ပရမဉ္စ လာဘံ, သီလဉ္စ ဝုဒ္ဓါနုမတံ သုတဉ္စ၊
ဓမ္မာနုဝတ္တီ စ အလီနတာ စ, အတ္ထဿ ဒွါရာ ပမုခါ ဆဠေတေ’’တိ။
တတ္ထ အာရောဂျမိစ္ဆေ ပရမဉ္စ လာဘန္တိ စ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ တာတ, ပဌမမေဝ အာရောဂျသင်္ခါတံ ပရမံ လာဘံ ဣစ္ဆေယျာတိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ အာရောဂျံ နာမ သရီရဿ စေဝ စိတ္တဿ စ အရောဂဘာဝေါ အနာတုရတာ။ သရီရေ ဟိ ရောဂါတုရေ နေဝ အလဒ္ဓံ ဘောဂလာဘံ ဥပ္ပါဒေတုံ သက္ကောတိ, န လဒ္ဓံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ, အနာတုရေ ပန ဥဘယမ္ပေတံ သက္ကောတိ။ စိတ္တေ စ ကိလေသာတုရေ နေဝ အလဒ္ဓံ ဈာနာဒိဘေဒံ လာဘံ
ဥပ္ပါဒေတုံ သက္ကောတိ, န လဒ္ဓံ ပုန သမာပတ္တိဝသေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ ဧတသ္မိံ အနာရောဂျေ သတိ အလဒ္ဓေါပိ လာဘော န လဗ္ဘတိ, လဒ္ဓေါပိ နိရတ္ထကော ဟောတိ, အသတိ ပနေတသ္မိံ အလဒ္ဓေါပိ လာဘော လဗ္ဘတိ, လဒ္ဓေါပိ သာတ္ထကော ဟောတီတိ အာရောဂျံ ပရမော လာဘော နာမ။ တံ သဗ္ဗပဌမံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဣဒမေကံ အတ္ထဿ ဒွါရန္တိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ သီလဉ္စာတိ အာစာရသီလံ။ ဣမိနာ လောကစာရိတ္တံ ဒဿေတိ။ ဝုဒ္ဓါနုမတန္တိ ဂုဏဝုဒ္ဓါနံ ပဏ္ဍိတာနံ အနုမတံ။ ဣမိနာ ဉာဏသမ္ပန္နာနံ ဂရူနံ ဩဝါဒံ ဒဿေတိ။ သုတဉ္စာတိ ကာရဏနိဿိတံ သုတံ။ ဣမိနာ ဣမသ္မိံ လောကေ အတ္ထနိဿိတံ ဗာဟုသစ္စံ ဒဿေတိ။ ဓမ္မာနုဝတ္တီ စာတိ တိဝိဓဿ သုစရိတဓမ္မဿ အနုဝတ္တနံ။ ဣမိနာ ဒုစ္စရိတဓမ္မံ ဝဇ္ဇေတွာ သုစရိတဓမ္မဿ အနုဝတ္တနဘာဝံ ဒဿေတိ။ အလီနတာ စာတိ စိတ္တဿ အလီနတာ အနီစတာ။ ဣမိနာ စိတ္တဿ အသင်္ကောစတံ ပဏီတဘာဝံ ဥတ္တမဘာဝံ ဒဿေတိ။ အတ္ထဿ ဒွါရာ ပမုခါ ဆဠေတေတိ အတ္ထော နာမ ဝုဍ္ဎိ, တဿ ဝုဍ္ဎိသင်္ခါတဿ လောကိယလောကုတ္တရဿ အတ္ထဿ ဧတေ ပမုခါ ဥတ္တမာ ဆ ဒွါရာ ဥပါယာ အဓိဂမမုခါနီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တဿ အတ္ထဿ ဒွါရပဉှံ ကထေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ တေသု ဆသု ဓမ္မေသု ဝတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပုတ္တောဝ ပစ္စုပ္ပန္နပုတ္တော, မဟာသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အတ္ထဿဒွါရဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၈၅] ၅။ ကိံပက္ကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အာယတိံ ဒေါသံ နာညာယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အညတရော ကိရ ကုလပုတ္တော ဗုဒ္ဓသာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဧကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ အလင်္ကတဣတ္ထိံ ဒိသွာ ဥက္ကဏ္ဌိ။ အထ နံ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ သတ္ထု သန္တိကံ အာနယိံသု။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ
ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပဉ္စ ကာမဂုဏာ နာမေတေ ဘိက္ခု ပရိဘောဂကာလေ ရမဏီယာ။ သော ပန တေသံ ပရိဘောဂေါ နိရယာဒီသု ပဋိသန္ဓိဒါယကတ္တာ ကိံပက္ကဖလပရိဘောဂသဒိသော ဟောတိ။ ကိံပက္ကဖလံ နာမ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နံ, ခါဒိတံ ပန အန္တာနိ ခဏ္ဍိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတိ။ ပုဗ္ဗေ ဗဟူ ဗာလဇနာ တဿ ဒေါသံ အဒိသွာ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသေသု ဗဇ္ဈိတွာ တံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သတ္ထဝါဟော ဟုတွာ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တံ ဂစ္ဆန္တော အဋဝိမုခံ ပတွာ မနုဿေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘ဣမိဿာ အဋဝိယာ ဝိသရုက္ခာ နာမ အတ္ထိ, မာ ခေါ မံ အနာပုစ္ဆာ ပုဗ္ဗေ အခါဒိတပုဗ္ဗာနိ ဖလာဖလာနိ ခါဒိတ္ထာ’’တိ ဩဝဒိ။ မနုဿာ အဋဝိံ အတိက္ကမိတွာ အဋဝိမုခေ ဧကံ ကိံပက္ကရုက္ခံ ဖလဘာရဩဏမိတသာခံ အဒ္ဒသံသု။ တဿ ခန္ဓသာခါပတ္တဖလာနိ သဏ္ဌာနဝဏ္ဏရသဂန္ဓေဟိ အမ္ဗသဒိသာနေဝ။ တေသု ဧကစ္စေ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသေသု ဗဇ္ဈိတွာ အမ္ဗဖလသညာယ ဖလာနိ ခါဒိံသု, ဧကစ္စေ ‘‘သတ္ထဝါဟံ ပုစ္ဆိတွာ ခါဒိဿာမာ’’တိ ဂဟေတွာ အဋ္ဌံသု။ ဗောဓိသတ္တော တံ ဌာနံ ပတွာ ယေ ဂဟေတွာ ဌိတာ, တေ ဖလာနိ ဆဍ္ဍာပေတွာ, ယေ ခါဒမာနာ အဋ္ဌံသု, တေ ဝမနံ ကာရေတွာ တေသံ ဘေသဇ္ဇံ အဒါသိ။ တေသု ဧကစ္စေ အရောဂါ ဇာတာ, ပဌမမေဝ ခါဒိတွာ ဌိတာ ပန ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ သောတ္ထိနာ ဂန္တွာ လာဘံ လဘိတွာ ပုန သကဋ္ဌာနမေဝ အာဂန္တွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ တံ ဝတ္ထုံ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အာယတိံ ဒေါသံ နာညာယ, ယော ကာမေ ပဋိသေဝတိ၊
ဝိပါကန္တေ ဟနန္တိ နံ, ကိံပက္ကမိဝ ဘက္ခိတ’’န္တိ။
တတ္ထ အာယတိံ ဒေါသံ နာညာယာတိ အနာဂတေ ဒေါသံ န အညာယ, အဇာနိတွာတိ အတ္ထော။ ယော ကာမေ ပဋိသေဝတီတိ ယော ဝတ္ထုကာမေ စ ကိလေသကာမေ စ ပဋိသေဝတိ။ ဝိပါကန္တေ ဟနန္တိ နန္တိ တေ ကာမာ တံ ပုရိသံ အတ္တနော ဝိပါကသင်္ခါတေ အန္တေ နိရယာဒီသု ဥပ္ပန္နံ နာနပ္ပကာရေန ဒုက္ခေန သံယောဇယမာနာ ဟနန္တိ။ ကထံ? ကိံပက္ကမိဝ ဘက္ခိတန္တိ, ယထာ
ပရိဘောဂကာလေ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပတ္တိယာ မနာပံ ကိံပက္ကဖလံ အနာဂတဒေါသံ အဒိသွာ ဘက္ခိတံ အန္တေ ဟနတိ, ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတိ, ဧဝံ ပရိဘောဂကာလေ မနာပါပိ ကာမာ ဝိပါကကာလေ ဟနန္တီတိ ဒေသနံ ယထာနုသန္ဓိံ ပါပေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလံ ပါပုဏိ။ သေသပရိသာယပိ ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော, ကေစိ အရဟန္တော အဟေသုံ။
သတ္ထာပိ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, သတ္ထဝါဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကိံပက္ကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၈၆] ၆။ သီလဝီမံသကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သီလဝီမံသကံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ကောသလရာဇာနံ နိဿာယ ဇီဝတိ တိသရဏံ ဂတော အခဏ္ဍပဉ္စသီလော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ။ ရာဇာ ‘‘အယံ သီလဝါ’’တိ တဿ အတိရေကသမ္မာနံ ကရောတိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ရာဇာ မယှံ အညေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ အတိရေကသမ္မာနံ ကရောတိ, အတိဝိယ မံ ဂရုံ ကတွာ ပဿတိ, ကိံ နု ခေါ ဧသ မမ ဇာတိဂေါတ္တကုလပ္ပဒေသသိပ္ပသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ ဣမံ သမ္မာနံ ကရောတိ, ဥဒါဟု သီလသမ္ပတ္တိံ, ဝီမံသိဿာမိ တာဝါ’’တိ။ သော ဧကဒိဝသံ ရာဇူပဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဃရံ အာဂစ္ဆန္တော ဧကဿ ဟေရညိကဿ ဖလကတော အနာပုစ္ဆိတွာ ဧကံ ကဟာပဏံ ဂဟေတွာ အဂမာသိ, ဟေရညိကော ဗြာဟ္မဏေ ဂရုဘာဝေန ကိဉ္စိ အဝတွာ နိသီဒိ။ ပုနဒိဝသေ ဒွေ ကဟာပဏေ ဂဏှိ, ဟေရညိကော တထေဝ အဓိဝါသေသိ။ တတိယဒိဝသေ ကဟာပဏမုဋ္ဌိံ အဂ္ဂဟေသိ, အထ နံ ဟေရညိကော ‘‘အဇ္ဇ တေ တတိယော ဒိဝသော ရာဇကုဋုမ္ဗံ ဝိလုမ္ပန္တဿာ’’တိ ‘‘ရာဇကုဋုမ္ဗဝိလုမ္ပကစောရော မေ ဂဟိတော’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝိရဝိ။ အထ နံ မနုဿာ ဣတော စိတော စ အာဂန္တွာ ‘‘စိရံဒါနိ တွံ သီလဝါ ဝိယ ဝိစရီ’’တိ ဒွေ တယော ပဟာရေ ဒတွာ ဗန္ဓိတွာ ရညော ဒဿေသုံ။
ရာဇာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ‘‘ကသ္မာ, ဗြာဟ္မဏ, ဧဝရူပံ ဒုဿီလကမ္မံ ကရောသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, တဿ ရာဇာဏံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘နာဟံ, မဟာရာဇ, စောရော’’တိ အာဟ။ အထ ‘‘ကသ္မာ ရာဇကုဋုမ္ဗိကဿ ဖလကတော ကဟာပဏေ ဂဏှီ’’တိ? ‘‘ဧတံ မယာ တယိ မမ အတိသမ္မာနံ ကရောန္တေ ‘ကိံ နု ခေါ ရာဇာ မမ ဇာတိအာဒီနိ နိဿာယ အတိသမ္မာနံ ကရောတိ, ဥဒါဟု သီလံ နိဿာယာ’တိ ဝီမံသနတ္ထာယ ကတံ, ဣဒါနိ ပန မယာ ဧကံသေန ဉာတံ။ ယထာ သီလမေဝ နိဿာယ တယာ မမ သမ္မာနော ကတော, န ဇာတိအာဒီနိ။ တထာ ဟိ မေ ဣဒါနိ ရာဇာဏံ ကာရေသိ, သွာဟံ ဣမိနာ ကာရဏေန ‘ဣမသ္မိံ လောကေ သီလမေဝ ဥတ္တမံ သီလံ ပမုခ’န္တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ဂတော။ ဣမဿ ပနာဟံ သီလဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကရောန္တော ဂေဟေ ဌိတော ကိလေသေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော န သက္ခိဿာမိ ကာတုံ, အဇ္ဇေဝ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိဿာမိ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ မေ ဒေထ, ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ ရာဇာနံ အနုဇာနာပေတွာ ဇေတဝနာဘိမုခေါ ပါယာသိ။
အထ နံ ဉာတိသုဟဇ္ဇဗန္ဓဝါ သန္နိပတိတွာ နိဝါရေတုံ အသက္ကောန္တာ နိဝတ္တိံသု။ သော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိတွာ အဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ မတ္ထကံ ပတ္တာ’’တိ အညံ ဗျာကာသိ။ တဿ တံ အညဗျာကရဏံ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋံ ဇာတံ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ရညော ဥပဋ္ဌာကဗြာဟ္မဏော အတ္တနော သီလံ ဝီမံသိတွာ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ တဿ ဂုဏံ ကထယမာနာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနိ အယမေဝ ဗြာဟ္မဏော အတ္တနော သီလံ ဝီမံသိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ အကာသိ, ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာ အတ္တနော သီလံ ဝီမံသိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကရိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတော အဟောသိ ဒါနာဓိမုတ္တော သီလဇ္ဈာသယော အခဏ္ဍပဉ္စသီလော။ ရာဇာ သေသဗြာဟ္မဏေဟိ အတိရေကံ တဿ သမ္မာနံ ကရောတီတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ ဗောဓိသတ္တေ ပန ဗန္ဓိတွာ ရညော သန္တိကံ
နီယမာနေ အဟိတုဏ္ဍိကာ အန္တရဝီထိယံ သပ္ပံ ကီဠာပေန္တာ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဏှန္တိ, ဂီဝါယ ဂဏှန္တိ, ဂလေ ဝေဌေန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော တေ ဒိသွာ ‘‘မာ, တာတာ, ဧဝံ သပ္ပံ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဏှထ, မာ ဂီဝါယ ဂဏှထ, မာ ဂလေ ဝေဌေထ။ အယဉှိ ဝေါ ဍံသိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေယျာ’’တိ အာဟ။ အဟိတုဏ္ဍိကာ ‘‘အယံ, ဗြာဟ္မဏ, သပ္ပေါ သီလဝါ အာစာရသမ္ပန္နော တာဒိသော ဒုဿီလော န ဟောတိ, တွံ ပန အတ္တနော ဒုဿီလတာယ အနာစာရေန ရာဇကုဋုမ္ဗဝိလုမ္ပကစောရောတိ ဗန္ဓိတွာ နီယသီ’’တိ အာဟံသု။
သော စိန္တေသိ ‘‘သပ္ပါပိ တာဝ အဍံသန္တာ အဝိဟေဌေန္တာ ‘သီလဝန္တော’တိ နာမံ လဘန္တိ, ကိမင်္ဂံ ပန မနုဿဘူတာ။ သီလမေဝ ဣမသ္မိံ လောကေ ဥတ္တမံ, နတ္ထိ တတော ဥတ္တရိတရ’’န္တိ။ အထ နံ နေတွာ ရညော ဒဿေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ဣဒံ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ရာဇကုဋုမ္ဗဝိလုမ္ပကော စောရော, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိဿ ရာဇာဏံ ကရောထာ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘နာဟံ, မဟာရာဇ, စောရော’’တိ အာဟ။ ‘‘အထ ကသ္မာ ကဟာပဏေ အဂ္ဂဟေသီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ပုရိမနယေနေဝ သဗ္ဗံ အာရောစေန္တော ‘‘သွာဟံ ဣမိနာ ကာရဏေန ‘ဣမသ္မိံ လောကေ သီလမေဝ ဥတ္တမံ, သီလံ ပါမောက္ခ’န္တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ဂတော’’တိ ဝတွာ ‘‘တိဋ္ဌတု တာဝ ဣဒံ, အာသီဝိသောပိ တာဝ အဍံသန္တော အဝိဟေဌေန္တော ‘သီလဝါ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ။ ဣမိနာပိ ကာရဏေန သီလမေဝ ဥတ္တမံ, သီလံ ပဝရ’’န္တိ သီလံ ဝဏ္ဏေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏံ, သီလံ လောကေ အနုတ္တရံ၊
ပဿ ဃောရဝိသော နာဂေါ, သီလဝါတိ န ဟညတီ’’တိ။
တတ္ထ သီလံ ကိရေဝါတိ ကာယဝါစာစိတ္တေဟိ အဝီတိက္ကမသင်္ခါတံ အာစာရသီလမေဝ။ ကိရာတိ အနုဿဝဝသေန ဝဒတိ။ ကလျာဏန္တိ သုန္ဒရတရံ။ အနုတ္တရန္တိ ဇေဋ္ဌကံ သဗ္ဗဂုဏဒါယကံ။ ပဿာတိ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံ အဘိမုခံ ကရောန္တော ကထေတိ။ သီလဝါတိ န ဟညတီတိ ဃောရဝိသောပိ သမာနော အဍံသနအဝိဟေဌနမတ္တကေန သီလဝါတိ ပသံသံ လဘတိ, န ဟညတိ န ဝိဟညတီတိ။ ဣမိနာပိ ကာရဏေန သီလမေဝ ဥတ္တမန္တိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ရာဇပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သီလဝီမံသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၈၇] ၇။ မင်္ဂလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သာဋကလက္ခဏဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ရာဇဂဟဝါသိကော ကိရေကော ဗြာဟ္မဏော ကောတုဟလမင်္ဂလိကော တီသု ရတနေသု အပ္ပသန္နော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ, တဿ သမုဂ္ဂေ ဌပိတံ သာဋကယုဂံ မူသိကာ ခါဒိံသု။ အထဿ သီသံ နှာယိတွာ ‘‘သာဋကေ အာဟရထာ’’တိ ဝုတ္တကာလေ မူသိကာယ ခါဒိတဘာဝံ အာရောစယိံသု။ သော စိန္တေသိ ‘‘သစေ ဣဒံ မူသိကာဒဋ္ဌံ သာဋကယုဂံ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဘဝိဿတိ, မဟာဝိနာသော ဘဝိဿတိ။ ဣဒဉှိ အဝမင်္ဂလံ ကာဠကဏ္ဏိသဒိသံ ပုတ္တဓီတာဒီနံ ဝါ ဒါသကမ္မကရာဒီနံ ဝါ န သက္ကာ ဒါတုံ။ ယော ဟိ ဣဒံ ဂဏှိဿတိ, သဗ္ဗဿ မဟာဝိနာသော ဘဝိဿတိ, အာမကသုသာနေ တံ ဆဍ္ဍာပေဿာမိ, န ခေါ ပန သက္ကာ ဒါသကမ္မကရာဒီနံ ဟတ္ထေ ဒါတုံ။ တေ ဟိ ဧတ္ထ လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ ဣမံ ဂဟေတွာ ဝိနာသံ ပါပုဏေယျုံ, ပုတ္တဿ တံ ဟတ္ထေ ဒဿာမီ’’တိ။ သော ပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘တွမ္ပိ နံ, တာတ, ဟတ္ထေန အဖုသိတွာ ဒဏ္ဍကေန ဂဟေတွာ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍေတွာ သီသံ နှာယိတွာ ဧဟီ’’တိ ပေသေသိ။
သတ္ထာပိ ခေါ တံ ဒိဝသံ ပစ္စူသသမယေ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော ဣမေသံ ပိတာပုတ္တာနံ သောတာပတ္တိဖလဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ မိဂဝီထိံ ဂဟေတွာ မိဂလုဒ္ဒကော ဝိယ ဂန္တွာ အာမကသုသာနဒွါရေ နိသီဒိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော။ မာဏဝေါပိ ပိတု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အဇဂရသပ္ပံ ဝိယ တံ ယုဂသာဋကံ ယဋ္ဌိကောဋိယာ ဂဟေတွာ အာမကသုသာနဒွါရံ ပါပုဏိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ကိံ ကရောသိ မာဏဝါ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘော ဂေါတမ, ဣဒံ သာဋကယုဂံ မူသိကာဒဋ္ဌံ ကာဠကဏ္ဏိသဒိသံ ဟလာဟလဝိသူပမံ, မမ ပိတာ ‘အညော ဧတံ ဆဍ္ဍေန္တော လောဘံ ဥပ္ပါဒေတွာ
ဂဏှေယျာ’တိ ဘယေန မံ ပဟိဏိ, အဟမေတံ ဆဍ္ဍေတွာ သီသံ နှာယိဿာမီတိ အာဂတောမှိ, ဘော ဂေါတမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဆဍ္ဍေဟီ’’တိ။ မာဏဝေါ ဆဍ္ဍေသိ, သတ္ထာ ‘‘အမှာကံ ဒါနိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တဿ သမ္မုခါဝ ဂဏှိ။ ‘‘အဝမင်္ဂလံ, ဘော ဂေါတမ, ဧတံ ကာဠကဏ္ဏိသဒိသံ, မာ ဂဏှိ မာ ဂဏှီ’’တိ တသ္မိံ ဝါရယမာနေယေဝ တံ ဂဟေတွာ ဝေဠုဝနာဘိမုခေါ ပါယာသိ။
မာဏဝေါ ဝေဂေန ဂန္တွာ ပိတု အာရောစေသိ ‘‘တာတ, မယာ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍိတံ သာဋကယုဂံ သမဏော ဂေါတမော ‘အမှာကံ ဝဋ္ဋတီ’တိ မယာ ဝါရိယမာနောပိ ဂဟေတွာ ဝေဠုဝနံ ဂတော’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ ‘‘တံ သာဋကယုဂံ အဝမင်္ဂလံ ကာဠကဏ္ဏိသဒိသံ, တံ ဝဠဉ္ဇေန္တော သမဏောပိ ဂေါတမော နဿိဿတိ, ဝိဟာရောပိ နဿိဿတိ, တတော အမှာကံ ဂရဟာ ဘဝိဿတိ, သမဏဿ ဂေါတမဿ အညေ ဗဟူ သာဋကေ ဒတွာ တံ ဆဍ္ဍာပေဿာမီ’’တိ။ သော ဗဟူ သာဋကေ ဂါဟာပေတွာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ဝေဠုဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဒိသွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ဧဝမာဟ ‘‘သစ္စံ ကိရ ဝေါ, ဘော ဂေါတမ, အာမကသုသာနေ သာဋကယုဂံ ဂဟိတ’’န္တိ? ‘‘သစ္စံ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။ ‘‘ဘော ဂေါတမ, တံ သာဋကယုဂံ အဝမင်္ဂလံ, တုမှေ တံ ပရိဘုဉ္ဇမာနာ နဿိဿထ, သကလဝိဟာရောပိ နဿိဿတိ။ သစေ ဝေါ နိဝါသနံ ဝါ ပါရုပနံ ဝါ နပ္ပဟောတိ, ဣမေ သာဋကေ ဂဟေတွာ တံ ဆဍ္ဍာပေထာ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘မယံ ဗြာဟ္မဏ ပဗ္ဗဇိတာ နာမ, အမှာကံ အာမကသုသာနေ အန္တရဝီထိယံ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ နှာနတိတ္ထေ မဟာမဂ္ဂေတိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု ဆဍ္ဍိတာ ဝါ ပတိတာ ဝါ ပိလောတိကာ ဝဋ္ဋတိ, တွံ ပန န ဣဒါနေဝ ဧဝံလဒ္ဓိကော, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝံလဒ္ဓိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟနဂရေ ဓမ္မိကော မဂဓရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသမာနော ဧကသ္မိံ ကာလေ ဟိမဝန္တတော နိက္ခမိတွာ ရာဇဂဟနဂရေ ရာဇုယျာနံ ပတွာ တတ္ထ ဝသိတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ဘိက္ခာစာရတ္ထာယ နဂရံ ပါဝိသိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ ပက္ကောသာပေတွာ ပါသာဒေ နိသီဒါပေတွာ ဘောဇေတွာ ဥယျာနေယေဝ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဏှိ။ ဗောဓိသတ္တော ရညော နိဝေသနေ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥယျာနေ ဝသတိ။ တသ္မိံ ကာလေ ရာဇဂဟနဂရေ
ဒုဿလက္ခဏဗြာဟ္မဏော နာမ အဟောသိ။ တဿ သမုဂ္ဂေ ဌပိတံ သာဋကယုဂန္တိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။
မာဏဝေ ပန သုသာနံ ဂစ္ဆန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပဌမတရံ ဂန္တွာ သုသာနဒွါရေ နိသီဒိတွာ တေန ဆဍ္ဍိတံ သာဋကယုဂံ ဂဟေတွာ ဥယျာနံ အဂမာသိ။ မာဏဝေါ ဂန္တွာ ပိတု အာရောစေသိ။ ပိတာ ‘‘ရာဇကုလူပကော တာပသော နဿေယျာ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တာပသ, တယာ ဂဟိတသာဋကေ ဆဍ္ဍေဟိ, မာ နဿီ’’တိ အာဟ။ တာပသော ‘‘အမှာကံ သုသာနေ ဆဍ္ဍိတပိလောတိကာ ဝဋ္ဋတိ, န မယံ ကောတုဟလမင်္ဂလိကာ, ကောတုဟလမင်္ဂလံ နာမေတံ န ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗောဓိသတ္တေဟိ ဝဏ္ဏိတံ, တသ္မာ ပဏ္ဍိတေန နာမ ကောတုဟလမင်္ဂလိကေန န ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဓမ္မံ သုတွာ ဒိဋ္ဌိံ ဘိန္ဒိတွာ ဗောဓိသတ္တံ သရဏံ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တောပိ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာပိ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာ, ဥပ္ပါတာ သုပိနာ စ လက္ခဏာ စ၊
သော မင်္ဂလဒေါသဝီတိဝတ္တော, ယုဂယောဂါဓိဂတော န ဇာတုမေတီ’’တိ။
တတ္ထ ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာတိ ယဿ အရဟတော ခီဏာသဝဿ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလံ, သုတမင်္ဂလံ, မုတမင်္ဂလန္တိ ဧတေ မင်္ဂလာ သမုစ္ဆိန္နာ။ ဥပ္ပါတာ သုပိနာ စ လက္ခဏာ စာတိ ‘‘ဧဝရူပေါ စန္ဒဂ္ဂါဟော ဘဝိဿတိ, ဧဝရူပေါ သူရိယဂ္ဂါဟော ဘဝိဿတိ, ဧဝရူပေါ နက္ခတ္တဂ္ဂါဟော ဘဝိဿတိ, ဧဝရူပေါ ဥက္ကာပါတော ဘဝိဿတိ, ဧဝရူပေါ ဒိသာဍာဟော ဘဝိဿတီ’’တိ ဣမေ ပဉ္စ မဟာဥပ္ပါတာ, နာနပ္ပကာရာ သုပိနာ, သုဘဂလက္ခဏံ, ဒုဗ္ဘဂလက္ခဏံ, ဣတ္ထိလက္ခဏံ, ပုရိသလက္ခဏံ, ဒါသိလက္ခဏံ, ဒါသလက္ခဏံ, အသိလက္ခဏံ, ဟတ္ထိလက္ခဏံ, အဿလက္ခဏံ, ဥသဘလက္ခဏံ, အာဝုဓလက္ခဏံ, ဝတ္ထလက္ခဏန္တိ ဧဝမာဒိကာနိ လက္ခဏာနိ ဣမေ စ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာ ယဿ သမူဟတာ, န ဧတေဟိ ဥပ္ပါတာဒီဟိ အတ္တနော မင်္ဂလံ ဝါ အဝမင်္ဂလံ ဝါ ပစ္စေတိ။ သော
မင်္ဂလဒေါသဝီတိဝတ္တောတိ သော ခီဏာသဝေါ သဗ္ဗမင်္ဂလဒေါသေ ဝီတိဝတ္တော အတိက္ကန္တော ပဇဟိတွာ ဌိတော။ ယုဂယောဂါဓိဂတောတိ ‘‘ကောဓော စ ဥပနာဟော စ, မက္ခော စ ပဠာသော စာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၈၃၃) နယေန ဒွေ ဒွေ ဧကတော အာဂတကိလေသာ ယုဂါ နာမ။ ကာမယောဂေါ, ဘဝယောဂေါ, ဒိဋ္ဌိယောဂေါ, အဝိဇ္ဇာယောဂေါတိ ဣမေ သံသာရေ ယောဇနဘာဝတော စတ္တာရော ယောဂါ နာမ။ တေ ယုဂေ စ ယောဂေ စာတိ ယုဂယောဂေ အဓိဂတော အဘိဘဝိတွာ ဂတော ဝီတိဝတ္တော သမတိက္ကန္တော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု။ န ဇာတုမေတီတိ ပုန ပဋိသန္ဓိဝသေန ဧကံသေနေဝ ဣမံ လောကံ န ဧတိ နာဂစ္ဆတီတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမာယ ဂါထာယ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဗြာဟ္မဏော သဒ္ဓိံ ပုတ္တေန သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ သတ္ထာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဧတေဝ ပိတာပုတ္တာ ဣဒါနိ ပိတာပုတ္တာ အဟေသုံ, တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မင်္ဂလဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၈၈] ၈။ သာရမ္ဘဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကလျာဏိမေဝ မုဉ္စေယျာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဩမသဝါဒသိက္ခာပဒံ (ပါစိ။ ၁၅) အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒွေပိ ဝတ္ထူနိ ဟေဋ္ဌာ နန္ဒိဝိသာလဇာတကေ ဝုတ္တသဒိသာနေဝ။ ဣမသ္မိံ ပန ဇာတကေ ဗောဓိသတ္တော ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာယံ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ သာရမ္ဘော နာမ ဗလိဗဒ္ဒေါ အဟောသိ။ သတ္ထာ ဣဒံ အတီတဝတ္ထုံ ကထေတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကလျာဏိမေဝ မုဉ္စေယျ, န ဟိ မုဉ္စေယျ ပါပိကံ၊
မောက္ခော ကလျာဏိယာ သာဓု, မုတွာ တပ္ပတိ ပါပိက’’န္တိ။
တတ္ထ ကလျာဏိမေဝ မုဉ္စေယျာတိ စတုဒေါသဝိနိမုတ္တံ ကလျာဏိံ သုန္ဒရံ အနဝဇ္ဇံ ဝါစမေဝ မုဉ္စေယျ ဝိဿဇ္ဇေယျ ကထေယျ။ န ဟိ မုဉ္စေယျ ပါပိကန္တိ ပါပိကံ လာမိကံ ပရေသံ အပ္ပိယံ အမနာပံ န မုဉ္စေယျ န ကထေယျ။ မောက္ခော
ကလျာဏိယာ သာဓူတိ ကလျာဏဝါစာယ ဝိဿဇ္ဇနမေဝ ဣမသ္မိံ လောကေ သာဓု သုန္ဒရံ ဘဒ္ဒကံ။ မုတွာ တပ္ပတိ ပါပိကန္တိ ပါပိကံ ဖရုသဝါစံ မုဉ္စိတွာ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကထေတွာ သော ပုဂ္ဂလော တပ္ပတိ သောစတိ ကိလမတီတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗြာဟ္မဏီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ, သာရမ္ဘော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာရမ္ဘဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၈၉] ၉။ ကုဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝါစာဝ ကိရ တေ အာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ကုဟကဝတ္ထု ဥဒ္ဒါလကဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကံ ဂါမကံ ဥပနိဿာယ ဧကော ကူဋဇဋိလော ကုဟကတာပသော ဝသတိ။ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော တဿ အရညေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ တတ္ထ နံ ဝါသေန္တော အတ္တနော ဂေဟေ ပဏီတာဟာရေန ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သော တံ ကူဋဇဋိလံ ‘‘သီလဝါ ဧသော’’တိ သဒ္ဒဟိတွာ စောရဘယေန သုဝဏ္ဏနိက္ခသတံ တဿ ပဏ္ဏသာလံ နေတွာ ဘူမိဂတံ ကတွာ ‘‘ဣဒံ ဩလောကေယျာသိ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တာပသော ‘‘ပဗ္ဗဇိတာနံ နာမ, အာဝုသော, ဧဝရူပံ ကထေတုံ, န ဝဋ္ဋတိ, အမှာကံ ပန ပရသန္တကေ လောဘော နာမ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ပက္ကာမိ။ ဒုဋ္ဌတာပသော ‘‘သက္ကာ ဧတ္တကေန ဇီဝိတု’’န္တိ ကတိပါဟံ အတိက္ကမိတွာ တံ သုဝဏ္ဏံ ဂဟေတွာ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတွာ အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလာယမေဝ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ တဿ ဂေဟေ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဧဝမာဟ ‘‘အာဝုသော, မယံ တုမှေ နိဿာယ စိရံ ဝသိမှ, အတိစိရံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဝသန္တာနံ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ ဟောတိ, သံသဂ္ဂေါ စ နာမ ပဗ္ဗဇိတာနံ မလံ, တသ္မာ ဂစ္ဆာမဟ’’န္တိ ဝတွာ တေန ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနောပိ နိဝတ္တိတုံ န ဣစ္ဆိ။ အထ နံ သော ‘‘ဧဝံ သန္တေ ဂစ္ဆထ, ဘန္တေ’’တိ ယာဝ ဂါမဒွါရံ အနုဂန္တွာ နိဝတ္တိ။ တာပသောပိ ထောကံ ဂန္တွာဝ ‘‘ဣမံ ကုဋုမ္ဗိကံ မယာ ဝဉ္စေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ
စိန္တေတွာ ဇဋာနံ အန္တရေ တိဏံ ဌပေတွာ ပဋိနိဝတ္တိ။ ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, နိဝတ္တိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာဝုသော တုမှာကံ ဂေဟစ္ဆဒနတော မေ ဇဋာသု ဧကတိဏံ လဂ္ဂံ, အဒိန္နာဒါနဉ္စ နာမ ပဗ္ဗဇိတာနံ န ဝဋ္ဋတိ, တံ အာဒါယ အာဂတောမှီတိ။ ကုဋုမ္ဗိကော ‘‘ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆထ, ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ‘‘တိဏသလာကမ္ပိ နာမ ပရသန္တကံ န ဂဏှာတိ, အဟော ကုက္ကုစ္စကော မေ အယျော’’တိ ပသီဒိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။
တဒါ ပန ဗောဓိသတ္တေန ဘဏ္ဍတ္ထာယ ပစ္စန္တံ ဂစ္ဆန္တေန တသ္မိံ နိဝေသနေ နိဝါသော ဂဟိတော ဟောတိ။ သော တာပသဿ ဝစနံ သုတွာဝ ‘‘အဒ္ဓါ ဣမိနာ ဒုဋ္ဌတာပသေန ဣမဿ ကိဉ္စိ ဂဟိတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ကုဋုမ္ဗိကံ ပုစ္ဆိ ‘‘အတ္ထိ ပန တေ, သမ္မ, ကိဉ္စိ ဧတဿ တာပသဿ သန္တိကေ နိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ, သမ္မ, သုဝဏ္ဏနိက္ခသတ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ, တံ ဥပဓာရေဟီ’’တိ။ သော ပဏ္ဏသာလံ ဂန္တွာ တံ အဒိသွာ ဝေဂေနာဂန္တွာ ‘‘နတ္ထိ, သမ္မာ’’တိ အာဟ။ ‘‘န တေ သုဝဏ္ဏံ အညေန ဂဟိတံ, တေနေဝ ကုဟကတာပသေန ဂဟိတံ, ဧဟိ, တံ အနုဗန္ဓိတွာ ဂဏှာမာ’’တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ ကူဋတာပသံ ဂဏှိတွာ ဟတ္ထေဟိ စ ပါဒေဟိ စ ပေါထေတွာ သုဝဏ္ဏံ အာဟရာပေတွာ ဂဏှိံသု။ ဗောဓိသတ္တော သုဝဏ္ဏံ ဒိသွာ ‘‘နိက္ခသတံ ဟရမာနော အသဇ္ဇိတွာ တိဏမတ္တေ သတ္တောသီ’’တိ ဝတွာ တံ ဂရဟန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝါစာဝ ကိရ တေ အာသိ, သဏှာ သခိလဘာဏိနော၊
တိဏမတ္တေ အသဇ္ဇိတ္ထော, နော စ နိက္ခသတံ ဟရ’’န္တိ။
တတ္ထ ဝါစာဝ ကိရ တေ အာသိ, သဏှာ သခိလဘာဏိနောတိ ‘‘ပဗ္ဗဇိတာနံ တိဏမတ္တမ္ပိ အဒိန္နံ အာဒါတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧဝံ သခိလံ မုဒုဝစနံ ဝဒန္တဿ ဝါစာ ဧဝ ကိရ တေ သဏှာ အာသိ, ဝစနမတ္တမေဝ မဋ္ဌံ အဟောသီတိ အတ္ထော။ တိဏမတ္တေ အသဇ္ဇိတ္ထောတိ ကူဋဇဋိလ ဧကိဿာ တိဏသလာကာယ ကုက္ကုစ္စံ ကုရုမာနော တွံ သတ္တော အာသတ္တော လဂ္ဂေါ အဟောသိ။ နော စ နိက္ခသတံ ဟရန္တိ ဣမံ ပန နိက္ခသတံ ဟရန္တော အသတ္တော နိလ္လဂ္ဂေါဝ ဇာတောသီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တံ ဂရဟိတွာ ‘‘မာ ပုန, ကူဋဇဋိလ, ဧဝရူပမကာသီ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ ဘိက္ခု ကုဟကော, ပုဗ္ဗေပိ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ –
‘‘တဒါ ကူဋတာပသော ကုဟကဘိက္ခု အဟောသိ, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၉၀] ၁၀။ အကတညုဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ပုဗ္ဗေ ကတကလျာဏောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ကိရေကော ပစ္စန္တဝါသိကော သေဋ္ဌိ အဒိဋ္ဌသဟာယော အဟောသိ။ သော ဧကဒါ ပစ္စန္တေ ဥဋ္ဌာနကဘဏ္ဍဿ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ပူရေတွာ ကမ္မန္တိကမနုဿေ အာဟ – ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ဘဏ္ဍံ သာဝတ္ထိံ နေတွာ အမှာကံ သဟာယကဿ အနာထပိဏ္ဍိကမဟာသေဋ္ဌိဿ ပစ္စဂ္ဃေန ဝိက္ကိဏိတွာ ပဋိဘဏ္ဍံ အာဟရထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ မဟာသေဋ္ဌိံ ဒိသွာ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ မဟာသေဋ္ဌိ ‘‘သွာဂတံ ဝေါ’’တိ တေသံ အာဝါသဉ္စ ပရိဗ္ဗယဉ္စ ဒါပေတွာ သဟာယကဿ သုခံ ပုစ္ဆိတွာ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ပဋိဘဏ္ဍံ ဒါပေသိ။ တေ ပစ္စန္တံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အတ္တနော သေဋ္ဌိဿ အာရောစေသုံ။
အပရဘာဂေ အနာထပိဏ္ဍိကောပိ တထေဝ ပဉ္စ သကဋသတာနိ တတ္ထ ပေသေသိ။ မနုဿာ တတ္ထ ဂန္တွာ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ ပစ္စန္တဝါသိကသေဋ္ဌိံ ပဿိံသု။ သော ‘‘ကုတော အာဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သာဝတ္ထိတော တုမှာကံ သဟာယကဿ အနာထပိဏ္ဍိကဿ သန္တိကာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကောတိ ကဿစိ ပုရိသဿ နာမံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရိဟာသံ ကတွာ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ’’တိ ဥယျောဇေသိ, နေဝ နိဝါသံ, န ပရိဗ္ဗယံ ဒါပေသိ။ တေ သယမေဝ ဘဏ္ဍံ ဝိက္ကိဏိတွာ ပဋိဘဏ္ဍံ အာဒါယ သာဝတ္ထိံ အာဂန္တွာ သေဋ္ဌိဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။
အထ သော ပစ္စန္တဝါသီ ပုနပိ ဧကဝါရံ တထေဝ ပဉ္စ သကဋသတာနိ သာဝတ္ထိံ ပေသေသိ, မနုဿာ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ မဟာသေဋ္ဌိံ ပဿိံသု။
တေ ပန ဒိသွာ အနာထပိဏ္ဍိကဿ မနုဿာ ‘‘မယံ, သာမိ, ဧတေသံ နိဝါသဉ္စ ဘတ္တဉ္စ ပရိဗ္ဗယဉ္စ ဇာနိဿာမာ’’တိ ဝတွာ တေသံ သကဋာနိ ဗဟိနဂရေ တထာရူပေ ဌာနေ မောစာပေတွာ ‘‘တုမှေ ဣဓေဝ ဝသထ, အမှာကံ ဝေါ ဃရေ ယာဂုဘတ္တဉ္စ ပရိဗ္ဗယော စ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂန္တွာ ဒါသကမ္မကရေ သန္နိပါတေတွာ မဇ္ဈိမယာမသမနန္တရေ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ဝိလုမ္ပိတွာ နိဝါသနပါရုပနာနိပိ နေသံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂေါဏေ ပလာပေတွာ သကဋာနိ ဝိစက္ကာနိ ကတွာ ဘူမိယံ ဌပေတွာ စက္ကာနိပိ ဂဏှိတွာဝ အဂမံသု။ ပစ္စန္တဝါသိနော နိဝါသနမတ္တဿပိ သာမိကာ အဟုတွာ ဘီတာ ဝေဂေန ပလာယိတွာ ပစ္စန္တမေဝ ဂတာ။ သေဋ္ဌိမနုဿာပိ တမတ္ထံ မဟာသေဋ္ဌိနော အာရောစေသုံ။ သော ‘‘အတ္ထိ ဒါနိဒံ ကထာပါဘတ’’န္တိ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိ, သော ပစ္စန္တဝါသီ ဣဒါနေဝ ဧဝံသီလော, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝံသီလောယေဝ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿေကော ပစ္စန္တဝါသိကော သေဋ္ဌိ အဒိဋ္ဌသဟာယော အဟောသိ။ သဗ္ဗံ အတီတဝတ္ထု ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုသဒိသမေဝ ဗောဓိသတ္တော ပန အတ္တနော မနုဿေဟိ ‘‘အဇ္ဇ အမှေဟိ ဣဒံ နာမ ကတ’’န္တိ အာရောစိတေ ‘‘ပဌမံ အတ္တနော ကတံ ဥပကာရံ အဇာနန္တာ ပစ္ဆာ ဧဝရူပံ လဘန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ပုဗ္ဗေ ကတကလျာဏော, ကတတ္ထော နာဝဗုဇ္ဈတိ၊
ပစ္ဆာ ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေ, ကတ္တာရံ နာဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။
တတြာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ခတ္တိယာဒီသု ယော ကောစိ ပုရိသော ပုဗ္ဗေ ပဌမတရံ အညေန ကတကလျာဏော ကတူပကာရော ကတတ္ထော နိပ္ဖါဒိတကိစ္စော ဟုတွာ တံ ပရေန အတ္တနိ ကတံ ကလျာဏဉ္စေဝ အတ္ထဉ္စ န ဇာနာတိ, သော ပစ္ဆာ အတ္တနော ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေ တဿ ကိစ္စဿ ကတ္တာရံ နာဓိဂစ္ဆတိ န လဘတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပစ္စန္တဝါသီ ဣဒါနီပိ ပစ္စန္တဝါသီယေဝ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အကတညုဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အပါယိမှဝဂ္ဂေါ နဝမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
သုရာပါနံ မိတ္တဝိန္ဒံ, ကာဠကဏ္ဏီ အတ္ထဒွါရံ၊
ကိံပက္ကသီလဝီမံသံ, မင်္ဂလဉ္စာပိ သာရမ္ဘံ၊
ကုဟကံ အကတညူ စာတိ။
၁၀။ လိတ္တဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၉၁] ၁။ လိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
လိတ္တံ ပရမေန တေဇသာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ ကိရ ကာလေ ဘိက္ခူ စီဝရာဒီနိ လဘိတွာ ယေဘုယျေန အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေ စတ္တာရော ပစ္စယေ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇမာနာ ယေဘုယျေန နိရယတိရစ္ဆာနယောနိတော န မုစ္စန္တိ။ သတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဘိက္ခူနံ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မိံ ကထံ ကထေတွာ အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ နာမ စတ္တာရော ပစ္စယေ လဘိတွာ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ စတ္တာရော ပစ္စယေ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇေယျာထာ’’တိ ပစ္စဝေက္ခနဝိဓိံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝတိ သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၃၊ အ။ နိ။ ၆။၅၈) နယေန တန္တိံ ဌပေတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော ပစ္စယေ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ, အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘောဂေါ နာမ ဟလာဟလဝိသပရိဘောဂသဒိသော။ ပေါရာဏကာ ဟိ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ဒေါသံ အဇာနိတွာ ဝိသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဝိပါကန္တေ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော အက္ခဓုတ္တော အဟောသိ။ အထာပရော ကူဋက္ခဓုတ္တော ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော အတ္တနော ဇယေ ဝတ္တမာနေ ကေဠိမဏ္ဍလံ န ဘိန္ဒတိ, ပရာဇယကာလေ ပန အက္ခံ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ‘‘အက္ခော နဋ္ဌော’’တိ ကေဠိမဏ္ဍလံ ဘိန္ဒိတွာ ပက္ကမတိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဟောတု, ဇာနိဿာမေတ္ထ ပတိရူပကာရဏ’’န္တိ အက္ခေ အာဒါယ အတ္တနော ဃရေ ဟလာဟလဝိသေန ရဉ္ဇိတွာ ပုနပ္ပုနံ သုက္ခာပေတွာ တေ အာဒါယ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, အက္ခေဟိ ကီဠာမာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု, သမ္မာ’’တိ ကေဠိမဏ္ဍလံ သဇ္ဇေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော အတ္တနော ပရာဇယကာလေ ဧကံ အက္ခံ မုခေ ပက္ခိပိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော တထာ ကရောန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဂိလာဟိ တာဝ, ပစ္ဆာ ဣဒံ နာမေတန္တိ ဇာနိဿသီ’’တိ စောဒေတုံ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘လိတ္တံ ပရမေန တေဇသာ, ဂိလမက္ခံ ပုရိသော န ဗုဇ္ဈတိ၊
ဂိလ ရေ ဂိလ ပါပဓုတ္တက, ပစ္ဆာ တေ ကဋုကံ ဘဝိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ လိတ္တန္တိ မက္ခိတံ ရဉ္ဇိတံ။ ပရမေန တေဇသာတိ ဥတ္တမတေဇသမ္ပန္နေန ဟလာဟလဝိသေန။ ဂိလန္တိ ဂိလန္တော။ အက္ခန္တိ ဂုဠကံ။ န ဗုဇ္ဈတီတိ ‘‘အယံ မေ ဂိလတော ဣဒံ နာမ ကရိဿတီ’’တိ န ဇာနာတိ။ ဂိလ ရေတိ ဂိလာဟိ အရေ။ ဂိလာတိ ပုနပိ စောဒေန္တော ဝဒတိ။ ပစ္ဆာ တေ ကဋုကံ ဘဝိဿတီတိ ဣမသ္မိံ တေ အက္ခေ ဂိလိတေ ပစ္ဆာ ဧတံ ဝိသံ တိခိဏံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။
သော ဗောဓိသတ္တဿ ကထေန္တဿေဝ ဝိသဝေဂေန မုစ္ဆိတော အက္ခီနိ ပရိဝတ္တေတွာ ခန္ဓံ နာမေတွာ ပတိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဣဒါနိဿ ဇီဝိတဒါနံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩသဓပရိဘာဝိတံ ဝမနယောဂံ ဒတွာ ဝမေတွာ သပ္ပိဖာဏိတမဓုသက္ကရာဒယော ခါဒါပေတွာ အရောဂံ ကတွာ ‘‘ပုန ဧဝရူပံ မာ အကာသီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေါ နာမ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ကတဝိသပရိဘောဂသဒိသော ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပဏ္ဍိတဓုတ္တော အဟမေဝ အဟောသိံ,
ကူဋဓုတ္တော ပနေတ္ထ န ကထီယတိ, ယထာ စ ဧတ္ထ, ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ ယော ပန ဣမသ္မိံ ကာလေ န ပညာယတိ, သော န ကထီယတေဝါ’’တိ။
လိတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၉၂] ၂။ မဟာသာရဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဥက္ကဋ္ဌေ သူရမိစ္ဆန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ကောသလရညော ဣတ္ထိယော စိန္တယိံသု ‘‘ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒေါ နာမ ဒုလ္လဘော, တထာ မနုဿပဋိလာဘော, ပရိပုဏ္ဏာယတနတာ စ။ မယဉ္စ ဣမံ ဒုလ္လဘံ ခဏသမဝါယံ လဘိတွာပိ အတ္တနော ရုစိယာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဓမ္မံ ဝါ သောတုံ ဗုဒ္ဓပူဇံ ဝါ ကာတုံ ဒါနံ ဝါ ဒါတုံ န လဘာမ, မဉ္ဇူသာယ ပက္ခိတ္တာ ဝိယ ဝသာမ, ရညော ကထေတွာ အမှာကံ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ အနုစ္ဆဝိကံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သောဿာမ, တတော ယံ သက္ခိဿာမ, တံ ဥဂ္ဂဏှိဿာမ, ဒါနာဒီနိ စ ပုညာနိ ကရိဿာမ။ ဧဝံ နော အယံ ခဏပဋိလာဘော သဖလော ဘဝိဿတီ’’တိ။ တာ သဗ္ဗာပိ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနာ စိန္တိတကာရဏံ ကထယိံသု။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ဥယျာနကီဠံ ကီဠိတုကာမော ဥယျာနပါလံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဥယျာနံ သောဓေဟီ’’တိ အာဟ။ ဥယျာနပါလော ဥယျာနံ သောဓေန္တော သတ္ထာရံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သုဒ္ဓံ, ဒေဝ, ဥယျာနံ, အပိစေတ္ထ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဘဂဝါ နိသိန္နော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓု, သမ္မ, သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မမ္ပိ သောဿာမာ’’တိ အလင်္ကတရထံ အဘိရုဟိတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမာသိ။
တသ္မိဉ္စ သမယေ ဆတ္တပါဏိ နာမေကော အနာဂါမီ ဥပါသကော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏမာနော နိသိန္နော ဟောတိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ အာသင်္ကမာနော မုဟုတ္တံ ဌတွာ ပုန ‘‘သစာယံ ပါပကော ဘဝေယျ, န သတ္ထု သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ သုဏေယျ, အပါပကေန ဣမိနာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဥပါသကော ဗုဒ္ဓဂါရဝေန
ရညော ပစ္စုဋ္ဌာနံ ဝါ ဝန္ဒနံ ဝါ န အကာသိ, တေနဿ ရာဇာ အနတ္တမနော အဟောသိ။ သတ္ထာ တဿ အနတ္တမနဘာဝံ ဉတွာ ဥပါသကဿ ဂုဏံ ကထေသိ ‘‘အယံ, မဟာရာဇ, ဥပါသကော ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ’’တိ ရာဇာ ‘‘န ဣမိနာ ဩရကေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ယဿ သတ္ထာ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဥပါသက, ဝဒေယျာသိ ယေန တေ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ ဥပါသကော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ရာဇာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတွာ သတ္ထာရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။
သော ဧကဒိဝသံ ဥပရိပါသာဒေ မဟာဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ဌိတော တံ ဥပါသကံ ဘုတ္တပါတရာသံ ဆတ္တမာဒါယ ဇေတဝနံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပက္ကောသာပေတွာ ဧဝမာဟ ‘‘တွံ ကိရ, ဥပါသက, ဗဟုဿုတော, အမှာကဉ္စ ဣတ္ထိယော ဓမ္မံ သောတုကာမာ စေဝ ဥဂ္ဂဟေတုကာမာ စ, သာဓု ဝတဿ သစေ တာသံ ဓမ္မံ ဝါစေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ, ဂိဟီနံ နာမ ရာဇန္တေပုရေ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဝါ ဝါစေတုံ ဝါ နပ္ပတိရူပံ, အယျာနံ ဧဝ ပတိရူပ’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘သစ္စံ ဧသ ဝဒတီ’’တိ ဥယျောဇေတွာ ဣတ္ထိယော ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, အဟံ တုမှာကံ ဓမ္မဒေသနတ္ထာယ စ ဓမ္မဝါစနတ္ထာယ စ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ယာစာမိ, အသီတိယာ မဟာသာဝကေသု ကတရံ ယာစာမီ’’တိ အာဟ။ တာ သဗ္ဗာပိ မန္တေတွာ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကံ အာနန္ဒတ္ထေရမေဝ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဧဝမာဟ ‘‘ဘန္တေ, အမှာကံ ဂေဟေ ဣတ္ထိယော အာနန္ဒတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သောတုဉ္စ ဥဂ္ဂဏှိတုဉ္စ ဣစ္ဆန္တိ, သာဓု ဝတ သစေ ထေရော အမှာကံ ဂေဟေ ဓမ္မံ ဒေသေယျ စေဝ ဝါစေယျ စာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ထေရံ အာဏာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ရညော ဣတ္ထိယော ထေရဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တိ စေဝ ဥဂ္ဂဏှန္တိ စ။
အထေကဒိဝသံ ရညော စူဠာမဏိ နဋ္ဌော။ ရာဇာ တဿ နဋ္ဌဘာဝံ သုတွာ အမစ္စေ အာဏာပေသိ ‘‘သဗ္ဗေ အန္တောဝဠဉ္ဇနကေ မနုဿေ ဂဟေတွာ စူဠာမဏိံ အာဟရာပေထာ’’တိ။ အမစ္စာ မာတုဂါမေ အာဒိံ ကတွာ စူဠာမဏိံ ပရိပုစ္ဆန္တာ အဒိသွာ မဟာဇနံ ကိလမေန္တိ။ တံ ဒိဝသံ အာနန္ဒတ္ထေရော ရာဇနိဝေသနံ ပဝိဋ္ဌော။ ယထာ တာ ဣတ္ထိယော ပုဗ္ဗေ ထေရံ ဒိသွာဝ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဓမ္မံ သုဏန္တိ စေဝ ဥဂ္ဂဏှန္တိ စ, တထာ အကတွာ သဗ္ဗာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာဝ အဟေသုံ။ တတော ထေရေန ‘‘ကသ္မာ တုမှေ အဇ္ဇ
ဧဝရူပါ ဇာတာ’’တိ ပုစ္ဆိတာ ဧဝမာဟံသု ‘‘ဘန္တေ, ရညော စူဠာမဏိံ ပရိယေသာမာတိ အမစ္စာ မာတုဂါမေ ဥပါဒါယ အန္တောဝဠဉ္ဇနကေ ကိလမေန္တိ, န ဇာနာမ ကဿ ‘ကိံ ဘဝိဿတီ’တိ, တေနမှ ဒေါမနဿပ္ပတ္တာ’’တိ။ ထေရော ‘‘မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ တာ သမဿာသေတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘မဏိ ကိရ တေ, မဟာရာဇ, နဋ္ဌော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အသက္ခိ ပန တံ အာဟရာပေတု’’န္တိ။ ‘‘ဘန္တေ, သဗ္ဗံ အန္တောဇနံ ဂဟေတွာ ကိလမေန္တောပိ န သက္ကောမိ အာဟရာပေတု’’န္တိ။ ‘‘မဟာရာဇ, မဟာဇနံ အကိလမေတွာဝ အာဟရဏူပါယော အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကတရော, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘ပိဏ္ဍဒါနံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကတရံ ပိဏ္ဍဒါနံ, ဘန္တေ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ, ယတ္တကေသု အာသင်္ကာ အတ္ထိ, တေ ဂဟေတွာ ဧကေကဿ ဧကေကံ ပလာလပိဏ္ဍံ ဝါ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ ဝါ ဒတွာ ‘ဣမံ ပစ္စူသကာလေ အာဟရိတွာ အသုကဋ္ဌာနေ နာမ ပါတေထာ’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယေန ဂဟိတော ဘဝိဿတိ, သော တသ္မိံ ပက္ခိပိတွာ အာဟရိဿတိ။ သစေ ပဌမဒိဝသေယေဝ ပါတေန္တိ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပါတေန္တိ, ဒုတိယဒိဝသေပိ တတိယဒိဝသေပိ တထေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ဧဝံ မဟာဇနော စ န ကိလမိဿတိ, မဏိဉ္စ လဘိဿသီ’’တိ ဧဝံ ဝတွာ ထေရော အဂမာသိ။
ရာဇာ ဝုတ္တနယေနေဝ တယော ဒိဝသေ ဒါပေသိ, နေဝ မဏိံ အာဟရိံသု။ ထေရော တတိယဒိဝသေ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ, မဟာရာဇ, ပါတိတော မဏီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ပါတေန္တိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, မဟာတလသ္မိံယေဝ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ မဟာစာဋိံ ဌပါပေတွာ ဥဒကဿ ပူရာပေတွာ သာဏိံ ပရိက္ခိပါပေတွာ ‘သဗ္ဗေ အန္တောဝဠဉ္ဇနကမနုဿာ စ ဣတ္ထိယော စ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကတွာ ဧကေကောဝ အန္တောသာဏိံ ပဝိသိတွာ ဟတ္ထံ ဓောဝိတွာ အာဂစ္ဆန္တူ’တိ ဝဒေဟီ’’တိ ထေရော ဣမံ ဥပါယံ အာစိက္ခိတွာ ပက္ကာမိ။ ရာဇာ တထာ ကာရေသိ။ မဏိစောရော စိန္တေသိ ‘‘ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော ဣမံ အဓိကရဏံ အာဒါယ မဏိံ အဒဿေတွာ ဩသက္ကိဿတီတိ အဋ္ဌာနမေတံ, ပါတေတုံ ဒါနိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ မဏိံ ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ အာဒါယ အန္တောသာဏိံ ပဝိသိတွာ စာဋိယံ ပါတေတွာ နိက္ခမိ။ သဗ္ဗေသံ နိက္ခန္တကာလေ ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတွာ မဏိံ အဒ္ဒသံသု။ ရာဇာ ‘‘ထေရံ နိဿာယ မဟာဇနံ အကိလမေတွာဝ မေ မဏိ လဒ္ဓေါ’’တိ တုဿိ, အန္တောဝဠဉ္ဇနကမနုဿာပိ ‘‘ထေရံ နိဿာယ မဟာဒုက္ခတော မုတ္တမှာ’’တိ တုဿိံသု။ ‘‘ထေရဿာနုဘာဝေန
ရညော စူဠာမဏိ လဒ္ဓေါ’’တိ ထေရဿာနုဘာဝေါ သကလနဂရေ စေဝ ဘိက္ခုသံဃေ စ ပါကဋော ဇာတော။
ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဘိက္ခူ ထေရဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏယိံသု ‘‘အာဝုသော, အာနန္ဒတ္ထေရော အတ္တနော ဗဟုဿုတတာယ ပဏ္ဍိစ္စေန ဥပါယကုသလတာယ မဟာဇနံ အကိလမေတွာ ဥပါယေနေဝ ရညော မဏိံ ဒဿေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနိ အာနန္ဒေနေဝ ပရဟတ္ထဂတံ ဘဏ္ဍံ ဒဿိတံ, ပုဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတာ မဟာဇနံ အကိလမေတွာ ဥပါယေနေဝ တိရစ္ဆာနဟတ္ထဂတံ ဘဏ္ဍံ ဒဿယိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော တဿေဝ အမစ္စော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဝနန္တရာနိ ဝိစရိတွာ ဥဒကကီဠံ ကီဠိတုကာမော မင်္ဂလပေါက္ခရဏိံ ဩတရိတွာ ဣတ္ထာဂါရမ္ပိ ပက္ကောသိ။ ဣတ္ထိယော အတ္တနော အတ္တနော သီသူပဂဂီဝူပဂါဒီနိ အာဘရဏာနိ ဩမုဉ္စိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေသု ပက္ခိပိတွာ သမုဂ္ဂပိဋ္ဌေသု ဌပေတွာ ဒါသိယော ပဋိစ္ဆာပေတွာ ပေါက္ခရဏိံ ဩတရိံသု။ အထေကာ ဥယျာနမက္ကဋီ သာခန္တရေ နိသိန္နာ ဒေဝိံ ပိဠန္ဓနာနိ ဩမုဉ္စိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေ ပက္ခိပိတွာ သမုဂ္ဂပိဋ္ဌေ ဌပယမာနံ ဒိသွာ တဿာ မုတ္တာဟာရံ ပိဠန္ဓိတုကာမာ ဟုတွာ ဒါသိယာ ပမာဒံ ဩလောကယမာနာ နိသီဒိ, ဒါသီပိ တံ ရက္ခမာနာ တဟံ တဟံ ဩလောကေတွာ နိသိန္နာယေဝ နိဒ္ဒါယိတုံ အာရဘိ။ မက္ကဋီ တဿာ ပမာဒဘာဝံ ဉတွာ ဝါတဝေဂေန ဩတရိတွာ မဟာမုတ္တာဟာရံ ဂီဝါယ ပဋိမုဉ္စိတွာ ဝါတဝေဂေန ဥပ္ပတိတွာ သာခန္တရေ နိသီဒိတွာ အညာသံ မက္ကဋီနံ ဒဿနဘယေန ဧကသ္မိံ ရုက္ခသုသိရဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဥပသန္တူပသန္တာ ဝိယ တံ ရက္ခမာနာ နိသီဒိ။
သာပိ ခေါ ဒါသီ ပဋိဗုဇ္ဈိတွာ မုတ္တာဟာရံ အပဿန္တီ ကမ္ပမာနာ အညံ ဥပါယံ အဒိသွာ ‘‘ပုရိသော ဒေဝိယာ မုတ္တာဟာရံ ဂဟေတွာ ပလာတော’’တိ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိ။ အာရက္ခမနုဿာ တတော တတော သန္နိပတိတွာ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ရညော အာရောစယိံသု။ ရာဇာ ‘‘စောရံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ ပုရိသာ
ဥယျာနာ နိက္ခမိတွာ ‘‘စောရံ ဂဏှထ, စောရံ ဂဏှထာ’’တိ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တိ။ အထေကော ဇာနပဒေါ ဗလိကာရကပုရိသော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ကမ္ပမာနော ပလာယိ။ တံ ဒိသွာ ရာဇပုရိသာ ‘‘အယံ စောရော ဘဝိဿတီ’’တိ အနုဗန္ဓိတွာ တံ ဂဟေတွာ ပေါထေတွာ ‘‘အရေ, ဒုဋ္ဌစောရ, ဧဝံ မဟာသာရံ နာမ ပိဠန္ဓနံ အဝဟရိဿသီ’’တိ ပရိဘာသိံသု။ သော စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ‘န ဂဏှာမီ’တိ ဝက္ခာမိ, အဇ္ဇ မေ ဇီဝိတံ နတ္ထိ, ပေါထေန္တာယေဝ မံ မာရေဿန္တိ, သမ္ပဋိစ္ဆာမိ န’’န္တိ။ သော ‘‘အာမ, သာမိ, ဂဟိတံ မေ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဗန္ဓိတွာ ရညော သန္တိကံ အာနယိံသု။ ရာဇာပိ နံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဂဟိတံ တေ မဟာသာရပိဠန္ဓန’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ တံ ကဟ’’န္တိ။ ‘‘ဒေဝ, မယာ မဟာသာရံ နာမ မဉ္စပီဌမ္ပိ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ, သေဋ္ဌိ ပန မံ မဟာသာရပိဠန္ဓနံ ဂဏှာပေသိ, သောဟံ တံ ဂဟေတွာဝ တဿ အဒါသိံ, သော နံ ဇာနာတီ’’တိ။
ရာဇာ သေဋ္ဌိံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဂဟိတံ တေ ဣမဿ ဟတ္ထတော မဟာသာရပိဠန္ဓန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကဟံ တ’’န္တိ။ ‘‘ပုရောဟိတဿ မေ ဒိန္န’’န္တိ။ ပုရောဟိတမ္ပိ ပက္ကောသာပေတွာ တထေဝ ပုစ္ဆိ, သောပိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘ဂန္ဓဗ္ဗဿ မေ ဒိန္န’’န္တိ အာဟ။ တမ္ပိ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ပုရောဟိတဿ ဟတ္ထတော တေ မဟာသာရပိဠန္ဓနံ ဂဟိတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကဟံ တ’’န္တိ။ ‘‘ကိလေသဝသေန မေ ဝဏ္ဏဒါသိယာ ဒိန္န’’န္တိ။ တမ္ပိ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိ, သာ ‘‘န ဂဏှာမီ’’တိ အာဟ။ တေ ပဉ္စ ဇနေ ပုစ္ဆန္တာနညေဝ သူရိယော အတ္ထံ ဂတော။ ရာဇာ ‘‘ဣဒါနိ ဝိကာလော ဇာတော, သွေ ဇာနိဿာမာ’’တိ တေ ပဉ္စ ဇနေ အမစ္စာနံ ဒတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ ပိဠန္ဓနံ အန္တောဝဠဉ္ဇေ နဋ္ဌံ, အယဉ္စ ဂဟပတိကော ဗဟိဝဠဉ္ဇော, ဒွါရေပိ ဗလဝါရက္ခော, တသ္မာ အန္တောဝဠဉ္ဇနကာနမ္ပိ တံ ဂဟေတွာ ပလာယိတုံ န သက္ကာ။ ဧဝံ နေဝ ဗဟိဝဠဉ္ဇနကာနံ, န အန္တော, ဥယျာနေ ဝဠဉ္ဇနကာနံ ဂဟဏူပါယော ဒိဿတိ။ ဣမိနာ ဒုဂ္ဂတမနုဿေန ‘သေဋ္ဌိဿ မေ ဒိန္န’န္တိ ကထေန္တေန အတ္တနော မောက္ခတ္ထာယ ကထိတံ ဘဝိဿတိ, သေဋ္ဌိနာပိ ‘ပုရောဟိတဿ မေ ဒိန္န’န္တိ ကထေန္တေန ‘ဧကတော ဟုတွာ နိတ္ထရိဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ ကထိတံ ဘဝိဿတိ, ပုရောဟိတေနာပိ ‘ဂန္ဓဗ္ဗဿ မေ ဒိန္န’န္တိ ကထေန္တေန ‘ဗန္ဓနာဂါရေ ဂန္ဓဗ္ဗံ နိဿာယ သုခေန ဝသိဿာမာ’တိ
စိန္တေတွာ ကထိတံ ဘဝိဿတိ, ဂန္ဓဗ္ဗေနာပိ ‘ဝဏ္ဏဒါသိယာ မေ ဒိန္န’န္တိ ကထေန္တေန ‘ဧကန္တေန အနုက္ကဏ္ဌိတာ ဘဝိဿာမာ’တိ စိန္တေတွာ ကထိတံ ဘဝိဿတိ, ဣမေဟိ ပဉ္စဟိပိ စောရေဟိ န ဘဝိတဗ္ဗံ, ဥယျာနေ မက္ကဋာ ဗဟူ, ပိဠန္ဓနေန ဧကိဿာ မက္ကဋိယာ ဟတ္ထေ အာရုဠှေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, စောရေ အမှာကံ နိယျာဒေထ, မယံ တံ ကိစ္စံ သောဓေဿာမာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓု, ပဏ္ဍိတ, သောဓေဟီ’’တိ တဿ နိယျာဒေသိ။
ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဒါသပုရိသေ ပက္ကောသာပေတွာ တေ ပဉ္စ ဇနေ ဧကသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဝသာပေတွာ သမန္တာ အာရက္ခံ ကတွာ ကဏ္ဏံ ဒတွာ ‘‘ယံ တေ အညမညံ ကထေန္တိ, တံ မယှံ အာရောစေထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ တေ တထာ အကံသု။ တတော မနုဿာနံ သန္နိသိန္နဝေလာယ သေဋ္ဌိ တံ ဂဟပတိကံ အာဟ – ‘‘အရေ, ဒုဋ္ဌဂဟပတိ, တယာ အဟံ, မယာ ဝါ တွံ ကဟံ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, ကဒါ တေ မယှံ ပိဠန္ဓနံ ဒိန္န’’န္တိ အာဟ။ သော ‘‘သာမိ မဟာသေဋ္ဌိ, အဟံ မဟာသာရံ နာမ ရုက္ခသာရပါဒကံ မဉ္စပီဌမ္ပိ န ဇာနာမိ, ‘တံ နိဿာယ ပန မောက္ခံ လဘိဿာမီ’တိ ဧဝံ အဝစံ, မာ မေ ကုဇ္ဈ, သာမီ’’တိ အာဟ။ ပုရောဟိတောပိ သေဋ္ဌိံ အာဟ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, တွံ ဣမိနာ အတ္တနော အဒိန္နကမေဝ မယှံ ကထံ အဒါသီ’’တိ? ‘‘မယမ္ပိ ဒွေ ဣဿရာ, အမှာကံ ဧကတော ဟုတွာ ဌိတကာလေ ကမ္မံ ခိပ္ပံ နိပ္ဖဇ္ဇိဿတီ’’တိ ကထေသိန္တိ။ ဂန္ဓဗ္ဗောပိ ပုရောဟိတံ အာဟ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, ကဒါ တယာ မယှံ ပိဠန္ဓနံ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘အဟံ တံ နိဿာယ ဝသနဋ္ဌာနေ သုခံ ဝသိဿာမီ’’တိ ကထေသိန္တိ။ ဝဏ္ဏဒါသီပိ ဂန္ဓဗ္ဗံ အာဟ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌဂန္ဓဗ္ဗ, အဟံ ကဒါ တဝ သန္တိကံ ဂတပုဗ္ဗာ, တွံ ဝါ မမ သန္တိကံ အာဂတပုဗ္ဗော, ကဒါ တေ မယှံ ပိဠန္ဓနံ ဒိန္န’’န္တိ? ဘဂိနိ ကိံကာရဏာ ကုဇ္ဈသိ, ‘‘အမှေသု ပဉ္စသု ဧကတော ဝသန္တေသု ဃရာဝါသော ဘဝိဿတိ, အနုက္ကဏ္ဌမာနာ သုခံ ဝသိဿာမာ’’တိ ကထေသိန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ပယောဇိတမနုဿာနံ သန္တိကာ တံ ကထံ သုတွာ တေသံ တထတော အစောရဘာဝံ ဉတွာ ‘‘မက္ကဋိယာ ဂဟိတပိဠန္ဓနံ ဥပါယေနေဝ ပါတေဿာမီ’’တိ ဂေဏ္ဍုမယာနိ ဗဟူနိ ပိဠန္ဓနာနိ ကာရေတွာ ဥယျာနေ မက္ကဋိယော ဂါဟာပေတွာ ဟတ္ထပါဒဂီဝါသု ဂေဏ္ဍုပိဠန္ဓနာနိ ပိဠန္ဓာပေတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ဣတရာ မက္ကဋီ ပိဠန္ဓနံ ရက္ခမာနာ ဥယျာနေ ဧဝ နိသီဒိ။
ဗောဓိသတ္တော မနုဿေ အာဏာပေသိ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ, ဥယျာနေ သဗ္ဗာ မက္ကဋိယော ဥပဓာရေထ, ယဿာ တံ ပိဠန္ဓနံ ပဿထ, တံ ဥတ္တာသေတွာ ပိဠန္ဓနံ ဂဏှထာ’’တိ။ တာပိ ခေါ မက္ကဋိယော ‘‘ပိဠန္ဓနံ နော လဒ္ဓ’’န္တိ
တုဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဥယျာနေ ဝိစရန္တိယော တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ပဿ အမှာကံ ပိဠန္ဓန’’န္တိ အာဟံသု။ သာ မက္ကဋီ အသဟမာနာ ‘‘ကိံ ဣမိနာ ဂေဏ္ဍုပိဠန္ဓနေနာ’’တိ မုတ္တာဟာရံ ပိဠန္ဓိတွာ နိက္ခမိ။ အထ နံ တေ ပုရိသာ ဒိသွာ ပိဠန္ဓနံ ဆဍ္ဍာပေတွာ အာဟရိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ အဒံသု။ သော တံ အာဒါယ ရညော ဒဿေတွာ ‘‘ဣဒံ တေ ဒေဝ ပိဠန္ဓနံ, တေ ပဉ္စပိ အစောရာ, ဣဒံ ပန ဥယျာနေ မက္ကဋိယာ အာဘတ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ကထံ ပန တေ, ပဏ္ဍိတ, မက္ကဋိယာ ဟတ္ထံ အာရုဠှဘာဝေါ ဉာတော, ကထံ တေ ဂဟိတ’’န္တိ? သော သဗ္ဗံ အာစိက္ခိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌမာနသော ‘‘သင်္ဂါမသီသာဒီသု နာမ သူရာဒယော ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ ဟောန္တီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဥက္ကဋ္ဌေ သူရမိစ္ဆန္တိ, မန္တီသု အကုတူဟလံ၊
ပိယဉ္စ အန္နပါနမှိ, အတ္ထေ ဇာတေ စ ပဏ္ဍိတ’’န္တိ။
တတ္ထ ဥက္ကဋ္ဌေတိ ဥပကဋ္ဌေ, ဥဘတောဗျူဠှေ သင်္ဂါမေ သမ္ပဟာရေ ဝတ္တမာနေတိ အတ္ထော။ သူရမိစ္ဆန္တီတိ အသနိယာပိ မတ္ထကေ ပတမာနာယ အပလာယိနံ သူရံ ဣစ္ဆန္တိ, တသ္မိံ ခဏေ ဧဝရူပေါ သင်္ဂါမယောဓော ပတ္ထေတဗ္ဗော ဟောတိ။ မန္တီသု အကုတူဟလန္တိ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ သမ္မန္တနကာလေ ဥပ္ပန္နေ မန္တီသု ယော အကုတူဟလော အဝိကိဏ္ဏဝါစော မန္တံ န ဘိန္ဒတိ, တံ ဣစ္ဆန္တိ, တာဒိသော တေသု ဌာနေသု ပတ္ထေတဗ္ဗော ဟောတိ။ ပိယဉ္စ အန္နပါနမှီတိ မဓုရေ အန္နပါနေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ သဟပရိဘုဉ္ဇနတ္ထာယ ပိယပုဂ္ဂလံ ပတ္ထေန္တိ, တာဒိသော တသ္မိံ ကာလေ ပတ္ထေတဗ္ဗော ဟောတိ။ အတ္ထေ ဇာတေ စ ပဏ္ဍိတန္တိ အတ္ထဂမ္ဘီရေ ဓမ္မဂမ္ဘီရေ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ကာရဏေ ဝါ ပဉှေ ဝါ ဥပ္ပန္နေ ပဏ္ဍိတံ ဝိစက္ခဏံ ဣစ္ဆန္တိ။ တထာရူပေါ ဟိ တသ္မိံ သမယေ ပတ္ထေတဗ္ဗော ဟောတီတိ။
ဧဝံ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ဝဏ္ဏေတွာ ထောမေတွာ ဃနဝဿံ ဝဿေန္တော မဟာမေဃော ဝိယ သတ္တာဟိ ရတနေဟိ ပူဇေတွာ တဿောဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော, ဗောဓိသတ္တောပိ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ထေရဿ ဂုဏံ ကထေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟာသာရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၉၃] ၃။ ဝိဿာသဘောဇနဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ဝိဿသေ အဝိဿတ္ထေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝိဿာသဘောဇနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိံ ကိရ သမယေ ယေဘုယျေန ဘိက္ခူ ‘‘မာတရာ နော ဒိန္နံ, ပိတရာ နော ဒိန္နံ, ဘာတရာ, ဘဂိနိယာ, စူဠမာတရာ, စူဠပိတရာ, မာတုလေန, မာတုလာနိယာ ဒိန္နံ။ အမှာကံ ဂိဟိကာလေပိ ဘိက္ခုကာလေပိ ဧတေ ဒါတုံ ယုတ္တရူပါဝါ’’တိ ဉာတီဟိ ဒိန္နေ စတ္တာရော ပစ္စယေ ဝိဿတ္ထာ ဟုတွာ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ သတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဘိက္ခူနံ မယာ ဓမ္မဒေသနံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဘိက္ခူ သန္နိပါတာပေတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ နာမ ဉာတီဟိပိ အညာတီဟိပိ ဒိန္နကေ စတ္တာရော ပစ္စယေ ပစ္စဝေက္ခိတွာဝ ပရိဘောဂေါ ကာတဗ္ဗော။ အပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘောဂံ ကတွာ ဟိ ကာလံ ကုရုမာနော ဘိက္ခု ယက္ခပေတအတ္တဘာဝတော န မုစ္စတိ, အပစ္စဝေက္ခိတပရိဘောဂေါ နာမေသ ဝိသပရိဘောဂသဒိသော။ ဝိသဉှိ ဝိဿာသိကေန ဒိန္နကမ္ပိ အဝိဿာသိကေန ဒိန္နကမ္ပိ မာရေတိယေဝ။ ပုဗ္ဗေပိ ဝိဿာသေန ဒိန္နံ ဝိသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿေကော ဂေါပါလကော ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓသမယေ ဂါဝေါ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ဂေါသာလံ ကတွာ ရက္ခန္တော ဝသတိ။ သေဋ္ဌိနော စ ကာလေန ကာလံ ဂေါရသံ အာဟရတိ။ အထဿ ဂေါသာလာယ အဝိဒူရေ သီဟော နိဝါသံ ဂဏှိ။ ဂါဝီနံ သီဟသန္တာသေန မိလာတာနံ ခီရံ မန္ဒံ အဟောသိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ သပ္ပိံ အာဒါယ အာဂတံ သေဋ္ဌိ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ နု ခေါ, သမ္မ ဂေါပါလက, မန္ဒံ သပ္ပီ’’တိ? သော တံ ကာရဏံ အာစိက္ခိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန, သမ္မ, တဿ သီဟဿ ကတ္ထစိ ပဋိဗန္ဓော’’တိ? ‘‘အတ္ထိဿ သာမိ, ဧကာယ မိဂမာတုကာယ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန တံ ဂါဟာပေတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, သာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တံ ဂဟေတွာ တဿာ နလာဋတော ပဋ္ဌာယ သရီရေ လောမာနိ ဝိသေန ပုနပ္ပုနံ ရဇိတွာ သုက္ခာပေတွာ ဒွေ တယော ဒိဝသေ အတိက္ကာမေတွာ တံ မိဂမာတုကံ ဝိဿဇ္ဇေဟိ, သော တဿာ သိနေဟေန သရီရံ လေဟိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိဿတိ။ အထဿ စမ္မနခဒါဌာ စေဝ ဝသဉ္စ မံသဉ္စ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဟလာဟလဝိသံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။
သော ဂေါပါလကော ဇာလံ ခိပိတွာ ဥပါယေန တံ မိဂမာတုကံ ဂဏှိတွာ တထာ အကာသိ။ သီဟော တံ ဒိသွာဝ ဗလဝသိနေဟေန တဿာ သရီရံ လေဟိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ဂေါပါလကောပိ စမ္မာဒီနိ ဂဟေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ပရေသု သိနေဟော နာမ န ကာတဗ္ဗော, ဧဝံ ဗလသမ္ပန္နောပိ သီဟော မိဂရာဇာ ကိလေသဝသေန သံသဂ္ဂံ နိဿာယ မိဂမာတုကာယ သရီရံ လေဟန္တော ဝိသပရိဘောဂံ ကတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န ဝိဿသေ အဝိဿတ္ထေ, ဝိဿတ္ထေပိ န ဝိဿသေ၊
ဝိဿာသာ ဘယမနွေတိ, သီဟံဝ မိဂမာတုကာ’’တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယော ပုဗ္ဗေ သဘယော အတ္တနိ အဝိဿတ္ထော အဟောသိ, တသ္မိံ အဝိဿတ္ထေ, ယော ပုဗ္ဗေပိ နိဗ္ဘယော အတ္တနိ ဝိဿာသိကောယေဝ, တသ္မိံ ဝိဿတ္ထေပိ န ဝိဿသေ, နေဝ ဝိဿာသံ ကရေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဝိဿာသာ ဘယမနွေတိ, ယော ဟိ မိတ္တေပိ အမိတ္တေပိ ဝိဿာသော, တတော ဘယမေဝ အာဂစ္ဆတိ။ ကထံ? သီဟံဝ မိဂမာတုကာ, ယထာ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ကတဝိဿာသာယ မိဂမာတုကာယ သန္တိကာ သီဟဿ ဘယံ အနွေတိ, ဥပဂတံ သမ္ပတ္တန္တိ အတ္ထော။ ယထာ ဝါ ဝိဿာသဝသေန သီဟံ မိဂမာတုကာ အနွေတာ ဥပဂတာတိပိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော သမ္ပတ္တပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟာသေဋ္ဌိ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိဿာသဘောဇနဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၉၄] ၄။ လောမဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ
သောတတ္တော သောသိန္နော စေဝါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ ပါဋိကာရာမေ ဝိဟရန္တော သုနက္ခတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သုနက္ခတ္တော သတ္ထု ဥပဋ္ဌာကော ဟုတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဝိစရမာနော ကောရက္ခတ္တိယဿ ဓမ္မံ ရောစေန္တော ဒသဗလဿ ပတ္တစီဝရံ နိယျာဒေတွာ ကောရက္ခတ္တိယံ နိဿာယ ဝသတိ။ တဿ ကာလကဉ္ဇိကအသုရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တကာလေ ဂိဟိ ဟုတွာ ‘‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသော, တက္ကပရိယာဟတံ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဝီမံသာနုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယဿ စ ခွါဿ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော, န သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၄၆) ဝေသာလိယံ တိဏ္ဏံ ပါကာရာနံ အန္တရေ ဝိစရန္တော သတ္ထု အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။
အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပိဏ္ဍာယ စရန္တော တဿေဝံ အဝဏ္ဏံ ဘာသန္တဿ သုတွာ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော တမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘ကောဓနော, သာရိပုတ္တ, သုနက္ခတ္တော မောဃပုရိသော, ကောဓဝသေနေဝမာဟ, ကောဓဝသေနာပိ ပန ‘န သော နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာ’တိ ဝဒန္တော အဇာနိတွာပိ မယှံ ဂုဏမေဝ ဘာသတိ။ န ခေါ ပန သော မောဃပုရိသော မယှံ ဂုဏံ ဇာနာတိ။ မယှဉှိ, သာရိပုတ္တ, ဆ အဘိညာ နာမ အတ္ထိ, အယမ္ပိ မေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မောဝ။ ဒသဗလဉာဏာနိ အတ္ထိ, စတုဝေသာရဇ္ဇဉာဏံ အတ္ထိ, စတုယောနိပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ အတ္ထိ, ပဉ္စဂတိပရိစ္ဆေဒကဉာဏံ အတ္ထိ, အယမ္ပိ မေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မောဝ။ ဧဝံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မသမန္နာဂတံ ပန မံ ယော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော’တိ, သော တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေ’’တိ ဧဝံ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဂုဏံ ကထေတွာ ‘‘သုနက္ခတ္တော ကိရ, သာရိပုတ္တ, ကောရက္ခတ္တိယဿ ဒုက္ကရကာရိကာယ မိစ္ဆာတပေ ပသန္နော, မိစ္ဆာတပေ ပသီဒန္တေန ပန မယိ ဧဝ ပသီဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဟဉှိ ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ‘အတ္ထိ နု ခေါ ဧတ္ထ သာရော’တိ ဗာဟိရကံ မိစ္ဆာတပံ ဝီမံသန္တော စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝသိံ, တပဿီ သုဒံ ဟောမိ ပရမတပဿီ,
လူခေါ သုဒံ ဟောမိ ပရမလူခေါ, ဇေဂုစ္ဆီ သုဒံ ဟောမိ ပရမဇေဂုစ္ဆီ, ပဝိဝိတ္တော သုဒံ ဟောမိ ပရမပဝိဝိတ္တော’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဧကနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဗာဟိရကတပံ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ အာဇီဝကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အစေလကော အဟောသိ ရဇောဇလ္လိကော, ပဝိဝိတ္တော အဟောသိ ဧကဝိဟာရီ။ မနုဿေ ဒိသွာ မိဂေါ ဝိယ ပလာယိ, မဟာဝိကတိဘောဇနော အဟောသိ, ဝစ္ဆကဂေါမယာဒီနိ ပရိဘုဉ္ဇိ, အပ္ပမာဒဝိဟာရတ္ထာယ အရညေ ဧကသ္မိံ ဘိံသနကေ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟာသိ။ တသ္မိမ္ပိ ဝိဟရန္တော ဟိမပါတသမယေ အန္တရဋ္ဌကေ ရတ္တိံ ဝနသဏ္ဍာ နိက္ခမိတွာ အဗ္ဘောကာသေ ဝိဟရိတွာ သူရိယေ ဥဂ္ဂတေ ဝနသဏ္ဍံ ပဝိသတိ။ သော ယထာ ရတ္တိံ အဗ္ဘောကာသေ ဟိမောဒကေန တိန္တော, တထေဝ ဒိဝါ ဝနသဏ္ဍတော ပဂ္ဃရန္တေဟိ ဥဒကဗိန္ဒူဟိ တေမယိ။ ဧဝံ အဟောရတ္တံ သီတဒုက္ခံ အနုဘောတိ။ ဂိမှာနံ ပန ပစ္ဆိမေ မာသေ ဒိဝါ အဗ္ဘောကာသေ ဝိဟရိတွာ ရတ္တိံ ဝနသဏ္ဍံ ပဝိသတိ။ သော ယထာ ဒိဝါ အဗ္ဘောကာသေ အာတပေန ပရိဠာဟပ္ပတ္တော, တထေဝ ရတ္တိံ နိဝါတေ ဝနသဏ္ဍေ ပရိဠာဟံ ပါပုဏာတိ, သရီရာ သေဒဓာရာ မုစ္စန္တိ။ အထဿ ပုဗ္ဗေ အဿုတပုဗ္ဗာ အယံ ဂါထာ ပဋိဘာသိ –
‘‘သောတတ္တော သောသိန္နော စေဝ, ဧကော ဘိံသနကေ ဝနေ၊
နဂ္ဂေါ န စဂ္ဂိမာသီနော, ဧသနာပသုတော မုနီ’’တိ။
တတ္ထ သောတတ္တောတိ သူရိယသန္တာပေန သုဋ္ဌု တတ္တော။ သောသိန္နောတိ ဟိမောဒကေန သုသိန္နော သုဋ္ဌု တိန္တော။ ဧကော ဘိံသနကေ ဝနေတိ ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌာနံ ယေဘုယျေန လောမာနိ ဟံသန္တိ, တထာရူပေ ဘိံသနကေဝနသဏ္ဍေ ဧကော အဒုတိယောဝ အဟောသိန္တိ ဒီပေတိ။ နဂ္ဂေါ န စဂ္ဂိမာသီနောတိ နဂ္ဂေါ စ န စ အဂ္ဂိမာသီနော။ တထာ သီတေန ပီဠိယမာနောပိ နေဝ နိဝါသနပါရုပနံ ဝါ အာဒိယိံ, န စ အဂ္ဂိံ အာဂမ္မ နိသီဒိန္တိ ဒီပေတိ။ ဧသနာပသုတောတိ အဗြဟ္မစရိယေပိ တသ္မိံ ဗြဟ္မစရိယသညီ ဟုတွာ ‘‘ဗြဟ္မစရိယမေဝေတံ ဧသနာ ဂဝေသနာ ဥပါယော ဗြဟ္မလောကဿာ’’တိ ဧဝံ တာယ ဗြဟ္မစရိယေသနာယ ပသုတော အနုယုတ္တော ဥဿုက္ကံ အာပန္နော အဟောသိန္တိ ဒဿေတိ။
မုနီတိ ‘‘မုနိ ခေါ ဧသ မောနတ္ထာယ ပဋိပန္နော’’တိ ဧဝံ လောကေန သမ္ဘာဝိတော အဟောသိန္တိ ဒီပေတိ။
ဧဝံ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ ဗောဓိသတ္တော မရဏကာလေ ဥပဋ္ဌိတံ နိရယနိမိတ္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ဝတသမာဒါနံ နိရတ္ထက’’န္တိ ဉတွာ တင်္ခဏညေဝ တံ လဒ္ဓိံ ဘိန္ဒိတွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘အဟံ တေန သမယေန သော အာဇီဝကော အဟောသိ’’န္တိ။
လောမဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၉၅] ၅။ မဟာသုဒဿနဇာတကဝဏ္ဏနာ
အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ပရိနိဗ္ဗာနမဉ္စေ နိပန္နော အာနန္ဒတ္ထေရဿ ‘‘မာ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမသ္မိံ ခုဒ္ဒကနဂရကေ’’တျာဒိဝစနံ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၀) အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တထာဂတေ ဟိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ သာရိပုတ္တတ္ထေရော ကတ္တိကပုဏ္ဏမာယံ နာဠကဂါမကေ ဇာတောဝရကေ ပရိနိဗ္ဗာယိ, မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ကတ္တိကမာသဿေဝ ကာဠပက္ခအမာဝသိယံ။ ဧဝံ ပရိနိဗ္ဗုတေ အဂ္ဂသာဝကယုဂေ ‘‘အဟမ္ပိ ကုသိနာရာယံ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော တတ္ထ ဂန္တွာ ယမကသာလာနမန္တရေ ဥတ္တရသီသကေ မဉ္စကေ အနုဋ္ဌာနသေယျာယ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ အာယသ္မာ အာနန္ဒတ္ထေရော ‘‘မာ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဣမသ္မိံ ခုဒ္ဒကနဂရကေ ဝိသမေ ဥဇ္ဇင်္ဂလနဂရကေ, သာခါနဂရကေ ပရိနိဗ္ဗာယိ, အညေသံ စမ္ပာရာဇဂဟာဒီနံ မဟာနဂရာနံ အညတရသ္မိံ ဘဂဝါ ပရိနိဗ္ဗာယတူ’’တိ ယာစိ။ သတ္ထာ ‘‘မာ, အာနန္ဒ, ဣမံ ‘ခုဒ္ဒကနဂရကံ, ဥဇ္ဇင်္ဂလနဂရကံ သာခါနဂရက’န္တိ ဝဒေဟိ, အဟဉှိ ပုဗ္ဗေ သုဒဿနစက္ကဝတ္တိရာဇကာလေ ဣမသ္မိံ နဂရေ ဝသိံ, တဒါ ဣဒံ ဒွါဒသယောဇနိကေန ရတနပါကာရေန ပရိက္ခိတ္တံ မဟာနဂရံ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရန္တော မဟာသုဒဿနသုတ္တံ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၄၁ အာဒယော) ကထေသိ။
တဒါ ပန မဟာသုဒဿနံ သုဓမ္မပါသာဒါ ဩတရိတွာ အဝိဒူရေ သတ္တရတနမယေ တာလဝနေ ပညတ္တသ္မိံ ကပ္ပိယမဉ္စကေ ဒက္ခိဏေန
ပဿေန အနုဋ္ဌာနသေယျာယ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာနိ တေ, ဒေဝ, စတုရာသီတိ နဂရသဟဿာနိ ကုသာဝတိရာဇဓာနိပ္ပမုခါနိ, ဧတ္ထ ဆန္ဒံ ကရောဟီ’’တိ သုဘဒ္ဒါယ ဒေဝိယာ ဝုတ္တေ မဟာသုဒဿနော ‘‘မာ ဒေဝိ ဧဝံ အဝစ, အထ ခေါ ‘ဧတ္ထ ဆန္ဒံ ဝိနေဟိ, မာ အပေက္ခံ အကာသီ’တိ ဧဝံ မံ ဩဝဒါ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ, ဒေဝါ’’တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘အဇ္ဇာဟံ ကာလကိရိယံ ကရိဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ဒေဝီ ရောဒမာနာ အက္ခီနိ ပုဉ္ဆိတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန တထာ ဝတွာ ရောဒိ ပရိဒေဝိ။ သေသာပိ စတုရာသီတိသဟဿဣတ္ထိယော ရောဒိံသု ပရိဒေဝိံသု။ အမစ္စာဒီသုပိ ဧကောပိ အဓိဝါသေတုံ နာသက္ခိ, သဗ္ဗေပိ ရောဒိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အလံ, ဘဏေ, မာ သဒ္ဒမကတ္ထာ’’တိ သဗ္ဗေ နိဝါရေတွာ ဒေဝိံ အာမန္တေတွာ ‘‘မာ တွံ ဒေဝိ ရောဒိ, မာ ပရိဒေဝိ။ တိလဖလမတ္တောပိ ဟိ သင်္ခါရော နိစ္စော နာမ နတ္ထိ, သဗ္ဗေပိ အနိစ္စာ ဘေဒနဓမ္မာ ဧဝါ’’တိ ဝတွာ ဒေဝိံ ဩဝဒန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ, ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော၊
ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, တေသံ ဝူပသမော သုခေါ’’တိ။
တတ္ထ အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာတိ ဘဒ္ဒေ သုဘဒ္ဒါဒေဝိ, ယတ္တကာ ကေဟိစိ ပစ္စယေဟိ သမာဂန္တွာ ကတာ ခန္ဓာယတနာဒယော သင်္ခါရာ, သဗ္ဗေ တေ အနိစ္စာယေဝ နာမ။ ဧတေသု ဟိ ရူပံ အနိစ္စံ…ပေ… ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ စက္ခု အနိစ္စံ…ပေ… ဓမ္မာ အနိစ္စာ။ ယံကိဉ္စိ သဝိညာဏကံ အဝိညာဏကံ ရတနံ, သဗ္ဗံ တံ အနိစ္စမေဝ။ ဣတိ ‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိ ဂဏှ။ ကသ္မာ? ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနောတိ, သဗ္ဗေ ဟေတေ ဥပ္ပါဒဓမ္မိနော စေဝ ဝယဓမ္မိနော စ ဥပ္ပဇ္ဇနဘိဇ္ဇနသဘာဝါယေဝ, တသ္မာ ‘‘အနိစ္စာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယသ္မာ စ အနိစ္စာ, တသ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ, ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဌိတိံ ပတွာပိ နိရုဇ္ဈန္တိယေဝ။ သဗ္ဗေဝ ဟေတေ နိဗ္ဗတ္တမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ နာမ, ဘိဇ္ဇမာနာ နိရုဇ္ဈန္တိ နာမ။ တေသံ ဥပ္ပါဒေ သတိယေဝ စ ဌိတိ နာမ ဟောတိ, ဌိတိယာ သတိယေဝ ဘင်္ဂေါ နာမ ဟောတိ, န ဟိ အနုပ္ပန္နဿ ဌိတိ နာမ, နာပိ ဌိတံ အဘိဇ္ဇနကံ နာမ အတ္ထိ။ ဣတိ သဗ္ဗေပိ သင်္ခါရာ တီဏိ လက္ခဏာနိ ပတွာ တတ္ထ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈန္တိ, တသ္မာ သဗ္ဗေပိမေ အနိစ္စာ ခဏိကာ ဣတ္တရာ အဓုဝါ ပဘင်္ဂုနော စလိတာ သမီရိတာ အနဒ္ဓနိယာ ပယာတာ တာဝကာလိကာ နိဿာရာ, တာဝကာလိကဋ္ဌေန မာယာမရီစိဖေဏသဒိသာ။ တေသု ဘဒ္ဒေ သုဘဒ္ဒါဒေဝိ, ကသ္မာ သုခသညံ ဥပ္ပါဒေသိ, ဧဝံ ပန ဂဏှ တေသံ ဝူပသမော သုခေါတိ, သဗ္ဗဝဋ္ဋဝူပသမနတော တေသံ ဝူပသမော နာမ နိဗ္ဗာနံ, တဒေဝေကံ ဧကန္တတော သုခံ, တတော အညံ သုခံ နာမ နတ္ထီတိ။
ဧဝံ မဟာသုဒဿနော အမတမဟာနိဗ္ဗာနေန ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတွာ အဝသေသဿပိ မဟာဇနဿ ‘‘ဒါနံ ဒေထ, သီလံ ရက္ခထ, ဥပေါသထကမ္မံ ကရောထာ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဒေဝလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သုဘဒ္ဒါ ဒေဝီ ရာဟုလမာတာ အဟောသိ, ပရိဏာယကရတနံ ရာဟုလော, သေသပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, မဟာသုဒဿနော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မဟာသုဒဿနဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၉၆] ၆။ တေလပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
သမတိတ္တိကံ အနဝသေသကန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ သုမ္ဘရဋ္ဌေ သေဒကံ နာမ နိဂမံ ဥပနိဿာယ အညတရသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟရန္တော ဇနပဒကလျာဏိသုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတြ ဟိ ဘဂဝါ –
‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဇနပဒကလျာဏီ ဇနပဒကလျာဏီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, မဟာဇနကာယော သန္နိပတေယျ, သာ ခေါ ပနဿ ဇနပဒကလျာဏီ ပရမပါသာဝိနီ နစ္စေ, ပရမပါသာဝိနီ ဂီတေ။ ‘ဇနပဒကလျာဏီ နစ္စတိ ဂါယတီ’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဘိယျောသောမတ္တာယ မဟာဇနကာယော သန္နိပတေယျ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, သမတိတ္တိကော တေလပတ္တော အန္တရေန စ မဟာဇနကာယဿ အန္တရေန စ ဇနပဒကလျာဏိယာ ပရိဟရိတဗ္ဗော, ပုရိသော စ တံ ဥက္ခိတ္တာသိကော ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိဿတိ ‘ယတ္ထေဝ နံ ထောကမ္ပိ ဆဍ္ဍေဿသိ, တတ္ထေဝ တေ သီသံ ပါတေဿာမီ’’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ တေလပတ္တံ အမနသိကရိတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ပမာဒံ အာဟရေယျာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ဥပမာ ခေါ မျာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကတာ အတ္ထဿ ဝိညာပနာယ။ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထော – ‘သမတိတ္တိကော တေလပတ္တော’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂတာယေတံ သတိယာ အဓိဝစနံ။
တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘ကာယဂတာ နော သတိ ဘာဝိတာ ဘဝိဿတိ သုသမာရဒ္ဓါ’တိ ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၈၆) –
ဣဒံ ဇနပဒကလျာဏိသုတ္တံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကထေသိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဇနပဒကလျာဏီတိ ဇနပဒမှိ ကလျာဏီ ဥတ္တမာ ဆသရီရဒေါသရဟိတာ ပဉ္စကလျာဏသမန္နာဂတာ။ သာ ဟိ ယသ္မာ နာတိဒီဃာ, နာတိရဿာ, နာတိကိသာ, နာတိထူလာ, နာတိကာဠာ, နာစ္စောဒါတာ, အတိက္ကန္တာ မာနုသကဝဏ္ဏံ, အပတ္တာ ဒိဗ္ဗဝဏ္ဏံ, တသ္မာ ဆသရီရဒေါသရဟိတာ။ ဆဝိကလျာဏံ, မံသကလျာဏံ, နှာရုကလျာဏံ, အဋ္ဌိကလျာဏံ, ဝယောကလျာဏန္တိ ဣမေဟိ ပန ပဉ္စဟိ ကလျာဏေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ပဉ္စကလျာဏသမန္နာဂတာ နာမ။ တဿာ ဟိ အာဂန္တုကောဘာသကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ, အတ္တနော သရီရောဘာသေနေဝ ဒွါဒသဟတ္ထေ ဌာနေ အာလောကံ ကရောတိ, ပိယင်္ဂုသာမာ ဝါ ဟောတိ သုဝဏ္ဏသာမာ ဝါ။ အယမဿာ ဆဝိကလျာဏတာ။ စတ္တာရော ပနဿာ ဟတ္ထပါဒါ မုခပရိယောသာနဉ္စ လာခါရသပရိကမ္မကတံ ဝိယ ရတ္တပဝါဠရတ္တကမ္ဗလသဒိသံ ဟောတိ။ အယမဿာ မံသကလျာဏတာ။ ဝီသတိ နခပတ္တာနိ မံသတော အမုတ္တဋ္ဌာနေ လာခါရသပူရိတာနိ ဝိယ, မုတ္တဋ္ဌာနေ ခီရဓာရာသဒိသာနိ။ အယမဿာ နှာရုကလျာဏတာ။ ဒွတ္တိံသ ဒန္တာ သုဖုသိတာ သုဓောတဝဇိရပန္တိ ဝိယ ခါယန္တိ။ အယမဿာ အဋ္ဌိကလျာဏတာ။ ဝီသတိဝဿသတိကာပိ ပန သမာနာ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကာ ဝိယ ဟောတိ နိဗ္ဗလိပလိတာ။ အယမဿာ ဝယောကလျာဏတာ။
ပရမပါသာဝိနီတိ ဧတ္ထ ပန ပသဝနံ ပသဝေါ, ပဝတ္တီတိ အတ္ထော။ ပသဝေါ ဧဝ ပါသာဝေါ, ပရမော ပါသာဝေါ ပရမပါသာဝေါ, သော အဿာ အတ္ထီတိ ပရမပါသာဝိနီ။ နစ္စေ စ ဂီတေ စ ဥတ္တမပ္ပဝတ္တိ သေဋ္ဌကိရိယာ။ ဥတ္တမမေဝ နစ္စံ နစ္စတိ, ဂီတဉ္စ ဂါယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယျာတိ န အတ္တနော ရုစိယာ အာဂစ္ဆေယျ, အယံ ပနေတ္ထ အဓိပ္ပါယော – အထေဝံ မဟာဇနမဇ္ဈေ ဇနပဒကလျာဏိယာ နစ္စမာနာယ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တိ သာဓုကာရေသု အင်္ဂုလိဖောဋနေသု စေလုက္ခေပေသု စ ပဝတ္တမာနေသု တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ရာဇာ ဗန္ဓနာဂါရတော ဧကံ စောရပုရိသံ
ပက္ကောသာပေတွာ နိဂဠာနိ ဆိန္ဒိတွာ သမတိတ္တိကံ သုပရိပုဏ္ဏံ တေလပတ္တံ တဿ ဟတ္ထေ ဒတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒဠှံ ဂါဟာပေတွာ ဧကံ အသိဟတ္ထံ ပုရိသံ အာဏာပေသိ ‘‘ဧတံ ဂဟေတွာ ဇနပဒကလျာဏိယာ သမဇ္ဇဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆ။ ယတ္ထေဝ စေသ ပမာဒံ အာဂမ္မ ဧကမ္ပိ တေလဗိန္ဒုံ ဆဍ္ဍေတိ, တတ္ထေဝဿ သီသံ ဆိန္ဒာ’’တိ။ သော ပုရိသော အသိံ ဥက္ခိပိတွာ တံ တဇ္ဇေန္တော တတ္ထ နေသိ။ သော မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဇီဝိတုကာမတာယ ပမာဒဝသေန တံ အမနသိကရိတွာ သကိမ္ပိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ တံ ဇနပဒကလျာဏိံ န ဩလောကေသိ။ ဧဝံ ဘူတပုဗ္ဗမေဝေတံ ဝတ္ထု, သုတ္တေ ပန ပရိကပ္ပဝသေနေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
ဥပမာ ခေါ မျာယန္တိ ဧတ္ထ ပန တေလပတ္တဿ တာဝ ကာယဂတာသတိယာ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ ကတမေဝ။ ဧတ္ထ ပန ရာဇာ ဝိယ ကမ္မံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, အသိ ဝိယ ကိလေသာ, ဥက္ခိတ္တာသိကပုရိသော ဝိယ မာရော, တေလပတ္တဟတ္ထော ပုရိသော ဝိယ ကာယဂတာသတိဘာဝကော ဝိပဿကယောဂါဝစရော။ ဣတိ ဘဂဝါ ‘‘ကာယဂတာသတိံ ဘာဝေတုကာမေန ဘိက္ခုနာ တေလပတ္တဟတ္ထေန တေန ပုရိသေန ဝိယ သတိံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ အပ္ပမတ္တေန ကာယဂတာသတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ဣမံ သုတ္တံ အာဟရိတွာ ဒဿေသိ။
ဘိက္ခူ ဣမံ သုတ္တဉ္စ အတ္ထဉ္စ သုတွာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဒုက္ကရံ, ဘန္တေ, တေန ပုရိသေန ကတံ တထာရူပိံ ဇနပဒကလျာဏိံ အနောလောကေတွာ တေလပတ္တံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တေနာ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, တေန ဒုက္ကရံ ကတံ, သုကရမေဝေတံ။ ကသ္မာ? ဥက္ခိတ္တာသိကေန ပုရိသေန သန္တဇ္ဇေတွာ နီယမာနတာယ။ ယံ ပန ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ အပ္ပမာဒေန သတိံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ အဘိသင်္ခတံ ဒိဗ္ဗရူပမ္ပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ အနောလောကေတွာဝ ဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ပါပုဏိံသု, ဧတံ ဒုက္ကရ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ရညော ပုတ္တသတဿ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ, သော အနုပုဗ္ဗေန ဝိညုတံ ပါပုဏိ။ တဒါ စ ရညော ဂေဟေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘုဉ္ဇန္တိ, ဗောဓိသတ္တော တေသံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောတိ။ သော ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ ‘‘မမ ဗဟူ ဘာတရော, လစ္ဆာမိ နု ခေါ အဟံ ဣမသ္မိံ နဂရေ ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ, ဥဒါဟု နော’’တိ? အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ သော ဒုတိယဒိဝသေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေသု အာဂတေသု ဓမကရဏံ အာဒါယ ပါနီယံ ပရိဿာဝေတွာ ပါဒေ ဓောဝိတွာ တေလေန မက္ခေတွာ တေသံ အန္တရခဇ္ဇကံ
ခါဒိတွာ နိသိန္နကာလေ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော တမတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ တေ အဝေါစုံ – ကုမာရ, န တွံ ဣမသ္မိံ နဂရေ ရဇ္ဇံ လဘိဿသိ, ဣတော ပန ဝီသယောဇနသတမတ္ထကေ ဂန္ဓာရရဋ္ဌေ တက္ကသိလာနဂရံ နာမ အတ္ထိ, တတ္ထ ဂန္တုံ သက္ကောန္တော ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ရဇ္ဇံ လစ္ဆသိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ ပန မဟာဝတ္တနိအဋဝိယံ ပရိပန္ထော အတ္ထိ, တံ အဋဝိံ ပရိဟရိတွာ ဂစ္ဆန္တဿ ယောဇနသတိကော မဂ္ဂေါ ဟောတိ, ဥဇုကံ ဂစ္ဆန္တဿ ပညာသ ယောဇနာနိ ဟောန္တိ။ သော ဟိ အမနုဿကန္တာရော နာမ။ တတ္ထ ယက္ခိနိယော အန္တရာမဂ္ဂေ ဂါမေ စ သာလာယော စ မာပေတွာ ဥပရိ သုဝဏ္ဏတာရကဝိစိတ္တဝိတာနံ မဟာရဟသေယျံ ပညာပေတွာ နာနာဝိရာဂပဋသာဏိယော ပရိက္ခိပိတွာ ဒိဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အတ္တဘာဝံ မဏ္ဍေတွာ သာလာသု နိသီဒိတွာ အာဂစ္ဆန္တေ ပုရိသေ မဓုရာဟိ ဝါစာဟိ သင်္ဂဏှိတွာ ‘‘ကိလန္တရူပါ ဝိယ ပညာယထ, ဣဓာဂန္တွာ နိသီဒိတွာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပက္ကောသိတွာ အာဂတာဂတာနံ အာသနာနိ ဒတွာ အတ္တနော ရူပလီလာဝိလာသေဟိ ပလောဘေတွာ ကိလေသဝသိကေ ကတွာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အဇ္ဈာစာရေ ကတေ တတ္ထေဝ နေ လောဟိတေန ပဂ္ဃရန္တေန ခါဒိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။ ရူပဂေါစရံ သတ္တံ ရူပေနေဝ ဂဏှန္တိ, သဒ္ဒဂေါစရံ မဓုရေန ဂီတဝါဒိတသဒ္ဒေန, ဂန္ဓဂေါစရံ ဒိဗ္ဗဂန္ဓေဟိ, ရသဂေါစရံ ဒိဗ္ဗေန နာနဂ္ဂရသဘောဇနေန, ဖောဋ္ဌဗ္ဗဂေါစရံ ဥဘတောလောဟိတကူပဓာနေဟိ ဒိဗ္ဗသယနေဟိ ဂဏှန္တိ။ သစေ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ တာ အနောလောကေတွာ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ ဂမိဿသိ, သတ္တမေ ဒိဝသေ တတ္ထ ရဇ္ဇံ လစ္ဆသီတိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ဟောတု, ဘန္တေ, တုမှာကံ ဩဝါဒံ ဂဟေတွာ ကိံ တာ ဩလောကေဿာမီ’’တိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေဟိ ပရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ပရိတ္တဝါလုကဉ္စေဝ ပရိတ္တသုတ္တဉ္စ အာဒါယ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ စ မာတာပိတရော စ ဝန္ဒိတွာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ အတ္တနော ပုရိသေ အာဟ – ‘‘အဟံ တက္ကသိလာယံ ရဇ္ဇံ ဂဟေတုံ ဂစ္ဆာမိ, တုမှေ ဣဓေဝ တိဋ္ဌထာ’’တိ။ အထ နံ ပဉ္စ ဇနာ အာဟံသု ‘‘မယမ္ပိ အနုဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ တုမှေဟိ အနုဂန္တုံ, အန္တရာမဂ္ဂေ ကိရ ယက္ခိနိယော ရူပါဒိဂေါစရေ မနုဿေ ဧဝဉ္စေဝဉ္စ ရူပါဒီဟိ ပလောဘေတွာ ဂဏှန္တိ, မဟာ ပရိပန္ထော, အဟံ ပန အတ္တာနံ တက္ကေတွာ ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန, ဒေဝ, မယံ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တာ အတ္တနော ပိယာနိ ရူပါဒီနိ ဩလောကေဿာမ,
မယမ္ပိ တထေဝ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တေန ဟိ အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ တေ ပဉ္စ ဇနေ အာဒါယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။
ယက္ခိနိယော ဂါမာဒီနိ မာပေတွာ နိသီဒိံသု။ တေသု ရူပဂေါစရော ပုရိသော တာ ယက္ခိနိယော ဩလောကေတွာ ရူပါရမ္မဏေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ထောကံ ဩဟီယိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကိံ ဘော, ထောကံ ဩဟီယသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဒေဝ, ပါဒါ မေ ရုဇ္ဇန္တိ, ထောကံ သာလာယံ နိသီဒိတွာ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ။ ‘‘အမ္ဘော, ဧတာ ယက္ခိနိယော, မာ ခေါ ပတ္ထေသီ’’တိ။ ‘‘ယံ ဟောတိ, တံ ဟောတု, န သက္ကောမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပညာယိဿသီ’’တိ ဣတရေ စတ္တာရော အာဒါယ အဂမာသိ။ သောပိ ရူပဂေါစရကော တာသံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အဇ္ဈာစာရေ ကတေ တံ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ပုရတော ဂန္တွာ အညံ သာလံ မာပေတွာ နာနာတူရိယာနိ ဂဟေတွာ ဂါယမာနာ နိသီဒိံသု, တတ္ထ သဒ္ဒဂေါစရကော ဩဟီယိ။ ပုရိမနယေနေဝ တမ္ပိ ခါဒိတွာ ပုရတော ဂန္တွာ နာနပ္ပကာရေ ဂန္ဓကရဏ္ဍကေ ပူရေတွာ အာပဏံ ပသာရေတွာ နိသီဒိံသု, တတ္ထ ဂန္ဓဂေါစရကော ဩဟီယိ။ တမ္ပိ ခါဒိတွာ ပုရတော ဂန္တွာ နာနဂ္ဂရသာနံ ဒိဗ္ဗဘောဇနာနံ ဘာဇနာနိ ပူရေတွာ ဩဒနိကာပဏံ ပသာရေတွာ နိသီဒိံသု, တတ္ထ ရသဂေါစရကော ဩဟီယိ။ တမ္ပိ ခါဒိတွာ ပုရတော ဂန္တွာ ဒိဗ္ဗသယနာနိ ပညာပေတွာ နိသီဒိံသု, တတ္ထ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဂေါစရကော ဩဟီယိ။ တမ္ပိ ခါဒိံသု, ဗောဓိသတ္တော ဧကကောဝ အဟောသိ။
အထေကာ ယက္ခိနီ ‘‘အတိခရမန္တော ဝတာယံ, အဟံ တံ ခါဒိတွာဝ နိဝတ္တိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အဂမာသိ။ အဋဝိယာ ပရဘာဂေ ဝနကမ္မိကာဒယော ယက္ခိနိံ ဒိသွာ ‘‘အယံ တေ ပုရတော ဂစ္ဆန္တော ပုရိသော ကိံ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘ကောမာရသာမိကော မေ, အယျာ’’တိ။ ‘‘အမ္ဘော, အယံ ဧဝံ သုကုမာလာ ပုပ္ဖဒါမသဒိသာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကုမာရိကာ အတ္တနော ကုလံ ဆဍ္ဍေတွာ ဘဝန္တံ တက္ကေတွာ နိက္ခန္တာ, ကသ္မာ ဧတံ အကိလမေတွာ အာဒါယ န ဂစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘နေသာ, အယျာ, မယှံ ပဇာပတိ, ယက္ခိနီ ဧသာ, ဧတာယ မေ ပဉ္စ မနုဿာ ခါဒိတာ’’တိ။ ‘‘အယျာ, ပုရိသာ နာမ ကုဒ္ဓကာလေ အတ္တနော ပဇာပတိယော ယက္ခိနိယောပိ ကရောန္တိ ပေတိနိယောပီ’’တိ။ သာ ဂစ္ဆမာနာ ဂဗ္ဘိနိဝဏ္ဏံ ဒဿေတွာ ပုန သကိံ ဝိဇာတဝဏ္ဏံ ကတွာ ပုတ္တံ အင်္ကေန အာဒါယ ဗောဓိသတ္တံ အနုဗန္ဓိ,
ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌာ ပုရိမနယေနေဝ ပုစ္ဆန္တိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တထေဝ ဝတွာ ဂစ္ဆန္တော တက္ကသိလံ ပါပုဏိ။ သာ ပုတ္တံ အန္တရဓာပေတွာ ဧကိကာဝ အနုဗန္ဓိ။ ဗောဓိသတ္တော နဂရဒွါရံ ဂန္တွာ ဧကိဿာ သာလာယ နိသီဒိ။ သာ ဗောဓိသတ္တဿ တေဇေန ပဝိသိတုံ အသက္ကောန္တီ ဒိဗ္ဗရူပံ မာပေတွာ သာလာဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။
တသ္မိံ သမယေ တက္ကသိလရာဇာ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော တံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ဣမိဿာ သဿာမိကအဿာမိကဘာဝံ ဇာနာဟီ’’တိ မနုဿံ ပေသေသိ။ သော တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သဿာမိကာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, အယျ, အယံ မေ သာလာယ နိသိန္နော သာမိကော’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘နေသာ မယှံ ပဇာပတိ, ယက္ခိနီ ဧသာ, ဧတာယ မေ ပဉ္စ မနုဿာ ခါဒိတာ’’တိ အာဟ။ သာပိ ‘‘ပုရိသာ နာမ အယျာ ကုဒ္ဓကာလေ ယံ ဣစ္ဆန္တိ, တံ ဝဒန္တီ’’တိ အာဟ။ သော ဥဘိန္နမ္ပိ ဝစနံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘အဿာမိကဘဏ္ဍံ နာမ ရာဇသန္တကံ ဟောတီ’’တိ ယက္ခိနိံ ပက္ကောသာပေတွာ ဧကဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပါသာဒံ အဘိရုယှ တံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။
သော နှာတဝိလိတ္တော သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ သိရီသယနံ အဘိရုဟိ။ သာပိ ယက္ခိနီ အတ္တနော ဥပကပ္ပနကံ အာဟာရံ အာဟရိတွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ သိရိသယနေ ရညာ သဒ္ဓိံ နိပဇ္ဇိတွာ ရညော ရတိဝသေန သုခံ သမပ္ပိတဿ နိပန္နကာလေ ဧကေန ပဿေန ပရိဝတ္တိတွာ ပရောဒိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကိံ, ဘဒ္ဒေ, ရောဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ, အဟံ တုမှေဟိ မဂ္ဂေ ဒိသွာ အာနီတာ, တုမှာကဉ္စ ဂေဟေ ဗဟူ ဣတ္ထိယော, အဟံ သပတ္တီနံ အန္တရေ ဝသမာနာ ကထာယ ဥပ္ပန္နာယ ‘ကော တုယှံ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ ဂေါတ္တံ ဝါ ဇာတိံ ဝါ ဇာနာတိ, တွံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဒိသွာ အာနီတာ နာမာ’တိ သီသေ ဂဟေတွာ နိပ္ပီဠိယမာနာ ဝိယ မင်္ကု ဘဝိဿာမိ။ သစေ တုမှေ သကလရဇ္ဇေ ဣဿရိယဉ္စ အာဏဉ္စ မယှံ ဒဒေယျာထ, ကောစိ မယှံ စိတ္တံ ကောပေတွာ ကထေတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, မယှံ သကလရဋ္ဌဝါသိနော န ကိဉ္စိ ဟောန္တိ, နာဟံ ဧတေသံ သာမိကော။ ယေ ပန ရာဇာဏံ ကောပေတွာ အကတ္တဗ္ဗံ ကရောန္တိ, တေသညေဝါဟံ သာမိကော။ ဣမိနာ ကာရဏေန န သက္ကာ တုယှံ သကလရဋ္ဌေ ဝါ နဂရေ ဝါ ဣဿရိယဉ္စ အာဏဉ္စ ဒါတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝ, သစေ ရဋ္ဌေ ဝါ နဂရေ ဝါ အာဏံ ဒါတုံ န သက္ကောထ,
အန္တောနိဝေသနေ အန္တောဝဠဉ္ဇနကာနံ ဥပရိ မမ ဝသံ ဝတ္တနတ္ထာယ အာဏံ ဒေထာ’’တိ။ ရာဇာ ဒိဗ္ဗဖောဋ္ဌဗ္ဗေန ဗဒ္ဓေါ တဿာ ဝစနံ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သာဓု, ဘဒ္ဒေ, အန္တောဝဠဉ္ဇနကေသု တုယှံ အာဏံ ဒမ္မိ, တွံ ဧတေ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ရညော နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တကာလေ ယက္ခနဂရံ ဂန္တွာ ယက္ခေ ပက္ကောသိတွာ အတ္တနာ ရာဇာနံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ အဋ္ဌိမတ္တံ သေသေတွာ သဗ္ဗံ နှာရုစမ္မမံသလောဟိတံ ခါဒိ, အဝသေသာ ယက္ခာ မဟာဒွါရတော ပဋ္ဌာယ အန္တောနိဝေသနေ ကုက္ကုဋကုက္ကုရေ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေ ခါဒိတွာ အဋ္ဌိမတ္တသေသေ အကံသု။
ပုနဒိဝသေ ဒွါရံ ယထာပိဟိတမေဝ ဒိသွာ မနုဿာ ဖရသူဟိ ကဝါဋာနိ ကောဋ္ဋေတွာ အန္တော ပဝိသိတွာ သဗ္ဗံ နိဝေသနံ အဋ္ဌိကပရိကိဏ္ဏံ ဒိသွာ ‘‘သစ္စံ ဝတ သော ပုရိသော အာဟ ‘နာယံ မယှံ ပဇာပတိ, ယက္ခိနီ ဧသာ’တိ။ ရာဇာ ပန ကိဉ္စိ အဇာနိတွာ တံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဘရိယံ အကာသိ, သာ ယက္ခေ ပက္ကောသိတွာ သဗ္ဗံ ဇနံ ခါဒိတွာ ဂတာ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ တံ ဒိဝသံ တဿာယေဝ သာလာယံ ပရိတ္တဝါလုကံ သီသေ ကတွာ ပရိတ္တသုတ္တဉ္စ ပရိက္ခိပိတွာ ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ဌိတကောဝ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေသိ။ မနုဿာ သကလရာဇနိဝေသနံ သောဓေတွာ ဟရိတူပလိတ္တံ ကတွာ ဥပရိ ဂန္ဓေဟိ ဝိလိမ္ပိတွာ ပုပ္ဖါနိ ဝိကိရိတွာ ပုပ္ဖဒါမာနိ ဩသာရေတွာ ဓူမံ ဒတွာ နဝမာလာ ဗန္ဓိတွာ သမ္မန္တယိံသု ‘‘အမ္ဘော, ယော ပုရိသော ဒိဗ္ဗရူပံ မာပေတွာ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တိံ ယက္ခိနိံ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဩလောကနမတ္တမ္ပိ န အကာသိ, သော အတိဝိယ ဥဠာရသတ္တော ဓိတိမာ ဉာဏသမ္ပန္နော, တာဒိသေ ပုရိသေ ရဇ္ဇံ အနုသာသန္တေ သဗ္ဗရဋ္ဌံ သုခိတံ ဘဝိဿတိ, တံ ရာဇာနံ ကရောမာ’’တိ။ အထ သဗ္ဗေ အမစ္စာ စ နာဂရာ စ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, တုမှေ ဣမံ ရဇ္ဇံ ကာရေထာ’’တိ နဂရံ ပဝေသေတွာ ရတနရာသိမှိ ဌပေတွာ အဘိသိဉ္စိတွာ တက္ကသိလရာဇာနံ အကံသု။ သော စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သမတိတ္တိကံ အနဝသေသကံ, တေလပတ္တံ ယထာ ပရိဟရေယျ၊
ဧဝံ သစိတ္တမနုရက္ခေ, ပတ္ထယာနော ဒိသံ အဂတပုဗ္ဗ’’န္တိ။
တတ္ထ သမတိတ္တိကန္တိ အန္တောမုခဝဋ္ဋိလေခံ ပါပေတွာ သမဘရိတံ။ အနဝသေသကန္တိ အနဝသိဉ္စနကံ အပရိဿာဝနကံ ကတွာ။ တေလပတ္တန္တိ ပက္ခိတ္တတိလတေလပတ္တံ။ ပရိဟရေယျာတိ ဟရေယျ, အာဒါယ ဂစ္ဆေယျ။ ဧဝံ သစိတ္တမနုရက္ခေတိ တံ တေလဘရိတံ ပတ္တံ ဝိယ အတ္တနော စိတ္တံ ကာယဂတာသတိယာ ဂေါစရေ စေဝ သမ္ပယုတ္တသတိယာ စာတိ ဥဘိန္နံ အန္တရေ ပက္ခိပိတွာ ယထာ မုဟုတ္တမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဂေါစရေ န ဝိက္ခိပတိ, တထာ ပဏ္ဍိတော ယောဂါဝစရော ရက္ခေယျ ဂေါပေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဧတဿ ဟိ –
‘‘ဒုန္နိဂ္ဂဟဿ လဟုနော, ယတ္ထကာမနိပါတိနော၊
စိတ္တဿ ဒမထော သာဓု, စိတ္တံ ဒန္တံ သုခါဝဟ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၅)၊
တသ္မာ –
‘‘သုဒုဒ္ဒသံ သုနိပုဏံ, ယတ္ထကာမနိပါတိနံ၊
စိတ္တံ ရက္ခေထ မေဓာဝီ, စိတ္တံ ဂုတ္တံ သုခါဝဟံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၆)၊
ဣဒဉှိ –
‘‘ဒူရင်္ဂမံ ဧကစရံ, အသရီရံ ဂုဟာသယံ၊
ယေ စိတ္တံ သံယမေဿန္တိ, မောက္ခန္တိ မာရဗန္ဓနာ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၇)၊
ဣတရဿ ပန –
‘‘အနဝဋ္ဌိတစိတ္တဿ, သဒ္ဓမ္မံ အဝိဇာနတော၊
ပရိပ္လဝပသာဒဿ, ပညာ န ပရိပူရတိ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၈)၊
ထိရကမ္မဋ္ဌာနသဟာယဿ ပန –
‘‘အနဝဿုတစိတ္တဿ, အနနွာဟတစေတသော၊
ပုညပါပပဟီနဿ, နတ္ထိ ဇာဂရတော ဘယံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၉)၊
တသ္မာ ဧတံ –
‘‘ဖန္ဒနံ စပလံ စိတ္တံ, ဒူရက္ခံ ဒုန္နိဝါရယံ၊
ဥဇုံ ကရောတိ မေဓာဝီ, ဥသုကာရောဝ တေဇနံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၃)၊
ဧဝံ ဥဇုံ ကရောန္တော သစိတ္တမနုရက္ခေ။
ပတ္ထယာနော ဒိသံ အဂတပုဗ္ဗန္တိ ဣမသ္မိံ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနေ ကမ္မံ အာရဘိတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ပတ္ထေန္တော ပိဟေန္တော ဝုတ္တနယေန သကံ စိတ္တံ ရက္ခေယျာတိ အတ္ထော။ ကာ ပနေသာ ဒိသာ နာမ? –
‘‘မာတာပိတာ ဒိသာ ပုဗ္ဗာ, အာစရိယာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ၊
ပုတ္တဒါရာ ဒိသာ ပစ္ဆာ, မိတ္တာမစ္စာ စ ဥတ္တရာ။
‘‘ဒါသကမ္မကရာ ဟေဋ္ဌာ, ဥဒ္ဓံ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊
ဧတာ ဒိသာ နမဿေယျ, အလမတ္တော ကုလေ ဂိဟီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၃) –
ဧတ္ထ တာဝ ပုတ္တဒါရာဒယော ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုတ္တာ။
‘‘ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော, ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသ ဒိသာ ဣမာယော၊
ကတမံ ဒိသံ တိဋ္ဌတိ နာဂရာဇာ, ယမဒ္ဒသာ သုပိနေ ဆဗ္ဗိသာဏ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၆။၁၀၄) –
ဧတ္ထ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါ ဒိသာဝ ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုတ္တာ။
‘‘အဂါရိနော အန္နဒပါနဝတ္ထဒါ, အဝှါယိကာ တမ္ပိ ဒိသံ ဝဒန္တိ၊
ဧသာ ဒိသာ ပရမာ သေတကေတု, ယံ ပတွာ ဒုက္ခီ သုခိနော ဘဝန္တီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၆။၉) –
ဧတ္ထ ပန နိဗ္ဗာနံ ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ တဒေဝ အဓိပ္ပေတံ။ တဉှိ ‘‘ခယံ ဝိရာဂ’’န္တိအာဒီဟိ ဒိဿတိ အပဒိဿတိ, တသ္မာ ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အနမတဂ္ဂေ ပန သံသာရေ ကေနစိ ဗာလပုထုဇ္ဇနေန သုပိနေနပိ အဂတပုဗ္ဗတာယ အဂတပုဗ္ဗာ ဒိသာ နာမာတိ ဝုတ္တံ။ တံ ပတ္ထယန္တေန ကာယဂတာသတိယာ ယောဂေါ ကရဏီယောတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ နိဗ္ဗာနေန ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, ရဇ္ဇပ္ပတ္တကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တေလပတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၉၇] ၇။ နာမသိဒ္ဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဇီဝကဉ္စ မတံ ဒိသွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ နာမသိဒ္ဓိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ ကုလပုတ္တော နာမေန ပါပကော နာမ။ သော သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဘိက္ခူဟိ ‘‘ဧဟာဝုသော, ပါပက, တိဋ္ဌာဝုသော, ပါပကာ’’တိ ဝုစ္စမာနော စိန္တေသိ ‘‘လောကေ ပါပကံ နာမ လာမကံ ကာဠကဏ္ဏိဘူတံ ဝုစ္စတိ, အညံ မင်္ဂလပဋိသံယုတ္တံ နာမံ အာဟရာပေဿာမီ’’တိ။ သော အာစရိယုပဇ္ဈာယေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ, မယှံ နာမံ အဝမင်္ဂလံ, အညံ မေ နာမံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဝုသော, နာမံ နာမ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တံ, နာမေန ကာစိ အတ္ထသိဒ္ဓိ နာမ နတ္ထိ, အတ္တနော နာမေနေဝ သန္တုဋ္ဌော ဟောဟီ’’တိ။ သော ပုနပ္ပုနံ ယာစိယေဝ။ တဿာယံ နာမသိဒ္ဓိကဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အသုကော ကိရ ဘိက္ခု နာမသိဒ္ဓိကော မင်္ဂလံ နာမံ အာဟရာပေတီ’’တိ။ အထ သတ္ထာ ဓမ္မသဘံ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ နာမသိဒ္ဓိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ တက္ကသိလာယံ ဗောဓိသတ္တော ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝါစေသိ။ တဿေကော မာဏဝေါ ပါပကော နာမ နာမေန။ သော ‘‘ဧဟိ, ပါပက, ယာဟိ, ပါပကာ’’တိ ဝုစ္စမာနော စိန္တေသိ ‘‘မယှံ နာမံ အဝမင်္ဂလံ, အညံ နာမံ အာဟရာပေဿာမီ’’တိ။ သော အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အာစရိယ, မယှံ နာမံ အဝမင်္ဂလံ, အညံ မေ နာမံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ အာစရိယော အဝေါစ ‘‘ဂစ္ဆ, တာတ, ဇနပဒစာရိကံ စရိတွာ အတ္တနော အဘိရုစိတံ ဧကံ မင်္ဂလနာမံ ဂဟေတွာ ဧဟိ, အာဂတဿ တေ နာမံ ပရိဝတ္တေတွာ အညံ နာမံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပါထေယျံ ဂဟေတွာ နိက္ခန္တော ဂါမေန ဂါမံ စရန္တော ဧကံ နဂရံ ပါပုဏိ။ တတ္ထ စေကော ပုရိသော ကာလကတော ဇီဝကော နာမ နာမေန။ သော တံ ဉာတိဇနေန အာဠာဟနံ နီယမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နာမကော ဧသ ပုရိသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဇီဝကော နာမေသော’’တိ။ ‘‘ဇီဝကောပိ မရတီ’’တိ? ‘‘ဇီဝကောပိ မရတိ, အဇီဝကောပိ မရတိ, နာမံ နာမ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တံ, တွံ ဗာလော မညေ’’တိ။ သော တံ ကထံ သုတွာ နာမေ မဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ အန္တောနဂရံ ပါဝိသိ။
အထေကံ ဒါသိံ ဘတိံ အဒဒမာနံ သာမိကာ ဒွါရေ နိသီဒါပေတွာ ရဇ္ဇုယာ ပဟရန္တိ, တဿာ စ ‘‘ဓနပါလီ’’တိ နာမံ ဟောတိ။ သော အန္တရဝီထိယာ ဂစ္ဆန္တော တံ ပေါထိယမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကသ္မာ ဣမံ ပေါထေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘတိံ ဒါတုံ န သက္ကောတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနဿာ နာမ’’န္တိ? ‘‘ဓနပါလီ နာမာ’’တိ။ နာမေန ဓနပါလီ သမာနာပိ ဘတိမတ္တံ ဒါတုံ န သက္ကောတီတိ ဓနပါလိယောပိ အဓနပါလိယောပိ ဒုဂ္ဂတာ ဟောန္တိ, နာမံ နာမ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တံ, တွံ ဗာလော မညေတိ။ သော နာမေ မဇ္ဈတ္တတရော ဟုတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နော အန္တရာမဂ္ဂေ မဂ္ဂမူဠှပုရိသံ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော ကိံ ကရောန္တော ဝိစရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဂ္ဂမူဠှောမှိ, သာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ နာမ’’န္တိ? ‘‘ပန္ထကော နာမာ’’တိ။ ‘‘ပန္ထကောပိ မဂ္ဂမူဠှော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ပန္ထကောပိ အပန္ထကောပိ မဂ္ဂမူဠှော ဟောတိ, နာမံ နာမ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တံ တွံ ပန ဗာလော မညေတိ’’။ သော နာမေ အတိမဇ္ဈတ္တော ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ, တာတ, နာမံ ရောစေတွာ အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာစရိယ, ဇီဝကာပိ နာမ မရန္တိ အဇီဝကာပိ, ဓနပါလိယောပိ ဒုဂ္ဂတာ ဟောန္တိ အဓနပါလိယောပိ, ပန္ထကာပိ မဂ္ဂမူဠှာ ဟောန္တိ အပန္ထကာပိ, နာမံ နာမ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တံ, နာမေန သိဒ္ဓိ နတ္ထိ, ကမ္မေနေဝ သိဒ္ဓိ။ အလံ မယှံ အညေန နာမေန, တဒေဝ မေ နာမံ ဟောတူ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တေန ဒိဋ္ဌဉ္စ ကတဉ္စ သံသန္ဒေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဇီဝကဉ္စ မတံ ဒိသွာ, ဓနပါလိဉ္စ ဒုဂ္ဂတံ၊
ပန္ထကဉ္စ ဝနေ မူဠှံ, ပါပကော ပုနရာဂတော’’တိ။
တတ္ထ ပုနရာဂတောတိ ဣမာနိ တီဏိ ကာရဏာနိ ဒိသွာ ပုန အာဂတော, ရ-ကာရော သန္ဓိဝသေန ဝုတ္တော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ နာမသိဒ္ဓိကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ နာမသိဒ္ဓိကော ဣဒါနိပိ နာမသိဒ္ဓိကောယေဝ, အာစရိယပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နာမသိဒ္ဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၉၈] ၈။ ကူဋဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
သာဓု ခေါ ပဏ္ဍိတော နာမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကူဋဝါဏိဇံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ဒွေ ဇနာ ဧကတော ဝဏိဇ္ဇံ ကရောန္တာ ဘဏ္ဍံ သကဋေနာဒါယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ လဒ္ဓလာဘာ ပစ္စာဂမိံသု။ တေသု ကူဋဝါဏိဇော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဗဟူ ဒိဝသေ ဒုဗ္ဘောဇနေန ဒုက္ခသေယျာယ ကိလန္တော, ဣဒါနိ အတ္တနော ဃရေ နာနဂ္ဂရသေဟိ ယာဝဒတ္ထံ သုဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ အဇီရကေန မရိဿတိ။ အထာဟံ ဣမံ ဘဏ္ဍံ တယော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဧကံ တဿ ဒါရကာနံ ဒဿာမိ, ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ အတ္တနာ ဂဟေဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘အဇ္ဇ ဘာဇေဿာမ, သွေ ဘာဇေဿာမာ’’တိ ဘဏ္ဍံ ဘာဇေတုံ န ဣစ္ဆိ။ အထ နံ ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော အကာမကံ နိပ္ပီဠေတွာ ဘာဇာပေတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ‘‘အတိပပဉ္စော တေ ကတော, ဣဓာဂန္တွာပိ စိရေန ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ပဝတ္တိံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ သော, ဥပါသက, ဣဒါနေဝ ကူဋဝါဏိဇော, ပုဗ္ဗေပိ ကူဋဝါဏိဇောယေဝ။ ဣဒါနိ ပန တံ ဝဉ္စေတုကာမော ဇာတော, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတေပိ ဝဉ္စေတုံ ဥဿဟီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗာရာဏသိယံ ဝါဏိဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စဿ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော အညေန ဝါဏိဇေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဝဏိဇ္ဇံ ကရောတိ, တဿ ‘‘အတိပဏ္ဍိတော’’တိ နာမံ အဟောသိ။ တေ ဗာရာဏသိတော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဘဏ္ဍံ အာဒါယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဝဏိဇ္ဇံ ကတွာ လဒ္ဓလာဘာ ပုန ဗာရာဏသိံ အာဂမိံသု။ အထ နေသံ ဘဏ္ဍဘာဇနကာလေ အတိပဏ္ဍိတော အာဟ ‘‘မယာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ လဒ္ဓဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘တွံ ပဏ္ဍိတော, အဟံ အတိပဏ္ဍိတော။ ပဏ္ဍိတော ဧကံ လဒ္ဓုံ အရဟတိ, အတိပဏ္ဍိတော ဒွေ’’တိ။ ‘‘နနု အမှာကံ ဒွိန္နံ ဘဏ္ဍမူလကမ္ပိ ဂေါဏာဒယောပိ သမသမာယေဝ, တွံ ကသ္မာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ လဒ္ဓုံ အရဟသီ’’တိ။ ‘‘အတိပဏ္ဍိတဘာဝေနာ’’တိ။ ဧဝံ တေ ကထံ ဝဍ္ဎေတွာ ကလဟံ အကံသု။
တတော အတိပဏ္ဍိတော ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ စိန္တေတွာ အတ္တနော ပိတရံ ဧကသ္မိံ သုသိရရုက္ခေ ပဝေသေတွာ ‘‘တွံ အမှေသု
အာဂတေသု ‘အတိပဏ္ဍိတော ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ လဒ္ဓုံ အရဟတီ’တိ ဝဒေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သမ္မ, မယှံ ဒွိန္နံ ကောဋ္ဌာသာနံ ယုတ္တဘာဝံ ဝါ အယုတ္တဘာဝံ ဝါ ဧသာ ရုက္ခဒေဝတာ ဇာနာတိ, ဧဟိ, တံ ပုစ္ဆိဿာမာ’’တိ တံ တတ္ထ နေတွာ ‘‘အယျေ ရုက္ခဒေဝတေ, အမှာကံ အဋ္ဋံ ပစ္ဆိန္ဒာ’’တိ အာဟ။ အထဿ ပိတာ သရံ ပရိဝတ္တေတွာ ‘‘တေန ဟိ ကထေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အယျေ, အယံ ပဏ္ဍိတော, အဟံ အတိပဏ္ဍိတော။ အမှေဟိ ဧကတော ဝေါဟာရော ကတော, တတ္ထ ကေန ကိံ လဒ္ဓဗ္ဗန္တိ။ ပဏ္ဍိတေန ဧကော ကောဋ္ဌာသော, အတိပဏ္ဍိတေန ပန ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ လဒ္ဓဗ္ဗာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ဧဝံ ဝိနိစ္ဆိတံ အဋ္ဋံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဒေဝတာဘာဝံ ဝါ အဒေဝတာဘာဝံ ဝါ ဇာနိဿာမီ’’တိ ပလာလံ အာဟရိတွာ သုသိရံ ပူရေတွာ အဂ္ဂိံ အဒါသိ, အတိပဏ္ဍိတဿ ပိတာ ဇာလာယ ဖုဋ္ဌကာလေ အဍ္ဎဇ္ဈာမေန သရီရေန ဥပရိ အာရုယှ သာခံ ဂဟေတွာ ဩလမ္ဗန္တော ဘူမိယံ ပတိတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သာဓု ခေါ ပဏ္ဍိတော နာမ, န တွေဝ အတိပဏ္ဍိတော၊
အတိပဏ္ဍိတေန ပုတ္တေန, မနမှိ ဥပကူဠိတော’’တိ။
တတ္ထ သာဓု ခေါ ပဏ္ဍိတော နာမာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော ကာရဏာကာရဏညူ ပုဂ္ဂလော သာဓု သောဘနော။ အတိပဏ္ဍိတောတိ နာမမတ္တေန အတိပဏ္ဍိတော ကူဋပုရိသော န တွေဝ ဝရံ။ မနမှိ ဥပကူဠိတောတိ ထောကေနမှိ ဈာမော, အဍ္ဎဇ္ဈာမကောဝ မုတ္တောတိ အတ္ထော။ တေ ဥဘောပိ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ သမညေဝ ကောဋ္ဌာသံ ဂဏှိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ဧသ ကူဋဝါဏိဇောယေဝါ’’တိ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကူဋဝါဏိဇော ပစ္စုပ္ပန္နေပိ ကူဋဝါဏိဇောယေဝ, ပဏ္ဍိတဝါဏိဇော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကူဋဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၉၉] ၉။ ပရောသဟဿဇာတကဝဏ္ဏနာ
ပရောသဟဿမ္ပိ သမာဂတာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုထုဇ္ဇနပုစ္ဆာပဉ္စကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု သရဘဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၃၄ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ဧကသ္မိံ ပန သမယေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, ဒသဗလေန သံခိတ္တေန ကထိတံ ဓမ္မသေနာပတိ သာရိပုတ္တော ဝိတ္ထာရေန ဗျာကာသီ’’တိ ထေရဿ ဂုဏံ ကထယမာနာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဣဒါနေဝ မယာ သံခိတ္တေန ဘာသိတံ ဝိတ္ထာရေန ဗျာကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဗျာကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တေ ဝိဟာသိ။ ပရိဝါရောပိဿ ပဉ္စ တာပသသတာနိ အဟေသုံ။ အထဿ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော ဝဿာရတ္တသမယေ ဥပဍ္ဎံ ဣသိဂဏံ အာဒါယ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ မနုဿပထံ အဂမာသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ ကာလကိရိယာသမယော ဇာတော။ အထ နံ အန္တေဝါသိကာ ‘‘အာစရိယ, ကတရော ဝေါ ဂုဏော လဒ္ဓေါ’’တိ အဓိဂမံ ပုစ္ဆိံသု။ သော ‘‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’’တိ ဝတွာ အာဘဿရဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တာ ဟိ အရူပသမာပတ္တိလာဘိနော ဟုတွာပိ အဘဗ္ဗဋ္ဌာနတ္တာ အာရုပ္ပေ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ အန္တေဝါသိကာ ‘‘အာစရိယဿ အဓိဂမော နတ္ထီ’’တိ အာဠာဟနေ သက္ကာရံ န ကရိံသု။
ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော အာဂန္တွာ ‘‘ကဟံ အာစရိယော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကာလကတော’’တိ သုတွာ ‘‘အပိ အာစရိယံ အဓိဂမံ ပုစ္ဆိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ, ပုစ္ဆိမှာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကထေသီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ တေန ဝုတ္တံ, အထဿ အမှေဟိ သက္ကာရော န ကတော’’တိ အာဟံသု။ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော ‘‘တုမှေ အာစရိယဿ ဝစနတ္ထံ န ဇာနာထ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိလာဘီ အာစရိယော’’တိ အာဟ။ တေ တသ္မိံ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တေပိ န သဒ္ဒဟိံသု။ ဗောဓိသတ္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘အန္ဓဗာလာ မမ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ ဝစနံ န သဒ္ဒဟန္တိ။
ဣမံ တေသံ ကာရဏံ ပါကဋံ ကရိဿာမီ’’တိ ဗြဟ္မလောကာ အာဂန္တွာ အဿမပဒမတ္ထကေ မဟန္တေနာနုဘာဝေန အာကာသေ ဌတွာ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ ပညာနုဘာဝံ ဝဏ္ဏေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ပရောသဟဿမ္ပိ သမာဂတာနံ, ကန္ဒေယျုံ တေ ဝဿသတံ အပညာ၊
ဧကောဝ သေယျော ပုရိသော သပညော, ယော ဘာသိတဿ ဝိဇာနာတိ အတ္ထ’’န္တိ။
တတ္ထ ပရောသဟဿမ္ပီတိ အတိရေကသဟဿမ္ပိ။ သမာဂတာနန္တိ သန္နိပတိတာနံ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနိတုံ အသက္ကောန္တာနံ ဗာလာနံ။ ကန္ဒေယျုံ တေ ဝဿသတံ အပညာတိ တေ ဧဝံ သမာဂတာ အပညာ ဣမေ ဗာလတာပသာ ဝိယ ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ ရောဒေယျုံ ပရိဒေဝေယျုံ, ရောဒမာနာပိ ပန အတ္ထံ ဝါ ကာရဏံ ဝါ နေဝ ဇာနေယျုန္တိ ဒီပေတိ။ ဧကောဝ သေယျော ပုရိသော သပညောတိ ဧဝရူပါနံ ဗာလာနံ ပရောသဟဿတောပိ ဧကော ပဏ္ဍိတပုရိသောဝ သေယျော ဝရတရောတိ အတ္ထော။ ကီဒိသော သပညောတိ? ယော ဘာသိတဿ ဝိဇာနာတိ အတ္ထံ အယံ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော ဝိယာတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော အာကာသေ ဌိတောဝ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တာပသဂဏံ ဗုဇ္ဈာပေတွာ ဗြဟ္မလောကမေဝ ဂတော။ တေပိ တာပသာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော သာရိပုတ္တော အဟောသိ, မဟာဗြဟ္မာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပရောသဟဿဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၀၀] ၁၀။ အသာတရူပဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသာတံ သာတရူပေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ကုဏ္ဍိယနဂရံ ဥပနိဿာယ ကုဏ္ဍဓာနဝနေ ဝိဟရန္တော ကောလိယရာဇဓီတရံ သုပ္ပဝါသံ ဥပါသိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ဟိ တသ္မိံ သမယေ သတ္တ ဝဿာနိ ကုစ္ဆိနာ ဂဗ္ဘံ ပရိဟရိတွာ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘာ အဟောသိ, အဓိမတ္တာ ဝေဒနာ ပဝတ္တိံသု။
သာ ဧဝံ အဓိမတ္တဝေဒနာဘိဘူတာပိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝတ သော ဘဂဝါ, ယော ဧဝရူပဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ သုပ္ပဋိပန္နော ဝတ တဿ ဘဂဝတော သာဝကသံဃော, ယော ဧဝရူပဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ပဋိပန္နော။ သုသုခံ ဝတ နိဗ္ဗာနံ, ယတ္ထေဝ ရူပံ ဒုက္ခံ နတ္ထီ’’တိ (ဥဒါ။ ၁၈) ဣမေဟိ တီဟိ ဝိတက္ကေဟိ အဓိဝါသေသိ။ သာ သာမိကံ ပက္ကောသေတွာ တဉ္စ အတ္တနော ပဝတ္တိံ ဝန္ဒနသာသနဉ္စ အာရောစေတုံ သတ္ထု သန္တိကံ ပေသေသိ။ သတ္ထာ ဝန္ဒနသာသနံ သုတွာဝ ‘‘သုခိနီ ဟောတု သုပ္ပဝါသာ ကောလိယဓီတာ, သုခိနီ အရောဂါ အရောဂံ ပုတ္တံ ဝိဇာယတူ’’တိ အာဟ။ သဟ ဝစနေနေဝ ပန ဘဂဝတော သုပ္ပဝါသာ ကောလိယဓီတာ သုခိနီ အရောဂါ အရောဂံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ အထဿာ သာမိကော ဂေဟံ ဂန္တွာ တံ ဝိဇာတံ ဒိသွာ ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော’’တိ အတိဝိယ တထာဂတဿ အာနုဘာဝေန အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော အဟောသိ။
သုပ္ပဝါသာပိ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ သတ္တာဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သံဃဿ ဒါနံ ဒါတုကာမာ ပုန နိမန္တနတ္ထာယ တံ ပေသေသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဥပဋ္ဌာကေန ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ သံဃော နိမန္တိတော ဟောတိ။ သတ္ထာ သုပ္ပဝါသာယ ဒါနဿ ဩကာသဒါနတ္ထာယ ထေရံ တဿ သန္တိကံ ပေသေတွာ တံ သညာပေတွာ သတ္တာဟံ တဿာ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ သတ္တမေ ပန ဒိဝသေ သုပ္ပဝါသာ ပုတ္တံ သီဝလိကုမာရံ မဏ္ဍေတွာ သတ္ထာရဉ္စေဝ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ ဝန္ဒာပေသိ။ တသ္မိံ ပဋိပါဋိယာ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ သန္တိကံ နီတေ ထေရော တေန သဒ္ဓိံ ‘‘ကစ္စိ တေ, သီဝလိ, ခမနီယ’’န္တိ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ သော ‘‘ကုတော မေ, ဘန္တေ, သုခံ, သွာဟံ သတ္တ ဝဿာနိ လောဟိတကုမ္ဘိယံ ဝသိ’’န္တိ ထေရေန သဒ္ဓိံ ဧဝရူပံ ကထံ ကထေသိ။ သုပ္ပါဝါသာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သတ္တာဟဇာတော မေ ပုတ္တော အနုဗုဒ္ဓေန ဓမ္မသေနာပတိနာ သဒ္ဓိံ မန္တေတီ’’တိ သောမနဿပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ သတ္ထာ ‘‘အပိ နု သုပ္ပဝါသေ အညေပိ ဧဝရူပေ ပုတ္တေ ဣစ္ဆသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သစေ, ဘန္တေ, ဧဝရူပေ အညေ သတ္တ ပုတ္တေ လဘေယျံ, ဣစ္ဆေယျမေဝါဟ’’န္တိ။ သတ္ထာ ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သီဝလိကုမာရောပိ ခေါ သတ္တဝဿိကကာလေယေဝ သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ပရိပုဏ္ဏဝဿော ဥပသမ္ပဒံ လဘိတွာ ပုညဝါ လာဘဂ္ဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ပထဝိံ ဥန္နာဒေတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ပုညဝန္တာနံ အန္တရေ ဧတဒဂ္ဂဋ္ဌာနံ ပါပုဏိ။
အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, သီဝလိတ္ထေရော နာမ ဧဝရူပေါ မဟာပုညော ပတ္ထိတပတ္ထနော ပစ္ဆိမဘဝိကသတ္တော သတ္တ ဝဿာနိ လောဟိတကုမ္ဘိယံ ဝသိတွာ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘဘာဝံ အာပဇ္ဇိ, အဟော မာတာပုတ္တာ မဟန္တံ ဒုက္ခံ အနုဘဝိံသု, ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ အကံသူ’’တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ တတ္ထာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, သီဝလိနော မဟာပုညတောဝ သတ္တ ဝဿာနိ လောဟိတကုမ္ဘိယံ နိဝါသော စ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘဘာဝပ္ပတ္တိ စ အတ္တနာ ကတကမ္မမူလကာဝ, သုပ္ပဝါသာယပိ သတ္တ ဝဿာနိ ကုစ္ဆိနာ ဂဗ္ဘပရိဟရဏဒုက္ခဉ္စ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘဒုက္ခဉ္စ အတ္တနာ ကတကမ္မမူလကမေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ပတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တသ္မိံ သမယေ ကောသလမဟာရာဇာ မဟန္တေန ဗလေနာဂန္တွာ ဗာရာဏသိံ ဂဟေတွာ ရာဇာနံ မာရေတွာ တဿေဝ အဂ္ဂမဟေသိံ အတ္တနော အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ ဗာရာဏသိရညော ပန ပုတ္တော ပိတု မရဏကာလေ နိဒ္ဓမနဒွါရေန ပလာယိတွာ ဗလံ သံဟရိတွာ ဗာရာဏသိံ အာဂန္တွာ အဝိဒူရေ နိသီဒိတွာ တဿ ရညော ပဏ္ဏံ ပေသေသိ ‘‘ရဇ္ဇံ ဝါ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ။ သော ‘‘ယုဒ္ဓံ ဒေမီ’’တိ ပဋိပဏ္ဏံ ပေသေသိ။ ရာဇကုမာရဿ ပန မာတာ တံ သာသနံ သုတွာ ‘‘ယုဒ္ဓေန ကမ္မံ နတ္ထိ, သဗ္ဗဒိသာသု သဉ္စာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ဗာရာဏသိနဂရံ ပရိဝါရေတု, တတော ဒါရူဒကဘတ္တပရိက္ခယေန ကိလန္တမနုဿံ နဂရံ ဝိနာဝ ယုဒ္ဓေန ဂဏှိဿသီ’’တိ ပဏ္ဏံ ပေသေသိ။ သော မာတု သာသနံ သုတွာ သတ္တ ဒိဝသာနိ သဉ္စာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ နဂရံ ရုန္ဓိ, နာဂရာ သဉ္စာရံ အလဘမာနာ သတ္တမေ ဒိဝသေ တဿ ရညော သီသံ ဂဟေတွာ ကုမာရဿ အဒံသု။ ကုမာရော ပန နဂရံ ပဝိသိတွာ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သော ဧတရဟိ သတ္တ ဒိဝသာနိ သဉ္စာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ နဂရံ ရုန္ဓိတွာ ဂဟိတကမ္မနိဿန္ဒေန သတ္တ ဝဿာနိ လောဟိတကုမ္ဘိယံ ဝသိတွာ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘဘာဝံ အာပဇ္ဇိ။ ယံ ပန သော ပဒုမုတ္တရဿ ဘဂဝတော ပါဒမူလေ ‘‘လာဘီနံ အဂ္ဂေါ ဘဝေယျ’’န္တိ မဟာဒါနံ ဒတွာ ပတ္ထနံ အကာသိ, ယဉ္စ
ဝိပဿိဗုဒ္ဓကာလေ နာဂရေဟိ သဒ္ဓိံ သဟဿဂ္ဃနကံ ဂုဠဒဓိံ ဒတွာ ပတ္ထနမကာသိ, တဿာနုဘာဝေန လာဘီနံ အဂ္ဂေါ ဇာတော။ သုပ္ပဝါသာပိ ‘‘နဂရံ ရုန္ဓိတွာ ဂဏှ, တာတာ’’တိ ပေသိတဘာဝေန သတ္တ ဝဿာနိ ကုစ္ဆိနာ ဂဗ္ဘံ ပရိဟရိတွာ သတ္တာဟံ မူဠှဂဗ္ဘာ ဇာတာ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသာတံ သာတရူပေန, ပိယရူပေန အပ္ပိယံ၊
ဒုက္ခံ သုခဿ ရူပေန, ပမတ္တမတိဝတ္တတီ’’တိ။
တတ္ထ အသာတံ သာတရူပေနာတိ အမဓုရမေဝ မဓုရပတိရူပကေန။ ပမတ္တမတိဝတ္တတီတိ အသာတံ အပ္ပိယံ ဒုက္ခန္တိ ဧတံ တိဝိဓမ္ပိ ဧတေန သာတရူပါဒိနာ အာကာရေန သတိဝိပ္ပဝါသဝသေန ပမတ္တံ ပုဂ္ဂလံ အတိဝတ္တတိ အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဘဂဝတာ ယဉ္စ တေ မာတာပုတ္တာ ဣမိနာ ဂဗ္ဘပရိဟရဏဂဗ္ဘဝါသသင်္ခါတေန အသာတာဒိနာ ပုဗ္ဗေ နဂရရုန္ဓနသာတာဒိပတိရူပကေန အဇ္ဈောတ္ထဋာ, ယဉ္စ ဣဒါနိ သာ ဥပါသိကာ ပုနပိ သတ္တက္ခတ္တုံ ဧဝရူပံ အသာတံ အပ္ပိယံ ဒုက္ခံ ပေမဝတ္ထုဘူတေန ပုတ္တသင်္ခါတေန သာတာဒိပတိရူပကေန အဇ္ဈောတ္ထဋာ ဟုတွာ တထာ အဝစ, တံ သဗ္ဗမ္ပိ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ နဂရံ ရုန္ဓိတွာ ရဇ္ဇပ္ပတ္တကုမာရော သီဝလိ အဟောသိ, မာတာ သုပ္ပဝါသာ, ပိတာ ပန ဗာရာဏသိရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသာတရူပဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
လိတ္တဝဂ္ဂေါ ဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
လိတ္တတေဇံ မဟာသာရံ, ဝိဿာသ လောမဟံသနံ၊
သုဒဿန တေလပတ္တံ, နာမသိဒ္ဓိ ကူဋဝါဏိဇံ၊
ပရောသဟဿ အသာတရူပန္တိ။
မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသကော နိဋ္ဌိတော။
၁၁။ ပရောသတဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၀၁] ၁။ ပရောသတဇာတကဝဏ္ဏနာ
‘‘ပရောသတဉ္စေပိ သမာဂတာနံ, ဈာယေယျုံ တေ ဝဿသတံ အပညာ၊
ဧကောဝ သေယျော ပုရိသော သပညော, ယော ဘာသိတဿ ဝိဇာနာတိ အတ္ထ’’န္တိ။ –
ဣဒံ ဇာတကံ ဝတ္ထုတော စ ဝေယျာကရဏတော စ သမောဓာနတော စ ပရောသဟဿဇာတကသဒိသမေဝ။ ကေဝလဉှေတ္ထ ‘‘ဈာယေယျု’’န္တိ ပဒမတ္တမေဝ ဝိသေသော။ တဿတ္ထော – ဝဿသတမ္ပိ အပညာ ဈာယေယျုံ ဩလောကေယျုံ ဥပဓာရေယျုံ, ဧဝံ ဩလောကေန္တာပိ ပန အတ္ထံ ဝါ ကာရဏံ ဝါ န ပဿန္တိ, တသ္မာ ယော ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနာတိ, သော ဧကောဝ သပညော သေယျောတိ။
ပရောသတဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၀၂] ၂။ ပဏ္ဏိကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ တာဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ပဏ္ဏိကံ ဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ဥပါသကော နာနပ္ပကာရာနိ မူလပဏ္ဏာဒီနိ စေဝ လာဗုကုမ္ဘဏ္ဍာဒီနိ စ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ တဿေကာ ဓီတာ အဘိရူပါ ပါသာဒိကာ အာစာရသီလသမ္ပန္နာ ဟိရောတ္တပ္ပသမန္နာဂတာ ကေဝလံ နိစ္စပ္ပဟသိတမုခါ။ တဿာ သမာနကုလေသု ဝါရေယျတ္ထာယ အာဂတေသု သော စိန္တေသိ ‘‘ဣမိဿာ ဝါရေယျံ ဝတ္တတိ, အယဉ္စ နိစ္စပ္ပဟသိတမုခါ။ ကုမာရိကာဓမ္မေ ပန အသတိ ကုမာရိကာယ ပရကုလံ ဂတာယ မာတာပိတူနံ ဂရဟာ ဟောတိ, ‘အတ္ထိ နု ခေါ ဣမိဿာ ကုမာရိကာဓမ္မော, နတ္ထီ’တိ ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဓီတရံ ပစ္ဆိံ ဂါဟာပေတွာ ပဏ္ဏတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ ဝီမံသနဝသေန ကိလေသသန္နိဿိတော ဝိယ ဟုတွာ ရဟဿကထံ ကထေတွာ တံ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ သာ ဂဟိတမတ္တာဝ ရောဒန္တီ ကန္ဒန္တီ ‘‘အယုတ္တမေတံ, တာတ, ဥဒကတော အဂ္ဂိပါတုဘာဝသဒိသံ, မာ ဧဝရူပံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အမ္မ, မယာ
ဝီမံသနတ္ထာယ တွံ ဟတ္ထေ ဂဟိတာ, န စ ကိလေသဝသေန။ ဝဒေဟိ, အတ္ထိ ဒါနိ တေ ကုမာရိကာဓမ္မော’’တိ။ ‘‘အာမ, တာတ, အတ္ထိ။ မယာ ဟိ လောဘဝသေန န ကောစိ ပုရိသော ဩလောကိတပုဗ္ဗော’’တိ။ သော ဓီတရံ အဿာသေတွာ ဃရံ နေတွာ မင်္ဂလံ ကတွာ ပရကုလံ ပေသေတွာ ‘‘သတ္ထာရံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ‘‘စိရဿမာဂတောသီ’’တိ စ ဝုတ္တေ တမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသက, ကုမာရိကာ စိရံ ပဋ္ဌာယ အာစာရသီလသမ္ပန္နာဝ, တွံ ပန န ဣဒါနေဝ ဧဝံ ဝီမံသသိ, ပုဗ္ဗေပိ ဝီမံသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထေကော ဗာရာဏသိယံ ပဏ္ဏိကဥပါသကောတိ အတီတဝတ္ထု ပစ္စုပ္ပန္နသဒိသမေဝ။ တေန ပန သာ ဝီမံသနတ္ထာယ ဟတ္ထေ ဂဟိတမတ္တာ ပရိဒေဝမာနာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ တာဏံ, သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ ကရောတိ၊
သာ ကဿ ကန္ဒာမိ ဝနဿ မဇ္ဈေ, ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတီ’’တိ။
တတ္ထ ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ တာဏန္တိ ကာယိကစေတသိကေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဖုဋ္ဌာယ တာယိတာ ပရိတာယိတာ ပတိဋ္ဌာ ဘဝေယျ။ သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ ကရောတီတိ သော မယှံ ဒုက္ခပရိတာယကော ပိတာဝ ဣမသ္မိံ ဝနေ ဧဝရူပံ မိတ္တဒုဗ္ဘိ ကမ္မံ ကရောတိ, အတ္တနော ဇာတာယ ဓီတရိ ဝီတိက္ကမံ ကာတုံ မညတီတိ အတ္ထော။ သာ ကဿ ကန္ဒာမီတိ ကဿ ရောဒါမိ, ကော မေ ပတိဋ္ဌာ ဘဝိဿတီတိ ဒီပေတိ။ ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတီတိ ယော မယှံ တာယိတာ ရက္ခိတာ အဝဿယော ဘဝိတုံ အရဟတိ, သော ပိတာယေဝ သာဟသိကကမ္မံ ကရောတီတိ အတ္ထော။
အထ နံ ပိတာ အဿာသေတွာ ‘‘အမ္မ, ရက္ခိတတ္တာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, တာတ ရက္ခိတော မေ အတ္တာ’’တိ။ သော တံ ဃရံ နေတွာ မဏ္ဍေတွာ မင်္ဂလံ ကတွာ ပရကုလံ ပေသေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။
တဒါ ပိတာ ဧတရဟိ ပိတာဝ, ဓီတာ စ ဧတရဟိ ဓီတာဝ, တံ ကာရဏံ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
ပဏ္ဏိကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၀၃] ၃။ ဝေရိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယတ္ထ ဝေရီ နိဝိသတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ကိရ ဘောဂဂါမံ ဂန္တွာ အာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ စောရေ ဒိသွာ ‘‘အန္တရာမဂ္ဂေ ဝသိတုံ န ယုတ္တံ, သာဝတ္ထိမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝေဂေန ဂေါဏေ ပါဇေတွာ သာဝတ္ထိမေဝ အာဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ ဝိဟာရံ ဂတော သတ္ထု ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ဂဟပတိ ပဏ္ဍိတာ အန္တရာမဂ္ဂေ စောရေ ဒိသွာ အန္တရာ အဝိလမ္ဗမာနာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂမိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ ဟုတွာ ဧကံ ဂါမကံ နိမန္တနံ ဘုဉ္ဇနတ္ထာယ ဂန္တွာ ပစ္စာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ စောရေ ဒိသွာ အန္တရာမဂ္ဂေ အဝသိတွာဝ ဝေဂေန ဂေါဏေ ပါဇေန္တော အတ္တနော ဂေဟမေဝ အာဂန္တွာ နာနဂ္ဂရသေဟိ ဘုဉ္ဇိတွာ မဟာသယနေ နိသိန္နော ‘‘စောရာနံ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ နိဗ္ဘယဋ္ဌာနံ အတ္တနော ဂေဟံ အာဂတောမှီ’’တိ ဥဒါနဝသေန ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယတ္ထ ဝေရီ နိဝိသတိ, န ဝသေ တတ္ထ ပဏ္ဍိတော၊
ဧကရတ္တံ ဒိရတ္တံ ဝါ, ဒုက္ခံ ဝသတိ ဝေရိသူ’’တိ။
တတ္ထ ဝေရီတိ ဝေရစေတနာသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော။ နိဝိသတီတိ ပတိဋ္ဌာတိ။ န ဝသေ တတ္ထ ပဏ္ဍိတောတိ သော ဝေရီပုဂ္ဂလော ယသ္မိံ ဌာနေ ပတိဋ္ဌိတော ဟုတွာ ဝသတိ, တတ္ထ ပဏ္ဍိတော ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော န ဝသေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဧကရတ္တံ ဒိရတ္တံ ဝါ, ဒုက္ခံ ဝသတိ ဝေရိသူတိ, ဝေရီနဉှိ အန္တရေ ဝသန္တော ဧကာဟမ္ပိ ဒွီဟမ္ပိ ဒုက္ခမေဝ ဝသတီတိ အတ္ထော။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဟမေဝ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝေရိဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၀၄] ၄။ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ
စတုဗ္ဘိ အဋ္ဌဇ္ဈဂမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတကေ ဝုတ္တနယေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပန ဇာတကံ ကဿပဗုဒ္ဓကာလိကံ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဥရစက္ကံ ဥက္ခိပိတွာ နိရယေ ပစ္စမာနော ဧကော နေရယိကသတ္တော ‘‘ဘန္တေ, ကိံ နု ခေါ ပါပကမ္မံ အကာသိ’’န္တိ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တယာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ပါပကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘စတုဗ္ဘိ အဋ္ဌဇ္ဈဂမာ, အဋ္ဌာဟိပိ စ သောဠသ၊
သောဠသာဟိ စ ဗာတ္တိံသ, အတြိစ္ဆံ စက္ကမာသဒေါ၊
ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ, စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ။
တတ္ထ စတုဗ္ဘိ အဋ္ဌဇ္ဈဂမာတိ သမုဒ္ဒန္တရေ စတဿော ဝိမာနပေတိယော လဘိတွာ တာဟိ အသန္တုဋ္ဌော အတြိစ္ဆတာယ ပရတော ဂန္တွာ အပရာ အဋ္ဌ အဓိဂတောသီတိ အတ္ထော။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ အတြိစ္ဆံ စက္ကမာသဒေါတိ ဧဝံ သကလာဘေန အသန္တုဋ္ဌော အတြ အတြ ဣစ္ဆန္တော ပရတော ပရတော လာဘံ ပတ္ထေန္တော ဣဒါနိ စက္ကမာသဒေါ ဣဒံ ဥရစက္ကံ ပတ္တောသိ။ တဿ တေ ဧဝံ ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ တဏှာယ ဟတဿ ဥပဟတဿ တဝ စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ။ ပါသာဏစက္ကံ, အယစက္ကန္တိ ဣမေသု ဒွီသု ခုရဓာရံ အယစက္ကံ တဿ မတ္ထကေ ပုနပ္ပုနံ ပတနဝသေန ဘမန္တံ ဒိသွာ ဧဝမာဟ။ ဝတွာ စ ပန အတ္တနော ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ သောပိ နေရယိကသတ္တော အတ္တနော ပါပေ ခီဏေ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မိတ္တဝိန္ဒကော ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ, ဒေဝပုတ္တော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
မိတ္တဝိန္ဒကဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၀၅] ၅။ ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗဟုမ္ပေတံ ဝနေ ကဋ္ဌန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥတ္တသိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ဧကော ကုလပုတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ မရဏဘီရုကော အဟောသိ, ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနေသု ဝါတဿ ဝါ ဝီဇန္တဿ သုက္ခဒဏ္ဍကဿ ဝါ ပတန္တဿ ပက္ခိစတုပ္ပဒါနံ ဝါ သဒ္ဒံ သုတွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော မဟာရဝံ ရဝန္တော ပလာယတိ။ တဿ ဟိ ‘‘မရိတဗ္ဗံ မယာ’’တိ သတိမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ။ သစေ ဟိ သော ‘‘အဟံ မရိဿာမီ’’တိ ဇာနေယျ, န မရဏံ ဘာယေယျ။ မရဏဿတိကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန တဿ အဘာဝိတတ္တာဝ ဘာယတိ။ တဿ သော မရဏဘီရုကဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။
အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု မရဏဘီရုကော မရဏံ ဘာယတိ, ဘိက္ခုနာ နာမ ‘အဝဿံ မယာ မရိတဗ္ဗ’န္တိ မရဏဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ မရဏဘီရုကော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခဝေ, မာ ဧတဿ ဘိက္ခုနော အနတ္တမနာ ဟောထ, နာယံ ဣဒါနေဝ မရဏဘီရုကော, ပုဗ္ဗေပိ မရဏဘီရုကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗာရာဏသိရာဇာ အတ္တနော မင်္ဂလဟတ္ထိံ အာနေဉ္ဇကာရဏံ သိက္ခာပေတုံ ဟတ္ထာစရိယာနံ အဒါသိ။ တံ အာဠာနေ နိစ္စလံ ဗန္ဓိတွာ တောမရဟတ္ထာ မနုဿာ ပရိဝါရေတွာ အာနေဉ္ဇကာရဏံ ကာရေန္တိ။ သော တံ ကာရဏံ ကာရိယမာနော ဝေဒနံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော အာဠာနံ ဘိန္ဒိတွာ မနုဿေ ပလာပေတွာ
ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ မနုဿာ တံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တာ နိဝတ္တိံသု။ သော တတ္ထ မရဏဘီရုကော အဟောသိ, ဝါတသဒ္ဒါနိ သုတွာ ကမ္ပမာနော မရဏဘယတဇ္ဇိတော သောဏ္ဍံ ဝိဓုနိတွာ ဝေဂေန ပလာယတိ, အာဠာနေ ဗန္ဓိတွာ အာနေဉ္ဇကာရဏံ ကရဏကာလော ဝိယဿ ဟောတိ, ကာယဿာဒံ ဝါ စိတ္တဿာဒံ ဝါ အလဘန္တော ကမ္ပမာနော ဝိစရတိ။
ရုက္ခဒေဝတာ တံ ဒိသွာ ခန္ဓဝိဋပေ ဌတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗဟုမ္ပေတံ ဝနေ ကဋ္ဌံ, ဝါတော ဘဉ္ဇတိ ဒုဗ္ဗလံ၊
တဿ စေ ဘာယသိ နာဂ, ကိသော နူန ဘဝိဿသီ’’တိ။
တတ္ထာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ယံ ဧတံ ဒုဗ္ဗလံ ကဋ္ဌံ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒေါ ဝါတော ဘဉ္ဇတိ, တံ ဣမသ္မိံ ဝနေ ဗဟုံ သုလဘံ, တတ္ထ တတ္ထ သံဝိဇ္ဇတိ။ သစေ တွံ တဿ ဘာယသိ, ဧဝံ သန္တေ နိစ္စံ ဘီတော မံသလောဟိတက္ခယံ ပတွာ ကိသော နူန ဘဝိဿသိ, ဣမသ္မိံ ပန ဝနေ တဝ ဘယံ နာမ နတ္ထိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ဘာယီတိ။
ဧဝံ ဒေဝတာ တဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ, သောပိ တတော ပဋ္ဌာယ နိဗ္ဘယော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ နာဂေါ အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၀၆] ၆။ ဥဒဉ္စနီဇာတကဝဏ္ဏနာ
သုခံ ဝတ မံ ဇီဝန္တန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ထုလ္လကုမာရိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု တေရသကနိပါတေ စူဠနာရဒကဿပဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၄၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တံ ပန ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကတ္ထ တေ စိတ္တံ ပဋိဗဒ္ဓ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘ဧကိဿာ ထုလ္လကုမာရိကာယာ’’တိ အာဟ။
အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အယံ တေ ဘိက္ခု အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ နိဿာယ သီလဗျသနံ ပတွာ ကမ္ပန္တော ဝိစရမာနော ပဏ္ဍိတေ နိဿာယ သုခံ လဘီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေတိ အတီတဝတ္ထုပိ စူဠနာရဒကဿပဇာတကေယေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန ဗောဓိသတ္တော သာယံ ဖလာဖလေ အာဒါယ အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလာဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ပဝိသိတွာ ပုတ္တံ စူဠတာပသံ ဧတဒဝေါစ ‘‘တာတ, တွံ အညေသု ဒိဝသေသု ဒါရူနိ အာဟရသိ, ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ အာဟရသိ, အဂ္ဂိံ ကရောသိ, အဇ္ဇ ပန ဧကမ္ပိ အကတွာ ကသ္မာ ဒုမ္မုခေါ ပဇ္ဈာယန္တော နိပန္နောသီ’’တိ? ‘‘တာတ, တုမှေသု ဖလာဖလတ္ထာယ ဂတေသု ဧကာ ဣတ္ထီ အာဂန္တွာ မံ ပလောဘေတွာ အာဒါယ ဂန္တုံ အာရဘိ, အဟံ ပန ‘တုမှေဟိ ဝိဿဇ္ဇိတော ဂမိဿာမီ’တိ န ဂစ္ဆိံ, အသုကဋ္ဌာနေ ပန နံ နိသီဒါပေတွာ အာဂတောမှိ, ဣဒါနိ ဂစ္ဆာမဟံ တာတာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န သက္ကာ ဧတံ နိဝတ္တေတု’’န္တိ ဉတွာ ‘‘တေန ဟိ, တာတ, ဂစ္ဆ, ဧသာ ပန တံ နေတွာ ယဒါ မစ္ဆမံသာဒီနိ ဝါ ခါဒိတုကာမာ ဘဝိဿတိ, သပ္ပိလောဏတဏ္ဍုလာဒီဟိ ဝါ ပနဿာ အတ္ထော ဘဝိဿတိ, တဒါ ‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စာဟရာ’တိ တံ ကိလမေဿတိ။ တဒါ မယှံ ဂုဏံ သရိတွာ ပလာယိတွာ ဣဓေဝ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ မနုဿပထံ အဂမာသိ။ အထ နံ သာ အတ္တနော ဝသံ ဂမေတွာ ‘‘မံသံ အာဟရ, မစ္ဆံ အာဟရာ’’တိ ယေန ယေန အတ္ထိကာ ဟောတိ, တံ တံ အာဟရာပေတိ။ တဒါ သော ‘‘အယံ မံ အတ္တနော ဒါသံ ဝိယ ကမ္မကာရံ ဝိယ စ ကတွာ ပီဠေတီ’’တိ ပလာယိတွာ ပိတု သန္တိကံ အာဂန္တွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ဌိတကောဝ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သုခံ ဝတ မံ ဇီဝန္တံ, ပစမာနာ ဥဒဉ္စနီ၊
စောရီ ဇာယပ္ပဝါဒေန, တေလံ လောဏဉ္စ ယာစတီ’’တိ။
တတ္ထ သုခံ ဝတ မံ ဇီဝန္တန္တိ တာတ, တုမှာကံ သန္တိကေ မံ သုခံ ဇီဝန္တံ။ ပစမာနာတိ တာပယမာနာ ပီဠယမာနာ, ယံ ယံ ဝါ ခါဒိတုကာမာ ဟောတိ, တံ တံ ပစမာနာ။ ဥဒကံ အဉ္စန္တိ ဧတာယာတိ ဥဒဉ္စနီ, စာဋိတော ဝါ ကူပတော ဝါ ဥဒကဥဿိဉ္စနဃဋိကာယေတံ နာမံ။ သာ ပန ဥဒဉ္စနီ ဝိယ, ဥဒကံ ဝိယ ဃဋိကာ, ယေန ယေနတ္ထိကာ ဟောတိ, တံ တံ အာကဍ္ဎတိယေဝါတိ
အတ္ထော။ စောရီ ဇာယပ္ပဝါဒေနာတိ ‘‘ဘရိယာ’’တိ နာမေန ဧကာ စောရီ မံ မဓုရဝစနေန ဥပလာပေတွာ တတ္ထ နေတွာ တေလံ လောဏဉ္စ ယဉ္စ အညံ ဣစ္ဆတိ, တံ သဗ္ဗံ ယာစတိ, ဒါသံ ဝိယ ကမ္မကာရံ ဝိယ စ ကတွာ အာဟရာပေတီတိ တဿာ အဂုဏံ ကထေသိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အဿာသေတွာ ‘‘ဟောတု, တာတ, ဧဟိ တွံ မေတ္တံ ဘာဝေဟိ, ကရုဏံ ဘာဝေဟီ’’တိ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ အာစိက္ခိ, အာစိက္ခိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ အာစိက္ခိ။ သော န စိရဿေဝ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ ဥပ္ပါဒေတွာ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ သဒ္ဓိံ ပိတရာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။
‘‘တဒါ ထုလ္လကုမာရိကာဝ ဧတရဟိ ထုလ္လကုမာရိကာ။ စူဠတာပသော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အဟောသိ, ပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥဒဉ္စနီဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၀၇] ၇။ သာလိတ္တကဇာတကဝဏ္ဏနာ
သာဓူ ခေါ သိပ္ပကံ နာမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဟံသပဟရနကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရေကော သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သာလိတ္တကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော။ ‘‘သာလိတ္တကသိပ္ပ’’န္တိ သက္ခရာခိပနသိပ္ပံ ဝုစ္စတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဓမ္မံ သုတွာ သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပဒံ လဘိ, န ပန သိက္ခာကာမော, န ပဋိပတ္တိသာဓကော အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဧကံ ဒဟရဘိက္ခုံ အာဒါယ အစိရဝတိံ ဂန္တွာ နှာယိတွာ နဒီတီရေ အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ သမယေ ဒွေ သေတဟံသာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တိ။ သော တံ ဒဟရံ အာဟ ‘‘ဣမံ ပစ္ဆိမဟံသံ သက္ခရာယ အက္ခိမှိ ပဟရိတွာ ပါဒမူလေ ပါတေမီ’’တိ။ ဣတရော ‘‘ကထံ ပါတေဿသိ, န သက္ခိဿသိ ပဟရိတု’’န္တိ အာဟ။ ဣတရော ‘‘တိဋ္ဌတု တာဝဿ ဩရတော အက္ခိ, ပရတော အက္ခိမှိ တံ ပဟရာမီ’’တိ။ ဣဒါနိ ပန တွံ အသန္တံ ကထေသီတိ။ ‘‘တေန ဟိ ဥပဓာရေဟီ’’တိ ဧကံ တိခိဏသက္ခရံ ဂဟေတွာ အင်္ဂုလိယာ ပရိယန္တေ ကတွာ
တဿ ဟံသဿ ပစ္ဆတော ခိပိ။ သာ ‘‘ရု’’န္တိ သဒ္ဒံ အကာသိ, ဟံသော ‘‘ပရိဿယေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ နိဝတ္တိတွာ သဒ္ဒံ သောတုံ အာရဘိ။ ဣတရော တသ္မိံ ခဏေ ဧကံ ဝဋ္ဋသက္ခရံ ဂဟေတွာ တဿ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တဿ ပရဘာဂေ အက္ခိံ ပဟရိ။ သက္ခရာ ဣတရမ္ပိ အက္ခိံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂတာ။ ဟံသော မဟာရဝံ ရဝန္တော ပါဒမူလေယေဝ ပတိ။ တတော တတော ဘိက္ခူ အာဂန္တွာ ဂရဟိတွာ ‘‘အနနုစ္ဆဝိကံ တေ ကတ’’န္တိ သတ္ထု သန္တိကံ နေတွာ ‘‘ဘန္တေ, ဣမိနာ ဣဒံ နာမ ကတ’’န္တိ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သတ္ထာ တံ ဘိက္ခုံ ဂရဟိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ ဧတသ္မိံ သိပ္ပေ ကုသလော, ပုဗ္ဗေပိ ကုသလောယေဝ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အမစ္စော အဟောသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ရညော ပုရောဟိတော အတိမုခရော ဟောတိ ဗဟုဘာဏီ, တသ္မိံ ကထေတုံ အာရဒ္ဓေ အညေ ဩကာသမေဝ န လဘန္တိ။ ရာဇာ စိန္တေသိ ‘‘ကဒါ နု ခေါ ဧတဿ ဝစနုပစ္ဆေဒကံ ကဉ္စိ လဘိဿာမီ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ တထာရူပံ ဧကံ ဥပဓာရေန္တော ဝိစရတိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ဧကော ပီဌသပ္ပီ သက္ခရာခိပနသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော ဟောတိ။ ဂါမဒါရကာ တံ ရထကံ အာရောပေတွာ အာကဍ္ဎမာနာ ဗာရာဏသိနဂရဒွါရမူလေ ဧကော ဝိဋပသမ္ပန္နော မဟာနိဂြောဓော အတ္ထိ, တတ္ထ အာနေတွာ သမ္ပရိဝါရေတွာ ကာကဏိကာဒီနိ ဒတွာ ‘‘ဟတ္ထိရူပကံ ကရ, အဿရူပကံ ကရာ’’တိ ဝဒန္တိ။ သော သက္ခရာ ခိပိတွာ ခိပိတွာ နိဂြောဓပဏ္ဏေသု နာနာရူပါနိ ဒဿေတိ, သဗ္ဗာနိ ပဏ္ဏာနိ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒါနေဝ အဟေသုံ။
အထ ဗာရာဏသိရာဇာ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တော တံ ဌာနံ ပါပုဏိ။ ဥဿာရဏာဘယေန သဗ္ဗေ ဒါရကာ ပလာယိံသု, ပီဌသပ္ပီ တတ္ထေဝ နိပဇ္ဇိ။ ရာဇာ နိဂြောဓမူလံ ပတွာ ရထေ နိသိန္နော ပတ္တာနံ ဆိဒ္ဒတာယ ဆာယံ ကဗရကဗရံ ဒိသွာ ဩလောကေန္တော သဗ္ဗေသံ ပတ္တာနံ ဆိဒ္ဒဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘ကေနေတာနိ ဧဝံ ကတာနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပီဌသပ္ပိနာ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘ဣမံ နိဿာယ ဗြာဟ္မဏဿ ဝစနုပစ္ဆေဒံ ကာတုံ သက္ကာ ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကဟံ, ဘဏေ, ပီဌသပ္ပီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဝိစိနန္တာ မူလန္တရေ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘အယံ, ဒေဝါ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ နံ ပက္ကောသာပေတွာ ပရိသံ ဥဿာရေတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘အမှာကံ သန္တိကေ ဧကော မုခရဗြာဟ္မဏော အတ္ထိ, သက္ခိဿသိ တံ နိဿဒ္ဒံ ကာတု’’န္တိ။ နာဠိမတ္တာ အဇလဏ္ဍိကာ လဘန္တော သက္ခိဿာမိ, ဒေဝါတိ။ ရာဇာ ပီဌသပ္ပိံ ဃရံ နေတွာ အန္တောသာဏိယံ နိသီဒါပေတွာ သာဏိယံ ဆိဒ္ဒံ ကာရေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ
ဆိဒ္ဒါဘိမုခံ အာသနံ ပညပေတွာ နာဠိမတ္တာ သုက္ခာ အဇလဏ္ဍိကာ ပီဌသပ္ပိဿ သန္တိကေ ဌပါပေတွာ ဗြာဟ္မဏံ ဥပဋ္ဌာနကာလေ အာဂတံ တသ္မိံ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော အညေသံ ဩကာသံ အဒတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ အာရဘိ။ အထဿ သော ပီဌသပ္ပီ သာဏိစ္ဆိဒ္ဒေန ဧကေကံ အဇလဏ္ဍိကံ ပစ္ဆိယံ ပဝေသေန္တော ဝိယ တာလုတလမှိယေဝ ပါတေတိ, ဗြာဟ္မဏော အာဂတာဂတံ နာဠိယံ တေလံ ပဝေသေန္တော ဝိယ ဂိလတိ, သဗ္ဗာ ပရိက္ခယံ ဂမိံသု။ တဿေတာ နာဠိမတ္တာ အဇလဏ္ဍိကာ ကုစ္ဆိံ ပဝိဋ္ဌာ အဍ္ဎာဠှကမတ္တာ အဟေသုံ။
ရာဇာ တာသံ ပရိက္ခီဏဘာဝံ ဉတွာ အာဟ – ‘‘အာစရိယ, တုမှေ အတိမုခရတာယ နာဠိမတ္တာ အဇလဏ္ဍိကာ ဂိလန္တာ ကိဉ္စိ န ဇာနိတ္ထ, ဣတော ဒါနိ ဥတ္တရိ ဇီရာပေတုံ န သက္ခိဿထ။ ဂစ္ဆထ, ပိယင်္ဂုဒကံ ပိဝိတွာ ဆဍ္ဍေတွာ အတ္တာနံ အရောဂံ ကရောထာ’’တိ ဗြာဟ္မဏော တတော ပဋ္ဌာယ ပိဟိတမုခေါ ဝိယ ဟုတွာ ကထေန္တေနာပိ သဒ္ဓိံ အကထနသီလော အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘ဣမိနာ မေ ကဏ္ဏသုခံ ကတ’’န္တိ ပီဌသပ္ပိဿ သတသဟဿုဋ္ဌာနကေ စတူသု ဒိသာသု စတ္တာရော ဂါမေ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ, သိပ္ပံ နာမ လောကေ ပဏ္ဍိတေဟိ ဥဂ္ဂဟိတဗ္ဗံ, ပီဌသပ္ပိနာ သာလိတ္တကမတ္တေနာပိ အယံ သမ္ပတ္တိ လဒ္ဓါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သာဓုံ ခေါ သိပ္ပကံ နာမ, အပိ ယာဒိသ ကီဒိသံ၊
ပဿ ခဉ္ဇပ္ပဟာရေန, လဒ္ဓါ ဂါမာ စတုဒ္ဒိသာ’’တိ။
တတ္ထ ပဿ ခဉ္ဇပ္ပဟာရေနာတိ ပဿ, မဟာရာဇ, ဣမိနာ ခဉ္ဇပီဌသပ္ပိနာ အဇလဏ္ဍိကာပဟာရေန စတုဒ္ဒိသာ စတ္တာရော ဂါမာ လဒ္ဓါ, အညေသံ သိပ္ပါနံ ကော အာနိသံသပရိစ္ဆေဒေါတိ သိပ္ပဂုဏံ ကထေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပီဌသပ္ပီ အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သာလိတ္တကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၀၈] ၈။ ဗာဟိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
သိက္ခေယျ သိက္ခိတဗ္ဗာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တော ဧကံ လိစ္ဆဝိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ လိစ္ဆဝိရာဇာ သဒ္ဓေါ ပသန္နော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသံဃံ နိမန္တေတွာ အတ္တနော နိဝေသနေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ ဘရိယာ ပနဿ ထူလင်္ဂပစ္စင်္ဂါ ဥဒ္ဓုမာတကနိမိတ္တသဒိသာ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာ အဟောသိ။ သတ္ထာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ အနုမောဒနံ ကတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, တဿ နာမ လိစ္ဆဝိရညော တာဝ အဘိရူပဿ တာဒိသာ ဘရိယာ ထူလင်္ဂပစ္စင်္ဂါ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာ, ကထံ သော တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧသ ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပိ ထူလသရီရာယ ဧဝ ဣတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ အဘိရမီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ အမစ္စော အဟောသိ။ အထေကာ ဇနပဒိတ္ထီ ထူလသရီရာ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာ ဘတိံ ကုရုမာနာ ရာဇင်္ဂဏဿ အဝိဒူရေန ဂစ္ဆမာနာ သရီရဝဠဉ္ဇပီဠိတာ ဟုတွာ နိဝတ္ထသာဋကေန သရီရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နိသီဒိတွာ သရီရဝဠဉ္ဇံ မုဉ္စိတွာ ခိပ္ပမေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗာရာဏသိရာဇာ ဝါတပါနေန ရာဇင်္ဂဏံ ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဧဝရူပေ အင်္ဂဏဋ္ဌာနေ သရီရဝဠဉ္ဇံ မုဉ္စမာနာ ဟိရောတ္တပ္ပံ အပ္ပဟာယ နိဝါသနေနေဝ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ သရီရဝဠဉ္ဇံ မောစေတွာ ခိပ္ပံ ဥဋ္ဌိတာ, ဣမာယ နိရောဂါယ ဘဝိတဗ္ဗံ, ဧတိဿာ ဝတ္ထု ဝိသဒံ ဘဝိဿတိ, ဝိသဒေ ပန ဝတ္ထုသ္မိံ ဧကော ပုတ္တော လဗ္ဘမာနော ဝိသဒေါ ပုညဝါ ဘဝိဿတိ, ဣမံ မယာ အဂ္ဂမဟေသိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တဿာ အပရိဂ္ဂဟိတဘာဝံ ဉတွာ အာဟရာပေတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ အဒါသိ။ သာ တဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ, န စိရဿေဝ ဧကံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ သော ပနဿာ ပုတ္တော စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ အဟောသိ။
ဗောဓိသတ္တော တဿာ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ တထာရူပံ ဝစနောကာသံ လဘိတွာ ‘‘ဒေဝ, သိက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကံ နာမ သိပ္ပံ ကသ္မာ န သိက္ခိတဗ္ဗံ, ယတြ ဟိ နာမာယံ မဟာပုညာ ဟိရောတ္တပ္ပံ အပ္ပဟာယ ပဋိစ္ဆန္နာကာရေန သရီရဝဠဉ္ဇံ ကုရုမာနာ
တုမှေ အာရာဓေတွာ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ သိက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကာနံ သိပ္ပါနံ ဝဏ္ဏံ ကထေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သိက္ခေယျ သိက္ခိတဗ္ဗာနိ, သန္တိ သစ္ဆန္ဒိနော ဇနာ၊
ဗာဟိယာ ဟိ သုဟန္နေန, ရာဇာနမဘိရာဓယီ’’တိ။
တတ္ထ သန္တိ သစ္ဆန္ဒိနော ဇနာတိ တေသု တေသု သိပ္ပေသု သစ္ဆန္ဒာ ဇနာ အတ္ထိယေဝ။ ဗာဟိယာတိ ဗဟိဇနပဒေ ဇာတာ သံဝဍ္ဎာ ဣတ္ထီ။ သုဟန္နေနာတိ ဟိရောတ္တပ္ပံ အပ္ပဟာယ ပဋိစ္ဆန္နေနာကာရေန ဟန္နံ သုဟန္နံ နာမ, တေန သုဟန္နေန။ ရာဇာနမဘိရာဓယီတိ ဒေဝံ အဘိရာဓယိတွာ ဣမံ သမ္ပတ္တိံ ပတ္တာတိ။ ဧဝံ မဟာသတ္တော သိက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကာနံ သိပ္ပါနံ ဂုဏံ ကထေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာ ဧတရဟိပိ ဇယမ္ပတိကာဝ, ပဏ္ဍိတာမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗာဟိယဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၀၉] ၉။ ကုဏ္ဍကပူဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထန္နော ပုရိသော ဟောတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တော မဟာဒုဂ္ဂတံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ကဒါစိ ဧကမေဝ ကုလံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒါနံ ဒေတိ, ကဒါစိ တီဏိ စတ္တာရိ ဧကတော ဟုတွာ, ကဒါစိ ဂဏဗန္ဓနေန, ကဒါစိ ဝီထိသဘာဂေန, ကဒါစိ သကလနဂရံ ဆန္ဒကံ သံဟရိတွာ။ တဒါ ပန ဝီထိဘတ္တံ နာမ အဟောသိ။ အထ မနုဿာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ယာဂုံ ဒတွာ ‘‘ခဇ္ဇကံ အာဟရထာ’’တိ အာဟံသု။ တဒါ ပနေကော ပရေသံ ဘတိကာရကော ဒုဂ္ဂတမနုဿော တဿံ ဝီထိယံ ဝသမာနော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ယာဂုံ ဒါတုံ န သက္ခိဿာမိ, ခဇ္ဇကံ ပန ဒဿာမီ’’တိ သဏှသဏှံ ကုဏ္ဍကံ ဝဍ္ဎာပေတွာ ဥဒကေန တေမေတွာ အက္ကပဏ္ဏေန ဝေဌေတွာ ကုက္ကုဠေ ပစိတွာ ‘‘ဣဒံ ဗုဒ္ဓဿ ဒဿာမီ’’တိ တံ အာဒါယ ဂန္တွာ သတ္ထု သန္တိကေ ဌိတော ‘‘ခဇ္ဇကံ အာဟရထာ’’တိ ဧကသ္မိံ ဝစနေ ဝုတ္တမတ္တေ သဗ္ဗပဌမံ ဂန္တွာ တံ ပူဝံ သတ္ထု ပတ္တေ ပတိဋ္ဌာပေသိ, သတ္ထာ အညေဟိ ဒီယမာနံ ခဇ္ဇကံ အဂ္ဂဟေတွာ တမေဝ ပူဝခဇ္ဇကံ ပရိဘုဉ္ဇိ။
တသ္မိံယေဝ ပန ခဏေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကိရ မဟာဒုဂ္ဂတဿ ကုဏ္ဍကခဇ္ဇကံ အဇိဂုစ္ဆိတွာ အမတံ ဝိယ ပရိဘုတ္တ’’န္တိ သကလနဂရံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော အန္တမသော ဒေါဝါရိကေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗေဝ သန္နိပတိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ မဟာဒုဂ္ဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဟန္ဒ ဘော, သတံ ဂဟေတွာ, ဒွေ သတာနိ ဂဟေတွာ, ပဉ္စ သတာနိ ဂဟေတွာ အမှာကံ ပတ္တိံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ‘‘သတ္ထာရံ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ဓနံ ဂဟေတွာ ဝါ အဂ္ဂဟေတွာ ဝါ သဗ္ဗသတ္တာနံ ပတ္တိံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဓနံ ဂဟေတုံ အာရဘိ။ မနုဿာ ဒိဂုဏစတုဂ္ဂုဏအဋ္ဌဂုဏာဒိဝသေန ဒဒန္တာ နဝ ဟိရညကောဋိယော အဒံသု။ သတ္ထာ အနုမောဒနံ ကတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူဟိ ဝတ္တေ ဒဿိတေ သုဂတောဝါဒံ ဒတွာ ဂန္ဓကုဋိံ ပါဝိသိ။ ရာဇာ သာယနှသမယေ မဟာဒုဂ္ဂတံ ပက္ကောသာပေတွာ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနေန ပူဇေသိ။
ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, သတ္ထာ မဟာဒုဂ္ဂတေန ဒိန္နံ ကုဏ္ဍကပူဝံ အဇိဂုစ္ဆန္တော အမတံ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇိ, မဟာဒုဂ္ဂတောပိ ဗဟုဓနဉ္စ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနဉ္စ လဘိတွာ မဟာသမ္ပတ္တိံ ပတ္တော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ မယာ အဇိဂုစ္ဆန္တေန တဿ ကုဏ္ဍကပူဝေါ ပရိဘုတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ရုက္ခဒေဝတာယ ဟုတွာ ပရိဘုတ္တောယေဝ, တဒါပိ စေသ မံ နိဿာယ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ အလတ္ထေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဧရဏ္ဍရုက္ခေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ တသ္မိံ ဂါမကေ မနုဿာ ဒေဝတာမင်္ဂလိကာ ဟောန္တိ။ အထေကသ္မိံ ဆဏေ သမ္ပတ္တေ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ရုက္ခဒေဝတာနံ ဗလိကမ္မံ အကံသု။ အထေကော ဒုဂ္ဂတမနုဿော တေ မနုဿေ ရုက္ခဒေဝတာ ပဋိဇဂ္ဂန္တေ ဒိသွာ ဧကံ ဧရဏ္ဍရုက္ခံ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တေ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ဒေဝတာနံ နာနပ္ပကာရာနိ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒီနိ စေဝ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာနိ စ အာဒါယ ဂစ္ဆိံသု။ သော ပန ကုဏ္ဍကပူဝဉ္စေဝ ဥဠုင်္ကေန စ ဥဒကံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဧရဏ္ဍရုက္ခဿ အဝိဒူရေ ဌတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဒေဝတာ နာမ ဒိဗ္ဗခဇ္ဇကာနိ ခါဒန္တိ, မယှံ ဒေဝတာ
ဣမံ ကုဏ္ဍကပူဝံ န ခါဒိဿတိ, ကိံ ဣမံ အကာရဏေန နာသေမိ, အဟမေဝ နံ ခါဒိဿာမီ’’တိ တတောဝ နိဝတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ခန္ဓဝိဋပေ ဌတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, သစေ တွံ ဣဿရော ဘဝေယျာသိ, မယှံ မဓုရခဇ္ဇကံ ဒဒေယျာသိ။ တွံ ပန ဒုဂ္ဂတော, အဟံ တဝ ပူဝံ န ခါဒိတွာ အညံ ကိံ ခါဒိဿာမိ, မာ မေ ကောဋ္ဌာသံ နာသေဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယထန္နော ပုရိသော ဟောတိ, တထန္နာ တဿ ဒေဝတာ၊
အာဟရေတံ ကုဏ္ဍပူဝံ, မာ မေ ဘာဂံ ဝိနာသယာ’’တိ။
တတ္ထ ယထန္နောတိ ယထာရူပဘောဇနော ဟောတိ။ တထန္နာတိ တဿ ပုရိသဿ ဒေဝတာပိ တထာရူပဘောဇနာဝ ဟောတိ။ အာဟရေတံ ကုဏ္ဍပူဝန္တိ ဧတံ ကုဏ္ဍကေန ပက္ကပူဝံ အာနေဟိ, မယှံ ဘာဂံ မာ ဝိနာသေဟီတိ။
သော နိဝတ္တိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဩလောကေတွာ ဗလိကမ္မမကာသိ။ ဗောဓိသတ္တော တတော ဩဇံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘ပုရိသ, တွံ ကိမတ္ထံ မံ ပဋိဇဂ္ဂသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဒုဂ္ဂတောမှိ, သာမိ, တံ နိဿာယ ဒုဂ္ဂတဘာဝတော မုစ္စိတုကာမတာယ ပဋိဇဂ္ဂါမီ’’တိ။ ‘‘ဘော ပုရိသ, မာ စိန္တယိ, တယာ ကတညုဿ ကတဝေဒိနော ပူဇာ ကတာ, ဣမံ ဧရဏ္ဍံ ပရိက္ခိပိတွာ နိဓိကုမ္ဘိယော ဂီဝါယ ဂီဝံ အာဟစ္စဌိတာ။ တွံ ရညော အာစိက္ခိတွာ သကဋေဟိ ဓနံ အာဟရာပေတွာ ရာဇင်္ဂဏေ ရာသိံ ကာရေဟိ, ရာဇာ တေ တုဿိတွာ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ ဒဿတီ’’တိ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော အန္တရဓာယိ။ သော တထာ အကာသိ။ ရာဇာပိ တဿ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ အဒါသိ။ ဣတိ သော ဗောဓိသတ္တံ နိဿာယ မဟာသမ္ပတ္တိံ ပတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဂ္ဂတော ဧတရဟိ ဒုဂ္ဂတောဝ, ဧရဏ္ဍရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုဏ္ဍကပူဝဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၁၀] ၁၀။ သဗ္ဗသံဟာရကပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဗ္ဗသံဟာရကော နတ္ထီတိ အယံ သဗ္ဗသံဟာရကပဉှော သဗ္ဗာကာရေန ဥမင်္ဂဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတီတိ။
သဗ္ဗသံဟာရကပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ပရောသတဝဂ္ဂေါ ဧကာဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ပရောသတမ္ပိ ပဏ္ဏိကံ, ဝေရီ စ မိတ္တဝိန္ဒကံ၊
ဒုဗ္ဗလဉ္စ ဥဒဉ္စနီ, သာလိတ္တမ္ပိ စ ဗာဟိယံ၊
ကုဏ္ဍကပူဝသဗ္ဗသံဟာရကန္တိ။
၁၂။ ဟံစိဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၁၁] ၁။ ဂဒြဘပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဟံစိ တုဝံ ဧဝမညသီတိ အယမ္ပိ ဂဒြဘပဉှော မဟာဥမင်္ဂဇာတကေယေဝ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။
ဂဒြဘပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၁၂] ၂။ အမရာဒေဝီပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေန သတ္တုဗိလင်္ဂါ စာတိ အယမ္ပိ အမရာဒေဝိပဉှော နာမ တတ္ထေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ။
အမရာဒေဝီပဉှဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၁၃] ၃။ သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ
သဒ္ဒဟာသိ သိင်္ဂါလဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, ဒေဝဒတ္တေန ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ ဂယာသီသံ ဂန္တွာ ‘ယံ သမဏော ဂေါတမော ကရောတိ, န သော ဓမ္မော။ ယမဟံ ကရောမိ, အယမေဝ ဓမ္မော’တိ တေ ဘိက္ခူ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ဂါဟာပေတွာ ဌာနပ္ပတ္တံ မုသာဝါဒံ ကတွာ သံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ဧကသီမာယ ဒွေ ဥပေါသထာ ကတာ’’တိ ဒေဝဒတ္တဿ အဂုဏကထံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မုသာဝါဒီ, ပုဗ္ဗေပိ မုသာဝါဒီယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သုသာနဝနေ ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ နက္ခတ္တံ ဃုဋ္ဌံ အဟောသိ။ မနုဿာ ‘‘ယက္ခဗလိကမ္မံ ကရောမာ’’တိ တေသု တေသု စစ္စရရစ္ဆာဒိဋ္ဌာနေသု မစ္ဆမံသာဒီနိ ဝိပ္ပကိရိတွာ ကပါလကေသု ဗဟုံ သုရံ ဌပယိံသု။ အထေကော သိင်္ဂါလော အဍ္ဎရတ္တသမယေ နိဒ္ဓမနေန နဂရံ ပဝိသိတွာ မစ္ဆမံသံ ခါဒိတွာ သုရံ ပိဝိတွာ ပုန္နာဂဂစ္ဆန္တရံ ပဝိသိတွာ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ သော ပဗုဇ္ဈိတွာ အာလောကံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ နိက္ခမိတုံ န သက္ကာ’’တိ မဂ္ဂသမီပံ ဂန္တွာ အဒိဿမာနော နိပဇ္ဇိတွာ အညေ မနုဿေ ဒိသွာပိ ကိဉ္စိ အဝတွာ ဧကံ ဗြာဟ္မဏံ မုခဓောဝနတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ နာမ ဓနလောလာ ဟောန္တိ, ဣမံ ဓနေန ပလောဘေတွာ ယထာ မံ ဥပကစ္ဆကန္တရေ ကတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နဂရာ နီဟရတိ, တထာ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော မနုဿဘာသာယ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ အာဟ။ သော နိဝတ္တိတွာ ‘‘ကော မံ ပက္ကောသတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, မယှံ ဒွေ ကဟာပဏသတာနိ အတ္ထိ။ သစေ မံ ဥပကစ္ဆကန္တရေ ကတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ယထာ န ကောစိ ပဿတိ, တထာ နဂရာ နိက္ခာမေတုံ သက္ကောသိ, တုယှံ တေ ကဟာပဏေ ဒဿာမီ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ဓနလောဘေန ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ တထာ ကတွာ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ထောကံ အဂမာသိ။ အထ နံ သိင်္ဂါလော ပုစ္ဆိ ‘‘ကတရဋ္ဌာနံ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ? ‘‘အသုကံ နာမာ’’တိ။ ‘‘အညံ ထောကံ ဌာနံ ဂစ္ဆာ’’တိ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ဝဒန္တော မဟာသုသာနံ ပတွာ ‘‘ဣဓ မံ
ဩတာရေဟီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ နံ ဩတာရေသိ။ အထ သိင်္ဂါလော ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဥတ္တရိသာဋကံ ပတ္ထရာ’’တိ အာဟ။ သော ဓနလောဘေန ‘‘သာဓူ’’တိ ပတ္ထရိ။ အထ နံ ‘‘ဣမံ ရုက္ခမူလံ ခဏာဟီ’’တိ ပထဝိခဏနေ ယောဇေတွာ ဗြာဟ္မဏဿ ဥတ္တရိသာဋကံ အဘိရုယှ စတူသု ကဏ္ဏေသု စ မဇ္ဈေ စာတိ ပဉ္စသု ဌာနေသု သရီရနိဿန္ဒံ ပါတေတွာ မက္ခေတွာ စေဝ တေမေတွာ စ သုသာနဝနံ ပါဝိသိ။ ဗောဓိသတ္တော ရုက္ခဝိဋပေ ဌတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘သဒ္ဒဟာသိ သိင်္ဂါလဿ, သုရာပီတဿ ဗြာဟ္မဏ၊
သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထိ, ကုတော ကံသသတာ ဒုဝေ’’တိ။
တတ္ထ သဒ္ဒဟာသီတိ သဒ္ဒဟသိ, အယမေဝ ဝါ ပါဌော, ပတ္တိယာယသီတိ အတ္ထော။ သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထီတိ ဧတဿ ဟိ သိပ္ပိကာသတမ္ပိ နတ္ထိ။ ကုတော ကံသသတာ ဒုဝေတိ ဒွေ ကဟာပဏသတာနိ ပနဿ ကုတော ဧဝါတိ။
ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ‘‘ဂစ္ဆ, ဗြာဟ္မဏ, တဝ သာဋကံ ဓောဝိတွာ နှာယိတွာ အတ္တနော ကမ္မံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ အန္တရဓာယိ။ ဗြာဟ္မဏော တထာ ကတွာ ‘‘ဝဉ္စိတော ဝတမှီ’’တိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၁၄] ၄။ မိတစိန္တီဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗဟုစိန္တီ အပ္ပစိန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ မဟလ္လကတ္ထေရေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ဇနပဒေ ဧကသ္မိံ အရညာဝါသေ ဝဿံ ဝသိတွာ ‘‘သတ္ထု ဒဿနတ္ထာယ ဂစ္ဆိဿာမာ’’တိ ပါထေယျံ သဇ္ဇေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဂစ္ဆာမ, သွေ ဂစ္ဆာမာ’’တိ မာသံ အတိက္ကာမေတွာ ပုန ပါထေယျံ သဇ္ဇေတွာ တထေဝ မာသံ, ပုန မာသန္တိ ဧဝံ အတ္တနော ကုသီတဘာဝေန စေဝ နိဝါသဋ္ဌာနေ စ အပေက္ခာယ တယော မာသေ
အတိက္ကာမေတွာ တတော နိက္ခမ္မ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သဘာဂဋ္ဌာနေ ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ သတ္ထာရံ ပဿိံသု။ အထ နေ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု ‘‘စိရံ ဝေါ, အာဝုသော, ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာနံ အကရောန္တာနံ, ကသ္မာ ဧဝံ စိရာယိတ္ထာ’’တိ? တေ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ နေသံ သော အာလသိယကုသီတဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ ဓမ္မသဘာယမ္ပိ တေသံ ဘိက္ခူနမေဝ အာလသိယဘာဝံ နိဿာယ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အလသာ ကုသီတာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေတေ အလသာ, ပုဗ္ဗေပိ အလသာ စေဝ နိဝါသဋ္ဌာနေ စ သာလယာ သာပေက္ခာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗာရာဏသိနဒိယံ တယော မစ္ဆာ အဟေသုံ, ဗဟုစိန္တီ, အပ္ပစိန္တီ, မိတစိန္တီတိ တေသံ နာမာနိ။ တေ အရညတော မနုဿပထံ အာဂမိံသု။ တတ္ထ မိတစိန္တီ ဣတရေ ဒွေ ဧဝမာဟ ‘‘အယံ မနုဿပထော နာမ သာသင်္ကော သပ္ပဋိဘယော, ကေဝဋ္ဋာ နာနပ္ပကာရာနိ ဇာလကုမိနာဒီနိ ခိပိတွာ မစ္ဆေ ဂဏှန္တိ, မယံ အရညမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ဣတရေ ဒွေ ဇနာ အလသတာယ စေဝ အာမိသဂိဒ္ဓတာယ စ ‘‘အဇ္ဇ ဂစ္ဆာမ, သွေ ဂစ္ဆာမာ’’တိ တယော မာသေ အတိက္ကာမေသုံ။ အထ ကေဝဋ္ဋာ နဒိယံ ဇာလံ ခိပိံသု။ ဗဟုစိန္တီ စ အပ္ပစိန္တီ စ ဂေါစရံ ဂဏှန္တာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တိ။ တေ အတ္တနော အန္ဓဗာလတာယ ဇာလဂန္ဓံ အသလ္လက္ခေတွာ ဇာလကုစ္ဆိမေဝ ပဝိသိံသု။ မိတစိန္တီ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တော ဇာလဂန္ဓံ သလ္လက္ခေတွာ တေသဉ္စ ဇာလကုစ္ဆိံ ပဝိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမေသံ ကုသီတာနံ အန္ဓဗာလာနံ ဇီဝိတဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဗဟိပဿေန ဇာလကုစ္ဆိဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဇာလကုစ္ဆိံ ဖာလေတွာ နိက္ခန္တသဒိသော ဟုတွာ ဥဒကံ အာလုဠေန္တော ဇာလဿ ပုရတော ပတိတွာ ပုန ဇာလကုစ္ဆိံ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆိမဘာဂေန ဖာလေတွာ နိက္ခန္တသဒိသော ဥဒကံ အာလုဠေန္တော ပစ္ဆိမဘာဂေ ပတိ။ ကေဝဋ္ဋာ ‘‘မစ္ဆာ ဇာလံ ဖာလေတွာ ဂတာ’’တိ မညမာနာ ဇာလကောဋိယံ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပိံသု။ တေ ဒွေပိ မစ္ဆာ ဇာလတော မုစ္စိတွာ ဥဒကေ ပတိံသု။ ဣတိ တေဟိ မိတစိန္တိံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗဟုစိန္တီ အပ္ပစိန္တီ, ဥဘော ဇာလေ အဗဇ္ဈရေ၊
မိတစိန္တီ ပမောစေသိ, ဥဘော တတ္ထ သမာဂတာ’’တိ။
တတ္ထ ဗဟုစိန္တီတိ ဗဟုစိန္တနတာယ ဝိတက္ကဗဟုလတာယ ဧဝံလဒ္ဓနာမော။ ဣတရေသုပိ ဒွီသု အယမေဝ နယော။ ဥဘော တတ္ထ သမာဂတာတိ မိတစိန္တိံ နိဿာယ လဒ္ဓဇီဝိတာ တတ္ထ ဥဒကေ ပုန ဥဘောပိ ဇနာ မိတစိန္တိနာ သဒ္ဓိံ သမာဂတာတိ အတ္ထော။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ မဟလ္လကာ ဘိက္ခူ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တဒါ ဗဟုစိန္တီ စ အပ္ပစိန္တီ စ ဣမေ ဒွေ အဟေသုံ, မိတစိန္တီ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
မိတစိန္တီဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၁၅] ၅။ အနုသာသိကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယာယညေ မနုသာသတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အနုသာသိကံ ဘိက္ခုနိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရ သာဝတ္ထိဝါသိနီ ဧကာ ကုလဓီတာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ သမဏဓမ္မေ အနနုယုတ္တာ အာမိသဂိဒ္ဓါ ဟုတွာ ယတ္ထ အညာ ဘိက္ခုနိယော န ဂစ္ဆန္တိ, တာဒိသေ နဂရဿ ဧကဒေသေ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ အထဿာ မနုဿာ ပဏီတပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တိ။ သာ ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ ‘‘သစေ ဣမသ္မိံ ပဒေသေ အညာပိ ဘိက္ခုနိယော ပိဏ္ဍာယ စရိဿန္တိ, မယှံ လာဘော ပရိဟာယိဿတိ။ ယထာ ဧတံ ပဒေသံ အညာ နာဂစ္ဆန္တိ, ဧဝံ မယာ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဘိက္ခုနူပဿယံ ဂန္တွာ ‘‘အယျေ, အသုကဋ္ဌာနေ စဏ္ဍော ဟတ္ထီ, စဏ္ဍော အဿော, စဏ္ဍော မေဏ္ဍော, စဏ္ဍော ကုက္ကုရော စရတိ, သပရိဿယဋ္ဌာနံ, မာ တတ္ထ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ထာ’’တိ ဘိက္ခုနိယော အနုသာသတိ။ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ဧကာ ဘိက္ခုနီပိ တံ ပဒေသံ ဂီဝံ ပရိဝတ္တေတွာ န ဩလောကေသိ။ တဿာ ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ တသ္မိံ ပဒေသေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တိယာ
ဝေဂေနေကံ ဂေဟံ ပဝိသန္တိယာ စဏ္ဍော မေဏ္ဍကော ပဟရိတွာ ဦရုဋ္ဌိကံ ဘိန္ဒိ။ မနုဿာ ဝေဂေန ဥပဓာဝိတွာ ဒွိဓာ ဘိန္နံ ဦရုဋ္ဌိကံ ဧကတော ဗန္ဓိတွာ တံ ဘိက္ခုနိံ မဉ္စေနာဒါယ ဘိက္ခုနူပဿယံ နယိံသု။ ဘိက္ခုနိယော ‘‘အယံ အညာ ဘိက္ခုနိယော အနုသာသိတွာ သယံ တသ္မိံ ပဒေသေ စရန္တီ ဦရုဋ္ဌိကံ ဘိန္ဒာပေတွာ အာဂတာ’’တိ ပရိဟာသံ အကံသု။ တမ္ပိ တာယ ကတကာရဏံ န စိရဿေဝ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋံ အဟောသိ။
အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, အသုကာ အနုသာသိကာ ဘိက္ခုနီ အညံ အနုသာသိတွာ သယံ တသ္မိံ ပဒေသေ စရမာနာ စဏ္ဍေန မေဏ္ဍကေန ဦရုံ ဘိန္ဒာပေသီ’’တိ တဿာ အဂုဏကထံ ကထေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသာ အညေ အနုသာသတိယေဝ, သယံ ပန န ဝတ္တတိ, နိစ္စကာလံ ဒုက္ခမေဝ အနုဘောတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညေ သကုဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သကုဏဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ အနေကသကုဏသဟဿပရိဝါရော ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ တဿ တတ္ထ ဝသနကာလေ ဧကာ စဏ္ဍသကုဏိကာ မဟာဝတ္တနိမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဂေါစရံ ဂဏှာတိ။ သာ တတ္ထ သကဋေဟိ ပတိတာနိ ဝီဟိမုဂ္ဂဗီဇာဒီနိ လဘိတွာ ‘‘ယထာ ဣဒါနိ ဣမံ ပဒေသံ အညေ သကုဏာ နာဂစ္ဆန္တိ, တထာ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ သကုဏသံဃဿ ဩဝါဒံ ဒေတိ ‘‘ဝတ္တနိမဟာမဂ္ဂေါ နာမ သပ္ပဋိဘယော, ဟတ္ထိအဿာဒယော စေဝ စဏ္ဍဂေါဏယုတ္တယာနာဒီနိ စ သဉ္စရန္တိ, သဟသာ ဥပ္ပတိတုမ္ပိ န သက္ကာ ဟောတိ, န တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ။ သကုဏသံဃော တဿာ ‘‘အနုသာသိကာ’’တေဝ နာမံ အကာသိ။
သာ ဧကဒိဝသံ ဝတ္တနိမဟာမဂ္ဂေ စရန္တီ အတိမဟာဝေဂေန အာဂစ္ဆန္တဿ ယာနဿ သဒ္ဒံ သုတွာ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေတွာ ‘‘ဒူရေ တာဝါ’’တိ စရတိယေဝ။ အထ နံ ယာနံ ဝါတဝေဂေန သီဃမေဝ သမ္ပာပုဏိ, သာ ဥဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ, စက္ကေန ဒွိဓာ ဆိန္ဒိတွာ ဂတာ။ သကုဏဇေဋ္ဌကော သကုဏေ သမာနေန္တော တံ အဒိသွာ ‘‘အနုသာသိကာ န ဒိဿတိ, ဥပဓာရေထ န’’န္တိ အာဟ။ သကုဏာ ဥပဓာရေန္တာ တံ မဟာမဂ္ဂေ ဒွိဓာ ဆိန္နံ ဒိသွာ သကုဏဇေဋ္ဌကဿ အာရောစေသုံ။ သကုဏဇေဋ္ဌကော ‘‘သာ အညာ သကုဏိကာ ဝါရေတွာ သယံ တတ္ထ စရမာနာ ဒွိဓာ ဆိန္နာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယာယညေ မနုသာသတိ, သယံ လောလုပ္ပစာရိနီ၊
သာယံ ဝိပက္ခိကာ သေတိ, ဟတာ စက္ကေန သာသိကာ’’တိ။
တတ္ထ ယာယညေ မနုသာသတီတိ ယကာရော ပဒသန္ဓိကရော, ယာ အညေ အနုသာသတီတိ အတ္ထော။ သယံ လောလုပ္ပစာရိနီတိ အတ္တနာ လောလုပ္ပစာရိနီ သမာနာ။ သာယံ ဝိပက္ခိကာ သေတီတိ သာ ဧသာ ဝိဟတပက္ခာ ဟုတွာ မဟာမဂ္ဂေ သယတိ။ ဟတာ စက္ကေန သာသိကာတိ ယာနစက္ကေန ဟတာ သာသိကာ သကုဏိကာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အနုသာသိကာ သကုဏိကာ အယံ အနုသာသိကာ ဘိက္ခုနီ အဟောသိ, သကုဏဇေဋ္ဌကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အနုသာသိကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၁၆] ၆။ ဒုဗ္ဗစဇာတကဝဏ္ဏနာ
အတိကရမကရာစရိယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု နဝကနိပါတေ ဂိဇ္ဈဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၉။၁ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘိက္ခု န တွံ ဣဒါနေဝ ဒုဗ္ဗစော, ပုဗ္ဗေပိ ဒုဗ္ဗစောယေဝ။ ဒုဗ္ဗစဘာဝေနေဝ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒံ အကရောန္တော သတ္တိပ္ပဟာရေန ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော လင်္ဃနဋကယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပညဝါ ဥပါယကုသလော အဟောသိ။ သော ဧကဿ လင်္ဃနကဿ သန္တိကေ သတ္တိလင်္ဃနသိပ္ပံ သိက္ခိတွာ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ သိပ္ပံ ဒဿေန္တော ဝိစရတိ။ အာစရိယော ပနဿ စတုန္နံယေဝ သတ္တီနံ လင်္ဃနသိပ္ပံ ဇာနာတိ, န ပဉ္စန္နံ။ သော ဧကဒိဝသံ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ သိပ္ပံ ဒဿေန္တော သုရာမဒမတ္တော ‘‘ပဉ္စ သတ္တိယော လင်္ဃိဿာမီ’’တိ ပဋိပါဋိယာ ဌပေသိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ ‘‘အာစရိယ, တွံ ပဉ္စသတ္တိလင်္ဃနသိပ္ပံ န ဇာနာသိ, ဧကံ သတ္တိံ ဟရ။ သစေ လင်္ဃိဿသိ, ပဉ္စမာယ သတ္တိယာ ဝိဒ္ဓေါ မရိဿသီ’’တိ။ သော သုဋ္ဌု မတ္တတာယ ‘‘တွဉှိ မယှံ ပမာဏံ န ဇာနာသီ’’တိ တဿ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ စတဿော လင်္ဃိတွာ
ပဉ္စမာယ သတ္တိယာ ဒဏ္ဍကေ မဓုကပုပ္ဖံ ဝိယ အာဝုတော ပရိဒေဝမာနော နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ ဣမံ ဗျသနံ ပတ္တောသီ’’တိ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အတိကရမကရာစရိယ, မယှမ္ပေတံ န ရုစ္စတိ၊
စတုတ္ထေ လင်္ဃယိတွာန, ပဉ္စမာယသိ အာဝုတော’’တိ။
တတ္ထ အတိကရမကရာစရိယာတိ အာစရိယ အဇ္ဇ တွံ အတိကရံ အကရိ, အတ္တနော ကရဏတော အတိရေကံ ကရဏံ အကရီတိ အတ္ထော။ မယှမ္ပေတံ န ရုစ္စတီတိ မယှံ အန္တေဝါသိကဿပိ သမာနဿ ဧတံ တဝ ကရဏံ န ရုစ္စတိ, တေန တေ အဟံ ပဌမမေဝ ကထေသိန္တိ ဒီပေတိ။ စတုတ္ထေ လင်္ဃယိတွာနာတိ စတုတ္ထေ သတ္တိထလေ အပတိတွာ အတ္တာနံ လင်္ဃယိတွာ။ ပဉ္စမာယသိ အာဝုတောတိ ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အဂ္ဂဏှန္တော ဣဒါနိ ပဉ္စမာယ သတ္တိယာ အာဝုတောသီတိ။ ဣဒံ ဝတွာ အာစရိယံ သတ္တိတော အပနေတွာ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ အကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အာစရိယော အယံ ဒုဗ္ဗစော အဟောသိ, အန္တေဝါသိကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုဗ္ဗစဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၁၇] ၇။ တိတ္တိရဇာတကဝဏ္ဏနာ
အစ္စုဂ္ဂတာတိဗလတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောကာလိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု တေရသကနိပါတေ တက္ကာရိယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၀၄ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ အတ္တနော ဝါစံ နိဿာယ နဋ္ဌော, ပုဗ္ဗေပိ နဋ္ဌောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စာဘိညာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေသိ။ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ သဗ္ဗော ဣသိဂဏော သန္နိပတိတွာ တံ ဩဝါဒါစရိယံ ကတွာ ပရိဝါရေသိ။ သော ပဉ္စန္နံ ဣသိသတာနံ ဩဝါဒါစရိယော ဟုတွာ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဟိမဝန္တေ ဝသတိ။ တဒါ ဧကော စေတ္ထ ပဏ္ဍုရောဂီ တာပသော ကုဌာရိံ ဂဟေတွာ ကဋ္ဌံ ဖာလေတိ။ အထေကော မုခရတာပသော တဿ သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ‘‘ဣဓ ပဟာရံ ဒေဟိ, ဣဓ ပဟာရံ ဒေဟီ’’တိ တံ တာပသံ ရောသေသိ။ သော ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘န ဒါနိ မေ တွံ ဒါရုဖာလနသိပ္ပံ သိက္ခာပနကာစရိယော’’တိ တိဏှံ ကုဌာရိံ ဥက္ခိပိတွာ နံ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေသိ။ တဒါ အဿမတော အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကပါဒေ ဧကော တိတ္တိရော ဝသတိ။ သော သာယံ ပါတံ တသ္မိံ ဝမ္မိကမတ္ထကေ ဌတွာ မဟာဝဿိတံ ဝဿတိ။ တံ သုတွာ ဧကော လုဒ္ဒကော ‘‘တိတ္တိရေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ သဒ္ဒသညာယ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဝဓိတွာ အာဒါယ ဂတော။
ဗောဓိသတ္တော တဿ သဒ္ဒံ အသုဏန္တော ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ တိတ္တိရော ဝသတိ, ကိံ နု ခေါ တဿ သဒ္ဒေါ န သူယတီ’’တိ တာပသေ ပုစ္ဆိ။ တေ တဿ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သော ဥဘောပိ တာနိ ကာရဏာနိ သံသန္ဒေတွာ ဣသိဂဏမဇ္ဈေ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အစ္စုဂ္ဂတာတိဗလတာ, အတိဝေလံ ပဘာသိတာ၊
ဝါစာ ဟနတိ ဒုမ္မေဓံ, တိတ္တိရံ ဝါတိဝဿိတ’’န္တိ။
တတ္ထ အစ္စုဂ္ဂတာတိ အတိဥဂ္ဂတာ။ အတိဗလတာတိ ပုနပ္ပုနံ ဘာသနေန အတိဗလသဘာဝါ။ အတိဝေလံ ပဘာသိတာတိ အတိက္ကန္တဝေလာ ပမာဏာတိက္ကမေန ဘာသိတာ။ တိတ္တိရံ ဝါတိဝဿိတန္တိ ယထာ တိတ္တိရံ အတိဝဿိတံ ဟနတိ, တထာ ဧဝရူပါ ဝါစာ ဒုမ္မေဓံ ဗာလပုဂ္ဂလံ ဟနတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣသိဂဏဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ကောကာလိကော ဣဒါနေဝ အတ္တနော ဝစနံ နိဿာယ နဋ္ဌော, ပုဗ္ဗေပိ နဋ္ဌောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မုခရတာပသော ကောကာလိကော အဟောသိ, ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
တိတ္တိရဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၁၈] ၈။ ဝဋ္ဋဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာစိန္တယန္တော ပုရိသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ဥတ္တရသေဋ္ဌိ နာမ အဟောသိ မဟာဝိဘဝေါ။ တဿ ဘရိယာယ ကုစ္ဆိယံ ဧကော ပုညဝါ သတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဝယပ္ပတ္တော အဘိရူပေါ ပါသာဒိကော အဟောသိ ဗြဟ္မဝဏ္ဏီ။ အထ ဧကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ကတ္တိကဆဏေ နက္ခတ္တေ ဃုဋ္ဌေ သဗ္ဗော လောကော နက္ခတ္တနိဿိတော အဟောသိ။ တဿ သဟာယကာ အညေ သေဋ္ဌိပုတ္တာ သပဇာပတိကာ အဟေသုံ။ ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တဿ ပန ဒီဃရတ္တံ ဗြဟ္မလောကေ ဝသိတတ္တာ ကိလေသေသု စိတ္တံ န အလ္လီယတိ။ အထဿ သဟာယကာ ‘‘ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တဿပိ ဧကံ ဣတ္ထိံ အာနေတွာ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမာ’’တိ သမ္မန္တယိတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘သမ္မ, ဣမသ္မိံ နဂရေ ကတ္တိကဆဏော ဃုဋ္ဌော, တုယှမ္ပိ ဧကံ ဣတ္ထိံ အာနေတွာ နက္ခတ္တံ ကီဠိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘န မေ အတ္ထော ဣတ္ထိယာ’’တိ စ ဝုတ္တေပိ ပုနပ္ပုနံ နိဗန္ဓိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဧကံ ဝဏ္ဏဒါသိံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကတွာ တဿ ဃရံ နေတွာ ‘‘တွံ သေဋ္ဌိပုတ္တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာ’’တိ သယနိဃရံ ပေသေတွာ နိက္ခမိံသု။ တံ သယနိဃရံ ပဝိဋ္ဌမ္ပိ သေဋ္ဌိပုတ္တော နေဝ ဩလောကေတိ, နာလပတိ။ သာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဧဝံ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဥတ္တမဝိလာသသမ္ပန္နံ မံ နေဝ ဩလောကေတိ, နာလပတိ, ဣဒါနိ နံ အတ္တနော ဣတ္ထိကုတ္တလီလာယ ဩလောကာပေဿာမီ’’တိ ဣတ္ထိလီလံ ဒဿေန္တီ ပဟဋ္ဌာကာရေန အဂ္ဂဒန္တေ ဝိဝရိတွာ ဟသိတံ အကာသိ။ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဩလောကေတွာ ဒန္တဋ္ဌိကေ နိမိတ္တံ ဂဏှိ။ အထဿ အဋ္ဌိကသညာ ဥပ္ပဇ္ဇိ, သကလမ္ပိ တံ သရီရံ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကာ ဝိယ ပညာယိ။ သော တဿာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိ ဥယျောဇေသိ။
တံ တဿ ဃရာ ဩတိဏ္ဏံ ဧကော ဣဿရော အန္တရဝီထိယံ ဒိသွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ အတ္တနော ဃရံ နေသိ, သတ္တာဟေ ဝီတိဝတ္တေ နက္ခတ္တံ ဩသိတံ။
ဝဏ္ဏဒါသိယာ မာတာ ဓီတု အာဂမနံ အဒိသွာ သေဋ္ဌိပုတ္တာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ သာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တဿ ဃရံ ဂန္တွာ ‘‘ကဟံ သာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘တင်္ခဏညေဝ တဿာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ’’န္တိ။ အထဿာ မာတာ ရောဒန္တီ ‘‘ဓီတရံ မေ န ပဿာမိ, ဓီတရံ မေ သမာနေထာ’’တိ ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တံ အာဒါယ ရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ရာဇာ အဋ္ဋံ ဝိနိစ္ဆိနန္တော ‘‘ဣမေ တေ သေဋ္ဌိပုတ္တာ ဝဏ္ဏဒါသိံ အာနေတွာ တုယှံ အဒံသူ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ သာ ကဟ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမိ, တင်္ခဏညေဝ နံ ဥယျောဇေသိ’’န္တိ။ ‘‘ဣဒါနိ တံ သမာနေတုံ သက္ကောသီ’’တိ? ‘‘န သက္ကောမိ, ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သစေ သမာနေတုံ န သက္ကောတိ, ရာဇာဏမဿ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ရာဇာဏံ ကရိဿာမာ’’တိ ဂဟေတွာ ပက္ကမိံသု။ ‘‘သေဋ္ဌိပုတ္တံ ကိရ ဝဏ္ဏဒါသိံ သမာနေတုံ အသက္ကောန္တံ ရာဇာ ရာဇာဏံ ကာရေတီ’’တိ သကလနဂရံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ မဟာဇနော ဥရေ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ‘‘ကိံ နာမေတံ, သာမိ, အတ္တနော တေ အနနုစ္ဆဝိကံ လဒ္ဓ’’န္တိ ပရိဒေဝတိ။ သေဋ္ဌိပိ ပုတ္တဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ပရိဒေဝန္တော ဂစ္ဆတိ။
သေဋ္ဌိပုတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒံ မယှံ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ အဂါရေ ဝသနဘာဝေန ဥပ္ပန္နံ။ သစေ ဣတော မုစ္စိဿာမိ, မဟာဂေါတမသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သာပိ ခေါ ဝဏ္ဏဒါသီ တံ ကောလာဟလသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံသဒ္ဒေါ နာမေသော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ဝေဂေန ဩတရိတွာ ‘‘ဥဿရထ, ဥဿရထ, သာမီ, မံ ရာဇပုရိသာနံ ဒဋ္ဌုံ ဒေထာ’’တိ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ ရာဇပုရိသာ တံ ဒိသွာ မာတရံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ သေဋ္ဌိပုတ္တံ မုဉ္စိတွာ ပက္ကမိံသု။ သော သဟာယကပရိဝုတောဝ နဒိံ ဂန္တွာ သသီသံ နှာယိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘုတ္တပါတရာသော မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေတွာ စီဝရသာဋကေ အာဒါယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိတွာ အဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ န စိရဿေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။
အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တော အတ္တနော ဘယေ ဥပ္ပန္နေ သာသနဿ ဂုဏံ ဇာနိတွာ ‘ဣမမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စမာနော ပဗ္ဗဇိဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ တေန သုစိန္တိတေန မရဏမုတ္တော စေဝ, ပဗ္ဗဇိတော စ အဂ္ဂဖလေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ တဿ ဂုဏကထံ ကထေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ
သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဥတ္တရသေဋ္ဌိပုတ္တောဝ အတ္တနော ဘယေ ဥပ္ပန္နေ ‘ဣမိနာ ဥပါယေန ဣမမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမီ’တိ စိန္တေတွာ မရဏဘယာ မုတ္တော, အတီတေ ပဏ္ဍိတာပိ အတ္တနော ဘယေ ဥပ္ပန္နေ ‘ဣမိနာ ဥပါယေန ဣမမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမာ’တိ စိန္တေတွာ မရဏဘယတော မုစ္စိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ပရိဝတ္တန္တော ဝဋ္ဋကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဧကော ဝဋ္ဋကလုဒ္ဒကော အရညာ ဗဟူ ဝဋ္ဋကေ အာဟရိတွာ ဂေဟေ ဌပေတွာ ဂေါစရံ ဒတွာ မူလံ ဂဟေတွာ အာဂတာဂတာနံ ဟတ္ထေ ဝဋ္ဋကေ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဗဟူဟိ ဝဋ္ဋကေဟိ သဒ္ဓိံ ဗောဓိသတ္တမ္ပိ ဂဟေတွာ အာနေသိ။ ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ဣမိနာ ဒိန္နံ ဂေါစရဉ္စ ပါနီယဉ္စ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမိ, အယံ မံ ဂဟေတွာ အာဂတာနံ မနုဿာနံ ဒဿတိ။ သစေ ပန န ပရိဘုဉ္ဇိဿာမိ, အဟံ မိလာယိဿာမိ, အထ မံ မိလာယန္တံ ဒိသွာ မနုဿာ န ဂဏှိဿန္တိ။ ဧဝံ မေ သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ, ဣမံ ဥပါယံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော တထာ ကရောန္တော မိလာယိတွာ အဋ္ဌိစမ္မမတ္တော အဟောသိ။ မနုဿာ တံ ဒိသွာ န ဂဏှိံသု။ လုဒ္ဒကော ဗောဓိသတ္တံ ဌပေတွာ သေသေသု ဝဋ္ဋကေသု ပရိက္ခီဏေသု ပစ္ဆိံ နီဟရိတွာ ဒွါရေ ဌပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဟတ္ထတလေ ကတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ အယံ ဝဋ္ဋကော’’တိ စိန္တေတွာ ဩလောကေတုံ အာရဒ္ဓေါ။ အထဿ ပမတ္တဘာဝံ ဉတွာ ဗောဓိသတ္တော ပက္ခေ ပသာရေတွာ ဥပ္ပတိတွာ အရညမေဝ ဂတော။ အညေ ဝဋ္ဋကာ တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ န ပညာယသိ, ကဟံ ဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘လုဒ္ဒကေန ဂဟိတောမှီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ မုတ္တောသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အဟံ တေန ဒိန္နံ ဂေါစရံ အဂ္ဂဟေတွာ ပါနီယံ အပိဝိတွာ ဥပါယစိန္တာယ မုတ္တော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာစိန္တယန္တော ပုရိသော, ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ၊
စိန္တိတဿ ဖလံ ပဿ, မုတ္တောသ္မိ ဝဓဗန္ဓနာ’’တိ။
တတ္ထာယံ ပိဏ္ဍတ္ထော – ပုရိသော ဒုက္ခံ ပတွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ဥပါယေန ဣမမှာ ဒုက္ခာ မုစ္စိဿာမီ’’တိ အစိန္တယန္တော အတ္တနော ဒုက္ခာ မောက္ခသင်္ခါတံ ဝိသေသံ နာဓိဂစ္ဆတိ။ ဣဒါနိ ပန မယာ စိန္တိတကမ္မဿ ဖလံ ပဿ။ တေနေဝ
ဥပါယေန မုတ္တောသ္မိ ဝဓဗန္ဓနာ, မရဏတော စ ဗန္ဓနတော စ မုတ္တောသ္မိ အဟန္တိ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနာ ကတကာရဏံ အာစိက္ခိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မရဏမုတ္တော ဝဋ္ဋကော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝဋ္ဋဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၁၉] ၉။ အကာလရာဝိဇာတကဝဏ္ဏနာ
အမာတာပိတရသံဝဒ္ဓေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ အကာလရာဝိံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တံ ဝါ သိက္ခံ ဝါ န ဥဂ္ဂဏှိ။ သော ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ မယာ ဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ ကာလေ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ ကာလေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ ကာလေ သဇ္ဈာယိတဗ္ဗ’’န္တိ န ဇာနာတိ, ပဌမယာမေပိ မဇ္ဈိမယာမေပိ ပစ္ဆိမယာမေပိ ပဗုဒ္ဓပဗုဒ္ဓက္ခဏေယေဝ မဟာသဒ္ဒံ ကရောတိ, ဘိက္ခူ နိဒ္ဒံ န လဘန္တိ။ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ ရတနသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္တံ ဝါ သိက္ခံ ဝါ ကာလံ ဝါ အကာလံ ဝါ န ဇာနာတီ’’တိ တဿ အဂုဏကထံ ကထေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ အကာလရာဝီ, ပုဗ္ဗေပိ အကာလရာဝီယေဝ, ကာလာကာလံ အဇာနနဘာဝေန စ ဂီဝါယ ဝဋ္ဋိတာယ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု ပါရံ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စသတေ မာဏဝေ သိပ္ပံ ဝါစေတိ။ တေသံ မာဏဝါနံ ဧကော ကာလရာဝီ ကုက္ကုဋော အတ္ထိ, တေ တဿ ဝဿိတသဒ္ဒေန ဥဋ္ဌာယ သိပ္ပံ သိက္ခန္တိ။ သော ကာလမကာသိ။ တေ အညံ ကုက္ကုဋံ ပရိယေသန္တာ စရန္တိ။ အထေကော မာဏဝကော သုသာနဝနေ ဒါရူနိ ဥဒ္ဓရန္တော ဧကံ ကုက္ကုဋံ ဒိသွာ အာနေတွာ ပဉ္ဇရေ ဌပေတွာ ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သော သုသာနေ ဝဍ္ဎိတတ္တာ ‘‘အသုကဝေလာယ နာမ ဝဿိတဗ္ဗ’’န္တိ အဇာနန္တော ကဒါစိ အတိရတ္တိံ ဝဿတိ, ကဒါစိ အရုဏုဂ္ဂမနေ။
မာဏဝါ တဿ အတိရတ္တိံ ဝဿိတကာလေ သိပ္ပံ သိက္ခန္တာ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ သိက္ခိတုံ န သက္ကောန္တိ, နိဒ္ဒါယမာနာ ဂဟိတဋ္ဌာနမ္ပိ န ပဿန္တိ။ အတိပဘာတေ ဝဿိတကာလေ သဇ္ဈာယဿ ဩကာသမေဝ န လဘန္တိ။ မာဏဝါ ‘‘အယံ အတိရတ္တိံ ဝါ ဝဿတိ အတိပဘာတေ ဝါ, ဣမံ နိဿာယ အမှာကံ သိပ္ပံ န နိဋ္ဌာယိဿတီ’’တိ တံ ဂဟေတွာ ဂီဝံ ဝဋ္ဋေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ‘‘အကာလရာဝီ ကုက္ကုဋော အမှေဟိ ဃာတိတော’’တိ အာစရိယဿ ကထေသုံ။ အာစရိယော ‘‘ဩဝါဒံ အဂ္ဂဟေတွာ သံဝဍ္ဎိတဘာဝေန မရဏံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အမာတာပိတရ-သံဝဒ္ဓေါ, အနာစေရကုလေ ဝသံ၊
နာယံ ကာလံ အကာလံ ဝါ, အဘိဇာနာတိ ကုက္ကုဋော’’တိ။
တတ္ထ အမာတာပိတရသံဝဒ္ဓေါတိ မာတာပိတရော နိဿာယ တေသံ ဩဝါဒံ အဂ္ဂဟေတွာ သံဝဍ္ဎော။ အနာစေရကုလေ ဝသန္တိ အာစရိယကုလေပိ အဝသမာနော, အာစာရသိက္ခာပကံ ကဉ္စိ နိဿာယ အဝသိတတ္တာတိ အတ္ထော။ နာယံ ကာလံ အကာလံ ဝါတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဝဿိတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ န ဝဿိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ဝဿိတဗ္ဗယုတ္တကံ ကာလံ ဝါ အကာလံ ဝါ ဧသ ကုက္ကုဋော န ဇာနာတိ, အဇာနနဘာဝေနေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တောတိ။ ဣဒံ ကာရဏံ ဒဿေတွာ ဗောဓိသတ္တော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အကာလရာဝီ ကုက္ကုဋော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, အန္တေဝါသိကာ ဗုဒ္ဓပရိသာ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အကာလရာဝိဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၂၀] ၁၀။ ဗန္ဓနမောက္ခဇာတကဝဏ္ဏနာ
အဗဒ္ဓါ တတ္ထ ဗဇ္ဈန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော စိဉ္စမာဏဝိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿာ ဝတ္ထု ဒွါဒသကနိပါတေ မဟာပဒုမဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၂။၁၀၆ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, စိဉ္စမာဏဝိကာ ဣဒါနေဝ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခတိ, ပုဗ္ဗေပိ အဗ္ဘာစိက္ခိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပုရောဟိတဿ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပိတု အစ္စယေန တဿေဝ ပုရောဟိတော အဟောသိ။ တေန အဂ္ဂမဟေသိယာ ဝရော ဒိန္နော ဟောတိ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ယံ ဣစ္ဆသိ, တံ ဝဒေယျာသီ’’တိ။ သာ ဧဝမာဟ ‘‘န မယှံ အညော ဝရော နာမ ဒုလ္လဘော, ဣတော ပန တေ ပဋ္ဌာယ အညာ ဣတ္ထီ ကိလေသဝသေန န ဩလောကေတဗ္ဗာ’’တိ။ သော ပဋိက္ခိပိတွာ ပုနပ္ပုနံ နိပ္ပီဠိယမာနော တဿာ ဝစနံ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တော သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ သောဠသသု နာဋကိတ္ထိသဟဿေသု ကိလေသဝသေန ဧကိတ္ထိမ္ပိ န ဩလောကေသိ။
အထဿ ပစ္စန္တော ကုပ္ပိ, ပစ္စန္တေ ဌိတာ ယောဓာ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွေ တယော သင်္ဂါမေ ကတွာ ‘‘ဣတော ဥတ္တရိ မယံ န သက္ကောမာ’’တိ ရညော ပဏ္ဏံ ပေသေသုံ။ ရာဇာ တတ္ထ ဂန္တုကာမော ဗလကာယံ သံဟရိတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, အဟံ ပစ္စန္တံ ဂစ္ဆာမိ, တတ္ထ နာနပ္ပကာရာနိ ယုဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ, ဇယပရာဇယောပိ အနိဗဒ္ဓေါ, တာဒိသေသု ဌာနေသု မာတုဂါမော ဒုပ္ပရိဟာရော, တွံ ဣဓေဝ နိဝတ္တာဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘န သက္ကာ, ဒေဝ, မယာ နိဝတ္တိတု’’န္တိ ပုနပ္ပုနံ ရညာ ပဋိက္ခိတ္တာ အာဟ ‘‘တေန ဟိ ဧကေကံ ယောဇနံ ဂန္တွာ မယှံ သုခဒုက္ခဇာနနတ္ထံ ဧကေကံ မနုဿံ ပေသေယျာထာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဗောဓိသတ္တံ နဂရေ ဌပေတွာ မဟန္တေန ဗလကာယေန နိက္ခမိတွာ ဂစ္ဆန္တော ယောဇနေ ယောဇနေ ဧကေကံ ပုရိသံ ‘‘အမှာကံ အာရောဂျံ အာရောစေတွာ ဒေဝိယာ သုခဒုက္ခံ ဇာနိတွာ အာဂစ္ဆာ’’တိ ပေသေသိ။ သာ အာဂတာဂတံ ပုရိသံ ‘‘ရာဇာ ကိမတ္ထံ တံ ပေသေတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘တုမှာကံ သုခဒုက္ခဇာနနတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ ဧဟီ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ အသဒ္ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။ ရာဇာ ဒွတ္တိံသယောဇနမဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော ဒွတ္တိံသ ဇနေ ပေသေသိ, သာ သဗ္ဗေဟိပိ တေဟိ သဒ္ဓိံ တထေဝ အကာသိ။
ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ ဇနပဒံ သမဿာသေတွာ ပုန အာဂစ္ဆန္တောပိ တထေဝ ဒွတ္တိံသ ဇနေ ပေသေသိ, သာ တေဟိပိ သဒ္ဓိံ တထေဝ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိယေဝ။ ရာဇာ အာဂန္တွာ ဇယက္ခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနေ ဌတွာ ‘‘နဂရံ ပဋိဇဂ္ဂါပေတူ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ပဏ္ဏံ ပေသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော သကလနဂရံ ပဋိဇဂ္ဂါပေတွာ ရာဇနိဝေသနံ ပဋိဇဂ္ဂါပေန္တော ဒေဝိယာ ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ သာ ဗောဓိသတ္တဿ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ကာယံ ဒိသွာ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ ‘‘ဧဟိ,
ဗြာဟ္မဏ, သယနံ အဘိရုဟာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာ ဧဝံ အဝစ, ရာဇာပိ ဂရု, အကုသလမ္ပိ ဘာယာမိ, န သက္ကာ မယာ ဧဝံ ကာတု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘စတုသဋ္ဌိယာ ပါဒမူလိကာနံ နေဝ ရာဇာ ဂရု, န အကုသလံ ဘာယန္တိ။ တဝေဝ ရာဇာ ဂရု, တွံယေဝ စ အကုသလံ ဘာယသီ’’တိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝိ, သစေ တေသမ္ပိ ဧဝံ ဘဝေယျ, န ဧဝရူပံ ကရေယျုံ’’။ ‘‘အဟံ ပန ဇာနမာနော ဧဝရူပံ သာဟသိယကမ္မံ န ကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဗဟုံ ဝိပ္ပလပသိ, သစေ မေ ဝစနံ န ကရောသိ, သီသံ တေ ဆိန္ဒာပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တိဋ္ဌတု တာဝ ဧကသ္မိံ အတ္တဘာဝေ သီသံ, အတ္တဘာဝသဟဿေပိ သီသေ ဆိဇ္ဇန္တေ န သက္ကာ မယာ ဧဝရူပံ ကာတု’’န္တိ။ သာ ‘‘ဟောတု, ဇာနိဿာမီ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ တဇ္ဇေတွာ အတ္တနော ဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သရီရေ နခဝဠဉ္ဇံ ဒဿေတွာ တေလေန ဂတ္တာနိ အဗ္ဘဉ္ဇိတွာ ကိလိဋ္ဌဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ဂိလာနာလယံ ကတွာ ဒါသိယော အာဏာပေသိ ‘ရညာ ကဟံ ဒေဝီ’တိ ဝုတ္တေ ‘ဂိလာနာ’တိ ကထေယျာထာ’’တိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ရညော ပဋိပထံ အဂမာသိ။ ရာဇာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပါသာဒံ အာရုယှ ဒေဝိံ အပဿန္တော ‘‘ကဟံ, ဒေဝီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဂိလာနာ, ဒေဝါ’’တိ။ သောပိ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ တဿာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တော ‘‘ကိံ တေ, ဘဒ္ဒေ, အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သာ တုဏှီ အဟောသိ။ တတိယဝါရေ ရာဇာနံ ဩလောကေတွာ ‘‘တွမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဇီဝသိ နာမ, မာဒိသာပိ ဣတ္ထိယော သဿာမိကာယေဝ နာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ ဧတံ, ဘဒ္ဒေ’’တိ? တုမှေဟိ နဂရံ ရက္ခနတ္ထာယ ဌပိတော ပုရောဟိတော ‘‘တုမှာကံ နိဝေသနံ ပဋိဇဂ္ဂါမီ’’တိ ဣဓာဂန္တွာ အတ္တနော ဝစနံ အကရောန္တိံ မံ ပဟရိတွာ အတ္တနော မနံ ပူရေတွာ ဂတောတိ။ ရာဇာ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တလောဏသက္ခရာ ဝိယ ကောဓေန တဋတဋာယန္တော သိရိဂဗ္ဘာ နိက္ခမိတွာ ဒေါဝါရိကပါဒမူလိကာဒယော ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘဏေ, ပုရောဟိတံ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ဝဇ္ဈဘာဝပ္ပတ္တံ ကတွာ နဂရာ နီဟရိတွာ အာဃာတနံ နေတွာ သီသမဿ ဆိန္ဒထာ’’တိ အာဟ။ တေ ဝေဂေန ဂန္တွာ တံ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ဝဇ္ဈဘေရိံ စရာပေသုံ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အဒ္ဓါ တာယ ဒုဋ္ဌဒေဝိယာ ရာဇာ ပုရေတရမေဝ ပရိဘိန္နော, အဇ္ဇ ဒါနာဟံ အတ္တနော ဗလေနေဝ အတ္တာနံ မောစေဿာမီ’’တိ။ သော တေ ပုရိသေ အာဟ ‘‘ဘော, တုမှေ မံ မာရေန္တာ ရညော ဒဿေတွာဝ မာရေထာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘အဟံ ရာဇကမ္မိကော, ဗဟု မေ ကမ္မံ ကတံ, ဗဟူနိ မဟာနိဓိဋ္ဌာနာနိ ဇာနာမိ, ရာဇကုဋုမ္ဗံ မယာ ဝိစာရိတံ။ သစေ မံ
ရညော န ဒဿေဿထ, ဗဟုဓနံ နဿိဿတိ, မယာ ရညော သာပတေယျေ အာစိက္ခိတေ ပစ္ဆာ ကာတဗ္ဗံ ကရောထာ’’တိ။ တေ တံ ရညော ဒဿယိံသု။ ရာဇာ တံ ဒိသွာဝ ‘‘ကသ္မာ ဘော, ဗြာဟ္မဏ, မယိ လဇ္ဇံ န အကာသိ, ကသ္မာ တေ ဧဝရူပံ ပါပကမ္မံ ကတ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘မဟာရာဇ, အဟံ သောတ္ထိယကုလေ ဇာတော, မယာ ကုန္ထကိပိလ္လိကမတ္တောပိ ပါဏာတိပါတော န ကတပုဗ္ဗော, တိဏသလာကမတ္တမ္ပိ အဒိန္နံ နာဒိန္နပုဗ္ဗံ, လောဘဝသေန ပရေသံ ဣတ္ထီ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာပိ န ဩလောကိတပုဗ္ဗာ, ဟဿဝသေနာပိ မုသာ န ဘာသိတပုဗ္ဗာ, ကုသဂ္ဂေနာပိ မဇ္ဇံ န ပီတပုဗ္ဗံ, အဟံ တုမှေသု နိရပရာဓော။ သာ ပန ဗာလာ လောဘဝသေန မံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ မယာ ပဋိက္ခိတ္တာ မံ တဇ္ဇေတွာ အတ္တနာ ကတံ ပါပံ ဥတ္တာနံ ကတွာ မမ အာစိက္ခိတွာ အန္တောဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌာ။ အဟံ နိရပရာဓော, ပဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ပန အာဂတာ စတုသဋ္ဌိ ဇနာ သာပရာဓာ, တေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာယ ဝေါ ဝစနံ ကတံ, န ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆ, ဒေဝါတိ။ ရာဇာ တေ စတုသဋ္ဌိ ဇနေ ဗန္ဓာပေတွာ ဒေဝိံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တယာ ဧတေဟိ သဒ္ဓိံ ပါပံ ကတံ, န ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကတံ, ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ တေ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓာပေတွာ ‘‘ဣမေသံ စတုသဋ္ဌိဇနာနံ သီသာနိ ဆိန္ဒထာ’’တိ အာဏာပေသိ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ – ‘‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဧတေသံ ဒေါသော, ဒေဝီ အတ္တနော ရုစိံ ကာရာပေသိ။ နိရပရာဓာ ဧတေ, တသ္မာ နေသံ ခမထ။ တဿာပိ ဒေါသော နတ္ထိ, ဣတ္ထိယော နာမ မေထုနဓမ္မေန အတိတ္တာ။ ဇာတိသဘာဝေါ ဟိ ဧသ။ ဧတာသံ ခမိတဗ္ဗယုတ္တမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧတိဿာပိ ခမထာ’’တိ နာနပ္ပကာရေန ရာဇာနံ သညာပေတွာ တေ စတုသဋ္ဌိပိ ဇနေ တဉ္စ ဗာလံ မောစာပေတွာ သဗ္ဗေသံ ယထာသကာနိ ဌာနာနိ ဒါပေသိ။ ဧဝံ တေ သဗ္ဗေ မောစေတွာ သကဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဗောဓိသတ္တော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မဟာရာဇ, အန္ဓဗာလာနံ နာမ အဝတ္ထုကေန ဝစနေန အဗန္ဓိတဗ္ဗယုတ္တကာပိ ပဏ္ဍိတာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗဒ္ဓါ, ပဏ္ဍိတာနံ ကာရဏယုတ္တေန ဝစနေန ပစ္ဆာဗာဟံ ဗဒ္ဓါပိ မုတ္တာ။ ဧဝံ ဗာလာ နာမ အဗန္ဓိတဗ္ဗယုတ္တကေပိ ဗန္ဓာပေန္တိ, ပဏ္ဍိတာ ဗဒ္ဓေပိ မောစေန္တီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အဗဒ္ဓါ တတ္ထ ဗဇ္ဈန္တိ, ယတ္ထ ဗာလာ ပဘာသရေ၊
ဗဒ္ဓါပိ တတ္ထ မုစ္စန္တိ, ယတ္ထ ဓီရာ ပဘာသရေ’’တိ။
တတ္ထ အဗဒ္ဓါတိ အဗန္ဓိတဗ္ဗယုတ္တာ။ ပဘာသရေတိ ပဘာသန္တိ ဝဒန္တိ ကထေန္တိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မယာ ဣမံ ဒုက္ခံ အဂါရေ ဝသနဘာဝေန လဒ္ဓံ, ဣဒါနိ မေ အဂါရေန ကိစ္စံ နတ္ထိ, ပဗ္ဗဇ္ဇံ မေ အနုဇာန, ဒေဝါ’’တိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေတွာ အဿုမုခံ ဉာတိဇနံ မဟန္တဉ္စ ဝိဘဝံ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တေ ဝသန္တော အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဋ္ဌဒေဝီ စိဉ္စမာဏဝိကာ အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗန္ဓနမောက္ခဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ဟံစိဝဂ္ဂေါ ဒွါဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဂဒြဘပဉှာ အမရာ, သိင်္ဂါလံ မိတစိန္တိ စ၊
အနုသာသိကဒုဗ္ဗစံ, တိတ္တိရံ ဝဋ္ဋကံ ပုန၊
အကာလရာဝိ ဗန္ဓနန္တိ။
၁၃။ ကုသနာဠိဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၂၁] ၁။ ကုသနာဠိဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကရေ သရိက္ခောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အနာထပိဏ္ဍိကဿ မိတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အနာထပိဏ္ဍိကဿ ဟိ မိတ္တသုဟဇ္ဇဉာတိဗန္ဓဝါ ဧကတော ဟုတွာ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ အယံ တယာ ဇာတိဂေါတ္တဓနဓညာဒီဟိ နေဝ သဒိသော, န ဥတ္တရိတရော, ကသ္မာ ဧတေန သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကရောသိ, မာ ကရောဟီ’’တိ ပုနပ္ပုနံ နိဝါရေသုံ။ အနာထပိဏ္ဍိကော ပန ‘‘မိတ္တသန္ထဝေါ နာမ ဟီနေဟိပိ သမေဟိပိ အတိရေကေဟိပိ ကတ္တဗ္ဗောယေဝါ’’တိ
တေသံ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ ဘောဂဂါမံ ဂစ္ဆန္တော တံ ကုဋုမ္ဗရက္ခကံ ကတွာ အဂမာသီတိ သဗ္ဗံ ကာဠကဏ္ဏိဝတ္ထုသ္မိံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန အနာထပိဏ္ဍိကေန အတ္တနော ဃရေ ပဝတ္တိယာ အာရောစိတာယ သတ္ထာ ‘‘ဂဟပတိ, မိတ္တော နာမ ခုဒ္ဒကော နတ္ထိ, မိတ္တဓမ္မံ ရက္ခိတုံ သမတ္ထဘာဝေါဝေတ္ထ ပမာဏံ, မိတ္တော နာမ အတ္တနာ သမောပိ ဟီနောပိ သေဋ္ဌောပိ ဂဟေတဗ္ဗော။ သဗ္ဗေပိ ဟေတေ အတ္တနော ပတ္တဘာရံ နိတ္ထရန္တိယေဝ, ဣဒါနိ တာဝ တွံ အတ္တနော နီစမိတ္တံ နိဿာယ ကုဋုမ္ဗဿ သာမိကော ဇာတော, ပေါရာဏာ ပန နီစမိတ္တံ နိဿာယ ဝိမာနသာမိကာ ဇာတာ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ရညော ဥယျာနေ ကုသနာဠိဂစ္ဆေ ဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္မိံယေဝ စ ဥယျာနေ မင်္ဂလသိလံ နိဿာယ ဥဇုဂတက္ခန္ဓော ပရိမဏ္ဍလသာခါဝိဋပသမ္ပန္နော ရညော သန္တိကာ လဒ္ဓသမ္မာနော ရုစမင်္ဂလရုက္ခော အတ္ထိ, ‘‘မုခကော’’တိပိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ ဧကော မဟေသက္ခော ဒေဝရာဇာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဗောဓိသတ္တဿ တေန သဒ္ဓိံ မိတ္တသန္ထဝေါ အဟောသိ။ တဒါ ရာဇာ ဧကသ္မိံ ဧကတ္ထမ္ဘကေ ပါသာဒေ ဝသတိ, တဿ သော ထမ္ဘော စလိ။ အထဿ စလိတဘာဝံ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ဝဍ္ဎကီ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတာ, မမ ဧကတ္ထမ္ဘကဿ မင်္ဂလပါသာဒဿ ထမ္ဘော စလိတော, ဧကံ သာရတ္ထမ္ဘံ အာဟရိတွာ တံ နိစ္စလံ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ရညော ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တဒနုစ္ဆဝိကံ ရုက္ခံ ပရိယေသမာနာ အညတ္ထ အဒိသွာ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ တံ မုခကရုက္ခံ ဒိသွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ, တာတာ, ဒိဋ္ဌော ဝေါ တဒနုစ္ဆဝိကော ရုက္ခော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒိဋ္ဌော, ဒေဝ, အပိစ တံ ဆိန္ဒိတုံ န ဝိသဟာမာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? မယဉှိ အညတ္ထ ရုက္ခံ အပဿန္တာ ဥယျာနံ ပဝိသိမှ, တတြပိ ဌပေတွာ မင်္ဂလရုက္ခံ အညံ န ပဿာမ။ ဣတိ နံ မင်္ဂလရုက္ခတာယ ဆိန္ဒိတုံ န ဝိသဟာမာတိ။ ဂစ္ဆထ, တံ ဆိန္ဒိတွာ ပါသာဒံ ထိရံ ကရောထ, မယံ အညံ မင်္ဂလရုက္ခံ ကရိဿာမာတိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဗလိကမ္မံ ဂဟေတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ‘‘သွေ ဆိန္ဒိဿာမာ’’တိ ရုက္ခဿ ဗလိကမ္မံ ကတွာ နိက္ခမိံသု။
ရုက္ခဒေဝတာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘သွေ မယှံ ဝိမာနံ နာသေဿန္တိ, ဒါရကေ ဂဟေတွာ ကုဟိံ ဂမိဿာမီ’’တိ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနံ အပဿန္တီ ပုတ္တကေ
ဂီဝါယ ဂဟေတွာ ပရောဒိ။ တဿာ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာ ရုက္ခဒေဝတာ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ တံ ကာရဏံ သုတွာ သယမ္ပိ ဝဍ္ဎကီနံ ပဋိက္ကမနူပါယံ အပဿန္တိယော တံ ပရိဿဇိတွာ ရောဒိတုံ အာရဘိံသု။ တသ္မိံ သမယေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ရုက္ခဒေဝတံ ပဿိဿာမီ’’တိ တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ကာရဏံ သုတွာ ‘‘ဟောတု, မာ စိန္တယိတ္ထ, အဟံ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိတုံ န ဒဿာမိ, သွေ ဝဍ္ဎကီနံ အာဂတကာလေ မမ ကာရဏံ ပဿထာ’’တိ တာ ဒေဝတာ သမဿာသေတွာ ပုနဒိဝသေ ဝဍ္ဎကီနံ အာဂတဝေလာယ ကကဏ္ဋကဝေသံ ဂဟေတွာ ဝဍ္ဎကီနံ ပုရတော ဂန္တွာ မင်္ဂလရုက္ခဿ မူလန္တရံ ပဝိသိတွာ တံ ရုက္ခံ သုသိရံ ဝိယ ကတွာ ရုက္ခမဇ္ဈေန အဘိရုဟိတွာ ခန္ဓမတ္ထကေန နိက္ခမိတွာ သီသံ ကမ္ပယမာနော နိပဇ္ဇိ။ မဟာဝဍ္ဎကီ တံ ကကဏ္ဋကံ ဒိသွာ ရုက္ခံ ဟတ္ထေန ပဟရိတွာ ‘‘သုသိရရုက္ခော ဧသော နိဿာရော, ဟိယျော အနုပဓာရေတွာဝ ဗလိကမ္မံ ကရိမှာ’’တိ ဧကဃနံ မဟာရုက္ခံ ဂရဟိတွာ ပက္ကာမိ။ ရုက္ခဒေဝတာ ဗောဓိသတ္တံ နိဿာယ ဝိမာနဿ သာမိနီ ဇာတာ။
တဿာ ပဋိသန္ထာရတ္ထာယ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာ ဗဟူ ဒေဝတာ သန္နိပတိံသု။ ရုက္ခဒေဝတာ ‘‘ဝိမာနံ မေ လဒ္ဓ’’န္တိ တုဋ္ဌစိတ္တာ တာသံ ဒေဝတာနံ မဇ္ဈေ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏံ ကထယမာနာ ‘‘ဘော, ဒေဝတာ, မယံ မဟေသက္ခာ ဟုတွာပိ ဒန္ဓပညတာယ ဣမံ ဥပါယံ န ဇာနိမှ, ကုသနာဠိဒေဝတာ ပန အတ္တနော ဉာဏသမ္ပတ္တိယာ အမှေ ဝိမာနသာမိကေ အကာသိ, မိတ္တော နာမ သဒိသောပိ အဓိကောပိ ဟီနောပိ ကတ္တဗ္ဗောဝ။ သဗ္ဗေပိ ဟိ အတ္တနော ထာမေန သဟာယကာနံ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ နိတ္ထရိတွာ သုခေ ပတိဋ္ဌာပေန္တိယေဝါ’’တိ မိတ္တဓမ္မံ ဝဏ္ဏေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကရေ သရိက္ခော အထ ဝါပိ သေဋ္ဌော, နိဟီနကော ဝါပိ ကရေယျ ဧကော၊
ကရေယျုမေတေ ဗျသနေ ဥတ္တမတ္ထံ, ယထာ အဟံ ကုသနာဠိ ရုစာယ’’န္တိ။
တတ္ထ ကရေ သရိက္ခောတိ ဇာတိအာဒီဟိ သဒိသောပိ မိတ္တဓမ္မံ ကရေယျ။ အထ ဝါပိ သေဋ္ဌောတိ ဇာတိအာဒီဟိ အဓိကောပိ ကရေယျ။ နိဟီနကော ဝါပိ ကရေယျ ဧကောတိ ဧကော ဇာတိအာဒီဟိ ဟီနောပိ မိတ္တဓမ္မံ ကရေယျ။ တသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဧတေ မိတ္တာ ကာတဗ္ဗာယေဝါတိ ဒီပေတိ။ ကိံကာရဏာ?
ကရေယျုမေတေ ဗျသနေ ဥတ္တမတ္ထန္တိ သဗ္ဗေပေတေ သဟာယဿ ဗျသနေ ဥပ္ပန္နေ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တဘာရံ ဝဟမာနာ ဥတ္တမတ္ထံ ကရေယျုံ, ကာယိကစေတသိကဒုက္ခတော တံ သဟာယကံ မောစေယျုမေဝါတိ အတ္ထော။ တသ္မာ ဟီနောပိ မိတ္တော ကာတဗ္ဗောယေဝ, ပဂေဝ ဣတရေ။ တတြိဒံ ဩပမ္မံ – ယထာ အဟံ ကုသနာဠိ ရုစာယန္တိ, ယထာ အဟံ ရုစာယံ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာ အယဉ္စ ကုသနာဠိဒေဝတာ, အပ္ပေသက္ခာပိ မိတ္တသန္ထဝံ ကရိမှ, တတြပါဟံ မဟေသက္ခာပိ သမာနာ အတ္တနော ဥပ္ပန္နဒုက္ခံ ဗာလတာယ အနုပါယကုသလတာယ ဟရိတုံ နာသက္ခိံ, ဣမံ ပန အပ္ပေသက္ခမ္ပိ သမာနံ ပဏ္ဍိတဒေဝတံ နိဿာယ ဒုက္ခတော မုတ္တောမှိ။ တသ္မာ အညေဟိပိ ဒုက္ခာ မုစ္စိတုကာမေဟိ သမဝိသိဋ္ဌဘာဝံ အနောလောကေတွာ ဟီနောပိ ပဏ္ဍိတော မိတ္တော ကာတဗ္ဗောတိ။
ရုစာဒေဝတာ ဣမာယ ဂါထာယ ဒေဝသံဃဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ သဒ္ဓိံ ကုသနာဠိဒေဝတာယ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရုစာဒေဝတာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ကုသနာဠိဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကုသနာဠိဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၂၂] ၂။ ဒုမ္မေဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဓမ္မသဘာယဉှိ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တော, တထာဂတဿ ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကမုခံ အသီတာနုဗျဉ္ဇနဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ ဗျာမပ္ပဘာပရိက္ခိတ္တံ အာဝေဠာဝေဠာဘူတာ ယမကယမကဘူတာ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တံ ပရမသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝဉ္စ ဩလောကေတွာ စိတ္တံ ပသာဒေတုံ န သက္ကောတိ, ဥသူယမေဝ ကရောတိ။ ‘ဗုဒ္ဓါ နာမ ဧဝရူပေန သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန သမန္နာဂတာ’တိ ဝုစ္စမာနေ ဝဏ္ဏံ သဟိတုံ န သက္ကောတိ, ဥသူယမေဝ ကရောတီ’’တိ ဒေဝဒတ္တဿ အဂုဏကထံ ကထယိံသု။ သတ္ထာ
အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော မမ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ ဥသူယံ ကရောတိ, ပုဗ္ဗေပိ အကာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟနဂရေ ဧကသ္မိံ မဂဓရာဇေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟတ္ထိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သဗ္ဗသေတော အဟောသိ ဟေဋ္ဌာ ဝဏ္ဏိတသဒိသာယ ရူပသမ္ပတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ အထ နံ ‘‘လက္ခဏသမ္ပန္နော အယ’’န္တိ သော ရာဇာ မင်္ဂလဟတ္ထိံ အကာသိ။ အထေကသ္မိံ ဆဏဒိဝသေ သကလနဂရံ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အလင်္ကာရာပေတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ မင်္ဂလဟတ္ထိံ အဘိရုဟိတွာ မဟန္တေန ရာဇာနုဘာဝေန နဂရံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။ မဟာဇနော တတ္ထ တတ္ထ ဌတွာ မင်္ဂလဟတ္ထိနော ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ သရီရံ ဒိသွာ ‘‘အဟော ရူပံ, အဟော ဂတိ, အဟော လီဠာ, အဟော လက္ခဏသမ္ပတ္တိ, ဧဝရူပေါ နာမ သဗ္ဗသေတဝရဝါရဏော စက္ကဝတ္တိရညော အနုစ္ဆဝိကော’’တိ မင်္ဂလဟတ္ထိမေဝ ဝဏ္ဏေသိ။
ရာဇာ မင်္ဂလဟတ္ထိဿ ဝဏ္ဏံ သုတွာ သဟိတုံ အသက္ကောန္တော ဥသူယံ ဥပ္ပါဒေတွာ ‘‘အဇ္ဇေဝ တံ ပဗ္ဗတပါဒေ ပါတေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿာမီ’’တိ ဟတ္ထာစရိယံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ တယာ အယံ နာဂေါ သိက္ခာပိတော’’တိ အာဟ။ ‘‘သုသိက္ခာပိတော, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘န သုသိက္ခိတော, ဒုသိက္ခိတော’’တိ။ ‘‘သုသိက္ခိတော, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ယဒိ သုသိက္ခိတော, သက္ခိဿသိ နံ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရောပေတု’’န္တိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧဟီ’’တိ သယံ ဩတရိတွာ ဟတ္ထာစရိယံ အာရောပေတွာ ပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ ဟတ္ထာစရိယေန ဟတ္ထိပိဋ္ဌိယံ နိသီဒိတွာဝ ဟတ္ထိမှိ ဝေပုလ္လပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရောပိတေ သယမ္ပိ အမစ္စဂဏပရိဝုတော ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အဘိရုဟိတွာ ဟတ္ထိံ ပပါတာဘိမုခံ ကာရေတွာ ‘‘တွံ ‘မယာ ဧသ သုသိက္ခာပိတော’တိ ဝဒေသိ, တီဟိယေဝ တာဝ နံ ပါဒေဟိ ဌပေဟီ’’တိ အာဟ။ ဟတ္ထာစရိယော ပိဋ္ဌိယံ နိသီဒိတွာဝ ‘‘ဘော တီဟိ ပါဒေဟိ တိဋ္ဌာ’’တိ ဟတ္ထိဿ ပဏှိကာယ သညံ အဒါသိ, မဟာသတ္တော တထာ အကာသိ။ ပုန ရာဇာ ‘‘ဒွီဟိ ပုရိမပါဒေဟိယေဝ ဌပေဟီ’’တိ အာဟ, မဟာသတ္တော ဒွေ ပစ္ဆိမပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ ပုရိမပါဒေဟိ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ပစ္ဆိမပါဒေဟိယေဝါ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဒွေ ပုရိမပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ ပစ္ဆိမပါဒေဟိ အဋ္ဌာသိ, ‘‘ဧကေနာ’’တိ ဝုတ္တေပိ တယော ပါဒေ ဥက္ခိပိတွာ
ဧကေနေဝ အဋ္ဌာသိ။ အထဿ အပတနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သစေ ပဟောသိ, အာကာသေ နံ ဌပေဟီ’’တိ အာဟ။
အာစရိယော စိန္တေသိ – ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဣမိနာ သဒိသော သုသိက္ခိတော ဟတ္ထီ နာမ နတ္ထိ, နိဿံသယံ ပနေတံ ဧသ ပပါတေ ပါတေတွာ မာရေတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော တဿ ကဏ္ဏမူလေ မန္တေသိ ‘‘တာတ, အယံ ရာဇာ တံ ပပါတေ ပါတေတွာ မာရေတုကာမော, န တွံ ဧတဿ အနုစ္ဆဝိကော။ သစေ တေ အာကာသေန ဂန္တုံ ဗလံ အတ္ထိ, မံ ယထာနိသိန္နံယေဝ အာဒါယ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဗာရာဏသိံ ဂစ္ဆာ’’တိ။ ပုညိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော မဟာသတ္တော တင်္ခဏညေဝ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ဟတ္ထာစရိယော ‘‘မဟာရာဇ, အယံ ဟတ္ထီ ပုညိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော, န တာဒိသဿ မန္ဒပုညဿ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော အနုစ္ဆဝိကော, ပဏ္ဍိတဿ ပုညသမ္ပန္နဿ ရညော အနုစ္ဆဝိကော, တာဒိသာ နာမ မန္ဒပုညာ ဧဝရူပံ ဝါဟနံ လဘိတွာ တဿ ဂုဏံ အဇာနန္တာ တဉ္စေဝ ဝါဟနံ အဝသေသဉ္စ ယသသမ္ပတ္တိံ နာသေန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ နိသိန္နောဝ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓော, အနတ္ထံ စရတိ အတ္တနော၊
အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ, ဟိံသာယ ပဋိပဇ္ဇတီ’’တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – မဟာရာဇ, တာဒိသော ဒုမ္မေဓော နိပ္ပညော ပုဂ္ဂလော ပရိဝါရသမ္ပတ္တိံ လဘိတွာ အတ္တနော အနတ္ထံ စရတိ။ ကိံကာရဏာ? သော ဟိ ယသမဒမတ္တော ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ အဇာနန္တော အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ ဟိံသာယ ပဋိပဇ္ဇတိ။ ဟိံသာ ဝုစ္စတိ ကိလမနံ ဒုက္ခုပ္ပါဒနံ, တဒတ္ထာယ ဧဝ ပဋိပဇ္ဇတီတိ။
ဧဝံ ဣမာယ ဂါထာယ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘တိဋ္ဌ ဒါနိ တွ’’န္တိ ဝတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဗာရာဏသိနဂရံ ဂန္တွာ ရာဇင်္ဂဏေ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိတွာ ‘‘အမှာကံ ရညော အာကာသေန သေတဝရဝါရဏော အာဂန္တွာ ရာဇင်္ဂဏေ ဌိတော’’တိ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ဝေဂေန ရညောပိ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ နိက္ခမိတွာ ‘‘သစေ မယှံ ဥပဘောဂတ္ထာယ အာဂတောသိ, ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာဟီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာသိ, အာစရိယော ဩတရိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကုတော အာဂတောသိ, တာတာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ရာဇဂဟတော’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘မနာပံ တေ, တာတ, ကတံ ဣဓာဂစ္ဆန္တေနာ’’တိ
တုဋ္ဌဟဋ္ဌော နဂရံ သဇ္ဇာပေတွာ ဝါရဏံ မင်္ဂလဟတ္ထိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ သကလရဇ္ဇံ တယော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဧကံ ဗောဓိသတ္တဿ အဒါသိ, ဧကံ အာစရိယဿ, ဧကံ အတ္တနာ အဂ္ဂဟေသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယေဝ ပန ရညော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတမေဝ ဇာတံ။ သော ဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာ ဟုတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဂဓရာဇာ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဗာရာဏသိရာဇာ သာရိပုတ္တော, ဟတ္ထာစရိယော အာနန္ဒော, ဟတ္ထီ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဒုမ္မေဓဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၂၃] ၃။ နင်္ဂလီသဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသဗ္ဗတ္ထဂါမိံ ဝါစန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော လာဠုဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ဓမ္မံ ကထေန္တော ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဣဒံ ကထေတဗ္ဗံ, ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဣဒံ န ကထေတဗ္ဗ’’န္တိ ယုတ္တာယုတ္တံ န ဇာနာတိ, မင်္ဂလေ အဝမင်္ဂလံ ဝဒန္တော ‘‘တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တိ, သန္ဓိသိင်္ဃာဋကေသု စာ’’တိ ဣဒံ အဝမင်္ဂလံ မင်္ဂလံ ကတွာ အနုမောဒနံ ကထေတိ။ အဝမင်္ဂလေသု အနုမောဒနံ ကရောန္တော ‘‘ဗဟူ ဒေဝါ မနုဿာ စ, မင်္ဂလာနိ အစိန္တယု’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဧဝရူပါနံ မင်္ဂလာနံ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ ကာတုံ သမတ္ထာ ဟောထာ’’တိ ဝဒတိ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော, လာဠုဒါယီ ယုတ္တာယုတ္တံ န ဇာနာတိ, သဗ္ဗတ္ထ အဘာသိတဗ္ဗဝါစံ ဘာသတီ’’တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, လာဠုဒါယီ ဣဒါနေဝ ဒန္ဓပရိသက္ကနော ယုတ္တာယုတ္တံ န ဇာနာတိ, ပုဗ္ဗေပိ ဧဝရူပေါ အဟောသိ, နိစ္စံ လာဠကောယေဝ ဧသော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ
ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ ဝါစေသိ။ တဒါ တေသု မာဏဝေသု ဧကော ဒန္ဓပရိသက္ကနော လာဠကော မာဏဝေါ ဓမ္မန္တေဝါသိကော ဟုတွာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာတိ, ဒန္ဓဘာဝေန ပန ဥဂ္ဂဏှိတုံ န သက္ကောတိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ပန ဥပကာရော ဟောတိ, ဒါသော ဝိယ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ သယနေ နိပန္နော တံ မာဏဝံ ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌိပရိကမ္မာနိ ကတွာ ဂစ္ဆန္တံ အာဟ ‘‘တာတ, မဉ္စပါဒေ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ ယာဟီ’’တိ။ မာဏဝေါ ဧကံ ပါဒံ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ ဧကဿ ဥပတ္ထမ္ဘကံ အလဘန္တော အတ္တနော ဦရုမှိ ဌပေတွာ ရတ္တိံ ခေပေသိ။
ဗောဓိသတ္တော ပစ္စူသသမယေ ဥဋ္ဌာယ တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ, တာတ, နိသိန္နောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာစရိယ, ဧကဿ မဉ္စပါဒဿ ဥပတ္ထမ္ဘကံ အလဘန္တော ဦရုမှိ ဌပေတွာ နိသိန္နောမှီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော သံဝိဂ္ဂမာနသော ဟုတွာ ‘‘အယံ အတိ ဝိယ မယှံ ဥပကာရော, ဧတ္တကာနံ ပန မာဏဝကာနံ အန္တရေ အယမေဝ ဒန္ဓော သိပ္ပံ သိက္ခိတုံ န သက္ကောတိ, ကထံ နု ခေါ အဟံ ဣမံ ပဏ္ဍိတံ ကရေယျ’’န္တိ စိန္တေသိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော, အဟံ ဣမံ မာဏဝံ ဒါရုအတ္ထာယ ပဏ္ဏတ္ထာယ စ ဝနံ ဂန္တွာ အာဂတံ ‘အဇ္ဇ တေ ကိံ ဒိဋ္ဌံ, ကိံ ကတ’န္တိ ပုစ္ဆိဿာမိ။ အထ မေ ‘ဣဒံ နာမ အဇ္ဇ မယာ ဒိဋ္ဌံ, ဣဒံ ကတ’န္တိ အာစိက္ခိဿတိ။ အထ နံ ‘တယာ ဒိဋ္ဌဉ္စ ကတဉ္စ ကီဒိသ’န္တိ ပုစ္ဆိဿာမိ, သော ‘ဧဝရူပံ နာမာ’တိ ဥပမာယ စ ကာရဏေန စ ကထေဿတိ။ ဣတိ နံ နဝံ နဝံ ဥပမဉ္စ ကာရဏဉ္စ ကထာပေတွာ ဣမိနာ ဥပါယေန ပဏ္ဍိတံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ မာဏဝ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဒါရုအတ္ထာယ ဝါ ပဏ္ဏတ္ထာယ ဝါ ဂတဋ္ဌာနေ ယံ တေ တတ္ထ ဒိဋ္ဌံ ဝါ သုတံ ဝါ ဘုတ္တံ ဝါ ပီတံ ဝါ ခါဒိတံ ဝါ ဟောတိ, တံ အာဂန္တွာ မယှံ အာရောစေယျာသီ’’တိ အာဟ။
သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ဧကဒိဝသံ မာဏဝေဟိ သဒ္ဓိံ ဒါရုအတ္ထာယ အရညံ ဂတော တတ္ထ သပ္ပံ ဒိသွာ အာဂန္တွာ ‘‘အာစရိယ, သပ္ပေါ မေ ဒိဋ္ဌော’’တိ အာရောစေသိ။ ‘‘သပ္ပေါ နာမ, တာတ, ကီဒိသော ဟောတီ’’တိ? ‘‘သေယျထာပိ နင်္ဂလီသာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, တာတ, မနာပါ တေ ဥပမာ အာဟဋာ, သပ္ပါ နာမ နင်္ဂလီသသဒိသာဝ ဟောန္တီ’’တိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာဏဝကေန မနာပါ ဥပမာ အာဟဋာ, သက္ခိဿာမိ နံ ပဏ္ဍိတံ ကာတု’’န္တိ စိန္တေသိ။ မာဏဝေါ ပုန ဧကဒိဝသံ အရညေ ဟတ္ထိံ ဒိသွာ ‘‘ဟတ္ထီ မေ အာစရိယ ဒိဋ္ဌော’’တိ အာဟ။ ‘‘ဟတ္ထီ နာမ, တာတ, ကီဒိသော’’တိ? ‘‘သေယျထာပိ, နင်္ဂလီသာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော
‘‘ဟတ္ထိဿ သောဏ္ဍာ နင်္ဂလီသသဒိသာ ဟောန္တိ, ဒန္တာဒယော ဧဝရူပါ စ ဧဝရူပါ စ။ အယံ ပန ဗာလတာယ ဝိဘဇိတွာ ကထေတုံ အသက္ကောန္တော သောဏ္ဍံ သန္ဓာယ ကထေသိ မညေ’’တိ တုဏှီ အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ နိမန္တနေ ဥစ္ဆုံ လဘိတွာ ‘‘အာစရိယ, အဇ္ဇ မယံ ဥစ္ဆု ခါဒိမှာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဥစ္ဆု နာမ ကီဒိသော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သေယျထာပိ နင်္ဂလီသာ’’တိ အာဟ။ အာစရိယော ‘‘ထောကံ ပတိရူပံ ကာရဏံ ကထေသီ’’တိ တုဏှီ ဇာတော။
ပုနေကဒိဝသံ နိမန္တနေ ဧကစ္စေ မာဏဝါ ဂုဠံ ဒဓိနာ ဘုဉ္ဇိံသု, ဧကစ္စေ ခီရေန။ သော အာဂန္တွာ ‘‘အာစရိယ, အဇ္ဇ မယံ ဒဓိနာ ခီရေန စ ဘုဉ္ဇိမှာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဒဓိခီရံ နာမ ကီဒိသံ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သေယျထာပိ နင်္ဂလီသာ’’တိ အာဟ။ အာစရိယော ‘‘အယံ မာဏဝေါ ‘သပ္ပေါ နင်္ဂလီသသဒိသော’တိ ကထေန္တော တာဝ သုကထိတံ ကထေသိ, ‘ဟတ္ထီ နင်္ဂလီသသဒိသော’တိ ကထေန္တေနာပိ သောဏ္ဍံ သန္ဓာယ လေသေန ကထိတံ။ ‘ဥစ္ဆု နင်္ဂလီသသဒိသ’န္တိ ကထနေပိ လေသော အတ္ထိ, ‘ဒဓိခီရာနိ ပန နိစ္စံ ပဏ္ဍရာနိ ပက္ခိတ္တဘာဇနသဏ္ဌာနာနီ’တိ ဣဓ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဥပမံ န ကထေသိ, န သက္ကာ ဣမံ လာဠကံ သိက္ခာပေတု’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသဗ္ဗတ္ထဂါမိံ ဝါစံ, ဗာလော သဗ္ဗတ္ထ ဘာသတိ၊
နာယံ ဒဓိံ ဝေဒိ န နင်္ဂလီသံ, ဒဓိပ္ပယံ မညတိ နင်္ဂလီသ’’န္တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယာ ဝါစာ ဩပမ္မဝသေန သဗ္ဗတ္ထ န ဂစ္ဆတိ, တံ အသဗ္ဗတ္ထဂါမိံ ဝါစံ ဗာလော ဒန္ဓပုဂ္ဂလော သဗ္ဗတ္ထ ဘာသတိ, ‘‘ဒဓိ နာမ ကီဒိသ’’န္တိ ပုဋ္ဌောပိ ‘‘သေယျထာပိ, နင်္ဂလီသာ’’တိ ဝဒတေဝ။ ဧဝံ ဝဒန္တော နာယံ ဒဓိံ ဝေဒိ န နင်္ဂလီသံ။ ကိံကာရဏာ? ဒဓိပ္ပယံ မညတိ နင်္ဂလီသံ, ယသ္မာ အယံ ဒဓိမ္ပိ နင်္ဂလီသမေဝ မညတိ။ အထ ဝါ ဒဓီတိ ဒဓိမေဝ, ပယန္တိ ခီရံ, ဒဓိ စ ပယဉ္စ ဒဓိပ္ပယံ။ ယသ္မာ ဒဓိခီရာနိပိ အယံ နင်္ဂလီသမေဝ မညတိ, ဧဒိသော စာယံ ဗာလော, ကိံ ဣမိနာတိ အန္တေဝါသိကာနံ ဓမ္မကထံ ကထေတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ တံ ဥယျောဇေသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ လာဠကမာဏဝေါ လာဠုဒါယီ အဟောသိ, ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
နင်္ဂလီသဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၂၄] ၄။ အမ္ဗဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဝါယမေထေဝ ပုရိသောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဝတ္တသမ္ပန္နံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဝတ္တသမ္ပန္နော အဟောသိ, အာစရိယုပဇ္ဈာယဝတ္တာနိ ပါနီယပရိဘောဇနီယဥပေါသထာဂါရဇန္တာဃရာဒိဝတ္တာနိ စ သာဓုကံ ကရောတိ, စုဒ္ဒသသု မဟာဝတ္တေသု အသီတိခန္ဓကဝတ္တေသု စ ပရိပူရကာရီယေဝ ဟောတိ, ဝိဟာရံ သမ္မဇ္ဇတိ, ပရိဝေဏံ ဝိတက္ကမာဠကံ ဝိဟာရမဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ, မနုဿာနံ ပါနီယံ ဒေတိ။ မနုဿာ တဿ ဝတ္တသမ္ပတ္တိယံ ပသီဒိတွာ ပဉ္စသတမတ္တာနိ ဓုဝဘတ္တာနိ အဒံသု, မဟာလာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တံ နိဿာယ ဗဟူနံ ဖာသုဝိဟာရော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အသုကော နာမ ဘိက္ခု အတ္တနော ဝတ္တသမ္ပတ္တိယာ မဟန္တံ လာဘသက္ကာရံ နိဗ္ဗတ္တေသိ, ဧတံ ဧကံ နိဿာယ ဗဟူနံ ဖာသုဝိဟာရော ဇာတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပါယံ ဘိက္ခု ဝတ္တသမ္ပန္နော, ပုဗ္ဗေပေတံ ဧကံ နိဿာယ ပဉ္စ ဣသိသတာနိ ဖလာဖလတ္ထာယ အရညံ အဂန္တွာ ဧတေနေဝ အာနီတဖလာဖလေဟိ ယာပေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပဉ္စသတဣသိပရိဝါရော ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိဟာသိ။ တဒါ ဟိမဝန္တေ စဏ္ဍော နိဒါဃော အဟောသိ, တတ္ထ တတ္ထ ပါနီယာနိ ဆိဇ္ဇိံသု, တိရစ္ဆာနာ ပါနီယံ အလဘမာနာ ကိလမန္တိ။ အထ တေသု တာပသေသု ဧကော တာပသော တေသံ ပိပါသဒုက္ခံ ဒိသွာ ဧကံ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိတွာ ဒေါဏိံ ကတွာ ပါနီယံ ဥဿိဉ္စိတွာ ဒေါဏိံ ပူရေတွာ တေသံ ပါနီယံ အဒါသိ။ ဗဟူသု သန္နိပတိတွာ ပါနီယံ ပိဝန္တေသု တာပသဿ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂမနောကာသော နာဟောသိ။ သော နိရာဟာရောပိ ပါနီယံ ဒေတိယေဝ။ မိဂဂဏာ စိန္တေသုံ ‘‘အယံ အမှာကံ ပါနီယံ ဒေန္တော ဖလာဖလတ္ထာယ ဂန္တုံ ဩကာသံ န လဘတိ, နိရာဟာရတာယ အတိဝိယ ကိလမတိ, ဟန္ဒမယံ ကတိကံ ကရောမာ’’တိ။ တေ ကတိကံ အကံသု ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ ပါနီယံ ပိဝနတ္ထာယ အာဂစ္ဆန္တေန အတ္တနော ဗလာနုရူပေန ဖလာဖလံ ဂဟေတွာဝ အာဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ ဧကေကော
တိရစ္ဆာနော အတ္တနော အတ္တနော ဗလာနုရူပေန မဓုရမဓုရာနိ အမ္ဗဇမ္ဗုပနသာဒီနိဂဟေတွာဝ အာဂစ္ဆတိ။ ဧကဿ အတ္ထာယ အာဘတံ ဖလာဖလံ အဍ္ဎတေယျသကဋဘာရပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ ပဉ္စသတတာပသာ တဒေဝ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အတိရေကံ ဆဍ္ဍိယိတ္ထ။
ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ‘‘ဧကံ နာမ ဝတ္တသမ္ပန္နံ နိဿာယ ဧတ္တကာနံ တာပသာနံ ဖလာဖလတ္ထာယ အဂန္တွာ ယာပနံ ဥပ္ပန္နံ, ဝီရိယံ နာမ ကာတဗ္ဗမေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဝါယမေထေဝ ပုရိသော, န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ ပဏ္ဍိတော၊
ဝါယာမဿ ဖလံ ပဿ, ဘုတ္တာ အမ္ဗာ အနီတိဟ’’န္တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ပဏ္ဍိတော အတ္တနော ဝတ္တပူရဏာဒိကေ ကမ္မသ္မိံ ဝါယမေထေဝ, န ဥက္ကဏ္ဌေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဝါယာမဿ နိပ္ဖလတာယ အဘာဝတော။ ဣတိ မဟာသတ္တော ‘‘ဝါယာမော နာမေသ သဖလောဝ ဟောတီ’’တိ ဣသိဂဏံ အာလပန္တော ‘‘ဝါယာမဿ ဖလံ ပဿာ’’တိ အာဟ။ ကီဒိသံ? ဘုတ္တာ အမ္ဗာ အနီတိဟံ။ တတ္ထ အမ္ဗာတိ ဒေသနာမတ္တံ, တေဟိ ပန နာနပ္ပကာရာနိ ဖလာဖလာနိ အာဘတာနိ။ တေသု သမ္ပန္နတရာနံ ဥဿန္နတရာနံ ဝါ ဝသေန ‘‘အမ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဣသိသတေဟိ သယံ အရညံ အဂန္တွာ ဧကဿ အတ္ထာယ အာနီတာ အမ္ဗာ ဘုတ္တာ, ဣဒံ ဝါယာမဿ ဖလံ။ တဉ္စ ခေါ ပန အနီတိဟံ, ‘‘ဣတိ အာဟ ဣတိ အာဟာ’’တိ ဧဝံ ဣတိဟီတိဟေန ဂဟေတဗ္ဗံ န ဟောတိ, ပစ္စက္ခမေဝ တံ ဖလံ ပဿာတိ။ ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣသိဂဏဿ ဩဝါဒံ အဒါသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဝတ္တသမ္ပန္နော တာပသော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ဂဏသတ္ထာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အမ္ဗဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၂၅] ၅။ ကဋာဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗဟုမ္ပိ သော ဝိကတ္ထေယျာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဝိကတ္ထကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတသဒိသမေဝ။
အတီတေ ပန ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ။ တဿ ဘရိယာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ, ဒါသီပိဿ တံ ဒိဝသညေဝ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တေ ဧကတောဝ ဝဍ္ဎိံသု။ သေဋ္ဌိပုတ္တေ လေခံ သိက္ခန္တေ ဒါသောပိဿ ဖလကံ ဝဟမာနော ဂန္တွာ တေနေဝ သဒ္ဓိံ လေခံ သိက္ခိ, ဂဏနံ သိက္ခိ, ဒွေ တယော ဝေါဟာရေ အကာသိ။ သော အနုက္ကမေန ဝစနကုသလော ဝေါဟာရကုသလော ယုဝါ အဘိရူပေါ အဟောသိ, နာမေန ကဋာဟေကော နာမ။ သော သေဋ္ဌိဃရေ ဘဏ္ဍာဂါရိကကမ္မံ ကရောန္တော စိန္တေသိ ‘‘န မံ ဣမေ သဗ္ဗကာလံ ဘဏ္ဍာဂါရိကကမ္မံ ကာရေဿန္တိ, ကိဉ္စိဒေဝ ဒေါသံ ဒိသွာ တာဠေတွာ ဗန္ဓိတွာ လက္ခဏေန အင်္ကေတွာ ဒါသပရိဘောဂေနပိ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ။ ပစ္စန္တေ ခေါ ပန သေဋ္ဌိဿ သဟာယကော သေဋ္ဌိ အတ္ထိ, ယံနူနာဟံ သေဋ္ဌိဿ ဝစနေန လေခံ အာဒါယ တတ္ထ ဂန္တွာ ‘အဟံ သေဋ္ဌိပုတ္တော’တိ ဝတွာ တံ သေဋ္ဌိံ ဝဉ္စေတွာ တဿ ဓီတရံ ဂဟေတွာ သုခံ ဝသေယျ’’န္တိ။ သော သယမေဝ ပဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ‘‘အဟံ အသုကံ နာမ မမ ပုတ္တံ တဝ သန္တိကံ ပဟိဏိံ, အာဝါဟဝိဝါဟသမ္ဗန္ဓော နာမ မယှဉ္စ တယာ, တုယှဉ္စ မယာ သဒ္ဓိံ ပတိရူပေါ, တသ္မာ တွံ ဣမဿ ဒါရကဿ အတ္တနော ဓီတရံ ဒတွာ ဧတံ တတ္ထေဝ ဝသာပေဟိ, အဟမ္ပိ ဩကာသံ လဘိတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ လိခိတွာ သေဋ္ဌိဿေဝ မုဒ္ဒိကာယ လဉ္ဇေတွာ ယထာရုစိတံ ပရိဗ္ဗယဉ္စေဝ ဂန္ဓဝတ္ထာဒီနိ စ ဂဟေတွာ ပစ္စန္တံ ဂန္တွာ သေဋ္ဌိံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။
အထ နံ သေဋ္ဌိ ‘‘ကုတော အာဂတောသိ, တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗာရာဏသိတော’’တိ။ ‘‘ကဿ ပုတ္တောသီ’’တိ? ‘‘ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိဿာ’’တိ။ ‘‘ကေနတ္ထေနာဂတောသီ’’တိ? တသ္မိံ ခဏေ ကဋာဟကော ‘‘ဣဒံ ဒိသွာ ဇာနိဿထာ’’တိ ပဏ္ဏံ အဒါသိ။ သေဋ္ဌိ ပဏ္ဏံ ဝါစေတွာ ‘‘ဣဒါနာဟံ ဇီဝါမိ နာမာ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော ဓီတရံ ဒတွာ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တဿ ပရိဝါရော မဟန္တော အဟောသိ။ သော ယာဂုခဇ္ဇကာဒီသု ဝါ ဝတ္ထဂန္ဓာဒီသု ဝါ ဥပနီတေသု ‘‘ဧဝမ္ပိ နာမ
ယာဂုံ ပစန္တိ, ဧဝံ ခဇ္ဇကံ, ဧဝံ ဘတ္တံ, အဟော ပစ္စန္တဝါသိကာ နာမာ’’တိ ယာဂုအာဒီနိ ဂရဟတိ။ ‘‘ဣမေ ပစ္စန္တဝါသိဘာဝေနေဝ အဟတသာဋကေ ဝဠဉ္ဇိတုံ န ဇာနန္တိ, ဂန္ဓေ ပိသိတုံ, ပုပ္ဖါနိ ဂန္ထိတုံ န ဇာနန္တီ’’တိ ဝတ္ထကမ္မန္တိကာဒယော ဂရဟတိ။
ဗောဓိသတ္တောပိ ဒါသံ အပဿန္တော ‘‘ကဋာဟကော န ဒိဿတိ, ကဟံ ဂတော, ပရိယေသထ န’’န္တိ သမန္တာ မနုဿေ ပယောဇေသိ။ တေသု ဧကော တတ္ထ ဂန္တွာ တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ အတ္တာနံ အဇာနာပေတွာ အာဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘အယုတ္တံ တေန ကတံ, ဂန္တွာ နံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နိက္ခမိ။ ‘‘သေဋ္ဌိ ကိရ ပစ္စန္တံ ဂစ္ဆတီ’’တိ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋော ဇာတော။ ကဋာဟကော ‘‘သေဋ္ဌိ ကိရ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သုတွာ စိန္တေသိ ‘‘န သော အညေန ကာရဏေန အာဂစ္ဆိဿတိ, မံ နိဿာယေဝဿ အာဂမနေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သစေ ပနာဟံ ပလာယိဿာမိ, ပုန အာဂန္တုံ န သက္ကာ ဘဝိဿတိ။ အတ္ထိ ပနေသ ဥပါယော။ မမ သာမိကဿ ပဋိပထံ ဂန္တွာ ဒါသကမ္မံ ကတွာ တမေဝ အာရာဓေဿာမီ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ပရိသမဇ္ဈေ ဧဝံ ဘာသတိ ‘‘အညေ ဗာလမနုဿာ အတ္တနော ဗာလဘာဝေန မာတာပိတူနံ ဂုဏံ အဇာနန္တာ တေသံ ဘောဇနဝေလာယ အပစိတိကမ္မံ အကတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ ဘုဉ္ဇန္တိ, မယံ ပန မာတာပိတူနံ ဘောဇနကာလေ ပဋိဂ္ဂဟံ ဥပနေမ, ခေဠမလ္လကံ ဥပနေမ, ဘာဇနာနိ ဥပနေမ, ပါနီယမ္ပိ ဗီဇနိမ္ပိ ဂဟေတွာ ဥပတိဋ္ဌာမာ’’တိ ယာဝ သရီရဝဠဉ္ဇနကာလေ ဥဒကကလသံ အာဒါယ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနဂမနာ သဗ္ဗံ ဒါသေဟိ သာမိကာနံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ပကာသေသိ။
သော ဧဝံ ပရိသံ ဥဂ္ဂဏှာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပစ္စန္တသမီပံ အာဂတကာလေ သသုရံ အဝေါစ ‘‘တာတ, မမ ကိရ ပိတာ တုမှာကံ ဒဿနတ္ထာယ အာဂစ္ဆတိ, တုမှေ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေထ, အဟံ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ ပဋိပထံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, တာတာ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ကဋာဟကော ဗဟုံ ပဏ္ဏာကာရမာဒါယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ပဏ္ဏာကာရံ အဒါသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ပါတရာသကာလေ ခန္ဓာဝါရံ နိဝါသေတွာ သရီရဝဠဉ္ဇနတ္ထာယ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနံ ပါဝိသိ။ ကဋာဟကော အတ္တနော
ပရိဝါရံ နိဝတ္တေတွာ ကလသံ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဥဒကကိစ္စပရိယောသာနေ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘သာမိ, အဟံ တုမှာကံ ယတ္တကံ ဣစ္ဆထ, တတ္တကံ ဓနံ ဒဿာမိ, မာ မေ ယသံ အန္တရဓာပယိတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဝတ္တသမ္ပဒါယ ပသီဒိတွာ ‘‘မာ ဘာယိ, နတ္ထိ တေ မမ သန္တိကာ အန္တရာယော’’တိ သမဿာသေတွာ ပစ္စန္တနဂရံ ပါဝိသိ။ မဟန္တော သက္ကာရော အဟောသိ, ကဋာဟကောပိဿ နိရန္တရံ ဒါသေန ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကရောတိ။ အထ နံ ဧကာယ ဝေလာယ သုခနိသိန္နံ ပစ္စန္တသေဋ္ဌိ အာဟ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ, မယာ တုမှာကံ ပဏ္ဏံ ဒိသွာဝ တုမှာကံ ပုတ္တဿ ဒါရိကာ ဒိန္နာ’’တိ ဗောဓိသတ္တော ကဋာဟကံ ပုတ္တမေဝ ကတွာ တဒနုစ္ဆဝိကံ ပိယဝစနံ ဝတွာ သေဋ္ဌိံ တောသေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ကဋာဟကဿ မုခံ ဥလ္လောကေတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ။
အထေကဒိဝသံ မဟာသတ္တော သေဋ္ဌိဓီတရံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘ဧဟိ, အမ္မ, သီသေ မေ ဦကာ ဝိစိနာဟီ’’တိ ဝတွာ တံ အာဂန္တွာ ဦကာ ဂဟေတွာ ဌိတံ ပိယဝစနံ ဝတွာ ‘‘ကထေဟိ, အမ္မ, ကစ္စိ တေ မမ ပုတ္တော သုခဒုက္ခေသု အပ္ပမတ္တော, ဥဘော ဇနာ သမ္မောဒမာနာ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တာတ, မဟာသေဋ္ဌိ တုမှာကံ ပုတ္တဿ အညော ဒေါသော နတ္ထိ, ကေဝလံ အာဟာရံ ဂရဟတီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ, နိစ္စကာလမေသ ဒုက္ခသီလောဝ, အပိစ တေ အဟံ တဿ မုခဗန္ဓနမန္တံ ဒဿာမိ, တံ တွံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ မမ ပုတ္တဿ ဘောဇနကာလေ ဂရဟန္တဿ ဥဂ္ဂဟိတနိယာမေနေဝ ပုရတော ဌတွာ ဝဒေယျာသီ’’တိ ဂါထံ ဥဂ္ဂဏှာပေတွာ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ အဂမာသိ။ ကဋာဟကောပိ ဗဟုံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ အာဒါယ အနုမဂ္ဂံ ဂန္တွာ ဗဟုဓနံ ဒတွာ ဝန္ဒိတွာ နိဝတ္တိ။ သော ဗောဓိသတ္တဿ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ အတိရေကမာနီ အဟောသိ။ သော ဧကဒိဝသံ သေဋ္ဌိဓီတာယ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဥပနေတွာ ကဋစ္ဆုံ အာဒါယ ပရိဝိသန္တိယာ ဘတ္တံ ဂရဟိတုံ အာရဘိ။ သေဋ္ဌိဓီတာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတနိယာမေနေဝ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗဟုမ္ပိ သော ဝိကတ္ထေယျ, အညံ ဇနပဒံ ဂတော၊
အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျ, ဘုဉ္ဇ ဘောဂေ ကဋာဟကာ’’တိ။
တတ္ထ ဗဟုမ္ပိ သော ဝိကတ္ထေယျ, အညံ ဇနပဒံ ဂတောတိ ယော အတ္တနော ဇာတိဘူမိတော အညံ ဇနပဒံ ဂတော ဟောတိ, ယတ္ထဿ ဇာတိံ န ဇာနန္တိ,
သော ဗဟုမ္ပိ ဝိကတ္ထေယျ, ဝမ္ဘနဝစနံ ဝဉ္စနဝစနံ ဝဒေယျ။ အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျာတိ ဣမံ တာဝ ဝါရံ သာမိကဿ ပဋိပထံ ဂန္တွာ ဒါသကိစ္စဿ ကတတ္တာ ကသာဟိ ပဟရိတွာ ပိဋ္ဌိစမ္မုပ္ပါဋနတော စ လက္ခဏာဟနနတော စ မုတ္တောသိ။ သစေ အနာစာရံ ကရောသိ, ပုန အညသ္မိံ အာဂမနဝါရေ တဝ သာမိကော အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျ, ဣမံ ဂေဟံ အနုအာဂန္တွာ ကသာဘိဃာတေဟိ စေဝ လက္ခဏာဟနနေန စ ဇာတိပ္ပကာသနေန စ တံ ဒူသေယျ ဥပဟနေယျ။ တသ္မာ ဣမံ အနာစာရံ ပဟာယ ဘုဉ္ဇ ဘောဂေ ကဋာဟက, မာ ပစ္ဆာ အတ္တနော ဒါသဘာဝံ ပါကဋံ ကာရေတွာ ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟောသီတိ အယမေတ္ထ သေဋ္ဌိနော အဓိပ္ပါယော။
သေဋ္ဌိဓီတာ ပန ဧတမတ္ထံ အဇာနန္တီ ဥဂ္ဂဟိတနိယာမေန ဗျဉ္ဇနမေဝ ပယိရုဒါဟာသိ။ ကဋာဟကော ‘‘အဒ္ဓါ သေဋ္ဌိနာ မမ ကုလံ အာစိက္ခိတွာ ဧတိဿာ သဗ္ဗံ ကထိတံ ဘဝိဿတီ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ ပုန ဘတ္တံ ဂရဟိတုံ န ဝိသဟိ, နိဟတမာနော ယထာလဒ္ဓံ ဘုဉ္ဇိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ကဋာဟကော ဝိကတ္ထကဘိက္ခု အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကဋာဟကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၂၆] ၆။ အသိလက္ခဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
တထေဝေကဿ ကလျာဏန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရညော အသိလက္ခဏပါဌကံ ဗြာဟ္မဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ကမ္မာရေဟိ ရညော အသီနံ အာဟဋကာလေ အသိံ ဥပသိင်္ဃိတွာ အသိလက္ခဏံ ဥဒါဟရတိ။ သော ယေသံ ဟတ္ထတော လာဘံ လဘတိ, တေသံ အသိံ ‘‘လက္ခဏသမ္ပန္နော မင်္ဂလသံယုတ္တော’’တိ ဝဒတိ။ ယေသံ ဟတ္ထတော လာဘံ န လဘတိ, တေသံ အသိံ ‘‘အဝလက္ခဏော’’တိ ဂရဟတိ။ အထေကော ကမ္မာရော အသိံ ကတွာ ကောသိယံ သုခုမံ မရိစစုဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ ရညော အသိံ အာဟရိ။ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘အသိံ ဝီမံသာ’’တိ အာဟ။ ဗြာဟ္မဏဿ အသိံ အာကဍ္ဎိတွာ ဥပသိင်္ဃန္တဿ မရိစစုဏ္ဏာနိ နာသံ
ပဝိသိတွာ ခိပိတုကာမတံ ဥပ္ပါဒေသုံ။ တဿ ခိပန္တဿ နာသိကာ အသိဓာရာယ ပဋိဟတာ ဒွိဓာ ဆိဇ္ဇိ။ တဿေဝံ နာသိကာယ ဆိန္နဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, ရညော ကိရ အသိလက္ခဏပါဌကော အသိံ ဥပသိင်္ဃန္တော နာသိကံ ဆိန္ဒာပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ သော ဗြာဟ္မဏော အသိံ ဥပသိင်္ဃန္တော နာသိကာဆေဒံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ အသိလက္ခဏပါဌကော ဗြာဟ္မဏော အဟောသီတိ သဗ္ဗံ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုသဒိသမေဝ။ ရာဇာ ပန တဿ ဝေဇ္ဇေ ဒတွာ နာသိကာကောဋိံ ဖာသုကံ ကာရာပေတွာ လာခါယ ပဋိနာသိကံ ကာရေတွာ ပုန တံ ဥပဋ္ဌာကမေဝ အကာသိ။ ဗာရာဏသိရညော ပန ပုတ္တော နတ္ထိ, ဧကာ ဓီတာ စေဝ ဘာဂိနေယျော စ အဟေသုံ။ သော ဥဘောပိ တေ အတ္တနော သန္တိကေယေဝ ဝဍ္ဎာပေသိ။ တေ ဧကတော ဝဍ္ဎန္တာ အညမညံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟေသုံ။ ရာဇာပိ အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘မယှံ ဘာဂိနေယျောပိ ဣမဿ ရဇ္ဇဿ သာမိကောဝ, ဓီတရံ ဧတဿေဝ ဒတွာ အဘိသေကမဿ ကရောမီ’’တိ ဝတွာ ပုန စိန္တေသိ ‘‘မယှံ ဘာဂိနေယျော သဗ္ဗထာပိ ဉာတကောယေဝ, ဧတဿ အညံ ရာဇဓီတရံ အာနေတွာ အဘိသေကံ ကတွာ ဓီတရံ အညဿ ရညော ဒဿာမိ, ဧဝံ နော ဉာတကာ ဗဟူ ဘဝိဿန္တိ, ဒွိန္နမ္ပိ ရဇ္ဇာနံ မယမေဝ သာမိကာ ဘဝိဿာမာ’’တိ။ သော အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မန္တေတွာ ‘‘ဥဘောပေတေ ဝိသုံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဘာဂိနေယျံ အညသ္မိံ နိဝေသနေ, ဓီတရံ အညသ္မိံ ဝါသေသိ။
တေ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကဘာဝံ ပတ္တာ အတိဝိယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ အဟေသုံ။ ရာဇကုမာရော ‘‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန မာတုလဓီတရံ ရာဇဂေဟာ နီဟရာပေတုံ သက္ကာ ဘဝေယျာ’’တိ စိန္တေန္တော ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ မဟာဣက္ခဏိကံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿာ သဟဿဘဏ္ဍိကံ ဒတွာ ‘‘ကိံ မယာ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အမ္မ, တယိ ကရောန္တိယာ အနိပ္ဖတ္တိ နာမ နတ္ထိ, ကိဉ္စိဒေဝ ကာရဏံ ဝတွာ ယထာ မမ မာတုလော ရာဇာ ဓီတရံ အန္တောဂေဟာ နီဟရာပေတိ, တထာ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ သာဓု, သာမိ, အဟံ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ဝက္ခာမိ ‘‘ဒေဝ, ရာဇဓီတာယ ဥပရိ ကာဠကဏ္ဏီ အတ္ထိ, ဧတ္တကံ ကာလံ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တောပိ နတ္ထိ, အဟံ ရာဇဓီတရံ
အသုကဒိဝသေ နာမ ရထံ အာရောပေတွာ ဗဟုအာဝုဓဟတ္ထေ ပုရိသေ အာဒါယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန သုသာနံ ဂန္တွာ မဏ္ဍလပီဌိကာယ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ မတမနုဿံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဥပရိမဉ္စေ ရာဇဓီတရံ ဌပေတွာ ဂန္ဓောဒကဃဋာနံ အဋ္ဌုတ္တရသတေန နှာပေတွာ ကာဠကဏ္ဏိံ ပဝါဟေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဝတွာ ရာဇဓီတရံ သုသာနံ နေဿာမိ, တွံ အမှာကံ တတ္ထ ဂမနဒိဝသေ အမှေဟိ ပုရေတရမေဝ ထောကံ မရိစစုဏ္ဏံ အာဒါယ အာဝုဓဟတ္ထေဟိ အတ္တနော မနုဿေဟိ ပရိဝုတော ရထံ အဘိရုယှ သုသာနံ ဂန္တွာ ရထံ သုသာနဒွါရေ ဧကပဒေသေ ဌပေတွာ အာဝုဓဟတ္ထေ မနုဿေ သုသာနဝနံ ပေသေတွာ သယံ သုသာနေ မဏ္ဍလပီဌိကံ ပသာရေတွာ မတကော ဝိယ ပဋိကုဇ္ဇော ဟုတွာ နိပဇ္ဇ။ အဟံ တတ္ထ အာဂန္တွာ တဝ ဥပရိ မဉ္စကံ အတ္ထရိတွာ ရာဇဓီတရံ ဥက္ခိပိတွာ မဉ္စေ သယာပေဿာမိ, တွံ တသ္မိံ ခဏေ မရိစစုဏ္ဏံ နာသိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဒွေ တယော ဝါရေ ခိပေယျာသိ။ တယာ ခိပိတကာလေ မယံ ရာဇဓီတရံ ပဟာယ ပလာယိဿာမ။ အထ တွံ ရာဇဓီတရံ သီသံ နှာပေတွာ သယမ္ပိ သီသံ နှာယိတွာ တံ အာဒါယ အတ္တနော နိဝေသနံ ဂစ္ဆေယျာသီတိ။ သော ‘‘သာဓု သုန္ဒရော ဥပါယော’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။
သာပိ ဂန္တွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသိ, ရာဇာပိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ရာဇဓီတာယပိ တံ အန္တရံ အာစိက္ခိ, သာပိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သာ နိက္ခမနဒိဝသေ ကုမာရဿ သညံ ဒတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန သုသာနံ ဂစ္ဆန္တီ အာရက္ခမနုဿာနံ ဘယဇနနတ္ထံ အာဟ – ‘‘မယာ ရာဇဓီတာယ မဉ္စေ ဌပိတကာလေ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ မတပုရိသော ခိပိဿတိ, ခိပိတွာ စ ဟေဋ္ဌာမဉ္စာ နိက္ခမိတွာ ယံ ပဌမံ ပဿိဿတိ, တမေဝ ဂဟေဿတိ, အပ္ပမတ္တာ ဘဝေယျာထာ’’တိ။ ရာဇကုမာရော ပုရေတရံ ဂန္တွာ ဝုတ္တနယေနေဝ တတ္ထ နိပဇ္ဇိ။ မဟာဣက္ခဏိကာ ရာဇဓီတရံ ဥက္ခိပိတွာ မဏ္ဍလပီဌိကာဌာနံ ဂစ္ဆန္တီ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ သညာပေတွာ မဉ္စေ ဌပေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ကုမာရော မရိစစုဏ္ဏံ နာသာယ ပက္ခိပိတွာ ခိပိ။ တေန ခိပိတမတ္တေယေဝ မဟာဣက္ခဏိကာ ရာဇဓီတရံ ပဟာယ မဟာရဝံ ရဝမာနာ သဗ္ဗပဌမံ ပလာယိ, တဿာ ပလာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဧကောပိ ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ နာဟောသိ, ဂဟိတဂဟိတာနိ အာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေတွာ သဗ္ဗေ ပလာယိံသု။ ကုမာရော ယထာသမ္မန္တိတံ သဗ္ဗံ ကတွာ ရာဇဓီတရံ အာဒါယ အတ္တနော နိဝေသနံ အဂမာသိ။
ဣက္ခဏိကာ ဂန္တွာ တံ ကာရဏံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘ပကတိယာပိ သာ မယာ တဿေဝတ္ထာယ ပုဋ္ဌာ, ပါယာသေ ဆဍ္ဍိတသပ္ပိ ဝိယ ဇာတ’’န္တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အပရဘာဂေ ဘာဂိနေယျဿ ရဇ္ဇံ ဒတွာ ဓီတရံ မဟာဒေဝိံ ကာရေသိ။ သော တာယ သဒ္ဓိံ သမဂ္ဂဝါသံ ဝသမာနော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သောပိ အသိလက္ခဏပါဌကော တဿေဝ ဥပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ တဿေကဒိဝသံ ရာဇူပဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ ပဋိသူရိယံ ဌတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တဿ လာခါ ဝိလီယိ, ပဋိနာသိကာ ဘူမိယံ ပတိ။ သော လဇ္ဇာယ အဓောမုခေါ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ရာဇာ ပရိဟသန္တော ‘‘အာစရိယ, မာ စိန္တယိတ္ထ, ခိပိတံ နာမ ဧကဿ ကလျာဏံ ဟောတိ, ဧကဿ ပါပကံ။ တုမှေဟိ ခိပိတေန နာသိကာ ဆိဇ္ဇီယိတ္ထ, မယံ ပန ခိပန္တာ မာတုလဓီတရံ လဘိတွာ ရဇ္ဇံ ပါပုဏိမှာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တထေဝေကဿ ကလျာဏံ, တထေဝေကဿ ပါပကံ၊
တသ္မာ သဗ္ဗံ န ကလျာဏံ, သဗ္ဗံ ဝါပိ န ပါပက’’န္တိ။
တတ္ထ တထေဝေကဿာတိ တဒေဝေကဿ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။
ဣတိ သော ဣမာယ ဂါထာယ တံ ကာရဏံ အာဟရိတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမာယ ဒေသနာယ လောကသမ္မတာနံ ကလျာဏပါပကာနံ အနေကံသိကဘာဝံ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အသိလက္ခဏပါဌကောဝ ဧတရဟိ အသိလက္ခဏပါဌကော, ဘာဂိနေယျရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသိလက္ခဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၂၇] ၇။ ကလဏ္ဍုကဇာတကဝဏ္ဏနာ
တေ ဒေသာ တာနိ ဝတ္ထူနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဝိကတ္ထကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတ္ထ ဒွေပိ ဝတ္ထူနိ ကဋာဟကဇာတကသဒိသာနေဝ။
ဣဓ ပနေသ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနော ဒါသော ကလဏ္ဍုကော နာမ အဟောသိ။ တဿ ပလာယိတွာ ပစ္စန္တဝါသိသေဋ္ဌိနော ဓီတရံ ဂဟေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝသနကာလေ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပရိယေသာပေတွာပိ တဿ ဂတဋ္ဌာနံ အဇာနန္တော ‘‘ဂစ္ဆ, ကလဏ္ဍုကံ ပရိယေသာ’’တိ အတ္တနာ ပုဋ္ဌံ သုကပေါတကံ ပေသေသိ။ သုကပေါတကော ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တော တံ နဂရံ ပါပုဏိ။ တသ္မိဉ္စ ကာလေ ကလဏ္ဍုကော နဒီကီဠံ ကီဠိတုကာမော ဗဟုံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဉ္စေဝ ခါဒနီယဘောဇနီယာနိ စ ဂါဟာပေတွာ နဒိံ ဂန္တွာ သေဋ္ဌိဓီတာယ သဒ္ဓိံ နာဝံ အာရုယှ ဥဒကေ ကီဠတိ။ တသ္မိဉ္စ ပဒေသေ နဒီကီဠံ ကီဠန္တာ ဣဿရဇာတိကာ တိခိဏဘေသဇ္ဇပရိဘာဝိတံ ခီရံ ပိဝန္တိ, တေန တေသံ ဒိဝသဘာဂမ္ပိ ဥဒကေ ကီဠန္တာနံ သီတံ န ဗာဓတိ။ အယံ ပန ကလဏ္ဍုကော ခီရဂဏ္ဍူသံ ဂဟေတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ တံ ခီရံ နုဋ္ဌုဘတိ။ နုဋ္ဌုဘန္တောပိ ဥဒကေ အနုဋ္ဌုဘိတွာ သေဋ္ဌိဓီတာယ သီသေ နုဋ္ဌုဘတိ။ သုကပေါတကောပိ နဒီတီရံ ဂန္တွာ ဧကိဿာ ဥဒုမ္ဗရသာခါယ နိသီဒိတွာ ဩလောကေတွာ ကလဏ္ဍုကံ သဉ္ဇာနိတွာ သေဋ္ဌိဓီတာယ သီသေ နုဋ္ဌုဘန္တံ ဒိသွာ ‘‘အရေ, ကလဏ္ဍုက ဒါသ, အတ္တနော ဇာတိဉ္စ ဝသနဋ္ဌာနဉ္စ အနုဿရ, ခီရဂဏ္ဍူသံ ဂဟေတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဇာတိသမ္ပန္နာယ သုခသံဝဍ္ဎာယ သေဋ္ဌိဓီတာယ သီသေ မာ နုဋ္ဌုဘိ, အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘တေ ဒေသာ တာနိ ဝတ္ထူနိ, အဟဉ္စ ဝနဂေါစရော၊
အနုဝိစ္စ ခေါ တံ ဂဏှေယျုံ, ပိဝ ခီရံ ကလဏ္ဍုကာ’’တိ။
တတ္ထ တေ ဒေသာ တာနိ ဝတ္ထူနီတိ မာတုကုစ္ဆိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အယမေတ္ထာဓိပ္ပါယော – ယတ္ထ တေ ဝသိတံ, န တေ ခတ္တိယဓီတာဒီနံ ကုစ္ဆိဒေသာ။ ယတ္ထ ဝါသိ ပတိဋ္ဌိတော, န တာနိ ခတ္တိယဓီတာဒီနံ ကုစ္ဆိဝတ္ထူနိ။ အထ ခေါ ဒါသိကုစ္ဆိယံ တွံ ဝသိ စေဝ ပတိဋ္ဌိတော စာတိ။ အဟဉ္စ ဝနဂေါစရောတိ တိရစ္ဆာနဘူတောပိ ဧတမတ္ထံ ဇာနာမီတိ ဒီပေတိ။ အနုဝိစ္စ ခေါ တံ ဂဏှေယျုန္တိ ဧဝံ အနာစာရံ စရမာနံ မယာ ဂန္တွာ အာရောစိတေ အနုဝိစ္စ ဇာနိတွာ တဝ သာမိကာ တာဠေတွာ စေဝ လက္ခဏာဟတဉ္စ ကတွာ တံ ဂဏှေယျုံ, ဂဟေတွာ ဂမိဿန္တိ, တသ္မာ အတ္တနော ပမာဏံ ဉတွာ သေဋ္ဌိဓီတာယ သီသေ အနုဋ္ဌုဘိတွာ ပိဝ ခီရံ။ ကလဏ္ဍုကာတိ တံ နာမေနာလပတိ။
ကလဏ္ဍုကောပိ သုဝပေါတကံ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘မံ ပါကဋံ ကရေယျာ’’တိ ဘယေန ‘‘ဧဟိ, သာမိ, ကဒါ အာဂတောသီ’’တိ အာဟ။ သုကော ‘‘န ဧသ မံ ဟိတကာမတာယ ပက္ကောသတိ, ဂီဝံ ပန မေ ဝဋ္ဋေတွာ မာရေတုကာမော’’တိ ဉတွာဝ ‘‘န မေ တယာ အတ္ထော’’တိ တတော ဥပ္ပတိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ယထာဒိဋ္ဌံ သေဋ္ဌိနော ဝိတ္ထာရေန ကထေသိ။ သေဋ္ဌိ ‘‘အယုတ္တံ တေန ကတ’’န္တိ ဝတွာ ဂန္တွာ တဿ အာဏံ ကာရေတွာ ဗာရာဏသိမေဝ နံ အာနေတွာ ဒါသပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကလဏ္ဍုကော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကလဏ္ဍုကဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၂၈] ၈။ ဗိဠာရဝတဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယော ဝေ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ တဿ ကုဟကဘာဝေ အာရောစိတေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ, ပုဗ္ဗေပေသ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မူသိကယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဝုဍ္ဎိမနွာယ မဟာသရီရော သူကရစ္ဆာပကသဒိသော ဟုတွာ အနေကသတမူသိကာဟိ ပရိဝုတော အရညေ ဝိဟရတိ။ အထေကော သိင်္ဂါလော ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တော တံ မူသိကယူထံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာ မူသိကာ ဝဉ္စေတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ မူသိကာနံ အာသယဿ အဝိဒူရေ သူရိယာဘိမုခေါ ဝါတံ ပိဝန္တော ဧကေန ပါဒေန အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဂေါစရာယ စရမာနော တံ ဒိသွာ ‘‘သီလဝါ ဧသော ဘဝိဿတီ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ, တွံ ကော နာမော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဓမ္မိကော နာမာ’’တိ။ ‘‘စတ္တာရော ပါဒေ ဘူမိယံ အဌပေတွာ ကသ္မာ ဧကေနေဝ ဌိတောသီ’’တိ။ ‘‘မယိ စတ္တာရော ပါဒေ ပထဝိယံ ဌပေန္တေ ပထဝီ ဝဟိတုံ န သက္ကောတိ, တသ္မာ ဧကေနေဝ တိဋ္ဌာမီ’’တိ။ ‘‘မုခံ ဝိဝရိတွာ ကသ္မာ ဌိတောသီ’’တိ? ‘‘မယံ အညံ န ဘက္ခယာမ, ဝါတမေဝ ဘက္ခယာမာ’’တိ။ ‘‘အထ ကသ္မာ
သူရိယာဘိမုခေါ တိဋ္ဌသီ’’တိ? ‘‘သူရိယံ နမဿာမီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သီလဝါ ဧသော ဘဝိဿတီ’’တိ တတော ပဋ္ဌာယ မူသိကဂဏေန သဒ္ဓိံ သာယံ ပါတံ တဿ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။
အထဿ ဥပဋ္ဌာနံ ကတွာ ဂမနကာလေ သိင်္ဂါလော သဗ္ဗပစ္ဆိမံ မူသိကံ ဂဟေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရိတွာ မုခံ ပုဉ္ဆိတွာ တိဋ္ဌတိ။ အနုပုဗ္ဗေန မူသိကဂဏော တနုကော ဇာတော။ မူသိကာ ‘‘ပုဗ္ဗေ အမှာကံ အယံ အာသယော နပ္ပဟောတိ, နိရန္တရာ တိဋ္ဌာမ။ ဣဒါနိ သိထိလာ, ဧဝမ္ပိ အာသယော န ပူရတေဝ, ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ဗောဓိသတ္တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန မုသိကာ တနုတ္တံ ဂတာ’’တိ စိန္တေန္တော သိင်္ဂါလေ အာသင်္ကံ ဌပေတွာ ‘‘ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ ဥပဋ္ဌာနကာလေ သေသမူသိကာ ပုရတော ကတွာ သယံ ပစ္ဆတော အဟောသိ။ သိင်္ဂါလော တဿ ဥပရိ ပက္ခန္ဒိ, ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဂဟဏတ္ထာယ တံ ပက္ခန္ဒန္တံ ဒိသွာ နိဝတ္တိတွာ ‘‘ဘော သိင်္ဂါလ, ဣဒံ တေ ဝတသမာဒါနံ န ဓမ္မသုဓမ္မတာယ, ပရေသံ ပန ဝိဟိံသနတ္ထာယ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာ စရသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယော ဝေ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာ, နိဂူဠှော ပါပမာစရေ၊
ဝိဿာသယိတွာ ဘူတာနိ, ဗိဠာရံ နာမ တံ ဝတ’’န္တိ။
တတ္ထ ယော ဝေတိ ခတ္တိယာဒီသု ယော ကောစိဒေဝ။ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာတိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ ဓဇံ ကရိတွာ, ကူဋံ ကရောန္တော ဝိယ ဥဿာပေတွာ ဒဿေန္တောတိ အတ္ထော။ ဝိဿာသယိတွာတိ ‘‘သီလဝါ အယ’’န္တိ သညာယ သဉ္ဇာတဝိဿာသာနိ ကတွာ။ ဗိဠာရံ နာမ တံ ဝတန္တိ တံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာ ရဟော ပါပါနိ ကရောန္တဿ ဝတံ ကေရာဋိကဝတံ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။
မူသိကရာဇာ ကထေန္တောဝ ဥပ္ပတိတွာ တဿ ဂီဝါယံ ပတိတွာ ဟနုကဿ ဟေဋ္ဌာ အန္တောဂလနာဠိယံ ဍံသိတွာ ဂလနာဠိံ ဖာလေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ မူသိကဂဏော နိဝတ္တိတွာ သိင်္ဂါလံ ‘‘မုရု မုရူ’’တိ ခါဒိတွာ အဂမာသိ။ ပဌမာဂတာဝ ကိရဿ မံသံ လဘိံသု, ပစ္ဆာ အာဂတာ န လဘိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ မူသိကဂဏော နိဗ္ဘယော ဇာတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ကုဟကဘိက္ခု အဟောသိ, မူသိကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗိဠာရဝတဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၂၉] ၉။ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာယံ သိခါ ပုညဟေတူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကုဟကညေဝ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။
အတီတသ္မိဉှိ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မူသိကရာဇာ ဟုတွာ အရညေ ဝသတိ။ အထေကော သိင်္ဂါလော ဒဝဍာဟေ ဥဋ္ဌိတေ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တော ဧကသ္မိံ ရုက္ခေ သီသံ အာဟစ္စ အဋ္ဌာသိ။ တဿ သကလသရီရေ လောမာနိ ဈာယိံသု, ရုက္ခံ အာဟစ္စ ဌိတဋ္ဌာနေ ပန မတ္ထကေ စူဠာ ဝိယ ထောကာနိ လောမာနိ အဋ္ဌံသု။ သော ဧကဒိဝသံ သောဏ္ဍိယံ ပါနီယံ ပိဝန္တော ဆာယံ ဩလောကေန္တော စူဠံ ဒိသွာ ‘‘ဥပ္ပန္နံ ဒါနိ မေ ဘဏ္ဍမူလ’’န္တိ အရညေ ဝိစရန္တော တံ မူသိကာဒရိံ ဒိသွာ ‘‘ဣမာ မူသိကာ ဝဉ္စေတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ အဝိဒူရေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ဂေါစရာယ စရန္တော ဒိသွာ ‘‘သီလဝါ အယ’’န္တိ သညာယ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တွံ ကိန္နာမောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အဟံ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇော နာမာ’’တိ။ ‘‘အထ ကသ္မာ အာဂတောသီ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ ရက္ခနတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ အမှေ ရက္ခိဿသီ’’တိ? ‘‘အဟံ အင်္ဂုဋ္ဌဂဏနံ နာမ ဇာနာမိ, တုမှာကံ ပါတောဝ နိက္ခမိတွာ ဂေါစရာယ ဂမနကာလေ ‘ဧတ္တကာ’တိ ဂဏေတွာ ပစ္စာဂမနကာလေပိ ဂဏေဿာမိ, ဧဝံ သာယံ ပါတံ ဂဏေန္တော ရက္ခိဿာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ရက္ခ မာတုလာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ နိက္ခမနကာလေ ‘‘ဧကော ဒွေ တယော’’တိ ဂဏေတွာ ပစ္စာဂမနကာလေပိ တထေဝ ဂဏေတွာ သဗ္ဗပစ္ဆိမံ ဂဟေတွာ ခါဒတိ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။
ဣဓ ပန မူသိကရာဇာ နိဝတ္တိတွာ ဌိတော ‘‘ဘော အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇ, နာယံ တဝ ဓမ္မသုဓမ္မတာယ မတ္ထကေ စူဠာ ဌပိတာ, ကုစ္ဆိကာရဏာ ပန ဌပိတာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာယံ သိခါ ပုညဟေတု, ဃာသဟေတု အယံ သိခါ၊
နာဂုဋ္ဌိဂဏနံ ယာတိ, အလံ တေ ဟောတု အဂ္ဂိကာ’’တိ။
တတ္ထ နာဂုဋ္ဌိဂဏနံ ယာတီတိ ‘‘အင်္ဂုဋ္ဌိဂဏနာ’’တိ အင်္ဂုဋ္ဌဂဏနာ ဝုစ္စတိ, အယံ မူသိကဂဏော အင်္ဂုဋ္ဌဂဏနံ န ဂစ္ဆတိ န ဥပေတိ န ပူရေတိ, ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ အလံ တေ ဟောတု အဂ္ဂိကာတိ သိင်္ဂါလံ နာမေန အာလပန္တော အာဟ။ ဧတ္တာဝတာ တေ အလံ ဟောတု, န ဣတော ပရံ မူသိကေ ခါဒိဿသိ။ အမှေဟိ ဝါ တယာ သဒ္ဓိံ သံဝါသော အလံ ဟောတု, န မယံ ဣဒါနိ တယာ သဒ္ဓိံ ဝသိဿာမာတိပိ အတ္ထော။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ, မူသိကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၃၀] ၁၀။ ကောသိယဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယထာ ဝါစာ စ ဘုဉ္ဇဿူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သာဝတ္ထိယံ မာတုဂါမံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရေကဿ သဒ္ဓါသမ္ပန္နဿ ဥပါသကဗြာဟ္မဏဿ ဗြာဟ္မဏီ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ ရတ္တိံ အတိစရိတွာ ဒိဝါ ကိဉ္စိ ကမ္မံ အကတွာ ဂိလာနာလယံ ဒဿေတွာ နိတ္ထုနမာနာ နိပဇ္ဇတိ။ အထ နံ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ကိံ တေ ဘဒ္ဒေ အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဝါတာ မေ ဝိဇ္ဈန္တီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘သိနိဒ္ဓမဓုရာနိ ပဏီတပဏီတာနိ ယာဂုဘတ္တတေလာဒီနီ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏော ယံ ယံ သာ ဣစ္ဆတိ, တံ တံ အာဟရိတွာ ဒေတိ, ဒါသော ဝိယ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ သာ ပန ဗြာဟ္မဏဿ ဂေဟံ ပဝိဋ္ဌကာလေ နိပဇ္ဇတိ, ဗဟိ နိက္ခန္တကာလေ ဇာရေဟိ သဒ္ဓိံ ဝီတိနာမေတိ။
အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဣမိဿာ သရီရေ ဝိဇ္ဈနဝါတာနံ ပရိယန္တော န ပညာယတီ’’တိ ဧကဒိဝသံ ဂန္ဓမာလာဒီနိ အာဒါယ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ‘‘ကိံ, ဗြာဟ္မဏ, န ပညာယသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏိယာ ကိရ မေ သရီရေ ဝါတာ ဝိဇ္ဈန္တိ, သွာဟံ
တဿာ သပ္ပိတေလာဒီနိ စေဝ ပဏီတပဏီတဘောဇနာနိ စ ပရိယေသာမိ, သရီရမဿာ ဃနံ ဝိပ္ပသန္နစ္ဆဝိဝဏ္ဏံ ဇာတံ, ဝါတရောဂဿ ပန ပရိယန္တော န ပညာယတိ။ အဟံ တံ ပဋိဇဂ္ဂန္တောဝ ဣဓာဂမနဿ ဩကာသံ န လဘာမီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ဗြာဟ္မဏိယာ ပါပဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ, ‘ဧဝံ နိပန္နဿ မာတုဂါမဿ ရောဂေ အဝူပသမန္တေ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဘေသဇ္ဇံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ ပုဗ္ဗေပိ တေ ပဏ္ဍိတေဟိ ကထိတံ, ဘဝသင်္ခေပဂတတ္တာ ပန န သလ္လက္ခေသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အဟောသိ။ ဧကသတရာဇဓာနီသု ခတ္တိယကုမာရာ စ ဗြာဟ္မဏကုမာရာ စ ယေဘုယျေန တဿေဝ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ။ အထေကော ဇနပဒဝါသီ ဗြာဟ္မဏမာဏဝေါ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကေ တယော ဝေဒေ အဋ္ဌာရသ စ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိယံယေဝ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အာဂစ္ဆတိ။ တဿ ဗြာဟ္မဏီ ဒုဿီလာ အဟောသိ ပါပဓမ္မာတိ သဗ္ဗံ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုသဒိသမေဝ။
ဗောဓိသတ္တော ပန ‘‘ဣမိနာ ကာရဏေန ဩဝါဒဂဟဏာယ ဩကာသံ န လဘာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာ မာဏဝိကာ ဣမံ ဝဉ္စေတွာ နိပဇ္ဇတီ’’တိ ဉတွာ ‘‘တဿာ ရောဂါနုစ္ဆဝိကံ ဘေသဇ္ဇံ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ ‘‘တာတ, တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ တဿာ သပ္ပိခီရရသာဒီနိ မာ အဒါသိ, ဂေါမုတ္တေ ပန ပဉ္စပဏ္ဏာနိ ဖလာဒီနိ စ ပက္ခိပိတွာ ကောဋ္ဋေတွာ နဝတမ္ဗလောဟဘာဇနေ ပက္ခိပိတွာ လောဟဂန္ဓံ ဂါဟာပေတွာ ရဇ္ဇုံ ဝါ ယောတ္တံ ဝါ ရုက္ခံ ဝါ လတံ ဝါ ဂဟေတွာ ‘ဣဒံ တေ ရောဂဿ အနုစ္ဆဝိကဘေသဇ္ဇံ, ဣဒံ ဝါ ပိဝ, ဥဋ္ဌာယ ဝါ တယာ ဘုတ္တဘတ္တဿ အနုစ္ဆဝိကံ ကမ္မံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထံ ဝဒေယျာသိ။ ‘‘သစေ ဘေသဇ္ဇံ န ပိဝတိ, အထ နံ ရဇ္ဇုယာ ဝါ ယောတ္တေန ဝါ ရုက္ခေန ဝါ လတာယ ဝါ ကတိစိ ပဟာရေ ပဟရိတွာ ကေသေသု ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိတွာ ကပ္ပရေန ပေါထေယျာသိ, သာ တင်္ခဏညေဝ ဥဋ္ဌာယ ကမ္မံ ကရိဿတီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ဘေသဇ္ဇံ ကတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ဣမံ ဘေသဇ္ဇံ ပိဝါ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကေန တေ ဣဒံ
အာစိက္ခိတ’’န္တိ? ‘‘အာစရိယေန, ဘဒ္ဒေ’’တိ။ ‘‘အပနေဟိ တံ, န ပိဝိဿာမီ’’တိ။ မာဏဝေါ ‘‘န တွံ အတ္တနော ရုစိယာ ပိဝိဿသီ’’တိ ရဇ္ဇုံ ဂဟေတွာ ‘‘အတ္တနော ရောဂဿ အနုစ္ဆဝိကံ ဘေသဇ္ဇံ ဝါ ပိဝ, ယာဂုဘတ္တာနုစ္ဆဝိကံ ကမ္မံ ဝါ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယထာဝါစာ စ ဘုဉ္ဇဿု, ယထာဘုတ္တဉ္စ ဗျာဟရ၊
ဥဘယံ တေ န သမေတိ, ဝါစာ ဘုတ္တဉ္စ ကောသိယေ’’တိ။
တတ္ထ ယထာဝါစာ စ ဘုဉ္ဇဿူတိ ယထာ တေ ဝါစာ, တထာ ဘုဉ္ဇဿု, ‘‘ဝါတာ မေ ဝိဇ္ဈန္တီ’’တိ ဝါစာယ အနုစ္ဆဝိကမေဝ ကတွာ ဘုဉ္ဇဿူတိ အတ္ထော။ ‘‘ယထာဝါစံ ဝါ’’တိပိ ပါဌော ယုဇ္ဇတိ, ‘‘ယထာဝါစာယာ’’တိပိ ပဌန္တိ, သဗ္ဗတ္ထ အယမေဝ အတ္ထော။ ယထာဘုတ္တဉ္စ ဗျာဟရာတိ ယံ ယထာ တေ ဘုတ္တံ, တဿ အနုစ္ဆဝိကမေဝ ဗျာဟရ, ‘‘အရောဂမှီ’’တိ ဝတွာ ဂေဟေ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောသီတိ အတ္ထော။ ‘‘ယထာဘူတဉ္စာ’’တိပိ ပါဌော, အထ ဝါ အရောဂမှီတိ ယထာဘူတမေဝ ဝတွာ ကမ္မံ ကရောဟီတိ အတ္ထော။ ဥဘယံ တေ န သမေတိ, ဝါစာဘုတ္တဉ္စ ကောသိယေတိ ယာ စ တေ အယံ ဝါစာ ‘‘ဝါတာ မံ ဝိဇ္ဈန္တီ’’တိ ယဉ္စ တေ ဣဒံ ပဏီတဘောဇနံ ဘုတ္တံ, ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ တုယှံ န သမေတိ, တသ္မာ ဥဋ္ဌာယ ကမ္မံ ကရောဟိ။ ‘‘ကောသိယေ’’တိ တံ ဂေါတ္တေနာလပတိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ ကောသိယဗြာဟ္မဏဓီတာ ‘‘အာစရိယေန ဥဿုက္ကံ အာပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ န သက္ကာ မယာ ဧသ ဝဉ္စေတုံ, ဥဋ္ဌာယ ကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဥဋ္ဌာယ ကမ္မံ အကာသိ။ ‘‘အာစရိယေန မေ ဒုဿီလဘာဝေါ ဉာတော, ဣဒါနိ န သက္ကာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပုန ဧဝရူပံ ကာတု’’န္တိ အာစရိယေ ဂါရဝေန ပါပကမ္မတောပိ ဝိရမိတွာ သီလဝတီ အဟောသိ။ သာပိ ဗြာဟ္မဏီ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကိရမှိ ဉာတာ’’တိ သတ္ထရိပိ ဂါရဝေန န ပုန အနာစာရံ အကာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာ ဣဒါနိ ဇယမ္ပတိကာဝ, အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကောသိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကုသနာဠိဝဂ္ဂေါ တေရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ကုသနာဠိ စ ဒုမ္မေဓံ, နင်္ဂလီသမ္ဗကဋာဟံ၊
အသိလက္ခဏကလဏ္ဍုကံ, ဗိဠာရဂ္ဂိကကောသိယန္တိ။
၁၄။ အသမ္ပဒါနဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၃၁] ၁။ အသမ္ပဒါနဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသမ္ပဒါနေနိတရီတရဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တော, အကတညူ တထာဂတဿ ဂုဏံ န ဇာနာတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ ဒေဝဒတ္တော အကတညူ, ပုဗ္ဗေပိ အကတညူယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ မဂဓရဋ္ဌေ ရာဇဂဟေ ဧကသ္မိံ မဂဓရညေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿေဝ သေဋ္ဌိ အဟောသိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ သင်္ခသေဋ္ဌီတိ နာမေန။ ဗာရာဏသိယံ ပီဠိယသေဋ္ဌိ နာမ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါဝ အဟောသိ။ တေ အညမညံ သဟာယကာ အဟေသုံ။ တေသု ဗာရာဏသိယံ ပီဠိယသေဋ္ဌိဿ ကေနစိဒေဝ ကာရဏေန မဟန္တံ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ, သဗ္ဗံ သာပတေယျံ ပရိဟာယိ။ သော ဒလိဒ္ဒေါ အပ္ပဋိသရဏော ဟုတွာ ဘရိယံ အာဒါယ သင်္ခသေဋ္ဌိံ ပစ္စယံ ကတွာ ဗာရာဏသိတော နိက္ခမိတွာ ပဒသာဝ ရာဇဂဟံ ပတွာ သင်္ခသေဋ္ဌိဿ နိဝေသနံ အဂမာသိ။ သော တံ ဒိသွာဝ ‘‘သဟာယော မေ အာဂတော’’တိ ပရိဿဇိတွာ သက္ကာရသမ္မာနံ ကတွာ ကတိပါဟံ ဝီတိနာမေတွာ ဧကဒိဝသံ ‘‘သမ္မ, ကေနဋ္ဌေန အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘယံ မေ, သမ္မ, ဥပ္ပန္နံ, သဗ္ဗံ ဓနံ ပရိက္ခီဏံ, ဥပတ္ထမ္ဘော မေ ဟောဟီ’’တိ။ ‘‘သာဓု သမ္မ, မာ ဘာယီ’’တိ ဘဏ္ဍာဂါရံ ဝိဝရာပေတွာ စတ္တာလီသ ဟိရညကောဋိယော ဒါပေတွာ သေသမ္ပိ ပရိစ္ဆဒပရိဝါရံ သဗ္ဗံ အတ္တနော သန္တကံ သဝိညာဏကံ အဝိညာဏကံ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဥပဍ္ဎမေဝ အဒါသိ။ သော တံ ဝိဘဝံ အာဒါယ ပုန ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ နိဝါသံ ကပ္ပေသိ။
အပရဘာဂေ သင်္ခသေဋ္ဌိဿပိ တာဒိသမေဝ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော အတ္တနော ပဋိသရဏံ ဥပဓာရေန္တော ‘‘သဟာယဿ မေ မဟာဥပကာရော ကတော, ဥပဍ္ဎဝိဘဝေါ ဒိန္နော။ န သော မံ ဒိသွာ ပရိစ္စဇိဿတိ, တဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဘရိယံ အာဒါယ ပဒသာဝ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ဘရိယံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ, တဝ မယာ သဒ္ဓိံ အန္တရဝီထိယာ ဂမနံ နာမ န ယုတ္တံ, မယာ ပေသိတယာနမာရုယှ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ပစ္ဆာ အာဂမိဿသိ။ ယာဝ ယာနံ ပေသေမိ, တာဝ ဣဓေဝ ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ တံ သာလာယ ဌပေတွာ သယံ နဂရံ ပဝိသိတွာ သေဋ္ဌိဿ ဃရံ ဂန္တွာ ‘‘ရာဇဂဟနဂရတော တုမှာကံ သဟာယော သင်္ခသေဋ္ဌိ နာမ အာဂတော’’တိ အာရောစာပေသိ။ သော ‘‘အာဂစ္ဆတူ’’တိ ပက္ကောသာပေတွာ တံ ဒိသွာ နေဝ အာသနာ ဝုဋ္ဌာသိ, န ပဋိသန္ထာရံ အကာသိ, ကေဝလံ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တုမှာကံ ဒဿနတ္ထံ အာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘နိဝါသော တေ ကဟံ ဂဟိတော’’တိ? ‘‘န တာဝ နိဝါသဋ္ဌာနံ အတ္ထိ, သေဋ္ဌိဃရဏိမ္ပိ သာလာယ ဌပေတွာဝ အာဂတောမှီ’’တိ။ ‘‘တုမှာကံ ဣဓ နိဝါသဋ္ဌာနံ နတ္ထိ, နိဝါပံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပစာပေတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂစ္ဆထ, ပုန အမှာကံ ဃရံ မာ ပဝိသထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘မယှံ သဟာယဿ ဒုဿန္တေ ဗန္ဓိတွာ ဧကံ ဗဟလပလာပတုမ္ဗံ ဒေဟီ’’တိ ဒါသံ အာဏာပေသိ။ တံ ဒိဝသံ ကိရ သော ရတ္တသာလီနံ သကဋသဟဿမတ္တံ ဩဖုနာပေတွာ ကောဋ္ဌာဂါရံ ပူရာပေသိ, စတ္တာလီသကောဋိဓနံ ဂဟေတွာ အာဂတော အကတညူ မဟာစောရော သဟာယကဿ တုမ္ဗမတ္တေ ပလာပေ ဒါပေသိ။ ဒါသော ပစ္ဆိယံ ဧကံ ပလာပတုမ္ဗံ ပက္ခိပိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။
ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ အသပ္ပုရိသော မမ သန္တိကာ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ လဘိတွာ ဣဒါနိ ပလာပတုမ္ဗံ ဒါပေသိ, ဂဏှာမိ နု ခေါ, န ဂဏှာမီ’’တိ? အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ တာဝ အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ကတဝိနာသကဘာဝေန မယာ သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ ဘိန္ဒိ။ သစာဟံ ဧတေန ဒိန္နံ ပလာပတုမ္ဗံ လာမကတ္တာ န ဂဏှိဿာမိ, အဟမ္ပိ မိတ္တဘာဝံ ဘိန္ဒိဿာမိ။ အန္ဓဗာလာ ပရိတ္တကံ လဒ္ဓံ အဂ္ဂဏှန္တာ မိတ္တဘာဝံ ဝိနာသေန္တိ, အဟံ ပန ဧတေန ဒိန္နံ ပလာပတုမ္ဗံ ဂဟေတွာ မမ ဝသေန မိတ္တဘာဝံ ပတိဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ။ သော ပလာပတုမ္ဗံ ဒုဿန္တေ ဗန္ဓိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ သာလံ အဂမာသိ။ အထ နံ ဘရိယာ ‘‘ကိံ တေ, အယျ, လဒ္ဓ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ အမှာကံ သဟာယော ပီဠိယသေဋ္ဌိ ပလာပတုမ္ဗံ ဒတွာ အမှေ
အဇ္ဇေဝ ဝိဿဇ္ဇေသီ’’တိ။ သာ ‘‘အယျ, ကိမတ္ထံ အဂ္ဂဟေသိ, ကိံ ဧတံ စတ္တာလီသကောဋိဓနဿ အနုစ္ဆဝိက’’န္တိ ရောဒိတုံ အာရဘိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ‘‘ဘဒ္ဒေ, မာ ရောဒိ, အဟံ တေန သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝဘေဒနဘယေန မမ ဝသေန မိတ္တဘာဝံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ဂဏှိံ, တွံ ကိံကာရဏာ ရောဒသီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသမ္ပဒါနေနိတရီတရဿ, ဗာလဿ မိတ္တာနိ ကလီဘဝန္တိ၊
တသ္မာ ဟရာမိ ဘုသံ အဍ္ဎမာနံ, မာ မေ မိတ္တိ ဇီယိတ္ထ သဿတာယ’’န္တိ။
တတ္ထ အသမ္ပဒါနေနာတိ အသမ္ပာဒါနေန။ အကာရလောပေ သန္ဓိ, အဂ္ဂဟဏေနာတိ အတ္ထော။ ဣတရီတရဿာတိ ယဿ ကဿစိ လာမကာလာမကဿ။ ဗာလဿ မိတ္တာနိ ကလီဘဝန္တီတိ ဒန္ဓဿ အပညဿ မိတ္တာနိ ကလီနိ ကာဠကဏ္ဏိသဒိသာနိ ဟောန္တိ, ဘိဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ တသ္မာ ဟရာမိ ဘုသံ အဍ္ဎမာနန္တိ တေန ကာရဏေန အဟံ သဟာယေန ဒိန္နံ ဧကပလာပတုမ္ဗံ ဟရာမိ ဂဏှာမီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘မာန’’န္တိ ဟိ အဋ္ဌန္နံ နာဠီနံ နာမံ, စတုန္နံ အဍ္ဎမာနံ, စတဿော စ နာဠိယော တုမ္ဗော နာမ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပလာပတုမ္ဗ’’န္တိ။ မာ မေ မိတ္တိ ဇီယိတ္ထ သဿတာယန္တိ မမ သဟာယေန သဒ္ဓိံ မိတ္တိ မာ ဘိဇ္ဇိတ္ထ, သဿတာဝ အယံ ဟောတူတိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဝုတ္တေပိ သေဋ္ဌိဘရိယာ ရောဒတေဝ။ တသ္မိံ ခဏေ သင်္ခသေဋ္ဌိနာ ပီဠိယသေဋ္ဌိဿ ဒိန္နော ကမ္မန္တဒါသော သာလာဒွါရေန အာဂစ္ဆန္တော သေဋ္ဌိဘရိယာယ ရောဒနသဒ္ဒံ သုတွာ သာလံ ပဝိသိတွာ အတ္တနော သာမိကေ ဒိသွာ ပါဒေသု နိပတိတွာ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ ‘‘ကိမတ္ထံ ဣဓာဂတတ္ထ, သာမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သေဋ္ဌိ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ ကမ္မန္တဒါသော ‘‘ဟောတု, သာမိ, မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ ဥဘောပိ အဿာသေတွာ အတ္တနော ဂေဟံ နေတွာ ဂန္ဓောဒကေန နှာပေတွာ ဘောဇေတွာ ‘‘သာမိကာ, ဝေါ အာဂတာ’’တိ သေသဒါသေ သန္နိပါတေတွာ ဒဿေတွာ ကတိပါဟံ ဝီတိနာမေတွာ သဗ္ဗေ ဒါသေ ဂဟေတွာ ရာဇင်္ဂဏံ ဂန္တွာ ဥပရဝံ အကာသိ။ ရာဇာ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ, တေ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ ရညော အာရောစေသုံ။
ရာဇာ တေသံ ဝစနံ သုတွာ ဥဘောပိ သေဋ္ဌီ ပက္ကောသာပေတွာ သင်္ခသေဋ္ဌိံ ပုစ္ဆိ ‘‘သစ္စံ ကိရ တယာ မဟာသေဋ္ဌိ ပီဠိယသေဋ္ဌိဿ စတ္တာလီသကောဋိဓနံ ဒိန္န’’န္တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, မမ သဟာယဿ မံ တက္ကေတွာ ရာဇဂဟံ အာဂတဿ န ကေဝလံ ဓနံ, သဗ္ဗံ ဝိဘဝဇာတံ သဝိညာဏကံ အဝိညာဏကံ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ သမဘာဂေ အဒါသိန္တိ။ ရာဇာ ‘‘သစ္စမေတ’’န္တိ ပီဠိယသေဋ္ဌိံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တယာ ပနဿ တညေဝ တက္ကေတွာ အာဂတဿ အတ္ထိ ကောစိ သက္ကာရော ဝါ သမ္မာနော ဝါ ကတော’’တိ။ သော တုဏှီ အဟောသိ။ အပိ ပန တေ ဧတဿ ပလာပတုမ္ဗမတ္တံ ဒုဿန္တေ ပက္ခိပါပေတွာ ဒါပိတံ အတ္ထီတိ။ တမ္ပိ သုတွာ တုဏှီယေဝ အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ တံ ပရိဘာသိတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ, ပီဠိယသေဋ္ဌိဿ ဃရေ သဗ္ဗံ ဝိဘဝံ သင်္ခသေဋ္ဌိဿ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မဟာရာဇ, မယှံ ပရသန္တကေန အတ္ထော နတ္ထိ, မယာ ဒိန္နမတ္တမေဝ ပန ဒါပေထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တကံ ဒါပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗံ အတ္တနော ဒိန္နဝိဘဝံ ပဋိလဘိတွာ ဒါသပရိဝုတော ရာဇဂဟမေဝ ဂန္တွာ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပီဠိယသေဋ္ဌိ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သင်္ခသေဋ္ဌိ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
အသမ္ပဒါနဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၃၂] ၂။ ဘီရုကဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကုသလူပဒေသေ ဓိတိယာ ဒဠှာယ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အဇပါလနိဂြောဓေ မာရဓီတာနံ ပလောဘနသုတ္တန္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဘဂဝတာ ဟိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝုတ္တံ –
‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ အာဂဉ္ဆုံ, တဏှာ စ အရတီ ရဂါ၊
တာ တတ္ထ ပနုဒီ သတ္ထာ, တူလံ ဘဋ္ဌံဝ မာလုတော’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၆၁)၊
ဧဝံ ယာဝ ပရိယောသာနာ တဿ သုတ္တန္တဿ ကထိတကာလေ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ
မာရဓီတရော အနေကသတာနိပိ ဒိဗ္ဗရူပါနိ မာပေတွာ ပလောဘနတ္ထာယ ဥပသင်္ကမန္တိယော အက္ခီနိပိ ဥမ္မီလေတွာ န ဩလောကေသိ, အဟော ဗုဒ္ဓဗလံ နာမ အစ္ဆရိယ’’န္တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ မယှံ သဗ္ဗာသဝေ ခေပေတွာ သဗ္ဗညုတံ သမ္ပတ္တဿ မာရဓီတာနံ အနောလောကနံ နာမ အစ္ဆရိယံ, အဟဉှိ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိဉာဏံ ပရိယေသမာနော သကိလေသကာလေပိ အဘိသင်္ခတံ ဒိဗ္ဗရူပံ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ကိလေသဝသေန အနောလောကေတွာဝ ဂန္တွာ မဟာရဇ္ဇံ ပါပုဏိ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဘာတိကသတဿ ကနိဋ္ဌော အဟောသီတိ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ တက္ကသိလာဇာတကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တဒါ ပန တက္ကသိလာနဂရဝါသီဟိ ဗဟိနဂရေ သာလာယံ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိတွာ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ အဘိသေကေ ကတေ တက္ကသိလာနဂရဝါသိနော နဂရံ ဒေဝနဂရံ ဝိယ, ရာဇဘဝနဉ္စ ဣန္ဒဘဝနံ ဝိယ အလင်္ကရိံသု။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော နဂရံ ပဝိသိတွာ ရာဇဘဝနေ ပါသာဒေ မဟာတလေ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တံ ရတနဝရပလ္လင်္ကံ အဘိရုယှ ဒေဝရာဇလီလာယ နိသီဒိ, အမစ္စာ စ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာဒယော စ ခတ္တိယကုမာရာ စ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌံသု, ဒေဝစ္ဆရာပဋိဘာဂါ သောဠသသဟဿနာဋကိတ္ထိယော နစ္စဂီတဝါဒိတကုသလာ ဥတ္တမဝိလာသသမ္ပန္နာ နစ္စဂီတဝါဒိတာနိ ပယောဇေသုံ။ ဂီတဝါဒိတသဒ္ဒေန ရာဇဘဝနံ မေဃတ္ထနိတပူရိတာ မဟာသမုဒ္ဒကုစ္ဆိ ဝိယ ဧကနိန္နာဒံ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော တံ အတ္တနော သိရိသောဘဂ္ဂံ ဩလောကယမာနောဝ စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ တာသံ ယက္ခိနီနံ အဘိသင်္ခတံ ဒိဗ္ဗရူပံ ဩလောကေဿံ, ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော အဘဝိဿံ, ဣမံ သိရိသောဘဂ္ဂံ န ဩလောကေဿံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ပန ဩဝါဒေ ဌိတဘာဝေန ဣဒံ မယာ သမ္ပတ္တ’’န္တိ။ ဧဝဉ္စ ပန စိန္တေတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကုသလူပဒေသေ ဓိတိယာ ဒဠှာယ စ, အနိဝတ္တိတတ္တာ ဘယဘီရုတာယ စ၊
န ရက္ခသီနံ ဝသမာဂမိမှသေ, သ သောတ္ထိဘာဝေါ မဟတာ ဘယေန မေ’’တိ။
တတ္ထ ကုသလူပဒေသေတိ ကုသလာနံ ဥပဒေသေ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဩဝါဒေတိ အတ္ထော။ ဓိတိယာ ဒဠှာယ စာတိ ဒဠှာယ ဓိတိယာ စ, ထိရေန အဗ္ဗောစ္ဆိန္နနိရန္တရဝီရိယေန စာတိ အတ္ထော။ အနိဝတ္တိတတ္တာ ဘယဘီရုတာယ စာတိ ဘယဘီရုတာယ အနိဝတ္တိတတာယ စ။ တတ္ထ ဘယန္တိ စိတ္တုတြာသမတ္တံ ပရိတ္တဘယံ။ ဘီရုတာတိ သရီရကမ္ပနပ္ပတ္တံ မဟာဘယံ။ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ မဟာသတ္တဿ ‘‘ယက္ခိနိယော နာမေတာ မနုဿခါဒိကာ’’တိ ဘေရဝါရမ္မဏံ ဒိသွာပိ နာဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘အနိဝတ္တိတတ္တာ ဘယဘီရုတာယ စာ’’တိ။ ဘယဘီရုတာယ အဘာဝေနေဝ ဘေရဝါရမ္မဏံ ဒိသွာပိ အနိဝတ္တနဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ န ရက္ခသီနံ ဝသမာဂမိမှသေတိ ယက္ခကန္တာရေ တာသံ ရက္ခသီနံ ဝသံ န အဂမိမှ။ ယသ္မာ အမှာကံ ကုသလူပဒေသေ ဓိတိ စ ဒဠှာ အဟောသိ, ဘယဘီရုတာဘာဝေန စ အနိဝတ္တနသဘာဝါ အဟုမှာ, တသ္မာ ရက္ခသီနံ ဝသံ န အဂမိမှာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သ သောတ္ထိဘာဝေါ မဟတာ ဘယေန မေတိ သော မယှံ အယံ အဇ္ဇ မဟတာ ဘယေန ရက္ခသီနံ သန္တိကာ ပတ္တဗ္ဗေန ဒုက္ခဒေါမနဿေန သောတ္ထိဘာဝေါ ခေမဘာဝေါ ပီတိသောမနဿဘာဝေါယေဝ ဇာတောတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘အဟံ တေန သမယေန တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ရဇ္ဇပ္ပတ္တကုမာရော အဟောသိ’’န္တိ။
ဘီရုကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၃၃] ၃။ ဃတာသနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ခေမံ ယဟိန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘိက္ခု သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ပစ္စန္တံ ဂန္တွာ ဧကံ ဂါမကံ ဥပနိဿာယ အရညသေနာသနေ ဝဿံ ဥပဂဉ္ဆိ။ တဿ ပဌမမာသေယေဝ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌဿ ပဏ္ဏသာလာ ဈာယိတ္ထ။ သော ဝသနဋ္ဌာနာဘာဝေန ကိလမန္တော ဥပဋ္ဌာကာနံ အာစိက္ခိ။ တေ ‘‘ဟောတု, ဘန္တေ, ပဏ္ဏသာလံ ကရိဿာမ, ကသာမ တာဝ, ဝပါမ တာဝါ’’တိအာဒီနိ
ဝဒန္တာ တေမာသံ ဝီတိနာမေသုံ။ သော သေနာသနသပ္ပါယာဘာဝေန ကမ္မဋ္ဌာနံ မတ္ထကံ ပါပေတုံ နာသက္ခိ။ သော နိမိတ္တမတ္တမ္ပိ အနုပ္ပါဒေတွာ ဝုတ္ထဝဿော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သတ္ထာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ တေ, ဘိက္ခု, ကမ္မဋ္ဌာနံ သပ္ပါယံ ဇာတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အသပ္ပါယဘာဝံ ကထေသိ။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ, ဘိက္ခု, တိရစ္ဆာနာပိ အတ္တနော သပ္ပါယာသပ္ပါယံ ဉတွာ သပ္ပါယကာလေ ဝသိတွာ အသပ္ပါယကာလေ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဟာယ အညတ္ထ အဂမံသု, တွံ ကသ္မာ အတ္တနော သပ္ပါယာသပ္ပါယံ န အညာသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သကုဏယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝိညုတံ ပတွာ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော သကုဏရာဇာ ဟုတွာ ဧကသ္မိံ အရညာယတနေ ဇာတဿရတီရေ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နံ ဗဟလပတ္တပလာသံ မဟာရုက္ခံ ဥပနိဿာယ သပရိဝါရော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဗဟူ သကုဏာ တဿ ရုက္ခဿ ဥဒကမတ္ထကေ ပတ္ထဋသာခါသု ဝသန္တာ သရီရဝဠဉ္ဇံ ဥဒကေ ပါတေန္တိ။ တသ္မိဉ္စ ဇာတဿရေ စဏ္ဍော နာဂရာဇာ ဝသတိ။ တဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဣမေ သကုဏာ မယှံ နိဝါသေ ဇာတဿရေ သရီရဝဠဉ္ဇံ ပါတေန္တိ, ယံနူနာဟံ ဥဒကတော အဂ္ဂိံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ရုက္ခံ ဈာပေတွာ ဧတေ ပလာပေယျ’’န္တိ။ သော ကုဒ္ဓမာနသော ရတ္တိဘာဂေ သဗ္ဗေသံ သကုဏာနံ သန္နိပတိတွာ ရုက္ခသာခါသု နိပန္နကာလေ ပဌမံ တာဝ ဥဒ္ဓနာရောပိတံ ဝိယ ဥဒကံ ပက္ကုဓာပေတွာ ဒုတိယဝါရေ ဓူမံ ဥဋ္ဌာပေတွာ တတိယဝါရေ တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏံ ဇာလံ ဥဋ္ဌာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဥဒကတော ဇာလံ ဥဋ္ဌဟမာနံ ဒိသွာ ‘‘ဘော, သကုဏာ, အဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ နာမ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေန္တိ, ဣဒါနိ ပန ဥဒကမေဝ အာဒိတ္တံ။ န သက္ကာ အမှေဟိ ဣဓ ဝသိတုံ, အညတ္ထ ဂမိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ခေမံ ယဟိံ တတ္ထ အရီ ဥဒီရိတော, ဒကဿ မဇ္ဈေ ဇလတေ ဃတာသနော၊
န အဇ္ဇ ဝါသော မဟိယာ မဟီရုဟေ, ဒိသာ ဘဇဝှေါ သရဏာဇ္ဇ နောဘယ’’န္တိ။
တတ္ထ ခေမံ ယဟိံ တတ္ထ အရီ ဥဒီရိတောတိ ယသ္မိံ ဥဒကပိဋ္ဌေ ခေမဘာဝေါ နိဗ္ဘယဘာဝေါ, တသ္မိံ အတ္တပစ္စတ္ထိကော သပတ္တော ဥဋ္ဌိတော။ ဒကဿာတိ ဥဒကဿ။ ဃတာသနောတိ အဂ္ဂိ။ သော ဟိ ဃတံ အသ္နာတိ, တသ္မာ
‘‘ဃတာသနော’’တိ ဝုစ္စတိ။ န အဇ္ဇ ဝါသောတိ အဇ္ဇ နော ဝါသော နတ္ထိ။ မဟိယာ မဟီရုဟေတိ မဟိရုဟော ဝုစ္စတိ ရုက္ခော, တသ္မိံ ဣမိဿာ မဟိယာ ဇာတေ ရုက္ခေတိ အတ္ထော။ ဒိသာ ဘဇဝှေါတိ ဒိသာ ဘဇထ ဂစ္ဆထ။ သရဏာဇ္ဇ နော ဘယန္တိ အဇ္ဇ အမှာကံ သရဏတော ဘယံ ဇာတံ, ပဋိသရဏဋ္ဌာနတော ဘယံ ဥပ္ပန္နန္တိ အတ္ထော။
ဧဝံ ဝတွာ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ဝစနကရေ သကုဏေ အာဒါယ ဥပ္ပတိတွာ အညတ္ထ ဂတော။ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ ဌိတသကုဏာ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။
တဒါ ဗောဓိသတ္တဿ ဝစနကရာ သကုဏာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ, သကုဏရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
ဃတာသနဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၃၄] ၄။ ဈာနသောဓနဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယေ သညိနောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သင်္ကဿနဂရဒွါရေ အတ္တနာ သံခိတ္တေန ပုစ္ဆိတပဉှဿ ဓမ္မသေနာပတိနော ဝိတ္ထာရဗျာကရဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတြိဒံ အတီတဝတ္ထု – အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညာယတနေ ကာလံ ကရောန္တော အန္တေဝါသိကေဟိ ပုစ္ဆိတော ‘‘နေဝသညီနာသညီ’’တိ အာဟ…ပေ… တာပသာ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ ကထံ န ဂဏှိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အာဘဿရတော အာဂန္တွာ အာကာသေ ဌတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယေ သညိနော တေပိ ဒုဂ္ဂတာ, ယေပိ အသညိနော တေပိ ဒုဂ္ဂတာ၊
ဧတံ ဥဘယံ ဝိဝဇ္ဇယ, တံ သမာပတ္တိသုခံ အနင်္ဂဏ’’န္တိ။
တတ္ထ ယေ သညိနောတိ ဌပေတွာ နေဝသညာနာသညာယတနလာဘိနော အဝသေသေ သစိတ္တကသတ္တေ ဒဿေတိ။ တေပိ ဒုဂ္ဂတာတိ တဿာ သမာပတ္တိယာ အလာဘတော တေပိ ဒုဂ္ဂတာ နာမ။ ယေပိ အသညိနောတိ
အသညဘဝေ နိဗ္ဗတ္တေ အစိတ္တကသတ္တေ ဒဿေတိ။ တေပိ ဒုဂ္ဂတာတိ တေပိ ဣမိဿာယေဝ သမာပတ္တိယာ အလာဘတော ဒုဂ္ဂတာယေဝ နာမ။ ဧတံ ဥဘယံ ဝိဝဇ္ဇယာတိ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ သညိဘဝဉ္စ အသညိဘဝဉ္စ ဝိဝဇ္ဇယ ပဇဟာတိ အန္တေဝါသိကံ ဩဝဒတိ။ တံ သမာပတ္တိသုခံ အနင်္ဂဏန္တိ တံ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိလာဘိနော သန္တဋ္ဌေန ‘‘သုခ’’န္တိ သင်္ခံ ဂတံ ဈာနသုခံ အနင်္ဂဏံ နိဒ္ဒေါသံ ဗလဝစိတ္တေကဂ္ဂတာသဘာဝေနပိ တံ အနင်္ဂဏံ နာမ ဇာတံ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အန္တေဝါသိကဿ ဂုဏံ ကထေတွာ ဗြဟ္မလောကမေဝ အဂမာသိ။ တဒါ သေသတာပသာ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ သဒ္ဒဟိံသု။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော သာရိပုတ္တော, မဟာဗြဟ္မာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဈာနသောဓနဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၃၅] ၅။ စန္ဒာဘဇာတကဝဏ္ဏနာ
စန္ဒာဘန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သင်္ကဿနဂရဒွါရေ ထေရဿေဝ ပဉှဗျာကရဏံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အရညာယတနေ ကာလံ ကရောန္တော အန္တေဝါသိကေဟိ ပုစ္ဆိတော ‘‘စန္ဒာဘံ သူရိယာဘ’’န္တိ ဝတွာ အာဘဿရေ နိဗ္ဗတ္တော။ တာပသာ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ န သဒ္ဒဟိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အာဘဿရတော အာဂန္တွာ အာကာသေ ဌိတော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘စန္ဒာဘံ သူရိယာဘဉ္စ, ယောဓ ပညာယ ဂါဓတိ၊
အဝိတက္ကေန ဈာနေန, ဟောတိ အာဘဿရူပဂေါ’’တိ။
တတ္ထ စန္ဒာဘန္တိ ဩဒါတကသိဏံ ဒဿေတိ။ သူရိယာဘန္တိ ပီတကသိဏံ။ ယောဓ ပညာယ ဂါဓတီတိ ယော ပုဂ္ဂလော ဣဓ သတ္တလောကေ ဣဒံ ကသိဏဒွယံ ပညာယ ဂါဓတိ, အာရမ္မဏံ ကတွာ အနုပဝိသတိ, တတ္ထေဝ
ပတိဋ္ဌဟတိ။ အထ ဝါ စန္ဒာဘံ သူရိယာဘဉ္စ, ယောဓ ပညာယ ဂါဓတီတိ ယတ္တကံ ဌာနံ စန္ဒာဘာ စ သူရိယာဘာ စ ပတ္ထဋာ, တတ္ထကေ ဌာနေ ပဋိဘာဂကသိဏံ ဝဍ္ဎေတွာ တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေန္တော ဥဘယမ္ပေတံ အာဘံ ပညာယ ဂါဓတိ နာမ။ တသ္မာ အယမ္ပေတ္ထ အတ္ထောယေဝ။ အဝိတက္ကေန ဈာနေန, ဟောတိ အာဘဿရူပဂေါတိ သော ပုဂ္ဂလော တထာ ကတွာ ပဋိလဒ္ဓေန ဒုတိယေန ဈာနေန အာဘဿရဗြဟ္မလောကူပဂေါ ဟောတီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော တာပသေ ဗောဓေတွာ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကဿ ဂုဏံ ကထေတွာ ဗြဟ္မလောကမေဝ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော သာရိပုတ္တော, မဟာဗြဟ္မာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
စန္ဒာဘဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၃၆] ၆။ သုဝဏ္ဏဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယံ လဒ္ဓံ တေန တုဋ္ဌဗ္ဗန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခုနိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ အညတရော ဥပါသကော ဘိက္ခုနိသံဃံ လသုဏေန ပဝါရေတွာ ခေတ္တပါလံ အာဏာပေသိ ‘‘သစေ ဘိက္ခုနိယော အာဂစ္ဆန္တိ, ဧကေကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဒွေ တယော ဘဏ္ဍိကေ ဒေဟီ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခုနိယော တဿ ဂေဟမ္ပိ ခေတ္တမ္ပိ လသုဏတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တိ။ အထေကသ္မိံ ဥဿဝဒိဝသေ တဿ ဂေဟေ လသုဏံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ။ ထုလ္လနန္ဒာ ဘိက္ခုနီ သပရိဝါရာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ‘‘လသုဏေနာဝုသော အတ္ထော’’တိ ဝတွာ ‘‘နတ္ထယျေ, ယထာဘတံ လသုဏံ ပရိက္ခီဏံ, ခေတ္တံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝုတ္တာ ခေတ္တံ ဂန္တွာ န မတ္တံ ဇာနိတွာ လသုဏံ အာဟရာပေသိ။ ခေတ္တပါလော ဥဇ္ဈာယိ ‘‘ကထဉှိ နာမ ဘိက္ခုနိယော န မတ္တံ ဇာနိတွာ လသုဏံ ဟရာပေဿန္တီ’’တိ? တဿ ကထံ သုတွာ ယာ တာ ဘိက္ခုနိယော အပ္ပိစ္ဆာ, တာပိ, တာသံ သုတွာ ဘိက္ခူပိ, ဥဇ္ဈာယိံသု။ ဥဇ္ဈာယိတွာ စ ပန ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ဘဂဝါ ထုလ္လနန္ဒံ ဘိက္ခနိံ ဂရဟိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, မဟိစ္ဆော ပုဂ္ဂလော နာမ ဝိဇာတမာတုယာပိ အပ္ပိယော ဟောတိ အမနာပေါ, အပ္ပသန္နေ ပသာဒေတုံ, ပသန္နာနံ ဝါ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသာဒံ ဇနေတုံ, အနုပ္ပန္နံ ဝါ လာဘံ ဥပ္ပါဒေတုံ, ဥပ္ပန္နံ
ဝါ ပန လာဘံ ထိရံ ကာတုံ န သက္ကောတိ။ အပ္ပိစ္ဆော ပန ပုဂ္ဂလော အပ္ပသန္နေ ပသာဒေတုံ, ပသန္နာနံ ဝါ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပသာဒံ ဇနေတုံ, အနုပ္ပန္နံ ဝါ လာဘံ ဥပ္ပါဒေတုံ, ဥပ္ပန္နံ ဝါ ပန လာဘံ ထိရံ ကာတုံ သက္ကောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဘိက္ခူနံ တဒနုစ္ဆဝိကံ ဓမ္မံ ကထေတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဣဒါနေဝ မဟိစ္ဆာ, ပုဗ္ဗေပိ မဟိစ္ဆာယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အညတရသ္မိံ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဝယပ္ပတ္တဿ သမာနဇာတိကာ ကုလာ ပဇာပတိံ အာဟရိံသု။ တဿာ နန္ဒာ နန္ဒာဝတီ သုန္ဒရီနန္ဒာတိ တိဿော ဓီတရော အဟေသုံ။ တာသု ပတိကုလံ အဂတာသုယေဝ ဗောဓိသတ္တော ကာလံ ကတွာ သုဝဏ္ဏဟံသယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ, ဇာတိဿရဉာဏဉ္စဿ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော သုဝဏ္ဏသဉ္ဆန္နံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ မဟန္တံ အတ္တဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော နု ခေါ စဝိတွာ အဟံ ဣဓူပပန္နော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘မနုဿလောကတော’’တိ ဉတွာ ပုန ‘‘ကထံ နု ခေါ မေ ဗြာဟ္မဏီ စ ဓီတရော စ ဇီဝန္တီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ပရေသံ ဘတိံ ကတွာ ကိစ္ဆေန ဇီဝန္တီ’’တိ ဉတွာ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ သရီရေ သောဝဏ္ဏမယာနိ ပတ္တာနိ ကောဋ္ဋနဃဋ္ဋနခမာနိ, ဣတော တာသံ ဧကေကံ ပတ္တံ ဒဿာမိ, တေန မေ ပဇာပတိ စ ဓီတရော စ သုခံ ဇီဝိဿန္တီ’’တိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ ပိဋ္ဌိဝံသကောဋိယံ နိလီယိ, ဗြာဟ္မဏီ စ ဓီတရော စ ဗောဓိသတ္တံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော အာဂတောသိ, သာမီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘အဟံ တုမှာကံ ပိတာ ကာလံ ကတွာ သုဝဏ္ဏဟံသယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော တုမှေ ဒဋ္ဌုံ အာဂတော။ ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှာကံ ပရေသံ ဘတိံ ကတွာ ဒုက္ခဇီဝိကာယ ဇီဝနကိစ္စံ နတ္ထိ, အဟံ ဝေါ ဧကေကံ ပတ္တံ ဒဿာမိ, တံ ဝိက္ကိဏိတွာ သုခေန ဇီဝထာ’’တိ ဧကံ ပတ္တံ ဒတွာ အဂမာသိ။ သော ဧတေနေဝ နိယာမေန အန္တရန္တရာ အာဂန္တွာ ဧကေကံ ပတ္တံ ဒေတိ, ဗြာဟ္မဏီ စ ဓီတရော စ အဍ္ဎာ သုခိတာ အဟေသုံ။
အထေကဒိဝသံ သာ ဗြာဟ္မဏီ ဓီတရော အာမန္တေသိ ‘‘အမ္မာ, တိရစ္ဆာနာနံ နာမ စိတ္တံ ဒုဇ္ဇာနံ။ ကဒါစိ ဝေါ ပိတာ ဣဓ နာဂစ္ဆေယျ, ဣဒါနိဿ အာဂတကာလေ သဗ္ဗာနိ ပတ္တာနိပိ လုဉ္စိတွာ ဂဏှာမာ’’တိ။ တာ ‘‘ဧဝံ နော ပိတာ ကိလမိဿတီ’’တိ န သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ ဗြာဟ္မဏီ ပန မဟိစ္ဆတာယ ပုန ဧကဒိဝသံ သုဝဏ္ဏဟံသရာဇဿ အာဂတကာလေ ‘‘ဧဟိ တာဝ, သာမီ’’တိ ဝတွာ တံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ
ဂဟေတွာ သဗ္ဗပတ္တာနိ လုဉ္စိ။ တာနိ ပန ဗောဓိသတ္တဿ ရုစိံ ဝိနာ ဗလက္ကာရေန ဂဟိတတ္တာ သဗ္ဗာနိ ဗကပတ္တသဒိသာနိ အဟေသုံ။ ဗောဓိသတ္တော ပက္ခေ ပသာရေတွာ ဂန္တုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ သာ မဟာစာဋိယံ ပက္ခိပိတွာ ပေါသေသိ။ တဿ ပုန ဥဋ္ဌဟန္တာနိ ပတ္တာနိ သေတာနိ သမ္ပဇ္ဇိံသု။ သော သဉ္ဇာတပတ္တော ဥပ္ပတိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂန္တွာ န ပုန အာဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ထုလ္လနန္ဒာ ဣဒါနေဝ မဟိစ္ဆာ, ပုဗ္ဗေပိ မဟိစ္ဆာယေဝ, မဟိစ္ဆတာယ စ ပန သုဝဏ္ဏမှာ ပရိဟီနာ။ ဣဒါနိ ပန အတ္တနော မဟိစ္ဆတာယ ဧဝ လသုဏမှာပိ ပရိဟာယိဿတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ လသုဏံ ခါဒိတုံ န လဘိဿတိ။ ယထာ စ ထုလ္လနန္ဒာ, ဧဝံ တံ နိဿာယ သေသဘိက္ခုနိယောပိ။ တသ္မာ ဗဟုံ လဘိတွာပိ ပမာဏမေဝ ဇာနိတဗ္ဗံ, အပ္ပံ လဘိတွာ ပန ယထာလဒ္ဓေနေဝ သန္တောသော ကာတဗ္ဗော, ဥတ္တရိ န ပတ္ထေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယံ လဒ္ဓံ တေန တုဋ္ဌဗ္ဗံ, အတိလောဘော ဟိ ပါပကော၊
ဟံသရာဇံ ဂဟေတွာန, သုဝဏ္ဏာ ပရိဟာယထာ’’တိ။
တတ္ထ တုဋ္ဌဗ္ဗန္တိ တုဿိတဗ္ဗံ။
ဣဒံ ပန ဝတွာ သတ္ထာ အနေကပရိယာယေန ဂရဟိတွာ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ လသုဏံ ခါဒေယျ, ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၇၉၄) သိက္ခာပဒံ ပညာပေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏီ အယံ ထုလ္လနန္ဒာ အဟောသိ, တိဿော ဓီတရော ဣဒါနိ တိဿောယေဝ ဘဂိနိယော, သုဝဏ္ဏဟံသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သုဝဏ္ဏဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၃၇] ၇။ ဗဗ္ဗုဇာတကဝဏ္ဏနာ
ယတ္ထေကော လဘတေ ဗဗ္ဗူတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကာဏမာတုသိက္ခာပဒံ (ပါစိ။ ၂၃၀ အာဒယော) အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယဉှိ ကာဏမာတာ
နာမ ဓီတုဝသေန ပါကဋနာမာ ဥပါသိကာ အဟောသိ သောတာပန္နာ အရိယသာဝိကာ။ သာ ဓီတရံ ကာဏံ အညတရသ္မိံ ဂါမကေ သမာနဇာတိကဿ ပုရိသဿ အဒါသိ။ ကာဏာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန မာတု ဃရံ အဂမာသိ။ အထဿာ သာမိကော ကတိပါဟစ္စယေန ဒူတံ ပါဟေသိ ‘‘အာဂစ္ဆတု ကာဏာ, ဣစ္ဆာမိ ကာဏာယ အာဂမန’’န္တိ။ ကာဏာ ဒူတဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အမ္မ, ဂမိဿာမီ’’တိ မာတရံ အာပုစ္ဆိ။ ကာဏမာတာ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ဝသိတွာ ကထံ တုစ္ဆဟတ္ထာဝ ဂမိဿသီ’’တိ ပူဝံ ပစိ။ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဧကော ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု တဿာ နိဝေသနံ အဂမာသိ, ဥပါသိကာ တံ နိသီဒါပေတွာ ပတ္တပူရံ ပူဝံ ဒါပေသိ။ သော ဘိက္ခု နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ, တဿပိ တထေဝ ဒါပေသိ။ သောပိ နိက္ခမိတွာ အညဿ အာစိက္ခိ, တဿပိ တထေဝါတိ ဧဝံ စတုန္နံ ဇနာနံ ဒါပေသိ။ ယထာပဋိယတ္တံ ပူဝံ ပရိက္ခယံ အဂမာသိ, ကာဏာယ ဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇိ။ အထဿာ သာမိကော ဒုတိယမ္ပိ, တတိယမ္ပိ ဒူတံ ပါဟေသိ။ တတိယံ ပါဟေန္တော စ ‘‘သစေ ကာဏာ နာဂစ္ဆိဿတိ, အဟံ အညံ ပဇာပတိံ အာနေဿာမီ’’တိ ပါဟေသိ။ တယောပိ ဝါရေ တေနေဝ ဥပါယေန ဂမနံ န သမ္ပဇ္ဇိ, ကာဏာယ သာမိကော အညံ ပဇာပတိံ အာနေသိ။ ကာဏာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ရောဒမာနာ အဋ္ဌာသိ။
သတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကာဏမာတာယ နိဝေသနံ ဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ကာဏမာတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိဿာယံ ကာဏာ ရောဒတီ’’တိ? ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ စ သုတွာ ကာဏမာတရံ သမဿာသေတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကထေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ အထ တေသံ စတုန္နံ ဘိက္ခူနံ တယော ဝါရေ ယထာပဋိယတ္တပူဝံ ဂဟေတွာ ကာဏာယ ဂမနဿ ဥပစ္ဆိန္နဘာဝေါ ဘိက္ခုသံဃေ ပါကဋော ဇာတော။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, စတူဟိ နာမ ဘိက္ခူဟိ တယော ဝါရေ ကာဏမာတာယ ပက္ကပူဝံ ခါဒိတွာ ကာဏာယ ဂမနန္တရာယံ ကတွာ သာမိကေန ပရိစ္စတ္တံ ဓီတရံ နိဿာယ မဟာဥပါသိကာယ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပါဒိတ’’န္တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝ တေ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ကာဏမာတာယ သန္တကံ ခါဒိတွာ တဿာ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပါဒေသုံ, ပုဗ္ဗေပိ ဥပ္ပါဒေသုံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပါသာဏကောဋ္ဋကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ပရိယောဒါတသိပ္ပေါ အဟောသိ။ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ နိဂမေ ဧကော မဟာဝိဘဝေါ သေဋ္ဌိ အဟောသိ, တဿ နိဓာနဂတာယေဝ စတ္တာလီသ ဟိရညကောဋိယော အဟေသုံ။ အထဿ ဘရိယာ ကာလံ ကတွာ ဓနသိနေဟေန ဂန္တွာ ဓနပိဋ္ဌိယံ မူသိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဧဝံ အနုက္ကမေန သဗ္ဗမ္ပိ တံ ကုလံ အဗ္ဘတ္ထံ အဂမာသိ, ဝံသော ဥပစ္ဆိဇ္ဇိ။ သော ဂါမောပိ ဆဍ္ဍိတော အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝံ အဂမာသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ ပုရာဏဂါမဋ္ဌာနေ ပါသာဏေ ဥပ္ပါဋေတွာ ကောဋ္ဋေတိ။ အထ သာ မူသိကာ ဂေါစရာယ စရမာနာ ဗောဓိသတ္တံ ပုနပ္ပုနံ ပဿန္တီ ဥပ္ပန္နသိနေဟာ ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ ဓနံ ဗဟု နိက္ကာရဏေန နဿိဿတိ, ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဣဒံ ဓနံ ဒတွာ မံသံ ဝိက္ကိဏာပေတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ။ သာ ဧကဒိဝသံ ဧကံ ကဟာပဏံ မုခေန ဍံသိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သော တံ ဒိသွာ ပိယဝါစာယ သမာလပန္တော ‘‘ကိံ နု ခေါ, အမ္မ, ကဟာပဏံ ဂဟေတွာ အာဂတာသီ’’တိ အာဟ။ တာတ, ဣမံ ဂဟေတွာ အတ္တနာပိ ပရိဘုဉ္ဇ, မယှမ္ပိ မံသံ အာဟရာတိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ကဟာပဏံ အာဒါယ ဃရံ ဂန္တွာ ဧကေန မာသကေန မံသံ ကိဏိတွာ အာဟရိတွာ တဿာ အဒါသိ။ သာ တံ ဂဟေတွာ အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ယထာရုစိယာ ခါဒိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဣမိနာဝ နိယာမေန ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဗောဓိသတ္တဿ ကဟာပဏံ ဒေတိ, သောပိဿာ မံသံ အာဟရတိ။
အထေကဒိဝသံ တံ မူသိကံ ဗိဠာရော အဂ္ဂဟေသိ။ အထ နံ သာ ဧဝမာဟ ‘‘မာ, သမ္မ, မံ မာရေသီ’’တိ။ ကိံကာရဏာ န မာရေဿာမိ? အဟဉှိ ဆာတော မံသံ ခါဒိတုကာမော, န သက္ကာ မယာ န မာရေတုန္တိ။ ကိံ ပန ဧကဒိဝသမေဝ မံသံ ခါဒိတုကာမောသိ, ဥဒါဟု နိစ္စကာလန္တိ? ‘‘လဘမာနော နိစ္စကာလမ္ပိ ခါဒိတုကာမောမှီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ အဟံ တေ နိစ္စကာလံ မံသံ ဒဿာမိ, ဝိဿဇ္ဇေဟိ မ’’န္တိ။ အထ နံ ဗိဠာရော ‘‘တေန ဟိ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သာ အတ္တနော အာဘတံ မံသံ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဧကံ ဗိဠာရဿ ဒေတိ, ဧကံ သယံ ခါဒတိ။ အထ နံ ဧကဒိဝသံ အညောပိ ဗိဠာရော အဂ္ဂဟေသိ, တမ္ပိ တထေဝ သညာပေတွာ အတ္တာနံ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တယော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ခါဒန္တိ။ ပုန အညော အဂ္ဂဟေသိ, တမ္ပိ တထေဝ
သညာပေတွာ အတ္တာနံ မောစာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ စတ္တာရော ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ခါဒန္တိ။ ပုန အညော အဂ္ဂဟေသိ, တမ္ပိ တထေဝ သညာပေတွာ အတ္တာနံ မောစာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ခါဒန္တိ။ သာ ပဉ္စမံ ကောဋ္ဌာသံ ခါဒမာနာ အပ္ပါဟာရတာယ ကိလန္တာ ကိသာ အဟောသိ အပ္ပမံသလောဟိတာ
ဗောဓိသတ္တော တံ ဒိသွာ ‘‘အမ္မ, ကသ္မာ မိလာတာသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တွံ ဧတ္တကံ ကာလံ ကသ္မာ မယှံ နာစိက္ခိ, အဟမေတ္ထ ကာတဗ္ဗံ ဇာနိဿာမီ’’တိ တံ သမဿာသေတွာ သုဒ္ဓဖလိကပါသာဏေန ဂုဟံ ကတွာ အာဟရိတွာ ‘‘အမ္မ, တွံ ဣမံ ဂုဟံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိတွာ အာဂတာဂတာနံ ဖရုသာဟိ ဝါစာဟိ သန္တဇ္ဇေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သာ ဂုဟံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိ။ အထေကော ဗိဠာရော အာဂန္တွာ ‘‘ဒေဟိ, အဇ္ဇ မေ မံသ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ မူသိကာ ‘‘အရေ, ဒုဋ္ဌဗိဠာရ, ကိံ တေ အဟံ မံသဟာရိကာ, အတ္တနော ပုတ္တာနံ မံသံ ခါဒါ’’တိ တဇ္ဇေသိ။ ဗိဠာရော ဖလိကဂုဟာယ နိပန္နဘာဝံ အဇာနန္တော ကောဓဝသေန မူသိကံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ သဟသာဝ ပက္ခန္ဒိတွာ ဟဒယေန ဖလိကဂုဟာယံ ပဟရိ။ တာဝဒေဝဿ ဟဒယံ ဘိဇ္ဇိ, အက္ခီနိ နိက္ခမနာကာရပ္ပတ္တာနိ ဇာတာနိ။ သော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတွာ ဧကမန္တံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ပတိ။ ဧတေနူပါယေန အပရောပိ အပရောပီတိ စတ္တာရောပိ ဇနာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ မူသိကာ နိဗ္ဘယာ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဒေဝသိကံ ဒွေ တယော ကဟာပဏေ ဒေတိ။ ဧဝံ အနုက္ကမေန သဗ္ဗမ္ပိ ဓနံ ဗောဓိသတ္တဿေဝ အဒါသိ။ တေ ဥဘောပိ ယာဝဇီဝံ မေတ္တိံ အဘိန္ဒိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ။
သတ္ထာ ဣမံ အတီတံ အာဟရိတွာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ယတ္ထေကော လဘတေ ဗဗ္ဗု, ဒုတိယော တတ္ထ ဇာယတိ၊
တတိယော စ စတုတ္ထော စ, ဣဒံ တေ ဗဗ္ဗုကာ ဗိလ’’န္တိ။
တတ္ထ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ။ ဗဗ္ဗူတိ ဗိဠာရော။ ဒုတိယော တတ္ထ ဇာယတီတိ ယတ္ထ ဧကော မူသိကံ ဝါ မံသံ ဝါ လဘတိ, ဒုတိယောပိ တတ္ထ ဗိဠာရော ဇာယတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တထာ တတိယော စ စတုတ္ထော စ။ ဧဝံ တေ တဒါ စတ္တာရော ဗိဠာရာ အဟေသုံ။ ဟုတွာ စ ပန ဒိဝသေ ဒိဝသေ မံသံ ခါဒန္တာ တေ ဗဗ္ဗုကာ ဣဒံ ဖလိကမယံ ဗိလံ ဥရေန ပဟရိတွာ သဗ္ဗေပိ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တာတိ။
ဧဝံ သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ စတ္တာရော ဗိဠာရာ စတ္တာရော ဘိက္ခူ အဟေသုံ, မူသိကာ ကာဏမာတာ, ပါသာဏကောဋ္ဋကမဏိကာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဗဗ္ဗုဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၃၈] ၈။ ဂေါဓာဇာတကဝဏ္ဏနာ
ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ကထိတသဒိသမေဝ။
အတီတေ ပန ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂေါဓာယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ တဒါ ဧကော ပဉ္စာဘိညော ဥဂ္ဂတပေါ တာပသော ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ နိဿာယ အရညာယတနေ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသတိ, ဂါမဝါသိနော တာပသံ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ စင်္ကမနကောဋိယံ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကေ ဝသတိ, ဝသန္တော စ ပန ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဒွေ တယော ဝါရေ တာပသံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မူပသံဟိတံ အတ္ထူပသံဟိတဉ္စ ဝစနံ သုတွာ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂစ္ဆတိ။ အပရဘာဂေ တာပသော ဂါမဝါသိနော အာပုစ္ဆိတွာ ပက္ကာမိ။ ပက္ကမန္တေ စ ပန တသ္မိံ သီလဝတသမ္ပန္နေ တာပသေ အညော ကူဋတာပသော အာဂန္တွာ တသ္မိံ အဿမပဒေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အယမ္ပိ သီလဝါ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ပုရိမနယေနေဝ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။
အထေကဒိဝသံ နိဒါဃသမယေ အကာလမေဃေ ဝုဋ္ဌေ ဝမ္မိကေဟိ မက္ခိကာ နိက္ခမိံသု, တာသံ ခါဒနတ္ထံ ဂေါဓာ အာဟိဏ္ဍိံသု။ ဂါမဝါသိနော နိက္ခမိတွာ မက္ခိကာခါဒကာ ဂေါဓာ ဂဟေတွာ သိနိဒ္ဓသမ္ဘာရသံယုတ္တံ အမ္ဗိလာနမ္ဗိလံ ဂေါဓာမံသံ သမ္ပာဒေတွာ တာပသဿ အဒံသု။ တာပသော ဂေါဓာမံသံ ခါဒိတွာ ရသတဏှာယ ဗဒ္ဓေါ ‘‘ဣဒံ မံသံ အတိမဓုရံ, ကိဿ မံသံ နာမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဂေါဓာမံသ’’န္တိ သုတွာ ‘‘မမ သန္တိကံ မဟာဂေါဓာ အာဂစ္ဆတိ, တံ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ စိန္တေတွာ စ ပန ဘာဇနဉ္စ သပ္ပိလောဏာဒီနိ စ အာဟရာပေတွာ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ မုဂ္ဂရမာဒါယ ကာသာဝေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပဏ္ဏသာလာဒွါရေ ဗောဓိသတ္တဿ အာဂမနံ ဩလောကယမာနော ဥပသန္တူပသန္တော ဝိယ ဟုတွာ
နိသီဒိ ဗောဓိသတ္တော သာယနှသမယေ ‘‘တာပသဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ဥပသင်္ကမန္တောဝ တဿ ဣန္ဒြိယဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘နာယံ တာပသော အညေသု ဒိဝသေသု နိသီဒနာကာရေန နိသိန္နော, အဇ္ဇေသ မံ ဩလောကေန္တောပိ ဒုဋ္ဌိန္ဒြိယော ဟုတွာ ဩလောကေတိ, ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ။ သော တာပသဿ ဟေဋ္ဌာဝါတေ ဌတွာ ဂေါဓာမံသဂန္ဓံ ဃာယိတွာ ‘‘ဣမိနာ ကူဋတာပသေန အဇ္ဇ ဂေါဓာမံသံ ခါဒိတံ ဘဝိဿတိ, တေနေသ ရသတဏှာယ ဗဒ္ဓေါ အဇ္ဇ မံ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပသင်္ကမန္တံ မုဂ္ဂရေန ပဟရိတွာ မံသံ ပစိတွာ ခါဒိတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ တဿ သန္တိကံ အနုပဂန္တွာဝ ပဋိက္ကမိတွာ ဝိစရတိ။
တာပသော ဗောဓိသတ္တဿ အနာဂမနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမိနာ ‘အယံ မံ ပဟရိတုကာမော’တိ ဉာတံ ဘဝိဿတိ, တေန ကာရဏေန နာဂစ္ဆတိ, အနာဂစ္ဆန္တဿာပိဿ ကုတော မုတ္တီ’’တိ မုဂ္ဂရံ နီဟရိတွာ ခိပိ။ သော တဿ အဂ္ဂနင်္ဂုဋ္ဌမေဝ အာသာဒေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဝေဂေန ဝမ္မိကံ ပဝိသိတွာ အညေန ဆိဒ္ဒေန သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘အမ္ဘော ကူဋဇဋိလ, အဟံ တဝ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမန္တော ‘သီလဝါ’တိ သညာယ ဥပသင်္ကမိံ, ဣဒါနိ ပန တေ မယာ ကူဋဘာဝေါ ဉာတော, တာဒိသဿ မဟာစောရဿ ကိံ ဣမိနာ ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂေနာ’’တိ ဝတွာ တံ ဂရဟန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ, ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာ၊
အဗ္ဘန္တရံ တေ ဂဟနံ, ဗာဟိရံ ပရိမဇ္ဇသီ’’တိ။
တတ္ထ ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓာတိ အမ္ဘော ဒုမ္မေဓ, နိပ္ပည ဧတာ ပဗ္ဗဇိတေန ဓာရေတဗ္ဗာ ဇဋာ, ပဗ္ဗဇ္ဇာဂုဏရဟိတဿ ကိံ တေ တာဟိ ဇဋာဟီတိ အတ္ထော။ ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာတိ အဇိနသာဋိယာ အနုစ္ဆဝိကဿ သံဝရဿ အဘာဝကာလတော ပဋ္ဌာယ ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာ။ အဗ္ဘန္တရံ တေ ဂဟနန္တိ တဝ အဗ္ဘန္တရံ ဟဒယံ ရာဂဒေါသမောဟဂဟနေန ဂဟနံ ပဋိစ္ဆန္နံ။ ဗာဟိရံ ပရိမဇ္ဇသီတိ သော တွံ အဗ္ဘန္တရေ ဂဟနေ နှာနာဒီဟိ စေဝ လိင်္ဂဂဟနေန စ ဗာဟိရံ ပရိမဇ္ဇသိ, တံ ပရိမဇ္ဇန္တော ကဉ္ဇိကပူရိတလာဗု ဝိယ ဝိသပူရိတစာဋိ ဝိယ အာသီဝိသပူရိတဝမ္မိကော ဝိယ ဂူထပူရိတစိတ္တဃဋော ဝိယ စ ဗဟိမဋ္ဌောဝ ဟောသိ, ကိံ တယာ စောရေန ဣဓ ဝသန္တေန, သီဃံ ဣတော ပလာယာဟိ,
နော စေ ပလာယသိ, ဂါမဝါသီနံ တေ အာစိက္ခိတွာ နိဂ္ဂဟံ ကာရာပေဿာမီတိ။
ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ကူဋတာပသံ တဇ္ဇေတွာ ဝမ္မိကမေဝ ပါဝိသိ, ကူဋတာပသောပိ တတော ပက္ကာမိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကူဋတာပသော အယံ ကုဟကော အဟောသိ, ပုရိမော သီလဝန္တတာပသော သာရိပုတ္တော, ဂေါဓာပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂေါဓာဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၃၉] ၉။ ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
အက္ခီ ဘိန္နာ ပဋော နဋ္ဌောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ကိရ ဓမ္မသဘာယံ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, သေယျထာပိ နာမ ဆဝါလာတံ ဥဘတောပဒိတ္တံ မဇ္ဈေ ဂူထဂတံ နေဝါရညေ ကဋ္ဌတ္ထံ ဖရတိ, န ဂါမေ ကဋ္ဌတ္ထံ ဖရတိ, ဧဝမေဝ ဒေဝဒတ္တော ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥဘတော ဘဋ္ဌော ဥဘတော ပရိဗာဟိရော ဇာတော, ဂိဟိပရိဘောဂါ စ ပရိဟီနော, သာမညတ္ထဉ္စ န ပရိပူရေတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ ဥဘတော ဘဋ္ဌော ဟောတိ, အတီတေပိ ဥဘတော ဘဋ္ဌော အဟောသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ရုက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဒါ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဗာဠိသိကာ ဝသန္တိ။ အထေကော ဗာဠိသိကော ဗဠိသံ အာဒါယ ဒဟရေန ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ယသ္မိံ သောဗ္ဘေ ပကတိယာပိ ဗာဠိသိကာ မစ္ဆေ ဂဏှန္တိ, တတ္ထ ဂန္တွာ ဗဠိသံ ခိပိ။ ဗဠိသော ဥဒကပဋိစ္ဆန္နေ ဧကသ္မိံ ခါဏုကေ လဂ္ဂိ။ ဗာဠိသိကော တံ အာကဍ္ဎိတုံ အသက္ကောန္တော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ဗဠိသော မဟာမစ္ဆေ လဂ္ဂေါ ဘဝိဿတိ, ပုတ္တကံ မာတု သန္တိကံ ပေသေတွာ ပဋိဝိဿကေဟိ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကာရာပေမိ, ဧဝံ ဣတော န ကောစိ ကောဋ္ဌာသံ ပစ္စာသီသိဿတီ’’တိ။ သော ပုတ္တံ အာဟ ‘‘ဂစ္ဆ, တာတ, အမှေဟိ မဟာမစ္ဆဿ လဒ္ဓဘာဝံ မာတု အာစိက္ခာဟိ,
‘ပဋိဝိဿကေဟိ ကိရ သဒ္ဓိံ ကလဟံ ကရောဟီ’တိ ဝဒေဟီ’’တိ။ သော ပုတ္တံ ပေသေတွာ ဗဠိသံ အာကဍ္ဎိတုံ အသက္ကောန္တော ရဇ္ဇုစ္ဆေဒနဘယေန ဥတ္တရိသာဋကံ ထလေ ဌပေတွာ ဥဒကံ ဩတရိတွာ မစ္ဆလောဘေန မစ္ဆံ ဥပဓာရေန္တော ခါဏုကေဟိ ပဟရိတွာ ဒွေပိ အက္ခီနိ ဘိန္ဒိ။ ထလေ ဌပိတသာဋကံပိဿ စောရော ဟရိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဟတ္ထေန အက္ခီနိ ဥပ္ပီဠယမာနော ဂဟေတွာ ဥဒကာ ဥတ္တရိတွာ ကမ္ပမာနော သာဋကံ ပရိယေသတိ။
သာပိဿ ဘရိယာ ‘‘ကလဟံ ကတွာ ကဿစိ အပစ္စာသီသနဘာဝံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧကသ္မိံယေဝ ကဏ္ဏေ တာလပဏ္ဏံ ပိဠန္ဓိတွာ ဧကံ အက္ခိံ ဥက္ခလိမသိယာ အဉ္ဇေတွာ ကုက္ကုရံ အင်္ကေနာဒါယ ပဋိဝိဿကဃရံ အဂမာသိ။ အထ နံ ဧကာ သဟာယိကာ ဧဝမာဟ ‘‘ဧကသ္မိံယေဝ တေ ကဏ္ဏေ တာလပဏ္ဏံ ပိဠန္ဓိတံ, ဧကံ အက္ခိ အဉ္ဇိတံ, ပိယပုတ္တံ ဝိယ ကုက္ကုရံ အင်္ကေနာဒါယ ဃရတော ဃရံ ဂစ္ဆသိ, ကိံ ဥမ္မတ္တိကာသိ ဇာတာ’’တိ။ ‘‘နာဟံ ဥမ္မတ္တိကာ, တွံ ပန မံ အကာရဏေန အက္ကောသသိ ပရိဘာသသိ, ဣဒါနိ တံ ဂါမဘောဇကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ ဒဏ္ဍာပေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ကလဟံ ကတွာ ဥဘောပိ ဂါမဘောဇကဿ သန္တိကံ အဂမံသု။ ကလဟေ ဝိသောဓိယမာနေ တဿာယေဝ မတ္ထကေ ဒဏ္ဍော ပတိ။ အထ နံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဒဏ္ဍံ ဒေဟီ’’တိ ပေါထေတုံ အာရဘိံသု။
ရုက္ခဒေဝတာ ဂါမေ တဿာ ဣမံ ပဝတ္တိံ, အရညေ စဿာ ပတိနော တံ ဗျသနံ ဒိသွာ ခန္ဓန္တရေ ဌိတာ ‘‘ဘော ပုရိသ, တုယှံ ဥဒကေပိ ကမ္မန္တော ပဒုဋ္ဌော ထလေပိ, ဥဘတောဘဋ္ဌော ဇာတော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အက္ခီ ဘိန္နာ ပဋော နဋ္ဌော, သခိဂေဟေ စ ဘဏ္ဍနံ၊
ဥဘတော ပဒုဋ္ဌာ ကမ္မန္တာ, ဥဒကမှိ ထလမှိ စာ’’တိ။
တတ္ထ သခိဂေဟေ စ ဘဏ္ဍနန္တိ သခီ နာမ သဟာယိကာ, တဿာ စ ဂေဟေ တဝ ဘရိယာယ ဘဏ္ဍနံ ကတံ, ဘဏ္ဍနံ ကတွာ ဗန္ဓိတွာ ပေါထေတွာ ဒဏ္ဍံ ဒါပိယတိ။ ဥဘတော ပဒုဋ္ဌာ ကမ္မန္တာတိ ဧဝံ တဝ ဒွီသုပိ ဌာနေသု ကမ္မန္တာ ပဒုဋ္ဌာယေဝ ဘိန္နာယေဝ။ ကတရေသု ဒွီသု? ဥဒကမှိ ထလမှိ စာတိ, အက္ခိဘေဒေန ပဋနာသေန စ ဥဒကေ ကမ္မန္တာ ပဒုဋ္ဌာ, သခိဂေဟေ ဘဏ္ဍနေန ထလေ ကမ္မန္တာ ပဒုဋ္ဌာတိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဗာဠိသိကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၄၀] ၁၀။ ကာကဇာတကဝဏ္ဏနာ
နိစ္စံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂဟဒယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဉာတတ္ထစရိယံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဒွါဒသကနိပါတေ ဘဒ္ဒသာလဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၂။၁၃ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထေကဒိဝသံ ရညော ပုရောဟိတော ဗဟိနဂရေ နဒိယံ နှာယိတွာ ဂန္ဓေ ဝိလိမ္ပိတွာ မာလံ ပိဠန္ဓိတွာ ဝရဝတ္ထနိဝတ္ထော နဂရံ ပါဝိသိ။ နဂရဒွါရတောရဏေ ဒွေ ကာကာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ။ တေသု ဧကော ဧကံ အာဟ – ‘‘သမ္မ, အဟံ ဣမဿ ဗြာဟ္မဏဿ မတ္ထကေ သရီရဝဠဉ္ဇံ ပါတေဿာမီ’’တိ။ ဣတရော ‘‘မာ တေ ဧတံ ရုစ္စိ, အယံ ဗြာဟ္မဏော ဣဿရော, ဣဿရဇနေန စ သဒ္ဓိံ ဝေရံ နာမ ပါပကံ။ အယဉှိ ကုဒ္ဓေါ သဗ္ဗေပိ ကာကေ ဝိနာသေယျာ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ မယာ န ကာတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပညာယိဿသီ’’တိ ဝတွာ ဣတရော ကာကော ပလာယိ။ သော တောရဏဿ ဟေဋ္ဌာဘာဂံ သမ္ပတ္တေ ဗြာဟ္မဏေ ဩလမ္ဗကံ စာလေန္တော ဝိယ တဿ မတ္ထကေ ဝစ္စံ ပါတေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ကုဇ္ဈိတွာ ကာကေသု ဝေရံ ဗန္ဓိ။
တသ္မိံ ကာလေ ဧကာ ဘတိယာ ဝီဟိကောဋ္ဋိကဒါသီ ဝီဟိံ ဂေဟဒွါရေ အာတပေ ပတ္ထရိတွာ ရက္ခန္တီ နိသိန္နာဝ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ တဿာ ပမာဒံ ဉတွာ ဧကော ဒီဃလောမကော ဧဠကော အာဂန္တွာ ဝီဟိံ ခါဒိ, သာ ပဗုဇ္ဈိတွာ တံ ဒိသွာ ပလာပေသိ။ ဧဠကော ဒုတိယမ္ပိ, တတိယမ္ပိ တဿာ တထေဝ နိဒ္ဒါယနကာလေ အာဂန္တွာ ဝီဟိံ ခါဒိ။ သာပိ တံ တိက္ခတ္တုံ ပလာပေတွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ပုနပ္ပုနံ ခါဒန္တော ဥပဍ္ဎဝီဟိံ ခါဒိဿတိ, ဗဟု မေ ဆေဒေါ ဘဝိဿတိ, ဣဒါနိဿ ပုန အနာဂမနကာရဏံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သာ အလာတံ ဂဟေတွာ နိဒ္ဒါယမာနာ ဝိယ နိသီဒိတွာ ဝီဟိခါဒနတ္ထာယ ဧဠကေ သမ္ပတ္တေ ဥဋ္ဌာယ
အလာတေန ဧဠကံ ပဟရိ, လောမာနိ အဂ္ဂိံ ဂဏှိံသု။ သော သရီရေ ဈာယန္တေ ‘‘အဂ္ဂိံ နိဗ္ဗာပေဿာမီ’’တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဟတ္ထိသာလာယ သမီပေ ဧကိဿာ တိဏကုဋိယာ သရီရံ ဃံသိ, သာ ပဇ္ဇလိ။ တတော ဥဋ္ဌိတာ ဇာလာ ဟတ္ထိသာလံ ဂဏှိ။ ဟတ္ထိသာလာသု ဈာယန္တီသု ဟတ္ထိပိဋ္ဌာနိ ဈာယိံသု, ဗဟူ ဟတ္ထီ ဝဏိတသရီရာ အဟေသုံ။ ဝေဇ္ဇာ ဟတ္ထီ အရောဂေ ကာတုံ အသက္ကောန္တာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ပုရောဟိတံ အာဟ ‘‘အာစရိယ, ဟတ္ထိဝေဇ္ဇာ ဟတ္ထီ တိကိစ္ဆိတုံ န သက္ကောန္တိ, အပိ ကိဉ္စိ ဘေသဇ္ဇံ ဇာနာသီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာမိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ကာကဝသာ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ ကာကေ မာရေတွာ ဝသံ အာဟရထာ’’တိ အာဟ။ တတော ပဋ္ဌာယ ကာကေ မာရေတွာ ဝသံ အလဘိတွာ တတ္ထ တတ္ထေဝ ရာသိံ ကရောန္တိ, ကာကာနံ မဟာဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။
တဒါ ဗောဓိသတ္တော အသီတိကာကသဟဿပရိဝါရော မဟာသုသာနေ ဝသတိ။ အထေကော ကာကော ဂန္တွာ ကာကာနံ ဥပ္ပန္နဘယံ ဗောဓိသတ္တဿ အာရောစေသိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘ဌပေတွာ မံ အညော မယှံ ဉာတကာနံ ဥပ္ပန္နဘယံ ဟရိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, ဟရိဿာမိ န’’န္တိ ဒသ ပါရမိယော အာဝဇ္ဇေတွာ မေတ္တာပါရမိံ ပုရေစာရိကံ ကတွာ ဧကဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ ဝိဝဋမဟာဝါတပါနေန ပဝိသိတွာ ရညော အာသနဿ ဟေဋ္ဌာ ပါဝိသိ။ အထ နံ ဧကော မနုဿော ဂဟိတုကာမော အဟောသိ။ ရာဇာ ‘‘သရဏံ ပဝိဋ္ဌော, မာ ဂဏှီ’’တိ ဝါရေသိ။ မဟာသတ္တော ထောကံ ဝိဿမိတွာ မေတ္တာပါရမိံ အာဝဇ္ဇေတွာ ဟေဋ္ဌာသနာ နိက္ခမိတွာ ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ, ရညာ နာမ ဆန္ဒာဒိဝသေန အဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ယံ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ, သဗ္ဗံ နိသမ္မ ဥပဓာရေတွာ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဉ္စ ကယိရမာနံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ, တဒေဝ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, န ဣတရံ။ သစေ ဟိ ရာဇာနော ယံ ကယိရမာနံ န နိပ္ဖဇ္ဇတိ, တံ ကရောန္တိ, မဟာဇနဿ မရဏဘယပရိယောသာနံ မဟာဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပုရောဟိတော ဝေရဝသိကော ဟုတွာ မုသာဝါဒံ အဘာသိ, ကာကာနံ ဝသာ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ပသန္နစိတ္တော ဗောဓိသတ္တဿ ကဉ္စနဘဒ္ဒပီဌံ ဒါပေတွာ တတ္ထ နိသိန္နဿ ပက္ခန္တရာနိ သတပါကသဟဿပါကတေလေဟိ မက္ခာပေတွာ ကဉ္စနတဋ္ဋကေ ရာဇာရဟံ သုဘောဇနံ ဘောဇာပေတွာ ပါနီယံ ပါယေတွာ သုဟိတံ ဝိဂတဒရထံ မဟာသတ္တံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ပဏ္ဍိတ, တွံ ‘ကာကာနံ ဝသာ နာမ နတ္ထီ’တိ ဝဒေသိ, ကေန ကာရဏေန နေသံ ဝသာ န ဟောတီ’’တိ ဗောဓိသတ္တော
‘‘ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ကာရဏေနာ’’တိ သကလနိဝေသနံ ဧကရဝံ ကတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နိစ္စံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂဟဒယာ, သဗ္ဗလောကဝိဟေသကာ၊
တသ္မာ နေသံ ဝသာ နတ္ထိ, ကာကာနမှာက ဉာတိန’’န္တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – မဟာရာဇ, ကာကာ နာမ နိစ္စံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂမာနသာ ဘယပ္ပတ္တာဝ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗလောကဿ စ ဝိဟေသကာ, ခတ္တိယာဒယော မနုဿေပိ ဣတ္ထိပုရိသေပိ ကုမာရကုမာရိကာဒယောပိ ဝိဟေဌေန္တာ ကိလမေန္တာဝ ဝိစရန္တိ, တသ္မာ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ နေသံ အမှာကံ ဉာတီနံ ကာကာနံ ဝသာ နာမ နတ္ထိ။ အတီတေပိ န ဘူတပုဗ္ဗာ, အနာဂတေပိ န ဘဝိဿတီတိ။
ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣမံ ကာရဏံ ဥတ္တာနံ ကတွာ ‘‘မဟာရာဇ, ရညာ နာမ အနိသမ္မ အနုပဓာရေတွာ ကမ္မံ န ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ရာဇာနံ ဗောဓေသိ။ ရာဇာ တုဿိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေန ပူဇေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ရဇ္ဇံ ရညောယေဝ ပဋိဒတွာ ရာဇာနံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဘယံ ယာစိ။ ရာဇာ တဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဘယံ ဒတွာ ကာကာနံ နိဗဒ္ဓဒါနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ဒိဝသေ ဒိဝသေ တဏ္ဍုလမ္ဗဏဿ ဘတ္တံ ပစိတွာ နာနဂ္ဂရသေဟိ ဩမဒ္ဒိတွာ ကာကာနံ ဒီယတိ, မဟာသတ္တဿ ပန ရာဇဘောဇနမေဝ ဒီယိတ္ထ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ကာကရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ကာကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
အသမ္ပဒါနဝဂ္ဂေါ စုဒ္ဒသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
အသမ္ပဒါနဘီရုကံ, ဃတာသနဈာနသောဓံ၊
စန္ဒာဘံ သုဝဏ္ဏဟံသံ, ဗဗ္ဗုဂေါဓုဘတောဘဋ္ဌံ၊
ကာကရာဇာတိ တေ ဒသာတိ။
၁၅။ ကကဏ္ဋကဝဂ္ဂေါ
֍ * မြန်[၁၄၁] ၁။ ဂေါဓာဇာတကဝဏ္ဏနာ
န ပါပဇနသံသေဝီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဝိပက္ခသေဝိံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု မဟိဠာမုခဇာတကေ ကထိတသဒိသမေဝ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂေါဓာယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော နဒီတီရေ မဟာဗိလေ အနေကဂေါဓာသတပရိဝါရော ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿ ပုတ္တော ဂေါဓာပိလ္လကော ဧကေန ကကဏ္ဋကေန သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ ကတွာ တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒမာနော ဝိဟရန္တော ‘‘ကကဏ္ဋကံ ပရိဿဇိဿာမီ’’တိ အဝတ္ထရတိ။ တဿ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ဂေါဓာရာဇဿ အာရောစေသုံ။ ဂေါဓာရာဇာ ပုတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ, တွံ အဋ္ဌာနေ ဝိဿာသံ ကရောသိ, ကကဏ္ဋကာ နာမ နီစဇာတိကာ, တေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသော န ကတ္တဗ္ဗော။ သစေ တွံ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ကရိဿသိ, တံ ကကဏ္ဋကံ နိဿာယ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဂေါဓာကုလံ ဝိနာသံ ပါပုဏိဿတိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧတေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ မာ အကာသီ’’တိ အာဟ။ သော ကရောတိယေဝ။ ဗောဓိသတ္တော ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တောပိ တဿ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ဝါရေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အဝဿံ အမှာကံ ဧတံ ကကဏ္ဋကံ နိဿာယ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ, တသ္မိံ ဥပ္ပန္နေ ပလာယနမဂ္ဂံ သမ္ပာဒေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧကေန ပဿေန ဝါတဗိလံ ကာရာပေသိ။
ပုတ္တောပိဿ အနုက္ကမေန မဟာသရီရော အဟောသိ, ကကဏ္ဋကော ပန ပုရိမပ္ပမာဏောယေဝ။ ဣတရော ‘‘ကကဏ္ဋကံ ပရိဿဇိဿာမီ’’တိ အန္တရန္တရာ အဝတ္ထရတိယေဝ, ကကဏ္ဋကဿ ပဗ္ဗတကူဋေန အဝတ္ထရဏကာလော ဝိယ ဟောတိ။ သော ကိလမန္တော စိန္တေသိ ‘‘သစေ အယံ အညာနိ ကတိပယာနိ ဒိဝသာနိ မံ ဧဝံ ပရိဿဇိဿတိ, ဇီဝိတံ မေ နတ္ထိ, ဧကေန လုဒ္ဒကေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဣမံ ဂေါဓာကုလံ ဝိနာသေဿာမီ’’တိ။ အထေကဒိဝသံ နိဒါဃသမယေ မေဃေ ဝုဋ္ဌေ ဝမ္မိကမက္ခိကာ ဥဋ္ဌဟိံသု, တတော တတော ဂေါဓာ နိက္ခမိတွာ မက္ခိကာယော ခါဒန္တိ။ ဧကော ဂေါဓာလုဒ္ဒကော ဂေါဓာဗိလံ ဘိန္ဒနတ္ထာယ ကုဒ္ဒါလံ ဂဟေတွာ သုနခေဟိ သဒ္ဓိံ အရညံ ပါဝိသိ။ ကကဏ္ဋကော တံ ဒိသွာ ‘‘အဇ္ဇ အတ္တနော မနောရထံ ပူရေဿာမီ’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဝိဒူရေ နိပဇ္ဇိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, ကသ္မာ အရညေ ဝိစရသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော
‘‘ဂေါဓာနံ အတ္ထာယာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ အနေကသတာနံ ဂေါဓာနံ အာသယံ ဇာနာမိ, အဂ္ဂိဉ္စ ပလာလဉ္စ အာဒါယ ဧဟီ’’တိ တံ တတ္ထ နေတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပလာလံ ပက္ခိပိတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ဓူမံ ကတွာ သမန္တာ သုနခေ ဌပေတွာ သယံ မဟာမုဂ္ဂရံ ဂဟေတွာ နိက္ခန္တာ နိက္ခန္တာ ဂေါဓာ ပဟရိတွာ မာရေတွာ ရာသိံ ကတွာ ယာဟီ’’တိ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘အဇ္ဇ ပစ္စာမိတ္တဿ ပိဋ္ဌိံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ နိပဇ္ဇိ။ လုဒ္ဒကောပိ ပလာလဓူမံ အကာသိ, ဓူမော ဗိလံ ပါဝိသိ, ဂေါဓာ ဓူမန္ဓာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ နိက္ခမိတွာ ပလာယိတုံ အာရဒ္ဓါ။ လုဒ္ဒကော နိက္ခန္တံ နိက္ခန္တံ ပဟရိတွာ မာရေသိ, တဿ ဟတ္ထတော မုတ္တာ သုနခါ ဂဏှိံသု။ ဂေါဓာနံ မဟာဝိနာသော ဥပ္ပဇ္ဇိ။
ဗောဓိသတ္တော ‘‘ကကဏ္ဋကံ နိဿာယ ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဉတွာ ‘‘ပါပပုရိသသံသဂ္ဂေါ နာမ န ကတ္တဗ္ဗော, ပါပေ နိဿာယ ဟိတသုခံ နာမ နတ္ထိ, ဧကဿ ပါပကကဏ္ဋကဿ ဝသေန ဧတ္တကာနံ ဂေါဓာနံ ဝိနာသော ဇာတော’’တိ ဝါတဗိလေန ပလာယန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န ပါပဇနသံသေဝီ, အစ္စန္တသုခမေဓတိ၊
ဂေါဓာကုလံ ကကဏ္ဋာဝ, ကလိံ ပါပေတိ အတ္တာန’’န္တိ။
တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ပါပဇနသံသေဝီ ပုဂ္ဂလော အစ္စန္တသုခံ ဧကန္တသုခံ နိရန္တရသုခံ နာမ န ဧဓတိ န ဝိန္ဒတိ န ပဋိလဘတိ။ ယထာ ကိံ? ဂေါဓာကုလံ ကကဏ္ဋာဝ။ ယထာ ကကဏ္ဋကတော ဂေါဓာကုလံ သုခံ န လဘတိ, ဧဝံ ပါပဇနသံသေဝီ ပုဂ္ဂလော သုခံ န လဘတိ။ ပါပဇနံ ပန သေဝန္တော ဧကန္တေနေဝ ကလိံ ပါပေတိ အတ္တာနံ, ကလိ ဝုစ္စတိ ဝိနာသော, ဧကန္တေနေဝ ပါပသေဝီ အတ္တာနဉ္စ အညေ စ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဝသန္တေ ဝိနာသံ ပါပေတိ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘ဖလံ ပါပေယျာ’’တိ လိခန္တိ။ တံ ဗျဉ္ဇနံ အဋ္ဌကထာယံ နတ္ထိ, အတ္ထောပိဿ န ယုဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ယထာဝုတ္တမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကကဏ္ဋကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, ဗောဓိသတ္တဿ ပုတ္တော အနောဝါဒကော ဂေါဓာပိလ္လကော ဝိပက္ခသေဝီ ဘိက္ခု, ဂေါဓာရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဂေါဓာဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။
֍ * မြန်[၁၄၂] ၂။ သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧတဉှိ တေ ဒုရာဇာနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဓမ္မသဘာယဉှိ ဘိက္ခူနံ ကထံ သုတွာ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကတိ, ပုဗ္ဗေပိ ပရိသက္ကိယေဝ, န စ မံ မာရေတုံ အသက္ခိ, သယမေဝ ပန ကိလန္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သိင်္ဂါလယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သိင်္ဂါလရာဇာ ဟုတွာ သိင်္ဂါလဂဏပရိဝုတော သုသာနဝနေ ဝိဟာသိ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ ဥဿဝေါ အဟောသိ, ယေဘုယျေန မနုဿာ သုရံ ပိဝန္တိ, သုရာဆဏောယေဝ ကိရေသော။ အထေတ္ထ သမ္ဗဟုလာ ဓုတ္တာ ဗဟုံ သုရဉ္စ မံသဉ္စ အာဟရာပေတွာ မဏ္ဍိတပသာဓိတာ ဂါယိတွာ ဂါယိတွာ သုရဉ္စ ပိဝန္တိ, မံသဉ္စ ခါဒန္တိ။ တေသံ ပဌမယာမာဝသာနေ မံသံ ခီယိ, သုရာ ပန ဗဟုကာဝ။ အထေကော ဓုတ္တော ‘‘မံသခဏ္ဍံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မံသံ ခီဏ’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘မယိ ဌိတေ မံသက္ခယော နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမကသုသာနေ မတမနုဿမံသံ ခါဒနတ္ထာယ အာဂတေ သိင်္ဂါလေ မာရေတွာ မံသံ အာဟရိဿာမီ’’တိ မုဂ္ဂရံ ဂဟေတွာ နိဒ္ဓမနမဂ္ဂေန နဂရာ နိက္ခမိတွာ သုသာနံ ဂန္တွာ မုဂ္ဂရံ ဂဟေတွာ မတကော ဝိယ ဥတ္တာနော နိပဇ္ဇိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗောဓိသတ္တော သိင်္ဂါလဂဏပရိဝုတော တတ္ထ ဂတော တံ ဒိသွာ ‘‘နာယံ မတကော’’တိ ဉတွာပိ ‘‘သုဋ္ဌုတရံ ဥပပရိက္ခိဿာမီ’’တိ တဿ အဓောဝါတေန ဂန္တွာ သရီရဂန္ဓံ ဃာယိတွာ တထတောဝဿ အမတကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘လဇ္ဇာပေတွာ နံ ဥယျောဇေဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ မုဂ္ဂရကောဋိယံ ဍံသိတွာ အာကဍ္ဎိ, ဓုတ္တော မုဂ္ဂရံ န ဝိဿဇိ, ဥပသင်္ကမန္တမ္ပိ န ဩလောကေန္တော နံ ဂါဠှတရံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ပဋိက္ကမိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, သစေ တွံ မတကော ဘဝေယျာသိ, န မယိ မုဂ္ဂရံ အာကဍ္ဎန္တေ ဂါဠှတရံ ဂဏှေယျာသိ, ဣမိနာ ကာရဏေန တဝ မတကဘာဝေါ ဝါ အမတကဘာဝေါ ဝါ ဒုဇ္ဇာနော’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧတဉှိ တေ ဒုရာဇာနံ, ယံ သေသိ မတသာယိကံ၊
ယဿ တေ ကဍ္ဎမာနဿ, ဟတ္ထာ ဒဏ္ဍော န မုစ္စတီ’’တိ။
တတ္ထ ဧတဉှိ တေ ဒုရာဇာနန္တိ ဧတံ ကာရဏံ တဝ ဒုဝိညေယျံ။ ယံ သေသိ မတသာယိကန္တိ ယေန ကာရဏေန တွံ မတသာယိကံ သေသိ, မတကော ဝိယ ဟုတွာ သယသိ။ ယဿ တေ ကဍ္ဎမာနဿာတိ ယဿ တဝ ဒဏ္ဍကောဋိယံ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎိယမာနဿ ဟတ္ထတော ဒဏ္ဍော န မုစ္စတိ, သော တွံ တထတော မတကော နာမ န ဟောသီတိ။
ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ဓုတ္တော ‘‘အယံ မမ အမတကဘာဝံ ဇာနာတီ’’တိ ဥဋ္ဌာယ ဒဏ္ဍံ ခိပိ, ဒဏ္ဍော ဝိရဇ္ဈိ။ ဓုတ္တော ‘‘ဂစ္ဆ, ဝိရဒ္ဓေါ ဒါနိသိ မယာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော နိဝတ္တိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ, မံ ဝိရဇ္ဈန္တောပိ တွံ အဋ္ဌ မဟာနိရယေ သောဠသ စ ဥဿဒနိရယေ အဝိရဒ္ဓေါယေဝါ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ဓုတ္တော ကိဉ္စိ အလဘိတွာ သုသာနာ နိက္ခမိတွာ ပရိခါယံ နှာယိတွာ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ နဂရံ ပါဝိသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဓုတ္တော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သိင်္ဂါလရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
֍ * မြန်[၁၄၃] ၃။ ဝိရောစဇာတကဝဏ္ဏနာ
လသီ စ တေ နိပ္ဖလိတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဂယာသီသေ သုဂတာလယဿ ဒဿိတဘာဝံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တော ဟိ ပရိဟီနဇ္ဈာနော လာဘသက္ကာရပရိဟီနော ‘‘အတ္ထေကော ဥပါယော’’တိ စိန္တေတွာ သတ္ထာရံ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစိတွာ အလဘမာနော ဒွိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကေ အဓုနာ ပဗ္ဗဇိတေ ဓမ္မဝိနယမှိ အကောဝိဒေ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ ဂယာသီသံ ဂန္တွာ သံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ဧကသီမာယံ အာဝေဏိကံ သံဃကမ္မံ အကာသိ။ သတ္ထာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဉာဏပရိပါကကာလံ ဉတွာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ ပေသေသိ။ တေ ဒိသွာ ဒေဝဒတ္တော တုဋ္ဌမာနသော ရတ္တိံ ဓမ္မံ ဒေသယမာနော ‘‘ဗုဒ္ဓလီလံ ကရိဿာမီ’’တိ သုဂတာလယံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိဂတထိနမိဒ္ဓေါ ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုသံဃော, ပဋိဘာတု တံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မီကထာ, ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ, တမဟံ အာယမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ နိဒ္ဒံ
ဥပဂတော။ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဂ္ဂဖလေဟိ ပဗောဓေတွာ သဗ္ဗေ အာဒါယ ဝေဠုဝနမေဝ ပစ္စာဂမိံသု။
ကောကာလိကော ဝိဟာရံ တုစ္ဆံ ဒိသွာ ဒေဝဒတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, ပရိသံ တေ ဘိန္ဒိတွာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ဝိဟာရံ တုစ္ဆံ ကတွာ ဂတာ, တွံ ပန နိဒ္ဒါယသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂမဿ အပနေတွာ ဘိတ္တိယံ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ဖုသန္တော ဝိယ ပဏှိယာ နံ ဟဒယေ ပဟရိ။ တာဝဒေဝဿ မုခတော လောဟိတံ ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဂိလာနော အဟောသိ။ သတ္ထာ ထေရံ ပုစ္ဆိ ‘‘သာရိပုတ္တ, တုမှာကံ ဂတကာလေ ဒေဝဒတ္တော ကိံ အကာသီ’’တိ? ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော အမှေ ဒိသွာ ‘‘ဗုဒ္ဓလီလံ ကရိဿာမီ’’တိ သုဂတာလယံ ဒဿေတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တောတိ။ သတ္ထာ ‘‘န ခေါ သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တော ဣဒါနေဝ မမ အနုကရောန္တော ဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပိ ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ထေရေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကေသရသီဟော ဟုတွာ ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ကဉ္စနဂုဟာယ နိက္ခမိတွာ ဝိဇမ္ဘိတွာ စတုဒ္ဒိသံ ဩလောကေတွာ သီဟနာဒံ နဒိတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကန္တော မဟာမဟိံသံ ဝဓိတွာ ဝရမံသံ ခါဒိတွာ ဧကံ သရံ ဩတရိတွာ မဏိဝဏ္ဏဿ ဥဒကဿ ကုစ္ဆိံ ပူရေတွာ ဂုဟံ သန္ဓာယ ပါယာသိ။ အထေကော သိင်္ဂါလော ဂေါစရပ္ပသုတော သဟသာဝ သီဟံ ဒိသွာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တော သီဟဿ ပုရတော ပါဒေသု ပတိတွာ နိပဇ္ဇိ။ ‘‘ကိံ, ဇမ္ဗုကာ’’တိ စ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ တေ, သာမိ, ပါဒေ ဥပဋ္ဌာတုကာမော’’တိ အာဟ။ သီဟော ‘‘သာဓု ဧဟိ, မံ ဥပဋ္ဌဟ, ဝရမံသာနိ တံ ခါဒါပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ သိင်္ဂါလံ အာဒါယ ကဉ္စနဂုဟံ အဂမာသိ။ သိင်္ဂါလော တတော ပဋ္ဌာယ သီဟဝိဃာသံ ခါဒတိ။ သော ကတိပါဟစ္စယေနေဝ ထူလသရီရော အဟောသိ။
အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဂုဟာယ နိပန္နကောဝ သီဟော အာဟ ‘‘ဂစ္ဆ ဇမ္ဗုက, ပဗ္ဗတသိခရေ ဌတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ သဉ္စရန္တေသု ဟတ္ထိအဿမဟိံသာဒီသု ယဿ မံသံ ခါဒိတုကာမောသိ, တံ ဩလောကေတွာ အာဂန္တွာ ‘အသုကမံသံ ခါဒိတုကာမောမှီ’တိ ဝတွာ မံ ဝန္ဒိတွာ ‘ဝိရောစ, သာမီ’တိ ဝဒါဟိ, အဟံ တံ ဝဓိတွာ မဓုရမံသံ ခါဒိတွာ တုယှမ္ပိ ဒဿာမီ’’တိ။ သိင်္ဂါလော ပဗ္ဗတသိခရံ အဘိရုဟိတွာ နာနပ္ပကာရေ မိဂေ ဩလောကေတွာ ယဿေဝ မံသံ ခါဒိတုကာမော ဟောတိ, ကဉ္စနဂုဟံ ပဝိသိတွာ တမေဝ
သီဟဿ အာရောစေတွာ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘ဝိရောစ, သာမီ’’တိ ဝဒတိ။ သီဟော ဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ သစေပိ မတ္တဝရဝါရဏော ဟောတိ, တတ္ထေဝ နံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ သယမ္ပိ ဝရမံသံ ခါဒတိ, သိင်္ဂါလဿပိ ဒေတိ။ သိင်္ဂါလော ကုစ္ဆိပူရံ မံသံ ခါဒိတွာ ဂုဟံ ပဝိသိတွာ နိဒ္ဒါယတိ။ သော ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ မာနံ ဝဍ္ဎေသိ ‘‘အဟမ္ပိ စတုပ္ပဒေါဝ, ကိံကာရဏာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပရေဟိ ပေါသိယမာနော ဝိဟရာမိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ အဟမ္ပိ ဟတ္ထိအာဒယော ဟနိတွာ မံသံ ခါဒိဿာမိ, သီဟောပိ မိဂရာဇာ ‘ဝိရောစ, သာမီ’တိ ဝုတ္တမေဝ ပဒံ နိဿာယ ဝရဝါရဏေ ဝဓေတိ, အဟမ္ပိ သီဟေန ‘ဝိရောစ, ဇမ္ဗုကာ’တိ မံ ဝဒါပေတွာ ဧကံ ဝရဝါရဏံ ဝဓိတွာ မံသံ ခါဒိဿာမီ’’တိ။
သော သီဟံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ ‘‘သာမိ, မယာ ဒီဃရတ္တံ တုမှေဟိ ဝဓိတဝရဝါရဏာနံ မံသံ ခါဒိတံ, အဟမ္ပိ ဧကံ ဝရဝါရဏံ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတုကာမော, တသ္မာ တုမှေဟိ နိပန္နဋ္ဌာနေ ကဉ္စနဂုဟာယံ နိပဇ္ဇိဿာမိ, တုမှေ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိစရန္တံ ဝရဝါရဏံ ဩလောကေတွာ မမ သန္တိကံ အာဂန္တွာ ‘ဝိရောစ, ဇမ္ဗုကာ’တိ ဝဒေထ, ဧတ္တကမတ္တသ္မိံ မစ္ဆေရံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ။ အထ နံ သီဟော အာဟ ‘‘န, တွံ ဇမ္ဗုက, ဝါရဏေ ဝဓိတုံ သမတ္ထေ သီဟကုလေ ဥပ္ပန္နော, ဝါရဏံ ဝဓိတွာ မံသံ ခါဒနသမတ္ထော သိင်္ဂါလော နာမ လောကေ နတ္ထိ, မာ တေ ဧတံ ရုစ္စိ, မယာ ဝဓိတဝရဝါရဏာနညေဝ မံသံ ခါဒိတွာ ဝသာ’’တိ။ သော ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ဝိရမိတုံ န ဣစ္ဆိ, ပုနပ္ပုနံ ယာစိယေဝ။ သီဟော တံ ဝါရေတုံ အသက္ကောန္တော သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘တေန ဟိ မမ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇာ’’တိ ဇမ္ဗုကံ ကဉ္စနဂုဟာယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ သယံ ပဗ္ဗတပါဒေ မတ္တဝရဝါရဏံ ဩလောကေတွာ ဂုဟာဒွါရံ ဂန္တွာ ‘‘ဝိရောစ, ဇမ္ဗုကာ’’တိ အာဟ။ သိင်္ဂါလော ကဉ္စနဂုဟာယ နိက္ခမိတွာ ဝိဇမ္ဘိတွာ စတုဒ္ဒိသံ ဩလောကေတွာ တိက္ခတ္တုံ ဝဿိတွာ ‘‘မတ္တဝရဝါရဏဿ ကုမ္ဘေ ပတိဿာမီ’’တိ ပက္ခန္ဒိတွာ ဝိရဇ္ဈိတွာ ပါဒမူလေ ပတိ။ ဝါရဏော ဒက္ခိဏပါဒံ ဥက္ခိပိတွာ တဿ သီသံ အက္ကမိ, သီသဋ္ဌီနိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာနိ အဟေသုံ။ အထဿ သရီရံ ဝါရဏော ပါဒေန သံဃရိတွာ ရာသိံ ကတွာ ဥပရိ လဏ္ဍံ ပါတေတွာ ကောဉ္စနာဒံ နဒန္တော အရညံ ပါဝိသိ။
ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ဝိရောစ, ဇမ္ဗုကာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘လသီ စ တေ နိပ္ဖလိတာ, မတ္ထကော စ ပဒါလိတော၊
သဗ္ဗာ တေ ဖာသုကာ ဘဂ္ဂါ, အဇ္ဇ ခေါ တွံ ဝိရောစသီ’’တိ။
တတ္ထ လသီတိ မတ္ထလုင်္ဂံ။ နိပ္ဖလိတာတိ နိက္ခန္တာ။ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သိင်္ဂါလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, သီဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဝိရောစဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။
֍ * မြန်[၁၄၄] ၄။ နင်္ဂုဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဗဟုမ္ပေတံ အသဗ္ဘိ ဇာတဝေဒါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာဇီဝကာနံ မိစ္ဆာတပံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ကိရ အာဇီဝကာ ဇေတဝနပိဋ္ဌိယံ နာနပ္ပကာရံ မိစ္ဆာတပံ စရန္တိ။ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ တေသံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနဝဂ္ဂုလိဝတကဏ္ဋကာပဿယပဉ္စာတပတပနာဒိဘေဒံ မိစ္ဆာတပံ ဒိသွာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဣမံ မိစ္ဆာတပံ နိဿာယ ကုသလံ ဝါ ဝုဍ္ဎိ ဝါ’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဧဝရူပံ မိစ္ဆာတပံ နိဿာယ ကုသလံ ဝါ ဝုဍ္ဎိ ဝါ အတ္ထိ, ပုဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတာ ‘ဧဝရူပံ တပံ နိဿာယ ကုသလံ ဝါ ဝုဍ္ဎိ ဝါ ဘဝိဿတီ’တိ သညာယ ဇာတဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ အဂ္ဂိဇုဟနာဒိဝသေန ကိဉ္စိ ဝုဍ္ဎိံ အပဿန္တာ အဂ္ဂိံ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ ဇာတဒိဝသေ မာတာပိတရော ဇာတဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ ဌပေသုံ။ အထ နံ သောဠသဝဿကာလေ ဧတဒဝေါစုံ ‘‘မယံ တေ, ပုတ္တ, ဇာတဒိဝသေ အဂ္ဂိံ ဂဏှိမှ။ သစေသိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိတုကာမော, တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှ။ အထ ဗြဟ္မလောကံ ဂန္တုကာမော, အဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော မဟာဗြဟ္မာနံ အာရာဓေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော ဟောဟီ’’တိ။ သော ‘‘န မယှံ အဂါရေန အတ္ထော’’တိ အဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ အဿမပဒံ မာပေတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အရညေ ဝိဟာသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပစ္စန္တဂါမကေ ဂေါဒက္ခိဏံ လဘိတွာ တံ
ဂေါဏံ အဿမပဒံ နေတွာ စိန္တေသိ ‘‘အဂ္ဂိဘဂဝန္တံ ဂေါမံသံ ခါဒါပေဿာမီ’’တိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဣဓ လောဏံ နတ္ထိ, အဂ္ဂိဘဂဝါ အလောဏံ ခါဒိတုံ န သက္ခိဿတိ, ဂါမတော လောဏံ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိဘဂဝန္တံ သလောဏကံ ခါဒါပေဿာမီ’’တိ။ သော တံ တတ္ထေဝ ဗန္ဓိတွာ လောဏတ္ထာယ ဂါမကံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ဂတေ သမ္ဗဟုလာ လုဒ္ဒကာ တံ ဌာနံ အာဂတာ။ ဂေါဏံ ဒိသွာ ဝဓိတွာ မံသံ ပစိတွာ ခါဒိတွာ နင်္ဂုဋ္ဌဉ္စ ဇင်္ဃဉ္စ စမ္မဉ္စ တတ္ထေဝ ဆဍ္ဍေတွာ အဝသေသမံသံ အာဒါယ အဂမံသု။
ဗြာဟ္မဏော အာဂန္တွာ နင်္ဂုဋ္ဌာဒိမတ္တမေဝ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ အဂ္ဂိဘဂဝါ အတ္တနော သန္တကမ္ပိ ရက္ခိတုံ န သက္ကောတိ, မံ ပန ကဒါ ရက္ခိဿတိ။ ဣမိနာ အဂ္ဂိပရိစရဏေန နိရတ္ထကေန ဘဝိတဗ္ဗံ, နတ္ထိ ဣတောနိဒါနံ ကုသလံ ဝါ ဝုဍ္ဎိ ဝါ’’တိ။ သော အဂ္ဂိပရိစရိယာယ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ‘‘ဟမ္ဘော အဂ္ဂိဘဂဝါ, တွံ အတ္တနောပိ သန္တကံ ရက္ခိတုံ အသက္ကောန္တော မံ ကဒါ ရက္ခိဿသိ, မံသံ နတ္ထိ, ဧတ္တကေနပိ တုဿာဟီ’’တိ နင်္ဂုဋ္ဌာဒီနိ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိပန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဗဟုမ္ပေတံ အသဗ္ဘိ ဇာတဝေဒ, ယံ တံ ဝါလဓိနာဘိပူဇယာမ၊
မံသာရဟဿ နတ္ထဇ္ဇ မံသံ, နင်္ဂုဋ္ဌမ္ပိ ဘဝံ ပဋိဂ္ဂဟာတူ’’တိ။
တတ္ထ ဗဟုမ္ပေတန္တိ ဧတ္တကမ္ပိ ဗဟုံ။ အသဗ္ဘီတိ အသပ္ပုရိသ အသာဓုဇာတိက။ ဇာတဝေဒါတိ အဂ္ဂိံ အာလပတိ။ အဂ္ဂိ ဟိ ဇာတမတ္တောဝ ဝေဒိယတိ ပညာယတိ ပါကဋော ဟောတိ, တသ္မာ ‘‘ဇာတဝေဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ တံ ဝါလဓိနာဘိပူဇယာမာတိ ယံ အဇ္ဇ မယံ အတ္တနောပိ သန္တကံ ရက္ခိတုံ အသမတ္ထံ ဘဂဝန္တံ ဝါလဓိနာ အဘိပူဇယာမ, ဧတမ္ပိ တဝ ဗဟုမေဝါတိ ဒဿေတိ။ မံသာရဟဿာတိ မံသံ အရဟဿ တုယှံ နတ္ထိ အဇ္ဇ မံသံ။ နင်္ဂုဋ္ဌမ္ပိ ဘဝံ ပဋိဂ္ဂဟာတူတိ အတ္တနော သန္တကံ ရက္ခိတုံ အသက္ကောန္တော ဘဝံ ဣမံ သဇင်္ဃစမ္မံ နင်္ဂုဋ္ဌမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဏှာတူတိ။
ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော အဂ္ဂိံ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘နိဗ္ဗုတဂ္ဂိတာပသော အဟမေဝ တေန သမယေနာ’’တိ။
နင်္ဂုဋ္ဌဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။
֍ * မြန်[၁၄၅] ၅။ ရာဓဇာတကဝဏ္ဏနာ
န တွံ ရာဓ ဝိဇာနာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု ဣန္ဒြိယဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘိက္ခု မာတုဂါမော နာမ အရက္ခိယော, အာရက္ခံ ဌပေတွာ ရက္ခန္တာပိ ရက္ခိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တွမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ဧတံ အာရက္ခံ ဌပေတွာ ရက္ခန္တောပိ ရက္ခိတုံ နာသက္ခိ, ဣဒါနိ ကထံ ရက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သုကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကော ဗြာဟ္မဏော ဗောဓိသတ္တဉ္စ ကနိဋ္ဌဘာတရဉ္စဿ ပုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပေါသေသိ။ တေသု ဗောဓိသတ္တဿ ‘‘ပေါဋ္ဌပါဒေါ’’တိ နာမံ အဟောသိ, ဣတရဿ ‘‘ရာဓော’’တိ။ တဿ ပန ဗြာဟ္မဏဿ ဘရိယာ အနာစာရာ ဟောတိ ဒုဿီလာ။ သော ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တော ဥဘောပိ ဘာတရော အာဟ – ‘‘တာတာ, သစေ ဝေါ မာတာ ဗြာဟ္မဏီ အနာစာရံ အာစရတိ, ဝါရေယျာထ န’’န္တိ။ ဗောဓိသတ္တော အာဟ ‘‘သာဓု, တာတ, ဝါရေတုံ သက္ကောန္တာ ဝါရေယျာမ, အသက္ကောန္တာ တုဏှီ ဘဝိဿာမာ’’တိ။ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိံ သုကာနံ နိယျာဒေတွာ ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂတော။
တဿ ပန ဂတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဗြာဟ္မဏီ အတိစရိတုံ အာရဒ္ဓါ, ပဝိသန္တာနဉ္စ နိက္ခမန္တာနဉ္စ အန္တော နတ္ထိ, တဿာ ကိရိယံ ဒိသွာ ရာဓော ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ဘာတိက, အမှာကံ ပိတာ ‘သစေ ဝေါ မာတာ အနာစာရံ အာစရတိ, ဝါရေယျာထာ’တိ ဝတွာ ဂတော, ဣဒါနိ စေသာ အနာစာရံ အာစရတိ, ဝါရေမ န’’န္တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တာတ, တွံ အတ္တနော အဗျတ္တတာယ ဗာလဘာဝေန ဧဝံ ဝဒေသိ, မာတုဂါမံ နာမ ဥက္ခိပိတွာ စရန္တာပိ ရက္ခိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ယံ ကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကာ, န တံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘န တွံ ရာဓ ဝိဇာနာသိ, အဍ္ဎရတ္တေ အနာဂတေ၊
အဗျယတံ ဝိလပသိ, ဝိရတ္တာ ကောသိယာယနေ’’တိ။
တတ္ထ န တွံ ရာဓ ဝိဇာနာသိ, အဍ္ဎရတ္တေ အနာဂတေတိ တာတ ရာဓ, တွံ န ဇာနာသိ, အဍ္ဎရတ္တေ အနာဂတေ ပဌမယာမေယေဝ ဧတ္တကာ ဇနာ အာဂတာ, ဣဒါနိ ကော ဇာနာတိ, ကိတ္တကာပိ အာဂမိဿန္တိ။ အဗျယတံ ဝိလပသီတိ တွံ အဗျတ္တဝိလာပံ ဝိလပသိ။ ဝိရတ္တာ ကောသိယာယနေတိ မာတာ နော ကောသိယာယနီ ဗြာဟ္မဏီ ဝိရတ္တာ အမှာကံ ပိတရိ နိပ္ပေမာ ဇာတာ။ သစဿာ တသ္မိံ သိနေဟော ဝါ ပေမံ ဝါ ဘဝေယျ, န ဧဝရူပံ အနာစာရံ ကရေယျာတိ ဣမမတ္ထံ ဧတေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ ပကာသေသိ။
ဧဝံ ပကာသေတွာ စ ပန ဗြာဟ္မဏိယာ သဒ္ဓိံ ရာဓဿ ဝတ္တုံ န အဒါသိ။ သာပိ ယာဝ ဗြာဟ္မဏဿ အနာဂမနာ ယထာရုစိယာ ဝိစရိ။ ဗြာဟ္မဏော အာဂန္တွာ ပေါဋ္ဌပါဒံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတ, ကီဒိသီ ဝေါ မာတာ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏဿ သဗ္ဗံ ယထာဘူတံ ကထေတွာ ‘‘ကိံ တေ, တာတ, ဧဝရူပါယ ဒုဿီလာယာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တာတ, အမှေဟိ မာတုယာ ဒေါသဿ ကထိတကာလတော ပဋ္ဌာယ န သက္ကာ ဣဓ ဝသိတု’’န္တိ ဗြာဟ္မဏဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ သဒ္ဓိံ ရာဓေန ဥပ္ပတိတွာ အရညံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော စ ဗြာဟ္မဏီ စ ဧတေယေဝ ဒွေ ဇနာ အဟေသုံ, ရာဓော အာနန္ဒော, ပေါဋ္ဌပါဒေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ရာဓဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။
֍ * မြန်[၁၄၆] ၆။ သမုဒ္ဒကာကဇာတကဝဏ္ဏနာ
အပိ နု ဟနုကာ သန္တာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သမ္ဗဟုလေ မဟလ္လကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ဂိဟိကာလေ သာဝတ္ထိယံ ကုဋုမ္ဗိကာ အဍ္ဎာ မဟဒ္ဓနာ အညမညသဟာယကာ ဧကတော ဟုတွာ ပုညာနိ ကရောန္တာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ‘‘မယံ မဟလ္လကာ, ကိံ နော ဃရာဝါသေန, သတ္ထု သန္တိကေ ရမဏီယေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဒုက္ခဿန္တံ
ကရိဿာမာ’’တိ သဗ္ဗံ သာပတေယျံ ပုတ္တဓီတာဒီနံ ဒတွာ အဿုမုခံ ဉာတိသံဃံ ပဟာယ သတ္ထာရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိတွာ ပဗ္ဗဇိံသု။ ပဗ္ဗဇိတွာ ပန ပဗ္ဗဇ္ဇာနုရူပံ သမဏဓမ္မံ န ကရိံသု, မဟလ္လကဘာဝေန ဓမ္မမ္ပိ န ပရိယာပုဏိံသု, ဂိဟိကာလေ ဝိယ ပဗ္ဗဇိတကာလေပိ ဝိဟာရပရိယန္တေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ဧကတောဝ ဝသိံသု။ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာပိ အညတ္ထ အဂန္တွာ ယေဘုယျေန အတ္တနော ပုတ္တဒါရဿေဝ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိံသု။ တေသု ဧကဿ ပုရာဏဒုတိယိကာ သဗ္ဗေသမ္ပိ မဟလ္လကတ္ထေရာနံ ဥပကာရာ အဟောသိ, တသ္မာ သေသာပိ အတ္တနာ လဒ္ဓံ အာဟာရံ ဂဟေတွာ တဿာယေဝ ဂေဟေ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ သာပိ တေသံ ယထာသန္နိဟိတံ သူပဗျဉ္ဇနံ ဒေတိ။ သာ အညတရေန ရောဂေန ဖုဋ္ဌာ ကာလမကာသိ။ အထ တေ မဟလ္လကတ္ထေရာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ အညမညံ ဂီဝါသု ဂဟေတွာ ‘‘မဓုရဟတ္ထရသာ ဥပါသိကာ ကာလကတာ’’တိ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ရောဒန္တာ ဝိစရိံသု။ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဣတော စိတော စ ဘိက္ခူ သန္နိပတိတွာ ‘‘အာဝုသော, ကသ္မာ ရောဒထာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ တေ ‘‘အမှာကံ သဟာယဿ ပုရာဏဒုတိယိကာ မဓုရဟတ္ထရသာ ကာလကတာ အမှာကံ အတိဝိယ ဥပကာရာ, ‘ဣဒါနိ ကုတော တထာရူပိံ လဘိဿာမာ’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန ရောဒိမှာ’’တိ အာဟံသု။
တေသံ တံ ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန မဟလ္လကတ္ထေရာ အညမညံ ဂီဝါသု ဂဟေတွာ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ရောဒန္တာ ဝိစရန္တီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေတေ တဿာ ကာလကိရိယာယ ရောဒန္တာ ဝိစရန္တိ, ပုဗ္ဗေပေတေ ဣမံ ကာကယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သမုဒ္ဒေ မတံ နိဿာယ ‘သမုဒ္ဒဥဒကံ ဥဿိဉ္စိတွာ ဧတံ နီဟရိဿာမာ’တိ ဝါယမန္တာ ပဏ္ဍိတေ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သမုဒ္ဒဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထေကော ကာကော အတ္တနော ဘရိယံ ကာကိံ အာဒါယ ဂေါစရံ ပရိယေသမာနော သမုဒ္ဒတီရံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ကာလေ မနုဿာ သမုဒ္ဒတီရေ ခီရပါယာသမစ္ဆမံသသုရာဒီဟိ နာဂဗလိကမ္မံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ သော ကာကော ဗလိကမ္မဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ခီရာဒီနိ ဒိသွာ သဒ္ဓိံ ကာကိယာ ခီရပါယာသမစ္ဆမံသာဒီနိ ဘုဉ္ဇိတွာ ဗဟုံ သုရံ ပိဝိ။ တေ ဥဘောပိ သုရာမဒမတ္တာ ‘‘သမုဒ္ဒကီဠံ ကီဠိဿာမာ’’တိ ဝေလန္တေ နိသီဒိတွာ နှာယိတုံ
အာရဘိံသု အထေကာ ဦမိ အာဂန္တွာ ကာကိံ ဂဟေတွာ သမုဒ္ဒံ ပဝေသေသိ။ တမေကော မစ္ဆော မံသံ ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရိ။ ကာကော ‘‘ဘရိယာ မေ မတာ’’တိ ရောဒိ ပရိဒေဝိ။ အထဿ ပရိဒေဝနသဒ္ဒံ သုတွာ ဗဟူ ကာကာ သန္နိပတိတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ ရောဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘သဟာယိကာ ဝေါ ဝေလန္တေ နှာယမာနာ ဦမိယာ ဟဋာ’’တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဧကရဝံ ရဝန္တာ ရောဒိံသု။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဣဒံ သမုဒ္ဒဥဒကံ နာမ အမှာကံ ကိံ ပဟောသိ, ဥဒကံ ဥဿိဉ္စိတွာ သမုဒ္ဒံ တုစ္ဆံ ကတွာ သဟာယိကံ နီဟရိဿာမာ’’တိ။ တေ မုခံ ပူရေတွာ ပူရေတွာ ဥဒကံ ဗဟိ ဆဍ္ဍေန္တိ, လောဏူဒကေန စ ဂလေ သုဿမာနေ ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ ထလံ ဂန္တွာ ဝိဿမန္တိ။
တေ ဟနူသု ကိလန္တေသု မုခေသု သုက္ခန္တေသု အက္ခီသု ရတ္တေသု ဒီနာ ကိလန္တာ ဟုတွာ အညမညံ အာမန္တေတွာ ‘‘အမ္ဘော, မယံ သမုဒ္ဒဥဒကံ ဂဟေတွာ ဗဟိ ပါတေမ, ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ ပုန ဥဒကေန ပူရတိ, သမုဒ္ဒံ တုစ္ဆံ ကာတုံ န သက္ခိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –
‘‘အပိ နု ဟနုကာ သန္တာ, မုခဉ္စ ပရိသုဿတိ၊
ဩရမာမ န ပါရေမ, ပူရတေဝ မဟောဒဓီ’’တိ။
တတ္ထ အပိ နု ဟနုကာ သန္တာတိ အပိ နော ဟနုကာ သန္တာ, အပိ အမှာကံ ဟနုကာ ကိလန္တာ။ ဩရမာမ န ပါရေမာတိ မယံ အတ္တနော ဗလေန မဟာသမုဒ္ဒဥဒကံ အာကဍ္ဎာမ ဩသာရေမ, တုစ္ဆံ ပန နံ ကာတုံ န သက္ကောမ။ အယဉှိ ပူရတေဝ မဟောဒဓီတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သဗ္ဗေပိ တေ ကာကာ ‘‘တဿာ ကာကိယာ ဧဝရူပံ နာမ တုဏ္ဍံ အဟောသိ, ဧဝရူပါနိ ဝဋ္ဋက္ခီနိ, ဧဝရူပံ ဆဝိသဏ္ဌာနံ, ဧဝရူပေါ မဓုရသဒ္ဒေါ။ သာ နော ဣမံ စောရသမုဒ္ဒံ နိဿာယ နဋ္ဌာ’’တိ ဗဟုံ ဝိပ္ပလပိံသု။ တေ ဧဝံ ဝိပ္ပလပမာနေ သမုဒ္ဒဒေဝတာ ဘေရဝရူပံ ဒဿေတွာ ပလာပေသိ, ဧဝံ တေသံ သောတ္ထိ အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကာကီ အယံ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ, ကာကော မဟလ္လကတ္ထေရော, သေသကာကာ သေသမဟလ္လကတ္ထေရာ, သမုဒ္ဒဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သမုဒ္ဒကာကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။
֍ * မြန်[၁၄၇] ၇။ ပုပ္ဖရတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ
နယိဒံ ဒုက္ခံ အဒုံ ဒုက္ခန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဘဂဝတာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ကေန ဥက္ကဏ္ဌာပိတောသီ’’တိ စ ပုဋ္ဌော ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိ ဝတွာ ‘‘မဓုရဟတ္ထရသာ, ဘန္တေ, သာ ဣတ္ထီ, န သက္ကောမိ တံ ဝိနာ ဝသိတု’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဧသာ တေ ဘိက္ခု အနတ္ထကာရိကာ, ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ နိဿာယ သူလေ ဥတ္တာသိတော ဧတညေဝ ပတ္ထယမာနော ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တော, ဣဒါနိ နံ ကသ္မာ ပုန ပတ္ထေသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အာကာသဋ္ဌဒေဝတာ အဟောသိ။ အထ ဗာရာဏသိယံ ကတ္တိကရတ္တိဝါရဆဏော သမ္ပတ္တော ဟောတိ, နဂရံ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အလင်္ကရိံသု။ သဗ္ဗော ဇနော ခဏကီဠာနိဿိတော အဟောသိ။ ဧကဿ ပန ဒုဂ္ဂတမနုဿဿ ဧကမေဝ ဃနသာဋကယုဂံ အဟောသိ။ သော တံ သုဓောတံ ဓောဝါပေတွာ ဩဘဉ္ဇာပေတွာ သတဝလိကံ သဟဿဝလိကံ ကာရေတွာ ဌပေသိ။ အထ နံ ဘရိယာ ဧဝမာဟ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, သာမိ, ဧကံ ကုသုမ္ဘရတ္တံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ တဝ ကဏ္ဌေ လဂ္ဂါ ကတ္တိကရတ္တိဝါရံ စရိတု’’န္တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ကုတော အမှာကံ ဒလိဒ္ဒါနံ ကုသုမ္ဘံ, သုဒ္ဓဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ကီဠာဟီ’’တိ? ‘‘ကုသုမ္ဘရတ္တံ အလဘမာနာ ဆဏကီဠံ န ကီဠိဿာမိ, တွံ အညံ ဣတ္ထိံ ဂဟေတွာ ကီဠဿူ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, ကိံ မံ ပီဠေသိ, ကုတော အမှာကံ ကုသုမ္ဘ’’န္တိ? ‘‘သာမိ, ပုရိသဿ ဣစ္ဆာယ သတိ ကိံ နာမ နတ္ထိ, နနု ရညော ကုသုမ္ဘဝတ္ထုသ္မိံ ဗဟု ကုသုမ္ဘ’’န္တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ, တံ ဌာနံ ရက္ခသပရိဂ္ဂဟိတပေါက္ခရဏိသဒိသံ, ဗလဝါရက္ခာ, န သက္ကာ ဥပသင်္ကမိတုံ, မာ တေ ဧတံ ရုစ္စိ, ယထာလဒ္ဓေနေဝ တုဿဿူ’’တိ။ ‘‘သာမိ, ရတ္တိဘာဂေ အန္ဓကာရေ သတိ ပုရိသဿ အဂမနီယဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ဣတိ သော တာယ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တိယာ ကိလေသဝသေန တဿာ ဝစနံ ဂဟေတွာ ‘‘ဟောတု ဘဒ္ဒေ, မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ တံ သမဿာသေတွာ ရတ္တိဘာဂေ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ နဂရာ နိက္ခမိတွာ ရညော ကုသုမ္ဘဝတ္ထုံ ဂန္တွာ ဝတိံ မဒ္ဒိတွာ အန္တောဝတ္ထုံ ပါဝိသိ။ အာရက္ခမနုဿာ ဝတိသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘စောရော စောရော’’တိ ပရိဝါရေတွာ ဂဟေတွာ ပရိဘာသိတွာ ကောဋ္ဋေတွာ ဗန္ဓိတွာ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ရညော ဒဿေသုံ။
ရာဇာ ‘‘ဂစ္ဆထ, နံ သူလေ ဥတ္တာသေထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ဝဇ္ဈဘေရိယာ ဝဇ္ဇမာနာယ နဂရာ နိက္ခမာပေတွာ သူလေ ဥတ္တာသေသုံ။ ဗလဝဝေဒနာ ပဝတ္တန္တိ, ကာကာ သီသေ နိလီယိတွာ ကဏယဂ္ဂသဒိသေဟိ တုဏှေဟိ အက္ခီနိ ဝိဇ္ဈန္တိ။
သော တထာရူပမ္ပိ ဒုက္ခံ အမနသိကရိတွာ တမေဝ ဣတ္ထိံ အနုဿရိတွာ ‘‘တာယ နာမမှိ ဃနပုပ္ဖရတ္တဝတ္ထနိဝတ္ထာယ ကဏ္ဌေ အာသတ္တဗာဟုယုဂဠာယ သဒ္ဓိံ ကတ္တိကရတ္တိဝါရတော ပရိဟီနော’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နယိဒံ ဒုက္ခံ အဒုံ ဒုက္ခံ, ယံ မံ တုဒတိ ဝါယသော၊
ယံ သာမာ ပုပ္ဖရတ္တေန, ကတ္တိကံ နာနုဘောဿတီ’’တိ။
တတ္ထ နယိဒံ ဒုက္ခံ အဒုံ ဒုက္ခံ, ယံ မံ တုဒတိ ဝါယသောတိ ယဉ္စ ဣဒံ သူလေ လဂ္ဂနပစ္စယံ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခံ, ယဉ္စ လောဟမယေဟိ ဝိယ တုဏ္ဍေဟိ ဝါယသော တုဒတိ, ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပိ မယှံ န ဒုက္ခံ, အဒုံ ဒုက္ခံ ဧတံယေဝ ပန မေ ဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။ ကတရံ? ယံ သာမာ ပုပ္ဖရတ္တေန, ကတ္တိကံ နာနုဘောဿတီတိ, ယံ သာ ပိယင်္ဂုသာမာ မမ ဘရိယာ ဧကံ ကုသုမ္ဘရတ္တံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ဧဝံ ဃနပုပ္ဖရတ္တေန ဝတ္ထယုဂေန အစ္ဆန္နာ မမ ကဏ္ဌေ ဂဟေတွာ ကတ္တိကရတ္တိဝါရံ နာနုဘဝိဿတိ, ဣဒံ မယှံ ဒုက္ခံ, ဧတဒေဝ ဟိ မံ ဗာဓတီတိ? သော ဧဝံ မာတုဂါမံ အာရဗ္ဘ ဝိပ္ပလပန္တောယေဝ ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဇယမ္ပတိကာဝ ဣဒါနိ ဇယမ္ပတိကာ, တံ ကာရဏံ ပစ္စက္ခံ ကတွာ ဌိတာ အာကာသဋ္ဌဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ပုပ္ဖရတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။
֍ * မြန်[၁၄၈] ၈။ သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ
နာဟံ ပုနံ န စ ပုနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကိလေသနိဂ္ဂဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ ပဉ္စသတမတ္တာ သဟာယကာ မဟာဝိဘဝါ သေဋ္ဌိပုတ္တာ သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဇေတဝနေ အန္တောကောဋိသန္ထာရေ ဝိဟရိံသု။ အထေကဒိဝသံ တေသံ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ကိလေသနိဿိတော သင်္ကပ္ပေါ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တေ
ဥက္ကဏ္ဌိတွာ အတ္တနာ ဇဟိတကိလေသေ ပုန ဂဏှိတုံ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒယိံသု။ အထ သတ္ထာ အဍ္ဎရတ္တသမနန္တရေ သဗ္ဗညုတညာဏဒဏ္ဍဒီပကံ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ကတရာယ နု ခေါ ရတိယာ ဇေတဝနေ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တီ’’တိ ဘိက္ခူနံ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေန္တော တေသံ ဘိက္ခူနံ အဗ္ဘန္တရေ ကာမရာဂသင်္ကပ္ပဿ ဥပ္ပန္နဘာဝံ အညာသိ။ သတ္ထာ စ နာမ ဧကပုတ္တိကာ ဣတ္ထီ အတ္တနော ပုတ္တံ ဝိယ, ဧကစက္ခုကော ပုရိသော စက္ခုံ ဝိယ အတ္တနော သာဝကေ ရက္ခတိ။ ပုဗ္ဗဏှာဒီသု ယသ္မိံ ယသ္မိံ သမယေ တေသံ ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, တေ တေသံ ကိလေသေ တတော ပရံ ဝဍ္ဎိတုံ အဒတွာ တသ္မိံ တသ္မိံယေဝ သမယေ နိဂ္ဂဏှာတိ။ တေနဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ စက္ကဝတ္တိရညော အန္တောနဂရေယေဝ စောရာနံ ဥပ္ပန္နကာလော ဝိယ ဝတ္တတိ, ဣဒါနေဝ တေသံ ဓမ္မဒေသနံ ကတွာ တေ ကိလေသေ နိဂ္ဂဏှိတွာ အရဟတ္တံ ဒဿာမီ’’တိ။ သော သုရဘိဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ မဓုရဿရေန ‘‘အာနန္ဒာ’’တိ အာယသ္မန္တံ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကံ အာနန္ဒတ္ထေရံ အာမန္တေသိ။ ထေရော ‘‘ကိံ, ဘန္တေ’’တိ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘အာနန္ဒ, ယတ္တကာ ဘိက္ခူ အန္တောကောဋိသန္ထာရေ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗေဝ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ သန္နိပါတေဟီ’’တိ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘သစာဟံ တေယေဝ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ ပက္ကောသာပေဿာမိ။ ‘သတ္ထာရာ နော အဗ္ဘန္တရေ ကိလေသာနံ ဥပ္ပန္နဘာဝေါ ဉာတော’တိ သံဝိဂ္ဂမာနသာ ဓမ္မဒေသနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ န သက္ခိဿန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗေ သန္နိပါတေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ အဝါပုရဏံ အာဒါယ ပရိဝေဏေန ပရိဝေဏံ အာဟိဏ္ဍိတွာ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏေ သန္နိပါတေတွာ ဗုဒ္ဓါသနံ ပညပေသိ။
သတ္ထာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ သိလာပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟမာနော သိနေရု ဝိယ ပညတ္တေ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ အာဝေဠာဝေဠာ ယမကယမကာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဃနဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော။ တာပိ ရသ္မိယော ပါတိမတ္တာ ဆတ္တမတ္တာ ကူဋာဂါရကုစ္ဆိမတ္တာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ဂဂနတလေ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ သဉ္စရိံသု, အဏ္ဏဝကုစ္ဆိံ ခေါဘေတွာ ဗာလသူရိယုဂ္ဂမနကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဂရုစိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ရတ္တကမ္ဗလသာဏိယာ ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ ပရိဝါရေတွာ နိသီဒိ။ သတ္ထာ ဗြဟ္မဿရံ နိစ္ဆာရေန္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ နာမ ကာမဝိတက္ကံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကန္တိ
ဣမေ တယော အကုသလဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အန္တော ဥပ္ပန္နကိလေသော ဟိ ‘ပရိတ္တကော’တိ အဝမညိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, ကိလေသော နာမ ပစ္စာမိတ္တသဒိသော။ ပစ္စာမိတ္တော စ ခုဒ္ဒကော နာမ နတ္ထိ, ဩကာသံ လဘိတွာ ဝိနာသမေဝ ပါပေတိ, ဧဝမေဝ အပ္ပမတ္တကောပိ ကိလေသော ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝဍ္ဎိတုံ လဘန္တော မဟာဝိနာသံ ပါပေတိ။ ကိလေသော နာမေသ ဟလာဟလဝိသူပမော ဥပ္ပါဋိတစ္ဆဝိဂဏ္ဍသဒိသော အာသီဝိသပဋိဘာဂေါ အသနိအဂ္ဂိသဒိသော အလ္လီယိတုံ န ယုတ္တော အာသင်္ကိတဗ္ဗော။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နက္ခဏေယေဝ ပဋိသင်္ခါနဗလေန ဘာဝနာဗလေန ယထာ မုဟုတ္တမ္ပိ ဟဒယေ အဋ္ဌတွာ ပဒုမိနိပတ္တာ ဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ ဝိဝဋ္ဋတိ, ဧဝံ ပဇဟိတဗ္ဗော။ ပေါရာဏကပဏ္ဍိ တာပိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကိလေသံ ဂရဟိတွာ ယထာ ပုန အဗ္ဘန္တရေ နုပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ နိဂ္ဂဏှိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော သိင်္ဂါလယောနိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ အရညေ နဒီတီရေ နိဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အထေကော ဇရဟတ္ထီ ဂင်္ဂါတီရေ ကာလမကာသိ။ သိင်္ဂါလော ဂေါစရပ္ပသုတော တံ မတဟတ္ထိသရီရံ ဒိသွာ ‘‘မဟာ မေ ဂေါစရော ဥပ္ပန္နော’’တိ ဂန္တွာ တံ သောဏ္ဍေ ဍံသိ, နင်္ဂလီသာယ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ သော ‘‘နတ္ထေတ္ထ ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တက’’န္တိ ဒန္တေသု ဍံသိ, ထမ္ဘေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ကဏ္ဏေ ဍံသိ, သုပ္ပကောဋိယံ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ဥဒရေ ဍံသိ, ကုသူလေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ပါဒေ ဍံသိ, ဥဒုက္ခလေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဍံသိ, မုသလေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ သော ‘‘ဧတ္ထာပိ နတ္ထိ ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တက’’န္တိ သဗ္ဗတ္ထ အဿာဒံ အလဘန္တော ဝစ္စမဂ္ဂေ ဍံသိ, မုဒုပူဝေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ သော ‘‘လဒ္ဓံ ဒါနိ မေ ဣမသ္မိံ သရီရေ မုဒု ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တကဋ္ဌာန’’န္တိ တတော ပဋ္ဌာယ ခါဒန္တော အန္တောကုစ္ဆိံ ပဝိသိတွာ ဝက္ကဟဒယာဒီနိ ခါဒိတွာ ပိပါသိတကာလေ လောဟိတံ ပိဝိတွာ နိပဇ္ဇိတုကာမကာလေ ဥဒရံ ပတ္ထရိတွာ နိပဇ္ဇတိ။
အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ဟတ္ထိသရီရံ မယှံ နိဝါသသုခတာယ ဂေဟသဒိသံ, ခါဒိတုကာမတာယ သတိ ပဟူတမံသံ, ကိံ ဒါနိ မေ အညတ္ထ
ကမ္မ’’န္တိ သော အညတ္ထ အဂန္တွာ ဟတ္ထိကုစ္ဆိယံယေဝ မံသံ ခါဒိတွာ ဝသတိ။ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ နိဒါဃေ ဝါတသမ္ဖဿေန စေဝ သူရိယရသ္မိသန္တာပေန စ တံ ကုဏပံ သုဿိတွာ ဝလိယော ဂဏှိ, သိင်္ဂါလဿ ပဝိဋ္ဌဒွါရံ ပိဟိတံ, အန္တောကုစ္ဆိယံ အန္ဓကာရော အဟောသိ။ သိင်္ဂါလဿ လောကန္တရိကနိဝါသော ဝိယ ဇာတော။ ကုဏပေ သုဿန္တေ မံသမ္ပိ သုဿိ, လောဟိတမ္ပိ ပစ္ဆိဇ္ဇိ။ သော နိက္ခမနဒွါရံ အလဘန္တော ဘယပ္ပတ္တော ဟုတွာ သန္ဓာဝန္တော ဣတော စိတော စ ပဟရိတွာ နိက္ခမနဒွါရံ ပရိယေသမာနော ဝိစရတိ။ ဧဝံ တသ္မိံ ဥက္ခလိယံ ပိဋ္ဌပိဏ္ဍိ ဝိယ အန္တောကုစ္ဆိယံ ပစ္စမာနေ ကတိပါဟစ္စယေန မဟာမေဃော ပါဝဿိ။ အထ နံ ကုဏပံ တေမေတွာ ဥဋ္ဌာယ ပကတိသဏ္ဌာနေန အဋ္ဌာသိ။ ဝစ္စမဂ္ဂေါ ဝိဝဋော ဟုတွာ တာရကာ ဝိယ ပညာယိ။ သိင်္ဂါလော တံ ဆိဒ္ဒံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ မေ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ’’န္တိ ယာဝ ဟတ္ထိသီသာ ပဋိက္ကမိတွာ ဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ ဝစ္စမဂ္ဂံ သီသေန ပဟရိတွာ နိက္ခမိ။ တဿ သဉ္ဆန္နသရီရတ္တာ သဗ္ဗလောမာနိ ဝစ္စမဂ္ဂေ အလ္လီယိံသု။ သော တာလက္ခန္ဓသဒိသေန နိလ္လောမေန သရီရေန ဥဗ္ဗိဂ္ဂစိတ္တော မုဟုတ္တံ ဓာဝိတွာ နိဝတ္တိတွာ နိသိန္နော သရီရံ ဩလောကေတွာ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ မယှံ န အညေန ကတံ, လောဘဟေတု ပန လောဘကာရဏာ လောဘံ နိဿာယ မယာ ဧတံ ကတံ, ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ န လောဘဝသိကော ဘဝိဿာမိ, ပုန ဟတ္ထိသရီရံ နာမ န ပဝိသိဿာမီ’’တိ သံဝိဂ္ဂဟဒယော ဟုတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘နာဟံ ပုနံ န စ ပုနံ, န စာပိ အပုနပ္ပုနံ၊
ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ ပဝေက္ခာမိ, တထာ ဟိ ဘယတဇ္ဇိတော’’တိ။
တတ္ထ န စာပိ အပုနပ္ပုနန္တိ အ-ကာရော နိပါတမတ္တော။ အယံ ပနေတိဿာ သကလာယပိ ဂါထာယ အတ္ထော – အဟဉှိ ဣတော ပုန, တတော စ ပုနာတိ ဝုတ္တဝါရတော ပုန တတောပိ စ ပုနပ္ပုနံ ဝါရဏသရီရသင်္ခါတံ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ န ပဝေက္ခာမိ။ ကိံကာရဏာ? တထာ ဟိ ဘယတဇ္ဇိတော, တထာ ဟိ အဟံ ဣမသ္မိညေဝ ပဝေသနေ ဘယတဇ္ဇိတော မရဏဘယေန သန္တာသံ သံဝေဂံ အာပါဒိတောတိ။
ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တတောဝ ပလာယိတွာ ပုန တံ ဝါ အညံ ဝါ ဟတ္ထိသရီရံ နိဝတ္တိတွာပိ န ဩလောကေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ န လောဘဝသိကော အဟောသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဥပ္ပန္နကိလေသဿ နာမ ဝဍ္ဎိတုံ အဒတွာ တတ္ထ တတ္ထေဝ နံ နိဂ္ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ သစ္စပရိယောသာနေ ပဉ္စသတာပိ တေ ဘိက္ခူ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု, အဝသေသေသု ကေစိ သောတာပန္နာ, ကေစိ သကဒါဂါမိနော, ကေစိ အနာဂါမိနော အဟေသုံ။ တဒါ သိင်္ဂါလော အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။
သိင်္ဂါလဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။
֍ * မြန်[၁၄၉] ၉။ ဧကပဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ
ဧကပဏ္ဏော အယံ ရုက္ခောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ ဝိဟရန္တော ဝေသာလိကံ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝိကုမာရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ ဝေသာလိနဂရံ ဂါဝုတဂါဝုတန္တရေ တီဟိ ပါကာရေဟိ ပရိက္ခိတ္တံ တီသု ဌာနေသု ဂေါပုရဋ္ဋာလကယုတ္တံ ပရမသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ။ တတ္ထ နိစ္စကာလံ ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဝသန္တာနညေဝ ရာဇူနံ သတ္တ သဟဿာနိ သတ္တ သတာနိ သတ္တ စ ရာဇာနော ဟောန္တိ, တတ္တကာယေဝ ဥပရာဇာနော, တတ္တကာ သေနာပတိနော, တတ္တကာ ဘဏ္ဍာဂါရိကာ။ တေသံ ရာဇကုမာရာနံ အန္တရေ ဧကော ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝိကုမာရော နာမ အဟောသိ ကောဓနော စဏ္ဍော ဖရုသော သာဟသိကော, ဒဏ္ဍေန ဃဋ္ဋိတအာသီဝိသော ဝိယ နိစ္စံ ပဇ္ဇလိတော ကောဓေန။ တဿ ပုရတော ဒွေ တီဏိ ဝစနာနိ ကထေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ တံ နေဝ မာတာပိတရော, န ဉာတယော, န မိတ္တသုဟဇ္ဇာ သိက္ခာပေတုံ သက္ခိံသု။ အထဿ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ ‘‘အယံ ကုမာရော အတိဖရုသော သာဟသိကော, ဌပေတွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ အညော ဣမံ ဝိနေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, ဗုဒ္ဓဝေနေယျေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေ တံ အာဒါယ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အာဟံသု ‘‘ဘန္တေ, အယံ ကုမာရော စဏ္ဍော ဖရုသော ကောဓေန ပဇ္ဇလတိ, ဣမဿ ဩဝါဒံ ဒေထာ’’တိ။
သတ္ထာ တံ ကုမာရံ ဩဝဒိ – ‘‘ကုမာရ, ဣမေသု နာမ သတ္တေသု စဏ္ဍေန ဖရုသေန သာဟသိကေန ဝိဟေဌကဇာတိကေန န ဘဝိတဗ္ဗံ, ဖရုသဝါစော စ နာမ ဝိဇာတမာတုယာပိ ပိတုနောပိ ပုတ္တဒါရဿပိ ဘာတိဘဂိနီနမ္ပိ ပဇာပတိယာပိ မိတ္တဗန္ဓဝါနမ္ပိ အပ္ပိယော ဟောတိ အမနာပေါ, ဍံသိတုံ အာဂစ္ဆန္တော သပ္ပေါ ဝိယ, အဋဝိယံ ဥဋ္ဌိတစောရော ဝိယ, ခါဒိတုံ အာဂစ္ဆန္တော ယက္ခော ဝိယ စ ဥဗ္ဗေဇနီယော ဟုတွာ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဒိဋ္ဌေယေဝ စ ဓမ္မေ ကောဓနော ပုဂ္ဂလော မဏ္ဍိတပသာဓိတောပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏောဝ ဟောတိ, ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကမ္ပိဿ မုခံ ဇာလာဘိဟတပဒုမံ ဝိယ မလဂ္ဂဟိတကဉ္စနာဒါသမဏ္ဍလံ ဝိယ စ ဝိရူပံ ဟောတိ ဒုဒ္ဒသိကံ။ ကောဓံ နိဿာယ ဟိ သတ္တာ သတ္ထံ အာဒါယ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ပဟရန္တိ, ဝိသံ ခါဒန္တိ, ရဇ္ဇုယာ ဥဗ္ဗန္ဓန္တိ, ပပါတာ ပပတန္တိ။ ဧဝံ ကောဓဝသေန ကာလံ ကတွာ နိရယာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဟေဌကဇာတိကာပိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဂရဟံ ပတွာ ကာယဿ ဘေဒါ နိရယာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ပုန မနုဿတ္တံ လဘိတွာ ဝိဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ရောဂဗဟုလာဝ ဟောန္တိ။ စက္ခုရောဂေါ သောတရောဂေါတိအာဒီသု စ ရောဂေသု ဧကတော ဥဋ္ဌာယ ဧကသ္မိံ ပတန္တိ, ရောဂေန အပရိမုတ္တာဝ ဟုတွာ နိစ္စံ ဒုက္ခိတာဝ ဟောန္တိ, တသ္မာ သဗ္ဗေသု သတ္တေသု မေတ္တစိတ္တေန ဟိတစိတ္တေန မုဒုစိတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပေါ ဟိ ပုဂ္ဂလော နိရယာဒိဘယေဟိ န ပရိမုစ္စတီ’’တိ။ သော ကုမာရော သတ္ထု ဩဝါဒံ သုတွာ ဧကောဝါဒေနေဝ နိဟတမာနော ဒန္တော နိဗ္ဗိသေဝနော မေတ္တစိတ္တော မုဒုစိတ္တော အဟောသိ။ အညံ အက္ကောသန္တမ္ပိ ပဟရန္တမ္ပိ နိဝတ္တိတွာ န ဩလောကေသိ, ဥဒ္ဓဋဒါဌော ဝိယ သပ္ပေါ, အဠစ္ဆိန္နော ဝိယ ကက္ကဋကော, ဆိန္နဝိသာဏော ဝိယ စ ဥသဘော အဟောသိ။
တဿ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝိကုမာရံ သုစိရမ္ပိ ဩဝဒိတွာ နေဝ မာတာပိတရော, န ဉာတိမိတ္တာဒယော ဒမေတုံ သက္ခိံသု, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ပန တံ ဧကောဝါဒေနေဝ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ မတ္တဝရဝါရဏံ ဝိယ သမုဂ္ဂဟိတာနေဉ္ဇကာရဏံ အကာသိ။ ယာဝ သုဘာသိတံ စိဒံ – ‘ဟတ္ထိဒမကေန, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထိဒမ္မော သာရိတော ဧကံယေဝ ဒိသံ ဓာဝတိ ပုရတ္ထိမံ ဝါ ပစ္ဆိမံ ဝါ ဥတ္တရံ ဝါ ဒက္ခိဏံ ဝါ။ အဿဒမကေန…ပေ… ဂေါဒမကေန…ပေ… ဒက္ခိဏံ ဝါ။ တထာဂတေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပုရိသဒမ္မော သာရိတော အဋ္ဌ ဒိသာ ဝိဓာဝတိ, ရူပီ ရူပါနိ ပဿတိ။ အယမေကာ ဒိသာ…ပေ…
သော ဝုစ္စတိ ‘ယောဂ္ဂါစရိယာနံ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထီ’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၁၂)။ န ဟိ, အာဝုသော, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သဒိသော ပုရိသဒမ္မသာရထီ နာမ အတ္ထီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ မယာ ဧကောဝါဒေနေဝ ဒမိတော, ပုဗ္ဗေပါဟံ ဣမံ ဧကောဝါဒေနေဝ ဒမေသိ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ တယော ဝေဒေ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ စ ဥဂ္ဂဟေတွာ ကိဉ္စိ ကာလံ ဃရာဝါသံ ဝသိတွာ မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဇနပဒံ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော တာပသာကပ္ပသမ္ပန္နော ဘိက္ခာယ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရာဇင်္ဂဏံ ပါပုဏိ။ ရာဇာ သီဟပဉ္ဇရေန ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ ဣရိယာပထေ ပသီဒိတွာ ‘‘အယံ တာပသော သန္တိန္ဒြိယော သန္တမာနသော ယုဂမတ္တဒသော, ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ သဟဿတ္ထဝိကံ ဌပေန္တော ဝိယ သီဟဝိဇမ္ဘိတေန အာဂစ္ဆတိ။ သစေ သန္တဓမ္မော နာမေကော အတ္ထိ, ဣမဿ တေနဗ္ဘန္တရေ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဧကံ အမစ္စံ ဩလောကေသိ။ သော ‘‘ကိံ ကရောမိ, ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ ဧတံ ‘‘တာပသံ အာနေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, ဒေဝါ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဟတ္ထတော ဘိက္ခာဘာဇနံ ဂဟေတွာ ‘‘ကိံ, မဟာပုညာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, ရာဇာ တံ ပက္ကောသတီ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န မယံ ရာဇကုလူပကာ, ဟေမဝန္တိကာ နာမမှာ’’တိ အာဟ။ အမစ္စော ဂန္တွာ တမတ္ထံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘အညော အမှာကံ ကုလူပကော နတ္ထိ, အာနေဟိ န’’န္တိ အာဟ။ အမစ္စော ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ယာစိတွာ ရာဇနိဝေသနံ ပဝေသေသိ။
ရာဇာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ကဉ္စနပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ပဋိယတ္တံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘောဇေတွာ ‘‘ကဟံ, ဘန္တေ, ဝသထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဟေမဝန္တိကာ မယံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကဟံ ဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘ဝဿာရတ္တာနုရူပံ သေနာသနံ ဥပဓာရေမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, အမှာကညေဝ ဥယျာနေ ဝသထာ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ
သယမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတွာ ဗောဓိသတ္တံ အာဒါယ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာပိ ကာရေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ဒတွာ ဥယျာနပါလံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဗောဓိသတ္တော ဥယျာနေ ဝသတိ။ ရာဇာပိဿ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ။
တဿ ပန ရညော ဒုဋ္ဌကုမာရော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ စဏ္ဍော ဖရုသော, နေဝ နံ ရာဇာ ဒမေတုံ အသက္ခိ, န သေသဉာတကာ။ အမစ္စာပိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာပိ ဧကတော ဟုတွာ ‘‘သာမိ, မာ ဧဝံ ကရိ, ဧဝံ ကာတုံ န လဗ္ဘာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ကထေန္တာပိ ကထံ ဂါဟာပေတုံ နာသက္ခိံသု။ ရာဇာ စိန္တေသိ ‘‘ဌပေတွာ မမ အယျံ ဟိမဝန္တတာပသံ အညော ဣမံ ကုမာရံ ဒမေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ, သောယေဝ နံ ဒမေဿတီ’’တိ။ သော ကုမာရံ အာဒါယ ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ, အယံ ကုမာရော စဏ္ဍော ဖရုသော, မယံ ဣမံ ဒမေတုံ န သက္ကောမ, တုမှေ နံ ဧကေန ဥပါယေန သိက္ခာပေထာ’’တိ ကုမာရံ ဗောဓိသတ္တဿ နိယျာဒေတွာ ပက္ကာမိ။ ဗောဓိသတ္တော ကုမာရံ ဂဟေတွာ ဥယျာနေ ဝိစရန္တော ဧကတော ဧကေန, ဧကတော ဧကေနာတိ ဒွီဟိယေဝ ပတ္တေဟိ ဧကံ နိမ္ဗပေါတကံ ဒိသွာ ကုမာရံ အာဟ – ‘‘ကုမာရ, ဧတဿ တာဝ ရုက္ခပေါတကဿ ပဏ္ဏံ ခါဒိတွာ ရသံ ဇာနာဟီ’’တိ? သော တဿ ဧကံ ပတ္တံ ခါဒိတွာ ရသံ ဉတွာ ‘‘ဓီ’’တိ သဟ ခေဠေန ဘူမိယံ နုဋ္ဌာဘိ။ ‘‘ကိံ ဧတံ, ကုမာရာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ, ဣဒါနေဝေသ ရုက္ခော ဟလာဟလဝိသူပမော, ဝဍ္ဎန္တော ပန ဗဟူ မနုဿေ မာရေဿတီ’’တိ တံ နိမ္ဗပေါတကံ ဥပ္ပါဋေတွာ ဟတ္ထေဟိ ပရိမဒ္ဒိတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘ဧကပဏ္ဏော အယံ ရုက္ခော, န ဘူမျာ စတုရင်္ဂုလော၊
ဖလေန ဝိသကပ္ပေန, မဟာယံ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ။
တတ္ထ ဧကပဏ္ဏောတိ ဥဘောသု ပဿေသု ဧကေကပဏ္ဏော။ န ဘူမျာ စတုရင်္ဂုလောတိ ဘူမိတော စတုရင်္ဂုလမတ္တမ္ပိ န ဝဍ္ဎိတော။ ဖလေနာတိ ဖလရသေန။ ဝိသကပ္ပေနာတိ ဟလာဟလဝိသသဒိသေန။ ဧဝံ ခုဒ္ဒကောပိ သမာနော ဧဝရူပေန တိတ္တကေန ပဏ္ဏေန သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ မဟာယံ ကိံ ဘဝိဿတီတိ ယဒါ ပနာယံ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော မဟာ ဘဝိဿတိ, တဒါ ကိံ နာမ ဘဝိဿတိ, အဒ္ဓါ မနုဿမာရကော ဘဝိဿတီတိ ဧတံ ဥပ္ပါဋေတွာ မဒ္ဒိတွာ ဆဍ္ဍေသိန္တိ အာဟ။
အထ နံ ဗောဓိသတ္တော ဧတဒဝေါစ ‘‘ကုမာရ, တွံ ဣမံ နိမ္ဗပေါတကံ ‘ဣဒါနေဝ ဧဝံတိတ္တကော, မဟလ္လကကာလေ ကိံ ဘဝိဿတိ, ကုတော ဣမံ နိဿာယ ဝုဍ္ဎီ’တိ ဥပ္ပါဋေတွာ မဒ္ဒိတွာ ဆဍ္ဍေသိ? ယထာ တွံ ဧတသ္မိံ ပဋိပဇ္ဇိ, ဧဝမေဝ တဝ ရဋ္ဌဝါသိနောပိ ‘အယံ ကုမာရော ဒဟရကာလေယေဝ ဧဝံ စဏ္ဍော ဖရုသော, မဟလ္လကကာလေ ရဇ္ဇံ ပတွာ ကိံ နာမ ကရိဿတိ, ကုတော အမှာကံ ဧတံ နိဿာယ ဝုဍ္ဎီ’တိ တဝ ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ အဒတွာ နိမ္ဗပေါတကံ ဝိယ တံ ဥပ္ပါဋေတွာ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ ကရိဿန္တိ, တသ္မာ နိမ္ဗရုက္ခပဋိဘာဂတံ ဟိတွာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပန္နော ဟောဟီ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ နိဟတမာနော နိဗ္ဗိသေဝနော ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသမ္ပန္နော ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇံ ပတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ အဂမာသိ။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဣဒါနေဝေသ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝိကုမာရော မယာ ဒမိတော, ပုဗ္ဗေပါဟံ ဧတံ ဒမေသိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဋ္ဌကုမာရော အယံ လိစ္ဆဝိကုမာရော အဟောသိ, ရာဇာ အာနန္ဒော, ဩဝါဒဒါယကတာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
ဧကပဏ္ဏဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။
֍ * မြန်[၁၅၀] ၁၀။ သဉ္ဇီဝဇာတကဝဏ္ဏနာ
အသန္တံ ယော ပဂ္ဂဏှာတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အဇာတသတ္တုဿ ရညော အသန္တပဂ္ဂဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ ပဋိကဏ္ဋကဘူတေ ဒုဿီလေ ပါပဓမ္မေ ဒေဝဒတ္တေ ပသီဒိတွာ တံ အသန္တံ အသပ္ပုရိသံ ပဂ္ဂယှ ‘‘တဿ သက္ကာရံ ကရိဿာမီ’’တိ ဗဟုံ ဓနံ ပရိစ္စဇိတွာ ဂယာသီသေ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ တဿေဝ ဝစနံ ဂဟေတွာ ပိတရံ ဓမ္မရာဇာနံ သောတာပန္နံ အရိယသာဝကံ ဃာတေတွာ အတ္တနော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယံ ဘိန္ဒိတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တော။ သော ဟိ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ပထဝိယံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ သုတွာ ‘‘ကစ္စိ နု ခေါ မမ္ပိ ပထဝီ ဂိလေယျာ’’တိ ဘီတတသိတော ရဇ္ဇသုခံ န လဘတိ, သယနေ အဿာဒသုခံ န ဝိန္ဒတိ, တိဗ္ဗကာရဏာဘိတုန္နော ဟတ္ထိပေါတော ဝိယ ကမ္ပမာနော ဝိစရတိ။ သော ပထဝိံ
ဖလမာနံ ဝိယ, အဝီစိဇာလံ နိက္ခမန္တိံ ဝိယ, ပထဝိယာ အတ္တာနံ ဂိလိယမာနံ ဝိယ, အာဒိတ္တာယ လောဟပထဝိယာ ဥတ္တာနကံ နိပဇ္ဇာပေတွာ အယသူလေဟိ ကောဋိယမာနံ ဝိယ စ သမနုပဿိ။ တေနဿ ပဟဋကုက္ကုဋဿေဝ မုဟုတ္တမ္ပိ ကမ္ပမာနဿ အဝတ္ထာနံ နာမ နာဟောသိ။ သော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဿိတုကာမော ခမာပေတုကာမော ပဉှံ ပုစ္ဆိတုကာမော အဟောသိ, အတ္တနော ပန အပရာဓမဟန္တတာယ ဥပသင်္ကမိတုံ န သက္ကောတိ။
အထဿ ရာဇဂဟနဂရေ ကတ္တိကရတ္တိဝါရေ သမ္ပတ္တေ ဒေဝနဂရံ ဝိယ နဂရေ အလင်္ကတေ မဟာတလေ အမစ္စဂဏပရိဝုတဿ ကဉ္စနာသနေ နိသိန္နဿ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဇီဝကံ ဂဟေတွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမိ, န ခေါ ပန သက္ကာ မယာ ဥဇုကမေဝ ဝတ္တုံ ‘အဟံ, သမ္မ ဇီဝက, သယံ ဂန္တုံ န သက္ကောမိ, ဧဟိ မံ သတ္ထု သန္တိကံ နေဟီ’တိ, ပရိယာယေန ပန ရတ္တိသမ္ပဒံ ဝဏ္ဏေတွာ ‘ကံ နု ခွဇ္ဇ မယံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပယိရုပါသေယျာမ, ယံ နော ပယိရုပါသတံ စိတ္တံ ပသီဒေယျာ’တိ ဝက္ခာမိ, တံ သုတွာ အမစ္စာ အတ္တနော အတ္တနော သတ္ထာရာနံ ဝဏ္ဏံ ကထေဿန္တိ, ဇီဝကောပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ကထေဿတိ။ အထ နံ ဂဟေတွာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ ရတ္တိံ ဝဏ္ဏေသိ ‘‘လက္ခညာ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ, အဘိရူပါ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ, ဒဿနီယာ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ, ပါသာဒိကာ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ, ရမဏီယာ ဝတ ဘော ဒေါသိနာ ရတ္တိ, ကံ နု ခွဇ္ဇ မယံ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပယိရုပါသေယျာမ, ယံ နော ပယိရုပါသတံ စိတ္တံ ပသီဒေယျာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၅၀)။
အထေကော အမစ္စော ပူရဏကဿပဿ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ, ဧကော မက္ခလိဂေါသာလဿ, ဧကော အဇိတကေသကမ္ဗလဿ, ဧကော ပကုဓကစ္စာယနဿ, ဧကော သဉ္စယဿ ဗေလဋ္ဌပုတ္တဿ, ဧကော နာဋပုတ္တနိဂဏ္ဌဿာတိ။ ရာဇာ တေသံ ကထံ သုတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ သော ဟိ ဇီဝကဿေဝ မဟာအမစ္စဿ ကထံ ပစ္စာသီသတိ။ ဇီဝကောပိ ‘‘ရညာ မံ အာရဗ္ဘ ကထိတေယေဝ ဇာနိဿာမီ’’တိ အဝိဒူရေ တုဏှီ နိသီဒိ။ အထ နံ ရာဇာ အာဟ ‘‘တွံ ပန, သမ္မ ဇီဝက, ကိံ တုဏှီ’’တိ? တသ္မိံ ခဏေ ဇီဝကော ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ‘‘ဧသော, ဒေဝ,
ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ အမှာကံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရတိ သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တံ ခေါ ပန ဘဂဝန္တံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော’’တိ နဝ အရဟာဒိဂုဏေ ဝတွာ ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာဒိဘေဒံ ဘဂဝတော အာနုဘာဝံ ပကာသေတွာ ‘‘တံ ဘဂဝန္တံ ဒေဝေါ ပယိရုပါသတု, ဓမ္မံ သုဏာတု, ပဉှံ ပုစ္ဆတူ’’တိ အာဟ။
ရာဇာ သမ္ပုဏ္ဏမနောရထော ဟုတွာ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဇီဝက, ဟတ္ထိယာနာနိ ကပ္ပါပေဟီ’’တိ ယာနာနိ ကပ္ပါပေတွာ မဟန္တေန ရာဇာနုဘာဝေန ဇီဝကမ္ဗဝနံ ဂန္တွာ တတ္ထ မဏ္ဍလမာဠေ ဘိက္ခုသံဃပရိဝုတံ တထာဂတံ ဒိသွာ သန္တဝီစိမဇ္ဈေ မဟာနာဝံ ဝိယ နိစ္စလံ ဘိက္ခုသံဃံ ဣတော စိတော စ အနုဝိလောကေတွာ ‘‘ဧဝရူပါ နာမ မေ ပရိသာ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ’’တိ ဣရိယာပထေယေဝ ပသီဒိတွာ သံဃဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှိတွာ ထုတိံ ကတွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော သာမညဖလပဉှံ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ဘဂဝါ ဒွီဟိ ဘာဏဝါရေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ သာမညဖလသုတ္တံ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၅၀ အာဒယော) ကထေသိ။ သော သုတ္တပရိယောသာနေ အတ္တမနော ဘဂဝန္တံ ခမာပေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ သတ္ထာ အစိရပက္ကန္တဿ ရညော ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ခတာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ, ဥပဟတာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဣဿရိယဿ ကာရဏာ ပိတရံ ဓမ္မိကံ ဓမ္မရာဇာနံ ဇီဝိတာ န ဝေါရောပေဿထ, ဣမသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿထ။ ဒေဝဒတ္တံ နိဿာယ အသန္တပဂ္ဂဟံ ကတွာ သောတာပတ္တိဖလာ ပရိဟီနော’’တိ အာဟ။
ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော, အဇာတသတ္တု ကိရ အသန္တပဂ္ဂဟံ ကတွာ ဒုဿီလံ ပါပဓမ္မံ ဒေဝဒတ္တံ နိဿာယ ပိတုဃာတကကမ္မဿ ကတတ္တာ သောတာပတ္တိဖလာ ပရိဟီနော, ဒေဝဒတ္တေန နာသိတော ရာဇာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အဇာတသတ္တု ဣဒါနေဝ အသန္တပဂ္ဂဟံ ကတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တော, ပုဗ္ဗေပေသ အသန္တပဂ္ဂဟေနေဝ အတ္တာနံ နာသေသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော မဟာဝိဘဝေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလံ ဂန္တွာ
သဗ္ဗသိပ္ပါနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဗာရာဏသိယံ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ဟုတွာ ပဉ္စ မာဏဝကသတာနိ သိပ္ပံ ဝါစေသိ။ တေသု မာဏဝေသု ဧကော သဉ္ဇီဝေါ နာမ မာဏဝေါ အတ္ထိ, ဗောဓိသတ္တော တဿ မတကုဋ္ဌာပနကမန္တံ အဒါသိ။ သော ဥဋ္ဌာပနကမန္တမေဝ ဂဟေတွာ ပဋိဗာဟနမန္တံ ပန အဂ္ဂဟေတွာဝ ဧကဒိဝသံ မာဏဝေဟိ သဒ္ဓိံ ဒါရုအတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ ဧကံ မတဗျဂ္ဃံ ဒိသွာ မာဏဝေ အာဟ ‘‘ဘော, ဣမံ မတဗျဂ္ဃံ ဥဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ။ မာဏဝါ ‘‘န သက္ခိဿသီ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘ပဿန္တာနညေဝ ဝေါ တံ ဥဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစေ, မာဏဝ, သက္ကောသိ, ဥဋ္ဌာပေဟီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တေ မာဏဝါ ရုက္ခံ အဘိရုဟိံသု။ သဉ္ဇီဝေါ မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ မတဗျဂ္ဃံ သက္ခရာဟိ ပဟရိ, ဗျဂ္ဃေါ ဥဋ္ဌာယ ဝေဂေနာဂန္တွာ သဉ္ဇီဝံ ဂလနာဠိယံ ဍံသိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ တတ္ထေဝ ပတိ, သဉ္ဇီဝေါပိ တတ္ထေဝ ပတိ။ ဥဘောပိ ဧကဋ္ဌာနေယေဝ မတာ နိပဇ္ဇိံသု။
မာဏဝါ ဒါရူနိ အာဒါယ အာဂန္တွာ တံ ပဝတ္တိံ အာစရိယဿ အာရောစေသုံ။ အာစရိယော မာဏဝေ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတာ, အသန္တပဂ္ဂဟကာရာ နာမ အယုတ္တဋ္ဌာနေ သက္ကာရသမ္မာနံ ကရောန္တာ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ပဋိလဘန္တိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –
‘‘အသန္တံ ယော ပဂ္ဂဏှာတိ, အသန္တံ စူပသေဝတိ၊
တမေဝ ဃာသံ ကုရုတေ, ဗျဂ္ဃေါ သဉ္ဇီဝိကော ယထာ’’တိ။
တတ္ထ အသန္တန္တိ တီဟိ ဒုစ္စရိတေဟိ သမန္နာဂတံ ဒုဿီလံ ပါပဓမ္မံ။ ယော ပဂ္ဂဏှာတီတိ ခတ္တိယာဒီသု ယော ကောစိ ဧဝရူပံ ဒုဿီလံ ပဗ္ဗဇိတံ ဝါ စီဝရာဒိသမ္ပဒါနေန, ဂဟဋ္ဌံ ဝါ ဥပရဇ္ဇသေနာပတိဋ္ဌာနာဒိသမ္ပဒါနေန ပဂ္ဂဏှာတိ, သက္ကာရသမ္မာနံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ အသန္တံ စူပသေဝတီတိ ယော စ ဧဝရူပံ အသန္တံ ဒုဿီလံ ဥပသေဝတိ ဘဇတိ ပယိရုပါသတိ။ တမေဝ ဃာသံ ကုရုတေတိ တမေဝ အသန္တပဂ္ဂဏှကံ သော ဒုဿီလော ပါပပုဂ္ဂလော ဃသတိ သံခါဒတိ ဝိနာသံ ပါပေတိ။ ကထံ? ဗျဂ္ဃေါ သဉ္ဇီဝိကော ယထာတိ, ယထာ သဉ္ဇီဝေန မာဏဝေန မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ မတဗျဂ္ဃေါ သဉ္ဇီဝိကော ဇီဝိတသမ္ပဒါနေန သမ္ပဂ္ဂဟိတော အတ္တနော ဇီဝိတဒါယကံ သဉ္ဇီဝမေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ တတ္ထေဝ ပါတေသိ, ဧဝံ အညောပိ ယော အသန္တပဂ္ဂဟံ ကရောတိ, သော ဒုဿီလော တံ အတ္တနော သမ္ပဂ္ဂါဟကမေဝ ဝိနာသေတိ။ ဧဝံ အသန္တသမ္ပဂ္ဂါဟကာ ဝိနာသံ ပါပုဏန္တီတိ။
ဗောဓိသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ မာဏဝါနံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ယထာကမ္မံ ဂတော။
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မတဗျဂ္ဃုဋ္ဌာပနကော မာဏဝေါ အဇာတသတ္တု အဟောသိ, ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
သဉ္ဇီဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။
ကကဏ္ဋကဝဂ္ဂေါ ပန္နရသမော။
တဿုဒ္ဒါနံ –
ဂေါဓသိင်္ဂါလဝိရောစံ, နင်္ဂုဋ္ဌရာဓကာကဉ္စ၊
ပုပ္ဖရတ္တဉ္စ သိင်္ဂါလံ, ဧကပဏ္ဏဉ္စ သဉ္ဇီဝံ။
အထ ဝဂ္ဂုဒ္ဒါနံ –
အပဏ္ဏကော သီလဝဂ္ဂေါ, ကုရုင်္ဂေါ စ ကုလာဝကော၊
အတ္ထကာမော စ အာသီသော, ဣတ္ထီဝရုဏပါယိမှာ။
လိတ္တော ပရောသတံ ဟံစိ, ကုသနာဠာ သမ္ပဒါနော၊
ကကဏ္ဋကော ပန္နရသ, သတပဏ္ဏာသ ဇာတကာတိ။
ဧကကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(ပဌမော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော)။
ငါးရာငါးဆယ်ဇာတ်ဝတ္ထု
မင်္ဂလာဘုံကျော် ညောင်ကန်ဆရာတော်
နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
ပထမတွဲ
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
ပါ*၁။ အပဏ္ဏကဇာတ်
ကျိန်းသေဖြစ်သော အလုပ်ကိုမှ လုပ်သင့်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးဦးစွာသော အပဏ္ဏက ဓမ္မဒေသနာကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဟောတော်မူသည်။ အဘယ်သူကို အကြောင်းပြု၍ ဤစကားသည် ဖြစ်သနည်း ဟူမူကား- အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏တပည့်တို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဤစကားသည် ဖြစ်၏။
တရံရောအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မိမိ၏ အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်သော ငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့ကို ခေါ်၍ များစွာကုန်သော ပန်းနံ့သာ နံ့သာပျောင်းတို့ကို၎င်း ဆီပျားတင်လဲ အဝတ် အလွှမ်း အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ယူခဲ့စေ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ ပန်းနံ့သာ အစရှိသည်တို့ဖြင့် ပူဇော်၍ ဆီပျားတင်လဲ အစရှိကုန်သော ဆေးတို့ကို၎င်း အဝတ် ပုဆိုးတို့ကို၎င်း ရဟန်း သံဃာတို့အား လှူဒါန်း၍ ခြောက်ပါးကုန်သော နေရာ၏ အပြစ်တို့ကိုကြဉ်၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။
ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည်လည်း မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ မြတ်စွာဘုရား၏ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ တင့်တယ်စွာသော မျက်နှာတော်ကို၎င်း ရှစ်ဆယ်သော လက္ခဏာတော်ငယ်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော တလံမျှလောက်သော ရောင်ခြည်တော်သည် ခြံရံအပ်သော ဗြဟ္မာမင်း၏ ကိုယ်နှင့်တူသော ကိုယ်တော်ကို၎င်း အသွယ်အသွယ် အစုံအစုံ အစုအစု ဖြစ်ကုန်၍ ပြိုးပြိုးပြက် ထွက်လတ်ကုန်သော တခဲနက်ကုန်သော ဘုရား၏ ရောင်ခြည်တော်တို့ကို၎င်း ကြည့်ကုန်လျက် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အနီး၌လျှင် နေကုန်၏။
ထိုအခါ နတ်နှင့်တကွသောလူအပေါင်းကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပရိသတ်တို့အား ဆေးဒန်း မြင်းသီလာဖြင့်ပြီးသော ကျောက်ဖျာအပြင်၌ ခြင်္သေ့သံကို ဟောက်သော ခြင်္သေ့ပျိုကဲ့သို့ ကျူးရင့်လျက် ကမ္ဘာပြုမိုယ်းရွာဘိသကဲ့သို့၎င်း ကောင်းကင်ပြင်မှ မြစ်ရေအယဉ်သည် စီးလာဘိသကဲ့သို့၎င်း ရတနာပန်းကုံးကို သီကုံးဘိသကဲ့သို့၎င်း ရှစ်ပါးသောအင်္ဂါနှင့်ပြည့်စုံသော နာချင်ဘွယ် နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော ဗြဟ္မာမင်း၏ အသံနှင့်တူသော အသံတော်ဖြင့် အထူးထူးသော နည်းနာနယတို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်သာယာသော တရားကို ဟောတော်မူ၏။
ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည် ဘုရားဟောတော်မူသော တရားတော်ကိုနာကုန်၍ ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ နေရာမှထကုန်၍ ကိုယ်တော်အား ဆယ်ပါး, ဉာဏ်တော်အား ဆယ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော သဗ္ဗညူဘုရားရှင်ကို ရှိခိုးကုန်၍ သာသနာတော်မှ အပဖြစ်ကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ သရဏဂုံကို ဖျက်ကုန်၍ မြတ်ဘုရားကို ကိုးကွယ်ခြင်း သရဏဂုံကို ယူကုန်၏။ ထိုးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည် ထိုအခါမှစ၍ အစဉ်တစိုက် အနာထပိဏ် သူဌေးနှင့်တကွ နံ့သာပန်း အစရှိသည်တို့ကို ယူကုန်လျက် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွားကုန်၍ တရားတော်ကို နာကြကုန်၏။ အလှူပေးကုန်၏။ သီလစောင့်ကုန်၏။ ဥပုသ်ဆောက်တည်ကုန်၏။
ထိုအခါ ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မှ တဘန် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ကြွတော်မူ၏။ ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည် သဗ္ဗညူဘုရားရှင်၏ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ကြွတော်မူသော ကာလ၌ ထိုသရဏဂုံကို ဖျက်၍ တဘန် သာသနာတော်မှ အပဖြစ်သော တိတ္ထိတို့၏ သရဏဂုံကို ယူကုန်၍ မိမိတို့ တည်မြဲတိုင်းဌာန၌သာ တည်ပြန်ကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော ဘုရား သဗ္ဗညူသည်လည်း ခုနစ်လ ရှစ်လတို့ကိုလွန်စေ၍ တဘန် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့လျှင် ကြွတော်မူလာ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် တဘန်လည်း ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏တပည့်တို့ကို ဘုရားအထံတော်သို့ ခေါ်သွား၍ ဘုရားသဗ္ဗညူကို ပန်းနံ့သာအစ ရှိသည်တို့ဖြင့် ပူဇော်ခြင်း ရှိခိုးခြင်းကိုပြု၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သော အရပ်၌နေ၏။ ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည်လည်း သဗ္ဗညူဘုရားရှင်ကို ရှိခိုးကုန်၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သော အရပ်၌ နေကုန်၏။
ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူသည်ရှိသော် ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏တပည့်တို့သည် ယူအပ်ပြီးသော သရဏဂုံကိုဖျက်၍ တဘန် သာသနာတော်မှအပဖြစ်ကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ သရဏဂုံကိုသာလျှင် ယူကြကုန်၍ မူလရင်း၌ တည်သည့်အဖြစ်ကို ဘုန်းတော်ကြီးသော ဘုရားသဗ္ဗညူအား ကြားလျှောက်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော ကမ္ဘာအကုဋေတို့ပတ်လုံး မပြတ်ဖြစ်စေအပ်သော ကုသိုလ်စရိုက်တော် အာနုဘော်ကြောင့် နတ်နံ့သာအစရှိသော အထူးထူးသော နံ့သာတို့ဖြင့်ပြည့်သော ရတနာကြုတ်ကိုဖွင့်လှစ်ဘိသကဲ့သို့ ခံတွင်းတော် ကြာတိုက်ကိုဖွင့်လှစ်၍ သာယာသော အသံတော်ကို မြှောက်တော်မူလျက် သီတင်းသည်တို့ သင်တို့သည် သရဏဂုံ သုံးပါးတို့ကို ဖျက်ကုန်၍ သာသနာတော်မှ အပဖြစ်ကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ သရဏဂုံကို ယူကုန်သော ဟူသည် မှန်ကုန်သလော ဟု မေးတော်မူ၏။
ထိုအခါ ငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့သည် ဖုံးလွှမ်းအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ ဟူ၍ လျှောက်ကုန်လတ်သော် နတ်နှင့်တကွေ့သောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည်တို့ အောက်အဝီစိ အထက်ဘဝဂ် ထက်ဝန်းကျင် အတိုင်းအရှည်မရှိကုန်သော လောကဓာတ်တို့၌ သီလအစရှိကုန်သော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ဖြင့် ဘုရားနှင့်တူသောသူမည်သည်ကား မရှိ၊ လွန်သောသူသည် အဘယ်မှာရှိအံ့နည်း၊ အကြင်မျှလောက်ကုန်သော အခြေမရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော အခြေနှစ်ချောင်းရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော အခြေလေးချောင်း ရှိသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော ( ) သတ္တဝါတို့သည်ရှိကုန်၏။ ထိုသတ္တဝါတို့တွင် ဘုရားကိုအမြတ်ဆုံးဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဤလူ့ပြည်၌၎င်း နဂါးပြည် ဂဠုန်ပြည်၌၎င်း နတ်ပြည် ဗြဟ္မာပြည်တို့၌၎င်း ဘုရား, တရား, သံဃာနှင့်တူသော မြတ်သော ရတနာမည်သည် မရှိ၊ မြတ်သော ရတနာသုံးပါးတို့၌ ကြည်ညိုကုန်ငြားအံ့၊ မြတ်သော။ ကောင်းကျိုးသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့ အစရှိကုန်သော သုတ်တို့ဖြင့် ပြအပ်ကုန်သော ရတနာသုံးပါးတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ပြတော်မူ၍ ဤသို့ မြတ်သော ဂုဏ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသော ရတနာသုံးပါးတို့ကို ကိုးကွယ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သော သီတင်းသည် ယောက်ျားတို့သည်၎င်း၊ သီတင်းသည် မိန်းမတို့သည်၎င်း ငရဲအစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်သောမည်သည်မရှိ၊ အပါယ်လားခြင်းမှကင်းလွတ်၍ နတ်ပြည်၌ဖြစ်၍ ကြီးစွာသော စည်းစိမ်ချမ်းသာကို ခံစားရကုန်၏။ အဘယ့်ကြောင့်သင်တို့သည် ဤသို့စဉ် သဘောရှိသော သရဏဂုံကို ဖျက်ကုန်၍ သာသနာတော်မှ အပဖြစ်သော တိတ္ထိတို့အား ကိုးကွယ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သဖြင့် မသင့်မလျော်သည်ကို ပြုဘိသနည်းဟူ၍ မိန့်တော်မူ၏။
ဤအရာ၌လည်း ရတနာသုံးပါးတို့ကို ဆင်းရဲမှ လွတ်စေတတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်၎င်း မြတ်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်၎င်း ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်ကုန်သော သူတို့မှာ အပါယ်တို့၌ ဖြစ်ခြင်း၏မရှိသောအဖြစ်ကို ပြအံ့-
ယေကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ။ လ။ ဗဟူ ဝေ သရဏံ ယန္တိ။ လ။ ပမုစ္စတိဟူသော ပါဠိတော်ကို ပြကုန်၏။ ထိုပါဠိတော်၏ အနက်ကား-
ယေကေစိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့သည်။ ဗုဒ္ဓံ၊ မြတ်ဘုရားကို။ ဓမ္မံ၊ တရားကို။ သံဃံ၊ သံဃာကို။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဟူ၍။ ဂတာသေ၊ ဆည်းကပ်ကုန်၏။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ အပါယံ၊ အပယ်သို့။ န ဂမိဿန္တိ၊ မလားရကုန်လတ္တံ့။ မာနုသံ ဒေဟံ၊ လူ၌ဖြစ်သောကိုယ်ကို။ ပဟာယ၊ စွန့်၍။ ဒေဝကာယံ၊ နတ်ပြည်သို့။ ပရိပူရေဿန္တိ၊ ပြည့်စေကုန်လတ္တံ့။
* ( ) ပါဠိ၌ ဗဟုပ္ပဒါဝါ-ဟု ပါရှိ၏။ အခြေများစွာ ရှိသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော-ဟု ဘာသာပြန်ပါလေ။ *
ဘယတဇ္ဇိတာ၊ ဘေးမှကြောက်ကုန်သော။ ဗဟူ၊ များစွာကုန်သော။ မနုဿာ၊ လူတို့သည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ပဗ္ဗတာနိ စ၊ တောင်တို့ကို၎င်း။ ဝနာနိ စ၊ တောတို့ကို၎င်း။ အာရာမရုက္ခစေတျာနိ စ၊ အရံ ပူဇော်ရာ သစ်ပင်ကြီးတို့ကို၎င်း။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ခြင်းသို့။ ယန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။
ဝေ၊ စင်စစ်။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုတောင် အစရှိသည်ကို ကိုးကွယ်ခြင်းသည်။ န ခေမံ၊ ဘေးကို မလုံစေတတ်။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုတောင်အစရှိသည်ကို ကိုးကွယ်ခြင်းသည်။ န ဥတ္တမံ၊ မမြတ်။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုတောင် အစရှိသည်ကို ကိုးကွယ်ခြင်းကို။ အာဂမ္မ၊ စွဲ၍။ သဗ္ဗဒုက္ခာ၊ ခပ်သိမ်းသော ဆင်းရဲမှ။ န ပမုစ္စတိ၊ မလွတ်။
ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဗုဒ္ဓဉ္စ၊ ဘုရားကို၎င်း။ ဓမ္မဉ္စ၊ တရားကို၎င်း။ သံဃဉ္စ၊ သံဃာကို၎င်း။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဟူ၍။ ဂတော၊ ဆည်းကပ်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခသစ္စာ၎င်း။ ဒုက္ခသမုပ္ပါဒံ၊ ဒုက္ခကို ဖြစ်စေတတ်သော သမုဒယသစ္စာ၎င်း။ ဒုက္ခဿ၊ ဆင်းရဲကို။ အတိက္ကမဉ္စ၊ လွန်သော နိရောဓသစ္စာ၎င်း။ ဒုက္ခူပသမဂါမိနံ၊ ဒုက္ခ၏ ငြိမ်းရာနိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော။ အရိယံ၊ အရိယာ၏ အဖြစ်ကိုပြုတတ်သော။ အဋ္ဌင်္ဂိကံ၊ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော။ မဂ္ဂံ၊ မဂ္ဂသစ္စာ၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စတ္တာရိ၊ လေးပါးကုန်သော။ အရိယသစ္စာနိ၊ အရိယာအဖြစ်ကို ပြုတတ်ကုန်သော သစ္စာတို့ကို။ သမ္မပ္ပညာယ၊ မဘောက်မပြန်သော ကောင်းမြတ်သောပညာဖြင့်။ ပဿတိ၊ မြင်၏။
ခေါ၊ စင်စစ်။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုဘုရားတရားသံဃာကိုကိုးကွယ်ခြင်းသည်။ ခေမံ၊ ဘေးကင်းစေတတ်၏။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုဘုရား တရားသံဃာကို ကိုးကွယ်ခြင်းသည်။ ဥတ္တမံ၊ မြတ်၏။ ဧတံ သရဏံ၊ ထိုဘုရားတရား သံဃာကို ကိုးကွယ်ခြင်းကို။ အာဂမ္မ၊ စွဲ၍။ သဗ္ဗဒုက္ခာ၊ ခပ်သိမ်းသော ဆင်းရဲမှ။ ပမုစ္စတိ၊ လွတ်၏။
ဤကား သရဏဂုံ၏အကျိုးကိုပြသော ပါဠိတော်၏အနက်တည်း။ စင်စစ်လျှင် ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏ တပည့်တို့အား သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤမျှသော တရားတို့ကိုလျင်တော်မူသည် မဟုတ်၊ ထိုမှတပါးလည်း သီတင်းသည်တို့ ဘုရားဂုဏ်ကျေးဇူးကို အဘန်တလဲလဲအောက်မေ့ခြင်း ကမ္မဋ္ဌာန်း, တရားဂုဏ်ကျေးဇူးကို အဘန်တလဲလဲ အောက်မေ့ခြင်း ကမ္မဋ္ဌာန်း သံဃာ့ဂုဏ်ကျေးဇူးကို အဘန်တလဲလဲ အောက်မေ့ခြင်း ကမ္မဋ္ဌာန်းမည်သည်ကား သောတာပတ္တိမဂ် သောတာပတ္တိဖိုလ် သကဒါဂါမိမဂ် သကဒါဂါမိဖိုလ် အနာဂါမိမဂ် အနာဂါမိဖိုလ် အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပေးတတ်၏။ ဤသို့ အစရှိသော နည်းတို့ဖြင့်လည်း တရားကို ပြတော်မူ၍ သင်တို့သည် ဤသို့စဉ် သဘောရှိသော သရဏဂုံကိုဖျက်ကုန်သဖြင့် မသင့်လျော်သည်ကို ပြုဘိ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤအရာ၌လည်း ဘုရားဂုဏ်ကျေးဇူးကို အဘန်တလဲလဲ အောက်မေ့ခြင်း အစရှိကုန်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့၏ သောတာပတ္တိမဂ်, သောတာပတ္တိဖိုလ် အစရှိသည်ကို ပေးတတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ဧကဓမ္မော ဘိက္ခဝေ။ လ။ ဗုဒ္ဓါနုဿတီတိ ဤသို့ အစရှိသော ပါဠိတော်တို့ဖြင့် ပြအပ်၏။
ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဘာဝိတော၊ ပွားစေအပ်သော။ ဗဟုလီကတော၊ အကြိမ်များစွာ ပြုအပ်သော။ ဧကဓမ္မော၊ တပါးသော တရားသည်။ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယ၊ စင်စစ် ဝဋ်၌ ငြီးငွေ့ခြင်းငှါ။ ဝိရာဂါယ၊ ဝဋ်၌တပ်စွန်းခြင်းကင်းသောမဂ်ဖိုလ်ရခြင်းအကျိုးငှါ။ နိရောဓာယ၊ ဝဋ်၌ တပ်စွန်းတတ်သော တဏှာ၏ ချုပ်ခြင်းအကျိုးငှါ။ ဥပသမာယ၊ ဝဋ်၏ ငြိမ်းခြင်း အကျိုးငှါ။ အဘိညာယ၊ ထူးမြတ်သောဉာဏ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန်ကို သိခြင်းအကျိုးငှာ။ သမ္ဗောဓာယ၊ မဘောက်မပြန် သစ္စာတရားကို သိခြင်းအကျိုးငှာ။ နိဗ္ဗာနာယ၊ အရဟတ္တဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ကို သိခြင်းအကျိုးငှါ။ သံဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ သော ဧကဓမ္မာ၊ ထိုတပါးသော တရားသည်။ ကတမော၊ အဘယ်သည်နည်း ဟူမူကား။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ ဘုရားဂုဏ်ကျေးဇူးကို အဘန်တလဲလဲ အောက်မေ့ခြင်းတည်း။
ဤကား ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း၏အကျိုးကိုပြသော ပါဠိတော်၏ အနက်တည်း။
ဤသို့လည်း ဘုန်းတော်ကြီးမြတ်လှသော မြတ်စွာဘုရားသည် အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော တရားတို့ဖြင့် သီတင်းသည်တို့ကို ဆုံးမတော်မူ၍ သီတင်းသည်တို့ ရှေးအခါ၌လည်း လူတို့သည် ကိုးကွယ်ရာ မဟုတ်သည်ကို ကိုးကွယ်ရာဟုတ်၏ဟူ၍ ကြံဆ၍ ယူသောအယူဖြင့် ဆန့်ကျင်စွာသောအယူကို ယူကုန်၍ ဘီလူးသိမ်းဆည်းသော ကန္တာရ၌ ဘီလူး၏ အစာဖြစ်ကုန်၍ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ဘူးကုန်၏။ မချွတ်မယွင်း စင်စစ်ဧကန်မှန်သော မဆန့်ကျင်သော အယူကို ယူကုန်သော သူတို့သည် ထိုကန္တာရ၌သာလျှင် ချမ်းသာအဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးကုန်ပြီ၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။
ထိုအခါ အနာထပိဏ် သူဌေးသည် နေရာမှထ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်ချီးမွမ်း၍ ဦးခေါင်းထက်၌ လက်အုပ်တင်၍ ဘုန်းတော်ကြီး အရှင်ဘုရား ရှေးဦးစွာ ယခုအခါ၌ ဤသီတင်းသည်တို့၏ မြတ်သော သရဏဂုံကို ဖျက်၍ ချွတ်ယွင်းသောအယူကိုယူခြင်းသည် အကျွန်ုပ်တို့အားထင်ရှားပါပြီ၊ ရှေးကာလ၌ကား ဘီလူးတို့သည် သိမ်းဆည်းအပ်သော ကန္တာရ၌ ချွတ်ယွင်းသော အယူကို ယူကုန်သော သူတို့၏ ပျက်စီးသော အဖြစ်သည်၎င်း မချွတ်ယွင်းသောအယူကို ယူကုန်သောသူတို့၏ ချမ်းသာသော အဖြစ်သည်၎င်း အကျွန်ုပ်တို့အား မထင်ရှားပါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးကုန်သော အရှင်ဘုရားတို့အားသာ ထင်ရှားကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် တောင်းပန်ပါကုန်၏။ အကျွန်ုပ်တို့အား တိမ်မြူစင်သော ကောင်ကင်ပြင်၌ လပြည့်ဝန်းကို ထင်စေဘိသကဲ့သို့ ဤအကြောင်းကို ဘုန်းတော်ကြီး အရှင်ဘုရားသည် ထင်ရှားပြုတော်မူပါလောဟု လျှောက်၏။
ထိုအခါ ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူ ဘုရားရှင်သည် သူကြွယ် ငါသည်တမူကား မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော ကာလပတ်လုံး ဆယ်ပါးကုန်သောပါရမီတို့ကို ဖြည့်၍ လူနတ် အပေါင်းတို့၏ ယုံမှားသင်္ကာကို ပယ်ဖျောက်အံ့သောငှာလျှင် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ရအပ်၏။ ခြင်္သေ့ဆီဖြင့် ရွှေကြုတ်ကို ပြည့်စေဘိသကဲ့သို့ ရိုသေစွာ သောတပသာဒတိုထား၍ နာလော့ဟူ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးအား သတိကိုဖြစ်စေ၍ ဆီးနှင်းတိမ်တိုက်ကို ခွဲလှစ်၍ လပြည့်ဝန်းကို ဆောင်ဘိသကဲ့သို့ ဘဝတပါးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာပြုတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... အနာထပိဏ်သူဌေး-လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် လှည်းကုန်သည်အမျိုး၌ဖြစ်၍ အစဉ်သဖြင့် အရွယ်ရောက်လတ်သော် လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ကုန်သွယ်အံ့သောငှာ သွား၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်သည် ရံခါ အရှေ့အရပ်မှ အနောက်အရပ်သို့ သွား၏။ ရံခါ အနောက်အရပ်မှ အရှေ့အရပ်သို့ သွား၏။ ဗာရာဏသီပြည်၌ပင်လျှင် တပါးဖြစ်သော မိုက်သော မလိမ်မာသော အကြောင်းဟုတ်သည်မဟုတ်သည်ကိုမသိသောလှည်းကုန်သည်သားသည် ရှိ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်မှ အဘိုးများစွာထိုက်သော ဥစ္စာတို့ကိုယူ၍ လှည်းငါးရာတို့ကို ပြည့်စေ၍ သွားအံ့သောငှါ အစီအရင်တို့ကို ပြု၍ထား၏။ ထိုမိုက်သော လှည်းကုန်သည်များသည်လည်း ထို့အတူပင်လျှင် ငါးရာသောလှည်းတို့ကို ပြည့်စေ၍ သွားအံ့သောငှါ အစီအရင်တို့ကို ပြု၍ထား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ကြံ၏။ ဤလှည်းကုန်သည်တို့သည် ငါနှင့်တကွသာလျှင် အကယ်၍ သွားသည်ဖြစ်ငြားအံ့၊ လှည်းသားတထောင်သည် တကွနက်သွားသည်ရှိသော် ခရီးသည် မလောက်လတ္တံ့၊ ထင်း ရေ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း နွားတို့၏ မြက်တို့ကို၎င်း ရခဲကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုလှည်းကုန်သည်သည်၎င်း ငါသည်၎င်း ရှေ့မှသွားခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဤသို့ကြံ၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုလှည်းကုန်သည်ကို ခေါ်စေ၍ ဤအကြောင်းကိုကြား၍ နှစ်ယောက်လည်း ဖြစ်ကုန်သော ငါတို့သည် တကွနက် သွားခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ သင်သည် ရှေ့မှသွားလတ္တံ့လော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား နောက်မှ သွားလတ္တံ့လော ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဆို၏။ ထိုမိုက်သော လှည်းကုန်သည့်သားသည် ကြံ၏။ ငါသည် ရွှေမှသွားသည်ရှိသော် များကုန်သော အကျိုးတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ မပျက်သည်သာလျှင် ဖြစ်သော ခရီးဖြင့် သွားရအံ့၊ နွားတို့သည်လည်း တခြားသောနွားတို့ မစားကုန်သေးသော မြက်ကို စားရကုန်လတ္တံ့၊ လူတို့အား သူတပါးတို့သည် မခူးအပ်သေးသော ဟင်းရွက်ဦးသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရေသည် ကြည်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ အလိုရှိတိုင်း အဘိုးထား၍ ဥစ္စာကို ရောင်းရလတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုမိုက်သော လှည်းကုန်သည်သည် အဆွေ-ငါသည်ရှေ့မှ သွားအံ့ ဤသို့ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း နောက်မှသွားခြင်း၌ များစွာကုန်သော အကျိုးတို့ကို မြင်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရှေ့မှသွားကုန်သောသူတို့သည် ခရီး၌ မညီညွတ်ရာအရပ်၌ ညီညွတ်ခြင်းတို့ကိုပြုရကုန်လတ္တံ့၊ ငါတို့သည် ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သွားသောခရီးဖြင့် သွားရအံ့၊ ရှေ့မှသွားသော နွားတို့သည် ဟောင်းကုန် ကြမ်းကုန်သောမြက်တို့ကို စားရကုန်၏။ ငါတို့၏နွားတို့သည် တဘန် ပေါက်ကုန်သော ချိုသောမြက်တို့ကို စားရကုန်လတ္တံ့၊ သူတပါးတို့သည် ခူးအပ်ယူအပ်သော ဟင်းရွက်ရာမှပေါက်သော ဟင်းရွက်နုသည် ချိုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရေမရှိသောအရပ်၌ တူး၍ ထိုရှေ့မှသွားသော လှည်းကုန်သည်တို့သည် ရေကို ဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် တူးအပ်ကုန်သော ရေတွင်းတို့၌ ငါတို့သည် သောက်ရကုန်အံ့၊ အဘိုးထားခြင်းမည်သည်ကား လူတို့၏ ဇီဝိတိန္ဒြေကို ချခြင်းနှင့်တူ၏။ ငါသည် နောက်မှသွား၍ ထိုရှေ့မှသွားကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် ထားအပ်ကုန်သော အဘိုးတို့ဖြင့် ဥစ္စာကို ရောင်းရအံ့၊ ဤသို့သော အကြံသည်ဘုရားလောင်းအား ဖြစ်၏။ ဤသို့သော အကျိုးအာနိသင်တို့ကိုမြင်၍ အဆွေသည် ရှေ့မှသွားနှင့်လော့ဟု ဆို၏။ အဆွေ-ကောင်းပြီဟုဆို၍ လှည်းကုန်သည်မိုက်သည် လှည်းတို့ကိုက၍ ထွက်သွားလေသည်ရှိသော် အစဉ်သဖြင့် လူတို့၏နေရာမှလွန်၍ ကန္တာရ၏ အဦးအဝသို့ ရောက်၏။
* ကန္တာရမည်သည်ကား စောရကန္တရ၊ ဝါဠကန္တာရ၊ နိရုဒကကန္တာရ၊ အမနုဿကန္တာရ၊ အပ္ပဘက္ခကန္တာရဟူ၍ ငါးပါးအပြားရှိ၏။
ထိုငါးပါးသောကန္တရတို့တွင် ခိုးသူနေအပ်သော ခရီးသည် စောရကန္တာရမည်၏။ ခြင်္သေ့အစရှိသောသားရဲတို့နေအပ်သောခရီးသည် ဝါဠကန္တာရမည်၏။ အကြင်အရပ်၌ ချိုးအံ့သောငှါ၎င်း သောက်အံ့သောငှါ၎င်း ရေသည် မရှိ၊ ထိုအရပ်သည် နိရုဒကကန္တာရ မည်၏။ ဘီလူးတို့နေအပ်သော အရပ်သည် အမနုဿကန္တာရ မည်၏။ အဖျော် ခဲဘွယ် အစရှိသည်တို့မှကင်းသောအရပ်သည် အပ္ပဘက္ခကန္တာရ မည်၏။
ဤငါးပါးသော ကန္တာရတို့တွင် ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သွားသော ကန္တာရသည် ရေမရှိသော ကန္တာရလည်း ဖြစ်၏။ ဘီလူးရှိသော ကန္တရလည်းဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုမိုက်သော လှည်းကုန်သည်သည် လှည်းတို့၌ ကြီးကုန် ကြီးကုန်သော အိုးတို့ကိုတင်၍ ရေဖြင့်ပြည့်စေ၍ ယူဇနာ ခြောက်ဆယ်ရှိသော ကန္တာရကို သွား၏။
ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မိုက်၏ ကန္တာရအလယ်သို့ ရောက်သောအခါ၌ ကန္တာရ၌နေသော ဘီလူးသည် ဤသူတို့သည် ယူအပ်သော ရေကိုစွန့်စေ၍ အားနည်းသည်တို့ကို ပြု၍ ခပ်သိမ်းသောလူတို့ကို စားအံ့ဟု အလုံးစုံ ဖြူသောပျိုသော နွားတို့ဖြင့်ကသော နှလုံးမွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော ယာဉ်ငယ်ကိုဖန်ဆင်း၍ ရေ ညွှန်တို့ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်ကုန်သော ကာ, လက်နက်စွဲကိုင်ကုန်သော တကျိပ်နှစ်ယောက်ကုန်သော ဘီလူးတို့ဖြင့်ခြံရံလျက် ကြာညို ကြာဖြူ ကြာနီ ကြာပဒုမာ ကြာပုဏ္ဍရိက် စသည်တို့ကိုယူ၍ ကြာစွယ်ကြာရင်းတို့ကို စားကုန်လျက် ယိုစီးသော ရေပေါက်တို့ဖြင့်၎င်း။ ညွန်တို့ဖြင့်၎င်း လာကုန်၏။ လှည်းကုန်သည်တို့မည်သည်ကား အကြင်အခါ၌ ရှေ့မှလေသည်လာအံ့၊ ထိုအခါ ယာဉ်ငယ်၌နေ၍ အလုပ်အကျွေး ခြံရံကာ မြူကိုပယ်ရှားကုန်လျက် ရှေ့မှသွားကုန်၏။ အကြင်အခါ၌ နောက်မှ လေလာအံ့၊ ထိုအခါ ထိုနည်းဖြင့်လျှင် နောက်မှသွားကုန်၏။ ထိုအခါ၌ကား ရှေ့မှ လေသည် လာသည်ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုလှည်းကုန်သည်သည် ရှေ့မှ သွား၏။ ထိုဘီလူးသည် လာလတ်သော လှည်းကုန်သည်ကို မြင်၍ မိမိ၏ ယာဉ်ငယ်ကို ခရီးမှဖဲစေ၍ အမောင် အဘယ်မှ လာသနည်း၊ ဤသို့ လှည်းကုန်သည်နှင့်တကွ စကားပြောဆိုခြင်းကို ပြု၏။ လှည်းကုန်သည်သည်လည်း မိမိယာဉ်ငယ်ကို ခရီးမှဖဲစေ၍ လှည်းတို့၏သွားရန်အခွင့်ကိုပေး၍ တင့်အပ်သော အရပ်၌နေလျက် ထိုဘီလူးကိုဆို၏။ အရှင်ရှေးဦးစွာ ငါတို့သည် ဗာရာဏသီပြည်မှ လာခဲ့ကုန်၏။ သင်တို့သည်ကား ကြာညို ကြာဖြူ ကြာနီ ကုမုဒြာကြာတို့ကိုပန်ကုန်၍ ကြာပဒုမ္မာ ကြာပုဏ္ဍရိက်စည်းတို့ကို ကိုင်ကုန်၍ ကြာစွယ်ကြာရင်းတို့ကို စားကုန်၍ ညွန်ဖြင့် လိမ်းကျံကုန်သည်ဖြစ်၍ ယိုစီးကုန်သော ရေပေါက်တို့ဖြင့် လာကုန်၏။ သင်တို့သည် လာသောခရီး၌ မိုဃ်းရွသလော၊ ကြာညိုအစရှိသည်တို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်ကုန်သော အိုင်တို့သည် ရှိကုန်သလောဟုမေး၏။
ဘီလူးသည် ထိုလှည်းကုန်သည်၏စကားကိုကြား၍ အဆွေ အဘယ်ကြောင့် ဤစကားကို ဆိုဘိသနည်း၊ ဤသို့သော တောအရေးသည် ထင်၏။ ထိုသို့သော တောအရေးမှစ၍ အလုံးစုံသော တောသည် တစပ်တည်းသော ရေရှိ၏။ မိုဃ်းသည် မပြတ်ရွာ၏။ ချောက်တို့သည် ရေဖြင့် ပြည့်ကုန်၏။ ထိုထိုအရပ်၌ ပဒုမာအစရှိသည်တို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်ကုန်သော အိုင်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ဤသို့ဆို၍ အစဉ်သဖြင့် သွားကုန်သော လှည်းတို့တွင် ဤလှည်းတို့ကိုယူ၍ အဘယ်အရပ်သို့ သွားကုန်အံ့နည်းဟု ဘီလူးသည်မေး၏။ ဤမည်သောဇနပုဒ်သို့ သွားအံ့ဟု လှည်းကုန်သည်ကဆို၏။ ဤမည်သော ဤမည်သောလှည်း၌ အဘယ်မည်သော ဘဏ္ဍာနည်းဟု ဘီလူးသည် မေး၏။ ဤမည်သော ဤမည်သော ဘဏ္ဍာတည်းဟု လှည်းကုန်သည်က ဆို၏။ နောက်မှလာလတ်သောလှည်းသည် အလွန်လျှင် လေးသည်ဖြစ်၍ လာ၏။ ထိုလှည်း၌ အဘယ်မည်သော ဘဏ္ဍာနည်းဟု မေး၏။ ထိုလှည်း၌ ရေတည်းဟု လှည်းကုန်သည်က ဆို၏။ ရှေ့က ရှေးဦးစွာ ရေကို ဆောင်ခဲ့ကုန်သော သင်တို့သည် နှစ်သက်ဘွယ်ကို ပြုအပ်ပြီ၊ ဤကာလမှစ၍ကား ရေဖြင့်ကိစ္စမရှိ ရှေ့မှာ ရေသည်များ၏။ ရေအိုးတို့ကို ခွဲ၍ ရေကိုစွန့်၍ ချမ်းသာသဖြင့် သွားလေကုန်လော့ဟု ဘီလူးသည်ဆို၏။ ဤသို့ဆို၍ သင်တို့သည် သွားကြကုန်လော၊ ငါတို့အား ကြာမြင့်၏ဟု ဆိုပြီးလျှင် စဉ်းငယ်သွား၍ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့၏ မမြင်ရာ အရပ်သို့ရောက်၍ မိမိ၏ ဘီလူးမြို့သို့သာလျှင် သွားလေ၏။
ထိုမိုက်သော လှည်းကုန်သည်သည်လည်း မိမိ၏မိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဘီလူးစကားကိုယုံ၍ ရေအိုးတို့ကို ခွဲ၍ တလက်ဖက်မျှ ဖြစ်သောရေကို မကြွင်းစေမူ၍ အလုံးစုံကိုစွန့်၍ လှည်းတို့ကို နှင်၏။ ရှေ့၌ အနည်းငယ်မျှ ဖြစ်သောရေသည် မရှိ၊ လူတို့ သောက်ရေကို မရကုန်သည်ဖြစ်၍ ပင်ပန်းကုန်၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် နေဝင်သည်တိုင်အောင် သွားကုန်၍ လှည်းတို့ကို ချွတ်ကုန်၍ လှည့်သဖြင့် ထားကုန်၍ နွားတို့ကို လှည်းနံဘေးတို့၌ ချည်ကုန်၏။ နွားတို့အား ရေသည်၎င်း၊ လူတို့အား ထမင်း ယာဂုသည်၎င်း မဖြစ်၊ လူတို့သည် အားနည်းကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုထိုအရပ်၌ လျောင်းကုန်၍အိပ်ကုန်၏။ ညဉ့်အဘို့၏အခြားမဲ့၌ ဘီလူးမြို့မှ ဘီလူးတို့သည် လာလတ်ကုန်၍ အလုံးစုံသော နွားတို့ကို၎င်း လူတို့ကို၎င်း အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်လျက် အသားကို စားကုန်၍ အရိုးတို့ကိုချန်ခဲ့ကုန်၍ သွားကုန်၏။ ဤသို့ တယောက်သော လှည်းကုန်သည်မိုက်ကို မှီ၍ အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ လက်ရိုးအစရှိသည်တို့သည် ထက်ဝန်းကျင်သောအရပ်တို့၌ ဖရိုဖရဲရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ ငါးရာကုန်သော လှည်းတို့သည် ပြည့်မြဲတိုင်းသော ဝန်ရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၍သာလျှင် တည်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း လှည်းကုန်သည်မိုက်၏ ထွက်သောနေ့မှစ၍ လခွဲကိုလွန်စေ၍ ငါးရာကုန်သောလှည်းတို့ဖြင့် မြို့မှထွက်၍ အစဉ်သဖြင့် ကန္တရ အဦးအဝသို့ ရောက်၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုအရပ်၌ ရေအိုးတို့ကို ပြည့်စေ၍ များစွာသောရေကိုယူ၍ သစ်ခက်တပ်၌ စည်လည်သဖြင့် လူတို့ကိုစည်းဝေးစေ၍ ဤသို့ဆို၏။ သင်တို့သည် ငါ့ကို မပန်မကြားမူ၍ တလက်ဖက်မျှသော ရေကိုလည်း မသုံးဆောင်ကြကုန်လင့်၊ ကန္တာရ၌ အဆိပ်ပင်တို့မည်သည် ရှိကုန်၏။ သင်တို့သည် ရှေး၌ မစားဘူးသော အရွက်ကို၎င်း အပွင့်ကို၎င်း အသီးကို၎င်း ငါ့ကိုမပန်ဘဲ မစားကုန်လင့်၊ ဤသို့ လူတို့အား အဆုံးအမကိုပေး၍ လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ကန္တာရကို သွား၏။ ထိုကန္တာရအလယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ဘီလူးသည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ဘုရားလောင်းအား ခရီးရင်ဆိုင်၌ မိမိကိုယ်ကိုပြ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဘီလူးကိုမြင်လျှင် ဤကန္တာရ၌ ရေသည်မရှိ၊ ဤကန္တရသည် နိရုဒကကန္တာရ မည်၏။ ဤသူသည် ကြောက်လည်းမကြောက်၊ မျက်စိလည်း နီ၏။ ဤသူ၏အရိပ်လည်းမထင်၊ မချွတ်လျှင် ဤသူသည် ရှေ့ကသွားသော လှည်းကုန်သည်မိုက်ကို အလုံးစုံရေကိုစွန့်စေ၍ ပင်ပန်းစေလျက် ပရိသတ်နှင့်တကွ စားအပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါ့အား ပညာရှိသည်၏အဖြစ် အကြောင်းဟုတ်သည် မဟုတ်သည်၌ လိမ်မာသူ၏ အဖြစ်ကို မသိလေယောင် တကားဟု ကြံအောက်မေ့၏။ ထို့နောင်မှ ဘီလူးကို ဆို၏။ သင်တို့သည် သွားကြကုန်၊ ငါတို့ကုန်သည်တို့မည်သည်ကား တပါးသောရေကိုမမြင်မူ၍ ယူခဲ့သောရေကို မစွန့်ကုန်၊ မြင်သောအရပ်၌သာ ထိုရေကိုစွန့်၍ လှည်းတို့ကို ပေါ့သည်တို့ကိုပြု၍ သွားကုန်အံ့ဟုဘုရားလောင်း ဆို၏။ ဘီလူးသည် အတန်ငယ်သွား၍ မမြင်ရာအရပ်သို့ ဖဲ၍ မိမိတို့ ဘီလူးပြည်သို့သာလျှင် သွားလေ၏။
ဘီလူး သွားပြီးသည်ရှိသော်ကား လူတို့သည် ဘုရားလောင်းကို ဆိုကုန်၏။ အရှင်ဤလူတို့သည် ဤညိုသော တောအရေးသည် ထင်၏။ ဤအရပ်မှ စ၍ မပြတ်မိုဃ်းရွာ၏ဟု ဆို၍ ကြာညို ကြာဖြူ ကြာနီ ကုမုဒြာ ကြာပန်းတို့ကိုပန်ကုန်လျက် ကြာပဒုမာ ကြာပုဏ္ဍရိက်စည်းတို့ကို ယူကုန်၍ ကြာစွယ် ကြာရင်းတို့ကို စားကုန်လျက် စိုသောအဝတ် စိုသောဆံ ယိုသောရေပေါက် ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ လာကုန်၏။ ရေကိုစွန့်၍ ပေါ့သောလှည်းတို့ဖြင့် လျင်စွာ သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုသူတို့၏ စကားကိုကြား၍ လှည်းတို့ကို ရပ်စေ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောလူတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ သင်တို့သည် ဤကန္တာရ၌ အိုင်သည်၎င်း လေးထောင့်ကန်သည်၎င်း ရှိ၏ဟု တစုံတယောက်သောသူ၏ စကားကို ကြားဘူးသလာဟု မေး၏။ အရှင်မကြားစဘူးဟု ဆိုကုန်၏။ ဤကန္တာရသည် နိရုဒကကန္တာရ မည်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်ယခုပင်လျှင် အချို့ကုန်သောလူတို့သည် ဤညိုသောအရေး၏ ရှေ့မှ မိုဃ်းရွာ၏ဟု ပြောဆိုကုန်သည်တကားဟု ဆိုကုန်သည်ရှိသော် မိုဃ်းသက်လေသည် အဘယ်မျှသော အရပ်သို့ လာသနည်း၊ အရှင်တယူဇနာမျှသောအရပ်သို့ လာ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့တွင် အမှတ်မဲ့ဖြစ်သော တယောက်သောသူ၏လည်း ကိုယ်ကို မိုဃ်းသက်လေသည် ခတ်သလောဟု ဆို၏။ အရှင်မခတ်ပေဟု ဆိုကုန်၏။ မိုဃ်းတိမ်ညွန့်မည်သည်ကား အဘယ်မျှလောက်သော အရပ်၌ ထင်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်သုံးယူဇနာမျှလောက်သောအရပ်၌ ထင်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့တွင် တစုံတယောက်သောသူသည် တခုသောမိုဃ်းတိမ်ကို မြင်သလောဟု မေး၏။ အရှင်မမြင်ဟု ဆိုကုန်လျှင် လျှပ်မည်သည်ကား အဘယ်မျှလောက်သော အရပ်၌ ထင်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်လေးယူဇနာအရပ်၌ထင်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့တွင် တစုံတယောက်သောသူသည် လျှပ်ရောင်ကို မြင်သလောဟုမေး၏။ အရှင်မမြင်ဟုဆိုကုန်၏။ မိုဃ်းသံမည်သည်ကို အဘယ်မျှလောက်သော အရပ်က ကြားသနည်းဟုမေး၏။ အရှင်တယူဇနာမျှ လောက်သော အရပ်က ကြား၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့တွင် တစုံတယောက်သော သူသည် မိုဃ်းသံကိုကြားသလောဟု မေး၏။ အရှင်မကြားဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် လူမဟုတ်ကုန် ဘီလူးတို့တည်း၊ ထိုသူတို့သည် ငါတို့ကို ရေကိုစွန့်စေကုန်၍ အားနည်းသည်ကိုပြုကုန်၍ စားလိုကုန်ရကား လာကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ရှေ့ကသွားသောလှည်းကုန်သည်မိုက်သည် အကြောင်းဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို မသိ၊ စင်စစ် ထိုလှည်းကုန်သည်မိုက်ကို ထိုဘီလူးတို့သည် ရေကိုစွန့်စေ၍ ပင်ပန်းစေ၍ စားအပ်ပြီးသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ လှည်းငါးရာတို့သည်လည်း ပြည့်မြဲတိုင်းသော ဝန်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍သာလျှင် တည်ကုန်လတ္တံ့၊ ယခု ငါတို့သည် လှည်းတို့ကို မြင်ရကုန်အံ့၊ တလက်ဖက်သော ရေကိုလည်း မစွန့်မူ၍ လျင်စွာလျင်စွာ နှင်ကြလောဟု ဆို၍ လှည်းတို့ကို နှင်စေ၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် သွားသည်ရှိသော် ပြည့်မြဲတိုင်း ဝန်ဖြင့် ပြည့်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော လှည်းငါးရာတို့ကို၎င်း နွားတို့၏၎င်း လူတို့၏၎င်း ထက်ဝန်းကျင်သော အရပ်တို့၌ ဖရိုဖရဲရှိကုန်သော လက်ရိုး အစရှိသည်တို့ကို၎င်း မြင်၍ လှည်းတို့ကိုလှည့်သဖြင့်သစ်ခက်တဲဖွဲ့စေ၍ အလုံးစုံသာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော လူတို့ကို၎င်း နွားတို့ကို၎င်း ညစာစားစေကုန်၍ လူတို့၏အလယ်၌ နွားတို့ကို အိပ်စေကုန်၍ မိမိသည် ဗိုလ်ပါတို့၏ အမှူးဖြစ်၍ သန်လျက်ကို လက်စွဲလျက် ညည့်သုံးယာမ်ပတ်လုံး အစောင့်အရှောက်ကိုယူ၍ ရပ်လျက်သာလျှင် အရုဏ်ကို တက်စေ၏။ နက်ဖြန် နေ့၌ နံနက် စောစောကလျှင် ခပ်သိမ်းသော ကိစ္စတို့ကို ပြီးစေ၍ နွားတို့ကို စားစေ၍ အားနည်းကုန်သော လှည်းတို့ကို စွန့်ပစ်စေခြင်း ခိုင်ခံ့ကုန်သော လှည်းတို့ကိုယူခဲ့စေခြင်း အဘိုးမထိုက်သောဘဏ္ဍာကိုစွန့်စေခြင်း အဘိုးများစွာထိုက်သော ဘဏ္ဍာကို တင်ခဲ့စေခြင်းတို့ကိုပြု၍ အလိုရှိရာ အရပ်သို့ရောက်၍ နှစ်ဆတက်ဖြစ်သော အဘိုးဖြင့် ဘဏ္ဍာကိုရောင်း၍ အလုံးစုံသော ပရိသတ်ကိုယူ၍ တဘန်မိမိနေရာ ဗာရာဏသီပြည်သို့သာလျှင်ပြန်သွား၏။
နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရားကို ဟောတော်မူ၍ သူကြွယ် ဤသို့ ရှေးသောအခါ၌ ကြံသဖြင့်ချွတ်ယွင်းသော အကြောင်းကို ယူကုန်သော သူတို့သည် ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ပြီ၊ မချွတ်ယွင်းသော အကြောင်းကို ယူကုန်သော သူတို့သည်ကား ဘီလူးတို့၏ လက်မှ လွတ်၍ ချမ်းသာသဖြင့် လိုရာအရပ်သို့ ရောက်၍တဘန် မိမိတို့၏ နေရာအရပ်သို့သာလျှင် ပြန်လည်ရကုန်ပြီဟုမိန့်တော်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကိုစပ်၍ ဤအပဏ္ဏကဓမ္မဒေသနာ၌ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဧတဒညာယ မေဓာဝီ၊ တံ ဂဏှေယျ အပဏ္ဏကံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁။ ဧကေ၊ ဘုရားလောင်းအဦး အကြီးအမှူးရှိကုန်သောသူတို့သည်။ အပဏ္ဏကံ၊ ဧကန်စင်းစင်း ဆင်းရဲခြင်းမှ လွတ်ကင်းစေတတ်သော အကျင့်မြတ်ကို။ ဌာနံ၊ အရေးအခွင့် သင့်တင့်အကြောင်းဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကုန်ပြီ။ တက္ကိကာ၊ အကြံသာရှိ ဉာဏ်မရှိ၍ အမှန်မသိကုန်သော လှည်းကုန်သည်မိုက် လူတသိုက်တို့သည်။ ဒုတိယံ၊ နှစ်ခုမြောက်သော။ ပဏ္ဏကံ၊ ဧကန်စင်းစင်း ဆင်းရဲခြင်းမှ မလွတ်မကင်း စေတတ်သော အကျင့်ကို။ ဌာနံ၊ အရေးအခွင့် သင့်တင့်သောအကြောင်းဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကုန်ပြီ။ မေဓာဝီ၊ ပညာရှိသည်ကား။ ဧတံ၊ ဤပဏ္ဏက အပဏ္ဏကအားဖြင့် နှစ်ပါးသော အကျင့်ကို။ အညာယ၊ ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်သည်ဖြစ်၍။ တံ အပဏ္ဏကံ၊ ထိုမချွတ်မယွင်း မှန်လေခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲကင်းစေတတ်သော အကျင့်မြတ်ကို။ ဂဏေယျ၊ ယူရာ၏။
ထိုဂါထာ၌ သရဏဂုံသုံးပါး ငါးပါးသောသီလ ရှစ်ပါးသောသီလ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလ ပစ္စယပဋိသေဝန-ဟူသော အလုံးစုံသော စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ ဘောဇနေမတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂ ဈာန် ဝိပဿနာ အဘိညာဉ် သမာပတ် အရိယမဂ် အရိယဖိုလ်ဟူသော ဤအလုံးစုံသည် အပဏ္ဏကဌာန မည်၏။ ဤ အပဏ္ဏက အကျင့်မည်သည်ကား ခပ်သိမ်းကုန်သော ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓ ဘုရားသားတော်တို့၏ အကျင့်တည်း၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော ဘုရားတို့သည် အပဏ္ဏက အကျင့်ကိုသာလျှင် ကျင့်ကုန်၍ မြဲစွာ ဝီရိယဖြင့် ပါရမီကိုဖြည့်ကုန်၍ ဗောဓိပင်၏အရင်း၌ ဘုရားဖြစ်ကုန်၏။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့သည် ပစ္စေကဗောဓိဉာဏ်တို့ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ဘုရားသားတော်တို့သည်လည်း သာဝကပါရမီဉာဏ်ကို သိကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ပညာရှိသည် အပဏ္ဏကအကျင့်ကိုသာလျှင် ယူရာ၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသီတင်းသည်တို့အား သုံးပါးသော ကုလသမ္မတ္တိတို့ကို၎င်း ကာမာဝစရ နတ်ပြည်ခြောက်ထပ် ဗြဟ္မာ့ပြည်နှစ်ဆယ်တို့၌ သမ္မတ္တိတို့ကို၎င်း ပြပြီး၍ အဆုံး၌ အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပေးတတ်သော အကျင့်သည် အပဏ္ဏက အကျင့်မည်၏။ လေးပါးကုန်သော အပါယ်တို့၌၎င်း ငါးပါးကုန်သော ယုတ်သော အမျိုးတို့၌၎င်း ဖြစ်ခြင်းကို ပေးတတ်သော အကျင့်သည် ပဏ္ဏကအကျင့် မည်၏ဟု ဤအပဏ္ဏက ဓမ္မဒေသနာကို ပြတော်မူပြီး၍ အလွန် လေးပါးကုန်သော သစ္စာတို့ကို တဆယ့်ခြောက်ပါးကုန်သော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် ပြတော်မူ၏။ ဤသစ္စာလေးပါးကို ပြသည်၏အဆုံး၌ အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုငါးရာကုန်သော တိတ္ထိတို့၏တပည့်ဖြစ်ဘူးကုန်သော သီတင်းသည်တို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ပြတော်မူပြီး၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မိုက်သောလှည်းကုန်သည့်သား ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်၏ပရိသတ်သည် ထိုအခါ ထိုမိုက်သောလှည်းကုန်သည့်သား၏ ပရိသတ်ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်သည် ထိုအခါ ပညာရှိသော လှည်းကုန်သည့်သား၏ ပရိသတ်ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသော လှည်းကုန်သည့်သား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အကြောင်းမှန်က၊ အကျိုးရ၊ ချွတ်ကပျက်မည်သာ
ရှေးဦးစွာသော အပဏ္ဏကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၂။ ဝဏ္ဏုပထဇာတ်
မပျင်းမရိသောသူသည် စိတ်နှလုံး၏ ငြိမ်းအေးခြင်းကိုရကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူအပေါင်းကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အကိလာသုနာ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဝဏ္ဏုပထဇာတ် ဒေသနာတော်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူလျက် ဟောတော်မူ၏။ အဘယ်သူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူသနည်း ဟူမူကား-လျော့သော ဝီရိယရှိသော တယောက်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ နေတော်မူသည်ရှိသော် သာဝတ္ထိပြည်၌ နေသော တယောက်သော အမျိုးသားသည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရား၏ အထံတော်၌ တရားတော်ကို နာရ၍ ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ကာမဂုဏ်၌ အပြစ်ကိုမြင်၍ ရဟန်းပြု၍ ပဉ္စင်းဖြစ်သည်မှ ငါးနှစ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မာတိကာနှစ်စောင်ကို သင်ကြား၍ ဝိပဿနာအကျင့်ကိုကျင့်၍ ဘုရား၏ အထံတော်၌ မိမိအလိုရှိအပ်သော ကမ္မဋ္ဌာန်း ကိုယူ၍ တခုသောတောသို့ဝင်၍ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံးနေ၍ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး လုံ့လပြုငြားသော်လည်း အရိပ်အရောင်မျှကို၎င်း နိမိတ်ကို၎င်း ဖြစ်စေခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ ထိုအခါ ထိုရဟန်းသည်ကား မြတ်စွာဘုရားသည် လေးပါးကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ဟောအပ်ကုန်၏။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် ငါသည် ပဒပရမဖြစ်သော မဂ်ဖိုလ်ကိုရခြင်းငှာ မထိုက်သောပုဂ္ဂိုလ်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ငါ့အား ဤကိုယ်၏ အဖြစ်၌ မဂ်ကို၎င်း ဖိုလ်ကို၎င်း ရခြင်းငှါ မရှိယောင်တကား၊ တော၌နေသဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း၊ ဘုရားအထံသို့သွား၍ အဆင်း၏ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော မြတ်စွာဘုရားကိုယ်တော်ကို ဖူးမျှော်ကာ သာယာစွာသောတရားတော်ကို နာ၍သာ နေအံ့ဟုကြံ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သာလျှင် တဘန် ပြန်လာ၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းကိုမြင်ဘူးကုန်သော အဆွေခင်ပွန်း မြဲသောအဆွေခင်ပွန်းတို့သည် ပြောဆိုကြကုန်၏။ ငါ့ရှင် သင်သည် ဘုရားအထံတော်၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုယူ၍ ရဟန်းတရားကို ကျင့်အံ့ဟုသွား၏။ ယခုအခါ၌ကား လာလတ်၍ အခြွေအရံ အပေါင်းအဘော်၌ အလွန်မွေ့လျော်လျက် ကျက်စား၏။ သင့်အား ရဟန်းကိစ္စသည် အပြီးသို့ ရောက်ပြီလော ကျင့်စရာ မရှိပြီလောဟု ဆိုကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် မဂ်ကို၎င်း ဖိုလ်ကို၎င်း မရသောကြောင့် ငါသည် မကျွတ်ထိုက်သောပုဂ္ဂိုလ်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဝီရိယကိုစွန့်၍ လာ၏ဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် သင်သည်မြဲသော ဝီရိယရှိသော မြတ်ဘုရား၏ သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဝီရိယကို လွှတ်သဖြင့် သင်သည် မသင့်မလျော်သည်ကို ပြုဘိ၏။ လာလှည့်၊ သင့်ကို မြတ်စွာဘုရားအား ပြကုန်အံ့ဟု ထိုရဟန်းကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကိုမြင်လျှင် ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် အလိုမရှိသော ရဟန်းကိုယူ၍လာကုန်၏။ ဤရဟန်းသည် အဘယ်ကို ပြုသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ဤသို့စဉ် သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ရဟန်းတရားကို ကျင့်လျက် ဝီရိယကိုလျော့၍ လာ၏ ဟု လျောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ဝီရိယကို လျော့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့စဉ် သဘောရှိသော ငါဘုရား သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ အလိုနည်း၏ ဟူ၍၎င်း ရောင့်ရဲလွယ်၏ဟူ၍၎င်း ဆိတ်ငြိမ်ခြင်းကို အလိုရှိ၏ ဟူ၍၎င်း အားထုတ်အပ်သော ဝီရိယရှိ၏ဟူ၍၎င်း ဤသို့ မိမိကိုယ်ကို မသိစေမူ၍ လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းဟူ၍ သိစေဘိသနည်း၊ သင်သည် ရှေး၌လည်း ဝီရိယရှိသည် ဖြစ်ဘူးသည် မဟုတ်လော၊ တယောက်တည်းသော သင်၏ ဝီရိယကိုမှီ၍ သဲကန္တာရ၌ လှည်းငါးရာတို့၌ လူတို့သည်၎င်း နွားတို့သည်၎င်း သောက်ရေကို ရကုန်၍ ချမ်းသာသည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ၌ အဘယ့်ကြောင့် ဝီရိယကိုလျော့သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသော စကားတော်ဖြင့် အထောက်အပံ့ကို ရသည်ဖြစ်၏။ ထိုစကားကို ကြားကုန်၍ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ အရှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ ဤရဟန်းသည် ဝီရိယကို လျော့သည်၏ အဖြစ်သည် အကျွန်ုပ်တို့အား ထင်ရှား၏။ ရှေး၌ကား တယောက်တည်းသော ထိုရဟန်း၏ ဝီရိယကိုမှီ၍ သဲကန္တာရ၌ လူတို့၏ သောက်ရေကိုရကုန်၍ ချမ်းသာသည်၏ အဖြစ်သည် အကျွန်ုပ်တို့အား မထင်၊ အရှင်ဘုရား၏ သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်တော်အားသာလျှင် ထင်၏။ အကျွန်ုပ်တို့အားလည်း ထိုအကြောင်းကို ဟောတော်မူပါကုန်လောဟု တောင်းပန်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည် နာကုန်လောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့အား သတိကို ဖြစ်စေ၍ ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်ရှားပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ငါဘုရားလောင်းသည် လှည်းမှူးအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ကုန်သွယ်အံ့သောငှာသွား၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ငါးဆယ့်ကိုးယူဇနာရှိသောသဲကန္တာရ ကိုသွား၏။ ထိုကန္တာရ၌ သဲတို့သည်သိမ်မွေ့ကုန်၏။ လက်ဆုပ်ဖြင့်ယူအပ်ကုန်သောသဲတို့သည် လက်၌မတည်ကုန်၊ နေထွက်သောအခါမှစ၍ မီးကျီးစုကဲ့သို့ ပူ၏။ နင်းခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထို့ကြောင့် ထိုသဲကန္တာရ၌ သွားကုန်သော သူတို့သည် ထင်း ရေ ဆီ ဆန် အစရှိသည်တို့ကို လှည်းတို့ဖြင့်ယူကုန်၍ ညဉ့်၌သာလျှင် သွားကုန်၍ အရုဏ်ကက်သောအခါ၌ လှည်းတို့ကို လှည့်သည်တို့ကို ပြုကုန်၍ အထက်၌ မဏ္ဍပ်ဆောက်ကုန်၍ စောစောကလျှင် အာဟာရကိစ္စကို ပြီးစေကုန်၍ အရိပ်၌နေကုန်လျက် နေ့ကိုကုန်စေ၍ နေဝင်သောအခါ၌ ညစာစား၍ နေသည် အေးလတ်သော် လှည်းတို့ကို ကကုန်၍ သွားကုန်၏။ သမုဒြာ၌ သွားခြင်းနှင့် တူသည်သာလျှင်ဖြစ်သော သွားခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ကြည်းကုန်းသို့ ပို့ဆောင်တတ်သောသူမည်သည်ကို ရခြင်းငှါသင့်၏။ ထို့ကြည်းကုန်းသို့ ပို့ဆောင်တတ်သောသူသည် ကြယ်အမှတ်ဖြင့် လှည်းအပေါင်းကို ပို့ဆောင်၏။ ထိုလှည်းမှူးသည်လည်း ထိုကာလ၌ ဤနည်းဖြင့်သာလျှင် ထိုကန္တာရသို့ သွားသည်ရှိသော် ငါးဆယ့်ကိုးယူဇနာရှိသော အရပ်တို့သို့ရောက်၍ ယခုအခါ၌ တညဉ့်တည်းဖြင့်လျှင် သဲကန္တာရမှလွတ်မြောက်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ညစာစားကုန်၍ အလုံးစုံသော ထင်း ရေတို့ကိုကုန်စေ၍ လှည်းတို့ကို ကစေ၍သွား၏။ ကြည်းကုန်းသို့ ပို့ဆောင်တတ်သောသူသည်ကား ရှေးဦးစွာသော လှည်း၌ နေရာခင်း၍ ကောင်းကင်၌ ကြယ်ကိုကြည့်လျက် ဤအရပ်သို့ နှင်ကုန်လော၊ ဤအရပ်သို့ နှင်ကုန်လောဟုဆို၍ အိပ်၏။ ထိုကြည်းကုန်းသို့ ပို့ဆောင်တတ်သော သူသည် ရှည်စွာသောကာလပတ်လုံး မအိပ်ရ၍ ပင်ပန်းသည် ဖြစ်သောကြောင့် အိပ်ပျော်လေ၏။ ပြန်လည်၍ လာမြဲတိုင်းသောလမ်းကို ယူကုန်သောနွားတို့ကို မသိလေပြီ။
နွားတို့သည် တညဉ့်ပတ်လုံး သွားကုန်၏။ ကြည်းကုန်းသို့ ပို့ဆောင်တတ်သောသူသည် အရုဏ်တက်သောအခါ၌ နိုးလတ်သည်ရှိသော် နက္ခတ်ကိုကြည့်၍ လှည်းတို့ကို ပြန်ကြကုန်လော၊ ပြန်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ လှည်းတို့ကို အစီအစဉ်ကို ပြုကုန်စဉ်သာလျှင် နေထွက်၏။ လူတို့သည် ယမန်နေ့က တို့နေရာ သစ်ခက်တပ် အရပ်လျှင်တည်း၊ ငါတို့၏ ထင်း, ရေသည်လည်းကုန်၏။ ယခု ငါတို့သည် ပျက်စီးကုန်ပြီဟု လှည်းတို့ကိုချွတ်စေကုန်၍ လည်သဖြင့်ထားကုန်၏။ အထက်၌ မဏ္ဍပ်ကို ဆောက်ကုန်၍ မိမိ မိမိတို့၏ လှည်းအောက်၌ စိုးရိမ်ကုန်လျက် အိပ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် ဝီရိယကို လျော့သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့သည် ပျက်စီးကုန်လတ္တံ့ဟု စောစောက ချမ်းအေးသောအခါ၌လျှင် လှည့်လည်သည်ရှိသော် တခုသော နေဇာမြက်စုကိုမြင်၍ ဤမြက်တို့သည် အောက်၌ရေစိုသဖြင့် ပေါက်ကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟုကြံ၍ ပေါက်တူးကို ယူစေ၍ ထိုအရပ်ကို တူးစေ၏။ ထိုခဏ၌လျင် အတောင်ခြောက်ဆယ်ရှိသော အရပ်တိုင်အောင် တူးမိကုန်၏။ ထိုမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိသော အရပ်သို့တူး၍ ခတ်ကုန်သောသူတို့၏ ပေါက်တူးသည် အောက်ကျောက်ဖျာ၌ ခတ်မိ၏။ ခတ်မိကာမျှ၌ ခပ်သိမ်းသော သူတို့သည် ဝီရိယကို လျော့ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဤကျောက်ဖျာ၏ အောက်၌ ရေသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဆင်းသက်၍ ကျောက်ဖျာ၌ရပ်လျက် ညွတ်၍ နားထောင်၍ အသံကို ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် အောက်၌ ရေစီးသံကို ကြား၍ တက်လတ်ပြီးသော် အလုပ်အကျွေး ငယ်ကိုဆို၏။
အမောင်-သင်သည် ဝီရိယကို လျော့သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သောငါတို့သည် ပျက်စီးကြကုန်အံ့၊ သင်သည် ဝီရိယကိုမလျော့မူ၍ ဤသံတူကိုယူ၍ တွင်းသို့ဆင်းသက်၍ ထိုကျောက်၌ ပုတ်ခတ်ခြင်းကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ ထိုအလုပ်အကျွေး ငယ်သည် ထိုဘုရားလောင်း၏ စကားကို ဝန်ခံ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့သည် လုံ့လကိုလျော့၍ တည်ကုန်သော်လည်း ဝီရိယကိုမလျော့ဘဲ ဆင်းသက်၍ ကျောက်ဖျာ၌ ပုတ်ခတ်ခြင်းကိုပေး၏။ ကျောက်ဖျာအလယ်၌ ကျိုး၍ အောက်သို့ကျ၍ ဖီလာစီးသော ရေအယဉ်ကို ချုပ်၍တည်၏။ ထန်းလုံးပမာဏရှိသော ရေကြောင်းသည် အထက်သို့ တက်၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော လှည်းကုန်သည်တို့သည် ရေကိုသောက်ကုန်၍ ချိုးကုန်၍ အပိုအလွန်ဖြစ်ကုန်သော ဝင်ရိုးထမ်းပိုးတို့ကိုခွဲကုန်၍ ယာဂု ထမင်း ချက်စားကုန်၍ နွားတို့ကိုလည်း ကျွေးမွေးကုန်၍ နေဝင်သည်ရှိသော် ရေရှိသော အရပ်၏အနီး၌ တံခွန် ဆွဲခဲ့ကုန်၍ အလိုရှိရာအရပ်သို့ သွားကြကုန်၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် မိမိတို့ ဥစ္စာကိုရောင်းကုန်၍ နှစ်ဆ သုံးဆသော လာဘ်ကို ရကုန်၍ မိမိတို့ နေရာအရပ်သို့သာလျှင် ပြန်ခဲ့ကုန်၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် အသက်ထက်ဆုံးတည်ကုန်၍ ကံအလျောက် လားကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဒါန အစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြုကုန်၍ ကံအလျောက်သာလျှင် လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဟောတော်မူ၍သာလျှင်-
ဧဝံ မုနီ ဝီရိယဗလူပပန္နော၊ အကိလာသု ဝိန္ဒေ ဟဒယဿ သန္တိံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၂။ အကိလာသုနာ၊ မပျင်းမရိကုန်သော လှည်းကုန်သည်တို့သည်။ ဝဏ္ဏုပထေ၊ သုံးရေမနီး သဲခရီး၌။ ခဏန္တာ၊ တူးကုန်လတ်သော်။ အင်္ဂဏေ၊ လူတို့၏သွားရာ မြေအပြင်ဖြစ်သော။ တတ္ထ ဝဏ္ဏုပထေ၊ ထိုသဲခရီး၌။ ပပံ၊ ရေကို။ အဝိန္ဒုံ၊ ရကုန်ပြီ။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဝီရိယဗလူပပန္နော၊ ဝီရိယတည်းဟူသော ဗိုလ်မှူးနှင့် ပြည့်စုံသော။ အကိလာသု၊ မပျင်းမရှိသော။ မုနီ၊ ပညာရှိသော ရဟန်းသည်။ ဟဒယဿ၊ စိတ်၏။ သန္တိံ၊ ငြိမ်းသည်၏အဖြစ်ကို ပြုတတ်သော ဈာန် ဝိပဿနာပညာ အဘိညာဉ် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ဟုဆိုအပ်သော အရိယာတို့၏ တရားကို။ ဝိန္ဒေ၊ ရရာ၏။
မုနိသည် အာဂါရိယမုနိ အနာဂရိယမုနိ သေက္ခမုနိ အသေက္ခမုနိ ပစ္စေကမုနိ မုနိမုနိ ဟူ၍ မုနိအပြား ၆-ပါးတို့တွင် ရအပ်ပြီးသောဖိုလ် သိအပ်ပြီးသော သာသနာရှိသော လူသည် အာဂါရိယမုနိ မည်၏။ ထိုသို့သဘောရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်သော ရဟန်းသည် အနာဂါရိယမုနိမည်၏။ သေက္ခခုနစ်ယောက်သည် သေက္ခမုနိ မည်၏။ ရဟန္တာသည် အသေက္ခမုနိ မည်၏။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသည် ပစ္စေကမုနိ မည်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မုနိမုနိ မည်၏။ ဤအရာ၌ အလုံးစုံသော မုနိကိုယူသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပညာနှင့်ပြည့်စုံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ မုနိဟူ၍ သိအပ်၏။
အဓိပ္ပါယ်ကား... ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် မပျင်းမရှိသည်ဖြစ်၍ ခရီး၌ တူးကုန်လတ်သော် ရေကို ရကုန်၏။ ထို့အတူ ဤသာသနာတော်၌လည်း မပျင်းမရိသည်ဖြစ်၍ လုံ့လပြုသော ပညာရှိသော ရဟန်းသည် ဤဈာန်အစရှိသည့် အပြားရှိသော စိတ်၏ငြိမ်းခြင်းကိုပြုတတ်သော တရားကိုရ၏။ ရဟန်း ထိုသင်သည် ရှေး၌ ရေမျှ၏အကျိုးငှာ လုံ့လကိုပြု၏။ ယခုအခါ၌ ဤသို့သဘောရှိသော မဂ်ဖိုလ်ကိုပေးတတ်သော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်စေကြောင်း ဖြစ်သောသာသနာ၌ ဝီရိယကို အဘယ့်ကြောင့် လျော့သနည်း ဟူလိုသော်။
ဤသို့ ဓမ္မဒေသနာတော်ကို ပြပြီး၍ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် မြတ်သော အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း နှစ်ပါးသောဝတ္ထုတို့ကိုပြပြီး၍ အနုသန္ဓေစပ်၍ ယခုအခါ လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဝီရိယကို မလျော့မူ၍ ကျောက်ဖျာကို ဖောက်၍ လူများအား ရေကိုပေးတတ်သော ဘုရားလောင်း လှည်းကုန်သည်၏ အလုပ်အကျွေးငယ် ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းကုန်သော ပရိသတ် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၍ ဒေသနာကို ပြီးစေတော်မူ၏။
ဝီရိယသွင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း၊ လွတ်ကင်း ချမ်းသာရာ
နှစ်ခုမြောက်သော ဝဏ္ဏုပထဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၃။ သေရိဝဝါဏိဇဇာတ်
ကောက်ကျစ်သောကြောင့် ရွှေခွက်မှ ယုတ်သော ရွဲကုန်သည်အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်ဘုရားသည် ဣဓ စေနံ ဝိရာဓေသိအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသေရိဝ ဝါဏိဇဇာတ် ဒေသနာတော်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူလျက် တယောက်သော လျှော့သော ဝီရိယရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရှေးနည်းဖြင့် ရဟန်းတို့သည် ဆောင်အပ်သော ထိုရဟန်းကို မြင်တော်မူ၍ မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်း သင်သည် ဤသို့ သဘောရှိသော မဂ်ဖိုလ်ကိုပေးတတ်သော သာသနာ၌ ရဟန်းပြု၍ ဝီရိယကိုလျှော့၍ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ရွှေခွက်မှ ယုတ်သော သေရိဝတိုင်းသား ရွဲကုန်သည်ကဲ့သို့ ကြာမြင့်စွာ စိုးရိမ်ရလတ္တံ့၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည်ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာ ဖြစ်စေခြင်းငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဤဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာမှပြန်၍ရေသည်ရှိသော် ငါးကမ္ဘာထက်၌ ဘုရားလောင်းသည် သေရိဝတိုင်း၌ ရွဲကုန်သည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း ရွဲကုန်သည်သည် သေရိဝမည်သော လောဘရမ္မက်ကြီးသော ရွဲကုန်သည်နှင့် တကွ ရောင်းအံ့သောငှါ သွားကုန်သည်ရှိသော် နီလဝါဟမည်သော မြစ်ကိုကူး၍ အရိဋ္ဌပုရမည်သောပြည်သို့ ဝင်သည်ရှိသော် မြို့ခရီးတို့ကို ခွဲဝေ၍ မိမိသည်ရအပ်သောခရီးဖြင့် ဥစ္စာကို ရောင်းလျက်သွား၏။ တယောက်သော လောဘရမ္မက်ကြီးသော ကုန်သည်သည်လည်း မိမိသည် ရအပ်သော ခရီးကိုယူ၏။ ထိုအရိဋ္ဌပုရမြို့၌လည်း တဦးသောသူဌေးအမျိုးသည် ပျက်စီးသည်ဖြစ်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော သားသမီးညီနောင်တို့သည်၎င်း ဥစ္စာသည်၎င်း ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ တယောက်သော သူငယ်မသည် အဘွားနှင့်တကွ ကြွင်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုမြေးအဘွားနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း သူတပါးတို့၏ အခစားကိုပြု၍ အသက်မွေးရကုန်၏။ ထိုမြေးအဘွားအိမ်၌သော်ကား သူဌေးကြီးသည် သုံးဆောင်ဘူးသော အိုး၏အကြား၌ ထားအပ်သော ရွှေခွက်သည် ရှည်မြင့်စွာ မသုံးဆောင်အပ်သည်ဖြစ်၍ အညစ်အကြေးတက်သည်ဖြစ်၏။ ထိုမြေးအဘွား နှစ်ယောက်တို့သည် ထိုခွက်၏ ရွှေခွက်၏ အဖြစ်ကိုလည်း မသိကုန်။
ထိုလောဘရမ္မက်ကြီးသော ကုန်သည်သည် ထိုအခါ၌ ရွဲတို့ကိုဝယ်ကြကုန်လော၊ ရွဲတို့ကို ဝယ်ကြကုန်လောဟု လှည့်လည်လျက် အိမ်တံခါးသို့ ရောက်လေ၏။ ထိုသူငယ်မသည် ထိုရွဲကုန်သည်ကိုမြင်၍ အဘွားကိုဆို၏။ အဘွား-ငါ့အဘို့ တခုသောတန်ဆာကို ဝယ်ပါလောဟု ဆို၏။ မြေးငယ် ငါတို့သည် ဆင်းရဲကုန်၏။ အဘယ်ကိုပေး၍ ဝယ်ကုန်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ ငါတို့အား ဤခွက်သည် ရှိ၏။ ငါတို့အား ကျေးဇူးမရှိ၊ ဤခွက်ကိုပေး၍ ဝယ်လော့ဟုဆို၏။ ထိုအဘွားသည် ရွဲကုန်သည်ကိုခေါ်စေ၍ နေရာ၌နေစေ၍ ထိုခွက်ကိုပေး၍ အရှင်ဤခွက်ကိုယူ၍ သင့်နှမအား တစုံတခုကို ပေးလော့ဟု ဆို၏။ ရွဲကုန်သည်သည် ခွက်ကိုကိုင်၍ကြည့်လျှင် ရွှေခွက်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံအောက်မေ့၍ ခွက်၏ ကျော၌လျှင် လှည့်လည်၍ အပ်ဖြင့် အရေးကိုငင်၍ ရွှေခွက်အဖြစ်ကိုသိ၍ ဤသူတို့အား တစုံတခုကိုမပေးမူ၍ ဤရွှေခွက်ကို ယူအံ့ဟု ကြံ၍ ဤခွက်သည် အဘယ် အဘိုး ထိုက်အံ့နည်း၊ ထိုခွက်သည် ပဲဝက်မျှသော အဘိုးကိုလည်း မထိုက်ဟူ၍ မြေ၌ပစ်၍လျှင် နေရာမှထ၍ သွားလေ၏။ တယောက်သောသူသည် ဝင်၍ထွက်သောခရီးကို တယောက်သောသူသည် ဝင်ခြင်းငှါ ရ၏။ ထို့ကြောင့် ဘုရားလောင်း ရွဲကုန်သည်သည် ထိုခရီးသို့ဝင်၍ ရွဲတို့ကို ဝယ်ကြကုန်လော ရွဲတို့ကို ဝယ်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ထိုအိမ်တံခါးသို့လျှင် ရောက်လေ၏ တဖန် ထိုသူငယ်မသည် ထိုရှေးအတူလျှင် အဘွားကို ဆို၏။
ထိုအခါ ထိုမြေးငယ်မကို အဘွားသည် ရှေးဦးစွာလာသော ကုန်သည်သည် ခွက်ကို မြေ၌ပစ်၍ သွားလေပြီ၊ ယခုအခါ အဘယ်ကိုပေး၍ ဝယ်ကုန်အံ့နည်းဟုဆို၏။ ထိုရှေးကုန်သည်သည် ကြမ်းကြုတ်သောစကား ရှိ၏။ ဤကုန်သည်သည်ကား ရှုချင်ဘွယ်ရှိ၏။ နူးညံ့ပြေပြစ်သော စကားရှိ၏။ ထိုခွက်ကိုယူငြားအံ့လည်းမသိဟု ဆို၏။ မြေးငယ် ထိုသို့တပြီးကား ခေါ်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုသူငယ်မသည် ထိုရွဲကုန်သည်ကိုခေါ်၏။ ထိုအခါ အိမ်သို့ဝင်၍နေသော ထိုရွဲကုန်သည်အား ထိုခွက်ကိုပေးကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းကုန်သည်သည် ထိုခွက်၏ ရွှေခွက်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အမိ ဤခွက်သည် အဘိုးတသိန်းထိုက်၏။ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ဥစ္စာသည် ငါ၏လက်၌မရှိဟု ဆို၏။ အရှင်ရှေးဦးစွာလာသော ကုန်သည်သည် ဤခွက်သည် ပဲဝက်မျှကိုလည်း မထိုက်ဟူ၍ မြေ၌ပစ်၍ သွား၏။ ဤခွက်သည်ကား သင်၏ကောင်းမှုကြောင့် ရွှေခွက်ဖြစ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါတို့သည် ဤရွှေခွက်ကို သင့်အား ပေးအံ့၊ တစုံတခုမျှကိုလျှင် ငါတို့အား ပေး၍ ဤရွှေခွက်ကို ယူ၍သွားလေဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုခဏ၌ လက်သို့ရောက်ကုန်သော ငါးရာကုန်သော အသပြာတို့ကို၎င်း, အဘိုးငါးရာထိုက်သော ဥစ္စာတို့ကို၎င်း၊ ပေး၍ ငါ့အား ဤချိန်ကို၎င်း ဤအိတ်ကို၎င်း ရှစ်သပြာတို့ကို၎င်း ပေးကုန်လောဟု ဤမျှကိုတောင်းယူ၍ သွားလေ၏။ ထိုဘုရားလောင်း ရွဲကုန်သည်သည် လျင်စွာလျှင် မြစ်နားသို့ရောက်၍ ကူးတို့သည်အား ရှစ်သပြာကိုပေး၍ လှေကို စီးလေ၏။
ထိုမိုက်သော ရွဲကုန်သည်လည်း တဖန် ထိုအဘွားအိမ်သို့ သွား၍ သင်တိုက်ခွက်ကို ဆောင်ခဲ့လော၊ သင်တို့အား တစုံတခုကိုလျှင် ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသူငယ်မသည် ထိုရွဲကုန်သည်ကို ဆဲရေး၍ သင်သည် ငါတို့၏ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ရွှေခွက်ကို ပဲဝက်မျှအဘိုးကိုပြု၏။ သင်၏အရှင်နှင့်တူသောတယောက်သော တရားစောင့်သော ကုန်သည်သည် ငါတို့အား အဘိုးတထောင်ကိုပေး၍ ထိုရွှေခွက်ကိုယူ၍ သွားလေ၏ဟု ဆို၏။ ထိုရွဲကုန်သည်မိုက်သည် ထိုစကားကို ကြား၍လျှင် အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ထိုရွှေခွက်မှယုတ်၍ ဤကုန်သည်သည် ငါ့အား ရှုံးခြင်းကြီးကိုပြုခဲ့ပြီတကားဟု အလွန်ဖြစ်သော စိုးရိမ်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ သတိကို ထားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား မိန်းမောသည်ဖြစ်၍ မိမိလက်သို့ ရောက်ကုန်သော အသပြာတို့ကို၎င်း ဥစ္စာတို့ကို၎င်း အိမ်တံခါး၌ကြဲ၍ အဝတ်အာရုံကိုစွန့်၍ ချိန်ရိုးကို ဆောက်ပုတ်ပြု၍ ဘုရားလောင်း၏ ခြေရာအစဉ် လိုက်သည်ရှိသော် ထိုမြစ်ကမ်းနားသို့ရောက်၍ ကူးသွားသောဘုရားလောင်းကို မြင်၍ အို-ကူးတို့သည် လှေကို ပြန်စေလောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား အမောင် ကူးတို့သည် မပြန်လင့်ဟု မြစ်၏။ မိုက်သော ရွဲကုန်သည်လည်း ထိုသို့ သွားသော ဘုရားလောင်းကို မြင်စဉ်ပင်လျှင် ကြီးစွာသော စိုးရိမ်ခြင်းသည်ဖြစ်၍ နှလုံးပူသည်ဖြစ်၏။ ခံတွင်းမှ သွေးအန်၏။ အိုင်၌ ညွန်ကဲ့သို့ နှလုံးကွဲ၏။ ထိုရွဲကုန်သည်မိုက်သည် ဘုရားလောင်း၌ ရန်ညှိုးဖွဲ့၍ ထိုမြစ်နား၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်လေ၏။
ဤကား ဘုရားလောင်း၌ ဒေဝဒတ်၏ ရှေးဦးဖွဲ့သော ရန်ညှိုးတည်း။
ဘုရားလောင်းသည် အလှူအစရှိသော ကောင်းမှုကို ပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လားရ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဟောတော်မူပြီး၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍သာလျှင်-
စိရံ တွံ အနုတပ္ပေသိ၊ သေရိဝါယံဝ ဝါဏိဇော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၃။ ဣဓ၊ ဤသာသနာတော်၌။ သဒ္ဓမ္မဿ၊ သူတော်ကောင်းတရား၏။ ဧနံ နိယာမတံ၊ ထိုလှော်ကား လှေငယ်ဟု ဆိုအပ်သော သောတာပတ္တိမဂ်ကို။ စေ ဝိရာဓေသိ၊ အကယ်၍ ချွတ်ယွင်းစေအံ့။ တွံ၊ သင်သည်။ စိရံ၊ ကြာမြင့်စွာ။ အနုတပ္ပေသိ၊ ပူပန်ရလတ္တံ့။ ကော ဝိယ၊ အဘယ်သူကဲ့သို့နည်း။ သေရိဝေါ၊ သေရိဝ အမည်ရှိသော။ အယံ ဝါဏိဇော ဣဝ၊ ရထိုက်သည့်အခိုက် မယူလိုက်ဘဲ ရှောင်လွှဲ သွယ်ဝိုက်သော ဤရွဲကုန်သည် လူမိုက်ကဲ့သို့တည်း။
အဓိပ္ပါယ်ကား... ရှေး၌ သေရိဝမည်သော ရွဲကုန်သည်သည် အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ရွှေခွက်ကိုမရ၍ ထိုရွှေခွက်ကို ယူအံ့သောငှါ လုံ့လမပြုမူ၍ ထိုရွှေခွက်မှ ယုတ်သည်ဖြစ်၍ စိုးရိမ်ရသကဲ့သို့ ထို့အတူ သင်သည်လည်း သာသနာတော်နှင့်စပ်သော ရွှေခွက်နှင့်တူသော အရိယမဂ်ကို လျှော့သောဝီရိယ ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မရ၍ ထိုအရိယမဂ်မှ ယုတ်သည်ဖြစ်၍ အခါလေးမြင့် အစဉ် စိုးရိမ်ရလတ္တံ့၊ ဝီရိယကို အကယ်၍ မလျှော့လတ္တံ့၊ ပညာရှိသော ရွဲကုန်သည်သည် ရွှေခွက်ကိုရသကဲ့သို့ ထို့အတူ ငါဘုရား သာသနာတော်၌ ကိုးပါးအပြားရှိသည်လည်းဖြစ်သော လောကုတ္တရာတရားကို ရလတ္တံ့ ဟူလိုသော်။
ဤသို့လျှင် ထိုရဟန်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့် ဒေသနာတော် အထွတ်ကိုယူလျက် ဤဓမ္မဒေသနာကို ပြတော်မူပြီး၍ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လျှော့သောဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် မြတ်သော အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ပါးသောဝတ္ထုတို့ကိုတော်မူပြီး၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မိုက်သောရွဲကုန်သည် ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသော ရွဲကုန်သည် ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၍ ဒေသနာကို ပြီးစေတော်မူ၏။
ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲ၊ ရွှေခွက်လွဲ၊ သေပွဲဝင်ရှာ သေရိဝါ
သုံးခုမြောက်သော သေရိဝဝါဏိဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၄။ စူဠသေဋ္ဌိဇာတ်
ကြွက်သေကို အရင်းပြု၍ လေးလအတွင်း၌ ငွေနှစ်သိန်း ကြွယ်ဝသော သူဌေးအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် အပ္ပကေနာပိ မေဓာဝီ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ကို အမှီပြု၍ ဇီဝက၏ အမ္ဗဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် စူဠပန်မထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကား၌ စူဠပန်၏ အကြောင်းကို၎င်း၊ ရဟန်း၏အဖြစ်ကို၎င်း ဆိုအပ်၏။ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား အစဉ်ဖြစ်သော စကားတည်း။
ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဓနသေဋ္ဌိမည်သော သူဌေးမျိုး၏သ္မီးသည် မိမိ၏ ကျွန်နှင့်တကွသာလျှင် သံဝါသကိုပြု၍ တပါးကုန်သောသူတို့သည်လည်း ဤအမှုကို သိကုန်လတ္တံ့ဟု ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ငါတို့သည် ဤအရပ်၌ နေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းကုန်၊ ငါ၏ အမိအဘတို့သည် ဤအပြစ်ကို အကယ်၍ သိကုန်ငြားအံ့၊ အပိုင်းအပိုင်း ဖြတ်သည်ကို ပြုကုန်လတ္တံ့၊ အရပ်တပါးသို့သွား၍ နေကုန်အံ့ဟု လက်ရှိဥစ္စာကိုယူ၍ မြတ်သော တံခါးဖြင့်ထွက်၍ အမှတ်မရှိ မိမိတို့ကို တပါးကုန်သောသူတို့ မသိနိုင်ရာ အရပ်သို့သွား၍ နေကုန်အံ့ဟု နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည် သွားကုန်၏။ တခုသောအရပ်၌ နေကုန်သော ထိုသူတို့၏ သံဝါသကိုစွဲ၍ ထိုသူဌေးသမီး၏ဝမ်း၌ ကိုယ်ဝန်သည် ဖြစ်လေ၏။ ထိုသူဌေးသမီးသည် ကိုယ်ဝန်၏ ရင့်ခြင်းကိုစွဲ၍ လင်နှင့်တကွ တိုင်ပင်၏။ ကိုယ်ဝန်သည် ရင့်ခြင်းသို့ရောက်ပြီ၊ အဆွေအမျိုး အဆွေခင်ပွန်းတို့မှ ကင်းရာအရပ်၌ သားဖွားခြင်းမည်သည် နှစ်ယောက်ကုန်သော ငါတို့အား ဆင်းရဲသလျှင်ကတည်း၊ မိဘအိမ်သို့လျှင် သွားကြကုန်အံ့ဟု တိုင်ပင်၏။ ထိုသူဌေးသီး၏ လင်သည် ငါသည် အကယ်၍သွားအံ့ ငါ၏အသက်သည်မရှိချေပြီဟုကြံ၍ ယနေ့သွားအံ့ နက်ဖြန်သွားအံ့ဟု နေ့တို့ကို လွန်စေ၏။ ထိုသူဌေးသမီးသည် ကြံ၏။ ဤယောက်ျားသည် မိမိ၏အပြစ်ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သွားအံ့သောငှါ မဝံ့၊ မိဘတို့မည်သည် သားသ္မီး၌ စင်စစ် စီးပွားကိုသာ အလိုရှိကုန်၏။ ဤယောက်ျားသည် သွားသည်မူလည်းဖြစ်စေ မသွားသည်မူလည်းဖြစ်စေ ငါသည် သွားအံ့သောငှါ သင့်၏ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုသူဌေးသမီးသည် ထိုအိမ်မှထွက်လတ်သော် အိမ်၏ အသုံး အဆောင်တို့ကို သိုမှီး၍ မိမိ မိဘအိမ်သို့ သွားသည်၏အဖြစ်ကို အိမ်နီးချင်းတို့အား ကြားခဲ့၍ ခရီးသို့ သွားလေ၏။
ထိုနောင် ယောက်ျားသည် အိမ်သို့ လာလတ်သည်ရှိသော် ထိုမိန်းမကို မမြင်မူ၍ အိမ်နီးချင်းတို့ကိုမေး၍ မိဘအိမ်သို့သွားလေ၏ဟုဆိုကုန်၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ လျင်စွာအစဉ်လိုက်၍ ခရီးအကြား၌ မှီလေ၏။ ထိုမိန်းမ၏လည်း ထိုခရီးအကြား၌ပင်လျှင် သားဖွားခြင်းသည် ဖြစ်လေ၏။ ထိုယောက်ျားသည် ရှင်မ ဤအမှုသည် အဘယ်အမှုနည်းဟုမေး၏။ အရှင်တယောက်သောသားသည် ဖွား၏ဟု ဆို၏။ ယခုအခါ အဘယ်ကို ပြုကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ အကြင်သားဖွားခြင်း၏ အကျိုးငှါ ငါတို့သည် မိဘအိမ်သို့ သွားကုန်ရာ၏။ ငါ့အား ထိုသားဖွားခြင်းအမှုသည် ခရီးအကြား၌လျှင် ပြီးလေပြီ၊ ထိုအရပ်သို့ သွား၍ အဘယ်မူကုန်အံ့နည်း ပြန်ကုန်အံ့ဟု နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း တူသော စိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ပြန်ကုန်၏။ ထိုသူငယ်အားလည်း ခရီးအကြား၌ ဖွားသည်ဖြစ်သောကြောင့် ပန္ထကဟူသောအမည်ကိုမည့်ကုန်၏။ ထိုသူဌေးသ္မီးအား မကြာမြင့်မီလျှင် တပါးလည်းဖြစ်သော ကိုယ်ဝန်သည် တည်၏။ အလုံးစုံသော စကားကို ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင်ချဲ့အပ်၏။ ထိုသူငယ်အားလည်း ခရီး၌ဖွားသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ရှေးဦးဖွားသောသူငယ်ကိုမဟာပန္ထကဟူသောအမည်ကိုပြု၍ နောက်ဖွားသော သူငယ်ကို စူဠပန္ထကဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုသူငယ်တို့ကို ယူ၍ မိမိတို့၏ အိမ်သို့သာလျှင် သွားကုန်၏။ ထိုအရပ်၌နေကုန်သော သူငယ်တို့တွင် ဤမဟာပန္ထကသူငယ်သည် တပါးကုန်သော သူငယ်တို့သည် ဘထွေးဟူ၍၎င်း ဘကြီးဟူ၍၎င်း အဘိုးဟူ၍၎င်း အဘွားဟူ၍၎င်း ဆိုကြကုန်၏။
ထိုစကားကို ကြား၍ အမိကို မေး၏။ မိခင် တပါးကုန်သောသူငယ်တို့သည် ဘထွေးဟူ၍၎င်း ဘကြီးဟူ၍၎င်း အဘိုးဟူ၍၎င်း အဘွားဟူ၍၎င်း ဆိုကြကုန်၏။ ငါတို့အား အဆွေအမျိုးတို့သည် မရှိပါကုန်သလောဟုမေး၏။ အမောင်ဤအရပ်၌ သင်တို့၏ အမျိုးတို့သည် မရှိကုန်၊ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ကား ဓနသေဋ္ဌိမည်သော သူဌေးသည် သင်၏ အဘိုးတည်း၊ ထိုရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ အမောင်တို့၏ များစွာကုန်သော အဆွေ အမျိုးတို့သည် ရှိကုန်၏ဟုဆို၏။ မိခင် အဘယ့်ကြောင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ မသွားကုန်သနည်း၊ မိခင် ငါတို့သည် သွားကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသူဌေးသီးသည် မိမိ၏ မသွားသော အကြောင်းကို သားအား မဆိုမူ၍ သားသည် အဖန်တလဲလဲ ဆိုလတ်သော် လင်ကိုဆို၏။ အရှင်ဤသူငယ်တို့သည် အလွန်ညှဉ်းဆဲကုန်၏။ အမိအဘတို့သည် မြင်ကုန်၍ ငါတို့အသားကို စားကုန်လတ္တံ့ လော၊ လာဘသည်သူငယ်တို့အား အဘိုးအိမ်ကိုပြကုန်အံ့ဟုဆို၏။ ငါသည် မျက်မှောက်သွားခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ သင့်ကို ထိုသင်၏ အဘအိမ်သို့ ဆောင်အံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်ကောင်းပြီ တစုံတခုသော အကြောင်းဖြင့် သူငယ်တို့အား အဘိုးအိမ်ကိုလျှင် ပြခြင်းသည် သင့်၏ဟုဆို၍ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည် သူငယ်တို့ကိုယူ၍ အစဉ်သဖြင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ရောက်၍ မြို့တံခါးဝယ် တခုသောအရပ်၌ သူငယ်တို့၏အမိသည် နှစ်ယောက်ကုန်သော သူငယ်တို့ကိုယူ၍ လာသည်၏အဖြစ်ကို မိဘတို့အား ကြားစေ၏။
ထိုမိဘတို့သည် ထိုသတင်းစကားကို ကြားကုန်၍ သံသရာ၌ ကျင်လည်ကုန်သောသူတို့အား သားသ္မီးမဖြစ်ဘူးသောသူမည်သည်မရှိ၊ ငါတို့အား ထိုသူတို့သည် ကြီးသောအပြစ်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် ငါတို့၏ မျက်စိမြင်ရာအရပ်၌ တည်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းကုန်၊ ဤမျှလောက်သောဥစ္စာကိုယူ၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ချမ်းသာရာအရပ်သို့သွား၍ အသက်မွေးစေကုန်၊ သူငယ်တို့ကိုကား ဤအိမ်သို့သာလျှင် ပို့လာစေဟု ဆို၏။ သူဌေးသီးသည် မိဘတို့သည် ပို့လာစေသော ဥစ္စာကိုယူ၍ သူငယ်တို့ကို လာကုန်သော တမန်တို့၏ လက်၌လျှင် ပေးလိုက်၍ ပို့လေစေ၏။ သူငယ်တို့သည် အဘိုးအိမ်၌ကြီးကုန်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့တွင် စူဠပန္ထကသည် အလွန်ငယ်၏။ မဟာပန္ထကသည်တမူကား အဘိုးနှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နာအံ့သောငှါ လိုက်၏။ ထိုမဟာပန္ထက၏ အမြဲ မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ တရားနာစဉ် ရဟန်းပြုအံ့သောငှါ စိတ်သည် ညွတ်၏။ ထိုမဟာပန္ထကသည် အဘိုးကို ဆို၏။ အဘိုးသည် အကယ်၍ ခွင့်လွှတ်ငြားအံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းပြုအံ့ဟု ဆို၏။ ငါ့မြေး အဘယ်သို့ ဆိုသနည်း၊ ငါသည် သင်၏ ရဟန်းပြုခြင်းကိုလျှင် အဘယ့်ကြောင့် မနှစ်သက်တုံအံ့နည်း၊ ငါသည် အလုံးစုံသော လူ၏လည်း ရဟန်းပြုခြင်းကို နှစ်သက်သည်သာလျှင်တည်း၊ ငါ့မြေး အကယ်၍ တတ်နိုင်ငြားအံ့ရဟန်းပြုလေလောဟု ခွင့်လွှတ်၍ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားလေ၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သူဌေးကြီး-သင်သည် သူငယ်တို့ကို ရသလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဪ ရခဲ့၏။ ဤသူငယ်သည် အကျွန်ုပ်၏ မြေးတည်း၊ အရှင်ဘုရားတို့ထံ၌ ရဟန်းပြုအံ့ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တပါးသော ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင် ဆောက်တည်သော ရဟန်းကို ဤသူငယ်ကို ရဟန်းပြုလေလော့ဟု စေတော်မူ၏။ မထေရ်သည် မဟာပန္ထကအား တစပဉ္စက ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုသင်၍ ရှင်ပြု၏။ ထိုမဟာပန္ထကသည် များသော မြတ်စွာဘုရား ပါဠိတော်ကိုသင်၍ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပြည့်လတ်သော် ပဉ္စင်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ အသင့်အားဖြင့် နှလုံးသွင်း၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းခြင်းကိုပြုသဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လေ၏။
ထိုမဟာပန္ထက မထေရ်သည် ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း မဂ်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း ဖိုလ်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း လွန်စေလျက် ဤချမ်းသာကို စူဠပန္ထကအား ပေးခြင်းငှါ တတ်ကောင်းအံ့လောဟု ကြံ၏။ ထို့နောင်မှ အဘိုးဖြစ်သော သူဌေးကြီးအထံသို့သွား၍ သူဌေးကြီး သင်တို့သည် အကယ်၍ ခွင့်လွှတ်ကုန်အံ့၊ စူဠပန္ထကကို ရှင်ပြုကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရားရှင်ပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ မထေရ်သည် စူဠပန္ထကသူငယ်ကို ရှင်ပြုစေ၍ ဆယ်ပါးကုန်သော သီလတို့၌ တည်စေ၏။ စူဠပန္ထကသာမဏေသည် ရဟန်းပြုလျှင် နုန့်နှေးသော ပညာရှိ၏။-
ပါတော သိယာ ဖုလ္လမဝီတဂန္ဓံ။
အင်္ဂီရသံ ပဿ ဝိရောစမာနံ၊
တပန္တမာဒိစ္စမိဝန္တလိက္ခေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို လေးလတို့ဖြင့် သင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်။
* ထိုစူဠပန် မထေရ်သည် ကသပ မြတ်စွာဘုရား လက်ထက်၌ ရဟန်းပညာရှိဖြစ်၍ နုန့်နှေးသော ပညာရှိသော ရဟန်းတယောက်၏ ပါဠိတော်ကို သင်သောကာလ၌ ပြက်ရယ်ပြု၍ ကစားဘူးသတတ်၊ ထိုပါဠိတော်ကို သင်သော ရဟန်းသည် ပြက်ရယ်ပြုခြင်းနှင့် ရှက်သည်ဖြစ်၍ ပါဠိသင်ခြင်း သရဇ္ဈာယ်ခြင်းကိုမပြု၊ ထိုကံကြောင့် စူဠပန်သည် ရဟန်းပြု၍လျှင် နုန့်နှေးသော ပညာရှိသည်ဖြစ်၏။ သင်တိုင်း သင်တိုင်းသောပုဒါသည် အထက်ပုဒ်ကို သင်သော် ပျောက်၏။ ဤဂါထာကို သင်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုစဉ် လေးလတို့သည် လွန်ကုန်၏။
ထိုအခါ စူဠပန်ကို မဟာပန်သည် သင်သည် ဤသာသနာတော်၌ မထိုက်သောသူတည်း၊ လေးလစဉ် တဂါထာကိုလည်း သင်ခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ သင်သည် ရဟန်းကိစ္စကို အဘယ်မှာ အပြီးသို့ ရောက်စေနိုင်အံ့နည်း၊ ဤမှ ထွက်လေလောဟုဆို၍ ကျောင်းမှ နှင်ထုတ်၏။ စူဠပန်သည် ဘုရားသာသနာတော်၌ ချစ်သဖြင့် လူ၏အဖြစ်ကို မတောင့်တ၊ ထိုအခါ၌လည်း မဟာပန်သည် ဆွမ်းညွှန်ရဟန်းဖြစ်၏။ အဘယမင်းသားသည် မွေးမြူအပ်သော ဇီဝကသည် များစွာသောပန်းနံ့သာကိုယူ၍ မိမိ၏ အမ္ဗဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ဘုရားကိုပူဇော်လျက် တရားနာ၍ နေရာမှထ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ မဟာပန်သို့ကပ်၍ အရှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား အထံတော်၌ ရဟန်းသည် အဘယ်မျှ ရှိကုန်သနည်းဟု မေးလျှောက်၏။ သီတင်းသည် ငါးရာအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်၏ဟုဆို၏။ အရှင်ဘုရား နက်ဖြန် ဘုရားအမှူးရှိကုန်သော ရဟန်းငါးရာတို့ကိုဆောင်၍ အကျွန်ုပ်အိမ်၌ ဆွမ်းခံတော်မူပါဟု လျှောက်၏။ သီတင်းသည် စူဠပန်မည်သော ရဟန်းသည် နုန့်နှေးသော ပညာရှိ၏။ မသက်သော တရားရှိ၏။ ထိုစူဠပန်ကိုထား၍ ကြွင်းသောရဟန်းတို့အား ဘိတ်ခြင်းကို ဝန်ခံ၏ဟု မဟာပန်ထေရ်သည် ဆို၏။
စူဠပန်သည် ထိုစကားကိုကြား၍ ငါ၏ အစ်ကိုဖြစ်သော မထေရ်သည် ဤမျှ အတိုင်း အရှည်ရှိကုန်သော ရဟန်းတို့အား ဝန်ခံသည်ရှိသော် ငါ့ကို အပပြု၍ ဝန်ခံ၏။ မချွတ်လျှင် ငါ့အစ်ကိုဖြစ်သော မထေရ်သည် ငါ၌ပျက်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ယခု ငါ့အား ဤသာသနာဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း၊ လူထွက်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြု၍ အသက်မွေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုစူဠပန်သည် နက်ဖြန်နေ့၌ စောစောကလျှင် လူထွက်အံ့ဟု သွားလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မိုးသောက်ထ ကာလ၌လျှင် လောကကို ကြည့်သည်ရှိသော် ဤအကြောင်းကို မြင်တော်မူ၍လျှင် ရှေးဦးစွာ သွား၍ စူဠပန်၏ သွားလတ္တံ့သောခရီးဖြစ်သော မုတ်တံခါး၌ စင်္ကြံသွားလျက် နေတော်မူ၏။ စူဠပန်သည် အိမ်သို့သွားသည်ရှိသော် ဘုရားကိုမြင်၍ ဘုရားအထံတော်သို့ဆည်းကပ်၍ ရှိခိုး၏။ ထိုအခါ စူဠပန်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် စူဠပန် သင်သည် အဘယ်အရပ်သို့လျှင် ယခုအခါ သွားရအံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အစ်တို့သည် အကျွန်ုပ်ကို နှင်ထုတ်၏။ ထိုကြောင့် အကျွန်ုပ်သည် လူထွက်၍သွားအံ့ဟု လျှောက်၏။ စူဠပန် သင်၏ ရဟန်းအဖြစ်မည်သည်ကား ငါ၏အထံ၌ ဖြစ်၏။ အစ်ကို နှင်လျက်လည်း အဘယ့်ကြောင့် ငါ၏အထံသို့ မလာသနည်း၊ လာလှည့် သင့်အား လူ၏အဖြစ်ဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း၊ ငါ၏အထံ၌ နေရလတ္တံ့ဟု စူဠပန်ကို ခေါ်တော်မူ၍ ဂန္ဓာကုဋိဦး၌ နေစေ၍ စူဠပန် သင်သည် အရှေ့သို့မျက်နှာပြု၍ ဤပုဆိုးပိုင်းကို ရဇောဟရဏံ, ရဇောဟရဏံဟု ဆို၍ ဆုပ်နယ်လျက် ဤအရပ်၌ နေရစ်လောဟု တန်းခိုးဖြင့် ဖန်ဆင်းအပ်သော ဖြူစင်သောပုဆိုးပိုင်းကို ပေး၍ ကာလကို ကြားသည်ရှိသော် ရဟန်းသံဃာြံရံလျက် ဇီဝကအိမ်သို့ ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သော ဘုရားနေရာ၌ နေတော်မူ၏။
စူဠပန်သည်လည်း နေကိုကြည့်လျက် ထိုပုဆိုးပိုင်းကို ရဇောဟရဏံ ရဇောဟရဏံဟု ဆို၍ ဆုပ်နယ်လျက် နေ၏။ စူဠပန်၏ဆုပ်နယ်စဉ် ထိုပုဆိုးသည်ညစ်နွမ်း၏။ ထို့နောင်မှ စူဠပန်သည် ဤပုဆိုးသည် ရှေး၌ အလွန်လျှင် ဖြူစင်၏။ ဤအတ္တဘောကို မှီ၍ကား ရှေးသဘောကို စွန့်၍ ဤသို့ ညစ်နွမ်းခြင်းသည်ဖြစ်၏ဟု ကြံ၍ သင်္ခါရ တရားတို့သည် အမြဲမရှိတကားဟု ကုန်ခြင်း ပျက်ခြင်းကိုသိလျက် ဝိပဿနာကို ပွားစေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် စူဠပန်၏ စိတ်သည် ဝိပဿနာတက်၏ဟု သိတော်မူ၍ စူဠပန် သင်သည် ဤပုဆိုးပိုင်းသည်သာလျင် ညစ်နွမ်း၏။ မြေမှုန့်မြူသည်သာလျှင် မြူဖြစ်၏ဟု မထင်မှတ်လင့်၊ သင်၏ ကိုယ်တွင်း၌လည်း ရာဂမြူ အစရှိသည်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုရာဂမြူ အစရှိသည်တို့ကို ပယ်လောဟု မိန့်တော်မူ၍ ရောင်ခြည်တော်ကို လွှတ်လျက် ရှေ့ကနေသကဲ့သို့ သိထင်စေသော အဆင်းတော်ရှိသည်ဖြစ်၍-
ရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။
ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတွာ ဘိက္ခဝေါ၊
ဝိဟရန္တိ တေ ဝိဂတရဇဿ သာသနေ။
ဒေါသော။ လ။ မောဟော။ လ။ သာသနေ။
ဟူသော ဤဂါထာတို့ကို ရွတ်တော်မူ၏။
ရာဂေါ၊ ရာဂကို။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ ရေဏု ပန၊ မြေမှုန့်ကိုကား။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ န ဝုစ္စတိ၊ မဆိုအပ်။ ရဇောတိ ဧတံ နာမံ၊ ရဇောဟူသော ဤအမည်သည်။ ရာဂဿ၊ ရာဂ၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ ဝိဂတရဇဿ၊ ကင်းသော ရာဂမြူရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏။ သာသနေ၊ သာသနာတော်၌။ တေ ဘိက္ခဝေါ၊ ထို ရဟန်းတို့သည်။ ဧတံ ရဇံ၊ ထိုရာဂကို။ ဝိပ္ပဇဟိတွာ၊ ပယ်ကုန်၍။ ဝိဟရန္တိ၊ နေကုန်၏။
ဒေါသော၊ ဒေါသကို။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ ရေဏု ပန၊ မြေမှုန့်ကိုကား။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ န ဝုစ္စတိ၊ မဆိုအပ်။ ရဇောတိ ဧတံ နာမံ၊ ရဇော ဟူသော ဤအမည်သည်။ ဒေါသဿ၊ ဒေါသ၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ ဝိဂတရဇဿ၊ ကင်းသော ဒေါသမြှုရှိသော မြတ်ဘုရား၏။ သာသနေ၊ သာသနာတော်၌။ တေ ဘိက္ခဝေါ၊ ထိုရဟန်းတို့သည်။ ဧတံ ရဇံ၊ ထိုဒေါသမြူကို။ ဝိပ္ပဇဟိတွာ၊ ပယ်ကုန်၍။ ဝိဟရန္တိ၊ နေကုန်၏။
မောဟော၊ မောဟကို။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ ရေဏု ပန၊ မြေမှုန့်ကိုကား။ ရဇောတိ၊ မြူဟူ၍။ န ဝုစ္စတိ၊ မဆိုအပ်။ ရဇောတိ ဧတံ နာမံ၊ ရဇောဟူသော ဤအမည်သည်။ မောဟဿ၊ မောဟ၏။ အဓိဝစနံ၊ အမည်တည်း။ ဝိဂတရဇဿ၊ ကင်းသော မောဟမြူရှိသောမြတ်စွာဘုရား၏။ သာသနေ၊ သာသနာတော်၌။ တေ ဘိက္ခဝေါ၊ ထိုရဟန်းတို့သည်။ ဧတံ ရဇံ၊ ထိုမောဟမြူကို။ ဝိပ္ပဇဟိတွာ၊ ပယ်ကုန်၍။ ဝိဟရန္တိ၊ နေကုန်၏။
ဤဂါထာ၏အဆုံး၌ စူဠပန်သည် ပဋိသမ္ဘိဒါတို့နှင့်တကွ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၏။ ထိုစူဠပန်အား ပဋိသမ္ဘိဒါတို့နှင့်တကွသာလျှင် ပိဋကတ်သုံးပုံတို့သည် ထင်ကုန်၏။
* ထိုစူဠပန်သည် ရှေး၌ မင်းဖြစ်၍ မြို့ကို လက်ျာရစ်လှည့်စဉ် နဖူးမှ ချွေးထွက်သည်ရှိသော် ပုဆိုးဖြင့် နဖူးစွန်းကို သုတ်၏။ ပုဆိုးသည် ညစ်နွမ်းသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုမင်းသည် ဤကိုယ်ကိုမှီ၍ ဤသို့စဉ်သဘောရှိသော ပုဆိုးဖြူသည် သဘောကိုစွန့်၍ ညစ်နွမ်းသည်ဖြစ်၏။ သင်္ခါရတရားတို့သည် အမြဲမရှိကုန်တကားဟု အနိစ္စသညာကို ရဘူး၏။ ထိုကြောင့် ထိုစူဠပန်အား ရဇော ဟရဏံ ဟူသော ကမ္မဋ္ဌာန်းသည်သာလျှင် မဂ်ဖိုလ်ကို ရခြင်း၏အကြောင်း ဖြစ်၏။
အဘယမင်းသည် မွေးမြူအပ်သော ဇီဝကသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားအား အလှူရေစက်ကို ကပ်၏။ မြတ်စွာဘုရားလည်း ဇီဝက-ကျောင်း၌ ရဟန်းရှိသည် မဟုတ်လောဟုဆို၍ လက်ဖြင့် သပိတ်ကို ပိတ်၏။ မဟာပန်သည် ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား ကျောင်း၌ ရဟန်းမရှိဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဇီဝက ရဟန်းရှိသေးသည်ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဇီဝကသည် ထိုသို့တပြီးကား အချင်းယောက်ျား သွားတည့်ချေ၊ ကျောင်း၌ ရဟန်း ရှိမရှိကို စုံစမ်းလေလောဟု ယောက်ျားတယောက်ကို စေ၏။ ထိုခဏ၌ စူဠပန်သည် အစ်တို့သည် ကျောင်း၌ ရဟန်းမရှိဟု ဆို၏။ ကျောင်း၌ ရဟန်းရှိသည်၏အဖြစ်ကို အစ်ကို မဟာပန်အား ထင်ရှားပြအံ့ဟု အလုံးစုံသော အမ္ဗဝန်ကျောင်းကို ရဟန်းဖြင့်သာလျှင် ပြည့်စေ၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းချုပ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းဆိုးကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သရဇ္ဈာယ်ကုန်၏။ ဤသို့ တပါးသည်တပါးနှင့်မတူသော ရဟန်းတထောင်ကို ဖန်ဆင်း၏။ မင်းချင်းယောက်ျားသည် များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့ကိုမြင်၍ ပြန်ခဲ့၍ အရှင်အလုံးစုံသော အမ္ဗဝန်ကျောင်းသည် ရဟန်းတို့ဖြင့် ပြည့်၏ဟု ဇီဝကအား ကြား၏။ စူဠပန်မထေရ်သည်လည်း ထို အတူသာလျှင် ကိုယ်တထောင် ဖန်ဆင်း၍ ဆွမ်းစားသည့် ကာလကို ကြားသည်တိုင်အောင် မွေ့လျော်ဘွယ်သော အမ္ဗဝန်ကျောင်း၌ နေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် မင်းချင်းယောက်ျားကို ကျောင်းသို့သွား၍ စူဠပန်မည်သော ရဟန်းကို ဘုရားခေါ်တော်မူ၏ဟူ၍ ဆိုလေလော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ မင်းချင်းယောက်ျားသည် သွား၍ ဘုရားမိန့်တော်မူတိုင်း ဆိုသည်ရှိသော် ငါ စူဠပန် ငါ စူဠပန်ဟု ခံတွင်းတထောင်မြွက်၏။ မင်ချင်း ယောက်ျားသည် လာလတ်၍ အရှင်ဘုရား အလုံးစုံသော ရဟန်းတို့သည် စူဠပန်ချည်း မည်ကုန်သတတ်ဟု လျှောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား သွား၍ အကြင်ရဟန်းသည် ရှေးဦးစွာ ငါ စူဠပန်ဟု ဆို၏။ ထိုရဟန်း၏လက်ကို ဆွဲခဲ့လော၊ ကြွင်းသောရဟန်းတို့သည် ကွယ်ကုန်လတ္တံ့ ဟု မိန့်တော်မူ၏။ မင်းချင်းယောက်ျားသည် ဘုရားမိန့်တော်မူတိုင်း ပြု၏။ ထိုခဏ၌လျှင် တထောင်မျှလောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်ကွယ်ကုန်၏။ စူဠပန်မထေရ်သည် မင်းချင်းယောက်ျားနှင့် တကွလာ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိစ္စ ပြီးလတ်သည်ရှိသော် ဇီဝက စူဠပန်၏သပိတ်ကို ယူလော့၊ ဤစူဠပန်သည် သင့်အား တရားအနုမောဒနာပြုလတ္တံ့ဟု။ မိန့်တော်မူ၏။ ဇီဝကသည် ဘုရားမိန့်တော်မူတိုင်း ပြု၏။ စူဠပန် မထေရ်သည် ခြင်္သေ့ပျိုကဲ့သို့ ရဲရင့်သော အသံကိုမြှောက်လျက် ပိဋကတ်သုံးပုံကို ချောက်ချားစေ၍ အနုမောဒနာပြု၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် နေရာမှထ၍ ရဟန်းသံဃာခြံရံလျက် ကျောင်းသို့ ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းတို့သည် ဝတ်ကိုပြုသည်ရှိသော် နေရာမှထ၍ ဂန္ဓကုဋိတိုက်၌ရပ်လျက် ရဟန်းသံဃာအား ဘုရားတို့၏ အဆုံးအမကို ပေး၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုဟော၍ ရဟန်း သံဃာကို လွှတ်လိုက်၍ အမွှေးအကြိုင်ဖြင့် ထုံအပ်သော။ ဂန္ဓကုဋီသို့ဝင်၍ လကျ်ာနံပါးဖြင့် ခြင်္သေ့မင်း၏ အိပ်ခြင်းနှင့်တူသော လျောင်းခြင်းကို ပြုတော်မူ၏။ ထို့နောင်မှ ညချမ်းအခါ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ထိုမှဤမှ စည်းဝေး၍ နီသော ကမ္ဗလာတင်းတိမ်ဖြင့် ရုံဘိသကဲ့သို့ နေကုန်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်ကို ချီးမွမ်းကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ မဟာပန်သည် စူဠပန်၏ အလိုကို မသိသည်ဖြစ်၍ လေးလတို့ဖြင့် တဂါထာကို သင်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ ဤစူဠပန်သည် နုန့်နှေး၏ဟု ကျောင်းမှ နှင်ထုတ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်တမူကား ကိုယ်တော်၏ အတုမရှိသော တရားမင်းဖြစ်တော်မူသောကြောင့် စူဠပန်အား တကြိမ်သာလျှင်ဖြစ်သော ဆွမ်းပြင်သည်၏ အကြား၌ ပဋိသမ္ဘိဒါနှင့်တကွ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပေး၏။ ပိဋကတ်သုံးပုံတို့သည် ပဋိသမ္ဘိဒါတို့နှင့် တကွသာ လာကုန်၏။ ဘုရားကိုယ်တော်တို့၏ အားတော်မည်သည် ဪ... ကြီးမြတ်စွာ့တကားဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်ကို ချီးမွမ်းကုန်၏။
ထိုအခါ ဘုန်းတော်ကြီးလှသော မြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်၌ ဤစကား ဖြစ်ကြောင်းကို သိတော်မူ၍ ယခု ငါသွားခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဘုရားနေရာမှ ထတော်မူ၍ အလွန်နီသော နှစ်ထပ်သော သင်းပိုင်ကို ဝတ်တော်မူ၍ လျှပ်စစ်နွယ်ကဲ့သို့ ခါးပန်းကိုပမ်းတော်မူ၍ နီသောကမ္ဗလာနှင့်တူသော ဘုရားသင်္ကန်းတော်ကြီးကို ရုံတော်မူ၍ မွှေးကြိုင်စွာသော ဂန္ဓကုဋီမှထွက်၍ အမုန်ယစ်သော ဆင်မြတ်ကဲ့သို့၎င်း ခြင်္သေ့မင်း၏ တင့်တယ်စွာသော ထွက်သွားခြင်းဖြင့်ထွက်သွားသော ခြင်္သေ့မင်းကဲ့သို့၎င်း အတုမရှိသောဘုရား၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူ၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော မဏ္ဍပ်အလယ်၌ ကောင်းစွာခင်းအပ်သော မြတ်သော ဘုရားနေရာတော်သို့ တက်၍ ခြောက်သွယ်သော ဘုရားရောင်ခြည်တော်တို့ကို လွှတ်လျက် သမုဒြာတဝှမ်းလုံးကို ချောက်ချားစေဘိသကဲ့သို့၎င်း ယုဂန္ဓိုရ်တောင်ထိပ်၌ တက်သစ်သော နေလုလင်ကဲ့သို့၎င်း နေရာအလယ်၌ နေတော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူသည် ရှိသော်ကား ရဟန်းသံဃာသည် စကားကိုဖြတ်၍ ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် နူးညံ့သည်သာလျှင်ဖြစ်သော မေတ္တာစိတ်ဖြင့် ပရိသတ်ကို ကြည့်တော်မူ၍ ဤပရိသတ်သည်။ အလွန်လျှင် တင့်တယ်၏။ တယောက်သော ရဟန်း၏လည်း လက်လှုပ်ခြင်းသည်၎င်း ခြေလှုပ်ခြင်းသည်၎င်း ချောင်းညံ့သံသည်၎င်း ချေဆတ်သော အသံသည်၎င်း မရှိ၊ အလုံးစုံသော ရဟန်းတို့သည်လည်း ဘုရားအား ရိုသေခြင်းဖြင့်။ ရိုသေကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားတန်ခိုးတော်မှ ကြောက်ကုန်ရကား ငါသည် အာယုကပ်ပတ်လုံးလည်း စကားမဆိုမူ၍ နေကုန်သည်ရှိသော် ရှေးဦးစကားကို ဖြစ်စေ၍ မဆိုကုန်လတ္တံ့၊ စကားပြောစေခြင်းဝတ်မည်သည်ကို ငါသည်သာလျှင် သိအပ်၏။ ငါသည် ရှေးဦးစွာဆိုအံ့ဟု သာယာစွာသော ဗြဟ္မာမင်း၏ အသံနှင့်တူသော အသံတော်ဖြင့် ရဟန်းတို့ကို ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်း၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းသည်၏ အကြား၌ဖြစ်သော အဘယ်မည်သော စကားသည် သင်တို့အား အပြီးသို့ မရောက်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။
အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤအရပ်၌ နေကုန်လျက် မဂ်ဖိုလ်၏ ဖီလာဖြစ်သော တပါးသော စကားကို မပြောပါကုန်၊ အရှင်ဘုရားတို့၏သာလျှင် ကျေးဇူးတော်ကို ချီးမွှမ်းကုန်လျက် နေပါကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ မဟာပန်သည် စူဠပန်၏အလိုကိုမသိ၍ လေးလတို့ဖြင့် တဂါထာကို သင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်။ ဤစူဠပန်သည် နုန့်နှေး၏ဟု ကျောင်းမှ နှင်ထုတ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ကိုယ်တော်၏ အတုမရှိသော တရားမင်းဖြစ်တော်မူသောကြောင့် တကြိမ်သာလျှင်ဖြစ်သော ဆွမ်းပြင်သည်၏အကြား၌ ပဋိသမ္ဘိဒါတို့နှင့်တကွ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပေးတော်မူ၏။ ဘုရားတို့ အားတော်မည်သည်ကား ဪ... ကြီးမြတ်စွာ့တကားဟု ချီးမွမ်း၍နေပါကုန်၏ဟူ၍ လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့စကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ စူဠပန်သည် ငါ့ကိုမှီ၍ ယခု ရှေးဦးစွာ တရားတို့၌ တရားတို့၏များမြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့သာ ရောက်သည်သာလျှင် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါ့ကိုမှီ၍ စည်းစိမ်တို့၌ စည်းစိမ်တို့၏များမြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးလေပြီဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့လည်း။ ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာ ဖြစ်စိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာပြုတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည်သူဌေးမျိုး၌။ ဖြစ်၍ စူဠသေဋ္ဌိဟူသော အမည်ရှိ၏။ ထိုစူဠသူဌေးသည် ပညာရှိ၏။ လိမ်မာ၏။ ခပ်သိမ်းသောနိမိတ်တို့ကိုလည်း သိ၏။ ထိုစူဠသူဌေးသည် တနေ့သ၌ မင်းအား ခစားအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ ကြွက်သေတခုကို မြင်၍ ထိုခဏ၌လျှင် နက္ခတ်ကိုတွက်၍ ပညာအမြင်ရှိသော အမျိုးသားသည် ဤကြွက်သေကိုယူ၍ သားမယားမွေးခြင်းငှါ၎င်း အမှုကိုပြုခြင်းငှါ၎င်း တတ်နိုင်၏။ ဤသို့သော စကားကို ဆို၏။
ထိုအခါ တယောက်သောဆင်းရဲသောအမျိုးသားသည် စူဠသူဌေးစကားကိုကြား၍ ဤသူဌေးသည် မသိဘဲကိုမဆိုရာဟု ကြွက်သေကိုယူ၍ ဈေး၌ ကြောင်စာအလို့ငှါရောင်း၍ တခြင်ရွေးသောအသပြာကိုရ၍ တခြင်ရွေးဖြင့်တင်လဲကိုဝယ်၍ အိုးတလုံးဖြင့် ရေကိုယူ၏။ ထိုအမျိုးသားသည် တောကလာသော ပန်းသည်တို့ကိုမြင်၍ အတန်ငယ် အတန်ငယ်သော တင်လဲစုကိုပေး၍ ရေမှုတ်ဖြင့် သောက်ရေကိုပေး၏။ ပန်းသည်တို့သည် အမျိုးသားအား ပန်းတဆုပ်တဆုပ်စီ ပေးခဲ့ကုန်၏။ အမျိုးသားသည် ထိုပန်းဘိုးဖြင့် နက်ဖြန်နေ့၌လည်း တင်လဲကို၎င်း ရေအိုးကို၎င်း ယူ၍ ပန်းအာရာမ်သို့သာလျင် သွားလေ၏။ အမျိုးသားအား ထိုနေ့၌ ပန်းသည်တို့သည် တဝက်ဆွတ်ကုန်ပြီးသော ပန်းပင်တို့ကိုပေး၍သွားကုန်၏။ အမျိုးသားသည် မကြာခင်လျှင် ဤနည်းဖြင့် ရှစ်သပြာတို့ကို ရ၏။ တဖန် မိုယ်းနှင့်တကွသော လေလာသောနေ့၌ မင်း၏ ဥယျာဉ်၌ ခြောက်သော အရိုးအရွက်အခက်အပေါင်းသည် လေကြောင့်ကျ၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် စွန့်အပ်သောအကြောင်းကိုမမြင်၊ အမျိုးသားသည် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ငါ့အား ထင်းသစ်ရွက်တို့ကို အကယ်၍ပေးငြားအံ့၊ ငါသည် သင်၏ ဤထင်းသစ်ရွက်တို့ကို ထုတ်အံ့ဟု ဥယျာဉ်စောင့်ကိုဆို၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် အရှင်ယူလော့ဟု ဝန်ခံ၏။ စူဠသူဌေး၏တပည့်သည် သူငယ်တို့၏ ကစားရာအရပ်သို့ သွား၍ တင်လဲကိုပေး၍ ခဏခြင်းဖြင့် ထင်းသစ်ရွက်တို့ကို ထုတ်စေ၍ ဥယျာဉ်တံခါး၌ စုစေ၏။
ထိုအခါ မင်း၏အိုးတော်လုပ်သည် မင်းအိမ်၌ အိုးဖုတ်အံ့သောငှါ ထင်းရှာသည်ရှိသော် ဥယျာဉ်တံခါးသို့ရောက်၍ ထိုထင်းသစ်ရွက်တို့ကို မြင်၍ စူဠန္တေဝါသိ၏ လက်မှဝယ်၍ယူ၏။ ထိုနေ့၌စူဠန္တေဝါသိသည် ထင်းရောင်းသဖြင့် တဆယ့်ခြောက်သပြာကို၎င်းအိုးစရည်းအစရှိကုန်သော အိုးငါးခုတို့ကို၎င်းရ၏။ စူဠန္တေဝါသိသည် နှစ်ဆယ့်လေးသပြာတို့ကို ရသည်ရှိသော် ငါ့အား ဤဥစ္စာရကြောင်းသည် ရှိ၏ဟု မြို့တံခါး၏ အနီးအရပ်၌ တခုသောရေအိုးကို တည်၍ ငါးရာကုန်သော မြက်ရိတ်ယောက်ျားတို့ကို ရေဖြင့် လုပ်ကျွေး၏။ မြက်ရိတ် ယောက်ျားတို့သည် အဆွေ သင်သည် ငါတို့အား ကျေးဇူးများစွာ ပြု၏။ သင့်အား အဘယ်ကို ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ဆိုကုန်၏။ စူဠန္တဝါသိသည် ငါ့အား ကိစ္စရှိသောအခါ ကျေးဇူးကိုပြုဟု ဆို၍ ထိုမှဤမှ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ကြည်းကြောင်းအမှုကိုဆောင်သော သူနှင့်၎င်း ရေကြောင်းအမှုကို ဆောင်သောသူနှင့်၎င်း မိတ်ဖွဲ့၏။ ထိုအမျိုးသားအား ကြည်းကြောင်းအမှုကို ရွက်ဆောင်သော အဆွေခင်ပွန်းသည် နက်ဖြန် ဤမြို့သို့မြင်းကုန်သည်သည် မြင်းငါးရာကိုယူလာလတ္တံ့ဟုကြား၏။ အမျိုးသားသည် ထိုအဆွေခင်ပွန်း၏ စကားကိုကြား၍ မြက်ရိတ်ယောက်ျားတို့ကို ယနေ့ ငါ့အား မြက်တစည်း တစည်းစီပေးကုန်လော၊ ငါသည်။ မြက်ကို မရောင်းမီ အစ်ကိုတို့ မြက်ကို မရောင်းကုန်လင့်ဟု ဆို၏။ မြက်ရိတ်ယောက်ျားတို့သည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ မြက်စည်းငါးရာတို့ကိုယူ၍ အမျိုးသားအိမ်၌ ချကုန်၏။
မြင်းကုန်သည်သည် အလုံးစုံသောမြို့၌ မြင်းစာမရ၍ အမျိုးသားအား အသပြာတထောင်ပေး၍ မြက်ကိုဝယ်၏။ ထို့နောင်မှ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် အမျိုးသားအား ရေကြောင်း အမှုကို ဆောင်သော အဆွေခင်ပွန်းသည် ရေဆိပ်၌ လှေကြီးရောက်၏ဟု ကြား၏။ အမျိုးသားသည် ဤဥစ္စာဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းသည်ရှိ၏ဟုကြံ၍ ရှစ်သပြာတို့ဖြင့် ခပ်သိမ်းသော သူတို့သည် ခြံရံလျက် အခိုက်အတန့်ငှါးသော ရထားကိုယူ၍ များသော အခြွေအရံဖြင့် လှေဆိပ်သို့သွား၍ သစ္စာပြုဖြစ်သော တခုသော လက်စွပ်ကို လှေသူကြီးအားပေး၍ အနီးဖြစ်သော အရပ်၌ တင်းတိမ်ဖြင့် ရံစေ၍နေလျက် အချင်းတို့ ပြင်ပမှ ကုန်သည်တို့သည် လာလတ်ကုန်သော် သုံးဆင့် ဆင့်သဖြင့် ငါ့ကို ကြားကုန်လောဟုစေ၍ လှေသည်လာ၏ဟုကြား၍ ဗာရာဏသီပြည်မှ တရာမျှကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် ဥစ္စာကို ဝယ်ကုန်အံ့ဟု လာကြကုန်၏။ သင်တို့သည် ဥစ္စာမရကုန်လတ္တံ့၊ ဤမည်သော အရပ်၌ ကုန်သည်ကြီးသည် သစ္စာပြုဖြစ်သော လက်စွပ်ကို ပေးအပ်ပြီဟု လှေသူကြီး ဆို၏။
ကုန်သည်တို့သည် လှေသူကြီးစကားကို ကြားကုန်၍ အမျိုးသား၏အထံသို့လာကုန်၏။ ခြေရင်းစောင့် အချင်းတို့သည် ရှေးပေးအပ်သော သညာ၏အစွမ်းအားဖြင့် သုံးဆင့် ဆင့်သဖြင့် ကုန်သည်တို့၏ လာသော အဖြစ်ကိုကြားကုန်၏။ တရာသော ကုန်သည်တို့သည် တထောင် တထောင်စီ ပေး၍ အမျိုးသားနှင့်တကွ လှေ၌ ဝယ်ရသော အဘိုးရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ တဘန် တထောင် တထောင်စီ ပေးကုန်၍ အမျိုးသား၏ အဘို့ကို လွှတ်စေ၍ ဘဏ္ဍာကို မိမိတို့၏ ဥစ္စာပြုကုန်၏။ စူဠန္တေဝါသိသည် နှစ်သိမ်းကုန်သော အသပြာတို့ကိုယူ၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွား၏။ သူ့ကျေးဇူးကို သိတတ်သည်ဖြစ်၍ ကျေးဇူးကြီးလှပေသည်ဟု အသပြာတသိန်းကို ယူခဲ့၍ စူဠသူဌေး၏ အထံသို့ သွား၏။ ထိုအခါ အမျိုးသားကို စူဠသူဌေးသည် ချစ်သား သင်သည် အသို့ပြု၍ ဤဥစ္စာကိုရသနည်းဟု မေး၏။ အမျိုးသားသည် အရှင်တို့သည် ဆိုအပ်သောအကြောင်း၌ တည်၍ လေးလတွင်းဖြင့်သာလျှင် ရအပ်၏ဟု ကြွက်သေကို အစပြု၍ အလုံးစုံသောအကြောင်းကို ဆို၏။ စူဠသူဌေးသည် အမျိုးသား၏စကားကို ကြားလျှင် ယခု ဤသို့သဘောရှိသော သူငယ်ကို ငါ၏ဥစ္စာပြုခြင်းငှါ သင့်၏ဟု အရွယ်ရောက်သော သ္မီးကိုပေး၍ အလုံးစုံသော ဥစ္စာ၏ အရှင်ကိုပြု၏။ အမျိုးသားသည် စူဠသူဌေးလွန်သဖြင့် ထိုမြို့၌ သူဌေး၏အရာကိုရ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဟော၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
သမုဋ္ဌာပေတိ အတ္တာနံ၊ အဏုံ အဂ္ဂိံဝ သန္ဓမံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၄။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ အဏုံ၊ အနည်းငယ်သော။ အဂ္ဂိံ၊ မီးကို။ သန္ဓမံ-သန္ဓမန္တော၊ နှုတ်သီးလေဖြင့် မှုတ်လျက်။ မဟန္တံ၊ ကြီးစွာသော။ အဂ္ဂိက္ခန္တံ၊ မီးပုံကြီးကို။ ကရောတိ ဣဝ၊ ပြုသကဲ့သို့။ ဝိစက္ခဏော၊ ကုန်သွယ်ခြင်း၌ လိမ်မာသော။ မေဓာဝီ၊ ပညာရှိသည်။ အပ္ပကေနာပိ၊ အနည်းငယ်လည်းဖြစ်သော။ ပါဘတေန၊ ဥစ္စာအရင်းဖြင့်။ မဟန္တံ၊ များသော၊ ဓနဉ္စ၊ ဥစ္စာကို၎င်း။ ယသဉ္စ၊ အခြံအရံကို၎င်း။ ဥပ္ပါဒတွော၊ ဖြစ်စေ၍။ တတ္ထ၊ ထိုများစွာသော ဥစ္စာအခြံအရံ၌။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ တည်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် စူဠပန်သည် ငါ့ကိုမှီ၍ ယခုအခါ၌ တရားတို့၌ တရားတို့၏ များမြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သည်သာလျှင် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စည်းစိမ်တို့၌ စည်းစိမ်တို့၏ များမြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးပြီး၊ ဤသို့ ဤဒေသနာကိုပြ၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူပြီး၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ စူဠပန်သည် ထိုအခါ စူဠန္တေဝါသိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင်မူကား ထိုအခါ စူဠသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကြွက်သေတကောင်၊ အရင်းထောင်၊ များမြောင် ကြွယ်ဝရွာ
လေးခုမြောက်သော စူဠသေဋ္ဌိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၅။ တဏ္ဍုလနာဠိဇာတ်
လောဘရမ္မက်ကြီးသဖြင့် ပျက်စီးသော အဘိုးပြတ်ယောက်ျား၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ကိမဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတဏ္ဍုလနာဠိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် လာဠုဒါယ မထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ မလ္လာမင်း၏သားဖြစ်သော ဒဗ္ဗမထေရ်သည် သံဃာအား ဆွမ်းညွှန်သည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ စောစောကလျှင် စာရေးတံဆွမ်းကို ညွှန်သည်ရှိသော် လာဠုဒါယီမထေရ်အား ရံခါ မြတ်သောဆွမ်းသည် ရောက်၏။ ရံခါ ယုတ်သောဆွမ်းသည် ရောက်၏။ ထိုလာဠုဒါယီမထေရ်သည် ယုတ်သောဆွမ်းကိုရသောနေ့၌ စာရေးတံဝေရာအရပ်၌ နှောက်ရှက်ခြင်းကို ပြု၏။ ဒဗ္ဗသာလျှင် စာရေးတံကို ပေးခြင်းငှာသိသလော၊ ငါတို့သည် မသိကုန်သလောဟု ဆို၏။ လာဠုဒါယီသည် စာရေးတံဝေရာအရပ်၌ နှောက်ရှက်ခြင်းကို ပြုသည်ရှိသော် ယခုအခါ၌ သင်သည်ပင်လျှင် စာရေးတံကိုပေးလော့ဟု ဆို၍ စာရေးတံတောင်းကို ပေးလေကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ထိုလာဠုဒါယီမထေရ်သည် သံဃာအား စာရေးတံကိုပေး၏။ ပေးသည်သော်ကား ဤဆွမ်းသည် မြတ်သောဆွမ်းဟူ၍၎င်း၊ ယုတ်သောဆွမ်းဟူ၍၎င်း၊ ဤမည်သော ဝါစဉ်၌ မြတ်သောဆွမ်း ရောက်၏ဟူ၍၎င်း ဤမည်သော ဝါစဉ်၌ ယုတ်သောဆွမ်း ရောက်၏ဟူ၍၎င်း မသိ၊ အစဉ်ကိုသော်လည်း ဤမည်သောဝါစဉ်၌ တည်၏ဟူ၍ မမှတ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့၏ တည်သောအခါ၌ ဤအရပ်၌ ဤအစဉ်ဟူ၍ မြေ၌၎င်း နံရံ၌၎င်း အရေးငင်၏။ နက်ဖြန်နေ့ စာရေးတံ ဝေရာအရပ်၌ ရဟန်းတို့သည် နည်းသည်လည်း ဖြစ်ကုန်၏။ များသည်မူလည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် နည်းကုန်လတ်သော် အောက်၌ အရေးကို ငင်၏။ ရဟန်းတို့သည် များကုန်လတ်သော် အထက်၌ အရေးကို ငင်၏။ လာဠုဒါယီမထေရ်သည် ထေရ်စဉ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ အရေး အမှတ်ဖြင့် စာရေးတံကိုပေး၏။
ထိုအခါလူဒါယီမထေရ်ကို ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင် လာဠုဒါယီ အရေးမည်သည်ကား အောက်၌လည်း တည်၏။ အထက်၌လည်း တည်၏။ မြတ်သောဆွမ်းသည်ကား ဤမည်သော ဝါစဉ်၌ တည်၏။ ယုတ်သော ဆွမ်းသည်ကား ဤမည်သောဝါစဉ်၌ တည်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ လာဠုဒါယီ မထေရ်သည် ရဟန်းတို့သည် စောဒနာအပ်သည်ရှိသော် မြတ်သောဆွမ်းသည် ဤမည်သောဝါစဉ်၌ တည်သည်။ ယုတ်သောဆွမ်းသည် ဤမည်သော ဝါစဉ်၌ တည်သည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤအရေးသည် အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့တည်သနည်း၊ ငါသည် သင်တို့စကားကို အသို့ ယုံရအံ့နည်း၊ ဤအရေးကို ယုံအံ့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ လာဠုဒါယီကို ပဉ္စင်းငယ်တို့သည်၎င်း သာမဏေတို့သည်၎င်း ငါ့သျှင် လာဠုဒါယီ သင်သည် စာရေးတံပေးသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့သည်လာဘ်မှ ယုတ်ကုန်၏။ သင်သည် စာရေးတံပေးခြင်းငှါ မလျောက်ပတ်၊ ဤအရပ်မှ သွားလော့ဟု စာရေးတံဝေရာမှ နှင်ထုတ်ကုန်၏။ ထိုခဏ၌ စာရေးတံဝေရာ၌ ကြီးစွာသော အုတ်အုတ် ကျက်ကျက်သည်ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအသံကို ကြားတော်မူ၍ အာနန္ဒာ မထေရ်ကို အာနန္ဒာ စာရေးတံဝေရာ၌ ကြီးစွာသော အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်သည် ဖြစ်၏။ ဤအသံသည် အဘယ်အသံနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အာနန္ဒာ မထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ အာနန္ဒာ ခုသာလျှင် လာဠုဒါယီသည် မိမိ၏မိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် တပါးကုန်သောသူတို့၏ လာဘ်ယုတ်ခြင်းကို ပြုသည်မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း ပြုသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အာနန္ဒာမထေရ်သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာ ပြစိမ့်သောငှါ မြတ်ဘုရားကို တောင်းပန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သော မင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ငါတို့ဘုရားလောင်းသည် မင်း၏ အဘိုးပြတ်သော အမတ်ဖြစ်၏။ ဆင်မြင်းစသည်တို့ကို၎င်း ပတ္တမြားရွှေငွေ စသည်တို့ကို၎င်း အဘိုးပြတ်စေ၏။ အဘိုးပြတ်စေ၍ ဥစ္စာရှင်တို့အား ဥစ္စာအားလျော်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော အဘိုးကိုပေးစေ၏။ မင်းသည်ကား လောဘကြီး၏။ ထိုမင်းသည် လောဘကြီသောကြောင့် ဤအဘိုးပြတ်သောသူသည် ဤသို့ အဘိုးပြတ်သည်ရှိသော် မကြာခင်လျှင် အိမ်၌ ဥစ္စာသည် ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့၊ တပါးသောသူကို အဘိုးပြတ်စေအံ့ဟုကြံ၏။ မင်းသည် ခြင်္သေ့ခံသော လေသွန်ပြုတင်းကိုဖွင့်လှစ်၍ မင်းယင်ပြင်ကို ကြည့်သည်ရှိသော် တယောက်သော လျှပ်ပေါ်လော်လည်သော မိုက်သော ခရီးသွားယောက်ျားကို မင်းယင်ပြင်ဖြင့် သွားသည်ကိုမြင်၍ ဤသူသည် ငါ၏ အဘိုးပြတ်အမှုကို ပြုခြင်းငှါတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ထိုခရီးသွား ယောက်ျားမိုက်ကို ခေါ်စေ၍ အချင်း သင်သည် ငါ၏ အဘိုးပြတ်အမှုကို ပြုခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့လောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး တတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ မင်းသည် မိမိဥစ္စာကို စောင့်ခြင်းအကျိုးငှာ ထိုခရီးသွားသော ယောက်ျားမိုက်ကို အဘိုးပြတ်အရာ၌ထား၏။
ထိုအခါမှစ၍ ထိုခရီးသွားသော ယောက်ျားမိုက်သည် ဆင်မြင်း စသည်တို့ကို အဘိုးပြတ်သည်ရှိသော် အဘိုးကို ယုတ်စေ၍ အလိုရှိတိုင်း ပြတ်၏။ ထိုယောက်ျားမိုက်၏ အရာအထူး၌ တည်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ယောက်ျားမိုက်သည် အကြင်အဘိုးကို ပြတ်၏။ ထိုပြတ်သောအဘိုးသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုကာလ၌ ဥတ္တရာပထမှ တယောက်သော မြင်းကုန်သည်သည် မြင်းငါးရာတို့ကို ဆောင်ခဲ့၏။ မင်းသည် ထိုအဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားကို ခေါ်၍ မြင်းတို့ကို အဘိုးပြတ်စေ၏။ အဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားသည် မြင်းငါးရာတို့၏အဘိုးကို ဆန်တကွမ်းစားပြတ်၏။ ပြတ်ပြီး၍ကား မြင်းကုန်သည်အား ဆန်တကွမ်းစားကို ပေးကုန်လောဟု ဆို၍ မြင်းတို့ကို တင်းကုပ်၌ ထားစေ၏။
မြင်းကုန်သည်သည် ရှေး၌ဖြစ်သော အဘိုးပြတ် အမတ်အိမ်သို့သွား၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ယခုအဘယ်သို့ ပြုအပ်သနည်းဟုမေး၏။ အဘိုးပြတ်ဟောင်းသည် ထိုအဘိုးပြတ်ယောက်ျားမိုက်အား တံစိုးပေး၍ ရှေးဦးစွာ ငါတို့၏မြင်းတို့သည် ဆန်တကွမ်းစားကို ထိုက်၏ဟူ၍ သိအပ်ပြီ၊ သင်တို့ကိုကား မှီ၍ ဆန်တကွမ်းစား၏ အဘိုးကို သိလိုကုန်၏။ မင်း၏အထံသို့ သွား၍ ဆန်တကွမ်းစားသည် ဤမည်သော အဘိုးကိုထိုက်၏ဟု ငါတို့အား ဆိုခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့ ဟု မေးကုန်လော၊ တတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု အကယ်၍ဆိုအံ့၊ ထိုအဘိုးပြတ်ငယ်ယောက်ျားကိုခေါ်၍ မင်း၏အထံသို့ သွားနှင့်ကုန်လော့၊ ငါလည်း မင်း၏အထံသို့ လာအံ့ဟု ဆို၏။ မြင်းကုန်သည်သည် ကောင်းပြီဟု ဘုရားလောင်းကို ဝန်ခံ၍ အဘိုးပြတ်ယောက်ျားအား တံစိုးပေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ အဘိုးပြတ်သည် တံစိုးကိုရလျှင် ဆန်တကွမ်းကို အဘိုးပြတ်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့ ဟုဆို၏။ ထိုသို့ တပြီးကား မင်းအိမ်သို့ သွားကုန်အံ့ဟု ထိုအဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားကိုခေါ်၍ မင်း၏ အထံသို့ သွား၏။
ဘုရားလောင်းသည်၎င်း တပါးကုန်သော အမတ်တို့သည်၎င်း လာကုန်၏။ မြင်းကုန်သည်သည် မင်းကိုရှိခိုး၍ အရှင်မင်းကြီး မြင်းငါးရာတို့၏ ဆန်တကွမ်းစားထိုက်သည်၏အဖြစ်ကို သိရကုန်ပြီ၊ ရှင်မင်းကြီး၏ ဆန်တကွမ်းစားသည်ကား အဘယ်မျှထိုက်သနည်းဟု အဘိုးပြတ်ကို မေးတော်မူပါဦးဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုအကြောင်းကို မသိသည်ဖြစ်၍ အို အဘိုးပြတ် မြင်းငါးရာတို့သည် အဘယ်မျှထိုက်ကုန်သနည်းဟုမေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ဆန်တကွမ်းစားထိုက်ကုန်၏ဟုဆို၏။ အချင်း အဘိုးပြတ် မြင်းတို့သည် ရှေးဦးစွာ ဆန်တကွမ်းစား ထိုက်ကုန်သည်ဖြစ်စေ၊ ထိုဆန်တကွမ်းစားသည်ကား အဘယ်မျှ ထိုက်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုအဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားမိုက်သည် ဆန်တကွမ်းစားသည် မြို့တွင်း တဆယ့်နှစ်ယူဇနာ မြို့ပ ယူဇနာ သုံးရာနှင့်တကွသော ဗာရာဏသီပြည်ကြီးကို ထိုက်၏ဟုဆို၏။ အဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားမိုက်သည် ရှေး၌မင်းလိုကိုလိုက်၍ ဆန်တကွမ်းစားကို မြင်းငါးရာတို့၏ အဘိုးကိုပြု၏။ တဖန် ကုန်သည်၏ လက်မှ တံစိုးကိုရ၍ ထိုဆန်တကွမ်းစား၏အဘိုးကို အတွင်းတဆယ့်နှစ်ယူဇနာ အပယူဇနာသုံးရာနှင့် တကွသော ဗာရာဏသီပြည်ကြီးကို ပြု၏။ ထိုအခါ၌ကား ဗာရာဏသီပြည်၏ တံတိုင်းအရံသည် တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိ၏။ ဤ တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော အရပ်သည် ဗာရာဏသီပြည်၏ အတွင်းအရပ်တည်း၊ အပဖြစ်သောတံတိုင်းသည် တမူကား ယူဇနာသုံးရာရှိ၏။ ဤသို့ အဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားမိုက်သည် အတွင်းအပနှင့်တကွ ကြီးစွာသော ဗာရာဏသီပြည်ကို ဆန်တကွမ်းစား၏အဘိုးကိုပြု၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ အမတ်တို့သည် လက်ခုပ်တီး၍ ရယ်ကုန်လျက် ငါတို့သည် ရှေး၌ မြေကို၎င်း မင်းကို၎င်း အဘိုးမပြတ်အပ်ဟု မှတ်ကုန်၏။ ဤသို့ ကြီးစွာသောမင်းနှင့်တကွသော ဗာရာဏသီပြည်သည် ဆန်တကွမ်းစားမျှ ထိုက်သတတ်၊ အဘိုးပြတ်သော ယောကျ်ား၏ ဉာဏ်၏ ပြည့်စုံခြင်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲရှိပေစွ၊ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ဤအဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားသည် အဘယ်မှာ နေရှာချေသနည်း ငါတို့၏ မင်းအားသာလျှင် လျောက်ပတ်ပေစွဟု ဆိုလိုကုန်၍-
ဗာရာဏသိံ သန္တရဗာဟိရံ၊ အယမဂ္ဃတိ တဏ္ဍုလနာဠိကာ။
ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် ပြက်ရယ်ပြုကုန်၏။
၅။ ရာဇ၊ မင်းကြီး။ အဿာနံ၊ မြင်းတို့၏။ မူလာယ၊ အဘိုးငှာ။ ပဝတ္တာ၊ ဖြစ်သော။ အယံ တဏ္ဍုလနာဠိကာ၊ ဤတကွမ်းစားသော ဆန်သည်။ ကိံ အဂ္ဃတိ၊ အဘယ်မျှထိုက်သနည်း။ ဝဒေဟိ၊ ဆိုလော။ အယံ တဏ္ဍုလနာဠိကာ၊ ဤဆန်တကွမ်းစားသည်။ သန္တရဗာဟိရံ၊ အတွင်းအပနှင့် တကွသော။ ဗာရာဏသိံ၊ ဗာရဏသီပြည်ကို။ အဂ္ဃတိ၊ အကယ်၍ပင် ထိုက်သည်မှန်သလော။
ထိုအခါ မင်းသည် ရှက်သည်ဖြစ်၍ ထိုအဘိုးပြတ်သော ယောကျ်ားမိုက်ကို အဘိုးပြတ်အရာမှ ချထား၍ ဘုရားလောင်းအားသာလျှင် အဘိုးပြတ်အရာကိုပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်ဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လာဠုဒါယီသည် ထိုအခါ မိုက်သော အဘိုးပြတ်သော ယောက်ျားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်ကား ထိုအခါ ပညာရှိသော အဘိုးပြတ်အမတ်သည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိုက်သူအတွက်၊ အကျိုးပျက်၊ ယုတ်လျက်လာဘ်များစွာ
ငါးခုမြောက်သော တဏ္ဍုလနာဠိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၆။ ဒေဝဓမ္မဇာတ်
အရှက်အကြောက်ကို စောင့်အပ်သည့်အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒေဝဓမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော များသောဥစ္စာရှိသောရဟန်းကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။
သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော သူကြွယ်တယောက်သည် မယားသေသည်ရှိသော် ရဟန်းပြုသတတ်၊ ထိုသူကြွယ်သည် ရဟန်းပြုသော်လည်း မိမိ၏ အကျိုးငှါ ပရိဝုဏ်ကို၎င်း မီးတင်းကုပ်ကို၎င်း ဘဏ္ဍာတိုက်ခန်းကို၎င်း ပြုစေ၍ ဘဏ္ဍာတိုက်ကို ထောပတ် ဆန် စသည်တို့ဖြင့် ပြည့်စေ၍ ရဟန်းပြု၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ရဟန်းပြုပြီး၍ကား မိမိကျွန်တို့ကိုခေါ်စေ၍ အလိုရှိတိုင်းသော အာဟာရကို ချက်စေ၍ သုံးဆောင်၏။ များသော ပရိက္ခရာသည်လည်းဖြစ်၏။ ညဉ့်၌ တပါးသော အဝတ်အာရုံကို ဝတ်ရုံ၏။ နေ့၌ တပါးသော အဝတ်အာရုံကို ဝတ်ရုံ၏။ ကျောင်းစွန်၌ နေ၏။ တနေ့သ၌ ထိုရဟန်း၏ သင်္ကန်း အိပ်ရာလွှမ်း စသည်တို့ကိုထုတ်၍ ပရိဝုဏ်၌ ဖြန့်၍ လှန်းစဉ် များစွာကုန်သော ဇနပုဒ်၌ နေကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ကျောင်းစဉ် လှည့်လည်ကုန်သည်ရှိသော် ပရိဝုဏ်သို့ရောက်ကုန်၍ သင်္ကန်းစသည်တို့ကို မြင်ကုန်၍ ဤသင်္ကန်းစသည်သည် အဘယ်သူ၏ ဥစ္စာတို့နည်းဟု မေးကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါ၏ဥစ္စာတို့တည်းဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် ဤသင်္ကန်းသည်၎င်း ဤသင်းပိုင်သည်၎င်း ဤအိပ်ရာလွှမ်းသည်၎င်း အလုံးစုံသော ဥစ္စာသည် သင်၏ ဥစ္စာချည်းပင်လောဟု မေးကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါ၏ ဥစ္စာချည်းပင်လျှင်တည်းဟု ဆိုလေ၏။ ငါ့သျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် သင်္ကန်းသုံးထည်တို့ကို ခွင့်ပြုအပ်ကုန်သည် မဟုတ်တုံလော၊ သင်သည် ဤသို့ အလိုနည်းသော မြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဤသို့ များစွာသော ပရိက္ခရာရှိသည်ဖြစ်၏။ လာလှည့် သင့်ကို မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆောင်ကုန်အံ့ဟုဆို၍ ထိုရဟန်းကိုခေါ်၍ မြတ်စွာဘုရား အထံသို့ သွားကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို မြင်တော်မူ၍လျှင် ရဟန်းတို့ အလိုမရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်သော ဤရဟန်းကို ခေါ်၍ အဘယ့်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် များသောဘဏ္ဍာ များသောပရိက္ခရာရှိ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်း သင်သည် များသောဥစ္စာ ရှိသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း သင်သည် အဘယ့်ကြောင့်ကား များသောဥစ္စာရှိသည် ဖြစ်သနည်း၊ ငါဘုရားသည် အလိုနည်းသော အဖြစ်၏၎င်း ရောင့်ရဲလွယ်သော အဖြစ်၏၎င်း ဆိတ်ငြိမ်သော အဖြစ်၏၎င်း လုံ့လကို အားထုတ်ခြင်း၏၎င်း ကျေးဇူးကို ဟောတော်မူသည် မဟုတ်တုံလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားစကားတော်ကို ကြား၍ အမျက်ထွက်သည်ဖြစ်၍ ယခု ဤအကျင့်ဖြင့် ကျင့်အံ့ဟု ကိုယ်ရုံကိုချ၍ ပရိသတ်အလယ်၌ သင်းပိုင်တထည်သာ ရှိသည်ဖြစ်၍ ရပ်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ထောက်ပံ့တော် မူလိုသည်ဖြစ်၍ ရဟန်း သင်သည် ရှေး၌ ဟိရိဩတ္တပ္ပ ရှာဘူးသည် မဟုတ်တုံလော၊ ဒကရက္ခိုသ်ဖြစ်သောကာလ၌လည်း ဟိရိဩတ္တပ္ပကိုရှာလျက် တော၌ တဆယ့်နှစ်နှစ်ပတ်လုံးနေဘူး၏။ ဤသို့ဖြစ်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ယခုအခါ၌ ဤသို့စဉ်သဘောရှိသော ဘုရားသာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ပရိသတ်လေးပါးအလယ်၌ ကိုယ်ရုံကိုချ၍ အရှက် အကြောက်ကို ပယ်၍ ရပ်သနည်းဟု မိန့်တော်၏။ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရား စကားတော်ကိုကြား၍ ဟိရိဩတ္တပ္ပကို ဖြစ်စေ၍ ထိုသင်္ကန်းကိုရုံ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာနေ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာ ပြစိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်ရှားပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ၌ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ မိဖုယားဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေ၏။ မိဖုယားကြီးသည် ဆယ်လလွန်သဖြင့် သားဖွား၏။ ထိုသူငယ်အားအမည်မှည့်အံ့သာနေ့၌ မဟိံသ မင်းသားဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုမဟိံသမင်းသား၏ ရှေးရှုပြေး၍၎င်း ထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍၎င်း သွားတတ်သောကာလ၌ သားငယ်တပါးဖွားပြန်၏။ ထိုညီငယ်အား စန္ဒကုမာရ ဟူသော အမည်ကို မှည့်ကြကုန်၏။ ထိုစန္ဒကုမာရမင်းသား၏ ရှေးရှုပြေး၍၎င်း ထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍၎င်း သွားတတ်သောကာလ၌ ဘုရားလောင်း၏ မယ်တော်သည် သေ၏။ မင်းသည် တပါးသော မိန်းမကို မြတ်သောမိဖုယားကြီးအရာ၌ထား၏။ ထိုမိဖုယားသည် မင်းချစ်နှစ်သက်စေသည်ဖြစ်၏။ ထိုမိန်းမသည်လည်း သံဝါသကိုစွဲ၍ တယောက်သောသားကိုဖွား၏။ ထိုသူငယ်အား သူရိယ မင်းသားဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ မင်းသည် သားကိုမြင်၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မိဖုယား သင့်အား ဆုပေး၏ဟု ဆို၏။ မိဖုယားသည် ဆုကို လိုအပ်သောကာလ၌ ယူအပ်သည်ကိုပြု၍ထား၏။ မိဖုယားသည် သားအရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် မင်းကြီးကို ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏သားအား ဖွားသောကာလ၌ ဆုကို ပေးအပ်ပြီ၊ အကျွန်ုပ်သားအား မင်းအဖြစ်ကိုပေးဟုဆို၏။
မင်းသည် သားကြီးနှစ်ယောက်တို့သည် မီးပုံကြီးကဲ့သို့ ထွန်းပလျက်သွားကုန်၏။ သင့်အား မင်းအဖြစ်ကိုပေးခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟုပယ်၏။ အဖန်တလဲလဲ တောင်းသည်သာလျှင်ဖြစ်သော မိဖုယားကိုမြင်၍ မိဖုယားသည် ငါ၏သားကြီးတို့၏ မကောင်းသော အမှုကိုလည်း ကြံရာ၏ဟု သားတို့ကိုခေါ်စေ၍ ချစ်သားတို့ သူရိယမင်းသား၏ ဖွားသောကာလ၌ ဆုကိုပေးဘူး၏။ ယခု သူရိယမင်းသား၏ အမိသည် မင်းအဖြစ်ကို တောင်း၏။ ငါသည် သူရိယမင်းသားအား မပေးလို၊ မိန်းမမည်သည်ကား ယုတ်မာ၏။ ချစ်သားတို့အား ယုတ်မာသော အမှုကိုလည်း ကြံရာ၏။ သင်တို့သည် တောသို့ဝင်၍ ငါလွန်သဖြင့် အမျိုး၏ဥစ္စာဖြစ်သော မြို့၌ မင်းပြုရစ်ကြကုန်လောဟု မှာခဲ့၍ မျက်ရည်ယိုလျက် ငိုကြွေး၍ ဦးခေါင်း၌နမ်း၍ လွှတ်လိုက်၏။ အဘကို ရှိခိုး၍ ပြာသာဒ်မှ ဆင်းသက်ကုန်သော မင်းသားတို့ကို မင်းယင်ပြင်၌ ကစားသော သူရိယမင်းသားသည် မြင်၍ ထိုအကြောင်းကို သိ၍ ငါလည်း အစ်ကိုတို့နှင့်တကွ လိုက်အံ့ဟု မင်းသားကြီးတို့နှင့် တကွသာလျှင်ထွက်၏။ ထိုမင်းသားတို့သည် ဟိမဝန္တာသို့ ဝင်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ခရီးမှဖဲ၍ သစ်ပင်ရင်း၌ နေ၍ သူရိယမင်းသားကို ညီထွေးသူရိယမင်းသား အိုင်သို့သွား၍ ရေချိုး၍၎င်း သောက်၍၎င်း ပဒုမာရွက်တို့ဖြင့် ငါတို့ကို့လည်း ရေကိုဆောင်ချေလောဟုဆို၏။ ထိုအိုင်ကိုကား ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း၏အထံမှ တယောက်သော ဒကရက္ခိုသ်သည် ရအပ်၏။ ဝေဿဝဏ် နတ်မင်းသည်လည်း ဒေဝဓမ္မကို သိကုန်သော သူတို့ကိုသာလျှင်ထား၍ တပါးကုန်သော သူတို့သည် ဤအိုင်သို့ ဆင်းသက်ကုန်၏။ ထိုသူတို့ကို စားခြင်းငှါရ၏။ မဆင်းသက်သော သူတို့ကိုမရဟု ဒကရက္ခိုသ်ကိုဆို၏။
ထိုအခါမှစ၍ ဒကရက္ခိုသ်သည် အကြင်သူတို့သည် အိုင်သို့ဆင်းသက်ကုန်၏။ ထိုသူတို့ကို ဒေဝဓမ္မကိုမေး၍ အကြင်သူတို့သည် မသိကုန်၊ ထိုသူတို့ကို စား၏။ ထိုအခါ၌လျှင် သူရိယမင်းသားသည် အိုင်သို့သွား၍ မစုံမစမ်း ဆင်းသက်၏။ ထိုအခါ သူရိယမင်းသားကို ဒကရက္ခိုသ်သည် ဖမ်း၍ ဒေဝဓမ္မကို သိ၏လောဟုမေး၏။ သူရိယမင်းသားသည် ဒေဝဓမ္မတို့မည်သည်ကား နေလ တို့တည်းဟုဆို၏။ ထိုအခါ သူရိယမင်းသားကို သင်သည် ဒေဝဓမ္မကိုမသိဟု ရေထဲသို့သွင်း၍ မိမိနေရာ၌ထား၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း သူရိယမင်းသားသည် အလွန်ကြာမြင့်သည်ဖြစ်၍ စန္ဒမင်းသားကို စေပြန်၏။ ဒကရက္ခိုသ်လည်း စန္ဒမင်းသားကိုဖမ်း၍ ဒေဝဓမ္မတို့ကို သိ၏လောဟု မေး၏။ ဪ. သိ၏။ ဒေဝဓမ္မတို့မည်သည်ကား အရပ်လေးမျက်နှာတို့တည်းဟု ဆို၏။ ဒကရက္ခိုသ်သည် သင်သည် ဒေဝဓမ္မကို မသိဟု စန္ဒမင်းသားကို ယူ၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင်ထား၏။
ဘုရားလောင်းသည် စန္ဒမင်းသား ကြာပြန်သည် ရှိသော် တခုခုသောအန္တရာယ်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၍ ထိုအိုင်သို့ ကိုယ်တိုင်သွား၍ ညီနှစ်ယောက်တို့၏လည်း ဆင်းသက်သော ခြေရာတို့ကိုမြင်၍ ဤအိုင်သည် ရက္ခိုသ်စောင့်သောအိုင်ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၍ သန်လျက်ကိုလွယ်၍ လေးကိုကိုင်၍ ရပ်၏။ ဒကရက္ခိုသ်သည် ဘုရားအလောင်းတော် ရေသို့ မဆင်းမသက်သည်ကို မြင်၍ တောသွားယောက်ျားကဲ့သို့ဖြစ်၍ ဘုရားအလောင်းကို အို-ယောက်ျား သင်သည် ခရီးပန်းလျက် အဘယ့်ကြောင့် ဤအိုင်သို့ဆင်းသက်၍ ချိုး၍ သောက်၍ ကြာစွယ်ကြာရင်းတို့ကိုစား၍ ပန်းတို့ကိုပန်၍ ချမ်းသာစွာ မသွားသနည်းဟုမေး၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဒကရက္ခိုသ်ကိုမြင်၍ ဤသူသည် ဘီလူးဖြစ်လတ္တံ့ဟုသိ၍ သင်သည် ငါ့ညီတို့ကို ဖမ်းအပ်ကုန်သလောဟုမေး၏။ ဪ ငါ ဖမ်အပ်ကုန်၏ ဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် ဖမ်းအပ်သနည်းဟု ဆို၏။ ဤအိုင်သို့ဆင်းသက်ကုန်သောသူတို့ကို ငါရ၏ဟုဆို၏။ အလုံးစုံသောသူကိုလျှင် ရသလောဟုမေး၏။ အကြင်သူတို့သည် ဒေဝဓမ္မတို့ကို သိကုန်၏။ ထိုသူတို့ကိုထား၍ ကြွင်းသောသူတို့ကို ရကုန်၏ဟုဆို၏။ သင်သည် ဒေဝဓမ္မတို့ဖြင့် အလိုရှိသလောဟု မေး၏။ ဪ-အလိုရှိ၏ဟု ဆို၏။ အကယ်၍ အလိုရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤသို့ အလိုရှိသည်ရှိသော် ငါသည် ဒေဝဓမ္မကို ဟောအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ဟောလော၊ ငါသည် ဒေဝဓမ္မတို့ကို နာအံ့ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် ဒေဝဓမ္မတို့ကို ဟောအံ့၊ ငါသည် ညစ်နွမ်းသော ကိုယ်ရှိ၏ဟု ဆို၏။ ဒကရက္ခိုသ်သည် ဘုရားလောင်းကို ရေချိုးစေ၍ ရေကိုသောက်စေ၍ ပန်းတို့ကိုပန်စေ၍ နံ့သာတို့ဖြင့် လိမ်းစေ၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော မဏ္ဍပ်အလယ်၌ ပလ္လင်ကို ခင်း၍ ပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် နေရာ၌နေ၍ ဒကရက္ခိုသ်ကို ခြေရင်း၌နေစေ၍ ထိုသို့တပြီးကား ကောင်းစွာထားသော သောတပသာဒရှိသည်ကို ဖြစ်စေ၍ ရိုသေစွာ ဒေဝဓမ္မကို နာလာဟု ဆို၍-
သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ၊ ဒေဝဓမ္မာတိ ဝုစ္စရေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆။ လောကေ၊ လောက၌။ ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နာ၊ ဟိရိတရား ဩတ္တပ္ပတရားနှင့် ပြည့်စုံကုန်ထသော။ သုက္ကဓမ္မသမာဟိတာ၊ ဟိရိဩတ္တပ္ပ အစရှိကုန်သော ကုသိုလ်တရားတို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော။ သန္တော၊ ငြိမ်သက်သော ကာယကံအစရှိသည်တို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော။ သပ္ပုရိသာ၊ သူတော်ကောင်းတို့ကို။ ဒေဝဓမ္မာတိ၊ ဒေဝဓမ္မတို့ဟူ၍။ ဝုစ္စရေ၊ ဆိုအပ်ကုန်၏။
သမ္မုတိနတ်၊ ဥပပတ္တိနတ်, ဝိသုဒ္ဓိနတ်တို့၏ အကျင့်တရားတို့သည်ဒေဝဓမ္မတို့ မည်ကုန်၏။ ထိုတရားတို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော သူတို့သည်လည်း ဒေဝဓမ္မမည်ကုန်သေး၏။ ထို့ကြောင့် ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန် ဒေသနာတော်ဖြင့် ဒေဝဓမ္မတို့ကို ပြတော်မူလိုရကား-သန္တော သပ္ပုရိသာ လောကေ၊ ဒေဝဓမ္မာတိ ဝုစ္စရေ-ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏။
ရက္ခိုသ်သည် ဤမ္မဒေသနာကိုနာရ၍ ကြည်ညိုသောစိတ် ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ ငါသည် သင်တို့အား ကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ တယောက်သောညီကို ပေး၏။ အဘယ်သူကို ဆောင်ခဲ့ရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ညီငယ်ကို ဆောင်ခဲ့လောဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ ပညာရှိ သင်သည် ဒေဝဓမ္မကို သက်သက်သာလျှင် သိ၏။ ဒေဝဓမ္မတို့၌ကား မကျင့်ဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ အကြင်ကြောင့် ညီအကြီးကိုထား၍ ညီအငယ်ကိုပို့လာစေဆိုသော သင်သည် ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်သောအမှုကိုမပြု၊ ထို့ကြောင့်တည်းဟု ဒကရက္ခိုသ်ဆို၏။ ဘီလူး ငါသည် ဒေဝဓမ္မတို့ကိုလည်း သိ၏။ ဒေဝဓမ္မတို့၌လည်း ကျင့်၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ငါတို့သည် ဤတောသို့ ညီငယ်ကိုမှီ၍ ဝင်လာရကုန်၏။ ထိုညီငယ်အကျိုးငှါ ငါတို့အဘကို ညီငယ်အမိသည် မင်းအဖြစ်ကိုတောင်း၏။ ငါတို့အဘသည် ထိုသူကိုမပေးမူ၍ ငါတို့အား စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ တော၌နေခြင်းကို ခွင့်ပြု၏။ သူရိယမင်းသားသည် လိုက်လာ၍ ငါတို့နှင့်တကွ လာ၏။ သူရိယမင်းသားကို တော၌ ဘီလူးတယောက်သည် စားပြီဟုဆိုသော်လည်း တစုံတယောက်သောသူသည် မယုံလတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ငါသည် ကဲ့ရဲခြင်းဘေးမှ ကြောက်သည်ဖြစ်၍ သူရိယမင်းသားကိုသာလျှင် ပို့လာစေ၏ဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ ပညာရှိ ကောင်စွ ကောင်းစွ သင်သည် ဒေဝဓမ္မကိုလည်းသိ၏။ ဒေဝဓမ္မ၌လည်း ကျင့်၏ဟု ကြည်ညိုသော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဒကရက္ခိုသ်သည် ဘုရားလောင်းအား ကောင်းချီးပေး၍ ညီနှစ်ယောက်တို့ကို ယူ၍ပေး၏။
ထိုအခါ ဒကရက္ခိုသ်ကို ဘုရားလောင်းဆို၏။ အချင်း သင်သည် ရှေး၌လည်း မိမိပြုအပ်သော မကောင်းမှုကံကြောင့် သူတပါးတို့၏ အသားအသွေးကိုစားတတ်သော ဘီလူး၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ယခု တဖန်လည်း မကောင်းမှုကိုသာလျှင် ပြုပြန်၏။ ဤမကောင်းမှုကံသည် ငရဲအစရှိသည်တို့မှ လွတ်ခြင်းငှါ အခွင့်မပေးလတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ဤအခါမှစ၍ မကောင်းမှုကိုပယ်၍ ကောင်းမှုကို ပြုလေလာဟု ဘုရားလောင်းသည် ဘီလူးကိုဆုံးမ၍ ဘီလူးသည် စီရင်အပ်သော အစောင့် အရှောက်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင် နေလျက် တနေ့သ၌ နက္ခတ်ကိုကြည့်၍ အဘ၏သေသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ဘီလူးကိုခေါ်၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့သွား၍ မင်းအဖြစ်ကိုယူ၍ စန္ဒမင်းသားအား အိမ်ရှေ့အရာကို သူရိယမင်းသားအား စစ်သူကြီးအရာကို ပေး၍ မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသောအရပ်၌ ဘီလူးနေရာကိုပြုစေ၍ ဤသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် နေရာကို ပြုစေသည်ရှိသော် ဘီလူးသည် ပန်းကုံးဦးကို၎င်း ပန်းပွင့်ဦးကို၎င်း ထမင်းဦးကို၎င်း ရ၏။ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် နေရာကိုပြုစေ၏။ မဟိံသမင်းသားသည် မင်းပြု၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ပါးကုန်သောဝတ္ထုတို့ကိုဟော၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဥစ္စာများသော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဒကရက္ခိုသ်ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ သူရိယမင်းသား ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ စန္ဒမင်းသားဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားသည်လျှင်မူကား ထိုအခါ အစ်ကိုကြီး မဟိံသမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဟိရိဩတ္တပ္ပ၊ ပြည့်စုံက၊ ဒေဝဓမ္မ ပုဂ္ဂိုလ်ခေါ်
ခြောက်ခုမြောက်သော ဒေဝဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၇။ ကဋ္ဌဟာရိဇာတ်
မိမိမှဖြစ်သော သားကို မစွန့်အပ်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကဋ္ဌဝါဟနဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် ဝါသဘခတ္တိယာကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝါသဘခတ္တိယာ၏ဝတ္ထုသည်ဒွါဒသကနိပါတ် ဘဒ္ဒသာလဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့ ဝါသဘခတ္တိယာသည် မဟာနာမ် သာကီဝင်မင်း၏ သ္မီးဖြစ်သတတ်၊ နာဂမုဏ္ဍအမည်ရှိသော ကျွန်မ၏ဝမ်း၌ဖြစ်၏။ ကောသလမင်းကြီး၏ မိဖုယားကြီးဖြစ်သတတ်၊ ဝါသဘခတ္တိယာသည် မင်းကိုစွဲ၍ သားကိုဖွား၏။ မင်းသည်ကား ဝါသဘခတ္တိယာ၏ ကျွန်မအဖြစ်ကို နောက်မှသိ၍ မိဖုယားကြီးအရာကိုနုတ်၏။ သား ဝိဋဋူဘ၏လည်း အရာကိုနုတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသားအမိနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း နန်းတော်တွင်း၌သာလျှင် နေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကို သိတော်မူ၍ နံနက်အခါ၌ ရဟန်းငါးရာ ခြံရံလျက် မင်းအိမ်သို့ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ နေတော်မူ၍ မင်းကြီး ဝါသဘခတ္တိယာသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ မင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုကြားလျှောက်၏။ မင်းကြီး ဝါသဘခတ္တိယာသည် အဘယ်သူ့ သမီးနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မဟာနာမ်သာကီဝင်မင်း၏ သမီးတည်းဟုလျောက်၏။ လာလတ်သည်ရှိသော် အဘယ်သူသို့ လာသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်ဘို့လာ၏ဟုလျှောောက်၏။ မင်းကြီး ဤဝါသဘခတ္တိယာသည် မင်း၏သမီးတည်း၊ မင်းသို့သာလျှင် လာ၏။ မင်းကိုသာလျှင် စွဲ၍ သားကိုရ၏။ ထိုသားသည် အဘယ့်ကြောင့် အဘဥစ္စာဖြစ်သော တိုင်းနိုင်ငံ၏ အရှင်သည် မဖြစ်ရာသနည်း၊ ရှေးမင်းတို့သည် တခဏမျှနေသော မယားဖြစ်သော ထင်းခွေမိန်းမဝမ်း၌ သားကိုရ၍ သားအား မင်းအဖြစ်ကို ပေးဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ပသေနဒီ ကောသလမင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာပြစိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာ ပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် များစွာသော အခြံအရံဖြင့် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ထိုဥယျာဉ်၌ အပွင့်အသီး၌ တပ်မက်မောသဖြင့် လှည့်လည်သည်ရှိသော် ဥယျာဉ်တောအုပ်၌ သီချင်းသီ၍ ထင်းခွေသော ဆင်းရဲသော မိန်းမယောက်ကိုမြင်၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သံဝါသကို ပြု၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ထင်းခွေမိန်းမ၏ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေနေ၏။ ထိုပဋိသန္ဓေနေသောခဏ၌လျှင် ထင်းခွေမိန်းမ၏ဝမ်းသည် ဝရဇိန်ဖြင့်ပြည့်သကဲ့သို့ လေးလည်ဖြစ်၏။ ထင်းခွေမိန်းမသည် ကိုယ်ဝန်တည်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား ကိုယ်ဝန်တည်၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် လက်စွပ်ကိုပေးခဲ့၍ သ္မီးသည် အကယ်၍ ဖြစ်အံ့၊ လက်စွပ်ကိုရောင်း၍ မွေးရစ်လော၊ သားသည် အကယ်၍ဖြစ်အံ့၊ လက်စွပ်နှင့်တကွ ငါ့အထံသို့ ဆောင်ခဲ့လောဟု ဆို၍ သွားလေ၏။
ထင်းခွေမိန်းမသည်လည်း ပြည့်သောကိုယ်ဝန် ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို ဖွား၏။ ဘုရားလောင်း၏ ရှေ့ရှုပြေး၍၎င်း ထက်ဝန်းကျင် ပြေး၍၎င်း သွားတတ်သော ကာလ၌ ကစားရာအရပ်၌ ငါတို့ကို အဘမရှိသောသူသည် ပုတ်ခတ်၏ဟု သူငယ်တို့ဆိုကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုစကားကိုကြား၍ အမိထံသို့ သွား၍ မိခင် အဘသည် အဘယ်သူနည်းဟု မေး၏။ ချစ်သား သင်သည် ဗာရာဏသီမင်း၏သားတည်းဟုဆို၏။ မိခင် တစုံတခုသော သက်သေရှိသလောဟု မေး၏။ ချစ်သား မင်းသည် ဤလက်စွပ်ကိုပေး၍ သ္မီးဖြစ်က လက်စွပ်ကိုရောင်း၍ မွေးရစ်လော၊ သားသည် အကယ်၍ ဖြစ်အံ့ လက်စွပ်နှင့်တကွ ငါ့အထံသို့ ဆောင်ခဲ့လောဟုဆို၏။ မိခင်ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် အဘယ်ကြောင့် ငါ့ကို အဘအထံသို့ မဆောင်သနည်းဟုဆို၏။
ထင်းခွေမိန်းမသည် သား၏အလိုကိုသိ၍ မင်းအိမ်တံခါးသို့ သွား၍ မင်းအား ကြားလျှောက်စေ၏။ မင်းလည်းခေါ်စေ၍ ထင်းခွေမိန်းမသည်ဝင်၍ မင်းကိုရှိခိုး၍ ရှင်မင်းကြီး ဤသူငယ်သည် ရှင်မင်းကြီး သားတည်းဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် သိလျက်လည်း ပရိသတ်၏ အလယ်၌ ရှက်ခြင်းကြောင့် သားမဟုတ်ဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး ဤလက်စွပ်သည် ရှင်မင်းကြီး၏ လက်စွပ်တည်း၊ ဤလက်စွပ်ကို သိတော် မူလောဟုလျောက်၏။ ဤလက်စွပ်သည်လည်း ငါ့လက်စွပ် မဟုတ်ဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး သစ္စာပြုခြင်းကိုထား၍ အကျွန်ုပ်အား တပါးသောသက်သေမရှိ ဤသူငယ်သည် ရှင်မင်းကြီးတို့ကိုစွဲ၍ အကယ်၍ဖြစ်ငြားအံ့၊ ကောင်းကင်၌ တည်စေ၊ အကယ်၍ မဖြစ်ငြားအံ့ မြေကျ၍ သေစေဟု ဘုရားလောင်း၏ ခြေ၌ ကိုင်၍ ကောင်းကင်သို့ ပစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းကင်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ နေလျက် သာယာစွာသော အသံဖြင့် အဘအား တရားဟောလိုရကား-
အညပိ ဒေဝေါ ပေါသေတိ၊ ကိဉ္စ ဒေဝေါ သကံ ပဇံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇။ ဇနာဓိပ၊ လူတို့ကို အစိုးရတော်မူသော။ မဟာရာဇ၊ မင်းကြီး။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ တေ၊ အရှင်မင်းကြီး၏။ ပုတ္တာ၊ သားတည်း။ တွံ၊ ရှင်မင်းကြီးသည်။ မံ၊ အကျွန်ုပ်ကို။ ပေါသ၊ မွေးမြူပါလော့။ ဒေဝေါ၊ ရှင်မင်းကြီးသည်။ အညေပိ၊ တပါးကုန်သော သူတို့ကိုလည်း။ ပေါသေတိ၊ မွေးမြု၏။ ဒေဝေါ၊ ရှင်မင်းကြီးသည်။ သကံ ပဇံ၊ မိမိသားကို။ ကိဉ္စ၊ အသို့မူ၍။ န ပေါသေတိ၊ မမွေးမြူသနည်း။
* သား မည်သည်ကား အတြဇသား ခေတြဇသား, အန္တေဝါသိကသား, ဒိန္နကသား ဟူ၍ လေးပါးအပြားရှိ၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် မိမိကိုယ်ကို စွဲ၍ ဖြစ်သောသားသည်အတြဇသားမည်၏။ အိပ်ရာအပြင် ပလ္လင် အစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်သောသားသည် ခေတြဇသား မည်၏။ အထံ၌ အတတ်သင်သော သားသည် အန္တေဝါသိကသား မည်၏။ မွေးစားစိမ့်သောငှာ ပေးအပ်သော သားသည် ဒိန္နကသားမည်၏။ ထိုလေးပါးတို့တွင် ဤအရာ၌ အတြဇ သားကို ရည်၍ ပုတ္တောဟုဆိုသတည်း။
မင်းသည် ကောင်းကင်၌နေ၍ ဤသို့တရားဟောသော ဘုရားလောင်း၏တရားစကားကို နာရ၍ ချစ်သား လာလော၊ ငါသည်လျှင်မွေးအံ့ ငါသည်လျှင် မွေးအံ့ဟုလက်ဖြန့်၏။ တပါးသောသူတို့သည်လည်း လက်တထောင်ကိုဖြန့်လင့်ကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တပါးသောသူ၏လက်၌ မသက်မူ၍ မင်း၏လက်၌သက်၍ ရင်ခွင်၌ နေ၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းအား အိမ်ရှေ့မင်း၏ အဖြစ်ကိုပေး၍ အမိကို မိဖုယားကြီးအရာ၌ထား၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဘလွန်သဖြင့် ကဋ္ဌဝါဟန မည်သော မင်းဖြစ်၍ တရားသဖြင့် မင်းပြု၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလမင်းကြီးအားဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ပြတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ မဟာမာယာသည် ထိုအခါ အမိဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ထိုအခါ အဘဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါ ဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကဋ္ဌဝါဟနမင်းကြီး ဖြစ်ပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဇာတိယုတ်မြတ်၊ အမိလှပ်၊ ဘမြတ်ပဓာန မွေခံရ
ခုနစ်ခုမြောက်သော ကဋ္ဌဟာရိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၈။ ဂါမဏိဇာတ်
ပညာရှိ အဆုံးအမ၌တည်၍ အကျိုးထူး ခံစားရကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန် နှင့် အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည်အပိ အတရမာနာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂါမဏိဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤဂါမဏိဇာတ်၌ကားပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည်၎င်း အတိတ်ဝတ္ထုသည်၎င်း ဧကာဒသကနိပါတ် သံဝရဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ အတိတ်ဝတ္ထုသည် သံဝရဇာတ်၌၎င်း ဂါမဏိဇာတ်၌၎င်း တူမျှသည် သာလျှင်တည်း။ ဂါထာသည်ကား ထူး၏။ ဂါမဏိမင်းသားသည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ အစ်ကိုတရာတို့၏ ညီအငယ်ဖြစ်လျက်လည်း အစ်ကိုတရာ ခြံရံသည်ဖြစ်၍ ထီးဖြူ၏အောက်၌ဖြစ်သော ပလ္လင်၌ နေလျက် မိမိ၏ စည်းစိမ်အခြံအရံ၏ပြည့်စုံခြင်းကိုကြည့်၍ ငါ၏စည်းစိမ်အခြံအရံသည် ငါတို့ဆရာ၏ဥစ္စာတည်းဟု နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍-
ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယောသ္မိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဂါမဏိ။
ဟူသော ဤဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်၏။
၈။ အတရမာနာနံ၊ ပညာရှိတို့၏ အဆုံးအမ၌ တည်၍ အဆောတလျင် မပြုမူ၍ အသင့်အားဖြင့် အမှုကို ပြုကုန်သော သူတို့အား။ ဖလာသာ၊ တောင့်တအပ်သော အကျိုးသည်။ သမိဇ္ဈတိ ဧဝ၊ ပြည့်စုံသည်သာတည်း။ ဂါမဏိ၊ ဂါမဏိ။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဝိပက္ကဗြဟ္မစရိယော၊ အကျိုးဖြစ်ပြီးသော သင်္ဂဟဝတ္ထုရှိသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ ဝါ-အကျိုးဖြစ်ပြီးသော စည်းစိမ်အခြံအရံရှိသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ တွံ၊ သင်သည်။ ဇာနာဟိ၊ သိလော့။
အိုဂါမဏိ သင်သည် ထိုအကြောင်းကို ဤသို့သိလော့၊ ဆရာကိုမှီ၍ အစ်ကိုတရာကိုလွန်၍ ဤကြီးစွာသောမင်းအဖြစ်သို့ သင်သည်ရောက်၏ဟု ဝမ်းမြောက်သောစကားကို ကျူးရင့်၏။ ဂါမဏိမင်းသည် မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ခုနစ်ရက် ရှစါရက်လွန်သဖြင့်လျှင် အလုံးစုံသောအစ်ကိုတို့သည် မိမိ မိမိတို့၏ နေရာအရပ်သို့ သွားကြကုန်၏။ ဂါမဏိမင်းသည် တရားသဖြင့် မင်းပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်းကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လားရ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ ဟောတော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ လျော့သော ဝီရိယရှိသောရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ပါးကုန်သောဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လျော့သော ဝီရိယရှိသောရဟန်းသည် ထိုအခါဂါမဏိမင်းဖြစ်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာရှိထံ၊ နည်းနာခံ၊ နိုင်ငံစိုးထွတ်ချာ
ရှစ်ခုမြောက်သော ဂါမဏိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၉။ မဃဒေဝဇာတ်
ဆံဖြူကိုမြင်၍ တောထွက်ခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ မယှံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဃဒေဝဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် မြတ်သော တောထွက်တော်မူခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုမြတ်သော တောထွက်ခြင်းကို အောက် နိဒါန်းစကား၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်လျှင်တည်း၊ ထိုကာလ၌ကား ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားတို့၏ တောထွက်တော်မူခြင်းကို ချီးမွမ်းလျက် နေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားတို့၏ နေရာ၌ နေတော်မူလျက် ရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား တပါးသောစကားဖြင့် အကျွန်ုပ်တို့သည် မစည်းဝေးကုန်၊ အရှင်ဘုရားတို့၏သာလျှင် တောထွက်တော်မူခြင်းကို ချီးမွမ်းကုန်လျက် နေကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုသာလျှင် တောထွက်သည်မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း တောထွက်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာပြစိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အကြောင်းကို ထင်စွာ ပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဝိဒေဟရာဇ်တိုင်း မိထိလာပြည်၌ မဃဒေဝမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုမဃဒေဝမင်းသည် တရားစောင့်၏။ တရားသဖြင့်မင်းပြု၏။ ထိုမင်းသည် အနှစ်ရှစ်သောင်းလေးထောင် ကာလပတ်လုံး မင်းသားငယ်တို့၏ ကစားခြင်းကိုပြု၍ အနှစ်ရှစ်သောင်းလေးထောင် ကာလပတ်လုံး အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ်ကို ပြု၍ အနှစ် ရှစ်သောင်း လေးထောင် ကာလပတ်လုံး မြတ်သောမင်း၏အဖြစ်ကို ပြု၍ ရှည်စွာသော ကာလကို ကုန်စေ၍ တနေ့သ၌ ဆတ္တာသည်ကို အချင်းဆတ္တာသည် အကြင်အခါ၌ ငါ၏ဦးခေါင်း၌ ဆံဖြူကို မြင်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ မြင်သည်ရှိသော် ငါ့အား ကြားလျှောက်ဟုဆို၏။ ဆတ္တာသည်လည်း ရှည်စွာသော ကာလကို ကုန်စေ၍ တနေ့သ၌ မင်း၏ မျက်စဉ်းညိုအဆင်းနှင့်တူကုန်သော ဆံတို့၏ အကြား၌ ဆံဖြူတပင်ကိုမြင်၍ အရှင်မင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးအား ဆံဖြူတပင်သည် ထင်၏ဟု ကြားလျှောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား အချင်းဆတ္တာသည် ငါ၏လက်၌ ထိုဆံဖြူကိုနုတ်၍ တင်လောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရွှေမွေးညှပ်ဖြင့် နုတ်၍ မင်း၏ လက်၌ တင်၏။
ထိုအခါ မင်း၏အသက်သည် ရှစ်သောင်းလေးထောင် ကြွင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်သော်လည်း ဆံဖြူကိုမြင်၍ သေမင်း လာလတ်၍ အနီး၌ တည်ဘိသကဲ့ သို့၎င်း မိမိကိုယ်သည် ပြောင်ပြောင်တောက်သော သစ်ရွက်မိုးအိမ်သို့ဝင်၍ နေရဘိသကဲ့သို့၎င်း ထင်မှတ်လျက် ထိတ်လန့်ခြင်းသို့ရောက်၍ အိုမိုက်သော မဃဒေဝမင်း သင်သည် ဆံဖြူသည့်တိုင်အောင် ဤကိလေသာတို့ကို စွန့်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်တကားဟု ကြံ၏။ မဃဒေဝမင်း၏ ဤဆံဖြူရောက်သည်၏ အဖြစ်ကို ဆင်ခြင်သည့်အတွင်း၌ ပူခြင်းသည်ဖြစ်၍ ကိုယ်မှ ချွေးတို့သည် ယိုကုန်၏။ ပုဆိုးတို့သည် ညှစ်၍ ပစ်အပ်သော အခြင်းအရာသို့ ရောက်ကုန်၏ မဃဒေဝမင်းသည် ယနေ့ပင်လျှင် ငါသည် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုသင့်၏ဟု ကြံ၍ ဆတ္တာသည်အား အခွန်တသိန်းထွက်သော ရွာကို ဆုပေး၍ သားကြီးကိုခေါ်စေ၍ ချစ်သား ငါ၏ ဦးခေါင်း၌ ဆံဖြူသည် ထင်ရှားဖြစ်၏။ ငါသည် အိုမင်းပြီ၊ ငါသည် လူ၌ဖြစ်သောကာမဂုဏ်တို့ကို ခံစားအပ်ပြီးသာလျှင်ကတည်း၊ ယခုအခါ နတ်၌ဖြစ်သော ကာမဂုဏ်တို့ကိုရှာအံ့၊ ငါ့အား တောထွက်ခါတန်ပြီ၊ သင်သည် ဤမင်းအဖြစ်ကို ယူလော၊ ငါကား ရဟန်းပြု၍ မဃဒေဝဥယျာဉ်၌ နေလျက် တရားကို ကျင့်အံ့ဟု ဆို၏။
ဤသို့ ရဟန်းပြုလိုသော မဃဒေဝမင်းကို အမတ်တို့သည် ကပ်၍ အရှင်မင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးတို့၏ ရဟန်းပြုခြင်းအကြောင်းသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဆံဖြူကို လက်ဖြင့်ယူ၍ အမတ်တို့အား-
ပါတုဘူတာ ဒေဝဒူတာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာသမယော မမ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉။ ဘော အမစ္စာ၊ အိုအမတ်တို့။ ဒေဝဒူတာ၊ သေမင်း၏ တမန်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ-ဒေဝဒူတာ၊ နတ်နှင့်တူသော တမန်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝါ-ဒေဝဒူတာ၊ ဝိသုဒ္ဓိနတ်ဖြစ်ကုန်သော ဘုရားလောင်း၏ တမန်ဖြစ်ကုန်သော။ ဝယောဟရာ၊ အရွယ်သုံးပါးတို့ကို ဆောင်ကုန်သည်။ ဇာတာ၊ ဖြစ်ကုန်သော။ မယှံ၊ ငါ့အား။ ဣမေ ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ၊ ဤဆံဖြူတို့သည်။ ပါတုဘူတာ၊ ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏။ မမ၊ ငါ့အား။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သမယော၊ ရဟန်းပြုခါတန်ပြီ။
မဃဒေဝမင်းသည် ဤသို့ဆို၍ ထိုနေ့သာလျှင် မင်းအဖြစ်ကိုစွန့်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ မဃဒေဝသရက်ဥယျာဉ်၌နေလျက် အနှစ်ရှစ်သောင်း လေးထောင်တို့ပတ်လုံး ဗြဟ္မဝိဟာရလေးပါးကိုပွားစေ၍ မယုတ်သောဈာန်၌ တည်လျက် ထိုဘဝမှ စုတေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၍ တဖန် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ စုတေ၍ မိထိလာပြည်၌လျှင် နေမိမည်သော မင်းဖြစ်၍ ဆုတ်နစ်သော မိမိအနွယ်ကိုစပ်၍ ထိုသရက်ဥယျာဉ်၌ ရဟန်းပြု၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတရားတို့ကို ပွားစေ၍ တဖန် ဗြဟ္မာပြည်သို့လား၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုလျှင် မြတ်သော တောထွက်ခြင်းကို တောထွက်တော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း တောထွက်ဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သောရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်ဘုရားသည် နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဆတ္တာသည်ဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ သားဖြစ်ပြီး ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မဃဒေဝမင်း ဖြစ်ပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆံဖြူကိုပင်၊ သံဝေတင်၊ တောခွင် မြန်းလေတာ
ကိုးခုမြောက်သော မဃဒေဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပဏ္ဏကဝဂ်
၁၀။ သုခဝိဟာရီဇာတ်
ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယဉ္စ အညေ န ရက္ခန္တိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုခဝိဟာရီဇာတ်ကို အနုပိယမြိုကိုမှီ၍ အနုပိယ သရက်ဥယျာဉ်၌နေတော်မူစဉ် ချမ်းသာစွာနေလေ့ရှိသော ဘဒ္ဒိယမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ခြောက်ယောက်သောမင်းတို့၏ အစည်းအဝေး၌ ဥပါလိလျှင် ခုနစ်ယောက်မြောက်ရှိသော ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသော ဘဒ္ဒိယမထေရ်သည်ရဟန်းပြု၏။ ထိုခုနစ်ယောက်သော မထေရ်တို့တွင် ဘဒ္ဒိယမထေရ်, ကိမိလမထေရ် ဘဂုမထေရ် ဥပါလိမထေရ်တို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ကုန်၏။ အာနန္ဒာမထေရ်သည် သောတာပန်ဖြစ်၏။ အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်သည် ဒိဗ္ဗစက္ခုကို ရ၏။ ဒေဝဒတ်သည် ဈာန်ရ၏။ ခြောက်ယောက်သော မင်းတို့၏ အနုပိယမြို့သို့တိုင်အောင်သောဝတ္ထုသည် ခဏ္ဍဟာလ ဇာတ်၌ ထင်စွာ ပြလတ္တံ့။
အရှင်ဘဒ္ဒိယသည် မင်းဖြစ်သောကာလ၌ မိမိ၏ရှေးဦးစွာ အစောင့်အရှောက်တို့ကို ထားခြင်းသည်၎င်း၊ များစွာကုန်သော အစောင့် အရှောက်တို့ဖြင့် စောင့်ရှောက်၍ မြတ်သောပြာသာဒ်အပြင်ထက် မြတ်သောအိပ်ရာ၌ အိပ်လျက်လည်း မိမိအား ကြောက်ခြင်း ဖြစ်ခြင်းကို၎င်း အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်၍ တောအစရှိသည်တို့တွင် အမှတ်မရှိသောအရပ်၌ နေလျက်လည်း မိမိ၏ ကင်းသောဘေးရှိသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း မြင်သည်ဖြစ်၍ -ဪ ချမ်းသာစ္စ၊ ဪ ချမ်းသာစွဟု ဝမ်းသာသော စကားကို ကျူးရင့်၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုစကားကိုကြားကုန်၍ အရှင်ဘဒ္ဒိယမထေရ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ကြား၏ ဟု မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဘဒ္ဒိယသည် ယခုသာလျှင် ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာပြစိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သောအကြောင်းကို ထင်စွာပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားသူကြွယ်ဖြစ်၍ ကာမတို့၌ အပြစ်ကို၎င်း ရဟန်းအဖြစ်၌ အကျိုးအာနိသင်ကို၎င်းမြင်၍ ကာမတို့ကိုစွန့်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၏။ ဘုရားလောင်း၏ အခြံအရံသည်လည်း များ၏။ ငါးရာကုန်သော ရသေ့တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိုဃ်းကာလ၌ ဟိမဝန္တာမှ ထွက်ခဲ့၍ ရသေ့အပေါင်းခြံရံလျက် ရွာနိဂုံစသည်တို့၌ ဒေသစာရီ သွားသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ရောက်၍ မင်းကိုမှီ၍ မင်းဥယျာဉ်၌နေ၏။ မိုယ်တွင်းလေးလပတ်လုံးနေ၍ မင်းကိုပန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို မင်းကြီးသည် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် အိုမင်းကုန်ပြီး အရှင်ဘုရားတို့အား ဟိမဝန္တာ၌နေသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ တပည့်တို့ကို ဟိမဝန္တာသို့လွှတ်၍ အရှင်ဘုရားတို့သည် ဥယျာဉ်၌ သာလျှင် နေကုန်ဟု တောင်းပန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် တပည့်ကြီးအား ရသေ့ငါးရာကို အပ်နှင်း၏။ သင်သည် သွားလော၊ ဤရသေ့တို့နှင့်တကွ ဟိမဝန္တာ၌ နေလေလော၊ ငါသည် ဤဥယျာဉ်၌လျှင် နေရစ်အံ့ဟု တပည့်တို့ကိုလွှတ်လိုက်၍ မိမိသည်လျှင် ဥယျာဉ်၌ကား နေခြင်းကို ပြု၏။ ဘုရားလောင်း၏ တပည့်ကြီးသည်ကား မင်းအဖြစ်မှ ရဟန်းပြု၏ ကြီးစွာသောမင်း၏အဖြစ်ကိုစွန့်၍ ကသိုဏ်းပရိကံကိုပြု၍ ရှစ်ပါးသော သမာပတ်ကိုရ၏။ ရသေ့တို့နှင့်တကွ ဟိမဝန္တာ၌နေသော တပည့်ကြီးသည် တနေ့သ၌ ဆရာကိုဖူးမြင်လိုသည်ဖြစ်၍ ရသေ့တို့ကိုခေါ်၍ သင်တို့သည် မငြီးငွေ့သည်ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာ၌သာလျှင် နေနှင့်ကြကုန်လော၊ ငါသည် ဆရာကိုရှိခိုး၍ လာအံ့ဟု ဆို၍ ဆရာ့အထံသို့ သွား၍ ပျူငှာလောကဝတ်ကိုပြု၍ တခုသော သပေါ့အခင်းကိုဖြန့်၍ ဆရာ့အထံ၌သာလျှင်လျောင်း၏။ ထိုအခါ မင်းသည် ရသေ့ကိုဖူးမြင်အံ့ဟု ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်စွာ နေ၏။ တပည့်ကြီးဖြစ်သော ရသေ့သည် မင်းကြီးကိုမြင်၍လည်း မထ၊ လျောင်းလျက်သာလျင် ဪ-ချမ်းသာစွ ဪ-ချမ်းသာစွ ဟု ဝမ်းမြောက်သော စကားကို ကျူးရင့်၏။ မင်းသည် ဤရသေ့သည် ငါ့ကိုမြင်၍လည်းမထဟု နှလုံးမသာသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို အရှင်ဘုရား ဤရသေ့သည် အလိုရှိတိုင်း စားသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ဥဒါန်းကျူးရင့်လျက် ချမ်းသာစွာ အိပ်ခြင်းကိုသာ ပြု၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းကြီး ဤရသေ့သည် ရှေး၌ သင်ကဲ့သို့သော တယောက်သော မင်းသည် ဖြစ်ဘူး၏။ ထိုရသေ့သည် ငါသည် ရှေးလူဖြစ်သောကာလ၌ မင်း၏ အသရေကို ခံစားလျက် လက်နက်စွဲကုန်သော များစွာကုန်သောသူတို့သည် စောင့်ရှောက်ငြားသော်လည်း ဤသို့သဘောရှိသော ချမ်းသာမည်သည်ကို မရစဘူးဟု မိမိ၏ ရဟန်းချမ်းသာကို၎င်း ဈာန်ချမ်းသာကို၎င်း စွဲ၍ ဥဒါန်းကို ကျူးရင့်၏။ ဤသို့ဆိုပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းသည် မင်းအား တရားစကားကို ဟောခြင်းငှါ-
သ ဝေ ရာဇ သုခံ သေကိ၊ ကာမေသု အနပေက္ခဝါ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀။ ရာဇ၊ မင်းမြတ်။ ယဉ္စ၊ အကြင်သူကိုလည်း။ အညေ၊ တပါးကုန်သောသူတို့သည်။ န ရက္ခန္တိ၊ မစောင့်ရှောက်ကုန်။ ယောစ၊ အကြင်သူသည်လည်း။ အညေ၊ တပါးသောသူတို့ကို။ န ရက္ခတိ၊ မစောင့်ရှောက်။ ကာမေသု၊ ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့၌။ အနပေက္ခဝါ၊ ငဲ့ကွက်ခြင်းမရှိသော။ သ-သော၊ ထိုသူသည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ သေတိ၊ အိပ်ရ၏။
ဤသုခံ သေတိဟူသောပုဒ်သည် အဦးအမြတ်ဖြစ်သောဣရိယာပုထ် တပါးကိုသာလျှင် ပြသောပုဒ်တည်း၊ စင်စစ်ကား ချမ်းသာစွာ အိပ်ရတာသာလျှင် မဟုတ်သေး၊ ဤသို့ သဘောရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား ချမ်းသာစွာ အိပ်ရ၏။ ချမ်းသာစွာ ရပ်ရ၏။ ချမ်းသာ ထိုင်ရ၏။ ချမ်းသာ လျောင်းရ၏။ ဤသို့ ခပ်သိမ်းသော ဣရိယာပုထ်တို့၌ ချမ်းသာသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။
မင်းသည် တရားဒေသနာကို နာရ၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ရှိခိုး၍ နန်းတော်သို့သာလျှင် သွား၏။ တပည့်ကြီးသည်လည်း ဆရာကို ရှိခိုး၍ ဟိမဝန္တာသို့သာလျှင် သွာလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ထိုဥယျာဉ်၌နေလျက် မယုတ်သော ဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ပြတော်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သော ဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘဒ္ဒိယမထေရ်သည် ထိုအခါ တပည့်ကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဂိုဏ်းဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝတ္ထုကာမ၊ ကိလေသ၊ ပယ်က လွန်ချမ်းသာ
ဆယ်ခုမြောက်သော သုခဝိဟာရီဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
အပဏ္ဏကဝဂ် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၁။ လက္ခဏ မိဂဇာတ်
မလိမ္မာသောကြောင့် အခြံအရံမှ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဟောတိ သီလဝတံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလက္ခဏမိဂဇာတ်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဒေဝဒတ်၏ ဝတ္ထု လေးသမားတို့ကို စေလွှတ်သည်တိုင်အောင်သော အခဏ်းသည် ခဏ္ဍဟာလဇာတ်၌ ထင်စွယဖြစ်လတ္တံ့၊ ဓနပါလဆင်ကို လွှတ်သည့်တိုင်အောင်သော အခဏ်းကား စူဠဟံသဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ မြေမျိုသည့်တိုင်အောင်သော အခဏ်းကား ဒွါဒသကနိပါတ် သမုဒ္ဒဝါဏိဇဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ အခါတပါး၌ ဒေဝဒတ်သည် ငါးပါးသောဝတ္ထုတို့ကို တောင်းပန်၍ မရသည်ရှိသော် သင်္ဃာကိုခွဲ၍ ငါးရာသာရဟန်းတို့ကိုယူ၍ ဂယာသီသ၌ နေ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့အား ဉာဏ်ရင့်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကို သိတော်မူ၍ နှစ်ပါးကုန်သောအဂ္ဂသာဝကတို့ကို သာရိပုတ္တရာ မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ သင်တို့၏ တပည့်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းငါးရာတို့သည် ဒေဝဒတ်၏ အယူကိုနှစ်သက်ကြကုန်၍ ဒေဝဒတ်နှင့်အတူ သွားကုန်၏။ ယခုတမူကား သင်ချစ်သားတို့သည် များစွာကုန်သောရဟန်းတို့နှင့်တကွ သွား၍ ထိုရဟန်းတို့အား တရားဟော၍ ထိုရဟန်းတို့ကို အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့် နိုးစေပြီးသော် ယူ၍ လာကြကုန်လောဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထို အရှင်သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည် ထိုဂယာသီသသို့ သွား၍ ထိုငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့အား တရားဟော၍ အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့် နိုးစေပြီးသော် နက်ဖြန် အရုဏ်တက်သောအခါ၌ ထိုငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့ကိုယူ၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့သာ လာကုန်၏။ လာလတ်၍ကား အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ ရပ်သောကာလ၌ ရဟန်းတို့သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်ကို ချီးမွမ်းကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို လျှောက်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ လျှောက်ကုန်သနည်းဟူမူကား ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏ အစ်ကိုကြီးဖြစ်သော ဓမ္မသေနာပတိ မထေရ်သည် ငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့ဖြင့် ခြံရံ၍လာလျက် အလွန်လျှင် တင့်တယ်ပေစ္စ၊ ဒေဝဒတ်သည်တမူကား အခြံအရံမရှိသည်ဖြစ်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိဆွေမျိုးအပေါင်း ခြံရံလျက် တင့်တယ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း တင့်တယ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ဒေဝဒတ်သည်ကား ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိအမျိုးအပေါင်းမှ ယုတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ယုတ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာ ပြစိမ့်သောငှါ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ ဘုန်တော်ကြီးမြတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သောအကြောင်းကို ထင်စွာပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ တယောက်သော မဂဓမည်သောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် သမင်မျိုး၌ ပဋိသန္ဓေကိုယူ၍ ကြီးခြင်းသို့ရောက်လတ်သော် သမင်တထောင်ခြံရံလျက် တော၌သာလျှင်နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား လက္ခဏမည်သောသား, ကာဠမည်သော သားဟူ၍ နှစ်ခုသောသားတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏ကြီးရင့်သောကာလ၌ အမောင်တို့ ငါသည် ယခုအခါ၌ အိုမင်းပြီ၊ သင်တို့သည် ဤအခြွေအရံအပေါင်းကို ဆောင်ကြလေကုန်ဟု ငါးရာ ငါးရာကုန်သော သမင်တို့ကို တဦးတဦးသော သားအား အပ်နှင်း၏။ ထိုအခါမှစ၍ ထိုနှစ်ခုသော သမင်တို့သည် သားအပေါင်းကို ဆောင်ကုန်၏။ မဂဓတိုင်း၌လည်း ကောက်မှည့်သောကာလ၌ ကောက်ဖြင့်မှည့်သော တော၌ သမင်တို့၏ ဘေးရန်သည် ဖြစ်၏။ လူတို့သည် ကောက်ကိုစားကုန်သော သမင်တို့ကို သတ်အံ့သောငှာ ထိုထိုသောအရပ်၌ တွင်းကို တူးကုန်၏။ တံကျင်တို့ကို စိုက်ကုန်၏။ ကျောက်ယန္တရားတို့ကို လွှတ်ကုန်၏။ စဉ်းလဲသော ကျော့ကွင်း အစရှိသည်တို့ကို ထောင်ကုန်၏။ များစွာသော သမင်တို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောက်၏ ပြည့်စုံသောအခါကိုသိ၍ နှစ်ခုသားတို့ကိုခေါ်၍ ဤသို့ဆို၏။
အမောင်တို့ ဤအခါသည်ကား ကောက်ပြည့်စုံသောအခါတည်း၊ များစွာကုန်သော သမင်တို့လည်း ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ အိုကုန်သော ငါတို့သည်ကား တစုံတခုသောဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် တခုသောအရပ်၌ ကာလကိုလွန်စေကုန်အံ့၊ သင်တို့သည် သင်တို့၏ သမင်အပေါင်းတို့ကိုယူကုန်၍ တောင်ခြေရင်းသို့ဝင်ကုန်၍ ကောက်တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော ကာလ၌ သင်တို့သည် လာကြကုန်လောဟုဆို၏။ ထိုသမင်တို့သည် ကောင်းပြီဟု အဘစကားကို နားထောင်ကုန်၍ အခြံအရံနှင့်တကွ ထွက်ကုန်၏။ လူတို့သည် ဤကာလ၌ သမင်တို့သည် တောင်ကိုတက်ကုန်၏။ ဤကာလ၌ တောင်မှဆင်းကုန်၏ဟု သမင်တို့သွားသောလမ်းကိုသိကုန်၏။ လူတို့သည် ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်၌ ပုန်းအောင်းနေကုန်လျက် များစွာကုန်သော သမင်တို့ကို ပစ်သတ်ကုန်၏။ ကာဠမည်သောသမင်သည်လည်း မိမိ၏ အသိဉာဏ် နုန့်နှေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤအခါ၌ မသွားအပ်ဟူ၍ မသိရကား သမင်အပေါင်းကိုယူ၍ နံနက်အခါ၌၎င်း ညချမ်းအခါ၌၎င်း ညဦးယံအခါ၌၎င်း မိုးသောက်ယံအခါ၌၎င်း ရွာတံခါးအနီး၌ သွား၏။ လူတို့သည် ထိုထိုအရပ်၌ ပကတိအားဖြင့် တည်ကုန်လျက်၎င်း ပုန်းအောင်း ကုန်လျက်၎င်း များစွာသော သမင်တို့ကို ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်၏။ ဤသို့ ထိုကာဠမည်သောသမင်သည် မိမိ၏နုန့်နှေးသော ပညာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် များစွာကုန်သော သမင်တို့ကို ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ အနည်းငယ်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော သမင်တို့ဖြင့် တောသို့ဝင်လာ၏။
လက္ခဏမည်သော သမင်သည်ကား ပညာရှိ၏။ လိမ္မာ၏။ အကြောင်းကို သိတတ်၏။ ထိုအခါ မသွားအပ်ဟူ၍ သိ၏။ ထိုလက္ခဏသမင်သည် ရွာတံခါး၏ နီးသောအရပ်၌လည်း မသွား၊ နေ့၌လည်းမသွား၊ ညဦးယံ အခါ၌လည်း မသွား၊ မိုးသောက်ထအခါ၌လည်း မသွား၊ သမင်အပေါင်းကိုယူ၍ သန်းခေါင်ယံ၌သာ သွား၏။ ထို့ကြောင့် တခုသော သမင်ကိုလည်း မပျက်စီးစေမူ၍ တောသို့ ဝင်ရ၏။ ထိုသမင်တို့သည် ထိုတော၌ လေးလပတ်လုံး နေကုန်ပြီး၍ ကောက်တို့ကို သိမ်းဆည်းကုန်ပြီးသည်ရှိသော် တောင်မှသက်ကုန်၏။ ကာဠမည်သော သမင်သည် ပြန်လာသော်လည်း အကြွင်းမဲ့ သမင်တို့ကို ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ တကိုယ်တည်းသာလျှင် ပြန်လာ၏။ လက္ခဏသမင်သည်ကား တခုသောသမင်ကိုမျှ မပျက်စီးစေမူ၍ ငါးရာကုန်သော သမင်တို့ဖြင့် ခြံရံလျက် မိဘတို့၏အထံသို့ ပြန်လာ၏။ ဘုရားလောင်းသည် လာလတ်ကုန်သော နှစ်ယောက်ကုန်သော သားတို့ကိုလည်း မြင်၍ သမင်အပေါင်းတို့နှင့်တကွ ပြောဆိုလျက်-
လက္ခဏံ ပဿ အာယန္တံ၊ ဉာတိသံဃပုရက္ခတံ။
အထ ပဿသိမံ ကာဠံ၊ သုဝိဟီနံဝ ဉာတိဘိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁။ သီလဝတံ၊ အကျင့်သီလ ရှိကုန်သော။ ပဋိသန္ထာရဝုတ္တိနံ၊ ဓမ္မပဋိသန္ထာရ, အာမိသပဋိသန္ထာရဟူသော ဖြစ်ခြင်းရှိကုန်သောသူတို့အား။ အတ္ထော၊ အကျိုးစီးပွားသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဉာတိသံဃပုရက္ခတံ၊ ဆွေမျိုးအပေါင်း ခြံရံလျက်။ အာယန္တံ၊ လာလတ်သော။ လက္ခဏဉ္စ၊ လက္ခဏကိုလည်း ပဿ၊ ရှုပါလော။ အထ၊ ထိုမြို့။ ဉာတိဘိ၊ အဆွေ အမျိုးတို့မှ။ သုဝိဟီနံဝ၊ အလွန်ယုတ်သည်သာလျှင် ဖြစ်သော။ ဣမံ ကာဠံ၊ ဤကာဠမည်သော သမင်ကိုလည်း။ ပဿသိ၊ ရှုပါလော။
ဤဂါထာ၌ မကောင်းသည်မှ ကြဉ်စေခြင်း အဆုံးအမ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဓမ္မပဋိသန္ထာရကို သိအပ်၏။ ကျက်စားရာသို့ သွားခြင်း နာသူတို့အား လုပ်ကျွေးခြင်း တရားနှင့်လျော်စွာ စောင့်ရှောက်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် အာမိသပဋိသန္ထာရကို သိအပ်၏။ ဤနှစ်ပါးကုန်သော ပဋိသန္ထာရတို့၌ တည်ကုန်သော အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံကုန်သောပညာရှိတို့အား အစီးအပွားမည်သည်ဖြစ်၏ဟု ဆိုလိုသည်။ ထိုအစီး အပွားဖြစ်ခြင်းကို သက်သေပြုလိုရကား လက္ခဏံ ပဿ အစရှိသည်တို့ကို ဆိုသတည်း။
အဓိပ္ပါယ်ကား... အကျင့်သီလ အာစာရနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ တခုသော သမင်ကိုမျှလည်း မပျက်စီးစေမူ၍ ဆွေမျိုးအပေါင်းသည် ခြံရံလျက် လာလတ်သော လက္ခဏကိုလည်း ကြည့်ပါလော၊ အကျင့်သီလ ပဋိသန္ထာရ၏ပြည့်စုံခြင်းမှ ကင်းသည်ဖြစ်၍ နုန့်နှေးသော ပညာရှိသော တခုသော အဆွေအမျိုးကို မကြွင်းစေမူ၍ ဆွေမျိုးအပေါင်းတို့မှ အလွန်ကင်းသည်ဖြစ်၍လျှင် တကိုယ်တည်း လာလတ်သော ကာဠမည်သော သမင်ကိုလည်း ကြည့်ပါလော ဟူလိုသည်။
ဤသို့သားကို နှစ်သက်စေပြီး၍ကား ဘုရားလောင်းသည် အသက် အပိုင်းအခြား ကာလပတ်လုံး တည်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဆွေမျိုးအပေါင်းခြံရံလျက် တင့်တယ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း တင့်တယ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်း၊ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဂိုဏ်းအခြွေအရံမှ ကင်းသည်မဟုတ်သေး ရှေး၌လည်း ကင်းဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူလျက် ဤဓမ္မဒေသနာကိုပြတော်မူ၍ နှစ်ပါးသောဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ကာဠမည်သောသမင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်၏ ပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကာဠမည်သောသမင်၏ ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ လက္ခဏမည်သောသမင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ လက္ခဏသမင်၏ ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ လက္ခဏသမင် ကာဠသမင်တို့၏အမိဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ လက္ခဏသမင် ကာဠသမင်တို့၏ အဘဖြစ်ဘူးပြီဟူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အသိအမှန်၊ မရှိပြန်၊ ခြံရံယုတ်တတ်စွာ
ရှေးဦးစွာသော လက္ခဏမိဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၂။ နိဂြောဓမိဂဇာတ်
အသက်ချင်း လှယ်၍ ကယ်ဘူးသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နိဂြောဓမေဝ သေဝေယျ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော နိဂြောဓမိဂဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် ကုမာရ ကဿပ မထေရ်၏ အမိကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုမထေရ်၏ အမိသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ များသောစည်းစိမ်ရှိသော သူဌေး၏သ္မီး ဖြစ်သတည်း၊ ထိုသူဌေးသမီးသည် များစွာသော ကုသိုလ်မူလရှိ၏။ ဝိပဿနာလက်ဖြင့် သုံးသပ် ဆုပ်နယ်အပ်သော သင်္ခါရတရားရှိ၏။ ပစ္ဆိမဘဝိက သတ္တဝါဖြစ်၏။ အိုး၏ အတွင်း၌ရှိသော ဆီမီးကဲ့သို့ ထိုသူဌေသမီး၏ နှလုံး၌လည်း အရဟတ္တဖိုလ်၏ ဥပနိဿယသည် ထွန်းပ၏။ ထိုသူဌေးသ္မီးသည် ကိုယ်ကိုသိသောကာလမှစ၍ အိမ်၌မမွေ့လျော်သည်ဖြစ်၍ ရဟန်းပြုလိုရကား အမိအဘတို့ကို မိခင်ဘခင်တို့ အိမ်၌ အကျွန်ုပ်သည်မမွေ့လျော် အကျွန်ုပ်သည် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော ဘုရားသာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုလို၏။ အကျွန်ုပ်ကို ရဟန်းပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ချစ်သ္မီး အသို့ဆိုဘိသနည်း ဤအမျိုးသည် များသောစည်းစိမ်ရှင်ဖြစ်၏။ ချစ်သ္မီးသည်လည်း ငါတို့၏တယောက်ထည်းသော သ္မီးဖြစ်ခဲ့၏။ ချစ်သ္မီးသည် ရဟန်းပြုခြင်းငှါ အခွင့်မရထိုက်တကားဟု မိဘတို့ ဆိုကုန်၏။ ထိုသူဌေးသ္မီးသည် အကြိမ်ကြိမ် ခွင့်တောင်းသော်လည်း မိဘတို့ထံမှ ရဟန်းပြုခွင့်ကို မရ၍ မရသည်ပင်ဖြစ်စေဦး လင့်အိမ်သို့ရောက်သောအခါမှ လင်ကို နှစ်သိမ့်စေ၍ ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၏။
ထိုသူဌေးသ္မီးသည် အရွယ်ရောက်၍ လင့်အိမ်သို့ ရောက်သည်တွင် လင်ကို နတ်ကဲ့သို့ရိုသေ၍ သီလနှင့်ပြည့်စုံစွာ ကောင်းသော အကျင့်ရှိလျက် အိမ်၌နေ၏။ ထိုအခါ ထိုသူဌေးသ္မီးအား သံဝါသကိုအစွဲပြု၍ ကိုယ်ဝန်တည်လေ၏။ ထိုသူဌေးသ္မီးသည် ကိုယ်ဝန်တည်သည်၏ အဖြစ်ကိုမသိ၊ ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နက္ခတ်သဘင်ကို ကြွေးကြော်ကုန်၏။ အလုံးစုံသော မြို့သူတို့သည် နက္ခတ်သဘင် ကစားကုန်၏။ မြို့သည် နတ်ပြည်ကဲ့သို့ ဆင်ယင်အပ်သော တန်ဆာနှင့်စပ်၏။ ထိုသူဌေးသ္မီးသည်ကား မြတ်သော နက္ခတ်သဘင် ကစားခြင်းသည် ဖြစ်ငြားသော်လည်း မိမိကိုယ်ကို မလိမ်းမကျံ မဆင်ယင်ဘဲ ပကတိ အသွင်ဖြင့်သာလျှင်သွား၏။ ထိုအခါ လင်သည် ရှင်မ တမြို့လုံးသည် နက္ခတ်သဘင်ကိုမှီ၏။ သင်သည်တမူကား ကိုယ်ကို မသုတ်သင် မဆင်ယင်တကားဟုဆို၏။
အရှင့်သား အကျွန်ုပ်ကိုယျသည် သုံးဆယ့်နှစ်ပါးကုန်သော အပုပ်တို့ဖြင့်ပြည့်၏။ ဤသို့သောကိုယ်ကို တန်ဆာဆင်သဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း ဤကိုယ်ကို နတ်လည်း မဖန်ဆင်း၊ ဗြဟ္မာလည်း မဖန်ဆင်း၊ ဤကိုယ်သည် ရွှေဖြင့်လည်း မပြီး၊ ပတ္တမြားဖြင့်လည်း မပြီး၊ စန္ဒကူးနံ့သာဖြူဖြင့်လည်း မပြီး၊ ပုဏ္ဍရိက်ကြာ ကုမုဒြာကြာ ကြာညို ကြာနီ ကြာဖြူတို့၏ ပွင့်ချပ်တို့၌လည်း မဖြစ်၊ မသေ နေရသည်လည်း မဟုတ်သေး၊ မသေနေရသောဆေးဖြင့် ပြည့်သည်လည်းမဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား မစင်ဖြင့် ပြည့်၏။ အပုပ်အစပ်၌ ဖြစ်၏။ မမြဲသော သဘောရှိ၏။ နနွင်း ကသယ် အစရှိသည်တို့ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သော သဘောရှိ၏။ ဆုပ်နယ်အပ်သော သဘောရှိ၏။ ကွဲပြိုတတ်သော သဘောရှိ၏။ ပျက်စီးတတ်သော သဘောရှိ၏။ စက်ဆုပ်ဘွယ်သောအာဟာရကြောင့် ပွား၍ တဏှာကို ဖြစ်စေ၏။ စိုးရိမ်ခြင်းတို့၏ အကြောင်း ဖြစ်၏။ ငိုကြွေးခြင်းတို့၏ တည်ရာဖြစ်၏။ ခပ်သိမ်းသောရောဂါတို့၏ တည်ရာဖြစ်၏။ ညှဉ်းဆဲခြင်းတို့ကို ခံယူတတ်၏။ အတွင်း၌ ပုပ်၏။ အမြဲလျှင် အဝသို့ အပုပ်အစပ်တို့ ယို၏။ ပိုးမျိုးတို့ နေရာဖြစ်၏။ သုသာန်မြေ၌ လျောင်းရလတ္တံ့ သည်ဖြစ်၏။ သေခြင်းလျှင် အဆုံးရှိ၏။ လူအပေါင်း၏ မျက်စိမြင်ကောင်းသော အရပ်၌ ဖြစ်သော်လည်း ဤကိုယ်သည် အရိုးအကြောတို့နှင့်ယှဉ်လျက် အတွင်းရေ အသားတို့သည် လိမ်းကျံလျက် အပရေသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်ရကား အဟုတ် အမှန်အားဖြင့် သတ္တဝါအများ ကာမသားတို့အား မထင်၊ အသည်း စည်ပေါင်းအိမ် နှလုံး အဆုပ် အညှို့ အဖျဉ်း နှပ် တံတွေး ချွေး အဆီခဲ သွေး အစေး သည်းခြေ ဆီကြည်တို့ဖြင့် အူသိမ် အူမ ဝမ်းတို့၌ ပြည့်၏။
ထိုမှတပါးလည်း ဤကိုယ်၏ ဒွါရကိုးပေါက်တို့မှ အစဉ်တစိုက်လျှင် မစင်မကြယ် စက်ဆုပ်ရွံရှာဘွယ်တို့သည် ယိုစီး၏။ မျက်စိမှ မျက်ချေး၊ နားမှ နဖာချေး၊ နှာခေါင်းမှ နှပ်၊ ခံတွင်းမှ ရံခါ သလိပ်၊ ရံခါ သည်းခြေ၊ ကိုယ်မှ ချွေးကြီးချွေးငယ်တို့သည် ယိုစီးကုန်၏။ ထိုမြို့လည်း ဤကိုယ်၏အတွင်းသည် အပဖြစ်တုံငြားအံ့၊ နှင်တံကိုင်၍ ကျီးခွေးတို့ကို မြစ်ရရာသည်မဟုတ်လော၊ ဤကိုယ်သည် မကောင်းသောအနံ့ရှိ၏။ မစင်ကြယ်သည်သာ ဖြစ်၏။ ခွေးကောင်ပုပ်သဖွယ် ဖြစ်၏။ လူနတ်တို့၏ မျက်စိသဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော အရိယာသူတော်ကောင်းတို့သည် ဤကိုယ်ကို ကဲ့ရဲ့အပ်ကုန်၏။ သူမိုက်တို့သာလျှင် နှစ်သက်အပ်၏။ စိုသောအရေဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်၏။ ဤကိုယ်သည် အမာကြီးဟူ၍ဆိုအပ်သော ကိုးပေါက်သော ဒွါရရှိ၏။ ဤကိုယ်၏ အလုံးစုံသော ဒွါရကိုးပေါက်တို့မှ ပုပ်သော အနံ့ရှိကုန်သော မစင်ဘင်ပုပ်တို့သည် ယိုစီးကုန်၏။
အရှင့်သား ဤသို့သဘောရှိသော ကိုယ်ကို တန်ဆာဆင်သဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ ဤသို့သဘောရှိသောကိုယ်ကို တန်ဆာဆင်ခြင်းသည် မစင်ဖြင့်ပြည့်သောအိုး၏ အဝ၌ ပန်းချီဆေးဝါး ရေးသားဆင်ယင်ဘိသကဲ့သို့ မရှိတုံလောဟု သူဌေးသ္မီး ဆို၏။ သူဌေးသ္မီးသည် ဆိုသော စကားကိုကြား၍ ရှင်မ သင်သည် ဤကိုယ်၏အပြစ်ကို သို့စဉ်မြင်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ရဟန်းမပြုဘဲ နေဘိသနည်းဟု ဆို၏။ အရှင့်သား အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းပြုခွင့်ကို ရပါသည်ဖြစ်မူကား ယနေ့ပင်လျှင် ရဟန်းပြုပါအံ့ဟု သူဌေးသ္မီးဆို၏။ သူဌေးသားသည် ကောင်းပြီ အကျွန်ုပ် ရှင်မကို ရဟန်းပြုပါစေအံ့ဟု ဆို၏။ အလှူကြီးကိုဖြစ်စေ၍ ကြီးစွာသော ပူဇော်သက္ကာရကိုပြုလျက် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ရဟန်းမိန်းမတို့၏ ကျောင်းသို့ပို့၍ ရဟန်းပြုစေသည်ရှိသော် ဒေဝဒတ် အဝင် အပါဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းမိန်းမတို့၏ အထံ၌ ရဟန်းပြုစေ၏။ ရဟန်းအဖြစ်ကိုရပြီး၍ ပြည့်စုံသောအကြံရှိရကား ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းမိန်းမ၏ ကိုယ်ဝန်ရင့်လတ်သော် ဣန္ဒြေတို့၏ ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့သည်ဖြစ်၏။ ရဟန်းမိန်းမတို့သည် လက်ဘမိုးထူခြင်း ဝမ်းရေကြီးခြင်းကိုမြင်၍ ရှင်မ သင်သည် ကိုယ်ဝန်စွဲဝင်တကား၊ အဘယ်ကြောင့် ဤအမှုသည် ဖြစ်တုံဘိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမလည်း ရှင်မတို့ ဤမည်သောအကြောင်းကြောင့် ကိုယ်ဝန်စွဲသည်ဟူ၍ကား အကျွန်ုပ် မသိ၊ အကျွန်ုပ်အား သီလသည်မူကား ပြည့်စုံပါ၏ဟု ပြော၏။
ထိုအခါ ရဟန်းမိန်းမတို့သည် ထိုကိုယ်ဝန်စွဲသော ရဟန်းမိန်းမကို ဒေဝဒတ်အထံသို့ ဆောင်ကုန်၍ အရှင်ဘုရား ဤအမျိုးသ္မီးသည် ငြိုငြင်သဖြင့် လင်ကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ ရဟန်းအဖြစ်ကိုရ၏။ ယခုမူကား ဤရှင်မအားကိုယ်ဝန်စွဲခြင်းသည် ဖြစ်၏။ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤကိုယ်ဝန်ကို ရဟန်းဖြစ်မှရသည်ကို၎င်း လူဖြစ်စဉ်ကရလေသည်ကို၎င်း မသိနိုင်ကုန်၊ ယခု အဘယ်သို့ ပြုရအံ့နည်းဟု ဒေဝဒတ်ကိုမေးလျှောက်ကုန်၏။ ဒေဝဒတ်သည် ပညာမရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း ခန္တီ မေတ္တာ ကရုဏာ မရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း ဒေဝဒတ်၏ ဩဝါဒခံ ရဟန်းမိန်းမသည် ဝမ်းဖြင့်ကိုယ်ဝန်ကိုလွယ်၏။ ဒေဝဒတ်သည်လည်း ထိုရဟန်းမိန်းမကို တစိမ့်စိမ့် ကြည့်၏ဟူ၍ ငါ့အား လူကဲ့ရဲ့ခြင်းသည် ဖြစ်ရာချေ၏။ ငါသည် ဤရဟန်းမိန်းမကို လူထွက်စေသင့်၏ဟု ကြံ၏။ ဤသို့ ကြံပြီး၍ ဒေဝဒတ်သည် မဆင်ခြင်မူ၍လျှင် ကျောက်ခဲတုံးကို လှိမ့်ဘိသကဲ့သို့ ပြေးတည့်၍ သင်တို့သွားကြကုန်၊ ဤရဟန်းမိန်းမကိုလူထွက်စေလေကုန်ဟုဆို၏။
ထိုရဟန်းမိန်းမတို့သည် ဒေဝဒတ်၏စကားကို ကြားကုန်၍ ရှိခိုးကုန်လျက် ကျောင်းသို့ သွားကြကုန်၏။ ထိုအခါ ရဟန်းမိန်းမငယ်သည် ရှင်မတို့ ဒေဝဒတ်သည် ဘုရားမဟုတ်၊ ကျွန်ုပ်လည်း ရှင်ဒေဝဒတ်အထံ ရဟန်း မပြု၊ ကျွန်ုပ်သည် လောက၌ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်၌သာ ရဟန်းပြု၏။ ထိုရဟန်း ပြုခြင်းကိုလည်း လွယ်လင့်တကူ ရသည်မဟုတ်၊ ငြိုငြင်သဖြင့်သာလျှင် ရအပ်၏။ အကျွန်ုပ်ကိုလူဝတ်မလဲကြပါလင့်ကုန်ဦး၊ ကျွန်ုပ်ကို ဘုရားအထံတော် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဆောင်ယူသွားကြပါကုန်ဦး ဟူ၍ ဆို၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမတို့သည် ထိုရဟန်းမိန်းမငယ်ကို ဆောင်၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ လေးဆယ့်ငါးယူဇနာ ခရီးကိုလွန်၍ အစဉ်သဖြင့် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ ရောက်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤရဟန်း မိန်းမငယ်အား လူဖြစ်စဉ်ကာလ၌ကိုယ်ဝန်သည် အကယ်၍ တည်၏။ ဤသို့ လူဖြစ်စဉ်ကာလ၌ တည်ငြားသော်လည်း ရဟန်းဂေါတမသည် ရှင်ဒေဝဒတ် စွန့်ပစ်အပ်သော ရဟန်းမိန်းမငယ်ကို ယူ၍ သွားဘိသလောဟု တိတ္ထိတို့၏ကဲ့ရဲခွင့်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ကဲ့ရဲ့စကားကို ဖြတ်အံ့သောငှါ မင်းနှင့်တကွသော ပရိသတ်၏ အလယ်၌ ဤတရားကို ဆုံးဖြတ်ခြင်းငှါသင့်၏ဟု ကြံတော်မူ၏။ ကြံပြီး၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ပသေနဒီကောသလမင်း မဟာအနာထပိဏ်သူဌေး စူဠအနာထပိဏ်သူဌေး ဝိသာခါ ဒါယိကာမကြီးတို့ကို၎င်း တပါးကုန်သော ကျော်စောထင်ရှားကုန်သော အမျိုးကြီးတို့ကို၎င်း ခေါ်စေတော်မူ၍ ညချမ်းအခါ၌ လေးပါးကုန်သောပရိသတ်တို့သည် စည်းဝေးကုန်လတ်သော် အရှင်ဥပါလိမထေရ်ကို ဥပါလိ သင်သည် သွားလော၊ လေးပါးသော ပရိသတ်အလယ်၌ ဤရဟန်း မိန်းမငယ်၏ အမှုကို သုတ်သင်လောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဥပါလိမထေရ်သည် ကောင်းပါပြီ အရှင်ဘုရားဟု ဝန်ခံလျက် ပရိသတ်အလယ်သို့သွား၍ ခင်းအပ်သောမိမိနေရာ၌ နေပြီးသော် မင်း၏ ရှေ့၌ ဝိသာခါ ဤရဟန်း မိန်းမငယ်သည် ဤမည်သော ကာလ၌ ဤမည်သောနေ့၌ ရဟန်းပြု၏။ အဟုတ်အမှန်ကိုသိ၍ ဤကိုယ်ဝန်ကို ရှေး၌၎င်း နောက်၌၎င်း ရသည်၏အဖြစ်ကို သိအောင်ပြု ဟု ဝိသာခါ ဒါယိကာမအား ဤအမှုကိုအပ်နှင်း၏။ ဝိသာခါ ဒါယိကာမသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ တင်းတိမ်တို့ကို ကာစေပြီးသော် တင်းတိမ်တွင်း၌ ရဟန်းမိန်းမငယ်၏ လက် ခြေ ချက် ဝမ်း အဆုံးရှိကုန်သော အင်္ဂါတို့ကိုကြည့်၍ လ, ရက်တို့ကိုတွက်လတ်သော် လူဖြစ်စဉ်ကာလက သန္ဓေရသည့် အဖြစ်ကို အဟုတ်အမှန်အားဖြင့်သိ၍ ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။
ထိုအခါ ဥပါလိမထေရ်သည် ပရိသတ်လေးပါးအလယ်၌ ထိုရဟန်းမိန်းမငယ်ကို သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သည်ကို ပြု၏။ ရဟန်းမိန်းမငယ်သည် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ပြီးသည်ရှိသော် ရဟန်းသံဃာကိုလည်း ရှိခိုး၍ ရဟန်းမိန်းမတို့နှင့်တကွ ကျောင်းသို့လျှင် ပြန်သွား၏။ ရဟန်းမိန်းမငယ်သည် ကိုယ်ဝန်၏ ရင့်ခြင်းကိုစွဲ၍ ပဒုမုတ္တရ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်ရင်း၌ ပန်ဆင်အပ်သော ဆုရှိသော ကြီးသော အာနုဘော်ရှိသော သားကို ဖွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်းကြီးသည် ရဟန်းမိန်းမတို့၏ ကျောင်းအနီးဖြင့် သွားလတ်သော် သူငယ်သံကိုကြား၍ အမတ်တို့ကို မေး၏။ အမတ်တို့သည် ထိုအကြောင်းကို သိ၍ အရှင်မင်းကြီး ရဟန်းမိန်းမငယ်သည် သားဖွား၏ ထိုအသံသည် သူငယ်၏ အသံတည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ အချင်းတို့ ရဟန်းမိန်းမတို့အား သူငယ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းမည်သည်ကား ပလိဗောဓ ဖြစ်၏။ ထိုသူငယ်ကို ငါတို့လုပ်ကျွေးကုန်အံ့ဟုဆို၍ မင်းသည် ထိုသူငယ်ကို ကချေသည်မိန်းမတို့အား ပေးစေ၍ မင်းသားတို့၏ အခြံအရံ အစောင့် အရှောက်ဖြင့် ကြီးစေ၏။ အမည်မှည့်သော နေ့၌လည်း ထိုသူငယ်အား ကဿပ ဟူသော အမည်ကို မှည့်ကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုသူငယ်ကို မင်းသားတို့၏ အခြံအရံ အစောင့်အရှောက်ဖြင့်လျှင်ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ကုမာရကဿပဟု သိကြကုန်၏။ ကုမာရကဿပသည် ခုနစ်နှစ် ရှိလတ်သောအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်ဝယ် သာမဏေပြု၍ အသက်နှစ်ဆယ် ပြည့်လတ်သော် ပဉ္စင်းအဖြစ်ကိုရ၍ ကာလရှည်လတ်သော် မ္မကထိကပုဂ္ဂိုလ်တို့တွင် ဆန်းကြယ်စွာ တရားဟောတတ်သော ဓမ္မကထိက ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်ကုမာရကဿပမထေရ်ကို ဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ မမသာဝကာနံ စိတြကထိကာနံ ယဒိဒံ ကုမာရကဿပေါ ဟု ဧတဒဂ်အရာ၌ထားတော်မူ၏။ ကုမာရ ကဿပ မထေရ်သည် နောက်ဝမ္မိကသုတ်ကို ဟောတော်မူသောအခါ၌ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ကုမာရကဿပမထေရ်၏ မယ်တော် ရဟန်းမိန်းမသည်လည်း ဝိပဿနာကိုပွားစေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ကုမာရကဿပမထေရ်သည် ဘုရားသာသနာတော်ဝယ် ကောင်းကင်လယ်၌ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ ထင်ရှား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဝိပဿီ အစရှိသော ရှေးဘုရားတို့ကဲ့သို့ ကောင်းသော လာခြင်းရှိတော်မူသော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသည်မှ နောက်၌ ဆွမ်းခံရွာမှ ဖဲခဲ့တော်မူပြီးသော် ရဟန်းတို့အား အဆုံးအမကိုပေး၍ ဂန္ဓကုဋိတိုက်သို့ ဝင်တော်မူ၏။
ရဟန်းတို့သည် ဩဝါဒကို ယူကုန်၍ မိမိ မိမိတို့၏ ညဉ့်သန့်ရာ နေ့သန့်ရာဌာနတို့၌ နေ့အဘို့ကို ကုန်စေ၍ ညချမ်းအခါ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် မိမိ၏ ပညာမရှိသည်၏အဖြစ် ခန္တီ၊ မေတ္တာ၊ ကရုဏာမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကုမာရကဿပ မထေရ်ကို၎င်း၊ မထေရ်၏ မယ်တော် မထေရ်မကို၎င်း ဖျက်ဆီးအပ်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်တမူကား ကိုယ်တော်ဓမ္မရာဇ် ဖြစ်တော်မူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း၊ ခန္တီ မေတ္တာ၊ ကရုဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း မထေရ်မိသား နှစ်ပါးတို့၏လည်း အထောက်အပံ့ ဖြစ်တော်မူ၏ဟု ဘုရားဂုဏ်ကျေးဇူးတော်ကို ချီးမွမ်းကုန်လျက် နေကြကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားရှင်တို့၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူလာ၍ ခင်းအပ်သော နေရာတော်၌ နေတော်မူပြီးသော် ရဟန်းတို့ ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် သင်တို့စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးမြတ်သော အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားဖြင့်သာလျှင် အကျွန်ုပ်တို့ စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု အလုံးစုံသောစကားကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤနှစ်ယောက်ကုန်သော မိသားတို့၏ အထောက် အပံ့ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်တော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖြစ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာဖြစ်စိမ့်သောငှာ ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသောအကြောင်းကို ထင်စွာ ပြတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် သမင်မျိုး၌ ပဋိသန္ဓေကိုယူ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အမိဝမ်းမှ ဖွားသည်ရှိသော် ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိ၏။ ဘုရားလောင်း၏ မျက်လုံးတို့သည်ကား ပတ္တမြားလုံးနှင့် တူကုန်၏။ ဦးချိုတို့သည် ငွေပန်းဆိုင်းအဆင်းနှင့် တူကုန်၏။ မျက်နှာသည် နီသော ကမ္ဗလာအစု၏ အဆင်းနှင့်တူ၏။ လက်ခြေ အပိုင်းအခြားတို့သည် ချိပ်ရည်တို့ဖြင့် ဆိုးအပ်ကုန်သကဲ့သို့ ရှိကုန်၏။ မြီးဆံသည် စာမရီ၏ မြီးဆံကဲ့သို့ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း ရွှေသမင်၏ ကိုယ်သည်ကားကြီး၏။ မြင်းငယ် အတိုင်း အရှည် ရှိ၏။ ဘုရားအလောင်း ရွှေသမင်သည် သမင်ငါးရာခြံရံလျက် တော၌နေ၏။ အမည်အားဖြင့် နိဂြောဓသမင်မည်၏။ ထိုနိဂြောဓသမင်၏ အနီး၌ သမင်ငါးရာ အခြွေအရံရှိသော သာခမိဂ အမည်ရှိသော တပါးသောသမင်သည်လည်း နေ၏။ ထိုသာခမိဂမည်သော သမင်သည်လည်း ရွှေအဆင်းနှင့်တူ၏။
ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းသည် သမင်သတ်ခြင်းအမှု၌ လေ့လာ၏။ အမဲနှင့်ကင်း၍ ထမင်းမစား၊ လူတို့အမှုကိုဖျက်၍ ခပ်သိမ်းသော ဇနပုဒ်သူတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း သမင်သတ်အံ့သောငှာသွား၏။ လူတို့သည် ဤမင်းကြီးကား ငါတို့အမှုတို့ကို ဖျက်၏။ ငါတို့သည် ဥယျာဉ်၌ သားတို့၏ အစာကိုထား၍ ရေကိုပြည့်စုံစေ၍ များစွာကုန်သောသားတို့ကို ဥယျာဉ်သို့သွင်း၍ တံခါးဖွဲ့၍ မင်းကြီးအား အပ်နှင်းရကုန်သော် ကောင်း၏ဟု ကြံကုန်၏။ ကြံကုန်ပြီး၍ ထိုခပ်သိမ်းသောလူတို့ကို ဥယျာဉ်၌ သားတို့၏အစာ မြက်တို့ကို ပေါက်ရောက်စေ၍ ရေကိုပြည့်စေ၍ တံခါးကိုယှဉ်စေပြီးသော် ပိုက်တန်းဆောက်ပုတ် စသည်တို့ကိုယူ၍ လက်စွဲကုန်လျက် တောသို့ဝင်ကုန်၍ သားတို့ကို ရှာကုန်လတ်သော် အလယ်၌တည်ကုန်သောသားတို့ကို ယူကုန်အံ့ဟု တယူဇနာမျှ အရပ်ကိုခြုံ၍ ခြံရံကုန်သည်ရှိသော် နိဂြောဓသမင် သာခသမင်တို့၏ နေရာအရပ်ကို အလယ်ထား၍ ခြံရံကုန်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် သမင်အပေါင်းကိုမြင်၍ သစ်ပင် ချုံ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း မြေကို၎င်း ဆောက်ပုတ်တို့ဖြင့် ပုတ်ခတ်ကုန်လျက် သမင်အပေါင်းကို နေရာအရပ်မှထုတ်၍ သန်လျက် လှံလေးအစရှိသောလက်နက်တို့ကိုကိုင်ကုန်၍ သည်းစွာသောအသံတို့ကို ဟစ်ကြွေးကုန်လျက် သမင်အပေါင်းကို ဥယျာဉ်သို့ သွားစေကုန်ပြီးသော် တံခါးကိုပိတ်၍ မင်းအထံသို့ ကပ်လျက် အရှင်မင်းကြီး အရှင်တို့သည် မပြတ်သမင်တောသို့ သွားကုန်လျက် အကျွန်ုပ်တို့၏အမှုကို ဖျက်ဆီးကုန်၏။ အကျွန်ုပ်တို့သည် တောမှ သမင်တို့ကို ဆောင်ကုန်၍ ရှင်မင်းကြီးတို့၏ ဥယျာဉ်တော်ကို ပြည့်စေအပ်ပြီ၊ ရှင်မင်းကြီးသည် ယနေ့မှစ၍ ထိုသမင်တို့၏ အသားကို စားတော်မူလောဟု မင်းကိုပန်၍ ဖဲလေကုန်၏။
မင်းကြီးသည် ထိုသူတို့စကားကိုကြားသဖြင့် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သမင်တို့ကို ကြည့်လတ်သော် နှစ်ခုကုန်သော ရွှေသမင်တို့ကိုမြင်၍ ထိုရွှေသမင်တို့အား ဘေးမဲ့ကို ပေး၏။ ထိုအခါမှ စ၍ကား ရံခါ မင်းသည် မိမိကိုယ်တိုင်သွား၍ တခုသောသမင်ကိုပစ်၍ ဆောင်၏။ ရံခါ စားတော်ချက်သည် သွား၍ တခုသော သမင်ကိုပစ်၍ ဆောင်၏။ သမင်တို့သည် လေးကိုမြင်ကုန်၍ သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား ပြေးကုန်၏။ နှစ်ခု သုံးခုကုန်သော သမင်တို့သည် ထိခိုက်ခြင်းကိုရကုန်၍ ပင်ပန်းကုန်၏။ ထိုထိခိုက်သော သမင်တို့သည် နာသည်မူလည်း ဖြစ်ကုန်၏။ သေခြင်းသို့မူလည်း ရောက်ကုန်၏။ သမင်အပေါင်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ဘုရားအလောင်းအား ကြားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သာခသမင်ကို ခေါ်စေ၍ အဆွေ များစွာကုန်သော သမင်တို့သည် ပျက်စီးကုန်၏။ စင်စစ်သဖြင့် သေရအံ့သည်ရှိသော် ချမ်းသာကို ရသည်မဖြစ်လတ္တံ့၊ ယနေ့မှစ၍ သမင်တို့ကို မြားဖြင့်မပစ်စေကုန်လင့်၊ စဉ်းတီတုံး ထားရာအရပ်၌ သမင်တို့၏ အလှည့်ဖြစ်စေ၊ တရက်သည်ကား ငါ့ပရိသတ်၏ အလှည့်ဖြစ်စေ၊ တရက်သည်ကား သင့်ပရိသတ်၏ အလှည့်ဖြစ်စေ၊ ထိုသို့ အလှည့်ရောက်သောသမင်သည် သွား၍ စဉ်းတီတုံး၌ လည်ကိုထားသဖြင့် အိပ်စေ၊ ဤသို့ဖြစ်မှ သမင်တို့သည် မပင်ပန်းရကုန်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ သာခသမင်သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ထိုအခါမှစ၍ အလှည့်ရောက်သော သမင်သည်သာလျှင် သွား၍ စဉ်းတီတုံး၌ လည်ကိုထား၍ အိပ်၏။ စားတော်ချက်သည် လာလတ်၍ စဉ်းတီတုံး၌အိပ်သောသမင်ကိုလျှင် ယူ၍သွား၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ သာခသမင်၏ပရိသတ်ဖြစ်သော သန္ဓေရှိသောတခုသောသမင်မ၏ အလှည့်သည် ဖြစ်၏။ ထိုသမင်မသည် သာခသမင်သို့ကပ်၍ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် ကိုယ်ဝန်ရှိ၏။ သားဖွား၍ မိသား နှစ်ယောက်တို့သည် အလှည့်သို့ ရောက်ပါကုန်လတ္တံ့၊ အကျွန်ုပ်အလှည့်ကို လွန်ပါစေဦးလော့ဟု ဆို၏။ သာခသမင်သည် သင့်အလှည့်ကို တပါးကုန်သော သမင်တို့အား ရောက်စေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ သင်သာလျှင် သင့်အလှည့်ကို သိရလတ္တံ့ သွားလေလောဟုဆို၏။ ထိုသမင်မသည် သာခမည်သော သမင်မင်း၏အထံမှ အထောက်အပံ့ကို မရလတ်သော် ဘုရားလောင်း အထံသို့ကပ်၍ အကြောင်းကိုလျှောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသမင်မ၏ စကားကိုကြား၍ သမင်မငယ် သင်ဆိုတိုင်းဖြစ်စေ၊ သင်သည် သွားလေ၊ ငါသည် သင့်အလှည့်ကို လွန်စေအံ့ဟုဆို၍ မိမိသည် စဉ်းတီတုံး၌ ဦးခေါင်းထား၍ အိပ်၏။ စားတော်ချက်သည် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ဘေးမဲ့ကိုရပြီးသော သမင်မင်းသည် စဉ်းတီတုံး၌ အိပ်၏။ အကြောင်း အသို့တုံနည်းဟု လျင်စွာသွား၍ မင်းကြီးအား လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုခဏ၌လျှင် ရထားစီး၍ များစွာသော အခြွေအရံဖြင့် လာလတ်၍ ဘုရားလောင်းကို မြင်လတ်သော် ကောင်းမြတ်သော သမင်မင်း အကျွန်ုပ်သည် အသင့်အား ဘေးမဲ့ကိုပေးသည် မဟုတ်တုံလော၊ အဘယ့်ကြောင့် သမင်မင်းသည် ဤစဉ်းတီတုံး၌ အိပ်ဘိသနည်းဟု ဆို၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ကိုယ်ဝန်ရှိသော သမင်မသည် လာ၍ အကျွန်ုပ်၏အလှည့်ကို တပါးသောသမင်အား ရောက်ပါစေဟု ဆို၏။ အကျွန်ုပ်သည် တယောက်သောသူ၏ သေခြင်းဆင်းရဲကို တယောက်သောသူ၏ အထက်၌တင်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုအကျွန်ုပ်သည် ကိုယ့်အသက်ကို ကိုယ်ဝန်ရှိသော သမင်မအားပေး၍ ကိုယ်ဝန်ရှိသော သမင်မငယ်၏ အနီးသို့ရောက်သော သေခြင်းကိုယူ၍ ဤစဉ်းတီတုံး၌အိပ်၏။ မြတ်သော မင်းကြီး အရှင်တို့သည် တစုံတခုကို မရွံရှာလင့်ကုန်ဟု ဆို၏။ မင်းကြီးသည် အရှင်ရွှေသမင်မင်း အကျွန်ုပ်သည် သင် သမင်မင်းကဲ့သို့ သဘောရှိသော ခန္တီ မေတ္တာ၊ ကရုဏာနှင့် ပြည့်စုံသောသူကို လူတို့တွင်လည်း မမြင်စဘူး၊ ထို့ကြောင့် သင် သမင်မင်းအား အကျွန်ုပ်ကြည်ညို၏။ သင် သမင်မင်းအား၎င်း ကိုယ်ဝန်ရှိသောသမင်မအား၎င်း ဘေးမဲ့ကို ပေး၏ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နှစ်ခုသော သမင်တို့သည် ဘေးမဲ့ကို ရအပ်ပြီးသည်ရှိသော် ကြွင်းသောသမင်တို့သည် အသို့ပြုရအံ့နည်းဟုဆို၏။ အရှင်ရွှေသမင်မင်း ကြွင်းသော သမင်တို့အားလည်း ဘေးမဲ့ကို အကျွန်ုပ်ပေးပါ၏ဟု မင်းကြီးဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဤသို့ ပေးသော်လည်း ဥယျာဉ်၌ သမင်တို့သည်သာလျှင် ဘေးမဲ့ကို ရကုန်လတ္တံ့၊ ကြွင်းသော သမင်တို့သည် အသို့ပြုရအံ့နည်းဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ အရှင်သမင်မင်း ထိုသမင်တို့အားလည်း ဘေးမဲ့ကို အကျွန်ုပ်ပေး၏ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ရှေးဦးစွာ သမင်တို့သည် ဘေးမဲ့ကို ရကုန်၏။ ကြွင်းကုန်သော အခြေလေးချောင်း ရှိကုန်သော သားတို့သည် အသို့ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ အရှင်သမင်မင်း ထိုကြွင်းသော အခြေလေးချောင်း ရှိကုန်သော သားတို့အားလည်းဘေးမဲ့ကို အကျွန်ုပ်ပေး၏ဟု မင်းကြီးဆို၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ရှေးဦးစွာအခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သားတို့သည် ဘေးမဲ့ကိုရကုန်၏။ ငှက်အပေါင်းတို့သည် အသို့ပြုရအံ့နည်းဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ အရှင်ရွှေသမင်မင်း ထိုငှက်တို့အားလည်း ဘေးမဲ့ကိုအကျွန်ုပ်ပေး၏ဟု မင်းကြီးဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ရှေးဦးစွာ ငှက်တို့အား ဘေးမဲ့ကို ရကုန်၏။ ရေ၌နေကုန်သော ငါးလိပ်တို့သည် အသို့ပြုကုန်အံ့နည်းဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ အရှင်ရွှေသမင်မင်း ထိုငါးလိပ်တို့အားလည်း ဘေးမဲ့ကို အကျွန်ုပ်ပေး၏ဟု မင်းကြီးဆို၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကိုခပ်သိမ်းကုန်သောသတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ပေးခြင်းကို တောင်းပြီးလျှင် ထ၍ ငါးပါးကုန်သောသီလတို့၌ မင်းကိုတည်စေ၍ မြတ်သောမင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးသည် တရားကိုကျင့်လော၊ အမိအဘ သားသ္မီး ရဟန်း ပုဏ္ဏား နိဂုံးဇနပုဒ်နေဖြစ်ကုန်သော အိမ်ရှင်တို့၌ တရားကို ကျင့်သည်ရှိသော် ခန္ဓာပျက်ခြင်း တည်းဟူသော စုတိ၏ နောက်၌ ကောင်းမှုကိုပြုသောသူတို့၏ လားရာဖြစ်သော နတ်ပြည်သို့ လားရကုန်လတ္တံ့ဟု မင်းအား ဘုရားကဲ့သို့သော တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တရားဟော၍ နှစ်ရက်သုံးရက်တို့ပတ်လုံး ဥယျာဉ်၌နေ၍ မင်းကြီးအား ဩဝါဒကိုပေးပြီးလျှင် သမင်အပေါင်း ခြံရံလျက်ဝင်၍ ထိုကိုယ်ဝန်ရှိသော သမင်မသည်လည်း ပန်းအချက်နှင့်တူသော သားကိုဖွား၏။ ထိုသမင်ငယ်သည်ကား မြူးရွှင်လျက် သာခသမင်အထံသို့ သွား၏။ ထိုအခါ သားသမင်ငယ်ကို အမိသည် သာခသမင် အထံသို့ သွားလတ်သည်ကိုမြင်၍ ချစ်သား ယနေ့မှစ၍ သင်သည် သာခသမင် အထံသို့ မသွားနှင့်၊ နိဂြောဓသမင်၏ အထံသို့ သွားလေလောဟု ဆုံးမလို၍-
နိဂြောဓသ္မိံ မတံ သေယျာ၊ ယဉ္စေ သာခသ္မိံ ဇီဝိတံ၊
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂။ ပုတ္တ၊ ချစ်သား။ နိဂြောဓမေဝ၊ နိဂြောဓသမင်မင်းကိုသာလျှင်။ ဟိတကာမော၊ အစီးအပွားကို လိုသောသူသည်။ သေဝေယျ၊ မှီဝဲရာ၏။ သာခံ၊ သာခသမင်ကို။ နဥပသံဝသေ၊ မမှီဝဲရာ။ နိဂြောဓသ္မိံ၊ နိဓသမင်၏ ခြေရင်း၌။ မတံ၊ သေရခြင်းသည်လည်း။ သေယျာ၊ ကောင်းမြတ်၏။ သာခသ္မိံ၊ သာခသမင်၏ အထံ၌။ ယံ ဇီဝိတံ၊ အကြင်အသက်ရှင်ရခြင်းသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တံ၊ ထိုအသက်ရှင်ခြင်းသည်။ နေဝ သေယျာ၊ မကောင်းမြတ်သာလျှင်ကတည်း။
ထိုအခါမှစ၍ကား ဘေးမဲ့ကိုရကုန်သော သမင်တို့သည် လူတို့၏ ကောက်တို့ကိုစားကုန်၏။ လူတို့သည် ဤသမင်တို့ကား ဘေးမဲ့ကိုရကုန်၏ဟူ၍ သမင်တို့ကို ပစ်ခြင်းငှါ၎င်း ချောက်လှန့်ခြင်းငှါ၎င်း မဝံ့ကုန်၊ ထိုလူတို့သည် မင်းယင်ပြင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ မင်းသည်ကား ကြည်ညိုသဖြင့် နိဂြောဓသမင်မင်းအား ဘေးမဲ့အဖြစ်ကို ပေးအပ်၏။ ငါသည်မင်းအဖြစ်ကိုသော် စွန့်အံ့၊ ထိုပဋိညာဉ်ကို မဖျက်၊ ငါ့နိုင်ငံ၌ တစုံတယောက်သောသူသည် သမင်တို့ကို မပစ်မခတ်ရဟူ၍ ဆို၏။ နိဂြောဓသမင်မင်းသည် ထိုသတင်းစကားကို ကြားလတ်သော် သမင်အပေါင်းတို့ကို စည်းဝေးစေ၍ သင်တို့သည် ယနေ့မှစ၍ သူတပါးတို့၏ ကောက်ကို မစားကြကုန်လင့်ဟု သမင်တို့ကိုဆုံးမ၍ လူတို့အား ယနေ့မှစ၍ ကောက်လုပ်ကုန်သောသူတို့သည် ကောက်ကိုစောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ စည်းစောင်းရမ်းကို မလုပ်စေသတည်း၊ လယ်ကိုကာရံ၍ သစ်ရွက်အမှတ်ကို ဖွဲ့စေကုန်သတည်းဟု အကြောင်းကိုကြ၏။ ထိုအခါမှစ၍ လယ်တို့၌သစ်ရွက်ဖွဲ့သော အမှတ်သည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုအခါမှစ၍ သစ်ရွက်အမှတ်ကိုလွန်စေသော သမင်မည်သည်မရှိ၊ ဤသစ်ရွက်အမှတ်ကို မလွန်ခြင်းသည်တမူကား ထိုသမင်တို့အား ဘုရားလောင်းမှရသော ဩဝါဒဖြစ်သတတ်၊ ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ သမင်အပေါင်းကို ဆုံးမပြီး၍ အသက်အပိုင်းအခြား ကာလပတ်လုံးတည်၍ သမင်တို့နှင့်တကွ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မင်းသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်သဖြင့် ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါကား ယခုသာလျှင် ကုမာရကဿပ၏ အမိဖြစ်သော ရဟန်းမိန်းမ၏၎င်း ကုမာရကဿပ၏၎င်း ကိုးကွယ်ရာဖြစ်တော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကိုးကွယ်ရာဖြစ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာလေးပါးကိုဟောတော်မူ၍ ဝတ္ထုနှစ်ပါးတို့ကိုပြလျက် အနုသန္ဓေကို စပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ သာခသမင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်၏ပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ သာခသမင်၏ အခြံအရံ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မထေရ်မသည် ထိုအခါ သားငယ်အမိသမင်မ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကုမာရကဿပသည် ထိုအခါ သမင်မသား ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ နိဂြောဓသမင် ဖြစ်ဘူးလေပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကရုဏာထား၊ လောင်းဘုရားကြောင့်၊ အများသတ္တ၊ ချမ်းသာရ၏
နှစ်ခုမြောက်သော နိဂြောဓမိဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၃။ ကဏ္ဍိဇာတ်
ကာမဂုဏ်၌ တပ်မက်မော၍ အသက်ပျက်စီးသော သမင်၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓိရတ္ထု ကဏ္ဍိနံ သလ္လံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကဏ္ဍိဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မယားဟောင်းသည် ဖြားယောင်းအပ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုမယားဟောင်း၏ ဖျားယောင်းခြင်းသည်ကား အဋ္ဌကနိပါတ် ဣန္ဒြိယဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ရဟန်း သင်သည် ရှေး၌လည်း ထိုမိန်းမကိုမှီ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်လေ၍ မီးကျီးစု၌ ကျက်ဘူးလေပြီဟု ထိုရဟန်းကို မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ထင်စွာပြစိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားကို တောင်းပန်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဝတပါး ဖုံးလွှမ်းသောအကြောင်းကို ထင်စွာတော်မူ၏။
* အမှာ * ဤဇာတ်မှ နောက်၌ကား ရဟန်းတို့၏ တောင်းပန်ခြင်းကို၎င်း၊ ဘဝတပါး ဖုံးလွှမ်းသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း မဆိုမူ၍ အတီတံ အာဟရိ မျှကိုသာလျှင် ဆိုပေကုန်အံ့၊ ဤမျှကိုသာလျှင် ဆိုငြားသော်လည်း ရဟန်းတို့၏ တောင်းပန်ခြင်းကို၎င်း တိမ်တိုက်တွင်းမှ လမင်းကို ထုတ်ဆောင်သော ဥပမာကို၎င်း ဘဝတပါး ဖုံးလွှမ်းသောအကြောင်း၏ အဖြစ်ကို၎င်း ဤအလုံးစုံကို ရှေး ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်သာလျှင် ယှဉ်၍သိအပ်၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ မဂဓမင်းသည် မင်းပြု၏။ မဂဓပြည်သူတို့၏ ကောက်မှည့်သောအခါ သမင်တို့အား ကြီးစွာသောဘေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုသမင်တို့သည် တောင်ခြေရင်း၌ နေကုန်၏။ ထိုသမင်တို့တွင် တောင်ခြေရင်း၌နေသော တခုသောသမင်သည် ရပ်စွန်ရွာနား၌နေသော သမင်မငယ်တခုနှင့် မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကိုပြု၍ ထိုသမင်တို့၏ တောင်ခြေရင်းမှသက်လတ်၍ တဖန် ရွာ၏အနီးသို့ သက်သောကာလ၌ သမင်မငယ်၌ တပ်စွန်းခြင်းစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တောတောင်သို့ မပြန်မူ၍ ထိုရွာနီးနေ သမင်တို့နှင့်အတူတကွသာလျှင် ရွာ၏အနီးသို့လိုက်၏။ ထိုအခါ သမင်မငယ်သည် အရှင်သင်ကား တောတောင်နေ သမင်ဖြစ်၏။ ရွာအနီးအရပ်မည်သည်လည်း ရွံရှာဘွယ်ရှိ၏။ ဘေးဘျမ်းရှိ၏။ ငါတို့နှင့်အတူ ရွာနီးအရပ်သို့ မလိုက်လင့်ဟု ဆို၏။ ထိုသမင်သည် အဆွေခင်ပွန်း သမင်မ၌ ကြိုက်နှစ်သက်သော စိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မပြန်မူ၍ အတူတကွသာလျှင် လိုက်၏။
မဂဓတိုင်းသားတို့သည် ယခုအခါ သမင်တို့၏ တောင်မှဆင်းလာသောအခါတည်းဟု သိကုန်၍ ခရီးအနီးအပါး ဖုံးလွှမ်းအပ်သော အုံတို့၌နေကုန်၍ ထိုသမင်နှစ်ခုတို့၏ လာသောလမ်း၌ တယောက်သော မုဆိုးသည် ဖုံးလွှမ်းအပ်သောအုံ၌ နေ၏။ သမင်မငယ်သည် လူနံ့နံ၍ တယောက်သောမုဆိုး စောင့်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ထိုသမင်မိုက်ကို ရှေ့ကသွားစေ၍ မိမိကား နောက်ကလိုက်၏။ မုဆိုးသည် မြားတချက်ပစ်သဖြင့်လျှင် သမင်ကို ထိုအရပ်၌ လည်းစေ၏။ သမင်မငယ်သည် သမင်မိုက်အား မြားမှန်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ခုန်လွှားလျက် လေကဲ့သို့မြန်သော အဟုန်ဖြင့် ပြေးလေ၏။ မုဆိုးသည် အုံမှထွက်၍ သမင်ကို ဖျက်ယူပြီးလျှင် မီးထည့်၍။ မီးကျီးတို့၌ ကောင်းသောအသားကိုကင်လျက် စားပြီးသော် ရေသောက်၍ ကြွင်းသော အသားတို့ကို ယိုစီးကုန်သော သွေးပေါက်တို့ဖြင့် ထမ်းယူ၍ သားမယားတို့ကို ကျွေးမွေးလိုရကား အိမ်သို့ သွား၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုတောအုပ်၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၍ ရုက္ခဇိုင်းနတ်သည် ထိုအကြောင်းကိုမြင်၍ ဤသမင်မိုက်၏ သေခြင်းသည် အမိကိုအမှီပြု၍ မဖြစ်၊ အဘကို အမှီပြု၍လည်း မဖြစ်၊ စင်စစ်အမှန်ကား ကာမကိုအမှီပြု၍ သေခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ သတ္တဝါတို့သည် ကာမဂုဏ်ကြောင့် သုဂတိ၌ လက်ဖြတ်ခြင်းအစရှိသော ဆင်းရဲသို့၎င်း ဒုဂ္ဂတိ၌ ငါးပါးအပြားရှိသော နှောင်ဖွဲ့ခြင်းအစရှိသည်ဖြင့် အထူးထူးအပြားပြား များစွာသော ဆင်းရဲခြင်းသို့၎င်း ရောက်ကုန်၏။ သူတပါးတို့အား သေခြင်း ဆင်းရဲကိုဖြစ်စေခြင်းမည်သည်ကိုလည်း ဤလောက၌ ကဲ့ရဲ့အပ်သလျင်ကတည်း၊ အကြင်ဇနပုဒ်ကို မိန်းမသည် စီရင်ဆုံးမ၏ မိန်းမအကြီးမူသော ထိုဇနပုဒ်ကိုလည်း ကဲ့ရဲ့အပ်သလျင်ကတည်း၊ အကြင် သတ္တဝါတို့သည် မိန်းမ၏အလိုသို့လိုက်ကုန်၏။ ထိုသူတို့ကိုလည်း ကဲ့ရဲ့အပ်သည်သာလျှင်ကတည်းဟု ဂါထာဖြင့် သုံးပါးသော ဂရဟဝတ္ထုတို့ကိုပြ၍ တောစောင့်နတ်တို့သည် ကောင်းချီး ပေးကုန်လျက် နံ့သာပန်းအစရှိသည်တို့ဖြင့် ပူဇော်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုတောအုပ်ကို ပဲ့တင်ထပ်စေလျက်-
ဓိရတ္ထု တံ ဇနပဒံ၊ ယတ္ထိတ္ထီ ပရိဏာယိကာ၊
တေ စာပိ ဓိက္ကိတာ သတ္တာ၊ ယေ ဣတ္ထီနံ ဝသံ ဂတာ၊
ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၏။
၁၃။ ဘော၊ အချင်းတို့။ သလ္လံ၊ စူးဝင်တတ်သော။ ကဏ္ဍိနံ၊ မြားရှိထသော။ ဂါဠဝေဓိနံ၊ ပြင်းစွာပစ်တတ်သော။ ပုရိသံ၊ ယောက်ျားကို။ ဓိရတ္ထု၊ နှုတ်ခမ်းမဲ့ရွဲ့ ကဲ့ရဲ့အပ်၏။ ယတ္ထ၊ အကြင်ဇနပုဒ်၌။ ဣတ္ထီ၊ မိန်းမသည်။ ပရိဏာယိကာ၊ အမှုကိစ္စကို စီရင်၏။ တံ ဇနပဒံ၊ ထိုဇနပုဒ်ကိုလည်း။ ဓိရတ္ထု၊ နှုတ်ခမ်းမဲ့ရွဲ့ ကဲ့ရဲ့အပ်၏။ ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ ဣတ္ထီနံ၊ မိန်းမတို့၏။ ဝသံ၊ အလိုသို့။ ဂတာ၊ လိုက်ကုန်၏။ တေ စာပိ သတ္တာ၊ ထိုသတ္တဝါတို့ကိုလည်း။ ဓိက္ကိတာ၊ နှုတ်ခမ်းမဲ့ရွဲ့ ကဲ့ရဲ့အပ်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တဂါထာဖြင့် သုံးပါးကုန်သော ဂရဟဝတ္ထုတို့ကိုပြ၍ တောကိုပဲ့တင်ထပ်စေလျက် ဘုရားကဲ့သို့ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တရားကိုပြလေပြီ၊ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ သစ္စာတို့ကို ပြသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ပါးသောဝတ္ထုတို့ကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါ တောင်၌နေသော သမင်ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်း၏ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ သမင်မငယ်ဖြစ်လေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကာမဂုဏ်၌ အပြစ်ကိုပြ၍ တရားဟောတတ်သော ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်လေပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမကိုလိုက်၊ တပ်နှစ်ခြိုက်၊ အငိုက်မိကာ သေတတ်ရှာ
သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဏ္ဍိဇာတ် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၄။ ဝါတမိဂဇာတ်
ရသတဏှာကို အစွဲပြု၍ မရောက်တန်သော အရပ်သို့ ရောက်ရသည့် အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န ကိရတ္တိ ရသေဟိ ပါပိယော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝါတမိဂဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် စူဠပိဏ္ဍပါတိက တိဿမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူသောအခါ များစွာသော စည်းစိမ်ရှိသော သူဌေး၏သားဖြစ်သော တိဿသူငယ်သည် တနေ့သ၌ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ ဘုရားတရားတော်ကို နာရလတ်တော် ရဟန်းပြုလိုရကား ရဟန်းအဖြစ်ကိုတောင်းပန်၍ မိဘတို့သည် ခွင့်မပြုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဘုရားပယ်တော်မူအပ်သည်ရှိသော် ရဋ္ဌပါလ မထေရ်ကဲ့သို့ ခုနစ်ရက် အာဟာရကိုဖြတ်သဖြင့် မိဘတို့ကို ခွင့်ပြုစေ၍ ဘုရားအထံ၌ ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်းပန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တိဿသူဌေးသားကိုရဟန်းပြု၍ လခွဲပတ်လုံး ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံးတော်မူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ ကြွတော်မူ၏။ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ အမျိုးသားသည် ဓုတင် တဆယ့်သုံးပါးကို ဆောက်တည်၍ သာဝတ္ထိပြည်၌ အိမ်စဉ်အတိုင်း ဆွမ်းခံသွားလျက် ကာလကိုလွန်စေ၏။ ထိုတိဿမထေရ်အား စူဠပိဏ္ဍပါတိက တိဿမထေရ်ဟု ကောင်းကင်ပြင်၌ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ ဘုရားသာသနာတော်၌ ကျော်စောထင်ရှား၏။
ထိုရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နက္ခတ်သဘင် ကစားခြင်းသည် ဖြစ်လတ်သော် တိဿမထေရ်၏ မိဘတို့သည် အကြင် ဝတ်စားတန်ဆာကို တိဿမထေရ်သည် လူဖြစ်စဉ်ကာလ၌ ဝတ်စားဆင်ယင်အပ်၏။ ထိုဝတ်စားတန်ဆာကို ရတနာပန်းတောင်း၌ ထည့်၍ ရင်၌ထား၍ တပါးကုန်သော နက္ခတ်သဘင်တို့၌ ငါတို့သားသည် ဝတ်စားတန်ဆာဖြင့်ဆင်ယင်လျက် ပွဲသဘင်ကစား၏။ ထိုတယောက်တည်းသော ငါတို့သားကို ရဟန်းဂေါတမယူ၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့သွား၏။ ထိုငါတို့သားသည် ယခုအခါ အဘယ်၌ နေထိုင်လိမ့်နည်း၊ အဘယ်၌ ရလိမ့်နည်းဟုဆို၍ ငိုကြွေးမြည်တမ်းကုန်၏။
ထိုအခါ တယောက်သော ပြည့်တန်ဆာမသည် ထိုအိမ်သို့သွား၍ ငိုကြွေးမြည်တမ်းသော သူဌေးမကိုမြင်လတ်သော် ရှင်မ အဘယ့်ကြောင့် ငိုသနည်းဟုမေး၏။ သူဌေးမသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ရှင်မ အရှင့်သားသည် အဘယ်ကို ကြိုက်တတ်သနည်းဟု မေး၏။ ဤမည်သော ဤမည်သော အစာအာဟာရကို ကြိုက်တတ်၏ဟု သူဌေးမဆို၏။ ရှင်မ ဤအိမ်၌ အလုံးစုံသောဥစ္စာကို ကျွန်ုပ်အား အရှင်တို့သည် ပေးကုန်ငြားအံ့၊ အရှင့်သားကို အကျွန်ုပ်ဆောင်ခြအေံ့ဟု ပြည့်တန်ဆာမက ဆို၏။ ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ရိက္ခာပေး၍ သူဌေးမသည် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ပြည့်တန်ဆာမကို ရှင်မ သွားပါ၊ ရှင်မအစွမ်းဖြင့် ငါ့သားကို ဆောင်ပါချေဟု စေလိုက်၏။ ပြည့်တန်ဆာမသည်လည်း ပေါင်းချုပ်စီးလျက် သာဝတ္ထိပြည်သို့ သွား၍ မထေရ်၏ ဆွမ်းခံလမ်း၌ နေရာအိမ်ကိုယူ၍ သူဌေးအိမ်မှလာကုန်သောသူတို့ကို မထေရ်အား မမြင်စေဘဲ မိမိအခြံအရံဖြင့်သာ ခြံရံစေလျက် ဆွမ်းခံဝင်သောမထေရ်အား လက်ဦးစွာ တဟင်းချိုသော ယာဂုကို၎င်း အရသာနှင့်ပြည့်စုံသော ဆွမ်းကို၎င်း ရသတဏှာဖြင့်နှောင်ဖွဲ့၍ အစဉ်သဖြင့်အိမ်၌နေစေလျက် ဆွမ်းကိုလှူလတ်သော် မိမိအလိုသို့ လိုက်သည်၏အဖြစ်ကို သိ၍ နာဟန်ပြုလျက် အိမ်တွင်း၌ အိပ်၏။
မထေရ်သည်လည်း ဆွမ်းခံသောအခါ အိမ်စဉ်အတိုင်း ဆွမ်းခံလျက် ထိုအိမ်တံခါးဝသို့ ရောက်၏။ ပြည့်တန်ဆာမ၏ အလုပ်အကျွေးဖြစ်သောသူသည် မထေရ်၏သပိတ်ကိုယူ၍ မထေရ်ကို အိမ်၌နေစေ၏။ မထေရ်သည် သီတင်းသည်မကား အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရား သီတင်းသည်မသည် မကျန်းမမာ နာသည်ဖြစ်၍ အရှင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြင်လိုပါသတည်းဟု လျှောက်၏။ မထေရ်သည် ရသတဏှာဖြင့် ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍ မိမိဆောက်တည်သောဝတ်ကိုဖျက်၍ ပြည့်တန်ဆာမ အိပ်ရာအရပ်သို့ ဝင်လေ၏။ ပြည့်တန်ဆာမသည် မိမိလာသော အကြောင်းကို ပြောဆို၍ မထေရ်အားဖြားယောင်း၍ ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့လျက် လူထွက်စေ၍ မိမိအလိုသို့ လိုက်စေလျက် များစွာသော အခြွေအရံဖြင့် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့သာလျှင် သွား၏။ ထိုအကြောင်းသည် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် စူဠပိဏ္ဍပါတိက တိဿမထေရ်ကို တယောက်သော ပြည့်တန်ဆာမသည် ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့လျက် ယူ၍သွားသတတ်ဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူ၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော တရားဟောပလ္လင်၌ နေတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ယခုဘဝ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းသည် ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမ၏အလိုသို့ လိုက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုပြည့်တန်ဆာမ၏အလိုသို့ လိုက်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် သဉ္စယမည်သော ဥယျာဉ်စောင့်သည် ရှိ၏။ ထိုအခါ တခုသော ဝါတမိဂသည် ထိုဥယျာဉ်သို့ လာလတ်၍ သဉ္စယကို မြင်လတ်သော် ပြေး၏။ သဉ္စယသည်လည်း ဝါတမိဂလာသည်ကို ခြိမ်းခြောက်၍ မနှင်၊ ဝါတမိဂသည် အကြိမ်ကြိမ်လာ၍ ဥယျာဉ်၌လျှင် ကျက်စား၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ဥယျာဉ်မှ အထူးထူး အပြားပြား များကုန်သော ပန်းသစ်သီးတို့ကိုယူ၍ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း မင်းဆက်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဥယျာဉ်စောင့်ကို အချင်းဥယျာဉ်စောင့် ဥယျာဉ်၌ တစုံတခုသောအံ့ဘွယ်သရဲကို မြင်ရသလောဟု မင်းသည် မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး တပါးကိုကားမမြင်ရ၊ ဝါတမိဂတခုသည်တမူကား လာလတ်၍ ကျက်စားသည်ကို မြင်ရ၏ဟု ဥယျာဉ်စောင့်သည် လျှောက်၏။ ထိုဝါတမိဂကို သင်ဖမ်းနိုင်အံ့လောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အတန်ငယ်သော ပျားကိုရမူကား နန်းတော်တွင်းသို့ သွင်းနိုင်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ဥယျာဉ်စောင့်အား ပျားကို ပေးစေ၏။
ဥယျာဉ်စောင့်သည် ပျားကိုယူ၍ ဥယျာဉ်သို့ရောက်လျှင် ဝါတမိဂ၏ ကျက်စားရာအရပ်၌ မြက်တို့ကို ပျားဖြင့်လူး၍ ပုန်းအောင်းလျက် နေ၏။ သမင်သည် လာလတ်၍ ပျားလူးမြက်တို့ကို စားရသော် ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့အပ်ရကား အရပ်တပါးသို့ မသွားမူ၍ ဥယျာဉ်သို့သာလျှင် လာ၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် သမင်၏ ပျားလူးမြက်တို့၌ တပ်မက်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ အစဉ်သဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုပြ၏။ သမင်သည် ဥယျာဉ်စောင့်ကိုမြင်လျှင် နှစ်ကြိမ် သုံးကြိမ် ပြေးလျက် အဘန်တလဲလဲ မြင်ရလတ်သော် အကျွမ်းဝင်ခြင်းသို့ ရောက်၍ အစဉ်သဖြင့် ဥယျာဉ်စောင့်၏လက်၌ တင်ထားအပ်ကုန်သော မြက်တို့ကိုစား၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ထိုသမင်၏ အကျွမ်း ဝင်ခြင်းသို့ ရောက်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ မင်းအိမ် တိုင်အောင်ခရီးကို ဖျာတို့ဖြင့်ကာစေ၍ ထိုထိုအရပ်၌ သစ်ခက်ကို ချိုး၍ချစေလျက် ပျားဗူးကို ပခုံး၌လွယ်၍ မြက်စည်းတို့ကို လက်ကတီး၌ထား၍ ပျားလူးမြက်တို့ကို သမင်၏ရှေ့မှကြဲလျက် မင်းအိမ်တွင်းသို့လျှင် ရောက်၏။
သမင်သည် အိမ်တွင်းသို့ဝင်ပြီးသော် တံခါးကိုပိတ်ကုန်၏။ သမင်သည် လူတို့ကိုမြင်၍ တုန်လှုပ်လျက် သေဘေးမှကြောက်၍ နန်းတွင်းမင်းယင်ပြင်၌ ထိုမှဤမှ ပြေး၏။ မင်းသည် ပြာသာဒ်မှ ဆင်းသက်၍ တုန်လှုပ်သော ထိုသမင်ကိုမြင်လတ်သော် ဝါတမိဂသမင်သည်ကား လူတို့ကိုမြင်ရာအရပ်သို့ ခုနစ်ရက်မလာ၊ ထိတ်လန့်ရာအရပ်သို့ တသက်ပတ်လုံး မလာသည်ဖြစ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော တောကိုမှီသော ဝါတမိဂ သမင်သည် ရသတဏှာသည် နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍ ယခုအခါ သို့စဉ်သဘောရှိသော ဤအရပ်သို့ ရောက်လာ၏။ အချင်းတို့ လောက၌ ရသတဏှာအောက် အထူးသဖြင့် ယုတ်မာသော သဘောမည်သည် မရှိတကားဟု နှလုံးသွင်း၍-
ဝါတမိဂံ ဂဟနနိဿိတံ၊ ဝသမာနေသိ ရသေဟိ သဉ္စယော။
ဟူသော ဤဂါထာဖြင့် တရားဟောခြင်းကို ဖြစ်စေ၏။
၁၄။ ဘော၊ အချင်းတို့။ လောကေ၊ လောက၌။ ရသေဟိ၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့်သိအပ်ကုန်သော အချို့ အချဉ်အစရှိကုန်သော ရသတို့၌ တပ်စွန်းတတ်ကုန်သော လောဘတို့အောက်။ ပါပိယော၊ အထူးသဖြင့် ယုတ်မာသော သဘောသည်။ န အတ္ထိ ကိရ၊ မရှိသတတ်။ ရသတဏှာ၊ ရသတဏှာသည်။ အာဝါသေဟိ၊ နေရာတို့၌ တပ်စွန်းတတ်ကုန်သော လောဘတို့အောက်၎င်း။ သန္ထဝေဟိဝါ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၌ တပ်စွန်းတတ်ကုန်သော လောဘတို့အောက်၎င်း ပါပတရာ ကိရ၊ အဆအရာ အဆအထောင် အဆအသိန်းဖြင့်လွန်၍ ယုတ်မာသတတ်။ ဘော၊ အချင်းတို့။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ရသာနံ၊ အချိုအချဉ် အစရှိကုန်သော ရသာတို့၌ တပ်စွန်းတတ်ကုန်သော လောဘတို့၏။ ပါပိယဘာဝံ၊ အလွန်တရာ ယုတ်မာသည်၏ အဖြစ်ကို။ ပဿထ၊ ရှုကြကုန်လော။ ဂဟနနိဿိတံ၊ တောချုံကို မှီတတ်သော။ ဝါတမိဂံ၊ ဝါတမိဂသမင်ကို။ သဉ္စယော၊ သဉ္စယအမည်ရှိသော ဥယျာဉ်စောင့်သည်။ ရသေဟိ၊ ရသတို့ဖြင့်။ ဝသံ၊ မိမိအလိုသို့။ အာနေသိ၊ ဆောင်ပြီ။
ဤသို့ မင်းသည် ရသတဏှာ၏အပြစ်ကို ဟော၏။ ဟောပြီး၍ကား ထိုသမင်ကို တောသို့လျှင် ပို့စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ထိုပြည့်တန်ဆာမကား ယခုဘဝ၌ သာလျှင် တိဿကို ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့၍ မိမိအလိုသို့ လိုက်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးဘဝ၌လည်း လိုက်စေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ပြည့်တန်ဆာမသည် ထိုအခါ သဉ္စယမည်သော ဥယျာဉ်စောင့် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ စူဠပိဏ္ဍပါတိကမထေရ်သည် ထိုအခါ ဝါတမိဂသမင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရသာအကြိုက်၊ အလိုလိုက်၊ အမိုက်တွေ့မည်သာ
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝါတမိဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၅။ ခရာဒိယဇာတ်
ပညာရှိတို့၏ အဆုံးအမကိုမခံ ငြင်းဆန်သောကြောင့် အသက်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ဘူးခြင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အဋ္ဌက္ခုရံ ခရာဒိယေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤခရာဒိယဇာတ်ကို ဆိုနိုင်ခက်သော မထင်ရှားသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုဆုံးမခက်သော ရဟန်းသည် ဆုံးမခြင်းကို မယူသတတ်၊ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည်ကား ဆုံးမခက်သောဟူသည် ဆုံးမခြင်းကို မခံမယူတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပါပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်ကား ရှေး၌လည်း ဆုံးမခက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ပညာရှိတို့ ဆုံးမခြင်းကို မနာယူ၍ ကျော့ကွင်း၌ မိနေရကား အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် သမင်ဖြစ်၍ သမင်အပေါင်း ခြံရံလျက် တော၌နေ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ နှမတော်သမင်မသည် သားကိုပြ၍ မောင်ကြီး ဤသမင်ကား မောင်ကြီးတူတည်း၊ ဤတူသမင်ကိုလည်း မိဂမာယာကို မောင်ကြီး သင်ပါလောဟု အပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုတူကို ဤမည်သောအချိန်၌ လာ၍ မောင်သည် သင်လှည့်လေဟု ဆို၏။ ထိုသမင်သည် မှာသောအချိန်၌မလာ၊ ထိုနေ့၌ကဲ့သို့ ခုနစ်ရက် ခုနစ်ကြိမ်တို့ကို လွန်စေ၏။ ထိုသမင်သည် မိဂမာယာကို မသင်ဘဲလျက် ကျက်စားလတ်သော် ကျော့ကွင်း၌မိ၏။ ထိုသမင်၏ အမိသည် မောင့်အထံသို့ကပ်၍ ငါ့မောင်ကြီး တူကို မောင်ကြီးသည် မိဂမာယာကို သင်ပါစေ၏လောဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဆုံးမသည်ကို နားမထောင်သော သမင်အား သင် မစိုးရိမ်လင့်၊ သင့်သားသည် မိဂမာယာကို မသင်ဟုဆို၍ ယခုလည်း ထိုသမင်ကို မဆုံးမလိုသည်သာဖြစ်၍-
သတ္တဟိ ကာလတိက္ကန္တံ၊ န နံ ဩဝဒိတုဿဟေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅။ ခရာဒိယေ၊ ခရာဒိယအမည်ရှိသောနှမ။ အဟံ၊ ငါကား။ အဋ္ဌက္ခုရံ၊ ခွါရှစ်ခုရှိသော။ ဝင်္ကာတိဝင်္ကိနံ၊ အတန်ငယ် အရင်းကောက်ခြင်း အလွန်အဖျားကောက်ခြင်းရှိသော ဦးချိုရောက်ထသော။ သတ္တဟိ၊ ခုနစ်ရက် ခုနစ်ကြိမ်တို့ဖြင့်။ ကာလာတိက္ကန္တံ၊ ဆုံးမရာကာလကို လွန်ထသော။ နံ၊ ထိုအဆုံးအမခက်သော သမင်ပျက်ကို။ ဩဒိတုံ၊ ဆုံးမခြင်းငှာ။ န ဥဿဟေ၊ မစွမ်းနိုင်။
ဤစကားဖြင့် သင့်သားသမင်ကိုဆုံးမခြင်းငှါ ငါ့အားစိတ်မျှလည်း မဖြစ်ဟူသော အနက်ကို ပြ၏။
ထိုအခါ၌ ကျော့ကွင်းမိသော ထိုဆုံးမခက်သော သမင်ကို မုဆိုးသတ်၍ အသားကိုယူ၍ သွားလေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်း-သင်ကား ယခုသာလျင် ဆုံးမခက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆုံးမခက်သည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ဆုံးမခက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ သမင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ နှမဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အဆုံးအမကို ပေးတတ်သော သမင် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆိုဆုံးမခက်၊ အသက်ထွက်၊ သမင်ပျက် ဥပမာ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ခရာဒိယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၆။ တိပလ္လတ္ထဇာတ်
ဆိုဆုံးမလွယ်ခြင်း သိက္ခာပုဒ်ကို စောင့်ရှောက်ခြင်း၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မိဂံ တိပလ္လတ္ထံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိပလ္လတ္ထဇာတ်ကို ကောသမ္ဗီပြည် ဆီးတောကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အကျင့်သိက္ခာပုဒ်ကို အလိုရှိသော ရာဟုလာမထေရ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ တရံရောအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာဠဝီပြည် အဂ္ဂါဠဝစတေီ၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူသည်ရှိသော် များစွာကုန်သော သီတင်းသည်ယောက်ျား သီတင်းသည်မိန်းမ ရဟန်းယောက်ျား ရဟန်းမိန်းမတို့သည် တရားနာအံ့သောငှာ ကျောင်းတော်သို့ လာကုန်၏။ နေ့အခါ တရားနာခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ညကာလရောက်လတ်သည်ရှိသော်ကား သီတင်းသည်မိန်းမ ရဟန်းမိန်းမတို့သည် ပြန်သွားကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ညဉ့်၌ တရားနာခြင်းသည် ဖြစ်၏။ တရားနာသည်၏ အဆုံး၌ မထေရ်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် မိမိတို့၏နေရာသို့ သွားကုန်၏။ ပဉ္စင်းငယ် သာမဏေတို့သည်ကား သီတင်းသည်တို့နှင့်တကွ အထူးဆည်းကပ်ရာ စရပ်၌ အိပ်ကုန်၏။ ထိုပဉ္စင်းငယ် သာမဏေတို့သည် အိပ်ပျော်လတ်သော် အချို့သော သူတို့သည် သရုတ်သရက်မြည်သော ထွက်သက်ဝင်သက်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ကျီးသံကဲ့သို့ မြည်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သွားတို့ကို ကြိတ်ကုန်လျက် အိပ်ကုန်၏။ အချို့သောသူတို့သည် အတန်ငယ်အိပ်၍ ထကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့၏ ဖောက်ပြန်သော အခြင်းအရာကို မြင်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။
ဘုန်းတော်ကြီးသော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အကြင် ရဟန်းသည်ကား လူသာမဏေနှင့် တမိုးတရံတည်းသော ကျောင်း အိပ်ရာနေရာ၌ အတူတကွ အိပ်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏ဟု သိက္ခာပုဒ်ကိုပညတ်တော်မူပြီး၍ ကောသမ္ဗီပြည်သို့ ကြွတော်မူ၏။ ထိုကောသမ္ဗီပြည်၌ ရဟန်းတို့သည် အရှင်ရာဟုလာကို ငါ့သျှင် ရာဟုလာ မြတ်ဘုရားသည် သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူအပ်ပြီ၊ ယခု ငါ့သျှင်အိပ်ရာနေရာကို ငါ့သျှင်သိလော့ဟု ဆိုကုန်၏။ ရှေး၌တမူကား ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ရိုသေသဖြင့်၎င်း ထိုရှင်ရာဟုလာ၏ သိက္ခာပုဒ်ကို အလိုရှိသည်၏အဖြစ်ကို စွဲ၍၎င်း မိမိနေရာအရပ်သို့ လာသော အရှင်ရာဟုလာကို အလွန်ချီးမြှောက်ကုန်၏။ ညောင်စောင်းငယ်ကိုခင်း၍ ခေါင်းအုံးစိမ့်သောငှာ သင်္ကန်းကို ပေးကြကုန်၏။ ထိုနေ့၌တမူကား သိက္ခာပုဒ်မှကြောက်ခြင်းကြောင့် နေရာအရပ်ကိုလည်း မပေးကုန်၊ ရာဟုလာ အရှင်မြတ်သည်လည်း ငါ၏အဘဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့၎င်း, ငါ၏ဥပဇ္ဈာယ်ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာအထံသို့၎င်း, ငါ၏ သရဏဂုံဆရာဟု အရှင်မောဂ္ဂလာန်အထံသို့၎င်း, ငါ၏ဘထွေးဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ အထံသို့၎င်း, မသွားမူ၍ ဗြဟ္မဗိမာန်သို့ဝင်သော ဗြဟ္မာကဲ့သို့ ဘုရားသုံးဆောင်တော်မူသော ဝစ္စကုဋိတော်သို့ဝင်၍ အိပ်နေခြင်းကိုပြု၏။ ထိုစကားသည် သင့်၏။ မြတ်စွာဘုရားတို့၏ အသုံးအဆောင်ကုဋိသည် ကောင်းစွာ ပိတ်အပ်သော တံခါးရှိ၏။ နံ့သာ အမွှေးအကြိုင်တို့ဖြင့် အပြေအပြစ် ပြုအပ်သော မြေရှိ၏။ နံ့သာ ပန်းဆိုင်းတို့ကို ထက်ဝန်းကျင် ဆွဲအပ်၏။ ခပ်သိမ်းသော ညဉ့်ပတ်လုံး ထွန်းအပ်သောဆီမီးရှိ၏။ ရာဟုလာ အရှင်မြတ်သည်တမူကား ထိုဝစ္စကုဋိ၏ ဤဆိုအပ်ပြီးသော ပြည့်စုံခြင်းကိုစွဲ၍ ထိုဝစ္စကုဋိတော်၌ အိပ်နေခြင်းကိုပြုသည်မဟုတ်၊ ရဟန်းတို့သည်ကား အိပ်ရာနေရာအရပ်ကို သိလေလောဟု ဆိုအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အဆုံးအမတော်၌ ရိုသေသဖြင့် သိက္ခာပုဒ်ကို အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုဝစ္စကုဋိတော်၌ အိပ်နေခြင်းကိုပြု၏။
အကြား အကြား၌လည်း ရဟန်းတို့သည် အဝေးမှလာလတ်သော အရှင်ရာဟုလာကို မြင်ကုန်၍ အရှင်ရာဟုလာကို စုံစမ်းအံ့သောငှါ တံမြက်ဆုပ် တံမြက်ချေးစွန့်သော တောင်းတို့ကို အပသိုပစ်ကုန်၍ အရှင်ရာဟုလာရောက်သည်ရှိသော် ငါ့သျှင်တို့ ဤတံမြက်ဆုပ် တံမြက်ချေး စွန့်အပ်သော တောင်းများကို အဘယ်သူသည် စွန့်ပစ်သနည်းဟု ဆိုကုန်၏။ အချို့သော ရဟန်းတို့သည် အရှင်ရာဟုလာသည် ဤခရီးဖြင့် သွားသတည်းဟု ဆိုကုန်လတ်သော် အရှင်ရာဟုလာသည်လည်း အရှင်ဘုရားတို့ အကျွန်ုပ်သည် ဤအမှုကို မသိဟု မဆိုမူ၍လျှင် ထိုတံမြက်ဆုပ် တံမြက်ချေးစွန့်တောင်းများကို သိုမှီးသိမ်းဆည်း၍ အရှင်ဘုရားတို့ အကျွန်ုပ်အား သည်းခံတော်မူပါကုန်ဟု ကန်တော့၍ သွား၏။ ဤသို့လျှင် အရှင်ရာဟုလာ သိက္ခာပုဒ်ကို အလိုရှိ၏။ ထိုအရှင်ရာဟုလာသည် ဤသို့ သိက္ခာပုဒ်ကို အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသာလျှင်စွဲ၍ ထိုဝစ္စကုဋိတော်၌ အိပ်ခြင်းကို ပြု၏။ ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် အရုဏ်မတက်မီလျှင် ဝစ္စကုဋိတံခါး၌ရပ်၍ ချောင်းညံ့၏။ ရှင်ရာဟုလာသည်လည်း ချောင်းညံ့၏။ ဤသူကား အဘယ်သူနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ် ရာဟုလာပါတည်းဟု ထွက်၍ ရှိခိုး၏။ ရာဟုလာ သင်သည် ဤ၌ အဘယ့်ကြောင့် အိပ်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အိပ်ရာအရပ် မရှိသောကြောင့် အိပ်ရသည်ဖြစ်၏။ ရှေး၌ ရဟန်းတို့သည် အကျွန်ုပ်အား ထောက်ပံ့ကုန်၏။ ယခုအခါ မိမိတို့၏ အာပတ်သင့်ခြင်းမှကြောက်ခြင်းကြောင့် အကျွန်ုပ်အား နေရာအရပ်ကို မပေးကုန်၊ အကျွန်ုပ်သည် ဤအရပ်ကား သူတပါးတို့နှင့် မစပ်သော အရပ်တည်းဟု ဤအိမ်၌ အိပ်၏ဟု အရှင်ရာဟုလာသည် နားတော်လျှောက်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားအား ရာဟုကိုစင်လျက် ရဟန်းတို့သည် ဤသို့ စွန့်သေး၏။ တပါးသော အမျိုးသားတို့ကို ရှင်ပြုကုန်၍ အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဓမ္မသံဝေဂသည် ဖြစ်တော်မူ၏။
ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် စောစောကလျှင် ရဟန်းတို့ကိုစည်းဝေးစေ၍ သာရိပုတ္တရာ ယနေ့ အဘယ်မှာ ရာဟုလာ အိပ်၏ဟူ၍ ရာဟုလာ၏ အိပ်ရာအရပ်ကို သိ၏လောဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ကို မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား မသိပေဟုနားတော်လျှောက်၏။ သာရိပုတ္တရာ ယနေ့ ရာဟုလာသည် ဝစ္စကုဋိ၌ အိပ်၏။ သာရိပုတ္တရာ ရာဟုလာကို သင်တို့သည် ဤသို့ စွန့်ကုန်လတ်သော် တပါးကုန်သော အမျိုးသားတို့ကို ရှင်ပြုကုန်၍ အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်း၊ ဤသို့ စွန့်အပ်သည်ရှိသော် ဤသာသနာတော်၌ ရှင်ပြုကုန်၍ တည်ရာမရကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ယခုနေ့မှစ၍ လူသာမဏေတို့ကို တရက် နှစ်ရက် မိမိအထံ၌ အိပ်စေ၍ သုံးရက်မြောက်၌ လူသာမဏေတို့၏ အိပ်ရာနေရာအရပ်ကိုသိ၍ အပ၌ အိပ်စေကြကုန်လော၊ ဤသို့ အနုပညတ်ကို ပြုတော်မူ၍ တဖန် သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် အရှင်ရာဟုလာ၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုကြကုန်၏။ အဘယ်သို့ ပြောဆိုကြကုန်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်တို့ အရှင်ရာဟုလာသည် သင်၏နေရာကို သိလေလောဟု ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ငါ ဘုရားသားတည်း၊ သင်တို့သည်သာလျှင် ငါတို့ကျောင်းမှ ထွက်ကြကုန်လောဟု တယောက်သော ရဟန်းကိုလည်း မဆိုမူ၍ ဝစ္စကုဋီ၌ အိပ်နေခြင်းကို ပြု၏။ ဤအရှင်ရာဟုလာသည် စင်စစ်သဖြင့် သိက္ခာပုဒ်ကို အလွန်လျှင် အလိုရှိ၏။ ဤအရှင်ရာဟုလာကို ကြည့်ကြပါကုန်လောဟု ကျေးဇူးကို ပြောကြကုန်၏။
ဤသို့ ထိုရဟန်းတို့သည် အရှင်ရာဟုလာ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ပြောဆိုလတ်ကုန်သော် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူလာ၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော တရားဟောပလ္လင်၌ နေတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အရှင်ရာဟုလာ၏ သိက္ခာကို အလိုရှိသောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏။ တပါးသောစကားဖြင့် မစည်းဝေးပါကုန်ဟု လျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ရာဟုလာကား ယခုအခါ၌သာလျှင် သိက္ခာကို အလိုရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးတိရစ္ဆာန်မျိုး၌ ဖြစ်သောအခါ၌လည်း သိက္ခာကို အလိုရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ တယောက်သော မဂဓမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် သမင်မျိုး၌ဖြစ်၍ သမင်အပေါင်းခြံရံလျက် တော၌ နေ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ နှမသည် မိမိသားငယ်ကို ဆောင်ခဲ့၍ မောင်ကြီး ဤသမင်ကား မောင်ကြီး၏ တူတည်း၊ ဤသမင်အား မိဂမာယာကို မောင်ကြီး သင်ပါဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ တူချစ် သင်သွာလေဦး၊ ဤမည်သောအခါမှ လာ၍သင်လှည့်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုသမင်သည် ဦးရီးမှာသောအခါကို မလွန်စေမူ၍ ဦးရီးအထံသို့ ဆည်းကပ်၍ မိဂမာယာကို သင်၏။ မိဂမာယာကို သင်ပြီးသော် ထိုသမင်သည် တနေ့သ၌ တောဝယ် ကျက်စားလတ်သော် ကျော့ကွင်းမိ၍ မိသောအသံကို မြည်၏။ သမင်အပေါင်းသည် ပြေး၍ သင့်သားကို ကျော့ကွင်းမိ၏ဟု အမိသမင်မကိုပြော၏။ ထိုသမင်မသည် မောင့်အထံသို့သွား၍ မောင်ကြီးတူကို မောင်ကြီးသည် မိဂမာယာကို သင်ပါ၏လောဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် နှမ သင်သည် သား၏တစုံတခုသော ဘေးဘျမ်းကိုမစိုးရိမ်လင့်၊ သင့်သားသည် မိဂမာယာကို ကောင်းစွာ သင်အပ်လေပြီ၊ ယခုပင် သင့်ကို ရွှင်စေလျက် လာလတ္တံ့ဟု ဆို၍-
အဋ္ဌက္ခုရံ အဍ္ဎရတ္တာပပါယိံ။
ဧကေန သောတေန ဆမာဿသန္တော
ဆဟိ ကလာဟိတိဘောတိ ဘာဂိနေယျော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၆။ ဘောတိ၊ အိုနှမ။ အဟံ၊ ငါသည်။ တိပလ္လတ္ထံ၊ နံပါးနှစ်ဘက်တို့ဖြင့် အိပ်ခြင်း အနှောင့်အိပ်ခြင်း၏ အစွမ်းအားဖြင့် သုံးပါးသောအခြင်းအရာတို့ဖြင့် အိပ်ခြင်းရှိထသော။ အနေကမာယံ၊ များသော လှည့်ပတ်ခြင်းရှိထသော။ အဋ္ဌက္ခုရံ၊ ခွါရှစ်ခုတို့နှင့် ပြည့်စုံ ထသော။ အဍ္ဎရတ္တာပပါယိံ၊ ညဉ့်ဦးယံကို လွန်၍ သန်းခေါင်ယံမှ တောကလာ၍ ရေကိုသောက်လေ့ရှိထသော။ တနည်းကား။ သန်းခေါင်ယံ၌သာလျှင် ရေကို သောက်လေ့ရှိထသော။ မိဂံ၊ တူ သမင်ကို။ မိဂမာယံ၊ မိဂမာယာကို။ ဥဂ္ဂဏှာပေသိံ၊ သင်စေပြီ။ ကထံ၊ အသို့သင်သနည်းဟူမူကား။ ယထာ၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဘာဂိနေယျော၊ တူသမင်သည်။ ဧကေန သောတေန၊ မြေ၌ ကပ်သော တဘက်သော နားနှာခေါင်းဖြင့်သာ။ ဆမာယံ၊ မြေ၌။ အဿသန္တော၊ ထွက်သက်ကို ဖြစ်စေလျက်။ ဆဟိ၊ အခြေလေးဘက်တို့ကိုဆန့်၍ နံပါးတဘက်ဖြင့်အိပ်ခြင်း ခွါတို့ဖြင့် မြေကိုယက်ခြင်း လျှာကို တွဲလျားကျစေခြင်း, ဝမ်းကို ဖူးဖူးရောင်စေခြင်း ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်ကိုလွှတ်ခြင်း ထွက်သက် ဝင်သက်လေကိုချုပ်ခြင်းဟု ဆိုအပ်ကုန်သော ခြောက်ပါးကုန်သော။ ကလာဟိ၊ အဘို့တို့ဖြင့်။ တနည်းကား- ဆဟိ၊ ခြေဖြင့် မြေကိုယူ၍ရှေ့ရှုပြင်ခြင်း တွန်းခြင်း နံပါးနှစ်ဘက်တို့၌လွန့်ယက်ရာကိုဖြစ်စေခြင်း ဝမ်းကိုအထက်သို့ တက်စေခြင်း အောက်သို့ ရှိူက်စေခြင်းဟူသော ခြောက်ပါးကုန်သော။ ကလာဟိ၊ အဘို့တို့ဖြင့်။ လုဒ္ဒကံ၊ မုဆိုးကို။ အတိဘောတိ၊ လွှမ်းမိုးနိုင်၏။ တထာ၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ မိဂမာယံ၊ မိဂမာယာကို။ ဥဂ္ဂဏှာပေသိံ၊ သင်စေပြီ။
ထိုသမင်ငယ်သည်လည်း ကျော့ကွင်းမိလတ်သော် မတုန်မလှုပ်မူ၍လျှင် လကျ်ာနံပါးဖြင့် လက်ခြေတို့ကိုဆန့်လျက် အိပ်၏။ ခြေတို့၏ အနီးအရပ်၌ ခွါတို့ဖြင့် ကန်၍ မြက်တို့ကို ကွာကျွတ်စေ၍ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်ကိုစွန့်၍ ဦးခေါင်းကိုကျစေ၍ လျှာကို ထွက်စေ၍ ကိုယ်ကို တံတွေးလိမ်းကျံသည်ကို ပြု၍ လေကိုယူသဖြင့် ဝမ်းကို ဖူးဖူးရောင်အောင်ပြု၍ မျက်စိတို့ကိုလည်စေ၍ အောက် နား နှာခေါင်းဖြင့် ထွက်သက် ဝင်သက် လေကို သွားလာစေလျက် အထက် နား နှာခေါင်းက ထွက်သက် ဝင်သက်လေကို ချုပ်စေ၍ ကိုယ်အလုံးကို တောင့်မာစွာပြု၍ သေဟန်ကိုပြု၏။ ယင်ညိုတို့သည်လည်း ထိုသမင်ကို အုံကုန်၏။ ထိုထိုအရပ်၌ ကျီးတို့သည် နားကုန်၏။ မုဆိုးသည် လာလတ်၍ ဝမ်းကို လက်ဖြင့်ခတ်၍ စောစောကလျှင် မိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ယခု ပုပ်လေပြီဟု ထိုသမင်၌မိသော ကြိုးတို့ကိုဖြေ၍ ယခု ဤ၌ပင်လျှင် ဤသမင်ကိုဖျက်၍ အသားကိုယူ၍ သွားအံ့ဟု သင်္ကာကင်း၍ သစ်ခက် သစ်ရွက်တို့ကို ယူအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ သမင်ငယ်သည် အခြေလေးဘက်တို့ဖြင့် ရပ်၍ ကိုယ်ကိုခါလျက် လည်ကိုဆန့်လျက် ကြီးစွာသော လေကြောင့်ဖြစ်သော တိမ်ကဲ့သို့ မြန်လှစွာသော အဟုန်ဖြင့် အမိထံသို့ ပြေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ရာဟုလာသည် ယခုသာလျှင် သိက္ခာကိုအလိုရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သိက္ခာကို အလိုရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ တူသမင်ငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ အမိ သမင်မ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဦးရီးသမင် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆုံးမသည့်ခါ၊ လိုက်နာပါ၊ ပမာရာဟုလာ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တိပလ္လတ္ထဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၇။ မာလုတဇာတ်
ခြင်္သေ့တို့၏ ပြဿနာကို ဘုရားလောင်းရသေ့ ဖြေခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားလည် ကာဠေ ဝါ ယဒိ ဝါ ဇုဏေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမာလုတဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တောထွက်ရဟန်းကြီးနှစ်ယောက်တို့ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ကောသလဇနပုဒ်၌ တခုသော တောကျောင်း၌ နေကုန်သတတ်၊ တပါးသည် ကာဠမထေရ်မည်၏။ တပါးသည်ကား ဇုဏှမထေရ် မည်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဇုဏှမထေရ်သည် ကာဠမထေရ်ကို အရှင်ကာဠ အဘယ်ကာလ၌ ချမ်းခြင်းမည်သည် ဖြစ်သနည်းဟုမေး၏။ ကာဠမထေရ်သည် အရှင်ဇုဏှ ချမ်းခြင်းမည်သည်ကား လဆုတ်အခါ၌ ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုနောက်မှ တနေ့သ၌ ကာဠမထေရ်သည် ဇုဏှမထေရ်ကို အရှင်ဇုဏှ အဘယ်ကာလ၌ ချမ်းခြင်းမည်သည် ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုဇုဏှမထေရ်သည် အရှင်ကဠ ချမ်းခြင်းမည်သည် လဆန်းအခါ၌ ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုနှစ်ပါးကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်း မိမိတို့၏ ယုံမှားခြင်းကို ဖြတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်ရကား မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အဘယ်ကာလ၌ ချမ်းခြင်းမည်သည် ဖြစ်သနည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏ စကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ရှေး၌လည်း သင်တို့ပြသနာကို ငါဖြေဘူးပြီ၊ ဘဝဖုံးလွှမ်းအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်ကား သင်တို့ မမှတ်မိနိုင်ကုန်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ တခုသော တောင်ခြေရင်း၌ အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်သော ခြင်္သေ့နှင့်ကျား နှစ်ခုတို့သည့ တခုလိုဏ်၌ နေကုန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ထိုတောင်ခြေရင်း၌လျှင် နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ အဆွေခင်ပွန်း ဖြစ်ကုန်သော ခြင်္သေ့ ကျားတို့အား ချမ်းခြင်းကို အမှီပြု၍ ငြင်းခုံခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ကျားသည် လဆုတ်၌သာလျှင် ချမ်း၏ဟု ဆို၏။ ခြင်္သေ့သည် လဆန်း၌သာလျှင် ချမ်း၏ဟုဆို၏။ ထိုကျား ခြင်္သေ့တို့သည်လည်း မိမိတို့၏ ယုံမှားခြင်းကို ဖြတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်ရကား ဘုရားလောင်း အရှင်ရသေ့ကို မေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်း ရှင်ရသေ့သည်-
ဝါတဇာနိ ဟိ သီတာနိ၊ ဥဘောတ္ထ မပရာဇိတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၇။ ဘော၊ အချင်းတို့။ သီတာနိ၊ အချမ်းတို့သည်။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ဝါတဇာနိ၊ လေကြောင့်ဖြစ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ မာလုတော၊ လေသည်။ ကာဠေ ဝါ၊ လဆုတ်၌မူလည်း။ ဝါယတိ၊ လာအံ့။ ယဒိ၊ ထိုမြို့။ ဇုဏှေ ဝါ၊ လဆန်း၌မူလည်း။ ဝါယတိ၊ လာအံ့။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ သီတံ၊ အချမ်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဥဘော၊ နှစ်ဦးသော သူတို့သည်။ ဧတ္ထ၊ ဤပြသနာ၌။ အပရာဇိတာ၊ မရှုံးကြကုန်။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော အဆွေ ခင်ပွန်းတို့ကို မှတ်စေ၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ရှေး၌လည်း ငါသည် သင်တို့၏ ပြဿနာကို ဖြေဘူးပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာလေးပါးကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ နှစ်ပါးကုန်သော မထေရ်တို့သည်လည်း သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကို စပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ကာဠမထေရ်သည် ထိုအခါ ကျား ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ဇုဏှမထေရ်သည် ထိုအခါ ခြင်္သေ့ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပြဿနာကိုဖြေသော ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အချမ်းဟူက၊ လေကြောင့်ပ၊ မုချ ဖြစ်သည်သာ
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မာလုတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၈။ မတက ဘတ္တဇာတ်
ဆိတ်တို့ကိုသတ်၍ သေသူတို့အား ရည်မှတ်သဖြင့် လှူဒါန်းခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကိုဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဧဝံ စေ သတ္တာ ဇာနေယျုံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မတကဘတ္တ ဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မတကဘတ် ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကာလ၌ လူတို့သည် များစွာကုန်သော ဆိတ်မြန်မာ, ဆိတ်ကုလား စသည်တို့ကို သတ်ကုန်၍ သေကုန်သော ဆွေမျိုးတို့ကို ရည်၍ မတကဘတ်မည်သည်ကို လှူကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုသို့လှူကုန်သော လူတို့ကို မြင်ကုန်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ယခုလူတို့သည် များစွာကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို သတ်ကုန်၍ မတကဘတ်မည်သည်ကို လှူကုန်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား ဤသို့ မတကဘတ်ကိုလှူကုန်အံ့ဟု ပါဏာတိပါတကို ပြုရာ၌ အကျိုးစီးပွားသည် ရှိသလောဟု မြတ်စွာဘုရားကိုမေးလျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ မတကဘတ်ကို လှူအံ့ဟု ပြုအပ်သော ပါဏာတိပါတ၌လည်း တစုံတခုသော အစီးအပွားမည်သည် မရှိ၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ကောင်းကင်ပြင်ဝယ် နေကုန်လျက် တရားဟောကုန်၍ ဤမတကဘတ်ကိုလှူအံ့ဟု ပါဏာတိပါတကိုပြုသောအရာ၌ အပြစ်ကိုဟောကုန်၍ အလုံးစုံသောဇ မ္ဗူဒီပါကျွန်းသူတို့ကို ထိုအယူကို စွန့်စေကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ကား ဘဝဖုံးလွှမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တဖန် မထင်ရှားသတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ရောက်သော ဒိသာပါမောက္ခဖြစ်သော တယောက်သော ဆရာပုဏ္ဏားသည် မတကဘတ်ကိုလှူအံ့ဟု တခုသော ဆိတ်ကုလားကို ယူခဲ့စေ၍ တပည့်တို့ကို အမောင်တို့ ဤဆိတ်ကုလားကို မြစ်သို့ဆောင်၍ ရေချိုး၍ လည်၌ပန်းကုံးစွပ်၍ နံ့သာလက်ငါးချောင်းကို ပေး၍ ဆောင်ခဲ့ကြကုန်ဟု ဆို၏။ ထိုတပည့်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ ထိုဆိတ်ကုလားကို ယူကုန်လျက် မြစ်သို့သွားကုန်၍ ရေချိုးကုန်ပြီးသော် လည်၌ ပန်းကုံးကို စွပ်ကုန်၍ မြစ်နား၌ ထားကုန်၏။ ထိုဆိတ်ကုလားသည် မိမိ၏ ရှေးဘဝကိုမြင်၍ ငါသည် ယနေ့ ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲမှ လွတ်ပေအံ့ဟု ဝမ်းမြောက်သည်ဖြစ်၍ မြေအိုးကိုခွဲဘိသကဲ့သို့ သည်းသောရယ်ခြင်းကို ရယ်၍ တဖန် ပုဏ္ဏားသည် ငါ့ကိုသတ်၍ ခံရသောဆင်းရဲကို ရလတ္တံ့ဟု ပုဏ္ဏား၌ သနားခြင်းကို ဖြစ်စေ၍ သည်းစွာသောအသံဖြင့် ငို၏။
ထိုအခါ ထိုဆိတ်ကို ထိုလုလင်တို့သည် အချင်းဆိတ် သင်သည် သည်းစွာသော အသံဖြင့် ရယ်လည်းရယ်၊ ငိုလည်းငို၏။ အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ရယ်ဘိသနည်း၊ အဘယ်ကြောင့်ကား ငိုဘိသနည်းဟု မေးကုန်၏။ သင်တို့သည် ဤအကြောင်းကို မိမိတို့၏ ဆရာ့အထံ၌ မေးကြကုန်ဟု ဆိတ်ကဆိုလျှင် ထိုလုလင်တို့သည် ထိုဆိတ်ကို ယူကုန်လျက် သွားကုန်၍ ဤအကြောင်းကို ဆရာအား ကြားကုန်၏။ ဆရာသည် ထိုလုလင်တို့၏စကားကို ကြား၍ ဆိတ်ကို အချင်းဆိတ် သင်သည် အဘယ်ကြောင့်ရယ်သနည်း၊ အဘယ်ကြောင့် ငိုသနည်းဟု မေး၏။ ဆိတ်သည် မိမိပြုသောအမှုကို ဇာတိဿရဉာဏ်ဖြင့် အောက်မေ့၍ ပုဏ္ဏားအား ပြောဆို၏။
ပုဏ္ဏား ငါသည် ရှေး၌ သင်ကဲ့သို့ ဗေဒင်ရွတ်တတ် သရဇ္ဈာယ်တတ်သော ပုဏ္ဏားဖြစ်၍ မတကဘတ်လှူအံ့ဟု တခုသော ဆိတ်ကုလားကို သတ်၍ မတကဘတ်ကို လှူဘူး၏။ ထိုငါသည် တခုသော ဆိတ်ကုလားကို သတ်ဘူးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လေးရာ့ကိုးဆယ့်ကိုးဘဝတို့၌ ခေါင်းပြတ်ခြင်းသို့ ရောက်လေပြီ၊ ဤဘဝသည်ကား အဆုံးစွန်၌တည်သော ငါးရာတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘဝတည်း၊ ထိုငါသည် ယနေ့ ဤသို့ သဘောရှိသောဆင်းရဲမှ လွတ်ရအံ့ဟုဝမ်းမြောက်၏။ ထို့ကြောင့် ရယ်သတည်း၊ ငိုသောငါသည်တမူကား ရှေးဦးစွာ တခုသော ဆိတ်ကို သတ်၍ ဘဝငါးရာပတ်လုံး ဦးခေါင်းပြတ်ခြင်း ဆင်းရဲခြင်းသို့ ရောက်၏။ ယနေ့ ထိုဆင်းရဲမှ လွတ်ရအံ့၊ ပုဏ္ဏားသည်တမူကား ငါ့ကိုသတ်၍ ငါကဲ့သို့ ဘဝငါးရာပတ်လုံး ဦးခေါင်းပြတ်ခြင်း၏ဆင်းရဲကို ခံရရှာလတ္တံ့ဟု သင်၌ သနားခြင်းကြောင့် ငို၏ဟု ဆိတ်ဆို၏။
အချင်းဆိတ် မကြောက်လင့်၊ သင့်ကို ငါမသတ်ဟု ပုဏ္ဏားဆို၏။ ပုဏ္ဏား သင် အသို့ဆိုသနည်း၊ သင်သတ်သော်၎င်း မသတ်သော်၎င်း ယနေ့ ငါသည် သေခြင်းမှမလွတ်နိုင်ဟု ထိုဆိတ်ကဆို၏။ အချင်းဆိတ် သင်သည် မကြောက်လင့်၊ သင့်ကို အစောင့်အရှောက်ကိုယူ၍ သင်နှင့်တကွသာလျှင် ငါလိုက်အံ့ဟု ပုဏ္ဏား ဆို၏။ ပုဏ္ဏား သင်၏ အစောင့်အရှောက်ကား အနည်းငယ်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ပြုသော မကောင်းမှုသည်ကားကြီး၏။ အားရှိ၏ဟု ဆိတ်ကဆိုပြန်၏ ပုဏ္ဏားသည် ဆိတ်ကို လွှတ်၍ ဤဆိတ်ကို တစုံတယောက်သော သူအား သတ်စိမ့်သောငှါ မပေးအံ့ဟု တပည့်တို့ကို ခေါ်၍ ဆိတ်နှင့် တကွသာလျှင် သွား၏။ ဆိတ်ကိုလွှတ်လျှင်ပင် တခုသော ကျောက်ဖျာကြီးကို အမှီပြု၍ ရောက်သော ချုံ၌ လည်ကိုမော်၍ အရွက်တို့ကို စားအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ထိုကျောက်ဖျာ၌ မိုးကြိုးကျ၏။ တခုသော ကျောက်လွှာသည်ပြတ်၍ ဆိတ်၏ ဆန့်သောလည်၌ကျ၍ ဦးခေါင်းသည် ပြတ်လေ၏။ လူများသည် စည်းဝေးလာ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအရပ်၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုလူများမြင်စဉ်လျှင် နတ်၏ အာနုဘော်ဖြင့် ကောင်းကင်ပြင်ဝယ် ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် နေ၍ သတ္တဝါတို့သည် ဤသို့မကောင်းမှု၏အကျိုးကို အကယ်၍ သိကုန်အံ့၊ ပါဏာတိပါတကို မပြုလေကုန်ရာဟု သာယာသော အသံဖြင့် တရားဟောလိုရကား-
န ပါဏော ပါဏိနံ ဟညေ၊ ပါဏဃာတီ ဟိ သောစတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၈။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ပါဏဃာတီ၊ သတ္တဝါကို သတ်သောသူသည်။ စတူသု အပါယေသု၊ အပါယ်လေးပါးတို့၌။ မဟာဒုက္ခံ၊ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို။ အနုဘဝမာနာ၊ ခံစားရလျက်။ ဒီဃရတ္တံ၊ အခါလေးမြင့်။ ဟိ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ သောစတိ၊ စိုးရိမ်ရ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အယံ ဇာတိ၊ ထိုထိုဘဝ၌ ဤသို့ သဘောရှိသော ပဋိသန္ဓေ နေခြင်းသည်၎င်း။ အယံ သမ္ဘဝေါ စ၊ ဤသို့မသိစဉ် အစဉ်သဖြင့် ကြီးခြင်းသည်၎င်း။ ဒုက္ခော၊ အိုခြင်း နာခြင်း သေခြင်း မုန်းသောသူတို့နှင့် မိတ်ဖွဲ့ပေါင်းရခြင်း ချစ်သောသူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်း လက် ခြေပြတ်ခြင်း အစရှိကုန်သော ဆင်းရဲတို့၏ တည်ရာဖြစ်၏။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ သတ္တာ၊ သတ္တဝါတို့သည်။ စေ ဇာနေယျုံ၊ အကယ်၍ သိကုန်ငြားအံ့။ ပါဏော၊ သတ္တဝါသည်။ ပါဏိနံ၊ သတ္တဝါကို။ န ဟညေ၊ မသတ်ရာ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ငရဲဘေးဖြင့် ခြိမ်းခြောက်၍ တရားဟောတော်မူ၏။ လူတို့သည် ထိုတရားကို နာရကုန်၍ ငရဲဘေးမှ ကြောက်ကုန်သဖြင့် ပါဏာတိပါတမှ ကြဉ်ကြကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း တရားဟော၍ လူများကို သီလ၌ တည်စေ၍ ကံအားလျော်စွာ လားရလေ၏။ လူများသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ ဒါန အစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သေသူရည်မှတ်၊ အလှူမြတ်၊ မသတ်ရှောင်ခွါ ပါဏာတိပါ
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မတကဘတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၉။ အာယာစိတဘတ္တဇာတ်
သတ္တဝါတို့ကိုသတ်၍ နတ်ပူဇော်ခြင်း၌ အကျိုးမရှိသည်ကို ပြခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သစေ မုစ္စေ ပေစ္စ မုစ္စေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အာယာစိတဘတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် နတ်တို့အား တောင်းပန်ခြင်း ရှိခိုးပူဇော်ခြင်းအမှုကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် ကုန်သွယ်အံ့သောငှာ သွားကုန်လတ်သည်ရှိသော် သတ္တဝါတို့ကို သတ်ကုန်၍ နတ်တို့အား ပူဇော်ခြင်းအမှုကို ပြုကုန်၍ အကျွန်ုပ်တို့သည် အန္တရာယ်မရှိသဖြင့် အကျိုး၏ပြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် လာကုန်၍ တဖန် ရှင်နတ်မင်းတို့အား ပူဇော်ပါကုန်အံ့ဟု တောင်းပန်ကုန်၍ သွားကြကုန်၏။ ထိုကုန်သွယ်ခြင်းအမှု၌ အန္တရာယ်မရှိသဖြင့် အကျိုးပြီးခြင်းသို့ ရောက်လတ်သော် လာလတ်ကုန်၍ နတ်တို့၏ အာနုဘော်ကြောင့် ဤအကျိုးပြီးခြင်းသည် ဖြစ်၏ဟု ထင်မှတ်ရကား များစွာသော သတ္တဝါတို့ကို သတ်ကုန်၍ တောင်းပန်ခြင်းမှ လွတ်စိမ့်သောငှါ ပူဇော်ခြင်းအမှုကို ပြုကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုအမှုကို မြင်ကုန်၍ ဘုန်းတော်ကြီး အရှင်ဘုရား ဤသတ္တဝါတို့ကိုသတ်၍ နတ်အား ပူဇော်သောအမှုကို ပြုရာ၌ အကျိုးရှိသလောဟု မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ကာသိတိုင်း တခုသောရွာငယ်၏ တံခါး၌နေသော သူကြွယ်သည် ပညောင်ပင်စောင့်နတ်အား ပူဇော်ခြင်းအမှုကိုဝန်ခံ၍ အန္တရာယ်မရှိသဖြင့် လာလတ်၍ များကုန်သော သတ္တဝါတို့ကိုသတ်၍ ဝန်ခံခြင်းမှလွတ်စေအံ့ဟု ပညောင်ပင်ရင်းသို့လာ၏။ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ပညောင်ခွ၌ ရပ်၍-
န ဟေဝံ ဓီရာ မုစ္စန္တိ၊ မုတ္တိ ဗာလဿ ဗန္ဓနံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၉။ ဘော ပုရိသ၊ အိုအချင်းယောက်ျား။ တွံ၊ သင်သည်။ သစေ မုစ္စေ၊ အကယ်၍ ဝန်ခံခြင်းမှ လွတ်လိုအံ့။ ပေစ္စ၊ တမလွန်ဘဝ၌။ မုစ္စေ၊ လွတ်အောင်ပြုရာ၏။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင့်ကြောင့်။ မုစ္စမာနော၊ ပါဏာတိပါတကိုပြု၍ ဝန်ခံခြင်းမှ လွတ်စေလိုသော သူကို။ ဗဇ္စျတိ၊ မကောင်းမှုသည် မိ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဓီရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ န မုစ္စန္တိ၊ ဝန်ခံခြင်းကို မဖြေကုန်။ ဗာလဿ၊ သူမိုက်၏။ မုတ္တိ၊ ပါဏာတိပါတကိုပြု၍ ဝန်ခံခြင်းမှ လွတ်စေခြင်းသည်ကား။ ဗန္ဓနံ၊ မကောင်းမှုဖြင့် မိသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ဘုရားလောင်း ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ဤသို့ ဟော၏။ ထိုအခါမှစ၍ လူတို့သည် ပါဏာတိပါတမှ ကြဉ်ကုန်လျက် တရားကို ကျင့်ကုန်၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘုရားသည် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပါဏာတိပါတ်၊ သူ့သက်သတ်၊ ယဇ်နတ်ပူဇော် ခံဘို့မြှော်
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အာယာစိတဘတ္တဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-သီလဝဂ်
၁၀။ နဠကပါနဇာတ်
ကျူရိုးတို့၌ အလုံးစုံ အခေါင်းပေါက်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒိသွာ ပဒမနုတ္တိဏ္ဏံအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆင်အပ်သော ဤနဠကပါနဇာတ်ကို ကောသလတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူလတ်သော် နဠကပါနရွာသို့ရောက်၍ နဠကပါနရေကန်နား ဆပ်သွားတော၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ်ကျူးရိုးတို့ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် နဠကပါနရေကန်၌ ရေချိုးကုန်၍ အပ်ကျည်ဘို့ သာမဏေတို့ကို ကျူးရိုးယူစေ၍ အလုံးစုံ၌လျှင် အပေါက်ရှိကုန်သော ထိုကျူးရိုးတို့ကိုမြင်ကုန်၍ ဘုရားအထံတော်သို့ ကပ်ကုန်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် အပ်ကျည်ဘို့ ကျူးရိုးတို့ကို ယူစေကုန်၏။ ထိုကျူရိုးတို့သည် အရင်းမှ အဖျားတိုင်အောင် အလုံးစုံလျှင် ပေါက်ကုန်၏။ ထိုအကြောင်းကား အသို့တုံနည်းဟု မေးလျှောက်ကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤကျူရိုးတို့၏ပေါက်ခြင်းသည်ကား ငါ၏ ရှေးအဓိဋ္ဌာန်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ထိုကျူတောသည် လူမနေသော တောအရပ် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုရေကန်၌လည်း တယောက်သော ဒကရက္ခိုသ်သည် ရေသို့သက်တိုင်း သက်တိုင်းကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို စား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် သမင်သားငယ် ပမာဏရှိသော မျောက်မင်းဖြစ်၍ မျောက်ရှစ်သောင်း ခြံရံလျက် မျောက်အပေါင်းကိုဆောင်၍ ထိုတော၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်း မျောက်မင်းသည် မျောက်အပေါင်းအား အမောင်တို့ ဤတော၌ အဆိပ်ပင်တို့သည်လည်း ရှိကုန်၏။ ဘီလူး သိမ်းဆည်းသော ရေကန်တို့သည်လည်း ရှိကုန်၏။ သင်တို့သည် မစားဘူးသော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို စားလိုကုန်သော်၎င်း၊ မသောက်ဘူးသော ရေကို သောက်လိုကုန်သော်၎င်း ငါ့ကိုပန်ကြားကုန်ဟု ဩဝါဒပေး၏။ ထိုမျောက်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ တနေ့သ၌ မရောက်ဘူးသော အရပ်သို့ ရောက်ကုန်လတ်သော် ထိုအခါ၌ များစွာသောနေ့ပတ်လုံး ကျက်စားကုန်၍ ရေကို ရှာကြကုန်လတ်သော် တခုသောရေကန်ကို မြင်ကုန်၍ ရေကို မသောက်ကုန်ဦးဘဲ ဘုရားလောင်း၏ လာခြင်းကို မျှော်ကုန်လျက် နေကြကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် လာလတ်၍ အမောင်တို့ အဘယ့်ကြောင့် ရေကို မသောက်ကုန်သနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်တို့၏ လာခြင်းကိုမျှော်ကုန်လျက် နေပါကုန်သည်ဟု မျောက်တို့ဆိုကုန်၏။ အမောင်တို့ ကောင်းပြီဟု ဘုရားလောင်းသည် ရေကန်ကိုဆင်ခြင်၍ ခြေရာကို ပိုင်းခြားကြည့်ရှုလတ်သော် သက်သော ခြေရာကိုသာလျှင် မြင်၏။ တက်သောခြေရာကို မမြင်၊ ထိုဘုရားလောင်းသည် ယုံမှားမရှိ ဤရေကန်ကို ဘီလူးစောင့်၏ဟုသိ၍ အမောင်တို့ ရေကို မသောက်ကုန်သော သင်တို့သည် ကောင်းသောအမှုကို ပြုအပ်၏။ ဤရေကန်ကို ဘီလူးစောင့်၏ဟု ဆိုလေ၏။ ဒကရက္ခိုသ်သည်လည်း ထိုမျောက်တို့၏ မသက်မဆင်းသော အဖြစ်ကိုသိ၍ ညိုသောဝမ်း ဖြူသောမျက်နှာ နီသောလက်ခြေ ဖောက်ပြန်သော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ရေကို နှစ်ဖြာခွဲလျက် ထွက်လာ၏။ သင်တို့ အဘယ့်ကြောင့် ဆိုင်းငံ့၍ နေကြကုန်သနည်း၊ ဆင်း၍ ရေကို သောက်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ဒကရက္ခိုသ်ကို ဘုရားလောင်းသည် သင်ကား ဤရေကန်၌ ဖြစ်သော ဒကရက္ခိုသ်လောဟု မေး၏။ ဟုတ်၏ဟု ဒကရက္ခိုသ်ဆို၏။ သင်ကား ရေကန်သို့ ဆင်းသက်သောသတ္တဝါတို့ကို ရသလောဟု မေး၏။ ရသည် မှန်၏။ ငါကား ဤရေကန်သို့ သက်လတ်သော် အယုတ်သဖြင့် ငှက်ကိုအစပြု၍ တစုံတခုသောသတ္တဝါကို မလွတ်၊ အလုံးစုံသော သင်တို့ကိုလည်း စားအံ့ဟုဆို၏။ ငါတို့သည် ကိုယ်ကို သင့်အား စားစိမ့်သောငှာ မပေးကုန်ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ သင်တို့သည် ရေကိုသောက်ကုန်အံ့လောဟု ဒကရက္ခိုသ်မေး၏။ ငါတို့သည် ရေကို သောက်ကုန်အံ့၊ ထိုသို့ သောက်ကုန်သော်လည်း သင့်နိုင်ငံသို့ မရောက်ကုန်လတ္တံ့ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ နိုင်ငံသို့ မရောက်ကုန်သည်ရှိသော် အသို့လျင် ရေကို သင်တို့ သောက်ကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဒကရက္ခိုသ်ဆို၏။ ရေကန်သို့ သက်၍ ရေသောက်ကုန်လတ္တံ့ဟု အောက်မေ့မှတ်ထင်သလော၊ ရှစ်သောင်းကုန်သော ငါတို့သည်လည်း ရေကန်သို့ မသက်ကုန်မူ၍ တချောင်းတချောင်းစီသော ကျူရိုးကို ယူကုန်၍ ကြာရိုးဖြင့် ရေကိုသောက်ကုန်သကဲ့သို့ သင့်ရေကန်မှ ရေကို သောက်ကုန်အံ့၊ ဤသို့ သောက်လတ်ကုန်သောငါတို့ကို သင်သည် စားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။
ဤအနက်ကို သိစေတော်မူ၍ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
နဠေန ဝါရိံ ပိဿာမ၊ နေဝ မံ တွံ ဝဓိဿသိ။
ဟူသော ဤဂါထာ၏ ရှေးနှစ်ပါဒကို ဟောတော်မူ၏။
၂၀။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ကပိရာဇာ၊ မျောက်မင်းသည်။ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ၊ ထိုရေကန်၌။ ဉတ္တိဏ္ဏံ၊ တက်သော။ ပဒံ၊ ခြေရာကို။ အနဒိသွာ၊ မမြင်မူ၍။ ဩတရိတံ၊ သက်သော။ ပဒံ၊ ခြေရာကိုသာ။ ဒိသွာန၊ မြင်၍။ အယံ၊ ဤရေကန်ကား။ အဒ္ဓါ၊ စင်စစ်။ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာတိ၊ ဘီလူးစောင့်သော ရေကန်တည်းဟု။ ဉတွာ၊ သိ၍။ တေန၊ ထိုဘီလူးနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ သလ္လပန္တော၊ စကားပြောဟောလျက်။ နဠေန၊ ကျူရိုးဖြင့်။ ဝါရိံ၊ ရေကို။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ပိဿာမ၊ သောက်ကုန်အံ့။ ပိဝံ၊ ဤသို့ကျူရိုးဖြင့် ရေကိုသောက်သော။ သပရိသံ၊ ပရိသတ်နှင့် တကွသော။ မံ၊ ငါ့ကို။ တွံ၊ သင်သည်။ နေဝ ဝဓိဿသိ၊ မသတ်ရလတ္တံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အာဟ၊ ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ဆိုပြီး၍ တခုသော ကျူရိုးကိုယူစေ၍ ပါရမီတို့ကို ဆင်ခြင်၍ သစ္စာပြု၍ နှုတ်သီးဖြင့် မှုတ်၏။ ကျူရိုးသည် အတွင်း၌ တစုံတခုသောအဆစ်ကို မကြွင်းစေမူ၍ အလုံးစုံသာလျှင် အခေါင်းရှိသည်ဖြစ်၏။ ဤအမှတ်ဖြင့် တပါးလည်းဖြစ်သော ကျူရိုးကိုဆောင်စေ၍ နှုတ်သီးဖြင့်မှုတ်၍ မျောက်အပေါင်းအား ပေး၏။ ဤသို့မှုတ်ရသည်ရှိသော် ပြီးစေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထို့ကြောင့် ဤသို့မယူလေအပ်၊ စင်စစ်သဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် ဤရေကန်ကိုရံ၍ ရောက်ကုန်သော အလုံးစုံသော ကျူတို့သည်လည်း တပေါက်တည်းဖြစ်စေကုန်သတည်းဟု အဓိဋ္ဌာန်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အစီးအပွားကို ဆောင်ရွက်သောကျေးဇူး၏ များသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဘုရားလောင်းတို့အား အဓိဋ္ဌာန်သည် ပြည့်စုံ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ထိုရေကန်ကိုရ၍ရောက်ကုန်သော အလုံးစုံသောကျူရိုးတို့သည်လည်း တပေါက်တည်းသာ ရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။
** ဤဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာ၌ တကမ္ဘာပတ်လုံး တည်ကုန်သော လေးပါးကုန်သော တန်ခိုးတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုလေးပါးကုန်သော တန်ခိုးတို့သည် အဘယ်သည်တို့နည်းဟူမူကား...
လ၌ ယုန်ရေးသည် အလုံးစုံသော ဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံး တည်လတ္တံ့၊ ဝဋ္ဋကဇာတ်၌ မီးငြိမ်းရာအရပ်ကို အလုံးစုံသော ဤဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံးလည်း မီးတို့သည် မလောင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဃဋိကာရ၏ နေရာအရပ်သည် ဤအလုံးစုံသော ဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံးလည်း မိုဃ်းမစွတ်သည်ဖြစ်၍ တည်လတ္တံ့၊ ဤရေကန်ကို ရံ၍ ရောက်ကုန်သော ကျူရိုးတို့သည်လည်း အလုံးစုံသော ဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံးလည်း တခုသော အပေါက်ရှိသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤလေးပါးတို့တည်း။ **
ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ အဓိဋ္ဌာန်ပြီး၍ တခုသောကျူကို ယူ၍ နေ၏။ ထိုရှစ်သောင်းကုန်သော မျောက်တို့သည်လည်း တခု တခုစီသော ကျူကိုယူကုန်၍ ရေကန်ကိုဝန်းရံ၍ နေကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကျူရိုးဖြင့်ငင်၍ ရေကိုသောက်သောကာလ၌ ထိုအလုံးစုံသောမျောက်တို့သည်လည်း ကမ်းနား၌နေကုန်လျက် ရေကို သောက်ကုန်၏။ ထိုသို့ မျောက်တို့သည် ရေကိုသောက်ကုန်ပြီးသော် ဒကရက္ခိုသ်သည် တစုံတခုသော မျောက်ကိုမရ၍ နှလုံးမသာ၍ မိမိနေရာသို့သာလျှင် ပြန်သွားလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ပရိသတ်တို့နှင့်တကွ တောသို့ ဝင်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ကား ရဟန်းတို့ ဤကျူရိုးတို့၏ တခုတည်းသော အပေါက်ရှိသည်၏ အဖြစ်သည် ငါ၏သာလျှင် ရှေးအဓိဋ္ဌာန်ကြောင့် ဖြစ်သတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ဒကရက္ခိုသ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရား၏ပရိသတ်သည် ထိုအခါ မျောက်မင်းပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီး ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ မျောက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျူ လ, ငုံး, အိမ်၊ ထုံးမတိမ်၊ ဘုန်းရှိန် ကမ္ဘာတည်
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နဠကပါနဇာတ်သည် ပြီး၏။
သီလဝဂ် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၁။ ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်
ဒေဝဒတ်အလောင်းသည် ဘုရားလောင်းအား သတ်ခြင်းငှါ ကြံသော်လည်း မကြံနိုင်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဉာတမေတံ ကုရုင်္ဂဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တပါးသောအခါ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား သတ်ခြင်းအလို့ငှာ လေးသမားတို့ကို စေလွှတ်၏။ ကျောက်ကိုလှိမ့်၏။ ဓနပါလဆင်ကို လွှတ်၏။ ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအား သတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြု၏ဟု ဒေဝဒတ်၏ ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုလျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ နေတော်မူလျက် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဒေဝဒတ်သည် အရှင်ဘုရားတို့အား သတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြု၏ဟု ဒေဝဒတ်၏ ကျေးဇူးမဲ့စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုသာလျှင် ငါ့အား သတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့ လုံ့လပြုငြားသော်လည်း ငါ့ကို သတ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် ဆတ်မည်သော သားဖြစ်၍ တခုသောတောနေရာ၌ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို စား၍နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တပါးသောကာလ၌ အသီးနှင့်ပြည့်စုံသော ယမနေပင်၌ ယမနေသီးတို့ကိုစားလျက် သွား၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ရွာ၌နေသော လင့်စောင့်မုဆိုးသည် အသီးသီးသော သစ်ပင်ရင်းတို့၌ သားတို့၏ ခြေရာတို့ကို စုံစမ်း၍။ သစ်ပင်ထက်၌ လင့်ဆောက်၍နေလျက် သစ်သီးစားအံ့သောငှါ လာကုန်သောသားတို့ကို လှံဖြင့်ထိုး၍ ရကုန်သောအသားတို့ကို ရောင်းလျက် အသက်မွေး၏။ ထိုမုဆိုးသည် တနေ့သ၌ ထိုယမနေပင်ရင်း၌ ဘုရားလောင်း၏ ခြေရာကိုမြင်၍ ထိုယမနေပင်၌ လင့်ဆောက်၍ စောစောကလျှင် ထမင်းစား၍ လှံကိုယူ၍ တောသို့ဝင်၍ ထိုယမနေပင်သို့ တက်၍ လင့်၌နေ၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း စောစောကလျှင် နေရာအရပ်မှ ထွက်၍ ယမနေသီးတို့ကို စားအံ့ဟု လာလတ်၍ ထိုယမနေပင်ရင်းသို့ အဆောတလျင် မဝင်မူ၍ ရံခါ လင့်၌နေသောမုဆိုးသည် သစ်ပင်တို့၌ လင့်ဆောက်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ဥပဒ္ဒဝေါသည် ရှိသလောဟု စုံစမ်းလျက် အပ၌သာလျှင် ရပ်၏။ မုဆိုးလည်း ဘုရားလောင်း မလာသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ လင့်၌နေ၍လျှင် ယမနေသီးတို့ကို ပစ်၍ပစ်၍ ဘုရားလောင်း၏ရှေ့၌ ကျစေ၏။ ဘုရားလောင်းဆတ်သည် ဤယမနေသီးတို့သည် လာ၍ ငါ့ရှေ့၌ ကျကုန်၏။ အထက်၌ မုဆိုးရှိသလောဟု အဖန်တလဲလဲ ကြည့်သည်ရှိသော် မုဆိုးကိုမြင်၍ မမြင်သကဲ့သို့ပြု၍ အိုယမနေပင် ရှေး၌ သင်သည် အောက်သို့တွဲလွဲဆွဲလျက် ဝင်သကဲ့သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်တန်းစွာလျှင် သစ်သီးတို့ကို ကျစေ၏။ ယခုကား သင်သည် သစ်ပင်၏တရားကို စွန့်၏။ ဤသို့ သင်သည် သစ်ပင်တရားကို စွန့်သည်ရှိသော် ငါလည်း တပါးသော သစ်ပင်ရင်းသို့ ကပ်၍ ငါ၏အာဟာရကို ရှာရအံ့ဟု ဆိုလို၍-
အညံ သေပဏ္ဏိ ဂစ္ဆာမိ၊ န မေ တေ ရုစ္စတေ ဖလံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်၏။
၂၁။ သေပဏ္ဏိ၊ ယမနေပင်။ တွံ၊ သင်သည်။ ယံ သိယျသိ၊ အကြင် ငါ့ရှေ့သို့ရှေးရှု သစ်သီးတို့ကို ကျစေလျက်လှိမ့်၏။ ဧတံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ ကုရုင်္ဂဿ၊ ဆတ်သည်။ ဉာတံ၊ သိအပ်၏။ တနည်းကား... ဧတံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ ကုရုင်္ဂဿ၊ ဆတ်အား။ ဉာတံ၊ ထင်ရှား၏။ မေ၊ ငါသည်။ တေ၊ သင်သစ်ပင်၏။ ဖလံ၊ အသီးကို။ န ရုစ္စတေ၊ မနှစ်သက်။ အဟံ၊ ငါသည်။ အညံ၊ တပါးသော။ သေပဏ္ဏိ၊ ယမနေပင်သို့။ ဂစ္ဆာမိ၊ သွားအံ့။
ထိုအခါမုဆိုးသည် လင့်၌နေလျက်လှံကိုလွှတ်၍ သင်သည် သွားလေလော၊ ယခု သင့်ကို မထိုးမိ ချွတ်ယွင်း၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပြန်၍ရပ်လျက် အို-ယောက်ျား ယခု ငါ့ကို အကယ်၍ကား ချွတ်ယွင်း၏။ သို့ချွတ်ယွင်းငြားသော်လည်း ငရဲကြီး ရှစ်ထပ်တို့ကို၎င်း တဆယ့်ရှစ်ရပ်သော ဥဿဒရက် ငရဲတို့ကို၎င်း၊ ငါးပါးအပြားရှိသော အနှောင်အဖွဲ့ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ညှဉ်းဆဲခြင်းတို့ကို၎င်း မချွတ်ယွင်းသည် သာလျှင်တည်းဟု ဆို၏။ ဤသို့ ဆိုလျက်ပြေး၍ အလိုအားလျော်စွာ သွား၏။ မုဆိုးလည်း ဆင်း၍ အလိုအားလျော်စွာ သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုသာလျှင် ငါ့အား သတ်ခြင်းငှာ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါ့အားသတ်ခြင်းငှာ လုံ့လပြုသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့ လုံ့လပြုငြားသော်လည်း ငါ့ကို သတ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤ ဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ လင့်၌နေသော မုဆိုးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆတ်မည်သော သားဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လောင်းမြတ်ဗုဒ္ဓါ၊ သေစိမ့်ငှာ၊ ကြံရာမပြီး အချည်းနှီး
ရှေးဦးစွာသော ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၂။ ကုက္ကုရဇာတ်
ဆွေမျိုးတို့၏ အကျိုးကို သည်ပိုးဆောင်ရွက်ခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယေ ကုက္ကုရာ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုက္ကုရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အဆွေအမျိုးတို့၏ အကျိုးကို ကျင့်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအကျင့်သည် ဒွါဒသကနိပါတ် ဘဒ္ဒသာလဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤဝတ္ထုကိုကား ဖြစ်စေ၍လျှင် လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည် ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့သဘောရှိသော ကံကိုစွဲ၍ ခွေးအမျိုး၌ ဖြစ်၍ များစွာသော ခွေးအပေါင်းခြံရံလျက် သုသာန်မ၌ နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်းသည် ကိုယ်လုံးဖြူသော သိန္ဓောမြင်းတို့ဖြင့် ကအပ်သော
ခပ်သိမ်းသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ရထားကိုစီး၍ ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ဥယျာဉ်၌ နေ့အဘို့ပတ်လုံး ကစား၍ နေဝင်သည်ရှိသော် မြို့သို့ဝင်၏။ မင်း၏ ရထားမြတ်ကို ထားမြဲတိုင်းသာလျှင် မင်းယင်ပြင်၌ ထားကုန်၏။ ရထားသည် ညဉ့်၌ မိုဃ်းရွာသည်ရှိသော် စွတ်၏။ နန်းပြာဿာဒ်ထက်မှ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားသော ခွေးတို့သည် ဆင်းသက်ကုန်၍ ရထားကာသော သားရေကို၎င်း ဖွဲ့သော သားရေလွန်ကို၎င်း စားကုန်၏။ နက်ဖြန် နေ့၌ မင်းအား ရှင်မင်းကြီး ပြွန်ပေါက်မှ ခွေးတို့ဝင်ကုန်၍ ရထား၏ ကာသော သားရေကို၎င်း၊ ဖွဲ့သော သားရေလွန်ကို၎င်း စားကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ခွေးတို့အား အမျက်ထွက်၍ မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းသော အရပ်၌ ခွေးတို့ကို သတ်လေကုန်ဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ ခွေးတို့အား ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်၏။ မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းသော အရပ်၌ သတ်အပ်ကုန်သော ခွေးတို့သည် ပြေးကုန်၍ သုသာန်မသို့ သွား၍ ဘုရားအလောင်း၏ အထံသို့ လာကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် များစွာကုန်သော သင်တို့သည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ခွေးတို့သည် နန်းတော်တွင်း၌ ရထားကာသော သားရေကို၎င်း ဖွဲ့သော သားရေလွန်ကို၎င်း ခွေးတို့သည် စားကုန်သတတ်ဟု အမျက်ထွက်၍ မင်းသည် ခွေးတို့ကို သတ်စိမ့်သောငှါ စေ၏။ များကုန်သော ခွေးတို့သည် ပျက်စီးကုန်၏။ ကြီးစွာသောဘေး ဖြစ်၏ ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းစောင့်ရှောက်သော အရပ်၌ များကုန်သော ခွေးတို့စားခွင့်သည် မရှိ၊ ထိုသားရေကို စားသောအမှုသည်ကား နန်းတော်တွင်း၌ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားအပ်သောခွေးတို့၏ အမှုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ယခုကား ခိုးစားကုန်သော ခွေးတို့အား တစုံတခုသော ဘေးသည်မရှိ၊ မခိုးစားကုန်သော ခွေးတို့သာ သေရကုန်၏။ ငါသည် ခွေးသူခိုးတို့ကို မင်းအားပြ၍ ဆွေမျိုး အပေါင်းတို့အား အသက်အလှူကို လှူရမူကားကောင်း၏ ဟု ကြံ၍ ဘုရားလောင်းသည် အဆွေအမျိုးတို့ကို သက်သာရာရစေ၍ သင်တို့သည် မကြောက်ကုန်လင့်၊ ငါသည် သင်တို့အား ဘေးမဲ့ကို ဆောင်အံ့၊ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ငါသည် မင်းကို ဖူးမြင်အံ့၊ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး သင်တို့သည် ဤအရပ်၌လျှင် နေနှင့်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ပါရမီတို့ကို ဆင်ခြင်၍ မေတ္တာဘာဝနာကို ရှေ့သွားပြု၍ ငါ၏ကိုယ်ပေါ်၌ ခဲကို၎င်း ဆောက်ပုတ်ကို၎င်း တစုံတယောက်သောသူသည် ပစ်ခြင်းငှါ မဝံ့စေသတည်းဟု အဓိဋ္ဌာန်၍ တကောင်တည်းလျှင် မြို့တွင်းသို့ဝင်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းခွေးကိုမြင်၍ တယောက်သော သတ္တဝါသည် အမျက်ထွက်၍ ကြည့်သောမည်သည်မရှိ၊ မင်းသည်လည်းခွေးတို့ကိုသတ်ခြင်းငှာစေ၍ မိမိသည် ဆုံးဖြတ်ရာ အရပ်၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအရပ်သို့ပြေးသွား၍ မင်း၏ နေရာအောက်သို့ ဝင်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းခွေးကို မင်းချင်းတို့သည် ထုတ်အံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ မင်းသည် မြစ်၏။ ဘုရားလောင်းခွေးသည် အတန်ငယ် အပင်အပန်းဖြေ၍ နေရာအောက်မှ ထွက်ပြီးသော် မင်းကိုရှိခိုး၍ ရှင်မင်းကြီးတို့သည် ခွေးတို့ကို သတ်စေကုန်သလောဟု မေး၏။ ငါသည် သတ်စေ၏ဟု ဆို၏။ မင်းကြီး ခွေးတို့၏အပြစ်ကား အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ ရထားကို ကာရံသော သားရေကို၎င်း ဖွဲ့သော သားရေလွန်ကို၎င်း စားကုန်၏ဟု ဆို၏။ အကြင်ခွေးတို့သည် စားကုန်၏။ ထိုခွေးတို့ကို သိပါသလောဟု မေး၏။ မသိကုန်ဟု ဆို၏။ မင်းကြီး ဤမည်သော ခွေးတို့သည် သားရေကိုစားသော ခွေးသူခိုးတည်းဟု မှန်သောအားဖြင့် မသိမူ၍ မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းသော အရပ်၌သာလျှင် သတ်စေခြင်းသည် မသင့်ဟု ဆို၏။ ရထား၏သားရေကို ခွေးတို့သည် စားကုန်သောကြောင့် မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းသော အလုံးစုံသောခွေးတို့ကို သတ်ကုန်ဟု ခွေးတို့ကို သတ်စေခြင်းငှါ စေ၏။ လူတို့သည် အလုံးစုံသောခွေးတို့ကိုလျှင် သတ်ကုန်သလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူ၍ မသေရကုန်သော ခွေးတို့သည် ရှိကုန်သလောဟု မေး၏။ ရှိ၏ ငါတို့အိမ်၌ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားအပ်သော ခွေးတို့သည် မသေရကုန်ဟု ဆို၏။
မင်းကြီး ယခုပင်လျှင် ရှင်မင်းကြီးတို့သည် ရထား၏ သားရေကို ခွေးတို့သည် စားကုန်သောကြောင့် မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော ခွေးတို့ကို သတ်ကုန်ဟု ခွေးတို့ကို သတ်စိမ့်သောငှာ စေ၏ဟူ၍ ဆိုကုန်၏။ ယခုပင်လျှင် ရှင်မင်းကြီးတို့၏အိမ်၌ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးအပ်သော ခွေးတို့ကား မသေရကုန်ဟု ဆို၏။ ဤသို့ ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် ရှင်မင်းကြီးတို့သည် ဆန္ဒအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် အဂတိသို့ လိုက်ခြင်းသို့ ရောက်သည်မဟုတ်တုံလော၊ အဂတိသို့ လိုက်ခြင်းမည်သည်ကား မသင့်၊ မင်းကျင့်တရား မဟုတ်၊ မင်းမည်သည်ကား အကြောင်းဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို ရှာတတ်သည့် ချိန်နှင့်တူသည်ဖြစ်သင့်၏။ ယခုအခါ၌ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားအပ်သောခွေးတို့ကား မသေရကုန်၊ အားနည်းသော ခွေးတို့သာ သေရကုန်၏။ ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤခွေးသတ်ခြင်းသည်ကား အလုံးစုံသော ခွေးကို သတ်ခြင်းမဟုတ်၊ ဤခွေးသတ်ခြင်းသည် အားနည်းသော ခွေးတို့ကို သတ်ခြင်းမည်၏။ ဤသို့ ဆိုပြီး၍လည်း ဘုရားလောင်းသည် သာယာစွာသော အသံကိုမြွက်၍ ရှင်မင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့သည် အကြင်အမှုကို ပြုကုန်၏။ ထိုအမှုကား တရားမဟုတ်ဟု မင်းအား တရားဟောလိုရင်း-
ကောလေယျကာ ပဏ္ဏဗလူပပန္နာ။
တေမေ န ဝဇ္ဈာ မယမသ္မ ဝဇ္ဈာ၊
နာယံ သဃစ္စာ ဒုဗ္ဗလဃာတိကာယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၂။ ရာဇ၊ မင်းကြီး။ ယေ ကုက္ကုရာ၊ အကြင်ခွေးတို့သည်။ ရာဇကုလမှိ၊ မင်းအိမ်၌။ ဝဒ္ဓါ၊ ကြီးကုန်၏။ ကောလေယျကာ၊ မင်းအိမ်၌ဖြစ်ကုန်၏။ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နာ၊ အဆင်းအားနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏။ တေ မေ-တေ ဣမေ၊ ထိုခွေးတို့ကား။ န ဝဇ္ဈာ၊ မသတ်အပ်ကုန်သော ခွေးတို့တည်း။ မယံ၊ ငါတို့သည်သာ။ ဝဇ္စျာ၊ သတ်အပ်ကုန်သောခွေးတို့သည်။ အသ္မ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ အယံ သဃစ္စာ၊ ဤခွေးသတ်ခြင်းသည်။ န သဗ္ဗသုနခသဃစ္စာ၊ အလုံးစုံသောခွေးတို့ကို သတ်ခြင်းမဟုတ်။ အယံ၊ ဤခွေးသတ်ခြင်းသည်။ ဒုဗ္ဗလဃာတိကာ၊ အားနည်းသောခွေးတို့ကိုသာ သတ်ခြင်းမည်၏။
မင်းတို့မည်သည်ကား ခိုးသူတို့ကို နှိပ်စက်အပ်ကုန်၏။ ခိုးသူမဟုတ်သောသူတို့ကို မနှိပ်စက်အပ်ကုန်၊ ဤအရာ၌ကား ခိုးစားကုန်သောခွေးတို့အား တစုံတခုသောဘေးသည် မရှိ၊ မခိုးစားကုန်သောခွေးတို့သာ သေရကုန်၏။ အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ ဤလောက၌ မသင့်မလျော်ခြင်းသည် ဖြစ်ခဲ့၏။ အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ ဤလောက၌ အဓမ္မသည် ဖြစ်ခဲ့၏ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းစကားကို နာရ၍ ပညာရှိ သင်သည် ဤမည်သော ခွေးတို့သည် ရထား၏ သားရေကို စားကုန်၏ဟု သိသလောဟု မေး၏။ သိ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်ခွေးတို့သည် စားသနည်းဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီးတို့၏ နန်းတော်၌ နေကုန်သော မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားအပ်ကုန်သောခွေးတို့သည် စားကုန်၏ဟု ဆို၏။ ထိုခွေးတို့သည် စားသောအဖြစ်ကို အဘယ်အကြောင်းဖြင့် သိသနည်းဟု မေး၏။ ငါသည် ထိုခွေးတို့ စားသောအဖြစ်ကို ပြအံ့ဟု ဆို၏။ ပညာရှိ ပြလောဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီးတို့အိမ်၌ မင်းမျိုးတို့သည် မွေးစားအပ်သော ခွေးတို့ကိုခေါ်စေ၍ အတန်ငယ်သော ယက်တက်ကို၎င်း နေဇာမြက်တို့ကို၎င်း ဆောင်စေကုန်လောဟု ဆို၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း ဆိုတိုင်း ပြု၏။
ထိုအခါ မင်းကို ဘုရားလောင်းသည် ဤမြက်တို့ကိုဆုံ၌ထောင်း၍ ယက်တက်ရည်ဖြင့် ဖျော်၍ ထိုခွေးတို့ကို တိုက်ကုန်လောဟုဆို၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း တိုက်၏။ သောက်တိုင်း သောက်တိုင်းကုန်သော ခွေးတို့သည် သားရေတို့နှင့်တကွ အန်ကုန်၏။ မင်းသည် သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖြေခြင်းသည် ဖြစ်ပေ၏ဟု နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအား ထီးဖြူဖြင့် ပူဇော်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်းဓမ္မဉ္စရ မဟာရာဇ၊ မာတာပိတူသုခတ္တိယ အစရှိသော စတ္တာလီသနိပါတ် တေသကုဏဇာတ်၌ လာကုန်သော မင်းကျင့်တရားကို ပြတတ်ကုန်သော ဆယ်ဂါထာတို့ဖြင့် မင်းအား တရားဟော၍ မင်းကြီး ဤအခါမှစ၍ မမေ့မလျော့ဖြစ်လောဟုဆို၍ မင်းကို ငါးပါးကုန်သောသီလတို့၌ တည်စေ၍ ထီးဖြူကို မင်းအားသာလျှင် အပ်နှင်း၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏တရားစကားကို နာရ၍ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ပေး၍ ဘုရားလောင်းကိုအစပြု၍ ခပ်သိမ်းသောခွေးတို့အား မိမိ၏ဘောဇဉ်နှင့် တူသည်သာလျှင်ဖြစ်သော နိစ္စဘတ်ကို ဖြစ်စေ၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်လျက် အသက်ထက်ဆုံး တည်၍ ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ စုတေသော် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းခွေးမင်း၏ အဆုံးအမတော်သည် အနှစ်တသောင်းနှစ်ထောင်တို့ပတ်လုံးတည်၏။ ဘုရားလောင်း ခွေးမင်းသည်လည်း အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုသာလျှင် ဆွေမျိုးတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကျင့်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းသောပရိသတ် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ခွေးပညာရှိ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆွေမျိုးတွက်တာ၊ တို့ဘုန်းလျာ၊ ကျင့်ရှာခဲ့လေပြီ
နှစ်ခုမြောက်သော ကုက္ကူရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၃။ ဘောဇာဇာနီယဇာတ်
တည်ရာကို မရအပ်သော အမှု၌လည်း ဝီရိယကို မလျော့အပ်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အပိ ပဿေန သေမာနာအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘောဇာဇာနီယဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသော တယောက်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းကို ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် မိမိသည် တည်ရာကို မရအပ်သောအမှု၌ ဝီရိယကို ပြုကုန်၏။ မြားမှန်ကုန်လျက်လည်း ဝီရိယကို မလျှော့ကုန်သည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဘောဇာဇာနီယ သိန္ဓောမျိုး၌ဖြစ်၍ ခပ်သိမ်းသော တန်ဆာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ဗာရာဏသီမင်း၏ မင်္ဂလာမြင်းတော် ဖြစ်၏။ ထိုမြင်းသည် အဘိုးတသိန်းထိုက်သော ရွှေခွက်၌လျှင် အထူးထူးသော အရသာတို့နှင့်ပြည့်စုံသော သုံးနှစ်ပတ်လုံး နံ့သာတို့ဖြင့်ထုံအပ်သော မွှေးသော သလေးဘောဇဉ်ကို စားရ၏။ နံ့မျိုးလေးပါးတို့ဖြင့် လိမ်းကျံအပ်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော မြေ၌နေ၏ ထိုအရပ်ကို ကမ္ဗလာတင်းတိမ်တို့ဖြင့် ကာရံစေ၏ အထက်၌ ရွှေကြယ်စီသော ပုဆိုးဗိတာန်ကို ကြက်၏။ ထက်ဝန်းကျင်မှ ဆွဲအပ်သောနံ့သာဆိုင်းပန်းဆိုင်းလည်းရှိ၏။ မငြိမ်းစေအပ်သော ဆီမီးလည်းဖြစ်၏။ ဗာရာဏသီမင်းအဖြစ်ကိုကား မတောင့်တသောသူ မည်သည်မရှိ၊ တပါးသောအခါ၌ ခုနစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့သည် ဗာရာဏသီပြည်ကိုရံ၍ ငါတို့အား မင်းအဖြစ်ကိုတည်း ပေးအံ့လော၊ စစ်ထိုးခြင်းကိုတည်း ပြုအံ့လောဟု ဗာရာဏသီမင်းအား အမှာစာ ပေးကုန်၏။
မင်းသည် အမတ်တို့ကို စည်းဝေးစေ၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ အမောင်တို့ ယခု အသို့ ပြုကြကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့သည် လက်ဦးစွာ အစ၌လျှင် စစ်ထိုးခြင်းငှါ မသွားအပ်၊ ဤအမည်ရှိသော မြင်းစီးသူရဲကိုစေ၍ စစ်ထိုးခြင်းကို ပြုစေကုန်၊ ထိုမြင်းစီးသူရဲ မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် နောက်မှ သိရကုန်လတ္တံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထိုမြင်းစီးသူရဲကို ခေါ်စေ၍ အမောင် ခုနှစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့နှင့်တကွ စစ်ထိုးခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့ လောဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး ဘောဇာာနီယ သိန္ဓောမြင်းကို အကယ်၍ ရသည်ဖြစ်အံ့၊ ခုနစ်ပြည်ထောင်သောမင်းကို ထားဘိဦး၊ အလုံးစုံသော ဇမ္ဗူဒိပ်မင်းတို့နှင့်လည်း စစ်ထိုးခြင်းငှါ တတ်နိုင်ပါလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ အမောင်မြင်းစီးသူရဲ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓောမြင်းသည်မူလည်း ဖြစ်စေ၊ တပါးသော မြင်းသည်လည်း ဖြစ်စေ၊ အကြင်မြင်းကို အလိုရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုမြင်းကိုယူ၍ စစ်ထိုးခြင်းကို ပြုလောဟု ဆို၏။
ထိုမြင်းစီးသူရဲသည် ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု မင်းကိုရှိခိုး၍ ပြာဿာဒ်မှသက်၍ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓောမြင်းကိုဆောင်၍ ကောင်းစွာချပ်ကိုဖွဲ့၍ မိမိသည်လည်း ချပ်ဖြင့် ကောင်းစွာဖွဲ့လျက် သန်လျက်ကို လွယ်၍ သိန္ဓောမြင်းမြတ်၏ ကျောက်ကုန်းထက် စီးလျက် မြို့မှထွက်၍ လျှပ်စစ်နွယ်ကဲ့သို့ ပြိုးပြိုးပြက်သွားလျက် ရှေးဦးစွာသော ဗိုလ်စုကိုဖျက်၍ တယောက်သော မင်းကို အရှင်ဖမ်း၍ လျင်စွာလာလတ်၍ မြို့သို့ ဗိုလ်ပါအား အပ်နှင်း၏။ တဖန်သွား၍ နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိုလ်စုကို ဖျက်၍ နှစ်ယောက်မြောက်သောမင်းကို အရှင်ဖမ်း၍ ထို့အတူ သုံးယောက်မြောက်သော မင်းကို အရှင်ဖမ်း၍ ဤနည်းဖြင့်သာလျှင် ငါးယောက်ကုန်သော မင်းတို့ကို အရှင်ဖမ်း၍ ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိုလ်စုကို ဖျက်၍ ခြောက်ယောက်မြောက် မင်းကို ဖမ်းသောကာလ၌ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓောမြင်းသည် ဒဏ်ချက်ကို ရ၏။ သွေးသည် ယို၏။ အားကြီးကုန်သော ဝေဒနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ မြင်းစီးသူရဲသည် ထိုဘောဇာနီယသိန္ဓောမြင်းအား မြားမှန်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓောမြင်းကို မင်းအိမ်တံခါး၌ အိပ်စေ၏။ အနှောင်အဖွဲ့ကို လျှော့သည်ကိုပြု၍ တပါးသော မြင်းကို ချပ်တန်ဆာဖြင့် ဖွဲ့ခြင်းငှါ အားထုတ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သော နံပါးဖြင့် လျောင်းလျက်လျှင် မျက်စိတို့ကိုဖွင့်၍ မြင်းစီးသူရဲကိုကြည့်၍ ဤမြင်းစီးသူရဲသည် တပါးသော မြင်းကို ဖွဲ့၏။ ဤမြင်းသည်လည်း ခုနစ်ခုမြောက်၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိုလ်စုကိုဖျက်၍ ခုနစ်ယောက်မြောက်သော မင်းကို ဖမ်းခြင်းငှာ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ငါသည် ပြုအပ်သောအမှုသည်လည်း ပျက်လတ္တံ့၊ အတုမရှိသော မြင်းစီးသူရဲသည်လည်း ပျက်စီးလတ္တံ့၊ မင်းသည်လည်း သူ့လက်သို့ ရောက်လတ္တံ့၊ ငါ့ကိုထား၍ တပါးမြင်းသည် ခုနစ်ခုမြောက်ဖြစ်သော ဗိုလ်စုကိုဖျက်၍ ခုနစ်ယောက်မြောက်သောမင်းကို ဖမ်းခြင်းငှါ တတ်နိုင်သော မြင်းမည်သည် မရှိဟု လျောင်းလျက်လျှင် မြင်းစီးသူရဲကို ခေါ်၍ အချင်း မြင်းစီးသူရဲ ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိုလ်စုကိုဖျက်၍ ခုနစ်ယောက်မြောက်သောမင်းကို ဖမ်းခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သော မြင်းမည်သည် ငါ့ကိုထား၍ တပါးမရှိ၊ သင်ပြုအပ်သောအမှုကို ငါသည် မပျက်စေအံ့၊ ငါ့ကို ထစေ၍ ဖွဲ့လောဟု ဆိုလို၍-
သေယျောဝ ဝဠဝါ ဘောဇ္ဈော၊ ယုဉ္စ မညေဝ သာရထိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၃။ သာရထိ၊ မြင်းစီးသူရဲ။ သလ္လေဘိ၊ မြားတို့သည်။ သလ္လလီကတော၊ စူးသည်ဖြစ်၍။ ပဿေန၊ လကျ်ာနံပါးဖြင့်။ သေမာနောအပိ၊ လျောင်းငြားသော်လည်း။ ဘောဇ္ဈောဝ၊ ဘောဇာာနီယ သိန္ဓောမြင်းသည်သာလျှင်။ ဝါဠဝါ၊ မြင်းယုတ်ထက်။ သေယျာ၊ မြတ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ မညေဝ၊ ငါ့ကိုသာလျှင်။ ယုဉ္စ၊ ကလော့။
မြင်းစီးသူရဲသည် ဘုရားလောင်းကို ထစေ၍ မြှားမှန်ရာကို ဖွဲ့စည်း၍ ကောင်းစွာ ချပ်တန်ဆာတို့ဖြင့်ဖွဲ့၍ မြင်း၏ ကျောက်ကုန်း၌ စီး၍ ခုနစ်ခုမြောက်သော ဗိုလ်စုကိုဖျက်၍ ခုနစ်ယောက်မြောက်သောမင်းကို အရှင်ဖမ်း၍ ဗိုလ်ပါအားပေးအပ်၏။ ဘုရားလောင်းကိုလည်း မင်းအိမ်တံခါးသို့ ဆောင်ကုန်၏။
မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ရှုအံ့သောငှါ ထွက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကို မင်းကြီး ခုနစ်ပြည်ထောင်သောမင်းတို့ကို မသတ်ပါကုန်လင့်၊ သစ္စာရေတိုက်၍ လွှတ်တော်မူကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်အား၎င်း မြင်းစီးသူရဲအား၎င်း ပေးအပ်သော အခြံအရံကို မြင်းစီးသူရဲအားသာ ပေးကုန်၊ ခုနစ် ပြည်ထောင်သောမင်းတို့ကို ဖမ်း၍ပေးသော သူမည်သည်ကို ဖျက်ခြင်းငှါမသင့်၊ သင်မင်းကြီးတို့သည်လည်း အလှူပေးကုန်လော၊ သီလစောင့်ကုန်လော့၊ တရားသဖြင့် မင်းပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအား အဆုံးအမ ပေးပြီးသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းအား ဖွဲ့အပ်သော ချပ်တန်ဆာကို ဖြေကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ချပ်တန်ဆာကို ဖြေစဉ်လျှင် စုတိချုပ်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်၍ မြင်းစီးသူရဲအား များစွာသော စည်းစိမ်ကိုပေး၍ ခုနှစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့ကို တဖန် မိမိအား မပြစ်မှားစိမ့်သောငှါ သစ္စာဆိုစေ၍ မိမိ မိမိတို့၏ နေရာအရပ်တို့သို့ ပို့စေ၍ တရားနှင့်ညီစွာမင်းပြု၍ အသက်၏ အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ရှေ့၌လည်း ပညာရှိတို့သည် မိမိသည် တည်ရာကိုမရအပ်သေ အမှု၌လည်း ဝီရိယကိုပြုကုန်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော မြားမှန်ချက်ကို ရကုန်၍လည်း ဝီရိယကို မလျှော့ကုန်၊ သင်သည်ကား ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ အဘယ့်ကြောင့် ဝီရိယကိုလျော့ဘိသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာလေးပါးတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်၏။ ယခုအခါ ရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ မြင်းစီးသူရဲ ဖြစ်၏။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည် ထိုအခါ ဘောဇာဇာနီယသိန္ဓောမြင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရှေးပညာရှင်၊ ပမာတင်၊ အစဉ်ဝီရိ၊ လုလ္လရှိလော့
သုံးခုမြောက်သော ဘောဇာဇာနီယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၄။ အာဇညဇာတ်
ကြီးစွာသောဒဏ်ကို ခံရလျက် ဝီရိယကို မလျော့သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယဒါ ယဒါ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အာဇညဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသောရဟန်းကိုလျှင် အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းကို သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည် မိမိသည် တည်ရာကိုမရအပ်သောအမှု၌လည်း ရအပ်သော ဒဏ်ချက်ရှိကုန်လျက်လည်း ဝီရိယကို ပြုကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ရှေးနည်းဖြင့်လျှင် ခုနှစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့သည် ရံကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ရထားစီးသူရဲသည် ညီနောင်ဖြစ်ကုန်သော သိန္ဓောမြင်းနှစ်စီးတို့ကို ရထား၌ က၍ မြို့မှထွက်၍ ခြောက်ခုသောဗိုလ်စုကို ဖျက်ဆီး၍ ခြောက်ယောက်သော မင်းတို့ကို ဖမ်း၏။ ထိုခဏ၌ အစ်ကိုမြင်းကြီးသည် ဒဏ်ချက်ကို ရ၏။ ရထားထိန်းသည် ရထားကိုနှင်လျက် မင်းအိမ်တံခါးသို့လာ၍ မြင်းကြီးကို ရထားမှချွတ်၍ ဖွဲ့သော ချပ်တန်ဆာကိုလျှော့၍ နံပါးတဘက်ဖြင့် လျောင်းစေ၍ တပါးသော မြင်းကိုဖွဲ့ခြင်းငှါ အားထုတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရထားထိန်းကိုမြင်၍ ရှေးနည်းဖြင့်လျှင်ကြံ၍ ရထားထိန်း ကိုခေါ်၍ လျောင်းလျက်သာလျှင်-
အာဇညော ကုရုတေ ဝေဂံ၊ တတ္ထ ဟာယန္တိ ဝါဠဝါ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၄။ သာရထိ၊ ရထားထိန်း။ ယဒါ ယဒါ၊ အကြင် အကြင်သို့ သဘောရှိသော နံနက်အစရှိသော ကာလ၌။ ယတ္ထ၊ အကြင်သို့ သဘောရှိသောခရီး စစ်မြေဦးဖြစ်သော အရပ်၌။ ယဒါ၊ အကြင်သို့သဘောရှိသော ခဏ၌။ ယတ္ထ ယတ္ထ၊ အကြင် အကြင်သို့ သဘောရှိကုန်သော စစ်ထိုးရာအရပ်တို့၌။ ယဒါ ယဒါ၊ အကြင် အကြင်သို့ သဘောရှိသော ဒဏ်ချက်ကို ရသောကာလ, မရသောကာလ၌။ အာဇညောဝ၊ ရထားထိန်း၏ စိတ်နှစ်သက်သောအကြောင်းကိုသိတတ်သော သဘောရှိပေသော သိန္ဓောမြင်းသာလျှင်။ ဝေဂံ၊ လုံ့လကို။ ကုရုတေ၊ ပြု၏။ တတ္ထ၊ ထိုလုံ့လပြုရာ၌။ ဝါဠဝါ၊ မြည်းမှဖြစ်ကုန်သော မြင်းယုတ်တို့သည်။ ဟာယန္တိ၊ ယုတ်တတ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ဣမသ္မိံရထေ၊ ဤရထား၌။ မညေဝ၊ ငါ့ကိုသာလျှင်။ ယောဇေဟိ၊ ကလော့။
ရထားထိန်းသည် ဘုရားလောင်းကို ထစေ၍ ရထား၌ ကပြီး၍ ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိုလ်ထုကိုဖျက်၍ ခုနစ်ယောက်မြောက်မင်းကိုယူ၍ ရထားကိုနှင်လျက် မင်းအိမ်တံခါးသို့သွား၍ သိန္ဓောမြင်းကိုချွတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် နံပါးတဘက်ဖြင့် လျောင်းလျက် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် မင်းအား အဆုံးအမကို ပေး၍ စုတိချုပ်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်၍ ရထားစီးသူရဲအား ဆုလာဘ်ကိုပေး၍ တရားနှင့်ညီစွာ မင်းပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ထိုရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သိန္ဓောမြင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဇာနည်သိန္ဓဝ၊ ဝီရိယ၊ စံပြဥပမာ ကြိုးစားရာ
လေးခုမြောက်သော အာဇညဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၅။ တိတ္ထဇာတ်
သူတပါး၏အလိုကို သိသဖြင့် မိမိအလိုသို့ ရောက်လွယ်သည့်အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသော လူအပေါင်းကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အညမညေဟိ တိတ္ထေဟိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိတ္ထဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သူရိပုတ္တရာ၏ အတူနေတပည့်ဖြစ်သော တယောက်သော ရွှေပန်းထိမ်သည့်သား ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အာသယာနုသယဉာဏ်သည် အကြင် အကြောင်းကြောင့် ဘုရားတို့အားသာဖြစ်၏။ တပါးကုန်သော သူတို့ကား မဖြစ်၊ ထို့ကြောင့် တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မိမိအား အာသယာနုသယဉာဏ်၏ မရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အတူနေတပည့်ရဟန်း၏ အလိုအာသယကို မသိသည်ဖြစ်၍ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းကိုသာလျှင် ဟော၏။ ထိုအသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းသည် အတူနေ တပည့်ရဟန်းအား မလျောက်ပတ်၊ အဘယ့်ကြောင့် မလျောက်ပတ်သနည်းဟူမူကား ထိုရဟန်းသည် အစဉ်သဖြင့် ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ရွှေပန်းထိမ်သည် အိမ်၌သာလျှင် ပဋိသန္ဓေကို ယူ၏။ ထိုသို့ အစဉ်သဖြင့် ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ရွှေပန်းထိမ်သည်အိမ်၌ ဖြစ်ရကား ထိုရဟန်း၏ အခါလေးမြင့် စင်ကြယ်စွာသော ရွှေကို မြင်ခြင်းကိုသာလျှင် လေ့လာဘူးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းသည် မလျောက်ပတ်၊ ထိုရဟန်းသည် အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း၌ နိမိတ်မျှကိုလည်း ဖြစ်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ လေးလတို့ကို လွန်စေ၏။
အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် မိမိ၏ အတူနေတပည့်ရဟန်းအား အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဤရဟန်းသည် မချွတ် ဘုရားဆုံးမအပ်သော ရဟန်းဖြစ်လတ္တံ့ဟု မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ ဆောင်အံ့ဟုကြံ၍ စောစောကလျှင် ထိုရဟန်းကိုခေါ်၍ ဘုရားအထံတော်သို့ သွား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း သာရိပုတ္တရာ အဘယ့်ကြောင့် ထိုရဟန်းကိုခေါ်၍ လာသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤရဟန်းအား ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုပေး၏။ ဤရဟန်းသည် လေးလတို့ဖြင့် နိမိတ်မျှကိုလည်း မဖြစ်စေနိုင်၊ အကျွန်ုပ်သည် ဤရဟန်းကား ဘုရားဆုံးမတော်မူအပ်သော ရဟန်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ အရှင်ဘုရားတို့၏ အထံသို့ခေါ်၍လာ၏ဟု လျှောက်၏။ သာရိပုတ္တရာ သင်သည် အတူနေ တပည့်ရဟန်းအား အဘယ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပေးသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးမြတ်သော အရှင်ဘုရား အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပေး၏ဟု လျှောက်၏။
သာရိပုတ္တရာ သင်၏သန္တာန်၌ အာသယာနုသယဉာဏ်သည်မရှိ၊ သင်သည် သွားလေ၊ ညချမ်းအခါမှ လာ၍ သင်၏ အတူနေ တပည့်ရဟန်းကိုခေါ်၍ သွားလောဟု မြတ်စွာဘုရားသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ကို လွှတ်လိုက်၍ ထိုရဟန်းအား နှစ်သက်ဘွယ်သော သင်္ကန်းကို၎င်း သင်းပိုင်ကို၎င်း ပေးစေ၍ ဤရဟန်းကို ခေါ်၍ ဆွမ်းအလို့ငှာဝင်၍ မြတ်သော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုပေး၍ များစွာသော ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် တဖန် ကျောင်းသို့လာ၍ ဂန္ဓကုဋီ၌ နေ့အဘို့ကိုကုန်စေ၍ ညချမ်းအခါ၌ ထိုရဟန်းကိုခေါ်၍ ကျောင်းစဉ် လှည့်လည်လျက် သရက်ဥယျာဉ်၌ တခုသော လေးထောင့်ကန်ကို ဖန်ဆင်း၍ ထိုလေးထောင့်ကန်၌ ကြီးစွာသော ပဒုမာကြာရုံကို ဖန်ဆင်း၍ ထိုပဒုမာကြာရုံ၌လည်း ကြီးစွာသော တခုသော ပဒုမာကြာပွင့်ကို ဖန်ဆင်း၍ ပဒုမာကြာပွင့်ကို ကြည့်လျက် နေလော့ဟု နေစေ၍ ဂန္ဓကုဋိသို့ ဝင်တော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် ပဒုမာကြာပွင့်ကို အဖန်တလဲလဲကြည့်၏။ ပဒုမာကြာပွင့်သည် ထိုရဟန်း၏ရှုစဉ်လျှင် အိုခြင်းသို့ရောက်၍ အဆင်းပျက်သည်ဖြစ်၏။ ထိုပဒုမာကြာပွင့်၏ အစွန်းမှစ၍ ပွင့်ချပ်တို့သည် ကျကုန်လျက် ခဏခြင်းဖြင့် အလုံးစုံသော ပွင့်ချပ်တို့သည် ကြွေကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ဝတ်မှုံသည် ကြွေ၏။ အချက်မျှသည်သာလျှင် ကြွင်း၏။ ရဟန်းသည် ပဒုမာကြာပွင့်ကိုကြည့်လျက် ပဒုမာကြာပွင့်သည် ယခုပင်လျှင် လှသောအဆင်းရှိ၏။ ရှုဘွယ်ရှိ၏။ ထိုသို့ဖြစ်လျက် ပဒုမာကြာ၏ အဆင်းသည် ဘောက်ပြန်၏။ ပွင့်ချပ်တို့သည်၎င်း ဝတ်မှုံတို့သည်၎င်း ကြွေ၏။ အချက်သည်မျှသာလျှင် ကြွင်း၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ပဒုမာကြာဖြစ်လျက် အိုခြင်းသည် ရောက်တုံသေး၏။ ငါ၏ ကိုယ်အားသော်ကား အဘယ့်ကြောင့် အိုခြင်းသည် မရောက်လတ္တံ့နည်း၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သင်္ခါရတို့သည် အမြဲမရှိကုန်ဟု ဝိပဿနာကို ဖြစ်စေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်း၏စိတ်သည် ဝိပဿနာသို့တက်ပြီဟု သိတော်မူလျှင် အရောင် အဝါကို နှံ့စေ၍-
သန္တိမဂ္ဂမေဝ ဗြူဟယ၊ နိဗ္ဗာနံ သုဂတေန ဒေသိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ သာရဒိကံ၊ တန်ဆောင် မုန်းလ၌ ပွင့်သော။ ကုမုဒံ၊ ကုမုဒြာကြာကို။ ပါဏိနာ၊ လက်ဖြင့်။ ဆိန္ဒတိ ဣဝ၊ ဖြတ်သကဲ့သို့။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ သိနေဟံ၊ ချစ်ခြင်းကို။ တွံ၊ သင်သည် ဥစ္ဆန္ဒ၊ ဖြတ်လော့။ သုဂတေန၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာန်ကို။ ဒေသိတံ၊ ဟောတော်မူအပ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ သန္တိမဂ္ဂမေဝ၊ ငြိမ်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ခရီးကိုသာလျှင်။ ဗြူဟယ၊ ပွားစေလော။
ထိုရဟန်းသည် ဂါထာ၏အဆုံး၌ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၍ ငါသည် စင်စစ်ခပ်သိမ်းသော ဘဝမှလွတ်၏ ဟု ကြံ၍-
ခီဏာသဝေါ အန္တိမဒေဟဓာရီ။
ဝိသုဒ္ဓသီလော သုသမာဟိတိန္ဒြိယော၊
စန္ဒော ယထာ ရာဟုမုခါ ပမုတ္တော။
သမောတတံ မောဟမဟန္ဓကာရံ။
ဝိနောဒယိံ သဗ္ဗမလံ အသေသံ။
အာလောကပဇ္ဇောတကရော ပဘင်္ကရော၊
သဟဿရံသီ ဝိယ ဘာဏုမာ နဘေ။
ဤသို့ အစရှိသော ဂါထာတို့ဖြင့် ဥဒါန်းကျူး၏။
ရာဟုမုခါ၊ ရာဟုခံတွင်းမှ။ ပမုတ္တော၊ လွတ်သော။ စန္ဒာ ယထာ၊ လကဲ့သို့။ တုဋ္ဌဟဋ္ဌော၊ နှစ်သက်ရွှင်လန်းသော။ ပရိပုဏ္ဏမာနသော၊ ပြည့်စုံသောစိတ်ရှိသော။ ခီဏာသဝေါ၊ ကုန်ပြီးသော အာသဝေါရှိသော။ အန္တိမဒေဟဓာရီ၊ အဆုံးစွန်သော ကိုယ်ကိုဆောင်သော။ ဝိသုဒ္ဓသီလော၊ အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သောသီလရှိသော။ သုသမာဟိတိန္ဒြိယော၊ ကောင်းစွာတည်ကြည်သော ဣန္ဒြေရှိသော။ သော ဘိက္ခု၊ ထိုရဟန်းသည်။ မောဟမဟန္ဓကာရံ၊ မောဟဟူသော ကြီးစွာသောအမိုက်မှောင်ကို။ သမောတတံ၊ ဖြန့်အပ်သည်ဖြစ်၍။ သဗ္ဗမလံ၊ အလုံးစုံသော အညစ်အကြေးကို။ အသေသံ၊ အကြွင်းမဲ့။ ဝိနောဒယိံ၊ ဖျောက်ပြီ။ နဘေ၊ ကောင်းကင်၌။ သဟဿရံသီ၊ အထောင်သော ရောင်ခြည်ရှိသော။ ဘာဏုမာ၊ နေမင်းသည်။ ပဘင်္ကရော ဝိယ၊ အရောင်ကို ပြုသကဲ့သို့။ သော ဘိက္ခု၊ ထိုရဟန်းသည်။ အာလောကပဇ္ဇောတကရော၊ အလင်းရောင်ကို ပြု၏။
ဥဒါန်းကျူးပြီးလျှင် သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၏။ ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည်လည်း လာ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ မိမိ၏အတူနေတပည့် ရဟန်းကိုခေါ်၍ သွား၏။ ဤအကြောင်းသည် ရဟန်းတို့၏ အတွင်း၌ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် အာသယာနုသယဉာဏ်၏ မရှိခြင်းကြောင့် မိမိအတူနေ တပည့်ရဟန်း၏ အလိုကိုမသိနိုင်၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား သိတော်မူ၍ တနေ့ခြင်းဖြင့်လျှင် ထိုရဟန်းအား ပဋိသမ္ဘိဒါတို့နှင့်တကွ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပေးတော်မူ၏။ ဘုရားရှင်တို့မည်သည်ကား ကြီးသော အာနုဘော်ရှိကုန်၏ဟု မြတ်ဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်ကို ချီးမွမ်းကုန်လျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ နေတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးမားသော အရှင်ဘုရား တပါးသောစကားဖြင့် မစည်းဝေးပါကုန်၊ အရှင်ဘုရားတို့၏သာလျှင် တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အတူနေတပည့်ရဟန်း၏ အလိုအာသယကိုသိသော ဉာဏ်၏စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍ ထိုရဟန်း၏ အလို အာသယ အကြောင်း အခြင်းအရာကို သိတော်မူ၏။ ထိုသိခြင်းသည်အံ့ဘွယ်မရှိသေး၊ ရှေး၌လည်း ငါဘုရားသည် ထိုရဟန်း၏ အလိုကိုသိသည် သာတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအား အကျိုးကို၎င်း အကြောင်းကို၎င်း ဆုံးမ၏။ ထိုအခါ မင်း၏ မင်္ဂလာမြင်း၏ရေချိုးဆိပ်၌ တပါးသော မြည်းတို့၏ အမျိုးဖြစ်သော မြင်းယုတ်ကို ရေချိုးကုန်၏။ မင်္ဂလာမြင်းသည် မြင်းယုတ်ကို ရေချိုးသောဆိပ်သို့ သက်ခြင်းကို စက်ဆုပ်သည်ဖြစ်၍ သက်ခြင်းကို အလိုမရှိ၊ မြင်းထိန်းသည်သွား၍ အရှင်မင်းကြီး မင်္ဂလာမြင်းသည် ရေဆိပ်သို့ သက်ခြင်းငှါ အလိုမရှိဟု မင်းအားလျှောက်၏။ မင်းသည် ပညာရှိ သွားချေ၊ မင်္ဂလာမြင်းသည် ရေဆိပ်သို့ ချသည်ရှိသော် အဘယ်ကြောင့် မသက်သနည်း စုံစမ်းချေလောဟု ဘုရားလောင်းကို ဆို၏ ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု မြစ်နားသို့ သွား၍ မြင်းကိုကြည့်၍ မြင်း၏ ရောဂါမရှိသည်ကိုသိ၍ အဘယ့်ကြောင့် ဤမြင်းသည် ရေဆိပ်သို့ မသက်သနည်းဟု စုံစမ်းလျက် ဤရေဆိပ်၌ ရှေးဦးစွာ တပါးသောမြင်းကို ရေချိုးသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ဤမြင်းသည် စက်ဆုပ်သည်ဖြစ်၍ ရေဆိပ်သို့ မသက်ယောင်တကားဟု ကြံ၍ အချင်းတို့ ဤရေဆိပ်၌ ရှေးဦးစွာ အဘယ်မြင်းကို ရေချိုးကုန်သနည်းဟု မြင်းထိန်းတို့ကိုမေး၏။ အရှင်မထင်ရှားသော မြင်းယုတ်တို့ကို ရေချိုးကုန်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤမင်္ဂလာမြင်းသည် မိမိ၏ သိန္ဓောမျိုး၌ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် စက်ဆုပ်သည်ဖြစ်၍ ဤဆိပ်၌ ရေချိုးခြင်းငှါ အလိုမရှိ၊ မင်္ဂလာမြင်းကို တပါးသောဆိပ်၌ ရေချိုးခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ထိုမြင်း၏ အလိုကိုသိ၍ အချင်း မြင်းထိန်း ရှေးဦးစွာ တပါးဆိပ်သို့ချ၍လည်း ရေချိုးစေကုန်လော၊ သောက်လည်း သောက်စေကုန်လောဟု ဆိုလို၍-
အစ္စာသနဿ သုဟိတော၊ ပါယာသဿပိ တပ္ပတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၅။ သာရထိ၊ မြင်းထိန်း။ အစ္စာသနဿ-အစ္စာသနေန၊ အလွန်စားသော။ ပါယာသဿပိ-ပါယာသေနပိ၊ ဃနာထမင်းဖြင့်လည်း။ သုဟိတော၊ ဝသည်ဖြစ်၍။ တပ္ပတိ၊ ရောင့်ရဲ၏။ အညမညေဟိ၊ တပါး တပါးကုန်သော။ တိတ္ထေဟိ၊ ရေဆိပ်တို့ဖြင့်။ အသံ၊ မင်္ဂလာမြင်းကို။ ပါယေဟိ၊ ချိုးစေ သောက်စေကုန်လော့။
မြင်းထိန်းတို့သည် ဘုရားလောင်း၏စကားကို ကြားကုန်၍ မင်္ဂလာမြင်းကို တပါးသော ဆိပ်သို့ချ၏။ သောက်လည်း သောက်စေကုန်၏။ ချိုးလည်းချိုးစေကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်္ဂလာမြင်းသည် ရေသောက်ပြီး၍ ရေချိုးသောကာလ၌ မင်း၏အထံသို့ သွား၏။ အမောင် အသို့နည်း၊ မင်္ဂလာမြင်းသည် ချိုးလည်း ချိုး၏။ သောက်လည်း သောက်၏လောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ချိုးလည်း ချိုး၏။ သောက်လည်း သောက်၏ဟု လျှောက်၏။ ရှေးဦးစွာ အဘယ့်ကြောင့် ချိုးခြင်းသောက်ခြင်းငှါ အလိုမရှိသနည်းဟု မေးလေ၏။ ဤမည်သော အကြောင်းကြောင့်ပါတည်းဟု အလုံးစုံကို လျှောက်၏။ မင်းသည် ဤသို့သဘောရှိသော တိရစ္ဆာန်၏ အလိုကိုစင်လျက်လည်း သိနိုင်၏ ပညာရှိစွတကားဟု ဘုရားလောင်းအား ကြီးစွာသော စည်းစိမ်တို့ကိုပေး၍ အသက်၏ အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါသည် ယခုသာလျှင် ဤရဟန်း၏ အလိုကိုသိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ဤရဟန်းသည် ထိုအခါ မင်္ဂလာမြင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ၌ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အလိုဆန္ဒ၊ သိလတ်က၊ မုချအမှန် အကျိုးသန်
ငါးခုမြောက်သော တိတ္ထဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၆။ မဟိဠာမုခဇာတ်
မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းသူတို့ကို ဆည်းကပ်၍ အကျင့်သီလ ပျက်စီးသည်၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူအပေါင်းကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပုရာဏ စောရာန ဝစော နိသမ္မ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟိဠာမုခဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဒေဝဒတ်သည် အဇာတသတ်မင်းသားကို ကြည်ညိုစေ၍ လာဘ်ပူဇော်သက္ကာကို ဖြစ်စေ၏။ အဇာတသတ် မင်းသားသည် ဒေဝဒတ်အား ဂယာသီသ၌ ကျောင်းဆောက်၍ အထူးထူးသော မြတ်သော အရာတို့ဖြင့် သုံးနှစ်ပတ်လုံး ထုံအပ်သော မွှေးကြိုင်သော သလေးဘောဇဉ်၏ ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ပို့စေ၏။ လာဘ်ပူဇော်သက္ကာကိုမှီ၍ ဒေဝဒတ်အား အခြံအရံ များ၏။ ဒေဝဒတ်သည် အခြံအရံနှင့်တကွ ကျောင်း၌သာလျှင်နေ၏။ ထိုအခါရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နေကုန်သော အဆွေခင်ပွန်း နှစ်ယောက်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုနှစ်ယောက်တို့တွင် တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအထံ၌ ရဟန်းပြု၏။ တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်းသည် ဒေဝဒတ်၏ အထံ၌ ရဟန်းပြု၏။ ထိုနှစ်ယောက်သော ရဟန်းတို့သည် အချင်းချင်း ထိုအရပ်၌လည်း မြင်ကုန်၏။ ကျောင်းသို့ သွာကုန်၍လည်း မြင်ကုန်သလျှင်ကတည်း။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဒေဝဒတ်၏တပည့်သည် ဘုရားတပည့်ကိုဆို၏။ ငါ့သျှင်သည် နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း ချွေးကို ထွက်ယိုစေလျက် ဆွမ်းအလို့ငှါ အဘယ့်ကြောင့် သွားသနည်း၊ ဂယာသီသ၌ နေ၍လျှင် အထူးထူးသော အရသာတို့ဖြင့် ကောင်းသောဘောဇဉ်ကို စားလော၊ ဤသို့သဘောရှိသော ဃနာဆွမ်းသည် မရှိ၊ သင်သည် အယ့်ကြောင့် ဆင်းရဲကို ခံဘိသနည်း၊ သင်သည် စောစောကလျှင် ဂယာသီသသို့ သွား၍ ဟင်းလျာနှင့် တကွသော ယာဂုကို သောက်၍ တဆယ်ရှစ်ပါးအပြားရှိသောညဘောဇဉ်ကိုစား၍ အထူးထူးသောအရသာတို့ဖြင့် ကောင်းသောဘောဇဉ်ကို စားခြင်းငှါ မသင့်လောဟု ဆို၏။ ထိုရဟန်းသည် အဖန်တလဲလဲဆိုလတ်သည်ရှိသော် သွားလိုသည်ဖြစ်၍ ထိုနေ့မှစ၍ ဂယာသီသသို့သွား၍ စားပြီးသော် စောစောကလျှင် ဝေဠုဝန်ကျောင်းသို့လာ၏။ ထိုရဟန်းသည် ခပ်သိမ်းသောကာလ၌ ဖုံးလွှမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ဂယာသီသသို့သွား၍ ဒေဝဒတ်အားတည်သောဆွမ်းကို စား၏ဟု မကြာမြင့်မီလျှင် ထင်ရှား၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို အဆွေခင်ပွန်းရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင် သင်သည် ဒေဝဒတ်အားတည်ဆွမ်းကို စားသတတ်ဟူသည်မှန်သာဟု မေးကုန်၏။ အဘယ်သူသည် ဤသို့ဆိုသနည်းဟု ဆို၏။ ဤမည်သော သူလည်း ဆို၏။ ဤမည်သောသူလည်း ဆို၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ မှန်ပေ၏။ ငါသည် ဂယာသီသသို့သွား၍ စား၏။ ငါ့အား ဒေဝဒတ်သည် ဆွမ်းကို မပေး၊ တပါးကုန်သော သူတို့သည် ပေးကုန်၏ဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် ဒေဝဒတ်သည် ဘုရား၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဆူးငြောင့်ဖြစ်၏။ သီလမရှိ၊ အဇာတသတ်မင်းကို ကြည်ညိုစေ၍ အဓမ္မဖြင့် မိမိအား လာဘ်ပူဇော်သက္ကာကို ဖြစ်စေ၏။ သင်သည် ဤသို့ သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဒေဝဒတ်၏ အဓမ္မဖြင့်ဖြစ်သော ဘောဇဉ်ကို အဘယ့်ကြောင့် စားဘိသနည်း၊ လောလော သင့်ကို ဘုရားအထံသို့ ဆောင်ကုန်အံ့ဟု ထိုရဟန်းကို ခေါ်၍ တရားသဘင်သို့ သွားကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် မြင်တော်မူ၍လျှင် ရဟန်းတို့အား အဘယ်ကြောင့် အလိုမရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ထိုရဟန်းကိုခေါ်၍ လာကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဟုတ်၏။ ဤရဟန်းသည် အရှင်ဘုရားတို့၏ အထံ၌ ရဟန်းပြု၍ ဒေဝဒတ်၏ အဓမ္မဖြင့်ဖြစ်သော ဘောဇဉ်ကို စား၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်း သင်သည် ဒေဝဒတ်၏ အဓမ္မဖြင့်ဖြစ်သောဆွမ်းကို စားသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဒေဝဒတ်သည် အကျွန်ုပ်အား မပေး၊ တပါးကုန်သော သူတို့သည် ပေးကုန်၏။ ထိုဆွမ်းကို အကျွန်ုပ်သည် စား၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ဤဒေဝဒတ်၏ဆွမ်းကို စားရာ၌ ရှောင်လွှဲခြင်းကို မပြုလင့်၊ ဒေဝဒတ်သည် အကျင့်မရှိ၊ သီလမရှိ၊ အသို့မူ၍လျှင် သင်သည် ရဟန်းပြု၍ ငါဘုရား၏ သာသနာတော်သို့ ဝင်လျက်လျှင် ဒေဝဒတ်၏ ဆွမ်းကိုစားဘိသနည်း၊ အခါခပ်သိမ်းလည်း သင်သည် မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းလျှင် ဖြစ်ကုန်သောသူတို့သို့ ဆည်းကပ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ မင်းအား မဟိဠာမုခမည်သော မင်္ဂလာဆင်သည် ရှိ၏။ သီလရှိ၏။ အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ တစုံတယောက်သောသူကို မညှဉ်းဆဲ၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုဆင်၏ တင်းကုပ်အနီး ညဉ့်အတွင်း၌ ခိုးသူတို့သည် လာကုန်၍ ထိုဆင်၏အနီး၌ နေကုန်လျက် ခိုးသူတို့၏ တိုင်ပင်ခြင်းကို တိုင်ပင်ကြကုန်၏။ ဤသို့ ဥမင်ကို တူးအပ်၏။ ဤသို့ ခြံစပ်ဖြတ်ခြင်းအမှုကို ပြုအပ်၏။ ဥမင်ကို၎င်း ခြံစပ်ဖြတ်ရာကို၎င်း ခရီးနှင့်တူစွာ ရေဆိပ်နှင့်တူစွာ အမှိုက်မရှိ ချူံမရှိသည်ကိုပြု၍ ဥစ္စာကို ခိုးခြင်းငှါ သင့်၏။ ခိုးသောသူသည် သတ်၍သာလျင် ခိုးအပ်၏။ ဤသို့ ခိုးသည်ရှိသော် တားခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မဖြစ်လတ္တံ့၊ ခိုးသောသူ မည်သည်ကို မသိလတ္တံ့၊ အကျင့်နှင့်ယှဉ်သည် မဖြစ်ရာ၊ ရုန့်ရင်းသည်၎င်း ကြမ်းကြုတ်သည်၎င်း၊ နိုင်ထက်မူတတ်သည်၎င်း ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ ခိုးသူတို့၏ တိုင်ပင်ခြင်းကို တိုင်ပင်ကုန်၏။ ဤသို့ တိုင်ပင်၍ အချင်းချင်းသင်၍ သွားကြကုန်၏။
ဤသို့သောနည်းဖြင့်လျှင် နက်ဖြန်နေ့၌၎င်း တိုင်ပင်ကုန်၏။ ဤသို့ များသောနေ့တို့၌ ထိုအရပ်သို့လာ၍ တိုင်ပင်ကုန်၏။ ထိုမင်္ဂလာဆင်သည် ထိုခိုးသူတို့၏စကားကိုကြား၍ ငါ့ကို ထိုသူတို့သည် သင်ကုန်၏ ဟူသောအမှတ်ဖြင့် ယခုငါသည် ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်စွာ နှိပ်စက်တတ်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ နှလုံးသွင်းခြင်းကို ပြု၍ ထိုသို့သဘောရှိသည်ဖြစ်၏။ စောစောကလျှင် လာသော ဆင်ထိန်းကို နှာမောင်းဖြင့်ယူ၍ မြေ၌ပုတ်သတ်၏။ တယောက်သော ဆင်ထိန်းကိုလည်း ထို့အတူ သတ်၏။ ဤသို့ လာတိုင်းလာတိုင်းကုန်သော ဆင်ထိန်းတို့ကို သတ်လေသလျှင်ကတည်း၊ မဟိဠာမုခဆင်သည် ရူးသည်ဖြစ်၏။ မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းသောသူကို သတ်၏ဟု မင်းကြီးအား ကြားကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ သွားချေ၊ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ထိုဆင်သည် ပျက်စီးလေသနည်း စုံစမ်းချေလောဟူ၍ စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် သွား၍ ထိုဆင်၏ကိုယ်၌ ရောဂါ မရှိသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ အဘယ်အကြောင်းကြောင့်လျှင် ဤဆင်သည် ပျက်စီးသနည်းဟု စုံစမ်းသည်ရှိသော် စင်စစ် အနီး၌ တစုံတယောက်သောသူတို့၏ စကားကိုကြား၍ ငါ့ကို ထိုသူတို့သည် သင်ကုန်၏ ဟူသောအမှတ်ဖြင့် ပျက်စီးဘိ၏ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်းကို ပြု၍ ဆင်ထိန်းတို့ကို ဆင်တင်းကုပ်၏အနီး၌ ညဉ့်အဘို့၌ တစုံတယောက်သော သူတို့သည် တစုံတခုသောစကားကို ဆိုဘူးကုန်သလောဟု မေး၏။ အရှင်ဆိုဘူး၏။ ခိုးသူတို့သည် လာကုန်၍ ဆိုကုန်၏ဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် သွား၍ ရှင်မင်းကြီး ဆင်၏ကိုယ်၌ တစုံတခုသော ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် မရှိ၊ ခိုးသူတို့၏စကားကိုကြား၍ ပျက်စီး၏ဟု မင်းအားကြားလျှောက်၏။ ယခု အသို့ပြုအံ့သောငှါ သင့်သနည်းဟု ဆို၏။ သီလရှိသော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့ကို ဆင်တင်းကုပ်၌ နေစေ၍ သီလအကျင့်စကားကို ပြောဆိုခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ဆို၏။ အမောင် ဤသို့ပြုလောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် သီလရှိသော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့ကို ဆင်တင်းကုပ်၌ နေစေ၍ အရှင်ဘုရားတို့ သီလအကျင့်စကားကို ပြောဆိုကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုရဟန်းပုဏ္ဏားတို့သည် ဆင်တင်းကုပ်၏အနီး၌ နေကုန်လျက် တစုံတယောက်သောသူတို့ကို မှားသောအားဖြင့် မသုံးသပ်အပ်၊ သီလအကျင့်နှင့် ပြည့်စုံသည် ခန္တီ မေတ္တာ ကရုဏာနှင့် ယှဉ်သည် ဖြစ်ခြင်းငှါသင့်၏ဟု သီလစကားကို ပြောဆိုကုန်၏။ ထိုမင်္ဂလာဆင်သည် ထိုစကားကိုကြား၍ ငါ့ကို ထိုသူတို့သည် သင်ကုန်၏။ ယနေ့မှစ၍ ငါသည် သီလရှိသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ သီလရှိသည် ဖြစ်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို အမောင် ဆင်သည် သီလရှိသည် ဖြစ်ပြီလောဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မင်းကြီး သီလရှိသည် ဖြစ်ပြီ၊ ဤသို့ သဘောရှိသော ပျက်စီးပြီးသော ဆင်သည် ပညာရှိတို့ကို မှီ၍ ရှေးဖြစ်သော အကျင့်တရား၌သာလျှင် တည်၏ဟု ဆိုလို၍-
မဟိဠာမုခေါ ပေါထယမနွစာရီ၊
သုသညတာနံ ဟိ ဝစော နိသမ္မ၊
ဂဇုတ္တမော သဗ္ဗဂုဏေသု အဋ္ဌာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၆။ မဟာရာဇ၊ မင်းကြီး။ မဟိဠာမုခေါ၊ ဆင်မ၏မျက်နှာနှင့်တူသော ဆင်သည်။ ပုရာဏံ၊ ရှေးမဆွက။ စောရာနံ၊ ခိုးသူတို့၏။ ဝစော၊ စကားကို နိသမ္မ၊ ကြား၍။ ပေါထယံ-ပေါထယန္တော၊ ပုတ်သတ်လျက်။ အနွစာရီ၊ အတုလိုက်၍ ကျင့်၏။ ဂဇုတ္တမော၊ မဟိဠာမုခဆင်မြတ်သည်။ သုသညတာနံ ဟိ၊ ကောင်းစွာ ကိုယ်နှုတ်နှလုံးကို စောင့်ရှောက်ကုန်သော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့၏ သာလျှင်။ ဝစော၊ စကားကို။ နိသမ္မ၊ ကြား၍။ သဗ္ဗဂုဏေသု၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော ကျေးဇူးတို့၌။ အဋ္ဌာ၊ တည်၏။
မင်းသည် တိရစ္ဆာန်၏အလိုကိုလည်း သိပေ၏ဟု ဘုရားလောင်းအား ကြီးစွာသောစည်းစိမ်ကို ပေး၏။ ထိုမင်းသည် အသက်ထက်ဆုံး တည်၍ ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ကံအားလျော် လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ရှေး၌လည်း သင်သည် မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းကုန်သော သူတို့ကိုသာလျှင် ဆည်းကပ်တတ်၏။ ခိုးသူတို့၏ စကားကို ကြား၍ ခိုးသူတို့သို့ ဆည်းကပ်၏။ တရားကိုစောင့်ကုန်သောသူတို့၏ စကားကိုကြား၍ တရားစောင့်သောသူတို့သို့ ဆည်းကပ်ဘူး၏ဟု ဤ ဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဆန့်ကျင်ဘက် အပေါင်းအဘော်ကို မှီဝဲသောရဟန်းသည် ထိုအခါ မဟိဠာမုခဆင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အမတ်ပညာရှိ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မြင်တွေ့ရာရာ၊ ဆည်းကပ်ပါ၊ မင်္ဂလာ မုခ မဟိဠ
ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟိဠာမုခဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၇။ အဘိဏှဇာတ်
လွန်စွာ အကျွမ်းဝင်ကြသော တိရစ္ဆာန်နှစ်ခုတို့၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နာလံ ကဗဠံ ပဒါတဝေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအဘိဏှဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သီတင်းသည်ကို၎င်း မထေရ်ကြီးကို၎င်း အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဘသာဝတ္ထိပြည်၌ညနှစ်ယောက်ကုန်သောအဆွေခင်ပွန်းတို့သည် ရှိကုန်သတတ်၊ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့တွင် တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်းသည် ရဟန်းပြု၍ တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်း၏ လူ၏အိမ်သို့ နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း သွား၏။ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော သီတင်းသည်သည် အဆွေခင်ပွန်းရဟန်းအား ဆွမ်းကိုလှူ၍ မိမိလည်း စား၍ ထိုရဟန်းနှင့်တကွ ကျောင်းသို့သွား၍ နေဝင်သည့်တိုင်အောင် ရှေးဦးစွာပြောခြင်း အတုံ့ပြောခြင်းဖြင့်နေ၍ မြို့သို့ဝင်၏။ အဆွေခင်ပွန်းရဟန်းသည်လည်း ထိုအဆွေခင်ပွန်း သီတင်းသည်ကို မြို့တံခါးတိုင်အောင် ပို့လိုက်၍ ပြန်ခဲ့၏။ ရဟန်းလူတို့၏ ထိုအကျွမ်းဝင်ခြင်းသည် ရဟန်းတို့ အတွင်း၌ ထင်ရှား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် ထိုရဟန်းလူတို့၏ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို ပြောဆိုကုန်လျက် တရားသဘင်၌ နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ သင်တို့သည် အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းလူတို့သည် ယခုသာလျှင် အကျွမ်းဝင်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အကျွမ်းဝင်ဘူးကုန်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောခွေးသည် ဆင်တင်းကုပ်သို့သွား၍ မင်္ဂလာဆင်၏ စားရာအရပ်၌ ကျကုန်သော ထမင်းလုံးတို့ကို စား၏။ ထိုခွေးသည် အစာကြောင့် အဆွေခင်ပွန်း ဖွဲ့လျက် မင်္ဂလာဆင်အား အကျွမ်းဝင်သည်ဖြစ်၍ ဆင်၏အထံ၌သာလျှင် စား၏။ နှစ်ခုကုန်သော သတ္တဝါတို့သည် ကင်း၍နေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မင်္ဂလာဆင်သည် ခွေးကို နှာမောင်းဖြင့် ယူ၍ တပြောင်းပြန်ပြန်ကစား၏။ မြှောက်၍ ဦးကင်း၌ တင်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တယောက်သော ရွာ၌နေသောသူသည် ဆင်ထိန်းအား အဘိုးပေး၍ ထိုခွေးကိုယူ၍ မိမိရွာသို့သွား၏။ ထိုအခါမှစ၍ မင်္ဂလာဆင်သည် ခွေးကိုမမြင်သည်ဖြစ်၍ စားလည်းမစား သောက်လည်း မသောက် ရေလည်းမချိုး ထိုအကြောင်းကို မင်းအား လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ သွားချေ အဘယ့်ကြောင့် ဆင်သည် ဤသို့ပြုသနည်းဟု စုံစမ်းချေလောဟု စေ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဆင်တင်းကုပ်သို့သွား၍ ဆင်၏ နှလုံးမသာသည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ဤဆင်၏ ကိုယ်၌ ရောဂါသည်မထင်၊ ထိုဆင်အား တစုံတခုသော သတ္တဝါနှင့်တကွ မိတ်ဖွဲ့သည်ဖြစ်ရာ၏။ ဤမင်္ဂလာဆင်သည် အကျွမ်းဝင်သောသတ္တဝါကို မမြင်ရ၍ စိုးရိမ်ခြင်း နှိပ်စက်လေယောင်တကားဟု နှလုံးသွင်း၍ ဆင်ထိန်းတို့ကို ဤဆင်အား တစုံတခုသော သတ္တဝါနှင့် အကျွမ်းဝင်သည် ရှိသလာဟု မေး၏။ အရှင်ရှိ၏။ တခုသော ခွေးနှင့်တကွ အားကြီးစွာသော ချစ်ခြင်းသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုခွေးသည် ယခု အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ တယောက်သော လူသည် ဆောင်အပ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုသူ၏ နေရာအရပ်ကို သိကြကုန်၏လောဟု မေး၏။ အရှင်အကျွန်ုပ်တို့ မသိကုန်ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအထံသို့သွား၍ ရှင်မင်းကြီး မင်္ဂလာဆင်အား တစုံတခုသောအနာသည် မရှိ၊ တခုသော ခွေးနှင့်တကွ အားကြီးသော အကျွမ်းဝင်ခြင်းသည်ကားဖြစ်၏။ ထိုခွေးကို မမြင်သည်ဖြစ်၍ မစား မသောက်တကားဟု ဆိုလို၍-
မညာမိ အဘိဏှဒဿနာ၊ နာဂေါ သ္နေဟမကာသိ ကုက္ကုရေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၂၇။ မဟာရာဇ၊ မင်းကြီး။ နာဂေါ၊ မင်္ဂလာဆင်သည်။ ကဗဠံ၊ ပေးအပ်သော ထမင်းလုပ်ကို။ ပဒါတဝေ၊ ယူခြင်းငှါ။ နလံ-အသမတ္ထော၊ မစွမ်းနိုင်။ ပိဏ္ဏံ၊ လုံး၍ ပေးအပ်သော ထမင်းဆုပ်ကို။ ပဒါတဝေ၊ ယူခြင်းငှါ။ နာလံ-အသမတ္ထော၊ မစွမ်းနိုင်။ ကုသေ၊ စားစိမ့်သောငှာ ပေးအပ်ကုန်သော မြက်တို့ကို။ ပဒါတဝေ၊ ယူခြင်းငှါ။ နာလံ-အသမတ္ထော၊ မစွမ်းနိုင်။ ဃံသိတုံ၊ ရေချိုးသောကာလ၌ ကိုယ်ကိုပွတ်ခြင်းငှါ။ နာလံ-အသမတ္ထော၊ မစ္စမ်းနိုင်။ နာဂေါ၊ မင်္ဂလာဆင်သည်။ အဘိဏှဒဿနာ၊ မပြတ်မြင်သဖြင့်။ ကုက္ကုရေ၊ ခွေး၌။ သ္နေဟံ၊ ချစ်ခြင်းကို။ အကာသိ မညာမိ၊ ပြု၏ဟု အကျွန်ုပ် ထင်မိ၏။
မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ စကားကိုကြား၍ ပညာရှိ ယခု အသို့ပြုအပ်သနည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါတို့မင်္ဂလာဆင်၏ အဘော်ဖြစ်သောခွေးကို တယောက်သောသူသည် ယူ၍ သွားသတတ်၊ အကြင်သူ၏အိမ်၌ ထိုခွေးကိုမြင်၏။ ထိုသူအား ဤမည်သောဒဏ်ပေးအံ့ဟု စည်ကိုလည်စေလောဟုဆို၍ မင်းသည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြုစေ၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ ထိုယောက်ျားသည် ခွေးကိုလွှတ်၏။ ခွေးသည် လျင်မြန်စွာပြေး၍ ဆင်၏အထံသို့သာလျှင် သွား၏။ ဆင်သည် ထိုခွေးကို နှာမောင်းဖြင့်ယူ၍ ဦးကင်း၌ထား၍ မျက်ရေယိုလျက်ငို၍ ဦးကင်းမှချ၍ ခွေးသည် စားပြီးသည်ရှိသော် နောက်မှ မိမိစား၏။ ထိုတိရစ္ဆာန်၏ အလိုကိုလည်း သိနိုင်၏ဟု မင်းသည် ဘုရားလောင်းအား ကြီးသောစည်းစိမ်ကို ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤအဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော လူ ရဟန်းတို့သည် ယခုသာလျှင် အကျွမ်းဝင်ကုန်လေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အကျွမ်းဝင်ဘူးကုန်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ လေးပါးသော သစ္စာစကားဖြင့် လည်စေ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ သီတင်းသည်သည် ထိုအခါ ခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မထေရ်သည် ထိုအခါ မင်္ဂလာဆင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အမတ်ပညာရှိ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ချစ်သူမတွေ့၊ ရင်မှာဆွေ့၊ မြေ့မြေ့နွမ်းလျာ ဆင်ပမာ
ခုနစ်ခုမြောက်သော အဘိဏှဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၈။ နန္ဒိဝိသာလဇာတ်
ရုန့်ရင်းကြမ်းတန်းစွာ မပြောမဆိုအပ်သည့်အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူတို့ကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မနုညမေဝ ဘာသေယျ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနန္ဒိဝိသာလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ်ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့၏ ဆဲရေးခြင်းကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့သည် ခိုက်ရန်ကို ပြုကုန်လျက် သီလကိုချစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့ကို ဆဲရေး ရှုတ်ချကုန်၏။ နှုတ်လှံထိုးကုန်၏။ ဆယ်ပါးသော အက္ကောသဝတ္ထုတို့ဖြင့် ဆဲရေးကုန်၏။ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့ကိုခေါ်စေ၍ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ခိုက်ရန်ပြုကုန်သတတ်ဟူသည်ကား မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်ကုန်သည်ရှိသော် ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ရုန့်ရင်းကြမ်းတန်းသော စကားမည်သည်ကို တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း မနှစ်သက်ကုန်၊ ရှေး၌လည်း တခုသောတိရစ္ဆာန်ဖြစ်သော နွားသည် မိမိကို ကြမ်းကြုတ်သော စကားဖြင့် ဆိုသောပုဏ္ဏားကို အသပြာ တထောင်ကို ရှုံးစေ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဂန္ဓာရမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် နွားအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို ငယ်သောကာလ၌လျှင် ပုဏ္ဏားတယောက်သည် နွားလှူတတ်သော ဒါယကာတို့၏ အထံမှရ၍ နန္ဒိဝိသာလ ဟူသောအမည်ကို မှည့်၍ သား၏ အရာ၌ထား၍ ချစ်မြတ်နိုးသည်ဖြစ်၍ ယာဂု ထမင်း အစရှိသည်တို့ကိုပေး၍ မွေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဤပုဏ္ဏားသည် ငြိုငြင်သဖြင့် ငါ့ကို လုပ်ကျွေး၏။ အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ ငါနှင့်တကွ ထပ်တူမျှသော တပါးသော နွားမည်သည် မရှိ၊ ငါသည် မိမိ၏အားကိုပြု၍ ပုဏ္ဏားအား မွေးကျေးဇူးကို ဆပ်ရမူကား ကောင်း၏ဟု ကြံ၏။
နန္ဒိဝိသာလသည် တနေ့သ၌ ပုဏ္ဏားကို ပုဏ္ဏား သွားချေ ဂေါဝိတ္တကသူဌေးသို့ကပ်၍ “ငါ၏ နွားသည် တစပ်ထည်းဖွဲ့အပ်သော လှည်းတရာကို လိမ့်စေနိုင်၏ဟုဆို၍ အသပြာ တထောင်ဖြင့် လောင်းခြင်းကို ပြုလော”ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် သူဌေးအထံသို့ သွား၍ ဤမြို့၌ အဘယ်သူ၏နွားသည် စွမ်းအားနှင့် ပြည့်စုံသနည်းဟု စကားကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားကို ဂေါဝိတ္တက သူဌေးသည် ဤမည်သောသူ၏ နွားသည်လည်း စွမ်းအားနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤမည်သောသူ၏ နွားသည်လည်း စွမ်းအားနှင့် ပြည့်စုံ၏ဟု ဆို၍ အလုံးစုံသောမြို့၌ကား ငါတို့နွားနှင့်တူသော နွားသည် မရှိဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ငါ့အား တစပ်တည်း ဖွဲ့အပ်သော လှည်းတရာကို လိမ့်စေခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သော တခုသော နွားသည်ရှိ၏ဟုဆို၏။ ဂေါဝိတ္တကသူဌေးသည် ဤသို့သဘောရှိသောနွားသည် အဘယ်မှာ ရှိသနည်းဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် အိမ်၌ရှိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား အသာတထောင်ဖြင့် လောင်းခြင်းကို ပြုလောဟု သူဌေးက ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ကောင်းပြီ ပြုအံ့ဟု အသပြာ တထောင်ဖြင့် လောင်းခြင်းကို ပြု၏။
ပုဏ္ဏားသည် လှည်းတရာကို သဲကျောက်စရစ်တို့ဖြင့်သာလျှင် ပြည့်စေ၍ အစဉ်သဖြင့်ထား၍ အလုံးစုံသော လှည်းတို့ကို ဝင်ရိုး၌ ဖွဲ့သောလွန်ဖြင့်တပေါင်းတည်းဖွဲ့၍ နန္ဒိဝိသာလကိုရေချိုး၍ နံ့သာလက်ငါးချောင်းရာကိုပေး၍ လည်၌ပန်းကုံးစွပ်၍ ရှေးဦးစွာလှည်းဦး၌ တကောင်တည်းကိုသာလျှင်က၍ မိမိသည်လည်း လှည်းဦး၌ထိုင်၍ နှင်တံကိုမြှောက်၍ ကောက်ကျစ်သောနွား သွားလော၊ ကောက်ကျစ်” သောနွား ဝန်ကိုဆောင်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မကောက်ကျစ်သော ငါ့ကို ကောက်ကျစ်၏ ဟူသော စကားဖြင့် ဆို၏ဟူ၍ ခြေလေးဘက်တို့ကို တိုင်တို့ကဲ့သို့ မလှုပ်သည်တို့ကိုပြု၍ ရပ်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ဂေါဝိတ္တကသူဌေးသည် ပုဏ္ဏားကိုအသပြာတထောင်ကို လျော်စေ၏။ ပုဏ္ဏားသည် အသပြာ တထောင်မှ ရှုံးသည်ဖြစ်၍ နွားကိုချွတ်၍ အိမ်သို့သွား၍ စိုးရိမ်ခြင်း နှိပ်စက်ရကား လျောင်း၏။
နန္ဒိဝိသာလသည် ကျက်စား၍ လာပြီးသည်ရှိသော် စိုးရိမ်ခြင်းဖြင့်နှိပ်စက်သော ပုဏ္ဏားကိုမြင်၍ ကပ်လျက် ပုဏ္ဏား အဘယ့်ကြောင့် အိပ်သနည်းဟု မေး၏။ အသပြာတထောင်မှ ရှုံးသောကြောင့် ငါ့အား အဘယ်မှာ အိပ်ပျော်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏား ငါသည် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး သင့်အိမ်၌နေသဖြင့် တစုံတခုသော ခွဲဘူးသောအိုးသည်လည်း ရှိသလော၊ နင်းနယ်ဘူးသော တစုံတခုသော ဥစ္စာသည်လည်း ရှိသလော၊ အရာမဟုတ်သည်၌ စွန့်ဘူးသော ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်သည်မူလည်း ရှိသလောဟုမေး၏။ ချစ်သား မရှိပေဟု ဆို၏။ ထိုသို့လျက် ငါ့ကို အဘယ့်ကြောင့် ကောက်ကျစ်၏ ဟူသော စကားဖြင့် ဆိုဘိသနည်း၊ ဤအပြစ်သည် သင်၏ အပြစ်သာလျှင်တည်း၊ ငါ့အားကား အပြစ်မရှိ၊ သွားချေ ဂေါဝိတ္တက သူဌေးနှင့်တကွ အသာ နှစ်ထောင်တို့ဖြင့် လောင်းခြင်းကို ပြုချေဦးလော၊ မကောက်ကျစ်သော ငါ့ကို သက်သက် ကောက်ကျစ်၏ ဟူသောစကားဖြင့် မခေါ်ဝေါ်လင့်ဟု ဆို၏။
ပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်းစကားကိုကြား၍ အသပြာ နှစ်ထောင်တို့ဖြင့် လောင်းခြင်းကိုပြု၍ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် လှည်းတရာကို တစပ်တည်းဖွဲ့၍ နန္ဒိဝိသာလကို တန်ဆာဆင်၍ ရှေးဦးစွာသော လှည်းဦး၌ က၏။ အဘယ်သို့ ကသနည်းဟူမူကား ထမ်းပိုးဦး၌ မလှုပ်အောင်ဖွဲ့၍ တခုသောအစွန်းဖြင့် နန္ဒိဝိသာလကို က၍ တခုသော အစွန်းကို လွန်ဖြင့်ရစ်၍ ထမ်းပိုးစွန်းကို၎င်း ဝင်ရိုးကို၎င်း၊ လှည်းအိမ်ထုပ်ကို၎င်း မှီ၍ ဦးပြည်းသစ်သားကိုထောက်၍ လွန်ဖြင့်မလှုပ်အောင်ဖွဲ့၍ထား၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤသို့ ပြုသည်ရှိသော် ထမ်းပိုးသည် ထိုသို့၎င်း ဤသို့၎င်း မရွေ့၊ တကောင်တည်းသော နွားသည်လျှင် ငင်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားသည် လှည်းဦး၌ထိုင်၍ နန္ဒိဝိသာလ၏ ကျောက်ကုန်းကို သုံးသပ်၍ ကောင်းသောနွား သွားပါလော၊ ကောင်းသောနွား ဝန်ကို ဆောင်ပါလောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလွန်ဖွဲ့အပ်သောလှည်းတရာကို တဟုန်တည်းခြင်းငင်၍ နောက်၌တည်သောလှည်းကို ရှေ့၌တည်သော လှည်း၏ နေရာ၌သာလျှင် တည်စေ၏။ ဂေါဝိတ္တက သူဌေးသည် ရှုံးသည်ဖြစ်၍ ပုဏ္ဏားအား အသပြာ နှစ်ထောင်တို့ကိုပေး၍ တပါးကုန်သောသူတို့သည်လည်း ဘုရားလောင်းအား များစွာသောဥစ္စာကို ပေးကုန်၏။ အလုံးစုံသောဥစ္စာသည် ပုဏ္ဏားအားသာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုသို့ ဘုရားလောင်းကိုမှီ၍ များစွာသောဥစ္စာကို ရ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကြမ်းကြုတ်သော စကားမည်သည်ကို တစုံတယောက်သောသူသည် မနှစ်သက်ဟု ဟောတော်မူ၍ ဆဗ္ဗဂ္ဂီ ရဟန်းတို့ကို ကဲ့ရဲ့တော်မူပြီးသော် သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်၍-
မနုညံ ဘာသာမာနဿ၊ ဂရုံ ဘာရံ ဥဒဒ္ဓရိ။
ဓနဉ္စ နံ အလာဘေသိ၊ တေန စတ္တမနော အဟု။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၂၈။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ပရေန၊ တပါးသောသူနှင့်။ သဒ္ဓိံ၊ တကွ။ ဘာသမာနော၊ ဆိုသောသူသည်။ မနုညမေဝ၊ နှစ်သက်ဘွယ်သော စကားကိုသာလျှင်။ ဘာသေယျ၊ ဆိုရာ၏။ အမနုညံ၊ မနှစ်သက်ဘွယ်သော စကားကို။ ကုဒါစနံ၊ တရံတဆစ်မျှ။ န ဘာသေယျ၊ မဆိုရာ။ မနုညံ၊ နှစ်သက်ဘွယ်သောစကားကို။ ဘာသမာနဿ၊ ဆိုသောပုဏ္ဏား၏။ ဂရုံ၊ လေးသော။ ဘာရံ၊ လှည်းတရာကို။ ဥဒဒ္ဓရိ၊ ငင်၍ တည်စေပြီ။ နံ၊ ထိုပုဏ္ဏားကို။ ဓနဉ္စ၊ ဥစ္စာကိုလည်း။ အလာဘေသိ၊ ရစေပြီ။ ဗြာဟ္မဏာ၊ ပုဏ္ဏားသည်။ တေန၊ ထို့ကြောင့်။ အတ္တမနော၊ နှစ်သက်သည်။ အဟု၊ ဖြစ်ပြီ။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် မနုညမေဝ ဘာသေယျ အစရှိသော ဤဓမ္မဒေသနာတော်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ နန္ဒိဝိသာလနွားဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ချစ်ဘွယ်သိမ်းကျူံး၊ နှုတ်လျှိုသုံး၊ အားလုံးကြိုက်တာ သတ္တဝါ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နန္ဒိဝိသာလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၉။ ကဏှဇာတ်
တပါးသူတို့ မယူနိုင်သောဝန်ကို ကိုယ်တော်သာလျှင် ဆောင်နိုင်သောထုံးဟောင်း ဘုရားလောင်း နွား၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယတော ယတော ဂရုံ ဓုရံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကဏှဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် ယမိုက် ပြာဋိဟာကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုယမိုက်ပြာဋိဟာသည် တာဝတိံသာ နတ်ပြည်မှ ဆင်းသက်တော်မူသော စကားနှင့် တကွ တေရသကနိပါတ် သရဘမိဂဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ယမိုက်ပြာဋိဟာကိုပြတော်မူ၍ နတ်ပြည်၌ သုံးလပတ်လုံးဝါဆို၍ မဟာပဝါရဏာနေ့၌ သင်္ကဿ မြို့တံခါး၌သက်၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ ဝင်တော်မူပြီးသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေး၍ ငါ့သျှင်တို့ ဘုရားတို့မည်သည်ကား အတုမရှိ ရွက်ဆောင်နိုင်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရွက်ဆောင်အပ်သောဝန်ကို တပါးသော ရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူ မည်သည်မရှိ၊ ဆရာခြောက်ယောက်တို့သည်သာလျှင် ယမိုက် ပြာဋိဟာကို ပြကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၍ တခုသော ပြာဋိဟာကိုလည်း မပြနိုင်ကုန်၊ မြတ်စွာဘုရားသည်အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ အတုမရှိ ရွက်ဆောင်နိုင်၏ဟု ဘုရားကျေးဇူးကို ချီးမွှမ်းကုန်လျက်နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလာ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား တပါးသောစကားဖြင့် မစည်းဝေးပါကုန်၊ ဤသဘောရှိသော အရှင်ဘုရားတို့၏ ကျေးဇူးစကားဖြင့်သာလျှင် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ဘုရားသည် ရွက်ဆောင်အပ်သောဝန်ကို အဘယ်သူသည် ရွက်ဆောင်နိုင်လတ္တံ့နည်း၊ ရှေး၌ တိရစ္ဆာန် အမျိုး၌ ဖြစ်လျက်လည်း ငါသည် မိမိနှင့် ထပ်တူ ရွက်ဆောင်နိုင်သော တစုံတယောက်သောသူကို မရစဘူးဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသော အကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် နွားအမျိုး၌ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို အရှင်တို့သည် နွားငယ်ဖြစ်စဉ်ကာလ၌လျှင် တယောက်သော သက်ကြီးမ၏ အိမ်၌နေ၍ ထိုသက်ကြီးမအား အိမ်၌နေရသော အခတည်းဟု ပိုင်းခြား၍ ပေးကုန်၏။ ထိုသက်ကြီးမသည် ထိုနွားငယ်ကို ယာဂုထမင်း အစရှိသည်တို့ဖြင့် လုပ်ကျွေးလျက် သားအရာ၌ ထား၍မွေး၏။ ထိုနွားသည် အယျိကကာဠကဟူ၍ သာလျှင် အမည်တွင်၏။ အရွယ်သို့ ရောက်သည် ရှိသော်လည်း မျက်စဉ်းညို အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ရွာ၌ နွားတို့နှင့်တကွ ကျက်စား၏။ သီလအကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရွာသူသားငယ်တို့သည် ချိုတို့၌၎င်း နားတို့၌၎င်းကိုင်၍ တွဲလျားဆွဲကုန်၏။ အမြီး၌ကိုင်၍ ကစားကုန်၏။ ကျောက်ကုန်း၌လည်း စီးကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းနွားသည် တနေ့သ၌ အမိသည် ဆင်းရဲ၏။ ငါ့ကို သားအရာ၌ထား၍ ဆင်းရဲသဖြင့် မွေး၏။ ငါသည် အခစားပြု၍ အမိကိုဆင်းရဲမှ လွတ်စေရမူကား ကောင်း၏ဟု ကြံ၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုနေ့မှစ၍ အခကိုစုံစမ်းလျက်သွား၏။
တနေ့သ၌ တယောက်သောလှည်းကုန်သည့်သားသည် လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် မညီညွတ်သောဆိတ်သို့ ရောက်လေ၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်၏ နွားတို့သည် လှည်းတို့ကို တက်စေအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ငါးရာကုန်သောလှည်းတို့၌ ထမ်းပိုးအဆင့်ဆင့်ဖြင့် ကအပ်ကုန်သော နွားတို့သည် တစီးသောလှည်းကိုလည်း ထုတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ဘုရားလောင်းသည်လည်း နွားတို့နှင့်တကွ ဆိပ်၏အနီး၌ သွား၏။
လှည်းကုန်သည့်သားလည်း နွားတို့၏ လက္ခဏာကိုပြသောကျမ်းကို တတ်၏။ လှည်းကုန်သည့်သားသည် ထိုနွားတို့၏ အတွင်း၌ ဤလှည်းတို့ကို ထုတ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော နွားဥသဘအာဇာနည်ကို စုံစမ်းသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ဤအာဇာနည် နွားသည် ငါ၏လှည်းကို ထုတ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်လတ္တံ့၊ အဘယ်သူ သည်လျှင် ထိုနွား၏ အရှင်နည်းဟု နွားကျောင်းသားတို့ကို မေး၏။ မေးပြီး၍ ငါသည် နွားကို လှည်းတို့၌ က၍ လှည်းတို့ကို ထုတ်ပြီးသည်ရှိသော် အခကိုပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုနွားကျောင်းသားတို့သည် ယူ၍ ကလော၊ ဤျနွား၏ အရှင်သည် ဤအရပ်၌ မရှိဟု ဆိုကုန်၏။ လှည်းကုန်သည့် သားသည် နွားကို နှာခေါင်းကြိုးငယ်ဖြင့်ဖွဲ့၍ ငင်သည်ရှိသော် လှုပ်စိမ့်သောငှါလည်း မတတ်နိုင်၊ ဘုရားလောင်းသည် အခကိုဆိုမှ လိုက်ဦးအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ မလိုက်သတတ်၊ လှည်းကုန်သည်သားသည် ဘုရားလောင်း၏ အလိုကိုသိ၍ အရှင်သင်သည် လှည်းငါးရာတို့ကို ထုတ်အပ်ကုန်သည်ရှိသော် တခုသောလှည်း၏ နှစ်သပြာတို့ကိုအခပြု၍ တထောင်ကိုပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မိမိအလိုလိုသာလျှင် သွား၏။
ထိုအခါ ထိုနွားကို ယောက်ျားတို့သည် လှည်းတို့၌ ကကုန်၏။ ထိုအခါ လှည်းတို့ကို တဟုန်တည်းဖြင့်သာလျှင် ငင်၍ ကြည်း၌ တည်စေ၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် လှည်းငါးရာတို့ကို တင်၏။ လှည်းကုန်သည့်သားသည် တစီးတစီးသောလှည်း၏ တသပြာ တသပြာကိုပြု၍ ငါးရာကုန်သော ဥစ္စာတို့ကိုထုပ်၍ ဘုရားလောင်း၏ လည်၌ ဖွဲ့၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါ့အား ဤသူသည် ပိုင်းခြားတိုင်းသော အခကိုမပေး၊ ယခု ထိုသူအား သွားစိမ့်သောငှာ မပေးအံ့ဟုသွား၍ အလုံးစုံသောလှည်း၏ရှေ့မှ ခရီးကိုမြစ်၍ ရပ်၏။ ဖဲစိမ့်သောငှါ လုံ့ လပြုကုန်သော်လည်း ဘုရားလောင်းကို ဖဲစိမ့်ငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ လှည်းကုန်သည့်သားသည် ဤနွားသည် မိမိအခ၏ ယုတ်သည်၏အဖြစ်ကို သိယောင်တကားဟု တခုသောလှည်း၌ နှစ်သပြာ နှစ်သာတို့ကိုပြု၍ တထောင်ထုပ်ကိုဖွဲ့၍ ဤဥစ္စာထုပ်သည် သင်၏ လှည်းကိုထုတ်သော အခတည်းဟု လည်၌ဆွဲ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တထောင်သော ဥစ္စာကိုယူ၍ အမိ၏အထံသို့သွား၏။ ရွာသူသားငယ်တို့သည် အဘယ်မည်သော ဤအထုပ်ကို အယျိကကာဠက၏လည်၌ ဆွဲသနည်းဟု ဘုရားလောင်း၏အထံသို့ လာကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သူငယ်တို့ကို ချောက်လိုက်၍ အဝေးမှလျှင် ပြေးစေလျက် အမိအထံသို့သွား၏။ လှည်းငါးရာတို့ကို ထုတ်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် နီသောမျက်စိတို့ဖြင့် ပင်ပန်းခြင်းသည် ထင်၏။
အဖွားမသည် ဘုရားလောင်း၏ လည်၌ ဥစ္စာတထောင်ထုပ်ကိုမြင်၍ ချစ်သား ဤဥစ္စာကို သင်သည် အဘယ်မှာ ရသနည်းဟု မေးပြီးလျှင် နွားကျောင်းသားတို့ကိုလည်း မေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ချစ်သား သင်သည် ရအပ်သော အခဖြင့် ငါ့အသက်ကို မွေးလိုသလော၊ အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့ သဘောရှိသော ဆင်းရဲကို ခံဘိသနည်းဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းကို ရေနွေးဖြင့် ရေချိုး၍ ကိုယ်အလုံးကို ဆီဖြင့်လိမ်း၍ ရေကို သောက်စေ၍ လျောက်ပတ်သော ဘောဇဉ်ကိုကျွေး၍ အသက်၏အဆုံး၌ ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အတုမဲ့ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အတုမဲ့ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်သည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တိ၊ သွဿု တံ ဝဟတေ ဓုရံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၂၉။ ယတော ယတော၊ အကြင်အကြင်အရပ်၌။ ဂရုံ ဓုရံ၊ လေးသောဝန်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်အံ့။ ယတော၊ အကြင်အရပ်၌။ ဂမ္ဘီရဝတ္တနီ၊ နက်သောခရီးသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်အံ့။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ ကဏှံ၊ ကဏှကို။ ယုဉ္ဇန္တိ၊ ကကုန်၏။ သော၊ ထိုကဏှသည်။ တံ ဓုရံ၊ ထိုလေးသော ဝန်ကို။ ဝဟတေ၊ ရွက်ဆောင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ထိုအခါ ကဏှသည်သာလျှင် ထိုဝန်ကို ရွက်ဆောင်၏ဟု ပြတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ သက်ကြီးမ ဖြစ်ဘူးလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အယျိကကာဠကမည်သောနွား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မွေးကျေးဇူးသိ၊ မြတ်ဗောဓိ၊ ကျင့်သည့်ပမာ လိုက်ကြပါ
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဏှဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုရုင်္ဂဝဂ်
၁၀။ မုနိကဇာတ်
အပျိုကြီး ဖျက်ဆီးသောကြောင့် ပျက်စီးရာတိုင်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မာ မုနိကဿ ပိဟယိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမုနိကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အပျိုကြီး ဖျားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအပျိုကြီး ဖျားယောင်းခြင်းသည် တေရသကနိပါတ်စူဠနာရဒကဿပဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ အဘယ်သူကိုမှီ၍ ငြီးငွေ့ပါသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ထိုအပျိုကြီး၏ ဖြားယောင်းခြင်းကို မှီ၍ ငြီးငွေ့ပါသတည်းဟု လျှောက်၏။ မြတ်ဘုရားသည် ရဟန်း ယခုသာလျှင် ဤအပျိုဟိုင်းမသည သင်၏ အကျိုးမဲ့ကိုပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သင်သည် ဤအပျိုကြီး၏ ထိမ်းမြားသောနေ့၌ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၍ လူအများ၏ လက်သုပ်ဟင်းလျာ၏ အဖြစ်သို့ရောက်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည် ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောရွာငယ်၌ တယောက်သော သူကြွယ်၏အိမ်၌ နွား၏အမျိုး၌ မဟာလောဟိတဟူသောအမည်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်း၏ ညီငယ်သည် စူဠလောဟိတမည်၏။ ထိုနှစ်ခုကုန်သော ညီနောင်တို့ကို မှီ၍ ထိုအိမ်၌ အမှုကို ရွက်ဆောင်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုအိမ်၌ကား တယောက်သောသူငယ်မသည်ရှိ၏။ ထိုသူငယ်မကို တယောက်သောမြို့၌နေသော အမျိုးသားသည် မိမိ၏သားဘို့တောင်းဆို၏။ ထိုသူငယ်မ၏ မိဘတို့သည်လည်း သူငယ်မကို ထိမ်းမြားကာလ၌ လာကုန်သော ဧည့်သည်တို့၏ လက်သုပ်ဟင်းလျာ ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု နှလုံးသွင်း၍ ယာဂု ထမင်းကို ပေး၍ မုနိကမည်သော ဝက်ကို မွေးကုန်၏။ ထိုမုနိကဝက်ကိုမြင်၍ စူဠလောဟိတသည် အစ်ကို ဤအိမ်၌ အမှုကိုရွက်ဆောင်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ်သော် နှစ်ခုကုန်သော ညီနောင်ဖြစ်ကုန်သော ငါတို့ကိုမှီ၍ ဖြစ်၏။ ဤသူတို့သည်ကား ငါတို့အား မြက်သစ်ရွက်စသည်တို့ကို ပေးကုန်၏။ ဝက်ကို ယာဂု ထမင်းဖြင့် မွေးကုန်၏။ အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ထိုဝက်သည် ဤယာဂုထမင်းကို ရသနည်းဟု မေး၏။
ထိုအခါ စူဠလောဟိတအား အစ်တို့သည် ညီထွေးစူဠလောဟိတ သင်သည် ဝက်၏ အစာကိုမချစ်လင့်၊ ဤဝက်သည် သေအံ့သောထမင်းကို စား၏။ ဤသူငယ်မ၏ ထိမ်းမြားသောအခါ၌ လာကုန်သော ဧည့်သည်တို့၏ လက်သုပ်ဟင်းလျာသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်းကုန်၍ ဤသူတို့သည် ဝက်ကိုမွေးကုန်၏။ ဤနေ့မှ နှစ်ရက် သုံးရက် လွန်သဖြင့် ထိုသူတို့သည် လကုန်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ ထိုဝက်ကို ခြေတို့၌ ငင်ကုန်လျက် ညောင်စောင်းအောက်မှထုတ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ဧည့်သည်တို့၏ လက်သုပ် ဟင်းလျာပြုသည်ကို မြင်ရလတ္တံ့ဟု ဆိုလို၍-
အပ္ပေါသုက္ကော ဘုသံ ခါဒ၊ ဧတံ ဒီဃာယုလက္ခဏံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
တာတ စူဠလောဟိတ၊ ညီထွေး စူဠလောဟိတ။ မုနိကဿ၊ မုနိက၏။ ဘောဇနံ၊ အစာကို။ မာ ပိဟယိ၊ မချစ်လင့်။ မုနိကော၊ မုနိကသည်။ အာတုရန္နာနိ၊ သေအံ့သော ထမင်းတို့ကို။ ဘုဉ္ဇတိ၊ စား၏။ တွံ၊ သင်သည်။ အပ္ပေါသုက္ကော၊ ကြောင့်ကြမဲ့သည်ဖြစ်၍။ ဘုသံ၊ ဖွဲကို။ ခါဒ၊ စားလော့။ ဧတံ၊ ထိုဖွဲကိုစားခြင်းသည်။ ဒီယုလက္ခဏံ၊ အသက်ရှည်ခြင်း လက္ခဏာတည်း။
ထို့နောင် မကြာမြင့်မီလျှင် ထိုလူတို့သည် လာကုန်၏။ မုနိကကိုသတ်၍ အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော အဆောက်အဦတို့ဖြင့် ချက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စူဠလောဟိတကို ညီထွေး သင်သည် မုနိကကိုမြင်ပြီလောဟု ဆို၏။ အစ်ကို ငါသည် မုနိက၏ အစာ၏အကျိုးကို မြင်ပြီ၊ ထိုအစာကို စားရသောထက် ငါတို့၏ မြက် သစ်ရွက် ဖွဲသည်သာလျှင် အဆအရာ အဆအထောင် မြတ်လည်း မြတ်၏။ အပြစ်လည်း ကင်း၏။ အသက်ရှည်ခြင်း၏ လက္ခဏာလည်း ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤသို့လျှင် သင်သည် ရှေး၌လည်း သူငယ်မကိုမှီ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၍ လက်သုပ်ဟင်းလျာ၏အဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါ မုနိကဝက် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါအပျိုကြီးသည် ထိုအခါ သူငယ်မ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ စူဠလောဟိတ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မဟာလောဟိတ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အလိုနည်းလတ်၊ အကျင့်မြတ်၊ မှတ်အပ်သေချာ သက်ရှည်ရာ
ဆယ်ခုမြောက်သော မုနိကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၁။ ကုလာဝကဇာတ်
သူတပါးတို့၏အသက်ကို မပျက်စီးစေမူ၍ မိမိအသက်ကိုစွန့်အပ်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော ယလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကုလာဝကာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုလာဝကဇာတ်ကိုဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် မစစ်မူ၍ ရေကိုသောက်သော ရဟန်း ကိုအကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်မှ နှစ်ယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ပဉ္စင်းငယ်တို့သည် ဇနပုဒ်သို့သွား၍ တခုသော ချမ်းသာသောအရပ်၌ အလိုအားလျော်စွာ နေကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်ကုန်အံ့ဟု တဖန် ထိုဇနပုဒ်မှထွက်ခဲ့၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ရှေ့ရှုလာကုန်၏။ တယောက်သော ပဉ္စင်းငယ်အား လက်၌ရေစစ်သည်ရှိ၏။ တယောက်သော ပဉ္စင်းငယ်အကားမရှိ၊ နှစ်ယောက်ကုန်သော ပဉ္စင်းငယ်တို့သည်လည်း တပေါင်းတည်း ရေကိုစစ်၍ သောက်ကုန်၏ ထိုရဟန်းနှစ်ယောက်တို့သည် တနေ့သ၌ ခိုက်ရန်ဖြစ်ကြကုန်၏။ ရေစစ်ရှင်ဖြစ်သောရဟန်းသည် ရေစစ်မရှိသောရဟန်းအား ရေစစ်ကိုမပေးမူ၍ မိမိသည်သာလျှင် ရေကိုစစ်၍ သောက်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်း အစဉ်သဖြင့် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ရောက်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍နေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဝမ်းမြောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော စကားကို ဆိုတော်မူ၍ သင်တို့သည် အဘယ်အရပ်မှ လာကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ကောသလဇနပုဒ်ဝယ် တခုသောရွာငယ်၌နေကုန်၍ ထိုရွာမှ ထွက်ခဲ့၍ အရှင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြင်ခြင်းငှါ လာကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ သင်တို့သည် ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ လာကြကုန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရေစစ်မရှိသောရဟန်းသည် အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ခရီးအကြား၌ အကျွန်ုပ်နှင့် ခိုက်ရန်ဖြစ်၍ ရေစစ်ကိုမပေးဟု လျှောက်၏။ တယောက်သော ရဟန်းသည်လည်း အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ရေကိုမစစ်မူ၍ သိလျက် ပိုးနှင့်တကွသောရေကို သောက်၏ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း သင်သည် သိလျက် ပိုးနှင့်တကွသောရေကို သောက်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အကျွန်ုပ်သည် မစစ်ရေကို သောက်မိ၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည် နတ်ပြည်၌ မင်းပြုကုန်လျက် စစ်ရှုံး၍ သမုဒြာအပြင်ဖြင့် ပြေးကုန်သည်ရှိသော် အစိုးရခြင်းကိုမှီ၍ အသက်သတ်ခြင်းကို မပြုကုန်အံ့ဟု ရှေးဦးစွာ ကြီးသောစည်းစိမ်ကိုစွန့်၍ ဂဠုန်ငယ်တို့အား အသက်ကိုပေး၍ ရထားကိုပြန်စေဘူးကုန်သည်ဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ တယောက်သောမဂဓမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ယခုလက်ထက် သိကြားမင်းသည် ရှေးဘဝဝယ် မဂဓတိုင်း မစလရွာငယ်၌ဖြစ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ထိုမစလရွာငယ်၌လျှင် မြတ်သောအမျိုးသား၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းကို အမည်မှည့်သောနေ့၌ မာဃသတို့သား ဟူ၍သာလျှင် အမည်မှည့်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် မာဃလုလင်ဟူ၍ ထင်ရှား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ အမိအဘတို့သည် တူသော အမျိုးသ္မီးအိမ်မှ သတိုးသ္မီးငယ်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည်ညသားသ္မီးတို့ ဖြစ်ပွားလျက် အလှူ၏အရှင်ဖြစ်၏။ ငါးပါးကုန်သော သီလတို့ကိုစောင့်၏။ ထိုရွာငယ်၌လည်း သုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်သော အမျိုးတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုသုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်သော အမျိုးဖြစ်ကုန်သော သူတို့သည် ရွာလယ်၌တည်၍ ရွာမှုကိုပြုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တည်ရာအရပ်၌ ခြေတို့ဖြင့် မြေမှုန့်ကိုယက်၍ အရပ်ကို မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသည်ကို ပြု၍ နေ၏။ ထိုအခါ တယောက်သောသူသည် လာလတ်၍ ထိုမွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသောအရပ်၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တပါးသောအရပ်ကို မွေ့လျော်ဘွယ် ရှိသည်ကိုပြု၍ နေပြန်၏။ ထိုအရပ်၌လည်း တယောက်သောသူသည် လာ၍ နေပြန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တပါးသော အရပ်ကို၎င်း တပါးသောအရပ်ကို၎င်း ဤသို့ နေလေတိုင်းသောအရပ်ကို မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသည်ကိုပြု၍ နေ၏။ နောက်အခါ ထိုအရပ်၌ မဏ္ဍပ်ကို ပြုစေ၏။ မဏ္ဍပ်ကိုလည်းပယ်၍ စရပ်ကိုဆောက်၏။ ထိုစရပ်၌ ပျဉ်အခင်းတို့ကို ခင်း၍ သောက်ရေအိုးတို့ကို တည်စေ၏။
နောက်အခါ၌ ထိုသုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်ကသူတို့သည်ဘုရားလောင်းနှင့် တူသောဆန္ဒရှိကုန်၏။ ထိုသုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ဘုရားလောင်းသည် ပဉ္စသီတို့၌ တည်စေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ သုံးကျိပ်သုံးယောက်သောသူတို့နှင့်တကွ ကောင်းမှုတို့ကိုပွားစေကုန်၏။ ထိုသုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဘုရားလောင်းနှင့်သာလျှင် အတူတကွ ကောင်းမှုတို့ကို ပြုကုန်လျက် စောစောကလျှင်ထ၍ ပဲကွပ် ပုဆိန် ကျည်ပွေ့ လက်စွဲကုန်လျက် ခရီးလမ်းဆုံအစရှိသည်တို့၌ ကျည်ပွေ့ဖြင့် ကျောက်တို့ကို ကော်၍ လှိမ့်ကုန်၏။ လှည်းတို့၏ ဝင်ရိုးကိုထိကုန်သော သစ်ပင်တို့ကို ပယ်ကုန်၍ မညီမညွတ်သည်တို့ကို ညီညွတ်စွာပြုကုန်၏။ တံတား ခင်းကုန်၏။ လေးထောင့် ကန်တို့ကို တူးကုန်၏။ စရပ်ဆောက်ကုန်၏။ အလှူအစရှိသည်တို့ကို ပေးကုန်၏။ သီလ စောင့်ကုန်၏။ ဤသို့ များသောအားဖြင့် အလုံးစုံသော ရွာသားတို့သည် ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌ တည်ကုန်၍ သီလတို့ကို စောင့်ကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုသူတို့၏ ရွာစားသည် ငါသည် ရှေး၌ထိုသူတို့သည် သေသောက်ကုန်သော် ပါဏာတိပါတ အစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်သည်ရှိသော် အသပြာအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဥစ္စာစည်းစိမ်ကို ရ၏။ ယခုအခါ၌ကား မာဃလုလင်သည် သီလကို စောင့်စေ၏။ ထိုသူတို့အား ပါဏာတိပါတ အစရှိသည်တို့ကို ပြုခြင်းငှါ မပေး။
ယခုအခါ၌ကား ထိုသူတို့ကို မစောင့်စေအံ့ဟုကြံ၍ အမျက်ထွက်သည်ဖြစ်၍ မင်းသို့ကပ်၍ ရှင်မင်းကြီး များစွာကုန်သော ခိုးသူတို့သည် ရွာဖျက်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်လျက် သွားကုန်၏ ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုစကားကိုကြား၍ အချင်းသွားလေ ဆောင်ခဲ့ဟုဆို၏။ ထိုရွာစားသည် သွား၍ အလုံးစုံသောသူတို့ကို နှောင်ဖွဲ့၍ ဆောင်ခဲ့၍ ရှင်မင်းကြီး ခိုးသူတို့ကိုဆောင်အပ်ကုန်ပြီဟု မင်းအား ကြားလျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုသူတို့၏အမှုကို မသုတ်သင်မူ၍ ထိုသူတို့ကို ဆင်ဖြင့်နင်းစေကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုနောက်မှ အလုံးစုံသောသူတို့ကို မင်းယင်ပြင်၌ အိပ်စေ၍ ဆင်ကိုဆောင်ခဲ့ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသူတို့အား အဆုံးအမကိုပေး၏။ သင်တို့သည် သီလကို ဆင်ခြင်ကြကုန်လော၊ ဂုံးတိုက်သော ရွာစား၌၎င်း မင်း၌၎င်း ဆင်၌၎င်း မိမိ၏ ကိုယ်၌၎င်း အတူအမျှသာလျှင်ဖြစ်သော မေတ္တာကို ပွားစေကြကုန်လောဟု အဆုံးအမကို ပေး၏။ သုံးကျိပ်သုံးယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်းပြုကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုသူတို့အား နင်းစိမ့်သောငှါ ဆင်ကိုဆောင်ကုန်၏။ ထိုဆင်သည် ဆောင်အပ်ကုန်သော်လည်း အနီးသို့ကပ်ခြင်းငှာ မဝံ့၊ သည်းသောအသံကိုပြု၍သာလျှင် ပြေး၏။ တပါးသော ဆင်ကို ဆောင်ကုန်၏။ ထိုဆင်တို့သည်လည်း ထို့အတူသာလျှင် ပြေးကုန်၏။ မင်းသည် ထိုသူတို့၏လက်၌ တစုံတခုသောဆေးသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ စီစစ်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ စီစစ်ကုန်သည်ရှိသော် မမြင်ကုန်၍ ရှင်မင်းကြီး မရှိဟုလျှောက်ကုန်၏။ ထိုသို့ဆေးမပြီးတကား တစုံတခုသောမန္တရားတို့ကို သရဇ္စျာယ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသူတို့ကို သင်တို့အား သရဇ္ဈာယ်အပ်သော မန္တရားသည် ရှိသလောဟု မေးကြကုန်ဦးလောဟုဆို၏။ မင်းချင်းတို့သည် မေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှိ၏ဟုဆို၏။ မင်းချင်းတို့သည် အရှင်မင်းကြီး ရှိသတတ်ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သောထိုသူတို့ကို ခေါ်စေ၍ သင်တို့တတ်သောမန္တရားကို ဆိုလောဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့အား တပါးသောမန္တရားသည်မရှိ၊ သုံးကျိပ်သုံးယောက်ရှိသော လူဖြစ်ကုန်သော အကျွန်ုပ်တို့သည်ကား သူ့အသက်ကို မသတ်ကုန်၊ သူတပါး ဥစ္စာကို မခိုးကုန်၊ မှားသောအကျင့်ကို မကျင့်ကုန်၊ မုသာဝါဒကို မဆိုကုန်၊ သေ မသောက်ကုန်၊ မေတ္တာကို ပွားစေကုန်၏။ အလှူပေးကုန်၏။ ခရီးကို ညီညွတ်စွာပြုကုန်၏။ လေးထောင့်ကန်တို့ကို တူးကုန်၏။ စရပ် ဆောက်ကုန်၏။ ဤသည်ကား အကျွန်ုပ်တို့၏ မန္တရားလည်းမည်၏။ ပရိတ်လည်းဖြစ်၏။ အစီးအတားလည်း ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။
မင်းသည် ထိုသူတို့အား ကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ ဂုံးတိုက်ခြင်းကို ပြုတတ်သောရွာစား၏ အလုံးစုံသော အိမ်၌ဖြစ်သော စည်းစိမ်ကို၎င်း ထိုရွာစားကို၎င်း ထိုသူတို့အားသာလျှင် ကျွန်ပြု၍ ပေး၏။ ထိုဆင်ကိုလည်း ထိုသူတို့အားသာလျှင်ပေး၏။ ထိုသူတို့သည် ထိုနေ့မှစ၍ အလိုအားလျော်စွာ ကောင်းမှုတို့ကိုပြုကုန်လျက် ခရီးမ လေးဆုံတို့၌ ကြီးစွာသောစရပ်ကို ဆောက်ကုန်အံ့ဟု လက်သ္မားများကိုခေါ်၍ စရပ်ကိုဆောက်ကုန်၏။ မိန်းမတို့၌ကား ကင်းသော ဆန္ဒရာဂရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုစရပ်၌ မာတုဂါမတို့အား ကုသိုလ်၏အဘို့ကို မပေးကုန်၊ ထိုအခါ၌လည်း ဘုရားလောင်း၏ အိမ်၌ သုဓမ္မာလည်းတယောက် သုစိတ္တာလည်းတယောက်, သုနန္ဒာလည်းတယောက် သုဇာတာလည်းတယောက် ဤလေယောက်ကုန်သော မိန်းမတို့သည်ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုလေးယောက်ကုန်သောမိန်းမတို့တွင် သုဓမ္မာသည် လက်သ္မားများနှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ မောင်ကြီး ဤစရပ်၌ ငါ့ကို အကြီးပြုလောဟုဆို၍ တံစိုးပေး၍ လက်သ္မားသည်ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ရှေးကလျှင် ထုပိကာသစ်ကို ခြောက်စေ၍ ရွေ၍ ထွင်း၍ ထုပိကာကို ပြီးစေ၍ အဝတ်ဖြင့်ရစ်၍ထား၏။ ထိုအခါ စရပ်ကို ပြီးစေ၍ ထုပိကာတင်သောကာလ၌ တခုသော အဆောက်အဦကို ငါတို့သည် မအောက်မေ့မိကုန်ဟု ဆို၏။ အချင်း အဘယ်မည်သော အဆောက်အဦနည်းဟု မေး၏။ ထုပိကာကို ရခြင်းငှါသင့်၏ဟု ဆို၏။ ထိုထုပိကာကို ရသင့်သည် ဖြစ်စေ ငါတို့ ဆောင်ချေကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ယခုခုတ်သောသစ်ဖြင့် ပြုခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ရှေး၌သာလျှင် ခုတ်၍ ရွေ၍ ထွင်း၍ ထားသော ထုပိကာကို ရခြင်းငှါ သင့်၏ ဟုဆို၏။ ယခုအသို့ပြုအံ့နည်းဟုဆိုကုန်၏။ တစုံတယောက်သောသူ၏ အိမ်၌ ပြီးစေ၍ထားအပ်သော ဟောင်းသော ထုပိကာသည် ရှိအံ့၊ ထိုထုပိကာကို ရှာအပ်၏ဟုဆို၏။ ထိုသူသည် ရှာအပ်ကုန်သည်ရှိသော် သုဓမ္မာ၏အိမ်၌ မြင်၍ အဘိုးဖြင့်မရကုန်၊ ထိုစရပ်၌ ကုသိုလ်အဘို့ရှိသည်ကို အကယ်၍ ပြုကုန်သည်ဖြစ်အံ့၊ ပေးအံ့ဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါတို့သည် မာတုဂါမတို့အား ကုသိုလ်အဘို့ကို မပေးကုန်ဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုသူတို့ကို လက်သ္မားသည်ဆို၏။ အရှင်တို့ သင်တို့သည် အဘယ်သို့ဆိုသနည်း၊ ဗြဟ္မာပြည်ကိုထား၍ တပါးသောမာတုဂါမကင်းရာအရပ်မည်သည်မရှိ၊ ထုပိကာကို ယူကုန်လော၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ငါတို့၏အမှုသည် အပြီးသို့ ရောက်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသူတို့သည် ကောင်းပြီဟု ထုပိကာကိုယူ၍ စရပ်ကို ပြီးစေ၍ ပျဉ်အခင်းတို့ကို ခင်းစေ၍ သောက်ရေအိုးတို့ကို တည်စေ၍ ယာဂုထမင်းစသည်တို့ကို အမြဲဖြစ်စေကုန်၏။ စရပ်ကို တံတိုင်းဖြင့် ခြံရံ၍ တံခါးကိုယှဉ်စေ၍ တံတိုင်းတွင်း၌သဲဖြူး၍ တံတိုင်း၏အပ၌ ထန်းပင်စသည်တို့ကို စိုက်ကုန်၏။ သုစိတ္တာသည်လည်း ထိုအရပ်၌ ဥယျာဉ်ကို ပြု၏။ ဤမည်သော အသီးအပွင့်နှင့်ပြည့်စုံသော သစ်ပင်မည်သည် ထိုဥယျာဉ်၌ မရှိဟူ၍ မဆိုအပ်၊ သုနန္ဒာသည်လည်း ထိုအရပ်၌လျှင် ငါးပါးသောအဆင်းရှိကုန်သော ပဒုမာကြာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသောရေကန်ကို တူးစေ၏။ သုဇာတာသည် တစုံတခုသောကောင်းမှုကိုမပြု၊ ဘုရားလောင်းသည် အမိအားလုပ်ကျွေးခြင်း၊ အဖအားလုပ်ကျွေးခြင်း၊ အမျိုး၌ ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်သောအမှုကို ပြုခြင်း၊ မှန်သောစကားကို ဆိုခြင်း၊ ကြမ်းကြုတ်သော စကားကိုမဆိုခြင်း၊ ဂုံးတိုက်သော စကားကိုမဆိုခြင်း၊ ဝန်တိုခြင်းကိုဖျောက်ခြင်း၊ ဤကျင့်ဝတ်တရား ခုနစ်ပါးတို့ကို ဖြည့်၍-
သဏှံ သခိလသမ္ဘာသံ၊ ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ။
မစ္ဆေရဝိနယေ ယုတ္တံ၊ သစ္စံ ကောဓာဘိဘုံ နရံ။
တံ ဝေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ၊ အာဟု သပ္ပုရိသော ဣတိ။
ဟူသောဂါထာဖြင့် ချီးမွမ်းအပ်သောအဖြစ်သို့ရောက်၍ အသက်၏ အဆုံး၌ တာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌ သိကြားမင်း၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်လေ၏။
၃၀။ မာတာပေတ္တိဘရံ၊ မိဘတို့ကိုမွေးမြူတတ်သော။ ကုလေ၊ အမျိုး၌။ ဇေဋ္ဌပစာယိနံ၊ ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်လေ့ရှိသော။ သဏှံ၊ သိမ်မွေ့သောစကားကို ဆိုတတ်သာ။ သခိလသမ္ဘာသံ၊ ပြေပြစ်သောစကားကို ဆိုတတ်သော။ ပေသုဏေယျပ္ပဟာယိနံ၊ ဂုံးတိုက်သောစကားကိုဆိုခြင်းကို ပယ်တတ်သော။ မစ္ဆေရဝိနယေ၊ ဝန်တိုခြင်းကို ဖျောက်ခြင်း၌။ ယုတ္တံ၊ ယှဉ်သော။ သစ္စံ၊ မှန်သောစကားကို ဆိုတတ်သော။ ကောဓာဘိဘုံ၊ ဒေါသကိုပယ်သော။ ဇန္တုံ၊ သတ္တဝါဟုဆိုအပ်သော။ တံ နရံ၊ ထိုလူကို။ ဝေ၊ စင်စစ်။ တာဝတိံသာ ဒေဝါ၊ တာဝတိံသာ နတ်တို့သည်။ သပ္ပုရိသော ဣတိ၊ သူတော်ကောင်းဟူ၍။ အာဟု၊ ဆိုကြကုန်၏။
ထိုမာဃလုလင်၏ ထိုအဆွေခင်ပွန်းတို့သည်လည်း တာဝတိံသာ နတ်ပြည်၌လျှင်ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုကာလ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ အသုရာတို့သည် နေကုန်၏။ သိကြားနတ်မင်းသည် ငါတို့အား သူတပါးတို့နှင့်ဆက်ဆံသော မင်းအဖြစ်ဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်းဟု အသုရာတို့ကို နတ်ပြည် ၌ဖြစ်သောအဖျော်ကို သောက်စေ၍ မြင့်မိုရ်တောင်ခြေရင်းသို့ ပစ်ချစေ၏။ ထိုအသုရာတို့သည် အသုရာပြည်သို့သာလျှင် ရောက်ကုန်၏။ အသုရာပြည်မည်သည်ကား မြင့်မိုရ်တောင်၏ အောက်အပြင်၌ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ပမာဏ ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော အရပ်တည်း၊ ထိုအရပ်၌ နတ်တို့၏ ပင်လယ် ကသစ်ပင်ကဲ့သို့ ဆန်းကြယ်သော သခွတ်မည်သော ကမ္ဘာပတ်လုံးတည်သော သစ်ပင်သည်ဖြစ်၏။ အသုရာတို့သည် ဆန်းကြယ်သော သခွတ်ပွင့်သည် ပွင့်လတ်သည်ရှိသော် ဤပြည်သည် ငါတို့၏ နတ်ပြည်မဟုတ်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နတ်ပြည်၌ကား ပင်လယ်ကသစ်ပင် ပွင့်၏။ ထိုအခါ သိကြားအိုသည် ငါတို့ကိုယစ်အောင်ပြု၍ ခြေ၌ကိုင်၍ မဟာသမုဒြာအပြင်၌ ပစ်ချ၍ ငါတို့နတ်ပြည်ကို ယူ၏။ ငါတို့သည် သိကြားနှင့်တကွ စစ်ထိုးကုန်၍ ငါတို့၏ နတ်ပြည်ကိုသာ ယူကုန်အံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ တိုင်ကို ပိုးတို့တက်ကုန်သကဲ့သို့ မြင့်မိုရ်တောင်ကိုလျှောက်၍ တက်ကုန်၏။ သိကြားမင်းသည် အသုရာတို့သည် တက်ကုန်သတတ်ဟုကြား၍ သမုဒြာအပြင်သို့သာလျှင်သက်၍ စစ်ထိုးလေသည်ရှိသော် ထိုအသုရာတို့မှ ရှုံးသည်ဖြစ်၍ ယူဇနာတရာ့ငါးဆယ်ရှိသော ဝေဇယန္တာရထားဖြင့် တောင်သမုဒြာအထက်၌ ပြေးခြင်းငှါ အားထုတ်၏။
ထိုအခါ သိကြားမင်း၏ရထားသည် သမုဒြာအပြင်၌ လျင်စွာ သွားသည်ရှိသော် လက်ပံတောသို့ ရောက်၏။ ရထား၏ သွားရာခရီး၌ လက်ပံတောသည် ကျူတောကဲ့သို့ပြတ်၍ သမုဒြာအပြင်၌ ကျ၏။ ဂဠုန်ငယ်တို့သည် သမုဒြာအပြင်၌ ကျကုန်သည်ဖြစ်၍ သည်းသောမြည်ခြင်းကို မြည်ကုန်၏။ သိကြားမင်းသည် အမောင် မာတလိ ဤအသံသည် အဘယ်မည်သော အသံနည်း၊ အလွန်လျှင် သနားဘွယ်ရှိသောအသံသည် ဖြစ်၏ဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့၏ ရထားဟုန်ကြောင့် လက်ပံတောသည် ကြေသည်ရှိသော် ကျကုန်သောဂဠုန်ငယ်တို့သည် သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား တပြိုင်နက် သည်းစွာသောမြည်ခြင်းကို မြည်ကုန်၏ဟု လျှောက်၏။ အမောင် မာတလိ ငါတို့ကိုမှီ၍ ဂဠုန်ငယ်တို့သည် မပင်ပန်းစေကုန်လင့်၊ ငါတို့သည် အစိုးရခြင်းကိုမှီ၍ အသက်သတ်ခြင်းကို မပြုကုန်အံ့ဟု ဂဠုန်ငယ်တို့၏ အကျိုးငှါ ငါတို့သည် အသက်ကိုစွန့်ကုန်၍ အသုရာတို့အား ပေးကုန်အံ့၊ ရထားကို နှစ်စေလောဟုဆိုလို၍-
ဤသာမုခေန ပရိဝဇ္ဇယဿု။
ကာမံ စဇာမ အသုရေသု ပါဏံ၊
မာမေ ဒိဇာ ဝိကုလာဝါ အဟေသုံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၁။ မာတလိ၊ မာတလိ။ သိမ္ဗလိသ္မိံ၊ လက်ပံပင်၌။ ကုလာဝကာ၊ ဂဠုန်ငယ်တို့သည်။ ဌိတာ၊ တည်ကုန်၏။ ဤသာမုခေန၊ ရထားဦးဖြင့်။ ပရိဝဇ္ဇယဿု ရှောင်ကြဉ်ပါလော။ ကာမံ၊ စင်စစ်။ အသုရေသု၊ အသုရာတို့၌။ ပါဏံ၊ အသက်ကို။ စဇာမ၊ စွန့်ကြကုန်အံ့ ဣမေ ဒိဇာ၊ ဤဂဠုန်ငယ်တို့သည်။ ဝိကုလာဝါ၊ ပျက်စီးသော အသိုက်ရှိကုန်သည်။ မာ အဟေသုံ၊ မဖြစ်စေကုန်လင့်။
ထောက်ပံ့သင်္ဂြိုဟ်တတ်သော မာတလိနတ်သားသည် သိကြားမင်း၏ စကားကိုကြား၍ ရထားကိုနစ်စေ၍ တပါးသောခရီးဖြင့် နတ်ပြည်သို့ရှေးရှု ရထားကို ပြု၏။ အသုရာတို့သည်ကား နစ်လာသည်သာဖြစ်သော ထိုရထားကိုမြင်ကုန်၍ မချွတ်တပါးကုန်သော စကြဝဠာတို့မှ သိကြားတို့သည် လာကုန်၏။ ဗိုလ်ပါတို့ကိုရ၍ ရထားနစ်လာသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား ပြေးကုန်၍ အသုရာပြည်သို့သာလျှင် ဝင်ကုန်၏။ သိကြားမင်းသည်လည်း နတ်ပြည်သို့ဝင်၍ နှစ်ထပ်ကုန်သော နတ်ပြည်တို့၌ နတ်အပေါင်းတို့ဖြင့်ခြံရံလျက် မြို့လယ်၌ တည်၏။ ထိုခဏ၌ မြေကိုဖောက်၍ ယူဇနာတထောင်မြင့်သော ဝေဇယန္တာပြာသာဒ်ပေါက်၏။ ရန်ကို အောင်သည်၏အဆုံး၌ ပေါက်သောကြောင့် ဝေဇယန္တာ ဟူသောအမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုအခါ သိကြားမင်းသည်ကား အသုရာတို့ကို မလာစိမ့်သောငှါ ငါးပါးကုန်သော အရပ်တို့၌ အစောင့်အရှောက်ကိုထား၏။ ငါးပါးကုန်သော အစောင့်အရှောက်ထားခြင်းကိုရည်၍-
ဥရဂကရောဋိပယဿ စ ဟာရီ၊ မဒနယုတာ စတုရော စ မဟန္တာ၊
ဟူသော ဤစကားကို ဆိုအပ်၏။
ဒိန္နံ၊ နှစ်ပါးကုန်သော။ အယုဇ္စျပုရာနံ၊ စစ်တိုက်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းကုန်သော တာဝတိံသာနတ်ပြည် အသုရာပြည်ရှိ၏။ အန္တရာ၊ အကြား၌။ ဥရဂ ကရောဋိ ပယဿဟာရီ စ၊ နဂါး, ဂဠုန် ကုမ္ဘဏ်တို့၎င်း။ မဒနယုတာ စ၊ ဘီလူးကို၎င်း။ စတုရော စ မဟန္တာ၊ မဟာရာဇ်နတ်မင်း လေးယောက်တို့၎င်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ပဉ္စဝိဓာ၊ ငါးပါး အပြားရှိကုန်သော။ အဘိရက္ခာ၊ အစောင့်အရှောက်တို့ကို။ သက္ကေန၊ သိကြားမင်းသည်။ ဌပိတာ၊ ထားအပ်ကုန်၏။
နှစ်ပါးကုန်သော တာဝတိံသာနတ်ပြည် အသုရာပြည်တို့ကိုလည်း စစ်ထိုးသဖြင့်ယူခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် တာဝတိံသာနတ်ပြည် အသုရာပြည်တို့သည် အယုဇ္စျပုရ မည်ကုန်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အကြင်အခါ၌ အသုရာတို့သည် အားရှိကုန်၏။ ထိုအခါ နတ်တို့သည်ပြေးကုန်၍ နတ်ပြည်သို့ဝင်ကုန်၍ တံခါးကိုပိတ်သည်ရှိသော် အသုရာတို့၏ အသိန်းတို့သည်လည်း တစုံတခုကိုပြုခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ အကြင်အခါ၌ နတ်တို့သည် အားရှိကုန်၏။ ထိုအခါ အသုရာတို့သည် ပြေးကုန်၍ အသုရာပြည်သို့ဝင်ကုန်၍ တံခါးကိုပိတ်သည်ရှိသော် သိကြားတို့၏ အသိန်းတို့သည်လည်း တစုံတခုကိုပြုခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ထို့ကြောင့် ဤနှစ်ပါးကုန်သော တာဝတိံသာနတ်ပြည် အသုရာပြည်တို့သည် အယုဇ္စျပုရ မည်ကုန်၏။ ထိုအယုဇ္စျပုရပြည်တို့၏ အကြား၌ နဂါးအစရှိသည်တို့၏ နေရာဖြစ်ကုန်သော ထိုငါးပါးကုန်သောအရပ်တို့၌ သိကြားမင်းသည် အစောင့်အရှောက်ကို ထားကုန်၏။ ကရောဋိသဒ္ဒါဖွင့် ဂဠုန်တို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ဂဠုန်တို့အားကား ကရောဋိမည်သော အဖျော်ဘောဇဉ်သည် ရှိသတတ်၊ ထို့ကြောင့် ကရောဋိဟူသော အမည်ကို ရကုန်၏။ ထိုဂဠုန်တို့ကို ဒုတိယအာလိန်၌ အစောင့်အရှောက် ထားအပ်ကုန်၏။ ပယူဟရိသဒ္ဒါဖြင့် ကုမ္ဘဏ်တို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုကုမ္ဘဏ်တို့သည် ဒါနာရက္ခိုသ် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုကုမ္ဘဏ်တို့ကို တတိယအာလိန်၌ အစောင့်အရှောက် ထားအပ်ကုန်၏။ မဒနယုတသဒ္ဒါဖွင့် ဘီလူးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုဘီလူးတို့သည် မညီမညွတ် ကျင့်လေ့ရှိကုန်သတတ်၊ ထိုဘီလူးတို့ကို စတုတ္ထအာလိန်၌ အစောင့် အရှောက် ထားအပ်ကုန်၏။ စတုရော မဟန္တဟူသောသဒ္ဒါဖွင့် လေးယောက်ကုန်သော မဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးတို့ကို ယူအပ်ကုန်၏။ ထိုနတ်မင်းကြီးတို့ကို ပဉ္စမအာလိန်၌ အစောင့်အရှောက် ထားအပ်ကုန်၏။
ထို့ကြောင့် အကြင်အခါ၌ အသုရာတို့သည် အမျက်ထွက်ကုန်၍ စိတ်နောက်ကုန်သည်ရှိသော် နတ်ပြည်သို့ကပ်ကုန်၏။ ငါးပါးအပြားရှိကုန်သော စစ်ထိုးရာအရပ်တို့၌ မြင့်မိုရ်တောင်၏ အကြင်ပဌမအာလိန်သည် ရှိ၏။ ထိုပဌမအာလိန်ကို နဂါးတို့သည် ရံလျက် တည်ကုန်၏။ ဤသို့ ကြွင်းကုန်သော အာလိန်တို့၌ ကြွင်းကုန်သော အစောင့်အရှောက်တို့သည်တည်ကုန်၏။ ဤငါးပါးကုန်သောအရပ်တို့၌ကား အစောင့် အရှောက်ကို ထားခဲ့၍ သိကြား နတ်မင်းသည် နတ်စည်းစိမ်ကို ခံစား၏။ သုဓမ္မာသည် စုတေခဲ့၍ သိကြားမင်း၏ ခြေရင်း၌လျှင် အလုပ်အကျွေး၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုသုဓမ္မာအား ထုပိကာလှူသော ကုသိုလ်အကျိုးဆက်ဖြင့် ယူဇနာငါးရာရှိသော သုဓမ္မာနတ်သဘင်သည် ဖြစ်၏။ အကြင်နတ်သဘင်၌ နတ်ဖြစ်သော ထီးဖြု၏အောက်၌ ခုနစ်ယူဇနာ အတိုင်းအရှည်ရှိသော ရွှေပလ္လင်၌ နေလျက် သိကြားနတ်မင်းသည် နတ်တို့၏ ပြုအပ်သောကိစ္စကို ပြု၏။ သုစိတ္တာသည်လည်း စုတေခဲ့၍ ထိုသိကြားမင်း၏သာလျှင် ခြေရင်း၌ အလုပ် အကျွေး၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုသုစိတ္တာအား ဥယျာဉ်ကိုပြုသောအကျိုးဖြင့် စိတ္တလတာမည်သော ဥယျာဉ်သည် ဖြစ်၏။ သုနန္ဒာသည်လည်း စုတေခဲ့၍ သိကြားမင်း၏သာလျှင် ခြေရင်း၌ အလုပ်အကျွေး၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုသုနန္ဒာအား လေးထောင့်ကန်တူးသော ကုသိုလ်၏အကျိုးဖြင့် နန္ဒာမည်သော လေးထောင့်ကန်သည် ဖြစ်၏။ သုဇာတာမူကား ကောင်းမှုကို မပြုသောကြောင့် တခုသောတောဝယ် ချောက်၌ ဗျိုင်းငှက်မအဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။
သိကြားမင်းသည် သုဇာတာသည်မထင်၊ ထိုသုဇာတာသည် အဘယ်မှာလျှင် ဖြစ်လေသနည်းဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ဗျိုင်းမဖြစ်သည်ကိုမြင်၍ ထိုအရပ်သို့သွား၍ သုဇာကိုဆောင်၍ နတ်ပြည်သို့သွား၍ သုဇာတာအား မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော နတ်ပြည်ကို၎င်း သုဓမ္မာနတ်သဘင်ကို၎င်း စိတ္တလတာ ဥယျာဉ်ကို၎င်း နန္ဒာကန်ကို၎င်းပြ၍ ထိုနတ်သ္မီးတို့သည် ကုသိုလ်ကံအဟုန်ဖြင့် ငါ၏ခြေရင်း၌ အလုပ်အကျွေး၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်လာကုန်၏။ သင်သည်ကား ကုသိုလ်ကိုမပြုသောကြောင့် တိရစ္ဆာန်အမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ယနေ့မှစ၍ သီလကို စောင့်လောဟု ဗျိုင်းမကိုဆုံးမ၍ ပဉ္စသီတို့၌ တည်စေ၍ ထိုချောက်ကြားသို့သာလျှင်ဆောင်၍ လွှတ်၏။ ဗျိုင်းမသည်လည်း ထိုနေ့မှစ၍ သီလစောင့်၏။ သိကြားမင်းသည် နှစ်ရက်လွန်သဖြင့် သီလကိုစောင့်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်၏လောဟု သွား၍ ငါး၏အသွင်ဖြင့် ပက်လက်ဖြစ်၍ ရှေ့မှအိပ်၏။ ဗျိုင်းမသည် ငါးသေဟူသော အမှတ်ဖြင့် ဦးခေါင်း၌ ဖမ်း၏။ ငါသည် အမြီးကို လှုပ်၏။ ထိုအခါ ငါးကို အသက်ရှင်သောငါးဟု လွှတ်၏။ သိကြားမင်းသည် ကောင်းစွာကောင်းစွ သီလကိုစောင့်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ သွား၏။ ဗျိုင်းမသည် ထိုဘဝမှစုတေခဲ့၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ အိုးထိန်းသည်အိမ်၌ ဖြစ်ပြန်လေ၏။
သိကြားမင်းသည် အဘယ်မှာ ဖြစ်သနည်းဟု ဆင်ခြင်ပြန်သည်ရှိသော် ထိုအိုးထိန်းသည်အိမ်၌ ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ရွှေသခွါးသီးတို့ဖြင့် လှည်းငယ်ကိုပြည့်စေ၍ ရွာလည်၌ သက်ကြီးအို၏အသွင်ဖြင့် ရထား၌စီး၍ သခွါးသီးတို့ကို ဝယ်ကြကုန် သခွါးသီးတို့ကို ဝယ်ကြကုန်ဟု ဟစ်ကြော်၏။ လူတို့သည် လာကုန်၍ အဘိုးပေးလောဟု ဆိုကုန်၏။ ငါသည် သီလစောင့်သော သူတို့အားပေးအံ့၊ သင်တို့သည် သီလ စောင့်ကြကုန်သလောဟု မေး၏။ ငါတို့သည် သီလမည်သည်ကို မသိကုန်၊ အဘိုးဖြင့် ပေးလာဟု ဆို၏။ ငါ့အား အဘိုးဖြင့် အလိုမရှိ၊ သီလစောင့်ကုန်သော သူတို့အားသာလျှင်ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ လူတို့သည် ဤသည်ကား တစုံတခုတည်း၊ သခွါးသီးမဟုတ်ဟုဆို၍ သွားကုန်၏။ သုဇာတာသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ငါ၏ အကျိုးငှါ ဆင်အပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု သွား၍ အဘိုး သခွါးသီးကို ပေးလောဟု ဆို၏။ အမိ သီလ စောင့်၏ လော ဟုမေး၏။ စောင့်၏ဟု ဆို၏။ ဤသခွားသီးကိုလည်း ငါသည် သင်၏အကျိုးငှါသာလျှင် ဆောင်အပ်၏ဟု လှည်းငယ်နှင့်တကွ အိမ်တံခါး၌ထား၍ သွား၏။ ထိုအိုးထိန်းသည့်သ္မီးသည်လည်း ထိုသခွါးသီးကို အသက်ထက်ဆုံး သုံးဆောင်၍ သီလစောင့်၍ ထိုဘဝမှ စုတေသည်ရှိသော် ဝေပစိတ္တိအသုရာမင်း၏ သ္မီးအဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်လေ၏။ ထိုသီလ၏အကျိုးဆက်ဖြင့် အလွန်အဆင်းလှ၏။ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိ၏။ သူတပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံသော အဆင်းရှိသော ကိုယ်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ထိုဝေပစိတ္တိအသုရာသည် သုဇာတာ၏ အရွယ်ရောက်သောကာလ၌ ငါ၏သ္မီးသည် မိမိစိတ်နှစ်သက်သောလင်ကို ယူစေသတည်းဟု အသုရာတို့ကို စည်းဝေးစေ၏။
သိကြားမင်းသည် သုဇာတာသည် အဘယ်မှာ ဖြစ်သနည်းဟု ကြည့်သည်ရှိသော် အသုရာပြည်၌ ဖြစ်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ သုဇာတာသည် စိတ်နှစ်သက်သောလင်ကို ယူသည်ရှိသော် ငါ့ကို ယူလတ္တံ့ ဟု သူအိုအသွင်ဖန်ဆင်း၍ ထိုအရပ်သို့ သွား၏။ သုဇာတာကိုတန်ဆာဆင်၍ လျောက်ပတ်သော လင်ကိုယူလောဟု သုဇာတာ၏လက်၌ ပန်းကုံးကိုပေး၍ စည်းဝေးရာအရပ်သို့ဆောင်၍ မိမိစိတ်နှစ်သက်သလင်ကို ယူလောဟု ဆို၏။ သုဇာတာသည် ကြည့်သည်ရှိသော် သိကြားကိုမြင်၍ ရှေး၌ ချစ်ဘူးသည်၏ အစွမ်းဖြင့် ကြီးစွာသော ရေယဉ်သဖွယ်ဖြစ်သော ချစ်ခြင်းသည် လွှမ်းအပ်သောနှလုံးရှိသည်ဖြစ်၍ ဤသူသည်လျှင် ငါ၏ လင်တည်းဟုဆို၍ သိကြားမင်း၏အထက်၌ ပန်းကုံးကိုပစ်၍ ယူ၏။ အသုရာတို့သည် ဆိုကုန်၏။ ငါတို့မင်းသည် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး သ္မီးအား လျောက်ပတ်သော သမက်ကိုမရ၊ ဤသက်ကြီးအိုသည် ငါ့သ္မီးနှင့်တော်လျော်စွဟု ယခုပင် သက်ကြီးအိုသမက်ကိုရလေ၏ဟု ဆို၍ ဖဲကြလေကုန်၏။ သိကြားမင်းသည် သုဇာတာကို နတ်ပြည်သို့ဆောင်၍ နှစ်ကုဋေငါးသန်းကုန်သော ကချေသည်တို့၏ အကြီးပြု၍ အသက်ထက်ဆုံး တည်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ရှေးပညာရှိတို့သည် နတ်ပြည်ကို မင်းပြုရကုန်သော်လည်း မိမိတို့၏အသက်ကို စွန့်ကုန်လျက် ပါဏာတိပါတကို မပြုကုန်၊ သင်သည် အဘယ်မူ၍လျှင် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ မစစ်သောပိုးနှင့်တကွသောရေကို သောက်ဘိသနည်းဟု ထိုရဟန်းကို ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည်ထိုအခါ မာတလိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သိကြားဖြစ်ပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်ကျိုးအတွက်၊ သူများသက်၊ မပျက်ရှောင်ရှားရာ
ရှေးဦးစွာသော ကုလာဝကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၂။ နစ္စဇာတ်
အရှက်အကြောက်ကင်းသဖြင့် မိန်းမရတနာမှယုတ်ဘူးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရုဒံ မနုညံအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနစ္စဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် များသော ဘဏ္ဍာရှိသော တယောက်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု ဟောတော်မူ၏။ ဤဝတ္ထုသည် အောက် ဒေဝဓမ္မဇာတ်၌ ဝတ္ထုနှင့် တူသည်သာလျှင်တည်း၊ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် များသော ဘဏ္ဍာရှိသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ ရဟန်း သင်သည် အဘယ်ကြောင့် များစွာသောဥစ္စာ ရှိသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤသို့သောစကားကို ကြား၍လျှင် အမျက်ထွက်၍ သင်းပိုင်ကိုယ်ရုံကိုစွန့်၍ ဤနည်းဖြင့် ကျင့်ရအံ့လောဟု မြတ်စွာဘုရားရှေ့တော်၌ ကိုယ်ချည်းသက်သက် ရပ်၏။ လူတို့သည် စက်ဆုပ်ဘွယ်ရှိဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုအရပ်မှလျှင် ပြေး၍ လူထွက်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် မြတ်ဘုရားရှေ့တော်၌စင်လျက် ဤသို့သဘောရှိသည်ကို ပြုဘိ၏ဟု ထိုရဟန်း၏ ကျေးဇူးမဲ့စကားကို ဆိုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခု ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ထိုရဟန်းသည်အရှင်ဘုရားတို့၏ ရှေ့တော်၌စင်လျက် ပရိသတ်လေးပါးတို့၏ အလယ်၌ အရှက်အကြောက်ကိုစွန့်၍ လူတို့သည် စက်ဆုပ်အပ်သည်ဖြစ်၍ လူထွက်၍ သာသနာတော်မှ ယုတ်၏ဟု ထိုရဟန်း၏ ကျေးဇူးမဲ့သောစကားကိုဆိုလျက် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌လာလျှင် ထိုရဟန်းသည် အရှက်အကြောက် မရှိသည်ဖြစ်၍ သာသနာတော်တည်းဟူသော ရတနာမှ ယုတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မိန်းမရတနာကိုရခြင်းမှ ယုတ်ဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကမ္ဘာဦး၌ ခြင်္သေ့ကို အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သော သတ္တဝါတို့၌ မင်းပြုကုန်၏။ အာနန္ဒာငါးကို ငါးတို့၏ မင်းပြုကုန်၏။ ရွှေဟင်္သာကို ငှက်တို့၏ မင်းပြုကုန်၏။ ထိုရွှေဟင်္သာမင်း၏ သ္မီးဖြစ်သော ဟင်္သာမငယ်သည် အလွန်အဆင်းလှ၏။ ထိုဟင်္သာမင်းသည် သ္မီးအား ဆုကိုပေး၏။ ဟင်္သာမငယ်သည် မိမိစိတ်နှစ်သက်သောလင်ကို စုံစမ်းစေ၏။ ဟင်္သာမင်းသည် ထိုဟင်္သာမငယ်အား ဆုပေး၍ ဟိမဝန္တာ၌ အလုံးစုံသောငှက်တို့ကို စည်းဝေးစေ၏။ အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော ဟင်္သာ ဥဒေါင်း အစရှိသော ငှက်အပေါင်းတို့သည် တပေါင်းတည်းလာကုန်၍ တခုသော ကြီးစွာသော ကျောက်ဖျာအပြင်၌ စည်းဝေးကုန်၏။ ဟင်္သာမင်းသည် မိမိနှစ်သက်သောလင်ကို လာ၍ ယူစေသတည်းဟု သ္မီးကို ခေါ်စေ၏။ ထိုဟင်္သာမငယ်သည် ငှက်အပေါင်းကို ကြည့်သည်ရှိသော် ပတ္တမြားအဆင်းနှင့်တူသော လည်ရှိသော ဆန်းကြယ်သောအတောင်ရှိသော ဥဒေါင်းကိုမြင်၍ ဤဥဒေါင်းသည် ငါ၏လင်ဖြစ်စေသတည်းဟု ကြား၏။
ငှက်အပေါင်းသည် ဥဒေါင်းသို့ကပ်၍ အချင်းဥဒေါင်း ဤမင်းသ္မီးသည် ဤမျှကုန်သော ငှက်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ လင်ကိုကြားသည်ရှိသော် သင်၌ကြိုက်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၏ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ဥဒေါင်းသည် ငှက်အပေါင်းသည် ယနေ့ထက်တိုင်လည်း ငါ၏အစွမ်းကို မမြင်ကုန်သေး၊ ယခုပြအံ့ဟု အလွန်ဝမ်းမြောက်သည်ဖြစ်၍ အရှက်အကြောက်ကိုဖျက်၍ များစွာသောဘငှက်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ အတောင်ကိုဖြန့်၍ ကခြင်းငှါအားထုတ်၏။ ကသည်ရှိသော် မဖုံးလွှမ်းအပ်သည်ဖြစ်၍ ရွှေဟင်္သာမင်းသည် ဤဥဒေါင်း၏ အတွင်း၌ဖြစ်သောအရှက်သည် မရှိသလျှင်ကတည်း၊ အပ၌ဖြစ်သော ကြောက်ခြင်းသည် မရှိသလျှင်ကတည်း၊ ပျက်သော အရှက် အကြောက်ရှိသော ထိုဥဒေါင်းအား သ္မီးကိုမပေးဟု ငှက်အပေါင်းတို့၏အလယ်၌ ဆိုလို၍-
ဗျာမမတ္တာနိ စ ပေခုဏာနိ၊ နစ္စေန ဓီတရံ နော ဒဒါမိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၂။ မောရ၊ ဥဒေါင်း။ တေ၊ သင်၏။ ရုဒံ၊ တွန်သံသည်။ မနုညံ၊ သာယာ၏။ ပိဋ္ဌိ စ၊ ကျောက်ကုန်းသည်လည်း။ ရုစိရာ၊ နှစ်သက်ဘွယ်ရှိ။ ဂီဝါ စ၊ လည်သည်လည်း ဝေဠုရိယဝဏ္ဏူပနိဘာ၊ ကြောင်မျက်ရွဲ မြညိုအဆင်းနှင့်တူလေ၏။ ပေခုဏာနိ စ၊ မြီးဆံတို့သည်လည်း။ ဗျာမမတ္တာနိ၊ တလံမျှ ရှိကုန်၏။ နစ္စေန၊ ကခြင်းကြောင့်။ တေ၊ သင့်အား မမ၊ ငါ၏။ ဓီတရံ၊ သ္မီးကို။ နော ဒဒါမိ၊ မပေး။
ဤသို့ဆို၍ ဟင်္သာမင်းသည် ပရိသတ်၏ အလယ်၌လျှင် မိမိ၏ တူဖြစ်သောဟင်္သာငယ်အား သ္မီးကိုပေး၏။ ဥဒေါင်းသည် ဟင်္သာမကိုမရခြင်းကြောင့် ရှက်၍ ထိုအရပ်မှ ပျံ၍ပြေး၏။ ဟင်္သာမင်းသည်လည်း မိမိ၏နေရာအရပ်သို့သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုသာလျှင် ထိုရဟန်းသည် အရှက် အကြောက်ကို ဖျက်၍ သာသနာတည်းဟူသော ရတနာမှ ယုတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မိန်းမရတနာကို ရခြင်းမှ ယုတ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကို စပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ များသော ဘဏ္ဍာရှိသောရဟန်းသည် ထိုအခါ ဥဒေါင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဟင်္သာမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဥဒေါင်းပမာ၊ ရှက်ကြောက်ကွာ၊ ကညာ လာဘ်ကြီးပျက်
နှစ်ခုမြောက်သော နစ္စဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၃။ သမ္မောဒမာနဇာတ်
အချင်းချင်း မသင့်မတင့်သောကြောင့် ပျက်စီးသည်၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် သမ္မာဒမာနာ ဂစ္ဆန္တိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သမ္မာဒမာနဇာတ်ကို ကပိလဝတ်ပြည်ကိုမှီ၍ နိဂြောဓာရုံ ကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် ခေါင်းခုပုဆိုးကိုစွဲ၍ ဖြစ်သော ခိုက်ရန်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းသည် ကုဏာလဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ၌ကား မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွေတော်မျိုးတော်တို့ကို ခေါ်တော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး အဆွေအမျိုးတို့၏ ထိုချင်းချင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းသည်မသင့်၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း ရှေးညီညွတ်သောကာလ၌ ရန်သူတို့ကိုလွှမ်းမိုး၍ ချမ်းသာခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ အကြင်အခါ၌ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ အဆွေအမျိုးဖြစ်ကုန်သော မင်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ငုံးအမျိုး၌ဖြစ်၍ အထောင်မကများစွာကုန်သော ငုံအပေါင်းတို့ဖြင့် ခြံရံကုန်လျက် တော၌သာလျှင် နေကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သောမုဆိုးသည် ထိုငုံးတို့၏ နေရာအရပ်သို့ရောက်၍ ငြီးသံကိုမြည်၍ ထိုငုံးတို့၏ စည်းဝေးသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ထိုငုံးတို့၏ အထက်၌ ကွန်ကိုပစ်၍ အစွန်းတို့၌ငင်လျက် အလုံးစုံသောငုံးတို့ကို တပေါင်းတည်းပြု၍ တောင်းကိုပြည့်စေ၍ အိမ်သို့သွား၍ ငုံးတို့ကိုရောင်း၍ ထိုအဘိုးဖြင့် အသက်မွေး၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် ငုံးတို့ကိုဆို၏။ ဤမုဆိုးသည် ငါတို့၏ ဆွေမျိုးတို့ကို ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေ၏။ အကြင်အကြောင်းဖြင့် မုဆိုးတို့သည် ငါတို့ကိုယူခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ငါသည် တခုသော ထိုအကြောင်းကိုသိ၏။ ဤနေ့မှစ၍ မုဆိုးသည် သင်တို့၏ အထက်၌ ကွန်ကိုပစ်လတ်သည်ရှိသော် တကောင်တကောင်စီ တခုတခုသောကွန်ပေါက်၌ ဦးခေါင်းကိုထား၍ ကွန်ကိုချီ၍ အလိုရှိရာအရပ်သို့ဆောင်၍ ဆူးရှိသောချုံ၌ ပစ်ကုန်လော့၊ ဤသို့ ပစ်ပြီးသည်ရှိသော် အောက်မှ ထိုထိုအရပ်သို့ ပြေးကြကုန်အံ့ဟုဆို၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော ငုံးတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၏။ နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ အထက်၌ ကွန်ကိုပစ်သည်ရှိသော် ထိုငုံးတို့သည် ဘုရားလောင်းပေးသောနည်းဖြင့်လျှင် ကွန်ကိုချီ၍ တခုသော ဆူးရှိသောချုံ၌ပစ်၍ မိမိတို့သည် အောက်အဘို့ဖြင့် ထိုထိုအရပ်သို့ ပြေးလေကုန်၏။ ငုံးမုဆိုးအား ချုံမှကွန်ကိုဖြေစဉ်လျှင် အချိန်လွန်လေသည်ဖြစ်၏။ ငုံးမုဆိုးလည်း လက်ချည်းစည်းသာလျှင် သွားလေ၏။ နက်ဖြန်နေ့မှစ၍လည်း ငုံးတို့သည် ထို့အတူသာလျှင် ပြုကုန်၏။ ထိုမုဆိုးသည်လည်း နေဝင်သည့်တိုင်အောင် ကွန်ကိုဖြေ၍သာလျှင် တစုံတခုကိုမရ၍ လက်ချည်းစည်းသာလျှင် အိမ်သို့သွားရ၏။
ထိုအခါ မုဆိုး၏မယားသည် အမျက်ထွက်၍ သင်သည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း လက်ချည်းစည်းသာလျှင်လာ၏။ သင့်အား တပါးဖြစ်သောအပ၌ မွေးကျွေးအပ်သော မယားသည်ရှိယောင်တကားဟု ဆို၏။ မုဆိုးသည် ရှင်မ တပါးသော မွေးကျွေးအပ်သော မယားမရှိ၊ စင်စစ်သော်ကား ထိုငုံးတို့သည် ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သွားကုန်၏။ ငါသည် ပစ်ကာမျှသော ကွန်ကိုယူ၍ ဆူးရှိသောချုံ၌ ပစ်၍သွားကုန်၏။ ထိုငုံးတို့သည် အခါခပ်သိမ်းလျှင် ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မနေကုန်လတ္တံ့၊ သင်သည် မစိုးရိမ်လင့်၊ အကြင်အခါ ထိုငုံးတို့သည် ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ အလုံးစုံသော ငုံးတို့ကိုသာလျှင်ယူ၍ သင်၏မျက်နှာကို ရွှင်စေလျက် လာအံ့ဟု မယားအားဆိုလို၍-
ယဒါ တေ ဝိဝဒိဿန္တိ၊ တဒါ ဧဟိန္တိ မေ ဝသံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၃။ ဘဒ္ဒေ၊ ရှင်မ။ သမ္မာဒမာနာ၊ ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍။ ပက္ခိနော၊ ငုံးတို့သည်။ ဇာလံ၊ ကွန်ယက်ကို။ အာဒါယ၊ ယူ၍။ ဂစ္ဆန္တိ၊ သွားကုန်၏။ ယဒါ၊ အကြင်အခါ၌။ တေ၊ ထိုငုံးတို့သည်။ ဝိဝဒိဿန္တိ၊ ခိုက်ရန်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ တဒါ၊ ထိုအခါ၌။ တေ၊ ထိုငုံးတို့သည်။ မေ၊ ငါ၏။ ဝသံ၊ အလိုသို့။ ဧဟိန္တိ၊ ရောက်ကုန်လတ္တံ့။
ထိုသို့ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် ငါသည် ထိုငုံးတို့ကိုယူ၍ သင်၏မျက်နှာကိုရွှင်လန်းစေလျက် လာအံ့ဟု မယားကို နှစ်သိမ့်စေ၏။ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် တခုသောငုံးသည် ကျက်စားရာအရပ်သို့ သက်သည်ရှိသော် အမှတ်မဲ့ဖြစ်၍ တပါးသောငုံး၏ ဦးခေါင်းကို နင်းမိ၏။ နင်းမိသောငုံးသည် အဘယ်သူသည် ငါ့ဦးခေါင်းကို နင်းသနည်းဟု အမျက် ထွက်၏။ ငါသည် အမှတ်မဲ့ဖြစ်၍ နင်းမိ၏။ သင်သည် အမျက်မထွက်လင့်ဟု ဆိုသော်လည်း အမျက် ထွက်သည်သာလျှင်တည်း။ ထိုငုံးနှစ်ခုတို့သည် အဖန်တလဲလဲ ဆိုကုန်သည်ရှိသော် သင်သည်သာလျှင် ကွန်ကိုချီသလောဟု အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ပြုကုန်၏။ ထိုငုံးတို့သည် ခိုက်ရန်ပြုကုန်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခိုက်ရန်ပြုရာ၌ ချမ်းသာသည့်အဖြစ်မည်သည် မရှိ၊ ယခုပင်လျှင် ထိုငုံးတို့သည် ကွန်ကို မချီကုန်လတ္တံ့၊ ထိုကြောင့် ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ ငုံးမုဆိုးသည်လည်း အခွင့်ရလတ္တံ့၊ ငါသည် ဤအရပ်၌ နေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် မိမိပရိသတ်ကိုယူ၍ တပါးသောအရပ်သို့သွား၏။
ငုံးမုဆိုးသည်လည်း နှစ်ရက် သုံးရက်လွန်သဖြင့် လာလတ်၍ ငုံးမြည်သံကိုမြည်၍ စည်းဝေးလာကုန်သော ငုံးတို့၏အထက်၌ ကွန်ကိုပစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောငုံးသည် ကွန်ကိုချီသည်သာလျှင်ဖြစ်သောငုံး၏ အမွေးတို့သည် သင်၏ ဦးခေါင်းထက်၌ ကျကုန်သတတ်၊ ယခု သင်သာလျှင် ချီလောဟု ဆို၏။ တပါးသောငုံးသည် ကွန်ကိုချီသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ငုံး၏အတောင်တို့သည်လည်း သင်၏အတောင်နှစ်ဘက်တို့၌ ကျကုန်သတတ်၊ ယခု သင်သည်သာလျှင် ချီလောဟု ဆို၏။ ဤသို့ ငုံးတို့၏ သင်ချီလော, သင်ချီလောဟု ဆိုကုန်စဉ်လျှင် မုဆိုးသည် ကွန်ကိုရှုံ့၍ ခပ်သိမ်းသောငုံးတို့ကို တပေါင်းတည်းပြု၍ တောင်းကိုပြည့်စေ၍ မယားကို ရွှင်စေလျက် အိမ်သို့လာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် မင်းကြီး ထိုဆွေမျိုးတို့၏ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းမည်သည်ကား မသင့်၊ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းသည် ပျက်စီးခြင်း၏ အခြေအမြစ်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မလိမ်မာသောငုံး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိငုံး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ညီညွတ်မှုကင်း၊ ပျက်စီးခြင်း၊ အရင်းအမြစ်သာ
သုံးခုမြောက်သော သမ္မောဒမာနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၄။ မစ္ဆဇာတ်
မိန်းမနိုင်ငံသို့လိုက်၍ ပျက်စီးဘူးသည့် အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န မံ သီတံ န မံ ဥဏှံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမစ္ဆဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် မယားဟောင်းဖျားယောင်းသောရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သတတ် ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေအပ်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ မယားဟောင်းသည် ငြီးငွေ့စေအပ်၏။ အကျွန်ုပ်သည် နူးညံ့သော လက်အရသာရှိသည်၏အဖြစ်နှင့် ထိုမယားဟောင်းကို စွန့်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤမိန်းမသည် ယခုသာလျှင် သင်၏ အကျိုးမဲ့ကိုပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်း၊ သင်သည် ထိုမိန်းမကိုမှီ၍ သေခြင်းသို့ရောက်သည်ရှိသော် ငါ့ကို စွဲ၍ သေခြင်းမှလွတ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ပုရောဟိတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တံငါတို့သည် မြစ်၌ ကွန်ပစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသောငါးကြီးသည် ကာမဂုဏ်၌ မွေ့လျော် သည်၏အစွမ်းဖြင့် မိမိ၏ ငါးမနှင့်တကွ ကျက်စားလျက်လာ၏။ ထိုငါးကြီး၏ငါးမသည် ရှေး၌သွားသည်ရှိသော် ကွန်နံ့နံလာ၍ ကွန်ကိုရှောင်လွှဲ၍ သွား၏။ ကာမဂုဏ်၌ မက်မောသော လျှပ်ပေါ်သောငါးကြီးသည်ကား ကွန်တွင်းသို့သာဝင်၏။ တံငါတို့သည် ငါးကြီး၏ ကွန်တွင်းသို့ဝင်သည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ကွန်ကိုချီ၍ ငါးကိုယူ၍ မသတ်မူ၍လျှင် သဲပြင်၌ပစ်ချ၍ ဤငါးကို မီးကျီး၌ ကင်၍ စားကုန်အံ့ဟု မီးကျီးကိုပြုကုန်၏။ တံကျင်ကို ရွေကုန်၏။ ငါးသည် မီးကျီး၌ကင်သော ဆင်းရဲသည်၎င်း တံကျင်လျှိုသော ဆင်းရဲသည်၎င်း တပါးသော ဆင်းရဲသည်၎င်း ငါ့ကို မနှိပ်စက်နိုင်၊ ထိုငါးသည် ကာမဂုဏ်၌ မွေ့လျော်သဖြင့် တပါးသော ငါးမသို့ လိုက်ယောင်တကားဟု ထိုငါးမအား ငါ၌ အကြင်နှလုံးမသာခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့၊ ထိုငါးမအားဖြစ်လတ္တံ့သော နှလုံး မသာယာခြင်းသည်လျှင် ငါ့ကို နှိပ်စက်၏ဟု ငိုကြွေးလိုသည်ဖြစ်၍-
ယဉ္စ မံ မညတေ မစ္ဆီ၊ အညံ သော ရတိယာ ဂတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၄။ မံ၊ ငါ့ကို။ သီတံ၊ ရေမှ ထုတ်သောကာလ၌ဖြစ်သော ချမ်းခြင်းသည်။ န ဗာဓတိ၊ မနှိပ်စက်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဥဏှံ၊ အချမ်းကင်းသော ကာလ၌ဖြစ်သော ပူခြင်းသည်။ န ဗာဓတိ၊ မနှိပ်စက်။ တနည်းကား-မံ၊ ငါ့ကို။ ဥဏှံ၊ မီးကျီးတို့၌ကင်ခြင်းလျှင် အရင်းရှိသော အပူသည်။ န ဗာဓတိ၊ မနှိပ်စက်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဇာလသ္မိံ၊ ကွန်၌။ ဗာဓနံ၊ သတ်ခြင်းဟုဆိုအပ်သော ဆင်းရဲသည်း န ဗာဓတိ၊ မနှိပ်စက်။ စ-ဧကန္တန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ မစ္ဆီ၊ ငါးမသည်။ သော၊ ထိုငါးသည်။ အညံ၊ ငါမှတပါးသောငါးမသို့။ ရတိယာ၊ ကာမဂုဏ်၌ မွေ့လျော်သဖြင့်။ ဂတော၊ လိုက်လေပြီ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ ယံ မညတေ၊ အကြင်အောက်မေ့လိမ့်။ တံ၊ ထိုသို့အောက်မေ့ခြင်းသည်သာလျှင် မံ၊ ငါ့ကို။ ဗာဓတိ၊ နှိပ်စက်၏
ထိုငါးမသည် ကွန်၌ကျသောငါ့ကို ဤတံငါတို့သည် ယူအပ်သည်၏အဖြစ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ ငါ့ကို မမြင်သည်ရှိသော် တပါးသောငါးမသို့ ကာမဂုဏ်မွေ့လျော်သဖြင့် လိုက်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံလိမ့်၊ နှလုံး မသာယာခြင်းသို့ရောက်သော ငါးမ၏ ထိုကြံခြင်းသည်သာ ငါ့ကိုနှိပ်စက်၏ဟု သဲပြင်၌လျောင်းလျက် ငိုကြွေး၏။ ထိုအခါ ပုရောဟိတ်သည် ကျွန်အပေါင်းခြံရံလျက် ရေချိုးအံ့သောငှါ မြစ်ဆိပ်သို့လာ၏။ ပုရောဟိတ်သည်ကား ခပ်သိမ်းသောသတ္တဝါတို့၏ အသံကိုသိ၏။ ထို့ကြောင့် ပုရောဟိတ်အား ငါး၏ ငိုကြွေးသံကိုကြား၍ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ဤငါးသည် ကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် ငိုကြွေး၏။ ဤသို့ ထိုငါးသည် ကိလေသာနှိပ်စက်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍လျှင် သေသည်ရှိသော် ငရဲ၌ သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါကား ဤငါး၏ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်လတ္တံ့ ဟု တံငါတို့၏အထံသို့သွား၍ အို တံငါတို့ သင်တို့သည် ငါတို့အား တနေ့မျှလည်း ဟင်းလျာဘို့ ငါးကို မပေးကုန်ဟု ဆို၏။
တံငါတို့သည် အရှင်အရှင်တို့သည် အသို့ဆိုကုန်သနည်း၊ အရှင်တို့သည် ကြိုက်လေသောငါးကိုယူ၍ သွားကုန်လောဟု ဆို၏။ ငါတို့အား တပါးသောငါးဖြင့် အလိုမရှိ၊ ဤငါးကိုသာလျှင် ပေးကုန်လောဟု ဆို၏။ အရှင်အရှင်တို့သည် ယူကုန်လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုငါးကို လက်နှစ်ဘက်ဖြင့်ယူ၍ မြစ်နား၌နေ၍ အိုငါး ငါသည် ယနေ့ သင့်ကို အကယ်၍မမြင်အံ့၊ သင်သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ ယနေ့မှစ၍ သင်သည် ကိလေသာအလိုသို့ လိုက်သည် မဖြစ်လင့်ဟုဆုံးမ၍ ရေ၌လွှတ်၍ ရေချိုး၍ မြို့သို့ဝင်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ငါးမဖြစ်ပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ငါးကြီးဖြစ်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ်ဖြစ်ပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမလိုလိုက်၊ ပျက်စီးဆိုက်၊ အမိုက်တွေ့ကာ ငါးသတ္တဝါ
လေးခုမြောက်သော မစ္ဆဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၅။ ဝဋ္ဋကဇာတ်
သစ္စာအာနုဘော်ဖြင့် တောမီးကွင်းခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သန္တိ ပက္ခာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝဋ္ဋကဇာတ်ကို မဂဓတိုင်း၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူစဉ် တောမီး၏ ငြိမ်းခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဦးအံ့၊ အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် မဂဓတိုင်း၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူသည်ရှိသော် မထင်ရှားသော မဂဓရွာငယ်၌ ဆွမ်းအလို့ငှာ ကြွတော်မူ၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသည်မှနောက်၌ ဆွမ်းခံရွာမှဖဲခဲ့၍ ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ခရီးကိုကြွတော်မူ၏။ ထိုအခါ ကြီးစွာသော တောမီးသည် ထလေ၏။ ရှေ့မှ၎င်း နောက်မှ၎င်း များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုတောမီးသည်လည်း တလုံးတည်းသော အခိုးအလျှံရှိ၍ လွှမ်းလျက်လာ၏။ ထိုရဟန်းအပေါင်း၌ အချို့ကုန်သော ပုထုဇဉ်ရဟန်းတို့သည် သေသောဘေးမှ ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မီးကြိုကို ပေးကုန်အံ့၊ ထိုမီးကြိုလောင်ရာအရပ်ကို တောမီးသည် မလွှမ်းလတ္တံ့ဟု ပွတ်ကျည် ပွတ်ခုံတို့ကိုလုပ်၍ မီးကြိုတို့ကို ပြုကုန်၏။
တပါးကုန်သောရဟန်းတို့သည် သင်တို့သည် အဘယ်မည်သောအမှုကို ပြုကြကုန်သနည်း၊ ကောင်းကင်လယ်၌ တည်သော လ ဝန်းကိုမမြင်ကုန်သကဲ့သို့၎င်း အရှေ့လောက ဓာတ်မှ တက်သော အထောင်မကသော ရောင်ခြည်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သောနေဝန်းကို မမြင်ကုန် သကဲ့သို့၎င်း ကမ်းနား၌ရပ်ကုန်လျက် သမုဒြာကို မမြင်ကုန်သကဲ့သို့၎င်း မြင့်မိုရ်တောင်ကို မှီကုန်သောသူတို့သည် မြင့်မိုရ်တောင်ကို မမြင်ကုန်သကဲ့သို့၎င်း နတ်နှင့်တကွသောလောက၌ မြတ်သောပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သော မိမိနှင့်တကွ သွားသည်သာလျှင်ဖြစ်သော မြတ်စွာဘုရားကို မကြည့်ကုန်မူ၍ မီးကြိုကိုပေးကုန်အံ့ဟု သင်တို့သည် ပြုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား၏ အစွမ်းမည်သည်ကို သင်တို့သည်မသိကုန်၊ လာကုန်လော မြတ်စွာဘုရား အထံသို့ သွားကုန်အံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ ဆိုပြီး ရှေ့မှ၎င်း နောက်မှ၎င်း သွားကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သော ထိုရဟန်းတို့သည် တပေါင်းတည်းဖြစ်ကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ သွားကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသော ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် မထင်ရှားသောအရပ်၌ ရပ်၏။ တောမီးသည် လွှမ်းဘိသကဲ့သို့ မြည်လျက်လာ၏။ လာပြီး၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ရပ်ရာအရပ်သို့ရောက်၍ ထိုအရပ်၏ ထက်ဝန်းကျင်မှ တဆယ့်ခြောက်ပယ်မျှသော အရပ်သို့ရောက်၍ ရေ၌ပစ်အပ်သော မြက်မီးရှူးကဲ့သို့ ငြိမ်း၏။ ထက်ဝန်းကျင်မှ သုံးဆယ့်နှစ်ပယ်မျှသောအရပ်ကို လွှမ်းခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကားကို အားထုတ်ကုန်၏။ ဘုရားတို့၏ ကျေးဇူးတော်မည်သည်ကားအံ့ဘွယ်သရဲရှိစွ၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ စိတ်မရှိသော ဤတောမီးစင် ဖြစ်ပါလျက် ဘုရားတို့၏ တည်ရာအရပ်ကို လွှမ်းခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ရေ၌နှစ်အပ်သော မြက်မီးရှူးကဲ့သို့ ငြိမ်း၏။ ဘုရားတို့၏ အာနုဘော်မည်သည်ကားအံ့ဘွယ်သရဲရှိစွဟု မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးစကားကို အားထုတ်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့၏ စကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤအရပ်သို့ရောက်၍ ဤတောမီးသည် ငြိမ်း၏။ ဤတောမီး၏ ငြိမ်းခြင်းသည် ယခုအခါငါဘုရား၏ အစွမ်းမဟုတ်၊ ဤအစွမ်းသည်ကား ငါ၏ ရှေး၌ဖြစ်သောသစ္စာ၏ အစွမ်းတည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤအရပ်၌ ဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံးလည်း မီးမလောင်၊ ဤမီးမလောင်ခြင်းသည် ကမ္ဘာပတ်လုံးတည်သော တန်ခိုးမည်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား ထိုင်တော်မူစိမ့်သောငှာ ဒုကုဋ်ကို လေးထပ်ပြု၍ ခင်း၏။ မြတ်ဘုရားသည် ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ နေတော်မူ၏။ ရဟန်းအပေါင်းသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားကို ခြံရံ၍ နေ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းအပေါင်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ရှေးဦးစွာ ဤမီးငြိမ်းခြင်းသည် အကျွန်ုပ်တို့အား ထင်ရှား၏။ လွန်လေပြီးသော မီးငြိမ်းခြင်းသည် မထင်၊ ထိုလွန်လေပြီးသော မီးငြိမ်းခြင်းကို ထင်စွာပြုတော်မူကုန်ဟု ရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်းဝယ် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ငုံးမျိုး၌ ဖြစ်၏။ အမိဝမ်းမှဖွား၍ ဥခွံကိုခွဲသောကာလ၌ ကြီးစွာသော အိမ်ဂျင်ပမာဏရှိသော ငုံးဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို မိဘတို့သည် အသိုက်၌အိပ်စေ၍ နှုတ်သီးဖြင့် အစာကိုဆောင်၍ မွေးကျွေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းအား အတောင်တို့ကိုဖြန့်၍ ကောင်းကင်၌ ပျံနိုင်သောအစွမ်းသည်၎င်း, ခြေတို့ကိုကြွ၍ ကြည်း၌ သွားနိုင်သော အစွမ်းသည်၎င်း မရှိ၊ ထိုအရပ်ကိုလည်း နှစ်တိုင်းနှစ်တိုင်း တောမီးလောင်၏။ ထိုတောမီးသည် ထိုအခါ၌ သည်းစွာမြည်ဟည်းလျက် ထိုအရပ်ကို လောင်၏။ ငှက်အပေါင်းတို့သည် မိမိ မိမိတို့၏ အသိုက်မှ ထွက်ကုန်၍ သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား မြည်လျက်ပြေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်း၏ မိဘတို့သည်လည်း သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား ဘုရားလောင်းကို စွန့်၍ ပြေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အသိုက်၌ ဝပ်လျက် လည်ကိုချီ၍ လွှမ်း၍လာသော တောမီးကိုမြင်၍ ငါ့အား အတောင်တို့ကို ဖြန့်၍ ကောင်းကင်သို့ ပျံနိုင်သောအစွမ်းသည် အကယ်၍ရှိအံ့၊ ပျံ၍ တပါးအရပ်သို့ သွားရာ၏။ ခြေတို့ကိုကြွ၍ ကြည်း၌သွားနိုင်သောအစွမ်းသည် အကယ်၍ရှိအံ့၊ ခြေကိုကြွသဖြင့် တပါးသော အရပ်သို့ သွားလေရာ၏။ ငါ၏ မိဘတို့သည်လည်း သေဘေးမှ ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ တကောင်သော ငါ့ကိုစွန့်၍ ကိုယ်ကိုစောင့်ရှောက်လိုရကား ပြေးကုန်၏။ ယခု ငါ့အား တပါးသောကိုးကွယ်ရာသည် မရှိ၊ မှီခိုရာ မရှိ၊ လည်းလျောင်းရာမရှိ၊ ယခု ငါသည် အသို့လျှင် ပြုခြင်းငှါသင့်သနည်းဟု ကြံ၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ဤလောက၌ သီလကျေးဇူးမည်သည် ရှိ၏။ လွန်လေပြီးသောအခါ၌ ပါရမီတို့ကိုဖြည့်၍ ဗောဓိအပြင်၌နေ၍ သစ္စာလေးပါးတို့ကို သိတော်မူကုန်သော သီလ, သမာဓိ, ပညာ ဝိမုတ္တိ အရဟတ္တဖိုလ် ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်ဖြင့် ပြည့်စုံကုန်သော မှန်ကန်ခြင်း ချစ်ခြင်း သနားခြင်း သည်းခံခြင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်သော အလုံးစုံကုန်သောသတ္တဝါတို့၌ အမျှဖြစ်သော မေတ္တာပွားခြင်းရှိကုန်သော သဗ္ဗညူ ဘုရားရှင်တို့မည်သည် ရှိကုန်၏။ ထိုဘုရားရှင်တို့သည် သိအပ်ကုန်သော တရားကျေးဇူးတို့မည်သည် ရှိကုန်၏။ ငါ၌လည်း တခုသော သစ္စာသည် ရှိ၏။ ထင်ရှားရှိသော တခုသောသဘောတရားသည် ထင်၏။ ထို့ကြောင့် လွန်ကုန်ပြီးသော ဘုရားရှင်တို့ကို၎င်း ထိုဘုရားရှင်တို့သည် ထိုးထွင်း၍သိအပ်ကုန်သော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို၎င်း ဆင်ခြင်၍ ငါ၌ထင်ရှားရှိသော သစ္စာသဘောတရားကိုယူ၍ သစ္စာဆိုခြင်းကိုပြု၍ တောမီးကိုဖဲစေ၍ ယခု ငါသည် မိမိ၏၎င်း ကြွင်းသောငှက်တို့၏၎င်း ချမ်းသာသည်၏အဖြစ်ကို ပြုခြင်းငှါသင့်၏ဟု အကြံဖြစ်၏။ ထိုကြောင့်-
တေန သစ္စေန ကာဟာမိ၊ သစ္စကိရိယ မနုတ္တရံ။
အာဝဇ္ဇေတွာ ဓမ္မဗလံ၊ သရိတွာ ပုဗ္ဗကေ ဇိနေ။
သစ္စဗလ မဝဿယ၊ သစ္စကိရိယ မကာသဟံ။
ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်၏။
လောကေ၊ လောက၌။ သီလဂုဏော၊ သီလကျေးဇူးသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ သစ္စံ၊ သစ္စာကျေးဇူးသည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ သောစေယျနုဒ္ဒဃာ၊ သီလ မေတ္တာ ကရုဏာတည်းဟူသော တရားတို့သည်။ အတ္ထိ-သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေန သစ္စေန၊ ထိုသစ္စာဖြင့်။ အနုတ္တရံ၊ အတုမရှိ မြတ်သော။ သစ္စကိရိယံ၊ သစ္စာပြုခြင်းကို။ အဟံ၊ ငါသည်။ ကာဟာမိ၊ ပြုအံ့။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဓမ္မဗလံ၊ တရားတော်၏ အစွမ်းကို။ အာဝဇ္ဇေတွာ၊ ဆင်ခြင်၍။ ပုဗ္ဗကေ၊ ရှေး၌ဖြစ်ကုန်သော ဇိနေ၊ ဘုရားရှင်တို့ကို။ သရိတွာ၊ အောက်မေ့၍။ ဗလံ၊ သစ္စာ၏ အစွမ်းကို။ အဝဿာယ၊ မှီ၍။ သစ္စကိရိယံ၊ သစ္စာပြုခြင်းကို။ အကာသိံ၊ ပြုဘူးပြီ။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် လွန်လေပြီးသောအခါ၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူကုန်ပြီးသော ဘုရားရှင်တို့၏ ကျေးဇူးတော်ကို ဆင်ခြင်၍ မိမိ၌ ထင်ရှားရှိသောသစ္စာသဘောကို အာရုံပြု၍ သစ္စာပြုလိုရကား-
မာတာပိတာ စ နိက္ခန္တာ၊ ဇာတဝေဒ ပဋိက္ကမ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၅။ ဇာတဝေဒ၊ တောမီး။ မေ၊ ငါ့အား။ ပက္ခာ၊ အတောင်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုအတောင်တို့ဖြင့်။ အပတနာ၊ ကောင်းကင်သို့ပျံခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်။ မေ၊ ငါ့အား။ ပါဒါ၊ ခြေတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တေဟိ၊ ထိုခြေတို့ဖြင့်။ အဝဉ္စနာ၊ မြေ၌သွားခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်။ မေ၊ ငါ၏။ မာတာပိတာ စ၊ မိဘတို့သည်လည်း။ နိက္ခာ၊ ထွက်ပြေးခဲ့ကုန်ပြီ။ တွံ၊ သင်တောမီးသည်။ ပဋိက္ကမ၊ ဖဲလေလော့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ငါ့အား အတောင်တို့ရှိသောအဖြစ်သည်၎င်း၊ ထိုအတောင်ကိုဖြန့်၍ ကောင်းကင်သို့ မပျံနိုင်သည်၏ အဖြစ်သည်၎င်း၊ ခြေတို့၏ ရှိသောအဖြစ်သည်၎င်း၊ ထိုခြေတို့ကိုကြွ၍ မသွားနိုင်သောအဖြစ်သည်၎င်း၊ မိဘတို့၏ ငါ့ကို အသိုက်၌ စွန့်၍ ပြေးသောအဖြစ်သည်၎င်း မဖောက်မပြန် မှန်သည်သာလျှင် အကယ်၍ဖြစ်အံ့၊ တောမီး ထိုသစ္စာဖြင့် သင်သည် ဤအရပ်မှ ဖဲလေလောဟု အသိုက်၌ အိပ်လျက်လျှင် သစ္စာဆိုခြင်းကိုပြု၏။ ဘုရားလောင်း၏ သစ္စာဆိုခြင်းနှင့်တကွ တဆယ့်ခြောက်ပယ်မျှသောအရပ်၌ တောမီးသည် ဖဲ၏။ ဖဲသော တောမီးသည်လည်း လောင်လျက်လျှင် တပါးသောအရပ်သို့ သွားသည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား ရေ၌နှစ်အပ်သော မြက်မီးရှူးကဲ့သို့ ထိုအရပ်၌လျှင် ငြိမ်း၏။ ထို့ကြောင့်-
ဝဇ္ဇေသိ သောဠသကရီသာနိ၊ ဥဒကံ ပတွာ ယထာ သိခီ။
ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်၏။
မယှံ-မယာ၊ ငါသည်။ သစ္စေ၊ သစ္စာကို။ ကတေ၊ ပြုသည်ရှိသော်။ သစ္စကိရိယာယ၊ သစ္စာပြုခြင်းနှင့်။ သဟ၊ တကွ။ ဥဒကံ၊ ရေသို့။ ပတ္တာ၊ ရောက်၍။ သိခီ၊ မီးသည်။ နိဗ္ဗာယတိ ယထာ၊ ငြိမ်းသကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ မဟာပဇ္ဇလိတော၊ ကြီးသောအလျံရှိသော။ သိခီ၊ တောမီးသည်။ သောဠသကရီနိ၊ တဆယ့်ခြောက်ပယ်တို့ကို။ ဝဇ္ဇေသိ၊ ကြဉ်၏။
ထိုအရပ်သည်ကား အလုံးစုံသော ဤဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာပတ်လုံး မီးမလောင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကမ္ဘာပတ်လုံးတည်သော တန်ခိုးရှိသော အရပ်မည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုသို့ ဘုရားလောင်းသည် သစ္စာဆိုခြင်းကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤအရပ်၌ မီး၏ မလွှမ်းခြင်းသည် ယခု ငါဘုရား၏ အစွမ်းမဟုတ်၊ ထိုအစွမ်းသည်ကား ရှေးငုံးငယ် ဖြစ်သောကာလ၌ ဘုရားလောင်း၏သာလျှင် သစ္စာအစွမ်းတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန်၊ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ်၊ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်အနာဂါမ်၊ အချို့ကုန်သောရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာ ဖြစ်ကုန်၏ဟု သိအပ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ မိဘတို့သည် ထိုအခါ မိဘတို့သည် ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ငုံးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဗောဓိလောင်းငုံး၊ သစ္စာသုံး၊ ရှောင်သုဉ်းသွေခွါ မီးပမာ
ငါးခုမြောက်သော ဝဋ္ဋကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၆။ သကုဏဇာတ်
လျောက်ပတ်သောအရပ်ကို သိရာသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယံ နိဿိတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သကုဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် မီးလောင်သော ကျောင်းရှိသော ရဟန်း ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သောရဟန်းသည် ဘုရားအထံ၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်မှထွက်၍ ကောသလတိုင်း၌ တခုသောပစ္စန္တရစ်ရွာကို အမှီပြု၍ တခုသောတောကျောင်း၌ နေသတတ်၊ ထိုအခါ ထိုရဟန်း၏ ရှေးဦးစွာလ၌လျှင် ကျောင်းကို မီးလောင်၏။ ထိုရဟန်းသည် ငါ၏ကျောင်းကို မီးလောင်သည်ဖြစ်၍ ငါသည် ဆင်းရဲစွာနေရ၏ဟု လူတို့အား ကြား၏။ လူတို့သည် ယခု အကျွန်ုပ်တို့လယျသည် ရေခြောက်၏။ လယ်၌ ရေသွင်းပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ ထိုလယ်၌ ရေသွင်းပြီးသော် မျိုးကြဲပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ မျိုးကြဲပြီးသော် စောင်းရန်းပြုလုပ်ပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ စောင်းရန်းပြုပြီးသော် ပေါင်းမြက်သုတ်သင်ပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ ရိတ်ပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ နယ်ပြီး၍ ကျောင်းဆောက်ကုန်အံ့၊ ဤသို့ ထိုထိုအမှုကို အဆုံးမရှိသည်ကိုပြု၍လျှင် ဝါတွင်းသုံးလကို လွန်စေကုန်၏။ ထိုရဟန်းသည် ဝါတွင်း သုံးလပတ်လုံး လွင်တီးခေါင်၌ ဆင်းရဲစွာနေရသည်ဖြစ်၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်း၍ တရားအထူးကိုဖြစ်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ပဝါရဏာပြုပြီး၍ကား မြတ်စွာဘုရားအထံသို့သွား၍ ရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းနှင့်တကွ စကားပြောဟော၍ ရဟန်း သင်သည် ချမ်းသာသဖြင့် ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး နေရ၏လော၊ သင့်အား ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် အပြီးသို့ရောက်၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ ရဟန်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၍ အကျွန်ုပ်အား လျောက်ပတ်သောကျောင်းကို မရသောကြောင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် အပြီးသို့မရောက်ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း မိမိအား လျောက်ပတ်သည့် မလျောက်ပတ်သည့် အရပ်ကိုသိ၏။ သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် မသိသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ငှက်မျိုး၌ဖြစ်၍ ငှက်အပေါင်းခြံရံလျက် တောအရပ်၌ အခက်အခွနှင့်ပြည့်စုံသော သစ်ပင်ကြီးကိုမှီ၍ နေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုသစ်ပင်၏ အခက်တို့သည် အချင်းချင်း ထိခိုက်ကုန်သည်ရှိသော် အမှုန့်သည်ကျ၏။ အခိုးထ၏။ အမှုန့်အခိုးကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်းသည် ဤသစ်ခက်နှစ်ခုတို့သည် ဤသို့ထိခိုက်သည်ရှိသော် မီးတို့သည် ထွက်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုမီးသည်ကျ၍ သစ်ရွက်ဟောင်းတို့ကို လောင်လတ္တံ့၊ ထိုသစ်ရွက်မီးမှစ၍ ဤသစ်ပင်ကိုလည်း လောင်လတ္တံ့၊ ဤအရပ်၌ ငါတို့သည် နေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်း၊ ဤအရပ်မှပြောင်း၍ တပါးအရပ်၌ နေခြင်းငှါသင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် ငှက်အပေါင်းအား-
ဒိသာ ဘဇထ ဝက္ကင်္ဂါ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၆။ ဝက္ကင်္ဂါ၊ ငှက်အပေါင်းတို့။ ယံ ဇဂတိရုဟံ၊ အကြင်သစ်ပင်ကြီးကို။ ဝိဟင်္ဂမာ၊ ငှက်တို့သည်။ နိဿိတာ၊ မှီ၍နေကုန်၏။ သွာယံ-သော အယံ ဇဂတိရုဟော၊ ထိုသစ်ပင်ကြီးသည်။ အဂ္ဂိံ၊ မီးကို။ ပမုဉ္ဇတိ၊ လွှတ်၏။ အမှာကံ၊ ငါတို့အား။ သရဏတော၊ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်သော သစ်ပင်မှ။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ ဇာတံ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ တုမှေ၊ သင်တို့သည်။ ဒိသာ၊ အရပ်လေးမျက်နှာတို့သို့။ ဘဇထ၊ သွားကြကုန်လော။
ဘုရားလောင်းစကားကို နားထောင်ကုန်သော ငှက်ပညာရှိတို့သည် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ တပြိုင်နက်သာလျှင် ပျံကုန်၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားကုန်၏။ အကြင်ငှက်တို့သည် ပညာမရှိကုန်၊ ထိုငှက်တို့သည် ဤငှက်ကား တပေါက်မျှသောရေ၌ မိကျောင်းတို့ကို မြင်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်း၏ စကားကို မယူမူ၍ ထိုသစ်ပင်၌သာလျင် နေကုန်၏။ ထို့နောင်မှ မကြာမြင့်မီလျှင် ဘုရားလောင်းသည်ကြံအပ်သော အခြင်းအရာဖြင့်သာလျှင် မီးဖြစ်၍ ထိုသစ်ပင်ကို လောင်၏။ အခိုးအလျှံ ထကုန်သည်ရှိသော် အခိုးသင့်သောငှက်တို့သည် တပါးအရပ်သို့သွားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မီး၌ကျ၍လျှင် သေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း သစ်ပင်ဖျား၌နေကုန်လျက် မိမိအား လျောက်ပတ်သည့် မလျောက်ပတ်သည့်အရပ်ကို သိကြကုန်၏။ သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် မသိသနည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ထိုရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း အနုသန္ဓေကို စပ်၍ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်သည် ထိုအခါ ဘုရားလောင်းစကားကို နားထောင်ကုန်သော ငှက်တို့သည် ဖြစ်ကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိငှက်ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လျောက်ပတ်မလျောက်ပတ်၊ ထိုအရပ်၊ မပြတ်ခွဲဝေ သတိပေ
ခြောက်ခုမြောက်သော သကုဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၇။ တိတ္တိရဇာတ်
အသက်ဂုဏ်ကြီးသောသူတို့ကို ရိုသေထိုက်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယေ ဝုဍ္ဎမပစာယန္တိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိတ္တိရဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည်သို့သွား၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာအား အိပ်ရာနေရာကို မြစ်ခြင်းကို အကြောင်းပြု ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ကျောင်းဆောက်ပြီး၍ တမန်စေသည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှထွက်ခဲ့၍ ဝေသာလီပြည်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဝေသာလီပြည်၌ မွေ့လျော်တော်မူတိုင်းနေ၍ သာဝတ္ထိပြည်သို့သွားအံ့ဟု ခရီးကိုသွား၏။ ထိုအခါ၌လည်း ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့၏ တပည့်တို့သည် ရှေ့မှသွားကုန်၍ မထေရ်တို့သည် အိပ်ရာနေရာကို မယူကုန်မီလျှင် ဤအိပ်ရာနေရာသည် ငါတို့၏ဥပဇ္ဈာယ်ဘို့ ဤအိပ်ရာနေရာသည် ငါတို့ကမ္မဝါဆရာဘို့ ဤအိပ်ရာနေရာသည် ငါတို့ကို့သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အိပ်ရာနေရာတို့ကို မြစ်ကုန်၏။ နောက်မှလာကုန်သော မထေရ်တို့သည် အိပ်ရာနေရာတို့ကိုမရကုန်၍ ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ တပည့်တို့သည် ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ဘို့ အိပ်ရာ နေရာကို ရှာကုန်သော်လည်း မရကုန်၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် အိပ်ရာနေရာကိုမရသည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရား ကျောင်းတော်၏အနီးဖြစ်သော တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ ထိုင်သဖြင့်၎င်း စင်္ကြံသွားသဖြင့်၎င်း ညဉ့်ကိုလွန်စေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် မိုးသောက်ထအခါ၌ ထွက်၍ ချောင်းညံ့၏။ သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည်လည်း ချောင်းညံ့၏။ ဤသူကား အဘယ်သူနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ် သာရိပုတ္တရာတည်းဟု လျှောက်၏။ သာရိပုတ္တရာ ဤအခါဤအရပ်၌ အဘယ်သို့ပြုသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ရှင်သာပုတ္တရာမထေရ်သည် ထိုအကြောင်းကိုလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မထေရ်၏စကားကိုကြား၍ ရှေးဦးစွာ ယခု ငါဘုရား ထင်ရှားရှိစဉ်ပင်လျှင် ရဟန်းတို့သည် တပါးသည်တပါးအား ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်း မရှိကုန်၊ ငါပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသည်ရှိသော် အသို့လျှင် ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ဆင်ခြင်တော်မူ၏။ ဆင်ခြင်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားအား ဓမ္မသံဝေဂသည် ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ညဉ့်သည် လင်းသည်ရှိသော် ရဟန်းသံဃာကို စည်းဝေးစေ၍ ရဟန်းတို့ကို ရဟန်းတို့ အဘယ်သူသည်လျှင် နေရာဦး ရေဦး ဆွမ်းဦးကို ရထိုက်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။
အချို့ကုန်သောရဟန်းတို့သည် မင်းမျိုးမှရဟန်းပြုသောသူသည် ထိုက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ အချိုကုန်သောရဟန်းတို့သည် ပုဏ္ဏားမျိုးမှ ရဟန်းပြုသောသူသည် ထိုက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သူကြွယ်မျိုးမှ ရဟန်းပြုသူသည် ထိုက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ တပါးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဝိနည်းဓိုရ် ဓမ္မကထိက ပဌမဈာန်ကိုရသောရဟန်း ဒုတိယဈာန် တတိယဈာန် စတုတ္ထဈာန်ကို ရသောရဟန်းသည် ထိုက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ တပါးကုန်သောရဟန်းတို့သည် သောတာပန်သည် သကဒါဂါမ်သည် အနာဂါမ်သည် ရဟန္တာသည် ဝိဇ္ဇာသုံးပါးရှိသောရဟန်းသည် ခြောက်ပါးသောအဘိညာဉ်နှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ထိုက်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ဤသို့ ထိုရဟန်းတို့သည် မိမိမိမိတို့၏ အလို၏ အစွမ်းအားဖြင့် နေရာဦးအစရှိသည်ကို ထိုက်ကုန်သောရဟန်းတို့ကို ဆိုသောကာလ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသာသနာတော်၌ နေရာဦးအစရှိသည်တို့သို့ရောက်၍ညမင်းမျိုးမှရဟန်းပြုသောသူသည် ပမာဏမဟုတ်၊ ပုဏ္ဏားမျိုးမှရဟန်းပြုသောသူသည် ပမာဏမဟုတ်၊ သူကြွယ်မျိုးမှရဟန်းပြုသောသူသည် ပမာဏ မဟုတ်၊ ဝိနည်းဓိုရ်သည် ပမာဏမဟုတ်၊ သုတ္တန်ကိုဆောင်သော ရဟန်းသည် ပမာဏမဟုတ်၊ အဘိဓမ္မာကိုဆောင်သောရဟန်းသည် ပမာဏမဟုတ်၊ ပဌမဈာန်အစရှိသည်ကို ရကုန်သောရဟန်းတို့သည်လည်း ပမာဏမဟုတ်၊ သောတာပန် အစရှိသည်တို့သည်လည်း ပမာဏမဟုတ်၊ ရဟန်းတို့ စင်စစ်အားဖြင့် ဤငါဘုရားသာသနာတော်၌ သီတင်းကြီးစဉ်ကို မလွန်မူ၍ ရှိခိုးခြင်း ခရီးဦး ကြိုဆိုခြင်း လက်အုပ်ချီသောအမှု အရိုအသေအမှုကို ပြုအပ်၏။ နေရာဦး ရေဦးကို ရအပ်၏။ နေရာဦးအစရှိသည်ကိုရခြင်း၌ ဤသီတင်းကြီးခြင်းသည်သာလျှင် ပမာဏတည်း၊ ထို့ကြောင့် သီတင်းကြီးသောရဟန်းသည် ထိုနေရာဦး အစရှိသည်တို့အား လျောက်ပတ်၏။ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ကား သာရိပုတ္တရာသည် ငါ၏အဂ္ဂသာဝကတည်း။ ငါ၏အတု တရားဓမ္မစက်ကို ဟောတတ်၏။ ငါ၏အခြားမဲ့၌ အိပ်ရာနေရာကိုရခြင်းငှါ ထိုက်၏။ ထိုသာရိပုတ္တရာသည် ဤညဉ့်၌ အိပ်ရာနေရာကိုမရသည်ဖြစ်၍ သစ်ပင်ရင်း၌ ညဉ့်ကိုလွန်စေ၏။ သင်တို့သည် ယခုကပင်လျှင် ဤသို့ ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်း မရှိကုန်၊ ကာလသည်လွန်သော် အသို့ပြု၍လျှင် နေကြကုန်လတ္တံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့ကို ဆုံးမအံ့သောငှာ ရဟန်းတို့ ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း ငါတို့သည် အချင်းချင်း ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်းမရှိဘဲ သဘောမတူသော အသက်မွေးခြင်းရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အကြင်နေရခြင်းကို ပြုကုန်အံ့၊ ထိုနေရခြင်းသည် မလျောက်ပတ်၊ ငါတို့တွင် ကြီးမြတ်သောသူကို ကြည့်ကုန်၍ ထိုသူအား ရှိခိုးခြင်းအစရှိသည်တို့ကို ငါတို့သည် ပြုကုန်အံ့ဟု ကြံကုန်၏။ ကြံကြကုန်ပြီး၍ ကောင်းစွာစုံစမ်း၍ ဤသူသည် ငါတို့ထက်ကြီးမြတ်၏ဟုသိ၍ ထိုသူအား ရှိခိုးခြင်းအစရှိသည်တို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်ကို ပြည့်စေကုန်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ တခုသောပညောင်ပင်ကြီးကို မှီကုန်၍ ခါ မျောက် ဆင် ဟူကုန်သော သုံးယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုအဆွေခင်ပွန်းတို့သည် အချင်းချင်း ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်းမရှိကုန်၊ သဘောမတူသော အသက်မွေးခြင်းရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သုံးယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည် ငါတို့အား ဤသို့နေခြင်းသည် မသင့်၊ ငါတို့တွင် အကြင်သူသည် ကြီးမြတ်၏။ ထိုသူအား ရှိခိုးခြင်းအစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်လျက်နေရမူကား ကောင်း၏ဟု အကြံဖြစ်၏။ ကြံ၍ ငါတို့တွင် အဘယ်သူသည် ကြီးသနည်းဟု ကြံကုန်လတ်သော် တနေ့သ၌ တခုသောအကြောင်းသည် ရှိ၏ဟုကြံ၍ သုံးယောက်ကုန်သော အဆွေ ခင်ပွန်းတို့သည်လည်း ပညောင်ပင်၌ နေကုန်၏။ နေပြီး၍ ခါသည်၎င်း မျောက်သည်၎င်း ဆင်ကို အဆွေဆင် သင်သည် ဤပညောင်ပင်ကို အဘယ်မျှလျင် ပမာဏရှိသော ကာလမှစ၍ သိသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုဆင်သည် အဆွေတို့ ငါသည် ဆင်ငယ်ဖြစ်သေကာလ၌ ဤပညောင်ပင်ငယ်ကို ပေါင်ကြားတို့၌ထား၍ သွား၏။ လွှမ်း၍ တည်သောကာလ၌ ဤပညောင်ပင်၏ အခက်ဖျားသည် ငါ၏ချက်ရှိ၏။ ငါသည် ဤပညောင်ပင်ကို ငယ်သောကာလမှစ၍ သိ၏ဟု ဆို၏။ တဖန် နှစ်ယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည် မျောက်ကို မေးကုန်၏။
မျောက်သည် အဆွေတို့ ငါသည် ရှေး၌ မျောက်ငယ်ဖြစ်စဉ် မြေ၌ထိုင်၍ လည်ကို မမော့မူ၍ ဤပညောင်ပင်၏ အညွှန့်အဖျားတို့ကိုစား၏။ ဤသို့ငါသည် ဤပညောင်ပင်ကို ငယ်သော ကာလမှစ၍ သိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ တပါးကုန်သော နှစ်ယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်လည်း ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ခါကို မေးကုန်၏။ ခါသည် အဆွေတို့ ရှေး၌ ဤမည်သောအရပ်၌ ပညောင်ပင်ကြီးသည် ရှိ၏။ ထိုပညောင်ပင်ကြီး၏ အသီးတို့ကို စား၍ ဤအရပ်၌ ကျင်ကြီးကိုစွန့်၏။ ထိုကျင်ကြီးမှ ဤပညောင်ပင် ပေါက်၏။ ဤသို့ ငါသည် ဤပညောင်ပင်ကို မဖြစ်မီကာလမှစ၍ သိ၏။ ထို့ကြောင့် ငါသည် သင်တို့ထက် ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ကြီးမြတ်၏။ ဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် မျောက်သည်၎င်း ဆင်သည်၎င်း အဆွေ ခါပညာရှိ သင်သည် ငါတို့ထက်ကြီးမြတ်၏။ ဤနေ့မှစ၍ ငါတို့သည် သင့်အား ကောင်းစွာပြုခြင်း အလေးပြုခြင်း မြတ်နိုးခြင်း ရှိခိုးခြင်း ပူဇော်ခြင်းတို့ကို၎င်း ရှိခိုးခြင်း ခရီးဦးကြိုခြင်း လက်အုပ်ချီသောအမှု အရိုအသေပြုသောအမှုကို၎င်း ပြုကုန်အံ့၊ သင်၏အဆုံးအမ၌ ငါတို့သည်တည်ကုန်အံ့၊ သင်သည်ကား ငါတို့အား ဆုံးမကံ့မြစ်ခြင်းကို ပြုလောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုနေ့မှစ၍ ခါသည် အဆွေခင်ပွန်း နှစ်ယောက်တို့အား အဆုံးအမကိုပေး၏။ သီလ၌ တည်စေ၏။ မိမိသည်လည်း သီလကို ဆောက်တည်၏။ ထိုသုံးယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်လည်း ပဉ္စသီလ၌ တည်ကုန်၍ အချင်းချင်း တုံ့ဝပ်ကုန်သည် သဘောတူသော အသက်မွေးခြင်းရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အသက်အဆုံး၌ နတ်ပြည်သို့ လားကုန်၏။ ထိုသုံးယောက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ ပဉ္စသီ သီတင်းသည် တိတ္တိရဗြဟ္မစရိယ မည်၏။
ရဟန်းတို့ ထိုတိရစ္ဆာန်တို့စင်လျက်လည်း အချင်းချင်း ရိုသေတုံ့ဝပ်ခြင်းရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ နေကြကုန်သေး၏။ သင်တို့သည် ဤသို့ ကောင်းစွာဟောတော်မူအပ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုကုန်၍ အဘယ်ကြောင့် အချင်းချင်း ရိုသေ မတုံ့ဝပ်ကုန်ဘဲ နေကြကုန့ဘိသနည်း၊ ရဟန်းတို့ ယခုနေ့မှစ၍ သင်တို့အား သီတင်းကြီးစဉ်ကိုမလွန်မူ၍ ရှိခိုးခြင်း ခရီးဦးကြိုခြင်း လက်အုပ်ချီသောအမှု အရိုအသေပြုသောအမှုကို၎င်း သီတင်းကြီးစဉ်ကို မလွန်မူ၍ နေရာဦး ရေဦးကို၎င်း ငါဘုရားခွင့်ပြုတော်မူ၏။ ယနေ့မှစ၍ သီတင်းငယ်သည် သီတင်းကြီးကို အိပ်ရာနေရာဖြင့် မမြစ် အပ်၊ အကြင်ရဟန်းသည် မြစ်ငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းအား ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်၏ဟု မိန့်တော်မူပြီး၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
ဒိဋ္ဌေဝဓမ္မေ ပါသံသာ၊ သမ္ပရာယေ စ သုဂ္ဂတိံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၃၇။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ဓမ္မဿ၊ ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်သောတရား၌။ ကောဝိဒါ၊ လိမ်မာကုန်သော။ ယေ နရာ၊ အကြင် သူတို့သည် ဝုဍ္ဎံ၊ ကြီးသောသူကို။ အပစာယန္တိ၊ ပူဇော်ကုန်၏။ တေ၊ ထိုသူတို့သည်။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ၊ မျက်မှောက်သောကိုယ်၏ အဖြစ်၌လျှင်။ ပါသံသာ၊ ချီးမွမ်းခြင်းငှာထိုက်ကုန်၏။ သမ္ပရာယေစ၊ တမလွန်ဘဝ၌လည်း။ သုဂ္ဂတိံ၊ သုဂတိသို့။ ယန္တိ၊ ရောက်ကုန်၏။
ဤဂါထာ၏အဓိပ္ပါယ်ကား... ရဟန်းတို့ မင်းတို့သည်လည်း ဖြစ်စေကုန်၊ ပုဏ္ဏားဘိုသည်မူလည်း ဖြစ်စေကုန်၊ ကုန်သည်တို့သည်လည်း ဖြစ်စေကုန်၊ သူဆင်းရဲတို့သည်မူလည်း ဖြစ်စေကုန်၊ လူတို့သည်လည်း ဖြစ်စေကုန်၊ ရဟန်းတို့သည်လည်း ဖြစ်စေကုန်၊ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း ဖြစ်စေကုန်၊ အကြင် အမှတ်မရှိကုန်သောသတ္တဝါတို့သည် ကြီးကုန်သောသူတို့အား ပူဇော်သောအမှု၌ လိမ်မာကုန်၏။ ကျေးဇူးနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော အရွယ်အားဖြင့် ကြီးကုန်သောသူတို့အား ပူဇော်ခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုအမှတ်မရှိကုန်သောသူတို့သည် ဤအတ္တဘော၌လည်း ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်ခြင်းကိုပြုတတ်သော သူတို့ဟူ၍ ချီးမွမ်းထောမနာကို ခံရကုန်၏။ ခန္ဓာကိုယ်၏ ပျက်သည်မှ နောက်၌လည်း နတ်ပြည်၌ဖြစ်ကုန်၏ ဟူလိုသော်။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြီးသောသူတို့အား ပူဇော်သော တရား၏ ကျေးဇူးကို ဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ မောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ ဆင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ မျောက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ခါပညာရှိဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အသက်ကြီးက၊ ရိုသေရ၊ ဗုဒ္ဓ အလိုတော်ပါ
ခုနစ်ခုမြောက်သော တိတ္တိရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၈။ ဗကဇာတ်
တယောက်သည် တယောက်အား လှည့်ပတ်ခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နာစ္စန္တံ နိကတိပ္ပညော အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေတော်မူစဉ် သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေသော တယောက်သောရဟန်းသည် အလုံးစုံသော သင်္ကန်းကိုပြုအပ်သော ဖြတ်ခြင်း စပ်ခြင်း စီရင်ခြင်း ချုပ်ခြင်းအစရှိသော အမှုသည်ရှိ၏။ ထိုအမှု၌ အလွန်လိမ်မာ၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုအမှု၌လလိမ်မာသည်၏အဖြစ်ကြောင့် သင်္ကန်းကိုပွားစေ၏။ ထို့ကြောင့် သင်္ကန်းစီးပွားပြုတတ်သောရဟန်းဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏။ ဤရဟန်းသည် အဘယ်သို့ပြုသနည်းဟူမူကား ဆွေးမြေ့သောပုဆိုးနွမ်းတို့၌ လက်အမှုကိုပြု၍ ကောင်းသောအတွေ့ရှိသော နှစ်သက်ဘွယ်သောသင်္ကန်းကိုပြု၍ ဆိုးသည်၏ အဆုံး၌ မုံ့ညက်ရေဖြင့်ဆိုး၍ ခရုသင်းဖြင့်ပွတ်၍ အရောင်ရှိသည်ကို နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသည်ကိုပြု၍ထား၏။ သင်္ကန်းအမှုကို ပြုခြင်းငှါ မသိကုန်သောရဟန်းတို့သည် အစာမချေသေးသော သင်္ကန်းလျာပုဆိုးတို့ကို ယူကုန်၍ ထိုရဟန်း၏အထံသို့ လာကုန်၍ ငါတို့သည် သင်္ကန်းအမှုကို ပြုခြင်းငှာမသိကုန်၊ ငါတို့အား သင်္ကန်းကို ပြုကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုရဟန်းသည် ငါ့သျှင်တို့ သင်္ကန်းကိုပြုအပ်သည်ရှိသော် ကြာမြင့်မှပြီး၏။ ငါပြုအပ်ပြီးသော သင်္ကန်းသည်သာလျှင် ရှိ၏။ ဤသင်္ကန်းလျာ ပုဆိုးတို့ကိုထားခဲ့၍ ထိုသင်္ကန်းကိုယူ၍ သွားကုန်လောဟု ထုတ်၍ပြ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုသင်္ကန်း၏ အဆင်း၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုမြင်လျှင် အကြောင်းကိုမသိကုန်၍ ခိုင်၏ဟူသော အမှတ်ဖြင့် အစာမချေမသေးကုန်သော ပုဆိုးတို့ကို သင်္ကန်းစီးပွားပြုသော ရဟန်းအားပေး၍ ထိုသင်္ကန်းနွမ်းကို ယူ၍သွားကြကုန်၏။ ထိုသင်္ကန်းကို ရဟန်းတို့သည် အတန်ငယ် ညစ်နွမ်းသောကာလ၌ ရေနွေးဖြင့် ဖွပ်လျှော်သည်ရှိသော် ထိုသင်္ကန်းသည် မိမိ၏သဘောကိုပြ၏။ ထိုထိုအရပ်၌ ဆွေးသောအရာသည် ထင်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် နှလုံးမသာမယာ ဖြစ်ကြကုန်၏။ ဤသို့ လာတိုင်းလာတိုင်းကုန်သော ရဟန်းတို့ကို သင်္ကန်းနွမ်းတို့ဖြင့် လှည့်ပတ်၏။ ထိုရဟန်းသည် အလုံးစုံသောအရပ်၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ ထိုရဟန်းကဲ့သို့ တခုသောရွာငယ်၌လည်း တယောက်သော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းသည် ပုဆိုးနွမ်းဖြင့်လှည့်စား၏။ ထိုရဟန်းအား အတူတကွ ဆည်းကပ်ဘူးသော အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော မြင်ဘူးသော အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သင်္ကန်းစီးပွားပြုသော တယောက်သောရဟန်းသည် ဤသို့ပုဆိုးနွမ်းဖြင့် လှည့်စား၏ဟု ကြားကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းအား ဤသို့အကြံသည်ဖြစ်၏။ ယခုငါသည် မြို့၌နေသောရဟန်းကို လှည့်စားအံ့ဟု ညစ်နွမ်းသောသင်္ကန်းကို အလွန်နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသည်ကိုပြု၍ ကောင်းစွာဆိုး၍ ထိုသင်္ကန်းကိုရုံ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းသို့သွား၏။ ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသော လှည့်စားသောရဟန်းသည် ထိုသင်္ကန်းကိုမြင်လျှင်။ လောဘကိုဖြစ်စေ၍ အရှင်ဘုရား ဤသင်္ကန်းကို အရှင်ဘုရားတို့သည် ပြုအပ်သလောဟု မေး၏။ ငါ့သျှင် ဟုတ်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ဤသင်္ကန်းကို အကျွန်ုပ်အားပေးလော့၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် တပါးသောသင်္ကန်းကို ရကုန်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် ရွာငယ်၌နေသောငါတို့သည် ရခဲသောပစ္စည်းရှိကုန်၏။ ဤင်္ကန်းကို ငါသည် သင့်အားပေး၍ မိမိသည် အဘယ်သင်္ကန်းကိုရုံရအံ့နည်းဟုဆို၏ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏အထံ၌ အစာမချေကုန်သေးသော သင်္ကန်းလျာပုဆိုးတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုသင်္ကန်းလျာ ပုဆိုးတို့ကို ယူ၍ အရှင်ဘုရားတို့အား သင်္ကန်းကိုပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ငါ့သျှင် ငါသည် ဤသင်္ကန်း၌ လက်မှုဖြင့်ဖြစ်စေအပ်၏။ သင်သည်ကဤသို့ ဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် အသို့ပြုခြင်းငှါ တတ်ကောင်းအံ့နည်း၊ ထိုသင်္ကန်းကို ယူကုန်လောဟု ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေသောရဟန်းအား နွမ်းသောသင်္ကန်းကိုပေး၍ အစာမချေကုန်သေးသော သင်္ကန်းလျာပုဆိုးတို့ကိုယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေသောရဟန်းကို လှည့်စား၍ ဖဲလေ၏။
ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသော ရဟန်းသည်လည်း ထိုသင်္ကန်းကိုရုံ၍ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် ရေနွေးနှင့်ဖွပ်လျော်သည်ရှိသော် ဆွေးမြေ့ပုဆိုးနွမ်း၏။ အဖြစ်ကို သိ၍ ရှက်၏။ ရွာ၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းသည် ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသောရဟန်းကို လှည့်စားသတတ်ဟု ထိုရွာ၌နေသောရဟန်း၏ လှည့်စားသည်၏အဖြစ်သည် သံဃာ၏အလယ်၌ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ထိုစကားကို ပြောဟောကုန်လျက် မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလာ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းသည် ယခုသာလျှင် သူတပါးကိုလှည့်စားသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လှည့်စားဘူးသည်သာလျှင်တည်း၊ ရွာငယ်၌နေသောရဟန်းသည်လည်း ယခုသာလျှင် ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းကို လှည့်စားသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လှည့်စားဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ တောအရပ်၌ ဘုရားလောင်းသည် မထင်ရှားသော ပဒုမာရောက်သောအိုင်ကို မှီ၍ဖြစ်သော ရေခတက်ပင်၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တပါးသော မကြီးလွန်းသောအိုင်ငယ်ဝယ် နွေအခါရေနည်း၏။ ဤအိုင်၌ များစွာကုန်သောငါတို့သည်လည်း ရှိကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသောဗျိုင်းသည် ငါးတို့ကိုမြင်၍ တခုသောအကြောင်းဖြင့် ဤငါးတို့ကိုလှည့်စား၍ စားအံ့ဟု သွား၍ ရေနား၌ ကြံလျက်နေ၏။ ထိုအခါ ဗျိုင်းကို ငါးတို့သည်မြင်ကုန်၍ အရှင်သည် အဘယ်ကိုကြံ၍ နေသနည်းဟု မေးကြကုန်၏။ ငါသည် သင်တို့ကို ကြံ၍ နေ၏ဟု ဆို၏။ အရှင်ငါတို့ကို အသို့ကြံသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ဤအိုင်၌ ရေနည်း၏။ အစာနည်း၏။ နေ့သည်ကား များ၏။ ယခု ဤငါးတို့ကို အသို့ပြုကုန်လတ္တံ့နည်းဟု ငါသည် သင်တို့ကို ကြံလျက်နေ၏။ ငါ့စကားကို သင်တို့ အကယ်၍ လိုက်နာကုန်အံ့၊ ငါသည် သင်တို့တွင် တကောင်တကောင်ကို နှုတ်သီးဖြင့်ယူ၍ တခုသော ငါးပါးသောအဆင်းရှိသော ကြာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသောအိုင်ကြီးသို့ဆောင်၍ လွှတ်အံ့ဟုဆို၏။
အရှင်ကမ္ဘာဦးမှစ၍ ငါးတို့ကို ကြံသောဗျိုင်းမည်သည် မရှိ၊ သင်သည် ငါတို့တွင် တကောင်တကောင်ကို စားလိုသလောဟု မေးကြကုန်၏။ ငါသည် သင်တို့ကို မစားအံ့၊ အိုင် ရှိ, မရှိအဖြစ်ကို ငါ့အား သင်တို့သည် မယုံကြည်ကြကုန်အံ့၊ တခုသောငါးကို ငါနှင့်တကွ အိုင်ကိုကြည့်စိမ့်သောငှါ လိုက်စေကုန်ဟု ဆို၏။ ငါးတို့သည် ဗျိုင်းစကားကိုယုံကုန်၍ ဤငါးသည် ရေ၌၎င်း ကြည်း၌၎င်း စွမ်းနိုင်သောငါးတည်း၊ ဤငါးကိုဆောင်၍သွားလောဟု တခုသော မည်းနက်သောငါးကြီးကို ပေးကုန်၏။ ဗျိုင်းသည် ထိုငါးကြီးကိုယူဆောင်၍ အိုင်၌ လွှတ်၍ အလုံးစုံသောအိုင်ကိုပြ၍ တဖန်ဆောင်ခဲ့၍ ထိုငါးတို့၏အထံ၌ လွှတ်၏။ ထိုငါးကြီးသည် ငါးတို့အား အိုင်၏ ပြည့်စုံခြင်းကို ချီးမွမ်း၏။ ငါးတို့သည် ငါးကြီးစကားကိုကြားကြကုန်၍ သွားလိုကုန်သည်ဖြစ်၍ အရှင်ကောင်းပေစွ ငါတို့ကိုယူ၍ သွားပါလေလောဟု ဆိုကုန်၏။ ဗျိုင်းသည် ရှေးဦးစွာ မည်းနက်သော ငါးကြီးကိုလျှင်ယူ၍ အိုင်များသို့ဆောင်၍ အိုင်ကိုပြ၍ အိုင်နား၌ပေါက်သော တခုသောရေခတက်ပင်၌နား၍ ထိုငါးကြီးကို သစ်ခွကြား၌ထား၍ နှုတ်သီးဖြင့်ပေါက်လျက် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ အသားကိုစား၍ အရိုးတို့ကို သစ်ပင်ရင်း၌ချခဲ့၍ တဖန်လာ၍ ငါသည် ထိုငါးကို အိုင်၌လွှတ်ခဲ့ပြီ၊ တပါးသောငါးသည် လာစေသတည်း ဟု ဆို၏။ ဤနည်းဖြင့်လျှင် တကောင် တကောင်ကို ယူ၍ အလုံးစုံသော ငါးတို့ကိုစား၍ တဖန် လာပြန်သည်ရှိသော် တခုသောငါးကိုမျှလည်း မမြင်။
ဤအိုင်၌ တခုသော ပုဇွန်သည်ကား ကြွင်းသေး၏။ ဗျိုင်းသည် ထိုပုဇွန်ကိုလည်း စားလိုသည်ဖြစ်၍ အိုပုဇွန် ငါသည် ခပ်သိမ်းသော ငါးတို့ကိုဆောင်၍ ပဒုမာတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းသောအိုင်၌ လွှတ်အပ်ကုန်ပြီ၊ လာလော့ သင့်ကိုလည်းဆောင်အံ့ဟု ဆို၏။ သင်သည် ငါ့ကိုဆောင်၍ သွားသည်ရှိသော် အသို့ယူလတ္တံ့နည်းဟု မေး၏။ ကိုက်၍ယူအံ့ဟု ဆိုလေ၏။ သင်သည် ဤသို့ယူ၍ သွားသည်ရှိသော် ငါ့ကိုချလတ္တံ့၊ ငါသည် သင်နှင့်တကွ မလိုက်ဝံ့ဟု ဆို၏။ မကြောက်လင့် ငါသည် သင့်ကို ကောင်းမွန်စွာယူ၍ သွားအံ့ဟုဆို၏။ ထိုအခါ ပုဇွန်သည် ဤဗျိုင်းအား ငါးကိုဆောင်၍ အိုင်နား၌ လွှတ်ခြင်းမည်သည် မရှိ။ ငါ့ကို အကယ်၍ လွှတ်မူကား ကောင်း၏။ အကယ်၍ မလွှတ်မူကား ဗျိုင်း၏လည်ကိုဖြတ်၍ သတ်အံ့ဟုကြံ၏။ ထိုအခါ ဗျိုင်းကို အဆွေဗျိုင်း သင်၏ယူခြင်းသည် ကောင်းသောယူခြင်းမဟုတ်၊ ငါတို့၏ ကိုင်ဆွဲခြင်းမူကား ကောင်းသော ကိုင်ဆွဲခြင်းတည်း၊ ငါသည် လက်မဖြင့် လည်ကို အကယ်၍ ကိုင်ဆွဲရအံ့၊ သင့်လည်၌ ကောင်းစွာကိုင်ဆွဲ၍ သင်နှင့်တကွ လိုက်အံ့ဟု ဆို၏။ ဗျိုင်းသည် ပုဇွန်သည် ငါ့ကို လှည့်စားလို၏ဟု မသိသည်ဖြစ်၍ ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
ပုဇွန်သည် မိမိလက်မဖြင့် ပန်းဘဲတို့၏ညှပ်ဖြင့် ညှပ်ဘိသကဲ့သို့ ညှပ်၏။ ဗျိုင်းသည် ဗုဇွန်ကိုဆောင်ပြီးသော် အိုင်ကိုပြ၍ ရေခတက်ပင်သို့ ရှေ့ရှုသွား၏။ ပုဇွန်သည် ဦးရီး ဤအိုင်ကား ထိုမှာတည်း၊ ဦးရီးကား ဤအရပ်သို့ အဘယ့်ကြောင့် ဆောင်သနည်းဟု ဆို၏။ ဗျိုင်းသည်လည်း ပုဇွန်အား ငါသည် အဘယ်မှာ သင့်ဦးရီး ဟုတ်သနည်း၊ သင်သည် ငါ၏နှမသားမဟုတ်ဟု ဆိုလေ၏။ ဆိုပြီး၍ ငါ့ကိုချီသွားသော ဤဗျိုင်းသည် ငါ၏ကျွန်တည်းဟူသောအမှတ်ကို သင်ပြုယောင်တကား၊ ရေခတက်ပင်ရင်း၌ ထိုငါးရိုးစုကို ရှုလော့၊ ငါသည် ထိုအလုံးစုံသော ငါးတို့ကို စာအပ်ကုန်သကဲ့သို့ ထို့အတူသာလျှင် သင့်ကိုလည်း ငါစားအံ့ဟု ဆို၏။ ပုဇွန်သည် ထိုငါးတို့ကို မိမိတို့၏ မိုက်သည်၏အဖြစ်ဖြင့် သင်သည် စားရကုန်၏။ ငါသည်ကား သင့်အား စားစိမ့်သောငှမပေးအံ့၊ သင့်ကိုပင်လျှင် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်စေအံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ သင်သည် မိုက်သောကြောင့် ငါလှည့်စားသည်ကို မသိ၊ သေရကုန်သော် နှစ်ယောက်ကုန်သော ငါတို့သည်လည်း သေရကုန်အံ့၊ ငါသည် သင့်ဦးခေါင်းကိုဖြတ်၍ မြေ၌ကျစေအံ့ဟု ဆို၍ ညှပ်ဖြင့် နှိပ်ဘိသကဲ့သို့ လက်မတို့ဖြင့် လည်ကိုနှိပ်၏။ ဗျိုင်းသည် ခံတွင်းကိုဖွင့်လျက် မျက်စိတို့မှ မျက်ရေယိုလျက် သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ အရှင်သင့်ကို မစားပါအံ့၊ သင်သည် ငါ့အား အသက်ကိုပေးလောဟု ဆို၏။ အကယ်၍ မစားသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤသို့ မစားသည်ရှိသော် အိုင်သို့သက်၍ ငါ့ကို အိုင်၌လျှင် လွှတ်လောဟု ဆို၏။ ဗျိုင်းသည် ပြန်၍ အိုင်သို့သာလျှင်သက်၍ ပုဇွန်ကို အိုင်နားဝယ် ညွန်အပြင်၌ထား၏။ ပုဇွန်သည် ကတ်ကြေးဖြင့် ကြာရိုးကို ဖြတ်သကဲ့သို့ ဗျိုင်း၏ လည်ကို ဖြတ်၍ ရေသို့ဝင်၏။ ထိုအံ့ဘွယ်သရဲကိုမြင်၍ ရေခတက်ပင်၌ စောင့်သောနတ်သည် ကောင်းချီးကိုပေးလျှက် တောကို ပဲ့တင်ထပ်စေလျက် သာယာသောအသံဖြင့်-
အာရာဓေတိ နိကတိပ္ပညော၊ ဗကော ကက္ကဋကာမိဝ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၈။ ဘော၊ အချင်းတို့။ နိကတိပ္ပညော၊ လှည့်ပတ်တတ်သော ပညာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ နိကတျာ၊ လှည့်ပတ်သဖြင့်။ အစ္စန္တံ၊ စင်စစ်။ သုခံ သုခသ္မိံ၊ ချမ်းသာရာ၌။ န ဧဓတိ၊ မတည်ရ။ ကက္ကဋကာ၊ ပုဇွန်မှ။ ဗကော၊ ဗျိုင်းသည်။ ဂီဝစ္ဆေဒံ၊ လည်ပြတ်ခြင်းသို့။ ပါပုဏိဣဝ၊ ရောက်သကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ နိကတိပ္ပညော၊ စဉ်းလဲစဉ်းစားဖြစ်သောပညာရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ အတ္တနာ၊ မိမိသည်။ ကတပါပဿ၊ ပြုအပ်သော မကောင်းမှု၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ အာရာဓေတိ၊ ရ၏။
ဤသို့ဘုရားလောင်းသည် တောအလုံးကို ပဲ့တင်ထပ်စေလျှက် တရားကိုဟော၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုသာလျှင် ရွာ၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသော ထိုရဟန်းသည် ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသောရဟန်းကို လှည့်စားသည် မဟုတ်သေး၊ လွန်လေပြီးသောအခါ၌လည်း လှည့်စားဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဇေတဝန်ကျောင်း၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းသည် ထိုအခါ ဗျိုင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရွာ၌နေသော သင်္ကန်းစီးပွားပြုသောရဟန်းသည် ထိုအခါ ပုဇွန်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကောက်ကျစ်သူများ၊ သတိထား၊ စဉ်းစားကြရန် ဗျိုင်းသဏ္ဌာန်
ရှစ်ခုမြောက်သော ဗကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၉။ နန္ဒဇာတ်
တခုသောအရပ်၌ ရိုသေကျိုးနွံလျက် တခုသောအရပ်၌ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မညေ သောဝဏ္ဏယောရာသိ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနန္ဒဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ အတူနေတပည့်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဆုံးမလွယ်သောစကားရှိ၏။ ဆုံးမခြင်းငှါ ခံ့၏။ ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်အား ကြီးစွာသောအားထုတ်ခြင်းဖြင့် ကျေးဇူးကိုပြု၏။ နောက်မှ တပါးသောအခါ၌ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုပန်၍ ဒေသစာရီသွားသည်ရှိသော် ဒက္ခိဏာဂိရိဇနပုဒ်သို့ ရောက်၏။ ထိုရဟန်းသည် ဒက္ခိဏာဂိရိ ဇနပုဒ်သို့ ရောက်သောကာလ၌ မာနဖြင့် ခိုင်မာသည်ဖြစ်၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ စကားကိုမလိုက်နာ၊ ငါ့သျှင် သင်သည် ဤမည်သောအမှုကို ပြုပါလောဟု ဆိုသည်ရှိသော်ကား အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်သည်ဖြစ်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ထိုရဟန်း၏ အလိုကိုမသိ၍ ရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ထိုအရပ်၌ ဒေသစာရီသွား၍ တဖန် ဇေတဝန်ကျောင်းသို့ ပြန်ခဲ့၏။ ထိုရဟန်းသည်လည်း အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ ဇေတဝန်ကျောင်းသို့ လာသောအခါမှစ၍ တဖန် ထိုသို့ သဘောရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ တယောက်သောတပည့်သည် တခုသောအရပ်၌ တရာဖြင့်ဝယ်သော ကျွန်ကဲ့သို့ဖြစ်၏။ တခုသော အရပ်၌ကား ဤတပည့်ရဟန်းသည် မာနဖြင့်ခိုင်မာသည်ဖြစ်၍ ဤမည်သောအမှုကိုပြုဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်၏ဟု ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ ဤရဟန်းသည် ယခုသာလျှင် ဤသို့သဘောရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤရဟန်းသည် တခုသောအရပ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တရာသောဥစ္စာဖြင့်ဝယ်သော ကျွန်ကဲ့သို့ဖြစ်၏။ တခုသောအရပ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဆန့်ကျင်ဘက်ရန်သူ ဖြစ်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ရှင်သာရိပုတ္တရာသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်င်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တယောက်သော သူကြွယ်မျိုး၌ ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်း၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော တယောက်သောသူကြွယ်သည် မိမိသည် အသက်ကြီး၏။ ထိုသူကြွယ်၏ မယာကား ပျိုသေး၏။ ထိုသူကြွယ်ကိုမှီ၍ သားကိုရ၏။ ထိုသူကြွယ်အိုသည် ဤမိန်းမသည် ပျို၏။ ငါလွန်သဖြင့် တစုံတယောက်သော ယောက်ျားကိုယူ၍ ဤဥစ္စာကိုဖျက်ဆီးရာ၏။ ငါ့သားအားမပေးရာ၊ ငါသည် ဥစ္စာကို မြေ၌မြှုပ်ရမူကားကောင်း၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ အိမ်၌ နန္ဒမည်သောကျွန်ကိုခေါ်၍ တောသို့သွား၍ တခုသောအရပ်၌ ဥစ္စာကိုမြှုပ်၍ နန္ဒအား အမောင်နန္ဒ ဤဥစ္စာကို ငါလွန်သဖြင့် သားအားကြားရစ်လော၊ ထိုငါ့သားအား မစွန့်ရစ်လင့်ဟုကြား၍ ဆုံးမ၍သေ၏။ ထိုသူကြွယ်၏ သားသည်လည်း အစဉ်သဖြင့် အရွယ်ရောက်သည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သူကြွယ်သား၏အမိသည် ချစ်သား သင်၏အဘသည် နန္ဒကျွန်ကိုခေါ်၍ ဥစ္စာကိုမြုပ်၏။ ထိုဥစ္စာကို ဖြစ်စေလောဟု ဆို၏။
ထိုသူကြွယ်သားသည် တနေ့သ၌ နန္ဒကျွန်ကို ဦးရီး ငါ၏အဘသည် မြှုပ်ထားအပ်သော တစုံတခုဥစ္စာသည် ရှိသလောဟုမေး၏။ အရှင်ရှိ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်မှာ မြှုပ်ထားသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်တော၌မြှုပ်ထားအပ်သည်ဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါတို့သွားကုန်အံ့ဟု ပေါက်တူး တောင်းကိုယူ၍ ဥစ္စာမြှုပ်ရာအရပ်သို့ သွားကုန်၍ ဦးရီး ဥစ္စာအဘယ်မှာနည်းဟု ဆို၏။ နန္ဒသည် တက်၍ ဥစ္စာထက်၌ရပ်၍ ဥစ္စာကိုမှီ၍ မာန်ကိုဖြစ်စေ၍ ဟယ်ကျွန်မသား အစေအပါး ဤအရပ်၌ သင်၏ ဥစ္စာသည် အဘယ်မှာရှိသနည်းဟု သတို့သားကိုဆဲရေး၏။ သတို့သားသည် နန္ဒ၏ ကြမ်းကြုတ်သောစကားကို မကြားသကဲ့သို့ပြု၍ ထိုသို့တပြီးကား ငါတို့သည် သွားကြကုန်အံ့ဟု နန္ဒကိုခေါ်၍ ပြန်ခဲ့၏။
တဖန် နှစ်ရက် သုံးရက်တို့ကိုလွန်စေ၍ သွားပြန်၏။ နန္ဒသည် ထို့အတူသာလျင် ဆဲရေး၏။ သတို့သားသည် နန္ဒနှင့်တကွ ကြမ်းကြုတ်သောစကားကို မဆိုမူ၍လျှင် ပြန်ခဲ့၍ ဤကျွန်သည် ဤအရပ်မှစ၍ ဥစ္စာကိုကြားအံ့ဟုဆို၍ သွား၏။ သွားပြီး၍ကား ငါ့ကိုဆဲရေး၏။ ထိုဆဲရေးရာ၌ အကြောင်းကို ငါမသိ၊ ငါ့အဘ၏ အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်သော သူကြွယ်သည် ရှိသလျှင်ကတည်း၊ ထိုသူကြွယ်ကို မေး၍ ငါသိအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ ဘုရားလောင်း၏ အထံသို့သွား၍ အလုံးစုံသောအကြောင်းကိုကြား၍ ဘခင် အကြောင်းအသို့နည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ချစ်သား အကြင်အရပ်၌တည်လျက် နန္ဒသည် သင့်ကိုဆဲရေး၏။ ထိုအရပ်၌လျှင် သင့်အဘ၏ ဥစ္စာသည်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် အကြင်အခါ၌ နန္ဒသည် သင့်အားဆဲရေး၏။ ထိုအခါ၌ ဟယ်ကျွန် လာလောဟု နန္ဒကိုငင်၍ ပေါက်တူးကိုယူ၍ ထိုအရပ်ကိုတူး၍ အမျိုး၏ဥစ္စာကိုထုတ်၍ ကျွန်ကိုချီရွက်စေ၍ ဥစ္စာကိုဆောင်ခဲ့လောဟု ဆိုလို၍-
ယတ္ထ ဒါသော အာမဇာတော၊ ဌိတော ထုလ္လာနိ ဂဇ္ဇတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၃၉။ တာတ၊ ချစ်သား။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ အာမဇာတော၊ အိမ်ကျွန်မသားဖြစ်သော။ နန္ဒကော၊ နန္ဒမည်သော။ ဒါသော၊ ကျွန်သည်။ ဌိတော၊ ရပ်လျက်။ ထုလ္လာနိ၊ ကြမ်းကြုတ်ကုန်သော စကားတို့ကို။ ဂဇ္ဇတိ၊ ဆို၏။ တတ္ထေဝ၊ ထိုအရပ်၌လျှင်။ သောဝဏ္ဏယောရာသိ စ၊ ရတနာတို့၏ အစုသည်၎င်း။ သောဝဏ္ဏမာလာ စ၊ ရွှေပန်းသည်၎င်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ ဣတိ၊ ဤသို့။ မညေ-မညာမိ၊ ငါထင်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် သတို့သားအား ဥစ္စာဆောင်ခြင်း၏အကြောင်းကို ကြား၏။ သတို့သားသည် ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍ အိမ်သို့သွား၍ နန္ဒကိုခေါ်၍ ဥစ္စာမြှုပ်ရာအရပ်သို့သွား၍ ဘုရားလောင်းဆုံးမတိုင်းကျင့်၍ ထိုဥစ္စာကိုဆောင်၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်၍ ဒါနရှိသော ကောင်းမှုကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤရဟန်းသည် ရှေး၌လည်း ဤသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာ၏ အတူနေတပည့်သည် ထိုအခါ နန္ဒဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောသူကြွယ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆုံးမလွယ်လျှက်၊ ဥစ္စာဘက်၊ ဆိုခက်နိုင်သည်သာ
ကိုးခုမြောက်သော နန္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုလာဝကဝဂ်
၁၀။ ခဒိရင်္ဂါရဇာတ်
မာရ်နတ်ငြိမ်းချောက်သော်လည်း မကြောက်မရွံ့ အလှူကိုမပျက်စေသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကာမံ ပတာမိ နိရယံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ခဒိရင်္ဂါဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အလှူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ကျောင်းကိုသာလျှင်စွဲ၍ ငါးဆယ့်လေးကုဋေသောဥစ္စာတို့ကို သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်၌ လှူဒါန်း၏။ သုံးပါးကုန်သော ရတနာတို့ကိုထား၍ သာသနာတော်မှအပ၌ ရတနာဟူသော အမှတ်ကိုလျှင် မဖြစ်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန်ကျောင်း၌ နေတော်မူသည်ရှိသော် နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း သုံးကြိမ်ကုန်သော ဆည်းကပ်ခြင်းကြီးတို့ကိုဆည်းကပ်လေ၏။ စောစောကလျှင် တကြိမ်ဆည်းကပ်၏။ နံနက်စာစားပြီးသော် တကြိမ် ဆည်း ကပ်၏။ ညချမ်းအခါ၌ တကြိမ်ဆည်းကပ်၏။ တပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော အကြားအကြား၌ ဖြစ်သော ဆည်းကပ်ငယ်တို့သည် ဖြစ်သည်သာလျှင်တည်း၊ သွားသည် ရှိသော်လည်း အဘယ်ကိုလျှင်ယူ၍ သွားသနည်းဟူမူကား သာမဏေတို့သည်၎င်း ပဉ္စင်းငယ်တို့သည်၎င်း ငါ၏လက်ကိုလည်း ကြည့်ကုန်ရာ၏ဟု လက်ချည်းစည်းမည်သည် မသွားစဘူး၊ စောစောကလျှင် ဆည်းကပ်သည်ရှိသော် ယာဂုကို ယူခဲ့စေ၍ ဆည်းကပ်၏။ နံနက်စာစားပြီးသည်ရှိသော် ထောပတ်ဆီပျား တင်လဲ အစရှိသည်တို့ကိုယူခဲ့စေ၍ ဆည်းကပ်၏။ ညချမ်းအခါ နံ့သာ, ပန်း, အဝတ် အစရှိသည်တို့ကို လက်စွဲလျက်ဆည်းကပ်၏။ ဤသို့လျှင် နေ့တိုင်းနေ့တိုင်းစွန့်ကြဲသော အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အလှူ၌ ပမာဏမရှိ။
များစွာကုန်သော ကုန်သွယ်၍အသက်မွေးကုန်သော သူတို့သည်လည်း အနာထပိဏ်သူဌေး၏လက်မှ စာရင်းတင်၍ တဆယ့်ရှစ်ကုဋေ အရေအတွက်ရှိသောဥစ္စာကို အမှီပြု၍ယူကုန်၏။ သူဌေးကြီးသည် ထိုကုန်သည်တို့ကို ဥစ္စာကိုမဆောင်စေ၊ သူဌေးကြီးသည် မြစ်နား၌ မြှုပ်၍ထားအပ်ကုန်သော မြို့ပေးသောဥစ္စာမှ တပါးကုန်သော အမျိုးဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော တဆယ့်ရှစ်ကုဋေကုန်သောဥစ္စာတို့သည် အစိရဝတီမြစ်ရေသည် မြစ်ကမ်းကိုဖြိုသည်ရှိသော် မဟာသမုဒြာသို့ဝင်၍ တည်ကုန်၏။ ပိတ်တိုင်းသာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော ကြေးအိုးတို့သည် သမုဒြာဝမ်း၌ လိမ့်လျက်သွားကုန်၏။ သူဌေး၏အိမ်၌ကား ငါးရာကုန်သောရဟန်းကိုအား နိစ္စဘတ်သည် မပြတ်ဖြစ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ သူဌေးကြီး၏ အိမ်သည် ရဟန်းသံဃာတို့၏ ခရီးလေးဆုံ၌တူးအပ်သော ရေကန်နှင့်တူ၏။ ခပ်သိမ်းသောရဟန်းတို့၏ မိဘအရာ၌တည်၏။ ထို့ကြောင့် အနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်သို့ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ကြွတော်မူ၏။ ရှစ်ကျိပ်ကုန်သော မထေရ်တို့သည်လည်း ကြွတော်မူသလျှင်ကတည်း၊ အိမ်သို့ကြွသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော အိမ်မှလာသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့၏ပမာဏသည်မရှိ၊ ထိုအိမ်သည်ကား ဘုံခုနစ်ဆင့်ရှိ၏။ တံခါးမုတ် ခုနစ်ဆင့်တို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်၏။ ထိုအိမ်၏ လေးခုမြောက်သောတံခါးမုတ်၌ တယောက်သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနတ်သည် နေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် အိမ်သို့ဝင်သည်ရှိသော် မိမိ၏ ဗိမာန်၌ တည်ခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ သူငယ်တို့ကိုယူ၍ မြေ၌တည်၏။ ရှစ်ကျိပ်ကုန်သော မထေရ်တို့သည်၎င်း ကြွင်းကုန်သော မထေရ်တို့သည်၎င်း ဝင်ကုန်သည်ရှိသော်၎င်း ထွက်ကုန်သည်ရှိသော်၎င်း ထို့အတူသာလျှင်ပြုရ၏။ ထိုနတ်သည် ရဟန်းဂေါတမသည်၎င်း ရဟန်းဂေါတမ၏တပည့်တို့သည်၎င်း ဤအိမ်သို့ ဝင်ကုန်သည်ရှိသော် ငါ့အား ချမ်းသာသောမည်သည်မရှိ၊ အခါခပ်သိမ်းသက်၍ မြေ၌တည်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ အကြင်သို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် ဤရဟန်းတို့သည် ဤအိမ်သို့မဝင်ကုန်၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ငါသည် ပြုခြင်းငှါသင့်၏ဟုကြံ၏။
ထို့နောင်မှ တနေ့သ၌ အိပ်ရာသို့ကပ်သော အမှုဆောင်ကိုယ်စားလည်ကြီး၏အထံသို့သွား၍ အရောင်ကိုနှံ့စေလျက် တည်၏။ ဤအရပ်၌ အဘယ်သူနည်းဟုမေးသည်ရှိသော် ငါသည် လေးခုမြောက်သောတံခါးမုတ်၌ နေသောနတ်တည်းဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် လာသနည်းဟု ဆို၏။ သင်တို့သည် သူဌေး၏ အမူအရာကိုမြင်ကုန်သည်မဟုတ်လော၊ မိမိ၏ နောက်ကာလကိုမကြည့်မူ၍ ဥစ္စာကိုထုတ်၍ ရဟန်းဂေါတမအားသာလျှင် ပေး၏။ ကုန်သွယ်ခြင်းကိုကား မယှဉ်စေ၊ အမှုတို့ကို မဖြစ်စေ၊ သူဌေးကြီးသည် အကြင်သို့သောအခြင်းအရာဖြင့် မိမိ၏အမှုကိုပြု၏။ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် သင်တို့သည် သူဌေးကြီးကို ဆုံးမကုန်လော၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်လည်း တပည့်နှင့် တကွသော ရဟန်းဂေါတမသည် ဤအိမ်သို့မဝင်၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် သင်တို့သည် ပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုနတ်ကို အမှုဆောင်ကိုယ်စားလည်ကြီးသည် နတ်မိုက် သူဌေးကြီးသည် ဥစ္စာကိုစွန့်သည်ရှိသော် ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်မြောက်စေတတ်သော ဘုရားသာသနာတော်၌ စွန့်၏။ ထိုသူဌေးကြီးသည် ဥသျှောင်ကိုကိုင်၍ ငါ့ကိုရောင်းစားသော်လည်း ငါသည် ထိုသူဌေးကြီးအား တစုံတခုသောစကားကို မဆို၊ သင်သည် သွားလေလောဟု ဆို၏။
နတ်သည် တဖန် တနေ့သ၌ သူဌေးကြီး၏ သားကြီးသို့ကပ်၍ ထို့အတူသာလျှင် ဆုံးမ၏။ သားကြီးသည်လည်း နတ်ကို ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ခြိမ်းချောက်၏။ သူဌေးနှင့်ကားတကွ စကားဆိုခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ မပြတ်အလှူကိုသာပေး၍ ကုန်သွယ်ခြင်းကို းမပြုသော သူဌေးကြီး၏ဥစ္စာသည် အတိုးအား နည်းပါးလေသော် ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ထိုအခါ အစဉ်သဖြင့်ာဆင်းရဲသောအဖြစ်သို့ ရောက်သော သူဌေးကြီး၏ အဝတ် ပုဆိုး အိပ်ရာ နေရာ ဘောဇဉ်တို့သည်လည်း ရှေးနည်းနှင့်မတူကုန်၊ ဤသို့ ဖြစ်လျက်လည်း ရဟန်းသံဃာအား အလှူပေး၏။ မွန်မြတ်သည်ကိုကား ပြု၍ပေးခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားကိုရှိခိုး၍နေသော အနာထပိဏ်သူဌေးကို မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် သင်၏ အိမ်၌ အလှူကိုပေးရ၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုသူဌေးကြီးသည် အရှင်ဘုရား အလှူကိုပေးရ၏။ ထိုအလှူသည်ကား ရုန့်ရင်း၏။ ပအုံးရည်လျှင်အဖော်ရှိသော ဆန်ကွဲဆွမ်းတည်းဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ သူဌေးကြီးကို မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ရုန့်ရင်းသောအလှူကို ပေးရ၏ဟု စိတ်ကို မတွန့်တိုစေလင့်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ စိတ်သည် မွန်မြတ်သည်ရှိသော် ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘုရားတပည့်တော်တို့အား လှူအပ်သောအလှူသည်ကား ရုန့်ရင်းသောမည်သည်မရှိ၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား အကျိုးကြီးသည်အဖြစ်ကြောင့်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ စိတ်ကို မွန်မြတ်သည်ကိုပြုခြင်းငှါ တတ်နိုင်သောသူ၏အလှူသည် ရုန့်ရင်းသောမည်သည်မရှိ၊ ထိုအကြောင်းကိုလည်း ဤသို့ဆိုလတ္တံ့သော... -
တထာဂတေ ဝါ သမ္ဗုဒ္ဓေ၊ အထ ဝါ တဿ သာဝကေ။
န ကိရတ္ထိ အနောမဒဿီသု၊ ပါရိစရိယာ ဗုဒ္ဓေသု အပ္ပကာ။
သုက္ခာယ အလောဏိကာယ စ၊ ပဿ ဖလံ ကုမ္မာသပိဏ္ဍိယာ။
ဟူသော ဤဂါထာပါဌ်ဖြင့် သိအပ်၏။
စိတ္တ၊ စိတ်သည်။ ပသန္နမှိ၊ ကြည်ညို သည်ရှိသော်။ တထာဂတေဝါ၊ ရှေးဘုရားတို့ကဲ့သို့ ကောင်းသောလာခြင်း ရှိတော်မူသော။ သမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝါ၊ မြတ်စွာဘုရား၌၎င်း။ အထ၊ ထိုမြို့။ တဿ၊ ထိုမြတ်စွာ၏။ သာဝကေဝါ၊ တပည့်၌၎င်း။ အပ္ပကာ၊ နည်းသော။ ဒက္ခိဏာ နာမ၊ အလှူမည်သည်ကား။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
အနောမဒဿီသု၊ မြတ်သော မြင်ခြင်းရှိတော်မူကုန်သော။ ဗုဒ္ဓေသု၊ ဘုရားရှင်တို့၌။ ပါရိစရိယာ၊ လုပ်ကျွေးခြင်းသည်။ အပ္ပကာ နာမ၊ နည်းသောမည်သည်။ န ကိရတ္ထိ၊ မရှိသတတ်။ သုက္ခယ စ၊ ခြောက်သည်လည်းဖြစ်ထသော။ အလောဏိကာယ စ၊ ဆားမခတ်သည်လည်း ဖြစ်ထသော။ ကုမ္မာသပိဏ္ဍိယာ၊ မုယောဆွမ်း၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ၊ ရှုလော။
မြတ်စွာဘုရားသည် တပါးစကားကိုလည်း ဟောတော်မူ၏။ သူကြွယ်သင်သည် ရှေးဦးရွာရုန့်ရင်းသောအလှူကိုညလှူသည်ရှိသော် ရှစ်ယောက်ကုန်သော အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့အား လှူရ၏။ ငါသည် ဝေလာမပုဏ္ဏားဖြစ်သော ကာလ၌ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းအလုံး ထွန်တုံးပြတ်သည်ကိုပြု၍ ခုနစ်ပါးကုန်သောရတနာတို့ကို လှူသည်ရှိသော် မြစ်ကြီးငါးသွယ်တို့ကို တခုတည်းသောအယဉ်ဖြင့် ပြည့်သည်ကိုပြုဘိသကဲ့သို့လည်း အလှူကြီးကိုဖြစ်စေလျက် သရဏဂုံသုံးပါး ဆောက်တည်သည်လည်းဖြစ်သော ပဉ္စသီဆောက်တည်သည်လည်းဖြစ်သော တစုံတယောက်သောအလှူခံပုဂ္ဂိုလ်ကို မရ၊ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့မည်သည်ကို ဤသို့ရခဲကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ငါ၏အလှူသည် ရုန့်ရင်း၏ဟု စိတ်ကိုမတွန့်တိုစေလင့်ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဤသို့လျှင်မိန့်တော်မူပြီး၍ကား ဝေလာမသုတ်ကိုဟောတော်မူ၏။
ထိုအခါ နတ်သည် သူဌေးကြီး၏ စည်းစိမ်ဥစ္စာပြည့်စုံသော ကာလ၌ သူဌေးကြီးနှင့်စကားဆိုခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ သူဌေးကြီးသည် ယခုအခါ၌ ဆင်းရဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ငါ၏စကားကို ယူလတ္တံ့ဟု ထင်မှတ်၍ ညဉ့်အခါ၌ ကြက်သရေတိုက်သို့ဝင်၍ အရောင်ကိုနှံ့စေ၍ ကောင်းကင်၌ ရပ်၏။ သူဌေးကြီးသည် ထိုနတ်ကိုမြင်၍ ဤသူကား အဘယ်သူနည်းဟု မေး၏။ သူဌေးကြီး အကျွန်ုပ်သည် လေးခုမြောက်သောတံခါးမုတ်၌ စောင့်သော နတ်တည်းဟုဆို၏။ သင်သည် အဘယ်အကျိုးငှာ လာသနည်းဟု မေး၏။ သင့်အားဆုံးမလိုသည်ဖြစ်၍ လာ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ဆိုလာဟု ဆို၏။ သူဌေးကြီး သင်သည် နောက်ကာလကို မကြံ, သားသ္မီးကို မကြည့်၊ ရဟန်းဂေါတမ၏သာသနာ၌ များစွာသောဥစ္စာကိုစွန့်၏။ ထိုသင်သည် အခါလေးမြင့် ဥစ္စာကိုစွန့်သဖြင့် ကုန်သွယ်ခြင်းအမှုကိုမပြုခြင်းကြောင့် ရဟန်းဂေါတမကိုမှီ၍ဆင်းရဲခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့ဖြစ်သော်လည်း ရဟန်းဂေါတမကို မလွှတ်၊ ယခုလည်း ရဟန်းတို့သည် သင်၏အိမ်သို့ ဝင်ကုန်သည်သာလျှင်တည်း၊ ရှေးဦးစွာ ထိုရဟန်းတို့သည် အကြင်ဥစ္စာကို ဆောင်အပ်၏။ ထိုဥစ္စာကို တဖန် ဆောင်စေခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ ယူအပ်သောဥစ္စာသည် ယူမြဲတိုင်းသာလျှင်ဖြစ်စေ၊ ယနေ့မှစ၍ကား ကိုယ်တိုင် ရဟန်းဂေါတမ၏ အထံသို့ မသွားလေနှင့်၊ ထိုရဟန်းဂေါတမ၏ တပည့်တို့အားလည်း ဤအိမ်သို့ ဝင်ခြင်းငှာ မပေးလင့်၊ ရဟန်းဂေါတမကိုပြန်၍လည်း မကြည့်ဘဲ မိမိ၏ ရောင်းခြင်းဝယ်ခြင်းအမှုကိုပြု၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေလောဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ထိုနတ်ကို အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ဤသို့ ဆို၏။ ဤစကားသည်ကား သင်သည် ငါ့အားပေးအပ်သော အဆုံးအမလောဟု မေး၏။ အရှင်ဟုတ်၏ဟု ဆို၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အရိယာ၏အဖြစ်ကိုပြုအပ်သောငါ့ကို သင်ကဲ့သို့သော နတ်တို့၏အရာသည်၎င်း အထောင်သည်၎င်း အသိန်းသည်၎င်း တုန်လှုပ်စေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ရာ၊ ငါ၏သဒ္ဓါခြင်းသည် မြင့်မိုရ်တောင်ကဲ့သို့ မတုန်မလှုပ်ကောင်းစွာတည်၏။ ငါသည် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော ရတနာတည်းဟူသော သာသနာတော်၌ ဥစ္စာကိုစွန့်၏။ သင်သည် မသင့်သောစကားကို ဆို၏။ မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ ဒဏ်ကိုပေးအပ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော အကျင့်သီလမရှိသော သူယုတ်နှင့်တကွ ငါ့အား တအိမ်တည်း၌ နေခြင်းကိစ္စသည် မရှိ၊ လျှင်စွာအိမ်မှထွက်၍ တပါးအရပ်သို့ သွားလောဟု ဆို၏။
နတ်သည် သောတာပန်ဖြစ်သော ဘုရားတပည့်စကားကိုကြား၍ ရပ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ မိမိနေရာအရပ်သို့သွား၍ သူငယ်တို့ကို လက်ဖြင့်ကိုင်၍ ထွက်၏။ ထွက်ပြီး၍ကား တပါးသောအရပ်၌ နေရာကိုမရသည်ဖြစ်၍ သူဌေးကြီးကိုကန်တော့၍ ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် နေအံ့ဟုကြံ၍ မြို့စောင့်နတ်၏ အထံသို့သွား၍ မြို့စောင့်နတ်ကို ရှိခိုး၍ရပ်၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် လာသနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်ငါသည် မိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မစုံစမ်းဘဲ အနာထပိဏ်သူဌေးနှင့်တကွ စကားဆိုမိ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ငါ့ကိုအမျက်ထွက်၍ နေရာမှနှင်ထုတ်၏။ ငါ့ကို သူဌေးကြီးအထံသို့ဆောင်၍ သည်းခံစေ၍ နေရာကို ငါ့အားပေးလာဟု ဆို၏။ သင်သည် သူဌေးကြီးကို အသို့ဆိုသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်ဤယနေ့မှစ၍ ဘုရားအား ဆည်းကပ်ခြင်း သံဃာအား ဆည်းကပ်ခြင်းကို မပြုလင့်၊ ရဟန်းဂေါတမအား အိမ်သို့ဝင်ခြင်းကို မပေးလင့်၊ ဤသို့ ငါသည် ဆိုမိ၏ဟု ဆို၏။ သင်သည် မသင့်သောစကားကို ဆိုအပ်၏။ သာသနာတော်၌ ဒဏ်ပေးအပ်၏။ ငါသည် သင့်ကိုယူ၍ သူဌေးထံသိုမသွားဝံ့ဟု ဆို၏။ ထိုတံခါးမုတ်စောင့်နတ်သည် မြို့စောင့်နတ်၏အထံမှ တောင်းပန်ခြင်းကိုမရ၍ လေးပါးကုန်သော နတ်မင်းကြီးတို့၏အထံသို့ သွားလေ၏။ ထိုနတ်မင်းကြီးတို့သည်လည်း ထို့အတူသာလျှင် ပယ်အပ်သည်ရှိသော် သိကြားနတ်မင်းသို့ကပ်၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် နေရာအရပ်ကို မရသည်ဖြစ်၍ သူငယ်တို့ကိုလက်ဖြင့်ကိုင်၍ ကိုးကွယ်ရာမဲ့ သွားရ၏။ အရှင်မင်းကြီးတို့ကို မှီ၍ အကျွန်ုပ်အား နေရာအရပ်ကို ပေးကုန်လောဟုမြဲမြံစွာ တောင်း၏။
သိကြားမင်းသည်လည်း ထိုနတ်ကို သင်သည် မသင့်သောစကားကို ဆို၏။ ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ ဒဏ်ကို ပေးအပ်၏။ ငါသည်လည်း သင့်ကိုမှီ၍ သူဌေးနှင့်ဆိုခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ သင့်အား သူဌေးကြီး၏ တခုသောသည်းခံခြင်း၏ အကြောင်းကို ငါဆိုအံ့ဟုဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီ ဆိုလောဟု ဆို၏။ သူဌေးကြီးလက်မှ လူတို့သည် ကမ္ပည်းတင်၍ တဆယ့်ရှစ်ကုဋေအရေအတွက်ရှိသော ယူအပ်သောဥစ္စာသည်ရှိ၏။ သင်သည် ထိုသူဌေးကြီး၏ အမှတ်အသွင်ကိုယူ၍ တစုံတယောက်သောသူကိုမသိစေမူ၍ ထိုကမ္ပည်းတို့ကိုယူ၍ နှစ်ယောက် သုံးယောက်ကုန်သော နတ်လုလင်တို့ဖြင့် ခြံရံလျက် လက်တဘက်ဖြင့် ထန်းရွက်ကို လက်တဘက်ဖြင့် ကညစ်ကိုယူ၍ ထိုသူတို့၏အိမ်သို့သွား၍ အိမ်၏ အလယ်၌ရပ်၍ မိမိနတ်၏အာနုဘော်ဖြင့် ထိုသူတို့ကိုခြိမ်းချောက်၍ ဤကမ္ပည်းသည် သင်တို့၏ မြီယူသောကမ္ပည်းတည်း၊ ငါ၏သူဌေးသည် မိမိ၏ စည်းစိမ်နှင့်ပြည့်စုံသောကာလ၌ သင်တို့ကို တစုံတခုသောစကားကို မဆို၊ ယခု ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၍ သင်တို့သည် ယူအပ်သောအသပြာတို့ကို ပေးကုန်လောဟု မိမိနတ်၏ အာနုဘော်ကိုပြ၍ ခပ်သိမ်းသော ထိုတဆယ့်ရှစ်ကုဋေသောဥစ္စာတို့ကိုဆောင်၍ သူဌေး၏ အချည်းနှီးသောကျီတို့ကို ပြည့်စေ၍ အစိရဝတီမြစ်နား၌ မြှုပ်ထားအပ်သော မြစ်ကမ်းပြိုသည်ရှိသော် သမုဒြာသို့ဝင်၍ တည်သောဥစ္စာသည် ရှိ၏။ ထိုဥစ္စာကိုလည်းမိမိ၏အာနုဘော် ဖြင့်ဆောင်၍ ကျီတို့ကိုပြည့်စေ၍ ဤမည်သောအရပ်၌ တပါးလည်းဖြစ်သော အရှင်မရှိသော တဆယ့်ရှစ်ကုဋေ အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော ဥစ္စာသည်ရှိ၏။ ထိုဥစ္စာကိုလည်းဆောင်၍ အချည်းနှီးသောကျီတို့ကို ပြည့်စေလော့၊ ဤငါးဆယ့်လေးကုဋေကုန်သော ဥစ္စာတို့ဖြင့် အချည်းနှီးသောကျီတို့ကိုပြည့်စေခြင်းတည်းဟူသော ဤဒဏ်အမှုကိုပြု၍ သူဌေးကြီးကိုကန်တော့လောဟုဆို၏။
ထိုနတ်သည် အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု သိကြားမင်းစကားကိုဝန်ခံ၍ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်လျှင် အလုံးစုံသောဥစ္စာကိုဆောင်၍- အချည်းနှီးသောကျီတို့ကို ပြည့်စေ၍ သန်းခေါင်အခါ၌ သူဌေးကြီး၏ ကြက်သရေတိုက်သို့ဝင်၍ အရောင်ကိုနှံ့စေလျက် ကောင်းကင်၌တည်၏။ ဤသူသည် အဘယ်သူနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် သူဌေးကြီး အကျွန်ုပ်သည် သင်၏ လေးခုမြောက်သော တံခါးမုတ်၌စောင့်သော အလွန်မိုက်သောနတ်သည်း၊ အကျွန်ုပ်သည် ကြီးစွာသောမောဟဖြင့် မိုက်မဲတွေဝေခြင်းကြောင့် ဘုရားကျေးဇူးတော်ကိုမသိ၍ ရှေးဖြစ်ကုန်သောနေ့တို့၌ သင်တို့နှင့်တကွ ဆိုအပ်သော တစုံတခုသောစကားသည် ရှိ၏။ အကျွန်ုပ်၏အပွဈကို သင်တို့သည် သည်းခံပါကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်သည် သိကြားနတ်မင်း၏စကားဖြင့် အရှင်တို့၏မြီကိုတောင်း၍ တဆယ့်ရှစ်ကုဋေသောဥစ္စာတို့ကို၎င်း သမုဒြာသို့ရောက်ကုန်သော တဆယ့်ရှစ်ကုဋေသောဥစ္စာတို့ကို၎င်း ထိုထိုအရပ်၌ အရှင်မရှိသောဥစ္စာ၏ တဆယ့်ရှစ်ကုဋေတို့ကို၎င်း ဤသို့ငါးဆယ့်လေးကုဋေကုန်သော ဥစ္စာတို့ကိုဆောင်၍ အချည်းနှီးသောကျီတို့ကိုပြည့်စေသဖြင့် ဒဏ်အမှုကိုပြုအပ်ပြီ၊ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်ကိုစွဲ၍ ကုန်ခြင်းသို့ရောက်သော အလုံးစုံသောဥစ္စာကို အကျွန်ုပ်သည် ပေါင်းစုအပ်ပြီ၊ အကျွန်ုပ်သည် နေရာအရပ်ကိုမရသည်ဖြစ်၍ ပင်ပန်း၏ အကျွန်ုပ်သည် မိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဆိုအပ်သောစကားကို နှလုံး၌မထားမူ၍ သူဌေးကြီး အရှင်တို့သည် သည်းခံပါကုန်လောဟု ဆို၏။
အနာထပိဏ်သူဌေးသည် နတ်၏စကားကိုကြား၍ ဤနတ်သည် အကျွန်ုပ်သည်ဒဏျကို ပြုအပ်ပြီဟုဆို၏။ မိမိအပြစ်ကိုလည်း ဝန်ခံ၏။ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဤနတ်ကိုဆောင်၍ မိမိ၏ကျေးဇူးကိုသိစေလတ္တံ့၊ မြတ်စွာဘုရားအား ထိုနတ်ကို ပြအံ့ဟုကြံ၏။ ထိုနောက်မှ ထိုနတ်ကို အချင်းနတ် ငါ့ကို အကယ်၍ ကန်တော့လိုသည်ဖြစ်အံ့ မြတ်စွာဘုရားအထံ၌ ငါ့ကိုကန်တော့လောဟု ဆို၏။ ထိုနတ်သည် ကောင်းပြီ ဤသို့ပြုအံ့၊ ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ဆောင်၍ သွားလောဟု ဆို၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ကောင်းပြီဟုဆို၍ ညဉ့်သည် လင်းသည်ရှိသော် စောစောကလျှင် နတ်ကိုခေါ်၍ ဘုရားအထံသွား၍ နတ်သည် ပြုအပ်သော အလုံးစုံသောအမှုကို မြတ်စွာဘုရားအား ကြားလျှောက်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် အနထပိဏ်သူဌေး၏ စကားကို ကြား၍ သူကြွယ် ဤလောက၌ မကောင်းမှုကိုပြုသောပုဂ္ဂိုလ်သည် အကြင်ရွေ့လောက် မကောင်းမှုသည် အကျိုးမပေးသေး၊ ထိုရွှေလောက်သောကာလပတ်လုံး ကောင်းကျိုးကိုမြင်ရ၏။ ထိုမကောင်းမှုကိုပြုသောသူအား အကြင်အခါ၌ကား မကောင်းမှုသည်အကျိုးပေး၏။ ထိုအခါ၌ မကောင်းကျိုးကိုသာလျှင် မြင်ရ၏။ ကောင်းမှုကိုပြုသောပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း အကြင်ရွေ့လောက် ကောင်းမှုသည် အကျိုးမပေးသေး၊ ထိုရွေ့လောက်သောကာလပတ်လုံး မကောင်းကျိုးတို့ကို မြင်ရ၏။
ကောင်းမှုကိုပြုသောသူအား အကြင်အခါ၌ကား ကောင်းမှုသည် အကျိုးပေး၏။ ထိုအခါ၌ ကောင်းကျိုးကိုသာမြင်ရ၏ဟု ဟောတော်မူလို၍-
ယဒါ စ ပစ္စတီ ပါပံ၊ အထ ပါပေါ ပါပါနိ ပဿတိ။
ဘဒြောပိ ပဿတီ ပါပံ၊ ယာဝ ဘဒြံ န ပစ္စတိ။
ယဒါ စ ပစ္စတီ ဘဒြံ၊ အထ ဘဒြော ဘဒြာနိ ပဿတိ။
ဟူသော ဓမ္မပဒ၌ ဤနှစ်ဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
ပါပေါပိ၊ မကောင်းမှုကိုပြုသော သူသည်လည်း။ ယာဝ၊ အကြင်ရွေ့လောက်။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုသည်။ န ပစ္စတိ၊ အကျိုးမပေး။ တာဝ၊ ထိုရွေ့လောက်သော ကာလပတ်လုံး။ ဘဒြံ၊ ကောင်းကျိုးကို။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ ယဒါ စ၊ အကြင်အခါ၌လည်း။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုသည်။ ပစ္စတိ၊ အကျိုးပေး၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ပါပေါ၊ မကောင်းမှုကို ပြုသောသူသည်။ ပါပါနိ၊ မကောင်းကျိုးတို့ကို။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။
ဘဒြောပိ၊ ကောင်းမှုကိုပြုသောသူသည်လည်း။ ယာဝ၊ အကြင်ရွေ့လောက်။ ဘဒြံ၊ ကောင်းကျိုးသည်။ န ပစ္စတိ၊ အကျိုးမပေးသေး။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး။ ပါပံမကောင်းကျိုးကို ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။ ယဒါ စ၊ အကြင်အခါ၌လည်း။ ဘဒြံ၊ ကောင်းမှုသည်။ ပစ္စတိ၊ အကျိုးပေး၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ဘဒြော၊ ကောင်းမှုကို ပြုသောသူသည်။ ဘဒြာနိ၊ ကောင်းကျိုးတို့ကို။ ပဿတိ၊ မြင်ရ၏။
ဤဂါထာတို့၏အဆုံး၌ကား နတ်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ ထိုနတ်သည် စက်တို့ဖြင့်မှတ်အပ်ကုန်သော မြတ်စွာဘုရားခြေတော်တို့၌ဝပ်၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ရာဂဖြင့် တပ်စွန်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၎င်း၊ ဒေါသဖြင့်ပြစ်မှားသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း မောဟဖြင့် မိုက်မဲတွေဝေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း အဝိဇ္ဇာသည် မြှေးယှက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း အရှင်ဘုရားတို့၏ ကျေးဇူးတော်တို့ကိုမသိခြင်းကြောင့် ယုတ်မာစွာသောအကြင်စကားကို ဆိုမိ၏။ အကျွန်ုပ်၏ ထိုစကားကို သည်းခံတော်မူပါကုန်ဟု မြတ်စွာဘုရားကို ကန်တော့၍ သူဌေးကြီးကိုလည်း ကန်တော့၏။
ထိုအခါ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မြတ်စွာဘုရား ရှေ့တော်မှ ဝမ်းမြောက်သည်ဖြစ်၍ မိမိကျေးဇူးကိုလျှောက်၏။ အရှင်ဘုရား ဘုရားအား ဆည်းကပ်ခြင်းအစရှိသည်တို့ကို မပြုလင့်ဟုမြစ်သော်လည်း အကျွန်ုပ်ကို ဤနတ်သည် မြစ်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ အလှူကို မပေးအပ်ဟု ဤနတ်သည်မြစ်သော်လည်း အကျွန်ုပ်သည် လှူအပ်သည်သာလျှင်တည်း၊ အရှင်ဘုရား ဤကျေးဇူးသည် အကျွန်ုပ်ကြေးဇူးမဟုတ်လောဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် သင်သည် သောတာပန်တည်း၊ ဘုရားတပည့်တည်း၊ မတုန်လှုပ်သော သဒ္ဓါခြင်းရှိ၏။ အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော နိဗ္ဗာန်ကိုမြင်တတ်သော ဉာဏ်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ သင့်ကို ဤတန်ခိုးနည်းသောနတ်သည် မြစ်သည်ရှိသော် မဖြစ်နိုင်သောအဖြစ်သည်အံ့ဘွယ်သရဲမရှိသေး၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ဘုရားမဖြစ်မီ မရင့်သေးသောဉာဏ်၌တည်ကုန်လျက် ကာမာဝစရ နတ်တို့ကိုအစိုးရသော မာရ်နတ်သားသည် ကောင်းကင်၌ရပ်၍ သင်သည် အကယ်၍ အလှူပေးအံ့၊ ဤမီးကျီးတွင်းငရဲ၌ ကျက်ရလတ္တံ့ဟု အတောင်ရှစ်ဆယ်နက်သော မီးကျီးတွင်းကိုပြု၍ အလှူခံကို မပေးလင့်ဟုမြစ်ငြားသော်လည်း ပဒုမာအချက်၏ အလယ်၌ရပ်ကုန်၍ အကြင်အကြောင်းကြောင့် အလှူပေးဘူးကုန်၏။ ဤအလှူ ပေးခြင်းသည်သာအံ့ဘွယ်သရဲရှိ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာ ဏသီပြည်၌ သူဌေးမျိုး၌ဖြစ်၍ အထူးထူး အပြားပြား သိမ်မွေ့ကုန်သော အဆောက်အဦတို့ဖြင့် နတ်သားငယ်ကဲ့သို့ ကြီးပွားလျက် အစဉ်သဖြင့် လိမ်မာသည်၏အဖြစ်သို့ရောက်၍ တဆယ့်ခြောက်နှစ်ရှိသောကာလ၌လျှင် ခပ်သိမ်းသောအတတ်၌အပြီးသို့ရောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဘလွန်သဖြင့် သူဌေးအရာ၌တည်၍ မြို့တံခါးလေးမျက်နှာတို့၌ အလှူတင်းကုပ်လေးခုမြို့လယ်၌ တခု မိမိအိမ်တံခါး၌တခု ဤသို့ခြောက်ခုကုန်သော အလှူတင်းကုပ်တို့ကိုဆောက်စေ၍ အလှူကြီးကို ပေး၏။ သီလကို ဆောက်တည်၏။ ဥပုသ်သုံးသောအမှုကို ပြု၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ နံနက်စာ စားသောအခါအခါ၌ ဘုရားလောင်းအား အထူးထူးသောမြတ်သော အရသာရှိသော နှစ်သက်ဘွယ်သောဘောဇဉ်ကို တည်သည်ရှိသော် တဆူသောပစ္စေကဗုဒ္ဓါသည် ခုနစ်ရက်လွန်သဖြင့် နိရောဓသမာပတ်မှထ၍ ဆွမ်းခံအံ့သောငှါအခါကိုမှတ်၍ ယခု ငါသည် ဗာရာဏသီသူဌေးအိမ်တံခါးသို့ သွားခြင်းငှါသင့်၏ဟု ကွမ်းရိုးဒန်ပူကိုစား၍ အနဝတတ်အိုင်၌ မျက်နှာသစ်တော်မူ၍ ဆေးဒန်းမြင်းသီလာဖြင့်ပြီးသော ကျောက်ဖျာအပြင်၌ သင်းပိုင်ကိုဝတ်၍ လျှပ်စစ် နွယ်ကဲ့သို့သော ခါးပန်းကိုပန်းတော်မူ၍ သင်္ကန်းကိုရုံ၍ တန်ခိုးဖြင့်ပြီးသော မြေသပိတ်ကိုယူ၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ကြွလာ၍ ဘုရားလောင်းအား ထမင်းကိုတည်လတ်သည်ရှိသော် အိမ်တံခါး၌ရပ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ပစ္စေကဗုဒ္ဓါကိုမြင်၍ နေရာမှထ၍ ရိုသောအခြင်းအရာကိုပြ၍ အမှုကိုပြုတတ်သောအချင်းကိုကြည့်၏။ အရှင်အသို့ပြုရအံ့နည်းဟုမေးသည်ရှိသော် အရှင်၏ သပိတ်ကို ဆောင်ခဲ့ဟုဆို၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ယုတ်မာသောသူတို့အောက် အထူးသဖြင့် ယုတ်မာသောမာရ်နတ်သည် တန်ခိုးဖန်ဆင်းလျက် ထ၍ ဤပစ္စေကဗုဒ္ဓါသည် ယနေ့ထက်တိုင် ခုနစ်ရက်တို့ပတ်လုံး အာဟာရကို မရ၊ ယနေ့မရသည်ရှိသော် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ ဤပစ္စေကဗုဒ္ဓါကိုလည်း ဖျက်ဆီးအံ့၊ သူဌေး၏ အလှူအန္တရာယ်ကိုလည်းပြုအံ့ဟုကြံ၍ ထိုခဏ၌ပင်လျှင် လာလတ်၍ အပြင်၏အတွင်း အတောင်ရှစ်ဆယ်မျှသောမီးကျီးတွင်းကို ဖန်ဆင်း၏။ ထိုမီးကျီးတွင်းသည် ရှားမီးကျီးတို့ဖြင့် ပြည့်၏။ အရောင်နှင့်တကွ ဖြစ်၏။ အဝီစိငရဲကြီးကဲ့သို့ ထင်၏။ ထိုမီးကျီးတွင်းကိုဖန်ဆင်းပြီး၍ မိမိသည် ကောင်းကင်၌ ရပ်၏။ သပိတ်ကို ဆောင်အံ့သောငှါသွားသောယောက်ျားသည် မီးကျီးတွင်းကိုမြင်၍ ကြီးသောကြောက်ခြင်းသို့ရောက်၍ ပြန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ချစ်သား အဘယ့်ကြောင့်ပြန်သနည်းဟုမေး၏။ အရှင်အပြင်၏အတွင်း၌ ကြီးစွာသောမီးကျီးတွင်းသည် အလျှံရှိ၏။ အရောင်နှင့်တကွဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထို့နောင်မှ တပါးသောသူသည်လည်း ပြန်၏။ ဤသို့ လာတိုင်းလာတိုင်းကုန်သော ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့သည်လည်း ကြောက်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ လျှင်စွာ ပြေးကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း ယခုငါ၏အလှူ၏ အန္တရာယ်ကို ပြုလိုသည်ဖြစ်၍ ဝသဝတ္တီနတ်ပြည်၌နေသော မာရ်နတ်သားသည် စစ်ပြုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုသို့သဘေရှိသော မာရ်နတ်အထောင် မာရ်နတ်အသိန်းသည်လည်း ငါ၏မတုန်မလှုပ်သည်၏အဖြစ်ကို မသိသလျှင်ကတည်း၊ ယခု ငါ၏၎င်း မာရ်နတ်သား၏၎င်း အားကြီးမြတ်သည်၏အဖြစ်ကိုသိရအံ့ဟု စီရင်တိုင်းသာလျှင်ဖြစ်သော ထိုဆွမ်းခွက်ကိုယူ၍ အိမ်မှထွက်ခဲ့၍ မီးကျီးတွင်းနား၌ရပ်၍ ကောင်းကင်သို့မော်၍ ကြည့်သည်ရှိသော် မာရ်နတ်သားကိုမြင်၍ သင်သည် အဘယ်သူနည်းဟု မေး၏။ ငါကား မာရ်နတ်တည်းဟု ဆို၏။ ဤမီးကျီးတွင်းကို သင်သည်ဖန်ဆင်းအပ်သလောဟု မေး၏။ ငါဖန်ဆင်းသည် မှန်၏ဟုဆို၏။ အဘယ်အကျိုးငှါ ဖန်ဆင်းသနည်းဟု မေး၏။ သင်၏ အလှူအန္တရာယ်ကိုပြုခြင်းအကျိုးငှါ၎င်း ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ အသက်ကို ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ၎င်း ဖန်ဆင်း၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် မိမိ၏အလှူ၏ အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းငှါ သင့်အားမပေးအံ့၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ အသက်အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းငှါ သင့်အားမပေးအံ့၊ ယခု ငါ၏၎င်း သင်၏၎င်း အားကြီးမြတ်သည်၏အဖြစ်ကို သိရအံ့ဟု မီးကျီးတွင်း၏ ကမ်းနား၌ ရပ်၍ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓအား အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဤမီးလျှံတွင်း၌ ဦးစောက်ကျသော်လည်း မပြန်အံ့၊ စင်စစ် အရှင်ဘုရားတို့သည် အကျွန်ုပ်လှူသောဘောဇဉ်ကို ခံတော်မူပါလောဟု ဆိုလို၍-
နာနရိယံ ကရိဿာမိ၊ ဟန္ဒ ပိဏ္ဍံ ပဋိဂ္ဂဟ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၀။ ဘန္တေ၊ အရှင်ဘုရား။ နိရယံ၊ မီးကျီးတွင်းဟု ဆိုအပ်သောငရဲ၌။ ဥဒ္ဓံပါဒေါ၊ အထက်၌ ခြေရှိသည်ဖြစ်၍။ အဝံသိရော၊ ဦးစောက်။ ကာမံ၊ စင်စစ်။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ပတာမိ၊ ကျငြားအံ့။ တထာပိ၊ ထိုသို့ကျငြားသော်လည်း။ အနရိယံ၊ မသူတော်တို့သည်ပြုအပ်သော အလှူမပေးခြင်း သီလမစောင့်ခြင်းကို။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ န ကရိကာမိ၊ မပြုအံ့။ တုမှေ၊ အရှင်ဘုရားတို့သည်။ ဟန္ဒ၊ လွတ်လွတ်။ ပိဏ္ဍံ၊ ဆွမ်းကို ပဋိဂ္ဂဟ၊ ခံတော်မူပါလော။
အဓိပ္ပါယ်ကား... အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဆွမ်းကို လှူသည်ရှိသော် စင်စစ်သဖြင့်လျှင် ဤမီးကျီးတွင်းငရဲသို့ အထက်၌ခြေရှိသည်ဖြစ်၍ ဦးစောက် အကယ်၍ ကျငြားအံ့၊ ထိုသို့ပင်ကျငြားသော်လည်း အကြင်အလှူမပေးခြင်းကို၎င်း သီလမစောင့်ခြင်းကို၎င်း သူတော်ကောင်းတို့သည် မပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း မသူတော်တို့သည်ပြုအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်းအနရိယဟူ၍ဆိုအပ်၏။ ထိုအနရိယဟူ၍ ဆိုအပ်သောအလှူမပေးခြင်း သီလမစောင့်ခြင်းကို အကျွန်ုပ်သည် မပြုအံ့၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် လွတ်လွတ် အကျွန်ုပ်လှူအပ်သောဆွမ်းကို ခံတော်မူပါကုန်လောဟူ၍ ဆိုလိုသည်။
ဤသို့ဆိုပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် မြဲမြံစွာသော ဆောက်တည်ခြင်းဖြင့် ဆွမ်းခွက်ကိုကိုင်၍ မီးကျီးတွင်း၏ အထက်ဖြင့်သွားသည်ရှိသော် ထိုခဏ၌လျှင် အတောင်ရှစ်ဆယ်ရှိသော မီးကျီးတွင်း၏အပြင်မှ အဆင့်ဆင့်ရောက်သော ပွင့်ချပ်တရာတို့ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော အပွင့်ရှိသော တခုသောပဒုမာပင်သည် ပေါက်၍ ဘုရားလောင်း၏ ခြေတို့ကိုခံ၏။ ထိုပဒုမာပွင့်မှ ပြည်တောင်းကြီးအတိုင်းအရှည်ရှိသော ဝတ်မှုံသည်တက်၍ ဘုရားလောင်း၏ ထိပ်ထက်၌ တည်၍ အလုံးစုံသောကိုယ်ကို ရွှေမှုန်ဖြင့်သွန်းကြဲဘိသကဲ့သို့ပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပဒုမာ၏အချက်၌ရပ်၍ အထူးထူးသော မြတ်သောအရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကို အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ သပိတ်၌တည်စေ၏။ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါသည် ထိုဆွမ်းကိုခံ၍ အနုမောဒနာပြု၍ သပိတ်ကို ကောင်းကင်သိုပစ်၍ လူများ၏ မြင်စဉ်လျှင် မိမိသည်လည်းကောင်းကင်သို့တက်၍ အထူး ထူးအပြားပြားရှိသော တိမ်လွှာအစဉ်ကိုနင်းဘိသကဲ့သို့ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာသို့သာလျှင်ကြွတော်မူ၏။ မာရ်နတ်သားသည်စစ်ရှုံး၍ နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ရောက်၍ မိမိနေရာသို့သာလျှင် သွားလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ပဒုမာ၏ အချက်၌ရပ်လျက်လျှင် လူများအား ဒါန, သီလကို ချီးမွမ်းသဖြင့် တရားဟော၍ လူများလည်းခြံရံလျက် မိမိအိမ်သို့သာလျှင်ဝင်၍ အသက်ထက်ဆုံး ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် သင်သည် ဤသို့ သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ယခုအခါ နတ်သည် အကြင် မတုန်မလှုပ်စေနိုင်၊ ဤမတုန်မလှုပ်ခြင်းသည်အံ့ဘွယ်မရှိသေး၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ပြုအပ်သော မတုန်မလှုပ်ခြင်းသည်သာလျှင်အံ့ဘွယ်သရဲရှိ၏ဟု ဤ ဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ထိုအခါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါသည် ထိုဘဝ၌ပင်လျင် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလေပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မာရ်နတ်သားကိုရှုံးစေ၍ ပဒုမာ၏ အချက်၌ရပ်၍ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါအား ဆွမ်းလှူသော ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သဒ္ဓါဝင်းလက်၊ မာရ်နတ်ဖျက်၊ လှူချက်အောင်သည်သာ
ဆယ်ခုမြောက်သော ခဒိရင်္ဂါရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်- အတ္ထကာမဝဂ်
၁။ လောသကဇာတ်
အစာအာဟာရ၌ ဝန်တိုခဲ့ဘူးသောကြောင့် နိဗ္ဗာန်ရသည့်ဘဝတိုင်အောင် အာဟာရကိုဝလင်စွာ မသုံးဆောင်ရသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော အတ္ထကာမဿ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလောသကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေတော်မူစဉ် လောသကတိဿမည်သော မထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤ လောသကတိဿ မည်သော မထေရ်သည် အဘယ်သူနည်း ဟူမူကား... ကောသလတိုင်း၌ တယောက်သော မိမိအမျိုးကိုဖျက်ဆီးတတ်သော တံငါမျိုး၌ဖြစ်သော နည်းသောလာဘ်ရှိသော ရဟန်းတို့၌ ရဟန်းပြုသောသူတည်း၊ ထိုလောသကတိဿ မထေရ်သည် ဖြစ်ရာအရပ်မှစုတေ၍ ကောသလတိုင်း တခုသော အမျိုးတထောင်တို့၏ နေရာဖြစ်သော တံငါရွာ၌ တယောက်သော တံငါမ၏ ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေကို ယူသတတ်။ ထိုလောသကတိဿ၏ ပဋိသန္ဓေယူသောနေ့၌ ထိုအမျိုးတထောင်သည် ကွန်လက်စွဲလျက် မြစ်၌၎င်း တဘက်ဆည်ကန် အစရှိသည်တို့၌၎င်း ငါးတို့ကိုရှာသည်ရှိသော် တခုသော ငယ်သောငါးကိုမျှလည်း မရ၊ ထိုအခါမှစ၍ ထိုတံငါတို့သည် ယုတ်ကုန်သည်သာလျှင်တည်း။
ထိုစကားသည် မှန်၏။ လောသကတိဿသည် ပဋိသန္ဓေနေသည်ရှိသော်သာလျှင် ထိုတံငါ၏ရွာကို ခုနစ်ကြိမ် မီးလောင်၏။ ခုနစ်ကြိမ် မင်းဒဏ်သင့်၏။ ဤသို့ အစဉ်သဖြင့်ဆင်းရဲကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုသူတို့သည် ရှေး၌ငါတို့အား ဤသို့သဘောရှိသော ဆုတ်ယုတ်ခြင်းသည် မရှိ၊ ယခုအခါ၌ကား ငါတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ကုန်၏။ ငါတို့၏အတွင်း၌ တယောက်သော သူယုတ်ရှိသည်ဖြစ်ရာ၏။ ငါတို့ နှစ်စုခွဲဝေအံ့ဟု ကြံကုန်၏။ ကြံကုန်ပြီး၍ ငါးရာ ငါးရာကုန်သော အမျိုးတို့သည် တပေါင်းတည်း ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ အကြင်အစု၌ ထိုလောသကတိဿ၏ မိဘတို့သည်ရှိကုန်၏။ ထိုအစုသည် ဆုတ်ယုတ်၏။ တပါးသောအစုသည် ပွား၏။ ထိုသူတို့သည်လည်း ထိုအစုကိုလည်း နှစ်စုခွဲဝေကုန်၏။ ဤသို့အကြင်ရွေ့လောက် တခုတည်းသော ထိုအမျိုးသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုရွေ့လောက်ခွဲဝေ၍ ထိုသူတို့၏ သူယုတ်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ပုတ်ခတ်ကုန်၍ နှင်ထုတ်ကုန်၏။
ထိုအခါ လောသကတိဿ၏အမိသည် ငြိုငြင်သဖြင့် အသက်မွေးလျက် ကိုယ်ဝန်ရင့်သည်ရှိသော် တခုသောအရပ်၌ ဖွား၏။ ပစ္ဆိမဘဝိကဖြစ်သောသတ္တဝါကို ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ လောသကတိဿ၏ နှလုံး၌ အိုးတွင်း၌ဆီမီးကဲ့သို့ အရဟတ္တဖိုလ်၏ ဥပနိဿယသည် ထွန်းပ၏။ ထိုလောသကတိဿ၏အမိသည် သူငယ်ကိုလုပ်ကျွေး၍ ရှေးရှုပြေး၍၎င်း ထက်ဝန်းကျင်ပြေး၍၎င်း သွားတတ်သောကာလ၌ တိဿအား တခုသောခွက်ကို လက်၌ ပေး၍ ချစ်သား တခုသောအိမ်သို့ ဝင်လေလောဟု စေလွှတ်၍ ပြေး၏။ လောသကတိဿသည် ထိုနေ့မှစ၍ တယောက်ထည်းဖြစ်၍လျှင် ထိုထိုအရပ်၌ ထမင်းကိုရှာ၍လျင် တခုသေအရပ်၌ အိပ်၏။ ရေလည်းမချိုး ကိုယ်ကိုလည်း မသုတ်သင်။ မြေဘုတ်ဘီလူးကဲ့သို့ ငြိုငြင်သဖြင့် အသက်ကိုမွေး၏။ လောကတိဿသည် အစဉ်သဖြင့် ခုနစ်နှစ်ရှိသည်ဖြစ်၍ တခုသောအိမ်တံခါး၌ ထမင်းအိုးဆေးရေကို သွန်ရာအရပ်၌ ကျီးကဲ့သို့ တလုံး တလုံးစီသော ထမင်းလုံးကိုရွေး၍ စား၏။ ထိုအခါ လောသကတိဿကို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဆွမ်းခံသွားသည်ရှိသော် မြင်၍ ဤသတ္တဝါသည် အလွန်သနားဘွယ် ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ အဘယ်ရွာသားနည်းဟု ထိုလောသကတိဿ၌ မေတ္တာစိတ်ကိုဖြစ်စေ၍ အချင်း လာလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ လောသကတိဿသည်လာ၍ မထေရ်ကို ရှိခိုး၍ရပ်၏။ ထိုအခါ လောသကတိဿကို အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် သင်သည် အဘယ်ရွာသားနည်း၊ သင်၏မိဘတို့သည် အဘယ်မှာ ရှိကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် အထောက်အပံ့ မရှိ၊ အကျွန်ုပ်၏မိဘတို့သည် အကျွန်ုပ်ကိုမှီ၍ ပင်ပန်းကုန်၏ဟု အကျွန်ုပ်ကိုစှန့ျ၍ ပြေးကုန်၏ဟု လျှောက်၏။ သင်သည် ရဟန်းပြုလတ္တံ့လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းပြုလိုပါ၏။ အကျွန်ုပ်နှင့်တူသော အထီးကျန်သူကို အဘယ်သူ ရဟန်းပြုလတ္တံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ ငါသည် သင့်ကို ရဟန်းပြုအံ့ဟု ဆို၏ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီ၊ ရဟန်း ပြုပါကုန်လောဟုလျှောက်၏။
အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် လောသကတိဿအား ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုပေး၍ လောသကတိဿအား ကျောင်းသို့ဆောင်၍ မိမိလက်ဖြင့်လျှင်ရေချိုး၍ ရှင်ပြု၍ အနှစ်နှစ်ဆယ်ပြည့်လေသော် ပဉ္စင်းခံ၏။ ထိုမထေရ်သည် ကြီးသောကာလ၌ လောသကတိဿ မထေရ်ဟူ၍ ထင်ရှား၏။ ဘုန်းမရှိ၊ နည်းသောလာဘ်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် အသဒိသအလှူပေးသော ကာလ၌လည်း ဝမ်းပြည့်အောင်အာဟာရကို မစားရစဘူး၊ အသက်ရှင်ရုံမျှသော အာဟာရကိုသာလျှင် ရသဘတ်၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ထိုလောသကတိဿ၏ သပိတ်၌ တဟင်းချိုသောယာဂုကို လောင်းသည်ရှိသော် သပိတ်သည် အနားရေးနှင့်မျှသကဲ့သို့ ထင်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် ဤရဟန်း၏သပိတ်သည် ပြည့်၏ဟု အောက်၌သာ ယာဂုကို လှူကုန်၏။ ထိုလောသကတိဿရဟန်း၏ သပိတ်၌ ယာဂုကိုလောင်းသောကာလ လူတို့၏ခွက်၌ ယာဂုသည်ကွယ်၏ ဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏။ ခဲဘွယ်အစရှိသည်တို့၌လည်း ဤသို့ သဘောရှိသလျှင်ကတည်း၊ ထိုလောသကတိဿမထေရ်သည် နောက်အခါ၌ ဝိပဿနာကိုပွားစေ၍ မြတ်သောဖိုလ်ဟုဆိုအပ်သော အရဟတ္တဖိုလ်၌တည်ငြားသော်လည်း နည်းသောလာဘ်ရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုလောသကတိဿမထေရ်၏ အစဉ်သဖြင့် အာယုသင်္ခါရတို့သည် ယုတ်ကုန်သည်ရှိသော် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောနေ့သည် ရောက်၏။
အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် လောသကတိဿမထေရ်၏ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုအံ့သော အဖြစ်ကိုသိ၍ ဤလောသကတိဿမထေရ်သည် ယနေ့ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုလတ္တံ့၊ ယနေ့ ငါသည် ထိုလောသကတိဿအား အလိုပြည့်အောင် အာဟာရကို ပေးခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ထိုလောသကတိဿကိုခေါ်၍ သာဝတ္ထိမြို့သို့ ဝင်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ထိုလောသကတိဿ ရဟန်းကိုမှီ၍ ရှေးဦးစွာ သာဝတ္ထိပြည်၌ များစွာကုန်သောလူတို့၏ လက်ကိုဖြန့်၍ ရှိခိုးခြင်းကိုလည်းမရ၊ ထိုအခါ ထိုလောသကတိဿရဟန်းကို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ငါ့သျှင် သွားလင့်၊ ဆွမ်းစားစရပ်၌နေဟု လွှတ်လိုက်၍ သွားလေ၏။ ထိုလောသကတိဿမထေရ် သွားကာမျှ၌လျှင် လူတို့သည် အရှင်ကောင်းကြွလာ၏ဟု နေရာ၌နေစေ၍ ဆွမ်းကျွေးကုန်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည်လည်း ဤဆွမ်းကို လောသကတိဿအား ပေးကုန်လောဟု ရအပ်သောအာဟာရကို ပို့စေ၏။ ထိုအာဟာရကို ယူ၍လာကုန်သောသူတို့သည် လောသကတိဿမထေရ်ကို မမြင်ကုန်၍ မိမိတို့သာလျှင်စားကြကုန်၏။ ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည်ထ၍ ကျောင်းသို့ သွားသောကာလ လောသကတိဿမထေရ်သည်လာ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာကို ရှိခိုး၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ပြန်၍ ငါ့သျှင် သင်သည် ဆွမ်းကို ရပြီလောဟုမေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မရဟု လျှောက်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် သံဝေဂသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ ကာလကို ကြည့်၏။ ကာလသည် လွန်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ငါ့သျှင် ထိုသို့မူလည်းဖြစ်စေ ဤအရပ်၌လျှင်နေလင့်လောဟု လောသကတိဿ မထေရ်ကို ဆွမ်းစားစရပ်၌နေစေ၍ ကောသလမင်းကြီးအိမ်သို့ ကြွတော်မူ၏။ မင်းသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏သပိတ်ကို ယူစေ၍ ဆွမ်း၏အခါမဟုတ်ဟု သပိတ်ကိုပြည့်အောင် စတုမဓုကို လှူစေ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် ထိုစတုမဓုကိုယူခဲ့၍ လာလတ်၍ ငါ့သျှင် လာလော၊ သင်သည် ဤစတုမဓုကို ဘုဉ်းပေးလာဟုဆို၍ သပိတ်ကို ကိုင်၍ရပ်၏။ ထိုလောသကတိဿသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၌ ရိုသေသဖြင့် မဘုဉ်းပေး။
ထိုအခါ လောသကတိဿကို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ငါ့သျှင်လာလော၊ ငါသည် ဤသပိတ်ကို ကိုင်၍လျှင်ရပ်အံ့၊ သင်သည် ထိုင်၍ ဘုဉ်းပေးလာ၊ ငါသည် သပိတ်ကို အကယ်၍ လက်မှလွှတ်အံ့၊ တစုံတခုသောအာဟာရသည် မရှိသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ လောသကတိဿမထေရ်သည် အဂ္ဂသာဝကဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် သပိတ်ကို ကိုင်၍တည်စဉ် စတုမဓုကို ဘုဉ်းပေး၏။ ထိုစတုမဓုသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏ မြတ်သောတန်ခိုး၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကုန်ခြင်းသို့မရောက်၊ ထိုအခါ ဘလာသကတိဿမထေရ်သည် အလိုရှိတိုင်း ဝမ်းပြည့်သည်ကိုပြု၍စား၏။ ထိုနေ့၌ပင်လျှင် ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာ ကဋတ္တာရုပ်အကြွင်းမရှိသော နိဗ္ဗာနဓာတ်ဖြင့် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် လောသကတိဿမထေရ်၏ အလောင်းအနီး၌ ရပ်တော်မူ၍ အလောင်းသင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိုပြုစေ၍ ဓာတ်တော်တို့ကိုယူစေ၍ စေတီတည်စေကုန်၏။ ထိုအခါရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငြါသျှင်တို့ လောသကတိဿမထေရ်သည်အံ့ဘွယ်သရဲရှိစွ၊ နည်းသောဘုန်းရှိ၏။ နည်းသောလာဘ်ရှိ၏။ ဤသို့သဘောရှိသော နည်းသောဘုန်းရှိသော နည်းသောလာဘ်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်စင်လျှက်လည်း အဘယ်မူ၍ အရိယာတို့၏တရားကို ရလေသနည်းဟု ပြောဆိုကုန်လျက် နေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် အရှင်ဘုရား ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်၏ ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် မိမိ၏ နည်းသောလာဘ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း အရိယာတို့၏တရားကို ရသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း မိမိသည်ပင်ပြု၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤရဟန်းသည် ရှေး၌ သူတပါးတို့၏ လာဘ်အန္တရာယ်ကိုပြု၍ နည်းသော လာဘ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟူ၍ ဝိပဿနာရှုခြင်း၌ အလွန်အားထုတ်သော ကုသိုလ်၏ အာနုဘော်အားဖြင့် အရိယာတို့၏တရားကို ရသည်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ကသပမြတ်စွာဘုရား ပွင့်တော်မူသောကာလ၌ တယောက်သောရဟန်းသည် တဦးသောသူကြွယ်ကိုမှီ၍ ရွာငယ်ကျောင်း၌နေ၏။ ထိုရဟန်းသည် ရဟန်းတို့၏ သဘောနှင့်ပြည့်စုံ၏။ သီလရှိ၏။ အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟူ၍ ဝိပဿနာရှုခြင်း၌ အလွန်အားထုတ်၏။ ထိုအခါ တပါးသော ရဟန္တာမထေရ်သည် ညီညွတ်သောနေခြင်းကိုနေလျက် အစဉ်သဖြင့် ထိုရဟန်း၏ အလုပ် အကျွေးဖြစ်သော သူကြွယ်အိမ်သို့ ရောက်လာ၏။ သူကြွယ်သည် ရဟန္တာမထေရ်၏ ဣရိယာပုထ်ကိုကြည်ညို၍ သပိတ်ကိုယူ၍ အိမ်သို့သွင်း၍ ရိုသေစွာဆွမ်းကျွေး၍ အတန်ငယ်တရားနာ၍ မထေရ်ကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏ ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြုရာဖြစ်သော ကျောင်းသို့သာလျှင် အရှင်ဘုရားတို့သည် ကြွလင့်ကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် ညချမ်းအခါ၌လာ၍ ချီးမြှင့်ကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ရဟန္တာမထေရ်သည် ကျောင်းသို့သွား၍ ကျောင်းနေမထေရ်ကိုရှိခိုး၍ ပန်၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာနေ၏။ ကျောင်းနေမထေရ်သည်လည်း အာဂန္တုကမထေရ်နှင့် စကားပြောဟော၍ ငါ့သျှင် သင်သည် ဆွမ်းအာဟာရကို ရပြီလောဟုမေး၏။ ရပြီဟု ဆို၏။ အဘယ်မှာ ရသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရားတို့၏ အမှုကိစ္စတို့ကို ဆောင်ရွက်သောရွာ၌ သူကြွယ်အိမ်၌ ရ၏ဟုဆို၏။ ဤသို့ဆို၍ မိမိ၏ကျောင်းကို ပန်ကြား၍ သုတ်သင်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို သိုမှီး၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း ဖိုလ်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း ကာလကိုလွန်စေလျက် နေ၏။
ထိုသူကြွယ်သည်လည်း ညချမ်းအခါ၌ နံ့သာ ပန်းကို၎င်း ဆီမီးထွန်းစရာ ဆီကို၎င်းယူ၍ ကျောင်းသို့သွား၍ ကျောင်းနေမထေရ်ကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား တပါးသော အာဂန္တုကမထေရ်သည် လာသလောဟုမေး၏။ လာ၏ဟု ဆို၏။ ယခု အဘယ်မှာနည်းဟုမေး၏။ ဤမည်သော ကျောင်း၌ နေ၏ဟု ဆို၏။ သူကြွယ်သည် ထိုအာဂန္တုကမထေရ်၏အထံသို့သွား၍ ရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်စွာ နေ၍ တရားနာ၍ ညချမ်းသောအခါ၌ စေတီကို၎င်း ဗောဓိပင်ကို၎င်း ပူဇော်၍ ဆီမီးထွန်း၍ နှစ်ပါးကုန်သော မထေရ်တို့ကို၎င်း ဘိတ်၍သွားလေ၏။ ကျောင်းနေ မထေရ်သည်လည်း ဤသူကြွယ်သည်ပျက်ပြီ၊ ဤအာဂန္တုကရဟန်းသည် ဤကျောင်း၌ အကယ်၍ နေလတ္တံ့၊ ဤသူကြွယ်သည် ငါ့ကို တစုံတခုသောအရာ၌ မရေတွက်နိုင်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ အာဂန္တုကမထေရ်၌ နှလုံးမသာသည်၏အဖြစ်သို့ရောက်၍ ဤကျောင်း၌ ထိုအာဂန္တုကရဟန်း၏မနေခွင့်ကို ငါပြုခြင်းငှါသင့်၏ဟု ကြံ၍ မထေရ်ကြီးတို့အား ဆည်းကပ်ခစားသောအခါ၌လာသော ထိုအာဂန္တုက မထေရ်နှင့်တကွ တစုံတခုသောစကားကို မဆို၊ ရဟန္တာမထေရ်သည် ကျောင်းနေမထေရ်၏ စိတ်အလိုကိုသိ၍ ဤကျောင်းနေ မထေရ်သည် ငါ၏အလုပ်အကျွေး ဒါယကာ၌၎င်း ဂိုဏ်းအခြွေအရံ၌၎င်း မတပ်စွန်းသည်၏အဖြစ်ကို မသိလေဟု နှလုံးသွင်း၍ မိမိနေရာအရပ်သို့သွား၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း ဖိုလ်ချမ်းသာဖြင့်၎င်း ကာလကို လွန်စေ၏။
ကျောင်းနေရဟန်းသည်လည်း နက်ဖြန်နေ့၌ လက်သည်း အပြင်ဖြင့် ကျောက်စည်ကိုခတ်၍ လက်သည်းဖြင့် တံခါးကိုခေါက်၍ သူကြွယ်အိမ်သို့သွား၏။ သူကြွယ်သည် ထိုမထေရ်၏ သပိတ်ကိုယူ၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ နေစေ၍ အရှင်ဘုရား အာဂန္တုကမထေရ်သည် အဘယ်မှာနေသနည်းဟုမေး၏။ ငါသည် သင့်ဆရာ၏ အကြောင်းကို မသိ၊ ကျောက်စည်ကို ထိုးပါလျှက်လည်း တံခါးကို ခေါက်ပါလျှက်လည်း နိုးစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ယမန်နေ့ကပင် ဤအိမ်၌ မွန်မြတ်သော ဘောဇဉ်ကိုစား၍ အစာကြေစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား ယခု အိပ်ပျော်သည်သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်သည် ကြည်ညိုသည်ရှိသော် ဤသို့သဘောရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော အရာတို့၌ ကြည်ညို၏ဟု ဆို၏။ ရဟန္တာမထေရ်သည်လည်း မိမိ၏ဆွမ်းခံအချိန်ကိုမှတ်၍ ကိုယ်ကိုသုတ်သင်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူ၍ ကောင်းကင်သို့ပျံ၍ တပါးအရပ်သို့သွားလေ၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ကျောင်းနေမထေရ်ကို ထောပတ် ပျား သကာတို့ဖြင့် စီရင်အပ်သော ဃနာကိုသောက်စေ၍ သပိတ်ကို နို့မှုန့်တို့ဖြင့်ပွတ်၍ တဖန်ပြည့်စေ၍ အရှင်ဘုရား အာဂန္ထကမထေရ်သည် ခရီးပန်းသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤဃနာကို အာဂန္တုကမထေရ်ဘို့ အရှင်ဘုရားတို့သည် ဆောင်ကုန်လောဟု ဆို၍ ပေး၏။
ကျောင်းနေမထေရ်သည် မပယ်မူ၍ သွားသည်ရှိသော် အာဂန္တုကရဟန်းသည် ဤဃနာကို အကယ်၍သောက်ရအံ့၊ လည်ကိုကိုင်၍ နှင်ထုတ်သော်လည်း မသွားလတ္တံ့၊ ဤဃနာကို လူတို့အား အကယ်၍ ပေးအံ့၊ အမှုသည် ထင်ရှားဖြစ်လတ္တံ့၊ ရေ၌ အကယ်၍ လောင်းအံ့၊ ရေအပြင်၌ ထောပတ်သည် ထင်ရှားလတ္တံ့၊ မြေ၌ အကယ်၍ စွန့်အံ့၊ ကျီးကျသဖြင့် ထင်ရှားလတ္တံ့၊ ဤဃနာကို အဘယ်မှာလျင် စွန့်ရအံ့နည်းဟု စုံစမ်းသည်ရှိသော် တခုသော မီးလောင်သောယာကိုမြင်၍ မီးကျီးစု၌ထည့်၍ အထက်၌ မီးကျီးတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်း၍ ကျောင်းသို့သွားသည်ရှိသော် အာဂန္တုက ရဟန်းကိုမမြင်၍လျှင် မချွတ် ထိုရဟန်းသည် ရဟန္တာဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါ့အလိုကိုသိ၍ အရပ်တပါးသို့ သွားသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ အံ့ဘွယ်သရဲရှိစွ၊ ငါသည် ဝမ်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် မသင့်သောအရာကို ပြုမိ၏ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဏေ၌ပင်လျှင် ထိုရဟန်းအား ကြီးစွာသောနှလုံးမသာခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါမှစ၍လျှင် ပြင်းစွာစိုးရိမ်ခြင်းဖြစ်၍ မမြင့်မီပင်လျှင်သေ၍ ငရဲ၌ဖြစ်လေ၏။
ထိုလောသကတိဿသည် များစွာကုန်သော နှစ်အသိန်းတို့ပတ်လုံး ငရဲခံရ၍ ဝိပါက်အကြွင်းအားဖြင့် ဘဝငါးရာတို့၌ ဘီလူးဖြစ်၍ တနေ့မျှလည်း ဝမ်းပြည့်အောင် အာဟာရကိုမရစေဘူး၊ တနေ့သ၌ကား ကိုယ်ဝန်အညစ်အကြေးကို ဝမ်းပြည့်အောင် စားရဘူး၏။ တဖန် ဘဝငါးရာပတ်လုံး ခွေးဖြစ်၏။ ထိုခွေးဖြစ်သောအခါ၌လည်း တနေ့သ၌ အန်သောထမင်းကို ဝမ်းပြည့်အောင် စားရဘူး၏။ ကြွင်းသောကာလ၌ကား ထိုလောသကတိဿသည် ဝမ်းပြည့်အောင်သောအာဟာရကို မရစဘူး၊ ခွေးအဖြစ်မှစုတေ၍ ကာသိတိုင်း တခုသော အရပ်၌တည်သော ရွာဝယ် သူဆင်းရဲအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုလောသကတိဿ၏ ဖြစ်သောကာလမှစ၍ ထိုအမျိုးသည် အလွန်ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၏။ ချက်မှအထက်၌ ဝမ်းပြည့်အောင် ပအုံးရည်မျှကိုလည်း မရစဘူး၊ ထိုသူငယ်အား မိတ္တဝိန္ဒကဟူသော အမည်သည်ဖြစ်၏။ မိဘတို့သည် ငတ်မွတ်သော ဆင်းရဲကို သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သူယုတ်သွားလေလောဟု မိတ္တဝိန္ဒကကိုပုတ်ခတ်၍ နှင်ထုတ်ကုန်၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည် ကိုးကွယ်ရာမရသည်ဖြစ်၍ သွားသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ရောက်လေ၏။
ထိုအခါဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ လုလင်ငါးရာတို့ကို အတတ်သင်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌နေကုန်သောသူတို့သည် ရိက္ခာပေး၍ အတတ်သင်စေကုန်၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည်လည်း ဘုရားလောင်းအထံ၌ အတတ်သင်၏။ ထိုမိတ္တဝိန္ဒကသည် ကြမ်းကြုတ်၏။ ဆုံးမခြင်းမခံ့၊ ထိုထိုလူတို့ကို ပုတ်ခတ်၍ သွားတတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆုံးမသော်လည်း အဆုံးအမကိုမယူ၊ မိတ္တဝိန္ဒကကိုမှီ၍ မိတ္တဝိန္ဒကဆရာသည်လည်း လာဘ်နည်း၏။ ထိုအခါ မိတ္တဝိန္ဒကသည် လုလင်ငယ်တို့နှင့်တကွ ခိုက်ရန်ဖြစ်၍ အဆုံးအမကို မယူဘဲ ထိုအရပ်မှပြေး၍ လှည့်လည်သည်ရှိသော် တခုသောပစ္စန္တရစ်သို့ရောက်၍ ထိုပစ္စန္တရစ်ရွာ၌ တယောက်သော ဆင်းရဲသောမိန်းမနှင့်တကွ သံဝါသပြု၏။ ထိုဆင်းရဲသောမိန်းမသည် မိတ္တဝိန္ဒကကိုမှီ၍ သားငယ်နှစ်ယောက်တို့ကို ဖွား၏။ ရွာသားတို့သည် ငါတို့အား ကောင်းသောသတင်း မကောင်းသောသတင်းကို ကြားလောဟု မိတ္တဝိန္ဒကကို အခပေး၍ ရွာတံခါး၌ ကုဋိဝယ် နေစေကုန်၏။ ထိုမိတ္တဝိန္ဒကကိုမှီ၍ ပစ္စန္တရစ်ရွာသားတို့သည် ခုနစ်ကြိမ် ရာဇဒဏ်သင့်ကုန်၏။ ခုနစ်ကြိမ် ထိုသူတို့၏ အိမ်တို့ကို မီးလောင်ကုန်၏။ ခုနစ်ကြိမ် တဘက်ဆည်ကန်သည် ပေါက်လေ၏။ ပစ္စန္တရစ် ရွာသားတို့သည် ငါတို့အား မိတ္တဝိန္ဒက၏မလာမီရှေးကာလ၌ ဤသို့သဘောရှိသော ဘေးဘျမ်းသည်မရှိ၊ ယခု မိတ္တဝိန္ဒက၏ လာသောကာလမှစ၍ ငါတို့သည် ဆုတ်ယုတ်၏ ဟု ကြံကုန်၏။ ကြံပြီး၍ ထိုမိတ္တဝိန္ဒကကို ပုတ်ခတ်ကုန်၍ နှင်ထုတ်ကုန်၏။
မိတ္တဝိန္ဒကသည် မိမိသားငယ်တို့ကိုခေါ်၍ အရပ်တပါးသို့ သွားသည်ရှိသော် တခုသောဘီလူးသိမ်းဆည်းသော တောအုပ်သို့ ဝင်လေ၏။ ထိုတောအရပ်၌ ဘီလူးတို့သည် မိတ္တဝိန္ဒက၏ သားငယ်တို့ကို၎င်း မယားကို၎င်း ဖမ်းယူသတ်စားကုန်၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည် ထိုတောအုပ်မှပြေးခဲ့၍ ထိုထိုအရပ်သို့ လှည့်လည်သည်ရှိသော် တခုသော ဂမ္ဘီရမည်သော သင်္ဘောဆိပ်ရွာသို့ သင်္ဘောလွှင့်သော နေ့၌ပင်လျှင် ရောက်၍ အမှုလုပ်ပြု၍ သင်္ဘောကိုစီး၏။ သင်္ဘောသည် သမုဒြာအပြင်သို့ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံးသွား၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ သမုဒြာအလယ်၌ သံမယ်နနှက်၍ ထားဘိသကဲ့သို့ တည်၏။ သင်္ဘောသားတို့သည် သူယုတ်စာရေးတံကို စီရင်ကုန်၏။ ခုနစ်ကြိမ် မိတ္တဝိကအားသာလျှင် ရောက်၏။ သင်္ဘောသားတို့သည် မိတ္တဝိန္ဒကအား တခုသောဝါးစည်းကိုပေး၍ လက်၌ကိုင်စေ၍ သမုဒြာအပြင်၌ ပစ်ကုန်၏။ မိတ္တဝိန္ဒကကို ပစ်တည့်လျှင်ပင် သင်္ဘောသည်သွား၏။ မိတ္တဝိန္ဒကလည်း ဝါးစည်း၌အိပ်၍ သမုအပြင်၌ သွားသည်ရှိသော် ကဿပဘုရားပွင့်သောအခါ၌ စောင့်အပ်သော သီလ၏အကျိုးအားဖြင့် သမုဒြာအပြင်ဝယ် တခုသောဖလ်ဗိမာန်၌ လေးယောက်သော နတ်သ္မီးတို့ကိုရ၍ ထိုနတ်သ္မီးတို့အထံ၌ ချမ်းသာကိုခံစားလျက် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံးနေ၏။ ထိုဗိမာန်ရှင်ဖြစ်ကုန်သော ပြိတ္တာနတ်သ္မီးတို့သည်ကား ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ချမ်းသာကို ခံစားရကုန်၏။ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ဆင်းရဲကိုခံစားရကုန်၏။ ထိုအခါ နတ်သ္မီးတို့သည် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံးဆင်းရဲကိုခံစားအံ့သောငှါ သွားကြကုန်သည်ရှိသော် အကြင်ရွေ့လောက် ငါတို့သည် မလာကုန်သေး၊ ထိုရွေ့လောက် ဤဗိမာန်၌ သင်သည် နေရစ်လောဟုဆို၍ သွားကုန်၏။
မိတ္တဝိန္ဒကသည် ထိုနတ်သ္မီးတို့၏သွားကာလ၌ ဝါးစည်း၌ အိပ်၍ ရှေ့သို့သွားသည်ရှိသော် ငွေဗိမာန်၌ ရှစ်ယောက်ကုန်သော နတ်သ္မီးတို့ကိုရ၏။ ထိုအရပ်မှလည်း တပါးအရပ်သို့သွားသည်ရှိသော် ပတ္တမြားဗိမာန်၌ တကျိပ်ခြောက်ယောက်ကုန်သော နတ်သ္မီးတို့ကိုရ၏။ ရွှေဗိမာန်၌ သုံးကျိပ်နှစ်ယောက်ကုန်သော နတ်သ္မီးတို့ကိုရ၏။ ထိုနတ်သ္မီးတို့၏စကားကိုလည်း နားမထောင်မူ၍ ရှေ့သို့သွားသည်ရှိသော် သမုဒြာ၏အလယ်ကျွန်း၌ တခုသောဘီလူးမသည် ဘီလူးတို့၏အာနုဘော်ဖြင့် မြို့ကိုပြု၍နေ၏။ ထိုဘီလူးမြို့၌ တယောက်သောဘီလူးမသည် ဆိတ်မ၏အသွင်ဖြင့် သွား၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည် ဆိတ်မ၏ ဘီလူးမ၏အဖြစ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ ဆိတ်သားကိုစားအံဟု ဆိတ်မကို ခြေ၌ကိုင်၏။ ဘီလူးမသည် ဘီလူးတို့၏အာနုဘော်ဖြင့် မိတ္တဝိန္ဒကကို ချီ၍ပစ်၏။ မိတ္တဝိန္ဓကသည် ဘီလူးမသည် ပစ်အပ်သည်ရှိသော် သမုဒြာအထက်၌ သွား၍ ဗာရာဏသီမြို့ကျူံးအပြင်၌ တခုသော ဆူးရှိသောထက်၌ ကျ၍ လိမ့်လျက် မြေ၌ တည်၏။
ထိုအခါ၌လည်း ထိုကျူံးအပြင်၌ ကျက်စားကုန်သော မင်း၏ဆိတ်မတို့ကို ခိုးသူတို့သည်သတ်ကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ဆိတ်ကျောင်းသားတို့သည် ခိုးသူတို့ကို ဖမ်းကုန်အံ့ဟု လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ ပုန်း၍နေကုန်၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည် လိမ့်၍မြေသို့ ကျသည်ရှိသော် ဆိတ်မတို့ကို မြင်၍ ငါသည် သမုဒြာအလယ် ကျွန်းတခု၌ ဆိတ်မကို ခြေ၌ကိုင်သည်ရှိသော် ထိုဆိတ်မသည် ပစ်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဤကျူံးအပြင်၌ ကျလာ၏။ ယခုလည်း ဆိတ်မကိုခြေ၌ အကယ်၍ ကိုင်အံ့၊ ဆိတ်မသည် ငါ့ကို ရှေး၌ သမုဒြာအပြင် ဗိမာန်ရှင်ဖြစ်ကုန်သော နတ်သ္မီးတို့၏အထံသို့ ပစ်လတ္တံ့ဟု ကြံပြီး၍ မိတ္တဝိန္ဒကသည် ဤသို့ မသင့်သောအားဖြင့် နှလုံးသွင်း၍ ဆိတ်မကို ခြေ၌ ကိုင်၏။ ဆိတ်မသည် ကိုင်ကာမျှပင်လျှင် မြည်၏။ ဆိတ်ကျောင်းသားတို့သည် ထိုမှဤမှ လာကုန်၍ မိတ္တဝိန္ဒကကိုဖမ်းကုန်၍ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး မင်းအိမ်၌ ဆိတ်တို့ကိုစားသော သူခိုးတည်းဟု မိတ္တဝိန္ဒကကို ထောင်းသတ်ချည်နှောင်၍ မင်းအထံသို့ ဆောင်ကုန်၏။
ထိုခဏ၌ ဘုရားလောင်းသည် ငါးရာကုန်သော လုလင်တို့ဖြင့် ခြံရံလျက် မြို့မှထွက်၍ ရေချိုးအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် မိတ္တဝိန္ဒကကိုမြင်၍ သိ၍ ထိုဆိတ်ကျောင်းသားတို့ကို အမောင်တို့ ဤသူသည် ငါ၏တပည့်တည်း၊ သင်တို့သည် အဘယ့်ကြောင့် ထိုသူကို ဖမ်းကုန်သနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်ဤသူသည် ဆိတ်မကို ခြေ၌ ကိုင်၏။ ထို့ကြောင့် အကျွန်ုပ်တို့သည် ဖမ်း၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား မိတ္တဝိန္ဒကကို ငါ့အား ကျွန်ပြု၍ ပေးကုန်လော၊ ငါတို့ကိုမှီ၍ အသက်မွေးလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ဆိတ်ကျောင်းသားတို့သည် အရှင်ကောင်းပြီဟု ဆိုကုန်၍ မိတ္တဝိန္ဒကကိုလွှတ်၍ သွားကုန်၏။ ထိုအခါ မိတ္တဝိန္ဒကကို ဘုရားလောင်းသည် မိတ္တဝိန္ဒက ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး အဘယ်သို့ သင် သွားသနည်းဟု မေး၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည် အလုံးစုံသော မိမိပြုအပ်သောအမှုကို ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိကုန်သောသူတို့၏စကားကို နားမထောင်သောသူသည် ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲသို့ရောက်၏ ဟု ဆိုလို၍-
ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ။
အဇိယာ ပါဒမောလမ္ဗ၊ မိတ္တကော ဝိယ သောစတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၁။ မိတ္တကော၊ မိတ္တဝိန္ဒကသည်။ အဇိယာ၊ ဆိတ်မ၏။ ပါဒံ၊ ခြေကို။ ဩလမ္ဗ၊ ဆွဲ၍။ သောစတိ ဝိယ၊ စိုးရိမ်ရသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ဩဝဇ္ဇမာနော၊ နူးညံ့သော အစီးအပွားကိုအလိုရှိသော စိတ်ဖြင့် ဆုံးမအပ်လျက်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ အတ္တကာမဿ၊ အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိသော။ ဟိတာနုကမ္ပိနော၊ အကျိုး စီးပွားဖြင့် စောင့်ရှောက်သောသူ၏။ သာသနံ၊ အဆုံးအမကို။ န ကရောတိ၊ နားမထောင်။ သော၊ ထိုသူသည်။ နိစ္စကာလံ၊ အခါခပ်သိမ်း။ သောစတိ၊ စိုးရိမ်ရ၏။
ဤဂါထာဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် တရားဟော၏။ ဤသို့ ထိုလောသကတိဿသည် ရဟန္တာမထေရ်၌ ပြစ်မှား၍ ဤမျှလောက်သောကာလ သုံးကြိမ်သောအတ္တဘောတို့၌သာလျင် ဝမ်းပြည့်အောင်သော အာဟာရကိုရဘူး၏။ ဘီလူးဖြစ်၍ တနေ့သ၌ ကိုယ်ဝန် အညစ်အကြေးကို ရဘူး၏။ ခွေးဖြစ်၍ တနေ့သ၌ အန်သောထမင်းကို ရဘူး၏။ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောနေ့၌ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏အာနုဘော်ဖြင့် စတုမဓုကို ရ၏။ ဤသို့ သူတပါး၏ လာဘ်အန္တရာယ်ကို ပြုခြင်းမည်သည်ကား ကြီးသောအပြစ်ရှိ၏ဟု သိအပ်၏။ ထိုကာလ၌ကား ထိုဆရာသည်၎င်း မိတ္တဝိန္ဒကသည်၎င်း ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤသို့ လောသကတိဿမထေရ်သည် မိမိ၏ လာဘ်မရသည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း အရိယာတို့၏တရားကို ရသည်၏အဖြစ်ကို၎င်း မိမိသည်ပင်လျှင် ပြု၏ဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လောသကတိဿမထေရ်သည် ထိုအခါ မိတ္တဝိန္ဒက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ပစ္စည်းဝတ္ထု၊ ဝန်တိုမှု၊ ဓမ္မုပဒေသံ ရှုကြရန်
ရှေးဦးစွာသော လောသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၂။ ကပေါတဇာတ်
လျှပ်ပေါ်သောကြောင့် အသက်ဆုံးခြင်းသို့ ရောက်ရသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော အတ္ထကာမဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကပေါတဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ်တယောက်သော လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်း၏ လျှပ်ပေါ်သောအဖြစ်သည် နဝကနိပါတ် ကာကဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့။ ထိုအခါ၌ကား ရဟန်းတို့သည် ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားရှေ့တော်သို့ဆောင်၍ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် လျှပ်ပေါ်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်ဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် လျှပ်ပေါ်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သင်သည် ရှေး၌လည်း လျှပ်ပေါ်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီ၊ ပညာရှိတို့သည်လည်း သင့်ကိုမှီ၍ မိမိနေရာမှ ယုတ်ဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ လွန်လေပြီးသောအကြောင်းကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခိုအမျိုး၌ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ နေကုန်သောသူတို့သည် ကောင်းမှုကို အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုထိုအရပ်၌ ငှက်တို့အား ချမ်းသာစွာနေစိမ့်သောငှါ တောင်းကြီးတို့ကို ဆွဲကုန်၏။ ဗာရာဏသီသူဌေး၏လည်း ထမင်းချက်သည် မိမိစဖိုအိမ်၌ တခုသောတောင်းကြီးကိုဆွဲ၍ထား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုတောင်း၌နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် စောစောကလျှင်ထွက်၍ ကျက်စားရာအရပ်၌ ကျက်စား၍ ညအခါလာ၍ ထိုတောင်း၌နေလျက် ကာလတိုကုန်စေ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တခုသောကျီးသည် စဖိုအိမ်၏အထက်ဖြင့် သွားသည်ရှိသော် အချဉ် အချို့ ငါးအမဲတို့၏ အမွှေးအကြိုင်အဆောက်အဦတို့ဖြင့် ထုံအပ်သောအနံ့သည်နံ၍ လောဘကိုဖြစ်စေ၍ အဘယ်သူကိုမှီ၍လျှင် ဤငါးအမဲတို့ကို ရအံ့နည်းဟု အနီး၌နေ၍ စုံစမ်းသည်ရှိသော် ညအခါ၌ ဘုရားလောင်းလာ၍ စဖိုအိမ်သို့ဝင်သည်ကိုမြင်၍ ဤခိုကိုမှီ၍ ငါးအမဲကိုရအံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ နက်ဖြန်နေ့၌ စောစောကလျှင်လာလတ်၍ ဘုရားလောင်း၏ ထွက်၍ ကျက်စားအံ့သောငှါ သွားသောကာလ၌ နောက်မှလိုက်၏။
ထိုအခါ ကျီးကို ဘုရားလောင်းသည် အဆွေ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ငါတို့နှင့်တကွ ကျက်စားသနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်အရှင်တို့၏ အမူအရာကို အကျွန်ုပ်သည်နှဈသကျ၏။ ဤနေ့မှစ၍ အရှင်တို့ကို အကျွန်ုပ်သည် ခစားအံ့ဟုဆို၏။ အဆွေ သင်တို့သည် တပါးသောအစာရှိကုန်၏။ ငါတို့သည် တပါးသောအစာရှိကုန်၏။ သင်တို့သည် ငါတို့အားခစားခြင်းသည် ခဲခက်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်အရှင်တို့၏ အစာယူသောကာလ၌ အကျွန်ုပ်သည်လည်း အစာကိုယူ၍ အရှင်တို့နှင့်တကွသာလျှင်လိုက်အံ့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီ စင်စစ် သင်သည် မမေ့မလျော့သည်ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ကျီးကိုဆုံးမ၍ အစာကိုရှာ၍ မြက်စေ့အစရှိသည်တို့ကို စား၏။ ဘုရားလောင်း၏ကား အစာကိုယူသောကာလ၌ ကျီးသည်လာ၍ နွားချေးဆိုင်ကိုပယ်၍ ပိုးတို့ကိုစား၍ ဝမ်းကိုပြည့်စေ၏။ ဘုရားလောင်း၏ အထံသို့လာ၍ အရှင်အရှင်တို့သည် အခါလေးမြင့် ကျက်စားကုန်၏။ အလွန်အစားကြူးသည် ဖြစ်ခြင်းငှာမသင့်ဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် အစာကိုယူ၍ ညအခါလာသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းနှင့် တကွသာလျှင် စဖိုအိမ်သို့ဝင်၏။ ထမင်းချက်သည် ငါတို့၏ခိုသည် တပါးသော အဖော်ကိုလည်း ယူ၍လာ၏ဟု ကျီးဘို့လည်း တောင်းကိုထား၏။ ထိုနေ့မှစ၍ နှစ်ခုကုန်သောသတ္တဝါတို့သည် နေကြကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ သူဌေးအား များစွာသောငါးအမဲတို့ကိုဆောင်ကုန်၏။ ထိုငါးအမဲကိုယူ၍ ထမင်းချက်သည် စဖိုအိမ်၌ ထိုထိုအရပ်၌ ဆွဲ၏။ ကျီးသည် ထိုငါးအမဲကိုမြင်၍ လောဘကိုဖြစ်စေ၏။ ထိုကျီးသည် ကျက်စားရာအရပ်သို့မသွားမူ၍ ဤငါးအမဲကိုလျှင် ငါသည်စားအပ်၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ ညဉ့်၌ညည်းညူလျက် အိပ်၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ ဘုရားလောင်းသည် ကျက်စားအံ့သောငှာ သွားသည်ရှိသော် အဆွေကျီး လာလောဟုဆို၏။ အရှင်အရှင်တို့သည် သွားကုန်လောဟု အကျွန်ုပ်အား ဝမ်းအနာသည် ရှိ၏ဟုဆို၏။ အဆွေ ကျီးတို့အား ဝမ်းအနာမည်သည် တရံတဆစ်မျှမဖြစ်စဘူး၊ ညဉ့်သုံးယံတို့တွင် တပါးပါးသောယံ၌ အစာကြေသည် ဖြစ်ကုန်၏ ဆီမီးစာကိုမျိုးသောကာလ၌ကား ကျီးတို့အား တခဏမျှ ရောင့်ရဲခြင်းသည် ဖြစ်၏။ သင်သည် ဤငါးအမဲတို့ကို စားလိုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ လာလော လူတို့၏ အသုံးအဆောင်မည်သည်ကို သင်တို့သည် သုံးဆောင်ခြင်းငှါခဲခက်၏။ သင်သည် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို မပြုလင့်၊ ငါနှင့်တကွသာလ ကျက်စားခြင်းငှါ သွားလောဟုဆို၏။ အရှင်ငါသည် မတတ်နိုင်ဟူ၍ ကျီးဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား မိမိအမှုဖြင့်ထင်ရှားလတ္တံ့၊ လောဘ၏ အလိုသို့ မလိုက်မူ၍ မမေ့မလျော့ဖြစ်ရစ်လောဟု ဆုံးမ၍ ဘုရားလောင်းသည်ကျက်စားအံ့သောငှါ သွား၏။
ထမင်းချက်သည် အထူးထူးအပြားပြားသော ငါးအမဲတို့ကို ပြည့်စုံစေ၍ အငွေ့ထွက်စိမ့်သောငှါ အိုးတို့ကိုအတန်ငယ်ဖွင့်၍ စဖိုအိမ်ပျဉ်ထက်၌ထား၍ အပသို့ထွက်၍ ချွေးသုတ်လျက်ရပ်၏။ ထိုခဏ၌ ကျီးသည် တောင်းမှ ဦးခေါင်းမော်၍ စဖိုအိမ်ကို ကြည့်သည်ရှိသော် ထမင်းချက်၏ ထွက်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ယခု ဤအခါကား ငါ၏နှလုံးအလိုကိုပြည့်စေ၍ အမဲကိုစားအံ့သောအခါတည်း၊ အမဲတုံးကြီးကိုတည်း စားရအံ့လောထိုသို့မဟုတ်မူ အမဲတုံးငယ်ကိုတည်း စားရအံ့လောဟုကြံ၍ အမဲတုံးငယ်တို့မည်သည်ကား ဝမ်းကို လျှင်ပြည့်စေခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ အမဲတုံးကြီးကိုဆောင်၍ တောင်း၌ထား၍ စားလျက်အိပ်အံ့ဟုကြံ၍ တောင်းမှပျံ၍ စဖိုအိမ်၌နား၏။
ထိုကျီးသည် စဖိုအိမ်၌ ကိရိ-ဟူသော အသံကိုပြု၏ ထမင်းချက်သည် ထိုအသံကိုကြား၍ ဤအသံကား အဘယ်နည်းဟုနှလုံးသွင်း၍ ဝင်သည်ရှိသော် ကျီးကိုမြင်၍ ဤကျီးပျက်သည် သူဌေးကြီးဘို့ချက်သောအမဲကို စားလို၏။ ငါသည်တမူကား သူဌေးကိုမှီ၍ အသက်မွေး၏။ ဤကျီးမိုက်ကိုမှီ၍ အသက်မမွေး၊ ငါ့အား ဤကျီးမိုက်ဖြင့် အဘယ်မူရအံ့နည်း၊ တံခါးကိုပိတ်၍ ကျီးကိုဖမ်း၍ ကိုယ်အလုံး၌ အတောင်တို့ကို နုတ်၍ ချင်းစိမ်း, ဆား ဇီယာ အစရှိသည်တို့ကိုထောင်း၍ ချဉ်သောရက်တက်ဖြင့်မွှေ၍ ထိုရက်တက်ရည်ဖြင့် ထိုကျီး၏ကိုယ်အလုံးကိုလိမ်း၍ ကျီးကိုတောင်း၌ထား၏။ ကျီးသည် သည်းသော ဝေဒနာ နှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ ညည်းညူလျက် အိပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ညအခါ၌လာလတ်၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သောကျီးကိုမြင်၍ လျှပ်ပေါ်သောကျီး ငါ့စကားကိုနားမထောင်၍ သင်သည် လောဘကိုမှီ၍ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်၏ဟု ဆိုလို၍-
ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ။
ကပေါတကဿ ဝစနံ အကတွာ၊
အမိတ္တဟတ္ထတ္ထဂတောဝ သေတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၂။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဩဝဇ္ဇမာနော၊ နူးညံ့သော အစီး အပွားကိုအလိုရှိသောစိတ်ဖြင့် ဆုံးမလျက်။ အတ္ထကာမဿ၊ အကျိုးစီးပွားကို အလိုရှိသော။ ဟိတာနုကမ္ပိနော၊ အကျိုးစီးပွားဖြင့် စောင့်ရှောက်တတ်သောသူ၏။ သာသနံ၊ အဆုံးအမကို။ န ကရောတိ၊ နားမထောင်။ သော၊ ထိုသူသည်။ ကပေါတကဿ၊ ခို၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ အကတွာ၊ နားမထောင်၍။ အမိတ္တဟတ္တတ္ထဂတော၊ ရန်သူတို့၏ လက်သို့ရောက်သော။ ကာကာဝ၊ ကျီးကဲ့သို့။ အနုသောစမာနော၊ စိုးရိမ်လျက်။ သေတိ၊ အိပ်ရ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာကိုဆို၍ ယခုအခါ ငါသည်လည်း ဤအရပ်၌နေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု နှလုံးသွင်း၍ တပါးသော အရပ်သို့သွားလေ၏။ ကျီးသည်လည်း ထိုတောင်း၌လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ထိုအခါကျီးကို ထမင်းချက်သည် တောင်းနှင့်တကွယူ၍ တံမြက်ချေးစွန့်ရာအရပ်၌ စွန့်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်း သင်သည် ယခုသာလျှင် လျှပ်ပေါ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လျှပ်ပေါ်သည်သာလျှင်တည်း၊ သင်၏ လျှပ်ပေါ်ခြင်းကိုလည်းမှီ၍ ပညာရှိတို့သည်လည်း မိမိနေရာမှ ယုတ်ဘူးကုန်ပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုညပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းသည် အနာဂါမိဖိုလ်ကို ရလေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လျှပ်ပေါ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ကျီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ခိုဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
လောဘရမ္မက်၊ ငမ်းငမ်းတက်၊ အသက်ဆုံးရှာ ကျီးပမာ
နှစ်ခုမြောက်သော ကပေါတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၃။ ဝေဠုကဇာတ်
ပညာရှိစကားကိုနားမထောင်၍ မြွေ၏ခံတွင်း၌ အသက်ကုန်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော အတ္ထကာမဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝေဠုကဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် ဆိုနိုင်ခက်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဆိုနိုင်ခက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာလျှင်တည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် ပညာရှိတို့၏ စကားကိုမလိုက်နာမူ၍ မြွေ၏ခံတွင်းဝ၌ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း၌ များစွာသော စည်းစိမ်ရှိသော အမျိုး၌ ဖြစ်၏။ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ရောက်၍ ကာမဂုဏ်တို့၌ အပြစ်ကို၎င်း ရဟန်းအဖြစ်၌ အကျိုးဆက်ကို၎င်းမြင်၍ ကာမတို့ကိုပယ်၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၏။ ကသိုဏ်းပရိကံကို စီးဖြန်း၍ ငါးပါးသော အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်လွန်စေလျက် နောက်အဘို့၌ များသောအခြံအရံရှိသော ငါးရာသောရသေ့တို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော ဂိုဏ်းဆရာဖြစ်၍နေ၏။ ထိုအခါ တခုသောမြွေဟောက်ငယ်သည် မိမိဓမ္မတာအားဖြင့်သွားသည်ရှိသော် တယောက်သောရသေ့၏ ကျောင်းသို့ ရောက်၏။ ရသေ့သည် ထိုမြွေ၌ သားဟူသောချစ်ခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ထိုမြွေကို တခုသောဝါးလုံးခေါင်း၌ အိပ်စေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဝေဠုကဟူသောအမည်ကိုသာ မှည့်ကုန်၏။ ထိုမြွေကို သားဟူသော ချစ်ခြင်းဖြင့် မွေးစားသောကာလမှစ၍ ထိုရသေ့အား ဝေဠုကပိတာဟူသော အမည်ကိုသာလျှင် မှည့်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တယောက်သောရသေ့သည် မြွေဟောက်ကို မွေးစား၏ဟု ကြား၍ ထိုရသေ့ကိုခေါ်စေ၍ ရသေ့ သင်သည် မြွေဟောက်ကိုမွေးစားသသတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေး၏။ မှန်ပေ၏ဟုလျှောက်သည်ရှိသော် မြွေဟောက်နှင့် အကျွမ်းဝင်ခြင်းမည်သည် မရှိ၊ ထိုမြွေဟောက်ကို မမွေးစားလင့်ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။
ရသေ့သည် ဘုရားလောင်းစကားကိုမယူ မြွေဟောက်ကို စွန့်ခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ ထိုဘုရားလောင်းဆုံးမသောနေ့မှ နှစ်ရက် သုံးရက်လွန်သဖြင့်လျှင် ခပ်သိမ်းကုန်သောရသေ့တို့သည် သစ်သီးကြီးငယ်အလို့ငှါ သွားကုန်၏။ ရောက်ရာအရပ်၌ သစ်သီးကြီးငယ် ရလွယ်သောအဖြစ်ကိုမြင်၍ နှစ်ရက်သုံးရက် ထိုအရပ်၌ သာလျှင် နေကုန်၏။ ဝေဠုကအဘသည်လည်း ထိုရသေ့တို့နှင့်တကွ။ သွားသည်ရှိသော် မြွေဟောက်ကို ဝါးလုံး၌သာလျှင်အိပ်စေ၍ ပိတ်လျက်သွား၏။
ထိုဝေဠုကအဘသည် တဖန်ရသေ့တို့နှင့်တကွ နှစ်ရက် သုံးရက်လွန်သဖြင့်ပြန်၍ ဝေဠုကအား အစာပေးအံ့ဟု ဝါးလုံးခေါင်းကိုဖွင့်၍ ချစ်သားလော ဆာမွတ်သလောဟု လက်ကိုဖြန့်၏။ မြွေဟောက်သည် နှစ်ရက်သုံးရက် အာဟာရပြတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုရသေ့အားအမျက်ထွက်၍ ဖြန့်သောလက်၌ ကိုက်၏။ ရသေ့ကို ထိုအရပ်၌ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ တောသို့ဝင်၏။ ရသေ့တို့သည် ထိုဝေဠုကအဘကိုမြင်ကုန်၍ ဘုရားလောင်းအား ကြားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဝေဠုက အဘအလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိစ္စကိုပြုစေ၍ ရသေ့အပေါင်းတို့ အလယ်၌ နေ၍ ရသေ့တို့အား ဆုံးမလိုသည်၏အစွမ်းအားဖြင့်-
ဩဝဇ္ဇမာနော န ကရောတိ သာသနံ။
ဧဝံ သော နိဟတော သေတိ၊
ဝေဠုကဿ ယထာ ပိတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၃။ အတ္ထကာမဿ၊ အကျိုးကိုအလိုရှိသော။ ဟိကာနုကမ္ပိနော၊ အစီးအပွားကိုစောင့်ရှောက်လေ့ရှိသောသူသည်။ ဩဝဇ္ဇမာနော၊ ဆုံးမလျက်။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ သာသနံ၊ အဆုံးအမကို။ န ကရောတိ၊ မလိုက်နာ။ သာ၊ ထိုသူသည်။ ဝေဠကဿ၊ ဝေဠုက၏။ ပိဘာ၊ အဘသည်။ နိဟတာ၊ သေလျက်။ သေတိ ယထာ၊ အိပ်ရသကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ နိဟတာ၊ သေလျက်။ သေတိ၊ အိပ်ရ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့အပေါင်းတို့ကိုဆုံးမ၍ လေးပါးကုန်သော ဗြဟ္မဝိဟာရကိုပွားစေလျက် အသက်၏အဆုံး၌ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဆိုနိုင်ခက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာတည်း၊ ဆိုနိုင်ခက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မြွေဟောက်ခံတွင်း၌ ပုပ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဝေဠုကအဘဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းသော ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဂိုဏ်းဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပြောဆိုဆုံးမ၊ မနာက၊ မုချပျက်မည်သာ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝေဠုကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၄။ မကသဇာတ်
ခြင်မှက်တို့နှင့်စစ်တိုက်သော လူမိုက်တို့၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သေယျာ အမိတ္တော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမကသဇာတ်ကို မဂဓတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူသည်ရှိသော် တခုသော ရွာငယ်၌ မိုက်ကုန်သော ရွာသားတို့ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အခါတပါး၌ သာဝတ္ထိပြည်မှ မဂဓတိုင်းသို့ကြွတော်မူ၍ ထိုမဂဓတိုင်း၌ ဒေသစာရီ ကြွတော်မူသည်ရှိသော် တခုသောရွာငယ်သို့ ရောက်တော်မူသတတ်၊ ထိုရွာငယ်သည်လည်း များသောအားဖြင့် အလွန်မိုက်သောလူတို့ဖြင့်သာလျှင် ပြန့်ပြော၏။ ထိုရွာငယ်ဝယ် တနေ့သ၌ အလွန်မိုက်ကုန်သောလူတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ အချင်းတို့ တောသို့ဝင်ကုန်၍ အမှုကိုပြုကုန်သောငါတို့ကို မှက်တို့သည် ကိုက်ကုန်၏။ ထိုမှက်တို့ကိုက်ခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ငါတို့အား အမှုပျက်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသော ငါတို့သည်လျှင် လေးတို့ကို၎င်း တပါးသော လက်နက်တို့ကို၎င်း ယူ၍ သွားကုန်၍ မှက်တို့နှင့်တကွ စစ်ထိုးကုန်၍ အလုံးစုံသောမှက်တို့ကို ထိုးကုန်၍၎င်း ဖြတ်ကုန်၍၎င်း သတ်ကုန်အံ့ဟုတိုင်ပင်ကုန်၍ တောသို့ဝင်ကုန်၍ မှက်တို့ကိုထိုးကုန်အံ့ဟု အချင်းချင်း စစ်ထိုးကုန်၍၎င်း ပုတ်ခတ်ကုန်၍၎င်း ဆင်းရဲခြင်းသို့ရောက်ကုန်၍ လာလတ်သည်ရှိသော် ရွာတွင်း၌၎င်း ရွာလယ်၌၎င်း ရွာတံခါး၌၎င်း အိပ်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ရွာငယ်သို့ ဆွမ်းအလို့ငှာဝင်တော်မူ၏။ ကြွင်းကုန်သော ပညာရှိကုန်သောလူတို့သည် မြတ်စွာဘုရားကို မြင်ကုန်၍ ရွာတံခါး၌ မဏ္ဍပ်ကိုပြုကုန်၍ ဘုရားအမှူးရှိကုန်သော သံဃာအား ကြီးစွာသောအလှူကိုပေးကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ နေကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုထိုအရပ်၌ ပညာမရှိကုန်သောလူတို့ကို မြင်တော်မူ၍ သီတင်းသည်တို့ကို သီတင်းသည်တို့ များစွာကုန်သောဤလူတို့သည် နာကုန်၏။ ထိုလူတို့သည် အဘယ်အမှုကို ပြုကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ထိုလူတို့သည် မှက်တို့နှင့်စစ်ထိုးခြင်းကိုပြုကုန်အံ့ဟုသွားကုန်၍ အချင်းချင်းထိုးကြကုန်၍ မိမိတို့သာနာသည် ဖြစ်ကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည်တို့ ယခုသာလျှင် အလွန်မိုက်ကုန်သောထိုလူတို့သည် မှက်တို့ကိုပုတ်ခတ်ကုန်အံ့ဟု မိမိတို့ကိုယ်ကို ပုတ်ခတ်ကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း မှက်တို့ကို ပုတ်ခတ်ကုန်အံ့ဟု အချင်းချင်း ပုတ်ခတ်ကုန်သောလူတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဆိတ်ဆိတ်နေတော်မူ၏။ ထိုလူတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သီတင်းသည်တို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကုန်သွယ်ခြင်းဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကိုပြု၏။ ထိုအခါ ကာသိတိုင်း၌ တခုသောပစ္စန္တရစ်ရွာ၌ များစွာကုန်သော လက်သမားတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုရွာ၌ တယောက်သော သစ်ရွေသောလက်သမားသည် သစ်ကိုရွေ၏။ ထိုအခါ တခုသောမှက်သည် ထိုလက်သမား၏ ကြေးနီခွက်ကျောက်ကုန်းနှင့်တူသော ဦးခေါင်း၌နား၍ လှံဖြင့်ထိုးဘိသကဲ့သို့ ဦးခေါင်း၌ နှုတ်သီးဖျားဖြင့်ထိုး၏။ ထိုလက်သမားသည် မိမိအထံ၌နေသော သားကို ချစ်သား ငါ၏ဦးခေါင်း၌ မှက်သည် လှံဖြင့်ဆွဘိသကဲ့သို့ ထိုး၏။ ထိုမှက်ကို မြစ်လောဟု ဆို၏။ ဘခင် သည်းခံဦးလော တချက်တည်းဖြင့်သာလျှင် ထိုမှက်ကိုသတ်အံ့ဟုဆို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မိမိ၏ဘဏ္ဍာကိုရှာသည်ရှိသော် ထိုရွာသို့ရောက်၍ ထိုလက်သမားတို့၏ စရပ်၌ နေ၏။ ထိုအခါ၌လျှင် ထိုလက်သမားသည် သားကို ချစ်သား ဤမှက်ကို မြစ်လောဟု ဆို၏။ ထိုသားသည် ဘခင် မြစ်အံ့ဟု ထက်လှသောပုဆိန်ကြီးကိုချီ၍ အဘ၏ အနား၌ ရပ်လျက် မှက်ကိုခတ်အံ့ဟု အဘ ဦးခေါင်းကို နှစ်ဖြာခွဲ၏။ လက်သမားသည် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုလက်သမားသား၏ အမှုကိုမြင်၍ ရန်သူဖြစ်သော်လည်း ပညာရှိသည်သာလျှင် မြတ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရန်သူပညာရှိသည် ဒဏ်မှကြောက်သောကြောင့်လည်း လူကို မသတ်လတ္တံ့ဟုကြံ၍-
န တွေဝ မိတ္တော မတိဝိပ္ပဟီနော။
မကသံ ဝဓိဿန္တိ ဧဠမူဂေါ၊
ပုတ္တာ ပိတု အဗွီဒါ ဥတ္တမင်္ဂ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၄။ မတိယာ၊ ပညာနှင့်။ ဥပေတော၊ ပြည့်စုံသော အမိတ္တော၊ ရန်သူသည်။ သေယျော၊ မြတ်သေး၏။ မတိဝိပ္ပဟီနာ၊ ပညာမှကင်းသော။ မိတ္တော၊ အဆွေခင်ပွန်းသည်။ န တွေဝ သေယျာ၊ မမြတ်သလျင်ကတည်း။ ဧဠမူဂေါ၊ တံတွေးယိုသော ခံတွင်းရှိသော သူမိုက်သည်။ ပုတ္တော၊ သားဖြစ်လျက်လည်း။ မကသံ၊ မှက်ကို။ ဝဓိဿံ၊ သတ်အံ့။ ဣတိ၊ ဤသို့ နှလုံးသွင်း၍။ ပိတု၊ အဘ၏။ ဥတ္တမင်္ဂံ၊ ဦးခေါင်းကို။ အဗ္ဗီဒါ၊ နှစ်စိတ်ခွဲ၏။
ဤဂါထာကိုဆိုပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် နေရာမှထ၍ အမှုအလျောက်သွား၏။ လက်သမား၏ အဆွေအမျိုးတို့သည် အလောင်းကောင်ကို သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကို ပြုကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည်တို့ ဤသို့ ရှေး၌လည်း မှက်ကိုသတ်ကုန်အံ့ဟု အဘကိုသတ်ကုန်သော လူတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီသလျှင်ကတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဂါထာကိုဆိုပြီး၍ဖဲသွားသော ပညာရှိကုန်သည် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ခြင်မှက်ကိုလျဉ်း၊ စစ်ပွဲခင်း၊ ချင်းချင်းပျက်စီးရာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မကသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၅။ ရောဟိဏီဇာတ်
အမိ၌ယင်အုံသည်ကို ကျည်ပွေ့ဖြင့်ရိုက်ခတ်၍ အမိသေသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သေယျာ အမိတ္တော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ရောဟိဏီဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ တယောက်သော ကျွန်မကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးအား တယောက်သော ရောဟိဏီမည်သောကျွန်မသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုရောဟိဏီမည်သောကျွန်မ၏ ကောက်နယ်ရာအရပ်၌ လာလတ်၍ အမိသည်အိပ်၏။ ထိုအမိအိုကို ယင်တို့သည်ခြံရံကုန်လျက် အပ်ဖြင့်ထိုးဘိသကဲ့သို့ကိုက်ကုန်၍ ထိုအမိအိုသည် သ္မီးကို ချစ်သ္မီး ငါ့ကို ယင်တို့သည်ကိုက်ကုန်၏။ ထိုယင်တို့ကို မြစ်လောဟု ဆို၏။ ထိုရောဟိဏီမည်သောသီးသည် မြစ်အံ့ဟု ကျည်ပွေ့ကိုချီ၍ အမိ၏ကိုယ်၌ ယင်တို့ကိုသတ်၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်စေအံ့၊ ဤသို့နှလုံးသွင်း၍ အမိကိုကျည်ပွေ့ဖြင့်ခတ်၍။ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၏။ ထိုအမိကိုမြင်၍ ငါ၏အမိသည်သေပြီဟု ငိုအံ့သောင်ာ အားထုတ်၏။ ထိုအကြောင်းကို သူဌေးအား ကြားကုန်၏။ သူဌေးသည် ထိုကျွန်မ၏ အလောင်းကောင်ကို သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိစ္စကိုပြုစေ၍ ကျောင်းသို့သွား၍ အလုံးစုံသောထိုအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားလည်း သူကြွယ် ဤရောဟိဏီမည်သော ကျွန်မသည် အမိ၏ထိုကိုယ်၌ ယင်တို့ကိုမြစ်အံ့ဟု ယခုအခါ၌သာလျှင် ကျည်ပွေ့ဖြင့် အမိကို သတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သတ်ဘူးသည်သာလျှင် တည်းဟုမိန့်တော်မူ၍ ထိုသူကြွယ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သူကြွယ်လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးမျိုး၌ဖြစ်၍ အဘလွန်သဖြင့် သူဌေးအရာသို့ရောက်၏။ ထိုသူဌေးအားလည်း ရောဟိဏီမည်သည်သာလျှင်ဖြစ်သော ကျွန်မသည်ဖြစ်၏။ ထိုကျွန်မသည်လည်း မိမိ၏ ကောက်နယ်ရာအရပ်သို့လာလတ်၍ အိပ်သောအမိကို ယင်တို့သည် အုံကုန်သည်ဖြစ်၍ ချစ်သ္မီး ယင်တို့ကိုမြစ်လော၊ ဤသို့ ဆိုအပ်သည်ဖြစ်၍ ဤအတူလျှင် ကျည်ပွေ့ဖြင့်ခတ်၍ အသက် ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေပြီး၍ ငိုအံ့သောငှာ အားထုတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ဤလောက၌ ရန်သူဖြစ်သော်လည်း ပညာရှိသည်သာလျှင် မြတ်၏။ ဤသို့ ကြံ၍... -
ပဿ ရောဟိဏိကံ ဇမ္မိံ၊ မာတရံ ဟန်တွန သောစတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၅။ ယဉ္စေ-ယော နာမ၊ အကြင်အမည်ရှိသော။ အနုကမ္ပကော၊ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော။ ဗာလော၊ သူမိုက်သည်။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တတော၊ ထိုသူမိုက်ထက်။ သတဂုဏေန၊ အဆအရာဖြင့်။ သဟဿဂုဏေန၊ အဆအထောင်ဖြင့်။ သတသဟဿဂုဏေန၊ အဆအသိန်းဖြင့်။ မေဓာဝီ၊ ပညာရှိသည်။ အမိတ္တော၊ ရန်သူဖြစ်ငြားသော်လည်း။ သေယျာ၊ မြတ်သေး၏။ အနုကမ္ပကော၊ အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်သော။ ဗာလော၊ သူမိုက်သည်။ ယဉ္စေ သေယျော၊ မမြတ်သာလျှင်ကတည်း။ ဇမ္မိံ၊ ယုတ်မာသော။ ရောဟိဏိကံ၊ ရောဟိဏီကို။ ပဿ၊ ရှုလော။ ရောဟိဏီ၊ ရောဟိဏီသည်။ မာတရံ၊ အမိကို။ ဟန္တွာန၊ သတ်၍။ သောစတိ၊ စိုးရိမ်ရ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ပညာရှိကိုချီးမွမ်းလျက် ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ဤရောဟိဏီသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ယင်တို့ကိုသတ်အံ့ဟူ၍ အမိကိုသတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သတ်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤ ဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ရောဟိဏီ၏အမိသည် ထိုအခါ ရောဟိဏီ၏အမိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရောဟိဏီသည် ထိုအခါ ရောဟိဏီ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သူဌေးကြီးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အသိဉာဏ်ကင်း၊ ပြုမူခြင်း၊ မိရင်းမာတာ သေရရှာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရောဟိဏီဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၆။ အာရာမဒူသကဇာတ်
အရံဥယျာဉ်ကို ဖျက်ဆီးသည်၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် န ဝေ အနတ္ထကုသလေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အရာမဒူသကဇာတ်ကို တခုသောကောသလရွာငယ်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဥယျာဉ်ဖျက် သူငယ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီကြွတော်မူသည်ရှိသော် တခုသောရွာငယ်သို့ ရောက်တော်မူသတတ်၊ ထိုရွာငယ်၌ တယောက်သောသူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရားကိုဘိတ်၍ မိမိဥယျာဉ်၌နေစေ၍ ဘုရားအမှူးရှိသောရဟန်းသံဃာအား အလှူကိုပေး၍။ အရှင်ဘုရားတို့ အလိုတော်ရှိတိုင်း ဤဥယျာဉ်၌ နေတော်မူပါကုန်လောဟု လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့သည်ထကုန်၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကိုခေါ်ကုန်၍ ဥယျာဉ်၌ လှည့်လည်ကုန်သည်ရှိသော် တခုသောမြေပြင်အရပ်ကိုမြင်၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို သီတင်းသည် ဥယျာဉ်သည် တပါးသောအရပ်၌ ပြည့်စုံသောအရိပ်ရှိ၏။ ဤအရပ်၌ကား တစုံတခုသောသစ်ပင်ကြီးသည်၎င်း သစ်ပင်ငယ်သည်၎င်းမရှိ၊ အကြောင်းကား အသို့နည်း၊ ဤသို့ မေးကုန်၏။
အရှင်ဘုရားတို့ ဥယျာဉ်ကိုပျိုးသောကာလ၌ တယောက်သော ရွာသားသူငယ်သည် ရေကိုလောင်းသည်ရှိသော် ဤအရပ်၌ သစ်ပင်တို့ကို အမြစ်ကိုနုတ်သည်ကိုပြု၍ အမြစ်ပမာဏဖြင့်ရေကိုလောင်း၏။ ထို့ကြောင့် သစ်ပင်ငယ်တို့သည် ညှိုးကုန်၍ သေကုန်၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် ဤအရပ်၌ မြေအပြင်သာရှိ၏ဟု ဥယျာဉ်စောင့် လျှောက်၏။ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားသိုကပ်၍ ထိုအကြောင်းကိုလျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုရွာသားသူငယ်သည် အရံကို ဖျက်ဆီးတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အရံကိုဖျက်ဆီးဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဗာရာဏသီပြည်၌ နက္ခတ်သဘင်ကိုကြွေးကြော်ကုန်၏။ နက္ခတ်သဘင်စည်သံကို ကြားသောကာလမှစ၍ အလုံးစုံသောမြို့နေလူတို့သည် နက္ခတ်သဘင်ကိုမှီကုန်သည်ဖြစ်၍ လှည့်လည်ကုန်၏။ ထိုအခါ မင်းဥယျာဉ်၌ များစွာကုန်သောမျောက်တို့သည် နေကုန်၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် မြို့၌ နက္ခတ်သဘင်ကိုကြွေးကြော်ကုန်၏။ အကြင်မျှလောက် ငါသည် မလာအံ့၊ ထိုမျှလောက် မျောက်တို့ကို ရေလောင်းကြကုန်လောဟုဆိုပြီး၍ ငါသည် နက္ခတ်သဘင်ကစားအံ့ ဤသို့ကြံ၏။
ကြံပြီး၍ မျောက်အကြီးသို့ကပ်၍ အချင်း မျောက်ကြီး ဤဥယျာဉ်သည် သင်တို့အားကျေးဇူးများ၏။ သင်တို့သည် ဤဥယျာဉ်၌ အပွင့် အသီး အရွက်တို့ကို စားရကုန်၏။ မြို့၌ နက္ခတ်သဘင်ကို ကြွေးကြော်၏။ ငါသည် နက္ခတ်သဘင်ကို ကစားအံ့၊ အကြင်မျှလောက် ငါသည်မလာအံ့၊ ထိုမျှလောက် ဥယျာဉ်၌ သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေကိုလောင်းအံ့သောငှါ တတ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့ လောဟု ဥယျာဉ်စောင့်သည် မေး၏။ မျောက်ကြီးသည် ကောင်းပြီ လောင်းအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား မမေ့မလျော့ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လောဟု ရေလောင်းစိမ့်သောငှါ ထိုမျောက်တို့အား သားရေအိတ်တို့ကို၎င်း သစ်သားအိုးတို့ကို၎င်း ပေး၍သွား၏။
မျောက်တို့သည် သားရေအိတ်တို့ကို၎င်း သစ်သားအိုးတို့ကို၎င်းယူကုန်၍ သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေလောင်းကုန်၏။ ထိုအခါ မျောက်ငယ်တို့ကို မျောက်အကြီးသည် အိုမျောက်တို့ ရေမည်သည်ကို စောင့်အပ်၏။ သင်တို့သည် သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေလောင်းကုန်သည်ရှိသော် နှုတ်၍ အမြစ်ကိုကြည့်ကုန်၍ နက်သောအမြစ်ရှိသော သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေများစွာလောင်းကြကုန်လော၊ တိမ်သောအမြစ်ရှိကုန်သော သစ်ပင်ငယ်တို့၌ ရေအတန်ငယ်လောင်းကြကုန်လော၊ နောက်၌ ငါတို့အား ရေရခဲသည်ဖြစ်လတ္တံ့ ဤသို့ဆို၏။ ထိုမျောက်ငယ်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ ထိုမျောက်ကြီးဆိုတိုင်းပြုကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ပညာရှိယောက်ျားသည် မင်း၏ဥယျာဉ်၌ ထိုမျောက်တို့ကို မျောက်ကြီးဆိုတိုင်း ပြုကုန်သည်တို့ကိုမြင်၍ အို မျောက်တို့ အဘယ့်ကြောင့် သင်တို့သည် သစ်ပင်ငယ်တို့နှုတ်၍ အမြစ်ပမာဏဖြင့် ရေလောင်းကြကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုမျောက်တို့သည် ဤသို့ ငါတို့အား မျောက်ကြီးသည်ဆုံးမ၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုပညာရှိသော ယောက်ျားသည် ထိုမျောက်တို့၏စကားကိုကြား၍ အို သူမိုက်တို့ ပညာမရှိကုန်သောသူတို့သည် အကျိုးစီးပွားကိုပြုကုန်အံ့ဟု အကျိုးမဲ့ကိုသာပြုကုန်၏။ စင်စစ်အံ့ဘွယ်ရှိစွဤသို့ကြံ၍-
ဟာပေတိ အတ္ထံ ဒုမ္မေဓော၊ ကပိ အာရာမိကော ယထာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၆။ ဒုမ္မေဓော၊ ပညာမရှိသောသူသည်။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ကရိဿာမီတိ၊ ပြုအံ့ဟူ၍။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ဟာပေတိ၊ ယုတ်စေတတ်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အနတ္ထကုသလေန၊ အကျိုးရှိသည်၌ မလိမ္မာသောသူသည်။ အတ္ထစရိယာ၊ ချမ်းသာ နှစ်ပါးဟူသော အကျိုးစီးပွားကိုကျင့်ခြင်းသည်။ န သုခါဝဟာ၊ ချမ်းသာကို ဆောင်ရွက်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်။ အာရာမိကော၊ ဥယျာဉ်စောင့် ဖြစ်သော။ ကပိ၊ မျောက်သည်။ အတ္ထံ၊ အကျိုး စီးပွားကို။ ကရိဿာမီတိ၊ ပြုအံ့ဟူ၍။ အနတ္ထမေဝ၊ အကျိုးမဲ့ကိုသာလျှင်။ ကရောတိ ယထာ၊ ပြုသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ယော ကောစိ၊ အမှတ်မရှိသော။ အနတ္ထကုသလော၊ အကျိုးမရှိသည်၌ လိမ်မာသောသူသည်။ တနည်းကား... အကျိုးရှိသည်၌ မလိမ်မာသောသူသည်။ အတ္ထစရိယံ၊ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်ခြင်းကို။ အာဝဟိတုံ၊ ရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ။ န သက္ကာ၊ မတတ်နိုင်။
ဤသို့ ထိုပညာရှိသောယောက်ျားသည် ဤဂါထာဖြင့် မျောက်ကြီးကိုကဲ့ရှု၍ မိမိ၏ပရိသတ်ကိုယူ၍ ဥယျာဉ်မှ ထွက်ခဲ့၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ဤရွာသားသူငယ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဥယျာဉ်ကိုဖျက်ဆီးတတ်သည်မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း ဥယျာဉ်ကို ဖျက်ဆီးဘူးသလျင်ကတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဥယာဉ်ကိုဖျက်ဆီးတတ်သော ရွာသားသူငယ်သည် ထိုအခါ မျောက်ကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောယောက်ျားဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာမဲ့သူ၊ အကျိုးထူ၊ ကျိုးမူမရ ပျက်စီးစွ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အာရာမဒူသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၇။ ဝါရုဏိဒူသကဇာတ်
ထက်စွာသော သေကို ဖျက်ဆီးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န ဝေ အနတ္ထကုသလေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝါရုဏိဒူသကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သေကိုဖျက်ဆီးတတ်သောသူကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော တယောက်သောသေကုန်သည်သည် ထက်သာသေကိုဖော်စပ်၍ ရွှေ ငွေအစရှိကုန်သော သေဘိုးအရက်ဘိုးတို့ကိုယူ၍ ရောင်းနေစဉ် သေအရက်သမားလူအများ စည်းဝေးရောက်လာသည်ရှိသော် အမောင် သင်သည် အဘိုးကိုယူ၍ သေကိုပေးလော။ ဤသို့ တပည့်ကိုစေ၍ မိမိသည် ရေချိုးအံ့သောငှါသွား၏။ တပည့်သည် လူအများအား သေကိုပေးလျက် သေသောက်သည်၏ အကြား၌ အိမ်ဈေးအတွင်း၌ ဆားကိုဆောင်စေ၍ ခဲကုန်သော ထိုလူတို့ကိုမြင်၍ ဤသုရာသည် ဆားမရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသုရာ၌ ဆားကိုခတ်အံ့၊ ဤသို့နှလုံးသွင်း၍ သေအိုး၌ တကွမ်းစားမျှသော ဆားကိုခတ်၍ ထိုလူအား သေကိုပေး၏။ ထိုလူတို့သည် ခံတွင်း၌ပြည့်စေ၍ စွန့်ကုန်၍ သင်သည် အသို့ပြုအပ်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ သေကိုသောက်၍ ဆားကို ဆောင်စေကုန်သော သင်တို့ကိုမြင်၍ ဆားနှင့်ယှဉ်စေပြီ ဤသို့ဆို၏။ သူမိုက် ဤသို့သဘောရှိသည်မည်သော နှစ်သက်ဘွယ်သေကို ဖျက်ဆီး၏ဟု ကဲ့ရဲ၍ ထ၍ ဖဲကြကုန်၏။
သေကုန်သည်သည် လာလတ်၍ တယောက်သောသူကိုလည်းမမြင်၍ သေသောက်ကုန်သောသူတို့သည် အဘယ်အရပ်သို့ သွားကုန်သနည်းဟုမေး၏။ တပည့်သည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ ထိုအခါ တပည့်ကို ဆရာသည် သူမိုက် ဤသို့သဘောရှိသည်မည်သော သုရာကို သင်သည် ဖျက်ဆီးအပ်၏ဟု ကဲ့ရဲ၍ ဤအကြောင်းကို အနာထပိဏ်သူဌေးအား ကြား၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် ယခုအခါ ငါ့အား စကားလက်ဆောင်သည် ရှိ၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ ထိုအကြောင်းကိုလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ဤသူသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သေကိုဖျက်ဆီးတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သေကို ဖျက်ဆီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူလျှင် အနာထပိဏ် သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သူဌေး လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်၌ သူဌေးဖြစ်၏။ ထိုသူဌေးကိုမှီ၍ တယောက်သောသေကုန်သည်သည် အသက်မွေး၏။ ထိုသေကုန်သည်သည် ထက်သော သေကိုဖော်၍ ဤသေကိုရောင်းလော့၊ ဤသို့ တပည့်ကိုဆိုပြီးလျှင် မိမိသည်ရေချိုးအံ့သောငှါ သွား၏။ တပည့်သည် ဆရာရေချိုးသွားကာမျှ၌လျှင် သေ၌ ဆားကိုခတ်၍ ဤနည်းဖြင့်သာလျှင် သေကိုဖျက်ဆီး၏။ ထိုအခါ၌ ထိုတပည့်၏ဆရာသည် လာလတ်၍ ထိုအကြောင်းကို သူဌေးအား ကြား၏။ သူဌေးသည် အကျိုးရှိသည်၌ မလိမ်မာကုန်သော သူမိုက်တို့မည်သည်ကား အကျိုးစီးပွားကိုပြုအံ့ဟု အကျိုးမဲ့ကိုသာလျှင် ပြုကုန်၏ဟု ဤသို့ဆိုလို၍-
ဟာပေတိ အတ္ထံ ဒုမ္မေဓော၊ ကောဏ္ဍညာ ဝါရုဏိံ ယထာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၇။ ဒုမ္မေဓော၊ ပညာမရှိသောသူသည်။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ကရိဿာမီတိ၊ ပြုအံ့ဟူ၍။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ဟာပေတိ၊ ယုတ်စေ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အနတ္ထကုသလေန၊ အကျိုးမရှိသည်၌ လိမ်မာသောသူသည်။ တနည်း။ အကျိုးရှိသည်၌ မလိမ်မာသောသူသည်။ အတ္ထစရိယာ၊ ချမ်းသာနှစ်ပါးဟူသော အကျိုးကိုကျင့်ခြင်းသည်။ န သုခါဝဟာ၊ ချမ်းသာကိုဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်။ ကောဏ္ဍညာ၊ ကောဏ္ဍညအမည်ရှိသော တပည့်သည်။ အတ္ထံ၊ အကျိုး စီးပွားကို။ ကရိဿာမီတိ၊ ပြုအံ့ဟူ၍။ လောဏံ၊ ဆားကို။ ပက္ခိပိတွာ၊ ခတ်၍။ ဝါရုဏိံ၊ သေကို။ ဝိနာသေတိ ယထာ၊ ဖျက်ဆီးသကဲ့သို့။ ဧဝံ- တထာ၊ ထို့အတူ။ သဗ္ဗောပိ၊ အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော။ အနတ္ထကုသလော၊ အကျိုးမရှိသည်၌ လိမ်မာသောသူသည်။ တနည်း အကျိုးရှိသည်၌ မလိမ်မာသောသူသည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ အတ္ထံ၊ အကျိုးစီးပွားကို။ ဟာပေတိ၊ ယုတ်စေ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ဤသူသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သေကိုဖျက်ဆီးတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖျက်ဆီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ သေကို ဖျက်ဆီးတတ်သောသူသည်လျှင် ထိုအခါ သေကိုဖျက်ဆီးတတ်သောသူ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အကျိုးကိုပြု၊ မိုက်မဲမှု၊ ကျိုးစုဖြာဖြာ ကျိုးမဲ့သာ
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝရုဏိဒူသကာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၈။ ဝေဒဗ္ဗဇာတ်
ပညာရှိတို့စကားကို မနာယူသောကြောင့် ထက်စွာသော သန်လျက်ဖြင့် အသက်ကုန်ခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အနုပယေန ယော အတ္ထံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝေဒဗ္ဗဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ဆိုနိုင်ခက်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဆိုနိုင်ခက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက် သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့သော အကြောင်းကြောင့်သာလျှင် ပညာရှိတို့၏စကားကို မလိုက်နာမူ၍ ထက်စွာသောသန်လျက်ဖြင့် နှစ်ပိုင်းဖြတ်အပ်သည်ဖြစ်၍ ခရီး၌အိပ်ရဘူးလေပြီ၊ တယောက်သောသင့်ကို အမှီပြု၍ ယောကျ်ားတထောင်သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးလေပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် တခုသောရွာငယ်၌ တယောက်သောပုဏ္ဏားသည် ဝေဒဗ္ဗမည်သောမန္တရားကို တတ်၏။ ထိုမန္တရားသည် အဘိုးအတိုင်းမသိထိုက်၏။ မြတ်သောသူတို့အားသာ ထိုက်၏။ နက္ခတ်၏ယှဉ်ခြင်းကိုရသည်ရှိသော် ထိုမန္တရားကိုမန်း၍ ကောင်းကင်သို့ကြည့်သည်ရှိသော် ကောင်းကင်မှ ရတနာခုနစ်ပါးဟူသောမိုဃ်းကို ရွာစေသတတ်၊ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏား၏အထံ၌ အတတ်ကိုသင်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်းကိုယူ၍ တစုံတခုသောပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် မိမိရွာမှထွက်၍ စေတတိုင်းသို့သွား၏။ ခရီးအကြား၌ တခုသောတောအရပ်ဝယ် ငါးရာကုန်သော ပေသနကမည်သောခိုးသူတို့သည် ခရီးသွားတို့ကို သတ်ဖြတ်ညှဉ်းဆဲခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် ဘုရားလောင်းကို၎င်း ဝေဒဗ္ဗပုဏ္ဏားကို၎င်း ဖမ်းကုန်၏။ အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ထိုခိုးသူတို့ကို ပေသနကစောရဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်သနည်းဟူမူကား ထိုခိုးသူတို့သည် နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ဖမ်းကုန်၍ တယောက်သောသူကို ဥစ္စာယူစိမ့်သောငှါ စေကုန်သတတ်၊ ထို့ကြောင့် ပေသနကစောရဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည်လည်း အဘနှင့်သားတို့ကို ဖမ်းကုန်၍ အဘကို သင်သည် ငါတို့အား ဥစ္စာကိုဆောင်ပြီးလျှင် သားကိုယူ၍ သွားလောဟုဆို၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် အမိနှင့်သ္မီးတို့ကိုဖမ်းကုန်၍ အမိကိုလွှတ်ကုန်၏။ အစ်တို့နှင့်ညီတို့ကို ဖမ်းကုန်၍ အစ်ကိုကြီးကိုလွှတ်ကုန်၏။ ဆရာနှင့်တပည့်တို့ကို ဖမ်းကုန်၍ တပည့်ကို လွှတ်ကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် ထိုကာလ၌လည်း ဝေဒဗ္ဗပုဏ္ဏားကိုဖမ်းကုန်၍ ဘုရားလောင်းကို လွှတ်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဆရာကိုရှိခိုး၍ ငါသည် တရက်နှစ်ရက် လွန်သဖြင့်လာအံ့၊ သင်တို့သည် မကြောက်ပါကုန်လင့်၊ စင်စစ်သော်ကား ငါ့စကားကိုလိုက်နာကုန်လော၊ ယနေ့ ဥစ္စာမိုဃ်းကို ရွာစေတတ်သောနက္ခတ်နှင့် ယှဉ်ခြင်းသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်တို့သည် ဆင်းရဲခြင်းကို သည်းမခံနိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မန္တရားကိုမန်း၍ ဥစ္စာမိုဃ်းကို မရွာစေကုန်လင့်၊ အကယ်၍ ရွာစေကုန်သည်ဖြစ်ငြားအံ့၊ သင်တို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ ငါးရာကုန်သော ဤသူခိုးတို့သည်လည်း ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ဆရာကိုဆုံးမ၍ ဥစ္စာဆောင်ခြင်းအကျိုးငှါ သွား၏။ ခိုးသူတို့သည်လည်း နေဝင်သည်ရှိသော် ပုဏ္ဏားကိုနှောင်ဖွဲ့၍ အိပ်စေကုန်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် အရှေ့လောကဓာတ်မှ ပြည့်သောလဝန်းသည် တက်၏။ ပုဏ္ဏားသည် နက္ခတ်ကိုကြည့်သည်ရှိသော် ဥစ္စာမိုဃ်းကိုရွာစေတတ်သော နက္ခတ်၏ယှဉ်ခြင်းကို ရအပ်ပြီ၊ ခံစားအပ်သောဆင်းရဲဖြင့် ငါ့အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ မန္တရားကိုမန်း၍ ရတနာမိုဃ်းကိုရွာစေ၍ ခိုးသူတို့အား ဥစ္စာကိုပေး၍ ချမ်းသာစွာသွားအံ့ဟုကြံ၍ ခိုးသူတို့ကို အို... ခိုးသူတို့ သင်တို့သည် ငါ့ကို အဘယ်အကျိုးငှါ ဖမ်းကုန်သနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်ဥစ္စာအလို့ငှာဖမ်းကုန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ အချင်း ခိုးသူတို့ ဥစ္စာဖြင့်အလိုရှိသည် အကယ်၍ဖြစ်ငြားအံ့၊ လျင်စွာ ငါ့ကို အနှောင်အဖွဲ့မှ လွတ်စေ၍ ဦးခေါင်းဆေးပြီးလျှင် အသစ်သော အဝတ်ကိုဝတ်စေ၍ နံ့သာတို့ဖြင့်လိမ်းကျံစေ၍ ပန်းတို့ကိုပန်စေ၍ ထားကုန်လောဟု ဆို၏။ ခိုးသူတို့သည် ပုဏ္ဏားစကားကိုကြား၍ ပုဏ္ဏားဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ ပုဏ္ဏားသည် နက္ခတ်ယှဉ်ခြင်းကိုသိ၍ မန္တရားကို မန်းပြီးလျှင် ကောင်းကင်သို့ ကြည့်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် ကောင်းကင်မှ ရတနာတို့သည်ကျကုန်၏။ ခိုးသူတို့သည် ထိုဥစ္စာကို စုရုံး၍ အပေါ်ရုံပုဆိုးတို့၌ အထုပ်ကိုပြု၍ သွားကုန်၏။ ပုဏ္ဏားသည်လည်း ထိုခိုးသူတို့၏ နောက်မှသာလျှင် သွား၏။
ထိုအခါ ထိုငါးရာကုန်သောခိုးသူတို့ကို တပါးကုန်သော ငါးရာကုန်သောခိုးသူတို့သည် ဖမ်းကုန်၏။ သင်တို့သည် အဘယ်အကျိုးငှာ ဖမ်းကြကုန်သနည်းဟုဆိုကုန်သည်ရှိသော် ဥစ္စာအလို့ငှာဖမ်းကုန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့အား ဥစ္စာဖြင့် အကယ်၍အလိုရှိငြားအံ့ ဤပုဏ္ဏားကိုဖမ်းကြကုန်လော့၊ ဤပုဏ္ဏားသည် ကောင်းကင်ကိုကြည့်၍ ဥစ္စာမိုဃ်းကိုရွာစေ၏။ ငါတို့အားလည်း ထိုဥစ္စာကို ပုဏ္ဏားသည်ပင်လျှင် ပေးအပ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် ခိုးသူတို့ကိုလွှတ်ကုန်၏။ ငါတို့အားလည်း ဥစ္စာကိုပေးလောဟုဆို၍ ပုဏ္ဏားကို ဖမ်းကုန်၏။ ပုဏ္ဏားသည် ငါသည် သင်တို့အား ဥစ္စာကို ပေးငြားအံ့၊ ဥစ္စာမိုဃ်းကိုရွာစေတတ်သော နက္ခတ်နှင့်ယှဉ်ခြင်းသည်ကား ဤနေ့မှ တနှစ်ထက်၌ဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်တို့အား ဥစ္စာဖြင့် အကယ်၍အလိုရှိငြားအံ့ သည်းခံကြကုန်လော၊ ထိုအခါ ဥစ္စာမိုဃ်းကို ရွာစေအံ့ဟု ဆို၏။
ခိုးသူတို့သည် အမျက်ထွက်ကုန်၍ ထိုပုဏ္ဏားကို အို ပုဏ္ဏားပျက် တပါးကုန်သောခိုးသူတို့အား ယခုအခါ၌ပင်လျင် ဥစ္စာမိုဃ်းကိုရွာစေ၏။ ငါတို့ကို တပါးသော တနှစ်ပတ်လုံးသည်းခံစေ၏။ ဤသို့ဆိုကုန်၍ ထက်သောသန်လျက်ဖြင့် ပုဏ္ဏားကိုနှစ်ပိုင်းဖြတ်ပြီးလျှင် ခရီး၌စွန့်၍ လျှင်စွာလိုက်ပြီးလျှင် ထိုခိုးသူတို့နှင့် တကွလျှင်စစ်ထိုး၍ ထိုအလုံးစုံကုန်သော သူတို့ကိုလည်းသတ်ပြီးလျှင် ဥစ္စာကိုယူ၍ တဖန် နှစ်စုတို့သည်ဖြစ်ကုန်၍ အချင်းချင်းစစ်ထိုးကြပြန်၍ နှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သောယောက်ျားတို့ကို သတ်ကုန်၍ ဤနည်းဖြင့်လျှင် အကြင်မျှလောက် နှစ်ယောက်သောသူတို့သည် ကြွင်းကုန်သည်ဖြစ်၏။ ထိုမျှလောက် အချင်းချင်း သတ်ကုန်၏။ ဤသို့ယောက်ျားတထောင်သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်၏။ ထို ကြွင်းကုန်သော နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဥပါယ်ဖြင့် ထိုဥစ္စာကိုဆောင်၍ တခုသောရွာ၏အနီးဖြစ်သော တောချုံရှိရာအရပ်၌ ဥစ္စာကိုဖုံးလွှမ်း၍ တယောက်သောသူသည် သန်လျက်ကိုကိုင်လျက် စောင့်၍နေ၏။ တယောက်သောသူသည် ဆန်ကိုယူ၍ ထမင်းချက်အံ့သောငှါ ရွာသို့ဝင်၏။ ဤလောဘမည်သည်လည်း ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်းလျှင်တည်း၊ ထို့ကြောင့် ဥစ္စာ၏အထက်၌နေသောသူသည် ထိုထမင်းချက်သူလာသည်ရှိသော် ဥစ္စာသည် နှစ်စုတို့သည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အကယ်၍ကား ငါသည် ထိုထမင်းချက်သောသူသည် လာကာမျှ၌ပင်လျှင် သန်လျက်ဖြင့် ခုတ်၍သတ်ရမူကား ကောင်း၏။ ဤသို့ကြံပြီး၍ ဥစ္စာစောင့်သောသူသည် သန်လျက်ကိုလွယ်၍ ထိုထမင်းချက်သောသူ၏လာခြင်းကို မျှော်လျက်နေ၏။ ထမင်းချက်သော သူသည်လည်း ထိုဥစ္စာသည် နှစ်စုတို့သည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အကယ်၍ကား ငါသည် ထိုဥစ္စာစောင့်သောသူကို ထမင်း၌အဆိပ်ခတ်၍ ထိုယောက်ျားကို စားစေပြီးလျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ ငါတယောက်ချင်းသာလျှင် ဥစ္စာကိုယူရမူကား ကောင်း၏။ ဤသို့ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုထမင်းချက်သောသူသည် ထမင်းချက်ပြီးသည်ရှိသော် မိမိသည်စား၍ အကြွင်း၌အဆိပ်ကိုခတ်ပြီးလျှင် ထိုထမင်းကိုယူ၍ ဥစ္စာစောင့်ရာအရပ်သို့ သွား၏။ ထိုသူသည် ထမင်းခွက်ကိုချ၍ လုပ်ကာမျှပင်လျှင် ဥစ္စာစောင့်သောသူသည် သန်လျက်ဖြင့်နှစ်ပိုင်းဖြတ်ပြီးလျှင် ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်၌စွန့်၍ ထိုထမင်းကိုလည်းစား၍ မိမိသည်လည်း ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ဤသို့လျှင် ထိုဥစ္စာကိုမှီ၍ အလုံးစုံသာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော သူတို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း တရက်နှစ်ရက်လွန်သဖြင့် ဥစ္စာကိုယူ၍လတ်သည်ရှိသော် ထိုအရပ်၌ဆရာကိုမမြင် ဖရိုဖရဲရှိသော ဥစ္စာကိုကားမြင်၍ ဆရာသည် ငါ့စကားကိုမလိုက်နာမူ၍ ဥစ္စာမိုဃ်းကို ရွာစေသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ အလုံးစုံကုန်သောသူတို့သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည် ဖြစ်ရာဟုကြံ၍ ခရီးမ၌ နှစ်ပိုင်းပြတ်သည်ကိုမြင်၍ စကားကိုမလိုက်နာသောကြောင့် သေလေပြီဟု ထင်းတို့ကိုထုတ်ပြီးလျှင် ထင်းပုံကိုပြု၍ ဆရာကိုသင်္ဂြိုဟ်၍ တောပန်းတို့ဖြင့်ပူဇော်၍ ရှေ့သို့သွားသည်ရှိသော် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သော ငါးရာကုန်သောခိုးသူတို့ကို၎င်း ရှေ့မှနှစ်ရာ့ငါးကျိပ်ကုန်သော ခိုးသူတို့ကို၎င်း ဤသို့ အစဉ်သဖြင့် အဆုံး၌ နှစ်ယောက်ကုန်သော ခိုးသူတို့ကို၎င်း အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်တို့ကိုမြင်၍ နှစ်ယောက်တို့ဖြင့်ယုတ်သော ဤယောက်ျားတထောင်သည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ပြီ၊ တပါးကုန်သော ခိုးသူတို့သည်သာလျှင် ဖြစ်ရာ၏ ဤသို့ကြ၏။
ဤသို့ ကြံပြီး၍ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ခိုးသူတို့သည်လည်း တည်တံ့အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ထိုခိုးသူတို့သည် အဘယ်သို့သွားကုန်သနည်း၊ ဤသို့ကြံ၍သွားသည်ရှိသော် ထိုခိုးသူတို့၏ ဥစ္စာကိုယူ၍ တောချုံအရပ်သို့ဝင်ရာခရီးကိုမြင်၍ သွားသည်ရှိသော် အထုပ်ဖြင့်ထုပ်အပ်သော ဥစ္စာအစုကိုမြင်၍ တယောက်သောသူကို ထမင်းခွက်ကိုဘိ၍သေသည်ကို မြင်လေ၏။ ထိုနောက်မှ ဤမည်သောအမှုကို ထိုသူတို့သည် ပြုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့သိ၍ အဘယ်သို့လျှင် ထိုတယောက်သောယောက်ျားသည် သွားသနည်း၊ ဤသို့ စုံစမ်းသည်ရှိသော် တယောက်သောယောက်ျား၏လည်း ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်၌ ပစ်ထားအပ်သောအသေကောင်ကိုမြင်၍ ငါတို့၏ဆရာသည် ငါ့စကားကိုမလိုက်နာမူ၍ မိမိ၏ဆိုနိုင်ခက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မိမိသည်လည်း ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်ပြီ၊ ထိုဆရာသည် တပါးလည်းဖြစ်သော ယောကျ်ားတထောင်ကိုလည်း ဖျက်ဆီးအပ်ပြီ၊ စင်စစ်ကား အကြောင်းမဟုတ်သဖြင့် မိမိ၏စီးပွားခြင်းကို တောင့်တသောသူသည် ငါတို့၏ဆရာကဲ့သို့ ကြီးသောပျက်စီးခြင်းသို့သာလျှင် ရောက်လတ္တံ့၊ ဤသို့ကြ၍-
စေတာ ဟနိံသု ဝေဒဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗေ တေ ဗျသနမဇ္စျဂူ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၈။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ အနုပါယေန၊ အကြောင်းမဟုတ်သဖြင့်။ အတ္ထံ၊ စီးပွားချမ်းသာကို။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိ၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဝိဟညတိ၊ ပင်ပန်း၏။ တနည်း ကြီးသော ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်၏။ စေတာ၊ စေတတိုင်းသား ခိုးသူတို့သည်။ ဝေဒဗ္ဗံ၊ ဝေဒဗ္ဗပုဏ္ဏားကို။ ဟနိံသု၊ သတ်ကုန်ပြီ။ တေ သဗ္ဗေ၊ ထိုအလုံးစုံသော သူတို့သည်လည်း။ ဗျသနံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ အဇ္စျဂူ၊ ရောက်ကုန်ပြီ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ငါတို့ဆရာသည် အကြောင်းမဟုတ်သဖြင့် အရာမဟုတ်ရာ၌ လုံ့လကိုပြုလျက် ဥစ္စာမိုဃ်းကိုရွာစေ၍ မိမိသည်လည်း အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏ယ တပါးကုန်သောသူတို့၏လည်း ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်းသည် ဖြစ်သကဲ့သို့ ဤအတူ တပါးလည်းဖြစ်သော အကြင်သူသည် အယုတ်သဖြင့် မိမိ၏စီးပွားချမ်းသာကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ လုံ့လကိုပြုလတ္တံ့၊ ခပ်သိမ်းသောသူတို့၏လည်း ပျက်စီးခြင်း၏ အကြောင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု တောကို ပဲ့တင်ထပ်စေ၍ နတ်တို့သည် ကောင်းချီးကို ပေးကုန်လျက် ဤဂါထာဖြင့် တရားကိုဟောလျက် ထိုဥစ္စာကို အကြောင်းဥပါယ်ဖြင့် မိမိအိမ်သို့ဆောင်၍ အလှူအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြုလျက် အသက်၏ အဆုံး၌ နတ်ပြည်ကိုပြည့်စေလျက် လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဆိုနိုင်ခက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာလျှင်တည်း၊ ဆိုနိုင်ခက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်ကား ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ၌ ဆိုနိုင်ခက်သောရဟန်းသည် ထိုအခါဝေဒဗ္ဗပုဏ္ဏားဖြစ်ဘူးပြီး၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါတပည့်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆိုဆုံးမခက်၊ သူအတွက်၊ သေပျက် တထောင်သာ
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝေဒဗ္ဗဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၉။ နက္ခတ္တဇာတ်
မင်္ဂလာ၏ အန္တရာယ်ကိုပြုသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလူကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နက္ခတ္တံ ပတိမာနေန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ နက္ခတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ်တယောက်သော အာဇီဝက ကိုအကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော အမျိုးသ္မီးကို ဇနပုဒ်၌နေသော တယောက်သော အမျိုးသားသည် မိမိ၏သားဘို့တောင်း၍ ဤမည်သောနေ့ရက်၌ ယူအံ့၊ ဤသို့ နေ့ရက်ကိုမှတ်ပြီးလျှင် ထိုနေ့သည် ရောက်လတ်သည်ရှိသော် မိမိ၏ဆရာဖြစ်သောအာဇီဝကကို အရှင်ဘုရား ယနေ့အကျွန်ုပ်တို့သည် တခုသောမင်္ဂလာကိုပြုကုန်အံ့၊ နက္ခတ်သည် ကောင်းပါအံ့လောဟု မေးသတတ်၊ ထိုအာဇီဝကသည် ဤတကာကား ငါ့ကို ရှေးဦးစွာမမေးမူ၍ နေ့ရက်ကို မှတ်သား၍ ယခုမှမေးပြန်၏။ ထိုသို့ မေးသည်မူလည်းဖြစ်စေ ထိုတကာ၏ မင်္ဂလာကိုဖျက်အံ့၊ ဤသို့အမျက်ထွက်၍ ယနေ့နက္ခတ်မကောင်း၊ ယနေ့မင်္ဂလာကို မပြုလင့်၊ မင်္ဂလာကို အကယ်၍ ပြုကုန်အံ့၊ မင်္ဂလာကို ပြုသောသူအား ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟုဆို၏။ အမျိုးဖြစ်ကုန်သောလူတို့သည် ထိုအာဇီဝက၏ စကားကို ယုံကြည်၍ ထိုနေ့မသွားကုန်၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ နေကုန်သော သူတို့သည် အလုံးစုံသောမင်္ဂလာကိရိယာကိုပြု၍ ဇနပုဒ်သားတို့ မလာသည်ကိုသိ၍ ထိုဇနပုဒ်သားတို့သည် ယနေ့ လာမည်ဟု နေ့ရက်ကိုမှတ်သားကုန်၏။ လာကား မလာကုန်၊ ငါတို့သည်လည်း များစွာကုန်သောရိက္ခာအမှုကို ပြုအပ်ကုန်ပြီ၊ ထိုဇနပုဒ်သားတို့ဖြင့် ငါတို့အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ငါတို့၏ သ္မီးကို တပါးသောသူတို့အား ပေးကုန်အံ့ဟု စီရင်ပြီးတိုင်းသာလျှင်ဖြစ်သောမင်္ဂလာဖြင့် သ္မီးကို တပါးသောအမျိုးသားအား ပေးကုန်၏။
ဇနပုဒ်သားတို့သည် နက်ဖြန်နေ့၌ လာလတ်၍ ငါတို့အား သတို့သ္မီးကို ပေးကုန်လောဟုဆိုကုန်၏။ ထိုအခါ ဇနပုဒ်သားတို့ကို သာဝတ္ထိမြို့သားတို့သည် ဇနပုဒ်၌နေကုန်သော အိမ်ရှင်ဖြစ်ကုန်သော သင်တို့မည်သည်ကား ယုတ်မာကုန်သောလူတို့တည်း၊ နေ့ရက်ကိုမှတ်သား၍ မထေမဲ့မြင်ပြုသဖြင့်မလာကုန်၊ လာမြဲအတိုင်းသောခရီးဖြင့်သာလျှင် ပြန်ကြကုန်လော၊ ငါတို့သည် တပါးကုန်သောသူတို့အား သတိုသ္မီးကိုပေးအပ်ပြီ၊ ဤသို့ရေရွတ်ကုန်၏။ ထိုဇနပုဒ်သားတို့သည် သာဝတ္ထိမြို့သားတို့နှင့်တကွ ခိုက်ရန်ကိုပြုကုန်၏။ သတိုးသ္မီးကိုမရမူ၍ လာမြဲတိုင်းသောခရီးဖြင့်သာလျှင် ပြန်ရကုန်၏။ ထိုအာဇီဝကသည်လည်း ထိုလူတို့၏ မင်္ဂလာ၏အန္တရာယ်ကို ပြုသောအဖြစ်သည် ရဟန်းတို့၏အတွင်း၌ ထင်ရှားသည်ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည်လည်း တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် ငါ့သျှင်တို့ အာဇီဝကသည် အမျိုး၏ မင်္ဂလာအန္တရာယ်ကို ပြုအပ်၏ဟုပြောဆိုလျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုအာဇီဝကသည် အမျိုး၏ မင်္ဂလာအန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤအာဇီဝကသည် ထိုလူတို့အား အမျက်ထွက်၍ မင်္ဂလာ၏ အန္တရာယ်ကို ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီမြို့၌ နေကုန်သောသူတို့သည် ဇနပုဒ်၌နေကုန်သောသူတို့၏ သ္မီးကိုတောင်း၍ နေ့ရက်ကိုမှတ်သားပြီးမှ မိမိ၏ဆရာဖြစ်သော အာဇီဝကကို အရှင်ဘုရား ယနေ့ အကျွန်ုပ်တို့အား တခုသော မင်္ဂလာ ကိရိယာသည်ရှိ၏။ နက္ခတ်သည် ကောင်းပါ၏လောဟု မေးကုန်၏။ ထိုဆရာဖြစ်သောအာဇီဝကသည် ဤဒါယကာတို့သည် မိမိတို့၏အလိုအားဖြင့် နေ့ရက်ကိုမှတ်သားပြီးလျှင် ယခုမှ ငါ့ကိုမေးကုန်၏။ ဤသို့ အမျက် ထွက်၍ ယနေ့ ထိုသူတို့၏ မင်္ဂလာ၏ အန္တရာယ်ကို ပြုအံ့ဟု ကြံ၍ ယနေ့သည် နက္ခတ်မကောင်း၊ အကယ်၍ မင်္ဂလာကို ပြုကုန်ငြားအံ့၊ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုမြို့သားတို့လည် ဆရာအာဇီဝက၏ စကားကိုယုံကြည်၍ မလာကုန်၊ ဇနပုဒ်သားတို့သည် မြို့သားတို့၏ မလာခြင်းကိုသိကုန်၍ ထိုမြို့သားတို့သည် ယနေ့ နေ့ရက်ကို မှတ်သားပြီး၍လည်း မလာကုန်၊ ထိုမြို့သားတို့ဖြင့် ငါတို့အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ တပါးကုန်သောသူတို့အား သ္မီးကိုပေးကုန်အံ့ဟု တပါးသောသူတို့အား သ္မီးကိုပေးကုန်၏။ မြို့သားတို့သည် နက်ဖြန်နေ့၌ လာလတ်ကုန်၍ သတို့သ္မီးကို တောင်းကုန်၏။
ဇနပုဒ်သားတို့သည် မြို့၌နေကုန်သော သင်တို့မည်သည်ကား အရှက်အကြောက်မရှိကုန်သော အိမ်ရှင်သာလျှင်ဖြစ်ကုန်၏။ နေ့ရက်ကိုမှတ်သားပြီးမှ သ္မီးကိုမယူလာကုန်၊ ငါတို့သည် သင်တို့မလာသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တပါးသောသူတို့အား ပေးကုန်ပြီဟု ဆိုကုန်၏။ ငါတို့သည် ဆရာအာဇီဝကကိုမေး၍ နက္ခတ်မကောင်းဤသို့သောစကားကိုကြား၍ မလာကုန်၊ ငါတို့အား သ္မီးကိုပေးကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။ ငါတို့သည် သင်တို့၏ မလာသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တပါးသောသူတို့အား ပေးကုန်ပြီ၊ ယခုမှ ပေးအပ်ပြီးသောသတို့သ္မီးကို တဖန် အသို့ဆောင်ရကုန်အံ့နည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ထိုမြို့သား ဇနပုဒ်သားတို့သည် အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ကိုပြုကုန်စဉ် တခုသောအကြောင်းနှင့် ဇနပုဒ်သို့သွားသော တယောက်သော မြို့နေပညာရှိသည် ငါတို့သည် ဆရာအာဇီဝကကို မေးကုန်၍ နက္ခတ်မကောင်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မလာကုန်၊ ဤသို့ဆိုကုန်သော ထိုမြို့သားတို့၏စကားကိုကြား၍ နက္ခတ်သည် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ သတို့သ္မီးကို ရသည်၏အဖြစ်သည်သာလျှင် နက္ခတ်မဟုတ်သလော၊ ဤသို့ ဆိုလို၍-
အတ္ထော အတ္ထဿ နက္ခတ္တံ၊ ကိံ ကရိဿန္တိ တာရကာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၄၉။ နက္ခတ္တံ၊ နက္ခတ်ကို။ ပတိမာနန္တ၊ ငံ့လင့်သော။ ဗာလံ၊ သူမိုက်ကို။ အတ္ထော၊ သတို့သီးကိုရခြင်းဟူသော အကျိုးသည်။ ဥပစ္စဂါ၊ လွန်၏။ အတ္ထော၊ လိုအပ်သော အကျိုးသည်။ အတ္ထဿ၊ အလိုရှိတတ်သောသူ၏။ နက္ခတ္တံ၊ နက္ခတ်တည်း။ တာရကာ၊ ကောင်းကင်ကြယ်တို့သည်။ ကိံ အတ္ထံ၊ အဘယ်အကျိုးကို။ ကရိဿန္တိ၊ ပြုစေနိုင်ကုန်လတ္တံ့နည်း။
မြို့သားတို့သည် ခိုက်ရန်ကိုပြုကုန်၍ သတို့သ္မီးကို မရကုန်၍ လာခဲ့ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤအာဇီဝကသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုအမျိုး၏ မင်္ဂလာအန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာဇီဝကသည် ထိုအခါ ဆရာအာဇီဝက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ထိုအမျိုးသားတို့သည်သာလျှင် ထိုအခါ ထိုအမျိုးသားတို့သည်သာလျှင် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဂါထာကိုရွတ်၍ရပ်သော ပညာရှိသောယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိုက်သူကိုပင်၊ ဆရာတင်၊ ပျိုခင် လွှဲရရှာ
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နက္ခတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အတ္ထကာမဝဂ်
၁၀။ ဒုမ္မေဓဇာတ်
လောက၏အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်ခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဒုမ္မေဓာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုမ္မေဓဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လောက၏ အကျိုးစီးပွား ကျင့်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုလောက၏ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်ခြင်းသည် ဒွါဒသကနိပါတ် မဟာကဏှဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗာရာဏသီမင်း၏ မိဖုယားကြီး၏ဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေယူ၏။ အမိဝမ်းမှဖွားသော ထိုဘုရားလောင်းအား အမည်ကိုမှည့်သောနေ့၌ ဗြဟ္မဒတ် သတို့သားဟူသော အမည်ကိုမှည့်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တဆယ့်ခြောက်နှစ်အရွယ်ရှိလတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အတတ်ကိုသင်၍ ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ရောက်၍ တဆယ့်ရှစ်ပါးကုန်သော အတတ်တို့၏ အပြီးသို့ရောက်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား အဘသည် အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ်ကိုပေး၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမြို့၌ နေကုန်သော လူတို့သည် နတ်တို့ကို ကိုးကွယ်ကုန်၏။ နတ်တို့ကိုရှိခိုးကုန်၏။ များသောလူတို့သည် ဆိတ်မြန်မာ ဆိတ်ကုလား ကြက်ဝက် အစရှိသည်တို့ကိုသတ်ကုန်၍ အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော ပန်းနံ့သာတို့ဖြင့်၎င်း အသားအသွေးတို့ဖြင့်၎င်း နတ်အားပူဇော်သောအမှုကို ပြုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ယခုအခါ သတ္တဝါတို့သည် နတ်ကိုကိုးကွယ်ကုန်၏။ များစွာကုန်သောလူတို့သည် သတ္တဝါတို့အား သတ်ခြင်းကိုပြုကုန်၏။ လူများသည် များသောအားဖြင့် အဓမ္မ၌ သာလျှင် တည်၏။ ငါသည် အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်ကို ရမူကား တယောက်သောသူကိုလည်း မပင်ပန်းစေမူ၍ ဥပါယ်ဖြင့်သာလျင် သတ္တဝါသတ်ခြင်းကိုပြုအံ့သောငှာ မပေးအံ့ဤသို့ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ ရထားစီး၍မြို့မှထွက်သည်ရှိသော် တခုသော ကြီးစွာသောပညောင်ပင်၌ လူအများတို့သည် စည်းဝေးသည်ကိုမြင်၍ ထိုပညောင်ပင်၌ဖြစ်သော နတ်အထံ၌ သားသ္မီးစည်းစမ်အခြံအရံ ဥစ္စာအစရှိသည်တို့တွင် အကြင်အကြင်ဆုကို အလိုရှိကုန်၏။ ထိုထိုဆုကို တောင်းကုန်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ရထားမှသက်၍ ပညာင်ပင်ရင်းသို့ကပ်ပြီးလျှင် နံ့သာပန်းတို့ဖြင့်ပူဇော်၍ ရေဖြင့်သွန်းခြင်းကိုပြု၍ ပညောင်ပင်ကို လကျ်ာရစ်လှည့်၍ နတ်ကိုကိုးကွယ်သူကဲ့သို့သာလျှင် ဝင်လေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဤသို့သောနည်းဖြင့်လျှင် ရံခါရံခါ ဖြစ်သောကာလ၌ ထိုပညာင်ပင်သို့သွား၍ နတ်ကိုကိုးကွယ်သောသူကဲ့သို့ ပူဇော်ခြင်းကိုပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် နောက်အခါ၌ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်၍ လေးပါးသော အဂတိကိုကြဉ်၍ ဆယ်ပါးသော မင်းကျင့်တရားတို့ကို မပျက်စေမူ၍ တရားသဖြင့် မင်းပြုလတ်သော် ငါ၏နှလုံးအလိုသည် အပြီးသို့ရောက်ပြီ၊ မင်းအဖြစ်၌ တည်သည်ဖြစ်ပြီ၊ ငါသည်ကား ရှေး၌ တခုသောအကြင်ကိစ္စကိုကြံပြီ၊ ယခုအခါ ထိုကိစ္စကို အပြီးသို့ရောက်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ အမတ်ပုဏ္ဏားသူကြွယ် အစရှိသည်တို့ကို စည်းဝေးစေ၍ အချင်းတို့ ငါသည် အဘယ်အကြောင်းဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ကို သိကြကုန်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မသိပါဟုလျှောက်ကုန်၏။ ဤအမည်ရှိသော တခုသောပညောင်ပင်ကို နံ့သာအစရှိသည်တို့ဖြင့်ပူဇော်၍ လက်အုပ်ချီ၍ ရှိခိုးသောငါ့ကို မြင်ဘူးကုန်၏လောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မြင်ဘူးပါကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ငါသည် မင်းအဖြစ်သို့ အကယ်၍ ရောက်အံ့၊ သင်နတ်အား ပူဇော်သောအမှုကိုပြုအံ့ဟု ဆုတောင်းခြင်းကို ပြု၏။ ငါသည် ထိုနတ်၏ အာနုဘော်ဖြင့် မင်းအဖြစ်ကိုရအပ်ပြီ၊ ယခုအခါ နတ်အားပူဇော်ခြင်းအမှုကိုပြုအံ့၊ သင်တို့သည် ကြာမြင့်ခြင်းကို မပြုမူ၍ လျင်စွာ နတ်အားပူဇော်ခြင်းအမှုကို စီရင်ကြကုန်လောဟုဤသို့ ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အဘယ်ကိုယူရကုန်အံ့နည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။
အချင်းတို့ ငါသည် နတ်အားတောင်းပန်သည်ရှိသော် ငါ၏ တိုင်းနိုင်ငံ၌ အကြင်သူတို့သည် ပါဏာတိပါတအစရှိကုန်သော ငါးပါးကုန်သော သီလမရှိကုန်သောသူတို့၏အမှုတို့ကို၎င်း ဆယ်ပါးကုန်သောအကုသလကမ္မပထတို့ကို၎င်းယူ၍ ကျင့်ကုန်လတ္တံ့။ ထိုသူတို့ကိုသတ်၍ အူသိမ် အသား အသွေးတို့ဖြင့် နတ်ပူဇော်သောအမှုကိုပြုအံ့ဟု တောင်းပန်ဘူးပြီ၊ ထို့ကြောင့် သင်တို့သည် ငါတို့၏မင်းသည် အိမ်ရှေ့မင်းဖြစ်သောကာလ၌လျှင် ငါသည် မင်းအဖြစ်သို့အကယ်၍ ရောက်အံ့ ငါ၏တိုင်းနိုင်ငံ၌ အကြင်သူတို့သည် သီလမရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုအလုံးစုံသောသူတို့ကို သတ်စေ၍ နတ်ပူဇော်သောအမှုကို ပြုအံ့ဟုတောင်းပန်ခဲ့မိ၏။ ထိုတိုမင်းသည် ယခုပင်လျှင် ငါးပါးသော သီလမရှိသောသူတို့၏အမှု၊ ဆယ်ပါးသော အကုသိုလ်အမှုတို့ကို ဆောက်တည်၍ ပြုကျင့်ကုန်သောသူတို့၏ လူပေါင်းအထောင်ကိုသတ်၍ ထိုသူတို့၏ နှလုံးသားအစရှိသည်ကိုယူ၍ နတ်အားပူဇော်သောအမှုကို ပြုလို၏။ ဤသိုမြို့၌နေကုန်သောသူတို့သည် သိစေကုန်သတည်းဟု စည်လည်စေကုန်၊
ဤသို့ဆို၍ ယခုအခါ၌ အကြင်သူတို့သည် ဤနေ့မှစ၍ သီလမရှိကုန်သောသူတို့၏အမှုတို့ကို ကျင့်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသူတို့၏ လူပေါင်း အထောင်ကိုသတ်၍ ယဇ်ပူဇော်၍ တောင်းပန်ခြင်းမှ လွတ်စေအံ့ဟု ဤသို့သောအနက်ကို ထင်ရှားပြလိုရကား-
ဣဒါနိ ခေါဟံ ယဇိဿာမိ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၀။ ဒုမ္မေဓာနံ၊ ပညာမရှိကုန်သောသူတို့၏။ သဟဿေန၊ အထောင်ဖြင့်။ ယညော၊ ယာဇ်ကို။ မေ၊ ငါသည်။ ဥပယာစိတော၊ ပူဇော်အံ့ဟု ပညောင်စောင့်နတ်သို့ကပ်၍ တောင်းပန်၏။ ဣဒါနိ၊ ယခုအခါ၌သာလျှင်။ အဟံ၊ ငါသည်။ ယဇိဿာမိ၊ ပူဇော်အံ့။ ဗဟု၊ များစွာသော။ ဇနော၊ လူအပေါင်းသည်။ အဓမ္မိကော၊ တရားမစောင့်။
အမတ်တို့သည် ဘုရားလောင်း၏စကားကို ကြားကုန်၍ ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ဗာရာဏသီမြို့၌ စည်လည်စေကုန်၏။ စည်သံကိုကြား၍ တပါးလည်းဖြစ်သော သီလမရှိကုန်သောသူတို့၏ အမှုကိုယူ၍တည်သော တယောက်သော ယောက်ျားသည်လည်း မဖြစ်၊ ဤသို့လျှင် အကြင်မျှလောက် ဘုရားလောင်းသည်မင်းပြု၏။ ထိုမျှလောက် တယောက်သောပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ငါးပါးလည်းဖြစ်ကုန်သော ဆယ်ပါးလည်း ဖြစ်ကုန်သော သီလမရှိကုန်သောသူတို့၏အမှုတို့တွင် တခုသော အမှုကိုလည်း ပြုခြင်းမည်သည် မထင်၊ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တယောက်သောသူကိုလည်း မပင်ပန်းစေမူ၍ အလုံးစုံသော တိုင်းနိုင်ငံ၌ နေကုန်သောသူတို့ကို သီလစောင့်စေ၍ မိမိသည်လည်း ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏ အဆုံး၌ မိမိပရိသတ်ကိုယူ၍ နတ်ပြည်ကိုပြည့်စေလျက် လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် လောက၏ အကျိုးစီးပွားကို ကျင့်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကျင့်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းပရိသတ်ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါဘငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လောကတ္ထတွက်၊ ကျင့်ပုံချက်၊ သေပျက်မရှိရာ
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုမ္မေဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၁။ မဟာသီလဝဇာတ်
ဝီရိယကို မလျှော့သောကြောင့် ပျက်စီးသောစည်းစိမ် တဖန်ဖြစ်လာသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာသီသေထေဝ ပုရိသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မဟာသီလဝ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းကို ရဟန်း သင်သည် လျှော့သော ဝီရိယရှိသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသနာတော်၌ရဟန်းပြု၍ ဝီရိယကိုလျော့သနည်း၊ ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည် မင်းအဖြစ်မှယုတ်ကုန်၍လည်း မိမိဝီရိယ၌တည်၍ ပျက်စီးပြီးသော စည်းစိမ်အခြံအရံကိုလည်း ဖြစ်စေဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီမင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား အမည်မှည့်သောနေ့၌ သီလဝ သတို့သားဟူသော အမည်ကိုမှည့်ကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တဆယ့်ခြောက်နှစ် အရွယ်ရှိလတ်သော်လျှင် အလုံးစုံသော အတတ်၌ အပြီးသို့ရောက်၍ နောက်အဘို့၌ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်၌ တည်သည်ဖြစ်၍ မဟာသီလဝ အမည်ရှိသော မင်းသည် ဖြစ်၏။ တရားကိုစောင့်၏။ တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုမဟာသီလဝမင်းသည် ဗာရာဏသီမြို့ဝယ် တံခါးလေးမျက်နှာတို့၌ လေးဆောင်, မြို့လယ်၌ တဆောင်, နန်းတော်တံခါး၌ တဆောင်, ဤသို့ ခြောက်ဆောင်ကုန်သော အလှူတင်းကုပ်တို့ကို အမြဲဆောက်လုပ်စေ၍ အထီးကျန်သသူ ခရီးသွားသောသူတို့အား အလှူပေး၏။ သီလစောင့်၏။ ဥပုသ် ဆောက်တည်ခြင်းကို ပြု၏။ ခန္တီ မေတ္တာ ကရုဏာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရင်ခွင်၌ နေသောသားကို နှစ်သိမ့်စေဘိသကဲ့သို့ ခပ်သိမ်းကုန်သော သတ္တဝါတို့ကို နှစ်သိမ့်စေလျက် တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုမဟာသီလဝမင်း၏ တယောက်သော အမတ်သည် နန်းတော်တွင်း၌ပြစ်မှား၍ နောက်အဘို့၌ထင်ရှားသည်ဖြစ်၍ အမတ်တို့သည်မင်းအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။
မင်းသည် စုံစမ်းသည်ရှိသော် မိမိမျက်မှောက်အားဖြင့်သိ၍ ထိုအမတ်ကိုခေါ်စေ၍ အလွန်မိုက်သောသူ သင်သည် မသင့်သည်ကိုပြု၏။ သင်သည် ငါ၏တိုင်းနိုင်ငံ၌ နေခြင်းငှါမထိုက်၊ သင်၏ဥစ္စာ သားမယားတို့ကိုယူ၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားလေလော ဟု တိုင်းနိုင်ငံမှ နှင်ထုတ်လိုက်၏။ ထိုအမတ်သည် ကာသိတိုင်းကို လွန်၍ ကောသလဇနပုဒ်သို့သွားပြီးလျှင်ညကောသလမင်းကို ခစားသည်ရှိသော် အစဉ်သဖြင့် ကောသလမင်း၏ အတွင်းသား အကျွမ်းဝင်သူသည် ဖြစ်၏။ ထိုအမတ်သည် တနေ့သ၌ ကောသလမင်းကို အရှင်မင်းကြီး ဗာရာဏသီပြည်မည်သည်ကား ပျားကောင်မရှိသော ပျားလတို့နှင့်တူ၏။ မင်းသည်လည်း အလွန်နူးညံ့၏။ အနည်းငယ်သာလျှင်ဖြစ်သော ဗိုလ်ပါဆင်မြင်းဖြင့် ဗာရာဏသီပြည်ကိုယူခြင်းငှါ တတ်နိုင်၏ဟုလျှောက်၏။
မင်းသည် ထိုအမတ်၏စကားကို ကြား၍ ဗာရာဏသီပြည်သည်ကား အလွန်ကြီး၏။ ဤအမတ်သည်လည်း အနည်းငယ်သာလျှင်ဖြစ်သော ဗိုလ်ပါ ဆင်မြင်းဖြင့် ယူခြင်းငှါတတ်နိုင်၏ ဟု ဆို၏။ သူလျှိုခိုးသူသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ကြံ၍ သင်သည် သူလျှိုယောင်တကား ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် သူလျှိုမဟုတ်၊ မှန်သည်ကိုသာလျှင်ဆိုပါ၏။ အကျွန်ုပ်၏ စကားကို အကယ်၍ ယုံကြည်တော် မမူ၊ လူတို့ကိုစေ၍ ပစ္စန္တရစ်ကိုဖျက်ဆီးစေကုန်လော၊ ထိုလူတို့ကိုဖမ်း၍ မိမိအထံသို့ဆောင်သည်ရှိသော် ထိုသူတို့ကို ဥစ္စာပေး၍ လွှတ်လိုက်လတ္တံ့၊ ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ကောသလမင်းသည် ဤအမတ်သည်ကား အလွန်ရဲရင့်သည် ဖြစ်၍ဆို၏။ ထိုဗာရာဏသီမင်းကို ရှေးဦးစွာစုံစမ်းအံ့ဟု မိမိ၏ မင်းချင်းယောက်ျားတို့ကိုစေ၍ ပစ္စန္တရစ်ကိုဖျက်ဆီးစေ၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်ရွာသားတို့သည် ထိုခိုးသူတို့ကိုဖမ်း၍ ဗာရာဏသီမင်းအားပြကုန်၏။ မင်းသည် ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ အမောင်တို့ အဘယ့်ကြောင့် ရွာကိုဖျက်ဆီးကုန်သနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်မင်းကြီး အသက်မွေးခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သောကြောင့် ဖျက်ဆီးကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထိုသို့ အသက်မမွေးနိုင်သော်လည်း အဘယ့်ကြောင့် ငါ့အထံသို့ မလာကြကုန်သနည်း၊ ယနေ့မှစ၍ ဤသို့သဘောရှိသောဘအမှုကို မပြုကုန်လင့်ဟု ဆို၍ ထိုခိုးသူတို့အား ဥစ္စာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။
ထိုမင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် သွားကုန်၍ ကောသလမင်းအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ကုန်၏။ ကောသလမင်းသည် ဤမျှဖြင့်လည်း သွားခြင်းငှာမဝံ့သည်ဖြစ်၍ တဖန်စေ၍ တိုင်းလယ်၌ဖြစ်သောဇနပုဒ်ကို ဖျက်ဆီးစေ၏။ ထိုမင်းချင်းတို့ကို မဟာသီလဝမင်းသည် ထိုရှေးအတူသာလျှင်ဥစ္စာပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုကောသလမင်းသည် ဤမျှဖြင့်လည်းမသွားမူ၍ တဖန်စေ၍ မြို့လယ်ခရီးကို ဖျက်ဆီးစေ၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် ထိုမင်းချင်း ခိုးသူတို့အားလည်း ဥစ္စာပေး၍လွှတ်လိုက်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုအခါ ကောသလမင်းသည် ဗာရာဏသီမင်းကား အလွန်လျှင် တရား စောင့်၏။ တရားသဖြင့် မင်းဖြစ်၏ဟု သိ၍ ဗာရာဏသီပြည်ကို မင်းပြုအံ့ဟု ဗိုလ်ပါဆင်မြင်းကိုယူ၍ ထွက်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းအား အမုန်ရစ်သောဆင်ကဲ့သို့ ရှေ့ရှုလာကုန်သော်လည်း မဆုတ်မနစ်သော သဘောရှိကုန်သော မိုဃ်းကြိုးတို့သည် ဦးခေါင်း၌ကျကုန်သော်လည်း မထိတ်မလန့်သော သဘောရှိကုန်သော မဟာသီလဝမင်းသည် အလိုရှိသည်ရှိသော် အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ မင်းအဖြစ်ကိုယူခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ကုန်သော တထောင်အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော မပျက်သောလုံ့လ ရဲရင့်ခြင်းရှိကြကုန်သော သူရဲကြီးတို့သည် ရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသူရဲကြီးတို့သည် ကောသလမင်းလာပြီဟုကြားလျှင် မင်းသို့ကပ်ကုန်၍ ရှင်မင်းကြီး ကောသလမင်းသည် ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူအံ့သောငှါ လာသတတ်၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် သွားကုန်အံ့၊ ထိုကောသလမင်းကို အကျွန်ုပ်တို့၏ နိုင်ငံအပိုင်းအခြားသို့မဝင်မီ သတ်၍ယူအံ့ဟု လျောက်ကုန်၏။
မင်းသည် အမောင်တို့ ငါ့ကိုမှီ၍ တပါးကုန်သောလူတို့အား ပင်ပန်းခြင်းကိစ္စသည်မရှိ၊ တိုင်းပြည်ကိုအလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် တိုင်းပြည်ကိုယူစေကုန်၊ မသွားကြကုန်လင့်ဟု မြစ်၏။ ကောသလမင်းသည် နိုင်ငံအပိုင်းအခြားကိုလွန်၍ ဇနပုဒ်အလယ်သို့ဝင်၏။ အမတ်တို့သည် တဖန်လည်း မင်းသို့ကပ်၍ ရှေးအတူသာလျှင် လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် မြစ်၏။ ကောသလမင်းသည် မြို့ရိုး၌ရပ်၍ ပြည်ကိုတည်းပေးမည်လော၊ စစ်ထိုးခြင်းကိုတည်း ပြုမည်လောဟု မဟာသီလဝမင်းအား စေလိုက်၏။
မဟာသီလဝမင်းသည် ထိုသို့သတင်းစကားကိုကြား၍ ငါ၌ စစ်ထိုးခြင်းသည်မရှိ တိုင်းပြည်ကိုယူလောဟု စကားတုံ့ စေလိုက်၏။ တဖန်လည်း အမတ်တို့သည် မင်းသို့ကပ်ကုန်၍ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့သည် ကောသလမင်းအား မြို့သို့ဝင်စိမ့်သောငှာ မပေးကုန်အံ့၊ မြို့ပ၌သာလျှင် ထိုကောသလမင်းကို သတ်၍ ယူကုန်အံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင်မြစ်၍ မြို့တံခါးကိုဖွင့်စေ၍ အမတ်တထောင်နှင့်တကွ မြတ်သောအပြင်ရှိသောပလ္လင်၌ နေ၏။ ကောသလမင်းသည် များစွာသော ဆင်မြင်းဗိုလ်ပါဖြင့် ဗာရာဏသီမြို့ကိုဝင်၏။ ထိုကောသလမင်းသည် တယောက်သောရန်သူကိုလည်း မမြင်သည်ဖြစ်၍ မဟာသီလဝမင်း၏ နန်းတော်တံခါးသို့သွား၍ အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် မပိတ်သောတံခါးရှိသောနန်းတော်၌ တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့် စပ်သော မြတ်သောအပြင်ထက်၌နေသော အပြစ်မရှိသော မဟာသီလဝမင်းကို အမတ်တထောင်နှင့်တကွ လက်ပြန်မြဲစွာဖွဲ့ခြင်းကိုဖွဲ့၍ အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်သို့ဆောင်၍ လည်ပမာဏရှိကုန်သော တွင်းတို့ကိုတူး၍ အကြင်သို့သောအခြင်းအရာဖြင့် ပြုသည်ရှိသော် တယောက်သောသူသည်လည်း လက်ကိုချီခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ဤသို့သောအခြင်းအရာဖြင့် မြေဖို့၍ မြှုပ်ကုန်လော၊ ညဉ့်၌ မြေခွေးတို့သည်လာကုန်၍ ထိုသူတို့အား ပြုအပ်သည်နှင့် ယှဉ်သည်ကို ပြုကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ ကောသလမင်း ဆို၏။
လူတို့သည် ခိုးသူမင်း၏အာဏာကိုကြားကုန်၍ မဟာသီလဝမင်းကို အမတ်တို့နှင့်တကွ လက်ပြန်မြဲစွာဖွဲ့၍ ထွက်ကုန်၏။ ထိုကာလ၌လည်း မဟာသီလဝမင်းကြီးသည် ခိုးသူမင်းအား ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းကိုလည်း မပြု၊ ဤသို့ဖွဲ့၍ ဆောင်အပ်ကုန်သော ထိုအမတ်တို့တွင်လည်း တယောက်သောအမတ်သည်လည်း မဟာသီလဝမင်း၏စကားကို ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သော မည်သည်မဖြစ်၊ ထိုမဟာသီလဝမင်း၏ ပရိသတ်တို့သည် ကောင်းစွာဆုံးမအပ်ပြီးသော ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်သတတ်၊ ထိုအခါ မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် အမတ်နှင့်တကွသော မဟာသီလဝမင်းကို အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်သို့ ဆောင်ကုန်၍ လည်ပမာဏရှိကုန်သောတွင်းတို့ကို တူးကုန်၍ မဟာသီလဝမင်းကို အလယ်၌ ကြွင်းသော အမတ်တို့ကို နံပါးနှစ်ဘက်တို့၌ ဤအလုံးစုံသောသူတို့ကို တွင်းတို့၌ချကုန်၍ မြေကိုလောင်း၍ ခိုင်ခံ့စွာသိပ်၍ သွားကုန်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် အမတ်တို့ကိုခေါ်၍ အမောင်တို့ သင်တို့သည် ခိုးသူမင်း၏အထက်၌ အမျက်မပြုကုန်မူ၍ မေတ္တာကိုသာလျှင် ပွားစေကုန်လောဟု ဆုံးမ၏။ သန်းခေါင်အခါ၌ လူသားကိုစားကုန်အံ့ဟု မြေခွေးတို့သည်လာကုန်၏။
ထိုမြေခွေးတို့ကိုမြင်ကုန်၍ မင်းသည်၎င်း အမတ်တို့သည်၎င်း တပြိုင်နက်လျှင် အသံပြုကုန်၏။ မြေခွေးတို့သည် ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ပြေးကုန်၏။ ထိုမြေခွေးတို့သည် ပြန်၍ ကြည့်ကုန်လတ်သော် နောက်မှ တစုံတယောက်သောသူ၏ မလာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ တဖန် လာပြန်ကုန်၏။ မင်း အမတ်တို့သည်လည်း ထိုရှေးအတူသာလျှင် အသံကိုပြုကုန်၏။ ဤသို့ သုံးကြိမ်မြောက်အောင်လာကုန်၍ တဖန် ကြည့်ကုန်လတ်သည်ရှိသော် ထိုသူတို့တွင် တယောက်သောသူ၏လည်း မလာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ထိုသူတို့သည် သတ်အပ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့ဟု ရဲရင့်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ပြန်၍တဖန် ထိုသူတို့သည် အသံပြုကုန်သော်လည်း မပြေးကုန်၊ မြေခွေးကြီးသည် မင်းကြီးသို့ကပ်၏။ ကြွင်းကုန်သောမြေခွေးတို့သည် ကြွင်းကုန်သောအမတ်တို့၏ အထံသို့ကပ်ကုန်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် ဥပါယ်၌လိမ်မာ၏။ ထိုးမြေခွေးကြီး၏ မိမိ၏အထံသို့ လာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ကိုက်စိမ့်သောငှါအခွင့်ပေးသကဲ့သို့ လည်ကိုမော့၍ လည်၌ကိုက်သော ထိုမြေခွေးကြီးကို မေးရိုးဖြင့်ငင်၍ ယန္တရား၌ ထည့်ဘိသကဲ့သို့ မြဲစွာကိုင်ညှပ်၏ ဆင်ပြောင်အားနှင့်တူသော အားရှိသောမဟာသီလဝမင်းသည် မေးရိုးဖြင့်ငင်၍ လည်၌မြဲစွာကိုင်ညှပ်သည်ရှိသော် မြေခွေးသည် မိမိကိုယ်ကိုလွတ်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ရကား သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ သည်းသော အသံကို မြည်၏။ ကြွင်းကုန်သော မြေခွေးတို့သည် ထိုမြေခွေးကြီး၏အသံကိုကြားကုန်၍ တယောက်သောယောက်ျားသည် ဖမ်းအပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အမတ်တို့သို့ ကပ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်ရကား သေဘေးမှ ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အလုံးစုံကုန်သောမြေခွေးတို့သည် ပြေးကုန်၏။
မဟာသီလဝမင်းသည် မေးရိုးဖြင့် မြဲမြံပြု၍ ဖမ်းအပ်သော မြေခွေးသည် ထိုမှဤမှ ရုန်းလတ်သည်ရှိသော် မြေသည်လျော့၏။ ထိုမြေခွေးသည်လည်း သေဘေးမှကြောက်သောကြောင့် ခြေလေးဘက်တို့ဖြင့် မင်း၏အထက်အဘို့၌ မြေကိုယက်၏။ မင်းသည် မြေ၏ လျော့သောအဖြစ်ကိုသိ၍ မြေခွေးကိုလွှတ်လိုက်၍ ဆင်ပြောင်နှင့်တူသောအားရှိသော အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံသော မဟာသီလဝမင်းသည် ထိုမှဤမှလွန့်လျက် လက်နှစ်ဘက်တို့ကိုချီ၍ တွင်းဝအနားရေး၌ ထောက်၍ လေကြောင့်ပြတ်သော တိမ်ကဲ့သို့ ထွက်၍ တည်လျက် အမတ်တို့ကို နှစ်သိမ့်စေ၍ မြေကိုယက်၍ အလုံးစုံသောသူတို့ကို ထုတ်ပြီးလျှင် အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်၌ တည်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် တယောက်သောလူသေကို အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်၌ စွန့်ကုန်သည်ရှိသော် နှစ်ယောက်ကုန်သော ဘီလူးတို့၏နယ်စပ်၌ စွန့်ကုန်၏။ ထိုဘီလူးတို့သည် ထိုလူသေကို ဝေဘန်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည် ဖြစ်၍ ငါတို့သည် ဤလူသေကို ဝေဘန်အံ့သောငှါမတတ်နိုင်ကုန်၊ ဤမဟာသီလဝမင်းသည် တရားစောင့်၏။ ဤမဟာသီလဝမင်းသည် ငါတို့အား ဝေဘန်၍ပေးလတ္တံ့၊ ထိုမဟာသီလဝမင်း၏အထံသို့ သွားကုန်အံ့ဟု ထိုလူသေကို ခြေ၌ကိုင်၍ငင်ကုန်လျက် မဟာသီလဝမင်း၏ အထံသို့သွား၍ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့အား ဝေ၍ပေးကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။
အချင်း ဘီလူးတို့ ငါသည် ဤလူသေကို သင်တို့အား ဝေ၍ပေးလို၏။ ထိုသို့ပေးလိုသော်လည်း ငါသည် မစင်ကြယ်သာ ကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ ရှေးဦးစွာ ရေချိုးအံ့ဟုဆို၏။ ထိုဘီလူးတို့သည် ခိုးသူမင်းဘို့ထားအပ်သော အမွှေးအကြိုင်တို့ဖြင့် ထုံအပ်သော ရေကို မိမိတို့၏အာနုဘော်ဖြင့်ဆောင်၍ မဟာသီလဝမင်းအား ရေချိုစိမ့်သောငှာ ပေးကုန်၏။ ရေချိုးပြီးလျှင်တည်သောမဟာသီလဝမင်းအား ခေါက်၍ထားအပ်ကုန်သော ခိုးသူမင်း၏ပုဆိုးကို ဆောင်၍ပေးကုန်၏။ ထိုပုဆိုးတို့ကိုဝတ်၍ တည်သောမဟာသီလဝမင်းအား နံ့သာမျိုးလေးပါးထည့်သော ကြုတ်ကိုဆောင်၍ ပေးကုန်၏။ နံ့သာတို့ကိုလိမ်းကျံ၍ တည်သောမဟာသီလဝမင်းအား ရွှေကြုတ်တို့၌၎င်း ပတ္တမြားယပ်ဝန်းတို့၌၎င်း ထားအပ်ကုန်သော အထူးထူးသောပန်းတို့ကိုလည်း ဆောင်၍ပေးကုန်၏။ ပန်းတို့ကိုပန်၍ တည်သောကာလ၌ တပါးသောအဘယ်အမှုကို ပြုကုန်အံ့နည်းဟုမေးကုန်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် မိမိအား အရသာမွတ်သော အခြင်းအရာကိုပြ၏။ ထိုဘီလူးတို့သည် သွားကုန်၍ ခိုးသူမင်းဘို့ ကောင်းစွာစီရင်အပ်သော အထူးထူးသော မြတ်သောအရသာရှိသောဘောဇဉ်ကို ဆောင်၍ ပေးကုန်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် ရေချိုးပြီး၍ နံ့သာလိမ်းကျံပြီးသော် ကောင်းသောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အထူးထူးသော မြတ်သော အရသာရှိသောဘောဇဉ်ကို စားရ၏။ ဘီလူးတို့သည် ခိုးသူမင်းဘို့ထားအပ်သော အမွှေးအကြိုင်တို့ဖြင့်ထုံအပ်သော သောက်ရေကို ရွှေကရားနှင့်သာလျှင်၎င်း ရွှေခွက်ငယ်နှင့်၎င်း တကွ ဆောင်ကုန်၏။
ထိုအခါ မဟာသီလဝမင်း၏ သောက်ရေကိုသောက်၍ ခံတွင်းဆေး၍ လက်တို့ကိုဆေး၍ တည်သောကာလ၌ ခိုးသူမင်းဘို့ ကောင်းစွာစီရင်အပ်သော ငါးပါးသောနံ့သာမျိုးတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ ထုံအပ်သော ကွမ်းကိုဆောင်၍ပေးကုန်၏။ ထိုကွမ်းကိုစား၍ တည်သောကာလ၌ တပါးသောအဘယ်အမှုကို ပြုရကုန်အံ့နည်းဟု မေးကုန်၏။ သင်တို့သည်သွား၍ ခိုးသူမင်း၏ ဦးခေါင်းရင်း၌ ထားအပ်သော မင်္ဂလာသန်လျက်ကို ဆောင်ခဲ့ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုသန်လျက်ကိုလည်း သွား၍ဆောင်ကုန်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် သန်လျက်ကိုကိုင်၍ ထိုလူသေကို ဖြောင့်စွာထားစေပြီးလျှင် ဦးခေါင်းလယ်၌ သန်လျက်ဖြင့်ခြမ်း၍ နှစ်ခုတို့ကိုပြု၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော ဘီလူးတို့အား အညီအမျှဝေ၍ပေး၏။ ပေးပြီးလျှင် သန်လျက်ကိုဆေး၍ ဖွဲ့၍တည်၏။ ထိုအခါ ထိုဘီလူးတို့သည် လူသားကိုစား၍ ဝကုန်သည်ရှိသော် နှစ်သက်သောစိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးအား တပါးသော အဘယ်ကို ပြုရအံ့နည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည် မိမိ၏အာနုဘော်အားဖြင့် ငါ့ကို ကြက်သရေတိုက်၌ ထားကြကုန်လော၊ အမတ်တို့ကိုလည်း မိမိမိမိတို့၏အိမ်တို့၌ တည်စေကုန်လောဟုဆို၏။ ထိုဘီလူးတို့သည် အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ မင်းကြီးဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ ထိုအခါခိုးသူမင်းသည် တန်ဆာဆင်အပ်သော ကြက်သရေတိုက်၌ ကြက်သရေရှိသော အိပ်ရာအပြင်ဝယ် လျောင်းလျက်အိပ်၏။ မဟာသီလဝမင်းသည် ခိုးသူမင်း၏ မေ့လျော့စဉ်အိပ်ပျော်စဉ် သန်လျက်ဖျားဖြင့် ဝမ်းကို ခတ်၏။ ထိုခိုးသူမင်းသည် ကြောက်သည်ဖြစ်၍ နိုးလတ်သော် ဆီမီးရောင်ဖြင့် မဟာသီလဝမင်းကြီးကိုသိ၍ အိပ်ရာမှထပြီးလျှင် သတိကိုဖြစ်စေ၍ရပ်လျက် မဟာသီလဝမင်းကြီးကို မြတ်သောမင်းကြီး ဤသို့သဘောရှိသောညဉ့်၌ ယူအပ်သောအစောင့်အရှောက်ရှိသော ပိတ်အပ်သောတံခါးရှိသော နန်းတော်၌ အစောင့်အရှောက်လူတို့ဖြင့် ဝင်နိုင်ခွင့်မရှိရာအရပ်၌ သန်လျက်ကိုလွယ်၍ တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့်စပ်သည်ဖြစ်၍ အသို့မူ၍လျှင် မင်းကြီးသည် ဤအိပ်ရာအပြင်သို့ လာသနည်းဟု ဆို၏။
မဟာသီလဝမင်းကြီးသည် မိမိ၏ အလုံးစုံသောအကြောင်းကို အကျယ်အားဖြင့် ဆို၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ ခိုးသူမင်းသည် ထိတ်လန့်သောနှလုံးရှိသည်ဖြစ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် လူစင်စစ် ဖြစ်ငြားသော်လည်း အရှင်မင်းကြီးတို့၏ ကျေးဇူးကိုမသိ၊ တပါးကုန်သောသူတို့၏ အသွေးအသားကို စားကုန်သော ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်ကုန်သော ဘီလူးတို့သည်ကား အရှင်မင်းကြီး၏ ကျေးဇူးတို့ကိုသိအပ်ကုန်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ယခုအခါ၌ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့သဘောရှိသော သီလနှင့်ပြည့်စုံသောရှင်မင်းကြီး၌ မပြစ်မှားအံ့ဟု သန်လျက်ကိုယူ၍ ကျိန်ခြင်းကို ပြုပြီးလျှင် မဟာသီလဝမင်းကြီးကိုကန်တော့၍ မြတ်သောအိပ်ရာ၌အိပ်စေ၍ မိမိသည် ညောင်စောင်းငယ်၌ အိပ်၍ ညဉ့်သည်လင်း၍ နေထွက်သော် စည်လည်စေ၍ အလုံးစုံသော စစ်သည်တို့ကို၎င်း အမတ်ပုဏ္ဏားသူကြွယ်တို့ကို၎င်း စည်းဝေးစေ၍ ထိုသူတို့ရှေ့မှ ကောင်းကင်၌ လပြည့်ဝန်းကို ချီသကဲ့သို့ မဟာသီလဝမင်း၏ ကျေးဇူးကိုကိုဆိုပြီးလျှင် ပရိသတ်၏ အလယ်၌သာလျှင် တဖန် မဟာသီလဝမင်းကြီးကို ကန်တော့၍ မင်းအဖြစ်ကိုဆောင်နှင်း၍ ယနေ့မှစ၍ အရှင်မင်းကြီးတို့အားဖြစ်သော ခိုးသူဥပဒ္ဒဝေါသည် အကျွန်ုပ်တို့ဝန်တည်း၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် အကျွန်ုပ်သည်ယူအပ်သော အစောင့်အရှောက်ရှိသည်ဖြစ်၍ မင်းပြုကုန်လော၊ ဤသို့ဆို၍ ဂုံးတိုက်ခြင်းကို ပြုသောအမတ်အား အာဏာကိုပြု၍ မိမိ၏ဗိုလ်ပါဆင်မြင်းကိုယူ၍ မိမိတိုင်းပြည်သို့သာလျှင် သွား၏။ မဟာသီလဝမင်းကြီးသည်လည်း တန်ဆာဆင်ခြင်းနှင့် စပ်သည်ဖြစ်၍ ထီးဖြူအောက်၌ သမင်ဆီးဆောက်အခြေတပ်သော ရွှေပလ္လင်၌နေလျက် မိမိစည်းစိမ်သည်၎င်း အမတ်တထောင်အသက်ကို ရခြင်းသည်၎င်း ငါသည် တစုံတခုသောဝီရိယကို မပြုသည်ရှိသော် မဖြစ်လတ္တံ့၊ ဝီရိယ၏ အစွမ်းဖြင့်ကား ငါသည် တိုင်းပြည်ကို၎င်း ဤစည်းစိမ်အခြံအရံကို၎င်း ရအပ်ပြီ၊ အမတ်တထောင်အား အသက်အလှူကိုလည်း ပေးရပြီ၊ စင်စစ်ကား အာသာပြတ်ခြင်းကိုမပြုမူ၍ ဝီရိယကိုသာလျှင်ပြုအပ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ပြုအပ်သော ဝီရိယရှိသောသူအား အကျိုးမည်သည် ပြည့်စုံ၏ဟုကြံလျက် ဥဒါန်း ကျူးရင့်သည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်-
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ၊ ယထာ ဣစ္ဆိံ တထာ အဟု။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၁။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ အာသီသေထေဝ၊ အာသာကို ပြုရာသလျှင်ကတည်း။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ၊ အာသာကိုပြုခြင်း၌ မငြီးငွေ့ရာ။ ယထာ-ယံ သမ္ပတ္တိံ၊ အကြင် စည်းစိမ်ကို။ ဣစ္ဆိံ၊ အလိုရှိပြီ။ တထာ-တံ သမ္ပတ္တိံ၊ ထိုစည်းစိမ်သို့။ ပတ္တံ၊ ရောက်သော။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ အဟု အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပဿာမိ၊ မြင်ရ၏။ တနည်းကား-အဇ္ဇ၊ ယနေ့။ အဟံ၊ ငါသည်။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ ပဿာမိ၊ မြင်ရ၏။ ယထာ၊ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့်။ ဣစ္ဆိံ၊ အလိုရှိပြီ။ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့်။ မေ၊ ငါ့အား အတ္ထော၊ အကျိုးသည်။ အဟု၊ ဖြစ်ပြီ။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် အချင်းတို့ စင်စစ်အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ သီလနှင့်ပြည့်စုံကုန်သောသူတို့အား ဝီရိယ၏ အကျိုးမည်သည်ကား ပြည့်စုံ၏ ဟု ဤဂါထာဖြင့် ဥဒါန်းကျူး၍ အသက်ထက်ဆုံး ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ လျှော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ပြစ်မှားသော အမတ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ အမတ်တထောင်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ မဟာသီလဝမင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝီရိယရင်း၊ အားကိုသွင်း၊ ဘေးကင်းရန်ကွာ စည်းစိမ်ဖြာ
ရှေးဦးစွာသော မဟာသီလဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၂။ စူဠဇနကဇာတ်
ဝီရိယကို ကောင်းအားထုတ်အပ်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန် နှင့် အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဝါယမေထေဝ ပုရိသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤစူဠနကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် လျော့သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းကိုပင်လျှင် အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစူဠဇနက ဇာတ်၌ အကြင်စကားကို ဆိုအပ်၏။ အလုံးစုံသော ထိုစကားသည် မဟာဇနကဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးသဖြင့်ကား စူဠဇနကမင်းသည် ထီးဖြူအောက်၌ နေလျက်-
ပဿာမိ ဝေါဟံ အတ္တာနံ၊ ဥဒကာ ထလမုဗ္ဘတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၂။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ ဝါယမေထေဝ၊ လုံ့လကို ပြုရာသလျှင်ကတည်း။ ပဏ္ဍိတော၊ ပ ညာရှိသည်။ န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ၊ လုံ့လကိုပြုခြင်း၌ မငြီးငွေ့ရာ။ ဥဒကာ၊ ရေမှ။ ထလံ၊ ကြည်း၌။ ဥဗ္ဘတံ၊ တည်သော။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပဿာမိ၊ မြင်၏။
ဤစူဠနကဇာတ်၌လည်း လျှော့သောဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည်အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ စူဠဇနကမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝီရိယ ဝတ၊ ကိံနာမ၊ ကိစ္စဖြာဖြာ ပြီးစီးရာ
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စူဇနကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၃။ ပုဏ္ဏပါတိဇာတ်
သေသောက်ကြူးတို့ လှည့်ပတ်သည့် အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တထေဝ ပုဏ္ဏာ ပါတိယော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပုဏ္ဏပါတိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေတော်မူစဉ် အဆိပ်ခတ်သောသေကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တပါးသောအခါ သာဝတ္ထိပြည်၌ သေသောက်ကြူးတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ ငါတို့အား သေဘိုးသည်ကုန်ပြီ၊ အသို့ပြု၍လျှင် ရအံ့နည်းဟု ဆိုကြကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ကြမ်းကြုတ်သောသေသောက်ကြူးသည် မကြံကြကုန်လင့်၊ တခုသော ဥပါယ်သည်ရှိ၏ဟုဆို၏။ အချင်းသေသောက်ကြူး အဘယ်မည်သော ဥပါယ်နည်းဟု ဆိုကြကုန်သည်ရှိသော် အနာထပိဏ်သူဌေးသည် လက်စွပ်တို့ကိုဝတ်၍ ပြေပြစ်သောပုဆိုးကိုဝတ်လျက် မင်းခစားအံ့သောငှါသွား၏။ ငါသည် သေခွက်၌ မိန်းမောခြင်းတို့ကို ပြုတတ်သောဆေးကိုခတ်၍ နေပူ၌ သေကိုစီရင်၍ထိုင်ကုန်လျက် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ လာသောကာလ၌ သူဌေးကြီး ဤအရပ်သို့ လာတော်မူလောဟုခေါ်၍ ထိုသုရာကိုသောက်စေ၍ မိန်းမောသည်ဖြစ်သောအနာထပိဏ်သူဌေး၏ လက်စွပ်ကို၎င်း, ပုဆိုးတို့ကို၎င်း ယူ၍ သေဘိုးပြုကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသေသောက်ကြူတို့သည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံကုန်၍ ထိုသေသောက်ကြူးဆိုတိုင်း ပြုကုန်၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ လာသောကာလ၌ ခရီးဦးသို့သွား၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် အရှင်ဤအရပ်သို့လျှင် လာတော်မူကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်တို့၏အထံ၌ အလွန်နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသော ဤသုရာကို အတန်ငယ်သောက်၍ သွားကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။
သောတာပန်ဖြစ်သော ဘုရားတပည့်သည် သုရာကို အဘယ်မှာသောက်လတ္တံ့နည်း၊ အလိုမရှိသည် ဖြစ်ငြားသော်လည်း ဤသေသောက် ကြူးတို့ကို စုံစမ်းအံ့ဟု ထိုသေသောက်ကြူးတို့၏ အထံသို့သွား၍ ထိုသေသောက်ကြူးတို့၏ အမူအရာကိုကြည့်၍ ဤသေကို ဤသေသောက် ကြူးတို့သည် ဤမည်သောအကြောင်းကြောင့် ဖော်အပ်၏ဟုသိ၍ ယခုအခါ၌ ဤနေ့မှစ၍ ဤသေသောက်ကြူးတို့ကို ဤအရပ်မှပြေးစေအံ့ဟုကြံ၍ ဟယ်-ပျက်ကုန်သော သေသောက်ကြူးတို့ သင်တို့သည် သေခွက်၌ဆေးခတ်၍ လာတိုင်း လာတိုင်းကုန်သောသူတို့ကို သောက်စေပြီးလျှင် မိန်းမောစေခြင်းကိုပြု၍ လုယက်ကုန်အံ့ဟု သေတင်းကုပ်စီရင်၍ နေကုန်၏။ စင်စစ် ဤသုရာကို ချီးမွမ်းကုန်၏။ တယောက်သော သူသည်လည်း ထိုသေကိုချီ၍ သောက်ခြင်းငှာ မဝံ့၊ ဤသေသည် အကယ်၍ အဆိတ်မခတ်အပ်သည် ဖြစ်အံ့၊ သင်တို့သည်လျှင်လည်း သောက်ကုန်ရာ၏ဟု ဆို၏။ ဆိုပြီး၍ ထိုသေသောက်ကြူးတို့ကို ခြိမ်းချောက်၍ ထိုအရပ်မှပြေးစေ၍ မိမိအိမ်သို့သွားပြီးလျှင် သေသောက်ကြူးတို့သည် ပြုအပ်သော အကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအားလျှောက်အံ့ဟု ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ရှေးဦးစွာ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုသောက်ကြူတို့သည် သင့်ကိုလှည့်ပတ်လိုကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့ကို လှည့်ပတ်လိုကုန်သည် ဖြစ်ကုန်ပြီဟုမိန့်တော်မူ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သူဌေး လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်၏။ ထိုအခါ၌လည်း ထိုသေသောက်ကြူတို့သည် ဤအတူသာလျှင် တိုင်ပင်ကုန်၍ ဗာရာဏသီသူဌေး၏ လာသောကာလ၌ ခရီးဦးသို့သွား၍ ဤအတူသာလျှင် ဆိုကုန်၏။ သူဌေးသည် အလိုမရှိသည် ဖြစ်သော်လည်း သေသောက်ကြူးတို့ကို စုံစမ်းလိုသည်ဖြစ်၍ ထိုသေသောက်ကြူတို့၏အမူအရာကိုကြည့်၍ ဤမည်သောအမှုကိုပြု၍ ထိုသေသောက် ကြူးတို့သည် လှည့်ပတ်လိုကုန်၏။ ထိုသေသောက်ကြူးတို့ကို ဤအရပ်မှ ပြေးစေအံ့ဟု ကြံ၍ အို-သေသောက်ကြူးကို သုရာကိုသောက်၍ မင်းအိမ်သို့သွားခြင်းမည်သည် မသင့်၊ မင်းကိုဖူးမြင်၍ တဖန်ပြန်လာသော ငါသည် သိလတ္တံ့၊ သင်တို့သည် ဤအရပ်၌သာလျှင် နေနှင့်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ဆိုပြီး၍ မင်း ခစားအံ့သောငှါသွား၍ တဖန်ပြန်လာ၏။
သေသောက်ကြူးတို့သည် အရှင်ဤအရပ်သို့ လာကုန်လောဟု ဆိုကုန်၏။ ဗာရာဏသီသူဌေးသည် ထိုအရပ်သို့သွား၍ ဆေးနှင့်ယှဉ်ကုန်သော သုရာခွက်တို့ကို ကြည့်၍ အို-သေသောက်ကြတို့ သင်တို့၏ အမူအရာကို ငါသည်မနှစ်သက်၊ သင်တို့၏ သုရာခွက်တို့သည် ပြည့်မြဲတိုင်းသာလျှင် တည်ကုန်၏။ သင်တို့သည်.စင်စစ်လျှင် သုရာကိုချီးမွမ်းကုန်၏။ ထိုသို့ချီးမွမ်းသော်လည်း မသောက်ကြကုန်၊ ဤသုရာသည် နှစ်သက်ဘွယ်ရှိသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ သင်တို့သည်လည်း သောက်ကုန်ရာ၏။ ဤသည်ကား အဆိပ်နှင့်ယှဉ်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဆိုပြီး၍ ထိုသေသောက်ကြူးတို့၏ နှလုံးအလိုကိုဖျက်ဆီးလိုသည်ဖြစ်၍-
အာကာရဏနေ ဇာနာမိ၊ န စာယံ ဘဒ္ဒိကာ သုရာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၃။ ပါတိယော၊ သေခွက်တို့သည်။ တထေဝ၊ ထိုရှေးအတူသလျှင်။ ပုဏ္ဏာ၊ ပြည့်ကုန်၏။ အယံ ကထာ၊ ဤသုရာကောင်း၏ ဟူသော စကားသည်။ အညာ၊ မဟုတ်မမှန်သည်။ ဝတ္တတေ၊ ဖြစ်၏။ အာကာရဏေန၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့်။ စ-ဧကန္တေန၊ စင်စစ်သဖြင့်။ အယံ သုရာ၊ ဤသုရာကို။ န ဘဒ္ဒိကာ၊ မကောင်းဟူ၍။ ဇာနာမိ၊ သိ၏။
ဤသို့လျှင် သေသောက်ကြူးတို့ကိုနှိပ်စက်၍ အကြင်အခြင်းအရာအားဖြင့် ခြိမ်းချောက်သည်ရှိသော် တဖန် ဤသို့ သဘောရှိသောအမှုကို မပြုကုန်၊ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် သေသောက်ကြူးတို့ကို ခြိမ်းချောက်၍ လွှတ်လိုက်၏။ ဗာရာဏသီသူဌေးသည် အသက်ထက်ဆုံး ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြုကုန်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သေသောက်ကြူးတို့သည် ထိုအခါ သေသောက်ကြူးတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာရှိကို လှည့်ပတ်ဆို၊ ဟန်ကိုရှုကြည့် အမှန်သိ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပုဏ္ဏပါတိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၄။ ကိံဖလဇာတ်
သစ်သီး၌ လိမ်မာသောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နာယံ ရုက္ခာ ဒုရာရုဟော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကိံဖလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော သစ်သီး၌ လိမ်မာသော သီတင်းသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော သူကြွယ်သည် ဘုရားအမှူးရှိသော ရဟန်းသံဃာကိုပင့်ဘိတ်၍ မိမိအာရာမ်၌ နေ၍ ယာဂုခဲဘွယ်ကို လှူ၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို ရဟန်းတို့နှင့်တကွ ဥယျာဉ်၌လှည့်လည်၍ သရက်အစရှိကုန်သော အထူးထူးသောသစ်သီးတို့ကို လှူလောဟု စေလိုက်သတတ်၊ ထိုဥယျာဉ်စောင့်သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ရဟန်းသံဃာကိုယူ၍ လှည့်လည်လျက် သစ်ပင်ကိုကြည့်၍သာလျှင် ဤအသီးကား စိမ်း၏။ ဤအသီးကား ကောင်းစွာ မမှည့်သေး၊ ဤအသီးကား ကောင်းစွာမှည့်၏ဟုသိ၏။ အကြင်စကားကို ဥယျာဉ်စောင့်သည် ဆို၏။ ထိုစကားသည် ဆိုတိုင်း မှန်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သည် သွားကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားအား အရှင်ဘုရား ဤဥယျာဉ်စောင့်သည် သစ်သီး၌ လိမ်မာ၏။ မြေ၌ရပ်လျက် သစ်သီးကိုကြည့်၍သာလျှင် ဤအသီးကား စိမ်း၏။ ဤအသီးကား ကောင်းစွာမှည့်၏ဟု သိ၏။ အကြင်စကားကို ဥယျာဉ်စောင့်သည် ဆို၏။ ထိုစကားသည် ဆိုတိုင်းမှန်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ရဟန်းတို့ ဤဥယျာဉ်စောင့်သည်သာလျှင် သစ်သီး၌ လိမ်မာသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည်လည်း သစ်သီး၌လိမ်မာကုန်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် လှည်းကုန်သည်အမျိုး၌ ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ကုန်သွယ်ခြင်းကိုပြုသည်ရှိသော် တပါးသောကာလ၌ တောအုပ်ကြီးသို့ရောက်၍ တောအုပ်၏အဝ၌ ရပ်၍ အလုံးစုံသောသူကိုစည်းဝေးစေ၍ ဤတောအုပ်၌ အဆိပ်ပင်မည်သည်တို့သည် ရှိကုန်၏။ အဆိပ်ရွက်တို့သည်၎င်း အဆိပ်ပွင့်ကိုသည်၎င်း အဆိပ်သီးတို့သည်၎င်း အဆိပ်ပျားတို့သည်၎င်း ဖြစ်ကုန်သည်သာလျှင်တည်း၊ သင်တို့သည် ရှေး၌မသုံးဆောင်ဘူးသော အမှတ်မရှိသောအရွက်ကို၎င်း အသီးကို၎င်း အပွင့်ကို၎င်း ငါ့ကိုမပန်ကြားမူ၍ မစားကြကုန်လင့်ဟု ဆို၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံကုန်၍ တောအုပ်ကြီးသို့ သက်ကုန်၏။
တောအုပ်ကြီး၏အဝ၌လည်း တခုသောရွာတံခါး၌ ကိံဖလမည်သောသစ်ပင်ရှိ၏။ ထိုကိံဖလသစ်ပင်၏ ပင်စည်အခက်တို့သည်၎င်း အရွက်အပွင့်အသီးတို့သည်၎င်း အလုံးစုံတို့သည် သရက်နှင့်တူသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ သက်သက် အဆင်းသဏ္ဌာန်အားဖြင့်သာလျှင် သရက်နှင့်တူသည်မဟုတ်၊ အနံ့အရသာအားဖြင့်လည်း ထိုကိံဖလသစ်ပင်၏ အစိမ်းအမှည့်ဖြစ်ကုန်သောအသီးတို့သည်ကား သရက်နှင့်တူသည်သာတည်း၊ စားအပ်သည်ရှိသော်ကား လတ်တလောသေစေတတ်သောအဆိပ်ကဲ့သို့ ထိုခဏ၌လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၏။ ရှေ့မှသွားကုန်သော အချို့ကုန်သောလျှပ်ပေါ်သောယောကျ်ားတို့သည် ဤသစ်ပင်သည် သရက်ပင်တည်း၊ ဤသို့သောအမှတ်ဖြင့် အသီးကိုစားကုန်၏။ အချို့သောသူတို့သည် လှည်းကုန်သည်မှူးကို မေးကုန်၍သာလျှင် စားကုန်အံ့ဟု ထိုသစ်သီးကိုလက်ဖြင့်ကိုင်၍ ရပ်ကုန်၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် လှည်းကုန်သည်မှူး လာသည်ရှိသော် ဤသရက်သီးတို့ကို စားကုန်အံ့ဟု ပန်ကြားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤအသီးသည် သရက်သီးမဟုတ်ဟုသိ၏ ဤသစ်ပင်သည် ကိံဖလသစ်ပင်မည်၏။ ဤသစ်ပင်သည် သရက်ပင်မဟုတ် မစားကြကုန်လင့်ဟု မြစ်၍ အကြင်သူတို့သည် စားကြကုန်၏။ ထိုသူဘိုကိုလည်း အန်စေပြီးလျှင် စတုမဓုကိုတိုက်၍ အနာမရှိသည်တို့ကို ပြု၏။ ရှေး၌ကား ဤသစ်ပင်ရင်း၌ လူတို့သည် တဲနေခြင်းကိုပြုကုန်၍ သရက်သီးဟူသောအမှတ်ဖြင့် ဤအဆိပ်သီးတို့ကိုစားကုန်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။
နက်ဖြန်နေ့၌ ရွာ၌နေကုန်သောသူတို့သည် ထွက်လာကုန်၍ လူသေတို့ကိုမြင်၍ ခြေ၌ကိုင်ပြီးလျှင် ဖုံးကွယ်ရာအရပ်၌ စွန့်ကုန်၍ လှည်းငါးရာတို့နှင့်တကွသာလျှင် ထိုသူတို့၏ အလုံးစုံသောဥစ္စာတို့ကိုယူ၍ သွားကုန်၏။ ထိုရွာသားတို့သည် ထိုနေ့၌လည်း အရုဏ်တက်သောအခါ နွားသည် ငါ့ဘို့ဖြစ်လတ္တံ့၊ လှည်းသည် ငါ့ဘို့ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဥစ္စာသည် ငါ့ဘို့ဖြစ်လတ္တံ့ဟု လျှင်စွာ ထိုသစ်ပင်သို့သွားကုန်၍ လူတို့ကိုအနာမရှိသည်တို့ကိုမြင်၍ သင်တို့သည် အဘယ်သို့သောအကြောင်းဖြင့် ဤသစ်ပင်ကို ဤသစ်ပင်သည်သရက်ပင်မဟုတ်ဟု သိကြပါကုန်သနည်းဟု ဤသို့မေးကုန်၏။ ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် ငါတို့မသိကုန်၊ ငါတို့၏ လှည်းကုန်သည်မှူး အကြီးသည် သိ၏ဟုဆိုကုန်၏။ လူတို့သည် ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ အဘယ့်ကြောင့် သင်သည် ဤသစ်ပင်၏ သရက်ပင် မဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို သိသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် နှစ်ပါးကုန်သောအကြောင်းတို့ဖြင့် သိ၏ဟု ဆိုလို၍-
အာကာရဏေန ဇာနာမိ၊ နာယံ သာဒုဖလော ဒုမော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၄။ အယံ ရုက္ခာ၊ ဤသစ်ပင်သည်။ ဒုရာရုဟော၊ ငြိုငြင်သဖြင့် တက်အပ်သည်။ န၊ မဟုတ်။ ဂါမတော၊ ရွာမှ။ နပိ အာရကာ၊ ဝေးလည်း မဝေး။ အာကာရဏေန၊ ဤနှစ်ပါးသော အကြောင်းကြောင့်။ အယံ၊ ဤသစ်ပင်သည်။ သာဒုဖလော၊ ချိုသောအသီးရှိသော။ ဒုမော၊ သစ်ပင်သည်။ န၊ မဟုတ်။ ဣတိ၊ ဤသို့။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဇာနာမိ၊ သိ၏။
ဤသို့လူအများအား တရားဟော၍ ချမ်းသာစွာသွားခြင်းဖြင့် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ဤသို့ ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည်လည်း သစ်သီး၌လိမ်မာကုန်သည် ဖြစ်ကုန်ပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူး ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆင်ခြင်ဉာဏ်ဝင်၊ ပညာရှင်၊ သီးပင် လိမ်မာရာ
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကိံဖလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၅။ ပဉ္စာဝုဓဇာတ်
ဝီရိယထုတ်အပ်သောအခါ၌ ဝီရိယထုတ်သောကြောင့် မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော အလီနေန စိတ္တေန အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ပဉ္စာဝုဓဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော လျှော့သောဝီရိယရှိသော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း သင်သည် လျော့သောဝီရိယရှိသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း ရှေးအခါကာလ၌ ပညာရှိတို့သည်လည်း ဝီရိယကိုပြုခြင်းငှါ သင့်သောအရာ၌ ဝီရိယကိုပြု၍ မင်းစည်းစိမ်သို့ရောက်ဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား အမည်မှည့်သောနေ့၌ တရာ့ရှစ်ယောက်သောပုဏ္ဏားတို့ကို အလုံးစုံသောလှူဘွယ်ဝတ္ထုတို့ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၍ လက္ခဏာတို့ကိုမေးကုန်၏။ လက္ခဏာ၌လိမ်မာကုန်သော ပုဏ္ဏားတို့သည် လက္ခဏာ၏ပြည့်စုံခြင်းကိုမြင်၍ အရှင်မင်းကြီး မင်းသားသည် ဘုန်းကံနှင့်ပြည့်စုံ၏။ အရှင်မင်းကြီးတို့၏ လွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်လတ္တံ့၊ ငါးပါးသော လက်နက်အမှုဖြင့် ထင်ရှားသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ မြတ်သောယောက်ျား ဖြစ်လတ္တံ့ဟုဟောကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ပုဏ္ဏားတို့၏စကားကိုကြား၍ မင်းသားအား အမည်ကိုမှည့်သည်ရှိသော် ပဉ္စာဝုဓမင်းသားဟူသော အမည်ကိုမှည့်၏။ ထိုအခါ သိကြားလိမ်မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ တဆယ့်ခြောက်နှစ်အရွယ်သို့ရောက်သော ထိုးပဉ္စာဝုဓမင်းသားကို မင်းကြီးသည်ခေါ်၍ အမောင် အတတ်သင်ချေလောဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အဘယ်သူ၏အထံ၌ သင်ရအံ့နည်းဟု လျှောက်၏ အမောင် သွားချေ၊ ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ့အထံ၌ သင်ချေ၊ ဤဆရာ၏အဘို့ကိုလည်း ပေးလေဟု ဆို၍ ထိုပဉ္စာဝုဓမင်းသားအား တထောင်သော အသပြာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။
ထိုပဉ္စာဝုဓမင်းသားသည် ထိုတက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ အတတ်သင်၍ ဆရာပေးအပ်သော ငါးပါးသောလက်နက်တို့ကို ယူ၍ ဆရာကိုရှိခိုးပြီးလျှင် တက္ကသိုလ်ပြည်မှထွက်ခဲ့၍ ဖွဲ့အပ်သော ငါးပါးသော လက်နက်ရှိသည်ဖြစ်ဗာရာဏသီခရီးသို့ သွား၏။ ထိုပဉ္စာဝုဓမင်းသားသည် ခရီးအကြား၌ စေးသောအမွှေးရောက်သော ဘီလူးသည်စောင့်အပ်သော တခုသောတောအုပ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ ပဉ္စာဝုဓမင်းသားကို တောအုပ်၏အဝ၌ လူတို့သည် မြင်ကုန်၍ အိုလုလင် ဤတောအုပ်သို့မဝင်လင့်၊ ဤတောအုပ်၌ စေးသော အမွေးရောက်သောဘီလူးသည် မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းကုန်သောလူတို့ကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၏ဟု တားမြစ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကိုယ်ကိုကြံလျက် တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသော ကေသရာခြင်္သေ့မင်းကဲ့သို့ တောအုပ်သို့ဝင်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုဘုရားလောင်းသည် တောအုပ်အလယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ထိုဘီလူးသည် ထန်းပင်ပမာဏရှိသည်ဖြစ်၍ စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သော အိမ်ပမာဏရှိသောဦးခေါင်းကို၎င်း သပိတ်ပမာဏရှိသောမျက်စိကို၎င်း ငှက်ပျောဘူးပမာဏရှိကုန်သော အစွယ်နှစ်ချောင်းတို့ကို၎င်းဖန်ဆင်း၍ ဖြူသောမျက်နှာရှိသည် ပြောက်ကျားသောဝမ်းရှိသည် ညိုသောလက်ခြေရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအား ကိုယ်ကိုပြ၍ အဘယ်သို့သွားမည်နည်း ရပ်လော အစာဖြစ်ပြီဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ဘီလူးကို ဘုရားလောင်းသည် ဘီလူး ငါသည် ကိုယ်ကိုကြံ၍ တောအုပ်သို့ ဝင်၏။ သင်သည် မမေ့မလျော့ ငါ့အထံသို့ ချဉ်းလော၊ အဆိပ်လူးမြားဖြင့် သင့်ကိုပစ်၍ ဤအရပ်၌ပင်လျှင် သတ်အံ့ဟုခြိမ်းချောက်၍ လတ်တလောသေစေတတ်သော အဆိပ်လူးသောမြားကိုဖွဲ့၍ လွှတ်၏။ ထိုမြားသည်လည်း ဘီလူး၏အမွှေး၌သာလျှင် ကပ်ငြိ၏။ ထို့နောက် တစင်းသောမြားကိုလွှတ်၏။ ဤသို့သောနည်းဖြင့် ငါးဆယ်သောမြားကိုလွှတ်၏။ အလုံးစုံသောမြားတို့သည် ဘီလူး၏ အမွေး၌သာ ကပ်ငြိကုန်၏။ ဘီလူးသည် အလုံးစုံသော ထိုမြားတို့ကိုခါ၍ မိမိ၏ ခြေရင်း၌သာ ကျစေ၍ ဘုရားလောင်းအထံသို့ကပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တဖန်လည်း ထိုဘီလူးကို ခြိမ်းချောက်၍ သန်လျက်ကိုငင်၍ ခုတ်၏။ သုံးဆယ့်သုံးလက်သစ် သံတွေဖြင့်လုပ်အပ်သော သန်လျက်သည် ဘီလူးအမွေး၌ သာလျှင် ကပ်ငြိ၏။
ထိုအခါ ဘီလူးကိုတောင့်ဖြင့်ခတ်ပြန်၏။ ထိုတောင့်သည်လည်း အမွှေးတို့၌သာလျှင် ကပ်ငြိပြန်၏။ ထို့ကြောင့် ကပ်ငြိသည်အဖြစ်ကိုသိ၍ သောက်ပုတ်ဖြင့်ခတ်ပြန်၏။ ထိုဆောက်ပုတ်သည်လည်း အမွှေးတို့၌သာလျှင် ကပ်ငြိ၏။ ဆောက်ပုတ်ကပ်ငြိသော အဖြစ်ကိုသိ၍ အို ဘီလူး သင်သည် ငါ့ကို ပဉ္စာဝုဓမင်းသားဟူ၍ မကြားဘူးသလော၊ သင်သည် စောင့်အပ်သောတောအုပ်သို့ ဝင်သောငါသည် လေးအစရှိသည်တို့ကို ကြံ၍မဝင်၊ စင်စစ်သော်ကား ကိုယ်ကိုသာလျှင် ကြံ၍ဝင်၏။ ယနေ့ သင့်ကိုသတ်၍ မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် ကြေသည်ကိုပြုအံ့ဟု ကြုံဝါးလျက် အသံကိုပြုပြီးလျှင် ပဲ့တင်ထပ်စေ၍ လကျ်ာလက်ဖြင့် ဘီလူးကိုသတ်၏။ လက်သည် အမွေးတို့၌ ကပ်ငြိ၏။ လက်ဝဲလက်ဖြင့် သတ်ပြန်၍ ထိုလက်ဝဲလက်သည်လည်း အမွေး၌ သာလျှင် ကပ်ငြိ၏။ လကျ်ာခြေဖြင့် ခတ်ပြန်၏။ ထိုလက်ျာခြေသည်လည်း ကပ်ငြိ၏။ လက်ဝဲခြေဖြင့် ခတ်ပြန်၏။ ထိုလက်ဝဲခြေသည်လည်း ကပ်ငြိ၏။ ဦးခေါင်းဖြင့် သင့်ကိုဝှေ့၍ မှုန့်မှုန့်ညက်ညက်ကြသည်ကို ပြုအံ့ဟု ဦးခေါင်းဖြင့် ဝှေ့ပြန်၏။ ထိုဦးခေါင်းသည်လည်း အမွေးတို့၌သာ ကပ်ငြိ၏။ ထိုပဉ္စာဝုဓမင်းသားသည် ငါးပါးသောဌာနတို့ဖြင့် ဆောင်အပ်သည်ဖြစ်၍ ငါးပါးသောဌာနတို့၌ဖွဲ့မိ၍ တွဲလျားရှိသော်လည်း ကြောက်ခြင်း မရှိသည်သာလျှင် ရွံရှားခြင်းမရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။
ဘီလူးသည် ဤယောက်ျားကား တယောက်သောယောက်ျား ခြင်္သေ့တည်း၊ ယောက်ျား အာဇာနည်တည်း၊ ယောကျ်ားမည်ကာမျှ သာမညသူ မဟုတ်ပေ၊ ငါကဲ့သို့သဘောရှိသောဘီလူးမည်သည် ဖမ်းအပ်သောသူဖြစ်လျက် ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ခြင်းမျှလည်း မဖြစ်၊ ဤတောအုပ်၌နေသော ငါသည် တယောက်တည်းဖြစ်သော ဤသို့ သဘောရှိသောယောက်ျားကို ရှေး၌လည်းမမြင်စဘူး၊ အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ဤယောက်ျား မကြောက်သနည်းဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဘီလူးသည် ပဉ္စာဝုဓမင်းသားကို စားအံ့သောငှါ မဝံ့သည်ဖြစ်၍ လုလင် အဘယ့်ကြောင့်လျှင် သင်သည် သေခြင်းကိုမကြောက်သနည်းဟုမေး၏။ ဘီလူး အဘယ့်ကြောင့် ကြောက်ရအံ့နည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ တခုသောအတ္တဘော၌ တကြိမ်သောသေခြင်းသည် မြဲသည်သာလျှင်တည်း၊ အကြောင်းတပါးလည်း ငါ၏ဝမ်း၌ ဝရဇိန်လက်နက်သည်ရှိ၏။ ငါ့ကိုအကယ်၍ စားငြားအံ့၊ ထိုဝရဇိန်လက်နက်ကို ကြေစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ထိုဝရဇိန်လက်နက်သည် သင်၏ အအူတို့ကို အပိုင်းအပိုင်းဖြတ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေလတ္တံ့၊ ဤသို့သင်သည် သေခြင်းသို့ရောက်သည်ရှိသော် နှစ်ယောက်ကုန်သောငါတို့သည် ပျက်စီးကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့သောအကြောင်းကြောင့် ငါသည် မကြောက်ဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။
ဤစကားကို ဘုရားလောင်းသည် မိမိကိုယ်တွင်း၌ ဉာဏ်လက်နက်ကိုရည်၍ ဆို၏။ ထိုစကားကို ကြား၍ ဘီလူးသည် ဤလုလင်သည် မှန်သောစကားကိုလျှင် ဆို၏။ ဤယောက်ျားခြင်္သေ့၏ကိုယ်မှ ပဲနောက်စေ့မျှလည်းဖြစ်သောအသားကို ငါ၏ဝမ်း၌ကြေစေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ထိုလုလင်ကိုလွှတ်အံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီးလျှင် သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကိုလွှတ်၍ လုလင်ယောက်ျားခြင်္သေ့ သင့်အသားကို ငါသည် မစားအံ့၊ သင်သည် ယနေ့ ရာဟုခံတွင်းမှလွတ်သော လကဲ့သို့ ငါ့လက်မှလွတ်၍ အဆွေခင်ပွန်းအပေါင်းတို့ကို နှစ်သိမ့်စေလျက် သွားလေလာဟုဆို၏။ ထိုအခါ ဘီလူးကို ဘုရားလောင်းသည် ဘီလူး ငါသည် သွားအံ့၊ သို့သော် သင်သည် ရှေး၌လည်း အကုသိုလ်အမှုကိုပြု၍ ကြမ်းကြုတ်သော သွေးအလိမ်းလိမ်း ကပ်သော သူတပါး၏အသားကိုစားတတ်သော ဘီလူး၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။
ဤဘဝ၌လည်းတည်၍ အကုသိုလ်ကိုသာလျှင် အကယ်၍ပြုအံ့၊ အမိုက်မှအမိုက်သို့ လားရလတ္တံ့၊ ငါ့ကိုမြင်သောကာလမှစ၍ကား သင်သည် အကုသိုလ်ကိုပြုခြင်းငှါ မသင့်၊ ပါဏာတိပါတကံမည်သည်ကား ငရဲ၌၎င်း တိရစ္ဆာန်အမျိုး၌၎င်း ပြိတ္တာဘုံ၌၎င်း ဖြစ်စေတတ်၏။ လူတို့၌ ဖြစ်ရာအရပ်၌ အသက်တိုခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်၏။ ဤသို့ အစရှိသောနည်းဖြင့် ငါးပါးသော သီလမရှိကုန်သောသူတို့၏ အပြစ်ဟုဆိုအပ်သောအမှုတို့၏ အပြစ်ကို၎င်း၊ ငါးပါးကုန်သော သီလတို့၏အကျိုးတို့ကို၎င်းဟော၍ အထူးထူးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် ဘီလူးကိုခြိမ်းချောက်လျက် တရားဟောပြီးလျှင်ဆုံးမ၍ မာနမရှိသည်ကိုပြု၍ ငါးပါးကုန်သောသီလတို့၌ တည်စေ၍ ထိုဘီလူးကို ထိုတောအုပ်၌သာလျှင် ပူဇော် သက္ကာရကို ခံတတ်သောနတ်ကိုပြု၍ အပ္ပမာဒတရားဖြင့်ဆုံးမ၍ တောအုပ်မှထွက်လျက် တောအုပ်၌ လူတို့အားကြားခဲ့ပြီးလျှင် ဖွဲ့အပ်သေး ငါးပါးသောလက်နက်ရှိလျက် ဗာရာဏသီသို့သွား၍ မိဘတို့ကိုဖူးမြင်၍ နောက်အဘို့၌ မင်းအဖြစ်၌တည်၍ တရားသဖြင့်မင်းပြုလျှက် ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဘာဝတေိ ကုသလံ ဓမ္မံ၊ ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ။
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၅၅။ ယော နရော၊ အကြင်ယောက်ျားသည်။ အလီနေန၊ တွန့်တိုခြင်းမရှိသော။ စိတ္တေန၊ စိတ်ဖြင့်။ အလီနမနသော၊ ပကတိအားဖြင့်လည်း မတွန့်တိုသောအလိုရှိသည်ဖြစ်၍။ ယောဂက္ခမဿ၊ ယောဂတို့ဖြင့် ဘေးမရှိသောနိဗ္ဗာန်သို့။ ပတ္တိယာ၊ ရောက်ခြင်းငှါ။ ကုသလံ၊ အပြစ်မရှိသော။ ဓမ္မံ၊ သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါး အပြားရှိသော ဗောဓိပက္ခိယတရားကို။ ဘာဝေတိ၊ ပွားစေ၏။ သော နရော၊ ထိုယောက်ျားသည်။ အနုပုဗ္ဗေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ၊ အလုံးစုံသော သံယောဇဉ်တို့၏ ကုန်ခြင်းကိုပြုတတ်သော အရဟတ္တမဂ်၏ အဆုံး၌ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယဟု ရေတွက်အပ်သောအဖြစ်သို့ ရောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့။ ပါပုဏေ၊ ရောက်၏။
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့် ဒေသနာတော်၏အထွဋ်ကိုယူ၍ အဆုံး၌ လေးပါးသောသစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ လျှော့သော ဝီရိယရှိသောရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အင်္ဂုလိမာလသည် ထိုအခါ ဘီလူးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပဉ္စာဝုဓမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ထိုက်သည့်ကာလ၊ ဝီရိယ၊ မုချပြုကာ ထီးစည်ဖြာ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပဉ္စာဝုဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၆။ ကဉ္စနက္ခန္ဓဇာတ်
များသောဝန်ကိုဝေဘန်၍ ပေါအောင်ဆောင်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယော ပဟဋ္ဌေန စိတ္တေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကဉ္စနက္ခန္ဓ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော ရဟန်းကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော အမျိုးသားသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဓမ္မဒေသနာတော်ကိုနာရ၍ ရတနာတည်းဟူသော သာသနာတော်၌ ဝမ်းရေးကိုမငဲ့ဘဲ ရဟန်းပြုသတတ်၊ ထိုအခါ ရဟန်းအား ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သည် ငါ့သျှင် သီလမည်သည်ကား တပါးအပြားရှိ၏။ သီလမည်သည်ကား နှစ်ပါးအပြားရှိ၏။ သုံးပါး အပြားရှိ၏။ လေးပါးအပြားရှိ၏။ ငါးပါး အပြားရှိ၏။ ခြောက်ပါး အပြားရှိ၏။ ခုနစ်ပါး အပြားရှိ၏။ ရှစ်ပါး အပြားရှိ၏။ ကိုးပါး အပြားရှိ၏။ ဆယ်ပါး အပြားရှိ၏။ သီလမည်သည်ကား များသောအပြားရှိ၏။ ဤသီလသည်ကား စူဠသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား မဇ္ဈိမသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား မဟာသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား ပါတိမောက္ခသံဝရသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား ဣန္ဒြိယသံဝရသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလမည်၏။ ဤသီလသည်ကား ပစ္စယပ္ပဋိသေဝနသီလမည်၏ဟု သီလကို ကြားကုန်၏။
ထိုရဟန်းသည် ဤသီလမည်သည်ကား အလွန်များ၏။ ငါသည် ဤမျှလောက်သောသီလကိုဆောက်တည်၍ ကျင့်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ သီလကိုဖြည့်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သောသူအားလည်း ရဟန်းအဖြစ်ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ငါသည် လူထွက်၍ ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုလည်း ပြုအံ့၊ သားမယားတို့ကိုလည်း မွေးအံ့ဟုကြံ၏။ ဤသို့ ကြံပြီး၍ အရှင်ဘုရားတို့ အကျွန်ုပ်သည် သီလကိုစောင့်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ မတတ်နိုင်သောသူအားလည်း ရဟန်းအဖြစ်ဖြင့် အဘယ် အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ အကျွန်ုပ်သည်လူထှကျအံ့၊ အရှင်ဘုရားတို့၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို အရှင်ဘုရားတို့ယူကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို ငါ့သျှင် ဤသို့မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍သာလျှင် သွားလေလော့ဟု ဆိုကုန်၍ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သည် ထိုရဟန်းကိုယူ၍ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ ဆောင်အပ်သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ အလိုမရှိသောရဟန်းကို ယူ၍ အဘယ့်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ငါသည် သီလကိုစောင့်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု သပိတ်သင်္ကန်းကို ဥပဇ္ဈာယ်အား ဆောင်နှင်း၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို အကျွန်ုပ်တို့သည် ယူ၍လာကုန်၏ ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ဤရဟန်းအား အဘယ့်ကြောင့် များစွာသောသီလတို့ကို ကြားကြကုန်သနည်း၊ အကြင်မျှလောက်သော သီလကို ဤရဟန်းသည် စောင့်ခြင်းငှါတတ်နိုင်၏။ ထိုမျှလောက်သော သီလကိုသာလျှင် ဟောကြားအပ်၏။ ဤနေ့မှစ၍ သင်တို့သည် ဤရဟန်းကို တစုံတခုသောစကားကို မဆိုကြကုန်လင့်၊ ငါသည် ဤသီလ၌ပြုအပ်သည်ကို သိအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၍ ရဟန်း သင်သည် လာလှည့် သင့်အား များစွာသောသီလဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ သုံးပါးသော သီလတို့ကိုသာလျှင် စောင့်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား စောင့်ခြင်း တတ်နိုင်ပါ၏ဟု နားတော်လျောက်၏။ ရဟန်း ထိုသို့တပြီးကား သင်သည် ဤနေ့မှစ၍ ကာယဒွါရ ဝစီဒွါရ မနောဒွါရ ဤဒွါရသုံးပါးတို့ကို စောင့်လော၊ ကိုယ်ဖြင့်မကောင်းမှုကို မပြုလင့်၊ နှုတ်ဖြင့် မကောင်းမှုကို မပြုလင့်၊ စိတ်ဖြင့် မကောင်းမှုကို မပြုလင့်၊ သွားလော့ လူမထွက်လင့်၊ ဤသီလသုံးပါးတို့ကိုသာလျှင် စောင့်လောဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ဖြင့် ထိုရဟန်းသည် နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အရှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီ စောင့်အံ့ဟု မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့နှင့်တကွသာလျှင် သွား၏။
ထိုရဟန်းသည် ထိုသုံးပါးသော သီလကို ပြည့်စုံစေလျှက်လျှင် ငါ၏ ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သည် ဟောကြားအပ်သောသီလသည်လည်း ဤမျှသာလျှင်တည်း၊ ထိုဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သည်ကား မိမိတို့၏ ဘုရားမဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ငါ့ကိုသိစေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ကိုယ်တော်၏ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ကောင်းစွာသိတော်မူသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အတုမရှိသော တရားမင်းဖြစ်တော်မူသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤမျှသောသီလကို သုံးပါးကုန်သောဒွါရတို့၌သာလျှင်တည်၍ ငါ့ကိုမှတ်စေ၏။ စင်စစ် မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ၏ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်တော်မူ၏ဟု သိ၏။ သိပြီး၍ ဝိပဿနာကို ပွားစေ၍ နှစ်ရက် သုံးရက်ဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ များစွာကုန်သော သီလတို့ကို စောင့်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု လူထွက်လိုသော ထိုရဟန်းကို အလုံးစုံသောသီလတို့ကို သုံးစုတို့ဖြင့်ချုံး၍မှတ်စေပြီးလျှင် မြတ်ဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်စေတော်မူသတတ်၊ မြတ်စွာဘုရားတို့၏ အာနုဘော်မည်သည်ကားအံ့ဘွယ်ရှိစွဟု မြတ်စွာဘုရား၏ကျေးဇူးတို့ကို ပြောဟောကုန်လျက် နေကြကုန်၏။
မြတ်ဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် အလွန်လေးသည်လည်းဖြစ်သောဝန်သည် အစု၏အစွမ်းအားဖြင့် ဝေဘန်၍ ပေးအပ်သည်ရှိသော် ပေါ့သကဲ့သို့ဖြစ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ကြီးစွာသောရွှေတုံးကိုရ၍ ချီအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် ဝေဘန်ခြင်းကိုပြု၍ သွားဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောရွာ၌ လယ်ထွန်ယောက်ျားသည်စွန့်အပ်သော ဂါမခေတ်၌ထွန်၏။ ရှေး၌လည်း ထိုရွာဝယ် တယောက်သော ဥစ္စာစည်းစိမ်နှင့်ပြည့်စုံသော သူဌေးသည် လုံးပတ်ပေါင်ပမာဏရှိသော အလျားလေးတောင်ပမာဏရှိသော ရွှေတုံးကို မြှုပ်၍သေ၏။ ထိုရွှေတုံး၌ ဘုရားလောင်း၏ ထွန်သွားသည်ငြိ၍ တည်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သစ်မြစ်အစဉ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု မြေကိုယက်သည်ရှိသော် ထိုရွှေတုံးကိုမြင်၍ မြေဖြင့်ဖုံးလွှမ်း၍ နေဝင်သည်ရှိသော် ထမ်းပိုး ထွန်တုံး အစရှိသည်တို့ကို တင့်အပ်သောအရပ်၌ထား၍ ရွှေတုံးကိုယူ၍ သွားအံ့ဟု ရွှေတုံးကိုချီ၏။ ချီခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် ထိုင်၍ ဤမျှသည် ဝမ်းကိုမွေးခြင်းငှါ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤမျှကို မြှုပ်၍ထားအံ့၊ ဤမျှကို အမှု၌ယှဉ်စေအံ့၊ ဤမျှသည် ဒါနအစရှိသောညပုညကိရိယအကျိုးငှါ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ လေးစုတို့ကိုပြု၏။ ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်း၏ ဝေဘန်သောကာလ၌ ထိုရွှေတုံးသည် ပေါ့သကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရွှေတုံးကိုဆောင်ပြီးလျှင် လေးစုဝေဘန်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဘာဝတေိ ကုသလံ ဓမ္မံ၊ ယောဂက္ခေမဿ ပတ္တိယာ။
ပါပုဏေ အနုပုဗ္ဗေန၊ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၅၆။ ယော နရော၊ အကြင်သူသည်။ ပဟဋ္ဌေန၊ နီဝရဏကင်းသဖြင့် ရွှင်လန်းသော။ စိတ္တေန၊ စိတ်ဖြင့်။ ပဟဋ္ဌမနသော၊ ရွှင်လန်းသော နှလုံးရှိသည်ဖြစ်၍။ ယောဂက္ခမဿ၊ ယောဂ လေးပါးတို့ဖြင့် ဘေးမရှိသော နိဗ္ဗာန်သို့။ ပတ္တိယာ၊ ရောက်ခြင်းငှါ။ ကုသလံ၊ အပြစ်မရှိသော။ ဓမ္မံ၊ သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါး အပြားရှိသော ဗောဓိပက္ခိယတရားကို။ ဘာဝေတိ၊ ပွားစေ၏။ သော နရော၊ ထိုသူသည်။ အနုပုဗ္ဗေန၊ အစဉ်သဖြင့်။ သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယံ၊ အလုံးစုံသော သံယောဇဉ်တို့၏ ကုန်ခြင်းကိုပြုတတ်သော အရဟတ္တမဂ်၏ အဆုံး၌ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သဗ္ဗသံယောဇနက္ခယဟူသော ရေတွက်ခြင်းသို့ရောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်သို့။ ပါပုဏေ၊ ရောက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို အထွတ်ပြသဖြင့် ဒေသနာကိုပြီးစေ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရွှေတုံးကိုရသောယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လေးသည့်ဝန်တာ၊ ပေါ့စိမ့်ငှါ၊ စိတ်ဖြာဝေခွဲ ဉာဏ်နှင့်တွဲ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဉ္စနက္ခန္ဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၇။ ဝါနရိန္ဒဇာတ်
ရန်သူအောင်မှု ကြောင်းလေးခု အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝါနရိန္ဒ ဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒတ်သည် သတ်အံ့သောငှါလုံ့လပြု၏ဟူသော စကားကိုကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါ့ကို သတ်အံ့သောငှာ လုံ့လပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုသို့လုံ့လပြုငြားသော်လည်း ထိတ်လန့်ခြင်းကိုမျှ ပြုခြင်းငှါမတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မျောက်အမျိုး၌ ဖြစ်၍ ကြီးခြင်းကိုစွဲ၍ မြင်းငယ်ပမာဏရှိသော အားအစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံသော တကောင်တည်းသာလျှင် ကျက်စားသောမျောက်ဖြစ်၍ မြစ်ကမ်းနား၌နေ၏။ ထိုမြစ်၏ အလယ်၌ တခုသောကျွန်းသည် အထူးထူးအပြားပြားရှိကုန်သော သရက် ပိန္နဲ အစရှိကုန်သော သစ်ပင်တို့နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆင်ပြောင်နှင့်တူသော ဗလရှိ၏။ အစွမ်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ မြစ်၏ ဤမှာဘက်ကမ်းမှခုန်၍ ကျွန်းငယ်၏ ဤမှာဘက်ကမ်းမှ မြစ်လယ်၌ တခုသောကျောက်ဖျာသည်ရှိ၏။ ထိုကျောက်ဖျာ၌ ကျ၏။ ထိုကျောက်ဖျာမှခုန်၍ ထိုကျွန်းငယ်၌ကျ၏။ ထိုကျွန်းငယ်၌ အထူးထူးအပြားပြားရှိကုန်သော သစ်သီးတို့ကိုစား၍ ညချမ်းအခါ၌ ထိုနည်းဖြင့်လျှင် တဖန်ပြန်လာ၍ မိမိ၏ နေရာအရပ်၌နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌လည်း ထိုရှေးအတူသာလျှင် ပြု၏။ ဤနည်းဖြင့် ထိုအရပ်၌ နေခြင်းကိုပြု၏။
ထိုကာလ၌ကား တခုသောမိကျောင်းသည် မယားနှင့်တကွ ထိုမြစ်နား၌နေ၏။ မိကျောင်း၏ မယားသည် ထိုမှဤမှသွားသော ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ဘုရားလောင်း၏ နှလုံးသား၌ ချင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၍ မိကျောင်းဖိုကို အရှင်ဤမျောက်မင်း၏ နှလုံးသား၌ ချင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏ဟုဆို၏။ မိကျောင်းဖိုသည် ရှင်မ ကောင်းပြီ ရလတ္တံ့ဟုဆို၍ ယနေ့ညချမ်းအခါ၌ ကျွန်းငယ်မှ လာသည်သာလျှင်ဖြစ်သော မျောက်မင်းကိုဖမ်းအံ့ဟုသွား၍ ကျောက်ဖျာ၌ ဝပ်၏ ဘုရားလောင်းသည် တနေ့ပတ်လုံးကျက်စား၍ ညချမ်းအခါ ကျွန်းငယ်၌ရပ်လျက်လျှင် ကျောက်ဖျာကိုကြည့်၍ ဤကျောက်ဖျာသည် ယခုအခါ၌ မြင့်သည်ဖြစ်၍ ထင်၏။ အကြောင်းကား အသို့နည်းဟု ကြံ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရေပမာဏကို၎င်း၊ ကျောက်ဖျာပမာဏကို၎င်း ကောင်းစွာ မှတ်အပ်သည်သာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် ဘုရားလောင်းအား ယနေ့ဤမြစ်၌။ ရေသည် လျော့လည်းမလျော့၊ တိုးလည်းမတိုး၊ ထိုသို့ဖြစ်လျက်လည်း ဤကျောက်ဖျာသည် ကြီးသကဲ့သို့ဖြစ်၍ ထင်၏။ အသို့တုံနည်း ဤကျောက်ဖျာ၌ ငါ့ကိုဖမ်းအံ့သောငှါ မိကျောင်းသည်ဝပ်၍နေသလော ဤသို့သောအကြံသည်ဖြစ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုကျောက်ဖျာကို ရှေးဦးစွာစုံစမ်းအံ့ဟု ထိုကျွန်းငယ်၌ပင်လျှင် ရပ်လျက် ကျောက်ဖျာနှင့် စကားပြောသကဲ့သို့ဖြစ်၍ အို ကျောက်ဖျာဟု ခေါ်သည်ရှိသော် စကားတုံ့ကိုမရ၍ သုံးကြိမ်မြောက်အောင် အို ကျောက်ဖျာ အိုကျောက်ဖျာဟု ဆို၏။ ကျောက်ဖျာသည် အသို့စကားတုံ့ကို ပေးလတ္တံ့နည်း၊ တဖန်လည်း ထိုကျောက်ဖျာကို မျောက်မင်းသည် အိုကျောက်ဖျာ အဘယ့်ကြောင့် ယနေ့ ငါ့ကို စကားတုံ့မပေးသနည်းဟု ဆို၏။ မိကျောင်းသည် မျောက်မင်းစကားကိုကြား၍ မချွတ်လျှင် တပါးသောနေ့တို့၌ ကျောက်ဖျာသည် မျောက်မင်းအား စကားတုံ့ပေး၏။ ယခုအခါ မျောက်မင်းအား စကားတုံးကိုပေးအံ့ဟုကြံ၍ အိုမျောက်မင်း အသို့နည်းဟု ဆို၏။ အဆွေ သင်ကား အသူဖြစ်သနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါကားမိကျောင်းဟု ဆို၏။ အဘယ်အကျိုးငှါ ဤကျောက်ဖျာ၌ ဝပ်သနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် သင်၏ နှလုံးသားကိုတောင့်တသည် ဖြစ်၍ နေသည်ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါ့အား သွားရာခရီးသည် မရှိ၊ ယနေ့ ငါသည် ဤမိကျောင်းကို လှည့်စားအပ်၏ဟုကြ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုအခါ မိကျောင်းကို အဆွေ မိကျောင်း ငါသည် ကိုယ်ကို သင့်အားစွန့်အံ့၊ သင်သည် ခံတွင်းကိုဖွင့်၍ ငါ့ကို သင့်အထံသို့ လာသောကာလ၌ဖမ်းလောဟု ဆို၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မိကျောင်းတို့အား ခံတွင်းကိုဖွင့်သည်ရှိသော် မျက်စိတို့သည် မှိတ်ကုန်၏။ မိကျောင်းသည်။ ထိုအကြောင်းကို မမှတ်မူ၍ ခံတွင်းကို ဖွင့်၏။ မျက်စိတို့သည် မှိတ်ကုန်၏။ မိကျောင်းသည် ခံတွင်းကိုဖွင့်၍ မျက်စိတို့ကိုမှိတ်၍ ဝပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့ မျက်စိမှိတ်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ ကျွန်းငယ်မှခုန်လျက်သွား၍ မိကျောင်း၏ ထိပ်၌နင်း၍ မိကျောင်းထိပ်မှခုန်၍ လျှပ်စစ်နွယ်ကဲ့သို့ ထွန်းပလျက် ထိုမှာဘက်ကမ်း၌ တည်၏။ မိကျောင်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲကိုမြင်၍ ဤမျောက်မင်းသည် အလွန်သောအံ့ဘွယ်ကို ပြုအပ်၏ဟုကြံ၍ အိုမျောက်မင်း ဤလောက၌ လေးပါးကုန်သော ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံသောသူသည် ရန်သူတို့ကို လွှမ်းမိုးနိုင်၏။ ထို အလုံးစုံသောကျေးဇူးတို့သည်လည်း သင်၏ ကိုယ်တွင်း၌ ရှိယောင်တကားဟု ဆိုလို၍-
သစ္စံ ဓမ္မော ဓိတိ စာဂေါ၊ ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၇။ ဝါနရိန္ဒ၊ မျောက်မင်း။ တဝ၊ သင်၏။ အဗ္ဗန္တရေ၊ ကိုယ်တွင်း၌။ သစ္စံ၊ သစ္စာ။ ဓမ္မော၊ ပညာ။ ဓိတိ၊ လုံ့လ။ စာဂေါ၊ စွန့်ခြင်း။ ဣတိ၊ ဤသို့။ စတုရော၊ လေးပါးကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ ထိုကျေးဇူးတို့သည်။ သန္တိ ယထာ၊ ရှိကုန်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ယဿ၊ အကြင်သူ၏။ အဗ္ဘန္တရေ၊ ကိုယ်တွင်း၌။ စတုရော၊ လေးပါးကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ ထိုကျေးဇူးတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ ရန်သူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ လွန်နိုင်၏။
ဤသို့ မိကျောင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုချီးမွမ်း၍ မိမိနေရာ အရပ်သို့သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါ့ကိုသတ်အံ့သော လုံ့လပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုဘူးသည်သာလျှင်ကတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မိကျောင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ စိဉ္စမာနသည် ထိုအခါ မိကျောင်း၏ မယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မျောက်မင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သစ္စာ, ပညာ၊ စာဂါ, လုံ့လ၊ ပြည့်စုံက၊ ဒိဋ္ဌရန်သူ လွတ်၏ဟူ
ခုနစ်ခု၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝါနရိန္ဒဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၈။ တယောဓမ္မဇာတ်
ဒေဝဒတ်အလောင်းသည် ဘုရားလောင်းအား သတ်အံ့ဟု ကြံသော်လည်း မိမိသည်လျှင် ပျက်စီးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တက့သောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် ယဿ ဧတေ တယော ဓမ္မာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတယောဓမ္မဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဒေဝဒတ်သည် မျောက်အမျိုး၌ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်သည်ရှိသော် မိမိကိုစွဲ၍မွေးဖွားကုန်သော မျောက်ငယ်တို့ကို ဤမျောက်ငယ်တို့သည် ကြီးပွားခြင်းသို့ရောက်ကုန်သော် မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်ကုန်ရာ၏ဟု ကြောက်ခြင်းကြောင့် သွားတို့ဖြင့်ကိုက်၍ မျောက်ငယ်တို့၏ ဝှေးစေ့တို့ကို ထုတ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုဒေဝဒတ်အလောင်း မျောက်မင်းကိုလျှင်စွဲ၍ တခုသောမျောက်မဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေကို ယူ၏။ ထိုအခါ မျောက်မသည် ကိုယ်ဝန်တည်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ မိမိကိုယ်ဝန်ကိုစောင့်လိုသည်ဖြစ်၍ တပါးသော တောင်ခြေရင်းသို့သွား၏။ ထိုမျောက်မသည် ရင့်သော ကိုယ်ဝန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို ဖွား၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ကြီးခြင်းကိုစွဲ၍ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ အမိကို မိခင် ငါ၏အဘကား အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အမောင် ဤမည်သောတောင်ခြေရင်း၌ မျောက်အပေါင်းကိုဆောင်လျက် နေ၏ဟု ဆို၏။ မိခင် အဘထံသို့ ငါ့ကိုဆောင်လောဟု ဆို၏။ အမောင် သင်သည် အဘထံသို့ သွားခြင်းငှါမသင့်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ သင့်အဘသည် မိမိကိုစွဲ၍ဖြစ်သော မျောက်ငယ်တို့ကို ဤမျောက်ငယ်တို့သည် မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်ကုန်လတ္တံ့ဟု ဆောင်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် သွားတို့ဖြင့်ကိုက်၍ ဝှေးစေ့တို့ကို ထုတ်၏ဟုဆို၏။ မိခင် ထိုအဘထံသို့ ငါ့ကိုဆောင်လော့၊ ငါသည် သိအံ့ဟုဆို၏။ ထိုမျောက်မသည် သားကိုယူ၍ အဘထံသို့ သွား၏။
ထိုဒေဝဒတ်အလောင်းမျောက်သည် မိမိသားကိုမြင်၍ ဤမျောက်သည်ကြီးသည်ရှိသော် ငါ့အား မျောက်အပေါင်းကို ဆောင်ခြင်းငှာမပေးလတ္တံ့၊ ယခုပင်လျှင် သတ်အံ့ဟု ထိုဘုရားလောင်းကို လည်၌ဘက်သကဲ့သို့ပြု၍ မြဲစွာနှိပ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေအံ့ဟုကြံ၍ အမောင် လာလော့၊ ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အဘယ်သို့ သွားကုန်သနည်းဟု ဘုရားလောင်းကို လည်၌ဘက်သကဲ့သို့ ပြု၍ နှိပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဆင်ပြောင်အားနှင့်တူသော အားရှိ၏။ အစွမ်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မျောက်မင်းကို နှိပ်၏။ ထိုအခါ မျောက်မင်း၏အရိုးတို့သည် ကွဲအံ့သကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ မျောက်မင်းအား ဤမျောက်ငယ်သည်ကြီးသည်ရှိသော် ငါ့ကို သတ်လတ္တံ့၊ အဘယ်ဥပါယ်ဖြင့် ရှေးဦးလျှင် သတ်ရအံ့နည်း၊ ဤသို့သောအကြံသည်ဖြစ်၏။ ထိုနောက်မှ အနီး၌ ရက္ခိုသ်စောင့်သောရေကန်သည်ရှိ၏။ ထိုရေကန်၌ ထိုမျောက်ငယ်ကို ရက္ခိုသ်စားစေအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို မျောက်မင်းသည် အမောင် ငါအိုပြီ၊ ဤမျောက်အပေါင်းကို သင့်အားဆောင်နှင်းအံ့၊ ယနေ့ပင်လျှင် သင့်ကို မင်းပြုစေအံ့၊ ဤမည်သောအရပ်၌ ကန်သည်ရှိ၏။ ထိုကန်၌ ကုမုဒြာကြာနှစ်ပွင့် ဥပ္ပလကြာသုံးပွင့် ပဒုမာကြာငါးပွင့် ဤကြာပန်းတို့ကို ဆောင်ချေလောဟု ဆို၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် ဘခင် ကောင်းပြီ၊ ဆောင်အံ့ဟု သွား၍ အဆောတလျှင် ရေကန်သို့မသက်မူ၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ ခြေရာကို စုံစမ်းသည်ရှိသော် သက်သောခြေရာကိုသာလျှင်မြင်၍ ဤရေကန်သည် ရက္ခိုသ်စောင့်သောရေကန်သည် ဖြစ်ရာ၏။ အဘသည် ငါ့ကို သတ်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်၍ ငါ့ကို ရက္ခိုသ်စားစေလိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် ရေကန်သို့မသက်ဘဲ ကြာပန်းတို့ကိုလည်း ယူအံ့ဟု ရေမရှိရာအရပ်သို့သွား၍ အဟုန်ကိုယူ၍ ခုန်သည်ရှိသော် ရှေ့သို့သွားလျက် ရေမရှိသောကောင်းကင်၌ ရပ်လျက်သာလျှင် နှစ်ပွင့်သောကြာပန်းတို့ကိုယူ၍ ထိုမှာဘက်ကမ်း၌ ကျ၏။ ထိုမှာဘက်ကမ်းမှလည်း ဤမှာဘက်ကမ်းသို့သွား၍ ထိုနည်းဖြင့်သာလျှင် နှစ်ပွင့်သောပန်းတို့ကိုယူ၍ ဤသို့ ကမ်းနားနှစ်ဘက်တို့၌ အစုကိုပြုလျက် ကြာပန်းတို့ကိုယူ၏။ ရေစောင့်ရက္ခိုသ်၏ အာဏာတည်ရာအရပ်သို့ မသက်၊ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဤကြာပန်းတို့ထက် အလွန်ရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ထိုကြာပန်းတို့ကို တခုသောအရပ်၌ အစုကိုပြုစဉ် ထိုရေစောင့် ရက္ခိုသ်သည် ငါသည် ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး ဤသို့ သဘောရှိသောအံ့ဘွယ်သရဲဖြစ်သောယောက်ျားကို မမြင်စဘူး၊ ကြာပန်းတို့ကိုလည်း အလိုရှိတိုင်းယူအပ်ကုန်၏။ ငါ၏ အာဏာတည်ရာ အရပ်သို့လည်းမသက်ဟု ရေကိုနှစ်ဖြာခွဲ၍ ရေမှတက်ပြီး၍ ဘုရားလောင်းသို့ကပ်၍ မျောက်မင်း ဤလောက၌ အကြင်သူ၏ ကိုယ်တွင်း၌ သုံးပါးကုန်သောကျေးဇူးတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုသူသည် ရန်သူကို လွန်နိုင်၏။ ထိုအလုံးစုံသော ကျေးဇူးတို့သည်လည်း သင်၏ကိုယ်တွင်း၌ ရှိယောင်တကားဟု ဆိုလို၍-
ဒက္ခိယံ သူရိယံ ပညာ၊ ဒိဋ္ဌံ သော အတိဝတ္တတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၈။ ဝါနရိန္ဒ၊ မျောက်မင်း။ တဝ၊ သင်၏။ အဗ္ဗန္တရေ၊ ကိုယ်တွင်း၌။ ဒက္ခိယံ၊ ပညာနှင့်ယှဉ်သော မြတ်သောလုံ့လ။ သူရိယံ၊ ရဲရင့်ခြင်း။ ပညာ၊ ပညာ။ ဣတိ၊ ဤသို့။ တယော၊ သုံးပါးကုန်သော။ ဧတေ ဓမ္မာ၊ ထိုကျေးဇူးရှိသည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဒိဋ္ဌံ၊ ရန်သူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ လွန်နိုင်၏။
ဤသို့ ရေစောင့်ရက္ခိုသ်သည် ဤဂါထာဖြင့် ဘုရားလောင်းအား ချီးမွမ်းခြင်းကိုပြု၍ ဤကြာပန်းတို့ကို အဘယ်အကျိုးငှါ ဆောင်ရွက်သနည်းဟု မေး၏။ ငါ့ကို အဘသည် မင်းပြုစေလို၏။ ထိုအကြောင်းကြောင့် ဆောင်၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော ယောက်ျားမြတ်သည် ပန်းတို့ကို ကိုယ်တိုင်ရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ မသင့်၊ ငါသည် ရွက်ဆောင်အံ့ဟု ကြာပန်းကိုချီ၍ ဘုရားလောင်း၏ နောက်မှ လိုက်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ အဘသည် အဝေးမှလျှင် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ငါသည် ဤမျောက်ငယ်ကို ရေစောင့်ရက္ခိုသ်၏ အစာဖြစ်လတ္တံ့ဟု စေ၏။ ထိုမျောက်ငယ်သည် ယခုအခါ၌ ရက္ခိုသ်ကို ကြာပန်းတို့ကိုထမ်းစေ၍ လာ၏။ ငါယခု ပျက်စီးပြီဟု ကြံလတ်သော် နှလုံးခုနစ်စိတ်ကွဲခြင်းသို့ရောက်၍ ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ကြွင်းကုန်သော မျောက်တို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ ဘုရားလောင်းကို မင်းမြှောက်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မျောက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မျောက်မင်း၏သားဖြစ်ဘူးပြီဟုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူများကိုဖျက်၊ ကိုယ်သာပျက်၊ အသက်သေရှာ မျောက်ပမာ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တယောဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၉။ ဘေရိဝါဒကဇာတ်
အဘဆုံးမသည်ကို မနာသောကြောင့် ဥစ္စာပျက်စီးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓမေ ဓမေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘေရိဝါဒကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ဆိုနိုင်ခက်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟုလျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌သာ ဆိုနိုင်ခက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် စည်တီးအမျိုး၌ဖြစ်၍ တခုသောရွာငယ်၌နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီမြို့၌ နက္ခတ်သဘင်ကြွေးကြော်၏ ဟုကြား၍ သသင်အလယ်၌ စည်တီး၍ ဥစ္စာကိုဆောင်အံ့ဟု သားကိုခေါ်၍ ဗာရာဏသီမြို့သို့သွားပြီးလျှင် စည်တီး၍ များစွာသော ဥစ္စာကိုရ၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ရသောဥစ္စာကိုယူ၍ မိမိရွာသို့ သွားသည်ရှိသော် ခိုးသူတို့နေသောတောသို့ရောက်၍ မပြတ်စည်တီးသောသားကို အမောင် မပြတ်မတီးမူ၍ ခရီးသွားသော မင်း၏စည်ကဲ့သို့ ရံခါ ရံခါတီးလောဟု သားကို မြစ်၏။ ထိုသားသည် အဘမြစ်ငြားသော်လည်း စည်တီးသဖြင့်သာလျှင် ခိုးသူတို့ကိုပြေးစေအံ့ဟု ဆို၍ မပြတ်သာလျှင်တီး၏။ ခိုးသူတို့သည် ရှေးဦးစွာလျှင် စည်သံကိုကြား၍ မင်း၏စည်သံသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ပြေးပြီးမှ အလွန်လျှင် တစပ်တည်းသောစည်သံကိုကြား၍ ဤစည်သည် မင်း၏စည်သည်မဖြစ်လတ္တံ့ဟု လာလတ်ကုန်၍ စုံစမ်းသည်ရှိသော် နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့ကိုလျှင်မြင်၍ ပုတ်ခတ် လုယက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စင်စစ် ငါတို့သည် ငြိုငြင်သဖြင့် ရအပ်သောဥစ္စာကို တစပ်တည်းသောအသံကိုပြု၍ တီးလျှက် ဖျက်ဆီး၏ဟု ဆိုလို၍-
ဓန္တေန ဟိ သတံ လဒ္ဓံ၊ အတိဓန္တေန နာသိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၅၉။ ဓမေ ဓမေ၊ ရံခါရံခါမှသာ တီးရာသလျှင်ကတည်း။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ အတိဓန္တံ၊ မပြတ်တီးခြင်းသည်။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ နာတိဓမေ၊ မပြတ်မတီးရာ။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ ဓန္တေန၊ ပွဲသဘင်အလယ်၌ စည်တီးသဖြင့်။ လဒ္ဓံ၊ ရအပ်သော။ သတံ၊ တရာသော အသပြာကို။ အတိဓန္တန၊ မပြတ်တီးသဖြင့်။ နာသိတံ၊ ဖျက်ဆီးအပ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ သားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသညမလျှင် ထိုအခါ အဘ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဥစ္စာရှာလျက်၊ ဆိုနိုင်ခက်၊ ယွင်းပျက် ဆုံးပါးရာ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘေရိဝါဒကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အာသီသဝဂ်
၁၀။ သင်္ခဓမဇာတ်
သား၏စကားကို အဘနားမထောင်သောကြောင့် ဥစ္စာဆုံးပါးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓမေ ဓမေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသင်္ခဓမဇာတ်ကိုဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကိုပင်လျှင် အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းကိုလည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ဆိုနိုင်ခက်သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဆိုနိုင်ခက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ခရုသင်းမှုတ်သော အမျိုး၌ဖြစ်၏။ ဗာရာဏသီပြည်၌ နက္ခတ်သဘင်ကို ကြွေးကြော်သည်ရှိသော် အဘကိုခေါ်၍ ခရုသင်းမှုတ်သောအမှုဖြင့် ဥစ္စာကိုရ၍ လာသောကာလ၌ ခိုးသူရှိသောတော၌ မပြတ်ခရုသင်းမှုတ်သောအဘကို တားမြစ်၏။ ထိုအဘသည် ခရုသင်းသံဖြင့် ခိုးသူတို့ကို ပြေးစေအံ့ဟု မပြတ်သာလျှင်မှုတ်၏။ ခိုးသူတို့သည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် လာလတ်ကုန်၍ လုယက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ဆိုလို၍-
ဓန္တေနာဓိဂတာ ဘောဂါ၊ တေ တာတော ဝိဓမီ ဓမံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၀။ ဓမေ ဓမေ၊ ရံခါရံခါမှသာလျှင် မှုတ်ရာ၏။ ဟိ-ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ အတိဓန္တံ၊ မပြတ်မှုတ်ခြင်းသည်။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ နာတိဓမေ၊ မပြတ်မမှုတ်ထု။ ဓန္တေန၊ ပွဲသဘင်၌ ခရုသင်းမှုတ်သဖြင့်။ ဘောဂါ၊ စည်းစိမ်တို့ကို။ အဓိဂတာ၊ ရအပ်ကုန်၏။ တေ၊ ထိုဥစ္စာစည်းစိမ်တို့ကို။ တာတော၊ အဘသည်။ ဓမံ-ဓမန္တော၊ မပြတ်မှုတ်လျှက်။ ဝိဓမီ၊ ဖျက်ဆီး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ အဘဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆိုနိုင်ခဲခက်၊ ဥစ္စာပျက်၊ ရှာလျက်ချည်းနှီး ကျိုးမပြီး
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သင်္ခဓမဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၁။ အသာတမန္တဇာတ်
မိန်းမတို့သည် ယုတ်မာသဖြင့် ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို ပေးတတ်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အသာ လောကိတ္ထိယောနာမ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အသာတမန္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းဝတ္ထုသည် ဥမ္မာဒန္တီဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မိန်းမတို့သည်ကား ဆင်းရဲကိုပေးတတ်ကုန်၏။ ယုတ်မာကုန်၏။ သင်သည် ဤသို့သဘောရှိသော ယုတ်မာသောမိန်းမကိုမှီ၍ အဘယ့်ကြောင့် သာသနာတော်မှ ငြီးငွေ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းလည်း ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်ဝယ် တဦးသောပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ဗေဒင်သုံးပုံတို့၌၎င်း၊ အလုံးစုံသောအတတ်တို့၌၎င်း အပြီးသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် တဦးသောပုဏ္ဏားမျိုး၌ သားဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူ၍ မငြိမ်းစေမူ၍ ထားကုန်၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားသတို့သားကို တဆယ့်ခြောက်နှစ် ရှိသောအခါ၌ မိဘတို့သည် ချစ်သား ငါတို့သည် သင်ဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူ၍ထားအပ်ကုန်ပြီ။ ဗြဟ္မာပြည်သို့ အကယ်၍ လားလိုငြားအံ့၊ သင်သည် မီးကိုယူ၍ တောသို့ဝင်ပြီးလျှင် မီးကိုလုပ်ကျွေး၍ရှိခိုးလျက် ဗြဟ္မာပြည်သို့ လားသည်ဖြစ်လော့၊ အိမ်၌ အကယ်၍ နေလိုသည်ဖြစ်အံ့၊ တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ့အထံ၌ အဘတ်ကိုသင်၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေလောဟု ဆိုကုန်၏။ ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ငါသည် တော၌ မီးကို လုပ်ကျွေးခြင်းငှာ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ဥစ္စာကိုသာ ဖြစ်စေအံ့ဟု မိဘတို့ကိုရှိခိုး၍ ဆရာ့အဘိုးဖြစ်သော တထောင်သောအသပြာကိုယူ၍ တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ အတတ်ကိုသင်ပြီးလျှင် တဖန်ပြန်ခဲ့၏။
ထိုပုဏ္ဏားလုလင်၏မိဘတို့သည် အိမ်၌နေသဖြင့် အလိုမရှိကုန်၊ တော၌မီးကို လုပ်ကျွေးစေလိုကုန်၏။ ထိုအခါ လုလင်ကို အမိသည် မိန်းမတို့အပြစ်ကိုသိစေ၍ တောသို့ဝင်စေလို၏။ တက္ကသိုလ်ဆရာသည် ပညာရှိ၏။ လိမ်မာ၏။ ငါ့သားအား မိန်းမတို့၏အပြစ်ကို ပြောဆိုခြင်းငှါတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ ချစ်သား အတတ်ကို သင်အပ်ပြီလောဟု မေး၏။ မိခင် သင်အပ်ပြီဟု ဆိုအပ်သည်ရှိသော် သင်သည် အသာတမန္တန်ကိုလည်း သင်အပ်ပြီလောဟု မေး၏။ မိခင် မသင်အပ်ဟု ဆို၏။ ချစ်သားသည် အသာတမန္တန်ကို အကယ်၍ မသင်အပ်သည်ဖြစ်အံ့၊ အတတ်သင်သည် မမည်၊ သွားချေ သင်၍လာလောဟုဆို၏။ ထိုလုလင်သည် ကောင်းပြီဟု တဖန် ကက္ကသိုလ်ပြည်သို့ ရှေးရှုသွား၏။ ထိုဆရာ၏လည်း အမိသည် အသက်ကြီးသည်ဖြစ်၍ တရာ့နှစ်ဆယ်ရှိ၏။ ထိုဆရာသည် အမိအိုကို မိမိလက်ဖြင့်ရေချိုးလျက် စားစေလျက် သောက်စေလျက် လုပ်ကျွေး၏။ တပါးကုန်သော လူတို့သည် ထိုသို့ပြုသောဆရာကိုမြင်၍ စက်ဆုပ်ကုန်၏။ ထိုဆရာသည် ငါသည် တောသို့ဝင်၍ ထိုတော၌ အမိအိုကို လုပ်ကျွေးလျက် အကယ်၍နေရမူကား ကောင်း၏ဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ တခုသော ဆိတ်ငြိမ်သောတောဝယ် ရေရလွယ်ရာအရပ်၌ သစ်ရွက်မိုးသောအိမ်ကိုပြုစေ၍ ထောပတ် ဆန် အစရှိသည်တို့ကို ဆောင်စေ၍ အမိအိုကိုထမ်း၍ ထိုတောသို့သွားပြီးလျှင် အမိကိုလုပ်ကျွေးလျက် နေခြင်းကို ပြု၏။ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်သည်လည်း တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ ဆရာကိုမမြင်သည်ရှိသော် ဆရာသည် အဘယ်မှာ ရှိသနည်းဟုမေး၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ တောသို့သွားပြီးလျှင် ဆရာကိုရှိခိုး၍ ရပ်၏။
ထိုအခါ လုလင်ကို ဆရာသည် အမောင် အဘယ့်ကြောင့်လျှင် အလွန်လျှင်စွာ လာသနည်းဟု မေး၏။ အကျွန်ုပ်ကို ဆရာတို့သည် အသာတမည်သောမန္တရားကို မသင်အပ်သည်မဟုတ်လော ဟုဆို၏။ သင့်အား အသာတမည်သော မန္တရားကို သင်ရမည်၊ သင်ချေဟူ၍ အဘယ်သူသည် ဆိုသနည်းဟု မေး၏။ ဆရာ အကျွန်ုပ်၏အမိသည် ဆိုအပ်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် တစုံတခုသော အသာတမန္တရားမည်သည် မရှိ၊ ဤလုလင်၏အမိသည် ဤလုလင်ကို မိန်းမတို့၏အပြစ်ကို သိစေလိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုအခါ လုလင်ကို အမောင် ကောင်းပြီ သင်အံ့၊ သင့်အား အသာတမည်သော မန္တရားကို ပေးအံ့၊ ယနေ့ကို အစပြု၍ ငါ၏အရာ၌တည်၍ ငါ့အမိကို မိမိလက်ဖြင့် ရေချိုးလျက် စားစေလျက် သောက်စေလျက် လုပ်ကျွေးလော၊ အမိအိုအား လက် ခြေ ဦးခေါင်း ကျောက်တို့ကို ဆုပ်နယ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကိုလည်း ပြုလျက် ရှင်မ ရှေးဦးစွာ အိုခြင်းသို့ ရောက်သောကာလ၌လည်း ရှင်မ၏ကိုယ်သည် ဤသို့သဘောရှိသေး၏။ ပျိုစဉ်ကာလ၌ကား အဘယ်ဆိုဘွယ်ရှိအံ့နည်းဟု ဆိုလော၊ လက်ခြေတို့ကိုဆုပ်နယ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ပြုသောကာလ၌ လက်ခြေအစရှိသည်တို့၏ ကျေးဇူးကိုဆိုလော၊ သင့်အား အမိအိုသည် အကြင်စကားကိုလည်း ဆိုလတ္တံ့၊ ထိုစကားကို ရှက်ခြင်းမရှိသည်ဖြစ်၍ မလျှို့ဝှက်မူ၍ ငါ့အားကြားလော၊ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။
ထိုလုလင်သည် ဆရာကောင်းပြီဟု ဆရာ့စကားကို ဝန်ခံပြီးလျှင် ထိုနေ့မှစ၍ အလုံးစုံသော ဆရာဆိုတိုင်းသော အစီအရင်ကို ပြု၏။ ထိုအခါ လုလင်သည် အဖန်တလဲလဲ ချီးမွမ်းသည်ရှိသော် ဤလုလင်သည် ငါနှင့်တကွ မွေ့လျော်လိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကန်းသော အိုသော ထိုမိန်းမ၏ ကိုယ်တွင်း၌ ကိလေသာသည်ဖြစ်၍ ချီးမွမ်းသောလုလင်ကို ငါနှင့်တကွ မွေ့လျော်ခြင်းငှါ အလိုရှိသလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရှင်မ ရှေးဦးစွာ ငါသည် အလိုရှိ၏။ ဆရာကိုကား ခန့်ညား၏ဟု ဆို၏။ ငါ့ကို အကယ်၍ အလိုရှိငြားအံ့၊ ငါ့သားကို သတ်ဟုဆို၏။ ငါသည် ဆရာ့အထံ၌ ဤမျှလောက်သော အတတ်တို့ကိုသင်၍ ကိလေသာမျှကိုမှီလျက် အဘယ်အကြောင်းဖြင့် သတ်ရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား အကယ်၍ ငါ့ကို သင်မစွန့်သည်ဖြစ်အံ့၊ ငါသည်ပင်လျှင် ငါ့သားကို သတ်အံ့ဟု ဆို၏။
** ဤသို့လျှင် မိန်းမတို့မည်သည်ကား ဆင်းရဲကိုပေးတတ်ကုန်၏။ ယုတ်မာကုန်၏။ ထိုသို့သဘောရှိသည်မည်သော အရွယ်၌ တည်ကုန်လျက် ရာဂစိတ်ကိုဖြစ်စေ၍ ကိလေသာသို့ အစဉ်လိုက်ကုန်၏။ ဤသို့ ကျေးဇူးပြုတတ်သောသားကို သတ်လိုကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ****
လုလင်သည် အလုံးစုံသောထိုစကားကို ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် လုလင် သင်သည် ငါ့အား ကြားသဖြင့် ကောင်းစွာပြုအပ်၏ဟု ဆို၏။ အမိအို၏ အသက်၏ အပိုင်းအခြားကို ကြည့်သည်ရှိသော် ယနေ့ပင်လျှင် သေလတ္တံ့ ဟု သိ၍ လုလင်လာလှည့်၊ ထိုအမိအိုကို စုံစမ်းအံ့ဟု တခုသော ရေသဖန်းပင်ကိုဖြတ်၍ မိမိပမာဏဖြင့် သစ်သားရုပ်ကိုပြုပြီးလျှင် ဦးခေါင်းနှင့်တကွခြုံ၍ မိမိ၏ အိပ်ရာ၌ ပက်လက်အိပ်စေ၍ ကြိုးငယ်ဖြင့်ဖွဲ့ပြီးလျှင် တပည့်ကို အမောင် ပုဆိန်ကိုယူပြီးလျှင် အမိအား အမှတ်ကိုပေးလာဟု ဆို၏။ လုလင်သည် သွား၍ ရှင်မ ဆရာသည် သစ်ရွက်မိုးသောအိမ်၌ မိမိအိပ်ရာဝယ်အိပ်၏။ ငါသည် ကြိုးအမှတ်ကိုဖွဲ့အပ်ပြီ၊ ဤပုဆိန်ကိုယူ၍ သွားပြီးလျှင် အကယ်၍ တတ်နိုင်ငြားအံ့၊ ထိုဆရာကို သတ်ဟု ဆို၏။ သင်သည် ငါ့ကိုစွန့်လတ္တံ့လောဟု မေး၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် စွန့်အံ့နည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ထိုအမိအိုသည် ပုဆိန်ကို ယူ၍ တုန်တုန်လှုပ်လှုပ်ထလျက် ကြိုးအမှတ်ဖြင့်သွားပြီးလျှင် လက်ဖြင့်စမ်း၍ ဤသူသည် ငါ့သားတည်းဟူသောအမှတ်ဖြင့် သစ်သားရုပ်၏ မျက်နှာ၌ ပုဆိုးကိုပယ်လျက် တချက်တည်းဖြင့် သေစေအံ့ဟု လည်၌ ပေါက်၍ ဓုန်း, ဓုန်း ဟူသော အသံဖြစ်သည်ရှိသော် သစ်သားအဖြစ်ကိုသိ၏။ ထိုအခါ အမိအိုကို ဘုရားလောင်းသည် အမိအဘယ်သို့ပြုသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါ့ကိုလှည့်စားအပ်သည်ဖြစ်ပြီဟု ထိုအရပ်၌ပင်လျှင်သေ၍ လဲ၏။
( ထိုအမိအိုသည် မိမိ၏ သစ်ရွက်မိုးသောအိမ်၌ အိပ်ငြားသော်လည်း ထိုခဏ၌သာလျှင် သေရာသည်သာလျှင်တည်း )
ဘုရားလောင်းသည် အမိအို၏ သေသောအဖြစ်ကိုသိလျှင် သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းကိစ္စကိုပြု၍ သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းမီးကိုငြိမ်းစေ၍ တောပန်းတို့ဖြင့်ပူဇော်ပြီးလျှင် လုလင်ကိုခေါ်၍ သစ်ရွက်မိုးသောအိမ်တံခါး၌နေ၍ အသာတမန္တရားမည်သည် အသီးအခြား မရှိ၊ မိန်းမတို့မည်သည် အသာတမည်ကုန်၏။ အသာဘမန္တရားကို သင်ချေဟု ငါ့အထံသို့စေသော သင့်အမိသည် မိန်းမတို့၏အပြစ်ကို သိစိမ့်သောငှါ စေ၏။ ယခုအခါ၌ကား သင်သည် မျက်မှောက်လျှင် အမိအို၏အပြစ်ကို မြင်ရပြီ၊ ဤသို့သောအကြောင်းကြောင့် မိန်းမတို့မည်သည် ဆင်းရဲကို ပေးတတ်ကုန်၏။ ယုတ်မာကုန်၏။ ဤသို့ သိလေလောဟု ဆို၏။ ထိုလုလင်သည် ဆရာကိုရှိခိုး၍ မိဘတို့၏ အထံသို့သွား၏။ ထိုအခါ လုလင်ကို အမိသည် အမောင် သင်သည် အသာတမည်သောမန္တရားကို သင်အပ်ပြီလောဟုမေး၏။ မိခင် သင်အပ်ပြီဟု ဆို၏။ အမောင် ယခုအခါ ဘယ်ကိုပြုလတ္တံ့နည်း၊ ရဟန်းပြု၍ မီးကိုတည်းလုပ်ကျွေးအံ့၊ အိမ်ထောင်သော လူ၏ဘောင်၌တည်း နေအံ့လောဟု မေး၏။ လုလင်သည် မိခင် ငါသည် မျက်မှောက်အားဖြင့် မိန်းမတို့၏ အပြစ်တို့ကို မြင်ရပြီ၊ အိမ်၌နေခြင်းဖြင့် ငါ့အား ကိစ္စမရှိ၊ ငါသည် ရဟန်းပြုအံ့ဟု မိမိအလိုကို ပြလိုရကား-
သာရတ္တာ စ ပဂဗ္ဘာ စ၊ သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာ။
တာ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဝိဝေက မနုဗြူဟယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၁။ လောကေ၊ လောက၌။ ဣတ္တိယော နာမ၊ မိန်းမတို့မည်သည်ကား။ အသာ၊ ယုတ်မာကုန်၏။ တနည်း၊ အသာ၊ ဆင်းရဲကို ပေးတတ်ကုန်၏။ တာသံ၊ ထိုမိန်းမတို့အား။ ဝေလာ၊ အပိုင်းအခြားသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ၊ မရှိ။ သာရတ္တာ စ၊ ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့၌သာ တပ်စွန်းတတ်ကုန်သည်၎င်း။ ပဂဗ္ဘာ စ၊ ကိုယ်နှုတ်နှလုံးတို့ဖြင့် လွန်ကျူးတတ်ကုန်သည်၎င်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ သိခီ၊ မီးသည်။ သဗ္ဗဃသော ယထာ၊ ကောင်း မကောင်း အလုံးစုံကို စားတတ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ တထာ၊ ထို့အတူ။ ဣတ္ထိယော၊ မိန်းမတို့သည်။ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ၊ ရတိုင်း ရတိုင်းသောသူကို။ သေဝန္တိ၊ မှီဝဲတတ်ကုန်၏။ တာ၊ ထိုမိန်းမတို့ကို။ ဟိတွာ၊ စွန့်၍။ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ရဟန်းပြုအံ့။ ဝိဝေကံ၊ ကာယဝိဝေက စိတ္တဝိဝေကကို။ အနုဗြုဟယံ၊ ပွားစေလျက်။ ဗြဟ္မာလောက ပရာယနော၊ ဗြဟ္မာပြည်သို့လားသည်။ ဘဝိဿာမိ၊ ဖြစ်အံ့၊
ဤသို့လျှင် မိန်းမတို့ကိုကဲ့ရဲ၍ မိဘတို့ကိုရှိခိုး၍ ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ဆိုအပ်ပြီးသောအပြားရှိသော ကာယဝိဝေက စိတ္တဝိဝေကကိုပွားစေလျက် ဗြဟ္မာပြည်သို့ လား၏။ မြတ်ဘုရားသည်လည်း ဤသို့လျှင် မိန်းမတို့မည်သည်ကား ယုတ်မာကုန်၏။ ဆင်းရဲကို ပေးတတ်ကုန်၏။ ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်၍ ဖြစ်ကုန်၏ဟု မိန်းမတို့၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ဟောတော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိ ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ထိုငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘဒ္ဒါကာပိလာနီသည် ထိုအခါ လုလင်၏အမိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မဟာကဿပသည် ထိုအခါ လုလင်၏အဘ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ တပည့်လုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆင်းရဲယုတ်မာ၊ ပေးတတ်စွာ၊ ပမာမီးပြ ဣတ္ထိယ
ရှေးဦးစွာသော အသာတမန္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၂။ အဏ္ဍဘူတဇာတ်
မိန်းမတို့ကိုစောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်း၍ မလုံနိုင်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ယံ ဗြာဟ္မဏာ အဝါဒေသိအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအဏ္ဍဘူတဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းကိုပင် အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့ သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည် ရှိသော် ရဟန်း မိန်းမတို့သည်ကား စောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် မိန်းမကို အမိဝမ်းခေါင်းအောင်းသောအခါမှစ၍ စောင့်ရှောက်သော်လည်း စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည်မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်၍ အလုံးစုံသော အတတ်တို့၌ အပြီးသို့ရောက်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်၍ တရားနှင့်အညီ မင်းပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်း ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် ပုရောဟိတ်နှင့်အတူ ကြွေအန်ကစား၏။ ကစားလတ်သော်ကား-
သဗ္ဗာနဒီ ဝင်္ကဂတီ၊ သဗ္ဗေ ကဋ္ဌမယာ ဝနာ။
သဗ္ဗတ္ထိယော ကရေ ပါပံ၊ လဘမာနေ နိဝါတကေ။
သဗ္ဗာနဒီ၊ ခပ်သိမ်းသော မြစ်တို့သည်။ ဝင်္ကဂတီ၊ ကောက်သော အလားရှိကုန်၏။ သဗ္ဗေ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဝနာ၊ တောတို့သည်။ ကဋ္ဌမယာ၊ ထင်းအတိသာဖြစ်ကုန်၏။ နိဝါတကေ၊ ဆိတ်ကွယ်ရာအရပ်ကို။ လဘမာနေ၊ ရသည်ရှိသော်။ သဗ္ဗတ္ထိယော၊ ခပ်သိမ်းသော မိန်းမတို့သည်။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုကို။ ကရေ-ကရေယျ၊ ပြုကုန်ရာ၏။
ဤကြွေအန်သီချင်းကိုသီလျက် ပျဉ်၌ ရွှေဖြင့်ပြုအပ်သော အန်လက်တို့ကို ပစ်၏။ ဤသို့ ကစားသည်ရှိသော် မင်းသည်ကား အမြဲနိုင်၏။ ပုရောဟိတ်သည် ရှုံး၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည် အစဉ်သဖြင့် အိမ်၌စည်းစိမ်ဥစ္စာကုန်လတ်သည်ရှိသော် ကြံ၏။ အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟူမူကား ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် ဤအိမ်၌ အလုံးစုံသော ဥစ္စာသည်ကုန်လတ္တံ့၊ ရှာ၍ ယောက်ျားတပါး မရောက်ဘူးသောမိန်းမကို အိမ်သူပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုနောက်မှ ပုရောဟိတ်အား ဤသို့သော အကြံသည်ဖြစ်ပြန်၏။ တပါးသော ယောက်ျားကို မြင်ဘူးသောမိန်းမကို စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ အမိဝမ်းခေါင်းအောင်းသောအခါမှစ၍ မိန်းမကို စောင့်ရှောက်၍ အရွယ်သို့ရောက်သောထိုမိန်းမကို မိမိအလို၌ တည်စေ၍ တယောက်တည်းသော ယောက်ျားရှိသည်ကိုပြု၍ မြဲစွာအစောင့်အရှောက်ကိုစီရင်၍ မင်းအိမ်၌ ဥစ္စာကိုဆောင်အံ့၊ ဤသို့အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏားသည်လည်း ဣတ္ထိ ပုရိသလက္ခဏာကျမ်း၌ လိမ်မာ၏။ ထိုအခါ တယောက်သောကိုယ်ဝန်ဆောင်သော ဆင်းရဲသောမိန်းမကိုမြင်၍ သားမိန်းမဖွားလတ္တံ့သည်ကိုသိ၍ ထိုမိန်းမကိုခေါ်စေပြီးလျှင် ရိက္ခာပေး၍ အိမ်၌သာလျှင်နေစေလျက် ဖွားသောကာလ၌ ဥစ္စာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုသတိုးသ္မီးကို တပါးကုန်သောယောက်ျားတို့အား မြင်ခြင်းကိုမပေးမူ၍ မိန်းမတို့၏ လက်၌သာပေး၍ မွေးစေ၏။ အရွယ်သို့ ရောက်သောကာလ၌ ထိုသတိုးသ္မီးကို မိမိအလို၌ တည်စေ၍ အကြင်မျှလောက် ထိုသတိုးသ္မီးသည် မကြီးသေး၊ ထိုမျှလောက် မင်းနှင့်ကြွေအန်ကို မကစား၊ ထိုသတုးသ္မီးကိုကား မိမိအလို့၌တည်စေ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ကြွေအန်ကစားကုန်အံ့ဟု ဆို၏။
မင်းကြီးသည် ကောင်းပြီဟု ရှေးနည်းဖြင့်သာ ကစား၏။ မင်းကြီးသည် ကြွေအန်သီချင်းကိုသီ၍ အန်လက်ကိုပစ်သော ကာလ၌ ပုရောဟိတ်သည် ဌပေတွာ မမ မာဏဝိကံဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ ပုရောဟိတ်သည် နိုင်၏။ မင်းကြီးသည် ရှုံး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤပုဏ္ဏား၏ အိမ်၌ တယောက်တည်းသော ယောက်ျားရှိသော တယောက်သောမိန်းမရှိသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု စုံစမ်းသည်ရှိသော် ရှိသောအဖြစ်ကိုသိ၍ မိန်းမ၏သီလကို ဖျက်ဆီးစေအံ့ဟု တယောက်သော သေသောက်ကြူးကို ခေါ်စေ၍ ပုရောဟိတ်မိန်းမ၏သီလကို ဖျက်ဆီးအံ့သောငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့လောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး တတ်နိုင်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ သေသောက်ကြူအား မင်းသည်ဥစ္စာပေး၍ ထိုသို့တပြီးကား လျှင်စွာပြီးစေလောဟု ထိုသေသောက်ကြူးကိုစေ၏။ ထိုသေသောက်ကြူးသည် မင်းအထံမှဥစ္စာကိုယူ၍ နံ့သာ အခိုးအထုံ နံ့သာမှုန့် ပရုပ် အစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ ထိုပုရောဟိတ်အိမ်မှအနီး၌ အလုံးစုံသော နံ့သာဈေးကို ကျင်း၏။ ပုရောဟိတ်၏အိမ်သည်လည်း ဘုံခုနစ်ဆင့်ရှိ၏။ အလုံးစုံသောတံခါးမုတ်တို့၌လည်း မိန်းမအစောင့်အရှောက်တို့သာထား၍ ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏားအိမ်သို့ ဝင်ခြင်းငှါရသော တပါးသောယောက်ျားမည်သည်မရှိ၊ အမှိုက်စွန့်သောတောင်းကိုလည်း သုတ်သင်၍လျှင်သွင်းရ၏။ ထိုလုလင်မကို ပုဏ္ဏားသာလျှင် မြင်ခြင်းငှာ ရ၏။ ထိုလုလင်မအားလည်း တယောက်သော အလုပ်အကျွေးမိန်းမသည်ရှိ၏။
ထိုအခါ လုလင်မ၏ အလုပ်အကျွေးမိန်းမသည် နံ့သာဘိုး ပန်းဘိုးကိုယူ၍သွားသည်ရှိသော် ထိုသေသောက်ကြူ၏ ဈေးအနီးဖြင့်သွား၏။ ထိုသေသောက်ကြူသည် ဤမိန်းမသည်ကား ထိုလုလင်မ၏ အလုပ်အကျွေးတည်းဟု ကောင်းစွာသိ၍ တနေ့သ၌ လာလတ်သောအလုပ်အကျွေးမိန်းမကို မြင်၍လျှင် ဈေးမှထ၍ သွားပြီးလျှင် ထိုအလုပ်အကျွေးမိန်းမ၏ ခြေရင်း၌လှည်း၍ လက်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် ခြေ၌မြဲစွာကိုင်၍ မိခင် ဤမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး အဘယ်အရပ်သို့ သွားသနည်းဟုဆို၍ ငိုကြွေး၏။ ကြွင်းကုန်သော အဖော်ဖြစ်ကုန်သော သေသောက်ကြူးတို့သည်လည်း တင့်အပ်သောအရပ်၌ ရပ်၍သလျှင် လက်ခြေမျက်နှာသဏ္ဌာန်တို့ဖြင့်၎င်း၊ အသွင်အပြင်တို့ဖြင့်၎င်း အမိသားတို့သည် ထပ်မျှတူကုန်သည်သာလျှင်တည်းဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမသည် သေသောက်ကြူးတို့ဆိုကုန်သည်ရှိသော် မိမိသည် ကောင်းစွာယုံကြည်၍လည်း ဤသူသည် ငါ့သားဖြစ်လတ္တံ့ဟု မိမိသည်လည်း ငိုခြင်းငှါအားထုတ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည်လည်း ငိုကုန်၍ မျက်ရည်ယိုကုန်လျက် အချင်းချင်း လည်ဘက်၍ တည်ကုန်၏။
ထိုအခါ သေသောက်သည် မိခင် အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်းဟု မေး၏။ ချစ်သား ငါသည် ကိန္နရီမ၏တင့်တယ်ခြင်းစမ္ပယ်ခြင်းနှင့်တူသော အဆင်း၏တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော ပုရောဟိတ်၏ ငယ်စွာသောမိန်းမအား လုပ်ကျွေးခြင်းကိုပြု၍ နေရ၏ဟု ဆို၏။ မိခင် ယခုအခါ အဘယ်သို့ သွားအံ့နည်းဟု မေး၏။ ထိုလုလင်မဘို့ နံ့သာပန်းအစရှိသည်တို့၏အကျိုးငှါ သွားအံ့ဟု ဆို၏။ မိခင် သင် တပါးသောအရပ်သို့သွား၍ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ဤနေ့မှစ၍ ငါ၏အထံမှလျှင် ဆောင်လောဟု ဆို၍ အဘိုးမယူဘဲ များစွာကုန်သော ပန်းညို ကရဝေးအစရှိသည်တို့ကို၎င်း၊ အထူးထူးအပြားပြားသော ပန်းတို့ကို၎င်း ပေး၏။ လုလင်မသည် များစွာသော နံ့သာပန်းတို့ကိုမြင်၍ မိခင် ယနေ့ငါတို့အား ပုဏ္ဏားသည် ကြည်ညိုသလောဟု ဆို၏။ ချစ်သ္မီး အဘယ်ကြောင့် ဤသို့ဆိုသနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ဤနံ့သာ ပန်းတို့၏ များသည်၏ အဖြစ်ကိုမြင်၍ ဆို၏ဟု လုလင်မငယ်က ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် များစွာသောအဘိုးကိုမပေး၊ ငါသည်ကား ထိုနံ့သာပန်းတို့ကို ငါ့သားအထံမှဆောင်ခဲ့၏ဟု ဆို၏။
ထိုနေ့မှစ၍ အလုပ်အကျွေးမိန်းမသည် ပုဏ္ဏားပေးသော နံ့သာဘိုးကို မိမိယူ၍ သေသောက်ကြူးထံမှ နံ့သာပန်းအစရှိသည်တို့ကို ဆောင်၏။ သေသောက်ကြူးသည် နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် နာဟန်ကိုပြု၍အိပ်၏။ ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမသည် သေသောက်ကြူး၏ ဈေးတံခါးသို့သွား၍ ထိုသေသောက်ကြူးကို မမြင်သည်ရှိသော် ငါ့သားကားအဘယ်မှာနည်းဟုမေး၏။ သင့်သားအား မချမ်းသာခြင်းသည်ဖြစ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုအလုပ်အကျွေးမိန်းမသည် သေသောက်ကြူး၏ အိပ်ရာသို့သွား၍ ထိုင်ပြီးလျှင် ကျောက်ကုန်းကို ဆုပ်နယ်လျက် ချစ်သား သင့်အား အဘယ်မချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ ထိုသေသောက် ကြူးသည် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ ချစ်သား အဘယ်ကြောင့် မဆိုသနည်းဟု မေး၏။ မိခင် သေသော်လည်း မိခင်အား ဆိုခြင်းငှါမတတ်ကောင်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ချစ်သား ငါ့အားမဆိုမူ အဘယ်သူအား ဆိုအံ့နည်း၊ ချစ်သား ဆိုလောဟုဆို၏။ မိခင် ငါ့အား တပါးသောမချမ်းသာခြင်းမည်သည် မရှိ၊ ထိုလုလင်မ၏ကား ကျေးဇူးကိုကြား၍ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ ထိုလုလင်မကို ရသည်ရှိသော် အသက်ရှင်အံ့၊ မရသည်ရှိသော်ဤအရပ်၌ပင်လျှင် သေအံ့ဟု ဆို၏။
ချစ်သား ဤဝန်သည် ငါ၏ဝန်တည်း၊ သင်သည် ထိုလုလင်မကို မှီ၍မကြံလင့်ဟု သေသောက်ကြူးကို နှစ်သိမ့်စေ၍ များစွာကုန်သော ပန်း နံ့သာအစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ လုလင်မ၏ အထံသို့သွား၍ ချစ်သ္မီး ငါ၏သားသည် ငါ့အထံမှ ချစ်သီး၏ကျေးဇူးစကားကိုကြား၍ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ အဘယ်ကို ပြုရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ မိခင် သင့်သားကို ဆောင်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်အံ့၊ ငါသည် အခွင့်ပေးအပ်သလျှင်တည်းဟု ဆို၏။ ထိုအလုပ် အကျွေး မိန်းမသည် လုလင်မ၏စကားကိုကြားသည်ရှိသော် ထိုနေ့မှစ၍ ထိုလုလင်မ၏ အိမ်အဆောင်တို့မှ များစွာကုန်သောအမှိုက်တို့ကိုစုရုံး၍ အစောင့်အရှောက် မိန်းမအပေါ်၌စွန့်၏။ ထိုအစောင့် အရှောက်မိန်းမသည် ထိုအမှိုက်စွန့်ခြင်းဖြင့် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဖဲ၏။ အလုပ်အကျွေး မိန်းမသည် ထိုနည်းဖြင့်လျှင် အကြင်မိန်းမသည် တစုံတခုသော စကားကို ဆို၏။ ထိုမိန်းမအပေါ်၌အမှိုက်ကို စွန့်၏။ ထိုအခါမှစ၍ အလုပ်အကျွေးမိန်းမသည် အကြင်ဝတ္ထုကို ဆောင်လည်းဆောင်၏။ ထုတ်လည်းထုတ်၏။ ထိုဝတ္ထုကို တစုံတယောက်သောသူသည် သုတ်သင်ခြင်းငှာမဝံ့၊ ထိုအခါ၌ အလုပ် အကျွေးမိန်းမသည် သေသောက်ကြူးကို ပန်းတောင်း၌ အိပ်စေ၍ လုလင်မအထံသို့ဆောင်၏။ သေသောက်ကြူးသည် လုလင်မ၏သီလကိုဖျက်ဆီး၍ တရက်နှစ်ရက် ပြာဿာဒ်ထက်၌ သာလျှင်နေ၏။ ပုရောဟိတ် အပသို့ထွက်သည်ရှိသော် နှစ်ယောက်သော သူတို့သည်မွေ့လျော်ကုန်၏။ ပုရောဟိတ်လာလတ်သည်ရှိသော် သေသောက်ကြူးသည် ပုန်း၍ နေ၏။
ထိုအခါ သေသောက်ကြူးကို လုလင်မသည် တရက်နှစ်ရက် လွန်သဖြင့် အရှင်ယခုအခါ သင်သည် သွားခြင်းငှါသင့်ပြီဟုဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် ပုဏ္ဏားကိုထောင်း၍သွားလို၏ဟု ဆို၏။ ထိုလုလင်မသည် ဤသိုထောင်းလိုသည်ရှိသော် ထောင်းစေအံ့ဟုဆို၍ သေသောက်ကြူးကို ပုန်း၍နေစေပြီးလျှင် အရှင်ငါသည် သင်တို့စောင်းတီးသည်ရှိသော် ကခြင်းငှါအလိုရှိ၏ဟု ဆို၏။ ရှင်မ ကောင်းပြီ ကလော့ဟုဆို၍ စောင်းတီး၏။ သင်တို့ကြည့်ကုန်သည်ရှိသော် ရှက်၏။ သင့်မျက်နှာကို ပုဆိုးဖြင့်ဖွဲ့၍ ကအံ့ဟုဆို၏။ ငါ့ကို အကယ်၍ရှက်သည်ဖြစ်အံ့၊ ဤသို့ပြုလောဟု ဆို၏ လုလင်မသည် တခဲနက်သော ထူသောပုဆိုးကိုယူ၍ ထိုပုဏ္ဏား၏မျက်စိတို့ကို ပိတ်စေလျက် မျက်နှာကိုဖွဲ့၏။ ပုဏ္ဏားသည်မျက်နှာကို ဖွဲ့စေပြီးသော် စောင်းကိုတီး၏။
ထိုလုလင်မသည် တခဏမျှက၍ အရှင်ငါသည် သင့်ဦးခေါင်း၌ တကြိမ်ထောင်းလို၏ဟု ဆို၏။ မိန်းမ၌တပ်စွန်းခြင်းကြီးသောပုဏ္ဏားသည် တစုံတခုသောအကြောင်းကိုမသိသည် ဖြစ်၍ ထောင်းလောဟု ဆို၏။ လုလင်မသည် သေသောက် ကြူးအား အမှတ်ပေး၏။ သေသောက်ကြူးသည် အသာ အယာလာလတ်၍ ပုဏ္ဏား၏ ကျောက်ကုန်း၌ရပ်လျက် ဦးခေါင်း၌ တတောင်ဖြင့်ထောင်း၏။ ပုဏ္ဏား၏မျက်စိတို့သည် ထွက်အံ့သကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဦးခေါင်း၌ ဖူးဖူးရောင်ခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ပုဏ္ဏားသည် ဝေဒနာသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ သင်၏ လက်မဟုတ်ဟု လုလင်မကို ဆို၏။ လုလင်မသည် မိမိ၏လက်ကိုမြှောက်၍ ပုဏ္ဏားလက်၌ထား၏။ လက်သည်ကား နူးညံ့၏။ ထောင်းသည်ကား ပြင်းထန်လှ၏ဟု ပုဏ္ဏားဆို၏။ သေသောက်ကြူးသည် ပုဏ္ဏားကိုထောင်းပြီးလျှင် ပုန်း၍နေ၏။ လုလင်မသည် သေသောက်ကြူးပုန်းသည်ရှိသော် ပုဏ္ဏား၏ မျက်နှာမှ ပုဆိုးကိုဖြေ၍ ဆီကိုယူပြီးလျှင် ဦးခေါင်း၌ထောင်းရာကို ဆုပ်နယ်၏။ ပုဏ္ဏားသည် အပသို့ထွက်သည်ရှိသော် တဖန် အလုပ်အကျွေးမိန်းမသည် သေသောက်ကြူးကို တောင်း၌ အိပ်စေ၍ ထုတ်၏။ ထိုသေသောက်ကြူးသည် မင်းအထံသို့သွား၍ အလုံးစုံသောထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် မိမိအား ခစားအံ့သောငှာလာသော ပုဏ္ဏားကို ပုဏ္ဏား ယနေ့ ကြွေအန်ကစားကုန်အံ့ဟု ဆို၏။
အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု ပုဏ္ဏားဆို၏။ မင်းသည် ကြွေအန်ကစားရာအိမ်ကို တန်ဆာဆင်စေ၍ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ကြွေအန်သီချင်းကို သီ၍ ကြွေအန်လက်တို့ကို ပစ်၏။ ပုဏ္ဏားသည် လုလင်ငယ်မ၏သီလပျက်သောအဖြစ်ကို မသိ၍ ဌပေတွာ မမ မာဏဝိကံ ဟူ၍ ဆို၏။ ဤသို့ ဆိုငြားသော်လည်း ရှုံးသည်သာလျှင်တည်း၊ မင်းကြီးသည်နိုင်၍ ပုဏ္ဏား အသို့ဆိုသနည်း၊ သင်၏ လုလင်ငယ်မ၏သီလသည် ပျက်ပြီ၊ သင်သည် မာတုဂါမကို အမိဝမ်းခေါင်းအောင်းသည်မှစ၍ စောင့်သည်ရှိသော် ခုနစ်ဌာနတို့၌ အစောင့်အရှောက်ကိုပြုသည်ရှိသော် စောင့်ရှောက်ခြင်းငှါတတ်နိုင်၏ဟု အောက်မေ့၏။ မာတုဂါမမည်သည်ကို ဝမ်း၌ထည့်၍ သွားသောသူသည်လည်း စောင့်အံ့သောငှါမတတ်နိုင်၊ တယောက်သော ယောက်ျားရှိသောမိန်းမမည်သည် မရှိ၊ သင်၏လုလင်ငယ်မသည် ကလို၏ဟု ဆို၏။ စောင်းကိုတီးသော သင်၏ မျက်နှာကို ပုဆိုးဖြင့်ဖွဲ့၍ မိမိ၏သယောက်လင်ကို သင်၏ဦးခေါင်း၌ တတောင်ဖြင့်ထောင်းစေ၍ လွှတ်လိုက်၏။ ယခုအခါ အသို့ထားတုံအံ့နည်းဟု ဆိုလို၍-
အဏ္ဍဘူတာ ဘတာ ဘရိယာ၊ တာသု ကော ဇာတု ဝိဿသေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၂။ ယံ ယေန ကာရဏေန၊ အကြင်အကြောင်းကြောင့်။ ဗြာဟ္မဏော၊ ပုဏ္ဏားသည်။ သမုခဝေဋ္ဌိတော၊ မျက်နှာနှင့်တကွ ထူသော ပုဆိုးဖြင့်ရစ်အပ်သည်ဖြစ်၍။ ဝီဏံ၊ စောင်းကို။ အဝါဒေသိ၊ တီးစေ၏။ တံ ကာရဏံ၊ ထိုအကြောင်းကို။ န ဇာနာသိ၊ မသိ။ ဘရိယာ၊ မယားကို။ အဏ္ဍဘူတာဘတာ၊ အမိဝမ်းမှ မဖွားမီကာလ၌လျှင် ဆောင်အပ်၏။ တနည်းကား- အဏ္ဍဘူတာ ဘတာ၊ အမိဝမ်းမှ မဖွားမီကာလ၌လျှင် မွေးမြူအပ်၏။ တာသု၊ ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော မယားတို့၌လည်း။ ကော၊ အဘယ်မည်သော ပညာရှိသည်။ ဇာတု၊ စင်စစ်။ ဝိဿသေ၊ ယုံကြည်ရာအံ့နည်း။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားအား တရားဟော၏။ ပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်း၏ တရားကိုနာရ၍ အိမ်သို့သွားပြီးလျှင် လုလင်ငယ်မကို သင်သည် ဤသို့ သဘောရှိသောအမှုကို ပြသတတ်ဟု ဆို၏။ အရှင်အဘယ်သူ ဤသို့ဆိုသနည်း၊ ငါမပြု ငါသည်ပင်လျှင် သင့်ကိုထောင်း၏။ တပါးသောသူမထောင်း၊ အကယ်၍ မယုံကြည်သည်ဖြစ်အံ့၊ ငါသည် သင့်ကိုထား၍ တပါးသောယောက်ျား၏ လက်အတွေ့ကိုမသိဟု သစ္စာပြုခြင်းကိုပြု၍ မီးသို့ဝင်ပြီးလျှင် သင်တို့ကိုယုံကြည်စေအံ့ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ဤသို့ဖြစ်စေဟု ကြီးစွာသောထင်းပုံကို ပုံစုစေ၍ မီးကိုညှိပြီးလျှင် ထိုလုလင်ငယ်မကိုခေါ်စေ၍ အကယ်၍ မိမိအား ယုံကြည်စေလိုသည်ဖြစ်အံ့ မီးသို့ဝင်လာဟု ဆို၏။ လုလင်ငယ်မသည်လည်း မိမိ၏ အလုပ် အကျွေးမိန်းမကို မိခင် သင့်သားကို ထိုအရပ်သို့သွား၍ ငါမီးသို့ဝင်အံ့သောကာလ၌ လက်ကိုကိုင်ခြင်းကို ပြုစိမ့်သောငှါဆိုချေဟု ရှေးဦးစွာကလျှင် သင်စေ၏။ ထိုအလုပ်အကျွေး မိန်းမသည်သွား၍ လုလင်ငယ်မမှာတိုင်း ပြောဆို၏။ သေသောက် ကြူးသည် လာလတ်၍ ပရိသတ်အလယ်၌ ရပ်၍နေ၏။
ထိုလုလင်ငယ်မသည် ပုဏ္ဏားကို လှည့်စားလိုသည်ဖြစ်၍ လူများအလယ်၌ရပ်ပြီးလျှင် ပုဏ္ဏား သင့်ကိုထား၍ တပါးသောယောက်ျား၏ လက်အတွေမည်သည်ကို မသိစဘူး၊ ဤသစ္စာကြောင့် ဤမီးသည် ငါ့ကိုမလောင်စေသတည်းဟုဆို၍ မီးသို့ ဝင်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုသို့ အားထုတ်သောခဏ၌လျှင် သေသောက်ကြူးသည် အို အချင်းတို့ ပုရောဟိတ် ပုဏ္ဏား၏ အမှုကို ရှုပါကုန်လော၊ ဤသို့သဘောရှိသောမိန်းမကို မီးသို့ဝင်စေ၏ဟု ဆိုလျက် လုလင်ငယ်မ၏လက်ကို ကိုင်၏။ လုလင်ငယ်မသည် လက်ကိုလွှတ်စေ၍ အရှင်ငါ၏သစ္စာပြုခြင်းမည်သည် ပျက်ပြီ မီးသို့ဝင်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ပုရောဟိတ်ကိုဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် မတတ်ကောင်းသနည်းဟုဆိုသော် ယနေ့ ငါသည် သင်၏ လက်ကိုထား၍ တပါးသောယောက်ျား၏ လက်အတွေ့ကို မသိစဘူး၊ ဤသို့သဘောရှိသော သစ္စာပြုခြင်းကိုပြုအပ်၏။ ယခုအခါ၌လည်း ဤယောက်ျားသည် လက်ကိုကိုင်အပ်သည်ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မီးသို့ဝင်ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ပုဏ္ဏားသည် ဤမိန်းမကား ငါ့ကိုလှည့်စားအပ်ပြီဟုသိ၍ ထိုမိန်းမကိုပုတ်ခတ်နှင်ထုတ်စေ၏။
ဤသို့လျှင် မိန်းမတို့သည် သူယုတ်တို့၏အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံကုန်သတတ်၊ ကြီးစွာသော မကောင်းမှုကံကိုပြု၍ မိမိလင်ကို လှည့်စားအံ့သောငှါ ငါသည် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို မပြုအံ့၊ တနေ့ပတ်လုံးလည်း ကျိန်ခြင်းကိုပြုကုန်လျက် အထူးထူးလှည့်စားခြင်းရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မာတုဂါမကိုစောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မာတုဂါမ၊ ဟူတုံက၊ စောင့်ရ ခဲယဉ်းပေ
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အဏ္ဍဘူတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၃။ တက္ကပဏ္ဍိတဇာတ်
မိန်းမတို့သည် သူ့ကျေးဇူးကိုမသိတတ်ခြင်း အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်ခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကောဓနာ အကတညူ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတက္ကပဏ္ဍိတဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်း ကိုပင်လျှင် အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့ သတတ်ဟူသည်မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း မိန်းမတို့မည်သည်ကား သူ့ကျေးဇူးကိုမသိတတ်ကုန်၊ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်ကုန်၏။ အဘယ့်ကြောင့် ထိုမိန်းမကိုမှီ၍ ငြီးငွေ့သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ ရသေ့တို့၏ နေရာကျောင်းကိုဖန်ဆင်း၍ သမာပတ်ကို၎င်း၊ အဘိညာဉ်ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်နေ၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေးသ္မီးသည် ဖျက်ဆီးတတ်၍ ဒုဋ္ဌကုမာရီအမည်ရှိ၏။ ကြမ်းကြုတ်သည်ဖြစ်၏။ ကျွန်အမှုလုပ်တို့ကို ဆဲရေးတတ်၏။ ထို့နောင်မှ သူဌေးသ္မီးကို တနေ့သ၌ လူတို့သည်ယူကုန်၍ ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ ကစားကုန်အံ့ဟု သွားကုန်၏။ ထိုသူတို့၏ ကစားစဉ်၌လျှင် နေဝင်သောအခါသည် ဖြစ်၏။ မိုဃ်းသည် တက်၏။ လူတို့သည် မိုတက်သည်ကိုမြင်ကုန်၍ ထိုမှ ဤမှလည်း လျှင်မြန်သဖြင့်ပြေးကုန်၏။ သူဌေးသ္မီး၏ကျွန်အမှုလုပ်တို့သည် ငါတို့သည် ဤယခု သူဌေးသ္မီး၏ပျက်စီးခြင်းကို မြင်ခြင်းငှါသင့်၏ဟု ထိုသူဌေးသီးကို ရေ၏အတွင်း၌သာလျှင်စွန့်၍ တက်ခဲ့ကုန်၏။ မိုဃ်းသည်လည်း ရွာ၏။ နေသည်လည်းဝင်၏။ အမိုက်သည်ဖြစ်၏။ ထိုသူတို့သည် သူဌေးသ္မီးနှင့် ကင်း၍ သာလျှင် အိမ်သို့သွားကုန်၍ ထိုသူဌေးသီးသည် အဘယ်မှာနည်းဟု ဆိုသည်ရှိသော် ရှေးဦးစွာ ဂင်္ဂါမှကူးခဲ့ကုန်၏။
ထိုအခါ သတို့သမီးကို အဘယ်သို့သွား၏ဟု ငါတို့မသိကုန်ဟုဆို၏။ ဆွေမျိုးတို့သည် စုံစမ်း၍လည်း မမြင်ကုန်၊ ထိုသတို့သ္မီးသည် ကြီးစွာသောဟစ်ကြွေးခြင်းကို ဟစ်ကြွေးလျက် ရေ၌မျောသည်ရှိသော် သန်းခေါင်အခါ၌ ဘုရားလောင်း၏ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းအနီးသို့ ရောက်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုသူဌေးသ္မီး၏ အသံကိုကြား၍ ဤအသံသည်ကား မာတုဂါမ၏အသံတည်း၊ ထိုမာတုဂါမအား ငါသည် အသက်ဘေးမှကယ်အံ့ဟု အရံအတားမြက်မီးရှူးကိုယူ၍ မြစ်ကမ်းနားသို့သွား၍ ထိုသတို့သ္မီးကိုမြင်လျှင် မကြောက်နှင့်ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ ဆင်ပြောင်နှင့်တူသောအားရှိသော အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံသော ဘုရားလောင်းသည် မြစ်ကိုကူးသွားပြီးလျှင် ထိုသတို့သ္မီးကို ချီမ၍ ကျောင်းသို့ဆောင်ပြီးလျှင် မီးညှိ၍ပေး၏။ အချမ်းပျောက်ပြီးသည်ရှိသော် ချိုကုန်သောသစ်သီးကြီးငယ်တို့ကိုပေး၏။ ထိုသစ်သီးတို့ကိုစားပြီးသော် သူဌေးသ္မီးကို အဘယ်အရပ်၌ နေသနည်း၊ အဘယ့်ကြောင့် ဂင်္ဂါမြစ်၌ကျသနည်းဟု ဘုရားလောင်းရသေ့က မေး၏။ သူဌေးသ္မီးသည် ထိုအကြောင်းကိုကြားလျှောက်၏။ ထို့နောင်မှ သူဌေးသ္မီးကို သင်သည် ဤအရပ်၌ သာလျှင် နေလောဟု ဆို၍ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်း၌နေစေလျက် နှစ်ရက် သုံးရက် မိမိသည် လွင်တီးခေါင်၌ သာနေ၍ ယခုအခါ သွားလောဟု ဆို၏။ သူဌေးသီးသည် ဤရသေ့ကို သီလ၏ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်စေပြီးလျှင် ယူ၍သွားအံ့ဟုနှလုံးထား၍ မသွားဘဲ နေ၏။
ထိုအခါ ရသေ့ကို ကာလအတန်ကြာသော် မိန်းမတို့၏ အမူအရာ မိန်းမတို့၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းကိုပြုပြီးလျှင် ထိုရသေ့၏သီလပျက်ခြင်းကိုပြု၍ ဈာန်ကို ကွယ်စေ၏။ ထိုရသေ့သည် သူဌေးသ္မီးကိုယူ၍ တခုသောပစ္စန္တရစ်ရွာသို့သွား၍ ရက်တက်ကိုရောင်းသဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကိုပြု၍ ထိုသူဌေးသ္မီးကို မွေး၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား ရက်တက်ကိုရောင်း၍ အသက်မွေးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်တက္ကပဏ္ဍိတဟူသော အမည်မှည့်ကုန်၏။ ထိုအခါ တက္ကပဏ္ဍိတအား ထိုရွာ၌နေသော သူတို့သည် ရိက္ခာပေး၍ ငါတို့အား ကောင်းသော သတင်းစကားကို၎င်း၊ မကောင်းသော သတင်းစကားကို၎င်း ကြားလျက် ဤအရပ်၌နေလောဟု ရွာတံခါးကုဋီ၌ နေစေကုန်၏။ ထိုအခါ ၌လည်း ခိုးသူတို့သည် တောင်မှသက်ကုန်၍ ရွာကိုလုယက်ကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် တနေ့သ၌ ထိုရွာကို လုယက်ကုန်၍ ရွာသားတို့ကိုသာလျှင် ဥစ္စာထုပ်တို့ကိုထမ်းရွက်စေ၍ သွားကုန်သည်ရှိသော် ထိုသူဌေးသ္မီးကိုလည်းယူ၍ မိမိတို့နေရာအရပ်သို့ သွား၍ သူဌေးသ္မီးမှကြွင်းသော သူတို့ကိုလွှတ်ကုန်၏။ ခိုးသူတို့၏အကြီးသည်ကား သူဌေးသီး၏အဆင်း၌တပ်စွန်း၍ သူဌေးသ္မီးကို မိမိမယားပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိန်းမကား အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ ခိုးသူကြီးသည်ယူ၍ မိမိမယားပြု၏။ ဤသို့သောစကားကို ကြားသော်လည်း ထိုသူဌေးသ္မီးသည် ခိုးသူကြီးအထံ၌ ငါနှင့်ကင်း၍မနေလတ္တံ့၊ ပြေးလာလတ္တံ့ဟု သူဌေးသ္မီး၏ လာခြင်းကိုမျှော်လျက် ရွာတံခါးကုဋီ၌သာလျှင် နေ၏။
သူဌေးသ္မီးသည်လည်း ငါသည် ဤခိုးသူကြီးအထံ၌ ချမ်းသာစွာနေရ၏။ တရံတခါ ငါ့ကို တက္ကပဏ္ဍိတသည် တစုံတယောက်သောသူကိုမှီ၍လာလတ်လျက် ဤခိုးသူကြီးအထံမှယူ၍ သွားငြားအံ့၊ ထိုသို့ခိုးသူကြီးအထံမှယူ၍ သွားသည်ရှိသော် ထိုချမ်းသာမှ ယုတ်လတ္တံ့၊ အကယ်၍ကား ငါသည် ချစ်သကဲ့သို့ပြု၍ ထိုတက္ကပဏ္ဍိတကိုခေါ်စေပြီးလျှင် သတ်ရမူကားကောင်း၏။ ဤသို့ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ သူဌေးသ္မီးသည် တယောက်သောလူကိုခေါ်၍ ငါသည် ခိုးသူကြီးအထံ၌ ဆင်းရဲစွာ အသက် မွေးရ၏။ တက္ကပဏ္ဍိတသည် ငါ့ကိုလာ၍ ယူစေသတည်းဟု သတင်းစကားကို စေလိုက်၏။ ထို တက္ကပဏ္ဍိတသည် ထိုသတင်းစကားကိုကြားလျှင် ယုံကြည်၍ ထိုအရပ်သို့သွားပြီးလျှင် ရွာတံခါး၌ရပ်၍ သတင်းစကားကိုစေလိုက်၏။ သူဌေးသ္မီးသည် ထွက်လာပြီးလျှင် ထိုတက္ကပဏ္ဍိတကိုမြင်၍ အရှင်ငါတို့သည် ယခုအခါ၌ အကယ်၍ သွားကုန်အံ့၊ ခိုးသူကြီးသည်လိုက်၍ နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော ငါတို့ကိုသတ်လတ္တံ့၊ ညဉ့်အဘို့၌ သွားကုန်အံ့ဟု တက္ကပဏ္ဍိတကိုခေါ်၍ စားသောက်စေပြီးလျှင် အုံ၌နေစေ၍ ညချမ်းသောအခါ၌ လာလတ်၍ သေကိုသောက်၍ ခိုးသူကြီး၏ ယစ်သောကာလ၌ အရှင်ဤအခါ၌ သင်၏ရန်သူကို အကယ်၍မြင်ငြားအံ့၊ ထိုရန်သူကို အသို့ပြုကုန်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ ဤမည်သောအမှုကို ပြုအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုရန်သူကား ဝေးသလော၊ အုံ၌နေသည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏။
ခိုးသူကြီးသည် မီးရှူးကိုယူ၍ ထိုအုံသို့သွားပြီးလျှင် တက္ကပဏ္ဍိတကိုမြင်၍ ယူပြီးလျှင် အိမ်၏အလယ်၌ ပုတ်ခတ်၍ တတောင်အစရှိသည်တို့ဖြင့် အလိုရှိတိုင်းထောင်းသတ်၏။ ထိုတက္ကပဏ္ဍိတသည် ထောင်းသတ်ငြားသော်လည်း တပါးသော တစုံတခုသော စကားကိုမဆိုမူ၍ အမျက်လည်း ထွက်တတ်ကုန်၏။ သူ့ကျေးဇူးကိုလည်း မသိတတ်ကုန်၊ ချောပစ်ခြင်းကိုလည်း ပြုတတ်ကုန်၏။ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်ကုန်၏ ဤလေးခွန်းသော စကားကိုသာလျှင် ဆို၏။ ခိုးသူကြီးသည် တက္ကပဏ္ဍိတကို ထောင်းသတ်ပြီးလျှင် နှောင်ဖွဲ့၍ အိပ်စေ၏။ ညစာစားပြီးလျှင် အိပ်၍ နိုးလတ်သော် သုရာအယစ်ပြေ၍ ထိုတက္ကပဏ္ဍိတကို ထောင်းသတ်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုတက္ကပဏ္ဍိတသည် ထိုဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော လေးခွန်းသောစကားကိုသာလျှင် ဆို၏။ ဤသူသည် ဤသို့ထောင်းသတ်ငြားသော်လည်း တစုံတခုသော စကားကို မဆိုမူ၍ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော လေးခွန်းသောစကားကိုသာလျှင် ဆို၏။ ထိုသူကို မေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုတက္ကဏ္ဍိတကို အချင်း သင်သည် ဤသို့ထောင်းသတ်သော်လည်း အဘယ်ကြောင့် ဤလေးခွန်းသောစကားကိုသာလျှင် ဆိုသနည်းဟု မေး၏။
တက္ကပဏ္ဍိတသည် ထိုသို့တပြီးကားနာလောဟု ထိုအကြောင်းကို အစမှစ၍ ဆို၏။ ငါသည်ရှေး၌ တောဝယ် တယောက်သော ဈာန်ရသောရသေ့တည်း၊ ထိုငါသည် ဂင်္ဂါ၌မျောသော ဤမိန်းမကိုဆယ်တင်၍ မွေးမြု၏။ ထိုအခါ ငါ့ကို ဤမိန်းမသည်ဖြားယောင်း၍ ဈာန်မှယုတ်စေ၍ ထိုငါသည် တောကိုစွန့်၍ ထိုမိန်းမကိုမွေးမြူလျက် ပစ္စန္တရစ်ရွာငယ်၌နေ၏။ ထိုအခါ ခိုးသူတို့သည် ဤအရပ်သို့ဆောင်အပ်သော ဤမိန်းမသည် ငါသည် ဆင်းရဲစွာနေရ၏ လာ၍ ငါ့ကိုဆောင်စေသတည်းဟု ငါ့အား သတင်းစကားကိုစေ၍ ယခုအခါ၌ သင်၏လက်သို့ရောက်စေ၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် ငါသည် ဤသို့ဆိုသတည်းဟု ဆို၏။ ခိုးသူကြီးသည် ဤမိန်းမကား ဤသို့သဘောရှိသော ကျေးဇူးနှင့်ပြည့်စုံသော ကျေးဇူးကိုပြုတတ်သောသူ၌ ဤသို့ပြစ်မှားဘိ၏။ ထိုမိန်းမသည် ငါ့အား အဘယ်အမည်ရှိသော ဥပဒ္ဒဝေါကိုမပြုလတ္တံ့နည်း၊ ဤမိန်းမကိုသတ်အပ်၏ဟု ကြံ၏။
ထိုခိုးသူကြီးသည် တက္ကပဏ္ဍိတကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ ထိုမိန်းမကို နိုးစေပြီးလျှင် သန်လျက်ကိုယူ၍ထွက်လျက် ထိုယောကျ်ားကို ရွာတံခါး၌သတ်အံ့ဟုဆို၍ ထိုမိန်းမနှင့်တကွ ရွာပသွား၍ ထိုယောက်ျားကို လက်၌ကိုင်လောဟု ထိုမိန်းမကို တက္ကပဏ္ဍိတ၏ လက်၌ကိုင်စေ၍ သန်လျက်ကိုကိုင်ပြီးလျှင် တက္ကပဏ္ဍိတကိုခုတ်သကဲ့သို့ပြု၍ ထိုမိန်းမကို နှစ်ပိုင်းပိုင်းဖြတ်ပြီးလျှင် ဦးခေါင်းဆေး၍ တက္ကပဏ္ဍိတကို နှစ်ရက်သုံးရက် မြတ်သောဘောဇဉ်ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၏။ ယခုအခါ အဘယ်အရပ်သို့သွားအံ့နည်းဟု ခိုးသူကြီးဆို၏။ တက္ကပဏ္ဍိတသည် ငါ့အား အိမ်၌နေသဖြင့်ကိစ္စမရှိ၊ ရသေ့ရဟန်း ပြု၍ ထိုတော၌သာလျှင် နေအံ့ဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါသည်လည်းရဟန်းပြုအံ့ဟု နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော သူတို့သည် ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ထိုတောကျောင်းသို့သွား၍ ငါးပါးသော အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း၊ ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ အသက်၏အဆုံး၌ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားရသည်ဖြစ်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤနှစ်ပါးကုန်သောဝတ္ထုတို့ကိုဟောတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဗြဟ္မစရိယံ စရ ဘိက္ခု၊ သော သုခံ န ဝိဟာဟိသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၆၃။ ဘိက္ခု၊ ရဟန်း။ ဣတ္ထိယော နာမ၊ မိန်းမတို့မည်သည်ကား။ ကောဓနာ စ၊ အမျက်လည်း ထွက်တတ်ကုန်၏။ အကတညူ စ၊ သူ့ကျေးဇူးကိုလည်း မသိတတ်ကုန်။ ပိသုဏာ စ၊ ချောပစ်ခြင်းကိုလည်း ပြုတတ်ကုန်၏။ မိတ္တဘေဒိကာစ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့ကိုလည်း ဖျက်ဆီးတတ်ကုန်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ဗြဟ္မစရိယံ၊ မြတ်သော အကျင့်ကို။ စရ၊ ကျင့်လော့။ သော တွံ၊ ထိုသင်သည်။ သုခံ၊ ဈာန်ချမ်းသာ မဂ်ချမ်းသာဖိုလ်ချမ်းသာကို။ န ဝိဟာဟိသိ၊ မစွန့်ရလတ္တံ့။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ခိုးသူကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ တက္ကပဏ္ဍိတ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျေးဇူးကိုပစ်၊ ခင်ပွန်းစစ်၊ စွန့်လစ် ဣတ္ထိယ
သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တက္ကပဏ္ဍိတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၄။ ဒုရာဇာနဇာတ်
မိန်းမတို့၏အလိုကို မသိနိုင်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မာ သုနန္ဒိ ဣစ္ဆတိမံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုရာဇာနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော သီတင်းသည်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော သာဝတ္ထိမြို့၌နေသော သီတင်းသည်သည် သုံးပါးကုန်သော သရဏဂုံတို့၌၎င်း၊ ငါးပါးကုန်သော သီလတို့၌၎င်း တည်သတတ်၊ ဘုရားကို မြတ်နိုးသတတ်၊ တရားကို မြတ်နိုးသတတ်၊ သံဃာကို မြတ်နိုးသတတ်၊ ထိုသီတင်းသည်၏ မယားသည် သီလမရှိ၊ ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိ၏။ အကြင်နေ့၌ မှားသောအကျင့်ကို ကျင့်၏။ ထိုနေ့၌ အသပြာတရာဖြင့် ဝယ်သော ကျွန်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ မှားသောအကျင့်ကို မကျင့်သော နေ့၌ကား သခင်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ ထိုသီတင်းသည်သည် မယား၏အလိုကို သိခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ ထိုအခါ မယားသည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားအားခစားအံ့သောငှါမသွား။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ နံ့သာ, ပန်း အစရှိသည်တို့ကို ယူလျက် လာလတ်၍ ရှိခိုး၍နေသောထိုသီတင်းသည်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် သင်သည် အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ခုနစ်ရက်ရှစ်ရက်တို့ပတ်လုံး ငါဘုရားကိုခစားအံ့သောငှာ မလာသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏မယားသည် တနေ့သောနေ့၌ သပြာတရာဖြင့်ဝယ်သော ကျွန်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ တနေ့သောနေ့၌ သခင်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ အကျွန်ုပ်သည် ထိုမယား၏ အလိုကို သိအံ့သောငှါမတတ်နိုင်၊ ထိုမယားသည် နှိပ်စက်သည် ဖြစ်၍ အကျွန်ုပ်သည် အရှင်ဘုရားတို့အားခစားအံ့သောငှါ မလာဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ သီတင်းသည်၏စကားကို ကြားတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် မာတုဂါမ၏ အလိုမည်သည်ကို သိနိုင်ခဲ၏။ သင့်အား ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ပြောဆိုဘူးကုန်ပြီ၊ သင်သည် ဘဝဖုံးလွှမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုစကားကို မှတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုသီတင်းသည်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ ငါးရာကုန်သောလုလင်တို့ကို အတတ်သင်စေ၏။ ထိုအခါ တယောက်သော တိုင်းတပါး၌နေသောပုဏ္ဏားလုလင်သည် လာလတ်၍ ထိုဒိသာပါမောက္ခဆရာအထံ၌ အတတ်သင်သည်ရှိသော် တယောက်သောမိန်းမ၌ တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုမိန်းမကိုမယားပြု၍ ထိုဗာရာဏသီမြို့၌သာလျှင် နေလျက် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ် ဆရာအား ခစားအံ့သောငှါလာ၏။ ထိုပုဏ္ဏားလုလင်၏မယားသည်ကား သီလမရှိ၊ ယုတ်သော အကျင့်ရှိ၏။ မှားသောအကျင့်ကို ကျင့်သောနေ့၌ ကျွန်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ မှားသောအကျင့်ကို မကျင့်သောနေ့၌ သခင်မကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ ပုဏ္ဏားလုလင်သည် ထိုအခါ ခုနစ်ရက်ရှုစ်ရက်တို့ကိုလွန်စေ၍ လာလတ်သော တပည့်ပုဏ္ဏားလုလင်ကို လုလင် အဘယ့်ကြောင့် မထင်သနည်းဟု ဆရာသည် မေး၏။
ထိုပုဏ္ဏားလုလင်သည် ဆရာ အကျနုပ်၏မယားသည် တနေ့သောနေ့၌ အလိုရှိသည်ဖြစ်၍တောင့်တ၏။ ကျွန်မကဲ့သို့ နှိမ့်ချသောမာနရှိ၏။ တနေ့သ၌ သခင်မကဲ့သို့ခိုင်မာ၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ အကျွန်ုပ်သည် ထိုမိန်းမ၏အလိုကို သိခြင်းငှါမတတ်နိုင်၊ ထိုမိန်းမသည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ နှောက်ရှက်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဆရာတို့အားခစားအံ့သောငှါ မလာသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ဆရာသည် လုလင် သင်ဆိုသောစကားသည် သင်ဆိုတိုင်းသာလျှင် မှန်၏။ မိန်းမတို့သည်လည်း ယုတ်မာသောအကျင့်ကို ကျင့်သည့်နေ့၌ လင်၏အလိုသို့ လိုက်ကုန်၏။ ကျွန်မကဲ့သို့ နှိမ့်ချသော မာန်ရှိသည်ဖြစ်၏။ ယုတ်မာသော အကျင့်ကို မကျင့်သော နေ့၌ကား မာနဖြင့်ခိုင်မာသည်ဖြစ်၍ လင်ကိုမခံ့ညား၊ ဤသို့ ထိုမိန်းမတို့မည်သည်ကား ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိကုန်၏။ သီလမရှိကုန်၊ ထိုမိန်းမတို့၏ အလိုမည်သည်ကိုသိနိုင်ခဲ၏။ ထိုမိန်းမတို့သည် အလိုရှိကုန်သော်၎င်း၊ အလိုမရှိကုန်သော်၎င်း လျစ်လျူရှုအပ်ကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ရာ၏ဟုဆိုပြီး၍ ထိုတပည့်လုလင်ပုဏ္ဏားအား ဆုံးမသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်-
ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော၊ မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၄။ မာဏဝ၊ လုလင်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိ၏ဟူ၍။ မာ သုနန္ဒိ၊ မနှစ်သက်လင့်။ မံ၊ ငါ့ကို။ နဣစ္ဆတိ၊ အလိုမရှိဟူ၍။ မာ သု သောစိ၊ မစိုးရိမ်လင့်။ ဥဒကေ၊ ရေ၌။ မစ္ဆဿ၊ ငါး၏။ ဂတံ၊ သွားရာ လမ်းခရီးကို။ ဒုရာဇာနံ ဣဝ၊ သိနိုင်ခဲသကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ ထီနံ၊ မိန်းမတို့၏။ ဘာဝေါ၊ အလိုကို။ ဒုရာဇာနော၊ သိနိုင်ခဲ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တပည့်လုလင်အား အဆုံးအမကို ပေး၏။ ထိုအခါမှစ၍ တပည့်လုလင်သည် ထိုမယား၌ လျစ်လျူရှုသည်ဖြစ်၏။ ထိုတပည့်၏ မယားသည်လည်း ဆရာသည် ငါသီလမရှိသောအဖြစ်ကိုသိသတတ်ဟု ထိုအခါမှစ၍ ယုတ်မာသောအကျင့်ကို မကျင့်၊ ထိုသီတင်း သည်၏ မယားသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ငါယုတ်မာသောအကျင့်ကို ကျင့်သော အဖြစ်ကို သိတော်မူသတတ်ဟု ထိုအခါမှစ၍ ယုတ်မာသောအကျင့်ကို မကျင့်၊ မကောင်းမှုမည်သည်ကို မပြု၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ထိုသီတင်းသည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လင်မယားတို့သည်လျှင် ထိုအခါ လင်မယားတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဣတ္ထိယဆို၊ မိန်းမပျို၊ အလို သိနိုင်ခဲ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုရာဇာနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၅။ အနဘိရတိဇာတ်
မိန်းမတို့မည်သည် ယုတ်မာသည်သာလျှင်ဖြစ်၍ လျစ်လျူ ရှု၍သာ နေအပ်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယထာ နဒီစ ပန္ထောစအစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအနဘိရတိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ထိုအခြားမဲ့သောဇာတ်၌ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသောသီသင်းသည်နှင့် တူသည်သာလျှင်ဖြစ်သော သီတင်းသည် ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုသီတင်းသည်သည်ကား စုံစမ်းသည်ရှိသော် ထိုမယား၏ သီလမရှိသောအဖြစ်ကို သိ၏။ ပြင်းစွာ အမျက်ထွက်သောအဖြစ်ဖြင့် နှောက်ရှက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ခုနစ်ရက်ရှစ်ရက်ပတ်လုံး ဘုရားအားခစားအံ့သောငှါ မလာ၊ ထိုသီတင်းသည်သည် တနေ့နေ့၌ ကျောင်းသို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးလျက် နေသည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် ခုနစ်ရက်ရှစ်ရက်တိုပတ်လုံး မလာသနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ မယားသည် သီလမရှိ၊ ထိုမိန်းမအပေါ်၌ နှောက်ရှက်သောစိတ်ရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မလာဟုလျှောက်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် ထိုမိန်းမတို့မည်သည်ကား ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိကုန်၏။ ဤသို့နှလုံးသွင်း၍ ထိုမိန်းမတို့၌ အမျက်ထွက်ခြင်းကို မပြုမူ၍ လျစ်လျူသာလျှင်ဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏။ ရှေး၌လည်း သင့်အား ပညာရှိတို့သည် ဆိုဘူးကုန်ပြီ၊ သင်သည်ကား ဘဝတပါး ဖုံးလွှမ်းအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုအကြောင်းကို မမှတ်မိနိုင်ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုသီတင်းသည်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုဒိသာပါမောက္ခဆရာ၏ တပည့်သည်လည်း မယား၏ အပြစ်ကိုမြင်၍ နှောက်ရှက်သော စိတ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် နှစ်ရက်သုံးရက်မလာမူ၍ တနေ့သောနေ့၌ ဆရာသည် မေးအပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၏။ ထိုအခါ တပည့်အား ဆရာသည် အမောင် မိန်းမတို့မည်သည် သူခပ်သိမ်းနှင့် ဆက်ဆံတတ်ကုန်၏။ ထိုမိန်းမတို့သည် သီလမရှိကုန်၊ ဤသို့နှလုံးသွင်း၍ ထိုမိန်းမတို့၌ ပညာရှိတို့သည် အမျက်ထွက်ခြင်းကို မပြုကြကုန်ဟု ဆို၍ ဆုံးမလိုသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့်-
ဧဝံ လောကိတ္တိယော နာမ၊ နာသံ ကုဇ္ဈန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၅။ နဒီ ယထာ စ၊ မြစ်သည် သူခပ်သိမ်းတို့အားဆက်ဆံသကဲ့သို့၎င်း။ ပန္တော ယထာ စ၊ ခရီးသည် သူခပ်သိမ်းတို့အားဆက်ဆံသကဲ့သို့၎င်း။ ပါနာဂါရံ ယထာ စ၊ သေတင်းကုပ်သည် သူခပ်သိမ်းတို့အားဆက်ဆံသကဲ့သို့၎င်း။ သဘာ ယထာ စ၊ စရပ်သည် သူခပ်သိမ်းတို့အားဆက်ဆံသကဲ့သို့၎င်း။ ပပါ ယထာ စ၊ ရေအိုးစင်သည် သူခပ်သိမ်းတို့အား ဆက်ဆံသကဲ့သို့၎င်း။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို အတူ။ လောကေ၊ လောက၌။ ဣတ္ထိယော နာမ၊ မိန်းမတို့မည်သည်ကား။ သဗ္ဗသာဓာရဏာ၊ အလုံးစုံသောသူတို့နှင့် ဆက်ဆံကုန်၏။ အာသံ ဣတ္ထီနံ၊ ထိုမိန်းမတို့အား။ ပဏ္ဍိတာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ န ကုဇ္ဈန္တိ၊ အမျက်မထွက်ကုန်။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တပည့်အား အဆုံးအမကိုပေး၏။ တပည့်သည် အဆုံးအမကိုကြား၍ လျစ်လျူရှုသည် ဖြစ်၏။ တပည့်၏မယားသည်လည်း ဆရာသည် သိသည်ဖြစ်သတတ်ဟု ထိုအခါမှစ၍ မကောင်းမှုကိုမပြု၊ သီတင်းသည်၏ မယားသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် သိတော်မူသည်ဖြစ်သတတ်ဟု ထိုအခါမှစ၍ မကောင်းမှုကို မပြု၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သီတင်းသည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါလင်မယားတို့သည် ထိုအခါ လင်မယားတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဣတ္ထိယစု၊ ပြုသည်မှု၊ လျစ်လျူရှုကာ နေအပ်စွာ
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အနဘိရတိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၆။ မုဒုလက္ခဏဇာတ်
ကာမဂုဏ်၏အာရုံသို့လိုက်၍ ဆင်းရဲကြီးစွာရောက်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဧကာ ဣစ္ဆာ ပုရေ အာသိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမုဒုလက္ခဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော အမျိုးသား ကိုအကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော သာဝတ္ထိမြို့၌နေသော အမျိုးသားသည် မြတ်စွာဘုရားတရားတော်ကိုနာရ၍ ရတနာတည်းဟူသော သာသနာ၌ ဝမ်းရေးကိုမငဲ့ဘဲရဟန်းပြုပြီးလျှင် အဖန်တလဲလဲ ကမ္မဋ္ဌာန်း၌ လုံ့လပြုသည်။ ကမ္မဋ္ဌာန်း၌ အမြဲယှဉ်သည်။ မလွတ်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းရှိသည်ဖြစ်၍ တနေ့သ၌ သာဝတ္ထိမြို့သို့ ဆွမ်းအလို့ငှာသွားသည်ရှိသော် တယောက်သော တန်ဆာဆင်အပ်သော မိန်းမကိုမြင်၍ တင့်တယ်၏ဟု နှလုံးသွင်းသည်၏အစွမ်းအားဖြင့် ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ကြည့်သတတ်၊ ထိုရဟန်း၏ကိုယ်တွင်း၌ ကိလေသာသည်လှုပ်၏။ ပဲကွပ်ဖြင့် ခတ်အပ်သော အစေးရှိသော သစ်ပင်ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းသည် ထိုနေ့မှစ၍ ကိလေသာ၏ အလိုသို့လိုက်သည်ဖြစ်၍ ကိုယ်၏ချမ်းသာခြင်း စိတ်၏ချမ်းသာခြင်းကို မရသလျှင်ကတည်း၊ တုန်လှုပ်သော သမင်နှင့်တူသည်ဖြစ်၍ သာသနာတော်၌မမွေ့လျော်သည် ရှည်သောဆံအမွေး ခြေသည်းလက်သည်းရှိသည်, ညစ်နွမ်းသောသင်္ကန်းရှိသည် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်း၏ ဣန္ဒြေ၏ဖောက်ပြန်ခြင်းကိုမြင်၍ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင် သင့်အား ယခုဣန္ဒြေတို့သည် အဘယ်ကြောင့် ရှေးကဣန္ဒြေတို့ကဲ့သို့မဖြစ်ကုန်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် မမွေ့လျော်သည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို အဆွေခင်ပွန်း ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ ဆောင်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ အလိုမရှိသောရဟန်းကိုယူ၍ အဘယ်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် မမွေ့လျော်ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း မမွေ့မလျော်သည်မှန်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီး အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၏။ ရဟန်း သင့်ကို အဘယ်သူသည် ငြီးငွေ့စေသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ဆွမ်းအလို့ငှါသွားသည်ရှိသော် တယောက်သောမိန်းမကိုမြင်၍ ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ကြည့်၏။ ထိုအခါ အကျွန်ုပ်၏ကိလသောသည် လှုပ်၏။ ထို့ကြောင့် ငြီးငွေ့သည်ဖြစ်၏ဟု လျှောက်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဣန္ဒြေကိုဖျက်၍ ဝိသဘာဂအာရုံကို တင့်တယ်၏ဟု နှလုံးသွင်းသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကြည့်သောသင့်ကို ကိလေသာတို့သည် တုန်လှုပ်စေခြင်းသည်ရှိ၏။ ထိုတုန်လှုပ်စေခြင်းသည်အံ့ဘွယ်မရှိ၊ ရှေး၌ အဘိညာဉ်ငါးပါး သမာပတ်ရှစ်ပါးကို ရကုန်သော ဈာန်၏ အာနုဘော်ဖြင့် ကိလေသာတို့ကိုခွဲ၍ စင်ကြယ်စွာသောစိတ်ရှိကုန်သော ကောင်းကင်ပြင်၌သွားကုန်သော ဘုရားလောင်းတို့သည် ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ဝိသဘာဂအာရုံကို ကြည့်သည်ရှိသော် ဈာန်မှ ယုတ်ကုန်၍ ကိလေသာတို့သည် တုန်လှုပ်စေအပ်သည်ဖြစ်၍ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို ခံရဘူးကုန်ပြီ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ မြင်းမိုရ်တောင်ကို ကျွတ်စေတတ်သောလေသည် ဆင်ပမာဏရှိသောတောင်ဦးပြည်းငယ်ကို တောင်ဟူ၍မရေတွက်၊ သပြေပင်ကြီးကိုကျွတ်စေတတ်သောလေသည် မြစ်ကမ်းပါး၌ ပေါက်သောသစ်ပင်ငယ်ကို သစ်ပင်ဟူ၍မရေတွက်၊ မဟာသမုဒြာကိုပူစေတတ် ခြောက်ခန်းစေတတ်သောနေသည် တစုံတခုသာလျှင်ဖြစ်သော တဖက်ဆည်ကန်ကို ကန်ဟူ၍ မရေတွက်၊ ဤသို့လျှင် စင်ကြယ်သောစိတ်ရှိကုန်သော ဘုရားလောင်းဖြစ်ကုန်သော ပညာရှိတို့အား စင်ကြယ်လျှက်လည်း ဉာဏ်ကင်းခြင်းကိုပြုတတ်ကုန်သော ကိလေသာတို့သည် သင်၌ အဘယ့်ကြောင့်ရှက်ကုန်လတ္တံ့နည်း၊ စင်ကြယ်ကုန်သောသတ္တဝါတို့သည်လည်း ညစ်ညူးကုန်၏။ မြတ်သောအကျော်အစောနှင့် ပြည့်စုံသောသူတို့သည်လည်း အကျော်အစောမရှိသောအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း၌ တယောက်သော များစွာသောဥစ္စာစည်းစိမ်ရှိသော ပုဏ္ဏား၏ အိမ်၌ဖြစ်၍ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့၏ ကမ်းတဖက်သို့ရောက်၍ ကာမတို့ကိုစွန့်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ကသိုဏ်းပရိကံကိုပြုလျက် အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း၊ သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်လွန်စေလျက် ဟိမဝန္တာအရပ်၌နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တရံရောအခါ၌ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဟိမဝန္တာမှသက်ခဲ့၍ ဗာရာဏသီပြည်သို့ရောက်လျှင် မင်း၏ဥယျာဉ်၌နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ပြုအပ်ပြီးသော ကိုယ်လက်သုတ်သင်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ နီသောလျှော်တေဖြင့်ပြီးသောအဝတ်အာရုံကို ပြုပြင်၍ သစ်နက်ရေကို ပခုံးတဖက်၌စမ္ပယ်တင်၍ ဆံကျစ်ဝန်းကိုဖွဲ့၍ ဆွမ်းခံသပိတ်ကို ယူ၍ ဗာရာဏသီမြို့သို့ ဆွမ်းအလို့ငှါဝင်သည်ရှိသော် မင်းအိမ်တံခါးသို့ရောက်၏။ မင်းသည် ထိုရသေ့၏ဣရိယာပုထ်၌ကြည်ညို၍ ပင့်စေပြီးလျှင် မြတ်သောသူတို့အားသာလျှင်ထိုက်သော နေရာ၌နေစေ၍ မွန်မြတ်သော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၍ ဆွမ်းအနုမောဒနာကိုပြုပြီးလျှင် ဥယျာဉ်၌နေစိမ့်သောငှာ တောင်းပန်၏။ ထိုရသေ့သည်ဝန်ခံ၍ မင်းအိမ်၌ဆွမ်းစား၍ မင်းမျိုးကိုဆုံးမလျက် ထိုဥယျာဉ်၌ တဆယ့်ခြောက်နှစ်ပတ်လုံးနေ၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်းသည် ပုန်ကန်သောပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်းစိမ့်သောငှါ သွားသည်ရှိသော် မုဒုလက္ခဏာမည်သော မိဖုယားကြီးကို အရှင်မြတ်အားလုပ်ကျွေးခြင်းကို မမေ့မလျော့ပြုလောဟုဆို၍ သွားလေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းကြီးသွားသောအခါမှစ၍ မိမိသည် နှစ်သက်သောအခါ၌ မင်းအိမ်သို့သွား၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မုဒုလက္ခဏမိဖုယားကြီးသည် ဘုရားလောင်းဘို့ အာဟာရကိုပြည့်စုံစေ၍ ယနေ့အရှင်မြတ်သည် ကြာမြင့်၏ဟု နံ့သာရေဖြင့်ချိုးပြီးလျှင် ခပ်သိမ်း သောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်လျက် မြတ်သောအပြင်၌ အိပ်ရာငယ်ကိုခင်းစေ၍ ဘုရားလောင်း၏လာခြင်းကိုမျှော်လျက် အိပ်နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မိမိ၏အခါကိုမှတ်၍ ဈာန်မှထပြီးလျှင် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့်သာလျှင် မင်းအိမ်သို့သွား၏။ မုဒုလက္ခဏမိဖုယားကြီးသည် လျှော်တေ သင်္ကန်းသံကို ကြား၍သာလျှင် အရှင်မြတ်လာပြီဟု လျှင်စွာထ၏။ လျှင်မြန်သဖြင့်ထသော မိဖုယား၏ပြေပြစ်သော အဝတ်သည် လျှောကျ၏။ ရသေ့သည် ခြင်္သေ့ခံသောလေသာပြူတင်းဖြင့် ဝင်သည်ရှိသော် မိဖုယား၏ဝိသဘာဂအာရုံကိုမြင်၍ ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ တင့်တယ်၏ဟု နှလုံးသွင်းသည်၏ အစွမ်းဖြင့် ကြည့်၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ကိုယ်တွင်း၌ ကိလေသာသည် လှုပ်၏။ ပဲကွပ်ဖြင့်ခတ်အပ်သော အစေးရှိသောသစ်ပင်ကဲ့သို့ဖြစ်၏ ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ရသေ့၏ဈာန်သည်ကွယ်၏။ အတောင်ပြတ်သောကျီးကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုရသေ့သည် ရပ်လျှက်သာလျှင် အာဟာရကိုယူ၍ မစားမူ၍သာလျှင် ကိလေသာသည် တုန်လှုပ် စေအပ်သည်ဖြစ်၍ ပြာဿာဒ်မှသက်ခဲ့ပြီးလျှင် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းသို့ဝင်၍ ပျဉ်ခင်းသောနေရာ၏အောက်၌ အာဟာရကိုထား၍ ဝိသဘာဂအာရုံဖြင့် ဖွဲ့ယှက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ဤကိလေသာမီးသည်လောင်သည်ရှိသော် အာဟာရကင်းသည် ၏အဖြစ်ကြောင့် ခြောက်ကပ်လျက် ခုနစ်ရက်တို့ပတ်လုံး ပျဉ်အ ခင်း၌အိပ်၏။ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ မင်းကြီးသည် ပစ္စန္တရစ်ကိုငြိမ်းစေပြီး၍ လာသည်ရှိသော် မြို့ကိုလက်ျာရစ်လည်သည်ကို ပြု၍ နန်းတော်သို့မဝင်ဘဲ အရှင်မြတ်ကိုဖူးမြင်အံ့ဟု ဥယျာဉ်သို့သွားပြီးလျှင် သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းသို့ဝင်၍ လျောင်းသောရှင်ရသေ့ကိုမြင်သည်ရှိသော် တခုသောမချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်ယောင်တကားဟု သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကို သုတ်သင်စေ၍ ခြေကိုဆုပ်နယ်လျှက် အရှင်ဘုရားအား အဘယ်မချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ငါ့အား တပါးသောမချမ်းသာခြင်းသည် မရှိ၊ ကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် တပ်စွန်းသောစိတ်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရား၏စိတ်သည် အဘယ်၌တပ်စွန်းသနည်း ဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မုဒုလက္ခဏမိဖုယား၌တပ်စွန်း၏ ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီ၊ အကျွန်ုပ်သည် မုဒုလက္ခဏကို ပေးအံ့ဟုဆိုပြီးလျှင် ရသေ့ကိုယူပြီး၍ နန်းတော်သို့ဝင်၍ မုဒု လက္ခဏမိဖုယားကို အလုံးစုံသောတန်ဆာတို့ဖြင့် ဆင်ယင်၍ ရသေ့အားပေး၏။ ပေးစဉ်၌လည်း မုဒုလက္ခဏာအား အမှတ်ကို ပေး၏။ အဘယ်သို့ပေးသနည်းဟူမူကား သင်သည် မိမိ၏အစွမ်းအားဖြင့် အရှင်မြတ်ကိုစောင့်ရှောက်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုအပ်၏ဟု အမှတ်ပေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီ စောင့်ရှောက်အံ့ဟု ဆို၏။ ရသေ့သည် မိဖုယားကိုယူ၍ မင်းအိမ်မှသက်၏။ ထိုအခါ တံခါးမှထွက်သောကာလ၌ အရှင်ငါတို့အား တခုသောအိမ်ကို ရခြင်းငှါသင့်၏။ သွားချေ မင်းကြီးကို အိမ်တောင်းချေလောဟု ဆို၏။ ရသေ့သည်သွား၍ အိမ်တောင်း၏။ မင်းကြီးသည် လူတို့၏ဝစ္စကုဋိကိစ္စကိုပြီးစေသော တခုသော စွန့်ပစ်အပ်သော အိမ်ကိုပေး၏။
ထိုရသေ့သည် မိဖုယားကိုယူ၍သွား၏။ ထိုမိဖုယားသည် အိမ်သို့ဝင်ခြင်းငှါအလိုမရှိ၊ အဘယ့်ကြောင့်မဝင်သနည်းဟု မေး၏။ မစင်ကြယ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မဝင်ဟုဆိုသည်ရှိသော် ယခု အဘယ်ကိုပြုရအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ထိုအိမ်ကို သုတ်သင်လောဟု ဆိုပြီး၍ မင်းကြီးအထံသို့စေ၍ သွားချေ ပေါက်တူးကိုဆောင်ချေလော၊ တောင်းကိုလည်း ဆောင်ချေလောဟု ဆို၍ ဆောင်စေပြီးလျှင် မစင်ကို၎င်း၊ အမှိုက်စုကို၎င်း စွန့်ပစ်စေ၍ နွားချေးကိုဆောင်စေပြီးလျှင် လိမ်းကျံ၍ တဖန်လည်း သွားချေညောင်စောင်းကို ဆောင်ချေလော၊ အင်းပျဉ်ကို ဆောင်ချေလော၊ အခင်းကို ဆောင်ချေလော၊ သောက်ရေ အိုးကိုဆောင်ချေလော၊ ရေခပ်အိုးကို ဆောင်ချေလော၊ တခုတခုစီကို ဆောင်စေ၍ တဖန် ရေခပ်ခြင်းအစရှိသည်တို့၏အကျိုးငှါ ထိုရသေ့ကို စေ၏။ ရသေ့သည် အိုးကိုယူပြီးလျှင် ရေကိုဆောင်လျက် သောက်ရေအိုးကို ပြည့်စေပြီးလျှင် ချိုးရေကိုစီရင်၍ အိပ်ရာခင်း၏။ ထိုအခါ အိပ်ရာ၌အတူထိုင်သောရသေ့ကို ကြင်စွယ်မုတ်ဆိတ်တို့ကိုင်၍ သင်၏ ရဟန်းအဖြစ်ကို၎င်း၊ မကောင်းမှုကို အပပြုတတ်သောသူ၏ အဖြစ်ကို၎င်း မသိဟုဆို၍ ညွတ်စေ၍ မိမိသို့ရှေးရှုတင်၏။ ရသေ့သည် ထိုအခါ သတိရ၍ ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး မိုက်မဲခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် ကိလေသာတို့မည်သည်ကား မိုက်မဲခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏသည် ကန်းခြင်းကိုပြုတတ်ကုန်၏။ မိုက်မဲခြင်းကို ပြုတတ်ကုန်၏။ ဤသို့ အစရှိသော ပါဠိကို ဤအရာ၌ဆိုအပ်၏။ ထိုရသေ့သည်သတိရ၍ တဏှာသည် ပွားသည်ရှိသော် ငါ့အား လေးပါးကုန်သောအပါယ်တို့မှ ဦးခေါင်းကိုချီခြင်းငှာ မပေးလတ္တံ့၊ ယနေ့ပင်လျှင် ငါသည် ဤမုဒုလက္ခဏကို မင်းကြီးအားအပ်နှင်း၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်ခြင်းငှာသင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုရသေ့သည် မုဒုလက္ခဏာကိုယူ၍ မင်းကြီးသို့ကပ်ပြီးလျှင် မြတ်သောမင်းကြီး သင်၏မိဖုယားဖြင့် ငါ့အားအလိုမရှိ၊ စင်စစ်သော်ကား ငါ့အား ဤမုဒုလက္ခဏကိုမှီ၍ တဏှာသည် ပွား၏ဟု ဆိုလို၍-
ယတော လဒ္ဓါ အဠာရက္ခီ၊ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆံ ဝိဇာယထ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၆။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ မုဒုလက္ခဏံ၊ မုဒုလက္ခဏာကို။ အလဒ္ဓါ၊ မရမီ။ ပုရေ၊ ရှေးကာလ၌။ ဧကာ၊ တပါးသော။ ဣစ္ဆာ၊ မုဒုလက္ခဏာကိုတောင့်တခြင်း တဏှာသည်။ အာသိ၊ ဖြစ်၏။ ယတော၊ အကြင်အခါ၌။ အဠာရက္ခီ၊ ကျယ်သောတင့်တယ်သော မျက်စိရှိသော မုဒုလက္ခဏကို။ လဒ္ဓါ၊ ရအပ်ပြီ။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ သာ၊ ထိုမုဒုလက္ခဏာသည်။ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆံ၊ ငယ်ငယ်ကြီးကြီး ဖြစ်သော တဏှာကို။ ဝိဇာယထ၊ ဖြစ်စေ၏။
ထိုခဏ၌လျှင် ကွယ်သောဈာန်ကိုဖြစ်စေ၍ ကောင်းကင်၌ နေလျှက်တရားဟော၍ မင်းအားလည်း အဆုံးအမကိုပေးပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဖြင့်သာလျှင် ဟိမဝန္တာသို့သွား၍ တဖန် လူ့ပြည်သို့ မလာပြီ၊ ထိုဟိမဝန္တာ၌ သာလျှင် ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကိုပွားလျက် မယုတ်သောဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ သာသနာတော်၌ မမွေ့လျော်သော ရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ မုဒုလက္ခဏမိဖုယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဝိသဘာဂ၊ အာရုံရ၊ ဒသကိလေ ဆင်းရဲဖွေ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မုဒုလက္ခဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၇။ ဥစ္ဆင်္ဂဇာတ်
ပညာရှိသော မိန်းမတယောက်ကြောင့် သုံးယောက်သောသူတို့သည် အပြစ်ဘေးမှလွတ်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥစ္ဆဂေ ဒေဝ မေ ပုတ္တာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဥစ္ဆင်္ဂဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဇနပုဒ်၌နေသောမိန်းမ ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တပါးသောအခါ ကောသလတိုင်း၌ သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် တခုသောတောအုပ်၏အဝ၌ လယ်ထွန်ကုန်၏။ ထိုအခါ တောအုပ်၏အတွင်း၌ ခိုးသူတို့သည် လူတို့ကိုလုယက်ကုန်၍ ပြေးကုန်၏။ ထိုခိုးသူတို့ကိုရှာကုန်၍ မမြင်ကုန်သည်ရှိသော် ထိုလယ်ထွန်ရာအရပ်သို့လာလတ်၍ သင်တို့သည် တောအုပ်၌လုယက်ကုန်ပြီး၍ ယခုအခါ လယ်ထွန်သောသူကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏ဟုဆို၍ ထိုသုံးယောက်သောသူတို့ကို ခိုးသူတို့တည်းဟု နှောင်ဖွဲ့ပြီးလျှင်ဆောင်၍ ကောသလမင်းကြီးအားဆက်ကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော မိန်းမသည်လာလတ်၍ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား အဝတ်ကို ပေးတော်မူပါကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်အား အဝတ်ကိုပေးတော်မူပါ ကုန်လောဟုငိုကြွေးလျက် အဖန်တလဲလဲမင်းအိမ်သို့လှည့်လည်၏။ မင်းကြီးသည် ထိုမိန်းမအသံကိုကြား၍ ထိုမိန်းမအား အဝတ်ပေးလာဟု ဆို၏။ မင်းချင်းတို့သည် အဝတ်ကိုယူ၍ ပေးကုန်၏။ ထိုမိန်းမသည် အဝတ်ကိုမြင်၍ အကျွန်ုပ်သည် ဤအဝတ်ကို မတောင်း၊ လင်ဟူသောအဝတ်ကို တောင်း၏ဟုဆို၏။ ထိုသူတို့သည် သွားကုန်၍ မင်းကြီးအား ဤမိန်းမသည် ဤအဝတ်ကို မတောင်း၊ လင်ဟူသောအဝတ်ကိုသာ တောင်း၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ မင်းကြီးသည် ထိုမိန်းမကိုခေါ်၍ သင်သည် လင်ဟူသောအဝတ်ကို တောင်းသလောဟုမေး၏။ အရှင်မင်းကြီးတောင်းသည် မှန်ပေ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ လင်သည် မိန်းမ၏ အဝတ်မည်၏။ လင်မရှိသည်ရှိသော် အဘိုးတထောင်ထိုက်သောအဝတ်ကို ဝတ်ရငြားသော်လည်း လင်မှကင်းသောမိန်းမသည် အချည်းနှီးသာလျှင်မည်၏။ ဤအနက်ကို သိစိမ့်သောငှါ-
ဣတ္ထီပိ ဝိဓဝါ နဂ္ဂါ၊ ယဿာပိ ဒသဘာတရော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆင်အပ်၏။
အနူဒကာ၊ ရေမရှိသော။ နဒီ၊ မြစ်သည်။ နဂ္ဂါ၊ အချည်းနှီးသာ ဖြစ်၏။ အရာဇိကံ၊ မင်းမရှိသော။ ရဋ္ဌံ၊ တိုင်းနိုင်ငံသည်။ နဂ္ဂံ၊ အချည်းနှီးသာလျှင်ဖြစ်၏။ ယဿာ၊ အကြင်မိန်းမအား။ ဒသ ဘာတရော၊ တကျိပ်သော မောင်တို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်ငြားအံ့။ တထာပိ၊ ထိုသို့ရှိသော်လည်း။ ဝိဓဝါ၊ လင်မှကင်းသော။ ဣတ္တီပိ၊ မိန်းမသည်လည်း။ နဂ္ဂါ၊ အချည်းနှီးသာဖြစ်၏။
မင်းသည် ထိုမိန်းမအားကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ ဤသုံးယောက်သောသူတို့သည် သင့်အား အဘယ်သို့တော်ကုန်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး တယောက်သည် အကျွန်ုပ်လင်တည်း၊ တယောက်သည် မောင်, တယောက်သည်သားတည်းဟုလျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် ငါသည် သင့်အားနှစ်သက်၏။ ဤသုံးယောက်ကုန်သောသူတို့တွင် တယောက်သောသူကို သင့်အား ပေးအံ့၊ အဘယ်သူကို အလိုရှိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုမိန်းမသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် အသက်ရှင်သည်ရှိသော် တယောက်လင်ကို ရပါလတ္တံ့၊ သားကိုလည်း ရပါလတ္တံ့၊ အကျွန်ုပ်၏ အမိအဘကိုကား သေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် မောင်ကိုသာလျှင်ရခဲ၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား မောင်ကိုပေးပါဟု လျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် နှစ်သက်၍ သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကိုလည်း လွှတ်၏။ ဤသို့လျှင် တယောက်တည်းသောမိန်းမကိုမှီ၍ သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဆင်းရဲမှလွတ်ကုန်၏။
ထိုအကြောင်းသည် ရဟန်းသံဃာအား ထင်ရှားသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ တယောက်တည်းသောမိန်းမကိုမှီ၍ သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဆင်းရဲမှလွတ်ကုန်၏ဟု ထိုမိန်းမ၏ ကျေးဇူးစကားဖြင့် စည်းဝေး၍နေကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤမိန်းမသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုသုံးယောက်သောသူတို့ကို ဆင်းရဲမှလွတ်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လွတ်စေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် တောအုပ်ဝ၌လယ်ထွန်ကုန်၏။ ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသောစကားသည် ရှေ့စကားနှင့်တူသည်သာလျှင်တည်း။ ထိုအခါမင်းသည် သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့တွင် အဘယ်သူကို အလိုရှိသနည်းဟုမေးသည်ရှိသော် အရှင်မင်းကြီး သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ပေးခြင်းငှါမတတ်နိုင်ပါကုန်သလောဟုလျှောက်၏။ မတတ်နိုင်သည် မှန်၏ဟု မင်းကြီးဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ပေးခြင်းငှါ အကယ်၍ မတတ်နိုင်ကုန်အံ့၊ အကျွန်ုပ်အား မောင်ကိုသာပေးပါကုန်လောဟုဆိုသည်ရှိသော် သားကို၎င်း လင်ကို၎င်းမယူ၊ မောင်ဖြင့် သင့်အား အဘယ်ပြုအံ့နည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် အရှင်မင်းကြီး ထိုသား, လင်တို့သည်ကား ရလွယ်ပါကုန်၏။ မောင်ကိုရခဲ၏ဟု ဆိုလို၍-
တဉ္စ ဒေသံ န ပဿာမိ၊ ယတော သောဒရိယမာနယေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၇။ ဒေဝ၊ မင်းကြီး။ ဥစ္ဆင်္ဂေ၊ ခါးပိုက်၌။ ဍာကသဒိသောဝ၊ ဟင်းရွက်နှင့်အတူသာလျှင်။ မေ၊ အကျွန်ုပ်အား။ ပုတ္တော၊ သားသည်။ သုလဘော၊ ရလွယ်၏။ ပထေ၊ ခရီး၌။ ဓာဝန္တိယာ၊ ပြေးသွားသောမိန်းမအားလည်း။ ပတိ၊ လင်သည်။ သုလဘော၊ ရလွယ်၏။ ယတော၊ အကြင်အရပ်၌။ သောဒရိယံ၊ တမိဝမ်းခေါင်း အောင်းဘက်ဖြစ်သော မောင်ကို။ အာနယေ -အာနေယျံ၊ ဆောင်ရာ၏။ တဉ္စ ဒေသံ၊ ထိုအရပ်ကိုကား။ န ပဿာမိ၊ မမြင်ပါ။
မင်းကြီးသည် ဤမိန်းမကား မှန်သောစကားကိုသာဆို၏ဟု နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သုံးယောက်ကုန်သော သူတို့ကို နှောင်အိမ်မှ ဆောင်၍ပေး၏။ ထိုမိန်းမသည် သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ယူ၍သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဤမိန်းမသည် ဤသုံးယောက်သောသူတို့ကို ဆင်းရဲမှလွတ်စေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လွတ်စေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ လေးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ထိုအခါ ထိုလေးယောက်ကုန်သော သူတို့သည်သာလျှင် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာဉာဏ်လှောက်၊ မှန်စွာလျှောက်၊ သုံးယောက်အနှောင် လွတ်ကြောင်းဆောင်
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥစ္ဆင်္ဂဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၈။ သာကေတဇာတ်
နှစ်ဦးကုန်သော ပုဏ္ဏား ပုဏ္ဏေးမတို့၏လက်၌ ဘဝပေါင်း တထောင့်ငါးရာတို့ပတ်လုံး မြတ်စွာဘုရားအလောင်း ကြီးရဘူးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယသ္မိံ မနော နိဝိသတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာကေတဇာတ်ကို သာကေတမြို့ကိုအမှီပြု၍ အဉ္ဇနအမည်ရှိသောဥယျာဉ်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းသံဃာအပေါင်းခြံရံလျက် သာကေတမြို့သို့ ဆွမ်းအလို့ငှာဝင်တော်မူသောအခါ၌ တယောက်သော သာကေတမြို့၌နေသော အိုမင်းသောပုဏ္ဏားသည် မြို့မှအပသို့သွားသည်ရှိသော် မြို့တံခါးအတွင်း၌ မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်၍ ခြေတော်ရင်း၌ဝပ်ပြီးလျှင် ဖမျက်တို့၌မြဲစွာကိုင်၍ ချစ်သား ချစ်သားတို့မည်သည်ကား အမိအဘတို့အိုမင်းသောကာလ၌ လုပ်ကျွေးအပ်ကုန်သည်မဟုတ်လော၊ အဘယ်ကြောင့် ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး ငါတို့အား ကိုယ်ကိုမျှမပြသနည်း၊ ငါသည် ရှေးဦးစွာ မြင်ရသည်ဖြစ်၏။ သင်၏အမိကို မြင်စိမ့်သောငှါ လာလှည့်ဟု မြတ်စွာဘုရားကိုပင့်၍ မိမိ၏အိမ်သို့သွား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပုဏ္ဏားအိမ်သို့ ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သောနေရာ၌ သံဃာနှင့်တကွနေတော်မူ၏။ ပုဏ္ဏေးမသည်လည်း လာလတ်၍ မြတ်စွာဘုရားခြေတော်ရင်း၌ဝပ်၍ ချစ်သား ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး အဘယ်အရပ်၌နေသနည်း၊ သားတို့မည်သည်ကား မိဘကို အိုမင်းသောကာလ၌ လုပ်ကျွေးအပ်ကုန်သည် မဟုတ်လောဟု ငိုကြွေး၏။ သားသ္မီးတို့ကိုလည်း လာလှည့်ကြကုန်၊ အစ်ကိုကြီးကို ရှိခိုးကြလောဟု ဆို၍ ရှိခိုးစေ၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော ပုဏ္ဏားပုဏ္ဏေးမတို့သည် နှစ်သက်သောစိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ကြီးသောအလှူကိုပေးကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဆွမ်းဘုဉ်းပေးခြင်းကိစ္စကိုပြီးစ၍နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သောသူတို့အား ဇရာသုတ်ကိုဟောတော်မူ၏။
ထိုသုတ်ကို ဟောတော်မူသည်၏အဆုံး၌ နှစ်ယောက်လည်း ဖြစ်ကုန်သော ပုဏ္ဏား, ပုဏ္ဏေးမတို့သည် အနာဂါမိ ဖိုလ်၌တည်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် နေရာမှထတော်မူ၍ အဉ္ဇနမည်သော ဥယျဉ်သို့သာလျှင် ကြွတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ ပုဏ္ဏားသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အဘသည် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးတည်း အမိသည် မဟာမာယာတည်းဟု သိ၏။ သိလျက်လျှင် ပုဏ္ဏေးမနှင့်ကကွ မြတ်စွာဘုရားကို ငါတို့သားဟူ၍ ဆို၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း သည်းခံတော်မူ၏။ အကြောင်းများအသို့နည်းဟု စကားကိုဖြစ်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏စကားကို ကြားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော ပုဏ္ဏားပုဏ္ဏေးမတို့သည် မိမိတို့၏ သားကိုသာလျှင် သားဟူ၍ဆိုကုန်၏။ ဤသို့မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ရဟန်းတို့ လွန်လေပြီးသောအခါ ဤပုဏ္ဏားသည် မပြတ်လျှင် ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏အဘဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏ဘထွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏ဘကြီးဖြစ်ဘူးပြီ။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည်လည်း မပြတ်လျှင် ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏အမိဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏ မိထွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဘဝငါးရာတို့ပတ်လုံး ငါ၏ မိကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့လျှင် ငါဘုရားသည် ဘဝတထောင့်ငါးရာတို့ပတ်လုံး ပုဏ္ဏား၏လက်၌ကြီး၏။ ဘဝတထောင့်ငါးရာတို့ပတ်လုံး ပုဏ္ဏေးမ၏လက်၌ကြီး၏ဟု ဘဝသုံးထောင်တို့ကို ဟောတော်မူ၍-
အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗကေ ပေါသေ၊ ကာမံ တသ္မိမ္ပိ ဝိဿသေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၆၈။ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗကေ၊ ဤဘဝ၌ ရှေးက မမြင်ဘူးသော။ ယသ္မိံ ပေါသေ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်၌။ မနော၊ စိတ်သည်။ နိဝိသတိ၊ တည်၏။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ ပသီဒတိ စာပိ၊ ကြည်လည်း ကြည်ညို၏။ တသ္မီမ္ပိ ပေါသေ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၌ လည်း။ ကာမံ၊ စင်စစ်။ အနုဘူတပုဗ္ဗသိနေဟေနေဝ၊ ရှေး၌ဖြစ်သော ချစ်ခြင်းဖြင့်သာလျှင်။ ဝိဿသေ၊ အကျွမ်းဝင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ပုဏ္ဏားသည်၎င်း၊ ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း ထိုအခါ ထိုသူနှစ်ယောက်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပုဏ္ဏားမောင်နှံ၊ သူတို့ထံ၊ ဖန်ဖန် ကြီးခဲ့သည်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာကေတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၉။ ဝိသဝန္တဇာတ်
တကြိမ်စွန့်ပြီးသောဝတ္ထုကို အသက်သေအံ့သည်ဖြစ်သော်လည်း တဖန်မယူသော အကြောင်း*
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဓိရတ္ထု တံ ဝိသံ ဝန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝိသဝန္တဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဓမ္မသေနာပတိဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် မုန့်ခဲဘွယ်ကို ဘုဉ်းပေးတော်မူသောကာလ၌ လူတို့သည် သံဃာဘို့ များစွာသောမုန့်ခဲဘွယ်ကို ယူခဲ့ကုန်၍ ကျောင်းသို့လာကုန်၏။ သံဃာသည် ယူပြီးသော မုန့်ကြွင်းသည် အကြွင်းများ၏။ လူတို့သည် အရှင်ဘုရားတို့ ရွာတွင်း၌ရှိသော ရဟန်းတို့ကို့ ယူပါကုန်လောဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုခဏ၌ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အတူနေတပည့်ဖြစ်သော ပဉ္စင်းငယ်သည် ရွာတွင်း၌နေသည်ဖြစ်၏။ ထိုပဉ္စင်းငယ်၏အစုကိုယူ၍ ထိုပဉ္စင်းငယ်မလာမီ အလွန်နေမြင့်သည်ဖြစ်၏ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်အား လှူကုန်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ထိုမုန့်ကိုဘုဉ်းပေးပြီးသည်ရှိသော် ပဉ္စင်းငယ် ရောက်လာ၏။
ထိုအခါ ပဉ္စင်းငယ်ကို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ငါ့သျှင် ငါတို့သည် သင့်အဘို့ထားသော မုန့်ခဲဘွယ်တို့ကိုစားကုန်ပြီဟု ဆို၏။ ထိုပဉ္စင်းငယ်သည် အရှင်ဘုရား အဘယ်သူသည် ကောင်းမြတ်သော ခဲ့ဘွယ်ဘောဇဉ်ကို မနှစ်သက်ဘဲရှိအံ့နည်းဟု ဆို၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်အား သံဝေဂသည်ဖြစ်၏။ ထို အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ဤနေ့မှစ၍ မုန့်ခဲဘွယ်ကိုမစားအံ့ဟု ဓိဋ္ဌာန်တော်မူ၏။ ထိုအခါမှစ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် မုန့်ခဲဘွယ်ကို မစားဟူသတတ်၊ ထိုအရှင်သရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် မုန့်ခဲဘွယ်ကိုမစားသောအဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှားသည်ဖြစ်၏။ ရဟန်းတို့သည် ထိုစကားဖြင့် ပြောဆိုကုန်လျက် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခု ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် တကြိမ်စွန့်ပြီးသောဝတ္ထုကို အသက်စွန့်ရငြားသော်လည်း တဖန် မယူသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အဆိပ်ကိုဖြေတတ်သောအမျိုး၌ဖြစ်၍ ဆေးကုသောအမှုဖြင့် အသက်မွေး၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ဇနပုဒ်၌နေသောလူကို မြွေသည်ကိုက်၏။ ထိုလူ၏ ဆွေမျိုးတို့သည် မေ့လျော့ခြင်းကို မပြုမူ၍ လျင်စွာဆေးသ္မားကိုဆောင်၏။ ဆေးသ္မားသည်လည်း ရှေးဦးစွာ ဆေးဖြင့်လိမ်းကျံခြင်းထုံခြင်းကိုပြု၍ အဆိပ်ကိုဖျောက်ရအံ့လော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား ကိုက်သောမြွေကိုခေါ်၍ ကိုက်ရာအရပ်မှ ထိုမြွေကိုပင်လျှင် အဆိပ်ကိုစုတ်စေရအံ့လောဟု ဆို၏။ ကိုက်သောမြွေကိုခေါ်၍ အဆိပ်ကိုစုတ်စေလောဟု ဆို၏။ ထိုဆေးသ္မားသည် မြွေကိုခေါ်၍ သင်သည် ဤသူကိုကိုက်အပ်သည် မဟုတ်လောဟု မေး၏။ ငါသည် ကိုက်အပ်သည် မှန်၏ဟု ဆို၏။ သင်သည် ကိုက်ရာအရပ်မှ သင်သည်ပင်လျင် ခံတွင်းဖြင့် အဆိပ်ကို စုတ်လောဟု ဆို၏။ ငါသည် တကြိမ်စွန့်အပ်သော ဝတ္ထုကို တဖန်မယူစဘူး၊ ငါသည် စွန့်အပ်ပြီးသောအဆိပ်ကို မစုတ်ဟုဆို၏။ ထိုဆေးသ္မားသည် ထင်းတုံးကိုဆောင်စေ၍ မီးကိုယူပြီးလျှင် မိမိ၏ အဆိပ်ကို အကယ်၍မစုတ်အံ့၊ မီးသို့ ဝင်လောဟု ဆို၏။ မြွေသည်လည်း မီးသို့သာလျှင် ဝင်အံ့၊ ငါသည် တကြိမ်စွန့်အပ်ပြီးသာ အဆိပ်ကို မစုတ်အံ့ဟု ဆိုလို၍-
ဝန္တံ ပစ္စာဟရိဿာမိ၊ မတံ မေ ဇီဝိတာ ဝရံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၆၉။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဇီဝိတကာရဏာ၊ အသက်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်။ ဝန္တံ၊ အန်ပြီးသော။ ယံ ဝိသံ၊ အကြင်အဆိပ်ကို။ ပစ္စာဟရိဿာမိ၊ တဖန်မျိုအံ့။ ဝန္တံ၊ အန်ပြီးသော။ တံ ဝိသံ၊ ထိုအဆိပ်ကို။ ဓိရတ္ထု၊ စက်ဆုပ် ရွံရှာစွ။ မေ၊ ငါ့အား။ မတံ၊ သေရခြင်းသည်။ ဇီဝိတာ၊ အသက်ရှင်သောထက်။ ဝရံ၊ မြတ်၏။
ဤသို့ဆိုပြီး၍ မီးသိုဘဝင်အံ့သောငှါ သွား၏။ ထိုအခါ မြွေကို ဆေးသ္မားသည်တားမြစ်၍ ထိုမြွေကိုက်သောလူကို ဆေးတို့ဖြင့်၎င်း၊ မန္တရားတို့ဖြင့်၎င်း အဆိပ်မရှိသည်ကိုပြု၍ အနာမရှိသည်ကိုပြု၍ မြွေအား သီလတို့ကိုလည်းပေး၍ ဤနေ့မှစ၍ တစုံတယောက်သောသူတို့ကို မညှဉ်းဆဲလင့်ဟုဆုံးမ၍ လွှတ်လိုက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် တကြိမ်စွန့်အပ်ပြီးသောဝတ္ထုကို အသက်စွန့်ရငြားသော်လည်း တဖန် မယူပြီဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ မြွေဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆေးသ္မား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
စွန့်ပြီးဝတ္ထု၊ ပြန်ယူမှု၊ မရှုဇာတိ ထေရ်သာရိ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိသဝန္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဣတ္ထိဝဂ်
၁၀။ ကုဒ္ဒါလဇာတ်
ခြောက်ကြိမ်မြောက် ရဟန်းပြုတုံလူထွက်တုံပြုခြင်း အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န တံ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုဒ္ဒါလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆင်ထိန်းသားဖြစ်သော စိတ္တဟတ္ထမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစိတ္တဟတ္ထမထေရ်သည် သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော အမျိုးသားဖြစ်သတတ်၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ စိတ္တဟတ္ထသည် လယ်ထွန်လာလတ်သည်ရှိသော် ကျောင်းဝင်၍ တဦးသောမထေရ်၏သပိတ်မှ သိမ်မွေ့သော ကောင်းသော အရသာရှိသော မွန်မြတ်သော ဘောဇဉ်ကိုရ၍ ငါတို့သည် နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး မိမိလက်ဖြင့် အထူးထူးသောအမှုတို့ကို ပြုကုန်သော်လည်း ဤသို့သဘောရှိသော ကောင်းမြတ်သော အာဟာရကို မရကုန်၊ ငါသည်လည်း ရဟန်း ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုစိတ္တဟတ္ထသည် ရဟန်း ပြု၍ တလ, လခွဲလွန်သဖြင့် မသင့်သောနှလုံးသွင်းခြင်းကိုပြုလျက် ကိလေသာ၏အလိုကိုလိုက်သည်ဖြစ်၍ လူထွက်ပြီးလျှင် တဖန် ထမင်းဖြင့်ပင်ပန်းသည်ရှိသော် ကျောင်းသို့လာလတ်၍ အဘိဓမ္မာကိုသင်၏။ ဤသို့သောနည်းအားဖြင့် ခြောက်ကြိမ်တိုင်အောင် အဖန်ဖန်လူထွက်၍ ရဟန်းပြု၏။ အဘိဓမ္မာခုနစ်ကျမ်းကို ဆောင်သည်ဖြစ်၍ များစွာသောရဟန်းတို့ကို အဘိဓမ္မာကိုသင်စေလျက် ဝိပဿနာကိုပွားစေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ စိတ္တဟတ္ထမထေရ်၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်စိတ္တဟတ္ထ ရှေးကကဲ့သို့ သင့်အား ယခုအခါကိလေသာတို့သည်မပွားကုန်သလောဟု ပြက်ရယ်ပြုကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ယခုအခါမှစ၍ ငါသည် လူထွက်ခြင်းငှာမထိုက်ဟုဆို၏။ ဤသို့လျှင် စိတ္တဟတ္ထမထေရ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တရားသဘင်၌ စကားဖြစ်၏။ အဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်းဟူမူကား ငါ့သျှင်တို့ ဤသို့သဘောရှိသည်မည်သော အရဟတ္တဖိုလ်၏ ဥပနိဿယသည် ရှိပါသော်လည်း ဆင်ထိန်းသားဖြစ်သော အရှင်စိတ္တဟတ္ထသည် ခြောက်ကြိမ်တိုင်အောင် လူထွက်၏။ အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ ပုထုဇဉ်၏အဖြစ်သည် ကြီးသောအပြစ်ရှိ၏။ ဤသို့သောစကားသည် ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ပုထုဇဉ်တို့၏စိတ်မည်သည်ကား လျင်မြန်သဖြင့် ဖြစ်စေတတ်၏။ နှိပ်နင်းခြင်းငှါ ခက်ခဲ၏။ အာရုံအစွမ်းအားဖြင့်သွား၍ ကပ်ငြိတတ်၏။ တကြိမ်ကပ်ငြိသောစိတ်ကို လျင်စွာဖြေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သည် ဖြစ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသောစိတ်ကို အရိယမဂ်ဖြင့် ဆုံးမခြင်းသည်လျှင် ကောင်း၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ အရိယမဂ်ဖြင့် ယဉ်ကျေးစေပြီးသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ထိုစိတ်သည် မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန် ချမ်းသာကိုဆောင်တတ်၏။ ဤသို့သော အနက်ကို ပြတော်မူလိုရကား-
စိတ္တဿ ဒမထော သာဓု၊ စိတ္တံ ဒန္တံ သုခါဝဟံ။
ဒုန္နိဂ္ဂဟဿ၊ နှိပ်နင်းနိုင်ခဲထသော။ လဟုနော၊ လျင်မြန်သဖြင့်ဖြစ်ထသော။ ယတ္ထကာမနိပါတိနော၊ အကြင် အကြင် အလိုရှိတိုင်းသော အာရုံ၌ ကျတက်သော။ စိတ္တဿ၊ စိတ်ကို။ ဒမထော၊ အရိယမဂ်ဖြင့် ဆုံးမခြင်းသည်။ သာဓု၊ ကောင်း၏။ ဒန္တံ၊ အရိယမဂ်ဖြင့် ယဉ်ကျေးစေပြီးသော။ စိတ္တံ၊ စိတ်သည်။ သုခါဝဟံ၊ မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်၏။
ဤသို့ ဓမ္မပဒ၌လာသောဂါထာကို ဟောတော်မူ၍ ထိုစိတ်ကိုနှိပ်စက်ခြင်းငှါ ခက်ခဲသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည် တခုသော ပေါက်တူးကိုမှီ၍ ထိုပေါက်တူးကိုစွန့်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ လောဘ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ခြောက်ကြိမ်တိုင်အောင်လူထွက်၍ ခုနစ်ကြိမ်မြောက်သောရဟန်းအဖြစ်၌ ဈာန်ကိုဖြစ်စေ၍ ထိုလောဘကို နှိပ်စက်ဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည်ဘမင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟင်းရွက်ကိုရောင်းသောအမျိုး၌ဖြစ်၍ သိကြားလိမ္မာသော အဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတဟူသော အမည်သည်ဖြစ်၏။ ထိုကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် ပေါက်တူးဖြင့် မြေ၌တူးဆွခြင်း အမှုကိုပြု၍ ဟင်းရွက်မျိုးတို့ကို၎င်း၊ ဗူး, ဖရုံ သခွါး အစရှိသော ဟင်းသီးမျိုးတို့ကို၎င်း စိုက်ပျိုး၍ ထိုဟင်းရွက် ဟင်းသီးတို့ကိုရောင်း၍ ဆင်းရဲသောသူတို့၏ အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတအား တခုသော ထိုပေါက်တူးကိုထား၍ တပါးသောဥစ္စာမည်သည် မရှိ၊
ထိုကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် တနေ့သ၌ ငါ့အား အိမ်၌နေသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ တောထွက်၍ ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ပေါက်တူးကို ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်၌ထားပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ထိုပေါက်တူးကိုအောက်မေ့၍ လောဘကိုမြစ်အံ့သောငှာ မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် တုံးသောပေါက်တူးကိုအမှီပြု၍ လူထွက်၏။ ဤအတူသာလျှင် နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း လူထွက်၏။ သုံးကြိမ်မြောက်လည်း လူထွက်၏။ ဤသို့ ခြောက်ကြိမ်တိုင်အောင် ပေါက်တူးကို ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်၌ပစ်ချ၍ ရဟန်းလည်းပြု၏။ လူလည်း ထွက်၏။
ခုနစ်ကြိမ်မြောက်၌ကား ငါသည် ဤတုံးသောပေါက်တူးကို အမှီပြု၍ အဖန်တလဲလဲ လူထွက်၏။ ယခုအခါ၌ ထိုပေါက်တူးကို မြစ်ကြီး၌ပစ်ချ၍ ရဟန်းပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီးလျှင် မြစ်သို့သွား၍ ထိုပေါက်တူး၏ ကျရာအရပ်ကို အကယ်၍ မြင်အံ့၊ တဖန်သွား၍ ဆယ်လိုသည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ပေါက်တူးကို အရိုး၌ကိုင်၍ ဆင်ပြောင်အားနှင့်တူသော အားရှိသော အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံသော ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် ဦးခေါင်း၏အထက်အဘို့၌ သုံးကြိမ်လှည့်လည်လျက် မျက်စိတို့ကိုမှိတ်၍ မြစ်လယ်၌ပစ်ပြီးလျှင် ငါသည် အောင်အပ်ပြီ၊ ငါသည် အောင်အပ်ပြီဟု သုံးကြိမ် ဟစ်ကြွေး၏။ ထိုဟစ်ကြွေးသောခဏ၌ ဗာရာဏသီမင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကို ငြိမ်းစေ၍ လာလတ်သည်ရှိသော် မြစ်နား၌ ဦးခေါင်းဆေးပြီးလျှင် ခပ်သိမ်းသောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ ဆင်ကျောက် ကုန်း၌ စီးလျက်သွားသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်း၏ ထိုအသံကိုကြား၍ ဤယောကျ်ားသည် အောင်အပ်ပြီဟု ဆို၏။ ထိုယောက်ျားသည် အဘယ်ကို အောင်အပ်သနည်း၊ ထိုယောက်ျားကို ခေါ်ကုန်လောဟု ဆို၍ ခေါ်စေပြီးလျှင် အချင်းယောက်ျား ငါသည် ရှေးဦးစွာ အောင်အပ်ပြီးသော စစ်မြေရှိ၏။ ယခုအခါ အောင်ခြင်းကိုပြု၍ လာ၏။ သင်သည် အဘယ်ကိုအောင်သနည်းဟု မေး၏။
မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးသည် စစ်မြေ၏ အရာကို၎င်း၊ အထောင်ကို၎င်း၊ အသိန်းကို၎င်း အောင်သဖြင့် ကိလေသာတို့ကို မအောင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မကောင်းသဖြင့် အောင်အပ်သည်သာဖြစ်၏။ ငါသည်ကား ငါ၏ကိုယ်တွင်း၌ လောဘကိုနှိပ်နင်လျက် ကိလေသာတို့ကိုအောင်ပြီဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ ဤသို့ဆိုလျက်သာလျှင် မြစ်ကြီးကိုကြည့်၍ အာပေါကသိုဏ်းလျှင် အာရုံရှိသောဈာန်ကို ဖြစ်စေ၍ ရောက်သောအာနုဘော်ရှိသည်ဖြစ်၍ ကောင်းကင်၌နေပြီးလျှင် မင်းအား တရားဟောလိုရကား-
တံ ခေါ ဇိတံ သာဓု ဇိတံ၊ ယံ ဇိတံ နာဝဇီယတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၀။ ယံ ဇိတံ၊ အကြင်အောင်ခြင်းကို။ အဝဇီယတိ၊ ရန်သူတို့သည် တဖန်အောင်အပ်၏။ တံ ဇိတံ၊ ထိုအောင်ခြင်းသည်။ န သာဓု ဇိတံ၊ ကောင်းသောအောင်ခြင်းမမည်။ ယံ ဇိတံ၊ အကြင် အောင်ခြင်းကို။ နာဝဇီယတိ၊ ရန်သူသည် တဖန် မအောင်အပ်။ တံ ခေါဇိတံ၊ ထိုအောင်ခြင်းသည်လျှင်။ သာဓု ဇိတံ၊ ကောင်းသော အောင်ခြင်းမည်၏။
မင်းအား တရားကိုနာစဉ်လျှင် တဒင်္ဂပဟာန် အစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့် ကိလေသာတို့သည် ပျောက်ကုန်၏။ ရဟန်းပြုခြင်းငှာ စိတ်သည်ညွတ်၏။ မင်း၏ဗိုလ်ပါတို့အားလည်း ထို့အတူသာလျှင် ကိလေသာတို့သည် ပျောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ယခုအခါ သင်တို့သည် အဘယ်သို့သွားကုန်အံ့နည်းဟု ဘုရားလောင်းကို မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဟိမဝန္တာသို့ဝင်ပြီးလျှင် ရသေ့ရဟန်းပြုအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါသည်လည်း ရဟန်းပြုအံ့ဟု ဘုရားလောင်းနှင့်တကွသာလျှင် လိုက်၏။ ဗိုလ်ပါတို့သည်၎င်း ပုဏ္ဏားသူကြွယ်တို့သည်၎င်း အလုံးစုံသော စစ်သည်တို့သည်၎င်း ဤသို့လျှင် ထိုခဏ၌ စည်းဝေးသော အလုံးစုံသော လူအပေါင်းသည် မင်းနှင့်တကွ ထွက်၏။
ဗာရာဏသီပြည်၌နေကုန်သော သူတို့သည် ငါတို့မင်းကြီးသည် ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတ၏ ဓမ္မဒေသနာကိုနာရ၍ ရဟန်းအဖြစ်သို့ ရှေးရှုသည်ဖြစ်၍ ဗိုလ်ပါနှင့်တကွ တောထွက်ပြီ၊ ငါတို့သည် ဤအရပ်၌ အဘယ်ပြုအံ့နည်းဟု တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော သူတို့သည် ထွက်ကုန်၏။ တဆယ်နှစ်ယူဇနာရှိသော ပရိသတ်သည်ဖြစ်၏။ ထိုပရိသတ်တို့ကိုယူ၍ ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာသို့ ဝင်၏။ ထိုခဏ၌ သိကြားနတ်မင်း၏နေရာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာသည် ပူသော အခြင်းအရာကို ပြ၏။ ထိုအခါ သိကြားမင်းသည် ဆင်ခြင်လတ်သည်ရှိ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် မြတ်သောတောထွက်ခြင်းဖြင့် ထွက်၏ဟုမြင်၍ များစွာသောအစည်းအဝေးသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ နေရာအရပ်ကို ရခြင်းငှါသင့်၏ဟု နှလုံးသွင်း၍ ဝိသုကြုံနတ်သားကိုခေါ်ပြီးလျှင် အမောင်ဝိသုကြုံနတ်သား ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် မြတ်သောတောထွက်ခြင်းဖြင့် ထွက်၏။ နေရာအရပ်ကို ရခြင်းငှါ သင့်၏။ သင်သည် ဟိမဝန္တာသို့သွား၍ ညီညွတ်သောမြေအဘို့၌ အလျား ယူဇနာသုံးဆယ် အနံ တဆယ့်ငါးယူဇနာရှိသော ရသေ့တို့၏နေရာအရပ်ကို ဖန်ဆင်းချေလောဟုဆို၏။
ထိုဝိသုကြုံနတ်သားသည် အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ သွားပြီးလျှင် သိကြားမင်းဆိုတိုင်း ပြု၏။ ဤသို့ဆိုခဲ့ပြီးသော စကားသည် ဤကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတဇာတ်၌ အကျဉ်းသာတည်း၊ အကျယ်သည်ကားဟတ္ထိပါလဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတဇာတ်၌ ရသေ့တို့၏ နေရာအရပ်သည်၎င်း၊ ထိုဟတ္ထိပါလဇာတ်၌ ရသေ့တို့၏နေရာအရပ်သည်၎င်း တူမျှသောအပိုင်းအခြား ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်၏။ ထိုဝိသုကြုံနတ်သားသည်လည်း ရသေ့တို့၏ နေရာအရပ်၌ သစ်ရွက်မိုးသော ကျောင်းကိုဖန်ဆင်းပြီးလျှင် မကောင်းသော အသံရှိကုန်သော သားတို့ကို၎င်း၊ ငှက်တို့ကို၎င်း၊ ဘီလူးတို့ကို၎င်း ဖဲစေ၍ ထိုကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည်လာအံ့သော အရပ်မျက်နှာအဘို့ဖြင့် တယောက်သွားသာရုံ လမ်းခရီးကိုသွယ်၍ မိမိနေရာအရပ်သို့သာလျှင် ပြန်သွား၏။ ထိုကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည်လည်း ထိုပရိသတ်တို့ကိုယူ၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်ပြီးလျှင် သိကြားပေးအပ်သော ရသေ့တို့နေရာအရပ်သို့သွား၍ ဝိသုကြုံနတ်သားသည် ဖန်ဆင်းအပ်သော ရသေ့တို့ပရိက္ခရာကိုယူ၍ ရှေးဦးစွာ မိမိသည်ရဟန်းပြု၍ နောက်မှ ပရိသတ်တို့ကိုရဟန်းပြုစေ၍ ရသေ့တို့အား နေရာအရပ်ကိုဝေ၍ ပေး၏။ ဤနည်းဖြင့် ခုနစ်ပြည်ထောင်သော မင်းတို့သည် ခုနစ်ပြည်ထောင်ကို စွန့်ကုန်၏။ ယူဇနာ သုံးဆယ်ရှိသော ရသေ့တို့၏ နေရာအရပ်သည်ပြည့်၏။
ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတသည် အာပေါကသိုဏ်းမှကြွင်းသော ကသိုဏ်းတို့၌ ကသိုဏ်းပရိကံကိုပြု၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကို ပွားစေ၍ ပရိသတ်တို့အား ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုကြား၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော ရသေ့တို့သည် သမာပတ်ကိုရကုန်သည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကို ပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားကုန်၏။ အကြင်သူတို့သည်ကား ထိုရသေ့တို့ကို လုပ်ကျွေးပူဇော်ခြင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် နတ်ပြည်သို့ လားကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် ကိလေသာတို့၏အစွမ်းဖြင့် ကပ်ငြိတတ်သောဤစိတ်ကို ဖြေနိုင်ခဲ၏။ ဖြစ်ကုန်သော လောဘတရားတို့ကို စွန့်နိုင်ခဲကုန်၏။ ဤသို့ သဘောရှိသော ပညာရှိတို့ကိုသော်လည်း မိုက်မဲခြင်းတို့ကို ပြုတတ်ကုန်၏ဟု ဓမ္မဒေသနာတော်ကိုဆောင်၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ်ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတရသေ့၏ ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကုဒ္ဒါလပဏ္ဍိတ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လောဘရမ္မက်၊ စွဲလမ်းချက်၊ ခွါခက်နိုင်သည်သာ
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုဒ္ဒါလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၁။ ဝရုဏဇာတ်
ပြုချိန်မပြု နောက်မှပြုက သောကဖြစ်တတ်သည့် အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော ပုဗ္ဗေ ကရဏီယာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆဆင်အပ်သော ဤဝရုဏဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကုဋုမ္ဗိယပုတ္တတိဿ မထေရ်ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အခါတပါးသောနေ့၌ သာဝတ္ထိမြို့၌နေကုန်သော အချင်းချင်း အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော သုံးကျိပ်အတိုင်း အရှည်ရှိကုန်သော အမျိုးကောင်းသားတို့သည် နံ့သာ, ပန်း, အဝတ် စသည်တို့ကို ယူကုန်၍ မြတ်စွာဘုရား၏တရားတော်ကို နာကုန်အံ့ဟု များစွာသောလူတို့ဖြင့် ခြံရံကုန်လျက် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွားကုန်၍ ကံ့ဂေါသား၌ပြုအပ်သောမဏ္ဍပ် အင်ကြင်းသားဖြင့်ပြုအပ်သောမဏ္ဍပ် အစရှိသည်တို့၌ အတန်ငယ်နားနေကုန်ပြီး၍ ညချမ်းသောအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ပန်းနံ့သာတို့ဖြင့်ထုံအပ်သော ဂန္ဓကုဋိမှထွက်တော်မူ၍ တရားသဘင်သို့ကြွတော်မူပြီးလျှင် တန်ဆာဆင်သော ဘုရားနေရာ၌နေတော်မူသည်ရှိသော် အခြံအရံနှင့်တကွ တရားသဘင်သို့သွားကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို နံ့သာပန်းတို့ဖြင့်ပူဇော်၍ စက်ဖြင့်မှတ်အပ်သောအပြင်တို့၌ ပွင့်သောပဒုမာကဲ့သို့ တင့်တယ်ကုန်သောခြေတော်တို့၌ ရှိခိုးကုန်လျက် တင့်အပ်လျှောက်ပတ်စွာနေကုန်လျက် တရားတော်ကို နာကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုအမျိုးကောင်းသားတို့အား အကြင် အကြင် သို့သော အခြင်းအရာဖြင့် ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရားဟောတော်မူအပ်သော တရားတော်ကို သိရှိကုန်၏။ ရဟန်းပြုကုန်အံ့ဟု ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုအမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောပလ္လင်မှ ထွက်တော်မူသောကာလ၌ မြတ်စွာဘုရားသို့ကပ်ကုန်၍ ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်းပန်ကုန်၏။ မြတ်ဘုရားသည် ထိုအမျိုးကောင်းသားတို့အား ရဟန်း၏အဖြစ်ကို ပေးတော်မူ၏။ ထိုအမျိုးကောင်းသား ရဟန်းတို့သည် ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ကိုနှစ်သက်စေ၍ ရဟန်းအဖြစ်ကိုရကုန်၍ ငါးနှစ်တို့ပတ်လုံး ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့၏ အထံ၌ နေကုန်၍ မာတိကာနှစ်စောင်တို့ကို လေ့လာသည်ကိုပြုကုန်၍ သုံးပါးကုန်သော မင်္ဂလာအနုမောဒနာ, အမင်္ဂလာအနုမောဒနာ, ဆွမ်းအနုမောဒနာတို့ကိုသင်ပြီးလျှင် သင်္ကန်းတို့ကိုချုပ်၍ဆိုး၍ ရဟန်းတရားကိုပြုကုန်အံ့ဟု ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ကို ပန်ကြားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားသို့ကပ်ကုန်၍ ရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာနေကုန်၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည် ဘဝတို့၌ငြီးငွေ့ကုန်၏။ ပဋိသန္ဓေ နေခြင်း, အိုခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း, သေခြင်းဘေးမှ ကြောက်ကုန်၏။
အကျွန်ုပ်တို့အား သံသရာမှထွက်စိမ့်သောငှါ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဟောတော်မူပါကုန်လောဟု တောင်းပန်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏အလိုကိုမှီ၍ အာလောက ကသိုဏ်း အာကာသကသိုဏ်းသည် ကြဉ်အပ်ကုန်သော သုံးဆယ့်ရှစ်ပါးကုန်သောကမ္မဋ္ဌာန်းတို့တွင် လျောက်ပတ်သောကမ္မဋ္ဌာန်းကိုရွေး၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ယူကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ လာရစ်လှည့်သည်ကိုပြု၍ ပရိဝုဏ်သို့သွားပြီးလျှင် ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ကိုဖူးမြင်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူ၍ ရဟန်းတရားကို ပြုအံ့ဟု ထွက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့တွင် တယောက်သောအမည်အားဖြင့် ကုဋမ္မိယပုတ္တတိဿမထေရ်မည်သောရဟန်းသည် ပျင်း၏။ ယုတ်သော ဝီရိယရှိ၏။ ရသာရုံ၌ တပ်စွန်းတတ်၏။ ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တတိဿမထေရ်သည် ငါသည် တော၌နေခြင်းငှာ မတက်နိုင်၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားထုတ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ဆွမ်းခံသဖြင့် မျှတခြင်းငှာ မတတ်နိုင် ငါ့အား သွားသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း ပြန်အံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တတိဿ မထေရ်သည် ဝီရိယကိုလွှတ်၍ ထိုရဟန်းတို့ကို ပို့လိုက်၍ပြန်ခဲ့၏။
ထိုရဟန်းတို့သည်လည်း ကောသလတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီ ကြွကုန်သည်ရှိသော် တခုသောပစ္စန္တရစ်သို့ရောက်၍ ထိုရွာကိုမှီ၍ တခုသောကျောင်း၌ ဝါသို့ကပ်ကုန်၍ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး စေ့ဆော်ကုန်လျက် လုံ့လပြုကုန်လျက် ဝိပဿနာတို့ကိုဖြစ်စေကုန်၍ မြေကြီးကိုပဲ့တင်ထပ်စေကုန်လျက် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်ကုန်၍ ရအပ်သောကျေးဇူးကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်အံ့ဟု ထိုရွာမှထွက်ခဲ့ကုန်၍ အစဉ်သဖြင့် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ရောက်ကုန်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုသိုမှီးပြီးလျှင် ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့ကို ဖူးမြင်လိုကုန်သည်ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားအထံသို့သွားကုန်၍ ရှိခိုး၍နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့နှင့်တကွ သာယာစွာသော နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကို ပြုတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ပြုအပ်ပြီးသော နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့သည် ရအပ်သောကျေးဇူးကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ချီးမွမ်းတော်မူ၏။ ကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်သည် ထိုရဟန်းတို့၏ကျေးဇူးကို ဆိုတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်၍ မိမိသည်လည်း ရဟန်းတရားကို ပြုလိုသည် ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုတောကျောင်းသို့သာလျှင်သွား၍ နေပါကုန်အံ့ဟု မြတ်စွာဘုရားကို ပန်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်းကောင်းပြီဟု ခွင့်ပြုတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ရှိခိုးပြီးလျှင် ပရိဝုဏ်သို့ ပြန်ခဲ့ကုန်၏။
ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်သည် ညဉ့်အဘို့အတွင်း၌ အလွန်သောအားထုတ်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ အလွန်လျှင်မြန်သဖြင့် ရဟန်းတရားကို ပြုသည်ရှိသော် မဇ္ဈိမယာမ်၏အခြားမဲ့၌ တံကဲပျဉ်ကိုမှီ၍ ရပ်လျက်သာလျှင် ငိုက်မျဉ်းသည်ရှိသော် လည်၍လဲ၏။ ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်၏ ပေါင်ရိုးသည်ကျိုး၏။ ကြီးသော ဝေဒနာသည် ဖြစ်၏။ ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်ကို လုပ်ကျွေးကုန်သော ရဟန်းတို့၏သွားခြင်းသည် မပြည့်စုံ၊ ထိုအခါ မြတ်စွာစွာဘုရားကို ခစားသောအခါ၌လာကုန်သော ရဟန်းတို့ကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် နက်ဖြန်သွားကုန်အံ့ဟု ယမန်နေ့ကပင် ပန်ကြားကုန်သည်မဟုတ်လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ပန်ကြားကုန်သည် မှန်ပါ၏။ ထိုသို့ပန်ကြားသော်လည်း အကျွန်ုပ်တို့၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော ကုဋုမ္ဗိယပုတ္တတိဿမထေရ်သည် အခါမဟုတ်သည်၌ အလွန်လျင်မြန်သဖြင့် ရဟန်းတရားကိုပြုသည်ရှိသော် ငိုက်မျဉ်းခြင်းနှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ လည်၍လဲ၏။ ထိုကုဋုမ္ဗိယပုတ္တာတိဿမထေရ်၏ ပေါင်ရိုးသည် ကျိုး၏။ ထိုမထေရ်ကိုမှီ၍ အကျွန်ုပ်တို့အား သွားခြင်းသည် မပြည့်စုံဟု ကြားလျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်သည် မိမိ၏ ယုတ်သော ဝီရိယရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အခါမဟုတ်သည်၌ အလွန်လျင်မြန်သဖြင့် ရဟန်းတရားကိုပြုသည်ရှိသော် သင်တို့၏ သွားခြင်းအန္တရာယ်ကိုပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်သည် သင်တို့၏ သွားခြင်းအန္တရာယ်ကို ပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဘုရားလောင်းသည် ဒိသာပါမောက္ခ ဆရာ ဖြစ်၏ ငါးရာသောတပည့်တို့ကို အတတ်သင်စေ၏။ ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ၏တပည့် လုလင်တို့သည် တနေ့သ၌ ထင်းခွေအံ့သောငှါ တောသို့သွားကုန်၍ ထင်းတို့ကိုထုတ်ကုန်၏။ ထိုလုလင်တို့၏အတွင်း၌ တယောက်သော ပျင်းရိသောလုလင်သည် ရေခံတက်ပင်ကြီးကိုမြင်၍ ဤသစ်ပင်သည်ကား ခြောက်သောသစ်ပင်ဟုမှတ်၍ ရှေးဦးစွာ ခဏမျှအိပ်၍ နောက်မှ သစ်ပင်ကိုတက်ပြီးလျှင် ထင်းတို့ကိုချိုး၍ သွားအံ့ဟု အပေါ်လွှမ်းပုဆိုးကိုခင်း၍ လျောင်းသည်ရှိသော် ကျီးသံကဲ့သို့ဟောက်လျှက် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ဤလုလင်မှတပါးကုန်သော လုလင်တို့သည် ထင်းစည်းတို့ကိုဖွဲ့ကုန်၍ ယူ၍သွားသည်ရှိသော် ထိုအိပ်ပျော်သောလုလင်ကို ခြေဖြင့်ကျောက်၍နှိုးပြီးလျှင် သွား၏။ ပျင်းရိသောလုလင်သည် ထလတ်၍ မျက်စိတို့ကိုသုတ်ပြီးလျှင် အိပ်ချင်ခြင်းမပြေသည်သာလျှင်ဖြစ်၍ ရေခံတက်ပင်သို့တက်ပြီးလျှင် သစ်ခက်တို့ကိုကိုင်၍ မိမိသို့ရှေ့ရှုငင်၍ချိုးသည်ရှိသော် ကျိုး၍ ထွက်ပေါ်သောအစွန်းဖြင့် မိမိ၏မျက်စိကိုဖောက်၍ လက်တဘက်ဖြင့် မျက်စိကိုပိတ်၍ လက်တဘက်ဖြင့် စိုသောထင်းတို့ကို ချိုး၍ သစ်ပင်မှသက်ပြီးလျှင် ထင်းစည်းကိုဖွဲ့၍ထမ်း၍ လျှင်စွာသွား၍ ထိုလုလင်ရှိသည်ချအပ်သော ထင်းတို့၏ အထက်၌ ချ၏။ ထိုနေ့၌လည်း ဇနပုဒ်ရွာမှ တဦးသောအမျိုးသည် နက်ဖြန်ပုဏ္ဏားတို့အား ဗေဒင်ရွတ်ဘတ်သရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို ပြုစေအံ့ဟု ဆရာကို ဘိတ်၏။ ဆရာသည် တပည့်လုလင်တို့ကို အမောင်တို နက်ဖြန်ခါ တခုသောရွာသို့ သွားအပ်၏။ သင်တို့သည်ကား အာဟာရမရှိကုန်ဘဲ သွားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ စောစောကလျှင် ယာဂုကိုကျို၍ ထိုရွာသို့သွား၍ မိမိသည်ရအပ်သော အစုကို၎င်း၊ ငါတို့သည် ရအပ်သောအစုကို၎င်း အလုံးစုံကိုယူ၍ လာကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုလုလင်တို့သည် စောစောကလျှင်ထ၍ ယာဂုကို ကျိုစိမ့်သောငှါ ကျွန်မကိုထစေ၍ လျှင်စွာငါတို့ကို့ယာဂုကိုကျိုလောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုကျွန်မသည် ထင်းတို့ကိုယူသည်ရှိသော် အထက်၌ တည်သော စိုသောရေခံတက်ထင်းတို့ကိုယူ၍ အဖန်တလဲလဲ နှုတ်သီးလေဖြင့်မှုတ်သော်လည်း မီးကိုတောက်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ နေသည်ထွက်လတ်၏။ လုလင်တို့သည် အလွန်နေမြင့်ခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ယခုအခါ သွားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆရာ့အထံသို့ လာကုန်၏။
ဆရာသည် အမောင်တို့ မသွားကြကုန်သလောဟု မေး၏။ ဆရာ မသွားကြကုန်သည် မှန်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် မသွားကြကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ဤအမည်ရှိသော ပျင်းရှိသောလုလင်သည် အကျွန်ုပ်တို့နှင့်တကွ ထင်းခွေအံ့သောငှါ တောသို့သွားပြီးလျှင် ရေခံတက်ပင်ရင်း၌အိပ်၍ နောက်မှ လျင်မြန်သဖြင့်တက်၍ မျက်စိကိုပျက်စေ၍ ထိုရေခံတက်ထင်းတို့ကို ဆောင်ခဲ့၍ အကျွန်ုပ်တို့သည်ဆောင်ခဲ့သော ထင်းတို့၏ အထက်၌ ချ၏။ ယာဂုကိုကျိုသောကျွန်မသည် ထိုထင်းတို့ကို ခြောက်သောထင်းအမှတ်ဖြင့်ယူ၍ နေထွက်သည့်တိုင်အောင် တောက်စိမ့်သောငှါမတတ်နိုင်၊ ဤသို့သောအကြောင်းနှင့် အကျွန်ုပ်တို့၏ သွားခြင်းအန္တရာယ်သည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ဆရာသည် လုလင်ပြုသောအမှုကိုကြား၍ အလွန်မိုက်သော သူတို့၏အမှုကိုမှီ၍ ဤသို့သဘောရှိသော ယုတ်ခြင်းသည် ဖြစ်၏ဟု ဆိုလို၍-
ဝရုဏကဋ္ဌဘဉ္ဇောဝ၊ သ ပစ္ဆာ မနုတပ္ပတိ
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၁။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ကရဏီယာနိ၊ ပြုအပ်ကုန်သောအမှုတို့ကို။ ပစ္ဆာ၊ နောက်မှ။ ကာတုံ၊ ပြုခြင်းငှါ။ ဣစ္ဆတိ၊ အလိုရှိ၏။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဝရုဏကဋ္ဌဘဉ္ဇောဝ၊ ရေခံတက်ထင်းကိုချိုးသော လုလင်ကဲ့သို့။ ပစ္ဆာ၊ နောက်မှ။ အနုတပ္ပတိ၊ စိုးရိမ်ရ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တပည့်တို့အား အကြောင်းကိုဆို၍ ဒါန အစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာလား။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤကုဋုမ္ဗိယပုတ္တ တိဿမထေရ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သင်တို့၏ သွားခြင်း အန္တရာယ်ကို ပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပြုဘူးသည်သာလျှင်ကတည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ပေါင်ကျိုးခြင်းသို့ရောက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ မျက်စိပျက်ခြင်းသို့ရောက်သော လုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းသောလုလင်တို့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆရာပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဝီရိယကင်း၊ ပျင်းရိခြင်း၊ ခပင်းသူငါ ကျိုးပျက်ရှာ
ရှေးဦးစွာသော ဝရုဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၂။ သီလဝနာဂရာဇ ဇာတ်
ကျေးဇူးကို မသိတတ်သောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အကတညုဿ ပေါသဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သီလဝနာဂရာဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် ကျေးဇူးကိုမသိတတ်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်တို့ကို မသိဟုပြောဆိုကုန်လျက် နေကြကုန်၏။ မြတ်ဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျင် ဒေဝဒတ်သည် ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကျေးဇူးကို မသိတတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ တရံတဆစ်မျှ ငါ၏ကျေးဇူးကိုမသိတတ်ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်ဝယ် ဆင်အမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အမိဝမ်းမှဖွားသည်ရှိသော် အလုံးစုံဖြု၏။ ငွေစုနှင့်တူ၏။ ထိုဘုရားလောင်းဆင်မင်း၏ မျက်စိတို့သည်ကား ပတ္တမြားလုံးနှင့်တူကုန်သည်ဖြစ်၍ ထင်ကုန်လျက် ငါးပါးသောကြည်ခြင်းရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ မျက်နှာသည်ကား နီသောကမ္ဗလာနှင့်တူ၏။ နှာမောင်းသည် နီသောရွှေဇာပေါက်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ငွေပန်းဆိုင်းကဲ့သို့ ဖြစ်၏။
အခြေလေးဘက်တို့သည် ချိပ်ရည်ဖြင့်ဆိုးဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်း၏ ဆယ်ပါးသောပါရမီတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သည်ဖြစ်၍ အဆင်း၏တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော ကိုယ်အဖြစ်သည်ရှိ၏။ ထိုအခါ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ရောက်သောဘုရားလောင်းကို အလုံးစုံသောဟိမဝန္တာ၌ ဆင်းအပေါင်းတို့သည်စည်းဝေးကုန်၍ လုပ်ကျွေးကုန်လျက် သွားကုန်၏ ဤသို့ဘုရားလောင်းသည် ရှစ်သောင်းသောဆင်အပေါင်းတို့သည် ခြံရံအပ်သည်ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌နေလျက် နောက်အဘို့၌ အပေါင်းအဖော်၌ အပြစ်ကိုမြင်၍ ကိုယ်၏ငြိမ်းခြင်းအကျိုးငှါ အပေါင်းအဖော်မှတစီးတည်းထွက်၍ တော၌ နေခြင်းကို ပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်းဆင်မင်းအား သီလရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်ကား သီလဝနာဂရာဇဟူသော အမည်သည် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ တယောက်သော ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော မုဆိုးသည် ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ မိမိအသက်မွေးရာ ဘဏ္ဍာကိုရှာသည်ရှိသော် အရပ်မျက်နှာတို့ကို မှတ်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်ရကားမျက်စိလည်သည်ဖြစ်၍ သေဘေးမှကြောက်သောကြောင့် လက်နှစ်ဘက်တို့ကိုမြှောက်၍ ငိုကြွေးလျက်သွား၏။ ဘုရားလောင်းဆင်မင်းသည် ထိုမုဆိုး၏ သည်းစွာငိုကြွေးသံကိုကြား၍ ဤယောက်ျားကို ဆင်းရဲမှလွတ်စေအံ့ဟု ကရုဏာသည်တိုက်တွန်းအပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုမုဆိုး၏အထံသို့ သွား၏။ ထိုမုဆိုးသည် ဘုရားလောင်း ဆင်မင်းကိုမြင်၍ သာလျှင် ကြောက်သည်ဖြစ်၍ပြေး၏။ ဘုရားလောင်းဆင်မင်းသည် ပြေးသောမုဆိုးကိုမြင်၍ ထိုအရပ်၌ သာလျှင် ရပ်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ရပ်သောဘုရားလောင်း ဆင်မင်းကိုမြင်၍ ရပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တဖန်သွားပြန်၏။ ထိုမုဆိုးသည် တဖန်ပြေးပြန်၍ ဘုရားလောင်းဆင်မင်း ရပ်သောကာလ၌ ရပ်၍ ကြံ၏။ အဘယ်သို့ ကြံသနည်းဟူမူကား ဤဆင်မင်းသည်ငါပြေးသောကာလ၌ ရပ်၏။ ငါရပ်သောကာလ၌ လာ၏။ ဤဆင်မင်းသည် ငါ့အား အကျိုးမဲ့ကိုအလိုရှိသည်မဖြစ်ရာ။ ဤဆင်းရဲမှကား ငါ့ကို လွတ်စေလိုသည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ရဲရင့်သည်ဖြစ်၍ ရပ်၏။
ဘုရားလောင်းဆင်မင်းသည် ထိုမုဆိုးသို့ကပ်၍ အိုယောက်ျား သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ငိုကြွေးလျက်သွားသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်အရပ်မျက်နှာတို့ကို မှတ်ခြင်းငှါမတတ်နိုင်ရကားမျက်စိ လည်သည်ဖြစ်၍ သေဘေးမှကြောက်သဖြင့် ငိုကြွေးလျက်သွား၏ ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ မုဆိုးကို ဘုရားလောင်းဆင်မင်းသည် မိမိ၏ နေရာအရပ်သို့ဆောင်၍ နှစ်ရက်သုံးရက် သစ်သီးကြီးငယ်တို့ဖြင့် ရောင့်ရဲစေ၍ အိုယောကျ်ား မကြောက်လင့်၊ ငါသည် သင့်ကို လူတို့လမ်းခရီးသို့ ဆောင်အံ့ဟု မိမိကျောက်ကုန်း၌ နေစေ၍ လူတို့လမ်းခရီးသို့လိုက်ပို့၏။ ထိုအခါ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောယောက်ျားသည် တစုံတယောက်သောသူသည် အကယ်၍ ငါ့ကိုမေးလတ္တံ့၊ ကြားအပ်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟု ဘုရားလောင်း၏ ကျောက်ကုန်း၌ နေလျက်သာလျှင် သစ်ပင်နိမိတ်ကို၎င်း၊ တောနိမိတ်ကို၎င်း မှတ်လျက်သာလျှင် သွား၏။
ထိုအခါ မုဆိုးကို ဘုရားလောင်းသည် တောမှထုတ်၍ ဗာရာဏသီသို့သွားသောခရီးမ၌ထား၍ အိုယောက်ျား ဤခရီးဖြင့် သွားလော၊ ငါ၏နေရာအရပ်ကိုကား မေးသော်၎င်း၊ မမေးသော်၎င်း တစုံတယောက်သောသူအား မကြားလင့်ဟုဆို၍ ထိုမုဆိုးကိုလွှတ်လိုက်ပြီးလျှင် မိမိနေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွား၏။ ထိုအခါ မုဆိုးသည် ဗာရာဏသီသို့သွား၍ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ဆင်စွယ်ပွတ်သ္မားတို့၏ အရပ်လမ်းသို့ရောက်၍ ဆင်စွယ်အထူးတို့ကိုပြုကုန်သော ဆင်စွယ်ပွတ်သ္မားတို့ကိုမြင်၍ အချင်းတို့ အသက်ရှင်သောဆင်၏အစွယ်ကိုလည်း ရယူကုန်အံ့လောဟုမေး၏။ အချင်းယောက်ျား သင်သည် အသို့ဆိုသနည်း၊ အသက်ရှင်သောဆင်၏အစွယ်မည်သည်ကား သေသောဆင်၏ အစွယ်ထက်အဘိုးများစွာ ထိုက်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါသည် သင်တို့ကို အသက်ရှင်သေ ဆင်၏ အစွယ်ကို ဆောင်အံ့ဟု ဆိုပြီးလျှင် ရိက္ခာကိုယူ၍ ထက်စွာသော လွှကိုယူ၍ ဘုရားလောင်း ဆင်မင်း၏ နေရာအရပ်သို့ သွား၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုမုဆိုးကိုမြင်၍ အဘယ်အကျိုးငှါ လာသနည်းဟုမေး၏။ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် ဆင်းရဲ၏။ အထီးကျန်၏။ အသက်မွေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ အရှင်တို့ကို ဆင်စွယ်ပိုင်းကိုတောင်းပါ၏။ အကယ်၍ ပေးကုန်ငြားအံ့၊ ထိုဆင်စွယ်ကိုယူ၍ရောင်းပြီးလျှင် ထိုအဘိုးဖြင့် အသက်မွေးပါအံ့၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့် လာ၏ဟုဆို၏။ အချင်းယောက်ျား ထိုသို့ လာခြင်းသည် ကောင်းလာခြင်းဖြစ်စေ၊ ဆင်စွယ်ဖြတ်စရာဘဏ္ဍာသည် အကယ်၍ရှိငြားအံ့၊ သင့်အား အစွယ်ကိုလှူအံ့ဟုဆို၏။ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် လွှကိုယူ၍ လာသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့ တပြီးကား အစ္စယ်တို့ကို လွှဖြင့်ဖြတ်၍ယူပြီးလျှင် သွားလောဟု ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် ခြေတို့ကိုခွေ၍ ငွေတောင်ထွဋ်နှင့်တူသော ဦးကင်းကိုညွှတ်ပြီးလျှင် နွားထိုင်ထိုင်၏။ ထိုမုဆိုးသည် ငွေတောင်ထွဋ်နှင့်တူသော ဦးကင်းသို့တက်၍ နှစ်ချောင်းသော ဆင်စွယ်အဖျားကို ဖြတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဖြတ်ပြီးသော ဆင်စွယ်ကို နှာမောင်းဖြင့်ယူ၍ အချင်း ယောက်ျား ငါသည် ထိုအစ္စယ်တို့ကို မချစ်မနှစ်သက်ဟူ၍ သင့်အားမပေး၊ ဤအစ္စယ်တို့ထက် အဆအရာအားဖြင့်၎င်း အဆအထောင်အားဖြင့်၎င်း အဆအသိန်းအားဖြင့်၎င်း အလုံးစုံသောတရားတို့ကို သိခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သော သဗ္ဗညုတ ဉာဏ်တည်းဟူသောအစွယ်ကိုသာလျှင် အလွန်ချစ်၏။ ထိုငါ့အား ဤအစွယ်ဟူသောအလှူသည် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကိုသိခြင်း ရခြင်းအကျိုးငှာ ဖြစ်စေသောဟု သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ဆုတောင်း၍ အစုံဖြစ်သောအစွယ်ကို လှူ၏။
ထိုမုဆိုးသည် ဆင်စွယ်ကိုယူ၍သွားပြီးလျှင် ရောင်း၍ ထိုအဘိုးသည်ကုန်သည်ရှိသော် တဖန် ဘုရားလောင်းအထံသို့ လာလတ်၍ အရှင်အရှင်တို့၏အစွယ်ကို ရောင်း၍ရသောအဘိုးသည် အကျွန်ုပ်အား ကြွေးမြီဆပ်၍ ပြေရုံမျှသာလျှင်ဖြစ်၏။ ကြွင်းသော အစ္စယ်တို့ကို အကျွန်ုပ်အား ပေးပါကုန်ဦးလောဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင်ဖြတ်၍ ကြွင်းသောအစ္စယ်တို့ကို လှူ၏။ ထိုမုဆိုးသည် ထိုအစွယ်တို့ကိုလည်းရောင်း၍ တဖန်လာပြီးလျှင် အရှင်အကျွန်ုပ်သည် အသက်မွေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ အစ္စယ်ရင်းတို့ကို အကျွန်ုပ်အား ပေးပါကုန်လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် ထိုင်၍နေ၏။ ထိုယုတ်မာစွာသော ယောက်ျားသည် ဘုရားလောင်း၏ ပန်းဆိုင်းနှင့်တူသောနှာမောင်းကိုနင်းလျက် ငွေတောင်ထွဋ်နှင့်တူသော ဦးကင်းပေါ်သို့တက်ပြီးလျှင် နှစ်ဘက်သောနှုတ်သီးစွန်းတို့ကို ဖနောင့်ဖြင့်ဖွင့်၍ အသားကိုယူပြီးလျှင် ဦးကင်းပေါ်သို့တက်၍ လွှဖြင့် အစွယ်ရင်းကို ဖြတ်၍ သွား၏။
ထိုယုတ်မာစွာသောယောက်ျားသည် ဘုရားလောင်း၏ မြင်ကောင်းရာအရပ်ကိုလွန်စဉ်၌ပင် နှစ်သိန်းလေးသောင်းအထုရှိသော တခဲနက်သောမြေကြီးသည် မြင်းမိုရ် ယုဂန္ဓိုအစရှိသော ကြီးစွာသောဝန်တို့ကို၎င်း မကောင်းသောအနံ့ရှိသော စက်ဆုပ်ရွံရှာဘွယ်ရှိသော ကျင်ကြီးကျင်ငယ်တို့ကို၎င်း ဆောင်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ငြားသော်လည်း ထိုယောက်ျားယုတ်၏ကျေးဇူးမဲ့အစုကို ဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သကဲ့သို့ နှစ်ဖြာကွဲ၍ ဟင်းလင်းအပြင်ကို ပေး၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် အဝီစိငရဲမီးလျှံတို့သည် ထွက်လတ်ကုန်၍ ထိုအဆွေခင်ပွန်းကိုပြစ်မှားတတ်သော ယောက်ျားယုတ်ကို အမျိုး၏ဥစ္စာဖြစ်သော ကမ္ဗလာဖြင့်ရုံသကဲ့သို့ ရစ်ပတ်၍ယူ၏။ ဤသို့လျှင် ယောက်ျားယုတ်ကို မြေမျိုသောကာလ၌ ထိုတောအုပ်၌စောင့်သော ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သော အဆွေခင်ပွန်းကိုပြစ်မှားတတ်သော ယောက်ျားယုတ်ကို စကြဝတေးမင်း၏အဖြစ်ကိုပေးသော်လည်း ရောင့်ရဲစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ရာဟု တောကိုပဲ့တင်ထပ်လျက် တရားဟောလိုသည်ဖြစ်၍-
သဗ္ဗဉ္စေ ပထဝိံ ဒဇ္ဇာ၊ နေဝ နံ အဘိရာဓယေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၂။ အကတညုဿ၊ သူ့ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သော။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ ဝိဝရဒဿိနော၊ ဆီကဲ့သို့ အပေါက်ကိုသာရှုလေ့ရှိသော။ ပေါသဿ၊ ယောက်ျားအား။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော။ ပထဝိံ၊ မြေပြင်ကိုအစိုးရသော စကြဝတေးမင်းအဖြစ်ကို။ စေ ဒဇ္ဇာ၊ အကယ်၍ ပေးအံ့။ နံ၊ ထိုယောက်ျားကို။ နေဝ အဘိရာဓယေ၊ မနှစ်သက်စေနိုင်ရာ။
ဤသို့လျှင် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် တောကိုပဲ့တင်ထပ်စေ၍ တရားဟော၏။ ဘုရားလောင်းသည် အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ကံအားလျော လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကျေးဇူးကို မသိတတ်သည်သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောယောကျ်ားယုတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သီလဝဆင်မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျေးဇူးမသိ၊ လူတုံးတိ၊ ဝီစိရောက်ခါ မြေမျိုရှာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီလဝနာဂရာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၃။ သစ္စံကိရဇာတ်
ဒေဝဒတ်အလောင်းသည် ဘုရားလောင်းအားသတ်ခြင်းငှာ လုံ့လပြုကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သစ္စံ ကိရေဝ မာဟံသု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသစ္စံကိရ ဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ ဘုရားကို သတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ရဟန်း သံဃာသည် တရားသဘင်၌နေ၍ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်ကို မသိ၊ မြတ်စွာဘုရားကို သတ်ခြင်းငှသာလျှင် လုံ့လပြုပြီဟု ဒေဝဒတ်၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုလတ်သည်ရှိသော် မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလာ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းယု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ငါဘုရားအားသတ်ခြင်းငှာ လုံ့လပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းအား ဒုဋ္ဌကုမာရမည်သော သားသည်ဖြစ်၏။ ရုန့်ရင်း၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ လှံကန်ဖြင့်ခတ်အပ်သော မြွေဟောက်နှင့်တူ၏။ မဆဲရေးဘဲ၎င်း မပုတ်ခတ်ဘဲ၎င်း တစုံတယောက်သောသူနှင့်တကွ စကားမဆို၊ ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားကို အတွင်းအပ၌နေသော သူအပေါင်းသည် မျက်စိ၌ကျသော မြူကဲ့သို့၎င်း စားအံ့သောငှါ လာသော ဘီလူးကဲ့သို့၎င်း မနှစ်သက်သည်ဖြစ်၏။ ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားသည် တနေ့သောအခါ၌ မြစ်၌ကစားခြင်းကို ကစားလိုသည်ဖြစ်၍ များစွာသောအခြံအရံဖြင့် မြစ်နားသို့သွား၏။ ထိုခဏ၌ မိုဃ်းကြီးသည်တက်လတ်၍ အရပ်မျက်နှာတို့သည် အမိုက်အတိသာဖြစ်ကုန်၏။ ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားသည် ကျွန်အစေအပါးတို့ကို ဟယ် အချင်းတို့ လာကြကုန်၊ ငါ့ကိုယူ၍ မြစ်လယ်သို့ဆောင်ပြီးလျှင် ရေချိုး၍ ဆောင်ကြကုန်လော ဟုဆို၏။ ထိုကျွန်အစေအပါးတို့သည် မင်းသားကို မြစ်လယ်သို့ဆောင်၍ ငါတို့အား မင်းကြီးသည် အသို့ပြုလတ္တံ့နည်း၊ ဤယောက်ျားယုတ်ကို မြစ်လယ်၌သာလျှင် သေစေအံ့ဟု တိုင်ပင်ကုန်၍ သူယုတ် ဤအရပ်သို့သွားလောဟု ရေဖြင့်မျောစေ၍ မိမိတို့သည် ရေမှတက်ကုန်၍ ကမ်းနား၌တည်ကုန်၏။
မင်းသားသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေးကုန်သည်ရှိသော် ငါတို့သည် မင်းသားကို မမြင်ကုန်၊ မိုဃ်းတက်လာလတ်သည်ကိုမြင်၍ ရေ၌ငုပ်သဖြင့် ကမ်းသို့သွား၍ ရှေ့မှလာသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ပြောဆိုကြအံ့ဟု တိုင်ပင်၍ အမတ်တို့သည် မင်းကြီးအထံသို့ သွားကုန်၏။ မင်းကြီးသည် သားအဘယ်မှာနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ရှေ့မှလာသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟူသော အမှတ်ဖြင့်လာကုန်၏ ဟုလျှောက်ကုန်၏။ မင်းကြီးသည် တံခါးကိုဖွင့်စေ၍ မြစ်နားသို့ သွားပြီးလျှင် စုံစမ်းကြည့်ရှုကုန်လောဟု ထိုထိုအရပ်၌ စုံစမ်း ကြည့်ရှုစေ၏။ တစုံတယောက်သောသူသည် မင်းသားကိုမမြင်၊ တိမ်အမိုက်ဖြင့် လွှမ်းလျက် မိုဃ်းရွာလတ်သည်ရှိသော် မြစ်၌မျောသော ဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားသည် တခုသောထင်းတုံးကိုမြင်၍ ထင်းတုံး၌စီး၍ သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ ငိုကြွေးလျက် သွား၏။ ထိုကာလ၌ကား ဗာရာဏသီပြည်၌နေသော တယောက်သောသူဌေးသည် မြစ်နား၌ ကုဋေလေးဆယ်သော ဥစ္စာကိုမြှုပ်၍ သေသည်ရှိသော် တပ်စွန်းခြင်းကြောင့် ဥစ္စာအပြင်၌ မြွေ၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ တယောက်သော သူဌေးသည်လည်း ထိုအရပ်၌သာလျှင် ကုဋေသုံးဆယ်သော ဥစ္စာကိုမြှုပ်၍ ဥစ္စာ၌ တပ်စွန်းခြင်းကြောင့် ထိုအရပ်၌သာလျှင် ကြွက်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။
ထိုမြွေ, ကြွက်တို့၏နေရာအရပ်ကို ရေသည်ဝင်၏။ ထိုမြွေ, ကြွက်တို့သည် ရေဝင်သောခရီးဖြင့်သာလျှင် ထွက်ခဲ့ကုန်၍ ရေအယဉ်ကိုဖြတ်လျက် သွားကုန်၏။ မင်းသားစီးသောထင်းတုံးသို့ရောက်၍ မြွေသည် တခုသောအစွန်းသို့ ကြွက်သည် တခုသော အစွန်းသို့ တက်၍ ထိုထင်းတုံးအပြင်၌သာလျှင် နေကုန်၏။ ထိုမြစ်၏သာလျှင် ကမ်းနား၌ တခုသောလက်ပံပင်သည် ရှိ၏။ ထိုလက်ပံပင်၌ တခုသော ကျေးသားငယ်သည်နေ၏။ ထိုလက်ပံပင်သည်လည်း ရေတိုက်အပ်သောအမြစ်ရှိသည်ဖြစ်၍ မြစ်၏အပြင်သို့ လဲ၏။ ကျေးသားငယ်သည် မိုဃ်းကြီးရွာလတ်သည်ရှိသော် ပျံသွားခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ပျံ၍ထိုထင်းတုံး၏ တခုသော နံပါး၌ နား၏။ ဤသို့လျှင် ထိုလေးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် တပေါင်းတည်း မျောလျက် သွားကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုကာလ၌ ကာသိတိုင်းဝယ် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ ကြီးခြင်းသို့ရောက်သည်ရှိသော် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ တခုသော မြစ်ကွေ့၌ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကို ဖန်ဆင်း၍နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းရသေ့သည် သန်းခေါင်အခါ၌ စင်္ကြံသွားသည်ရှိသော် ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသား၏ သည်းစွာသော ငိုကြွေးသံကိုကြား၍ ငါကဲ့သိုသော မေတ္တာကရုဏာနှင့်ပြည့်စုံသောရသေ့သည် မြင်ပါလျက် ဤယောက်ျား၏သေခြင်းသည် မသင့်၊ ရေမှထုတ်ဆယ်၍ ထိုယောက်ျားအား အသက်အလှူကို ပေးအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းရသေ့သည် ထိုယောက်ျားကို သင်သည် မကြောက်လင့်ဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ ရေအယဉ်ကိုဖြတ်၍သွားပြီးလျှင် ထိုထင်းတုံးကို တခုသောအစွန်း၌ကိုင်၍ ငင်သည်ရှိသော် ဆင်ပြောင်အားနှင့်တူသော အားရှိသော အစွမ်းနှင့်ပြည့်စုံသောဘုရားလောင်းသည် တဟုန်တည်းဖြင့် ကမ်းနားသို့ရောက်၍ မင်းသားကိုချီပြီးလျှင် ကမ်းနား၌ နေစေ၏။ မြွေ အစရှိသည်တို့ကိုလည်းမြင်၍ ချီပြီးလျှင် ကျောင်းသို့ဝင်၍ မီးကိုညှိ၍ ထိုသူတို့တွင်လည်း အလွန်အားနည်းကုန်သော မြွေအစရှိသည်တို့ကိုယ်ကို ရှေးဦးစွာမီးလှုံစေ၍ နောက်မှ မင်းသားကို မီးလှုံစေ၏။ ထိုမင်းသားကိုလည်း အနာမရှိခြင်းကိုပြု၍ အာဟာရကိုပေးလျှင်လည်း မြွေအစရှိသည်တို့အားသာလျှင် ပေးပြီး၍နောက်မှ မင်းသားအား သစ်သီးကြီးငယ်ကိုပေး၏။
မင်းသားသည် ဤရသေ့ကောက်သည် ငါ၏မင်းသားအဖြစ်ကို မရေမတွက်မူ၍ တိရစ္ဆာန်တို့အားသာလျှင် မြတ်နိုးခြင်းကိုပြု၏ဟု ဘုရားလောင်း၌ ရန်ငြိုးဖွဲ့၏။ ထိုနေ့မှ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် အလုံးစုံသောသူတို့သည်လည်း အစွမ်းကိုရကုန်၏။ မြစ်၌ ရေအယဉ်ပြတ်သည်ရှိသော် မြွေသည် ရှင်ရသေ့ကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် အကျွန်ုပ်အား ကျေးဇူးပြုပေ၏။ အကျွန်ုပ်သည် မဆင်းရဲ၊ ဤမည်သောအရပ်၌ ကုဋေလေးဆယ်သော ရွှေအိုးတို့ကိုမြှုပ်၍ထားအပ်ကုန်၏။ အရှင်ဘုရားတို့အား ဥစ္စာဖြင့်ကိစ္စရှိသော် အလုံးစုံသောဤဥစ္စာကို အရှင်ဘုရားတို့အား ပေးခြင်းငှါစွမ်းနိုင်ပါ၏။ ထိုအရပ်သို့လာလတ်၍ မြွေဟု ခေါ်တော်မူကုန်လောဟု ဆိုပြီး၍ ဖဲခဲ့၏။ ကြွက်သည်လည်း ထို့အတူသာလျင်ပင်ပင့်ဘိတ်၍ ဤမည်သောအရပ်၌ ရပ်ပြီးလျှင် ကြွက်ဟု ခေါ်တော်မူကုန်လောဟုဆို၍ ဖဲခဲ့၏။ ကျေးသည်လည်း ရသေ့ကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား ဥစ္စာမရှိပါ၊ နီသောသလေးတို့ဖြင့် အရှင်ဘုရားအား အလိုရှိသည်ရှိသော် အကျွန်ုပ်၏ ဤအမည်ရှိသော နေရာအရပ်သို့လာလတ်၍ ကျေးသားဟု ခေါ်တော်မူပါကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်သည် အဆွေအမျိုးတို့အားကြား၍ အရာမကသောလှည်းကို ပြည့်စေနိုင်သောပမာဏရှိသော နီသောသလေးကို ပေးခြင်းငှါစွမ်းနိုင်ပါ၏ဟု ဆိုပြီးလျှင် ဖဲခဲ့၏။
အဆွေခင်ပွန်း ပြစ်မှားတတ်သော မင်းသားသည် ကျင့်ဝတ်တို့၌ ဓမ္မတာအားဖြင့် တစုံတခုသောစကားကိုမဆိုမူ၍ သွားခြင်းသည်မသင့်၊ ဤသို့ပင့်ဘိတ်သဖြင့် မိမိအထံသို့ လာသောရသေ့ကို သတ်အံ့ဟု ကြံပြီးလျှင် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်မင်းဖြစ်သည်ရှိသော် လာတော်မူလော၊ ပစ္စည်းလေးပါးတို့ဖြင့် လုပ်ကျွေးပါအံ့ဟု ဆို၍ ဖဲခဲ့၏။ ထိုမင်းသားသည်သွား၍ မကြာမြင့်မီလျှင် မင်းဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှေးဦးစွာ ထိုသူတို့ကိုစုံစမ်းအံ့ဟု ရှေးဦးစွာ မြွေ၏အထံသို့သွား၍ အနီး၌ရပ်လျက် မြွေဟူ၍ ခေါ်၏။ ထိုမြွေသည် တခွန်းတည်းသောစကားဖြင့်သာ ထွက်၍ ဘုရားလောင်းကိုရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား ဤအရပ်၌ ကုဋေလေးဆယ်ကုန်သော ရွှေတို့သည် ရှိကုန်၏။ အလုံးစုံသော ထိုရွှေတို့ကိုဘော်၍ ယူကုန်လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီ၊ ငါ့အား အလိုရှိသောကိစ္စဖြစ်လတ်သော် သိအံ့ဟုဆို၍ ထိုမြွေကိုပြန်စေပြီးလျှင် ကြွက်အထံသို့သွား၍ အသံကိုပြု၏။ ထိုကြွက်သည်လည်း ထိုမြွေအတူသာလျှင် ကျင့်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကြွက်ကိုလည်း ပြန်စေပြီးလျှင် ကျေးသားအထံသို့သွား၍ ကျေးသားဟု ခေါ်၏။ ထိုကျေးသားသည်လည်း တခွန်းတည်းသောစကားဖြင့်သာလျှင် သစ်ပင်မှသက်လတ်၍ ဘုရားလောင်းကိုရှိခိုးလျက် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ အဆွေအမျိုးတို့၏အထံသို့သွား၍ ဟိမဝန္တာအရပ်မှ အရှင်ဘုရားတို့၏အကျိုးငှာ အလိုလိုသာလျှင်ဖြစ်သောသလေးကို ဆောင်ရအံ့လောဟုမေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလိုရှိသည်ရှိသော် သိရအံ့ဟုဆို၍ ထိုကျေးသားကိုလည်း ပြန်စေပြီးလျှင် ယခုအခါ မင်းကိုစုံစမ်းအံ့ဟုသွား၍ မင်း၏ဥယျာဉ်၌နေပြီးလျှင် နက်ဖြန်နေ့၌ ရသေ့တို့အသွင်အပြင်နှင့် ပြည့်စုံခြင်းကိုပြု၍ ဆွမ်းခံဝတ်ဖြင့် ဗာရာဏသီမြို့သို့ဝင်၏။ ထိုခဏ၌ အဆွေ ခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောထိုမင်းသည် တန်ဆာဆင်အပ်သော မြတ်သော ဆင်ကျောက်ကုန်းထက်၌စီးလျက် များပြားစွာသော အခြံအရံဖြင့် မြို့ကိုလကျ်ာရစ်လှည့်၏။
ထိုမင်းသည် ဘုရားလောင်းကို အဝေးမှလျှင်မြင်၍ ရသေ့ကောက် ငါ၏အထံ၌ စား၍နေလိုသည်ဖြစ်၍ လာ၏။ အကြင် မျှလောက် ပရိသတ်အလယ်၌ မိမိသည် ငါ့အားပြုဘူးသော ကျေးဇူးကိုမပြသေး၊ ထိုသို့မပြမီလျှင် ထိုရသေ့၏ ဦးခေါင်းကို ပြတ်စေအံ့ဟု မင်းချင်းယောက်ျားတို့ကို ကြည့်၏။ အရှင်မင်းကြီး အဘယ်ကိုပြုရအံ့နည်းဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ဤရသေ့ကောက်သည် ငါ့ကိုတစုံတခုကို တောင်းလိုသည်ဖြစ်၍ လာယောင်တကား၊ ဤရသေ့ယုတ်အား ငါ့ကိုမြင်ခြင်းငှါမပေးမူ၍သာလျှင် ယခုရသေ့ယုတ်ကိုဖမ်း၍ လက်ပြန်ဖွဲ့ပြီးလျှင် ခရီးလေးဆုံ ခရီးလေးဆုံတိုင်း ပုတ်ခတ်ကုန်လျက် မြို့မှထွက်ကုန်၍ သုသာန်၌ ရသေ့၏ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ပြီးလျှင် ကိုယ်ကိုတံကျင်လျှိုလေကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုမင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံပြီးလျှင် သွားကုန်၍ အပြစ်မရှိသောဘုရားလောင်းကို နှောင်ဖွဲ့၍ ခရီးလေးဆုံတိုင်းပုတ်ခတ်ကုန်လျက် သုသာန်သို့ ဆောင်အံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပုတ်ခတ်တိုင်း ပုခတ်တိုင်းသောအရပ်၌ အိုမိခင်ဘခင်တို့ဟု မငိုမမြည်တမ်းမူ၍ ဖောက်ပြန်ခြင်းမရှိသည်ဖြစ်၍-
ကဋ္ဌံ နိပ္လဝိတံ သေယျော၊ နတွေဝေကစ္စိယော နရော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၃။ ကဋ္ဌံ၊ မြစ်၌ထင်းတုံးကို။ နိပ္လဝိတံ၊ ဆယ်တင်ခြင်းသည်။ သေယျာ၊ မြတ်၏။ ဧကစ္စိယော၊ အချို့သော။ နရော၊ အဆွေ ခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သော ယောက်ျားယုတ်ကို။ ဥတ္တရိယာ၊ ဆယ်တင်ခြင်းသည်။ နတွေဝ သေယျာ၊ မမြတ်သည်သာလျှင်တည်း။ ဧဝံ၊ ဤသို့။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ဝဒမာနာ၊ ဆိုကုန်သော။ ဧကစ္စိယာ၊ အချို့ကုန်သော။ နရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ သစ္စံ၊ မှန်သောစကားကို။ အဟံသု ကိရ၊ ဆိုကုန်သတတ်။
ဤသို့လျှင် ပုတ်ခတ်တိုင်း ပုတ်ခတ်တိုင်းသောအရပ်၌ ဤဂါထာကိုသာလျှင်ဆို၏။ ထိုသို့သောစကားကိုကြား၍ ထိုသူအပေါင်းတို့တွင် အကြင်ပညာရှိသောယောက်ျားတို့သည် ရှိကုန်၏။ ထိုပညာရှိသောယောကျ်ားတို့သည် အိုရဟန်း သင်သည် ငါတို့မင်းကြီးအားပြုအပ်သော တစုံတခုသောကျေးဇူးသည် ရှိသလောဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကို ကြား၍ ဤသို့လည်း ဤမင်းကို ကြီးစွာသောမြစ်ရေအယဉ်မှ ဆယ်တင်သောငါသည်လျှင် မိမိဆင်းရဲကို ပြု၏။ စင်စစ်သော်ကား ငါသည် ရှေးပညာရှိတို့၏စကားကို မကျင့်မိဟု အောက်မေ့၍ ဤသို့ ဆို၏ဟု ဆို၏။ ထိုစကားကိုကြားကုန်၍ မင်းပုဏ္ဏားအစရှိကုန်သော မြို့၌နေကုန်သောသူတို့သည် အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သောထိုမင်းသည် ဤသို့သော ကျေးဇူးနှင့်ပြည့်စုံသော မိမိ၏အသက်ကို ပေးတတ်သောသူ၏ ကျေးဇူးကိုမျှလည်း မသိ၊ ထိုမင်းယုတ်ကိုမှီ၍ အဘယ်မှာလျှင် ငါတို့အား စီးပွားချမ်းသာဖြစ်နိုင်အံ့နည်း၊ ထိုမင်းယုတ်ကို ဖမ်းကုန်လောဟု အမျက်ထွက်ကုန်သည်သာလျှင်ဖြစ်၍ ထက်ဝန်းကျင်မှထကုန်လတ်၍ မြား လှံကျောက် ဆောက်ဖုတ်အစရှိကုန်သော လက်နက်တို့ဖြင့်
ဆင်ကျောက်ကုန်းထက်၌စီးသော ထိုမင်းယုတ်ကိုသတ်ကုန်၍ ခြေ၌ကိုင်ပြီးလျှင် ကျုံးအပြင်၌စွန့်ပစ်၍ ဘုရားလောင်းကို အဘိသိက်သွန်း၍ မင်းပြုစေကုန်၏။
ထိုမင်းသည် တရားသဖြင့်မင်းပြုလျက် တဖန်တနေ့သ၌ မြွေ အစရှိသည်တို့ကို စုံစမ်းလိုသည်ဖြစ်၍ များစွာသောအခြံအရံဖြင့် မြွေနေရာအရပ်သို့သွား၍ မြွေဟု ခေါ်၏။ မြွေသည်လာလတ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် အရှင်ဤဥစ္စာသည် သင့်ဘို့တည်း၊ ယူဟု ဆို၏။ မင်းသည် ကုဋေလေးဆယ်သောရွှေဥစ္စာကို အမတ်တို့အားအပ်နှံပြီးလျှင် ကြွက်အထံသို့သွား၍ ကြွက်ဟု ခေါ်၏။ ထိုကြွက်သည်လည်း လာလတ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် ကုဋေသုံးဆယ်သောဥစ္စာကို ဆောင်နှင်း၏။ မင်းသည် ထိုကုဋေသုံးဆယ်သောဥစ္စာကိုလည်း အမတ်တို့အားအပ်နှံပြီးလျှင် ကျေးသားနေရာအရပ်သို့သွား၍ ကျေးသားဟု ခေါ်၏။ ထိုကျေးသားသည်လည်း ခြေ၌ရှိခိုးပြီးလျှင် အရှင်သလေးကို ဆောင်ရအံ့လောဟု ဆို၏။ မင်းသည် အလိုရှိသည်ရှိသော် ဆောင်ရလတ္တံ့၊ လာလှည့် သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆို၍ ကုဋေခုနစ်ဆယ်ကုန်သော ရွှေ ငွေတို့နှင့်တကွ သုံးယောက်ကုန်သောသူတို့ကိုယူစေ၍ မြို့သို့သွားပြီးလျှင် မြတ်သောပြာသာဒ်အပြင်သို့တက်၍ ဥစ္စာတို့ကို ကောင်းစွာလုံခြုံစေပြီးလျှင် မြွေ၏ နေရာအကျိုးငှာ ရွှေကျည်ကို။ ကြွက်၏ နေရာအကျိုးငှာ ဖလ်လိုဏ်ကို။ ကျေး၏ နေရာအကျိုးငှါ ရွှေချိုင့်ကို ပြုစေ၍ မြွေအား၎င်း ကျေးသားအား၎င်း အစာအကျိုးငှါ နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း ရွှေခွက်ငယ်၌ ပျားရေ ပေါက်ပေါက်တို့ကို ပေး၏။ ကြွက်အား မွှေးလှစွာသော သလေးဆန်ကိုပေး၏။ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြု၏။ ဤသို့လျှင် ထိုလေးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် အသက်ထက်ဆုံး ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်ကုန်သည် ဖြစ်၍နေကုန်လျက် အသက်ကုန်သဖြင့် ကံအားလျော်စွာ လားကြရကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်မိုက်သည် ငါ့အားသတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လုံ့လပြုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် အနု သန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ အဆွေခင်ပွန်းကို ပြစ်မှားတတ်သော မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါမြွေဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ ကြွက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ကျေးသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ နောက်မှမင်းအဖြစ်သို့ရောက်သော တရားမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဗောဓိလောင်းလျာ၊ သေစိမ့်ငှာ၊ ဖြာဖြာလုံ့လ ကျိုးမရ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သစ္စံကိရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၄။ ရုက္ခဓမ္မဇာတ်
ညီညွတ်သည်ရှိသော် သစ်ပင်ကိုသော်လည်း သူမညှဉ်းဆဲနိုင်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သောသဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သာဓူ သမ္ဗဟုလာ ဉာတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်းဆင်အပ်သော ဤ ရုက္ခဓမ္မဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ရေ၏အကြောင်းကြောင့် ခိုက်ရန်ဖြစ်သောအခါ၌ ကိုယ်တော်၏ ဆွေတော်မျိုးတော်တို့အား ဖြစ်လတ္တံ့သော ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းကိုသိတော်မူ၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့်ကြွသွားတော်မူ၍ ရောဟိဏီမြစ်၏အထက်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေသဖြင့်နေတော်မူပြီးလျှင် ညိုသောရောင်ခြည်ကိုလွှတ်တော်မူ၍ ဆွေတော် မျိုးတော်တို့ကို ထိတ်လန့်စေ၍ ကောင်းကင်မှသက်တော်မူပြီးလျှင် မြစ်နား၌နေတော်မူလျှက် ထိုခိုက်ရန် ဖြစ်ခြင်း ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုသို့ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသောစကားသည် ဤရုက္ခဓမ္မဇာတ်၌ အကျဉ်းသလျင်ကည်း၊ အကျယ်ကား ကုလဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
ထိုအခါ၌ကား မြတ်စွာဘုရာသည် ဆွေမျိုးမည်ကုန်သော သင်တို့သည် ညီညွတ်ကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ကုန်သည်ဖြစ်ခြင်းငှါ သင့်၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ဆွေမျိုးတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းသည်ရှိသော် ရန်သူတို့သည် အခွင့်မရကုန်၊ ရှေးဦးစွာ လူဖြစ်သောသူတို့ကို ထားဘိကုန်ဦးလော၊ စိတ်စေတနာမရှိကုန်သော သစ်ပင်တို့အားလည်း ညီညွတ်ခြင်းကိုရခြင်းငှါ သင့်၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ လွန်လေပြီးသောအခါ ဟိမဝန္တာတောအရပ်၌ လေကြီးသည် အင်ကြင်းတောကိုတိုက်၏။ ထိုအင်ကြင်းတော၏ကား အချင်းချင်း သစ်ပင်ကြီးသစ်ပင်ငယ် ချုံနွယ်တို့ဖြင့် စပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် တခုသော သစ်ပင်မျှကိုလည်း လဲစိမ့်သောငှာမတတ်နိုင်၊ သစ်ပင်တကာတို့၏ ထိပ်ဖျားဖြင့်သာလျှင် သွားရ၏။ လွင်ပြင်၌ရောက်သော အခက်အခွနှင့်ပြည့်စုံသော တခုသောသစ်ပင်ကြီးကို တပါးသောသစ်ပင်နှင့် မစပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အမြစ်ကိုနုတ်၍ မြေ၌ လဲစေ၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် သင်တို့သည် ညီညွတ်ကုန်သည် ဝမ်းမြောက်ကုန်သည်ဖြစ်ခြင်းငှာ သင့်၏ဟုမိန့်တော်မူ၍ ထိုဆွေတော်မျိုးတော်တို့သည် တောင်းပန်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ရှေးဦးစွာဖြစ်သော ဝေဿဝဏ်နတ်မင်းကြီးသည် စုတေ၍ သိကြားမင်းသည် တဦးသောဝေဿဝဏ်ကိုလဲ၍ နောက်မှဖြစ်သော ဝေဿဝဏ်သည် သစ်ပင်ကြီးသစ်ပင်ငယ်ချုံနွယ်တို့၌ ဗိမာန်ကို မိမိမိမိတို့၏နှစ်သက်ရာအရပ်၌ ယူစေကုန်လောဟု သတင်းစကားကို စေလိုက်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ တခုသောအင်ကြင်းတော၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဆွေမျိုးတို့ကို သင်တို့သည် ဗိမာန်တို့ကိုယူကုန်သည်ရှိသော် လွင်ပြင်၌ရောက်သောသစ်ပင်တို့ကို မယူကြကုန်လင့်၊ ဤအင်ကြင်းတော၌ ငါသည်ယူအပ်သောဗိမာန်ကို ခြံရံ၍တည်သော ဗိမာန်တို့ကို ယူကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုနတ်အပေါင်းတို့တွင် ဘုရားလောင်းစကားကို နားထောင်ကုန်သော ပညာရှိနတ်တို့သည် ဘုရားလောင်းဗိမာန်ကိုခြံရံ၍ရောက်သော ဗိမာန်ကိုယူကုန်၏။ ပညာမရှိသောနတ်တို့သည်ကား တောဗိမာန်ဖြင့် ငါတို့အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ငါတို့သည် လူ့ပြည်၌သာလျှင် ရွာ နိဂုံးမင်းနေပြည်တံခါး၌ ဗိမာန်တို့ကိုယူကုန်အံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ လူ့ရွာ အစရှိသည်တို့ကို မှီ၍နေကုန်သောနတ်တို့သည် လာဘ်လာဘ အအခြံအရံအစုကို ရကုန်သည်ဖြစ်ကုန်၏ဟု လူ့ပြည်၌ လွင်ပြင်အရပ်၌ဖြစ်သော သစ်ပင်ကြီးတို့၌ ဗိမာန်တို့ကို ယူကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ကြီးစွာသောလေနှင့်တကွသော မိုဃ်းရွာခြင်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုလေ၏ အလွန်အားရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် မြဲသောအမြစ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးတို့သည်လည်း ကျိုးသော အခက်အခွရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အမြစ်နှင့်ကကွ လဲကုန်၏။ အချင်းချင်းစပ်ကြသဖြင့်တည်သော ထိုအင်ကြင်းတောသို့ကားရောက်၍ ထိုမှဤမှတိုက်သည်ရှိသော် တခုသောသစ်ပင်ကိုသော်လည်း လဲစေခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ ပျက်စီးသောဗိမာန်ရှိသောနတ်တို့သည် ကိုးကွယ်ရာမရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ သူငယ်တို့ကိုလက်ဆွဲကုန်လျက် ဟိမဝန္တာသို့သွား၍ ထိုအကြောင်းကို အင်ကြင်းတောနတ်တို့အား ပြောဆိုကြကုန်၏။ ထိုအင်ကြင်းတောနတ်တို့သည် နတ်တို့လာသောအဖြစ်ကို ဘုရားလောင်းရုက္ခဇိုဝ်းနတ်အား ကြားကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းနတ်မင်းသည် ပညာရှိတို့၏ စကားကိုမယူမူ၍ အထောက်အပံ့မရှိသောအရပ်သို့ သွားကုန်သောသူတို့မည်သည်ကား ဤသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏ဟု ဆို၍ တရားဟောလိုရကား-
ဝါကော ဝဟတိ ဧကဋ္ဌံ၊ ဗြဟန္တံပိ ဝနပ္ပတိံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၄။ ဉာတီ၊ ဆွေးမျိုးတို့သည်။ သမ္ဗဟုလာ၊ များကုန်မူကား။ သာဓူ၊ ကောင်းကုန်၏။ အရညဇာ၊ တော၌ဖြစ်ကုန်သော။ ရုက္ခာ အပိ၊ သစ်ပင်တို့သည်လည်း။ သမ္မဟုလာ၊ များကုန်မူကား။ သာဓူ၊ ကောင်းကုန်၏။ ဧကဋ္ဌံ၊ တပင်တည်းသာ တည်သော။ ဗြဟန္တံ၊ ကြီးစွာသော။ ဝနပ္ပတိမ္ပိ၊ တောစိုး သစ်ပင်ကိုလည်း။ ဝါတာ၊ လေသည်။ ဝဟတိ၊ လှည်းနိုင်၏။
ထိုသို့ ဘုရားလောင်းရုက္ခဇိုဝ်းနတ်မင်းသည် ဤအကြောင်းကို ဆိုပြီး၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း မင်းကြီးတို့ ဤသို့လျှင် ရှေးဦးစွာ ဆွေမျိုးတို့၏ညီညွတ်ခြင်းကိုသာလျှင် ရခြင်းငှာသင့်၏။ ညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာကုန်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာနေခြင်းဖြင့်သာလျှင်နေကြကုန်လောဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ နတ်တို့သည်ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ညီညွတ်သည့်အား၊ ဆောင်၍ထား၊ အများအမြောင်ရန်ကိုအောင်
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရုက္ခဓမ္မဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၅။ မစ္ဆရာဇဇာတ်
ဘုရားလောင်း၏သစ္စာတန်ခိုးဖြင့် မိုဃ်းကိုရွာစေသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဘိတ္ထနယ ပဇ္ဇုန္န အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမစ္ဆဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကိုယ်တော်သည် ရွာစေအပ်သောမိုဃ်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အခါတပါး၌ ကောသလတိုင်းဝယ် မိုဃ်းသည် မရွာသတတ်၊ ကောက်တို့သည် ညှိုးကုန်၏။ ထိုထိုအရပ်၌ တဘက်ဆည်ကန် လေးထောင့်အိုင်တို့သည် ခြောက်ကုန်၏။ ဇေတဝန် ကျောင်းတော် တံခါးမုတ်အနီး ဇေတဝန်ရေကန်၌လည်း ရေသည်ပြတ်၏။ ညွန်ပျောင်းသို့ဝင်၍ ဝပ်အပ်ကုန်သောငါး, လိပ်တို့ကို ကျီး, စွန်အစရှိသည်တို့သည် သံတံကျင်နှင့်တူကုန်သော နှုတ်သီးတို့ဖြင့်ထိုးကုန် ထုတ်ကုန်၍ တုန်လှုပ်ကုန်စဉ်စားကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါးလိပ်တို့၏ ထိုသို့ပျက်စီးခြင်းကိုမြင်တော်မူ၍ မဟာကရုဏာတော်သည် တိုက်တွန်းအပ်သောနှလုံးတော် ရှိတော်မူသည်ဖြစ်၍ ယနေ့ ငါသည် မိုဃ်းကိုရွာစေခြင်းငှါသင့်၏ဟု ညဉ့်သည်လင်းလတ်သည်ရှိသော် ကိုယ်လက်သုတ်သင်ခြင်းကို ပြုတော်မူ၍ ဆွမ်းခံအခါကိုမှတ်၍ များစွာသောရဟန်းသံဃာအပေါင်းခြံရံလျက် ဘုရားတို့၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းဖြင့် သာဝတ္ထိမြို့သို့ ဆွမ်းအလို့ငှါ ဝင်တော်မူ၍ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးပြီးသည်မှနောက်အဘို့၌ ဆွမ်းခံရွာမှဖဲတော်မူ၍ သာဝတ္ထိမြို့မှ ကျောင်းတော်သို့ကြွတော်မူသည်ရှိသော် ဇေတဝန် ရေကန်စောင်းတန်း၌ ရပ်တော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို အာနနာ ရေသနုပ်ကိုယူခဲ့လော ဇေတဝန်ရေကန်၌ ရေချိုအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အရှင်ဘုရား ဇေတဝန်ရေကန်၌ ရေပြတ်၏။ ညွန်မျှသာလျှင် ကြွင်းသည် မဟုတ်လောဟု နားတော်လျှောက်၏။ အာနန္ဒာ ဘုရားတို့၏ အစွမ်းမည်သည် အလွန်ကြီး၏။ သင်သည် ရေသနုပ်ကိုယူခဲ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ရေသနုပ်ကိုယူ၍ ကပ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တခုသောအစွန်းဖြင့် ရေသနုပ်ကို ဝတ်တော်မူ၍ တခုသောအစွန်းဖြင့် ကိုယ်တော်ကို ရုံတော်မူ၍ ဇေတဝန်ရေကန်၌ ရေချိုးအံ့ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် စောင်းတန်း၌ ရပ်တော်မူ၏။ ထိုခဏ၌လျှင် သိကြားမင်၏ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ ကျောက်နေရာသည် ပူသောအခြင်းအရာကို ပြ၏။ ထိုသိကြားမင်းသည် အကြောင်းကား အသို့နည်းဟု ဆင်ခြင်လတ်သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ မိုဃ်းနတ်သားကိုခေါ်စေပြီးလျှင် အမောင် မိုဃ်းနတ်သား မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန်ရေကန်၌ ရေချိုးအံ့ဟု စောင်းတန်းဦး၌ ရပ်တော်မူ၏။ လျင်စွာ အလုံးစုံသော ကောသလတိုင်းကို တစပ်တည်းပြု၍ မိုဃ်းကိုရွာစေဟု ဆို၏။ ထိုမိုဃ်းနတ်သားသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံပြီးလျှင် တထည်သောတိမ်ပုဆိုးကိုဝတ်၍ တထည်သောတိမ်ပုဆိုးကိုရုံ၍ မိုဃ်းသီချင်းကိုသီလျက် အရှေ့လောကဓာတ်သို့ ရှေးရှုပြေး၏။
အရှေ့မျက်နှာအရပ်ဘို့၌ ကောက်နယ်တလင်းခန့်မျှလောက်သော တခုသော တိမ်အဝန်းသည်ထလတ်၍ အထပ်တရာ အထပ်တထောင်ဖြစ်၍ ထစ်ကြိုးလျှက် လျှပ်စစ်ပြက်လျက် အောက်သို့မျက်နှာပြု၍ထားအပ်သော ရေအိုးအသွင်ဖြင့် ရွာစေလျက် အလုံးစုံသောကောသလတိုင်းကို ကြီးစွာသောရေအယဉ်ဖြင့် လွှမ်းဘိသကဲ့သို့ မိုဃ်းသည်အယဉ်မပြတ်ရွာလျက် တခဏခြင်းဖြင့်သာလျှင် ဇေတဝန်ရေကန်ကို ပြည့်စေ၏။ စောင်းတန်းဦးကိုဆိုက်၍ ရေသည်တည်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရေကန်၌ရေချိုးပြီးလျှင် အလွန်နီသော နှစ်ထပ်သောသင်းပိုင်တော်ကိုဝတ်၍ ခါးပန်းတော်ကိုဖွဲ့၍ မြတ်စွာဘုရားသင်္ကန်းတော်ကြီးကို ပခုံးတဘက်၌စမ္ပယ်တင်တော်မူ၍ ရဟန်းသံဃာအပေါင်း ခြံရံလျက် ဂန္ဓကုဋီပရိဝုဏ်၌ခင်းအပ်သော မြတ်သောဘုရားနေရာတော်၌ နေတော်မူ၍ ရဟန်းသံဃာသည် ဝတ်ပြုအပ်သည်ရှိသော် ထတော်မူ၍ ပတ္တမြားစောင်းတန်း၏အပြင်၌ ရပ်တော်မူလျက် ရဟန်းသံဃာအား အဆုံးအမကိုပေးတော်မူ၍ လွှတ်လိုက်၍ မွှေးလှစွာသောပန်းတို့ဖြင့်ထုံအပ်သော ဂန္ဓကုဋိသို့ဝင်တော်မူ၍ လကျ်ာနံပါးဖြင့် ကေသရာဇာခြင်္သေ့မင်း၏ အိပ်ခြင်းနှင့်တူသော ကျိန်းတော်မူခြင်းကိုပြု၍ ညချမ်းသောအခါ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်သောရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရား၏ ခန္တီမေတ္တာ၊ ကရုဏာနှင့် ပြည့်စုံခြင်းကို ရှုကြကုန်လော့။
အထူးထူးအပြားပြားသော ကောက်တို့သည် ညှိုးကုန်သည်ရှိသော် အထူးထူးသော ရေကန်ရေအိုင်တို့သည် ခြောက်ကုန်သည်ရှိသော် ငါး လိပ်တို့သည် ကြီးစွာသောဆင်းရဲသို့ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် ကရုဏာတော်ကိုဖြစ်စေ၍ များစွာသောသတ္တဝါအပေါင်းကို ဆင်းရဲမှလွတ်စေအံ့ဟု ရေသနုပ်တော်ကိုဝတ်တော်မူ၍ ဇေတဝန်ရေကန်၏ စောင်းတန်းဦး၌ရပ်တော်မူ၍ တခဏခြင်းဖြင့် အလုံးစုံသောကောသလတိုင်းကို များစွာသောရေအယဉ်ဖြင့် လွှမ်းစေဘိသကဲ့သို့ မိုဃ်းကိုရွာစေ၍ များစွာသောသတ္တဝါကို ကာယိကဒုက္ခ စေတသိကဒုက္ခမှလွတ်စေ၍ ကျောင်းတော်သို့ဝင်တော်မူ၏။ ဤစကားဖြစ်လတ်သည်ရှိသော် ဂန္ဓကုဋိမှထွက်တော်မူ၍ တရားသဘင်သို့ ကြွတော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ငါဘုရားသည် ယခုအခါ၌သာ များစွာကုန်သော သတ္တဝါအပေါင်းသည် ပင်ပန်း သည်ရှိသော် မိုဃ်းကိုရွာစေသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း တိရစ္ဆာန်မျိုး၌ဖြစ်၍ ငါးမင်းဖြစ်သောကာလ၌လည်း မိုဃ်းကိုရွာစေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဤကောသလတိုင်း သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန်ရေကန်အရပ်၌ တခုသော နွယ်တို့ဖြင့်ခြံရံအပ်သော ရေအိုင်သည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ငါးမျိုး၌ဖြစ်၍ ငါးအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုရေအိုင်၌နေ၏။ ယခုအခါ၌ ကဲ့သို့လျှင် ထိုအခါ၌လည်း ဤကောသလတိုင်း၌ မိုဃိးသည် မရွာ၊ လူတို့၏ကောက်တို့သည် ညှိုးကုန်၏။ ထုံးအိုင်အစရှိသည်တို့၌ ရေပြတ်၏။ ငါး လိပ်တို့သည် ညွန်ပျောင်းသို့ဝင်ကုန်၏။ ဤအိုင်၌လည်း ငါး လိပ်တို့သည် ညွန်ပျောင်းသို့ဝင်၍ ထိုထိုအရပ်၌ နေကုန်၏။ ကျီးအစရှိသည်တို့သည် နှုတ်သီးဖြင့်ထိုး၍ ထုတ်ကုန်လျှက် စားကုန်၏။
ဘုရားလောင်းငါးမင်းသည် ဆွေမျိုးအပေါင်း၏ ပျက်စီးခြင်းကိုမြင်၍ ထိုဆွေမျိုးတို့၏ဤဆင်းရဲကို ငါ့ကိုထား၍ တပါးသော လွတ်စေခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ သစ္စာပြုခြင်းကိုပြု၍ မိုဃ်းကိုရွာစေပြီးလျှင် ဆွေမျိုးတို့ကို သေခြင်းဆင်းရဲမှလွတ်စေအံ့ဟု မည်းသောအဆင်းရှိသောညွန်ကို နှစ်ဖြာယက်၍ထွက်ပြီးလျှင် ညိုသောသစ်သားနှစ်တံကျင်အဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသော ငါးကြီးသည် ကောင်းစွာသွေးအပ်ပြီးသော နီသောပတ္တမြားလုံးနှင့် တူကုန်သော မျက်စိတို့ကိုဖွင့်၍ ကောင်းကင်သို့ကြည့်၍ ပဇ္ဇုန်နတ်မင်းအား အသံကိုပေး၍ အိုပဇ္ဇုန်နတ်မင်း ငါသည်ဆွေမျိုးအပေါင်းကိုမှီ၍ ဆင်းရဲ၏။ သင်သည် သီလရှိသောငါသည် ပင်ပန်းလျှက် အဘယ့်ကြောင့် မိုဃ်းကိုမရွာစေသနည်း၊ သည်ဇာတ်တူဖြစ်သောသတ္တဝါတို့ကို စားတတ်သောအမျိုး၌ဖြစ်ပါလျှက် ဆန်လုံးပမာဏရှိသော ငါးကိုအစပြု၍ စားဘူးသောမည်သည် မရှိ၊ ငါသည် တပါးသောသတ္တဝါကိုလည်း ဇီဝိတိန္ဒြေမှ မချစဘူး၊ ဤသို့လျှင် ငါ၏သစ္စာကြောင့်မိုဃ်းကိုရွာစေ၍ ငါ၏ဆွေမျိုးအပေါင်းတို့ကို၎င်း ငါ့ကို၎င်း ဆင်းရဲမှလွတ်စေလော့ဟုဆို၍ အလုပ်အကျွေးအစေအပါးဖြစ်သောသူကို စေဘိသကဲ့သို့ မိုဃ်းနတ်မင်းကို ခေါ်လိုရကား-
ကာကံ သောကာယ ရန္ဓေဟိ၊ မဉ္စ သောကာ ပမောစယ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၅။ ပဇ္ဇုန္န၊ ပဠုန်နတ်မင်း။ အဘိတ္ထနယ၊ ထစ်ကြိုးလော။ ကာကဿ၊ ကျီး၏။ နိဓိံ၊ ဥစ္စာအိုးကို။ နာသယ၊ ဖျက်ဆီးလော။ ကာကံ၊ ကျီးကို။ သောကာယ၊ စိုးရိမ်ခြင်းငှါ။ ရန္တေဟိ၊ ပြုလော။ မဉ္စ၊ ငါ့ကိုလည်း။ သောကာ၊ စိုးရိမ်ခြင်းမှ။ ပမောစယ၊ လွတ်စေလော။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် အလုပ်အကျွေးအစေအပါးဖြစ်သူကို စေဘိသကဲ့သို့ မိုဃ်းနတ်မင်းကိုစေ၍ အလုံးစုံသောကောသလတိုင်း၌ မိုဃ်းကြီးစွာရွာစေ၍ များစွာသောသတ္တဝါအပေါင်းကို သေခြင်းဆင်းရဲမှ လွတ်စေ၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခါအခါ၌သာလျင် ငါဘုရားသည် မိုဃ်းကို ရွာစေသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌ ငါးအမျိုး၌ ဖြစ်သော်လည်း ရွာစေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ငါးအပေါင်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ပဇ္ဇုန်နတ်မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ငါးမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သတ္တဝါများ၊ ပင်ပန်းငြား၊ ထွတ်ဖျားဘုန်းရှင် မိုဃ်းကိုဆင်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မစ္ဆရာဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၆။ အသင်္ကိယဇာတ်
မိမိကိုယ်ကိုစောင့်က သူတပါးတို့အားလည်း စောင့်သည်မည်ကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အသင်္ကိယောမှိ ဂါမမှိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအာသင်္ကိယဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော သာဝတ္ထိမြို့၌နေသော သီတင်းသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုသီတင်းသည်သည် သောတာပန်ဖြစ်သော ဘုရားတပည့် ဖြစ်သတတ်။ ထိုသီတင်းသည်သည် တစုံတခုသောပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် တဦးသော လှည်းကုန်သည်အပေါင်းနှင့်တကွ ခရီးသွားသည်ရှိသော် တခုသောတောအရပ်၌ လှည်းတို့ကိုချွတ်၍ သစ်ခက်တပ်ဖွဲ့ခြင်းကို ပြုသည်ရှိသော် လှည်းကုန်သည် အပေါင်း၏အနီး၌ မိမိသည် ကာလကိုမှတ်၍ တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ စင်္ကြံသွား၏။ ငါးရာကုန်သောခိုးသူတို့သည် သစ်ခက်တပ်ကိုလုယက်ကုန်အံ့ဟု လာလတ်ကုန်၍ လေး, ဆောက်ပုတ်အစရှိသည်လက်စွဲကုန်လျက် ထိုထိုအရပ်ကို ခြံရံကုန်၏။ သီတင်းသည်လည်း စင်္ကြံသွားသလျှင်ကတည်း၊ ထိုခိုးသူတို့သည် သီတင်းသည်ကိုမြင်ကုန်၍ စင်စစ် ဤသူသည် သစ်ခက်တပ်ကိုစောင့်သော တယောက်သောသူသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသူအိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သောကာလ၌ လုယက်ကုန်အံ့ဟု လွှမ်းမိုးခြင်းငှာမတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုထိုအရပ်၌ သာလျှင် တည်ကုန်၏။ ထိုသီတင်းသည်သည်လည်း ပဌမယာမ်၌၎င်း၊ မဇ္ဈိမယာမ်၌၎င်း၊ ပစ္ဆိမယာမ်၌၎င်း စင်္ကြံသွားလျက်သာလျှင်တည်၏။ မိုးသောက်သည်ရှိသော် ခိုးသူတို့သည် အခွင့်မရကုန်သည်ဖြစ်၍ ယူအပ်သောကျောက် ဆောက်ပုတ် အစရှိသည်တို့ကို စွန့်၍ပြေးကုန်၏။
သီတင်းသည်သည်လည်း မိမိ၏အမှုကိုပြီးစေ၍ တဖန်သာဝတ္ထိမြို့သို့လာခဲ့၍ မြတ်ဘုရားသို့ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် အရှင်ဘုရား ကိုယ့်ကိုစောင့်ကုန်သောသူတို့သည် သူတပါးကိုစောင့်ကုန်သလောဟု မေးလျှောက်၏။ သီတင်းသည် စောင့်သည်မှန်၏။ ကိုယ်ကိုစောင့်သောသူသည် သူတပါးကိုစောင့်၏။ သူတပါးကိုစောင့်သောသူသည် ကိုယ်ကိုစောင့်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုသီတင်းသည်သည် အရှင်ဘုရား အလွန်လျှင် ဤစကားကို ကောင်းစွာ ဆိုအပ်၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် တဦးသော လှည်းကုန်သည်အပေါင်းနှင့်တကွ ခရီးသွားသည်ရှိသော် သစ်ပင်ရင်း၌ စင်္ကြံသွားလျက် အကျွန်ုပ်၏ကိုယျကို စောင့်အံ့ဟု လှည်းကုန်သည်အပေါင်းတို့ကို စောင့်၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ကိုယ်ကိုစောင့်ကုန်လျက် သူတပါးကိုစောင့်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုသီတင်းသည်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ကာမတို့၌အပြစ်ကိုမြင်၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ဟိမဝန္တာ၌နေသည်ရှိသော် ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဇနပုဒ်သို့ ဒေသစာရီသွားသည်ရှိသော် တဦးသော လှည်းကုန်သည်အပေါင်းနှင့်တကွ ခရီးသွား၍ တခုသော တောအရပ်၌ လှည်းစခန်းတည်သည်ရှိသော် လှည်းအနီး၌ ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်လွန်စေလျက် တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ စင်္ကြံသွားခြင်းကို ဆောက်တည်၏။ ထိုအခါ ငါးရာကုန်သောခိုးသူတို့သည် ညစာထမင်းစားသောကာလ၌ ထိုလှည်းကုန်သည်အပေါင်းကို လုယက်ကုန်အံ့ဟု လာလတ်၍ခြံရံကုန်၏။
ထိုခိုးသူတို့သည် ထိုရသေ့ကိုမြင်၍ ရသေ့သူမြတ်သည် ငါတို့ကို အကယ်၍မြင်အံ့ လှည်းကုန်သည်တို့အား ကြားလတ္တံ့၊ ထိုရသေ့၏ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သောကာလ၌ လုယက်ကုန်အံ့ဟု ထိုအရပ်၌ သာလျှင် တည်ကုန်၏။ ရသေ့သည်လည်း တညဉ့်ပတ်လုံး စင်္ကြံသွားသလျှင်ကတည်း၊ ခိုးသူတို့သည် အခွင့်မရကုန်၍ ယူအပ်သောဆောက်ပုတ် ကျောက်တို့ကိုစွန့်ကုန်၍ လှည်းကုန်သည်တို့အား အသံ ပေး၏။ အို လှည်းကုန်သည်တို့ သစ်ပင်ရင်း၌စင်္ကြံသွားသောရသေ့သည် ယနေ့ အကယ်၍မရှိအံ့၊ အလုံးစုံသောသင်တို့သည် လုယက်သဖြင့် ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သည် ဖြစ်ကုန်ရာ၏။ နက်ဖြန် ရသေ့အား ကြီးသောပူဇော်သက္ကာရကို ပြုကုန်လောဟု ဆို၍ ဖဲကုန်၏။
ထိုလှည်းကုန်သည်တို့သည် မိုးသောက်သည်ရှိသော် ခိုးသူတို့သည် စွန့်အပ်သောဆောက်ပုတ် ကျောက် အစရှိသည်တို့ကို မြင်၍ ကြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအထံသို့ လာလတ်ကုန်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် ထိုခိုးသူတို့ကို မြင်ကုန်သလောဟု မေးလျှောက်ကုန်၏။ ဒါယကာတို့ မြင်အပ်ကုန်သည် မှန်၏ဟု ဆိုသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ဤမျှလောက်သော ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ ကြောက်ခြင်းသည်၎င်း၊ ရွံရှားခြင်းသည်၎င်း မဖြစ်သလောဟု မေးလျှောက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဒါယကာတို့ ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ ကြောက်ခြင်းမည်သည်ကား ဥစ္စာရှိသောသူအားသာဖြစ်၏။ ငါသည်ကား ဥစ္စာမရှိ၊ ထိုငါသည် အဘယ့်ကြောင့် ကြောက်အံ့နည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ရွာ၌၎င်း တော၌၎င်း နေသောငါ့အား ကြောက်ခြင်းသည်၎င်း ရွံရှာခြင်းသည်၎င်း မရှိဟုဆို၍ လှည်းကုန် သည်တို့အား တရားဟောလိုရကား-
ဥဇုမဂ္ဂံ သမာရုဠှော၊ မေတ္တာယံ ကရုဏာယ စ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၆။ ဘော၊ အို လှည်းကုန်သည်တို့။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဂါမမှိ၊ ရွာ၌။ အသကိယော၊ ရွံ့ရှာခြင်း မရှိသည်။ အမှိ၊ ဖြစ်ပေ၏။ မေ၊ ငါ့အား။ အရညေ၊ တော၌။ ဘယံ၊ ကြောက်ခြင်းသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ မေတ္တာယ စ၊ မေတ္တာဖြင့်၎င်း။ ကရုဏာယ စ၊ ကရုဏာဖြင့်၎င်း။ ဥဇု၊ ဖြောင့်စွာ။ မဂ္ဂံ၊ ဗြဟ္မာပြည်ခရီးသို့။ သမာရုဠှော၊ ကောင်းစွာတက်၏။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၍ နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ လူတို့သည် အရိုအသေပြုအပ်သည်ဖြစ်၍ ပူဇော်အပ်သည်ဖြစ်၍ အသက်ထက်ဆုံး လေးပါးကုန်သော ဗြဟ္မဝိဟာရတို့ကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်အပေါင်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်ကိုစောင့်ငြား။ လူအများ၊ တပါးစောင့်ရှောက်ပေ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အသင်္ကိယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၇။ မဟာသုပိနဇာတ်
ကောသလမင်းကြီး၏ တဆယ့်ခြောက်ချက်သောအိပ်မက်အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥသဘာ ရုက္ခာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မဟာသုပိနဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တဆယ့်ခြောက်ချက်သော အိပ်မက်ကြီးတို့ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တနေ့သ၌ ကောသလမင်းကြီးသည် ညဉ့်အခါ၌ မျောက်မျဉ်းအိပ်ပျော်လျက် ပစ္ဆိမယာမ်၌ တဆယ့်ခြောက်ချက်သော အိပ်မက်ကြီးတို့ကို မြင်မက်၏။ ညဥ့်အခါ၌ဖြစ်၍ ကြောက်လန့်လျက်နိုး၍ အိပ်မက်တို့ကို မြင်အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငါ့အား အသို့ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ အိပ်ရာအပြင်၌ ထိုင်လျက်သာလျှင် ညဉ့်ကိုလွန်စေသတတ်။
ထိုအခါ မိုးသောက်သည်ရှိသော် ထိုမင်းကြီးသို့ ပုဏ္ဏားပုရောဟိတ်တို့သည်ကပ်ကုန်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့သည် ချမ်းသာစွာအိပ်ရပါ၏လောဟု မေးလျှောက်ကုန်၏။ ဆရာတို့ ငါ့အား အဘယ်မှာချမ်းသာအံ့နည်း၊ ယနေ့ ငါသည် မိုးသောက်သောအခါ တဆယ့်ခြောက်ချက်သော အိပ်မက်ကြီးတို့ကိုမြင်ပြီး၍ ထိုငါသည် ထိုအိပ်မက်ကိုမြင်သောအခါမှစ၍ ကြောက်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဆိုတော်မူလော၊ ထိုအိပ်မက်ကိုကြား၍ သိရကုန်အံ့ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ပုဏ္ဏားတို့အား မြင်သောအိပ်မက်တို့ကိုဆို၍ ဤအိပ်မက်တို့ကို မြင်၏။ အကြောင်းသည် အသို့ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု မေး၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် လက်တို့ကို ခါကုန်၏။ အဘယ့်ကြောင့် လက်တို့ကို ခါကုန်သနည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် မြတ်သောမင်းကြီး အိပ်မက်တို့သည် ကြမ်းကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအိပ်မက်တို့၏အကျိုးသည် အသို့ဖြစ်လတ္တံ့နည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး တိုင်းပြည်အန္တရာယ်၎င်း၊ မိဖုယားအန္တရာယ်၎င်း၊ အသက်အန္တရာယ်၎င်း၊ ဤသုံးပါးသော အန္တရာယ်တို့တွင် တပါးပါးသော အန္တရာယ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။
ဆရာတို့ ကုစားအပ်သောအိပ်မက် မကုစားအပ်သောအိပ်မက်ရှိလောဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုအိပ်မက်တို့သည် အလွန်ကြမ်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မကုစားအပ်၊ အကယ်၍ မကုစားအပ်ကုန်သော်လည်း ကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုအိပ်မက်တို့ကို ကုစားအပ်သည်တို့ကို ပြုပါကုန်အံ့၊ ထိုအိပ်မက်တို့ကိုကုစားအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ရှိသော် အကျွန်ုပ်တို့အား အတတ်သင်သောအဖြစ်မည်သည် အဘယ်အကျိုးရှိတော့အံ့နည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ ဆရာတို့ အသို့ပြုလျက် ကုစားကုန်အံ့နည်းဟု မေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အလုံးစုံလေးခုအပေါင်းဖြင့် ယဇ်ကိုပူဇော်ပါကုန်ဟုလျောက်ကုန်၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ မင်းကြီးသည် ကြောက်လန့်သည်ဖြစ်၍ ဆရာတို့ ထိုသို့တပြီးကား ငါ၏အသက်သည် သင်တို့၏လက်၌ ဖြစ်၏။ လျင်စွာလျှင် ချမ်းသာခြင်းကို ပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် များစွာသောဥစ္စာတို့ကို ရကုန်လတ္တံ့၊ များစွာသောခဲဘွယ်ဘောဇဉ်တို့ကို ရကုန်လတ္တံ့ ဟု နှစ်သက်ရွှင်လန်းသောစိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး ကြံတော်မမူပါလင့်ဟု မင်းကြီးအား သက်သာရာရစေ၍ မင်းအိမ်မှထွက်ပြီးလျှင် မြို့အပ၌ ယဇ်တွင်းကိုပြု၍ များစွာသော အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သောသတ္တဝါတို့ကို ယဇ်တွင်း၏အနီး သို့ဆောင်၍ အလုံးစုံသောငှက်အပေါင်းတို့ကို ပေါင်းစု၍ ဤမည်သော ဤမည်သောဝတ္ထုကို ရခြင်းငှါသင့်၏ဟု အဖန်တလဲလဲ သွားကုန်၏။
ထိုအခါ မလ္လိကာမိဖုယားသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ မင်းကြီးသို့ကပ်ပြီးလျှင် မြတ်သောမင်းကြီး ပုဏ္ဏားတို့သည် အဖန်တလဲလဲ အဘယ်ကြောင့် သွားကုန်သနည်းဟု မေး၏ ရှင်မိဖုယား သင်သည်ကား ချမ်းသာပေ၏။ ငါတို့၏နားရင်း၌သွားသော မြွေဟောက်ကို မသိသလောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ထိုသို့သွားသောမြွေဟောက်ဟူသည် အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ ငါသည် ဤသို့သဘောရှိကုန်သော မကောင်းသောအိပ်မက်တို့ကို မြင်အပ်ကုန်၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် သုံးပါးကုန်သောအန္တရာယ်တို့တွင် တပါးပါးသောအန္တရာယ်သည် ထင်၏ဟုဆို၍ ထိုအန္တရာယ်တို့ကို ပျောက်ခြင်းငှါ ယဇ်ပူဇော်ကုန်အံ့ဟူ၍ အဖန်တလဲလဲ သွားကုန်၏ဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး နတ်နှင့်တကွသောလောက၌ မြတ်သောသူကို အိပ်မက်ကုစားခြင်းငှါ ရှင်မင်းကြီးသည် မေးတော်မူပြီလောဟု လျှောက်၏။ ရှင်မိဖုယား နတ်နှင့်တကွသော လောက၌ မြတ်သောပုဏ္ဏားဟူသည် အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး နတ်နှင့်တကွသောလောက၌ မြတ်သောပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူသော ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို သိတော်မူသော အထူးသဖြင့် ကိလောတို့မှစင်ကြယ်သော ကိလေသာမရှိသော ကောင်းသော လာခြင်းရှိတော်မူသော ဂေါတမအနွယ်ဖြစ်တော်မူသော ပုဏ္ဏားကို မသိသလော၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် အိပ်မက်အကျိုးကို သိ၏။ ရှင်မင်းကြီး ကြွတော်မူချေ၊ ရှင်မင်းကြီးသည် ထိုမြတ်သောပုဏ္ဏားကို မေးတော်မူလောဟု လျှောက်၏။ ရှင်မိဖုယား ကောင်းပြီဟု မင်းကြီးသည် စောစောကလျှင် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက်နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာယာသောအသံကို မြှောက်တော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး အဘယ်ကြောင့် စောစောကလျှင် လာသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။
အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် မိုးသောက်ထအခါ၌ တဆယ့်ခြောက်ချက်သော အိပ်မက်ကြီးတို့ကိုမြင်မက်၍ ကြောက်သောကြောင့် ပုဏ္ဏားတို့အား ကြား၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် မြတ်သောမင်းကြီး အိပ်မက်တို့သည် ကြမ်းကြုတ်ကုန်၏။ ထိုအိပ်မက်တို့ကိုဖျောက်အံ့သောငှါ အလုံးစုံလေးခုအပေါင်းဖြင့် ယဇ်ပူဇော်အံ့ဟု ယဇ်ကို စီရင်ကုန်၏။ များစွာသောသတ္တဝါတို့သည် သေဘေးမှကြောက်ကုန်၏။ အရှင်ဘုရားတို့သည်လည်း နတ်နှင့်တကွသော လောက၌ မြတ်သောပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူ၏။ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ကိုစွဲ၍ အကြင်သိအပ်သောတရားသည် အရှင်ဘုရားတို့၏ ဉာဏ်တော်၌ ထင်ခြင်းသို့မရောက်၊ ထိုထင်ခြင်းသို့ မရောက်သော တရားမရှိ၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ဤအိပ်မက်တို့၏အကျိုးကို ဟောတော်မူပါကုန်လောဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ထိုသင်မင်းကြီးဆိုသောစကားသည် မင်းကြီးဆိုတိုင်းသာလျှင် မှန်၏။ နတ်နှင့်တကွသောလောက၌ ငါဘုရားကိုထား၍ တပါးသော အိပ်မက်တို့၏အကျိုးကို၎င်း ဖြစ်ခြင်းကို၎င်း သိခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ငါသည် သင်မင်းကြီးအား ဟောအံ့၊ စင်စစ်သော်ကား သင်မင်းကြီးသည် မြင်တိုင်းမြင်တိုင်း အမှတ်ဖြင့်သာလျှင် အိပ်မက်တို့ကိုဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီဟု မင်းကြီးသည် မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းသော အမှတ်ဖြင့်သာလျှင် ဆိုအံ့သောငှါ အားထုတ်လို၍-
အဿော ကံသော သိင်္ဂါလီ စ ကုမ္ဘော။
ပေါက္ခရဏီ စ အပါက စန္ဒနံ။
လာဗူနိ သီဒန္တိ သိလာ ပ္လဝန္တိ၊
မဏ္ဍူကိယော ကဏှသပ္ပေ ဂိလန္တိ၊
ကာကံ သုဝဏ္ဏာ ပရိဝါရယန္တိ၊
တသာ ဝကာ ဧဠကာနံ ဘယာဟိ။
ဟူသော မာတိကာကိုထား၍ လျှောက်၏။
၇၇။ ဥသဘာ၊ နွားနက်ဥသဘလေးခုတို့သည် ဝှေ့အံ့သော အခြင်းအရာကိုပြ၍ ဖဲကုန်၏။ ရုက္ခာ၊ ငယ်စွာကုန်သော သစ်ပင်ချုံတို့သည် ပွင့်ကုန် သီးကုန်၏။ ဂါဝိယော၊ နွားမကြီးတို့သည် ယနေ့ မွေးသော နွားမငယ်၏ နို့ကိုစို့ကုန်၏။ ဂဝါစ၊ လှည်း၌ က အပ်ကုန်သောနို့စို့ နိခွါ နွားငယ်တို့သည် ဝန်ကိုမရွက်ဆောင်နိုင်ကုန်။ အဿော၊ နှစ်ဘက်မျက်နှာရှိသောမြင်းသည် နှစ်ဘက်သောခံတွင်းဖြင့် အစာကိုစား၏။ ကံသော၊ အဘိုး တသိန်းထိုက်သော ရွှေလင်ပန်းကို ဤ၌ ကျင်ငယ်စွန့်လောဟု မြေခွေးအား ဆောင်နှင်း၏။ သိင်္ဂါလီစ၊ အထက်၌ ကျစ်အပ်သောလွန်ကို အောက်က မြေခွေးမစား၏။ ကုမ္လော၊ အချည်းနှီးသောအိုးတို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော ရေပြည့်အိုး၌သာရေလောင်း၏။ ပေါက္ခရဏီ စ၊ ရေကန်အလယ်၌ ရေတို့သည်နောက်ကုန်၍ အနား၌ရေတို့သည် ကြည်ကုန်၏။ အပါကံ၊ တလုံးတည်းသောအိုးဖြင့် ချက်အပ်သော ထမင်းသည် သုံးစုအားဖြင့်ကျက်၏။ စန္ဒနံ၊ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော စန္ဒကူးနံ့သာကို ရက်တက်ရည်ပုပ်ဖြင့် ရောင်းစား၏။ လာဗုနိ၊ ဗူးတောင်းတို့သည်။ သီဒန္တိ၊ ရေ၌ နစ်ကုန်၏။ သိလာ၊ ကျောက်ဖျာကြီးတို့သည်။ ပ္လဝန္တိ၊ ရေ၌ပေါ်ကုန်၏။ မဏ္ဍူကိယော၊ ဖားမငယ်တို့သည်။ ကဏှသပ္ပေ၊ မြွေဟောက်တို့ကို။ ဂိလန္တိ၊ မျိုကုန်၏။ ကာကံ၊ ကျီးကို။ သုဝဏ္ဏာ၊ ရွှေဟင်္သာတို့သည်။ ပရိဝါရယန္တိ၊ ခြံရံကုန်၏။ တသာ၊ ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ဝကာ၊ သစ်တို့သည်။ ဧဠကာနံ၊ ဆိတ်တို့အား။ ဘယာ၊ ကြောက်ကုန်၏။
၁။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ရှေးဦးသော တခုသောအိပ်မက်ကိုဤသို့ မြင်၏။ မျက်စဉ်းညိုအဆင်းနှင့်တူကုန်သော နွားနက် ဥသဘတို့သည် ဝှေ့ကုန်အံ့ဟု အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ မင်းယင်ပြင်သို့လာလတ်ကုန်၍ နွားဥသဘဝှေ့ခြင်းကို ကြည့်ကုန်အံ့ဟု လူအများသည် မင်းယင်ပြင်၌စည်းဝေးသည်ရှိသော် ဝှေ့အံ့သောအခြင်းအရာကိုပြု၍ တွန်၍ ကြုံး၍ မဝှေ့ကုန်မူ၍သာလျှင် ဖဲကုန်၏။ ရှေးဦးစွာ ဤအိပ်မက်ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်မင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည် သင်၏ လက်ထက်၌ မဖြစ်သလျှင်ကတည်း၊ ငါဘုရားလက်ထက်တော်၌ မဖြစ်လတ္တံ့သလျှင်ကတည်း၊ နောင်သောအခါ၌ကား တရားမစောင့်ကုန်သော မင်းဆင်းရဲတို့၏၎င်း တရားမစောင့်ကုန်သော သူတို့၏၎င်း လက်ထက်၌ လူတို့သည် ပြောင်းပြန် ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် ကုသိုလ်သည်ဆုတ်ယုတ်သည်ရှိသော် အကုသိုလ်သည် ပြန့်ပြောသည်ရှိသော် လူတို့၏ ယုတ်သော လောက၌ မိုဃ်းသည် ကောင်းစွာမရွာ၊ မိုဃ်းရွာခြင်းတို့သည် ပြတ်ကုန်လတ္တံ့၊ ကောက်တို့သည် ညှိုးကုန်လတ္တံ့၊ ငတ်မွတ်ခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ရွာအံ့ဘိသကဲ့သို့ အရပ် လေးမျက်နှာတို့မှ မိုဃ်းတို့သည်တက်လတ်ကုန်၍ မိန်းမတို့သည် နေပူ၌ဖြန့်၍ လှန်းအပ်ကုန်သော ကောက်အစရှိသည်တို့ကို မိုဃ်းစွတ်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် အိမ်တွင်းသို့သွင်းသောကာလ၌ ယောကျ်ားတို့သည် ပေါက်တူး, တောင်း လက်စွဲကုန်လျက် လယ်ကန်သင်းတည်အံ့သောငှါ ထွက်ကုန်သည်ရှိသော် ရွာအံ့သောအခြင်းအရာကိုပြ၍ ထစ်ကြိုး၍ လျှပ်စစ်နယ်တို့ဖြင့် ပြက်လျက် ထိုနွားဥသဘတို့သည် မဝှေ့ကုန်၍ ဖဲကုန်သကဲ့သို့ မရွာမူ၍ ပြေးကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ဆိုအပ်ပြီးသည်ကား ရှေးဦးစွာ ထိုအိပ်မက်၏ အကျိုးတည်း၊ သင်မင်းကြီးအား ထိုအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် တစုံတခုသောအန္တရာယ်မရှိ၊ အနာဂတ်ကိုစွဲ၍ ဤအိပ်မက်ကို မြင်မက်၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည်ကား မိမိတို့၏ အသက်မွေးခြင်းကိုမှီ၍ ဆိုကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
၂။ ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ပဌမ အိပ်မက်၏ အကြောင်းကိုဟောတော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး နှစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟုမိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် နှစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဤသို့ မြင်မက်၏။ အလွန်ငယ်ကုန်သော သစ်ပင်တို့သည်၎င်း ငယ်ကုန်သော ချုံတို့သည်၎င်း မြေကိုဖောက်ကုန်၍ တထွာမျှ၎င်း တတောင်မျှ၎င်း တက်ကုန်၍ ပွင့်လည်း ပွင့်ကုန်၏။ သီးလည်း သီးကုန်၏။ နှစ်ခုမြောက်သော ဤအိပ်မက်ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်ကား အသိနည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း လောက၏ ဆုတ်ယုတ်သောကာလ၌ အသက်တိုသောကာလ၌ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ သတ္တဝါတို့သည် ထက်သောရာဂရှိကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ အရွယ်မရောက်ကုန်သေးသည်သာလျှင်ဖြစ်ကုန်သော သတိုးသ္မီးငယ်တို့သည် ယောက်ျားတပါးသို့ရောက်ကုန်၍ ဥတုလာကုန်သည်၎င်း ကိုယ်ဝန် ဆောင်ကုန်သည်၎င်းဖြစ်ကုန်၍ သားသ္မီးတို့ကိုဖွားကုန်လတ္တံ့ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ငယ်စွာကုန်သောသစ်ပင်ချုံတို့၏ အပွင့်တို့ကဲ့သို့ ထိုသတိုးသ္မီးငယ်တို့အား ဥတုလာသောအဖြစ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ အသီးကဲ့သို့ သားသ္မီးတို့သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၃။ မြတ်သောမင်းကြီး သုံးခုမြောက်သောအိပ်မက်ကိုလည်း ဆိုဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား နွားမကြီးတို့သည် ထိုနေ့မွေးကုန်သော နွားမငယ်တို့၏နို့ကို စို့ကုန်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ အကျွန်ုပ်၏ သုံးခုမြောက်သော အိပ်မက်သည်ကား ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်ကား အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာ လူတို့၏ ကြီးသောသူတို့ကို အရိုအသေပြုသောအမှု၏ ပျောက်ကွယ်သောကာလ၌ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ၌ သတ္တဝါတို့သည် အမိအဘတို့၌၎င်း ယောက္ခမမိန်းမ ယောက္ခမယောကျ်ားတို့၌၎င်း အရှက်ကို မဖြစ်စေမူ၍ မိမိတို့သည်သာလျှင် ဥစ္စာကိုစီရင်ကုန်၍ စားရုံဝတ်ရုံမျှကို ကြီးသောသူတို့အား ပေးလိုကုန်သောသူတို့သည် ပေးကုန်လတ္တံ့၊ မပေးလိုကုန်သောသူတို့သည် မပေးကုန်လတ္တံ့၊ ထိုနေ့၌ ဖွားကုန်သော နွားမငယ်တို့၏ နို့ကို စို့ကုန်သောနွားမကြီးတိုကဲ့သို့ ကြီးကုန်သောသူတို့သည် ကိုးကွယ်ရာမရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့မှဖြစ်သောသူငယ်တို့ကို နှစ်သက်စေ၍ အသက်မွေးရကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၄။ မြတ်သောမင်းကြီး လေးခုမြောက်သော အိပ်မက်ကို ဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဝန်ကိုရွက်ဆောင်နိုင်သော အလုံးအရပ်နှင့်ပြည့်စုံသောနွားကြီးတို့ကို ထမ်းပိုးအဆင့်ဆင့်တို့ဖြင့်မကကုန်မူ၍ နို့စို့နိခွါဖြစ်ကုန်သောနွားငယ်တို့ကို လှည်း၌ ကကုန်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ထိုနို့စိုနိုခွါဖြစ်သောနွားငယ်တို့သည် ဝန်ကိုရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဝန်ကိုစွန့်၍နေကုန်၏။ လှည်းတို့သည်လည်း မလည်ကုန်၊ အကျွန်ုပ်၏ လေးခုမြောက်သောအိပ်မက်သည်ကား ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးကား အသို့နည်းဟုလျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်လည်း နောက်အခါ၌သာလျှင် တရားမစောင့်သောမင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ၌ တရားမစောင့်ကုန်သော မင်းဆင်းရဲတို့သည် ပညာရှိကုန်သော အစဉ်အဆက်၌ လိမ်မာကုန်သော မင်းမှုကိုဆောင်ရွက်ခြင်းငှါစွမ်းနိုင်ကုန်သော အမတ်ကြီးတို့အား စည်းစိမ်ကိုမပေးကုန်လတ္တံ့၊ တရားသဘင်၌ တရားဆုံးဖြတ်သောအရာ၌လည်း ပညာရှိကုန်သောတရားဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ လိမ်မာကုန်သောအမတ်တို့ကို မထားကုန်လတ္တံ့၊ ထိုအမတ်ကြီးတို့မှပြန်ကုန်သော အလွန်ငယ်ကုန်သောသူတို့အားကား စည်းစိမ်ကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သောသူတို့ကို တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌ ထားကုန်လတ္တံ့၊ ထိုငယ်ကုန်သောသူတို့သည် မင်းမှုတို့ကို၎င်း၊ သင့် မသင့်တို့ကို၎င်း မသိကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုစည်းစိမ်ကိုရွက်ဆောင်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ မင်းမှုတို့ကိုလည်း ရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ထိုအလွန်ငယ်ကုန်သောသူတို့သည် မတတ်နိုင်ကုန်သည် ဖြစ်၍ မင်းမှုဝန်ကိုစွန့်ကုန်လတ္တံ့၊ ကြီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော ပညာရှိကုန်သောအမတ်တို့သည် စည်းစိမ်ကိုမရကုန်သည်ဖြစ်၍ မင်းမှုကိစ္စတို့ကိုရွက်ဆောင်အံ့သောငှါ တတ်နိုင်ကုန်သော်လည်း ငါတို့အား ထိုမင်းမှုတို့ဖြင့်အဘယ်မူအံ့နည်း၊ ငါတို့သည် ပြင်ပသာ ဖြစ်ကုန်၏။ အတွင်းသားဖြစ်ကုန်သော ငယ်ကုန် အလွန်ငယ်ကုန်သောသူတို့သည် သိကုန်လတ္တံ့ဟု ဖြစ်ကုန်သောမင်းမှုတို့ကို မစောင့်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ဖြစ်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းသောအခြင်းအရာအားဖြင့် ထိုတရားမစောင့်ကုန်သော မင်းတို့အား ဆုတ်ယုတ် သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဝန်ကိုရွက်ဆောင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သော နို့ခွါဖြစ်ကုန်သောနွားတို့ကို လှည်း၌ကသော ကာလကဲ့သို့ ဝန်ကိုရွက်ဆောင်နိုင်ကုန်သောနွားကြီးတို့ကို ထမ်းပိုးအဆင့်ဆင့်ဖြင့် မကသောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၅။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါးခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟုမိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် တခုသော နှစ်ဘက်သောမျက်နှာရှိသောမြင်းကို မြင်မက်၏။ ထိုမြင်း၏ နှစ်ဘက်နံပါးတို့၌ မုယောနှမ်းကိုပေးကုန်၏။ ထိုမြင်းသည် နှစ်ဘက်သောခံတွင်းဖြင့် စား၏။ အကျွန်ုပ်၏ ငါးခုမြောက်သောအိပ်မက်သည် ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြင်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်သောအခါ တရားမစောင့်သောမင်းတို့၏ လက်ထက်၌ သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ နောင်သောအခါ တရားမစောင့်ကုန်သောမင်းမိုက်တို့သည် တရားမစောင့်ကုန်သော လျှပ်ပေါ် လော်လည်ကုန်သောသူတို့ကို တရား ဆုံးဖြတ်သောအရာ၌ ထားကုန်လတ္တံ့၊ ကောင်းမှု မကောင်းမှုတို့၌မရှုသော ထိုသူမိုက်တို့သည် တရားသဘင်၌နေ၍ အဆုံးအဖြတ်ကိုပေးကုန်သည်ရှိသော် မြင်းသည် နှစ်ဘက်သောခံတွင်းတို့ဖြင့် မုယောနှမ်းကိုစားသကဲ့သို့ နှစ်ဘက်လည်းဖြစ်ကုန်သော တရားဘက်၏လက်မှ တံစိုးကိုယူ၍ စားကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီး၌ အပြစ်မရှိ။
၆။ မြတ်သောမင်းကြီး ခြောက်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား လူအများသည် အဘိုးတသိန်းထိုက်သောရွှေခွက်ကိုသုတ်သင်၍ ဤရွှေခွက်၌ ကျင်ငယ်စွန့်လောဟု တခုသော မြေခွေးဖိုအားပေး၏။ ဤရွှေခွက်၌ ကျင်ငယ်စွန့်ခြင်းကိုပြုသော ထိုမြေခွေးဖိုကိုမြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည် အသို့နည်းဟုလျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌ သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ တရားမစောင့်ကုန်သောမင်းတို့သည် အမျိုးနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော သူကောင်းသားတို့အားရွံရှာခြင်းကြောင့် စည်းစိမ်ကိုမပေးကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်သောသူတို့ကို စွန့်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့အားသာလျှင် စည်းစိမ်ကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် အမျိုးမြတ်ကုန်သောသူတို့သည် ဆင်းရဲကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်သောလူတို့သည် အစိုးရသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်သောယောကျ်ားတို့သည်လည်း အသက်မွေးခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဤသူယုတ်တို့ကိုမှီ၍ အသက်မွေးကုန်အံ့ဟု အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့အား သ္မီးကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် မြေခွေးဖိုအား ရွှေခွက်၌ ကျင်ငယ်စွန့်ခြင်းနှင့်တူသော ထိုအမျိုးကောင်းသ္မီးတို့၏ အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့နှင့်တကွ ပေါင်းဘော်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၇။ မြတ်သောမင်းကြီး ခုနစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား တယောက်သောယောက်ျားသည် လွန်ကိုကျစ်၍ ခြေရင်း၌ထား၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုင်အပ်သောအင်းပျဉ်အောက်၌ အိပ်သော တကောင်သော ဆာမွတ်သောမြေခွေးမသည် ထိုယောက်ျား၏ မသိစဉ်လျှင် ထိုလွန်ကို စား၏။ ဤသို့ အကျွန်ုပ်သည် မြင်မက်၏။ အကျွန်ုပ်၏ ခုနစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်သည် ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာလျှင်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ၌ မိန်းမသည် ယောက်ျား၌လော်လည်ကုန်သည် သေသောက်ခြင်း၌ လော်လည်ကုန်သည် တန်ဆာဆင်ခြင်း၌ လော်လည်ကုန်သည် လှည့်ပတ်ခြင်း၌ လော်လည်ကုန်သည် အာမိသ၌ လော်လည်ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ သီလမရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုမိန်းမတို့သည် လင်တို့သည် လယ်ထွန်ခြင်း နွားကျောင်းခြင်း အစရှိသော အမှုတို့ကိုပြုကုန်၍ ငြိုငြင်သဖြင့် ဆည်းပူးအပ်သောဥစ္စာကို သယောက်လင်တို့နှင့်အတူတကွ သေကိုသောက်ကုန်လျက် ပန်း နံ့သာ နံ့သာပျောင်းတို့ကို ဆင်ယင်ကုန်လျက် အိမ်၌အစောတလျင်ပြုအပ်သော အမှုကိစ္စကိုမကြည့်မူ၍ အိမ်နံရံ၏အထက်အဘို့တို့ဖြင့်၎င်း အပေါက်ရှိရာအရပ်တို့ဖြင့်၎င်း သယောက်လင်ကို စုံစမ်းကြည့်ရှုကုန်လျက် နက်ဖြန် မျိုးကြဲအပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော မျိုးစပါးကိုလည်းထောင်း၍ ယာဂုထမင်းခဲဘွယ်အစရှိသည်တို့ကို ပြည့်စုံစေ၍ ခဲကုန်လျက် ခိုးစားကုန်လတ္တံ့၊ အဘယ်သို့ ခိုးစားကုန်လတ္တံ့နည်းဟူမူကား အင်းပျဉ်အောက်၌ ဝင်၍နေသော မွတ်သော မြေခွေးမသည် ကျစ်၍ ကျစ်၍ခြေရင်း၌ထားသောလွန်ကို ခိုးစားသကဲ့သို့ ခိုစားကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၈။ မြတ်မင်းကြီး ရှစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မင်းအိမ်တံခါး၌ များစွာကုန်သော အချည်းနှီးသောရေအိုးတို့ဖြင့် ခြံရံ၍ထားအပ်သော တခုသော ကြီးစွာသောရေပြည့်အိုးကို မြင်မက်၏။ အမျိုးလေးပါးတို့သည် တူရူဖြစ်သော အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ၎င်း အထောင့်ဖြစ်သော အရပ်လေးမျက်နှာတို့မှ၎င်း အိုးတို့ဖြင့် ရေကိုဆောင်ကုန်ဆောင်ကုန်၍ ရေပြည့်အိုးကိုလောင်းကုန်၏။ လောင်းတိုင်းလောင်းတိုင်းသောရေသည် အထက်သို့လျှံတက်၍ စီးသွား၏။ ထိုလူတို့သည်လည်း အဖန်တလဲလဲ ထိုပြည့်သောအိုး၌သာလျှင် ရေကိုလောင်းကုန်၏။ အချည်းနှီးသောအိုးတို့ကို ကြည့်သောသူလည်း မရှိ၊ အကျွန်ုပ်၏ ရှစ်ခုမြောက်သော အိပ်မက်သည်ကား ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ၌ လူတို့သည် ယုတ်ကုန်လတ္တံ့၊ တိုင်းနိုင်ငံ၌ ဩဇာမရှိသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ မင်းတို့သည် ဆင်းရဲသည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အကြင်သူတို့သည် အစိုးရသောမင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုမင်းတို့၏ ဘဏ္ဍာတိုက်၌ တသိန်းမျှသောအသပြတို့သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုမင်းတို့သည် ဤသို့ ဆင်းရဲကုန်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သော ဇနပုဒ်သားတို့ကို မိမိအမှုကိုသာလျှင် ပြုစေကုန်လတ္တံ့၊ လူတို့သည်လည်း မင်းတို့နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့၏အမှုကို စွန့်ကုန်၍ မင်းတို့၏ အကျိုးငှါသာလျှင် ကောက်ပဲတို့ကို ကြဲကုန်လျက် စောင့်ရှောက်ကုန်လျက် ရိတ်ကုန်လျက် နယ်ကုန်လျက် သွင်းကုန်လျက် ကြံခင်းတို့ကိုပြုကုန်လျက် ယန္တရားတို့ကိုရွက်ဆောင်ကုန်လျက် တင်လဲအစရှိသည်တို့ကို ချက်ကုန်လျက် ပန်းအရံတို့ကို ပြုကုန်လျက် သစ်သီးအရံတို့ကို ပြုကုန်လျက် ထိုထိုအရပ်၌ ဖြစ်ကုန်သော ကောက်ပဲ အစရှိသည်တို့ကိုဆောင်ကုန်၍ မင်း၏ကျီကိုသာလျှင် ဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ မိမိတို့၏အိမ်တို့၌ အချည်းနှီးသော ကျီတို့ကို ကြည့်ကုန်သောသူတို့မည်သည် မရှိကုန်လတ္တံ့၊ အချည်းနှီးသောအိုးတို့ကို မကြည့်မူ၍ ပြည့်သောအိုးကို လောင်းသည်နှင့် တူစွာသာလျှင် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၉။ မြတ်သောမင်းကြီး ကိုးခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား တခုသော ငါးပါးသောအဆင်းရှိသော ပဒုမာတို့ဖြင့်ဖုံးလွှမ်းသော နက်စွာသော ထက်ဝန်းကျင်ဆိပ်ရှိသော ရေကန်ကိုမြင်မက်၏။ ထက်ဝန်း ကျင်မှ အခြေနှစ်ချောင်း အခြေလေးချောင်း ရှိကုန်သောသားငှက်တို့သည် သက်ကုန်၍ ထိုရေကန်၌ ရေကိုသောက်ကုန်၏။ ထိုရေကန်၏အလယ်ဖြစ်သော နက်ရာအရပ်၌ ရေသည်နောက်၏။ ကမ်းနားအရပ်တို့၌ အခြေနှစ်ချောင်း အခြေလေးချောင်းရှိကုန်သောသားငှက်တို့၏ နင်းရာအရပ်၌ရေသည် မနောက် ကြည်လင်၏။ ဤသို့ အကျွန်ုပ်သည် မြင်မက်၏။ အကျွန်ုပ်၏ ကိုးခုမြောက်သောအိပ်မက်သည် ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ မင်းတို့သည် တရားမစောင့်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဆန္ဒာဂတိ အစရှိသည်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့် အဂတိသို့လားကုန်လျက် မင်းပြုကုန်လတ္တံ့၊ တရားသဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်းမည်သည်ကို မပေးကုန်လတ္တံ့၊ တံစိုးစားသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဥစ္စာ၌ လော်လည်ကုန်သည်ဖြစ်၍ တိုင်းနိုင်ငံ၌နေကုန်သောသူတို့၌ ခန္တီမေတ္တာကရုဏာမည်သည် မဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ကြမ်းကြုတ်ကုန်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ကြံညှစ်ယန္တရား၌ ကြံချောင်းကိုကဲ့သို့ လူတို့ကိုနှိပ်စက်ကုန်လျက် အထူးထူးအပြားပြားသော အခြင်းအရာဖြင့် အခွန် းအတုတ်ကို ဖြစ်စေ၍ ဥစ္စာကိုယူကုန်လတ္တံ့၊ လူတို့သည် အခွန်အတုတ်တို့ဖြင့်နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ တစုံတခုကိုပေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ရွာ နိဂုံးအစရှိသည်တို့ကိုစွန့်ကုန်၍ ရပ်စွန်ပြည်နားသို့သွား၍ နေကုန်လတ္တံ့။ ရေကန်၏ အလယ်၌ ရေသည်နောက်သကဲ့သို့၎င်း၊ ကမ်းနားအရပ်၌ ရေသည်ကြည်သကဲ့သို့၎င်း အလယ်ဖြစ်သောဇနပုဒ်သည် ဆိတ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရပ်စွန်ပြည်နားသည် တခဲနက်သောလူနေရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၀။ မြတ်သောမင်းကြီး ဆယ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား တလုံးတည်းသောအိုးဖြင့် ချက်သောထမင်းသည် ထမင်းအိုး၏ တခုသောနံပါး၌ အလွန်ပျော့၏။ တခုသောနံပါး၌ မနပ်၊ တခုသောနံပါး၌ ကောင်းစွာကျက်၏။ ဤသို့ သုံးစုအားဖြင့် ကျက်သည်ကို မြင်မက်၏။ အကျွန်ုပ်၏ ဆယ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်သည်ကား ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်ကား အသို့နည်းဟုလျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နောင်အခါ၌ မင်းတို့သည် တရားမစောင့်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသို့ တရားမစောင့်သောကြောင့် ထိုသူတို့၏ အစောင့် အရှောက် နတ်, ပူဇော် သက္ကာရကို ခံသောနတ်, ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် အာကာသဇိုင်းနတ်တို့သည် တရားမစောင့်သည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ တရားမစောင့်ကုန်သောမင်းတို့၏တိုင်းနိုင်ငံ၌ လေတို့သည် မညီညွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ပြင်းထန်ကုန်သည်ဖြစ်၍ လာကုန်လတ္တံ့၊ ထိုလေတို့သည် ကောင်းကင်၌ တည်ကုန်သော ဗိမာန်တို့ကို တုန်လှုပ်စေကုန်၏။ ထိုလေတို့သည် တုန်လှုပ်သည်ရှိသော် နတ်တို့သည် အမျက်ထွက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မိုဃ်းရွာစိမ့်သောငှာ မပေးကုန်လတ္တံ့၊ ရွာသော်လည်း အလုံးစုံသောတိုင်း၌ တပြိုင်နက်ဖြင့် မရွာစေလတ္တံ့၊ အလုံးစုံသောတိုင်း၌ လယ်ထွန်ခြင်းအမှုအားဖြင့်၎င်း စိုက်ပျိုးသောအမှုအားဖြင့်၎င်း ကျေးဇူးရှိသည်ဖြစ်၍ မရွာလတ္တံ့၊ တိုင်း၌ ကဲ့သို့ ထို့အတူ ဇနပုဒ်၌၎င်း ရွာ၌၎င်း တခုသောတဘက်ဆည်ကန်၌၎င်း တခုသောအိုင်၌၎င်း တပြိုင်နက် မရွာစေလတ္တံ့၊ တဘက်ဆည်ကန်၏ အထက်အဘို့၌ ရွာသောမိုဃ်းသည် အောက်အဘို့၌ မရွာလတ္တံ့၊ အောက်အဘို့၌ရွာသောမိုဃ်းသည် အထက်အဘို့၌ မရွာလတ္တံ့၊ တခုသောအရပ်အဘို့၌ ကောက်တို့သည် အလွန်မိုဃ်းရွာသဖြင့် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ တခုသောအရပ်အဘို့၌ မိုဃ်းမရွာသည်ဖြစ်၍ ကောက်တို့သည် ညှိုးကုန်လတ္တံ့၊ တခုသောအရပ်၌လည်းကောင်းစွာ မိုဃ်းရွာသည်ဖြစ်၍ ပြည့်စုံကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် တလုံးတည်းသောထမင်းအိုး၌ထမင်းကဲ့သို့ တယောက်သောမင်း၏ တိုင်းနိုင်ငံ၌ စိုက်ပျိုးသောကောက်တို့သည်လည်း သုံးထွေပြားသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၁။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်တခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အဘိုးတသိန်းထိုက်သောစန္ဒကူးနှစ်ကို ရက်တက်ပုပ်ဖြင့်ရောင်းစားသည်ကို မြင်မက်၏။ အကျွန်ုပ်၏ တဆယ့်တခုမြောက်သောအိပ်မက်သည် ဤအိပ်မက်တည်း၊ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ၌သာလျှင် ငါ၏သာသနာတော် ဆုတ်ယုတ်သည်ရှိသော် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ နောင်အခါ ပစ္စည်း၌ လော်လည်ကုန်သော အလဇ္ဇီရဟန်းတို့သည် များကုန်လတ္တံ့၊ ထိုအလဇ္ဇီရဟန်းတို့သည် ပစ္စည်း၌ လော်လည်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ငါဘုရားသည် ပစ္စည်း၌လော်လည်ခြင်းကိုဖျက်ဆီး၍ ဟောတော်မူအပ်သော တရားတော်ကို သင်္ကန်းအစရှိသော လေးပါးသောပစ္စည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် သူတပါးတို့အား ဟောကုန်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ပစ္စည်းလေးပါး၌မက်ကုန်၍ ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်မြောက်စေတတ်သောအဘို့၌တည်ကုန်လျက် နိဗ္ဗာန်သို့ရှေ့ရှုပြု၍ တရားကို မဟောကုန်လတ္တံ့၊ စင်စစ်ကား ပုဒ်အက္ခရာတို့၏ပြည့်စုံခြင်းမျှကို၎င်း သာယာသောအသံမျှကို၎င်းနာရ၍ အဘိုးများစွာထိုက်ကုန်သော သင်္ကန်းအစရှိသည်တို့ကို လှုလိမ့်မည် လှူချင်စိတ် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ဟောကုန်လတ္တံ့၊ အသပြာမက် ရဟန်းပျက်အချို့တို့သည်လည်း ခရီးလမ်းမလမ်းလေးခွနား မင်းအိမ်တံခါးအစရှိသည်တို့၌နေကုန်၍ ကျပ်ပြားမူးမက် မအပ်သောအကပ္ပိယပစ္စည်းတို့ကိုမှီ၍ အလီလီအလာလာ အသပြာလိုလားတော်မူကြ၍ တရားဟောကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ငါဘုရားသည် နိဗ္ဗာန်တရား အဘိုးထားဖြင့်ဟောကြားအပ်သော တရားမြတ်ဒေသနာကြီးကို ပစ္စည်းလေးပါး ကျပ်ပြားမူးပဲအတွက် လက်ကားလက်လီ တရားကုန်သည် မထေရ်ကြီးမထေရ်ငယ်တို့သည် အဘိုးတသိန်း ထိုက်သောစန္ဒကူးနှစ်ကို ရက်တက်ပုပ်ဖြင့်ရောင်းသကဲ့သို့ ဒါယကာ ဒါယိကာမအပေါင်းတို့အား ရောင်းစားကုန်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းသင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၂။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်နှစ်ခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အချည်းနှီးသော ဗူးတောင်းတို့သည် ရေ၌နစ်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည် အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ တရားမစောင့်သောမင်းတို့၏လက်ထက် လူတို့ဖောက်ပြန်သောအခါ၌ သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအခါ တရားမစောင့်သော မင်းတို့သည် အမျိုးနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော သူတော်ကောင်းတို့အား စည်းစိမ်ကို မပေးကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့အားသာလျှင် စည်းစိမ်ကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့သည် အစိုးရသည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်ကုန်သောသူတို့သည် ဆင်းရဲကုန်လတ္တံ့၊ မင်းပွဲသဘင်၌၎င်း မင်းအိမ်တံခါး၌၎င်း အမတ်တို့၏ပွဲသဘင်၌၎င်း တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌၎င်း အချည်းနှီးသော ဗူးတောင်းနှင့်တူကုန်သော အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့၏ စကားသည်သာလျှင် နှစ်၍တည်ဘိသကဲ့သို့ မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာတည်သည်သာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ သံဃာ့အစည်းအဝေး၌၎င်း၊ သံဃာ့ကံကို ဆောင်ရွက်ရာ၌၎င်း သီလမရှိသော ယုတ်မာကုန်သောရဟန်းတို့၏စကားသည်သာလျှင် မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာတည်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ သီလကို ချစ်မြတ်နိုးကုန်သော ရဟန်းတို့၏စကားသည် မတုန်မလှုပ် ကောင်းစွာ မတည်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ခပ်သိမ်းသောအခြင်းဘအရာအားဖြင့် အချည်းနှီးသောဗူးတောင်း၏ ရေ၌နစ်သောအခါကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအားဘေးမရှိ။
၁၃။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်သုံးခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ကြီးကုန် အလွန်ကြီးကုန်သော စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သောအိမ်ပမာဏရှိသော တခဲနက်သောကျောက်ဖျာကြီးသည် လှေကဲ့သို့ရေ၌ပေါ်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း အသို့နည်းဟု မေးလျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော ထိုသို့သဘောရှိသော ကာလ၌သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအခါ တရားမစောင့်သောမင်းတို့သည် အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့အား စည်းစိမ်ကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့သည် အစိုးရသည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်ကုန်သောသူတို့သည် ဆင်းရဲကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်ကုန်သောသူတို့၌ တစုံတယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ရိုသေခြင်းကိုမပြုကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးယုတ်သောသူတို့၌သာလျှင် ရိုသေခြင်းကိုပြုကုန်လတ္တံ့၊ မင်းပွဲသဘင်၌၎င်း အမတ်တို့၏ပွဲသဘင်၌၎င်း တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်၌၎င်း တရားဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ လိမ်မာကုန်သော တခဲနက်သော ကျောက်ဖျာကြီးနှင့်တူကုန်သော အမျိုးကောင်းသားတို့၏ စကားသည် သက်ဝင်၍မတည်လတ္တံ့၊ ထိုအမျိုးသားတို့သည် စကားပြောဆိုကုန်သည်ရှိသော် ဤသူတို့သည် အဘယ်စကားကို ပြောဆိုကုန်သနည်းဟု အမျိုးယုတ်ကုန်သောသူတို့သည် ပြက်ရယ်ကိုသာလျှင် ပြုကုန်လတ္တံ့၊ ဆိုအပ်ပြီးသော အပြားရှိကုန်သော ဆရာဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့၏ အစည်းအဝေး၌လည်း သီလကို ချစ်မြတ်နိုးကုန်သောရဟန်းတို့ကို အရိုအသေအလေးအမြတ်ပြုအပ်သည်ဟူ၍ မအောက်မေ့ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုသီလကိုချစ်မြတ်နိုးကုန်သော ရဟန်းတို့၏စကားသည် သက်ဝင်၍မတည်လတ္တံ့၊ ကျောက်ဖျာတို့၏ပေါ်သောအခါကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၄။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်လေးခုမြောက်သော အိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား သစ်မည်စည်ပွင့်ငယ်ပမာဏရှိကုန်သော ဖားငယ်တို့သည် ကြီးကုန် အလွန်ကြီးကုန်သောမြွေဟောက်တို့ကို လျင်သောအဟုန်ဖြင့် ကိုက်လတ်၍ ကြာရိုးကြာစွယ်ကိုကဲ့သို့ ဖြတ်၍ ဖြတ်၍ အသားကိုစား၍ မျိုကုန်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်လည်း အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ လူတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ကုန်သောကာလ၌ ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် ပြင်းထန်သောရာဂရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ယုတ်သောသဘောရှိကုန်သော ကိလေသာတို့၏ အလိုသို့လိုက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ငယ်ကုန် အလွန်ငယ်ကုန်သော မိမိ၏ မယားတို့၏အလိုသို့ လိုက်ကုန်လတ္တံ့၊ အိမ်၌ ကျွန်အမှုလုပ် အစရှိသည်တို့သည်၎င်း, နွားကျွဲအစရှိသည်တို့သည်၎င်း သုံးဆောင်ပြီးသောရွှေ, မသုံးဆောင်သောရွှေ အစရှိသည်တို့သည်၎င်း အလုံးစုံလျှင် ထိုမိန်းမငယ်တို့နှင့်သာလျှင် စပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤမည်သော သုံးဆောင်ပြီးသောရွှေ မသုံးဆောင်သေးသောရွှေတို့သည်၎င်း ဤမည်သောအခြံအရံအစရှိသော အမျိုးသည်၎င်း အဘယ်မှာနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ရှိလိုရာအရပ်၌ ရှိသည်ဖြစ်စေ သင့်အား ဤကြောင့်ကြခြင်းဖြင့် အဘယ်မူအံ့နည်း သင်သည် ငါ၏အိမ်၌ရှိသည်ကို၎င်း မရှိသည်ကို၎င်း အဘယ့်ကြောင့်သိလိုသနည်းဟုဆို၍ အထူးထူးသောစကားတို့ဖြင့်ဆဲရေး၍ နှုတ်လှံတို့ဖြင့်ထိုး၍ ကျွန်အစေအပါးကိုကဲ့သို့ အလိုလိုက်စေ၍ မိမိ၏အစိုးရခြင်းကို ဖြစ်စေကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် သစ်မည်စည်ပွင့်ငယ်မျှပမာဏရှိသော ဖားမငယ်တို့၏ လျင်သောအဆိပ်ရှိသောမြွေဟောက်ကို မျိုသောအခါကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၅။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်ငါးခုမြောက်သောအိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏ အရှင်ဘုရား ဆယ်ပါးကုန်သော သူယုတ်မာတို့၏အကျင့်တို့နှင့်ပြည့်စုံသော ရွာ၌ကျက်စားသောကျီးကို ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းရှိသည်၏အဖြစ်နှင့် သုဝဏ္ဏဟူ၍ ရအပ်သောအမည်ရှိကုန်သော ရွှေဟင်္သာတို့သည် ခြံရံသည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်လည်း အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ အားနည်းသောမင်းတို့လက်ထက်၌သာလျှင်ဘဖြစ်လတ္တံ့၊ ဘထိုစကားသည်မှန်၏။ နောင်သောအခါ အားနည်းကုန်သောမင်းတို့သည် ဆင်အတတ်အစရှိသည်တို့၌ မလိမ်မာကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ စစ်ထိုးခြင်း၌ မရဲရင့်သည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုအားနည်းကုန်သောမင်းတို့သည် မိမိတို့၏ပြည်စည်းစိမ်ပျက်စီးခြင်းကို ရွံရှာကုန်သည်ဖြစ်၍ တူသောဇာတ်ရှိကုန်သော သူတော်ကောင်းသားတို့အား အစိုးရခြင်းကိုမပေးမူ၍ မိမိ၏ခြေရင်း၌ခစားကုန်သော ဆတ္တာသည်အစရှိသောသူတို့အား စည်းစိမ်ကိုပေးကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးအနွယ်နှင့်ပြည့်စုံကုန်သော သူတော်ကောင်းသားတို့သည် မင်းအိမ်၌ ကိုးကွယ်ရာကိုမရကုန်သည်ဖြစ်၍ အသက်မွေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အစိုးရခြင်း၌တည်ကုန်သော အမျိုး အနွယ်ယုတ်ကုန်သော မမြတ်ကုန်သောသူတို့၌ ခစားကုန်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရွှေဟင်္သာတို့သည် ကျီးကိုခြံရံသောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤ အိပ်မက်ဟူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ။
၁၆။ မြတ်သောမင်းကြီး တဆယ့်ခြောက်ခုမြောက်သော အိပ်မက်ကို ဆိုဦးလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ရှေး၌ သစ်တို့သည် ဆိတ်တို့ကိုစားကုန်၏။ အကျွန်ုပ်သည်ကား ဆိတ်တို့သည် သစ်တို့ကိုလိုက်ကုန်၍ ကြွပ်ကြွပ်မြည်စေကုန်၍ စားကုန်သည်တို့ကို မြင်မက်၏။ ထိုနောက်မှ တပါးကုန်သော ထိတ်လန့်ခြင်းကိုဖြစ်စေတတ်ကုန်သောသစ်တို့သည် ဆိတ်တို့ကို အဝေးမှသာလျှင်မြင်၍ ကြောက်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဆိတ်တို့မှကြောက်ခြင်းကြောင့်ပြေးကုန်၍ တောချုံတို့သို့ဝင်၍ ပုန်းကုန်၏။ ဤအိပ်မက်၏ အကျိုးသည်လည်း အသို့နည်းဟု လျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်၏အကျိုးသည်လည်း နောင်အခါ တရားမစောင့်သောမင်းတို့၏ လက်ထက်၌ သာလျှင် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအခါ အမျိုးယုတ်ကုန်သော မင်းကျွမ်းဝင်ဖြစ်ကုန်သောသူတို့သည် အစိုးရသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ အမျိုးမြတ်ကုန်သောသူတို့သည် မထင်ရှားသည်ဖြစ်၍ ဆင်းရဲသည်ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့။ ထိုမင်းကျွမ်းဝင်ဖြစ်ကုန်သောသူတို့သည် မင်းကို မိမိတို့၏စကားကိုယူစေ၍ တရားဆုံးဖြတ်ရာ အရပ်အစရှိသည်တို့၌ အားရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ အမျိုးမြတ်ကုန်သော သူတော်ကောင်းအပေါင်းတို့၏ အစဉ်အဆက်မှလာကုန်သော လယ်ယာအစရှိသည်တို့ကို ထိုလယ်ယာအစရှိသည်တို့သည် ငါတို့၏ဥစ္စာတည်းဟု တရားကိုတွေ့ကုန်၍ ထိုသို့တရားတွေ့ခြင်းကြောင့် သင်တို့၏ဥစ္စာတည်း ငါတို့၏ဥစ္စာတည်းဟု လာလတ်ကုန်၍ တရားဆုံးဖြတ်ရာအရပ်အစရှိသည်တို့၌ ငြင်းခုံကြသည်ရှိသော် ကြိမ်နွယ်အစရှိသည်တို့ဖြင့် ပုတ်ခတ်စေ၍ လည်၌ ကိုင်၍ ငင်စေပြီးလျှင် မိမိ၏ပမာဏကိုမသိကြကုန်၊ ငါတို့နှင့်တကွ ငြင်းခုံကြကုန်ဘိ၏။ ယခုအခါ မင်းအားလျှောက်ထား၍ လက်ခြေတို့ကို ဖြတ်ခြင်းအစရှိသည်တို့ကို ပြုကုန်အံ့ဟု ခြိမ်းချောက်ကုန်လတ္တံ့။
ထိုအမျိုးမြတ်သောသူတို့သည် မင်းကျွမ်းဝင်ဖြစ်သောသူတို့မှ ကြောက်သောကြောင့် မိမိတို့၏ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော လယ်ယာအစရှိသည်တို့ကို ဤလယ်ယာအစရှိကုန်သောဝတ္ထုတို့သည် သင်တို့၏ ဥစ္စာသာလျှင်တည်း၊ ထိုဥစ္စာတို့ကို ယူကုန်လောဟုပေးအပ်၍ မိမိတို့၏အိမ်တို့သို့ဝင်၍ ကြောက်ကုန် သည်ဖြစ်၍ အိပ်ကုန်လတ္တံ့၊ အကျင့်ယုတ်မာကုန်သော ရဟန်းတို့သည်လည်း သီလ၌ချစ်မြတ်နိုးကုန်သောရဟန်းတို့ကို အလိုရှိတိုင်း ညှဉ်းဆဲကုန်လတ္တံ့၊ သီလကိုချစ်မြတ်နိုးကုန်သောရဟန်းတို့သည် ကိုးကွယ်ရာကိုမရသည်ဖြစ်၍ တောသို့ဝင်ပြီးလျှင် ချုံတို့၌ပုန်းကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ယုတ်သောဇာတ်ရှိကုန်သော သူတို့သည်၎င်း အကျင့်ယုတ်တ်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည်၎င်း နှိပ်စက်အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဇာတ်နှင့်ပြည့်စုံကုန်သော အမျိုးကောင်းသားတို့၏၎င်း သီလကိုချစ်မြတ်နိုးကုန်သောရဟန်းတို့၏၎င်း ဆိတ်တို့မှကြောက်ခြင်းကြောင့် ထိတ်လန့်ခြင်းတို့ကိုဖြစ်စေတော်ကုန်သောသစ်တို့၏ ပြေးသောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ၊ ဤအိပ်မက်ကိုလည်း အနာဂတ်ကိုလျှင်စွဲ၍ မြင်မက်၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည်ကား များစွာသောဥစ္စာကို ရကုန်လတ္တံ့ဟု အာမိသကိုငဲ့သဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကိုမှီ၍ ပြောဆိုကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် တဆယ့်ခြောက်ချက်သောအိပ်မက်ကြီးတို့၏အကျိုးကို ဟောတော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ယခုအခါ၌ သင်မင်းကြီးသည်သာလျှင် တဆယ့်ခြောက်ချက်သောအိပ်မက်ကြီးတို့ကို မြင်မက်သည်မဟုတ်သေး။ ရှေးမင်းတို့သည်လည်း မြင်မက်ဘူးကုန်ပြီ၊ ပုဏ္ဏားတို့သည်လည်း ရှေးမင်းတို့အား ဤအတူသာလျှင် အိပ်မက်ကိုယူ၍ ယဇ်ထက်၌ချဘူးကုန်ပြီ၊ ထိုနောင် ပညာရှိတို့သည်ပေးအပ်သောနည်းဖြင့်သွား၍ ဘုရားလောင်းကိုမေးကုန်၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း ထိုရှေးမင်းတို့အား ဤအိပ်မက်တို့ကို ဟောကုန်သည်ရှိသော် ဤယခုအခါ၌ ငါဘုရားဟောတော်မူသောနည်းဖြင့်သာလျှင် ဟောဘူးကုန်ပြီဟုမိန့်တော်မူ၍ ထိုကောလလမင်းကြီးသည် တောင်းပန် အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရာလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ငါးပါးသောအဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း ရှစ်ပါးသောသမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ဈာန်ကစားခြင်းကို ကစားလျက်နေ၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမြို့၌ ဗြဟ္မဒတ်မင်းကြီးသည် ဤနည်းဖြင့်လျှင် ဤတဆယ့်ခြောက်ချက်သောအိပ်မက်ကြီးတို့ကိုမြင်မက်၍ ပုဏ္ဏားတို့ကိုမေး၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် ဤအတူသာလျှင် ယဇ်ပူဇော်အံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ ထိုပုဏ္ဏားတို့တွင် ပုရောဟိတ်၏ ပညာရှိသောလိမ်မာသောတပည့်လုလင်သည် ဆရာကို ဆရာ သင်တို့သည် အကျွန်ုပ်ကို ဗေဒင်တို့ကို သင်စေ၏။ ထိုဗေဒင်တို့၌ တယောက်သောသူကိုသတ်၍ တယောက်သောသူ၏ချမ်းသာခြင်းအမှုကို ပြုခြင်းမည်သည် မရှိသည်မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ အမောင်လုလင် ဤဥပါယ်ဖြင့် ငါတို့အား များစွာသော ဥစ္စာသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ သင်သည်ကား မင်းဥစ္စာကို စောင့်လိုယောင်တကားဟု ဆို၏။ လုလင်သည် ဆရာ ထိုသို့တပြီးကား သင်တို့သည်သာလျှင် သင်တို့အမှုကို ပြုကြကုန်လော၊ ငါသည် သင်တို့အထံ၌ မပြုအံ့ဟုဆို၍ သွားသည်ရှိသော် မင်း၏ ဥယျာဉ်သို့ ရောက်၏။
ထိုနေ့၌သာလျှင် ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ယနေ့ငါသည် လူ့ပြည်သို့သွားသည်ရှိသော် များစွာသော သတ္တဝါတို့၏ အနှောင်အဖွဲ့မှလွတ်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် လာလတ်ပြီးလျှင် မင်း၏ ဥယျာဉ်၌သက်၍ ရွှေဆင်းတုကဲ့သို့ မင်္ဂလာကျောက်ဖျာအပြင်၌ နေ၏။ လုလင်သည် ဘုရားလောင်းသို့ကပ်၍ရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာနေ၍ နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကို ပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုလုလင်နှင့်တကွ သာယာသောနှုတ်ခွန်း ဆက်ခြင်းကို ပြု၍ လုလင် မင်းကြီးသည် တရားသဖြင့်မင်းပြုပါ၏လောဟု မေး၏။ အရှင်ဘုရား မင်းသည်ကား တရားစောင့်၏။ ထိုသို့စောင့်သော်လည်း ပုဏ္ဏားတို့သည် မင်းကြီးကို ဆိပ်မဟုတ်ရာ၌ ပြေးသွားစေကုန်၏။ မင်းကြီးသည် တဆယ့်ခြောက်ချက်သော အိပ်မက်ကြီးတို့ကိုမြင်မက်၍ ပုဏ္ဏားတို့အားကြား၏။ ပုဏ္ဏားတို့သည် ယဇ်ပူဇော်အံ့ဟု အားထုတ်ကုန်၏။ အရှင်ဘုရား ဤအိပ်မက်တို့၏ ဤမည်သောအကျိုးသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု မင်းကိုသိစေ၍ အရှင်ဘုရားတို့အား များစွာသောသတ္တဝါအပေါင်းကို ဘေးမှလွတ်စေခြင်းငှါ မအပ်ပါလောဟု လျှောက်၏။ လုလင် ငါတို့သည် မင်းကို မသိကုန်၊ မင်းသည်လည်း ငါတို့ကို မသိ၊ ဤအရပ်သို့လာလတ်၍ အကယ်၍ မေးငြားအံ့၊ ငါတို့သည် ထိုမင်းအား ပြောဆိုကုန်အံ့ဟု ဆို၏။
လုလင်သည် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ထိုမင်းကို ဆောင်ပါအံ့၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် အကျွန်ုပ်၏လာခြင်းကို ငံ့လင့်ကုန်လျက် အတန်ငယ်နေတော်မူပါကုန်လောဟု ဘုရားလောင်းကို ဝန်ခံစေ၍ မင်းအထံသို့သွား၍ မြတ်သောမင်းကြီး တယောက်သော ကောင်းကင်ပျံရှင်ရသေ့သည် ရှင်မင်းကြီးတို့သည် မြင်အပ်သောအိပ်မက်တို့၏အကျိုးကို ဟောအံ့ဟု ရှင်မင်းကြီးတို့ကို ခေါ်စေ၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် ထိုလုလင်၏ စကားကိုကြား၍ ထိုခဏ၌သာလျှင် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ရှင်ရသေ့ကိုရှိခိုးလျက် တင့်အပ်လျောက်ပတ်စွာ နေ၍မေး၏။ အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် အကျွန်ုပ်သည် မြင်အပ်သော အိပ်မက်တို့၏အကျိုးကို သိတော်မူသလောဟု လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သိသည်မှန်၏ဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ထိုသို့တပြီးကား ဟောတော်မူကုန်လောဟု လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဟောအံ့၊ ရှေးဦးစွာ မြင်တိုင်းသော အိပ်မက်တို့ကို ဆိုဟု ဆို၏။ အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီဟု မင်းကြီးသည်-
အဿော ကံသော သိင်္ဂါလီ စ ကုမ္ဘော။
ပေါက္ခရဏီ စ အပါက စန္ဒနံ။
လာဗူနိ သီဒန္တိ သိလာ ပ္လဝန္တိ၊
မဏ္ဍူကိယော ကဏှသပ္ပေ ဂိလန္တိ၊
ကာကံ သုဝဏ်ဏာ ပရိဝါရယန္တိ၊
တသာ ဝကာ ဧဠကာနံ ဘယာဟိ။
ဟူသော မာတိကာကိုထား၍ လျှောက်၏။
ဥသဘာ၊ နွားနက်ဥသဘလေးခုတို့သည် ဝှေ့အံ့သော အခြင်းအရာကိုပြ၍ ဖဲကုန်၏။ ရုက္ခာ၊ ငယ်စွာကုန်သော သစ်ပင်ချုံတို့သည် ပွင့်ကုန် သီးကုန်၏။ ဂါဝိယော၊ နွားမကြီးတို့သည် ယနေ့ မွေးသော နွားမငယ်၏ နို့ကိုစို့ကုန်၏။ ဂဝါစ၊ လှည်း၌ က အပ်ကုန်သောနို့စို့ နိခွါ နွားငယ်တို့သည် ဝန်ကိုမရွက်ဆောင်နိုင်ကုန်။ အဿော၊ နှစ်ဘက်မျက်နှာရှိသောမြင်းသည် နှစ်ဘက်သောခံတွင်းဖြင့် အစာကိုစား၏။ ကံသော၊ အဘိုး တသိန်းထိုက်သော ရွှေလင်ပန်းကို ဤ၌ ကျင်ငယ်စွန့်လောဟု မြေခွေးအား ဆောင်နှင်း၏။ သိင်္ဂါလီစ၊ အထက်၌ ကျစ်အပ်သောလွန်ကို အောက်က မြေခွေးမစား၏။ ကုမ္လော၊ အချည်းနှီးသောအိုးတို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော ရေပြည့်အိုး၌သာရေလောင်း၏။ ပေါက္ခရဏီ စ၊ ရေကန်အလယ်၌ ရေတို့သည်နောက်ကုန်၍ အနား၌ရေတို့သည် ကြည်ကုန်၏။ အပါကံ၊ တလုံးတည်းသောအိုးဖြင့် ချက်အပ်သော ထမင်းသည် သုံးစုအားဖြင့်ကျက်၏။ စန္ဒနံ၊ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော စန္ဒကူးနံ့သာကို ရက်တက်ရည်ပုပ်ဖြင့် ရောင်းစား၏။ လာဗုနိ၊ ဗူးတောင်းတို့သည်။ သီဒန္တိ၊ ရေ၌ နစ်ကုန်၏။ သိလာ၊ ကျောက်ဖျာကြီးတို့သည်။ ပ္လဝန္တိ၊ ရေ၌ပေါ်ကုန်၏။ မဏ္ဍူကိယော၊ ဖားမငယ်တို့သည်။ ကဏှသပ္ပေ၊ မြွေဟောက်တို့ကို။ ဂိလန္တိ၊ မျိုကုန်၏။ ကာကံ၊ ကျီးကို။ သုဝဏ္ဏာ၊ ရွှေဟင်္သာတို့သည်။ ပရိဝါရယန္တိ၊ ခြံရံကုန်၏။ တသာ၊ ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော။ ဝကာ၊ သစ်တို့သည်။ ဧဠကာနံ၊ ဆိတ်တို့အား။ ဘယာ၊ ကြောက်ကုန်၏။
ဤသို့ ပသေနဒီမင်းကောသလကြီးသည်ဆိုသောနည်းဖြင့်သာလျှင် အိပ်မက်ကိုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုအိပ်မက်တို့၏အကျိုးကို ယခုအခါ၌ မြတ်စွားဘုရားသည် ဟောတော်မူအပ်သောနည်းဖြင့်သာလျှင် အကျယ်အားဖြင့် ဟော၍ အဆုံး၌ မိမိသည် ဝိပ္ပရိယာသော ဝတ္တတိ နယိဓမတ္ထိဟူသော ဤစကားကို ဆို၏။
မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ တေသံ ပဋိဃာတာယ၊ ထိုအိပ်မက်၏အကျိုးတို့ကို ဖျောက်ခြင်းငှါ။ ယံ ပနေတံ ယညကမ္မံ၊ အကြင် ယင်အမှုသည်။ ဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ တံ၊ ထိုယဇ်အမှုသည်။ ဝိပရိယာသော၊ ဖောက်ပြန်သောအားဖြင့်။ ဝတ္တတိ၊ ဖြစ်၏။ ဣဓ၊ ဤမင်းကြီးလက်ထက် ငါ့လက်တက်ဖြစ်သောကာလ၌။ ဧတေသံ၊ ထိုအိပ်မက်တို့၏။ နိပ္ဖတ္တိ၊ အကျိုးသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင်မင်းကြီးအား ဘေးသည်၎င်း ကိုယ်လက်ခက်တရော်ဖြစ်ဘွယ်သည်၎င်း မရှိဟု သိစေ၍ များစွာသောသတ္တဝါအပေါင်းကို အနှောင်အဖွဲ့မှလွတ်စေ၍ တဖန် ကောင်းကင်၌ရပ်လျက် မင်းကြီး အဆုံးအမကိုပေး၍ ငါးပါးသောသီလတို့၌တည်စေ၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ဤနေ့မှစ၍ ပုဏ္ဏားတို့နှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ သားတို့ကိုသတ်ခြင်းငှါ ယဇ်မည်သည်ကို မပူဇော်လင့်ဟု ဆို၍ တရားဟောပြီးလျှင် ကောင်းကင်ဖြင့်သာလျှင် မိမိနေရာအရပ်သို့သွား၏။ မင်းကြီးသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌တည်လျက် ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤအိပ်မက်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် သင်မင်းကြီးအား ဘေးမရှိ၊ ယဇ်ပူဇော်ခြင်းကို ပယ်လောဟု ယဇ်ကိုပယ်စေ၍ များစွာသောသတ္တဝါအပေါင်းတို့အား ဇီဝိတဒါနကိုပေးတော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ လုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အိပ်မက်အပြား၊ ဆယ်ခြောက်ပါး၊ ထွတ်ဖျားမဟေ ဟောမြွက်ပေ
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟာသုပိနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၈။ ဣလ္လိသဇာတ်
မစ္ဆရိယသူဋ္ဌေးကို အရှင်မောဂ္ဂလာန် ဆုံးမသောအကြောင်
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥဘော ခဉ္ဇာအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဣလ္လိသဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မစ္ဆရိယသူဌေးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ရာဇဂြိုဟ် မြို့၏အနီး၌ သက္ကာရမည်သောနိဂုံးသည် ရှိသတတ်၊ ထိုသက္ကာရ နိဂုံး၌တယောက်သော မစ္ဆရိယမည်သော ကုဋေရှစ်ဆယ်ကြွယ်ဝသောသူဌေးသည်နေ၏။ ထိုသူဌေးသည် မြက်ဖျားဖြင့် ဆီပေါက်ကိုလည်း သူတပါးအား မပေးသလျှင်ကတည်း။ ဤသို့လျှင် ထိုသူဌေး၏ စည်းစိမ်သည် သားမယားအစရှိသည်တို့၏အကျိုးကို မပြီးစေသလျှင်ကတည်း၊ ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့၏အကျိုးကို မပြီးစေလျှင်ကတည်း၊ ရက္ခိုသ်စောင့်သောရေကန်ကဲ့သို့ မသုံးမဆောင်ရသည်ဖြစ်၍ တည်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တနေ့သ၌ မိုးသောက်ထအခါဝယ် မဟာကရုဏာသမာပတ်မှ ထတော်မူ၍ အလုံးစုံသောလောကဓာတ်၌ သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို သိခြင်းငှါထိုက်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့ကို ကြည့်ကုန်သည်ရှိသော် လေးဆယ့်ငါးယူဇနာထက်၌နေသော မယားနှင့်တကွသော မစ္ဆရိယသူဌေး၏ သောတာပတ္တိဖိုလ်၏ဥပနိဿယကို မြင်တော်မူ၏။
ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် မြင်တော်မူသည်မှရှေးဖြစ်သောနေ့၌ကား မင်းကိုခစားအံ့သောငှါမင်းအိမ်သို့သွား၍ မင်းအား ခစားခြင်းကိုပြု၍လာသော မစ္ဆရိယသူဌေးသည် တယောက်သော ထမင်းဆာမွတ်သော ဇနပုဒ်သားလူကို မုယောမုန့်ကို၎င်း၊ အိုးကင်းဖြင့် ကြော်သောမုန့်ကို၎င်း စားသည်ကိုမြင်၍ ထို့မုန့်၌စားချင်ခြင်းကို ဖြစ်စေ၍ မိမိအိမ်သို့သွား၍ ငါသည် အိုကင်းဖြင့် ကြော်သောမုန့်ကိုစားလိုသည်ဖြစ်၏ဟု အကယ်၍ ဆိုအံ့၊ များကုန်သောလူတို့သည် ငါနှင့်တကူ စားလိုကုန်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် ငါ၏ များစွာကုန်သော ဆန်, ထောပတ်, ပျား, တင်လဲအစရှိသည်တို့သည် ကုန်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်လတ္တံ့၊ တစုံတယောက်သောသူအား မပြောဆိုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ စားချင်ခြင်းကို သည်းခံလျက်သွား၏။ ထိုမစ္ဆရိယသူဌေးသည် ရှည်မြင့်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ရှိသော် ဖက်ရွက်ရော်ကဲ့သို့သော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၏။ အကြောပြိုင်းပြိုင်းထသော ကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ ထို့နောင်မှ စားချင်ခြင်းကို သည်းခံအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ တိုက်ခန်းသို့ဝင်ပြီးလျှင် ညောင်စောင်းငယ်ကိုဖက်၍ လျောင်း၏။ ဤသို့ဖြစ်သော်လည်း ဥစ္စာကုန်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် တစုံတယောက်သောသူအား တစုံတခုသောစကားကို မဆို။
ထိုအခါ မစ္ဆရိယသူဌေးကို မယားသည်ကပ်၍ ကျောက်ကို ဆုပ်နယ်၍ အရှင်သင့်အား အဘယ်မချမ်းသာခြင်းရှိသနည်းဟု မေး၏။ ငါ့အား တစုံတခုသော မချမ်းသာခြင်းသည် မရှိဟုဆို၏။ သင့်အား မင်းသည် အမျက်ထွက်သလောဟု မေး၏။ ငါ့အား မင်းသည်လည်း အမျက်မထွက်ဟုဆို၏။ ထိုသို့ မင်းအမျက်မထွက်သည်ရှိသော် သင့်အား သားသ္မီးတို့သည်၎င်း၊ ကျွန်အမှုလုပ် အစရှိသည်တို့သည်၎င်း ပြုအပ်သော တစုံတခုသော မနှစ်သက်ဘွယ်သည်ရှိသလောဟု မေး၏။ မရှိဟု ဆို၏။ ထိုသို့ မရှိသည်ရှိသော် သင့်အား တစုံတခုသောဝတ္ထု၌ တောင့်တခြင်းသည် ရှိသလောဟု မေး၏။ ဤသို့ မေးသော်လည်း ဥစ္စာကုန်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် တစုံတခုသောစကားကို မဆို၊ အသံမရှိသည်ဖြစ်၍သာလျှင် အိပ်၏။
ထိုအခါ ထိုမစ္ဆရိယသူဌေးကို မယားသည် အရှင်ဆိုလော၊ သင့်အား တစုံတခုသောဝတ္ထု၌ တောင့်တခြင်းသည် ရှိသလောဟု ဆို၏။ ထိုမစ္ဆရိယသူဌေးသည် မယားစကားကိုပြက်ရက်ပြုသကဲ့သို့ ငါ့အား တခုသောတောင့်တခြင်းသည် ရှိ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်တောင့်တခြင်းနည်းဟု မေး၏။ ငါသည် အိုးကင်းဖြင့်ကြော်သောမုန့်ကို စားလို၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့စားလိုလျှက် အဘယ်အကျိုးငှါ မဆိုသနည်း၊ သင်သည် ဆင်းရဲသလော၊ ယခုပင် အလုံးစုံသော သက္ကာရနိဂုံး၌နေကုန်သူတို့အား စားလောက်သည်တို့ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုအလုံးစုံသောသူတို့ဖြင့် သင့်အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ထိုသူတို့သည် မိမိတို့အမှုကိုပြု၍ စားကုန်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား တလမ်းတည်း၌နေသောသူတို့အား စားလောက်သည်ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။ ငါသည် သင်၏ များစွာသောဥစ္စာရှိသည်၏အဖြစ်ကို သိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ဤအိမ်၏အနီး၌ အလုံးစုံသောသူတို့အား စားလောက်သည်ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။ ငါသည် သင်၏ အလိုကြီးသောအဖြစ်ကို သိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင်၏သားမယားအားသာလျှင် စားလောက်သည်ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသားမယားတို့ဖြင့် သင့်အား အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင့်အား၎င်း ငါ့အား၎င်း စားလောက်သည်ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။ သင်သည် အဘယ်သို့ပြုအံ့နည်းဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင် တယောက်တည်းသာလျှင် စားသောက်သည်ကိုပြု၍ ကြော်အံ့ဟု ဆို၏။
ဤအရပ်၌ကြော်သော် မုန့်ကို များစွာကုန်သောလူတို့သည် တောင့်တကုန်လတ္တံ့၊ မကျိုးသောဆန်တို့ကိုထားခဲ့၍ ကျိုးသော ဆန်တို့ကို၎င်း ခုံလောက်တို့ကို၎င်း အိုးကင်းတို့ကို၎င်းယူခဲ့စေ၍ အတန်ငယ်သော နို့ရည် ထောပတ် ပျား တင်လဲတို့ကိုယူခဲ့၍ ဘုံခုနစ်ဆင့်ရှိသောပြာသာဒ်၏ အထက်ဖြစ်သောအပြင်သို့တက်၍ ကြော်လော၊ ထိုအရပ်၌ ငါတယောက်တည်းသာလျှင် ထိုင်၍စားအံ့ဟုဆို၏။ ထိုသူဌေးမသည်လည်းကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ ယူအပ်သည်တို့ကို ယူခဲ့စေ၍ ပြာဿာဒ် အထက်သို့တက်ပြီးလျှင် ကျွန်မတို့ကိုလွှတ်လိုက်၍ သူဌေးကို ခေါ်စေပြီး ထိုမစ္ဆရိယသူဌေးသည် အစမှစ၍ တံခါးကိုပိတ်လျက် အလုံးစုံသောတံခါးတို့၌ ကျည်ကျည်ငယ်တို့ကိုလျှို့၍ ဘုံခုနှစ်ဆင့်မြောက်သော ပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်ပြီးလျှင် ထိုပြာသာဒ်၌လည်း တံခါးပိတ်၍နေ၏။ ထိုမစ္ဆရိယသူဌေး၏ မယားသည်လည်း ခုံလောက်၌မီးကိုညှိ၍ အိုကင်းကိုတင်၍ မုန့်ကိုကြော်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နံနက်စောစောကလျှင် မဟာမောဂ္ဂလာန်ကို မောဂ္ဂလာန် ရာဇဂြိုဟ်မြို့၏အနီး၌ သက္ကာရမည်သောနိဂုံး၌ မစ္ဆရိယသူဌေးသည် အိုကင်းဖြင့်ကြော်သောမုန့်ကို စားအံ့ဟု တပါးကုန်သောသူတို့၏ မြင်ခြင်းမှကြောက်သောကြောင့် ဘုံခုနစ်ဆင့်ရှိသောပြာသာဒ်အထက်၌ မုန့်တို့ကိုကြော်စေ၏။ သင်သည် ထိုအရပ်သို့သွား၍ ထိုသူဌေးကိုဆုံးမ၍ မာနမရှိသည်ကိုပြု၍ သူဌေးလင်မယားနှစ်ယောက်တို့တို့၎င်း နို့ရည်ထောပတ် ပျား တင်လဲတို့ကို၎င်းယူခဲ့၍ သင်၏အစွမ်းဖြင့် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဆောင်ခဲ့လော၊ ယနေ့ ငါဘုရားသည် ငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့နှင့်တကွ ကျောင်း၌သာလျှင်နေ၍ မုန့်တို့ဖြင့်လျှင် ဆွမ်းစားခြင်း ကိစ္စကို ပြုအံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် အရှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီဟု မြတ်စွာဘုရားစကားတော်ကို ဝန်ခံ၏။ ထိုခဏ၌သာလျှင် တန်ခိုးအစွမ်းဖြင့် ထိုသက္ကာရနိဂုံးသို့သွား၍ ထိုပြာသာဒ်၏ ခြင်္သေ့ခံသောလေသာတံခါးဝ၌ ကောင်းစွာဝတ်လျှက် ကောင်းစွာရုံလျှက် ကောင်းကင်၌ သာလျှင် ပတ္တမြားညိုဆင်းတုကဲ့သို့ ရပ်၏။
မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်ကို မြင်၍သာလျှင် သူဌေးကြီး၏ နှလုံးသည် တုန်လှုပ်၏။ ငါသည် ဤသို့သဘောရှိသောသူတို့မှ ကြောက်သောကြောင့်သာလျှင် ဤအရပ်သို့လာ၏။ ဤရဟန်းသည်လည်း လာလတ်၍ လေသာတံခါး၌ ရပ်၏ဟု စွဲလမ်းအပ်သော စွဲလမ်းဘွယ်ကို မမြင်သည်ဖြစ်၍ မီး၌ထည့်အပ်သော ဆားကဲ့သို့ ဖြစ်ဖြစ်မြည်လျက် ရဟန်း ကောင်းကင်၌ ရပ်သော်လည်း သင်သည် အဘယ်ကိုရလတ္တံ့နည်း၊ ကောင်းကင်၌ ထိုမှဤမှ ခြေရာကိုပြ၍ စင်္ကြံသွားငြားသော်လည်း မရလတ္တံ့သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၏။ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် ထိုအရပ်၌ သာလျှင် ထိုမှဤမှ စင်္ကြံသွားတော်မူ၏။ သူဌေးသည် စင်္ကြံသွားသော်လည်း အဘယ်ကို ရလတ္တံ့နည်း၊ ကောင်းကင်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့သဖြင့် နေသော်လည်း မရလတ္တံ့သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၏။ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်ကို ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေနေငြားသော်လည်း အဘယ်ကို ရလတ္တံ့နည်း၊ လာလတ်၍ လေသာတံခါးခုံ၌ ရပ်သော်လည်း မရလတ္တံ့ဟု ဆို၏။ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် လေသာ တံခါးခံ၌ ရပ်၏။ လေသာတံခါး၌ ရပ်သော်လည်း အဘယ်ကို ရလတ္တံ့နည်း၊ အခိုးလွှတ်ငြားသော်လည်း မရလတ္တံ့ သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၏။
မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် အခိုးလွှတ်တော်မူ၏။ အလုံးစုံသောပြာသာဒ်သည် တစပ်တည်းသောအခိုးရှိသည်ဖြစ်၍ သူဌေး၏မျက်စိတို့သည် အပ်ဖြင့်ထိုးဘိသကဲ့သို့ဖြစ်၍ အိမ်ကို မီးလောင်အံ့သည်မှကြောက်ခြင်းကြောင့်ကား အလျှံလွှတ်သော်လည်း မရလတ္တံ့ဟု မဆိုမူ၍ ဤရဟန်းသည် အလွန်တပ်စွန်း၏။ မရဘဲကို မသွားလတ္တံ့၊ ထိုရဟန်းအား တရှက်သော မုန့်ကို လူအံ့ဟုကြ၏။ ကြံပြီး၍ မယားကို ရှင်မ ငယ်စွာသော တရှက်သောမုံကိုကြော်၍ ရဟန်းအားလှူ၍ ထိုရဟန်းကိုလွှတ်လိုက်လောဟု ဆို၏။ သူဌေးမသည် အတန် ငယ်သာလျှင် မုန့်ညက်ကို အိုးကင်း၌ ထည့်၏။ မုန့်ကြီးဖြစ်၍ အလုံးစုံသော အိုးကင်းကိုပြည့်စေ၍ အထက်သို့တက်လျှက် တည်၏။ သူဌေးကြီးသည် မုန့်ကိုမြင်၍ သင်သည်များစွာသော မုန့်ညက်ကို ထည့်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ မိမိကိုယ်တိုင်သာလျှင် ယောက်မစွန်းဖြင့် အတန်ငယ်မုန့်ညက်ကိုယူ၍ ထည့်၏။ မုန့်ညက်သည် ရှေးကမုန့်ထက် အလွန်ကြီးသည်ဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် အကြင် အကြင် မုန့်ကို ကြော်၏။ ထိုထိုမုန့်သည်ကြီးသည်သာလျှင်ဖြစ်၏။ ထိုသူဌေးကြီးသည် ငြီးငွေ့သည်ဖြစ်၍ မယားကို ရှင်မ ရဟန်းအား တရှက်သောမုန့်ကို လှူလောဟု ဆို၏။ ထိုသူဌေးမသည် တောင်းမှမုန့်ကိုယူသည်ရှိသော် အလုံးစုံမုန့်တို့သည် တစပ်တည်းဖြစ်၍ကပ်ငြိကုန်၏။
ထိုသူဌေးမသည် သူဌေးကြီးကို အရှင်အလုံးစုံသောမုန့်တို့သည် တစပ်တည်းကပ်ငြိကုန်သည်ဖြစ်၍ ခွဲအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။ ငါပြုအံ့ဟု ဆို၍ ထိုသူဌေးသည်လည်း ပြုခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည် အစွန်းကိုကိုင်၍ ငင်သော်လည်း ခွဲအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုအခါ မုံတို့နှင့်တကွ လုံ့လပြုစဉ်၌သာလျှင် သူဌေးကြီးကိုယ်မှ ချွေးတို့သည်ထွက်ကုန်၏။ စားချင်ခြင်းသည် ပြတ်၏။ ထို့နောင်မှ သူဌေးမကို ရှင်မ သင်၏မုန့်တို့ဖြင့် အလိုမရှိ၊ တောင်းနှင့်တကွသာလျှင် ရဟန်းအား လူလောဟုဆို၏။ ထိုသူဌေးမသည် တောင်းကိုယူ၍ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သို့ ကပ်ပြီးလျှင် အလုံးစုံသောမုန့်ကို မထေရ်အားလှူ၏။ မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် နှစ်ယောက်သောသူတို့အားလည်း တရားဟောတော်မူ၏။ ရတနာသုံးပါးတို့၏ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ဟောတော်မူ၏။ အလှူ၏ အကျိုးသည် ရှိ၏။ ပူဇော်ခြင်း၏အကျိုးသည် ရှိ၏ဟု ဒါနအစရှိသည်တို့၏အကျိုးကို ကောင်းကင်၌ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ ပြတော်မူ၏။ ထိုတရားကိုနာရလျှင် ကြည်ညိုသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သူဌေးကြီးသည် အရှင်ဘုရား ကြွတော်မူ၍ ဤပလ္လင်၌နေ၍ မုန့်တို့ကို ဘုဉ်းပေးတော်မူပါဟု လျောက်၏။
မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် သူဌေးကြီး မြတ်စွာဘုရားသည် မုန့်တို့ကိုဘုဉ်းပေးအံ့ဟု ငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့နှင့်တကွ ကျောင်း၌နေတော်မူ၏။ သင်တို့ အလိုရှိသည်ရှိသော် သူဌေးမကို မုန့်တို့ကို၎င်း နို့ရည်အစရှိသည်တို့ကို၎င်းယူခဲ့စေကုန်လော၊ မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ သွားကုန်အံ့ဟုမိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်မှာနည်းဟု လျှောက်၏။ သူဌေးကြီး မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသက္ကာရနိဂုံးမှ လေးဆယ့်ငါးယူဇနာထက်ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူသည်ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ကာလကိုမလွန်မူ၍ ဤမျှသောခရီးကို အသို့သွားကုန်ရအံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ သူဌေးကြီး သင်တို့အလိုရှိသည်ရှိသော် ငါသည် သင်တို့ကို ငါ၏တန်းခိုးအစွမ်းအားဖြင့် ဆောင်အံ့၊ သင်တို့ပြာဿာဒ်၌ စောင်းတန်းဦးသည် တည်မြဲတိုင်းသောအရပ်၌သာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ စောင်းတန်းခြေရင်းသည်ကား ဇေတဝန်ကျောင်းတော် တံခါးမုတ်၌ဖြစ်လတ္တံ့၊ ပြာဿာဒ်ထက်မှ အောက်သို့သက်ကာမျှဖြင့် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ဆောင်အံ့ဟု မိန့်တော်မူ၏။ ထိုသူဌေးကြီးသည် အရှင်ဘုရား ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ရှင်မောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် စောင်းတန်းဦးကို ထိုတည်မြဲတိုင်းသော အရပ်၌သာလျှင်ပြု၍ စောင်းတန်းခြေရင်းသည် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်တံခါးမုတ်၌ ဖြစ်စေဟုအဓိဋ္ဌာန်တော်မူ၏။ ထိုသို့အဓိဋ္ဌာန်တော်မူတိုင်းသာလျှင် ဖြစ်၏။
ဤသို့လျှင် မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်သည် သူဌေးကြီးကို၎င်း သူဌေးမကို၎င်း ပြသာဒ်ထက်မှအောက်သို့ ဆင်းသက်သောကာလထက် အလွန်လျှင်စွာ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ရောက်စေ၏။ ထိုသူဌေးလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း မြတ်စွာဘုရားသို့ဆည်းကပ်ပြီးလျှင် ရှိခိုး၍ အခါကို ကြား လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းစားစရပ်သို့ဝင်တော်မူ၍ ခင်းအပ်သော မြတ်သောဘုရားနေရာတော်၌ ရဟန်း သံဃာနှင့်တကွ နေတော်မူ၏။ သူဌေးကြီးသည် ဘုရားအမှူးရှိသောရဟန်း သံဃာအား အလှူရေစက်ကိုသွန်း၏။ သူဌေးကြီးမယားသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားသပိတ်တော်၌ မုန့်ကိုထည့်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်မြတ်လောက်ရုံသော မုန့်ကိုခံတော်မူ၏။ ငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအတူသာလျှင် ခံကုန်၏။ သူဌေးကြီးသည် လှူအပ်ကုန်သော နို့ရည် ထောပတ် ပျား တင်လဲ သကာ အစရှိသည်တို့သည် ကုန်ခြင်းသို့ မရောက်ကုန်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်တကွ ဆွမ်းစားခြင်းကိုပြီးစေတော်မူ၏။ သူဌေးကြီးသည်လည်း သူဌေးမနှင့်တကွ အလိုရှိတိုင်းစား၏။ မုန့်တို့၏ကုန်ခြင်းသည် မထင်သည်သာလျှင်တည်း။ အလုံးစုံသောကျောင်း၌ ရဟန်းတို့အား၎င်း, စားကြွင်းစားတို့အား၎င်း ပေးသော်လည်း ကုန်ဆုံးခြင်းသည် မထင်၊ အရှင်ဘုရား မုန့်တို့သည် ကုန်ခြင်းသို့မရောက်နိုင်ကုန်ပြီဟု မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကုန်၏။ ညထိုသို့တပြီးကား ဇေတဝန် ကျောင်းတော်တံခါးမုတ်၌ စွန့်ကုန်လောဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထိုအခါ မုံတို့ကို တံခါးမုတ်၏အနီး ချိုင့်ဝှမ်းရာအရပ်၌ စွန့်ကုန်၏။ ယနေ့ထက်တိုင်လည်း ထိုအရပ်သည် အိုးကင်းကြော်မုန့်တို့ကို စွန့်ရာကျင်းဟူ၍သာလျှင် ထင်ရှား၏။ သူဌေးကြီးသည် မယားနှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရားသို့ဆည်းကပ်၍ တင့်အပ်သောအရပ်၌တည်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောတော်မူ၏။ တရားတော်၏အဆုံး၌ သူဌေးလင်မယားနှစ်ယောက်တို့သည်လည်း သောတာပတ္တိဖိုလ်၌တည်၍ မြတ်ဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တံခါးမုတ်အနီး စောင်းတန်းသို့တက်၍ မိမိတို့၏ ပြာသာဒ်၌ သာလျှင် တည်ကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ မစ္ဆရိယသူဌေးကြီးသည် ကုဋေရှစ်ဆယ်သောဥစ္စာကို မြတ်စွာဘုရားသာသနာတော်၌သာလျှင် လှူဒါန်းပူဇော်၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိမြို့၌ဆွမ်းခံတော်မူပြီးလျှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းသံဃာအား ဘုရားတို့၏အဆုံးအမကို ပေးတော်မူပြီးလျှင် ဂန္ဓကုဋိဝင်တော်မူ၍ ဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူသည်ရှိသော် ညချမ်းအခါ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်သောရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မဟာမောဂ္ဂလာန်၏တန်ခိုးကို ကြည့်ကြပါကုန်လော၊ မစ္ဆရိယသူဌေးကြီးကို တခဏခြင်းဖြင့် ဆုံးမပြီးလျှင်ညမာန်မရှိသည်ကိုပြု၍ မုန့်တို့ကိုယူခဲ့စေပြီးလျှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ဆောင်၍ မြတ်စွာဘုရားမျက်မှောက်တော်၌ တည်သည်ကိုပြု၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌တည်စေ၏။ မထေရ်သည် အာနုဘော်ကြီး၏ဟု မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုလျက်နေကြကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့်စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒါယကာတို့ကို ဆုံးမသော ရဟန်းမည်သည်ကား ဒါယကာတို့ကို မညှဉ်းဆဲမူ၍ မပင်ပန်းစေမူ၍ ပန်းပွင့်မှပန်းယက်ယူသော ပျားပိတုန်းကဲ့သို့ ဒါယကာတို့သို့ကပ်ပြီးလျှင် ဘုရားဂုဏ်ကျေးဇူးကို သိစေအပ်၏ဟု မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်ကို ချီးမွမ်းတော်မူလိုရကား... -
ပလေတိ ရသမာဒါယ၊ ဧဝံ ဂါမေ မုနီ စရေ။
ဟူသော ဓမ္မပဒ၌လာသောဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
ဘမရော၊ ပျားပိတုန်းသည်။ ပုပ္ဖံ-ပုပ္ဖဿ၊ ပန်းပွင့်၏။ ဝဏ္ဏဂန္ဓံ၊ အဆင်းအနံ့ကို။ အဟေဌယံ-အဟေဌယန္တော၊ မပျက်စီးစေမူ၍။ ရသံ၊ ပန်းယက်ကို။ အာဒါယ၊ ယူ၍။ ပလေတိ ယထာပိ၊ ပျံသကဲ့သို့လည်း။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ဂါမေ၊ ရွာ၌။ မုနီ၊ ရဟန်းသည်။ စရေ၊ ကျင့်ရာ၏။
ဤသို့ ဟောတော်မူပြီး၍အလွန်လည်း မဟာမောဂ္ဂလာန်မထေရ်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုပြတော်မူအံ့သောငှါ ရဟန်းကို ယခုအခါ၌သာလျှင် မဟာမောဂ္ဂလာန်သည် ဤမစ္ဆရိယသူဌေးကြီးကို ဆုံးမသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုမစ္ဆရိယသူဌေးကို ဆုံးမ၍ ကံ ကံ၏အကျိုးနှင့်စပ်သည်ကို သိစေဘူးသည်သလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဣလ္လိသမည်သော ကုဋေရှစ်ဆယ်ကြွယ်သောသူဌေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် ယောက်ျားယုတ်တို့၏အပြစ်နှင့်ပြည့်စုံ၏။ ခွင်သော ခြေရှိ၏။ ကောက်သော လက်ရှိ၏။ စေ့သော မျက်စိရှိ၏။ သဒ္ဓါခြင်းမရှိ၊ ကြည်ညိုခြင်းမရှိ၊ ဝန်တို့၏။ သူတပါးတို့အား မပေးသလျင်ကတည်း၊ မိမိသည်လည်း မသုံးဆောင်သလျှင်ကတည်း၊ ရက္ခိုသ်စောင့်သော ရေကန်ကဲ့သို့ ထိုဣလ္လိသသူဌေး၏အိမ်သည်ဖြစ်၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေး၏ အမိအဘတို့သည်ကား အမျိုးခုနစ်ဆက်တိုင်အောင် အလှူပေးတတ်သော အလှူရှင်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုဣလ္လိသသည် သူဌေးအရာကိုရ၍သာလျှင် အမျိုး၏အနွယ်ကို ဖျက်ဆီး၍ ဒလှူတင်းကုပ်ကိုမီးတိုက်၍ အလှူခံတို့ကိုပုတ်ခတ်၍ နှင်ထုတ်၍ ဥစ္စာကိုသာလျှင်တည်စေ၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် တနေ့သ၌ မင်းခစားအံ့သောငှါသွား၍။ မိမိအိမ်သို့လာခဲ့သည်ရှိသော် တယောက်သော ခရီးပင်ပန်းသောလူသည် တခုသော သုရာခွက်ကိုယူ၍ အင်းပျဉ်၌ ထိုင်၍ ခြင်သောသုရာခွက်ကိုပြည့်စေ၍ ငါးပုပ်ခတ်သောဟင်းလျာဖြင့် သောက်သည်ကိုမြင်၍ သုသောက်လိုသည်ဖြစ်၍ ငါသည် သုရာကို အကယ်၍ သောက်အံ့၊ ငါသောက်သည်ရှိသော် များစွာသောသူတို့သည် သောက်လိုသည် ဖြစ်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ သောက်သည်ရှိသော် ငါ့အား ဥစ္စာကုန်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် သေသောက်ခြင်းကို သည်းခံလျက်သွား၏။ ရှည်မြင့်သောကာလ ရောက်လတ်သော် သည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ကြိတ်အပ်သောဝါဂွမ်းကဲ့သို့ ဖြော့တော့သော ကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ အကြောပြိုင်းပြိုင်း ထသောကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ တိုက်ခန်းသို့ဝင်ပြီးလျှင် ညောင်စောင်းငယ်ကိုဖက်၍ လျောင်း၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးကို မယားသည်ချဉ်းကပ်၍ ကျောက်ကိုဆုပ်နယ်လျှက် အရှင်သင့်အား အဘယ် မချမ်းသာသနည်းဟု မေး၏။ အလုံးစုံသောစကားကို အောက်၌ ဆိုအပ်ပြီးသော နည်းဖြင့်သာလျှင် သိအပ်၏။ ထိုသို့တပြီးကား သင်တယောက်တည်းသာလျှင် သောက်လောက်သောသေကို ပေးအံ့ဟုဆိုသည်ရှိသော် အိမ်၌ သုရာကိုစီရင်သဖြင့် များစွာကုန်သောသူတို့သည် တောင့်တကုန်လတ္တံ့၊ အိမ်ဈေးမှ ဆောင်စေ၍လည်း အိမ်၌နေ၍သောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ကြံ၍ တပဲမျှသောဥစ္စာကိုပေး၍ အိမ်ဈေးမှ သေကိုဆောင်စေ၍ အစေ အပါးကိုယူခဲ့စေပြီးလျှင် မြို့မှထွက်ခဲ့၍ မြစ်ကမ်းသို့သွား၍ ခရီးမ၏အနီး၌ တခုသောချူံသို့ဝင်၍ သေခွက်ကိုထားခဲ့ပြီးလျှင် သင်သည် သွားလေလောဟု အစေအပါးကို အဝေး၌ နေစေ၍ သေခွက်ကိုပြည့်စေလျက် သေကိုသောက်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထို့ဣလ္လိသသူဌေး၏အဘသည်ကား ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြုသည်၏အဖြစ်ကြောင့် နတ်ပြည်၌ သိကြားမင်း၏ အဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်၏။ ထိုသိကြားမင်းသည် ထိုခဏ၌ပင် ငါ၏အလှူတင်းကုပ်သည် ရှိသေးသလော မရှိပြီလောဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ထိုအလှူတင်းကုပ်မရှိသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ငါ၏ အမျိုးအနွယ်ကို ဖျက်ဆီး၍ အလှူတင်းကုပ်ကိုမီးတိုက်၍ အလှူခံတို့ကို နှင်ထုတ်၍ ဝန်တိုသောအဖြစ်၌တည်၍ ယခုလည်း တပါးသောသူတို့အား ပေးအပ် သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ပေးရအံ့သည်မှကြောက်သောကြောင့် ချုံသို့ဝင်၍ တယောက်တည်းသာလျှင် သေသောက်သည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းမြင်၍ သွားချေအံ့၊ ထိုဣလ္လသကို ချောက်ချားစေ၍ ဆုံးမ၍ ကံကံ၏အကျိုးနှင့်စပ်သည်ကို သိစေ၍ အလှူပေးပြီးလျှင် နတ်ပြည်၌ဖြစ်ခြင်းငှါထိုက်သည်ကို ပြုအံ့ဟု လူ့ပြည်သို့သက်၍ ဣလ္လိသသူဌေးနှင့်တူစွာ ခွင်သောခြေရှိသော ကောက်သောလက်ရှိသော စွေသောမျက်စိရှိသော အတ္တဘောကိုဖန်ဆင်းပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ဝင်၍ မင်း၏ နန်းတော်တံခါး၌ရပ်ပြီးလျှင် မိမိ၏လာသောအဖြစ်ကို မင်းအားကြားစေလျက် ဝင်စေဟုဆိုသည်ရှိသော် နန်းတော်သို့ဝင်၍ မင်းကိုရှိခိုးလျက် တည်၏။
မင်းကြီးသည် သူဌေးကြီး အခါမဟုတ်သည်၌ အဘယ့်ကြောင့်လာသနည်းဟုမေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အခါမဟုတ်သည်၌ လာသည်မှန်၏။ အကျွန်ုပ်၏အိမ်၌ ကုဋေရှစ်ဆယ်ပမာဏရှိသော ဥစ္စာသည် ရှိ၏။ ထိုဥစ္စာကို အရှင်မင်းကြီးသည် ဆောင်စေ၍ အရှင်မင်းကြီး၏ ဘဏ္ဍာတိုက်ကိုပြည့်စေလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် သူဌေးကြီး ငါသည် အလိုမရှိ၊ သင်၏ဥစ္စာထက် ငါတို့၏အိမ်၌ဥစ္စာသည် အလွန်များ၏ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး ရှင်မင်းကြီးတို့အား ကိစ္စသည် အကယ်၍ မရှိအံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် အလိုရှိတိုင်းဥစ္စာကိုယူ၍ အလှူပေးအံ့ဟု ဆို၏။ သူဌေးကြီးပေးလာဟု ဆို၏။ ထိုသိကြားသည် ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု မင်းကြီးကိုရှိခိုး၍ ထွက်ခဲ့ပြီးလျှင် ဣလ္လိသသူဌေးအိမ်သို့ သွား၏။ အလုံးစုံသော အလုပ်အကျွေးလူတို့သည် ခြံရံကုန်၍ တယောက်သောသူမျှလည်း ဤသူသည် ဣလ္လိသသူဌေးမဟုတ်ဟူ၍ သိခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည်မရှိ၊ ထိုသိကြားသည် အိမ်သို့ဝင်၍ တံခါးခုံအတွင်း၌ရပ်လျက် တံခါးစောင့်ကိုခေါ်၍ တပါးသော ငါနှင့်တူသောသဘောရှိသော အကြင်သူသည်လာလတ်၍ ဤအိမ်သည် ငါ့အိမ်တည်းဟု ဝင်အံ့သောငှါလာအံ့၊ ထိုသူကို ကျောက်၌ ကြိမ်ဖြင့်ရိုက်၍ နှင်ထုတ်ကုန်လောဟု ဆိုပြီး၍ ပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်ပြီးလျှင် မြတ်သောသူတို့အားသာထိုက်သော နေရာ၌နေ၍ သူဌေးမကိုခေါ်စေ၍ ပြုသောအခြင်းအရာကို ပြ၍ ရှင်မ အလှူပေးကြကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ထိုသိကြားစကားကို ကြား၍သာလျှင် သူဌေးမယားသည်၎င်း, သားသ္မီးတို့သည်၎င်း ကျွန်အမှုလုပ်အစရှိသောသူတို့သည်၎င်း ဤမျှသော ကာလတိုင်အောင် အလှူပေးအံ့သောငှာ စိတ်မျှသည်ပင်လျှင် မရှိ၊ ယနေ့မူကား သေကိုသောက်၍ နူးညံ့သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ လှူလိုသော သဘောရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုအခါ သိကြားကို သူဌေးမသည် အရှင်အလိုရှိတိုင်း ပေးကုန်လောဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား စည်တီးတတ်သောသူကို ခေါ်၍ ရွှေ ငွေ ပတ္တမြား ပုလဲအစရှိသည်တို့ဖြင့် အလိုရှိကုန်သော သူတို့သည် ဣလ္လိသသူဌေးအိမ်သို့ သွားစေကုန်သတည်းဟု အလုံးစုံသောမြို့၌ စည်လည်စေလေဟု ဆို၏။ ထိုသူဌေးမယားသည်လည်း သိကြားဆိုတိုင်းသာလျှင်ပြုစေ၍ လူအများသည် တောင်းအိတ် အစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ အိမ်တံခါး၌ စည်းဝေး၏။ သိကြားသည် ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် ပြည့်ကုန်သောတိုက်တို့ကို ဖွင့်စေ၍ သင်တို့အား ငါပေး၏။ အလိုရှိတိုင်းယူ၍ သွားကုန်လောဟု ဆို၏။ လူအများသည် ဥစ္စာကိုထုတ်၍ ကျယ်သောအပြင်၌ အစုကိုပြု၍ ဆောင်ခဲ့သောတောင်းအိတ်အစရှိသည်တို့ကို ပြည့်စေ၍ သွား၏။ တယောက်သော ဇနပုဒ်သားသည် ဣလ္လိသသူဌေး၏ နွားတို့ကို သူဌေး၏ရထား၌သာလျှင် က၍ ရတနာခုနစ်ပါးတို့ဖြင့် ပြည့်စေ၍ မြို့မှထွက်လတ်ပြီးလျှင် ခရီးမဖြင့်သွား၍ ထိုချုံ၏အနီးဖြင့် ထိုရထားကိုနှင်လျက် အရှင်ဣလ္လိသသူဌေး သင့်ကိုမှီ၍ ယခုအခါငါသည် အသက်ထက်ဆုံး အမှုကို မပြုမူ၍ အသက်မွေးအပ်သည် ဖြစ်၏။ သင်၏ရထားသာလျှင်တည်း၊ သင်၏နွားတို့တည်း၊ သင်၏ရတနာခုနစ်ပါးတို့တည်း၊ ငါ၏အမိသည် မပေးအပ်သလျှင်ကတည်း၊ ငါ၏အဘသည် မပေးအပ်သလျှင်ကတည်း၊ သင့်ကိုသာလျှင်မှီ၍ ရအပ်ကုန်၏။ အရှင်သူဌေးကြီး သင်သည် အနှစ်တရာအသက်ရှည်ပါစေသတည်းဟု သူဌေးကြီး၏ ကျေးဇူးစကားကို ဆိုလျက် သွား၏။
ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် အသံကိုကြား၍ ကြောက်လန့်သည်ဖြစ်၍ ဤသူသည် ငါ၏နှစ်သက်ဘွယ်ကိုယူ၍ ဤမည်သောစကား ဤမည်သောစကားကို ဆို၏။ ငါ၏ဥစ္စာကို မင်းကြီးသည် လူများအား ပေးလေသလောဟု ကြံ၏။ ကြံပြီးလျှင် ချုံမှထွက်၍ နွားတို့ကို၎င်း ရထားတို့ကို၎င်းသိ၍ ဟယ် ကျွန်ယုတ် ငါ၏ နွားတို့တည်း၊ ငါ၏ ရထားတည်းဟု ဆို၍ နွားတို့ကို နဖားကြိုး၌ကိုင်၏။ ဇနပုဒ်သားသည် ရထားမှသက်လတ်၍ ဟယ် ကျွန်ယုတ် ဣလ္လိသသူဌေးကြီးသည် အလုံးစုံသော မြို့သူမြို့သားတို့အားအလှူပေး၏။ သင်သည် အသို့ဖြစ်သနည်းဟု ပြေးလာ၍ မိုဃ်းကြိုးကျသကဲ့သို့ လည်၌ရိုက်ခတ်ပြီးလျှင် ရထားကိုယူ၍သွား၏။ ထို့ဣလ္လိသသူဌေးသည် တဖန်တုန်တုန်လှုပ်လှုပ်နှင့်ထ၍ မြေမှုန့်ကိုသုတ်၍ လျှင်မြန်သဖြင့်သွား၍ ရထားကိုကိုင်၏။ ဇနပုဒ်သားသည် ရထားမှသက်၍ ဆံပင်တို့၌ ကိုင်၍ ညွတ်စေပြီးလျှင် တတောင်တို့ဖြင့် ထောင်း၍ လည်၌ကိုင်ပြီးလျှင် လာရာခရီးသို့ ရှေးရူ၍ ပစ်လိုက်၍ သွား၏။ ဤသို့ ထောင်းသတ်ကာမျှဖြင့် ဣလ္လိသသူဌေး၏သုရာယစ်ခြင်းသည် ပြေ၏။
ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် တုန်လှုပ်လျက် လျှင်မြန်သဖြင့် အိမ်တံခါးသို့သွားလျက် ဥစ္စာတို့ကိုယူ၍သွားကုန်သော လူတို့ကိုမြင်၍ အချင်းတို့ ဤအမှုသည် အဘယ်မည်သောအမှုနည်း၊ မင်းကြီးသည် ငါ၏ဥစ္စာကို လုယက်စေသလောဟုဆို၍ ထိုထိုသူတို့ကိုသွား၍ ကိုင်၏။ ကိုင်တိုင်းကိုင်တိုင်းသော သူတို့သည် ပုတ်ခတ်ကုန်၍ ခြေရင်း၌သာလျှင် တည်စေကုန်၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် ဝေဒနာသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ အိမ်သို့ဝင်အံ့သောငှါအားထုတ်၏။ တံခါးစောင့်ရှိသည် ဟယ်သူယုတ် အဘယ်သို့ ဝင်အံ့နည်းဟုဆို၍ ဝါးခြမ်းစိတ်တို့ဖြင့်ရိုက်ခတ်ပြီးလျှင် လည်၌ကိုင်၍ ငင်ထုတ်ကုန်၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် ယခုအခါ မင်းကိုထား၍ မင်းမှတပါးသော တစုံတယောက်သော ကိုးကွယ်ရာဖြစ်သောသူ မရှိဟု မင်း၏အထံသို့သွား၍ ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏အိမ်ကို ရှင်မင်းကြီးတို့သည် လုယက်စေကုန်သလောဟု လျှောက်၏။ သူဌေးကြီး ငါ မလုယက်စေ သင်သည်ပင်လျှင်လာ၍ မင်းကြီးတို့သည် အကယ်၍ မယူကုန်အံ့၊ အကျွန်ုပ်၏ဥစ်စာကို အကျွန်ုပ်သည်ပင် အလှူပေးပါကုန်အံ့ဟုမြို့၌ စည်ကိုလည်စေ၍ လှူပေးသည် မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် အရှင်မင်းကြီး၏ အထံသို့မလာရပါ၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် အကျွန်ုပ်၏ ဝန်တိုသောအဖြစ်ကို မသိကုန်လော၊ အကျွန်ုပ်သည် မြက်ဖျားဖြင့် ဆီပေါက်ကိုလည်း တစုံတယောက်သောသူအား မပေး၊ အရှင်မင်းကြီး အကြင်သူသည် အလှူပေး၏။ ထိုသူကိုခေါ်စေ၍ စုံစမ်းတော်မူကုန်လောဟု လျှောက်၏။
မင်းကြီးသည် သိကြားကိုခေါ်စေ၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့၏အထူးကို မသိသလျှင်ကတည်း၊ အမတ်တို့သည်လည်း မသိကုန်သလျှင်ကတည်း၊ ဣလ္လိသသူဌေးသည် ရှင်မင်းကြီး အသို့နည်း၊ အကျွန်ုပ်သည် ဣလ္လိသသူဌေးတည်းဟု ဆို၏။ ငါတို့သည် မသိကုန် သင့်အားသိသောသူ ရှိသလောဟုဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏မယားသည် သိပါ၏ဟုဆိုသည်ရှိသော် မယားကိုခေါ်စေ၍ သင်၏လင်သည် အဘယ်သူနည်းဟု မေး၏။ ထိုမယားသည် ဤသူသည် အကျွန်ုပ်၏လင်တည်းဟုဆို၍ သိကြ၏အထံ၌သာလျှင် တည်၏။ သားတို့ကို၎င်း ကျွန်အမှုလုပ်တို့ကို၎င်းခေါ်စေ၍ မေးကုန်၏။ အလုံးစုံသောသူတို့သည် သိကြား၏အထံ၌သာ တည်ကုန်၏။ တဖန် ဣလ္လိသသူဌေးသည် ငါ၏ဦးခေါင်း၌ ဆံတို့ဖြင့်ဖုံးလွှမ်းသော မှဲ့သည် ရှိ၏။ ထိုမှဲ့ကိုကား ဆတ္တာသည်သည်သာလျှင် သိ၏။ ထို ဆတ္တာသည်ကို ခေါ်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီးလျှင် ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်ကို ဆတ္တာသည်သည် သိ၏။ ထို ဆတ္တာသည်ကို ခေါ်တော်မူပါစေကုန်လောဟု လျှောက်၏။
ထိုအခါ၌ကား ဘုရားလောင်းသည် ထိုဣလ္လိသသူဌေး၏ ဆတ္တာသည် ဖြစ်၏။
မင်းကြီးသည် ထိုဆတ္တာသည်ကိုခေါ်စေ၍ ဣလ္လိသသူဌေးကို သင်သိ၏လောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ဦးခေါင်းကို ကြည့်ရမူကားသိပါ၏ဟုလျှောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏ဦးခေါင်းကို ကြည့်လောဟု ဆို၏။ ထိုခဏ၌ သိကြားသည် ဦးခေါင်း၌ မှဲ့ကို ဖန်ဆင်း၏။ ဘုရားလောင်းသည် နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏ ဦးခေါင်းကိုကြည့်သည်ရှိသော် မှဲ့ကိုမြင်၍ မြတ်သောမင်းကြီး နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏ဦးခေါင်း၌ မှဲ့သည်ရှိသည်သာလျှင်ကတည်း၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုသူနှစ်ယောက်တို့တွင် တယောက်သောသူ၏ ဣလ္လိသသူဌေး၏အဖြစ်ကို သိအံ့သောငှါမတတ်နိုင်ပါဟု ဆိုလို၍-
ဥဘိန္နံ ပိဠကာ ဇာတာ၊ နာဟံ ပဿာမိ ဣလ္လိသံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၈။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ဥဘော၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည်။ ခဉ္ဇာ၊ ခြေခွင်ကုန်၏။ ဥဘော၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည်။ ကုဏီ၊ လက်ကောက်ကုန်၏။ ဥဘော၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည်။ ဝိသမစက္ခုကာ၊ မျက်စိစွေကုန်၏။ ဥဘိန္နံ၊ နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့အား။ ပိဠကာ၊ မှဲ့တို့သည်။ ဇာတာ၊ ရှိသည်ဖြစ်ကုန်၏။ အဟံ၊ အကျွန်ုပ်သည်။ ဣလ္လိသံ၊ ဣလ္လိသကို။ န ပဿာမိ၊ မသိနိုင်။
ဘုရားလောင်း၏စကားကိုကြား၍ ဤဣလ္လိသသူဌေးသည် တုန်လှုပ်လျက် ဥစ္စာ၌စိုးရိမ်ခြင်းကြောင့် သတိကိုဖြစ်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်၌သာလျှင် လဲ၏။ ထိုခဏ၌ သိကြားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ငါသည် ဣလ္လိသသူဌေးမဟုတ် သိကြားဖြစ်၏ဟု ဆို၍ ကြီးစွာသော တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းဖြင့် ကောင်းကင်၌ရပ်၏။ ထို့ဣလ္လိသသူဌေး၏ မျက်နှာကို သုတ်သင်၍ ရေဖြင့်လောင်း၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် ထလတ်၍ သိကြား နတ်မင်းကိုရှိခိုးလျက် ရပ်၏။ ထိုအခါ ဣလ္လိသကို သိကြားမင်းသည် ဣလ္လိသ ဤဥစ္စာသည် ငါ၏ဥစ္စာတည်း၊ သင်၏ဥစ္စာမဟုတ်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ငါသည် သင်၏အဘတည်း၊ သင်သည် ငါ၏ သားတည်း၊ ငါသည် ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ သိကြားအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ သင်သည်ကား ငါ၏အမျိုးအနွယ်ကို ဖြတ်ပြီးလျှင် မလှူလိုသောအလေ့ရှိသည်ဖြစ်၍ ဝန်တိုခြင်း၌တည်၍ အလှူတင်းကုပ်တို့ကို မီးတိုက်၍ အလှူခံတို့ကိုနှင်ထုတ်ပြီးလျှင် ဥစ္စာကိုသာလျှင်တည်စေ၏။ ထိုဥစ္စာကို သင်သည်လည်း မသုံးဆောင်၊ တပါးသော လူတို့အားလည်း မပေး၊ ရက္ခိုသ်စောင့်သောရေကန်ကဲ့သို့ တည်၏။ ငါ၏အလှူတင်းကုပ်ကို ပကတိပြု၍ အလှူကို အကယ်၍လှူအံ့၊ ထိုသို့လှူမူကားကောင်း၏။ အကယ်၍ မလှူအံ့၊ အလုံးစုံသောသင်၏ဥစ္စာကို ကွယ်စေ၍ ဝရဇိန်လက်နက်ဖြင့် ဦးခေါင်းကိုခွဲ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုဣလ္လိသသူဌေးသည် သေဘေးမှကြောက်လန့်ရကား ဤနေ့မှစ၍ အလှူပေးပါအံ့ဟု ဝန်ခံခြင်းကိုပေး၏။ သိကြားနတ်မင်းသည် ထိုဣလ္လိသ၏ ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ ကောင်းကင်၌နေလျက် တရားဟော၍ သီလတို့၌တည်စေပြီးလျှင် မိမိနေရာ တာဝတိံသာနတ်တို့ရွာသို့သာလျှင် သွား၏။ ဣလ္လိသသူဌေးသည်လည်း ဒါန အစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ နတ်ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် မောဂ္ဂလာန်သည် မစ္ဆရိယသူဌေးကို ဆုံးမသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤမောဂ္ဂလာန်သည် ဤမစ္ဆရိယသူဌေးကို ဆုံးမဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ မစ္ဆရိယသူဌေးသည် ထိုအခါ ဣလ္လိသသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ မောဂ္ဂလာန်သည် ထိုအခါ သိကြားမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဆတ္တာသည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
စေးနဲဝန်တို၊ မလှူလို၊ ကြည်ညိုပွားရန် မောဂ္ဂလာန်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဣလ္လိသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၇၉။ ခရဿရဇာတ်
ခိုးသူတို့နှင့်ပူးပေါင်း၍ ဥစ္စာကိုထက်ဝက်စားသော အမတ်၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ယတော ဝိလုတ္တာ စ ဟတာ စ ဂါဝေါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤခရဿရဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော အမတ်ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်း၏ တယောက်သောအမတ်သည် မင်းကိုနှစ်သက်စေ၍ ပစ္စန္တရစ်ရွာ၌ မင်း၏ဗိုလ်ကိုရ၍ ခိုးသူတို့နှင့်တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ငါသည် လူတို့ကိုယူ၍ တောသိုဝင်အံ့၊ သင်တို့သည် လူတို့ကိုလုယက်ကုန်၍ ထက်ဝက်သောဥစ္စာကို ငါ့အား ပေးကုန်လောဟုဆို၍ ရှေးဦးကလျှင် လူတို့ကိုစည်းဝေးစေ၍ တောသို့သွား၍ ခိုးသူတို့သည် လာလတ်ကုန်၍ နွားတို့ကိုသတ်ကုန်၍ အသားကိုစားကုန်၍ ရွာကိုလုယက်ကုန်၍ သွားကုန်သည်ရှိသော် ညချမ်းအခါ၌ လူများခြံရံလျှက်လာ၏။ ထိုရွာစားအမှုသည် မကြာမြင့်မီလျှင် ထင်ရှားသည်ဖြစ်၏။ လူတို့သည် ကောသလမင်းကြီးအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် ထိုရွာစားကိုခေါ်၍ အပြစ်ဝန်ခံစေပြီးလျှင် ကောင်းစွာ နှိပ်ခြင်းကိုနှိပ်၍ တပါးသောရွာကို သွားစေပြီးလျှင် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ဤရွာစားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသို့သဘောရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကောသလ မင်းကြီးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် တယောက်သော အမတ်အား ပစ္စန္တရစ်ရွာကို ပေး၏။ အလုံးစုံသောစကားသည် ရှေးစကားနှင့် တူသည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ ပစ္စန္တရစ်ရွာ၌ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ထိုရွာ၌ နေခြင်းကိုပြု၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ထိုရွာစားသည် ညချမ်းအခါ၌ လူများခြံရံသဖြင့် စည်ကြီးကိုတီးလျက် လာလတ်သည်ရှိသော် ဤရွာပျက်သည် ခိုးသူတို့နှင့်တပေါင်းတည်းပြု၍ ရွာကို လုယက်ပြီးလျှင် ခိုးသူတို့သည်ပြေးကုန်၍ တောအုပ်သိုဝင်ကုန်သည်ရှိသော် ယခုအခါ၌ အလွန်ငြိမ်သက်သကဲ့သို့ စည်ကြီးကိုတီးလျက် လာကုန်၏ဟု ဆိုလို၍-
ဒဍ္ဎာနိ ဂေဟာနိ ဇနော စ နီတော။
အထာဂမာ ပုတ္တဟတာယ ပုတ္တော၊
ခရဿရံ ဍိဏ္ဍိမံ ဝါဒယန္တော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၇၉။ ဘော၊ အို အချင်းတို့။ ယတော၊ အကြင်အခါ၌။ ဝိလုတ္တာ စ၊ လုယက်အပ်ကုန်ပြီးသည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဂါဝေါ၊ နွားတို့ကို။ ဟတာ စ၊ အသားကိုစားအံ့သောငှါ သတ်အပ်ကုန်ပြီးသည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဂေဟာနိ၊ အိမ်တို့ကို။ ဒဍ္ဎာနိ စ၊ မီးတိုက် အပ်ကုန်သည်လည်း။ ဟောန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ ဇနော၊ လူကို။ နီတော စ၊ သုံ့ရဖမ်းဆောင် ယူအပ်ပြီးသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ အထ၊ ထိုအခါ၌။ ပုတ္တဟတာယ၊ တရားသတ်၍ သေပြီးသော သားရှိသောမိန်းမ၏။ ပုတ္တော၊ သားဖြစ်သော အရှက်မရှိ ရွာစားပျက်သည်။ ခရဿရံ၊ ကြမ်းသောအသံရှိသော။ ဍိဏ္ဍိမံ၊ ပတ်သာကို(ထက်စည်ကို)။ ဝါဒယန္တော၊ တီးလျက်။ အာဂမာ၊ လာ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့်ထိုရွာစားကို ဆဲရေး၏။ မကြာမြင့်မီပင်လျှင် ထိုရွာ၏အမှုသည် ထင်ရှား၏။ ထိုအခါ ထိုရွာစားအား မင်းသည် အပြစ်အားလျော်စွာ နှိပ်ခြင်းကို ပြု၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ဤရွာစားသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသို့သဘောရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါအမတ်သည်လျှင် ထိုအခါ အမတ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဂါထာကိုဆိုသော ပညာရှိယောက်ျား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တပါးအကျိုး။ နင်းနှိမ်ချိုး၊ ကိုယ်ကျိုးယုတ်မည်သာ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ခရဿရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဝရုဏဝဂ်
၁၀။ ဘီမသေနဇာတ်
သူတပါးတို့အား ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချတတ်သောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယံ တေ ပဝိကတ္ထိတံ ပုရေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘီမသေနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မထင်ရှားသော သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော ရဟန်းသည် ငါ့သျှင်တို့ ငါတို့၏ အမျိုးအနွယ်တို့နှင့်တူသောမည်သည် မရှိကုန်၊ ငါတို့သည် ဤသို့သဘောရှိသည်မည်သော မင်းမျိုး၌ဖြစ်ကုန်၏။ အနွယ်အားဖြင့်၎င်း၊ ဥစ္စာအားဖြင့်၎င်း၊ အမျိုးစဉ်ဆက်အားဖြင့်၎င်း ငါတို့နှင့်တူသောသူမည်သည် မရှိ၊ ငါတို့၏ ရွှေ ငွေအစရှိသည်တို့၏ အဆုံးသည်မရှိ၊ ငါတို့၏ ကျွန်အမှုလုပ်သည်လည်း သလေးသားပြွမ်း ထမင်းကို စားရကုန်၏။ ကာသိတိုင်း၌ဖြစ်သောအဝတ်ကို ဝတ်ရကုန်၏။ ကာသိတိုင်း၌ဖြစ်သောနံ့သာပျောင်းကို လိမ်းရကုန်၏။ ငါတို့သည် ရဟန်းဖြစ်သဖြင့် ယခုအခါ၌ ဤသို့သဘောရှိကုန်သော ရုန့်ရင်းကုန်သော အစာတို့ကို စားရကုန်၏။ ရုန့်ရင်းကုန်သော သင်္ကန်းတို့ကို ဆောင်ရကုန်၏ဟု သီတင်းကြီး သီတင်းငယ် သီတင်းလတ်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းတို့၏အတွင်း၌ သူတပါးတို့အားရှုတ်ချလျက် အမျိုးအစရှိသည်တို့၏ အစွမ်းအားဖြင့်သူတပါးတို့အား ကဲ့ရဲ၍ သွားသတတ်။
ထိုအခါ တယောက်သောရဟန်းသည် ထိုရဟန်း၏ အမျိုးစဉ်ဆက်ကိုစုံစမ်း၍ သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချတတ်သည်အဖြစ်ကို ရဟန်းတို့အားပြောဆို၏။ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် ငါ့ရှင်တို့ ဤမည်သောရဟန်းသည် ဤသို့ သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှထွက်မြောက်ကြောင်းဖြစ်သော သာသနာတော်၌ရဟန်းပြု၍ သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချလျက် သွား၏ဟု ထိုရဟန်း၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူ၏။ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်သည်ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချလျက် ကဲ့ရဲလျက် သွားသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချ ကဲ့ရဲလျက် သွားဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောရွာနိဂုံး၌ ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်လတ်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ့အထံ၌ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း၊ တဆယ်ရှစ်ပါးသော အတတ်တို့ကို၎င်းသင်၍ ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့၌ အပြီးသို့ရောက်၍ စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတမည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် တက္ကသိုလ်ပြည်မှထွက်ခဲ့၍ အလုံးစုံသောအတတ်ကိုရှာလျက် မဟိံသကတိုင်းသို့ သွား၏။
ဤစူဠဓနုဂ္ဂဟဇာတ်၌ကား ဘုရားလောင်းသည် အတန်ငယ်ပု၏။ ကုန်းသာ ကိုယ်ရှိ၏။ *
ထိုဘုရားလောင်းသည် တစုံတယောက်သောမင်းကို အကယ်၍ ဆည်းကပ်ငြားအံ့၊ ဤသို့ ဆည်းကပ်သည်ရှိသော် ပုသောကိုယ်ရှိသောသင်သည် ငါတို့၏အမှုကို အသို့ပြုနိုင်လတ္တံ့နည်းဟု ဆိုလတ္တံ့၊ ငါသည် အလုံးအရပ်နှင့်ပြည့်စုံသော အဆင်းလှသော ယောက်ျားကိုအမှီပြု၍ ထိုယောက်ျား၏ ကျောက်ရိပ်ဖြင့် အသက်မွေးခြင်းကို အကယ်၍ပြုရမူကား ကောင်း၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့သဘောရှိသောယောက်ျားကို ရှာသည်ရှိသော် တယောက်သော ဘီမသေန မည်သောရက်ကန်းသည်၏ ရက်ကန်းရက်ရာအရပ်သို့သွားပြီးလျှင် ထိုဘီမသေနနှင့်တကွ နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကိုပြု၍ အဆွေ သင်သည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ဘီမသေနမည်၏ဟု ဆို၏။ သင်သည် ဤသို့သဘောရှိသောကိုယ်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ဤယုတ်သောအမှုကို အဘယ့်ကြောင့် ပြုသနည်းဟု မေး၏။ အသက်မွေးခြင်းငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ပြု၏ဟုဆို၏။ အဆွေ ဤအမှုကို မပြုလင့်၊ အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ ငါနှင့်တူသော လေးသ္မားမည်သည် မရှိ၊ ငါသည် တစုံတယောက်သော မင်းကို အကယ်၍ မြင်ငြားအံ့၊ ဤသို့မြင်သည်ရှိသော် ထိုမင်းသည် ငါ့ကို ဤလူပုသည် ငါ၏အမှုကိုအသုံပြုနိုင်လတ္တံ့နည်းဟု ပြက်ရယ်ပြုရာ၏။ သင်သည် မင်းကိုဖူးမြင်၍ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် လေးသ္မားတည်း၊ အရှင်မင်းကြီးသည် ထောက်ပံ့ခြင်းကိုပြုတော်မူပါဟု သင်ဆိုအံ့၊ မင်းသည် သင့်အား ရိက္ခာကိုပေး၍ အသက်မွေးခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် သင့်အားဖြစ်သောအမှုကိုပြုလျှက် သင့်ကျောက်ရိပ်ဖြင့် အသက်မွေးအံ့၊ ဤသို့လျှင် နှစ်ယောက်ကုန်သောငါတို့သည်လည်း ချမ်းသာသည် ဖြစ်ကုန်အံ့၊ ငါ၏စကားကို လိုက်နာဟုဆို၏။ ထိုဘီမသေနသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
ထိုအခါ ဘီမသေနကိုယူ၍ ဗာရာဏသီသို့သွားပြီးလျှင် မိမိသည် အလုပ်အကျွေးငယ်ဖြစ်၍ ထိုဘီမသေနကို ရှေ့ကထားလျှက် မင်းအိမ်တံခါး၌ ရပ်၍ မင်းကြားစေ၏။ ဝင်စေလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့သည် မင်းကို ရှိခိုးလျက်နေ၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် လာကုန်သနည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ဘီမသေနသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် လေသ္မားတည်း၊ အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ အကျွန်ုပ်နှင့်တူသော လေးသ္မားသည် မရှိဟု လျှောက်၏။ အဘယ်မျှသောဥစ္စာကို ရသည်ရှိသော် ငါ့ကိုခစားလတ္တံ့နည်းဟုမေး၏။ အရှင်မင်းကြီး လခွဲ၌ အသပြာတထောင်ကိုရသည်ရှိသော် ခစားပါအံ့ဟု လျှောက်၏။ ဤယောက်ျားသည် သင်နှင့် အသို့တော်သနည်းဟု မင်းကြီး မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏ အလုပ်အကျွေးငယ်တည်းဟု လျှောက်၏။ ကောင်းပြီ ခစားလောဟု မင်းကြီး ဆို၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဘီမသေနသည် မင်းကို ခစား၏။ ထိုဘီမသေနအား ဖြစ်သော အမှုကိစ္စကို ဘုရားလောင်းသည်သာလျှင် ပြီးစေ၏။
ထိုအခါ ကာသိတိုင်းဝယ် တခုသောတော၌ များစွာကုန်သော လူတို့၏သွားရာလမ်းခရီးကို ကျားသည်ပြတ်စေ၏။ များစွာသောလူတို့ကို ဖမ်း၍စား၏။ ထိုအကြောင်းကို မင်းအားလျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် ဘီမသေနကိုခေါ်စေ၍ အမောင် ကျားကို ဖမ်းအံ့သောငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့လောဟု မိန့်ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး ကျားကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ပါအံ့၊ အဘယ်မှာ လေးသ္မားမည်အံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် ဘီမသေနအား ရိက္ခာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုဘီမသေနသည် အိမ်သို့သွား၍ ဘုရားလောင်းအား ပြောဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဆွေ ကောင်းပြီ သွားလောဟု ဆို၏။ သင်သည်ကား မလိုက်သလောဟု ဆို၏။ ငါသည် မလိုက်အံ့၊ ဥပါယ်ကိုကား သင့်အားကြားအံ့ဟုဆို၏။ အဆွေ ကြားလောဟု ဆို၏။ သင်သည် ကျားရှိရာအရပ်သို့ အဆောတလျှင် တယောက်တည်းသာလျှင် မသွားလေလင့်၊ ဇနပုဒ်သားတို့ကိုစည်းဝေးစေပြီးလျှင် တထောင်နှစ်ထောင်သော လေးသ္မားတို့ကို ခေါ်စေ၍ ထိုကျားရှိရာအရပ်သို့သွားပြီးလျှင် ကျားထသောအဖြစ်ကိုသိလျှင်ပြေး၍ တခုသောချုံသို့ဝင်၍ ရင်ဖြင့် ဝပ်လေလော့၊ ဇနပုဒ်သားတို့သည်သာလျှင် ကျားကို ပုတ်ခတ်၍ ဖမ်းလတ္တံ့၊ လူတို့သည် ကျားကိုဖမ်းသည်ရှိသော် သွားတို့ဖြင့် တခုသောနွယ်ကို ဖြတ်၍ နွယ်စွန်း၌ကိုင်၍ ကျားသေ၏အထံသို့ သွားပြီးလျှင် အချင်းတို့ အဘယ်သူသည် ဤကျားကိုသတ်သနည်း၊ ငါသည် ဤကျားကို နွားကဲ့သို့ နွယ်ဖြင့်ဖွဲ့၍ မင်းကြီးအထံသို့ ဆောင်အံ့ဟု နွယ်အလို့ငှါ ချုံသို့ဝင်သည်ရှိသော် ငါယူအပ်သောနွယ်သည် မရောက်မီသာလျှင် အဘယ်သူသည် သတ်အပ်သနည်း၊ ဤသို့ ဆိုလေလော့။
ထိုအခါ ဇနပုဒ်သားတို့သည် ကြောက်လန့်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အရှင်ဘီမသေန မင်းအားမကြားပါလင့်ဟု များစွာသောဥစ္စာကို ပေးကုန်လတ္တံ့၊ သင်သည်သာလျှင် ကျားကို ဖမ်းအပ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ မင်း၏အထံမှလည်း များစွာသောဥစ္စာကိုရလတ္တံ့ဟု ဘုရားလောင်းဆို၏။ ထိုဘီမသေနသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံပြီးလျှင်သွား၍ ဘုရားလောင်းသည် ဆိုအပ်သောနည်းဖြင့်သာလျှင် ကျားကိုဖမ်း၍ တောကိုဘေးမရှိခြင်းကိုပြု၍ လူများခြံရံလျက် ဗာရာဏသီသို့လာလတ်၍ မင်းကိုဖူးမြင်လျက် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ကျားကိုဖမ်းအပ်၏။ တောကို ဘေးမရှိခြင်းကို ပြုအပ်ပြီဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ များစွာသော ဥစ္စာကိုပေး၏။ တနေ့သ၌ တခုသောလမ်းခရီးကို တခုကျွဲသည် ပြတ်စေ၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုရှေးအတူသာလျှင် ဘီမသေနကို စေ၏။ ထိုဘီမသေနသည်လည်း ဘုရားလောင်း ပေးအပ်သောနည်းဖြင့် ကျားကိုကဲ့သို့ ထိုကျွဲကိုလည်း ဖမ်း၍ လာ၏။ မင်းသည် တဖန် များစွာသော ဥစ္စာကိုပေး၏။ ကြီးသော စည်းစိမ်သည် ဖြစ်၏ ထိုဘီမသေနသည် စည်းစိမ်ယစ်ခြင်းဖြင့် ယစ်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်း၌ မထေမဲ့မြင်ပြု၍ ဘုရားလောင်းစကားကို မယူ၊ ငါသည် သင့်ကိုမှီ၍ အသက်မမွေး၊ သင်သည်သာလျှင် ယောကျ်ားလော၊ ဤသို့အစရှိသော ကြမ်းကြုတ်သော စကားကိုဆို၏။
ထိုအခါ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် တယောက်သောပြည်နီးချင်းမင်းသည်လာလတ်၍ ဗာရာဏသီကိုဝန်းရံပြီးလျှင် ပြည်ကိုတည်း ပေးအံ့လော၊ စစ်တိုက်ခြင်းကိုတည်း ပြုအံ့လောဟု ဗာရာဏသီမင်းအား သတင်းစကားကို စေလိုက်၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် စစ်ထိုးလောဟု ဘီမသေနကို စေလိုက်၏။ ထိုဘီမသေနသည် အလုံးစုံသောချပ်တန်ဆာတို့ဖြင့် ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍ မင်း၏အသွင်ကိုယူ၍ ကောင်းစွာဖွဲ့အပ်သော တန်ဆာရှိသော ဆင်ကျောက်ကုန်း၌ နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုဘီမသေန၏ သေဘေးမှကြောက်သောကြောင့် အလုံးစုံသော ချပ်တန်ဆာတို့ဖြင့်ဖွဲ့လျက် ဘီမသေနတ် နောက်ဖြစ်သောနေရာ၌ နေ၏။ ဆင်ကို များစွာသော လူများဖြင့်ခြံရံလျက် မြို့တံခါးမှထွက်စေ၍ စစ်ဦးသို့ ရောက်၏။ ဘီမသေနသည် စစ်ထိုးသောစည်သံကိုကြား၍ တုန်လှုပ်ခြင်းငှါ အားထုတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ယခုအခါ၌ ဤဘီမသေနသည် ဆင်ကျောက်ကုန်းမှကျ၍ သေလတ္တံ့ဟု ဆင်ကျောက်ကုန်းမှ မကျစိမ့်သောငှါ ဘီမသေနကို ကြိုးဖြင့်ကိုင်၏။ ဘီမသေနသည် စစ်ထိုးရာအရပ်ကိုမြင်၍ သေဘေးမှကြောက်သောကြောင့် ကျင်ကြီးကျင်ငယ်တို့ဖြင့် ဆင်ကျောက်ကုန်းကို ဖျက်ဆီး၏။ ဘုရားလောင်းလည်း ဘီမသေန သင်၏ ရှေးစကားနှင့် ယခုဖြစ်သောအမူအရာသည် မညီသလျှင်ကတည်း၊ သင်သည် ရှေး၌ စစ်သူရဲကဲ့သို့ဖြစ်၏။ ယခုအခါ၌ကား ဆင်ကျောက်ကုန်းကိုဖျက်ဆီး၏ဟု ဆိုလို၍-
ဥဘယံ န သမေတိ ဘီမသေန ယုဒ္ဓကထာ စ ဣဒဉ္စ တေ ဝိဟညံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၀။ ဘီမသေန၊ ဘီမသေန။ ယံ-ယေန ကာရဏေန၊ အကြင်အကြောင်းကြောင့်။ ပုရေ၊ ရှေး၌။ တေ-တယာ၊ သင်သည်။ ပဝိကတ္ထိတံ၊ သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချသော စကားကို ဆိုအပ်၏။ အထ၊ ထိုသို့ဆိုအပ်လျက်။ ပစ္ဆာ၊ နောက်ဖြစ်သောယခုအခါ၌။ တေ၊ သင့်အား။ ပူတိသရာ၊ ကျင်ကြီး ကျင်ငယ်တို့သည်။ သဇန္တိ၊ ယိုစီးကုန်၏။ တေ၊ သင်၏။ ယုဒ္ဓကထာ စ၊ စစ်ထိုးခြင်း စကားသည်၎င်း။ ဝိဟညံ စ၊ ပင်ပန်းခြင်းသည်၎င်း။ ဣဒံ ဥဘယံ၊ ဤနှစ်ပါးစုံသည်။ န သမေတိ၊ မညီ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းလည်း ထိုဘီမသေနကိုကဲ့ရဲ့၍ အဆွေ မကြောက်လင့်၊ အဘယ့်ကြောင့် ငါသည်ထင်ရှားရှိလျက် ပင်ပန်းဘိသနည်းဟု ဘီမသေနကို ဆင်ကျောက်ကုန်းမှချပြီးလျှင် ရေချိုး၍ အိမ်သို့သာလျှင်သွားလောဟု လွှတ် လိုက်၍ ယနေ့ ငါသည် ထင်ရှားသောသူ ဖြစ်ခြင်းငှာ သင့်၏ဟု ဆို၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် စစ်မြေပြင်သို့ကပ်၍ ကြော်ငြာပြီးလျှင် ဗိုလ်ထုကိုဖျက်၍ ရန်သူမင်းကို အရှင်ဖမ်းခြင်းကိုဖမ်း၍ ဗာရာဏသီမင်း၏အထံသို့ သွား၏။ မင်းသည် နှစ်သက်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအား ကြီးစွာသောစည်းစိမ်ကိုပေး၏။ ထိုအခါမှစ၍ စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတဟူ၍သာလျင် အလုံးစုံသောဇမ္ဗူဒိပ်၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ဘီမသေနကိုရိက္ခာပေး၍ မိမိနေရာအရပ်သို့သာလျှင် သွားစေ၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကို ပြု၍ ကံအားလျှော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုခါ၌သာလျှင် သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချသောစကားကို ဆိုတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ ယခုအခါ ရှုတ်ချသော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဘီမသေန ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ စူဠဓနုဂ္ဂဟပဏ္ဍိတ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတပါးကို။ ရှုတ်ချလို၊ ကိုယ်ကိုယ် ကိုယ်ကြည့် ဆင်ခြင်ဘိ
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘီမသေနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၁။ သုရာပါနဇာတ်
သုရာသောက်၍ မျောက်, မဖြစ်ကြခြင်းသည် ကောင်းလှပြီဘုရားဟု ဆရာအား လျှောက်ဘူးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အပါယိမှ အနစ္စိမှ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုရာပါန ဇာတ်ကို ကောသမ္ဗီပြည်ကိုအမှီပြု၍ ဃောသိတာရုံကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သာဂတမထေရ်ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ ဝါဆိုတော်မူပြီးလျှင် ဒေသစာရီကြွချီတော်မူ၍ ဘဒ္ဒဝတီအမည်ရှိသောနိဂုံးသို့ ရောက်တော်မူသည်ရှိသော် နွားကျောင်းသားတို့သည်၎င်း ဆိတ်ကျောင်းသားတို့သည်၎င်း လယ်ထွန်ယောက်ျားတို့သည်၎င်း ခရီးသွားသောသူတို့သည်၎င်း မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်လျှင် ရှိခိုးကုန်၍ ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား အမ္ဗတိတ္ထသို့ကြွတော်မမူပါလင့်၊ အမ္ဗတိတ္ထရသေ့ကျောင်း၌ အမ္ဗတိတ္ထမည်သော ကြမ်းသောအဆိပ်ရှိသော နဂါးသည်နေ၏။ ထိုနဂါးသည် အရှင်ဘုရားကို ညှဉ်းဆဲရာ၏ဟု တားမြစ်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် နွားကျောင်းသားအစရှိသည်တို့၏စကားကို မကြားသကဲ့သို့ ထိုနွားကျောင်းသားအစရှိသောသူတို့သည် သုံးကြိမ်တိုင်အောင် တားမြစ်ကုန်သော်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒဝတီနိဂုံး၏ အနီးဖြစ်သော တခုသောတောအုပ်၌ နေတော်မူသည်ရှိသော် ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရား၏ အလုပ်အကျွေးတော်ဖြစ်သော သာဂတမည်သောမထေရ်သည် ပုထုဇဉ်တို့၏တန်ခိုးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ထိုသာဂတမထေရ်ကို နဂါးမင်းအား ဆုံးမစိမ့်သောငှါခွင့်ပြုတော်မူ၏။ သာဂတမထေရ်သည် ထိုရသေ့ကျောင်းသို့ကပ်၍ ထိုနဂါးမင်း၏ နေရာအရပ်၌ မြက်အခင်းကိုခင်း၍ ထက်ဝယ်ဖွဲ့သဖြင့်နေ၏။ နဂါးမင်းသည် ထိုသို့နေခြင်းကို သည်းမခံနိုင်သည်ဖြစ်၍ အခိုးလွှတ်၏။ သာဂတမထေရ်သည်လည်း အခိုးလွှတ်၏။ နဂါးမင်းသည် အလျှံကို လွှတ်၏။ သာဂတ မထေရ်သည်လည်း အလျှံကိုလွှတ်၏။ နဂါးမင်း၏တန်ခိုးသည် မထေရ်ကို မနှိပ်စက်နိုင်၊ မထေရ်၏ တန်ခိုးသည် နဂါးမင်းကို နှိပ်စက်၏။ ဤသို့လျှင် သာဂတမထေရ်သည် တခဏခြင်းဖြင့် ထိုနဂါးကိုဆုံးမ၍ သရဏဂုံတို့၌၎င်း သီလတို့၌၎င်း တည်စေပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဘဒ္ဒဝတီနိဂုံး၌ မွေ့လျော်တော်မူသရွေ့ နေတော်မူပြီးလျှင် ကောသမ္ဗီပြည်သို့ ကြွတော်မူ၏။
သာဂတမထေရ်သည် နဂါးကိုဆုံးမသောအဖြစ်သည် အလုံးစုံသော ဇနပုဒ်တို့ကို ပြန့်နှံ၏။ ကောသမ္ဗီပြည်၌နေကုန်သောသူတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ခရီးဦးကြိုဆိုကုန်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ သာဂတမထေရ်၏အထံသို့သွား၍ ရှိခိုးကုန်၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်သောအရပ်၌နေကုန်လျက် အရှင်ဘုရားတို့ အရှင်ဘုရားတို့အား အကြင်အကြင်ဝတ္ထုကို ရခဲ၏။ ထိုထိုဝတ္ထုကို ဆိုတော်မူကုန်လော၊ ထိုထိုရခဲသောဝတ္ထုကိုသာလျှင် အကျွန်ုပ်တို့သည် စီရင်ပါကုန်အံ့၊ ဤသို့လျှောက်ကုန်၏။ သာဂတမထေရ်သည် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ ဆဗ္ဗဂ္ဂီရဟန်းတို့သည်ကား ဒါယကာတို့ ရပာန်းတို့အား ခိုခြေအဆင်းနှင့်တူသော သုရာကိုလည်း ရခဲ၏။ နှစ်လည်း နှစ်သက်၏။ သင်ဒါယကာတို့သည် အရှင်သာဂတမထေရ်အား အကယ်၍ ကြည်ညိုကုန်အံ့၊ ခိုခြေအဆင်းနှင့်တူသော သုရာကို စီရင်ကုန်လောဟု ဆို၏။ ကောသမ္ဗီမြို့သူတို့သည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ မြတ်ဘုရားကို နက်ဖြန်အလို့ငှာ ဆွမ်းဘိတ်ပြီးလျှင် မြို့သို့ဝင်၍ မိမိတို့၏အိမ်၌ မထေရ်အားလှူကုန်အံ့ဟု ခိုခြေအဆင်းနှင့်တူသော ကြည်လှသောသုရာကို စီရင်ပြီးလျှင် မထေရ်ကိုဘိတ်၍ အိမ်တိုင်းအိမ်တိုင်း ကြည်လှစွာသောသုရာကို လှူကုန်၏။ သာဂတမထေရ်လည်းသောက်၍ သုရာယစ်ခြင်းဖြင့်ယစ်၍ မြို့မှထွက်သည်ရှိသော် တံခါးကြား၌လဲ၍ ယောင်ယမ်းလျှက်အိပ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ပြုအပ်ပြီးသောဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စရှိသည်ဖြစ်၍ မြို့မှထွက်တော်မူသည်ရှိသော် တံခါးကြား၌ ထိုသို့သောအခြင်းအရာဖြင့်သာလျှင်အိပ်သော သာဂတမထေရ်ကို မြင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ သာဂတမထေရ်ကိုယူခဲ့ကုန်လောဟု ယူခဲ့စေ၍ ကျောင်းတော်သို့ သွားတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် သာဂတမထေရ်၏ဦးခေါင်းကို မြတ်စွာဘုရား၏ခြေတော်ရင်း၌ထား၍ အိပ်စေကုန်၏။ ထိုသာဂတမထေရ်သည်လည်၍ ခြေတို့ကို မြတ်စွာဘုရားသို့ ရှေ့ပြု၍အိပ်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ရှေး၌ သာဂတမထေရ်အား ငါဘုရား၌ အကြင်ရိုသေခြင်းသည် ရှိ၏။ ထိုရိုသေခြင်းသည် ယခုအခါ ရှိသလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မရှိပါဟုလျှောက်၏။ ရဟန်းတို့ အမ္ဗတိတ္ထမည်သောနဂါးမင်းကို အဘယ် သူဆုံးမသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား သာဂတမထေရ် ဆုံးမ၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ယခုအခါ သာဂတမထေရ်သည် ရေမြွေမျှကိုလည်း ဆုံးမခြင်းငှါစွမ်းနိုင်အံ့လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား စွမ်းနိုင်ခြင်းသည်မရှိဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အကြင်သုရာကိုသောက်လျှင် ဤသညာကင်းခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော သုရာကိုသောက်ခြင်းငှါ သင့်မည်လောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မသင့်ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်ဘုရားသည် သာဂတမထေရ်အား ကဲ့ရဲတော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတို့ကိုခေါ်တော်မူ၍ သုရာမေရယကိုသောက်ခြင်းကြောင့် ပါစိတ်အာပတ်သင့်၏ဟု သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူပြီးလျှင် နေရာမှထ၍ ဂန္ဓကုဋိဝင်တော်မူ၏။ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါါသျှင်တို့ အကြင် သုရာသောက်ခြင်းမည်သည် ပညာတန်ခိုးနှင့်ပြည့်စုံသော သာဂတမထေရ်ကိုစင်လျက် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်မျှကိုလည်း မသိနိုင်အောင် ပြုသေး၏။ ထိုသုရာသောက်ခြင်းမည်သည်လျှင် အပြစ်ကြီး၏ဟု သုရာသောက်ခြင်း၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် သုရာကိုသောက်၍ ရဟန်းတို့သည် သညာကင်းကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကင်းဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကာသိတိုင်း၌ ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း, သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဈာန်ကစားခြင်းကိုကစားလျက် ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ငါးရာကုန်သော တပည့်ရသေ့အ ပေါင်း ခြံရံလျက်နေ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းရသေ့ကို မိုဃ်းကာလရောက်သည်ရှိသော် တပည့်တို့သည် ဆရာ အကျွန်ုပ်တို့သည် လူ့ပြည်သို့သွား၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲ၍ လာကြကုန်အံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ငါ့သျှင်တို့ ငါသည် ဟိမဝန္တာ၌ နေအံ့၊ သင်တို့သည်ကား သွား၍ ကိုယ်ကိုရောင့်ရဲစေ၍ မိုဃ်းကာလလွန်စေ၍ လာခဲ့ကုန်လောဟုဆို၏။ ထိုတပည့်ငါးရာတို့သည် ကောင်းပြီဟု ဆရာကိုရှိခိုး၍ ဗာရာဏသီသို့ သွားရောက်၍ မင်း၏ဥယျာဉ်၌ သာလျှင် နေကုန်၍ နက်ဖြန်နေ့၌ မြို့တံခါး၏ အပဖြစ်သော ရွာ၌သာလျှင် ဆွမ်းခံဝင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ နက် ဖြန်နေ့၌ မြို့ဝင်ကုန်၏။ လူတို့သည် ချစ်မြတ်နိုးကုန်သည်ဖြစ်၍ ဆွမ်းကိုလှူဒါန်းကုန်၏။ နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့်လည်း မင်းအား အရှင်မင်းကြီး ဟိမဝန္တာမှ ပြင်းထန်သောအကျင့်ရှိကုန်သော မြတ်သော အောင်အပ်သောဣန္ဒြေရှိကုန်သော သီလရှိကုန်သော ငါးရာကုန်သောရသေ့တို့သည် လာလတ်ကုန်၍ ဥယျာဉ်တော်၌ နေကုန်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထိုရသေ့တို့၏ကျေးဇူးကိုကြား၍ ဥယျာဉ်သို့သွားပြီးလျှင် ရှိခိုးလျက် ပြုအပ်သော နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းရှိသည်ဖြစ်၍ မိုဃ်းလေးလပတ်လုံး ထိုဥယျာဉ်၌သာနေခြင်းကိုပြုစေ၍ ပင့်ဘိတ်ကုန်၏။ ထိုရသေ့တို့သည် ထိုအခါမှစ၍ မင်းအိမ်၌သာလျှင်ဆွမ်းစား၍ ဥယျာဉ်၌ နေကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ မြို့၌ သုရာသောက်သောပွဲသဘင်မည်သည် ဖြစ်၏။ မင်းသည် ရဟန်းတို့အား သုရာကိုရခဲ၏ဟု များစွာသော သုရာကို ပြုစေ၏။ ရသေ့တို့သည် သုရာကိုသောက်ကုန်ပြီးလျှင် ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သုရာယစ်ခြင်းဖြင့် ယစ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ အချို့ကုန်သောရသေ့တို့သည် ထ၍ ကကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရသေ့တို့သည် သီချင်း သီကုန်၏။ ကကုန် သီကုန်၍ ခဲဘွယ်အစရှိသည်တို့ကို ဘိ၍အိပ်ကုန်၏။ သုရာယစ်ခြင်းပြေသည်ရှိသော် နိုးလတ်ကုန်၍ မိမိတို့၏ ထိုဖောက်ပြန်သောအခြင်းအရာကို မြင်ကုန်၍ ငါတို့သည် ရဟန်းတို့အား မလျောက်ပတ်သည်ကိုပြုကုန်၏ဟု မျက်ရည်ထွက်သဖြင့် ငိုကုန်၍ ဟစ်ကြွေးသဖြင့်ငိုကုန်၍ ဆရာနှင့်ကင်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော မကောင်းမှုကို ပြုမိကုန်၏ဟု ထိုခဏ၌သာလျှင် မင်း၏ဥယျာဉ်ကို စွန့်၍ ဟိမဝန္တာသို့သွား၍ ပရိက္ခရာကိုသိုမှီပြီးလျှင် ဆရာကိုရှိခိုး၍ နေကုန်၏။ ဆရာသည် အမောင်တို့ လူ့ပြည်၌ ဆွမ်းဖြင့် မပင်ပန်းကုန်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာနေရပါကုန်၏လော၊ ညီညွတ်သဖြင့်နေရခြင်းကိုလည်း နေရပါကုန်၏လောဟု မေး၏။ ဆရာ ချမ်းသာစွာ နေရပါကုန်၏။ ထိုသို့ ချမ်းသာစွာနေရကုန်သော်လည်း မသောက်အပ်သောသုရာကို သောက်မိသောကြောင့် သညာကင်းကုန်သည်ဖြစ်၍ သတိဖြစ်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ သီလည်း သီခဲ့ကုန်ပြီ၊ ကလည်း ကခဲ့ကုန်ပြီဟု ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်လိုရကား-
ဝိသညီကရဏိံ ပိတွာ၊ ဒိဋ္ဌာ နာဟုမှ ဝါဝနရာ။
ဟူသော ဤဂါထာကိုဖြစ်စေ၍ လျှောက်ကုန်၏။
၈၁။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ အပါယိမှ စ၊ သောက်လည်း သောက်ကုန်ပြီ။ အနစ္စိမှ စ၊ ကလည်း ကကုန်ပြီ။ အဂါယိံမှ စ၊ သီလည်း သီ ကုန်ပြီ။ ရုဒိမှ စ၊ ငိုလည်း ငိုကုန်ပြီ။ ဝိသညီကရဏိံ၊ သညာကင်းခြင်းကို ပြုတတ်သော သေကို။ ပိတွာ၊ သောက်ကုန်၍။ ဒိဋ္ဌာ၊ မျက်မှောက် ထင်ထင် မြင်အပ်ကုန်သော။ ဝါနရာ၊ မျောက်တို့သည်။ ယံ နာဟုမှ၊ အကြင်မဖြစ်ကုန်။ ဧတဒေဝ၊ ထိုမျက်မှောက် မျောက်, မဖြစ်ခြင်းသည်သာလျှင်။ သာဓု၊ ကောင်းလှပါ၏ဘုရား။
ဘုရားလောင်းသည် ဆရာတို့နှင့်အတူတကွ နေရခြင်းမှကင်းခြင်းမည်သည်ကား ဤသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု ထိုရသေ့တို့ကို ကဲ့ရဲ၏။ တဖန်ဤသို့သဘောရှိသော မကောင်းမှုတို့ကို မပြုကြလင့်ဟု ထိုရသေ့တို့အား အဆုံးအမကိုပေး၍ မယုတ်သော ဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ ထိုစကားသည် သင့်၏။ ဤဇာတ်မှစ၍ အနုသန္ဓေကိုစပ်၍ဟူသော ဤစကားကိုလည်း မဆိုကုန်တော့အံ့။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ၌ တပည့်ရသေ့အပေါင်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အရက်သေစာ၊ သောက်သူမှာ၊ သညာကင်းဘိ ရှက်မရှိ
ရှေးဦးစွာသော သုရာပါနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၂။ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်
ဆရာဆုံးမသည်ကို မနာယူသော မိတ္တဝိန္ဒကအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အတိက္ကမ္မ ရမဏကံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဤမိတ္တဝိန္ဒကဝတ္ထုသည် ကဿပမြတ်စွာဘုရား၏လက်ထက်တော်၌ ဖြစ်၏။ ထိုဝတ္ထုသည် ဒသကနိပါတ် မဟာမိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်၌ ထင်စံာဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... ထိုအခါ၌ကား ဘုရားလောင်းသည်-
သွာသိ ပါသာဏမာသီနော၊ ယသ္မာ ဇီဝံ န မောက္ခသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၂။ မိတ္တဝိန္ဒက၊ မိတ္တဝိန္ဒက။ သော တွံ၊ ထိုသင်သည်။ ရမဏကဉ္စ၊ ဖလ်ပြသာဒ်ကို၎င်း။ သဒါမတ္တဉ္စ၊ ငွေပြာသာဒ်ကို၎င်း။ ဒုဘကဉ္စ၊ ပတ္တမြားပြာသာဒ်ကို၎င်း။ အတိက္ကမ္မ၊ လွန်ခဲ့၍။ ပါသာဏမာသီနော၊ သင်ဓုန်းစက်သို့ ရောက်၍ တည်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။ ယသ္မာ၊ အကြင်ကြောင့်။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်။ တေ၊ သင်၏။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုသည် န ခီယတိ၊ မကုန်သေး။ တာဝ၊ ထိုမျှလောက်။ ဇီဝံ၊ အသက်ရှင်လျက်။ ခုရစက္ကာ၊ သင်ဓုန်းစက်မှ။ န မောက္ခသိ၊ မလွတ်ရလတ္တံ့။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာကိုဆို၍ မိမိနေရာနတ်ရွာအရပ်သို့သာလျှင် သွား၏။ မိတ္တဝိန္ဒကသည်လည်း သင်ဓုန်းစက်ကိုရွက်၍ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကိုခံလျက် မကောင်းမှုကုန်သည်ရှိသော် ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ မိတ္တဝိန္ဒက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ နတ်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆုံးမသည့်ဘက်၊ မလိုက်ချက်၊ သေပျက်ငရဲမှာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၃။ ကာဠကဏ္ဏိဇာတ်
ကောင်းသောအဆွေခင်ပွန်းရှိ၍ စည်းစိမ်ဥစ္စာမပျက်စီးနိုင်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် မိတ္တာ ဟဝေ သတ္တပဒေန ဟောတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ကာဠကဏ္ဏိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ တယောက်သောအဆွေခင်ပွန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအဆွေခင်ပွန်းသည် အနာထပိဏ်သူဌေးနှင့် အတူတကွ မြေမှုန့်ကစားဘက် ဖြစ်၏။ တယောက်သောဆရာ၏ အထံ၌ အတတ်သင်ဘက် ဖြစ်၏။ အမည်အားဖြင့် ကာဠကဏ္ဏီမည်သတတ်၊ ထိုကဠကဏ္ဏီသည် ရှည်မြင့်သောကာလသို့ရောက်လတ်သော် ဆင်းရဲသည်ဖြစ်၍ အသက်မွေးအံ့သောငှါမတတ်နိုင်ရကား အနာထပိဏ်သူဌေး၏အထံသို့ လာ၏။ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးသည် ကာဠကဏ္ဏီကို နှစ်သိမ့်စေ၍ ရိက္ခာပေး၍ မိမိဥစ္စာကိုစောင့်စေ၏။ ထိုကာဠကဏ္ဏီသည် အနာထပိဏ်သူဌေးအား ကျေးဇူးပြုသည်ဖြစ်၍ အလုံးစုံသောကိစ္စတို့ကိုပြု၏။ ထိုကာဠကဏ္ဏီကို အနာထပိဏ် သူဌေး၏အထံသို့ လာသောကာလ၌ ကာဠကဏ္ဏီ ရပ်လော၊ ကဠကဏ္ဏီ ထိုင်လော၊ ကာဠကဏ္ဏီ စားလောဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အဆွေ ခင်ပွန်းတို့သည် သူဌေးသို့ကပ်ကုန်၍ သူဌေးကြီး ဤသူယုတ်ကို သင်၏အထံ၌ မနေစေလင့်၊ ကာဠကဏ္ဏီ ရပ်လော၊ ကာဠကဏ္ဏီထိုင်လော၊ ကာဠကဏ္ဏီ စားလာ ဤသို့သောအသံကြောင့် ဘီလူးပင်သော်လည်း ပြေးရာ၏။ ဤကဠကဏ္ဏီသည် သင်နှင့်မတူ၊ ဆင်းရဲ၏။ မကောင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏။ သင့်အား ဤကဠကဏ္ဏီဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ ဤသို့ ဆိုကုန်၏။ အနာထပိဏ် သူဌေးသည် အမည်မှည့်သည်ကား ခေါ်ဝေါ်ရုံမျှသာတည်း၊ ထိုအမည်ကို ပညာရှိတို့သည် ပမာဏမပြုကုန်၊ သုတမင်္ဂလာကို အလိုရှိသောသူ မည်သည် မဖြစ်သင့်၊ ငါသည် အမည်မျှကိုမှီ၍ မြေမှုန့်ကစားဘက်ဖြစ်သော အဆွေ ခင်ပွန်းကို စွန့်ခြင်းငှာမတတ်နိုင်ဟု ထိုအဆွေခင်ပွန်းတို့စကားကို မယူမူ၍ တနေ့သ၌ မိမိစားသောရွာသို့ သွားသည်ရှိသော် ထိုကဠဏ္ဏီကို အိမ်၌ စောင့်စေ၍ သွား၏။ ခိုးသူတို့သည် အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မိမိစားသောရွာသို့ သွားသတတ်၊ ထိုသူဌေးကို လုယက်ကုန်အံ့ဟု အထူးထူးသော လက်နက်စွဲကုန်လျက် ညဉ့်အဘို့၌လာ၍ အိမ်ကိုဝန်းရံကုန်၏။
ကာဠကဏ္ဏီသည်လည်း ခိုးသူတို့၏လာခြင်းကို ရွံရှာသည်ဖြစ်၍ မအိပ်ဘဲသာလျှင်နေ၏။ ထိုကာဠကဏ္ဏိသည် ခိုးသူတို့၏ လာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ လူတို့ကိုနို့စိမ့်သောငှါ သင်သည် ခရု သင်း မှုတ်လော၊ သင်သည် မုရိုးစည်တီးလောဟု ကြီးစွာသောသဘင်ကိုပြုသကဲ့သို့ အလုံးစုံသောအိမ်ကို တစပ်တည်းသောအသံကို ပြုစေ၏။ ထိုခိုးသူတို့သည် အိမ်ဆိတ်၏ဟု ငါတို့သည် မကောင်းသဖြင့်ကြားအပ်၏။ ဤအိမ်၌သာလျှင် သူဌေးကြီးရှိ၏ဟု ကျောက် ဆောက်ပုတ်အစရှိသည်တို့ကို ထိုအရပ်၌သာလျှင်စွန့်၍ ပြေးကုန်၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ လူတို့သည် ထိုထိုအရပ်၌စွန့်အပ်သော ကျောက် ဆောက်ပုတ်အစရှိသည်တို့ကိုမြင်၍ ထိတ်လန့်ခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ယနေ့ ဤသို့ သဘောရှိသော သတိပညာနှင့်ပြည့်စုံသော အိမ်၌စီရင်တတ်သောသူသည် အိမ်၌မရှိငြားအံ့ ခိုးသူတို့သည် အလိုရှိတိုင်းဝင်၍ အလုံးစုံသောအိမ်ကို လုယက်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤမြဲမြံသောအဆွေခင်ပွန်းကိုမှီ၍ သူဌေးကြီးသည် အစီး အပွားဖြစ်၏ဟု ထိုကာဠကဏ္ဏိကိုချီးမွမ်း၍ သူဌေးကြီးအား စားသောရွာမှ လာသောကာလ၌ အလုံးစုံသောထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုအဆွေ အမျိုးတို့ကို သူဌေးကြီးသည် သင်တို့သည် ဤသို့သဘောရှိသော ငါ၏အိမ်စောင့် အဆွေခင်ပွန်းကို နှင်ထုတ်စေကုန်၏။ သင်တို့၏စကားဖြင့် ငါသည် ဤအဆွေခင်ပွန်းကို နှင်ထုတ်စေအပ်သည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ယနေ့ ငါ့အား တစုံတခုသောဥစ္စာသည် မဖြစ်ရာ၊ အမည်သည်ကား ပမာဏမဟုတ် အစီးအပွားကို အလိုရှိသောစိတ်သည်သာလျှင် ပမာဏတည်းဟု ဆို၏။ ဤသို့ဆိုပြီး၍ ထိုကာဠကဏ္ဏိအား အတိုင်းထက် အလွန်ရိက္ခာပေးပြီးလျှင် ယခုအခါ ငါ့အား ဤစကား လက်ဆောင်သည် ရှိ၏ဟု မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ သွား၍ အစမှစ၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ယခုအခါ ၌သာလျှင် ကာဠကဏ္ဏိအဆွေခင်ပွန်းသည် မိမိ၏ အဆွေ ခင်ပွန်းအိမ်၌ ဥစ္စာကို စောင့်ရှောက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စောင့်ရှောက်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များသောစည်းစိမ်ရှိသော သူဌေးသည်ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ အဆွေခင်ပွန်းသည် ကာဠကဏ္ဏိမည်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော အလုံးစုံသောစကားသည် ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုနှင့် တူသလျှင် ကတည်း၊ ဘုရားလောင်းသည် မိမိစားရွာမှလာသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ငါသည် သင်တို့၏ စကားဖြင့် ဤသို့သဘောရှိသောအဆွေခင်ပွန်းကို နှင်ထုတ်အပ်သည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ယနေ့ ငါ့အား တစုံတခုသောဥစ္စာသည် မဖြစ်ရာဟု ဆိုလို၍-
သဟာယော ပန ဒွါဒသကေန ဟောတိ။
မာသဍ္ဎမာသေန စ ဉာတိ ဟောတိ၊
တတုတ္တရိံ အတ္တသမာပိ ဟောတိ။
သောဟံ ကထံ အတ္တသုခဿ ဟေတု၊
စိရသန္ထုတံ ကာဠကဏ္ဏိံ ဇာဟေယျ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၃။ သတ္တပဒေန၊ အတူတကွ ခုနစ်ဘဝါးလှမ်း၍ သွားဘူးသဖြင့်။ ဟဝေ၊ စင်စစ်။ မိတ္တော၊ အဆွေခင်ပွန်းသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ ဒွါဒသကေန၊ အတူတကွ တဆယ့်နှစ်ဘဝါး လှမ်း၍ သွားဘူးသဖြင့်။ သဟာယော၊ အပေါင်းအဖော်သည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ မာသဍ္ဎမာသေန စ၊ တလ, လခွဲ အတူတကွ ပေါင်းဘက်နေဘူးသဖြင့်လည်း။ ဉာတိ၊ ဆွေမျိုးနှင့်တူသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တတုတ္တရိံ၊ ထို့ထက်အလွန် ပေါင်းဘက်နေဘူးမူကား။ အတ္တသမာပိ၊ ကိုယ်နှင့်တူသည်လည်း။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ သော အဟံ၊ ထိုငါသည်။ အတ္တသုခဿ၊ မိမိစီးပွားချမ်းသာ၏။ ဟေတု၊ အကြောင်းနှင့်။ စိရသန္ထုတံ၊ ရှည်မြင့်စွာ ပေါင်းဘက်ဘူးသော။ ကာဠကဏ္ဏိံ၊ ကာဠကဏ္ဏိကို။ ကထံ ဇဟေယျံ၊ အသို့စွန့်ရအံ့နည်း။
ထိုအခါမှစ၍ တဖန် တစုံတယောက်သောသူသည် သူဌေး၏ အတွင်း၌ ဆိုဝံ့သောသူမည်သည် မရှိ။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ကာဠကဏ္ဏိ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီ သူဌေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
စကားဖောင်ဖောင်၊ နားမယောင်၊ တွဲနှောင်မပစ် ခင်ပွန်းချစ်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကာဠကဏ္ဏိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၄။ အတ္ထဿဒွါရဇာတ်
အကျိုးစီးပွားနှင့်စပ်သော ပြဿနာအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာရောဂျမိစ္ဆေ ပရမဉ်စလာဘံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အတ္ထဿဒွါရဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော အကျိုးစီးပွား၌ လိမ်မာသော အမျိုးသားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော များသော စည်းစိမ်ရှိသောသူဌေး၏သားသည် ဖွားသည်မှခုနစ်နှစ်ကာလကပင် ပညာရှိ၏။ အကျိုးစီးပွား၌ လိမ်မာ၏။ ထိုသူဌေးသားသည် တနေ့သ၌ အဘသို့ကပ်၍ အကျိုးစီးပွား၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပြဿနာမည်သည်ကို မေး၏။ ထိုသူဌေးသည် ပြဿနာကို မသိ၊ ထိုသူဌေးအား ဤပြဿနာသည် အလွန်သိမ်မွေ့၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားကိုထား၍ တပါးသော အထက်ဘဝဂ် အောက်အဝီစိဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သောသတ္တဝါအပေါင်း၌ ထိုပြဿနာကို ဖြေခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည်မရှိ၊ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။
ထိုသူဌေးသည် သားကိုယူ၍ များစွာသော ပန်း နံ့သာ နံ့သာပျောင်းတို့ကိုယူစေပြီးလျှင် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကိုပူဇော်ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေလျက် မြတ်စွာဘုရားကို အရှင်ဘုရား ဤသူငယ်သည် ပညာရှိ၏။ အကျိုးစီးပွား၌လိမ်မာ၏။ အကျွန်ုပ်ကို အကျိုးစီးပွား၏ အကြောင်းဖြစ်သော ပြဿနာကိုမေး၏။ အကျွန်ုပ်သည် ထိုပြဿနာကို မသိသည်ဖြစ်၍ အရှင်ဘုရားတို့၏အထံတော်သို့ လာ၏။ အရှင်ဘုရား တောင်းပန်ပါ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသော အရှင်ဘုရားသည် ထိုပြသနာကို အကျွန်ုပ်အား ဟောတော်မူပါလော လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ ရှေး၌ ငါ့ကို ဤသူငယ်သည် ထိုပြဿနာကို မေးအပ်ပြီ၊ ငါသည်လည်း ထိုသူငယ်ကို ပြောအပ်ပြီ၊ ထိုအခါ ထိုပြဿနာကို ဤသူငယ်သည် သိ၏။ ယခုအခါ၌ကား ဘဝဖုံးလွှမ်းအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မမှတ်နိုင်ဟုမိန့်တော်မူ၍ ထိုသူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များစွာသောစည်းစိမ်ရှိသော သူဌေးသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ သူဌေး၏သားသည် ဖွားသည်မှ ခုနစ်နှစ်ကာလကပင် ပညာရှိ၏။ အကျိုး စီးပွား၌ လိမ်မာ၏။ ထိုသူဌေးသားသည် တနေ့သ၌ အဘသို့ကပ်၍ ဘခင် အကျိုးစီးပွား၏ အကြောင်းသည် အဘယ်နည်းဟု အကျိုးစီးပွား၏အကြောင်း ဖြစ်သောပြသနာကို မေး၏။ ထိုအခါ သားအား အဘသည် ထိုပြဿနာကို ဖြေလိုရကား-
သီလဉ္စ ဝုဒ္ဓါနုမတံ သုတဉ္စ။
ဓမ္မာနုဝတ္တီ စ အလီနတာ စ၊
အတ္တဿဒွါရာ ပမုခါ ဆဠေတေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၄။ တာတ၊ အမောင်။ အရောဂျံ၊ အနာမရှိသည်ဟု ဆိုအပ်သော။ ပရမံ၊ မြတ်သော။ လာဘံ၊ လာဘ်ကို။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ သီလံ၊ အကျင့်သီလကိုလည်း။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ ဝုဒ္ဓါနုမတဉ္စ၊ ပညာရှိတို့၏ ဩဝါဒကိုလည်း။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ သုတဉ္စ၊ အကြားအမြင်ကိုလည်း။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ ဓမ္မာနုဝတ္တီ စ၊ သုစရိုက်တရားသုံးပါးကို အစဉ်ကျင့်ခြင်းကိုလည်း။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ အလီနတာ စ၊ မပျင်းမရိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်း။ ဣစ္ဆေ၊ အလိုရှိရာ၏။ ဧတေ ဆ၊ ဤခြောက်ပါးသော တရားတို့သည်။ အတ္ထဿ၊ အကျိုးစီးပွား၏။ ပမုခါ၊ မြတ်ကုန်သော။ ဒွါရာ၊ အကြောင်းတို့တည်း။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် သားအား အကျိုးစီးပွား၏ အကြောင်းဖြစ်သောပြသနာကို ဖြေ၏။ ထိုသူဌေးသားသည် ထိုအခါမှစ၍ ထိုခြောက်ပါးကုန်သော တရားတို့၌ ကျင့်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သူဌေးသားသည် ထိုအခါ သူဌေးသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီ သူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
သီလ သုတာ၊ အာရောဂျာနှင့်၊ ဓမ္မာနုသွား၊ မပျင်းငြား၊ စီးပွားဖြစ်ကြောင်းသာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အတ္ထဿဒွါရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၅။ ကိံပက္ကဇာတ်
ကာမဂုဏ်တို့၏ အဆိပ်သီးနှင့်တူသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အာယတိံ ဒေါသံ နာညာယ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကိံပက္ကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သောအမျိုးသားသည် မြတ်စွာဘုရား သာသနာတော်၌ အသက်ကိုစွန့်၍ ရဟန်းပြု၍ တနေ့သ၌ သာဝတ္ထိမြို့သို့ ဆွမ်းခံသွားသည်ရှိသော် တယောက်သော တန်ဆာဆင်သောမိန်းမကိုမြင်၍ ငြီးငွေ့၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သည် မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆောင်သတတ်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် သာသနာတော်၌ ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ငြီးငွေ့သည် မှန်ပေ၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်း ငါးပါးသော ကာမဂုဏ်တို့မည်သည်ကား ခံစားသောကာလ၌ မွေ့လျော်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော်လည်း ထိုငါးပါးသောကာမဂုဏ်တို့ကို ခံစားခြင်းသည် ငရဲအစရှိသည်တို့၌ ပဋိသန္ဓေကိုပေးတတ်၏။ အဆိပ်သီးကို စားသည်နှင့်သာလျှင် တူသည်ဖြစ်၏။ စားအပ်သော အဆင်းအနံ့အရသာနှင့်ပြည့်စုံသော အဆိပ်သီးမည်သည်ကား အူတို့ကိုဖြတ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေတတ်၏။ ရှေး၌ များစွာသော သူမိုက်တို့သည် အဆိပ်သီး၏အဖြစ်ကိုမမြင်၍ အဆင်းအနံ့အရသာတို့၌တပ်စွန်း၍ ထိုအဆိပ်သီးကိုစား၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် လှည်းကုန်သည်မှူးဖြစ်၍ ငါးရာကုန်သောလှည်းတို့ဖြင့် အရှေ့အရပ်မှ အနောက်အရပ်သို့ သွားသည်ရှိသော် တောအုပ်ဝသို့ရောက်၍ လူတို့ကိုစည်းဝေးစေပြီးလျှင် ဤတောအုပ်၌ အဆိပ် ပင်တို့မည်သည် ရှိကုန်၏။ ငါ့ကိုမပန်မူ၍ ရှေး၌မစားဘူးသော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကို မစားကုန်လင့်ဟု ဆုံးမ၏။ လူတို့သည် တောအုပ်ကိုလွန်၍ တောအုပ်ဝ၌ အသီးကိုဆောင်ခြင်းကြောင့် ညွတ်သောအကိုင်းအခက်ရှိသော တခုသောအဆိပ်ပင်ကို မြင်ကုန်၏။ ထိုအဆိပ် ပင်၏ ပင်စည်အခက်အရွက်အသီးတို့သည် သဏ္ဌာန်အဆင်းအနံ့အရသာတို့ဖြင့် သရက်သီးနှင့် တူကုန်သလျင်ကတည်း၊ ထိုကုန်သည်အပေါင်းတို့တွင် အချို့ကုန်သောသူတို့သည် အဆင်းအနံ့အရသာတို့၌တပ်စွန်း၍ သရက်သီးဟူသောအမှတ်ဖြင့် အဆိပ်သီးကိုစားကုန်၏။ အချို့ကုန်သော သူတို့သည် လှည်းကုန်သည်မှူးကိုမေး၍ စားကုန်အံ့ဟုယူ၍ တည်ကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုအရပ်သို့ရောက်၍ အဆိပ်သီးကိုကိုင်၍ တည်ကုန်သောသူတို့ကို အဆိပ်သီးတို့ကိုစွန့်စေ၍ အကြင်သူတို့သည် စားကုန်လျက် တည်ကုန်၏။ ထိုသူတို့ကို အန်စေ၍ ထိုသူတို့အား ဆေးကိုပေး၏။ ထိုသူတို့တွင် အချို့ကုန်သော သူတို့သည် ရောဂါမရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏။ အကြင်သူတို့သည် ရှေးဦးစွာစား၍ တည်ကုန်၏။ ထိုသူတို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလိုရှိရာအရပ်သို့ သွား၍ လာဘ်ကိုရလျှင် တဖန် မိမိနေရာအရပ်သို့လာလတ်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဝတ္ထုကိုဟောတော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
ဝိပါကန္တေ ဟနန္တိ နံ၊ ကိံပက္ကမိဝ ဘက္ခိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၈၅။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ အာယတိံ၊ နောင်အခါ၌။ ဒေါသံ၊ အပြစ်ကို။ နာညာယ၊ မသိဘဲလျက်။ ကာမေ၊ ငါးပါးသောကာမဂုဏ်တို့ကို။ ပဋိသေဝတိ၊ မှီဝဲ၏။ ဘက္ခိတံ၊ စားအပ်သော။ ကိံပက္ကမိဝ၊ အဆိပ်သီးကဲ့သို့။ နံ၊ ထိုသူကို။ တေ၊ ထိုငါးပါးကုန်သော ကာမဂုဏ်တို့သည်။ ဝိပါကန္တေ၊ အကျိုးဖြစ်သော ကာလဟူသော အဆုံး၌။ ဟနန္တိ၊ သတ်တတ်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဒေသနာတော်ကို အနုသန္ဓေအားလျော်စွာစပ်၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ရောက်၏။ ကြွင်းသော ပရိသတ်တို့သည်လည်း အချို့သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့သော ရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့သောရဟန်းတို့သည် ရဟန္တာဖြစ်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူးပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ လှည်းကုန်သည်မှူးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကာမဂုဏ်မည်ဟီး၊ အဆိပ်သီး၊ ပုံမှီး ဥပမာ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကိံပက္ကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၆။ သီလဝီမံသကဇာတ်
မိမိသီလကို မိမိစုံစမ်းသည့် အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သီလံ ကိရေဝ ကလျာဏံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသီလဝီမံသကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သီလကိုစုံစမ်းတတ်သော တယောက်သောပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ကောသလမင်းကိုအမှီပြု၍ အသက်မွေးသတတ်၊ ရတနာသုံးပါးတို့ကို ကိုးကွယ်၏။ မကျိုးမပျက်သော သီလရှိ၏။ ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဘက်သို့ရောက်၏။ မင်းကြီးသည် ပုဏ္ဏားသည်ကား သီလရှိ၏ဟု ပုဏ္ဏားအား အတိုင်းထက်အလွန် မြတ်နိုးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ဤမင်းကြီးသည် ငါ့အား တပါးသောပုဏ္ဏားတို့ထက် အလွန်လျှင် မြတ်နိုးခြင်းကိုပြု၏ အလွန်လျှင် အလေးအမြတ်ပြု၍ ရှု၏။ ဤမင်းသည် ငါ၏ အမျိုးစဉ်ဆက် အတတ်ပညာ၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုမှီ၍ ဤမြတ်နိုးခြင်းကို ပြုသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား သီလ၏ပြည့်စုံခြင်းကိုမှီ၍ မြတ်နိုးခြင်းကိုပြုသော၊ ရှေး ဦးစွာ စုံစမ်းအံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် တနေ့သ၌ မင်းအားခစားခြင်းကိုပြု၍ အိမ်သို့ပြန်လာသည်ရှိသော် ရွှေ ပန်းထိမ်သည်၏ ပျဉ်မှ မပန်ကြားမှု၍သာလျှင် တသပြာကိုယူ၍ သွားလေ၏။ ရွှေပန်းထိမ်သည်သည် ပုဏ္ဏား၌ရိုသေသည်၏အဖြစ်ဖြင့် တစုံတခုသောစကားကိုမဆိုမူ၍နေ၏။ နက်ဖြန်နေ့လည်း နှစ်သပြာတို့ကိုယူပြန်၏။ ရွှေပန်းထိမ်သည်သည် ရှေးအတူသာလျှင်သည်းခံ၏။ သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ တဆုပ်သောအသပြာတို့ကို ယူ၏။
ထိုအခါ ထိုပုဏ္ဏားကို ရွှေပန်းထိမ်သည်သည် ယနေ့မင်း၏ဥစ္စာကို သင်ယူသည် သုံးရက်ရှိပြီဟုဆို၍ မင်း၏ဥစ္စာကိုခိုးသော ခိုးသူကို ငါသည်ဖမ်းအပ်၏ဟု သုံးကြိမ် ဟစ်ကြော်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် ထိုမှဤမှလာကုန်၍ သင်သည် ကြာမြင့်စွာ သီလရှိယောင်ဆောင်လျက် သွား၏ဟုဆို၍ နှစ်ချက်သုံးချက်သော ပုတ်ခတ်ခြင်းတို့ကိုပေးပြီးလျှင် နှောင်ဖွဲ့၍ မင်းအားပြကုန်၏။ မင်းသည် နှလုံးမသာယာသည်ဖြစ်၍ ပုဏ္ဏားအား အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော သီလမရှိသောသူတို့၏အမှုကို ပြုသနည်းဟု ဆို၍ ထိုပုဏ္ဏားအား မင်း၏ အာဏာကို ပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ခိုးသူမဟုတ်ဟု ဆို၏။ ခိုးသူမဟုတ်သည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် မင်း၏ဥစ္စာ အသပြာတို့ကို ပျဉ်မှယူသနည်းဟုဆိုသော် အရှင်မင်းကြီးသည် အကျွန်ုပ်အား မြတ် နိုးခြင်းကိုပြုသည်ရှိသော် မင်းကြီးသည် ငါ့အား အမျိုး အစရှိသည်တို့ကိုမှီ၍ မြတ်နိုးခြင်းကိုပြုသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား သီလကိုမှီ၍ မြတ်နိုးခြင်းကိုပြုသလောဟု စုံစမ်းအံ့သောငှါ အကျွန်ုပ်သည် ပြုအပ်၏။ ယခုအခါကား အကျွန်ုပ်သည် စင်စစ်သဖြင့် သီလကိုသာလျှင်မှီ၍ အရှင်မင်းကြီးသည် အကျွန်ုပ်အား မြတ်နိုးခြင်းကို ပြုအပ်၏။ အမျိုးအစရှိသည်တို့ကိုမှီ၍ မပြုအပ်၊ ထို့ကြောင့်ရကား အကျွန်ုပ်အား ယခုအခါ မင်း၏အာဏာကို ပြုစေ၏။ ဤသို့လျှင် အကြင်အကြောင်းကြောင့် သိအပ်၏။ ထိုသို့ အကျွန်ုပ်သည် ဤအကြောင်းကြောင့် ဤလောက၌ သီလသည်သာလျှင် မြတ်၏။ သီလ သည်သာလျှင် အကြီးအမှူးဖြစ်၏ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ငါသည် ဤသီလအား လျောက်ပတ်ခြင်းကိုပြုသည်ရှိသော် အိမ်၌တည်လျက် ကိလေသာတို့ကိုခံစားလျက် ပြုခြင်းငှာမတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ယနေ့ပင်လျှင် ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ ရဟန်းပြုအံ့၊ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား ရဟန်းပြုခွင့်ကို ပေးတော်မူပါလောဟု မင်းကြီးကိုခွင့်ပြုစေ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့ ရှေးရှုသွား၏။
ထိုအခါ ထိုပုဏ္ဏားကို အဆွေအမျိုး ချစ်ကျွမ်းဝင်ကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ မြစ်အံ့သောငှါမတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် မြတ်ဘုရားအထံတော်သို့သွား၍ ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်းပန်လျင် သာမဏေအဖြစ်ကို၎င်း ပဉ္စင်းအဖြစ်ကို၎င်းရ၍ မြတ်သောကမ္မဋ္ဌာန်းရှိသည်ဖြစ်၍ ဝိပဿနာကိုပွားစေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ရောက်လျှင် မြတ်စွာဘုရားသို့ကပ်၍ အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား ရဟန်းအဖြစ်သည် အပြီးသို့ရောက်၏ဟု အရဟတ္တဖိုလ်ကို ကြား၏။ ထိုရဟန်း၏ ထိုအရဟတ္တဖိုလ်ကိုကြားခြင်းသည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရား သဘင်ဝယ် စည်းဝေးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော မင်း၏အလုပ် အကျွေးပုဏ္ဏားသည် မိမိသီလကိုစုံစမ်း၍ မင်းကိုပန်ကြားပြီးလျှင် ရဟန်းပြု၍ အရဟတ္တဖိုလ်၌တည်၏ဟု ထိုရဟန်း၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုလျက်နေကြကုန်၏။ မြတ်ဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ ဤပုဏ္ဏားသည်သာလျှင် မိမိ၏သီလကိုစုံစမ်း၍ ရဟန်းပြု၍ မိမိ၏ကိုးကွယ်ရာကိုပြုသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် မိမိ၏သီလကိုစုံစမ်း၍ ရဟန်းပြု၍ မိမိ၏ကိုးကွယ်ရာကို ပြုဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏားဖြစ်၏။ အလှူအစရှိသည်တို့၌ ညွတ်သောစိတ်ရှိ၏။ သီလကို အလိုရှိ၏။ မကျိုးမပျက်သော ပဉ္စသီလရှိ၏။ မင်းသည် ကြွင်းသောပုဏ္ဏားတို့ထက် အလွန်လျှင် ထိုပုဏ္ဏားအား မြတ်နိုးခြင်းကို ပြု၏။ ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသောစကားသည် ရှေး စကားနှင့် တူသလျှင်ကတည်း။
ဘုရားလောင်းကိုကားနှောင်ဖွဲ့၍ မင်း၏အထံသို့ ဆောင်သည် ရှိသော် အလမ္ပာယ်သ္မားတို့သည် ခရီးအလယ်၌ မြွေကစားကုန်သည်ရှိသော် မြီးထူး၌ ကိုင်ကုန်၏။ လည်၌ ကိုင်ကုန်၏။ လည်၌လည်း ရစ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအလမ္ပာယ်သွားတို့ကိုမြင်၍ အမောင်တို့ ဤမြွေကို မြီးထူး၌ မကိုင်ကြကုန်လင့်၊ လည်၌ မရစ်ကြကုန်လင့်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤမြွေသည် သင်တို့ကိုကိုက်၍ အသက်သေခြင်းသို့ရောက်ကုန်ရာ၏ဟု ဆို၏။ အလမ္ပာယ်တို့သည် ပုဏ္ဏား ဤမြွေသည် သီလရှိ၏။ အကျင့်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ သင်ကဲ့သို့ သီလမရှိသည် မဟုတ်၊ သင့်ကို မိမိ၏ သီလမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ယုတ်မာသောအကျင့်ဖြင့် မင်း၏ဥစ္စာကို ခိုးသောခိုးသူဟု နှောင်ဖွဲ့၍ဆောင်အပ်၏ဟု ဆိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မကိုက်သည်ရှိသော် မညှဉ်းဆဲသည်ရှိသော် မြွေစင်လျက်လည်း သီလရှိ၏ဟူသောအမည်ကို ရသေး၏။ လူဖြစ်သောသူသည် အဘယ်ဆိုဘွယ်ရာရှိအံ့နည်း၊ ဤလောက၌ သီလသည်သာလျှင် မြတ်၏။ ထိုသီလထက် လွန်မြတ်သောတရား မရှိဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားကိုဆောင်၍ မင်းအားပြကုန်၏။ မင်းသည် အမောင်တို့ ဤအမှုသည် အသို့နည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး မင်းဥစ္စာကို ခိုးသောသူတည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုသို့တပြီးကား ထိုပုဏ္ဏားအား မင်း၏အာဏာကို ပြုကုန်လေဟုဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည်ခိုးသူမဟုတ်ဟုဆို၏။ ထိုသို့ ခိုးသူမဟုတ်သည်ရှိသော် အဘယ့်ကြောင့် အသပြာတို့ကို ယူသနည်းဟု ဆို၏။ ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် အလုံးစုံသော စကားကိုကြားလျက် ငါတို့သည် ဤအကြောင်းကြောင့် ဤလောက၌ သီလသည်သာလျှင် မြတ်၏။ သီလသည်သာလျှင် အကြီးအမှူးဖြစ်၏ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ဤသို့ဆို၍ လူဖြစ်သောသူကို ထားဘိဦး၊ မကိုက်သည်ရှိသော် မညှဉ်းဆဲသည်ရှိသော် လျှင်သောအဆိပ်ရှိသောမြွေသည်လည်း သီလရှိ၏ဟု ဆိုအပ်သောအဖြစ်ကိုရသေး၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် သီလသည်သာလျှင် အထူးသဖြင့် မြတ်၏ဟု သီလကို ချီးမွမ်းလိုရကား-
ပဿ ဃောရဝိသော နာဂေါ၊ သီလဝါတိ န ဟညတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၆။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ကိရ၊ ကြားရသည်ကား။ လောကေ၊ လောက၌။ သီလံဧဝ၊ သီလ သည်သာလျှင်။ ကလျာဏံ၊ ကောင်း၏။ သီလံ၊ သီလ သည်သာလျှင်။ အနုတ္တရံ၊ အတုမရှိမြတ်၏။ ပဿ၊ ရှုပါလော။ ဃောရဝိသော၊ ကြမ်းသော အဆိပ်ရှိသော။ နာဂေါ၊ မြွေစင်လျက်။ အဍံသနအဝိဟေဌနမတ္တကေန၊ မကိုက်ခြင်း မညှဉ်းဆဲခြင်းမျှဖြင့်။ သီလဝါ၊ သီလရှိ၏။ န ဟညတိ၊ မညှဉ်းဆဲတတ်။ ဣတိ ပသံသံ၊ ဤသို့သော ချီးမွမ်းခြင်းကို။ လဘတိ၊ ရသေး၏။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် မင်းအား တရားဟောပြီးလျှင် ကာမတို့ကိုစွန့်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၍ ငါးပါးသော အဘိ ညာဉ်တို့ကို၎င်း ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ မင်းပရိသတ်သည် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိမိသီလ၊ စုံစမ်းက၊ ဒိဋ္ဌမြင်ကာ ကိုယ်ကျိုးရှာ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သီလဝီမံသကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၇။ မင်္ဂလဇာတ်
လောကီမင်္ဂလာ၌သာ ယုံကြည်သော ပုဏ္ဏား၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မင်္ဂလဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော အဝတ်လက္ခဏာ ဘတ်တတ်သောပုဏ္ဏားကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌နေသော တယောက်သောပုဏ္ဏားသည် မြင်တိုင်းကြားတိုင်းတွေ့တိုင်းသောမင်္ဂလာကို ယုံကြည်သတတ်၊ ရတနာသုံးပါးတို့၌ မကြည်ညို၊ မိစ္ဆာအယူရှိ၏။ ကြွယ် ဝ၏။ များသောဥစ္စာရှိ၏။ များသောအသုံး အဆောင်ရှိ၏။ ထိုပုဏ္ဏား၏ ပူတာ၌ ဝါ-သေတ္တာ၌ထားအပ်သော ပုဆိုးစုံကို ကြွက်သည်ကိုက်၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏား၏ ဦးခေါင်းလျှော်ပြီး၍ ပုဆိုးတို့ကိုယူခဲ့ကုန်လောဟု ဆိုသောကာလ၌ ကြွက်သည် ကိုက်သောအဖြစ်ကို ကြားကုန်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ကြွက်ကိုက်သော ဤပုဆိုးစုံသည် ဤအိမ်၌ အကယ်၍ရှိအံ့၊ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ဤပုဆိုးစုံသည် မင်္ဂလာမရှိ၊ သူယုတ်မာနှင့်တူ၏။ သားသီးအစရှိသော သူအား၎င်း ကျွန်အလုပ် အစရှိသည်တို့အား၎င်း ပေးအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အကြင်သူသည် ဤကြွက်ခဲသော ပုဆိုးစုံကို ယူအံ့၊ ထိုသူအား အလုံးစုံသော ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ အစိမ်းပစ်ရာ သုသာန်၌ ထိုပုဆိုးစုံကို ပစ်စေအံ့။
ကျွန်အစရှိသောသူတို့အား ပစ်စေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းသလျှင်ကတည်း၊ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ထိုကျွန်အစရှိသည်တို့သည် ဤပုဆိုးစုံကို လောဘကိုဖြစ်စေ၍ ဤပုဆိုးစုံကိုယူ၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်ရာ၏။
သားအား ထိုပုဆိုးစုံကို ပစ်စေအံ့ဟု ကြံပြီး၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် သားကိုခေါ်စေ၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားပြီးလျှင် အမောင် သင်သည်လည်း ထိုပုဆိုးစုံကို လက်ဖြင့်မထိစေမူ၍ လှံကန်ဖြင့်ယူ၍ အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်၌စွန့်ပြီးလျှင် ဦးခေါင်းလျှော်၍ လာလောဟု စေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ထိုနေ့ မိုးသောက်ထအခါ၌ သစ္စာတရားကိုသိခြင်းငှါ ထိုက်ကုန်သောသတ္တဝါတို့ကို ကြည့်တော်မူသည်ရှိသော် ဤသားအဘတို့၏ သောတာပတ္တိဖိုလ်၏ ဥပနိဿယကို မြင်တော်မူ၍ သမင်လမ်းကိုမှတ်ယူပြီးလျှင် သမင်မုဆိုးသွားသကဲ့သို့ သွားတော်မူ၍ အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်တံခါး၌ ခြောက်သွယ်ကုန်သော ဘုရားရောင်ခြည်တော်တို့ကိုလွှတ်လျက် နေတော်မူ၏။ ပုဏ္ဏားလုလင်သည် အဘပုဏ္ဏား၏စကားကို ဝန်ခံ၍ အိမ်မြွေကျိုင်းကောင်ကဲ့သို့ ထိုပုဆိုးစုံကို တောင်ဝှေးစွန်းဖြင့်ယူ၍ သုသာန်တံခါးသို့ ရောက်၏။
ထိုအခါ ထိုလုလင်ကို မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်ကိုပြုသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဂေါတမ ဤပုဆိုးစုံကို ကြွက်သည် ကိုက်အပ်၏။ သူယုတ်မာနှင့်တူ၏။ လတ်တလောသေစေတတ်သော အဆိတ်နှင့်တူ၏။ ငါ၏အဘသည်ကား တပါးသောသူဖြစ်မူကား ဤပုဆိုးစုံကိုစွန့်သည်ရှိသော် လောဘကိုဖြစ်စေ၍ ယူရာ၏ဟု ကြောက်သောကြောင့် ငါ့ကိုစေလိုက်၏။ အရှင်ဂေါတမ ငါသည် ဤပုဆိုးစုံကိုစွန့်၍ ဦးခေါင်းလျှော်အံ့ဟု လာသည်ဖြစ်၏ဟု ဆို၏။ လုလင် ထိုသို့တပြီးကား စွန့်ဟုမိန့်တော်မူ၏။ လုလင်သည်လည်း စွန့်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ယခုအခါ ငါတို့အား အပ်၏ဟုမိန့်တော်မူ၍ ထိုလုလင်၏ မျက်မှောက်၌သာလျှင် ယူတော်မူ၏။ အို ရှင်ဂေါတမ ဤပုဆိုးစုံသည် မင်္ဂလာမရှိ၊ သူယုတ်မာနှင့် တူ၏။ မယူကုန်လင့်ဟု ထိုလုလင်သည်တားမြစ်စဉ်သာလျှင်ယူ၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့သာလျှင် ရှေးရှုကြွတော်မူ၏။ လုလင်သည် လျှင်မြန်သဖြင့်သာလျှင်သွား၍ ဘခင် အကျွန်ုပ်သည် အစိမ်း ပစ်ရာ သုသာန်၌စွန့်အပ်သောပုဆိုးစုံကို ရဟန်းဂေါတမသည် ငါ့အားအပ်၏ဟုဆို၍ အကျွန်ုပ်သည် တားမြစ်သော်လည်း ယူ၍ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့ သွား၏ဟု အဘပုဏ္ဏားအား ကြား၏။
ထိုပုဏ္ဏားသည် ထိုပုဆိုးစုံသည်ကား မင်္ဂလာမရှိ၊ သူယုတ် မာနှင့်တူ၏။ ထိုပုဆိုးစုံကို သုံးဆောင်သောရဟန်းဂေါတမကား ပျက်စီးလတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ငါတို့အား ကဲ့ရဲခြင်းသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ရဟန်းဂေါတမအား တပါးသော များစွာသောပုဆိုးတို့ကိုပေး၍ ထိုကြွက်ကိုက်ပုဆိုးကို စွန့်စေအံ့ဟုကြံ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် များစွာသောပုဆိုးတို့ကိုယူခဲ့စေ၍ သားနှင့်တကွ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်လျှင် တင့်အပ်သောအရပ်၌ ရပ်လျက် အို ရှင်ဂေါတမ အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်၌ ပုဆိုးစုံကိုယူသတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေး၏။ ပုဏ္ဏား ယူသည် မှန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အို ရှင်ဂေါတမ ထိုပုဆိုးစုံသည်ကား မင်္ဂလာ မရှိ၊ သင်တို့သည် သုံးဆောင်ကုန်သည်ရှိသော် ပျက်စီးကုန်လတ္တံ့၊ အလုံးစုံသော ကျောင်းသည်လည်း ပျက်စီးလတ္တံ့၊ သင်တို့အား သင်းပိုင်သည်၎င်း ကိုယ်ရုံသည်၎င်း အကယ်၍ မလောက်သည် ဖြစ်အံ့၊ ဤပုဆိုးတို့ကိုယူ၍ ထိုကြွက်ကိုက်သောပုဆိုးတို့ကို စွန့်ကုန်လောဟုဆို၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားကို မြတ်စွာဘုရားသည် ပုဏ္ဏား ငါတို့သည် ရဟန်း မည်ကုန်၏။ ငါတို့အား အစိမ်းပစ်သောသုသာန်၌၎င်း ခရီးလမ်းအကြား၌၎င်း တံမြက် ချေးစွန့်ရာအရပ်၌၎င်း ရေချိုးဆိပ်၌၎င်း ခရီးမ၌၎င်း ဤသို့သဘောရှိသော အရပ်တို့၌ စွန့်အပ်သည်လည်းဖြစ်သော ကျသည်လည်းဖြစ်သော ပုဆိုးနွမ်းသည် အပ်၏။ သင်သည်ကား ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသို့ အယူရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤသို့ အယူရှိသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဓမ္မိကမည်သောမင်းသည် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ရောက်လျှင် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌နေလျက် တရံသောအခါ ဟိမဝန္တာမှထွက်ခဲ့၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ မင်း၏ ဥယျာဉ်သို့ ရောက်၍ ထိုဥယျာဉ်၌နေ၍ နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ဆွမ်းခံအံ့သောငှါ ရာဇဂြိုဟ်မြို့သို့ ဝင်၏။ မင်းသည် ထိုရသေ့ကို မြင်လျှင် ခေါ်စေ၍ ပြာသာဒ်၌နေစေပြီးလျှင် ဆွမ်းကျွေး၍ ဥယျာဉ်၌နေစိမ့်သောငှါ ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်း၏နန်းတော်၌ ဆွမ်းစား၍ ဥယျာဉ်၌နေ၏။ ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်မြို့၌ အဝတ်လက္ခဏာ ဘတ်တတ်သောပုဏ္ဏားသည် ရှိသည်ဖြစ်၍ ထိုပုဏ္ဏား၏ ပူတာ၌၊ ဝါ-သေတ္တ၌ထားအပ်သော ပုဆိုးစုံကို ရှေးအတူ ကြွက်သည် ကိုက်၏။
ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသောစကားသည် ရှေးစကားနှင့် ညီသလျှင်ကတည်း။ လုလင်သည်ကား သုသာန်သို့သွားသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရှေးဦးစွာသွားနှင့်၍ သုသာန်တံခါး၌ နေ၍ ထိုလုလင်သည် စွန့်အပ်သောပုဆိုးကိုယူ၍ ဥယျာဉ်သို့လာ၏။ လုလင်သည်သွား၍ အဘကြား၏။ အဘသည် မင်းဆရာဖြစ်သောရသေ့သည် ပျက်စီးရာ၏ ဟု ဘုရားလောင်းအထံသို့ သွား၍ ရသေ့ သင်သည် ယူအပ်သောပုဆိုးတို့ကို စွန့်လော၊ မပျက်စီးစေလင့်ဟု ဆို၏။ ရသေ့သည် ငါတို့အား သုသာန်၌ စွန့်အပ်သော ပုဆိုးနွမ်းသည် အပ်၏။ ငါတို့သည် မြင်တိုင်း ကြားတိုင်းတွေ့တိုင်းသေ မင်္ဂလာကို မယုံကြည်ကုန်။ မြင်တိုင်း ကြားတိုင်း တွေ့တိုင်းသော မင်္ဂလာမည်သည်ကို ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘုရားလောင်းတို့သည် မချီးမွမ်းအပ်၊ ထို့ကြောင့် ပညာရှိမည်သည်ကား မြင်တိုင်းကြားတိုင်း တွေ့တိုင်းသောမင်္ဂလာကို ယုံကြည်သည် မဖြစ်ရာဟု ပုဏ္ဏားအားတရားဟော၏။ ပုဏ္ဏားသည် တရားကိုနာရလျှင် မိစ္ဆာအယူကိုဖျက်၍ ဘုရားလောင်းကိုကိုးကွယ်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မယုတ်သောဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍ ပုဏ္ဏားအား တရားဟောလိုရကား-
ဥပ္ပါတာ သုသိနာ စ လက္ခဏာ စ။
သော မင်္ဂလဒေါသဝီတိဝတ္တော၊
ယုဂယောဂါဓိဂတော န ဇာတုမေတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၈၇။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ ယဿ၊ အကြင်ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်အား။ မင်္ဂလာ၊ ကောတုဟလမင်္ဂလာတို့ကို၎င်း။ ဥပ္ပတာ စ၊ နေကြတ်ခြင်း လကြတ်ခြင်း နက္ခတ်ကြတ်ခြင်း ဥက္ကာကျခြင်း အရပ်ကို မီးလောင်ခြင်း ဥပါတ်တို့ကို၎င်း။ သုပိနာစ၊ အထူးထူး အပြားပြားသော အိပ်မက်တို့ကို၎င်း။ လက္ခဏာ စ၊ လက္ခဏာတို့ကို၎င်း။ သမူဟတာ၊ ဖြတ်အပ်ကုန်ပြီ။ သော၊ ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်။ မင်္ဂလဒေါသတိဝတ္တော၊ ကောတုဟလမင်္ဂလာ၏ အပြစ်ကို လွန်၏။ ယုဂယောဂါဓိဂတော၊ ကောဓဥပနာဟအစရှိသော အစုံပြု၍ဟောအပ်သော ကိလေသာလေးပါးဟူသော ယောဂတို့ကိုလွန်၏။ ဇာတု-ဧကန္တေန၊ စင်စစ်အားဖြင့်။ ဣမံ လောကံ၊ ဤလောကကို။ ပဋိသန္ဓေဝသေန၊ ပဋိသန္ဓေ၏ အစွမ်းအားဖြင့်။ န ဧတိ၊ တဖန်မလာ။
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာဖြင့် ပုဏ္ဏားအား တရားဟောတော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ပုဏ္ဏားသည် သားနှင့်တကွ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သားအဘတို့သည် ထိုအခါ သားအဘတို့သာလျှင် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မြင်တိုင်းကြားတိုင်း၊ တွေ့တိုင်းရာရာ၊ မင်္ဂလာစိတ်ဖြာ ခွဲဝေချင့်
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မင်္ဂလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၈။ သာရမ္ဘဇာတ်
သာယာသောစကား ပြောဆိုအပ်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နှင့်အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကလျာဏိမေဝ မုဉ္စယျ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာရမ္ဘဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဩမသဝါဒသိက္ခာပုဒ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ နှစ်ပါးကုန်သော ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု အတိတ်ဝတ္ထုတို့သည်လည်း အောက်၌ဖြစ်သော နန္ဒိဝိသာလဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသလျှင်ကတည်း။
အထူးကား ဤသာရမ္ဘဇာတ်၌ ဘုရားလောင်းသည် ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်ပြည်၌ တယောက်သောပုဏ္ဏား၏ သာရမ္ဘမည်သောနွားသည်ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ဝတ္ထုကို ဟောတော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
မောက္ခော ကလျာဏိယာ သာဓု၊ မုတွာ တပ္ပတိ ပါပိကံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၈၈။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ ကလျာဏိမေဝ၊ ကောင်းသော စကားကိုသာလျှင်။ မုဉ္စေယျ၊ ဆိုရာ၏။ ဟိ-သစ္စံ၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ပါပိကံ၊ ယုတ်မာသောစကားကို။ န မုဉ္စေယျ၊ မဆိုရာ။ ကလျာဏိယာ၊ ကောင်းသောစကားကို။ မောက္ခော၊ ဆိုခြင်းသည်။ သာဓု၊ ကောင်း၏။ ပါပိကံ၊ ယုတ်မာသောစကားကို။ မုတွာ၊ ဆိုပြီး၍။ တပ္ပတိ၊ ပူပန်စိုးရိမ်တတ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့လျှင် မြတ်ဘုရားသည် ဤ ဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ တယောက်သော ပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဥပ္ပလဝဏ်သည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏေးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သာရမ္ဘမည်သောနွား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အတိုက်အဖျက်၊ ပြောဆိုချက်၊ တသက် ရှောင်ရှားရာ
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာရမ္ဘဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၉။ ကုဟကဇာတ်
အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသော ရသေ့၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝါစာဝ ကိရ တေ အာသိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုဟကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သောရဟန်း၏ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ဥဒ္ဒါလကဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် တခုသောရွာငယ်ကိုအမှီပြု၍ တယောက်သော ကောက်ကျစ်သောအကျင့်ရှိလျက် ဆံကျစ်ထုံးသောအံ့ဘွယ်သရဲကိုဖြစ်စေတတ်သောရသေ့သည် နေ၏။ တယောက်သောသူကြွယ်သည် တောကျောင်းကို ဆောက်စေ၍ ထိုကျောင်း၌ ရသေ့ကိုနေစေလျက် မိမိအိမ်၌ မြတ်သောအာဟာရဖြင့် လုပ်ကျွေး၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ထိုကောက်ကျစ်သောရသေ့ကို ဤရသေ့သည် သီလရှိ၏ဟု ယုံကြည်၏။ ခိုးသူဘေးမှကြောက်ခြင်းကြောင့် ရွှေစင်နိက္ခတရာကို ထိုရသေ့၏ကျောင်းသို့ဝင်၍ မြေ၌မြှုပ်ထားပြီးလျှင် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားသည် ဤရွှေကိုကြည့်တော်မူပါလောဟု ဆို၏။ (နိက္ခတရာသည်ကား ရွေးလေးသိန်း ရှိ၏။ )
ထိုအခါ သူကြွယ်အား ရသေ့သည် ဒါယကာ ရဟန်းတို့အား ဤသို့သဘောရှိသောစကားကို ဆိုခြင်းသည်မအပ်၊ ငါတို့အား သူတပါးဥစ္စာ၌ လောဘမည်သည်မရှိဟု ဆို၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ကောင်းပြီဟု ထိုစကားကိုယုံကြည်၍ ဖဲခဲ့၏။ ရသေ့ပျက်သည် ဤမျှသောဥစ္စာဖြင့် အသက်မွေးခြင်းငှာ တတ်ကောင်း၏ဟု နှစ်ရက် သုံးရက်လွန်စေ၍ ထိုရွှေကိုယူပြီးလျှင် ခရီးအကြား၌ထား၍ ကျောင်း၌သာလျှင်နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ထိုသူကြွယ်၏ အိမ်၌သာလျှင် ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စကိုပြုပြီး၍ ဒါယကာ ငါတို့သည် သင်တို့ကိုမှီ၍နေသည် ကြာမြင့်ပြီ။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အလွန်ကြမြင့်စွာ တခုသောအရပ်၌နေကုန်သော ရသေ့ ရဟန်းတို့အား လူတို့နှင့် ရောနှောခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ရောနှောခြင်းမည်သည် ရဟန်းတို့အား အညစ် အကြေးဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ငါသည် သွားအံ့ဟုဆို၏။ ထိုသူကြွယ်သည် အဖန်တလဲလဲတောင်းပန်သော်လည်း ပြန်အံ့သောငှါအလိုမရှိ။
ထိုအခါ ရသေ့ကို သူကြွယ်သည် အရှင်ဘုရား ဤသို့ ဖြစ်သည်ရှိသော် အရှင်ဘုရားတို့သည် သွားတော်မူကုန်လော့ဟု ဆို၍ ရွာတံခါးတိုင်အောင် ပို့လိုက်ပြီးလျှင်ပြန်ခဲ့၏။ ရသေ့သည်လည်း အတန်ငယ်သွား၍ ဤသူကြွယ်ကို လှည့်စားအံ့သောငှါ သင့်၏ဟုကြံ၍ ဆံကျစ်ကြား၌မြက်ကိုထား၍ တဖန် ပြန်လာ၏ သူကြွယ်သည် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် အဘယ့်ကြောင့် ပြန်ခဲ့ကုန်သနည်းဟု မေး၏။ ဒါယကာ သင်တို့၏ အိမ်မိုးမှ တပင်မြက်သည် ငါ၏ ဆံကျစ်ကြားတို့၌ ငြိ၍ပါခဲ့၏။ အဒိန္နာဒါန်မည်သည်ကား ရဟန်းတို့အားမအပ်၊ ထိုကြောင့် မြက်ကိုယူ၍ လာသည်ဖြစ်၏ဟုဆို၏။ သူကြွယ်သည် အရှင်ဘုရား အရှင်ဘုရားတို့သည် စွန့်၍သွားကုန်လာဟုဆို၍ ငါ၏အရှင်သည် မြက်ဝါးခြမ်းစိတ်မျှသော သူတပါးဥစ္စာကိုမယူ၊ ဪ... ကုက္ကုစ္စရှိလေစွဟု ကြည်ညို၍ ရှိခိုး၍ လွှတ်လိုက်၏။
ထိုအခါကား ဥစ္စာအလို့ငှါ ပစ္စန္တရစ်သို့သွားသော ဘုရားလောင်းသည် ထိုသူကြွယ်အိမ်၌ တည်းခိုသည်ဖြစ်၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် ရသေ့၏စကားကို ကြား၍သာလျှင် စင်စစ် ဤရသေ့ပျက်သည် ဤသူကြွယ်၏ တစုံတခုသောဥစ္စာကို ခိုးယူသည်ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု သူကြွယ်ကို အဆွေ ထိုရသေ့ထံ၌ ထားအပ်သော သင့်အား တစုံတခုသောဥစ္စာသည် ရှိသလောဟု မေး၏။ အဆွေ ရွှေစင်နိက္ခတရာရှိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား သွားချေ၊ ထိုရွှေကို စုံစမ်းချေလောဟုဆို၏။ ထိုသူကြွယ်သည် ကျောင်းသို့ သွား၍ ထိုရွှေကိုမမြင်လျှင် လျှင်မြန်စွာလာသဖြင့် အဆွေ မရှိပြီဟု ဆို၏။ သင်၏ ရွှေကို တပါးသူသည် မယူ၊ ထိုရသေ့ကောက် သည်သာလျှင် ယူအပ်၏။ လာလာ၊ ထိုရသေ့ကိုလိုက်၍ ဖမ်းကုန်အံ့ဟု ဆို၍ လျှင်မြန်သဖြင့်သွားပြီးလျှင် ရသေ့ကောက်ကို ဖမ်းကုန်အံ့ဟု ဆို၍ လက်တို့ဖြင့်၎င်း၊ ခြေတို့ဖြင့်၎င်း ပုတ်ခတ်၍ ရွှေကိုဆောင်စေ၍ ယူကုန်၍ ဘုရားလောင်းသည် ရွှေကိုမြင်၍ မြက်တပင်မျှ တပ်စွန်းကပ်ငြိစိတ်မရှိသည်မှန်ပါမူ အဘယ်သူသည်လျှင် ရွှေစင်နိက္ခတရာကို အဘယ်မှာ ခိုးယူနိုင်ပါအံ့နည်းဟုဆို၍ ထိုရသေ့ကို ကဲ့ရဲ့လိုရကား-
တိဏမတ္တေ အသဇ္ဇိတ္ထော၊ နော စ နီက္ခသတံ ဟရံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၈၉။ ဘော ဇဋိလ၊ အို ရသေ့။ သခိလဘာဏိနော၊ သိမ်မွေ့နူးညံ့သောစကားကိုဆိုသော။ တေ၊ သင်၏။ ဝါစာဝ၊ စကားသည်သာလျှင်။ သဏှာ၊ သိမ်မွေ့နူးညံ့သည်။ အာသိ ကိရ၊ ဖြစ်သတတ်။ တိဏမတ္တေ၊ မြက်ပင်မျှ၌။ အသဇ္ဇိတ္ထော၊ စွန်းငြိသော စိတ်မရှိသည်ဖြစ်၍။ နိက္ခသတံ၊ ရွှေစင်နိက္ခတရာကို။ ဟရံ-ဟရန္တော၊ ခိုးယူသော သင်သည်။ အသဇ္ဇိတ္ထော၊ စွန်းငြိသော စိတ်မရှိသည်။ နော စ အာသိ၊ မဖြစ်လေ။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ထိုရသေ့ကို ကဲ့ရဲ၍ ကောက်ကျစ်သောရသေ့ တဖန် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို မပြုလင့်ဟု အဆုံးအမကိုပေး၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်းအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ယခုအခါအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ကောက်ကျစ်သော ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောယောကျ်ား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မနောမပါ၊ အပြောသာ၊ လွန်စွာ ကြောက်ဘွယ်ကောင်း
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုဟကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အပါယိမှဝဂ်
၁၀။ အကတညုဇာတ်
သူတပါးတို့အား ကျေးဇူးတုံ့ကိုမပြုတတ်သော သူဌေး၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် ယော ပုဗ္ဗေ ကတကလျာဏော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအကတညုဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေးကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးအား တယောက်သော ပစ္စန္တရစ်၌နေသော မမြင်ဘူးသော အဆွေ ခင်ပွန်းဖြစ်သော သူဌေးသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုပစ္စန္တရစ်သူဌေးသည် တရံသောအခါ ပစ္စန္တရစ်၌ ဖြစ်သောဘဏ္ဍာဖြင့် လှည်းငါးရာတို့ကိုပြည့်စေ၍ အမှုလုပ်တို့ကို အချင်းတို့ သွားကြကုန်၊ ဤဥစ္စာကို သာဝတ္ထိမြို့သို့ဆောင်၍ ငါတို့၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော အနာထပိဏ်သူဌေးကြီး၏ မျက်မှောက်ဖြင့်ရောင်း၍ တဖန်ရသောဥစ္စာတို့ကို ဆောင်ခဲ့ကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအမှုလုပ်သောသူတို့သည် ကောင်းပြီဟု ထိုပစ္စန္တရစ်နေသူဌေး၏ စကားကိုဝန်ခံ၍ သာဝတ္ထိမြို့သို့ သွားကုန်၍ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးကိုဖူးမြင်၍ လက်ဆောင်ကိုဆက်ပြီးလျှင် ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးသည် ပစ္စန္တရစ်သူဌေး၏လူတို့ကိုမြင်လျှင် သင်တို့၏လာခြင်းကား ကောင်းသော လာခြင်းတည်းဟုဆို၍ ထိုပစ္စန္တရစ်သားတို့အား နေရာကို၎င်း ရိက္ခာကို၎င်းပေးစေ၍ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော ပစ္စန္တ ရစ်bသူဌေး၏ ဆင်းရဲချမ်းသာကိုမေးပြီးလျှင် ဥစ္စာကိုရောင်း၍ တဖန်ရသော ဥစ္စာကိုပေးစေ၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်သားတို့သည် ပစ္စန္တ ရစ်သို့သွားကုန်၍ ထိုအကြောင်းကို မိမိတို့၏သူဌေးအား ကြား လျှောက်ကုန်၏။
နောက်အဘို့၌ အနာထပိဏ်သူဌေးသည်လည်း ထို့အတူ လှည်းငါးရာတို့ကို ပစ္စန္တရစ်သို့စေ၏။ အနာထပိဏ်သူဌေး၏လူတို့သည် ထိုပစ္စန္တရစ်သို့သွားကုန်၍ လက်ဆောင်ကိုယူ၍ ပစ္စန္တရစ်သူဌေးကို ဖူးမြင်ကုန်၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်နေသူဌေးသည် သင်တို့သည် အဘယ်အရပ်မှလာကြကုန်သနည်းဟုမေး၍ သာဝတ္ထိပြည်မှ သင်တို့၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အထံမှ လာခဲ့ကုန်၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် အနာထပိဏ်သူဌေးဟူသောအမည်သည် တယောက်သောယောကျ်ား၏ အမည်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ပြက်ရယ်ပြုပြီးလျှင် လက်ဆောင်တို့ကိုယူစေ၍ သင်တို့သည် သွားကုန်လောဟုဆို၍ လွှတ်လိုက်၏။ ထိုအနာထပိဏ် သူဌေး၏လူတို့အား နေရာကို၎င်း, ရိက္ခာကို၎င်း မပေးစေသလျှင်ကတည်း၊ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေး၏လူတို့သည် မိမိတို့၏အလိုလိုသာလျှင် ဘဏ္ဍာကိုရောင်း၍ တဖန် ရသောဥစ္စာကိုယူ၍ သာဝတ္ထိသို့ ပြန်လာခဲ့ကုန်၍ အနာထပိဏ်သူဌေးအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်ကုန်၏။
ထိုအခါ ပစ္စန္တရစ်သူဌေးသည် တဖန်တကြိမ် ရှေးအတူသာလျှင် လှည်းငါးရာတို့ကို သာဝတ္ထိသို့စေ၏။ ပစ္စန္တရစ်နေသူဌေး၏လူတို့သည် လက်ဆောင်ကိုယူ၍ အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးကို ဖူးမြင်ကုန်၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်နေသူဌေး၏လူတို့ကို မြင်ကုန်၍ အနာထပိဏ်သူဌေး၏လူတို့သည် အရှင်အကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုလူတို့အား နေရာကို၎င်း၊ ရိက္ခာကို၎င်း သိပါကုန်အံ့ဟုဆို၍ ထိုပစ္စန္တရစ်သားတို့၏လှည်းတို့ကို မြို့အပ၌ ထိုအမှုအားလျော်သောအရပ်၌ချွတ်စေ၍ သင်တို့သည် ဤအရပ်၌ သာလျှင် နေကုန်လော၊ သင်တို့ကို ငါတို့၏အိမ်၌ ယာဂုထမင်းကို၎င်း, ရိက္ခာကို၎င်း ဖြစ်စေလတ္တံ့ဟုဆိုပြီးလျှင် ကျွန်အမှုလုပ်တို့ကိုစည်းဝေးစေ၍ သန်းခေါင်ယာမ်၏ အခြားမဲ့၌ လှည်းငါးရာတို့ကို လုယက်ကုန်၍ ထိုပစ္စန္တရစ်သားတို့၏ အဝတ်အာရုံတို့ကိုလည်းညလုယက်ကုန်၍ နွားတို့ကို ပြေးစေပြီးလျှင် လှည်းဘီးတို့ကိုချွတ်၍ လှည်းတို့ကိုမြေ၌ထား၍ လှည်းဘီးတို့ကိုယူ၍ သွားကုန်၏။ ပစ္စန္တရစ်သားတို့ကို ခါးဝတ်၏လည်း အစိုးမရသည်တို့ကိုပြု၍ လွှတ်လိုက်ကုန်၏။ ထိုပစ္စန္တရစ်သူဌေး၏ လူတို့သည် ကြောက်ခြင်းဖြင့် လျှင်မြန်သဖြင့်ပြေးကုန်၍ ပစ္စန္တရစ်သို့သာလျှင်သွားကုန်၏အနာထပိဏ်သူဌေး၏ လူတို့သည် ထိုအကြောင်းကို အနာထပိဏ်သူဌေးကြီးအား ကြားလျှောက်ကုန်၏။
ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးသည်လည်း ယခုငါ့အား ဤစကား လက်ဆောင်သည်ရှိ၏ဟု မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့ သွားပြီးလျှင် အစမှစ၍ အလုံးစုံသောထိုအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ထိုပစ္စန္တရစ်နေသူဌေးသည် ယခုအခါ၌သလျှင် ဤသို့သောအလေ့ရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤသို့သောအလေ့ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုအနာထပိဏ်သူဌေးသည် တောင်း ပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာဏသီမြို့၌ များသောစည်းစိမ်ရှိသောသူဌေးသည်ဖြစ်၏။ ထိုဗာရာဏသီသူဌေးအား တယောက်သော ပစ္စန္တရစ်၌နေသော မမြင်ဘူးသောအဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သောသူဌေးသည် ဖြစ်၏။
ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသောအတိတ်ဝတ္ထုသည် ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုနှင့် တူသလျင်ကတည်း
အထူးကား ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏လူတို့သည် ယနေ့ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤမည်သောအမှုကို ပြုအပ်၏ဟု ကြား လျှောက်သည်ရှိသော် ရှေးဦးစွာ မိမိအားပြုအပ်သော ကျေးဇူးကိုမသိကုန်သောသူတို့သည် နောက်၌ ဤသို့သဘောရှိသောဆင်းရဲကို ရကုန်မြဲသာလျှင်တည်းဟုဆို၍ ရောက်လာကုန်သော ပရိသတ်တို့အား တရားဟောလိုရကား-
ကတတ္ထော နာဝ ဗုဇ္ဈတိ။
ပစ္ဆာ ကိစ္စေ သမုပ္ပန္နေ၊ ကတ္တာရံ နာဓိဂစ္ဆတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၀။ ဘော၊ အချင်းတို့။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ပုဗ္ဗေ၊ ရှေး၌။ ကတကလျာဏော၊ မိမိအား သူတပါးတို့သည် ကျေးဇူးပြုအပ်လျှက်။ ပရေန၊ သူတပါးသည်။ ကတတ္ထော၊ ပြုအပ်သော အကျိုးကျေးဇူးရှိလျက်။ နာဝ ဗုဇ္စျတိ၊ မသိ။ သော၊ ထိုသူသည်။ ပစ္ဆာ၊ နောက်၌။ ကိစ္စေ၊ ကိစ္စသည်။ သမုပ္ပန္နေ၊ ဖြစ်လတ်သော်။ တံ၊ ထိုကိစ္စကို။ ကတ္တာရံ၊ ပြုတတ်သောသူကို။ နာဓိဂစ္ဆတိ၊ မရ။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ပစ္စန္တရစ်သူဌေးသည်လျှင် ထိုအခါ ပစ္စန္တရစ်သူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တပါးပြုဘူး၊ သူ့ကျေးဇူး၊ ထွေထူးမသိ ဆင်းရဲဘိ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အကတညုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၁။ လိတ္တဇာတ်
ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်ဘဲ သုံးဆောင်၍ ဆင်းရဲကြီးစွာ ခံရသောရဟန်းတို့အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် လိတ္တံ ပရမေန တေဇသာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလိတ္တ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ ပစ္စည်းလေးပါးကို သုံးဆောင်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုကာလ၌ ရဟန်းတို့သည် သင်္ကန်းအစရှိသည်တို့ကိုရကုန်၍ များသောအားဖြင့်ကား ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ သုံးဆောင်ကြကုန်၏။ ထိုပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ သုံးဆောင်ကုန်သောရဟန်းတို့သည် များသောအားဖြင့် ငရဲတိရစ္ဆာန်အမျိုးမှ မလွတ်ကုန်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကိုသိတော်မူ၍ ရဟန်းတို့အား များစွာသောအကြောင်းဖြင့် တရားစကားကိုဟောတော်မူ၍ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍သုံးဆောင်ခြင်း၌ အပြစ်ကိုဟောတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ရဟန်းမည်သည် ပစ္စည်းလေးပါးကိုရ၍ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ သုံးဆောင်ခြင်းငှါမအပ်၊ ထို့ကြောင့် ဤနေ့မှစ၍ ပစ္စဝေက္ခဏာဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၍ ပစ္စဝေက္ခဏာစီအရင်ကို ပြတော်မူလိုရကား ဣဓ ပန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါယောနိသော စီဝရံ ပဋိသေဝါမိ သီတဿ ပဋိဃာတာယ ဤသို့ အစရှိသောနည်းဖြင့် ပါဠိကိုထားတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ဤသို့ပစ္စဝေက္ခဏာဆင်ခြင်၍ သုံးဆောင်ခြင်းသည် အပ်၏။ မဆင်ခြင်မူ၍သုံးဆောင်ခြင်းသည်ကား လတ်တလောသေစေတတ်သော အဆိပ်ကိုသုံးဆောင်သည်နှင့် တူ၏။ ရှေးသူဟောင်းတို့သည် မဆင်ခြင်မူ၍ အပြစ်ကိုမသိမူ၍ အဆိပ်ကိုသုံးဆောင်၍ အကျိုးပေးသောကာလဟူသောအဆုံး၌ ကြီးစွာသောဆင်းရဲကို ခံရဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တဦးသော များစွာသောစည်းစိမ်ရှိသောအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ကြွေအန်ကြူးသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ကောက်ကျစ်သောကြွေအန်ကြူးသောသူသည် ဘုရားလောင်းနှင့်တကွ ကြွေ အန်ကစားသည်ရှိသော် မိမိနိုင်သည်ရှိသော် ကစားပွဲကိုမဖျက်၊ ရှုံးသောကာလ ၌ကား ကြွေအန်ကို ခံတွင်း၌ငုံ၍ ကြွေအန်ပျောက်ပြီဟု ကစားပွဲကိုဖျက်၍ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ ထိုသို့ဖြစ်စေ၊ ဤအရာ၌ လျောက်ပတ်သောအကြောင်းကို ငါသည် သိအံ့ဟု ကြွေအန်တို့ကိုယူ၍ မိမိအိမ်၌ လတ်တလော သေစေတတ်သော အဆိပ်ဖြင့်လိမ်းကျံ၍ အဖန်တလဲလဲခြောက်စေပြီးလျှင် ထိုကြွေအန်တို့ကိုယူ၍ ထိုကောက်ကျစ်သော ကြွေအန်ကြူး ၏အထံသို့သွား၍ အဆွေ လာလော ကြွေအန် ကစားကုန်အံ့ဟု ဆို၏။
ထိုကောက်ကျစ်သော ကြွေအန်ကြူးသောသူသည် အဆွေ ကောင်းပြီဟု ကစားပွဲကိုစီရင်၍ ဘုရားလောင်းနှင့်တကွကစားသည်ရှိသော် မိမိရှုံးသောကာလ၌ ထိုကြွေအန်ကိုခံတွင်းဖြင့်ငုံ၏။ ထိုအခါ ကောက်ကျစ်သော ကြွေအန်ကြူးကို ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့ငုံသည်ကိုမြင်၍ ငုံလေဦး၊ နောက်မှ ဤကြွေအန်ကိုငုံခြင်းသည် ဤသို့ ဖြစ်၏ဟုသိရလတ္တံ့၊ ဤသို့ စောဒနာလိုရကား-
ဂိလ ရေ ဂိလ ပါပဓုတ္တက၊ ပစ္ဆာ တေ ကဋုကံ ဘဝိဿတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၁။ ပရမေန၊ ထက်စွာသော။ တေဇသာ၊ အဆိပ်နှင့်။ လိတ္တံ၊ လိမ်းကျံအပ်သော။ အက်ခံ၊ ကြွေအန်ကို။ ဂိလံ-၈ိလန္တာ၊ ငုံသော။ ပုရိသော၊ ကြွေအန်ကြူးသောယောက်ျားသည် န ဗုဇ္စျတိ၊ ဤကြွေအန်ကို ဤသို့ပြု၏ဟု မသိ။ ရေ ပါပဓုတ္တက၊ ဟယ် ယုတ်မာသော ကြွေအန်ကြူး။ ဂိလ၊ ငုံလေဦး။ ရေ ပါပတ္တက၊ ဟယ် ယုတ်မာသော ကြွေအန်ကြူး။ ဂိလ၊ ငုံလေဦး။ ပစ္ဆာ၊ နောက်မှ။ တေ၊ သင့်အား။ ဝိသံ၊ အဆိပ်သည်။ ကဋုကံ၊ ထက်သည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းဆိုစဉ်ပင်လျှင် အဆိပ်၏ အဟုန်ဖြင့် မိန်းမော၍ မျက်စိတို့သည်လည်ကုန်လျှက် လည်ကုပ်ညွတ်လျှက် လည်း၏။ ဘုရားလောင်းသည် ယခုအခါ ယုတ်မာသောကြွေအန်ကြူးအား အသက်အလှူကိုပေးခြင်းငှါ သင့်၏ဟု နှလုံးပိုက်ပြီးလျှင် ကောင်းစွာစီရင်အပ်သော အော့အန်စေတတ်သော ဆေးကိုပေး၍ အန်စေပြီးလျှင် ထောပတ် တင်လဲ ပျား, သကာ အစရှိသည်တို့ကိုစားစေ၍ အနာကင်းသည်တို့ကိုပြုပြီးလျှင် တဖန်ဤသို့ သဘောရှိသောအမှုကို မပြုလင့်ဟုဆုံးမ၍ ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းတို့ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို သုံးဆောင်ခြင်းမည်သည်ကား မဆင်ခြင်မူ၍ပြုအပ်သော အဆိပ်ကိုသုံးဆောင်သည်နှင့်တူသည်ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိကြွေအန်ကြူး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
** ဤလိတ္တဇာတ်၌ ကောက်ကျစ်သောကြွေအန်ကူးကိုကား ဇာတ်မပေါင်းအပ်၊ ဤလိတ္တဇာတ်၌ကဲ့သို့ ထို့အတူအလုံးစုံသောဇာတ်၌ အကြင်သူသည် ဤဇာတ်ကိုဟောတော်မူသောကာလ၌ မထင်၊ ထိုသူကို ဇာတ်မပေါင်းအပ်သလျှင်ကတည်း။ ဤသို့ သိအပ်၏။ ***
ပစ္စဝေက္ခဏာ၊ မဆင်ခြင်ပါ၊ လေးဖြာပစ္စည်း အဆိပ်တည်း
ရှေးဦးစွာသော လိတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၂။ မဟာသာရဇာတ်
ပျောက်သောဥစ္စာကို ဥပါယ်ဖြင့်ရအောင် ကြံစည်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥက္ကဋ္ဌေ သူရမိစ္ဆန္တိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟာသာရဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဉ်းအံ့၊ အခါတပါး၌ ပသေနဒီကောသလမင်းကြီး၏ မင်းမိန်းမတို့သည် ဘုရားပွင့်တော်မူသောကာလမည်သည်ကို ရခဲ၏။ ထို့အတူ လူ၏အဖြစ်ကိုလည်း ရခဲ၏။ ပြည့်စုံသော နား, မျက်စိအစရှိသော ဣန္ဒြေရှိသည်၏အဖြစ်ကိုလည်း ရခဲ၏။ ငါတို့သည်ရခဲသော ဗုဒ္ဓုပ္ပါဒခဏ အကြောင်း၏ ညီညွတ်ခြင်းကို ရကုန်၍လည်း မိမိတို့၏အလိုအားလျော်စွာ ကျောင်းသို့သွား၍ တရားတော်ကို နာအံ့သောငှါ၎င်း, ပူဇော်ခြင်းကို ပြုအံ့သောငှါ၎င်း မရကုန်၊ ပူတာတံတင်း၌ ထားအပ်ကုန်သကဲ့သို့ နေကြရကုန်၏။ အရှင်မင်းကြီးအား လျှောက်ကြားပြီးလျှင် ငါတို့အား တရားကို ဟောပြောအံ့သောငှာ လျောက်ပတ်သောရဟန်းတပါးကိုပင့်စေ၍ ထိုရဟန်းအထံ၌ တရားတော်ကိုနာကုန်အံ့၊ ထိုရဟန်းအထံမှအကျင့်တရားကို သင်ကြားကုန်အံ့၊ ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကို ပြုကုန်အံ့၊ ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ငါတို့အား ဤဗုဒ္ဓုပ္ပါဒခဏကိုရခြင်းသည် အကျိုးရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံကြကုန်၏။ ကြံကုန်ပြီးလျှင် မင်းကြီးသို့ကပ်ကုန်၍ မိမိတို့၏ကြံသောအကြောင်းကို လျှောက်ကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ တနေ့သ၌ ဥယျာဉ်ကစားခြင်းကို ကစားလိုသောပသေနဒီကောသလမင်းကြီးသည် ဥယျာဉ်စောင့်ကိုစေ၍ ဥယျာဉ်ကိုသုတ်သင်လောဟု ဆို၏။ ဥယျာဉ်စောင့်သည် ဥယျာဉ်ကို သုတ် သင်သည်ရှိသော်။ တခုသော သစ်ပင်ရင်း၌ နေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်၍ မင်းကြီးအထံသို့ သွားပြီးလျှင် အရှင်မင်းကြီး ဥယျာဉ်တော်ကို သုတ်သင်အပ်ပြီ၊ စင်စစ်သော်ကား ဤဥယျာဉ်တော်ဝယ် တခုသောသစ်ပင်ရင်း၌ မြတ်စွာဘုရားသည် နေတော်မူ၏ဟုလျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် အချင်း ဥယျာဉ်စောင့် ကောင်းပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ တရားတော်ကိုနာကုန်အံ့ဟု ဆို၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော ရထားကိုစီး၍ ဥယျာဉ်သို့သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆည်းကပ်၏။
ထိုအခါ၌လည်း ဆတ္တပါဏိမည်သော တယောက်သောအနာဂါမ်ဖြစ်သော သီတင်းသည်သည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ တရားတော်ကိုနာလျက်နေသည် ဖြစ်၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် ထိုသီတင်းသည်ကိုမြင်လျှင် ရွံရှာသည်ဖြစ်၍ အတန်ငယ်ရပ်လျက် ဤယောက်ျားသည် အကယ်၍ သူယုတ်မာ ဖြစ်ငြားအံ့၊ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်၌နေ၍ တရားတော်ကို မနာရာ၊ ဤယောက်ျားသည် မယုတ်မာသည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရား၏အထံတော်သို့ ဆည်းကပ်၍ ရှိခိုးလျက် လျောက်ပတ်စွာနေ၏။ သီတင်းသည်သည် မြတ်စွာဘုရား၌ ရိုသေသဖြင့် မင်းကြီးအား ခရီးဦးကြိုဆိုခြင်းကို၎င်း, ရှိခိုးခြင်းကို၎င်း မပြု၊ ထို့ကြောင့် သီတင်းသည်အား မင်းကြီးသည် နှလုံးမသာခြင်းသည်ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသလ မင်းကြီး၏ နှလုံးမသာသောအဖြစ်ကို သိတော်မူ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ဤသီတင်းသည်သည် များသောအကြားအမြင်ရှိ၏။ အနာဂါမ်ဖြစ်၏။ ပိဋကတ်သုံးပုံကို ဆောင်၏။ ကာမတို့၌ တပ်စွန်းခြင်းကင်း၏ဟု သီတင်းသည်၏ ကျေးဇူးကို ဟောတော်မူ၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် အကြင် သီတင်းသည်၏ကျေးဇူးကို မြတ်စွာဘုရားသည် ချီးမွမ်းတော်မူ၏။ ဤသီတင်းသည်သည် ဂုဏ်ငယ်သည် မဖြစ်ရာဟုကြံ၍ သီတင်းသည် အကြင်ဝတ္ထုဖြင့် သင့်အား အလိုရှိအံ့၊ ထိုဝတ္ထုကို ငါ့အား ကြားလောဟု သီတင်းသည်ကို ဘိတ်၏။
သီတင်းသည်သည် မြတ်သောမင်းကြီး ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ တရားတော်ကိုနာပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို လကျ်ာရစ်လှည့်၍သွား၏။
ထိုကောသလမင်းကြီးသည် တနေ့သောအခါ ပြာသာဒ်ထက်၌ လေသွန်တံခါးကိုဖွင့်၍ ရပ်လျက် နံနက်စာစားပြီးလျှင် ထီးကိုယူ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့သွားသော သီတင်းသည်ကိုမြင်လျှင် ခေါ်စေ၍ သီတင်းသည် သင်သည် များသောအကြားအမြင်ရှိသတတ်၊ ငါတို့၏မင်းမိန်းမတို့သည်လည်း တရားတော်ကို နာလည်း နာလိုကုန်၏။ သင်လည်း သင်လိုကုန်၏။ စင်စစ်လျှင် ထိုမိန်းမတို့အား တရားတော်ကို အကယ်၍ သင်သည် သင်အံ့၊ ကောင်းသည်ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ဆို၏။ မြတ်သောမင်းကြီး နန်းတော်တွင်း၌ အကယ်၍ တရားတော်ကို ဟောအံ့သောငှါ၎င်း, သင်အံ့သောငှါ၎င်း လူဖြစ်သောသူတို့အားကား မလျောက်ပတ်၊ ရဟန်းဖြစ်သော အရှင်မြတ်တို့အားသာလျှင် လျောက်ပတ်၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းကြီးသည် ဤသီတင်းသည်သည် မှန်သောစကားကို ဆို၏ဟုဆို၍ ထိုသီတင်းသည်ကို လွှတ်လိုက်ပြီးလျှင် မင်းမိန်းမတို့ကိုခေါ်စေ၍ ရှင်မတို့ ငါသည် သင်တို့အား တရားကို ဟောစိမ့်သောငှါ၎င်း၊ တရားကို သင်စိမ့်သောငှါ၎င်း မြတ်ဘုရား၏ အထံတော်သို့သွား၍ ရဟန်းတပါးကို တောင်းအံ့၊ ရှစ်ကျိပ်ကုန်သော မဟာသာဝကတို့တွင် အဘယ်မည်သောမထေရ်ကို တောင်းရအံ့နည်းဟု မေး၏။ ထိုအလုံးစုံကုန်သောမိန်းမတို့သည် တိုင်ပင်ကုန်၍ တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်သော အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်ကိုသာလျှင် ကြား လျှောက်ကုန်၏။
ကောသလမင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့သွားပြီးလျှင် ရှိခိုး၍ လျောက်ပတ်စွာနေလျက် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏နန်းတော်၌ မင်းမိန်းမတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ အထံ၌ တရားတော်ကို နာအံ့သောငှါ၎င်း, သင်အံ့သောငှါ၎င်း အလိုရှိကုန်၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အကျွန်ုပ်၏ နန်းတော်၌ တရားကို အကယ်၍ ဟောငြားအံ့၊ အကယ်၍ သင်ချေငြားအံ့၊ စင်စစ်လျှင် ကောင်းသည် ဖြစ်ရာ၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် မြတ်သောမင်းကြီး ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို စေတော်မူ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ကောသလမင်းကြီး၏မင်းမိန်းမတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏အထံ၌ တရားတော်ကို နာလည်းနာကုန်၏။ သင်လည်း သင်ကုန်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ကောသလမင်းကြီး၏ ပတ္တမြား ဥသျှောင် ကျင်သည် ပျောက်၏။ မင်းကြီးသည် ထိုပျောက်သောအဖြစ်ကိုကြား၍ အမတ်တို့ကို အလုံးစုံသောနန်းတော်တွင်း၌ သုံးဆောင်သောသူတို့ကိုခေါ်စေ၍ ပတ္တမြားဥချောင်ကျင်ကို ဆောင်စေကုန်လောဟု စေ၏။ အမတ်တို့သည် မိန်းမတို့ကိုအစပြု၍ မေးသည်ရှိသော် မသိ မမြင်၍ လူများကိုပင်ပန်းစေကုန်၏။ ထိုနေ့၌ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် နန်းတော်သို့ဝင်သည်ရှိသော် ထိုမိန်းမတို့သည် ရှေး၌ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကိုမြင်လျှင် နှစ်သက်ရွှင်လန်းစွာ တရားတော်ကိုနာကုန်သကဲ့သို့၎င်း သင်ကုန်သကဲ့သို့၎င်း ထိုရှေးအတူမပြုကုန်၍ အလုံးစုံသောမင်းမိန်းမတို့သည် နှလုံးမသာခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အဘယ့်ကြောင့် သင်တို့သည် ဤသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုမင်းမိန်းမတို့သည် အရှင်ဘုရား မင်း၏ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ရှာကုန်အံ့ဟု အမတ်တို့သည် မိန်းမတို့ကိုအစပြု၍ နန်းတော်တွင်း၌ သုံးဆောင်သောသူတို့ကို ပင်ပန်းစေကုန်၏။ တစုံတယောက်သောသူအား အသို့ ဖြစ်လတ္တံ့ဟု မသိကုန်၊ ထို့ကြောင့် နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏ဟု လျောက်ကုန်၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် သင်တို့သည် မကြောက်ကြကုန်လင့်ဟု ထိုမင်းမိန်းမတို့ကိုနှစ်သိမ့်စေပြီးလျှင် မင်းကြီးအထံသို့သွား၍ ခင်းအပ်သော နေရာ၌နေလျက် မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီး၏ ပတ္တမြားဥသျှောင် ကျင်သည် ပျောက်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ပျောက်သည်မှန်၏ဟုလျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ထိုပတ္တမြားဥသျှောင် ကျင်ကို ဆောင်ခဲ့စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အလုံးစုံသော အတွင်း သားအပေါင်းကို ခေါ်စေ၍ ပင်ပန်းစေသော်လည်း ဆောင်ခဲ့စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး လူများကို မပင်ပန်းစေမူ၍သာလျှင် ဆောင်ခဲ့စိမ့်သောငှါ အကြောင်းသည်ရှိ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အဘယ်အကြောင်းနည်းဟု လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး အဆုပ်ပေးခြင်းတည်းဟုမိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား အဘယ်အဆုပ်ပေးခြင်းနည်းဟု မေးလျှောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး အကြင်မျှလောက်သောသူတို့၌ ယုံမှားခြင်းသည်ရှိ၏။ ထိုမျှလောက်သောသူတို့ကိုခေါ်၍ တယောက်တယောက်သောသူအား တခုတခုစီ ဖွဲဆုပ်ကို၎င်း မြေဆုပ်ကို၎င်း ပေး၍ ဤအဆုပ်ကို မိုးသောက်သောကာလ၌ ဆောင်ခဲ့ကုန်၍ ဤမည်သောအရပ်၌ ချကုန်လောဟု ဆိုအပ်၏။ အကြင်သူသည် ယူသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုယူသောသူသည် ထိုအဆုပ်၌ထည့်၍ ဆောင်ခဲ့လတ္တံ့၊ ရှေးဦးစွာသော နေ့၌လျှင် အကယ်၍ ချကုန်အံ့၊ ထိုသို့ ချခြင်းသည် ကောင်း၏။ အကယ်၍ မချကုန်အံ့၊ နှစ်ရက်မြောက်သော နေ့၌၎င်း သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌၎င်း ထို့အတူသာလျှင် ပြုအပ်၏။ ဤသို့ ပြုသည်ရှိသော် လူများသည်လည်း မပင်ပန်းလတ္တံ့၊ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကိုလည်း ရလတ္တံ့၊ ဤသို့မိန့်တော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ကြွတော်မူ၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ် မိန့်တော်မူသောနည်းဖြင့်သာလျှင် သုံးရက်တို့ပတ်လုံးပေးစေသော်လည်း ပတ္တမြားဥသျှောင် ကျင်ကို မဆောင်ခဲ့ကုန်၊ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် သုံးရက်မြောက်သောနေ့၌ ကြွတော်မူလာ၍ မြတ်သောမင်းကြီး ပတ္တမြားဥသျှောင် ကျင်ကို ချ၏လောဟုမိန့်တော်မူ၍ အရှင်ဘုရား မချကုန်ဟု လျောက်၏။
မြတ်သောမင်းကြီး ထိုသို့တပြီးကား ကျယ်သောမင်းယင်ပြင်ဝယ် ဖုံးကွယ်ရာအရပ်၌ အိုးစရည်းကြီးကိုထား၍ ရေဖြင့်ပြည့်စေပြီးလျှင် တင်းတိမ်ကိုရံစေ၍ အလုံးစုံသောနန်းတွင်း၌ သုံးဆောင်သောယောက်ျားတို့သည်၎င်း၊ မိန်းမတို့သည်၎င်း အပေါ်ရုံကိုရုံ၍ တယောက်တယောက်စီ တင်းတိမ်တွင်းသို့ဝင်ပြီးလျှင် လက်ကို ဖြန့်၍လာခဲ့ကုန်လောဟု ဆိုတော်မူလော၊ ဤသို့မိန့်တော်မူပြီးလျှင် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ဤအကြောင်းကိုကြား၍ ကြွတော်မူ၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ဆိုတိုင်း ပြုစေ၏။ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ခိုးသောသူသည် တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်တော်မူသော အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် ဤ အဓိကရုဏ်းကိုယူ၍ ပတ္တမြားဥသျှင်ကျင်ကို မမြင်လျှင်မလွှတ်လတ္တံ့၊ စင်စစ်လျှင် ဤပတ္တမြားဥသျှောင် ကျင်ကို ယခုအခါ၌ ချခြင်းငှါသင့်၏ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ပတ္တ မြားဥသျှောင်ကျင်ကို ဖုံးလွှမ်း၍ယူခဲ့ပြီးလျှင် တင်းတိမ်တွင်းသို့ဝင်၍ အိုးစရည်း၌ချ၍ ထွက်ခဲ့၏။ အလုံးစုံသောသူတို့၏ ထွက်သောကာလ၌ ရေကိုစွန့်၍ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို မြင်ကုန်၏။ ကောသလမင်းကြီးသည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကိုမှီ၍ များစွာသောလူအပေါင်းကိုမပင်ပန်းစေမူ၍သာလျှင် ငါသည်ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ရအပ်၏ဟု နှစ်သက်၏။ နန်းတော်တွင်း၌ မင်းသုံးသောသူတို့သည်လည်း ငါတို့သည် အရှင်အာနန္ဒာကိုမှီ၍ ကြီးစွာသောဆင်းရဲမှ လွတ်သည်ဖြစ်ကုန်၏ဟုနှစ်သက်ကုန်၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ အာနုဘော်ကြောင့် မင်း၏ ပတ္တမြားဥသျှောင်ကျင်ကို ရအပ်၏။ ဤသို့လျှင် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ အာနုဘော်သည် အလုံးစုံသောမြို့၌၎င်း၊ ရဟန်းသံဃာ၌၎င်း ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။
ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် ငါ့သျှင်တို့ အာနန္ဒာမထေရ်သည် မိမိ၏ များသောအကြားအမြင်ရှိသည်၏ အဖြစ်နှင့် ပညာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဥပါယ်၌လိမ်မာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် များစွာသောလူအပေါင်းကို မပင်ပန်းစေမူ၍ ဥပါယ်ဖြင့်သာလျှင် ကောသလမင်းကြီး၏ ပတ္တမြားဥသျှင်ကျင်ကို ပြ၏ဟု အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုချီးမွမ်းကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့်စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည်သာလျှင် သူတပါးလက်ကိုရောက်ပြီးသောဘဏ္ဍာကို ရအပ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် များစွာသောလူအပေါင်းကို မပင်ပန်းစေမူ၍ ဥပါယ်ဖြင့်သာလျှင် တိရစ္ဆာန်လက်သို့ရောက်ပြီးသောဘဏ္ဍာကိုရဘူးကုန်ပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အလုံးစုံသော အတတ်၏အပြီးသို့ရောက်သော ထိုဗာရာဏသီမင်း၏သာလျှင် အမတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဗာရာဏသီမင်းသည် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် ဥယျာဉ်တွင်း၌လှည့်လည်သည်ရှိသော် ရေကစားခြင်းကိုကစားလိုသည်ဖြစ်၍ မင်္ဂလာရေကန်သို့ သက်၍ မင်းမောင်းမအပေါင်းကို ခေါ်စေ၏။ မင်းမောင်းမတို့သည် မိမိတို့၏ ဦးခေါင်းတန်ဆာ လည်တန်ဆာ အစရှိကုန်သောတန်ဆာတို့ကိုချွတ်၍ စုလျား၌ထည့်၍ ပူတာအပြင်၌ ထားပြီးလျှင် ကျွန်မတို့ကိုစောင့်စေ၍ ရေသို့သက်၏။ ထိုအခါ တခုသော ဥယျာဉ်၌နေသောမျောက်မသည် သစ်ခက်ကြား၌ နေလျက် မိဖုယားသည် တန်ဆာတို့ကိုချွတ်၍ စုလျား၌ ထည့်၍ ပူတာအပြင်၌ထားသည်ကို မြင်၍ ထိုမိဖုယား၏ ပုလဲသွယ်ကို ဆင်လိုသည်ဖြစ်၍ ကျွန်မ၏ မေ့လျော့ခြင်းကိုကြည့်လျက်နေ၏။ ကျွန်မသည်လည်းစောင့်ရှောက်လျှက် ထိုထိုအရပ်ကိုကြည့်၍ နေစဉ်ပင်လျှင် အိပ်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ မျောက်မသည် ထိုကျွန်မမေ့လျော့သောအဖြစ်ကိုသိလျှင် လေကဲ့သိုသောလျှင်ခြင်းဖြင့် သစ်ပင်မှသက်လတ်၍ လေကဲ့သို့သောလျှင်ခြင်းဖြင့်ခုန်၍ သက်ခက်ကြား၌နေလျက် တပါးကုန်သောမျောက်မတို့၏မြင်ခြင်းမှ ကြောက်သောကြောင့် တခုသော သစ်ခေါင်း၌ထားပြီးလျှင် အလွန်ငြိမ်သက်သကဲ့သို့ ဖြစ်၍ ထိုပုလဲသွယ်ကို စောင့်လျက် နေ၏။
ထိုကျွန်မသည်လည်း နိုးလတ်၍ ပုလဲသွယ်ကိုမမြင်သည်ရှိသော် တုန်လှုပ်လျက် တပါးသောအကြောင်းကိုမမြင်၍ ယောက်ျားခိုးသူသည် မိဖုယား၏ပုလဲသွယ်ကိုယူ၍ ပြေး၏ဟု သည်းစွာသောဟစ်ကြွေးခြင်းကို။ ဟစ်ကြွေး၏။ အစောင့် အရှောက်တို့သည် ထိုထိုအရပ်မှ စည်းဝေးကုန်၍ ထိုကျွန်မ၏စကားကိုကြား၍ မင်းအားလျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ခိုးသူကိုဖမ်းကုန်လောဟု ဆို၏။ မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ဥယျာဉ်မှထွက် ကုန်၍ ခိုးသူကိုဖမ်းကြ ခိုးသူကိုဖမ်းကြဟုဆို၍ ထိုမှဤမှ ကြည့်ကုန်၏။ ထိုအခါ ဇနပုဒ်၌နေသော အိမ်ရှင်ယောက်ျားသည် ထိုအသံကိုကြား၍ တုန်လှုပ်လျက် ပြေး၏။ ထိုယောက်ျားကိုမြင်၍ မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ဤသူသည် ခိုးသူဖြစ်လတ္တံ့ဟု လိုက်၍ ထိုသူကိုဖမ်းကုန်၍ ပုတ်ခတ်ပြီးလျှင် ဟယ် သူခိုးပျက် ဤသို့သော မဟာသာရမည်သောတန်ဆာကို ခိုးဘိ၏ဟု ဆို၍ ဆဲရေးကုန်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ငါသည် မခိုးဟု အကယ်၍ဆိုအံ့၊ ယနေ့ ငါ့အား အသက်မရှိပြီ၊ ပုတ်ခတ်၍သာလျှင် သတ်ကုန်လတ္တံ့၊ ထိုခိုးခြင်းကို ဝန်ခံအံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ အရှင်တို့ အကျွန်ုပ်သည် ခိုးသူမှန်၏ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ထိုယောက်ျားကိုနှောင်ဖွဲ့၍ မင်း၏ အထံသို့ ဆောင်ကုန်၏။ မင်းသည်လည်း ထိုယောက်ျားကို သင်သည် မဟာသာရမည်သောတန်ဆာကို ခိုးသလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ခိုးသည် မှန်၏ဟု လျှောက်၏။ ယခုတန်ဆာသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် မဟာသာရမည်သော ညောင် စောင်း အင်းပျဉ်ကိုလည်း မမြင်စဘူး၊ သူဌေးသည်ကား အကျွန်ုပ်ကို မဟာသာရမည်သောတန်ဆာကို ယူစေ၏။ ထိုအကျွန်ုပ်သည် ထိုတန်ဆာကိုယူ၍ ထိုသူဌေးကြီးအား ပေး၏။ ထိုသူဌေးကြီးသည် ထိုတန်ဆာကို ယူ၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် သူဌေးကို ခေါ်စေ၍ သင်သည် ဤယောက်ျား၏လက်မှ မဟာသာရမည်သာတန်ဆာကို ယူသလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ယူပေ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုတန်ဆာသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ပုရောဟိတ်အား ပေး၏ဟု ဆို၏။ ထိုပုရောဟိတ်ကိုလည်းခေါ်စေ၍ ထိုရှေးအတူသာလျှင် မေး၏။ ထိုပုရောဟိတ်သည် ဝန်ခံ၍ စောင်းသမားအား ပေးအပ်၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုစောင်းသမားကိုလည်း ခေါ်စေ၍ သင်သည် ပုရောဟိတ်လက်မှ မဟာသာရဟူသောတန်ဆာကို ယူသလောဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ယူပေ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုတန်ဆာသည် အဘယ်မှာနည်းဟုမေး၏။
အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ပြည့်တန်ဆာမအား ပေးအပ်၏ ဟုလျှောက်၏။ ထိုပြည့်တန်ဆာမကိုလည်း ခေါ်စေ၍မေး၏။ ထိုပြည့် တန်ဆာမသည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်မယူဟု လျှောက်၏။ ထိုငါးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို မေးကုန်စဉ်လျင် နေသည်ဝင်၏။ မင်းကြီးသည် ယခုအခါ၌ အချိန်မဟုတ်သည် ဖြစ်၏။ နက်ဖြန်မှ သိရအံ့ဟု ထိုငါးယောက်သောသူတို့ကို အမတ်တို့အားအပ်၍ မြို့သို့ဝင်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မဟာသာရမည်သော တန်ဆာတော်သည် အတွင်းသားတို့၏ လက်၌ ပျောက်၏။ ဤသူကြွယ်သည်လည်း အပသားဖြစ်၏။ တံခါး၌လည်း အားကြီးသောအစောင့်အရှောက်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် အတွင်းသားတို့သည်လည်း ထိုတန်ဆာကိုယူ၍ပြေးခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ ဤသို့လျှင် အပသားတို့၏ ယူခြင်း၏ အကြောင်းသည် မထင်သလျှင်ကတည်း၊ ဥယျာဉ်တော်တွင်း၌ မင်းသုံးသောလူတို့၏ ယူခြင်းအကြောင်းသည်လည်း မထင်၊ ငါသည် သူဌေးအား ပေး၏ဟုဆိုသော ဤသူဆင်းရဲသည် မိမိ၏ လွတ်ခြင်းအကျိုးငှါ ဆိုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် ပုရောဟိတ် အပေး၏ဟုဆိုသော သူဌေးသည်လည်း ထိုပုရောဟိတ်နှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ အမှုကိုထုတ်ကုန်အံ့ဟု ကြံ၍ ဆိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် စောင်းသမားအား ပေး၏ဟုဆိုသော ပုရောဟိတ်သည်လည်း နှောင်အိမ်မှာ စောင်းသမားကိုမှီ၍ ချမ်းသာသဖြင့် နေအံ့ဟုကြံ၍ ဆိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါသည် ပြည့်တန်ဆာမအား ပေး၏ဟု ဆိုသော စောင်းသမားသည်လည်း မငြီးငွေ့ဘဲ နေရသည်ဖြစ်ကုန်အံ့ဟုကြံ၍ ဆိုသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ငါးယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ခိုးသူ မဟုတ်သည် ဖြစ်ရာ၏။
ဥယျာဉ်၌ မျောက်တို့သည် များကုန်၏။ မဟာသာရတန်ဆာသည် တခုသောမျောက်မ၏လက်သို့ ရောက်သည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံပြီး၍ ထိုဘုရားလောင်းသည် မင်းသို့ကပ်ပြီးလျှင် မင်းမြတ် ခိုးသူတို့ကို အကျွန်ုပ်တို့အား အပ်တော်မူကုန်လော၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ထိုအမှုကို သုတ်သင်ပါကုန်အံ့ဟုလျှောက်၏။ မင်းသည် ပညာရှိ ကောင်းပြီ သုတ် သင် လောဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းအား ပေးအပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏ကျွန်ယောက်ျားတို့ကို ခေါ်စေပြီးလျှင် ထိုငါးယောက်သောသူတို့ကို တခုသောအရပ်၌ သာလျှင်နေစေ၍ ထက်ဝန်း ကျင်မှ အစောင့်အရှောက်ကို ပြု၍ နားအပ်လျက် ထိုငါးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် အကြင်စကားကို အချင်းချင်းဆိုကုန်၏။ ထိုစကားကို ငါ့အား ကြားကုန်လောဟု ဆို၍ ဖဲခဲ့၏။ ထိုကျွန်ယောက်ျားတို့သည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြုကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ထိုလူတို့သည် စည်းဝေးသောအခါ၌ သူဌေးကြီးသည် ဇနပုဒ်သားအိမ်ရှင်ယောက်ျားကို ဟယ်ဇနပုဒ်သား အိမ်ရှင် ယောက်ျားပျက် အဘယ်အခါ၌ သင်သည် ငါ့ကိုမြင်ဘူးသနည်း၊ ငါသည် သင့်ကို အဘယ်အခါ၌ မြင်ဘူးသနည်း၊ အဘယ်အခါ သင်သည် ငါ့အား မဟာသာရတန်ဆာကို ပေးသနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်သူဌေးကြီး အကျွန်ုပ်သည် မဟာသာရမည်သော သစ်သားအခြေတပ်သော ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ကိုလည်း မသိ၊ အရှင်သူဌေးကြီးကိုကားမှီ၍ လွတ်ခြင်းကိုရပါအံ့ဟုကြံ၍ ဤသို့ဆိုပေ၏။ အရှင်သူဌေးကြီးသည် အကျွန်ုပ်အား အမျက်မထွက်ပါလင့်ဟု ဆို၏။
ပုရောဟိတ်သည်လည်း သူဌေးကြီးကို သူဌေး သင်သည် မိမိအား ဤဇနပုဒ်အိမ်ရှင်ယောက်ျားသည်မပေးအပ်သော မဟာသာရတန်ဆာကိုလျှင် ငါ့အား အသို့ပေးသနည်းဟု မေး၏။ ငါတို့နှစ်ယောက်တို့သည် ဥစ္စာရှင်ချည်းဖြစ်ကြကုန်၏။ ငါတို့၏ တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ တည်သောကာလ၌ အမှုသည်လျှင် ပြီးလတ္တံ့ဟု ကြံ၍ ဆိုပေ၏ဟု ဆို၏။ စောင်းသမားသည်လည်း ပုရောဟိတ်ပုဏ္ဏား အဘယ်အခါ၌ သင်သည် မဟာသာရတန်ဆာကို ပေးသနည်းဟုဆို၏။ ငါသည် သင့်ကိုမှီ၍ နေရာအရပ်၌ ချမ်းသာစွာနေရပါအံ့ဟု ကြံ၍ ဆိုပေ၏ဟု ဆို၏။ ပြည့်တန်ဆာမသည်လည်း စောင်းသမားကို ဟယ် စောင်းသမားပျက် ငါသည် အဘယ်အခါ၌ သင့်အထံသို့ ရောက်ဘူးသနည်း၊ သင်သည်လည်း အဘယ်အခါ၌ ငါ့အထံသို့ လာဘူးသနည်း၊ အဘယ်အခါ၌ သင်သည် ငါ့အား မဟာသာရတန်ဆာကို ပေးသနည်းဟု ဆို၏။ နှမ အဘယ်ကြောင့် အမျက်ထွက်သနည်း၊ ငါတို့ငါးယောက်သည် တပေါင်းတည်းနေကုန် သည်ရှိသော် အိမ်၌နေရသကဲ့သို့ ဖြစ်လတ္တံ့၊ မငြီးငွေ့ကုန်သည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာစွာ နေရကုန်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ ဆိုပေ၏ဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် စေအပ်သောကျွန်ယောက်ျားတို့၏အထံမှ ထိုစကားကိုကြား၍ ထိုသူငါးယောက်တို့၏ အဟုတ်အမှန်အားဖြင့် ခိုးသူမဟုတ်သောအဖြစ်ကိုသိ၍ မျောက်မသည်ယူအပ်သော မဟာသာရတန်ဆာကို ဥပါယ်ဖြင့်သာလျှင် ချစေအံ့ဟုကြံ၍ ချည်ထုံးဖြင့်ပြီးသော များစွာသောတန်ဆာတို့ကိုပြုစေပြီးလျှင် ဥယျာဉ်တော်၌ မျောက်မတို့ကိုဖမ်းယူစေ၍ လက်ခြေလည်တို့၌ ချည်ထုံးဖြင့်ပြီးသောတန်ဆာကိုဆင်၍ လွှတ်လိုက်၏။ မဟာသာရတန်ဆာကိုခိုးသောမျောက်မသည် တန်ဆာကိုစောင့်လျက် ဥယျာဉ်တော်၌သာလျင် နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် လူတို့ကို သင်တို့သည် သွားကြကုန်၊ ဥယျဉ်တော်၌ အလုံးစုံသောမျောက်မတို့ကို စုံစမ်းကြကုန်လော၊ အကြင်မျောက်မ၌ ထိုမဟာသာရတန်ဆာကိုမြင်ကုန်၏။ ထိုမျောက်မကို ခြိမ်းချောက်၍ မဟာသာရ တန်ဆာကို ယူခဲ့ကုန်လောဟုစေလိုက်၏။ ထိုမျောက်မတို့သည်လည်း ငါတို့သည် တန်ဆာကိုရအပ်ကုန်ပြီဟု နှစ်သက်ရွှင်လန်းစွာ ဥယျာဉ်၌ သွားကုန်သည်ရှိသော် ထိုမဟာသာရတန်ဆာကိုခိုးသော မျောက်မ၏အထံသို့ရောက်၍ ငါတို့၏တန်ဆာကိုကြည့်လောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုမဟာသာရတန်ဆာကိုခိုးသောမျောက်မသည် ကျေးဇူးချေခြင်းကိုသည်းမခံနိုင်သည်ဖြစ်၍ ဤချည်ထုံးဖြင့်ပြီးသောတန်ဆာဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်းဟုဆို၍ မဟာသာရပုလဲသွယ်ကို ဆင်ဝတ်လျက် ထွက်လာ၏။
ထိုအခါ မျောက်မကို လူတို့သည်မြင်ကုန်၍ မဟာသာရ တန်ဆာကိုစွန့်စေ၍ ဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းအား ပေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုတန်ဆာကိုယူ၍ မင်းအားပြ၍ အရှင်မင်းကြီး ဤတန်ဆာသည် အရှင်မင်းကြီး၏ တန်ဆာတည်း၊ ထိုငါးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ခိုးသူမဟုတ်ကုန်၊ ဤတန်ဆာကို ဥယျာဉ်တော်၌ မျောက်မသည်ယူအပ်၏ဟု လျှောက်၏။ ပညာရှိ သင်သည် အသို့လျှင် ဤမျောက်မလက်သို့ရောက်သော အဖြစ်ကိုသိသနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလုံးစုံသောအကြောင်းကို ကြားလျှောက်၏။ မင်းသည် နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ စစ်မြေဦးအစရှိသည်တို့၌ ရဲရင့်သောသူ အစရှိသည်တို့ကို အလိုရှိအပ်သည် ဖြစ်ရာ၏ဟုဆို၍ ဘုရားလောင်းအား ကောင်းချီးကိုပြုလိုရကား-
ပိယဉ္စ အန္နပါနမှိ၊ အတ္ထေ ဇာတေ စ ပဏ္ဍိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၂။ ဥက္ကဋ္ဌေ၊ နှစ်ဘက်မှတက်သော စစ်ထိုးခြင်းဖြစ်လတ်သော်။ သူရံ၊ ရဲရင့်သောသူကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ အလိုရှိကုန်၏။ မန္တီသု၊ တိုင်ပင်ကုန်လတ်သော်။ အကုတူဟလံ၊ နှုတ်စောင့်သောသူကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ အလိုရှိကုန်၏။ အန္နပါနမှိ စ၊ ထမင်းအဖျော်ဖြစ်လတ်သော်လည်း။ ပိယံ၊ ချစ်သောသူကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ အလိုရှိကုန်၏။ အတ္ထေ၊ နက်နဲသော ပြဿနာသည်။ ဇာတေ စ၊ ဖြစ်လတ်သော်လည်း။ ပဏ္ဍိတံ၊ ပညာရှိကို။ ဣစ္ဆန္တိ၊ အလိုရှိကုန်၏။
ဤသို့လျှင် မင်းသည် ဘုရားလောင်းအားချီးမွမ်း၍ တခဲနက်သောမိုဃ်းကိုရွာစေသော မိုယ်ကြီးကဲ့သို့ ရတနာခုနစ်ပါးဖြင့်ပူဇော်၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌သာ တည်၍ ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်၏ကျေးဇူးကို ဟောတော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တပါးသူထံ၊ ရောက်သည်မှန်၊ ရပြန်ဘဏ္ဍာ ရှေးပညာ
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟာသာရဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၃။ ဝိဿာသဘောဇနဇာတ်
ပစ္စဝေက္ခဏာကင်းသော ရဟန်းသည် အကျွမ်း ဝင်သောသူ ပေးသောအဆိပ်ကို စားသည်နှင့်တူကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န ဝိဿသေ အဝိဿတ္ထေ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝိဿာသဘောဇနဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အကျွမ်းဝင်သောသူတို့သည်ပေးအပ်သောဘောဇဉ်ကို သုံးဆောင်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ များသောအားဖြင့် ရဟန်းတို့သည် ငါတို့အား အမိသည်ပေးအပ်၏။ အဘသည် ပေးအပ်၏။ အစ်တို့သည် ပေးအပ်၏။ နှမသည် ပေးအပ်၏။ မိထွေးသည် ပေးအပ်၏။ ဘထွေးသည် ပေးအပ်၏။ ဦးရီးသည် ပေးအပ်၏။ အရီးသည် ပေးအပ်၏။ ငါတို့အား လူဖြစ်သောကာလ၌၎င်း, ရဟန်းဖြစ်သောကာလ၌၎င်း ထိုအမိအစရှိသောသူတို့သည် ပေးခြင်းငှါလျောက် ပတ်သော သဘောရှိကုန်၏ဟု ဆွေမျိုးတို့သည်ပေးအပ်ကုန်သော ပစ္စည်းလေးပါးတို့ကို ရွံရှာခြင်းမရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍သာလျှင် သုံးဆောင်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကိုသိတော်မူ၍ ရဟန်းတို့အား တရားဟောခြင်းငှါသင့်၏ဟု ရဟန်းတို့ကို စည်းဝေးစေပြီးလျှင် ရဟန်းတို့ ရဟန်းမည်သည်ကား ဆွေမျိုးတို့သည်၎င်း, ဆွေမျိုးမဟုတ်ကုန်သာ သူတို့သည်၎င်း ပေးအပ်ကုန်သော စ္စည်းလေးပါးတို့ကို ပစ္စဝေက္ခဏာဆင်ခြင်၍သာလျှင် သုံးဆောင်ခြင်းကို ပြုအပ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍ သုံးဆောင်ခြင်းကိုပြု၍ သေသည်ရှိသော် ရဟန်းတို့သည် ဘီလူး ပြိတ္တာအဖြစ်မှ မလွတ်ကုန်၊ ပစ္စဝေက္ခဏာမဆင်ခြင်မူ၍။ သုံးဆောင်ခြင်း မည်သည်ကား အဆိပ်ကို သုံးဆောင်သည်နှင့် တူ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အကျွမ်းဝင်သောသူသည် ပေးအပ်သည်လည်းဖြစ်သော အကျွမ်းဝင်သောသူသည် ပေးအပ်သည်လည်းဖြစ်သော အဆိပ်သည် သေစေတတ်သည်သာလျှင်တည်း၊ ရှေး၌ အကျွမ်းဝင်သောသူသည် ပေးအပ်သော အဆိပ်ကိုသုံးဆောင်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များစွာသောစည်းစိမ်ရှိသော သူဌေးသည်ဖြစ်၏။ ထိုသူဌေး၏ တယောက်သောနွားကျောင်းသားသည် ကောက်တို့ဖြင့် ကျဉ်းမြောင်းသောအခါ၌ နွားတို့ကိုယူ၍ တောသို့သွားပြီးလျှင် ထိုတော၌ နွားခြံကိုပြု၍ စောင့်ရှောက်လျှက်နေ၏။ သူဌေးအားလည်း ရံခါရံခါ နွားမှဖြစ်သောအရသာကို ပို့လာ၏။ ထိုအခါ နွားကျောင်းသား၏နွားခြံအနီး၌ ခြင်္သေ့သည် နေ၏။ ခြင်္သေ့မှ ကြောက်ခြင်းကြောင့် ညှိုးကုန်သောနွားမတို့၏နိုရည်သည် နည်းသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထောပတ်ကိုယူလာသောနွားကျောင်းသားကို သူဌေးသည် အချင်းနွားကျောင်းသား ထောပတ်သည် အဘယ့်ကြောင့်နည်သနည်းဟု မေး၏။
ထိုနွားကျောင်းသားသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ အချင်းနွားကျောင်းသား ထိုခြင်္သေ့အား တစုံတခုသောသတ္တဝါ၌ တပ်စွန်းခြင်းရှိသလောဟု မေး၏။ အရှင်တခုသောပြောင်မနှင့်တကွ ပေါင်းဘက်ခြင်းသည် ရှိ၏ဟု ဆို၏။ ထိုပြောင်မကို အရှင်ဖမ်းယူခြင်းငှါ တတ်နိုင်အံ့လောဟု ဆို၏။ အရှင်တတ်နိုင်ပါ၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ထိုပြောင်မကိုဖမ်း၍ ထိုပြောင်မ၏နဖူးမှစ၍ ကိုယ်၌အမွေးတို့ကို အဆိပ်ဖြင့်အဖန်တလဲလဲလိမ်းကျံ၍ ခြောက်စေပြီးလျှင် နှစ်ရက်သုံးရက်တို့ကိုလွန်စေ၍ ထိုပြောင်မကိုလွှတ်လော၊ ထိုခြင်္သေ့သည် ထိုပြောင်မ၌ချစ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်ကိုလျက်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့။
ထိုအခါ ထိုခြင်္သေ့၏ အရေ ခြေသည်း လက်သည်း အစွယ်တို့ကို၎င်း၊ အဆီကို၎င်း, အသားကို၎င်းယူ၍ လာခဲ့လောဟု ဆို၍ လတ်တလော သေစေတတ်သော အဆိပ်ကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။ နွားကျောင်းသားသည် ကွန်ပစ်၍ ဥပါယ်ဖြင့်သာလျှင် ထိုပြောင်မကိုဖမ်းယူ၍ ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြု၏။ ခြင်္သေ့သည် ထိုပြောင်မကိုမြင်၍လျှင် အားကြီးသောချစ်ခြင်းကြောင့် ထိုပြောင်မ၏ကိုယ်ကိုလျှက်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ နွားကျောင်းသားသည်လည်း အရေအစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ ဘုရားလောင်းအထံသို့ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ သူတပါးတို့၌ ချစ်ခြင်းမည်သည်ကို မပြုအပ်၊ ဤသို့လျှင် ခွန်အားနှင့်ပြည့်စုံသော သားတကာတို့၏မင်းဖြစ်သော ခြင်္သေ့စင်လျက်လည်း ကိလေသာ၏အစွမ်းဖြင့် ပေါင်းဘက်ခြင်းကိုမှီ၍ ပြောင်မကိုယ်ကိုလျက်၍ အဆိပ်ကိုသုံးဆောင်ခြင်းကိုပြု၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏ဟုဆို၍ ရောက်လာသောပရိသတ်တို့အား တရားဟောလိုရကား-
ဝိသာသာ ဘယမနွေတိ၊ သီဟံဝ မိဂမာတုကာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၃။ ဘော၊ အချင်းတို။ အဝိဿတ္တေ၊ ရွံရှာခြင်း မကင်းသော သူ၌လည်း။ ဝိဿသေ၊ အကျွမ်းဝင်ရာ။ ဝိဿတ္တေပိ၊ ရွံရှာခြင်းကင်းသောသူ၌လည်း။ န ဝိဿသေ၊ အကျမ်းမဝင်ရာ။ မိဂမာတုကာ၊ ပြောင်မမှ။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ ညသီဟံ၊ ခြင်္သေ့ကို။ အနွေတိ ဣဝ၊ အစဉ်ရောက်သကဲ့သို့။ ဧဝံ- တထာ၊ ထို့အတူ။ ဝိဿာသာ၊ အကျွမ်းတဝင် ပြုအပ်သောသူမှ။ ဘယံ၊ ဘေးသည်။ အနွေတိ၊ အစဉ်ရောက်၏။
ဤသို့လျှင် ဘုရားလောင်းသည် ရောက်လာသောပရိသတ်တို့အား တရားဟော၍ ဒါနအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာလား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဋ္ဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆင်ခြင်မလေ့၊ သုံးဆောင်မွေ့၊ ခြင်္သေ့သေရှာ ဆိပ်ပမာ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိဿာသဘောဇနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၄။ လောမဟံသဇာတ်
ဘုရားလောင်းသည် မိစ္ဆာအယူ၌ မှား၍ကျင့်ဘူးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သောတတ္တော သောသိန္နော စေဝ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤလောမဟံသဇာတ်ကို ဝေသာလီပြည်ကိုအမှီပြု၍ ပဋိကအမည်ရှိသော သီတင်းသည်သည် ဆောက်အပ်သော ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သုနက္ခတ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ အခါတပါး၌ သုနက္ခတ်သည် မြတ်စွာဘုရား အလုပ်အကျွေးဖြစ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူ၍ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ကောရခတ္ထိယ၏တရားကိုနှစ်သက်၍ မြတ်စွာဘုရားအား သပိတ်သင်္ကန်းကိုပေးအပ်၍ ကောရခတ္တိယကိုမှီ၍နေ၏။ ထိုကောရခတ္တိယ၏ ကာဠကဉ္စိကအသုရာမြိုး၌ဖြစ်သောကာလ၌ လူထွက်၍ ရဟန်းဂေါတမအား အရိယာ၏အဖြစ်ကို ပြုစွမ်းနိုင်သော မဂ်ဉာဏ်တရား အထူးဖြစ်သော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မသည် မရှိ၊ ရဟန်းဂေါတမသည် ကြံဆ၍ မိမိပညာဖြင့်စုံစမ်းအပ်သော မိမိဉာဏ်အားထင်သောတရားကို ဟော၏။ အကြင် သူ၏ အကျိုးငှါလည်း ထိုရဟန်းဂေါတမသည် အပ်၏။ ထိုတရားသည် မိမိကိုကျင့်သောသူအား ကောင်းစွာဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါမဖြစ်ဟု ဝေသာလီမြို့၏ တံတိုင်းသုံးထပ်တို့၏အကြား၌ လှည့်လည်လျှက် မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးမဲ့ကဲ့ရဲသောစကားကိုသာ ဆို၏။
ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ဆွမ်းအလို့ငှါသွားသည်ရှိသော် ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားအား ကျေးဇူးမဲ့ကိုဆိုသော သုနက္ခတ်၏ စကားကိုကြား၍ ဆွမ်းခံရာမှဖဲခဲ့သည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား ကြားလျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ မဂ်ဖိုလ်မှအချည်းနှီးဖြစ်သော သုနက္ခတ်သည် ငါဘုရား၌ အမျက်ထွက်၏။ အမျက်၏ အစွမ်းအားဖြင့်လျှင် ထိုရဟန်းဂေါတမတရားသည် မိမိကိုကျင့်သောသူအား ကောင်းစွာဆင်းရဲကုန်ခြင်းငှါ မဖြစ်ဟုဆို၏။ မသိ၍လည်း ငါဘုရား၏ ကျေးဇူးမဲ့ကိုသာလျှင်ဆို၏။ ထိုမဂ်ဖိုလ်မှအချည်းနှီးဖြစ်သောသုနက္ခတ်သည် ငါဘုရား၏ကျေးဇူးတော်ကို မသိသလျှင်ကတည်း၊ သာရိပုတ္တရာ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ငါဘုရားအား ခြောက်ပါးအဘိညာဉ်တို့သည် ရှိကုန်၏။ ဤအဘိညာဉ် ခြောက်ပါးသည်လည်း ငါဘုရား၏ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မလျှင်တည်း၊ ဒသဗလဉာဏ်တော်တို့သည် ရှိကုန်၏။ လေးပါးသော ဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်တော်သည်ရှိ၏။ လေးပါးသောအမျိုးကို ပိုင်းခြားတတ်သော ဉာဏ်တော်သည် ရှိ၏။ ဤဉာဏ်သည်လည်း ငါဘုရား၏ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မလျှင်တည်း။ ဤသို့ ဥတ္တရိမနုသာဓမ္မနှင့် ပြည့်စုံသော ငါဘုရားကို အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည် ရဟန်းဂေါတမအား ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မမရှိ ဆိုငြားအံ့၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ထိုစကားကိုမစွန့်မူ၍ ထိုစိတ်ကိုမစွန့်မူ၍ ထိုအယူကိုမစ္စန့်မူ၍ လက်ဖြင့်ဆောင်ယူ၍ထားသကဲ့သို့ ထို့အတူ ငရဲ၌ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့လျှင် ကိုယ်တော်၌ ထင်ရှားရှိသော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မကျေးဇူးကို ဟောတော်မူပြီးလျှင်- သာရိပုတ္တရာ သုနက္ခတ်သည် ကောရခတ္တိယ၏ငြိုငြင်သဖြင့် ကျင့်အပ်သောမိစ္ဆာအကျင့်၌ ကြည်ညို၏။ မိစ္ဆာအကျင့်၌ ကြည်ညိုသောသူမည်သည် ငါဘုရား၌ ကြည်ညိုခြင်းငှါ သင့်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ငါဘုရားသည် ဤဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာမှ ကိုးဆယ့်တကမ္ဘာထက်၌ ဤမိစ္ဆာအယူ၌ အနှစ်သာရရှိသလောဟု သာသနာတော်မှအပဖြစ်သော မိစ္ဆာအယူကိုစုံစမ်းသည်ရှိသော် ခြိုးခြံသောအကျင့်ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ အလွန်ခိုးခြံသော အကျင့်ရှိသည်ဖြစ်၍ ကိလေသာခေါင်းပါးသည်ဖြစ်အံ့၊ အလွန်ခေါင်း ပါးသောကိလေသာရှိသည်ဖြစ်၍ မကောင်းမှုကို စက်ဆုပ်သည်ဖြစ်အံ့၊ အလွန်မကောင်းမှုကို စက်ဆုပ်သည်ဖြစ်၍ မကောင်းမှုမှကင်းသည်ဖြစ်အံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ လေးပါးသောအင်္ဂါနှင့် ပြည့်စုံသော ဗြဟ္မစရိယကိုကျင့်၍ နေခြင်းဖြင့်နေ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဘဒ္ဒကပ်ကမ္ဘာမှ ကိုးဆယ့်တကမ္ဘာထက်၌ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် သာသနာတော်မှအပဖြစ်သော မိစ္ဆာအကျင့်ကို စုံစမ်းအံ့ဟု အာဇီဝကရဟန်းအဖြစ်ဖြင့် ရဟန်းပြု၍ အဝတ်မဝတ်သောရဟန်းသည် ဖြစ်၏။ မြူအညစ်အကြေးကပ်လိမ်းသော ကိုယ်ရှိ၏။ ဆိတ်ငြိမ်ရာအရပ်သို့ ကပ်သည် ဖြစ်၏။ တယောက်တည်းသာနေသည် ဖြစ်၏။ လူတို့ကိုမြင်လျှင် သမင်ကဲ့သို့ပြေး၏။ ကြီးသော ဖောက်ပြန်သော အစာကို စားသည်ဖြစ်၏။ နွားငယ်ချေး အစရှိသည်တို့ကို စား၏။ မမေ့မလျော့နေခြင်းငှာ တခုသောကြောက်မက်ဘွယ်ရှိတော၌ နေ၏။ ထိုတောအုပ်၌နေသည်ရှိသော် ဆီးနှင်းကျသောကာလ တပို့တွဲလ တပေါင်းလတို့၏ ရှစ်ရက်အကြား၌ ညဉ့်အခါမှထွက်၍ လွင်တီးခေါင်၌နေ၍ နေထွက်သောအခါ၌ တောအုပ်သို့ဝင်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် ညဉ့်အခါ လွင်တီးခေါင်၌ ဆီးနှင်းရေဖြင့်စွတ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ နေ့အခါ တောအုပ်မှယိုစီးကုန်သောရေပေါက်ဖြင့် စွတ်၏။ ဤသို့လျှင် နေ့ညဉ့်ပတ်လုံး အဆင်းရဲကိုခံစား၏။ နွေလတို့၏ အဆုံးဖြစ်သောကာလ၌ကား နေ့အခါ လွင်တီး ခေါင်၌ နေ၍ ညဉ့်အခါ တောအုပ်သို့ဝင်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် နေ့အခါ လွင်တီးခေါင်၌ နေဖြင့် ပူပန်ခြင်းကဲ့သို့ ထို့အတူ ညဉ့်အခါ လေမတိုက်သောတောအုပ်၌ ပူပန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ကိုယ်မှချွေး အရည်တို့သည် ယိုထွက်ကုန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ရှေး၌မကြားဘူးသော-
နဂ္ဂေါ န စဂ္ဂိမာသီနော၊ ဧသနာ ပသုတော မုနိ၊
ဟူသော ဤဂါထာသည် ထင်လာ၏။
၉၄။ မုနိ၊ ရဟန်းသည်။ သောတတ္တော၊ အလွန်အပူခံ၏။ သောသိန္နော စေဝ၊ အလွန် အချမ်းလည်းခံရ၏။ ဧကော၊ တယောက်တည်း။ ဘိံသနကေ၊ ကြောက်မက်ဘွယ်သော။ ဝနေ၊ တောအုပ်၌။ ဝိဟာသိ၊ နေရ၏။ နဂ္ဂေါ၊ ချမ်းသော်လည်း အဝတ်မဝတ်။ န စဂ္ဂိမာသီနော၊ ချမ်းသော်လည်း မီးမလှုံ။ ဧသနာ ပသုတော၊ မြတ်သောအကျင့်ကိုရှာခြင်း၌ လုံ့လပြု၏။
ဤသို့လျှင် အင်္ဂါလေးပါးနှင့်ပြည့်စုံသော မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်၍ ဘုရားလောင်းသည် သေခါနီးသောကာလ၌ ထင်လာသော ငရဲနိမိတ်ကိုမြင်၍ ဤအကျင့်သည်ကား စင်စစ်လျှင် အကျိုးမရှိသည်ဟုသိ၍ ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ထိုမိစ္ဆာအယူကိုဖျက်၍ သမ္မာအယူကိုယူ၍ နတ် ပြည်၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အဝတ်မဝတ်သော အာဇီဝကဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိအကျင့်၊ လေးလီဆင့်၊ မသင့်ပယ်အပ်စွာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ဖြစ်သော လောမဟံသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၅။ မဟာသုဒဿနဇာတ်
ကုသိနာရုံပြည်သည် ရှေး၌ကြီးစွာသောမြို့ဖြစ်ဘူးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်နှင့် အတိတ်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော ယလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမဟာသုဒဿနဇာတ်ကို ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူရာ ညောင်စောင်း၌ လျောင်းတော်မူလျက် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အရှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရားသည် ဤမြို့ငယ်၌ ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုတော် မမူပါလင့်ဟု ဆိုအပ်သောစကားကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌နေတော်မူစဉ် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့ နာဠကရွာဝယ် ဖွားတော်မူရာတိုက်ခန်း၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၏။ အရှင်မောဂ္ဂလာန် မထေရ်သည် တန် ဆောင်မုန်းလ၌သာလျှင် လကွယ်ပက္ခဥပုသ်နေ့၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြု၏။ ဤသို့ အဂ္ဂ သာဝကအစုံသည် ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုသည်ရှိသော် ငါသည်လည်း ကုသိ နာရုံပြည်၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုအံ့ဟု အစဉ်သဖြင့် ကုသိ နာရုံပြည်သို့ ရောက်တော်မူ၍ အစုံဖြစ်သော အင်ကြင်းပင်ပျိုတို့၏အကြား၌ မြောက်သို့ဦးခေါင်းပြု၍ ခင်းအပ်သောညောင်စောင်း၌ မထသောကျိန်းစက်တော်မူခြင်းဖြင့် ကျိန်းစက်တော်မူ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားကို အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အရှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရားသည် ဤမြို့ငယ်၌ ဤအလွန်မညီညွတ်သောမြို့ငယ်၌ ဤအခက်အလက်နှင့်တူသောမြို့ငယ်၌ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မမူပါလင့်၊ တပါးကုန်သော စမ္ပာနဂိုရ် ရာဇဂြိုဟ် သာဝတ္ထိ အစရှိကုန်သောမြို့ကြီးတို့တွင် တပါးပါးသောမြို့၌ ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရားသည် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုတော်မူပါလောဟု တောင်းပန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် အာနန္ဒာ ဤကုသိနာရုံမြို့ကို မြို့ငယ်ဟူ၍ မဆိုလင့်၊ အလွန်မညီညွတ်သော မြို့ငယ်ဟူ၍ မဆိုလင့်၊ အခက် အလက်နှင့်တူသော မြို့ငယ်ဟူ၍ မဆိုလင့်၊ ငါဘုရားသည် ရှေး၌ မဟာသုဒဿနစကြာမင်းဖြစ်သော ကာလ၌ ဤကုသိနာရုံမြို့သည် တဆယ့်နှစ်ယူဇနာရှိသော ရတနာတံတိုင်းဖြင့်ခြံရံအပ်သော မြို့ကြီးဖြစ်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူလို ရကား မဟာသုဒဿနသုတ်ကို ဟောတော်မူ၏။
ထိုမဟာသုဒဿန စကြာမင်းဖြစ်သောအခါ၌ကား မဟာသုဒဿနစကြာမင်းသည် သုဓမ္မမည်သောပြာသာဒ်ထက်မှ သက်လတ်၍ အနီး၌ ရတနာခုနစ်ပါးဖြင့်ပြီးသောထန်းတော၌ ခင်းအပ်သောညောင်စောင်း၌ လကျ်ာနံပါးဖြင့် မထသောအိပ်ခြင်းဖြင့် အိပ်သော မဟာသုဒဿနစကြာမင်းကိုမြင်၍ အရှင်မင်းကြီး ကုသဝတီရာဇဌာနီအမှူးရှိကုန်သော ဤရှစ်သောင်းလေးထောင်ကုန်သောမြို့တို့သည် အရှင်မင်းကြီး၏ ဥစ္စာတို့တည်း၊ ဤရှစ်သောင်းလေးထောင်သောမြို့တို့၌ ချစ်ခြင်းကိုပြုတော်မူပါလောဟု သုဘဒ္ဒါမိဖုယားကြီးသည် နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် မဟာသုဒဿနစကြာမင်းသည် ရှင်မိဖုယား ဤသိုမဆိုလင့်၊ စင်စစ်သဖြင့်ကား ဤရှစ်သောင်းလေးထောင်သောမြို့တို့၌ ချစ်ခြင်းကို ဖျောက်လော၊ ငဲ့ကွက်ခြင်းကို မပြုလင့်၊ ဤသို့ ငါ့ကိုဆုံးမလာဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အဘယ့်ကြောင့် ဆုံးမရအံ့နည်းဟု မေးအပ်သော် မဟာသုဒဿနစကြာမင်းသည် ရှင်မိဖုယား ယနေ့ ငါသည် စုတေခြင်းကို ပြုအံ့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ သုဘဒ္ဒါမိဖုယားသည် မျက်ရည်ကိုသုတ်၍ ငြိုငြင်သဖြင့် ပင်ပန်းသဖြင့် မင်းကြီးဆိုတိုင်းဆို၍ သည်းစွာငို၏။ ကြွင်းကုန်သော ရှစ်သောင်းလေးထောင်ကုန်သော မင်းမိန်းမတို့သည်လည်း ငိုကုန်၏။ အမတ်အစရှိကုန်သောသူတို့တွင် တယောက်သောသူသည်လည်း သည်းခံခြင်းငှာမတတ်နိုင်၊ အလုံးစုံသော သူတို့သည် ငိုကုန်၏။ ဘုရားလောင်း မဟာသုဒဿနစကြာ မင်းသည် အချင်းတို့ မသင့်၊ ငိုကြွေးသံကို မပြုလင့်ဟု အလုံးစုံသောသူတို့ကို မြစ်ပြီးလျှင် မိဖုယားကြီးကိုခေါ်၌ ရှင်မိဖုယားကြီး ရှင်မိဖုယားသည် သည်းစွာ မငိုလင့်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ နှမ်းစေ့အတိုင်းအရှည်ရှိသော သင်္ခါရသည်လည်း မြဲသည်မည်သည် မရှိ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော သင်္ခါရတို့သည် ပျက်စီးတတ်သောသဘောရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏ဟု ဆို၍ မိဖုယားကြီးကို ဆုံးမလိုရကား-
ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ တေသံ ဝူပသမော သုခေါ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၅။ ဒေဝီ၊ မိဖုယား။ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရတရားတို့သည်။ ဝတ၊ စင်စစ်။ အနိစ္စာ၊ အမြဲမရှိကုန်။ ဥပ္ပါဒါဝယ ဓမ္မိနော၊ ဖြစ်တတ်ပျက်တတ်သော သဘောရှိကုန်၏။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ၊ ဖြစ်ကုန်ပြီး၍။ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ချုပ်ကုန်၏။ တေသံ၊ ထိုသင်္ခါရတရားတို့၏။ ဝူပသမော၊ ငြိမ်းရာဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သည်။ သုခေါ၊ ချမ်းသာ၏။
ဤသို့လျှင် မဟာသုဒဿနစကြာမင်းသည် မြတ်သော အမြိုက်နိဗ္ဗာန်ဖြင့် ဒေသနာအထွတ်ကိုယူ၍ ကြွင်းသောလူများအားလည်း သင်တို့သည် အလှူပေးကုန်လော၊ သီလဆောက် တည်ကုန်၊ ဥပုသ်သုံးခြင်းအမှုကို ပြုကုန်လောဟု အဆုံးအမကိုပေး၍ နတ်ပြည်သို့ သွားသည်ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရာဟုလာမယ်တော်သည် ထိုအခါ သုဘဒ္ဒါမိဖုယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ရာဟုလာသည် ထိုအခါ သားကြီးရတနာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းသောပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မဟာသုဒဿနစကြာမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပြုပြင်သမျှ၊ သင်္ခါရကား၊ ဖြစ်ကပျက်မည်၊ နိဗ္ဗာန်ပြည်၊ လီလီချမ်းသာကြောင်း
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မဟာသုဒဿနဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၆။ တေလပတ္တဇာတ်
ကာမဂုဏ်ဖြင့်ဖျားယောင်းသည်ကို မလိုက်စားသောကြောင့် ချမ်းသာကြီးစွာ ရဘူးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သမတိတ္တိကံ အနဝသေသကံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတေလပတ္တဇာတ်ကို သမ္ဘတိုင်း၌ သေဒကမည်သော နိဂုံးကိုအမှီပြု၍ တခုသောတောအုပ်၌နေတော်မူလျက် ဇနပဒကလျာဏီသုတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုတောအုပ်၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဥပမာမည်သည်ကား ဤသို့တည်း၊ ရဟန်းတို့ ဇနပဒကလျာဏီ ဇနပဒကလျာဏီဟူ၍ များစွာသောလူအပေါင်းသည် စည်းဝေးရာ၏။ ဇနပဒကလျာဏီဟူသည်ကား ဇနပုဒ်၌ ခြောက်ပါးသောအပြစ်မှ ကင်းသော ငါးပါးသောကောင်းခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသော မြတ်သော မိန်းမတည်း၊ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုဇနပဒကလျာဏီသည် အကြင်ကြောင့် မမြင့်လွန်း မနိမ့်လွန်း, မကြုံလွန်း မဆူလွန်း, မမည်းလွန်း မဖြူလွန်း, လူ၏ အဆင်းကို လွန်၏။ နတ်၏အဆင်းကို မမှီမရောက်တတ်၊ ထို့ကြောင့် ခြောက်ပါးသောအပြစ်မှ ကင်း၏။ အရေ၏ကောင်းခြင်း, အသား၏ ကောင်းခြင်း အကြော၏ကောင်းခြင်း၊ အရိုး၏ ကောင်းခြင်း အရွယ်၏ကောင်းခြင်း ဤကောင်းခြင်းတို့နှင့် ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ်ကြောင် ငါးပါးသောကောင်းခြင်းနှင့် ပြည့်စုံသည်မည်၏။
ထိုစကားသည်မှန်၏။ ထိုဇနပဒကလျာဏီအား အာဂန္တုကဖြစ်သော အရောင်ကိစ္စမည်သည်မရှိ၊ မိမိ၏ကိုယ်ရောင်ဖြင့်သာလျှင် တဆယ့်နှစ်တောင်ရှိသောအရပ်၌ အလင်းကို ပြု၏။ ပျဉ်းပွင့်ကဲ့သို့ ရွှေသောအဆင်းရှိ၏။ ဤသည်ကား ဇနပဒကလျာဏီ၏ အရေကောင်းသည်၏အဖြစ်တည်း၊ ထိုဇနပဒကလျာဏီ၏ လေးပါးကုန်သော လက်ဘဝါးခြေဘဝါးတို့သည်၎င်း, နှုတ်ခမ်းနှစ်ဘက်တို့သည်၎င်း ချိပ်ရည်ဖြင့်ဆိုးသကဲ့သို့ နီသောသန္တာ နီသောကမ္ဗလာနှင့် တူသည်ဖြစ်၏။ ဤသည်ကား ထိုဇနပဒကလျာဏီ၏ အသားကောင်းသည်၏အဖြစ်တည်း၊ နှစ်ဆယ်ကုန်သော ခြေသည်း လက်သည်းတို့သည် အသားမှ မလွတ်သောအရပ်၌ ချိပ်ရည်ဖြင့်ပြည့်သကဲ့သို့ အသားမှလွတ်သောအရပ်၌ နို့ရည်အယဉ်နှင့် တူသည်ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသည်ကား ထိုဇနပဒကလျာဏီ၏ အကြောကောင်းသည်၏ အဖြစ်တည်း၊ သုံးဆယ့်နှစ်ချောင်းသောသွားတို့သည် ကောင်းစွာစေ့ကုန်သည်ဖြစ်၍ ကောင်းစွာသွေးအပ်သော ဝရဇိန်အစဉ်ကဲ့သို့ထင်၏။ ဤသည်ကား ထိုဇနပဒကလျာဏီ၏ အရိုးကောင်းသည်၏အဖြစ်တည်း၊ အသက် တရာ့နှစ်ဆယ်ရှိသည်ဖြစ်သော်လည်း အရေမတွန့်သည်ဖြစ်၍ တဆယ့်ခြောက်နှစ်အရွယ်ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ဤသည်ကား ထိုဇနပဒကလျာဏီ၏ အရွယ်ကောင်းသည်၏ အဖြစ်တည်း။
ထိုဇနပဒကလျာဏီသည် ကခြင်းဖြင့် မြတ်သောအမူအရာ ရှိ၏။ သီခြင်းဖြင့် မြတ်သောအမူအရာရှိ၏။ ရဟန်းတို့ ထိုဇနပဒကလျာဏီသည် က, ၏ဟု အတိုင်း ထက်အလွန် များစွာသော လူအပေါင်းတို့သည် စည်း ဝေးရာ၏။ ထိုအခါ အသက်ရှည်ခြင်းငှါ အလိုရှိသော သေခြင်းငှါအလိုမရှိသော ချမ်းသာကိုအလိုရှိသော ဆင်းရဲကိုစက်ဆုပ်တတ်သော ယောက်ျားသည် လာရာ၏။ ထိုယောက်ျားကို အိုယောက်ျား အတွင်းအနား ရစ်နှင့်အမျှ ပြည့်သောဤဆီခွက်ကို သင်သည် များစွာသောလူအပေါင်း၏ အလယ်ဖြင့်၎င်း, ဇနပဒကလျာ ဏီ၏ အလယ်ဖြင့်၎င်း ဆောင်အပ်၏။ ထိုယောက်ျားကို ချီသောမိုးသော သန်လျက်ကိုလက်စွဲသော ယောကျ်ားသည်လည်း နောက်မှနောက်မှ အစဉ်လိုက်လတ္တံ့၊ အကြင်အရပ်၌ ထိုဆီသည် အနည်းငယ်မျှလည်းဖိတ်အံ့၊ ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် သင်၏ ဦးခေါင်းကို ကျစေအံ့ ဤသို့ဆိုကုန်၏။ ရဟန်းတို့ ငါဆိုလတ္တံ့သောစကားကို သင်တို့သည် အသို့ အောက်မေ့ကုန်သနည်း၊ ထိုယောက်ျားသည် ဤဆီခွက်ကို နှလုံးမသွင်းမူ၍ အပ၌ မေ့လျော့ခြင်းသို့ရောက်၍ ဆောင်သလောဟု မိန့်တော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဤသို့ မေ့လျော့သဖြင့် ဆောင်ခြင်းသည် မဖြစ်သင့်ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ရဟန်းတို့ သင်တို့အား ငါဘုရားသည် ဤဥပမာကိုလျှင် အနက်ကိုသိစေခြင်းငှါ ပြုအပ်၏။ ဤသို့ဆိုလတ္တံ့သည်ကား အနက်တည်း။
ရဟန်းတို့ အတွင်းအနားရစ်နှင့်အမျှ ပြည့်သောဆီခွက်ဟူသောအမည်သည်ကား ကာယဂတာသတိ၏ အမည်တည်း၊ ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့်လျှင် ဤသာသနာတော်၌ ဤသို့ကျင့်အပ်၏။ ငါတို့အား ကောင်းစွာအားထုတ်အပ်သည်ရှိသော် ကာယဂတာသတိသည် ပွားလတ္တံ့၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့သည် ကျင့်အပ်၏ဟု သဒ္ဒါအနက်နှင့် ပြည့်စုံသော ဇနပဒကလျာ ဏီသုတ်ကို ဟောတော်မူ၏။ ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားသည် ကာယဂတာသတိကိုပွားစေလိုသောရဟန်းသည် အတွင်းအနားရစ်နှင့်အမျှ ပြည့်သော ဆီခွက်လက်စွဲသော ထိုယောက်ျားကဲ့သို့ သတိကို မလွှတ်မူ၍ မမေ့မလျော့သဖြင့် ကာယဂတာသတိကို ပွားစေအပ်၏ဟု ဤဇနပဒကလျာဏီသုတ်ကို ဆောင်၍ပြတော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် ဤသုတ်ကို၎င်း၊ အနက်ကို၎င်း နာရ၍ အရှင်ဘုရား ထိုသို့သဘောရှိသော ဇနပဒကလျာဏီကို မကြည့်မူ၍ ဆီခွက်ကိုယူလာသော ထိုယောက်ျားသည် ပြုနိုင်ခဲသောအမှုကို ပြုအပ်၏ဟု လျှောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ထိုယောက်ျားသည် ပြုနိုင်ခဲသောအမှုကို မပြုအပ်၊ ထိုယောက်ျားသည် ပြုသောအမှုသည် ပြုလွယ်သည်သာလျှင်တည်း၊ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟူမူကား ချီသော မိုးသော သန်လျက်နဲ့ယောက်ျားသည် ခြိမ်းချောက်၍ ဆောင်အပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း၊ ရှေး၌ ပညာရှိတို့သည်ကား မမေ့မလျော့သဖြင့် သတိကိုမလွှတ်မူ၍ ဘီလူးမတို့သည် ဖန်ဆင်းအပ်သော နတ်၌ဖြစ်သော ရူပါရုံကိုလည်း ဣန္ဒြတို့ကိုဖျက်၍ မကြည့်မူ၍ သာလျှင်သွား၍ မင်း၏အဖြစ်သို့ အကြင် ရောက်ဘူးကုန်ပြီ၊ ထိုသို့ရောက်ခြင်းအမှုသည်သာလျှင် ပြုနိုင်ခဲ၏ဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အလုံးစုံသောသားတထောင်တို့၏ ညီအငယ်ဖြစ်၏။ အစဉ်သဖြင့် လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်၏။ ထိုအခါ မင်း၏ နန်းတော်၌ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့သည် ဆွမ်းဘုဉ်း ပေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့၏ အမှုကြီးငယ်ကို ပြု၏။ ထို ဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ ငါ့အား များစွာသော အစ်ကိုတို့သည် ရှိကုန်၏။ ငါသည် ဤဗာရာ ဏသီပြည်၌ အဘ၏ဥစ္စာဖြစ်သော မင်းအဖြစ်ကို ရအံ့လော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူကား မရအံ့လောဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ငါသည် အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့ကိုမေး၍ သိအံ့၊ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် နှစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့သည် ကြွတော်မူလတ်ကုန်သည်ရှိသော် ရေစစ်ကိုယူ၍ ရေကိုစစ်ပြီးလျှင် ခြေတို့ကိုဆီဖြင့်လိမ်း၍ ထိုအရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့၏ ဆွမ်းမစားမီအကြား ခဲဘွယ်ကိုစား၍နေသော ကာလ၌ ရှိခိုး၍ တင့်အပ် လျောက်ပတ်စွာနေလျက် ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ ထိုအခါ မင်းသားကို အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့သည် မင်းသား သင်မင်းသားသည် ဤဗာရာဏသီပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကို မရလတ္တံ့၊ ဤဗာရာဏသီပြည်မှ ယူဇနာ တရာ့ရှစ်ဆယ်အထက်၌ ဂန္ဓာရတိုင်း တက္ကသိုလ်မည်သော ပြည်ရှိ၏။ ထိုတက္ကသိုလ်ပြည်သို့ သွားခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သည်ရှိသော် ဤနေ့မှ ခုနစ်ရက်မြောက်သော နေ့၌ မင်းအဖြစ်ကိုရလတ္တံ့၊ ခရီးအကြား ၌ကား ကြီးစွာသော တောအုပ်၌ ဘေးရန်သည်ရှိ၏။ ထိုတောအုပ်ကို လျှောက်၍သွားသောသူအား ယူဇနာတရာခရီးသည် ရှိ၏။ အဖြောင့်သွားသောသူအား ယူဇနာငါးဆယ်တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုခရီးယူဇနာငါးဆယ်သည် ဘီလူးစောင့်သောကန္တာရမည်၏။ ထိုခရီးအကြား၌ ဘီလူးမတို့သည် ရွာကို၎င်း, စရပ်ကို၎င်းဖန်ဆင်း၍ အထက်၌ ရွှေကြယ်စသော ဆန်းကြယ်သော ဗိတာန်ကြက်သော မြတ်သောသူတို့အားသာ ထိုက်သော အိပ်ရာကိုဖန်ဆင်း၍ အထူးထူးသောဆိုးရေတို့ဖြင့် ဆိုးသော ပုဆိုးတင်းတိမ်ကိုရံ၍ နတ်၏တန်ဆာတို့ဖြင့် ကိုယ်ကိုဆင်ယင်ကုန်လျှက် စရပ်တို့၌နေကုန်၍ လာတိုင်းလာတိုင်းကုန်သောယောက်ျားတို့ကို သာယာစွာသောစကားဖြင့် ပြောဆိုကုန်၍ သင်တို့သည် ပင်ပန်းသောသဘောရှိကုန်သကဲ့သို့ ထင်ကုန်၏။ စရပ်သို့လာ၍ထိုင်ကုန်လျက် ရေကိုသောက်၍ အထူးထူးသောဆိုးရေတို့ဖြင့်ဆိုအပ်သော ပုဆိုးတင်းတိမ်တို့ဖြင့် ကာရံအပ်သော အိပ်ရာတို့၌အိပ်၍ သွားကြလောဟုဆို၍ လာတိုင်းကုန်သောသူတို့အား နေရာတို့ကိုပေး၍ မိမိတို့၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ခြင်းတို့ဖြင့် ဖြားယောင်း၍ ကိလေသာအလိုသို့ လိုက်သည်တို့ကိုပြု၍ မိမိတို့နှင့်တကွလွန်ကျူးသော အကျင့်ကိုပြုသည်ရှိသော် ထိုအရပ်၌လျှင် ထိုသူတို့ကို သွေးစက်စက်ယိုလျက် စားကုန်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေကုန်၏။ ရူပါရုံကိုနှစ်သက်တတ်သောသူကို ရူပါရုံဖြင့်သာလျှင်ဖမ်း၏။ သဒ္ဒါရုံကို နှစ်သက်တတ်သောသူကို သာယာသော သီချင်းသံတီးမှုတ်သံဖြင့် ဖမ်းယူကုန်၏။ ဂန္ဓာရုံကို နှစ်သက်တတ်သောသူကို ဂန္ဓာရုံဖြင့် ဖမ်းယူကုန်၏။ ရသာရုံကို နှစ်သက်တတ်သောသူကို နတ်၌ဖြစ်သော အထူးထူးသောအရသာ ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ဖမ်းယူကုန်၏။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို နှစ်သက်တတ်သော သူကို ခြေရင်းခေါင်းရင်း၌ နီသောအုံးရှိသော နတ်အိပ်ရာတို့ဖြင့် ဖမ်းယူကုန်၏။ ငါးပါးသော ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ဘီလူးမတို့ကို မကြည့်မူ၍ သတိကိုဖြစ်စေ၍ အကယ်၍ သွားနိုင်အံ့၊ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ထိုတက္ကသိုလ်ပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကိုရလတ္တံ့၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် အရှင်ဘုရားတို့ ထိုသို့ဖြစ်စေ အရှင်ဘုရားတို့၏ အဆုံးအမကိုယူ၍ ထိုဘီလူးမတို့ကို အဘယ်မှာကြည့်အံ့နည်းဟုဆို၍ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့ကို ပရိတ်ရွတ်စေ၍ ပရိတ်သဲကို၎င်း, ပရိတ်ရေကို၎င်း, ပရိတ်ချည်ကို၎င်း ပရိတ်ပန်းကို၎င်းယူ၍ အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့ကို၎င်း အမိအဘတို့ကို၎င်း ရှိခိုးပြီးလျှင် အိမ်သို့သွား၍ မိမိ၏အချင်းယောကျ်ားတို့ကို ငါသည် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ မင်းအဖြစ်ကိုယူအံ့သောငှါ သွားအံ့၊ သင်တို့သည် ဤပြည်၌သာလျှင် နေရစ်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းကို ငါးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း အရှင်မင်းကြီးနောက်တော်သို့ လိုက်ပါကုန်အံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ သင်တို့နှင့်တကွသွားခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ ခရီးအကြား၌ ဘီလူးမတို့သည် ရူပါရုံအရှိသည်ကို နှစ်သက် တတ်ကုန်သောလူတို့ကို ဤသို့လျှင် ရူပါရုံအစရှိသည်တို့ဖြင့် ဖျားယောင်း၍ ဖမ်းယူကုန်၏။ ကြီးစွာသောဘေးရန်ရှိ၏။ ငါသည်ကား ကိုယ်ကိုကြံ၍ သွားအံ့ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အသို့နည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် အရှင်မင်းကြီးတို့နှင့်တကွ သွားကုန်သည်ရှိသော် မိမိသည် ချစ်အပ်သော ရူပါရုံအစရှိသည်တို့ကို မကြည့်အံ့၊ အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း အရှင်မင်းကြီးနှင့်အတူသာလျှင် သွားကုန်အံ့ဟု လျှောက်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသို့တပြီးကား မမေ့မလျော့ကုန်သည် ဖြစ်ကြကုန်လောဟုဆို၍ ထိုငါးယောက်ကုန်သောသူတို့ကိုခေါ်၍ ခရီးသွား၏။ ဘီလူးမတို့သည် ရွာအစရှိသည်တို့ကို ဖန်ဆင်း၍ နေကြကုန်၏။
ထိုငါးယောက်ကုန်သောသူတို့တွင် ရူပါရုံကိုနှစ်သက်တတ်သော တယောက်သောယောက်ျားသည် ထိုဘီလူးမတို့ကိုကြည့်၍ ရူပါရုံ၌တပ်စွန်းသည်ဖြစ်၍ အတန်ငယ်နောက်ချန်၍ နေရစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အချင်း အဘယ့်ကြောင့် အတန်ငယ် နောက်ချန်သနည်းဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်၏ခွတေို့သည် နာကုန်၏။ အတန်ငယ် စရပ်၌နားနေ၍ လာအံ့ဟုဆို၏။ အချင်း ထိုဘီလူးမတို့ကို မတောင့်တနှင့်ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး ဖြစ်လိုရာရာ ဖြစ်စေ၊ မတောင့်တအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။ ထိုသို့ တပြီးကားသင်သည် ထင်ရှားလတ္တံ့ဟုဆို၍ ထိုမှတပါးသော လေးယောက်ကုန်သောသူတို့ကိုယူ၍ သွား၏။ ထိုရုံပါရုံကို နှစ်သက်တတ်သောသူသည်လည်း ဘီလူးမတို့၏အထံသို့သွား၍ ဘီလူးမတို့သည် မိမိနှင့်တကွ လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို ပြုသည်ရှိသော် ထိုယောက်ျားကို ထိုအရပ် ၌ပင်လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ရှေ့သို့သွား၍ တခုသောစရပ်ကိုဖန်ဆင်း၍ အထူးထူးသော တီးမှုတ်မျိုးတို့ကို ယူစေ၍ သီကုန်လျက် နေကုန်၏။
ထိုအခါ၌ သဒ္ဒါရုံကိုနှစ်သက်တတ်သောသူသည် နောက်ချန်၍ နေရစ်၏။ ထိုယောက်ျားကိုလည်းစားပြီး၍ အထူးထူးသောနံ့သာကြုတ်တို့ကို နံ့သာဖြင့်ပြည့်စေပြီးလျှင် ဈေးကိုကျင်း၍ နေကုန်၏။ ထိုအရပ်၌ ဂန္ဓာရုံကိုနှစ်သက်တတ်သောသူသည် နောက်ချန်ရစ်၏။ ထိုယောက်ျားကိုလည်းစားပြီး၍ ရှေ့သို့သွား၍ အထူးထူးသော မြတ်သောအရသာရှိသော နတ်ဘောဇဉ်တို့ဖြင့် ခွက်တို့ကိုပြည့်စေပြီးလျှင် ထမင်းဈေးကိုကျင်းပ၍ နေကုန်၏။ ထိုအရပ်၌ ရသာရုံကို နှစ်သက်တတ်သောယောက်ျားသည် နောက်ချန်ရစ်၏။ ထိုယောက်ျားကိုလည်းစားပြီး၍ ရှေ့သို့သွား၍ နတ်အိပ်ရာကိုခင်း၍ နေကုန်၏။ ထိုအရပ်၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကိုနှစ်သက်တတ်သောယောက်ျားသည် နောက်ချန်ရစ်၏။ ထိုယောက်ျားကိုလည်း စားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် တယောက်တည်းသာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ဘီလူးမသည် စင်စစ်လျှင် ဤယောကျ်ားသည် အလွန်ထက်သောပညာရှိ၏။ ငါသည် ထိုယောက်ျားကိုစား၍သာလျှင်ပြန့်အံ့ဟု ဘုရားလောင်း၏ နောက်မှနောက်မှ လိုက်၏။ တော အုပ်၌ဝယ် နောက်အဘို့၌ တောအမှုလုပ်အစရှိကုန်သောသူတို့သည် ဘီလူးမကိုမြင်ကုန်၍ ရှေ့မှသွားသောယောက်ျားသည် သင်နှင့် အသို့တော်သနည်းဟု မေးကုန်၏။
အမောင်တို့ ဤယောက်ျားသည် အကျွန်ုပ်၏ ငယ်လင်တည်းဟု ဆိုလေ၏။ အချင်းယောက်ျား ဤသတို့သ္မီးငယ်သည် သိမ်မွေ့၏။ ပန်းဆိုင်းနှင့် တူလှ၏။ ရွှေအဆင်းနှင့်တူသော အဆင်းလည်းရှိ၏။ မိမိ၏ မိဘတို့ကိုစွန့်၍ အရှင်ကိုကြံ၍ အိမ်မှထွက်ခဲ့၏။ အဘယ့်ကြောင့် ဤမိန်းမကို မပင် ပန်းစေဘဲယူ၍ မသွားလေသနည်းဟု ဆိုကုန်၏။ အမောင်တို့ ဤမိန်းမသည် ငါ၏မယားမဟုတ် ဘီလူးမတည်း၊ ဤမိန်းမသည် ငါ၏ လူငါးယောက်တို့ကို စားအပ်၏ဟု ဆို၏။ အမောင်တို့ ယောက်ျားမည်သည်ကား အမျက်ထွက်သောကာလ၌ မိမိ၏မယားတို့ကို ဘီလူးမဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏။ ပြိတ္တာမဟူ၍လည်း ဆိုကုန်၏ဟု ဆို၏။ ထိုဘီလူးမသည် သွားသည်ရှိသော် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိန်းမ၏ အသွင်ကိုပြု၍ တဖန် တကြိမ်သားဖွားဘူးသောမိန်းမ၏ အသွင်ကိုပြု၍ သားကို ရင်ခွင်၌ပိုက်၍ ဘုရားလောင်းနောက်သို့ လိုက်၏။ မြင်တိုင်း မြင်တိုင်းကုန်သောသူတို့သည် ရှေးနည်းဖြင့်သာလျှင် မေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရှေးအတူသာလျှင်ဆို၍ သွားသည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ ရောက်၏။ ဘီလူးမသည်သားကို ကွယ်စေ၍ တယောက်တည်းသာလျှင် လိုက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြို့တံခါးသို့သွား၍ တခုသော စရပ်၌နေ၏။ ထိုဘီလူးမသည် ဘုရားလောင်း၏ တန်ခိုးကြောင့် စရပ်ဝင်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ နတ်၌ ဖြစ်သောအဆင်းကိုဖန်ဆင်း၍ စရပ်တံခါး၌ နေ၏။
ထိုအခါ တက္ကသိုလ်ပြည်မှ မင်းကြီးသည် ဥယျာဉ်သို့သွားသည်ရှိသော် ထိုဘီလူးမကိုမြင်လျှင် တပ်စွန်းသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ သွားချေ ဤမိန်းမကို လင်ရှိ, မရှိကို မေးမြန်းစုံစမ်းချေဟု မင်းချင်း ယောက်ျားကိုစေလိုက်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ဘီလူးမသို့ကပ်၍ လင်ရှိသလောဟု မေး၏။ အမောင်လင်ရှိ၏။ စရပ်၌နေသောဤယောက်ျားသည် အကျွန်ုပ်၏လင်တည်းဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤမိန်းမသည် ငါ၏မယားမဟုတ်၊ ဤမိန်းမသည် ဘီလူးမတည်း၊ ဤဘီလူးမသည် ငါ၏လူငါးယောက်တို့ကို စား၏ဟု ဆို၏။ ထိုဘီလူးမသည်လည်း အမောင် ယောက်ျားတို့ မည်သည်ကား အမျက် ထွက်သောကာလ၌ အကြင်စကားကို ဆိုလိုကုန်၏။ ထိုစကားကို ဆိုကုန်၏ဟုဆို၏။ ထိုမင်းချင်းယောက်ျားသည် ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့၏ စကားကို မင်းကြီးအား ကြား၏။ မင်းကြီးသည် အရှင်မရှိသောဥစ္စာမည်သည်ကား မင်း၏ဥစ္စာဖြစ်၏ဟုဆို၍ ဘီလူးမကိုခေါ်စေ၍ တစီးသောဆင်ကျောက်ကုန်း၌ စီးစေ၍ မြို့ကိုလကျ်ာရစ်လှည့်၍ ပြာသာဒ်သို့တက်၍ ထိုဘီလူးမကို မိဖုယားကြီးအရာ၌ထား၏။ ထိုမင်းသည် ရေချိုးပြီး နံ့သာလိမ်းကျံပြီးသည်ရှိသော် ညစာစား၍ အသရေရှိသောအိပ်ရာသို့ တက်၏။ ထိုဘီလူးမသည်လည်း မိမိအားတည်လာသော အာဟာရကိုစား၍ တန်ဆာဆင်အပ်သော အသရေရှိသောအိပ်ရာ၌ မင်းနှင့်တကွအိပ်၍ မွေ့လျော်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် ချမ်းသာနှင့်ပြည့်စုံသောမင်းသည် အိပ်သောကာလ၌ တဘက်နံပါးဖြင့် ပြန်၍ ငို၏။ ထိုအခါ ဘီလူးမကို မင်းသည် အရှင်မ အဘယ်ကြောင့်ငိုသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးတို့သည် အကျွန်ုပ်ကိုလမ်းခရီး၌မြင်၍ ဆောင်အပ်၏။ အရှင်မင်းကြီးတို့၏ နန်းတော်၌လည်း များစွာသောမိန်းမတို့သည် ရှိကုန်၏။ အကျွန်ုပ်တို့သည် တူသောလင်ရှိသောမိန်းမတို့၏ အလယ်၌ နေရ၏။ သင်၏အမိကို၎င်း, အဘကို၎င်းအနွယ်ကို၎င်း, အမျိုးကို၎င်း အဘယ်သူသည်သိအံ့နည်း၊ သင်သည် ခရီးအကြား၌ ဆောင်အပ်သောမိန်းမမည်၏ဟု စကားဖြစ်လတ်သော် ဦးခေါင်း၌ ကိုင်၍ နှိပ်ဘိသကဲ့သို့ မျက်နှာမသာသည် ဖြစ်ရာအံ့၊ အရှင်မင်းကြီးတို့သည် အလုံးစုံသောတိုင်းပြည်၌ အစိုးရခြင်းကို၎င်း အာဏာကို၎င်း အကျွန်ုပ်အား အကယ်၍ပေးအံ့၊ တစုံတယောက်သောသူသည် အကျွန်ုပ်၏စိတ်ကိုပျက်စေ၍ ဆိုခြင်းငှါမတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ရှင်မ ငါ့အား အလုံးစုံသောတိုင်းပြည်၌ နေကုန်သောသူတို့သည် တစုံတရာစပ်လျဉ်းကုန်သည် မဖြစ်ကုန်၊ ငါသည် ထိုသူတို့ကိုအစိုးမရ၊ အကြင်သူတို့သည်ကား မင်း၏ အာဏာကိုဖျက်၍ မပြုအပ်သည်ကို ပြုကုန်၏။ ငါတို့သည် ထိုသူတို့ကိုသာလျှင် ပိုင်၏။ ဤအကြောင်းကြောင့် သင့်အား အလုံးစုံသောတိုင်းပြည်၌ အစိုးရခြင်းကို၎င်း အာဏာကို၎င်း ပေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။
အရှင်မင်းကြီး ထိုသိုတပြီးကား တိုင်းပြည်၌ အာဏာကိုပေးအံ့သောငှါ အကယ်၍ မတတ်နိုင်ငြားအံ့၊ နန်းတော်တွင်း၌ သုံးဆောင်သောသူတို့၏အပေါ်၌ အကျွန်ုပ်၏အလိုသို့ လိုက်စိမ့်သောငှါ အာဏာကိုပေးကုန်လောဟုဆို၏။ မင်းသည် နတ်၌ဖြစ်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံဖြင့်တွေ့အပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုဘီလူးမ၏စကားကို လွန်အံ့သောငှါမတတ်နိုင်ရကား ရှင်မကောင်းပြီး နန်းတော်တွင်း၌ သုံးဆောင်သောသူတို့၌ သင့်အား အာဏာကိုပေး၏။ သင်သည် ထိုသူတို့ကို မိမိအလိုသို့ လိုက်စေလောဟု ဆို၏။ ထိုဘီလူးမသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ မင်း၏ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ရောက်သောကာလ၌ ဘီလူးမြို့သို့သွား၍ ဘီလူးတို့ကိုခေါ်၍ မိမိသည် မင်းကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ အရိုးမျှကိုကြွင်းစေ၍ အလုံးစုံသော အကြော, အရေ, အသွေး အသားကို စား၏။ ကြွင်းကုန်သော ဘီလူးတို့သည် တံခါးမှစ၍ နန်းတော်တွင်း၌ ကြက် ခွေးတို့ကိုအစပြု၍ အလုံးစုံသောလူတို့ကိုစား၍ အရိုးမျှကြွင်းသည်တို့ကို ပြုကုန်၏။ နက်ဖြန်နေ့၌ ပိတ်မြဲတိုင်းသောတံခါးကိုမြင်၍ လူတို့သည် ပုဆိန်တို့ဖြင့် တံခါး ရွက်တို့ကိုပေါက်၍ နန်းတော်တွင်းသို့ဝင်၍ အလုံးစုံသောနန်းတော်ကို အရိုးဖြင့်ပြည့်သည်ကိုမြင်၍ အကြင်ယောက်ျားသည် ဤမိန်းမသည် ငါ၏မယားမဟုတ်၊ ဤမိန်းမသည် ဘီလူးမတည်းဟု ဆို၏။ ထိုယောက်ျားသည် စင်စစ်လျှင် မှန်သောစကားကိုသာလျှင် ဆို၏။ ငါတို့၏ မင်းကြီးသည်ကား တစုံတခုကိုမသိ၍ ထိုဘီလူးမကိုယူ၍ မိမိ၏မယားပြု၏ ထိုဘီလူးမသည် ဘီလူးတို့ကိုခေါ်၍ အလုံးစုံသောလူတို့ကိုစား၍ သွားသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုနေ့၌ ထိုစရပ်၌ သာလျှင် ပရိတ်သဲကို ဦးခေါင်း၌ထား၍ ပရိတ် ချည်ကိုကာရံ၍ သန်လျက်ကိုကိုင်၍ ရပ်၍ သာလျှင် အရုဏ်တက်စေ၏။ လူတို့သည် အလုံးစုံသော မင်း၏နန်းတော်ကို သုတ်သင်စေ၍ နွားချေးတို့ဖြင့်လိမ်းကျံ၍ အထက်၌ နံ့သာတို့ဖြင့်လိမ်းကျံကုန်၍ ပန်းဆိုင်းတို့ကို ဆွဲ၍ အခိုးအထုံတို့ဖြင့်ထုံ၍ အထူးထူးသောပန်းတို့ကိုဖွဲ့ပြီးလျှင် အချင်းတို့ အကြင်ယောက်ျားသည် နတ်၌ဖြစ်သောအဆင်းကို ဖန်ဆင်း၍ နောက်မှလိုက်သောဘီလူးမကို ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ကြည့်ခြင်းကိုလည်း မပြု၊ ထိုယောကျ်ားသည် အလွန်လျှင်မြတ်သောသူတည်း၊ တည်ကြည်ခြင်း ရှိ၏။ ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော ယောက်ျားသည် တိုင်းပြည်ကိုဆုံးမသည်ရှိသော် အလုံးစုံသော တိုင်းပြည်သည် ချမ်းသာသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုယောကျ်ားကို မင်းပြုစေအံ့ဟု တိုင်ပင်ကြကုန်၏။ ထိုအခါ အလုံးစုံသော အမတ်တို့ သည်၎င်း, ပြည်သူတို့သည်၎င်း တူသောဆန္ဒရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းသို့ကပ်ပြီးလျှင် အရှင်မင်းကြီး အရှင်မင်းကြီးသည် ဤပြည်ကို မင်းပြုကုန်ဟုဆို၍ မြို့တွင်းသို့သွင်းပြီးလျှင် ရတနာအစုထက်၌ထား၍ အဘိသိက်ကိုသွန်း၍ တက္ကသိုလ်မင်းအဖြစ်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် လေးပါးကုန်သောအဂတိတို့ကို စွန့်၍ ဆယ်ပါးသော မင်းကျင့်တရားတို့ကိုမပျက်စေမူ၍ တရားသဖြင့်မင်းပြုလျက် ဒါနအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးလျှင်-
တေလပတ္တံ ယထာ ပရိဟရေယျ။
ဧဝံ သစိတ္တမနုရက္ခ၊ ပတ္ထယာနော ဒိသံ အဂတပုဗ္ဗံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၉၆။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ အနဝသေသကံ၊ တဖန် မလောင်းအပ်သည်ကိုပြု၍။ သမတိတ္တိကံ၊ အတွင်းအနားရစ်နှင့်အမျှ ဆီပြည့်သော။ တေလပတ္တံ၊ ဆီခွက်ကို။ ပုရိသော၊ ယောကျ်ားသည်။ ပရိဟရေယျ ယထာ၊ ဆောင်ရာသကဲ့သို့။ ဧဝံ- တထာ၊ ထို့အတူ။ အဂတပုဗ္ဗံ၊ အစမထင်သံသရာ၌ မရောက်ဘူးသော။ ဒိသံ၊ နိဗ္ဗာန်ကို။ ပတ္ထယာနော-ပတ္ထေန္တော၊ တောင့်တသောရဟန်းသည်။ သစိတ္တံ၊ မိမိစိတ်ကို။ အနုရက္ခေ၊ စောင့်ရာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် နိဗ္ဗာန်ဖြင့် ဒေသနာအထွတ်ကိုတင်၍ ဟောတော်မူ၍ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ တက္ကသိုလ်မင်းပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီး ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်သော မင်းသားဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ငါးဖြာအာရုံ၊ သတိထုံ၊ ပြည်ဘုံထီးစည်ရောက်
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တေလပတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၇။ နာမသိဒ္ဓိဇာတ်
အမည်ဟောင်းကို မနှစ်သက်သောကြောင့် အမည်သစ်ပြောင်းလိုသူ၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဇီဝကဉ္စ မတံ ဒိသွာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ နာမသိဒ္ဓိ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အမည်အားဖြင့် ပြီးခြင်းကိုအလိုရှိသော တယောက် သောရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ တယောက်သော အမျိုး သားသည် အမည်အားဖြင့် ငယုတ်မာမည်သတတ်၊ ထိုအမျိုးသားသည် သာသနာတော်၌ အသက်ကိုစွန့်၍ ရဟန်းပြု၏။ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်ငယုတ်မာလာလော့၊ ငါ့သျှင်ငယုတ်မာ ရပ်ဟု ဆိုသည်ရှိသော် လောက၌ ငယုတ်မာမည်သည်ကို မင်္ဂလာမရှိသသူဟု ဆိုအပ်၏ တပါးသော မင်္ဂလာနှင့်စပ်သောအမည်ကို မှည့်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ထိုရဟန်းသည် ဆရာဥပဇ္ဈာယ်တို့သို့ကပ်၍ အရှင်ဘုရားတို့ အကျွန်ုပ်၏အမည်သည် မင်္ဂလာမရှိ၊ အကျွန်ုပ်အား တပါးသောအမည်ကို မှည့်တော်မူပါကုန်လောဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် ထိုရဟန်းကို ငါ့သျှင် အမည် မည် သည်ကား ပညတ်မျှသာတည်း၊ အမည်ဖြင့် တစုံတခုသော စီးပွား၏ ပြီးခြင်းမည်သည် မရှိ၊ မိမိအမည်ဖြင့်သာလျှင်။ ရောင့်ရဲလောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုရဟန်းသည် အဖန်တလဲလဲသာလျှင် တောင်း ပန်၏။ ထိုရဟန်း၏ အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသည်၏ အဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသောရဟန်းသည် မင်္ဂလာရှိသော အမည်ကို မှည့်စေလိုသတတ်ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် တရားသဘင်သို့ ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤ မည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ ၌သာလျှင် ဤရဟန်းသည် အမည်ဖြင့် ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အမည်ဖြင့် ပြီးခြင်းကို အလိုရှိဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ တက္က သိုလ်ပြည်၌ ဘုရားလောင်းသည် ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ တပည့်ငါးရာတို့အား ဗေဒင်တို့ကိုသင်စေ၏။ ထိုဒိသာပါမောက္ခဆရာ၏ တယောက်သော အမည်အားဖြင့် ငယုတ်မာမည်သော လုလင်သည် ငယုတ်မာ လာလော့၊ ငယုတ်မာ သွားလောဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါ၏ အမည်သည် မင်္ဂလာမရှိ၊ တပါးသောအမည်ကို မှည့်စေအံ့ဟုကြံ၍ ဆရာသို့ကပ်၍ ဆရာ အကျွန်ုပ်၏ အမည်သည် မင်္ဂလာမရှိ၊ တပါးသောအမည်ကို မှည့်ပါကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုလုလင်ကို ဆရာသည် အမောင်သွားချေ၊ ဇနပုဒ်သို့ လှည့်လည်၍ အမောင်နှစ်သက်သော တခုသောမင်္ဂလာရှိသော အမည်ကိုယူ၍ လာခဲ့၊ လာခဲ့သောသင်၏အမည်ကိုဖျောက်၍ တပါးသောအမည်ကို မှည့်အံ့ဟုဆို၏။ ထိုလုလင်သည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ ရိက္ခာကိုယူ၍ထွက်လျက် တရွာမှသည်တရွာသို့ သွားသည်ရှိသော် တခုသော မြို့သို့ရောက်၏။
ထိုမြို့၌ ငသက်ရှည်အမည်ရှိသောတယောက်သော ယောက်ျားသည် သေ၏။ ထိုလုလင်သည် ဆွေမျိုးအပေါင်းသည် သုသာန်သို့ဆောင်သော ထိုသူသေကိုမြင်၍ ဤသေသော ယောက်ျားသည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ လုလင် ငသက်ရှည်အမည်ရှိ၏ဟု ဆို၏။ ငသက်ရှည် အမည်ရှိသော သူသည်လည်း သေသေးသလောဟု ဆို၏။ ငသက်ရှည်အမည်ရှိသော သူသည်၎င်း, ငသက်ရှည်အမည်မှ တပါးသောအမည်ရှိသော သူသည်၎င်း သေသည်သာ လျှင်တည်း။ အမည်သည်ကား ပညတ်မျှသာတည်း၊ သင်သည်ကား မိုက်ယောင်တကားဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုလုလင်သည် ထိုစကားကိုကြား၍ အမည်၌လျစ်လျူရှု၍ မြို့တွင်းသို့ဝင်၏။
ထိုအခါတယောက်သော အခကိုမပေးနိုင်သော ကျွန်မကို အရှင်တို့သည် တံခါး၌နေစေ၍ ကြိုးဖြင့်ဖွဲ့၍ ပုတ်ခတ်ကုန်၏။ ထိုကျွန်မအမည်သည်လည်း သူဌေးမတည်း၊ ထိုလုလင်သည် ထိုခရီးဖြင့်သွားသည်ရှိသော် ပုတ်ခတ်သောညထိုကျွန်မကိုမြင်၍ အဘယ့်ကြောင့် ဤမိန်းမကိုပုတ်ခတ်သနည်းဟု မေး၏။ အခကို မပေးနိုင်သောကြောင့် ပုတ်ခတ်သည်ဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုမိန်းမ၏အမည်သည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ သူဌေးမတည်းဟု ဆိုကုန်၏။ သူဌေးမအမည်ရှိသည် ဖြစ်လျှက်လည်း အခကို မပေးနိုင်သေးသလောဟု ဆို၏။ သူဌေးမအမည်ရှိသော မိန်းမသည်၎င်း သူဌေးမအမည်မှ တပါးသောအမည်ရှိသော မိန်းမတို့သည်၎င်း ဆင်းရဲခြင်းသည် ဖြစ်ကုန်၏။ အမည်သည်ကားပညတ်မျှသာတည်း၊ သင်သည် မိုက်ယောင်တာဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုလုလင်သည်လည်း အမည်၌ အထူးသဖြင့်လျစ်လျူရှုသည်ဖြစ်၍ မြို့မှထွက်ခဲ့၍ ခရီးသို့သွားသည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ ခရီးမှားသော ယောက်ျားကိုမြင်၍ အမောင် အဘယ်ကိုပြု၍ သွားသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်ခရီးမှားသည် ဖြစ်၏ဟုဆို၏။ သင်၏အမည်သည် အဘယ်နည်းဟု မေး၏။ ငခရီးတည်းဟု ဆို၏။ ငခရီးအမည်ရှိသောသူသည် ခရီး မှားသေးသလောဟု ဆို၏။ ငခရီး အမည်ရှိသော သူသည်၎င်း၊ ငခရီး အမည်မှတပါးသော အမည်ရှိကုန်သော သူတို့ သည်၎င်း ခရီးမှားသည် ဖြစ်၏။ အမည်သည်ကား ပညတ်မျှသာတည်း၊ သင်သည်ကား မိုက်ယောင်တကားဟု ဆို၏။
ထိုလုလင်သည် အမည်၌ အလွန်လျစ်လျူရှုသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအထံတော်သို့သွား၍ အမောင် အသို့နည်း၊ အမည်ကို နှစ်သက်၍လာသလောဟုမေး၏။ ဆရာ သက်ရှည်အမည်ရှိသောသူတို့သည်လည်း သေကုန်၏။ သက်ရှည်အမည်မှ တပါးသောအမည်ရှိသော သူတို့သည်လည်း သေကုန်၏။ သူဌေးမအမည်ရှိသော မိန်းမတို့သည်လည်း ဆင်းရဲကုန်၏။ သူဌေးမ အမည်မှ တပါးသောအမည်ရှိကုန်သော မိန်းမတို့သည်လည်း ဆင်းရဲကုန်၏။ ငခရီး အမည်ရှိသောသူတို့သည်လည်း ခရီးမှားကုန်၏။ ငခရီး အမည်မှ တပါးသောအမည်ရှိကုန်သော သူတို့သည်လည်း ခရီးမှားကုန်၏။ အမည်မည်သည်ကား ပညတ်မျှသာတည်း၊ အမည်ဖြင့် ပြီးခြင်းမည်သည် မရှိ၊ ကံဖြင့်သာလျှင် ပြီး၏။ အကျွန်ုပ်အား တပါးသောအမည်ဖြင့် အလိုမရှိ၊ အကျွန်ုပ်၏အမည်သာလျှင် ဖြစ်စေဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် တပည့်လုလင်သည် မြင်သည်ကို၎င်း ပြုအပ်သည်ကို၎င်း နှီးနှော၍-
ပန္ထကဉ္စ ဝနေ မူဠံ၊ ပါပကော ပုနရာဂတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၇။ ဇီဝကဉ္စ၊ သက်ရှည်ကိုလည်း။ မတံ၊ သေသည်ကို။ ဓနပါလိံ စ၊ သူဌေးမကိုလည်း။ ဒုဂ္ဂတံ၊ ဆင်းရဲသည်ကို။ ပန္ထကဉ္စ၊ ငခရီးကိုလည်း။ ဝနေ၊ တော၌။ မူဠံ၊ ခရီးမှားသည်ကို။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ပါပကော၊ ငယုတ်သည်။ ပုနရာဂတော၊ ပြန် လာ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤရဟန်းသည် အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ယခုအခါ အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသောရဟန်းသည် ထိုအခါ အမည်ဖြင့်ပြီးခြင်းကို အလိုရှိသောလုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ၊
ယခုအခါ ငါဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ၏ ပရိသတ်တို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညတ်နာမည်၊ ကျိုးမလည်၊ ကံသည် ကျိုးစည်ကြောင်း
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နာမသိဒ္ဓိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၈။ ကူဋဝါဏိဇဇာတ်
စဉ်းလဲသော ကုန်သည်၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သာဓု ခေါ် ပဏ္ဍိတော နာမ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကူဋဝါဏိဇဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော စဉ်းလဲသော ကုန်သည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ နှစ်ယောက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့သည် တပေါင်းတည်းကုန်သွယ်ခြင်းကိုပြုကုန်လျက် ဘဏ္ဍာကိုလှည်းဖြင့်ယူ၍ ဇနပုဒ်သို့သွားကုန်လတ်သော် လာဘ်ရခဲ့၍ ပြန်လည်ကုန်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ကုန်သည်တို့တွင် စဉ်းလဲသောကုန်သည်သည် ဤသူကား များစွာသောနေ့တို့ပတ်လုံး မကောင်းသောဘောဇဉ်ကိုရသဖြင့်၎င်း, မကောင်းသောအိပ်ရာ၌ အိပ်ရသဖြင့်၎င်း ပင်ပန်း၏။ ယခု မိမိအိမ်၌ အထူးထူးကုန်သော မြတ်သောအရသာတို့ဖြင့် အလိုရှိတိုင်း ကောင်းသောဘောဇဉ်ကိုစား၍ အစာမကြေခြင်းကြောင့် သေလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ငါသည် ဤဘဏ္ဍာကိုသုံးစုပြု၍ တစုကို ထိုသူ၏ သားမယားတို့အားပေးအံ့၊ နှစ်စုတို့ကို ငါယူအံ့ဟု ကြံ၏။
ထိုအခါစဉ်းလဲသောကုန်သည်သည် ယနေ့ ဝေကုန်အံ့၊ နက်ဖြန်ဝေကုန်အံ့ဟုဆို၍ ဘဏ္ဍာကိုဝေခြင်းငှါ အလိုမရှိ၊ ထိုအခါ ပညာရှိသောကုန်သည်သည် မဝေလိုသော ကုန်သည်စဉ်းလဲကို နှိပ်၍ဝေစေပြီးလျှင် ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးလျက် နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကိုပြု၍ သီတင်းသည် သင်သည် အလွန်ကြာမြင့်ခြင်းကို ပြု၏။ ဤသို့လာ၍ ကြာမြင့်မှ ငါဘုရားကို ခစားအံ့သောငှါလာ၏ဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအားလျှောက်၏။ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် ထိုသူကား ယခုခါ၌သာလျှင် စဉ်းလဲသောကုန်သည် ဖြစ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စဉ်းလဲသော ကုန်သည် ဖြစ်ဘူးသလျှင်ကတည်း၊ ယခုအခါ၌ကား သင့်ကို လှည့်စားလို၏။ ရှေး၌ကား ပညာရှိတို့ကို လှည့်စားခြင်းငှာ အားထုတ် ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုကုန်သည်သည် တောင်း ပန်အပ်ရကား အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဗာရာ ဏသီပြည်ဝယ် ကုန်သည်မျိုး၌ဖြစ်၍ အမည်မှည့်သောနေ့၌ ဘုရားလောင်းအား ပဏ္ဍိတဟူသောအမည်ကို မှည့်ကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အရွယ်သို့ရောက်သော် တယောက်သောကုန်သည်နှင့် တပေါင်းတည်းကုန်သွယ်ခြင်းကိုပြု၏။ ထိုတယောက်သောကုန်သည်အား အတိပဏ္ဍိတဟူသောအမည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်သောကုန်သည်တို့သည် ဗာရာဏသီပြည်မှ လှည်းငါးရာတို့ဖြင့် ဘဏ္ဍာကိုယူ၍ ဇနပုဒ်သို့သွားသဖြင့် ကုန်ရောင်းခြင်းကိုပြု၍ လာဘ်ရကုန်လတ်သော် ဗာရာဏသီပြည်သို့ ပြန်ကြကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုကုန်သည်တို့၏ဥစ္စာကို ဝေသောကာလ၌ အတိပဏ္ဍိတသည် ငါကား နှစ်စုတို့ကို ရထိုက်၏ဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့်နည်းဟုမေးလတ်သော် သင်သည် ပဏ္ဍိတသာတည်း၊ ငါသည် အတိပဏ္ဍိတတည်း၊ ပဏ္ဍိတသည် တစုရထိုက်၏။ အတိပဏ္ဍိတသည် နှစ်စုရထိုက်၏ဟု ဆို၏။ နှစ်ယောက်ကုန်သောငါတို့၏ ဘဏ္ဍာအရင်းသည်၎င်း အစရှိသည်တို့သည်၎င်း အတူကုန်သည်သာလျှင် မဟုတ်လော၊ အဘယ့်ကြောင့် သင်သည် နှစ်စုကိုရထိုက်သနည်းဟု ဆိုလတ်သော် အတိပဏ္ဍိတမည်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငါသည် နှစ်စုကို ရထိုက်သည်ဟု ဆို၏။ ဤသို့ နှစ်ဦးသောသူတို့သည် စကားကိုပွားစေ၍ ငြင်းခုံခြင်းကို ပြုကုန်၏။
ထို့နောင်မှ အတိပဏ္ဍိတသည် တခုသောဥပါယ်သည် ရှိ၏ဟု ကြံ၍ မိမိအဘကို တခုသောသစ်ခေါင်းသို့ဝင်စေ၍ သင်သည် ငါတို့လာ၍ မေးကုန်သည်ရှိသော် အတိပဏ္ဍိတသည် နှစ်စုရထိုက်၏ဟု ဆိုလောဟုသင်၍ ဘုရားလောင်းအထံသို့သွား၍ အဆွေ ငါ၏ နှစ်စုရထိုက်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း၊ မရထိုက်သည်၏အဖြစ်ကို၎င်း ဤမည်သော ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် သိ၏။ လာလော ထိုရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ကို မေးကြကုန်အံ့ဟု ဘုရားလောင်းကို ထိုသစ်ပင်သို့ဆောင်၍ အရှင်ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်မင်း အကျွန်ုပ်တို့၏အငွင်းအခုံကို အရှင်နတ်မင်း ဆုံးဖြတ်ပါဟုဆို၏။ ထိုအခါ အတိပဏ္ဍိတ၏အဘသည် အသံကိုပြင်၍ ထိုသို့တပြီးကား ဆိုကြကုန်လောဟု ဆို၏။ အရှင်ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်မင်း ဤသူကားပဏ္ဍိတတည်း၊ အကျွန်ုပ်ကား အတိပဏ္ဍိတတည်း၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် တပေါင်းတည်း ကုန်သွယ်အပ်ကုန်၏။ အဘယ် သူသည် များစွာရအပ်သနည်းဟုဆို၏။ ပဏ္ဍိတသည် တစုကိုရအပ်၏။ အတိပဏ္ဍိတသည်ကား နှစ်စုကို ရအပ်၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤသို့ တရားစီရင်ဆုံးဖြတ်သံကိုကြား၍ ယခုပင် နတ်၏အဖြစ်ကို၎င်း၊ နတ်မဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို၎င်း သိအံ့ဟု ကောက်ရိုးကိုယူ၍ သစ်ခေါင်းကိုပြည့်စေပြီးသော် မီးတိုက်၏။ အတိပဏ္ဍိတ၏အဘသည် မီးလျှံထိသော ကာလ၌ ကိုယ်ထက်ဝက်ကိုမီးလောင်သည်ဖြစ်၍ အထက်သို့ တက်သဖြင့် သစ်ခက်ကိုကိုင်လျက်တွဲလျားဆွဲပြီးလျှင် မြေသို့ဆင်း၍-
အတိပဏ္ဍိတေန ပုတ္တေန၊ မနမှိ ဥပကူဠိတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၈။ ဣမသ္မိံ၊ ဤလောက၌။ ပဏ္ဍိတာနာမ၊ ပညာရှိသူမည်သည်ကား။ သာဓု ခေါ၊ ကောင်းသလျှင်ကတည်း။ အတိပဏ္ဍိတာ၊ အမည်ဖြင့် အတိပဏ္ဍိတဟု ဆိုအပ်သော ယောက်ျားစဉ်းလဲသည်။ နတွေဝ သာဓု၊ မကောင်းသလျှင်ကတည်း။ အတိပဏ္ဍိတေန၊ အတိပဏ္ဍိတအမည်ရှိသော။ ပုတ္တေန၊ သားကြောင့်။ မနံ၊ အနည်းငယ်အားဖြင့်။ ဥပကူဠိတော၊ မီးလောင်သည်။ အမှိ၊ ဖြစ်၏။ (မနံ-ကား ထောက အနက်ဟောသည်)။
ထိုနှစ်ယောက်သောသူတို့သည် အလယ်၌ ခွဲ၍ အမျှသည်သာလျှင်ဖြစ်သော အစုကိုယူကုန်၍ ကံအားလျော်စွာ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤသူကား ရှေး၌လည်း စဉ်းလဲသောကုန်သည် ဖြစ်ဘူးသလျှင်ကတည်းဟု အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ စဉ်းလဲသောကုန်သည်သည်လျှင် ထိုအခါ စဉ်းလဲသောကုန်သည်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိသောကုန်သည် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းကော်မှု၏။
ကုန်သည်စဉ်းလဲ၊ ပညာနဲ၊ ဖောက်လွဲကြံဆောင် ဘ, မီးလောင်
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကူဋဝါဏိဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၉။ ပရောသဟဿဇာတ်
အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ပရောသဟဿမ္ပိ သမာဂတာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပရောသဟဿဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ပုထုဇဉ်တို့ကို မေးအပ်သော ပြဿနာကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ (ဤဝတ္ထုသည် သရဘင်္ဂဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့) အထူးကား တရံရောအခါ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် ငါ့သျှင်တို့ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့် ဟောတော်မူအပ်သောတရားကို တရားစစ်သူကြီးဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အကျယ်အားဖြင့် ဟောတော်မူ၏ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ကျေးဇူးကိုပြောဆိုလျက် နေကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရားသည် အကျဉ်းအားဖြင့်ဟောတော်မူအပ်သောစကားကို အကျယ်အားဖြင့်ဆိုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုဘူးသလျှင်ကတည်းဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့ကို သင်ပြီးသည်ရှိသော် ကာမတို့ကိုပယ်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ငါးပါးသောအဘိညာဉ် ရှစ်ပါးသောသမာပတ်တို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာ၌နေ၏။ ဘုရားလောင်းအား အခြံအရံရသေ့ငါးရာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်း၏ တပည့်ကြီးသည် မိုဃ်းကာလ၌ ထက်ဝက်သောရသေ့အပေါင်းကိုယူ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ လူ့ပြည်သို့သွား၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ စုတေသော ကာလသည်ဖြစ်၏။ စုတေခါနီး၌ ဘုရားလောင်းကို တပည့်တို့သည် ဆရာသည် အဘယ်တရားကို ရပါသနည်းဟု ရအပ်သောတရားကို မေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် နတ္ထိ ကိဉ္စိဟုဆို၍ အာဘဿရဗြဟ္မာပြည်၌ ဖြစ်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဘုရားလောင်းတို့သည် အရူပသမာပတ်ကို ရကုန်သော်လည်း မလားအပ်သော အရပ်ဖြစ်သောကြောင့် အရူပဘုံ၌မဖြစ်ကုန်၊ တပည့်တို့သည် ဆရာအား ရအပ်သောတရားသည်မရှိဟု သင်္ဂြိုဟ်ရာသုသာန်၌ ပူဇော် သက္ကာရကို မပြုကုန်၊ တပည့်ကြီးသည် လာလတ်၍ ဆရာသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေးလတ်သော် စုတေပြီဟုကြား၍ ဆရာကို ရအပ်သောတရားကို မေးလိုက်ကြကုန်၏လောဟု ဆို၏။ မေးကုန်၏ဟု ဆိုကုန်သော် အသို့ဆရာ ပြောဆိုသနည်းဟု မေး၏။ နတ္ထိ ကိဉ်စိ ဟု ဆရာသည် ဆို၏။ ထိုကြောင့် အကျွန်ုပ်တို့သည် ဆရာအား ပူဇော်သက္ကာရကို မပြုဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့ကား ဆရာဆိုသောစကား၏ အနက်ကို မသိကြကုန်၊ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ်ကို ရ၏ဟုဆို၏။ ထိုရသေ့တို့သည် တပည့်ကြီးအဖန်တလဲလဲ ပြောဆိုသော်လည်း မသိကုန်၊ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ အလွန်မိုက်ကုန်သောရသေ့တို့သည် တပည့်ကြီး၏ စကားကို မသိကြကုန်၊ ထိုရသေ့တို့အား ထင်စွာပြုအံ့ဟု ဗြဟ္မာပြည်မှလာ၍ ရသေ့တို့၏ ကျောင်းထိပ်အပြင်ကောင်းကင်၌ ကြီးစွာသောအနုဘော်ဖြင့် ရပ်၍ တပည့်ကြီး၏ ပညာအာနုဘော်ကို ချီးမွမ်းလိုရကား-
ကန္ဒေယျုံ တေ ဝဿသတံ အပညာ။
ဧကောဝ သေယျော ပုရိသော သပညော၊
ယော ဘာသိတဿ ဝိဇာနာတိ အတ္ထံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၉၉။ သမာဂတာနံ၊ စည်းဝေးကုန်သောသူတို့၏။ ပရောသဟဿမ္ပိ၊ တထောင်အလွန်ရှိသည်လည်း။ စေ သိယာ၊ အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့။ အပညာ၊ ပညာမရှိကုန်သော။ တေ၊ ထိုတထောင်အလွန်ရှိကုန်သော သူတို့သည်။ ဝဿသတံ၊ အနှစ်တရာပတ်လုံး။ ကန္ဒေယျုံ၊ ငိုကုန်ငြားအံ့။ အတ္ထံ ဝါ၊ အနက်ကို၎င်း။ ကာရဏံ ဝါ၊ အကြောင်းကို၎င်း။ နေဝ ဇာနေယျုံ၊ မသိကုန်ရာ။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ ယော ပုရိသော၊ အကြင်ယောက်ျားသည်။ ဘာသိတဿ၊ ဆိုအပ်သော စကား၏။ အတ္ထံ၊ အနက်ကို။ ဝိဇာနာတိ၊ သိ၏။ သပညော၊ ပညာရှိသော။ ဧကော၊ တယောက်သော။ သော ပုရိသောဝ၊ ထိုယောကျ်ားသည်သာလျှင်း။ သေယျာ၊ တထောင်အလွန်ရှိသော သူတို့ထက် မြတ်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းကင်၌ရပ်လျက်လျှင် တရားဟော၍ ရသေ့အပေါင်းကိုသိစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့သာလျှင် သွား၏။ ထိုသူတို့သည်လည်း အသက်၏အဆုံး၌ ဗြဟ္မာပြည်သို့ လားကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ တပည့်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မဟာဗြဟ္မာ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အကျဉ်းဟောလတ်၊ အကျယ်မှတ်၊ ထေရ်မြတ်သာရိ ရှေးဇာတိ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပရောသဟဿဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-လိတ္တဝဂ်
၁၀။ အသာတရူပဇာတ်
ခုနစ်နှစ် ကိုယ်ဝန်ဆောင်၍ ခုနစ်ရက်ဖွားရသော ရှင်သီဝလိမထေရ်၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အသာတံ သာတရူပေန အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအသာတရူပဇာတ်ကို ကုဏ္ဍိယမြို့ကိုအမှီပြု၍ ကုဏ္ဍဓာနအမည်ရှိသော တောအုပ်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောလိယ မင်းသ္မီးဖြစ်သော သုပ္ပဝါသာမည်သော သီတင်းသည်မကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သုပ္ပဝါသာမည်သောမင်းသ္မီးသည် ထိုကာလ၌ ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး ဝမ်းဖြင့်သူငယ်ကိုဆောင်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး သူငယ်ဖွားရခြင်းအရင်းရှိသော မိန်းမောခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သော ဝေဒနာကို ခံရ၏။ သည်းစွာသော ဝေဒနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသုပ္ပဝါသာသည် ဤသို့ သည်းစွာသော ဝေဒနာတို့သည် နှိပ်စက်အပ်သော်လည်း အကြင်မြတ်စွာဘုရားသည် ဤသို့သဘောရှိသောဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းငှါ တရားဟောတော်မူ၏။ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် စင်စစ်သဖြင့် မဖောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သာလျှင် ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို သိတော်မူ၏။ အကြင်မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာသည် ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲကိုပယ်ခြင်းငှါ ကျင့်တော်မူ၏။ ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သံဃာတော်သည် စင်စစ်သဖြင့် ကောင်းသော အကျင့်ရှိတော်မူ၏။ အကြင်နိဗ္ဗာန်၌ ဤသို့သဘောရှိသော ဆင်းရဲသည် မရှိ၊ ထိုနိဗ္ဗာန်သည် စင်စစ်သဖြင့် အလွန် ချမ်းသာ၏။ ဤသုံးပါးကုန်သောအကြံတို့ဖြင့် သည်းခံ၏။ ထိုသုပ္ပဝါသာသည် လင်ကိုခေါ်၍ မိမိ၏ ထိုအကြောင်းကို၎င်း၊ ရှိခိုးသောသတင်း စကားကို၎င်း ကြားလျှောက်စိမ့်သောငှါ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့ စေ၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရှိခိုးသောသတင်း စကားကို ကြားတော်မူ၍ ကောလိယမင်းသ္မီးသုပ္ပဝါသာသည် ချမ်းသာစေသတည်း၊ ရောဂါကင်းသောသားကို ဖွားစေသတည်းဟု မိန့်တော်မူ၏ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားမိန့်တော်မူသည် နှင့် တပြိုင်နက် ကောလိယမင်းသ္မီး သုပ္ပဝါသာသည် ချမ်းသာစွာ ရောဂါကင်းလျှက် ရောဂါမရှိသောသားကို ဖွားမြင်၏။ ထိုအခါ သုပ္ပဝါသာ၏ လင်သည် အိမ်သို့သွား၍ သားဖွားပြီးသောသုပ္ပဝါသာကိုမြင်၍ အချင်းတို့အံ့ဘွယ်ရှိစွတကားဟု မြတ်စွာဘုရား၏ အာနုဘော်တော်၌ အလွန်လျှင်အံ့ဘွယ်သရဲဖြစ်သောစိတ်ရှိ၏။ သုပ္ပဝါသာသည် သားဖွားပြီး၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ဘုရားအမှူးရှိသောသံဃာအား အလှူပေးလို၍ ပင့်ဘိတ်စိမ့်သောငှါ လင်ကိုစေပြန်၏။ ထိုအခါ မဟာမောဂ္ဂလာန်၏ အလုပ်အကျွေးဒကာသည် ဘုရားအမှူးရှိသောသံဃာကို ပင့်ဘိတ်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သုပ္ပဝါသာလှူခြင်း၏အခွင့်ကို ပေးအံ့သောငှါ အရှင်မောဂ္ဂလာန်မထေရ်ကို အလုပ် အကျွေးဒါယကာအိမ်သို့စေ၍ ထိုဒါယကာကို နှစ်သက်စေ၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ရဟန်းသံဃာနှင့်တကွ သုပ္ပဝါသာ၏ အလှူကိုခံတော်မူ၏။ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌သုပ္ပဝါသာသည် သားဖြစ်သောသီဝလိကုမာရကို တန်ဆာဆင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို၎င်း၊ ရဟန်းသံဃာကို၎င်း ရှိခိုးစေ၏။ ထိုခဏ၌ အစဉ်သဖြင့် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်၏အထံသို့ ဆောင်အပ်သည်ရှိသော် အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် သီဝလိမင်းသားနှင့်တကွ သီဝလိ သင့်အား ချမ်းသာခြင်းဖြစ်ပါ၏ ဟုနှုတ်ဆက်ခြင်းကို ပြုတော်မူ၏။
သီဝလိမင်းသားသည် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်အား အဘယ်မှာချမ်းသာအံ့နည်း၊ အကျွန်ုပ်သည် ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး လောဟကုမ္ဘီ ငရဲ၌ကဲ့သို့ နေရ ၏ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာမထေရ်နှင့်တကွ ဤသို့သဘောရှိသောစကားကို ပြောဆို၏။ သုပ္ပဝါသာသည် သီဝလိမင်းသား၏ စကားကိုကြားလျှင် ဖွား၍ခုနစ်ရက်ရှိသော ငါ့သားသည် ဘုရားငယ်ဖြစ်သော အရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့်တကွ ပြောဆိုနိုင်ပေ၏ဟု ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သုပ္ပဝါသာ ဤသို့သဘောရှိကုန်သော တပါးကုန်သောသားတို့ကိုလည်း သင်သည် အလိုရှိ၏လောဟု မေးတော်မူ၏။ ဘုန်းတော်ကြီးသောအရှင်ဘုရား ဤသို့သဘောရှိကုန်သော တပါးကုန်သော တရာကုန်သောသားတို့ကို အကယ်၍ ရငြားအံ့၊ အကျွန်ုပ်သည် အလိုရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု လျောက်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဥဒါန်းကျူးတော်မူ၍ အနုမောဒနာ ပြု၍ ကြွတော်မူ၏။ သီဝလိမင်းသားသည်လည်း ခုနစ်နှစ်ရှိသောကာလ၌လျှင် သာသနာတော်၌ ဝမ်းရေးကိုမငဲ့ဘဲရဟန်းပြု၍ အသက်နှစ်ဆယ်ပြည့်လတ်သော် ပဉ္စင်းအဖြစ်ကိုရ၍ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသည် မြတ်သောလာဘ်ကိုရသည်ဖြစ်၍ မြေကြီးကိုပဲ့တင်ထပ်စေ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ပြီးသော် ဘုန်းတန်ခိုးကြီးကုန်သော ဘုရားတပည့်သားတော်တို့၏အတွင်း၌ ဧတဒဂ်အရာသို့ရောက်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ စည်းဝေးကုန်လျက် ငါ့သျှင်တို ဤသို့သဘောရှိသော ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသော တောင်းအပ်ပြီးသောဆုရှိသော ပစ္ဆိမဘဝိကဖြစ်သော အရှင်သီဝလိမထေရ်သည် ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး လောဟကုမ္ဘီငရဲ၌ကဲ့သို့နေ၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ယောနိဝ၌ ဆင်းရဲသောအဖြစ်သို့ ရောက်၏ မယ်တော်သားတော်တို့သည် ကြီးစွာသော ဆင်းရဲကို ခံရကုန်၏အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ အဘယ်မည်သောကံကို ပြုဘူးကုန်လေသနည်းဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ သီဝလိ၏ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသည်၏ အဖြစ်သည်၎င်း ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး လောဟကုမ္ဘီငရဲ၌ကဲ့သို့ နေရခြင်းသည်၎င်း၊ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ယောနိဝ၌ မိန်းမောသောဝေဒနာသို့ ရောက်ခြင်းသည်၎င်း မိမိပြုသောကံသာလျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏။ သုပ္ပဝါသာ၏ ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး ဝမ်းဖြင့်သူငယ်ကိုလွယ်ရခြင်း ဆင်းရဲသည်၎င်း၊ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ကိုယ်ဝန်ဖွားခြင်းအကြောင်းရှိသော မိန်းမောတွေဝေစေတတ်သော ဆင်းရဲသည်၎င်း မိမိပြုအပ်သော ကံသည်သာလျှင် အကြောင်းရင်းရှိ၏ ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏မိဖုယားကြီးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေယူ၍ အရွယ်သို့ရောက်လျှင် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ အဘလွန်လတ်သော် တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုအခါ ကောသလမင်းသည် များစွာသောဗိုလ်ပါဖြင့်လာလတ်၍ ဗာရာဏသီပြည်ကို ယူ၍ ထိုမင်းကိုသတ်၍ ထိုမင်း၏မိဖုယားကြီးကို မိမိ၏မိဖုယားကြီးပြု၏။ ဗာရာဏသီမင်း၏သားသည်ကား အဘသေသောကာလ၌ ရေပြွန်ပေါက်တံခါးဖြင့် ထွက်ပြေး၍ ဗိုလ်ပါကိုစု၍ ဗာရာဏသီဘိုလာ၍ အနီး၌နေ၍ ထိုမင်းအား ပြည်ကိုတည်းပေးမည်လော၊ စစ်ထိုးခြင်းကိုတည်း ပြုမည်လောဟု အမှာစာပို့စေ၏။ ထိုမင်းသည် စစ်ထိုးခြင်းကို ပြုမည်ဟု အမှာစာ တုံ့ပြန်လိုက်၏။ မင်းသား၏မယ်တော်သည်ကား ထိုသတင်း စကားကိုကြား၍ စစ်ထိုးသဖြင့် ပြုရန်ကိစ္စမရှိ၊ ခပ်သိမ်းသော အရပ်တို့သို့ သွားလာခြင်းကိုပြတ်စေ၍ ဗာရာဏသီမြို့ကိုရံလော့၊ ထို့နောင်မှ ထင်း ရေ ထမင်းကုန်သဖြင့် ပင်ပန်းသောလူရှိသော ဗာရာဏသီမြို့ကို စစ်မထိုးဘဲ ရလတ္တံ့ဟု အမှာစာပို့စေ၏။
မင်းသားသည် မယ်တော်၏ အမှာစာကိုကြား၍ ခုနစ်ရက်တို့ပတ်လုံး အသွားအလာကိုဖြတ်၍ ရာဏသီမြို့ကို ပိတ်ဆီး၏။ ပြည်သူ ပြည်သားတို့သည် သွားလာခြင်းကို မရကုန်သည်ဖြစ်၍ ခုနစ်ရက်မြောက်သောနေ့၌ ထိုမင်း၏ဦးခေါင်းကိုယူ၍ မင်းသားအား ပေးကုန်၏။ မင်းသားသည်ကား မြို့သိုဝင်၍ မင်း၏အဖြစ်ကိုယူ၍ အသက်၏အဆုံး၌ ကံအားလျော်စွာ လား၏ ထိုမင်းသားသည် ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး အသွားအလာကိုဖြတ်၍ ဗာရာဏသီမြို့ကိုပိတ်ဆီး၍ ယူသောကံ၏ အကျိုးအားဖြင့် ယခုခုနစ်နှစ်ပတ်လုံးလောဟကုမ္ဘီငရဲ၌ကဲ့သို့နေ၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး ယောနိဝ၌ သည်းထန်စွာသောဝေဒနာသို့ ရောက်၏။ ထိုမှတပါး ထိုသီဝလိသည် ပဒုမုတ္တရမြတ်စွာဘုရားခြေတော်ရင်း၌ လာဘ်များကုန်သောသာဝကတို့တွင် မြတ်သောသာဝကဖြစ်စေ သ တည်းဟု ကြီးစွာသောအလှူကိုလှူ၍ အကြင်ဆုတောင်းခြင်းကိုပြု၏ယ ဝိပဿီမြတ်စွာဘုရားလက်ထက်တော်၌ မြို့သူတို့နှင့်တကွ အဘိုးတသိန်းထိုက်သော နို့ဓမ်းခဲကိုလှူ၍ အကြင် ဆုတောင်းခြင်းကိုလည်း ပြုဘူး၏။ ထိုဆုတောင်းခြင်း၏ အာနုဘော်ဖြင့် လာဘ်များကုန်သော သာဝကတို့တွင် မြတ်သောသာဝကဖြစ်၏။
သုပ္ပဝါသာသည်လည်း ချစ်သား သင်သည် ဗာရာဏသီမြို့ကို ပိတ်ဆီး၍ယူလောဟု စေဘူးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ခုနစ်နှစ်ပတ်လုံး ဝမ်းဖြင့်သူငယ်ကိုလွယ်၍ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး သားဖွားခြင်း အရင်းရှိသော မိန်းမတွေဝေသော ဝေဒနာသို့ရောက်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီး၍-
ဒုက္ခ သုခဿ ရူပေန၊ ပမတ္တ မတိဝတ္တတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၀၀။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို့။ အသာတံ၊ မသာယာအပ်သော သဘောသည်။ သာတရူပေန၊ သာယာအပ်သော သဘော၏ အတုအားဖြင့်။ ပမတ္တံ၊ မေ့လျော့သောသူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ နှိပ်စက်၏။ အပ္ပိယံ၊ မချစ်အပ်သော သဘောသည်။ ပိယရူပေန၊ ချစ်အပ်သောသဘော၏ အတုအားဖြင့်။ ပမတ္တံ၊ မေ့လျော့သောသူကို။ အတိတ္တတိ၊ နှိပ်စက်၏။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲသည်။ သုခဿ၊ ချမ်းသာ၏။ ရူပေန၊ အတုအားဖြင့်။ ပမတ္တံ၊ မေ့လျော့သောသူကို။ အတိဝတ္တတိ၊ နှိပ်စက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သီဝလိသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမြို့ကိုပိတ်၍ မင်းအဖြစ်ကိုရသောမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သုပ္ပဝါသာသည် ထိုအခါ မင်းသားမယ်တော် ဖြစ်ဘူးပြီး၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မင်းသားခမည်းတော် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဘယ်သူမပြု၊ မိမိမှု၊ ကိုယ်ပြု ကိုယ်ခံ ကိုယ်ပင်စံ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အသာတရူပဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၁။ ပရောသတဇာတ်
အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဂုဏ်အကြောင်း
ဈာယေယျုံ တေ ဝဿသတံ အပညာ။
ဧကောဝ သေယျော ပုရိသော သပညော။
ယော ဘာသိတသ ဝိဇာနာတိ အတ္ထံ။
ဟူသော ဤဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပရောသတဇာတ်သည် ဝတ္ထုအားဖြင့်၎င်း၊ အဖြေအားဖြင့်၎င်း၊ ဇာတ်ပေါင်းအားဖြင့်၎င်း ပရောသဟဿဇာတ်*နှင့် တူသလျှင်ကတည်း၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤပရောသတဇာတ်၌ သက်သက် စျာယေယျုံဟူသော ပုဒ်မျှသာလျှင် ထူး၏။
၁၀၁။ ဘော တာပသာ၊ အို အရှင်ရသေ့တို။ သမာဂတာနံ၊ စည်းဝေးလာကုန်သောသူတို့၏။ ပရောသတံ၊ တရာအလွန်သည်။ စေပိ သိယာ၊ အကယ်၍လည်း ဖြစ်ငြားအံ့။ အပညာ၊ ပညာမရှိကုန်သော။ တေ၊ ထိုတရာအလွန်ရှိကုန်သော သူတို့သည်။ စေ ဈာယေယျုံ၊ အကယ်၍လည်း ကြံကုန်ငြားအံ့။ အတ္ထံ ဝါ၊ အနက်ကို၎င်း။ ကာရဏံ ဝါ၊ အကြောင်းကို၎င်း။ နပဿန္တိ၊ မမြင်ကုန်။ ယော ပုရိသော၊ အကြင်ယောက်ျားသည်။ ဘာသိတဿ၊ ဆိုသောစကား၏။ အတ္ထံ၊ အနက်ကို။ ဝိဇာနာတိ၊ သိ၏။ သပညော၊ ပညာရှိသည်ဖြစ်၍။ သော ပုရိသော၊ ထိုယောက်ျားသည်။ ဧကောဝ၊ တယောက်တည်းသာလျှင်။ သေယျာ၊ တရာအလွန်ရှိသောသူတို့ထက် မြတ်၏။
ကျဉ်းပြ ကျယ်မှတ်၊ ဂုဏ်သကတ်၊ ထေရ်မြတ် သာရိပုတ်
ရှေးဦးစွာသော ပရောသတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၂။ ပဏ္ဏိကဇာတ်
အဘသည် သ္မီး၏အကျင့်သီလကို စုံစမ်းသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ ဘဝေယျ၊ တာဏံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပဏ္ဏိကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဟင်းရွက်ရောင်း၍ အသက်မွေးသော သီတင်းသည် တယောက်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ နေသော သီတင်းသည်သည် အထူးထူး အပြားပြားကုန်သော အမြစ် အရွက် အစရှိသည်တို့ကို၎င်း၊ ဗူး, ဖရုံ အစရှိသည်တို့ကို၎င်း ရောင်း၍ အသက်မွေးခြင်းကို ပြု၏။ ထိုသီတင်းသည်၏ တယောက်သောသ္မီးသည် အလွန်အဆင်းလှ၏။ ကြည်ညိုဘွယ်ရှိ၏ အကျင့်သီလနှင့် ပြည့်စုံ၏။ အရှက် အကြောက်နှင့် ပြည့်စုံ၏။ သက်သက် အမြဲရွှင်သော မျက်နှာရှိ၏။ ထိုသတို့သမီးအား အမျိုးတူကုန်သောသူတို့သည် တောင်းအံ့သောငှါ လာကုန်သည်ရှိသော် ထိုသီတင်းသည်သည် ဤသတို့သ္မီးအား ထိမ်းမြားအံ့သောငှါ မသင့်၊ ဤသတို့သ္မီးငယ်သည် အမြဲရွှင်သော မျက်နှာရှိ၏။ သူငယ်မတို့၏အကျင့်သည်မရှိသော် လင့်အိမ်သို့သွားသော သူငယ်မ၏မိဘတို့အား ကဲ့ရဲ့အပ်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသူငယ်မအား သူငယ်မတို့၏ အကျင့်သည် ရှိသလောမရှိသလော၊ သူငယ်မကိုစုံစမ်းအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ သီတင်းသည်သည် တနေ့သ၌ သ္မီးကို တောင်းကိုယူစေ၍ တော၌ ဟင်းရွက်အကျိုးငှါ ဘောသို့သွား၍ စုံစမ်းလိုသည်၏အစွမ်းအားဖြင့် ကိလေသာကိုမှီသကဲ့သို့ဖြစ်၍ လျှို့ဝှက်သောစကားကိုဆို၍ သ္မီးကို လက်၌ ဆွဲ၏။
သ္မီးသည် လက်ဆွဲကာမျှ၌လျှင် မျက်ရည်ယိုလျက် ငိုလျက် ဘခင် ဤအမှုသည် မသင့်၊ ရေမှမီးဖြစ်သည်နှင့်တူ၏။ ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို မပြုလင့်ဟု ဆို၏။ ချစ်သ္မီး စုံစမ်းအံ့သောငှသာလျှင် ငါသည် သင်၏လက်ကိုဆွဲ၏ မငိုလင့်၊ ယခု သင့်အား သူငယ်မတို့၏အကျင့်သည် ရှိသလောဟုမေး၏။ ဘခင် ရှိ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အကျွန်ုပ်သည် လောဘ၏အစွမ်းဖြင့် တစုံတယောက်သောယောက်ျားကို မကြည့်စဘူးဟု ဆို၏။ ထိုသီတင်းသည်သည် သ္မီးကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ အိမ်သို့ဆောင်ပြီးလျှင် မင်္ဂလာကိုပြု၍ လင့်အိမ်သို့ပို့၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုးအံ့ဟု နံ့သာပန်းအစရှိသည်တို့ကို လက်စွဲလျက် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်ဘုရားကိုရှိခိုးပူဇော်၍ တင့်အပ်သောအရပ်၌ နေ၏။ ကြာမြင့်မှ လာ၏ ဟုမိန့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် သတို့သ္မီးသည် ကြာမြင့်စွာသောကာလမှစ၍ အကျင့်သီလနှင့် ပြည့်စုံသည်သာတည်း၊ သင်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤသို့စုံစမ်းသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စုံစမ်းဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ သီတင်း သည်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဟင်း ရွက်ရောင်း၍ အသက်မွေးသော သီတင်းသည်တယောက်သည် ရှိသည်ဖြစ်၏။ ဤသို့အစရှိသော ဝတ္ထုသည် ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုနှင့် တူသသျှင်ကတည်း၊ သီတင်းသည်သည် သ္မီးငယ်အား စုံစမ်းအံ့သောငှါ လက်၌ဆွဲ၏။ သ္မီးသည် ငိုလျက်-
သော မေ ပိတာ ဒုဗ္ဘိ ဝနေ ကရောတိ။
သာ ကဿ ကန္ဒာမိ ဝနဿ မဇ္ဈေ၊
ယော တာယိတာ သော သဟသံ ကရောတိ၊
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၂။ ယော ပိတာ၊ အကြင်အဘသည်။ ဒုက္ခဖုဋ္ဌာယ၊ ဆင်းရဲတွေ့သည် ရှိသော်။ တဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာသည်။ ဘဝေယျ၊ ဖြစ်ရာ၏။ မေ၊ ငါ၏။ သော ပိတာ၊ ထိုအဘသည်။ ဝနေ၊ တော၌။ ဒုဗ္ဘိ၊ ပြစ် မှားခြင်းကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏။ ယော ပိတာ၊ အကြင် အဘသည်။ တာယိတာ၊ ကိုးကွယ်ရာဖြစ်၏။ သော ပိတာ၊ ထိုအဘသည်။ သဟသံ၊ နိုင်ထက်မူခြင်းကို။ ကရောတိ၊ ပြု၏။ သာ အဟံ၊ ထိုငါသည်။ ဝနဿ၊ တော၏။ မဇ္ဈေ၊ အလယ်၌။ ကဿ၊ အဘယ်သူ၏ အထံ၌။ ကန္ဒာမိ၊ ငိုရအံ့နည်း။
ထိုအခါထို သတို့သ္မီးကို အဘသည် နှစ်သိမ့်စေ၍ ချစ်သ္မီး စောင့်ရှောက်သောကိုယ် ရှိ၏ လောဟုမေး၏။ ဘခင် စောင့်ရှောက်သောကိုယ် ရှိ၏ဟု ဆို၏။ သီတင်းသည်သည် အိမ်သို့ဆောင်၍ မင်္ဂလာကိုပြု၍ လင့်အိမ်သို့ပို့၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည်၏ အဆုံး၌ သီတင်းသည်သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်း ဟူမူကား ယခုအခါ အဘသည်သာလျှင် ထိုအခါ အဘ ဖြစ်ဘူးပြီး ယခုအခါ သ္မီးသည်သာလျှင် ထိုအခါသ္မီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အကြောင်းကို မျက်မှောက်အားဖြင့်မြင်သော ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သီလာစာရ၊ ရ-မရ၊ အဘစမ်းသပ် သ္မီးမြတ်
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပဏ္ဏိကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၃။ ဝေရိဇာတ်
ပညာရှိတို့သည် ခိုးသူဘေးမှလွတ်အောင် ရှောင်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယတ္ထ ဝေရီ နိဝသတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝေရိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ်သူဌေးကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မှု၏။ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် စားသောရွာသို့သွား၍ ပြန်သည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ ခရီးအကြား၌နေအံ့သောငှာ မသင့်၊ သာဝတ္ထိပြည်သို့သာလျှင် သွားအံ့ဟု လျှင်စွာနွားတို့ကိုနှင်စေ၍ မိမိအိမ်သို့သာလျှင်လာလတ်၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် ရှေး၌လည်း ပညာရှိတို့သည် ခိုးသူတို့ကိုမြင်၍ ခရီးအကြား၌ ထိုခိုးသူတို့သည် မလုယက်ကုန်ဘဲ မိမိ၏နေရာ အရပ်သို့သာလျှင် ပြန်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အနာထပိဏ် သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်သည် ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိ၏ ဘုရားလောင်းသည် စည်းစိမီရှိသောသူဌေးဖြစ်၏။ ထခုသောရွာငယ်သို့ ပင့်ဖိတ်သောဘောဇဉ်ကို သံးဆောင်အံ့သောငှာသွား၍ ပြန်သည်ရှိသော် ခရီးအကြား၌ ခိုးသူတို့ကိုမြင် ခရီးအကြား၌မနေမူ၍သာလျှင် လျင်မြန်သဖြင့် နွားတို့ကိုနှင်စေလျှက် မိမိအိမ်သို့သာလျှင်လာလတ်၍ အထူးထူးသော မြတ်သောဘောဇဉ်တို့ကိုသုံးဆောင်၍ မြတ်သော နေရာ၌နေ၍ ခိုးသူတို့၏လက်မှလွတ်၍ ဘေးမရှိရာအရပ်၌ဖြစ်သော မိမိအိမ်သို့လာ၏ဟု ဝမ်းမြောက်သည်၏ အစွမ်းဖြင့်-
ဧကရတ္တံ ဒိရတ္တံ ဝါ၊ ဒုက္ခံ ဝသတိ ဝေရိသု။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၃။ ဝေရီသု၊ ရန်သူဘောင်တို့၌။ ဧကရတ္တံ ဝါ၊ တရက်၎င်း။ ဒိရတ္တံ ဝါ၊ နှစ်ရက်၎င်း။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲစွာ။ ဝသတိ၊ နေရ၏။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ ဝေရီ၊ ရန်သူသည်။ နိဝသတိ၊ နေ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ န ဝသေ၊ မနေရာ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဝမ်းမြောက်သော စကားကို ကျူးရင့်၍ အလှူအစရှိသော ကောင်းမှုကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်ဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီ သူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ရန်သူရှိလတ်၊ ထိုအရပ်၊ မရပ်-မတည်ရာ
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝေရိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၄။ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်
သင်ဓုန်းစက်ငရဲကို ရွက်၍ ခံရသောမိတ္တဝိန္ဒက၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွာသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် စတုဗ္ဘိ အဋ္ဌဇ္ဈဂမာအစရှိသော ဂါတပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ မိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် ဆိုနိုင်ခက်သော တယောက်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဝတ္ထုကို အောက်မိတ္တဝိန္ဒက ဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသာနည်းဖြင့် ချဲ့အပ်၏။ ဤမိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်သည်ကား ကဿပ မြတ်စွာဘုရား လက်ထက်၌ဖြစ်၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ သင်ဓုန်းစက်ကိုရွက်၍ငရဲခံရသော တယောက်သော ငရဲသူသတ္တဝါသည် အရှင်အကျွန်ုပ်သည် အဘယ်မကောင်းမှုကို ပြုခဲ့ဘူးသနည်းဟု ဘုရားလောင်းကို မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤမည်သော မကောင်းမှုကို ပြု၏ ဟု ဆိုလို၍-
သောဠသာဟိ စ ဗာတ္တိံသ၊ အတြိစ္ဆံ စက္ကမာသဒေါ။
ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ၊ စက္ကံ ဘမတိ မတ္တကေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၄။ စတုဗ္ဘိ၊ လေးယောက်ကုန်သော ဗိမာန်နေ ပြိတ္တာမတို့မှ။ အပရာ၊ တပါးကုန်သော။ အဋ္ဌ၊ ရှစ်ယောက်ကုန်သော ဗိမာန်နေ ပြိတ္တာမတို့ကို။ အဇ္စျဂမာ၊ သင်သည်ရ၏။ အဋ္ဌာဟိပိ စ၊ ရှစ်ယောက်ကုန်သော ဗိမာန်နေ ပြိတ္တာမတို့မှလည်း။ အပရာ၊ တပါးကုန်သော သောဠသ၊ တကျိပ် ခြောက်ယောက်ကုန် ဗိမာန်နေ ပြိတ္တာမတို့ကို။ အဇ္ဈဂမာ၊ သင်သည် ရ၏။ သောဠသဟိ စ၊ တကျိပ်ခြောက်ယောက်ကုန်သော ဗိမာန်နေပြိတ္တာမတို့မှလည်း။ အပရာ၊ တပါပါးကုန်သော။ ဗာတ္တိံသ၊ သုံးကျိပ်နှစ်လောက်ကုန်သော ဗိမာန်နေ ပြိတ္တာမတို့ကို။ အဇ္ဈဂမာ၊ သင်သည် ရ၏။ အတြိစ္ဆံ-အတြိစ္ဆန္တော၊ အလွန် အလိုကြီးသောသင်သည်။ စက္ကံ၊ သင်ဓုန်းစက်ကို။ အာသဒေါ၊ ရောက်၏။ ဣစ္ဆာဟတဿ၊ အလိုနှိပ်စက်သော။ ပေါသဿ၊ သင် ယောက်ျား၏။ မတ္ထကေ၊ ထိပ်၌ စက္ကံ၊ သင်ဓုန်းစက်သည်။ ဘမတိ၊ လည်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည်ဆိုပြီး၍ မိမိနတ်ပြည်သို့သာလျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ မိတ္တဝိန္ဒက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ နတ်သား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အလိုငမ်းလျက်၊ သင်ပုန်းစက်၊ ရွက်လျက် ခံရသည်
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မိတ္တဝိန္ဒကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၅။ ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတ်
လွန်စွာထိတ်လန့်တတ်သော ရဟန်း၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... မှတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဗဟုမွေတံ ဝနေ ကဋ္ဌံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုဗ္ဗလကဋ္ဌ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ထိတ်လန့်တတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် သာဝတ္ထိပြည်၌ နေသော တယောက်သောအမျိုးသားသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုအမျိုးသားသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ဓမ္မဒေသနာကို နာရ၍ ရဟန်းပြု၍ သေဘေးမှကြောက် သည်ဖြစ်၍ ညဉ့်သန့်ရာ နေ့သန့်ရာအရပ်တို့၌ သစ်ခက်သစ်ရွက်တို့ကိုချိုးတတ်သောလေ၏၎င်း၊ ကျသော ခြောက်သောသစ်ခက်၏၎င်း၊ အတောင်ရှိသော ငှက် အခြေလေးချောင်းရှိသော သားတို့၏၎င်း အသံကိုကြား၍ သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ သည်းသောအသံကို ဟစ်ကြွေးလျှက် ပြေး၏။ ထိုစကားသည်မှန်၏။ ထိုရဟန်းအား ငါသည် သေအပ် ၏ဟု သတိသည်လည်း မရှိ၊ ထိုစားယည် မှန်၏။ ထိုရဟန်းသည် ငါသေရလတ္တံ့ဟု အကယ်၍သိငြားအံ့၊ သေခြင်းကို မကြောက်ရာ၊ ထိုရဟန်းသည် မရဏဿတိကမ္မဋ္ဌာန်းကို မပွားစေ အပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့်လျှင် ထိုရဟန်း၏ သေခြင်းမှကြောက်သောအဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှား၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သောရဟန်းသည် သေခြင်းမှကြောက်၏။ သေခြင်းကို လန့်တတ်၏ ရဟန်းမည်သည် မချွတ် ငါသည်သေအပ်၏ဟု မရဏဿတိကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားစေခြင်းငှါသင့်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းအား နှလုံးမသာယာခြင်းသည် မဖြစ်ကုန်လင့်၊ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သေဘေးမှကြောက်သည် မဟုဘ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကြောက်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဟိမဝန္တာတော၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်းသည် မင်္ဂလာဆင်ကို စစ်မြေပြင်၌ တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသောအကြောင်းကို သိစိမ့်သောငှါ ဆင်ဆရာတို့အားပေး၏။ ထိုဆင်ကို ဆင်ချည်တိုင်၌ ချည်၍ ချွန်းလက်စွဲကုန်သောသူတို့ကို ခြံရံစေ ကုန်၍ စစ်မြေ၌တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသောအကြောင်းကို ပြုကုန်၏။ ထိုဆင်သည် ထိုအမှုကိုပြုသည်ရှိသော် ဝေဒနာကိုသည်းခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဆင်ချည်တိုင်ကိုချိုး၍ လူတို့ကိုပြေးစေ၍ ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၏။ လူတို့သည် ထိုဆင်ကို ဖမ်းအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ပြန်ကြကုန်၏။ ဆင်သည် သေဘေးမှကြောက်သည်ဖြစ်၍ နှာမောင်းတို့ကိုလှုပ်လျက် လျှင်မြန်သဖြင့် ပြေး၏။ ဆင်ချည်တိုင်၌ချည်၍ စစ်မြေ၌ မတုန်မလှုပ်မည့်အကြောင်းကို ပြုသောကာလကဲ့သို့ဖြစ်၏။ ကိုယ်၏ ချမ်းသာခြင်းကို၎င်း၊ စိတ်၏ ချမ်းသာခြင်းကို၎င်း မရသည်ဖြစ်၍ တုန်လှုပ်လျက် သွား၏။ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ထိုဆင်ကိုမြင်၍ သစ်ခွ၌ရပ်လျက်-
တဿ စေ ဘာယသိ နာဂ၊ ကိသော နူန ဘဝိဿသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၅။ နာဂ၊ ဆင်ပြောင်ကြီး။ ဝနေ၊ တော၌။ ဒုဗ္ဗလံ၊ အားနည်းသော။ ဗဟုမ္ပိ၊ များသည်လည်းဖြစ်သော။ ဧတံ ကဋ္ဌံ၊ ထိုသစ်ခက် ခြောက်ကို။ ဝါတော၊ လေသည်။ ဘဉ္ဇတိ၊ ချိုး၏ တဿ၊ ထိုအသံမှ။ တွံ၊ သင်သည်။ စေ ဘာယသိ၊ အကယ်၍ ကြောက်အံ့။ ကိသာ နူန၊ ကြုံလှီသည်သာ လျှင်။ ဘဝိဿသိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။
ဤတော၌ သင်အား ဘေးမရှိ၊ ထို့ကြောင့် မကြောက်လင့်ဟု ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ဆင်အားအဆုံးအမကိုပေး၏။ ဆင်သည်လည်း ထိုနေ့မှစ၍ ကြောက်ခြင်းမရှိသည် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကိုပြပြီးသည်၏ အဆုံး၌ ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဆင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ခုသာမက၊ ရှေးဘဝ၊ မုချ သေဘေးကြောက်
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုဗ္ဗလကဋ္ဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၆။ ဥဒဉ္စနီဇာတ်
အပျိုကြီးဖျက်ဆီး၍ သီလပျက်သော ရသေ့၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သုခံ ဝတ မံ ဇီဝန္တံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဥဒဉ်စနီဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အပျိုကြီး ဖြားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ဝတ္ထုသည် တေရသကနိပါတ် စူဠနာရဒကဿပဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့ သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် သင်၏ စိတ်သည် အဘယ်သူ၌ တည်စွန်းသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ရဟန်းသည် တယောက်သောအပျိုကြီး၌ တပ်စွန်း၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုရဟန်းကို
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ယခုအခါ၌သလျင် ဤအပျိုကြီးသည် သင်၏ အကျိုးမရှိသည်ကို ပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပြုဘူးသည်သင်တည်း။ သင်သည် ထိုမိန်းမကိုမှီ၍ သီလပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်၍ တုန်တုန်လှုပ်လှုပ်သွားလျက် ပညာရှိတို့ကိုမှီ၍ ချမ်းသာရာရဘူးသလျင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒက်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဤသို့ အစရှိသော အတိတ်ဝတ္ထုသည်လည်း စူဠနာရဒကသပဇာတ်၌လျှင် ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ညအခါ၌ သစ်သီးကြီးငယ်တို့ကိုယူပြီးသော် လာ၍ ကျောင်းတံခါးကိုဖွင့်၍ ဝင်ပြီးလျှင် သားဖြစ်သော ရသေ့ငယ်ကို ချစ်သား သင်သည် တပါးကုန်သောနေ့တို့၌ ထင်းတို့ကိုဆောင်၏။ သောက်ရေ သုံးဆောင်ရေတို့ကို ဆောင်၏။ မီးကိုပြု၏။ ယနေ့မူကား တခုသောအမှုကိုလည်း မပြုမူ၍ အဘယ့်ကြောင့် မျက်နှာမသာသည်ဖြစ်၍ ဝင်လျက် အိပ်သနည်းဟု မေး၏။ ဘခင် သင်တို့သည် သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုး ငှါ သွားလတ်သော် တယောက်သောမိန်းမသည်လာလတ်၍ အကျွန်ုပ်ကို ဖျားယောင်း၍ ခေါ်သွားအံ့ဟု အားထုတ်၏။ အကျွန်ုပ်သည်ကား သင်တို့လွှတ်မှ သွားအံ့ဟု မလိုက်သေး၊ ဤမည်သောအရပ်၌ကား ထိုမိန်းမကို နေနှင့်စေ၍ လာခဲ့၏။ ဘခင်အကျွန်ုပ်သည် ယခု သွားအံ့ဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤရသေ့ငယ်ကို ပြန်စိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ဟုသိ၍ ချစ်သား ထိုသို့တပြီးကား သွားလော့ မိန်းမသည်ကား သင့်ကိုဆောင်၍ အကြင်အခါ၌ ငါး အမဲ အစရှိသည်တို့ကိုလည်း လိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထောပတ် ဆီ ဆန် အစရှိသည်တို့ကိုလည်း ထိုမိန်းမသည် အလိုရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုအခါ ဤမည်သောဝတ္ထုကို ဆောင်ချေဟု သင့်ကို ပင်ပန်းစေလတ္တံ့။ ထိုအခါ ငါ၏ကျေးဇူးကို အောက်မေ့သဖြင့် ပြေးလာ၍ ဤအရပ်သို့သာလျှင် လာလောဟု ဆို၍ လွှတ် လိုက်၏။ ရသေ့ငယ်သည် ထိုမိန်းမနှင့်တကွ လူ့ပြည်သို့ သွား၏။ ထိုအခါ ထိုရသေ့ငယ်ကို ထိုမိန်းမသည် မိမိအလိုသို့လိုက်စေ၍ အမဲကို ဆောင်ချေလော၊ ငါးကို ဆောင်ချေလော၊ အကြင်ဝတ္ထုဖြင့် အလိုရှိ၏။ ထိုဝတ္ထုကို ဆောင်ချေလောဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ရသေ့ငယ်သည် ဤမိန်းမသည် ငါ့ကို ကျွန်ကဲ့သို့၎င်း၊ အမှုလုပ်သော သူကဲ့သို့၎င်းပြု၍ နှိပ်စက်၏ဟုပြေး၍ အဘထံသို့ သွား၍ အဘကို ရှိခိုး၍ ရပ်လျက်သလျှင်-
စောရီ ဇာယပ္ပဝါဒေန၊ တေလံ လောဏဉ္စ ယာစတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၆။ တာတ၊ ဘခင်။ တုမှာကံ၊ သင်တို့၏။ သန္တိကေ၊ အထံ၌။ ဝတ၊ စင်စစ်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ ဇီဝန္တံ၊ အသက်မွေးသော။ မံ၊ ငါ့ကို။ ပစမာနာ၊ ပူပန်စေတတ်သော။ ဥဒဉ်စနီ၊ ရေလှောင်အိုးနှင့် တူသော။ စောရီ၊ ခိုးသူမသည်။ ဇာယပ္ပဝါဒေန၊ သာယာစွာသော စကားဖြင့်။ ဥပလောဘေတွာ၊ ဖျားယောင်း၍။ တေလဉ္စ၊ ဆီကို၎င်း။ လောဏဉ္စ၊ ဆားကို၎င်း။ ယာစတိ၊ တောင်း၏။
ထိုအခါ ရသေ့ငယ်ကို ဘုရားလောင်းသည် နှစ်သိမ့်စေ၍ ချစ်သား ထိုသို့ဖြစ်စေ၊ လာလော၊ သင်သည် မေတ္တာကို ပွားစေလော၊ ကရုဏာကို ပွားစေလော၊ မုဒိတာကို ပွားစေလော၊ ဥပေက္ခာကို ပွားစေလော၊ ဤသို့ လေးပါးကုန်သော ဗြဟ္မဝိဟာရတရားတို့ကို၎င်း, ကသိုဏ်း ပရိကံတို့ကို၎င်း ကြား၏။ ထိုရသေ့ငယ်သည် မကြာမြင့်မီလျှင် အဘိညာဥ်တို့ကို၎င်း, ရှစ်ပါးသော သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မဝိဟာရတရားတို့ကို ပွားစေ၍ အဘနှင့်တကွ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ထိုရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူ ယခုအခါ အပျိုကြီးသည် ထိုအခါ အပျိုကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငြီးငွေ့သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ရသေ့ငယ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ အဘဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမကိုတပ်၊ ဆင်းရဲလတ်၊ ဘမြတ်ထံမှီ ချမ်းသာစည်
ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥဒဉ္စနီဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၇။ သာလိတ္တကဇာတ်
ကျောက်စရစ် ပစ်တတ်သော ရဟန်း၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သာဓု ခေါ် သိပ္ပကံ နာမ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသာလိတ္တကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ကျောက်စရစ် ပစ်တတ်သောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော တယောက်သော အမျိုး သားသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုအမျိုးသားသည် ကျောက်စရစ်ပစ်သောအတတ်၌ အပြီးသို့ရောက်၏။ တနေ့သ၌ ထိုအမျိုးသားသည် တရားတော်ကိုနာရ၍ သာသနာတော်၌ရင်ကိုပေး၍ ရဟန်း ပြု၍ ပဉ္စင်းအဖြစ်ကိုရ၏။ သိက္ခာပုဒ်ကိုအလိုမရှိ အကျင့်ကို မကျင့်သည်ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းသည် တနေ့သ၌ တယောက်သော ပဉ္စင်းငယ်ကိုခေါ်၍ အစိရဝတီ မြစ်နားသို့သွား၍ ရေချိုး၍ မြစ်နား၌ ရပ်၏။
ထိုအခါ နှစ်ခုကုန်သော ဖြူကုန်သောဟင်္သာတို့သည် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားကုန်၏။ ထိုကျောက်စရစ်ပစ်တတ်သော ရဟန်းသည် ပဉ္စင်းငယ်ကို နောက်ဟင်္သာကို ကျောက်ရစ်ဖြင့် မျက်စိကိုကိုပစ်၍ ခြေရင်း၌ကျစေအံ့ဟု ဆို၏။ ပဉ္စင်းငယ်သည် အဘယ်သို့ ကျစေလတ္တံ့နည်း၊ ပစ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ ကျောက် စရစ်ပစ်တတ်သော ရဟန်းသည် ဟင်္သာ၏ ဤမှာဘက်မျက်စိကိုထားဘိဦး ထိုမှာဘက်မျက်စိသို့ ထွင်း၍သွားအောင် ပစ်အံ့ဟု ဆို၏။ ယခု မဟုတ်မမှန်သည်ကိုဆို၏ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ကြည့်လောဟုဆို၍ တခုသော ထက်စွာသော ကျောက်စရစ်ကိုကိုင်၍ လက်ချောင်း၌ထား၍ ထိုဟင်္သာ၏ နောက်သို့ပစ်၏။ ထိုကျောက်စရစ်သည် ရုန်းဟူသောအသံကိုပြု၏။ ဟင်္သာသည်ကား ရန်လာသည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ပြန်၍ အသံကိုနားထောင်သောငှါ အားထုတ်၏။ ကျောက်စရစ်ပစ်တတ်သော ရဟန်းသည် ထိုခဏ၌ တခုသော လုံးသောကျောက်စရစ်ကို ကိုင်ပြန်၍ ကြည့်သောထိုဟင်္သာ၏ ထိုမှာဘက်မျက်စိ၌ ပစ်၏။ ဤမှာဘက် မျက်စိကိုထွင်း၍ သွား၏။ ဟင်္သာသည်လည်း သည်းစွာသောအသံကိုမြည်လျက် ခြေရင်း၌ကျ၏။ ထိုထိုအရပ်မှ ရဟန်းတို့သည်လာကုန်၍ ကဲ့ရဲကုန်၍ သင်သည် မလျောက်ပတ်သော အမှုကိုပြု၏ဟု မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ဆောင်၍ အရှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ဤမည်သော အမှုကိုပြု၏ဟု ထိုအကြောင်းကို ကြားလောက်ကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤရဟန်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုအတတ်၌ လိမ်မာသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း လိမ်မာဘူးသည်သာတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ အမတ်ဖြစ်၏။ ပုရောဟိတ်သည် အလွန်စကားများ၏။ များစွာဆိုတတ်၏။ ပုဏ္ဏားပြောသည်ရှိသော် တပါးကုန်သောသူတို့သည် ပြောခွင့်ကိုမရကုန်၊ မင်းသည် အဘယ်အခါ၌လျှင် ပုဏ္ဏား၏စကားကိုဖြတ်တတ်သော တစုံတခုသောအတတ်ကို ရပါအံ့နည်းဟု ကြံ၏။ မင်းသည် ထိုနေ့မှစ၍ ထိုသို့သဘောရှိသော တခုသောအတတ်ကိုစုံစမ်းလျက် သွား၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ တယောက်သောသူဆွံ့သည် ကျောက်စရစ်ပစ်အတတ်၌ အပြီးသို့ရောက်၏။ ရွာသူသားငယ်တို့သည် ထိုသူဆွံ့ကိုရထားသို့တင်၍ ငင်ကုန်လျက် ဗာရာဏသီ မြို့တံခါးရင်း၌ တခုသော အခွနှင့်ပြည့်စုံသော ပညောင် ပင်ကြီးသည် ရှိ၏။ ထိုညောင်ပင်သို့ ဆောင်၍ ခြံရံ၍ ရွှေအစရှိသည်တို့ကို ပေး၍ ဆင်ရုပ်ကိုပြုလော၊ မြင်းရုပ်ကိုပြုလောဟု ဆိုကုန်၏။ ထိုသူဆွံ့သည် ကျောက်စရစ်ကိုပစ်၍ ပညောင်ရွက်တို့၌ အထူး ထူးသော အရုပ်တို့ကို ပြု၏။ ခပ်သိမ်းသောအရွက်တို့သည် အပေါက်ကြီးအပေါက်ငယ် ရှိကုန်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုအခါ မင်းသည် ဥယျာဉ်သို့သွားသည်ရှိသော် ထိုအရပ်သို့ရောက်၏။ သေအံ့သည်မှကြောက်သောကြောင့် ခပ်သိမ်းကုန်သောသူငယ်တို့သည် ပြေးကုန်၏။ သူဆွံ့သည် ထိုအရပ်၌ အိပ်၏။ မင်းသည် ပညောင်ပင်ရင်းသို့ရောက်၍ ရထား၌နေလျက် ပညောင်ပင်ရွက်တို့၏ ပေါက် သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပြောက်ကျားသော အရိပ်ကိုမြင်၍ မော်၍ကြည့်သည်ရှိသော် ခပ်သိမ်းကုန်သော ပညောင်ရွက်တို့၏ ပေါက် သည်၏အဖြစ်ကိုမြင်၍ အဘယ်သူသည် ဤသို့ပြုအပ်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး သူဆွံ့သည် ပြု၏ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် မင်းသည် ဤသူကိုမှီ၍ ပုဏ္ဏားအား စကားပြတ်ခြင်းကိုပြုအံ့သောငှာ တတ်နိုင်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ကြံ၍ သူဆွံ့သည် အဘယ်မှာနည်းဟု ဆို၏။ ရှာသည်ရှိသော် ပညာင်မြစ်ကြား၌ အိပ်သည်ကိုမြင်၍ အရှင်မင်းကြီး ဤသူတည်းဟု လျှောက်ကုန်၏။ ထိုသူဆွံ့ကိုခေါ်စေ၍ ပရိသတ်ကိုပယ်ရှားစေ၍ ငါတို့၏ အထံ၌ တယောက်သော စကားများသော ပုဏ္ဏားသည်ရှိ၏။ ထိုပုဏ္ဏား၏ အသံမရှိသည်ကို ပြုအံ့သောငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့လောဟု မေး၍ အရှင်မင်းကြီး တကွမ်းစား အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော ဆိတ်ချေးတို့ကိုရကုန်သည်ရှိသော် တတ် နိုင်လတ္တံ့ဟု ဆို၏။ မင်းသည် သူဆွံ့ကို နန်းတော်သို့ဆောင်၍ တင်းတိမ်တွင်း၌နေစေ၍ တင်းတိမ်မှအပေါက်ဖောက်၍ ပုဏ္ဏား၏နေရာကို အပေါက်သို့ရှေးရှုခင်းစေ၍ တကွမ်းစားအတိုင်း အရှည်ရှိကုန်သော ခြောက်ကုန်သောဆိတ်ချေးတို့ကို သူဆွံ့အထံ၌ထားစေ၍ ခစားအံ့သောကာလ၌ လာသောပုဏ္ဏားကို နေရာ၌နေစေ၍ ပုဏ္ဏားသည် တပါးကုန်သောသူတို့အား အခွင့်မပေးမူ၍ မင်းနှင့်တကွ စကားဆိုအံ့သောငှါအား ထုတ်၏။
ထိုအခါ သူဆွံ့သည် တင်းတိမ်ပေါက်ဖြင့် တလုံးတလုံးသော ဆိတ်ချေးကို တောင်း၌သွင်းသကဲ့သို့ ပုဏ္ဏား၏ အာစောက်၌လျှင် ချ၏။ ပုဏ္ဏားသည် လာတိုင်းလာတိုင်းသောဆိတ်ချေးကို ကျည်တောက်၌ ဆီကိုသွင်းသကဲ့သို့မျို၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော ဆိတ်ချေးတို့သည် ကုန်ကုန်၏။ တကွမ်းစားအတိုင်းအရှည် ရှိကုန်သောဆိတ်ချေးတို့သည် ထိုပုဏ္ဏာ၏ဝမ်းသို့ ဝင်ကုန်လတ်သော် ပြည်ဝက်အတိုင်းအရှည် ရှိကုန်၏။ မင်းသည် ဆိတ်ချေးကုန်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ဆရာ သင်တို့သည် အလွန်စကားများသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် တကွမ်းစားအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော ဆိတ်ချေးတို့ကို မျိုကုန်လျက် တစုံတခုမျှမသိကုန်၊ ယခု ဤထက်အလွန်ကို ကျေစိမ့်သောငှါမတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ သွားလေလော ငုရေကို သောက်၍ ဝမ်းကျစေ၍ ကိုယ်ကိုရောဂါမရှိသည်ကို ပြုလေလောဟုဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ထိုနေ့မှစ၍ ပိတ်သောခံတွင်းရှိသကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ စကား ပြောသောသူနှင့်လည်း စကားမပြောသော အလေ့ရှိသည် ဖြစ်၏။ မင်းလည်း ဤသူဆွံ့သည် ငါ၏နားချမ်းသာခြင်းကို ပြုပေ၏ဟု သူဆွံ့အား အခွန်ဘသိန်းထွက်ကုန်သော အရပ်လေးမျက်နှာတို့၌ ရွာလေးရွာတို့ကို ပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းသို့ကပ်၍ အရှင်မင်းကြီး အတတ်မည်သည်ကို လောက၌ ပညာတို့သည် သင်အပ်၏။ သူဆွံ့သည် ကျောက်စရစ် ပစ်သောအတတ်ဖြင့်လည်း ဤစည်းစိမ်ကို ရ၏ဟု ဆိုလို၍-
ပဿ ခဉ္ဇပ်ပဟာရနေ၊ လဒ္ဓါ ဂါမာ စတုဒိသာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၇။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ယာဒိသ ကီဒိသံ၊ အမှတ်မဲ့ ရှူအပ်သော သဘောရှိသော။ သိပ္ပကံ နာမ အပိ၊ အတတ်မည်သည်လည်း။ သာဓု ခေါ ယေဝ၊ ကောင်းသည်သာလျှင်တည်း။ ပဿ၊ ရှုပါလော။ ပီဌသမ္ပိနာ၊ သူဆွံ့သည်။ ခဉ္ဇပ်ပဟာရနေ၊ ဆိတ်ချေးပစ်သဖြင့်။ စတုဒိသာ၊ အရပ်လေး မျက်နှာတို့၌ ရှိကုန်သော။ ဂါမာ၊ ရွာတို့ကို။ လဒ္ဓါ၊ ရအပ်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဤရဟန်းသည် ထိုအခါ သူဆွံ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အတတ်ဟူသမျှ၊ လူ့လောက၊ သင်ရမည်သာ ပညဝါ
ခုနှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သာလိတ္တကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၈။ ဗာဟိယဇာတ်
အဆင်းမလှသဖြင့် ဆူဝသောမိန်းမသည် အဆင်းလှသောမင်း၏ မိဖုယားဖြစ်ရသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သိက္ခေယျ သိက္ခိတဗ္ဗာနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗာဟိယဇာတ်ကို ဝေသာလီပြည်ကိုမှီ၍ မဟာဝုန်၌ စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သောကျောင်းတော်၌ နေတော်မူစဉ် တယောက်သော လိစ္ဆဝီမင်းကိုကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုလိစ္ဆဝီမင်းသည် သဒ္ဓါခြင်းရှိ၏။ ဘုရားအမှူးရှိသောသံဃာကိုဘိတ်၍ မိမိအိမ်၌ ကြီးစွာသောအလှူကို လှူ၏။ ထိုမင်း၏မယားသည်ကား ဆူသောအင်္ဂါကြီးငယ်ရှိ၏။ ဖူးဖူးယောင်သော သူသေကောင်နှင့်တူ၏။ အသွင်အပြင်နှင့် မပြည့်စုံ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးသောကိစ္စအဆုံး၌ တရားဟောတော်မူပြီးသော် ကျောင်းတော်သို့ ကြွတော်မူ၍ ရဟန်းတို့အား အဆုံးအမကိုပေး၍ ဂန္ဓကုဋိဝင်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ အလွန်အဆင်း လှသော ထိုသို့သဘောရှိသော လိစ္ဆဝီမင်းအားစင်လျက် ဆူသောအင်္ဂါရှိသော အသွင်အပြင်နှင့်မပြည့်စုံသော ထိုသို့သဘောရှိသော မိန်းမသည် ဖြစ်၏။ ထိုမင်းသည် ထိုမိန်းမနှင့်တကွ အသို့လျှင် မွေ့ လျော်လေသနည်းဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဤလိစ္ဆဝီမင်းသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ဆူသောကိုယ်ရှိသောမိန်းမနှင့်တကွ မွေ့လျော်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆူသောကိုယ်ရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော မိန်းမနှင့်တကွ မွေ့လျော်ဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏ အမတ်သည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တယောက်သောဇနပုဒ်သူမိန်းမသည် ဆူသောကိုယ်ရှိ၏။ အသွင် အပြင်နှင့် မပြည့်စုံ၊ အခအမှုကိုပြုလျက် မင်းယင်ပြင်၏အနီးဖြင့် သွားသည်ရှိသော် ကျင်ကြီးနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ ဝတ်သောအဝတ်ဖြင့် ကိုယ်ကိုဖုံးလွှမ်း၍ထိုင်လျှက် ကိုယ်လက်အညစ် အကြေးကိုသုတ်သင်၍ လျှင်စွာသာလျှင်ထ၏။ ထိုအခါ ဗာရာသီမင်းသည် လေသွန်ပြူတင်းဖြင့် မင်းယင်ပြင်ကို ကြည့်သည်ရှိသော် ထိုမိန်းမကိုမြင်၍ ဤမိန်းမသည် ဤသို့သဘောရှိသောလွင်ပြင်၌ ကိုယ်လက်အညစ် အကြေးကို သုတ် သင်လျက် အရှက်အကြောက်ကိုမစွန့်မူ၍ ဝတ်သောအဝတ်ဖြင့်သာလျှင်ဖုံးလွှမ်း၍ ကိုယ်လက်အညစ်အကြေးတို့ကို သုတ်သင်၍ လျှင်စွာထ၏။ ဤမိန်းမသည် ရောဂါမရှိသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့ သဘောရှိသောမိန်းမ၏သားအိမ်သည် သန့်ရှင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ သန့်ရှင်းသော သားအိမ်၌ရှိသော တယောက်သောသားသည် သန့်ရှင်းသည် ဘုန်းရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤမိန်းမကို ငါသည် မိဖုယားကြီးပြုခြင်းငှါ သင့်၏ဟု ကြံ၏။
မင်းသည် ထိုမိန်းမအား လင်မရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုသိ၍ ခေါ်စေပြီးလျှင် မိဖုယားကြီးအရာကို ပေး၏။ မင်းသည် ထိုမိန်းမကို ချစ်မြတ်နိုး၏။ မကြာမြင့်မီပင်လျှင် တယောက်သော သားဖွား၏။ ထိုမိန်းမ၏သားသည် စကြဝတေးမင်းဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမိန်းမ၏ စည်းစိမ်၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုမြင်၍ ထိုသို့သဘောရှိသော စကားအခွင့်ကိုရ၍ အရှင်မင်းကြီး သင်အပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော အတတ်မည်သည်ကို အဘယ်ကြောင့်မသင်ရာသနည်း၊ ဘုန်းရှိသောဤမိန်းမသည် အရှက် အကြောက်ကို မစွန့်မူ၍ ဖုံးလွှမ်းသောအခြင်းအရာဖြင့် ကိုယ်လက်သုတ်သင်ခြင်းကိုပြုလျှက် သင်မင်းကြီးတို့ကိုနှစ်သက်စေ၍ ဤသို့သဘောရှိသော စည်းစိမ်ကို ရ၏ဟ ဆို၍ သင်အပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော အတတ်၏ ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းလိုရကား-
ဗာဟိယာ ဟိ သုဟန္နေန၊ ရာဇာန မဘိရာဓယိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၈။ သိက္ခိတဗ္ဗာနိ၊ သင်အပ်ကုန်သော အတတ်တို့ကို။ သိက္ခေယျ၊ သင်ရာ၏။ သစ္ဆန္ဒိနော၊ ထိုအတတ်၌ ဆန္ဒရှိကုန်သော။ ဇနာ၊ လူတို့သည်။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ ဗာဟိယာ၊ မြို့ပ၌ဖြစ်သော ဇနပုဒ်သူသည်။ သုဟန္နေန၊ ဖုံး လွှမ်း၍ ကိုယ်လက် သုတ်သင်သဖြင့်။ ရာဇာနံ၊ မင်းကို။ အဘိရာဓယိ၊ နှစ်သက်စေ၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် သင်အပ်သည်မည်သော အတတ်တို့၏ကျေးဇူးကို ဆို၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လင် မယားတို့သည် ထိုအခါ လင်မယားတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပညာရှိအမတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသိုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အရှက်အကြောက်၊ မစွန့်မြောက်၊ ထီးရောက်နန်းညာသိက္ခိတာ
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗာဟိယဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၉။ ကုဏ္ဍကပူဝဇာတ်
ကြက်ဆူပင်စောင့်ရုက္ခဇိုဇ်အား ဆန်ကွဲမုန့်ဖြင့် ပသလုပ်ကျွေးသောကြောင့် သူဌေးဖြစ်သောသူဆင်းရဲအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယထန္နော ပုရိသော ဟောတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုဏ္ဍကပူဝဇာတ်ကို သာဝတ္ထိပြည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် မဟာဒုဂ္ဂတကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ ရံခါ တဦးသော အမျိုးသည်သာလျှင် ဘုရားအမှူးရှိသောရဟန်းသံဃာအား အလှူကို လှူဒါန်း၏။ ရံခါ နှစ်ဦး သုံးဦးကုန်သောအမျိုးတို့သည် တပေါင်းတည်းပေါင်း၍ လှူဒါန်းကုန်၏။ ရံခါ အပေါင်းဖွဲ့သဖြင့် လှူဒါန်း၏။ ရံခါ ခရီးသဘောတူအားဖြင့် လှူဒါန်း၏။ ရံခါ အလုံးစုံသော မြို့သူအပေါင်းသည် ဆန္ဒတူစု၍ လှူဒါန်းကုန်၏။ ထိုအခါ လမ်း ခရီးတူအားဖြင့် လှူအပ်သောဆွမ်းသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည် ဘုရားအမှူးရှိသောရဟန်းသံဃာအား လှူခြင်းငှါ ယာဂုကို ဆောင်ခဲ့ကုန်လော့ ခဲဘွယ်ကို ဆောင်ခဲ့ကုန်လော့ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ တယောက်သော သူတပါးတို့၏ အခ စားအမှုလုပ်သော သူဆင်းရဲသည် ထိုအလှူ ပေးသောလမ်းခရီး၌နေလျက် ငါသည် ယာဂုကို လှူအံ့သောငှါမတတ်နိုင်၊ ခဲဘွယ်ကိုကား လှူအံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ သိမ်မွေ့စွာသော ဆန်ကွဲကိုထောင်း၍ ရေဖြင့်ဆွတ်၍ မရိုးရွက်ဖြင့်ထုပ်၍ ပြာပူ၌ဖုတ်၍ ဤမုန့်ကို ဘုရားအား လှူအံ့ဟု ထိုမုန့်ကိုယူလျက်သွား၍ ဘုရားအထံတော်၌ ရပ်၏။ ခဲဘွယ်ယူခဲ့ကြကုန်လော့ဟု တခွန်းတည်းသောစကားကိုဆိုကာမျှ၌ ခပ်သိမ်းသောသူတို့၏ ရှေး ဦးစွာသွား၍ ထိုမုန့်ကို ဘုရားရှင်သပိတ်တော်၌ တည်စေ၍နေ၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တပါးသောသူတို့သည် လှူအပ်သောခဲဘွယ်ကိုမယူမူ၍ ထိုမုန့်ခဲဘွယ်ကိုသာလျှင် ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ ထိုခဏ၌လျှင် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မဟာဒုဂ္ဂတ၏ဆန်ကွဲမုန့်ခဲဘွယ်ကို စက်ဆုပ်တော်မမူဘဲ အမြိုက်သုဓာဘုတ်ကဲ့သို့ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏ဟု မြို့အလုံးသည် တပြိုင်နက် အုတ် အုတ်ကျက်ကျက်ဖြစ်၏။ မင်း၏အမတ်အစရှိကုန်သော အယုတ်သဖြင့်တံခါးစောင့်တို့ကို အစ ပြု၍ အလုံးစုံသောသူတို့သည်လျှင် စည်းဝေးကုန်လျက် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးကုန်၍ မဟာဒုဂ္ဂတသို့ချဉ်းကပ်ကုန်လျက် အချင်းမဟာဒုဂ္ဂတ တရာယူ၍ နှစ်ရာယူ၍ ငါတို့အား အဘို့ကိုဝေလောဟု ဆိုကြကုန်၏။ မဟာဒုဂ္ဂတသည် ဘုရားရှင်ကိုမေးလျှောက်၍သိအံ့ဟု ဘုရားအထံတော်သို့လာ၍ ထိုအကြောင်းကို လျှောက်၏။
သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သီတင်းသည် ဥစ္စာကိုယူ၍၎င်း၊ မယူ၍၎င်း ခပ်သိမ်းသောသူတို့အား အဘို့ကိုဝေလောဟု မိန့်တော်မူ၍ မဟာဒုဂ္ဂတသည်ဥစ္စာကို ယူအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ လူတို့သည် နှစ်ဆ, လေးဆအစရှိသည်တို့၏အစွမ်းအားဖြင့် ပေးကုန်လျက် ရွှေကိုးကုဋေတို့ကို ပေးကြကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အနုမောဒနာပြုပြီးသော် ကျောင်းတော်သို့ သွား၍ ရဟန်းတို့သည်ဝတ်ပြုပြီးသော် ဘုရားတို့၏ အဆုံးအမကို ပေးတော်မူ၍ ဂန္ဓကုဋိသို့ ဝင်တော်မူ၏။ မင်းသည် ညချမ်းသောအခါ၌ မဟာဒုဂ္ဂတကိုခေါ်၍ သူဌေးအရာဖြင့် ပူဇော်၏။ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် မဟာဒုဂ္ဂတသည် လှူအပ်သောမုန့်ခဲဘွယ်ကို မစက်မဆုပ် အမြိုက်သုဓာဘုတ်ကဲ့သို့ ဘုဉ်းပေးတော်မူ၏။ မဟာဒုဂ္ဂတသည်လည်း များစွာသောဥစ္စာကို၎င်း သူဌေးအရာကို၎င်းရ၍ ကြီးစွာသောစည်းစိမ်သို့ ရောက်လေ၏ဟုစကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်း ဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါသည် မဟာဒုဂ္ဂတ၏ ဆန်ကွဲမှုကို မစက်ဆုပ်သဖြင့် ဘုဉ်းပေးတော်မူသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၍ သုံးဆောင်ဘူး သလျှင်ကတည်း၊ ထိုအခါ ၌လည်း မဟာဒုဂ္ဂတသည် ငါ့ကိုမှီ၍ သူဌေးအရာကို ရဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တခုသောအရပ်ဝယ် ကြက်ဆူပင်စောင့် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ရွာ၌လူတို့သည် နတ်တို့ကိုကိုးကွယ်ကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသောပွဲသဘင်သည် ရောက်လတ်သည်ရှိသော် လူတို့သည် မိမိတို့၏ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်တို့အား ပူဇော်ခြင်းကိုပြုကုန်၏။ ထိုအခါ ဆင်းရဲစွာသောလူတယောက်သည် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ကိုပူဇော်ကုန်သော လူတို့ကိုမြင်၍ တခုသောကြက်ဆူပင်ကိုသုတ်သင်၍ ပူဇော်၏။ လူတို့သည် မိမိမိမိတို့၏နတ်တို့အား အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော ပန်း နံ့သာ, နံ့သာပျောင်းတို့ကို၎င်း၊ ခဲဘွယ် ဇဉ်တို့ကို၎င်း ယူ၍သွားကုန်၏။ ထိုသူဆင်းရဲသည်ကား ဆန်ကွဲမုန့်ကို၎င်း, ရေ မှုတ်ဖြင့်ရေကို၎င်း ယူလျက်သွား၍ ကြက်ဆူပင်၏ အနီး၌ရပ်၍ နတ်တို့မည်သည်ကား နတ်ခဲဘွယ်ကိုသာ စားကုန်၏။ ငါ၏နတ်သည် ဆန်ကွဲမုန့်ကိုမစားလတ္တံ့၊ ဤဆန်ကွဲမုန့်ဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်း၊ နတ်မင်းအား ငါမပေးပြီ၊ ငါသည်ပင် ဆန်ကွဲမုန့်ကို စားအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုအရပ်မှလျှင် ပြန်လည်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ကြက်ဆူင်ခွ၌ရပ်၍ အိုယောက်ျား သင်သည် အကယ်၍ စည်းစိမ်ရှင်ဖြစ်ငြားအံ့၊ ငါ့အား ကောင်းသောခဲဘွယ်ကို ပေးရာ၏။ သင်သည်ကား ဆင်းရဲ၏။ ငါသည် မုန့်ကိုမစားမူ၍ တပါးသော ခဲဘွယ်ကိုအဘယ်ကြောင့် စားအံ့နည်း၊ ငါ၏အဘို့ကို မပျက်စီးစေလင့်ဟု ဆိုလို၍-
အာဟရေတံ ကုဏ္ဍပူဝံ၊ မာ မေ ဘာဂံ ဝိနာသယ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၀၉။ ပုရိသ၊ အို-ယောက်ျား ပုရိသော၊ နတ်တို့ကို ကိုးကွယ်သောယောက်ျားသည်။ ယထန္နော၊ အကြင်သို့ သဘောရှိသောအာဟာရကို စားသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တဿ၊ ထိုယောက်ျား၏။ ဒေဝတာ၊ နတ်သည်။ တထန္နာ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ဘောဇဉ်ကို စားသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တွံ၊ သင်သည်။ ဧတံ ကုဏ္ဍပူဝံ၊ ထိုဆန်ကွဲမုန့်ကို။ အာဟရ၊ ဆောင်ခဲ့လော။ မေ၊ ငါ၏။ ဘာဂံ၊ အဘို့ကို။ မာ ဝိနာသယ၊ မပျက်စီးစေလင့်။
ထိုဆင်းရဲသောယောက်ျားသည် ပြန်လျှက် ဘုရားလောင်းကိုကြည့်၍ ပူဇော်ခြင်းကိုပြု၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆန်ကွဲမုန့်မှ ဩဇာကိုစား၍ အိုယောက်ျား အဘယ်အကျိုးငှါ ငါ့ကိုလုပ်ကျွေးသနည်းဟု မေး၏။ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် ဆင်း ရဲ၏။ အရှင်နတ်မင်းကိုမှီ၍ ဆင်းရဲသောအဖြစ်မှ လွတ်လို၏။ ထို့ကြောင့် ရှင်နတ်မင်းကို လုပ် ကျွေး၏ဟုဆို၏။ အိုယောက်ျား သင်မစိုးရိမ်လင့်၊ သင်သည် ကျေးဇူးကိုသိတတ်သော ကျေးဇူးကိုဆပ်တတ်သော ငါ့အား ပူဇော်ခြင်းကိုပြုအပ်၏။ ဤကြက်ဆူပင်ကိုရံ၍ ရွှေအိုးတို့သည် လည်ချင်းထိ၍တည်ကုန်၏။ သင်သည် မင်းအား ကြား လျှောက်၍ လှည်းတို့ဖြင့် ဥစ္စာကိုဆောင်စေ၍ မင်းယင်ပြင်၌ စုပုံလော၊ မင်းသည် သင့်အားနှစ်သက်၍ သူဌေးအရာကို ပေးလတ္တံ့ဟု ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် ကွယ်၏။ ထိုသူဆင်းရဲသည် ဘုရားလောင်းဆိုတိုင်း ပြု၏။ မင်းသည်လည်း သူဆင်းရဲအား သူဌေးအရာကို ပေး၏။ ဤသို့ သူဆင်းရဲသည် ဘုရားလောင်းကို မှီ၍ ကြီးစွာသောစည်းစိမ်သို့ရောက်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သူဆင်းရဲသည်လျှင် ထိုအခါ သူဆင်းရဲ ဖြစ်ဘူးပြီး ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကြက်ဆူပင်စောင့်နတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆန်ကွဲမုန့်လှူ၊ ဆင်းရဲသူ၊ ရှေးတူ ခုဘဝ စည်းစိမ်ရ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကုဏ္ဍကပူဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ပရောသတဝဂ်
၁၀။ သဗ္ဗသံဟာရကပဥှာဇာတ်
ပညာပါရမီကို ဟောတော်မူသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန် နှင့်အတိတ်ဝတ္ထု... သဗ္ဗသံဟာရကော နတ္ထိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသဗ္ဗသံဟာကပဉှာဇာတ်သည် ခပ်သိမ်းသောအခြင်းအရာအားဖြင့် ဥမင်္ဂဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့။ ဂါထာကား-
အလီကံ ဘာသတိယံ ဓုတ္တီ၊ သစ္စမာဟ မဟလ္လိကာ။
ဟူသည်တည်း။
၁၁၀။ ပဏ္ဍိတ၊ ပညာရှိသုခမိန်။ သဗ္ဗသံဟာရကော၊ သဗ္ဗသံဟာရက မည်သောနံ့သာသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ သုဒ္ဓံ၊ သက်သက်။ ကင်္ဂု၊ ဆေးမျိုး အဝင်အပါ ဥပါသကာ နံ့သာသည်သာလျှင်။ ပဝါယတိ၊ လှိုင်၏။ အယံ ဓုတ္တီ၊ ဤခိုးစားတတ်သော မိန်းမငယ်သည်။ အလီကံ၊ မမှန်သော စကားကို။ ဘာသတိ၊ ဆို၏။ အယံ မဟလ္လိကာ၊ ဤမိန်းမကြီးသည်။ သစ္စာ၊ မှန်သောစကားကို။ အာဟ၊ ဆို၏။
အလုံးစုံသောနံ့သာတို့ကိုပေါင်းစု၍ ပြုအပ်သောနံ့သာကို သဗ္ဗသံဟာရကနံ့သာ ခေါ်သည်ဟူ၍မှတ်။
နံ့သာပေါင်းစုံ၊ မွှေးကြိုင်ထုံ၊ ခေါ်ကုန်သဗ္ဗ သံဟာရက
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သဗ္ဗသံဟာရကပာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၁။ ဂဒြဘပဉှာဇာတ်
မြည်း ပြဿနာ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်နှင့် အတိတ်ဝတ္ထု... ဟံစိ တုဝံ ဧဝမညာသိ ဤသို့အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဂဒြဘပဥှာဇာတ်သည် မဟာဥမင်္ဂဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့၊ ဂါထာကား-
ပုတ္တေန ပိတာ ရာသေဋ္ဌ။
ဟန္ဒဿတရဿ တေ အယံ၊
အဿတရဿ ဟိ ဂဒြဘော ပိတာ။
ဟူသည်တည်း။
၁၁၁။ ရာဇသေဋ္ဌ၊ မင်းမြတ်။ ဟံစိ၊ အကယ်၍။ တုဝံ၊ သင်မင်းမြတ်သည်။ ပုတ္တေန၊ သားထက်။ ပိတာ၊ အဘသည်။ သေယျော၊ မြတ်၏။ ဣတိ ဧဝံ၊ ဤသို့။ မညာသိ၊ အောက်မေ့မှတ်ထင်တော်မူ၏။ ဟန္ဒ၊ ယခု။ တေ၊ သင်မင်းမြတ်အား။ အဿတရဿ၊ အဿတိုရ် မြင်းထက်။ အယံ၊ ဤမြည်းသည်။ သေယျော၊ မြတ်သည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေလော။ ဟိ-ကသ္မာ၊ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူကား။ ဂဒြဘော၊ မြည်းသည်။ အဿတရဿ၊ အဿတိုရ်မင်း၏။ ပိတာ၊ အဘသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ သေယျော၊ မြတ်သည်။ ဟောတု၊ ဖြစ်စေလား။
ဤဂါထာ၏ ပဌမပါဒ၏အစ၌ ဟံစိ-ဟု တာလုဇ ပဌမက္ခရာနှင့်ရှိရမည်။ ထို့ကြောင့် အဋ္ဌ ကထာ၌ ဟံစိ-ကို ယဒိ-ဟုဖွင့်ပြ၏ ဟံစိနှင့် ယဒိကား အနက်တူ၏။
ပုတ္တပိတာ၊ မြတ်သည့်ရာ၊ မဟာဥမင်ဇာတ်
ရှေးဦးစွာသော ဂဒြဘပဥှာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၂။ အမရာဒေဝီပဉှာဇာတ်
အမရာဒေဝီနှင့် မဟောသဓာ ပညာစမ်းကြသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်နှင့်အတိတ်ဝတ္ထု... ယေန သတ္တု ဗိဠင်္ဂါ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအမရာဒေဝီပဥှာဇာတ်သည်လည်း ထို မဟာဥမင်္ဂဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဂါထာကား-
ယေန ဒဒါမိ တေန ဝဒါမိ၊ ယေန န ဒဒါမိ တေန န ဝဒါမိ။
ဧသ မဂ္ဂေါ ယဝမဇ္ဈကဿ၊ ဧတံ ဆန္နပထံ ဝိဇာနာဟိ။
ဟူသည်တည်း။
၁၁၂။ သာမိ၊ အရှင်။ ယေန၊ အကြင်အရပ်၌။ သတ္တု ဗိဠင်္ဂါစ၊ မုန့်လုံးဈေး, ပအုန်းရည်ဈေးတို့သည်၎င်း။ ပုပ္ဖိတော၊ ပွင့်သော။ ဒိဂုဏပလာသော စ၊ အရွက်နှစ်ဆင့်ရှိသော ပင်လယ်ကသစ်ပင်၎င်း။ အတ္ထိ၊ ရှိ၏။ တေန၊ ထိုအရပ်သို့။ ဂန္တွာ၊ သွား၍။ ယေန၊ အကြင်လက်ဖြင့်။ ဒါမိ၊ ပေး၏။ တေန၊ ထိုလက်ဖြင့်။ ဝဒါမိ၊ ဆို၏။ ယေန၊ အကြင်လက်ဖြင့်။ န ဒဒါမိ၊ မပေး။ တေန၊ ထိုလက်ဖြင့်။ န ဝဒါမိ၊ မဆို။ ဧသ-ဧသော၊ ဤခရီးသည်လျှင်။ ယဝမဇ္ဈကဿ၊ ယဝမဇ္ဈကရွာ၌တည်သော ငါတို့အိမ်၏။ မဂ္ဂေါ၊ ခရီးတည်း။ ဧတံ ဆန္နပထံ၊ ဤဖုံးကွယ်သောခရီးကို။ ဝိဇာနာဟိ၊ သိလော။
မဟော် အမရာ၊ စမ်းပညာ၊ မဟာဥမင်ဇာတ်
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အမရာဒေဝီပဉှာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၃။ သိင်္ဂါလဇာတ်
ပုဏ္ဏားကို မြေခွေးလှည့်စားသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သဒ္ဒဟာသိ သိင်္ဂါလဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သိင်္ဂါလဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်သည် ငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့ကိုယူ၍ ဂယာသီသသို့သွား၍ အကြင်အကျင့်ကို ရဟန်းဂေါတမသည် ကျင့်၏။ ထိုအကျင့်သည် တရားမဟုတ်၊ အကြင်အကျင့်ကို ငါသည် ကျင့်၏။ ထိုအကျင့်သည်သာလျှင် ကရားဟုတ်၏ဟု ထိုငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့ကို မိမိအယူကိုယူစေ၍ ထိုဒေဝဒတ်သည် အကြောင်းအားလျော်သော မုသားကိုဆို၍ တသိမ်တည်း၌ နှစ်ခုကုန်သော ဥပုသ်တို့ကို ပြုကုန်၏ဟု ဒေဝဒတ်၏ ကျေးဇူးမဲ့ဖြစ်သောစကားကို ဆိုကုန်လျက် နေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းကို ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြ ကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့်စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မုသားဆိုလေ့ရှိသည် မဟုတ်သေး။ ရှေး၌လည်း မုသားဆိုလေ့ရှိသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သုသာန်၌ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ နက္ခတ်ပွဲသဘင်ကို ကြွေးကြော်အပ်၏။ လူတို့သည် နက္ခတ်တို့အားပူဇော်သောအမှုကို ပြုကုန်အံ့ဟု ထိုထိုခရီးလေးဆုံ ခရီးလမ်းမအစရှိသည်တို့၌ ငါး အမဲ အစရှိသည်တို့ကို ဖရို ဖရဲ ကြဲကုန်လျှက် အိုးကင်းငယ်တို့၌ များစွာသော သေကိုထားကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသောမြေခွေးသည် သန်းခေါင်ယာမ်အခါ၌ ပြွန်ပေါက်ဖြင့် မြို့သို့ဝင်၍ ငါးအမဲကိုစား၍ သေကိုသောက်၍ တဖန် ချုံကြားသို့ဝင်၍ အရုဏ်တက်သည့်တိုင်အောင် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုမြေ ခွေးသည်နိုး၍ အလင်းကိုမြင်လျှင် ယခုထွက်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းဟု ခရီးအနီးသို့သွား၍ မထင်ရှားသောကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဝပ်လျက် တပါးသောသူကိုမြင်၍ တစုံတခုစကားကိုမဆိုမူ၍ တယောက်သော မျက်နှာသစ်အံ့သောငှါလာသော ပုဏ္ဏားကိုမြင်၍ ပုဏ္ဏားမည်သည်ကား ဥစ္စာ၌ တပ်မက်မောကုန်၏။ ဤပုဏ္ဏားကို ဥစ္စာဖြင့်ဖျားယောင်း၍ အကြင်အခြင်းဖြင့် ငါ့ကို လက်ကတီး ကြား၌ထား၍ မြို့မှထုတ်၏။ ထိုအခြင်းဖြင့် ပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍-
မြေခွေးသည် လူ၏ဘာသာဖြင့် ပုဏ္ဏားဟု ခေါ်၏။ ပုဏ္ဏားသည်ပြန်၍ ငါ့ကို အဘယ်သူသည် ခေါ်သနည်းဟု မေး၏။ ပုဏ္ဏားငါခေါ်သည်ဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် ခေါ်သနည်းဟု မေး၏။ ပုဏ္ဏား ငါ့အား နှစ်ရာကုန်သော အသပြာတို့သည်ရှိကုန်၏။ ငါ့ကို လက်ကတီး ကြား၌ထား၍ ကိုယ်ရုံပုဆိုးဖြင့်ဖုံးလွှမ်း၍ အကြင် အခြင်းဖြင့် တစုံတယောက်သောသူသည် မမြင်၊ ထိုအခြင်းဖြင့် မြို့မှထုတ်အံ့သောငှါ အကယ်၍ တတ်နိုင်အံ့၊ သင့်အား ထိုနှစ်ရာကုန်သော ငွေအသပြာတို့ကို ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ဥစ္စာ၌တပ်မက်ခြင်းကြောင့် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ထိုမြေခွေးဆိုတိုင်းပြု၍ ယူပြီးသော် မြို့မှထွက်၍ အတန်ငယ်သွား၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားကို မြေခွေးသည် ပုဏ္ဏား အဘယ်အရပ်နည်းဟု မေးလေ၏။ ဤမည်သော အရပ်တည်းဟု ပုဏ္ဏား ဆိုသည်ရှိသော် တပါးသောအရပ်သို့ အတန်ငယ်သွားဦးဟု ဆို၏။ ဤသို့ အဖန်တလဲလဲဆိုလျက် သုသာန်သို့ရောက်၍ ဤသုသာန်မ၌ ငါ့ကိုချဟုဆို၏။ သုသာန်မ၌ညမြေခွေးကို ချ၏။ မြေခွေးသည် ပုဏ္ဏား ကိုယ်ရုံပုဆိုးကို ဖြန့်လောဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် ဥစ္စာ၌ တပ်မက်မောသဖြင့် ဖြန့်၏။ ထိုအခါ ပုဏ္ဏားကို ဤသစ်ပင်ရင်း၌ တူးလေလောဟု မြေကိုတူးခြင်း၌ယှဉ်စေ၍ ပုဏ္ဏား၏ကိုယ်ရုံပုဆိုးသို့တက်၍ လေးထောင့် ၌၎င်း အလယ်၌၎င်း ဤငါးဌာနတို့၌ ကျင်ကြီးကျင်ငယ်တို့ကိုစွန့်၍ လိမ်းကျံစေ၍၎င်း, စွတ်စေ၍၎င်း သုသာန်တောသို့ ဝင်၏။ ဘုရားလောင်းသည် သစ်ပင်ခွ၌ရပ်၍-
သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထိ၊ ကုတော ကံသသတာ ဒုဝေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၃။ ဗြာဟ္မဏ၊ ပုဏ္ဏား။ သုရာပီတဿ၊ သေ သောက်သော။ သိင်္ဂါလဿ၊ မြေခွေး၏။ ဝစနံ၊ စကားကို။ တွံ၊ သင်သည်။ သဒ္ဒဟာသိ၊ ယုံကြည်သလော။ တဿ၊ ထိုမြေခွေးအား။ သိပ္ပိကာနံ၊ ယောက်သွားတို့၏။ သတံ၊ တရာသည်လည်း။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ အဿ၊ ထိုမြေခွေးအား။ ဒုဝေ ကံသသတာ၊ ငွေအသပြာ နှစ်ရာတို့သည်ကား။ ကုတော အတ္ထိ၊ အဘယ်မှာ ရှိအံ့နည်း။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့်ဆို၍ ပုဏ္ဏား သွားလေ၊ သင်၏ပုဆိုးကိုလျှော်၍ ရေချိုး၍ မိမိအမှုကိုပြုလေလောဟု ဆို၍ ကွယ်၏။ ပုဏ္ဏားသည် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ဆိုတိုင်းပြု၍ ငါ့ကိုလှည့်စားသည် ဖြစ်ပြီဟု နှလုံးမသာယာခြင်းသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍ ဖဲ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သေရည်သောက်သူ၊ နှုတ်ဆိုမူ၊ ချင့်ယူ လိမ်တာများ
သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သိင်္ဂါလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၄။ မိတစိန္တီဇာတ်
ပျင်းရိသော ငါးတို့၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဗဟုစိန္တီ အပ္ပစိန္တီ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤမိတစိန္တီဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် နှစ်ယောက်ကုန်သော အသက်ကြီးကုန်သောရဟန်းတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော ရဟန်းကြီးတို့သည် ဇနပုဒ်၌ တခုသောတောကျောင်း၌ ဝါဆိုကုန်ပြီး၍ မြတ်စွာဘုရားအား ဖူးမြင်အံ့သောငှါသွားအံ့ဟု ရိက္ခာကိုစီရင်ကုန်၍ ယနေ့သွားကုန်အံ့၊ နက်ဖြန်သွားကုန်အံ့ဟု တလကိုလွန်စေ၍ တဖန် ရိက္ခာကိုစီရင်ကုန်၍ ထို့အတူလျှင် တလကို လွန်စေကုန်၏။ ဤသို့လျှင် မိမိတို့၏ ပျင်းရိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၎င်း, နေရာအရပ်၌ တပ် စွန်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၎င်း သုံးလတို့ကိုလွန်၍ ထိုဇနပုဒ်မှထွက်၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ အကျွမ်းဝင်ရာ၌ သပိတ်သင်္ကန်းကိုသိုမှီး၍ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်ကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့ကို ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်ကို မြတ်စွာဘုရားကို ခစားခြင်းကိုမပြုကုန်သော သင်တို့သည် ကြာမြင့်စွာ၏။ အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့ကြာမြင့်ကြကုန်သနည်းဟု မေးကြကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းတို့၏ ပျင်းရိသည်၏အဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှားသည် ဖြစ်၏။ တရားသဘင်၌လည်း ထိုရဟန်းကြီးတို့၏ ပျင်းရိသည်၏အဖြစ်ကိုလျှင်မှီ၍ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ထိုရဟန်းတို့ကိုခေါ်စေ၍ ရဟန်းတို့ သင်တို့သည် ပျင်းရိကုန်သတတ်ဟူသည် မှန်ကုန်သာဟု မေးတော်မူလတ်၍ အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုရဟန်းတို့သည် ပျင်းရိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပျင်းရိကုန်၏။ နေရာ၌လည်း တပ်စွန်းကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဗာရာဏသီမြစ်နား၌ ငါးသုံးခုတို့သည်ရှိကုန်၏။ ထိုငါးသုံးခုတို့တွင် တခုကား မိတစိန္တီမည်၏။ တခုကား ဗဟုစိန္တီမည်၏။ တခုကား အပ္ပစိန္တီမည်၏။ ထိုငါးသုံးခုတို့သည် တောမှလူ့ပြည်သို့လာကုန်၏။ ထိုငါးသုံးခုတို့တွင် မိတစိန္တီငါးသည် တပါးကုန်သော နှစ်ခုကုန်သော ဗဟုစိန္တီ, အပ္ပစိန္တီငါးတို့ကို ဤလူ့ပြည်မည်သည်ကား ရွံရှာဘွယ်ရှိ၏။ ဘေးဘျမ်းရှိ၏။ တံငါတို့သည် ကွန် မြှုံး အစရှိသည်တို့ကိုပစ်၍ ငါးတို့ကို ဖမ်းကုန်၏။ ငါတို့သည် တော၌သာလျှင် နေကုန်အံ့ဟု ဆိုပေ၏။ ဤမှတပါးကုန်သော ငါးနှစ်ခုတို့သည် ပျင်းရိသည်၏အဖြစ်ကြောင့်၎င်း၊ အာမိသ၌ တပ်စွန်းခြင်းကြောင့်၎င်း ယနေ့ သွားကုန်အံ့၊ နက်ဖြန် သွားကုန်အံ့ဟု ဆို၍ သုံးလတို့ကို လွန်စေကုန်၏။
ထိုအခါ တံငါတို့သည် မြစ်၌ ကွန်တို့ကိုပစ်ကုန်၏။ ဗဟုစန္တီ အပ္ပစိန္တီ ငါးတို့သည် အစာကိုယူကုန်လျက် ရှေ့မှသွားကုန်၏။ ထိုငါးတို့သည် မိမိတို့၏ အလွန်မိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကွန်နံ့ကို မမှတ်ကုန်မူ၍ ကွန်ဝမ်းသို့ဝင်ကုန်၏။ မိတစိန္တီငါးသည် နောက်မှ သွားသည်ရှိသော် ကွန်နံ့ကိုသိ၍ ထိုငါးတို့၏ ကွန်ဝမ်းသို့ ဝင်သည်၏အဖြစ်ကိုသိ၍ ပျင်းရိကုန်သောငါးတို့အား အသက်ကို ပေးအံ့ဟုကြံ၍ ကွန်၏အပဖြစ်သော နံပါးအနီးဖြင့် ကွန်ဝမ်းတည်ရာအရပ်သို့သွား၍ ကွန်ဝမ်းကိုခွဲ၍ထွက်သည်နှင့်တူစွာ ရေကိုနှောက်နယ်၍ ကွန်၏ရှေ့မှကျ၍ တဖန် ကွန်ဝမ်းသို့ဝင်၍ နောက်အဘို့ဖြင့် ခွဲ၍ထွက်သည်နှင့်တူစွာ ရေကိုနှောက်နယ်၍ နောက်အဘို့၌ ကျ၏။ တံငါတို့သည် ငါးတို့သည် ကွန်ကိုခွဲ၍သွား ကုန်ပြီဟု ထင်မှတ်၍ ကွန်စွန်း၌ကိုင်၍ချီကုန်၏။ ထိုဗဟုစိန္တီ အပ္ပစိန္တီ ငါးနှစ်ခုတို့သည်လည်း ကွန်မှလွတ်ကုန်၍ ရေ၌ကျကုန်၏။ ထိုငါးနှစ်ခုရှိသည် မိတစိန္တီငါးကိုမှီ၍ အသက်ကိုရကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူသောအခါ-
မိတစိန္တီ ပမောစေသိ၊ ဥဘော တတ္ထ သမာဂတာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၁၄။ ဘိက္ခဝေ၊ ရဟန်းတို။ ဗဟုစန္တီ၊ ဗဟုစိန္တီ ငါးသည်၎င်း။ အပ္ပစိန္တီ၊ အပ္ပစိန္တီငါးသည်၎င်း။ ဥဘော၊ နှစ်ခုကုန်သော ငါးတို့သည်။ ဇာလေ၊ ကွန်၌။ အဗျဇ္စျရေ၊ မိကုန်၏။ မိတစိန္တီ၊ မိတစိန္တီငါးသည်။ ပမောစေသိ၊ လွတ်စေ၏။ ဥဘော၊ နှစ်ခုကုန်သောငါးတို့သည်။ တတ္ထ၊ ထိုရေ၌။ သမာဂတာ၊ မိတစိန္တီငါးနှင့် ပေါင်းမိပြန်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤသို့မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြသည်၏အဆုံး၌ အသက်ကြီးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ရဟန်းကြီးနှစ်ယောက်တို့သည် ထိုအခါ ဗဟုစိန္တီ အပ္ပစိန္တီငါးတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မိတစိန္တီပြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အပျင်းမွေးငြား၊ လူအများ၊ မှတ်သားကြစေရာ
လေးခုတို့ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော မိတစိန္တီဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၅။ အနုသာသိကဇာတ်
သူတပါးတို့ကိုသာဆုံးမ၍ မိမိကားမကျင့်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယာယညေ မနုသာသတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အနုသာသိကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ်အခါ တယောက်သော ဆုံးမတတ်သော ရဟန်းမိန်းမကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမသည် သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော တယောက်သောအမျိုးသ္မီးသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုအမျိုးသ္မီးသည် ရဟန်းပြု၍ ပဉ္စင်းဖြစ်သောကာလမှစ၍ ရဟန်းတရားတို့၌ လုံ့လမပြု၊ အာမိသ၌ တပ်မက်မော သည်ဖြစ်၍ အကြင်အရပ်၌ တပါးသောရဟန်းမိန်းမတို့သည် မသွားကုန်၊ ထိုသို့သဘောရှိသောမြို့၏ တခုသောအရပ်၌ ဆွမ်းအလို့ငှါ သွား၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းမိန်းမအား လူတို့သည် မြတ်သောဆွမ်းကို လှူကုန်၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမသည် ရသတဏှာဖြင့် ဖွဲ့အပ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ဤအရပ်၌ တပါးကုန်သောရဟန်းမိန်းမတို့သည် ဆွမ်းအလို့ငှါ အကယ်၍ သွားကုန်လတ္တံ့၊ ငါ့အား လာဘ်ယုတ်သည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ အကြင်အခြင်းဖြင့် ထိုအရပ်သို့ တပါးကုန်သော ရဟန်းမိန်းမတို့သည် မသွားကုန်၊ ထိုအခြင်းဖြင့် ငါသည်ပြုခြင်းငှါ သင့်၏ဟုကြံ၍ ရဟန်းမိန်းမတို့၏ကျောင်းသို့သွား၍ ရှင်မတို့ ဤမည်သောအရပ်၌ ကြမ်းသောဆင်သည်၎င်း ကြမ်းသောမြင်းသည်၎င်း ကြမ်း သောဆိတ်သည်၎င်း, ကြမ်းသော ခွေးသည်၎င်း သွား၏။ ဘေးဘျမ်းရှိသော အရပ်တည်း၊ ထိုအရပ်သို့ ဆွမ်းအလို့ငှာ မသွားကြကုန်လင့်ဟု ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဆုံးမ၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမ၏ စကားကိုကြား၍ တယောက်သော ရဟန်းမိန်းမမျှလည်း ထိုအရပ်ကိုလည်ကိုပြန်၍မျှ မကြည့်။
တနေ့သ၌ ဆွမ်းအလို့ငှါသွားသည်ရှိသော် လျှင်မြန်စွာ အိမ်သို့ဝင်သော ထိုရဟန်းမိန်းမ၏ ပေါင်ရိုးတို့ကို ကြမ်းသောဆိတ်သည် ခတ်၍ ကျုံ့စေ၏။ လူတို့သည် လျှင်စွာပြေးလာ၍ နှစ်ပိုင်းပြတါသောပေါင်ရိုးတို့ကို တစပ်တည်းဖွဲ့၍ ထိုရဟန်းမိန်းမကို ညောင်စောင်းဖြင့်ယူ၍ ရဟန်းမိန်းမတို့၏ကျောင်းသို့ ဆောင်ကုန်၏။ ရဟန်းမိန်းမတို့သည် ဤရဟန်းမိန်းမသည် တပါးကုန်သောရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဆုံးမ၍ မိမိသည် ထိုအရပ်သို့သွားလျှက် ပေါင်ရိုးတို့ကိုချိုး၍လာ၏ဟု ပြက်ရယ်ပြုကုန်၏။
ထိုရဟန်းမိန်းမ၏ ထိုသို့ပြုသောအကြောင်းသည် မကြာမြင့်မီလျှင် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှားသည်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဆုံးမတတ်သော ရဟန်းမိန်းမသည်လည်း တပါးကုန်သော ရဟန်းမိန်းမတို့ကိုဆုံးမ၍ မိမိသည် ထိုအရပ်၌သွားသည်ရှိသော် ကြမ်းသောဆိတ်သည် ပေါင်ရိုးကိုကျိုးစေ၏ဟု ထိုရဟန်းမိန်းမ၏ ကျေးဇူးမဲ့ဖြစ်သောစကားကို ဆိုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်း ဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤရဟန်းမိန်းမသည် တပါးကုန်သောသူတို့ကို ဆုံးမသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆုံးမဘူးသည်သာ လျှင်တည်း၊ မိမိသည်ကား မကျင့်၊ အခါခပ်သိမ်း ဆင်းရဲကိုလျှင် ခံစားရ၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တော၌ ငှက်အမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် ငှက်မင်းဖြစ်၍ အထောင်မကသော ငှက်တို့ဖြင့်ခြံရံလျက် ဟိမဝန္တာသို့ဝင်၏။ ထိုဘုရားလောင်းဟိမဝန္တာ၌နေသောကာလ တခုသော ကြမ်း သောငှက်မသည် ခရီးမသို့သွား၍ အစာကိုယူ၏။ ထိုငှက်မသည် ထိုခရီးတို့၌ လှည်းတို့မှကျသော စပါးစေ့ ပဲစေ့အစရှိသည်တို့ကိုရ၍ အကြင်အခြင်းဖြင့် ယခုခရီးမသို့ တပါးသောငှက်တို့သည် မလာကုန်၊ ထိုအခြင်းဖြင့် ပြုအံ့ဟု ကြံ၍ ငှက်အပေါင်းအား ခရီးလမ်းမမည်သည် ဘေး ဘျမ်းရှိ၏။ ဆင်၊ မြင်းအစရှိသည်တို့သည်၎င်း, ကြမ်းသောနွားဖြင့် ကအပ်သော ယာဉ်တို့သည်၎င်း သွားကုန်၏။ အဆောတလျှင် ပျံအံ့သောငှာလည်း မတတ်ကောင်းသည်ဖြစ်၍ ထိုအရပ်သို့မသွားအပ်ဟု အဆုံးအမကိုပေး၏။ ငှက်အပေါင်းသည် ထိုငှက်မအား အနုသာသိကာဟူသော အမည်ကို မှည့်၏။
ထိုငှက်မသည် တနေ့သ၌ ခရီးလမ်းမ၌ ကျက်စားသည်ရှိသော် လျှင်မြန်သောအဟုန်ဖြင့်လာသော ယာဉ်၏အသံကိုကြား၍ ကြည့်သည်ရှိသော် သေးသလျှင်ကတည်းဟု ကျက်စားသလျှင်ကတည်း၊ ထိုအခါ ထိုအရပ်၌ ယာဉ်သည် လေကဲ့သို့သောအဟုန်ဖြင့် လျှင်မြန်စွာရောက်၏။ ထိုငှက်မသည် ထအံ့ငှာ မတတ်နိုင်၊ လှည်းဘီးသည် နှစ်ဖြာဖြတ်၍သေ၏။ ငှက်မင်းသည် ငှက်တို့ကို စည်းဝေးစေသည်ရှိသော် ထိုငှက်မကိုမမြင်၍ အနုသာသိကာမည်သောငှက်မသည် မထင်၊ ထိုငှက်မကို စုံစမ်းကြကုန်လောဟု ဆို၏။ ငှက်တို့သည် စုံစမ်းသည်ရှိသော် ထိုငှက်မကို ခရီးလမ်းမ၌ နှစ်ပိုင်း ပြတ်သည်ကိုမြင်၍ ငှက်မင်းအား ပြောကြားကုန်၏။ ငှက်မင်းသည် ထိုငှက်မသည် တပါးကုန်သောငှက်တို့ကိုဆုံးမ၍ မိမိသည် ထိုအရပ်သို့သွားလျက် နှစ်ပိုင်းပြတ်သည်ကို ပြု၏ဟု ဆိုလို၍-
သာယံ ဝိပက္ခိကာ သေတိ၊ ဟတာ စက္ကန သာသိကာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၅။ ဘောန္တော သကုဏာ၊ အို ငှက်အပေါင်းတို့။ ယာ သာသိကာ၊ အကြင်ဆုံးမတတ်သော ငှက်မသည်။ သယံ၊ မိမိသည်။ လောလုပ္ပစာရိနီ၊ လျှပ် ပေါ်သော အကျင့်ရှိလျက်။ အညေ၊ တပါးကုန်သော ငှက်မရှိကို။ အနုသာသတိ၊ ဆုံးမ၏။ သာ ဧသာ သာသိကာ၊ ထိုဆုံးမတတ်သော ငှက်မသည်။ စက္ကေန၊ လှည်းဘီးသည်။ ဟတာ၊ နင်း၏။ ဝိပက္ခိကာ၊ ပြတ်သော အတောင်ရှိသည်ဖြစ်၍။ သေတိ၊ အိပ်ရ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဤဆုံးမတတ်သော ရဟန်းမိန်းမသည် ထိုအခါ ဆုံးမတတ်သောငှက်မ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ငှက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ထိုထိုသူအား၊ ဆုံးများ၊ ကိုယ်ကားမကျင့် သေဘေးသင့်
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အနုသာသိကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၆။ ဒုဗ္ဗစဇာတ်
ပညာရှိတို့စကားကို နားမထောင်သောကြောင့် လှံချက်ဖြင့်အသက်ဆုံးရကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အတိကရမကရာစရိယ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုဗ္ဗစဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်း ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုဆိုနိုင်ခက်သောရဟန်း၏ဝတ္ထုသည် နဝကနိပါတ် ဂိဇ္ဈဇာတ်၌ ထင်စွာဖြစ်လတ္တံ့။ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ရဟန်း သင်သည် ယခုအခါ၌သာ ဆိုနိုင်ခက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဆိုနိုင်ခက်သည်သာလျှင်တည်း၊ ပညာရှိတို့၏ အဆုံးအမကို နာယူခြင်းမပြုမူ၍ လှံထိုးမိသဖြင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏ ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် လှံကိုခုန်သောအတတ်ကိုသင်၍ ဆရာနှင့်တကွ အတတ်ကိုပြလျှက်သွား၏။ ထိုဘုရားလောင်း၏ ဆရာသည် လေးစင်းသော လှံတို့ကိုသာလျှင် ခုန်သောအတတ်ကို တတ်၏။ ငါးစင်းသော လှံတို့ကို ခုန်သောအတတ်ကို မတတ်၊ ထိုဆရာသည် တနေ့သ၌ တခုသောရွာငယ်၌ အတတ်ကိုပြသည်ရှိသော် သုရာယစ်သည်ဖြစ်၍ ငါးစင်းသောလှံတို့ကို ခုန်အံ့ဟုကြံ၍ အစဉ်သဖြင့်ထား၏။ ထိုအခါ ထိုဆရာကို ဘုရားလောင်းသည် ငါးစင်းသောလှံတို့ကို ခုန်သော အတတ်ကိုမတတ်၊ တစင်းကိုပယ်လော့၊ အကယ်၍ ခုန်အံ့၊ ငါးစင်းမြောက်သောလှံသည် စူး၍သေလတ္တံ့ ဟု ဆို၏။ ထိုဆရာသည် အလွန်ယစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် သင်သည် ငါ၏ပမာဏကို မသိဟု ထိုဘုရားလောင်း၏စကားကို မယူမူ၍ လေးစင်းသောလှံတို့ကိုခုန်၍ သီတံဖြင့် သစ်မည်စည်ပွင့်ကိုသီဘိသကဲ့သို့ ငါးစင်းမြောက်သောလှံ၌ သီအပ်သည်ဖြစ်၍ မြည်တမ်းလျက် အိပ်၏။ ထိုအခါ ဆရာကို ဘုရားလောင်းသည် ပညာရှိတို့၏ စကားကို မလိုက်နာမူ၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု ဆိုလို၍-
စတုတ္ထေ လင်္ဃယိတွာန၊ ပဉ္စမာယသိ အာဝုတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၆။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ တွံ၊ သင်သည်။ အဇ္ဇ၊ ယ နေ့။ အတိကရံ၊ လွန်၍ပြုခြင်းကို။ အကရ၊ ပြု၏။ ဧတံ၊ ထိုအမှုကို။ မယှမ္ပိ၊ ငါသည်လည်း။ န ရုစ္စတိ၊ မနှစ်သက်။ စတုတ္ထေ၊ လေးခုမြောက်သော လှံ၌။ လင်္ဃယိတွာန၊ ခုန်၍။ ပဉ္စမာယ၊ ငါးခုမြောက်သောလှံသည်။ အာဝုတော၊ သီအပ်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤစကားကိုဆို၍ ဆရာကို လှံမှပယ်၍ ပြုအပ်သည်နှင့် ယှဉ်သော သင်္ဂြိုဟ်ခြင်းအမှုကို ပြု၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်ဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဤဆိုနိုင်ခက်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဆရာဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ တပည့် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆိုဆုံးမခက်၊ အသက်ထွက်၊ လှံချက် ထိသည်သာ
ခြောက်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုဗ္ဗစဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၇။ တိတ္တိရဇာတ်
မိမိစကားကိုမှီ၍ မိမိပင်ပျက်စီးသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အစ္စုဂ္ဂတာတိဗလတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤတိတ္တိရ ဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကောကာလိကကို ကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ (ထိုကောကာလိက ဝတ္ထုကား တေရသကနိပါတ်တက္ကာရိယဇာတ်၌ ထင်စွာပြလတ္တံ့) အထူးကား သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကောကာလိကသည် ယခုအခါ ၌သာလျှင် မိမိစကားကိုမှီ၍ ပျက်စီးသည် မ ဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပျက်စီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကိုသင်၍ ကာမတို့ကို ပယ်၍ ရသေ့ရဟန်း ပြု၍ အဘိညာဉ်ငါးပါး သမာပတ်ရှစ်ပါးတို့ကို ဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာ၌ ခပ်သိမ်းသောရသေ့အပေါင်းသည် စည်းဝေး၍ ဘုရားလောင်းကို ဆုံးမတတ်သောဆရာပြု၍ ခြံရံ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့ငါးရာတို့၏ ဩဝါဒဆရာဖြစ်၍ ဈာန်ကစားခြင်းကို ကစားလျက် ဟိမ ဝန္တာ၌နေ၏။ ထိုအခါ ဖျော့တော့သောရောဂါစွဲသော တယောက်သောရသေ့သည် ပုဆိန်ကိုယူ၍ ထင်းကို ခဲ့၏။
ထိုအခါ နှုတ်ကြမ်းသော တယောက်သောရသေ့သည် ထင်းခွဲသောရသေ့၏အထံ၌နေ၍ ဤ၌ပေါက်လော၊ ဤ၌ပေါက်လောဟုဆိုသည်ရှိသော် ထင်းခွဲရသေ့သည် အမျက်ထွက်၍ ယခု သင်သည် ငါ၏ ထင်းပေါက်ခြင်းကိုသင်တတ်သော ဆရာတည်းဟု ထက်သောပုဆိန်ကိုမိုး၍ ထိုရသေ့ကို တချက်တည်းဖြင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရသေ့၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်စေ၏။
ထိုအခါ ရသေ့တို့၏ကျောင်းမှ အနီးဖြစ်သော တောင်ပို့ခြေရင်း၌ တခုသောခါသည် နေ၏။ ထိုအခါ နံနက်တိုင်း တောင်ပို့ထိပ်၌ရပ်၍ ကျယ်စွာသောအသံဖြင့် တွန်၏။ ထိုအသံကိုကြား၍ တယောက်မုဆိုးသည် ခါဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၍ အသံအမှတ်ဖြင့် ထိုအရပ်သို့သွား၍ ထိုခါကိုသတ်၍ ဆောင်ယူ၍ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုခါ၏အသံကို မကြားလတ်သော် ဤမည်သောအရပ်၌ ခါသည်နေ၏။ ထိုခါ၏အသံကို ယခုအဘယ်ကြောင့် မကြားသနည်းဟု ရသေ့တို့ကို မေး၏။ ရသေ့တို့သည်လည်း ဘုရားလောင်းအား ထိုအကြောင်းကိုကြားလျှောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် နှစ်ပါးကုန်သော ထိုအကြောင်းတို့ကိုလည်း နှီးနှော၍ ရသေ့အပေါင်း၏ အလယ်၌-
ဝါစာ ဟနတိ ဒုမ္မေဓံ၊ တိတ္တိရံ ဝါတိဝဿိတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၇။ ဘော တာပသာ၊ အို ရသေ့တို့။ တိတ္တိရံ၊ ခါကို။ အတိဝဿိတံ၊ လွန်၍တွန်ခြင်းသည်။ ဟနတိ ဣဝ၊ သတ်သကဲ့သို့။ ဧဝံ-တထာ၊ ထို့အတူ။ ဒုမ္မေဓံ၊ ပညာမရှိသောသူကို။ အဇ္ဈုဂ္ဂတာ၊ အလွန်တက်၍ ဆိုအပ်သော။ အတိဗလတာ၊ အဖန်ဖန်လျှင် အလွန်ဆိုအပ်သော သဘောရှိသော။ အတိဝေလံ၊ အခါပမာဏထက် လွန်စွာ။ ပဘာသိတာ၊ ဆိုအပ်သော။ ဝါစာ၊ စကားသည်။ ဟနတိ၊ သတ်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့အပေါင်းအား အဆုံးအမကိုပေး၍ ဗြဟ္မဝိဟာရ တရားလေးပါးကိုပွားစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ကောလိကသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် မိမိစကားကိုမှီ၍ ပျက်စီးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ပျက်စီးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ကောကာလိကသည် ထိုအခါ ဆိုနိုင်ခက်သော ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အလွန်ပြောငြား၊ ကိုယ့်နှုတ်ဖျား၊ စကားကိုယ့်ကိုသတ်
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော တိတ္တိရဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၈။ ဝဋ္ဋဇာတ်
ဘေးရောက်သောအခါ မြတ်သောအကြံကိုကြံ၍ ဘေးမှလွတ်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နာစိန္တယန္တော ပုရိသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝဋ္ဋတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဥတ္တရသူဌေးသားကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ များသောစည်းစိမ်ဥစ္စာရှိသော ဥတ္တရမည်သော သူဌေးသည် ဖြစ်သတတ်၊ ထိုသူဌေး၏မယား၌ တယောက်သော ပညာရှိသောသတ္တဝါသည် ဗြဟ္မာပြည်မှစုတေ၍ ပဋိသန္ဓေကိုယူ၍ အရွယ်ရောက်လတ်သော် အဆင်းလှ၏။ ကြည်ညိုဘွယ်ရှိ၏။ ဗြဟ္မာနှင့်တူသော အဆင်းရှိ၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ သာဝတ္ထိပြည်ဝယ် တန်ဆောင်မုန်းလ နက္ခတ်ပွဲသဘင်ကြွေးကြော်လတ်သော် အလုံးစုံသောလူသည် နက္ခတ်သဘင်ကိုမှီသည်ဖြစ်၏။ သူဌေးသား၏အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော တပါးကုန်သော သူဌေးသားတို့သည် မယားနှင့်တကွဖြစ်ကုန်၏။ ဥတ္တရသူဌေးသား၏ ကာလရှည်စွာ ဗြဟ္မာ့ပြည်၌နေသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကိလေ သာတို့၌ စိတ်သည် မငြိ။ ထိုအခါ ဥတ္တရသူဌေးသား၏ အဆွေ ခင်ပွန်းတို့သည် ဥတ္တရသူဌေးသားဘို့လည်း တယောက်သောမိန်းမကို ဆောင် ယူကုန်၍ နက္ခတ်ပွဲသဘင်ကို ကစားအံ့ဟု ဆိုကြကုန်၏။ ငါ့အား မိန်းမဖြင့်အလိုမရှိဟုဆိုသော်လည်း အဖန်တလဲလဲဆိုကုန်လျက်ဝန်ခံစေ၍ တယောက်သောပြည့်တန်ဆာမိန်းမကို ခပ်သိမ်း သောတန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆဆင်၍ သင်သည် ဥတ္တရသူဌေးသားအထံသို့ သွားပါလေလော့ဟု အိပ်ရာအိမ်သို့စေ၍ ထွက်ကုန်၏။ ထိုပြည့်တန် ဆာမကို အိပ်ရာသို့ဝင်သော်လည်း ထိုအခါ ဥတ္တရသူဌေးသားသည် ကြည့်လည်းမကြည့် စကားလည်းမပြော ဤပြည့်တန်ဆာမသည် ဤသူဌေးသားကား သို့စဉ်တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော မြတ်သောစံပယ်ခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသောငါ့ကို ကြည့်လည်းမကြည့် စကားလည်းမပြော၊ ယခု သူဌေးသားကို ငါ၏မိန်းမအမူအရာ မိန်းမ၏စံပယ်ခြင်းဖြင့် ကြည့်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ မိန်းမ၏စံပယ်ခြင်းကိုပြလျက် ရွှင်သောအခြင်းအရာဖြင့် သွားဖျားတို့ကိုဖော်၍ ရယ်၏။
ဥတ္တရသူဌေးသားသည်ကြည့်၍ သွားရိုး၌ နိမိတ်ကိုယူ၍ အဋ္ဌိကသညာသည် ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသော ပြည့်တန်ဆာမိန်းမ၏ကိုယ်သည် အရိုးစုကဲ့သို့ ထင်၏။ ဥတ္တရသူဌေးသားသည် ထိုပြည့်တန် ဆာမိန်းမအား ရိက္ခာကိုပေး၍ သွားလေလောဟု လွှတ်လိုက်၏။ ဥတ္တရသူဌေးသား၏အိမ်မှ ဆင်းသွားသော ထိုပြည့်တန်ဆာမကို အစိုးရသော တယောက်သောသူသည် ခရီးအကြား၌ မြင်လတ်၍ ရိက္ခာပေး၍ မိမိအိမ်သို့ ဆောင်၏။ ခုနစ်ရက်လွန်လတ်သော် နက္ခတ်သဘင်ပွဲသည် ပြီး၏။ ပြည့်တန်ဆာမ၏ မိဘတို့သည် သ္မီးကိုမမြင်လတ်၍ သူဌေးသားတို့၏အထံသို့ သွားကုန်၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုသူဌေးသားတို့သည် ဥတ္တရသူဌေးသားအိမ်သို့ သွားကြကုန်၍ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် အဘယ်မှာနည်းဟုမေးကုန်၏။ ကျွန်ုပ်သည် ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ထိုပြည့်တန်ဆာမအား ရိက္ခာပေး၍ လွှတ်လိုက်၏ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ပြည့်တန်ဆာမ၏အမိသည် ငိုလျှက် သ္မီးကိုမမြင် ငါ့ကိုပေးလော့ဟု ဥတ္တရသူဌေးသားကိုခေါ်၍ မင်း၏အထံသို့သွား၏။ မင်းသည် တရားကိုစီရင်လတ်သော် ဤသူဌေးသားတို့သည် ပြည့်တန် ဆာမကိုဆောင်၍ သင့်အားပေးကုန်သလောဟုမေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ပေးကြကုန်၏ဟုဆို၏။ ယခု ထိုပြည့်တန်ဆာမသည် အဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်မသိ၊ ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ပြည့်တန်ဆာမကိုလွှတ်လိုက်ပြီဟုဆို၏။ ယခုထိုပြည့်တန်ဆာမကိုဆောင်သောငှါ တတ်နိုင်၏ လော ဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီးမတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။ မင်းသည် ပြည့်တန်ဆာမကိုဆောင်အံ့သောငှါ အကယ်မတတ်နိုင်အံ့၊ ဥတ္တရသူဌေးသားအား အာဏာကို ပြုကြကုန်လောဟုဆို၏။
ထိုအခါ ဥတ္တရသူဌေးသားကို လက်ပြန်ချည်၍ မင်းအာဏာကို ပြုကုန်အံ့ဟုယူ၍ သွားကြလေကုန်၏။ ပြည့်တန်ဆာမကို ဆောင်၍ပေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သောသူဌေးသားကို မင်းအာဏ ပြုစေ၏ဟု မြိုအလုံးသည် အုတ်အုတ် ကျက်ကျက် ဖြစ်၏။ များစွာကုန်သောလူတို့သည် ရင်၌ လက်တို့ကိုထားကုန်၍ အရှင်ဤအမှုကား အဘယ်မည်သောအမှုနည်း၊ အရှင်သည် ကိုယ့်အား မလျောက်ပတ်သောအမှုကို ရ၏ဟု ငိုကြကုန်၏။ သူဌေးသည်လည်း သား၏ နောက်မှနောက်မှ ငိုလျက်လိုက်၏။ သူဌေးသားသည် ငါ့အား ဤသို့သဘောရှိသောဆင်းရဲသည် အိမ်၌နေသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဖြစ်၏။ ဤဆင်းရဲမှ ငါသည် အကယ်၍လွတ်ငြားအံ့ ဂေါတမဘုရား၏အထံတော်၌ ရဟန်းပြုအံ့ဟုကြံ၏။ ထိုပြည့်တန်ဆာမသည်လည်း ထိုအုတ်အုတ်ကျက်ကျက်သော အသံကိုကြား၍ ဤအသံကား အဘယ်မည်သောအသံနည်းဟု မေး၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ လျှင်မြန်သဖြင့်ဆင်းသက်၍ အရှင်သင်တို့သည် ဖဲကြကုန်လော့ ဖဲကြကုန်လော့၊ ကျွန်ုပ်ကို မင်း ချင်းယောက်ျားတို့အား မြင်ခြင်းကို ပေးကုန်လော့ဟု ကိုယ်ကိုပြ၏။ မင်းချင်းတို့သည် ပြည့် တန်ဆာမကိုမြင်၍ အမိအားအပ်နှင်း၍ သူဌေးသားကိုလွှတ်၍ ဖဲကုန်၏။
သူဌေးသားသည် အဆွေခင်ပွန်းတို့ဖြင့်ခြံရံလျက် မြစ်သို့သွား၍ ဦးခေါင်းလျှော်ပြီးလျှင် အိမ်သို့သွား၍ နံနက်စာစားပြီးသော် မိဘတို့ကိုရှိခိုး၍ ရဟန်းအဖြစ်ကိုခွင့်တောင်း၍ သင်္ကန်း ပုဆိုးတို့ကိုယူလျှက် များစွာသောအခြံအရံဖြင့် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့သွား၍ ရှိခိုးလျက် ရဟန်းအဖြစ်ကိုတောင်းပန်၍ သာမဏေအဖြစ် ပဉ္စင်းအဖြစ်ကိုရလတ်သော် မလွတ်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းရှိလျက် ဝိပဿနာကိုပွားစေ၍ မကြာမြင့်မီ အရ ဟတ္တဖိုလ်၌ တည်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ ဥတ္တရသူဌေးသားသည် မိမိအားဘေးဖြစ်လတ်သော် သာသနာတော်၏ ကျေးဇူးကိုသိ၍ ဤဆင်းရဲမှလွတ်ပါမူကား ရဟန်းပြုအံ့ဟုကြံ၍ ထိုကောင်းသောအကြံဖြင့် သေဘေးမှလွတ်၏။ ရဟန်းပြု၍ အရဟတ္တဖိုလ်၌လည်း တည်၏ဟု ဥတ္တရ သူဌေးသား၏ ကျေးဇူးစကားကို ပြောဆိုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဥတ္တရသူဌေးသားသည်သာလျှင် မိမိအားဘေးဖြစ်လတ်သော် ဤဥပါယ်ဖြင့် ဤဆင်း ရဲမှလွတ်စေအံ့ဟုကြံ၍ သေဘေးမှလွတ်သည် မဟုတ်သေး၊ လွန်လေပြီးသောအခါ ပညာရှိတို့သည်လည်း မိမိအား ဘေးဖြစ်လတ်သော် ဤဥပါယ်ဖြင့် ဤဆင်းရဲမှလွတ်အံ့ဟုကြံ၍ သေ ဘေးမှလွတ်ဘူးကုန်သလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် စုတိပဋိသန္ဓေ၏အစွမ်းအားဖြင့် အမျိုးပြောင်းလျှက် ငုံးမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တယောက်သောမုဆိုးသည် တောမှ များစွာကုန်သောငုံးတို့ကိုဆောင် ယူ၍ အိမ်၌ထားလျက် အစာပေး၍ အဘိုးကိုယူ၍လာကုန်သူတို့၏လက်၌ ငုံးတို့ကိုရောင်းလျှက် အသက်မွေး၏။ ထိုမုဆိုးသည် တနေ့သ၌ များစွာကုန်သောငုံးတို့နှင့်တကွ ဘုရားလောင်းကိုလည်း ဖမ်းယူ၍ဆောင်၏ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဤမုဆိုးသည် ပေးအပ်သော အစာကို၎င်း ရေကို၎င်း အကယ်၍ သုံးဆောင်ငြားအံ့၊ ဤမုဆိုးသည် အဘိုးကိုယူ၍ လာကုန်သောသူတို့အား ပေးလတ္တံ့၊ ငါသည် အကယ်၍ မသုံးဆောင်ငြားအံ့၊ ငါသည် ညှိုးလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ညှိုးသောငါ့ကိုမြင်၍ လူတို့သည် မယူကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့ မယူကုန်သည်ရှိသော် ငါ့အား ချမ်းသာသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤဥပါယ်ကိုပြုအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် ကြံတိုင်းပြုလျှက် ညှိုး၍ အရိုး အရေရှိကုန်သည်ဖြစ်၏။
လူတို့သည် ထိုဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ မယူကုန်၊ မုဆိုးသည် ဘုရားလောင်းကိုထား၍ ကြွင်းကုန်သောငုံးတို့သည် ကုန်လတ်သော် တောင်းကိုထုတ်၍ တံခါး၌ ထားပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းကို လက်ဝါးပြင်၌တင်၍ ဤငုံးကား အသို့ဖြစ်သနည်းဟုကြံ၍ ကြည့်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ထိုအခါ မုဆိုး၏ မေ့လျော့သောအဖြစ်ကိုသိ၍ ဘုရားလောင်းသည် အတောင်ကိုဖြန့်၍ပျံသဖြင့် တောသို့သာလျှင် သွား၏။ တပါးသော ငုံးတို့သည် ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ အရှင်သင့်အား အဘယ့်ကြောင့် မထင်သနည်း၊ အဘယ်သို့ သွားချေသနည်းဟု မေးလတ်၍ မူဆိုးသည်ဖမ်းအပ် ၏ဟု ပြောဆိုသည်ရှိသော် အဘယ်သို့ပြု၍ လွတ်ခဲ့သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါကား ထိုမုဆိုးပေးအပ်သော အစာ အာဟာရကို မယူဘဲ ဥပါယ်ဖြင့်လွတ်၏ဟု ဆို လို၍-
စိန္တိတဿ ဖလံ ပဿ၊ မုတ္တောသ္မိ ဝဓဗန္ဒနာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၈။ ဘောန္တော ဝဋ္ဋကာ၊ အို ငုံးများတို့။ အစိန္တယန္တော၊ မကြံစည်သော။ ပုရိသော၊ ယောက်ျားသည်။ ဝိသေသံ၊ ဆင်းရဲမှ လွတ်ခြင်း ဟူသော အကျိုးဝိသေသကို။ န အဓိဂစ္ဆတိ၊ မရ။ စိန္တိတဿ၊ ငါကြံအပ်သောအမှု၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ၊ ရှုလော့။ တေနေဝ ဥပါယေန၊ ထိုသို့ ကြံ စည်အပ်သော ဥပါယ်ဖြင့်လျှင်။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဝဓဗန္ဓနာ၊ သတ်ခြင်းနှောင်ဖွဲ့ခြင်းမှ။ မုတ္တော၊ လွတ်သည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် မိမိပြုအပ်သော အကြောင်းကို ကြား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သေဘေးမှလွတ်သော ငုံးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဘေးရန်တွေ့က၊ တွေးကြံဆ၊ မုချ လွတ်အောင်ဖန်
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝဋ္ဋဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၉။ အကာလရာဝိဇာတ်
အခါမဟုတ်သည်၌ အသံကိုပြုမိသည်အတွက်ကြောင့် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်ဘူးသော အကြာင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အမာတာပိတရသံဝဒ္ဓေါ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအကာ လရာဝိဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီ တင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော အချိန်မဟုတ်သည်၌ အသံပြုတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော အမျိုးသားဖြစ်သတတ်။ ထိုအမျိုးသားသည် သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဝတ်ကို၎င်း တရားကျမ်းဂန် သင်ခြင်းကို၎င်း မမှတ်၊ ထိုရဟန်းသည် ဤကာလ၌ ငါသည်ဝတ်ကိုပြုအပ်၏။ ဤကာလ၌ ငါသည် စားအပ်၏။ ဤကာလ၌ တရားကျမ်းဂန်သင်ခြင်းကို ပြုအပ်၏။ ဤကာလ၌ ငါသည် သရဇ္ဈာယ်အပ်၏ဟု မသိ၊ ပဌမယာမ်၌၎င်း မဇ္စျိမယာမ်၌၎င်း ပစ္ဆိမယာမ်၌၎င်း နိုးတိုင်းနို့တိုင်းသောခဏ၌ သာလျှင် ကျယ်သော အသံကိုပြု၏။ ရဟန်းတို့သည် အိပ်ခြင်းကို မရကုန်။
တရားသဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသော ရဟန်းသည် ဤသို့သဘောရှိသော ရတနာဖြစ်သော သာသနာတော်၌ ရဟန်း ပြု၍ ဝတ်ကို၎င်း တရားကျမ်းဂန်သင်ယူခြင်းကို၎င်း အခါမဟုတ်သည်ကို၎င်း မသိဟု ထိုရဟန်း၏ ကျေးဇူးမဲ့ဖြစ်သော စကားကို ဆိုကုန်၏ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းသည် အခါမဟုတ်သည်၌ အသံ ပြုတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အခါမဟုတ်သည်၌ အသံပြုတတ်သည် သာလျှင်တည်း၊ အခါဟုတ်သည် အခါမဟုတ်သည်ကို မသိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လည်ကိုလိမ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ဘူးပြီဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၍ ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့၌ ကမ်းတဘက်သို့ရောက်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဒိသာ ပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ ငါးရာကုန်သောလုလင်တို့ကို အတတ်သင်စေ၏။ ထိုလုလင်တို့အား တခုသောအချိန်၌ တွန်တတ်သောကြက်တခုသည် ရှိ၏ လုလင်တို့သည် ကြက်တွန်သောအသံဖြင့်ထ၍ အတတ်ကို သရဇ္ဈာယ်ကြကုန်၏။ ထိုကြက်သည် သေ၏။ လုလင်တို့သည် တပါးသောကြက်ကိုရှာလျှက် သွားကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော လုလင်ငယ်သည် သုသာန်၌ ထင်း ခွေလတ်သော် တခုသောကြက်ကိုမြင်၍ ဆောင်ခဲ့ပြီးလျှင် ချိုင့်၌ထား၍ မွေး၏။ ကြက်သည်သုသာန်၌ကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤမည်သောအခါ၌ တွန်အပ်သည်ဟု မသိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ရံခါ အလွန်စောစောတွန်၏။ ရံခါ အရုဏ်တက်မှတွန်၏။
လုလင်တို့သည် အလွန်စောစောတွန်သော ကာလ၌ အတတ်ကို သရဇ္ဈာယ်ကုန်လတ်သော် အရုဏ်တက်သည်တိုင်အောင် အတတ်ကိုသရဇ္ဈာယ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ အိပ်ချင်ကုန်၍ ယူအပ်သောအတတ်ကိုလည်း မမြင်ကုန်၊ အလွန်လင်းမှ တွန်သောကာလ၌ သရဇ္ဈာယ်ခြင်း၏အခွင့်ကိုလျှင် မရကုန်၊ လုလင်တို့သည် ဤကြက်သည် အလွန်စောစောလည်း တွန်၏။ အလွန်လင်းမှလည်းတွန်၏။ ဤကြက်ကိုမှီ၍ ငါတို့အား အတတ်သည် အပြီးသို့ မရောက်လတ္တံ့ဟု ထိုကြက်ကိုဖမ်း၍ လည်ကိုလိမ်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ အခါမဟုတ်သည်၌ တွန်တတ်သောကြက်ကို အကျွန်ုပ်တို့သည်သတ်အပ်ပြီဟု ဆရာအား ပြောဆိုကုန်၏။ ဆရာသည် အဆုံးအမကိုမယူမူ၍ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သေခြင်းသို့ရောက်၏ဟု ဆိုလို၍-
နာယံ ကာလံ အကာလံ ဝါ၊ အဘိဇာနာတိ ကုက္ကူဋော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၁၉။ ဘောန္တော မာဏဝါ၊ အို လုလင်တို့။ အမာတာပိတရသံဝဒ္ဓေါ၊ မိဘကိုမှီလျက် မိဘအဆုံးအမကိုမယူမူ၍ကြီးသော။ အနာစေရကုလေဝသံ၊ ဆရာ့အထံ၌ မနေသော။ အယံ ကုက္ကူဋော၊ ဤကြက်သည်။ ကာလံ ဝါ၊ အခါဟုတ်သည်ကိုလည်း။ န အဘိဇာနာတိ၊ မသိ။ အကာလံဝါ၊ အခါမဟုတ်သည်ကိုလည်း။ န အဘိဇာနာတိ၊ မသိ။
ဘုရားလောင်းသည် ဤအကြောင်းကိုပြ၍ အသက်ထက်ဆုံး တည်၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဤရဟန်းသည် ထိုအခါ အချိန်မဟုတ်သည်၌ တွန်တတ်သော ကြက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ တပည့် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အချိန်ကာလ၊ မသိက၊ မုချသေရှာ ကြက်ပမာ
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အကာလရာဝိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ဟံစိဝဂ်
၁၀။ ဗန္ဓနမောက္ခဇာတ်
စိဉ္စမာဏဝိကာသည် ရှေးအခါ၌လည်း ဘုရားလောင်းအား စွပ်စွဲဘူးသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နက်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အဗဒ္ဓါ တတ္ထ ဗဇ္ဈန္တိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ဗန္ဓနမောက္ခဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် စိဉ္စမာဏဝိကာကို ကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ စိဉ္စမာဏဝိကာ၏ ဝတ္ထုသည် ဒသကနိပါတ် မဟာပဒုမဇာတ်၌ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အထူးကား ထိုအခါ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ စိဉ္စမာဏဝိကာသည် ယခုသာလျှင် ငါ့ဘုရားကို မဟုတ်မမှန်သဖြင့် စွပ်စွဲသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း စွပ်စွဲဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို အောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုရောဟိတ်အိမ်၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လျှင် အဘလွန်သဖြင့် ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ ပုရောဟိတ်ဖြစ်သလျှင်ကတည်း၊ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် မိဖုယားကြီးအား အရှင်မိဖုယား အကြင်ဝတ္ထု ကိုသင်သည် အလို ရှိ၏။ ထိုဝတ္ထုကို ဆိုလောဟု ဆုပေး၏။ မိဖုယားကြီးသည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား ရခဲသော တပါးသောဆုမည်သည် မရှိ၊ ယနေ့မှစ၍ အကျွန်ုပ်မှတပါးသော မိန်းမကို ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် မကြည့်အပ်၊ ဤဆုကိုပေးပါလောဟု ဆို၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည်ပယ်၍ အဖန်တလဲလဲ နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုမိဖုယားကြီး၏စကားကို လွန်အံ့သောငှါမတတ်နိုင်ရကား ဝန်ခံ၍ ယနေ့မှစ၍ တသောင်း ခြောက်ထောင်ကုန်သော ကချေသည်မိန်းမတို့တွင် တယောက်သောမိန်းမကိုလည်း ကိလေသာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် မကြည့်။
ထိုအခါ ဗြဟ္မဒတ်မင်း၏ပစ္စန္တရစ်ကို ခိုးသူဖျက်ဆီး၏။ ပစ္စန္တရစ်၌ တည်ကုန်သော သူရဲတို့သည် ခိုးသူတို့နှင့် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်စစ်ထိုးကုန်၍ ဤထက်အလွန် အကျွန်ုပ်တို့မတတ်နိုင်ဟု မင်းအား စာဆက်ကုန်၏။ မင်းသည် ပစ္စန္တရစ်သို့သွားလိုရကား ဗိုလ်ပါကိုစု၍ မိဖုယားကြီးကိုခေါ်စေ၍ ရှင်မိဖုယား ငါသည် ပစ္စန္တရစ်သို့ ခိုးသူတို့ကိုငြိမ်းစိမ့်သောငှါ သွားအံ့၊ ထိုပစ္စန္တရစ်၌ အထူးထူး အပြားပြားရှိကုန်သော စစ်ထိုးခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ အောင်ခြင်းရှုံးခြင်းမည်သည်လည်း အမြဲမရှိ၊ ထိုသို့သဘောရှိကုန်သော အရပ်၌ မိန်းမမည်သည်ကို ဆောင်ခြင်းငှါခက်၏။ သင်သည် ဤ၌သာလျှင်နေရစ်ဟု ဆို၏။ အရှင်မင်းကြီး အကျွန်ုပ်နေရစ်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု မိဖုယားကြီးသည် လျှောက်၏။ အဖန်တလဲလဲ မင်းသည်ပယ်၏။ ထိုသို့တပြီးကား တယူဇနာတယူဇနာသို့ ရောက်လျှင် အကျွန်ုပ်၏ချမ်းသာဆင်းရဲကို သိခြင်းအကျိုးငှာ တယောက်တယောက်သောလူကို စေတော်မူလောဟု မိဖုယားက ဆို၏။ မင်းသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ ဘုရားလောင်းကို မြို့၌ထားခဲ့၍ များစွာသော ဗိုလ်ပါနှင့် ထွက်၍ သွားသည်ရှိသော် တယူဇနာ တယူဇနာ၌ တယောက် တယောက်သောယောက်ျားကို ငါ၌ ရောဂါကင်းကြောင်းကို မိဖုယာအားလျှောက်၍ မိဖုယား၏ ချမ်းသာဆင်းရဲကို သိ၍လာလောဟု စေ၏။
လာတိုင်း လာတိုင်းသောယောက်ျားကို မင်းသည် အဘယ်အကျိုးငှာသင့်ကို စေသနည်းဟု မေး၏။ ရှင်မိဖုယားတို့၏ ချမ်းသာဆင်းရဲကို သိခြင်းအကျိုးငှာစေ၏ ဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ထိုသို့တပြီးကား လာလောဟု ခေါ်၍ ထိုယောက်ျားနှင့်တကွ မသူတော်၏ အကျင့်ကို မှီဝဲ၏။ မင်းသည် သုံးဆယ့်နှစ်ယူဇနာခရီးသို့ ရောက်လတ်သော် သုံးကျိပ်နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့ကို စေ၏။ ထိုမိဖုယားသည် ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့နှင့်လည်း ထို့အတူသာလျှင်ကျင့်၏။ မင်းသည် ပစ္စန္တရစ်ကိုငြိမ်းစေ၍ ဇနပုဒ်ကိုချမ်းသာစေ၍ တဖန်ပြန်လာသော်လည်း ထို့အတူလျှင် သုံးကျိပ်နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့ကိုစေ၏။ မိဖုယားသည် ထိုသူတို့နှင့်လည်း မသူတော်အကျင့်ကို မှီဝဲသလျှင်ကတည်း၊ မင်းသည်လာ၍ အောင်တပ်၌နေ၍ မြို့ကိုသုတ်သင်စေလောဟု ဘုရားလောင်းအား စာပို့စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလုံးစုံသောမြို့ကိုသုတ်သင်၍ နန်းတော်ကိုသုတ်သင်လတ်သော် မိဖုယား၏နေရာအရပ်သို့ရောက်၍ ထိုမိဖုယားသည် ဘုရားလောင်း၏ တင့်တယ်စံပယ်ခြင်းကို မြင်၍ သည်းခံအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်ရကား ပုဏ္ဏား လာလော့ အိပ်ရာသိုတက်လော့ဟု ဆို၏။
ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မိဖုယား ဤသို့ မဆိုလင့်၊ မင်းကိုလည်း အကျွန်ုပ် ရိုသေလေးမြတ်၏ အကုသိုလ်ကိုလည်း ကြောက်၏။ ဤသို့ အကျွန်ုပ်ပြုခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းဟု ဆို၏။ မင်း၏ခြေရင်း၌ ခစားကုန်သော ခြောက်ကျိပ်လေးသောက်ကုန်သောသူတို့သည် မင်းကို မရိုသေမလေးမြတ်ကုန်၊ အကုသိုလ်ကိုလည်း မကြောက်ကုန်၊ သင်သည်သာလျှင် မင်းကို ရိုသေ လေးမြတ်၏။ အကုသိုလ်ကို ကြောက်၏ဟု မိဖုယားဆို၏။ ရှင်မိဖု မှန်၏။ ထိုခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သော သူတို့အားလည်း ဤသို့ အကယ်၍ သိလိမ်မာသည်ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဤသို့သဘောရှိသောအမှုကို မပြုကုန်ရာ၊ အကျွန်ုပ်သည် သိလိမ်မာလျက် ဤသို့သဘောရှိသော ကြမ်းကြုတ်သောအမှုကို မပြုဟူ၍ ဆို၏။ မိဖုယားသည် ပုဏ္ဏား သင်သည်အဘယ်ကြောင့် များစွာပြောဆိုသနည်း၊ အကယ်၍ ငါ့စကားကိုနားမထောင်အံ့၊ သင့်ဦးခေါင်းကို ပြတ်စေအံ့ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မိဖုယား တခုသောကိုယ်အဖြစ်၌ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်ခြင်းကို ထားဘိဦး၊ တထောင်သော ကိုယ်အဖြစ်၌ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်ငြားသော်လည်း အကျွန်ုပ်သည် ဤကဲ့သို့သောအမှုကိုပြုခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။
မိဖုယားသည် ထိုသို့ဖြစ်စေ သိရအံ့ဟု ဘုရားလောင်းကိုခြိမ်းချောက်၍ မိမိ၏တိုက်ခန်းသို့ဝင်၍ ကိုယ်၌ လက်သည်းရာကို ထင်စေ၍ ဆီဖြင့် ကိုယ်ကိုလိမ်း၍ ညစ်နွမ်းသောအဝတ်ကိုဝတ်၍ နာယောင်ပြုလျှက် ကျွန်မတို့ကိုခေါ်၍ မိဖုယား အဘယ်မှာနည်းဟု မင်းကြီးမေးသည်ရှိသော် နာပါသည်ဟု ပြောဆိုကုန်လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း မင်းအား ကြိုအံ့သောငှါ သွား၏။ မင်းသည် မြို့ကို လကျ်ာရစ်လှည့်၍ ပြာသာဒ်သို့တက်ပြီးသော် မိဖုယားကိုမမြင်ရကား မိဖုယားအဘယ်မှာနည်းဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး မိဖုယားသည် နာ၏ဟုဆိုကုန်၏။ ထိုမင်းသည် အသရေရှိသောတိုက်ခန်းသို့ဝင်၍ မိဖုယား၏ကျောက်ကုန်းကို ဆုပ်နယ်လျှက် ရှင်မ သင့်အား အဘယ်မချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ မိဖုယားသည် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ သုံးကြိမ်မြောက်၌ မင်းကိုကြည့်၍ မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးသည်လည်း အသက်ရှင်သည် မည်၏။ အကျွန်ုပ်ကဲ့သို့သော မိန်းမတို့သည်လည်း လင်ရှိမိန်းမတို့သည်သာလျှင် မည်ကုန်သည် မဟုတ်လာဟု မိဖုယားဆို၏။ ရှင်မ ထိုစကားကို အဘယ်ကြောင့်ဆိုသနည်းဟု မင်းသည် ဆို၏။
မြတ်သောမင်းကြီး သင်မင်းကြီးတို့သည် မြို့ကိုစောင့်စိမ့်သောငှါထားသော ပုရောဟိတ်သည် သင်မင်းကြီးတို့၏အိမ်တော်ကို သုတ်သင်အံ့ဟု ဤသို့လာ၍ မိမိစကားကို နားမထောင်သော အကျွန်ုပ်ကို သတ်ပုတ်၍ မိမိနှလုံးအလိုကို ပြည့်စေ၍ သွား၏ဟု မိဖုယားဆို၏။ မင်းသည် မီး၌ ထည့်အပ်သောဆားကဲ့သို့ အမျက်အားဖြင့် ဖျစ် ဖျစ်မြည်လျက် အသရေရှိသော တိုက်ခန်းမှထွက်၍ တံခါးစောင့်ကို ခြေရင်း၌ခစားသူတို့ကို ခေါ်စေ၍ အချင်းတို့သွားကြကုန်၊ ပုရောဟိတ်ကို လက်ပြန်ချည်၍ သတ်အပ်သော အဖြစ်သို့ ရောက်သည်ကိုပြု၍ မြို့မှထုတ်၍ သုသာန် စဉ်း တီတုံးသို့ဆောင်၍ ပုရောဟိတ်၏ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ကြကုန်ဟု ဆို၏။ ထိုမင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် လျှင်မြန်သဖြင့်သွား၍ ပုရောဟိတ်ကိုလက်ပြန်ချည်၍ သူသတ်စည်ကို လည်စေကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် စင်စစ်သဖြင့် ထိုမိဖုယားပျက်သည် မင်းကို ရှေးဦးစွာလျှင် ဖျက်ဆီးအပ်ပြီ၊ ယခု ငါသည် မိမိအစွမ်းဖြင့်သာလျှင် ကိုယ်ကို လွတ်စေအံ့ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ -
ဘုရားလောင်းသည် မင်းချင်းယောက်ျားတို့ကို အချင်းတို့ သင်တို့သည် ငါ့ကို သတ်ကုန်လတ်သော် မင်းအားပြ၍သာလျှင် သတ်ကြကုန်လောဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့်ပြ၍ သတ်ရကုန်အံ့နည်းဟု မင်းချင်းတို့သည် ဆိုကုန်၏။ ငါသည် မင်း၏အမှုကိုရွက်ဆောင်၏။ ငါပြုသောအမှုသည် များ၏။ များစွာကုန်သော ရွှေအိုးကြီးမြှုပ်ထားရာအရပ်တို့ကို သိ၏။ မင်း၏ဥစ္စာကို ငါသည် စီရင်၏။ ငါ့ကို မင်းအား အကယ်၍ မပြကုန်အံ့၊ များစွာသောဥစ္စာသည် ပျက်စီးလတ္တံ့၊ ငါသည် မင်းအား ဥစ္စာတို့ကို ကြားပြီးသည် ရှိသော် နောက်၌ ပြုအပ်သောအမှုကို သင်တို့ပြုကြကုန်လောဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ မင်းချင်းယောက်ျားတို့သည် ဘုရားလောင်းကို မင်းအား ပြကုန်၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်းကို မြင်၍လျှင် အို ပုဏ္ဏား သင်သည် အဘယ်ကြောင့် ငါ၌ ရှက်ခြင်းကို မပြုသနည်း၊ အဘယ်ကြောင့် ဤသို့သဘောရှိသော ယုတ်မာသောအမှုကို ပြုသနည်းဟု ဆို၏။
မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၏။ အကျွန်ုပ်သည် ပိုးခြပုန်းမျှကို သတ်ခြင်းမည်သည်ကို မပြုစဘူး၊ အရှင်မပေးသောဥစ္စာကို မြက်ဝါးခြမ်းစိတ်မျှကိုလည်း မယူစဘူး၊ လောဘ၏အစွမ်းအားဖြင့် သူတပါးတို့၏မိန်းမကို မျက်စိကိုလည်း ဖွင့်၍ မကြည့်စဘူး၊ ရယ်မြူးလိုသည်၏အစွမ်းအားဖြင့်လည်း မုသားကို မဆိုစဘူး၊ သမန်းမြက်မျှဖြင့်လည်း ယစ်မျိုးကို မသောက်စဘူး၊ အကျွန်ုပ်သည် အရှင်မင်းကြီးတို့၌ အပြစ်မရှိ၊ ထိုမိဖုယားမိုက်သည်ကား လောဘ၏ အစွမ်းအားဖြင့် အကျွန်ုပ်ကို လက်၌ကိုင်၍ အကျွန်ုပ်သည်ပယ်အပ်သည်ရှိသော် အကျွန်ုပ်ကို ခြိမ်းချောက်၍ မိမိပြုအပ်သော မကောင်းမှုကို ထင်စွာပြလျက် အကျွန်ုပ်အားကွား၍ တိုက်ခန်းတွင်းသို့ ဝင်လေ၏။ အကျွန်ုပ်သည် အပြစ်မရှိ၊ အမှာစာကိုယူ၍လာကုန်သော ခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သော သူတို့သည်ကား အပြစ်ရှိကုန်၏။ ထိုခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို ခေါ်စေ၍ ထိုမိဖုယား၏စကားကို သင်တို့သည်ပြုကုန်သလော မပြုကုန်သလောဟု မေးတော်မူလောဟု ဘုရားလောင်း ဆို၏။ မင်းကြီးသည် ထိုခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို နှောင်ဖွဲ့စေ၍ မိဖုယားကိုခေါ်စေ၍ သင်သည် ထိုသူတို့နှင့်တကွ မကောင်းမှုကို ပြုသလော။ မပြုသလောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ပြုမိပေ၏ဟု ဆိုလတ်သော် ထိုခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သောသူတို့ကို လက်ပြန်ချည်စေ၍ ဤသူတို့၏ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ကြကုန်ဟု စေ၏။
ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး ခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သောသူတို့အား အပြစ်မရှိ၊ မိဖုယားသည် မိမိအလိုကို ပြုစေ၏။ ထို့ကြောင့် ခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သောသူတို့အား သည်းခံတော်မူပါ၊ ထိုမိဖုယားအားလည်း အပြစ်မရှိ၊ မိန်းမတို့မည်သည် မေထုန်အကျင့်ဖြင့် မရောင့်ရဲနိုင်ကုန်၊ ဤမေထုန်အကျင့်ဖြင့် မရောင့်ရဲခြင်းသည် ထိုမိန်းမတို့၏ ဇာတိသဘောတည်း၊ သည်းခံခြင်းငှာသာလျှင် သင့်၏။ ထို့ကြောင့် မိဖုယားအားလည်း သည်းခံတော်မူပါဟု အထူးထူး အပြားပြားအားဖြင့် မင်းကိုသိစေ၍ ခြောက်ကျိပ်လေးယောက်ကုန်သော သူတို့ကိုလည်း လက်ပြန်ချည်ခြင်းမှလွတ်စေ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့အား မိမိတို့၏ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော အရာဌာနတို့ကို ပေးစေ၏။ ဤသို့ အလုံးစုံသောထိုသူတို့ကို လွှတ်စေ၍ မိမိတို့၏အရာဌာနတို့၌တည်စေ၍ ဘုရားလောင်းသည် မင်းသို့ချဉ်းကပ်၍ မြတ်သောမင်းကြီး အလွန်မိုက်ကုန်သောသူတို့၏ တည်ရာမရှိသောစကားကြောင့် မနှောင်ဖွဲ့အပ်ကုန်သော ပညာရှိတို့ကိုလည်း လက်ပြန်ချည်ကုန်၏။ ပညာ ရှိတို့၏ အကြောင်းနှင့်ယှဉ်သော စကားကြောင့် လက်ပြန်ချည်ကုန်သောသူတို့သည်လည်း လွတ်ကုန်၏။ ဤသို့ သူမိုက်တို့မည်သည်ကား နှောင်ဖွဲ့ခြင်းငှါ မသင့်ကုန်သောသူတို့ကိုလည်း နှောင်ဖွဲ့စေတတ်ကုန်၏။ ပညာရှိတို့သည်ကား အနှောင် အဖွဲ့ခံရသော်လည်း အနှောင်အဖွဲ့မှ လွတ်စေကုန်၏ဟု ဆိုလို၍-
ဗဒ္ဓါပိ တတ္ထ မုစ္စန္တိ၊ ယတ္ထ ဓီရာ ပဘာသရေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၀။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ယတ္ထ၊ အကြင်အမှု၌။ ဗာလာ၊ သူမိုက်တို့သည်။ ပဘာသရေ၊ ဆိုကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုအမှု၌။ အဗဒ္ဓါ၊ နှောင်ဖွဲ့ခြင်း မသင့်ကုန်သော သူတို့သည်။ ဗဇ္ဈန္တိ၊ အနှောင် အဖွဲ့ကို ရကုန်၏။ ယတ္ထ၊ အကြင်အမှု ၌။ ဓီရာ၊ ပညာရှိတို့သည်။ ပဘာသရေ၊ ဆိုကုန်၏။ တတ္ထ၊ ထိုအမှု၌။ ဗဒ္ဓါပိ၊ အနှောင်အဖွဲ့ခံရကုန်သော သူတို့သည်လည်း။ မုစ္စန္တိ၊ လွတ်ကုန်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့်မင်းအား တရားဟော၍ မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်သည် ဤဆင်းရဲကို အိမ်၌နေသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ရအပ်၏။ ယခု အကျွန်ုပ်အား အိမ်ဖြင့် ကိစ္စမရှိ၊ အကျွန်ုပ်အား ရဟန်းအဖြစ်ကို ခွင့်ပြုတော်မူပါလောဟု ရဟန်းအဖြစ်ကို ခွင့်တောင်း၍ မျက်ရည်စွတ်သောမျက်နှာရှိသော ဆွေမျိုးအပေါင်းကို၎င်း များစွာသော စည်းစိမ်ဥစ္စာကို၎င်းစွန့်၍ ရသေ့ရဟန်းပြုသဖြင့် ဟိမဝန္တာ၌ နေလျက် အဘိညာဉ်သမာပတ်တို့ကိုဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ စိဉ္စမာဏဝိကာသည် ထိုအခါ မိဖုယားပျက်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်းဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပုရောဟိတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မဟုတ်မမှန်၊ စွပ်စွဲပြန်၊ သူ့ထံမရောက် ကိုယ့်အားရောက်
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗန္ဓနမောက္ခဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၁။ ကုသနာဠိဇာတ်
အယုတ်အလတ်အမြတ်မရွေး အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့အပ်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကရေ သရိက္ခော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကုသနာဠိဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် အနာထပိဏ သူဌေး၏ အဆွေ ခင်ပွန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ အနာထပိဏ်သူဌေးကို ချစ်ကျွမ်းဝင်ကုန်သော အမျိုးအဆွေခင်ပွန်းတို့သည် ပေါင်းစုကုန်၍ သူဌေးကြီး သင်နှင့် အမျိုးအနွယ်ဥစ္စာစပါးအစရှိသည်တို့ဖြင့် ဤသူသည် တူသည်မဟုတ် လွန်မြတ်သည်မဟုတ် အဘယ့်ကြောင့် ထိုသူနှင့်မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို ပြုသနည်း မပြုလင့်ဟု အဖန်တလဲလဲမြစ်ကုန်၏။ အနာထပိဏ် သူဌေးသည်ကား ယုတ်သောသူတို့နှင့်၎င်း, တူသောသူတို့နှင့်၎င်း, လွန်သောသူတို့နှင့်၎င်း မိတ်ဖွဲ့ခြင်းမည်သည်ကို ပြုအပ်သလျှင်ကတည်းဟု နှလုံးသွင်း၍ ထိုအဆွေ အမျိုးခင်ပွန်းတို့၏ စကားကိုမယူဘဲ စားသောရွာသို့သွားသည်ရှိသော် ထိုအဆွေခင်ပွန်းကို ဥစ္စာစောင့်ပြု၍ သွား၏။
ဤသို့ အစရှိသော အလုံးစုံသောစကားကို ကာဠကဏ္ဏိဝတ္ထု၌ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်လျှင် သိအပ်၏။
အထူးကား ဤဇာတ်၌ အနာထပိဏ်သူဌေးသည် မိမိ၏အိမ်၌ဖြစ်သောအကြောင်းကို မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ကြားသည်ရှိသော် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် သူကြွယ် အဆွေခင်ပွန်းမည်သည်ကား ငယ်သောမည်သည် မရှိ၊ ဤအဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ရာ၌ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏တရားကို စောင့်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော အဖြစ်သည်သာလျှင် ပမာဏဖြစ်၏။ အဆွေခင်ပွန်းမည်သည်ကို ကိုယ်နှင့်တူသည်ဖြစ်စေ ယုတ်သည်ဖြစ်စေ မြတ်သည်ဖြစ်စေ အပ်၏။ ထိုစကားသည် သင့်၏။ အယုတ် အလတ်အမြတ်ဖြစ်သော ထိုအဆွေ ခင်ပွန်းတို့သည်လည်း မိမိ ဆောင်ရွက်အပ်သောအမှုကို ဆောင်ရွက်ကုန်သည်သာလျှင်တည်း၊ ယခုအခါ ရှေးဦးစွာ သင်သည် မိမိအောက်နိမ့်သော အဆွေခင်ပွန်းကိုအမှီပြု၍ ဥစ္စာရှင်ဖြစ်၏။ ရှေးသူဟောင်းတို့သည်တမူကား မိမိအောက်နိမ့်သော အဆွေခင်ပွန်းကိုအမှီပြု၍ ဗိမာန်ရှင်ဖြစ်ဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အနာထပိဏ် သူဌေးသည် တောင်းပန်အပ်ရကား အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... သူဌေး လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မင်း၏ ဥယျာဉ်ဝယ် သမန်းမြက်ချုံ၌ နတ်၏အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုဥယျာဉ်၌လျှင် မင်္ဂလာကျောက်ဖျာကို အမှီပြု၍ ဖြောင့်သောပင်စည်ရှိသော ဝန်းသောအခက်အခွနှင့်ပြည့်စုံသော မင်း၏အထံမှ ရအပ်သောပူဇော်သက္ကာရရှိသော ရုဇာမည်သော မင်္ဂလာသစ်ပင်သည် ရှိ၏။ (မုခကမည်သော သစ်ပင်ဟူ၍လည်း ဆိုအပ်၏) ထိုမင်္ဂလာသစ်ပင်၌ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသော တပါးသောနတ်မင်းသည် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းအား ထိုနတ်မင်းနှင့်တကွ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းသည်ဖြစ်၏။
ထိုအခါ မင်းသည် တဆောင်သော တပင် တိုင်နန်းပြာသာဒ်၌ နေ၏။ ထိုပြာသာဒ်တိုင်သည် နဲ့၏။ တခုသော အနှစ်ရှိသောတိုင်ကိုဆောင်စေ၍ ထိုတိုင်ကို မတုန်မလှုပ်အောင် ပြုကုန်လောဟု ဆို၏။ လက်သမားတို့သည် အရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု မင်း၏ စကားကို ဝန်ခံကုန်၍ နန်းတိုင်ဘို့ လျောက်ပတ်သောသစ်ကို ရှာကုန်လတ်သော် တပါး၌မမြင်ကုန်၍ ဥယျာဉ်၌ဝင်ကုန်၍ မုခကမည်သောသစ်ပင်ကိုမြင်ကုန်၍ မင်း၏အထံသို့သွားကုန်၍ မင်းသည် အမောင်တို့ နန်းတိုင်ဘို့ လျောက်ပတ်သောသစ်ကို သင်တို့ မြင်ခဲ့၏လောဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်မင်းကြီး မြင်ခဲ့ပြီ၊ မြင်ငြားသော်လည်း ထိုသစ်ပင်ကို မခုတ်ဝံ့ပါကုန်ဟုဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် မခုတ်ဝံ့သနည်းဟု မေး သည်ရှိသော် အကျွန်ုပ်တို့သည် တပါး၌ သစ်ပင်ကိုမမြင်ကုန်၍ ဥယျာဉ်တော်သို့ဝင်ကုန်၏။ ဥယျာဉ်တော်၌လည်း မင်္ဂလာသစ်ပင်ကိုထား၍ တပါးသောသစ်ပင်ကို မမြင်ကုန်၍ ထိုမင်္ဂလာသစ်ပင်တော်ဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ထိုသစ်ပင်ကို မခုတ်ဝံ့ပါကုန်ဟု လက်သမားတို့သည် လျှောက်ကြကုန်၏။ သွားကြကုန် ထိုမင်္ဂလာသစ်ပင်ကို ခုတ်ကုန်၍ ပြာသာဒ်ကို ခိုင်အောင်ပြုကြကုန်၊ တပါးသောသစ်ပင်ကို ငါတို့သည် မင်္ဂလာသစ်ပင်ပြုကုန်အံ့ဟု မင်းကြီးဆို၏။ ထိုလက်သမားတို့သည် ကောင်းပြီဟု ပူဇော်ပသဘွယ်ကိုယူ၍ ဥယျာဉ်သို့သွားကုန်၍ နက်ဖြန်ခုတ်ပါအံ့ဟု သစ်ပင်အား ပူဇော်ပသခြင်းကိုပြုကုန်၍ ထွက်ကြကုန်၏။
ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ထိုအကြောင်းကိုသိ၍ နက်ဖြန် ငါ့ဗိမာန်ကို ဖျက်ဆီးကုန်လတ္တံ့၊ ငါသားငယ်တို့ကိုယူ၍ အဘယ်သို့ သွားရလတ္တံ့နည်းဟု ဆင်ခြင်လတ်သော် သွားရာအရပ်ကိုမမြင်၍ သားငယ်တို့ကို လည်ဘက်၍ ငို၏။ ထိုရုက္ခဇိုးဝ်းနတ်၏ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်တို့သည် လာလတ်ကုန်၍ ဤဆိုခြင်းကား အကြောင်းအသို့နည်းဟု မေးကုန်၍ ထိုအကြောင်းကိုကြားကုန်လတ်သော် မိမိတို့သည်လည်း လက်သမားတို့ကို ဖဲစေအပ်သောအကြောင်းကို မမြင်ကုန်၍ ထိုရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ကို ဘက်၍ ငိုကြကုန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်ကို ဖူးမြင်အံ့ဟု မင်္ဂလာသစ် ပင်သို့ သွား၍ ထိုအကြောင်းကိုကြားလျှင် ထိုသို့ဖြစ်စေ အရှင်နတ်မင်းတို့သည် မစိုးရိမ်ကုန်လင့်၊ ကျွန်ုပ်သည် ထိုသစ်ပင်ကို ခုတ်စိမ့်သောငှာ မပေအံ့၊ နက်ဖြန် လက်သမားတို့သည် လာသောကာလမှာ ကျွန်ုပ်ပြုသောအမှုကို ကြည့်ကြကုန်လောဟု ဆို၍ ထိုနတ်တို့ကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ နက် ဖြန် လက်သမားတို့သည် လာသောကာလ၌ ပုတ်သင်အသွင် ဖန်ဆင်း၍ ဤလက်သမားတို့၏ ရှေ့မှသွား၍ မင်္ဂလာသစ်ပင်၏ အမြစ်ကြားသို့ဝင်၍ မင်္ဂလာသစ်ပင်ကို အခေါင်းရှိသကဲ့သို့ပြု၍ သစ်ပင်၏အလယ်ဖြင့်တက်လတ်၍ ပင်စည်၏ ထိပ်မှထွက်၍ ခေါင်းကိုလှုပ်လျှက်ဝပ်၏။ လက်သမားကြီးသည် ထိုပုတ်သင်ကိုမြင်လတ်၍ သစ် ပင်ကိုလက်ဖြင့်တီး၍ ဤသစ်ပင်ကား အခေါင်းရှိ၏။ အနှစ်မရှိ၊ ယမန်နေ့က မဆင်ခြင်မိ၍လျှင် ငါတို့သည် ပူဇော်ခြင်းကို ပြုမိကုန်၏ဟု တခဲ နက်သောသစ်ပင်ကြီးကိုကဲ့ရဲ့၍ ဖဲလေ၏။
ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်မင်းသည် ဘုရားလောင်းကိုအမှီပြု၍ ဗိမာန်ရှင်ဖြစ်၏။ ရုက္ခဇိုင်းနတ်မင်းအား ပျူငှာလောကဝတ်ကိုပြုအံ့သောငှါ သန္ဒိဋ္ဌအဆွေ ခင်ပွန်း သမ္ဘတ္တအဆွေခင်ပွန်းနတ်တို့သည် စည်း ဝေးကြကုန်၏။ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်မင်းသည် အကျွန်ုပ်၏ ဗိမာန်ကို ရပေပြီဟု နှစ်သက်သောစိတ်ရှိ သည်ဖြစ်၍ ထိုအဆွေခင်ပွန်းတို့၏အလယ်၌ ဘုရားလောင်း၏ကျေးဇူးအထူးကိုဆိုလျက် အရှင်နတ်မင်းတို့ အကျွန်ုပ်တို့သည် တန်ခိုးကြီးကုန်လျှက်လည်း နုသောပညာရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဤအကြောင်းကို မသိချေ၊ သမန်းဘုတ် ကျူရုံနေနတ်သည်တမူကား ဉာဏ်နှင့်ပြည့်စုံ သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ကို ဗိမာန်ရှင်ပြုပေ၏။ မိတ်မည်သည်ကို ကိုယ်နှင့် တူသည်ဖြစ်စေ မြတ်သည်ဖြစ်စေ ယုတ်သည်ဖြစ်စေ အပ်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုစကားသည် သင့်၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်လည်း မိမိတို့၏အစွမ်းဖြင့် အဆွေခင်ပွန်းကိုအားဖြစ်သော ဆင်းရဲကိုထုတ်၍ ချမ်းသာ၌တည်စေကုန်လျှင်ကတည်းဟု အဆွေခင်ပွန်းတို့၏တရားကိုချီးမွမ်းလို၍-
နိဟီနကောဝါပိ ကရေယျ ဧကော။
ကရေယျုမေတေ ဗျသနေ ဥတ္တမတ္ထံ။
ယထာ အဟံ ကုသနာဠိ ရုစာယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၁။ ဘောန္တော ဒေဝတာယော၊ အရှင်နတ်တို့။ သရိက္ခောပိ၊ ကိုယ်နှင့်တူသောသူသည်လည်း။ မိတ္တဓမ္မံ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ တရားကို။ ကရေ၊ ပြုရာ၏။ သေဋ္ဌော အထဝါပိ၊ ကိုယ်ထက်မြတ်သော သူသည်လည်း။ မိတ္တဓမ္မံ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ တရားကို။ ကရေ၊ ပြုရာ၏။ ဧကော၊ တယောက်သော။ နိဟီနကောဝါပိ၊ ကိုယ်အောက်ယုတ်သောသူသည်လည်း။ မိတ္တဓမ္မံ၊ အဆွေ ခင်ပွန်းတို့၏ တရားကို။ ကရေယျ၊ ပြုရာ၏။ ဧတေ၊ ထိုအယုတ် အလတ် အမြတ်ဖြစ်ကုန်သော သူတို့သည်။ ဗျသနေ၊ အဆွေခင်ပွန်းအား ပျက်စီးခြင်းသည်။ ဥပ္ပန္နေ၊ ဖြစ်လတ်သော်။ ဥတ္တမံ၊ မြတ်သော။ အတ္ထံ၊ အကျိုးကို။ ကရေယျုံ၊ ပြုကုန်ရာ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ ရုစာယံ၊ ရုစာမည်သော မင်္ဂလာသစ်ပင်၌။ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဖြစ်သော။ အဟံ စ၊ ငါသည်၎င်း။ ကုသနာဠိ စ၊ ဘုန်း တန်ခိုးနည်းသော သမန်းဘုတ်ကျူရုံ၌ဖြစ်သော နတ်သည်၎င်း။ တေ မယံ၊ ထိုငါတို့သည်။ မိတ္တသန္ထဝံ၊ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို။ ကရိမှ ယထာ၊ ပြုကုန်သကဲ့ သို့။ တထာ၊ ထို အတူ။ ဒုက္ခာ၊ ဆင်းရဲခြင်းမှ။ မုစ္စိတုကာမေဟိ၊ လွတ်လိုကုန်သော။ အညေဟိပိ၊ တပါးကုန်သော သူတို့သည်လည်း။ သဒိသောပိ၊ ကိုယ်နှင့်တူသော သူကို၎င်း။ ဟီနာပိ၊ ကိုယ့်အောက်ယုတ်သော သူကို၎င်း။ ပဏီတောပိ၊ ကိုယ့်ထက်မြတ်သော သူကို၎င်း။ မိတ္တော၊ မိတ်ဖွဲ့ခြင်းကို။ ကာတဗ္ဗာ၊ ပြုအပ်၏။
ရုဇာမည်သော မင်္ဂလာသစ်ပင်စောင့်နတ်သည် ဤဂါထာဖြင့် နတ်အပေါင်းအား တရား ဟော၍ အသက်အပိုင်းအခြားပတ်လုံးတည်၍ သမန်းဘုတ်ကျူးရုံနတ်နှင့်တကွ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ရုစာမည်သော မင်္ဂလာ သစ်ပင်စောင့်နတ် ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သမန်းဘုတ်ကျူရုံစောင့်နတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ယုတ်မြတ်မဟူ၊ ကိုယ်နှင့်တူ၊ မိတ်ယူ ပေါင်းထိုက်စွာ
ရှေးဦးစွာသော ကုသနာဠိဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၂။ ဒုမ္မေဓဇာတ်
သူတပါးတို့အား ငြူစူတတ်သောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဒုမ္မေဓဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရား သဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ ဒေဝဒတ်ကား ကောင်းသောလာခြင်းရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရား၏ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ တင့်တယ်စွာသောမျက်နှာတော်ကို၎င်း ရှစ်ဆယ်သော လက္ခ ဏာတော်ငယ် သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော ယောက်ျား မြတ်တို့၏ လက္ခဏာတော်ကြီးတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော တလံမျှသောရောင်ခြည်တော်တို့ဖြင့် ခြံရံအပ်သော အသွယ်အသွယ် အစုံအစုံ အစုအစု ဖြစ်ကုန်သော ဘုရားရောင်ခြည်တော်တို့ကိုလွှတ်သော မြတ်သောတင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်သော ကိုယ်တော်ကို၎င်း မြင်၍ စိတ်ကိုကြည်ညိုခြင်းငှါ မဖြစ်စေနိုင် ငြူစူခြင်းကိုသာလျှင် ပြု၏။ ဘုရားမည်သည်ကား ဤသို့ သဘောရှိသော သီလ, သမာဓိ ပညာ အရဟတ္တဖိုလ် ပစ္စဝေက္ခာဉာဏ်နှင့်ပြည့်စုံကုန်၏ဟူ၍ဆိုအပ်သော ကျေးဇူးစကားကို သည်းခံခြင်းငှာမတတ်နိုင် ငြူစူခြင်းကိုသာလျှင်ပြု၏ဟူ၍ ဒေဝ ဒတ်၏ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုကြကုန်၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခု ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူ၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် ငါဘုရား၏ကျေးဇူးကို ဆိုအပ်သည်ရှိသော် ငြူစူခြင်းကိုပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်းပြုဘူးသည် သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ မဂဓမည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဆင်မျိုး ၌ဖြစ်၍ အလုံးစုံဖြူ၏။ အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသော အဆင်းရှိသော ရူပသမ္ပတ္တိနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ထိုဆင်ဖြူကို ဤဆင်ကား လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံသောဆင်တည်းဟု မဂဓမင်းသည် မင်္ဂလာဆင်ကိုပြု၏။ ထိုအခါ ပွဲသဘင်ဖြစ်သောနေ့၌ အလုံးစုံသောမြို့ကို နတ်ပြည်ကဲ့သို့တန်ဆာဆင်၍ အလုံးစုံသော တန်ဆာတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော မင်္ဂလာဆင်ကိုစီး၍ ကြီးစွာသော မင်း၏ အာနုဘော်ဖြင့် မင်းသည် မြို့ကို လကျ်ာရစ် လှည့်လည်၏။ လူအများသည် ထိုထိုအရပ်၌ ရပ်၍ မင်္ဂလာဆင်၏ အဆင်း၏ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော ကိုယ်ကိုမြင်၍အံ့ဘွယ်ရှိပေစွ။ ဆင်၏အဆင်းသည် တင့်တယ်ပေစွ၊ ဆင်၏ တင့်တယ်ခြင်းသည်အံ့ဘွယ်ရှိပေစွ၊ ဆင်၏ လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံခြင်းသည်အံ့ဘွယ်ရှိပေစွ ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသော ဆင်မြတ်မည် သည်ကား စကြဝတေးမင်းအား လျောက်ပတ်၏ ဟု မင်္ဂလာဆင်ကိုသာလျှင် ချီးမွမ်းကုန်၏။
မင်းသည် မင်္ဂလာဆင်အား ချီးမွမ်းသံကိုကြား၍ သည်းခံအံ့သောမတတ်နိုင်၍ ငြူစူခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ယနေ့လျှင် ထိုဆင်ကို တောင်ကမ်း ပါးပြတ်၌ ကျစေ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေအံ့ဟု ကြံ၍ ဆင်စီးဆရာကိုခေါ်စေ၍ သင်သည် အသို့ပြု၍ ဤဆင်ကို သင်အပ်သနည်းဟု မေး၏။ အရှင်မင်းကြီး ဆင်ကို သင်အပ်ပြီဟု လျှောက်သည်ရှိသော် ကောင်းစွာသင်သလော၊ မကောင်းသဖြင့် သင်သလောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး ကောင်းစွာ သင်၏ဟုလျှောက်၏။ အကယ်၍ ကောင်းစွာသင်ငြားအံ့ ထိုဆင်ကို ဝေပုလ္လတောင်ထိပ်သို့ တက်စေနိုင်အံ့လောဟု မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး တောင်ထိပ်သို့တက်စိမ့်သောငှါ တတ်နိုင်ပါ၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုသို့တပြီးကား လာလောဟု ဆို၍ မိမိသည် ဆင်မှသက်၍ ဆင်ဆရာကိုတက်စေ၍ တောင်ခြေရင်းသို့သွား၍ ဆင်ဆရာကို ဆင်ကျောက်ကုန်း၌နေစေ၍ ဆင်သည် ဝေပုလ္လတောင်ထိပ်သို့ တက်ပြီးသည်ရှိသော် မိမိလည်း အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် ဝေပုလ္လတောင်ထိပ်သို့တက်၍ ဆင်ကို တောင်ကမ်း ပါးပြတ်ရှေ့ရှူပြုစေ၍ ဆင်ဦးစီးသည် အကျွန်ုပ် ဤဆင်ကိုကောင်းစွာ သင်အပ်ပြီဟု လျှောက်၏။ ထိုဆင်ကို ရှေးဦးစွာ အခြေသုံးချောင်းတို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်စေလောဟု ဆို၏။
ဆင်ဆရာသည် ကျောက်ကုန်း၌နေလျက် အောက်အခြေသုံးဘက်ဖြင့်ရပ်လောဟု ဆင်အား ဖနှောင့်ဖြင့် အမှတ်သညာကိုပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆင်ဆရာဆိုတိုင်းပြု၏။ တဖန် မင်းသည် ရွှေခြေနှစ်ဘက်တို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်စေလော့ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် နောက်ခြေနှစ်ဘက်တို့ကိုကြွ၍ ရှေ့ခြေနှစ်ဘက်တို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်၏ နောက်ခြေနှစ် ဘက်တို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်စေလော့ဟုဆိုသော်လည်း ရှေ့ခြေနှစ်ဘက်တို့ကိုကြွ၍ နောက်ခြေနှစ်ဘက်တို့ဖြင့်သာလျှင် ရပ်၏။ ခြေတဘက်ဖြင့်သာလျှင် ရပ်စေလော့ဟုဆိုသော်လည်း ခြေသုံးဘက်တို့ကိုကြွ၍ ခြေတဘက်ဖြင့်သာလျှင် ရပ်၏။ ထိုအခါ မင်္ဂလာဆင်၏ မကျသောအဖြစ်ကိုသိ၍ အကယ်၍ စွမ်း နိုင်အံ့၊ ကောင်းကင်၌ ခြေတို့ကိုထားစေလော့ဟု ဆို၏။ ဆင်ဆရာသည် ဇမ္ဗူဒီပါအလုံး၌ ဤဆင်နှင့်တူသော ကောင်းစွာသင်အပ်သော ဆင်မည် သည်မရှိ၊ ယုံမှားမဲ့လျှင် ဤဆင်ကို ဤမင်းသည် တောင်ကမ်းပါး၌ကျ၍ သေစေလိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့ ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဆင်ဆရာသည် ဆင်၏ နားရင်း၌ကပ်၍ အမောင် ဤမင်းသည် အမောင့်ကို ဤတောင်ထိပ်မှကျ၍ သေစေလို၏။ အမောင်သည် ဤမင်းအား မထိုက်မလျှောက် ကောင်းကင်ဖြင့်သွားခြင်းငှာ အမောင်အား အစွမ်းရှိငြားအံ့၊ စီးမြဲတိုင်းသာလျှင်ရှိသော ကျွန်ုပ်ကိုယူ၍ ကောင်းကင်သို့ပျံတက်၍ ဗာရာ ဏသီသို့သွားပါလော့ဟု ဆို၏။ ဘုန်းတန်ခိုးနှင့်ပြည့်စုံသောဘုရားလောင်းသည် ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ကောင်းကင်၌ တည်၏။ ဆင်ဆရာသည် မင်းကြီး ဤဆင်သည် ဘုန်းတန်ခိုးနှင့်ပြည့်စုံ၏။ သင်ကဲ့သို့ ဘုန်းပညာနည်းသောသူအား မထိုက်မလျောက်၊ ဘုန်းပညာနှင့်ပြည့်စုံသော မင်းအားသာလျှင် ထိုက်လျောက်၏။ သင်ကဲ့သို့ ဘုန်းပညာနည်းသောသူတို့သည် ဤကဲ့သို့ သဘောရှိသော ဆင်မြတ်ကိုရကုန်၍ ထိုဆင်၏ကျေးဇူးကို မသိကုန်ရကား ထိုဆင်မြတ်ကို၎င်း ကြွင်းသောအခြံအရံစည်းစိမ်ကို၎င်း ဖျက်ဆီးတတ်သလျှင်ကတည်းဟု ဆို၍ ဆင်ကျောက်ကုန်း၌နေလျက်-
အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ၊ ဟိံသာယ ပဋိပဇ္ဇတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၂။ မဟာရာဇ၊ မင်းကြီး။ ဒုမ္မေဓော၊ သင်ကဲ့သို့ ပညာမရှိသောသူသည်။ ယသံ၊ အခြံအရံ စည်း စိမ်ကို။ လဒ္ဓါန၊ ရ၍ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ အနတ္ထံ၊ အကျိုးမဲ့ကို။ စရတိ၊ ကျင့်၏။ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ၊ ပြုအပ် မပြုအပ်ကို။ အဇာနန္တော၊ မသိရကား။ အတ္တနော စ၊ မိမိအား၎င်း။ ပရေသဉ္စ၊ သူတပါးတို့အား၎င်း။ ဟိံသာယ၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းငှာ။ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ကျင့်၏။
ဤဂါထာပုဒ်ဖြင့် မင်းအားတရားဟော၍ မင်းကြီး ယခု နေရစ်လော့ဟုဆို၍ ကောင်းကင်သို့ပျံ၍ ဗာရာဏသီသို့သွား၍ မင်းယင်ပြင်ကောင်းကင်၌ရပ်၍ မြို့အလုံးချောက်ချား၍ ငါတို့မင်းဘို့ ကောင်းကင်ဖြင့်ဆင်ဖြူလာ၍ မင်းယင်ပြင်၌ တည်သတည်းဟု တပြိုင်နက် အုတ်အုတ် ကျက်ကျက် ဖြစ်၏။ လျှင်စွာ မင်းအားလည်း ကြား လျှောက်ကုန်၏။ မင်းသည် ထွက်လာ၍ ငါ၏ အသုံးအဆောင်ဘို့ အကယ်၍လာရောက်ငြားအံ့၊ မြေ၌ တည်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြေ၌တည်၏။ ဆင်ဆရာသည် ဆင်မှဆင်းသက်၍ မင်းကိုရှိခိုး၍နေ၏။ မင်းသည် အမောင် အဘယ်က လာသနည်းဟု မေးလတ်သော် မြတ်သောမင်းကြီး ရာဇဂြိုဟ်ပြည်က လာခဲ့ပါသည်ဟုဆို၍ အလုံးစုံသောအကြောင်းကို လျှောက်၏။ မင်းသည် အမောင် သင်သည် ဗာရာဏသီသို့လာသဖြင့် နှစ်သက်ဘွယ်သောအမှုကို ပြုပေ၏ဟု ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ မြို့ကိုတန်ဆာဆင်စေ၍ ဆင်ကို မင်္ဂလာဆင်အရာ၌ထား၍ မြို့အလုံးကို သုံးစုစု၍ တစုကို ဘုရားလောင်း တစုကို ဆင်ဆရာအား ပေး၏။ တစုကို မိမိယူ၏။ ဘုရားလောင်း ရောက်သောကာလမှစ၍ကား ဇမ္ဗူဒိပ်အလုံး၌ မင်းအဖြစ်သည် ဗာရာဏသီမင်း၏ လက်သို့သာလျှင် ရောက်၏။ ဗာရာဏသီမင်းသည် ဇမ္ဗူဒိပ်၌ မြတ်သောမင်းဖြစ်၍ ဒါနအစရှိကုန်သော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မဂဓမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဆင်ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မင်္ဂလာဆင် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
သူများငြူစူ၊ ကိုယ်၌မူ၊ မဖြူ စည်းစိမ်ပျက်]
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဒုမ္မေဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၃။ နင်္ဂလီသဇာတ်
ထိုင်းမှိုင်း တွေဝေသောကြောင့် သင့်-မသင့် ရာ-မရာကို မသိသောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့် တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အသဗ္ဗတ္ထ ဂါမိံ ဝါစံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနင်္ဂလီသဇာတ်တ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် လာဠုဒါယီမထေရ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ လာဠုဒါယီသည် တရားဟောသည်ရှိသော် ဤအရာ၌ ဤတရားကို ဟောအပ်၏။ ဤအရာ၌ ဤတရားကို မဟောအပ်ဟု သင့် မသင့် ရေ မရာကို မသိ၊ မင်္ဂလာအရာ၌ တိရောကုဋ္ဋေသု တိဋ္ဌန္တိ၊ သန္တိသိင်္သာဋကေသု စ အစရှိသော ဤအမင်္ဂလာတရားကို မင်္ဂလာတရားပြု၍ဟော၏။ အမင်္ဂလာ အရာတို့၌ ဗဟူဒေဝါ မနုဿာ စ မင်္ဂလာနိ အစိန္တယုံဟုဆိုပြီး၍ ဤသို့ သဘောရှိကုန်သောမင်္ဂလာတို့၏ အရာကို၎င်း, အထောင်ကို၎င်း ပြုခြင်းငှာ စွဲမြဲနိုင်ကြစေကုန်သတည်းဟု ဟော၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ တရားသဘင်ငယ် ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ လာဠုဒါယီမထေရ်သည် ရာ မရာ သင့် မသင့်ကို မသိ၊ အလုံးစုံ၌ မဆိုအပ်သည့် စကားကို အလုံးစုံ၌ ဆိုတတ်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။
သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူ၍ ဤ မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ လာဠုဒါယီသည် ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုင်းမှိုင်းတွေပေသည်ဖြစ်၍ သင့်မသင့် ရာမရာကို မသိသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤလာဠုဒါယီသည် ဤသို့သဘောရှိသည် ဖြစ်ဘူး၏။ အမြဲ လာဠကမည်သည်သာလျှင် ဖြစ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားသူကြွယ်မျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ခပ်သိမ်းသောအတတ်တို့ကိုသင်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၍ တပည့်လုလင်ငါးရာတို့ကို အတတ် သင်စေ၏။ ထိုလုလင်တို့တွင် တယောက်သော ထိုင်း မှိုင်းတွေဝေသော လာဠကမည်သောလုလင်သည် အတတ်သင် တပည့်ဖြစ်၍ အတတ်သင်လာ၏။
ဉာဏ်ထိုင်းသည်၏အဖြစ်ကြောင့်ကား သင်ခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ဘုရားလောင်းအားကား ကျေးဇူးပြု၏။ ကျွန်ကဲ့သို့ ခပ်သိမ်းသော ကိစ္စတို့ကို ပြု၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် ညစာစား၍ အိပ်ရာ၌အိပ်လျက် လက်ခြေကျောက်ကုန်းတို့ကို နှိပ်နယ်၍ သွားသော ထိုလာဠကလုလင်ကို အမောင် ညောင်စောင်းခြေတို့ကို ထောက်၍သွားလောဟု ဆို၏။ လာဠကလုလင်သည် တခုသော ညောင်စောင်းခြေကိုထောက်၍ တခုသောညောင်စောင်းခြေကိုမရရကား မိမိပေါင်၌ ညောင်စောင်းခြေကိုထား၍ ညဉ့်ကိုကုန်စေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိုး သောက်သောအခါထ၍ လာဠကကိုမြင်လျှင် အမောင် အဘယ့်ကြောင့် ဤ၌အိပ်နေသနည်းဟုမေး၏။ ဆရာ တခုသောညောင်စောင်းခြေ၏ အထောက်ကိုမရ၍ ပေါင်ပေါ်၌ ညောင်စောင်းကိုထား၍ အိပ်သတည်းဟု လျှောက်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိတ်လန့်သောစိတ်ရှိ၏။ ဤလာဠကသည် အလွန်လျှင်ငါ့အား ကျေးဇူးပြု၏။ ဤမျှသောလုလင်တို့၏အတွင်း၌ ဤလုလင်သည်လျှင်ဉာဏ်ထိုင်း၍ အတတ်ကို သင်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ အသို့လျှင် လာဠကကို ငါသည် ပညာရှိအောင်ပြုအံ့နည်းဟု ကြံ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ငါသည် ဤလုလင်ကို ထင်းခွေ ဟင်း ရွက် ခူးသွား၍ လာလတ်သော် ယနေ့ သင်သည် အဘယ်ကို မြင်ခဲ့သနည်း အဘယ်အမှုကို ပြုခဲ့သနည်းဟု မေးအံ့၊ ထိုအခါ ယနေ့ အကျွန်ုပ်သည် ဤမည်သော ဝတ္ထုကို မြင်ခဲ့၏။ ဤမည်သော အမှုကို ပြုခဲ့၏ဟု ပြောဆိုလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ထိုလုလင်ကို သင်မြင်ခဲ့သော ဝတ္ထုသည်၎င်း ပြုခဲ့သောအမှုသည်၎င်း အဘယ်နှင့်တူသနည်းဟု မေးအံ့၊ ထိုလုလင်သည် ဤမည်သော ဝတ္ထုနှင့် တူ၏။ ဤသို့ သဘောရှိ၏ဟု ဥပမာဖြင့်၎င်း အကြောင်းဖြင့်၎င်း ဆိုလတ္တံ့၊ ဤသို့ လာဠကကို အသစ်အသစ်ဖြစ်သော ဥပမာကို၎င်း အကြောင်းကို၎င်းဆိုစေ၍ ပညာရှိအောင် ပြုအံ့၊ ဤတခုသော အကြောင်းသည်ရှိ၏ဟု အကြံသည်ဖြစ်၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် လာဠကကိုခေါ်စေ၍ လုလင် သင်သည် ယနေ့မှစ၍ ထင်းခွေအံ့သောငှါ၎င်း ဟင်းရွက်ခူးအံ့သောငှါ၎င်း သွားသောအရပ်၌ မြင်ခဲ့ ကြားခဲ့ စားခဲ့သောက်ခဲ့ ခဲခဲ့ရသည်ကို ငါ့အား လျှောက်လာလှည့်ဟု ဆို၏။
လာဠကသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ တနေ့သ၌ လုလင်တို့နှင့်အတူ ထင်းခွေအံ့သောငှာ တောသို့သွားလတ်သော် တော၌မြွေကိုမြင်ခဲ့၍ ဆရာ အကျွန်ုပ်မြွေကိုမြင်ခဲ့သည်ဟု ဆရာအား လျှောက်၏။ အမောင် မြွေသည် အဘယ်နှင့်တူသနည်းဟု ဆရာကမေး၏။ ဆရာ မြွေသည် ထွန်တုံးထွန်သန်နှင့်တူ၏ဟု လျှောက်၏။ အမောင် ကောင်းစွ ကောင်းစွ၊ နှစ်သက်ဘွယ်သော ဥပမာကို အမောင် ဆောင်နိုင်ပေ၏။ မြွေမည်သည်ကား ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့်တူသည်သာလျှင်တည်းဟု ဆရာဆို၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် လုလင်သည် နှစ်သက်ဘွယ်သောဥပမာကို ဆောင်နိုင်၏။ ထိုလုလင်ကို ပညာရှိအောင်ပြုခြင်းငှါ တတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ လုလင်သည် တဖန် တနေ့သ၌ တောကဆင်ကိုမြင်ခဲ့၍ ဆရာ ယနေ့ အကျွန်ုပ် ဆင်ကိုမြင်ခဲ့ရ၏ဟု လျှောက်လာ၏။ အမောင် ဆင်ကား အဘယ်နှင့်တူသနည်းဟု ဆရာက မေး၏။ ဆရာ ဆင်ကား ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့် တူ၏ဟု လျှောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဆင်၏ နှာ မောင်းကား ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့် တူ၏။ ဆင် စွယ် အစရှိသည်တို့သည်လည်း ထွန်တုံး ထွန် သန် နှင့် တူကုန်၏။ ဤလုလင်ကား မိုက်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ခွဲခြမ်းမပြောနိုင်ရကား ဆင် နှာမောင်းကိုရည်၍ဆိုသည် ဖြစ်မည်၏ဟု ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဆွမ်းဘိတ်ရာအရပ်ဝယ် ကြံကိုရ၍ ဆရာ ယနေ့ ကြံစုတ်ခဲ့ရ၏ဟု လျှောက်လာ၏။ အမောင် ကြံသည် အဘယ်နှင့် တူသနည်းဟုမေးလတ်သော် ဆရာ ကြံသည် ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့် တူ၏ဟု လျှောက်၏။ ဆရာသည် အတန်ငယ် လျှော်သောအကြောင်းကိုဆို၏ဟု ဆိဘ်ဆိတ်နေ၏။ တဖန်တနေ့သ၌ ဆွမ်းဘိတ်ရာအရပ်ဝယ် အချို့ကုန်သောလုလင်တို့သည် တင်လဲနိုခမ်းဖြင့်စားကြကုန်၏။ အချို့ကုန်သောလုလင်တို့သည် နို့ရည်ဖြင့် စားကြကုန်၏။ လာဠကသည် ဆရာ ယနေ့ အကျွန်ုပ်တို့ နို့ ဓမ်း နိုရည်ဖြင့် စားခဲ့ရကုန်သည်ဟု လျှောက်၏။ အမောင် နို့ဓမ်းနို့ရည်သည် အဘယ်နှင့် တူသနည်းဟု မေး၏။ ဆရာ နို့ဓမ်း နို့ရည်သည် ထွန် တုံး ထွန်သန်နှင့် တူ၏ဟု လျှောက်၏။ ဆရာသည် ဤလုလင်ကား မြွေသည် ထွန်တုံး ထွန် သန်နှင့် တူ၏ဟု ဆိုသဖြင့် ကောင်းသောစကားကို ဆို၏။ ဆင်သည် ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့် တူ၏ ဟုဆိုသဖြင့်လည်း နှာမောင်းကိုရည်၍ အနည်း ငယ်သော အသင့်အားဖြင့် ဆိုအပ်၏။ ကြံသည် ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့်တူ၏ဟု ဆိုသဖြင့်လည်း အနည်းငယ်သော ယုတို့သည်ရှိ၏။ နို့ဓမ်းနို့ရည်တို့သည်ကား အမြဲဖြူကုန်၏။ ထည့်အပ်သော အိုးခွက်သဏ္ဌာန်ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် ဤစကားသည်ကား အချင်းခပ်သိမ်းအားဖြင့် မတူ၊ ဤလာဠကကို အတတ်သင်စိမ့်သောငှါ မတတ်ကောင်းချေဟုဆိုလို၍-
နာယံ ဒဓိံ ဝေဒိ န နင်္ဂလီသံ၊ ဒဓိပ္ပယံ မညတိ နင်္ဂလီသံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၃။ အသဗ္ဗတ္ထဂါမိံ၊ ဥပမာ၏အစွမ်းအားဖြင့် အလုံးစုံသောဥပမေယျ၌ မဝင်သော။ ဝါစံ၊ စကားကို။ ဗာလော၊ သူမိုက်သည်။ သဗ္ဗတ္ထ၊ အလုံးစုံသောဥပမေယျ၌။ ဘာသတိ၊ ဆို၏။ အယံ၊ ဤသူမိုက်သည်။ ဒဓိံ၊ နို့ဓမ်းကို။ န နင်္ဂလီသံ၊ ထွန်တုံး ထွန်သန်နှင့် မတူသည်ကို။ န ဝေဒိ၊ မသိနိုင်ခဲ့။ အယံ ဗာလော၊ ဤသူမိုက်သည်။ ဒဓိပ္ပယံ၊ နို့ဓမ်း နို့ရည်ကို။ နင်္ဂလီသံ၊ ထွန်တုံးထွန် သန် နှင့်တူ၏ ဟူ၍။ မညတိ၊ မှတ်ထင်၏။
ဒဓီတိ ဒဓိမေဝ၊ ပယန္တိ ဒီရံ၊ ဒဓိ စ ပယဉ္စ ဒဓိပ္ပယံ၎င်းဇာတ်အဋ္ဌကထာ
ဤသို့သဘောရှိသော သူမိုက်ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု တပည့်တို့အား တရား ဟော၍ ရိက္ခာကိုပေး၍ လွှတ်လိုက်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လာဠုဒါယီသည် ထိုအခါ လာဠကလုလင် ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာ ပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟုဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပညာမဲ့ပေ၊ တွေဝေလေ၊ ထွေထွေရာသင့် မထောက်ချင့်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နင်္ဂလီသဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၄။ အမ္ဗဇာတ်
ဝတ္တရားနှင့် ပြည့်စုံသောသူတယောက်ကိုမှီ၍ အများချမ်းသာသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဝါယမေထေဝ ပုရိသော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအမ္ဗဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တပါးသော ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသောရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် သာဝတ္ထိပြည်၌နေသော အမျိုးသားဖြစ်၍ သာသနာတော်၌ ဝမ်းရေးကိုမငဲ့ဘဲ ရဟန်း ပြုပြီးသည်ရှိသော် ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည် ဖြစ်သ တတ်၊ ဆရာ ဥပဇ္စျာယ်တို့အား ပြုစုသောဝတ်ကို၎င်း၊ သောက်ရေသုံးဆောင်ရေတည်ထားခြင်း ဥပုသ်အိမ်၌ပြုစုသောဝတ် ဇရုံးအိမ်အစရှိသည်တို့၌ ပြုရာသော ဝတ်တို့ကို၎င်း ကောင်းစွာပြု၏။ တဆယ့်လေးပါးကုန်သော ဝတ်ကြီးတို့၌၎င်း၊ ရှစ်ဆယ်ကုန်သော ခန္ဓကဝတ်တို့၌၎င်း ဖြည့်လေ့ရှိသည်လျှင် ဖြစ်၏။ ကျောင်းကို တံမြက်လှည်း၏။ ပရိဝုဏ်ကို တံမြက်လှည်း၏။ ဆွမ်းခံရာအရပ် စင်္ကြံစရပ်ကို တံမြက်လှည်း၏ ကျောင်းခရီးကို တံမြက်လှည်း၏။ လူတို့အား သောက်ရေကို ပေး၏။ လူတို့သည် ထိုရဟန်းအား ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံခြင်းကြောင့် ကြည်ညိုကုန်၍ ငါးရာအတိုင်း အရှည်ရှိကုန်သော အမြဲတည်အပ်ကုန်သော ဆွမ်းတို့ကိုပြုကုန်၏။ များသော လာဘ်ပူဇော် သက္ကာရ ရှိသည်ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းကိုမှီ၍ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့အား ချမ်းသာစွာ နေရခြင်းသည် ဖြစ်၏။
ထိုအခါ တနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤအမည်ရှိသောရဟန်းသည် မိမိ ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသဖြင့် များသောလာဘ်ပူဇော်သက္ကာရကို ဖြစ်စေ၏။ ထိုရဟန်းကိုမှီ၍ များကုန်သောရဟန်းတို့အား ချမ်းသာစွာနေရခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဤသို့သောစကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ကြွလာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤရဟန်းသည် ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည်သာလျှင်တည်း၊ တယောက်သောထိုရဟန်းကိုမှီ၍ ငါးရာကုန်သောရသေ့တို့သည် သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါ တောသို့မသွားမူ၍ ထိုရဟန်းသည်သာလျှင် ဆောင်အပ်သော သစ်သီးကြီးငယ်တို့ဖြင့် မျှဘူးကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်လတ်သော် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ ငါးရာသောရသေ့အခြံအရံ ရှိသည်ဖြစ်၍ တောင်ခြေရင်း၌ နေ၏။ ထိုအခါ ဟိမဝန္တာ၌ ပြင်းထန်သော နွေအခါသည် ဖြစ်၏။ ထိုထိုအရပ်၌ သောက်ရေတို့သည် ပြတ်ကုန်၏။ တိရစ္ဆာန်တို့သည် သောက်ရေကိုမရကုန်သည်ဖြစ်၍ ပင်ပန်းကုန်၏။ ထိုအခါ ရသေ့တို့တွင် တယောက်သောရသေ့သည် ထိုတိရစ္ဆာန်တို့၏ ရေငတ်ခြင်းဆင်းရဲကိုမြင်၍ တခုသောသစ်ပင်ကိုဖြတ်၍ စားကျင်းပြု၍ သောက်ရေကိုဆောင်၍ စားကျင်းကို ပြည့်စေ၍ ထိုတိရစ္ဆာန်တို့အား သောက်ရေကိုပေး၏။ များစွာကုန်သော တိရစ္ဆာန်တို့သည် စည်းဝေးလာကုန်၍ သောက်ရေကို သောက်ကုန်သည်ရှိသော် ရသေ့အား သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါ သွားခွင့်သည်မဖြစ်၊ ထိုရသေ့သည် အာဟာရပြတ်လျှက်လည်း သောက်ရေကို ပေးသည်သာလျှင်တည်း။
သားအပေါင်းတို့သည် ဤရသေ့သည် ငါတို့အား သောက်ရေကို ပေးသည်ရှိသော် သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါ သွားခွင့်ကို မရ၊ အာဟာရ ပြတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အလွန်လျှင်ပင်ပန်း၏။ ယခု ငါတို့သည် ကတိကဝတ်ကို ပြုကြကုန်အံ့ဟု ကြံကြကုန်၏။ ကြံကုန်ပြီး၍ တိရစ္ဆာန်တို့သည် ကတိကဝတ်ကို ပြုကြကုန်၏။ အဘယ်သို့ ပြုကြကုန်သနည်းဟူမူကား ဤအခါမှစ၍ သောက်ရေကို သောက်အံ့သောငှါလာသောတိရစ္ဆာန်သည် မိမိအစွမ်းအားလျှော်သဖြင့် သစ်သီးကိုယူ၍လျှင် လာအပ်၏ဟု ကတိကဝတ်ကို ပြုကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ တခုတခုသောတိရစ္ဆာန်သည် အစွမ်းအားလျော်သဖြင့် မြတ်ကုန်ချိုကုန်သော သရက်သီး သပြေသီး ပိန္နဲသီး အစရှိသည်တို့ကိုယူ၍လျှင် လာကုန်၏။ တယောက်သောရသေ့၏ အကျိုးငှါ ဆောင်အပ်သောသစ်သီးကြီးငယ်တို့သည် လှည်း တဆယ့် နှစ်စီးခွဲတိုက် ဝန်ပမာဏရှိသည် ဖြစ်၏။ ငါးရာသော ရသေ့တို့သည် ထိုသစ်သီးကိုသာလျှင် သုံး ဆောင်ကုန်၏။ အလွန်ကို စွန့်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသစ်သီးကိုမြင်၍ တယောက်သော ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသော ရသေ့မည်သည်ကိုမှီ၍ ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သောရသေ့တို့အား သစ်သီးကြီးငယ်အကျိုးငှါမသွားမူ၍ မျှခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဝီရိယမည်သည်ကို ပြုအပ်သလျှင်ကတည်းဟု ဆိုလို၍-
ဝါယာမဿ ဖလံ ပဿ၊ ဘုတ္တာ အမ္ဗာ အနီတိဟံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၄။ ပုရိသော၊ ယောကျ်ားသည်။ ဝါယမေထေဝ-ဝါယမေထ ဧဝ၊ လုံ့လပြုရာသလျှင်ကတည်း။ ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ န နိဗ္ဗိန္ဒေယျ၊ မငြီးငွေ့ရာ။ ဝါယာမဿ၊ လုံ့ လ၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ၊ ရှုပါလော။ အမ္ဗာ၊ သရက်အစရှိကုန်သော သစ်သီးတို့ကို။ ဘုတ္တာ၊ စားအပ်ကုန်၏။ အနီတိဟံ၊ မျက်မှောက်သာလျှင်။ ဝါယာမဿ၊ လုံ့လ၏။ ဖလံ၊ အကျိုးကို။ ပဿ၊ ရှုပါလော့။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့အပေါင်းအား အဆုံးအမကို ပေး၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသောရဟန်းသည် ထိုအခါ ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသော ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရသေ့အပေါင်းတို့၏ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဝတ်နှင့်ပြည့်ငြား၊ ထိုသူအား၊ အများမှီခါ ချမ်းသာစွာ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အမ္ဗဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၅။ ကဋာဟကဇာတ်
သူတပါးတို့အား ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချသောစကားကို ဆိုတတ်သူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဗဟုမ္မိ သော ဝိကတ္ထေယျ အစရှိသော ဂါထပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ ကဋာဟကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ရှုတ်ချသောစကားကိုဆိုတတ်သော ရဟန်းကို ကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်း၏ ဝတ္ထုသည် အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့် တူသလျှင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များသောစည်းစိမ်ဥစ္စာရှိသော သူဌေးဖြစ်၏။ ထိုသူဌေး၏ မယားသည် သားကိုဖွား၏။ ထိုသူဌေး၏ကျွန်မသည်လည်း ထိုနေ့၌ပင်လျှင် သားဖွား၏။ ထိုသူ ငယ် နှစ်ယောက်တို့သည် တပြိုင်နက်ကြီးကုန်၏။ သူဌေးသားသည် အက္ခရာအရေးကို သင်သည်ရှိသော် ထိုသူဌေး ကျွန်သည်လည်း သင် ပုန်းကို ယူလျှက်သွား၍ ထိုသူဌေးသားနှင့်လျှင်တကွ အက္ခရာအရေးကိုသင်၏။ ဂဏန်းကိုသင်၏။ နှစ်ကြိမ် သုံးကြိမ်သော သင်ခြင်းတို့ကိုပြု၏။ ထိုကျွန်မသားသည် အစဉ်သဖြင့် စကား၌လိမ်မာ၏။ ဝေါဟာရ၌လိမ်မာ၏ ပျိုနု၏။ အဆင်း လှ၏။ အမည်အားဖြင့် ကဋာဟကမည်၏။ ထိုကဋာဟကသည် သူဌေးအိမ်၌ ဘဏ္ဍာစိုးအမှုကိုပြုလျှက် ငါ့ကို ဤသူဌေးတို့သည် အခါခပ်သိမ်းဘဏ္ဍာစိုးအရာကိုသာလျှင် မပြုစေကုန်လတ္တံ့၊ တစုံတခုသော ဒေါသကိုလျှင်မြင်၍ ပုတ်ခတ်၍ နှောင်ဖွဲ့၍ အမှတ်ပေး၍ ကျွန်အသုံးအဆောင်ဖြင့် သုံးဆောင်စေကုန်လတ္တံ့၊ ပစ္စန္တရစ်၌ကား သူဌေး အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော သူဌေးသည်ရှိ၏။ ငါသည် သူဌေး၏စကားဖြင့် အမှာစာကိုယူ၍ ပစ္စန္တရစ်သို့သွား၍ ငါသည်သူဌေးသားဟုဆို၍ သူဌေးအားလှည့်စားအံ့၊ ထိုသူဌေးသ္မီးကိုယူ၍ ချမ်းသာစွာ အကယ်၍နေရမူကား ကောင်း၏ဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုကဋာဟကသည် ကိုယ်တိုင်သာလျှင် ပုရပိုက်ကိုယူ၍ ငါသည် ဤအမည်ရှိသော ငါ၏သားကို သင်၏အထံသို့ စေ၏။ သ္မီးနှင့်သားကို ထိမ်းမြားသဖြင့်စပ်ခြင်းမည်သည် ငါ့အား သင်နှင့်၎င်း, သင့်အား ငါနှင့်၎င်း အတူတကွ လျောက်ပတ်၏။ ထို့ကြောင့် သင်သည် ဤသူငယ်အား မိမိသ္မီးကိုပေး၍ ထိုငါ့သားကို သင့်အိမ်၌ နေစေလော့၊ ငါသည်လည်း အခွင့်ကိုရသည်ရှိသော် လာပါအံ့ဟုရေး၍ သူဌေးတံဆိပ် ခတ်၍ အလိုအားလျော်စွာ ရိက္ခာတို့ကို၎င်း၊ နံ့သာပုဆိုး စသည်တို့ကို၎င်းယူ၍ ပစ္စန္တရစ်သို့သွား၍ သူဌေးကို ဖူးမြင်ရှိခိုး၍ နေ၏။
ထိုအခါ ထိုကဋာဟကကို သူဌေးသည် အမောင် အဘယ် အရပ်မှလာသနည်းဟု မေး၏ ဗာရာဏသီပြည်မှ လာ၏ဟုဆို၏။ အဘယ်သူ့သားနည်းဟု မေး၏။ ဗာရာဏသီသူဌေး၏ သားဟု ဆို၏။ အဘယ်ကိစ္စကြောင့် ဤအရပ်သို့ လာသနည်းဟု မေး၏။ ထိုအခါ ကဋာဟကသည် ဤအမှာစာကိုမြင်သဖြင့် သိကုန်လတ္တံ့ဟု အမှာစာကို ပေး၏။ သူဌေးသည် အမှာစာကိုဘဘ်၍ ယခုအခါ၌ ငါသည်သိ၏ဟု နှစ်သက်သောစိတ်ရှိ သည်ဖြစ်၍ သ္မီးကိုပေး၍ နေစေ၏။ ထိုကဋာဟကား အခြံအရံသည်များ၏။ ထိုကဋာဟကသည် ယာဂုခဲဘွယ် အစရှိသည်တို့ကို၎င်း အဝတ်နံ့သာအစရှိသည်တို့ကို၎င်း ဆက်စပ်ကုန်သည်ရှိသော် ယာဂုမည်သည်ကို ဤသို့ကျိုကုန်၏။ ခဲဘွယ်မည်သည်ကို ဤသို့ချက်ကုန်၏။ ထမင်း မည်သည်ကို ဤသို့ချက်ကုန်၏။ ပစ္စန္တရစ်၌နေသောသူတို့မည်သည်ကား ဪ-မိုက်စွဟု ယာဂုအစရှိသည်တို့ကို ကဲ့ရဲ့၍ ဤသူတို့သည် ပစ္စန္တရစ်၌ နေ သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပုဆိုးတို့ကို သုံးဆောင်အံ့သောငှါဘမသိကုန်၊ နံ့သာတို့ကို သွေးအံ့သောငှါ မသိကုန်၊ ပန်းတို့ကို ကုံးအံ့သောငှာ မသိကုန်၊ ဤသို့ အဝတ်အမှုကိုပြုသောသူ နံ့သာသွေးသောသူ အစရှိသည်တို့ကို ကဲ့ရဲ၏။
ဘုရားလောင်းသည်လည်း ကျွန်ကို မမြင် သည်ရှိသော် ကဋာဟကသည်မထင်၊ အဘယ်သို့ သွားသနည်း၊ ထိုကဋာဟကကို ရှာကြကုန်လော့ဟု လူတို့ကိုစေ၏။ ထိုလူတို့တွင် တယောက်သောသူသည်သွား၍ ထိုကဋာဟကကို မြင်သည်ရှိသော် မှတ်မိ၍ မိမိကိုယ်ကိုမသိစေမူ၍လာပြီးလျှင် ဘုရားလောင်းအားကြ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ ထိုကဋာဟကသည် မသင့်သည်ကိုပြု၏။ ထိုကဋာဟကကိုသွား၍ ယူအံ့ဟု မင်းကိုပန်၍ များစွာသော အခြံအရံနှင့်ထွက်၏။ သူဌေးသည် ပစ္စန္တရစ်သို့ သွားသတတ်ဟု အလုံးစုံသောအရပ်၌ ထင်ရှားဖြစ်၏။ ကဋာဟကသည် သူဌေးလာသတတ်ဟုကြား၍ ထိုသူဌေးသည် တပါးသော အကြောင်းကြောင့် မလာ၊ ငါ့ကိုအမှီပြု၍ သာလျှင် ထိုသူဌေး၏လာခြင်းသည် ဖြစ်ရာ၏။ ငါသည် အကယ်၍ ပြေးအံ့၊ တဖန် လာအံ့သောငှါ မတတ်ကောင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါ၏အရှင်အား ခရီးဦး ကြိုဆို၍ ကျွန်အမှုကိုပြု၍ ထိုအရှင်အားလျှင် နှစ်သက်စေအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထိုကဋာဟကသည် ထိုအခါမှစ၍ ပရိသတ်အလယ်၌ ဤသို့ဆို၏။ တပါးကုန်သော မိုက်ကုန်သောသူတို့သည် မိမိ၏မိုက်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် မိဘတို့၏ ကျေးဇူးကို မသိကုန်သည်ဖြစ်၍ ထိုမိဘတို့၏ စားသောအခါ၌ အရိုအသေအမှုတို့ကိုမပြုမူ၍ မိဘတို့နှင့်တကွသာလျှင် သုံးဆောင်ကုန်၏။ ငါတို့သည်ကား မိဘတို့၏ကျေးဇူးကို သိကုန်၏။ ထိုမိဘတို့၏ စားသောကာလ၌ လက်ဆေးအင်ကို ခံကုန်၏။ ထွေးအင်ကို ခံကုန်၏။ ဘောဇဉ်တို့ကို ဆောင်ကုန်၏။ သောက်ရေကို၎င်း၊ ယပ်ကို၎င်းယူ၍ လုပ်ကျွေးကုန်၏။ ကိုယ်လက်သုတ်သင်သောကာလ၌ သန့်သက်ရေအိုးကိုယူ၍ ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်သို့ သွားသည့်တိုင်အောင် အလုံးစုံသောကျွန်တို့သည် အရှင်တို့အား ပြုအပ်သောကိစ္စကို ပြု၏။
ထိုကဋာဟကသည် ဤသို့ ပရိသတ်ကိုမှတ်စေ၍ ဘုရားလောင်း၏ ပစ္စန္တရစ်အနီးသို့ ရောက်သောကာလ၌ ယောက္ခမကို ဘခင် အကျွန်ုပ်၏ အဘသည် အရှင်တို့အား ဖူးမြင်အံ့သောငှါ လာသတတ်၊ သင်တို့သည် ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကို စီရင်ကြကုန်လော၊ ငါသည် လက်ဆောင်ကိုယူ၍ ခရီးဦးကြိုဆိုအံ့ဟု ဆို၏။ ယောက္ခမသည် အမောင် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။ ကဋာဟကသည် များစွာသောလက်ဆောင်တို့ကိုယူ၍ ရှိခိုး၍ လက်ဆောင်ကို ဆက်၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုလက်ဆောင်ကိုယူ၍ ကဋာဟကနှင့်တကွ နှုတ်ခွန်းဆက်ခြင်းကိုပြု၍ မိုးသောက်သောကာလ၌ သစ်ခက်တပ်၌နေ၍ ကိုယ်လက်သုတ်သင်အံ့သောငှါ ဖုံးလွှမ်းရာအရပ်သို့ သွား၏။ ကဋာဟကသည် မိမိအခြံအရံကိုနစ်စေ၍ သန့် သက်ရေအိုးကို ယူ၍ ဘုရားလောင်း၏အထံသို့သွား၍ သန့်သက်ရေသုံးဆောင်သော ကိစ္စအဆုံး၌ ခြေတို့၌ဝပ်၍ အရှင်အကျွန်ုပ်သည် အရှင်တို့သည် အကြင်မျှလောက်သော ဥစ္စာတို့ကိုအလိုရှိကုန်၏။ ထိုမျှလောက်သော ဥစ္စာကို ပေးပါအံ့၊ အကျွန်ုပ်၏အခွှအေရံကို မကွယ်ပါစေကုန်လင့်ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုကဋာဟကအား ဝတ်နှင့်ပြည့်စုံသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ကြည်ညိုသည်ဖြစ်၍ မကြောက်လင့်၊ သင့်အား ငါ့အထံမှအပြစ်မရှိဟု နှစ်သိမ့်စေ၍ ပစ္စန္တရစ်မြို့သို့ဝင်၏။ များစွာသော ပူဇော် သက္ကာရသည် ဖြစ်၏။ ကဋာဟကသည်လည်း ထိုသူဌေးအား မပြတ် ကျွန်သည် ပြုအပ်သောကိစ္စကို ပြု၏။
ထို့နောက် တကြိမ်သောအခါ၌ ချမ်းသာစွာနေသော ထိုသူဌေးကြီးကို ပစ္စန္တရစ်သူဌေးသည် သူဌေးကြီး ငါသည် သင်တို့၏အမှာစာကို မြင်လျှင် သင်တို့၏သားအား သ္မီးကိုပေး၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကဝာဟကကိုသားပြု၍ ထိုအမှုအားလျော်စွာ ချစ်ဘွယ်သောစကားကိုဆို၍ သူဋ္ဌေးကို နှစ်သက်စေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ကဋာဟက၏မျက်နှာကို ကြည့်ခြင်းငှါ ဝံ့သောသူမည်သည် မရှိ၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ဘုရားလောင်းသည် သူဌေးသ္မီးကိုခေါ်စေ၍ ချစ်သ္မီး ငါ၏ ဦး ခေါင်း၌ သန်းတို့ကိုရှာလော့ဟုဆို၍ လာလတ်၍ သန်းကိုကောက်သော ထိုသတိုသ္မီးကို ချစ်ဘွယ်သောစကားကိုဆို၍ ချစ်သ္မီး သင့်အား ငါ့သားသည် ချမ်းသာ ဆင်းရဲတို့၌ မမေ့မလျော့ရှိပါ၏ လော၊ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ဝမ်း မြောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ညီညွတ်စွာနေခြင်းကို နေကြကုန်၏လောဟု မေး၏။
ဘခင် သူဌေးကြီး သင်တို့၏သားအား တပါးသောအပြစ်သည် မရှိ၊ စင်စစ်သော်ကား အာဟာ ရကို ကဲ့ရဲ့၏ဟု ဆိုလေ၏။ ချစ်သ္မီး ဤငါ့သားသည် အခါခပ်သိမ်း ချမ်းသာသောသဘော ရှိသည်သာလျှင်တည်း၊ စင်စစ်သော်ကား သင့်အား ငါသည် ဤငါ့သား၏နှုတ်ပိတ်မန္တန်ကို သင်အံ့၊ သင်သည် ကောင်းစွာသင်၍ စားသောကာလ၌ ကဲ့ရဲသောသား၏ ရှေ့မှရပ်၍ သင်သောနည်းဖြင့်သာလျှင် ဆိုလော့ဟု ဂါထာကိုသင်၍ နှစ်ရက်သုံးရက်နေ၍ ဗာရာဏသီမြို့သို့လျှင် သွား၏ ကဋာဟကသည်လည်း များသော ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကိုယူ၍ပို့လိုက်၍ များစွာသောဥစ္စာကိုဆက်ပြီးလျှင်ရှိခိုး၍ ပြန်၏။ ထိုကဋာကသည် ဘုရားလောင်း၏ သွားသောကာလမှစ၍ အတိုင်း ထက်အလွန် မာနရှိသည်ဖြစ်၏။ ထိုကဋာဟကသည် တနေ့သ၌ သူဌေးသီးသည် အထူးထူးသော အရသာရှိသောဘောဇဉ်ကိုတည်၍ ယောက်မကိုယူ၍ လုပ်ကျွေးသည်ရှိသော် ထမင်းကိုကဲ့ရဲ့အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ သူဌေးသီးသည် ဘုရားလောင်း၏အထံ၌ သင်အပ်သောနည်းဖြင့်-
အနွာဂန္တွာန ဒူသေယျ၊ ဘုဉ္ဇ ဘောဂေ ကဋာဟက။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၅။ ကဋာဟက၊ ကဋာဟက။ အညံ၊ တပါးသော။ ဇနပဒံ၊ ဇနပုဒ်သို့။ ဂတော၊ ရောက်သည်ရှိသော်။ သော၊ ထိုသူသည်။ ဗဟုမ္ပိ၊ များစွာလည်း။ ဝိကတ္တေယျ၊ ရှုတ်ချရာ၏။ အနွာဂန္တွာန၊ တဖန် လာလတ်၍။ ဒူသေယျ၊ ဖျက်ဆီးရာ၏။ ဘောဂေ၊ စည်းစိမ်တို့ကို။ ဘုဉ္ဇ၊ ခံစားလော့။
သူဌေးသ္မီးသည်ကား ထိုဂါထာ၏အနက်ကို မသိဘဲလျက် သင်သောနည်းဖြင့် သဒ္ဒါကိုသာလျှင် ရွတ်၏။ ကဋာဟကသည် မချွတ်မုချ သူဌေးသည် ငါ၏အမည်ကိုကြား၍ ထိုသူဌေးသီးအား အလုံးစုံသောစကားကို ပြောဆိုအပ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု နှလုံးသွင်း၍ ထိုအခါမှစ၍ တဖန် ထမင်းကိုကဲ့ရဲအံ့သောငှာမဝံ့၊ ချသော မာနရှိသည်ဖြစ်၍ ရတိုင်းသောထမင်းကိုစား၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ရှုတ်ချသောစကားကို ဆိုတတ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ကဋာဟက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ့်ကိုကိုယ်သိ၊ ကဲ့ရဲဘိ၊ မကြည့်သူများကို
ငါးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကဋာဟကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၆။ အသိလက္ခဏဇာတ်
တံစိုးစား၍ သန်လျက်လက္ခဏာကိုဘတ်သောပုဏ္ဏား၏ နှာသီးဖျား နှစ်ပိုင်းပြတ်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တထေဝေကဿ ကလျာဏံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအသိလက္ခဏဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ကောသလမင်း၏ သန်လျက်လက္ခဏာကို ဘတ်တတ်သော ပုဏ္ဏားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် ပန်းဘဲတို့သည် မင်းအား သန်လျက်ကိုဆက်သောကာလ၌ သန်လျက်ကိုနမ်း၍ဘတ်၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည် အကြင် ပန်းဘဲလက်မှ လာဘ်ရ၏။ ထိုပန်းဘဲ၏သန်လျက်ကို လက္ခဏာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ မင်္ဂလာနှင့်ယှဉ်၏ဟု ဆို၏။ အကြင်ပန်းဘဲတို့၏လက်မှ လာဘ်မရ၊ ထိုပန်းဘဲတို့၏ သန်လျက်ကို ကဲ့ရဲ၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ပန်းဘဲသည် သန်လျက်ကိုပြု၍ သန်လျက်အိမ်၌ သိမ်မွေ့သောငြုတ်မှုန့်ကိုထည့်၍ မင်းအား သန် လျက်ကိုဆက်၏။ မင်းသည် ပုဏ္ဏားကိုခေါ်စေ၍ သန်လျက်ကို စုံစမ်းလောဟု ဆို၏။ သန်လျက်ကိုကိုင်၍ နမ်းသောပုဏ္ဏား၏နှာခေါင်းကို ငြုတ်မှုန့်တို့သည်ဝင်ကုန်၍ ချေလိုသည်၏အဖြစ်ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ချေသောပုဏ္ဏား၏နှာခေါင်းသည် သန်လျက်သွားခတ်မိသည်ဖြစ်၍ နှစ်ပိုင်းပြတ်၏။ ဤသို့ပုဏ္ဏား၏ နှာခေါင်းပြတ်သည်၏ အဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှား၏။
ထိုအခါတနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ ကောသလမင်း၏ သန်လျက်လက္ခဏာဘတ်တတ်သော ပုဏ္ဏားသည် သန်လျက်ကိုနမ်းလျက် နှာခေါင်းကိုဖြတ်သတတ်ဟူသော စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤပုဏ္ဏားသည် သန်လျက်ကိုနမ်းလျက် နှာခေါင်းပြတ်ခြင်းသို့ ရောက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသည်သာ လျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်းပြုလတ်သည်ရှိသော် ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းအား သန်လျက်လက္ခဏာကို ဘတ်တတ်သော ပုဏ္ဏားသည်ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသောဝတ္ထုသည် ပစ္စုပ္ပန်နှင့် တူသလျှင်ကတည်း၊ ဗြဟ္မဒတ်မင်းသည်ကား ထိုပုဏ္ဏားအား ဆေးများကို ပေး၍ နှာခေါင်းစွန်းကိုကုစားချမ်းသာစေ၍ ချိပ်တို့ဖြင့်နှာခေါင်းတုကိုပြု၍ တဖန်ခစားစေ၏။ ဗာရာဏသီမင်းအားကား သားမရှိ၊ တယောက်သောသ္မီးသည်၎င်း တူသည်၎င်း ရှိ၏။ ထိုဗြဟ္မဒတ်မင်းသည် နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုသ္မီးတူတို့ကို မိမိ ၏အထံ၌ သာလျှင် ကြီးစေ၏။ ထိုသ္မီးတူတို့သည် တကွနက် ကြီးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သည်ရှိသော် အချင်းချင်း တပ်သောစိတ် ရှိကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ မင်းသည်လည်း အမတ်တို့ကိုခေါ်၍ ငါ၏ တူသည်လည်း ဤပြည်၏ သခင်သာလျှင်တည်း၊ သ္မီးကို ထိုတူအားပေး၍ ထိုတူအား ဘိသိက်သွန်းခြင်းကို ပြုအံ့ဟုဆို၍ တဖန် ငါ၏တူသည် ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့်လည်း ငါ၏ ဆွေမျိုး ဖြစ်သလျှင်ကတည်း၊ ထိုတူအား တပါးသော မင်းသ္မီးကိုဆောင်၍ အဘိသိက်သွန်းခြင်းကိုပြု၍ သ္မီးကို တပါးမင်းအား ပေးအံ့၊ ဤသို့ ပြု သည်ရှိသော် ငါ့အား ဆွေမျိုးတို့သည် များကုန် သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ငါတို့သည်သာလျှင် နှစ်ပြည် ထောင်တို့၏ အရှင်သည် ဖြစ်ကုန်အံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ မင်းသည် အမတ်တို့နှင့်တကွတိုင်ပင်၍ နှစ်ယောက်လည်းဖြစ်ကုန်သော သ္မီးတူတို့ကိုခွဲ၍ နေစိမ့်သောငှါသင့်၏ဟု တူကို တပါးသောအိမ်၌ သ္မီးကို တပါးသောအိမ်၌ နေစေ၏။ ထိုသ္မီးတူတို့သည် တဆယ့်ခြောက်နှစ် အရွယ်ရှိသည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်၍ အလွန်လျှင် ထပ်သော စိတ်ရှိကုန်၏။
မင်းသားသည် ဦးရီးသ္မီးကို နန်းတွင်းမှထုတ်စိမ့်သောငှါ အဘယ်ဥပါယ်ဖြင့် တတ်ကောင်းသည်ဖြစ်ရာအံ့နည်းဟု ကြံသည်ရှိသော် တခုသော ဥပါယ်သည်ရှိ၏ဟု နတ်ဝင်မကိုခေါ်စေ၍ ထိုနတ်ဝင်မအား တထောင်သောအသပြာကိုပေး၍ အကျွန်ုပ်သည် အဘယ်အမှုကိုပြုရအံ့နည်းဟု မေးသည်ရှိသော် ဦးရီး၏ သ္မီးကို နန်းတွင်းမှထုတ်၍ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် ပြုလောဟု ဆို၏။
ထိုနတ်ဝင်မသည် အရှင်ကောင်းပြီ၊ ငါသည် မင်းသို့ကပ်၍ ဤသို့ဆိုအံ့၊ မင်းကြီး မင်းသ္မီးအထက်၌ သူယုတ်သည်ရှိ၏။ ဤမျှလောက်သောကာလပတ်လုံး ပြန်၍ကြည့်သောသူသည် မရှိ၊ ငါသည် မင်းသ္မီးကို ဤမည်သော ရထားသို့တင်၍ များစွာကုန်သော လက်နက်လက်စွဲကုန်သော ယောက်ျားတို့ကိုယူ၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် သုသာန်သို့သွား၍ အင်းပျဉ်ဝန်းခံသော ညောင်စောင်းအောက်၌ သူသေကိုအိပ်စေ၍ ညောင်စောင်း အထက်၌ မင်းသ္မီးကိုထား၍ နံ့သာရေအိုးတရာ့ရှစ်လုံးတို့ဖြင့် ရေချိုးစေ၍ သူယုတ်ကို မျောအံ့၊ ဤသို့ဆို၍ မင်းသ္မီးကို သုသာန်သို့ဆောင်အံ့၊ အရှင့်သားသည် အကျွန်ုပ်တို့၏ ထိုသုသာန်သို့ သွားသောနေ့၌ အကျွန်ုပ်တို့၏ ရှေး ဦးစွာလျှင် အတန်ငယ်ငြုတ်မှုန့်ကိုယူ၍ လက် နက်စွဲကုန်သော မိမိ၏လူတို့ဖြင့် ခြံရံလျက် ရထားကိုစီး၍ ရထားကိုသုသာန်တံခါး၌ တခုသောအရပ်၌ရပ်၍ လက်နက်စွဲကုန်သောသူတို့ကို သုသာန်တောသို့ဝင်စေ၍ မိမိသည် သုသာန် အင်းပျဉ်ဝန်းသို့သွား၍ သူသေကဲ့သို့ မှောက်ခုံအိပ်လော့၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုအရပ်သို့သွား၍ အရှင်မင်းသား၏ အထက်၌ ညောင်စောင်းကိုခင်း၍ မင်းသ္မီးကိုချီ၍ ညောင်စောင်း၌ ထားအံ့၊ ထိုခဏ၌ ငြုတ်မှုန့်ကို နှာခေါင်း၌ထည့်၍ နှစ်ကြိမ် သုံးကြိမ် ချေလော၊ သင် ချေသောကာလ၌ ငါတို့သည် မင်းသ္မီးကိုစွန့်၍ ပြေးကုန်အံ့၊ ထိုအခါ သင်မင်းသားသည် မင်းသ္မီးကို ဦးခေါင်းဆေး၍ မိမိသည်လည်း ဦးခေါင်းဆေး၍ မင်းသ္မီးကိုယူ၍ အိမ်သို့သွားလေလော့ဟု ဆို၏။ မင်းသားသည်ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၏။
ထိုနတ်ဝင်သည်လည်း သွား၍ မင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ မင်းသည်လည်း ဝန်ခံ၏။ မင်းသ္မီးအားလည်း ထိုအကြောင်းကို ကြား၏။ မင်းသ္မီးသည်လည်း ဝန်ခံ၏ နတ်ဝင်သည်လည်း ထွက်သောနေ့၌ မင်းသားအား အမှတ်ပေး၍ များသောအခြံအရံဖြင့် သုသာန်သို့သွားသည်ရှိသော် အစောင့်အရှောက်လူတို့ကို ကြောက်ခြင်းကိုဖြစ်စိမ့်သောငှါ ငါသည် မင်းသ္မီးကိုညောင်စောင်းဝယ် ထားသောကာလ၌ သူ သေယောက်ျားသည် ချေလတ္တံ့၊ ချေ၍လျှင် ညောင်စောင်းအောက်မှထွက်၍ အကြင် အကြင်သူတို့ကို ရှေးဦးစွာ မြင်လတ္တံ့၊ ထိုထိုသူတို့ကိုလျှင် ဖမ်းလတ္တံ့၊ မမေ့ လျော့ကုန်သည် ဖြစ်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ မင်းသားသည် ရှေးဦးစွာသွား၍ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်လျှင် သုသာန်၌ အိပ်၏။ နတ်ဝင်မကြီးသည် မင်းသ္မီးကိုချီ၍ အင်းပျဉ်ဝန်းရှိရာ အရပ်သို့သွားလျက် မကြောက်လင့်ဟုအမှတ်ကိုပေး၍ ညောင်စောင်း၌ထား၏။ ထိုခဏ၌ မင်းသားသည် ငြုတ်မှုန့်ကို နှာခေါင်း၌ထည့်၍ ချေ၏။ ချေမျှ၌လျှင် နတ်ဝင်မကြီးသည် မင်းသ္မီးကိုစွန့်၍ ကြီးစွာသောဟစ်ကြွေးခြင်းကို ဟစ်ကြွေးလျှက် အလုံးစုံသောသူတို့၏ ရှေးဦးစွာပြေး၏။ ထို နတ် ဝင်မကြီး၏ ပြေးသောကာလမှစ၍ တယောက်သောသူသည်လည်း တည်ခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မဖြစ်၊ ကိုင်တိုင်းကိုင်တိုင်းကုန်သော လက်နက်တို့ကိုစွန့်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသူတို့သည် ပြေးကုန်၏။
မင်းသားသည်လည်း တိုင်ပင်တိုင်းသော အလုံးစုံသောအမှုကိုပြု၍ မင်းသ္မီးကိုယူ၍ မိမိအိမ်သို့သွား၏။ နတ်ဝင်မကြီးသည် သွား၍ ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ မင်းအားလျှောက်၏။ မင်းသည် ပကတိအားဖြင့်လည်း ထိုမင်းသ္မီးကို ငါသည် ထိုငါ့တူ၏ အကျိုးငှာသာလျှင် ကြီးစေ၏။ မွေးကျွေးအပ်၏။ စားဘွယ်ဃနာ၌ စွန့်အပ်သောထောပတ်ကဲ့သို့ ဖြစ်ပြီဟု ဝန်ခံ၏။ နောက်အဘို့၌ တူအား မင်းအဖြစ်ကိုပေး၍ သ္မီးကို မိဖုယားကြီးအရာပြုစေ၏။ ထိုတူဖြစ်သောမင်းသည် ထိုသ္မီးနှင့် အညီအညွတ်နေခြင်းကို နေလျှက် တရားသဖြင့် မင်းပြု၏။ ထိုသန်လျက်လက္ခဏာကို ဘတ်တတ်သောပုဏ္ဏားသည်လည်း ထိုမင်းသားကို ခစား၏။
တနေ့သ၌ မင်းခစားအံ့သောငှါလာလတ်၍ နေသို့ရှေးရှုပြု၍ ခစားသောပုဏ္ဏား၏ချိပ်သည် ကြေ၏။ နှာခေါင်းတုသည် မြေ၌ကျ၏။ ထိုပုဏ္ဏားသည်ရှက်၍ အောက်သို့မျက်နှာပြုလျက် နေ၏။ ထိုအခါ ထိုပုဏ္ဏားကို မင်းသည် ပြက်ရယ်ပြုလိုသည်ဖြစ်၍ ဆရာ မကြံကုန်လင့်၊ ချေခြင်းမည်သည် အချို့သောသူအား ကောင်း၏။ အချို့သောသူအား ယုတိ၏။ သင်တို့သည် ချေသဖြင့် နှာ ခေါင်းကို ပြတ်စေကုန်၏။ ငါတို့သည်ကား ချေသဖြင့် ဦးရီးသ္မီးကိုရ၍ မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်၏ ဟု ဆိုလို၍-
တသ္မာ သဗ္ဗံ န ကလျာဏံ၊ သဗ္ဗံ ဝါပိ န ပါပကံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၆။ အာစရိယ၊ ဆရာ။ တထေဝ၊ ထိုချေခြင်းသည်လျှင်။ ဧက ဿ၊ အချို့သောသူအား။ ကလျာဏံ၊ ကောင်း၏။ တထေဝ၊ ထိုချေခြင်းသည်လျှင်။ ဧကဿ၊ အချို့သောသူအား။ ပါပကံ၊ ယုတ်မာ၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ သဗ္ဗံ၊ အလုံးစုံသော ချေခြင်းသည်။ န ကလျာဏံ၊ မကောင်း။ သဗ္ဗံ ဝါပိ၊ အလုံးစုံသောချေခြင်းသည်လည်း။ န ပါပကံ၊ မယုတ်မာ။
ဤသို့ မင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် အကြောင်းကိုဆို၍ အလှူအစရှိသောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဂါထာဖြင့် လောကသည်သမုတ်အပ်ကုန်သော ကောင်းခြင်း ယုတ်မာခြင်းတို့၏ ဧကန် မဟုတ်သည်၏ အဖြစ်ကို ပြပြီး၍ ယခုအခါ သန်လျက်လက္ခဏာ ဘတ်တတ်သောပုဏ္ဏားသည် ထိုအခါ သန်လျက်လက္ခဏာဘတ်တတ်သောပုဏ္ဏား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ တူဖြစ်သောမင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
လောကသမုတ်၊ အဖြေထုတ်၊ ကောင်းယုတ် နေကန်သိ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အသိလက္ခဏဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၇။ ကလဏ္ဍုကဇာတ်
သူတပါးတို့အား ရှုတ်ချကဲ့ရဲ့ တတ်သောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသော လောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် တေ ဒေသာ တာနိ ဝတ္ထူနိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကလဏ္ဍုကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ရှုတ် ချသော စကားကို ဆိုတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ကလဏ္ဍုက ဇာတ်၌ နှစ်ပါးကုန်သောဝတ္ထုတို့သည်လည်း ကဋာဟကဇာတ်နှင့် တူကုန်သလျှင် ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... ဤကလဏ္ဍုကဇာတ်၌ကား ဗာရာဏသီ သူဌေးအား ကလဏ္ဍုကမည်သော ကျွန်သည် ဖြစ်၏။ ထိုကလဏ္ဍုက၏ ပြေး၍ ပစ္စန္တရစ်သူဌေး၏ သ္မီးကိုယူ၍ များစွာသော အခြံအရံဖြင့် နောက်ကာလ၌ ဗာရာဏသီသူဌေးသည် ရှာစေသည်ရှိသော် ထိုကလဏ္ဍုက၏ ရောက်ရာအရပ်ကို မသိသည်ဖြစ်၍ သွားချေ ကလဏ္ဍုကကိုရှာချေဟု မိမိသားဖြစ်သော ကျေးသားငယ်ကိုစေ၏။ ကျေးသားငယ်သည် ထိုမှဤမှလှည့်လည်သည်ရှိသော် ထိုမြို့သို့ ရောက်၏။ ထိုကာလ၌လည်း ကလဏ္ဍုကသည် မြစ်၌ကစားခြင်းကို ကစားလိုသည်ဖြစ်၍ များစွာသော ပန်း နံ့သာ နံ့သာပျောင်းကို၎င်း ခဲဘွယ်ဘောဇဉ်ကို၎င်းယူခဲ့စေ၍ သူဌေးသီးနှင့်လှေစီး၍ ရေ၌ကစား၏။ ထိုအရပ်၌ မြစ်ကစားခြင်းကိုကစားကုန်သော အစိုး ရကုန်သောသူတို့သည် ထက်သောဆေးဖြင့်ထုံအပ်သော နို့ရည်ကို သောက်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် တနေ့ပတ်လုံး ရေ၌ကစားကုန်သောသူတို့အား အချမ်းသည်မနှိပ်စက်၊ ဤကလဏ္ဍုကသည်ကား နို့ရည်ကိုနှုတ်ငုံ၍ ခံတွင်းဆေး၍ ထို့နိုရည်ကိုထွေး၏။ ထွေးသည်ရှိသော် ရေ၌မထွေးမူ၍ သူဌေးသမီးဦးခေါင်း၌ ထွေး၏။ ကျေးသားငယ်သည် ထိုမြစ်နားသို့သွား၍ တခုသောသဖန်းခက် ၌နား၍ ကြည့်သည်ရှိသော် ကလဏ္ဍုကကိုသိ၍ သူဌေးသ္မီးသို့ ဦးခေါင်း၌နို့ရည်ကို ထွေးသည်ကိုမြင်၍ ဟယ် ကလဏ္ဍုကမည်သောကျွန် မိမိ၏ အမျိုးကို၎င်း, နေရာအရပ်ကို၎င်း အောက်မေ့ လော့၊ နို့ရည်ကို နှုတ်၌ငုံ၍ ခံတွင်းကိုဆေး၍ အမျိုးနှင့်ပြည့်စုံသော ချမ်းသာသဖြင့် ကြီးသောသူဌေးသမီး၏ ဦးခေါင်း၌ မထွေးလင့်၊ မိမိပမာ ဏကို သိလာဟု ဆိုလို၍-
အနုဝိစ္စ ခေါ တံ ဂဏေယျုံ၊ ပိဝ ခီရံ ကလဏ္ဍုက။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၇။ ကလဏ္ဍုက၊ ကဏ္ဍာက။ တေ ဒေသာ၊ ထိုသင်၏အရပ်တို့သည်၎င်း။ တာနိ ဝတ္ထုနိ၊ ထိုသင်၏တည်ရာတို့သည်၎င်း။ သန္တိ၊ ရှိကုန်၏။ တာနိ၊ ထိုဒေသဝတ္ထုတို့ကို။ ဝနဂေါစရေ၊ တော ၌ကျက်စားသော။ အဟဉ္စ၊ ငါကျေးသားသည်လည်း။ ဇာနာမိ၊ သိ၏။ သာမိကာ၊ သင်၏ သခင်တို့သည်။ တံ၊ သင့်ကို။ အနုဝိစ္စ၊ သိ၍။ ဂဏေယျုံ၊ ဖမ်းကုန်ရာ၏။ ခီရံ၊ နို့ရည်ကို။ ပိဝ၊ သောက်လေလော။
ကလဏ္ဍုကသည်လည်း ကျေးသားငယ်ကိုသိ၍ ငါ့ကို ထင်ရှားသည်ကို ပြုရာ၏ဟု ကြောက်ခြင်းကြောင့် အရှင်လာလော့၊ အဘယ်အခါ၌ လာသနည်းဟု ဆို၏။ ကျေးသားငယ်သည် ကလဏ္ဍုကသည် ငါ့ကို အစီးအပွားကိုအလိုရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မခေါ်၊ ငါ၏လည်ကို လိမ်၍ သတ်ခြင်းငှါ အလိုရှိ၏ဟုသိ၍ ငါ့အား သင်ဖြင့် အလိုမရှိဟု ထိုသဖန်းခက်မှပျံ၍ ဗာရာ ဏသီပြည်သို့ သွား၍ မြင်ခဲ့တိုင်း သူဌေးအား အကျယ်အားဖြင့်ဆို၏။ သူဌေးသည် ကလဏ္ဍုကသည် မသင့်သည်ကိုပြု၏ဟုဆို၍ သွားပြီး သည်ရှိသော် ထိုကလဏ္ဍုကအား အာဏာကိုပြု၍ ထိုကလဏ္ဍုကကို ဗာရာဏသီသို့ဆောင်ခဲ့၍ ကျွန်အသုံးအဆောင်ဖြင့် သုံးဆောင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ထိုရဟန်းသည် ထိုအခါ ကလဏ္ဍုက ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗာရာ ဏသီသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ကိုယ်၏အဖြစ်၊ ကိုယ့်သနစ်၊ စင်စစ် သိအပ်စွာ
ခုနစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကလဏ္ဍုကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၈။ ဗိဠာရဝတဇာတ်
အံ့ဘွယ်သရဲကိုပြုတတ်သောသူ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယော ဝေ ဓမ္မံ ဓဇံ ကတွာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗိဠာရဝတဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သောအံ့ဘွယ်သ ရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်း၏အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေ သည်၏အဖြစ်ကို ကြားလျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဤရဟန်းသည်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖြစ်စေဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကြွက်အမျိုး၌ ပဋိသန္ဓေယူ၍ ကြီးခြင်းကိုစွဲ၍ ဝက်ငယ်ပမာ ဏရှိသောကိုယ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အရာမကများစွာကုန်သော ကြွက်တို့ဖြင့်ခြံရံလျက် တော၌နေ၏။ ထိုအခါ တခုသောမြေခွေးသည် ထိုမှဤမှ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ထိုကြွက်အပေါင်းကို မြင်၍ ကြွက်အပေါင်းတို့ကို လှည့်စား၍စားအံ့ဟုကြံ၍ ကြွက်တို့၏ နေရာအရပ်အနီး၌ နေသို့ရှေးရှု ခံတွင်းဖြင့်လေကိုခံလျှက် ခြေတချောင်းဖြင့်ရပ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အစာရှာအံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် ထိုမြေခွေးသည် သီလရှိသည်ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ထိုမြေခွေး၏အထံသို့သွား၍ အရှင်အရှင်သည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ အချင်း ငါသည် ဓမ္မိကအမည်ရှိ၏ဟု ဆို၏။ အခြေလေးချောင်းတို့ကို မြေ၌မရပ်မူ၍ အဘယ့်ကြောင့် ခြေတချောင်းဖြင့်သာလျှင် ရပ်သနည်းဟု မေး၏။ ငါသည် ခြေလေးချောင်းတို့ကို မြေ၌ ထားသည်ရှိသော် မြေသည် ရွက်ဆောင်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ ထို့ကြောင့်ခြေတချောင်းဖြင့်သာလျှင် ရပ်၏ဟု ဆို၏။ ခံတွင်းကိုဖွင့်၍ အဘယ့်ကြောင့် ရပ်သနည်းဟု မေး၏။ ငါတို့သည် တပါးသောအစာကို မစားကုန်၊ လေကိုသာလျှင် စားကုန်၏ဟုဆို၏။ ထိုနောက်မှ အဘယ့်ကြောင့် နေကို ရှေးရှုရပ်သနည်းဟု မေး၏။ နေကိုရှိခိုး၏ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုမြေခွေး၏စကားကိုကြား၍ ဤမြေခွေးသည် သီလရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ထိုအခါမှစ၍ ကြွက်အပေါင်းနှင့်တကွ ညနံနက် ထိုမြေခွေးအား ခစားအံ့သောငှါ သွား၏။
ထိုအခါ ကြွက်မင်း၏ ခစားခြင်းကိုပြု၍ သွားသောကာလ၌ မြေခွေးသည် အလုံးစုံသောကြွက်တို့မှ နောက်ဖြစ်သောကြွက်ကိုဖမ်း၍ အသားကိုစား၍ မျို၍ ခံတွင်းကိုသုတ်၍ ရပ်၏။ အစဉ်သဖြင့် ကြွက်အပေါင်းသည် ပါးသည်ဖြစ်၏။ ကြွက်တို့သည် ရှေး၌ ငါတို့အား ဤနေရာသည်မဆံ့၊ အကြားမရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ နေရကုန်၏။ ယခုအခါ၌ လျော့၏။ ဤနေရာသည် မပြည့်သလျှင် ကတည်း၊ ဤမပြည့်ခြင်း၏အကြောင်းသည်ကား အသို့နည်းဟု ဘုရားလောင်းအား ထိုအကြောင်းကို ကြားကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့်လျှင် ကြွက်တို့ပါးကုန်သနည်း ဟု ကြံသည်ရှိသော် မြေခွေး၌ ယုံမှားခြင်းကိုဖြစ်စေ၍ ထိုမြေခွေးကိုစုံစမ်းအံ့ဟု ခစားသောကာလ၌ ကြွင်းသောကြွက်တို့ကို ရှေ့ထား၍ မိမိသည် နောက်ကနေ၏။ မြေခွေးသည် ထိုကြွက်၏ အထက်၌ ပြေးလာသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မိမိအား ဖမ်းအံ့သောငှါ ပြေးလာသောထိုမြေခွေးကိုမြင်၍ အို မြေခွေး သင်၏ဤအကျင့်သည် ကောင်းသောတရားသဘောအားဖြင့် မ ဟုတ်၊ စင်စစ်လျှင် တပါးကုန်သောသူတို့အား ညှဉ်းဆဲအံ့သောငှါ တရားတံခွန်ကိုပြု၍ ကျင့်၏ ဟုဆိုလို၍-
ဝိဿာသယိတွာ ဘူတာနိ၊ ဗိဠာရံ နာမ တံ ဝတံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၈။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ ဝေ၊ စင်စစ်။ ဓမ္မံ ဓဇံ၊ တရားတံခွန်ကို ကတွာ၊ ပြု၍။ ဘူတာနိ၊ သတ္တဝါတို့ကို။ ဝိဿာသယိတွာ၊ အကျွမ်းဝင်စေ၍။ နိဂူဠှော၊ လျှို့ဝှက်လျက်။ ပါပံ၊ မကောင်းမှုကို။ အာစရေ၊ ကျင့်၏။ တံ ဝတံ၊ ထိုသူတို့၏အကျင့်သည်။ ဗိဠာရံ နာမ၊ စဉ်းလဲစဉ်းစားသော အကျင့်မည်၏။
ကြွက်မင်းသည် ပြောဆိုလျက်လျှင် ခုန်၍ ထိုမြေခွေး၏ လည်သို့ရောက်၍ မေးအောက်၌ ရေမျိုကိုကိုက်၍ ရေမျိုကိုခွဲ၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၏။ ကြွက်အပေါင်းတို့သည်ပြန်၍ မြေခွေးကိုစပ်စပ်မြည်စေလျက် စားကုန်၍ သွားကုန်၏။ ရှေးဦးစွာ ရောက်ကုန်သောကြွက်တို့သည် အသားကိုစားရကုန်သတတ်၊ နောက်မှရောက်ကုန်သောကြွက်တို့သည် မစားရကုန်၊ ထိုအခါမှစ၍ ကြွက်အပေါင်းသည် ဘေးမရှိသည် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ မြေခွေးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကြွက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
တရားဓမ္မ၊ အလံပြ၊ ပါပယုတ်မာ သေရရှာ
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗိဠာရဝတဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၉။ အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတ်
ဤဝတ္ထုသည်လည်းအံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသော အကြောင်းပင်တည်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နာယံ သိခါ ပုညဟေတု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤအဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော ရဟန်းကိုလျှင် အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကြွက်မင်းဖြစ်၍ တော၌ နေ၏။ ထိုအခါ တခုသားမြေခွေးသည် တောမီးလောင်သည်ရှိသော် ပြေးအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ တခုသောသစ်ပင်၌ ဦးခေါင်းကိုဆိုက်၍ နေ၏။ ထိုမြေခွေး၏ ကိုယ်အလုံး၌ အမွေးတို့ကို မီးလောင်ကုန်၏။ သစ်ပင်ကိုဆိုက်၍ တည်ရာဖြစ်သောထိပ်၌ ဦးစွန်းကဲ့သို့ အနည်းငယ်သော အမွှေးတို့သည် တည်ကုန်၏။ ထိုမြေခွေးသည် တနေ့သ၌ ရေအိုင်၌ရောက်စဉ် အရိပ်ကိုကြည့်သည်ရှိသော် ဦးစွန်းကိုမြင်၍ ယခုငါ့အား အသက်မွေးခြင်း၏အရင်းသည် ဖြစ်ပြီဟု တော၌ လှည့်လည်သည်ရှိသော် ထိုကြွက်အပေါင်းတို့ကိုမြင်၍ ဤကြွက်တို့ကို လှည့်စား၍စားအံ့ဟု အောက်၌ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်သာလျှင် ကြွက်တို့၏အနီး၌ နေ၏။
ထိုအခါ မြေခွေးကို ဘုရားလောင်းသည် အစာရှာသွားသည်ရှိသော်မြင်၍ ဤမြေခွေးသည် သီလရှိသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ချဉ်းကပ်၍ သင်သည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်းဟု မေး၏။ ငါသည် အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇ အမည်ရှိ ၏ဟု ဆို၏။ ထို့နောင်မှ အဘယ့်ကြောင့် ဤအရပ်သို့ လာသနည်းဟု မေး၏။ အချင်း သင်တို့ကို စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ လာ၏ဟု ဆို၏။ ငါတို့ကို အဘယ်သို့ပြု၍ စောင့်ရှောက်လတ္တံ့နည်းဟု ဆို၏။ ငါသည် အမြီးရေတွက်ခြင်းမည်သည်ကိုသိ၏။ သင်တို့သည် စောစောကလျှင်ထွက်၍ အစာရှာသွားသောကာလ၌ ဤမျှရှိကုန်၏ဟု ရေတွက်၍ တဖန် ပြန်သောကာလ၌လည်း ရေတွက်အံ့၊ ဤသို့ညနံနက် ရေတွက်လျှက် စောင့်ရှောက်အံ့ဟုဆို၏။ ဦးရီး ထိုသို့တပြီးကား စောင့်လော့ဟု ဆို၏။ ထိုမြေခွေးသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ထွက်သော ကာလ၌ တကောင်နှစ်ကောင်သုံးကောင်အစရှိသည်ဖြင့် ရေတွက်၍ ပြန်လာသောကာလ၌လည်း ထို့အတူလျှင် ရေ တွက်၍ အလုံးစုံသောကြွက်တို့၏ နောက်ဖြစ်သော ကြွက်ကိုဖမ်း၍ စား၏။ ကြွင်းသောစကားသည် ရှေးဝတ္ထုနှင့်တူသလျှင်ကတည်း၊ ဤအဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတ်၌ကား ကြွက်မင်းသည် ပြန်၍ တည်လျက် အိုအဂ္ဂိကဘာရဒွါဇ ကောင်းသောအကျင့်ရှိသည်၏အဖြစ်အားဖြင့် သင်၏ထိပ်၌ ဤဦးစွန်းကို မထားအပ်၊ ဝမ်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်ကား ထားအပ်၏ဟု ဆိုလို၍-
နာဂုဋ္ဌိဂဏနံ ယာတိ၊ အလံ တေ ဟောတု အဂ္ဂိက။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၂၉။ အဂ္ဂိက၊ အဂ္ဂိက။ ပုညဟေတု၊ ကောင်းမှုဟူသော အကြောင်းကြောင့်။ အယံ သိခါ၊ ဤဦးစွန်းကို။ န ဌပိတာ၊ မထားအပ်။ ဃာသဟေဟု၊ အစာဟူသောအကြောင်းကြောင့်။ အယံ သိခါ၊ ဤဦးစွန်းကို။ ဌပိတာ၊ ထားအပ်၏။ အယံ မူသိကဂဏာ၊ ဤကြွက်အပေါင်းသည်။ အဂူဠိဂဏနံ၊ အမြီးရေတွက်ခြင်းသို့။ န ယာတိ၊ မရောက်။ တေ၊ သင်အား။ ဧတ္တာဝတာ၊ ဤမျှဖြင့်သာ။ အလံ ဟောတု၊ တန်သည်ဖြစ်စေလော။
ကြွင်းသောစကားသည် ရှေးဝတ္ထုနှင့် တူသလျင်ကတည်း။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဤရဟန်းသည် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကြွက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အလိမ်အဝါ၊ ခဏသာ၊ ကြာလာဘေးဖြစ် ဇီဝိန်ပစ်
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော အဂ္ဂိကဘာရဒွါဇဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကုသနာဠှိဝဂ်
၁၀။ ကောသိယဇာတ်
နာဟန်ဆောင်၍သယောက်လင်ထားသော မိန်းမ၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယထာ ဝါစာ စ ဘုဉ္ဇဿု အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကောသိယဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သောမာတုဂါမကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် တယောက်သော သဒ္ဓါခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသော သီတင်းသည်ဖြစ်သော ပုဏ္ဏား၏ မယား ပုဏ္ဏေးမဖြစ်သတတ်၊ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် သီလမရှိ၊ ယုတ်မာသော အကျင့်ရှိ၏။ ညဉ့်၌ လွန်ကျူးသော အကျင့်ကိုကျင့်၏။ နေ့အခါ၌ တစုံတခုသောအမှုကိုမပြုမူ၍ နာဟန်ကိုပြု၍ ညည်းညူလျှက် အိပ်၏။ ထိုအခါ ထိုပုဏ္ဏေးမအား ပုဏ္ဏားသည် ရှင်မ ရှင်မအား အဘယ်မချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်သနည်းဟု မေး၏။ ငါ့အား လေသည် ထိုးကျင့်၏ဟုဆို၏။ ထိုသို့ လေထိုးကျင်သည်ရှိသော် အဘယ်ကိုရခြင်းငှါသင့်သနည်းဟု မေး၏။ သိမ်မွေ့သော ပြေပြစ်ကုန်သော မြတ်ကုန်သော ယာဂု ထမင်း ဆီ အစရှိသည်တို့ကို ရခြင်းငှါသင့်၏ဟု ဆို၏။ ပုဏ္ဏားသည် အကြင် အကြင် အာဟာရကို ပုဏ္ဏေးမသည် အလိုရှိ၏။ ထိုထိုအာဟာရကို ဆောင်၍ ပေး၏။ ကျွန်ကဲ့သို့အလုံးစုံသော ကိစ္စကိုပြု၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည်ကား ပုဏ္ဏား၏အိမ်သို့ ဝင်သောကာလ၌ အိပ်၏။ အပသို့ထွက်သောကာလ၌ သယောက်လင်တို့နှင့်တကွ ကာလကိုလွန်စေ၏။
ထိုအခါ ပုဏ္ဏားသည် ဤပုဏ္ဏေးမ၏ကိုယ်၌ ထိုးကျင်ကုန်သောလေတို့၏ အဆုံးသည်မထင်ဟုနှလုံးသွင်း၍ တနေ့သ၌ နံ့သာအစရှိသည်တို့ကိုယူ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်သို့သွား၍ မြတ်စွာဘုရားကို ပူဇော်ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျှောက်ပတ်သော အရပ်၌နေ၏။ ပုဏ္ဏား အဘယ့်ကြောင့် မထင်သနည်းဟု မိန့်တော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ပုဏ္ဏေးမ၏ ကိုယ်၌လေတို့သည် ထိုးကျင်ကုန်၏။ ထိုအကျွန်ုပ်သည် ထိုပုဏ္ဏေးမဘို့ ထောပတ်ဆီအစရှိသည်တို့ကို၎င်း မွန်မြတ်ကုန်သော ဘောဇဉ်တို့ကို၎င်း ရှာရ၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမ၏ကိုယ်သည်လည်း အထူးသဖြင့်
ကြည်လင်သောအဆင်း အသားအရေ ရှိသည်ဖြစ်၏။ လေနာ၏အဆုံးသည်ကား မထင်၊ အကျွန်ုပ်သည် ထိုပုဏ္ဏေးမကို လုပ်ကျွေးရသည်ဖြစ်၍လျှင် အထံတော်သို့လာခြင်း၏အခွင့်ကို မရဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ပုဏ္ဏေးမ၏ ယုတ်မာသော အဖြစ်ကိုသိတော်မူ၍ ပုဏ္ဏား ဤသို့အိပ်သောမာတုဂါမ၏ ရောဂါသည် မငြိမ်းသည်ရှိသော် ဆေးကိုပြုခြင်းငှါသင့်၏ဟု ရှေး၌လည်း သင့်အား ပညာရှိတို့သည် ဆိုအပ်သောစကားကို ဘဝဖုံးလွှမ်းသည်ဖြစ်သောကြောင့် သင်မမှတ်နိုင်၊ ဤသို့ မိန့်တော်မူ၍ ထိုပုဏ္ဏားသည်တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားသူကြွယ်မျိုး၌ဖြစ်၍ တက္ကသိုလ်ပြည်၌ အလုံးစုံသောအတတ်တို့ကိုသင်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌ ဒိသာပါမောက္ခဆရာဖြစ်၏။ တရာ့တပါးကုန်သောမင်းနေပြည်တို့မှ မင်းသားပုဏ္ဏားသားတို့သည် များသောအားဖြင့် ထိုဘုရားလောင်းအထံ၌ အတတ်သင်ကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော ဇနပုဒ်၌နေသောပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်း၏အထံ၌ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း၊ တဆယ့်ရှစ်ပါးသော အတတ်တို့ကို၎င်းသင်၍ ဗာရာဏသီပြည်၌လျှင် ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ် ဘုရားလောင်းအထံသို့ လာ၏။ ထိုပုဏ္ဏား၏ ပုဏ္ဏေးမသည် သီလမရှိသည်ဖြစ်၍ ယုတ်မာသောအကျင့်ရှိသည် ဖြစ်၏။
ဤသို့အစရှိကုန်သော အလုံးစုံသောစကားသည် ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုနှင့် တူသလျှင်ကတည်း။ ဘုရားလောင်းသည်ကား ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့် အဆုံးအမကိုခံလို၍ လာအံ့သောငှါအခွင့်ကို မရဟုဆိုသည်ရှိသော် ထိုပုဏ္ဏေးမငယ်သည် ဤပုဏ္ဏားကို လှည့်စား၍ အိပ်၏ဟုသိ၍ ထိုပုဏ္ဏေးမ၏ ရောဂါအားလျော်သော ဆေးကို ကြားအံ့ဆို၍ အမောင်သည် ဤနေ့မှစ၍ ထော ပတ်အရသာ နို့ရည်အရသာအစရှိသည်တို့ကို မပေးလင့်၊ နွားကျင်ငယ်၌ ငါးပါးကုန်သောအရွက်ကို၎င်း စိုသောသစ်သီးအစရှိသည်တို့ကို၎င်းထည့်၍ ထောင်း၍ အသစ်ဖြစ်သော ကြေးနီခွက်၌ထည့်၍ ကြေးနီနံ့ကိုယူစေ၍ ကြိုးကို၎င်း လွန်ကို၎င်း သစ်ခက်ကို၎င်းကိုင်၍ ဤဆေးသည်သင်၏ရောဂါအား လျော်သောဆေးတည်း၊ ဤဆေးကိုမူလည်း သောက်လော့၊ ထ၍ သင်သည် စားသောထမင်းအားလျော်သော အမှုကိုမူလည်း ပြုလော့၊ ဤသို့ဆိုလေလော့၊ ဆေးကို အကယ်၍ မသောက်အံ့၊ ထိုပုဏ္ဏေးမကို ကြိုးဖြင့်၎င်း လွန်ဖြင့်၎င်း၊ သစ်ခက်ဖြင့်၎င်း ငင်၍ ရိုက်ခတ်ကောင်းသောအရာ၌ ရိုက်ခတ်၍ ဆံတို့၌ဆွဲငင်၍ တတောင်ဖြင့် ထောင်းလေလော့၊ ထိုပုဏ္ဏေးမသည် ထိုခဏ၌လျှင် ထ၍ အမှုကိုပြုလတ္တံ့ဟုဆိုလိုက်၏။
ထိုပုဏ္ဏားသည် ကောင်းပြီဟု ဝန်ခံ၍ ဆရာမှာလိုက်သောနည်းဖြင့်လျှင် ဆေးကိုပြု၍ ရှင်မ ဤဆေးကိုသောက်လော့ဟု ဆို၏။ သင့်အား အဘယ်သူသည် ဤဆေးကို ပြောသနည်းဟုမေး၏။ ရှင်မ ဆရာပြော၏ဟုဆို၏။ ထိုဆေးကို ပယ်ဘိလော့၊ မသောက်အံ့ဟု ဆို၏။ လုလင်သည်မိမိ၏အလိုအားဖြင့် မသောက်လတ္တံ့ဟု ကြိုးကိုကိုင်၍ မိမိရောဂါအားလျောက်ပတ်သော ဆေးကိုမူလည်းသောက်လော့၊ ယာဂုထမင်းအားလျော်သော အမှုကိုလည်းပြုလော့ဟုဆိုလို၍-
ဥဘယံ တေ န သမေတိ၊ ဝါစာ ဘုတ္တဉ္စ ကောသိယေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၀။ ကောသိယေ၊ ကောသိယအနွယ်၌ဖြစ်သော ပုဏ္ဏေးမ။ ဝါစာ၊ ဆိုသော စကားနှင့်အညီလည်း။ ဘုဉ္ဇဿု၊ စားလော။ ယထာဘုတ္တဉ္စ၊ စားသည်နှင့် ညီစွာလည်း။ ဗျာဟရ၊ အိမ်၌ အမှုကိုပြုလော့။ တေ၊ သင်၏။ ဝါစာ စ၊ စကားသည်၎င်း။ ဘုတ္တဉ္စ၊ အစားသည်၎င်း။ ဥဘယံ၊ နှစ်ပါးစုံသည်။ န သမေတိ၊ မညီ။
ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ကောသိယပုဏ္ဏား၏ သ္မီးသည် ဆရာသည် ကြားသောကာလမှစ၍ ငါသည် ဤပုဏ္ဏားကို လှည့်စားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ထ၍ အမှုကိုပြုအံ့ဟု ထ၍ အမှုကိုပြု၏။ ဆရာသည် ငါ၏သီလမရှိသောအဖြစ်ကို သိအပ်ပြီ၊ ယခု ဤနေ့မှစ၍ ဤသို့ သဘောရှိသောအမှုကို ပြုအံ့သောငှာ မတတ်ကောင်းဟု ဆရာသည် ကဲ့ရဲ့အပ်သည်မှကြောက်သောကြောင့် မကောင်းမှုကိုလည်း ကြဉ်၍ သီလရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားသည် သိတော်မူအပ်သည်ဖြစ်သတတ်ဟု မြတ်စွ ဘုရား၌ ရိုသေသဖြင့် တဖန် လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို မကျင့်ခြင်းကိုပြု၏။
ဇာတ်ပေါင်း... သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လင်မယားတို့သည် ထိုအခါ လင်မယား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မာယာဟန်အောင်၊ သယောက်ထောင်၊ အနှောင်မထားရာ
ဆယ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကောသိယဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၁။ အသမ္ပဒါနဇာတ်
ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သောသူဌေးအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အသမ္ပဒါနေ နိတရီတရဿ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ အသမ္ပ ဒါန ဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့
ဒေဝဒတ်သည် ကျေးဇူးကို မသိတတ်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်ကိုမသိဟု စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခု ငါလာတော်မူသောအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ကျေးဇူးကိုမသိတတ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ကျေးဇူးကို မသိတတ်သည်သာလျှင်ကည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ တယောက်သော မဂဓရာဇ်မင်းသည် မင်းပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ထိုမင်း၏လျှင် ကုဋေရှစ်ဆယ်ကြွယ်ဝသော သူဌေးဖြစ်၏။ အမည်အားဖြင့် သင်္ခဟူသော အမည်ရှိ၏။ ဗာရာဏသီပြည်၌ ကုဋေရှစ်ဆယ်ကြွယ်ဝသည်လျှင်ဖြစ်သော ပီဠိယမည်သောသူဌေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော သူဌေးတို့သည် အချင်းချင်း အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကြကုန်၏။ ထိုသူဌေးတို့တွင် ဗာရာဏသီပြည်၌ ပီဠိယသူဌေးအား တစုံတခုသော အကြောင်းကြောင့် ကြီးစွာသော ဘေးသည်ဖြစ်၏။ အလုံးစုံသောဥစ္စာသည် ယုတ်၏။ ထိုပီဠိယ သူ ဌေးသည် ဆင်းရဲသည် ကိုးကွယ်ရာ မရှိသည်ဖြစ်၍ မယားကိုခေါ်၍ သင်္ခသူဌေးကိုအကြောင်း ပြု၍ ဗာရာဏသီပြည်မှ ခြေဖြင့်သာလျှင်ထွက်ခဲ့၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ထိုသင်္ခသူဌေးအိမ်သို့ သွား၏။ ထိုသင်္ခသူဌေးသည် ထိုပီဠိယသူဌေးကိုမြင်၍ ငါ၏အဆွေခင်ပွန်းသည် လာ၏ဟု နှစ်သက်၍ ပူဇော်ခြင်း မြတ်နိုးခြင်းကိုပြု၍ နှစ်ရက်သုံးရက်ကိုလွန်စေ၍ တနေ့သ၌ အဆွေ အဘယ်ကိစ္စကြောင့် ဤအရပ်သို့ လာသနည်းဟု မေး၏။ အဆွေ ငါ့အား ဘေးဖြစ်၏။ အလုံးစုံသော ဥစ္စာသည်ကုန်၏။ ငါ့အား ထောက်ပံ့ပါဟု ဆို၏။ အဆွေ ကောင်းပြီ မကြောက်လင့်ဟုဆို၍ ဘဏ္ဍာဥစ္စာကို အလယ်၌ခွဲ၍ ထက်ဝက်လျှင် ပေး၏။
ထိုပီဠိယသူဌေးသည် ထိုထိုစည်းစိမ်ကိုယူ၍ ဗာရာဏသီသို့သွား၍ နေခြင်းကိုပြု၏။ နောက်အဘို့၌ သင်္ခသူဌေးအားလည်း ထိုသို့သဘောရှိသည်သာလျှင်ဖြစ်သော ဘေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုသင်္ခသူ ဌေးသည် မိမိ၏ကိုးကွယ်ရာကို စုံစမ်းသည်ရှိသော် ငါသည် အဆွေခင်ပွန်းအား ကျေးဇူးပြုအပ်၏။ ထက်ဝက်သောစည်းစိမ်ကို ပေးအပ်၏။ ထိုသူဌေးသည် ငါ့ကိုမြင်၍ မစွန့်လတ္တံ့၊ ထို သူ ဌေး၏ အထံသို့သွားအံ့ဟု ကြံပြီးသော် မယားကိုခေါ်၍ ခြေဖြင့်သာလျှင် ဗာရာဏသီသို့သွား၍ မယားကို ရှင်မ သင့်အား ငါနှင့်တကွ ခရီးအလယ်၌ သွားခြင်းမည်သည် မသင့်၊ ငါသည် စေအပ်သော ယာဉ်ကိုစီး၍ များစွာသောအခြံအရံဖြင့် နောက်မှလာရလတ္တံ့၊ အကြင်မျှလောက် ယာဉ်ကိုမစေသေး၊ ထိုမျှလောက် ဤစရပ်၌ နေလော့ဟုဆို၍ မယားကို စရပ်၌ထားခဲ့၍ မိမိသည် မြို့သို့ဝင်၍ သူဌေးအိမ်သို့သွား၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ သင်တို့၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော သင်္ခမည်သောသူဌေးသည် လာ၏ဟု စေ၏။ ထိုပီဠိယသူဌေးသည် လာစေသတည်းဟု ခေါ်စေ၍ ထိုသင်္ခသူဌေးကိုမြင်၍ နေရာမှမထ၊ ပျူငှါလောက ဝတ်ကို မပြု၊ သက်သက် အဘယ်အကျိုးငှါ လာသနည်းဟု မေး၏။ သင်တို့ကိုဖူးမြင်အံ့ငှာ လာ ၏ဟု ဆို၏။ နေရာကို သင်သည် အဘယ်မှာယူအပ်သနည်းဟု မေး၏။ သူဌေး ရှေးဦးစွာ နေရာအရပ်သည် မရှိသေး၊ သူဌေးမကိုလည်း စရပ်၌ ထားခဲ့၍လျှင် လာ၏ဟု ဆို၏။ ဤအိမ်၌ သင်တို့အား နေရာအရပ်သည် မရှိ၊ ရိက္ခာကိုယူ၍ တခုသောအရပ်၌ ချက်စားကုန်၍ သွားကြကုန်လော့၊ တဖန် ငါတို့၏အိမ်သို့ မဝင်လာကြကုန်လင့်ဟုဆို၍ ငါ့အဆွေခင်ပွန်း၏ ပုဆိုးစွန်း၌ဖွဲ့၍ တတုမ္ဗမျှသောဖွဲကို ပေးလော့ဟု ကျွန်ကိုဆိုစေ၏။
ထိုနေ့၌ ပီဠိယသူဌေးသည် နီသောသလေးတို့ကို ခါ၍ လှေ့၍ လှည်းတထောင်တိုက်မျှကျီကို ပြည့်စေ၏။ ကုဋေလေးဆယ်သော ဥစ္စာကိုယူ၍ လာသော ကျေးဇူးကိုမသိသော ခိုးသူကြီးသည် တတုမ္ဗမျှသောဖွဲကို အဆွေခင်ပွန်းအား ပေးစေ၏။ ကျွန်သည် တောင်း၌ တတုမ္ဗမျှကိုထည့်၍ ဘုရားလောင်း၏အထံသို့ သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤသူယုတ်သည် ငါ့အထံမှ ကုဋေလေးဆယ်သောဥစ္စာကိုရ၍ ယခုအခါ၌ တတုမ္ဗမျှသော ဖွဲ့ကိုပေးစေ၏။ ယူရအံ့လော မယူရအံ့လောဟု ကြံ၏။ ထိုသင်္ခသူဌေးအား ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ဤသူဌေးသည် ရှေးဦးစွာ ကျေးဇူးကိုမသိ၊ အဆွေခင်ပွန်းအား ပြစ်မှားသည်ကိုပြုခြင်း၊ အဆွေခင်ပွန်းဖျက်ဆီးခြင်း၊ ပြုဘူးသောကျေးဇူးကို ဖျက်ခြင်းအားဖြင့် ငါနှင့်တကွ ချစ်ခြင်းကိုဖျက်၏။ ငါသည် ထိုပီဠိယသူဌေးသည် ပေးအပ်သော တုမ္ဗမျှသောဖွဲကို ယုတ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အကယ်၍ မယူအံ့၊ ငါသည် ချစ်သည်၏အဖြစ်ကိုဖျက်အံ့၊ အလွန်မိုက်ကုန်သောသူတို့သည် အနည်းငယ်ကိုရကုန်၍ မယူကုန်ဘဲ အဆွေခင်ပွန်းကို ဖျက်ဆီးကုန်၏။ ငါသည် ထိုပီဠိယသူဌေးသည် ပေးအပ်သော တတုမ္ဗမျှသောဖွဲကိုယူ၍ ငါ၏အစွမ်းအားဖြင့် ချစ်သည် ၏အဖြစ်ကို တည်စေအံ့၊ ဤသို့သော အကြံသည် ဖြစ်၏။ ထိုသင်္ခသူဌေးသည် တတုမ္ဗမျှသောဖွဲကို ပုဆိုးစွန်း၌ဖွဲ့၍ ပြသာဒ်မှသက်ခဲ့၍ စရပ်သို့ လာ၏။
ထိုအခါ ထိုသင်္ခသူဌေးကို မယားသည် အရှင်အရှင်သည် အဘယ်ကိုရခဲ့သနည်းဟု မေး၏။ ရှင် မ ငါတို့၏အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သော ပီဠိယသူဌေးသည် တတုမ္ဗမျှသောဖွဲကိုပေး၍ ငါတို့ကို ယနေ့လျှင် လွှတ်လိုက်၏ဟု ဆို၏။ ထိုသူဌေးမသည် အရှင်အဘယ်အကျိုးငှါ ယူခဲ့သနည်း၊ ဤဖွဲသည် ကုဋေလေးဆယ်သောဥစ္စာအား လျောက်ပတ်သလောဟုဆို၍ ငိုအံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ရှင်မ မငိုလင့်၊ ငါသည် ထိုသူဌေးနှင့်တကွ အချစ်ပျက်အံ့သောအဖြစ်မှ ကြောက်လေသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငါ၏အစွမ်းအားဖြင့် ချစ်သည်၏ အဖြစ်ကို တည်စိမ့်သောငှါ ယူ၏။ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် စိုးရိမ်သနည်းဟုဆိုလို၍-
ဗာလဿ မိတ္တာနိ ကလီ ဘဝန္တိ။
တသ္မာ ဟရာမိ ဘုသံ အဍ္ဎမာနံ၊
မာ မေ မိတ္တိ ဇီယိတ္ထ သဿတာယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၁။ အသမ္ပဒါနေန၊ မယူခြင်းကြောင့်။ ဣတရီတရဿ၊ အမှတ်မဲ့ယုတ်မာသော။ ဗာလဿ၊ သူ မိုက်အား။ မိတ္တာနိ၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်။ ကလီ၊ ပျက်စီးကုန်သည်။ ဘဝန္တိ၊ ဖြစ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်။ မေ၊ ငါ့အား။ မိတ္တိ၊ ချစ်ခြင်းသည်။ မာ ဇီယိတ္ထ၊ မပျက်စီးစေသတည်း။ အယံ၊ ဤချစ်ခြင်းသည်။ သဿတော၊ မြဲစေသတည်းဟု။ အဍ္ဎမာနံ၊ တတုမ္ဗမျှသော။ ဘုသံ၊ ဖွဲကို။ ဟရာမိ၊ ယူခဲ့၏။
ဤသို့ဆိုသော်လည်း သူဌေးမယားသည် ငို သည်သာလျှင်တည်း၊ ထိုခဏ၌ သင်္ခသူဌေးသည် ပီဠိယသူဌေးအား ပေးအပ်သော အမှုလုပ်ကျွန်သည် စရပ်တံခါးဖြင့်လာသည်ရှိသော် သူဌေးမယား၏ငိုသံကိုကြား၍ စရပ်သို့ဝင်၍ မိမိ၏ သခင်တို့ကိုမြင်၍ ခြေတို့၌ဝပ်၍ငိုလျက် သခင်တို့ ဤအရပ်သို့ အဘယ်အကျိုးငှါ လာကြကုန်သနည်းဟု မေး၏။ သူဌေးသည် အလုံးစုံသောအကြောင်းကို ကြား၏။ အမှုလုပ်ကျွန်သည် သခင်တို့ ဤသို့ဖြစ်စေ မကြံကြကုန်လင့်ဟု နှစ်ယောက်ကုန်သောသူတို့ကို နှစ်သိမ့်စေ၍ မိမိအိမ်သို့ဆောင်၍ နံ့သာရေဖြင့်ရေချိုးစေ၍ စားစေ၍ သင်တို့၏သခင်တို့သည် လာကြကုန်၏ဟု ကြွင်းသောသူတို့ကိုလည်း စည်းဝေးစေ၍ နှစ်ရက်သုံးရက်ကိုလွန်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောကျွန်တို့ကိုယူ၍ မင်းယင်ပြင်သို့သွား၍ ဟစ်ကြွေးခြင်းကို ပြုကုန်၏။ မင်းသည်လည်း ထိုသူတို့ကိုခေါ်စေ၍ ဤဟစ်ကြွေးခြင်းသည် အသို့နည်းဟု မေး၏။ ထိုကျွန်တို့သည်လည်း အလုံးစုံသောအကြောင်းကို မင်းအား ကြားကုန်၏။ မင်းသည် ထိုကျွန်တို့၏ စကားကိုကြားလျှင် နှစ်ယောက်ကုန်သော သူဌေးတို့ကို ခေါ်စေ၍ သင်္ခသူဌေးကို သူဌေးကြီး သင်သည် ပီဠိယသူဌေးအား ကုဋေလေးဆယ်သောဥစ္စာတို့ကို ပေးသတတ်ဟူသည် မှန်သ လော ဟု မေး၏။
မြတ်သောမင်းကြီး မှန်ပါ၏။ အကျွန်ုပ်ကိုကွံ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့လာသော အကျွန်ုပ်၏ အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်သောသူဌေးအား သက်သက်ဥစ္စာကိုသာ ပေးအပ်သည်မဟုတ်သေး၊ အလုံးစုံသော အသက်ရှိသောစည်းစိမ် အသက်မရှိသောစည်းစိမ်ကို နှစ်စုတို့ကိုပြု၍ ညီမျှသောအဘို့ကိုပေး၏ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ထိုသင်္ခသူဌေးဆိုသောစကားသည် မှန်သလောဟု ပီဠိယသူဌေးကို မေး၏။ ရှင်မင်းကြီး မှန်ပေ၏ဟု ဆို၏။ သင့်ကိုလျှင် ကြံ၍လာသော သင်္ခသူဌေးအား သင်သည်ပြုအပ်သော တစုံတခုသော ပူဇော်ခြင်းသည်၎င်း မြတ်နိုးခြင်းသည်၎င်းရှိသလောဟု မေး၏။ ထိုပီဠိယသူဌေးသည် ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ သင်သည် ထိုသင်္ခသူဌေး၏ ပုဆိုးစွန်း၌ ထည့်၍ ပေးအပ်သော တတုမ္ဗမျှသောဖွဲ့သည် ရှိသလောဟု မေး၏။ ထိုစကားကိုကြား၍ ဆိတ်ဆိတ်နေ သည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ မင်းသည် အသို့ပြုအပ်သနည်းဟု အမတ်တို့နှင့်တကွတိုင်ပင်၍ ထိုပီဠိယသူဌေးကို ရေရွတ်၍ သွားကြကုန်၊ ပီဠိယသူဌေးအိမ်၌ အလုံးစုံသောစည်းစိမ်ကို သင်္ခသူ ဌေးအား ပေးကြကုန်လောဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် မြတ်သောမင်းကြီး အကျွန်ုပ်အား သူတပါးဥစ္စာဖြင့် အလိုမရှိ၊ အကျွန်ုပ်သည်ပေးအပ်သော ဥစ္စာကိုသာလျှင် ပေးစေကုန်လောဟု ဆို၏။ မင်းသည် ဘုရားလောင်း၏ ဥစ္စာကို ပေးစေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် အလုံးစုံသော မိမိသည် ပေးအပ်သောစည်းစိမ်ကိုရ၍ ကျွန်အပေါင်းခြံရံလျက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့လျှင်သွား၍ ဥစ္စာကိုဖြစ်စေ၍ အလှူအစရှိကုန်သော ကောင်း မှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ပီဠိယသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သင်္ခသူဌေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ကျေးဇူးမသိ၊ လူတုံးတိ၊ ဒဏ်ထိ လေတော့တာ
ရှေးဦးစွာသော အသမ္မဒါနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၂။ ဘီရုကဇာတ်
ကိလေသာဖြင့် ဖျားယောင်းသည်ကို စောင်းလှည့်၍ မကြည့်ခြင်းကြောင့် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်သောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကုသလူပဒေသေ ဓိတိယာ ဒဠာယ စ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဘီရုကဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အဇပါလညောင်ပင်ရင်း၌ မာရ်မင်းသ္မီးတို့၏ ဖျားယောင်းသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဤသုတ္တန်ကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့။ မြတ်စွာဘုရားသည် အစမှစ၍-
တာ တတ္ထ ပနုဒီ သတ္ထာ၊ တူလံ ဘဋ္ဌံဝ မာလုတော။
ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏။
တတ္ထ၊ ထိုအဇပါလ ညောင်ပင်ရင်း၌။ တဏှာ စ၊ တဏှာမည်သောနတ်သ္မီးသည်၎င်း။ အရတီ စ၊ အရတီမည်သော နတ်သ္မီးသည်၎င်း။ ရဂါ စ၊ ရဂါမည်သော နတ်သ္မီးသည်၎င်း။ ဒဒ္ဒလ္လမာနာ၊ ထွန်းပလျက်။ အာဂဉ္ဆုံ၊ လာကုန်၏။ မာလုတော၊ လေသည်။ ဘဋ္ဌံ၊ ကျသော။ တူလံ၊ လဲဝါဂွမ်းကို။ ပနုဒီ ဣဝ၊ လွှင့်သကဲ့သို့။ သတ္ထာ၊ မြတ်စွာဘုရားသည်။ တာ၊ ထိုမာရ်မင်းသ္မီးသုံးယောက်တို့ကို။ ပနုဒီ၊ ပယ်တော်မူ၏။
ဤသို့ အဆုံးတိုင်အောင် ထိုသုတ္တန်ကို ဟောတော်မူသော ကာလ၌ တရားသဘင်၌စည်းဝေးကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ မြတ်စွာဘုရားသည် မာရ်မင်းသ္မီးတို့သည် များစွာကုန်သော နတ်၌ဖြစ်ကုန်သော အဆင်းတို့ကိုဖန်ဆင်း၍ ဖြားယောင်းအံ့သောငှါ ကပ်လာကုန်သည်တို့ကို မျက်စိတော်တို့ကိုလည်း ဖွင့်၍ ကြည့်တော်မမူ၊ မြတ်စွာဘုရားတို့၏ အစွမ်းတော်မည်သည်အံ့ဘွယ်ရှိစွ၊ ဤသို့ စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်း ဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤ မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်သည် ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ ခပ်သိမ်းသော အာသဝေါတို့ကိုကုန်စေ၍ သဗ္ဗညူအဖြစ်သို့ရောက်သော ငါဘုရားသည် မာရ်မင်းသ္မီးတို့ကို မကြည့်ခြင်းမည်သည်ကားအံ့ဘွယ်မရှိသေး၊ ငါသည် ရှေး၌ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကိုရှာစဉ် ကိလေသာနှင့် ယှဉ်သော ကာလ၌လည်း ဖန်ဆင်းအပ်သော နတ်၌ဖြစ်သေ အဆင်းကို ဣန္ဒြေတို့ကိုဖျက်၍ ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် မကြည့်မူ၍သာလျှင် သွား၍ မြတ်သောမင်းအဖြစ်သို့ ရောက်ဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အစ်ကိုတထောင်တို့၏ ညီအငယ် ဖြစ်၏။ ဤသို့အစရှိသော အလုံးစုံသောစကားကို အောက် တေလပတ္တဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်သာလျှင် ချဲ့အပ်၏။
ထိုအခါ၌ကား တက္ကသိုလ်ပြည်၌နေကုန်သော သူတို့သည် မြို့ပစရပ်၌ ဘုရားလောင်းသို့ကပ်ပြီးသည်ရှိသော် တောင်းပန်၍ မင်းအဖြစ်ကိုအပ်နှင်း၍ အဘိသိက်သွန်ခြင်းကိုပြု၍ တက္က သိုလ်ပြည်၌ နေကုန်သောလူတို့သည် မြို့ကိုလည်း နတ်ပြည်ကဲ့သို့ မင်း၏နန်းတော်ကိုလည်း သိကြားနတ်မင်း၏ နန်းတော်ကဲ့သို့ တန်ဆာဆင်ကုန်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် မြို့သို့ဝင်၍ မင်း၏နန်းတော်ဖြစ်သော ပြာသာဒ်မြတ်သောအပြင်၌ ကောင်းစွာဆောက်အပ်သော ထီးဖြူရှိသော မြတ်သောရတနာပလ္လင်သို့တက်၍ သိကြားနတ်မင်း၏ တင့်တယ်ခြင်း ကဲ့သို့သော တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် နေ၏။ အမတ် ပုဏ္ဏား သူ ကြွယ်တို့သည်၎င်း မင်းသားတို့သည်၎င်း ခပ်သိမ်းသောတန်ဆာဖြင့် ဆင်ကုန်လျက် ခြံရံ၍ တည်ကုန်၏။
နတ်သ္မီးနှင့်တူကုန်သော ကခြင်း သီချင်း တီးမှုတ်ခြင်း၌ လိမ်မာကုန်သော မြတ်သောတင့်တယ်ခြင်းနှင့်ပြည့်စုံကုန်သော တသောင်း ခြောက်ထောင်ကုန်သော ကချေသည်မိန်းမတို့သည် ကခြင်း သီချင်း တီးမှုတ်ခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ သီချင်းသံ တီးမှုတ်သံဖြင့် မင်း၏ နန်းတော်သည် မိုဃ်း၏ထစ်ကြိုးသံဖြင့်ပြည့်သော မဟာသမုဒြာဝှမ်းကဲ့သို့ တပြိုင်နက် တချက်တည်း အုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် မိမိ၏အသရေ တင့်တယ်ခြင်းအစုကို ကြည့်လျှက်လျှင် ငါသည် ထိုဘီလူး မတို့သည် ဖန်ဆင်းအပ်သော နတ်၌ဖြစ်သောအဆင်းကို အကယ်၍ ကြည့်ငြားအံ့၊ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်သည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤတင့် တယ်ခြင်း အသရေအစုကိုမမြင်ရရာ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၏ အဆုံးအမ၌ တည်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငါသည် ဤမင်းအဖြစ်ကို ရအပ်၏ဟု ကြံ၏။ ဤသို့ ကြံပြီး၍ ဥဒါန်းကို ကျူးလိုရကား-
အနိဝတ္တိတတ္တာ ဘယဘီရုတာယ စ။
န ရက္ခသီနံ ဝသမာဂမိမှသေ။
သ သောတ္ထိဘာဝေါ မဟတာ ဘယေန မေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၂။ ကုသလူပဒေသေ၊ လိမ်မာကုန်သော အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့၏ အဆုံးအမ၌။ ဒဠှာယ၊ မြဲသောအားဖြင့်။ ဓိတိယာ စ၊ လုံ့လပြုခြင်းကြောင့်၎င်း။ ဘယဘီရုတာယ၊ စိတ်၏ထိတ်လန့်ခြင်း ကိုယ်၏ တုန်လှုပ်ခြင်းဖြင့်။ အနိဝတ္တိတာ စ၊ မဆုတ် မနစ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၎င်း။ ရက္ခသီနံ၊ ဘီ လူးမ၏။ ဝသံ၊ နိုင်ငံသို့။ န အာဂမိမှသေ၊ မလိုက်ကုန်။ မေ၊ ငါ့အား။ မဟတာ၊ ကြီးစွာသော။ ဘယေန၊ ဘေးမှ။ သ သောတ္ထိဘာဝေါ၊ ထိုချမ်းသာခြင်းသည်။ ဇာတော၊ ဖြစ်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် တရားဟော၍ တရားသဖြင့်မင်းပြု၍ အလှူအစရှိကုန်သောကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ မင်းအဖြစ်သို့ရောက်သော မင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဖြားယောင်းကိလေ၊ မကြည့်ပေ၊ မသွေမင်းဖြစ် စည်းစိမ်သစ်
နှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဘီရုကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၃။ ဃတာသနဇာတ်
မလျောက်ပတ်သောနေရာမှ စွန့်၍ ပြောင်းအပ်သည်၏အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သောသဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ခေမံ ယဟိံ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဃတာသနဇာတ်ကို ဇေတဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့။ ထိုရဟန်းသည် မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ ကမ္မဋ္ဌာ န်းကို ယူ၍ တခုသောပစ္စန္တရစ်ရွာငယ်ကို အမှီ ပြု၍ တောကျောင်း၌ ဝါသို့ကပ်၏။ ထိုရဟန်းအား ရှေးဦးစွာသောကာလ၌လျှင် ဆွမ်းအလို့ရွာသို့ဝင်စဉ် ကျောင်းကို မီးလောင်၏။ ထိုရဟန်းသည် နေရာမရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပင်ပန်းသည်ဖြစ်၍ ဒါယကာတို့အား ကြား၏။ ဒါယကာတို့သည် အရှင်ဘုရား ဤသို့ဖြစ်စေ ကျောင်းဆောက်ပါကုန်အံ့၊ ရှေးဦးစွာ ထွန်ကုန်အံ့၊ ရှေးဦးစွာ ကြဲကုန်အံ့၊ ဤသို့ အစရှိသည်တို့ကိုဆိုကုန်လျက် ဝါတွင်းသုံးလကို လွန်စေကုန်၏။ ထိုရဟန်းသည် ကျောင်းမလျောက်ပတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အပြီးသို့ရောက်စေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်၊ ထိုရဟန်းသည် နိမိတ်ကိုလည်း မဖြစ်စေနိုင်၍ ဝါကျွတ်သည်ရှိသော် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်သို့ သွားပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းနှင့်တကွ ပျူငှါလောကဝတ်ကိုပြု၍ ရဟန်း သင့်အား ကမ္မဋ္ဌာန်းသည် လျောက်ပတ်သည် ဖြစ်ပြီလောဟု မေးတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းသည် အစမှစ၍ မလျောက် ပတ်သည်၏အဖြစ်ကို လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ရှေး၌ တိရစ္ဆာန်တို့သည်လည်း မိမိ၏ လျောက်ပတ်သည် မလျှောက်ပတ် သည်ကိုသိ၍ လျောက်ပတ်သောကာလ၌ နေ၍ မလျောက်ပတ်သောကာလ၌ နေရာအရပ်ကိုစွန့်၍ တပါးသောအရပ်သို့ သွားကုန်၏။ သင်သည် အဘယ်ကြောင့် မိမိ၏ လျောက်ပတ်သည် မလျောက်ပတ်သည်ကို မသိသနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းသည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ငှက်အမျိုး၌ ဖြစ်၍ လိမ်မာသောအဖြစ်သို့ ရောက်၍ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော ငှက်မင်းဖြစ်၍ တခုသောတောအရပ်၌ ဇာတဿရအိုင်နား၌ အခက်အရွက်နှင့် ပြည့်စုံသော ထူသောအရွက်ကြီးငယ်ရှိသော သစ်ပင်ကြီးကိုမှီ၍ အခြွေ အရံနှင့်တကွနေ၏။ များစွာကုန်သော ငှက်တို့သည် သစ်ပင်၏ ရေအထက်၌ ဖြန့်သောအခက်တို့၌နေလျှက် ကိုယ်မှဖြစ်သော အညစ်အကြေးကိုရေ၌ ကျစေကုန်၏။
ထိုဇာတဿရအိုင်၌လည်း ကြမ်းသောနဂါးမင်းသည်နေ၏။ ထိုနဂါးမင်းအား ဤငှက်တို့သည် ငါ၏ နေရာဖြစ်သော ဇာတရဿအိုင်၌ ကိုယ်မှဖြစ်သော အညစ်အကြေးကိုချကုန်၏။ ငါသည် ရေမှမီးကိုထစေ၍ သစ်ပင်ကိုလောင်စေ၍ ထိုငှက်တို့ကို အကယ်၍ ပြေးစေရမူကား ကောင်းစွ ဟု အကြံဖြစ်၏။ ကြံပြီး၍ နဂါးမင်းသည် အမျက်ထွက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ညဉ့်အဘို့၌ ခပ်သိမ်းကုန်သော ငှက်တို့သည် စည်း ဝေး၍ သစ်ခက်တို့၌အိပ်ကာလတို့၌ ရှေးဦးစွာလျှင် ခုံလောက်၌တင်အပ်သော ရေကဲ့သို့ ကျိုက် ကျိုက်ဆူစေ၍ နှစ်ကြိမ် မြောက်၌ အခိုးကိုထစ၍ သုံးကြိမ်မြောက်၌ ထန်းလုံးပမာဏရှိသော မီးလျှံထစေ၍ ဘုရားလောင်းသည် ရေမှထသောမီးလျှံကိုမြင်၍ အိုငှက်တို့ မီးလောင်ခြင်းမည်သည်ကို ရေဖြင့်ငြိမ်းစေကုန်၏။ ယခုအခါ၌ကား ရေကိုပင်လျှင် မီးလောင်၏။ ငါတို့သည် ဤသစ်ပင်၌နေခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းကုန်၊ တပါးသောသစ်ပင်သို့ သွားကြကုန်အံ့ဟု ဆိုလို၍-
ဒကဿ မဇ္ဈေ ဇာလတေ ဃတာသနော။
န အဇ္ဇ ဝါသော မဟိယာ မဟီရုဟေ။
ဒိသာ ဘဇဝှေါ သရဏာဇ္ဇ နော ဘယံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၃။ ဘော သကုဏာ၊ အိုငှက်တို့။ ယဟိံ၊ အကြင်ရေ၌။ ခေမံ၊ ဘေးမရှိ။ တတ္ထ၊ ထိုရေ၌။ အရီ၊ မီးဟူသော ရန်သူသည်။ ဥဒီရိတော၊ ထ၏ ဒကဿ၊ ရေ၏။ မဇ္ဈ၊ အလယ်၌။ ဃတာသနော၊ မီးသည်။ ဇာလတေ၊ ပြောင်ပြောင်တောက်၏။ အဇ္ဇ၊ ယခု။ နော၊ ငါတို့အား။ မဟိယာ၊ မြေမှ။ ဇာတေ၊ ဖြစ်သားမဟီရုဟေ၊ ဤသစ်ပင်၌။ ဝါသော၊ နေရခြင်းသည်။ န အတ္ထိ၊ မရှိ။ အဇ္ဇ၊ ယခု။ နော၊ ငါတို့အား။ သရဏာ၊ ကိုးကွယ်ရာမှ။ ဘယံ၊ ဘေးဖြစ်၏။ ဒိသာ၊ အရပ်မျက်နှာတို့သို့။ ဘဇဝှေါ၊ ပျံကြကုန်အံ့။
ဤသို့ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် မိမိစကားကိုလိုက်နာကုန်သော ငှက်တို့ကိုခေါ်၍ တပါးသောအရပ်သို့သွား၏။ ဘုရားလောင်း၏စကားကိုမယူမူ၍ နေကုန်သောငှက်တို့သည်ကား အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကိုဆောင်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏ အဆုံး၌ ထိုရဟန်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်၌တည်လေ၏။ သစ္စာကိုပြပြီး၍ ယခုအခါ ဘုရားပရိသတ်တို့သည် ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ စကားကို လိုက်နာကုန်သော သူတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ငှက်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
လျောက်ပတ်က, နေ၊ မလျောက်ပေ၊ ထွက်လေတပါးရပ်
သုံးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဃတာသနဇာတ်သည်ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၄။ ဈာနသောဓနဇာတ်
မြတ်စွာဘုရား၏ အကျဉ်းပြဿနာကို အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အကျယ်ဖြေသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယေ သညိနော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဈာနသောဓနဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သင်္ကဿ နဂိုရ်ပြည်တံခါး၌ ကိုယ်တော်သည် အကျဉ်းအားဖြင့် မေးတော်မူသောပြဿနာကို အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အကျယ်အားဖြင့် ဖြေခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကား၌ ဤဆိုလတ္တံ့သည်ကား အတိတ်ဝတ္ထုတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တောကျောင်း၌ စုတေသည်ရှိသော် တပည့်တို့သည် မေးအပ်သည်ဖြစ်၍ နေဝသညီ နာသညီ-ဟုဆို၏။ ရသေ့တို့သည် တပည့်ကြီး၏စကားကို မယုံကြည်ကုန်၊ ဘုရားလောင်းသည် အာဘဿရဘုံမှလာ၍ ကောင်းကင်၌ ရပ်၍-
ယေပိ အသညိနော တေပိ ဒုဂ္ဂတာ။
ဧတံ ဥဘယံ ဝိဝဇ္ဇယ၊
တံ သမာပတ္တိသုခံ အနင်္ဂဏံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၄။ ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ သညိနော၊ သညာရှိကုန်၏။ တေပိ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်လည်း။ ဒုဂ္ဂတာ၊ ဆင်းရဲကုန်၏။ ယေ သတ္တာ၊ အကြင်သတ္တဝါတို့သည်။ အသညိနော၊ သညာမရှိကုန်။ တေပိ၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည်လည်း။ ဒုဂ္ဂတာ၊ ဆင်းရဲကုန်၏။ ဧတံ ဥဘယံ၊ ထိုနှစ်ပါးသော သညီဘဝ, အသညီဘဝကို။ ဝိဝဇ္ဇယ၊ ကြဉ်။ တံ သမာပတ္တိသုခံ၊ ထိုနေဝသညာနာသညာယတန ဈာန်ချမ်းသာသည်။ အနင်္ဂဏံ၊ အပြစ်မရှိ။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် တရားဟော၍ တပည့်ကြီး၏ ကျေးဇူးကိုဆို၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ သွား၏။ ထိုအခါ ကြွင်းကုန်သော ရသေ့တို့သည် တပည့်ကြီး၏စကားကို ယုံကြည်ကြကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာမထေရ်သည် ထိုအခါ တပည့်ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗြဟ္မာကြီးဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အကျဉ်းမေးပေ၊ အကျယ်ဖြေ၊ တော်ပေတပည့် ထေရ်သာရိ
လေးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဈာနသောဓနဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၅။ စန္ဒာဘဇာတ်
အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏အလောင်းဖြေသော ပြဿနာ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် စန္ဒာဘံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန် ဆာဆင်အပ်သော ဤစန္ဒာဘဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် သင်္ကဿနဂိုရ်ပြည်တံခါး၌ ရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ သာလျှင် ပြဿနာဖြေခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တောကျောင်း၌စုတသည်ရှိသော် တပည့်ကြီးတို့သည် မေးအပ်သည်ဖြစ်၍ စန္ဒာဘံ သူရိယာဘံဟု ဆို၍ အာဘဿရဘုံ၌ ဖြစ်၏။ ရသေ့တို့သည် တပည့်ကြီး၏စကားကို မယုံကြည်ကြကုန်၊ ဘုရားလောင်းသည် လာလတ်၍ ကောင်းကင်၌ ရပ်လျက်လျှင်-
အဝိတက္ကေန ဈာနေန၊ ဟောတိ အာဘဿရူပဂေါ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၅။ ဣဓ၊ ဤလောက၌။ ယော ပုဂ္ဂလာ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ စန္ဒာဘဉ္စ၊ လရောင်ဟူသော ဩဒါတကသိုဏ်းကို၎င်း။ သူရိယာဘဉ္စ၊ နေရောင်ဟူသော ပီတကသိုဏ်းကို၎င်း။ ပညာယ၊ ပညာဖြင့်။ ဂါဓတိ၊ သက်၏။ သော ပုဂ္ဂလော၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည်။ တထာ ကတွာ၊ ထိုသို့ပြု၍။ ပဋိလဒ္ဓေန၊ ရအပ်သော။ အဝိတက္ကေန ဈာနေန၊ ဒုတိယဈာန်ဖြင့်။ အာဘဿရူပဂေါ၊ အာဘဿရဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားသည်။ ဟောတိ၊ ဖြစ်၏။
ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့တို့ကိုသိစေ၍ တပည့်ကြီး၏ ကျေးဇူးကိုဆို၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့လျှင် သွား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ တပည့်ကြီးဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဗြဟ္မာကြီး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အဖြေကျွမ်းကျင်၊ လ, နေသွင်၊ ထေရ်ရှင် ပုတ္တရာ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော စန္ဒာဘဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၆။ သုဝဏ္ဏဟံသဇာတ်
အလိုကြီး၍ ပျက်စီးသောမိန်းမ၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ယံ လဒ္ဓံ တေန တုဋ္ဌဗ္ဗံ အစရှိသောဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသုဝဏ္ဏဟံသဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ထုလ္လနန္ဒာ အမည်ရှိသော ရဟန်းမိန်းမကို အကြောင်းပြု၍ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ တယောက်သော သီတင်းသည်သည် ဘိက္ခုနီသံဃာကို ကြက်သွန်ဖြင့်ဘိတ်၍ ယာခင်းစောင့်ကို ရဟန်းမိန်းမတို့သည် အကယ်၍ လာကုန်အံ့၊ တယောက်သော ရဟန်းမိန်းမအား နှစ်ခုသုံးခုကုန်သော အပ၌အစေ့ရှိကုန်သော ကြက်သွန်ကိုလှူလောဟုစေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ရဟန်းမိန်းမတို့သည် ထိုသူ၏အိမ်သို့၎င်း, ယာခင်းသို့၎င်း ကြက် သွန်အကျိုးငှါ သွားကုန်၏။
ထိုအခါ တခုသော ပွဲသဘင်ရှိသောနေ့၌ ထိုသီတင်းသည်အိမ်၌ ကြက်သွန်သည် ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထုလ္လနန္ဒာဘိက္ခုနီမသည် အရံနှင့်တ ကွ အိမ်သို့သွား၍ ဒါယကာ ကြက်သွန်အလို ရှိ ၏ဟု ဆို၏။ ရှင်မ ကြက်သွန်သည် မရှိ၊ ဆောင်ခဲ့သောကြက်သွန်သည်ကုန်၏။ ယာခင်းသို့သွားလေလောဟုဆို၏။ ယာခင်းသို့သွား၍ အတိုင်း အရှည်ကိုမသိမူ၍ ကြက်သွန်ကို နုတ်ယူစေ၏။ ယာခင်းစောင့်သည် အဘယ့်ကြောင့်လျှင် ဤရဟန်းမိန်းမတို့သည် အတိုင်းအရှည်ကိုမသိမူ၍ ကြက်သွန်ကို နုတ်ယူကုန်ဘိသနည်းဟု ကဲ့ရဲ၏။ ထိုယာခင်းစောင့် စကားကို ကြား၍ အကြင် ရဟန်းမိန်းမတို့သည် အလိုနည်းကုန်၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမတို့သည်လည်း ကဲ့ရဲကုန်၏။ ထိုရဟန်းမိန်းမတို့၏ စကားကိုကြားကုန်၍ ရဟန်းယောက်ျားတို့သည်လည်း ကဲ့ရဲ့ကုန်၏။ ကဲ့ရဲကုန်ပြီး၍လည်း မြတ်စွာဘုရားအား ထိုအကြောင်းကို ကြားလောက်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ထုလ္လနန္ဒာမည်သော ရဟန်းမိန်းမကို ကဲ့ရဲ့တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ အလို ကြီးသောပုဂ္ဂိုလ်မည်သည်ကို ဖွား အမိသော်လည်း မနှစ်သက်သည် ဖြစ်၏။ မကြည်ညိုကုန် သေးသောသူတို့ကိုလည်း ကြည်ညိုစိမ့်သောငှါ ကြည်ညိုပြီးသောသူတို့အားလည်း အတိုင်းထက် အလွန်ကြည်ညိုခြင်းကို ဖြစ်စိမ့်သောငှါ မဖြစ်သေးသောလာဘ်ကိုလည်း ဖြစ်စိမ့်သောငှါ ဖြစ်ကုန်ပြီးသော လာဘ်ကိုလည်း အမြဲတည်ခြင်းကိုပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ အလိုနည်းသောပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား မကြည်ညိုကုန်သေးသောသူတို့ကို ကြည်ညိုစိမ့်သောငှာ ကြည်ညိုကုန်ပြီးသောသူတို့ကိုလည်း အတိုင်းထက် အလွန် ကြည်ညိုစိမ့်သောငှါ မဖြစ်သေးသောလာဘ်ကိုလည်း ဖြစ်စိမ့်သောငှါ ဖြစ်ပြီးသောလာဘ်ကိုလည်း အမြဲတည်စိမ့်သောငှါ တတ်နိုင်၏။ ဤသို့အစရှိသောနည်းဖြင့် ရဟန်းတို့အား အမှုအားလျော်စွာ တရား ဟော၍ ရဟန်းတို့ ဤထုလ္လနန္ဒာသည် ယခုအခါ၌သာ အလိုကြီးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အလိုကြီးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် တဦးသောပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်၏။ အရွယ်သို့ရောက်သော် ထိုဘုရားလောင်းအား တူသောဇာတ်ရှိသောအမျိုးမှ မယားကို ဆောင်ကုန်၏။ ထိုဘုရားလောင်းအား နန္ဒာလည်း တယောက် နန္ဒာဝတီလည်း တယောက် သုန္ဒရီနန္ဒာလည်း တယောက် ဤသုံးယောက်ကုန်သော သ္မီးတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုသုံးယောက်ကုန်သောသ္မီးတို့သည် လင်အိမ်သို့ မရောက်မီလျှင် ဘုရားလောင်းသည်စုတေ၍ ရွှေဟင်္သာအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ရွှေဟင်္သာအား ဇာတိဿရဉာဏ်သည် ဖြစ်၏။ ရွှေဟင်္သာသည် အရွယ်သို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ ရွှေတောင်ဖြင့်ဖုံးလွှမ်းအပ်သော တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ရောက်သော အတ္တ ဘောကို မြင်၍ ငါသည် အဘယ်မှစုတေ၍လျှင် ဤရွှေဟင်္သာအဖြစ်၌ ဖြစ်သနည်းဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် လူ့ပြည်မှလာ၍ ဖြစ်၏ဟုသိ၍ တဖန် အသို့လျှင် ငါ၏ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း, သ္မီးသုံးယောက်တို့သည်၎င်း အသက်မွေးကုန်သနည်းဟု ဆင်ခြင်သည်ရှိသော် သူတပါးတို့၏အခစားပြု၍ ငြိုငြင်သဖြင့် အသက် မွေး၏ဟုသိ၍ ငါ၏ ကိုယ်၌ ရွှေဖြင့်ပြီးသောအတောင်တို့သည် ထုခြင်းခတ်ခြင်းငှါ ခံ့ကုန်၏။ ဤကိုယ်မှဖြစ်သော အတောင်တို့ကို ထိုပုဏ္ဏေးမနှင့်သ္မီးသုံးယောက်တို့အား တယောက် တတောင်စီကိုပေးအံ့၊ ထိုရွှေအတောင်ဖြင့် ငါ၏ မယားသည်၎င်း သ္မီးသုံးယောက်တို့ သည်၎င်း ချမ်းသာစွာ အသက်မွေးရကုန်လတ္တံ့ ဟုနှလုံးသွင်း၍ ရွှေဟင်္သာမင်းသည် ထိုအရပ်သို့သွား၍ ခေါင်အုပ်ဝါးစွန်း၌ နား၏။
ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း သ္မီးသုံးယောက်တို့သည်၎င်း ဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ အသျှင် အဘယ်မှလာသနည်းဟု မေးကြကုန်၏။ ငါသည် သင်တို့၏ အဘတည်း၊ စုတေ၍ ရွှေဟင်္သာအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ သင်တို့ကိုရှုအံ့သောငှါ ဤအရပ်သို့လာ၏။ ဤအခါမှစ၍ သင်တို့အား သူတပါးတို့၏အခစားကိုပြု၍ ဆင်းရဲသဖြင့် အသက်မွေးရခြင်းကိစ္စသည် မရှိပြီ၊ ငါသည် သင်တို့အား အတောင် တတောင်စီပေးအံ့၊ ထိုအတောင်ကိုရောင်းချ၍ ချမ်းသာသဖြင့် အသက်မွေးကုန်လောဟုဆို၍ တတောင်စီပေး၍ သွား၏။ ထိုရွှေဟင်္သာမင်းသည် ဤသို့သောနည်းဖြင့်လျှင် ရံခါရံခါ လာလတ်၍ တတောင်စီ တတောင်စီပေး၏။ ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း သ္မီးသုံးယောက်တို့သည်၎င်း ကြွယ်ဝချမ်းသာကုန်သည် ဖြစ်၏။ ထို့နောင်မှ တနေ့သ၌ ပုဏ္ဏေးမသည် သ္မီးတို့ကို ချစ်သ္မီးတို့ တိရစ္ဆာန်တို့၏ စိတ်မည်သည် သိနိုင်ခဲ၏။ ရံခါ သင်တို့၏အဘသည် ဤအရပ်သို့ မလာအံ့၊ အသို့ပြုကြကုန်အံ့နည်း၊ ယခုအခါ ထိုရွှေဟင်္သာ၏လာသောကာလ၌ အလုံးစုံသော အတောင်တို့ကို အကုန်နုတ်၍ ယူကုန်အံ့ဟု တိုင်ပင်၏။ ထိုသီးသုံးယောက်တို့သည် ဤသို့ပြုသည်ရှိသော် ငါတို့၏အဘသည် ပင်ပန်းလတ္တံ့ဟု ဝန်မခံကုန်၊ ပုဏ္ဏေးမသည် အလိုကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တဖန် တနေ့သ၌ ရွှေဟင်္သာမင်း၏လာသောကာလ၌ သခင် ရှေးဦးစွာ လာလော့ဟုဆို၍ မိမိအထံသို့ကပ်လာသော ရွှေဟင်္သာမင်းကို လက်နှစ်ဘက်တို့ဖြင့် ကိုင်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော အတောင်တို့ကို နှုတ်၏။ ဘုရားလောင်း၏ အလိုမှကင်း၍ နိုင်ထက်မူသဖြင့် ယူအပ်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် အလုံးစုံကုန်သော အတောင်တို့သည် ဗျိုင်းတောင်နှင့်တူသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အတောင်ကို ဖြန့်၍ သွားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်။
ထိုအခါ ထိုရွှေဟင်္သာမင်းကို ပုဏ္ဏေးမသည် အိုးစရည်းကြီး၌ ထည့်၍မွေး၏။ ထိုရွှေဟင်္သာမင်းအား တဖန်ပေါက်သော အတောင်တို့သည်လည်း ဖြူသည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ အတောင် ပေါက် သည်ရှိသော် မိမိနေရာအရပ်သို့သွား၍သာလျှင် တဖန် မလာပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤအတိတ်ဝတ္ထုကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ထုလ္လနန္ဒာသည် ယခုအခါ၌သာလျှင် အလိုကြီးသည်မဟုတ်။ ရှေး၌လည်း အလိုကြီးသည်သာလျှင်တည်း၊ အလိုကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်ကား ရွှေမှယုတ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ၌လည်း မိမိ၏ အလိုကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့်လျှင် ကြက်သွန်မှလည်း ယုတ်လတ္တံ့၊
ထို့ကြောင့် ဤအခါမှစ၍ ဤကြက်သွန်ကို စားခြင်းငှါ မရလတ္တံ့၊ ထုလ္လနန္ဒာကဲ့သို့လည်း ထို အတူ ထုလ္လနန္ဒာကိုမှီ၍ ကြွင်းသော ရဟန်းမိန်းမတို့သည်လည်း ကြက်သွန်ကိုစားခြင်းငှါ မရကုန်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် များစွာကုန်သောဝတ္ထုကိုရ၍ အတိုင်းအရှည်ကိုလျှင် သိအပ်၏။ နည်းသောဝတ္ထုကို ရ၍ကား ရတိုင်းသာလျှင် ရောင့်ရဲခြင်းကို ပြုအပ်၏။ အလွန်ကို မတောင့်တအပ်ဟု မိန့်တော်မူလို၍-
ဟံသရာဇံ ဂဟေတွာန၊ သုဝဏ္ဏာ ပရိဟာယထ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၃၆။ ယံ၊ အကြင်ဝတ္ထုကို။ လဒ္ဓံ၊ ရအပ်၏။ တေန၊ ထိုဝတ္ထုဖြင့်။ တုဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ရောင့်ရဲအပ်၏။ ဟိ-သစ္စံ၊ မှန်၏။ အတိလောဘော၊ အလွန်လောဘကြီးသောသူသည်။ ပါပကော၊ ယုတ်မာ၏။ ဟံသရာဇံ၊ ဟင်္သာမင်းကို။ ဂဟေတွာန၊ ဖမ်း၍။ သုဝဏ္ဏာ၊ ရွှေမှ။ ပရိဟာယထ၊ ယုတ်ဘူးပြီ။
ဇာတ်ပေါင်း... ဤဝတ္ထုကိုဟောတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသောအကြောင်းဖြင့် ကဲ့ရှုတော်မူ၍ အကြင်ရဟန်းမိန်းမသည် ကြက် သွန်ကိုစားငြားအံ့၊ ထိုရဟန်းမိန်းမအား ပါစိတ် အာပတ်သင့်၏ဟု သိက္ခာပုဒ်ကို ပညတ်တော်မူ၍ ယခုအခါ ထုပ္ပနာသည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏေးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ညီအစ်မသုံးယောက်တို့ သည်လျှင် ထိုအခါ သ္မီးသုံးယောက်တို့ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရွှေဟင်္သာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
အလိုလောဘ၊ ကြီးလွန်းက၊ လာဘ်မှ ယုတ်သည်သာ
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သုဝဏ္ဏတံသဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၇။ ဗဗ္ဗုဇာတ်
ပေးသောအစာကိုစား၍ ထိုပေးသောသူအား နှလုံးမသာဘွယ်ကို ပြုသောအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်ယတ္ထေကော လဘတေ ဗဗ္ဗုအစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဗဗ္ဗုဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကာဏမာတာ သိက္ခာပုဒ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ သာဝတ္ထိပြည်၌ သ္မီး၏အစွမ်းအားဖြင့် ကာဏမာတာမည်သော သောတာပန်ဖြစ်သော ဘုရားတပည့် ဖြစ်သော သီတင်းသည်မသည် ဖြစ်၏။ ထိုကာဏမာတာသည် သ္မီးဖြစ်သော ကာဏာကို တခုသောရွာငယ်၌ အမျိုးတူဖြစ်သော ယောကျ်ားအား ပေး၏။ ကာဏာသည် တစုံတခုသော ပြုဘွယ်ကိစ္စကြောင့် အမိအိမ်သို့လာ၏။ ထိုအခါ ထိုကာဏာ၏ လင်သည် နှစ်ရက်သုံးရက်လွန်သဖြင့် ကာဏာသည်လာလော၊ ကာဏာ၏ လာခြင်းကို ငါသည်အလိုရှိ၏ဟု တမန်ကို စေ၏။ ကာဏာသည် တမန်၏ စကားကိုကြား၍ မိခင် သွားအံ့ဟု အမိအားခွင့်ပန်၏။ ကာဏမာတာသည် ဤမျှသောကာလတိုင်အောင်နေ၍ လက်ချည်း အဘယ့်ကြောင့် သွားအံ့နည်းဟုဆို၍ မုန့်ကိုကြော်၏။ ထိုခဏ၌လျှင် တယောက်သော ဆွမ်းခံသွားသောရဟန်းသည် ထိုကာဏမာတာ၏ အိမ်သို့ရောက်၏။ သီတင်း သည်မကြီးသည် ထိုရဟန်းကိုနေစေ၍ သပိတ်ပြည့်အောင် မုန့်ကိုလှူစေ၏။ ထိုရဟန်းသည် ထွက်၍ တပါးသောရဟန်းအား ကြား၏။ ထိုရဟန်းအားလည်း ထို့အတူလျှင် လှူစေ၏။ ထိုရဟန်းသည်လည်းထွက်၍ တပါးသောရဟန်းအား ကြား၏။ ထိုရဟန်းအားလည်း ထို့အတူလျှင် လှူစေ၏။ ထိုရဟန်းသည်လည်းထွက်၍ တပါးသောရဟန်းအား ကြား၏။ ထိုရဟန်းအားလည်း ထို့အတူလျှင် လှူစေ၏။ ဤသို့ လေးပါးကုန်သော ရဟန်းတို့အား လှူစေ၏။ လုပ်ရင်းတိုင်းဖြစ်သော မုန့်သည် ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ကာဏာ၏သွားခြင်းသည် မပြည့်စုံ။
ထိုအခါ ထိုကာက၏လင်သည် နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်မြောက်လည်း တမန်ကိုစေ၏။ သုံးကြိမ်မြောက်စေသည်ရှိသော် ကာဏာသည် အကယ်၍ မလာအံ့၊ ငါသည် တပါးသော မယားကို ဆောင်အံ့ဟု စေ၏။ သုံးကြိမ်တိုင်အောင်လည်း သွားခြင်းသည် မပြည့်စုံ၊ ကာဏာ၏ လင်သည် တပါးမယားကိုဆောင်၏။ ကာဏာသည် အကြောင်းကိုကြား၍ ငိုလျက်နေ၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုအကြောင်းကို သိတော်မူ၍ နံနက်အခါ၌ သင်းပိုင်ကိုပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကိုယူ၍ အိမ်သို့ကြွတော်မူ၍ ခင်းအပ်သော နေရာ၌နေတော်မူ၍ ကာဏာ၏အမိကို ဤကာဏာသည် အဘယ့်ကြောင့် ငိုသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ ဤမည်သော အကြောင်းကြောင့် ငို၏ဟု လျှောက်၏။ ထိုစကားကို ကြားတော်မူ၍ ကာဏာ၏အမိကို နှစ်သိမ့်စေ၍ တရားစကားကို ဟောတော်မူ၍ နေရာမှထ၍ ကျောင်းသို့ကြွတော်မူ၏။ ထိုအခါ လေးယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့၏ သုံးကြိမ်တိုင်အောင် စီရင်သောမုန့်ကိုယူ၍ ကာဏာ၏ သွားခြင်း၏ပျက်သောအဖြစ်သည် ရဟန်းသံဃာ၌ ထင်ရှား၏။
ထိုအခါတနေ့သ၌ ရဟန်းတို့သည် တရား သဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ လေးပါးကုန်သော ရဟန်းတို့စင်လျှက် သုံးကြိမ်တိုင်အောင် ကာဏမာတာ၏ မုန့်ကိုစား၍ ကာဏာ၏ သွားခြင်းအန္တရာယ်ကိုပြု၍ လင်သည်စွန့်အပ်သောသ္မီးကိုမှီ၍ သီတင်း သည်မကြီး၏ နှလုံးမသာယာခြင်းကို ဖြစ်စေအပ် ၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ထိုလေးယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ကဏတာ၏ဥစ္စာကိုစား၍ ထိုကာဏမာ တာအား နှလုံးမသာခြင်းကို ဖြစ်စေကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဖြစ်စေဘူးကုန်သည်သာ လျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကျောက်သွေးအမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် အပြီးတိုင်အောင်သော အတတ်ရှိ၏။ ကာသိတိုင်း၌ တခုသောနိဂုံး၌ တယောက်သော များစွာသော စည်းစိမ်ရှိသော သူဌေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုသူဌေးအား မြှုပ်၍ထားအပ်သည်သာလျှင် ဖြစ်ကုန်သော ကုဋေလေးဆယ်သောရွှေတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအခါ သူဌေး၏မယားသည်သေ၍ ဥစ္စာ၌တပ်မက်မောသဖြင့် ဥစ္စာ၏ အပေါ်၌ ကြွက်မ၏ အဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်၏။ ဤသို့ အစဉ်သဖြင့် ထိုအမျိုးသည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏။ အနွယ်သည်ပြတ်၏။ ထိုရွာသည်လည်း စွန့်အပ်သည်ဖြစ်၏။ မထင်ရှားသော အဖြစ်သို့ရောက်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရွာဟောင်းအရပ်၌ ကျောက်တို့ကိုဖော်ထုတ်၍ သွား၏။ ထိုအခါ ကြွက်မသည် အစာရှာသွားသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းကို အဖန်တလဲလဲမြင်၍ ဖြစ်သောချစ်ခြင်း ရှိသည်ဖြစ်၍ ငါ့အား ဥစ္စာများ၏။ အကြောင်း မရှိသဖြင့် ပျက်စီး၏။ ဤသူနှင့် တပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ဤဥစ္စာကိုပေး၍ အသားကိုဝယ်စေ၍ စားအံ့ဟု ထိုကြွက်မသည် တနေ့သ၌ တသပြာကို နှုတ်သီးဖြင့်ကိုက်၍ ဘုရားလောင်း၏ အထံသို့လာ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုကြွက်မကိုမြင်၍ ချစ်ဘွယ်သောစကားဖြင့်ပြောဆိုလျှက် မိခင် အဘယ်ကြောင့် အသပြာကိုယူ၍ လာသနည်းဟု ဆို၏။ သခင် ဤအသပြာကိုယူ၍ ကိုယ်လည်းသုံးလော့၊ ငါ့ဘို့လည်း အားကိုဆောင်ခဲ့လောဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ကောင်းပြီဟုဝန်ခံ၍ အသပြာကိုယူ၍ အိမ်သို့သွား၍ တပဲဖြင့်အသားကိုဝယ်၍ ဆောင်ခဲ့၍ ထိုကြွက်မအား ပေး၏။ ထိုကြွက်မသည် ထိုအသားကိုယူ၍ မိမိနေရာအရပ်သို့ သွား၍ အလိုအတိုင်းစား၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဤနည်းဖြင့် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်း ဘုရားလောင်းအား တသပြာကိုပေး၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ထိုကြွက်မဘို့ အသားကို ဆောင်ခဲ့၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုကြွက်မကို ကြောင်သည် ဖမ်းမိ၏။ ထိုအခါ ကြွက်မသည် ကြောင်ကို အဆွေ ငါ့အား မသတ်ပါလင့်ဟု ဆို၏။ အဘယ့်ကြောင့် မသတ်ရအံ့နည်း၊ အကြင်အကြောင်းကြောင့် ငါသည် မွတ်၏။ အသားကို စားလို၏။ ထို့ကြောင့် ငါသည် မသတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။ သင်သည် ယနေ့သာလျှင် အသားကို စားလိုသလော၊ ထိုသို့မဟုတ်မူ အခါခပ်သိမ်း စားလိုသလောဟု မေး၏။ ရသည်ရှိသော် အခါခပ်သိမ်း စားလို၏ဟု ဆို၏။ အခါခပ်သိမ်းစားလိုသည် အကယ်၍ဖြစ်အံ့၊ ဤသို့ စားလိုသည်ရှိသော် ငါသည် သင့်အား အခါ ခပ်သိမ်း အသားကိုပေးအံ့၊ ငါ့ကို လွှတ်လောဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ကြွက်မကို ကြောင်သည် ထိုသို့တ ပြီးကား မမေ့မလျော့ ဖြစ်လောဟုဆို၍ လွှတ် လိုက်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ကြွက်မသည် မိမိဘို့ ဆောင်ခဲ့သောအမဲကို နှစ်စုတို့ကိုပြု၍ တစုကို ထိုကြောင်အားပေး၏။ တစုကို မိမိသည်စား၏။ ထိုအခါ ကြွက်မကို တနေ့သ၌ တခုသောကြောင်သည် ဖမ်းမိပြန်၏။ ထိုကြောင်ကိုလည်း ထို အတူ သိစေ၍ မိမိကိုလွှတ်စေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ဤသို့ မိမိဘို့ ဆောင်ခဲ့သောအမဲကို သုံးစုတို့ကိုပြု၍ စားကုန်၏။ တဖန် ကြောင်တခုသည် ဖမ်းမိပြန်၏။ ထိုကြောင်ကိုလည်း ထို့အတူလျှင်သိစေ၍ မိမိကိုယ်ကို လွှတ်စေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ လေးစုတို့ကိုပြု၍ စားကုန်၏။ တဖန် တခုသောကြောင်သည် ဖမ်းမိပြန်၏။ ထိုကြောင်ကိုလည်း ထို့အတူလျှင်သိစေ၍ မိမိကိုယ်ကို လွှတ်စေ၏။ ထိုအခါမှစ၍ ငါးစုတို့ကိုပြု၍ စားကုန်၏။ ထိုကြွက်မသည် ငါးခုမြောက်သော အစုကို စားရသည်ဖြစ်၍ နည်းသောအာဟာရရှိသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ပင်ပန်းသည်ဖြစ်၍ ကြုံလှီသည်ဖြစ်၏။ နည်း သောအသား အသွေးရှိသည် ဖြစ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုကြွက်မကိုမြင်၍ မိခင် အဘယ့်ကြောင့် ညှိုးသနည်းဟုဆို၏။ ဤ မည်သောအကြောင်းကြောင့် ညှိုး၏ဟုဆိုသည်ရှိသော် သင်သည် ဤမျှလောက်သောကာလတိုင် အောင် အဘယ်ကြောင့် ငါ့အားမကြားသနည်း။ ဤအရာ၌ ပြုအပ်သည်ကို ငါသည်သိအံ့ဟု ထိုကြွက်မကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ သက်သက်သော ဖလ်ကျောက်ဖြင့်ဂူကိုပြု၍ ဆောင်ခဲ့၍ မိခင် သင်သည် ဤဖလ်ဂူသို့ဝင်ပြီးလျှင် လာတိုင်းလာတိုင်းကုန်သော ကြောင်တို့ကို ကြမ်းကြုတ်ကုန်သောစကားတို့ဖြင့် ခြိမ်းချောက်ကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုကြွက်မသည် ဖလ်ဂူ၌ဝင်၍နေ၏ ထိုအခါ တခုသောကြောင်သည် လာလတ်၍ ငါ့အား အသားကို ပေးလာဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ကြောင်ကို ကြွက်မသည် ဟယ် ကြောင်ပျက် ငါသည် သင်၏ အမဲဆောင်လော၊ မိမိသားသ္မီးတို့၏ အသားကို စားလောဟု ခြိမ်းချောက်၏။ ကြောင်သည် ဖလ်ဂူ၌ နေသည်ကိုမသိ၍ အမျက်၏အစွမ်းအားဖြင့် ကြွက်မကိုယူအံ့ဟု အဆောတလျှင် ပြေး၍ ရင်ဖြင့်ဖလ်ဂူကိုခတ်မိ၍ ထိုခဏ၌လျှင် ထိုကြောင်၏ ရင်သည်ကွဲ၏။ မျက်စိတို့သည် ထွက်သောအခြင်းအရာသို့ ရောက်ကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုကြောင်သည် ထိုခဏ၌လျှင် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်၍ တင့်အပ်သော ဖုံးကွယ်ရာအရပ်၌ လဲ၏။ ဤနည်းဖြင့် နောက်ကြောင်သုံးကောင်သည်လည်း အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်၏။ ဤသို့လျှင် လေးခုကုန်သောကြောင်တို့သည် အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။ ထိုအခါမှစ၍ ကြွက်မသည် ဘေးမရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းအား နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း နှစ်သပြာသုံးသပြာတို့ကို ပေး၏။ ဤသို့ အစဉ်သဖြင့် အလုံးစုံသောဥစ္စာသည် ဘုရားလောင်း၏ဥစ္စာ ဖြစ်၏။ ထိုနှစ်ယောက်သော သူတို့သည် အသက်ထက်ဆုံး ချစ်ခြင်းကိုမပျက်စေမူ၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍-
တတိယော စ စတုတ္တာ စ၊ ဣဒံ တေ ဗဗ္ဗုကာ ဗိလံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဟောတော်မူ၏။
၁၃၇။ ယတ္ထ၊ အကြင်အရပ်၌။ ဧကော ဗဗ္ဗု၊ တခုသောကြောင်သည်။ မူသိကံ ဝါ၊ ကြွက်မကို၎င်း။ မံသံ ဝါ၊ အသားကို၎င်း။ လဘတေ၊ ရ၏။ တတ္ထ၊ ထိုအရပ်၌။ ဒုတိယော၊ နှစ်ခုမြောက်သော ကြောင်သည်။ ဇာယတိ၊ ဖြစ်၏။ တတိယော စ၊ သုံးခုမြောက်သော ကြောင်သည်လည်း။ ဇာယတိ၊ ဖြစ်၏။ စတုတ္ထာ စ၊ လေးခုမြောက်သော ကြောင်သည်လည်း ဇာယတိ၊ ဖြစ်၏။ တေ ဗဗ္ဗုကာ၊ ထိုကြောင်တို့သည်။ ဣဒံ ဗိလံ၊ ဤဖလ်ဂူကို။ ဥရေန၊ ရင်ဖြင့်။ ပဟရိတွာ၊ ခတ်မိ၍။ ဇီဝိတက္ခယံ၊ အသက်ကုန်ခြင်းသို့။ ပတ္တာ၊ ရောက်ကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လေးယောက်ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ထိုအခါ ကြောင် လေးကောင်တို့ ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ကာဏမာတာသည် ထိုအခါ ကြွက်မဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကျောက်သွေးသော ရွဲသမားဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူဥစ္စာစား၊ သူတပါး၊ စိတ်အား နှောက်ရှက်ပြု
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဗဗ္ဗုဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၈။ ဂေါဓာဇာတ်
အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂေါဓာဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ်အံ့ဘွယ်သရဲကို ဖြစ်စေတတ်သော တယောက်သောရဟန်းကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် အောက်၌ ဆိုအပ်ပြီးသောဝတ္ထုနှင့် တူသင်ကတည်း။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဖွတ်အမျိုး၌ ပဋိသန္ဓေယူ၏။ ထိုအခါ တဦးသော ငါးပါးသောအဘိညာဉ်ရှိသော ခြိုးခြံသော အကျင့်ရှိသော ရသေ့သည် တခုသော ပစ္စန္တရစ်ရွာကိုအမှီပြု၍ တောအရပ်၌ သစ်ရွက်မိုးသော ကျောင်း၌ နေ၏။ ရွာ၌နေသော လူတို့သည် ရသေ့ကို ရိုသေစွာ လုပ်ကျွေးကုန်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုရသေ့၏ စင်္ကြံဦး၌ တခုသောတောင်ပို့၌ နေ၏။ နေသော ဘုရားလောင်းသည်လည်း နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ်ဆည်းကပ်၍ အကြောင်းအကျိုးနှင့်စပ်သော စကားကိုနာ၍ ရသေ့ကိုရှိခိုး၍ မိမိနေရာအရပ်သို့ ပြန်သွား၏။ နောက်အဘို့ကာလ၌ ရသေ့သည် ရွာ၌နေသော သူတို့ကို ပန်ကြား၍ ဖဲ၏။ သီလအကျင့်နှင့်ပြည့်စုံသော ထိုရသေ့သည် ဖဲသည်ရှိသော် တယောက်သော ကောက်ကျစ်သောရသေ့သည် လာလတ်၍ ထိုကျောင်း၌နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည်လည်း ဤရသေ့သည်လည်း သီလရှိ၏ဟုမှတ်၍ ရှေးနည်းဖြင့်လျှင် ထိုရသေ့အထံသို့ လာ၏။
ထိုအခါ နွေကာလ၌ အကာလမိုဃ်းသည် ရွာသည်ရှိသော် တောင်ပိုတို့မှ ယင်တို့သည် ထွက်ကုန်၏။ ထိုယင်တို့ကို စားအံ့သောငှါ ဖွတ်တို့သည် လှည့်လည်ကုန်၏။ ရွာ၌နေကုန်သော သူတို့သည် ရွာမှထွက်၍ များကုန်သောဖွတ်တို့ကိုဖမ်း၍ ဖွတ်သားတို့ကို ပြေပြစ်သော အဆောက် အဦနှင့်ယှဉ်လျက် အချဉ်, အချိုချက်၍ ရသေ့အားလှူ၏။ ရသေ့သည် ဖွတ်သားကိုစားရ၍ ရသတဏှာဖြင့် နှောင်ဖွဲ့သည်ဖြစ်၍ ဤအသားသည် အလွန်ကောင်း၏။ အဘယ်မည်သောသတ္တဝါ၏ အသားနည်းဟုမေး၍ ဖွတ်သားဟုကြား၍ ငါ့အထံ၌ ဖွတ်ကြီးသည်လာ၏။ ထိုဖွတ်ကြီးကို သတ်၍ အသားကိုစားအံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ အိုးကို၎င်း ချဉ်, ဆားအစရှိသည်ကို၎င်းဆောင်စေ၍ တင့်အပ်သော အရပ်၌ထား၍ ဆောက်ပုတ်ကိုယူ၍ သင်္ကန်းဖြင့်ဖုံးလွှမ်း၍ ကျောင်းတံခါး၌ ဘုရားလောင်း၏လာခြင်းကိုကြည့်လျက် အလွန်ငြိမ်သက်သကဲ့သို့ ဖြစ်၍ နေ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ညချမ်းအခါ၌ ရသေ့အထံသို့သွားအံ့ဟု ထွက်၍ ကပ်သည်ရှိသော် ထိုရသေ့၏ ဣန္ဒြေဖောက်ပြန်ခြင်းကို မြင်၍ ရသေ့သည် တပါးသောနေ့တို့၌နေသော အခြင်းအရာဖြင့် မနေ၊ ယနေ့ ရသေ့သည် ငါ့ကိုကြည့်ငြားသော်လည်း ပျက်သော ဣန္ဒြေရှိသည် ဖြစ်၍ ကြည့်၏။ ထိုရသေ့ကို စုံစမ်းအံ့ဟု ဘုရားလောင်းသည် ရသေ့၏ လေအောက်၌နေ၍ ဖွတ်သားနံ့နံ၍ ဤကောက်ကျစ်သောရသေ့သည် ယနေ့ ဖွတ်သားကို စားသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် ထိုရသေ့အား ရသတဏှာသည် နှောင်ဖွဲ့အပ်သည်ဖြစ်၍ ယနေ့ မိမိအထံသို့ကပ်သောငါ့ကို ဆောက် ပုတ်ဖြင့် ရိုက်၍ အသားကိုချက်၍ စားလိုသည် ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ထိုရသေ့ အထံသို့ မကပ်မူ၍ ဖဲ၍ သွား၏။
ရသေ့သည် ဘုရားလောင်း၏ မလာသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ဤရသေ့သည် ငါ့ကိုသတ်လို၏ဟု ဤဖွတ်သည် သိအပ်သည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုသို့သော အကြောင်းကြောင့် မလာငြားသော်လည်း ထိုဖွတ်အား အဘယ်မှာလွတ်ရအံ့နည်းဟု ဆောက် ပုတ်ကိုထုတ်၍ ပစ်၏။ ထိုဆောက် ပုတ်သည် ဘုရားလောင်း၏ အမြီးအဖျားကိုလျှင် ခတ်မိ၏။ ဘုရားလောင်းသည် လျှင်စွာတောင်ပို့သို့ဝင်၍ တပါးသောအပေါက်ဖြင့် ဦးခေါင်းကိုဖော်၍ အို- ကောက်ကျစ်သော ရသေ့ ငါသည် သင်၏အထံသို့ ကပ်သည်ရှိသော် သီလရှိ၏ဟု မှတ်ထင်၍ ကပ်၏။ ယခုအခါကား ငါသည် သင်၏ ကောက် ကျစ်သောအဖြစ်ကို သိရပြီ၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ခိုးသူကြီးအား ဤရဟန်းအသွင်ဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်းဟု ဆိုလို၍-
အဗ္ဘန္တရံ တေ ဂဟနံ၊ ဗာဟိရံ ပရိမဇ္ဇသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၈။ ဒုမ္မေဓ၊ ရသေ့မိုက်။ တေ၊ သင့်အား။ ဇဋာဟိ၊ ဆံကျစ်တို့ဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ တေ၊ သင့်။ အဇိနသာဋိယာ၊ သစ်နက်ရေဖြင့်။ ကိံ၊ အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း။ တေ၊ သင်၏။ အဗ္ဘန္တရံ၊ ကိုယ်တွင်းနှလုံးသည်။ ဂဟနံ၊ ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ကိလေသာ အုပ်ရှိ၏။ ဗာဟိရံ၊ အပြင်ကသာ။ ပရိမဇ္ဇသိ၊ ပြေပြစ်၏။
ခိုးသူဖြစ်သောသင်သည် ဤအရပ်၌ နေသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ လျှင်စွာ ဤအရပ်မှ ပြေးလေလော၊ အကယ်၍ မပြေးအံ့၊ သင့်အား ရွာ၌နေသောလူတို့အားကြား၍ နှိပ်စက်ခြင်းကို ပြုအံ့၊ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ကောက်ကျစ် သောရသေ့ကို ခြိမ်းချောက်၍ တောင်ပို့သို့လျှင် ဝင်၏။ ကောက်ကျစ်သော ရသေ့သည်လည်း ထိုအရပ်မှ ဖဲလေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ၌အံ့ဘွယ်သရဲကိုဖြစ်စေတတ်သောရဟန်းသည် ထိုအခါ ကောက်ကျစ်သော ရသေ့ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ သာရိပုတ္တရာသည် ထိုအခါ ရှေးဦးစွာနေသော သီလရှိသော ရသေ့ကြီး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဖွတ်ဖြစ်ဘူးပြီ ဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အပပြေပြစ်၊ အတွင်းညစ်၊ ကောက်ကျစ်သူအား သတိထား
ရှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဂေါဓာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၉။ ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတ်
နှစ်ပါးစုံသောအကျိုးမှ ရှုံးခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အက္ခီ ဘိန္နာ ပဋော နဋ္ဌော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဥဘတောဘဋ္ဌဇာတ်ကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ တရား သဘင်၌ ရဟန်းတို့သည် ငါ့သျှင်တို့ နှစ်ဘက်မှ ပြောင်ပြောင်တောက်သော အလယ်၌ မစင်အလိမ်းလိမ်းကပ်သော သုသာန်၌ စွန့်အပ်သောထင်းသည် တော၌လည်း ထင်းကိစ္စကို မပြီးစေနိုင်၊ ရွာ၌လည်း ထင်းကိစ္စကို မပြီးစေနိုင်၊ ထို အတူလျှင် ဒေဝဒတ်သည် ဤသို့သဘောရှိသော ဝဋ်ဆင်းရဲမှ ထွက်မြောက်စေတတ်သော သာသ နာ၌ ရဟန်းပြု၍ နှစ်ပါးစုံမှ ရှုံး၏။ နှစ်ပါးစုံမှ ယုတ်၏။ လူတို့၏ စည်းစိမ်မှလည်း ယုတ်၏။ ရဟန်းအကျိုးကိုလည်း မပြီးစေနိုင်၊ ဤသို့လျှင် စကားကိုဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ယခုအခါ အဘယ်စကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သော စကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝဒတ်သည် နှစ်ပါးစုံမှ ရှုံးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း နှစ်ပါးစုံမှ ရှုံးဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်၏ အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောရွာငယ်၌ တံငါတို့သည် နေကုန်၏။ ထိုအခါ တယောက်သော တံငါသည်သည် ငါးမျှားချိတ်ကိုယူ၍ သားငယ်နှင့်တကွ အကြင်ထုံးအိုင်၌ ပကတိအားဖြင့်လည်း တံငါတို့သည် ငါးတို့ကို ဖမ်းယူကြကုန်၏။ ထိုထုံးအိုင်သို့သွား၍ ငါးမျှား ချိတ်ကို ပစ်၏။ ငါးမျှားချိတ်သည် ရေဖုံးလွှမ်းသော တခုသော သစ်ငုတ်၌ ငြိ၏။ ထိုအခါ တံငါသည် ငါးမျှားချိတ်ကို ငင်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင် သည်ဖြစ်၍ ဤငါးများချိတ်သည် ငါးကြီး၌ ငြိသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ သားငယ်ကို အမိအထံသိုစေ၍ အိမ်နီးချင်းတို့နှင့်တကွ ခိုက်ရန်ကိုဖြစ်စေအံ့၊ ဤသို့ ခိုက်ရန်ပြုသည်ရှိသော် တစုံတယောက်သော အိမ်နီးချင်းသည် ဤငါးမှအစုကို မတောင်းလတ္တံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီးသည်ရှိသော် အမောင် သွားချေ၊ ငါတို့သည် ငါးကြီးကို ရအပ်သည်၏ အဖြစ်ကို အမိအား ကြားချေလော၊ အိမ်နီးချင်းတို့နှင့်တကွ ခိုက်ရန်ကို ပြုလောဟု ဆိုချေလော့ဟု ဆို၏။
ထိုတံငါသည်သည် သားငယ်ကိုစေ၍ ငါးမျှား ချိတ်ကို ငင်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ကြိုးပြတ်အံ့သည်မှ ကြောက်သောကြောင့် အပေါ်ရုံပုဆိုးကို ကြည်း၌ထား၍ ရေသို့သက်၍ ငါး၌ တပ်မက်မောခြင်းကြောင့် ငါးကိုစမ်းသည်ရှိသော် သစ်ငုတ်တို့ဖြင့် ခတ်မိ၍ မျက်စိနှစ်လုံးတို့သည်လည်း ပေါက်ကုန်၏။ ထိုတံငါ၏ ကြည်း၌ ထားသော ပုဆိုးကိုလည်း ခိုးသူခိုး၏။ ထိုတံငါ သည်သည် ဝေဒနာသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ မျက်စိတို့ကို လက်ဖြင့်ဖုံးအုပ်လျက် မ, ၍ ရေမှတက်လာ၏။ တုန်လှုပ်လျက် ပုဆိုးကို ရှာ၏။ ထိုတံငါ၏ မယားသည်လည်း ခိုက်ရန်ကိုပြု၍ တစုံတယောက်သောသူ၏ ငါးအစုကို မတောင်းသည်၏ အဖြစ်ကို ပြုအံ့ဟု နားတဘက်၌ ထန်းရွက်နားဍောင်းကိုဝတ်၍ မျက်လုံးတဘက်၌ ထမင်းအိုးမင်ဖြင့်ကွက်၍ ခွေးငယ်ကိုရင်ဖြင့်ပိုက်၍ အိမ်နီး ချင်းအိမ်သို့ သွား၏။
ထိုအခါ ထိုတံငါ၏မယားကို တယောက်သော အဆွေခင်ပွန်းမသည် သင်၏နားတဘက် ၌လျှင် ထန်းရွက်နားဍောင်းကိုဝတ်၏။ မျက်လုံးတဘက်၌ ထမင်းအိုးမင်ဖြင့် ကွက်၏။ ချစ်လှစွာသော သားကိုကဲ့သို့ ခွေးငယ်ကိုရင်ဖြင့်ပိုက်၍ တအိမ်မှတအိမ်သို့ သွား၏။ သင်သည် ရူးသလောဟု ဆို၏။ ငါသည် မရူး၊ သင်သည်ကား ငါ့ကို အကြောင်းမရှိဘဲလျှက် ဆဲရေး၏။ ရေရွတ်၏။ ယခု သင့်ကိုရွာစားအထံသို့သွား၍ ရှစ်သပြာတို့ကို လျော်စေအံ့ဟု ဤသို့ ငြင်းခုံခြင်းကိုပြု၍ နှစ်ယောက်ကုန်သော မိန်းမတို့သည် ရွာစားအထံသို့ သွားကြကုန်၏။ ထိုမိန်းမတို့၏ ငြင်းခုံခြင်းကို စီစစ်သည်ရှိသော် ထိုတံငါမယား၏ အထက်၌သာလျှင် လျော်ဒဏ်သည် ကျ၏။ ထိုအခါ တံငါးမယားကိုနှောင်ဖွဲ့၍ ဒဏ်ကိုပေးလော့ဟု ပုတ် ခတ်အံ့ငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ်သည် ရွာ၌ ထိုတံငါမယား၏ ဤအကြောင်းကို၎င်း၊ တော၌ ထိုမိန်းမ၏လင်၏ ပျက်စီးခြင်းကို၎င်းမြင်၍ သစ်ခွကြား၌ ရပ်လျက် အို ယောက်ျား သင်၏အမှုသည် ရေ၌လည်း ပျက်စီး၏ ကြည်း ၌လည်း ပျက်စီး၏။ နှစ်ပါးစုံမှ ရှုံး၏ဟု ဆိုလို၍-
ဥဘတော ပဒုဋ္ဌာ ကမ္မန္တာ၊ ဥဒကမှိ ထလမှိ စ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၃၉။ ဘော ပုရိသ၊ အိုယောကျ်ား။ တေ၊ သင်၏။ အက္ခီ၊ မျက်စိတို့သည်။ ဘိန္နာ၊ ပေါက်ကုန်၏။ ပဋော၊ ပုဆိုးသည်။ နဋ္ဌော၊ ပျောက်၏။ ဂေဟေ စ၊ အိမ်၌လည်း။ သခီ၊ မယားသည်။ ဘဏ္ဍနံ၊ ခိုက်ရန်ဖြစ်၏။ ဥဒကမှိ စ၊ ရေ၌၎င်း။ ထိုး စ၊ ကြည်း၌၎င်း။ ဥဘတော၊ နှစ်ပါးစုံမှ။ ကမ္မန္တာ၊ အမှုတို့သည်။ ပဒုဋ္ဌာ၊ ပျက်စီးကုန်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ တံငါ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ရုက္ခဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
နှစ်ဘက်အကျိုး၊ ဆုတ်ယုတ်ညှိုး၊ ကိုယ်ဆိုးလို့ သာမှတ်
ကိုးခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-အသမ္ပဒါနဝဂ်
၁၀။ ကာကဇာတ်
ပုဏ္ဏား၏အပေါ်၌ ကျီးမစင်စွန့်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် နိစ္စံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂ ဟဒယာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤကာကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဆွေတော်မျိုးတော်တို့၏အကျိုးငှါ ကျင့်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စု ပ္ပန် ဝတ္ထုသည် ဒွါဒသကနိပါတ် ဘဒ္ဒသာလဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကျီးအမျိုး၌ ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တနေ့သ၌ မင်း၏ပုရောဟိတ်သည် မြို့ပမြစ်နား၌ရေချိုးပြီးလျှင် နံ့သာတို့ဖြင့်လိမ်း၍ ပန်းပန်၍ မြတ်သောအဝတ်ကို ကောင်းစွာဝတ်လျက် မြို့သို့ဝင်၏။ မြို့တံခါးဝယ် တံခါးတိုင်ဖျား၌ နှစ်ခုကုန်သောကျီးတို့သည် နားကုန်၏။ ထိုကျီးတို့တွင် တခုသောကျီးသည် တခုသောကျီးကို အဆွေ ငါသည် ဤပုဏ္ဏား၏ အပေါ်၌ မစင်ကိုချအံ့ဟု ဆို၏။ တခုသောကျီးသည် သင်သည် ဤအမှုကိုမနှစ်သက်လင့်၊ ဤပုဏ္ဏားသည် အစိုးရ၏။ အစိုးရသောသူနှင့်တကွ ရန်ပြုခြင်းမည်သည် ယုတ်မာ၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဤပုဏ္ဏားသည် အမျက်ထွက်သည်ရှိသော် အလုံးစုံလည်း ဖြစ်ကုန်သော ကျီးတို့ကို ဖျက်ဆီးရာ၏ဟု ဆို၏။ ငါသည် မပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ဟု ဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား အမှန်ပင်လျှင် ဘေးဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ တခုသောကျီးသည် ပျံ၏။ ထိုကျီးသည် ပုဏ္ဏားသည်တံခါးတိုင်အောက်အဘို့သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တွဲလျားဆွဲသောဝတ္ထုကို ချွေဘိသကဲ့သို့ ပုဏ္ဏား၏ ဦးခေါင်း၌ မစင်ကိုချ၏။ ပုဏ္ဏားသည် အမျက်ထွက်၍ ကျီးတို့၌ ရန်ငြိုးဖွဲ့၏။
ထိုအခါ တယောက်သော အခစားစပါးထောင်းသော ကျွန်မသည် ကောက်ကို အိမ်တံခါး၌ နေပူ၌ ဖြန့်၍ ထိုင်လျှက်လျှင် အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ရောက်၏။ ထိုကျွန်မ၏ မေ့လျော့ခြင်းကိုသိ၍ ရှည်သောအမွေးရှိသော တခုသောဆိတ်သည် လာလတ်၍ ကောက်ကိုစား၏။ ကျွန်မသည် နိုးသည်ရှိသော် ထိုဆိတ်ကိုမြင်၍ ပြေးစေ၍ ထိုဆိတ်သည် နှစ်ကြိမ်မြောက်၎င်း သုံးကြိမ်မြောက်၎င်း ထိုကျွန်မ၏ ထို့အတူလျှင် အိပ်ပျော်သောကာလ၌ ကောက်ကိုစား၏။ ထိုကျွန်မသည်လည်း ထိုဆိတ်ကို သုံးကြိမ်ပြေးစေ၍ ထိုဆိတ်သည် အဖန် တလဲလဲစားသည်ရှိသော် ထက်ဝက်သောကောက်ကို စားလတ္တံ့၊ ငါ့အား များသော ဥစ္စာယုတ်ခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့၊ ယခုအခါ ထိုဆိတ်၏ မစားခြင်းအကြောင်းကိုပြုအံ့ ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ မီးစကိုကိုင်၍ အိပ်ပျော်သကဲ့သို့ထိုင်၍ ကောက်ကိုစားအံ့သောငှာ ဆိတ်သည် ရောက်သည်ရှိသော် ထ၍ မီးစဖြင့် ဆိတ်ကိုခတ်၏။ အမွေးတို့ကို မီးလောင်ကုန်၏။
ဆိတ်သည် ကိုယ်ကိုမီးလောင်သည်ရှိသော် မီးကိုငြိမ်းစေအံ့ဟု လျှင်သွား၍ ဆင်တင်းကုပ်၏ အနီး၌ တခုသောမြက်တင်းကုပ်၌ ကိုယ်ကိုပွတ်၏။ ထိုတင်းကုပ်ကို မီးလောင်၏။ ထိုမြက်တင်း ကုပ်မှထသော မီးလျှံသည် ဆင်တင်းကုပ်ကိုစွဲ၏။ ဆင်တင်းကုပ်ကို မီးလောင်ကုန်သည်ရှိသော် ဆင်ကျောက်ကုန်းတို့ကို လောင်ကုန်၏။ များစွာကုန်သောဆင်တို့သည် ကိုယ်၌မီးလောင်မှုရှိကုန်၏။ ဆေးသ္မားတို့သည် ဆင်တို့ကိုအနာမရှိသည်တို့ကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မင်းအား ကြားကုန်၏။
မင်းသည် ပုရောဟိတ်ကို ဆရာ ဆင်တို့ကို ဆေးသ္မားတို့သည် ဆေးကုအံ့သောငှာ မတတ်နိုင်ကုန်၊ တစုံတခုသောဆေးကို သင်သည် သိသလောဟုမေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး သိ၏ဟု ဆို၏။ အဘယ်ကို ရအံ့သောငှါ သင့်သနည်းဟုမေး၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ကျီးဆီကိုရခြင်းငှါ သင့်၏ဟုဆို၏။ ထိုသို့တပြီးကား ကျီးတို့ကို သတ်၍ အဆီကိုဆောင်ကုန်လောဟု ဆို၏။ ထိုအခါမှ စ၍ ကျီးတို့ကိုသတ်၍ အဆီကိုမရ၍ ထို ထိုအရပ်၌လျှင် အစုကိုပြုကုန်၏။ ကျီးတို့အား ကြီးစွာသောဘေးသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းသည် ကျီးရှစ်သောင်း အခြံအရံရှိသည်ဖြစ်၍ သုသာန်၌နေ၏။ တခုသောကျီးသည် သွား၍ ကျီးတို့အားဖြစ်သောဘေးကို ဘုရားလောင်းအား ကြား၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါ့ကိုထား၍ ငါမှတပါးသော ငါ၏အဆွေအမျိုးတို့အား ဘေးကိုပယ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ထိုဘေးကိုပယ်အံ့ဟု ဆယ်ပါးသော ပါရမီတို့ကို ဆင်ခြင်၍ မေတ္တာပါရမီကို ရှေ့သွားပြု၍ တဟုန်တည်းဖြင့်ပျံ၍ ဖွင့်အပ်သော လေသွန်တံခါးမဖြင့်ဝင်၍ မင်း၏နေရာ အောက်သို့ဝင်၏။
ထိုအခါ ထိုကျီးကို တယောက်သောသူသည် ဖမ်းလိုသည်ဖြစ်၏။ မင်းသည် ဘေးလွတ်ရာဝင်၏။ မဖမ်းလင့်ဟု မြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် အတန်ငယ် အပင်အပန်းဖြေ၍ မေတ္တာပါရမီကိုဆင်ခြင်၍ နေရာအောက်မှထွက်၍ မင်းကို မြတ်သောမင်းကြီး မင်းမည်သည် ဆန္ဒအစရှိသည်၏ အစွမ်းအားဖြင့် မလားမူ၍ မင်းပြုအံ့သောငှါ သင့်၏။ အကြင်အမှုကို ပြုအပ်၏။ ထိုအမှုကို စုံစမ်း ဆင်ခြင်၍ ပြုခြင်းငှါ သင့်၏။ ပြုအပ်သော အကြင်အမှုသည် ပြီး၏။ ထိုအမှုကိုသာလျှင် ပြုခြင်းငှါ သင့်၏။ ဤမှတပါး အမှုကို မပြုအပ်၊ ပြုအပ်သော အကြင်အမှုသည် မပြီး၊ ထိုအမှုကို မင်းတို့သည် အကယ်၍ပြုကုန်အံ့၊ လူအများအား သေဘေးအဆုံးရှိသော ကြီးစွာသော ဘေးသည်ဖြစ်လတ္တံ့၊ ပုရောဟိတ်သည် ရန်ငြိုးဖွဲ့သည်ဖြစ်၍ မုသားဆိုခြင်းကို ပြု၏။ ကျီးတို့အား အဆီမည်သည် မရှိဟု ဆို၏။
ထိုစကားကိုကြား၍ မင်းသည် ကြည်ညိုသောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်းကို ရွှေအင်းပျဉ်၌နေစေ၍ ထိုရွှေအင်းပျဉ်၌ နေသော ဘုရားလောင်း၏ အတောင်တို့ကို အကြိမ်တရာ အကြိမ်တထောင် ချက်အပ်သော ဆီတို့ဖြင့်လိမ်း၍ ရွှေခွက်ငယ်နှင့် မင်းအားထိုက်သော ကောင်းသောဘောဇဉ်ကို ပေးစေ၍ ဝသော ကင်းသောပူပန်ခြင်းရှိသော ဘုရားလောင်းကို ပညာရှိ သင်သည် ကျီးတို့အား အဆီမည်သည် မရှိဟုဆို၏။ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ကျီးတို့အား အဆီမရှိသနည်းဟု မေး၏။ ထိုအခါ မင်းကို ဘုရားလောင်းသည် ဤအကြောင်းကြောင့်၎င်း ဤအကြောင်းကြောင့်၎င်း အဆီမရှိဟု အလုံးစုံသော မင်းအိမ်ကို တစပ်တည်းသော အသံရှိသည်ကိုပြု၍ တရားဟောလိုရကား-
တသ္မာ နေသံ ဝသာ နတ္ထိ၊ ကာကာနမှာက ဉာတိနံ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၀။ မဟာရာဇ၊ မြတ်သောမင်းကြီး။ ကာကာ နာမ၊ ကျီးတို့မည်သည်ကား။ နိစ္စံ၊ အမြဲ။ ဥဗ္ဗိဂ္ဂဟဒယာ၊ ထိတ်လန့်သော နှလုံးရှိကုန်၏။ သဗ္ဗလောကဝိဟေသကာ၊ ခပ်သိမ်းသောလူတို့ကို ညှဉ်းဆဲတတ်ကုန်၏။ တသ္မာ၊ ထို့ကြောင့်။ အမှာကံ၊ ငါတို့၏။ ဉာတီနံ၊ အဆွေအမျိုးဖြစ်ကုန်သော။ နေသံ ကာကာနံ၊ ထိုကျီးတို့အား။ ဝသာ၊ အဆီသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။
လွန်လေပြီးသောအခါကလည်း မဖြစ်စဘူး။ နောင်အခါ၌လည်း မဖြစ်လတ္တံ့၊ ဤသို့ ဘုရားလောင်းသည် ဤအကြောင်းကို ထင်စွာပြု၍ မြတ်သောမင်းကြီး မင်းမည်သည် မစုံစမ်းမဆင် ခြင်မူ၍ မပြုအပ်ဟု မင်းကို သိစေ၏။ မင်းသည်လည်း နှစ်သက်၍ ဘုရားလောင်းအား မင်းအဖြစ်ဖြင့် ပူဇော်၏ ဘုရားလောင်းသည် မင်းအဖြစ်ကိုခံ၍ မင်းအားအပ်နှင်း၏။ မင်းကို ငါးပါးကုန်သော သီလတို့၌တည်စေ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ကိုတောင်း၏။ မင်းသည်လည်း ဘုရားလောင်း၏ ဒေသနာကိုနာရ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သောသတ္တဝါတို့အား ဘေးမဲ့ပေး၍ ကျီးတို့အား အမြဲဖြစ်သော အလှူဝတ်ကိုတည်စေ၏။ နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း တဆယ့်တစိတ်သောဆန်ကို ထမင်းချက်စေ၍ အထူးထူးသော မြတ်သော အရာဖြင့်နယ်၌ ကျီးတို့အားလှူ၏။ ဘုရားလောင်းအားကား မင်း၏ဘောဇဉ်ကိုလျှင် လှူ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ဗာရာဏသီမင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ကျီးမင်းဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ဆွေမျိုးအကျိုး၊ ဆောင်သည်ပိုး၊ ဘေးမျိုးရန်ကွာ စည်းစိမ်ဖြာ
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ကာကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၁။ ဂေါဓာဇာတ်
ဆန့်ကျင်ဘက်အဆွေခင်ပွန်းနှင့်မပေါင်းအပ်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော် မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် န ပါပဇန သံသေဝီ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဂေါဓာဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် တယောက်သော ဆန့်ကျင်ဘက် အဆွေခင်ပွန်းကို ပေါင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ (ပစ္စုပ္ပန် ဝတ္ထုသည် မဟိဠာမုခဇာတ်၌ ဆိုအပ်ပြီးသည်နှင့်တူသလျှင်ကတည်း)။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဖွတ်အမျိုး၌ ပဋိသန္ဓေ နေ၏။ ထိုဘုရားလောင်းသည် အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် မြစ်နား၌ တွင်းကြီး၌ အရာမကသောဖွတ်တို့ဖြင့် ခြံရံလျက် နေ၏။ ထိုဖွတ်မင်း၏သားဖြစ်သော ဖွတ်ငယ်သည် တခုသောပုတ်သင်နှင့်တကွ အဆွေခင်ပွန်းဖွဲ့ခြင်းကိုပြု၍ ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာနေလျှက် ပုတ်သင်ကို ဘက်အံ့ဟု ဖိ၏။ ထိုဖွတ်ကို ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို ဖွတ်မင်းအား ကြားကုန်၏။ ဖွတ်မင်းသည် သားကိုခေါ်စေ၍ အမောင် သင်သည် အရာမဟုတ်သည်၌ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကိုပြု၏။ ပုတ် သင်တို့မည်သည် ယုတ်သောအမျိုးရှိကုန်၏။ ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို မပြုအပ်၊ သင်သည် ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို အကယ်၍ ပြုလတ္တံ့၊ ထိုပုတ်သင်ကိုမှီ၍ အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော ဖွတ်အမျိုးသည် ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်လတ္တံ့၊ ဤနေ့မှစ၍ ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို မပြုလင့်ဟု ဆို၏။ ထိုဖွတ်ငယ်သည် ပြုသည်သာလျှင်တည်း။
ဘုရားလောင်းသည် အဖန်တလဲလဲဆိုသော်လည်း ထိုဖွတ်ငယ်အား ထိုပုတ်သင်နှင့်တကွ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကို မြစ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင် သည်ဖြစ်၍ ငါတို့အား ထိုပုတ်သင်ကိုမှီ၍ ဘေးဖြစ်လတ္တံ့၊ ထိုဘေးဖြစ်သည်ရှိသော် ပြေးရာခရီးကို ပြည့်စုံစေခြင်းငှါ သင့်၏ဟု နံပါးတဘက်၌ ကယ်ပေါက်ကို ပြုစေ၏ ဖွတ်မင်း၏သားသည်လည်း အစဉ်သဖြင့် ကြီးသောကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ပုတ်သင်သည်ကား ရှေးပမာဏရှိသည်သာလျှင် ဖြစ်၏။ ဖွတ်သည် ပုတ်သင်ကို ဘက်အံ့ဟု ရံခါ ဖိသလျှင်ကတည်း၊ ပုတ်သင်အား တောင်ထွဋ်ဖြင့် ဖိသကဲ့သို့ဖြစ်၏။ ထိုပုတ်သင်သည် ပင်ပန်းသည်ဖြစ်၍ ဤဖွတ်သည် နှစ်ရက် သုံးရက်တို့ပတ်လုံး ငါ့ကို ဤသို့ ဘက်လတ္တံ့၊ ငါ၏အသက်သည် မရှိပြီး၊ တယောက်သော မုဆိုးနှင့်တကွ ပေါင်းသည်ကိုပြု၍ ဤဖွတ်အမျိုးကို ဖျက်အံ့ဟု ကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ထို့နောင်မှ တနေ့သ၌ နေ့အခါ၌ မိုဃ်းရွာသည်ရှိသော် တောင်ပို့မှယင်တို့သည် ထွက်ကုန်၏။ ထိုထိုအရပ်မှ ဖွတ်တို့သည် ထွက်ကုန်၍ ယင်တို့ကို စားကုန်၏။
တယောက်သော ဖွတ်မုဆိုးသည် ဖွတ်တွင်းကိုဖျက်အံ့ဟု ပေါက်တူးကိုကိုင်၍ ခွေးတို့နှင့်တကွ တောသို့ဝင်၏။ ပုတ်သင်သည် ထိုမုဆိုးကိုမြင်၍ ငါ၏ နှလုံးအလိုကိုဖြည့်အံ့ဟု မူဆိုးအထံသို့ကပ်၍ အို... ယောက်ျား အဘယ့်ကြောင့် တော၌ လှည့်လည်သနည်းဟု မေး၏။ ဖွတ်တို့၏ အကျိုးငှါ လှည့်လည်၏ဟု ဆို၏။ ငါသည် များစွာသော ဖွတ်တို့၏နေရာကို သိ၏ ထိုနေရာကို ပြအံ့၊ မီးကို၎င်း ကောက်ရိုးကို၎င်း ယူ၍ လာလောဟု ဆို၏။ ထိုမုဆိုးကို ထိုအရပ်သို့ ပို့ ဆောင်၍ တောင်ပို့ကိုပြ၍ အိုယောက်ျား သင်သည် ဤတောင်ပို့၌ ကောက်ရိုးကိုထည့်၍ မီးကိုတိုက်ပြီးလျှင် အခိုးကိုလွှတ်၍ ထက်ဝန်းကျင်မှ ခွေးတို့ကိုထား၍ မိမိသည် ဆောက်ပုတ်ကြီးကိုကိုင်၍ ထွက်တိုင်းထွက်တိုင်းကုန်သောဖွတ်တို့ကို ရိုက်သတ်၍ အစုကိုပြုလော၊ ဤသို့လည်းဆို၍ ယနေ့ ရန်သူ၏ပျက်စီးခြင်းကို မြင်ရလတ္တံ့ဟု တခုသောအရပ်၌ ဦးခေါင်းကိုထောင်၍ အိပ်၏။
မုဆိုးသည်လည်း ကောက်ရိုးမီးခိုးကို လွှတ်၏။ အခိုးသည် တွင်းဝသို့ ဝင်၏။ ဖွတ်တို့သည် အခိုးသင့်ကုန်၍ သေဘေးမှကြောက်ကုန်ရကား ထွက်၍ပြေးအံ့သောငှါ အားထုတ်ကုန်၏။ မုဆိုးသည်လည်း ထွက်တိုင်း ထွက်တိုင်းကုန်သောဖွတ်တို့ကို ရိုက်သတ်၏။ မူဆိုးလက်မှ လွတ်တိုင်း လွတ်တိုင်းကုန်သော ဖွတ်တို့ကို ခွေးတို့သည် ဖမ်းကုန်၏။ ဖွတ်တို့အား ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပုတ်သင်ကိုမှီ၍ ဘေးဖြစ်၏ဟုသိ၍ ယုတ်မာသောယောက်ျားနှင့် ပေါင်းဘော်ခြင်းမည်သည်ကို မပြုအပ်၊ ယုတ်မာသောသူတို့ကိုမှီ၍ စီးပွားချမ်းသာ မည်သည် မရှိ၊ ထိုယုတ်မာသော ပုတ် သင်၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဤမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော ဖွတ်တို့၏ပျက်စီးခြင်းသည် ဖြစ်၏ဟု ကယ်ပေါက်ဖြင့် ပြေး၍-
ဂေါဓာကုလံ ကကဏ္ဋာဝ၊ ကလိံ ပါပေတိ အတ္တာနံ၊
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၁။ ဂေါဓာကုလံ၊ ဖွတ်မျိုးသည်။ ကကဏ္ဋာ၊ ပုတ် သင်မှ။ သုခံ၊ ချမ်းသာကို။ န ဧဓတိ ဣဝ၊ မရသကဲ့သို့။ ပါပဇနသံသေဝီ၊ ယုတ်မာသော အဆွေ ခင်ပွန်းနှင့် ပေါင်းဘော်သော သူသည်။ အစ္စန္တသုခံ၊ စင်စစ် ချမ်းသာကို။ န ဧဓတိ၊ မရ။ အတ္တာနံ၊ ကိုယ်ကို။ ကလိံ၊ ပျက်စီးခြင်းသို့။ ပါပေတိ၊ ရောက်စေ၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ ပုတ်သင်ဖြစ်ဘူး၊ ယခုအခါ ဆန့် ကျင်ဘက် အဆွေ ခင်ပွန်းကို ပေါင်းဘော်သော ရဟန်းသည် ထိုအခါ ဘုရားလောင်း၏ သားဖြစ်သော ဖွတ်ငယ်ဖြစ်ဘူးပြီ။ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဖွတ်မင်း ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
ဆန့်ကျင်ဘက်သား၊ မိတ်ဆွေထား၊ အများ ပျက်စီးမည်
ရှေးဦးစွာသော ဂေါဓာဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၂။ သိင်္ဂါလဇာတ်
ဒေဝဒတ်အလောင်းသည် ဘုရားလောင်းအား သတ်ခြင်းငှာလုံ့လပြုသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဧတံ ဟိ တေ ဒုရာဇာနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသိင်္ဂါလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်၏ သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ တရားသဘင်၌
ရဟန်းတို့၏စကားကို ကြားတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ဒေဝ ဒတ်သည် ငါဘုရားအား သတ်ခြင်းငှါ လုံ့လပြုသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း သတ်အံ့သောငှါ လုံ့လပြုဘူးသလျှင်ကတည်း၊ ထိုသို့ ပြုငြားသော်လည်း ဘုရားကို သတ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ မိမိသည်သာလျှင် ပင်ပန်း၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မြေခွေးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေယူသဖြင့် မြေခွေးမင်းဖြစ်၍ မြေခွေးအပေါင်းခြံရံလျက် သုသာန်တော၌နေ၏။ ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ပွဲသဘင်ဖြစ်၏။ များ သောအားဖြင့် လူတို့သည် သေသောက်ကုန်၏။ ဤပွဲသည် သေသောက်သည်သာလျှင် ဖြစ်သ တတ်၊ ဤပွဲ၌ များစွာသော သေသောက်ကြူးတို့သည် များစွာသော သေကို၎င်း၊ အမဲကို၎င်း ဆောင်ခဲ့စေ၍ တန်ဆာဖြင့် ဆင်ယင်ကုန်လျက် သီ၍ သီ၍ သေကိုလည်း သောက်ကုန်၏။ အမဲကိုလည်း စားကုန်၏။ ထိုသေသောက်ကြူးတို့အား ပဌမယာမ်၏အဆုံး၌လျှင် အမဲသည်ကုန်၏။ သေသည်ကား များသေးသလျှင်ကတည်း။ ထိုအခါ တယောက်သော သေသောက်ကြူးသည် အမဲတို့ကိုပေးလော့ဟုဆို၏။ အမဲသည် ကုန်ပြီဟု ဆိုသည်ရှိသော် ငါသည် ထင်ရှားရှိစဉ် အမဲ၏ ကုန်ခြင်းမည်သည် မရှိဟု ဆို၍ အစိမ်းပစ်ရာသုသာန်၌ လူသ၏အသားကို စားအံ့သောငှါ လာသော မြေခွေးကိုသတ်၍ အသားကိုဆောင်အံ့ဟု ဆောက်ပုတ်ကို ကိုင်၍ ပြွန်ပေါက်ခရီးဖြင့် မြို့မှထွက်၍ သုသာန်သို့သွား၍ ဆောက်ပုတ်ကိုကိုင်၍ ထိုခဏ၌သူသေကဲ့သို့ ပက်လက်အိပ်၏။
ဘုရားလောင်းသည် မြေခွေးအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုသုသာန်သို့ သွား၏။ ထိုသေသောက် ကြူးကိုမြင်၍ ဤသူသည် မသေဟုသိ၍လည်း အတိုင်းထက်အလွန် စုံစမ်းဦးအံ့ဟု ထိုသေ သောက်ကြူး၏ လေအောက်၌ ရပ်၍ ကိုယ်နံ့ကိုနမ်း၍ အဟုတ်အမှန် သေသောက် ကြူး၏ မသေသောအဖြစ်ကိုသိ၍ ထိုသေသောက်ကြူးကိုရှက်စေ၍ လွှတ်လိုက်အံ့ဟု သွား၍ ဆောက်ပုတ်စွန်း၌ကိုက်၍ ငင်၏။ သေသောက်ကြူးသည် ဆောက်ပုတ်ကိုမလွှတ်ဘဲ ကပ်လာသောမြေခွေးကို ကြည့်လျက်သာလျှင် မြဲစွာကိုင်၏။ ဘုရားလောင်းသည်ဖဲ၍ အို ယောက်ျား သင်သည် သေသည် အကယ်၍ ဖြစ်ငြားအံ့၊ ငါသည် ဆောက် ပုတ်ကို ငင်သည်ရှိသော် အတိုင်းထက်အလွန် မြဲစွာမကိုင်ရာ၊ ဤသို့သောအကြောင်းကြောင့် သေသောအဖြစ်ကို၎င်း၊ မသေသောအဖြစ်ကို၎င်း သိနိုင်ခဲ၏ဟု ဆိုလို၍-
ယဿ တေ ကဍ္ဎမာနဿ၊ ဟတ္ထာ ဒဏ္ဍော န မုစ္စတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၂။ ဘော ပုရိသ၊ အိုယောကျ်ား။ တွံ၊ သင်သည်။ ယံ-ယေန ကာရဏေန၊ အကြင် အကြောင်းကြောင့်။ မတသာယိတံ၊ သူသေကဲ့သို့သော အိပ်ခြင်းကို။ သေသိ၊ အိပ်၏။ ကဍ္ဎမာနဿ၊ ငင်အပ်သော။ ယဿ တေ၊ အကြင် သင်၏။ ဟတ္ထာ၊ လက်မှ။ ဒဏ္ဍော၊ ဆောက်ပုတ်သည်။ န မုစ္စတိ၊ မလွတ်။ တေ၊ သင်၏။ ဧတံ ကာရဏံ၊ ထိုအကြောင်းကို ဒုရာဇာနံ၊ သိနိုင်ခဲ၏။
ဤသို့ဆိုသည်ရှိသော် ထိုသေသောက်ကြူးသည် ထိုမြေခွေးသည် ငါ၏မသေသောအဖြစ်ကို သိ၏ဟု ထ၍ ဆောက်ပုတ်ဖြင့် ပစ်၏။ ဆောက် ပုတ်သည် ချွတ်ယွင်း၏။ သေသောက်ကြူးသည် ယခု ငါသည် ချွတ်ယွင်းသည် ဖြစ်၏။ သင်သည် သွားလေလော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပြန်၍ အို ယောက်ျား သင်သည် ငါ့ကိုကား ချွတ်ယွင်း၏။ ရှစ်ထပ်သော ငရဲကြီးတို့ကို၎င်း, တဆယ့်ခြောက်ထပ်သော ဥဿဒရက်ငရဲငယ်တို့ကို၎င်း မချွတ်ယွင်းသည်သာလျှင်တည်းဟုဆို၍ ဖဲလေ၏။ သေသောက်ကြူးသည် တစုံတခုကိုမရမူ၍ သုသာန်မှထွက်၍ ကျုံး၌ရေချိုး၍ လာသောခရီးဖြင့်သာလျှင် မြို့သို့ဝင်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ သေသောက်ကြူး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
သူတပါးကို။ သေစေလို၊ ကိုယ်ကိုပင်ပန်း ကျိုးမလန်း
နှစ်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သိင်္ဂါလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၃။ ဝိရောစဇာတ်
မတုပအပ်သည်ကိုတုပသောကြောင့် ကြီးစွာပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် လသီ စ တေ နိပ္ဖလိတာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဝိရောစဇာကို ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ဒေဝဒတ်သည် ဂယာသီသ၌ မြတ်စွာဘုရား အတုပြုသည်၏အဖြစ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ဒေဝဒတ်သည် ယုတ်သောဈာန်ရှိသည်ဖြစ်၍ ယုတ်သော လာဘ်ရှိသည်ဖြစ်၍ တခုသော အကြောင်းသည်ရှိ၏ဟုကြံ၍ မြတ်စွာဘုရားကို ငါးပါးသောဝတ္ထုတို့ကိုတောင်း၍ မရသည်ရှိသော် နှစ်ပါးစုံသောအဂ္ဂသာဝကတို့၏ အတူနေတပည့်ဖြစ်ကုန်သော ရဟန်းသစ်ဖြစ်ကုန်သော ဓမ္မ, ဝိနယ၌မလိမ်မာကုန်သော ငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့ကိုခေါ်၍ ဂယာသီသသို့သွား၍ သံဃာကိုခွဲ၍ တသိမ်တည်း၌ အသီးသီးသောသံဃာ့ကံကိုပြု၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းတို့၏ ဉာဏ်ရင့်သောကာလကို သိ၍ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့ကို စေ၏။ ထိုအဂ္ဂ သာဝကတို့ကိုမြင်၍ ဒေဝဒတ်သည် နှစ်သက်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ညဉ့်အခါ၌ တရားကိုဟောလတ်သည်ရှိသော် ဘုရား၏တင့်တယ်စံပယ်ခြင်းကိုပြုအံ့ဟု မြတ်စွာဘုရား၏အတုကို ပြုလို၍ ငါ့သျှင်သာရိပုတ္တရာ ရဟန်းသံဃာသည် ကင်းသောထိနမိဒ္ဓရှိ၏။ သင်သည် ရဟန်းတို့အား တရားဟောပါလော့၊ ငါ၏ ကျောက်သည် ညောင်းညာ၏။ ငါသည် ထိုကျောက်ကို ဆန့်ဦးအံ့ဟုဆို၍ အိပ်ပျော်ခြင်းသို့ရောက်၍ နှစ်ပါးကုန်သော အဂ္ဂသာဝကတို့သည် ထိုရဟန်းတို့အားတရားဟော၍ အရဟတ္တဖိုလ်ဖြင့်နိုးစေ၍ ခပ်သိမ်းကုန်သော ရဟန်းတို့ကို ယူ၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းသို့သာလျှင် ပြန်ကုန်၏။
ကောကာလိကသည် အချည်းနှီးသောကျောင်းကိုမြင်၍ ဒေဝဒတ်၏အထံသို့သွား၍ ငါ့သျှင်ဒေဝဒတ် သင်၏ပရိသတ်ကိုဖျက်၍ နှစ်ပါးကုန်သောအဂ္ဂသာဝကတို့သည် ကျောင်းကိုအချည်းနှီးပြု၍ သွားကုန်၏။ သင်သည်ကား အိပ်သည်သာလျှင်တည်းဟုဆို၍ ထိုဒဝဒတ်၏ ကိုယ် ဝတ်သင်္ကန်းကို ပယ်၍ နံရံ၌ ကျောက်တို့ဖြင့်ကြိတ်သကဲ့သို့ ဒေဝဒတ်ကိုဖနောင့်ဖြင့်ရင်၌ ကျောက်၏။ ထိုခဏ၌ပင်လျှင် ထိုဒေဝဒတ်၏ ခံတွင်းမှ သွေးအန်၏။ ထိုဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါမှစ၍ နာသည်ဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာမထေရ်ကို သာရိပုတ္တရာ သင်တို့လိုက်သွားသောကာလ၌ ဒေဝဒတ်သည် အသို့ပြုသနည်းဟု မေးတော်မူ၏။ အရှင်ဘုရား ဒေဝဒတ်သည် အကျွန်ုပ်တို့ကိုမြင်၍ ဘုရား၏တင့်တယ် စံပယ်ခြင်းကိုပြုအံ့ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ အတုကိုပြု၍ ကြီးစွာသောပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်၏ဟု လျှောက်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ ဒေဝဒတ်သည် ယခုသာလျှင် ငါ၏အတုကိုပြု၍ ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ရောက်ဘူးသည်သာလျှင်တည်းဟု မိန့်တော်မူ၏။ သရိပုတ္တရာမထေရ်သည် တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗရာဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကေသ ရာဇာခြင်္သေ့ ဖြစ်၍ ဟိမဝန္တာအရပ်၌ ရွှေဂူ၌ နေ၏။ ထိုကေသရာဇာခြင်္သေ့သည် တနေ့သ၌ ဂူမှထွက်၍ အရပ်လေးမျက်နှာကိုကြည့်၍ ခြင်္သေ့သံကိုဟောက်၍ အစာရှာအံ့သောငှာ သွားသည်ရှိသော် ကျွဲကြီးကိုသတ်၍ မြတ်သောအသားကိုစားပြီးသည်ရှိသော် တခုသောအိုင်သို့သက်၍ ပတ္တမြားအဆင်းနှင့်တူသောရေဖြင့် ဝမ်းကိုပြည့်စေ၍ လိုဏ်ကိုရည်၍သွား၏။ ထိုအခါ တခုသော မြေခွေးသည် အစာရှာသွားသည်ရှိသော် အဆောတလျှင် ခြင်္သေ့ ကိုမြင်၍ ပြေးအံ့သော မတတ်နိုင်သည်၏အဖြစ်ကြောင့် ခြင်္သေ့၏ရှေ့မှ လက် တို့ဖြင့်ရှိခိုး၍ ဝပ်၏။ မြေခွေး အသို့ပြုသနည်းဟုဆိုသည်ရှိသော် အရှင်အကျွန်ုပ်သည် အရှင်၏ ခြေရင်း၌ လုပ်ကျွေးလို၏ဟု ဆို၏။ ခြင်္သေ့သည် ကောင်းပြီ လာလော ငါ့ကိုလုပ်ကျွေးလော့၊ သင့်ကို မြတ်သောအသားကို စားစေအံ့ဟုဆို၍ မြေ ခွေးကိုခေါ်၍ ရွှေဂူသို့သွား၏။ မြေခွေးသည် ထိုအခါမှစ၍ ခြင်္သေ့၏စားကြွင်းကို စား၏။ ထိုမြေ ခွေးသည် နှစ်ရက် သုံးရက် လွန်သဖြင့်လျှင် ဝသောကိုယ်ရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ထိုမြေခွေးကို တနေ့သ၌ ဂူ၌အိပ်လျက်လျှင် ခြင်္သေ့သည် မြေ ခွေးသွားချေ တောင်ထိပ်၌ရပ်၍ တောင်ခြေရင်း၌ လှည့်လည်ကုန်သော ဆင်မြင်းကျွဲအစရှိသည်တို့တွင် အကြင်သား၏ အသားကို စားလို၏။ ထိုသားကိုကြည့်ပြီးလျှင် လာလတ်၍ ဤမည်သော သား၏အသားကို စားလို၏ဟုဆို၍ ငါ့ကိုရှိခိုး၍ အရှင်ထွန်းပလောဟုဆိုလော့၊ ငါသည် ထိုသားကိုသတ်၍ မြတ်သောအသားကိုစား၍ သင့်အားလည်း ပေးအံ့ဟု ဆို၏။ မြေခွေးသည် တောင် ထိပ်သို့တက်၍ အထူးထူးအပြားပြားရှိကုန်းသာ သားတို့ကိုကြည့်၍ အကြင်သား၏ အသားကိုလျှင် စားလို၏ ရွှေဂူသို့ဝင်၍ ထိုသားကိုလျှင် ခြင်္သေ့အားကြား၍ အရှင်ထွန်းပလောဟု ဆို၏။ ခြင်္သေ့သည် လျင်စွာပြေး၍ အမုန်ယစ်သော မြတ်သောဆင်သည်လည်း အကယ်၍ဖြစ်အံ့၊ ထိုအရပ်၌လျှင် ထိုဆင်ကို အသက်ကုန်ခြင်းသို့ရောက်စေ၍ မိမိသည်လည်း မြတ်သောအသားကို စား၏။ မြေခွေးအားလည်း ပေး၏။ မြေခွေးသည် ဝမ်းပြည့်အောင် အသားကိုစား၍ ဂူသို့ဝင်၍ အိပ်၏။
ထိုမြေခွေးသည် ကာလရှည်သည်ရှိသော် ငါသည်လည်း အခြေလေးချောင်းရှိလျှင်ကတည်း၊ အဘယ်ကြောင့် သူတပါးတို့သည် မွေးကျွေးအပ်သည်ဖြစ်၍ နေအံ့နည်း။ ဤနေ့မှစ၍ ငါသည်လည်း ဆင်အစရှိသည်တို့ကိုသတ်၍ အသားကို စားအံ့၊ သားတို့၏မင်းဖြစ်သော ခြင်္သေ့သည် အရှင်ထွန်းပလောဟု ဆိုသောစကားကိုလျှင်မှီ၍ ဆင်တို့ကို သတ်၏။ ငါသည်လည်း ခြင်္သေ့ကို ဇမ္ဗုက ထွန်းပလောဟုဆိုစေ၍ တခုသော ဆင်ကိုသတ်၍ အသားကိုစားအံ့ဟု မာနကိုပွားစေ၏။ ထိုမြေခွေးသည် ခြင်္သေ့သို့ ကပ်၍ အရှင်ငါသည် ရှည်မြင့်သောကာလပတ်လုံး အရှင်တို့သည် သတ်အပ်သော ဆင်တို့၏အသားကို စားအပ်၏။ အကျွန်ုပ်သည်လည်း တခုသောဆင်ကိုသတ်၍ အသားကိုစားလို၏။ ထို့ကြောင့် သင်တို့၏အိပ်ရာရွှေဂူ၌ အိပ်အံ့၊ သင်တို့သည် တောင်ခြေရင်း၌ သွားသောဆင်ကိုကြည့်၍ ငါ၏အထံသို့လာ၍ ဇမ္ဗုက ထွန်းပလောဟု ဆိုကုန်လော့၊ ဤမျှ၌ ဝန် တိုခြင်းကို မပြုပါကုန်လင့်ဟု ဆို၏။
ထိုအခါ ထိုမြေခွေးကို ခြင်္သေ့သည် မြေခွေး သင်သည် ဆင်တို့ကို သတ်အံ့သောငှါ မစွမ်းနိုင်၊ ခြင်္သေ့အမျိုး၌ဖြစ်သော ဆင်ကိုသတ်၍ အသားကိုစားအံ့သောငှါ စွမ်းနိုင်သော မြေခွေးမည်သည် လောက၌မရှိ။ သင်သည် ထိုအမှုကိုမနှစ်သက်လင့်၊ ငါသည် သတ်အပ်သောဆင်၏သာလျှင် အသားကိုစား၍ နေလော့ဟု ဆို၏။ မြေခွေးသည် ဤသို့ ဆိုငြားသော်လည်း ကြဉ်အံ့သောငှါအလိုမရှိ၊ အဖန်တလဲလဲ တောင်းပန်သလျှင်ကတည်း၊ ခြင်္သေ့သည် ထိုမြေခွေးကို မြစ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သည်ဖြစ်၍ ဝန်ခံ၏။ ထိုသို့တပြီးကား ငါ၏ နေရာအရပ်သို့ဝင်၍ အိပ်လောဟု မြေခွေးကို ရွှေဂူ၌အိပ်စေ၍ တောင်ခြေရင်း၌ အမုန်ယစ်သော ဆင်ကိုကြည့်၍ ရွှေဂူတံခါးသို့ သွား၍ မြေခွေး ထွန်းပလောဟုဆို၏။ မြေခွေးသည် ရွှေဂူလိုဏ်မှထွက်၍ အရပ်လေးမျက်နှာကိုကြည့်၍ သုံးကြိမ်ဟောင်၍ အမုန်ယစ်သော မြတ်သောဆင်၏ ဦးကင်း၌ ကျအံ့ဟု ပြေး၍ ဆင်ခြေရင်း၌ ကျ၏။ ဆင်သည် လက်ျာခြေကိုချီ၍ မြေခွေး၏ ဦးခေါင်းကိုနင်း၏။ ဦးခေါင်းရိုးတို့သည် မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် ကြေကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ထိုမြေခွေး၏ကိုယ်ကို ဆင်သည် ခြေဖြင့်ခွေ၍ အစုကိုပြု၍ အထက်၌ မစင်ကိုချ၍ ကြိုးကြာသံကဲ့သို့သော အသံကိုမြည်၍ တောသို့ဝင်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဤအကြောင်းကိုမြင်၍ ယခုအခါ၌ မြေခွေး ထွန်းပလောဟု ဆို၍-
သဗ္ဗာ တေ ဖာသုကာ ဘဂ္ဂါ၊ အဇ္ဇ ခေါ တွံ ဝိရောစသိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၃။ ဇမ္ဗုက၊ မြေခွေး။ တေ၊ သင်၏။ လသီ စ၊ ဦးနှောက်သည်လည်း။ နိပ္ဖလိတာ၊ ထွက်၏။ မတ္ထကော စ၊ ဦးခေါင်းသည်လည်း။ ပဒါလိတော၊ ကွဲ၏။ တေ၊ သင်၏။ သဗ္ဗာ၊ ခပ်သိမ်းကုန်သော။ ဖာသုကာ၊ နံရိုးတို့သည်။ ဘဂ္ဂါ၊ ကျိုးကုန်ပြီ။ အဇ္ဇ ခေါ၊ ယခုလျှင်။ တွံ၊ သင်သည်။ ဝိရောစသိ၊ ထွန်း ပလော့။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာကိုဆို၍ အသက်ထက်ဆုံးတည်၍ ကံအားလျှော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်သာလျှင် ထိုအခါ ကေသရရာဇာခြင်္သေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မတူတဲ့ဟာ၊ မတုရာ၊ ကိုယ်သာ ပျက်စီးမည်
သုံးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရောစဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၄။ နင်္ဂုဋ္ဌဇာတ်
ဘုရားလောင်းသည် မိစ္ဆာအယူကိုကျင့်ပြီးမှ ပယ်စွန့်သော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဗဟုမ္ပေတံ အသဗ္ဘ ဇာတဝေဒ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤနင်္ဂုဋ္ဌဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်း သုံးနေတော်မူစဉ် တက္ကတွန်းတို့၏ မိစ္ဆာအကျင့်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုအခါ ထိုတက္ကတွန်းတို့သည် ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏ နောက်အပြင်၌ အထူးထူးအပြားပြားရှိသော မိစ္ဆာအကျင့်ကို ကျင့်ကုန်သတတ်၊ များစွာကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ထိုတက္ကတွန်းတို့၏ ဆောင့်ကြောင့် ထိုင်၍ လုံ့လပြုခြင်း လင်းနို့ကဲ့သို့ တွဲလျားဆွဲ၍ ကျင့်ခြင်း, ဆူးပေါ်၌ အိပ်ခြင်း ပဉ္စာတပအစရှိသည့် အပြားရှိသော မိစ္ဆာအကျင့်ကိုမြင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို အရှင်ဘုရား မိစ္ဆာအကျင့်ကိုမှီ၍ တစုံတခုသော ကုသိုလ်သည်၎င်း, အစီးအပွားသည်၎င်း ရှိပါသလောဟု မေးလျှောက်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ ဤသို့ သ ဘောရှိသော မိစ္ဆာအကျင့်ကိုမှီ၍ ကုသိုလ်သည်၎င်း, အစီး အပွားသည်၎င်းမရှိ၊ ရှေးပညာရှိတို့သည် ဤသို့သဘောရှိသော မိစ္ဆာအကျင့်ကိုမှီ၍ ကုသိုလ်သည်၎င်း အစီးအပွားသည်၎င်း ဖြစ်လတ္တံ့ဟူသော အမှတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ ဖွားသောနေ့၌ ယူအပ်သောမီးကိုယူ၍ တောသို့ဝင်၍ မီးပူဇော်ခြင်းအစရှိသည်၏အစွမ်းဖြင့် တစုံတခုသော အစီးအပွားကို မမြင်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မီးကို ရေဖြင့်ငြိမ်းစေ၍ ကသိုဏ်းပရိကံကိုပြု၍ အဘိ ညာဉ်တို့ကို၎င်း, သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာပြည်သို့ လားကုန်၏ဟု ဟောတော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၏။ ဘုရားလောင်း၏ ဖွားသောနေ့၌ မိဘတို့သည် ဖွားသောနေ့မီးကို ယူ၍ထားကုန်၏။ ထိုအခါ ထိုဘုရားလောင်းကို တဆယ့်ခြောက်နှစ်ရှိသောအခါ၌ ချစ်သား ငါတို့သည် သင်၏ဖွားသောနေ့၌ မီးကိုယူကုန်ပြီ၊ အိမ်၌ အကယ်၍ နေလိုငြားအံ့၊ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို သင်လော့၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ အကယ်၍လားလိုငြားအံ့၊ မီးကိုယူပြီးလျှင် တောသို့ဝင်၍ မီးကိုလုပ်ကျွေးလျှက် ဗြဟ္မာ့ကြီးတို့အားနှစ်သက်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လားလေလော့၊ ဤသို့သော စကားကို ဆိုကုန်၏။
ထိုဘုရားလောင်းသည် အိမ်၌နေသဖြင့် ငါ့အားအလိုမရှိဟု မီးကိုယူ၍ တောသို့ဝင်ပြီးလျှင် ကျောင်းဖန်ဆင်း၍ မီးကိုလုပ်ကျွေးလျှက် တော ၌နေ၏။ ဘုရားလောင်းသည် တနေ့သ၌ ပစ္စန္တရစ်ရွာ၌ နွားအလှူကိုရ၍ ထိုနွားကိုကျောင်းသို့ဆောင်၍ ဘုန်းရှိသောမီးကို နွားသားကိုစားစေအံ့ဟုကြံ၏။ ထိုအခါ ဘုရားလောင်းအား ဤအရပ်၌ ဆားသည် မရှိ၊ ဘုန်းရှိသောမီးသည် ဆားမရှိသောအမဲကို စားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်လတ္တံ့၊ ရွာမှ ဆားကိုဆောင်၍ ဘုန်းရှိသောမီးကို ဆားနှင့်တကွသောအမဲကို စားစေအံ့ဟု ကြံ၏။
ဘုရားလောင်းသည် ထိုနွားကို ထိုကျောင်း ၌လျှင် နှောင်ဖွဲ့၍ ဆားအကျိုးငှာ ရွာသို့သွား၏။ ဘုရားလောင်းသည် သွားသည်ရှိသော် များစွာကုန်သောမုဆိုးတို့သည် ထိုအရပ်သို့လာကုန်၍ နွားကိုမြင်သည်ရှိသော် သတ်၍ချက်ပြီးလျှင် စား၍ အမြီးကို၎င်း, ခြေရိုးကို၎င်း, အရေကို၎င်း ထိုအရပ်၌စွန့်၍ ကြွင်းသောအသားကို ယူ၍ သွားကြကုန်၏။ ပုဏ္ဏားသည် လာလတ်၍ အမြီးအစရှိသည်ကိုမြင်၍ ဘုန်းရှိသောဤမီးသည် မိမိဥစ္စာကိုလည်း စောင့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ငါ့ကိုကား အဘယ်အခါ၌ စောင့်လတ္တံ့နည်း၊ ဤမီးကိုလုပ် ကျွေးခြင်းသည် အကျိုးမရှိသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤမီးကို လုပ်ကျွေးခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့် ကုသိုလ်သည်၎င်း အစီးအပွားသည်၎င်း မရှိဟုကြံ၏။ ကြံပြီး၍ ဘုရားလောင်းသည် မီးကိုလုပ် ကျွေးခြင်း၌ ကင်းသောဆန္ဒရှိသည်ဖြစ်၍ ဘုန်းရှိသော အိုမီး သင်သည် မိမိ၏ဥစ္စာကိုလည်း စောင့်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ငါ့ကို အဘယ်အခါ၌ စောင့်လတ္တံ့နည်း၊ အမဲသည်မရှိ၊ ဤမျှဖြင့် နှစ်သက်လော့ဟု အမြီးအစရှိသည်တို့ကို မီး၌ ထည့်လျက်-
မံသာရဟဿ နတ္ထဇ္ဇ မံသံ၊ နင်္ဂုဋ္ဌမ္ပိ ဘဝံ ပဋိဂ္ဂဟတု၊
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၄။ အသဗ္ဘိ၊ ယုတ်မာသော။ ဇာတဝေဒ၊ မီး။ ယံ- ယေန ကာရဏေန၊ အကြင်အကြောင်းကြောင့်။ တံ၊ သင့်ကို။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ဝါလဓိနာ၊ နွားမြီးဖြင့်။ အဘိပူဇယာမ၊ ပူဇော်ကုန်၏။ ဧတံ၊ ထိုနွားမြီးသည်။ ဗဟုံ၊ များ၏။ မံသာရဟဿ၊ အမဲဖြင့် ပူဇော်ထိုက်သော သင့်အား။ အဇ္ဇ၊ ယခု။ မံသံ၊ ပူဇော်ဘွယ် အမဲသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ ဘဝံ၊ အရှင်သည်။ နင်္ဂုဋ္ဌမ္ပိ၊ နွားမြီးကိုလည်း။ ပဋိဂ္ဂဟတု၊ ခံလော့။
ဤသို့ဆို၍ ဘုရားလောင်းသည် မီးကို ရေဖြင့်ငြိမ်းစေ၍ ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း, သမာပတ်တို့ကို၎င်း ဖြစ်စေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မီးကိုငြိမ်းစေသော ရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိစ္ဆာအကျင့်၊ ကျိုးမဆင့်၊ အသင့် နှလုံးသွင်း
လေးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော နင်္ဂုဋ္ဌဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၅။ ရာဓဇာတ်
မိန်းမတို့အားစောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်သောအကြောင်း*
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်ဘုရားသည်န တွံ ရာဓ ဝိဇာနာသိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤရာဓဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် မယားဟောင်း ဖြားယောင်းသော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထုသည် ဣန္ဒြိယဇာတ်၌ ထင်စွာ ဖြစ်လတ္တံ့၊ အထူးကား မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုရဟန်းကို ခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်း မာတုဂါမမည်သည် စောင့်ရှောက်ခြင်းငှာ မတတ်နိုင်၊ အစောင့်အရှောက်ကိုထား၍ စောင့်ရှောက်ကုန်သော်လည်း စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ သင်သည်လည်း ရှေး၌ ထိုမိန်းမကို အစောင့်အရှောက်ထား၍ စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ယခုအခါ၌ အသို့စောင့်ရှောက်လတ္တံ့နည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ကျေးအမျိုး ၌ဖြစ်၏။ ကာသိတိုင်း၌ တယောက်သောပုဏ္ဏားသည် ဘုရားလောင်းကို၎င်း, ဘုရားလောင်း၏ညီကို၎င်း သားအရာ၌ထား၍ မွေးမြု၏။ ထိုနှစ်ခုကုန်သောကျေးတို့တွင် ဘုရားလောင်းအား ပေါဋ္ဌပါဒဟူသော အမည်သည်ဖြစ်၏။ ညီငယ်အား ရာဓဟူသော အမည်သည် ဖြစ်၏။ ထိုပုဏ္ဏား၏ မယားသည်ကား လွန်ကျူးသော အကျင့်ရှိ၏။ သီလမရှိ၊ ထိုပုဏ္ဏားသည် ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ သွားသည်ရှိသော် နှစ်ခုကုန်သော ကျေးသားညီနောင်တို့ကိုလည်း အမောင်တို့ သင်တို့၏အမိဖြစ်သော ပုဏ္ဏေးမသည် လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို အကယ်၍ကျင့်အံ့၊ ထိုပုဏ္ဏေးမကို မြစ်ရစ်ကြကုန်လော့ဟု ဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ဘခင် ကောင်းပြီ၊ မြစ်ခြင်းငှါ တတ်နိုင်သည်ရှိသော် မြစ်ကုန်အံ့၊ မတတ်နိုင်သည်ရှိသော် ဆိတ်ဆိတ်နေကုန်သည် ဖြစ်ကုန်အံ့ဟု ဆို၏။ ဤသို့ ပုဏ္ဏားသည် ပုဏ္ဏေးမကို ကျေးသားတို့အား အပ်နှင်း၍ ကုန်သွယ်အံ့သောငှါ သွား၏။
ထိုပုဏ္ဏား၏ သွားသောနေ့မှစ၍ လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို ကျင့်အံ့သောငှါ အားထုတ်၏။ ဝင်ကုန်သောသူတို့၏၎င်း, ထွက်ကုန်သောသူတို့၏၎င်း အဆုံးသည်မရှိ၊ ထိုပုဏ္ဏေးမ၏ အမူ အရာကိုမြင်၍ ရာဓသည် ဘုရားလောင်းကို အစ်ကိုကြီး ငါတို့၏အဘသည် သင်တို့၏အမိသည် လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို အကယ်၍ ကျင့်အံ့၊ တားမြစ်ရစ်ကုန်လော့ဟုဆို၍ သွား၏။ ယခု ပုဏ္ဏေးမသည် လွန်ကျူးသောအကျင့်ကို ကျင့်၏။ ထိုပုဏ္ဏေးမကို မြစ်ကုန်အံ့ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းသည် ညီထွေး သင်သည် မလိမ်မာသည် ၏အဖြစ်ကြောင့် မိုက်သည်၏အဖြစ်ဖြင့်သာလျှင် ဆို၏။ မာတုဂါမမည်သည်ကို ချီ၍, ရွက်၍သွားကုန်သော သူတို့သည်လည်း စောင့်ရှောက်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ အကြင်အမှုကို ပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ ထိုအမှုကိုပြုခြင်းသည် မသင့်ဟုဆိုလို၍-
အဗျယတံ ဝိလပသိ၊ ဝိရတ္တေ ကောသိယာယနေ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၅။ ရာဓ၊ ရာဓ။ တွံ၊ သင်သည်။ န ဝိဇာနာသိ၊ မသိ။ အဍ္ဎရတ္တေ၊ သန်းခေါင်အခါသည်။ အနာဂတေ၊ မရောက်မီ။ ဧတ္တကာ၊ ဤမျှအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော။ ဇနာ၊ လူသည်။ အာဂတာ၊ လာကုန်၏။ ကောသိယာယနေ၊ ကောသိယအနွယ်ဖြစ်သောပုဏ္ဏေးမသည်။ ဝိရတ္တေ-ဝိရတ္တာ၊ လင်ပုဏ္ဏား၌ တပ်ခြင်းကင်း၏။ တွံ၊ သင်သည်။ အဗျယတံ၊ မလိမ်မာသော စကားကို။ ဝိလပသိ၊ ပြောဆို၏။
ဤသို့ပြပြီး၍ကား ပုဏ္ဏေးမနှင့်တကွ ရာဓအား စကားဆိုခြင်းငှါ ခွင့်မပေး၊ ထိုပုဏ္ဏေးမသည်လည်း အကြင်မျှလောက် ပုဏ္ဏား၏ မလာခြင်းသည် ရှိ၏။ ထိုမျှလောက် အလိုရှိတိုင်း ကျင့်၏။ ပုဏ္ဏားသည် လာလတ်၍ ပေါဋ္ဌပါဒကို အမောင် သင်၏အမိသည် အသဘောရှိသနည်းဟု မေး၏။ ဘုရားလောင်းသည် ပုဏ္ဏားအား အလုံးစုံကို အဟုတ်အမှန်အားဖြင့်ဆို၍ ဘခင် သင့်အား ဤသို့ သဘောရှိသော သီလမရှိသော ပုဏ္ဏေးမဖြင့် အဘယ်ပြုအံ့နည်းဟု ဆို၍ ဘခင် ငါတို့သည် အမိ၏အပြစ်ကိုဆိုသော ကာလမှစ၍ ဤအိမ်၌နေခြင်းငှါ မသင့်ဟု ဆို၍ ပုဏ္ဏား၏ခြေတို့ကို ရှိခိုး၍ ရာဓနှင့်တကွပျံ၍ တောသို့သွား၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ လေးပါးကုန်သော သစ္စာတို့ကို ပြတော်မူ၏။ သစ္စာကိုပြတော်မူသည်၏အဆုံး၌ ငြီးငွေ့သော ရဟန်းသည် သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... ယခုအခါ ထိုနှစ်ယောက်ကုန်သော လင်မယားတို့သည် ထိုအခါ ပုဏ္ဏားသည်၎င်း ပုဏ္ဏေးမသည်၎င်း ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ ရာဓ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ပေါဋ္ဌပါဒ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မာတုဂါမ၊ ဟူတုံက၊ စောင့်ရခဲယဉ်းပေ
ငါးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ရာဓဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၆။ သမုဒ္ဒကာကဇာတ်
သမုဒြာ၌ ကျီးမတခုသေသော် သမုဒြာရေကိုပြောင်းသော ကျီးတို့၏ အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် အပိ နု ဟနုကာ သန္တာ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသမုဒ္ဒ ကာကဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီ တင်းသုံး နေတော်မူစဉ် များစွာကုန်သော အသက်ကြီးကုန်သောရဟန်းတို့ကို အကြောင်း ပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် လူဖြစ်သောကာလ၌ သာဝတ္ထိပြည်၌ သူကြွယ်ဖြစ်ကုန်သတတ်၊ ကြွယ်ဝကုန်၏။ များသောဥစ္စာ ရှိကုန်၏။ အချင်းချင်း အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်၏။ တ ပေါင်းတည်းဖြစ်၍ ကောင်းမှုတို့ကို ပြုကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကိုနာ၍ ငါတို့သည် အသက်ကြီးကုန်ပြီ၊ ငါတို့အား အိမ်၌နေသဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိအံ့နည်း၊ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်၌ မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိသော မြတ်စွာဘုရားသာသနာတော်၌ ရဟန်းပြု၍ ဆင်းရဲ၏ အဆုံးကို ပြုကုန်အံ့ဟုဆို၍ အလုံးစုံသော ဥစ္စာကို သားသ္မီးတို့အားပေး၍ မျက်ရည်ဖြင့်ပြည့်သော မျက် နှာရှိသော ဆွေမျိုးတို့ကိုစွန့်၍ မြတ်ဘုရားအား ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်းပန်၍ ရဟန်းပြုကုန်၏။ ရဟန်းပြုကုန်ပြီး၍လည်း ရဟန်းအားလျော်စွာ ရဟန်းတရားကိုမပြုကုန်၊ အသက်ကြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် သုတ်, အဘိဓမ္မာ ဝိနည်းကို မသင်ကုန်၊ လူဖြစ်သောကာလကဲ့သို့ ရဟန်းဖြစ်သောကာလ၌လည်း ကျောင်းစွန်၌ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကို ဆောက်စေ၍ တပေါင်းတည်း နေကုန်၏။ ဆွမ်းအလို့ငှါ သွားကုန်သော်လည်း တပါးသောအရပ်သို့ မသွားမူကုန်၍ များသောအားဖြင့် မိမိတို့သားမယားအိမ်တို့သို့သာလျှင် သွား၍ စားကုန်၏။
ထိုရဟန်းကြီးတို့တွင် တယောက်သော ရဟန်းကြီး၏ မယားဟောင်းသည် ခပ်သိမ်းသောမထေရ်ကြီးတို့အား ကျေးဇူးပြုသည် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ကြွင်းကုန်သော မထေရ်ကြီးတို့သည်လည်း မိမိတို့သည်ရအပ်သော အာဟာရကိုယူ၍ ထိုမိန်းမ၏အိမ်၌လျှင်နေ၍ စားကုန်၏။ ထိုမိန်းမသည်လည်း ထိုရဟန်းကြီးတို့အား စီရင်မြဲတိုင်းသောဟင်းလျာကို လှူ၏။ ထိုမိန်းမသည် အမှတ်မရှိအနာသည် နှိပ်စက်အပ်သည်ဖြစ်၍ သေ၏။ ထိုအခါ အသက်ကြီးကုန်သောရဟန်းတို့သည် ကျောင်းသို့သွားကုန်၍ အချင်းချင်း လည်ကို ဘက်ကုန်၍ ချိုသောလက်အရသာရှိသော သီ တင်းသည်မကြီးသည် သေခဲ့ပြီဟု ကျောင်းစွန်၌ ငိုလျက် သွားကုန်၏။ ထိုရဟန်းကြီးတို့၏ အသံကိုကြားကုန်၍ ထိုမှဤမှလည်း ရဟန်းတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ ငါ့သျှင်တို့ အဘယ့်ကြောင့် ငိုကြကုန်သနည်းဟု မေးကုန်၏။ ထိုရဟန်းကြီးတို့သည် ငါတို့၏ အဘော်ရဟန်း၏ ချိုသောလက်အရသာရှိသော မယားဟောင်းသည် သေခဲ့၏။ ငါတို့အား အလွန်လျှင်ကျေးဇူးပြုပေ၏။ ယခုအခါ၌ အဘယ်မှာ ထိုသို့သဘောရှိသော သီတင်းသည်မကို ရကုန်လတ္တံ့နည်း၊ ဤသို့သော အကြောင်းကြောင့် ငိုကြကုန်သတည်းဟု ဆိုကုန်၏။
ထိုရဟန်းကြီးတို့၏ ဖောက်ပြန်သော အခြင်းအရာကိုမြင်၍ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဤမည်သော အကြောင်းကြောင့် အသက်ကြီးကုန်သော မထေရ်တို့သည် အချင်း ချင်း လည်ဘက်ကုန်၍ ကျောင်းစွန်၌ ငိုကုန်လျက် သွားကုန်၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်း ဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤ မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော် လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းကြီးတို့သည် ထိုမိန်းမ၏ သေသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ငိုကုန်လျက် သွားကုန်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ထိုရဟန်းကြီးတို့သည် ကျီးအမျိုး၌ဖြစ်၍ သမုဒြာ၌သေသော ဤမိန်းမကိုမှီ၍ သမုဒြာရေကို တပါးသို့ပြောင်း၍ ထိုကျီးမကို ထုတ်ယူအံ့ဟု လုံ့လပြုကုန်လျှက် ပညာရှိတို့ကို မှီ၍ အသက်ကို ရဘူးကုန်ပြီဟုမိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် သမုဒြာစောင့်နတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ တခုသောကျီးသည် မိမိမယားဖြစ်သော ကျီးမကိုခေါ်၍ အစာရှာသွားသည်ရှိသော် သမုဒြာနားသို့ ရောက်၏။ ထိုကာလ၌ လူတို့သည် သမုဒြာနား၌ နို့ဃနာ, ငါး အမဲ သုရာ အစရှိသည်တို့ဖြင့် နဂါးအား ပူဇော်ခြင်းကိုပြု၍ သွားကုန်၏။ ကျီးသည် ပူဇော်ရာအရပ်သို့သွား၍ နို့ဃနာ အစရှိသည်တို့ကိုမြင်၍ ကျီးမနှင့်တကွ နို့ရည် ဃနာ, ငါး, အမဲ အစရှိသည်တို့ကိုစား၍ များစွာသော သုရာကို သောက်၏။ ထိုကျီးလင်မယားတို့သည်လည်း သုရာယစ်ကုန်သည်ဖြစ်၍ သမုဒြာ၌ ကစားခြင်းကို ကစားကုန်အံ့ဟု ကမ်းနား၌နား၍ ရေချိုးအံ့သောငှာ အားထုတ်ကုန်၏။ ထိုအခါ တခုသောလှိုင်တံပိုးသည် လာလတ်၍ ကျီးမကိုယူ၍ သမုဒြာသို့ သွင်း၏။ ထိုကျီးမကို တခုသော ငါးသည်စား၍ မျို၏။ ကျီးဖိုသည် ငါ၏မယားသည် သေခဲ့၏ဟု ငို၏ အဖန်တလဲလဲငို၏။ ထိုကျီးဖို၏ ငိုသံကိုကြားကုန်၍ များစွာသော ကျီးတို့သည် စည်းဝေးကုန်၍ အဘယ်ကြောင့် ငိုသနည်းဟု မေးကုန်၏။ ကမ်းနား၌ရေချိုးသော သင်တို့၏ အဆွေ ခင်ပွန်းမကို လှိုင်းတံပိုးသည် ယူအပ်သည်ဟု ဆို၏။ ထိုအလုံးစုံသော ကျီးတို့သည်လည်း တပြိုင်နက်သော အသံကိုမြည်ကုန်လျက် ငိုကုန်၏။
ထိုအခါ ထိုကျီးတို့အား ဤသမုဒြာရေမည် သည်ကား ငါတို့အား အဘယ်မှာယူလောက်လတ္တံ့နည်း၊ ရေကို တပါးသို့ပြောင်း၍ သမုဒြာကို အချည်းနှီးပြု၍ အဆွေခင်ပွန်းမကို ထုတ်ကြကုန်အံ့၊ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ကြံပြီး၍ ထိုကျီးတို့သည် ခံတွင်းကိုပြည့်စေ၍ ရေကိုအပ၌ စွန့်ကုန်၏။ ဆားငန်ရေကြောင့် လည်သည် ခြောက်သည်ရှိသော် ထ၍ထ၍ ကြည်းသို့သွားကုန်၍ အပင်အပန်း ဖြေကုန်၏။ ထိုကျီးတို့သည် မေးတို့သည် ညောင်းကုန်သည်ရှိသော် ခံတွင်းတို့သည် ခြောက်ကုန်သည်ရှိသော် မျက်စိတို့သည် နီကုန်သည်ရှိသော် အိပ်ချင်ကုန်သည် ပင်ပန်းကုန်သည် ဖြစ်ကုန်၍ အချင်းချင်း ခေါ်ကုန်၍ အိုအချင်းတို့ ငါတို့သည် သမုဒြာမှရေကိုယူ၍ အပ၌ကျစေကုန်၏။ ယူရာအရပ်ကို တဖန် ရေဖြင့်ပြည့်စေ၏။ သမုဒြာကို အချည်းနှီးပြုအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့ဟု ဆိုလို၍-
ဩရမာမ န ပါရေမ၊ ပူရတေဝ မဟောဒဓိ၊
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၆။ အမ္ဘော၊ အို ကျီးတို့။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ အတ္တနော၊ မိမိ၏။ ဗလေန၊ အစွမ်းဖြင့်။ မဟာသမုဒ္ဒါ၊ မဟာသမုဒြာမှ။ ဥဒကံ၊ ရေကို ဩရမာမ၊ ထုတ်ကုန်၏။ န ပါရေမ၊ အပြီးသို့ရောက်အောင် မတတ်နိုင်။ အပိ၊ စင်စစ်။ နု-နော၊ ငါတို့၏။ ဟနုကာ၊ မေးတို့သည်။ သန္တာ၊ ညောင်းကုန်၏။ မုခဉ္စ၊ ခံတွင်းသည်လည်း။ ပရိသုဿတိ၊ ခြောက်၏။ မဟောဒဓိ၊ သမုဒြာရေသည်။ ပူရတေဝ၊ ပြည့်မြဲ ပြည့်သလျှင်ကတည်း။
ဤသို့ဆို၍လည်း အလုံးစုံလည်းဖြစ်ကုန်သော ထိုကျီးတို့သည် ထိုကျီးမအား ဤသို့သဘောရှိသော နှုတ်သီးသည် ဖြစ်၏။ လုံးသောမျက်စိတို့သည် ဤသို့သဘောရှိကုန်၏။ အဆင်းသဏ္ဌာန်တို့သည် ဤသို့သဘောရှိကုန်၏။ သာယာသောအသံသည် ဤသို့သဘောရှိ၏။ ငါတို့၏ ထိုကျီးမသည် ဤခိုးသူ သမုဒြာကိုမှီ၍ ပျက်စီးခဲ့၏ဟု များစွာမြည်တမ်းကုန်၏။ ဤသို့ မြည်တမ်းကုန်သည်ရှိသော် ထိုကျီးတို့ကို သမုဒြာစောင့်နတ်သည် ကြောက်မက်ဘွယ်သော အဆင်းကိုပြ၍ ပြေးစေ၏။ ဤသို့ ပြေးစေသဖြင့် ထိုကျီးတို့အား ချမ်းသာခြင်းသည် ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ မယားဟောင်းသည် ထိုအခါ ကျီးမ ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အသက်ကြီးရဟန်းသည် ထိုအခါ ကျီးဖို ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ကြွင်းကုန်သော အသက်ကြီးရဟန်းတို့သည် ထိုအခါ ကြွင်းကုန်သောကျီးတို့သည် ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ သမုဒြာစောင့်နတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
အရာမဟုတ်၊ လုံ့လထုတ်၍၊ ဆုတ်ယုတ်နီးပြီ၊ နတ်ကိုမှီ၊ သက်ရှည် ချမ်းသာကြောင်း
ခြောက်ခုတို့၏ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သမုဒ္ဒကာကဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၇။ ပုပ္ဖရတ္တဇာတ်
မိန်းမကိုမှီ၍ တံကျင်လျှိုခံရပြီးမှ ငရဲသို့ကျသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည်န ယိဒံ ဒုက္ခံ အဒုံ ဒုက္ခံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤပုပ္ဖရတ္တဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် တယောက်သော ငြီးငွေ့သော ရဟန်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကိုချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း သင်သည် ငြီးငွေ့သတတ်ဟူသည် မှန်သလောဟု မေးတော်မူသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မှန်ပေ၏ဟု နားတော်လျှောက်၏။ အဘယ် သူသည် ငြီးငွေ့စေအပ်သနည်းဟု မေးတော်မူသည်ရှိသော် မယားဟောင်းသည် ငြီးငွေ့စေအပ်သည်ဟု နားတော်လျှောက်၍ အရှင်ဘုရား ထိုမိန်းမသည် ချိုသောလက်ရှိ၏။ ထိုမိန်းမနှင့် ကင်း၍နေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ဟု လျှောက်၏။ ထိုအခါ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ဤမိန်းမသည် သင့်အား အကျိုးမရှိသည်ကိုပြု၏။ ရှေး၌လည်း သင်သည် ထိုမိန်းမမှီ၍ တံကျင်၌လျှိုအပ်လျက် ထိုမိန်းမကိုလျှင် တောင့်တလျှက်သေ၍ ငရဲ၌ဖြစ်၏။ ယခုအခါ အဘယ့်ကြောင့် တဖန် တောင့်တပြန်သနည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကိုဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် အာကာသဇိုဝ်းနတ်ဖြစ်၏။ ထိုအခါ ဗာရာဏသီပြည်ဝယ် တန်ဆောင်မုန်းလ ညဉ့်၌လှည့်လည်သောပွဲသဘင်သည် ဖြစ်၏။ မြို့ကို နတ်မြို့ကိုကဲ့သို့ တန်ဆာဆင်ကုန်၏။ အလုံးစုံသော လူသည် ပွဲသဘင်ကစားခြင်းကို မှီသည်ဖြစ်၏။ တယောက်သော သူဆင်းရဲအားကား တခုသာလျှင်ဖြစ်သော တခဲနက်သောပုဆိုးစုံသည် ရှိသည်ဖြစ်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ပုဆိုးစုံကို ကောင်းစွာ ဖွပ်ခြင်းဖြင့် ဖွပ်စေ၍ ခေါက်စေ၍ အတွန့်တရာ အတွန့်တထောင်ကို ပြုစေ၍ထား၏။ ထိုအခါ ထိုယောက်ျားကို မယားသည် အရှင်သည် တထည်သော ဝတ်ပန်းဆိုးအဝတ်ကိုဝတ်၍ တထည်သော ဝတ်ပန်းဆိုးပုဆိုးကိုရုံ၍ သင်၏ လည်၌ ဘက်၍ တန်ဆောင်မုန်းလ ညဉ့်အခါ၌ လှည့်လည်ခြင်းကို လှည့်လည်အံ့သောငှါ အလိုရှိ၏ဟု ဆို၏။
ရှင်မ အဘယ်မှာ ဆင်းရဲကုန်သောငါတို့အား ဝတ်ပန်းဆိုး အဝတ်ကိုရတုံအံ့နည်း။ ဖြူစင်သောအဝတ်ကိုဝတ်၍ ကစားလော့ဟု ဆို၏။ ဝတ်ပန်းဆိုးအဝတ်ကို မရသည်ရှိသော် ပွဲသဘင် ကစားခြင်းကို မကစားအံ့၊ သင်သည် တပါးသောမိန်းမကိုခေါ်၍ ကစားလေလော့ဟု ဆို၏။ ရှင်မ အဘယ့်ကြောင့် နှိပ်စက်ဘိသနည်း၊ အဘယ်မှာ ငါတို့အား ဝတ်ပန်းဆိုး ပုဆိုးအဝတ်ကိုရတုံအံ့နည်းဟု ဆို၏။ အရှင်ယောက်ျားအားအလိုရှိသည်ရှိသော် အဘယ်မှာ မရရှိတုံအံ့နည်း၊ မင်း၏ဝတ်ပန်းခင်း၌ များစွာသော ဝတ်ပန်းသည် ရှိသည်မဟုတ်လောဟု ဆို၏။ ရှင်မ ထိုအရပ်သည် ရက္ခိုသ်သိမ်းဆည်းသော ရေကန်နှင့်တူ၏။ များသော အစောင့်အရှောက် ရှိ၏။ ကပ်အံ့သောငှါ မတတ်ကောင်း၊ သင်သည် ထိုအမှုကို မနှစ်သက်လင့်၊ ရတိုင်းသောအဝတ်ဖြင့်လျှင် ရောင့်ရဲလောဟု ဆို၏။ အရှင်ညဉ့်အဘို့၌ အမိုက်သည်ရှိခဲ့သော် ယောကျ်ား၏ မရောက်ရာအရပ်မည်သည် မရှိဟု ဆို၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုမိန်းမသည် အဖန် တလဲလဲ ဆိုသည်ရှိသော် ကိလေသာ၏အစွမ်းအားဖြင့် ထိုမိန်းမ၏စကားကိုလိုက်နာ၍ ရှင်မ ဤသို့ဖြစ်စေ မကြံလင့်ဟု ထိုမယားကိုနှစ်သိမ့်စေ၍ ညဉ့်အဘို့၌ အသက်ကိုစွန့်၍ မြို့မှထွက်၍ မင်း၏ဝတ်ပန်းခင်းသို့သွား၍ စောင်ရန်းကိုနင်း၍ ယာတွင်းသို့ ဝင်၏။
စောင့်ရှောက်ကုန်သောသူတို့သည် ဆောင်ရန်းသံကိုကြား၍ ခိုးသူ ခိုးသူဟု ခြံရံကုန်ပြီးသည်ရှိသော် ဖမ်းကုန်၍ ရေရွတ် ထောင်းခတ် နှောင် ဖွဲ့၍ ညဉ့်သည်လင်းသည်ရှိသော် မင်းအား ပြကုန်၏။ မင်းသည် သွားကြကုန်၊ ထိုသူခိုးကို တံ ကျင်ဖြင့် လျှိုလေကုန်ဟု ဆို၏။ ထိုအခါ ထိုခိုးသူကို လက်ပြန်ဖွဲ့၍ သူသတ်စည်ကြီးကို တီးလျှက် မြို့မှထွက်၍ တံကျင်လျှိုကုန်၏။ ပြင်းစွာသော ဝေဒနာတို့သည် ဖြစ်ကုန်၏။ ကျီးတို့သည် ဦး ခေါင်း၌ နားကုန်၍ သံတံကျင်နှင့်တူကုန်သော နှုတ်သီးတို့ဖြင့် မျက်စိတို့ကိုထိုးကုန်၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုသို့သောဆင်းရဲကို နှလုံးမသွင်းမူ၍ ထိုမိန်းမကိုသာလျှင် အောက်မေ့၍ တခဲနက်သော ဝတ်ပန်းဆိုး အဝတ်ကိုဝတ်လျက် လည်၌ဘက်ခြင်းငှါအလိုရှိသော မောင်နှံအစုံရှိသော ထိုသို့သဘောရှိသော မိန်းမနှင့်တကွ တန်ဆောင်မုန်းလ ညဉ့်၌လှည့်လည်ခြင်းမှ ငါသည်ယုတ်၏ဟု ဆိုလို၍-
ယံ သာမာ ပုပ္ဖရတ္တေန၊ ကတ္တိကံ နာနုဘောဿတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၇။ ဝါယသော၊ ကျီးသည်။ မံ၊ ငါ့ကို။ ယံ တုဒတိ၊ အကြင် သံတံကျင်နှင့်တူသော နှုတ်သီးဖြင့်ထိုးခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဣဒံ၊ ဤထိုးခြင်းသည်။ န ဒုက္ခံ၊ မဆင်းရဲ။ သာမာ၊ ရွှေသော အဆင်းရှိသော မိန်းမသည်။ ပုပ္ဖရတ္တေန၊ ဝတ်ပန်းဆိုး အဝတ်ဖြင့်။ ကတ္တိကံ၊ တန်ဆောင်မုန်းလပွဲသဘင်ကို။ ယံ နာနုဘောဿတိ၊ အကြင် မခံစားရခြင်းသည် ဖြစ်လတ္တံ့။ အဒုံ၊ ထိုမောင်နှံတွဲ၍ ပွဲသဘင် မခံစားရဘဲ အလွဲကြီးလွဲသော ဆင်းရဲသည်သာ လျှင်။ ဒုက္ခံ၊ ငါ့အား ဆင်းရဲ၏။
ထိုယောက်ျားသည် ဤသို့ မာတုဂါမကိုအာရုံပြု၍ မြည်တမ်းလျှက်လျှင်သေ၍ ငရဲ၌ ဖြစ်၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ လင် မယားတို့သည် ထိုအခါ လင်မယား ဖြစ်ဘူးကုန်ပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ထိုအကြောင်းကို မျက်မှောက်ပြု၍တည်သော အာကာသဇိုဝ်းနတ် ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
မိန်းမကိုမှီ၊ တံကျင်သီ၊ သေပြီ ငရဲရောက်
ခုနစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ပုပ္ဖရတ္တဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၈။ သိင်္ဂါလဇာတ်
လောဘ ကိလေသာကို နှိပ်နင်းခြင်းအကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် နာဟံ ပုနံ န စ ပုနံ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့်သာ တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤသိင်္ဂါလဇာတ်ကို ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူစဉ် ကိလေသာ နှိပ်နင်းခြင်း ကိုအကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ သာဝတ္ထိပြည်၌ ငါးရာအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော အဆွေခင်ပွန်းဖြစ်ကုန်သော များစွာစည်းစိမ်ရှိကုန်သော သူဌေးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားတရားတော်ကိုနာ၍ သာသနာတော်၌ အသက်ကိုစွန့်၍ ရဟန်းပြု၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၏ အစွန်ဖြစ်သော ကျောင်းရံတွင်း၌ နေကုန်သကတ်၊ ထိုအခါ တနေ့သ၌ ထိုငါးရာကုန်သောရဟန်းတို့အား ကိ လေသာ ကိုမှီသော အကြံရှိသည် ဖြစ်၏။ ထိုရဟန်းတို့သည် ငြီးငွေ့ကုန်သည်ဖြစ်၍ မိမိတို့သည် စွန့်အပ်ကုန်သော ကိလေသာတို့ကို တဖန် ယူအံ့သောငှါ စိတ်ကို ဖြစ်စေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သန်းခေါင်ယမ်အခြားမဲ့၌ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တည်းဟူသော တိုင်နှင့်တကွသော ဆီမီးကိုချီ၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတော်၌ ရဟန်းတို့သည် အဘယ်မွေ့လျော်ခြင်းဖြင့် နေကြကုန်သနည်းဟု ရဟန်းတို့၏အလိုကို ကြည့်တော်မူသည်ရှိသော် ထိုရဟန်းတို့ကိုယ်တွင်း၌ ကာမရာဂနှင့်ယှဉ်သော အကြံဖြစ်သည်၏အဖြစ်ကို သိတော်မူ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း တယောက်သော သားရှိသော မိန်းမသည် မိမိ၏သားကိုစောင့်သကဲ့သို့၎င်း, မျက်စိဘဘက်သာရှိသော ယောက်ျားသည် တဘက်သောမျက်စိကို စောင့်သကဲ့သို့၎င်း ကိုယ်တော်၏ တပည့်တို့ကို စောင့်၏။ နံနက် အစရှိသည်တို့တွင် အကြင် အကြင် အခါ၌ အကြင်ရဟန်းတို့အား ကိလေသာရှိသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုရဟန်းတို့အား ထိုကိလေသာတို့ကို ထို့ထက်အလွန်ပွားစိမ့်သောငှါ မပေးမူ၍ ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ၌လျှင် နှိပ်၏။ ထိုကြောင့် မြတ်စွာဘုရားအား စကြဝတေးမင်း၏ မြို့တွင်း၌သာလျှင် ခိုးသူတို့၏ ဖြစ်သောကာလကဲ့သို့ ဤ ကိ လေသာသည် ဖြစ်၏။ ယခုအခါ၌သာလျှင် ထိုရဟန်းတို့အား ဤဓမ္မဒေသနာကိုပြု၍ ကိလေ သာတို့ကိုနှိပ်၍ အရဟတ္တဖိုလ်ကိုပေးအံ့။ ဤသို့သောအကြံတော်သည် ဖြစ်၏။ ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် မွှေးကြိုင်လှသော ဂန္ဓကုဋိမှထွက်တော်မူ၍ သာယာသောအသံဘော်ဖြင့် အာနန္ဒာဟု တရားဘဏ္ဍာစိုးဖြစ်သော အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို ခေါ်တော်မူ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် အရှင်ဘုရား အဘယ်နည်းဟုလာလတ်၍ ရှိခိုး၍ တည်၏။ အာနန္ဒာ အကြင်မျှလောက်ကုန်သောရဟန်းတို့သည် အစွန်ဖြစ်သော ကျောင်းရံတွင်း၌ နေကုန်၏။ ခပ်သိမ်းကုန်သော ရဟန်းတို့ကိုလျှင် ဂန္ဓကုဋိပရိဝုဏ်၌ စည်းဝေးစေကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ငါသည် ထိုငါးရာကုန်သော ရဟန်းတို့ကိုလျှင် အကယ်၍ ခေါ်တော်မူအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ငါတို့ကိုယ်တွင်း၌ ကိလေသာတို့၏ဖြစ်သောအဖြစ်ကို သိအပ်ပြီဟု ထိတ်လန့်သောစိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ ဓမ္မဒေသနာကို ခံအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့၊ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်တော်မူ၏။ ထိုကြောင့် ခပ်သိမ်းကုန်သော ရဟန်းတို့ကို စည်း ဝေးစေကုန်လော့ဟု မိန့်တော်မူ၏။
အာနန္ဒာမထေရ်သည် အရှင်ဘုရား ကောင်းပါပြီဟု သံကောက်ကိုယူ၍ ပရိဝုဏ်တခုမှသည် ပရိဝုဏ်တခုသို့လှည့်လည်၍ ခပ်သိမ်းကုန်သာရဟန်းတို့ကို ဂန္ဓကုဋိပရိဝုဏ်၌ စည်းဝေးစေ၍ မြတ်စွာဘုရားတို့၏နေရာကိုခင်း၍ မြတ်စွာဘုရားသည် ထက်ဝယ်ဖွဲ့၍ အထက်ကိုယ်တော်ကို ဖြောင့်စွာထား၍ ကျောက်မြေ၌တည်သော မြင်းမိုရ်တောင်ကဲ့သို့ အသွယ်အသွယ် အစုံအစုံ ခြောက်သွယ်ကုန်သော တခဲနက်ကုန်သော ဘုရားရောင်ခြည်တော်တို့ကိုလွှတ်လျက် ခင်းအပ်သောဘုရားနေရာ၌ နေတော်မူ၏။ ထိုရောင် ခြည်တော်တို့သည်လည်း ခွက်အတိုင်းအရှည် ရှိကုန်လျှက် ထီးအတိုင်း အရှည်ရှိကုန်လျှက် စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သော အိမ်ဝန်းအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်လျှက် ပြတ်ကုန်၍ ကောင်းကင်ပြင်၌ လျှပ် စစ်နွယ်ကဲ့သို့ ထက်ဝန်းကျင်သို့ သွားကုန်၍ သမုဒ္ဒရာဝမ်းကို ချောက်ချားစေ၍ နေလုလင်ထွက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ရဟန်းသံဃာသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး၍ လေးမြတ်သောစိတ်ကိုဖြစ်စေ၍ ကမ္ဗလာနီ တင်းတိမ်ဖြင့် ရံဘိသကဲ့သို့ ခြံရံ၍ နေ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် ဗြဟ္မာမင်း၏အသံနှင့်တူသော အသံတော်ကို မြွက်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ကိုခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းမည်သည် ကာမဝိတက်, ဗျာပါဒဝိတက်, ဝိဟိံသာဝိတက် ဤသုံးပါးကုန်သော အကုသလဝိတက်တို့ကို ကြံခြင်းငှါမသင့်၊ ထိုစကားသည် မှန်၏။ အတွင်း၌ ဖြစ်သော ကိလေ သာကို အနည်းငယ်ဟူ၍ မထေမဲ့မြင် အောက်မေ့ခြင်းငှါ မသင့်၊ ကိလေသာမည်သည် ရန်သူနှင့် တူ၏။ ရန်သူသည်လည်း ငယ်သောမည်သည် မရှိ၊ အခွင့်ရသည်ရှိသော် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်စေ၏။ ဤအတူသာလျှင် အနည်းငယ်ဖြစ်သော ကိလေသာသည် ဖြစ်၍ ပွားခြင်းငှာရသည်ရှိသော် ပျက်စီးခြင်းသို့ရောက်စေ၏။ ဤကိလေသာမည်သည် လတ်တလောသေစေတတ်သော အဆိပ်နှင့် တူ၏။ အသားအရေ၌ဖြစ်သော အိုင်းအမာနှင့်တူ၏။ လျှင်သော အဆိပ်ရှိသော မြွေနှင့် တူ၏။ မိုဃ်းကြိုးလောင်မီးနှင့် တူ၏။ ကပ်ငြိစေခြင်းငှါ မသင့်၊ ရွံရှာအပ်၏။ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်းသော ခဏ၌ပင်လျှင် ပညာ၏ အစွမ်းအားဖြင့် ဘာဝနာ၏အစွမ်းအားဖြင့် အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် စွန့်အပ်သည်ရှိသော် တခဏမျှလည်း နှလုံး၌မတည်မူ၍ ပဒုမာကြာရွက်၌ ရေပေါက်ကဲ့သို့ လျှောကျ၏။ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် စွန့်အပ်၏။ ရှေးပညာရှိတို့သည်လည်း အနည်းငယ်သော ကိလေ သာကို ကဲ့ရဲ့၍ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် တဖန် ကိုယ်တွင်း၌မဖြစ်၊ ထိုသို့သောအခြင်းအရာအားဖြင့် နှိပ်စက်ကုန်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုသည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် မြေးခွေးအမျိုး၌ ပဋိသန္ဓေယူ၍ တောဝယ် မြစ်နား၌နေ၏။ ထိုအခါ တခုသောဆင်အိုသည် ဂင်္ဂါမြစ်နား၌ သေ၏။ မြေခွေးလည်အစာရှာသွားသည်ရှိသော် ထိုဆင်သေကောင်ကိုမြင်၍ ငါ့အား များစွာသောအစာသည် ဖြစ်၏ဟုဆို၍ ထိုဆင်သေကို နှာ မောင်း၌ ကိုက်၏။ ထွန်တုံးထွန်သံ၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုမြေခွေးသည် ဤနှာ မောင်း၌ အပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော အသားသည် မရှိဟု အစွယ်တို့ကိုက်၏။ အရိုး၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ နားတို့၌ ကိုက်၏။ စကောစွန်း၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ဝမ်း၌ ကိုက်၏။ ကျီ၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ခြေ၌ ကိုက်၏။ ဆုံ၌ကိုက်သော ကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ အရိုး၌ ကိုက်၏။ ကျည်ပွေ့၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏ မြေခွေးသည် ဤအမဲ၌ စားအပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော အသားသည် မရှိဟု အလုံးစုံသောအရပ်၌ သာယာခြင်းကိုမရ၍ ဝစ္စမဂ်၌ ကိုက်၏။ နူးညံ့သောမုန့်၌ ကိုက်သောကာလကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ထိုမြေခွေးသည် ယခုငါသည် ဤဆင်သေကောင်၌ နူးညံ့သော အပ်သည်နှင့်ယှဉ်သော အရပ်ကို ရပြီဟု ထိုဝစ္စမဂ်မှစ၍စားလျက် ဝမ်းတွင်းသို့ ဝင်၍ အညှို့ နှလုံး အစရှိသည်တို့ကိုစား၍ ရေငတ်သောကာလ၌ သွေးကို သောက်၏။ အိပ်သောကာလ၌ ဝမ်းရေကိုဖြန့်၍ အိပ်၏။
ထိုအခါ ထိုမြေခွေးအား ဤဆင်သေကောင်သည် ငါ့အား နေခြင်းငှာ ချမ်းသာသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အိမ်နှင့်တူ၏။ စားလိုသည်ရှိသော် အသားသည်များ၏။ ယခု ငါ့အား တပါးသောအရပ်သို့ သွားခြင်းအမှုသည် အဘယ်မှာရှိအံ့နည်းဟု ထိုမြေခွေးသည် တပါးသောအရပ်သို့ မသွားမူ၍ ဆင်ဝမ်း၌သာလျှင် အသားကိုစား၍ နေ၏။ ရှည်သောကာလသည်တိုင် ရောက်သည်ရှိသော် နွေအခါ လေအတွေ့ကြောင့်၎င်း, နေပူခြင်းကြောင့်၎င်း ထိုဆင်သေကောင်သည်ခြောက်၍ အတွန့်တို့ကိုယူ၏။ မြေခွေး၏ ဝင်ရာတံခါးသည် ပိတ်၏။ ဝမ်းတွင်း၌ အမိုက်သည် ဖြစ်၏။ ထိုမြေခွေးအား လောကန္တရက်၌ နေရသကဲ့သို့ဖြစ်၏။ ဆင်သေကောင် ခြောက်သည်ရှိသော် အသားသည်လည်း ခြောက်၏။ သွေးသည်လည်း ပြတ်၏။ ထိုမြေခွေးသည် ထွက်ရာတံခါးကို မရသည်ရှိသော် ဘေးသို့ရောက်သည်ဖြစ်၍ ပြေးလျက် ထိုမှဤမှတိုးဝှေ့၍ ထွက်ရာတံခါးကို ရှာလျှက် သွား၏။ ထိုမြေခွေးသည် ထမင်းအိုး၌ မုံလုံးကဲ့သို့ သွားသည်ရှိသော် နှစ်ရက်သုံးရက် လွန်သဖြင့် မိုဃ်းကြီးသည်းထန်စွာ ရွာ၏။
ထိုအခါ ထိုအကောင်သည် မိုဃ်းစွတ်သည်ရှိသော် ထ၍ ပကတိသဏ္ဌာန်ဖြင့်တည်၏။ ဝစ္စမဂ်သည်ပွင့်သည်ဖြစ်၍ ကြယ်ကဲ့သို့ ထင်၏။ မြေ ခွေးသည် ထိုအပေါက်ကိုမြင်၍ ငါ ယခုအခါ၌ အသက်ကိုရအပ်ပြီဟု ဆင်ဦးခေါင်းတိုင်အောင် နောက်သို့ဆုတ်ပြီးလျှင် လျင်စွာအဟုန်ဖြင့်ပြေး၍ ဝစ္စမဂ်ကိုဦးခေါင်းဖြင့်တိုးဝှေ့၍ ထွက်၏။ မြေ ခွေး၏ ထက်ဝန်းကျင်ပြတ်သော ကိုယ်ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် အလုံးစုံသော အမွေးတို့သည် ဝစ္စ မဂ်၌သာလျှင် ငြိကုန်၏။ မြေခွေးသည် ထွန်တုံးနှင့်တူသော အမွေးရှိသောကိုယ်ဖြင့် ထိတ်လန့်သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အတန်ငယ်ပြေးပြီးလျှင် ပြန်၍ ထိုင်လျက် ကိုယ်ကိုကြည့်၍ ငါ့အား ဤဆင်းရဲကို တပါးသူသည် မပြုအပ်၊ လောဘ၏ အကြောင်းကြောင့်ကား လောဘကိုမှီ၍ ငါသည် ထိုဆင်းရဲကို ပြုအပ်၏။ ဤနေ့မှ စ၍ကား လော ဘအလိုသို့ လိုက်သည် မဖြစ်အံ့၊ တဖန် ဆင်ကောင်၏ကိုယ်သို့ မဝင်အံ့ဟု ထိတ်လန့်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍-
ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ ပဝေက္ခာမိ၊ တထာ ဟိ ဘယတဇ္ဇိတော။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၈။ အဟံ၊ ငါသည်။ ဣမသ္မိံယေဝ ပဝေသနေ၊ ဤဆင်ကောင်၌ ဝင်ခြင်းကြောင့်။ ဘယတဇ္ဇိတော၊ သေဘေးမှ ထိတ်လန့်ရ၏။ တထာ ဟိ-တတောဧဝ၊ ထို့ကြောင့်သာလျှင်။ အဟံ၊ ငါသည်။ ပုန၊ တဖန်။ ဣတော၊ ဤအခါမှ။ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ၊ ဆင်ကောင်သို့။ န ပဝေက္ခာမိ၊ မဝင်အံ့။ တထော၊ ထိုအခါမှ။ ပုန၊ တဖန်လည်း။ ဟတ္တိဗောန္ဒိံ၊ ဆင်ကောင်သို့။ န ပဝေက္ခာမိ၊ မဝင်အံ့။ ပုနပ္ပုနံ စာပိ၊ ဤမှထိုမှအဖန်တလဲလဲလည်း။ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ၊ ဆင်ကောင်သို့။ န ပပေက္ခာမိ၊ မဝင်အံ့။
ဤသို့ဆို၍လည်း ထိုအရပ်မှ ပြေးလေ၏။ တဖန် ဆင်ကောင်ကိုပြန်၍လည်း မကြည့်၊ ထိုအခါမှစ၍ လောဘအလိုသို့ လိုက်သည် မဖြစ်။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ အတွင်း ၌ဖြစ်သော ကိလေသာမည်သည်ကို ပွားစိမ့်သောငှာ မပေးမူ၍ ထိုထိုဖြစ်ရာအရပ်၌သာလျင် နှိပ်ခြင်းငှါ သင့်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ သစ္စာတို့ကိုပြတော်မူ၍ ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။ သစ္စာကို ပြသည် ၏အဆုံး၌ ငါးရာကုန်သော ထိုရဟန်းတို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်၌ တည်ကုန်၏။ ကြွင်းကုန်သောရဟန်းတို့တွင် အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သောတာပန် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သော ရဟန်းတို့သည် သကဒါဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အချို့ကုန်သောရဟန်းတို့သည် အနာဂါမ် ဖြစ်ကုန်၏။ အဘယ်သို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူသနည်းဟူမူကား ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ မြေခွေး ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ဤသို့ ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
လောဘကိလေ၊ ဖြစ်ခဲ့ပေ၊ ဖြစ်လေရာရပ် သေအောင်သတ်
ရှစ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သိင်္ဂါလဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၉။ ဧကပဏ္ဏဇာတ်
မာန်မာန ခက်ထန်သော မင်းသားကို ဘုရားလောင်း ဆုံးမသော အကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် ဧကပဏ္ဏော အယံ ရုက္ခော အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤဧကပဏ္ဏဇာတ်ကို ဝေသာလီပြည်ကိုမှီ၍ မဟာဝုန်၌ စုလစ်မွန်းချွန်တပ်သောကျောင်း၌ နေတော်မူစဉ် ဝေသာလီပြည်၌ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအခါ ဝေသာလီမြို့သည် တဂါဝုတ်တဂါဝုတ်အတွင်း၌ တံတိုင်းသုံးထပ်တို့သည် ခြံရံကုန်၏။ သုံးဌာနတို့၌ တံခါးပစ္စင်နှင့် ယှဉ်၏။ တင့်တယ်ခြင်းအစုသို့ ရောက်၏။ ထိုဝေသာလီပြည်၌ အခါ ခပ်သိမ်း မင်းပြု၍နေကုန်သောသူတို့၏ ခုနစ်ထောင်တို့သည်၎င်း, ခုနစ်ရာတို့ သည်၎င်း, ခုနစ်ယောက်သောမင်းတို့သည်၎င်း ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုမျှ အတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော အိမ်ရှေ့မင်းတို့သည်၎င်း ထိုအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော ဘဏ္ဍာစိုးတို့သည်၎င်း ဖြစ်ကုန်၏။
ထိုမင်းသားတို့၏အတွင်း၌ တယောက်သောဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသား မည်သည်ဖြစ်၏။ အမျက်ကြီး၏။ ရုန့်ရင်း၏။ ကြမ်းကြုတ်၏။ လှံကန်ဖြင့်ခတ်သော မြွေဟောက်ကဲ့သို့ အမြဲ အမျက်ထွက်၏။ အမျက်ကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသား၏ရှေ့၌ နှစ်ခွန်းသုံးခွန်းသောစကားတို့ကို ဆိုခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ထိုဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို မိဘတို့သည် ဆုံးမအံ့သောငှါမတတ်နိုင်ကုန်၊ အဆွေအမျိုး အဆွေခင်ပွန်း နှလုံးအကျွမ်းဝင်ကုန်သော သူတို့သည် ဆုံးမခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ကုန်။ ထိုအခါ ထိုဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသား၏ မိဘတို့သည် ဤမင်းသားသည် အလွန်ကြမ်း ကြုတ်၏ နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်၏။ မြတ်စွာဘုရားကိုထား၍ တပါးသော မင်းသားကိုဆုံးမခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ဤဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားသည် ဘုရား ဆုံးမအပ်သောသူသည် ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ကြံပြီး၍ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို အမိအဘတို့သည်ခေါ်၍ မြတ်စွာဘုရား အထံတော်သို့သွား၍ ရှိခိုး၍ အရှင်ဘုရား ဤ မင်းသားသည် ရုန့်ရင်း ကြမ်း ကြုတ်၏။ အမျက်ထွက်တတ်သောအားဖြင့် ထင်ရှား၏။ ဤမင်းသားအား အရှင်ဘုရားတို့သည် အဆုံးအမကို ပေးတော်မူပါကုန်လော့ဟု လျောက်ကုန်၏ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုမင်းသားကို ဆုံးမလိုသည်ဖြစ်၍ မင်းသား ဤမည်သော သတ္တဝါတို့၌ သင်သည် ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်သည် နိုင်ထက်ကလူ မူတတ်သည် ညှဉ်းဆဲတတ်သော သဘောရှိသည် မဖြစ်ရာ၊ ကြမ်းကြုတ်သောစကားကို ဆိုသောသူမည်သည်ကား မွေးသော အမိသည်၎င်း, ဘသည်၎င်း, သားမယားသည်၎င်း, အစ်ကို ညီ နှမတို့သည်၎င်း, သားသ္မီးတို့ သည်၎င်း, အဆွေခင်ပွန်းတို့သည်၎င်း မချစ်မနှစ်သက်အပ်သည် ဖြစ်၏။ ကိုက်ခြင်းငှါလာသော မြွေကဲ့သို့၎င်း, တောအရပ်၌ ထသော ခိုးသူကဲ့ သို့၎င်း, စားအံ့သောငှာလာသော ဘီလူးကဲ့သို့၎င်း, ထိတ်လန့်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်၏။ နှစ်ကြိမ်မြောက်သောစိတ်၏ ဝါရ၌ ငရဲအစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်၏။ မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌လျှင် အမျက်ကြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် အထူးထူးသောတန်ဆာဖြင့် ဆင်းအပ်သော်လည်း အဆင်းမလှသည် သာလျှင် ဖြစ်၏။ ထိုအမျက်ကြီးသောသူ၏ လပြည့်ဝန်းကဲ့သို့ တင့်တယ်သော မျက်နှာသည်လည်း မီးလျှံသည်ခတ်အပ်သော ပဒုမာကဲ့သို့၎င်း, အညစ်အကြေးကပ်သော ရွှေကြေးမုံဝန်းကဲ့သို့၎င်း အဆင်းမလှသည် ဖြစ်၏။
ထိုစကားသည် မှန်၏။ အဆင်းမလှသည်ကို ပြုတတ်သော အမျက်ကိုမှီ၍ သတ္တဝါတို့သည် လက်နက်ကိုယူ၍ မိမိသည်သာလျှင် မိမိကိုယ်ကို သတ်ကုန်၏။ အဆိပ်ကို စားကုန်၏။ ကြိုးဖြင့် သေဆွဲမူကုန်၏။ ကမ်းပါးပြတ်သို့ ဆင်းကုန်၏။ ဤသို့ အမျက်၏အစွမ်းအားဖြင့်သေ၍ ငရဲအစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်ကုန်၏။ ညဉ်းဆဲတတ်သော သ ဘောရှိကုန်သော သူတို့သည်လည်း မျက်မှောက်သောကိုယ်၏ အဖြစ်၌ပင်လျှင် ကဲ့ရဲ့ခြင်းသို့ရောက်၍ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်သည်မှနောက်၌ ငရဲအစရှိသည်တို့၌ ဖြစ်ကုန်၏။ တဖန် လူ့အဖြစ်ကိုရ၍လည်း ဖွားသောကာလမှစ၍ ရောဂါများသည် သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။ မျက်စိအနာ, နားအနာ ဤသို့အစရှိကုန်သောအနာတို့တွင် တခုခုသောအနာ၌ တပြိုင်နက်ထ၍ ကျကုန်၏။ ရောဂါမှ မလွတ်ကုန်သည်ဖြစ်၍လျှင် အမြဲဆင်းရဲသည် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုကြောင့် ခပ်သိမ်းကုန်သောသတ္တဝါတို့၌ မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သောစိတ်ရှိသည် အစီးအပွားကိုအလိုရှိသော စိတ်ရှိသည် နူးညံ့သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်ရာ၏။ ဤသို့သဘောရှိသော အမျက်ကြီးသောပုဂ္ဂိုလ်သည် ငရဲအစရှိသောဘေးမှ မလွတ်ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားသည် မြတ်စွာဘုရား အဆုံးအမကိုနာရ၍ တကြိမ်သောအဆုံး အမဖြင့်လျှင် ကင်းသောမာနရှိသည် ယဉ်ကျေးသည် မာနမရှိသည် မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သောစိတ် ရှိသည် နူးညံ့သောစိတ်ရှိသည်ဖြစ်၏။ တပါးသော သူတို့ ဆဲရေးသော်၎င်း, ပုတ်ခတ်သော်၎င်း ပြန်၍လည်းမကြည့်၊ နုတ်အပ်ပြီးသော အစွယ်ရှိသော မြွေကဲ့သို့၎င်း, ဖြတ်အပ်ပြီးသော လက်မ, ရှိသော ပုဇွန်ကဲ့သို့၎င်း, ဖြတ်အပ်ပြီးသော ဦးချိုရှိသော နွားကဲ့သို့၎င်း ဖြစ်၏။ ထိုဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီ မင်းသား၏အကြောင်းကိုသိ၍ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို အလွန်ကြာမြင့်စွာဆုံမကုန်၍ မိဘတို့ သည်၎င်း အဆွေအမျိုး အစရှိကုန်သော သူတို့သည်၎င်း ဆုံးမအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မြတ်စွာဘုရားသည်ကား ထိုဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို တကြိမ်သောဆုံးမခြင်းဖြင့်လျှင် ဆုံးမ၍ မာန်မရှိသည်ဖြစ်၍ အမုန်ယစ်သော မြတ်သောဆင်ကဲ့သို့ ကောင်းစွာ ချီးမြှောက်ခြင်တို့၏အကြောင်းကို ပြုတော်မူ၏။ ဤမြတ်စွာဘုရား၏ စကားတော်သည် အလွန်လျှင် ကောင်းသော စကားတော်တည်း။
ရဟန်းတို့ ဆင်ကိုဆုံးမတတ်သော ဆရာသည် ဆုံးမအပ်ပြီးသောဆင်သည် ပြေးသည်ရှိသော် အရှေ့အရပ်မျက်နှာတခုသို့သာလျှင်၎င်း, အနောက်အရပ်မျက်နှာ တခုသို့သာလျှင်၎င်း, မြောက်အရပ်မျက်နှာ တခုသို့သာလျှင်၎င်း, တောင်အရပ်မျက်နှာ တခုသို့သာလျှင်၎င်း ပြေး၏။ ရဟန်းတို့ ပစ္စည်းလေးပါးကို ခံတော်မူထိုက်သော မဘောက်မပြန် ကိုယ်တော်တိုင်သာလျှင် ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဆုံးမအပ်ပြီးသောယောက်ျားသည် ပြေးသည်ရှိသော် ရှစ်ပါးသော အရပ်သို့ ပြေး၏။ ရူပဈာန်ရှိသောပုဂ္ဂိုလ်သည် နတ်၌ဖြစ်သော ရူပါရုံကို မြင်၏။ ဤသည်ကား တခုသော အရပ်တည်း၊ ထိုသို့သဘောရှိသောဆရာကို ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းသောပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ အတုမရှိဆုံးမအပ်သော ယောကျ်ားတို့ကို ဆုံးမတတ်သော ဆရာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ဤသို့ သဗ္ဗညူ မြတ်စွာဘုရားသည် ပြတော်မူ၏။ ငါ့သျှင်တို့ ဘုရားနှင့်တူသာသော ဆုံးမအပ်သောယောက်ျားတို့ကို ဆုံးမတတ်သော ဆရာမည်သည် မရှိ၊ ဤသို့သောစကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးကြကုန်သနည်းဟုမေးတော်မူလတ်၍ ဤမည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက်သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌ သာလျှင် ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကိုငါသည် တကြိမ်သော ဆုံးမခြင်းဖြင့်သာလျှင် ဆုံးမအပ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ငါသည် တကြိမ်သော ဆုံးမခြင်းဖြင့်သာလျှင် ဆုံးမဘူးပြီဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် ဥဒိစ္စပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်၌ ဗေဒင်သုံးပုံတို့ကို၎င်း ခပ်သိမ်းသော အတတ်တို့ကို၎င်းသင်၍ အနည်းငယ်သော ကာလ၌သာ အိမ်၌နေ၍ အမိအဘလွန်သဖြင့် ရသေ့ရဟန်းပြု၍ အဘိညာဉ်တို့ကို၎င်း သမာပတ်တို့ကို၎င်းဖြစ်စေ၍ ဟိမဝန္တာ၌ နေ၏။ ထိုဟိမဝန္တာ၌ ကြာမြင့်စွာနေ၍ ချဉ်ဆားမှီဝဲအံ့သောငှါ ဇနပုဒ်သို့လာ၍ ဗာရာဏသီသို့ရောက်၍ မင်း၏ ဥယျာဉ်၌နေ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ကောင်းစွာဝတ်ရုံလျက် ရသေ့အသွင်နှင့်ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ဆွမ်းခံအံ့သောငှါ မြို့သို့ဝင်၍ မင်းယင်ပြင်သို့ ရောက်၏။ မင်းသည် ခြင်္သေ့ခံသော လေသာပြူတင်းဖြင့် ကြည့်သည်ရှိသော် ထိုဘုရားလောင်းကိုမြင်၍ ဣရိယာပုထ်၌ ကြည်ညို၍ ရသေ့သည် ငြိမ်သက်သော ဣန္ဒြေရှိ၏။ ငြိမ်သက်သော စိတ် ရှိ၏။ ထမ်းပိုးတလံမျှ ကြည့်၏။ ဘဝါးလှမ်းတိုင်း ဘဝါးလှမ်းတိုင်း တထောင်သောဥစ္စာထုပ်ကို ထားဘိသကဲ့သို့ ခြင်္သေ့မင်း၏ တင့်တယ်ခြင်းကဲ့သို့သော တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် လာ၏။ တခုသော သူတော်ကောင်း တရားမည်သည် အကယ်၍ ရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ ဤသူ၏ အတွင်း၌ ရှိသည်ဖြစ်ရာ၏ဟု ကြံ၍ တယောက်သောအမတ်ကို ကြည့်၏။
ထိုအမတ်သည် ရှင်မင်းကြီး အသို့ပြုရအံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ ထိုရသေ့ကို ပင့်ချေလောဟု ဆို၏။ ရှင်မင်းကြီး ကောင်းပြီဟု ဘုရားလောင်းသို့ကပ်၍ ရှိခိုး၍ လက်မှသပိတ်ကိုယူ၍ ဘုန်းရှိသောဒါယကာ အသို့နည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား မင်းသည် ပင့်ခေါ်၏ဟု လျှောက်၏။ ဘုရားလောင်းသည် ငါတို့သည် မင်းဆရာမဟုတ်ကုန်၊ ဟိမဝန္တာ၌နေသော ရသေ့ဖြစ်ကုန်၏ဟုဆို၏။ အမတ်သည်သွား၍ ထိုအကြောင်းကို မင်းအားကြား၏။ မင်းသည် ငါတို့အား တပါးသောဆရာသည် မရှိ၊ ထိုရသေ့ကိုပင့်ခဲ့လော့ဟုဆို၏။ အမတ်သည်သွား၍ ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုး၍ တောင်းပန်၍ မင်းအိမ်သို့ သွင်း၏။ မင်းသည် ကောင်းစွာစိုက်အပ်သော ထီးဖြူရှိသော ရွှေပလ္လင်၌နေစေ၍ မိမိဘို့စီရင်သော အထူးထူးသော မြတ်သောအရသာရှိသော ဘောဇဉ်ကို ဘုဉ်းပေးစေ၍ အရှင်ဘုရား အဘယ်မှာနေကုန်သနည်းဟု လျောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး ငါတို့သည် ဟိမဝန္တာ၌ နေကုန်၏ဟု ဆို၏။ ယခု အဘယ်သို့သွားကုန်အံ့နည်းဟု လျှောက်၏။ မြတ်သောမင်းကြီး မိုဃ်းကာလအားလျောက်ပတ်သော ကျောင်းကိုရှာ၏ဟုဆို၏။ အရှင်ဘုရား ထိုသို့တပြီးကား အကျွန်ုပ်၏ ဥယျာဉ်၌ နေကုန်လောဟု ဝန်ခံခြင်းကိုယူ၍ မိမိသည်လည်းစား၍ ဘုရားလောင်းကိုပင့်၍ ဥယျာဉ်သို့သွား၍ သစ်ရွက်မိုးသောကျောင်းကိုဆောက်စေ၍ ညဉ့်သန့်စရာ နေ့သန့်စရာအရပ်တို့ကိုပြု၍ ရဟန်း၏ပရိက္ခရာတို့ကိုလှူ၍ ဥယျာဉ်စောင့်ကို အပ်နှင်း၍ မြို့သို့ဝင်၏။ ထိုအခါ မှစ၍ ဘုရားလောင်းသည် ဥယျာဉ်၌နေ၏။
မင်းသည်လည်း ဘုရားလောင်းအား နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း နှစ်ကြိမ်သုံးကြိမ် ခစားအံ့သောငှါသွား၏။ ထိုမင်းအား ဒုဋ္ဌကုမာရမည်သောသားသည် ဖြစ်၏။ ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်၏။ မင်းသည် ဆုံးမအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သလျှင်ကတည်း၊ ကြွင်းကုန်သော ဆွေမျိုးတို့သည်လည်း ဆုံးမအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်သလျှင်ကတည်း၊ အမတ်တို့သည်၎င်း, ပုဏ္ဏားတို့သည်၎င်း တပေါင်းတည်းဖြစ်ကုန်၍ အရှင်ဤသို့ မပြုလင့်၊ ဤသို့ ပြုခြင်းငှါ မရအပ်၊ ဤသို့ အမျက်ထွက်ဟန်ပြု၍ ဆိုကုန်သော်လည်း စကားကိုယူစိမ့်သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ မင်းသည် အရှင်ဖြစ်သော သီလရှိသောရသေ့ကိုထား၍ တပါးသော ဤမင်းသားကိုဆုံးမခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သောသူမည်သည် မရှိ၊ ထိုရသေ့သည်သာလျှင် ထိုမင်းသားကို ဆုံမနိုင်လတ္တံ့ဟု ထိုမင်းသားကိုခေါ်၍ ဘုရားလောင်းထံသို့သွား၍ အရှင်ဘုရား ဤ ဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားသည် ရုန့် ရင်းကြမ်းကြုတ်၏။ အကျွန်ုပ်တို့သည် ဆုံးမအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်ကုန်၊ အရှင်ဘုရားတို့သည် ထိုမင်းသားကို တခုသောအကြောင်းဖြင့် ဆုံးမပါကုန်လောဟု မင်းသားကို ဘုရားလောင်းအား အပ်နှင်းခဲ့၍ ဖဲ၏။ ဘုရားလောင်းသည် မင်းသားကိုခေါ်၍ ဥယျာဉ်၌လည်သည်ရှိသော် နံပါးတဘက်မှ တရွက်ဖြင့် နံပါးတဘက်မှ တရွက်ဖြင့် ဤသို့ နှစ်ခုကုန်သော အရွက်ဖြင့်သာလျှင်ဖြစ်သော တမာပင်ငယ်ကို မြင်၍ မင်းသားကို မင်းသား ဤတမာပင်ငယ်၏ အရွက်ကို ရှေးဦးစွာစား၍ အရသာကိုသိအောင်ပြုလောဟု ဆို၏။ ထိုမင်းသားသည် တခုသောအရွက်ကိုစား၍ အရသာကိုသိ၍ ထွီဟု တံတွေးနှင့်တကွ မြေ၌ ထွေး၏။ မင်းသား ဤအမှုသည် အသို့နည်းဟု မေးသည်ရှိသော် အရှင်ဘုရား ဤသစ်ပင်ငယ်သည် ယခုပင်လျှင် လတ်တလော သေစေတတ်သော အဆိပ်နှင့်တူ၏။ ကြီးသည်ရှိသော်ကား များစွာကုန်သောလူတို့ကို သတ်လတ္တံ့ဟု ဆို၍ ထိုတမာပင်ငယ်ကိုနုတ်၍ လက်တို့ဖြင့်နယ်၍-
ဖလေန ဝိသကပ္ပေန၊ မဟာယံ ကိံ ဘဝိဿတိ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၄၉။ ဘော တာပသ၊ အို ရှင်ရသေ့။ အယံ ရုက္ခော၊ ဤသစ်ပင်ငယ်သည်။ ဧကပဏ္ဏော၊ နံပါးတဘက်၌ တရွက်တရွက်စီသာ ရှိသေး၏။ အယံ၊ ဤသစ်ပင်ငယ်သည်။ ဘူမျာ၊ မြေမှ။ န စတုရင်္ဂုလော၊ လက်လေးသစ်မျှ မရှိသေး။ မဟာ၊ ကြီးသည်ရှိသော်။ ကိံ ဘဝိဿတိ၊ အသို့ဖြစ်လတ္တံ့နည်း။ ဖလေန၊ အသီး၏အရသာသည်။ ဝိသကပ္ပေန၊ လတ်တလော သေစေတတ်သော အဆိပ်နှင့်တူသည်။ ဘဝိဿတိ၊ ဖြစ်လတ္တံ့။
ထိုအခါ ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားကို ဘုရားလောင်းသည် မင်းသား သင်သည် ဤတမာပင်ငယ်သည် ယခုကပင်လျှင် ဤသို့ ခါး၏။ ကြီး သောကာလ၌ ဤတမာပင်ကိုမှီ၍ အဘယ်မှာ စီးပွားဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟု နုတ်၍နယ်၍ စွန့်၏။ သင်သည် ထိုတမာပင်၌ ကျင့်သကဲ့သို့ ထို့အတူလျှင် သင့်ကို တိုင်း၌နေကုန်သောသူတို့သည် ဤမင်းသားသည် ငယ်သောကာလ၌လျှင် ဤသို့ ရုန့်ရင်းကြမ်းကြုတ်၏။ ကြီးသောကာလ၌ မင်းအဖြစ်သို့ ရောက်၍ အဘယ်မည်သည်ကို ပြုလတ္တံ့နည်း၊ ဤမင်းသားကိုမှီ၍ ငါတို့အား အဘယ်မှာ စီးပွားဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟု သင့်အား အမျိုး၏ ဥစ္စာဖြစ်သော ပြည်ကိုမပေးမူ၍ သင့်ကို တမာ ပင် ငယ်ကဲ့သို့ဖြစ်၍ ပြည်မှ နှင်ထုတ်လိုက်သောအမှုကို ပြုကုန်လတ္တံ့၊ ထို့ကြောင့် တမာပင်ငယ်နှင့်တူသော သဘောကိုစွန့်၍ ဤနေ့မှစ၍ ခန္တီ မေတ္တာ ကရုဏာနှင့် ပြည့်စုံသည် ဖြစ်လောဟု ဆို၏။ ထိုဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသားသည် ထိုအခါမှစ၍ ကင်းသောမာနရှိသည်ဖြစ်၍ ခန္တီ၊ မေတ္တာ, ကရု ဏာနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ဘုရားလောင်း၏ အဆုံးအမ၌ တည်၍ အဘလွန်သဖြင့် မင်းအဖြစ်သို့ရောက်၍ အလှူအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအား လျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ၌သာလျင် ဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို ဆုံးမသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း ဤဒုဋ္ဌလိစ္ဆဝီမင်းသားကို ဆုံးမဘူးသလျှင်ကတည်းဟု မိန့်တော်မူ၍ ယခုအခါ လိစ္ဆဝီမင်းသားသည် ထိုအခါ ဒုဋ္ဌကုမာရမင်းသား ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ အာနန္ဒာသည် ထိုအခါ မင်း ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဆုံးမသောရသေ့ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကို ပေါင်းတော်မူ၏။
ပြောဆိုဆုံးမ၊ နာလွယ်က၊ ဘဝ ကောင်းကျိုးစည်
ကိုးခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော ဧကပဏ္ဏဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
ဧကကနိပါတ်-ကကဏ္ဋကဝဂ်
၁၀။ သဉ္ဇီဝဇာတ်
သူတော်မဟုတ် သူယုတ်ကို ချီးမြှောက်၍ စီးပွားချမ်းသာ ပျက်စီးကြောင်း
ပစ္စုပ္ပန်ဝတ္ထု... နတ်နှင့်တကွသောလောကကို ဆုံးမတော်မူတတ်သော သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားသည် အသန္တံ ယော ပဂ္ဂဏှာတိ အစရှိသော ဂါထာပုဒ်ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော ဤ သဉ္ဇီဝဇာတ်ကို ဝေဠုဝန် ကျောင်းတော်၌ သီတင်းသုံး နေတော်မူစဉ် အဇာတသတ်မင်း၏ သူတော်မဟုတ် သူယုတ်ကို ချီးမြောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုစကားကို ချဲ့ဦးအံ့၊ ထိုအဇာတသတ်မင်းသည် ဘုရား၏ ဆန့် ကျင်ဘက်ဖြစ်သော သီလမရှိသော ယုတ်မာသောအကျင့်ရှိသော ဒေဝဒတ်၌ ကြည်ညို၍ သူတော်မဟုတ်သော ထိုဒေဝဒတ်ကို ချီးမြှောက်၍ ထိုဒေဝဒတ်အား ပူဇော်သက္ကာရကိုပြုအံ့ဟု များစွာသောဥစ္စာကို စွန့်၍ ဂယာသီသ၌ကျောင်းဆောက်၍ ထိုဒေဝဒတ်စကားကိုလျှင် ယူ၍ တရားစောင့်သော သောတာပန်ဖြစ်သော မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်ဖြစ်သော အဘဖြစ်သော ဗိမ္ဗိသာရမင်းကိုသတ်၍ မိမိ၏ သောတာပတ္တိမဂ်၏ ဥပနိဿယကို ဖျက်ဆီး၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်၏။ ထိုစကားသည် မှန်၏။ ဒေဝ ဒတ်ကို မြေမျိုပြီဟုကြား၍ အသို့နည်း၊ ငါ့ကိုလည်း မြေမျိုရာသလောဟု ထိတ်လန့်၍ မင်း၏ ချမ်းသာကို မရ၊ အိပ်ရာ၌ ချမ်းသာကိုမရ၊ ထက်စွာသောလှံဖြင့်ထိုးအပ်သော ပြိတ္တာကဲ့သို့ တုန် လှုပ်လျက် သွား၏။ ထိုအဇာတသတ်မင်းသည် မြေပြိုသကဲ့သို့၎င်း, အဝီစိမီးလျှံသည် ထွက်လာဘိသကဲ့သို့၎င်း မြေသည် မိမိကို မျိုသကဲ့သို့၎င်း ပြောင်ပြောင်တောက်သောသဲမြေ၌ ပက်လက်အိပ်စေ၍ သံတံကျင်တို့ဖြင့် ထိုးဘိသကဲ့သို့၎င်း ထင်၏။ ထို့ကြောင့် အဇာတသတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြင်လိုသည် ကန်တော့လိုသည် ပြဿနာမေးလိုသည် ဖြစ်၏။ မိမိကား အပြစ်ကြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် ဆည်းကပ်အံ့သောငှါ မတတ်နိုင်။
ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့ည ပွဲသဘင်ခံသော အလှည့်သည် ရောက်သည်ရှိသော် နတ်ပြည်ကိုကဲ့သို့ တန်ဆာဆင်ပြီးသည်ရှိသော် မြတ်သောအပြင်၌ အမတ်အပေါင်းခြံရံလျက် ရွှေနေရာ၌နေသော အဇာတ သတ်မင်းအား အဘယမင်းသားသည်မွေးအပ်သော အနီး၌နေသောဇီဝကကို မြင်သည်ရှိသော် ဇီဝကကိုခေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့သွားအံ့၊ အရွယ်တူဇီဝက ငါသည် ကိုယ်တိုင်သွားအံ့သောငှါ မတတ်နိုင်၊ လာလော့ ငါ့ကို မြတ်စွာဘုရားအထံသို့ ဆောင်လော့ဟု ငါသည် ဖြောင့်ဖြောင့်ဆိုခြင်းငှာ မတတ်ကောင်း၊ ပရိယာယ်အားဖြင့်ကား ညဉ့်၏ ပြည့်စုံခြင်းကိုချီးမွမ်း၍ ယနေ့ အကြင်ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသောသူ အပပြုအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသောသူသို့ ဆည်းကပ်ကုန်သော ငါတို့၏စိတ်သည် ကြည်ရာ၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော အဘယ်ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသူသို့၎င်း အဘယ်အပပြုအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသောသူသို့၎င်း ဆည်းကပ်ကုန်ရအံ့နည်းဟု ဆိုအံ့၊ ထိုစကားကို ကြားကုန်၍ အမတ်တို့သည် မိမိ မိမိတို့၏ ဆရာတို့ကျေးဇူးကိုဆိုကုန်လတ္တံ့၊ ဇီဝကသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားကျေးဇူးကို ဆိုလတ္တံ့၊ ထိုအခါ ဇီဝကကိုခေါ်၍ မြတ်စွာဘုရားအထံတော်သို့သွားအံ့၊ ဤသို့သောအကြံသည် ဖြစ်၏။ ကြံပြီး၍ ထိုအဇာတသတ် မင်းသည် ငါးပုဒ်တို့ဖြင့် ညဉ့်ကို ချီးမွမ်း၏။
အိုအမတ်တို့ အပြစ်ကင်းသောညဉ့်သည် မှတ်ဘွယ်ရှိစွတကား၊ အိုအမတ်တို့ အပြစ်ကင်းသော ညဉ့်သည် နှစ်သက်ဘွယ်ရှိစွတကား၊ အိုအမတ်တို့ အပြစ်ကင်းသောညဉ့်သည် ရှူဘွယ်ရှိစွတကား၊ အိုအမတ်တို့ အပြစ်ကင်းသောညဉ့်သည် မွေ့လျော်ဘွယ်ရှိစွတကား၊ အိုအမတ်တို့ အပြစ်ကင်းသော ညဉ့်သည် ကြည်ညိုဘွယ်ယ်ရှိစွတကား၊ ယခုအခါ အကြင်ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသောသူ အပပြုအပ်ပြီးသော မကောင်း မှုရှိသောသူသို့ ဆည်းကပ်သော ငါတို့၏ စိတ်သည် ကြည်ရာ၏။ ထိုသို့သဘောရှိသော အဘယ် ငြိမ်းစေအပ်ပြီးသောမကောင်းမှုရှိသော သူသို့၎င်း, အဘယ်အပပြုအပ်ပြီးသော မကောင်းမှုရှိသောသူသို့၎င်း ကပ်ရကုန်အံ့နည်းဟု ဆို၏။ ထိုသို့ ဆိုသောအခါ၌ တယောက်သောအမတ်သည် ပူရဏကဿပ၏ကျေးဇူးကို ဆို၏။ တယောက်သောအမတ်သည် မက္ခလိဂေါသာလ၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ တယောက်သောအမဘ်သည် အဇိတကေသကမ္ဗလ၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ တယောက်သောအမတ်သည် ပကုဓကစ္စာယန၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ တယောက်သောအမတ်သည် သဉ္စယဗေလဋ္ဌပုတ္တ၏ ကျေးဇူးကို ဆို၏။ တယောက်သောအမတ်သည် နာဋပုတ္တနိဂဏ္ဌ၏ ကျေးဇူးကိုဆို၏။ မင်းသည် ထိုအမတ်တို့၏ စကားကိုကြား၍ ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။
ထိုစကားသည် မှန်၏။ ထိုအဇာတသတ်မင်းသည် အမတ်ကြီး ဖြစ်သာ ဇီဝက၏သာလျှင် စကားကိုတောင့်တ၏။ ဇီဝကသည်လည်း မင်းသည် ငါ့ကို အကြောင်းပြု၍ ဆိုသော်သာလျှင် သိအံ့ဟု အနီး၌ ဆိတ်ဆိတ်နေ၏။ ထိုအခါ ဇီဝကကို မင်းသည် အရွယ်တူဇီဝက သင်သည်ကား အဘယ်ကြောင့် ဆိတ်ဆိတ်နေသနည်းဟု ဆို၏။ ထိုခဏ၌ ဇီဝကသည် နေရာမှထ၍ အကြင်အရပ်၌ မြတ်စွာဘုရားသည်ရှိ၏။ ထိုအရပ်သို့ လက်အုပ်ကိုညွတ်၍ ရှင်မင်းကြီး ပစ္စည်းလေးပါးကိုခံတော်မူထိုက်သော မဖောက်မပြန် အလိုလိုသာလျှင် ခပ်သိမ်းသောတရားတို့ကို သိတော်မူသော ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် တထောင့်နှစ်ရာငါးကျိပ်ကုန်သော ရဟန်းတို့နှင့်တကွ အကျွန်ုပ်တို့၏သရက်ဥယျာဉ်၌ နေတော်မူ၏။ ထိုအရှင်ဂေါတမ၏ ကျော်စောသောအသံသည် ဤသို့နှံ့၍ တက်၏ဟု ကိုးပါးသော အရဟံ အစရှိသော ကျေးဇူးတို့ကိုဆို၍ ပဋိ သန္ဓေ မှစ၍ ပုဗ္ဗနိမိတ် အစရှိသည့်အပြားရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏ အာနုဘော်ကိုပြ၍ ရှင်မင်းကြီးသည် ထိုမြတ်စွာဘုရားသို့ ဆည်းကပ်တော်မူပါလော့၊ တရားတော်ကို နာတော်မူပါလော့၊ ပြဿနာကို မေးတော်မူပါလော့ဟု လျှောက်၏။ မင်းသည် ပြည့်သောနှလုံးအလိုရှိသည်ဖြစ်၍ အရွယ်တူဇီဝက ထိုသို့တပြီးကား ဆင်ယာဉ်အစရှိသည်တို့ကို ကလောဟုဆို၍ အဇာတသတ်မင်းသည် ယာဉ်တို့ကို ကစေ၍ ကြီးစွာသော မင်း၏ အာနုဘော်ဖြင့် ဇီဝက၏သရက်ဥယျာဉ်သို့သွား၍ ထိုဥယျာဉ်၌ တခုသောအထွဋ်ဖြင့်ဆောက်အပ်သောကျောင်း၌ ရဟန်းသံဃာခြံရံသော မြတ်စွာဘုရားကိုမြင်၍ အလယ်၌ ငြိမ်သက်သော လှိုင်း တံပိုးရှိသော သမုဒြာကဲ့သို့ တုန်လှုပ်ခြင်းမရှိသောရဟန်းသံဃာကို ထိုမှဤမှကြည့်၍ ဤသို့သဘောရှိသောပရိသတ်ကို ငါသည် မမြင်စဘူးဟု ဣရိယာပုတ်၌ကြည်ညို၍ အဇာတသတ်မင်းသည် သံဃာအားလက်အုပ်ချီ၍ ချီးမွမ်း၍ မြတ်စွာဘုရားကိုရှိခိုး၍ တင့်အပ်လျောက်ပတ်သောအရပ်၌ နေလျက် ရဟန်း၏အကျိုးဖြစ်သောပြဿနာကို လျောက်၏။ ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းအား မြတ်စွာဘုရားသည် နှစ်ဘာဏဝါရတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်အပ်သော သာမညဖလသုတ်ကို ဟောတော်မူ၏။ ထိုအဇာတသတ်မင်းသည် သုတ္တန်အဆုံး၌ နှစ်သက်သည် ဖြစ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ကန်တော့ပြီးလျှင်နေရာမှထ၍ လကျ်ာရစ်လှည့်၍ ဖဲ၏။
မြတ်စွာဘုရားသည် မင်း၏ဖဲ၍မကြာမြင့်မီလျှင် ရဟန်းတို့ကိုခေါ်တော်မူ၍ ရဟန်းတို့ ဤအဇာတသတ်မင်းသည် ပျက်စီး၏။ ရဟန်းတို့ ဤအဇာတသတ်မင်းသည် စည်းစိမ်၏ အကြောင်းကြောင့် တရားစောင့်သော တရားသဖြင့်မင်းပြုသော အဘကို ဇီဝိတိန္ဒြေမှ အကယ်၍ မချငြားအံ့၊ ထိုအဇာတသတ်မင်းအား ဤနေရာ၌လျှင် ကင်းသောကိလေသာဟူသော မြူရှိသော ကင်းသောကိလေသာဟူသော အညစ် အကြေးရှိသော သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်သည်ဖြစ်ရာ၏။ ဒေဝဒတ်ကိုမှီ၍ကား သူတော်မဟုတ်သော သူကို ချီးမြှောက်ခြင်းကိုပြု၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်မှ ယုတ်၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ နက်ဖြန်နေ့၌ ရဟန်းတို့သည် တရားသဘင်၌ ငါ့သျှင်တို့ အဇာ တသတ်မင်းသည် သူတော်မဟုတ်သောသူကို ချီးမြှောက်ခြင်းကိုပြု၍ သီလမရှိသော ယုတ်မာသောအကျင့်ရှိသော ဒေဝဒတ်ကိုမှီ၍ ပိတုဃာတကကံကို ပြုသည်၏အဖြစ်ကြောင့် သောတာပတ္တိဖိုလ်မှ ယုတ်၏။ ဒေဝဒတ်သည် အဇာတသတ်မင်းကို ဖျက်ဆီး၏ဟု စကားကို ဖြစ်စေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် လာတော်မူလတ်၍ ရဟန်းတို့ ယခုအခါ အဘယ်မည်သော စကားဖြင့် စည်း ဝေးကြကုန်သနည်းဟု မေးတော်မူလတ်၍ ဤ မည်သောစကားဖြင့် စည်းဝေးပါကုန်၏ဟု နားတော်လျှောက် သည်ရှိသော် ရဟန်းတို့ အဇာတ သတ်သည် ယခုအခါ၌သာလျှင် သူတော်မဟုတ်သောသူကို ချီးမြှောက်ခြင်းကိုပြု၍ ကြီးစွာသော ပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်သည်မဟုတ်သေး၊ ရှေး၌လည်း အဇာတ သတ်သည် သူတော်မဟုတ်သောသူကို ချီးမြှောက်၍ မိမိကိုယ်ကိုဖျက်ဆီးဘူး၏ဟု မိန့်တော်မူ၍ အတိတ်ကို ဆောင်တော်မူ၏။
အတိတ်ဝတ္ထု... လွန်လေပြီးသောအခါ ဗာရာ ဏသီပြည်၌ ဗြဟ္မဒတ်မည်သောမင်းသည် မင်း ပြုလတ်သည်ရှိသော် ဘုရားလောင်းသည် များစွာသောစည်းစိမ်ရှိသော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ဖြစ်၍ အရွယ်သို့ရောက်သည်ရှိသော် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့သွား၍ အလုံးစုံသောအတတ်တို့ကိုသင်၍ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်၍ ငါးရာကုန်သောလုလင်တို့ကို အတတ်သင်စေ၏။ ထိုလုလင်တို့တွင် တယောက်သော သဉ္ဇီဝအမည်ရှိသော လုလင်သည်ရှိ၏။ ဘုရားလောင်းသည် ထိုသဉ္ဇီဝလုလင်အား သူသေကိုထစေတတ်သောမန္တရားကို ပေး၏။ ထိုသဉ္ဇီဝလုလင်သည် ထစေတတ်သော မန္တရားကိုသာလျှင်သင်၍ တားမြစ်တတ်သောမန္တရားကို မသင်မူ၍ တနေ့သ၌ ငါးရာကုန်သောလုလင်တို့နှင့်တကွ ထင်းအကျိုးငှာ တောသို့သွားသည်ရှိသော် တခုသော ကျားသေကို မြင်၍ လုလင်တို့ကို အို လုလင်တို့ ဤကျားသေကို ထစေအံ့ဟု ဆို၏။
ထိုလုလင်တို့သည် မတတ်နိုင်လတ္တံ့ဟု ဆိုကုန်၏။ သင်တို့၏ မြင်စဉ်ပင်လျှင် ထစေအံ့ဟု ဆို၏။ အကယ်၍ တတ်နိုင်အံ့ ထပါစေလောဟု ဆိုကုန်၏။ ဤသို့ဆိုပြီး၍လည်း ထိုလုလင်တို့သည် သစ်ပင်သို့ တက်ကြကုန်၏။ သဉ္ဇီဝလုလင်သည် မန္တရားကို သရဇ္ဈာယ်၍ ကျားသေကို ကျောက်စရစ်ဖြင့် ပစ်၏။ ကျားသည်ထ၍ လျင်သောအဟုန်ဖြင့်လာ၍ ထိုသဉ္ဇီဝလုလင်၏ရေမျိုကိုကိုက်၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေ၍ ထိုအရပ်၌ လျှင်လဲ၏။ သဉ္ဇီဝလုလင်သည်လည်း ထိုအရပ်၌ပင်လျှင် လဲ၏။ နှစ်ယောက်ကုန်သော သူတို့သည် ထိုအရပ်၌ပင်လျှင်သေ၍ အိပ်ကုန်၏။ လုလင်တို့သည်ထင်းကို ယူပြီးလျှင် လာကုန်၍ ထိုအကြောင်းကို ဆရာအားကြားကုန်၏။ ဆရာသည် လုလင်တို့ကိုခေါ်၍ အမောင်တို့ သူတော်မဟုတ်သောသူကို ချီးမြှောက်ခြင်းကိုပြုကုန်သော သူတို့မည်သည် မသင့်ရာအရပ်၌ ပူဇော်ခြင်း မြတ်နိုးခြင်းကိုပြုကုန်ရကား ဤသို့ သ ဘော ရှိသော ဆင်းရဲကို ခံရကုန်သလျှင်ကတည်းဟု ဆိုလို၍-
တမေဝ ဃာသံ ကုရုတေ၊ ဗျဂ္ဃေါ သဉ္ဇီဝကော ယထာ။
ဟူသော ဤဂါထာကို ဆို၏။
၁၅၀။ သဉ္ဇီဝကော၊ သဉ္ဇီဝလုလင်သည် ထစေအပ်သော။ ဗျဂ္ဃေါ၊ ကျားသည်။ သဉ္ဇီဝမေဝ၊ သဉ္ဇီဝကိုသာလျှင်။ ဇီဝိတာ၊ ဇီဝိတိန္ဒြေမှ။ ဝေါရောပေတိယထာ၊ ချသကဲ့သို့။ တထာ၊ ထို့အတူ။ ယော၊ အကြင်သူသည်။ အသန္တံ၊ သူတော်မဟုတ်သောသူကို။ ပဂ္ဂဏှာတိ၊ ချီးမြှောက်၏။ အသန္တံ စ၊ သူတော်မဟုတ်သော သူယုတ်ကိုလည်း။ ဥပသေဝတိ၊ ဆည်းကပ်၏။ တမေဝ၊ ထိုချီးမြှောက် ဆည်းကပ်သော သူကိုသာလျှင်။ သော ဒုဿီ လော၊ ထိုသူတော်မဟုတ်သောသူသည်။ ဃာသံ၊ စားခြင်းကို။ ကုရုတေ၊ ပြု၏။
ဘုရားလောင်းသည် ဤဂါထာဖြင့် လုလင်တို့အား တရားဟော၍ အလှူအစရှိသော ကောင်းမှုတို့ကိုပြု၍ ကံအားလျော်စွာ လား၏။
ဇာတ်ပေါင်း... မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဓမ္မဒေသနာကို ဆောင်တော်မူ၍ ယခုအခါ အဇာ တသတ်သည် ထိုအခါ ကျားသေကို ထစေသော သဉ္ဇီဝလုလင်ဖြစ်ဘူးပြီ၊ ယခုအခါ ငါဘုရားသည်လျှင် ထိုအခါ ဒိသာ ပါမောက္ခဆရာ ဖြစ်ဘူးပြီဟု ဇာတ်ကိုပေါင်းတော်မူ၏။
မချီးမြှောက်ထိုက်၊ ချီးမြောက်လိုက်၊ သူမိုက် ကိုယ့်ကိုသတ်
ဆယ်ခုတို့၏ ပြည့်ကြောင်းဖြစ်သော သဉ္ဇီဝဇာတ်သည် ပြီး၏။
*****
Comments
Post a Comment